Skip to main content

Full text of "Den roomschen Uylen-spiegel. [By Jacobus Lydius]"

See other formats 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


'DEN 
ROOMSCHEN 

UYLEN-SPIEGEL. 

Getrocken  uyt  'verfcheyden  oude  Roomfch- 

Catho/ijcke  LegeuJe-^oeckettj  ende  armere 
Sehryvers. 

Vcrmaeckelijck  cndc  ftichtelijck  om  tc 
lefen  voor  alle  Catholijcke  Hertekens. 

iaernoolii0c  IBnnotatien/  en  frerhIönnBm 

Mitfgaders  met  verfcheydenc  koopcre 
Platen  vergiert. 


TOT  AMSTERDAM, 
C^eil^Utlto  bOO?  Michiel  de  Groot,  tn  Jacobui 
Konijncnbergh,  250CCö-Dcrt!OOÏWr33f* 

^xm  167U 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


VOOR-REDEN 

Aen  dengunfligen 
L   E   E   S   E  R. 

'•*jjr*^  En  Schrijver  van  dit  Boeck  (dat  te  fameii 
I  1  gelapt  is  uy  t  veelderley  oude  lappen ,  die 
I  M  veeltijdts  op  de  Luyfe-marckt  gekocht, 
J  ^  ende  van  de  mis-hoopen  der  Legenden 
zijn  op-gheraept,  weet  wel,  ^at  dellylenlijdigh 
fchreeuwen,  fchetteren  ende  ketteren  fuUen ,  wan- 
neer men  haer  wat  hart  fal  aentaften,  ende  datfe  van 
hare  vederen  laten  fullen.  Hy  kan  oock  wel  voor- 
fien ,  dat  men  hem  van  onvoorfichtigheydt  fal  be- 
fchuldigen,  als  die  een  werck  by  de  hant  heeft  geno- 
men ,  daer  uyt  geen  voordeel  te  verwachten  ftaet, 
alfoo  de  Uylen,  hoe  men  meerder  licht  by  brenght, 
foo  veel  te  minder  fien.  Hy  wil  geernc  bekennen, 
dat  het  gene  hy  hier  op-dift ,  de  Kreeften  gelijck  is, 
daer  aen  meer  te  pluyfen  dan  te  eten  is.  Soo  dat  hy 
.  daerom  gelooft,  dat  indien  dit  Boeck  van  wijfe  ende 
\^  in  hooge  bcfigheden  arbeydende  Lieden  fal  gelefen 
worden,  dat  het  tot  het  laetfte  gerecht  fal  gefpacrt 
worden.  Hy  vreeft  oock  felve,  dat  hy  in  dit  werck 
den  Moriaen  wafTchen  fal.  In  't  kort ;  hy  voorfiet  be- 
fpottingen,qualijck  fpreken  en  lafteringen  tot  fijnen 
arbcyts-loon.  Want  wie  met  eenen  bedelaer  vecht, 
en  wint  niet  dan  luyfen ;  ende  die  eenen  ftil-fchrob- 
ber  fijne  bedoyerde  kleederen  wil  aen-taften  ende 
uyt-trccken ,  fal  meer  ofte  min  daer  van  bevuylt  en 
ontreynieht  worden.  Maer  hy  gcdenckt  oock  met 
°  *  j  eenen. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


eenen,dathet  onder  de  gedenckweerdigc  en  lofte- 
lijcke  daden  van  Hercules  wordt  geftelt,  dat  hy  dcil 
dertigh-jarigen  dreck  van  den  noyt-gerocrden  noch 
gereynighden  ftal  van  Augeas,^^er  in  men  drie  duy- 
lendoflfenkondeftallen,  doorfnufFelt  engefuyvert 
heeft.  En  dat  felf  de  netfte  en  huyfelijkfte  vrouwen, 
ten  minften  eens  in  't  jaer^  de  heymelickfte  en  vuyl- 
fte  mors-hoecken  plachten  uyt  te  halen ,  en  de  vuy- 
ligheden  daer  van  te  voorfchijn  te  brengen.  Indien 
nu  Me-vrouwe  Ecclcfia  Romana,  defe  vnylighcden 
in  haerHuys  voor  hare  oogen  fiendcjaen  hare  dienft- 
boden  niet  wil  belaften ,  datfe  dc  fclve  wegh  doen ; 
Indien  den  Roomfchen  Augeas  den  meer  dan  duy- 
fend-jarigen  dreck  van  fijnen  ftal  niet  wil  geroert, 
noch  wegh-gefpoelt  hebben,  niaer  die  fulcks  onder- 
nemen te  doen,  den  rechten  loon  ( als  aen  Hercules 
oock  gefchiede)  onthouden  wil ;  het  i5  onfen  Schrij- 
ver niet  te  wijten,  die  feyt  dickmael  in  dit  geval : 

IFat  baet  denVyl  de  keers  ofhrils 
Warneer  het  Beefi  niet  feii  en  soil? 

Hy  koopt  oock  daer-en-boven,dat  dc  Drcck-godeir 

endc  haren  dienft  dus  ontdeckt  zijnde ,  ccnioc  daer 

voor  wegh  vlieden,  cnde  neus  en  oorcn  toe-ltoppen 

fullcn ;  Engelijck  den  koe-dreck,  tot  turf  gcmaeckt 

zijnde,  de  mcnfchen  verwarmt,  endc  op  pcft-fvvcrcn 

gcleght  zijnde ,  de  fclve  uyt-treckt  en  gcnecft ;  dat 

oock  dcfen  dreck  aen  velen  dienftigh  en  voordelijck 

wefenfal.  Immers, 

jilis  den  dreck  geen  groote  font, 

Hy  doet  mirakel  op  ket  lant. 
En  men  heeft  oock  te  verwachten ,  dat  dcfen  Paus- 
dreck ,  foo  outdcckt  endc  over  het  landt  verfpreydt 

zijnde. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


aijnde,  't  fclvc  tot  vmchtbaérheyt  gedijen  fal.  Eiidè 
om  met  meerder  ernft  hier  in  te  gaen ,  gelijck  Godc 
fijn  ontrou  en  ondanckbaer  vokk  dreygt,  dat  hy  den 
drek  harer  Feefte  op  hare  aengefichten  wilde  ftroye, 
Mal.a.  5.  Soo  kan  hetoock  dienftigh  geoordeelc 
worden,  dat  den  dreck  en  vuyligheyt  van  de  vrcmdc 
ende  ongerijmde  Gods-dienften,  den  Afgoden-die-- 
naren  in  hare  aengefichten  werde  geworpen,  op  dat- 
fe  haer  daer  over  mogen  fchamen  en  bekeeren. 

Wel  is  waer  dat  defen  dreck  uytnemende  vuyl  en 
ftinckendc  is ,  ende  dat  eerbare  ooren  nauwlijcx  lij- 
den en  konnen  de  ontucht  en  fchandelijckheydt  van 
woorden  en  werken,  die  daer  in  voor-komen.  Maer 
vviekandepels  waffchen,  fonder  de  felve ,  of  fijne 
-handen  nat  te  maken?  Een  Schrijver  heeft:  fomtijts 
de  vuylfte  dingen  over  geflagen.  Somtijts  eenige  al- 
leen in  de  Latijnfche  tale  verhaelt.  Somtijts  alleen 
aengewefen  de  Autheuren,  by  welcke  fodanige  din- 
gen te  vinden  zijn. 

Evenwel,  indien  noch  eenige  gevonden  worden* 
die  dufdanigen  fchiijven  fouden  vvillen  beknibbelen 
en  lafteren,  fodanige  vertrouwt  den  Schrijver  te  ful- 
Icn  konnen  onderrichten  en  voldoen,  door  gewich- 
tige redenen,  klare  en  overvloedige  exempelen  van 
vcnnacrde  ende  godfalige  mannen,  &c.  die  daer  toe 
konnen  te  voorfchijn  gebracht  werden. 

De  boecken,  uyt  welcke  voornamentlijck  defen 
Uylen-fpiegel  is  te  famen  geftelt,  ende  daer  eygent- 
lijck  alles  op  wordt  gebouwt,  zijn  foodanige,  die  by 
de  Rooms-gefinde  felfs  zijn  in  't  licht  gegeven,  ende 
in  haer  Steden  gedruckt;  of  zijn  gefchrcven  ende 
uyt-gegevcn  voor  het  Jaer  1 5' 1 7.  dat  is,  voor  de  Re- 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkli|ke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


formatie ,  die  Lutherus  heeft  aengcvaogen,  en  moe^  i 
ten  daerom  van  de  Rooms-gefinden  voor  Schriften  ) 
van  de  hare  gehouden  werden.  Want  een  van  bey de  -i  -i 

is  waerachtigh.  Soodanige  boecken,  als  gefeght  is»  \ 
zij ngefchreven  van Rooms-gefinde Schrijvers;  of 

indien  men  feggenvvil>  datfe  van  On-roomfche  of  [ 
Gereformeerde  Schrijvers  zijn  gefchreven,  ende  toe 
fpot  van  de  Rooms-gefmdc  uyt  gegeven ,  foo  moet 

dan  daer  uyt  volgen,  dat  de  Gereformeerde  Chrifte-  ^ 

lijcke  Religie  al  geweeft  is ,  eer  dat  Lutherus  heeft  ' 

gepredickt  en  gefchreven.  Indien  men  feggen  \vil,  ] 
dat  'er  andere  Ketters  geweeft  zijn,  die  fulke  dingen 

hebben  verfiert,laet  die  Ketters  worden  aeni^ewefen  * 

cn  waer  fy  haer  onthouden  hebben.  Want  fy  fullen  ' 

of  hier  in  te  kort  fchieten ;  of  fy  fullen  haren  roem  > 

moeten  laten  vallen,  van  de  macht  en  grootheyt  der  i 

Roomfche  Kercke,  Want  waerom  hebbenfc  fulckc  i 
Schrijvers  niet  ingetoomt? waerom  hcbbenfedie  niet 

geftraft?  waerom  hebbenfe  hare  boecken  niet  verbo-  « 

den?wie  onder  de  hare  heeft  daer  tegen  gefchreven?  t 

of  vvaer  zijn  de  Placaten,  die  daer  tegen  gc-emanecrt  j 
•/.ijn?  Wat  wil  men  feggen !  Het  waren  docnniaels  fo- 

danigc  tijden,  dat  de  Gecftelijcke,  haer  felven  over-  j 

tuygnt  vindende  van  hare  ongercgeltheden ,  andere  < 
1  ieten  feggen  cn  fchrij ven  wat  fy  wilden,  wanneer  fy 

fclve  mucr  vcyliglijck  doen  mochten  wat  fy  wilden,  ^ 

Indien  ecnige  andere  Boecken  werden  aengctogen,  ^ 

of  iet  verhack  wert,  dat  van  gelooflvecrdigc  lieden  j 

wert  gctuyght,  wy  laten  aen  de  vryheyt  des  Rooms-  j 
gcfindc,  de  fclve  loo  veel  geloove  te  geven ,  als  de 

goede  reden  haer  leercn  en  gebieden  fal.  Dus  leeft  | 
dan,  gunftige  Lefer,  ende  vaerc  wel. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


VVijdloofi^er  bericht y  ?iopencle 

den  Tijtel  van  dit  Boeck, 

ICb  hebbe  in  't  fchrijven  van  dit  Bocck  mijne 
gedachten  laten  om-gaen,vvat  nacm  ick  het  beft 
foude  geven :  fonitijdts  dachtc  ick,  dat  ick  het 
bequamelijck  mocht  noemen,  Het  Catholijcke 
Wonder-boeck ,  om  dat  het  bykans  niet  anders  dan 
wonderen  en  mirakelen  behelft,  die  in  de  Roomlchc 
Kercke,  nae  't  verhael  van  de  by-gebrachte  Autheu- 
ren,  gefchiet  zijn.  Somtijdts  wilde  ick  het  heeten 
den  Catholij eken  Luft-höf,  of  Wegh-korter ,  om 
dat  de  Catholijcke  hertekens  haer  daer  in  konnen 
verluftigen ,  als  in  eenen  Hof  van  fchoone  Bloem- 
kens,  en  vermaeckelijcke  Hiftorikens,  tot  verfterc- 
kingc  van  haer  Catholij  ck  geloove,  tegens  alle  Ket- 
ters, en  voornamentlijck  tegens  de  Geufen.  Want, 
gelijck  men  den  hardtneckigen ,  en  ongenefelijckc 
Ketters ,  na  alle  vermaninge  ende  ondenvijfinge  tc 
vergheefs  aen  haer  ghedaen ,  den  ftanck  van  hacrc 
Ketterye  in  haren  neus  moet  doen  op-gaen :  al- 
foo  fullcn  wy  den  oprecht-Roomfch-Catnolijcken 
den  lieffelijcken  reuck  van  defefoete  bloemkcns, 
gewaflen  op  de  velden  van  Egypten ,  van  Sodoma 
enGomorrha,  doen  op-gaen  in  hareneufen,  tot 
een  fonderlingh  vermaeck,  en  hcrtfterckingc  in  allc 
voorvallende  fvvackheden :  ende  fal  dicn-volgcndc 
haer  konnen  verftrecken  voor  den  oprechten  Helle- 
borus,  of  nies-kruyt,dat  wel  doet  quijlen,  en  de  her- 
fens  fiiy  vert :  beter  als  den  beften  riecker  van  bloe- 
men en  kriiyden,  Welck  Boeck  haer  dan  oock  kan 


BERICHT 
vcrttrcckeii  voor  cenen  Wegh-korter  op  verre  réy- 
fen.  Want  wie  fouden  fulcke  fchoone, vermakelijke 
cnftichtclijckeHiftorikens  den  tijdtniet  doen  paf- 
fcren  fonder  verdriet  ?  En  wie  en  foude  door  fulcke 
wondere  mirakelen  niet  gefticht  en  verfterckt  wor- 
den in  ons  Catholijck  en  Paufeiijck  gclooye,  tegen 
alle  ketterye  cn  Geuferye  ?  Maer  eyndelijck  heeft 
mijn  derde  overdenckingc  fteeck  gehouden,  om  het 
felve  te  noemen  den  Roomfchen  Uylen-fpiegeI,om 
dat  men  daer  in  bemercken  kan  de  oprechte  oude 
Roomfch-Catholijcke  Religie,  die  door  de  Geufe- 
rye,  felfs  onder  de  Roomfch-Catholijcke ,  al  vry 
wat  verbaftcrt  is ,  hoe  die  in  voori^e  tijden  van  de 
H.  Monicken  en  Catholijcke  Priellers  is  befchre- 
ven,  ons  nagelaten,  en  wonderlijck  is  voortgcfet  en 
gelooft :  fo  dat  men  den  Monick  daer  in  kan  hen  fo 
volmaeckt ,  als  een  Uyl  hem  fclvcn  fict,  als  hy  voor 
den  fpiegcl  ftaet.  Niet  dat  wy  fouden  gclooven,  dat 
de  heylige  Monicken  en  Papen  Uylon  zijn ,  dat  zy 
verre :  want  fy  cn  hebben  geen  wieckcn ,  noch  en 
konncn  dienvolgens  oock  niet  vliegen,  als  de  Uyleu 
doen  :  maer  om  dat  defe  H,  Mannen  en  Roomfche 
Lichten  ons  als  in  ecnen  fpiegel  doen  fien ,  de  oude 
Roomfch-Catholijcke  Religie,  wacr  in  alle  Catho- 
lijcke Hertekens  hacr  konnen  vermaken ,  beter  als 
de  kinderen  in  den  wcreldlijcken  en  beufelachtigen 
üylcn-fpiegel.  Wy  cn  fullen  dan  met  goedt  verlof 
van  alle  hcvlige  Papen  cn  Monicken ,  haer  niet  ver- 
der met  de  Uylcn  vcrgclijckeq ,  als  fy  in  haren  aert 
daer  mede  over- een-komen. 

Want  voor-eerft ,  ghelijck  de  ITylcn  vele  en  ver- 

fchey- 


OVER  DEN  TYTEL: 

fcheydcne  zijn  van  gedachte,  dacr  zijn  Kerck-uylen, 
Rants-uyicn ,  Stecn-uylen,  Boom-uylen ,  Grient- 
uylen,  Ezel-oor-iiylen ,  Kat-uylenen  Huybekens : 
dfo  zijnder  oock  vele  en  verfcheydene  Ordens  van 
Monicken :  rommige  zijn  Bernardijnen,  Bafilianen* 
Auguftiniancn ,  Benedidijnen,  Cifterficnfcn,  Am- 
brofianen,  Gregorianen,  Hieronyniyten,  Carthufia- 
nen,  Antonijten,  JohannijtcnjKruys-dragersjTem- 
pliers,  Dominicanen  of  Picdick-heercn,  Francifca- 
nen  of  Minne-broers,  Vrouwen-broers,  Jefuvvijten, 
cn  wat  dies  meer  is ,  al  te  langh  te  verhalen.  En  al- 
temael  nochtans  hebben  fy  maereenen  gemeenen 
naem,  te  weten  Monicken ;  gelijckalle  de  verfchey- 
de  Uylen  oock  maer  met  eene  benaminge  van  Uylen 
wordt  bekent*  Maer  den  Steen-uyl  dient  hier  in 't 
byfonder  van  ons  aen-gemerckt,  om  dat  binnen  Ro- 
men den  alder-grootften  Vogel  inde  gehecle  vlucht 
oock  Petrus  bieten  wil,  ende  den  Roomfchen  Stoel  j 
den  Stoel  van  St.  Pieter :  aencefien  het  een  lof  ende 
cere  was  voor  St.  Petrus,  dat  hy  van  eenen  Petra  of- 
te  Steen  fijnen  name  hadde;  alfoodatmen  daer  op 
de  Kcrck  bouwen  wil, 

2.  Ten  anderen,  gelijck  de  Uylen  nacht-vogelen 
zijn ,  ende  het  licht  fchuwcn ,  beter  fiende  in  den 
nacht  en  duyfternifle ,  als  in  den  klaren  dagh,  daerfe 
voor  vlieden,  als  de  Duy  vel  voor  't  kruys :  foo  doen 
oock  de  Monicken  en  Papen;  fy  konncn  gauvvcr  ficn 
in  de  Paufelijcke,  ja  Helfchc  duyfternifle  en  vcrbor- 
genthcden  der  ongerechtigheyt,  dan  in  het  licht  des 
'heyligenEuangeliums.  Want  als  dat  licht  op  den 
kandeher  wordt  gcfet    ontftckcn,  foo  grouwclcu 

CU 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


BERICHT 
enverfchrickenfy  daerfoovoor,  als  voor  hare  on- 
mijdelijcke  doodt,  en  verftuy ven  als  dc  Uylen  voor 
den  middagh :  wat  moeyte,  wat  arbeyt,  en  vlijt  ghy 
aen-wend ,  om  haer  d'oogen  te  verlichten  ?  't  is  al 
niaer  wind,  hare  nature  en  verandert  niet,  niaer  Uy- 
len blijven  Uylen:  en  't  fpreeck-woort  feyt  fcer  wel: 
D^er  en  helpt  geen  keers  of  bril,als  denUyl  niet  fien 
en  wil.  Immers  den  Uyl  is  Koningh  van  de  nacht. 

2.  Ten  derden,  gelijck  de  Uylen  haer  meeft  in  de 
Kercken  en  Choren  onthouden,  daer  fy  heele  nach- 
ten fitten  en  blafen ,  mauwen  en  piepen  :  Soo  doen 
oock  de  heylige  Monickcn :  want  fy  fitten  meeftert 
tijt  in  hare  Kercken,  Choren  en  Capellen ,  rollende 
en  grollende  hare  Metten,  Vefperen,  Miffen  en  gril- 
len, in  plaetfe  van  Gods  Woordt  den  volckc  te  pre- 
dicken  in  eene  bekende  tale,  en  Godt  te  loven  en  te 
dancken  met  dc  hcylige  Pfalmcn  Davids. 

No  ff  orat  femper fians  ïntra  templa  frecfuenter : 
Sed  guo^fue  lajcivas  tnterdum  (juarit  amicas. 

Dat  is  in  goet  Duytfch : 

Die  meefi  de  Kerck  bervaerti  e7t  bidt  niet  dagh  en  nacht» 
Moer  loopt  ooclcwel  te  mets  eens  op  de  Kater-jacht. 

Want  als  dc  Uylen  al  langh  ^efongcn,  gemauwt  en 
gepiept  hebbcn,dan  moeten  ïy  oock  ten  laeften  eens 
op  avontuur  uyt,  om  een  muysje  of  vogelkcn  te  vcr- 
fchalcken  :  want  daer  leven  fy  by ,  't  fmgcn  en  vult 
dcn,buyc*^  niet.  "Wel ,  even  alfoo  kan  een  Pacp  of 
Monick  oock  altijdt  in  dc  Kerck  niet  Wijven ,  maer 
moet  te  mets  oock  eens  om  een  fnoeprevsje  uytvlie- 
ccn :  want  dat  \i  oock  haer  leven:  't  en  iou  haer  daer 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


OVER  DEN  T  YTEL. 
niet  t*huys  komen :  hoewel  't  noch  wel  gebeurtj  dat 
den  Uyl  fomtijds  een  muysje  in  de  kerck  vanght. 

4.  Geiijck  der  Uylen  fangh  eygentlijck  geen  fang 
en  is,  maer  niet  anders  als  een  gemaeuw  of  gepiep  : 
geiijck  een  feker  Priefter  feyde  tegen  fijnen  Kofter, 
hem  beft  verftaende  op  den  Uylen-fangh ,  als  hy  in. 
fijn  Sermoen  verhaelde ,  dat  daer  was  een  kleyn  vo- 
gelkijn,  dat  fijnen  Schepper  looft  des  morgens 
vroegh,  en  des  avondts  laet ,  maer  dat  hy  't  als  noch 
niet  en  konde  genuemen ;  En  als  de  Kofter  hem 
vraeghde ,  Her  ,  fcholt  het  oock  wal  eyn  Oulken 
feyn?  Dit  tot  antwoord  kreegh ,  Een  dreck  in  ^en 
fmoel,  een  Oulken  en  finght  gaer  nichts ,  aber  het 
pijpt  mar.  Even  foo  is  den  fangh  van  de  Papen  en 
Monicken  oock  maer  een  gerol  en  geral ,  een  ghe- 
mauw  en  gepiep ,  als  de  loopfe  Katers  in  den  Macrt 
rollen. 

5*.  Geiijck  de  Kerck-uylcn  de  Kercken  en  Cho- 
ren  met  haren  dreck  en  miffe  bevuylen ,  en  bedrij- 
ten :  alfoo  doen  oock  de  heylige  Papen  en  Monic- 
ken,fy  bevuylen  alle  Gods-huyfen  daerfe  in  komen, 
met  hare  Mifle,  ende  andere  gevoegelijcke  dienftcn 
meer,  gereguleert  na  de  Roomfche  Dreck-eten,  en 
Dreck-etalen  van  onfen  Heiligen  Vader. 

6.  Geiijck  als  *er  veel  üylen  zijn,  het  een  teken 
is  van  een  muys-jaer ,  ende  datter  veel  muyfen  zijn, 
door  welcke  dat  kooren  en  gewas  des  velts  wort  ge- 
maelt  en  verteert :  alfoo  is  *t  mede  een  teken,  als  *cr 
veel  Papen  en  Monicken  in  een  Landt  zijn ,  dat  het 
haeft  kael  fal  gefchoren  worden,  als  of  daer  niet  an- 
ders dan  muyfen  en  fprinck-hancn  huyfdcn. 

7.  Ge  - 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


B  E  R  I  C  H  t 

7.  Gelijck  de  Uylcn  de  ftatighfte  zijn  onder  alle 
vogelen,en  feer  devoot  fchijnen ;  macr  evenwel  on- 
der dien  fchijn ,  vatten  de  vogclkens  by  den  kop, 
kruypen  in  de  duyve-kotten ,  eten  hare  eycren  crt 
jongen  op,  en  foo  voorts.  Alfoo  fchijnen  de  Papen 
en  Monicken  feer  ftatigh  en  devoot  te  zijn ,  als  Jan 
Pelfers  kat ,  of  eenen  bock  van  Romen  :  maer  defe 
Vogels  eten  onder  dien  fchijn  de  menfchen  met 
huyd  en  met  hayr  op :  gelijck  de  gevcynfde  Phari- 
feen  en  Schrift-geleerde  de  huyfen  op-aten  van  We- 
duwen en  Wcekn,  onder  fchijn  van  lange  gebeden, 

8.  Gelijck  alle  Vogels  de  Uylen  daerom  alle  ha- 
ten, die  haren  vcrfchcurenden  aert  kennen,  (want  fy 
vliegen  en  fchrecuwen  de  Uylen  na,  als  fy  haerby 
daegh  vcrtooncn  ,  als  wraeck  roepende  over  haren 
moort  en  wreedheden. )  Alfo  is  't  mede  met  de  Pa- 
pen en  Monicken  gelegen,  fy  worden  van  alle  men- 
fchen, die  defe  vogels  kennen,  gehaet  als  de  pcft,  en 
roepen  wraeck  over  den  moord  en  vcrvolgingc,  aen 
millioenen  gepleeght,  nazieleendenalichaem;  cn 
dat  noch  dagelij cks  gcfchicdt,  foo  door  hare  doode- 
lijcke  lecre,  als  moortdadige  wercken. 

9.  Uylcn  hebben  haren  naem  van  het  Latijnfchc 
ivoort  Ulula ;  wacr  van  ululare  komt,  dat  huylen  be- 
teyckent.  So  dat  huylen  oock  komt  van  uylen ,  om 
dat  dc  ftemnie  der  Uylen  naulijcks  iet  anders  is  dan 
huylen.  Alhoewel  eenen  *  Nigidius  haer  wel  necen 
toonen  en  ftcmmen  heeft  toe-gefchrevcn ,  als  of  dc 
negen  Mufr  in  haer  woonden.  Ende  defe  geeftigc 
vogelen  fmgcn  in  der  nacht ,  (waerom  fy  oock  in  't 

Latijqi 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkhjke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


OVER  DEN  TYTEL. 
Latijn  Noótue  y''d^t  is,  Nacht-uylen  werden  genacmt) 
als  die  den  vermakclijcken  fangh  mccft  van  noodcn 
heeft,  om  datfebefwacrlijck  en  droevigh  is,  van  we- 
gen hare  donckerheyt ;  daer  den  dagh  vreughdeby 
hem  felven  heeft,  door  het  heldere  licht  der  Sonnc ; 
Gelijck  dan  oock  de  Nachtcgacl  daerom  gheprcfcn 
wcrdt,  om  datfe  mede  in  den  nacht  fmght,  de  Papen 
cn  Monicken  huylen  en  fmgen  oock  dickmael  inden 
avondt  of  nacht,  vroegh  en  laet ;  immers  des  nachts 
hcbbcnfc  veel  gefwerm  en  be\\inds ;  Even  ghclijck 
die  van  (a)  Athenen  oock  gewent  waren  haren  dicnft 
^es  nachts  in  het  doncker  acn  Pallas  de  Godinne  te 
doen,  aen  wekken  den  Uyl  was  toe-gewijdt. 

lo.  (^)  Daer  zijn  Uylen  die  van  een  quade  beduy- 
dinge  zijn,  ende  als  een  voorfpook  van  groot  onge- 
luck  en  fwarigheyt.  Hoedanige  Uylen  Bubones  ge- 
lieeten  werden ;  van  welcke  als'ei:  een  was  gevlogen 
in  een  celle  van  't  Capitolium  en  Raed-huys  binnen 
Romen,tertijt  der  regeeringe  vande  Borgemeefters 
Iftro  ende  Pedanio,  foo  heeft  men  noodigh  ge-acht, 
de  Stad  te  moeten  wyen  ende  reynigen.  Want  waer 
Roomfchc  Uylen  komen ,  daer  ftaet  het  niet  wel, 
ende  de  Koningen  felfs  hebben  haer  dickmael  dat 
beklaeght,  fomwijl  oock  wanneer  het  al  te  lact  was, 
Dickmael  ontftellenfe  niet  alleen  Huys-gefinnen, 
maer  oock  wel  geheele  Landen  en  Coranghrijcken. 
Ja  oock  heylige  Vergaderingen  van  Conciliën  en- 
de Synoden.  Dus  verhaelt  Ntc.  de  Clemangijs, 
(/«  dufputatione fupermateria  Concil^  Generalis  cum  quodam 
ScholafiicQ  Tarijienji. )  dat  in  een  Synode ,  ghchouden 

onder 

(■a)  Cicef'0  Uh.  1,  de  Lcgibus,  (h)  Flims  lllr.  l o.  cap.  ii- 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


BERICHT 
onder  Paus  Johannis  de  XXIV.  Anno  141 1.  eenen 
üyl  is  komen  fitten  op  eenen  balck,  die  in  't  niidden 
vaadeVergader-pla.tfewas,  meteen  groot  ghe- 
krijfch en  gehuyl,  fiende  geduuriph  op  den  Paus,  als 
Heer  en  Hooft  over  al  de  Uylen  binnen  Romen.  Hy 
feyt  wijders  dat  eenige  in  de  Vergaderinch  hier  over 
murmurerende,  ende  onder  malkander  feyden,  Siet! 
dacr  is  de H. Geeft tegenwoordigh  inde  gedaente 
van  een  Uyl.  Want  de  H.  Geeft  was  even  te  voren 
in  die  Synodus  acngcroepen  en  gebedé,dat  hy  aldaer 
wilde  komen  en  tcgenwoordieh  zijn  ;  gelijck  fulcks 
een  oude  gewoonte  was.  Ende  is  dat  niet  een  grove 
eer  voor  de  Geeftelijcke,  dat  men  fegt,  dat  de  felve 
dc  Uylen  gelijck  zijn,  overmits  de  Geeft  ( ghclijck 
men  daer  Icydt)  inde  gedaente  der  felver  verfcheen. 
Maer  de  felve  de  Clemangijs  feyt  voorder,  dat  dien 
Uyl  de  Synodum  contlis  heeft  doen  fcheyden.  Want  » 
ick  denck,  fy  waren  noch  niet  gewent  den  Heyligcn 
Geeft  te  ontfangen.  Derhalvcn  is  de  tweede  Selüc 
oehouden ,  ende  de  felve  Uyl  is  daer  wederom  ver- 
schenen, fiende  gcftadigh  op  den  Paus,  deneenen 
namentlijck  op  den  anderen.  Ende  men  heeft  hem 
met  geen  geroep  noch  geluydt  konnen  wegh  doen 
vliegen,  tot  dat  men  met  ftockcn  na  hem  geworpen 
heelt,  ende  fo  geraeckt,dat  hy  eyndelijck  quam  doot 
neder-vallen.  Het  wclck  een  bewijs  is,  foo  klaer  als 
de  Uylen  op  de  helderen  middagh  fien,  dat  de  Hey- 
lii^e  Geeft  on-af-fchcydelijck  ende  gcftadigh  in  d^^ 
Roomfche  Synoden  tegenwoordigh  is.  Het  ware 
dan,  dat  die  heylige  Vaders  in  die  Synode,  feggendc  n 
dat  de  Hevliee  Geeft  dacr  foo  verfcheen,  daer  mede 
'  moch- 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


^1 


OVER  DEN  T  Y  1  L  L. 
mochten  gefpot  hebben ,  dat  iek  niet  heggen  en  wil. 
Immers  (wat  oockde  Ketters  feggen  mogen)  men 
heeft  het  eertijdts  by  die  van  Athenen  voor  een  goet 
teycken  van  geUick  gehouden ,  wanneer  men  eenen 
üyl  fagh  vliegen.  Want  daer  iiyt  is  het  fprecck- 
woordt  onder.haer  ontftaen ,  (a)  daer  vlieg ht  eenen 
Uyl,  als  fy  walden  Teggcn ,  dat  het  alles  wel  ende  na 
haren  fm  gingh.  Ende  wie  twijftelt  of  het  gingh  hier 
ook  na  den  fin  vai^i  dcfen  PaLis,W'anneer  hy,de  macht 
van  Soldaten  by  hem  hebbende ,  hem  felven  Paus 
maeckte,  ende  nu,  als  het  Hooft,  in  die  Synode 
prxfideerde? 

Andere  fullen  miffchien  liever  feggen,  dat  eenige 
der  Geertelijcke  by  Steen-uylen  mogen  vergeleeken 
vvorden^om  dat  gelijk  die  Stecn-uylen  ncftelen  ende 
vvoonenineenfame  minen,  onder  oude  vervallene 
miiuren  ende  fteen-hoopen,  dat  oock  de  felve  Gec  ■ 
ftelijke  dikmael  in  wilderniflen  ende  venvoeftc  een  - 
fameplaetfenhaer  verblijf  nemen  ,  zijnde  daer  van 
Eremitcn  genaemt.  Ende  (^)  gelijck  Godt  fonnvijl 
menfchcn  uyt  Steden  en  huyfen  verjaeght,  ende  laet 
de  felve  foo  eenfaem  en  ledi^h  ftaen ,  dat'er  Uylcn 
in  komen  wonen:  So  verdrijft  oock  Godt  fojnwijlen 
defe  ende  gene  uyt  haer  Vaderlandt,  Steden, Huyfen 
en  Kercken  ,  ende  maeckt  dat  de  Roomfche  Uylen 
foodanige  plaetfen  komen  bewonen,  gelijk  als  nieu  - 
we Colonien.  Ende  daerom  en  wil  ick  niet  twijffe- 
len  of  defe  geeftige  Uylen  fullen  haer  gcerne  by  Da- 

^  ^  ^  vid 

(a)  SietErafynum  inAdag.  Noduavolat.  (h)  Jefata 
1 1  ^ .  ai,  Ah>aer  in  de  Roovrfcke  Overfettinge  V  woort  ululie? 
\dat  isi  uykn>  mrdt  g€vo?i^i?(. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


BERICHT 

vid  vemeliicken,  cnde  fc--en  met  hem  :  {a)  Icklx 
ccwordenaUecnStccn-uyldcrNvildcrmflcn^ 

Of  foiidc  wel  een  Uyl  iiyt-bcelden  den  Geeit  . 
diiyftcrniiïb?  lek  heb  gewiiTelijck  wel  geldc-ii ,  u 
<:triaes  een  foorte  van  Uylen  zijn/immer  een  N_:ic!) 
gcfpuys  cn  Nacht-vogels,  van  ƒ  r;V.m  dat  is  krijilen. 

a)  E[t  iUts  ftr'igiyus  nomen fe^  ftomnh  ku]u^ 
Caufa,  ciüod  horrenda ftridere  noêfe  joient. 
Dat  is : 

Sy  heten  Striges^  want  dit  is  hier  van  gekomen. 
Dat  in  de  nare  nacht  haer  krjjfihcn  werdt  vei  nomen  . 

(OEndefc  vogels  plachten  van  de  TooverefTcn  tot 
hare  tooveryenghebruyckt  te  worden.  Immers,  dc 
verfchiickelijcke  Geeften  en  Spoocken  werden  met 
defen  name  oock  genoemt ;  van  hoedanige  Romen 
vol  is,  gelijck  {d)  St.  Jan  ons  verhaelt ,  noemende 
haer  een  woonftede  der  Duy  velen,  ende  een  bewacr- 
plaetfe  van  alle  onreyne  geeften ,  ende  een  bevvaer- 
plaetfe  van  alle  onreyn  en  hatelijck  gevogelte.  Bc- 
Llven  dat  den  Opper-BilTchop  binnen  Romen  met 
defe  Vogels  wondere  kons  jes  weet  te  doen,  ende  de 

<Telieele  wereld  te  betoveren. 
^  II  Men  foudefomwijl  een  Efel  voor  een  gene- 
reus Peert  aen-fien,  indien  hy  fijne  ooren  wift  te  be- 
decken.  En  fommige  Uylen  fouden  fchijnen  Aren- 
den te  wefen,  indien  defelve  geen  lange  Efels-ooreti 
hadden.  Want  ick  vinde  oock  een  foorte  van  Uylen, 

die 

{a)  Pfal.  loi.  7.  (^)  Ovid.  lik  6.  Taji.  [c)  Horatius 
Epod.Od.^.    (d)  Openhr.  iZ.-i- 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


'inffl 


OVER  DEN  TYTEL: 
iiie  Afiones  hieten,  dat  is,  Efel-oor-uylen,  om  alfoo 
den  felven  naein  en  titel  haer  te  geven  met  Koningh 
Efcl-oor,  diebyde  oude  wel  bekent  is.  Endedcfe 
vinde  ick  oock  onder  de  Geeftelijcke  cndc  Geeft- 
rijcke  Geeftelijckheydt,  daer  onder  de  voornaemflc 
ende  de  grootfte,  die  in  Uylenborgh(ick  wil  feggen, 
binnen  Romen)op  S.  Pieters  kruck  fit, wel  de  langh- 
fte  ooren  heeft ,  loo  dat  hy  hoort  en  verneemt  by  na 
alles  wat  in  de  wijde  wereld  om  gaet.  Waerom  het  al 
te  weynigh  is,  dat  men  fcght,  dat  hy  Ezels-ooren  of 
üylen-ooren  heeft.  Ende  fo  veele  Papen  en  Monic- 
ken  als  door  de  wereldt  reyfen  ,  foo  veel  ooren  mag 
men  feggen,  dat  de  grootfte  Paep  oock  heeft.  Het 
en  was  daerom  niet  al  mis  (gelijck  de  jonge  by  Plu- 
tarchus  feyde ,  wanneer ,  hy  met  een  ftcen  willende 
werpen  na  een  hondt ,  den  hondt  mis  wierp ,  ende 
rochtfijn  Stiefmoeder)  wanneer  een  jonge  Paepof 
Monnick,  ineen  Capittel  ende  Vergaderinge van 
Geeftelijcke,  willende  lefen  iCor.f.  /.  Expurgate 
vetus  fermentum  >  é'c-  ficut  efiis  az.ymiy  in  het  laetfte 
woord  mifte,  ende  las  daer  voor  dat  was  te 
feggen:  Suyvert  den  ouden  Suiu-deeffem  uyt  *,  gelijck 
ghy  efels  zijt. 

.  12.  In  het  Eylandt  Creta,  gelijck  (a)  Plinius  ge- 
tuyght ,  en  konnen  geen  Uylen  duuren  ,  ende  in- 
dien men  daer  eenige  inbreneht,  foo  ftervenfe.  Ja 
hare  nature  is  daer  van  foo  af  keerigh ,  datfc  fterven 
wanneer  fy  dat  Eylant  maer  van  verre  fien.  Ende  wat 
wonder  is  het,dat  die  Geeftige  vogels  haten  een  Ey- 
landt daer  fulcke  boofe  ende  ondeugende  menfchcn 

(a)  Lik  10. cap.  10. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


BERICHT 
vroonen,  dat  St,  Pauliis  daer  van  fchrijft,  en  tocftaet 
het  cctuygcnifle  vanEpinienidcs,luydcndc  aldiis-.Dc 
Cretenfeii  zijn  altijt  leu£rcnagtig,quade  bceftt'n,luyc 
biiycken.  DatweloponfeGceilcliicldieydt  niet  en 
paft,  als  de  welcke  van  dcfefauten  foo  af  kecngli 
iim  als  den  liondt  van  het  fpcck,  cndc  zijn  daer  voor 
foo  vervaert  als  de  Duyvcl  voor  het  wy-water.  Maer 
ik  houde  het  daer  voor,  dat  Plinius  hier  gemift  heeft, 
cnde  de  facck  niet  wel  en  heeft  vernomen ,  te  meer, 
alfo  Bellonius  fchrijft,  dat  de  Camprimulgi  ( die  van 
fomnüge  voor  een  foortc  van  Uylen  gercekent  wor- 
den)i!i  dat  felvc  Eylant  van  Creta  fuiken  vrcfehcken 
reluy t  niaeken,  dat  de  Inwoonders  daer  voor  fchric- 
ken.  Sy  zijn  dan  van  de  Cretifche  lucht  fo  af-kcerig 
niet  als  cenige  wel  nieynen.  Ende  die  onfe  Geefte- 
lijckhcydt  kent,  die  weet  wel  dat'er  gcen.Climaet  of 
fclf  wei-bewoont  Eylandtis,  daerfe  niet  foecken  te 
neftelen.  Ende  wie  en  weet  niet  hoe  feer  eenigc  der 
felvcr  in  den  aert  denCretenfcn  gelijk  2ijn,wanneer- 
fdiarc  /Equivocatien ,  Mentale  rcfervatien ,  ende 
verbloemde  leugens  voorfpreken  en  rccommandee- 
i cn  ?  Ende  wilje  een  ftaeltje  van  hare  luye  buycken, 
foo  dcnckt  macr  acn  dat  fprecck-woordt,  dat  de  vin- 
<Tcren  acn  cencn  heetcn  capocn  te  branden,  is  Papen 
penitentie.  Ende  indien  dat  te  Hecht  of  te  weynig  is, 
fo  leelVt  genelohannes  Adelphus  fchrijft  in  een  boek 
i^cJruckt  te  Straesburgh, Anno  1 5-08.  Binnen  Roo- 
men,  fcyt  hy ,  was  een  groet  Prjelaet,  de  welcke  op 
een  overvloedige  cn  koUelijke  maeltijt  zijnde,  wan- 
neer daer  alleen  moftaert  ontbrack,  met  droeffcnifTc 
,cnde  al  fuchtende  uytriep  in  quact  Latijn :  O  ^uafiU 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


OVER  DEN  TYTEL: 

^atimusproEcdefia  Dei !  Dat  is  :  Och!  wat  li)dcn  vvy  al 
voor  Gods  Kerckc  !  Waer  van  hier  na  in  't  volgende 
Tradaet  breedcr  verhael  werdt  gedacn. 

Jg.  De  Uylen  hebben  op  het  hooft  cenen  kroon 
van  vederen ,  als  offe  Koningen  waren  onder  de  vo- 
gelen ;  Ende  onfe  gefchoren  Papen  ende  Monickeu 
tiebben  eenen  Kroon  van  hayr  op  hare  hoofden. 
Want  fy  zijn  Koningen ,  ende  heerfchen  over  de 
Overheden  en  Koningen  felf.  Waerom  den  oppcr- 
ften  Paep  ende  Biflchop  een  drye-dubbelde  ^oiide 
Kroonc  draeght.  Of  wil  men  dien  kroon  der  Uylen 
liever  feggen  een  kappe  te  vvefen ,  foo  fiillen  wy  feg- 
gen ,  dat  de  kappen  der  Monicken  hier  door  werden 
af-gebeelt.  En  wy  heggen  daer  van  met  St.Hierony- 
mus  Epift.  22.  adBuftochtum:  CucuUis  fahrefaóth  hfji- 
tmtur  noBuas  (ir  hubones.  Dat  is  :  Met  gemaeckte  kap- 
pen volgen  fy  de  Uylen  na. 

14,  De  Uylen  hebben  eenen  onfterffclijcken  hact 
gen  de  fwarte  Ravens  ;  Ende  foo  hebben  oock  an- 
dere  Ordens  de  fwart-rocken  of  jefuïten  geweldigh 
in  het  oogh ,  ende  konnen  die  niet  wel  lijden ;  foo 
om  hare  gruwelijcke  maximen ,  ende  ongehoort  ge- 
voelen aengacndc  depradijcke  des  Chriftelijckcji 
levens  •,  als  mede  byfonderlijck  van  wegen  hare  gaii- 
wigheyt  om  alle  voordeelen  tot  haer  te  trecken  >  en- 
e  andere  daer  op  te  laten  fien.  Het  welck  fy  feer 
eeftigh  weten  te  pradilereri  in  het  bekoiiien  van 
Legaten  ende  Teftamenten ,  wanneer  fy  de  fiëcken 
veten  te  bewegen ,  om  hare  CoUcgicn  daer  door  te 
errijcken,  met  groote  fchade  dickmael  van  arme 
vrienden.  Te  defen  propoofte  dient ,  datfekergoet 


B  ï.  R  I  C  H  T 
Catholiickmy  verhaelt  heeft  in  Brabant  gcfchict  tc 
ziin  Daer  was  een  Man  feer  kranck ,  den  wekken 
de  leftiwiiten  dickmael  quamen  befoecken ,  en  ver- 
fochten  t'elckemael,  dat  hy  aen  hare  Ordre  door  ce- 
niehmildtLegaetgedencken  wilde,  en  fukksdoor 
elXtarisla^en  gefchrijven.  Maer  deSiecke  en 
luyfterde  daernietna.  Doch  eyndeli)ck  weder  ko- 
mende ,  als  fy  feer  fterck  aenhieldcn,  nep  de  Sieckc 
fiin  Huysvrouwe.  Waer  op  de  Jefuiten  ni  hope  wa- 
ren, dat  nu  een  Notaris  foude  gehaelt  werden.  Maer 
wanneer  de  vrouwe  nu  by  haren  man  gekomen  wa5, 
fo  feyde  de  felve  tot  haer :  Mijne  quaedwil  ige  endc 
af-eonfti-he  vyandcn  hebben  niy  fomwijl  in  haren 
toorne  gevloeckt,  ende  my  een  quade  doout  toe-gc- 
wenft,  ende  dat  my  de  Ravens  eten  mochten ;  maer 
hier  pluckenfemy  al  by  levenden  hjve:  Het  ismet 
wonder,  dat  fulcke  Ravens  by  de  Uylen  gehaet  zim. 
Want  de  Uylen  zijn  oock  vyandcn  van  de  (4)  Bloed- 
fuysers,  als  dc  Geleerden  getuygen.  En  wat  grooter 
^cÊels  en  Bloet-fuygcrs  zijnder  dan  de  Jefuiten,  die 
Paters  en  Vaders  zijn  van  (^)  twee  dochters :  Geett, 
Geeft.  ï-nde  navolgers  van  den  Apoftel  Judas,  met 
te  feeccn :  (c)  Wat  wilt  ghy  my  geven,  &c. 

IC.  De  Uylen,  hoewelfc  inden  helderen dagh 
blindt  zijn,  vermeten  haer  efter  kyders  te  wcfen  van 
fommiee  vogels ,  die  over  de  Zee  moeten  vliegen, 
eelijck  (^)  Plinius  verhaelt.  De  Geeftelijcke  roemen 
haer  felven  oock  leyds-Ueden  te  zijn ;  ende  fy  zijn 
oock  foodanicc  als  de  voorfz.  Uylen  zijn,  (e)  blinde 

leyds- 

ly.   {d)  Lik  10.  wi>.  14-   (^)  ^^^f'  '4" 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


é 


I 

•n. 


OVER  DEN  TYTEL. 
W  vdsHcden.  Wacr  van  gcprophctccrt  is,Uvvc  leyders 
hebben  II  verlcvdt. 

16.  De  üylen  hebben  met  het  kroni-beckige 
^cvoöeltc  gemeyn ,  datfe  niet  en  drincken.  ]a  hare 
?yeren  gegeten  ,  of  in  wijn  ghedaen  enghedronc- 
kcn  zijnde  ,  hebben  fulcken  kracht ,  dat(e  icmandt 
geheel  af  kccrig  maecken  van  allen  wijn,  Ende  foni- 
ivi jl  konncn  de  Uylen  (a)  wel  negen  dagen  langh  va- 
ften.  Het  welcke  haer  in  de  Arke  van  Noah  wel  is  te 
pas  gekomen.  Infgelijcks  zijn  oock  de  Geeftelijckc 
overvloedigh  in  het  onderhouden  van  hare  Valtc- 
dagen,  ende  en  drincken  noch  water  noch  wijn  door 
harefnavels  ofneufenjdaerfe  een  afkeer  van  hebben. 
Endeof  iemant  feggen  wilde ,  datfe  in 't  H.  Sacra- 
ment opentlijck  ghefien  werden  den  wijn  uyt  den 
kelck  te  drincken ,  fy  fullen  daer  op  feggen ,  dat  de 
wijn  door  de  Confecratie  in  bloed  is  vcrandert;Ende 
foo  fchijnenfe  de  Uylen  mede  daer  in  gelijck  te  wil- 
len zijn,  die  oock  alleen  het  bloed  voor  haer  dnnken 
hebben.  Want  waerlijck  befchrijftfe  (^)  St.  Jan  alfoo 
•als  dronken  van  het  bloet  der  Heyligen,ende  van  het 
bloed  der  getuygen  Jefii.  Nademael  Roomen  alder 
cerft  het  bloet  van  den  Alderheylighften  heek  inge- 
dronken. Maeromdatdit  aenftootelijck  valt ,  foo 
intwoordc  ick  liever  kortelijck  met  een  woord:  Het 

ïs  Mis.  . 

1 7.  Macr  het  is  wonder  dat  de  Uylen,  daerle  niet 
en  drincken,nochtans  foo  wel  flapen  konnen.  Want 
het  fpreeck-woord  feeht :  GUiibenè  hibit .  bevè  dormit. 

^  ^  **^4  Want 

W  Tlmmlih.  10.  tap.  17.  (^)  Openl^.  tap.  17  -  ^-''^  ^- 


BERICHT  <l 
Want  het  gene  (a)  Pliniusvan  de  Nacht-uylen  ge- 
t\xy^\\t fexagenis  diehus  hyemis  cubare  t   dat  verftaen 
fommi^e  foo,  dathy  gcfeght  werdt  in  den  vvinter 
feftigh'dacTcn  te  flapen.  Nu  lbo  vinde  ick  oock  onder 
deGeefteHjcke  endeHeyligen  fulcke,  die  inlangh 
flapen  hebben  iiytgeniuntjcn  daeroni  voor  Heyligen 
zijn  erkent.Tot  welken  eyndc  wy  oock  in  defen  on- 
fen  Roomfen  Uylenlpiegel  de  Hifliorie  van  S.  feven 
Slapers  verhalen  fullen.  Ende  waeroni  foiide  fulcke 
Uylenin  het  flapen  oock  minder  heyligh  zijn  in  dc 
Qogen  van  de  menfchen ,  als  den  Uyl  is  in  de  oogen 
van  de  Godinne  Minerva  felf,  nademael  die  gene  die 
niet  en  fondigen,nootfakelijck  voor  heylige  moeten 
gekeurt  v.  ordcn.  Want  ick  ftelle  dit  argument ,  dacr 
van  de  G  ciceide  oordeclen  mogen ; 

^lui bene  dormit non percït 3 
^iui no7i  peccat  eff  Sanchs 
Ergo  5  ^/  bevè  dormit  efi  Sanilus, 

18.  Dc  Uylen  hebben  veele  vremde  gebeerden, 
tndc  zijn  danffers  in  eeniger  manierc  ,  gelijck'er  dc 
mecr-gemeltc  Plinius  van  fchrijft.  Ende  hoe  uylach- 
tighe  ""gebeerden ,  gefliculatien  cn  bewegingen  dc 
pliellers  in  de  Mille  maken ,  laten  wy  ieder  by  hem 
felven  bedencken.  Ende  waer  1'preeckt  men  oock 
meer  van  danflen  dan  by  de  Rooms-ghefinde ,  ende 
hare  Geefl:elijckt'  ? 

1 9.  De  Uylen  zijn  ecu  gauw  ende  liftig  gevogel- 
te in  haer  geflachte ,  gelijck  de  volgende  oude  Fabel 
uytwijft.  Den  Uyl  gat  op  fekerc  tijt  defen  raedt  aen 

de 

(a)  Lib.  IC.  (flp,%^. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


hij- 

m 
ai 


OVER  DEN  TYTEl: 
dc  andere  vogels,  datfe  al-omme  het  vlas  en  de  hen- 
nip  foude  uyt-plucken  en  verderven,  wanneer  die 
eerft  opfchoten,  op  dat  daer  van  geen  netten  of  ftric- 
ken  mochten  geniaekt  werden  om  haer  te  vangen  of 
te  dooden.  Maer  de  andere  vogels  hebben  dcfen  rètd 
veracht.  \Vcf  halven  den  Uyl ,  voorfichtigh  zijnde, 
hem  felven  naderhand  des  daeghs  voorde  oogen  der 
menfchen  heeft  verborgen  gehouden.  Endede  ande- 
re vogels ,  merckcnde  al  te  laet  het  verfuym  van  de- 
fenraed,  hebben  naderhant  nodigh  geacht  haer  na 
den  Uyl  te  begeven,om  van  hem  als  een  vvijfeRaeds- 
heer  raed  te  vragen :  hoefe  noch  de  lagen  der  men- 
fchen mochten  ontgaen,vliegende  tot  dien  eynde  by 
alle  occafien,  wanneerfe  hem  macr  fien,  na  hem  toe, 
ende  rondom  hem  henen.  Een  andere  gaiiwigheydt 
verhaelt  Phsedrus.  De  Krekel,  feyt  hy,  viel  den  Uyl 
met  qiialijck  fpreken  en  lafteren  ,  mitfgaders  gefta- 
dighfmgen,  feer  moeyelijck,  cnde  verfocht  dat  hy 
daer  van  wilde  ophouden ,  ende  hem  wilde  laten  fla- 
pen.  Dc  Krekel  en  pafte  op  dit  verfoeck  niet,  maer 
raefde  cndc  fongh  noch  dies  te  meer.  Soo  dat  den 
Uyl  het  op  bedrogh  aenleyde ,  ende  feyde  tot  den 
.  Krekel :  Dewijl  datje  met  uwen  fangh,  die  fo  licffe- 
lijck  is,als  of  men  ApoUo  op  fijnCyther  hoorde  fpe- 
Icn,  niet  flapen  en  laet ,  foo  moet  ick,  tot  een  flaep- 
dronckje  wat  nedar  drincken,  het  welck  den  dranck 
van  de  Goden  is ;  ende  die  my  onlanghs  van  mijn 
Vrouwe  de  Godinne  Pallas  isver-eert.  Soo'tube- 
haeght,  komt  en  laet  ons  te  famen  daer  van  drinken, 
DeKrekel  dorftig  zijndc,en  hoorende  defe  vloeyen** 
de  woorden  j  quam  tcrftondt  by  den  üyl  5  de  welc- 
7    •         5-  ke 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


B  E  R  I  c  a  i 

ke  terlbnt  haer  by  den  kop  gegrepen,  cnde  oa;  -  r  ^ 
bracht  heeft.  Maer  eer  ick  van  dit  deel  der  vergelijc- 
kinge  van  de  Gecftelijcke  met  de  Uylen  af-fcficydc, 
foo  moet  ick  hier  by  doen,  dat  gelijck  den  Uyl  rade, 
*t  vlas  cn  de  hennip  uyt  te  roeyen,  om  niet  gevangen 
te  werden ,  dat  alfoo  mede  de  Geeftelijcke  haer  fel  - 
ven  weten  te  onttrecken  de  judicature  endeftrafïè 
door  de  Overighcyt,  als  niet  ftaende  onder  de  fclve, 
cnde  weten  alfoo  de  banden,  gevangenifTe,  endc  den 
{Irop  teontgaen. 

zo.  De  Uylen  zijn  een  gevogelte ,  genegen  tot 
navolginge  van  't  gene  fy  fien  in  andere ,  en  hebben 
dat  gemeynmet  de  Apen.  Waer  van  ons  woort,  na- 
apen,  af-komftigh  is ,  *t  welck  bcteyckcnt,  iemandt 
navolgen  op  een  belacchelijcke  wijfe.  Ende  hier  in 
vinden  wy  de  Roomfche  Geeftelijckheydt  feer  gee- 
ftigh,  om  in  haren  Gods-dienft  Joden  en  Heydenen 
natebootfen,  ende  na  te  apen.  Gelijck  vcrfcheyde 
geleerde  Mannen,  in  geheele  Boecken,  dacr  van  ge- 
Ichreven,  wnjdloopigh  hebben  aen-gewefen.  Ick  en 
kan  hier  niet  feggen,  ululant  cumLupis ,  dat  is,  na  hec 
oude  fprccck-woordt ,  fy  huylen  met  de  Wolven. 
Want  I .  fy  en  houden  de  meefte  gemeynfchap  met 
de  fwarte  Wolven  ( de  Jefuiten )  niet,  die  fy  haten, 
a.  De  Uylen  zijn  eerder  gefchapen  dan  de  Wol- 
ven ,  ende  daerom  hebben  de  Wolven  het  ululare 
cn  huylen  van  de  Uylen  geleert ,  cnde  niet  dcfe  van 
de  gene. 

21 .  De  Uylen  fitten,  fo  *t  fchijnt,geerne  op  kruc- 
ken,  die  in  der  daedt  Cmycen  zijn ;  immers,  fy  wer- 
den veeltijdts  daer  op  vertoont,  ende  dan  byfondcr- 

Jijck 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


OVER  DEN  TYTEL. 
lijck  als  men  vogelen  vangen  wil:  Soofiet  mende 
Geeftelijke  Uylen  doorgaens  by  de  houte  of  gefchil- 
derde  Kruycen,  daerfc  (oo  op  blijven  ftaen,  en  fteu- 
nen,  als  ot  hare  falighcyt  daer  aen  hineh ;  ende  men 
placht  andere  eenvoudige  menfchen  door  die  devo- 
tie te  vcrlocken  en  te  vaneen.  Maer  hier  kan  ick 
niet  voor-by  gaen  het  beeltenifTc  van  eenen  Uyl  met 
een  Kruyee  boven  op  fijn  hooft,  wclck  ghevondcn 
vvert  in  de  Obelifciis  Lateranenfis,  ende  van  Cafalio 
aen  den  Lefer  vertoont  werdt  in  fijn  boeck,  deveteri* 
husfacris  Chriüianorum  ritikut ,  pag:  ii.  endathy  ver- 
klaertuyt  Bofto de  CruceJih.^.cap.  lo.  te beteyckenen 
de  vcrachtinge,  die  Chriftus  en  fijn  Kruyee  by  Joden 
en  Heydenen  onderworpen  zijn ;  om  dat  de  Uylen 
veracht  en  befpottelijck  zijn  by  menfchen  en  voge- 
len, waer  van  terftont  van  ons  breederfal  gefproken 
worden.  Doch  (met  verlof  van  Bofius  en  Cafalius) 
ick  denck  dat  foodanigen  beeltenifle  veel  eer  een 
beduydenilfe  heeft  op  de  Papen  en  Geeftelijcke,  uyt 
wekkers  hoofden  en  herflenen  den  dienft  en  eere, 
die  aen  houte ,  filvcrc,  goude  ende  andere  materiale 
Kruycen  gefchiedt,  gefproten  en  voort  gekomen  is : 
Te  meer,  alfoo  in  het  voorfz.  beeltenis  het  Kruyee 
uyt  het  hooft  van  den  Uyl  gelijck  als  uyt-fpruyt  en 
voort-komt.  Gelijck  als  Pallas  gefeght  werdt ,  uyt 
het  hooft  ende  de  herfencn  van  Jupiter  gebooren  en 
voort-gebracht  te  zijn ;  v^iens  beeldt,  Palladium  ge- 
naemt ,  in  groote  eere  wierdt  gehouden ,  ende  men 
vertrouwde  eertijdts  daer  op ,  ende  verwachte  daer 
van  hulpe  ende  fonderlinge  befcherminge.  Ende  in 
elijcker  voegen  als  dat  houte  beeldt  van  Pallas,  dat 
'  ia 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


BERICHT 

in  het  Slot  van  de  ftadt  Troyen  bevvaert  wicrdt ,  ge= 
houden  wierdt,  iiyt  den  Hemel  gevallen  te  zijn :  lbo 
ftellen  oock  onfe  Geeftelijke  den  dienfl:  eiide  verec- 
ringe  van  hare  houte  Kruycen ,  ghelijck  als  uyt  den 
Hemel  gliekomen  te  zijn ;  nademael  fy  den  fel  ven 
dienft  vaft  maken  aen  het  teycken  des  Kruyces ,  dat 
Eufebius  fchrijft  aen  den  Keyfer  Conftant,  vertoont 
tc  zijn.  Het  zy  dan  dat  de  Uylen  op  de  Kruycen ,  of 
de  Kruycen  op  de  Uylen  fitten,het  heeft  beyde  vvon- 
ilerlijcke  myfterien  in ;  Ende  het  laetfte  vvel  meeft. 
Want  gelijck  een  Vader  fijn  kind,dat  tot  hem  ieyde: 
Siet ,  Vader ,  daer  fit  een  duyf  op  't  hiiys ;  tot  ant- 
wooit  gaf:  Dat  en  is  geen  wonder,  mijn  kind;  niaer 
het  foude  wonder  zijn ,  indien  hethuys  op  de  duyf 
fat :  So  is  het  oock  niet  wonder  dat  Uylen  op  Kruy- 
cen en  krucken  fitten;  maerdatde  Cruycenopdc 
ilylen  fitten ;  die  dacrom  den  naem  van  Kruys-broe- 
ders  en  Kruys  dragers  vvel  magh  gCj^even  wórden. 
'  2,2.  De  Uylen  zijn  veeltijts  luyfigh,  endcluyfcn 
te  hebben  dat  is  menfchelijck,  gelijck  een  fcker  Ko- 
ningh  van  Vranckrijck  feyde.  Soo  dat  defe  eygen- 
fchapde  Uylen  oock,  nevens  eenigé  voorgaendc, 
na  de  mcnfchcndoet  ghelijcken,  Ende  het  maeckt 
oock  de  Monickcn  meer  menfchelijck  dan  Geefte- 
lijck,  wannecrfedc  luyfenby  hacrin  hare  kappen 
voeden.  Ende  wat  fchandc  is  dat  ?  dewijl  deluyfcn 
in  fulcke  kappen  ghelieylight  worden.  Want  indien 
de  kappen  der  Monnicken ,  ende  byfonderlijck  der 
Francifcanen  (welcke  Ordre  haer  met  de  dieren  fcer 
ine-weerdigh  heeft  getoont)  foo  groeten  kracht 
hebben,  dat  die  gene  die  daer  in  flei  ven  en  begraven 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


OVER  DEN  TYTEL. 

V,  crdcn  >  foo  heyligh  werden ,  datfe  niet  en  konnen 
\  crdoemt  werden;  waerom  oock  de  luyfen  der  Fran- 
cifcanenjdie  in  hare  kappen  woonen ,  niet  voor  hey~ 
ligh  aengcfien,  cnde  gecanonifeert,  nademacl  fy  met 
ccnen  meer  dan  vier-voetigen  yver  na  dat  middel 
der  flilighcydt  henen  loopen ,  ende  fchiiylen  in  de 
ploycn  en  naden  van  de  felve  kappen,  ja  woonen 
dacr  geduLirigh  in  ? 

2^.  De  Uylen  zijn  by  na  aller  vogelen  rpot,als  dc 
wclcke  om  de  Uylen  vliegen  en  tieren ,  de  felve  ge- 
lijck  als  uytlacchende ,  daerfe  nochtans  fulcken  Ita- 
tigcn  wefen  hebben.  Ende  op  gelijcke  wijfe  plach- 
ten de  Ketters  doorgaens  de  geeftelijcke,ende  voor- 
namcntlijck  de  Monicken  uyt  te  lacchen,  foo  dat  'er 
naiivvlijcks  een  Monick  in  fijn  kleedinge  onder  haer 
komen  magh ,  of  de  lieden ,  felfs  tot  de  kleync  kin- 
deren toe  ^  wijfen  daer  op  ,  of  loopenfe  na ,  gelijck 
men  de  Sotten  doet.  Ende  gelijck  by  de  Geufen  de 
"Uylen  foo  verachtelijck  zijn ,  ende  foo  weynigin  de 
valuatie  doen ,  datfe  cenen  fchellingh ,  daer  eenen 
Uyls-kop  op  ftaet,  niet  ganghbaer  achten^noch  ont- 
fangen  en  willen ;  cnde  datfe  de  flechfte  foorte  van 
fchapen  met  den  naem  van  Uylen  noemen;  foo  wer  - 
den  oock  de  Papen  en  Monnicken,  ende  alle  de  gec- 
ftclijcke  by  haer  veracht  ende  niet  wel  ontfangen. 
lek  roepe  de  Roomfe  Catholijke  fdfs  tot  gctuygen* 
Want  in  de  Latijnfche  Adagijs5of  fpreeck-woordcn, 
door  Ebcrhardum  Tappiiim  uytgegeven  Ao.  ifjTg. 
tot  Antwerpen ;  ende  oock  met  Privilegie  des  Key- 
fers ;  wert  p.  i2i .  b.  Monicke-werck  doen ,  geftelt 
voor  vcr<zeefs  werck  doen,  of  verloren  arbevt  doen ; 

En 


B  E  R  I  C  H  T 
En  Pag.  149.  b.  Een  Bagijne  Pater,  voor  een  fotcii 
onguur  menfch,  die  geen  fout  in  fich  en  heeft.  Item, 
fag:       ^.  LaetPafen  en  BagijTte».  ende helpt  den  dijnen. 
Wapen  !  wapen  1  hoe  veracht  zijn  de  Papen  ! 

Maer  roept  foo  niet ;  ick  moet  u  voor  het  laetftc 
noch  wat  in  het  oor  luyfteren,  dat  wel  te  voren  in  de 
eerfte  plaetfe  hadde  konnen  gefeght  worden ;  maer 
omdat  hetwatflechtluydt,  ende  van  elck  een  met 
en  behoeft  geweten  en  gelooft  te  worden ,  hier  ach- 
ter aen  geftclt  is  te  weten ,  dat  den  Oud-vader  van 
de  Uylen  geweeft  is  den  Heiligen  Afcalaphus ,  fone 
van  Achcion,  die  om  fijn  klapperyen  in  ecncn  Uyl  is 
verandert,  en  foo  de  Uylen  heeft  voort-getcelt,  ge- 
lijck  Ovidius  [a)  dat  befchreven  heeft.  Ende  ick  kan 
my  oock  anders  niet  in-bceldon,  of  onfe  Roomfche 
Uylen  zijn  uyt  de  Helle  voort  gekomen ,  en  St.  Jan 
heeftfe  uyt  den  Af-gront  fien  komen  in  dien  roock» 
Apoc.9.2,  3.  die  daer  uytop-quam,  en  Spiinck- 
hanen  op-bracht,  die  niet  anders  dan  Uylen  zijn  ge- 
weeft,  hoewelfe  St.Jan,  om  gewichtighe  redenen, 
Sprinckhanen  noemt.  Maer  het  geboort-lietje  vandc 
Uylen  wijft  dit  alles  aen,  waerom  ick  het  hier  ftelle, 
dat  gefongen  kan  worden  op  de  Wijfe  van  :  Paus  Jut 
ontviel  een  kindt  op  ftraet,  &c. 

Proferpina  hkef  in  de  Heh 
Om  dat  Afcalphus  niet  v>el 

Z^n  tongh  kon  Ifinneft  houden. 
Het  was  een  Wet  hy  't  fwarte  Felck, 
Dat  leeft  in  d* onder-aerdfche  kolck» 

Die  at  moeH  da  r  ver-ouden. 


Als 


(a)  Metam.  li^.f»fak%. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkliike  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


OVER   DEN  TYTEL. 


mk 

\m 

Tacli. 

t.]3i 


jils  Ceres  Jan  haer  dochter  fo(ht» 
Sy  heeft  y  eylacy »  niet 'vermocht 

Haer  ttyt  de  Hel  te  leyden, 
07»  dat  haerkmdt  had  aen-geraeckt 
Een  heljche  vrucht j  e?i  die  gefmaecki  j 

J)at  gingh  die  quant  verheyden. 

Vtes  heeft  hem  oock  Proferpina 
Flux,  fonder  uytftel  ofgena, 

Sün  rechte  jlraf  doen  lijden. 
En  hem  verandert  in  een  UyL 
Van  vreemd  gelaet  en  hreeden  mufh 

Geen  Paep  hoeft  hem  te  wijden. 

En»  als  men*  t  recht  uyt  feggenmagh, 
Hy  is  noch  heden  oen  den  dagh 

Gehouden  hy  de  Luyden 
Een  voor-Jpoock  van  de  droeffenis» 
Sijn  Jlemme  houdt  menvoor gewis 

Een  onheyl  te  beduyden. 

De  Roomfche  Vylen  infgelijck 
Zijn  ons  uyt  Plutós  heüigh  rijck 

Tot  onheyl  toe-gefonden. 
Sy  fnappen  dat  niet  dient  gefeydt» 
En  dat  'er  veel  tef  Hellen  leydt; 

Haer  tongh  is  ongebonden. 

Sy  zijn  een  koppigh  ongediert. 
Dat  door  de  wijde  wereld  fwiert. 

En  hebben  vreemde  luymm : 
Sy  zijn  veel  befigh  in  de  nacht : 
Het  doncker  heeft  haer  voort  gebracht  i 

Men  kent  haer  aen  haer  pluymen. 


Der- 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


i 


BERICHT 

Derhalven  fcghick  vanycdcr  van  haermct  den 
voorfz.  Pocct : 

Foicia  mantt  volucris  j  venturi  nuncia  lu&us ; 
Jgnavusbuho>  DIRUM  MORT ALIBUS  OMEN. 

Dat  is : 

jye  Nacht-uyl  is  een  leelyck  dier  i 
Die  ei'uaed  voorfeyt  met  Jijn  getier; 
Een  luy  ge/lacht »  dat  ledigh  fit , 
Bn  op  geen  toereken  is  verhit.  : 
fa .  als  het  alles  dient  gefeyt  y 
Een  dier  dat  met  dan  omver-  (•  hrcy:. 

Ende  alfoo  wy  oock  het  leven  en  bedrijf  van 
St.  PrancifcLis  wat  ruym  rullen  moeten  befchrijven, 
lbo  zijnder  die  méyncn  dat  hy  en  Tijl-Uylenfpiegel 
malkander  in  haer  leven  ende  ommegangh  niet  qua- 
lijck  en  gelijcken.  Ja  ick  lioude  het  daer  voor »  dat, 
indien  St.  Fransje  foo  wel  een  haesje  hadt  geleeken, 
als  hy  wel  een  fotje  geleeck ,  de  honden  hem  fouden 
verfcheurt  hebben.  Het  tweede  was  dan  beft.  Im- 
mers magh  dat  foete  Broertje ,  ick  meync  ons  hey- 
ligh  Fransje ,  wel  van  overgroot ,  ja  driemael  over- 
groot geluck  fpreken ,  dat  hy  in  dien  ouden  tijt ,  en 
m  die  gouden  eeuwe  geboren  is :  want  de  tijden  loo- 
pen  tans  heel  flecht ende  men  en  maeckt  nu  niet 
meer  fulcke  foet-aerdige  ende  acngenameTotjes  als 
dit  Fransje  was.Hier  by  komt  noch  een  ander  geluk, 
dat  andere  fotten ,  van  later  datum  en  tijt ,  met  bel- 
len «raen ;  maer  ons  Sotjen  en  heeft  geen  bellen  van 
doen ;  het  lact  hem  genoegh  hoorcn  in  alle  die  Le- 
genden ,  die  van  liem'befchrevcn  zijn.  In  dit  gevoe- 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkliike  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


OVER  DEN  TYTEL. 

)1  len  van  't  heylighe  Fransje  ben  ick  niet  vveynigh  ge- 
il flerckt :  wanneer  ick  gheleefen  hcbbe  in  de  Selectis 
I  Difputationibus  Theologicis  D.  Gijf  bert.  Voetii, 
1  Parte  2.  pag:  672.  Dat  'er  een  Boeckjcn  in  onfe 
1  DuytfeTaleisiiyt-gekomen,  met  den  Tijtel  van 
b  den  Alcoran  der  Francifcaner  Monnicken,  ofte  Uy- 
I  len-fpiegel.  Ende  daerom  foude  oock  den  Tijtel 
r  van  dit  vermaeckelijck  Boeck  konnen  gefeydt  wor- 
)  den  hier  op  niedewelte  flaen.  Tot  bewijs  van  het 
welcke  het  volgende  Dicht  eenighfins  dienen  kan : 

BRIL  voor  den  Lefer  van  den 
Roomfchen  U  Y  L  E  N- 
SPIEGEL. 

Of 

Verklaringe  van  den  Tijtel  defes 

Boecks. 

73      koe  kan  het  zijn  geledeny 

Ij  Goeye  Lten  j  /V  dat  voel  reden» 

Dat  men  V  heyligh  Volck  verdoemt s 

En  de  Papen  Uylen  noemt! 

Sal  dit  Boeck»  dat  wy  hier  lefen, 

Van  een  Uyle-fpiegel  tvefen» 

Daer  men  van  Sint'  Anna  meldt^ 

Daer  Francifcus  ivert  geftelti 

Daer  Dominicus  e?i  ander» 

Qroote  Santen  by  malkander 

Staen  befcloreven  op  een  ry  ? 

Fy  dit  werck » ja  dne-mae/ fy-  _ 
♦  Kruyfi 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


BERICHT 

Kruyftuntety  ghy  Catholijcken» 
Eer  je  recht  leert  oordeel /ïrijcken : 
Hoort  den  Schrijver  eerfieensuyt» 
Hoe  dat  hy  u  dit  beduydt . 
Sou  in  defen  naem  van  Üylen 
"Laïler  voor  de  Papen  fchuylen  ? 
By  Sint  Tennis  vetjhj-wijn* 
Dat  en  moft  alfoo  niet  zij». 
By  de  Roomfihe-uyle-ér/lleft » 
Dit  en  zijn  geen  lojje  grillen  A 
Of  geen jfijfe  fonderfout , 
of  geen  peren fonder fmout. 
Schoon  het  -woord  van  Uy  l  wat g^ofluydt» 
Haelt'er  echter  goede /lef uyt. 
JVant  datpafi  de  IVijfe  wel. 
Soeckt  de  hernen  uyt  de  fchel. 
Ah  men  oude  wijfe  boecken 
Gaet  hejien  en  onder foecken  , 

Staet  den  Uyl  niet  tn  *t  verfckiet 
By  het  beeld  dat  Pallas  hiet  ? 
IVaerom  wilje  dan  mifprijfen  j, 
Dat  menu  gaet  {Jyknwijfen 
Met  haer  neflen  jn  de  kerck  , 
Enmetalhaer  Uyle-wcrck  ? 
Dies  >  om  alles  klaer  te  feggen  » 
En  het ftuck  -wel  uyt  te  leggen  » 
Waen  ick ,  ja  Jie  fonder  bril » 
Wat  den  Schrijver feggen  wil- 
En  dat  ü ;  Dat  heyligh  Fransje 
heen  Jan  Pottagcs  {a)  Hansje- 
Of  veel  eer,  gelijck  hierflaet  * 
Uylc-lpiegelw^^  Jïjnmaet. 


Want 


(a)  St.Francifcm  heeft  eerft  Johannes  >  dat  is  >  Hansje 
gclieeten.  Siet  de  Legenda  San£ïoru?/jfel.2^^.  reHo^ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkliike  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


OVER  DEN  TYTEL: 

Wcmtm  Uyle-fpiegels/r^te 
Dient  hyby  hem  vergeleken. 

Siethoe  Uyle-fpiegels^^e/^ 

Indat  heyligh  Fransje ypff/r. 
Fransje  was  als  d'eerfteader. 
En  Tijl  Uyle-fpiegels  Vader, 

Daer  de  Som  van  heeft  geleert » 

'/  Geen  waer  door  men  hem  noch  eert» 
Uyle-fpiegel  infipitoandel 
Dreef  een  vonder lijc  ken  handel, 

jilshy  dreck,  door  hem  gelofi  » 

VentevoorFropheten-koft, 
iVflje  dan  de  waerheyt  weten  , 
Fransje  heeft  oock  veel Drec-etejz 

Voor  Propheten  opgedift  , 

Als  een  nieuw  Euangelifi. 
Tijl  (wanneer  ky  niets  en  maeckte» 
Niet  dat  kant  of  wal  en  raeckte , 

la  geen  beeld  van  menfch  of  heefi 

Ergens  was  gejielt  geweeft) 
Socht  het  volckje  wijs  te  maken  * 
Dat  aldaer  veel  fckoone faken 

Aerdigh ftonden  uytgedruckt, 

Enfjnwerckwaswel  ^eluckt^ 
Maer  dat  veel  dat  niet  en jagen  , 
Mits  haer  ouders  minne-vlagen 

Waren  buyten  *t [poorgegaen. 
'   Dat  dit  hingh  de  kinders  aen . 
Dat  hy  maer  aen  Echte  luyden 
Sijne  konfiekon  beduyden. 

En  dat  die  oock  maer  alleen 

Sagen  meerder  als  gemeen. 
Dus  Tocht  Fransje  ƒ ;>;f  faecken 
Qock  het  volckje  wijs  te  maecken 


En 


I 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


BERICHT 


En  hy  maeckte  veelgewagh 
Van  het  geen  ?M)yt  iemand fagh. 
En  wie  dat  niet  kon  hegrijj^en  » 
Moeïi  men  V  breyn  nochjcherper Jlijpen, 
Dat  en  was  van  't  maeckfel  niet , 
Vaer  de  Kerck  kaer  op  verliet. 
Maer  als  ick  den  bril  offette  j 


Nii  dat  ick  het  oordeel ftrijck, 
Zm  niet  Papen  y  Vriefters  >  Nonnen» 


Hebben  oen  het  Roomjche  net, 
Datejuae  ?ier  heeft  uytgefet? 
Ons  beke?ule  Zijde-wormen 
Sietmen  wonder  veel  vervormen. 
Onder  ^tfpinnen  komt  oockrap 
Om  haer  lijf  een  Monnicks-kap . 
Uyt  die  Kappen  komeet  Uylen, 
Die  haer  wandel-plaets  bevuylen. 
En  die  Uy]en  Broyen  faet. 
Maer  waer  toe  foo  langen  praet  ? 
Weetgoe  Catholtjcke  vrienden  f 
Dat  u  defe  dingen  dienden. 
Wiekt  en  weeghtfemet  verflant 
Jaeghtde  Uylen  uyt  het  lant. 
Uylen>  ^;>,  door  fchijn,  bedriegen^ 
En  die  niet  wel  komzen  vliegen j 
Of  men  maeckt  haer>  doordefch 
Vleugels  mwn  oogenblick. 
Noyt  en  ejuam  vaft  Uyl  een  Lijjfer, 
Siet  men  hem^  men  fchrickt  en  ij  fier 
Voor  dat  inonjler ,  dat  een pefl 
Js  "'oor  teder vogel'vefiy 


Enoponfe  Schrijver  lettey 


Mm 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


OVER  DEN  TYTEL. 

Maer  dit fchijnt eenwoord  van  Gtujèn, 
Die  met  hare  vijje  Tteufen 

Aüen  fianckeit  dreck  verfmaen; 
Vies  ick  haer  aldus  vermaen : 
Sietweltoe  dat  alufpotterii 
Met  dat  heyltgh  rot  der  rptten» 
U fooifualtjckniet  bekomt» 
Datje  ftaetmet  fchand  verflomt. 
Spot  met  met  de  "wonderheden^ 
Die»  foo  langentijd geleden. 
Van  om  Fransje  zijn gedaepj» 
Of  het  mocht  u  ^ualijck  gaen. 
Denckt  Toat  om  haer  fj>otteryen 
(*)  Gangolfs  wijf  heeft  moeten  lye?;, 
Dat  haervroirwen  acht  er- keel 
Klonck  geitje kee?i  quade  njeel. 
Wiens  ver  oude  natte fnaren 
Geen  hquamen  toon  en  baren  y 
Want  op  hare  lafler-fj^raeck 
^iuamgeftaegh  een  bityck-gekraeck. 
Spiegelt  u  dan  mans  en  vroHTpe7t  j 
JLaet  het  nimmer  u  beromoert 
Dat  je  dit  wel  overleght. 
Proeft  het  aU  en  oordeelt  recht. 


*  *  * 


Nie. 


[. C*^)  Sict  hier  van  dcChronijck  van  Hollancft, 
.eelandt,  ende  Vrieüandt ,  Divif.g,  capktcl  ^o. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


BERICHT 

Nicmandt  en  ftoote  fich  daer  aen ,  datonfen  flijl 
wat  hardt  gaet.  Want  fachte  Mccftcrs  maken  Itinc-; 
kende  wonden.  Men  moet  den  nair'  met  flccker 
luyfcn.  En  indien  oock  de  Roomfchc  Heyligen  nie 
al-omme  nae  wenfch  en  werden  befchreven ,  en  da 
bclacchelijcke  dinghen  daer  omtrent  voor-komen 
men  moet  denken,  dat  de  Roomfche  Legenden  dae 
van  de  oorfaecke  zijn ,  die  foodanige  belacchelijck 
dingen  overvloedigh  verhalen.  De  Vogelen  werda 
fomwijl  gefchoten  met  pefen,  die  uyt  haer  eygen  in- 
gewandt  gekomen  zijn. 

Men  fn^dt  de  riemen  uyt  het  peerd» 

IVaer  door  het  %elfs  -werdt  af^gefmeert  ; 
Endc  over-fulcks 

Die  dit  Biertje  heeft  gehrovwen» 

Moet  het  drincken  en  verdotacen. 
Ick  hebbe  wel  gehoort,  dat  eenige  van  onfe  Roomfel 
Catholijcken  de  fauten  der  heyltge  Legenden  excu-t 
feren  met  de  onwetenheyt  endc  kinderachtigen  aertt 
der  lieden  van  dien  tijdt,ende  dat  men  nu  wijler  endet 
beter  is:  waer  toe  haer  het  fpreeck-woortfoudekon-c 

nen  dienen,  1 
De  vneghy  ée^uiflt  en  vuyl  heflront,  1 
Maeckt  Mans  en  Wyfs  Jchoon  en  gefont. 
Want  het  fchijnt  datfc  willen  feggen,  dat  de  Room-r 
fche  eertij dts  in  hare  kindfe  jaren,  met  eenige  grilleiï' 
haer  felven,  als  in  hare  wiege,  bevuylden,  maer  datfc] 
nu  ouder  en  verftandiger  zijnde ,  dien  dreck  hebben 
af-gewafTen ,  en  nu  heel  fchoon  zijn.  Doch  fy  wer-t 
den  hierin  felfs van eenighe uyt  harewijfte  enge-^ 
Iccrdfte  tegen  gefproken,  wanneer  de  felve  als  nocW 

diet 


I 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


ti0 


OVER  DEN  TYTEL. 

die  vuyie  en  befnotte  kinder-wicgh  fcer  prijfen  en 
verheften.  Gelijck  in  defen  onder  andere  tot  een  ex- 
empel dienen  kan  de  geleerde  en  vermacrde  Erycius 
putcanus,Hiftory-rchrijvcrdcs  Konings  van  Span- 
gïcn ,  die  den  kluchtigen  Saturdagh  van  onfe  Lieve 
Vrouwe,  befchreven  door  Pater  Augiift.  Wichnians 
in  eenen  Brief  aen  hem  ghefchreven ,  noemt  doófum 
fane,  curiofum  érpium  opus  ^  Dat  is  :  Een  vvcrck  dat  fe- 
kerJijck  geleert,  curieus  en  Godvruchtigh  is.  Maer 

In  *t  Supijn^hof,  voor  den  Vèrcken-raett 
Daer  pleyt  alfoo  den  Advocaet. 
En  op  gebrande  Vla'e  ofTaert 
En  dient  de  Suycker  niet  gefpaert. 

Men  is  oock  dien  huts-pot  foo  gewent  te  eten.  lek 
ken  'er  een,  die  een  gröot  vermacck  heeft  in  het  eten 
van  fpinnekoppen.  Andere  eten  gecrnc  padde-floc- 
len,  ende  duy vels-broodt.  Trahit  fua  ^uemcjue  uoluptas. 
Noyt  ftierf  een  foeh  van  vuylen  trogh,  Vuyl  vind 
ick  het,  vuyl  laet  ick  het.  Die  vuyl  is  ,  dat  hy  noch 
vuyl  worde.  Vele  dingen  gedyen  en  groeyen  beft  in 
vuyligheyt.  *t  Zijn  Roomfe  Uylen,  die  't  neft  bevuy- 
len.  De  goede  Catholijcken  kennen  dat  gedrocht 
wel,  en  fetten  het  onheyl  van  de  H.  Kercke  op  hare 
rekeningc,  al  is  het  dat  vele  Papen  hier  over  niet  wel 
fullen  gefchooren  zijn,  ende  foo  fuur  en  leelijck  daer 
over  ficn  fullen,  als  een  woud  vol  Duyvelen. 

Ick  rade  liever  alle  devote  Catholijcken ,  datfe 
haer  vermaken  in  defen  plaifanten  Luft-hof ,  daer  in 
fo  vele  genoeghlijcke  Hiftorikens  te  vinden  7.ijn,die 
de  zielkens  van  de  Roomfe  Catholijcken  meer  ver- 
maken dan  de  H  H.  Euangelien. 

*  *  *  ^  \Taer 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


B  E  R  I  C  H  r 
Maer  als  \vy  nu  fullen  komen  tct  den  inliout  defes 
Boccks,  die  fchoonc  Hiftorikcns ,  en  drollige  mira- 
kelen ,  die  wy  ii  fullen  verhalen :  wiens  herte  foude 
niet  ontfoncken ,  als  hy  die  fal  lefen,  als  ys-fchollen 
in  den  winter ;  Ja  wiens  ziele  fal  niet  op-ftijgen  tot 
den  Hemel,  als  vlugge  meulen-fteenen  in  de  Zeejals 
liy  fal  hooren  die  gefonde  en  oudeCatholijcke  Leer- 
poinótcii  ?  Want  ons  oogemerck,  beminde  Lefer, 
en  is  niet ,  om  u  alleen  met  wonderen  op  te  houden, 
maer  voor-al,  om  door  die  wonderen  te  brengen  tot 
het  oude  Catholijcke  geloof,  gebouwt  op  de  nieuwe 
Catholijcke  Godheydt,  foo  in  den  Hemel  als  op  der 
Aerdcn.  Want  nademael  de  Geufen  het  alleen  hou- 
den met  den  waren  Godt,  Vader,  Sonc  en  H.  Geeft, 
cn  wy  Catholijcken  immers  geen  gemeenfchap  met 
de  Geufen  willen  houden :  foo  bouwen  wy  Catho- 
lijcken op  cenen  anderen  grond,  en  fullen  u  dat  fon- 
4ament  wel  vaftcr  leggen,als  de  Geufen  met  de  oude 
cn  aller-eerfte  Chj-iftenenjdie  in  hare  kindfche  jaren 
niet  beter  wiftcn :  want  wat  waren  die  ecrftc  tijden 
der  Apoftelen ,  en  daer  na,  anders  als  kindfche  jaren 
van  het  Chriftendom  ?  Maer  wy  oude  Chriftenen, 
en  Roomfch-Catholijcken,  \vy  hebben  met  de  jaren 
wat  beter  kcnnifle  gekregen  ,  noch  en  laten  ons,  als 
kinderen,  niet  binden  aen  de  eerfte  beginfelen.  Kin- 
deren doen  als  Kinderen :  maer  Mannen  geworden 
zijnde,  moeren  wy,  dat  kinderlij ck  is ,  af-Ieggen,  en 
doen  dat  Mannen  betaemt.  En  d'ordre  die  wy  hou- 
den fullen  in  dit  ons  Bocck ,  fal  n  de  volgende  Tafel 
aen-Vv'ijfen, 

Tafel 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkhjke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


Ifo; 


afel  van  het  Syjlema  Theologicum  Catho^ 

lico-Roma?ium,  of  van  den  Rwmfen  UyUn-fpiegel. 

f Haren  Sabbath. 
Pfalter. 
I  iviaiia.  j  Ave  Maria, 
r   I.    !  f<j/>.  I.  1  Hare  Ampten, endc 
1  meer- ]  !  Eer-titelen. 

l  dere  i  |  Werckingen. 

'  ^^Vryagie,&c.I^/<i?. 


r  in  den 
Hemel) 


j 


Catho  j 
lijcke  l 
God.< 
heyt 


Chriftus,  j'  St.  Dominicus, 

In  wiens  J  St.  Francifcus, 
plactfe    ]  cap.^. 
zijn  JSt.Loyola, 

Ist.  Anna,w/>.  ^. 


'Engelen,  <:<«/>.  I. 


II. 

min- 
Ldere.  < 


1  op  der 
LAerdc 


fS.ChriftofFel,<r/«Ai 
S.  Longinus,f<«/».  3^ 
S.  Joris,^^<?/^.4,. 
S.  Margareta,  C/i^.  y.' 
^Santen J  S.Seven  SIapers>f.6, 
\  S.  Urfula,  en  i  looo 
Maegdenjfjj^.y. 
S.  Nicolaesjf4t/>.8. 
^S.  Pecunia, 

'f^^  c  -  Ca- 


Pi 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


r  Sacrament  dei  Altacrs.  cap.  i, 

Krucifixen.  cap.  2. 

Kruycen.  cap.  7. 

Kruys-flaen.  Ibid* 

Beelden,  cap.  4^ 

Rcliquicn.  cap.  f. 

HetOlyfel.  cap.  tf. 

Doop- water.  cap.  7. 

Wy-Mratcr.  cap.  8. 

Agnas  Dei.  cap.  9. 

MonickS'kappen.  cap.  la. 

Kloofters.  c.  1 1 .  Alwaer  by  occafic  in  cónfidera- 
tic  genomen  u^t  het  Kloofter-lcven,  en  het 
leven  van  de  Gecftelijcke.  Mitfgadcïs  hare 

Lcnecleerthcyt.  cap.  iz. 
Oor-biechre.  caj 
r  Schrif- 
ture, 
cap. I. 


IV. 
inden 
Paus 
fijn  ' 
macht 
over 
de 


cap.  13. 

rGeeftcIi)ckc  als 
^ftrijdende  {  Cardinalen, 
op  Aerde.  f  Biflchoppc,  &Co 
cap.  2.    «V  WereltlijckCjals 
Wacr  on-  \  Keyfers, 
der  zijn   '1  Koningen,  &c. 
L  Ibid! 

lijdende  in  't  Vagevuur, 
en  wat  daer  aen  vaft  is. 
cap.  3.  Eerfte  By-vocghfcl 

van  de  Aflaten.. 
Tweede  By-vocghfcl  van  de 
MirakuJen. 

r  de  vcrvloccktc  mcnfchcnt 
1     cap.  I. 

^  ( 

indcnduy- j  over  de  boofc  Geeften.  AI- 
vcl  ende  S  waer  van  haren  onder- 
fijne  macht  I  fcheydcn  acrt,  difcipli- 
ovci  J      ne.  Sec.  gchandclt  wca. 

l®f fche  Caefd  toel  itt-srfirti  ^ijnöe  /  fuUcn  m  öacr  fn  opmtti  m  ber^ 
ffiötSi  bitf  «tticuïcn  of  ©eden  taan  WtSSocch ;  toacrop&etbolgcnbc 
Tni«amma  flact  /  bat  icfe  öope  niet  en-aengcnacm  te  fullen  5ön/  al-fioc^^ 

too?  l»  ongdcttcrbc  tocrMarcn- 

Arminii  Schola  prava  dedit  Patribus  patriaequc 
-iMmrx:.  fimefto  fvdcrcnatos ; 


Anrinü  SchoU  prava  aeau  rainous  patnxquc 
Articulos  quinos,  funefto  fyderc  natos  j 
Quinquc  dcdit  pariter  pejorcs  Papa.  quid  ergo 
iSnnpe  laboïamus  moibo  nunc  ar  ticiüar  ■ 


! 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


1':'!:, 
'in, 


>^:il'cl 


DEN 

ROOMSCHEN 

Uylen- Spiegel, 

Het  ecrfte  Deel. 

Handelende  van  de  meerdere  Ca» 
tholijch^  Qodheydtin 
den  Hemel. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


iatholica  Prolphonefis  ad  L  Figuram, 

ANna,  te^  cum  tribus  tuis, 
Noslavatii  inftarSuisy 
Adoramus  mente  purd 
Cordis  reprobi  fiijffura. 

Ne  cum  Abram  nos  nefcite^ 
O  Fontana  noftra  vita^ 
TOulce  anima  kvamen^ 
^abulumy  coeleBe gramen. 

Nove  Jefu,  ó  Francifce,' 
Tequeetiam  fubmijjey 
Noftro  animo  beamusy 
Sluia  veterem  negamus. 

Ter  confojfum  tuum  lam 
Fac  ut  tecum firn  beatus  ^ 
'Perque  manusy  atque pedes 
Tuosy  int  rem  Toli  ades. 

Teprecamur^  nosbeaniy 
Grcgis  Dux  Dominicani, 
Tu  es  T>ominus  revera 
Oftii  coelejiis  fera, 

O  Loyola,  Jefuita, 
Coeli  mors^  &  mundi  vita^ 
Fac  ut  femper gaudeamus^ 
Cum  te  T>ivum  adoramus. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkli[ke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


O  Sint*  t^nna  met  u  derde-, 

Segh  wie  is  'er  van  u  drie 

W  el  de  befte  ?  feght  eens,  wie  ? 
Die  ons  tot  een  voorfpraeck  werde, 

Groot  e-moeder,  geev*  ons  raed, 

By  uisdebeftebaet. 

Ghy  moet  beyder  Moeder  wcfen, 
Groot e  moeder  van  het  Kint^ 
Dat  u  Dochter  heeft  gemint. 

Wilt  ons  van  het  quaet  genefen, 

Befle-moeder,  ghy  weet  beft 
Raed  voor  alle  ziele-peft. 

Ghy  fult  ons  van  fonden  vrijden, 
Dat  wy  reyn  zijn  als  een  fogh. 
Dat  noy t  walgt  van  vuylen  trogh, 

Ghy  ftilr  ons  tot  allen  tijden 
Hooren  :  want  den  ouden  Heer 
Abraham  en  hoort  niet  meer. 

Ghy  kond  met  een  woort  verkrijgen. 
Dat  u  X/Whaer  Soon  belaft, 
En  dan  geen  wy  wonder  vaft. 

Dies  wy  alle  hier  na  hijgen ; 
Jefusy  uw'  en  onfc  vrient, 
Heeft  voor  langh  al  uy t-gedienj^ 

Den 


i 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


■•ie' 


F^?/:  I 

Roomfchen 

UYLEN-SPIEGEL, 

Het  EERSTE  DEEL. 

Handelende  van  de  meerdere  Catho- 

lijcke  Godhey  t  in  den  Hemel. 

Het  eerlle  Capittel. 

Van  de  eerfie  Verfoon  in  de  Catholijcke  Godhey dt  of 
Drievuldigheyt»  nament  lijcki  Sc.  Maria,  de 
Moeder  Jefu  Chrifli. 

Sbekendt,  Catholijcke  Lefer, 
dat  St.  Mar  ia  is  dcQonïngmnQ 
des  Hemels  ,  de  Moeder  der 
Barmhertigheyt,die  daer  fa  vol 
van  is  i  als  een  vol  vat  j  daer  met 
meer  i?i  en  kan  ,  en  over-loopty  als 
men  datfelve  roert-,  als  ftaec  voor 
aen  in  *t  Pergameqt-boekje  des 
onbekenden  Autheurs.  Maria 
de  venjier  des  Hemels y  als  de  deure  ^  die  Chriftus  is,  geflo- 
ten voort.  Ja  fy  is  de  deure  felfsj  of  immers  ket  klincketdes 
Hemels.  Die  OQck  de  Godlijcke  nature  deelachtigh  is,ais 
CafariusDift.  J.  Cap.^j.  verhack,  dat  Chriftus  feyde  tot 
Maria :  Geltjckick door u  die menfchelijckefuhftantie  deelach- 
tigh hen»  alfo  zijtghy  door  my  deelachtig  gemaeckt  de  Godltjke 
nature.  Soo  dat  men  Mariam  eeren  magh  als  Chriftum:  en- 
die  haer  bemint,  magh  geruft  zijn  van  fijne  faligheyt :  ja 
men  mag  Chriftum  overflaen,  en  Mariam  alleen  ecrcn,  en 

^  door 


IS 


i 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


Z  DENROOMSCHEN 
door  haer  alleen  faligh  werden:  vermirs  fy  niet  alleenlijk 
foomachtighis  om  faligh  temaken,  iXsChriftus:  maer 
ook  macht  heeft  over  Chrifium.om  hem  te  gebicdcn,uyt 
het  recht  datfe  over  hem  heeft,  als  Moeder.  Soo  dat  haer 
daerom  oock  wel  hondert  kercken  ter  eeren  worden  ge- 
bouwt,daer  nauwelijks  een  ter  Gcrenlefu  Chrijli  gebouwt 
wordt:want  de  Moeder  meer  eer  tückomt,als  het  Kindt. 
En  daerom  is  haer  oock  cenen  Sabbath-dagh  toegehey- 
lighr,eningeftelt,  namentlijckdenSaterdagh ,  gelijck 
cWö  haren  Sone,  denSondagh  :  en  heeft  oock  haren 
Pfaltcr,of  Pfalm-boeck,  en  Gebeden  ,foo  wel  als  de  ware 
God  van  Hemel  en  Aerde.  En  dien  volgens  moet  5.  Ma- 
ria hier  voor  aen  ftaen,en  van  ons  aengemerckt  worden, 
alsdeeerftePcrfoonin  de  nieuwe  Catholijcke  Drievul- 
dieheyt,  ofte  Roomfche  Godhey t.  Gelijck  die  altemacl 
overvloedig  fal  worden  vertoont  en  aengewefen  m  tvol- 
gende:  en  voorts  wat  eere  haer  meer  van  de  C  atholijken 
wort  aengedaen,en  hoe  dacr  te  mets  wat  van  S.Anna  on- 
der loopt  €11 0111  u/goettöiUige  ILcfer/  m^ians^öp 
teftouöcn/  foofuHcntDp  «eUec  totöefafee  fdfji  bomem 
<Ên  tot  hxzty  epnöe  fiiUeii  W  ttn  tocpntgö  öoozioopen  bat 
25occ!i  toan  onfct  Itcbeti  3Ê>?outoeii  tf^ateröaöl)  /  Mfctj^e- 

benUOO?  Fr.  AugufHnus  Wichmanü. 

Van  onfe  Lieve  Vrowjve  Saterdagh. 

I»  c  €actm 'tboojfcpbe 25occfeCap.  2,  pag  36.  ^at 
Marien  ^atcröaaD  of ^bbatlj-tiaoU  i^timxm 
tömülaetfebantienSoolifclKïi^abüatti- 

hiÉtÖinnCfldt.Hironymus  Ravennas,en  Arnoldus  Vio- 

nius  tjKngcnbie  op't  Concilie  Uati  Clccmonö/oeDoubeii 
onöecUrbanusdelI.  9limo  1095.  3ltiticretotopGre- 
coriusde  V 1 1.  Hic  paulötoicröt  c^nno  107^  pag^47. 
BaroniusMnoBtljctop'tgiaeciose.  pas.  44-  ^«öe« 


UTLEN-SPIEGEL.  i 

tf  tDtücn  'c  ttotf)  anticr^  f^Mm*  €tt  tic  liutl^gnr  ban  Den 
( rf^atcröaöft  tojirt  8crö?cngcnop't3|acc657»  gainif^ 
Ö  fcf)«n/fc0jtftp/  maoftmcn  f^tt  brengen  tot  opije  eerfte 
I  €6?i(lenen.  't  3Bclcft  öan  ntct  bad  gaenlie/  foo  Boubt 
t    't  If  ebcc  met  Baronius,  pag.  50.  en  5 1 .  öetoelclic/  ge^ 

IIÖc6oocfebcdeigifl;ocp-fcö?öba*!esDebcnncn/  fcgöt/  bat 
gelticft  bede  5peefi-baöen  ban  onfe  liebe  JD?oubje/  foo 
( oocfe  b'eerfle  inttclltngbe  ban  ben  ^atcröagö  niet  blöc^ 
feelöcfe  nocb  feenneljicfe  genoegjj  t^/bianneer/  en  ban  toic 
bie  m-ge(lelt  i^*  <ên  ten  laetflen  berbjerpt  fin  bit  toebeet 
om  al-te-ttiael/  en  fegöt/  bat  fóne  meentnge  en  geboelen 
i0/6oeb)el  In  eenebupflere  fafee/  batbefen^atcrbagè 
tftibec-eeringeiö  getoeeflbanbet  begin  bec  3^ercfte/en 
i  ban  be  tijben  bet  ^potleïen  af.  €n  öoetoel  't  maec  frine 
'meeninge  of  opinie  en  lef/  foo  moet  men  't  ebentoel  ge;^ 
iooben/fegbtbp/  pag.  56.  €n  epnöelijtfe  feomt  fin  /  en 
onbertoerpt  frjn  geboelen  niet  alleen  be  ïSeccfte/  maec 
oocftanberen/  bte  beter  bjetem 

A  N  N  O  T.  Wat  dunckt  u,  Catholijcke  Lefer,  ftaen 
dan  de  dingen  van  onfe  L,  Vrouwe  niet  vaft  op  hare  voe- 
ten ?  Arme  verdwaelde  Geufen,  datfe  fulcke  vaftigheyt 
en  onfeyibare  fekerheyt  noch  niet  willen  aen-nemen  ? 

3.  3Daerombefen  ^atecbagb  iiS  in-geftelbt»  mo2t 
boo?tssonfen  9Cutf)euc/Cap. pag.  56.  igiccin  en  ben 
icö  niet  min  onfeecftec  enbe  ttoüfelacbtigb/  ban  in  't 
boo^gaenbe  Capittel.  iSocfjtanioi  geeft  fiprebenen  baec 
ban:  toant/  fcgbtöp/  Maria  beeft  op  ben  ^^atecbagb 
na  Chrifti  ferupcinge  alleen  bet  geloobe  befiouben/  en  itf 
in  baei*  alleen  be  i^ercfte  befiouben.  €n  beflupt  baec 
upt/  bat  bantoelterecbtöaecbien^atecbagftbacrom 
lö  bero?binecrt.  €n  om  bat  Maria  be  <0Dbbcpt  niet  al^^ 
leen  mebe-gebeelttsJ/  aliSanbere  Igepligen/  maccbatfe 
tn  biemebe-beclinge  anbereberre  tebbbengaet:  enbien- 
bolgenbe  bat  men  fjaer  ban  oocö  fcBulbigö  eenen  upt^ 
**mnbenbtenfl:  ban  Religie,  pag:  69. 

^  z  mm 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


4  DEN  ROOMSEN 

SercbeTn  cmmm  niet  en  fean  mftm  I  alfoofe  (0  eenc 

€m  anöctcn  bZcngDt     Curandus  b^^^^^ 

SSn  ccii  Bec.t  toa0  ban  onfc  liebe  ©?outoc/  öat  öe 

Slbcin meenet ccrccn rcbcrcntleteftoutieii.  Cnmt 
SSiKSif^^^^^^  alle  ©^ptiagen  /  fontiet  iemantjS  toc^ 
S2?«WKbcrfK    I3et  55eelt  ten  toontleUenöe 

SaSomS  ^atetbaoljtec  cctcnban  Mamingellelt/ 
SffftZpae  6;  €n ftoebafl  batbitoaet /  boet WMn- 
fe^n  /  al/K^^^^      /  ööt  ftP  etoentoel  nopt  en  ^eeft 

Kaftt/  datineaec  (€onaerioofct)eöefcft?ebai  »«ö  t  j 
ra  caftelenbanonfeE.J©?outoe/  boo?prttooo?öt/  |g| 
BSt,naetliet1lati)nfcftetooo2t/Luceraa,  itoeltöeen  F" 
aatecnc/ennieteen25eelttefeögent0» 

ANNOT.  Dat  men  in  de  Kercke  een  Laterne  heeft 
eehaneen ,  die  met  een  voorhanghfel  wiert  bedeckt ,  cn 
fomtijts  wederom  open  gefchoven  wiert ,  kan  wel  waer  ^ 
7.iin  Maer  miflcbien  isdie  Laterne  m  een  Marien-bee  t  ? 
veraS  gelijk  de  Lancie  van  een  Soldaet  verandert  ts  t 
ineen  Man, Kenaemt5f.Low^/;/«^-  ^    ^     t  , 

^pnbcUitliuocollcDpnocl) «ntcöcnl).icrUp/  wno.  ■ 
mcnuKt öt ^flj2ifmte/ tc toctcnupt tfams Gap.  58. 13.  . 

wordai  ecncn  luftigen  Sabbath,  eudc  het  glorieus  Hcy-  , 

liah  der  Vrouwe.  ^    ,  , 

ANNOT.  Defeplaetfe  E/^;^.  fprekendevanf^w/ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


VrLEN'SPlEGEL.  $ 

f^Iorieufe  heyligefi  Sa^i>ath  der  Vrovme ,  te  weten ,  Maria»  is 
wonder  qualijck  te  vinden ^ver mits  Maria  doe  noch  niet 
geboren  en  was.  Wat  my  belangt,  ick  en  kanfe  niet  vin- 
den: en  verfoecke  derhal  ven  vriendelijck  aen  de  fcherp- 
fiende  Paters,  de  jefuiten,die  de  MifTe  in't  Nieuwe  Te- 
Aamentwel  hebben  konnen  vinden ,  datfedefeplaetfe, 
tot  gerief  van  de  Catholijcke,  eens  willen  op-foecken,  al 
foudenfe  daerom  eenen  Bril  van  Roomen  moeten  ha- 
len, en  van  den  Paus  leenen :  want  anders  foude  het  hier 
met  ons  Broerken  J^/f)fwM»x  dapper  miflèn.  Maerwilje 
eens  weten  ,  goede  Catholijcken ,  waer  het  hier  hapert. 
Onfe  lieve  Vrouwe  we rt,  door  een  meer  dan  Ovidiaen* 
I  fche  Metamorphofey  fo  verandert ,  datfe  Godt  wert ,  en  in 
plaetle  van  Jehova  wert  geftelt ,  't  welck  Heere  is  te  feg- 
gen ,  en  een  eigen  naem  van  Godt  is :  waer  voor  Wtch- 
7na7is  hem  niet  en  ontfiet  Vrouwe  te  ftellen ,  veranderen- 
de het  mafiulin  in  't  femtnin » Man  in  Vrouw ,  ja  Godt  m 
Menfche.  Waer  in  hy  dan  meefterlijck  na-aept  de  Au- 
theuren  van  den  S alt  er  van  Maria,  van  welcke  wy  hier  na 
Ipreken  fullen. 

4.  I^ottit  onfm  ^Cutfteuc  tot  mitMtn/  om  onfcc 
3t»©?outoen  Sabbat!)  te  bcbeHioen  /  toaet  ban  ton  nu 
fommiöcban  be  beflc  ffaoft  fuUen  bccftalen/  enfullm 
alfoo  upt  ben  felauto  ben  Heeub)  leeren  üennen. 

Hoe  het  licht  uyt  den  Hemel  viel  in  een 

kol,  daer  de  Engel  kern  fat  en  en  fongen »  en 
hielden  onfer  L  Vrouwen  Sabbat h. 

P  €nfeftcr.i;Kan  Locrius  bcrïiaelt  bat  ontrent  3Cnnci 
^  890.  fonimtac^cöacp-ïicrbccics  bacc^cftapcn  toep^ 
benbc  op  ben  ©ercjlj  ban  4iBont-f crrat  /  al$J  ben  ^ater- 
barjl)  bpftanöoepaneect  bjaö/  oefien  ftcbbcn  een  groot 
liciu  nntbcn  l^cmcl  ballen  tn  een  bol  onberbc  3tlerbc/ 
Ijan  nabp  open  ftaenbe :  en  bat  fp  terflont  bncr  upt  Boo?^ 

^  3  ben 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


Ö  DEN  ROOMSEN 

öeit  feomcn  cett  ^tlmU  \ym  ocfanöcn  m  fm}^ti  t 
mm  uactocfp/mffenssanticrc/loopeit»  ^nöe^^tiim 
^atetbaoftWliccom  oeftomen  toa^/  enïïc  Dc^onnc 

cinonen  booötrcftapten/  Étt  UK  Wimt  op  öe^teenrotfe. 
om  bit  fpectafecl  te  onberfoe^eit  /  en  t'aenfcöoutoen, 
^nbatftpbaet cen»eltïjeeftöebonbcnbanöe  Igepli^  I 
ne  poebec  <©obt!^/  bat  boo?  beberfiipmentffe  bet  men^ 
ftVen/ on-neac^ttoa^/  maer  ban  be  arnge^en  ge-eect: 
Kelcftbpop-nam  met  gcootc  eertDeetDl^^ept/  enbe 
toenï)  ï)etU  bc  fpeloncfee  /  met  boo^gaenbe  banen/ 
too?tfcn/  fetup^  /  reliQuien/  Cargte/  metbele  <0ebeben 
en Wfangeti  /  en  b?acbt  bet  foo  m  ^jne  ^  fm^it 
rnxtü/ opbieplaetfe/  baec  Ijet  nocb  bebenj^:  cnbat 
ëceltblüftbact  Itaen/  notbenfeanniet  berboett  too?^ 
ben.  ^ocï)  bat  ban  bit  nieutoe  «tafeel  genen  anberen 
25ebiebet  cn  iö  /  ban  ben  WcDop  felbe.  €nbe  bat  btt 
55celbt  toel  ;82  jfDiraltelcn  fteeft  gebaen.  ^u^  bcm 
Locrius  in  tooo^ben  toat  becüo^t  /  al?S  flaet  m  Onfer  l. 

Vrouwen  Saterdagh,pag:  9  J.&c. 

A  N  N  O  T.  W  ie  kan  acn  dit  Mirakel  twij ftelen,  ot 
het moeftc een  Geus  of  lïjnsgelijckzijn :  Of,gelijckde 
Autheur  daer  fclfs  fpreeckt,  het  moelle  eenen  grooten 
Dubtta^ttius  weien :  Want  de  Biffchop  feydt  het,  foo 
Locrtus  fchrijft.  En't Beeldt llaet daernochtefien,  en 
ftaet  foo  valt,  dat  het  niemant  vertillen  en  kan,  gehjck 
de  Evcke-palcn  in  deKercke,  daer  een  Arme-buflche 
op  ftaet ,  op  datfe  beyde  van  de  dieven  met  geftoolen  en 
foude  worden.  En  is  dat  oock  geen  groot  mirakel  ? 


r  '• 


Noch 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


UrLEN'SPIEGEL*  7 

Noch  een  CMirakek  ten  eynde  als  boven^  hoe 

de  Engelen  te  Waveren  op  een  Maras-gront  Maria 
een  Capelle  hebhen  getimmert. 

M<gn  lecfl  oocö  tn  em^Soecft  /  cetiaemt  Novaie  San- 
(Storum ,  öat  te3©abecen  in  ï©al$J-%abant/  op 
bcfelUeplaetfe/  öacrnuoeöoutottifSlïcöcrcfec  banonfc 
3[wbe  ©?outocban  ïDabeten/  ccrtijtse^  mm  tööt  langft 
alle^atcröaaen  öeftoo?t3ii«  oe^ecd  öc  ftcpltoc  €noel^ 
feensJ  rmgenlie/  en  op  bcrfchcpöe  tnflrumcntcn  fpdcnöe : 
toelcfee  plaetfr  te  boren  toaöecn  marafcDacfitigeplact^ 
fe/  daentien  niet  tooonenen  feonlie/  ontrent  ftet  5Iaec 
lo^o.  €n  op  aüe  f  eeft-dagcn  /  p?incipalitcft  op  alle 
Saterdagen  /  5ün  op  De  felbc  plactfe  langen  tijöt  oefïoo?t 
netoeefitie  ^eplige^ngelfeen^/  fingentic  fjaerfcfjoone 
en  öeijote  Hof-fangen/en  fpelenöe  op  €>.2gclcn/cn  anöere 
itiuftcale  tnflrumenten  /  öe  toclcfte  den  menfcDcn  tot  öe^ 
botiebertoecfecn/  %u  €nfp  ïjebben  öacrecne  Capelle 
beginnen  te  timmeren  ter  ecren  <0oöt0/  cnbeManae, 
toienjj  lof  alle  Saterdagen  ban  de  <engelcn  daer  ber> 
feondigftt  too?dt-  IBaer  om  dat  die  plactfe  marafcljacïi^ 
tigö  toasi  /  en  onbebjoonlijcft  /  foo  ftcbben  fp  defe  Capelle 
beginnen  te  timmeren  op  cenen^crglj»  iKaer  fiettoat 
toonders  /  toat  nicutoö  /  al  bjat  de  bouto-licden  dciS 
dacgl)0opboutoden/  datbjiert  dciesnacfits^  toeder  afge^ 
too?pen/  cndegcHeltindcmarafcDacfttigeBallepe:  fict 
toelcft  foo  dicbtoilö  gefcliiedende  /  i0  daer  desS  mtW 
tociclu  geliouden  ban  fommigc  p^iefterjf  /  en  andere 
Cli?itlenen  /  om  te  beften  toat  daer  ban  b^asf.  dan 
toierden  met  gcoote  ftlaerijcpt  omfcïicnen/  al^j  of  fjet 
dagliliaddcgebjeeft/  al^de  Sonnefcljijnt/  enfagende 
ï^cpUge  jX^agct  Maria  met  mcntgbte  €ngclen  diedit 
géboulu  nedcctoïcrpcn/  en  üelden  datopdcboo^nocmdc 
piaetfc  /  daer  de  Engelen  alle  Saterdagen  Darcn  lof  ber- 
^  ^4  fton^ 


8  BENnOOMSEN 

toepen:  Hancvallem  inhahitabo,  quontamelegt  eam.  ^at 
tó :  in  dit  Dal  fal  ick  woonen,  want  ick  hebbe  dat  uyt  ver- 
koren. €n  foo  tjSöact  na  opmcplaetfc  octtrnmettge^ 
tDOiöcti  trfeï^crcfee/  öctoelchc  tescntoooimal)  Opnoemt 

toO?t/  <©«fe  WeUe  ©?OUtoC  tC  Babeccn-  ( Onfc  L .  Vrou- 
wen Saterdagh,Cap.  5.  pag:  96  J  ^  , 

A  N  N  O  T.  Hier  wort ,  1050.  d'eerfte  Kercke  van 
de  Engelen  ter  eeren  van  Maria  getimmert,  en  dat  komt 
wonder  wel  over  een  met  het  voorgaende,en  accordeert 
als  kat  en  hondt  als  'er  wat  te  eten  valt. 

De  Engelen  hebben  een  Capelle  gebouwtop  een  ma- 
rafchachtigcn  grondt,  daer  men  niet  woonen  en  kan  De 
waerheyt  fietdit  mirakel  ten  oogen  uyt.  En  die  Capelle 
breken  de  Papen  af :  Hoe  dorften  fy  dat  Engelfch  gebou 
af-brekcn?  Maria  die  komt,  en  neemt  kakken  fteenen 
weder  van  denBergh,  en  bouwtfe  weder  op  in  dema- 
rafchachtige  Valeye,daer  men  niet  woonen,en  dienvol- 
eendeoockgeenKercken  of  Capellen  timmeren  kan. 
Goet '  En  al-hoewel  de  Engelen  haer  holpen,  nochtans 
is  't  wel  tc  dencken ,  dat  Maria  daer  van  't  beleydt  heeft 
eehad,en  oock  beft  kcnnille  van  metfelen  en  timmeren 
heeft  gehad,  vermitsfy  een  Timmermans  Vrouwe  was 
ceweeft.  Deongcloovige  bouwen  op  eenen  Tant-gront, 
en  Marias  Kercke  ftaet  op  een  marafchachtige  grondt, 
die  noch  veel  onvafterenlofleris.  En  noch  ftaet  dit  ge- 
bouw vaft,  en  alle  die  op  haer  vertrouwen  en  bouwen.  Is 
dat  oock  niet  een  groot  Cathol ij ck  mirakel  ? 

Noch  een  ^JMirakel  van  1 8  Vogelkens^ 

ten  eynde  ah  boven. 

Alffoo  Icfcn  W  bcfontJcrUjclt  in  öc  ^ïact-bocrfien  , 
ban  onfc  «Ojöic/liat  iicnoojfpjoncftbanon^  Jüoo^ 
:ruan1lcltcn-i?alctcl3W\xicn/  actoeefii^ljetgcfanöfj  I 


(ter 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


VYL  E  N'S  P  ï  E  G  E  L.  9 

battatï)tten©oöelfien?s/  Wtt  öefccplaetfcit/  baécfid: 
fdbc  iBacofiDcn-ölooftecDanilelictt-tiale/  ttt  mzn 

benniacl  Dacgl;^  oefi^«^  0%ï»iJ  5ön/  ï^oben-matm 
fccc  foetelijcli  fmoenïjc»  ©afloo?  ban  Igjuntbeedi/ 
Lambcrtus ,  fulcfe0  ftooreitde  CU.  ftenlïe  /  cn  toifl  met  toat 
benchen  ober  öit  öacgUjcltss  cn  töbtgl)  fingcn  ban  öcfe 
acïnicn  iBJogclfeen^*  bcfeommcrt jDnöf^an  "^zt^ 
ten  /  en  beUucöt  met  belc  gepepnfen/  foo  beeft  mj  m  mt 
anliece  tot  ftcm  bie  bionber  <Bm  toeccb  belmpljet  /  mtp 
fcftienbeö  lleeren  bJilte^ön/  bat  tec  plaetfealbaec  be 
feben  aetijtien  ban  be  feeccb  /  baoelïjcb^  oefongett 
fouben  b)02ben  /  boo?  ben  bicnfl  ban  acfttien  teUgeu^ 
fat:  toclcb getal  ban  acbtienteltöieufenbpnaaltöbtitf 
onberftoubengebjeeflin'tfelbe  i^looder,-  enbeagfom^ 
tonic  bU  getal  toass  becmectbcct  /  foo  t0  bemcccfit  tbwe 
of  bJtemael/batbc  ^timtmt/  enbcbcn  ^ooft  bie  fulcbiat 
toegeflaenöabben/  binnenst jaetss?önge|lo?ben,  (L.V. 

Saterdagh.Cap.5.pag.  ioo.)  ,   ^  .  .    .    ,  ^ 

ANNOT.  Beminde  Lefer,al  taftdefen  Autheur  fom- 
tijts  mis ,  nochtans  fiet  gy  hier ,  dat  hy  altemets  oock  wel 
raken  kan.d'EeneKerck  van  St Maria  is  gebouwt  op  een 
maras5of  veen  gront^d'anderop't  lingen  van  eenige  Vo- 
gelkens:  isdereftoock  foovaften  feker  gebouwt ,  wat 
kander  aen  haperen?  Defe  Autheur  fegt  in  Jen  Saterdagk 
van  ovfe  L.  Vrouwe y-^2ig  i78,dat  te  Romen  alleen  46  Ker- 
ken gebouwt  zijn  ter  eeren  van  onfe  lieve Vrouw,en  wel 
300  ter  eeren  van  de  andere  Sanden,  en  Sandinnen :  ja 
dac'er  inltalicn  niet  een  eenigeStad  en  is,daer  niet  eenen 
Tempel  gevonden  en  wort,ter  eeren  vznMaria  geftichr. 
En  fo  is  't  ook  over  al  geftelt  in  de  Roomfche  Kerke,  dat 
Chriftus  nauwelijks  eenen  Tempel  tot  fijner  eeren  heeft 
gefticht.  Maer  die  eere  draegt  hy  geern  fijne  Moeder  op, 
als  dat  wel  tc  deuken  is:hy  is  noch  maer  een  kleyn  kinde- 
ken onder  hiier5dat  gedragen  wort  op  de  armen  van  fijne 

3(1  5  Moe^ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


lo  DEN  ROOMSCEN 

Moeder,  hy  fal  noch  eens  groot  worden  ten  langen  Ie- 
ften,en  dan  fo  magh  de  faeke  voor  hem  wat  veranderen. 

Ondertuflchen  ftaetaen  te  merken,dat  Tempels  bou* 
wen  ter  eeren  vinMaria  niet  en  is  eene  gewoonte  van  de 
oude  Chriftenen,maer  van  de  ware  oprechtcRoomfchc 
Chriftenen.  Want  die  plachten  te  feggen,  als  St.  Jigufii- 
ms  fchrij ft,  lih.  ii  De  Civitate  Deh  Cap  l o.  Wy  en  botmen 
onfe  Martelareftjah  Goden  ^  geen  Tempelen  3  7naer  Mernorieu» 
als  doode  menfchen  {tpelckers  geefien  by  Godleven)  noch  wy  en 
rechten  daer  geen  Altaren  op  j  op  welcken  wy  de  Martelaren 
offer  en  jnaer  aen  God  alleen^  die  der  Martelaren  j  en  onfer  God 
is,  offeren rpy  offerha?tden.  En  v/ederom  Contr.  Maximum 
uirrian.  Cap.  1 1 .  feght  hy  aldus :  Indien  -wy  eenigen  heyli- 
gen  Engel,  den  aller' uytnemenfien ,  vanhout  en  vafifiee^i 
een  Tempel  hotrwen ,  [ouden  tpy  7iiet  van  de  tcaerheyat  van 
Chrifti  Kercke,  vervloeckt  worden?  Wy  moeten 't  dan 
daer  niet  foecken ,  die  fouden  ons  dan  mede  vervloec- 
ken,  indien  wy  Maria  ttr  teren  eenen  Tempel  houden, 
ja  indien  wy  een  van  de  uytnemenfte  der  Engelen  eenen 
Tempel  wilden  bouwen:  Maerwy  moeten 't foecken 
inde  H.RoomfcheCatholijcke  Kerckc,  die  geenge- 
meenfchap  en  heeft  met  de  eerftc,  nochmetdelaetfle 
Chriftenen ,  als  zijn  de  Lutheranen  en  Calvinifien. 

Wy  fouden,  beminde  Lefer,noch  wel  meer  voorden 
dagh  brengen  uy t  onfen  Autheur  van  den  Saterdagh  van 
onfe  L.Vrouw,als  van  de  miraculeufeWaire-keerfle,die 
Maria  op  een  Saterdagh  uyt  denHemel  heeft gefonden, 
die  noch  heden  te  Atrecht  bewaert  wort,en  een  byfonder 
remedie  voor  de  Peft  is,als  Itaet pags^^.  Item,van  de  Af- 
laten^  die  Maria  op  den  Saterdag,  door  hare  verdienften 
heeft  verkregen,  genaemtB«//<ï  Sahbathina,  dewelcke 
dien  edlen  Baes ,  en  vroome  Ziel  Paus  loannes  de  XXII. 
heeft  geconfirmeert  om  de  zielkens  uyt  het  Vagevuur  te 
verloflen  :  en  dat  Maria  oock  met  eygcn  woorden  heeft 
beveftight.  En  noch  door  andere  Paufcn  meer,  als  ftaet 

pag.  lOZ. 


DOUGC, 


loi.  Oock  fouden  wy  verhalen  van  vele  wondere 
Fonteynen,  en  voor  al  vande  Sabbatifche  rivierc  of  fon- 
teyne,  waervan  Jofephus  de  Bell.  Judaic.  Cib.'j.  cap.  24, 
Ipreeckt,  die  alle  feven  dagen  juyft  op  den  Sabbath  der 
Joden  water  uyt-geeft,  als  ftaet  fag:  108.  En  fouden  dan 
dan  daer  op  paflèn,  met  den  Autheur  defes ,  alle  Schrif- 
tuur-plaetfen,  die  van  wateren  of  fonteynen  fpreken.  Ja 
wy  fouden  oock  fpreken  van  vele  Lief-hebbers ,  die  de- 
fen  Sabbath  van  Maria  gevyert  hebben,  als  Roh.  Bel/arm. 
St.  Loyo/ai  en  diergelijcke  mannen ,  als  fpeck,  en  vogels 
met  becken :  maer  't  fop  is  de  kool  niet  waert ,  't  is  ver- 
geefs  gefwooren,  dat  de  ganfen  barrevoets  loopen .  Wy 
meenen,  dat  wy  ons  daer  in  al  wel  gequeten  hebben :  die 
verder  daer  van  lefen  wil ,  die  lefe  het  Boeck  felve,  van 
voren  tot  achteren ,  ghy  fult  *er  wat  meer  vinden  als  gaec 
helpje.  Wy  fullen  dan  over  treden ,  ende  een  weynigh 
fpreken  van  onfer  L.  Vrouwen  Pfal ter  of  Pfalm-boeck. 

Fan  onfer  L.  Vrouwen  T fait  er  ^  of 

Vfalm-boeck. 

'VT  lemant  moet  het  vremt  dunken,  dat  St.  Mariaoock 
een  Pfalm-boeck  heeft.  Want  nademael  Maria  is 
gemaeckt  Coninginne  van  den  Hemel,  en  Moeder  der 
barmhertigheyt,diedeSalighmaeckfteren  Advocateflè 
des  werelts  is,  de  trooft  der  bedruckte,  de  toe- vlucht  des 
fondaers,&c.  fo  moet  immer  volgen, dat  men  van  hacr 
moet  bidden  alle  gaven  na  Ziele  en  Lichaem,  fo  wel  als 
Davidi  en  alle  gelovigen  des  O.  Teft.  defelve  gaven  heb- 
ben gebeden  van  God  den  Heere,  Coning  aller  Conin- 
gen,  en  Heere  aller  Heeren.  Want  waer  toe  fouden  an- 
ders dienen  hare  Tempels,  Altaren,  en  haren  Sabbath. 
En  dit  fal  foo  klaer  blijcken  uyr  defen  Pfalter  MariaMs 
den  dag  in  klare  fonne-fchijn.  Want  al  watDavidin  fijn 
150  Tfalmen  bid  van  den  Heere  fijn  Godt,  dat  wordt  foo 

even 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


,2  DEN  ROOM  SCHEN 
even  met  defelve  woorden  gebeden  van  Maria ,  in  hareii 
Pfalter.  En  wederom,  gelijck  David den  Heere fijnen 
God  oock  alleen  danckt ,  looft, en  prijft ,  voor  de  weida- 
den van  hem  ontfangen,  na  xiele,  ennahchaem:  foo 
wort  in  haren  Pfalter  alleen  gedanckt ,  gelooft  en 
geprefen,  voor  alle  weldaden,  na  ziele,  en  na  lichaem. 
\V^nt  over  al  daer  Go^ftaet,of  Heere,  Jehova,  in  de  Pfal- 
men  Davids :  daer  voor  ftaet  in  den  Pfalter  Mariae,  Vrou^ 
v>ey  uytgenomen  alleen ,  als  David God  bid ,  dat hy  hem 
in  fijnen  toorn ,  of  grimraigheyt  niet  en  wille  ftrafFen  , 
daer  blijft  het  woort ,  Heere ,  of  God ,  ftaen.  En  dat  om 
deferede,  dat  Maria  God  den  Heere  verre  inbarmher- 
tigheyt  overtreft ,  en  te  boven  gaet ,  als  hebbende  geen 
toorn  of  gramfchap  in  haer  herte,maer  is  vol  van  enkele 
barmhcrtiglïeyt ,  dienicmant  in  haren  toorn ,  of  grim- 
migheyt  ftraften  en  kan :  en  dienvolgende ,  foo  en  be- 
hoeft men  dat  oock  van  haer  niet  af  te  bidden. 

En  op  dat  niemant  defen  Pfalter  van  Matia  kleyn  ach- 
te,  ofmeyne  van  particuliere  authoriteyt  te  zijn,  inde 
H.  Roomfche  Kercke  :  foo  moet  men  weten ,  dat  defen 
Pfalter  is  gcfchreven,en  gemaekt  vmSt.BonaventuraAiG 
Seraphijnfche  Lccraer,  gedruckt  met  Approbatie,  als  te 
fien  is  hier  voren  in  't  Regifter  der  Autheuren :  en  is  van 
aenfienlijcke  Priefters  herdruckt,  en  uy  tgegeven,  weder 
met  Approbatie,  als  nut  en  noodigh  gelefen  te  worden. 

Daer-en-boven  heeft  eenen  S.  Bernard  defen  Pfalter 
geftelt  in  woorden  wat  verandert,die  Hoogduy tfch  zijn, 
maer  defcl  vc  betekeniffe  hebben  met  deNederduytfche 
Xd\edieBo7taventuragehmycV.i.  Hy  begint  aldus : 

Hier  beghitotifer  lieven  Vrouwen  Saltev  der  falige  Maget 
Marien,  e^t^der  -weerdigen  Moeder  on fes  lieven  Heere  jefa 
Chrifti ,  die  daer  is  een  Konuigimie  der  Hemelen ,  een  Vrotcwe 
der  Engelen,  een  glorie  der  Hcyltgen,  ende  een  mmnelijcke 
Foorfpreeckjler  aller  harer  Dienaren.  Ende  defen  Solter  heeft 
gemaeckt  de  weUvydendefHare  der  Godlijcker  wiimn,  dte  ho- 

mghi 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


VrtEN-SPIEGEL.  13 

7n^h'Vloeyende  "Leeraer  St.  Bemard.  En  hy  is  feer  goet  ge^ 
lejenmet  devotien:  roantmendaer  groote  foetigheyt  in  ver- 
tieemt.  Oock  foo  helpet  hy  fonderlingen feer  den  Zielen  inden 
yagevuurj  warneer  fy  daervoor  gelefenwort.  Ende  foo  wie 
op  elcken  Vfalm  leeft  drie  Engelfchegroetent  Ave  Maria ,  die 
daer  gedicht  is  in  de  heymeltjcke  Raedt-kamer  der  Heyliger 
Drievuldigheydtj  dte  heeft  van  Joannes  de  Paus  xxtv.  Ja- 
reyi  CC  enxl  dagen  Aflaets.  Hieraf  zijn  fekere  Bullen  ge- 
Jien  in  Vranckrijck  in  een  Reguliers  Kloofter.  Dit  Veers  leeft 
op  elcken  Pfalm. 

Glorie  zy  u  altoos 1 0  Coninginne  der  Hemelen  j  ende  in  eeu" 
wiger  tijdt  en  wilt  ons  niet  vergeten.  Dus  verre  uy  t  St.  Ber- 
nards  bolter. 

Wy  fullen  tot  dienft  van  den  Lefer  eenige  woorden 
uyt  Davids  Pfalmen  gaen  ftellen  tegen  over  de  woorden 
van  den  Pf alter  Maria',  eenige  woorden,  feghick,want 
anderfins  moft  ickfe  alle  uyt-fchrij  ven,  aJfoo  het  woordt 
Heere  over  al  verandert  ftaet  in  Vrouwe  >  als  te  vooren 
gefeght  is. 


Davids  Pfalmen. 
Pfalm  6 .  vers  2 .  O  Heere, 
en  ftraft  my  niet  in  uwen 
toorn ,  ende  en  kaftijdt  my 
niet  in  uwe  grimmigheyc. 


Pf.;8.  O  Heere,  en  ftraft 
my  niet  in  uwen  grooten 
toorn,  en  kaftijd  my  niet  in 
uwegrimmigheyt. 


Pf.  4,.  O I  lecre,  neemt  mij- 


Marien  Pfalter. 

)DfdIm6*  <D  oocöertïccm 
B^outnc  fn  bet  berbolgenti^ 
rjcpöt  43000!^  enbecftcnöfje 
000  met  öerifpt  tc  too^ben/ 
nocf)  in  fijnen  too?nbcroo? 
bcelt  tetoo^ben* 

on0  bicn  J^mz  niet  (icaffen 
infönen  mm/  macrbec^ 
Xvcinzt  oenabe  ban  onfe 
fonben:  inbönaenrclirjn5)> 
aüe  onfe  begeerte/  onfego^ 
pe/enonieibetcoutDen. 
9^fal«4«  ^oeicltaen-dep/ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


ii 


,^  D  E  N   R  O  O 

ne  redenen  ter  ooren ,  ver- 
ftaet  mijne  overdenckinge : 
merkt  op  de  ftemme  mijns 
geroeps,  ó  mijnKoningh, 
en  mijn  God,  want  tot  u  fal 
ick  bidden. 

Pf.7.  HceremijnGodjOp 
u  betrouw  ick:  verloftmy 
van  alle  mijne  vervolgers, 
en  reddet  my. 
Pf.  9.  Ick  fal  den  H  eere  lo- 
ven met  mijn  gantfche  her- 
te,  ick  fal  alle  uwe  wonde- 
ren vertellen. 


Pf.  1 1 .  Ick  betrouwe  op  den 
Heere. 


M  SCH  EN 

(O  foetc  ©?o«toe/  tebcc* 
Boojlie  öÖP  :  ban  örjn 
öooglien^toel  öeDt  oöp  u 
bei:tDeertit0lKt  mönet:  te  gc^ 

©f.  7.  aHerlicfde  gomö- 
b^utDC/  in  u^bbetcü ge- 
doopt; totit  mön  beclofTen 
banmöne  bpanöen. 
©faU  9»  Scuf^l  ubeïijöen/ 
aUcc-Ueffle3i^?outoe/  mal 
mijn  licrtc;  cnöc  icö  fal  bec^ 
tellen  ontiectien  bolcl^e  tj^n 
lof/  en  bijn  glorie:  bjant  u 
beiioo^t  toe  glorie  /  banch- 
baerbept/  enbe  een  (lemma 
öeölofjÉf» 

m  10,  ginbefcr  ©20ubje 
bertroutoe  i  c&  ganfcDeiijcft/ 
om  bc  meniglibulbigbepbt 
ber  barmberiigljept  f)m^ 
naetiijBi :  bare  muinclijc&c 
oogen  3ün  op  ben  airmen/ 
enbe  bare  milbe  banbcn  3ött 
upt  gerecltt  tot  ben  a©cefen» 
©erbicflMariain  ban  utoec 
ieugt/  en  fp  fal  u  groot  ma- 
feen  boo2  bat  aenfcliijnbes* 
bolchjS:  bare  barmbertig^ 
bcpt  neemt  ban  onöbeme- 
nigbbulbigbe^ïbt  onfcc  fon- 
ben/en  barebzncbibaeröcpt 
fal  onö  geben  beclftcpt  ber 
berbienfien/etc» 

Pf.25. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


Ur  L  E  N'S  P  l  E  G  E  L.  15 

Pf.  25.  Tot  u,  ó  Heere,  hef  |^f.  24»  iCot  U/  <i!>  ©?OUl»C 
ick  mijne  Ziele  op :  mijn  jjebbe  iCft  op-g^Ö^Öen 

God,  op  u  vertrouw  ick,  en  nc  ^ide:  in  bcn  <Oojtiecle 

laet  my  niet  befchaemt  45oötsS  cn  lact  Itip  met  ÖC^ 

worden.  fcöaemt  toojöcn/  toeow 

utDcgebetien. 

Pf.a9.  Gevet  den  Heere,  ^f.  28  ^Öjenget  Onfcr  lic^ 
ghy  kinderen  der  machti-  ben  B?OUh)en/  ÖÖpfeinbe' 
gen,  ge  vet  den  Heere  eere,  een  <0OÖtS{/  Öjenget  onfec 

ende  fterckte,  &c.         3^?oubjen  /  lof  /  en^le  cebe- 

rcntie. 

Pf.46.Godisonseenetoe-  pf.  45»  (letje  B?OUlXie/ 
vlucht,  ende  fterckte:  hyisgjp  jgt  onfe  toeblUCftt  m 
krachtehjck  bevonden  eene  allen  onfen  nooöt/  enbeeetl 
hulpe  inbenautheden,&c.  öcacfjt  ItlOgelÖCÖ  te  bec- 

berben  onfen  bpanbt :  de 
toereltijsibol  banutoe  ïotU 
baben  /  enbefp^aenbobeir 
ben  Igemel  /  enbe  boo?  bc 
ïielle. 

Pf.  103.  Looft  den  Heere,  ^f,  1 02,0!»  mijn ^lel/bene^ 

mijn  Tiele,  ende  al  wat  bm-  bpet  Maria  be  lÈoebeC  Otts' 
nen  in  myis,  fijnen  Hey-  f^^  liebeni^eere  lefuChri- 

ligcn  Naem,  dcc.  Die  alle  fti ,  gnbe  alle  bat  binnenfle 

uwe  ongerechtigheden  ge-  ntijnjS  becten  /  Oloriftceect 

neeft,  6cc.  jacen  beplioen  name»  <en^ 

be  en  tntlt  niet  bergeten  j^a^ 
retoelbaben/nocööare  qc^ 
naben  en  bectroöflinöbert. 
<Öm  bare  genabe  too^beit 
onfe  fonbenberlaten/  enbe 
om  baerec  gronbeloofec 
barmbectigöepbt  too?ben 
onfe  fietfeten  genefen.  25e^ 
nebpet  Mariam  alle  ^atp 

ten 


I 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


lé  VEN  ROOMSEN 

m  Der  Igemclctt  /  olortfï^^ 
^poflelcn  cnöe  bcc  ©?0' 

Itnm  I  rmcjet  öacr  eenctt 
foetctt  fanöö/  oftP  Igemc  lm/ 

Wy  fullcn  hier  medeophouden,beminde  Lefer,want 
dien  Ffalter  MarU  is  foo  van  vorea  tot  achteren  toe.  En 
dat  is  recht  Rooml'ch-C  atholijck  2.ij  n,  Mariam  foo  aen  te 
bidden,  en  foo  te  dancken.  en  te  loven .  En  dan  dorven 
noch  fommige  van  ons  Catholijke  feggen,  datfe  Martam 
als  een  Godinne  niet  aen  en  roepen ,  noch  haer  bidden 
omgeeftelijcke  en  lichamelijcke  weldaden  :  noch  datie 
haer  daer  over  niet  en  dancken :  en  feggen  datfe  Martam 
maer  alleen  aen-roepen,  om  voor  haer  byGodt  tebid- 
den,&c.  Maer  fulckeCatholijcken  fchijnen  my  alvry 
wat  veel  te  hellen  na  de  Geuferye :  noch  fy  en  verftaen 
dc  oude  oprechte  Catholijcke  Roomfche  Religie  met, 
die  wy  u-lieden  hier  in  defen  Spiegel  hebben  laten  hen 
en  noch  meer  fullen  laten  fien.  . 

Achter  defen  Pfalter  van  Smte  Berimd,  die  my  in  han- 
den gekomen  is,  waren  noch  verfcheyde  foete  Boeckjes 
gedruckt,  vol  van  gebeden  tot  Maria,  als 

I .  Onfer  lie-ven  Vrouwen  Roofen-krans :  vol  van  Ave  Ma- 

m/eeftouwt.  „  «     ,  11 

1  Onfer  lieven  P'rouwen  Kroon.  Beftaendeuyt  enckeie 
benedijdinghen  tot  Mariam,  benedijdinghen  tot  haer 
hooft ,  tot  haer  voeten ,  tot  de  teenen,  en  nagelen  toe : 
waer  mede  dat  alle  de  ledematen  haers  lichaems  worden 
begroet,gezegenr,endegcbenedijdt:  met  hoopen^i;? 

iïjf^nW  daer  onder.  .  „        j  •  11 

2  Onfer  lieven  Vrouwen-mantel  Beftaende  in  enckele 
5'    -  ge- 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


Xftt  k'^'S  }^  1  E  G  EL.  17 

bedekens  tot  Maria ,  en  Ave  Mariaas ,  verdeelt  tot  clc? 
ken  dagh  in  de  weke.  . 

4.  Een  krans  van  duyfent  rgofen.  Vol  van  drpllige,  hpl» 
ïigeMunnicx-fpccularien.  By  exempel: 

JDeSoneGods  word  gewond  ?net  Marias  fckoonkeyd. 

De  Heylige  Geeft  werd  drönckenin  har  er  minnen,  haer  te 
trouwen  tot  eene  Bruyd. 

Item,  eene  drollige  etymologie  van  het  woordt  Ave, 
v>eefl  geboet ,  komende  van  dele  twee  Latijnfche  woor- 
den A ,  dat  is,  van  ende  va,  dat  is,  wee.  Om  dat  de  gene, 
die  Mariam  daer  mede  groeten,  van  dat  eeuwigh  wee 
verloft  worden.  Gelijck  onsCantiprata?tusfag\  lüo.met 
dit  verf  ken  te  kennen  geefc. 

'felix mater.  Ave,  quamundus folvitur  a  va, 
fjuagenetricis  Eva  va  facis  ejfe  breve. 

Noch  vind  gy  daer  ftaen  proncken.  Dat  niet  alleen  aïU 
vfenfchefi  het  leven  door]Q(\xm  Chriftu  m  is  weder  gegeven, 
maeroock  dat  den  val  der  Engelenwederom  gemaeckt  wordt. 
Dat  is :  dat  de  Duy velen  herftelt  worden. 

Item :  Chriftiis  liet  datweeldrigh  Rijckdom  der  Godheyd: 
hy  liet p]ne  groote  mogentheyt:  hy  quam  tot  de  Maeght,als  eeTi 
JBruydegom  t  ot ft jne  Bruyd. 

Item ;  Maria  heeft  J  efu  ee7i  kleyn  rocxken gemaeckt, dat fy 
hiimen  den  tüdt  van  negen  maenden  te  famen  gewevefi  heeft : 
de  naelde  heeft fy  ontfangen  van  den  H.  Geeft. 

Item  :  De  wijs  heyd  des  Vaders  heeft  fijne  hooge  Godheydt 
gemyght  tot  in  den  afgrond  der  neder igheydt ,  'm  'tmaeghde- 
iijcke  lichaem.  De  onwandelbare  afgrond  der  kooger  Godheydt 
lagh  beftoten  in  den  wandelbaren  menfch.  En  diergelijke  Ca- 
tholijcke  bloemkens  meer,  befteekenen  vcrciertmet 
\iOTiA&\ès.ïi  Ave  Marias. 

5.  Komt  daer  noch  by  de  voornoemde  Boeckjes,^:^'» 
fuyvere  Kroon ,  op  den  hoedvan  duyfent  roofen.  Daer  Maria. 
vele  fchoone  namen  worden  gegeven  van  koftelijkege- 

fteen- 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


iS         VEN  ROOMS  C  HEN 
fteenten,  &cc.  Alles  om  St.  Mam  te  vereeren,  te  vcrhef- 
fén  na  vermogen,  ende  de  geheele  werelt  voor  te  Hellen, 
als  eene  Godinne  des  Hemels,en  het  hoogfte  voor werp- 
f«lvan  denRoomfchen  Catholijcken  Gods-dienlt 

Fan  het  Ave  Maria. 

Mctin  nocömactnptl) tegel  enfionnen 

gJT CrX  öact  boo?  toöcten  <«  teacöt  /  en  tocrtbra^ 
gcn/alsitopufnUcngacnlaerlialcn. 

pan  die  Broeders,  die  alle  dagen,  ttvee  jor 

rin  U«gh  .hondert  Ave  Marus  lefm .  en  maien  Maria 
Jaerekkeetteamkvm.fonmigetotcieraet , 

aitdere  voor  de  komp, 

TT  (ffttoareninic  25iocöct!S  nmnïJlooflcr/  We  fon=| 

Se  f  uoc  (Si  macchen  möefet  ma.  i 
^Kn"'  Sanlic«fouöcUfent)onöert  Ave  Manen, 
mm\mMI  o..ferlicb«©?ou»»entececte:  entom^ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


VTLEN'SFIEGEL. 


19 


mt  Iratiacc  omgeftomcn  toaec/  foo  fouöe  t«e  iBantd 
bolmaecöt  toefen:  en  baet  fouöen  fp  tjaec  B^ienliinne 
metic  beccieren/  alJj  alfulclicr  üJoiunöinncn  toel  De- 
taemöe»  €nlietiocfptiit  alleöjiegeconfentemfialilien/ 
imtöegeiclöcltenitimnetot  onfecücbec  30?oiiUjcn/  foo 
fteeröen  een  ieodijch  toebec  tot  fiinrc  cellen/  en  begonnen 
öaer  Ave  Marien  te  lefen/  alss  fp  obertr^agen  l)aböem 
i^e  een  ban  öe  b?pen  la^  fön  Ave  Marien  met  al  te  gtoo^ 
tec  innigliept/  enbe  bpecfgec  begeerte  tottc  i^emclfcfte 
l^oninginne/  fönceltebec©?icnliinnen.  €ntieöeanb?e 
IQ^  ooeft  feer  bebotelgclH  /  maec  nergeniei  na  met  fulcf tec 
bperfgftept/  en  foo  grooten  minne  /  al0  bfeeerfie  öebe. 
üBaei;  btebecbelaj^  traegfilpcl^en/  enberfupmelpcben/ 
foo  batf'öem  berbjooten/  enjabbebol  nae  ban  traeg^ 
fteptbatgebebacliteirgelaien;  bocöfoo  lajtOp'tbange? 
tooontc  /  fonbet  innigftept/  en  betaelbe  fpn  Blofniflc» 
€nbe  aliei  t  (aec  omme  Quam  /  foo  openbaerbe  gaee 
onfe3llebe©?outoe  befenb?pen/  dcftin  fönre  cellen  be^^ 
fonber/  enbe  bancbten  eenen  tegelnclten/  nae  btenbat 
fipfe  Innelgcöen  gebtcnt  Dabbe^  €n  quam  tot  ben  eerflen 
25?oebcr:/  Wefrln  Ave  Marien  met  fllfo  grooter  bebotie» 
gdefengabbe/  enopenbaerbej^ec  btenmetal  tegcootec 
Waecöept/  cnbe  fcfioon  bercfect/  boben  alle  m£nfcö««? 
Irjcftec  begrijp  met  bierbaren  genabe ;  en  omgebaen 
met  aï  te  fcfiooncn  HQantel.  <enbe  toonbe  befcn  25?oeber 
aïtebnenbelijcftgelact/  enfp?acliBcmb?ienbeliiclt  toe/ 
enbcbancfttebem  met  grooter  toeerbtgïjepbt  beö  bren*^ 
fleis/  btefipbacrgebaenöabbe  batiaerlangó  metalfoo 
grooter  bcbotien  /  en  toonbe  ftem  bien  fcfioonen  jBantel/ 
enbc  fp?acfe :  ^iet  /  mijn  liebe  uptberboren  bjienbt  /  bit 
tses  bie  fcboone  .ïjBantel  /  bie  bu  mp  gemafeet  (icbefle 
met  bijnen  innigen  Ave  Marien ,  baer  icd  al  te  ftoftelijcft 
mebe  berctert  ben.  ifêaer  toant  bcfe  ^?oeber  pucc 
fcbameltoasJ/  fooenbo?(lebpfön  oogen  nietop-ffaen/ 
bat  Bp  be  fcöoone  öomnginne  toel  beften  Dabbe/  bie 

25  2  Öeni 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


in  DEN  nOO  MSCHEN 

E  SöirtcSnWe  Maria  tot  htni  /  tnücutöeftm 

''Kam  &l..nel8cfie  ^omb»  Ma«a«t 

torn  met  eencn  Vm^ltm  fnooWn  «m/  «Jbe 
n  Aiiectit  tc  toefen/  alsi  ten  arm  Ujooü-biUftct  /  ma 

iïllv^S  /Slobbe or^^^ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


L-n  t] 


UYLEN^SPIEGEL.  21 

[Uerblijbt  toaren  /  ban  tic  opcnüaringe  onfcr  ikhtt  ©?0U' 
Itocn/  enöcobcrtROcgTjnictïjcti/  batfp  onfcc  3i.  B?ou- 
ItomnocDeen  iaec  toouöcntiienen/  alsJfp  boo:  oföa^it 
matibcn/  enöc  jjaer  eich  cenenfcftooncnifeantclmaftem 
J^at  öc  anberc  ooclt  conimtccröcn enbe  berbonöcn  Ben 
tB;«anc  b?tc  )Dcti(r/a!0  m  bat  boo^sacnbetacr  gcbacn  fiab^ 
^/ilbcn.  €nbeldfcn  boe  alleb^tc  metgtootei:  bcbomnenbc 
iMtnmggein  bat  lacc  boo?/  bcboo^fepbe  Ave  Marien,  cnbe 
matj^  bat  jaei:  oniachomcn  toaci  /  boe  quam  bic  i^cmclfcfic 
lifeonmoiiinc  Maria  bjcbcc/  enbe  opcnbacrbc  ftacc  boe 
ifitT^acn  alle  b?pen  /  cenen  tcoelijcftcn  in  fónre  cellen  /  met  ge- 
.  iilpc&ec  Waerliept/enbe  fcftoonöept/bie  oufpjefeelijcfe  toafifi 
fcnbe  berriect  met  ccncn  Höatitel/bie  toonbeclpen  ftftom 
toas?:  enbc  fp  bancftte  I)en  feecgoeblöcfeen/  en&utTcbe 
eenenieocUjchcnalte  b^ienbelöcfeen  boo?föncnmonbt: 
enbe  bcnttacnbefc  itiinlticli  tn  bcugï^ljen  boo?ttcgaen/ 
kV  enbe  in  Daeren  bicnUte  bolftarben/  op  batfe  Jen  toebei: 
berfo?ge  motste  ben  ingantfe  bej?  eeutoigen  lebenjS :  enbc 
baec  mebe  fcftepbe  fp  ban  öen  /  etc»  ^it  flaet  in  Boeck 

1^,-oppergamentegefchreven  fondernaem des  Autheurs, 
Ifol.  91.92.  en93. 

J  A NNOT.  Noteert ,  Catholijcke  Lefer ,  dat  Maria, 
^et  het  lefen  van  ^ve  Maria,  gekleet  wort:  of  foude  an- 
ierfins  naekt  moeten  loopen,en  miflchien  van  de  koude 
'^moeten  vergaen.  Siet ,  hoe  krachtigh  is  dat  gebedt  tot 
trooftenhulpe  van  Maria:  maer  weynigh  voor  de  bid* 
^ders,  als  een  danck-heb. 

Het  lefen  van  t_Ave  Maria  van  feker  Mo- 

nick  verciert  den  Mantel  van  Maria  met  gul-- 
de  letteren. 

rjiCttoaiEJcenilSomffeban  Ciflercien/  bieonfeliebc 
^  ^  B^outoe  boo?  ben  eten  /  altoos  plagD  tc  lefen  bijf^ 
tigfj  Ave  Marien.  gDocbefe  25?oebeï:  op  eentijbt  bjajf 

%  l  gegaen 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


bCönjp»  Pcrgament-boeck,fol.ioo. 

Hoe  veel  Jve  Marien  de  Maget  Bene- 

veimta  f  lacht  te  lefen. 

1^  e  iii^aactBcncvenura,tiort)mactfcbcniarcnou^t 


VrLEN-SPlEGEL. 

impfcnt  ^ngclfcBeocoetcnfffcn:  enöclrc^^atertiaöö* 
nodj  cetiie?  foo  bed:  citbcoóotifec  3[»©?ouh)en25ooti* 
fcöap-ïaoö/  laiSfpb?te  Impfott  ^ngclfcjie  cmtcttiflTm» 

L.  V.  Saterdagh,  pag:  164. 

ANNOT.  Wat  moet  die  Maegt  van  feven  jaren  ee- 
nen  fchoonen  Mantel  voor     Maria  gemzeckt  hebben' 
Hoe  moet  die  gebloncken  hebben  van  goude  Letteren, 
fevenmael  feven  dik  op  malkanderen/odatfe  ftijf  heeft 
geftaen,  als  't  harnas  van  Ajax  ?  't  Is  wonder  hoe  dat  Ma* 
ria  noch  heeft  konncn  eenen  voet  verfetten.  Immers  en 
heeftfe  op  al  defe  groeteniflèn  niet  konnen  nijgen,  en  de 
Maegt  Bettevemta  wederom  groeten :  want  fy  en  foude 
den  gantfchen  dagh  wel  niet  anders  te  doen  hebben,  als 
wederom  groeten  :  hoewel  dat  haxe  goet-aerdigheyt  en 
:  beleefcheyt  wel  foude  vereyfcht  hebben.  En  als  fy  dat 
noch  al  dede,  waer  bleeffe  dan  met  al  dc  reft  de  heele  we- 
reit  door  ?  't  Sou  't  genijgh  en  gegroet  zij  n,  en  blij  ven  in 
der  eeuwigheydt :  hola !  daer  valt  al  wat  anders  te  doen 
voor  Maria,  als  wy  noch  wel  hoorcn  fullen. 

Van  een  CHonicky  die  niet  anders  en  konde 

dan  Ave  Maria  lejeit. 

D%tc  öcgaf  flctti  ccnbebam;$oïba0tmccnï^loi>^ 
flec  ban  Ciflccrf cn/  om  HEomcfe  tc  b30?lien.  ;doc 
bjtert  fjcm  oeb?aeööt/  of  öp  bat  Pater  Nofter  oocö 
tod  Itonbc-J  l^p  anetooojbcncm/  cit  fepbe/  bat  öp  bat 
nopt  ïjabbc  fionncn  lemn.  <!En  M  men  alle  moepten  te 
beroeefiï  acn  ïjem  befleet  Jabbe/  en  niet cebojbert  torert/ 
foo  bebal  ben  Hlbt  /  bat  men  Oem  tenminflen  bat  Ave 
Maria  foube  foecften  te  leeren.  Igiet  toelcbc  Bpnod)  epn^ 
bdjjdi  met  oroote  moepte  ontfiielt  /  alö  lp/  op  \n  bebd 
ban  rönen  mtt^tti  acn  €acfel  fittenbe/  op  clclicn  mont 
bol/  bic  DP  in  röwen  monbt  ttacö/  al  Ave  Maria  p^^cbdbe/ 

%  ^  op 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkli[ke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


1 


24  DEN  ROOMSEN 

oü  öat  *t  bocï)  mocöt  ban  buiten  Iccreti.  €n  foo  totcrt 
ïm  bat  A  ve  Maria  foo  QtWut/  bat  Dp  in  lijn  Ijcrt  en  niant 
tJtf ^  anberö  en  ftabbc/  ban  Ave  Maria.  nu  befc  jEo^ 
nitittiuani  te  (Icrbcn/  fotoi^tt  onl^cc  be25?ocbers{  op't 
ï^crcb-licfbcQrabcn»  .  .  .  ^  ^ 

l^jct  ianolj  bacr  na/  otoonber!  toic0  bticc  ccncn 
«25oom  ban  ccn  onbdtent  flagb  aen  bc  3«iï'^  t  ï)f öft 
op  fijn  gvaf  /  op  bsclcbeiö  blabcccn  met  Oo«be  etteren 

nontOCftmcben/  AveMaria,gramplena76cc.  tHDc  Cft 

beltent ac\B02ben  3ijnbeaenbcn  BifTcbop/  qnam  fm 
onbtenlaetfebejJ  miïabelö/  enltctbe  aerbeoporaben 
om  liinen  too^td  na  te  fpaircn  /  en  tnen  bebpnb  bat  bic 
upt  ben  monbt  ban  ben  mm\\  auam.  a2n  al0  bat 
25comben  oenoeab  acfien  toaö  /  isJ  't  ^an  ^f^5£rbp?t/ 
St  upfneaacn.  €n  baetom  moet  men  bicfetoitó  Ave 
Mamiefai/  alfoDniettcgeloobcntjei  /  batmenbaectet 
acnoenamec  foubc  tonnen  op-offeren»  Cantipratan. 

A  N  N  O  T.  Dit  gaet  al  heel  moy ,  mdien  maer  de 
Geufen  nieten  fcg?cn ,  dat  dit  heet,  boomen  uytdeaer- 
de  liegen.  Defen  R  idder  of  Monick  en  bid  noch  Godt, 
noch  fijnen  Soon  Chrifium  aen,  en  wort  door  Ave  Maria 
alleen  faligh:  en  dat  is Catholijck.  Hy  kan  niet  meer  lee- 
ren,als  Avt  Maria  Zijnde  miflchien  van't  Geflacht van 
dien  Abt,  de  welcke  geen  A  B  en  konde  leeren,endaer- 
om  tot  fijn  Graf-fchriftontfingh : 

Cy  gifi  un  hrave  perfo7iage 
Bes  plus  Fortufiez  de  fon  aage. 
ll  Tie  fcavoit  ny  A  ny  By  ^ 
Et  tous jours  il fut  un  Abbe » 

Die  't  geheel  lefen  wil  gae  te  Laon  op  't  Kerck-hof,  daer 
diegene  begraven  werden,  die  van  de  Peftgeftorven 
Xijn. 

VaH 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


VYLBN-SPIEGEL. 

Van  een  Broeder  die  door  A'i^e  Maria  veel 

geeflelijcke  deughden  bequam. 

D%tt  toaieiccn  25^oeöcr/  bic  fontolinge  inmogept 
totonfec  ©loutecn  ïiatibc  /  cntrcfjïJ  plag!)  eert 
Ave  Maria  tefp2c&en/ombatfeonfe  ^eerefoo  öenciijcö 
lief  Ijablie/  op  bntfcftcni  ciabcccn  rcpnöcrtetotcnfcrt 
!^eeren(6obt.  <!^acr  nafp^acFU]?  m\mi  repnebiip^ 
fcfielicftaem  een  Ave  Maria :  tuamf^Jonren  ^^eere  in  eert 
repn  bupfc!)  (icljaeni  b^oegf)  /  bat  fp  ftem  oocliccn  ïiupfcö 
lebenbetleenbc.  ;!^aer  nafp;?af&    oortiecn  Ave  Maria 

i)aceb02flen;  baecrponreni^eeremet?e<pi)36be/  batfp 
jem  b?acfite  tot  baimfiertigfiept :  op  bat  |)p  bte  arme 
icben  mocöte  fpgfen.  ^aer  nae  fpaacfe  öp  Jacc  öanbett 
een  Ave  Maria,  baerfponfen  %eceinöcootcrootmoe^ 
bioficpt  mebe  bienbe/  batfe  Ijem  berleenbe  rectjtc  oot- 
moebiGö^pt  /  te  bienen  onfen  igcere/  enbe  ftin  eben^ 
feerflen.  <Ên  bit  plaoöt  bie  26?oeber  alle  baacn  te  boem 
€^  eenen  tiibt  quam  onfe  ©^outoe/  enbe  banrtitc 
Ijem/  enbegaf  Ijemallebiebeben/  baeröp  omoebeben 
fiab;  al$iöerec|ftteliefbe/ftup0öcpt/  baritiftemohept 
enbeootmoebigfiept»  Ziden-trooft in  foi. 29. col  3 

ANNOT.  M^rw  geeft  geeftel ij cke  deughden* den 
menlchen  in  t  herre :  en  dat  door  middel  alleen  van  Ave 
Marie:  dat  is  oock  Catholijck. 

Een  mirakel  Dan  de  fequentiey  Ave 

Prdeclara,  e^r. 

u  r  l^tTrÏÏ^"^^^.^?öutoenïBifrefanc6/footooubc 

fmeeï^biercöoonefequentie/  Ave  Priclara  maris,&c 

^p  een  töbt  fancft  ftp  be  fcquemie  met  örootec  innia^ 
8e?tj  bocquamöpbaeïtoe/  bat  menfancöbatbeerS/ 

55  5  Om, 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


DENUOOMSEN 

Ora.  virgo.  nos  iUapane  cwli  dignos  effici.  ^at  :  O  Magat, 
bid  voor  on8,dat  wy  weerdigh  moeten  worden  heyh- 
gen  broots.  ^00  ^uam  Maria  oacUÏJe  Itt  ^^K^om 

S  ftct  Ijem  alfoofoct  te  toefen/ Dat  ^ befge  DCft^ ittet 

Oenomett  enliatl,  (Zielen.trooft,fol.29.  col.i.  item. 
^ANNOT'Die^ofte^^ 

grooten  mont,  of 't  foude  anders  niet  wel  gelukt  hebben: 
of'tmoeItdaermedegacn,als'tmethet  H.  Sacrament 
^Lt  dat  men  wel  in  fijn  klcynen  mont  befluy ten  kan; 
fnnocht^^^^^^^  menfchenlichaem,  metvlee» 

en  been,  met  huy t  met'hayr.  Maer  vrienden  wat  fal  ick 
hier  meer  van  feggen  ? 

V  Paf  ier  hgoedt',  het  lijdt  van  aUy 

V  7.y  dat  het  -waer  ?nagh  t^ijn  ofvaU . 

Hoe  de  TDuy  vel  door  i^fve  Maria  ver- 

jaeght  'wierdt. 

Iiatïc  ;Stalït^ott/  onöec Beulen/ toa^een^jiefler/ 
mefnS  Petrus,  ©tcactu0  banöie  ^eccfealöaer/ 
S  rSUen  inöc  öeure  toanfün  l^amecop-mnöfl- 
3©ÖSinelioo^fijnetoer^^^^^^^^ 
miliffet^nnöe/ïiaet  in  ecn!^loottec^beaaf/  fptoa^  Al- 
hevï.  ae  aenu/  cn  't  €ioo|lec  fttet  11  anctoaöe :  fp  faoTl 
üncenfcK         ^uptJeltnUe  qetiacnteban  eeii 

l^t  ^'^^"^  fat*  cnfieerft/en 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


VYLEN'SPIEGEL-  ^7 

.^ittttacc  fpbtd  acfttcc  obcc  /  cnrtcpöalf  bcfeaeptjönti^. 

-  bactttactocaclwpcn/  cnb^acmctifcinöaerbcbi)^^  W 

-  fptoattotfiacrfeibeti  toasJoctom^n/  enöefunerfecnjsl 
bmrocto  Voarcn/  fooguamtie  ^upbclmtoelierom/ 
cnbcaotifc  met  ttiimieUjcfec  tDoozöcn  acntcfeomen/  en 
tot  fnn  töillc  tc  fecijgen :  macï  fg  flocgf)  ftem  af  /  toetcnbc 
öat  fip  eencn  onrepncn  <©ceft  toajJ»  amtooo^oc; 
mnnliebc  Alheydis,  toilt  bocft  foo  nfcttcgetifpjeeften/ 
macrffaetnnjnbcrfoecfe mptoe/ cn tchfalmaftcn bat 
nïjpeettöocbt/  ecrlijcb  /  en  röch  neanfultfenjgen/  |c» 
^actupt !jet i^looffer  /  nutbe toeelbebe^  hierelts^ /  bic 
O^obtu  Beeft  o^ö^^^"/  ^"^^"^  öftpmöncncaetbtJigöt/ 
fo  en  fal  u  niet  onebjefeen*  IBaec  fp  lïoegï)  ftem  af.  <©oc 
fnoot  be  <Dupbel  fötten  neuies  /  cn  toierp  bie  bupJtgfiepbt 
tegen  be  muur  ban  be  beb-flebe  foofleccfe  naeöaectoc/ 
bat  een  gcbeelte  baer  ban  op  liaer  ftleebecen  bfel  /  en  bec^ 
btoeen  foo»  €nbatfnot  \mM  5toart  picfe  /  en  ban 
fulcfien  (lancft  /  bat  men  ïjet  niet  ftacben  en  feonbe.  ^aec 
nae  als?  bïe  boofe  <©ee|l  öaet  nacftt  en  bagft  quam  lïuel^ 
len/fob  cabenBaeceenige  futlec6en$5/batfe  altijbtfoubc 
maetfeen  top-toatet  bn  Ijaec  bebbe  geceet  te  {jebben  /  en 
batfc  Hem  baer  mebe  foube  befp^engen/  m  ÖP  toeec 
rjuam:  anbece  raben  ftacr /  foo  flp  baer  nac  niet  en  b?aeg^ 
ue/  bat  toieroorii  fonbe  b?anben.  JlDaet  bat  altemael 
fiiclp  ftaertoepnigf) ;  toantfoobicftloiIjSalss  O»  cenferups^ 
'fioegli/  to)i-bjatecfp?cngftbe/  ofb)ieroocftb?anbe/  fa 
toeecft  ïi)i  toel  boo2  eencn  ït02ten  töbt  /  macc  quam  ter 
flonbt  al  toebecom»  ^oe  rabe  öaet  een  ouber  en  ber 
ftnnöigec  fuflec  /  batfc  ben  TDupbel  toat  naber  foiibc  (a^ 
ten  ftomen/  en  batfe  ban  met  een  lupbe  fïemmefoubc 
uptfp2cfecn  ïKt  Ave  Maria ,  cn  bat  tegen  gem  uptfeljieten 
m  een  gefclmt-  't  3Delcft  aljS  fp  bcbe  /  foo  bloogf)  be 
^unbelbeglj/foofnelaliej  ecu  pijl  upt  een  booglï/  al^of 
jjo  boo?  eencn  fl:o?m-toinbt  toicrt  toecD-gcb^cbcn  /  nor n 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


2%  DEN  ROOMSEN 

en^uamnOpttoCbCt.  (CcefariusDift.^.Cap:  I^) 

ANNOT.  Siet,  fulcken  kracht  heeft  Ave  Maria :  de 
boofe  Geeften  fchricken  daer  voor  als  voor  de  Duy  vel 
felts :  en  gaet  alle  wy-water,  kruycen  Haeii)  en  wieroock, 
verre  te  boven  in  kracht.  En  daerom  konde  de  Duy  vel 
oock  hetPater  No/fer,en\  Credo  wel  leercn,maer  het  Ave 
Maria  niet ;  als  Cafarms  gefeght  heeft  D/üf.  i .  Cap.  6.  Ja 
de  Duy  vel  was  foo  boos  op  een,  die  dat  een  ander  geleert 
hadde,dat  hy  fcyde:  De  Duyvcl  moet  hem  de  tanden  uyt 
den  mondt  breken,  die  u  dat  geleert  heeft  j  zhCafarius 
feghc ,  Diftin^i-  7*  Cap.  26. 

T>e  ^ny -vel  ver  toont  Mdrïam  aeneen  Non- 

7ie  i  maer  -wordt  door  Ave  Maria  verdreve7t. 

bel/  onticcöc  oebacmeDan  een  €iigel  /  beö^ogen 
toiert/  en  quain  in  fjacr  Celle  met  ocoote  Waec^ 
tot:  foo  batfccoemlie/  öat  een  <i?nflel  bp  fiaec  quam» 
jBaec  fiaec^tertit-baliec  /  toetenDe  öat  be  ^upbcl  ftcö 
fomtjitss  toel  betanbect  in  eenen  €ngcl  bess  licfttiei  /  f cpbc 
tot  Ijaec  /  alö  bien  €noel  toebec  bp  u  homt  /  foo  fuU  gbP 
totbctnfegoen:  iBijnl^ieer/  icft  bibubat  oTmnwonfe 
3l.©2ontoeecnöbertoont:  €nfoo  ftp  bat  boet  /  foofult 
crfipubelinien  boo?l)aerbupocn/  enfeggen/  Ave  Ma- 
ria, g rat  ia  piena,  etf.  <en  fooUp  ban  nocft  falblijben/ 
foo  10  *t  geen  beb?og!) :  foo  niet  /  foo  mcuglu  gDp  toel  toe* 
ten/  batgïn»banbeniiï^upbelbcb?ogentoo?bt.  €naIjS 
fp  bat  bebe/  foo  ïiaer  geleert  toa^/  fcpbebe  ^Dupbel: 
ateaerom\)eriangT)tgï)T^l)aet  tefien^  mönctegentooo^ 
btolie)H  Oeïioozöcn  u  gcnocgf)  te  5ön,  €n  ali8  fp  ftarb  acn^ 
jfltelt/  foo  licrfcDcen  boo?  liacccoogcn  een  feec  fcfjoonc 
Éottchbjonto  /  boo2  bc  tocrcltinge  bciS  <C>upbel0. 
alöbc löonnebefelbc  fngli  /  foobielfe  boo?  ftaec  boeten 
nebcc/  cnfepbcbatAvcMariaoptegeHbatfpooch/  en 


! 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


VrtEN^SPIEGEL.  2a 

m'flont  bettlMecn  trat  fdbc  met  een  oefno2.  iPaec  tZ 

«en  mei  /  en  nautolöcft  na  een  öalf  jaec  bacc  na  /  ffih^ 
CeBetienbanbcïcoe!)olpen3önöe/  toeöectotljaer7elben 
^uann  <^nöaecuptfeonlit  öOpfienban  toareenaeffi" 
tcöatöennaem  Mzrixi^.  WberreCa^fariiii^Dift T 
Cap.27. 

A  N  NOT.  De  Duy  vel  kan  Mariam  vertoonen  •  wat 
wordender  dan  al  bedrooghen  in  haere  gepretendeerde 
opcnbannge  van  Maria,  die  de  Duy  vel  vcrfchijnt,  en  fv 
mecnen ,  dat  het  Maria  is :  De  Nonne  bid  dat  fpoock 
aen ,  en  begroete  het  met  ^ve  Maria,  met  die  eere ,  die 
Maria  alleen  toe-komt;  endatisoockal  Catholiick  en 
geen  Duyvels-dienft :  want  haer  Biccht-vader  haddc 
hethaergeleert.  ^ 

Van 'tAmpt  van  St.  Maria. 

Maria  is  Cancekrfe  van  den  HemèV^  en 

Schrijft  Fiat  op  de  Re^uefie?h  diedaer  in  gele- 
vert  worden. 

D«n  «utDeiir  banonfcc  %.  ©joutocn  iSatertrariR/ 
fe^t Pag:  12}  oltnisi/  batlipmeent/  cnfeUctimft 

t  ramen  op  alle  bagen  ban  bc  toette/ foo  bed  jftcoucftén/ 

hSSh'fSi!?'^"?'!'^"  »F"*«n  öoninaeoeeoont 
S,^h«.?'l^'  """^^  ©ro?(5?afierfe  /  cnbebanbe^ibc 
««HhS  ^  Of-WiMM"  too?bcn  /  aW  op  ben 

SSrf?n^h?^*i"ï-^  b'ootmoebigeöcbebcn/btcfe  banontf 
«■fmw?E*^-  "Cnbancebteb  be^eereChriftus,batbe 

telerfe  fuiicn  oeteficm  toojben/  met  öet  géetooon!üc6e 

tooojt/ 


DEN  ROOMSEN 

toooit/  Fiat.  €nalfooontiertefeent$öntJe/  mfiiP}t^ 
mt  mnttm  acnUefonUacr^/  omöunnc  mifcwcncn 

Pae  iZ4.vervolght  de  Autheur  fijne  redenen  J^ant/ 

kamp  f^t^.  mSaeöötltóWimtm  Ö^tjfêemijfcöc^a^ 
ï)Sau0  uan  ïïoiiien  öe  marifew i^am  ti?iefig?tm 

uiÉbö  fn  ftct  i^of  ban  ben  o^ecflen  f^anö  Chnftus  tm 

g'^bSt  /  ^^^^^^^  ^ttt^m  oemaecfet  too^^^^^^^ 
h6t  officie  banben  Hicctj-^ngcl  st.  Michiei  10/ bc  b?ic^ 

SttmcttSitoeeaftTc^^^^  te  toeten/  ombat 

K^l  oo?beel/  bebecbienflen  becmcnfcöcntoceöljt/ 
naetict  fcöoen  ban  ben  Contngl)  ^alomon/  Prov^ó^ 

Gewicht  ende  wage  zijn  des  Heeren  oordeelen^Wt 

bat  baei  eenioc  fcW  of  balance  ban  öoen  fa^  ^efetv 
maecrecf|too?becl/ om teficn/  of toPöenoeoljtoeocn m 
SeöebeSienflcn  /  omtemooenpaffeeren/  enbemetbc 
anbetetnteoaeninbenlt^emel»        .  «r^^ia, 
san  bet  officie  ban  St.  Peter,  ben  ©?incc  bet  3C|30(le^ 
len/enèon  ec  m  l^emel^/ begemenoelbe  bjteben 
bTte&cbW^  cn  ionfle  te  befcfticften/  enbe 
boen  rnaben:  3©ant  met  ben  fleutcl  bet  recbtbeerbta^^ 
heSttetbpïict  öDcftbeclemclenopen  /  ögt  acnm 
bie  tot  öate  larengebomen^ijn  /  bie  met  öe<©oblöcbe 
flcatie  booï  bunne  eiJocn  bjcrcltcn  faltob  too?ben/  f  c. 
Kmetijmjlcutel  öec  öraticn  boet    be  3^o?ten 


V  r  L  E  N-S  P  X  E  G  E  L. 

m  Jparaböis  open/  boo?  b'anöerc  öic  me  aoebe  toecé== 
lien  oöei5aen  öeböen :  oclöcfe  5Ön  öc  ötnteen  /  m*e  nocfr 
mctfpjeftenenftornien/cnöeöcow/öicaltötonrinmah 

st.  Peter  fcöiitrm  met  cetten  fïeutclmljeftanbt:  te  hje*: 
m/  mm  te&eti/  Dat  Chriftus  jjem/  en  fijne  nafeomelin»: 
gen/  al^ jjmn  i§talit-f>ouöec/  p$  macDt  gegeben  öeeft/ 
ban  t«n  feemei  te  openen.  ' 

lï^aer  öe  allerOepliggfle  HlSaeofit/  tiie  öet  ICmpt  ban 
begoogöfie  Cancelecfe  beöient/befeöltfetenbe  befojööt 
be  b?ieben  ban  puw  gcatien  en  bacmöertigflepbt :  toant 
fp  t^  een  jKoeber  ber  bacmöerttoöepbt/  öbelöcB  bc 
gepligel^eccïieoempgfit  a©ant  foobanlge25?febente 
becftrogen/  bte  <ï5obt  be  ^eetc  onis  niet  fcflulbigH  en  W 
nocö  upt  cecptbeerbigbepbt/  nocö  upt  getcoutotgöepbt . 
maec  bie  aHeen  too?ben  gegebenupt  fijne  b?p-gebïaï 
öepbt  en  gratie  /  bat  recommanbeert  onsJ  be  groote 
lü^ï^L^^"  ?*lllSaeg{|t/ en  toont  onömaemjcft/  8oc 
^^^J^^P^^.  öebebt  en  boojfp^aöe  becmagö  bp  ben  éa^ 
f«.fS^.W  ptomtrtfafee/bateen  Poeeteeï. 

Ö^'^LI'^^HP^^  opperflen  (©obt  Jupiter  g^ 
Wit  öabbe.  iBet  meecbec  ceben  fal  't  on$  geoojloft 
K^^^  batbeè».üBoebec  <©obtiS/metaobt 
bm  Jgemelfcben  ©aber  bet  Igemelrijfft  gebepit öeeft: 

^l^^^  ^obt^bccderrftt/  gelöcli^ablb  getupgöt 
©falmöf.  3©ant  bemacbtöoo?t(0obetoe/en  uilcere 
«fn^^rl^öemgöepbt.  üiec  af  beeft  eobtbei^eecebotó 
ï?mMi^ï^I^^'5^^^^  ïwaec  be  barm' 

iaocber^^      ön  obec-gegeben  aen  föne  gebeneböbe 

A  N  N  O  T.  Maria  is  te  beklagen , .  al  is  fy  foo  een 

magtigeConinginnedesHemelsiwantdaerdcgerinffftc 
koninginnen  op  der  aerde  hare  Dienaers  hebben,  Can- 

celiers. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


•|2  t^EN^ÓOMSÉN 
celiers,  Secretarifren,&c.  daer  moet  het  Maria  s\  felfs 
doen,  en  waernemen ,  jaer  uyt  jaer  in , /oo  vde  hondert 
duyfent  Requeftenvanal  dewerelt.  St.  Mchel  onjhG: 
haer  niet ,  want  die  weeght  maer  de  pure  rechtveerdige, 
cndiezijnnertansgene.En^^  Pe^^^en  fijne fucceffe^- 
ren  de  Paufen ,  fchrij  ven  en  depecheren  alleen ,  die  den 
Hemel  verdient  hebben  door  hare  eygen  werken :  en  die 
lij nder  tans oock  geene.  En  of  hy  fchoon  de  uy tfmnige, 
en  fimpele  fotte  menfchen ,  en  kley ne  kinderen ,  waer, 
neemt ,  dat  macckt  foo  veel  niet :  t  mee  fte  werck  is  met 
de  a^mefondaers,  die  door  enckel  genade,  cnbarmher- 
dtSoecken de faligheytte verkrijgen:  endat werck 
komTalt^^^^^^^^  hals  alleenaen  :  enden  Heme 

mS^Gc^  gedeelc  hebbende,  heeft  verre  het  grootfte  deel 
St  harSlafte :  want  komt  daer  niemant  in  den  Hemel, 
dan  door  eratie  en  barmhertigheyt,foo  komt  niemant  m 
den  HemeUalsdoor itf.ri^alleen:  uytgenomen^cynige  : 
it^e™ele,enkleyneiprakeloofe^  ; 
/^  nSch  voorthelpt.  Enfoois't  5^  P.f.r ,  met  alle  fijne  \ 
f^r^effeurs  de  hey  lige  Paufen,  niet  anders  als  een  Hooft,  ^ 
Kcevaneen\oopfotten,geck^ 
nSenfen ;  en  ftaet^dienvolgende  dat  hooft  op  een  fot 
nc&  Dat  is  feper  eers  genoeg  voor  de  hey  lige  Paufen 
fv  Sten  de  rcllaen        oock  wel  overgeven:  want 
&daerindiepennochdrQOgen.Eenbonte^^^^^^ 
m^eckt  geen  winter:  fy  fouder  haer  genoeg  door  redden.  :> 

Eere,  Macht ertdeEer-tijtelen van  St. Maria. 
Uvtal  hetgenewy totnoch  verhaelt hcbben,beminde  . 
LrfJr,voWn  gcno4h  van  felfs  alledie  eertijtelcn,die  de 
Roorifche  Catholij  ke  Kerke  aen  M^i.  geeft,datfe  is  de  . 
Cerderbarmhertigheyt,dcdeure,ofklmketen^^^^^^^ 

ren  Sone  lefum  Clmjlum  mach  gebieden  door  t  Mocder- 
l^S?&rGoili]kcrnatu« 


vyleN'SPiegel: 


lij'  'O 


dere  Heyligcn,  maer  foo  als  Chriftus  der  menfchelijcker 
nature  is  dcelacbrigh  geworden  :  Koninginne  des  He- 
mels, Salighmaecklter,  en  Advocateflc  vande  wcreldc : 
Troofterfe  der  bedroefden ,  en  wat  des  meer  foude  mo* 
gen  zijn,  die  ons  met  menigte  in  de  Catholijcke  Schrij- 
vers voor-komen,en  een  deel  gefien  konnen  worden  by 

Cafar-Dili-l  Cap»  i. 

Soo  dar  die  gene  die  Mariam  bemint,geruft  magh  2ijn 
van  fijnefaUgheyt,al$Bf^<7rw/««x  verklacrdc  even  voor 
fijn  doodt:  en  die  'voornafnentlijck  de fe middelen  haddege- 
hruyckty  om  tot  volmaecktheyt  te  geraketh  te  weten  de  liefde  en 
devotie  tot  de  H  Moeder  Gods,  L,  V.  Saterd. pag:i75 -  ^ulcx 
dar  alle  creaturen  met  recht  hare  oogen  werpen  op  Ma- 
ria, als  by  vorders  feght,  pag:  534,  &c.  om  dat  Chriftus 
oockGodt  is ,  ende  de  Richter  van  allen :  en  dien-vol- 
gende vreefen  de  fondaers  tot  Chriftum  te  gacn,  op  dat 
ly  voor  't  aenfchijn  Gods  niet  t n  fmelten,  als  wafch  voor 
*t  vuur :  fo  dat  ons  noodigh  is  een  MiddelarefTe  tot  dien 
Middelaer.  Noch  geene  is  ons  profijtelijcker ,  als  de 
Maeght  Maria,  wiens  voorfprake  en  befchcrminge  foo 
krachtighis,  dat  dewerelt  al  langhware  vergaen,hadde 
Maria  voor  de  felvc  niet  gebeden .  En  pag: ;  50.  noemt 
hy  Maria  den  Tabernakel  Gods,  de  Arcke  des  eeuwigen 
verbonts,  dat  vaft  gemaeckt  is  tuflchen  G  od  en  de  men- 
fchen  :  de  Poorte  des  Paradijs,  en  Poorte  des  Hemels,  als 
David  P/ 1 1 8 .  Defe  ts  de  Poorte  des  Heeren,  de  rechtveerdi^ 
ge  fullen  daer  in-gaen :  paflènde  die  woorden  op  Maria. 

En  pag.iiS.  van  den  Saterdagh,  ftact  hy  toe,  'tgeen 
Telhertus  van  den  Biflchop  Antonius  verhaelt ,  dat  men 
Maria  meer  en  vlijtiger  mag  dienen  en  devoter  ver-eercni  dan 
Chrifium  :  gelijck  datfoo  onder  het  gemeene  volck  ge- 
fchiet,  als  hy  oock  toe-ftaet ;  Waer  uyt  dan  oock  moet 
volgen,  dat  Maria  magh  aengebeden  worden  met  latria» 
ja  met  )^/>^r-i^/r/<rj foo 't mogelij ck  ware  :  vermits  aldc 
werelt  fal  toeftaen,  datmen  Chriftus  met  latria  moet  ee- 

H  ren. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


DBNROOAfSEN 

,1  dat  is  met  den  waren  dienft  Gods :  Ende  magh  men 
mSfen devoter  dienen.fo  magh  men  haerdie. 

SStXn  met  hyPerduliaAls  men  gewoon  is  te  fpre- 
CrnTcXlijkef  ercke,  maer  met 

K;fntn  bertV«fprek»  fal.  Want  waerom 
j  ,  ,Wir van  Mma  ïefproken,  en  noyt,of felden  van 

veel  Tempels  gebouwt.  en 
Z,,  "a  ^,er  te  hov  cn  te  gras  een?  Waerom  haren  naem 
S^'f  aenseroepel,  dat  men  nauwelijcx  eens  aen 
ffl^gS  ?  Ic'kfalN  u  al  wederom  rond  uyt  feg^ 
Om  dat  men  Mariarn  alleen  magh  aen-bidden ,  en 
|f/^-/?!fma2voorbygaen,fonder  aen  fijn  Menfch-wer- 

df^^^éSedcncken ,  óf  in  hem  te  gelooven :  alfoo 
^'In  falieh  worden  kan  door  hare  barmhertigheydt ,  en 
"  lllr  iMrt  verlooren  gaen,  die  haer  dient,  al  waren  fy 
S^^r  rokers  moordinaers,  duy vel-jagers,  verfakers 
^i^f  êndXnes  rtTi/?wn  al  hadden  fy  haer  leven  geen 
^plen  en  fo  fonder  berouw  in  die  fonden  waren 
|°t vCochfuUen  fy  faligh  worden  door  -M^-.^ » 
f  l,.r  m«er  eeren,  cn  altemets  eens  begroeten,  biet  dat 
lïïechtRWch,dat  is  Catholijck.  Gelijckwyunu 
voSs,1ls  in  eenen  Spiegel  fuUen  laten  fien. 

'Dat  men  Chriftum  magh  voorby  gaen, 

enMariam  alleen  eeren. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


ï 


VrLEN^  SPIEGEL.  ^5 

mmffiit/  tm  Dm  toajj  sroetcnbc/  tme  btmuM 
toais  /  öatfc  titer  W  ma  foete  affccnc  tot  ht  iBocbcr  ban 
a!lc  genatre  Betoccoöt  cn  toiecbe  j  maec  öatfc  aim  tmct 
ittfiamqtomnmqcuml)t  baasf/  om  ftaci:  tchmm 
^US^"^''  öcöebcttcbpöe  b?ucfit  Baer0feöami^ :  foo 
fieeftfe  öegoflte  b?ccfcn/  öatfe  öaec  öoo?foutie  fiebbÉtt 
tnogeit  bcroraititngtt  fulcfe  cett  tttacfitiöeï^oninöinnc" 
mmeï)me  tjcm^nmm  ©ct:trooflet:  fommm 
toemftecft/ fcogenöc:  €ntotlttitctlj?cefcn/  mittm 
ge/ toant^lcbc  groeteniffe  /  mlof  ban  ttiönbcmwbc 
pocöer  /  toacr  boo?gf)pu  tiicct:tot  mpfeem/  ban  tot 
ïtacr/  bic  finaccftt  Daec  fecc  tocï.  .fH^aec  obcrtititKj  bat 
«to  gemoetbaei:  (n bcjtoamiis  /  fooboctubefle  boov 
tacn  / oitibebotciocto  te  groeten  booi  ben  ^utaei:  hit 
2öeelbt  ban  möne  onbeblecfue  .»ebcr/mijn  »elbt  on' 
gegroet  boo?öp  gaenbe,  313aer  op  fp  fepbe:  ©erre 
bat  ban  ntp  i  mijn  eentgfi  gocb  /  o  ^t^eere :  bjant  baer  ro^ 
en  ftan  mijn  fierte  nopt  berflaen  /  bat  ttö  ualle  miinÉ 
jaitgfjepb  t  /  lac  ïiet  leben  müner  jiele  /  berlatenöe  /  foube 
mp  tot  iema«bt  öeeren/  ban  tot  u  alleen.  €nbe  be  ©eecÈ 
gpbe toeberom /  8aer aUeb^ienbelücfeljepbtbetoölibe/ 
EaetBetnumptoe/  toel-beminbe/  enbe  foo  toanneec 
ggpfoomöne  HQoebergroet/  mp  oberfïaenbe/  batfai 
tth  omfangen  /  en  bergclben  in  be  pïaetfe  ban  furcöe  bol  * 
maetfetfjcpbt  /  toaer  boo?  iemanbt  gebJiHigWücfe/  toaer.^ 
acWDcft  /  enbe  op  fjet  bertroufle  berlaet  /  öetSrt' 
fDut ban  alle  öonbert-fbiiten/  totmnner  eere/  enöior?^ 

^USfberre  tn  Onfer L.  V.  Saterdagh      '  ^  ^  ^^^^ 
A  N  N  O  T.  Hierom  lijdt  Chrifim  alle  laftcrinffen 
tegen  fijnen  eygcnenPerfoonrmaer  de  lafterinffe  en  ont- 
eeringetegen  ^^rw.die  wilhy  nietlijden.Gel^kflaetin 
^nJer  L  Vrouwen  ManteL  daer  C^r^«x  aldus  tOB  Marta 
lpreekr,i/^^  Moeder. alle  dat  de  menfchen  tot  my  fe^^en  mo- 
!  gen.  €doenMthentckhreyttelyden:Maerdatrytotdvresr^ 
STi  €7i  tot  tmjnen  VadfrJ^t  enfolde  Uk  niet geeme  lijden.  sSo 

€z  foo. 


.6  DEN  ROOMSEN 

roo,  mijne  vrienden.  Daer  leyt  het,  feyde  de  Meyt,  ende 

haer  ontviel  een  kindt,  terwijle  datfe  danfte: 


t 


Wonderlijcke  wcrckender  Barmhertig- 

heytvan  Maria, 

Een  Klerck  die  al  fijn  goedt  hadde  doorge- 
bracht» eneencompaamet  den  Duyvelmaeckt» 
•wordt  door  Maria  faligh. 

H€ttoajJ  een  Mttt^  töth  ban  flocHen  /  en  mm 
ban  leben  /  en  üjacDt  al  fijn  goeöt  öoo?  m  ^nï^em 
ö?nttóöoel)pntetenl)atilie/  toiect 
SiSoIjcpttoantjelen/  enöaclitc  tpe  fjptoebecj 

?«  ftem  MnöffcpSe:  Wöcnjcfoo  mmj^^f 
Söcyömitóat  beoo^factfte  toa^  ban  mne  b?oe^ 

Bebt&^ 

2«  fmhe/  ia£tcfe»  ^oe  fepöeöe^upbel:  moeit 
tóf<©UbeK^^  enbefijne IbW  ^^^^^^^ 
fSeöpW/  enoDChMaria,  ntacc  ïïicfcecm^^^^^^ 
Se  mipbcl  oaf  ftem  beel  goeiJt^ :  en  ïjp  l«föe  langen 
Söt  in  ocoote  fonWn,  <iEn  epnbelncft  oeöencfeenbe  aen 
fünVnnSe  /  ninal^  \\\  een  mtW  I  en  baö  Mana  om  berqe  j 
S?/mrt  Maria fepöc:  ^cftmaclju  met  Mpen/ 

nSiücn  /  of  icbben  ceutoioWijcU  bccöocmn  Mana 
SnKc /  tcU en macT)u metfteipen.  poefp?acfeljp/ 
liXv?c  jPoebec  /  fealit  m?  /  Doe  Jject  öOpban marja 
Eör  ioinS  W  m  »oinnebejjpemel^ 
SV#™f  »e  öec  engelen.  ^Doe  fepbe  bc 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


UrLEN-SPIEGEL.  ^7 

fönliai^r:  a:iebc|jBoctici:<0otitsS Maria,  oï|!JÏtcötnoc[) 
ccncrt  aiilicren  mtm/  l)oe  ijef  trtc  i  Maria  mittooo^tJc/ 
icft  f)ictoorfi/  Dcontfatmöcrtïoe  jBocöcc^otïtief-  fja/ 
innbcrliorcn3D?ouU)e/  fcplidip/  öicnnacm  mcenicft/ 
öicn  cn  fHlt  oftp  niet  bcrlicfen  am  nw :  tsicsS  Dope  icU  bol  ^ 
ftomcnlöcö/  öflt  oÖP  m  f»lt  Ijclpen/  of  oïJP  bcrlicfl 
utocrt  gocDcn  naem.  ^oen  oinoï)  Mana,  en  nam  ïict 
23eeltbanjefus,  cnfctteïjetopöcnHitaer/  cnbaöboo? 
öefcn  fonöaci: :  ^^i)acr  jcfusantUioo?tJc  /  Dat  öc  öcurc 
m  l^mti^  \\m  onfcrt  toasS.  |ï)af c  Maria  fepöe  /  licbc 
mt(bt  I  ï0  DciTï  Ijc  öcure  DcjS  Igcnicl^s  ontfcrt  /  foo  (act  wwy 
öatUenflcc  toefen  /  opöat  ïtpöoo^mjj  macïjlionicniu 
batecutotgeleben-  <enfooU)icrt  BpöcBouöcnenfalioO- 

(Pergament-boeckfol.  73.) 

Hoe  Maria  in  de  Schale  *vieU  als  een  god- 

loofm  Klerck  j  na  fijn  doodt  3  te  lichte  woogh »  en 
hem  foo  kehoude. 

Daiectoajsccnlülercfi/  cenorootiKccfler/  ïeben&c 
feet  iJtoaeflijch  /  en  {jantecrbe  onftupfcöept  met 
B?outoen/  en  mentöcrftanöefonliemmaectHenöc 
etoentod  Maria  öeiei  ©  Jptiaoï)^/  en  tieji  ^aterbaööier.  Igp 
Mm  ftrantft/  en  ocbarttte  öatfiin  jicluptfjetltcftaem 
fclfteptie/  entictjanöen  ^upbeltcr  jgcUentofertgeö^af 
rjen  en  Dat  Maria  fjem  ontmoete/  enben^ï^uptoclber^ 
bootiftaren  ïlllerchtoecDte  dragen :  .fï^aecöe  ^upM 
fudineerbe  bat  ftji  ftem  toeguam  /  om  öat  \p  ftem  m  alte 
fonöen  oebtent  liatilie  /  en  fonbec  ïjcrouto  öèflo?bcn  toaji/ 
en  beriep  ïjem  op  be  ^cïuïftur  c.  jjDacc  Maria  fepöe  toe- 
berom:  gcltfcooe/  bailjp  mim  tsS/  ombatbpmpae^ 
bicnt beeft:  enbaicp  ïiaec  op  bet  bonntfTeban  s.  Pie- 
ter,  enSt.  Pauius.  €nbaec  en  tooubebc  ^JDiipbcl  met 
acn  /  om  bat  bte  x\\m  fepbcn/  batfe  oecrn  Doo^bc.  Maria 

C  3  fiTb^-V 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


DEN  ROOMSEN 

fcptjc  /  nm  W  boo?  mijn  ;5ooti»  45mm  /  fei>  öe  ^u)?^ 
tó/  b3amliatiöeen«cl)t$«cötcr/  Dp.cnfal  mpmm 
mijt  niet  ontfjoulicn-  ^ocfctiacc  öcfeomentoaren/  foo 
fcpöeliebïJanbt/  tiatöjC3ieleöemtocquam/  toantöp 
bcclfonbcn  Daölie  gctiaen/  enöe  ö?acftt  ccncn  langen 
nrooten  b^tcf  boo?t  /  öact  alle  fijne  fonöen  in  ftonöen. 
€n  Maria,  ftjne  3öoo?fp?eec6(lei7  Dabbe  maer  eenen 
lïlepnen  b?ief/  toaer  in  (lonlit  /  öat  bic  Mtvtk  ftaec  fï^z 
rteöient.  ^oe  nam  öc  ï^cere  me  ttoee  b?tebcn  /  en  leplïefe 
ïneencfcljale/  elcftüefohïieclrjcli/  entieöeseJbpantieiö^ief 
bjooah  lie5lMaec(le:  enalss  Maria  öat  fagï)/  foobielfp 
felfó  op  be  ^töale  en  foo  toiecbt  be  3lele  gebolpen  /  en 
lïuam  bjcber  ten  leben  /  en  toiert  faligï)/     gin  't 

bOOjnoembePergament-boeck  foU  127. 

^iergehjck  exempel  van  een  Vrouw. 

D 3ier  toaö  een  ^onbareffe/  bte  nopt  eenigli  goet 
bjcrcb  liaböeoebaen/  ban  alleen  batfe  alle  bagen 
be  i^.lBaealit  bcbotcUjcU  otoete/  enbeop  eenen  ^a^ 
tecbaab  Dabbe  fp  cen0  boen  lefen  een  mm  ter  ceren 
ban  onfe  ©?outoe.  <JP>efe  ©?onb3  fierfe  5önbe  /  al0 
bcboobt  ücoontenalten/  foolteerbefpfiaectotbe  ipoe^ 
bet  <aobtö/fc(3gcnbc:  (D©?oub)e/  ï^ontnoinne/  enbe 
jBoebcrber  barmliertiöHepbt  /  Doetoel  bat  icit  nopt  iet 
noctö  ncbacn  licbbc/  nofbtanö  betrouto  tcfe  op  utoc 
Sarmlicrtiöbepbt  /  enbe  irfibebeleu  mijnen  océfl.  <©e^ 
ft02ben  5nnbe  /  foo  bomt  be  ^upbcl  om  be  3lel  /  cn  p?ote^ 
(leert  batfe  bem  tocauam.  iKacc  Maria  boubtfe  bad/ 
cn  betoiifl  batfe  bacrtoequam:  aiDantfepbe  fp  tegen  be 
Sr^upbden/  nbplieben  moet  toeten/  bat  biejiclc  nopt 
cn  fal  berbocmt  too?bcn /  bte  mp  gebtent  beeft;  nocö 
btemenfcbe  en  fal  nopt  onbcc  utoe  macbt  bomen  /  bie 
niïifiincMelebcboolen beeft:  aBeet  g!)p  niet  batfe  mp 
alle  bagen  gegvoetïjeeft  /  en  totitignber  eecc  Höiffebce^ 


r 


i 


vyleN'SPiegel:  39 

latêtt  lecfen  ^  ^a«t  ntclie  moeficn  öe  ^upbdéit  mtt 
fcftattlicfcfteplieti/  en  Maria  gtnoft  ntettie  3te!e  banöic 
fontiaïeffe  na  ben  Igemel  toe  (L.  v .  Saterd .  pag.  226.) 

^^•w  wonderlijck  exempeHan  een  Moor^ 

denaer  >  die  't  hooft  afgeflagm  zijnde ,  riep  om  te 
hiechten»  en  wiert  faligh  door  Marta. 

D3let  toaö  in  3^o?mantipe  een  feec  booss 
menfcfi  /  bie  baaelöcft^  beelc  menfcften  tooof  be/ en 
toei:moo2be:  bebjdclteop  eenen  njbtban fijne  bpanben 
nebanaen  toiecbt  /  bie  ftem  tetffonbt  beneben  eenen 
ïioott  af-öfeutoen :  ftet  toelcfec  m  een  bal. 
l^erSbe/enbeöonfeecafgröff^^^  ^^^l 
Mm  ïBaeoöt  Maria,  betfemo^Jt  mpbocftöwtte/  bat 
Wm  tm  toaetacfittge  bfecftte  möne  fonben  tnacTj 
öMcaaen»  ^teben  |ilöoo?benaer  öeboobt  öabben/  toiec^ 
benbetbaect/  alfoobatgeroep  bjeleen  nute  acgteteen 
buurbe/  en  liepen  om  eenen  f^?(e(ler:  iitaecbe©?ie(lec 
cnboiftetnietbpöoomen/  boo?  batöetDooftbpö^tüo^ 
Raem  toasS  aeB?atï|t  /  enbaet  aenoeboeolit- ^it  öcbaen 
S/ nuam  bc  ï^jieflec  bp/  en  ïioo?be  fune  biecBte. 
liaernaebertelbebat  {K»oftbWabe/  ÖoeUp^uam/ 
batbitmiraltel  foo  aen  f\m  (jefcfjiebe/  en  fepbe:  m 
tcfe  mm  toöö  /  Dabbc  tfft  ce^oojt  /  bat  alle  bie  oene  /  bie 
'0  WotmmW  en  ^atetbaoHies  ballen  tereeren  ban 
tnfe  %.  ©20ub)  /  bie  booi  cebcben  /  en  berbtcnflen  ber^- 
fernaen  fullen/  batfc  fonber  teaeracbtige  biecljtc/  im  befe 
bjerelt  niet  èn  fuKcn  fcljepben.  iBan  bicn  ti)bt  af  acn  /  bat 
<cfebitöcï)00?t5)abbe/  liebbeielt  alle  ^^terbaoen/  ter 
eercnban  onfe  ©?oub3  QcbaH  /  enbe  O^cnc^anbcrc 
noebe  bjercftcn  en  bebbe  iti\  niebnen*  m  ï)nc|ïa 
bitaceoo?tbebbcnbc/  t^bcctoonbcrtoeibecft:  enbeal^s 
1)P bit  öooftöeabfolbccrt babbe/  m  tcrflonbt  b3cbcr> 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


40  DENROOMSCHEN  l 
omoc(ïO?ben.  (L.  V.  Saterdagh.pag.216.  enCantipra^  ^ 

tan.  m^,  ^07.  «  .    ,     o  ju 

ï^icr  toO^Öt     Ö^^öCöïlt  pag.  218.  in  den  Saterdagh, 

liiin  eencn  ^olöact  oitijcr  öcn  fecpfec  Sigifmundus  öooöt 
flcDlebcti/  öatflinïïoofttoelttoce of  ti?te)accn bact  nnc 
nocl)  Beeft  oefp,*?'!iencn  aebiedjt :  oocfeomtiat  ïip  Mana 

Hoe  een  Moordenaer  van  Maria  heerlijck , 

afs  een  Martelaer»  hgravenwiert . 

D'^tt  toa(«  ttw  jit)oo:lienact/  Xsxt  belofte  lö^tööc 
öacnep  ^:^ntcri:!agctite  baflm/  en  UJtert  öaec  nac 
«cbanacn  /  en  onttialjl :  Dp  nam  (ijneöoobt  op  tnbollioe  ^ 
nnioebanfiriefoitoi:  tocrmitsf  ïip  geen  antierc  goeöc 
toerfUcninfijn  ifbenenïiaööeaeliaen/  öan  batnp  oe^ 
ibateröaöljiS  Qcbaft  liatitic.  a5p  't  oaloe-bdbt  ücora 
bcnnintie/  intcctlipöc0nacDt0ban  Mana  toeöer  op- 
cc^^rabcn/  ennofO  ban  bijf  cbele  goncfeb?oubjni  met 
riact/  öic't  hooft  mcDccotn  bet  Ucbaeni  boegnocn^ 
cn  lepbcn  ïicm  in  een  boobt-ïnd  /  op  een  purperen  umv 
banbotleiiKben  floffc  /  en  b?aclnenl)et  foo  /  met  toojtfen 
tnbaceTjanben/  totboo?be!^o?tebanbe^tabt  €cer^ 
ten ;  en  belatten  ben  55i(Tcbop/bat  lip batU^aem  eerlycli 
foubcbcoraben;  metb?cpo«tientcn/  foo  !)p  bat  naliet, 
^ntöbacropfeec  p^aditigbbearaben  getoo^ben  /  niet 
alleen  JiBoo?benaec/  maet  alleen  jBactelaec  Chrifti. 

(Satcrd.  pag.  212.  enCxlarius  Dift.  y.Cap.  59.) 

Van  een  T>tef  die  gehangen  wiert^  en  van 

Maria  wmJer/tjck  m  't  leven  -wordt  bcTPoert . 

Daïec  toa^ecn  ^lef  /  biete  roobenen  flelen  plaglö/ 
nocbtanö  eerbebnonfe  ai.©20utoemctinnioW* 
«Dücenennjbttoecbdjp  georepenmetbiefte/  enbctoert 

geljangcn 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


ÜTLEN' SPIEGEL.  4, 

öcïiattöcit  aen  m  öflloc.  ^oc  quam  onfe  itebc  l^JOiitoe/ 
cnöcjtcföemop/  DatftctOctttmeten  ftinberbe.  ^acc 
naomccnfctotljem/  öicöcmgcbangcnftablien/  eirfa* 
oen  öat  nocfi  ( ccf öc  /  foo  troch  öen  emm  fijn  jtoeerbt 
Étt  totlbcliuni  lïacn.  ^oc  ffonöt  onfe  Hl-  ©?outoe  öaÉC 
tp  /  cnöe  fttelt  Ijacrc  öanöcn  Ijdo?  ftem  /  bat  htt  jtoccrlit 
Ijcmnietcn  Wnbcröc.  5^oc  DectDonöcröefpöacr/  Ijoc 
bat  toefen  mocötc  /  en  b^aegölJenfioeftp  mocöt  leben^ 
l^P  fP2acft/  Maria  tre  iBoeöccöec  bamiljertialiepiïtigj 
ïliec  tininp.  ^oeb^aeoööen  fp/  tuaer  mebe  Jjp  tbec^ 
lïtentftatibc^  l^pfepbe/  gcfttoaef  een  bief/  enroobec/ 
luaecicfifiaötïcinniaöcpöt  totonfe  31.  ID?outoe  /  enfp 
()telp  mp  upt  ben  noobt*  ^oe  namen  fp  fiem  ban  be  gal? 
ije/  en  lieten  ïicinaaen.  ^p  gincftineeni^lDOflcr/  en 

boer  in  fjet  JgemelcijCÖ»  ('Zielen-trooft,gedruckt  te  Ant- 
werpen, Ao.  i6Z2  pag.51.C0I.  I. 

Fan  eenen  Vaep ,  die  Jyne  tonge  uytgefneden 

.  %ijnde  ^  'vaii  Maria  eene  andere  bequam. 

\\  9Cetb3a!Seen1?>aep  nietrüncnmet-oefel/  bieopben 
^aterbaoö  pafleecbe  boo?bp  een  berlaten  ftercfte/ 
onbec  b'Aibigcnfen ,  en  öinoen  tTamen  baec  in  /  om 
iBiffetclcfenteceerenbanbe  ïg.JBaeofltJt  Maria:  en 
eec  be  ïKifTe  bolepnbioijt  toaiei  /  jijnfe  bnben  ïJettersS 
berraben  aetoeefl/  bie  baer  in  be  fecrcfte  al  getoapent  60- 
men/  ftcboenben  ^^iefleruptbefeerdtegctcodten/  etc» 
l  fijne  tonge  tot  aen  ben  b)o?tel  afgefneben»  fijnen  met^ 
gefel  Icpbe  fiem  metgroote  ^xht^fi^t  in't&ooflcr  Ci^ 
neau  ban  Sc.  Benediaius  o?b2e /  baer  ftji ban bc  reugrcu> 
fen/  teceetcn(©obt!^/  enfijnbec  IBoeher/  omtDienjS 
totlleijpfoo  beel  geleben  fiabbe/  iö  minnflticf?  ontfan== 
gen/  en  geftoubcn  getoecfl.  ï^ejeJnadjtö  boo? b;iie  i^o 
ningen-bagö/  ftlopte  ïjpco  be  muur  mctecnen  docft ' 
"  encöenbebatmenfjcmtnbeitercftefoubebjaöen:  bic 

C  5  öcm 


42  DENl^OO-W^EJsr 

fiÊttt  bienticn/  toilöen  löcm  fpaccti/  tm  cn  öclién  't  niet: 
nwcral^ fpn^^^^  fP  öcmmde toeft 

San  een  tonge/  enUc  fepöe:  ^Wften  öat  J^P  om  Ö^^ 
öSooDe  miinö  ^oon^/  cntic  om  öc  ccte/  megö?  mpaen*' 

Eenenicutoc/  öoctutom  itionUtopen-Jgcttoeltite/ 

KflSöaWfootieeft^ 

^utae  S  öaeï  tn  W^feen/  cn  tóe  met  te  too^tel  bec- 

S  nen  t4  loo%e  tecflont  f  ott/ent«pmet  tap. 

Setüemme/  Ave  Maria,  Rratiaplena,&c.  €n  Joannes 

STr  ban  tarnen  ft^ft  b  en  ©^^^^^^  en 
oocbföne  tonofte.  (L-V  Saterdagh,  p^tZl?  &c.  e« 
cSfarius  Diftind.7.  De  Sanda  Maria.  Cap.  24  ) 

Van  een  ongekert  Triepry  die  anders  niet 

en  kofide  als  de  Mijfe  van  Maria  f eggen. 

D^Cet  bjaö  ecnWeficr/bieeen  pbioottoa^/ enBP 
öonbe  ocei  anöere  mm  ban  onfe  %.  ©?ou^ 
tot/  cn  bie  bebc  bP  alle  bagcn :  m  too?t  baec  ober 
flctt  iTchlaeabt  aen  ben  25tfTcbop  ban  bicplactfe/  cnpem 
CtbcSboo^^^^^^  2^'^'lÖPbaec 
Sec  bcbKJCft  toaö  /  cn  bc    mam  baec  obec  aen- 

liemacnbcnWrtïop/  cn  Uet  !)emfcoo^tt  ^an  Ijacent 
toeaen  /  bat  bP  fijn  amptbcm  toebecom  fonbe  ceben. 

^e^icnccfepbc^^  jcfj^^^Jl ^i^^^/^ 

artttlsan/bP  fal  na  mpmetftoocentoinen.  ^ifl&nu 
Sber^Jaet/  irfifal  u  bcnmaanabtotöemmabctt: 
riFitt  fult  totbem  aacn/en  bcmbooi  een  teecbcn  ocben/ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


VrLEN'SPlEGEL:  4^ 

(defe  wasSt.  Thomas  van  Cantelbergh)  fepbc  I^CltltltC 

tooo?lien  ban  Maria :  cn  foo  tDiert  ftp  tccftom  in  fon  offt*^ 
cic  èfcflelt :  m  öelafl  geen  anöere  iBtffe  te  lefcn»  (Cafa- 

rius  Diftin<5t.7.Cap.4.) 

Een  wonderlijcke gefchiedenijjè  van  40.  A/i?- 

mckeninXrlandt >  die(mthalfl%ijnde >  "weder le- 
idend wierden» 

DHec  toarè  tn  grianöt  bccrtigfi  iBonïtften  batv 
.ïBagtcn/  ban  s.  Bernardus  o?ti?c/tTamcn  met  öa^^ 
cen^Cöt/  invaren  Cöoo^omftaltl/  boo?Ia(tban 
Eiifabeth,  3^omnginneban€nöclanbt.  ^en^ifpen- 
fter/  bieuptgegaen  toaief/  baec  obec  t'öup^  ftomenbe/  en^ 
be  fijne  meïielj^oebeciS  fienbefoo  iammeriöcfe  gedclt/liep 
becbacd /  enbieIopfönefinpenboo?öet  2öeeltban Ma- 
ria, enb^aeggbe  liaec/  baecombatfe toeliet/  batf)et 
dpeefl  ban  Oace  l^emelbaect  foo  toi  erbe  berfupmt  i  toant 
^ctbjaö  gefcötebt  opbe  bigilie  banonfcc  I.  ©?oub)en 
l|emelbacrt*  ^it  geb?aegl)t  Qebbenbe/  toat  gefcfiiebc 
baec  ^  l§p  Joojbt  tetflont  öe  ftlocfeen  ban't  i^looftcr lup^ 
ben/baernocfitanss  ntetnantliaer  aenroerbe:  enbej^p 
fagft  be  ï^eplige  HOonitfeen  opftaen  /  enbe  een  ieber  nam 
fsjnjfjooftban  bec  acrbe op/  enflclbebatbiebccop  fpn 
ïicftaem/  enfoogaeteen  iegelijcfe  op  fijnen  getooonlpc^ 
feen  (loei  fitten :  en  ben  ^bt  begint  be  bcfpercn/  ben  ric=^ 
feenbe  anbere religiewfcn bolgen :  enbefp bebben bebcf^ 

gecengcbaen/  metfulchcnfoeten/  enlieflrjcbenfangö/ 
at  ben  ^ifpenficc  befeenbe  /  bat  \\p  meer  €ngd0  babbe 
booren  fingen  /  banmenfcfien.  ^Cfebcbefpccengebaen 
toaren/  foo  jijnfetoeberom  gc(io?ben  /  enbe  tot  ben  booj^ 
gaenbenpaet  gefeomcn.  (L.  v.  Saterd.  pag.  2 19,  &:c. ) 


44 


DEN  ROOMSEN 


Van  eenen  dmicken  Monkh  die  Maria  t e 

hedde  leyde. 

M€nlce(lïn  ccnboccftflcnacint  Marionaie,  batticic 
ccn  iBonicft  ton^  /  tricotoenmtsJte  betomgeöc^ 
bnanmö  /WepceiKchcancmjÉPtit/foobol  /^«foobcel 
h^Scö2onc6cïi/  öatöpban  m\  fdbcnmcten  toifr 
Inboföp"  P^»^^^'^  hcrfftctoaect/ 

Lmiamftembc  bpatibt tegen/  mbcoebaentc  baitmi 

hiinKcöbpanm^  Maria  uaecomtrent/  enbefcl)crm^ 

Ec/  tïiccenfnec-toitteiibtoale  b?ocoT)  mfiaerctecft^ 
t^ef lianht  ^^^^^^^^^  Ijem  tlonbt/cnöc  beltcafte  ben  ^upbel/ 
S  teS^^^^  fuldie  Wngen  Ö02fle  bc 

bmt^  «ï«  «  befcöabtgen :  en  foofcDepbe  fp 
Se!  Sc  boc  bcfen  JUSontcb  ben  begonnen  toegö 
tec  feerSac"  bjoube  bolban/  cn  tetfeerrfte  be^- 
frontcfS    fooïöbcbpanbtanbemiacl/  alji  eenen 

fnimae^rS^^  boojnoembe  gonritbjouto  f 
tSM^^^^^^'^'l  enbenaegUbeben bpanbt 
met  ba  rc  tooo^bcn  /  en  ^nn  footoeberoni  bcpbe  gcfcbcp^ 
?e)i  Cen  la^^^^      Ut  mmt^  nocb  m  bc  bercb  ge. 

a?ö  c  SoWcn  oc^i^^^^^^^  /     ceiien  biiefcïur.bcn  EecnW 

^Kam  Vumn  toe^Tom  totbcmal  loopcnbe/  en 
ïiecft^ien  bïninbt  fci-r  gcflagcn  met  eenc  r ccbc  /  cn  fepbc/ 


r 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


VYLEN'SPIEGEL. 


45 


4 


g^iéunct  mcfl  meet  fult  audlcn/  foo  fult  oftp  hamm 
iiocö  mecc  pijnen  moeten  Ujöen  eeutoigljlöclt :  en  baec 
nietie  De  "ïBiiv^fi  eenenroocè  l^ecdtoeenen*  ^oe 
nam  öefe  fcBoohe  gioncfe-bjoutoetiettlBomcfe  öec 
Banbt/  en  lepöe  flem  tot  fijn  beöbe  /  baec  öp  toeljec  nucö^ 
teren  toierDt  /  en  tot  ïjem  felben  quam.  <Doe  nu  alfoo 
tefamen  Dptienüetitie  oetomen  toaten/  tioefloeglj  titc 
minliicfie  gonthöjoutoöatbeliöe  op/enlepöebeniüöo- 
tttch  tiaettn/  met  fijn  fiooftfeermmnelpcfi  optlatoo^ 
INuffem  ^^aecnaefcfiieef  fpeentei>clNentie;es]|.|^rup^ 
op  fijn  booj-öooft/  cnDe  fei^öe :  2lcfe  öeoeec  ban  u/  öat 
öBP  mo^ö^rt  öaet  tot  Wen  .fUSonicft/  öiefe  met  fijnen 
naem  noemiïc  /  öat  is?  mijnen  getrouhjcn  b?f enUt/  obec;; 
ttittö  bett  jjetroutoen  bienft/Uieftpmpalfe  bagentioet; 
<nfp;eecl&t  blaten  btec!)te  tegen$s  j^em.  €n  foo  b)atgp 
geWeb/  bat  bolb^enoljt  fonbec  bectcecfe»  iBet  befc  tooo:^ 
benijsöpt'eenemaelbecblöbtgetoo^ben/  enbefjeeft 
ut  bercfiemilicc  albu0  ootmoeWöftlijcfe  öcantb)oo?bt: 
aUet-minneïöcöflc  g|oncfe-b?oub)/  ttft  toilu  met  al 
mön  Becte  boojtaengejoo^faem  toefen  /  en  toat  ööp  oe^ 
atebt  /  bat  totl  ith  met  alle  mijne  mattft  bolb^riaem 
IjBaet  teil  btbbeu  b?ienbel0cl^/  <&aUei:-miniycl&fie/en 
fbetfle  5loncb-bjoutoe/  bat  cÓP  mp  utoen  naem  /  eet: 
ÖÖP  ban  mp  toegj  oaet  /  bectoeetbiobt  te  feggen.  ^oe 
fp?ac6  fp  /  bat  fp  Maria  toa0/  bc  .üBoêbei:  <0obtsS ;  enbc 
baec  mebe  fcftepbe  fp  ban  Ijm.  ( Pergament-boeck, 

folio  loo.verfoycn  loi. 

ANNOT.  Hoe  willen  de  dronckaerts,  en  met  name 
de  droncke  Papen  en  Monicken,  hier  mees-muylen,als 
fy  dit  lefen,  en  trooften  haer  niet  alleen  met  dat  fpreeck- 
woort :  fVaer  een  droncke  man  valt^  daer  leydt  de  duyvel  een 
kujfm.  Maer  infonderheyt  roet  dehulpevan  Manajdie 
voor  dronckene  Monicken  fuickcn  Ibrge  draeght,  te 
bedde  brenght,  en  't  hooft  foo  fachtopeen  oor-kuflen 
neder  leght.  Want  als  Hemel  en  Hel  de  dronckaerts  foo 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


46  BENROOMSCHEN 

begonftigen,  wat  quaedtkan  het  doen?  Maer  't  luydt 
noch  beter,  dit  Maria  eenen  jonghenGraef  van  Sultz 
(als  hy  binnenUlm  uytden  venfter  viel)  in  haren  fchoot 
ontfangen,  cnde  alfoo  dien  val  gebroken  heeft  :  gelijck  : 
de  voorfz.  Graef  fulcks  van  de  H.  Moeder  Godts  ver-  »  . 
klacrdeaenhemgcfchicdttezijn.  Doch  alfoo  defen  val  i  yM 
niet  ghehecl  fonder  alle  onghemack  was  af-gheloopen,  | 
maer  dat  de  Graef  een  groote  buyle  aen  fij n  hooft  had- 
de,  foo  feyde  fijnen  Hof-meefter ;  De  Moeder  Godts 
moet  wel  harde  knyen  hebben,  vermits  Uwe  Genade  • 
in  haren  fchoot  vallende, fulcken  grooten  buyle  aen  fijn 
hooft  heeft  ontfangen.  (Joh.  Leonh.  Vf^eidners  Teutfcher  a 
nation  Apophthegm.  l .  TkeiL  pag:  41  )  j  ^  i  ,  i 

En  hier  mede,  beminde  Lefer,  meenen  wy  ,  dat  1 3'.  1 
wy  voldaen  hebben,  'tgeen  wy  te  vooren  hadden  be-  i  i.vr  \ 
looft ,  dat  niemandt  en  kan  verloeren  gaen ,  hoer  noch  )  >•  - 
dief,  dronckaert  noch  fchelni,  duy vel-dienaers  noch  l 
buyck-dienaers ,  als  hy  Mariam  maer  en  dient.  En  dat 
is  recht  Catholijck ,  en  Roomfch  in  den  aerdt,  en  m  den 

^"^NuVullen  wy  daer  noch  wat  by  voegen  van  Maria : 
maer  niet  van  foo  hoogen  toon  :  want  daer  loopt  over 
al  gemeenlijck ,  voornamentlijckindeKloofters,  wat 
vznSt.AnnaonÓQT.  Want  al -hoewel  Maria  als  de  op- 
perftcGodinne  in  den  Hemel  van  de  Catholijcke  wort  ft 
ohedient,  en  aen-ghebeden :  nochtans  is  fy  mede  een  J 
menfche  geweeft :  en  dien-volgende  foo     if  t  met  al 
Godliick,  datdeKerckehaertoe-fchnjft.  Wy  fullen 
dan  noch  een  weynighjen  daer  van  fpreecken,  hoewel  ! 
oiit'eern,  vermits  wy  daer  geen  groot  behagen  m  heb-  • 
ben :  en  wy  haer  willende  eercn,  oock  moeten  toe-  ficn,  i 
dat  wy  haer  met  dien  eygen  mondt  niet  en  ontecren  en  1 
fchavotteren.  Maer  dat  is  niet  te  vermoeden  van  de 
heylic'e  Manncn,uyt  wekken  wy  u  dit  volgende  getrou- 
welijck  fullen  verhalen.  Luyftert  maer  toe. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


ï 


UrLEN-SPIEGEL.  47 

l  ^an  een  Vrouwe^  die  Maria  haer  Kindt 

Je/us  <mt7Mm. 

H<t!t  \si&^m  0oetieB?oul»e/cntiel)ati  ccnenfoon/ 
btetQcrtitacDattocn*  ^oe  tiatïBtjf/  cnDe 
aaü  onfer  ©?outoen/  tiat  fp  Jacc  fitclpc/  öat  fp 
Bami  fone  toeticr-fewö^*  IBaecftaccbiööcnöolp  niet 
^oe  gind^fpin  de!^etc&etot  onfec  3^?outQen^celtie/ 
cnöe  nam  ftet  MnDt  ban  ftaccn  fcfjoot/  cn  fepïïe/  ^«  ftf  nt 
m  t(6  foo  lanöö^  öouticn/  tot  bat  (cft  mön  fetntit  toeöec 
fecijge.  il^ejs  nacötiei  auam  onfe  X.  iDjoutoe  tn  öen  too^ 
ren/  oacc  tie«  B?outoen  ^onc  gebangen  fat/  en  ontfïoot 
^  ï  alle  be  floten/  en  fp?aclt :  <5aet  tot  uto'  iBoeber/  en  fegöt 
É*^  ^laet/öatfpmöni^tnbttoelietöebe.  Wotolertftnbscf 
■g  ïofl/  en  onfe  %*  J^?outae  toert  öaec  ftint  hjetiec  geD^acftt» 

fZielen-trooft,  in  folio,  gedruckt  te  Antwerpen  1568. 
Fol.29.  Col.  4.) 

Diergclijcke  verhaelt  Cafarius  Difi.'J .  Cap46.  van  ee» 
Vrouwe,  v/iens  Kint  van  eenen  Wolf  genomen  was. 

Maria  neemt  in  een  Kloofter  het  ampt  van 

eenCofierfe  tpaer ,  terwijlen  fy  huyten  dat  Kloofier 
vele  'Jaren  liep  hoereren. 

S€ftec  ^agön/  en  Coflecfe  ban  \wt  Conbent/  jijnbe 
feec  beboot  tn  ben  btenft  Maria:,  enbetoillenbemet 
eenen  jlSonicfe  bjcgö-loopen  upt  öet  ï^loofler/  foo 
lepbe  fp  be  fleutelies  boo^ben  altaet  ban  Maria  neber/  en^ 
befepbe:  |{ISe-®20u^ue/ tcfeöebbe  u  foobeboot  gcbient/ 
M  tcftltonbe:  maet  nuen  bantel^  be  beftoorinafie  beisc 
bleefrt)e0niet  langer  bjeber-ttaen;  fiet/  baer  ?ön  utoe 
fleutel0  b)eberont.  %H  fp  btt  gebaen  f)abbe  /  foo  gmcfi 
be^agtjnmetbenijldomc&  boo?:  enbe M  Spfc  befla^ 

pen 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


4«  DEN  ROOMSEN 

Im^  m  i^tloop  ban  rnjftien  iaren  /  teecöefp  toeöcc 
Ka  öacc  Biooft^.  mt  uctfcöeett Jaec  Mana  öc 
j^XtTccbatrnMe^^^ 

Sactfe  /  enöaet  cni^s  nicmanUt  öteban  utouptloopett 
lanKWife  öctoceji:  gaet  itutoetietmuto  plactfc/ 

cntetbOCtC.  (CicfariusDift.7.Cap.  35  ; 

üö^  Af^  w  w^?r  een  Ridder  tornoyde, 

H€t  Vö.iö  ccn  tl'tiöct  /  We  inniit)  yuaö  tot  onfec 
l^Muttjen  <©p  ccncn tijtit/  öoeDp t^-to^no? reept/ 
Quam  ïin  boo2l)ïï  een  mioo^ec/  öatgcmcm 
m  eeten  ban'onfc    iÖ?outoe  /  en  Otncfe  öaet 
Wiffetelporcn.  €ntic  tioe  men  uaec  ö  eenc  mm 

ii; Wiou^cn  ^tiiUe,  (€cn  laaften  gtncli  upt  Ijct  l^loo^^ 
ftec  /  na  öcn  eoi»!DPe :  cnDe  fiet  /  tiieljan  Hen  toznope  mia^ 
tmnljemte  ^emoet/  enfeptïen/  Jjatlj?  alte  b^oomel^^^^ 
örto^noprïiatj^e/  enöatfpfjet  altentael  fe^ljen  Weöaec 
Bn;  ^obeïilontöefeman/  öatöei^emelfcfte  ^fóo^- 
Snnelïm  ftoogfjlp^  öe-een^^^^^ 
toeöectn't Cloodec/  enöenpmentictiaet onfell- i3?ou^ 
toealfnn  lebcn.  ^itflaetin*tPaffionaei,ofGuWei.^^ 

gendein'tz.  Deel,  fol.  149.  <^ntn  Cïefarius  Dift.  7. 
Cap.39. 

Hoe  ^laria  S,  Thomas  van  Cantelberg  fijn 

hayren-kleedt  hielp  verflelleu.  | 

c  t. Thomas  fatopeentijbt /  ««^J'^'^tlelöenfpnöa^ett-  - 
^hleebt/  oatspplagfitteuwen;  enManaguamb?  » 


U  T  L  E  N'  S  P  I  E  G  E  L.  49 

ïicmftttcit /  cn Welt öatöleeötacn 'teen  epnttóbaft  /  en 

^  met  De  naelöe  toiftc  om  te  gaeit.  L .  Vrouwen  Sacerdagh 
pag.  1 36.  €nöe  Cantipratan.lib.  2.cap.  29.  pag,285. 

Van  Marien  Vryagie ,  minnelijcken  om- 

mcganghj  Kufïèn,  &c. 

Hoe  LMaria  hare  Borjlen  gafaen  ver- 

fcheydene  Broeders. 

XK  Ariaöeeftöaerftojflen  te fupgenaen entten  M^t> 

'^^^  ( Pergament-boeck  fol.  g . ) 

Maria  fleecfet      öo?ften  !n  beu  monöt  ban  eenen 

H^Omc^.  ( Pergament-boeck  fol  25. ) 

Maria  laetöe  melcïi  uptltace  bo?(ien  bjuppen  itt  öim 
monbt  ban  eenen  fretten  Jü^ontch  /  en  gena$^  Dem  baec 

meb^t  ( Pergament-boeck  fol.  90. } 

Hoe  CHaria  eenen  Monkkomhelji  ^  en 

gekufi  heeft. 

■p  €nfeftec25jceöer/tiïe  Maria  febeniteniaren  lanöB 
-^öebfentftaliöe/töiertfiecft/  enfepöetotfnnen25?oc- 
bet  bte  f)em  btenbe  /  afóujS :  €^ttieren  toiftteertie  mp 
'  Maria,  onfeliebefoete©?Dutoe/cnbeboo?feptiemp/bat 
icfe  ober  feben  öagen  ban  fiier  baren  fal :  en  baer  bp 
.  fp?acfe  fn/  bermttief  (jöpwip  boo2  alle  (lerffelöcfiemen^ 
i  fcben  mmnelöcögebiemfiebt/  en  baer-en-böben  u  fet 
'  ben  aen  mp  gegeben  Jebt/  tot  eene  beguame  offerganbc^ 
foo  fal  tc6  u  bieber  boen  /  bat  IcB  geen  menfcj^e  en  bebe  i 
€ttbe  fp  omï)el0öc  mp  met  Jaren  armen  om  mjjnen 
{)alj$  /  enbe  feuttebe  mp  b?ienbelöcfeen»  ( PergamenÉ- 

Jboeckfol.  6.) 


r  

Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


5P  DENnOOMSCHEM 

A  N  N  O  T.  Eht  gaet  al  heel  fijn.  Danft  al  voort  op 
dien  voet,en  fluyt  op  foo  veel  ghy  fluyten  kondt,  terwijl 
de  fluyt  is  aen  de  mondt.  Magh  dat  door  den  beugel ,  foo 
hoort  van  die  Üagh. 

Noch  een  fchoonder  Exempel 

H<gt  toaö  een  hletch/  öie  fiatibe  onfe  5[.B?outoe 
feec  «Cf  /  enUe  öede  öaec  otooten  menft.  W 
mm  op  ^^n««  töft  öe  öantbet  aen  fön  lippen  /  alfoo 
Satfeitoartenleelücfitoaren/  endoncftenalfoofeet/  bat 
ntemantbp  Hem  buucenftonbe,  ^efenopenbaerbeon^ 
ftSwVe/cnbequamtotljeitt  /  enbeomlje^begettt 
füctelW  enftufleöemmtnnelntft/  aijJ  eenmo^rjaec 

eSefone/  neemt befefelbeboiden/ 
lSnefle^»Ofttl)eeft:  a^antlöetW  met  mmm  öat 

fSSoebientödft^^^  enteöamtoaji|pgefont/ 
enaUe&  becanbett   toeldetfeenbefoetigljept/  üc, 

(Pergamcnt-bocck  fol.  30.) 

Een  Monïck  wordt  bekoort  door  Marias 

fchoonheydt. 

H€x  toajs  een  Depliöï)3©abet  in  «ene  betgaberinöe/ 
en  bcfelbcVsjaséi  Wer/  enbe  W  »«i«ïllMariam  upt. 
tetmatenfccr/  cnWeefbtcïitotWJapenmbecmet*^^^^ 
benccrbe  feer  onfe  il.©?ontoe  Maria  te  fiem 
I^Tc  amim bacc  na  Maria  tot  ftenv  baer  laaïj  enfltep 
^hcSerenfpquam  alfoofcljoon/  batfjpopöaec 
ll..nr«iflfh^^^  ^ïnft»'  «tt  ïiaïïöe  metgebacöti 

S  SSo^S  fagfiinliarebol^ 
StbebenS%^^  ;Doe  fepbe  bie  g?oe. 
SSf€%S*«Maria,  mön  uptbecfeorcn^^i^ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


'  VrLEN-  SPIEGEL.  $l 

bJC/Romccn  foutc6feuffcnu\3Jé  fcfioone  botert  ^m/ 
feptiefï>/möntocl-licbe©nent/  icfe  cn  topniet  Dat  oöp 
feuffct  mnne  boeten  met  utocn  xmmi  baecgljp  itipfoi^ 
f!  lanae  ï)ebt  itictie  gelooft  en  geöi ent/  üj»  nacftt  en  Dp  öagjx 
,  inaericfttotl/  öatgftp  mpomöelfi  in  utoe  armen/  en 
ifeuffet  mp  b^ienlielijcli  boo?  mönen  monöt.  5(pl  bfe 
532oetier  toaii  fiactie  toel  te  gemoebe/  öie  onfe  foete  ©^ou^ 
itoe  Maria  fagft  foofcDoonettfoob^ienbelöcfte/enfoobe^ 
tóuaemlöcöe-  €nbeöpomftelföcfe/enfeuftefeaen öaren 
föetenftimgS-blocpenbenmonöt/met  gcootcc  bebotiem 

IfPergament-boeck  fol:  ii8. 

Maria  'vraeght  aen  een  Ridder ^  of  hy  geen 0i 

in  haer  hadde»  kufi  hem»  en  hielp  hem  te  Faerde. 

Dntt  toaöeenbeuglïtfiaem  ïiibber/bie  bp  een  felter 
0tbber  In  tooonbe/  enbe  bedtef  be  op  fdn]$  l^eereti 
IgupiS-b^oubje/  betoelcfee  fön  berfoecn  af-fioegö» 
^aer  na  ging  Jp  tot  eenen  gnfebel  (dat  is  een  Heremij t) 
bieöemraebtgaf  tegen  bebeöoonnge/om  Maria  te  We? 
nen  met  bele  Ave  Maria.  (iDp  een  töbt  nptbe  l^ctite  W 
tnenbe/  fagj  bp  een  feec  feboone  gioncbb^onbje/  toelcöec 
fcboonbept  aUecmenfcbenfcboonbepbt  te  boben  gingb/ 
fijn  ©ae«  boubenbe  bpben  toom.  €n  b^aegfibe  bem/ 
bebaegftt  mön  acnficfit  u  ntet^  Iftpantb30o?be/bat0p 
nopt  fcboonbec  B^outoe  gefien  babbe.  ^p  b?aeg()be 
bem  toeberom/  en  fcpöc/  of  fip  toel  bernoegbt  foube  jön 
baec  tot  eenB?upbttcbebben^  gia/fp?acböp/  ubje 
fcboonbept  foube  genoegb  5i)n  tn  allen  btngen:  enfa^^ 
bgb  toaec  bp  ban  bijn  gefelfcbap.  <Z^oe  fp^acb  fp  tot 
Öem :  3!tb  toil  uto'  25iupbt  jfln/  öom  btec  tot  mp  /  en 
geeft  mp  een  buffe.  €nöe  fp  bbJoncb  bem/  bat  bpfe  buf? 
fen  moefic.  ^oe  fepbe  fp  /  nu  3bn  onfe23?uploften  W 
gonnen/  en  fp  noembe  bem  eenen  bagb/en  fepbe:  ^n 
l^en  bage  fuUen  fpbolb^acbtb^o^benboo}  mönen  ^one* 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


5t         DEN  ROOM  SCHEN 

^enfoobcöcnbeöeTOöet/  öatl&et  Maria  totjs»  paet 
m  namfeföne  flcgcl-cecp  ban  fijnen  l^aeftic/enpege^ 

De/  &c.  (Pergament-bo€ck,  fol.66.67.  3?tem/C?e- 
fanusDift.7.cap.5J.) 


3 


Hoe  Maria  met  Sf-  Herman  praet  y  eneyn- 

delück  met  hem  trouwt .  en  hem  Jofeph  heet .  na  ha-  • 

ren  eerjien  ondertrompden  Man.  " 

St  Herman  ÖïCnlie  Maria,  Crt  Maria  opcnbaetliC  ïjacC  i 
o'ntaUücftcn  aen  ^cm/  fooöat  onte  Daocftepue  m 
arootcntJ^pDcpttoajSen  ftepmdijcböept/atóntenm  \ 
me  tnöt  onöec  tlneel^erfoonenbonöebtnlïen/  tiaetWer 
caritatealfoo  öfoot  onDecïjentoaieJ/  enïjeöetnmgöept/ ; 
m  mffcDen  De  toaerbe  imoelicc  <^m  I  en  öefen  ^2oe*  j 
öec  Herman.  TDichtoilss  tiep  f)em  Maria ,  en  gmoen 
Dan  te  (amen  fitten  fn  een  ftepmeliirtte  plaetfe  /  en  | 
Diaeaftöe  onfeE-  ©joutoe  alUjat  öp  toouöe.  €n  ö?acy^  • 
ten  fp  Uicfetetlö  fteele  nacftten  ober  /  6cc.  <0p  een  feRec  i 
tttm  openbaetliefïaec  eene  toonberlncbe  fclioon-fupberit 
Wcfte  <giontïib20utDe  met  iftonintftlöcbe  gefmibe/  meti 
ttoee  fupberltjcfee  longelingen  /  bat  fiem  bortiten  €ngc;: 
lente  toefen»  ^nbe  ben  ecnen  ^ngelfepbetotbenanbe- 
ren :  TOcn  fuïlen  top  befe  gioncfeb?outoe  onbertroutoem 
Cn  b'anber  <J5ngelfepbe:  ?®ienfouben  topfe  beter  ge^ 
toen  '  banbefentegeritooo?bigen25?oeber^  ^ootoiert 
ftp  ban  neroepen  /  en  Jip  guaai  met  fneliigfieut.  <en  boe 
ttp  (tonbt  boo2  bcr  <!3onchb?outoc  /  foo  fpjacb  bte  €ngei 
totftem;  If^ettóunoobigïi/  bat  gftp  met  befe  iBaegöt 
cetroutot  to02bt.  <!^oe  toert  ftp  feer  berbaert/  alöeen 
ootmoebtgfi  ^?oeber/  cnfepbe  batfip  bc0  ontoeerbigQ 
toaö»  €n  alö  b^baer  toe  met  confcntcerbe/  foo  nami 
be  oenael  fön  recBter-Banbt  /  enbe  lepbe  bte  in  ber  ^cp^ 

itger^ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


UrLEN'SPlEGEL.  SI 

öci*  gioitf feb?outocn  fiantit  /  en  troutobe  ftaet  tt  famcn 
wet  öujJöamgc  tooo^öen :  S^Utl  fp^acfefip/  befegioiiffii^ 
l)?ouU)c  «outoc  ttfe  bp/  cnöeoe^cfcbp/  oeiijcfecrtofisf 
al0  fp  Jofeph  getcoutot  toasJ /  op  Dat  glij»  oocb  öen  nacm 
Dan  Jofeph  itiet  öc  iBacgSt  ontfangen  maigfit  /  en 
boo?taenfultoljp  lofeph  gcnaemt  tDo?b«n.  €nbanbie 
^  J  tööt  af aen /  ftiet  lofeph ,  en  ftielt bien  nacm  al föri  ic^ 
'^tien  lanöö*  (Pergament-boeckfüi.82  84.) 

Hoe  tJMaria  nechmael  trouwt  met 

St.  Alanus. 

Vf  Aria  gceftactt  Alanus eeitennnoftbanl^aercpgcn 
öap?öi^Wcct)t/  cnï)angöt8cmecncnroofcii-6ransi 

I  om  fón  600ft»        tefjnclt  H'yacinthus  Choquetius  dc 

s  Alanopag.zoö.  Cnfplicttre inclffeupttoeniacöö' 
llidtjcfee  bo?acntn  fijnen  montitö?uppcn/  öen25?upöe- 
gom  tot  een  teeclien/  pag  207.  €nfpïjatibenfoobani^ 
gen  gemeenfcgap  met  malftanberen  /  aI0  nautDelüel^  ee^ 
mgertienfcljentertDercltonöermalfeantiecen/  pag.  208. 
<5n  fp  feufle  Dem/  en  berlooföe  ftaer  felben  aen  Bern: 
foo  tiac  fipban  boe  af  aen  f^em  feibcn  noembc/  bcnnfeu^ 
toen  5^upbegom  ban  be  jteoeber<6obief/  pag.ibid.  <cit 
foo  begotle  Dp  te  b^anben  tn  fiaetber  Itef be  /  pag.  210.  en 
l^abbe  noobtgl)  eenen  fclierpen  boo^n  /  om  be  torsten  bejai 
bleefcö0  te  temmen»  €n  tiaf  alfoo  realijjlmè ,  battis/  waer- 
lijckft  in  der  dact  met  Maria  bcrlooft/  enonbertcoutot 
inp?efemieban  Chriftus,  enbeelel^epligen/  pag.  212. 

A  N  N  O  T.  Het  fal  my  wonder  geven ,  indien  de 
Ketters  ( die  doch  van  fulcke  Roomfch  -  Catholijcke 
Schrijvers  niet  en  houden )  niet  en  fullen  feggen ,  datfe 
I  liegen  als  tande-treckers ,  alleen  om  haer  eygen  gewin. 
^Maer  evenwel  het  ftaet  foo  in  't  voorfz.  Boeck.  Ende 
h*tgoet^  is*t^uaety  is^tkror»:,  is  *t  recht 
Cefe^ht  dat  hltift  gltijdt  gefeght, 

?  Toe- 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


54 


D  E  isr  ROOMSEN 

Toe-gift  van  den  Naem  Maria. 


Iia  't  ^mh/  genacmt  StellariumCoron.Bcnediö. 
Marix  virdn.  £xcuf.  Hagenoae  Anno  14.90- 
part.T.  Artici.  löOjtlt  O^b^acgljt  /  toactom  Maria 

tttet  en  too?lit  gftenoemt  ban  J  efus  jefuita  ?  of  pan  een 

naemChriftus  Chriftina?  Of  ban  Salvator,  Salvatrixr 
Of  banRedemptor,Redemptrix?  3©0?öt  QCanttoOOJt 
öat  Maria  xm  ttthmotfït  gcnacmtb30?Öcn  Redemp- 

trix,enSalvatrix,  (öat  10/  HS^erioffcrfc/  en  ^altoïnnaitc 
reffomaccöatfenict  enmoefl  oenaemttoecticn  metec^ 
ncnnacnv  bjaecöoo^ljare  af-feomHc  on0  ban  Chnfto 
foiitie  b)02öen  aen-gebjefen/  niacr  licbet  met  eenen  anpe^ 
rennacnt/  toacc  öoo?  öe  af-homfle  Chrifti  upt  ^tmn' 
ncttooiötupt-octijnrftt  . 
oEnnoclitoatcaettieclecflmen  m  bat  felf be  !25oftfe< 

Part:  2.  ^èaec  (JCfcaÖt toO?bt/ bat  Mofem  Manam  on^ 

fteeft  aetecommanbeert  Gen.  i.feggenbc:  God  feyde, 

dat  de  wateren  van  onder  den  Hemel  meen  plaetle  ver- 
gadert worden.  En  God  noemde  het  drooge  Aerde,  en 
de  vergaderinge  der  wateren  noemde  hy  Zeen  (m  t  iia 

m  Maria,  in  't  getal  ban  beU/  feomcnbeban  Mare,bat 
i§/bc Zee  tefeggen. )  l^etnnboibcrj/ Mee/ op be 
öcmccne  gautoigljept  ban  befcn  CattjoUjnen  ^mflitt, 
Sèant/Mt  l)p/  bjat  iö  bebergabecingbe  bet  toateten 
anbftö/aWecnebetgabetingcban  gratiën  tneenpiaet 
id  bat  10/  in  belKaegöt  Maria  ?  ;Di<  betgabetmge  bet 
Gtatien  inbe  »ebet  <0obt0  |jeeft<0obttoill[en  fieeten 
Maria ,  ban  Mare .  maet  ebentoel  10  biet  onbetfcbejjt 
in/ bat  in  Maria  (M  r  be  Eeei0tefeggen)  be  mibbellie 
;§Pllabe  lio?t  moet  gep^onwncieert  toojben :  be  t eben  10 
befe:  (9\n  batfclicbtboo^-bpgaet/  en  maet  boo?ecnen 
ftonentübt toefen fal/  bo!gen0 Apoc.21.  Mareaèt*t,& 

iamnonefiJ.  i.  De  Zee  was  voorby  gegaen,  endeen  was 

niet 


1 

Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


UTLEN'SPIEGEL.  SS 

niet  meer.  iBaec  De  tocrgaömtiöft^  öcr  oraticn  too^lit 
Maria  oeftceten/ tic  niiölielfte  fpUabc  lanofi  ocp^onunct* 
eect/  omöatfdn  öeöebcnetiütic  JDacQt  altijt  isei  öurcnW 

Luc.  lo.  Maria  heeft  het  befte  deel  uyt-gekooren ,  dat 
van  haer  niet  en  fal  wegh-genomen  worden.  ^5^00  bcrw 
in  Stellarfó.  Wat  feght  ghy  nu,  ghy  Grammatiften,  en 
Theologanten  ? 

A  N  N  O  T.  Dit  is  Grammatica 3  dit  is  Tkeologia,  daer 
niemanthantwaterby  magh  brengen.  Datmer  de  ^uinta 
effentia  uyt  puurde,  ick  gelove  niet,  dat  'er  ftercker  ratte- 
kruyt  in  de  wereltfou  konnen  gevonden  worden,  als  dit. 

€n  öit  foobeel  alö  b'ccrfle  ©crfoonacn-öact  In  iïc 
ilïoomsS-Catöolöcöc  <i5oti6ept/  baer  't  mcefl:  op  ti?aept. 


HET   II.  CAPITTEL. 

Van  de  tweede  Perfoon  inde  Catholijckc 

Godhcy  t,  of  Drievuldigheydt. 

Van  Jefus  Chrïfius. 

H Ier  foudenwy,  beminde  Lefer,  wel  fprekcnvan 
Chrifiut^  de  Soonedes  levend igen  Godts ,  als  de 
tweede  Perfoon ,  en  van  fijn  Middelaers-ampt : 
gelijck  wy  fullcn  hooren  in  de  Legende  van 
St.  Annay  dat  de  Roomfch-Catholijckcn  hem  tuflchen 
St.  Mariay  en  St.  Ayma  plachten  te  ftellen ,  feggende  in 
hare  gebeden ,  St.  Anna  u  derde,  of  St.  An7ta  met  u  derde : 
Maer  na  dat  Jefus  ontrent  den  jare  i2oo  na  fij  n  geboorte 
de  werelt  wilde  verdelgen,  foo  is  Maria  daer  tuffchen  ge- 
fchoten,  en  heeft  dat  verhindert:  en  heeft  St.  Dominicus 
en  St.  Franctfcus  in  fijn  plaetfe  geftelt,als  Saligmakers  van 
de  geheele  wereldt ,  gelijck  wy  hooren  fullen.  En  foo  i» 
Chrtfius  hieruit  gemonftert  ,•  en  dienvolgcnde  fulleii  wy 

<E)  4  oock 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkli[ke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


56  DEN  ROOMSEN 

©ock  van  Ckrip  heyligfte  Perfoon,  noch ampt,  hier nieC  | 
fpreken  in  dit  recht  Roorrfch-Catholijckc  Boeck :  maer 
fullen  u  gaen  verhalen ,  wat  de  Catholijcke  kerckelijcke 
Schrijvers  onshebben  nagelaten  van  St.Dominicus ,  en 
St.  "FraTuifm :  waer  noch,  naeenige  honderr  jaren, by ge- 
komen is  St.  Ignatius  Loyola,  vinder  van  de  jcfuwijten. 

Anderfins ,  't  en  foudeons  foo  weynighaen  H.  StofFe 
ontbreken  van  Jefus  te  fpreken,als't  ons  niet  ontbroken 
én  heeft  in  Maria,  fijne  Moeder.  En  om  uyt  den  klauw 
den  Leeuw  te  leeren  kennen ,  foo  hoort  tot  bewijs  ma?- 
een  ftaeltje  of  twee  hoe  Jefus  by  haer  in  achtinge  is. 

Jefus  Chrifhs  verlooft  hem  aen  Catha- 

rifut  van  Siene. 

CHriftus  Wttft  cm/  in  te0ficiitooo?t!iaïicpt  l^an  lic 
j^. inagljet  Maria,  joannes  öeu  €uanoelifl  entie 
St.  Dominicus ,  m  toedooftop  cdiftcitltjöc  tDöfc  aenïK 

ÖOebC  <2DflnieCatharina  van  Siene.  ^itoacr  David ,  om 

aefclfrftiip  u  bcrnwheti/  optiel^arpfpedtie.  €iitie 
Maria  ü2acï)tlioo?ï)areboo:fp?a6etctöecofi/  batfip  acn 
tieboo?f5.  Catharina  gaf  ccmof)  licf  öc  panöt  aett  Ijacett 
pincfe/nwt  btcr  peerlcn  bcrtiect/  fcööcnbc  tot  öaer  tEcce 

defpoTifo  te  mihi  Creatori  tuo  in fide-Tf^Qi  10:  Siet  ick  verlo- 
ve  u  in  trouwe  aen  my  die  uwen  Schepper  ben.  ( Anto- 
nin.Florent.  Hiftor.  part.  j.ticij.cap.  14.  §.6. ) 

Hoe  Jefus  een  Heydenfche  Maeght  ,  een 

Saudacns  Dochttr  weck  leyde  uyt  haren  Lande. 

D-JCcctoaö  m  l|cplJcnfcï3c  ^ubaen/  titeectifeto 
f cïioottc  ;©ocDtet  \^mt  I  UK  liicfetDiliS  in  ïiaren  ï|of 
ninali  toanöden  /  cn  tjroot  bctmacft  nam  in  't  aenfcgou- 
Uwnbantc^locnien  /  ötcöacr  ftonöcn  /  öcncfeenöcöat 
l;ic  een  abel  »e|lcr:moc|l3iJn/  btcfe  aemaedttfjabbc- 

Sl^aet^ 


i 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


UTLEN' SPIEGEL.  57 

3Bacrom  Jefus  Chriftus  aen-nam  tjt  cjeöaentebanwn 
fHpbcc  gongcltttoD/  einjuam  op  cencnnacfttWoppcn 
acnliaecbentlecbanïiarcfiaep-ftamcr ;  cnlicbe^ocö^^ 
ttt  biO^öDDc  toie  öacc  toaer^  foo  amtooo?öc  Jefus, 
ïcü  ben  u  lief  /  be  maficc  öcr  2öIocmcn :  en  fepöe  boo?tjJ/ 
batljpljaccfcerbemintie/  enlanööftaööeöemmt/  Joc^ 
todfp'tmetenU)i(le/  nocïj  ftem  hcnöc:  cnöcb^ae^fjbe 
Oaec/  of  fpöcmnietenfoutietoülcnbcrfiterentot  cenen 
öocl/  cnof  fp  met  I)em  nieten fouöe  Mlen öoo2gaen/ 
ftp  foubc  ïiaei  oeern  ontfcfjaftcn  ^  WMc  tooo?lïen  Ijaec 
feer  aengcnaem  toaren  om  ftoorcn  /  en  gebtelen  ftacr  feec 
tod:  maertuaiJebcnUJdnictbeiatien/  ommetljcmte 
oaen,  €n  foo  oittöïi  ^efus  ban  \mt  toecf).  ^offiöaec 
ftectc  totcct  onbertuiïcïicn  getrochen  tot  fijne  iief be» 
^ejeJ  nacfttiJ  öaec  aen  quam  J  cfus  tueberom  bloppen/  en 
fepbe  bat  \p  toaiS  Jefus  ftaer  3lief/  be  <;§cfjepper  bec 
25ioemen/  en  bzaegljbe  Ijaecof  fp  nocft  met  6em  niet 
en  tooube  gaeni  H^aec  fp  b^aegfibe  f)em  eerfi  nae  fyn 
ooebt:  €n  lip  anttooo?be  bat  6p  meer  goebt  öabbe/ 
banliaetl^abec  /  enfoofe^em  fjaeretroutoetoifbe  ge- 
ben/  foofoubefpeenbertoeenbeiftoninginnejön/  etc» 
^obatfe  {)em  i^etteliitli  begonbe  lief  teftrggen/  enbe 
fepbe  tot  Dent/  batfe  berepbt  toa^  met  fiem  genen  te 
gaen  /  alö  ïjp  toilbe  /  en  gaf  ftem  fiare  tcouto ;  b?agenbe/ 
fcoanneer  bat  fjp  tooube  feomen/  om  hm  toegft  te  lepben  i 
€nbe  ftp  anttooo?be  te  nacfit  fal  icö  bomen»  ^p  b^aegö^ 
be  boo?t0  /  of  fp  eenigï)  goebt  ban  öacc  toilbe  mebe 
nemeni  iKiacc  lp  antb)oo?be  neen/  enbatfipgdbten 
goebt!0i  genoegöftabbe/  om  fjaec  te  onberjouben.  <Ên 
foo  ginglt  J  efus  toeberom  ban  ftaer»  <Snbertu(Tcfien  ber^^ 
langljbefp  fcet  nae  be  bieberftomfteban  riaer  ïief  jefus, 
om  met  fiem  booj  te  gaen.  ajllsf  ftet  ban  toeber  nacfitge^ 
toojbentoa^/  foo  ftlopte  Jefus  fiaer  ilief  toeberomaen 
gaec  benfiec/  bie  fpbaec  op  open  bebe/  en  fagö  gaec 
Sief  Jefus  b?ienbelrkfeaen/  bjant  fpöem  Bertdöcöö^^ 

^  5  minbe. 


58  D  EN   ROO  M  SCH  E  N 

minlie.  ï^p  toasS  ootfefccc  acnfienliïcft  gefilectitmet  «c 
«ctilafuuc-blaeutDauabbacrt/  bcfct  nictöulöcltemn/ 
cntje  liatitie  ecngulljc  02tJ2c  om  fijne  fcftouöercn/  ucfet  i 
met  feodeUjcfte  geHeeme  /  fijn  aengefirtjte  toaji  feec  ^ 
tott/  cn  fijne  toanoentoarcnrooDt/  al^fcljooneroofen- 
afnfooainfhfP  met  Jefus  Dacc  ^liefljeenen/  enbecltet 
Ijaecss  ©alrctsl  ftupsS  en  Itanöen»  <0p  öen  tocgo  o?aegt) 
bcfpjiemnaefijnennaem/  öieftp  fepöe/  batjefusvan 
Naxarcth  toaö,  ^pb^aegfiöeftemoocftnafijn  gefïacö^ 
te/  toiefijn©aliertoaiS/  enfootjoo^tsj:  enfpöabtiente 
famen  bcel  foete  en  minlijcfte  tooozljen  op  öen  toegl).  <^ti 
boefefïcmmeer  acnfaoH/  ftoelip  fjaerfcDoonliccbpcot  1 
te  3ijn ;  en  oof  U  meer  tot  fijne  Itef  öe  toiecöt  ontfteuem  ♦ 
l^piepliefeöoo?eenorootöonfUec56ofclj/  toell)ijfÖon>  ^ 
tkt  mijlen  bccre  op  eencn  nat  fit,  ^n  öen  öageraeöiïua?  • 
men  fp  boo?  een  jnaonnicöen-Woofler  /  baec  Jefus  Daec  ^ 
Blief ingincft/  enlietftaerboo?  bepoo^tetoacljten.  t 
al0  ÖP  niet  tneber  en  quam  /  ftlopte  fp  aen  öe  poo?te/ 
en  b?acgf)lie  nae  liaer  3lief  /  toien0  naem  öaer  bw0  ber 
neten/  enbefcf}?eefftembanfrjnefcftoon!iepbt/  cnWee^ 
beten/ Höaerbepo?ftetanttooo?bef)aer/  batfipWen 
nietgefienöaböe.  ;De1lbtban  tïtloodet  bjo^btgecoe^ 
pen/  bebJdcfte  alle  bc  ilQonnicften  boo?  ben  bagö  boet  fto 
men  /  bie  in  't  öeele  tlloofler  toaren :  maer  ïiaer  en 
toaöonbccfjaecniet,  ^oo  begofl  fp  banfeertefcö?eijen 
en  te  toeenen.ï©aec  obec  ben  9{bt  bcrtoonbert  5ijnbe/fep^ 

be/  lelus  van  Nazareth,toat  tOOnbeC  iö  btti  ^p  bie  tDOO? 

ben  beö  %m  fjoorenbe/  fepbe/  foo  Ijcet  mijn  %ief/ 
bat  10  fijnen  naem»  ïBaer  op  ben  ^bt  anttojooibe/  foecat 
nïlpbien/  foofaltcliu  toelftelpen/  team  ï^pplagïjfiiet: 
bitfitoilö  te  bomen.  3©aer  opfp  toebetom  fcpbe^  J^ec^^ 
re/  fegifttbatliPtotmpfeome/  of  laetmpbpfjemoaen. 
Bltebebochter  /  fepbe  beHbt/  baec  mogen  geenb^ou^ 
toen  tn  bat  ïtloonec  gacn:  maer  fegfit  mp  tn  ntoe^ 
Stiefjjnamc/  ïiocglj^Mnccgcfeomenjöt*  Cnbeal^np 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


U  ï  L  E  N  '  S  P  I  E  G  E  L.  59 

ïiat  upt  ft  act  becflaen  ftaöbe  /  foo  berflotit  lip  toatter  go^ 
fciucttoaö:  ctttieonliactoce^  ööfttn'tiJerflcnöeloob^/ 
enöclict  ftacrboopen/  en  bcftelöc  tjaerincen  kJ?outoett 
Itlooftic/  öacröpmeöc^^becftebantoasf/  enöctoicrb 
un^mt/  ic»<éntie6ctöcfcfttebe/  öatï>cboo?nocmtie 
^btccn  Sermoen  beöc  in't  l^looftec/  toaecinbpfeec 
ioffclijcft  ban  ben  ïgoubjclncftcn-ftaet  öabbe  gefp?oten/ 
fooQuambefebocDterbpftem/  enbefcpbc:  J^abcroöp 
fjibt  foo  bjel  ban  ben  accbtcn-ftaet  öcp?cbicïit  /  irft  toou^ 
öcbjclbat  icfun  bien  ftacttoajj.  ©clcftetfimpclemcc^ 
ïiii i^cn ben  Hbt  aenfienbc/  amtooojbe  f\m :  a©el/  bocfi»^ 
foiibtöbp  bantoelecnenniantoillenDebbenl  ;§ïi 
fepbc/  ^a/  ©abcr  op  bat  icö  bienftaet  motöte  bolb?cn- 
öen.  3ièd/fe|»bebPbacrop/  gcfefalbanutomanjijn/ 
en  gfm  firttmijn  toijf  3Un:  enfp  toai^baer  mcbcreb^e- 
bi?n.  T!^aiTnap?ee$Jben^btbcnai5ebnb3cn-flact/  ai^ 
fpbcbotdiitb  gegouben  too^bt»  bjenfcötefp  oocö/ 
bat  bewater  boobttoate/  cnfpïDcbutoe/  op  batfpben 
toon  baec  ban  mocftt  berbienen.  ^elbtfepbe  tocbcc- 
dattotftaet:  <!F»ocbt^/  tttibenbanboobt.  €nfptDa!$ 
baa*  mcbe  oorfi  te  b?cebcn.  €nbc  aWp  nuftiecf/  foo 
totctbtfe  met  cm  bne-btibbdbe  lirooonegeftroont;  tnu 
be  Itvoon  be!$  ^oub)eIgt&;s(/  tnct  be  ftcoon  beies  3^ebU' 
toen  flactiS  /  enbe  met  beftroone  bej$  |Baegf)belöcl&en- 

ftaet0.  En  dit  is  kortelijckden  inhoudt  vandatgeheele 
Boecxken^genaemt,  Een fuy  verleek  Exempel:  geprentte 
Amfierdam,  ae?t  de  oude  zij  de  t  by  "Doen  Fieter foon. 

A  N  NOT.  Noteert Lefer ,  datdefe fchoone, rijcke 
Nonne  was  des  Abts  Vrouw,  Weduwe  en  Maeght.  £n 
dat  gefchiet  foo  menighmael ,  dat  het  geen  wonder  en  16 
den  genen ,  die  de  Kloc^Jers  kennen.  En  óp  fulcke  wijfe 
worden  daer  vele  Maeghden  bekeert,  volgende  de  voet- 
ftappen  van  hare  Meefters  na.  ïinde  daer  mede  fuUen  wy 
dit  daer  by  laten  blijven. 

Maer  nwcht  iemantYerwondcrtfeggen,  Hoe!  mon- 

ftcrcn 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


6o  DENnOOMSCHEN 

fleren  wy  Jefus  Chrtjlus  uy t  ?  Spreken  de  H.  Monicke» 
en  Papen,  en  alle  H.Catholijcke  Schrijvers  met  door- 
gaens  van  Chriftus  ?  Hoe  monftcren  wy  Catholijcken 

lek  antwoorde,  dat  wy  C athohjckcn  wel  altijdt  fijnen 
naem  in  den  mondt  hebben,en  die  eeren  en  diencn,ver- 
mits  die  onder  ons  nog  in  memorie  blijft:  maer  met  ver- 
der Ed  datfal  ick  u  kortelijck  betooncn  met  den  Plalter 
van  den  naem  Jefus AÏQ^chltr  het  Pfalterken  van  St.  Be- 
Ttaventura  gedruckt  ftaet.en  dat  met  de  fel ve approbatie  is 
cedruckt  en  uy tgegeven ;  daer  den  Autheur  aldus  begmt : 

^acc5öntJ2tc  mattier  en  Dan  l^faltersS.  ij^cnpfal^ 
tcc  Davids ,  begrijpcntic  i  ^falmen»  2.  oe»ocmt 
tim©faüecbanonfc3l-©20iitDe/  inDoutjenUc  150  Ave 
Maria.  €icnacttttlien5^faUcr  ban  Jefu ,  ofaenroe^ 
ümacbanlientiacin  [cius ,  beorijpcndebijfttcttupfonDe^ 
ce  mmm  of  ocbeöcöenö :  toelffeetien-ttiaclbctftaelt 
«mbe/  ooth  wtb^engeni^o.  mben  bjclcbcn  p^ato/ 
of  aencocpingcn  ben  glocfeufen  naem  ban  Jefus  onfett 
^altgfimabec  aenaetroepen  ijJbiec  öonbetrt  en  r>mm 

ANNOT.  Hier  uyt  kan  dan  blijcken  foo  klaer 
alsden  middagh,  dat  dit  gefchiet ,  niet  om  Chip  Per- 
foon,  ofverdienften,dat2.y  verre :  maer  om  fijnen  glo- 
rieufennaem.  En  daerom  ftaet  defen  Pfaltervan  den 
naem  Jefus  ook  achter  Davids  en  Marias  Pfalter,  vermits 
perfonen  immers  meer  eeretockomt,als  denamen.  En 
depradijck  leert  het  immers  oock  in  onfe  Catholijcke 
Kercke  al-om,  daer  men  fijnen  hoet  af-neemt,  nijght  en 
ftuy  pt,  en  fijn  hooft  en  knien  buyght,  als  den  nzcm  Jefus 
eenaemt  wordt :  maer  niet  als  gchoort  wordt,  Chrifius  dQ 
Sonc  Gods,de  Salighmaker,&c.  En  defe  maniere  wijfen 
onsdefe  gebedekens  oock  fo  klaer  aen,dat  daer  niernant 
meer  aen  twijfFelen  en  kan:  wantfoo  ftaet  in  dat  Pfalter- 
ken van  de  naem  Jefus,  fij  nen  naem  by  een  getaft ,  y^or 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


UTLEN-SPIEGEL.  6t 
yeder  gebedeken ,  tot  vijfticnmael  «chtcr  mtlkanderen, 
tlsvolght: 

1.  lefu 9  lefu,  lefu)' 

2.  lefu ,  lefu )  lefu  y 
lefu,  Icfu>  lefu, 

4.  lefu,  lefu,  lefu, 

5.  lefu,  lefu,  lefu,  (Doet  niet  my  barmher- 
^.  lefu,  lefu,  lefu,  5  tigheyt,&c. 

7.  lefu,  lefu,  lefu, 

8.  lefu,  lefu,  lefu, 

9.  lefu,  lefu,  lefu, 
10.  lefu,  lefu,  lefu,^ 

Dit  dan  vaftenfeker  zijnde,  d^tv^d  Chrifti ,  of  Jefu 
niem  m  gedachteniffe  gehouden  wordt  in  dc  oprechte 
Roomfche  Catholijke  Kercke,maer  foo  niet  fijnen  Per- 
foon,  enverdienften:  loofullen  wy  nu  komen  tot  die 
Fcrfoonen,  die  wy  feydendat  in  deplaetfe  van  lefus 
gekomen  zijn  :  tQVfettnSt.Dominicus,  QnSt.Frémcifcuf, 
wacrby  dan  gedaenmagh  worden  St.Loyola. 

HET  IIL  C  A  P  I  T  T  E  L. 

Van  St.  Dominicus, 

DE  Naem  van  defcn  wondcrlijcken  man  heeft  vele 
wonderheden  en  myfterien  in  fich  vervat,  als  een 

^?Zt'i2tlP'^^'  Ickkometot  de  fakcfelfs.  En  eerft 
fuUen  wy  befien  wat  de  Legenda  Sanaorumfol.  107.  verfo. 

daervanfeyt  l)^W,feytfe,isfoo  veeltefeggen,^^^ 

•m  dat  hy  d«n  Wij  ngacn  of  Kudde  des  Hecrcn ,  dat  is, 

fijac 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


62  DBN  ROOMSEN 

fiineKerckchecftbewaert.  Of  het  is,als  ofmenfeyde, 

Of  rwant  lieve  kindcrs  ontfangen  vele  lieve  naemkens) 
is  foo  veel,  als  dofuins  minos .  dat  is,  die  de  dreygement en  ver- 
geeft, of  quijt  fchelt.  Of  als  dcnans  minus,  dat  is,  dte  mmder 
^Tf  of  weynig  geeft:  om  dat  hy  aen  fijn  lichaem  minder 
Sis  beho^^^^^^^^  't  felve  uyt  W^e  door  te  groote 
Ibftinentiecnvaftcn.  Of  als  donmsmmus.  ózUSydteeeu 
^eCchenck  zeeft :  om  dat  hy  fijn  goet  aen  den  armen  gaf,  en 
foo  iSel  was,  dat  hy  oock  ffj  n  billen  lou  hebben  wegh 
gegeven,indienfeaenfijnlijfnietenw^^^^^ 
io  dat  hy  dien  volgende  oock  hem  felven  dickwils  heeft 
^UenvUopenfgelijckteüenis^ 
lieden  d'Extraden  van  fuUen  mededeelen,  Lth.  S  .cap7i . 

Maer  omdefen  Autheur  der  Legende  wat  te  helpen 
fdie  H^c  cum  fmvit.per  tkecas  rodere  fctvtt)  foo  foude  men 
miflchien  beter  mogen  feggen,  dat  ^"^^^f 
figuurliicke  maniere  van  fpreken,  die  men  in  de  Scholen 
Intiphrap  noemt,  en  waer  door  het  contrarie  wordt  ge- 
fokt van  4  gene  men  meent.  Soo  dat  daer  door  wordt  te 
kennen  gcieven,  dathy  feerveel  aen  den  armen  heeft 
ceeeven^mers  is  het  klaer,  dat  Domtmcus  is  van  Domt- 
f«?,datis,  Hcere.  WantgelijckC^i/?ï^,jaedegeheele 
Godthey t,  onfcn  Heere  wort  genaemt,  foo  wort  hier  de- 
fen  Hevlieen  Man  van  Dominus,  Domtmcus  genaemt ,  in 
welckeirs  naem  hy  gedoopt  was,  als  ftact  pag.  7  •  m  t  boek 
daer  wv  in 't  volgende  van  fpreken  lullen. 

r!Swatduncktu,vroomeCatholijken,f^^^ 
met  wel  paffen,  dat  men  leyde ,  dat  Domintcus  komt  van 
twee  ancfcreLatijnfche  woorden,te  weten,^^w  en  tc^e, 
en  Jlaen:  om  dat  hy  de  Ketters  en  vy  anden 
fanfijneor^^^^^ 

dapper  om  d'opren  heeft  geüagcn. 

lek  heb  eens  eenen  Geushoorenfeggen  (maergoed<^ 
Catholij ken,  ftoort  u  daer  niet  aen)  dat  Domimcus  fo  veel 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


VrtEN- SPIEGEL. 


6i 


1 


IS  te  feggen ,  als  Dominifus :  dat  is,  des  Heeren  Venken,  of 
Sogh:  en  dat  is  wederom  niet  anders  te  feggen,  als  een 
groot  Vereken :  om  dat  in  de  H.Schrifc  groote  en  uytfte- 
kende  dingen  worden  gefeyt  Godes,  of  des  Ueereit  te  zijn. 
Oock  gaf  hy  noch  een  eenvoudiger  reden  van  defe  bena- 
mmge,  feggende,  dat  hy  noch  maereen  kJeyn  Vercxken 
zij  nde,  Dlagh  uy  t  fij  u  fchot  of  wiegen  te  fpringen,  en  dan 
op  handen  en  voeten,als  een  vier-voetig  Vercxken,  over 
d  aerde  te  kruypen,  en  in  defel ve  te  vroeten :  maer  ajs  hy 
nu  een  groot  Vereken  was  geworden,  dat  hy  doenmaels, 
als  een  groot  wiltSwijn ,  den  Wijngaert  des  Heeren, 
dien  hy  bewaren  foude,  heeft  omgraven  en  doorvroet. 

De  voorfcyde  Geus  meynde,  dat  hy  den  Catholijckên 
daer  mede  vermaeck  aen  dede,  dat  hy  oock  toonde,  dat 
de  naem  Domivicus  Aoor  een  wondcrlijckgevaI,af-kom- 
ftigh  was  van  alle  de  drie  hey  lige  talen,  die  door  't  Kr uys 
vandeSalighraaeckergeheylight  zijn,  te  weten,  de  Hc- 
breeufche,  Grieckfche  en  Latijnfche  Tale.  Het  welcke 
dan  den  naem  van  dien  heyligen  Man  feer  wel  paft ,  en 
voeght. 

En  dewijl  ick  nu  verfcaelt  hebbe,  op  wat  wijfe  hy  diea 
van  de  Latijnfche  tale  feydeaf-komftightezijn,  foofal 
ick  nu  feggen,  hoe  hy  dien  felven  name  toonde  van  de 
twee  andere  talen  af-komftigh  te  wefen . 

Het  fcheen,  dat  defe  Geus  een  Hebreeufch  woord  of 
tweehaddeop-gefmult,  ea  datmoft'eruyt.  Domimcus, 
fcYdehy,komy^nUyi,Mm.  datis,  om-verre houwen, 
HDJ,  of  HDn ,  hiccah,  dat  iSyJIaenendegee/Te/en : 

om  dat  hy  vele  ver  woeftingen  heeft  aen-gerecht,  en  den 
Wijngaert  des  Heeren  heeft  om-verre  gehouwen  en  af- 
gekapt, zi)  nde  als  een  ftock  ofgeefTel ,  en  roede  van  dc 
wereld.  Waer  op  hy  feyde,dat  beft  pafte  de  etymologie 
vm  de  Legenda  Satiaorum :  te  weten,  Donans  minos,  dat  hy 
uytleyde  voor  Dreygement  en  geiende :  of  geliick  van  Saul 
gefeyt  weft,  als  hy  chifii  Gemeynte  vervolgde,  ^/afendr 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


Z',<rinien  en  moordt  tegens  de  Difcipelen  des  Heeren, 

W^Waer  op  hy  mede  pafteden  droom  van  de  Moc^  - ,  ^ 

d^van5^Z)— ^>waerinfy,vanhemfwan^  1  - 

dc'droomde,  datfe  een  hondeken  droegh,  houdende  e^^^ 

bindende  fackel  in  fijnen  mont,&c.  waer  ,van gelefen 
Wordtinfijnleven,/>4^:6.  r.^-^^m^nclj-^ 
Toe  het  Griecks  komende,        non  Gracamenaax 
Kevdehy  mjdcrs,dztDomsnkus  foo  vee  was, als 

i«,/&^.a;.«^«>//?.  Of  c/bVoKWW.dat  is, een  Overwmner  f^k 
des  hup.  om  dat  hy  Godts  Huys-genooten  o^^^^ 
nf  Hi/alle  teboven  heeft  gcgaen :  ja  dat  hy  CA7r/yf»w  leirs 
Tn  veledi^^^^^^  overwonnin  heeft :  gelijckhier  nafal  aen 
gewefen  w^^^^^^^^  uy  t  Ant<mmus.  Biffchop  van  Florencen. 
Of  cft^fxs  ,tu«.,  dat  is ,  den hondt  van hup>  om  dathy  fijn 
huvs  bewaerde ,  en  die  daer  buyten  waren ,  aen-bafte  en 
S  Paffende  dit  alles  mede  feer  wel  op  't  voorgaende. 
^HyhadSe  hier  noch  wat  by  van  de  Duytkhe  tale^^^^^^ 
^^ffnn onduvtfchluyde,alsalle het voorgaendc.  Want, 
feStl' W  i'  foo  veel,alsof  men  fcyde,  Dorn  en 
YVl  ^mHathv  infiinekuyfcheyteen  dommigheydt  } 
J:;1taesheyrXckce,  gjlijcklele  mee  hem  hebben  j 

•^'fcer^emeldeGeusfpeeldewonderlijck  metdefe  t 
naem,  dooreen  manier*  van  doen.d.e  men  ^«fg""?"" 
S?^mt,  beftaendein  verfcheyde  "^<P°f«t  n  nJ^I^^l; 

^"Z^i^otunZlc.  omdat  1 

l"  ?  *Lr  ( WB  cXuckte  op  de  rechte  huys-genoten :  . 
K'p^icï^'et  twSe  (lo^h.  ^-Cfff-^JI^  ] 

tó«aicfpott.«haerquali,kfprekenvandenHeyJ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


utleN'Spiegel:  65 

i\  Ijgcn  nieten  konnen  laten.  Immers  foo  plaghmen  dc 
j  vuylfte  dingen  den  honden  voor  te  werpen,die  oock  wel 
3  den  dreck,  en  het  uytbraeckfel  plachten  op  te  flobberen. 
n  Indien  defe  van  de  Moeder  dc  Hey  lige  Kercke  maer  ee- 
>  nen  kennippen-plaefter  om  den  hals  kregenjhare  quade 
i  kelen,  daer  foo  veel  quaedc-fprekenuytkomt,  foudon 
j  haeft^aenzijn. 

Macr  wy  laten  haer  varen,  en  komen  van  de  naem  toe 
.  de  Man  felfs,  alswyeen  weynighfuUen  hebben  gefeydt 
^  van  den  Autheur,  uyt  wekken  wy  u-lieden  de  volgende 
Extra(Slen  lullen  mede-deelen. 

d*Autheur,  uyt  wekken  wy  u-Iieden  de  principaelfte 
dingen  van  St.  Dommcusfullen  verhalen,  is  Br.^tov/us 
tal  Senmjïs ,  Profeflor  in  de  H.  Theologie  te  Leuven ,  in  't 
n'fi  leven  der  Vaderen  van  de  ordre  der  Dominicanen ,  gi- 
v  i!  fchreven  in  't  Latijn,  en  te  Leuven  gedruckt  by  Wermy- 
Tpms  WeUausy  in  den  Diamant,  Anno  1575.  In  de  Voor- 
reden ftaet ,  dat  verfcheyde  Perfoonen  aen  de  Legende, 
of  leven  van  St.Domimcus  ^  zijn  befigh  gheweeft:  elck 
daer  wat  van  af  of  toe-doende,  tot  volmaecktheydt  van 
die  ordre  ende  ftaet :  Gelijck  Br.  Tkeodorkus  de  Appoldia 
in  fijnen  Brief,  ftaendevoor  aen  in  dit  Boeck,  pag:2. 
leghtgedaen  te  hebben  ,  met  hy-doen»  met  af-doen»  met 
veranderen  i  met  ver  fier  en  €71  njerfielle?».  En  hyenis  appa- 
\^  rent  daer  in  niet  nae-latigh  ge  weeft :  Want  dit  werck 
was  hem  op-gheleydt  van  fijnen  Generael  Er.  Muiiio, 
voor  fijne  londen ,  als  ftaet  op  het  voornoemde  Bladt. 
Aller-eerft  heeft  "Br.  Jorden,  den  tweeden  Generael  van 
defe  Ordre,  een  Boeckje  van't  begin  defer  Ordre  ge- 
fchreven,  waer  in  verhaelt  ftonden  de  heerlij cke  daden, 

ten  wondere  wercken  van  de  eerfte  Paters  en  Broeders, 
apt  hJelCÏt  25oeCltfecn  bC  cecflc  Legenda  ban  St.  Domlni- 
cus  flemaetfet.  ^accna  10/  öoo?o?ö?e  ban  Biftchop 
Jan,  be  Wccbe  45enetacl/  bc  ttoccbc  Legenda  bcfcöjcbcn 
tm%  Gonftantijn,  bicbdccn  bcftfeö^  bingen  öa^c 
ttocö  bp-ö^bo^t  \Mu  =©a  bjelcfte  ©at$r  Humbertu$ 
i 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


66  DENRQOMSEN 

Sc^cli?  ftcn/  bcscrte  Legenda ffamcngcflandi 

Söemwtim.  «ntmlaMdcn  jjeeft  i>attt  Gerar- 
rStnrtaclnotf)  bcdeöwUjtftc  Habcnban  St^Do- 
minfus  nKt.«-o*?artJtban®onomen/  t^fi?  » 
eet  Csciiia  öaööcbctftamtcaoomm.  ^a«6pnocö 
ouam  't  awn  wn  56?octjcrsi  ban  Hem  Ijabten  O • 
?mt m.rt)Sclaticn  en  openbatlngen.  «n 
la  bit  ©oethaecompofectt/  aWflaet  pagj.  beS^MS 
ban25M'Appoidu  HtHtcttoeltfee  be  toaccöcpt/  be^ 
ftftaÈmtjön&ïjaecteontbctften/  öacr  bc«lt/  fen^ 
bet  SetoaeWpbtbe  amljotiw  "1"?' 
öcfe  aurtieur  baec  feif$>  bcbent.  Mm  bat  ban  aen  be 
toactStfootoepmoÖisite  tttijffelen/  alSa«n>»e 
math  fSbt  /  enbeonfeplbaetnept  banben  f  auöban 
BomKf"allerW/en45obtopbet«etbe:ae^ 

banmaerenoojbedt. 

ExtraBen  iiyt  den  Heer  Trofejfor  ^ntt- 

Tflus  Sennijts ,  vim'tlevmvanSt.  Dmmicut. 
Vjt  het  Eerfie  Boeci. 

PAg.6.  flact  /  m  fijne  f^ocDer     öem  3toWC  m 
LcoD  /  Ijonöcnöc  een  b?anlKntit  facftjUje  n  Dm  M 
monöt/  enijatUctnuocUam^ynUe/ oeljee  e  ^^^^^^^^  ^ 

A  N  N  O  T .  Men  droomt  altemets  wel  dat  waer  is : 
envoornamentlijckGeeftelicke  Peribonen,  droomen 
Geeftelijcke  droomen.  En  foo  is  defen  droom  of  vilioen 
vanD(;w/wf//^Moederoockeenen  waren  en  geeftelijken 
droom  "eweeft :  want  door  dat  hondeken  Dommcus .  is 
4e  wereït  foo  verUcht  geworden, dat 'er  in  de  werelt  noy  t 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


V  r  L  E  N'S  F  I  E  G  E  L.  67 

icneer  vyerenzijnaengefteekenvande  wreetfte  Tyran- 
tien,en  noit  meer  menfchea  zijn  vermoort  en  verbrant> 
I  ds  door  defc  Se<5te  derDominicanen:beginnende  van  d« 
I  Albigenfen,  en  fo  voort,  tot  heden  op  den  dagh  toe.  Soo 
dat'er  geen  bloedt-dorftiger  honden  op  den  Aerdbodem 
"rnkonnen  gevonden  worden  ,  als defe Dominicanen, 
nders  genaemt  Predick-Heeren .  Is  dat  de  wereldt  niet 
'el  verlicht  ? 

s  Defe  Autheur  fpreekt  daer  oock  veel  van  jbeginnend» 
[ijnenvyerigenfackel  te  laten  branden  by  die  van  Tho- 
oufenin  Vranckrijck,  Cap.  S-pag.  13.  C<zf>.  6j  8j  9^ 
)Heeft  dan  de  Moeder  fuicken  vifioen  gehadt ,  foo  heeft 
God  daer  door  willen  tooncn ,  wat  eenen  ftoocke-branc 
idatfefoude  baren. 

,  Pag.  7.  itm  I  ^at  fip  uocö  een  feinöt  jijnlic  /  upt  fijne 
'toteöft  of  feriööcfecn  filam  /  cn  oingB  met  fijne  tccre  leöe^ 
ifeenjaf  op  Ue  öloote  aecöe  fïapen/  en  gingfj  nectrfligtl  te 
"-^eccfee/  om  <6olittc  btcnen/ 

ANNOT.  Waer  mach  defen  Autheur  dit  van  daea 
b  ^bebben  gehaelt?  apparent  van  fufter  Cacilia  van  Romen, 
die  fart  hem  vertelt  hebbben: want  het  gaet  fo  wat  fulïer- 
kens-achtighjdie  veeltijts  met  kinderen  omgaen,en  kin-p- 
der -dingen  voort-brengenjcn  verlieren,  'tiswonder  hoe 
dat  dit  kint  t'elke  reyfe  fo  uy  t  de  luercn  konde  fpartelen, 
en  als^het  uyt  fijne  wiegh  klom ,  dat  het  niemant  en  fagh, 

•  noch  Moeder ,  noch  Minne ,  noch  iemandt  in  't  huys : 
••:  cn  noch  wonderlijkcr,hoe  dat  het  geen  pijn  in  fijn  buyk- 

je  cn  kreegh,  als  het  fo  langh  op  der  aerde  met  fijn  bloott 

•  ledekens  hadde  gelegen ,  daer  alle  andere  kinderkens  foo 
licht  die  onderworpen  zij  n :  Maer  St.  Dom  'micus  is  mif- 
fchien  van  fteen  en  been  geweeft,  als  eenen  houtc  Claes. 

Cap.  2.  pag.  10.       Dominicus  te  ©alentic  m 
^panoten  begon  tcftuberen/  en öaec  eenen  dieren  tööt 
öpflonöt/  foo  dat  öaer  groot  gebzccö  toaöonöer  öet  gc* 
_  meeneUolcö/  toeaiofDtöpaUeföne^oecfeen/  engafftec 

H  mi 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


I 


^8  DEN   ROO  M  SCH  E 

maecUt  tc  mv  na  öcnractit  m  €uatiöcUum0. 

A  N  N  O  T.  De  bcdelaers zijn  dan  de  volmaecklte. 

Maer  hoe  heeft  hy  vorders  konnen  ftuderen,  als  hy  nu 
al  fiin  Boecken  en  al  fij  n  goet  quijc  was?  met  lege  handen 
«1  is  immers  niet  te  beginnen.  Maer  hy  had  noch  wat 
achter  backs  gehouden,als  ende  Sapphtra.  ^ 

pag:  /2.  tooit !)Ponlïcc-Wtcocnf«n^^      Cap  f 
Dal- 14.  too?t een iBnnmcfe»  Cap  6.  pag:  15^  fcmn 
een  èoccfi  mm  tie  ^ibigcnfcn/  öat  t)?ie-macl  too?t 
<n  ?Soefme^^  /  enïjct  cn  toerb^anöc  niet/  maec 

^fi^'èT.TJ^^^^^         Religie  vcx,r  heb. 

too?m/ö«aTö/öSeen^^^^^^^ 

bflct  aaffcccöc/  frine  »ecfeen/  Die    öp  \m  öaööe/  m  t  r 

&»an  eenen  ©ifTcï/cc  met  fijn  netten  op^e^ 
KcnTen  toatcnfoo ö?oooö/  alssof fpm eentioo^ien 

^«SrHySfntlwedero^ 
Ren,en  begint  al  weer  wat  onvolmaeckt  tc  worden:maer 
hoort  noch  meer  miraculen  die  volgen.    _  . 

^tocc  ccnBeet  gcfct  3i)nlie/ toouöeöe  ^clïtppet  ©eo^- 

beerman  0)1  füne  hap  Hwnlie:  <!^f  qj^fuit  W  Rap 
tfSte latcu/ of  alnJ fait  m? öetalen.  mtt p^^^^^'t 

föneoo^Se^ïcr^ 

«mn  met  öefelbP-a«t/  ïJolö^n^JDen  «gcl/^^a^^ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


VTLEN-SFILGEL,  69 

jmmt  Mmtk  alleen  /  maer  !ip  toaö  ban  een  anbec^ 
fale  /  foo  öatfe  malfeanbecen  niet  cn  fecmtien  Uallaen: 
maermct  eenDaett/  öoo?  Hare  cjebcben  /  bcrl^ccgenf? 
lan  <6oöt/  batfc  malfeantictentoerflonljen. 

ANNOT.  Was*er  geen  ander  metgefel  te  vinden 
^oor  Dominkuh  als  een  van  verfcheyde  tale,  die  malkan- 
leren niet  en  konden  verftaen?  Maer  wonderen  trecken 
./onderen  na  fich  Leerende  de  vreemde  talen  op  een 
Soogcnblick , als  d*  A poftelen  deden . 

'  Cap.  8.  pa^  20  i€rerftt  ïjpin  öc  ©atlcn  cenfiap?cn 
feleet  aen/  ffacpt  op  oeen  bcö/  macr  op  ccn  plantfe/toacht 
meed  öen  tieelcn  nacft  t/eet  macr  ti^oogl)  b?oot/  cn  öaincft  t 

»Waet  toatCC  tot  5^aefCÖen  toe.  En  waerom  leyde  hy  foo 
een  ftrengh  leven  ?  Het  ftaet  dacr  by  pag.  21.  IgponnOO- 
iel  /  of  OnfCftUlbigï)  5t)ntie  (als zijnde  volmaeckt  in  hem 

ifeiven)  öebe  öcfe  penitentie  Uoo?  öe  fonbenbananöere 
imenfcèen.  ,  ^ 

I  ANNOT.  Wel  feggen  de  Geulen ,  dat  lal  een  ander 
foo  veel  helpen  als  of  fy  voor  een  ander  aten,of  dronken. 

|Maerwy  en  achten  hier  geen  Geufen:  anderfins  en  fou- 

^den  de  Papen  voor  de  Leecken  oockde  kelck  in  't  Sacra- 
ment niet  lichten  :  alhoewel  Chriftusin't  Euangelium 
feyde,  Drinckt  aïledaer  uyt.  Wel  drincken  de  Papen  voor 
andere ,  foo  konnen  fy  oock  voor  andere  eten ,  voor  an- 
dere gelooven ,  voor  andere  penitentie  doen ,  en  voor 
andere  voor  den  Duy  vel  varen.  Maer  luyftert  toe,  wat'er 
volghf ,  en  laet  dat  den  Ketters  opftcken. 

Op  defehe pag.  acn  d'andere  zijde  van  *t  blad  ftaet ,  Dat 
Dominicus  te  Toloufe  eenige  van  de  Ketters  willende  be- 
keeren,  haer  cerft  vertoonde ,  wat  voor  eenen  God  datfe 
dienden:  wantdeGeeftelijckcjen  voor  al  foo  een  San (5b, 
als  Dominkus^  zijn  goede  maets  met  den  Duy  vel,  fo  ftaet 

[  hy  haer  ten  dienfte  in  alles,  om  de  heylige  Roomfe  Cat- 
telijcke  Kerke  voort  te  fettentegensdeKetter:^i;fagett 

iwn/  door  des  Duy  veis  hulpe  (want  door  wie  anders.?*) 

C  3  een 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


7©  DENIiOOMSCHEN 

een  fm  fcpcfeclmïte  ^attc  in't  mitrtwn  ban  ftacrfea^- 
men  fpzingcn  /  in  tie  cproote  ban  ccncn  öonbt/  met  ocoote 
b^crjoè  oogen  /  met  een  lange  /  b^eeöe  /  en  bcbloetie  ton^ 
m/  bamjenbe  tot  ben  nabel  toe/  met  een  toten  fleert/ 
jlepl  ober  conb  (lacnbe  /  fo  batfe  baren  necr0/  toaer  batfe 
ftaer  bcerbc  /  aen  ben  menfcben  ten  toon  ftelbe  /  toaer  upt 
eenen  onberbiagelijtben  tlantb  boo^t  ^uam»  ^nbealjj 
befc  bat  nu  een  uurc  langï)  gtnö  en  toeber  loopcnbe  /  ft aec 
aeneentge  ^offroubjcn  ftabbe  bertoont  (bietebebeeren 
toaren)  foobloogbOitcnlettenacnbctblocb-tonto/  bat 
bacr  ftingb  /  en  hlauterbe  öaer  lnngft?S  aen  op  nae  boben 
toe/  en  berbtoeen  foo  met  eenen  flancb» 

A  N  N  O  T .  Siet ,  daer  mede  bekeerden  fy  haer  met 
hoopen:en  't  is  wonder ,datrer  noch  eenen  Geus,of  huy- 
genot  overigh  is  gebleven. Kinderen,  na  bed  toe,de  Bitc- 
bau  fal  komen,  of  den  ongeboren  Gerrit  fal  u  opllocken: 
gantfch  Moeder  May  ken!  loop  ras,datjou  de  lappen  ont- 
vallen. Sietfe  eens  loopen,  als  eenen  gefpannen  haes 

Cap.  9.  pag  2z  ^miirenbe  ^Öetter^S  een  febet  fcb?ift 
ban  St  Dominicus  gefcbJebett/  totb?ie-mael  toe  in  't 
buur/  maerbatfpiingtt  clcberepiSbaerbjeberom  upt» 
<!?n  nocb  bjarenfp  foobarbtnecbigb  batfe  ftaer  nieten 
tooutien  bebceren :  tnfpberboben  malbanberen  bat  niet 
te  fullen  fcggen  aen  eenigb  itoomfclj  Cattelycb :  maec 
cbentocl  liceft  bat  groote  bionber  een  feber  ^olbaet 
uptgeb?acbt- 

ANNOT.  DeSoldaetfeythet:  voorfeker,  foo  is'c 
waergenoegh:  zijn  maer  alle  dingen  van  dit  Boeck  foo 
waerachtigh,  foo  valt  daer  niet  een  beet  op  te  feggen. 

Vervolgens  ftaet  daer ,  <l^at  Dominicus  met  fÓnert 

jBaet  be0  abonbtses  laet  /  alö  be  beuten  ban  een  bercb  ge^^ 
floten  bjaren/  enbe  gefloten  bleben/  inbe  bercfec  3ö« 
ingebomenopeenemirabeleufctoiire» 

Pag.  2:? .  <aenec(l  ftp  allerlcpfietben  /  cnrjualijcfe-ge* 
(lelbc/  oocb  bic  ban  ben  ^upbel  bef  eten  toaren/  $c 

ANNOT. 


i 

■  i 


1 

u 


VrLEN'SPlEGEL.  71 
ANNOT.  't  Is  niet  wonder :  want  hy  moefte  C/^iifio 
gelijckformigh  worden ,  gelijck  oock  St.  Fravcifcus ,  fijnt 
mergefel ,  ']zChrtftum te  boven  gaen  :  als  ghy  daer  na  uy 
S.Antonius  hooren  fult.  De  Toovcnaers  aepten  Mofc\ 
na  j  de  Duy  veis  de  fingelen ,  als  die  haer  in  eenen  Knge 
des  lichts  weten  te  veranderenden  de  Papen  apen  Clorifius 
naren  voor  al  die  tweeuytmuytendc  Saligmakers^.Dö- 
mintcus  en  St.  Francifcus.  Hier  toe  dient  haer  oock  't  geen 
Op  defelfde  pag.  bOloJ t  /  ^at     COlOUfC  CCU  fCfiUïJts 

ic  op  öc  tibierc  /  obcrlaöcn  W\  mt  omtrent  40  b^cemèci 
imgcn/iöomöeDaUen/  cnbatfeaüejönoefoncficn/  cn 
'töooftonberljaclöcn:  cnbat  St.Dominicusfjct  geroep 

UOO^Cntie  (let,hy  hoort  het  geroep  van  die  gene  die  onder 
water  lagen  gefoncken)  feOltU  öaer  Op  tOClOOpcn/  Cllflcn^J 

be  t  perüföel  /  gact  ftenen  om  te  Uiötren  /  en  töeöerom 
feeerentie/  tertonlfpalonöer't  toater lagen /liomtacn 
öerfbïere/  bebal  {jaer  altemael  batfe  üeïiouöen  acn 
lanöt  foutien  feomen*  €n  bat  gcfclnetie  foo/  $f  ♦ 

ANNOT.  Sy  zijn  dan  altemael  verdronken  geweeft, 
als  St.  Antonius  daer  van  gevoelt ,  en  fchrijfc :  en  St.  Do- 
minicus  h  eeftfe  wederom  in  *t  leven  gebracht ,  of  van  den 
dooden  verweckt :  gelijck  hy  te  voren  noch  mcermaels 
heeft  gedaen,  fo  den  Autheur  ons  verhack  :  om  fo  Chri- 
fto  niet  goet  te  laten ,  maer  hem  in  alles  gelijck  te  wefen. 
Cap.  10  pag. 24. 3Ó^Cpgert  Dominicus  bc  ^tfTcjjOp^ 

ehjcfee  toeerbigftept  ban  bjie  <Catljeb?ale  ïSercfeen  /  W 
m  gep?efcnteert  toarcn. 

ANNOT.  't  was  oock  geen  wonder,  fijn  hert fagh 
hooger,noch  en  liet  hem  aen  geen  een5twee,of  drie  Ker- 
ken binden: maer  gedacht  aen  fijnen  nutrnDomin/cusjOm 
noch  Heer  en  Meefter  te  worden  van  alles,  om  hem  nog 
als  eenen  God  felfs  te  laten  aenbidden  :  wat  roerden  hem 
dan  een  Bifdom  twee  a  drie.  Wel  wij  fer  als  geck. 

Cap.  n.  pag.  24.  3©0?bt  St.  Dominicus  m'tgebebt 

^an  belerbeopgelicöt/cnblöfttuffcDcn  i^emelen  3fer^' 

€  4  bc 


72  DEl^J^OOMSEN 

tMmm/  totöatïiptocticroni  aUcnö0ftcti0ticlï^rbacl^ 
öe  met  ïjct  licööcm/  cn  tat  öe  oecit/  ban  bobcn  tocöcrom 
tot  Hem  feometitie/  tot  lie  upterlöcfie  finnen  toeöcrom 
fïcl)  Degon  tc  accommolicren» 

A  N  N  O  T.  De  geeft  vloogh  om  hoogh  in  de  lucht, 
cn  liet  het  arme  lichaem  hier  alleen ,  en  dacrom  begon  'c 
den  geeft  te  volgen .  Hoe  licht  moet  dat  volck  zijn :  lich- 
ter dan  kaf  en  ftroo.Men  vertelt  van  twee  lichte  Snijder- 
kens,darfeopeen  papieren-folder  langen  tijdt  hebbende 
gedanft ,  ten  laetften  noch  daer  door  vielen :  doch  fy  ble- 
ven in  het  Spinne-rack  hangen.  Oock  vertelt  men  van 
twee  andere  diergelijke  lichte  vogels,dietot  acnden  He- 
mel door  den  wint  van  hare  hooge  gedachten  waren  ge- 
vlogen tot  voor  dc  Poorte ,  daer  St.  Peter  de  lleutels  van 
heeft,en  die  hy  opent  aende  inkomende.Maer  als  fy  daer 
aen  geklopt  hadden  jcnde  St.  P^/^^  dcfe  lichte  vincken,3ls 
rabauwen,  van  daef  wech  joegh,  foo  vielen  fy  hooft  over 
bol  van  boven  neer  na  dc  Aerde  toe ;  en  hare  ftroye  hor- 
den ,  die  van  haer  hooft  vielen,  waren  wel  drie  dagen  eer 
op  der  aerden  neder  gekomen,  als  hare  lichamen.  Soo 
mach  het  met  St.  Domimcus  oock  zijn  geftelt  gewecft:  en 
is  dienvolgens  foo  wonder  niet ,  dat  hy  een  weynighje  in 
de  lucht  wicrt  opgenomen,  door  den  windt  van  fijne 
hooge  gedachten  fijner  Euangelifche  volmaecktheyt,  als 
eencn  tweeden ,  of  derden  Chrifius  op  Aerde :  want  wie 
voor  ftaen  moet ,  St.  Francifcus ,  of  St.  Dojninicus-,  dat  laet 
ickonfen  Heer  ende  Godtden  Paus  fcheyden :  die  wel 
meer  fcheyd,  oock  dat  God  t'famen  voeght. 
Pag.  2<  ^ebt  nllP ÖC  P?Opï)ettcn  ban  St.  Domimcus, 

ban  ben  onlïeroanöft  bcr  awWöenfen/  cn  ban  ben  3^0^ 
nino  ban  'Hrragon/  bic  ïiaer  befcïicrmöc/  %u 

A  N  N  O  T.  St.  Domivim,  Chrifio  gelijck  zijnde ,  foo 
moeft  hy  ook  konnen  propheteren,en  toekomftige  din- 
gen voorfeggen  konnen ,  of  anders  was  de  kaert  vals.  En 
alhoewel  hy  een  Propheet  w^s  die  broot  at,nogtans  kon- 

dc 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


ÜYL  E  N-5  P  I  E  G  E  L, 


I 


cle  hy  wel  giflen,  dattet  met  de  Albigenfen  flecht  af-loo- 
pen  foude  j  vermits  de  Koningh  van  Vranckrijck  tegen 
haer  opgemaeckt  was,  als  mede  de  Paus  van  Romen ,  en 
andVejdiealle  hare  machten  tegen  deAlbij^enfen  aenfet- 
ten  :  foo  dat  de  Paus  hmocenttus  de  III.  het  kruys  tegen 
haer  liet  prediken  j  en  alleRoomfche  Cattelijcken  op- 
maeckte ,  om  tegen  haer  op  te  trecken,  als  defc  Autheur 
felfs  verhaelt  L,iéf.  i.  Cap.y.  pag.  i6.  Het  welckdan  foo 
uytvallende,is  genoegh  om  een  Propheet  te  zijn.  En  valt 
het  anders  uy  t ,  dan  moet  men  doen  als  St.  Broer  Cornelis 
van  Bruggcdewelcke  propheteerdedat  men  nieteenen 
Geusof  Kalvinift5Lutheraen  of  Martinift,  meerfienen 
foude  te  AUerheyiigen  in  den  Jare  i  ^68.  Vermits  naden 
fchij  n  het  foo  gtftclt  was,dat  Buc  d'Alba  het  al  in  Neder- 
lant  foude  vermoorden,  en  vernielen.  Maer  nademael  \ 
ajider  uytviel,foo  be?on  hy  te  twijfFelen  in  fijn  Sermoen 
gedaen  den  laetften  OBober  Ao.  1568.  En  op  den  eerften 
AVi/m^.daeraen  geheel  den  moet  verloren  te  geven. Ge- 
lijckoock  de  Papen  Ao.  1665.  te  Antwerpen  in  den  En- 
gelfchen  en  Munfterfchcn  Oorlogh  tegen  HoUant,  me- 
de hebben  gepropheteert,  en  in  haren  Almanach  laten 
druckcn,Dat  men  in  een  maent,of  fes  weken  niet  eenen 
Geus  meer  foude  vinden ,  al  woud  iemandt  een  ducaton 
geven  om  te  fien :  Hoewel  't  daer  na  heel  anders  uytviel, 
dat  het  by  na  daer  toe  quam,  dat  men  twijfelde,  of  er  wel 
een  Spaenfchen  Braber  meer  ovcrbl  ij  ven  foude :  en  offe 
niet  haeft  alle  foude  moeten  kraeyen,  als  de  hanenjdat  is, 
goet  Franfch  worden.  Soo  magh  defe  Propheet  oock 
doen :  hy  magh  'er  na  flaen,  als  de  blinde  na  't  ey :  raeckc 
hy  *t,  foo  is  hy  klaer,  een  groot  Propheet :  mift  hy  't ,  foo 
SÜJIÏ  "^^^     '^roer  Cornelis,  beftaen. 

mm  t  ban  öe  <0cufcii  xm  \x^m  /  fjet  toaö  immcrtf 
toacc/  bat  Ducd^Aiba  upt  ^angicn  cefeomm  toatf/ 

pBect  St.  Cornelis  in  tiatboo?nomiöc^ermocm 

5  Gap. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


I 

mA  DEN  ROOMSEN 

Cap.  12.  ©ccöacltftPÖocliatöPte€oloufcfötuct^^  V 
Moollctl[)ecftopöcrert)tbanöcc  ^omtnicancn  <0?ö?e.  I 
lnbecl)alcnlïcccntococfirt)tcn/  en^?qo»^i",^?"i'?^f"  ' 
öoeöcn  ïWutmiclv  ban  |^au<J  innocentms  de  m.  enbatt 

CCnfelterCftCOlOöam/  (niet  weerdigh  hier  te  verhalen; 

foo  cpnUiöBt  Bp  tiacc  ntcDc  fon  cerflc  ^oecft. 

ExtraBen  uyt  bet  Vijoeede  Boeck  van 

5'^.  Dominicus- 

CAp  I        30.  Verhalende ,  hoe  dat  de  Ordrevan 
St  Domnkus  door  Paus  Honorius.Sncccffcurvin  In- 
nocentiusdelU  bcveftightis  Ao.  i2i6  fooverhaekhy  | 
eerfteen  viüoen,dat5/.  D.™^^  heeft  gefien.  ^^^f 

Gcamfttiap  /  om  te  öootien  alle  tie  fontacr^bec  ^em/ 
inbe ubc*     alle  WuWm  Het  onactecïuioïicplin 

itiebe  tcD0O2tlcfecn;  öe  ttoeetic  om  öc  moetoanliett  öct  J 

SS  (énöcalMtcmanntrumntooni 
SKenftacn/foooimfe  fftneallec-öoeticmewn^  I 
SSecftcnucaemoet/  en  booz  {m  boeten  neöetbal:?  j 

metfünStï^^^^^^        ^^^^^  ^ï^M^  recïitbeec.  ^ 

%ne  bacmftcrtiöljepbt  toüöe  matigem 
aBeffiiP  amtooo?be:  €n  fiet  m toata  onoe^ 
SmpK  tenececbtbeecöioftepbunujbtntet 
LataK  a©aetteaen 
rStSoo2be:  bieallc0toeet/  toeetfeer 
teeito:  toat  toöOÖ  OÜP      ^etieïom  totu  fultb?en. 


uylen^spiegel:  7s 
ftcböÊ  mtt\  getroutoeti  bicn(ffenecïit  /  hit 
inöetoerelötfcnbcnfult/  om  utoc  tDoo^öcnöaccteto? 
feonöigen;  cnöcfoofuUenfpftaertotuöefeecccn/  hitaU 
Ut  ;§aHof)maftcc3i)t.  €n  ic6  ftcbbe  oocfe  nocft  ccnert 
anöcrcn  öicnflfenecljt  /  en  icö  tot  een  melïcïjelpec 
öebetifaï/  om  hefgdpclijS  te  boem  3©aeropbe^oone 
fcpöe:  ^let/ icfebenteb?ebe/  icfeneemutoaengeficftt 
aen:  maerebentoelfoubetcfefetDeleeniSfïentDiUen/  btó 
Ofjptot  foo  öcootcn  ttjcrch  öebt  (ftefcbicfet-  ^00  ftelbe 
oanbe  Höoeber  l^em St. Dominicusbooj:  enbebeéee- 
refepöe:  'tg^toel/  ftpfal'toocö  öeeltoel  befcölcfeen/ 
tOcenöDpgefeoDtfiebt. 

<Daec-en-tu|Tcben  st.Dominicus  fpnen  mebe-maet 
CmeSt.FrancifcustDa0j  in  bat  bifroen  fcfterpaenltenbe/ 
totbie  tflbt  bem  nocb  onDeftent  5ijnbe/  geeft  ficm  ben 
bolgenbenbagb  inbe  hmh  gebonben/  en  oefeem/  en 
ftcmombenljaljjbanenbe/  Hebben  malfeanberen  ofte* 
groet  met  eenenficpligenfeu^/  enfepbe:  <0bP3Ötmïm 
metoefel:  gbpfultmetmpeenenhoucöloopen:  laetonjj 
cent?  5ijn/  foo  fal  onjs  ntemanbt  ban  onfe  tegenpartpe 
«onnenobecbjinnen.  €nbe  bpbertelbe  fjemmet  eenen 
r0nboo?gaenbe  bifioen»  €nbe  ban  bien  bagö  aen  toa^ 
ren  fp  een  ïiert  /  en  eene  jtcle  tn  ben  igeere :  ftet  toelcfi 
imoocttaenïiaere  ^ucceiTeuröbeboïen  beeft  gebuurtgü 
te  onber}]oubcn.  ^en  b?aeten  ftcnnifTe  ban  bit  bifioen 
ftebben  bjp  boo?  St.  Francifcum  berdaen  /  aen  toie 

tie  ban  be  <Ö?b^c.  Soo  veer  defe  Autheur. 
•  i^^i^^^ '  virioenen,vife  vaferyen,en  droomen, 
isdeUrdre  van  St.  Dominicus ,  en  van  St.Francifcus  ge- 
Douwt  :  en  die  daer  niet  aen  en  gelooft ,  en  Gods  woordc 
at-gaet,dat  moet  wel  een  viden  vent  zijn :  Maer  deGeu- 
len  en  gelooven  geen  droomen  of  vifioenen,  die  tegen 
Oods  Woord  ftrijdigzijn,en  houden  die  alle  voor  fuive- 
ïe  ttuytjei,  of  ten  hoogbften  voor  Duy  vels-fpoockerye : 

Maor 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


'1 


•6  DEN  ROOMSEN 

Ma«w«vragenwyCatteUjkennahier,fyiynKett^^^ 
Defe  eroote  eenigheyt  van  St.  Dcmmuui  met  t>i.tnm. 
tifcui  .enle  hare  kennifle,konnen  wy  oock  penoegh  afne- 
%enayt  dat  generaleCapittel,datS*F™«f<«  gehouden 

heeft  by  Maria  Je  AnplhA^  ftaet  in  •"'''^ f 
tifci  tat  UI.  daer  St  Dommicus  met  feven  van  lijnc  Broe- 
deren wel  by  quam:  maerdaer  wordt  van  ffr  magere 
Stfchap,«nighcydt,  en  kenniffe  gefproken.  Want 
St  D^inkmdc  reden  van  St  Fr««-/«.  onredeh)ck  oor- 
deelde, e..  lichtveerdigh  gerproken,als  f°'-gel°°^'^"  7^^" 
metel.  Maerdaernais  devriendtfchapeerft  gemaeckt. 
Maer  dat  fteeckt  foo  nauw  niet :  men  moet  foo  vies  met 
wefen ,  noch  foo  nauw  niet  fien ;  de  Kercke  kan  van  leu- 
gen wel  waer  maken :  wel  licht  falfe  dan  dit  oock  goedt 
konnen  maken;  en  maken  dat  de  kenniflè  en  eendracht, 
Sregevolghtis,  voorga,  en  dat  de  lactftedeeerftewor. 

'^?;r  ''"pal'  n't  Dominicus  te«fit  mUm^ 

u«b«i  üSmmmx  «omen.  »«toeltht.c^au|te^ 
mahcn:  lEacr  St.Dominicus  tod  batmctftcbbcn  / oj 
ILTtSn too?nm.cn/  cnbe  ban  m  tectect öeranbc 

ANNOT.'tGaethier  mede,als'tmetden  H.  Apo- 
ftelvan  Japon,  Xaverius.  8*"^' ^ie  oock  foo  vele  d^den 
heeftop-geweckt.als  defen  St.  Demmum,  en  andere  lijns 
Sen  Want  dè  Schrijver  van't  leven  van  S.Xaver.uu 
glSwto.die^eeftonsdelleuteUo^^^^^^^^ 

boreentheydtwat beterte vcrftaen.  Want willendeftet 
TolfkocKk  bekent  maken,  hoe  dat  S.  Xaverm  dnc  doo- 
denhadde opgeweckt,  feghtf.g.  144  Fa«acfitrym«: 

Xavmmzünopgmeckt  Dat  is een  bewijs  Tenandeten, 


II 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


I 


uyleN'Spiegel:  77 

tongeïingftont  (onder  tTpijfelvan  de  doot  op.  ilf^z^r  Xaverius 
fapprimeerde  dat  geruchte  i  en  alsfe  feydendat  Xaverius  een 
kint  van  den  dooden  hadde  opgeTPektJat  in  eevput  verdronken 
was  J 00  ontkende  Xaverius  dat  felfs»  enfeyde  dat  het  k  'mt  met 
doot  geweeft  was,  pag.  Ead.  En  evenwel  riep  al  het  volk  over 
dit  mirakelj^uan^fuam  Xaverius  enixe  eos  ohtefiaretur,  ut  ta- 
cerent ;  nee  tarnen  hoe  jibi  imperare  poterant ,  dat  is ;  alhoewel 
Xaverius  haerfeeremfiigh  had,  datfe  [ouden Jwijgen :  maer 
evenwel  konden fy  niet/wijgen :  olsHhetpag.  146,148.  We- 
derompag.i6z  ftaet  diXBorhanus  Francifcanus  jKQÓtot  van 
't  Coliegie  in  Go2iyXaverium  ootmoedigh  heeft  gebeden 
cn  gcobtefteertjdat  hy,ter  eerenGods,hem  foude  feggen, 
of  hy  eenigc  doodeojfoo  't  gerucht  liep,  hadde  opgewekt 
door  fij  ne  gebeden?  Waer  op  Xaverius  geantwoort  heeft: 
Boneyeju,0gone  ut  mortuos  ad  vit  om  revocaverimlO  me  homi* 
Item  netfuam !  luvenem  ad  me  detulerunt  mortui j^ecie :  isame 
Chrifii  nominejufftts  furgere,repentèfurrexit,^c.idvideli-^ 
€eti  iQ'  alia  hujufmodi,  tjui  aderant,pro  miraculis  vulgaverunt. 
Dat  is:  Ogoedelefu ,  foude  ick  dooden  opgeweckt  heéhen!  O 
ick  ondeugend  menjche  \  Sy  Brachten  tot  my  eenjongelinck ,  die 
fcheendoot  te  zijn:  defelve,  va?imy  gelaft  in  dennaemjeCii 
opteftaen,  ftont  terftontop.  E?idit,  endiergelijcks ,  hehben 
degene  die  daer  om  Honde7i  voor  miraculen  uytgèftroyt» 

Gelijckdan  Xaverius  ontkent  dooden  opgeweckt  tc 
hebben,endc  nochtans  tegen  wil  en  danckhem  dit  is  op- 
gedrongen ,  gevende  voor ,  dat  hy  dat  uyt  nederigheydc 
maer  ontkende,  fo  gaet  het  hier  oock  met  defen  St.  Do- 
minicus.  Maer  evenwel  en  maghmen  daer  aen  niettwijf- 
felen,of  St  Dominicus  heeft  wel  dooden  opgeweckt:  want 
hoefou  hy  anders  Chrifto  konnen  gelijckzijn,  jamecr 
zij  n,  dan  hy  was,  als  Atitoninus  getuyght. 

Pag.  35-  ^tact  /  öat  öcoot  cn  ölepn  /  rijcft  cn  arm/ 
ïiemfooWcfftaötien/  alsJecncn  Cngcl  45oöttf:  enbatfe 
BacroielucftiöOacftten/  alseifpfjem  maecniocOtcnacn^ 
caccfe^n/  ofi^jj  ban  jKmUctferöö^n:  foo  We  fooueel 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


^  VENnOOMSCHEN 

ftucftic^  ban  fönftap/  ofppaf  fn^«  /  ï»f  6P«5«^ 
mm  fm  ftwn  tiaec  metig  feonöe  UctKCfecn.  <en  ay 
m  ban  lie  ^25?oebccö  Baec  baet  ban  totlöe  af  Itecren  /  om 
niet  mccc  ban  fönc  ftap  af  tc  fnijben  /  foo  fcpbc  s  t.  Domi- 
nicus:3tactfebarcöebouebolboem 

ANNOT.  Dat  was  het,  dat  defe  Man.focht,aIs  eenen 
Engel ,  of  als  eenen  Godt  op  aerden  aengebeden  te  wor- 
den ;  hy  en  wilde  't  dan  haer  niet  verboden  hebben .  Een 
fchoon  Hey lighdom,  een  lapje  van  een  luyfige  befmieer- 
de  Munnicks-py!  't  Gaet  daer  mede,  als  t  met  een  leker 
huyfman  gingh,dewclcke  eenPacrde-vijgh  opraepte  van 
hetPaert,  daer  een  Prins,  die  lief-talligh  onder'tvolck 
was,op-fat,cn  bewaerde  die  in  een  doosje,  en  lietfe  fom- 
tijts  aen  fijne  bekende  fien ,  feggende :  Dat  heb  ick  noch  , 
tot  gedachteniffc  van  den  Prins,ben  ick  het  anders  weer- 
iligh.  lek  viel  om  den  keur  van  den  balck  n  i -t. 

Gap.  6.pag.38.  WttU  ï]i}  &«n  l^ccf  banbcn  Cat* 
tnnacf  Stephanus  op  ban  ben  boobcn/geftctcn  Napuieon, 
bie  ban  fijn  IStóettbjasSboobtöebaUcm 

ANNOT  Doodt,  of  daer  omtrent,  als  tevoren. 

<©ocftto02btii?  tocberom  opG^bcbcn  tnfijncbcbortc/ 
tmtrentcencubitusjpogljbanbecacrbc/  bati^/  tm\^ 
l^ooQbbooaTi»  , 

ANNOT.  't  Achterdeel  moetal  vry  wat  lam,  ea 
fwaerder  geworden  zij n, als  van  te  voren,(i:;^.  i.cap.ii. 
ta^  Z4  )  hoewel  hy  een  lichte  vogel  was. 

Cap.8. pag  40;  wm bccïiaclt fictoberö^enocn ban 
44 laonnen  ban  St.  Maria  obec  ben  €pbec  /  tot be^5t^ 
Se  ban  St.  Sixtus ,  onber  toelcfee  ootft  toa^  be  bebote 
JlSaeabtCseciiia  ,maec  i7taren  oubt/bieaUebettiabot 
San  St  Dominicusaennemen.  |Baetalfoobe§ome^- 
nen  bat  boo?tteffdijcfee  beelbtbanbe  falWjflc  ^oebec 
€iobö nieten toüben laten berboeren :  foofeomt  St.  Do- 
minicusmetnotbttoeeCarbinalcn/  wet  eenen  grooten 
(leep  /  cnmeniöDtebanttcöten/  boojen  acöwcaaenbe/ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


UTLEN^SFIEGEL.  79 

itnö?o^acntiat  allcröeoecrlöcfeUe/  cntiealkrfoetlteöcelt 
•Ijan  öc  mmt  (      öe  gcootfie  rsbercntig  op  ftare 

tïcmet  Woote  boeten  bcctoacjtenöc/  en  met  tranen  /  en 
jOcooteb?euö6tie öarerfjecten  öebben omfangen»  €n fil ' 
^  Baec  a^öl^ö^n  tot  ftetien  op  öcn  öagö» 
,  ïget  toelcHe  öe  ©au$J  St.  Gregorius  öaec  nae  liet  oitv 
blagen  boo2be  ^tabt  /  ombc  pejï  teberbjöben/  met 
orooteflatie/  toaetboo?belucötban  al!e  infecttetotect 
gefupbert :  becmits$  bie  be  tegentooo^btg^epitt  ban  Raec 
niet  enfeonbc  berb?aocn»  €nbaerom  quameenefup* 
berftepbttnplaetfe:  enbcbaec3flninbelufftt/  omtrent 
Öetbeelbt/  (iemmengejoojt/  fingcnbealbuis:  <^%x^ 
ninginne  besf  ^zxtm  toeefl  b^oificö/  Alleluja:  (©m 
bat  bie  gene/  biegö^berbientlftebtte  blagen/  Alleluja* 
gfopgeftaen/  gelpcöftpgefegfjtïiab/  Aiiduja:  mm 

bp  St  Gregorius  boegöbc :  25ib  <60b  bOO?  onsS  /  Alleluja. 

^5?  fö2l5*iP"öelöcli  Set  beelbt  toeberom  in't  Klooftec 
geb^acot/fc» 

I   ANNOT.  Let,  beminde  Lefer,  dat  dit  aliergodfaligh- 
fie  heelt ,  {dat  de  Romeynen  alle  te  mael  met  een  onuytfprekelu^ 
kenyver  eeren,  als  te  voren  ftaet  Lib.  2.  Gap.  5.en  van  den 
Euangclift  Lucas  was  gefchildert  na*t  leven ,  loo gelooft 
wordt)  de  keur  wort  gegeven ,  van  te  verhuyfen  of  niet  • 
loo  dat  allerfoetfte  beeldt  wilde,  foo  fouden  fy  mede  ver- 
hnyfen ,  en  met  dat  fel ve  overgacn ,  en  den  wil  van  den 
Faus  voldoen :  maer  anders  niet.  Maer  nademael  het  nu 
gehaeltwortvan^.  -Döww«x,tweeCardinalen,en  met  fo 
eene  grote  ftatie,  fo  heeft  apparent  dat  beelt  fich  niet  wil- 
len verklaren :  en  heeft  fich  evenwel  laten  overdragen, 
hende  dat  t  met  hare  reputatie  toeging:of  anderfins  foud 
ilich  wel  hebben  weten  te  defenderen:noch  't  en  fou  daer 
met  van  daen  gewilt  hebben ,  al  hadden  fy  \  aen  ftucken 
geflagen,  en  verbrant:  want  het  hout  heeft  eenen  taeyen 
wil,gelijck  gy  dat  fier  aen  de  teenen,die  ghy  wel  wringen 
cn  buygen  kont,  maer  niet  breken. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


t 


En  dat  beelt  konde  de  lucht  fuy  veren  van  peftilentijle 
infeaie,want  de  peft  vloogh  daer  voor  wech^ls  de  Duy- 

velTOoreenkru^.  En  daerom  wiertdaer  foo^W»r<« 
Lfoi^enVwant  de  Duyveldaer  foo  weymgh  banckcn 
Sath  akdepeft,daerdit beelt tegenwoordighfich ver- 
Tolt'  En  evenwél  zij  nder  foo  veel  Duy  vel»  m  de  Catte- 
^ct  Sreden%nde  pVregneert  daer  Jo  wel  ak  m  ande- 

re  plaetfen  van  Ketters.  ^^.''•^^^".fJ'f^i.ïZ  Set 
al  weer  dwerfdrijven ,  en  foo  kan  t  mes  in  de  Icbce  met 
nn^-h  Hm  Panen  mirakelen  in  de  man  met. 

OndermSihen  is  het  waerachtigh  dat  men  xn  de 
Ro°  mfrcatholijcke  Kerck  houte  en  ftcenen  beeWen 

»:rm;;^^er^'en°vr^^^ 

wS  en  me?GodfaUgheyt,en  andere  genade-giften  Gods: 
1^^^  Hat  men  het  beelt  M^>^  heeft  om-gedragen, 
als  mede  dat  f"^"  ""^    ^„„^„6^  Soodat  men  nu  ter 

tets  St.  Domm:co  m  alles  ^^l'^^^^J'^'Ze  Ordre  ende 
de  en  begeerde,  tot  verfterckmge  van ujncv. 

Leer"  Want  de  Duyvelhelptgeern,aochenhceft^geen 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


V  TL  E  N'S  P  I  E  G  B  L.  2t 

fft  liever  vrienden  op  der  aerden,als  die  haer  Chnflo  den  So- 
ene  Godts gelijck  willen  maken :  dan  fal  hy  {oodanige  als 
.  S.  Dominicusy  en  S.  FrancifcusAt  comedie  wel  helpen  uy t- 
s  fpelen,  in  wat  perfoon  datfe  willen.  Gelijck  de  Duy vel 
1  dat  met  Adam  en  Eva  dede  in^t  Paradij s,in  de  perfoon,of 
>  gedaentc  van  de  flange,  wanneer  Adam  meende  dat  hy 
^Gode  foudegelijckxijn,  gelijck  de  Duy  vel  hem  hadde 
i  wijs  gemaeckt.  Want  met  fulck  volck  kan  hy  fij  n  Rijck 
^  vermeerderen,  en  groote  conqueften  doen. 
m.  Pag4t  GeneeJ^ S.Dominkus tTpee fftjlerfjes  vande koortje. 
Ê  Gelij  k  Chrijius  m  den  Euangelio  de  fchoon-moeder  van 
|r  'St.  Petrus  genas  van  de  koortfe.  Een  van  beyde  is  waer. 
^"^  Cap.  IQ  pag  42.  Staet  met  defe  woorden,  dat  S.Dom^ 
nicus  foo  brande  na  der  menfchen  zielen  faligheydt  j  gelijck  als 
Chrtftusi  die  hem  jelven  voor  haer  heeft  overgegeven. 

Cap  iL/Jij^. 42.44.  Wortverhaeltdat  l?^^/W</tf/jeen 
devoot  Dominicaen,van  deMagetMaria  hetOlyfel  ontfan- 
gen  heeft :  waer  door  hy ,  fieck  Twijnde,  wederom  gcfondc 
wierd,  nadenlichame ;  enfooheylighnaderziele,  dat 
t    voorraen  indefelve</(?efry?^  èewegingen  ymfonden ,  dat 
is ,  de  minfte  luft  of  gedachten  tot  londen,Qiet  meer  en 
y-  ■  quamen  opftijgen.  Op  dat  men  foude  konnen  fien,dat't 
een  foo  waerachtigh  was ,  als  het  ander.  Want  dit  laetfte 
tf    klinckt  foo  fuy  ver ,  dat  het  alle  het  voorgaende  genoegh 
k  *  waerfchijnelijck  maeckt,  al  waren  't  noch  foo  groote  leu- 
gens. *t  Is  wel  waer,dat  Salomon  i  Rcg.%.  kght^Daerents 
|( -i  geen  Tnenfchey  die  niet  en Jondight.  Maer  dat  was  in  die  tijdt, 
-  doe  warender  noch  geen  Kloofters ,  noch  Dominicaner 
l' '  Monicken,  daer  men  fo  volmaeckt  en  heylig  leven  kon, 
r  :^  datter  voor  ons  felven  overfchoot,  om  een  goed  vriendt 
K>i  oock  wat  mede  te  deelen ,  en  voort  te  helpen ,  die  't  wat 
I  ■  verknolt  en  verbraft  heeft:  gelijck  dat  immers  blijckt  uyt 
^;  het  heilige  leven  van  alle  Kloofters  en  Smots-huyfen, 
f  i  de  heele  wereldt  bekent.  Want  het  daer  overtolligh  eo 
t-Ti  droUigh  toe-gaet. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


82  DEN  ROOMSEN 

Cap  il.pag  44  45- Te Salamanca in Spangien vas emMa- 
trllier,  die  een  Kap  van  een  Domintcaen  omgehangen  hebbende, 
mt  de  fehe  lachte. efi fijne  ttjt-kortinge  hielt Mzcx  hoe  voer 
hv  daerover  ?  H>  wierd  lieck,tot  der  doodt  toe,  vaneen 
felle  koortfe.  Maer  dat  beurt  wel  meer ,  fult  ghy  leggen, 
dat  iemandt  de  koortfe  krijght,  al  heeft  hy  met  geen 
Munnicks-kap  gelacchen.Ia  maer  men  laet  geen  gecken 
half  wercic  fien.  Want  als  hy  nu  feer  beangft  was  aen  fijn 
ZieUfcbr lekende  voor  de  dood,  als  alle  Roomfch-Catho- 
liicken  doen  met  groote  redenen, en  hy  God  metanglti- 

eSTtebercmicfullcnöeieGent  icfetoilöm 
dftpootli  tocet/  bnttcfenmentoiltiatl&acre  WCÉöcrcn 

cnS^^^  foototecötftgtcn  laet(lm 

ANN  OT.  Een  iegclijck  mach  dan  weltoefien.  dat 
hv  niet  alleen  de  Munnicken  behoorelijckrefpeaereen 
eere,maer  oock  hare  kappen :  want  foo  ghy  met  hare  kap- 
Dcn,  enffecks-keuvelseensquaemttelacchen  ,  foo  lult 
fihv  licht  de  koortfe  op  uwen  hals  krijgen,  en  die  fonden 
en  fullen  u  noy t  vergeven  worden,  foo  ghy  u  met  en  be- 
keert Hoewel  't  de  Geufen  daerom  niet  eens  latenjnoch 
fv  en  kryecn  daerom  te  meer,noch  te  min,  de  koortle  op 
haer  lij f ;  En  fou  men  niet  feggen ,  dat  daer  meer  alseen 
mede  fpelcn  moet  ?  Daer  de  Catholijckenterftondt  de 
koortfe  kry  een,  alsfy  maer  eens  wat  bocrten  met  een 
Munnicks-kap :  en  dat  de  Geufen  daer  niet  eens  van  en 
weten,  al  lacchen  fy  daer  mee,  datfc  fchy  nen  ter  neder  te 
fullen  vallen  ?  j 
En  wilje  nu  eens  hooren  d«  redenen*  wacrom  dat  men 


\\\ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


UT  L  E  N-S  P  1  E  G  E  L.  \Si 
}  met  geen  Munnicks-kap  maghJacchen,  enVQoral  niei 
i  met  de  kappen  van  de  Dominicanen  j  foo  hoort  vorders 
onfen  Awtheur,  pag.  45. 

fle  onöer  alle  antierc  <^^?ticn/  öe  <iD|ti?c  ba*  €ttgclcn 
allcrgelijchfl:  toamfpp?ötl/  J^ocnt/  en  bcrfeontigfit 
1.  <0obt/  en  tmt  3ijn  immcciS  be  ampten  bet  Cngelen» 

(  CDit  doen  dan  alle  andere  Ordrenniet,  diepryfen,  ze- 

(genen,  noch  en  verkondigen  den  waren  Godtniet  );^en 
anbercn/  <©mbatbie  <i3?b?ebebuplioö^bt  berfonben 

5  foo  fCtlOOn  untfupbett  /  bat  fp  (te  weten  de  Dominicaner 
r  Munneken)  al€nöelen5t)n.  (Reden:;  want  die  Ordre 

c  noqjifööt  ben  fcftufbtgen  tot  penitentie  /  ft»  beclieöt  bc 
f  ontoetenfiepbtber  onoeloobiöe/enbtoafen/  öaecleeren^ 
:  beeeneliepifanieftertniffe.  (€en  laetften/  fpbolmaecfet 
ben  genen  bie  alreebe  aen  't  toercb  3Ün  /  öaer  aentoijfen* 

beeenenuptnetnenbetoegj.  Waerby  noch  kan  gedaen 
>  worden,als  een  vierde  reden,die  van  defen  Autheur  daer 
ra  noch  v  erhaelt  word  pag.  ead.  <©m  bat  be  <©0rainica^ 

nenboo?alle  anbete  €^?b?en  gloriëren  met  Jet  maegïk 
belöci^e  6leebt  ban  Maria,  batfp  [laer  m  ben  Igemel 
Beeft  gegeben» 

A  N  N  O  T.  Wel  is  dit  altemacl  waer,  gelijck  immers 
dit  waer  behoort  te  zij  n,  en  moet  zijn  :  (want  de  heylige 
Legenden  immers  de  menfchengeen  leugens  wijs  wil- 
len maken,foo  weynigh  als  de  Paus  van  Romen  felfs,  en 
al  fijne  heylige  trawanten)  foo  volght  dan,  dat  de  Room- 
fche  Kercke  defe  Ordre  van  de  Dominicanen  foo  hoogh 
houd,als  de  Geufen  de  geheele  heylige  Schrifture,of  dea 
heelen  Bibel.  Want  wat  fchry  ven  de  Geufen  haren  Bibel 
meer  toe, als  't  geen  hier  van  de  Ordre  der  Dominicanen 
wort  gefcytPIa  wat  verwachten  fy  meer  yznChrifii  bloet, 
cn  van  fijnen  H.Gccft,als  vergevingeder  fonden,verlig- 
tinge  in  't  vcrftant,  rechte  kenniflè  en  heylighmakinge ; 
cn  dat  nog  maer  eenfdcels  in  dit  leven,welkcr  volmaekt- 

5f  Z  heydt 


$4  DEN  ROOMSEN 

hevd  fy  na  dit  leven  alleen  verwachten:  daer  de  Domini- 
canen door  harcordre  de  volmaektheyd  hier  in  dit  leven 
al  ontfangen.  En  foo  komt  het  oock,  datter  niet  een  van 
t  le  de  Vadersdes  Ouden  of  Nieuwen  Teftamentsoyt 
van  volmaecktheyd  heeft  konnen  of  willen  roemen,  om 
datfehaer  alleen  naede  onvolmaeckte  heylige  Schriftur^ 
wilden,  en  konden  reguleren,als  met  hebbende  defe  Ln- 
gel.ordre,en  volmaecktefalighmakende  leere,en  wegh 
Ier  volkomcntheyd:  maer  fcyden,E/i/.64.  f.  Wy  alleztfu 

peiük  klekendewy  alle  'vallenaf  als  een  blad.  endeonfe  mjda^ 
deit  voeren  ons  henen  wech.  als  eenenmnt  &c.     Jacob^  ^  ƒ . 
Wy  firuy kelen  allen  ïn  vele.  En  St.  Ja,^  m  fijn  eerften  Brief, 
Cap.  1.8.  Indien'wyfeggenJafwygeenfondeenMben.Jt» 
^erUiden-wy  ons  felvemendede-waerkeit  ems  m  onsnteLUz.tx 
de  Dominicanen  nu  eenen  beteren  wegh  wetcn,als  door 
^eCus  Chrijlfis  faligh  te  worden,  volgens  het  Euangelium, 
iaer  door  fy  als  Engeltjes  leven  m  witte  kleedcren ,  als 
maegdekens  en  dochterkens  van  onfe  L.  Vrouwe  A/^r/^, 
in  alle  volmaecktheyd :  Zijn  niet  meer  onr eyn,  hare  ge- 
rechtigheydt  en  is  niet  meer  als  een  wech-werpelijck 
kleedt :  wanthaerkleet  is  wit  uyt  den  Hemel  van 
cekomenrfy  llruyckelen  niet  mcer,maer  haren  voet  Itact 
vaft  op  dien  volmaekten  en  heerlijcken  weg,  dien  S  Do- 
W«/ heeft  aengewefen  :  en  dienvolgende ,  foo  en  be- 
driegende Dominicanen  haer  fel  ven  met ,  als  fy  feggen, 
datfegeenc  fondcnen  hebben,  noch  en  liegen  m^t^jf  t> 
mannen  broedcrs,dat  is  recht  Roomfch-Catholijck  zij n 
Hevlige  kappen'.hcylige  keuvels,die  het  Euangehum,dc 
heele Schrifture,  ChriJliG^ci^ en  bloedt,  konnen  opwe- 
gen' Soudc  men  dan  daer  mede  lacchen ,  en  ginnegau- 
wcn  >  Dat  ware  immers  tc  godloos. 

Can  i;  pag.  46.  f©o?lit  tocöaom  ccïi  bifiocii  ber^ 
ftaclt/  lint  s.  bominicus  tjccft  gcfien/  tc  toeteij/ö2ie  tootje 

cwipavaöelfcöoonloa.tf» 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


VYLEN'SPIEGEL.  8^ 

A  N  N  O  T.  lek  bevinde  dat  de  meefte  droomen  van 
defe  volmaeckte  heylige  Broeders, al  zijn  van  Meyskens 
en  fchoone  maeghdekens.  't  Spreekwoord  feyd  wel ,  alg 
den  hond  droomt,  dan  is 't  van  brood,  enalshetfwijn 
droomt  dan  is  't  van  draf.  Immers  die  van  fchoUen  droo- 
men, die  eten  geerne  plat-vifch. 

;©cfe  hnt  JlBacgticti  gingen  in  ïJlooflec  ban  öc  <Do^ 
ittintcancn  in  öen  ^o^mitcc  /  öacc  lic  ^:ocöcr$5  al  te 
madtclïclïlielaocn/  cnöemililïeitlc/  toijöc/  cnfecupflc 
ccnicoclt)cfekïantie25:octicr!ES/  banöetibctotbcliöe/  en 
(ïoeglft  öaer  maer  een  ober.  Dominicus  toille  bat  bie 
fcfioonflcen  mibbelftcbanbcfebitelKacgftben/  Maria 
hjaöi  baeromftpootft  boojïjaer  boeten  nebec-bieï/  en 
Baer  aenbabt:  eride  ttoeeanbere  toarenCaecilia,  enCa- 

tharina,  fOO  Maria  fKUl  felf?S  fepbe. 

ANNOT.  Ghy  hoort  wel,  Lefcr,  dat  defe  Domini- 
canen rekenen  datfe  al  maegden  onder  malkander  zijn  : 
want  anderfins  fouden  defe  drie  Maeghden  fo  vrypoftig 
ook  niet  2ijn,om  des  nachts  te  komen  voor  de  bedlteden 
in  de  flaep-kamer  van  defe  Broeders.  En  dit  is  de  reden 
waerom  de  Nonnekens  ende  Bagijnkens  dacr  mede  niet 
vies  van  en  zijn ,  om  by  de  Paters  en  Fraters  te  komen, 
cock  in  hare  flaep-kamers:en  dan  is  't  fomtijds,  Al  mans, 
Pater,al  mans:  en  fomtijts.  Al  meysjes,Mater,  al  meysjes. 
Want  't  is  doch  even  veel,als  't  maer  Dominicanen  zijn. 

Daer  volgt  noch  een  tweede  vifioen,ftaendc  ten  prin- 
cipael  pag.  57.        Dominicus  nutoebetomban  Maria 

I  toa0  gefcfiepben  /  bermitsS  fp  berbtoeen  /  foo  toierbt  ïjp 
I  niet  een  baect  /  bupten  bem  felben  gecucbt  boo;?  <0obt  / 
enbebpfaoftbcn  l^cetcfittcn/  en  Maria  acn  frinerccb^ 
terbanbt/  gebleebt  met  een  rorftban  tolei»r  aljS  ^ap^ 
pbtren-fleen.  <Cn  tonbom  fienbe/  faobbpumaUena^ 
ttenbecc^cfielötïte©abecen/  betoeltfte/  boojbetindel;: 
lenbanfiepliaeüïeiigien/  of  ï^loofleriijcfee  tnfcttingen/ 
Chriiio  geefleltKfee  fonenen  bocftteren  öabbengegcn^ 

f  3  xm  / 


i 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


86  DENROOMSCHEN 

ttm/  ten  ntootc  mtnioötc  tooo?  liet  acngefirtttctjcs 
liith  tc  fcf)?cpen:  cnöe  Dan  t>t  oioiic  öct  "©oWncwc 

tSnScm'  m  llPöP  «act  fout>«  ton  «n:  mact  fi? 
O'iam V  0 cpjithelt in  't  Dettc  /  mbcnot)  ban  OMftc '  0;= 

ftp^'  aVawop  4im  m  ui'  boo?  ben  ©ecre  (lonby 
fflo  f  itbc  liP  tot  licm  :  ïP.acrom  toccw  oHp  foo  ellen- 
Sn^yamLUe:  ©mbatichfie/  bat  tertegw^ 

(ler-ojtenö:  enntctcencnnmbcniTOncn.  Chriftusfcp- 
betoS:  »t  oliP  utocfoitenfteni  ïgpanttooo^be : 
T>at S  trtfctr  oeeren  toiUen.  ^oe  Upbe  Chn ftus  fö» 
IK  fdwubttcn  ban  fijne  .«oebet  /  en  fepbc  tot 

i^cber  bebolen.  JBaetftP  öj'tocttöe/  «öc  WUnbe 
Sffonenfienban  fijne<©?b?e/  foofepbebe  »««eto*ct' 
om:  ga  /  totliefe  enctel  fimi  <ffn  ag  «W^amtew^/ 
bat  iiP  bat  op  alle  toiifebecjeetbe/  foofloecfibe  «oebet 
Seeren  «aten  roth  /  biefe  aen  iiabbe/  optem!  Domi- 
S,  We<Sftf)?ei)enbe  bleef  j  toelAen  «*  fw 
toas/ batln»fcl»eenbat  oeljeriejwnrifdfte^^^^ 
rarTittfritenmbanaen.  «Cn  onbet  bat  betBfei  oer  getu- 
S^b  e?bet ToWaltofl  /  faöftftP  /  a«Jff?wtoe' 
Sb  Sdftte  bertojsnttfieben  /  eene  ontclbaete  mc^ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


I 


U  T  L  E  N-S  P  I  E  Q  E  L,  87 

armen  ban  ccn  öpfonöcrc  lief  öe.  <Z?>cr!)aiben  foo  bcc* 
anticct  öc  ö?oef (icnöt  tn  blriötfcfiap  /  ftct  toeenen  m 
flicn:  en  W  w  fönen  oced  berfieugt  5önbc/  biel  tec  nebec/ 
enbancfeteben^neeoötsr/  en  fijne  bjtfonbere 
bet :  en  quam  toebecom  tot  ftcm  felben/  $c.  ^iergelijcö 
f eefl  men  tn  Cxfario  diftinót.  7-  cap,  69.  ban  bc  Citicc  ^ 
cienfe  iBunntfien/  al  onbec  ben  rocu  Marioe. 

A  N  N  O  T .  Hier  hebje  het  gerammel  wederom  met 
dc  Geufen  :  Hoe  heeft  Maria  de  Maget  foo  veel  vryers 
onder  haren  rock,  behoudens  de  maeghdelijcke  eerbaer- 
heyt  en  teerebefchaemtheyt,  willen  of  konnen  bergen  ? 

Hoe  is  iVf^r/tflo  groot  geworden  en  uytgcdijet,  daerfe 
op  aerde  immers  was  niet  grootcr  als  een  andore  vrouw  ? 
Waer  is  dat  laken ,  ofte  ftofïe  van  daen  gekomen  ?  Wie 
heeft  fulcken  lengte  en  breete  konnen  weven  op  fij  n  ge- 
touwPEn  hoe  konnen  fo  veel  duyfent  Dom micanen  on- 
der eenen  rockjindien  hy  foo  groot  niet  en  was. Het  kin- 
deken lefus  heeft  genoegh  te  fuygen  :  want  hare  borften 
zijn  nahetlichaem  ongetwijftèlt  geproportioneert:en  is 
dienvolgende  elck  borft  wel  foo  groot  ten  allerminften  , 
alsdegeheele  ronde  werelt:  en  wattc  tepels  moeten  daer 
aen  ftaen?  &c.  Maer't  is  al  Geufen  klap :  groot  iskleyn, 
enkleyn  is  groot,  foo  als'tde  Kercke  verftaet :  en  de 
Cattelijcke  willen  voor  al  niet  onder  Chrifiut  ftaen,maer 
onder  Maria  huyken,  laet  de  Ketters  praten  watfe  willen. 

Defe  onaf  metelij  kc  grootte  van  Maria  kan  der  Catho- 
lijcken  geloove,datfe  in  Maria  hebben,  vermeerderen  of 
vergrooten:  of,  foo  dat  groot,  of  al  te  groot  is ,  foo  kan 
dit  haer  in  haer  groot  geloof  verftercken ,  en  beveiligen. 
Sy  is  de  Koninginnc  des  Hemels,  de  Moeder  der  Barm  - 
hertighey t ,  die  Chrifius  geheel  en  al  heeft  afgeleydt ,  en 
aen  Maria  fij  n  Moeder  heeft  overgegeven  ;ende  de  Enge- 
len zijn  hare  pagien  endienaers :  en  men  leeft  in  de  Hi- 
ftorie  van  klgiUoonteth  van  eenen  Engel ,  wiens  hooft  foo 

5F  4 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


88  DEN  ROOMSEN 

groot  was,  dat  eene  vogel eenige  hondert  jaren  van  node 
hadde,eerhy ,  recht  uyt ,  vandeeeneoore  tot  de  andere 
konde  vliegen.  Wel,  is  ecnen  Engel  foo  groot,dic-  maer 
een  ootmoedig  dienaer  is  van  MariaMoe  groot  moctMa- 
na  dan  felfs  lijn?  Dat  is  immers  genoegh  dan  bewefen. 

Cap.i4  pag  48.  ^mt  m\  Qtoot  niirafteU  ^aec 
toajJecnl320Utoteillooimn/  fete  eenfacttT  toooitöe/  o^^ 
ficetcnBona,  btcfecteUentJioDtoaiS/  bcrmitjEiuptftare 
boiftktt  ccncomclbarcmcniflö«  ^a»  tDo^mcnbooztqua^ 
itieiti  liet toclcliefp  foo paticnttoïllcclit/  cnmetroocen 
öanr  libacc  Xymt  beröiocoU/  tiatfc  fomnjDt^  too?men/ 
öic  ban  ïiacr  Ujf  af-biclen  /  toeberom  opraepte/  cnöe  - 
luelierom  op  liaer  bo?ft  fcttc.  €n  st.Dommicus  baiJt  1 
Xmt  I  öatfc  liem  een  ban  liare  too?men  toiïlie  ö^ben/  bie 
faal)  bat  met  menioftte  accniclben  in  ftacren  boefem : 
ihct toeltfefpbebc/met  bcbmaï)  nodnanjJ/  bat  ft^befelbe 
ftaer  niocfle  tocbcrom  o^ben.  $^et  tocicït  Dommicus 
haec  beloof be.  ^e  b)o?ni  btcfe  Hem  caf/  toaö  boo?toacc 
nroot/  enmeteenftoartl)ooft:  ^00 liacflalsi  Dommi- 
cus bicn  b30?m!)abbe  beöenbt/  cn  met  föne  bmgeren 
Iiaöbe  a^öanbelt  /  foo  beranberbe  bc  felbe  in  cene  fci^oone 
peerU  löet  todcfee  fommiöe  ban  fijne  25?oeber0  fienbc/ 
toouben  bat  Dpfe  ftacc  niet  toebecom  en  foube  oeben» 
iBaeraljsifp  baerom  fcftjepbe/  en  beoeecbefetoeberom 
teDebben/  fecoenbej  <aeeftmpmi|nepeetl  toeberom, 
foo  aaf  Dpfe  ftact  toeberoiti.  €nbe  fp  fette  befelbe  toe^» 
betominftacenboefem/  in'taenftenbanöaer allen:  en 
tetflonbt  toierbt  fp  tocbecom  beranbett  in  eenen  b)o?m  / 
alötcboom  €n  St.Dominicus  l^aetallesei  ooebtjitpe*^ 
toenfcbcnbe/  oinrti  Renen.  €n  boe  bleien  Daecebojaen 
banfelfjs!  af  met  alle  be  toozmen/  bie  altcmael  fto?ben 
cn  ftaccebo?niöin  fto^tenllonbt  oeftcel  aenefen  flötoo^ 
ben:  <6eUjcfe  Dominicus  felf0  öeeft  geftcni  en  msm 
be  bjoubje  acn  fijne  bifcipelen  Reeft  bertelt/  batfe  boo? 
be  öcnabe  <©oW/  cnbe  boo?  be  berbienff^n  ban  bteti 


I 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 
Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 
28  B  32 


VYLEN'SPIEGEL.  89 

gêplfö^tt  3!ïöan/  toa^f  gcnefcn/  en  ocfonbt  oftetoo^licm  ♦ 

A  N  N  O  T.  Wel ,  kan  S.  Dominicus  fulcke  kunsjes, 
dat  hy  van  wormen  kan  fchoone  koftelijcke  pcerlen  ma- 
ken ,  foo  is  't  wonder ,  dat  hy  dan  noch ,  met  al  fijn  ge- 
broetfel,  loopt  bedelen,  tot  grooten  lafl  van  den  gemec- 
nen  man.  Ende  apparent  kan  hy  dat  kunsje  oock  wel  van 
de  luyfen ,  en  foo  is  *t  wonder ,  dattcr  noch  eene  luys  in 
haer  kap  groeyt:  of  miflchien  laten  de  Monicken  die  met 
L  hoopen  groejen,op  hope  van  daer  peerlen  van  te  maken, 
Maer  de  Dominicanen  zijn  feer  onbarmhertigh  geweeft 
met  haren  Koninck  Fhilipfus  van  Spangien ,  en  met  den 
grooten  heyligh  Ducd'Albat  die  beyde  van  de  luyfen  zijn 
op-gegeten.  Doch  müTchien  en  heeft  St.  Bomimcus  die 
I  kunftaen  fijne difcipelen  niet  willen  leeren :  enfoheeft 
het  haer  aen  de  macht  ontbroken,  dat  beft  te  gelooven  is. 
En  fo  komt  het  oock  dat  hare  kappen  met  levende  peer- 
I    len  blijven  befet. 

I      .  Daer  na  genas  hy  St.  Lucia  oock  van  een  quaden  arm : 
I    Soo  dat  St.  Dominicus  is  geweeft  een  expert  Chirurgij  n, 
I    beter  als  Meefter  Kakadoris  ^  of  M  r.  Jacolf  van  de  Ronde- 
I    v>erckeny  hoe  vermaerde  Aertfen  datfe  waren. 
I       Noch't  en  moet  ons  niet  vremd  duncken,dat  wormen 
of  luyfen  in  peerlen  veranderen ,  of  getranftiibftantieerü 
worden  :  en  die  peerlen  meteen  fnap  weérin  luyfen,  of 
wormen.  Want  het  mififelijk  Ouweltje  word  wel  getrans- 
fubftantieert  in  het  waerachtige  en  ware  lichaem  leftc 
Chrifit :  daer  immers  geen  twijftèl  aen  is,  al  en  feyt  het  de 
H.  Schrifture  niet,  de  Papen  feggen  \ ;  en  hebben  dick- 
wils  al  wat  meer  gefien,  als  haer  Ouweltjes.  Even  gelijck 
St.  Dommicus  fagh,dat  de  wormen  peerlen  wicrdeo,en  de 
I     peerlen  wederom  wormen.  En  gelijck  de  vrouw  Bona  dat 
vertelt  heeft,  foo  vertellende  de  Papen  oock.  'cis  dan 
vfd  waér. 


5F  5  Esctfaêièn 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


90 


DEN  ROOMSEN 


\-  i  Extra  ff  €71  uyt  het  derde  Boeck  vati 

St.  Dom'micm. 

CAp  4.pag.5;»  3Bo2öt  ccnfoctJiBiraecfeclbecöaelt. 
9Cfö  St'Dominicus  muit't  ïllODftCi:  St.Sixtum 

oen  ban  tien  gcfteclctt  öa^ljmctmctaUm.  Ecingl)  ban 

nioct/ bctoelcüc  fcPbc/  't  €n  pad  met  bat  m toe^ 
betfeecrt/ neemt/  baecijSb^oob. 
öcrö  ecnfrar/ifflioon  gonoltttian  tegen/  btebaerfecc 
DSimS^ró^^^  cenaelïnocfrebabt.  »Uicfe/ nae 
KiSuic/  fjabenfptiitbJDOtit  aenbemoni^öobtsf 
&nfoStocenbP^  m  funu  t'fw^,  öc&oomcn 
toaten/  toouüenfp  baer  toeberbaren  aen  St.Dommi- 
cufbetbSen:  maec  bn  toifl  bit  al  ban  te  boo?cn  boo? 

SSdöe^^^^^^  (aobtfalfbne^tenaet0b)dfpi> 
fiaS^I^Wbe  tafel  becfeen/  be bannen  reebefetten? 
en  ftPftemtotbtbbcn  begebenbe/  foo  quamen  baer  m 
Kcbcntet  /  (datis,  indeect-faie)  ttoet  gonqelmgen 
b/  b^aoenbebeel  fcftoone  tottt^b?ooben 
mttft^^^^^^^  «^^öwnenbeban^lae^ 
ftÉMtbe  certlc  cn  aWmitot  s.  Dommicus  getomen 

&  /  foo^^^^^^  ^^'^ 
Soof  ben  n  wnbe/  quamen  upt  baec  0^«bt* 

ANNOT.  Dit  mirakel  bewijft  ons  genoegh  het  een- 
Dari<>h  gevoelen  dat  S  heeft  gchadt  van  Godts 

Voo'rfiinigheydt.  Want  in  de  grooteyergaderinge  der 
FraSenl  dacr  St  Dominicus  «ock  tegenw^^^^^^^^^ 
was,en  wacr  van  wy  mecrmaels  mentie  hebben  gemada^ 
achtc  hy  fulck  een  vertrouwen  voor  een  roeckcloosheyc 
ên  onS^^  Maer  miffchien  is  ditdaer  na  ge- 


l 


lu  • 


UTLEN-SPIEGEL  91 

fchiet,als  hy  beter  van  fijnen  metgefel  S.  FrancifcusYiteft 
geleerr,  en  hem  de  kunft  oock  heeft  af-gefien.  bchiet  ick 
dat  niet  rond  ?  Maer ,  op  dat  ghy  nieten  meent ,  dat  dit 
een  rauyfen-maeltijd  isgeweeil,  datdefe  Broeders  niet 
gewoon  zij n,  foo  hoort  vorders  van  dit  mirakel. 

öc  25^oeöcr0  nu  aen  tafel  aten/  foo  acboobt  s .  Do- 
minicus  toijn  tc  tóengctt :  macc  öe  »rafcl-t!icnöcr  fcp^ 
bc/ öat  liet  bat  npttnaiS.  <0aet/feofttl3)?tocöcrom/  cn 
tapt  onjs  bati  den  toijn  /  die  «j^otit  öacc  in  ïiceft  öocn  W 
men.  ^^p  a«ien  lier\^aertsi  ücbonticn  ftet  bat  bol  o.oeöen 
tDiin  /  en  b^acliten  bie  öen  B?oeöcren.  St.  Dominicus 
fcpöe  öoe  tot  ïiacr/  B^oeöer^  /  b^inc ht  ban  ben  toijn  /  bie 
<0obtu!tceft  oefffjonrficm  ^^paten/  cn  b^ondienbaec 
ban  ttoee  bagen  acfttcr  een :  cn  op  ben  berben  baaïj  nac 
bcmacltnbtoabenfpallcobergcfdjotenc  b^ocèen  aenbe 
acmea 

En  pag.  flaet  nocfj  een  bieroclijcli  mirafeel/  onnoo^ 
biöljom  tcberfiaien» 

ANNOT.  't  Was  vindofmé»  ick  prijftde  Broeders 
oock  datfe  eenjonasjc  leyden^en  niet  op  en  hielden,voor 
*t  vat  ftond  op  den  bodem :  eens  weelde  en  is  altijdt  geen 
armoede  :  fy  hebben  't  op  andere  tij  den  weer  fchrael  ge- 
noegh ,  als  fy  defchape-fchouderen  met  menighte  moe- 
ften  graven, en  de  honden  met  het  fpit  wech  liepen,ende 
de  bracken  den  vleefch  potom-ftieten,&c.  En  nu  halen 
fy  haer  arm  hertjen  eens  op  :  wie  fal  't  laecken  ?  Ick  heb- 
bc  eens  een  aerdigh  gedichtje  ter  eeren  van  haer,  en  haers 
gelijckengelefen,  ick  moeter  u  wat  van  mede-deelcn  : 
want  het  komt  nu  foo  te  pas. 

Wat  zijn  Jeef*  die  hier  voeteer  en j 
Gantfih  en  al  in  witte  kleeren^ 
Van  de  zolen  tot  den  topy 
Van  de  voeten  tot  den  kop  ? 
Dtt  (Jey  hy)  zijn  Baftert-fwa^ien^ 
Maeghdfchap  van  de  vocht etrantn» 

Die 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


92  DEN  ROOMSEN 

jy'ie  mm  leckerlijck  moet  nmen» 
Met  de  /piert  jes  van  een  hoen» 
Met  de  fiip  jes  van  de  fnippen : 
Want  fy  konnen  aerds  de  flippen» 
Van  het  Kloo/ler-ha/hei-tuygh> 
^alijck  lichten  van  den  huygb. 
Defe  met  kaer grauwe  kappen» 
Dat  z  '^n  Broeders  van  der  nappen» 
Troo/lers  van  den  Duytfchett  dor/l» 
Salvers  van  de  grage  bor/l  ; 
Biechters  van  de  naeckte  Nonnen  i 
Straffers  van  de  volle  t onnen» 

Kinder  s  van  'St.]ons/wyn, 

Kelders  van  de  klare  wijn : 

Ceyle  Satyr s  in  het  mi^inen 

BacchuS'dienaers  in  het  vunien  : 

O  ƒ  zijn /ulcke  droncke  hloedts. 

En  die  daer  gacn  barrevoet Ss 

Dat  zijn  L.ut zenburger  droefen» 

Die  gaen  *t  heele  Landt  door  foe Jen» 

Siet  de  Nickergins  eens  gaen» 

Als  een  Kermk-Baviaen» 

Of  een  aep  van  Barbarijen. 

Moêr  hoegaet  dien  luys-hosfchrijeny 

Of  St.  job  hemhadgeraeckt»  S^. 

MztrCap.  é.pag.  52.ftaet  noch  een  veel  beter  wijnmi- 
rakel Want  daer  d'eerfte  wij  n  maer  drie  dagen  duurde, 
daer  en  wordt  defen  wijn  noyt  minder,  wat  fy  daer  oock 
uy  t  drincken ,  en  watfc  aen  andere  daer  van  noch  mede- 
dcelen.  (Dat  was  brave  wijn :  ick  woude  daer  wel  een 
tonneken  van  opdoen.  Maer  fy  verkoopenfe  met ,  men 
haelt  eeen  fpeck  uy  t  den  hond  fijnen  neft.  Aris  geeft  den 
hondTpeck :  maer  neen  mact,  fey  hy,  ick  magh  het  Icïts 
wel )  Maer  ick  vergeet  het  mirakel :  hoort  toe. 


1 


l  UYLEN-SPIEGEL.  9^ 

St.  Dominicu»|)aliticeencn  Qvomn  bifrf)  gcbattö^n/ 
^  tiati!^/  Gaudio,  ccn  aetifienUjcfi  ^loncftmati  /  JaböeOï» 
tnri)ne<8?ti?cöehi:eöen»  afl^aecopamenfniTcftcnteuoö 
(laen  mocBt:  toant     fepöc  tcqm  ^uflcrïtentf: 
'  'tg^Doo^tDaecmuïöigB/  öatljöpöactopccnöombiinc^ 
hm :  enbc  ft?  öcöc  B.  Rogerus  Jem  een  ftannc  toijn  tap^ 

i  öacc  aeittic  moztizt^/  öetoclcftc  öecrtgD  in  getal  lua^ 
1  een;  en  öe  togn-en  toajS  niet  cenjS becmintiect»  ^s^oe 
:  riep  l)p  tot  Dem  <;^u(lei:  Nubia ,  feggenöe:  <6aetnaeöe 
!  ^uftechenöteRotula,  enlaetfeöaecaltemaeloochban 
b^incftem  tDegjiorefTeb^oncfteerli/  enallebe^uflcc* 
öenieJbolgöben;  enöeOepligïjUeiBanbemiaentieöaec 
bafl  tm  op  cep!0i  /  öatfe  eenjEJ  bjacöec  fouben  toe-begeti 
(ucbenèbibant)  en fptoaren biel  fionbectcn bier  |lerc&. 
Cnals{allebcre2520cöers$en  ^nfterjoiöaerbjel  ban  ge^ 
b2oncften  öaböen  (expocuiocharitas)  banbten  liefben- 
li2oncft;  fooenbjajs  noc^tanjj  bebJijn  niet  in 't  minlie 
Oeminöe'rt. 

^at gebaen  5öttöe/  fepbe St. Dominicus, be ï^ecrc 
toilt  bat  icö  na  s.  Babina  gae/  om bacr  mime  feinberis  tc 
bertrooflen,  ©^o^eflfe/  enbe  bc  ^uflerfeenie?  foefje 
tenöemoptefjouben/  ombatrjet  nu  "al  omrent  bemib^ 
bernacljtbjais/  en  bat  bet  niet  raebfaementoaiS/  baec 
banbaentcgaen»  iTöaerfpenïionbeït  Bern  niet  opriou== 
ben  /  enfepbe/  batbetbcïöeeccenrtteltoilbe/batfipna 
be  %oeber0  foube  gaen  /  en  bat  met  ben  fönen  €ix^ 
nelgufenben.  ^erbalbeni0bpmet25?oer  Tancredus, 
biep?ioo?b)aö/  of  »abec(lcber  %oeberjS/  berbjamtf 
gegaen.  fiet  /  baer  ftont  een  feer  fcftoon  giongclincft 
booi  be  pookte/  een  docdje  in  fün  ïjanbt  beböenbe/  al^  be* 
rept  tot  berepsf/  enginch  booHjacr  Denen,  ^oetoilbe 
befjepligelIQan/  bat be^S^oeberiS fijne metgefellen/  en 
bPfouben  uigaen :  en  \p  fm  in  be  berbe  plaetfe  bolgh^ 
^be.  5*10  fn  nu  aenbe  poo?t^  banbe  saioeber^J  gebomen 

b:>arcn/ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


Q4  DEN   ROOM  SCHEN  ,,.7 

HmrÊtt/faaenfiJlititfetocltoaftöeflotetttoa^.  mjim^ 


K'opcw/  öacE  notötansöc  öcutcn  gcflootcn  toa^ 

"^^wter  by  nochdient  verhaek  dit  volgende  uytCap.  8. 

™r<T  ^at  St.  Dominicus  mtt  ccmgc  25?oclicr?  m 

Sf^S^/öEwS  /  ineen  (jrootcton  fouöcctc-- 

i^i/hi»flrftttii(irtaltBarcn/  öoa?fettcn.  «nfooliioncï 
Sl^fn  hin  tot  toat  "/  ö^^^  ÖMöcn  toijn  bctanlrctt 
WMcV»en/  cnöacrbiccfnocötian  öcn 

S  OWt/  (dicfe  apparcnt  niet  vel  en  en  konden  .) 

ANNOT.  Sict  ,  fooermelijckmoetende  Broeder- 
kensder  Dominic»nen  haerfomtijts  behelpen,  ten  ware 
Kdatfe  fomtiidts  foo  miraculeus  geholpen  werden. 
E^d^teldcnfy  haerhertjeeenspp.en  dronken  even- 
wel foimateliick,  dat  daer  fy  acht  in  getal  waren,  y,n  da 
ToorevTt  nochtans  wat  ovcrlietcn.O  grootematigheyt 

ttrmffchenaenmerktdegd.jkhetvanS.^^^^^^ 
met  fcrmChrifiw .  diehctwatermCanaGalUeamwyn 
Sirdr  eenhayrte goetton. 


i 

i! 
3] 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


UrLEN'SPlEGEL.  95 

Maer,Catholijcke  Lefer,alsghy  hier  Iecft5Dat  St.  Do- 
vimkus  met  fijne  gefellcn^dertigh  in  getalcjcn  met  de  Su- 
fterkens,  dieapparentoockalin  een  goed  getal  daer  ge- 
weeft  zijn:  immers  de  Sufterkens  van  Rotu/a  waren  hon- 
derd en  vier  fterck :  En  als  fy  onder  malkanderen  tot  den 
^imidder  nacht  toe  vrolijck  waren ,  en  foo  rijckelijck  eens 
r-f  omveegden,en  dat  op  de  wellekomft  van  den  rijkenjon- 
c  '  gelinck  GaudioAiefe  als  een  vifchken  in  't  net  hadden  ge- 
Ife  - '  kregen  :  ick  fegge  daer  over  en  moet  ghy  u  niet  ergeren 

T-    Want  hare  converfatie  onder  malkanderen  is  fofuy ver  i 
^    dat  daer  niet  op  te  feggen  en  valt ,  oft  moeft  by  geval  gc- 
iffchieden:  vermits fyaltcmael  maeghden  zijn,  foo  welde 
P  • )  Broederkens,aIs  de  fuftcrkens:en  daerom  en  konde  door 
■'  deovervloedt  van  den  wijn  onder  haergeene  hitte ,  of 
;i brandt  veroorfaeckt  worden:  want  fulcke  geeftelijcke 
fmaegden  zijn  daer fo  vremd  van,  als  S.  Francifcus, die  met 
fijn  naekte  billen  in  't  fneeuwgink  wentelen ,ongetwijf- 
felt,  om  dat  hy  foo  koud  van  binnen  was,  als  de  fneeuw 
van  buyten,  anderfins  foud  de  fneeu  wel  gefmolten  heb- 
^ben .  En  al  droncken  fy  reys  op  reys  helder  om,  de  Broe- 
•  derkens  en  fufterkens  ondermalkanderen,en  al  fprongen 
fy  mifTchien  ook  eens  om  uyt  devotie,  met  een  geeftelii- 
ke  vreughde  ontfteken  zijnde,  als  Broer  Cornelis  met  fijn 
Nonnekens  lomtijds  dede,  fijne  kap  daer  op  uyttrecken- 
de :  wat  was  daer  aen  gelegen  ?  Vermits  fy  niet  en  dronc- 
ken ex  poculoamonsy  m^Qiexpoculocharitatis :  hoewel  het 
een  voor 'tanderedickwiisgenomen  wort,voornament- 
hjck  onder  de  Geeftelijckheyd,die  haer  alle  nae  hare  La- 
tijnfche  Kcrcke  voegen,  en  die  gcdroncken  hebben  van 
den  beker,die  haer  Moeder  de  Roomfche  Kercke,  dat  is 
den  Paus,  heeft  toegefchonckeniwaer  na  fyfogelijcken, 
dat  het  eenenaert  heeft.  /    &  j 

St.  Dominicus  bfltt  DC 

rucn/  en  lufttuöeti^n  ïkx.  ^upbelin.  Cnfiaöe  feiV 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


96  DEN  ROOMSEN 

bdbcrftftcm  möeöctiacmctofln  eengtooteenbetfcïijjc^ 
telöcfeeitatifle/  bcttooncnliettoecocoote  Ijooföen.  m 
lico  ainss  en  taeec  aen  ben oclwc  ban  't  koatec  /  öacc  fp fa^ 
ten:  ftpflaclt  fünen  flecct/  cnöetcenefjooft  omljooge/ 
cnftetanöccc  omleegfi/  enöclïcfoo  met  een  beert  ccncn 

len»  Maeröei^»l^aaneatï0/feennenbetoieöPb3a0/ 
cnmet  cenen  aoötlnclien  pm  ontflefeen  /  feplie/  al^öp 
tienltop  meteen  becfcö^iclidücö  gftefitöte  ötns^entec^ 
ftoooft/  Obpanti/  bpanb»  CnUeljemtotije^uflerfeenss 
fieecenbe/  (é»Jticl))v/  ^^öttttctUeb?celt/  öpenltanunfet 
mtf  lroen.|Bacc  m  fommice  öoo?  te  oote  berbaertöept 
öc Wuclit  mm  nemen/  foo  fepöe  öp/  <0  bpanb  bej  men^ 
ftftdttcltenocfïacTit^/  icftbebelc  uöat  öftptecdonbinfiet 
toVc  fpnnot.  €n  bat  beöe  i)P/ fo  al0  öem  b^^^ 
nocö  en berfdjcen  nopt  meer.     ,  ^.^^ 

Hoort  noch  fchoonder  pag.  ^6.  9110  St  Dominicus 

u«  iSpanaicntoebcrotn  gehomcntonö/  foolt2acDt  t)P 
13002  alle  bc  ^ullcrfteniS  ei ch  ccncn  lepd  mcbc  /  ban  Cp^ 
oieffen-Doubt ocmaecftt.  €nbcal0ljpfat boo^ftarcbem 
|lermetbeelc:23^ocberss/  enmetftaerfpjacü/  a»ambc 
•5^upbel  in  bc  ncbaente  ban  een  mufTrtje  /  foo  na  be  aer^ 
be  /  bat  men  bie  met  be  ïianb  liabbe  honncn  cppen  /  cn 
om  toof)  blicöcnbe  boben  Det  l)ooft  ban  bc  ^«««^ 
feen^/  bcrfiinberbe     foo  fijne  p?ebicatte  pe |^a« 
<5obt0  bat  fienbe /  fepbe  tegen fuflcr  Ma^amiiia ,  ^taet 
Dp/  cnbanolnfe/  enb^enoDtfebn  ^S^^l^^^^S: 
hecmoeute  battenbe/  gaffe      öe  pef^^^^^ 
jEan  <0obt0.  €n  J)p  trocU  tcrdont  löaer  ö^^.^ej^"»  W 
feggenbc/  éimnW  bpanbt !  en  al^  iPfe  alle  be  beöercn 
MptVroclicn  Habbe/  al  picpenbe 
toölefp  altemacllaccïicitbcbjarcn  /  fiMfme^^^^^^ 

fetwenbe/eaet  nuftenen:  gbpbpanb  ö^^w^^l^^^ 
Stötö/bliegbtnu/foogbpltonbrgpmeu^^^^^^^ 

^0  geraeö  maöen/  macr  m  ^nmm  geen  guaebt 

öonnenboen. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


:  ANNOT.  Ghy hoort,  bemindcLefer,  watecn 
macht  dat  S.  Dominicut  over  de  duy  velen  hecfr  gehad,  en 
hoe  datfc  onder  hem  mocften  buygen,alsof  hy  de  Sone 
Gods Telfs  hadde  geweeft.  W  ie  kan  hem  fel  ven  van  lag- 
chen  bedwingen ,  als  hy  den  Duy  vel  foo  kael,  en  naeckc 
fiet  ftaen,  als  ^fofus  kraey?  wie  weet  of  lijn  veren  van  dat 
heelcjaer  wel  weder  uytgewaflen  zijn ,  en  of  hy  foo  kael 
cn  naekt  niet  verfchey  de  jaren  heeft  moeten  met  naekte 
billen  loojjenrMaer  hoort  vordcrs  wat  defen  boofen  dui- 
Vehfoo  naeckten  kael,  noch  evenwel  uytgerecht  heefr. 

qiiam  tcc  bniflcrcnin  /  cn  hïam  op  tot  cm  ftopf^ 
rcn^bat  /  Dat boo?  bm  ^itarc  ban  bc  faïioöfle  Jl^acoöö 
aen  hcttuhcu^  fjtnaD  /  in  Uidchc  ctn  lattipe  met  oipe 
toa^  b^anöcnöc :  fjp  fmcct  t(^m$  lit  \\ttcx\\\m^  met 
groot  (jcUJdtJt/  m  fitaht  bat  bat  fiet  onbafrcbobm: 
macc  cornlucl  cn  bid  bc  iampc  nut  bat  bat  niet/  nocfi 
büifct  iHftb.Tföabioljt/  of  iiptflcbiufcïjt/  maccbïccfïn 
bc  lucl)t|)augca/  niet  bc  pijp  om  ïccglj/  cnmctbcnbo? 
beni  nac  bobr n.  ^ujlf  chen?^  op  Dat  gecaf  ^  Ijac 
!)oof  bfnopïKffmbc/  fagnibeïampc/  fonbcrcfmgcï)uI= 
pc/  miracnkufdijcit  /  m  Dc  Uicln  Ijangcn/  foiibcccfn 
bjnppd  olp  tc  flo?tcn  /  of fonbec  Dc  frnidcn  /  bic  cnbcc  bc 
ïampc  /  tot  bctoaringc  in  *t  bc  chcn  lagen  /  tc  bcrflropcn  / 
bUjbf  nbc  aïïcö  l)cd  /  c  n  ongf  fcbcnt :  Ijet  baddu'  bic  IX^an 
<!3ob?  met  fciicn  IDiopIictifclKn  mo»b  tc  bo^en  ccp?o-» 
pljetcrct  fjaöbf.  <l3n  foo  bcrbtDccn  ticfe  muffclic  ten 
lactflcn/  en  beïampelicecbfliactbjcbcrom/  cp'tbebcï 
ban  bc  Ijepligc  .UOan  /  op  fijn  plae tfc. 

H  oorr  noch  vordcrs  een  locte  H  iilorie.  bcJDatl 

<fcobiJ  in't  gcbfb  totbenniibbcrnaditaclcaechtOabbc 
nlbacr  /  cnbe  upt  bc  hecehc  gegac n  ^ijnbe  /  ir.  bet:  ^o?? 
niitcc  /  of  flacp-fiamer  /  bp  't  licfit  ban  een  heer fc  fat  ni 
feöieef  /  foo  guambcbupbdinbcocbacntcbancenrim^ 
me/  rceljtcnbcbcdcnpcrijc/ en  Wwebtigc fp?cngcn  acn. 
J^P  met  ccnfluccöcficötctegmtSöcmmgacnbc/  tocnh* 

<a  u 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


o9        PEN  ROOMSCHEN 
ttbtm  tnetDcIjanb/  fiatöPflilfoutttWnöenflam/  m 
K  öe  bianönibe  heecflc  toojöem  fouöe  tiaft 

£  |pe-fP2onacn  cn  huren/  öremenoöt  mrt  ötfpott  n» 
m  SnbtttuffcU  Mmaciit  Dcftcetfe/  tn  quamtoe 

S/ en  ftSmcnbV ban  pijnen.  ®it  beeft  S.  Dom- 
S^^ü£Sen®upö%^tebefpottm 
«rftbefoottmtDHbe :  en  «pnbelöeh  poesfibPÖfmmrt 
«HiJnrtfe 'battoattnbtbphem  bjocg/  ftttBatt/  fcg^ 

5f luDt/ alö  ten  nebMonbe  blae^  bol  tombt  Cn  foo  ftben» 
gebc^^eK'enen  Btootenflanch :  entsanbttoter 

^ANNOT.  Ghy  hoort ,  de  man  St.  I»mimcm  was  de 
©uvvel  te  er?;  laet  hem  eens  weer  komen  in  de  geckente 
ian'^^en  menfch,of  een  aep:  ick  wedde  neen.het  her^ 
foo  wel  heugen ,  dat  hy  't  niet  meer  begmnen  en  fal.  En 
noch  en  willen  de  Geufen  in  fuiken  man  met  gelooven: 
ên  houden  alle  die  mirakelen  voor  een  blaes  vol  wmd 
r.n  8  oae.  <8   «uain  St.  Domimcus  bp  eenlBt 

5&up&%eIcft«lTaleöpn^ 

Sc  fmcüen  :  foobabtjpban/  ombwtale  t«Bonn«J 

Sn  /  cn  bet  tolett  bm  (laenü  boet^  tsfm'om  I M 
^'mrt  baecêcn  bagft/  tnnotbbicrbaaenbaccnain'e 

ren  wlerd  niet  vremde  tale»te  fpreken  de  groote  d^n, 


I 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


1^* 


VTLEN-SFI  EGEL  99 

Godts,  2.  om  ten  minden  niet  minder  te  zijnj  dan 
dehcylige  Apoftelcn  Chrijli. 

Maer  in  'c  gene  nu  noch  volgt ,  gaet  hy  de  Apodelen 

te  boven.  jlDant  df^  bacr  c cri  groot tcnipff )t  cpflotiD  / 
tati  rcnni  gccotcn  rracn  op  bo-göe :  fnöcDf  fclbel^al* 
ïciiDc  öf  a;röf  bc!ifchtc/  foo  p^ièc  ï^cfaligc  J^lDaiiDacc 
tfocn  j)ft  tcfchrn  bi«?  litüy^J.  ^crljoJtifn  in  fuïrhcn 
öroctf  n  cutDfft/  Doo?  öc  ftrarljt  ban  't  ftriiiJ  bcff  [)crmt/ 
l)tbbnt  fpfoo  Ijcrl  ïccD^  l^an  Dnl  rr gen  ftiet  ontfancm  / 
bat  (jac r  btictülcf  D  ccn^  tiat  turrtD  Jl^Qc c  op  ren  anDfc 
tiiö  {{fDfütbc  jjft  fKf!  anöcf^/  ö^titfflenbiri/  bat 
fijne  fUfcDcrcn  /  fn  fijner  itiJ  fo^  /  beo?- nat  U.>irrbfn. 
5110  ban  bf  anbcrr  bp  [)ct  bpcc  blcUf n  /  orii  Öar r  re  b^ oo^ 
Ofti/Toogincftbt.  Dominicusb^ooQ!)/  b?anbfnbcöoo?'t 
tprr  brp  l^rpiijjm  (Dfcflf?/  nar  fijne gclüocutc/  mbe 
l\ni\\  I  om  barr  in  br ti  ocbf Öe  it  bctnacijten.  <èn  nl^ 
Xsii  nio;3cnp  bc  fUtebcrcK  tJnn  be  aiiberc  /  bic  bp  b^lf 
liem  0cbk l3f n  \joarm  /  nodinattóarni/  footuarenbc 
fijne  foo  Djooo!)  /  alïJ  of  fjp  ben  gantfcljen  nacfit  ööo^ 'c 
bpergclcpmljabbr. 

ANNÖT.  Maer  of  fy  foo  droog  wircn,  doefymcc 
hacr  achten  die  grooce  ton  wijn  uytgedroncken  hjidden, 
als  te  voren  is  verhack,  hoewel daer een  wcynigh  van 
overbleef  5  daten  weet  ick  niet:  immers  hacr  kleederen 
waren  noch  droogh/oodat  ick  wil  gcIooven5datre  liever 
dat  nat  in  haren  biiyc^  hadden,  dan  over  hare  kleederen. 

Cüp.  II.  pag.  6^.  (Dp  renen  Uaften-baQl)  ^\\m\\ 
Sr.  Dominicus  \\\  beii  llrbrntfr  ban  een  ïiloójfer/  en 
fpfebtebjoob  :  inaer  a'jSfnffpbmgefnteJjebben/  |ba 
bab  öp  /  en  baer  qnanic  n  te  rflonb  ïlore  mannen  /  be  eenc 
b?aocnbc  een  fiojf  bcl  b?oob  /  enb'anberceenfto>f  ban 
b?oogc  bijgcn  :  toaec  nieöe  bcbjocbcrjJmobecbïocbsón 
becfrifebt. 

A  N  N  O  T .  Dat  was  wel  ge  vaft.  Maer  ghy  mocc 
piet  mcenen ,  op  fijn  Geufch ,  dat  vaften  is  fich  van  alle 

«0  %  ipijs 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


\ao       jyEN  ROOMS  CHtN 

i^^ks ,  is  fichallecn  van  v^ej^^^^^^^^^^^^^ 

vifch  en  andere  fpyfe ,  en  dronckc  aiieney  u  , 

tot  berftens  toe.  Want  vaften  is  vaften.   Ende  dat  gaet 

^i\V  korSc  broeken  overfchooren^t^J^^^^^^^ 

H^l  ronder  brood.e^fltr  wijn,  Sal  Venus  kout  ak 

DaeTStmcrs  geen  vreughd  onder  de  ^hamel« 
Broedcrkens  zijn  daer wijn ontbrceckt.  Ditdicntdan 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


'VYt  E^'S  PIÉG  E  L:  icf 
bp  tcnm  nacöt  /  renen  b^ief  /  cA$  met  pfere  öanben  bafï 
fjouöen  /  enbc  \ei^  Oen  felljen  bp  De  lamp.  (Ön  al^  De  J|ep:: 
lige  iBan  öem  Ujaecööe  toat  DP  laji :  foo  anttooo?be  öp/ 
bat  bp  be  fonben  ban  fijne  23?oebcr^  obet  ïa^.  öf P» 
lige  man  belafiebem  metgtooteautboritept/  batbp 
bien  25?icf  baec  foube  laten  leggen:  <Önbc  S.  Dominicus 
bonbt  in  bat  felbe  fcblift  eenige  bingen  /  bie  bP  fijne 
23^oeberenbecmaenbe  te  toilïen  beteren,  ^ct/  boe  bat 
bicn  oncecbtbeetbigc  in  fijne  liflen  beb^gen  /  enbe  tt 
b^ome  upt  barebenautotbeben  beclofl  töo?bcn. 

A  NNOT .  Hoe  't  de  Duyvcl  maeckt,  hy  racckt  feft : 
want  meenende  wat  profijt  tc  doen  in'toverlefen  van  dé 
rfondé  van  de  Broeders  van  S,  Dominicusyom  fijne  memo- 
xie  te  vervcrfchenrfo  komt  Dommkut  en  maekt  hem  fijn 
fchrift  afhandigh:  en  daer  mede  en  weet  de  Duy  vel,  niet 
allcenlij  k  niet  wegens  die  fonden  liaer  af  te  eyffchcn,  als 
zijnde  fijn  memorik-en  quijt:gelijk  den  hond  die  met  het 
vlecfch  doorliep,  macr  niet  en  wift  hoe  hy 't  koké  foudc, 
tKbo  hy  't  brief  ken -niet  en  hadde :  Macr  dat  noch  meer 
was,  5,  Dêminieus  corrigeerde  alle  die  fonden  onder  fijne 
Broeders,die  hy  anderfihs  niet  en  foude  hebbc  geweten j 
en  dienvolgende  ook  niet  hebbé  onder  haer  konné  vcr- 
betercn.Maer  noch  flcchtcrquam  de  Diiyvel  daer  af^die 
üjn  Jiooft  fo  jammerlijk  ftiet  tegen  den  venfter,als  hy  fij- 
nen brief  wat  wilde  recken.  daer  hy  de  fonden ,  en  ydele 
woorden  in  opfchreef  van  die  gene  die  in  de  kerke  klap- 
ten. De  Hiftorie  is  te  Icfcn  in  der  Zielen-rrooftjgedrukc 
te  Antwerpen,  den  19.  April ,  met  approbatie  vari 
Max.  van  Ejnatten  Can.  enScholiaJler,pag.^6,  Col.z.  En  kiy  t 

aldus  :  tua^  een  bcpïigb  25^Tcöcp  /  rn  fanrft 
.HèifTf .  5Doc  flonb  öaec  een  3^iaften  /  Die  fagb  Den  ^up^ 
brl  in  een  bc nflec  fitten  /  en  fcb^eef  in  cenen  b?lef  olie  De 
licben  /  Die  in  De  hccche  hlaptcn.  ^oe  Dcn25?iffboI 
toajj/  foo  tDilöc  öpmet  fijn  tanDcn  Den  23?ieftoatnpf^ 
tcclifu.  ^e  fclje  ucDc  fijnen  b^icf  /  en  (liet  fijn  booft 

<D  3  tcgcii^ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkli[ke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


%oz  ROOMSCHEN 
teaen^    bcnfïcci  toacc  oUcc  i>e  ^lafttn  begon  telac* 
cm  m  23iftc&op  ïwflcafcc      öaec  oUec  /  öjagenbe 
ipaf  com    lacötc  i     fcplu:  ()f  ni  ^at  f^flÖ/g|^5? 

S^uBöïïfat.  ^at  Stfmtm  mcm^mpi^^i/ 

Dat  fipljcm  tegen  fouöc/  tont  tjpal  fcöa«f.  ppfcpör. 
lc&  r£Ö2ijf  aUc  oinjuttc  toooa^^    Oicödiföcn  möe 

A^jNpT.  Vele  mpchten  wel  wenrcixcn,dat  de  Uiiy- 
yel  altem^ts  fijneiiBrief  ccnsfchearae,en  lïjn  hooft  ftier. 
nïacrhy  i^altcOim,  hy  Tal  wal  b.eccr  tpeden,  foud  ic.c 
aenckea.  Hy  falder  üc  ver  twee  voor  een  mede  nemen, 
foo  behoeft  hyie  niet  uyr  ce  reckcn,  noch  perijkelceloo- 
pen  van  fijn  hooft  fop  jammeriijf  k  te  ilooten :  nochfop 
en  b^hpcfc  hy  gG«n  mceOier-gcld  te  geven  aen  den  Chi- 

^^ife  Puyyel  Titevellm  v/as  voorrichtiger,  die  ftak  al  hcp 
sene  4ac  hy  van  de  Prpeders  hoorde,dac  riict  wel  en  was, 
in  eeacn  fak/op  omvielen  hem  geen  broeken.  Waerom 
ooek  een  heyligc  Monnick  een  Gedichtje  of  verskens 
in  't  Latijn , ter  teren  v;iH  defen  Dny  vel  maeckte ,  aldus 
luydende  In  \  ypornoemcje  Boe^k ,  f^s  4f • 
£xamina  verbovHtn  Titevellus  colligit  horum. 

Titevellus  vergadert  het  onderfoeck  der  woorden 
vanhaertcfamen. 
Ik  geloof  dat  defe  P-4ter  daer  niet  meer  als  drie  maen- 
den  over  bcfigh  is  gc weeft,  pf  J^nders  wou  hy  't  noch  be- 
ter getpae(:kt  hebben  :  als  eertijds  een  Hpogh-aiiytich 
feyde ,  over  diergelijck  acrdigh  gedichtje ,  als  dit  is. 

Extra^en  uyt  het  vierde  Bo^ck  'van  St- T>o- 

minfcus. 

Ap.  mn  toa^S  ccn  ^^ocDccte^no. 

nie  Qf  fielt  om  DffiecUcn  u  UeUiacen  /  Oie  lyicumf 

plaoi) 


C 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


I  UTLE  N'SP  I  EG  E  L.  lo^ 

m}  jfio^  op  te  eten  /  fonDer  beclof  ban  fjjncn  ^metflÊn  /  fiet 
tjïeefcööatbanöendccftcnoljectiïeef.  <©p  cenenfehecen 
taQt^  j^P  ban  ben  ^upbel  gegrepen  /  t>ie^  f)^ 
fitootgeftöieeuttiraaecfete :  toaccopbe23?oeDrr^  tefa^ 
men  (iepén/  en  be  fiepItgeBaber  guambaecoochbi)/ 
<n  mebepenj^ebbenbe  metbefen  befeten^^oebcc/  be« 
jicafte  ben  boofen  <3eefl  /  bat  6^  in  bat  iïegaem  ban  fi)^ 
tien23?oeba:gebacentoa^  JBaecbe  ^atan anttooo?» 
De  /  bat  6p  in  öem  gebaren  tua^/  om  batbP'tfoo  bcr* 
ibient  ftabbe  /  bleefcft  eetenbe  /  bat  ben  ptchcn  toequam  / 
tegen^  be^  ©berfïen  mfettinge.  O^e  bcpïigc  JiïSan  ante 
tDoojbe :  g|ch  abfolbere  fjem  /  booj  be  niacöt  OobjS  bon 
fijnefonbe/  biegpbcgaenDeeft:  entch  gcbiebeuin  ben 
tiaem  be^igwcen  Jefu  Chrifti,  bat  gljpuptljcmupt^ 
öaect  en  öem  boo?taen  niet  meet  en  moïc;ieert.  <Ca  bat 
cefepbtöebbenbe/  foo  i$  bicn  ^;ocbec  tcrficnt  bcrlofl 
setoD^ben. 

ANNOT.  De  Diry vel  en  St.  Bom'micus  trecken  een 
lijn  5  ende  hy  wort  een  ftrengen  ilrafFer  van  die  gene,  die 
St,  Dominicus  ordre  overtreden.  Een  bewijs  hoe  Godlijk 
<Jat  de  felve  is ,  als  de  v/eicke  van  den  Duy vel  wort  voor- 
gcftaen  en  gemaintineert.  Hoe  foude  dan  die  ordre  niet 
Godlij ck 2.ijn  ?  Te  meer ,  alfo  St .  PamIus  oock  geprophc- 
teert  heeft,  dat  de  Paus  van  Romen  gebieden  foudc  van 
ipijfetconthouden,  i  Tim.^  3.  het  welcke  immers  voor 
^1  het  vleefch  is.  En  de  Duy  vel  y  vert  noch  meer,  om  <iit 
£cbod  te  onderhouden, als  St.  DaminUus ,  vermits  hy  den 
Broedcriijnefchuld  quijt  fcheldejdat  hy  vleefch  gegeten 
hadde  :  maer  de  Duy  velftrafte  hem;  noch  en  foude  dien 
Broeder  fo  niet  verlaten  hebben,haddc  S,  Domimcus  liem 
dat  niet  bevolen :  dien  hy  doe  gelioorfaem  mocfte  zijn , 
indien  fy  anders  goed  vriend  hadden  willen  blijven. 

Cap.4..pag.7i.  iBm  böt  nicttianbt  een  bolftomcn 
^?cöihec  Uieff n  hanfonbec  Mmiffe  ban  be  #>rïi:its 
fupcc :  foo  becniaeniJcbeDcpïigc  IBan  (Ijne  iB^mba$ 

05  4-  jjttro^f 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


41 


'ïoi.  R  O  O  M  S  C  n  B  N 

ncttoutocïöcft  /  öatfc  ^tHumWhixVtOixtiemmitni 
m  €cflamcnt  fouDen  lefcn  :  cnOc  feVom  ooch  Ijet 
CuangcUum  Dan  Matchaeus,  cnDc  Dc  Ö?ietifn  \3an  Pau- 
lus  tjp  f)fni  t)?agcnt)c/  ïa^  öcfl  enbirhtoaémDefelUe/ 
tat  ÖP  na  bp  in  fijne  mcttiojic  tjaööc  bcboiiöcii. 

A  N  N  O  T .  St.  Domtmcus  cn  St.  Franeifeus  waren  dan 
wel  metgefellen,  die  ccncn  weg  fouden  t'  famcn  loopen," 
om  dc  wereld  te  bekecren:  als  verhack  is  ir\'c  tveede  Boeck» 
uyt  Ca^.  I.  jVIacr  hier  in  cn  liepen  fy  dan  geeneneencn; 
wegh :  vermits  St.  Franeifeus  fijneBroederen  het  lefen  van 
de  H.SchriFcure  ganfch  cn  gaer  verboodr,niet  toelatende: 
datyemand  van  haer  een  Halm-boeck  mochtehebbeny 
hoe  leer  hy  daerom  bad.ja  hy  en  liet  haer  geenderley  ftu-i 
die  toe,  fpottc  met  lbodanigc,  ja  vervloecktcfc :  cn  wilde 
datfe  fouden  predikcn/oo  als  de  Geeft  haer  in  gaf :  als  ini 
fr  n  leven  van  ons  vcrhaelt  word.  So  dat  S.  Franeifeus  een 
veel  yverigerenbcterSalighmakerdcswcrckswas,  al? 
S.  Domtnieus,  beter  ovcr-een-komcnde  met  de  Roomfch 
Catholijcke  Kercke,die  de  hcyiige  Schrifture oock  ver-i 
biedt  te  lefen. 

Pag.  7^  IDilt  cenfchfc  ï^neflctccn  ^onimicacn 
b30?to  :  iiiaer  !)p  ïuouDc  cÉuHinuhcnöct.nieutoeCe* 
flanicnt  tc  iinjgni/  om  Dat  öp  rnccnöc/  öat  f)cm  Dal  noo^ 
Digi)  lua?  /  cin  tc  p?cbihcn.  €n  al^  bP  öic  asöacötcn 
habbc/  flrt  Dacc  ccn  jonacliiicïi  hit  ccn  j^icutö  €c|Ia* 
ment  onDct  fijii  lUetD  tc  honpc  ijaöDe/  ï)ct  tocUt  ïjp  hocbt. 

A  N  N  O  T.  Defe  Pricfter  was  te  voren  apparent  van 
dat  felfde  gevoelen  gewecft ,  als  S.  Francifius :  maer  wil- 
lende ccnDominicaen  worden,vcrandert  van  gevoelen, 
wik  voortaen  uyt  het  Nieuwe Teftamcnt fijne Predica* 
tien  formecren:daer  hy  tor  noch  wel  eenCatholijkePrie- 
ilcr  haddc  gewecfl: ,  maer  rot  noch  toe  geen  Teftament 
van  Chrijlus  en  hadde  gehad,of  gclefen.  Maer  fo  de  Geu- 
fen  dit  tot  haer  voordeel  wilden  trecken,  foo  antwoordé 
ick ,  Alhoewel  dc  Dominicanen  dc  H.  Schrifcure  lefen. 

datfe 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


UYLE  N- S  FI  EG  E X.^  i^y 
datfe  des  niet  te  min  Roomfch-Catholijck  leveh,cn  pre-; 
diké:  en  dat  deH. Schrifture  haer  van  dcRoomfche  Lee- 
re  niet  en  kan  aftrecken  :  vermits  fy  haer  ieere  cn  leveii 
fatfoeneren  na  de  Roomfche  infettingen  >  en  niet  na  de: 
Schrifture ,  die  immers  onder  de  Kercke  buygcn  moet.' 

Cap.  f .  pag.  73.  Domtnictis l)oo?enöcban  ccn bjouttf 
öat  baren  bjocöec  ban  Dc  §>aracenen  flcbangcntoa^/ 
p^efcntctcDe  tjem  fclöcn  Dcchocbt  te  too?Den  /  om  öicti 
geliangenbaecmeöetcbctïoflren  /  opöatöpgdyhChri- 
itus,  I.  Joaa  16  fijnleöfnboo?o«^Öc(ldtDecft/oocft 
fijn  Icbcn  (IcHen  foubc  boo;  fijnen  b^ocDcr. 

ANNOT.  Defe  woorden  van  S. /tf^4»en brengbt 
defe  Authcur  apparent  tot  geen  ander  eynde  voort ,  dan 
om  den  Lefer  daer  mede  in  te  druckcn,  dat  5.  Dominicus 
niet  minderen  dorfte  na  de  falighcyd  der  ziele,  dan  Chri- 
(ius  voor  ons  gedaen  heefr,door  lijn  lijden  en  fterven  aen 
't  Kruysicn  dat  hy  dien  volgende  Ufu  ChrilJo  daer  in  me- 
de al  gel  ij  ck  is.  Teyckentdiekaets. 

Cap.  6.  pag.  76.  ^rgljt  S.  Dominicus,  g[chbcftmne 
boo;  u  /  6  É^jiooi  /  bat  k\\  nopt  in  bit  lebcn  prt  ban  ben 
^eece  gebeben  tjebbe/  bat  ieh  niet  /  na  mijnen  cuenfel)/  cn 
bebbebcchtegen. 

ANNOI .  Wel  Lcfer,teyckcnt die  kacts  mede.  lek 
en  wil  niet  difputcren  ,  of  Chriflus  verhoort,  of  niet  ver- 
hoort is  van  lijnen  Vader,  alshyAJatt,  16  badr,  Vader 
Uet  difê  drinkbektr  van  voor  bygaen  indien  het  mogelijk  is: 
doch  niet gelijck  als  ik  wil ,  maer geltjck  als  ghy  wilt. Rn  dat  tOt 
driemaeltoe  :  Maer  fegh  alleen  het  gene  dser  llact  by 
/f4».  j  1 .42.  daer  Chrifttis  tot  fijnen  Vadcrfeydc:  Dochick 
wijl  dat  ghy  myalttjd  hoort.  Soo  moet  immers  volgen,loo 
S.  Dommtcus  altijd  in  lijn  leven  van  God  heeft  verkregen, 
dat  hy,na  wenfch,van  hem  heeft  gebcdcj  dat  hy  dan  den 
Sone  Gods  daer  in  al  wederom  gelijckformigh  is:En  dat 
fijnegebcdé  Godefooaengenaem,  enkrachtighzijnge- 
ytiCQ^ ,  als  dc  gebeden  van  lijnen  welbeminde  iSone  on(e 

(D  5  Sa- 


jQ^      DE  N  RO  O  M  S  C  H  EJ^ 

Saligmaker.  Dat  is  immers  wel  te  verftaen.  Ba  foo  fiet 

Pag.  eadem .  Staet  veel  van  St.  DominicHs  vertrou wê  ,  , 
fo  voor,  als  naer :  en  onder  anderen  defe  woorden :  ^9 

Ie icftniet acnpjnegctooonlöcRefiocöecticrcmbcpt/  of 
Seü  on^  gcbeDcn  tiic-Iaccn. 

A  N  N  O  T .  Soo  en  is't  dan  geen  Geuferije,  of  kette-  - 
riie,  te  bidden  met  vertrouwenjcn  vaft  en  feeker  tc  ftaen  r 
door  't  Geloovc,opGods  goedertierentheyt,en  genadige 
beloften.  Vermits  twijêelenftrijt  tegen  vertrouwen,ge- 
looven ,  of  verfcekert  z-ijn.  En  dien  volgende  twijftelen 
is  niet  Catholijck,  of  st.  Dominicasmocü  daer  in  een  ket- 
ter xijn.  Datwasgrouwelijck. 

Cap.  5>.  pag.Sx.  (0nt»ccbeeItoafecncnbaflen/Rafti)^ 
tt  S.  Dominicus  öichtöil^  fijn  maocr/  onnofd/cn  macgi 
öeUjch  Wccfcö.  Jöant  a«c  nachten  gecffelöe  f)P  fjciti  ffb 
toen  Diicmacï  mrt  een  pfccc  fictingö.  €erfl  boo?  öcm 
fdUcn.  Cen  ttoccöen  booz  DcfonömbecöcnccDiemoe 
toecelD  ïeefben.  €en  öccDen  /  Uoo?  De  stelen  Die  in  ©a=» 
ocbpccïijDcn.  ,    ,  , 

A  N  N  O  T.  5.  Bêminietu  was  dan  foo  heyligh ,  als  dc 
Baals-priefters,  iKeg.  i^.zóMc.  die  riepen  dtnnawBa^^ls 
aen  van  den  morgen  tot  den  middagh,  en  fneden  haer  met  mepn» 
én  priemen,  na  hate  wijfe»  tot  dat  fy  het  bloedt  over  haer  uytfior' 
teken,  versaS.  .  ^ 

Sulck  volk  weet  haer  fel  ven  te  fuy  verenjen  te  reynigc 
van  hare  fonde,  en  den  hemel  voor  haar  fel  ven  tc  verdie- 
nen ,  en  ook  voor  anderen^  ja  ook  andere  te  verloiTcn  en 
ialighte  maken ,  als  fy  al  doodt  zijn ,  en  van  de  duy  velen 
namaels  getormcnteert  worde  in't  helfche  vyer.  Daer  de 
arme  Geufen  haer  fel  ven  niet  konné  reynigen,noch  den 
Hemel  konnen  verdiené  voor  haer  fel  ven,  ick  late  ftaen 
4atfe  voor  andere  dat  daerenboven  foudé  konnen  doen ; 
of  die  konné  verlofiTcn ,  die  na  dit  levé  in  des  duy  veis  ge- 
weld lijn.  Maer  alle  hare  faligheyt  moeten  fy  yAnChrt(iu* 

vcr- 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


VTLEN'SPIEGEL.  107 

verwachten  jcn  moeten  fo  alles  van  een  ander  hebben>of 
fy  krijgen  niet :  foo  onreyn  5  en  fondigh  zijn  de  Gcufcn. 
Daer  en  is  onder  haer  niet  een  volmaeckt,  niet  een  on- 
jfchuldigjipaer  zijn  alle  fondaers  tot  een  toe.Rom.'^,  1 1. 1  ko». 
%.vers^.  en  zijn  alle  verhindert  te  komen  totdehecr- 
lijclcheyt  Gods  i  daer  ter  contrarye  by  dc  Catholijcke  fo 
veel  heylige,volmaeckte,en  onnofelejcn  reync  mannen 
zijn.  De  Gcufen  xnotX.(^tigQ]OQven-,dattergoenen  anderen 
naem  onder  den  hemelden  tnenfche gegeven  is,waer  in  fy  meugen 
falig  wordentdan  in  den  n»emJeJüi,A£i.^.iz.Sy  moeten  ha- 
de  hope  ftellen  op  die  Me/chi^s,  daer  E/aia*  Cap.  53.5.  é-f. 
van  Tpreeckt ;  Hy  is  om  enje  overtreditfgen  verroondettom  cnfe 
êngerechtighcden  is  hy  verbrij  feit  :  deftraffe  die  ons  den  vrede 
nenbrengt ,  w(u  of  hem »  cn  door  fijne  priemen  is  ons  genefinge  gO" 
worden.  Maer  dat  en  behoeven  de  Roomfch-Cacholijke 
niet  te  geloven ,  noch  hare  Pricfters,  Papen,  of  Munne- 
ken>  noch  pok  de  gcmcene  man.  Want  de  Papen, Mun- 
neken ,  en  diergelijcke  kaftijden  5  cn  geeflèlen  haer  fel- 
ven,  en  dat  maeckt  haer  foo  reyn  en  fuy  ver  van  alle  hare 
fonden ,  dat  daer  niet  aen  en  Oiitbrecckt ,  ja  noch  over- 
{c\\\et  voor  het  gcmeene  volk,diefe  daer  ook  al  mede  fa- 
ligh  makcn,en  verloflèn  :  foo  dat  fy  gcluckigh  zijnjdatfe 
genen  Chrijlus  van  noden  en  hebben,  om  datfe  haer  met 
haer  eygen  vet  bedroopen  kpnnen  :  en  noch  andere  van 
haer  fmeer  konncn  mcde-deelen ,  en  foo  vet  en  glad 
maken ,  datter  de  Diiy  vcl  geen  vat  aen  en  heeft. 

En  komt  d^er  een  Geus  te  fïerven,fo  moeten  fy  al  we- 
derom geloven,met  hare  Schriftuyre,  Ecclef  1 1«  5 .  Ms  de 
boom  na  het  zuyden,  of  na  het  morden  volty  dat  hy  daer  (al  leg- 
gen. En  fo  hy  recht vcerdighlijck  inde  handen  des  Duy- 
veis  vervalt ,  om  fijner  fonden  wille ,  en  in  dat  helfche 
vyer  gefmeten  wort ,  fo  moet  hy  al  weer  geloven ,  als 
Abraham  tegen  de  Rijken  man  feydc,  Lm  \  6,  datter fule- 
hen  kloove  is  bevefligt  tujfchen  die  in  de p:Jneztjn,en  dieinAbra^ 
\0msffhoot  zijn»  dat  den  eenen  tot  den  anderen  niet  over  komen 

en 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


108  D  ÉlSt  ÈOO  MSC  HEN 
en  kén.  Is  dat  dan  nietjammerlijck  geftelt  ?  Daer  dc  Cai 
tholijckehaer  volkje  uyt  des  Duy  veis  klauwen,  enuyc 
haer  helfch  vyer ,  met  wat  geeflèlen ,  vaften,  en  waken , 
komen  tc  verloflèn.  Hoe  bcdruckt  moet  de  Duy  vel  dan 
ftaen  kijken!  Macr  hy  hack  fijn  hert  wederom  een  ycy- 
nigh  op ,  en  lacht  wcêr  eens ,  als  hy  de  Munneken  haer 
fclven  foofiet  geeflèlen ,  en  af-roflchen :  hopende  oock 
noch  een  beurre  te  fullen  krijgen,  om  die  eens  wacker  te 
roflchen,  die  met  chri^Ms  geeffelen  niet  tc  vrede  en  zijn 
gewecft  :  entotovertuygingevan  haerongeloove,  de 
roeden  op  haren  ey^en  ruggc  wijfcn, 

Bellarminus  bc  Cacömael  tocctöml^cmrttebctbic* 
tien  /  met  ten^  mm  in  De  tocech  te  Uaflen  /  aï^  De  l^öo* 
timni  öie  Dat  maec  tltjeemar ïé  DeDcn  /  Luc.  1 8 .  3©am/ 
fepDe  öp;  'tis?  fehet  Dat  onfe  oececbtisöeit  obecbïoeDi- 
oer  moet  ?ijn/  taiUenU)pfaUgl)too?Drn  /  DanDct^^Bas 
ri^een/  en^lj?»fc-öcleerDe.  ^Clgflactm  Onfer  Lieve 
Vrouwen  Sateidagh ,  pag,  1 3 

Extracten  uyt  het  vijfde  Bff^ckvan 

St.  Domnicuf» 

C Ap.  i.pag.?;.  ^I^St. Dominicusnabp fijne DooH 
toa^/  fooWccIjtc  öpacnDen  ©?iooï/  cnijceftftcra 
trtic  fijne  fonDen  in  t  genecael  belctrc/  in't  aenI)oo?en  üan 
becle  ©jieflecé :  en  fe nDe  tot  öaec :  ^let  tot  op  Dcfc  upce 
ijcfft  mp  Debacml)actio&cpt(0oDt^onbeDo?DennaDet 
bletfcb  bctoaert  /  en  mijne  inaeuDöfiÖcfe^  cepnigöcpt 
tingcfcömtbcljouDen/  (ic.  .  „  ^.  ^  ,  ^ 
ANNOT.  5f,  D#i»i>»wii>  biecht  alle  fijne  londcn.  U 

heyligcjcn  onnofelc  man!0  kalf  Mofis!  Doch  hy  biecht- 
fc  in  't  generacl,  dat  is,  hy  biecht  alle  fijne  fonden,  maer 
by  noemt  daer  niet  ccn :  maer  verhaelc  fijn  fuy  verheyr^ 
cn  reynighcyt.Hy  hout  dan  macr  de  fleur  met  alle  heyli- 
<yQ  volmacckte  mannen,  om  aaderc  voor  tc  gaen,om  de 
^  biecht 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 
Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 
28  B  32 


t 

1 


VTL  EN-S  PI  EG  EL.  ic> 

biecht  niet  te  vcrfuymenjof  te  verachten:  Want  die  reyn 
isj  fonder  fonden ,  wat  fondcn  foudc  die  in  't  byfonder 
konnen  biechten  ?  Daerom  fprack  hy  in  't  gencrael ,  ick 
ben  een  groot  fondaerjgclijk  S.  FrMncifcus  oock  dcde,  en 
alle  heyUge  Monneken  en  Papen  in  de  Catholijcke 
Roomfchc  Kerckc.  En  dat  doenfe  uy t  nedrigheyr,hoe- 
welfe  aen  niet  een  eenige  fonde  fchuldig  en  2ijn,  Gelijk- 
fe  oock  in  haer  Tater  nefer  dagelijcks  lefcn ,  vergeeft  ons 
onfe  fchulden,  als  wy  vergeven  onfe  fchuldcnaren :  bid- 
dende uy  t  nederigheytj  maer  niet  uyt  nootfakelijkhcyt : 
En  of  dit  fchoon  hypocrifie,  en  leugen  fchijnt  te  iijn,  fo 
^  is 't  nochtans  een  heylige  hypocrifie,  en  eenen  heyligen 
L  leugen  5  en  een  heylige  befpottinge  Gods,  die  G ode  ioo 
aengenaem  is ,  als  eenige  geveynftheyt ,  leugen ,  of  be- 
fpottinge ter  wcrclt  zijn  kan.  En  zijn  alle  te  rekenen  > 
imer  pioé  fraudes,  .dat  is,  onder  dat  heyligh  bedrogh »  waer 
door  de  Leecken  tot  devotie  worden  verweckt,  ende  de 
Munneken  en  Papen  in  aenfien  komen, 
t .  En  op  defelvc  wijfe  heeft  hy  oock  het  laetfteOly (él 
ontfangen,dat  hy  al  nïede  niet  van  node  en  hadde:  maer 
hield  al  wederom  de  fleur  maer  daer  van.  En  fo  reyfde 
hy  ten  laetften  henen,  fag,  ^9.  Waer  na  noch  eenige  vi- 
fioenen,  en  droomcn  worden  verhaelt ,  waer  in  den  ee- 
nen of  den  anderen  Broeder,  dciQnSt^DominUushtth 
geficn  gekroont ,  of  ten  Hemel  op  varen ,  en  fo  voorts  y 
niet  weerdigh  te  verhalen. 

Uyt  dit  kort  verhacl  ,en  defc  Extraden  van  St.  D^mp- 
nicHs  leven  ,  kan  dan  de  Leefer  o vervloedigh  fien ,  hoe 
gantfch  gelijck  dathy  met  Chrijtusïs  geweeft,  indien 
maer  niet  meer.  En  tot  dien  eynde  fullen  wy  u  lieden 
in  't  korte  gaen  verhalen ,  geen  de  Biflchop  van  Flo- 
rence genaemt  Antenius ,  van  S,  DominUus  verhaelt  >  in 
,  Bifioriaipart.  ^.  Ttt,^^,  en  a^. 

Ten  eerften ,  Chrirtus  Jeius ,  ffpt  ÖP/I^  CCn  ölïfolupt 

^tix  I  W\  macDt/  cn  autbocitf  g t ;  mm  Sc.  Dominicui 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


^xo  DÈ  N  RO  O  M  SC  HE  N  . 
idccnOeetinpolTfl^e.  ^prjCÉftöcïc<DoMïjcftcseflcT>  i. 

tcnodjaDt.  apccncnnjöfaoDÏ)P^h"^*""'' 9"^^  V' 
loecdö  tüilïciiDc  uctnielcn  /  cn  ccn  cpnDc  inahcn  Uan  als 
le^  :  maec  öc  maqa  ManaïjaöljcmDatbpnocIjtuat 
ocDuU  nemen  taouDtV  cntotljacrfcuöcnS.  Domimcum 
gnS.Francircura,  oml]acrtcp?cDihcn.  (öntoc&trom  i 
alé  Ijn  Den  ^emelgcopfntfagö/  fnDeöc^joröec^üart 
bcuöc'  öe  ÖeÜaicn  m  öe  Hciiïtgljepö  /  fo  en  faob  ÖP  noeD^ 
tahó  neene  ban  fijne  ^dominicanen.  <Dofö  üan  Dfii 
^one  <J5oöö    bacc  op  ocfegljt  /  Datfe  onOecDenrocft 
toan  t)e  ionchUsoutue  Manafaten/  Diebaecoochtegen^ 
to3002t)ial)  toa^/  enöe  een  fehec  Magifter  ban  De  <ii>^Dic 
öec  jBinne-b?oeDfrj5  /  Die  eenatcot^ocehmcenecjycft 
ban  Dorriinico  gifc&?eeüen  Ijee  f t  /  fr  pr  /  Dat  nien  tocl  ^g^ 
nen  maab/  bat  ïjp  in  DatbOcfjfs.^Jificen/  <0oD  mfi)ti 
toefen  licftt  genen/  Qc\\)th  Paulusinfijneberruclunöé. 
3©ant  Dacc  fal  een  ocootc  geltjchlKPö  fïcD  openbaren 
niet  Chriftus,  «ptöencontpfijn^Ieben^/  enuptfijne 
toecehen.  ^ertjalben/  om  Dat  f)p  Den 
Dclnehfojmigl)  toa^  /  Daeroni  ip  ïjp  ooeft  feec  bcqaem^ 
Inch  Dominicusgeöeeten.^cl^eevefcgljt/  lek  ben  dat 
licht  des  werelds  :  cnöebe  toehefinalltban  Dommi- 
cus,  (0mi5ljtljetïicl)tDe^tocreIÖé  Alle  de  Proprieten 
cevé den  Hcere  getuygenifle ,  Ador.  lo.  ^00 fegt  COtt 

ZachariasCap.  1 1  JnDepecfoon(6oD^banOominicus, 

cn  fiine  oiDje/lck  hebbe  my  genomen  twee  ftocken,aen 
cenéhebbe  ickgenoemt,Lieflijckheyd;  en  den  andere 
hebbe  ick  genoemtjt'Samcnbinders.      iluftljcmjc  pO 

ié  Dc  (Bihie  Der  dominicanen  :  Dct'^amenbmDersjDc 
<i)2öje  Df r  f  rancifcanen  /  om  Datfe  fjaet  met  een  ftoo?De 
cm'io2Den  <2Bfc  Dominicus  gebo2m toajS  /foo fagö  men 
h£  fduiDctii^'  Uan/Dominicus  cn  Francifcus  te  ©enctieil 
in  S .  Marcus  l^ictchealtjangen.  Ifeteenebeelötoa^ 
op  öe  maniere  ban  een  Migieu^/  ^n'töabutban  ecii 
éominicoen/met  een  kïpe  in  De  Danö :  &ct  anOere  Dabbe 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


VTLEN'S  TI  EGEL.  iii 
de  öfïÖCftcn^fTe  ban  Den  %of!ri  Paulus,  footnmBetn 
3c)x)oon    tefcf)iIDeten :  booümUKlchbcelbgefc{)?(t)cii 

flonb  /  ^gioi  Paula  :  Dat  /  de  hey lige  Paulus :  enbe  Otl^ 
er  fijne  tJOeten  fionö  /  fer  iftum  Uur  ad  Chrijlum  :  öat  1^  / 
door  defen  gaec  men  toe  Cbriflum.  <^bcc  b^tanDece 
beeïö  flonb  /  ^gios  Dommees.  <Jnbe  Onbf  C  flonö  /  facUiHs 
itur  per  iftum  :  Dat  1^  /  door  defen  gact  men  noch  lichter» 

6nDe  op  Dat  gj^puoDec  Ditfcl)?ifc  nietenDettDonbett/ 
FootDeetDat  De  leece  @auli/  QeIt)hoocNban  alle  De  an^ 
Oece  ^pofielen  /  on^  maec  m  't  gelootie  onDectoee^: 
maeir  De  leete  ban  DominicusonDectotjllon^teonDeca 
t)OHt)cn  Den  raeD/  Die  on^tDO^Dtgegeben :  enDaecom 
daet  men  Doo;  gcm  lichter  tot  Cbriitum ,  afi^  DoojDe  Ice^ 

CePauH. 

Ten  anderen ,  ^e ifeere toi'f tt  op  De  bloote  aecDe ge* 
o?en  :  maer  op  Dat  op  DeafcDentetal  tefeccenfou* 
De  berltouDen  /  foo  toiecDt  bp  ban  De  .l^aget  fijne  JlHoe^ 
Deb  in  een  BcibDc  gcfrpt.  Il^aec  Dominicus ,  nocl)  maec 
ren  hrepn  fiinDchen  sjjnDe  /  en  geficït  onDer  D'opficöte 
ban  fijne il)tnne  / upt  fijn  bcDDf hen  opgcflaen  /  al^  of 
()P  alreeDe  eene  affteer  ban  De  gemaehdpcblKPt  De^ 
bicefeg^  DabDe  grhregcn  /  Dichtotl^  op  De  Ulooce  aeeDc 
(eggenDebebanOen. 

Ten  derden,  alj?  Deü^eeregebojcn  ïonf}  foobecfcöeeii 
een  gUnfleccnbe  fitttcf  D;e  De  m\j(t  totftcm  biacftte: 
tc  hennen  gcebenDc  /  Dat  De  Mc  ttjf  relt  Doo?  öem  fouDe 
bccïicbtbJo^Den  («5naf^  Dominicus  geboren  toa^/  foa 
fagöfmie  geefierijefte  moeDer  in  fijnen  Doop/  eenflecce 
op  fijn  boojbooft  (laen/  eene  nieutoc  Htm  Dectoeccïc 
bcrtoonenbe. 

Ten  vierden,  al^  De  i^eere  ttoaïef  jacenoubtoa^/ 
tof  eet  öp  ban  fijne  (f^iitiev$  m  Den  Cempel  gebiacöt  /  en* 
De  Weef  alleen  baet  in :  Höaec  Dominicus  ai^  öp  ban  fif* 
ne  ©^enöen  /  in  fijne  hintfcöe  jaren  /  in  ben  (Cempel 
biierDr  geb;aebt  /  om  in  fijn  <0obl^ch  ampt  onbertoe feit 
te  bKijben  /  iê  baer  m  gelaten.  Tco 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


til      I>ET7  ROO  MSCHË'N 

Ten  vijfden,  ^acc  natotfijncmanneïïjchcjawnm 
bmöt  mtn  tjan  Dc  J^cercnictmüccb£fcïjjeUen/  öatati^ 

cSct  mcnfcll ;  in togpöfpö  ni  gcnaöe  bp  (Dopt  mbe 
Dciticnfdjcn;  enDatmaccnaDcnfcDiin :  4^»^  Pf^u- 
nicurcn      niet  alleen  op  na  Den  licDamc  Ucar Ijtelöcfi/ 

•tiattoothtiabit  vtl<-  _  .     .  , 

Tenfeften.  itissbctfctcinbcgojbaenüanjoannes 

neboout  foubf  toojDcn/  fao  baelöf  Dcl?cpliac<e«rtlop 
h  m  ware  in  bc  ocbacntt  üan  ccn  bupbc  /  om  bc  aolbept  1 1^. 
Knatie  upt  ttbjwl«n  :  cn  bate  op  i|.hp  na  bc  toot»  5 

«tien  f)cnoct#-noot  maf  /  m  Jip  ütcle  atmc  mmfdjcn  I' 
ffi  bicSwmanbmttrooflc;  foolwftftP/  ""«'"IJU» 

SnW«liotffIJ£"«f*«n  ••  mbc  met  Oen  ^epUStn  <6«|l 

mSb  ben  trgtl  Uanbcn 23.ITct)op  Didacuj acngen* 
men  /  ató  fijnen  ttowben  boop  /  in  eene  8te(lrtt)tftc  tDct» 
jujne  bette  !wn  aUeöeimaccft/  entoetelt|cljtbuiocu/ 

"f"Tent"?llfilï:©eecett!,eeftnaf.i 
fciptlen/  notij  meet  teroabeit/  ?^ 
lulbgbtf  liaet  uptfenbcnbc  ttiJec  cnttote  /  omtcü  t» 
honbign  bat  «oriinchtijthe  <0(*^:  JBaec  Dommicus, 
upt  ttwnigeüancenieligieu^Itöen/  tmigctot bent gt- 
nomm  htblJtnbe  /    uptgebjepot  tot  een  «toote  menig. 
?eTSc  hp  geftbttht  babD?om  bttCuanoelium  te  pjeto. 
bml  enombtlttanthentegenefen.         k^u— .«,r.< 
Ten  achtftcn.  ®e  l?efte  beeft  be  atnwebe tioo?  m  1 
bfriiojen/  en  owh  tooi  fijne  «poflelcn  :  bocbbPÜ'ii^öei 
tm  S  /  ö"  et  bP  /  't  Been  bem  tian  be  gdoobige  toietO  I 
ómceöen'  n  bcuiacibe/  btej uda»  bjoegb :  JiI3a«  , 
Ss  toaltrn  toatc  iicf-ftebbtt öan  atmocbf  /  öttm*  < 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


lirLEN'SPIEG  E  i:  II| 
Ten  negenften.  ^eete  /  aï^  |Hnc  ^ifdpefm  Jona 
QccDen  /  foo  lepde  bpfe  't  ^efaepDe  /  [dattfe  fioretM 
op^en  pluchten/  en  meti^ace  ganDen  amfluchm  to^ 
l)en  /  om  te  etm ;  enDe  al^  get  itiiDdagg  toa^  /  cn  ()p  t)ecd 
tnocpt  toa0  tian  De  ccpfe/foo  fonDt  öp  fjar  t  naZichar,oin 
fPDfetel^oopcn;  cn  öaeci)ebbenfe/  mifTcg^enDoo^alte 
Qtootcnljonget/  fomtDO^/  fonDetltategandentetoafo 
fcgen /  gespen.  ®an  De  i)oeDaniQt)epD  Dec  fpijfetoojli 
genoeg]^  gelooft  /  Datfe  geen  bleefcb  en  iiebben  gegeten  ^ 
ftan  alleen  t)tt  ^aefefj-lam/  om  DeH^ctteonDerjdoU' 
t^en-  Hdaer  Den  ^atciacefi  Domi  nicus  geeft  fomttjD^ 
Den  gebeelen  Bafien  Doo|  /  boetoel  nietfonDec  fPDfe/ 
noc&tan^  met  D^oogö  D^ooD  en  toatec/  Doo^gcbiacbt. 
^Ileenltjh  geeft  gp  Die  öacDigticpD  in  Den  fijnen  toot  ge^ 
mattggt/  gaertoelatenDetoijn/  enmelch-fpöfe. 

Tenthienden.  lEtffcfiienfalpemanDfeggen/Datgp 
in  geflaltentffe  ban  gem  onDecfegepDen  1^/  om  DatDc  n 
i^eece  tot  fqne  ^ifctpelen  fepDe  /  (0p  en  fult  geene  fegoe* 
tien  aen  uUie  boeten  gebben :  Daec  noebtan^  Dominicus, 
metDen(1|nen/  gefcboeptgaen.  jUDaec  men  moet  toe* 
ten/  Dat  Dit  gcboD  maec  booi  eenen  geringen  ttjD  en 
buerDe  /  en  Dat  bp  In't  iaetfle  ^bonDmael  Daec  obec 
l^eft  geDtfpenfeett.  Jl^aiit  men  beeft  Den  l^eereoodft 
gefegoept  ge^en/om  Dat  Joannes  De  ^oopec  fcpt/ Wieas 
fchoen-riemen  ik  niet  wccrdig  ben  hem  te  ontbinden. 

<3nDe  tn  De  ganDeünge  DecKpoflelent^tot  Petmmge^i 
(êptbanDen^Hugel/Neenit  uwe  hoofeu :  'tenboareDac 
menfeggenbiilDe/  Dat  gp  toei  goofen  /  maer  geen  fcbQD> 
nen/ aen  en  {laDDe:  Dat  geen  manier  en  t^.  CnDeMar* 
cus'fi|nen  beffen  nabolgec/  geeft  fijne  fcbccnen/  al^fp 
geb^ben  toaren  /  te  maben  gebiacgt.  €n  foo  beeft  De 
i^eere  met  fijne  ^ifciiielen/  fomtnD^metfcgoenen/  en 
fbmtijD^fonDer  geloanDelt.  ^Ifoo  geeft  Oomimcus  oocft 
toef  in  De  i^teDenmetfcgoenengetDanbelt/  moer  bu|i* 
feu  pp  Om  koegg  Dii6koa^  fonbei;  feDoenen. 

^  Jeu 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


?1 


lii      D'EN  ROO  MSC 

Ten  elfften.  be  i^f  crc  gebo?cn  toa^/foo  ïjCÉft  6ttri 
»iemanDt  in  docchcn  getuonDen/  aï^  fifne  JIBoebetOe 
mmhi  Mar  ia :  en  al^  öp  «u  botoafTen  toa^  /  foo  ficcft 
hm  liBoclttC  fijnen  rochfonöec  naet  fjem  gemaccht/ 
tnfnnc  anbcce  hktbttm/  DoojDefeunff  t>an  tjaceïjan* 
ben :  bocö  ban  toat  couïcur  öatfe  fouöcn  mogen  sijn  ge« 
tocefl/  enbmtraen  niet/  om  öatDc  baïfcbe  l^iopöeten 
Hu;  liennenöe  /  en  fjaec  Daec  onder  beöecfeenöe  /  niet  min* 
en  fouöen  too^öen  öehent  tejijn  gcöpenöc  tooïben 
^^alletfaligöfle  B^aegbt  Maria  öeeftaen  Domipicu*. 
üctoont/  toatiaeeDtïjpfoubeD?agen/  te  toeeten  eenen 
firooten  mh/  cnDe  ein  pp  met  moutoen/  bepDebait 

iDlt. 

t  Ten  twael^ftcn,5^eï^eete  enbe  Dominicusmaegbeii 
^ijnbc  /  na  jie ïen  en  na  ïicftaem  5  en  geitjcïi  öe  i|eere  feet 
wDcriflö  toa^  /  al^  iw  ^miftm^  ffDÖt :  ^00  toa^  oocft 
Pominicus  feec  neöetigt)  /  en  een  cepne  maegbO. 

Ten  dertienden.  <6elijft  al^  Chriftus  geen  epgen  beo* 
i)etnt)ai)öe:  foo öaööeoochDominicus niet/  ennaDae 
()P  een  ciWet e  ban  tcancn  Daööe  gefcbjept  /  lepöe  i)p  bein 
feiben  nautoflöcl^^  aetDeneöec. 

Ten  veertienden.  5^e^  J^eecen  gebebti^aïttjötber^ 
hoost  I  aï^  Ï)P  toiïöe :  toaecom  bp  tot  fijnen  ©abet  fcpDe : 

Ik  wifte  wel,  dat  ghy  my  altijdc  verhoort. 30ant  al l^*t/ 

iïatbP  <tibcti  J^fbiböenbe/  öat  Debiincfi-beeefeecban 
hem  mocbtc  booj  bp  gaen  /  niet  en  \i  becbeo?t  /  öat  toa^ 
SntïatbpDat  bccfocbtnageboeïigbfPti  bocbnaceöen 
cntoilDe  bPfrff^ntrt*»«^boo?t5Ön.  IBaec  Dominicus 
heeft  eenen  celigieu^/  fijnen  familiacen  öjienot/  tïooi 
öeé  ï^eren  faebeï  ingegeeben  /  :tat  bP  nopt  pet  ban  ben 
i^eece  begecct  beeft/  bat  bP  na  fimn  toenfcb  niet  en  fteefc 
ontfangen. 

Ten  vijftienden,  ©e  ©eete beeft boo?  fijn  epgen  e^em* 
Pd  fommigegebiacbt  tot  eengemengijtleebenbanme* 
Sitecm/  enpjactiffcenin'tpieiNc&Wi  Piwl^oebecm 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


Uftt  N'S  "PIEGE  L.  tts 
^  .agdalena  tot  contemplatie  (toatit  Maria  ffonöt  aen  öc 
jïiocten  ör^  ï$mcn  /  m  f]Oo?De  fijn  tooojb  /  Luc.io,)  niacc 
.iIMartha  mft  anöere  tjjoutocn/  totDcp^actijcRc :  ^oa 
oocft  öc  ©atriarcö  Dominicus ,  af^  De  ttoeeDc  Noë ,  tUe 
tt  3Crche  fijner  l^eüm  ^an  Bet  Dout  en  pecftberïiefDc 
te  famcn  gcUoegt  /  en  opgeboutot  Mt  totüiie  hamert : 
.  (ItlIenDc  in  De  eetfle  öe  23aoebec^  /  Die  met  &em  op  De 
j  ïgemdffbe  Dinoen  fouben  meDitecen  /  en  p?cbihen  bic 
tjingen  bic  be  faltgöepbt  aengacn  :  inbettoeebeftamec 
Ijppcft  ncmenbe  bf  opgef[otme.K^nen  ;  toegenbebic 
.  ban  be  geme njtfie  foo?te  be^  Teben^  tot  be  p^actgcfe  /  bie 
gpnof mt  foubcn  too?ben  /  25^oeber^  en  g>uflcr^  bet 
nitentie/  ofbcéfirrjb^Chriftiopaecbcn. 
1    Tenfeftienden,  ^^eyi.^ifcipelenChriftiöaeceen^ 
•  ftebbenbe  ge-etgectaenbeïeete  Jefu  Chrifti,  bie  fp  niet 
en  ijccflonbcn  /  jijn  Uan  Bern  getof  ht  n^  cn  Chriftus  fepbc 

tOtbiebpBcmWeöen/  Wilt  ghyoock  niet  henen  gaen? 

t^en  todclien  een  ban  Baet  anttooo^eboo)  altemael  / 

Heeretot  wien  fouden  wy  gaen?|BaecSt-  Dominicus, 

al^  BP  (enige  ^ifcipclcn  bp  Bem  Babbe/  bie  op  eincu 
bagB  ban  Bern  fcBepben/  alleen  b?ic  baec  ban  bp  B^m 
bïijbenbe/  foofepbeBp  tot  Baec/  J©iltö6poocftmctBe« 
tien  gaen  ^  ^en  bielcften  een  ban  Baec  antbiooabe  /  ^sit 
?pbecte/  ©abcc  /battopBttBooftfoubenbertaten/en 
be  boeten  bolgen.  ^aet  nae/  (Del^cboochbe^ifcipe:' 
Icn  Chrifli ,  bie  ban  B(ni  biacen  gebichen  /  biebecom  tot 
fiem  50"  getoet  :  foojijncocUbeWcipeienbanDo'- 
'  minicus,  toebecomtotBemgefteect/  boojfijngebebt. 
Ten  feventienden,  éelJeercBfeftbceïcbefpottinge/ 
l)ecoobinge/  en  betbolginge  tot  bet  boob  tot/  hloech^ 
wocDigBlijchuptgeflaen  :  occh  bie  Bem  in  fijne  tooojbeti 
focBten  te  bangen  /  of  te  fleenigen  /  of  ban  boben  ncbec 
te  bjerpen.  iSoo  Beeft  Dominicus  op  geene  bcrfmaet:» 
fieben/  bef^ttingen/  nocB  tegenfp?cbingen  /  pet  geacBt : 
foQDaitKmf^mmigel^af  opbentugBBuM^y  onimee 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


%j6  ROOMSCHEï^ 
IjemtdaccDcn  ;  m  anöcrel)€bï)en  Dcm  tnct  fitjcfe/ 
nnöcrebupligöcptmcfc/ fletoo?pcn. 

Tenachtiencien.  ^ei^CfCCÖCCfton^UcföCnaOt/ 

heeft  on^  Doo?fijn  Wcf Dt  öetoaflcöen  ban  onfcfbnöcn 
niaccDominicus,  mftlcöigl)  jijnDcbanDeöolmaccftte 
iicfbe  /  bsfitht  <aoöt  öcn  flcbeden  nacöt  inmeöitatic/ 
ftem  tot  öen  gebeDe  bcgeoenDe.  i^p  nam  alle  Dagen  cene 
tjie-bubbelöe  blfciplinc  /  met  fijne  epgene  öanö  /  niet  met 
een  hoo?be  /  macr  met  pfece  feetingt)^/  cn  Dat  tot  om 
WofDetoe:  een  boo^  fijne  fonDen/  DieDeminfietoaten: 
De  anDecc  boo?  Die  in  't©agebpet  toacen :  cn  De  öecDe 
t)m  Die  gene  Die  nocö  in  Dc  toeceïDt  5ijn. 

Ten  negentienden .  3^eï|e«eal^Öpna3lCCUfalmt 

tepéDe ;  cn  De  g>taDt  fagl)  /  fco  toe  cnDc  öp  obcc  fjaec  /  m 
ftceftbcdebecbo^gcn Dingen boo?fffif)t/  toatupmomffe 
tócfouDenfKbbcn :  toaerom  tot  fijnen  lof  gcfcpttoiccDty 

Daer  is  een  grootPropheet  onder  ons  opgeftaé.  Domi- 

nicus ,  al^  bp  Dc  (leDf  n  gcnaechtc/  cn  fagb  /  foo  fc&^c^c 
imbittccInchinfijngcmoeD/  obccftarcfonDcn;  cnDct)p 
heeft  bcelcbccbo;gene/  cntocftomcnDc Dingen;  alleen 
toacc  ©iophect/  gcopenbacct :  gelöchal^DcDooDban 
Ijcn  iftoning  ban  ^ccagon/  DkinDcnhcijgöfouDcomf 
feomcn/  De  bcïtcccingc  ban  Den  Hettcc/  Dic&puptDcn 
loanDDcDcbcbjarcn/  tic  ^oobcrreAntonmus. 

ANNOT.  Waeruyt,  CatholijckeLcfer,  ghylien 
Jcond,  dat  chrifus  meelt  over  al  tc  kort  fchier,cn  dat  D»- 
^inicus  hem  dc  loef  heeft  afgeficn,  en  boven  is:  en  dat  te 
ocloovcn ,  is  recht  Roomfch-Catholijck.  Want  dele 
Aertfch-BiiTchop  van  Florence  Antonim .  of  Antoninus  • 
om  dat  hy  kleyn  van  perfoon  was,  als  F.  Vinctnt,  Mainard. 
CeminiMinf.  in  fijn  leven  fchrijft ,  was  immers  een  hcylig 
jnan ,  geftelt  onder  de  Heyligen ,  die  van  de  Roomfche 
Kcrcke  worden  aengeroepen,  en  die  foo  in  gelecrtheyt , 
.wondere  werken,en  prophetien,  &c.  heeft  uy  tgeftcken, 
dat  hv  fijn  hooft  DominitHs  niet  en  hoeft  te  wijeken.  Mee 


UTLE  N-S  TIEÜEU  tjf 

^„1  dan gelooven,moet  recht  Catholijck fijnten  die  dit 
f  il  tcgenfpreken,  moet  een  rechten  Geufen  Ketter  zijn. 
En  om  dit  noch  verder  te  fien,dat  den  armcnChriJim  al 
-/erre  te  kort  fchiet ,  foo  gy  hem  met  Dminieus  wilt  gaca 
fcergelijcken ,  foo  hoort  vorders ,  wat  wy  u  hier  by  noch 
Jfullen  verhalen,en  van  woord  tot  woord  uytfchry  ven  uyt 
■llhet volgende iSy.vandenfelfdcnS.  Antonius. 

13  1.  Dominicus  Ijeeft  We  pecfoonm  binnen  ïïometi 
liban  DenbooOenopgetoccfot :  bettocichcdenJ^au^SDn^ 
iSStie  behent  flcmacfïtt  /  footoilbeöp  bat  aïlefm^  cuclitbacc 
SImaedtcn  :  macc  Dominicus  jjceft  bat  uptnfDecioDfpöt 
^  tamfcöuptnfetöctoilt.  Ccntimmccman/  bicbanbe 
Jbiocbctó  aebupit  toa^/  enoptDelcftenbemuerocbals 
Jen  toa^  €n  Neapoleus  be  j^eef ban  be  Carbinaei  de 
Tno  va  Tofla ,  hit  ban  't  paert  oebaiïen  /  en  feec  gctiuetff- 
toa^.  gicft  gdoobe  toel  /  bat  bc  ^mt  nocf)  mcec  boobc n 
opgetoecftt  öfeft/  boaerom  Matth.  i  i.  ïn't  getal  ban 
^lieien  gefeobt  tuo^b/  De  dooden  Tullen  öpftaen  j  nament» 
I^ft/  boojmp :  baecf^etnocbtan^baecbooigebouben 
If^  tooab/  bat  Bp  boe  noch  maec  bat  boc&tec&enbanben 
<^t)erfien  bet  ^pnagoge  ban  ben  booben  babbe  opge* 
toecht/  na  be  <J5uanoelien  feflö^n-  ^oo  ooch  S .  Domini- 
cus iDo^bt  bebonben  nocb  anbece  booben  meec  opge« 
toeclht  te  bobben  /  boetoeife  niet  behcnt  en  5ijn.  IDant 
toat  VDil  ich  be  40. biembclingen betbalen/  bieinben* 
tuecebpiC^Iofe/  metfcbipenaltegconbegingetr/  en 
langen  ttjbt  onDer  bettoatectoarengetoecfi/  enboo^'t 
Oebebt  ban  S.  Dominicui»  upt  bet  biatec  stjn  onthomenl 
't  €vi  5P  battopmeenen/  batfem'tlebenbecfleltjtjn/ 
foo  moefien  isptetcontcanefeggen/  batrealj^bifrcbnt 
In  't  toatec  babben  Qclceft. 

a.  ^e  meece  beeft  tb)eemael  be  bongerise  a^ftHif^ 
taiet  bioobt/  bet  tDdchebpbecmenigbbulbigbbe/  enbe 
Seeft  bet  toatecintunnberanbert :  ïfeaec  Dominicus 
geeft  tUieemo^  iien  S3|oeberen  ban  4^obt  b^oobt  bec« 

©  3  fröaft 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


iiB  höo  msc  ben 

fchaft/tfl5om«i/  cntc25oiiome/  6rttoelclieöe€tig<5 
Icn  D?acï)ten  tian  Bet  J^emeïfcöc  b?ooM  :  enöaecom 
toa^fietfecrgoetbanfinaecft.  €enï«Diglwtmac{ttet|p  r 
bol  totjn :  cn  opcenenanDerentrjti&effttjpftlacrtoacec 
in  foetcn  toijn  DecanDect. 

g.  Chriftus  ïjccft  Pctrib?outocnmoebccbolïiomcnti»l 
irjcft  ban  Dc  fioo^tfc  öciwffn/  cnanDercmecc/  Die  met  i 
Qualen  toaren  bebanaen-  Dominicus  fjccft  een  b^oitoe/ ' 
tic  De  biccbenöaeööfcöc  ftoo?tfcöaMie/  oeöcfïöaecbait 
tM!b?Dtit.  < 

4..  5^e  «i^upbcïcnbecccnuptbriemenfcöcn/  cocpeitJ 
öeenfegocnöe/  <0öp5tjtöe^onc<6oö^  :  Dominicus  1 
geeft  een  grootc  menigbtf  /  öic  ban  öen  ^upbel  befeten  * 
loacen/  natiele  en  licbaembcttofl. 

5.  Chriftus  onfiecffclijcït  gctDOïöen  5ön5e/  ttoee«»^ 
tnael  tot  fijne  ^ifcipelen  gcftomen  /  aïó  De  Deuren  geffos 
ten toacen.  .fBacc  Dominicus  nocö flerffelrjcft 5iJnDe/ 
Dat  meet  te  bectoonDf een  i#  /  quam  De^  nacftt^  in  De 
ïleccfte/  Die  gefloten  toa^/  epDatöpDe23?oeDec^niet 
kn  acftec  en  fouDe  maeelien. 

6.  ^^e1^^eae/  naDatöpuptDefebjerelDtoa^obecge^ 
Caen/  ïjceft  eenc  ontelbare  mcnigbtc  ban  menfcften  op 
ï)cntoegöDectoacrbepDgeb?acf)t.  Dominicus,  ijoctoel 
fipDupfcnDm  ban  IlietteréDeeft  beheert  ban  öaccDtoaa 
lingen/  foo  Ijceft  ï)P  nocbtan^/  na  fijnen  uptganch/  nocft 
beelitieer  beheert. 

O  wonderbare  hope,die  ghy  gegeven  hebt,  (finflt  De 
Sletehe  ban  Dominicus)in  de  ure  des  doods,den  gene  > 
die  tot  u  fchreijen  j  dewijle  ghy  den  Broederen  belooft 
hebt ,  dat  ghy  hen  wonderiijck  >  na  uwen  dood ,  foudc 

7.  (6nDe  op  Dat  top  ten  cpnDe  moge  ftomen  /  Dei^ee* 

tefegt/My  is  gegevé  alle  macht  inHemel,en  op  Aerde. 

^cfc  macöt  niet  toepnigoochaen  Dominicus  meDes 
üeDeelt/  ober  Dingen  in  ben  i^emel/  opDeclïerDe/  eti 

onDec 


trr  L  Ei^^sp  lEG  el: 

(0nbcr  bet  ^ttbt.  Want  öp  öaöbe  ^öngeïen  nt  (ijnm 
icnfl :  ia  Oe  ^Jngrifn  tiuamcn  felfié  in  tnenfcöfïgcte 

^  top  ban  De  élementen  toiUen  fi^chen  /  get  bpie 
eeft  fijne  hcacïit  tiecgeten  /  toanncec  fijne  öoecfecn  /  baic 
fijne  leece  m  befc&^cetwn  (ionö/  tot  b^jemaelarfjtfceert 
In  't  öpec  gefmeten  /  ongefcfjent  baec  upt  5ön  gehomen. 
5^acc-en-tegen  5t)n  öeboechenlöccfUetrer^/  fijnecpor* 
ttje  /  \jan  flonben  aen  Derb^anDt. 

ÖP  een  ftcup^  floegö  /  foo  toa^  ben  regen  &cm  ge« 
(joo^faem  /  en  quam  in  oberbloeb  upt  be  Iucf)t  nebec* 
tialen/  baec  noc[)tané  Ijem  nieteenenb^oppelencaecH* 
te/  boefcDell)pbuptenopbenU)eg!)tDa^/  enallegetlanik 
hooi  benflagb-regen  onber  tdatectt?ierbgefiert. 

J^et  toatet  Uan  be  cibiere/  baec  (i)ne  borchen  fn  gei^ 
ballen  knaren/  al^!)popeenentgbbaetboo2gincl^/  eti 
befdbe  niet  donnen  nat  mahen  :  maec  naeenige 
Dagen  stjnfe  ban  be  Mffcht^^  /  biefe  in  't  biflcben  upe 
t)et  toarec  gabbenuptgetcochen  /  ongefcbenten^b^ooge 
tjeberom  geb^ac!)t  /  al^  offe  in  een  boogje  f)abDen  op« 
gefloten  getDeefi* 

^e  ^ecbe  oocft  /  in  toelche  be  mrtaüen  I  ii  ntebe 
Ui  geb^ecfie  niet  gebleben/  oniljemgeIbtcbecfciKifen. 
iBant  al^  bp  obeceenfehecetibtecetoa^gefet/  enbebe 
3Deecmanban  Dominicu3  b?acbt  epfcj^te/  en  gpfepbe 
batbpecmtoa^/  engcrngelbenfiabbe/  enbebeBeer« 
man  ^tm  onfatfoenigft  bp  Den  hap  batte  /  toillenbe  geKi 
!)ebben/  ^  fagb  Dominicus  na  De  ^etbe/na  bat  bP  g^^ 
brDen  babbe  /  cn  fagb  baec  foo  beel  geib  leggen  /  al^ 
ban  nooDcn  babbe :  Bet  toelefi  bP  ben  Beecman  gaf  /  en 
folbeecbefoo  l^emfelben. 

Mm  nocö  bat  meet  \i  /  al^  een  feRec  HïercR  /  be  ga* 
ben  ban  ontboubinge  niet  bebbenbe/  be  banben  ban  Do- 
mioicus  f)aObe  gefuifcbt/  foo  al^  bP  ban  be  H^iffe  guam/ 

©4-  f<» 


X20      DEl^t  ROüMSCH  ÊN 
fbo    toan  fijnen  (beten  geur  fooöaniflc  ccne  öoo?b^ 
Mnocficacjjtmrijn  gemoed  toecfpjepö/  Dat  öPDemfeU 
DcnDaetnafceclicötjjeeftïionnenontöouDen. 

<enöc  toat  fal  icli  Dan  öe  öelfcöe  ^^upV^elenfesgen  * 
^o^toaet  op  fiintoencfien  alleen  fcl)|tcfttenbe^iipDe« 
len/nocbte  en  toecmocöten  fijn  beöel  niet  toepgecen. 
Iselcft  Uibellen  han/  toanneecfjpDen^upDei/  Die  in  De 
mDaenteDancenen23^DecDec(cÖ«n«ntoa^/  Doo?'t 
flCheeleconUcntmetbeniomleiJDe/  tetoccten/  Doo?Deii 
5^02milec  /  VimcUm/  §»peel-l)iip^/  ^p^ecft-ftamec/  en 
tm  laetfien  oocft  Doo^'cCaptttel/  D?agenDef)em  Dan 
ceDec  plaetfe/  toat  6p  Dacc  onDecDe23?oeDer^aIb3in=> 
«en  ftofie/  f)et  toelche  t)paUc^  geDtoongentoa^tefeg^ 
oen/ éc-  ^ooDeccetDeDecAmoninus. 

ANNOT.  Matth.x^z^>  D^ter/HlUnvalfcheChrifti» 
én  valfche  frofheten  opjiaen  ,  ende  fuUen  groou  ttuktntn  m 
wonderheden dpen»  alfoodatfy»  indien 'tmogelijck ware, oêck 
denytverkerene  fêudenvtrUydên,  versay.  Siü,  iek  hebbê 
hêtuvmfciht. 


HET  IV.  C  A  P  I  T  T  E  L. 

y  A  N   St.  F  R  A  N  C  I  S  C  U  S. 

Inleydinge. 

St.  Trancifcus  was  de  metgefel  van  St.  DominUus»  bey- 
de  van  Marin  verkoren,om  de  wereltte  behouden, 
cn  faligh  te  maken ,  als  Chrijius  die  wilde  verdoen : 
als  geleyt  is.  Dcfc  man  is  Chrijio  den  Sone  Godts 
mede  gelijckformigh  geweeft,  en  heeft  fo  wel  vijf  won- 
<len  ontfangen  in  de  felfde  plaetfen ,  alsfè  Chriflus  aen 
Jcruys  ontfangen  heeft.  En  nademael  wy  nu  gcfproken 
hebben  van  S,  DominicnsSo  fullen  wy  't  nu  ook  doen  van 

§/.  Iran- 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


TJrL  E  N'ST  1  EG  el:  ixt 

fff  VfAncifcus  fijn  mctgefel.  En  voor  eerft  fuUen  wy,goed« 
willige  Lcfcr,  u  gaèn  mede  dcelcn  ecnige  Extraólen  van 
defen  nieuwen  Saligmaker  der  Catholijcken,uyt  dat  hei- 
lige Boeck  genaemt,He/ifl*«Jtt  der  gelijtkformigheden  vm  St, 
jPrMndfcuj»  Ten  anderen,  en  voornamentlijck,  fullen  wy 
dat  doen  uyt  een  Bocck  genaemt,  Ben  spiegel  vans.  Frsn^ 
tifci  leven.  Vermits  dat  vele,  en  verfcheyde  wondereHi- 
ftorien ,  en  miraculeufe  dingen  daer  in  wat  wijtloopiger , 
en  met  meerder  omftandighedcn  verhandelt  worde ,  die 
wy  dacrom  in'tcerftc  Boeck  hebben  willen  overüaen. 
Dit  is  een  oud  Boeck,in  't  Latijn  befchreven  met  abbre- 
viatien,  of  verkortende  woorden,  en  feer  oude  letteren , 
gedruckt  binnen  de  ftad  Mets ,  Anno  1 5  39.  door  JaJ^ef 
Ucehjfeder.  En  hebbe  noy  t  vcrftaen,  dat  het  van  yemand 
is  overgefet  in  Neder-duytfch.  Wie  ey gentlij  ck  de  Au- 
theur  daer  van  is, word  onder  fommige  getwijfFelt.  Broe- 
der Guiljelmus  spoelbergh  verhack  in  fijn  Voor-reden  over 
dit  Boeck  van  hem  herdruckt ,  dat  mengelooven  moet,  dat 
B^.Lee*     Ruffinus,  en  B".  Angelus,  Autheuren  daer  van  zijnp 
fie  men  Saronius  magh  geleoven.  Welcke  drie  zijn  geweeft 
van  de  eerfte  metgefellé  van  st.  Francifcut,  en  Br.  Angelus 
was  oock  een  van  fijne  iz  Apoftelen.  Soo  dat  dit  feekcr 
Xijnde,oock  feker  is ,  datfe  zij  n  geweeft  Schrij vers ,  ge- 
tuygen,en  voorftanders,in,cn  van  haer  eygen  faecke>die 
haer  beft  bekent  was.  En  wie  woude  dan  daer  aen  twijf- 
felen  ?  Te  meer,om  dat  Br.  spoelhergh  dat  heeft  laten  her- 
drucken  te  Antwerpcn,by  Gerard  mljfehar,  Ao.  i6io.meC 
gratie  en  privilegie  van  Albertustn  /yiii'W/4;  met  approba- 
tie van  de  Geeftelijckheyd,  te  weten,  F.  Sebaflianus  lenc- 
ken»  S.  S.  Theol.  Ledor,  Petrus  vander  WieleS.  S.  Theol, 
L.  Archidiaken  vanMechelen,enCenfeur  der  Boccken, 
Tr.TheedorusSm'tfmgh»Ordin.  Frat.  Minor.  regular,$bjerv^ 
fravinck  German  Inferior.  Minifier. 

Hy  heeft  het  oock  wat  verbetert  in  ordro  en  in  ftijl : 
want  het  was  in  Hecht  Latijn  ,  en  fondcr  ordre  daeè 

1^  5  henea 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


112       DËN  ROOM^CHEÏ^ 
henen  geftelt  >  na  hare  befte  kennifle ,  en  verftant. 
Daer-en-boven  heeft  hy  vele,en  van  de  beftcHiftorien 
daer  uytgelaten.  En  waerom  ?  lek  laet  het  hem  felfs  feg- 
gen  in  fijn  Voor- reden,        vel  rifitm»  vel eontem^um fibi 
inj^ersnt.  SpeSMtum  mdmtSi  rifum  teneatis  amict !  dat  is ,  Om 
4at  daer  dingen  in  fi4e»,dt*  hser  vertteht  makentef  doen  Iscehem 
diefe  hooun.  Hoort  hem  andermael  in  fijne  Dedicatie  aen 
de  Generael^*»!^'»»/  vanG*»<M,ende  aen  de  gantfcheOr- 
dre  van  St.  FrMnctfcuj,  Pauca  hinc  inde  qud  veltn  Script o  Divi 
Bonaventura  habemus,qU4  velnafutum  hodie ftculum  offenderê 
foterant,  f**ppft*ffi :  dat  is  ,  lek  hehbe  hier  en  daer  eenige  weynige 
dingen  uitgelaten,  die  »y,  »fi»  '/  fchrift  van  S.  Bonaventura 
hebben*  of  dudeneuswijfeeeuifeheden  mochten  ergeren, 
'  Voorwacr  dat  gaet  llecht  genoeg  voor  fiilke  Mannen : 
want  hy  en  laet  geen  weynige  dingen  uyt,maer  vele  hee- 
ie  Hiftorien ,  en  dat  al  van  de  befte  flagh :  de  welcke  wy 
u  lieden  hier  fullen  gaen  mede-deelen :  want  wy  en  wil- 
len dien  grooten  heyligen  Man ,  dien  nieuwen  Chrifius» 
<lic  fchandc  niet  aendoen ,  dac  wy  feggen  fouden ,  dat  hy 
beufelen,  en  apen-fpel  foude  hebben  aengerecht,  die 
haer  Telven  fchamen  te  ontdecken,  en  daer  men  fijn  lac- 
chen  niet  en  foude  konnen  over  bedwingen.  Wy  ful- 
lenfe  dan  rond  uyt  verhalen  ter  eeren  van  onfen  nieu- 
wen Catholijckcn  Salighmaker  St.  Traneifeus. 

Belangende  de  Legenda  van  St. Bonaventura,  den  vijfden 
Generael  der Francifcanen ,  welke  Henricus  Sedulius  be- 
weert tegen  de  tegcnfprekers  >  daer  van  fullen  wy  niet 
fpreken^noch  ook  van  fijne  nieuwe  Legenda,  maer  fullen 
ans  met  de  tegenwoordige  konnen  vernoegen.  En  voor 
cerft  fullen  wy  mede  wat  gaen  feggen  van  fijnen  naem« 

yan  den  naem  Francifcus. 

D€  narm  ban  Sc.  Francifcus  5|)nDe  in  get  flopte  iti 
onfc  tolf  Fr  jtflc  i  of  Frans ,  1^  [jmi  gescbdi  iti  plactfe 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


VYLEN'ST  J  egel:  ii^ 
fjan  Joannes,  ( tocïch  fijnm  f  pgcn  name  toa^S)  mbc  geeft 
tefemnencenmicahel/  Datacnjiem  oefcfjieti^/  Uiacc 
dooi  (na  De  toijf^  Dec  ^poflelcnopDenpncjrtec-öagö) 
be  feennifle  Uan  De  f  canfclje  tale  /  Dcm  gcoeeben  i^. 
^uïcft^Datüi  fijne  LegendeberöaelttMo^t/  Dat/  luan^ 
neet  Den  pöer  en  bperigfjept  De^  <i5ecfïe<J  op  ftem  quam  / 
ÖP  /  pteige  tooo?Dcn  fp?ehcnDe  /  De  fclüe  in  De  jFranfcfte 
talet)oo?tb?aeöt.  €en  anDeren  /  om  Dat  öp  foo  Doo?  Ijem 
felben  /  al^  Doo?  (1  jne  fooncn  /  bcle  Dienaren  en  flabcn  Den 
fonöen  fouDe  Fr^oc  Dat  iil  vry  maften.  €en  DecDc n/  om 
Dat  ÖP  fiout  /  en  ftloeehmocDig  ban  f)f  rten  toa^.  IDant 
De  Franci,  of  ffcanfen/  3i)n  foo  gcnaemt/  Dan  toegen  Ija^ 
renMDenenfloutenaert/  ofU)2eet{)ept.  €cnl3iecDen/ 
om  Dat  bP  Doo?  fijne  UJOo?Den  /  en  p?eDicatien  /  aï^  Dooj 
cenbple/  DefonDenen  geb?ehen  af-fnceD/  enaf-ftapte. 
fOTen  Dijfben  /  om  Dat  öp  cene  groote  fecuritept  /  en  geru» 
(tigöept  /  ja  eece  öaöDc  ücchccgcn  /  Doo?  fijne  Dcugböen/ 
cn  Uoimaechtc  tocrchen  /  en  ecclijcUen  onmicgancrt 
aDant  men  fcpt  /  Dat  Die  tcprhcn^  en  flanDaccDcn  /  Die  te 
3öomenboo?  De  23urgeniecfler^geDjagentoierDcn/  tot 
Iiace  fecuritey  t,  en  titcfehecinge/  en  Die  al^  Uplcn  toaren/ 
Francifcae  genaemt  5Dn.  5^it  alïe^S  fcnt  De  Legenda  San- 
aor  ,  DOO?  Br.Jacobus  Janucnlïs  bcfcfj^eDcn  fol.29p. 
re6to. 

ANNOT.  En  hier  op  vallen  verfchcyde  bedcnckin- 
gen.  Want  men  kan  daer  uyt  afnemen,  dat  Vrancifcm  foo 
veel  te  feggen  is,als  eenen  kkynen  Franc ,  of  Frans,  en  met 
een  woordt  Ff Want  alfoo  de  oude  Francken ,  en 
Fran^oifen  in  hare  tale  groote  gcmeenfchap  hebben 
met  de  Grieckfche  tale,  gelijk  van  geleerde  is  acngcwe- 
fen,fois  dennacm  Francifcus  een  DminttivumAit  is,ecn 
woord,dat  een  verkleyninge  mede  brengt.  Gciij  k  te  fien 
is  in  m^zM'!rWK& ,  dat  is ,  etn  manneken ,  JtvrtV*®-,  een  honde- 
ken,  en  veele  andere  diergelijcke  woorden  meer,  die  ia 
irm&  uytgacnde ,  dc  faken  verkleynen.  En  hier  na  fal 

üock 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


IiJ      DEN  ROÖMSCHEÏ^ 

oock  bewcfen  worden ,  dat  S/.  Franeifius  een  fcer  kley» 
manneken  was.  En  wat  dient  die  kleynheyt  evenwel  tot 
fijne  verkleyninge  ?  Want  Hereuluj  fel  ver  was  kieyn,  ge^ 
lijck  Pindarus gdnyght.  Ja 

Dat  is  : 

Occk  Cupido ,  w*^»  • 

Toont  fich  kleyn  in  cm  gtficht. 

Ja  die  vrome  Zacheus ,  daer  Chrifius  foo  veel  vin  hield  ; 
was  oock  kley  n  van  perfoon ,  als  St,  Lucas  verhaelt. 

Dat  hy  oock  in  eenen  hectcn  y  ver  Frans  fprack,  heeft 
mede  een  bewijs  van  fijne  fonderlingehcylighcyt,  cn 
Chriftelijkenaert.  Want  immers  moet  de  Franfchetale 
<ie  heylighfte,en  Chriftclijcktte  van  allen  wefen:  om  dat 
men  yemand  willende  vermanen  tot  het  fprcken  van  de 
felve  tale,plagh  te  kggtn^V  arliz,  on  Chrefttm,  dat  is,fpreek$ 
9f  fijnChrificns.cn  de  FranfcheKoning  hiet  dcChrificlijkfic» 
En  nadien  hy  vele  meofchen  van  de  fonde,en  van  den 
Duy  vel  heeft  Trancofvry  gemaektjdaerin  fiet  gy  klaer, 
dat  hy  Chrifio  gclijck  was ,  die  in  't  Euangely  van  S.  Jan 
feght  -Joo  u  de  Soone  vry  maeckufitofiéltghy  waerlijck  vry  xyif. 

Hy  hier  mede  Francifcus  van  de  oude  Franci,die  wild, 
woeft,  en  wreed  van  aert  waren,gelijk  men  dat  bewijfen 
kan  uyt  Jfdorus  OrtginunhUb.  9.  caf,  i.  daer  hy  feght:  Fran- 
(i aquodam  froprioDucevocariputantur.Alii cos  aferitête  mf 
turn  nuncupatos  exiflant.  Sunt  tnim  in  illis  mores  inconditi^na* 
tutêltfi^tée  feroc'ttoi  antmorum.  Dat  \s\De  Francken meynt  mcfi 
datfxfzenoemt  z  ijn  van  een  Overfien  onder  haer.  Andiremey* 
nen ,  datftfto  geheeten  zijn  van  de  wilUgheyt  harer  manieten. 
Want  ff  hebben  rouve  en  plompe  manieren,  en  een  natuyrlijcke 
I9rectheyt  in  haer  hert,  en  gemoet.  Sommige  oock  gevoelen 
dat  Francus » of  Franc,  dat  is  vry,  afkomftigh  is  van  Ferus 
dat  '\Sj»ild :  om  dat  de  wilde  dicren,die  in  't  wilde  lopen, 
vry,  en  buyten  dwang  zijn»  {SictMatthiéUartinüLcxt' 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


Jil «»»  Philologicum»  over  het  woord  Framtu.)  Soo  brengt  dau 
?ï  defen  naem  mede ,  dat  St.  FrawifcM  in  fijn  leven  vol  vaa 
^  plompe ,  en  wilde  onmanierlijckheden  is  ge  weeft,  als  dc 
befchryvingc  van  fijn  leven,  voornamenrlijck  in  fijne 
jonckheyd,  fal  uitwijfen  :  daer  dan  mede  fal  vertoont 
worden,  dat  hy  met  eenen  wilden  wolf,  en  met  dc  voge- 
len ,  die  in  't  wilde  vliegen ,  ja  met  de  wrecde  Moordc- 
naers  in  de  wildernifiTe,  vele  gemeéfchap  heeft  gehoudé. 


Convtniunt  rehtu  n»mina  fife fuis. 
t  I         Ende  Nomen  hahetomin, 
ijjjl  Dat  is: 

BjltClI  De  mtnfcb  ü  dichviïs  in  der  dAêd  , 

iikèl  DMt  in  fijn  naemgefihrevenfiMet, 

En  de  twéé  laetfte  redenen  van  defen  naem,  meyn  ik,' 
dat  in  de  Legenda  SanHorum  ontleent  worden  van't  woord 
TranciJcM,  dat  een  bij  Ie  ft)ude  beteekenen,om  dats.  Fratt' 
cifcm  de  fonden  afkapte,en  met  de  breede  bijl,gclijk  mcQ 
fegt,  dickwils  al  vry  wat  onbefuy  ft  daer  in  hackte.  Maer 
fiet  hier  eenwonderlijckcfubtiliteyt.  Om  d^x  Fr ancifcm 
beteyckcnt  een  fecurit.d^t  is,een  bijle  in't  Latijn,fo  moet 
onfen  heyligen  Man  ook  St.  Fmncifcm  heeten,om  dathy 
een  groote  fecuriteyt,en  geruftigheyd  hadde :  wanty*<:«- 
fuf  is  in  't  Latijn  gernf  te  leggen,  en  dat  woord  verfcheclt 
maer  een  beentje  van  fecurit  hocwert  dickwils  gebeurt, 
dat  men  op  een  been  niet  ftaé  en  kan.  Doch  waerom  niet 
liever  gefeyt,  dat  Francifca  is  de  naem  van  fijn  wijf,dat  hy 
van  fneeuw  gcmaekt  hadde?  Want  daer  door,  als  door  eé 
FrMncifcM ,  of  bijle ,  kapte  hy  af  de  quade  rancken  van  fijn 
dertel,en  welluftigh  vleefch.  Immers  zijn  man  en  vrouw 
een,  cn  dragen  doorgacns  den  felven  naem.  Hoort  noch 
meer :  want  het  is  hier  kocck  op  koeck.  Om  dat  dc  Ro- 
meynen,tot  eere  van  hare  Borgemeefters,Fr/i»fi/^«lieté 
dragen  voor  haer;  foo  toont  oock  den  nzem  Franafim  de 
ccrcjdic  hy  waardig  was«  Indieu  ick  anders  fijne  icharp- 


I 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


m 


DEN  ROOMSC  HE2^ 

linni  ghey d  te  recht  vatten  kan .  Siet ,  goede  vrienden  » 
lioe  onfen  lAcobns  lanuenfis 

Hos  bent  fingendo  fenfus  cere  comminuit  hrum. 
(op  dat  ik  de  voetftappen  van  ccn  aerdig  Poèet  volgc) 

Dat  is : 

Weet  dat  die  defen  fin  foo  konfigh  kon  verwecken . 
Hier  over  Imgen  tijt  fjn  herfe  fchende  becken, 
Maer  gelijck  de  konft  navolgers  verweckt,foo  kan  icK 
my  niet  onthouden  om  ook  wat  te  fubtilifecren  over  de-, 
fen  naem ,  cn  te  Tcggen  (vermits  de  Griecxfche en  oude^ 
Franfciie talen,  alsgefeytis,  grootegemeenfchapmet 
malkanderé  hebben)  dat  Irancifcus  af  komltig  is  van  <Ppnf, 
dat  is,verJlandmensDiminutivum,nz  de  oude  mode,niag 
^pv'i^K&y  dat  is ,  kleyn  versland.  Ofte  ick  wil  liever  defen 
Sand:  die  eere  geven ,  dat  fijnen  naem  uytgedruckt  Itaec 
in 't  Euangely  van  sr.  Inn  Cap.  %  vers  15;  daer  vanlr>* 
gefeydt  wordt ,  dat  hy  een geefd  {(p^yyi^^^)  van  touvkens 
gemaeckt  hebbende ,  de  wiflèllaers  en  verkoopers  uy  t  de 
Tempel  dreet.  Want  ^ö^yy»»^»»  is  daer  onfen  Frane^in  de 
cerfte  fyllabe  vervat,  die  van  Chriflus  tot  fulcken  geeflèl 
gemaeckt  is,  om  fijncnTempel te fuy  veren :  en  daerom 
oock,met  de  Broeders  van  fijne  Ordre,  een  touw  om  het 
lijf  draeght ,  om  dat  by  de  hand  te  hebben ,  tot  fooda- 
nigcn  gebruy ck.  Ende  indien  my  yemand  tegenwerpt, 
dat  noch  het  meefte  deel  van  dat  woordt  overblijft ,  na- 
mcntlijck  yi^>'>  ick  fcgge ,  dat  hier  een  groote  verbor- 
centheyt  in  ftceckt.  W ant  is  een  Griecxfche  cy fer-Iet- 
ter ,  en  betekent  3.  en      mach  een  e/Zebeteekenen ,  cn 
dat  woord  uy tdrucken  byna  met  de  eygen  letteren.  Soo 
dat  in  dat  woord  van  St  lan.  een  Prophetie  is  begrepen , 
tc  weten,datter  eenen  Irans,z\s  een  geefifel  foude  komen, 
en  dat  hy  met  fijne  Broeders,  een  touwe  van  oiitrent  drie 
ellen  langh  foude  dragen.  Immers  weet  ick ,  dat  de  Oe- 
Icerdc  onder  de  Roomfck-Catholij  ken  op  defen  voet  dè 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoog. 

28B32 


pTLEN^SFI  EGEL  Ï27 
ftflcomfte  van  Diabolus  ^efocht  hebbenjcn  gefeytjdat  het 
felvc  woort  een  deele  Griecx ,  cn  ten  deele  Latijn  was  i 
alfoo  dis  by  de  Griecken  twee  betekent ,  en  boltts  by  den 
Romeynenjm*»  broek.  Sulcks  dat  Diabolus  fo  veel  fonde 
te  feggen  zijn,als  een  die  twee  broeken  foeckt  in  te  floc- 
ken ,  namentlijck ,  ziel  en  lichacm.  ( Siet  Vocabularium 
mrtufiuejurit,  in  *t  woord  Diabolus :  welk  Boek  tot  Parijs 
gedruckc  is  Anno  1 51  y.)  Ofi».<^  is  van  «Aa» .  dat  warmte 
of  hittê  betceckent;fo  dat  Irancifcus  befchreven  wort  van 
\  fijne  driederley  hitte,  te  weten:  geeftelij  kcjnatuyrlijcke, 
cn  Venus- hitte :  van  welcké  lactfte  hy  geen  minder  ma- 
cn  heeft  gehadt ,  als  van  de  twee  voorgaende. 
Indien  dit  yemant  aenftaet,ick  fal  my  aenfteilen  als  do 
Duytfche  Herbcrgiersjcn  feggen:if*r»,  uk  had  he£er.  En 
daerom  fuJlen  wy  noch  een  uyt  een  ander  vaetje  tap- 
pen 5  door  cenige  Anagtammatay  dat  is ,  verfcheydc  ver- 
ftellinge  van  letteren  ,  in  O  FRANCISCUS. 
Want  de  naem  van  foo  een  wonderlijck  man ,  als  irau" 
afeus  was ,  dient  beft  voorgeftelt  met  de  letter  O ,  voor 
aan ,  dat  een  teyeken  van  verwonder ingh  is.  Hier  hebje  dan 
drie  fubtiliteylcn  ,  llaendc  op  fijne  voorfz.  driederley 
hitte  :  want  op  fijne  geeftelij cke  hitte  paft , 

Tons»  cicutasi  dat  is,  eenefenteyne  zijnde,  door  de  kracht, 
cnde  hitte  van  uwe  vloejende  woorden ,  dit  uyt  uwen 
mond  komen ,  als  het  water  uyt  cene  fonteyne ,  maeckje 
wilde  (menfchen  en  heeften)  tam. 

SoecusinfraAzt  ïs^beneden  een  Comediant  met  dans fchoenen: 
en  dat  paft  op  fijne  natuyrlijcke  hitte.  Want  alfoo  hy 
luchten  gecftigh  was,foo  fprong  hy  dickwils  fo  hoog  op 
in  de  lucht,  dat  het  te  verwonderen  was ,  en  bleef  daer 
voor  een  tijd  hangen ,  als-een  koe  in  een  Kerfen-boom. 

Cous  frkans ,  paft  op  fij n  Venus-hitte ,  en  is  te  fcggcn  , 
■den  wrifvendenHiffoeratesrdie  Cous  genaemt  wierd  van  het 
kyland  Co ,  waer  uyt  hy  gefproten  was :  die  oock  door 

S-^nj ven  van  de  leden ,  de  felvc  wifte  te  genefcn.  Want 
\ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


y^lj       DhN  KuO  MSCHUN] 

St.  Vrttnctfcus  hadde  oock  de  foorte  van  medecijneifulckj 
dat  hy ,  lij ne  leden  ontftelt  zijnde  door  de  Venus-hitte , 
dcfdvewreefenfcheurde  tegen  een  wijf  van  fnee,  dat 
liy  voor  hem  tot  dien  eyndc  gemaeckt  hadde,  enwaer 
van  vervolgens  in  fijn  leven  ook  fal  gefproken  worden : 
cn  foo  komen  wy  nu  tot  den  perfoon  felfs.  Ende  eerft 
van  het  leven  ende  bedrijf  van  St.  FrAncifcus ,  zijnde  vcr- 
fcheyden  Extrarten  uyt  het  Boeck  genaemt ,  Liber  Con- 
formitatum  SanBi  Vruncifci :  dat  is ,  het  Boeck  der  Gelijckfor-^ 
mighedtnvanSt.Franeifcus.  ,    .    .        t  , ,  " 

lek  moet  bekennen  dat  ick  wel  dat  druk  niet  en  hebbe 
gehadt  van  dit  Boeck ,  dat  SMrtholomeus  Fifanus  gemaekt 
hebbende,  te  Milanen  heeft  laten  drucken ifio. 
door  Gothardus  Po»fi««j,met  approbatie.  Maer  ick  hebbe 
frehat  een  anderen  druck,  van't  Jaer  1560.  by  Coenr^ed 
%ndius  te  Geneven ,  uyt  dat  eerfte,  van  v/oordtot  woord 
ceextraheert,  door  VoSet  Brafmus  Alberus :  over  welkers 
Ictrouwigheyt  felfs  Broeder  G.spoelbergh ,  die  mentie  i 
maeckt  van  dit  Boeck  in  Spicul  vitéS.  Franci/ci .  in't  min- 
fte  niet  en  klaget ,  of  toont  twijfïèlachtigh  te  zijn. 
Voor  aen  in  dit  Boeck  ftaet  en  pronckt  dit  versken : 

TrMncifci  >  Jtf»  typice»  Dux ,  mormaqui  Minorum  > 
ldeU,p»teregregie,  propelle animorum  ; 
Sedes  nob  'tt  perpet ho  dti  regni  fupernorum .  &c, 

O  Francifci,voorgebeelde7^/ïw,Leydsman,  en  recht- 

fnoer  der  Minne- broeders,  . 
OuvtnemendeVader,  verdrijft  het  quade  onfcr  zie-  ■ 
Icn,  engeeftonsgeduyrighlijckdefit-plaetfevaa  1 
het  Koninckrij  ck  der  Hemelen. 
Dit  versken  is  als  deThefis»o(  ftellinge  van  het  geheele  ! 
%verck,uyt  welcke,  als  uyt  een  Trojaenfch  paerd,  voort-  • 
komen  fal,al  wat  wy  hier  willen  of  konnen  fcggcn :  want 

door 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoog. 

28B32 


uyleN'Sptegel: 

loor  dit  gebedt  tot  S.  Francifius,  wordt  geleert  5  dat  men 
em  fo  moet  eeren  en  dienen,  als  hier  voorgegaen  worr, 
amentlijkjdatmen  hem  moet  aenroepen,en  aenbiddcn 

t,  -lis  den  opperden  Saligmaker,  leytsman,  en  regel,boven 
^^fefus  Chrifius,  den  Sone  des  levendigen  Gods  j  ja  als  een 
T  ,;;Wader  van  alle  geeftelijk  goet,  en  de  hemelfche  faligheyc 
relve.Wantdefe  aenbiddingeen  is  geen  burgerlijke  aen- 
'IJ'*  biddingCjwaer  in  d*eene  menfch  den  anderen  in  dit  leve 
'J^  om  hulpc roept,gelijk  als yemant  in't water legt,en roept 
om  hulpcacn  die  daer  ontrent  is,  om  hem  daer  uyt  te 
^*"ijtrecken  :  of  gelijk  een  bedclaer  een  aelmocfc  verfoeckc 
'Nivoor  een  rijckemans  deur :  gelijk  dc  woorden  hifihtacha-* 
W'lvah,  in't  Hebreeufch,  en  froskunein  in't  Griecks,  fo  fom- 
m  ^cijds  worden  gcbruyckt ,  het  welcke  fpo  in  onfe  Neder- 
landfche  tale  noyt  en  wordt  gedaen ,  als  wy  fpreken  van 
aenroepeti,  ofaenhidden  ;  maer  altijdt  wordt  het  gebruyckc 
voor  een  reljgieufé  dienftjofaenrocpinge,  toekomende 
alleen  den  waren  God.  So  wordt  Truncifeus  hier  ook  aen- 
geroepen,  als  uyt  het  gevolg  klaer  fal  blijken.  Het  welck 
noodigh  is  te  onderfcheyden ,  op  dat  wy  hier  met  gee;ie 
dubbelfinnigheydt  en  mochten  worden  bedrogen.  Wy 
ifullen  in  vordere  Annot.  gaen  letten  op  elck  woord. 
*    I .  trancifcus  was  een  foon  van  ecnen  PêtroBernardo,vzn. 
!  geboorte  een  Italiaen,  kort  van  poftuer,  een  dwercxken 
:  niet  langer  als  twee  Dordrechtfe  ellen,  en  een  half  taclje, 
;  gemeten  na  de  linie  die  uytgedrukt  ftaet  achter  in  SficttK 
'vitA  S.Francifci.Dk  manneken  is  den  eerften  infteller  van 
dc  Sefte  der  Francifcanen ,  of  Minnebroeders  geweeft, 
■  in  de  ftad  van  Afliliejgelegen  in'tHerrogdom  van  Spole- 
tcn  j  en  is  geweeft  een  metgefcl  van  Deminieus.  Hy  was  in 
fijn  jonckheyd  van  een  ongebonden  leven.  Sijn  Vader 
|hecft  hem  altijdt  gevloeckt  tot  het  laetllc  van  fijn  leven 
oe,  als  ftaet  in't  laetfte  van't  Sfecui  vit*  S.  Fraruifti. 

2,  Defc  Trancifcus,  wort  hier  genaemtj^e/i*.  Dit  is  den 
nacm  van  (ien  Sone  Gods ,  de  Salighmaicer  des  werelds, 

31 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


ijo  DEN  RÖOM:>CHh  N 
van  God  hem  gegeevcn  door  lijnen  Engel  aen  de  Magct 
Marin  gefondcn ,  eer  hy  in  haer  lichaem  ontvangen  was, 
dewelke  fey de tegens Mam,  ghyfult tenen Sone baren ^  en 
fijnen  name  heetenjefus)  want  ^fal  jtjn  vfilk/aligh  maken  vau 
Jonden ,  als  in  den  Euangelio  Chrijii  gelefen  wordt.  Soo  is 
hy  dan  met  den  Sone  Gods  daer  in  gelij  ck.  ^ 

^.Ty^icHs»  dat  kan  niet  ander  verklaert  worden,  da: 
dat  Trancifcus  van  Chrifttts  is  voorbeeldt  en  betekent ,  ge 
lijck  Chf  tfiMs  is  voorbeeldt  en  betekent  in  't  Oude  Telta- 
ment  door  de  Levitifche  fchaduwen,en  voorbeelden  des 
Ceremonialen  Godsdienfts  :  foo  dat  dan  volgen  moet, 
dat  S.Tramifcm  fo  veel  meer  is  als  Chrtfim»^s  het  lichaem 
meer  is  als  de  fchaduwe,  voorbeelt,  of  fchüderije  yin  het 
lichaem. 

4.  D«x.  dat  is,  Hertog,  of  Lcydsman ,  gelijck  Chr$Ji$i$ 
oock  foo  genaemt  wordt.  Hebr.  den  overflen  Leyds^ 
ma»  9  e9voltynder  des  geloef  s,  ^e. 

5.  tlorma ,  dat  is ,  een  regel  of  rechtfnoer ,  waer  na  yet 
gereguleert,of  gefatfoeneert  wordt :  gelijck  ook  Chrifius 
genaemt  wordt,  Matth,  16:14.  Soo  ycmand  achter  my 
wilt  komen ,  die  verloochene  hem  fel  ven ,  en  neme  fijn 
kruysop,  envolgemyna^  En  iCor  feghi  P4«/«/, 
Weeft  mijne  navolgers ,  gelijckerwijs  ouk  iek  Chrijii. 

6.  SooeenLeydsman,  en  regel,  is  Fr/w«/«iM  van  de 
Minnebroeders,  dat  allerfijnfte  volck  van  de  werelt,  van 
welcke  niemant  en  kan  verlooren  gaen,  als  fy  hem  maer 
na  en  volgen,  als  ftaet  in  dit  Boeck  Conformit.S.  Tranc, 

7.  Hy  wordt  een  F4<i*f  genaemt,  niet  als  de  Leeraers 
geéftelijke  Vaders  genaemt  worden ,  gelijk  fanlns  feght 
1  Cor.  4:15.  -Al  haidetghy  tionduffendt  Leeraers  in  Chrifio , 
fienhebtgy  doch  met  vele  Vaders  .  vant  in  Chrifie  Jefu  hebbe 
iek  u  door*f  EHangelium gê$eel$.  Maer  fo  een  Vader  die  een 
behoed«r  is  voor  alle  quaed,  en  een  gever  van  alle  goed. 

g .  Wordt  van  hem  gebeden,  dat  hy  wil  verdrijven  van 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


UrLEN'SP  lEG  E  L.  13I 

»u  het  quaed  der  zielen  zijn  de  fonden :  foo  bevrijdt  dtn 
S.  Francifcui  den  genen  die  hem  aenroepen  van  aile  hare 
bnden. 

9.  Wordt  van  hem  gebedenjdat  hy  haer  altijt  wil  geven 
de  Hemlfche fitplaetfe  >  ofeenen  (leel  in  de»  Hemel.  Dat  is  dan 
de  volkomen  faligheydjen  is  dien  volgende  de  volmaek- 
tc  Saligmaker, vermits  de  faligheyd  beftaet  in  defe  twee, 
1 .  In  de  bevrijdinge  van  alle  quaed ,  2.  In't  befit  van  alle 
goed. 

Sookondghy  danfien,  beminde  Lefer,  wat  dan  ons 
Catholijk  geloove  verevfcht,  te  weten ,  te  geloovcH  in 
S.FrAncifeum,i\s  dat  ecrltc  fondament  van  onfe  Catholij- 
ke  Rcligicjen  het  objedt,  of  voorwerpfel  van  onfen  reli-- 
gieufe  Godsdienrt.  En  wordt  dienvolgcnde  te  recht  ge- 
ftelt  onder  de  Catholijkc  Roomfchc  Drie-eenightyd. 

En  ditgefchiedt  alles  fuy  ver  en  reyn  fonder  de  minfte 
fonde  van  afgoderye ,  of  verlatinge  van  den  waren  God, 
tn^efus  chrisius,  rijnen  Sone.  Want  de  Kerke,  dat  is,  de 
Paus  van  Romen,  die  defe  Religie  foo  menigmael  heefc 
beveftigt,en  voorgocr  gekeurt,en  noch  heden  bcveftigt, 
cn  voor  goet  keurt,  en  kan  niet  dwalcn,en  vervloeckt  en 
verdoemt  alle  andere  Kerken ,  die  hem  niet  onderdanig 
zijn  en  willen  :  cn  dienvolgcnde  cn  kan  afgoderye ,  en 
verfakinge  Chrifti cn  fijner  oflPerhande,  geen  afgoderye, 
of  verfakinge  van  Chriftus ,  en  fijner  offerhande  zijn  j  al 
ginck  het  noch  foo  grof :  gel  ij  k  dat  te  fien  is  in  de  gecon- 
facreerde  hoftie ,  die  den  backer  van  wat  meel  gebacken 
heeft ,  die  men  op- eet ,  en  wederom  door  den  onreynen 
ftoelgankuytfmijt:Want  Franci/cus  is  noch  een  menfch, 
heeft  ziel  cn  lichaem,wort  niet  opgcgetenjnoch  van  ons, 
noch  van  de  muy  fen,  en  rotten ;  ende  en  wordt  dienvol- 
gcnde door  den  ftoelganck  ook  niet  uytgedreven,als  aen 
de  gcconfacreerde  hoftie  gefchiet. 

Hoewel  het  nu  al  gefey  t  is,  dat  wy  eygentlij  k  fochten, 
.fqp  fuUen  wy  eyenwel  hier  en  daer  noch  wat  gouds  gaca 

l  z  puren 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


,^1       V  E  JSI  Kü  U  M  SC  HEN 

puren  uyt  defendreck,  eensdeels  tot  vermaek,  andc 
deels  tot  onder  wij  fingc  in't  opgerechte  Roomfch-C«- 
thoUj  cke,  en  Paufelij  cke  geloove. 

Fel. 2.  ftaet  öat  S.Francifcus  f)et<ïBuan3eïium6ei 
onöcthouöen  na  De  Icttcc  /  cn  öat  öp  öacr  in  niet  een  tii 
tel  of  jotaöccft  obectteöcn  :  en  öpDeeftaneenmetöe 
fijnen  eenen  cegeUn  Den^ebangeUogefonDeect/  eno'^ 
opeeneoccfïclöchctoöfeenfoirae. 

ANNOT.  Maerjhcy  goed] aer,  waer  blijven  dan  all 
de  andere  Ordens,  en  feden  onder  de  Roomfch-Catho- 
Uiken  ?  hare  regels  zijn  dan  buyten  het  Euangdium,  opi 
menfche-vonden  gegrontveft.    .  Domimcus ,  S^.  LcyoU  • 
&<i.  wat  fegt  gy  daer  op  ?  En  aengaende  dat  hy  het  Euan- 
ffeliun\  tot  de  minfte  tittel  heeft  onderhouden ,  komt 
over  een  met  de  H.  Schrift,  die  feght',  mm  daer  en  is  geen 
ptenfche  die  niet  enfondigt .  I  Reg.  8 :  4Ó.  Maer  St.  FrancifcH^  i 
enisgeenmcnfch,  maer  eenen  God ,  dieaengebeden  ^ 
wordt,  in  plactfe  van  Chriftus  felfs  j  of  anderfms  foude  hy  :■ 
eenen  leugenaer  moeten  zijnj(foey  leugen8)als  ijoan.  1. 1 
8.  Indien  wy /eggen  dat  wygeen  fonde  in  om  en  hebben,  fo  verley  % 
denwyons  felven,  endewaerheydt  enüinonsniet.  Macr  dici 
waerheyd  doet  S.  Fr4»«>«J  genoeg  in  hem  felven  blijc-i 
ken,  als  gy  hier  na  hier  en  daer  genoeg  hooren  fult,m  lijnt! 
fwceren ,  en  vloeckcn ,  in  fijne  nederige  gevey nftheden,  f 
cnPharizeefchehcylighcden  :  Maer  waerfullen  wy  nuj: 
blijven  met  de  andere  waerheyd  van  fijne  Godheyd  ?  Of  ( 
doen  Goden  al  watfe  willen?  WacrlijckS.  Fr4»«>ns 
een  man  als  fpcck,  en  fpeck  is  fo  goet  als  geld,  wanneer  1 1 
niet  garftigh  cn  is.  ,    r  , 

Fol  4.,  ftaet.  q[^atFrancifcus  fit  m  eenen  becTjfbeni 
ftoel  /  *en  öat  öp  eenen  gcootcn  p?ijö  beeft  in  öen  l^emel/ 1 
<Bmt  ( feaöt  ÖP  V)o?öec^)  i§  öe  glojie  tjan  S.  Francifcus ,  „ 
toantöp  fit  in  öen  tjctfteüen  (loei ban  S.  Lucifer. 

ANNOT.  Dit  is  wel  te  gelooven,  dat  S.franttjcui* 
fit  ifï  den  ftoel  van  S.Lncifenswuil  kinders  erven  van  hare  > 


ui 


tv  1 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoog. 

28B32 


yDUclers,gelijk  men  dat  fiet  in  deKoningen  enPrincen  de- 
.  fes  werelds ,  dat  hare  eerft-geborene  haren  ftoel  der  eere 
'vrven,  en  na  haren  dood  op  haren  throon  fitten.  Wilde 
CtRoomfche  Kercke  dan  ook  S.  Francifcum  voor  den  eerft- 
eboren  foon  van  Lucifer  erkennen ,  foo  is  de  laeke  klaer. 
I '  En  tot  meerder  fekerhey  t.Lees  ik  in  de  Annotatie  van 
[D.  BalthazMT  Lydiut, een  uytftekent  Leeraer  in  ftjnen  tijd, 
'op  fekerTraftaet  van  de  Roomfche  inftellingc,  fag.  1 76. 
.dat  hy  felfs  in  dit  Boeck  van  de  gelijckformigheyd ,  van 
jS.  :ErancircHs  gelefen  heeft ƒ<»/.  4.  Dat  L«ri/er  ook  geweett 
lis  een  van  5.  Traneifcus  Ordre,en  nefïèns  andere,de  Duy- 
|vel  felfs  daer  van  gctuygeniffe  heeft  gegeven.  Wel  fo  en 
>  is  daer  dan  gantfch  geen  twijfïclacn,  of  den  ftoel  va« 
.  Lucifer  komt  S.  Francifcus  toe. 

Ten  anderen,dat  defe  ftoel  is  eenen  hoogen  verheven 
p  fioel  in  denHcmel,is  niet  min  wacr.  Wantde  lucht  word 
:  ook  den  hemel  gcnoemt,  gelijck  daerom  de  vogelen  die 
door  de  lucht  om  hoog  vliegen ,  in  den  Euangelio  voge- 
■  len  des  hemels  worden  genaemt.Nu  is't  feker  dat  Luctfer 
J  van  den  H.  ApoftelP4«4ii,  Eph.  6.  i  genaemt  word  een 
Over/te,en geeftelijke  boosheid  in  de  lucht.  Soo  moet  dan  vol- 
gen dat  St.  Francifci  ftoel,  die  hy  van  5M«f//êr  gc-erfc 
heeft  5  hoogh  is  in  den  hemel. 

Ten  derden,  alfo  men  de  Duyvels  fchildert  met  ftecr- 
ten  5  foo  heeft  Lucifer  apparent  ook  eenen  fteert  gchadt : 
want  hy  was  van  het  Engelfch  geOacht:  en  dienvolgendc 
heeft  njnen  ftoel  ook  een  gat  gehadt  (want  waer  woudc 
hy  anderfins  fijne  ftccrt  gelaten  hebben?)  en  is  dienvol- 
gendc den  ftoel  van  den  Paus,en  Opper-God  op  aerden, 
gelijk ,  die  van  PUtina,pag.  503. die  Secretaris  isgeweeft 
van  driePaufcn, genaemt  word  fedesftercoraria»  denfiront- 
ftoel,  daer  hy  opfit,  als  hy  voorOpper-Paus  verklaert 
wordt,  en  waer  in  hy  onderfocht  wordt,  of  hy  niet  mede 
een  vrouw  en  is,  als  Paus  Jenneken  te  voren  was  ge  weeft. 
Ten  laetftcn  foo  ftaet  daer  s.  Lucifer ,  door  welckc  5/.' 

21  5  w^^- 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


i}4       DEN  ROOMSCHSN 

wordt  gemeenlijk  Smte  beteeckent,  zlsStMariM,  St.Tran^ 
eifiujf  éfc.  Soo  ook  dan  hier,yi»/«  Lucifit :  want  hy  en  was 
jiiet  alleen  een  van  st,  Franeifci  Ordre ,  maer  is  apparen^  I 
ook  gecanonizcert  geweeft  van  den  Paus :  want  hoe  wou  i 
hy  anders  in  dien  hoogen  ftoci  gcfcté  hebben  in  den  He- ; 
inel?Nu  en  is*cr  nieman  t  in  dieOrdre  heyliger  als  SSraip- ' 
cifcHj»  noch  niemand  van  alle  de  Broeders  fal  hem  felvea 
immers  heyliger  derven  houden,  als  hy  was.  Soo  is't  dm 
$1  wederom  klaer ,  dat  niemant  defen  H.  ftoel  vanS.  Lu- 
*#/Vf  toecn  komt,  dm  s.  Fr  anti/co. 

En  dit  dient  daerom  foo  beveftigt,  om  d'ongeloovig- 
heyd  van  vele,die  dit  niet  en  willen,noch  en  konnen  ge- 
looven.  Gelijk  die  vermaerde  Leeraer  voren  genoemt, 
aldaer  oock  leght ,  dat  hy  noch  D.  Luthtvo»  noch  ZvAfm* 
-<f/^f/tf»  noch  ook  die  vanGencven,ten  vollen  kondege- 
looven,tot  dat  hy  ten  lactften  in's  Graven-Hage  A.  1609 
op  een  Liberye,  tot  fijn  groote  vreugde,dit  Boeck  hadde 
gevonden ,  en  daer  in  Icfcnde  gemerckt ,  dat  ter  goeder 
trouwe  in  alles  dacr  in  was  gehadelt  van  de  fijne,  ja  dat'er 
mcergrouwcls  in  ft:ondcn,als  in  hetExtradb.  Wel  konné 
fy  dat  niet  volkomentlijckgcloovcn,  datter  fulckc ,  ea 
diergelijke  dingen  in  ftacn ,  als  gefeyt  word ;  hoe  fullen 
de  Roomfch  Catholijckc  dan  konnen  gelooven  ,  dat  die  a 
dingen  die  daer  in  ftaen ,  wacrachtigh  zijn ,  't  en  zy  dat  ^ 
men  't  haer  wat  nader  infchcrpe ,  en  onderwijfe  ? 

Op  dat  f-lfdc  fol.  ftaet  ook  aldus.Chriftus  geeft  Fran- 

cifcum  (jcf)  feibcn  fidijch  gcmaccftt :  boo?-eec(i  in  een 
beugf)5elijclt  leben  .  ten  anDecentnbctnDjucItinaeban 
(Ijnelitteecttencn  (of  wonden.; 

A  N  N  O  T .  Dat  Fréwifcus  Chriffi  gelijck  is  in  een 
deugdclijck  Ie  ven,  is  voren  al  gefcght,als  hy  dat  Euangc- 
Jium  na  de  letter,  tot  een  ftip,of  jota  toe  heeft  onderhou- 
den. IVant /Mdanigh  etn  Hoogenpritfler  betaemdt  ons,  heyligh» 
«nnóefiiL  »»htfmet,  ajjefcheydeu  v»n  de  fondaren»  en  hooger  dan 
dt Hemelen gewor den,  CegcSt.PaHlHs»  Hebr.j:z6.  Wanc 

hoe 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoog. 

28B32 


vriEN'STiEö  el:  i^t 

Koe  foude  hy  anderfms  onfen  Saligmaeker  konnen  Zij  n, 
roo  hy  lifH  chri/ii>  daer  in  niet  gelijk  en  was  ?  En  noch  fal 
^FrJifcHs  dikwils  feggen,  dat  hy  de  grootfte  fondaer  is 
-an  de  wereld,die  de  Helle  verdient  heeft,en  alle  berm- 
lertigheyd  onweerdig ,  als  gy  in 't  vervolg  noch  hooren 
»ult.  Wacr  uyt  kan  blijken ,  dat  hy  ook  is  de  nedengfte 
menfche ,  verre  boven  Chrifim ,  die  wel  weten  wiWe  dat 
hyfondcrfondewas,  en  fey  de  tegen  de  Joden,  mebi- 
fchuUigt  mvMnfcfUinf  mtr  Vf^mtfcus  y  dienederigfte 
menfch,  gelijk  hy  doorgaens  foo  genoemt  wordt,  is  fon- 
der fonden ,  Ci&ri^  gelijk  in  een  heylig  leven ,  en  noch 
noemt  hy  hem  felven,  uyt  een  hoogdiepe  nederighcyd , 
de  grootfte  fondaer.  Dat  is  van  hoven  Chnftus»  cn  rchiet 
de  papcgaey  af.  Ook  is  hy  Chrifio  gelijk  m  fijne  vijfwon- 
den ,  die  hy  aen'c  kruys,  wegens  onfe  fonden,  heeft  ont- 
fangen,  welke  Chrifius    Fr4»«/ri>  heeft  overgefet;  en 
met  die  wonden  alle  de  kracht ,  om  den  menfchen  falig 
temaken :  waerom  wy  ook  feggen,  en  doorgaens  bewij- 
fcn,  dat  Chf  ifius  geen  Saligmaker  meer  en  is :  maer  daty. 
Tf  tinei feus  in  fijne  plaetfe  is  gefuccedeert ,  in  wekken  wy 
Catholijken  nu  moeten  hoopcn ,  en  gelooven ,  en  alle 
hey  1  en  falighcy d  foeken.  Soo  dat  wy  oock  van  S.  Irsn- 
ci/ia  mogen  feggen,  dathy  voor  ons  gekruyltis. 

Noch  ftaet  op  dc  fel  ve  Fol.  Gcnefis  op't  Cttfle  m 
ttoecbe  (iaet  /  Laet  ons  menfche  maken  (boo?/  Lact  ons 
menfchen  maken)  na  ons  evenbeeldjengelijkenifle, 

&c.  öatDoo^Wctimcnfdjc/  Francifcusberpacntoo^ot. 

ANNOT.  En  dat  wel  te  recht.  Want  niemand  i$ 
Gode  even  gelijk,  als  S.  Francifius»  gelijk  ook  Chriftus  dc 
SoneGods,  in  wiens  plaetfe  dat  hy  is  gefuccedeert.  En 
dit  is  het  gene  dat  wy  hier  ten  principale  voor  hebbe,om 
dat  de  Catholij  ke  hertekens  in  te  drucken,  en  haer  m  dat 
opgerechte  Roomfch-Catholijcke  geloove  te  ftercken, 
tegen  de  Geufen ,  en  Ketters ,  die  aen  haren  ouden ,  en 
üvtgedienden  Chriftm,  willen  blijven  hangen  foo  vaft  als 

3  4 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


13^^  ROOMSCHEN 

wy  Catholijcken  acn  onfen  nieuwen  Salighmaker  f^» 
cifcus. 

Want  door  dat  beeldt  Gods  te  verftaen  heyligheyt  ea  | 
gerechtigheyd,  volgens  S.  Taulus»  e ph.  4.:  24.  Den  nieuven  i 
menfche  agndoe»,  dit  na  Godgefchapen  ü  in  rechtveerdigheyd  en 
hejligheyd.  En  dien  volgende  dat  God  Adam  en  Eva  fo  ge-  » 
fchapen  heeft  na  fijn  Evenbeeld,  en  gelijckeniffej  dat  ea^ 
Jcomt  hier  niet  te  pafle,  en  is  maer  enckcl  Geuferije.  M 

F0I.5.  ^CHcöeuQÖDcnöccï^fpïioen/  foobejS(0ubcn/  ' 
al^  titi  .ï^ieutocn  Ccfiament^/syn  al  tt  famcn  bp  een  in  ii 

Francifco. 

ANNOT.  Op  dat  den  Lefer  niet  en  dencke,  dat 
j).  Trancifcus  heylig  is ,  als  andere  Hey ligen  des  Ouden  en 
des  Nieuwen  Tellaments ;  m^Qxdat  hy  in  alles  den  Soone 
Codsgelijek  z,y ,  als  ook  op  dat  fel  vc  fol.  ftaet. 

Item  op  'c  felve blad  ftaet ,  ^at  Petrus  m  Paulus  tC 
ïïottienin  S.  Pieters  llercftc  S.  Francifcum  omöcïfenöe/ 
ftcbbcn  gchiifcbt :  €kich  Jonnncs  öc  5^oopec/ Joannes  öc 
d^ttatigehf!/ en  Maria  ïjebbcn  öeni  getcoofi. 

ANNOT.  Dat  is  immers  wel  te  gelooven,  al  was 't 
duyfent ,  cn  verfcheyde  hondert  jaren ,  eer  hy  gebooren 
was.  Want  was  hy  daer  niet  na  fijn  menfchelij ke,  fo  was 
l\y  daer  nochtans  na  fijn  Goddelijke  nature,  tegen woor-» 
dig :  gelijck  Chtiftm  tegcns  de  Joden  feyde,  Eer  Abraham 
7»a4  ben  ick.  Jean.  8:^8.  En  dat  is  't  dat  wy  al  feggen  wil- 
len, en  moeten  gelooven,  willen  wy  Roomfch  zijn. 

Wederom  op  de  felve  fol.  Francifcus     een  e]CCm«» 

pïaec  gctoccll  ban  alle  boïniaechtöcpb/  en  ft)ne  menfcbe^ 
itjhc  natiicc  \i  ïjem  bergoDet/  en  met  De  tefeenen  fijncjS  ïfj= 
öensJberbeerlüfftt. 

ANNOT.  Daer  is't  nu  al  gefeyd ,  Vraneifms  is  God  , 
fijne  menfchelij  ke  nature  is  vergodet :  en  is  dien  volgen- 
de te  recht  het  fondament  van  de  Roomfche  opgerechte 
Catholijke  Reiigic,en't  voorwerp  van  alle  aenbiddingc, 
cn  religieufen  dien  ft:  en  van  dien  tijd  af  den  eenigen  Sar 
Jigmaker,  met  5,  mmtmm  fijnen  mergcfel.  Fol. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoog. 

28B32 


UTLEN'SP  1  ÉG  EL.  137 
Fol  S.  't3^45oDfaïiöÜtcfleloobcn/  öatFrancifcus 
foo  tod  Doo?  öc  ©oo^fcgoinge  Df c  p?opt)cten  aï^  öoo| 
Dc  figuren  Dcc  Igfpïiflcn  i^  ljoo?gfbcdDet.  Item ,  Fran- 
cifcusi^foo/  al^Chriftus,  becWacctDoo?öcnf  joptjc? 
tcnöupttetctooo?tïtti/ cnwDoicn. 

ANNOT.  Want  dat  moet  noodfakelijck  volgcn,m- 
dien  hy  is  de  ware  Salighmaker  :  of  andcrfmswasaldc 

kaertvalfch.  ,  ^.  r  n  ^  r 

Fol.  9.  Efaias  l)f  f  ft  Francifcum  In  fiJU  fefte  Cap.  afg:^ 
bcclbt/öetoelhe  itoce  Seraphim  l)co2öc  fcggcn/  Heyhgh , 
heyligh,heyligh,&c.^l^mctïCl£z.echidcap.3.(vetsi2) 

fk  hoorde  achter  my  ccn  ftemme  van  groote  ruy ilchm- 
ge/fggeiJÖe/CjeloottzydeheerlijkheycdcsHeercn  uyC 

fijne  plaetfe. 

ANNOT.  Wacr  iiyt  dan  wederom  van  lelfs  volght, 
dat  Francifcus  dien  driemacl  hcyligen  God  is,  en  de  heer- 
lijckheyddesHeercn  :  Gclijck  S^  Paulus.Hebr.ir,,  Chri^ 
fiiim  noemt  het  af-fchijnfalvan  Gods  heerlijkheyd,  ende  het  uyt^ 
gedrttckte  beeld fijner  felfftandighej'd. 

Fol.  12.  S.  Francifcus  mag^  een flcctirot? gctiaemt 

tl»?Dcn/  om  Dat  ÖP  een fonci^üan  Petrus  Bernardus: 
oin  Dat  Petrus  en  Petra  een  ^ijii. 

ANNOT .  Nu  door  deife  PetrM ,  of  fteenrotz, .  die  fe- 
Uhs  bclecttezijn  deSenedes  levendigen  Gods»  Matth  16.16. 
wordt  Chriftus  verftaen,waer  op  de  Chriftcn-kerke  is  ge- 
bouwt?  vermits  niemand  «en  ander  fondament  kan  leggen,  dan 
'/geen  geleytis»  het  veUk  is  Je/us  Chriftus  ;  als  St.Paalus 
fprecckt  i.  Cor.  3  11,  Soo  magh  dan  Francifctts  oock  gc- 
nacmt  worden  het  eenig  fondament,  vvaer  op  de  Room- 
fch-Catholijcke  Kcrckc  alleen  gcbouwc  is.  En  dat  is  al 
weer  meutje. 

Fol.  18.  ftaet,  <Dat Francifcus Djicmaeïacfjtct een 
gebcojtljeeft/  Dat  Ijct  ïtcucifiptot  dcni  fcpDe/  Francifce, 
repareert  mijn  l^inp^.  Item,  DatDc^upUd/  Doo?De 
nionD  öan  eenbjoutuc/ getupgfit/Dat  Chrütus  om  Fran- 

•gi  ^  cifcum. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


X3S      DEN  ROOMSCH  EN 
cifcum,  n^ncni^adec  geeft  gebeöen/  totmibulïie/Qm 
fijn  iirupé  te  t^en  /  al^  tip  De  toeceld  toilöe  toecDoen. 

ANNOT,  Dat  is  wei  te  gcIooven,want  hy  kan  't  al- 
leen wel  doen>  hy  en  behoeft  chrifii  hulpe  niet ;  en  daer- 
om  is  Chriftm  ook  daer  heel  en  al  uytgefcheyden,  en  laet 
nu  fijnen  fuccefleur  daer  mede  omfpringen ,  om  de  we- 
reld te  behouden  j  of  te  verdoemen. 

Fol.  £4-  A^^^-       Abbas  Joachim  >  eil  dtUiete ttteec/ 

|el)&en  \mt(ml  Dat  Francifcus  fotiDe  oelic-teeltetic  tDoj« 

tien :  naec  De  moojDen  Chrifti ,  Joan.  8.  Abraham  heefc 
mijnen  dag  gefien,  en  is  verblijdt.  Item.  Dat  De  gene  Die 

HaetboV^enmDenl^enieltDoonen/  enaHeDe^D^nDec 
faligec  <23ee(len/  gaecbecDIoD^DDenotiecfijneQeDoo^» 
Ce/  enopftotnfle/  a{^fpf)emmDen(DoDlnclten^iegel 
met  fnne  boImaechtbeDen/  fagen;  De  Cbn:ulnm/  De 
i^ionen/  !^eeefcf)app9en/  ifócacbten/  iBacbten/  §p|infs> 
Donmien  /^ccbangei^/  Cngelen/  ^.  <0ocftDe}^;cqi)be» 

Cen/JoannesDe31pof!d/  Paulus,  CyrUlus,  6cc.telangb 

onitet^etf)aIen« 

ANNOT.  Somma  fommarum  het  heeft  alles  ver- 
langt na  St.  Trancifcust  in  Hemel  en  op  Aerde,  in  *t  Oude 
ende  Nieuwe  Teftament, gelijk  de  Voorvaders  na  lefus 
Chrifm  verlangden ,  maer  niet  ten  principale,  als  fy  alle 
te  gelijk  doen  na  Yrnncifcustom  dat  hy  meer  is  ^isChrijim. 
Want  als  Chrijius  niet  machtigh  en  was  dit  gebouw  des 
werelds  langer  ftacnde  te  houden ;  foo  heeft  dat  S.  Ir  Mn- 
tifcus  gedaen ,  die  van  Chrtfiut  was  voorbeeldt. 

Fol.  x%.  (éebjch  Simeon  Chriftusm  fijne etmenfieeft 
Qcnomen/  foo  öceft  oochembiemDeltnch  met  Francif- 
cus gcDaen  /  öet  toelch  eenen  <2BngeI  \xiQ$J  Die  fiem  5egen« 
De/  enDe  een  htup^  D|uchte  op  fijne  cec()tee  fcgouDec/ 
al^gvfepDttoo^Dt. 

Fol.  19. 5^at  Francifcus  aïle  fïccftten  beeft  genefenj  en 
Dotmeeet^/  DatbpDooz'taeneaeclienmetf^llianDen 
üe  Jl^eiaetfcbe  Derft  genefên. 

Fol. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoog. 

28B32 


UTLEN'SP  IKGE  l:  X39 
Fol.ao.  ^epbcFrancifcus,  toatlmncfttuliflnnipi 

ANNOT .  Chri Ho  den  Soone  Gods  is  Frandfius  dan 
ten  minften  in  alles  gelijck :  komt  niet  te  kort,  maer  wel 
boven.  Wat  dunckt  u  nu  ook  van  S.  Frand/cus  Catholij- 
ke  Lcfer,  is  hy  dan  niet  uwen  nieuwen  God,en  Saligma- 
ker ,  door  wiens  verdicnften  ghy  moet  falig  worden ,  en 
dien  ghy  daerom  dan  moet  aenroepcn,  en  aenbidden  ? 

En  defe  moyighedcn  zijn  noch  hier  en  daer  doorfpckt 
met  moye  mirakelen,  cn  drollige  hiftorikens,  fo  van  fijn 
Apoftelen,  als  van  fijn  eygcn  perfooniwaer  van  wy  fom- 
mige  fullen  verhalen,  en fommige  fullen  wy  fparen , tot 
dat  wy  aen  't  ander  volgende  Boek  fullen  zijn  gekomen, 
daer  defelve  wat  breder  zijn  uytgebreyt  met  verfcheydc 
omftandigheden,  die  hier  overgeüagen  waren,  alsden 
Autheur  van  dat  Boek  felfste  kennen  geeft  in  het  begin. 

Fol.  42.  €eii  ftechct  ^^ocbct  UonD  een  flucft  op 
tjcnbwöö/  cnöpflacftöftmrijtiraonö/  omDcncriiim 
tt  gccüm :  cn  tccflont  quam  De  ^pljel  cn  beroofde  J)f  m 
l)an(ijntona&/  enanöcr^:  nweral^öpïwtöfïötupt 
fijnen  nionöupttoifrp/  en  lecttoeefen  toonde/  tDiccöejjp 
ticciofl. 

ANNOT.  Soo  deDuyvelnu  ter  tijd  foo  handelde 
tnet  fijn  Brocdcrkens,  fy  fouden  lichtelijk  altemael  ftom 
ftaen ,  datfe  nu  practs  gcnoegh  hebben :  maer  fy  fijn  wat 
wijfer  geworden,  en  wctcn't  geld  wel  beter  te  bergen,  en 
werpen't  in  haer  kap,  die  geen  tong  van  noden  heeft>  af 
foude  anders  te  fclmcntig  klappen. 

Fol.  4; .  3^  ^upbel  \^  in  Francifco berfc{)eenen/ fffl* 
«ettde/  2Deet  gijp  niet/  Datflapenj^et  bcfie  bofOfübetf 
iicbaem^  i$.  Francifcus  trof h  terjlont  fijnen  cocfi  en 
b?oech  upt/  f  n  ginch  upt  fijn  ccïlc  na  ört  23ofc()  al  nacftt/ 
daer  bet  nocljtan^  hond  toa^/  foo  öattecp^  en  fnceuVn 
lagg/  entnenteibebemfeibenfooboDi  De  Doornen/  bac 
fjp  getoonbt  en  bebiocDt  toiecDt.  ^ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


I4(S  DENROOMSCHEN 

ANNOT.  Hoe  was  de  Duy  vel  doe  bedrogen  !Hy 
meende  hem  tot  flapen  te  raden,en  fo  tot  gemak  te  bren- 
gen :  en  fiet  hy  loopt  na  een  bedde  van  doornen,  daer  hy 
met  fijn  gat  op  lagh ,  als  op  een  hekel :  ick  wedde  dat  de 
Duy  vel ,  hoewel  hem  die  harde  penitentie  fpcet ,  gelac-  ii 
ichen  heeft,  dat  hy  hem  fel  ven  heeft  mecnen  te  bepiflèn.  ^1 
Wederom,?5l^  Francifcus  toa^  bïööcnÖC  op  ben  beCfl 

W)ttnu$  I  foo  quclöc  öe  ^upbd  öem  met  flècnen  /  en  \ 
Imlöeöenitoan  boUcn  neDer  (hniten  :  maec  Francifcus 
fïoeaö  fijne  Ijanöacn  de  rot5/  cnöe  öie  fleen  (al^WijchC 
aen  den  geenen  Die  't  beden  ften)  boogb  ficl)  na  De  banden 
ban S. Francifcus,  aï^  toafcï) op de Wiigecen /  enfïcö 
fooDa^bondendeaendenfieen/  ontquamden  bal  ban 
fijnen  bpand. 

ANNOT.  De  fteencn  en  fmelten  nu  foo  licht  met , 
want  dat  is  langh  geleden ,  fy  zij  n  nu  al  wat  harder  door 
lanckheyd  van  tijd ,  gebacken  door  de  Son. 

Fol.  5T-  ftaet  van  Br.  >Egidii  leere  :  ^aecent^  ïiitti 

toaecin  sjbp  <0ode  meet  beftaeobt  /  dan  dat  gbp  u  fdben 
bpdcfeeeïopbanobt.  VX3eïcfi  bP  aïöu^  bethlaerde/ 
ëen menffb  We  bangbt/  ü m  den  temel  niet/  en 
nodbtan^i^bPbccbcbenbandc'Kccde/  enfict  alnjt  na 
beneden :  foo  moeten  top  oocft  becnedect  tooiden. 

Wederom  :  iï^gidiusfcpöeteflenpemand  /  gindien 
gbP  tot  de  ïïdïgie  u  toilt  begebcn/foo  fïaet  u  ^©iidec^  met 
ccnbcectdood/  maec  met  met  een  matertad/  maccgee^ 
fleltjcfe  ftoaecd :  30ant  diemctenbaetBadecenjl^oe* 
Dec  enfean  Chrifti  dïfcipdmetjijn. 

ANNOT.  Gauwc,  diepe,  foete fpeculatien ! ont- 
leent van  dieven  en  van  moordenaers,  want  die  zijn  gc- 
meenlijck  gauw ,  waerom  fy  oock  gauwdieven  worden 
genaemt. 

Fol.  58.  5^e  bn»ïiffc  tdigieufen  jïjnaï^bepïïgf  J^ot* 
ïm)  dienautodöcli^een^uptgöcn/  al^nptnoodfaöe» 
IScWjepd, 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


VrLEN'STJ  egel:  14X 

j  ANNOT.  Daerom foo naemtfc de H. Schrifturc 
oock  grijpende  Wolven ,  die  op  den  vangh  uytloopcn  , 
maer  niet  om  goed  te  doen  acn  yemand.  In  fomma  hcc 
komt  hier  op  S.LoyoUuyty  endc  op  de  Wolven ,  die  ia 
fijn  wapen  ftaen  :  waer  van  hier  na  in  fijn  leven  breeder 
fal  gehandelt  worden . 

Fol.  6%,  Br.  Rollus de Bruforciis  quam    ftccl noecht 

ban  ffulfltna  /  enöe  boo?  ^peïum  (luam  bp  öoo?  't  miö* 
ben  bon  Dc  flab  Mipe  /  tot  bc  plactfcber  23?ocbetm 
toe :  enöe  aïjS  bp  baet  ober  ban  ben  <j5enerael  feerbc^ 
f  Pcafc  toiecbt  /  foo  anttooo?be  Dp  /  bat  ÖP  ficö  felben  befc 
:  penitentie opïepbe/  enbelwl/  bat/  öeUjhOpnaecht0e* 
I  ftomentoa^/  foooocïtfonbebjcbcrfteeccn.  €>peenam 
t  bcc  tijb  quam  ÖP  tc  ©itetben  /  tn  aï0  bp  inbepoojtc 
toa^/  foo  troeft  öp  fijn  b^oecftupt/  enbmgöfeopfijn 
fiooft/  en  fllnftbfbbonböponi  fijnen  ha!^/  mmanierc 
ban  een  facDel/  en  foo  oinclt  |)Pn*ïffï^töoo?bc(lrateii 
ban  be  fïab  /  bae c  6p  beïe  befebaemtBeben  Ijeeft  pelebrn : 
en  naeeftt  na  be  plaetfc  bcr  Sdjöeöèren  gegaen  /  hit  ah 
teniaelbaeromteflcn^ijeni  riepen :  inaerljpenhreunbc 
Öeni  bat  bjcpnigi)  /  foo  tjepliflö  b)a^  bat  23?oeberhen. 

AN  NOT.  Soo  hcylig  waren  eertijds  mede  de  difci- 
pelinnen  van  Br.  Comelis  de  gcelTblaer  van  de Adamyten, 
en  van't  huys  der  liefde,  en  andere  die  met  dc  billen 
bioods  hoofts  liepen. 

¥ol6^.  Br.  Andreas,  al|S  {)p  op  een  tyb  ba»  eeneii 
Ananias  beoectt  fjaböe  gebmbm  bogelftenjJ  te  eten/  eubc 
befelbe  nu  berepbtboo?r]Cïnbaöbcfïacn/  nietbJiUenöc 
(Ijncn  Uifl  borgen/  foo  beeft  Ijp  een  hrup^^  geniaecht/  enbe 
Ivuft  bacr  faebolcn  /  batfc  benen  foubcn  blicgr n :  be üjclc^ 
fte  tecflonb  toebcromIcbcnDigbbJierben/  cnblogcnaï» 
teraael  ten  bupfen  lipt. 

ANNOT.  Apparcnt  naleuy-leckerland. 
Fol.  6^.  Br.  Benedidtustoa^benïj.  Daniël  bebOOt/ 

toelcfter^  grof  m  Spabplonien  1^/  bet  toeitftban  3f>?a- 

ben 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


i'ii       VEN  KOO  MSCHEl^ 
fecnbctoafcttoojt/  öet  toclchbefcöetiote23?ocöecofctn 
ocfxcn  haööe/  en  fjp  mhonDcnict/  toegcn^öenjacrcen 

ncn  fcer  acooten  ^^aecït  /  en  nam  (jem  op  onöcc  mnen 
fleert  /  en  b?acl)t  ïjeni  bp  öetflcaf  Uan  Damel  :  cnDat 

Sjaem  /  om  fijne  beöotie.  ai  öan  ö^" Jfi^f" 
toeöecom  öeboect ;  en  Daetom  tDo?ö  aelooft/  Dat  pet  eeti 

^^^SnOt! ^Èet  mocht  de  baerlijcke  Duy vel  geweeft 
ziin ,  die  by  eenen  Draeck  wordt  vergeleken,  en  met  dit 
mirakel  beter  fal  accorderen,  als  de  heylige  Engelen : 
want  die  foudendcr  den  draeck  mede  fteken :  en  bleef  hy 
dan  doodjfoo  mocht  dienBroeder,die  onder  fijnen  lieert 
fat,mede  perij  kei  gcloopen  hebben,cn  hadde  ondcrwcge 
onder  fijne  Itcert  miflchien  geftikt,door  de  quade  lucht , 
die  hy  op  't  left  van  hem  hadde  mogen  laten  afwaeyen. 

Fol  64.  Br.  Gerardusbiaeoötineenb.fioenaeneen 
Cnatl/  tDaeCÖatSt.Francifcustöa^/  vermits  hy  veele 
H  e ylieen  fagh ,  en  nochtans  hem  niet :  ben  toricftcn  DC 
€nudanttooo?De/  JDocbttuat/  enaöpfuïtS.Francif. 
cum  tuelfien/  en  intDatflaetDatbpi0.  (önChnftus 
lichte  fijnen  tecljtec  arm  op/  en  St.  Francifcus quam 
boojt  npc  be  toonDe/  Die  tip  in  fijne  sDöeöaDDcontfan^ 
oen/  niet  een  upttoacijenD  tiaenDelDe^fttupce^m fijne 
JanDen/  ennaljemeenflcootemeniobteSa^ocbec^/  en 
onbere/  ^c.  ^  ^     ^ , 

ANNOT.  Voorwaer,een  recht  Roomlcn-Uatno- 
ïijck  wonder :  Chrijius  na  lijne  menfchelijcke  nature  en  is 
niet  grooter,als  een  ander  manden  fij  ne  wonde  in  üj  n  zij- 
de was  met  een  pieck,  oflanciegcftckenaen  tkruys 
hangende ,  en  nochtans  komt  S.  Irmcifcus  uyt  die  wonde 
voort,en  hadde  daer  in  verborgen  gefetcn,met  vele  duy- 
fenden  van  fijne  gefellen.  En  is  dat  dan  geen  wonder  ? 

Fol.  67.  ftaet ,  ^acc  toa^  een  man  Bonelus  fleDeeten/ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoog. 

28B32 


UTLEN-SFI  EGEL  x+j 
tk  ïAtt  m  tDtlDe  gelooben  /  Dat  tie  geconractmtie  lêafixt 
ïoa$  fiet  ïicöaem  öc^  ï^ntm  :  en  fcpöc/  öatftneCfef 
linne  alle  tiel|ofitentoeifout)eop  etm.  i^ettoelche  B. 
Antonius  öooienöe  /  Dcbcmifle/  enaaf  degcconfacrew* 
|}c  l@o(iie  am  De  ^felmne :  en  tetftonD  m  De  €feltnne 
opöacehnpen/  en  toonDeretjetentieaenDefeltjemetfle* 
bogen  èoof  De.  ,      i  i. 

ANNOT.  Wel  mannen , hoort  toe,de  Ezels  buygen 
hare  knien,cn  hoofden,en  bidden  deHoftie  aen,foo  veel 
fy  konné,en  fouden  dan  geleerde  mannen,en  alleCatho- 
lijken  den  Ezelen  dat  niet  na  doenjdat  ware  immers  niet 
Ezelachtig  van  haer  gedaen.  Ezels  behoorden  van  Ezels 
immers  te  leeren:enK)udcn  dan  menfchen,jaChriftené, 
haren  Gods-dienft  niet  leeren  van  de  Ezels  >  dat  was  im- 
mers meer  als  Ezelachtig  :cnde  als  die  lompe  Ketters,die 
al  uyt  de  Schrifture  willen  leerenjuyt  het  ecrfte  en  twee- 
de gebod, wie  fy  voor  harenGod  moeten  houden>en  hoe- 
fe  hem  fullen  eeren ,  en  dienen. 

Fol.88.ftaet.  5!^atfoniniiflefepDenteöen  S.Francif- 
cum,  Dat  r)p  fijnen  regel  al  tetjatDebaDDegemaecRt: 
^0  anttooo^De  Chrift  us  upt  Den  If  emd  Daet  op :  Fran- 
cifce  >  Daet  en  in  utoen  regel  niet  Dan  t)et  uUie  /  maec 
fict  1^  altematl  ban  l)ct mijne/  tajatDaerooeh  inbegre» 
pen  10  :  en  ich  toil/  Dat  Dien  regel  fooU)erDeonDer{)ou« 
Den  na  De  letter  /  na  De  letter/  na  De  letter  /  fonDec 
glofe/  fbnDerglofe/  fonDerglofe/ 

ANNOT.  Ghy  hoort  wel,  het  was  Ci>r/|la,  of  wie 
het  foude  mogen  geweeft  zijn ,  ernft,  om  de  Wet  Gods, 
cn  het  Euangclium  aen  een  zijde  te  fchuy  ven,  en  plactfc 
te  maken  voor  dit  nieuw  Euangelium  van  S.  Trancifcus , 
den  nieuwen  SalighmakerderRoomfcheCatholijcke, 
Paulelijcke  Kercke :  Hoewel  S,  Tuulus  gM»  i.  foodanigc 
vcrvloeckt,  al  was  't  eenen  Engel  uyt  den  Hemel,die  een 
ander  Euangclium  predikt,als't  gene  hy  prcdickte,Maer 
ht\  WM  doe  cfnen  iuider«n  tijd  aU  \  m  i$* 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


jjUL       DEN  RO  O  M  t>  L  H 
Fol.  loT.  Frahcifcusbfrftlaectfcïf^boeöanmeffincn 

faUöDcpöt  /  m  infrgö  cjcjJ  ^uangcjmmö  /  De  putti 
ban'c  èacabijjJ/b(n  fïact  Drc  bolmaccfttfjepö/  cn 't  com^ 
i)actDcöccu\utömUccbontïp7  ^c.  (ön  Dat  Chnftus  Dien 
«gel  toan  lijnen  ©aDec  fclf^  IjeefcgebcDen  /  enUerhce- 
om :  cn  Dat  Dc  m^tX  Dat  fdf?  ör cft  gctnpgljt- 

ANNOT.  Daer  valt  dan  immers  niec  tegen  te  leg- 
gen, S.  -Prancifcus  haddc  docmaels  noch  quade  gebuy ren, 
5ie  defe  waerhey  t  voor  hem  niet  en  hebben  wille  gctuy- 
Pen,en  dacrom  komt  hem  deDuy  vel  te  hulpe,en  getuygt 
met  Sf  TrancifcusA^  fijne  Icere  is  den  eenigen  wegh  van 
den  Hemel.  W  ie  cn  foude  fulkc  getuy  gen  met  gelooven, 
teffcnhetEuangeliiim. 

Ènde  is  *t  fake  dat  den  regel  van  Sr  Franctfctés  is  den  re- 
:eel  der  volmaeckthcyd,  het  Bocck  des  levens, &c.  Soo 
moet  volgen,dat  alle  d'  andereOrdens,foo  van  S.Domm- 
€tts,Uyola,&c.  niet  dat  felfde  cn  konnen 7.ijn,maer  moe- 
ten dan  gehouden  worden  voor  een  Boek  des  doodsjwan- 
hope  der  lalighcydt ,  lleutel  des  afgronds ,  en  foo  voorts. 
W  eKwaer  fullcn  dan  alle  de  Broeders  vervaren  van  alle 
de  andere  Ordens,ja  alle  Roomfch-Catholijcke  Leken, 
die  van  S.  Francifc$  Ordre  niet  en  7.ijn,noch  van  ycmand 
anders?  lek  mach  met  Mee  ftcr  Hans  antwoorden ,  die 
van  een  deugniet  gevraegt  wicrd,ftaende  onder  de  gajg , 
die  vaft  vol  hing  van  fij  nc  confraters,cn  vrcefende  dat  hy- 
geen  plaetfe  krijgen  foude ,  feyde ,  Meefter  Hans,  waer 
fal  ick hangen  ?  antwoorde hem feer  trooftelijck,  Al  by 

^"^For^ov^^^egöt'st.  Francifcus,  fercontfïrit5tjnöe 
fti  fnnc  ?ieïe/  'Jch  toouöe  toJcï  Dat  ich Dit Dabijt meten 
haDDebrrfonncn :  toantöcl^cereb«ft  «"POfï'T'Yn 
bat  DC  ^ntu  l)?ifl  /  cn  fijne  fccte  upt  mijne       fal  oy- 

^^ANNÖT »   Dit  is  uyt  een  ander  vaetje  getapt ,  dat 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 
Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoog. 
28B32 


UTLEN-S?  I EGE  i: 

fmacckt  foo  wel  niet ,  als  het  voorgaende ,  en  fcheclt  lbo 
veel,  en  meerjals  befte  bier  endc  fcharp-bierop  den  tap ; 
en  dat  met  het  voorgaende  te  willen  mengen,{ou€le  men 
beyde  bederven  :  MaerdeCatholijckewaerheydisfel- 
facm  voor  de  Lceke  menfchen,en  noch  felfamer  by  den 
Ketters,  die  geen  wit  en  fwart  konnen  accorderen,als  wy 
Catholijcke  Roomfche  Mannen,en  geleerde  dutooren, 
of DoAoren,  foo gy't neemt. 

Fol.  105.  ftaet.  ;2^attccmctcmbanSt.Francirciöe' 

ftUen  in  öe  ï?dlc  Qt'oomm  tXJO?Öt.  'c  Is  waer ,  maer  wel 
vele:  want terftondfcgthy,  DatÖcbuptJd^ WfiflDtoa* 

ren  nut  cenm  ^?oeDec  na  De  ftdlctcflepcn/  macr  co 
lionbcn  n^t/  boojDat  St.  FrancifcusDchapbanocpp 
jhf  eö  /  en  foo  Wogen  fp  Dacc  mcDc  na  öc  öd  toe  /  foo  llcöt 

al^  imt  cm  anöec  Op  andere  plaeti'en  ftaet,  Dat  ÖCÖMpa 

tjfï  be  23^oeöer^  De  #rancifcanen  upt  Dc  ftapupt  toert 
tefcIjuDDcn/  al^DUhapöaccmDctoccoöi^.  ,  ^  ^ 

ANNOT.  Dit  is  pijn  in't  hooft  voor  heel  de  Ordrc, 
cn  allen  die  op  haer  fterf- bedde  een  Munnicx- kap  haer 
laten  aentrecken ,  meencnde  ,och  armen,  dat  de  duyvel 
dan  geen  vatten  aen  haer  en  heeftjfoo  weynig  als  de VVe- 
lels  aen  dcDuy  ven,als  de  pael  met  blek  beflagen  is.  Macr 
als  de  Duyvel  dien  ftrceck  eens  wech  heeft,foo  is't  te  be- 
duchten,dat  hy  dat  wel  meer  Tal  klaren:  hy  en  fal  foo  lang 
niet  wachten  jtot  5.  Fr^wfiycM*  komt,en  fnijd  daer  den  kap, 
teut,  of  geeks-keuvel  af :  maer  hy  falfe'r  fcifs  flechts  uyt- 
fchudden :  daer  mee  is  hy  al  klaer. 

Ja,  mijne  goede  Catholijken,  fiet  eens  hoe  alle  de  fpil- 
len,  der  gener  die  door  de  Monicks-kap  foo  wel  meynen 
bewaert  te  zijn,  in  de  aftche  vallen;  Nademael  de  duyvel 
fclvcr  den  eerftcn  vinder  van  deMonicks-kap  is.  Daer  is 
een  Boeck gefchrevcn  vmHenr.  CornelimAgripfA  deVani» 
SAte  Scientiarum ,  dat  onder  andere  mede  tot  Geulen  ge- 
drukt is  by-i4»rom«<  Hierat.Ao.  i^pS.alwaer  ik  if-  dus 
gcftórevcq  yind\Datttr  iu  de/chïl4tmn  tn  ^ftW^^w»  kUyn^ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


54^       DEN  ROOMSCHEN 

autorïteytisheb  ik  eertijtsjn  ItaliengeleertWant  als  deAttgu^i- 
r.er  Momken  met  de  Reguliere  Cmonicihardtwtjledenby  den 
faas  over'i  kleed  van  B.  Aiiguftinus,^»/ eenfwart  kleed  over 
genen  witten  rok  of  een  wit  kleed  over  eenenfwarten  rok  had  aen- 
ecdaen :  Ende  dat  menuyt  de  Schifture  nietfekers  en  hadde  tot 
be(lechtinge  van  dit gefchil.fo  heeft  het  deKoomfcheRtchters goed 
cgdacht.  defaeck  aen  de  Schilders  ende  Beeld-houwers  te/leUen  , 
fuUks  dat  het  gene  defelve  uft  de  oudefchilderyeen  beeldèfoude 
fiordeelen  en  verklaren^voer  een  vonnijjefoude gehouden  worden. 
Door  dit  exempel  verfierckt  zwijnde,  wanneer  tck.met  een  onver- 
pjoeydeneerfitgheyt  onder focht  den  oorjpronk  van  deMomkskap, 
ende  dat  ick  in  de  Schrift  ure  daer  van  niets  en  had  konnen  vtndif, 
heb  ik  my  tot  defchilders  begeven,en  heb  in  diefandeengaleryen 
van  de  Broeder  s,in  welke  veeltijds  de  Hi forten  van  't  Oude  endê 
UieuweTeslamentge/childertJiaen,  de faecke doorfocht.  Ende 
wanneer  ick  in'tgehetle  OudeTeJiament  niemant  uyt  dePatrtar» 
chen,  Priejiers,  Pro^heten  ende  Leviten  vond  (^ootkfelverEhzs 
niet, alhoewel  deCarmeltten  hem  tot  harenPatroen  makë)die  een 
Monicks-kap  aen  haddei  foo  heb  ick  my  begeven  tot  het  N.  Tefi^ 
ment.ende  aldaer  gevonden  Zachanas,Simeon,  Joannes  de» 
Dooper,  Jofeph,  Chriltus,  de  Apofelen»  DifcipelenySchnftge- 
leerde, Pharifeen.Overpriefi er s»  Annas,CajaphaS,  Herodes, 
?ihms,ende  meeft  alle  de  andere  :  maer  ick  heb  nergens  een  Mo- 
nicks-hap gefien ;  Ende  wederom  alles  in' t gemeen,  ende  elck  m  t 
byfender  van  vore  aen  neer/Hg  onderfoekëde,is  my  terfiond  voor- 
^ekorneneenenduyvelmeteenMonicks-kap.tewetenJtenduyvel 

dieChnUümverfocht  in  de  me/iyne.  Ick  wa^feer  blijde  Jat  tck 
in  defchilderyen gevonden  had ,  hetgeene  ik  tot  noch  toe  met  heb 
konnëvindë  m  deSchrtfture,  namentluk  dat  de  duyvel  tsgeweefi 
den  eerften  Auteur  van  deMonicks-kap,van  den  wekken  tk  mey 
ne  dat  naderhand  alle  de  andereMoniken  enBroeders  defelve.en- 
der  verfcheydecoUmren,ontleent  hebben.Die  curieus  is  kan  na- 
fien  veie  oude  druckenvanhetN.Teftamenc,  alwaer 
by  de  Hiftoric  vmChrifti  tentatie  de  duyvel  met  eenMo- 
aicks-kaf)  g^fchildcrt  gf  uyrgeprent  ftaet.  , 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


i  ÜTL  EN-SP  TÊCE  L:  147 

F0I.112.  ^l^be  5>tüaïutDmoroof  gcticcmarcfttcn/ 
foo  fp?ach  S.  Franciicus  Ijacr  tegen  /feggfnöc :  €i  ^toa^ 
mmn/  nnjnc  fufier^/  nui<?  Ijct  tijbtDat  ïchfp?cccftc: 
5toijoÖt  oï)p  fo  langï)/  tct  Dat  Ijct  IDoojlit  <DoD^  öf  rtoult 
VucrDfii.  iCfcflontfmc 0cn  fp  alteniacl  fiil  /  tjoibanucc» 
toonbccmae. 

ANNOT.  Elck  fijn  beurt,  dat  geeft  goede  reden : 
als  de  Suftcrkens  gepredikt  hebben,  lo  moeten  de  Broc- 
dcrkens  oock  een  beurtliebben  :'c  fal  doch  van  een  waer- 
dezijn,alsSuftersen  Broers:  ick  en  viel  om  de  keur  van 
den  balck  niet.  Macr  defe  vriendelijke  benaminge  van 
de  wilde  en  onredelijke  dieren  heeft  S'r.  Fr4»f i/^wjgelcerc 
van  den  heyligcn  Florentius ,  waer  van  getuyg:  wort ,  dat 
hy  ecnen  wilden  Beer,  die  hem  diende,  door  een  groote 
eenvoudigheyt.  Broeder  placht  te  noemen.  DeHifto- 
rie  werdt  by  üf.  Cregortus  Magnns,  een  van  de  RoomTche 
BifTchoppen  en  Paufcn  gevonden  {Diaiog,  lib,  3.  cap.  15.) 
endc  luyt  aldus:  Florentius  in  een  etnfame plaetfe  in  een  hutje 
ofCelle  wonende,  daer  hy  fijnen  ttjdt  tot  bidden  bcjlede,  bad  oock 
dcnAlmogendenGod  op  ten  fekere  tijdydat  hy  hem  eenige  vertro" 
fiinge  en  verqmckin^e  in  dte  plaetfe  geven  wilde.  Ende  als  hy  daer 
op  na  buyten gir.g.-vond  hy  voor  de  deur  vanfjn  CelleeenenBeer 
ftaen, die  fijn  hooft  na  de  aerde  boog,engfr>c-»ildigheyt  en  toonde, 
tnaergaf  klaerltk  te  kenné,dat  hj gekomê  was  om  denManQods 
te  dienen.  Gelijk  de  felve  dat  ook  voel  verfiae  heejt.  Derhalve  hy 
^ier  of  vijf  [chapen  {die  daer  by  hem  gebleven  waren .  ende  voor 
welke  hy  niemant  hadde  diefe  weyde  en  bewaren  mochte)aen  den 
Beer  aenbevolen  beeft»  feggende:  Gaet  heenen,  ende  brenghi  defe 
Schapen  in  de  weyde ,  en  komt  tegen  fes  uyren  wederom  hier.  En 
daer  in  heeft  den  Beer  fo  geccrtinueert, komende  op  fodanige  uren 
als  hy  hem  belaft e.  Eenige  defen  heyltgen  man  benijdende,  dat  hy 
door  dit  mirakel  feer  vermaert  wiert,  hebben  de fenBeer  lagen  ge- 
leyt  en  dootgefmeten.  Als  nu  den  Beet  niet  weder  en  qt4am,foo  is 
den  man  des  Hc^tF*lorentius  daer  over  feer  bedroeft  gewarde, 
(ndfwtefjdefeertom  dat  den  felven  Betrtden  welken  hy,  door  een 

Z  gr»9t9. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


i^S       DEN  'ROOMSCJJEN 

groote  eenvondigheyd  gewoon  geweefi  Broeder  tettêimm, 
niet  weder  en  keerde.  Maer  des  anderen  daegs  uytgaende  of  het 
veld ,  01»  de  Schapen  ende  den  Beer  te  foecken ,  heeft  den  Beer  al- 
daer  dood  gevonden.  Bnde  na  neerftig  onder/otk ,  heeft  hy  haeft 
vernomen*  wiefe  waren  die  hem  doodgeflagen  hadden,  ér^. 

Fol.  113.  €en  feecftec  ^fTcÖop  p?cDiftcnöe/  p?eep 
St.Francifcum,  aUegcccnDcDanbcm  Öitöec^/  Sooen 
heeft  hy  aen  geen  ander  volck  gcdaep.       De p^eomini 

oe  fcpöc  Sc.  Francifcus  tot  \m  I  ocöooflcn  boo?  fijneboc* 
tciineticcIeögenDc/  ^ta^m^ / ichfcögculieöenm 
Dcc  toacchepD  f  Dat  niemant  in  Dit  mm  mp  oopt  foo 
öcootcn  cece  öccft  fleDaen  /  aï^  u  licDen  mp  ficDcn  acDam 

'^"aNNÓT.  Ohoogenederigheyd!  met  recht  heeft 
die  nederighfte  Francifcus  S.Lucifers  ftoel  verdient. Wacr 
van  voorhenen  gehandelt  is.  ,  ^ri. 

Fol.  111.  €enfeecftcc23?oeD€C  f)aW>e  cm  ijanDfcfiMft 
oen  Den  ^upDcl  oegecDcn  met  fijn  DloeD  onDccteecttent  / 
Dat  bP  ttn  D?outo  tot  öem  brengen  fouöe.  JBacc  Doo?  De 
becDienHen  Dec  JliilTen  ü  't  gcfcfjiet  /  Dat  De  ^upbc  Dien 
252iefUetDallen/  toteenteecftcnbaninDuIgentie.  item 
S.  Francifcus  toiecDt  gctentcett  om  eene  b?outt)  te  Bjo^' 
ben :  DoelicpftpnaDefneeuto  toe/  en  maechte  oem  fci' 
beneenb?outo/cnliinöeccnbanDefneeutD/^c. 

ANNOT.  O  heyUge  maegden !  o  groote  kuysheydl 
't  Was  haer  beter  te  trouwen,  als  foo  te  branden, hoewel 
hy  evenwel  genaemt  wordt  foU  au.  Virgo  furijfima  ;  dat 
is,  dealderfttyverftemaegd.  r  ^ 

Fol.  147.  Francifcus  beranbecteentoater-fontfpntrt 
toiin.  Item,  op  ccn  anDec  pïaetfe  beranDcct  öp  öct  toatec 
inDenbeflentDijn.  Item,  Ijpfteefi ajrjnintoön becan^ 

^^^AlWOT.  Chrifttis  heeft  dat  maer  eens  gedacn  in  Cor- 
na  GaliUa:  maer  Francifcus  dede  dat  dikwils :  en  dien  vol- 
gende is  oock  S.  IrmifcHt  de  nieuwe/V^^i  wwr  als  den 


i 


1 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


ÜTL  EN'S^  IE  G  £  i:  149 

ouden  Ufus  ,de  Sone  des  levendigen  Gods.  Want  dat  is 
doch  het  Catholij cke  ooghmerck  in  al  dit  Boek,  hoewel 
hy  dat  foo  bot  uyt  niet  en  wilt  feggen  :  het  welck  doch 
fommige  botte  Catholij  ken  noch  niet  volkomentlijk  en 
willen  aennemen  en  gelooven. 

Fol.  157.  S.  Francifcusi^bcöocbegetbec/  cwDecft 
(ïjncjieleöco?  fijne  g)C&apenfle(lelt. 

ANNOT.  Wel,is  hy  dan  niet  te  recht  der  Roomfch- 
Catholijcken  Salighmakcr,  foo  wel  als  fefus  de  Sonc 
Gods,  van  fijn  volck? 

Fol.  194.  ^atbe^upbfI^pomfh)nöcnmbctea«i:i 
taooiöigöepD ban Francifcus.  5^at  De 5^upbel  getupgt 
heeft  tjan  Francifcus,  Dat  ÖP  foo  Qtooten  man  toa^/Dat 
öc  geöeelc  toecelD  De  uptfieftentJepD  Uan  fijne  beplig^ 
ijepD  nocB  niet  en  henDe  /  en  Dat  De  i[?eHe  boo?  fjem  't  jit^ 
tecDe/en  beef  De.  Cn  Dat  D.  Bartholomasus  aen  Den  Dup« 
W  beeft  öeb^aeflïjt/  C^oe/  fal  bet  lijDen  De^geerenin 
beien  nienfcbe  becmeutüttoecDen  ^  ^alDanSt.  Fran- 
cifcus, oeïijcfiChriftus,  boo^'tmenfcbeïtjcftfleflacbte 
ïijDen  i  5Den  toelcften  De  ^upbeï  beeft  gcantbJOo^Dt: 
ilet  fal  nocb  eccfl  De  bJccelD  beftent  too?Den  /  boe  Dat 
Chrifti  löDen  in  befcu  mcnfcbe  fal  becnieutot  too?Den. 
€n  Dat  fepDe  bP  toel  tbje e  jaren  te  bo?cn  /  eer  Die  lit-teecs 
henen  De^  gchcupHen  fijn  öepliflb  licbaem  toitcDen  In*- 
0eb?ncftt. 

ANNOT.  G  hy  hoort,  Lefer,  dat  alle  defe  redenen 
al  ftrecken5om  dat  erme  volck  wijs  te  maken,datFr4»«/' 
cus  is  den  nieuwen  Saligmaker :  van  welcke  faecke  geen 
beter  Propheet ,  en  getuyge  en  kan  zijn ,  als  de  Duy  vel, 
die  immers  niet  liegen  en  kan.  En  fo  is  het  Euangelium 
van  S.  Franeifeus  tc  recht  een  Duyvelfch  Euangelium : 
'verwerpende  Chrifti  lijden,  en  ftellendchetlijden  van 
Tèrancifcm  in  fijne  plaetfe.  Want  foo  gelooft  de  oude 
Roomfche  Kcrcke,en  dat  is  recht  Catholijck  7ijn, 

Fol.  ii6,  <Bt\xii\\  ött  ö^nicene  bolcb  Chrifto  ont<« 

it  3  mocte 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


s^o      DEN  R  00  M  SC  H  EN 
tnocte/  fitccnOe  op  ben  ii^yi :  aifoo  i§  f)et  l)okh  baa 
S^ucfienScFrancifco,  fttttntitopfmm€y\/  occhtc 
gemoetgehomen. 

ANNOT.  Somma, hy  5. Fr4»«/t«i,fchiet nergens in  i 
te  kort ,  noch  en  foudc  Chhfto  niec  een  hayr  willen  wijc- 
kcn ;  gelijck  in  dit  Boeck  doorgaens  wordt  verbaelt ,  loc 
het  minfte  toejdac  wy  van  Chri^o  in  dat  OudejofteNieu- 
wcTeftament  lefenjcn  ons  al  te  lang  vak  akemael  te  ver-  I 
halen.  In  't  kort,  Chri(lp  nergens  ongelijk,  dan  alleen  dat 
hy  dickwils  Chriftum  fupereert,  en  te  boven  gaec^in  won-  I 
dcren,en  mirakelen,en  heyiigheyd  en  nedrighcyd  des  Ie-  | 
vens>ende  fo  voort.  En  dienvo]gcnde,maecken  wy  daer  j 
uyt  dan  dit  Catholijck  befluyt,  tegen  alle  Ketters,  en 
voornamentiijck  deGeufenjdat  onfen  St.IrmcifcHó  is  on- 
fcn  waren         ofSaligmakcr,  inplactfevanjs/ï^i  Chri* 
fins  de  SoneGods :  dien  wy  dan  moeten  eeren  en  dienon, 
a.enroepen ,  en  aenbidden  voor  onfen  God ,  en  dat  ware 
objed  van  onfen  Gods-dienft,mec  Marien  de  Moeder  des 
Heeren,en  St.  Anni*  hare  Moeder,  van  welcke  hier  na  fal 
gefproken  worden. 

En  tot  befluyt  van  dit  eerftc  Boek  ftaet  acn  te  merken, 
dat  het  fclve  Boeck  gcdruckt  is,  by  den  Tempel  van  fmte  Sa- 
tyr :  Waer  door  wy  oock  meugen  vcrftaen  den  Tempel 
van  S.  Trancifcus ,  want  hy  was  foo  kuyfchjals  eenen  gey- 
ItnSatyr^  foo  dat  hy,  om  fijnen  brand  te  bluffchen,  een 
wijf  van  het  ys- koude  fneeuw  van  nooden  hadde,ais  ghy 
gehoort  hcbt,cn  oock  ftact  x  Ltb  fol.  4x. 

Van  het  tweede  Boeck  van  de  Conformiteyten.cn  fullen  wy 
Jiiet  fpreken,  om  dat  dacr  niet  gcfeyt  en  word,  dat  in  het 
cerfte  niet  al  en  is  gefeyt ;  of  dat  niet  klaerder  en  breeder 
fal  gefeyt  worden  in  't  volgende  Boek,gcnzemtSpeculum 
vita.  S.  Francifih  dacr  alles  fal  klaerder,en  naeckter  uytge- 
druckt  worden :  alfoo  daer  mceft  alleHiftorikens,en  rni- 
raculen  breeder  worden  verhack,  die  in  dit  fel ve  zij Q 
vervar. 


'     ÜTLEN-€TIECEL.  lyt 

en  anderen^  Extr.iSfen,  of  liever  heek  Capittels  ^ 
en  Hifiorien ,  uyt  Speculo  vitee  S.  Francifci  'Jat  is , 
den  Spiegel  van  S,  P  rancifci  leven. 

V Oor  aenftaet  aldus  :  €otïofmoïo?ff  onfr*5l^ffrcn 
Jefu  Chrifti ,  tïiHe  onfc^  a!ïctl)fplioï)flfn  BaDrrjJ 
Francifcus ,  jijn  &icr  ff nigc  notabf Ic  .%cij?iftcn  ban  ben 
faliflcn  Francifcus,  enDc fijne mcrgrfdïfn /  «löcffniae 
toonDfclijfftc  öanödiditrfn  ban  Drfcïbc :  bic  in  fijne  Le- 
genden bjacni  obccflffïagfn/  Die  coch  ffecnnt/  mbc^ 
t)oot5ijn. 

ANNOT.  'tSaI  dan  voornamentlijck  alles  ftreckcn 
ter  eeren  van  Sf.  Francifcus»  dén  nieuwen  Cacholijcken 
Salighmaker. 

Pag.  ftaet,  a^oojffrfïöan  moftnimhJrten/  Dat 
onffn  faïioen  BaDfc  Francifcus  in  aUf  fijne  DaöfnChri- 
fto  öerijcfifo^miöfj  i^.  Jl^ant  ofïtjcït  DcgcfrgcnDcChri- 
ftu  s ,  in  't  begin  ban  fijn  p?eDiften'tot  Ijem  gfnomcn  fteeft 
ttoaelf  ?Difcipeïen/  Die  aWc^  berlietfn  :  t^coficrftóocfi 
S.  Francifcus  ttoaelf  «ptgeho^ene  metar  ff  Hen  geïjaD/  Die 
Of  Dicpftc  ccmofDe  öebbfn  nptbfcfiorcn.  €nDeacïticfi 
een  npt  De  ttoaelf  ^pofleïen  Ijf m  fflbrn  met  ecnen  fliop 
berbangen  fjefft :  foof)keftoofftefnbanDeboo2no''mDe 
tnetgefenen;  niftnanfenS^^JoannesdeCapella,  hem 
Jdöen  met  een  flcop  brrUrojgfjt.  etibe  gclijcft  De 
ïige  ^pofleïen  Doo?  fjerf  De  toerftt»  bJonDcrïncft/  en  bót 
Df^  tepïigcn  (öeeflejj  maren  :  aïfoo  5ijn  ooch  Dealïer:. 
pfpiianfïf  metgffflienban  Sc.  Francifcus  gctofe(lm«'n^ 
ff  pen  ban  focigrootfnöcpïigöfpD/  DatDetocrdDnac  De 
f ijöf n  Der JCpefteïen  /  foo  ItjonDerïijfh  geene  fi]  hreft 
OcöaDt.  JDant  een  ban  ïjacc  i^  opge nomen  tot  in  Den 
DerDen  Jemeï  ^  aïê  yEgidius  :  anöec  ban 
cenen  engel  met  een  bperige  ftole  aen  fijne  ïippni  gr. 

4  caecftt 


ïr£       DtN  RO'&MSCHETQ 
Caecht  /  aïö  Efaias ,  tC  tortcn/  Philippus  Longus :  Cot 

anDec  öcfft  nict(0oliaefp?oftcn/  al^b'ccne  buiend  met 
Den  anöcrcn/  gdtjcfe  al  J  een  ttoecDc  Mofcs,  namcntlöft  / 
ht  alfecfimbccflc  23?  Silvefter :  €cn  anDec  Woogötot 
am  jet  ïicöt  ban  be  «öotrtijhe  toij^öcpö  /  aló  etn  ICcenö  / 
mlMi  De^uanseUll/  namcniioch/  DeaUecneDeciolle 
S5i  Bernardus,  Dïc  Dc  örepctonDtgöfle  bcpUge  ^cfeif* 
ten  uptlepöe :  <t5cn  anöet  Dan  benj^ecesebepïiöbt/ 
cnöe  mDen^emcïgccanomseeit/  al^öpnocöüiDetöCs 
ceïb  leefbe/  al^  ödjepïigöt  5Önöe  nocïj  in  ben  bupcft  / 
ncltjcft  23?.  Rufinus,  een  eDelman  uanWifJOi/  öic 
Chrifto  feer  Qctrouto  toa^.  €n  foo  (jebbenfe  altcmael  / 
boo|cenbefonbei;eboo?-baet/  ocbïonclien/  al^ücröcc 
Wncfeen  fal :  ban  toeïche  be  eccfte  /  al^  ö'eerfl-geboiene  / 
foo  in  ttjb/  al^  p?ïbilcg<c  ban  fieplioD^/  öcbjeeft 
23c.  Bernardus  ban  Slffipen. 

A  N  N  O  T .  Dit  is  'c  begin  van  dit  fchoone  Bocck , 
wacr  in  de  Lefer  terftondc  hoort  de  gelijckformigheyd' 
van  irmc'tfcHs  met  Chriftus .  die  Catholijcke  Roomfchc 
Saligrnakcr  :  wacr  van  wy  in  't  vcrvolgh  noch  meer  ful- 
Icn lefen.  Sijne t waelf  Apoftelen  waren  defe ,  i.B.  Bet' 
vardus.  a.  Petrus  Cathsneus.  5.  Egydius.  4.  Balbatinus.  5  Mo- 
rtcus.  6'JotinnesdtCapelU.  j.  F hilip^us  Longus.  ^.JoannêS 
deConftant'mo.  ^.harbarus.  lO.Bernardus  de  Violente.  1 1  An- 
gelus deReête.  iz.Sylvefter.  GclijckBr.S/>ö«/^*r^^ons  ver- 
iiaelt,  Specul.vita  Franc,  f art.  fee. pag.  ^, 

Pag.  4..  (Siet  hier  van  ook  Lib.    Conform.  Francilc. 
fol  2  7.) Wordt  verhaclt.  5^at  S.  Francifcus  te<ÖU8Ubie 

nehomenjDnöe/  int  Xepjoo^-ïjup^gincft/  enbatöp 
om  <0oD0  bjil  ben  Ecp?ootVn alleen bienfilmecbt necc- 
fligÖD«fta<^t»f"^  ♦  bpbJicfcI)  bare  boeten/  becbonböa 
rcjtoeecen/  boutobc  be  etter  baecupt/  enbaegljbeDe 
felbe  tocöetom  af :  ja  Ijp  hufcbte/  npteentoonbercbe^ 
botie  /  bic  buylc  5ccccn ;  olii  eer  langl)  fulïenbe  een  €uan«> 
geUfcDc  .nSeöccy n- mee  flcc  bjo^bcn  :  bjaec  toe  bP  öan 

UB 


,3  \ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


tc  ïê^tct  foo  örootcn  macljt  Beeft  ontbangc  n/  bat  (n  't 
jjcelentoan  öcgcffleiijchcflccfitcneen  toonöccbaccftragt 
toonöc.  3ch  faï  upt  bcelc  tjctbalcn  /  trat  qcfc^itt  t^. 
?lï^fonimi0e  mcnfcöcn  met  een  fcecftaace  fierhtc  bebati» 
gen  5ö«öe  /  ban  geene  J!EeePer^  en  ftonöcn  gcfiolpm 
too^öen/  foo5|jnfemperegtinaticgegaen/  cmgefontte 
tooiDen/  öoo?  De  öeröienflen  banöeöepligelCpofldcn: 
cnöe  <Bohé  5^lenaec  ïjaer  tr genhomenöe  /  foo  VnilDcn  fp 
ft ne  Ijoeten  ftuflcn :  maec  De  nederige  .fBan  öat  niet  toib 
ïcnde  toelaten/  ftufcbte  hvbact  Um  met  fijnen  monD: 
cnöe  aljJ  öec  3Lep^ofen  ïDtcnaec  Francifcus ,  öoo?  cenc 
tDonöerbareeoDfaligöcpD/  Die!)o?ribiïepïaoe/  öoojfip 
Rcn  fjepïigen  raonD  gecaecht  /  cnöe  alle  fieclue  bccö?f  Ucn 
Öaböe/  beeft  befleche  fifne  getoenfcljte  gefbntDepö  toe» 
Derombechregen. 

ANNOT.  S.  Francifcus  is  dm  Chfifto  niet  alleen  ge- 
lijk en  conform  :  macr  dickwils  verre  boven  ChriffHs:op 
dat  alle  Catholijcke  herten  mochren  weten  en  gelooven 
datfe  meer  op  S.Trancifcus  den  tweden  Chrifcus,  hacr  mo- 
gen vertrouwen,  als  op  den  cerften,namcntlijk  den  Sone 
Gods.  Want  ó^erjefus  Chriftus  alleen  de  voeten  wiefch 
van  fijne  Difcipelen :  daer  wafcht  S.  irnwifcus  de  nieuwe 
Chriftus ,  enSaligmakcrder  Catholijkcn,de  voeten  van 
vremde  LazarulTen,  verbint,  vaegt,  cn  fuy  vert  hare  zec- 
ren  en  wonden,  en  kufcht  hare  vuylc  etrerbuylen :  dat  is 
immers  vry  wat  meer,  en  eenc  nederiger  dacdjals  C/?fi//i 
voeten-waiTchinge.  En  daer  Chriftus  toeliet,  dat  die 
Sondareflc,  by  S.  Lticaf  cap.  7, 3  8. lij ne  voeten  kufchtc, en 
dcfelvc  met  hare  tranen  nat  gcmaekt  hebbende,  weder- 
om met  hacr  hayr  des  hoofts  afdroogde ,  en  falfdc ;  daer 
wilt  S.  Francifcus  niet  toelaten ,  datfe  fijne  voeten  alleen 
fouden  kuflchen ,  macr  heeft  fclf  haer  verwacrdigt  met 
fijnen  heyligen  mond  te  kufTen.  Voorts gelijck  Chrtftus 
niet  alleen  de  qualcn  des  lichaems  heeft  genefcn ,  maer 
ook  der  zielen ,  welke  de  fondcn  zijn ;  foo  heeft  S.  Fran, 

Cs 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


1^4-      J>EN  ROOMSCHEN 

de  tweedeEuangelifcheMedecijn-meefter  des  lichaems, 
ende  der  zielen ,  ook  der  beyder  qualen  gcnefen.  Ende 
cy  ndelijck  gelijk  als  Chrifius  fulkc  ficckten  des  lichaems 
genas ,  die  door  gene  medecijne  en  konden  genefen 
worden,  en  dat  fomtijds  met  hec  fimpel  aenraken  van  de 
Icranken :  fo  heeft  oock  st.  irttncifcus  de  ongeneeflelij  kc 
fieckten  gcnefen ,  door  eenen  fimpelen  kufch,  en  aenra- 
kinge  van  fijnen  heyligen  mond. 

Klacr-blijckelijk  dan,  foo  Godt  wilt,  dat  St.  Trancifcus 
den  Sone  Gods  J^^yi*  C^r»/?o  niet  alleen  gelijckis^  maer 
oock  in  veelc  dingen  meer  als  hy. 

Pag.p.ftaet,  Öat  St.  Francifcus  tegen  ffftec  Mm^ 
flec  /  Die  Ijfïe  ;3of cUcn  öabbc  /  fcpöc  /  öat  fjft  tegen  fijnen 
tegel ftceeti/  S^oechnite  fjeüben.  Endepag.  lo.ftact. 
Dat  by  ccn  ban  fijne  nïentöe  55ifcïpclen  geen  Pfaïms 
boech  en  toUDe  toelaten  te  fjcbDen/  bocfccct}pDatbec« 
focöt. 

ANNOT .  St.  Francifcus  in  dat  verbieden  van  Boec- 
kcn,is  meer  geweell  als  Chrtjltis,zls  te  voren  oock  geble- 
ken is.  Want  dierChriflus  haer  wees  tot  de  doode  Schrif- 
tenjdaer  wij  11  Sf, Francifcus  fijneDifcipelen  tot  denGeeft, 
die  immer  meer  is ,  als  de  letter.  Want  waer  bleven  an- 
ders alle  de  heyligeTraditien  van  de  Roomfche  Catho- 
lijcke  Kercke ,  die  den  Geeft  der  Schriftuyre  zijn ,  als 
doorgaens  de  Roomfche  Catholijcke  Dodoren  leeren? 
Want  de  letter  dcod ,  endede  Geeft  maeckt  levendigh.  Dat  is 
immers  wacr. 

Pag.  14.  ©an  Dcafficerigöeptöe(Jgei5t^/  enf)oe!jp 
cenen  23?cicDec  gcflcaft  /  Die  gelötöaDöe  acngc^ 
caecUc. 

3DeVnateBjienDt/  cnbenaboïget  Chrifti  Francifcus, 

aïle  Dingen  Dfé  tocrelöt^ljolhomenriijcft  üeracbtenöe  / 
tjerUloücïtte  booj  aïlen  l)et  gclöt/  en  leecöe  alttjöt  fijne 
2$?oeöer^/  niet  töoo?titenc]cempfl/  Datftiöctfelöefous 
öen  fcöontüen/     besDnpUelfclf^ :  enöatfc  D^cften 

gcIOC 


ütleN'Stiegel: 

é0  aï  cbm  tocerDiöÖ  fouöcn  ac&tf n.  ^tt  Qthtmht  ojj 
r»  ecnm ttagb/  Dat  etn  fchcc  man  m  Dc  ïicrcftc  Dan  S.  Ma- 
riade  Portiuncul  qimmciu tt 5iböcn/ fiibc f\ct Qe\t Dat 
Öooffcrtie/  ueUtn^  öct  hriiri^-  '-Icc  ïcpöc/  l)ct  tödrfte 
fenfecc{iet23?oeöec/  al^^jP'w     j)a^/  fmipr ïiith  met 
fijne  ïjanö  aenfaccate/  ciiDt  iepöc  fift  bcoj  öc  benflrr. 
O^ntic  al^  bet  S.Francifco  gefcpbt  toa^/  foolicp  öffca 
23?oeöec/  öodtnöeöatbpöaecacnïjafltoa^/  tctfiont 
Diii  toergiffÊnifff  te  bcairijocn  /  en  oiiïcli  tcc  aecöe  nt öcc* 
IcQQcn  1  en  liet  |)rm  flagcn  gcUcn.  Francifcus  bc\lmftt 
ï)cm  om Ijet  ae nrahf n  üan  Dft  fldt /  en  bchcc f  ï)rm  fetc 
1  JarD/  enbebalö^ni/  Dat  ïjp  Dat  met  fijnen  inonöföube 
i  DpnrmcnüanDeUcnflcr/  Ijft  felbc  buptcn  bjcnoai/  en 
leggen  Ijet  fpo/  met  fljtini  f  ygeneii  moiiö/  op  eenen  ^fil^l 
ïcont :  enöe  al^  Dien  ;D?aeDec  Dat  beöcl  gecrn  öolb2aeète/ 
00  3önfe  alle  niet  een  fcec  gcoote  Ij^eefe  bcV3angf  n  /  otje r 
)et  qcmc  fp  fagen/  en  ï)oo?Dni.  €n  ban  Doe  af  aen 
Rebben  fp  Dat  geit  meecbcracljt/  als  bcrgdehen  3ij!iDc 
met  <!^5el,ö-D?fcli :  en  toierDen  alle  Dugen  met  nirulyf 
ejrempeleri  becfteccht/  om  Dat  fdUe  t'ecneniael  te  bec 
acljten. 

ANNOT.  Sietj  fooheylighisdit  volckjc,  mogen 
geen  gek  handelen,  gelijk  hedc  noch  de  Minnebroeders 
altemael  niet  en  mogen  doen5maer  hten'c  achter  in  haer 
kap  werpen^en  dan  en  handelen  fy't  immers  nietiof  fou- 
den  het  andcriins,  om  hare  fondc  tc  veribcnen^mec  haré 
mond  mede  moeten  leggen  op  eenen  llront  van  eenen 
Efcl.  Wy  leien  in  dit  Boeck  pag.  30.  dat  eenen  feeckcren 
Broeder ,  om  hem  te  verlbenen  met  fijnen  mergefel ,  cn 
fijne  fondcn  uytte  wiflchcnj  Efcls-dreck  in  fijnen  mond 
nam,  en  met  lijne  tanden  knaude,  en  liet  fijnen  Broeder 
weten ,  dat  hy  door  dien  drek  lijn  tonge  foude  kaftijdcn, 
dewelke  op  fij  nen  Broeder  dat  f cnijn  der  gramfi:hap  had- 
de  gefpogen.  Voorwaer,eene  drollige  vcrrocninge,C^ri- 
fifés  dedc  hec  door  fijn  heylig ,  en  onfchuldigh  bloed :  en 

S.  Trafi* 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


,^6      DEN  ROOM  SCH  EN 

sl  Francifcus  door  Ezel-dreck :  waer  mede  hy  oock  den 
Duy  vel  kan  verdry  ven,als  wy  hier  na  noch  fuUen  hoorc : 
want  de  Duy  vel  noch  de  helle  en  konnen  dien  ftank  niet 
verdrage.  Wy  lefen  in  dcHiftorie  van  Paus  sixtus  ^i»- 
#  w ,  die  een  Minne-broeder  was ,  een  van  de  Ordre  van 
S.Franci/cus»  en  die  te  voren  eenen  geyten-dry  ver  was  ge- 
wcefl:,ende  eyndelijk  tot  het  Paufdom  gekomen,foo  wel 
het  inkomen  met  honderdduyfenden,of  liever  met  mil- 
liocncn  heeft  ontfangcn,als  andere  Paufen:en  dat  hy  foo 
wel  als  andere,mecr  a!s  Kcyferlijkjdaer  van  heeft  derven 
leven,in  koftelijke  gebouwen,Konincklijke  maeltijden> 
pracht  en  prael,  foo  in  paerden,knechtcn,&c.  Wel,fou- 
de  yemand  mogen  feggen,hccft  den  voornoemde  Broe- 
der, om  dat  hy  eens  onnoofel  een  ftukjc  geld  hadde  aen- 
geraekt,  dat  moeten  met  fijn  tanden  opnemen,en  op  den 
drek  en  meft  van  eencnExel  leggen,eer  hy  konde  verge- 
vinge  verkrijgen ;  ja  heeft  den  anderen  broeder  daerom 
Exels-dreck  gekauwt :  Wat  foude  d^n  Sixtus  ^intusA 
wercks  hebben ,  en  wat  al  Ezels-dreck  foude  hy  moeten 
kauwen5eer  hy  verfoeninge,  en  vcrgevinge  van  fijn  fon- 
den  foude  verkregen  hebben  ?  Maer  fulcke  plompers  en 
verftaen  de  rechte  fin  en  meeninge  niet:  want  fchoon  hy 
dit  alles  dede  ,  als  andere  Paufen ,  nochtans  was  hy  arm  , 
ncderig,cn  niet  befittcndc.  Want  hy  hadde  fijne  Ontfan- 
gers,  Rentmeefters,tollenaers,en  krauwers,  die  konden 
dit  alles  genoeg  voor  hem  doen :  foo  dat  hy  fij  n  geld  met 
eens  behoefde  aen  te  raken  in't  ontfangen,  of  m't  uytge- 
ven,  om  fijn  vingers  niet  blaeu  te  maken ,  of  fijn  handen 
te  bcfmettenrcn  dicnvolgende  en  behoefde  hy  geen  drek 
van  Ezels  te  kau wen,tot  verfoeninge  en  vergevmge  van 
iijne  fonden.  Want  dit  is  immers  de  difpenfatie  van  den 
Paus  Gregofius  de  negenfte  van  dien  naem,over  den  regel 
van  s/.Fr4»fi/f«i.door  denGenerael  derMinnebrocders, 
gcnaemt  Br.  Elias ,  verkregen ,  te  weten ,  datfe  wel  geen 
eeld  en  vermogen  te  hadelen  met  hare  cygcne  handen , 
*     .  maeri 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


9tf 


ütlen-spiegel:  15^7 

acr  wel  door  handen  van  een  tuflchenkomcnd  perfoon 
e  weten  vanRentmeefterSjontvangersj&c  als  in  dit  fci- 
1  ire  Boek  ftaet,  p^i.  1 6  8.  ^.  Alhoewel  de  Broeders,  die  te- 
lgen Elias  aen  den  Paus  appelleerden,  voor  den  Paus  vcr- 
ï^haeldéjdat  Elias  voorn.fulke  privilegien,door  leugens  en 
Ibedrogh ,  hadde  verkregen,  en  dat  het  was  tot  deftructie 
~  van  den  regel,en  tegen  den  fin  en  meninge  van  S.  'Br and  f- 
.  cus,  Maer  nakakelen  en  geit  niet,  de  Apoftolifche  Brie- 
a  ven  leggen  daer ,  als  ftaet  pag.  i6^.  En  fy  flachtcn  Gijsjc 
aen  de  Hoorne  brugge,  die  troefde  wel  acht  dagen  na. 

Pag.  41.  b.  ©anöet  Wfïoen  t>an25?ocöccPacificu«; 
DiebP0c(len(ngcf)oo?tDeeft/  bat  Den  (loei  t)an  Lucifer 
1)00^  Sc.  Francifcus  beluaert  tDo^bt. 

mo;0en^  1^  tot  [)eni  gehomen  b^oeDec  Pacificus, 
St.  Francifcus  (lonD  üoo?  tm  %\tm  in  den  gebeDe ;  cnbe 
b.2oeDec  Pacificus  bectoefDe  fjem  bupCcn'tCfjoo?/  bib* 
benbe  boo?  een  €rucifïp«  €nbe  al^  f}P  b  egon  te  bibben  / 
totetbt  bp  opgebeben  /  en  opgenomen  tn  ben  i^emeiy  't  5p 
in  Den  licfiacme  /  of  baec  bupt e n  /  bat  bjeet  (0obt  alleen ; 
cnbe  bpfagbbaetbeele  floelen/  onbet  tpclehe  bP  ^^neit 
berbeben  floel  fagb  boben  anDere  /  en  glojieu^  boben  al^ 
ic  /  blinchenDc  /  en  bcrciert  met  alïetlep  ftofleïijcbc  gc^ 
ftecnten.  Cnbc  f)P  tJertoonbect  5!jnDe  obec  dcc  felbec 
fcboonöepD  /  bf  gonbe  bp  in  Ijc  m  felben  te  bcncfien/  toien^ 
poel  Dat  bet  mocbtettjcfcn  :  €nDeter(!ontboojDeöpeen 
(temme  tot  bem/  ff ggenDe :  Dit  Lucifers  floel  gctoeefl  / 
eninfijneplaetfefal  De  neDmge23aocbfi:  Francifcus  fit* 
ten.  o^nDc  al^  bP  tot  bf  m  feibcn  qiiara  /  foo  qnam  ter* 
flonttotbcm  upt  i>.  Francifcus ,  booj  luieQ^  boeten  Die 
25?oeDec  terf!ont  neber  bieï  /  in  manicre ban  een  hcnpcc/ 
fijne  armen  iiptgeb?cpDct  bcbboiDc.  <önbe  confiDereren* 
be  bem  al^ofbpinDen^pmcl  inbieflocIefouDe  berblö» 
ben/  fepDeöptotbcm:  ©aöer/  jijcmpgoetgunfligb/ 
enbcbiDtbeniJeerc/  batbp  ficb  mijner  erberme/  cnDc 
tnön?  fpnben bergebe»  S.  francifcus  pjnc  öanbt  uptfie^ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


,r8  DENROOMSCHEN 
hcmi  Ijicf  l)fmop.  (enöeljntxjicrötcrflonbgctöact/ 
Dat  hp  toat  qtfm  IjaÖDe  in  Den  acbcDe.  JDant  Ijp  fcljccn 
hctl  m  aï  öecanDcct  /  cnDcIjytwachtot  S.  Francifcus 
«iet  of  hp  noclj  iccfDc  m  Den  Wcefcöe/  maer  of  Op  al 
tteccfchtc  in  Den  l^emr L  <enöe  Dacc  na  /  aï<J  p  Dat  bi* 
fioen  aen  S.  Francifcus  nict  en  toiïöe  bcctc  Hen  /  foo  begon 
hn  al^  ban  becrctotï3cmtefp?eften/  enfepDconDec  anj 
Deren  rot  l)em/  IDnt  ocïooft  gï)p  ban  n  feïben/ 23?oeDecl 
Francifcus  antUjoozDecnDefepDetotJiem/  IBpDimcnt 
Datich  eengcootcnjbnöactben/  aï^'eceeninDetocreïö 
Ié.  en  tcrjionD  toittD  tct  De  jieï ban  ^jocDcc  Pacificus 
mffnöt :  <Dacr  uut  honDt  gijp  behennm  /  Dat  öct  bifioeti 
toacèacDtigb  i^^  /  Dat  göp  gefien  öcüt.  Bl^ant  gcï|)c  i 
Lucifer  om  fijne  lioobeccDigljcpDt  upt  Dcfen  f^o^l  Ortooj^ 
uen  ié  :  foa  fal  St.  Francifcus  om  fijne  neDecigÖfpötJ^ 
berDicnm  becïjoogïjt  te  bJojDcn/  en  te  fitten  in  Den  tel=> 

ANNOT .  Ghy  moet  weten,  Catholijcke  Lefer,  dat 
Lucifer  is  de  oppcrftc  van  alle  de  Duy  velen  :  hy  was  voor 
fimcn  val  gelijck  de  Morgenfterre  in  den  Hemel,dic  des 
morgens  den  dagh  aenbrengt,en  dacróm  heet  die  Sterre 
heden  op  den  dagh  noch  Lucifer,  dat  is  te  feggen,die  het 
licht  aenbrengt,  Wel,  in  defes  plaetfe,en  ftoei  lal  S.Fr^n^ 
cifcus .  als  de  tweede  Lucifer,  fuccederen  :  vermits  hy  het 
nieuwe  licht  des  werelds  is,als  hier  na  noch  breeder  u  lie- 
den fal  verklacrt  worden.  ^  ^.  .  t_ 

Pag  49.  ftaer,DatS  Francifcus  ancfiUÖiebCtbJCrpt/ 

cnDe  alle  gricett  l)t  pD  ÖouD  boo?  opgcblafcntlje  pt. 

ANNOT.  W  aer  uyt  dan  volgen  moet,dat  lijne  JJiI- 
cipelen  fpreken  en  prediken  fo  als  haer  den  geeft  ingeeft, 
OP  de  wiife,als  Chrtfti  A portelen  op  den  Pmcxtcr-dagh, 
die  fprakcn  foo  als  den  H.  Geeft  haer  ingaf.  Want  daer- 
om  beval  S  Francifcus  aen  Broeder  Rufinus.dic  hy  uy  tfond 
om  te  prcdiken,en  lijne  onkunde ,  en  onbequaemheydt 
tot  excufe  voorwende,  dat  hy  Ibude  prediken ,  foo^ls  de 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


UTLEN-SpTEG  EL, 


5-9 


Oecft  hem  ingaf,  pag.  1 12.  w  ant  dat  de  felve  Geeft ,  die 
door  de  Apoftelen  fprackjOok  door  de  Broeders  Francifci 
heeft gcfproken ,  blijckt  foo  klaer,  alsden  lichten  nacht. 
Wantpag.  ao.  verklaert  S^.  Francifius  de  woorden  ChrifiU 
vreeji  nietghy  kleyn  kuddeken,  wttnt  het  is  het  toelbehagen  God) 
,  «  dtit  Koninkrijck  der  hemelen  te  geven.  En  wederom.  Al  waC 
ghy  de  minfie  van  mijne  Broederen  hehtgedaen,  dat  doetghy  tny 
;  Seggendc,  dat  dit  wel  verftaen  wort  van  alle  GeelteJijke 
;  arme  lieden:  maer  dat  hy  voornamentlijkfprak  van  fijne 
^  Broeders  deFrancifcanen  of  Minnebroeders,cn  dat  hare 
Religie  m  Gods  Kercke  foude  opftaen.  Wel,  wie  foude 
defe  plaetfen  fo  grondig  verftaen  hebben,indien  S.  Fran^ 
cifcm  door  fij  nen  Geeft  ons  dat  foo  geeftelij  k  niet  en  had- 
de  verklaert?  Gelijk  ook  in  fijne  Broeders  de  wijsheyd  fo 
groot  IS  geweeft,door  dien  fel venGeeft,die  in  hacr  fprak' 
dat  felfseencn  Engel  uyt  den  Hemel  by  fijnen  Broeder 
F.has  quam,  om  met  hem  te  confereren  over  verfcheyde 
quefticn;  alsftaet;-/!^.  3^.  b.  dat  daer  een  Engel  quarn  in 
de  gedaente  van  ecnJongelinck,en  vraegde  aen  Broeder 
Heltasy  ofdcgeene,  die  na't  Euangelium  willen  leven, 
mogen  eten  van  al  wat  haer  voorgefet  wort ,  gelijk  Chri- 
(lus  ons  nagelaten  heeft  ?  En  wederom,  of  het  een  belii- 
der des Euangeliumb wel geoorloft is,  dtn Chriftenen , 
die  hetEuangehum  ondcrhouden,op  teleggen,dat  tegen 
de  Euangehfche  vryheyd  ftrijd?  En  Broeder  JE//^. am- 
woorde  hem,  en  feyde,  Tck  weet  het  wel ,  maer  ik  en  wil 
het  u  met  fcggcn.  En  floot,  na  wcynigh  woorden,  die  de 
Enge  hem  antwoorde ,  de  poorte  van  fijn  convent  met 
gewelt  voor  fijnen  neus  toe :  want  de  Engel  had  gefeyt, 
dat  hy  op  die  queftien  beter  konde  antwoSrden ,  dan  hy! 
Endc  alhoewel  even  daer  nae  volght ,  dat  hy  die  vragen 
n  et  en  konde  ontknoopen,  om  dat  hy,als  Vicaris  van  de 
Ordre,  itoutelij  k  anders  hadde  bevolen  tegen  't  Euange- 
lium,  en  tegen  den  regel,dat  nicmant  van  de  Broeders  in 
öe  ürdrc  ykqCch  foudcetcn  •  fgo  da?:  dcf?  oMoftie  gchce! 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


i^o       DEN  ROOMSCHEN 

tegen  hem  was ,  en  dat  hy  hem  fel  ven  niet  en  konde  ver'- 
klaren.  Maer  dat  en  was  niet  vremdjvermits  dequeftien 
niet  anders  dan  Geufe  qucllien  waren ,  die  dele  Engel 
Gods  voorftelde ,  daer  Broeder  Helioi  als  een  Roomfch 
Catholijck ,  niet  mede  te  doen  wilde  hebben. 
Pag.  5^.  ai3o?tbCCf)acït/batS.Francifcusm<eOPI>^ 

ten  5ijnöe  /  cm  fchcce  fcljoonc  ö^oulue  op  ïjem  üecUcft 
toiccDt/  m  DecfocbteöatbpbPbaftflaP^n^JlöC'  IfP 
nam  fjetacn/  cnfcpDc/  laeton^gaen/  cnbeftetbebDe 
bctcpDen  :  niDc  ich  fal  u  ccn  fccc  fcljoon  beööe  toijfen : 
cnöc  bP  lepöe  Iiacc  bp  ecnocootbpec/  Datmöatïjup^ 
acnaclepbttoaö/  cnöe  toierp  bcnifclücnontWecötDacc 
in.  aiöcöaccrofpcnDc/  fcpDcljptotfiaec/  onthlcetu/ 
cn  öacfl  u  /  oni  öit  fcljoonc  /  en  tuonDccbare roofcn-ücöt 
te  genieten  /  toant  Dat  moet  foo  jijn  /  inDïen  gl)p  mp  toilt 
ceboo?famrn.  €n  Dat üpcc  en  ï)eeft  S.  Francifcum  gecn^ 
rinpUec5e£i:c :  maer  ïagï)  baer  op  /  al^  of  öpopcooffn 
lagt)/  meteenblijöaengcricöt/  ^c. 

ANNOT.  Diergclijcke  Hiftorie  ftaet  m  CAttttpratant 
Miracul,  Lih.  2-  C^p,  30.  pag.  1 50.  van  cenen  Dom  'mcus. 
Mt  ^-  ^rAncifois  lagh  in  'c  vier ,  fonder  te  verbranden  :  hy 

^||  fclfs  mocht  branden,  maer  niet  het  vyer.  En  S.  Irancifcm 

wift  voor  fijne  brand  een  goede  remedie:  want  m  lijn  cy- 
gen  brund  leggende ,  wilt  hy  een  vrouwe  van  fneeuw  tc 
maken ,  en  daer  mede  fijnen  brand  te  bluflchen. 
Pag. 60,61, en 62.  ODojDt Uf tljaelt / al^ S. FrancifcuJ 

UecfcöepDe  jBoo^öenaer^  beheert  Ijaööc  /  Dattcr  ö?tó 
ban  Defelbe  ïjaet  m  fijne  €>^öerebegaben  /  Docböe«i);^ 
tere  niet  kuei  brlebeiibe  /  jijnber  ttüee  ban  geflo^ben: 
^ic  obevbïeef  nam  boo?  penitentie  te  boen  met  baftcn/ 
cntoaecltcn/  fc.bïjftöieniarenïangl) ;  enbc  al^bpn» 
albetfcljepbe  jaren  öabbegecontinucert  /  foohreegb  ÖP 
op  eenen  feheren  tijCi  fuleften  baecft  /  bat  Ijp  ben  flaep 
met  langer  en  honbetegenjlaen  :  cnginchöienbolffenDf 
tia  fijn  bcböe/  om  te  flapen ;  fnfocn;öf(&DPftnögj;c 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


utleN'Spiegel: 

(ti't  huffe  öoööc  cdfpDt/  foo  toiccDt  Dp  in  bm  <6eeff 
op  ccnen  ferr  Doogcn  23ecgö  öcïfpöt/  öaec  «n  fff c  fttpk 
öïcptcUjas?/  Uol0fD?oftencot3fn/  fn  ftlipprn/  öctDfïc» 
>  Rc  mf  t  Daece  fpitff  n  /  b'  f-f  nc  l^oogfj  /  b'  anöf  rf  If  fflec  upN 
]  (laf cïun.  (önöf  Dif  !jem  Qclf pDe  ftitt  hm  boo^nomiöcti 
'!  23?ofDfc  öafc  in  Dan  ftobtn  ntbet/  beMcUe  ballfnöe 
'  ban  D'  f  ene  totsfe/  en  felippe/  op  ö'anbetc  /  tot  öat  öp  jeeï 
bcnföenDifï/  altüaccalpöccalïc  fijne  lebenen/  en  been- 
öf Cf n  ïjm  fcöcnen  geb^often  /  cnDe  gf quctfl  te  3pn.  Q^e* 
toeïcheal^Öpöaecfoobffcïöchgfflcltïagö/  ban  fi;nen 
31  cpö^nian  tDierbt geroepen  /  Dat  öp  fouDe  opflaen/  om 
öat  (ip  nerf)  ffn  ijfqc  rrpfc  mocfle  öoen.  ^entoelche 
befe^^oeDet  anttooo^be :  (13()pfcfignt  een  larb  en  otu 
bifccfetmantejijn/  betocïcfte/  baecgfjpfïetbaticfttot 
bfcbcobttoegcquftflben/  nocötan^  fcgbt/  öaticfefaï 
opflaen.  ^o  quam  öp  ban  fe If^  bp  öcm  /  en  raechte 
Ocmaen/  engena^  beni  op  flacnbe  boet  bau  alïe  fijne 
quetfucen.  <en  boe  toonbe  öp  öem  een  groot  blach  beib / 
niftftontigefleenen/bjflfïcn/  enboo^nen;  üBcfutiqW 
entoateracötigö/  biaerobec  niemant  fonbec  fcBoenen 
en  inocbte  gaen  /  om  baec  ober  tot  tjet  epnbe  te  ftomrn ; 
baf c  tenen  b?anbcnbf n  oben  toa^  /  bie  ban  bf r?en  toerbt 
gefif n  /  en  bae r  ïe pDf  ï)p  bcm  in/       öp  ban  bat  be ÏÖ 
met  mof pte  cn  grootcn  arbe pbt  Vua^  ge poffeert  /  enbe  fp 
ontrent  ben  obfn  b3af  ren  gehomen/  foo  fepbc  be^ngcl 
tct&eni/  gaetinbenoben  :  toantbatoiott  nufootoe^ 
ff n.  €n  öP  awttooo?be :  <0cb  /  bjat  een  öarben  %epMs 
ttiiwi 5öt  gbp »  beüjflf he/  bae r göp  fict/  bat icft foo moep^ 
ycRenbelbbengepaffcfCt/  fnfooeïfnbigbbfn  ber5efrt/ 
Dat  icH  booj  alle  bincft  toer  toat  bf Doo,2De  te  cuflen  /  nocft- 
tan^  tot  mp  feqt^/  (öaet  tn  bien  oben.  (önbcaï^öp 
onbombenobenfagb/  foofagöbp  banalïtUanten  be 
upbeïenttiftbojchenflafn/  bicbembaermebe  tn  bcc 
1/  al^öpnocbtoat  b?aeJbe/  inbieben,  WMt/  al^ 
p  m  't  bpec  toa^  ingegacn  /  baer  fijnen  Compceï  bonb/ 

31  We 


DElMKOOMSCHEN 
hitacM  in  »tbtiecb?aiiöe/  mhetiep/  <0ongducftiflt 

mtnt  nocö  tuat  öic pf c  in  öit  Dpft  /  cn  Dacc  fult  göP  mö* 
nehup^t)?oii\ijeooch|ien^  öicutDc43cbaertjei^/  niOie 
u  öe  oo?facch0  ban  onfe  öccöocmcnilTc  fal becljaUn.  3lï^ 
fp  öan  noclj  toat  öojösc  in  't  bpec  t'fanien  toawn  ge  gaen/ 
toectoonöe  fp  öacc        aï^cenbpcc/  fittende  0eD?on/ 
oen  in  een  hocen-mate :  en  fepöe  tot  &aec  /  <0  ongelucnui 
nc/  onaehichige  eneïenbige^aebaettje/  boejDtotjpin 
füïcfte  flcaffe  berballen  >  5^etoelche  anttoooibe/  <9m 
bat  in  bieren  tijb  ban  !)onger^-noob  /  bie  Sc.  Francifcus 
ftabbe  boo?  fcgbt  /  icft  en  mijn  man  be  mate  ïjcbben  bec* 
baïfcbt/  al^bjpliocenbecfeoctjtcn/  baecomraoeticftm 
befe  enge  liocen-mate  b^nben.  €nbe  bat  gefepot  tjeb» 
benbe/  b?eef  beCngelöemtoebecomuptbetbpec/  feg* 
nenbe/  .fBaecht  u  beerbigl)  tot  be  cep0  :  om  batgpp 
noch  een  becfcl)?ichelDcft  pectjcfecï  moet  obccftomcn, 
5^en  toelchen  öp  anttooo?be/  aaUccöacbtfieaiept^- 
man/  bie  met  geen  compafliecntoo?btgecaecht  !  ©ÖP 
fiet  bat  ichbpUan^geDeelbetb?anbtben  /  enfegljtnoclj 
Itomt/  top  moeten  nocö  na  embccfclj^icfeeüjcftgebaec 
toe.  3^e€ngeïraecftteberaani/  engena^Dfnibomoa 
mentïrjcfe/  enb?acf)tt)embpeenfehereb?ugge/  baecOP 
fonbec  gcoot  pecijcheï  niet  obec  ftonbe :  ombatfe  al  te 
ïangö/  en  al  te  gjiab  toa^ :  en  onberbe  brugge  liep  een 
ribiece  boo?/  becfclBicfeelochbanfecpentenenb^ehen/ 
fcl)o?pioenen/'  enpaöben/  enbolbanbetfcl^icfielDCReii 
fïancft.  €nbe  be  <ïBngel  fepbe ;  gaet  ober  bie  brugge  / 
toant  göP  moct'er  ober  toefen.  <enbe  bP  anttooojbe : 
S©el  /  boe  han  ich  baec  obec  homen  /  fonber  ballen  in  foa 
fenpenculcufc ribiece^  5[^e€ngelantn3oo?be/  ©olgbc 
mp  na/  en  fet  utoen  boet baerbe mijnen gefiaenfjeeft/ 
en  göp  fult  baec  toel  obec  homen.  ^p  ban  boo?tgaenbe  / 
enbe  Dn  fijnen  boet  achter  f^tm  fettenbe  in  ftne  boet  flap^ 
pen/  fiwqnamenfpbeDowbentotivWniiObfnbanbe 

P|Ugf 


t 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


VTLE  N'S  PJ  egel: 
iimqt :  macr  ölsffpopöctmiDDenban  De  bjugoc  toap 
rtn  /  foo  üïooöö  De  o^nccl  öan  fiem  toegf) :  cnöc  Wam  op 
In  f  cn  ff  her  ijctöetocn  tijoonmoc  /  toöonDc  cbacr  in  Dc  ftoo^ 
ne  gemelcn  gefielt.  ^nöe  öp  lette  fted  taeï  /  toaci  De 
<Enöeï«aeioe  öloogl).  IBaec  aï^  öp  öacc  alleen  bleef 
fbïiöccilepD^nian  op  bicb?uflge/  en  Dat  Die  toecfcöjio: 
Relijchc  Dieren  öaere  öoofben  Uafl  om  fjooge  ffaecften/ 
om  öcm  te  lierfïinDen  /  foo  quam  ÖP  te  ballen ;  foo  (lonö 
8p  m  fulchen  Dccöacrt  J)epD  /  Dat  ÖP  niet  en  toiflc  ( toat  Bp 
Doen  fouDe :  om  Dat  ÖP  «iet  ar btertDaett^  en  ftonDe  toijc» 
Itcn/  noeöDoo?toaert^honDegagn.  B^aeromfjpinfulc* 
benpecijclielen  geDaer  flaenDe  /  fleö  neDecluaert^  fjecft 
öcbcgen/  IjemDaflöouDenDcaen  De  D?ugge  met  bepDc 
fijne  armen  /  en  flecDc  Dat  Daer  geen  uptDïucfjt  en  toa^  / 
al^  ban  (0oD  /  foo  begon  öp  ban  petten  aen  te  roepen  on« 
frn  J^eerejefum  Chrirtum ,  Dat  Ijp  Doo?  fijne  allerfjeps 
UgblïcbarmbertigöcpD/  ficb  bertoaerDigen  toilöe  öeni 
te  öclpen.  <!2n  al^  öp  gebeDen  öaDDe  /  foo  fcïjcen  't  Dat 
!)em  toiccften  gegetben  toierDen  j  Die^  ÖP  frfc  WijDe 
toecbt :  en  bertoacbte  tot  Datfc  groot  genoegö  fouDea 
50n/  omoberDcribiereteftonnenbïiegen/  totDieplaet» 
fe/  tt3aeröfcnDc€ngclgebloogenU)a^.  I0aeraï^f)p 
t)em  al  te  feer  berbaefte  om  te  bliegen  /  alfoo  Dc  toiec» 
lien  nocb  niet  genoeg  uptgetuaflen  tuaren  om  te blic g?n  / 
foo  biel  bp  op  De  brugge  bieDerom  ter  neDer  /  met  alle  fi}^ 
ne  flagb-beoeren,  <t2nDc  foo  berbaert  5ijnDe  /  J)«lt  bP 
jjem  feloen  bJcDerom  acn  De  brugge  bafl  /  en  riep  toe^f  r* 
om  Chnftum  aen  met  tranen  om  fijne barmb^tigbepD. 
<Sn  't  fcbeen  anDermael  Dat  btm  toiechcn  gcfonDeti 
toierDen  :  maer  naDemael  bp  bieDaom  al  te  baefligb 
Ijemop  Deblucbt  toilDe  beg$ebcn/  eer  De  beDeren  fuffia 
cant  blaren ;  foo  biel  bp  anDermael  op  De  brugge  neDer: 
DetDelclteconfiDererenDe/  Dat  bpDoo^berbaetlinge/ niet 
bolhomentlijeft  en  honDe  bliegen/  fepDe  in  fijn  bftte: 
^QOicli  bopa  Ot  OetDt  tepfc  bjiecïien  betfenjge/  foofal 


164.       2>Ei\7  ROOM  SC  HEN 
khujelfooïanaetoacötm  /  bat  icft  niet  mccc  fal  te  66^ 
fcljiftcn  in't  blicacn :  enöe  ïjet  tpacbten  Uan  Oe  cctfie 
fenbinge  Der  tDiecftcn/  tot  De  ttoceDc  /  f  n  btthe  toe  /  fcbem 
Ijcm  fco  langen  tijt  te  jtjn  /  ja  ïangec  al^  öonöert  en  bijfi 
tig&3accn.  ^l^öpöanfaoö/  tatfijnetoiecftcnnuDe* 
nuaem  genoeoö  toacen  uptgetoaflèn  /  foo  begaf  fjp  bent 
iMO^DeDetöeccpfcnietalle  macbt  op  öe  bïucöt  tot  aen 
De  UooinoemDe  toaonplaetfe  /  öaec  öe  €ngeï  na  toe  toa^ 
geölogen.  €nDe  aló  bp  nu  tot  De  Deuce  ban  Die  toonDct* 
Incftetoooningetoa^'geftomen/  foofepDe  Dcipo^tïec  tot 
hem/  TOejijtgbp/  Die  btergefiomensijt^  ^etodcfte 
fepDe/  3cft  ben  een  JUSinDec-bjoeDcc  :  bP  anttooo?De/ 
Jöacbt  tuat  /  op  Dat  ich  bet  St.  Franciico  beftent  mafte/ 
of  bp  u  oocfi  ftent.  W'^  bP  nu  om  St.  Francifcus  gincft/ 
foo  begon  bP  met  bertoonDecingb^  t)e  mupien  ban  Die 
^taDt  te  beflen.  €nDe  flet  /  De  mupjen  bloncfien  foa 
liIaecenbcIDec/  Dat  mennocft  alle  Die  Daec  binnen  teoa^ 
ren;  houDefien  :  enDcal^bPomfagb/  fietSt.  Francif- 
cus quam  Daec  /  met  Sc.  Bemardus ,  23joeDec  Egidius, 
enDe  acbtec  St.  Francifcus  foo  ecn  gcoote  menigbte  ban 
25joeDec^  en  ^ufïer^  <!5oDié  /  Die  fijne  boetflappen 
toacen  nagebolgbi  /  Datfc  ontelbafc  fcbeen.  ^nDe  al^ 
St.  Francifcus  bp  ^em  riuam  /  foo  fepDc  bP  tegen^  Den 
fiojtiec :  Eaet  b^ni  inftomen/  om  Dat  bP  ban  mijne 
23?oeDec^  ió.  <ön  Doe  gelepDe  St.  Francifcus  bem  Diepec 
üi/  tooncnDcbcmbelemicaftelen :  enfooca^al^óbpin* 
geftomen  üja^/  foo  beeft  bP  foo  gcooten  bectcooRwgc 
cnDe  foctigljepDt  getoaec  getDo?Den/  Dat  bP  alfijnbecs 
D?iet  bcrgat  /  al^  of  bp  nopt  in  De  tuecelDt  baDDe  gebieeft 
éaec  na  ff  pDe  St.  Francifcus ;  ^ne  /  gbp  tnoet  toeDec 
om  na  De  U)ecelt  beecen  /  en  Daec  fcben  Dagen  becblijben : 
onDectufTcb^nbecepDtufoobeelgbp  ftonDt/  om  Dat  icft 
na  feben  Dagen  om  u  bomen  fal  /  en  Dan  fult  gbp  met  mp 
in  De  üionDecbaece  plaetfe  Dec  gelucftfalige  gaen .  CnDe 
s.FrancifcusbjaSfeecjKecltjcbaebleeDt ;  enbefijn^W 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoog. 

28B32 


ÜYLtN'SPlE  G  Et.  ^i6^ 
^^ItDontKH  l)lonc!ien  al^  De  ollecblmchenfle  fttt^m  /  De« 
*%ö  tucïcfte  ttict  fuïcftert  Ucftt  flichcrDen/  Datfe  be  öföfrie 

1'K  DccBcrnardusfiaDDeoprijnljooftecn  fcecfcfioonc  f\ïoo=> 
nebanflcqen.  25?oeöec£giciiustoa^oochljeröccrlöcht 
geöcd  cnal/  met  een  toonöerltjch  licöt/  en  Uccl  meec 
3»^  anöeceJBincebioebec^mctSt.Francifcus,  Die  öp  nopt 
geftenr  en  öabDe/  faoö  ÖP  alDaec.     boo2noenilïe  23?oe^ 
Dcc  Dan  toegelaten  jijnDe  na  De  toerelt  toeDerom  te  ftecs 
fii  ren/  ijoetoeïmetleettoeefen/  entüeDeraefioniensönDe/ 
a  foo  ftlepten  De  25;oeDer^  Dan  een  uce :  nocïj  Daec  en  toa^ 
nier  meec  tijD^Dedoopen/  al^  Dan  Den  mosgen  tot  Den 

naegt  toe  ( a  maturino  ad  no<flis  auroram )  algoeluel  f)et 

b^m  fcöeen/  Dat  jjp  Daec  bede jacen  ïjaDDe  oetoeefl.  €ti^ 
i'  De  Defe  23|oeDec  öce ft  felf^  Dit  Difioen  /  enDe  Den  gefetten 
X  tpDt  Dan  feDen  Daegen  aen  Den<0uacDiaen  o^enteltjcfi 
u  bectelt :  en  öp  begon  tecflont  De  Roo^tfe  te  hrijgcn  :  €n 
.   op  Den  febenfien  Dagl)  Sc.  Francifcus  bomenDe  becgefel:* 
.   fctjapt  met  De  glo?ic  Dec  i^epïigen  /  öeeft  6p  De  5icle  ban 
1   Defen  23^oeDec/  in  Dit  bifioen  gdepDt  Doo?  De  boo?noem^ 
De€ngd/  ennugefupbect/  gebjacftt  in  De  glorie  Dec  gc^ 
luchfalige n.  €ec  eecen  onfe^  J^eecen  J  efu  Chrift i. 

ANNOT .  Dit  is  een  recht  Catholij  ke  Hiftorie ,  lee- 
rende  hoe  men  befwaerlijk  óoorjefum  Chrifium  kan  falig 
worden ;  fchoon  de  menifch  fich  bekeert,  en  boete  doet, 
H  en  den  Yiz,QmJeftê  Chrifii  aenroept,  als  defe  bekeerde 
Moordenaerdedejrccht  coutrarie  den  bekeerden  Moor- 
denaer  aen  't  Kruys,  die  tcrftont  genade  ontfing.  En  om 
ter  contrarie  te  beter  te  doen  gelooven>datmcn  door  Ma- 
ria, of  door  St.FrancifcféSy  of  dicrgelijcke,  gemacklijcker, 
en  Tonder  bekeeringc,al  fterft  men  fo,  kan  falig  worden : 
als  u  geleert  fal  worden  in*c exempel  van  denSpaenfchen 
godloofen  Biflchopjfx»^.  171.  En  in  deroode  ladder  Chri- 
fit ,  en  witte  ladder  van  MarU,  pag.  1x5:,  &c. 

Pag.  6^,  Verhack  hebbende,  dat  st.  iramifcHs  den 

L  3  Swa- 


'séS      2>EN  ROO  MSCHEN 
Swaluwcn  gepredickt  hadde  (want  hy  apparent  ookha^ 
ren  Salighmaecker  en  chriftus  is  geweelt)  komt  ook  tojc 
verhael  van  andere  vogelkens,  dié  st.irfmcifcui  al  mede 
dat  Euangclium  heeft  gepredickt :  daer  ftaet  dan  aldus^ 

S.  Francifcus  ccpfciiDe  Doo?  Cf n  fchct  Eanö  /  fagb  öattcc 
tien  tDcgè  oP  i>e  boomcnfooecngtootememgte 
Han  aUetlcpUoadenfat/  al^mDiecontccpenopcgcfieti 
toa^.  gnfadöcft ^ IK^     bp  Dc  öoomen  fat  ooch  foo 
cene  mcmab^öan  allccïcp  öogclcn  :  todc&c  menigljte 
St.  Francifcus  o\)erficnti£/  cnycttitJcctDonöeccnDe/  foo 
nuam  öen  (0cefl  <Bq^  oücc  jjcm  /  en  fepöe  tot  fijne  mcta 
gefdlen  :  051)?  fult  mp  b^cc  op  Den  toeg&totoacïjten/ 
tectoölen  kh  öencn  gaen  faï  om  öen  tjogelftcnjS  mijne 
fufiethcn^  te  p?cöihen.  €nt;c  ï)p  ginch  tot  tie  Uogcïen op 
ftetöelö/  omöatfcopDeaecöcnebcrfaten  €ntec(IonO 
Oï^    Ööcc  bcgonöe  te  p?eöiften  /  foo  quamen  ooch  alle 
Debogel^üpöcm/  öiemDe  boomenfaten/  enblebcnaï 
cemaeï  t'  famen  bp  malftanöecen  op  fietbdbflille  fitten. 
Cnöe  al^  St.  Francifcus  tuflfcljen  baec  benen  gincli  /  en 
belc  ban  öe  felbe  niet  fijnen  cocb  aenraecfete  /  foo  en  bc- 
iDeegbbe  nocbtan^  ficb  niet  een  ban  alle  befelbe :  geltjcft 
al^  23|oebcc  Jacobus  de  Mafla  beeft bectelt:  te  toeten/ 
een  Die  bit  alte marl  o;eboo?t  b«ft  "Pt  be  monbt  ban 
23^oebec  Mallanus,  bie  mlDit  mirahrl  een  metgcfcl 
öctoeefl  ban  ben  bepligen  ©abcr.  Cot  befe  bogelen  fep* 
öcSt. Francifcus,  <0ljpbogelen mijne fuflec^/  öDPSÜ^ 
feec  bed  acn  ben  ©eeccberplicbt/  engbpmoetbemal^ 
tijbt;/  enoberalloben/  ombatgpbjpenfcancmeugbt 
Wiegen^  om  bat  gijp  ttoeeofb^iebubbelbgehleebtsöti 
om  bat  utojaebt  in  be^Crcbe  ban  Noëbetoaecti^;  om 
Dat  bet  dement  be$$  \\xt\^t$  u  bubbelt  ii  gegeben;  gbP 
cn  5acpt  /  nocb  en  maept  uiet  /  en  (0obt  boeb  u  /  en  geeft 
u  be  cibieten  /  en  fonte pnen  tot  utoen  b?ancft :  be  bergen 
f  n  beubel^  om  te  neflelen.  €nbe  baec  gbp  niet  en  ftonö 
fpinnen/  foogecftteu/  enutoebinbecen/noobigefiieea 

binge: 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


VTLEN'SPIEGTIL,  iSy: 
tnnae :  foo  bc  g^cftcppet  u  f«c  «cf  Beeft  /  om  bat  bp 
u  foo  bde  tDclbabcn  geeft,  ^erjjafóen  toacbt  u  /  gfjp 
boaeïhen^/  tnDnc  fufietïten^/  bat  ööP  niet  onbancft» 
baec  eii  5öt  /  tnaer  bat  göp  aïtöb  tractjt  om  (6ob  te  ïoa 
iDen.       befe  tooo?ben  Dan  ben  aHecbepligflen Babec 
I  begonnen  alle  be  Uogelcn  tjarebecftcn  te  openen/  fiace 
toiechenupttefïaen/  Baceöaïfenoptefleften/  cnïjaete 
hoofben  met  rcöecentie  ter  aetbe  nebcr  tebupgen/  en 
tnet  öaec  fmgen  /  en  öuppeïcn  te  betoonen  /  bat  be 
tooo^ben  /  bie  St.  Francifcus  tot  baer  gefp^often  öabbe  / 
taec  beelboubigö  bermaecfeten.  Wgelócfe  be  öepWge 
©abec  /  aï^  Dp  bat  fagb  /  toa^  toonbcclijcfe  <n  ben  geeft 
betïjeugöt/  en  bectoonbecbe  ftem  obec  foo  een  gcoote 
nienig&te  ban  bogeïen/  enbe  be  fcöooneberanbecïijcft'» 
tiepb  banaect/  enbcberen;  banljaceneecflïgöepbm't 
toeöooien  /  enbe  eenb?acötige  gemeenfarm&cpb. 
baecom  loofde  bp  bwnbecloch  tn  bact  ben  ^cgeppec 
ban  Baet  allen  :  enbe  betmaenbe  gaec  b?ienbeItjchtot 
ben  lof     t eecen.  %\i  flo  nu  fijne  p^eöihmge  ftabbc 
boïepnbigt/  enbe  fijne  becnianmgetot<0ob^loföabbc 
boïbiacbt  /  fo  maecfete  ftp  boo?  aïle  be  bogr een  fccup^  / 
enbeöaer  latenbe  gaen/  öeefiöpljaecfeetmflantelöcti 
tec  eecen  OÖob^  bermaent .  5^oe  becöieben  öaer  alle  be 
togelé  in  be  lucbt/  en  maechten  omgoogembelucDt 
een  toonbecltjch  foet  gefaneft.  Cnbe  at^  fp  nu  een  bnjle 
ttjb^  gefongen  babben  /  betbeelben  fp  baet  tn  biec  bee^ 
len/  enblogenhcup^-toQfetienen/  nabathrup^/  bat 
St.  Francifcus  boo?  öaec  gemaecftt  öabbe :  enbe  elcfe  beef 
in't  bpfonbec  met  een  toonberïDch  gefanch/  ficöinbe 
googte  begebenbe/  b^eft  ftcb  tot  een  ban  be  biec  gebeel^ 
tenbc^bieceïb^gcheect;  eenbeeïna'tOoflen/  eenan^ 
bec  na  Ijet  3©e(len;  jjet  bccbena'tEupbcn/  cnbeljet 
biecbe  na  bet  4^oojbcn :  toonenbe  /  bat  gelijch  baec  toa^ 
gep^cbifit  ban  ben  gcooten  entoehomenbel^aenb^agec 
be^  W^m  ï^wpce^/  fp  oocfe  foo  Bate  felben  m  ma* 

%  4.  niet 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


'i6%  V  EN  ROO  MSC  hei: 
niece  Dan  ten  ficup^  hamn  tierbtdc :  leetenbe  hm 
tncöe/  Dat  De  p^eöiftinge  De^  hcupce^  /  Doo?  Dcnalto 
I)epltgfien  ©aöet  nu  öernieiitot  /  DoojDeflefiecïetoerdt 
tjan  fi|ne  23?afbfc^  fouöc  too?öenaeb?acljt :  Detodhe/ 
öriöcft  öe  öoocïhcnp  iriet  cpgcnp  befittcnde  op  bctaec^ 
tt/  ftaec  felbm  ooch  alfoo  (0oD^p^oWöcntie  alleen  bc 
tjcïen.  <J5n  baecom  tüo?öcn  fooöanige  lian  Chriftus 
SUccndcn  gcnacmt :  al^ljpfepDe/  Alwaereendootli- 

chaem  is,  daer  fullen  de  Arenden  vergaderen,  Dat 

De  J^cplige/  Die  op  Dfn]^cercf)open/  banöem^Crcnt^ 
Waigf  Icn  fullf  n  ontfangcn  /  en  tot  ftcm  Wiegen  /  nocl)  en 
fuïlen  met  bef  toijchen  in  Der  cc utoigljcpD. 

ANNOT.  Waeruyt dan kldcr blij ckt,  datde  voge- 
len van  allerlcy  gcflachtc  de  predicatie  van  St.  Francifcus 
hebben  acngcnomen  met  blijdfchap  en  met  vreughde , 
cnde  defelve  de  gehecle  wcreldc  hebben  doorgebracht. 
Soo  en  haddc  dan  de  Apoftel  der  vogelen  S.Francifeut 
Jijne  gehoorfamc  Dircipelen,cn  Leerlingen,nict  behoo- 
ren  te  verlaten :  noch  niemand  van  dc  Francifcanen,  an- 
ders genacmt  Minnebroeders ,  behooren  ecnige  men- 
fchen  te  prediken  5  maer  alleen  de  Swalu  wen,  vogelen, 
en  oock  de  vilTchen ,  als   Francifcus  oock  gedaen  heeft , 
voor  en  al  eer  fy  oock  fijn  Euangelium  hadden  verftoo- 
tcn.  Daeromgy  Francifcanen,  die  als  vogelen  de  gano- 
fche  wereld  door  vlieght, vertoont  uw  vliegend  verftanr, 
aen  uwe brocderkens ,  ende  fufterkens ,  en  dat  by  dagh 
cn  nacht  :  want 't  zijn  niet*  altemael  arenden,  maer  de 
uylen  behooren  oock  onder  de  vogelen ,  die  niet  anders 
als  des  nachts  vliegen  j  foo  word  den  ecnen  uyl  van  den 
anderen  onderwefen  :  ende  laet  de  menfchen  loopen  , 
.  en  andere  Predikers  bevolen  zijn. 

Pag.  (^y.b.iDo^Dtbcrljaclt/  Dat  S. Francifcus  in  een 
feftcc  Curchc  acljtrrDenKltacrWDDenDe/  fooDolbpers? 
tn  pücró  toccD  /  Dat  Ijp  uot  fijn  aengeficbt  /  en  Doo?  foncn 
nionöt  Ijtde  Dïammen  Uan  lief  De  fcDeen  nptteblafcn. 

^nDe 


C 

I 

I 

t 
t 
I 
t 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 
Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 
28B32 


UTLBN'SVIEGEL. 


Cnbc  uptaaenöc  tot  fijnen  metocfel/  fooontfleftcnal^ 
m  W /  riep  öp  met  befiementïc/  A.  a.  A.  23?oeöec 
Mafee  flefftufefóen  acn  mpobcc/  cnbntDcDeöP  ö?ie* 
wael  achtcc  mamanöecen  :  23?OÉbec  Mafleus  ontfet 
flaenöe  tioct  fulcftenpbcc/  aléSc.  FrancifcusDjiemaeï 
acötccfenfepbe/  <öceftufclt)fnaennipo\)ec;  m\)m 
in  fijne  armen.  5E)ocb«ftS.Francifcus,  toijtoapenöe/ 
Dooi  p\jec  De^  ï^epligen  <DecfI^/  m  met  een  acootge:» 
roep  WaccnDe  toeöerom  een  hoe /  A .  A.  A.  ben  23?o  > 
Der  Maffeus  opoenouien  boo?  bat  bUfen/  mb?luc[)t; 
mbe  mtt  ftem  footoedfjpRonbe/  todeenfpifffcljooa. 
i^f t  toeïch  23?oeber  Maffeus  ficnbe  /  ontfet  gctoojbe n 
oliec  ten  toonbeclijcafn  b^anbenben  pticcöanbienöep* 
Irocn^abcc/  <ic. 

Van  denAflaet^  de  "Portiuncuk  y  of  Jc 
Angelist 

I  Ag.  71.  gn  ben  name  banbconbceïbareb«eT)cpb/ 
-  be^Babtr^/  ni  be^^aon^/  enbcbf^l^.<öfcfle^/ 
ciibe  bet  rjepliflc.mafgijö  Maria,  enbc aUct l^f pliocn . 
ter  cerenban  bc  toijf  toonDm  /  beüJfïche  onfe ^nit]  sTus 
Chriftus  aen  öft  (joutc  be^  hruurré  ontfangcn  Ijfctt  / 
boo?bcfali0f)ept  banfict  mmfdjcUjch  gcflachte.  Jöaei: 
Dan  St.  Francifcus,  aïö  fip  bacc  feer  acnöaeljtdocft  op 
incbiteerbe ;  gerccchcnt  (i  in  fijn  lid>icm  /  cben  alfoo  al? 
fijne  toonbcnöjarni. 

Pag.7i.b.VanditfelvcCap.gaethyvoorr,overflaen- 
deom  kortheytswillr,'c  geen  tuffchen  beyde  word  vcr- 

haelt,ende  feghc  aldus :  (^nbc  terflonb  tDogS  in  't  miöDen 
ban  't  Uofcb  een  oroet  licbt/  enbe  in  't  RonöftebanDc 
to<nter/ inbegccotftcbojfl/  al^ifinjanuario,  bertoon^ 
ben  l)aer  roofni  /  enbe  een  groot  ontdbarc  menigte  ban 
<Öngden/  foo  in  't  bofdi  /  al*S  in  bc  hccchc  /  boer  (iet  bofcft 
nae  bn  ïagl).  <Doc  fcpbcn  bc  (Cngdcn  nictbeïebenbe 
ftenmietotS.  Frauciicus:  atacton^mftOcrDaejïtoc 

%  5 


tfór  DEN  1^00  MS  C  HEN 
ten  ^aliggma^ec  gaen  /  en  tot  fijne  Motbn/  m  h]^\m 
in  bt  ftetclt.  €n  Doe  Monö  ScFrancifcus  Dat  i)p  met  een 
ti^euto  hieed  tna^  aengebaen :  mmffot/  entoanneec 
tiat  en  tDifI  gp  niet.  €n  Doe  openbaecde  ficfi  eenen  recgts 
ten  fleflcaten  toegö  /  becciect  met  fi jbe  /  (IcecfeenDe  tegel» 
reclit  tot  öem  in  be  ftercft.  <ön  St.  Francifcus  nam  tjan 
tm  ^oofe-boom  ttoaelf  coobe  /  enbe  ttoaelf  taDttteroo» 
:  enoincHfootecflonttotbentoegl)/  bieOaectotbe 
booinoembe  fterche  bon  Sc.  Maria  lepbe :  en  ginH  tot  ben 
altaec/  enfïelbebecofenbaecbooi/  Diebpmebebjacgte. 

boe  faöö  bP  J  e  rum  Chriftum  onfen  ©eece  flaen;  enbc 
tt  faiige  l^aeggb  fijne  IBoebec  aen  fljue  cecbtec  ganb  / 
tnet  een  gcoote  mcnisbte  ban  €ngelen.  €n  boe  fepbe 
onfeigecre  Jefus  Chriftus  tot  St.  Francifcus ,  bte  baec  ter 
öecbe  nebeclagft  bao?  fijn  /  en  fijn^  JBoeöcc^  aengeficft» 
te;  Francifce,  epfcöttDatgpbsilttDcgcnébefaligöepbt 
becl^epbenen/  tot bertcooflingebec asielen j  enteceecen 
Dan  mijne  <0ob6epbt;  enbeeerbtebigbepbt/  ombatgp 
tot  een  ItcIjtbeci^epbenenfuItgegebentDocben/  en  tot 
knebec-opbontotnge  ban  be  l^emelfcbe  Iftetche   €n  foo 
i^ÖP/  tecaecbeneöecïeggenbe/  epnbeïöcfttoebetomtot 
fterofdbengchomcn/  en  fepbe:  31lUetf)epUgö|le©abec/ 
ich  elenbigff  fonbaec  bibbe  u/  bat  gbp  ubecbjeecbtgfjt 
öefe  genabe  teboenaenöftmenfcöeUjchgefïafljtc/  bat 
ö!jp  becgebmge/  enbe  af-laetberieent  aen  allen  en  een 
peaclijcftin't  bpfbnbcc/  bietotbefeplaetfe/  enbebiein 
Defe  herclie  fulïenftomen/  banallebacefonbenin'tge* 
necacl  /  enin'tbpfonbec/biaec  ban  fp  gebiecht  öebbenbc 
aen  eenen  g?iefi*ec/  oocft  fijn  bebelfuüenaengenomcn 
^tbben,  <önbe  icfe  bibbe  bejU^aegbb  Maria  utoeJUSoes 
öec  /  be  ^öbocatefTe  ban  't  mcnfcbelöcfe  gcfïacöte/  batfe  / 
tooo?  foo  beel  fp  mp  helpen  han/  baecbectxjeecbigebooi 
tnp  tebibben  bp  uluc  facbtmocbigfiept.  <Bnbe  fp  /  bie  be 
tiebccigöfle  ban  brnlfemcli^/  faligt)/  en  genegen  om 
6c.  Francifci  gebeben  tcbecljoojen/  begon  tecflont  meen 

^onè 


1 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


UTLE  N-ST  1 E  G  E  Li        '17 1 

&(mttthmn/  feflö«itie/  mcc6ooo6fïc/?ilïmacbti8< 
SoM  /  ich  biööe  ootmocDigöföcfe  utoc  <6ot5tt)cpt>t  /  möe 
intctcebcw/  toooifooUcriimjcfBajcjlcpt  ficö  Ucrtoan:' 
öioht  te<nclmcrcn  tot  Den  gebcbcnbanSt  Francifcus, 
Doo?  utocn  menflftnccbt  ö5nlïe  he  (eoDlychc  IBajcflcpt 
fdlje/  heeft  terflont  aefp?ofteii/  fc gflcnbe :  't  !|ö  groot  ge» 
nocgb/  Dat  gbp  begeert :  maergöPSÖtn^ctxtoeerDigft/ 
Francifce ,  cnDe  fult  grootcr  Dingen  üerhrögen :  enDe  icft 
flae  u  tefüech  en  hthe  toe.  H^aer  gf)P  moet  tot  mijnen 
©icari^  Den ©au^  gac n/  Den  ï^eere  Hononus  de  Derde; 
cn  toan  mijnent  toegen  üer  foec  hesi  Dien  lact  /Die  ich  u 
Uergunt  Ijeböe.  ï^et  toclcft  gefept  IjebDenDe/ Ch nft us , 
cnDe  De  falige  JlDaegfit  met  De  Engelen  opgcbaren  in  Den 
tenjel :  cnfooi^DatgefleïjteberDtoencn.  ^ctoelcheojM 
paenDe  De^  moage  n^/  foo  DeDe/  al^  t^m  beboïen  toa^/al^ 
öecDerfaïbüjrhen.  ,    ^    ^  ^ 

Pag  7z.  b.  &c.  JDo?Dt  berfjaelt/  ïjof  öat  De©au^ 
beeft  toegefiaen  een  W-ïaetacnDeltercftebanS.  Mana 
de  Angelis ,  te  toeten  /  Dat  een  pe geiijch  /  Die  tot  De  IKerc- 

lie  ftomt/DiC  Sanda  Maria  de  Angelis  bect/ïjem  alïe  (Ijne 

fonDentoo?Den  betgeben/  foo  baeflbpDacringehomen 
fal  5Ön  /  op  Den  eerden  Vefper  ban  Den  eerflen  Augufti , 
tot  Dm  Vefper  De^  ttoeeDtn  Daglj^  Der  feïber  maenDt; 
maer  De  23i(feboppen  /  Die  gefonDen  toaren/  toilDen  Daec 
nietaen/  omfooeenonbcpaelDen^f-ïaet  te  berhonDi^ 
gen  :  maer  toilDen  Die  bepalen  met  tien  3|aren :  €nal^ 
De23ifrcöopban  Wi(ïenDien?fiMaetfoo  begonDe  af  te 
ïtonDigen  /  foo  fepDe  bp  Doeb  niet  anDer^  al^  St.  Francif- 
cus  gefept  baDDe.  €nDe  al^  anDere  ^iffcboppen  Dat 
toilDen  gaen  berbeteren  /  foo  fepDen  fp  al  meDe/  al^ 
Sc.Francifcus  te  boo?en  gefept  baDDe.  5^e23iffcboppen 
ober  Dit  mirabel  bertoonDertjijnDe/  bebben  Dan  epnDe* 
igch  Defen^f-laetberhonDigbt  /  alé  St.  Francifcus  baec 
ftaDDe gefept/  en Chriftusljcm baDDe üergunt/  enbeDe 
Pau^btni  ootb  baDDe  toegefiaen  /  Daec  ban  berfeeeherit 

Sijnbe/ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


172  I>Eir  ROOMSCHËN 
jJjnDc/  Ö00?|c^y3)tttc/  cnfc^cooDccoofcnWeSt.Fran- 
circus  beteerde  aen  tien^au^/  Diein't  miODen  t)an  de 
tointectoacensetoaffen/  al^flefepWi^.  ^nbcp^g.yó. 
too?Dt  öerDaelt  /  öoc  ^au^  Alexander  De  inöulflentïe/  of 
^f-Iaet  f)eefc  beDefitgt)t/  berbalende  Daec  in  al  toat 
Sc.FrancifcustjenibecteltgaDüe/  ban  De  betfc^üninse 
ban  Chriftus  en  Maria ,  en  een  mentote  Det  Engelen/  (|c. 
feggenDe oocft  onDec  anderen  /  Dat  Chridus toa^  de 3^0^ 
tart^  ban  DefenW-iact/  Maria  bia^  f)et  papier  /  ende 
beCngelenloaerni de getnpgen.  €n  bergaelt  bo^der^ 
jjetupgen/  en  nttrahdmdacc  toe  dienende/  omfoobeel 
tuooelgchtoa^/  debaffigbepdban  defen^f-IaettebeDi 
fefteren.  ^de  defe  Debefiinge gefcliiedt  Anno  Dom. 
1213. 

Pag.78.  Wordt  verhaelt,  hoe  de  Duy vei  gedwon- 
gen defen  Af-Iact  oock heeft  beveftigt :  vprmaekelijk 
om  te  lefen  voor  alle  Catholijke  herten ,  en  om  aen  dc 
fckerheyd  van  defen  Af-laet  niet  te  twijffelcn  :  hy  be- 
gint aldus  :  Anno    10.     den  23 .  February  quam  een 

^echcr  geilet  ban  Stjacobs  lletche  dicDt  S^ononie/ 
genaemt  232oer  Jacob ,  met  meer  andere eerinche  ^joe^ 
Der^/  omt'famennaflabennetegaen/  omdcn^f-Iaet 
aldaerteberdicnenbanSt.  Janden<25uangeli(l :  endaer 
gel^omen  sgnde  /  tjerberggde  fp  bp  een  roeide  /  en  eerbare 
JÜ^atroone/  jjenaemt  SaneceiTe ,  en  nocf)  acgt  ^o?ger^ 
ban  ^ononten  met  baer.  (6nDe  al^  fp  ober  tafel  de^ 
abont^  faten/  foo  begon  de  boo^noemoe  3^^ub3  mee^ 
fierljjcft/  net/  Vu^ffeïijcft/  endediepfïnnigljtedifcoures 
cenbanbeeie/  enberfcl)rpdmefi[)2euchen :  ^oodatalle 
Ut  f)aer  boogden  neerfligl)  begoiidcn  toe  te  lupflcren/ 
niet  groote  ontfettinge  ban  gaere  stelen.  <^nde  een  ban 
Deaenflttendegaflen/  met  nameJacobusdeBononia, 
Den  boo^noemden  ^jiefler  /  ïl^joeder  J  acob ,  aenflende/ 
Doo^  al  te  groote  bertoonderittge  frpde  tot  gem  /  Ifoojt 
gt)pM/  Doedatdie^^mberp^ccclit^  ^ebielche  aitt^ 

b?oo2de/ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


UTLEN'SP  lEGE  l:  173 

tooo?be/  jaiftöoo?ebfttofï/  enicfebcrfcoonöetittipfccr.' 
Msitt  om  dat  ich  een  ibioot  tien/  nocbbactbecflaeti 
ftan/  foo  en  han  icft  f)aecopI)aceb<eprinntaclDoo?tien 
niet  anttDooiöen.  en  fp  anttoooiDe  te cflono  /  gch  ge* 
loof  dat  toel  (  dat  06?  my  niet  en  hond  anttooo^tien  /  en 
't  en  ooch  gcentoondec :  toont  al  toacen&tec  alle  die 
berflandigeJlSinneöioeder^bpeen/  die  beter  /  entoofec 
5Ón/  dan  alle  die  indetoeteiosijn  :  endealtoarengiec 
tegentooojdiö  alle  de  belle/  en  toij(lebande<©?decedec 
^^edieft-lieecen  /  foo  foude  iebfe  alleen  altemael  befeba:> 
men  doo?  de  t^eDiiften.  5^oe  fepde  de  boo?noemdc 
gjieflec/  de  Oudere  dcc  JHÖinnebioebec^örootetett 
betec  /  afó  de  (©^dere  dec  Jpjedicft-heeren  i  g>p  ant* 
tooo^de  ja  /  tod  d^ie  tubbtfit.  a3eb;aegbt  Sijnde  /  toaec  fp 
fulb^  geleert  badde  /  antVooo^e  /  boben  in  ben  opprrfieti 
igemei  /  ban  toaec  ich  uptgejlooten  ben  met  Lucifer ,  en 
meec  andere/  om  ecneenigegedaebte/  tDaertnfpaite^ 
mafïöelöcftflöcftconfenteerdcn.  €nSt.  Michacl  nam 
ben  <^o^ïoö&  aen  teacn^  on^/  en  Beeft  onjJepndelycft 
obertDonnen/  enuptdcnl^emelgejaeobt/  enfommtge 
ban  on^  sijn  iiptQeloo2pen  opder?6erde/enineenedup:> 
fiere  lucljc/  dacr  top  bele  tot  de  fonden  brengen  :  andere 
toederom  jtjn  in  de  6eUe  nedergcflooten  /  en  nocf)  andere 
in  de  bencDcnfIe  beelcn  der  ^etde.  ^oefcpdedep^tei» 
fier  tot  baer  /  ^ijn  die  dan  gcfct  in  't  onderfle  deel  ban  de 
||}cne^  De^upbelonttooo^de/  Ji^cen/ nietaltemaei/ 
maer  de  balfcbeCb^rnens^nnoeb  onder  baer  /  enal^ 
len  baren  d^eeh/  en  alle  andere  onrcpnigbcden  ban  alfe 
rontrepen  loopen  ober  bacr  ;  om  datfe  de  genade  ba^* 
rer  roepinge  niet  en  bebbcn  gehendt.  3BantgeIbeftfEi 
boben  alle  fcbepfelen  toarrn  berbeben  doo^dieaenade: 
foo  5ijnfe  ooch  in  de  i^elle  foo  beel  di^er  berfonchem 
Crt  daer  upt  honden  fpaltemael/  die  daer  aen  tafel  fa^ 
ten/  genoegb  brrflaen/  dat  defe  ^jouto  de  ^upbel  toa^  / 
booj  toeïche  de  ^upbf  ï  fpiacft 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


,^4.      DEN  ROO^ïSCHEN 
^la'tabontmacl  ri«p  öi  too?f5.  g^cfltrm253oAa 
hm/  Datfctoatbpöemttilöchomen  fitten  sOetmcUR 

WtSatn,'  öaecichteoenöJoojöiobtoa^/  aimof 

m  4ojöttG  uilhelmu»  deFort.livio,toa|  Uto  j©mi(l« 
in  öe  rite  .ffilffe  :  fnÖe2eg.tÖ«cPecrusdeCelen^^^^ 
gejocbct  Guilhelmus  de  Baihovo  latoacen^almrtP• 
en  Dct  fcltiw  ©cDiotact^  nitt  alle  anOerc  oraüanDiaBe» 

dat  hy  foo  gecrn  en  neerftig  ter  Miflë  ginck.  En  daerom 
verhack  deDuy  vel  voorts  van  st.  M<uh*rmsA\e  tuflchen 
haer,  cnde  God  een  vrede.en  verfoeningc  wilde  maken, 
om  datre  altemael  recht  Catholijck  en  Roomfch  waren, 
alleen  *as'er  weynigh  oneenigheyds  tuflchen  oeyde. 

Hy  feyde  dan  volders  tot  ten  pJK|ler/<!5p-l>cl)en  jr* 
mocnmatl  nctoeett  om  ftfttcm  Itf-latt  tcoetOttncnm 
"  Sleten  bp  m.r.e   cn  op   O"*' «V^ 

teel  motptcné  acn  -«enacbP  üeöcöare  tm^^' /  S^^^^^^ 

hihWild  SÖ'OCÖCt  lacob  de  Pocali  Wnwcn^eononwi)''» 

tSto  öatSt.  Machariustoiltewnmbjeöcma. 

Stoii  tSt  ötn  ©upbel  oefeomen  5Dnöe  /  ti«b^e 
hem  /  toat  De  tcwc  al  gcfpjoben  Ö^J^ev^SffSS 


II 

Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


utlëN'Spiecel: 

nen/  om  Dat  t)p  on^  foo  belc  jmn  mDei^enefieeft 
gefittcten.  ^ocfcpöeMacharius;  gact  genen  Satan,  en 
5|eef  firn  tor cD.  €n  ftp  [jem  nopt  meet  berfcfienen. 

l^iec  na  in  't  aengoecen  Dan  anOere  /  b^aegDe  ^cm  tte 
Jp?ief!er :  Den  ^f  laet  toaec/  om  tDefcftcr^tDiltoDp 
Siet  te  0at)cnnaftomen  I  ^eMdte  anttDoo^De :  <0p- 
lieDen  tueet  !)et  tDtl/  Dat  ggp  Dat()eDt|)oot:enp^eDmen 
ban  ©eer  23?oeDec  Johannes ,  5l^octoo?mDe(€öeoïoöie 
in  De  ^^ece  Der  ^^eDtch-bteren  /  tn  S3ïffcgop  Dan 
S3ononien  in  De  groote  ütecch  S .  Pieter.  JDant  öp  fepDc 
Dat  Daet  ^f-Iaet  tna^  Uan  D^ie  jaren  /  en  IbonDect  en 
ttDimtgf)  Dagen  :  €n  't  toaec  Dat  Dp  QtftQbt treeft: 
Imaec  De  ute  t)an  Den  ?Cf-(aeteni^niet/  DaninDemiD:» 
I  Dec  nacgt.  <Dan  Dettoonen  De  Canonihen  De  H^iquien 
folemneel :  en  p^eDihen  bergebinge  ban  fcgult  /  en  fitaffe : 
maet  fp  {tegenDtDoo?()atenl)aI^  :  tiiantDaereni^meC 
anDer^  /  al? gt)p  te  23ononie  gebt  ()ooren  p^eDifien.  ^oe 
fepDeDe^^ieflet/  f^oe  (tornt  gtt  /  DatDaecfootoepnigj^ 
W-iatt^  i^/  Daec  Johannes  De  (öuangdifl  m  epgenec 
pecfoon  /  en  Die  nacïjt  De  llecefte  fjceft  gtconfacteectl 
5^e  5^iipbd  anttDoojDe/  't  3^  toaec  Dat  S.  Johannes  Die 
f)teft  geconfacteect ;  en  ebentoel  en  i^'ec  geenmeecDec 
^f-Iact :  nocl)  Defdbe  cn  moet  u  niet  to(pnig!)rt6Dnen: 
loant  foo  pemanDfoolangbin'tBage-bpecmoeflebïö» 
ben/  bP  fouDc  Doo?  Defen  ?ïf  ïaet  banDeficaffebcrtofl 
U)o?Den.  <enDe  aï^  fp  mdj  fp^aften  /  foo  stooer  een  ban 
Öetgefelfcftap/  meternontfïelDtgemoeöt/  bpbetWoet 
Chrilli.  €n  terfionDt  begon  Die 3ofltouto  afgcijfTerócft 
inljaecfcibcnteiiecrn/  enterafen/  aï^of  fnftaecfdben 
lebcnDe  toilDe  be cfchcuren.  ^oo  fepDe  De  i^iiefler  Dan  / 
JDaecom  öebt  gijp  foo  gebaert/  en  geroepen  >  <2SnDeDe 
i)anDtbanDieB^outoeaenraeehenDe/  fepDegp/  Ü^iltu 
mt  pooren.  5^oe  fjieit  De  5[^npbd  terfionD  op  ban  Dat 
baren  en  roepen/  enfepDe :  gehbenberfcöiïcfjtenber^ 

l»9nDm  pbcp  Diin  fonoaec  Dat  DpfpponeerbieDigfHncn 

^tsrctt/ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


X'i6       DEN  RO'OMSCHEN 
ftoDccrt/cnvtóïKtWocöChriftinoemt/biebefonïiacrófoo  ^ 
ïtf f  öccft  gr DaD  /  Dat  t)p  boo?  Dc  faïigöf cn  oetlofTingc 
tjanbafc  ai  n)nWocöl>ftiiptg£fïo?t/  fnöcBecftöaccu 
ban  geUjcli  al^  ccn  öaD  gcmarrru/  op  batfc  öoo?  bat  : 
Wotö  Uan  alïc  fjare  fonöcn  niocötcn  getoafTfljm  )a)op^  : 
ten :  ïjaecuocötan^Éenenö^opprlgcnofgbtoa^totbaM 
rcc  bccïoffinge :  enöe  fcpöe/  Ifii^tjetWoÉöDc^gchrup*  ^  ^ 
flcn  gcnacmt  /  r n  al^  met  De  öelSc  ge ftlonr hen  too|Ö  /  Hit  i 
be  €Urc\\  Doo?  tien  ^'Mct  bjacgbt  /  aï^  ÏJP  niet  f)it  j 
Sacrament  omgart  /  foo  bupgcn  alle  De  huppelen  ban  u ' 
DcJ^eUe  liacehniini/     al^  gefcöjeben  (laet :  cnnaDc^  u 
mael  Dcfc  fonbaccfoouecacljtclijchcn  oneer bicDigljUjcfti 
bat  WoeD  noemt  /  baecom  matchen  lup  Pan  fooöanige n  1 . 
cengtOOtcnmorfellum,  (welck  kramers  Latijn  wy  mee  )  \ 
welen  verftaen,giflbndeof  het  mocht  een  hutfe-pot  te  i 

feggcn  zijn)  biefoobatblocbbfsSgeftrupflcnPecacbteu  r 

ANNOT.  Blij  ckt  dan  hoe  langer,  hoe  meer,  dat 
immers  defeDuyvels,ofDuyvclinne  Roomfch-Catho-  i 
lijck  is ,  wijs  en  verltandig,  en  daerom  word  hy  gevraegt  i 
van  den  Priefter ,  om  uyt  haer  te  verftaen,  dat  hy  niet  en  ) 
wifte.  Sy  was  ecrbaer,  daerom  riep  haer  de  Priefter  om  i 
by  hem  te  komen  fitten ,  cn  fy  heeft  oock  eenen  fchrick  j 
van  vloecken,  oïchrifii  bloed  lichtveerdig  in  den  mond  1 
te  nemen  :  en  is  dien  volgende  vromer  Catholijck,  alsi 
honderd  duyfendenCatholij eken,  niet  alleen  onder  de  ) 
Leecken,  maer  oock  onder  deGeeftelijcken,  Papen  en  ) 
Munneken,  die  voor  vloecken  en  lichtveerdig  fweeren,  s 
of  Gods  naem,  oïchrifii  bloed,  of  wonden,  lichtveerdig  l 
in  den  mond  te  nemen ,  fchricken  en  beven ,  als  een  kat  : 
vooreen  fpiering,of  een  hond  voor  een  ftuksfpeks:alsin  ' 
dit  Boek  ook  felfsdikmaelsgelefen  word.  Daerenbove  r 
houd  hy  hem  fel  ven  vaft  aen  alleCatholijke  Leer-poinc-  " 
ten,als  dat  een  druppel  bloeds  genoeg  was  tot  verfocnin- 
ge  van  de  heele  wereld :  als  oïChrtjli  dood  overtollig,  en 
niet  noodfakelii  k  en  ware,om  ons  van  de  dood  te  verlol- 


,n.  DaerenboVenhybuyghtfijnéknyen,  alsdenaem 
■e/us  getiaemc  word,en  als  het  Sacrament  langs  de  ftratcn 
-wuf^edragen  word.  Siet,  wat  foudt  gy  meer  van  defen  Duy^ 
'kkMvel  konnen  wenfchen ,  om  oprecht  Catholijck  te  zijn : 
ftülii  Wouden  de  Geufen  foo  verre  komen,  foo  fouden  alle  dè 
CatholijckeDuyvels,  en  Papen  j  en  Monneken ,  haer 
'.gewonnen  hebben. 

ilVDiï  (fcööt  Bp)  öat  öÖP  mp  fcoöt  tian  öic ti  ^f-ïaet  /  ijacc 
iich  negen  tmt\  om  fleftomcn  ben/  Qti^tU  ööPoJnOf* 
c  fcaöf  Beöt :  3^  Dic  fooöanlgl)/  cn  foo  groots  goeöanigö  / 
cn  Boe  groot    Oan  Die/  DetoclcfteUanöe.fSmncb?ac^ 
tet$  gepieöi cftt  too?Ot  ^     U^upUcï  anttooojöe  /  iïat  en 
.  fuït  gBp  nopt  nut  mp  toeten  :  g!)pWeDenBebtö?lemael 
tie  ^^oeDtr  Corraides  öan  De  <j^?Dje  Der  Mnnebioe^ 
öcré  Böo?cn  feggen  Dan  Dien  W-ïaet/  Die  bflf  DooDen 
—Ijeeftopgctocclit/  engljp#öaerp?efcntgetoeefl/  aï^ 
) '  öp  een  ban  Defelbeoptoecftte :  enDegbpBebtfijngraft 
D?iemaeï  befocfit.  ïl^ant  Defeïtoe    een  groot  teer  in 
Den  l^emr ï :  gclijcft  Ï)P  ban  Dien  '5Cf-laet  gefp|o!ien  Beeft  / 
foo  i4  Bet  oocft.       ^zieftcr  fc^iDe  toeDetom  tot  Bmi  / 
gieft  m  oganfc&elijcft  upt  utoc  monö  De  toaetBcpö 
Daer  ban  toeten  /  om  Dat  ieh  met  Defc  ntoc  tooo^Den  niet 
te  b?cDc  en  ben.  ^oo  anttooo^De  Dc  5^upbel  Dan  met 
ten  groot  gefcljKeuto  /  ff  ggenDc :  <0BP-l^tben  cn  fult  Dat 
nopt  upt  mp  toeten  /  nocB  pemanD  anDer^.  P2lr* 
flerb?aegBDeBem/  I0ati?Bct/  Daer  gijp  bobcn  al  booj 
b?cefi*  S^panttoco^De/  |()ctIöDm/  enDe  lyet  bïocDDe^ 
<afftrimfien.  giOofepDeDanDe®?icfler/  gchbeftoeere 
t\  Doo?  ben  feïben  <0ebruptlen  /  en  Doo?  fijn  Dierbacc 
WocD  /  toeïclicr  cenen  D?uppel  gcnoegbfaem  toa^  tot 
faïigbepbban  De  geBeeïc  toereiD/  DatgBpmpfegt/  of 
Dienmf-ïaetfooDanigBi^/  aï^gefepDttoo?öt.  5©e^up^ 
bel  Dan  geboeienDe  /  Dat  Bp  Doo;  De  bef  toceringe  upt  Den 
wonD  ban  Defen  Dcbotengjieflecbooitgeftamen/  gan^ 

m  fcDeUjch/ 


I 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


^78       VKN  ROO  M  SC  H  El^ 
ftUrtcft/  of  teac6triDcfttoa^e«^accft:y  fepDemttcenr 
ccootc  furie  en  oramfcïjap  :  (Cot  mclj  toe  fjebbe  icft 
cccebctoefen/  feggmbe/  ööp-ïiebeu/  goebe  mannen: 
ttiaec  iKHMtacn  fal  \t^^  mm  (sBp)  feasen :  cn  bat  fcggcn^  i 
tt  fcfteen  öp  tjet  ïiebaem  banbietojoutoet'eenemael  te 
tomfcöeuren  /  en  macchte  fulcfeen  geticc  /  batfe  aïtemael 
teeefenbe/  enbebaccUectoonbecenbeuptncpen/  ^tm 
6ehoeb  on^ .  JBant  ftet  fcbcen  /  bat  be      baec  ojpenbe/ 
om  liaec  te  tecflinben/  jjaecteechenbemet  öet  ö^plige . 
fiKUPé.  CecOont  alle  bjeefet'eenemael  berb^eüen  sijn^  i 
He/  foofepbcbeïDupbel /feeclupbroepenbe/  tcgenben | 
©lieftec :  <0öP  öoet  mp  getoelt.  gcftenftanmetftop^  ? 
öói :  macc  eUentod  toilben  aïle  be  ^upbel^  bat  bec^ 
Sojscnhouben/  op  batbeCfi?ï|ïenmenfcöenfoolitöte^ 
Irtcfe  met  toeclofi  foubcn  too?bcn  üan  on^  gefeïfcöap:  ( 
maec  be  (Drftrupflc  btoingöt  Ijet  mp  te  feggen  /  booi  fi 
loclcltcii  oÖP  nip  lMfUJO?en  /  enbe  getoelt  aengebaett 

"'^'nNOT.  Beminde  Lefer,hoeftond  de  Duy  vel  doe  ' 
cn  keeck,als  een  koe  voor  een  muyfen-hol! Hoe  fchalck 
dat  de  Duy  vel  is,  en  hoe  fcer  hy  dit  groot  myfterium  van 
den  ^f-laet  in  St.  Maria  de  Portiuncula  mldeyerhorgen 
houdcn,daer  voor  al,en  bo  vé  al,de  falighey  t  derChrüle- 
nen  aen  hing(  wantObri/li  bloed  komt  nu  in  weynig  con- 
fideratie)nochtans  defc  Priefter  was  denDuy  vei  noch  al 
tc  loos.En  merkende  dat  de  Duy  vel  hem  dit  met  en  wil- 
de  openbaren,  hoe  krachtig  dien  Af-laet  wasjfoo  laet  hy 
liine  vrage  varen  alkacks,  en  ftelthem  een  andere  vrage 
voor,te  weten,waer  voor  de  Duy  velen  meeft  fchricken? 
En  dat  verflaen  hebbende  te  zijn  't  lijden  en  blocd-ftor- 
ten  fe/uChrifihgelïjck het waerachtigis(hoewel den  Af- 
laet  daer  mede  kleyne  kracht  gegeven  wort)  fo  bedric 
de  Priefter  nu  den  armen,  cnonnofelen  Duy  vel,  en  ga 
hem  daer  by  befweeren,dat  hy  hem  mofte  feggen  de  ge- 
iegcttthcyt  van  dien  Af-laet  y^nMaria  dt  ttrtrnrnHla^d^ 


VYLEN-SPlKGEt:  179 

oor  al  de  behoudcniflc  der  Roomfche  Catholij ckê  aen- 
langf.cn  of  deDuyvcl  baert  en  tiertjfchrecuwi  en  roept, 
nofhydeHellefchcen  te  openen,  om  hacrallcmael  te 
erüindéjhy  moct'er  evenwel  aen,cn  moet  haer  opcnba- 
en  dien  verborgen  weg  van  hare  faligheytrdaer  de  Geu- 
en  haer  alleen  moeten  behelpen ,  met  haren  wcgh  die 
Chrijlus  lefus  haer  heeft  gcwefen.  Wel,gby  Cathohjcken, 
loort  gy  dan  het  woord  des  Duy  veis  tot  uwer  faligheydi 
willen  'tide  Geufen  niet  hooren ;  Want  de  Duy  vel  be- 
c^fwooren  zijnde,  en  is  geen  Duy  vel  meer,  maer  een  He- 
melfchLceraer  :  de  Icugenacr  is  dan  waerachtigh ,  die 
niet  liegen  en  kan ,  en  daer  ghy  u  fonder  ecnigen  twijffel 
op  verlaten  kont. Wat  feyt  hyPHoort  vervolgens  toe-^jn 
tic  plactfc  acnacmt  Maria  de  PorciuncuIaiöt^oiUonieti 
5Cf-laf t  toan  fc ïjulb  cn  flraffc  /  ban  mm  cn  ficnffe  /  Uaii 
fcljulö  cnflraffc/  banfcöuïömflcaffc :  rtiljccftDat  tot 
biftmael  ac!jtcr  een  foo  öcrbiibbdtmftöroorehracot: 
i  f n  fcpöc  /  foo  acoot  /  en  foofcanio!)  \^  Dien  ^f-lact  /  öat  al 
toaect  öat  rcmant  met  fijn  epsen  yanö  alïc  öc  nKnfcIjen 
in  Dgl13crc^^  ïjaöDcöooDtgefïagcn/  enöatöPfoonu^n^ 
tot  hit  pïactfcop  DmDagbanDcn^f-iact/  nictcrnbcta 
jflaoenl^cct/  cnocbiecïjt/ foo foubc fijne 5irlc t erfionö in 
öcn  inganch  ban  öc  fc  piaetfe  /  foo  gcrcpniat  too2Den  ban 
alle  fonöcn  /  ödtjcït  be  jicïcban  tm  fünöf  Hen  bolacmcut^ 
ïijcft  in  ben  Doop  octoaft^  bf « "tüo^^.  Om  bit  tc  ft  ggni 
fo?cecct  inp  bc  (C^dtcuprcc :  bermit^  bcquat)cp*c:atcn 
toan  bc  Itctchen/  cn  aio:  qijabcmcnrcöetiDicmirafeeïen 
nieten  !jebben  geïooft/  norl)  oocftbitoooibenbanlieri 
oploopcnbcn  (St.  Francifcus  jöacrotn  btoingt  lip  mp  Dat 
tcfeggcn/  bacc  icftnocbtari^bcncenbpanïiban'tmen^ 
fcÓeïÖcft  öf  nacljtc.  «ön  cfei ntocl  /  foo  penianb  ban  een 
anbec  maec  ecnen  jlupbcr  toiiïcn^é  entocten^cntöiclt/ 
foo  f  n  fonöe  !jcra  Dien  '5ilf-ïocc  niet  Ijclpen.  €nQc  bP  öcbe 
baccnofbbp :  «Dmöntben  W  ïaett'.an'töc^'f  bctïo?ca 
tó/  Oawomöceftötöetoilb/  om  DèliefOebieBp  tot  öeti 

«4 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


t8o      VEN  ROO  MSC  HEl^ 
Cöjificnen  öaöbe/  datfe  toefen  fout)(acnDefc5öbeljöw_,„. 
De  jee.  €nöe  om  öat  Dien  eploopenöen  met  öcn  (©e^i^  . 
ftrupften  toa^  bereenigöt  /  cn  foo  in  öem  gctcan^foMI^^' 
metctl  öat  Dc  ï^eere  o^toUt  l^etft  I  Dat  Dc  CD#enen  i 
Dooiöcmfouöenfaïiöötoo?Dcn. ,  ,  _     ,     ^  Amtigl 

ANNOT .    Hoe  y  verig  predickt  de  Duy  vel  van  de-i 
fenAf-laet  van  S.Maria  de  TortiuncuÏAytoi  viermael  achter  i  jjjtHlï 
een  verhalende,volkomé  Aflaet  van  fchuld  cn  ftraffe5van  9  \/;jjjÉÉ 
fchuld  en  ftrafFc ,  &c.  Het  ginck  hem  waerlijck  ter  her-  t 
ten :  wanteenen  Catholijcken  Duy  vel  zijnde ,  fagh  niet «  '  iv 
liever  als  fijne  eygene  geloofs-articulé  be veftight^om  te  ?  ; 
toonen  dat  de  kracht  van  C^n/?i  ofFerhande  al  wcch  was;  j  - 
en  fijnes  bloeds  alleen  macr  gedacht  wordt  om  welftaens  t .  .og 
wille«Daer  en  boven  wilde  de  Duy  vel  in   eerft  daer  niet  >;  ^jM 
aen ,  om  dat  te  feggen ,  hoedanigh ,  en  hoe  groot  dat  de  3 . 
voornoemden  Aflaet  was ,  op  dat  de  Priefter  des  te  meer  j 
daer  op  foude  aenhouden ,  om  dat  te  weten :  en  liet  hem  1 
alkacks  befweeren,  en  dwingen,  eer  hy  't  feggen  woude :  1 
maer  hy  en  meende  dat  foo  niet :  het  was  maer,fchopme  i 
daer  ick  wefen  wil .  \ 

Wy  keeren  ons  wederom  tot  onfé  Catholij  eken  Duy-  j 
vel,enLeermeefter,entotdendevotenPriefter.De  Prie-  J 
ftcr  bcftrafce  defen  Duy  vel  in  een  dinck  alleen.  En  feyde  1 
vorders  aldus  :  ïBacComnocmt0f)pS.Francifcum,Den 

C^pïoopenöcn  \  ^uptiel  anttöoo?De  met  een  groot  c 
nefcteeeuto/  feggenDe/  (amDatljpfootoeïuptDensaDe  C 
De^  xn&xii/  en  Der  D?outoen  i^ontfangen/  al^anDccc  ] 
nunfcïjen :  en  onDectuffcfien  öeeft  öp  felDen  foo  Diep  ; 
becneDect  /  Dat  öp  /  om  De  flnguttere  gelijeftenifre  bait  j 
Den<aeftrup|len/  Die  [)p  In  fijne  jlele/  tnmfljnïicöacm 
öeDjagcn  öceft  /  Decöicnt  fieeft  mcec  al|  ol}^  ««^1^^^ 
menfcöen  /  DecbeVjen  te  too^Den.  <iBnDe  alDoetoel  St-  lan  : 
Baptifta  meecDec  ^ancttó/  omDatbpinDetf  acaöD^  i 
ié)  aclitecDelBoeDet:De^<«5eftrup(len  :noel)tan^qaet  i 

pefe«<^^plw^nO?mct^#.SP]PfO?^^^^^^  metDoUeri 


uylen^stiêgel:  m 

Jttalfeamlien  DaenDel  (n  Den  1$me\  acfitccDc^ofies 
n/  cnDcaïleJ^epKijen.  (CnDe  öpöecftöcrteöcnDim 
jïoricufen  floel  tian  Lucifer  onfcn  ^iince.  <eii  baccom 
ó  't  dat  icïi  ïjcm  met  alleenJijch  met  fijnen  epgenen  naem 
iict  noemen  en  ftan  /  maec  top  Jatenfiemoocftmeec 
ïan  alle  anöcce  ^ancten.  g|a  top  ftenniflTc  ftrtjocnde  Dat 
t)p  tot  op  Den  jloel  Uan  Lucifer  toa^  Ijecöooflöt  /  foo 
tDD^Den  top  meer  Doo?  Defe  (ijnc  olocie  /  cn  öecbooöinge  / 
gepönteöt/  al^banfietöelfcöeDpec.  ,  ,  ^  ^ 

ANNOT.  Soo  hoort  ghy  Catholijckc  Lefer,  tot 
verfterkinge  van  uw  Catholij  ck  geloof ,  dat  S.  Francifcus 
uwen  nieuwen  Salighmaker,  den  Duy vel  meer  fpijt,  en 
pijne  heeft  toegebracht,alsC^fi/f«ideSoneGods,en  uyt- 
gediende  Saligmaker  des  werelds,  Maer  om  kort  te  zijn, 
en  dit  Capittelten  eyndete  brengen,  wat volght daer 
meer  ?  Dit :      (te  weten  de  Duy  vel)  DcDe  Daet  Dp.  ^CÏt 

êebbe  langen  trjb/  metcuflenbieDe/mDefeB^outoeflc^ 
tooont :  noclj  icïi  en  becfimDece  fiaec  niet  ter  lEiffe  tc 
naen/oftecf  ?eöicatic/  nocb  tot  Dellfïaten/nocöicïicn 
fal  5aec  tn  De  up^e  De^  DooDi^  niet  molejlecen :  om  Dat  tcft 
l^^eeDfaem  met  gaec  getoeefi  ben :  opDentjietDenDagj^ 
tjanfjaecDooDfaUcfeban  fjaecgefcöepDen  too?Den :  en» 
De  ich  en  bebbe  't  nopt  pemanD  in  De  toecelDt  tjefept  /  Dat 
ichtnbaectooone/  Danualleen.  CnDeDe^upbelgaD^ 
De  tn  Daet  acbtien  jacen  getoeefl :  en  memanDbaDget 
optgemeccftt.  S>oofepDeDeJp2iefïectotbcm :  3©aerom 
Ijebt  flbp  mp  Dat  alleen  gefept  >  5^upDel  anttooo?De: 
Dat  mpDé  gehcupfle  geDtoongen  beeft  u  na  toaec^ 
bept  Dien  ^flaet  befonDeclbch  te  openbaren. 

ANNOT .  De  Duy  vel  en  is  dan  foo  leelijck  niet  als 
men  hem  wel  fchildert :  immers  niet  by  den  Roomfch* 
Catholij  ken :  wanthy  isfelfsgoetRoomfch-Catholijk  , 
als  te  voren  is  gebleken,  cn  hier  wederom  blij  ckt :  houd 
veel  van  de  Miflc ,  Aflaten ,  &c.  En  laet  fij ne  Hofpita 
daer  geern  gaen  >  voornamentlijk  tot  de  Miflè ,  want  hy 

m  3 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkli[ke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


fclfs  bemint  niet  ter  werelt ,  als  mifdoen.  Hy  foeckt 
het  mifdoen  in  eere  te  houden.  Hy  leeft  vreedfaem  met. 
fijne  Catholij ke  Hofpita  in  ruft  en  vrede,  fonder  in  ach-"  ^ 
tien  jaren  tijds ,  een  verfchillend  woord  met  malkander 
te  hebben :  en  belooft  ook  dat  hy  haer  in  h^re  dood  niec 
en  fal  molefteré,  maer  gerufteliik  fal  laten  ftervenjcn  na. 
haren  algemeynenCatholijkenHemel  reifen.Wat  woud; 
ghymeer  vandefen  CacholijckenDuyvelvereyfchen?. 
Hoe  vele  Catholijcken  zijnder ,  die  foo  vreedfaem ,  fo 
vele  jaren  met  malkander  niet  om  en  gaen,als  defeDuy- 
velPDaer  de  Geufcn  denDuy  vel  noch  luchten  noch  fien 
cn  meugen ,  noch  de  Duy  vel  haer :  dacr  is  't  dat  hy  foo  ( 
minnelij  ck  en  vreedfaem  met  Catholij  ken  verkeert,  en  i  ' 
ommegaet,  en  op  malkander  paflen ,  als  Hanne  cf  Lijsje.  • 
Hoewel  hy  oock  hem  anderfmts  eerlij  ck  in  fijn  ampt  ; 
draeght ,  dacr  hy  in  geftelt  is,  als  een  eerlij  ck  Catholij  ck  i 
Duy  vel  betaemt,  als  hy  maer  onbefworen  is :  want  men  i 
moet  fijnen  Heer  getrouw  dienen ,  die  men  dient. 

Noch  moeten  wy  voor'c  laetfte  van  dit  Capittel  dacr  i 
by  voegen ,  't  gene  volgt  pag.  8 1 .  ï^if  C  na  \3?atöl)e  Ö^ttl  \ 
Dc^jicflcc  :  J©aecomï)ecftSt.Francifcus0«np?itiiïe*  \ 
öie  öan  Defcn  %f'\att  bechccgen  >      ^upUcï  anu  i 
tooo?De :  5Paec  jijn  maer  ttoeegctffcïienöcinbcnj^c^  < 
tnel/  te  toeten  Dc(6f hruppe/  fnDcDefen<0ploopenöf*  . 
5Dc  <t^:ftcup|lc  Dan  toctenDe  öat  6p  fijne  buïle  ban  fijne  J 
ïit-tecchenenfouDcoUecfleUen/  beeft  niet  getoiït  bat  ÖP  \ 
een  anöccc  buUe  of  p?ibilcflie  /  Doojmrnfcbenöanöcti  i 
oemaccfet/ foubefjebben.  JDant  geïijch  i:en  Itomngïj  : 
tiicmanö  toe  cn  iar t  bc  bullc  ban  fijnen  r inctt  /  al^  om  crn  \ 
öcootebaeb  :  alfoomeöe/  aï^bc<6elitupflefijnbolcft  i 
toiïbe  faUoÖ  niahcn  boo?  befcn  W-laÉt  /  en  beeft  befen  \ 
(Dploopcnbcn  geen  anöec  tepchen  toillen  becgunnen  / 
al^  be  bullc  ban  <i  jne  Uicnben  /  cf  lit-teechenen.  3a  be 
Plie(ïec  fvpöcno  bbecbcc^  :  JDatfalbembangedw^^ 

Den/  öieöéfcn?iMact  betliïcpnt/  enbfletecugö^öcu^ 

Oen/; 


^  VTLEN'SPIEG  EL.  Ülf 

nktm  I  op  bacfc  öcctoacrt^  nut  en  fouöen  oaoi  /  öriöcft  al^ 
söe232oeDecóöe^onnnicanai/  of  ©^cötcft-bccrcn/  m 
•  Mwmntcn  bede  öoen  >  5^e  5^upbrl  anttooojltt :  §ct 
^toacc  öaec  betet  Datfe  ecnen<e5eltjpöen  fleert  ban 
4j  bennen  of  tot  UÖüanen  toe  tcocften:  om  Dat  top  ban  fbi^ 
a  öaniae  een  fpöfe  (morfellum)  mahen  m  öe  ©efile  /  gdpcft 
p«jjiinente23ononieöoetban  g>c6apen/  ofanoeccpeegen. 
5^aec  na  öe  ^?ieflec/  en  andere  filnemetgefeuenDaec 
met  öetfttup^  teechenenöe/  ïepöen  fiaer  feïüenom  tc 

*^"^NOT.  Siet ,  wat  eenen  dienft  doet  dcTegoedcii 
CatholijkenDuy  vel  aen  de  heylige  RoomfcheCatholij- 
ke  Kercke  !  Want  daer  vele  acn  de  waerhey t  van  defea 
grooten  Af-laet  fouden  getwijfFelt  hebben ,  als  vele  Do- 
.um»  minicanen,  en  Eremijten  aireede  daer  aen  twijfFelen : 
vermits  St.  Frandfcus  daer  geen  fchriftelij  ke  bullc  van  en 
:mm  haddeidacr  komt  nu  de  Duy  vel,als  die  beft  wift  wat  van 
fet  I  denAflaetwas^nverklaert  ons  dc  verborgene  reden,toC 
groot  aenfien  van  defen  Af-laet,en  veler  menfchen  falig- 
heyt :  te  weten,  dat  de  vijf  lit-teeckens ,  die  St,  Franctfcuf 
van  Chriftus  ontfangen  hadde,  in  plaetfe  van  de  buUe ,  of 
privilegie  waren,vcrre  overtreffende  alle  uyterlijke  bul- 
len van  menfchen  handen  gemaekt.  Waer  aen  nicmanC 
met  reden  twijfFelen  en  mag,of  kan:  want  een  Catholij- 
ken  Duy  vel  heeft  het  gcfeght,  die  immers  niet  liegen  ea 
kan  :  en  dien  volgende  meught  ghy  dit  fo  vaft  gelooven, 
als  gy  dc  Paep  gelooft,dic  dc  vederen  van  den  EngelGa- 
briël  aen  't  volck  vettoonde  voor  een  heylig  reliquie ,  of 
den  afcm  vanjofeph  dcnTimmermanjOf  diergelijke  on- 
feylbare  mirakelen  van  de  heyligeRoomfcheKerke.So 
dat,als  het  hapert  aen  de  gefchrevene  buUe  van  de  Paus, 
waer  door  men  van  de  fekerhcyt  anderfms  allee  kan  ver- 
fekcrt  worden  van  dc  Af-latenjdan  komt  dcDuy  vel  met 
fijn  mondclijkc  gctuygeniffe ,  en  bekleet  de  plaetle  van 
den  Paus: vermits  dcgctuygeniffe  van  beydcevcn  *«^acr- 

achtigli 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


KO  OM  SC  HE  JS; 

achtigh  is:en  fy  malkanderen  dikwils  veel  dienft  over  ea  * 
weder  konnen  doen.  En  wie  kan  oockbeffc  getuygeniflè 
geve  van  den  ftaet  hier  namaels?  want  de  Duy  vel  is  over 
de  Helle  geftelt,  en  de  Paus  over  het  Vage-vyer.  Daer- 
om  weten  fy  allerbeft  wat  volck  datter  al  in  de  Helle ,  of 
Vage-vyer  komt,of  niet.  En  daer  mede  is  dit  fpel  uytge- 
fpeelt :  En  daerom  de  Priefter ,  met  alle  de  gene ,  die  by 
hem  waren ,  begeven  haer  tot  de  ruftc :  want  op  gedaen  ; 
werck  is  't  goed  ruften.  En  om  niet  befchadight  te  wor-  } 
den  van  de  Duy  vel ,  terwijlen  fy  flapen ,  foo  wapenen  fy  » 
haer  met  een  kruy sken  te  flaen  in  de  lucht :  want  niet  al-  j 
leen  zijn  de  Catholijken  dan  wel  bewaert ,  overmits  dat  i 
alle  Duy  velen  dan  geen  macht  over  haer  en  hebben ,  en  1 
voor  fulke  kruysjes  fchricken  en  fchromenjals  ecnBley-  ^ 
Icers  hond,  die  in  drie  dagen  niet  gegeten  en  heeft ,  voor 
een  ftuck  vleefch  fchrickt  en  beeft;  maer  ook  waren  de- 
fe  lieden  geruft  en  feker  voor  defen  Duy  vel  5  als  fy  een 
Icruysken  gemaekt  hadden ,  om  dat  hy  een  Catholij  ken 
Duy  vel  wasjdie  dat  kruys  eerbiedighde,  en  daer  voor  op 
fijne  knyen  viel,en  dat  aenbad,  gelijck  hy  dat  Sacrament 
aenbad  j  en  op  fijne  knyen  viel ,  als  hy  de  bel  van  verren 
maer  en  hoorde  klincken ,  gelijck  te  voren  is  gefcyr. 

De  BilTchop  van  Affifie,alfo  hy  geen  fchade  en  hadde 
te  verwachten  van  defen  Af-laet  in  fijn  Bifdom ,  komt 
noch  tot  overvbedjcn  doet  al  wat  hy  kanjom  dien  mede 
te  verfckeren  :  en  daerom  laet  hy  fijnen  BifTchoppelijc- 
ken  Brief  afgaen ,  pag.  81.^.  Sec.  als  volght. 

Theobaldus ,  öoo?  <0ob^  gcatie  25i(fcöop  ban  %f(i* 
pen  /  alïcn  Cöjïft-gcloobigfn/  bic  öffe  lettccen  fuïlen 
infien/  faluytinDcn  aloemeenen  ^aligj^maher.  <Bm 
te  tonge  Uan  fommig^  acbtnrïtlappet:^  en  tegenfp^e» 
htt$/  Dteupt  tDangunfi/  of  miiïcbien  Doo^  ontoctcn^ 
|)cpt  opgcmaccht  jijnbc  /  ben  ^f-laet  ban  St.  Maria  de 
Angelis,  Dic  Dü:|)t  bp  Wificn  ftaet  /  met  em  becfiacöt 

aengeficöttegenfpaeften/  5önl»Pöcöiöongen  /boo^befe 

tegcnf 


VYLEN-STl  EGEL  i8f 
têöentooojDiöe  oeopcnöe  letteren  /  aen  alle  Qctroutoe 
CMemn/  teDcrftlacen/öemamereenfojme/  cnj)oe^ 
bamgftöieSt.Francifcus,  aï.öi)pnoc&lcefDe/  banöcn 
ï|eec  ^au^  Honoris,  Derhccgen  öcefc.  "^ï^  S.  Francif- 

cus  t)f m noc!)  bp  St.  Maria  de  Portiuncula  ontïjiflö  /  foa 

1^  öem  m  Den  naeljt  ban  ben  ïgeece  qc opmbaect  /  bat  öp 
tot  öen  3^au^  Honorius ,  Die  boe  tec  tijbt  te  pecufien 
toaé/  saen  foube/  om  inbulgcntie  te  öectoccDcn  U00.5 

WefdbeÜlercftcSc.  Maria  de  Portiuncula,  b00?Öcm  0C= 

repacccrt.  ^etoelcïtebe^mo?acn^opflaenbe/  23?ocbcc 
MafleumdeMarignano,  fijnen mctoefel  /  bïetTame» 
wet  öem  toa^  /  riep :  enbe  üertoonbc  f^m  ^oothen 
boojnoembenpju^/  enfepbe/  Jgepïioc©aber/  ichijeb*' 
be  onlanöt)^  tjoo?  u-Heben  een  lltercftcaerepareert  ter 
ccren  ban be.flBaeflbb Maria,  enichbibbeutoe  wig^ 
ftepb  ootmoebiffbïöch  /  bat  0ÖP  öaf c  (lelt  ^f-laet  fonbcc 
offer.       toeïcïte  anttooo?be/  bat  bit  niet  bequaniclijcR 
cn  ftonbe  qefchittim  :  ombatbiegeene/  bielïf-laetue* 
geert/  be  beöulpfame  ïjanö  baer  bp  moet  boegen  /  om  bie 
te  berbïenen.  .üEiaer  fcgb  mu  /  Doe  beel  jaren bailt gop 
fiebben/  cn  boe  beel  ?lHaet  foube  icfibatrflelleni  mn 
kDelchenS.Francjfcusantb3oo?bc/  J^epligeBaber/  bat 
Set  utoe  ©epltgöepb  geliebc  geen  jaren/  maersiclcntc 
öeben.  oBnbe  mijn  ijecr  be  #au^  fcpbe :  lf)oe  toilt  gijp 
^ïelenljebben^  St.  Francifcusantbjoojbe/  CJeplïgcBae 
Der  /  Ichtoil/  foo'tutoeC^epligljepbbeUcbe/  batecnpe* 
gelöch/  bieinbicülerchehomtgebiecötf  enbe  met  Iceb* 
toefen  /  cnbe  gelijft  al^  't  betaemt  ban  ben  f  ?ietl cr  geab^ 
folbeert/  banfcöulben  firaffe  in  ben  tremel/  enopöec 
herben  too?beb?pgefp?often/  ban  fijnen  ^oop  af  »ien/ 
totopbenbagö/  cnurc/  batl)pmbeiurclteboo?noemt 
gehomen,  51>en  J^eere  J^au^  anttooo^be  /  't  9^  bcel 
Dat  gbp  begeert/  Francifce  ,nocf)'t  en   geen  getooontc 
tp  be  beplige  ïïoomfeöe  l^ercfte  /  fulchen  ^flaet  te  ber^ 
lecnen.  S.  Francifcus  antb3oo?be/  igeere/  't  geen  icfc  bcr* 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


rt%6      DEN  ROOMSCHEI^ 
foecht/  enöccfoccfeeichmfttjannitjnenttocflcn/  mcktt 
Ijan  tof  gen     genni  biempffcfonöcnöecfc/  öci^cece 
jefus  Chriftus.  ^ot  fcpöc  bf ©au<^ tot ö?if maeï  acötec 
iéenfeflöenöe/  J^EttïfteöCmp/  ö^tbcïjasabtrap/  6ct 
ïieöa^öbtmp/  öatoöumcïjcbt :  ^aecnaöcCacöto 
Jen/  DieöoctejjentooojDigötoaccn/  anttooo^öcn/^iet 
toe/    cce/  bat/  aï^  aÖP  f^ïc^^cn  ^f-ïaet  tegunt/  niet  en 
Dcflcuecct  ben  5Cf-ïaetoöec5ee/  enbatgöpben^f-ïaet 
Dan  be  öepïigCJfipofieïen  Petrus  en  Paulus,  metenUec^ 
nietigöt.  ^ei^eeccgau^anttooc^öc/  JDpöfbbenDie 
fiem  gegcUen  en  becgunt  /  nocö  't  en  niet  noobigg  bat 
te  Ijeccoepen  /  bat  gebaen  i^ :  maec  lact  on^  bie  toat  msM 
tigen/  bat  bie  ficb  ge&eeï  enaïuptficecRetotbenbagö 
fijnec  geboomte,  ^oe  riep  ÖP  S.  Francifcus,  en  fepbe  ïjem: 
^iet  nu  becgunnen  top/  bat  een  pegeïijcli/  bie  in  be 
ljoo?noemDe  llecche  falingehomenjijn/  tocïgebiecbt/ 
cnbc  met  goebt  ïccttoefcn  /  ban  fcbuib  en  fïcaffc  5P  geab^ 
folbeect.  <Ön  top  toillen  bat  bit  aïtijt  alle  yaim  fal  toefen  / 
(ocb  op     gebocr^ten-bagl)/  ban  beeerfteS^efpetein" 
fluptenbe  ben  nae[)ty  totbeBefpcrebanbenbolgenben 
öagö.  <Doc  i^beJiï^an<0ob^S.FrancircusnietgebOi 
gen  (joofbe  bat  ©alep^  uptgcgaen.  <Den  ï?eece  ^au^ 
ficnbc  batgpbemocö/  riepöem/  enbc  fepbe  /  OgbP 
fimpeïe/  toocrtoilt  gl^P  ftcenen>  Jl^at  meent  göp  ban 
befen  ?Cf-laet^  (önbe  S.  Francifcus  anttooo?be : 
toao^b  iè  nip  alleen  genocgl) :  inbienfjet  i^tjettoerelt 
be^  i^caml  foo  fal  öp  ooch  fijn  toercft  openbaec  mahen : 
baecom  en  toil  ich  geen  anbec  infïcument  fjebben :  maec 
laet  be  ^clj^iftuce  baec  ban  5ijn  be  IBacgljö  Maria ,  bc 
^otari^  Chriftus,  en  be  getupgen  be  42ngelen.     ban  / 
bangecufienbfctcechcnöc/  mW^fKn/  i|§/  op'tniiö:» 
öenbanbentoegl)/  bie  CoUetoo^btgenoemt/  baec  een 
3tep?oojJ-&up^  toa^  /  altoaec  öp  met  fijnen  metgefel  een 
toemiig  tua^  cuflenbe^  in  fiacp  gcbaUcn.  4^a  't  gebeb  ont* 
toaftenbe  /  riep  (1  jnen  mctgcfel  /  en  fepbe  tot  öem  /  ^io^- 


V4 


vtleN'STIecel:  t^r 

öéc  Maffeus,ich  feoflc  u  ban  (0oD^  Ipegen  /  Dat  öien 
ïaet  l  mp  berlccnt  öoo?  Den  ©au^  /  in  Den  ïtJemel  faï  ftebe^» 
ftiöht  tooien.  €n  Dat  tjecfiaeït  on^  Marinus ,  De  neef 
ijan  Mafleus  Doo?nof mt  /  Dic  Dat  upt  Den  monö  ban  fijn 
oümboo2feptDichtoiï^Öcfftöc9oo?t :  toelchcn  Marinus 
ontrent  Den  gare  1308.  bol  Vwn  Dagen  en  jjcpIiööcpDt/ 
m  D'^n  èeecc  \i  gccufl/  na  De  DooDt  tan  S.  Francifcus,  en 
232ocDer  Leo ,  een  ban  fijr^e  mcf  gcfciïcn  /  een  3iDan  ban 
een  feec  goet  Icbcn,  grïijch  lip  npt  c:n  monD  ban  S.  Fran- 
cifcus  öaDDe  bct(lficn,<0clijcn  ocf  h  23?oeDer  Benedidus 
deAretio,cenbaaDelDciiicfcncnbanS.Francircus,en 
S32oeDer  Rnincr  us  de  Aretio,  l)ft  fclbe  ban23;ocDec 
Maffeus  haööcn  gcl)oo2t ;  DffetjebbenfcoacnDeB^oc* 
Decé/  ra^afnDcUjrreïtïijcfte/  bcflbanDefen^Cflaetber^» 
haeït  /  ban  hJdcfte  De  me cflc  nocö  «1  't  It ben  sön  /  en  p?o=» 
tefïeccn  Dat  Dit  aUe^  bjaeraehtigbi^  :  enmctbjateenc 
folemnitcpt  Defclbc  Doo?  feben  23ifTcöoppcn  /  tol  De  c on^ 
feccatic  ban  Defc Ibe  herchc  i  \i  gepubliceect.  JIDp  en  \sAh 
ïcH  Dacc  nif  t  bcel  ban  fcftjijbe n  /  Dan  alïc en  fjet  gene  Dat 
Petrus  Calvanus,  Dtc üi Dcfcïbe confecratic nieDc tegen^ 
tooo^Digti  gttuecjl/  gcfeptficcftintcgcntüoojDigiKpD 
banDe|Bimfïec23?ocDcc  Angclus,^?oeDec  Bomfacius, 

23?0cDcr  Guido,23?OcDeC  Bartholomeus  de  Perufio,  en 

nuccönDece^?oeDcr?inD£  pïactfc  Porciuncula,  Diein 
De  confcccatie  ban  De  boo^noemDe  Üeccfte  jijn  tegen^ 
b3oo?Dig  gebjecfl ;  Debjelcfte  gefcfjiet  \i  opDentbJccDen 
Dagö  ban  De  maent  Auguft  us,en  Dic  S.  Francifcum  fiecft 
hoocen  p?cDihcn  boo?  Deboo?noemDe23iflr:öoppfn  :  ens 
i)n  baDDe  een  b?icf  ficn  in  fijne  recbtc cïjanD  /  fcggenDe/ 
gich  bailuaUcmacIfcötrhcntotöetparaDij^  :  rnDeicft 
JjerftonDigeulieDen  Dc%f-ïaet/  Dieicfibebbeontfangen 
upt  DennionDbanDenpan^  :  «^JnDcDatgbpalïfDie  j)c* 
Den  gehoinen  3i)t  /  en  jaccüjcfig  homcn  fnlïen  /  op  fooDa;» 
nigen  Dagö^  n»ft  ecngoeDtenbetfïugcnbctt/  W-ïaet 
ifieDben  ban  öatc  fonDen.  ©icöetbenbjp  boojuptge:» 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


sit      i>Bi\7  koü  MSCHE^f 
fonötti/  omöfegene/  öiebacrDanmocljtenontoctmtie 
aHn/  öatfe  Doo?tacn  ober ttoöffdacötigöepb niet cnful:^ 
lên  tjccfcïjoont  Ujo?Dcn :  enboo?namentïnchomltónö:= 
toe/  cn  ttoiflaietfec/  Weöcn  fctoen  Waetmetbeïe 
ontcmngc/  cn  fcnomgetcgcnfeacchc/  focchcntebec^ 
f tuac&en :  naöïcn  aeficcl  gtalie  /  ©?ancftrricft  /  cnöe  aWe 
ticBiobmticn/  foo  aenDefcsijöetian'tgcDccöbte/  alp 
liaeco\jet;  gaöcJ^cccefdfi^/  om Dccccetian fijne aïte 
Bepïiahfle  j^oeDcc  /  toeïcher^  ^f-laet  öefe  beftmt  tooiti 
te  5011/  upt  öc  beeïtjoumiie  enmanifeflemfcahdenöic 
alle  laten  gefcfiieden/  Den  felUen  aen  eenpegelöcïtUec^ 
fteccïöcftt/  Vjec[)ooö8t/  enöe  Uecbjept ;  aï^Diepc|tilcn=> 
tïaïe  acbtctftlapper^  /  öen  feïUen  met  \^tt  aöDec- tongen 
fteflaentctoecftijachen/  Die  foo  langen  tijb/  in'taenge» 
ficM  tian  De  gcljeeïe  ^ïoomfcfteilfercfte/  inöare  Rcacjjt 
cn  Digeuc   gcblcbcn.  a©ant  onfen  l§tct  De  f  au^  Bo- 
nifacius ,  De  acfttfle  Dan  Dien  naem  /  öeeft  fijne  foïemneie 
iJoDcnooch  ïnonfetijDenoDecgefonDen/  Die  op  Dien  fcï* 
benDagö  een^öccï^/  en  m  bcDelDan  Den  J^eece  De  f  au^ 
folemnceï ftebben gep^eDicftt.  Ooch  Daec-en-boDen  Deb» 
ben^atciaccben/  enDeDemeefleCacDinalen/  enpeni- 
tentialen  /  met  fjace  epgene  pecfoonen ;  op  öope  Dan  Dec* 
öcDingetcbechcögen/  totDefenW-laetliomcnDe/  met 
nace  petfoneïe  penitentie  gepjotcfleect  /  Dat  DenfelDen 
5Bf-ïacttoaecacötigö/  enfcfteci^.  IBetDetocïchetup/ 
tïoo^De  autöo?itept  Dan  öet  segel  /  Dat  Chnftus  i^^  en  De^ 
^cfoijDec^/  Die  De  gïoiieufe  lEoeDec  <ÖoD^  i^  j  enDe 
Decgetupgen/  Detoelche  De  Engelen  50»/  conDemneren 
tec  eeutoigen  DecDïoecfeinge  alle  De  gene/  Die  tegen  Dcfc 
faltge  becgebinge  met  fiace  (lamclenDe  tongen  fnate^ 
tenDe /leugenacbtig Defelbe ontcecen.  (Cot toelcftec  allee 
öctungenifle  /  en  meecDec  geloobe/  top  De  tegentooo?Dige 
lettecen  ftebbcn  toillen  bcrfleccfeen  met  {jet  bpboegen 
ban  ontén  ^egel.  eegeben  te  Wifle  /  tec  eecen  ban  D^ 
IBaegöDDcc  maetóbcn  /  en  Dan  St.  Francifcus. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


ff 

Ml* 


UYL  EN'STIEG  E  L:  189 
ANNOT.  Ghy  hebt  dan,  Catholijcke  Lcfer,  verfe- 
keringhs  gènoegh  van  defen  Af-laet  vmSt.  Francifcus ; 
Chrifius  haddefe  hem  vergunt,  en  op  dat  de  vergunninge 
mochte  ftand  grijpen,  foo  hadde  de  Paus  hem  die  toege- 
llaen ,  en  de  fel  ve  geapprobeert ,  als  Chrifii  Stad-höuder : 
want  deStad-houders  moeten  immers  het  doen  van  hare 
Princen  approberen ,  eer  dat  het  van  eeniger  waerde ,  of 
macht  kan  zijn.  Alleen  en  is  van  dien  Af-laet  geen  ge- 
fchrevene  BuUe  gemaeckt:  maer  daer  van  hebt  ghy  nu  't 
getuygeriis  van  defe  befworen  Catholijcken  Duy  vel  ge- 
hoort,die  verklaert  dat  de  Paus  St.  Francifco  die  buUe  wel 
geven  wilde ,  maer  hy  begecrdefe  niet ,  en  was  met  het 
woord  van  den  Paus  alleen  te  vreden.  En  de  reden  daer 
van  voegt  de  Duy  vel  daer  by ,  om  dat  fijne  vijf  wonden 
waren  fijne  bulle ,  welcke  als  eenc  Hemelfche  buUe , 
meer  fekerheyt  gafjals  de  bulle  van  papierjof  pergamenc 
met  menfchen  handen  gemaekt.Wat  valt  dan  daeuneer 
te  twijffelen  ?  En  voornamentlijck ,  als  de  BilTchpp  van 
Affifie  daer  noch  by  komr,met  fijne  BifTchoppelijke  let- 
teren 5  voegende  noch  nadere  vcrklaringe  daer  by.  Dat 
Chrifius  van  defe  Hemelfche  bulle  den  zegel  is  gcweeft  > 
cnde  MartA  de  Secretarissen  de  Engelen  de  getuyg'en.  O 
groote  verfekeringe  van  defen  Af-iact!  vafter  als'tEuan- 
gelium  fclfs!  Chrijlnsis  dézcge]:is  dan  dien  zegel  valfch, 
die  immers fo  veel  gclds  heeft  moeten  kollen  ?  Maria  de 
Moeder  Chrifii,  is  de  Secretaris  daer  van  gcweeft ,  foude 
die  dan  een  valfch  inftrument  maké?de  Engelen  zijn  dc 
getuygen  j  fouden  die  oock  valfche  getuygen  bevonden 
wordcnPSo  weyniggy  dan  aen  allen  defen  twijffelt,maer 
houdtfc  voor  vroom,en  oprecht:fo  wcynig  moet  gy  dan 
acn  defen  Af-laet twijffx;len:of  gy  fult  mede  met  alle  La- 
ftcraers,en  fenijnige  fchelt-tongen  het  oordcel  van  defe 
BifTchop  van  Aflilie  niet  ontkomenjom  in  de  Helle  van 
de  Duy  velen  voor  huts-pot  verkocht  te  worden,  als  den 
Catholijké  Duy  vel  feydo.En  fo  dcGcufea     noch  niet 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


ïpo  DBNRO'OMSCHEN 

en  willen  gelooven ,  maer  daer  mede  fpott  en,  en  willeii 
hare  vergevingc  der  fonden  alleen  foeken  in  den  Aflaet, 
die  Chip  bloedt  aen  't  Kruys  voor  ons  by  fijnen  Vader 
heeft  verkregen ,  foo  moeten  wy  wel  ongeloovige  Tho- 
tnnjfen  zijnjdie  fo  eenen  Catholij  ken  Duy  vel  met  en  wil- 
len geloven,den  welken  dien  aenfienlijkenBiffchop  van 
AlTilienT^«o^4/<i«^,wel  gelooft^en  daer  op  fijneBilTchop- 
peliikeBrieven,tor  verfterkinge  van  desDuy  veis  geloof- 
weerdigheyt,  verficn  met  fijnen  Zegel,  voor  alle  de  we- 
relt  heeft  uy  tgegevcn.  Hy  moet  wel  eenen  langen  lepel 
eehadt  hebben ,  die  met  de  Droes  foo  konde  pap  eten. 

Pag.  87.  ^ocbatbc23?ocD£C^/  Die  öe  acitiocöe  met 
cn  öouöcn  /  al^  fp  m  De  tuenïDt  fcljcpDcn  /  DccDjmclicn/ 

cnbetloienaaen.  ,   .  ,    ^  nu^^ 

€>p  ccnfehccetijD  /  m     Leo  fpceiacïmctgefriban 
St.Francifcus,  (ionD m Dm gebcDe /  Uq^WmtXiXitt^ 
vxchim  I  Dat  öp  ^mx^  toïect  aen  een  feec  fneï-ïoopcnDc 
cnbieeDe  ciüicce.  <!2nDe  opfienDefaflÖbP  eenige  IDmne- 
jb:oeDecé  met  gcootc  pachen  /  om  ober  Defc  ciüiece  telio- 
men:  De  toelcfte  tecflontDoo|DenfneaenbloctberD?onCi 
Iten/  en  ban  De  betfïinDenDe  Diepte  toiecDenbcrflonDcn* 
5>ommiöe  anDetefaoDbP  /  fonöcc  ïa^  of  pach/  fotb 
öec  penjchel  of  fcljaDe  obechomen.  mt  alteniaeï  aen 
S.  Francifco  becljalcnDc  /  fepDe  bP :  't  3^  foo  ^ï?  OÖP  ÖC^ 
fien  hebt.  ïöant  De  cibietei^DebjecelDt :  De53?oeDet^ 
met  facl*.  ni  pach  bcïaDen/  Die  inDecibierebccfïonDen 
tomben/  m  ö«  gcene/  Die  De  p?ofeffie  De^  ^öuange^ 
liiïmö  /  nocl)  De  b^ptoiWige  atmoeDe  met  en  t»iUen  bol* 
nen  /  noch  onDerljouDen.  €n  Die  fonDec  petöcfteï  oberöo^ 
men  /  «jn  Die  gene  /  Die  a5oD^  (Ï5ee(l  ö^bbcn  /  Die  De  accD^ 
fcbe  noch  blf  cfdjslnche  Dingen  niet  ïief  en  {jebben  /  nocg 
baa  na  ucclangcn:  niaec  baec  te  b^eDen  tjouDcn  met  hoft 
cn  iilcccecen :  Den  narchten  Chriftum  aen  Oethrupcena* 
bolgeiiDc  /  Ijtt  joch  De^  l^eeccn  /  Dat  ïicljt  i^  /  enDe  fijnen 
laft/Dicfoeit^/  Dragen;  enDacwmfcbepOenfpuptoei^ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


VYLE  N'S  TIEG  E  V.  i^t 
idoereïtfonöcrpecijcftd/  offcöaeöetdööcn/  jaflacnmet 
bïöötfcBaptot  <Botit/  Dit  gc^camt  i^ban  ecutofgbcpt 
totmi'ajïgöept/  ^mm.  ^itfelfDc  teïjofïöccfnfchcc 
Sè^oebcr/  Die  Cngclanöt  tjaö  toefen  beficn/  enfjaDDe 
6et  öcBoo2t  tianeen  feftfcfBimflecbanöatEanl)/  em 
r  fceccdigieu^man/  cn  tjan  gootc  Depligbfpt;  Dat  cm 
ï  fthtt  23?ocl>cr  Die  öe  beccuchinge  gctomt  toa^  /  cenen 
j  natupclöcftenbagbfoo  geflacnöaDDe/  ennatbantca^ 
)  nen  >  öet  toeïcfe  De  ifeinifiec  ficiiDc  /  ff pöc  *•  23?ocDf c  /  bic 
man  flerft :  enbe  bp  fcpDc  tot  fiem :  €)  ^jocDec  /  icft  bc« 
tjfeïeubpDefaïigegfl)oo?faenjöfpt/  Datgfipbanutoe 
!  beccuffüngctoebccomhonit :  betoelchetecflonttöcbcrr' 
omquam/  en  liet  fimitoat  eten  üoo^fetten  :  en  na  ben 
]  eten  fepbe  öptotDem  :  3|cftbebfleubpbege8oo?faems 
t  |)(pt  /  bat  ggp  mp  fegf)t  be  oo^fal^e  ban  utoe  berruchtn:* 
1  ge/  en  ban  uto  ftbttptn/  baec  top  nopt  ge fim  Ijebbm/  bat 
i  u  bit  i^  obergeftomen: ja  tict  feg^nt  tegen  be  natupte  ban 
be  bcrruefiinge  te  jrjn.  €n  aï^  fjp  fagö  bat  ftp  bat  nioe=> 
(!c  openbaren  /  foo  fepbe  öp  tot  fiem  /  bat  öp  onfen  l^eece 
JeAim  Chriftum  fagDop  cenen  Ijoogen  tb«ion/ omringt 
met  een  ï^emelfcï)  jjepi  /  om  't  oojbeei  te  boubm.  <önbe 
öï^ÖP  gcfimftabbe/  batniftaneentoereltïjjcfic/  macc 
ooch  gecficïijchc  /  en  bcelc  religie «fc  ban  berfejjepbc  reïia 
gien  toierben  berboernt ;  foo  ifcv  epnbeltjch  een  bornt^^ 
geb;acl)t  in  een  feer  hoflclijch  ftlecbt  /  betoclcheonbcr* 
b2aegl)t  ;ijnbe  na  fijne  eonbitic  /  p^otcfleerbe  bat  (jp  een 
J[t)unie-b;of  bet  toaj^.  5Dof  fepbe  be  HicOter  /  23?oeber  / 
Francifce,  fiftgbptocl  toat  befefegfit  ^  toatfegbtgöti 
baer  op  ^  ^c  toelchc  anttooo?be  /  bat  jp  berre/  #ecre  > 
toant  mijne  ^^oeber^  gaen  in  fleemt  iaeehen  /  en  ntct  foa 
net  gemaecht :  €n  terflont  toierbt  bie  cHenbige  in  be 
Ifellegetoo^pen.  €nbeflet/  eenanbec/  met  grooteen 
beelc  toereitlijche  perfonagten  omringI)t/  toierbt  baec 
boo?t-gcb?aeöt/  enal^[)ponberb?aegt)ttoa^/  en  fepbe 
tffkt    een  IKinnc-  b,:oeO«r  toa^^  /  foo  fepbe  be  ^ette  toe- 

bewm 


102      DEN  ROO  MSCUIN 
bcrom  tot  St.  Francifcus  aï^  tf  too?cn.     toclchè  awt^ 
tooo?öenDc  fcpbc ;  J^ecce  /  niijne  bpocbcr?  betcacïjten 
Öctocbeöt/  memcpcrffcte/  m  gcrfldijcfte  ecre/  cnöe 
Dctoccdtitfcöc  alTay^enöicWicbencnfcboutoenfp :  Den 
tDdchcn  ocfcïjïföen  al^  Den  «cftfn.  (Onfict/  nocöecn 
öer öc  tocrDt  üao?toeb?ac j)t  /  belaöe n  rnct  groot  gctoictjt 
ban  fioflclöche  23oecï«n  :  Den  toflchcnoocft  oefcljicbe 
al^  Den  eccfien  /  ten  ttoeeDni.  €nDc  nocb  een  anDec 
fteel  behoniniect  /  en  bcfigb/  om  al  te  hofleïgche  en  gcooi 
tegeUoutumaf  te  meten/  en  te  boutoen  :  Dentoelehen 
St  Francifcus omhenDc/  aïpeboo?gacnDe/  banfijne 
ó?öere  te  toefen.  €en  laetfl en  ti«am  Daec  een  met  een 
fïeeljt  beracbt  ïUeeD/  en  ban  aenfien  ooft  foo :  en  geu?af  gt 
3ijnDc  /  toi e  l)p  toa^  /  beïeeDt  een  groot  fonDaec  te  5ijn  /  m 
alleö  goeD^  ontoeecDig  /  biöDenDe  om  barmbettigfjept  / 
bentoelchen  St.  Francifcus  oml)clfenDc  /  metbem  in  De 
ÖeetlijehlieptinïcpDc/  feggenöe :  ^E^efel^toaedijcbecn 
jiBinne -b?ocöct.  5F>efe  Dingen  fcpDe  De^^oeDec/  ban 
fijnen  JiDiniftec  Daec  toe  becfoebt  bp  De  gcljoo^faem- 
bf  pt :  en  Dat  De  oo?falte  ban  mijn  fcb?cpc«  /  niacc  niet 
mijnen  ïjongec.  ,  . 

AN  NOT .  Wat  moeten  daer  dan  al  met  hondert  duy- 
fendcn  van  de  Leecken  in  de  rivier  vcrdrinckcn5en  ver- 
doemt worden !  J  a  wie  wordt  daer  falig,  die  maer  eenigh 
goct  in  de(c  werelt  heeft  befeten !  Of  foude  het  fo  ftreng 
niet  gaen  met  Lecke  menfchen  ?  Wel  waer  blijven  dan 
alle  de  Paufen,  Cardinalen,  Biflchoppen,Abten,en  rijc- 
ke  Prelaten ,  die  de  Koningen  en  Prinsen  defes  wereldts 
trotfen,met  geld  en  goed,en  pracht  en  praelpja  waer  ful- 
Jcn  de J  efuwijten  varen,  die  den  heelen  rijkdom  des  we- 
relts  bikans  befittcn,cn  die  haer  op  het  allerhoogfte  met 
de  wereltfche  dingen  bemoeyen,  of  vele  koftelijke  Boe- 
ken hebben,en  kopenPOf  foude  hy  noch  bepaeldér  fpref- 
.  kcn,hct  welck  nochtans  geenfmts  en  blij  kt;  Want  hy  en 
fagh  niet  alleen  wcreltliicke ,  of  leecke  menfchen ,  noch 


i«  1 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


tJYlEN'STJEGEt.  t^i 

let  alleen  Minnebroeders,  maer  oock  Religieufe  van  vele, 
ff  vedcheydene  religien,die  oock  verdoemt  wierden.HoCi 
fol  moet  dan  de  Helle  krielen  van  Religicufen,van  Minne- 
»roeders,Dominicanen,Jefuvvijten,Benediftijnen,Augu- 
'■•'jjtinianen,  Bafilianenj&c.  die  ick  niet  alle  foude  konnea 
v  erhalen.  Bekappen ,  enkeuvels  en  helpen  dan  niet  met 
H  Hen ,  noch  de  Af-laten  en  doen  haer  geen  goed ,  al  hebben 
y  diefchoon  dickwils  verdient,  en  verkregen,  lek  meende 
.  ...-erft,  dat  men  foo  licht  en  foo  feker  ,doordefe,of  gene 
•  ii Drdre , en  Religie  falig  wierd ;  maer ick hoore nu  welbc- 
;er :  'ten  is'er  foo  breedt  niet :  't  is'er  al  mede  ,  Schipper 
liet  toe.  Want  fy  gaen  lichtelijck  te  gronde  op  die  fnellc, 
|;n  boofe  riviere.  My  belangende ,  ick  fie  niet ,  hoe  dattcr 
Hran  hondertduyfenden  een  kan  over  geraken.  Want  wie 
•!  is'er  onder  de  geefteli jcke  altans  fonder  pack,  of  laft  ^  foo- 
i;;  der  geld  en  goed,  fonder  Boecken ,  of  ecnige  befittingc, 
,  of  fonder  ftudcren ,  als  een  deel  Leecke-broeders  ,  en  Jm- 
\tres  ignorantu ,  dat  zijn ,  Broeders  der  onwetenheyd^  Wy 
willen  hier  niet  verder  in  treden.  MilTchien  konnen  de  Gec- 
j|ftelijcke ,  of  Religieufe  wat  gauwer  fien ,  als  wy  j  en  flach- 
ten  de  Weftphcelingers ,  die  van  hare  geboorten>dagh  aen 
wel  acht  dagen  blind  leggen,  maer  alsfe  beginnen  te  fien, 
foo  kijcken  fy  wel  door  een  eycke  planck ,  daer  een  gat 
jn  is. 

Van  Je  eenvouJigbeyJ ,  en  fuyverhe^d  van 
limder  L  eo,  door  welcke  God  tot  Francifcum 
hteft  gejproken, 

p Ag.  88.  b.  &c.      onfcn  faltocn  ©abcr st.  Francit. 

cus  in  'tbeotn  ban  fijne  <0?ti2e  toas^  in  ccn  hUpnt 
plactf c  met  "©joclicc  Leo,iiacrfc  geen  ©oetftcn  ïiaööcn/ 
om  ftaer  officie  te  oeffenenicnöe  fp  nu  tot  öelBetten  qtf 
ftomen  toaren  /  fo  fepbe  St.  Francifcus  tot  fönen  metge^ 
fd  /  <0  alUrltefjle  metgefel/top  en  Debl^m  genten  ^?e^ 

Sft  toier/ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


DEN  ROOMSCH^iJ 

Stoten,  enöcst.  Francifcusbcoonte  I- 
ftSoMcfonocitbcgacnin  öcfeccutoê/  bat  oO?W  - 

ffiadfttocWöcöa«n  tegen  «000/  bat  gf)P  toette 
h  aS  imZt^        :t.anfuUgliPbaetO})am»  i 
ffiöen  't  ^«  ^^^^^       -^Öt  totttöigl)  bat  oDnonbet 
Sblocfttc  nerXm  toón.  «enbe  Ujoebet  Leo  fepbe/ ; 
isSich  fnl -t  nceccne  boen.Cnöc  st.  Fianofcus  begon 

S  Sli  1M1  e  tbc  met  een  gro«  getocp  ^tnt 
S;BScnbcUctbcathl,eb^ 
Sdrómeclnöctrttgctóertltengebaen/baticfttó^^^^ 
ben  t'«nemacl  bttViloctUt  tc  too?ben.  «Ên  baer  op  nnt 

«ob  Ml  foobanSgli  cenban  u  ««abcn  bat  gfip  wbet^^ 
Swneube  gcftelt  fult  toojbcn  /  op  cenc  öpfonöcïc  toj)  e 
S.;;2,tnhf  »nntie  Sc  Fiancifcus  ficm  baet  oberöcrtoon^ 

.S^niiÉ  •  3Bactom/  Wcber  Leo ,  en  anttooojbt  gbp 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


* '  r 


.  J 

V-V 


Ü  r  t  £         P  r  E  ö  E  t.  19^ 

Mtac  oc!)oo2racniï)cptf/liat  oï)p  nnttD002ij  occft  na 
L,oo2&en/tDacrniclic  \t\n\  fal  informeren/ cngcIjKft 
tlt  uonticrtonfe.  <^cïi  Wdc  ÏKtu/bpDeljepItgcge* 
tloo2facml)cnb :  <c!?fnl  Dan  tocbcroni  aitiuiS  fcggfn: 
la  ?2D20cöcr  Francifciis ,  mccnt  Vöcl  /  trat  <6oli  füft 
utocr  fal  crljcrmcn/öacc  ot)P  foo  bclc  fonlscn  tegen  öien 
©nbcu  bcc  barmlKcrtgfie^iö/  en  tegen öen43clï  allee 
bcrtroo jtingc  Hebt  begaen/  öat  glip  niet  toeeclng  en  3Öt 
barmficrtioOcpö  te  binöcn^  €n  gl)p/25?öeDer  Leo,  am* 
looojö  öan  hm  op,<6!jp  5nt  op  geenberlep  toyfc  toeer^ 
bigll  barniljcrtiaficpti  te  binto.  <entia5Ö2oetierLeo 
nntiöoo2tïc :  ^eiil)  op  macr/Baber/toant  ie  &  fal  u  antf 
toooilJen  /  foo  afe  gïip  mp  bebolen  Uebt.  €rt  St.  Francif- 
cus  fépöe  al  toelierom/  met  een  blöb  aengcficgt  ten  i^e^ 
mei/  met opgcftrecftte ïjanöen tot <0oö/met  gebogen 
ftnpen  /  enbc  met  een  groot  gcfcf)2ep ;    Sloeber  Fran. 

cifcc ,  grOOte  fonöacr ó  ";Ó20eber  Francifce  captivelle» 

(boo^miièiic)  eicntïtöïi  menfrtije/  meent gïjp öat €>oö 
ficf)  utoer  fal  erbermen  /  baer  gïjp  foo  bele  fonöeh  tegen 
tien  ©aöcr  bet*  barmljcr ttalieöen  /  enöe  ben  43ob  aUec 
liertrooflingc  iKbtbenacn/ öat  gfip  niet  toeerötg  enspt 
barnU)erttQlKpö  te  bfnöen^  Cn2??oeöer  Leo  amtoo?» 
öc  öaer  Uuöcr  op/  s6oi>  öe  BDaöcr/  toieniö  barmfjerttgj» 
JiePö  oncimöelnflt  groot  cc  i$i  /  nloe  fonöen  /  falacm 
II  grootc  barmlKrtiglicpö  betoöfen  'en  fal  aen  u  beelöeri^ 
ïcp  gciiaöe  öocn.  St.  Francifcus  foetjeiSberfloo2t/enli)ö5 
famcliirti  ontflclt  iijnöe  /  fcpöc  tegen  55;ioeöei:  Leo ; 
^waaercm;  b2oeöf  r  l  co,  Hebt  gbp  tegen  öcgeftoo^faemf 
fieitt»  onöcvfinen  t  e  öocn  ■*  n  toaerom  ïjebt  "gfttJ  nu  fooi 
ö!flj^ütl0  tegen  tietboo2geflelöcgeanttDOo?ti€h^?oef 
öec  Leo  nntVü002öe  met  eccbteölgfiepö/  enöe  met  oot^ 
moeötfdicpb  öen  Itcpftaen  ï^aöer  i  €ioö  3Ö^eet/  allcc^^ 
fiepligtte  Baber/  öat  Heft  altijö  boojgcnomen  Deböe  af ^ 
fo  te  antUioo2öert/alö  wp  mp  bebolen  fiaböe :  maer€^oli 
boet  mpfp?ehen  t¥i  fi)n  bjelbefiagen  /^nnietnamöu 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


•0$  »BK    ROOMSCHEN  , 

tooomemen.  i©aec  otoct  s.  Francifcu.  tocrtómtim  ?M 
It  (mt  tem  b?orter  Leo ;  »lMl^^ti}*^f^<'M 
bat  aftp  mact  öoo?  öit  macl  /  ali«  ttft  mp  fdbenfal  öt» 
(cfjulöiot  Debben/alsi  tc»jo?cn/  öat  uögeeneöatmfta* 

tooozöt:  enöcl)!>  ftdöe  öitaOTÖ?oeberLeo  aityö  mtt^ 

Vjele  tranen  üao2.  '©«''«'•W^  L~5"""?S/i|f™ 
maer/  ©aöet/  >J)anticftfalimm«siüoo?licf«repfefoo ; 

Stt»oo2öen  /  al«  gH»  toiU.  «n  Date  op  fcpöe  s.  Fran- 1 

^ff        Ucn  al  «epenöe  /  ©  tooeüet  S.  M 

captivel  Ie ,  mccM  Ol)P  Wd  öat  <©00  ficn  uwet  (£^l 

iticii»  <£rt  ttjocüet  Leo  anttooozöe  al  toeöecom  oattt.. 

ÏStarooteaenaöcWcöctbcrtti)genöan<«5oö/utoefa«3,;  • 

bcm 'a'r/falbctl)oool(ttoojöen:  notft  tcöcnhanrattc 
anöers  fujcöen  /  om  bat  €Soü  öooj  menen  monöt. 
?.iwfftt  «nbe  in  bcfc  ncbcrigecomcntte/  en  tranen  i 

ningc  Rn  fo  téfamen  toahenbe  tot  ben  mo?g^^^ 

•°^''N'N"oT.'H''«fóetfpelen  defe  heyUseBroede„ie.a.. 
memalkanderen ,  om  den  tüd  tekorten,  als  fulcke  heyh«| 
Broedertics  betacmt  !  Sy  en  hadden  geenen  Brevter  b, 
haer ,  waer  iiyt  fy  de  Metten  mochten  lefen  =  no'htansi.. 
rooefte  den  tijd  Broederliick  worden  gepafleert.  S.  F«»-i.J 

ftelt  dan  den  teem  voor,  waer  op  fy  fouden  ageren,  e 
Wnen  Soos  Le.  weet  foo  aerdig  daer  po  te  paffen  ,  als  of  f> 
fcven  ,  en  feveniaren  by  een  geeftigh  Commediant  ge 
woont  hadden.  S  Francifcu,  fal  feggen  .ck  ben  een  groo^  , 
fondier,  waerdieh  de  eeuwige  door ,  vervloeckinge ,  di 
verdiemeniffe ,  %  onwaerdi|  de  m.nfte  barmhert.gh^^^^^  . 
en  genade:  en  Broeder  l«.  om  fil"«?^lderheyl.gften  Va. 
dei  doch  niet  te  bedroeves,  maer  omhein  voor  de  wereld  i 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkli[ke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


hoogfte  eere  te  geven  van  nederigheyd  ende  ootmoe- 
l^igheyd ,  fal  dit  navolgen  met  groote  belofte ,  van  daer  in 
^^iet  na  te  laten  fijn  bevel  tevoltrecken :  maer  veynftdac 
:God  fijnen  mond  foo  ftierde  en  dirigierde ,  dat  hy  die  uyc 
^\reenCatholijcke  nederigheyd  hem  lelven  de  grootftefon- 
^daer  bekeert  te  zijn>  ter  contrarie  de  allerhcyligfte  en 
.  r-^groocfte  in  den  Hemel  boven  alle  Santen  wordt  uytge- 
'    roepen.  Ja  heylige  Vader,van  waer  komt  u  foo  grooten  ne- 
- .  derigheyd  van  daen  !  daer  Chuflus  de  Sone  Gods ,  die  ick 
altijd  de  aldernederigfte  onder  alle  menlchen  heb  geacht  tc 
(2ljn  j  die  in  de gedaente  Gods  zijnde,  en  voorgeenen  roof  hadde 
te  achten  God  even  gelijck  te  zijn,hem  jo  verre  heeft  vernietigt, 
4nt  hj  uyt  den  Hemel komendff  de  gedaente,  niet  alleen  van  een 
fmenfcheymaer  van  een Jlecht^en gering  dienftknecht  heeft  aenge- 
^  nomen.niet  gekomen  zijnde  omgedient  te  oporden  :maer  om  felfs 
te  dienê,en  fijne  ziele  te  geven  tot  een  rantfoen  voorvele:\^2itï' 
om  hy  oockfeyde  by  S.Matth.cap.  r i  .vers  is>.  Leert  van  myy 
dat  ick  fachtmoedig  en  nedrig  van  herten  ben :  Soo  fie  ick  nu 
j  wel,  datS.  Francifcuszl  veel  ootmoediger  en  nederiger  van 
"|herten  is,  als  Chndui.  Want,of  Chriftus  Tonder  Tonden  was, 
loch  heeft  hy  uyt  een  Catholijcke nederigheyd,  dat  noyt 
Jmet  S.  Francifcus ,  willen  ontkennen  ,  maer  feyde  tegen  de 
^PhariTeen,  Wievanubefchuldtghtmy  van  fonden?  MaCr 
"Is.  Francifcm,  die  Too  volmaeckt ,  en  heyligh  is  geweeft,  dat 
hy  te  recht  magh  genaemt  worden,  de  allerheylighfte,  de 
Jallergetrouwfte  Dienaer  Gods  ,  en  diergelijcke  namen 
ftiMmeer  •  is  nochtans  Too  nederigh  geweeft ,  dat  hy  hem  be- 
nileedt  te  zijn  de  allergrootfte  Tondaer,  enquaed-doender 
n  van  de  wereld.  O  groote  opgehevene  nederigheyd  van 
den  grootften  Tondaer ,  nochtans  volmaeckten  Salighma- 
ycerder  recht RoomTcheCatholijcken  !  O  recht-vvacrdi- 
Tgc  verdiener ,  niet  alleen  van  den  hooveerdigen  ftoel  van 
-  Lucifer ,  maer  oock  van  Chriftt  ampt ,  en  weerdigheyd ,  om 
-te  zijn  deSaligmaker  des  werelds  in  fijne  plaetTe.  Hier 
•  krauwden  de  jeuckige  malkanderen ,  ende  het  was ,  ftoot  - 


I 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


Jne  dacr  ick  wefen  wil  -  ende ,  Daer  ick  gecrne  ben  kan  men  t . , 
my  wel  meteen  hayrtje  na  toe  trecken  God heett onlc  | 
ceveynfthcyt  ende  leugens  niet  van  nooden.  Geveyniue 
ffii-heyt  is  wel  dubbelde  opgeblalentheyt  Want  fy  ' 
fpelenhiertefanienhecfpeluyt.  Mtrumejlharujpxcem  no-a 
videre  quoties  videt  han^JPtcew.m^r  dat  is  voor  de  gekei  de. 

Pa-  Qi.b.  ®?oeliecLeo,  olööc  liefde  ^uniO  ban 

S  toicrö  OOTcnomcn  /  öat  flt'  acn  m  ^^o^tcn  'net  c«  «  , 
m1nal«öctoM  cn\)anöcüoouicn.  ^omtöö^/öatl)? 
K  F«ncffionöcvcpffecn/6m  ^ 

Sn  nia?Sm«teV  foi.  boog  De  (uObcbot;^  ^ 
Staibcrnc/cnbcinfcctbclcplactfctt  meer. 

A  N  "  O  T  Si«  dacr  «.  rr»»«/««  ah  den  tweeden 
CWA„he,t,  in  alles  conform :  Want  gehick  » d« 
hoof'hte  cevavenis.foomoeftdere  St.Tranafcm,  als  der 
Catholiickcn  anderen  Cfcrj/«iOOck  in  de  nooghte  varen, 
eelijk  apparent  Vav.A  van  hem  oock  heeft  geprop heteert, 

ffl  6  s!  Ghy  Heer.  ^ij' ^"S'"'  'PS'^/"»'  ^."Xneder 
4nde  en  moet  hem  niemand  verwonderen ,  dat  broeder 
l^.  God  om  "enade  badt,  door  de  verd.enftcn  van  defen  *  >- 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


1^^  J 


ü  r  r  e  tj-s  f  i  e  g  n  t:  190 

cKenften  en  willen  kennen ,  dan  lefus  Chrifii  verdienften : 
dat  is  5  omdatfe  in  haer  felven  gene  verdienften  vindende, 
mecnen  dat  dieoock  in  andere  niec  te  vinden  en  zijn.  't  Is 
wel  waer  dat  St.  Trancifcus,  als  nu  even  te  voren  verhack  is, 
in  h>ni  felven  oock  geen  verdienften  en  wilde  kennen,maer 
dat  hy  een  grof  fondaer  was ,  die  de  Helle  verdient  hadde, 
onweerdigli  Gods  barmhertigheyd :  maer  dat  fcyde  hy 
flechts  uyt  nederigheyd,dochhy  en  meende  dat  niet. 

Daer-en-boven ,  dat  de  Geulen  fcggen  willen  ,  dat 
St.  Trancifcus  om  liooge  is  opgevaren  >  even  gelijck  Simon 
de  Toovenaer  te  Romen ,  door  hulpe  des  Duyvels ,  om 
hooge  in  de  lucht  wierd  opgenomen,  om  het  volck  te  ver- 
leyden:  den  welcken  Petrtts  door  fijn  gebed  dede  van  boven 
neder  vallen  >  dat  hy  beyde  fijne  beenen  brack ,  en  daer  na 
van  droef  heyd  is  geftorven :  gelijck  de  oude  Conftitutiones 
jipo{lolorHmycïh2\en.  Dat  achten  wy  niet  veel:  want  5*- 
mon  Magus  noemde  hem  felven  wel  eenen  grooten  God, 
dat  hy  wat  groots  was ,  en  konde  vele  mirakelen  doen ,  als 
St.  Trancifcus :  maer  hy  co  was  geen  gecanonifeert  Heylig, 
als  St.  Tranctfcus ;  en  daerom  by  hem  niet  te  gelijcken. 

PafT.  6  3 .  a.  b.  Wt\%XM  berljiielt/  öat  acn  St.  Francifcus 

ccucn  bergft  toierö  bctccct  Dan  een  feïtct  perfoan  /  öacc 
eenljutie  tnmaeclue/  om  in  te  bitilien/  (Jc.  ^aec 

bjOellcrLeo  ,  ïjoetDCl  'tltcm  banSt.  Francifcus  bClbO^ 

öen  toa0/na  toe  oincft  om  öcpmelijclt  tebcrnemen  toat 

St.  Francifcus  al  bclie, 

Pag.  94.  a.  tï^at  b^oelicr  Leo  tDeberom  faqft/Ooe  öat 
St.  Francifcus  Opgenomen iDfcrtit  om  f)ooo[cmlie  Inclit/ 
cn  öacc  \V}  li20etier  Leo ,  <3oö  toeöerom  baöt  öoo?  öe 
becöienflcn  banst.  Francifcus  barml)critol)eptï  te  mo- 
tjen  bediröacn/  alö  nu  eben  te  boien  tö  oe(|oo2t.  ^aer 
na  facjl)  lip  bat  st.  Francifcus  op  fijttc  fenpen  laol)  /  met 
Öet  acnaeftcf)tc  om  !)Ooge/cn  opoe|lrecliteïianbcn/befe 
inoozöen  fp2ebenbc  tot  <0ob :  aBat  3öt  gïiP/ó  aUcrfoct^ 
jïe45obj  entoai  ben(cöb302möcn/en  utbengcringett 

1^  4  <D«n(l- 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


JdO  D  1  19  ROOMSCHEN 

^itt^'hmtf\ti  <SnöntlïtcTttoil!ötïerl)alcnti0/fDnlici  < 
pet  anUccsf  mcec  tt  fp;iefecn,  €n  bjocöer  Leo  oniftcnlic/  ^ 
fagl)  ecti blamme bpccö  fecr  fcDoon/  enöc  iititermateti 
Wiricfeentig  /  cnboo?  öe  ooom  fcer  bcrniaccticlDCU  /  nc^ 
lietöalentie  uPtöcftooglHc  öccIècmeUn  op  ïjct  üooft 
Dans.  Francifcus :  ehlieuptlitcblammc  nnam  een  (lem^ 
ttte/en  fpiacïi  met  s.  Francifcus ,  öetoelf  fte  \)v  ooc  h  ant^ 
tooojöe,  a©aer  op  baoclier  Leo  b?eefenöe  /  te  nm^ 
Remtielöcfe  tö  oe^icfeen/op  bat  lip  S.  Francifco  met 
ftmbedöcfecn  mocftte  toefen  tnfoo  bjonberefecreten: 
fö  bat  öp  be  tooo2öen  ntet  en  üonbt  fioo?en/öic  ftp  fcpoe: 
nocfttaniS  fagl)  Ijp  bat  s.  Francifcus  b?iemael  fnne  t)anb 
uptdacfe  na  beboorfepbc  blamme :  en  aljs  bie  blamme 
toert)  aincfe/  foo  begon  bioeber  Leo  oocli  benen  tc  gacn/ 
op  bat  be  ïjcpltge  Francifcus  bem  niet  oetoaec  en 

toiecbt*  Doch  hem  evenwel  gewaer  wordende,  ende 
by  hem  geroepen  zijnde,  foo  badt  Broeder  Leo  ftem/ 

(Pag.  94  a.)  ^atbetbem  beltefbe  eenöupt  te  leggen 

bte  tooo?benbie  bpöem  babbe  boo?enfpjeebeni  en  ooc» 

bieftpntet  en  babbe  ftonnen  boojen.  €nbe  s.  Francii- 

cus,  becmitsf  b^ö^oebetLeo  fcetbemtnbe  /om  fone 

oprecbtiglöcpb  eri  facbtmoebigbepb  bie  bP  babbe/  fepbc 

tütftem :     b?oebfr(Pecorellc)  frt)aep|e  jefuChniti, 

Inbefe  bingcn  bte  gbP  gefien/enbe  geboo?tbebt/toaren 

mp  ttoee  Itttjten  geopent   een  ban  be  benmfTe  be^ 

^cbepperö  /  en  bet  anbec  ban  be  benniffe  mm^  ; 
a©antalötfftfepbe/a©at^mgbP^^cere/entoatbenicB< 

boe  toaö  icft  in  een  febet  bcbt  bet  obernepnfinge/  toaet 
intcb  cencnonepnbigenafgronb  ban  <0obö  goetbepb/ 
cnbc  eetie  bcfcbKpclblte  biepteban  miine  geringtgbepD 
fagb.  €n  baerom  fcpbe  icb  /  a©at  ?bt  gbP  45ob/  aller* 
ton^e/opperfte  goeb/  en  feer  batmbertfgb/batgbP  mp 
befoecbt/bte  feer  gcringb  en  maec  een  ftlepn  toojmben 
ben/growtoelbfb  en  berartit^  €n  bie  blamme  toag 
45ob  /  betoclcbe  in  bie  gebaente  met  mp  fpjacb/  ö"Uf « 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


li 


VYLEN'SPIEGEL.  lol 

ip  met  Moies  fpjflf  lipt  m  blammc  örerjJ.^n  mm 
ïnöerc  öinaen  öic  <0oti  tot  nip  fp^acft/bcacr röe  lip  ban 
-aip  /  öat  tcft  \)mx  ö?icrtiacl  offcranlif  foube  öocn.  "^m 
Itoclcftcn  icfe  anttooo2bc/  ï^ccrc  tcli  ben  gelieel  utoe/icfe 
feeb  niet  meer  al0  mi)neb20Cflt/boo?bc/ en  Rappe :  enöc 
Ihaöien  befelbe  u  oocb  toebomen 'toat  fal  tcb  ban  acn  öe 
crootbcpb  ntocr  beerfcbappiie  bonnen  offeren  i  Want 
ben  l^emel  en  be  Herbe/  bet  bper  enbe  bet  toater/  en  al^ 
lejS  tont  in  befelbe  i /  beboo2t  n  toe/  ó  ï^ieer e.  a©i e  fal  u 
I  ban  toar  oeben/bat  ubje  niet  en  iö  ^  ^erbalben  'tgcen 
utoe  iö/  bat  cieben    u  toeberom  /  alé  top  u  toat  offc^ 
ren»  a©at  fal  icft  ban  u  bonnen  offeren  ïgeere  ecb  ban 
ï^emel  en  ban  2ilerbe  /  en  alle  creaturen.  €n  boe  fepöe 
<©ob  tot  mp/  ,;$teecbt  utoe  banb  in  utoen  fcboot  /  en 
oceft  mp  't  oeen  obp  baer  fnlt  binben.?i  lö  icb  bat  bebe/ 
foo  bonb  icb  baer  een  fliirb  goubiS  fo  groot  /  blincfeenbe/ 
trt  ff  boon  /  bat  icb  nopt  foo  geen  in  be  toerclb  gefien  en 
ïjabbe :  en  boe  offerbe  icb  bat  aen  OBob.  4En  <©ob  fepbe 
anbermael  tot  mp :  <Offert  mp  toeberom  aliS  te  bo?en. 
IBaer  icb  fepbe  tot  <0ob/  i^eere  icb  en  bebbe  niet/nocft 
tcfe  en  beminne/  nocb  toil  niet  ban  u  alleen :  en  om  utoc 
liefbe  bebbe  icb  gelb/en  alle  bingen  beracbt:  en  baerom 
foo  baer  pet  in  miinen  fcboot  gcbonbcn  too^b  /  bat  bebt 
gbP  baer  in  gedeben '  enbe  icb  gcbe  bet  ben  geber  macr 
toeberom :  en  bat  bebbe  icb  bipmacl  acbter  een  gebaen» 
<en  alö  icb  be  berbe  repfe  geoffert  babbe/bcbbe  icb  mii 
ncbnpen  gebogen  /  en  <0ob  ge3egenbt/  ticmp  berleent 
^abbê  /  bat  icb  bem  bonbe  oberen,  €n  terdonb  toierbe 
nip  gegeben  te  berflaen  /  bat  bie  bji  eboubige  offcringe 
af  beelbe  be  gnlbe  gebooifaembepb/  be  allerbiepfle  ec^^ 
moebe/  enbe  b'allerbbncïtenflc  bupfcbepb/  bctoelcfee 
<0obmpboo?fbne  genabebeeftgegcben  fo  bolmaecb^ 
telötbteonberbouben/bat  mö«e  confcientte  mi?mvf 
öen0  inbefcbulbigbt. 

A  N  N  O  T«  Siec  hier  de  waeriieyd  dat  5.  Francifcus 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


jtoi         DEN  ROOMSCHEN 

een  ander  man  is ,  als  hy  te  voren  uy t  nederigheyd  gcfpro- 

Icen  hadde ,  van  een  groot  fondaer  te  zijn ,  &c.)  Cnöe  QC^ 

lücfe  al$s  icït  mijne  lianö  tn  mtincii  f cDoot  jlacli/  öaer  upt 
lïoontóacljt/entocticromonf/  öietlucltcn  oeltiö/aen 
4000  öiefe  öaet  oellchen  ïiaööe :  foo  öecft  €^oö  mp  Uie 
niafïit  aeacbeti  tn  xwm  ^iel^  /  öat  tch  l)cm  obcc  al  Ijet 
coebc  /  nat  \p  mp  tioo:  füite  iKvltoHe  ocnatjc  oef cljonc* 
lenftecft/  bthtic/  en  met  öecDcrte  loUe/en  oroot  maöe* 
^tt  5t)nöetooo2öen  ijic  qï)?  fieüt  geljoo?t:  en  öicïjanö- 
iipttteWng/tJtcotnMiebtgöfien.     ,      ^  .  . 

A  N  N  O  T.  Dit ,  beminde  Leler ,  is  een  begin  van  de 
heerliickmaeckinge  van  st  Francifcus,  als  den  tweeden 
Chri/lus ,  en  Saligmaker  der  wereld ,  om  alfoo  den  rechten 
en  eeni<^en  Saligmaker  lefu  Chrifio  in  alles  gehjcktormigh 
te  zijn.'Vant  gelijck  Chrijlus  de  Sone  Gods  op  eencn  hoo- 
cenbergh  is  verheerlijckt  geworden ,  daer  Mcfes ,  en  Eliat 
met  hem  fpraken.  Matth.  17.  Soo  mede  defen  tweeden 
Chrifius  St.  Francifcus.  Macr  ftaet  aen  te  mercken,  dat  defc 
al  een  liever  Sone  is  geweeft ,  als  lefus  Chrifius :  waiu  mee 
hem  fpreken  alleen  twee  menfchen,maer  met  st.  Francifcus 
fpieecktGod  felfs.  Of  het  moeft  de  baerlijckc  Duyvel 
geweeft  zijn.  Dat  immers  geenc  Catholijcken  en  mogen 

^^Pae  06.  a.  ^e  anertoacraff)ttciT)|lc  ^Dtenacr 
Francircus,om  tat  lip  in  fommi  gc  öingen  10  getoeeH  m 
tien  ttoeeöcn  Chi  iftus ,  aenöe  tocïelö  gegcben/  öaerom 
ftccft45oliDc©aï)ct  öien  gcluchigen  mcnfclje  m  bele 
Sinacn  fnnen  ;^èonc  Chnilo  geiijcftfo^migt)  gemaecht : 
Scfe  öat  DliKlu  m  öat  licPlige  CoUcgie  ban  im 
metaefcUen(of  3Cpottelcn)in  tiie  toonöerludteUerbo:^ 
Setientoantieiit.tcefltenen  öeö  ïarupceö/  cntie  uVt 
bolbiengen  ban  een  mm  ban  öe  Dcplige  auadragefi- 
.T  of  beectir3litiaegtifcl)e1^aflen,  ^ant  aljljpin  t 
ian^ban  l^evnfia  betUecrbc  Ijet  m^x  /  foo  19  ï;? 
^  U^mr^-m  mmmi  gUctoectl  ö?  een  men. 


4 .  '1 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoog. 

28B32 


V  r  L  B  N-5  p  I  E  G  f  i:  lo; 
manö  cn  imz  gc\i«3ont :  te  toeten  uoo?  öcn  afc  li-tiao/ 

S  Francifcus  \)ctft  niet  mccc  in  nietic  ge^ 

nomen  /  öan  ttoce  Wm  U?ooben-  .?lïss  ^^"p*^^ 

^M^^^n  niemanö  totlöc  openbaren  /  en  Hat  tin  na 
S  met  eec  enfoubeomften/al^op  öen  ïjcpUoenpon. 
beröanft.  m  m\  fijnen  oberboeröei;  bertrocft  / 
st  F?anciicu7in  bat  €plant!  alleen  oebleben,  <enbe  na^ 
bemael  baer  öanfrt)  o<:cnplaetfe  en  toa^  onne  toooncn/ 
baer  Up  fön  ïiooft  fonbc  bonnen  neberleooen  /  fm  W 
in  cenfeberc  bicïjte  fteooc/  baer  bc  boo?nen  9c  Dcb  a^ 
een  ïmtbenbanccmaetfet  Ï)abben/inoepacn/enbet0 
baer  onbetoeegöUjcfeöeblcben  ben  getelen  tnbbanbe 
Slatten /fonber  pet  te  eten /of  te  b?intfeen»  ^^^^^^^ 
noeinbeHofpestiuam  op  ben  licpltoen^onberbagtV 
alö  nefent  toaö  /  na  ïjeni  üiicUen  /  en  bebonbt  bat  ban 
bepbe  be  b?ooben  niet  meer  al0  be  ftelft  ban  fiet  cenc 
toaö  aenoeraecïit  (jetoeeft :  en bie  Delft  oeloo^  men  bat 
st.Francifcus  flUcen  l)ceft  aengcraetfet  /  op  bat  np  ben 
oe^eoenben  Chrifto  be  eere  ban  fijn  beertio  bagen^f  ba- 
(Icnfoubencben/enmetlKtmittenbanbattoepmome 

bjoobsj  ïjetfenön  ban pbele eerefonbe nptb2pbcn :  foo 
bat  St.Francifcus,  na 't  cïempel  Chrifti, beertiöö  bagen/ 
cnbebeertioibnatDtenfteeftöebatt. 

A  N  N  OT.  Gelijck  dan  chrifius  door  dat  veertien 
da^cn  vatten  in  de  Woeftijne,  als  door  een  mirakelin  fijn 
MÏddelaers-ampt  is  b^eve^light  gheword^n  ;  loc  mcdt 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkli[ke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


li 


i 


204  VEN  ROOMSCHEN 

S.  FraHcifcus,  *t  Is  wel  waer  ,  dat  S.  Francifius  een  wey- 
nighje  broods  hadde  genut,als  verhaelt  is :  maer  dat  ca 
dedc  hy  niet ,  om  dat  hy  foo  wel  niet  als  Chri/lus  geheel  en 
alfonder  eten  hadde  konnen  blijven :  maer  alleen  om  die 
cere  quanfuys  aen  chriftum  te  geven ,  en  te  gunnen ,  dat  hy 
niet  met  allen  en  hadde  gegeten,  en  hy  hadde  noch  een 
half  brootje  in  alle  dien  tijd  gegeten.  En  foo  gunt  hy  die 
ecredan  mede  aen  Mofes ,  en  Eitof,  die  mede  veertig  dagen, 
en  veertig  nachten  miraculeufelijck  hebben  gcvaft,  Tonder 
yet  te  eten ,  of  te  drincken :  en  is  dienvolgcnde  nederiger 
geweeft ,  niet  alleen  als  Mofes ,  en  E/i«  ,  maer  oock  als  le- 
fut  Chrifim  fel ve.  Want  daer  op  is  't  doch  alles  aengelcyt, 
om*t  volck  te  leeren,  dat  St.  Fr«»«/c«i  meerisals  lêfus 
C^ri/ïw  de  Sone  Gods :  en  op  datfe  fouden  gelooven  dat 
S.  Trancifcm  die  heeft  konnen  faligh  maken ,  die  Chrifius 
niet  machtigh  en  ware  geweeft  faligh  temaken  door  alle 
iijn  lijden ,  en  verdienften.  En  alhoewel  hy  fich  fchijnc 
hier  en  daer  voor  C/jWy^o  te  vernederen ,  dat  doet  hy  maer 
uyt  nederigheydj  maer  niet  om  dat  C^r//?«i  meerder  Sa- 
lighmaker  is,als  hy  was :  gelijck  hem  een  groot  Heer  dick- 
wüs  vernedert , uyt  courtoyfie ,  vooreen  die  vry  minder  is 
van  Staet  en  Gonditic.  Daer  op  oock  gepaft  wiert  het  gene 
Ci7ri/?«i  fijne  difcipelen  leert,  Luc.  17. 10.  Daer-en-boven, 
foo  yemand  dit  groote  mirakel  niet  en  wilt  gelooven ,  die 
magh't  eens  gaen  befien,  of  vragen  't  Cijncn  Hojpes ,  en 
SclTippcr ,  want  die  kan  het  alleen  getuygen. 

En  let  oock ,  Lefer ,  dat  hier  voor  aenin'tbegm  wel 
ftaet ,  dat  S.  Trancifcus  wel  in  fommige  dingen  aen  de  vye- 
reld  is  gegeven ,  als  den  tweeden  Chriftus ,  en  in  velen  din- 
gen den  Sonc  Gods  is  gelijckformigh  geweeft :  maer  dat 
en  moet  men  byloo  niet  verftaen,  als  of  S.  Fr^ncifcus  in 
fommige  dingen  minder  ware  geweeft,  als  den  waren  Chri- 
Jius .  en  sone  Gods :  maer  dit  hy  in  fommige  dingen  meer 
is  creweeft ,  dan  Chrtftus ,  ende  heeft  vervult ,  dat  aen  Chri- 
ƒ  «!nocb  ontbrack.  En  dacrom  wort  hy  voor  aen  genaemt 

dc 


'i  ^ 


I  1 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


V  Y  t  E  K-S  T  I  E  G  T  L, 


.1  de  waerachtigftc  Dienaers  Gods.  Nu  konnen  daergeen 
*j  twee  waerachtigfte  Dienaers  Gods  zijn ,  want  dat  woord 
4  fluyt  alle  andere  Dienaers  uyt.  En  dienvolgende  blijft 
4  S.  Francifcus  alleen  als  de  waerachtigfte  Dicnaer  Godts, 
r  cn  ChriJlHs  foo  een  waerachtigh  Dienaer  Gods  niet ,  als 
S.  Francifcus  is  geweeft. 

Pag.  97 .  a.  ^aer  toasf  m  een  Conbent  m  öc  ©^obm^ 
tie  ban^öuröonliie  cenfeecfeet2ö?oetbanöe  J^jeötcfe? 
o^b^e/  bebJdcöc  st.  Francifcum  in  fön  ftcrtcfo  Bate/  bat 
ï)ï>  öem  nocti  in  eenfclnlbcnje  en  moröte  fien/nocgcen 
fooo^b  ban  f)em  ftooien ;  nocO  in  fön  Ijerte  ftonbe  öeloo- 
ben/ bat  bP  met  bebeiplioebJonbenChriftigcteecfeent 
toa0»  9110  be  boo2f5252oeber  in  ben  ïlebentec  toaji/ 
baec  S.  Francifcus  metföne  bepligebjonben  gefcjilbert 
toasS:  foo  10  ïjp  boo^  ongeloobtgbepbopgemaecftt/en 
boo?  baet  fjcpmeïöcb  toegetreben/en  beeft  met  een  mef? 
ben  bie  beplige  lit-teecfeenen  uptgefcb?abt/alfo  batmec 
niet  met  allen  meet  ban  feonbe  fiem  ^e^  anbecen 
baeflb0  al0  be  felf  be  252oeber  aen  be  tafel  fat  /  foo  faaö 
ï)P  op  na  be  fcbilbecije  ban  s.  Francifcus ,  en  fagfl  op  be 
felbe  plaetfen/baer  bpbe  lit-teecftenenbabbe  uptac^ 
fctiiabt/  batfeftlaerbet  baer  (lonbenal0tebo?en.  €n 
öcam  too2benbe  /  bacbte  bP  bat  fipfe  tn  't  eer^e  niet  ter 
beoenuptgebaenbabbe»  €nbc  een  febere  ure  bjaecs 
nemenbe/batter  niemanb  bp  en  bjaö/  ( toant  bie  nuaeb 
boet  baet  bet  licfn)  iö  anbermael  gegaen/ en  beeft  bc 
lit- teecben0  ban  be  e§anct  uptgefcbiabt  /  foo  nocbtams 
bat  bP  be  plaeflering  m  muerö  /  baer  be  fcbilberöe  op 
gefcbilbert  flonb  niet  en  fcDmr)^,  <©p  ben  berben  bagft 
al0  befe252oeber  toeberom  aen  be  tafel fat/fagb  bp  toe^ 
becom  op  na  be  fcbilberije  ban  s.  Francifcus :  en  fïet/b!» 
fagb  be  beplige  Itt-teecbenen  fo  fcboon  en  nieub?  /  batfe 
baer  nocb  nopt  foo  nieuto  bertoont  enbabben»  ^oe 
beeft  bie  '252oeber/  boo2  boo^bepb  berblinö  en  ongeloo^ 
biöBepb  apgebitdsönbe/bp  bettoeebebaeb  beberbe 

0eboe0Bt/ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkli[ke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


DEK    R  O  O  M  S  C  H  h  N 

geuoeaïjt  /  en  fepöe  in  fön  \\m  /  ^poet  /  tcït  fal  tiïc  lu  - 
teccftchcn  toel  fo  uptöoen/  öatfe  nom  \mtt  imt  tjcrtoos 
ncnfiUlen»  Cnöcöcnnjï)  toacmcmcnöe  nljU  tcbo2en/ 
om  ban  incnfctjcn  niet  oeficn  te  to02bcn  /  en  niet  tienc* 
benöe  Dn  t  alle  öinoen  naeclit  en  oeopcnt     foc?  Ije  oo  * 
oen  43000/  nam  fün  mefhenmetecn  öoUe furie/  en 
örocföclit-teecftcnenuPtinlicfclnltieröe/tieUeitDcoe? 
Deel  uptfclpabbentie/mct  t'famen  öe  ftalch  ban  öc  mucn 
lliaer  foo  tiaelt  alö  i])}  bat  Violftomentliiclt  Dolti?acï)t 
liaööe/foo  beconlie  upttjieb^encfeenlelienöbloeti  nntte 
blociien  /  en  fpaonoft  oüet  Dern  fel  /  öat  fi^n  aenoeficlit/ 
ï).inben/cn  Itappe  cjclieel  beblocöt  toictöen»  li^p  öan/ 
liact  obei'berff  Ipicht/Uiel  Pco2  tiooti  tec  aectien,€n  bat 
bloeb  bloepöe  üalt  öoojöcnnuiec/nvtbieDeplioelit- 
tcef Itencn  /  öie  Dp  nptaefcl)2abt  liaöbe  /  als?  een  beecfee. 
<0nöcrtuiTcijen^iiin  öê^^oeöer^  banöatConlient 
Öem  oeliomen  /  bie  baer  beo:  boobt  lagli :  en  fienbe  bat 
ïiet  bloeb  foo  fonbet  opDonben  n^tbloepbe  /  Rebben  bat 
foccöen  te  floppen  met  toerch  en  anbcve  pobberije  ,mncc 
gnltonbcn  benblocbbeö  bloebö  nietftclpcn.'^^ciDalUen 
b?eefcnbe  bat  l)et  bc  oemceneman/of  leecUe  menfcDcn 
fonbcn  liomen  tc  toeten  /  en  baer  upt  fcDanbacl  en  ber^ 
acDtinoc  foube  ontdaen  /  Hebben  booigenomcn  beboter 
lörti  tot  St,  Francifcum  te  (jaen.  ornbe  beJ^Jtoo?  met  \\p 
ne":ïï»2oeber0ban't€onbentl)ebben  Dacr  boo?'tbeelb 
ban  St.  Francifcus  ontlïlccbt  /  en  i^aer  gc(ia|li)bt  /  enbe 
ftebben  met  traenen  st.  Francifcum  oebeben/  bat  ï)p  ficii 
èrbccmenbe  ober  be  mif  bactban  bcboo2noembeti520c^ 
bec/Dem  bte  foube  beracben/  enficDbertoccrbiocnbnt 
bloeb  tc  floppen.  €nteftlonbom  bcncberioDePbban  be 
boo2noembe  ^joeber?^  ijs  ïjaer  gebeb  berltooit  /  en  net 
bloeb-blocpen  Tjieltop:  enbe  bc  lit-teecïicnenbanbe 
^anct  bleben  in  Wave  f  cl)oonïie?b/om  ban  allen  bereert 
te  to02ben.€n  bc  boo2fcPbe  552oeber  toierb  ban  boe  acn 
een  feer  groot  bebotarijs  ban  s.  Francifcus ;  enbe  geipcu 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


Êic  5S?octicrs5  ban  be  plactfe  ^[Ibcrnc  getupöïjt  jjebben/ 
ij$  öien  2D20cöci:^jetiicb-!)eci:  uptöèbotiè  tot  ögn  Dem 
I  jllbcrne  gcftomcn  /  en  b;at\jt  toat  ban  öat  bebloeöe 
5  .'  dopfd  mebc/en  gaf Oet  öe  2D?oeöcc0»ï§p  quam  oocft  m 

ü  DeDcpUgcMariadeAngehs  lipt  bcbOtÜ  /  cn  bcfOCfjt  fCCC 

H^bebotchjcIialleöcplactfcnbanSt.Francifcusjttietgcoo:? 
||rc  rebxcentie  /  cnbc  met  tranen»  aBant  toaer  {ii>  pet  ban 
^ïst.  Francifcus  öaben  Of  bmgett  ftonbe  gebinöen/  foo  büp 
l  (Ie  bp  in  fnlcftc  bebote  tranen  upt  /  bat  jp  oocfe  anberc 
j ,  c  bebe  fcf)?cpenȕ^p  f elbe  beeft  ooch  alle  bie  boo?fepbe  mlf 
'  raftelcn/boo?  alle  be  |Bïnne-b2oeber0 bertelt  tn  %\!0€U 
L  ne/enbe  te  3tffifi^:  waer niet  in'tbpbJefenbanföncgc* 
i  fellc«/op  bat  bet  boo2fepbe  miffcbten  geen  fcftanbe  boo^j 
^Jjare  «Ojb^e  en  foube  too^öen  gercftent,  <i5nbc  be  booj^ 
Hnoembe  B2oeber  i0  om  bc  berbienHen  ban  s.  Francifcus 
■Tod  goebtoilligb  geto02ben  tegen  fi)neB;>oeber0/bat 
^aer  bPbaer  tebojenniet  enmocfttefien/baernainbe 
T  «©obliicfte  lief  be  berdercbt  3ijnbe/  baer  itiet  eene  qm^ 
"  öcntftepb  ban  bJoeberUJebe  lief bebereerbe»  (Cereereti 
Jtfu  Gin  ifti  onfejö  ï^eeren  /  bie  ge^egenöt  ief» 

■   A  N  N  O  T.  Siet  fulck  een  dinck  is  moftert ,  het  bijt, 
p^en  heten  heeft  geen  tanden.  Dit  is  immers  een  wonder 
»'  mirakel ,  dat  st.  Trancifetis  iiyt  fijne  vijf  wonden  fo  wel,  en 
^  meer,  fijn  bloed  heeft  uytgeftort  voor  de  fonden  des  we- 
i  telds ,  als  lefus  chriftus.  Voorwaer  d,it  is  immers  fbo  waer- 
"'achtig  alfoo  gefchiedt,  als  de  hond  de  bijl  op  at ,  en  de  fted 
achter  uyt  ftack ,  en  hem  vooreen  fteert  verflrecktc. 
mk  Leugens  zijn  maerenckel  leuren^ 

^  of  men  moetfe  fraey  coleuren. 
"  Dit  bloed  dat  uyt  de  muer  vloeyde,  en  was  het  bIoe4 
i  •  des  muers  niet ,  want  men  weet  wel  wat  bloed  dat  in  Gtn 
r  oude  dorre,  en  harde  fteenen  muer  fit :  maer  het  was  leveni 
^■'^  bloed ,  dat  uyt  de  wonden  van  St.  Francifcus  vloeyde ,  die 
r  daer  gefchildert  ftonde :  want  die  gefchilderde  Francifciét 
|t  ■  hadde  alfoo  veel  bloed  in  fijn  li>f,  als  st,  Frsncifcm^dkt 
Uk:  die 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


<üe  nu  al  langh  verrot  was ,  ende  in  ftof  verandert.  In  dacr- 
omkonde  dat  beeld  van  Sc  iranctfcu*  haeroock  loo  wel 
vcrhooren ,  als  de  Broeders  met  haren  Pnoor  dat  aenbaden 
om  het  bloed  te  ftoppen ,  als  St.  Franctfctti  felvc. 

Tevoren  leeft  men  inditBoeck,  dat  Si  Francifcuscen 
klevn  manneken  was ,  maer  het  fchi jnt  dat  hy  vol  bloeds  is 
cevveeft :  foo  dat ,  noch  de  reufe  GcUad .  noch  dien  gewei- 
aiaenerootenreufe  st.ChriJlofel,  nochCdfs Polyphcmus, 
dil  foo  langh  was  ,dat  hy  fijn  hoedt  af ftiet  tegen  de  maen, 
foo  veel  bloeds  niet  en  fouden  konnen  uyt  haer  lichaem  la- 
ten vloeven,  of  foudender  al  om  kout  zijn ,  eerfe  het  tiende 
deel  uvtc'elaten  hadden.  En  dacromis't  oock  een  groot  H 
mirakelgeweeft  ,  niet  alleen  datter  foo  een  beecke  van  wa- 
wruytfiTnlijf  vloeyde,endatfolangenti,d:  maensoock 
een  eroot  mirakel  ge  weeft ,  dat  hy  daer  den  beek  met  in  en  i 
fchoot .  doch  de  gefchilderde  Francifcus  kende  hem  fel  ven, 
noch  hy  en  voelde  niet  eens  dat  hy  flauw  wierdt  -  en  daer-  ; 
om  ftoPte  hy  't  niet  eer,  voor  dat  hy  dacrom  gebede  wierd.  j 
Want  aeBroedersin'tconvent  hadden  meer  nood  van  te  l 
v^rdrincken ,  (want  fy  meugen  't  nat  gemeenlijck  wel)  als  . 
defeizefchilderde  St.  Francifcus  vin  te  bekaeyen 

Ferdinck  verwondert  ons,  waerom  datdefeheyligc 
vi;«npbroeders  dat  heyligh  bloed  van  5/.  Fmncifcus  met  , 
SSebben  opgefchept ,  en  in  Aemen ,  Pijpen ,  en  : 
S^hooTden^edaen,  om  daeraltemets  een  goed  teugsken  | 
^AZcken.  celiick  de  Papen  dat  bloed  lefu  Chrifiu  uyt  \  i 

Wn  miffchien  "edacht ,  dat  fy  den  fteen ,  of  t  graveel  daer . 
vanfoXSkregen hebben,  omdat -t  uyt  de  lleenen  muet 

auam  Noch't  en  heeft  miflchien  foogoeden  fmaeck  met 
S'  aUhetbloedinharenMis-kelck.  En  daerom .s van 
fldU  bloed  maer  een  weynighsken  bewaert.dat  aen  dats 
C  werck  ,  of  cattoen  was  blijven  hangen .  omacn  d. 
teer'  te  Alverne,  en  te  Affifie ,  te  vertoonen ,  om  alfoo 
dewaerbeydvand^^ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


V  Y  L  E  P  I  E  G  E  L.  209 

^vJ   '^^^  laetften  wort  dit  mirakel  befloten  met  defe  woor- 
?  den ,  Ter  eeren  lefit  Chrt/ii ,  onies  Heeren  ,  &c.  Dit  is  het 
gewoonlijcke  beftuyt  van  de  Catholijcken ,  als  fy  de  Hey- 
.  I  ligenaenroepen, bidden ,  mirakelen  vertellen,  wy-water 
5,*?|maken ,  cieaturen  belweren  ,&c.  want  daer  mede  weten 
fy  alles  goed  te  maken,  hoe  leelijck>  cnde  afgrijflelijck 
dat  het  oock  vvefen  magh.  En  daerom  hebbende  dit  af- 
grijfelijck  mirakel  van  St.  Francifcus  vertelt ,  foo  neemt  dit 
!fW  alleaFgrijfelijckheyd  vvechvoor  de  eenvoudige  Leecken ; 
want  ly  dencken ,  't  is  ter  goeder  meeninge ,  *t  is  ter  eeren 
jefn  chrijli ,  dat  kan  immers  niet  quaed  zijn :  En  daer  mee 
is  't  mirakel  vvaer ;  en  alle  ding  is  mcuitjc. 

Pag.  98.  a.  Worde  verhaelt,  önt  Ccn  feferlBlimC* 

ijjocticrtodafTit  jarm  aclitcc  fcn  st.  Francifcus  acngc^ 
roepen  ïïaööe/  om  tc  toeten  toat  tooojtien  een  Seraph  tot 
Hem  ocfpjoften  ïicititie  /  aï0  ïip  öc  JePltge  lit-teecfeenen 
ftreeöll :  €n  ïjocDat  epniseltjch  St.  Francifcus ,  upt  ben 
ï)emel  bpliem  quam  /  aliö  een  D^emöeiinoïi/  nat  en  öe^ 
flijfht/tüelficn  lip  in't  boete-toafTclien  toierö  ftennenöe/ 
0002  öten  imz  !t t- teecftencn  ïiaei*  openbaertien  /  aijs  Hp 
öat  fiijfiï  tf  ner  bnn.  ocUiaffrïjcn  liaDlrc :  en  l)p  Iieeft  alfoo 
aen  i)efcn25?oeöci:  bc&ent  ocmacefJt  tic  tooo2tien  Uan 
ben  Seraph,  ^eoGcnbc  totDeni:  sfta  öat  icft  föne  (te 
weten  Chiifti ;  lit-tcccftcnen  lintitie  ontfangen  /  fepDe  %p 
tot  ftem  /  ïDcct  toel  twattch  n  ccöaen  ïiebltc  \  3'tli 
ïtcbtje  u  mijne  (ft-  teeclienen  oeoeUen/op  öat  ol)p  mönen 
i^aen-tijaacr  fouöet  ^ijn:  QeUjcfe  iflt  tnbenöaoD 
ban  mijnen  öoo^aancïi  totfiet  ©oo2-burol)  ben  o^feo^ 
men  /  en  öoo^  mijneberbientlen  Itw  fcrarfjtbanmöne 
Itt-teecftenen  /  alle  öc  hielen öaet  upt  Ijebbe  getrocftcn : 
^ooootUglp/  opöato()p  mpmocljt  conform  ^tjnm 
uto  booö  /  oehjcli  abp  5i)t  tn  uto  leben  /  foo  fult  olip  aUc 
jaccnban  \\\nt\\  cjeboonen-lsaafjl  öaen  na  fiet  bacebpet; 
m  fnlt  alle  bc  3ielcn  ban  ubje  ö?ic  ojbenjS/  te  toeten/ban 
be  pinneb^aebcc^  /  ban  be  ^w^zt^  ban  st.  Clara , 

<0  ban 


bi  r  i 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


«,n  D  t  K  ROOMSCHEN 

ban t>e continenten /Die  OÖP  öaet infu't  Wtftcn öoo^^ 
fet  icht  cn  betinaaen  üan  öefe  lit-teechcncn  Daet  upt^ 

nXt /o'i^  acenftliim  te  oeöcn  ban  rocm/t)ctmetcl=  O 
Kof  Sbcic  glX^^^  al  totc  og  Den  öaoDöoo?  titoert  n 
a  bSö'  al  Itimen  te  ftcrten  /  altoaet 't  m  ö«  * 
Sl  foo  fu  t  olm  Qcsmojoenss  Den»  baccuM  tree» 
R^vSöe"  «eiiailöcljan  -mtam  fccnaen.  <enüat 
nëfe<ilnl)ebl3cnöc/tó>Jttötoeenen/$c. 

zijnde,  foo  is  't  licht  af  te  nemen.dat  nu  Sr.  Fr««/"  vlagge 
alleen  «raey t.  Want  Chrift.  dingen  z.jn  gedaen,  en  S,. 
„r.». hemVliickt"o™iSh"«'^"de 'foo voer  hym^^^^^^ 
V  ai;"e,alsAdiniraeI  ter  Zee.  En  daerom  ftaetdaeroocK 
bv^d't  V- C<.ny»«  aoor  f.ineUt.teeckenendez.e^^^^^^^ 
ioï  hebbende  uyt  het  Voorborgh  der  Helle ,  d.e  daer  doch 
niet  in  en  waren  ,alfoo  daer  geen  Voorborgh  enis :  alfoo 
ï  r  óft  m  Sr  FrL.fcs..  de  zielen  uyt  h«  V^e-vyer  door 
Cev.ifvvonde„,oflit.teecke„e„,alsz,ndedentw  dea 

chr,/!m  .■  van  welcke  moeyten  Lr-rfcjr  hem  heeft  verlolt . 
TJiks  hy  datVage-vyer  al  langh  heeft  uyt-gep.ft:  en 
dienvol-'cndekanhy  op  fijne  muyltjes  ledighgacn. 

Ondlrtulfchen  ftaet  aen  te  mercken, dat  st.  F"»"/!»'^! 
wat  te  Geus  .s ,  als  hy  het  Parad.js  u>;tleght  voor  de  pUe  fe 
der  nlorie ,  dat  is  de  eeuwige  geluckfaligheyd.         «'^^ , 
uLtu,  ende  andere  Caïholijcke  Meefters  fouden  hemi 
drnrvel  anders  verklaren.,  dat  door  hetParad„s  met 
dfn  HemeUmaereendonkerenKerckermoet  wordenver- 

ftaên ,  daer  de  zielen ,  hoewelfe  daer  niet  ghep.|0.ght  en  ^ 
word  n,  nodvans  gelijk  als  gevangen  fitten.        «■  ^ | 
c.rcu,  en  heeft  den  Cardinael  ,  en  de  bedendaeghrche 
Roomfche  Meefters  niet  gekent:en  hy  "«"^  dat  hy  oock 
wa-  zeweren  heeft.  Want  die  S>.Fr4«»/i«.door  dc  kracwi 
yanl5)ne  vijf  wonden  uythetVagevyerverlofte  '<\^^^^  \ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


VTLEN'SPIEGEL.  211 
ïmmers  na  hare  verloUïngc  niet  in  een  donckeren  Kcrcker, 
daerfenoch  gevangen  wierden  gehouden  ,  macr  in  de  glo- 
rie enheerlijckheyd ,  óicrSt. Trancifcus was.  En  het aerd- 
fche  Paradijs  is  immers  geweeft  een  voorbeeld  van  het  Hc- 
melfche  Paradijs  ,  ofte  eeuwige  geluckfaligheyd,  Hoc 
Ichicken  haer  die  hafpels  in  eenen  fack  te  famen^f 

Pag.  90.  Wordt  verhaelt,  öflt  tttl  fcftcr  2Ö?0fllCr  tit 

ben  rcaelmet  tod  beleeft  ftatiöe  /  Irnrr  ober  ban  ben 
tïFïupbêl  totéiöt  oeriuelt :  <€r\  aiö  fip  baer  ober  fijne  toe? 
bliicln  nam  tot  Maria ,  be  9Cbbof ateffe  ban  't  menfc|g? 
Ujcft  gcfïac  fjt/$f  ♦  en  Imt  bebotelijfe  bab/bat  Maria  ftem 
1«{  berfri]cncn  /  bzaocnbebat  öinbcfeen  Jefum  in  ftareii 
acin  /  bibbcnbc  Haren  oebeneböben  ^one  /  bat  l)p  ficfi 
ober  bten  crinen^2oeber  bJilbe  ontfermen  /  enbe  fiem 
ban  be  tentatien  be^  ^iipbelö  berloffen :  baer  op  bat 
foctc  !^inbcften  tot  föne  HSoeber  fepbe  :  JPön  liebe 
lEoeber/  b^atmenobtobpban  mp beoeeren /bat  en 
feotnt  mp  niet  toe  /  lact  bet  bic  man  boen  /  bie  baer  ban 
bcfojactö  bebolen :  bjant  icfe  ftcbbe  aen  St.  Francifcus 
alle  münc  macbt  ober  be  ©^oeberiS  ban  (ïjne  <l!^?b?e 
obergcoeben/foo  bat  icft  baer  in  niet  ter  toerelb  boen  en 
ftan/bat  fit»  niet  en  fian  boen.  JBelcfte n  552oeber  alfj 
batacboojtïjabbe/  en  metöebcel  fiinefiert^iiemtot 
S.  Francifcus  fjcftecrt  babbc  /  foo  biierbt  t)p  ban  flonben 
aen  (jctoacr  bat  bp  berloft  toaie?.  TDaerom  laet  onji  bert 
<Oobfaliacnl^aber  met  oefieeler  Iierte  bereercn/  ben 
btidfhen  bc  i^onincb  aller  lioninoen  foo  berrlijtfe  met 
füne  toonben  beeft  (jctcpftcnt/batbp  in  alle/en  boo?  alle 
bintjcn/bieeen  blootecreatnre  bonnen  dcjifbcn  b^02ben/ 
ï)cm  ocliidi  oemaecftt  bjozbt/  bat  l\p  alö  ICbbof  aet  olie 
bie  bcm  in  fijne  (C>2b2e  nabolgen/  ban  alle  teaenfpoebm 
öan  berloffen :  ndijcft  oocb  be  Seraph  oe fept  beeft/ 

A  N  N  O  T.  Wel  5  daer  fiet  ghy ,  Lefer ,  immers  nu  be- 
veftight  door  de  woorden  van  Chnftus  felfs>  dat  S.  Trdncifct 
vlagge  alleen  nu  wayt,  cn  dat  alle  de  Broeders  van  S.  Jm»- 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


f 

♦  il  BENROOMSCHEN 
cifcus  Ordre  niet  onder  de  macht  van  Chnjlti^ .  maer  ondei 
siprancsfcs.  ftaen,als  haren  Chn/lus.  Advocaet,en  Vcrlo  - 
fer  in  allen  nood ,  en  dat  de  Sone  Gods ,  als  <loe  noch  ,  tc 
wetenAnnoM4B.  doe  dit  geid.iede,  maer  een  ki^^^^^^^^^^  t 
was,  dat  op  den  arm  gedragen  moefte  ^J^^^'^J^"' ^^^^^^^'^^  ^ 
gendehaer  nochweymgh  helpen  konde.  E"^^^^/^"^'^ 
S.en  recht  CathoHjck  zijn ,  als  de  Schrijver  van  dit  Boeck, 
foo  moet  men  met  geheel  ons  herte  St.  Francs fcus  vereeren, 
en  om  hulpe  aenroepen ,  en  Chnji^!» .  als  maer  een  kinde- 
ken,met  vrede  laten,  die  doch  alle  lijne  macht  quijt  is.  Ln 
^lelfs  heeft  n^ede  als  veel  van  haer  Advocaetfchap 
^^rloren  ,dewijle  alle  de  Minne-broeders  nu  tot  haeren 
Advocae  5/.  Fr.«n/c«.  loopen :  het  welck  voor  haer  een 
grootenfpiic  moet  wefen ,als  de welcketothier toe^^^^^^^ 
Sevveeft  was  de  eenige  Advocaterffe  van  het  menfcheliicke 
°eaachce,  als  m  dit  voornoemde  Gap .  verhaelt  wordt. 

Paz. ....  i©D>öberntlcltöat232oelictRuhnus»öu 
tm  Mm  St.  Francifcus  tiuaelf  ^Ipoftclcn  toasf/ Ucrmel  m 
ccn  rtiacen  nniU  om  öat  öc  Wel  m  g 

toaö  een  Uan  öe  imtucrho2cne  maer  Uan  ïje  ^tröoemlje- 

licföe  in  Si.  Francifcus  al  Herio^cnJaötJC.  pact oUei  m 
bet  itaent  ;nnöc\3anb2oetiet  Maflreus,ï3ntï)vï  öp  st.Fian- 
c^-Lrfmtt.eaacntiatö^^^ 

foo fKcftntiöodi  cpnMtjcUöcnraetï3an2??o.Jet^^^^^ 

fcus ncbo'am»  ^OOfepöCÖanSc.FrancifcustOtJhettV^^^^^ 

tnm  tin  menbohjenöc  fönc  mblafmqe  m^^^^^^ 

om  tot  u  fal  fegacn  /  m 

onbcTto'iimcrt  /  iDoet  utoen  monti  öP^tV  cn  irtt  faiDacc 

tn  Khcn.  €n  öat  fal  u  een  teccUen  m  ï^^^JÖf.^f 
bel  tö :  toant  foo  liaeft  alö  mr*  ïjat  fult  fcöoen/  foo  fa W 
San  u  Wi^ijcn.       mct>coincö»?oeöer  ^^^^^l^^ 


Kif: 


lia: 


4 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


LU' 


öcrom  na  Töne  cellc,  ,Soo  tiuam  öan  bc  ^upbcl  toebeet 
om  in  ben  pcrfoonban  Cin  iftus,  cnfepöc  /  2520cber  Ru- 
fine ,  l)cb  tcfe  u  niet  acfeollt  /  bat  nil^p  ben  fone  ban  Petro 
Bernardo  niet  en  foub  gelootoen/  tóant  c^r}  ^ijt  tjcrboemt : 
enbc  bat  geen  tocccCi  meet  maerften  en  foubet  ban 
l)ibben/en  fctee);en  ^  IBant  toat  ïian't  u  l)cïi3en  bat 
u  f elbcn  rjuelt  in utu  lebcn  /  al.0  glin  tlcrbenb  bocï)  ber^ 
baemt  moet  ^i^wi  JiBaec  tocber Rutinus  antU^oo^bc 
terflont/  foo  ate  ftcm  st.  Francifcus  (jeleert  liabbe/  <Doet 
«toen  monb  open  /  en  ttlt  baer  in  baciicn.  ïDoc  bloogfj 
bc<S^upbel  feer  beroramt  toecH/met  fukh  een  tempeefl/ 
cn  obcL*-l]oop-toeipinn[€  ban  Ucenenban  ben  berö.'èu^ 
ftafinsf/batbememöté  banfleencn  baer  ontrent  bijb 
tn  3i)b  blooen  /  ödtjfft  men  baer  be  ruine  ban  bc  flecnen 
nocl)feanfien,  IOantbc|teenenmetmenioï)teban  tio^ 
tïcn  neber  ballcnbe  in  be  balleijcn  /  f.oegcn  en  bielcn  (po 
fjarb  en  bicDt  op  malfianbercn  /  batfe  óocft  ecnen  gröo^ 
ten  ö?anb  bertoechten  /  f  c, 

A  N  N  O  T.  Sier ,  foo  is  de  Duy  vel  vervaert ,  als  men 
hem  indenbeckwilfchijten:  want  die  ftaet  doch  altijdt 
open  en  gaept  na  de  zielen  van  de  Minne-broers ,  als  een 
hond  ftaec  en  gaept  na  een  ficcke  koe ,  en  is'er  foo  heet  op, 
als  een  kat  op  een  muys ,  en  fouder  mee  doorgaen ,  en  niet 
ruften ,  foo  lang  als 'er  noch  maer  een  over  en  ware :  't  en 
ware  faccke  dat  St.  Francifcus  haren  Advocaer,cn  VerlolTcr, 
cn  nieuwen  Chri/ius  haer  eenen  beteren  raêd  hadde  ver- 
fchaft,als  den  Sone  Gods  lefns  c;;r//;«f,dewelckediekunft 
om  den  Duy  vel  te  verdrijven  itiet  dreck ,  of  ftront  in  dien 
gaper  fijne  mond  te  werpen ;  fijne  Difcipelen  niet  en  had- 
de  geleert,  of  geweten,  dat  dreck  ful  eken  kracht  hadde, 
om  de  Duyvelen  te  verdrijven  :  maer  leerde  haer  alleen 
door  fijn  exempel  den  Duy  vel  te  verjagen ,  en  den  mond  te 
ftoppen met  Gods gefchreven  woord,  Matth.4.  Lndetc 
verdrijven  door  vaften  en  gebeden ,  Matth,  17.11.  Maer 
St,  FrmcifcMs  de  nieuwe  Chr0us  heeft  foo  diep  in  dcfe 

^3  goud' 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


•  14  DENILOOMSCHEN 
goudmijn  gewroet  (milTchien  by  Meefter van  de  ron- 
ae  wercken,o( MGt^^rKakadons,  fchool  gelegen  hebben- 
de) dat  hy  ÓQqmnta  eJfentU  daer  fchijnt  uyc  gelogen  tc 
hebben,  om  daer  mede  den  ermen  menfchen  te  hulpeie 
komen,  en  die  door  de  kracht  van  dreck  te  helpen,die  noch 
doorGodes  woord,  noch  door  vaften  en  bidden  konden 
geholpen  worden.  Ja  dat  meer  is,  die  geen  vergevinge  van 
hare  Tonden  en  konden  krijgen  door  lefn  Chriftt  bloed ,  die 
heeft  St.  iranctfcm  weten  te  helpen  met  Ezels  dreck  in  den 
mond  te  nemen,  ende  te  kauwen,  of  eenen  grootenlack 
van  den  ielven  dreck  op  fijn  fchouderen  te  dragen  eenen 
geruymen  tijd  :  als  geleert  word  in  het  Boeck  van  de  con- 
formiteyt  van  St.  Fmncifcus  met  Chrijlui.fol  208. 

Let  daer-en-boven ,  hoe  de  ^uy  vel  in  de  gedaentc  lefu 
Chriili  verfchijnt ,  als  hier  aen  dcfen  broeder  Rufinmxs  gcr 
fchiedt,  waer  door  defen  foo  bedrogen  wierd ,  dat  hy  hec 
celoove  opS^.  ¥r<*nctfcusi\  bereyds  hadde  verloren,  en 
dienvolcende  meynde  dat  hy  verdoemt  was.  Wel  aen,hoc 
dickwils  worden  dan  de  Broeders  door  foodanige  bedne- 
eeryendes  Huyvels  wel  bedrogen,  hacrverlchijnende  als 
of  hy  C/jr//?«5felfsware,ofrijne  Moeder  En  wat 

ftaetdanop  foodanige  verfchijninge  is  te  maken,  loudeji 
de  kinderen ,  of  half-fotten  wel  konnen  weten.  Macr  ick 
antwoordedaerop  ,omalle  verfchijningen  met  teyerach- 
ten,  en  voor  r^jy  veis  bedrogh  niette  achten ,  dat  kmders 
cnfottcn  dickwils  wijfer  willen  zijn,  als  hare  Ouders ,  ot 
wijfe  Mannen.Die  recht  Catholiick,en  dienvolgende  recht 
wijs  wil  zijn ,  moet  gelooven ,  dat  alle  defe  verlchijningen 
zijn  ware  verfchijningen  van  chriftus ,  Maria ,  en  van  de 
Engelen ,  of  alle  onfe  fpillen  lagen  in  de  aflche ;  en  alle  Le- 
^enden\tMgtntn  \  dat  immers  voor  alleCathoIijckeonge- 
loofelijck  is.  En  wat  defe  gefchiedeniflTe  belanght ,  ly  is 
waer,of  is  niet  waer :  indienfe  waer  is,  waerom  nemenle  de 
Geufen  dan  niet  aen  <  En  indienfe  niet  waer  is ,  wat  roert 
het  haer ;  de  Paus  kanfe  wel  waer  maken ,  als  hy  *t  maer  en 
-  vcr- 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


ir'i' 


1 


V  Y  L  E  N'S  P  I  E  G  E  L.  tlSf 

verklaert  j  datfe  waeris ;  gelijck  immers  overvloedigh  gc- 
noeghfaem  blijckt ,  en  de  geheele  Catholijcke  Kercke  be- 
kent is ,  ende  als  hec  Euangelium  gelootc  wordt.  De  Paus 
heeft  immers  ablolute  macht  in  alles  jen  is  onfeylbaci  in 
fijn  oordeel  ,waer  aen  te  twijfFelen  ketterycis ,  gelijck  in 
de  Catholijcke  Kercke  geleert  wordt.  Soo  dat  het  dan 
waer  wordt,  al  is't  leugen.  En  men  moet  het  dan  voor 
waer  opnemen,en  fo  men  tegen  fijne  confcientie  niet  en  vil 
fóndigen :  Gelijck  de  Cardinael  Bellarminus  leert ,  dat  men 
foiide  moeten  gelooven ,  dat  deughden  fonden  waren ,  en 
fonden  deughden,  als  'ede Paus  maer  engeboodt.  Soo 
moetmen  dan  hier  oock  gelooven  ,  dat  defen  leugen  nu 
waer  is  geworden :  gelijck  al  de  reft  in  dit  heele  Boeck  ver- 
haelt.  Wat  verduy  velde  Geus  kan  daer  nu  meer  mede  ginne- 
gau wen  en  fpotten  i  Ba  foo  fiet ,  fey  Broer  Cornelts. 

lek  weet  nu  niet  waerom  Pater  Cojlenu  hem  ioo  vremc 
hout  dat  M.  Lutherui  van  kacken  ende  vijften  Ibugefpro- 
ken  hebben  in  fijne  Difch-redenen ;  ende  dat  hy  dat  recom- 
mandeert te  gebruycken  tegen  onreyne  geeften.  Siet  Co» 
fieri  Apologiam  tegen  Grevinckhove.  pag.  131.  132,  i^j. 

Pag.  1 1 2.  232oebci*  Rufinus,  tocociiö  fittic  acbiicrioc 
fuliie  /  toao  ccn?  foo  oooctrocdcn  m  <ï3oti/  6nt  ïw  alsaf 
ongcljoclioliton<f/  cnöcfecrfclticnfpjacïi :  cn  önet-cn- 
boben  toajstn'nict  toelbcgncft  om  <©otiö  vtioo2titc 
mfecn:  toant  Dn  cn  OatJlic  nofïi  oratie  notïi>i2)tiinoctiia^ 
Ijcpö om  tc fp2dten/nocf I  ooch  acnncnacmiicipb.  €nöc 
st.  Francifcus  bcUal  licm  op  cciicti fcftcrcn  öaöf)  tiatlip 
na  ?lI<Ttfien  fonöc  oacn/  cn  p?cbilicn  fict  bolch/  Dct  acne 
öc^lUcriiooöPcDcm  fouöc  inocbcn,  iKacfB^octsct 
Rufinus  amU)bo2bc/<iJ  crtDacröe  ldaöer/bcrfc!)oont  mp 
noff)  cnfcnöm^inict  tottiattocrrh/om  öat/öcUkfe  OÏ)P 
tod  tocct/  tdi  bc  oratie  PanfpKöcn  niet  cn  licbbc  /  cnbe 
oodi  Ijcn  id!  ccn  fimpd/  cn  ontoctcnö  ibioot,  JIQacr 
st.Francifcusanttooojbe:  ombat  oftP  W  öp  flacnbe 
jjoct  niet  cn  5öt  geöoojfacm  gcbjccp/  baerom  öcbcd  icU 

^  4  ubp 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


2l6         DEN  ROOMSCHEN 

u  bpöe  C(cftoo?facmlicpb  /  öat  ^fi}^  naecfet  na  ^ITtnm 

nact  /  (iolis  brachiis  remanentibus :  öat  10  /  met  öe 

öjoccft  alleen  aen  DeObenöe/  cn  öat  frliPfoonaeclitin 
tenDan  ïjc  iUcrdtcn  oact  om  iKt  bolcft  te  pzctiiben. 
toclcfte  tcrftcnïï/alö  ccnc;clloo?facmfonc/  naecmna 
%mit\\  m(i\:  cntie  fijne  rcbcrenttc  gcbacn  liebbcntietn 
een  ifterch  flonti  op  om  cc  picöiftcn.  €nric  öc  jongcnö/ 
enöc  öe  lupUen  OcQonncu  te  lacclKn/en  te  fegaen:  ^ict/ 
fpöocnfoocenc  penitentie  /  öatfe  uptfinnitjl)  too^öem 
iènticrtuiVclien  St.  Francircus  ticncltentie  acn  öc  oecroi' 
nc  aeUoo2facm!)C!>tiban!BjoetjetRufinus,  cn  aen  fijn 
Hraf aeboDt  /  bcQon  ï)cm  fel\jcn  ftarb  tc  beflraffen/ /eo/  ^ . 
nentie:  li^anlnaer  ïtcnntDct  n  /  ó  fone  Pem  Bemardi, 
nlmUcraclK  mcnff  !ic/  öat  m  252oeöer  Rufino ,  bte  een 
toanbcn  betten  aöcl  lölian  Himficn/oebtcötnaefftttc 
%fftficn  liet  liolcl»  te  paebilien :  bPOct  icli  fal  miinen  bat 
nliPinufelUcn  fiiltmnben/batoDP  acn  cenanöerbe^ 
beclt,  €n  öat  ocfept  Debbcnöe  in  ecncn  Pbcr  öeo^öec^ 
ftcö/troclt  lm  fijne  liap  n?>t/en  oinrft  nacrltt  na  Hfiinen/ 
met  iKtn  Icpöcnöc  ^loeöet  Leo,  ötc  fnnc/cn  ^2oeöcr^  - 
Rutini  liap  mctöifcrettcfouöe  ö2aoen.Xl5  öe  imconer^ 
ban  «fTifien  Dcrn  foo  naeclu  /  m  ecncn  fot  faacn  /  foo 
lacbtcn  fp  Hem  mn  /  öcnchcnöc  öatlit?  alö  ^locöct  Ru- 
finum,om  öcr  penitentie  inillc/  Uiaorafcnöc  oeto02öcn. 

<Ên  St.  Fr  ncifcus  Uonöt  öact  -öJOCÖCt  Ruhnum ,  ÖtC  ttll 

tbcn  bcnonncnliaööctc pjcöilïcn/  cttff^öcöelïotdijcn :  : 
<D  miinc  allerlief jtc/fcUoutot  öe  toereiö  ^^^l^/t  ^^^/^"^  ] 
be  /  aceft  toeöcvom  öat  n  niet  toe  en  ftotm  /foo  m  öc  ^ 
llcllc  totlt  fcboiilncn :  onöcdionö  öc  fjcboöcn/<0oö  Itif^ 
iKbbcnöc  cnöcutocnnacffen/foocïir'tcnj^cmclaaen  r. 
bjilt/  en  öoet  boete  /  toant  bet  ^onincbrntlt  öet  i^cmc^  : 
lcnionabp.<enöoeblamSB  Francifcusopöengjcöicft^  = 
(loei  ^cn  p2eöiditc fuif be  toonöcrc  öingcnban öc beraci)^  i 
tinne  öeöbjcrelöö/ ban  penitentie /cn  ban  öc  bepltgc  ; 

bn^^iHtac  annocöc/cuban  öe  begeerte  ï'^ï^^^^*^'^" 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


\r 


XJYLEN-SPIEGEL.  ll? 

i  cn^an  öat  tjeplinc  lijöen  Jefu  Chnfti  tiis  gcUcup{ten/fo0 
1  önt  mannen  nor i)  b^outocn/öte  Datt  in  ccne  otoctc  mc^^ 
ni\Tlitc  tc  famcn  ocï^omen  toarcnalle  tc  male  beconnen 
te  fctuepen/en  riepen  tot  öcnigcmel  ittet  een  onoeloobe^ 
lüdie  tieDotic  /  entoerOaöcntHepö  /  om  be  banr.Dcrtig^ 
djcpD  öeö  3lllerDoooliflen  alfoo/  offe  aUc  tn  een  nieutoe 
berboeringe  ban  finnen  b3.iren  beranöert:  cnöe  baec 
toaö  in  Jtmfie  boe  fulcb  een  ccbjeen  onöer  bet  bolCH/bat 
in  be  fïab  /  alö  bet  lijben  Jefu  Chi  ifti  oep^ebi ebt  toierbt/ 
nopt  foo  een  getoeen  toasS  gebooJt.  €n  bet  bolcb  foo  ge^ 
picbt/en  Chrifti  etjgen  bolcb  gctioofl  bebbenbc/ beeft 
252oeber  Ruiinus  bem  toebcvom  boen  bleeben/  en  beeft 
bein  felben  met  ccnen  oocb  bieberom  geblceöt,  €n  foo 
toebecom  gebleeöt  ;i)nbe/berb?erli)cbten  cnbe  piefen  fp 
<0obt  /batfe  baer  felben  babbc  oberbjonnen/  Chrifti 
f f  bapen  babben  gefticbt  /  en  getoont  boe  bat  be  toerelb 
moet  too?ben  beracbt:  cn  foo 3ijnj'c  inbc  plaeife  ban 
Portiuncuiatoeberom  gebeert :  enbefpacbtenbaei*fel== 
ben  gelucbfaligb/bie  maer  ben  50omban  fiin  bleebecen 
becmocbten  aen  te  raben.  En  daer  op  voight  wederom 

dat  ordinare  befluyt  >  waer  mede  de  goddeloosheyd  felfs 
van  haer  word  goed  gemaeckt,  lbo  fy  meenen ,  (Cer  eeren 

ban  onfen  l^ecvc  jefus  Chriftus  bie  gejcgcnt  iiei.  Nam  in 

nomineDomini  incipit  omnemalum. 

A  N  N  O  T.  Het  fchijnt  dat  Broeder  Ccmelis,  een 
Ivlinnebroeder  tot  Brugge ,  een  Dil'cipel  en  navolger  van 
St.  Francifcus ,  cn  fijne  Ordre ,  dien  fclven  geeft  van  fijnen 
Meefter  heeft  gehad  > die  oock  hoogh  noodighachtctot 
vergeringe  van  hare  fonden ,  dat  de  Nonnen  en  Bagijnen 
haer  naeckt  ontkleedc,  haer  fel  ven  foo  overwonnen,  en 
foovoorhemverfchenenomdeheylige  penitentie  te  vol- 
brengen: hoewel  fommige  eerbare  vrouwen  ,  wat  be- 
fchaemder  en  fvvacker  zijnde, als  dat  Kloofter-tuyg ,  haer 
iclven  foo  niet  en  Konden  overwinnen,  om  foo  eeu  fchande 

<0  S  l'nc}^^ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkli[ke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


^1%  DEN    ROOM  SC  HEN 

liicke  daed  te  beftaen ,  daer  van  befchaemtheyd  neder vie> 
len ,  en  befweken.  Maer  dat  was  hare  fwackheyd :  hadden 
fydefe  Pater  wat  beter  gewent  geweeft>  als  de  Nonnen, 
cn  Bagijnen ,  foo  en  foude  Callekcn  en  Bayken  ,  met  an- 
dere eerbare  vrouwen"  en  dochters  loo  veelrumoers  daer  | 
van  niet  gemaeckt  hebben  ,  dat  hy  uyt  fijn  Kloofter  ver-  i 
ronden wierde, om datdePolitijckevreeldenvoordeeer-  . 
baerheyd  van  hare  vrouwen,  't  Was  nochtans  noodig  om  > 
foo  fuy  ver  en  reyn  te  worden  van  de  tonden ,  als  Adam  en 
Ev4  waren  in  't  Paradijs  voor  haren  val.  En  apparent  zijn 
die  gefellen ,  die  in  't  begin  van  de  retormatie  (gelijck  de 
Du?vcl  gemeynlijck  alle  goede  dingen  foeckt  tegen  te 
caen)t'Amfterdam  en  op  andere  plaetren,naeckt,  en  met 
de  billen  bloots  hoofts  langhs  de  ftraten  liepen,  en  mal- 
kanderen kaftijden,oockgeweeft  van  defefelven  geeft  ge. 
dreven  •  en  fouden  defe  heylige  Leere,om,  door  het  loopen 
met  naeckte  billen  ,  vergevinge  van  londen  verdienen, 
oock  in  Holland  zijn  ingevoerc  geworden  ,  hadden  die 
Ketters  en  dieGeufen  dat  niet  verhindert  ,  en  het  arme 
volckmet  tonden  belaft  ende  beladen,  met  geweten  tot 
haren  Chnfius ,  van  wekken  fy  roemen  datter  geenen  ande- 
ren naem  den  menfchcn  gegeven  is  onder  den  Hemel  om 
falich  te  worden  dan  den  naem  lefus :  en  maken  haer  dien- 
voleende  wijs ,  datle  niet  en  behoefden  te  foecken  dan 
lef^,end,engekruysl,  .Cor  i.  Endathy  dtevoh»aecktelyck 
kan  lalii  maken  die  door  hem  tot  God  g^en  Hcb.7;iS. 

En  alhoewel  der  Geufen  Chriftus .  de  Sone  Gods ,  noyt 
en  hadde  i^efondigt ,  noytyet  qualijck  hadde  geleert ,  ot 
bc\o\en  y^Want  fulck  eenen  Hoogen-prtefier  betaemde  haer , 
Heb.7  x6.  heyltg,  onnoofd  onbefmet,  afgefcheyden  van  defon. 
daten  &c.  Öpdatfe  foo  op  fijne  onnoofelheydt  mochten 
vertrouwen, en feggen met  .  loan.  z.j..  indien yemand ge. 
rondkht  heeft. tt>y  hebben  eenen  Voor-bidder  by  den  Vader,Chrt. 
Jlumifumden  rechtveerdtgen.  En  dat  defen  tweeden  C^r,- 
Mt  irmcifcHs.  deAdvocaet  der  drie Oiden  van  hem  in- 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


«55 


ieftelt ,  ea  de  befte  Sal  igmaker  onder  alle  Heyligcn  vao  aU 
^CatholijckeRoomfcheGhnftenen,ja  foo  verre,  dat  de 
[ip  van  een  Minne -broeder  denlondaers  kan  behouden, 
^oor  den  Duyvel  bewaeren ,  als  fy  hare  handen  maer  in 
Isen  mouwe  en  fteken  ,  op  haer  fterf-bedde  leggende, 
'k  Secee  ,al  is  defen  haren  ChriJiM ctn  groot  fondaer,  dat 
hy  de  Helle  verdient  heeft ,  die  hem  loo  dick wils  verloopt 
in  lijne  bevelen ,  dat  hy  hem  felven  daer  over  Ichaemt ,  en 
hem  felven  moet  penitentie  opleggen ,  om  vergevmge  vaa 
fijne  eygene  Tonden  te  verdienen ,  door  het  loopen  met 
fijnbloot  ennaecktlijf,niet  alleenlijck  langhs  het  Land, 
maeroocklanghs  deftraten  van  die  ftadAÜifien,  tot  inde 
Kercke,  ja  tot  op  den  predickftoel ,  tot  groot  fchandael ,  en 
ergerni flTc ,  van  kinderen ,  vrouwen ,  ja  alle  man :  En  al  is'c 
dat  St  Frttncifcui  daer-en-boven  kan  vloeken  als  een  kri  jgs- 
man, en  als  een  Switfer,en  fweeren  hier  lichtveerdigh- 
lijck,by  God,  als  voor  defen  meer :  dat  is  altcmael  niet  met 
allen ,  dat  mocht  hem  felve  fchaden ,  maer  niet  den  penen 
die  hy  faligh  maeckt:  ja 'ten  kan  oock  hem  felven  met 
fchadelijckzijn,  nadien  hy  van  den  Paus  is  gecanonizcert 
als  een  Sanót  inden  Hemel ,  en  fijnen  ftoel  heeft  in  Lucifers 
plaetfe,  daer  men  foo  lichtelijck  nieten  kan  uytgeftooten 
worden ,  als  uyt  fijnen  voor-faet  blijckt.  Moefte  dan  den 
cerften  Chrifius  heyligh  zijn ,  de  tweede  Chijlus  st.  Ftan- 
afcusbehoeït  niet  heyligh  te  zijn.  Ende  foo  is  de  Priefter, 
als  hetvolck. 

Pag  I  n  Hoe  dat  st  Rujinus ,  gefien  en  getaft  heeft  de 
wonde  in  de  zijde  van  st.  Trancifcus. 

Ijcplioc  ©nöer  st.  Francifcus  bcrbcrolic  W  flilür^ 
ficplt  oD^e  tDonlicn/  W  Chriftus  öe  jSone  €iotJ$f  ïiem  la 
fijne  ftantien  /  boctóti  /  cn  fiitic  3i)tic  nitraculcué  f)aööe 
tnoebjuffet  /  foo  fojoftbulbtgft  boe?  öc  oogcn  öcr  men^ 
fcïicn/  bat  nautodötfts?  pcmanb/  boe  bp  nor  b  leef  bc/  be 
fdbe  babbc  bolftomemlöffe  Itonncn  booten/  of  fien. 
3©amba(rna  gimft  bp  aUöbö«f*Wt/  cnbanffltie 

bött=' 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


220  DEN  ROOMSCH:eN 

fianönt  oüenbaetöe  \)p  mm  Ijct  upterftc  ban  fine  bm^ 
oeren :  fo  bcbcclncftn  fijne  Danöen  met  föncljanöfcljoe^ 
nen/  öcöacljtig  3önbe  bat  tm  ben  €noel  tot  Tobias  iji 

eefePt  /  't  lsgoed  datmcn  de  verborgentheyd  eensKo- 

nincks  bedeckt  houdt.  HBaer  boo2  nl  Ijeeft  bï»  be  bjonbc 
in  fönc  3i)be  fo  lan^e  \w  neleeft  babbc/  altijb  fo  öebecUt/ 
batfe  /  uptncnomcn  2320cbci*  Rutinus ,  bie  al0  booj  eene 
<0obb2ucbuoc  aanb^tob^Tb  bcfelbe  beeft  berbicnt  te 
fien/nicmanb  anberö/  tettoijle  l^^f be/  beeft  bonnen 
fien  €n232oebet  Rufinus  beeft/boo2  een  bnebuubelb  oe^ 
tupaemffe/ft cb  felben/en  anbere/  ban  be allerbepltGlJtte 
toonbeinfbnc  3i)be/berfebect.  Boo?  eer (1/ om  bat/ale; 

be  b2oecb  ban  ben  bepltoen  ©abct  moette  toaffcben/ 
fip  acn  iict  beel  ban  be  recbtet  5iibe  bebonbt  /  batfe  feec 
bebloebt  toaö:  toaet  upt  Ijp  toaecfcbijnlbcb  öctoaec 
toicrbt  /  bat  bet  blocb  m  be  baonbc  /  bie  in  fbne  recbtcc 
iitibe  toaö  /  acbloe?;t  toaö,  s t.  Francifcus  baiert  octoaec 
bat  •:B^oeber  Rutinus  baec  op  lette/alö  bp  be  boo2noenp 
be  b2oef  b  ujufp^cpbe/  en  bat  bp  bat  boo2f3  tcptbcn  fao» 
(^Tenanberen/  ï252oebetRuiinus,  op  batbP  bacr  ban 
nocb  febetber  morbt  to02bcn/  m  \w  op  eene  tm  ben 
ïieuUneniDaber  biat  ftraiitoen  foube/beeft  bp  be  bingc- 
ren  banföne  banb  in  bic  felbe  toonbe  ingelaten.  a©aci: 
ober  st.  rranciicus  fcer  benautot  baierb  /  enbe  ccn  ovoot 
nefcb2ceub)  maecbte  /  feogeo^'^  /  ^ob  fpare  u/  o  p3?oe^ 
ScrRufinc,  ijoacrom  bebt  gbP  bat  bjiüen  boen  ^Cen 
bcrben/  2520cbcr  Rufinus  toillenbe  bie  eertoaerbigbe 
toonbe  met     UcbameUjtbc  oogm  ficn/bceft  met  e^^ 
itcftaliaebD02b3aeLbe  tot  St  Francifcus  gcfegt/  g  cb  uö 
u  /  IDaber/  bat  gbP  mpcencfecr  groote  bertroomnoe 
tDilt  boen /bat  gtlP  m  ubje  t^i^PÖ^ft/^^^t^öl^i'^ 
mi  nc  nectttt  un  baberUjcbc  bef  be.  €n  bat  bebe  ^?oe. 
ber  Sus ,  op  bat  alö  sc  Francifcus  bie  iipt-trocb/  bP 
be  boojnoembe  toonbe  /  bie bP  te  b02eii  met  fijnc  banb 
ïjabbc  aenoeraccbt/  coch  met  fijne  oogcn  foub^  fien :  en 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


Vylen-spieg:el,  221. 
Foo  itf  't  fjefcliicöt-  Wm  sc.  Francifcus  titeboi»l»accöe 
an  ":2d2oeöcr  Rutinus  tocftaentic  /  troeft  fiine  fiap  upt : 
cnnamöc^^  anöctcntoe^rinöcplaetfc.  €nnaöienöï» 
bic  maet  aUcen  acn  Dalilie  /  Doe  Die  upttcocft  /  foo  en 
Imntic  DpficOfdticnfoo  mcrtjeöccfeen/of2ö20cliec  Ru- 
tinus ï)ecfttiie  toonöe  ncicfltöft  cjcfiem  €n  foo  i.öï)? 
0002  b2tc  getupoemffen  tialfeomentliJfftbcbeftioBtDèiti 
tic  bontie.  €er  eeccn  Jeiu  Chrifti  oiifejS  3§eer em 

A  N  N  O  T.  Beminde  Lefer  ,  hier  fiet  ghy  nu  beve- 
ftight,  dat  St.  Francifcus  foo  wel  vijf  wonden  heeft  gehadt, 
Is  lefns  Chriftus ,  ei)  dat  Op  defelve  plaetfen  ;  Want  defe 
man  fchri  jft  hcc,  dat  een  man  is  die  getaft ,  en  gefien  heeft : 
gclijck  den  ongeloovigen  tA'öw/m  Chrijii  wonden tafte  ea 
voelde ;  want  defe  man  was  oock  Thomm  gelijck  geweeft, 
cn  hadde  het  geloove  in  S/.  Francifcus  al  verlatenjmaer  door 
denraed  vansr.  Francifcus,  van  de  Duy vel ,  die  hem  hadde 
verleydt,  verloft zijnde,  als  hy  hem  in  den  fmoel  wilde 
hoeften ;  foo  is  hy  door  dit  taften  en  fien  van  st,  Francifci 
wonden ,  oock  geheel  in  den  geloove  op  St.  Francifcus  ver- 
fterckt ,  ende  beveftight ,  als  wy  te  voren  hebben  gehoort. 
Kn  foo  heeft  de  waerheyd  hiervan  geruft  op  het  getuygc- 
nifTc  van  eenen  man ,  en  de  fecreetfte  vriend  van  St,  Fran^ 
cifcus ,  en  is  daer  op ,  ja  oock  langh  voor  dit  getuygenifte 
van  defeo  eenen  man  >  de  geheele  wereld  door  gepredickt, 
en  gelooft  ^  gelijck  de  gekruyftc  Chrtftus  van  alle  de  Apo- 
(klen)als  getuygen>is  geprcdickt  cn  gelooft.  Soo  dat  defèn 
eenen  man  Rufinus  foo  veel  onder  de  Roomfche  Catholijc- 
ke  vermag,  als  alle  de  Apoftelen  en  Euangeliften  >  onder  dc 
Chriftenen. 

Doch  alle  Comedien  en  Huychel-fpeelen  moeten  ee- 
nen boufon  hebben ,  daer  fy  het  fpel  mede  fpeelen ,  die  dc 
heele  Comcdie  op-toyt ,  ende  eenen  luyfter  geeft :  foo 
heeft  defen  Rufinus  oock  met  fijne  Meefter  5/.  Francifcus 
het  geheele  fpel  opgetoy t ,  ende  eenen  luyfter  weten  te  ge- 
vén.  St,  Francifcus  die  heeft  al  fiju  leven  fijne  vijf  wondeo 

forgh- 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


222  DEN    l^OOAdSCHEN  i 

forghvuldighlijck  bedeckt,  en  hadde  daer  groot  gelijck  f 
toe ,  dat  hy  niet  en  wilde  laten  fien ,  dat  hy  niet  en  hadde : 
3Vlaer  Rujinus  die  ontdecktefe ,  om  het  fpel  uyt  te  fpelen, 
dat  fonder  hem  flecht  foude  af  geloopen  hebben :  die  heeft 
de  wonden  van  St.  Franctfcus  getaft  en  gefien ,  door  liftig- 
heyt  daer  toe  komende ,  bedriegende  den  Sanft ,  daer  hy 
nochtans  den  Heyligen  Geeft  in  hem  hadde ,  die  hem  alle 
dingen  openbaerde ,  als  te  voren  dickwils  in  dit  Boeck  ge- 
leert  wordt. 

En  foo  moeten  de  rechte  Roomfche  Cathohjcken  ge- 
loovenin  St.  Francifcum  haren  chrilium ,  datfe  door  fijne 
wonden  ,  en  bloed-ftorten  fullen  faligh  worden.  Want 
waer  toe  woude  hy  anders  de  vijf  wonden, foo  wd  als 
Chrt/lus,  aen  handen  en  voeten ,  en  in  fijne  zijde ,  ontfangen 
hebben,als  Ru/inus  getuyght,  die  hy  heeft  gefien  en  getaft  < 
Dat  hadde  immers  onnoodig  geweeft ,  als  hy  niemant  daer 
door  en  konde  falig  maken  > 

Pag.  114.  Hoe  dat  Broeder  Rujinus  uytverkoren  was  uy 
drie  Zielen. 

43eliKft  onfc ^ccre  jefus  Chriftus  fcol)t  in  ben  €uan^ 

flCUO  / 1  ck  kenne  mijne  Schapen ,  en  fy  kennen  my :  ifOO 

ienöc  onfe  ©aöct  st.  Francifcus ,  alö  een  goeö  i^cröcr/ 
aUcöe  berbientten  enbcuoDben  ban  fünc  gcfcUen/tJC  . 
i^cereïicm  bat  oncubarcnbe :  cn  fiP  ftcnbcbacr-cn-bo^  i 
ben  Darc  ocb?cften/enbe  onbenoUbcn.  ^00  bat  \p  allen  q 
jdoiHtcberrienbaneenOetïuacmremcbie/bernebennbei 

ben  Doobeeröidcn  /  cn  berDooacnbe  ben  nebenacn/  f  c. 

Vorders  na  dat  s*.  Francifcus  Broeder  Rufinum  leer  ver- 
heven ,  en  geprefen  hadde ,  feyde  hy  tot  fijne  gefellen : 

^enUt/  miinc  feer  neltef  be/  toelcfte  ?tele  m\\m  i-^' 
bte  <©obt  in  bcfe  toetcib  iieeft.  "^t  todcfec  met  oottnoe^ 
Ximtrity  anttooojbcn/batfe  meenben/  bat  Sc.  Francifcus  1 
felbemetbiepjibileotctoaö  berfieben*  IBaerft^Jant^l 
tooo^be:  ^cft  feer  gelief  be  55?oeberö/ ben  ontoeerbtoec  [ 
w  öK^inoer  menfcöe  upt  mönfelben/al^  <aobeen  OTM 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


J 


\  V  Y  L  Z  N'S  P  I  E  G  E  t:  2Zi 

tónöetomlö.  mm  gW  fitt^m^ttKuünm  umm 
lipt  ïjct^DOfcö/öclgcm  Ijecft  mp  gcopenbaert/öatfnne 
jtcle  ccne  i-S  umi  öe  Ö2ie  OcPlIger  ^Zideii  /  öie  a5olï  nu 
I  mft  in  öcfe  tocrclö-  €n  icö  fegoe  ïjct  fifterlijch  booj  u/ 
I  bat  icft  niet  cn  fouöc  ttogffden  Rufinum  feif^gs  ftepltnft  tc 
'  ttoemcn  /  tectoijle  ftp  nocl)  leeft  in  öit  lic^aem  /  naVien! 
ftine3ieleinöe  genabciiS  öeUeflioDt/fliefïcpliflfjt/cnlie 
gccanonifeert  in  öen  ï^emcl  ban  öen  ^au  Jefu  Chrifto 
fn  öaer  in  toierö  cetoont/  öat  öefc  ijcplioe  ©aöer  felfi 
föne  öapen  fienöe  /  en  Dan  loat  öeuoi^öcn  fu  berbai^ 
f  cn  rullen :  fjet  toelcfte  ï)p  oetoont  fjeeft  in  252oec  Heiias, 
öl^i  öem  öcflrafte  oljec  fijne  Ooobeeröpe/  enbein 
2ö?oec  jandeCapeiia,  al0  f)p  ïjem  tDcgenö  fnne  öoof^ 
fKPö  boo^fepbe/  öat  öp  f jem  felben  foHöe  bertjangen :  en 

ban  meer anöe«.^pficnöebaer-en-bobenfijne^cfta* 
|)en/in  toelrtte  öe  gcnabe  obecbloebigf)  toa^/  alö  blöcftc 
tn25?occBernaidus,  en  in^20cr  Rufinus  booanoêmt/ 
en  ban  meer  anbere  ban  Uiclche  öe  i^eere  sc.  Francifcol 
ai^  aen  cenen  goeben  i:>erbcr/grote  bingen  opcnbaerbe 

ANNOT.  Soo  was  danst.  Francifcus  le/HChri  ff  O  den 
boiie  Gods  daer  in  oock  gclijck :  hy  kent  fijne  Schapen, 
loo  oock  st.  Francifcus :  chri/lus  wordt  van  fijne  Schapen 
erkent,roo  oock  st.  Francifcus :  Chri/lus  ftelt  fijn  leven  voor 
liine  Schapen,  apparent  heeft  5/.  Francifcus  oock  foo  cc 
daen ,  want  hy  is  de  goede  Herder :  nu  de  goede  HerSer 
leght  Chrijfusdiev  by ,  ftelt  fijn  leven  voor  fijne  Schapen  - 
foo  dan  oock  St.  Francifcus:  foo  zijn  dan  de  Schapen  vaii 
St.  Francifcus  penoeg  be^vaert  voor  den  Wolf  van  der  Hel- 
le, foo  wel  afscMi  Schapen  :  wmtchri(ius  geeft  fijne 
Schapen  het  eeuwigh  leven ,  ende  fy  cn  fullen  niet  verlo! 
ren  gaen  in  der  eeuwigheyd ,  en  niemand  en  falfe  uyt  fijne 
handen  rucken.  Soo  oock  dan  5^  Fr^«„/,«, ,  aeeft  fi  ne 
Schapen  het  eeuwigh  leven,  en  niemand  en  falfe  uyt  fiine 
handen  rucken ,  vermits  datfe  dan  zijn ,  daerfe  hooren 
2ag.  112.  Van  fommige  tentatien ,  die  de  Heere  hemi 

cociitc : 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkli[ke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


224  T>ENKOOMSCHEN 
toeliet:  en  vooreerft,  hoe  deDuyvel  in  hec  kuffenfat, 
daer  hy  met  fijne  hooft  op  lagh. 

Sc.  Fiancifcus  itt  ÖC  tremicagie  tJatl  Gr^co  fjcm 

omDielti  om  tc  ütöticn  /  inöc  nacfic  CeUe  /  acljtec  cenc 
ncoote  Cclle  /  foo  ricplip  möc  nac!)t  in  fijnen  ccrflcrt 
fiacp/  fnne  ^ooö  in  öc  boo2-ltamer  Uan  öc  €cUc  /  öacr 
St.  Fianciicus  toa0-  €nlic  öeniWtOÖfcVöe  totïjcm. 
5&loeöcr/  ith  en  Ircb  öefen  narl)tmetftonncnflapcn/ 
nocüoUecepntïflacnom  tebitibcn»  JBantmijttljooft/ 
tn  beencn  bcbcn  nip  feer  /  cn  Het  fcliönt  mp  /  m  of  icft 
gcncten  Datitie  Uan  een  bzoot»  ban  'tonftrupö  Lohum  cjc^ 
bachen-  €nlïe  alö  finten  '^m  l)cm  ecnioc  meöe-liiöen^' 
tic  tooo:öcn  toefmacTvreplJC  St.Franciicus,  gch  oeloobe  ^ 
bflt  öe^uubcl  inliet  ïuiOcn  fit  /  bat  ifft  onbec  mim  1, 
ftooft  lieb.  toant  om  bat  lin  nopt  op  ïuiffcnö  Deeft  toiU  4  - 
len  fïapen/  of  leoöcn/  nocH  eenlmffen  banplupmcn  | 
Heeft  toiUen  ftcbbcn/  na  bat  !ip  upt  bc  toerelb  b3aö  npp 
ocaaen :  enbc  ebenbjelbc  ^)52oeber!El  teGenöfnnenbJiUe  1 
Satfenffen  ï)emopacb?,onoenï)abben/ombefiütiïtl)epb  h 
ban  fnne  ooacn  ^aecom  baiap  Ijp  bat  ïuiffcn  fyncn  j: 
;Sooö  toe :  fijnen        btit  opnemenbc  met  fnne  j 
mïiter  lianb  /  b)ierp  bat  op  fnne  flincïterc  fcDonber.  ( 
<Ênbeal6HP  nmbebooj-hamevbanbe  Cclle  toa^  upt^ ) 
neaacn/foobcrlooz  l)pter|lonbfnnfp2aech/en  ï)p  ent 
feonbcbatnietaftoctpen/  nocDfnne acmenbejcoereii :  i 
macr  ftonb  flcpl  ober  epnbc/ niet  lionnenbe l)cm ban  bic  I 
ölactfc  bcbjeacn:  niet  bjctcnbc  banfiincn  metacfel/nocfi  \ 
ban  nem  fclben.  ^ilsi  bP  nu  ecnen  tijb  lanafj foo  ocflam  i 
habbc/riepbcm/  boo245obö  cenabc/  St.Francifcus.  j 
^n  terftonb  iö  lm  tocberom  tot  bem  felbe n  ocbomen/ 1 
latcnbc  bat  Inifien  acbtet  fünen  vuab  nebevballen.r 
«Ênbe  tot  St.  Fi  ancifcus  tocberflebccvt  ?i)nbe/  bceftjicm  ■ 
flUcö  bcrtelt/bat  bcm  ocbcurt  toaö.  ^^cfepbc  st^ran.| 
cifcus,  ma  icli  bcö  abonbö  mone  fïctnben  laö/fo  totcrbi 
Uh  öctoaer/bat  bc  ^upUel  in  beCclle  ^uam.  3©ant  tcfti. 


i 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoog. 

28B32 


.-SI 


VrZEN-SPIEGEL.  22^ 

ïe  /  bat  tien  ïDupbcl  nl  te  ïoos?  t$?  j  bat  tiatr  fjp  acn 
jjne  ^iclc  niet  cn  finn  Defcljaötöcn  /  Dp  n\p  De  nooöfai' 
|(f3clöcftiic?>liöc0lKïincmiStDilt  bcrljintiercn/om  niet  te 
irt  Jliomien  ober  epnöe  ftacn  om  te  üiööen ;  en  op  öat  ï)p  foo 
Uebotie/entic  öe  liUjöfcftap  nu)ne$f  Derten/mocfi^ 

Ituire  l3erl)tnlicrcn :  en  itU  öaevtiOO?fouDe  murmureren 
^i.  lobcr  mijne  ftoacMicpli. 
|..     A  N  N  O  T.  Op  geen  bedde  flapen  verdient  den  He- 
:  jmel :  Al  is  't  dat  fommige  van  de  Geufen  willen  feggen  > 
i^'}|datter  al  wat  van  St.Anna  onderloopt,  endatfe  haerge<* 
:niack  wel  weten  te  nemen>  als  't  macr  van  dc  Leecken  niet 
ipeweten  en  wordt.  Dat  blijckt  immers  foo  klaer  als  dc 
'Jnelle  Son  >  dat  het  niet  waer  en  kan  zijn.  Want  offe  al 
ifchoon  wel  op  een  bedde ,  of  op  kulfens  fouden  willen  leg* 
•gen, foo  en  konnenfy  niet;  want  deDuyvel  fitdaer  in> 
ïdie  immers  noyt  ftille  en  leght:  en  hoe  fouden  fydandaer 
cop  konnen  flapen  i  Konde  St  .TrnncifcHs  daer  op  niet  flapen» 
r ;idaer deDuyvel  nochtans  foo  vervaert  voor  was>  wegens 
;  ;  fijne  vijf  wonden,  als  zijnde  denSone  Gods  ufu  Chrijli  ge- 
(lijckformigh:  hoe  foude  dan  yemand  van  fijne  gcfellen  op 
leen  kuflen  konnen  flapen  >  daer  deDuyvel  nieten  foudc 
J"  I  komen  *f  Ja  dat  meer  is :  was  die  groote  Heyligh  St.  Iran- 
\  cifcus  foo  ontftelt ,  dat  fijn  hooft  en  beenen  beefden ,  dat  hy 
niet ftaen, noch  fien  en  konde, maer  knick-beendeals een 
J  iSnyer,enluymde  als  eenen  huyben,  min  noch  meer,  alsof 
;hy  van't  onkruyd  Lolium  hadde  gegeten :  en  dat  al  om  dac 
'hy  maer  een  weynigh  tijds  met  fijn  hooft  op  een  kuflèn 
hadde  gelegen ,  cn  dat  noch  om  de  fwackheydt  van  fijno 
oogen  ,  ja  daer  toe  gepcrftende  gedrongen  zijnde  van  alle 
de  Broeders  die  in 't  Kloofter  waren  •  Hoe  fouden  dan  de 
gemeene  Broeders  varen ,  als  fy  buyten  nood ,  ongedwon-^ 
gen ,  vrywilligh ,  uyt  weelde ,  en  om  gemackelijck  te  leg- 
gen,  op  een  bedde ,  of  op  kuflens  wilden  gaen  leggen  fla- 
pen   lek  meynedat  het  haeral  vry  wat  qualijcker  foude 
vcrgaen ;  cn  datfe  daer  op  fouden  leggen ,  niet  als  op  ecncn 

ld  harden 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


•  26  DEN  KOOMSCHEN 

harden  fteeii :  maer  nimmer ,  als  ofTe  met  haer  gat  op  een  2 
hekel  faten ,  foo  dat  haer  niet  alleenlijck  den  Oaep ,  met  ha-  u  ^' 
icn  heyliccn  Vader  St.  Francifcus   en  loude  oyer  gaenir^ 
maer  datfc  mede  haeft  hooren ,  en  Gen  fouden  verliefen ,  eii : 
daer  ftaeck-fteyl  blijven  ftaen ,  als  aen  defen  metgefel  ge- 
fchiet  was.  Want  iiem  dit  alles  over  qiiam ,  om  dat  hy  een 
kuflen  maer  op  fijne  flincker  fchouder  vvcchdroegh:  hoe 
ibude  dan  ycmand  minder  kennen  wedervaren  ,  als  hyl 
moetwillighdacrop  wiidegacn  leggen  flapenf  En  dien-  1 
voleende  bliickt  hetklaer  genoegh ,  dat  niemand  van  de 
Minnebroeders  oyt  op  een  bedde  en  ttaept ,  noch  op  ecni^  1 
oc  kulTens :  ja  dat  hy  met  en  foude  konnen  flapen ,  al  woude  > 
hydatal  Ichoon  doen ,  de  Duyvel  foudehet  hem  vcrhin- . 
deren,  foo  forghthy  voor  alle  dcfe  Broeders ,  op  dat  hare: 
vSnften,en  overtollige  wercken  doch  met  en  fouden. 
verminderen, noch  C/;r^i  verdienften  vermeerderen. 

En  fooc^aet  het  mede  met  haer  eten ,  en  drmcken  .  dat , 
van  cebcdelde  broekjes  is,  en  van  flechten  dranck,  bier,i 
fcherp.bier,  wcy ,  en  keernc  melck  onder  een  gegotei^ 
na  dai  een  yegelijck  heeft  en  geelt ,  daerie  voor  de  dcuW 

^^Want  offc  fchoon  vry  wat  anders  in  hare  Kloofters  fom 
tiidTkrijgen ,  fy  hebbender  geen  deegh  van  Want  gclijd 
r^y  een Capucijn  van Luyckielve  vertelt  heeft,datfe  o 
eenen  tijd  over  de  tachtentigh  fchapen  quartieren  in 
Kloofte  hadden,die  d^een  en  d  ander  uy  t  devotie  haer  had 
den  -cbracht :  maer  wat  deegh  hadden  fy  daer  van,fy  moe- 
ften^aer  van  wel  80  in  d'eerde  begraven ,  diefe  met  eten  ec 
kond-n  Want  wederom  te  geven ,  of  voor  een  ae  moelK 
aen  de  erme  menfchente  fchencken ,  was  met  geraden,  on 
de  handen  niet  re  üuy  ten ,  en  het  gemeene  volckje  met  an- 
ders  van  haer  te  doen  gevoelen  als  fy  haer  inbcelden.  ^ 
4ïs  oock  gebeurt  daer  ontrent,  foo  defelve  Capucij 
vei-iiaelde,  en  op  fijn  faligheydt  fwoer  waerachtigh  t 
lijn, dat  een  fekcr  Militair  perfoon,eeaOYerfte,  inee 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


V  Y  L  E  N-S  F  I  E^G  E  t.  Ift^ 

loofter  quam , op  den  tijd  dat  de  Broeders  in't  Kloofter 
leynden  te  gacn  eten  van  een  fchapen-fchocr  of  twee ,  die 
Ivaft  aen  'tfpit  lagen  ^  en  vancenen  delicaten  hus-pot  j  of 
ander  gekoockt  vleefch :  maerde  Guardiaen  wel  beter  we- 
gende ,  dat  het  haer  niet  wel  en  Ibude  gelucken ,  klaeghde 
eer  aen  defen  Overftcn  van  haer  groot  ghebreck ,  en  datfe 
nu  al  twee  dagen  Tonder  eren  hadden  gefeten  ,en  datfe  haeft 
'et  kloek  je  fouden  moeten  tree  ken  >  om  hulp  en  byftand. 
4aer d'Overfte feyde ,  lek  hebbe  't  u  immers  diekwils  ge- 
loegh  géfey t ,  als  ghy  gebreck  haddet ,  dat  ghy  by  my  fou- 
,et  komen.  Mner  de  Guardiaen  verexculèerde  hemjfeg- 
;cnde  dat  niet  te  derrendocn,&c.  OndertufTehcn  ginck 
i'Overfte  na  hare  keuckcn  tocjdaer  'tfpit  ]agh,ende  dc 
eft  over  het  vyer  hingh  ;  waer  mede  ecnen  Broeder  hae- 
ligh  na  achteren  liep  Thcel  verbaeft ;  en  een  ander  nam  den 
leyfeh-pot,  cn  liepen  daer  t^famen  mede  na  den  Thuyn 
:oe :  en  ftaeeken  't  fpit  met  het  gebraed  onder ,  of  tuflchen 
leTurckfeheboonenjCn  den  vleefeh-pot  tuffchen  en  on- 
der dc  kooien.  Dc  Ovcrfte  met  den  Guardiaen  al  praten- 
Jc,  ginck  foo  na  achteren  toe,  noch  en  liet  hem  van  den 
•moeten  praet  des  Guardiaens  niet  ophouden,ende  fijne  hon- 
ien  volghden  hem  na ,  gelijck  Militaire  Overften  veeltijts 
(racken  en  winden  by  haer  hebben  :  Defe  liepen  op  den 
eiickaen,  ecnige  na  het  fpit,  cncenige  na  den  pot:  de 
velckc  de  Overfte  fiende  fo  befigh ,  temende  en  treckcnde 
et  fpit  gins  en  weer  tegen  malkanderen,  om  haer  cerijf 
aer  van  te  krijgen  ;  vraeghdeden  Guardiaen  of  fy  halen  in 
aren  Thuyn  hadden,&c.  En  foo  fagh  die  Overfte  haer  ge- 
o)reck,dat  ly  leden:  want  de  honden  gingen  daer  mede  deur, 
'  n  fy  en  hadden  daer  niet  van ,  maer  moeften  op  den  duym 
^luyten.  Blijckt  dan ,  datfe  haer  armoedelijek  in  die  K loo- 
iers moeten  behelpen ,  offe  willen  of  niet ,  en  datfe  erme 
.«edelaers  zijn ,  al  hadden  fy  alle  derijekdommen  van  Cra- 
om  alfoo  den  Hemel  door  hare  heylige  armoede  te 


.ttu 


yerdienen,  voor  haer,  en  voor  anderen. 

1^ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


,i8  DEN    ROOMS  (^,H  B  N    ,       .  Ij 

pas.  iM.  Van  detentatie  die  hy gehad  heeft  door  def 
muyieii ,  waer  over  de  Heere  hem  getrooft  heeft ,  en  heeft  l 
hem  doe  verfekett  van  fijn  Rijck. 

f  e  1  Ëi'ui't  acfcl  ietit  /  öoo?  <©oöS  todatmge  /  bat/ 

Scn  nacm  btfjsn  fijn  Dooft  cn  öao?  öc€clle  omö 
S       li  om  löop'nöe/J)cm  ni 

bobcii  op  fijne  tafel/cn  «uclöen  D«'V  5?'"^Sl!mfXr 
iiPtljofoo  tocl/alss  föiw  m«öcfeHe"/öiiPÖ«H)tft  üerj 
Sei  /  öat  net  ccnc  bcifoccltinoe  Uan  öcn  pupbe 
K  s  Francifcus.öauftcnöc / öat  np ni«>«U«0«"' 
'ben  toicrm  bcfocl)t/op  ccucn  )t  bo«  ^o W 
liepö  bctoogen  ?i)tiöc  ontrem  im  felben  /gPöe  m  tijn 
}  «e  •  ©ccre/  flaet  n\i3e  ooocn  ov  nu)ne  ftoa  ftheben/ 
i^it  mii»  p"  /  oV  öat  itU  öcfclüc  lijftfamcUjtftöet; 
öw^ï^t'Sonbenacntoieibttotljemuiöcnoee 

N  n'  O  T.  Het  fchiint  dit  defe  muyfen  met  s^  Fm»- 
ürL  al  levend  deur  gewilt  hebben ,  eer  den  tijd  gekomen: 
a'^^  maer'enkomrbyhetwenrchenvande 
dat  het  kalf  fterft, hoe  bedruckt  datfer  op  ftaen en  ki,cken.i 
SU  ckeen  fwareaffliclie  en  tentatie  lefen  wy  by 
C,fmcsr,fh  l.b.>.p'S  '9<.  'l"d'enheyl.genH««,M^ 
fchop  van  Ments,  is  wedervaren,  die  te  voren  was  Abt  vac. 
TuKèeft:onderwelckene^ 
in-t  Land  was.  Hy  dan  fiende  dat  de  ''^^^5" 
grooten  honger  gequelt  vrierden  ,  vergaderde  vele  er^ 
menlchen  m  eene  ihueie  ,  en  dedeÈ  alle  verbrande" 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


V  Y  L  E  N-S  P  I  ^  G  E  L.  2i9 
ant  feyde  hy ,  fy  en  verfchelen  niet  veel  van  de  muyfen, 
ie  het  koren  maer  op  en  eten,  en  zijn  nergens  nut  toe. 
Maer  God  en  liet  (ulcken  tyrannye  niet  ongeftraft.  Soo 
gaf  hy  dan  bevel  aen  de  muyfen ,  datfe  hem  met  hoopen 
foude  befpringen  ,en  nacht  en  dag  fouden  quellen,  en  datfe 
hem  levend  (ouden  op-eten.  Maer  hy  vliedende  ineenen 
1  toren  ftaende  ontrent  deftadBingh  in't  midden  van  den 
'  Rhijn ,  meende  daer  vry  te  zijn  van  de  muyfen :  dat  hem 
och  niet  met  allen  en  hielp.  Want  de  muyfen  quamen  fon- 
der  tal  door  den  Rhijn  fwemmen  j  om  Gods  rechtveerdig 
oordeel  uyt  te  voeren.  Het  vvelck  dieelendige  menfche 
erkennende,  is  foo  levend  onder  de  muyfen  om  "t  leven  ge- 
komen. En  fommige  fchrijven  oock ,  dat  de  muyfen  over 
al  daer  lijnen  naem  ftond  op  de  mueren,  of  tapijten,  hebben 
uytgeknabbelt ,  en  afgebeten.  En  Munfterus  verhaelt  oock 
daer  by ,  dat  dien  toren  van  die  muyfen ,  daer  na  den  muy- 
fen-toren  was  genaemt. 

Maer  Sf.  Francijcus  badt  onfen  lieven  Heere,  dat  hy  hem 
wilde  verloflTen  van  defe  muyfen,en  foo  wierdt  hy  getrooft, 
cn  defen  niet.  Hy  hadde  wel  dien  raed  konnen  volgen ,  die 
hy  aen  Broeder  Kufinus  gaf ,  als  hy  van  den  Duyvel  geten- 
teert  wierd,  dat  hy  foude  fcggen,  als  de  Duyvel  quam, 
i  Doet  uwen  mond  open  ,enick  fal  daer  in  hoeften.  Maer 
de  Duyvel  was  wel  wijfer  daer  door  geworden,  dat  hy  hem 
niet  meer  foo  en  foude  laten  beftruy  ven :  En  daerom  vcr- 
fchijnt  hy  nu  in  de  gedaente  van  muyfen ,  die  maer  kleyne 
mondekens  en  hebben,daer  men  niet  in  hoeften  en  kan :  die 
niemands  dreck  en  eten  ,  maer  maken  dat  andere  haren 
dreck  in't  koren,  en  foo  in  't  brood  gebacken  ,felfs  moeten 
eten :  en  foo  hadde  st.  Vruncifcus  ongetwijfFelt  felfs  mede 
dickwils  van  haren  dreck  moeten  eten :  Siet,  foo  wift  hem 
de  Duyvel  dat  wederom  te  paflete  brengen. 

?ag.  ii<<.  Hoeenwaeroms^.  Fm»ci/r«feenen  Minifter 
.  van  Bononie  heeft  vervloeckt,  en  defelve  vcrvloeckt  is  ge- 
^<  ftorven  >  om  dat  hy  de  ftudien  wilde  oprechten. 


.1 


Z%0  DEN  ROOMSCHEK 

€tr\  ftjfter  |l9inncb20cöcr/  te  toeten/  ^20cöct  Johan- 

nes  dc  Stiachia ,  toaö  ten  tDöen  tian  St,  Fiancifcus  te^So^ : 

nomc  B^iniller;  en  St.Fiancifci  tonjJ  fecr  tierfloou/ 
tiat  lip  ionber  fiine  ïicnniffe  tioo^o^nonien  liaööe  te  530^ 
nome  tie  fluöien  op  te  recliten.  Klö  Dan  st.  Francifcus 
ahfent      /foo  toicrtit  Hem  gefcooöffHapt/  Dat  te  250^ 
nonte  öe  duöien  fouDcn  Vü02ticn  ncoiiimeert»  aaDaer  op 
St.  Francifcus  ccciit  na  ^ononic  (ttnch  fonbet  tebmoe^ 
Hen/enbedcafteDtcn  jjl^imiter  feecïiarti/  feggentie: 
<éw  totlt  nnjne  €>?ö2e  onöcc  öe  \)oet  toeipen;toant  int 
bercpfclitcbanmiine!252celJer0nieet  öatfefoutienïJiö^ 
öen/alö  Ufen,  ^löst.  Francifcus  toan^onontaffljcpöe/ 
foo  oitiineerlie  De  1i3002noemtie  fXliniflec  be  ftuöien/  al^s 
te  boicn  /  nor H  en  Uiaegtibe  öaec  niet  na»  ïBaccom 
St .  Francifcus  beroert  Hinbe  /  ïiccft  iiem  met  ecnc  ïiaröe 
bernioccHinae  berWoecfu-  ;!^e  toelche  aenflonbssï  na  ben 
bloech  ücgonbe  te  berftoacften:  enöe  nufeer  ftrancft  3i)n5 
De/  fonbt  ^20f  berö  \m  I  om  öoo:  baer  St  Francifcus  te 
ijibben  bat  !m  ben  bloer h ban  i lem  toeber  toilbe  nemen, 
St.  Francifcus  anttöoo2be :  ^ien  bloec  b/toaer  mebe \t\\ 
ïiem  berbloecbt  ï)ebbe ,  Heeft  Jefus  Chnftus  onfen l^eere 
ünben  ïacmcl  bebefiigTlt/en  ïiPi^berbloecftt.  ^oo  ïaoO 
tie  f<ef  bc  iDinifler  op  fiin  bebbe  /  en  foe  legoenbe  op  fijn 
bcbbe/  nnam  ban  bobeit  nebcrb.Mcn  eenen  b^ierigen 
bntppcl  ban  fuinbcr  op  fiin  itc  bncm  /  bimgcnbe  gebeel 
booMlf  nv  en  bco2  fiin  bebbe/ baer  bp  op  lag!)/  en  foo  t(J  \ 
bte  elcnbigc  menffbc  geftojbcn  met  eenen  feer  grooten  ' 
(lanrft:  enbebe:3l>uïibelnam  föne  ;tele  toert):  ai>ooi 
toelcftcon^Chriftus ,  bie  boo?on.csgelirup|lt35/  toü  be* 
toaren,  ^men.  .  .  ^ 

A  N  N  O  T.  Defe  Minifter  in  de  ftad  Bononia  in  Ita- 
lien,  namentlijck  Broer  lan  van  stiachia ,  was  wel  een  hey- 
ligh  Minnebroeder ,  en  hadde  foo  wel  als  d'andere ,  door 
fijne  kap  ^en  Munnick-leven,  den  Hemel  verdient.  Maer 
^venwel  om  dat  st.  FrancifcHshtm  vervloeckte ,  foo  moeft 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoog. 

28B32 


T. 


I 


XJrLEN'SPlEGEL.  1^1 
in  de  Helle.  En  alhoewel  die  kap  loo  heyligh  is ,  dat  dc 
^uyvel  voor  defenniet  eenen  Minnebroeder  in  de  helle 
nkonde  krijgen ,  al  waren    noch  foo  geraffineerde  fcheU 
en  «'eftorven  :  gelijck  oock  daerom  veele  Roomichc 
^atholi>cke  ,di€  met  hare  goede  wercken  vreefen  te  kort 
:e  fuUen  fchieten ,  noch  heden  tt  n  daghe  eene  Minnebroe- 
lers  kappe  laten  halen  op  haer  fieck-bedde ,  en  Heken  daer 
■ene hand, of  eenen  erm  injfoolebeft  konnen,opdat  de 
ODuyvel  daer  aen  geen  vatten  fonde  hebben,  als  genocgh 
Jzijndegeheylight,  en  verdient  hebbende,  op  datfe  in  een 
^Minnebroeders  kappe  zijn  geftorven,  die  fo  lieflijck  rieckt 
van  heyliqheydt  ,  als  een  koe  van  Mufceljaet.  Maer  dd 
i. (Duy vel ,  zijnde  een  duylend-kunftenaer ,  heeft  tfcdert  be- 
ter op  fijn  ftuck  g'-let  ,en  merckende  dat  het  alles  by  quam 
ivande  heyligheyd  des  kaps ,  dat  hy'er  niet  een  in  de  helle 
konde  krijgen ,  trock  op  eenen  fekeren  tijdt  eenen  Minne- 
broeder de  kap  uy t ,  daer  hy  mede  henen  vloogh ,  en  liet 
die  hcylige  kap  van  boven  neder  vallen,  enterftond  fnor- 
dc  hy  met  hem  in  de  helle ,  foo  licht  als  een  pluyme.  Die 
dient  dan  tot  verklaringe  van  den  text  geweten ,  dat  daer- 
om hier  gefegt  wordt ,  dat  de  Duyvel  met  de  ziel  van  d^fen 
Minifter  en  Minnebroeder /öfc«»w«t;«»  Stiachtx  isdoorge- 
gaen ,  al  haddc  hy  die  heylige  kappe  foo  vele  jaren ,  als  hy 
in  de  Ordre  van  St.  Francifcus  hadde  geweeft ,  gedragen  ; 
en  al  was  hy  oock  in  die  heylige  kappe  geftorven ,  de  Ouy- 
vel  gaetter  nu  evenwel  mede  deur,  foo  glat  als  een  ftuck 
fpecks,  want  hy  fchutfer  maer  uyt ,  en  dan  is  't  klaer  is  Fop. 
P.n  dat  wift  st.  Tremcifcus  oock  wel. 

Nu  wacrom  heeft  hem  St.  Trancifcus  vcrvloeckt :  Om 
dat  hy  in  de  Stad  Bononic ,  daer  hy  Minifter  was ,  de  ftu- 
dien  wilde  wederom  oprechten.  Wel  dat  hadde  «immers 
fijne  redenen :  want  wat  is'er  onder  haer  meer  vervlocckts 
als  de  ftudien,  waer  door  men  tot  kennilTe,cnde  weten- 
hI  fchapkomt,  en  tot  verftand  van  de H. Schrifture.  Maer 
daer  moefte  St.  Francrfcus  voor  al  in  verfien  j  als  de  welcke 

W  4 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


DENROOMSCH-EN 
fijne Seftc>endeOrdre geheel  fchijnt  gebouwt  te  hebben  "é^ 
op  enckele  bottigheyd ,  ende  onweteiiheyd.  Soo  dat  hy  "  *^ 
fijne  broeders  noyt  eenige  Boecken  heeft  willen  toelaten : 
felfs  niet  een  Pfalm-boeck,  hoe  feer  dat  het  van  hem  wierd 
gebeden  en  verfocht)  als  te  voren  is  te  lefen.  Door  welcke 
heyligeonwetenheyd  enongeleertheyd  fyoock  de  voor- 
tocht hebben  voor  alle  andere  Secten ,  of  Ordens  :  en  is 
daerom  van  haer  apparent  gefeyt ,  Efai.  Een  op  kent 
fijnen  bejitter.ende  een  EJtel de  kribbe  ftjnes  Heeren:  maer  ifrael 
en  heeft  geen  kennijfe ,  mijn  volck  en  verftaet  niet  Dit  volck, 
dat  niet  en  verftaet ,  noch  geen  kennilTe  en  heeft ,  maer 
dommer  is  als  een  OflTe ,  of  eenen  Ezel ,  dat  zijn  immers  de 
onwetende,  en  ongeletterde  Minnebroeders.  Of  ander- 
fins  moeftmen  haer  bydeOflenenEzels  ftellen,  die  hare 
kribbe  noch  kennen  daerfe  gevoert  worden  :  want  dat 
weten  de  Minnebroeders  pas  oock  noch  ,  datfe  in  haer 
convent  gaen ,  alfle  honger  hebben, daerfe  rijckelijcker  als 
de  OflTen  met  hoorens,  en  de  Ezels  met  fteerten  worden  ge- 
voedert  ,  al  is  't  datfer  foo  (ober  uy t  fien ,  offe  fevcn  jaren 
de  lepelfucht  hadden  gehad,  ende  achter  de  keucke-deure 
hadden  fieck  gelegen. 

Pag.  \z%.b.  Van  den  Geeft  der  Prophetie  :  en  voor 
ecrftjhocdat  hyvoorfeght  heeft  datter  vrede  foude  wor- 
den tuftchen  den  BilTchop ,  ende  Magiftraet  van  Airifien, 
door  kracht  van  het  Lof-gedicht,  dat  hy  van  de  Schepfelen 
gemacckc  hadde ,  ende  dat  hy  van  fijne  metgefellen  liet 
ungen. 

laa  batst.  Francifcus  gecompoiicmï)atibcöctl)oo?« 
fepbeHof-ocWcm  banöe  fcftepfclen/  ïict  todcfte  ï)i» 

ttóembe  /  Het  Lied  des  Broeders  van  de  Sonne ;  ^00 QC? 

Bciitöc  f)et  battcr  ccncti  ocootcn  ttolfl  tufTcften  öcn  2Bif=^ 
fcftop  enbe  ticniBaotdract  banöc  (tatiftffifiÉti  ont^ 
flonlit :  foo  bat  öc  ^öiffc ïiop  li0niEaöt(lract  ercommu^ 
mcecrbc/  bat  bc  iKaoiflract  liet  af-lefen/batnicmanb 
tm  pettoejs  fowbe  Ucïftoopcn/of  ban  öem  twftoopcn  of 


,    4  V  Y  L  E  N'S  P  I  E  G  E  L.  $3$ 

t^^fniöSttmract  met  Demmooen  maften,  st.  Francifcus 
i .  ■  -Ifoo  tiualijcït  tjaer  aen  3ünbe  /  alji  \)p  öat  öcl)oo?t  ïjaööc/ 
"<kioo?<0oti\)?ucl)ttöt)epötl)etooocn/tioo?  al/  om  öat  me* 
^'^^«Kiianli  baer  tuffcljen  rjuam/  om  b?ei3e  te  maer  hm  fepöe 
fiNltot  föne  metöcfeilen :  't  oiijS  een  orootc  fttjanöe  tiie 
f  inf^tenaerö  <«5oti5$  3Ön  /  öat  öe  25iOcliop  enöe  öe  IKagi? 

ttlflraet  malltantiercn  foo  ftaten/  en  tint  niemanï)  om  b^e^ 
"^4lie  ficl)  baer  tuffcïien  fielt.  €n  foo tjeeft  \p  tetftonti  een 
^l!!^<aeliicïit  oemaecfct  Ö002  bte  ocrafi  e  /  ter  eeren  alsi  Uoo?^ 
i!«fÉifepöt  iö.  ^aer  na  riep  ftp  een  ban  fijne  metgefcücn/en 
«wlfeptie  totïiem/  45aetbPDeHöaoi(lraet/enfcgl)ttiaer 
«wiban  mijnent  toeocn/  öatfe  met  be  <l3?ootc  ban  be  dabt/ 
t'T  en  anbere  bi  efe  met  ïjaer  ftonnen  bJencen/ftomen  bp  Ijtt 
m  55ifTcï)opö  l^of.  <fin  alö  bie  bzoeber  berbjaertiö  ointfe/ 
Ir:  fgpbeépteocntbJeeanberefijnemetocfeUen:  <i3actbi« 
ben  ^ifttöop  /  en  bp  be  iKogiflraet  /  en  anbere  /  bie  bp 
Dacr  5ijn  /  en  finobt  Ijet  Hiebt.  Sicft  bertroutoe  in  ben 
j^eere/bat  ï\p  terflonb  bare  !)erten  fal  berneberen/batfc 
tot  bc  oube  lief  be  enbc  b?ebe  ftaer  toeberom  fnll  en  bege^ 
ben.^palleberoabertjijnbein  beflratcbanbeji  ®if^ 
^    fcïjopé  t)up!^  /  foo  tlonben  bie  tbjee  bjoeberp  op  /  en  een 
li   banftaer  fcpbe/  st.  Francifcus  infijnefbjarftbcpb  fjeeft 
I»   gemaccbt  ben  3lof  beö  l^eercn  in  fijne  fcbepfelen  /  ter 
teren  ban  ben  ^  eere  felfief/  enbe  tot  flic Ininoe  ban  onfen 
h>  cbcn-nae(len:toaerombpn-liebenbibt/batobp-licben 
K    bat  toilt  aenï)002en  met  groote  bebotie/  en  fo  begonnen 
^    fp  't  ïjaer  te  feggen/  en  te  fingen.  ^oe  (lonbt  be  jiDagi^^ 

tflraet  op  /  en  met  gcboiitoen  Ijanben  en  armen  !)002ben 
i  fp  bat  met  aenbar bt  aen/met  feer  groote  bebotie/en  met 
beel  tranen/ aliS bet  Euangelium  des  Heeren.  JDant  fp 
Iftabben  een  groot  geloobe  en  bebotie  in  St,  Franc ifco. 
2110  bet  Stof  beiSl^eeren  ge-epnbigf]t  toaö/fcpöebe 
msagiflraetin  tegenb)00?bigbeptban  allen:  ^th  fegge 
uUebentnbetoaerbepb/bat  top  niet  alleen  onfcni^eer^ 
öen25i(Tcbop/bie  top  toiliencn  moeten  gouben  boo? 

^  s  cnfctt 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


a;4  DIN  ROOMSCHEN 

onfcn  ^tm :  mact  oocfe  foo  ïïcmanti  onfcn  t»2Dctict/of 
foonc  tiatiUc  ö^Dooöt/  top  fouöen  't  ücm  DerGctïcn :  en 
foofp?efeenöc  toictpènfc  ïincc  tïooz  De  boeten  ban  Den 
•©iffdjop  neöcr/  en  fcpöcn  tot  (jcni :  ^tct  /  ^i^n  be^ 
repbt  om  n  Iteben  in  ailcö  te  bolbocn/gelijcSj  M  't  u  lie^ 
Wn  falgdicben/om  beliefde  ban  jeiUs  Chriftusonfen 
^tm/  en  st.  Francifcus  fijnen  ftnecbt.  ^e^tiTcbop 
Baer  bp-öe  ïianb  battentie/  ^ünfc  opaeftaen/  en  fcpöc 
totbaec/  m)»font!c/  ammö  balbcn/  toel  paffen  neöerig 
tc  5ijn :  macc  out  bat  ich  ban  natupae  toat  iuieltiglj  ben 
tottoo2n/foo  moet  abP't  mp  ten  bejlen  bouben,  venfoo 
ijebbcnfe  malbanberen  met  beel  goebtoilligbcpb  en 
iiefbe  ombflfl»  TDe*J520cbcrötlonbcnbccfet/en  bcc^ 
blijb  aiö  fp  faocn  bat  bet  na  ben  lettec  berbulttoa.ö/bat 
St.  Franciicusboo2feobtbabbebanliaceecnb?acbt»  €n 
alle  be  anbere  /  bie  baer  bp  bjarcn,  bielben  bet  boo:  een 
ntoot  mirabel/  ocbeel  cn  al  be  berbicntlcn  ban  st.  Fran- 
cifcus toefcb^iibcnbe/bat  be  i^ccce  baer  foo  fubijt  babb^ 
befocbt :  enbatfe  ban  foo  een  croote  onecntciïepbt  en 
ff banbncl/fcnbcr  een  VoooJb  te  bcrlialcn  tot  fultften  een* 
b?acbt  Uiebcr  gebeert  toaren.  €n  top  bic  met  st.  Fran- 
cifcus toarcn/geben  getupgcniffc  baer  ban.  <E>at  al  toat 
ïitJ  ergens  fcgbt/bat  iö  foo/of  't  fal  foo  ^ün/en  't  gefcbie^ 
be  alfoo/  altijb  na  ben  letter ;  en  top  bebben  foo  bele  /  en 
foo  grootc  binacn  gefien  /  bat  bet  al  te  langt)  foiibe  5i)rt 
Wetebefcmijben/of  teberbalen,    ,  ^  ^  ^ 

A  N  N  OT.  HyeyndighthiergelijckdeheyligeApo- 
ftel  loannes  fijn  Euangelium  doet ,  Cap.  ^^.^s.  En  waer- 
om  niet  *f  want  het  gene  dat  van  St.  Fr<i«<:i/c«i  voort-komt, 
i5  even  foo  heyligh  als  't  Euangelium  onfes  Hecren  lefn 
Chrifti  i  want  hy  is  de  tweede  chriflui ,  als  de  andere  Sou 
inde  wereld,  die  alles  verlicht,  gelijckdaeromoockfijn 
Gedicht  van  hem  genaemt  is , een  Lied  der  Sonne:  gelijck 
de  Magiftraet  van  cle  ftad  AÜïfie dat  oock,  gelijck  't  Euan- 
cclium  felfs,  met  groote  devotie ,  aendachtigheyd ,  en  tra- 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


r 


•4 


F  •'■•IS 


V  Y  L  H  K F  I  E  G  ^  i:  l;^ 
ncn ,  met  ghcvouwcn  handen ,  en  gebreyde  armen  hcefc 
aaogchoorc.  Want  wat  foude  daer  meer  toe  konnen  die- 
iien,om  te  toonen  dat  St.  Trancifci  Akoran  foo  heyligh  is  in 
hare  oogen  ,als  Chnfii  Euangelium ,  en  st  Trancifcus  haer, 
foo  niet  liever  en  weerder ,  ten  minften  alioo  liet  en  wecrdt 
isgeweeft,  als  lefu^  chrtjlm:  voornamenilijck  >  alsghy 
daer  by  doet,  dat  hy  is  de  broeder  van  de  Sonne ;  en  dicn« 
volgendt  de  Broeder  lefu  Chrifit .  die  de  Sonne  der  gcrech- 
tigheydt  in  de  heylige  Schrifture  wordt  genaemt,  en  het 
licht  des  werelds,  in  wekken  defen  Magiftraet  foo  wel 
haer  geloof  ftelde ,  en  alle  devotie  bewefen ,  als  op ,  en  aen 
lefféfff  chrijlum  den  Sone  Gods  felfs ,  als  van  eenen  Vader 
voortgekomen  j  en  dicnvolgende  oock  vaneen,ende  de 
fel ve nature;  enopdaticknietmeerenfegge.  W"antdatis 
doch  het  rechte  Roomfche,  Paufelijcke,  en  Quaetgeli jcke, 
of  Catholi  jcke  geloove ,  dat  de  befte  y  veraers  daer  van  in  't 
herte  ley  t :  maer  foo  niet  rond  uy  t  voor  alle  man  en  durven 
feggen. 

Defe  Broeder  der  Sonne,  en  tweede  C/?y//?«i ,  st.  Fran- 
dfcus,  heeft  dan  mede  konnen propheteren,  als  men  wel 
kan  dencken,vermits  den  Geeft  der  prophetie  op  hem  was, 
foo  wel  als  op  een  van  St,  Antonis  metgefellen ;  en  wift  alle 
dingen  door  dien  Geeft  foo  pertinent  te  voor  feggen ,  datter 
niet  een  letter  aen  en  manqueerde,  en  hadde  alle  toekomen- 
dedingenfoo  fix  opfijnduymken,als  fijn  A.  B.C.  als  te 
voren  dickwils  is  gefeyt.  Want  van  lefus  Chnftm  feyde  de 
Apoftel  Tetrus :  Heere.  ghy  weet  alle  dinck.  SOo  en  mach  van 
St.  Francifcus  immers  niet  minder  gefeght  worden ,  of  ohy 
foud  lefum  chriflum  boven  St.  Ftancifcum  moeten  verhef- 
fen ,  en  dat  ware  immers  niet  Catholijck. 

En  het  blijckt  oock  uyt  het  effe^jdat  S.  Francifcus  woor- 
den,  en  Schriften  fo  krachiighzijn  geweeft,  als  't  Euange- 
lium.  Want  als  fijne  Broeders,  oft  fijne  Apoftelen ,  en  Al- 
koraniften  macr  een  liedeken  van  hem  gemaeckt,  opeen 
haU-vat  fingen  (want  fy  hebben  apparent  ergens  op  ge- 

Aaen 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


^26         DEN  noOMSCHEN 
ftaen  als  fy  dat  op  de  plaets  van'tBiflchcps  Hof  fongen) 
voor 'tvolck,  dat  daer  vergaert  was,  fo  wovt  de  Magiftraet 
tei  ftont  foo  d  wee,  datfe  voor  den  Biflchop  ter  aerde  neder 
vallen, en  bidden  op  hare knyen , met  gevouwen  handen, : 
om  genade,  en  vergevinge.  Sy  mochten  dit  Liedeken  van 
St.  ffancifcus  wel  eens  overfendenjen  geheel  in't  Duytfch 
overfetten ,  om  in  Hoilant  mede  altemets  te  fingen :  maer 
't  foude  midchicn  al  eer  't  hier  quam ,  als  overgevoert ,  en 
overgefet zijnde ,  fijne  vcrfettende  krachtal  verliefen ,  en 
foo  foiiden  de  kramers  daer  niet  veel  winfts  by  weten.  De 
Geufen  lacchen  daer  medejdatfc  haer  buyck  moeten  tegen 
houden ,  en  roepen  met  ver wonderingh ,  Waer  is  doch  de 
wereld  mede  betoovcrt  en  bcfetcn  !  eerft  met  den  jiUora» 
van  Machomed,  daer  na  met  den  allervervloeckften  Alcoran 
van  defen  bedrieger,  doortrapten  hypocrijtfen  Antichrift ! 
En  fy  vergelijcken  st.  Fmncifcum  hier  by  Jacke  met  fijner 
pijpe,  die  het  alles  nae  fijner  pijpe  dede  danfien,  mannen 
en  vrouwen ,  knechtjes  en  meysjes ,  foo  lang  als  hy  woude 
op  fijner  pijpe  blafen.  Maer  dat  is  Geufe  praet ,  daer  moet 
gy  u  niet  aen  ftooten,ghy  vrome  Cathohjcke,  maer  houden 
S  vaft  aen  St.  Francifcus.tnicn  fijnen  ^/cora», en  Liedekens: 
foo  meu^'ht  "hy  na  u  doodt  met  hem  varen ,  daer  hy  fit  in 
Lucifers  Soefverheven  ;  geli jckfe  alle  die  te  voren  in  Chri- 
geloofden ,  eer  St.  Francifcus  gekomen  was ,  en  haer 
vaft  hielden  aen  fijn  heylig  Euangclium ,  zijn  met  hem  ge- 
fcten  in  fijnen  Throon  voordeelende  de  twaelf  geflachten 
Ifraêls  ,als  dat  heyligh  Euangelium  daer  vanfpreeckt. 

Want,Gelijck  in  c^r//?ö  alle  beloften  Godts  zijn  ja  en 
amen ,  &c  Soo  zijn  oock  alle  beloften ,  die  St,  Frmafcut 
dede,  of  voorfeyde,allejaenamen,en  gefchieden  alloo 
tot  de  minftc  letter  toe :  als  defe  gefellen  Uier  feggen ,  datlc 
daer  van  getuygeniffe  geven :  want  fy  waren  by  Sr.  Fran- 
circus  dot  dit  teAirifiengefchiede:  fonder  nochtans  hare 
namen  uyt  te  drucken  ,  want  dat  en  is  met  noodigh  in 
Pafquil-dichters  ,  of  leugen-faeijers.  En  foo  helpen  ly 


i 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


tJrlEN- SPIEGEL.  1^7 
de  comedie  ten  cynde.  Ite ,  &  plaudite,  Springh  op,  en 
lach  eens. 

p«^.  1 19.  b.  Van  den  wijngaert  eens  Prielters ,  die  van 
(iine  druyven  berooft  wierd,  by  occafie  van  st.Franctfcus. 

25tiDefeerffectian  sc  Damianus,  tiicbicl)tbp  ileate 
tö/ljicefst.FraBcifcus  bp  tiKti  ermcti  pneflcr  /  om 
f  toacWieplïfnncr  ooöen.<en  öoe  quam  öcJ^cec  öe^^auss 
Hononus  ,mctl)ctoel3cclel^of/  cnöcWcef  inöic  Itaij: 
fooöatbeleCatöinalen/  cntic  antierc^?ootc  banbe 
Clctatest.  Francifcum  DatjeliicltiS  cïuamenfiefOÉCöen/ 
lipt  öctaotic/ötcfc  tot  ï)cm  Ijaböcn.  €ntitefierclic  öaölic 
«enen  ftlcpnen  toijngacrt  öic!)t  bp  'tljup^  /  in  i|ct  toclcfte 
St.  Francifcus  toaö :  cnbe  in  öat  ïmpö  toajS  cene  öcure/ 
0002  toelcftc  fp  mccfl  alle  öoo:  gingen  in  öen  toijnoaerö/ 
öie  tiem  quamen  befoccftenjte  meer/om  bat  be  bjupben 
boe  nip  toaren  /  en  bat  Ijet  eene  plapfantc  plaetfe  toad/ 
foobat  boozbiegeleöentïiepb  ben  lieden  toijngaerb  i0 
berfcfteuct  /  en  ban  fijne  b?upben  iö  berooft,  aa^croni 
beè^iefter  begonbe  ge-ergert  te  toc2ben/  feggenbc/ 
oBïlP  ïjeb  boo?btt  iaet  mijnen  toijngaecb  bebojben» 
J^et  belcft  St.  Francifcus  i)oo?enbe/  bcbe  f)em  roepen/  en 
fcpöe  tot  !)em  /  Domine,  en  toilt  unict  langer  ontflellen 
ober  't  gene  top  niet  gebeteren  en  bonnen:  niaer  ber- 
troutot  op  ben  l^eere  /  btc  macfuigll  tö  ubje  ff!)abe  gc^ 
fjcel  tebernocbch  /  biegbp  boo?  mp  fijnen  bicnftbnertjt 
gdeben  bebt :  fcglu  mp  /  boe  bcel  ?Cemen  toijnd  plagbr 
gbptebebben/  nlci  nbpbcclbab:  begjicfler  fepöe/ 
3©eertien:  St.  Francifcus  antbioo^be/  -3©ee(l  niet  bt* 
li:oeft  /  boonacn  /  notb  fcbelb  baerom  niemanb  /  inaec 
pelt  ubj  geloof  op  ben  11^  eer e  /  cnbe  op  mijne  tooojöcn : 
tn  foo  gbP  minber  alö  tbjintigb  Hemen  tebnö  fnlt  f  )cb^ 
ben  /  tcft  fal  u  bat  bergoeben :  en  boe  \^aö  bc  ©Jte^cc 
geruft  /  ni  f meegb  flille.  ?110  be  tiib  acbomen  toaö  bat 
tii»nbeb2iiPbenaffneebt/foo  babbeliPboo:  ecne<i5ob> 
löcöe  bifpenfatie/ban  ben  toöngaerb  tbJiiuigïj  Kernen 

tD0n0/ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


^  .1 


2}8  DEN  ROOMSCHEN 

hxm0/m  metmmöcr:  mtfp  toarcn  altcmticl  bct^ 
toonlïert*  <£:n  öic  bui  l)cm  'maren  geben  getupgcintTe/ 
nciöcl!  \)ict  Dan  /  en  ban  aUetitngcn  /  öic  top  boo2feo(jt 
fjebbai/  öataUijOtftjntooo?lii$i  tieiiUuU  géujo^ijm  i>a 
öen  letter. 

A  N  N  O  T.  Hier  hebt  ghy,  goey  liens,  noch  een  ander 
ftaeltje  van  st.  FrMnctfci  prophetie,  en  voorfegginge,  hoe 
hy  heeft  voorweten,  dat  delen  Priefter,  wiens  vvijngaerd 
was  verfchcurt , vertrapt,  en  afgegeten  ,  foo  veel  wijns 
meer  foude  fcheppen  van  dedruyven ,  nu  afgegeten  zijn- 
de, als  hydaeroytvan  gelchepc  hadde,  ongeichent,  cn 
in  vollen  gewas  gebleven  zijnde ,  op  den  allervruchtbaer» 
ften  tijdt.  Soodat  wy  niet  en  weten,  waer  over  wy  ons 
meer  moeten  verwonderen :  of  over  St.  Francifci  alweten- 
heyd ;  of  over  fijne  almachtigheyd :  dat  hy  dit  heeft  kon- 
nen  maken ,  datter  meer  wijn  van  den  wijngaert  quam  ,31$ 
hy  geen  druyven  en  hadde ,  macr  alle  waren  afgepluckt, 
en  den  wijngaerd  vertrapt ,  en  vertreden ;  dan  in  't  vrucht- 
baerfte  jaer,  als  de  wijngaerd  vol  druyven  ftond.  *t  I s  even 
veel  j  als  of  gliy  maer  een  ftu>  ver  of  tvvcc  en  kondet  halei?. 
uyt  een  heele  beurs  vol  geld  *,  enter  contrarie  nyt  een  yde- 
le  beurs  foo  veel  geld  haeldet  alsghy  wildet.  AlsFortu- 
natus  beursjc. 

Pag,  130.  b.  Van  de  Goddelijckc  voorfienigheydt  on 
trent  hem  in  uyterlijcke  faken:  en  voor  eerft  hoe  de  Heer 
hem  voorfien  heeft ,  als  de  Broeders  aeneene  foberc  tafel 
faten  met  een  Medecijn-meefter. 

St.  Francifcus  toncf  Ül  ÖC  €remitagïc  de  fontc 

Columbarum ,  tiitl)t  O»  öe  ^taöt  ilente  /  foD  deeft  \m\ 
een  feller  i^ogen-mcefler/(of  «©culitt)  befccftt  op  cencn 
fchmn  öant)  /  in  öe  ftoatfifierti  fijner  oogcn :  entJe  al0 
ftn  öacr  eenigcn  ciiti  getoecft  toaö  cn  nu  toeiicrom  WiU 
bertrecften  foo  f ctiiie  St  Francifcus  tegen  een  bm  föne 
ggfellen :  ODaet  !icnen/  cn  ttiaefet  öat  öe  4ï5ctieci)n-nice^ 
iit  m  goctit  mael  macD  iJoeit      Q^Ui  anttooojöe/ 

©atec/ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoog. 

28B32 


f  n 


•  1 


'  I 

J 

rn 


U  r  L  E  N-S  P  I  E  G  E  L.  249 

ater/  W  fcoocn  't  met  bcfcljaemtDcpts/battop  nu  fofl 
crmlijcli  3jjnUoo?ficn/  öat  top  onie^  fttiamcnfjcm  im  ten 
eten  te  nooöioen.  St.Fiancikus  fcpöe  tot  fijne  oefellen/ 
<3l)u  hlepn-ocloobioe/toilt  metöatifhmeecöoe/  of 
feg«c.  €nlic  Dcjüöeliccün-mcelier  fcpöe  tot  St.  Frandf- 
cusl5fcateiv  omöatöc  ^^ccöerjSfoo  erm$ün/footoil 
iclitic0te  licber  met  Daec  eten,  3©amtiejiKeöen)n- 
mceder  toasfecrriich/enDaecst.Fianarcus  entjefijn^ 
metgcfellcnDem  öiclitoilö  fjaötJen  gcnoobüiljt  /  foo  en 
ïjaööc  Itp  öacr  nopt  te  toOKn  toillen  eten.  ^e  25?oetiii 
ijmaen  öan  /  en  liccepöen  öe  tafel  /  en  Ijebben  met  öc^ 
fclia'cmtlKPöbaer  opgefet  een  toepmotï  bjooïjjS/toat 
toiiniEJ/  entoat  DanDaccmocö  öatfelioo?!)acii)atiöen 
bcrcpöt.€nbe  alis  fp  aen  tie  tafel  faten/  öie  fo  fobec  toajS/ 
tn  begonnen  te  eten/fiet/  fo  toiert  Daec  aen  öe  Oeure  ge* 
ftlopt.  €cnbanbe2&2ceticrji  opflaenbefieeftöeöeure 
open  geöaen :  en  ftet/  baer  toa.ö  een  b?ou\xie  boo?/  b^en^ 
genbe  een  gcoote  Imf  bol  met  fcboon  b?oob/bifct)  (cnde 

Aiafiilis  gyfmarorum :  maer  die  koft  en  ken  ick  niet)  en 

l)onicIi/éHberfft)eb?upben/bte  eenfetoebmitoeban 
een  ^lot  /  toel  feben  uren  öaet  ban  baen/  aen  sc.  Fian- 
cifcusfontit.  a©elrti  alle!5"fienbc/foo5önbe^joeberji 
cn  öe  3iBeöeci)n-meeflcr  bacv  ober  fecr  bcrtoonbert/  en 
berblijöt  getoeefl :  confibererenbc  öe  ïKpliglKPb  ban 
Si  Francifcus ,  en  ï)ebben  bat  altemael  öe  bccöicnften 
ban  Hem  toegefclucben.  €nbc  öe  lüêeöcfön-meettec 
fcpöe  tot  öe  ^<20cöer!S/  |li)i)nc  Itcbe2ö2ocöcr0  notl]  gijp 
Iteben/nocb  icft/  cn  dennen  nor b  niet  öe  Dcpligljepö  ban 
liefen  JUSan/  foo  alö  top  bcboo2em 

S'ng.iit.a.  Van  de  vilTchen ,  daej  hy  luft  na  hadde  in 
fijne  Iwackheyd. 

<0p  eencn  anberen  tijb  aïö  ï)p  feer  ftoacit  toaö  i\\  *t 
palcpö  banöen23ifTcf)op  ban  Émfie/  baöcn  bcb^oe^ 
berö  Ijem  öat  fip  toat  eten  toilöe^^etoelcbe  anttooo2öe/ 
geit  en  Debbe  geen  lu(t  om  te  eten:  maer  foo Ulitoat 

bifco 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


24©         DEN    RO  OMSCHEK 

bifclj  Dabbc  ban  liic  men  fcarus  (eenmcet-ö?actTcm) 
Dcct/lian  foube  tcft  miiTct)icn  tod  toat  mxt*  €n  öat  oc^ 
feoDt  Dcbüenöe  ftct  öaet  ftomt  een  ti?agenlie  eenen  \mf/  \) 
öaec  öne  orootc  fiUcfteliifTcï)en  in  toaren/  toel  berepöt/ 

met  biCC  degamatis ,  (defe  koft  ken  ick  mede  niet)  hiZ 

st  Francifcus  tjeci  Qeem  at.  €n  öat  fonbtijmi  2&2oeticc 
Gerardus,  B^iniflcr  ban  aeate.  €nöe  öebjoeöcré  Ijacï 
bertoonöerentie  obetöeadoöbelijclic  booaficniolKpöt/ 
loofiïen  Den  l^^eere  /  Die  fünen  ^tenflfenecbt  ban  fulche 
dingen  berfiehïjaiJbe/biete'JttTifieonmogelijcfe  toaren 
tc  ferööcn  /  alfoo  ïjet  totnter  toajr, 

A  N  N  O  T.  Gelijck  dan  de  Propheet  Eliai  van  de  Ra-  | 
'vensgeipijft  wierdt.  En  gelijck C^ri/^ö  noyt  fnijfe  en  | 
ontbrack ,  hoe  weynigh  brood ,  of  hoe  weynigh  vilchkens 
dat  onder  de  gantfche  fchare  was :  foo  wierd  nochtans  dat 
weynigh  foo  vermenigvuldight ,  dat  daer  vele  duyfenden^ 
van  aten ,  en  dickwils  noch  vele  korven  van  overfchoten. 
Soo  gaet  het  hier  oock  met  S.  Francifcus .  Hy  was  meer  als 
EliJ'y  want  hy  was  chrijio  gelijckformigh ,  waer  aen  geen 
Roomfch  Catholijck  mach  twijfFelen ,  alfoo  fijne  Legende 
dat  klaer  uy t  leeren  j  en  dienvolgende  mach  hy  lefus  Chn- 
j?«fOockindeGodlijcke  voorfieninge  niet  ongelijck  zijn, 
of'tfou  haperen.  Sulcke  fpelletjes  worden  noch  al  meer 
verhaelf.wyfullentot  tijdverdrijf  noch  een  of  twee  ver- 
halen van  den  felven  flagh :  de  tijd  falder  niet  mee  lengen. 

Pag.  eadem  h.  Van  Gods  voorfienigheyt  over  't  generale 
Capittel ,  dat  by  st,  Maria  de  Angelis  gefonden  is ,  waer  in 
St.Domintcus  met  feven  van  fijne  broeders  tegenwoordigh 

W2S* 

gn  een  feccftet  ö^ncraeï  Capittel  (batbienallerge^ 
troutotlen  ^ienaec  Chnfti  Francifcus,  tn't  belöban 
Sc.  Maria  de  Angelis  ïjceft  tjefionben)  3Ön  obet  beböf 
riupfent25:oelicr0  betaabect  oetoeetl/  altoaer  oocn  te^^ 
flentooo2bigt)toaöSt.bominicus,ï)etOooftbanbe<02' 

tee  öcc  ^^«öieb-öceten  /  met  feben  ö?oebet0  ban  fm 
^  4^?D?e: 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


UYLEN' SPI  EGEL.  241 

^öjc:  öacc-cn-boDcn  toaö  öacc  Dcn^geccCkitbrnacf/ 
bie  Sr.  Francifco  fccr  öeöoot  toaö/  met  fönc23?oeöecj2f: 
öcn  tDcIclieii  St.  Fianciicus  boo.jfrptjc  /  öat  IinJ^aujES 
mocilc  3ijn  /  cn  öat  oocö  foo  öcbiHivt  ie?»  3tlö  öaii  iKt 
.(l^of  banom  $)eec  ©auö  öoctcc  njtitc^ccuficntoaid/ 
QÜam  tie  boojnocntöc  Caröinael  ncajtelüö  tc  %mc/ 
n  alle  öagcn  quam  Di?  Sc  Franciicus,  om  licmtc 
fim/enbe  fönc25iocticc0.  ^omtötjf  fono  Ijp  öc  r^^af^ 

/  en  fomtüöö  öcöe  Dp  ccn  ^ccmocn  boo?  Ijaer, 
ïj)P  öan  quam/  om  öat  oclucHioD  Collcgic  tc  Dcficiv 
ien  l]acc  met  (popen  ban  fcfligl)  /  cn  Ijonöecb  /  tot 
tö^ic  Donöccd  in  öat  boojnocmöc  bclö  foa  fitten/  of  in 
ccnc  <aotil9&c  rfamcnfp^clnnoc  /  of  in  öcn  ccöeöc/cf 
tn  tranen/  of  in  ocffeningc  ban  cljaritatc/  cn  tjmnn 
fuUfeen  fiillioöcpö  /  öat  öaec  Qccn  cumoec/  of  oerac>J 
en  toaö/  bcciuonbcct  3ijnöc  obcc  öie  ocootc  meeniote/ 
3  öic  aljs  een  j^ep^legcc  in  02ti2c       ocltelt/  fcpöc  Dp 
ijmct  tranen /cn  groote  öcbbtic :  ;^it  iö  toacrlijtft  l)ct 
öep?leger  €>oö^,  ïlDant  nicmanö  ban  ïiacr  öo^flc  fa^^ 
beUicö  bcrtcllcn^  /  of  fpeeltK^  beröalcn,  lllacc  aï 
toacrfe  bcrgaberbcn/  öacr  baöcnfp/  offp  tocenöen/cf 
fp  fp2afecn  ban  öc  falicöcpö  öer  jiclcm  ^nfp  Ijaööcn 
in  öat  belö  onöerfcljcpöc  Dutten  /  ^ecDt  opgemacht/  ^ 
(de  carticinis )  tn  öcn  ombang/  cn  ban  boben:  maer  Ijaer 
betitjt  toass  öe  aeröe/  of  ban  een  ^epntghaf:l)arcoo^' 
ijbuffensS  toaren  jlccnen  of  Doutcn,  <©acrom  \x^a0cm 
:pcgelöc&  bcboot/  om  öat  unt  f)ct  ï^of/  öat  öaeröiclit 
b0  toaö/  belc  ODjabcn/  cn  2darocncn/  CapitcunjJ  at 
êèolbaten ;  ooft  Caröinalcn/  met  famcn  ïBiffclloppcn 
cn  Clercften/  toaren:  öc  €öcUnpöcn  met  Darcbolclic^ 
ren  liepen  tc  famcn/  om  foo  een  Ijepligc  /  cn  ncöcrigc 
becgaöeringc  te  fien/  alö  öc  bjcrclö  banfobeclfUTligc 
<  j  mannen  nopt  öcjoi  gclijli  öaööc  ocQaö,  <êï\  om  te  fint 
.( öat  GHcrOcpligftc  igooft  ban  öie  23?ocber!ï5  /  bar  öc  öc  inc* 
rrclö  foo  eenen  fcljoonen  roof  Daööc  ontnomen  /  cn  foo 
m  öebate  feuööc  tot  öc  toepöcn  Chriai  piecöe  cn  rc^- 


242        DEN  JIOOMSCHEN 

oeerlic*  <en  olëfc  m  alle  te  famcn  toarcn  bcrot'iti^rt/ 
foo  tlonb  Die  ïjcplioe  i^crörc  op  /  cn  De  ccrltiaerbigc 
Êepö^man  Francifcus,  in  mt  Dc0ï^epli3envöecflc0/ 
l)«ft  Die  faliöc  huDDc  f)ct  tDOO?ö  Dc$^  IcbenjJ  boo^gc^ 
ftelt/  met  cm  ncoote  ftfnimc/aisJcmljafupnc/fooalsJ 
De  Bcpltoc  ^afbinGc  Wtm  intloitc.  OrnflelDcDitThe-  . 
ma  boo2;  31Dp  Debbcri  orootcbinoen  belooft /macronieJ  • 
5ijn  mtl)  grootec  tiinocn  tocgcfcpt»  3laet  0110  Die  baji 
ïlouDen/  en  na  Dcfe  iracljten.  €cnen  fto?tcntoil/een 
ceutoige  fitaffe :  €en  filcint  lijDen/  een  onepnDige  gc^ 
naDe,  €n  ober  Die  bïtojDen  Deboteli)cb  p2cDihenDe 
becmacnöe  een  pegciijrlt  tot  gcl)oo.2faembcpD  ba»  De 
jlSoeDec  De         Üeicfec/  tot  De  foctigDepD  ban  De 
552oeDerUj(lie  iicfDe  /  tot  DiDDcn  boo^  alle  l)et  Deplig 
bolcli  43oD0.  ÏÖP  ftcccDe  Deni  oolitotU)Dfacml)epD/tot 
fupberïKpD  /  eii  €ngclfclje  hupfljepD :  tot  b^eDe  e« 
eenD;jatnt  titct  «60D/  enDe  Den  tticnfclje :  tot  neDetig- 
f)CPD  cnDc  facfjtmoeDigljcpD  met  allen  :  tot  becacDtin^: 
'ge  ban  De  bJcrclD  /  en  l)2anDenDen  pbec  tot  De  allec^ 
Doogfie  iirmoeDe:  tot  ecnfaemljcpD  •  tottoaeheninDen 
gebcDcn/  enDe  lof  Deö  $)eeren:  oob  omallefojgbulDig' 
IKPD  Der  5iele  en  Dcö  licïjaemsJ  te  toenDen  op  Den  goe^ 
tcnïierDec/  en  BoeDec  onffc  5ielen  en  lichamen/  on= 
fen  ifecce  jdum  Chriftum ,  Dre  ge5egent  10.  €n  om  Dat 
jbctec'  te  onDerboiiDen/  foo  bebcel  icö  (fepDe  f)p)  alleDe 
Sï:?oeDer0  Die  bier  bergaDcct  Mjn/  opberDienflebanDe 
faligc  geiioojfaemliepD/  Dat  niemant  banu  allen  eeni^ 
ge  fo?ge  of  behommVrniiTc  en  Ijcbbe/obeceenigefpijre/ 
Df  eenigc  noobfafieliiblieDen  Deö  licDacmé :  maec  Dat 
q\p  alleen  u  Dingen  acn'egt  tot  Den  gebeDe  /  enDe  lof 
Dcö  ï^eercn/  allentocfojoêtoerpenDeopChriflurnjna*: 
Demaei  Defeibc  in  't  bpfonbec  boo?  u  fojgt.  Cnfoolieb^ 
ben  fp  ooit  gcDacn  /  met  eeti  blp  gemoeD  /  tot  Den  gebeDe 
loopcr.De.  <^n  St.  Oommicus,  DiealiEinocbtegentooo^^ 
Dig  toajï/  ficfi  bertoonDerenDe  ober  Dat  bebel/  Dat  sc. 
Francifcus  geDacn  öoDDe ;  en  mepnwDe  Dat  i)p  on^ 

Difcrect 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


U  y  L  E  N'S  P  I  E  G  E  L.  24J 

öifctect  p?occDcccöe  /  om  öat  in  m  orootc  bcrca^ 
Decinoc  gebetien  yaööe  /  öat  nicmant  fo?oen  m  fouöe 
boo?  öc  mm  tot  Ijct  licfjacm  nooöio,-  en  Dpmc<:nDe 
öat  öacc  mocftc  cmiQt  onbctamdöchÈcpö  ocfci)tctiert 

in  fOO  örOOtCn  mcmOtC.  0>Mtt  ÖCi^itTC  JelusChrillus 

tDillcnöc  üctooncn  tiat  !ip  fo?oï)t  /  of  fouöe  ro;?ocn  in 
't  bpfonöcr:  boo?  foo  liebc  fcljapcn  /  cnbe  föne  ccmen: 
foo  ijS  tcrltonb/  öoo^  infpircriuoe/  bcDautitie^i^ccrm 
oetoo?öen  oto  tic  J^crufiiien  /  ,;§poletancn  /  Jriuioi=' 
ncnfen  /  ^pdtBcnenfcn  /  ^IjTifianen  /  m  alle  omicf^ 
oenöe  Sanbcm  (êwtjt  Dacc  Qiiatmn  bek  met  fjare  €^ 
3elen/  bjagensei/  en  peecöen/  gclabenmctMob/toijn/ 
boonen  /  hm  l  enbe  alle  ooeöeren  /  bic  fp  bacbtcn/ 
bat  bcfc  oelufUfalioc  erme  licbcn  motDtcn  ceb^ecö 
ficbüen.  '^m  en  boben  b^acljtcn  fp  tobben  /  en  ocoo^ 
te  en  blepne  baten  :  en  toat  bfjs  meer  ban  bien  fiupsi- 
racö  nooöiö  toaiS:  cn  bP  ceftenDc  bcmfelbengelucbfa^ 
liOb  /  bie  maec  bcbctdijch  /  enbc  fo?oötoulbelüc(i  Daec 
mocbte  bicncn/  en  ban  allcj^  bic  aelucbfaliac  menigte 
fccc  gebienflbaeclöcö  becfo?oen.  <i5Dp  foub  baer  oefien 
tjebbcn/  fioc  bat  bc  €bellicben  onbec  be  folbaten  /  bie 
meniote  ben  l^eplioen  /  bienben :  sbp  foiib  oofb  bacc 
geficn  ftebben  /  boe  bat  bcbotc  cn  octroutoc  ïilcccbcn/ 
op  bc  manierc  ban  ïSupjJ-bienacisf  aen  alle  banten 
gtuö  en  toeec  liepen :  oftP  f^ub  baec  oefien  bebben  be 
bloeocnbc  ieuQb  met  fulcfien  ccrbiebigbepb  bieitcnbc/ 
niet  of  fp  crmc  2B?oebertiC!0J/  maec  offe  bc  3lpo(lclcn 
jefu  Chrifiibabbcngebient.  aiDclcbcbingenalss  üt.Bo- 
minicus  altctttalc  fag  /  en  bat  bP  it^ofl  bebenncn  bat 
bc  45obbelijcbc  boo^fïcnigbepb  baec  toas?  /  foo  begon 
bp  bem  fclben  te  befiraffen  ban  fön  oncctielijcb  oo?^ 
bed/  bat  bP  tc  bo;en  baböe  gcbclt:  en  beeft  met  gcOo^ 
gen  bnpcn  ootmocbelijcfe  fpnc  fcDulö  boo?  Sr.  Fran- 
cifcus  bebenbt  /  en  gcfept :  Boojtoacc  bc  l^eerc  fo?gt 
boo?  befe  ecmc  25?ocbecbensï/  cn  icb  en  bJifl  bat  nier: 
tajaccom  icft  ban  nu  af  aen  toclatc  tc  onbi^ïDouben  bc 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


244       DEN        O  O  M  S  C  H  E  N 

ficplioc  €iirinafHff!ic  crniofbc  /  crdc  iffe  bcrWocthc 
tcii  Mc  alle  *ce  2e*2ocfcfr0  ban  mijne  <^2t)2t/  Die  rnöc 
(0?ti2e  felf0  Böcc  jpof »  öoct?  Ir^illcn  ïjcuticn.  ^erïjal^ 
bmfoo  10  St.  Dot^lnlcu^  tincctjoo?  fccr oc(ïifï)toetoecu 
in  't  o^Iocbc  bnn  St.  Franciicus,  en  in  tyeodjooafaem^ 
I  in  tic  tecl-nco?tiinecrt!e  cimoebc  bnn  foo  een 
groot  Collccic  /    bnn  tie  <öobIijcrtc  boojficniGlJfp^'/ 
rn  be  allcc-obcrbloebtofle  mcniote  ben  alle  bittgcn» 
jlDont  ftp  oclijtft  een  toaer/  Wto/  fti  tojjiEf  man  /  in 
elle  binoen  /  bemerffete  bat  lip  ben  i^eae  in  alle  föne 
b)002bai  fccc  o^trouto       l  be  teelcfte  ccljjcü  ben 
offttt  be  longe  fp2ant)f0  /  cnbe  be  Iclpen  boet  groe^ 
pen  /  en  gelijb  bp  fpiitl  bet  gebogelte:  fco  geeft  bp 
flire  erme  bebote  allcsj  toat  öaec  noobig  i0»  €ninbat 
€apittel  iö  aen  St.  Franciicus  gefrpt  /  batter  bele  toa^ 
ren  bie  op  baec  naccbte  bicefcb  een  pfercn  batnasJ/  en 
pfere  bauben  b2ocgen  ;  toner  boo:  batter  fommigc 
ftecö  /  en  bele  boo2  berbinbert  toicrben  te  bibben» 
aiDacrow  blV         rcbelijcbïDaber/  aen  allen  b«ft 
bebolen/op  be  falige  gcboo?facnibepb/  bat  alle  bie  een 
l\mmi  of  pfere  banbenaenbabben/  befelbcboo?bcm 
foubcn  bomen  af  lengen,  <enbe  bacr  3ijn  toel  bijf  bon^ 
bert  barnaffen  geboitbcn  /  en  pfere  rireelö  /  en  banben 
ban  armen  enbe  bupcben  /  bat  brer  eenen  grooten 
ficcp  ban  toicrbt  gcmaefit  /  bic  bp  alle  bebc  betlaten» 
<raer  na  be  bcplige  Baber  leereiibe  /  en  bcrtroofienbe 
allen  /  en  onbertoijfcnbe  boe  fp  upt  be  boofe  tegcn^ 
booo2bigc  tijb  mocliten  outbomcn  met  ben  3eöcn  beö 
recren:  enbe  met  ben  geeilelijben  3^0^»  «^H^^n  getrood 
bcbbenbe  /  Iretfe  gaen  ra  bcrfcbepbe  J^jobincien  ban 
betoerelb.  €ec  eeren  banjefusChiiausonfeniieere» 

A  N  N  O  T.Dit  fock  en  dat  fockjfey  Jotm  Kromtong, 
is  al  een  fock  :  ick  en  viel  om  de  keur  van  den  balck  nier. 
D'ecnfpceldefooweldecomediejalsd'andere.  Die  van 
de  kunfl  is  cn  befchaemt  fijn  Mcefter  niet -.feggcn  alle  S  ak- 

fpeelders.  Soodoenhierdcfentwec  Sanaen ook, helpen 
^  mal- 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


U  Y  L  E  N'S  P  I  E  G  E  L.  1^^ 

malkanderen x)p'c  toongeel  de comediefpelcn :  endegc- 
heele  wereld  vergaept  haer  bykans  daer  aen,lo  acrdig  heb- 
ben fy  hare  rol  weten  te  fpelen.  Hoe  heylig  is  al  dit  volk- 
je ,  hoe  ftatig  fitten  fy  daer  en  kijken ,  als  een  hen  die  boter 
pikt !  recht  als  hier  gellgt  word, van  buyten  in  een  fchaeps 
vacht ,  met  een  graeuw  c  kap ,  en  rouwe  py  ?  maer  van  bin- 
nen met  y  fer  bekleed.  IVacht  u  voor  die  gene  die  in  Schaeps- 
klederetot  ukornen:  maer  inwendig  :(!jnfe grijpende  IVolven. 

Pag.  1 3 3 .  Vaji' c laken ,  en  van  de  i; Ie , daer 5" f .  Yran - 
cifc:ts  ontrent  fijne  dood,  na  verlangde. 

^lÖ  Sr.  Francilcusin    pUlCtfc  ban  St.  Maria  dc  An- 

eeiis  ficcft  lag  acn  be  laetlte  {M\tt  l  bact  l)p  ban  öc^ 
(l02bcn  /  foo  riep  op  ecncn  bag  fyne  nictsefcllcn/ 
fcaaenbc:  «afjp-Ucbcn  tocct  \m  fecr  bat  goffc»  jacoba 
Scptem  foiijs  mp/  cnbc  onfe  itcltoic/octroubj/cnbe^^ 
boot  ijef  octoccd  /  cn  nocïj  10 :  en  baerom  geloobe  icft/ 
bat  fp  iKt  boo?  ecne  orootc  oratie  cn  bmcoofling 
fjouben  fal  /  foo  gljp-Itcben  liacc  mimen  flaet  laet  toc^ 
ten»  €n  bat  ouftacc  bcfonbedijcfe  fcD^öft  /  öatfe  mp 
fenb  ban  bat  rciigicufe  laltcn/  bat  tn  coulcuc  beafTcöe 
gcijjcö  10  /  enbc  batfe  met  bat  laftcn  mp  oocö  fenbc 
ban  bic  fpüre  /  bicfc  mp  tn  be  (lab  bicöbJilsS  Ijecft  be^ 
repb-  €n  bic  fpüfe  noemen  bc  ilomepncn  in  Ijarctale 
inortariolum,  bc  bjclflie  bjo^b  gcmaecht  ban  amanbc:? 
len/  ban  fim&er/  cn  ban  anbccc  bingen.  ;z^cb?oebcr35 
ban  öebbcn  cciicn  25?ief  gcfcl)2eben  /  geUjft  ben  ^cp* 
ïig  ftaböc  gcfept»  €nbe  een  ban  be  25?ocbcrsS  ginc& 
bajlfien/  om  pemanb  te  ftrügcn/  bicbenj^M  öcnöe 
boo2noembc  gojfceub)  foube  beflcUen.  oEn  tccflonti 
toterb  acn  be  bcuce  gcfelopt»  tiliS  pcmanö  ban  be 
bcurc  !)abbe  geopcnt  /  fict  /  foo  flonbt  goffroubj  Ja- 
coba  bact  boo?/  bicngenbc  met  Oaec  anefjctgcnc/  bat 
sr.Francifcus  in  bcn; ^?icf  fjabbc  bocnfcöjöben.  cn^ 
be  na  ben  toille  ban  st.  jFrancifcus ,  toaö  gcoibon^ 
mm/  bat  in  bic  plactfc/  om  be  eccebanbefelbetcbe^ 
bjaccn/  gccnc  b?oubJcn  in  't  l^looHet:  foube  mog^^öo^ 

^  3  men» 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


%±6  DENKOOMSCHEN 

mem  €nt»e  st.  Francifcus  fcpbc/ nat  öiclnflenïiiöc  niet 
m  moeflc  gelden  tesett  Die  Sjuffcoutoe/  betoelcfteOaecI 
öroot  geloobete  tiebouc  /  upt  Derce  plactfcn  /  met  ïia^ 
ten  ^one/öaötjet)oenl)iecBonm  €nDeal?sfpinae^ 
Romen  taaö/  fepöe  öe  ta)o?noemtie  goffrouto:  ï232oe^ 
tiets?/  mp    hm  öen  <0ee(l  inoegeben/alJSiclternjlc^i 

lÖCÖ  babi  /  v0aet>  en  ÜcfOCCfet  «toen  Pater  Francilcus,^ 

cnöe  liacftu  /  nocD  en  toilt  niet  bertoeben :  toant  foo 
öf)P  lano  bjacfjt  /  ftio  en  fult  oDp  Öeni  met  lebenö  bin^ 
öen/  en  b?enot  ftem  fulchen  lafeen  tot  eenen  cocfi/  en 
Ijecepb  Dem  fulchen  fpi)fe :  baer-en-boben  neemt  met 
u  cëh  ccoote  lïiiantitept  ban  toafcD  /  om  fteerfcn  ban 
te  mahen/  en  om  ten  offec  aen  te  fïeöen.  ©anbatla> 
ben  maeBten  be  25?oeöeri8  St.  Francifco  eetien  cocö/ 
bacclip  meöciö  begcaben.  .fBaec  Sr.  Francifcus  geboob 
bc  25|ócbecö  jlibc/  öatfe  baec  boben  op  eenen  facUrou^ 
ben  naepen  /  tot  een  tepthen  ban  be  Ijeplige  ootmoe^ 
Wööepb/  en  banbe45oblücbef)epligeermocöe.  i^ube 
boo?nbembe  ^offcoubj  jacoba  fjabbe  eene  fpöfc  be^ 
rept  ban  bieboojfepbebingen  /alöst.  Franciicus  babbc 
becfocftt»  Höaerbpatbaet  maec een  toepnig ban/na^ 
bemael  be  boob  bém  nabp  bjaö.  €nbe  banbctbjafcli 
liet  ïiP  fteetfen  maften/  be  toelcbe  na  fijne  boob  fouben 
ftjanrien  boo?  fön  allcrbepligfle  licDaem.  ornbe  in  bie 
felföc  tocecfte  /  bat  goffcouto  jacoba  baec  gebomen 

toa.Ö  /  betbUpfbe  Sc  Francifcus  tOt  <0Ob» 

A  N  NOT.  Ghy  verftaethicruyc,CatholijkcLefer, 
dat  Sp.  Francifcm  haddc  geordonneert ,  dat  gecne  vrou- 
wen in  hare  kloofters  mochten  komen  :  en  met  reden: 
■want  StSrancifcm  wifte  beft  wat  vleefch  dat  hy  ingezou- 
ten hadde  :  vermits  hy  wel  wifte  datfe  altemalc  in  de 
Kloofters  haren  brand  niet  en  fouden  willen  bluflchen 
met  een  vrouwe  van  fneeuw  gemackt,  als  hy  gedacn  had- 
de.  En  daerom  moefte  hy  de  eerbaerheyd  van  die  heyli- 
gc  plaetfen  foeken  te  beu  aren  door  *c  verbod ,  datdaer 
geen  vrouwen  en  mochten  ia-  komen.   Maer  gelijk  dacr 

noy  t 


i 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


U  Y  L  E  N'S  P  1  E  G  E  L.  1^7 
novt  regel  en  is  fonder  exceptie ,  of  difpenfatie  van  de 
Wet-eever-  foo  en  moet  raen  du  verbod  en  wet  van 
Francifcus  óokfooabfoluyc  niet  nemen,  of daer mogen 
noch  iomiijds  wel  vrou^'cn  in  hare  Kloofters  komen ,  na- 
mentliik  daer  de  Monnickcn  veel  van  houden  ,  en  die 
ook  veel  van  de  Monnicken  houden  ,  en  die  met  haer 
brcncen,  daerfe  na  verlangen. 

Daer.  en-boven  let  hoe  leer  die  hcyhge  Vader  5f  Fr.«. 

cifcHs  gedrukt  IS  geweeft  met  die  Goddelijke  enheyli- 
ai  ermoede,  tot  fijn  dood  toe;  dat  hy  van noode had- 
de,  dat  hem  laken  gebracht  wierdc,  om cenen nieuwen 
rock  te  maken :  of  anderfins  hadde  hy  in  fijnen  d^gejijck. 
Ichen  rock  moeten  begraven  worden,    tndat  haddeim- 
mers  een  croote  onecre  gevveeft  voor  dat  allerheyligfte 
lichaem.  Noch  hyenfoudefoo  veele  waircnkeerfen  met 
aehadt  hebben  na  fijn  dood  ,  om  hem  den  vvcg  na  den  He~ 
mei  te  wijlen,  die  hy  and.rfins  inde  dickeduyfterniflTe 
licht  <-cmift  mocht  hebben.  Ja  hy  en  foude  fi,n  hertje  voor 
'cl-(fniet  hebben  konncn  ophalen  en  vermaken  met  dat 
leck-re  koketje  van  amandelen  en  fuycker  ,  en  andere 
coede  kruyden  j  'c  en  ware  faecke  dat  dit  hem  a  les  foo 
wonderbaerlijck  van  Joffrou  w  Jacoha  ware  toegebracht. 
O  sroote  heylige ,  Godlijcke  ermoede  m  den  allerheylig- 
Uen  Patriarch, ende  Opper- vader  5r.FM«a/c-«/  /  tis  wel 
waer,  datter  vele  wel  wenfchten  ook  foo  erm  temogen 
zijn  ,  datfe  fonder  wercken  ook  foo  van  alles  mochten 
worden  vcrfienvandathaernoodig  was ,  of  daerfe  nriaer 
na  en  verlangden  :  maer  fulcke  heyligftc  en  Godlijcke 
ermoede  en  mag  alle  man  niet  gebeuren.    En  op  haer 
moeten  gepaft  worden  de  woorden  Pdulit  2.  TheJ.  j. 
I O     Dat  ,foo  yemand  nut  en  wilt  wercken ,  hy  oockniet  en 
tte     Hoewel' het  fprceckwoord  waer  is,  Alsmengus 
fegt,  foo  meent  men  alle  de  hoenderen.   Maer  de  Pa- 
pen en  Monnicken  en  zijn  geen  hoenderen;  wantlyen 
broeyen  niet ,  maer  flachten  de  koeckkoeck ,  die  lijn  eye- 
rcn  legt  in  eens  anders  vogels  neft-ea  die  mag  de  jongen 
»  4^  4  alen, 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


248       DEN   B^O  O  M  S  C  H  E  N 

afen ,  die  mag  v,  ercken ,  en  daer  mede  hobben  en  tobbe», 

foo  lang  datic  groot  zijn.  Want  dat  klooftertaller  beft. 

P^g'  Van fijneliefdetot decreaturen , endeder 

creaturen  wederom  tot  hem.  En  voor  eerft  van  de  liefde 
die  hy  befonderlijckhadde  tot  de  vogels,  die  Leciiwerc- 
ken  worden  genaemt  •  om  dat  hy  door  de  felve  een  boed 
Religiusafbcelde. 

St.  Francifcus  Qt\]tcl  bcrjlonlicn  in  bt  liefDe  a3o^^?/ 
en  öatntft  alleen/  xmtt  nu  met  öeuot  Dan  boi^ 
maecfttticpö  bcrciert  /  fag  bolmae&t  in  eicbe  trcaturc 
tic  qocöljcpb  I  toaerom  met  eene  finouliere/ 
cn  innerlijclie  UefDe  teaö  ccraccbt  tot  öe  creaturen/ 
rn  boo?  allen  tot  bie  gene/  in  toelcbe  l)p  pet  /  tot  bc 
relioic  biencnbe  /  af  öcclbc :  maer  üoben  alle  bogel^ 
bcminbe  Dp  een  bogelöen/  bat  3leeub3erc&  o^naemt 
too?b.  <2!iibe  bP  fepbc  ban  bat  felbe  bogelben ;  jl^iin 
fufler  Hleeutoerft  beeft  een  hap/  oelijö  be  ileligteure/ 
enbe  iö  een  ncberig  booelben  /  tuant  bet  loopt  occcn 
lang0  ben  toeg/  om  boo?  ficb  eenige  graent/eö  te  bin^ 
ben/  cn  foo  beteemgcinbenb?ecbbinb/bie  picbt  bet 
baer  upt/eneetfe  op:  en  blicgcnbe  looft  bet  feer  aen^ 
gcnaeni  ben  liecre :  gelijcfe.bc  goebe  ïxcligieufc  be 
3lerbfcDe  bingcn  beracbtenbe  /  baren  ommeganch  in 
ben  Jl^emel  bflJben :  €nbe  be  genegcntbepb  beö  fel^^ 
ben  bcgelbeniS  \^  altpb  ter  eeren  (^DobsJ:  en  't  bleeö/ 
bat  isS  /  be  beöeren/  5ün  ban  couleur  al0  be  2Cerbe/ 
cnbe  geeft  een  ejrempel  aen  be  0eligieufen/  batfegeen 
facbte  biceberen  /  nocb  ban  fcboone  couleuren  en  be^ 
booten  te  blagen  /  maet  ban  een  geringe  p^ö^  /  en 
ban  couleur  alö  be  5ïerbe  isS  /  bic  geringer  i^  ban  bc 
anberc  elementen.  €nbe  om  bat  bp  bit  alle^  in  be  fel^ 
bc  aenmcrcBte  /  foo  fagb  bpfe  oocb  feer  geern.  3I^aer^ 
om  befelbc  oocb  een  tecchen  ban  affectie  tegen^  bcm 
betocfen  [jcbben  in  bc  ure  fon^  boob0  /  gel[)cb  in  bc 
nieutoc  Legende  gefcb^cben  ftaer. 

A  N IS  O  T.  Hoe  acrdig  heefc  St»  Francifcus  üjne,  ca 

Üjncr 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoog. 

28B32 


r;  Y  L  E  N-s  p  J  E  c  E  l:  249 

üjner  Broederen,  gelijckenifle,en  conterfeytfcl konnen 
vinden  in  dcfe  grauwe,  gekapte,  ofgekuyfde  Leeuwcrc- 
ken  !  Slecht  en  nederig  zijn  dsfe  fijne  fuftcrkens  de  Leeu- 
werckskens,  als  fy  op  der  Aerden  zijn  ,maer  ftcygcrcn 
hoog  in  de  lucht,  en  zijn  moedig  op  haren  fang:  Soo 
zijn  oock  meeft  alle  de  Broeders  van  St,Fr4ncij'ctH  -^tn 
oock  hy  felve  :  flecht  en  recht  als  5'f.P/c/f^'^  voorbroeck, 
die  maer  een  ploy  hadde  ;  fchamel  en  elfen  van  aenge- 
ficht ,  als  bloeme  pap :  Hatig  als  Jm  Pelfers  kat ,  of  als 
cenen  bock  die  kool  eet ;  of  als  fchaepjes ,  daerde  wolf 
itï  na  aert :  maer  haer  herte  is  hoogh  verheven,  en  haren 
m.    rt^ond  fpreeckt  groote  dingen:  ja  hare  herren  verheffen 
•  »*,  haer  altijd  ter  ee^re  Gods ,  meer  als  de  befte  Pharifeus>oi 
Schriftgeleerde :  die,  hoe  hoogh  fy  haer  verhieven,  noch- 
tansdeeereacn^y^.  Fi-^wcz/cw ,  en  den  fijnen  hebben  verre 
moeten  nalaten.  En  om  met  St.Jan  Apoc.  13. ii. alles  te 
feggen,  dat  tot  bare nederigheyd dient, haer acngefichc 
is  als  een  Lam  ,en  haer  fprake  als  de  Draeck :  de  knecht 
der  knechten  Gods  binnen  dat  heilige  Romen, 

Daer-cn- boven ,  defe  harcfufterkens  de  Leeuwereken 
.  halen  hare  fpijfe  langs  den  weg,  gelijckdeBedelmonnic- 

tken  langs  de  huy  fcn  van  den  Borger ,  die  defelve ,  als  hare 
»  -  Ezels,  en  flaven,  met  haren  bloedigen  arbeydt moeten 
it  t  winnen  voor  haer  felvcn  envoorhaer  huyfgeün,enook 
T  voor  defe  Cretenfers. 

En  dat  oock  uytermaten  tot  harcrverncderinge  dient; 
I  gelijck  defe  hare  fufterkens  de  Leeuwereken  haer  aesha- 
i  len  uyt  den  dreck,  en  uyt  den  meft  ,  die  raenfchen  en 
beeften  op  den  weg  ontvallen  legt:  Soo  doen  oock  ha- 
|{,    re  Broederkens  de  grauwe  Minnebroeders ,  want  al  haer 
aes  ,  dacrfe  haer  fel  ven  ,  en  dat  gemeene  volcfc  mede 
acfen ,  en  voor  goede  leerfame  fpijfe  voordragen  ,  is  al 
genomen  uyt  dc  dreck-eten ,  die  of  andere  menfchen,  of 
St.Francifcus  felve  ontvallen  zijn:  foo  datfealsfwijne» 
haer  vernederen  >  en  wroeten  met  vermaek  in  haren  ey- 
genen  dreck. 

<^  5  St.Fran^ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


1 


i^o        DEN  IIOOMSCHEU 

St»  Trancifcm  foude  oock  fijne,  en  fijner  Broederen 
gclijckenifle  ,  en  afbeeldfcl  hebben  konnen  vinden  in 
die  vliegen ,  die  met  honderden  langs  den  weg  op  den  \ 
dreck  van  menfchen  en  beeften  des  Somers  fitten ,  en  ■ 
haer  aes  daer  alleen  uytfuygen,  genaemt  by  ons  ftront- 
vliegen :  want  dat  foude  veel  tot  harer  vernederingc  ge- 
daen  hebben  ,  vermits  immers  een  vliege,  veel  minder, 
kleynder  en  geringer  is ,  als  een  Leeuwerck.  En  haer 
couleur  is  oock  eenfdeels  grauw  als  d'aerde,ende  eens- 
deels geel  als  den  dreck ,  die  noch  flechter  als  de  aerds  is. 
Maer  evenwel ,  fy  en  hebben  geen  kapjes ,  of  keuvelkens, 
als  de  Leeuvvercken  op  haer  hoofc  dragen  :  en  daerom 
den  Monnicken  foo  verre  ongelijck.  Want  't  is  doch  al 
roet  de  keuvel  te  doen. 

Wy  blijven  dan  ook  by  de  Leeuwerekjes  haer  fufter- 
kens ,  die  kuyfjes ,  keuveltjes ,  of  kapjes  op  hare  hoofcjes 
dragen, gelijck hare  Broedcrkens,  de  Minne-broedeis. 
Maer  met  defe  gelijckenilTe  en  wilt  St.Francij'cm  niet  ver- 
geten hebben  de  gelijckeniffe  van  Sprinckhanen  ,  daer 
St.  Jan  in  ^poc.  9. 3.  haer  by  vcrgelijckt ,  dat  zy  verre: 
want  hy  toont  maer  noch  verder  gclijckenilfe  van  fijne 
Ordre  in  de  nature ,  en  uyterlijcke  geftalteniffe  van  de 
vogeltjes,  op  dat  de  heele  wereld  uyt  hare  vederen  mede 
moe  hteleeren  kennen ,  vvattcvogels  datfezijn. 

Want  de  gelijckeniffe  van  Sprinckhanen  is  hareeygene 
celiickeni(re,  die  haer  van  den  Hemel  gege  ven  is,  en  die 
hare  ecdaente,  en  nature  op  een  byfondere  maniere  uyt- 
drukt  Befiet  eens  de  Sprinckhaen  ( infonderheyd  fommi- 
gc foorten,  die  by  den curieulèn  Engelfchen Schrijver 
M»'4ctt4f ,  in  fijn  Theatro  InfeHorumpag.  17.  aerdig  ftaen 
uvt(^prent)  neerftelijck  voor  en  achter aen  •thoott,gy 
fultSaer  foo  perfect  een  Monniks-kap  in  fien,als  ofze  met 
een  pinceeltje  getrocken  en  gefchildert  ware.En  wat  hare 
manieren  aengaet,  i.  Sy  huppelen,  en  Ipringen  met  hare 
lange  poten,  daerfe  boven  alle  andere  Infeften  mede  ver- 
fien  zijn ,  van  den  eeaen  acker  op  den  anderen ,  om  die  op 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


Ij        17  y  l  e  n-^  p  r  e  g  e  l.  151 

te  eten ,  en  af  te  wcyden :  Soo  doen  oock  de  Monnicken, 
cn  voornamcntlijk  de  Francifcanen ,  fpringenvanhetee- 
neKoninckrijck,  of  Landfchap  acn't andere,  omalfoo 
de  geh«ele  wereld  af  te  \vey  den,en  op  te  eten.  2.  Sy  heb- 
ben wel  wiecken,  maer  zijn  teer,  noch  en  vliegen  niec 
hoog,  maer  houden  haer  al  om  leeg ,  op  den  koren  acker, 
en  ander  gewafch  des  velds :  Soo  oock  de  Monnicken, 
haer  verftand>  en  haer  betrachten  en  gaetniet  hoogerals 
toe  de  aerdfche en  verganckelijcke dingen, om  haer, als 
St.  Teunts  kudde ,  te  meften  in  hare  kloofters  en  conven- 
ten met  hare  rijcke  prebenden ,  en  dat  haer  van  alle  kan- 
ten in  overvloed  gebracht  wordt.  5 .  Gelijck  de  Sprinck- 
hanen  met  honderd  duyfenden  t*  famen  optrecken,  en 
t'  famen  rotten :  alfoo  fiet  ghy  oock  in  de  Roomfche  Ca- 
iholijckeKerckeheeleheyr- legers  van  allerley  flag  van 
Monnicken :  fo  dat  de  Generael  van  de  Francifcanen ,  als 
 ^<i^e///cw  verhaelt  Ennead.^.  lib.  16.  aen  den  Paus  prefen- 

H teerde,  met  een  leger  tegen  den  Turck  te  willen  optrec- 
ken van  dertig  duyfend  Francifcanen ,  of  Monnicken  van 
fijne  Ordre alleen,  fonderin'tminfteontrijfttezi)n,van 
die  hare  ampten  en  dienftenoveral,  en  in  alle  voorval- 
lende gelegentheyd  evenwel  volkomcntlijckfouden  kon- 
uen  waernemen,  en  bedienen.  En  wat  is  dat  leger  van 
die  fprinckhanen  federt  noch  al  vermeerdert ^  4.  enten 
Iaetftcn,Geli)ck  de  Sprinckhanen  den  heelen  Somerdoor 
fingen  cn  hippelen  door  't  veld ,  en  niet  en  arbeyden 
noch  forgen  voor  den  winter ,  maer  eten  het  gene  dat  an- 
!  dere  bearbeyd  hebben:  Soo  doen  oock  de  Monnicken, 
fy  arbcydcn  niet,  gaen  Icuy  en  ledig ,  eten  en  leven  van 
den  arbeyd  van  den  gemeenen  man ,  en  Gngendermaer 
een  deuntje  voor  in  hare  Kloofters  ,Kercken  >  en  Choo- 
ren,&c.  Soo  dat  de  Monnicken  haer  felven  in  de  Sprinck- 
hanen konnen  fien ,  foo  perfeft  als  men  fijn  eygen  ^edaen- 
te  kan  fien  in  eenen  fpiegel.  En  defe  afgebeelde  Sprinck- 
hanen ,  fegt  St.  Jan  vorders ,  zijn  voortgekomen  uyt  den 
rook )  die  uyc  den  put  des  afgronds  quam^  die  de  vallende 

Sterre 


119 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


252       DEN"   K^O  O  M  S  C  H  E  N 
Stcrre  hadde  geopent.  Dat  is  tc  feggen » dat  onfeti  helli, 
gen  Vader,  de  Paus  van  Romen,  die  den  (leucel  des  af- 
gronds  heeft,  dien  oock  geopent  heefc:  endedatalfoo 
uyt  dien  roock  en  damp,  dii  uyt  dien  put  des  afgronds 
oprees  ,  en  die  de  Son  en  de  lucht  heeft  verduiftert ,  defc 
Sprinckhanen  der  Monnicken  zijn  ontlhen  envoortge- 
fprooteh:  want  de  leere  des  Euangeliums,  die  tevoren, 
als  de  Soone  aen  de  lucht ,  deheele  wereld  over  plag  te 
lichten,  nu  verduiftert  zijnde,  door  dehelfcheverduy- 
fterint'e,  en  menfchen  vonden,  en  inftellingen  van  die 
cevalfene  Stcrre  te  Romen  :  foo  hebben  de  ermc  men- 
fchen ,  van  den  rechten  weg  der  faligheyd  verfteken  zij  n- 
de ,  de  ware  leere  des  Euangeliums ,  die  haren  weg  en 
licht  was  voor  defen,  haer  fel  ven  elck  om  prijs,  eenen 
nieuwen  weg  ter  faligheyd  gaen  verfieren  en  bedenc- 
Icen»  Eenen  anderen  weg  hebben  haer  verkoren  de  Bene- 
ilift*ijncr  Monnicken;  eenen  anderen  de  Auguftiner  Mon- 
nicken •  eenen  anderen  de  Dominicanen-,  eenen  ande- 
ren de  Jefuwijten  j  en  foo  oock  eenen  anderen  weg  de 
Francifcanen  ,  en  alle  andere  Seften  der  Monnicken ,  en 
Baeiincn,die  metmeenigte  inde  wereld  zijn opgeftaen, 
tfedert  dat  de  Sonne  ende  de  lucht  foo  verduyftert  zijn 
gewceft,doordefe  roock,  die  uyt  den  put  des  afgronds 

"^^Efst^yankgt noch vorders,  dat  defe  Sprinkhanen  den 
Scorpioenen  gelijck  zijn;  die  wel  kleync  verachte  bees jes 
ziin,  waer  aen  fchijnt  dat  geen  quaed te  verwachten  ftaet- 
en  ondertulfchen  in  haren  fteert  een  doodelijkfenim  ver- 
boreen  dracen.En  dat  haer  magt  gegeven  is  om  te  belcha- 
dieen  die  menfchen  alleen,  den  ^egel  Gods  aen  bare 
voorhoofden  niet  enhebben ;  het  welk  zijn  de  ongeloovigc, 
om  die  tot  het  eeuwig  verderf  te  brengen :  maer  met ,  die 
Gods  zeeel  aen  hare  voorhoofden  hebben,  die  hy  te  voren 
by  hetgfas  der  aerde,  groente,  en  geboomte  heeft  afge- 
beeld: vermits  de  valfchePropheten  wel  vele  rtenfchen 
fiillcn  verleydco,m^fr  niet  d'HytverkorcneGods:wm  di^is 


1 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


U  Y  L  E  N^S  P  I  E  G  E  L.  25; 
f  haer,  door  Gods  genade  niet  mogeliJk,3ls  de  Hcere  Chn- 
kus  Icerc ,  Matth.  24. 24.  M aer  als  't  oock  al  moet  gefeyc 
zijn,  St.  lan  fpreeckcen  prophcteert  daer  fchern  en 
fpijtig  genoeg  van onfe  Geeftelijckhc>'d,  van  *t  hooft  af, 
tot  den  ftcert  toe.  En  dat  hy  in  onfen  tijdgelceft  badde, 
hy  en  foude  niet  een  hay r  beter  geilen  zijn  geweeft ,  als  dc 
Aercfch  Ketters,  Luthertn  Caivijn :  eo  had  men  hem  dan 
by  den  kop  konnengekrijgen  ,3ls  Jobames  Hus  ^tn  Hic 
ronvmus  van  Pragaytn  meer  anderefulckegefellenj ick 
fweer  't  men  foude  hem  dan  oock  wel  Openbaringen 
hebben  leeren  fchrijven.  Maer  dar  moeten  wy  nu  dacr 
laten.  Nu  weer  op  een  ander. 

Pag.  138.  k  Hoe  afkecrig  dat  vfr.  FMWc//(r«/ was  van 
dennaem  van  Meefter.  . 

;De  ntXstmt  nabolo^t  Chrifti  St.  Francifcus  toeten^ 
\yt  öat  ben  nacm  ban  iKccflcc  Chnfto  alleen  toc«*^ 
nuam  /  boo?  toclfien  alle  bingen  5i)n  oemaeöt/  fcpbc/ 
bat  ïm  toel  toilbc  toeten  alle  binoen  te  maften  /  maw: 
bat  tiP  ntet  en  toilbc  jiï^eeflec  ml  of  met  bcti  naem 
ban  jfeceHec  ceintitulecct  U)02ben/  nocl)  batjöpupt 
öien  naem  niet  en  toilbc  fcliijnen  te  boen  iccren  Dct 
tooo2b  Chrifti  in  ben  €uanoelio/  betbiebenbe  batnic^ 
mant  hem  felben  Jïöeellec  laet  noemen  ^  om  bat  fiet 
betec  nebecto  te  5ün  met  eenhleimeBenniffe  /aWyc^t^ 
toel  ot*  öniotc  btnoen  lionbet  boen/  en  onbecflacn  tc^ 
nen  be  neberfoc  leerinaen  ban  foo  0l02(eufen  jt^eelter. 
aJDant  ben  naem  ban  jiDecfiecbomt  ntcmanbtoe/atö 
ben  nt^eoenben  Chnfto  alleen/  toiensi  tocrchen  bol- 
maecfit  5im.  €n  bacrom  iiSbanbembebolen/batnie^ 
mnnb  op  bet  aecbe  onbecneme  ban  jHöeefïer  cenaemt 
tc  to02ben:  ombat  begefeccnbe  Chriftus,eento/enal^ 
lecntgV  en  toacracbtio  /  fonbcc  foute/  m  ben  l^emel 
onfe  il^eellec  iö/  bie  ODob  en  iBenfcfte  t.ö/  Det  MMI 
cnbe  liet  Icben/  be  ^cbeppec  m  toerelbiS  /  We  elo^^ 
rieuö  en  te  p^ijfen  iiS  in  bec  ceutoioDciJb. 

A  N  N  O  T.  Wel ,  Catholijkc  wac  fullen  wy  hierop 

fc&gen^ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


254       DEN  P^OOMSCHEN 
fcggenf  Ons  vcrftand  ftaet  ftille:  den  rechten  fin  fuUen 
wy  u  lieden  hier  oplichtelijcknietkonncn  medcdcclea. 
Want  hoe  wy  't  nemen ,  hoe  wy    hutfen  en  fchicken,*t  is 
averechts,  ketterfch,  en vervloeckt,enftrijdttegenhec 
Catholijcke  geloof.    Want  nemen  wy  *t  foo,  dat  St. 
Frandfcw  hier  mede  wilt  feggen ,  dat  hy  wel  een  Mee- 
fter  wilde  zijn ,  van  alle  dingen  te  weten ,  ende  te  konnen 
doen  ,  en  nochtans  geen  Meefter  heeten  of  genaemc 
worden,  foofchijntdit  enckelgevcynftheyd.  Want'tis 
meerinderdaed,  Meefter  te  willen  zijn ,  danMeefterte 
willen  heeten.  Ishy  nietde  allerheyligfte,endegetrouw- 
fte  Dienaer  Gods,  een  haylig  Patriarch,  eenAerdfch- 
vader,  een  Apoflcl,  een  Sone  des  Sons,  cAr//ïo  in  alles 
geliick ,  van  Maria  verkoren  en  gefonden  met  Dominkw, 
om  de  verloren  wereld  te  behouden,  en  falig  te  maken, 
die  Chrips  andcrfms  foude  hebben  vernielt ,  en  verdaen 
als  in  dit  Boeck  te  voren  is  gehoort  ,  en  acngewcfen^ 
En  mag  fulck  een  perfoon  dan  evenwel  noch  geen  Mec- 
ftcr  heeten*;  En  fondigt  hy  niet  tegen  het  Euangehura, 
en  tegen  de  eereC/;r/7ï/,  welcken  dien  naem  eemg,  en- 
de  alleenig  toekomt  ^  Is  hynedciig,  en  niet  veel  eer  hoo- 
vecrdif ,  die  fulckcn  naem  hem  felven  lact gevend  Waer 
fal  men  dan  blijven  met  alle  den  hoop  van  onfe  A4^g//?r/ 
nofiri.  die  met  duyfenden  in  de  Catholijcke  Kcrckezijn, 
en  noch  dajjelijcks  gemaeckt  wordend  Want  defe  alle 
in  een  gefniolten  en  konnen  immers  met  eenen^^.  i^rj»- 
cifcui  uy  tmaken.  Souden  die  dan  geen  hooveerdige  ezels 
cn  ftront-facken  zijn ,  ende  Phanfeen  van  onfe  eeuwe, 
die  haer  verblijden  op  de  merckten  ,  en  op  der  Itraten 
van  alle  man  gegroet ,  cn  genaemt  te  woorden ,  Kabbt, 
KM.  Meeücr,  Meefter^  En  (oüdc  St.  Fr  ana few  hem 
felven  hier  hebben  willen  kanten  tegen  alle  defe  Lee- 
raers  en  Mecftcrs  van  de  Catholijcke  Kercke  <  En  was  dat 
niet  met  cenen  fich  felven  ftellen  tegen  de  Catholijcke 
Kercke  felve ,  en  hem  felven  tot  een  fcnifmatijc ,  of  ketter 
maken  i  En  fuUen  wy  noch  hooger  gaen^  Porro  ^mtes^ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


U  Y  L  E  N-S  P  I  E  G  E  L,  2<< 
ick  fchrickc  als  ick  dit  fchrijve ,  als  dc  MarpeCfche  rorz- 
fe,  wafr  [oude  dan  blijven,  en  in  wat  eenenaracd  van 
hooveerdigheyd  foudedanonfen  heyligen  Vader  de  Paus 
van  Romen  geftelt  worden  van  St,  Francifats  f'  Hoefou 
de  dic  dan  fondigen  tegen  de  eere  Qhri^i  enGjnhcvliJ 
Euangclium  t  Wat  cenen  vervloeckren  Pharifeusjen  An- 
tichrift  foude  die  dan  moeten  zijn,  na  hetfeegen  hier  vaiï 
St,  Francifcw?  't  Is  wel  waer,dat  de  Paus  hem  felven  wel 
noemt  een  knecht  der  knechten  Gods :  maer  hy  is  oock 
m  der  daet,  en  word  te  recht  van  ons  genaemt  de  Heere 
der  Hecren  ,  de  Koninck  aller  Koningen  ,  diè  da«rom 
I  eenc  driedubbelde  goudc  kroone  op  fijn  hooft  drae^t . 
'  en  die  de  gekroonde  Keyfers  en  Koninqcn  onderdanie 
den  gepeerelden  toflfel  fijner  voeten,  op  hare  knyen  leg! 
gende,  kulTen ,  en  lecken :  en  wien  alle  tjtulen  van  den 
bone  Gods  Jefu  Cbrijïi  worden  gegeven ,  en  oock  men- 
gen gegeven  worden, alsonsdiegetrouweKamp.vech 
ter  en  voorflandcr  der  Catholijcke  Roomfche  Kerckê 
leert.    Als  daer  zijn  God  ,  hebbende  alle 
rnacht  in  Hemel ,  en  op  Aerde .  der  beyder  nature  met 
Chnflo  deelachtig  ,  namentlijck der  Godlijcker ,  en  men- 
fchehjcker  nature.  Immanuel-^  het  Lam  Gods,  dat  de 
londen  des  werelds  wech  neemt ;  de  Leeuw  uyt  de  ftam 

'  T  ^t'è'  ^""^^  ^'^"^^'^^i      Saligmake  des  we" 
1  relts ,  het  Hooft ,  Fondament ,  Heere ,  Koninck ,  Mo- 
narch,  Prince  Bruydcgom,  en  man,  van  dealgemeene 
xr'^^^  ^"  "^^er  gevonden  word  in 't  Oude  en 

f  KieuweTeftament  vandenSoneGodsgefchreven  Ge 
i;ck  dit  altemael  in  feer  vele  voortreffchjcke  C^^^^^^^^ 

-  pp  andere  ti;denisaengewefen.   Ik  fegge  dan  noch  eens! 
\  "it;chTT"^'r  "'^"^""'^^y^^Sfl-  Sana  en  Pa! 
triarch  St.  Franctfcm ,  dzt  memantdenam  van  Meefler 

V 1^  '  bleef  dan  onfen  ermen  Paus ,  en  algemeenen 

y«lcr,die  imnj^s  duyfcnt  grou welen  en  vloccken  op  fi j? 

oen 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


2c6  D  E  N  H  O  O  M  S  C  H  E  N 
nen  hals  foude  halen  van  Jcftts  Chrijim .  die  als  de  ware 
God  fiineecreacngccnen  anderen  en  fal  geven.  Wantin 
den  Hemel  en  foude  hy  niet  konnen  komen  :  en  m  de  Hel- 
le, of  Vaecvycr  en  foudchy  niet  willen  zijn,  wantdaer  is 
hv  Heer  en  Mecaervan,en  verloftdaeruyt  wie  hy  wilt: 
cn  veel  meer  kan  hy  hcmfelven  daer  uyt  houden ,  als  hy 
daer  noch  niet  in  en  is.Om  dit  alles,wil  ik  liever  mijn  ver- 
ftand  gevangen  leggen,  en  mijne  penne  ftaeken ,  en  wach- 
ten dat  de  heyligc  Gatholijcke  Roomfche  Kcrcke  dit  ^1- 
ve  vcrklare,  of  ten  minften  de  hoog-geleerde  Profeffo- 
ren ,  en  Doaoren  van  Leuven ,  Geulen ,  en  andere  heogc 
Scholen,  van  de  Roomfche  Gatholijcke  Kcrcke. 

Pac.  i4r.b.  m^^i  bClliaelt  ^^ï"  St.Corradus :  cm 

ban  st,  Francifcus  ^Difcipclcu  /  W  öat  öpccn  gobloo^ï 
ionöcUnoD  Dccft  Dcvanöcct  in  een  ouöc  wan,  (  Voor- 

5Saer  konde  hy  de  oude  vryers,en vooralde  oudevry- 
ftcrs,  wederom  jong  maeckcn  ,  gelijck  Mdea  den  ou- 
«len  Efon  dede,  als  Orm'/'averhaelt,hy  foude  goed  geld 
konnTverdTenen. )  ^CfC  WUntH  nU  Cm  ^^^^ 

netoDiUÉn  ninöc  op  een  ooecnOUcö  /  beöeccöe  öem/ 

Corradus  na  fijn  öooö/  cn  ^«^«^Waecbc 

acbOTc  feec  toiccö  octo?mc"t«"  oUcccemoe  fonden/ 

KeVlcnSoT  w«o  waSac'htie"^^^^ 

(want  fijne  bekecringe  was  miffchien  foo  ^^erachtig ,  als 

rune  omkeeringe  van  een  ongel  i  nek  m  een  oud  man,  en 

d  erom  en  hadL  dat  bloed      Chrifi^  g«n  vac  op  k^^^ 

inacr  moefte  na't  Vage-vyer,  daer  de  Catholijck^^^ 

leen  ia  komen,  maer  niemand      3.\^f ^1^^^^^^^^^ 
Jefum  ChrilUm  alleen  vertrouwen. )  €11  |)pballÖat  Cor- 
radus bOO?  Ijem  fOUÖC  bitlbcn  eentac  Pater  nofters.  |p 
iecft  een  Pater  noiicr,  cn  öcn  requiem  sternam:  Öat 

S  toe/  en foo  raecftte  öe  f}immmm^^^ 
ge  bpec/al^CorMdus  feif^DecteUöeeft,  ' 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


V  Y  L  E  K  'S  P  I  E  G  E  i:  2^7 
?2g.  142.  b.  ^tflCt/ öat  Maria  acit  215?OCöcr  Corradus 

öbcrfciicti^nin  ecnftlKT^ofcli/  inct  Jincr  funöcftm 
efus  in  \]nvt  aniicii  /  01  öatfe  ïint  fiinbcltcn  Corrado  in 
m  tirmcn  aaf  /  en  öat  W  önt  f elf  öc  fo  Imflc  /  iip^ 
)cn  op  lippen  / en  üo?ft  op  üo^ptmicdentie/ tot  öat  fj? 
jeflccl  bcrf molt  in  lieföc/($c« 

A  N  N  O  T.  OF  hy  AUria  oock foo gekuft , en  gefoent 
.  leeft  ,  fijne  lippen  op  de  hare  ,  en  iijne  borft  op  hare 
.  )orft  druckende,  daten  weetick  niet:  immers  het  ghe- 
!  meurde  den  heyligen  >Alano  foo ,  en  noch  vry  wat  meer  - 
naer  vvy  willen  blijven  by  't  gene  hier  uytdruckelijck 
i/vord  gefcyt.  Te  voren  hebtghy ,  Catholijcken,  gehoort, 
:ioe  dat  een  jongelinck  op  ftaende  voet  verandert  wierdc 
/.neen  oudt  grijs  man,  en  hier  hoort ghy,  hoe  Chrifitts, 
iie  al  over  vele  hondert  jaren  een  volwaflTchen  man  gc- 
weeft  is,  eyndelijck,  na  foo  vele  jaren,  wederom  een 
deyn  kindeken  is  geworden,  dat  men  op  de  armen  moet 
iiragen,  en  van  een  yegeli;ck,  die         wilt,  laet  vat- 
en, kulTchen  enlecken  ,  gelijck  mende  kleyne  kinders 
bit  ,  ende  vat.  V/aer  uyt  wederom  een  ander  wonder 
:>f  mirakel  ontftaet ,  dat  alle  begrijp  te  boven  gaet ,  te 
rveten  ,  dat  Maria  die  een  vrouwe  was  op  aerde  van 
rene  gemeene  ftature  ,  ofte  grootte  ,  in  den  Hemel  foo 
;.suytgedijet  en  gewaflchen ,  datfe  cenen  rock ,  of  kappe, 
'  liadde  foo  groot ,  datfe  daer  mede  den  gantfchcn  Hemel 
bedeckte  :  waer  onder  vele  duyfenden  Dominicanen 
chuylden  ,  als  te  voren  oock  is  gefeyt.  Daer-en-tegen 
oort  ghy  nu  hier,  hoe  dat  Chrijlus ,  die  een  volwaflchen 
fman  was ,  al  eer  hy  ten  Hemel  voer ,  en  die  al  eer  in  den 
)Hemel  is  ghcweeft  als  Maria ;  en  dienvolgende  al  veel 
grooter,  als  A/^ri^ ,  behoort  te  wefen;  evenwel  ter  con- 
arie  noch  veel  kleynder  is  gheworden  in  den  Hemel , 
an  hy  was,  cerhy  ten  Hemel  voer;  ja  foo  kleyn  als  een 
ffprakeloos  teer  kindeken,  dat  nochgaen,  noch  ftaenen 
kan ,  maer  op  den  hals  moet  gedragen  worden.  Dit  zijn 
.voorvvacrgrooceverborgentheden>  €;n  mirakelen  vandc 

$1  htyhgt 


i<8  DEN'BiOOMSCHtyt 
heylicc  RoomfcheCatholijcke,  Paufelijcke  Kercke ,  dc 
vvelckeals  een  recht  kenteecken ,  haer  aen  alle  de  wereld 
openbaer  maken ,  dacle  de  ware  Cathoh,cke , 
Kercke  is :  tegen  alle  Ketterfche  Kercken ,  daer  ghy  fulckc 
verborgentheden,en  mirakelen,  niet  en  fult  vinden. 

En  ?hyCatholijcke  ziele,  kondt  daer  uyt  oock  defe 
Gatholiicke  leere  Lecken  ,  Dat  Man.  ,  die  foo  groot 
etionafraetelijckindenHemel  is  gheworden,  berechte, 
en  eenige  Koninginne  is,  die  alle  dingen  vermagh  >^^^^ 
kan  doen-  en  dat  Cfcr»y2*«  met  meer ,  als  vooreen  flecht, 
en  onr^^^^^       ,  kleyn  kindeken  moet  werden  ae„|!.e. 
merckt ,  dat  noch  helpen ,  noch  trooften  en  kan ,  fuffen- 
de  vee  flimmer  als  een  oud  grijs  man,  die  wederom  m 
fiine  kindfchc  jaren  is  gekomen.  En  dienvolgende ,.  dac 
ht  alle  macht  en  authoriteyt  inden  Hemel  aenfi)neMoe. 
^VllL"  hLtovergepL,  de  welcke  aU  Konm^^^^^^  ■ 
nu  alles  beftiert ,  endeEeheert.  Ln  het  ge^^datfe  a^^^^^  , 

^etdoen  en  kan,  1^^^^^^  ^o^^^S^^^^^^ '^"^L^^^^^^^^^  \. 
aen,endeSanainnen:  Soodatter  met  eenKoninckri)ck,  \ 
Rep;blijck,Landtrchap  ,of  Stadt  en  is,^of  die  heeft  ^^^^^ 
nenbvfonderen  Sana,  en  Patroon  uyt  de  Heyhgen:  oock 
alle  ambachten  ,  alle  Geckren ,  alle  beeften ,  -  wat  geval 
rn  onaelecentheden ,  hebben  al  hare  byfonderc  Sandten, 
"efe^idt'e^helpe^ 

fiinen  Roomfchen  Bycn-korf.  boo  dat  de  Ketters  meer 
^  "^"nKiin,       datfeop;./«.  vmrouwen. 
hem  met  den  "ebede  aenroepen  in  haren  nood ,  en  van  hem  i 
h?Zrvenv"chten  •  want  wat  hulpe  kan  haereen  onnoo-  i 

fe&eter^^^^^^^^ 

gó?  dat  fich  felven  niet  helpenenkan,  maer  van  dem^^^^^ 
Ier  op  den  arm  moet  worden  gedragen  ?  Derhalyen ,  hy  | 
r^rholiicken  begeeft  u  tot  M»ri»  de  Konm"inne  aesï 
d"  Middelareffe ,  ende  Advocatefle  van  det 
"eSd ,  die  den  kop  des  Serpents  vertreden  heeft  ,  d 
M^delder  barmherrigheyd ,  die  kan  u  he^en , d.e  wee 

L —  c-,.,Ao«      Santinnen  »  wat  u  icnorcji 

alfoQiF 


met  alle  hare  Sanélsn  cn 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


ïtKia.  Ü  r  £  E  N'S  P  I  t  G  £  C.  ÉCo 

ilföo  vvd  i  3\s  jihrah^tm ,  die  van  ons  nieten  weet,  cncje 
faac  die  ons  niet  en  kent.  Ja  foo  wel ,  als  j^bmham  de 
'lijckeman  inde  Helle  hielp,  die  om  een  druppel  koud 
vaters  badt :  En  laec  de  Ketters  met  haren  Chrijlus  wel  va- 
en  ,  en  henen  loopen ,  dat  haer  de  lappen  ontvallen ,  en 
^  latfe  vet  worden.  Enfietghy  toe, tot  wie  vandc  Heyli- 
s,è«i|;en  ghy  u  lult  keeren  ,  alb  in't  Boeck  if^/ gefchrevenftaet. 
Cftp .  ^ ,  vets  I . 

!   Pa^.  i^o.  ^§tact/  öiït  Antonius  dePadua,  k)at| 

;t.  Franciici  Ucrftojciic  ^Mfcipdcn  /  piebiclitc  in  ceite 
Kronbcrtnac/  ö^icr  öcidnu.ö  met  föne  Carlimalcn/ 
n  allcrlcp  naticn  /  tcacntóoo2tiig!i  toaren  /  <©?tec!icn/ 
iüatijncn/  franro^ifen/  ^ipifftien  /  ^claboncn/ 
.enoclfflie/  e^pacnfdic/  Hnocrfcftc/  enbcle  anbew 
nwn  l)errff)cr»bcn  talen  :  cn  öatfe  alU  /  clffe  tn  föti0 
i  :alc/  buPödlifft  bcrflontjcn  /  toat  ft?  p^emchtc :  foo 
ïatfe  nllt'fkjiöenmct  l)em/  aljf  tJebjcmöe  tintten  op 
3cn  ï^mcrteröaaï)  ban  öe  Hpoftelen  Chrifti  fcpben: 
Én  tö  öefc  occtiJ^pncnaincrb/  rn  lioc  ftoojen  top  Hem/ 
rif  ït  in  or.fc  tvile  /  bacc  tóp  in  geboden  3ön  i  <©?i'ecfeen/ 
Harynen  /  $c» 

A  N  N  O  T.  Op  dat  ghy  meu^ht  weren,  Catholijcke 
efetjdat  stk  Fr««f//f«;oock  fells in  fijne Apoftelen,  en 
aytverkorenc Difcipelcn ,  niet  minderen  is  geweeft,als 
leftM  chriftm  felve :  En  op  dat  ghy  u  foo  wel  vertrouwen 
Seught  op  Sr  Fmncifcus ,  den  tweeden  Chrtftus.zh  op  den 
and  Gods  felve:  foo  onthoudt  dit  wel. 

Pag.  i>o,  151.  ^tactbatAntoniusbebifTcfienTjecfï: 
nrftepzrbtfftt/  en  batbaerbp  een  beroaberbe  aUrrlcp 
roo?tcn  ban  bifTcïien  /  filepne  /  mibbelbare  /  en  nroote/ 
inaroorcmcnti3ïuc/en  (lacflten  alle ftareftoof ben  bo^? 
^en  toater.  €n  m  bp  fiaer  oï)cp?ebtf!it  en  tot  ftaec 
,cfeptbabbe  /  ^ö^oebersf  bifTcï)en/oftp  3Ötbcel  öI^c^^ 
'  bonben  om  utoen  ^cbeppev  te  bancften  /  bat  öp  u  We^ 
ben  tot  een  tooonplaetfe  ö^oeben  öeeft  foo  een  ebel 
element  /  foo  bat  öDP  na  utoen  epfcö  öebt  bat  foete  /  en 

^  X  sontt 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


bcrf-liaft/  en  önt  Chi ütus  ii  been:  crtlmjln  Deeft  tot  n^ne 
S^tSeir  öatliPuinbe^iluVneuVtlcbcn öeeft 

hccrt/  «iucn  fii-tücnöiiaetocöcrom  ictocnö  acn  lanot  i 
iXaMU^t.  ©acïopfommtoiic  Wffclicit  fiate  i 

Stom  cU!)  in  'ijnc  ©loKintte  /  Uan  teact  fp  0*0» 

A  N  N  O  T.  So  dat  ghy  h.ct  uyt  kond  fien.d«  S'-  F«»-  ,1»  1 
circtti  heeft  "deelt  in  die  ceuwe ,  als  den  vilTchen  het  Euan- 1 
g&.e?dtgeptedickt,enoockalsdeviirch™ 
Saerfe  nu  foo  ftom  zijn ,  als  de  Cathoh|cke ,  ioude,^^ejc, 
kopere,  home  ,  ende  ftecnen  Leeracrs ,  inde  Roomlche 
Kerckc.  Te  voren  heeft  hy  den  vogelkcnsoock  het  Euan- 1 

rooibtbalwclt  ^.t  Maria  ccn«.f^^^^^ 
na  nlXfcm  iiocl)  iwt  ten  nnöct  tioosüe  toat  tc  U*m/ 
B«OÖt  iccföe/  totöatüP  matijcucae  upt  öit  Ubc« ; 

^"Tn  N  OT.  Ditisimmerswelverfonnen.fcydeeenen^ 
brodder,  ende  fette  den  lap  terzijde  het  «t.  NUervvy  wiU 
len  den  goeden  Meefter  /pelen.van  wekken  hm  knech^ 
foo  eoefen  vertrouwen  lidde,  dat  wanneer  hyeen  paet 
hofen  hadde  genaeytaen  de  arm-gaten  vaneen  wambes,. 
hytot  fijnen  Meefter  feyde:  Mag  het  paflèren,  Meefler,. 


■i 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


V  r  L  E  N'S  P  I  E  G  E  L.  l6l 

riOoétorefle,  of  Meefterfle,  en  met  doos  en  falve  wel  verfien 
beter  als  eenige  Quackfalver  ,  die  flange-fmout  ver- 
•imj|voopt :  dat  is  immers  Maria  wel  degelijck  vereeren. 

Pag.  M5,i.-6.  3©o?tittimcltcenfocte  flimgename 
Iliijiï5>ifl02ie  ban  tenen  Wolf.  €nnvcnt  Dc  t^atit  Eugubie 
mm^  ccncn  grootcn/l3crfffi:ifiicU)cficn/  cn  bcvfcOcu- 
Ml:enöcna©oIf/titc  aUe  imnfcfKn  entiec/tJtct)cmom^ 
tioetcn  /  bcrfcl)cucöe/fco  öatmcmanö  bumen  öcpooj^ 
i:cn  ntori)tc  ïtomcn  /  alö  tod  octoapent  /  cn  feonöcn 
fijan  noclj  fi)ne  toJeebc  tanöcn  niet  ont?tometi«  iCot 
hmdcftm  Sc.  Francifcus  uptouufe  onoctoapcnt/niettc* 
jcntlacntic  öatöc^So^aersSDcnitoaerfcöoulJDöcnbooj 
tpcrrjcftel:  TOcn  toclcften  tic  TQolf  quam  tegen  loo^ 
ijcn  met  opgcfpalcluc  ftaccficn/  om  flcmteberfcljcu^ 
Ircn.  HKaer  St.  Francifcus  macchtc  een  imip^hm  /  en 
icmbcalfoo  ben  3Bolf  / en  fepbc  tot  ficiti:  3iom  f^kt/ 
t)2ocöec  Wolf/  itU  gebtebe  u  ban  Chrifti  uocgc  /  bat 
jbp  nofb  mp/nocbmönen  mebc-niaet  befcbabtgljt. 
ZBn  'tt0b)onbecUjcfeomfcggbcn/  totint  terdont  een 
icupögcmaecfetliebbenbc/  iloot  ip  fijnen  berfcfuic? 
clycfeen  monb  /  cn  biel  terflonbt  /  op  't  bebcl  /  booi  be 
joeten  ban  St.  Francifcus  neber  /  cn  ban  cenlïBolf  een 
Ham  geto02bert  5i)nbc/lagbbP  met  fijn  Hooft  ter  ne* 
M  alö  of  Iw  boob  bjare  gctoeefl*  ^o  leggenbc/fePbe 
"t.  Francifcus  totfiem:  ^20cbec  HDolf  /  gïpboetfitfr: 
roote  ff babe  in  befc  quartiercn :  gbn  bcbt  \inftimly 
ijcfte  fcbelm-ftuf  öen  begacn  /  be  ff  riebfelcn  v6oöo  fon ^ 
er  ccnfgc  barmbertigbepbbermelenbcmim  cnber^ 

t.  ^.ielt  niet  alleen  onrebeliif fte  bieren  /  maer/  bat ftct  ber- 
foepUitbftetjS  /  gbpboobcn  berfcbeiirt  bc  menffben/ 
,  :uciic  na  't  ebenbeelb  <Bm  gefcbapen  ?ün»  €n  öaer^ 
''%\xt  ^tit  glin  toeerbigb  met  eenc  groutoelrjcftc  boob 
gbeflraft  te  tooiben/  alö  cenen  boofen  iBoo^öcnaer/ 
toaerom  batfe  ailetegené  u murmureren/ cnbefjeeie 
i§tab  iö  uto  bpanb,  maer  /  ^J52oeberïBolf/tcft  hJil 
mffeöcuDacr  cnu  bjebe  maften  /  op  batfcban  u  niet 

1^1 1  mm 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


261  DEN  ROOMSCHEN 

ntcet  toet5cert  te  too?öcn/  cn  öatfe  ualle  uttJc  boo?* 
naenlje  mif  Oacti  bergcben  ï)cl3bcnöe  /  uocD  Donpen/ 
nocl)  mcnfcDen  u\300?taenmeec  cu  bcrbolocn.  cnDe 
tieïBolf  naf  met  fóne  gcflcn/  foo  met  (ijnlicnaem/ 
ftcert/  en  oo?en/  M  met  Ijet  bupgcnban  fDnt)ooft/ 
te  bennen  /  bat  bP  bet  allciS  bolbomen  acnnam/  bat 
Francircus  bemfepbe.  <^^nöe  Francï  'cus  fepbe/  ':25:oe^ 
bet  a©olf  /  ban  bie  tijb  acn  /  bat  \y:t  u  fal  bcUcben  bie 
bwbe  temaben/  foobdobe  tchu/  batichfal  manen/ 
batueengebucrigb  onbccbonb  fal  too?bcn  oeqcben/ 
foolanob  alöabf  leeft /booabe  itebenbanbefe^tati; 
foo  bat  obp  nopt  meet  bonabctfiilt  bocbcn  tcU)Dcn: 
om  battcb  toel  toete/bat/albjat  gbt»  oö^öï^enljcui/ 
'tfelbeboo?bonaetö-noob  bebtgcbaen»  iBaa/mijn 
liebe  ®:oeber  3©olf  /  alö  tcb  u  fobtinioe  gratie  fal  ber- 
Itreoben  hebben  /  foo  bjil  icb  oocb  bat  gbp  belooft  /  bat 
flbpnommeet  /  of  bee/of  inenfcbcn/  fult  bcfcbacbi^ 
nen  /  of  eenia  Iceb  meer  in  ccnige  bingcn  fult  aenoocn : 
belooft  obn  bat  mp  >  <Cn  be  ïDolf  toonbe/  met  bet 
buPflenban  fön  Ijooft/  een  bupbelijch tmlm/  bat bp 
beloof  be  te  boen  /  na  't  gene  bat  bem  opgelcpt  bJicrbt* 
<enst.Francifcusfepbe/  ^2oebecïBolf/icb  b3il/bat  êim 
flbP  mp  uto  troubJ  geeft  /  bat icb bolbomentinr b  macij  up 
fleioobcn/'tgcen  gbpmp  belooft.  €nbe  alö  St.  Fran.  m 
cifcus  frine  banbt  uptftadi  /  om  fnnc  trouto  te  ontfan^  i  mm 
ncn/foolicbtebeïlDolf  oofb  fime  boo2flerecBterpoot  I  /: 
op/enlepbcfeopbebanbban  St  Francifcus  ,  gcbenbe  4  ^ 
Jiati  fiiné  trou/met  fnlcb  een  teecbcn/  al0  bP  beft  bonöe.  i  m 
SfePbeSt.  Francifcus,B20cberai^olf/icbbebeleumf 
ben  name  jefuChrifti,  bat  obP  ban  ftonben  aen  met : 
mp  gaet/  fonbct  te  ttobff eleiv  om  bie  b^ebete  oaen  ma^  i 
fech  in  ben  naem  bcö  «>eeren :  enbe  bc  a©olf  geboo?^  j 
faem  wbc/  gincb  ban  flonben  aen  met  st.  Fraiicii- 
cus,  alVeett  facbtmoebigbHam.  l^et  totlcbe  be 
flet0  fienöe/  baer  feec  bcrtoonberben/      Ende  ais  l 
Sr,  fr4»«»/cM*cenveraiaenhadde  gedaen  aen  alle  de  bor-  i 

geiSji' 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


VrlSK-SriEGEL. 


mans  en  vrouwen  j  oude ,  cnde  jonge  >  die  met  me- 
eop  dit  rpe<Slakel  waren  te  famen  geloopen ,  foo  feydc 
^srïranctfcus  tothaer:  ^Ucduffle/ !)00?t  toe  /  25?octiec 
53©olf/tiic  Incrboo?  iiflaet/liecftmp  belooft /cnboo? 
'  öc  belofte  üerfctoitme  ocbacn/  om  met  u-lieben  b^elic 
\  tc  toülenmaben/  om  u-ltebeii  nopt  meet  te  befctjabM 
lö^n  ♦  inbien  obp-ltebcn  l)cm  tocöcrom  belooft/  bat 
.1  öftP  ï)cm  alle  fijne  bagen  beftoo?löclt  onbertioub  fult 
f  ocben :  en  kit  fal  boo?  ben  ïBolf  inflaen/  bat  lip  berbonb 
met  berbonb  o^twutoelijcfe  fal  ïjouben.  ^oeljebben 
fpalle/biebaertoaren  met  een  ocoot  geroep  belooft/ 
bat  fp  ben  a©olf  bagelijcbsf  foiiben  onbecl)ouben.  €n 
St.  Francifcus  fepbe  tot  ben  3©olf /in  tegentooo2bigbepö 
Dan  al  Oet  bolcft  :  €n  gbp  252oeber  a©olf  /  belooft 
f)ter/  bat  gbp  fjaec  bat  berbonb  fult  ftouben  /  en  bat  gijp 
geenlcbenbigc  5tele/of  menfclje  meer  en  fult  befclja? 
tigen.  €nbe  be  a©olf  gaf  te  feennen  met  liet  bupgeit 
ban  ftin  fiooft/  en  met  fön  gebeer/  foo  met  fön  licfjaem/ 
^eert  /  en  b^ienbelöcö  aenfien  /  bat  ï)p  /  al  toat  belooft 
toaief  /  getroutDelöcö  foub«  onberftouben.  €n  st.  Fran- 
cifcus fepbe/  55?oeber  ïl^olf  /  tfö  toil / bat  gelöcft  gbp 
mp  berfefteringe  bcbt  gebaen  ïnerban/  boe  top  bup^ 
ten  be  pookten  toaren/  bat  glipmp  l)ier  boo?alle  öet 
bolcfe  oochberfefteringc  boet  /  bat  glip  bit  alle?  fult  on- 
berliouben/  cnbatgbpmp/  bic  nu  boo2  u  tngeftaen 
ben /nopt  en  fult  berlaten.  ïDoe  Heeft  beJBolf /op^ 
Deffenbe  fijne recliter  poot/  berfefteringbe  gebaen  in 
ftanben ban si. Francifcus,  boo? fijne  bo:glitoclit/boo? 
alle  bie  baer  omflonben  /  tot  eene  groote  berloonberin^ 
ge  ban  allen /$c,  €n  banbienbagbaf  liielt  lietbolch 
benlBolf/  cnbebe3©olf  Ijet  bolcfe  bet  bcrbont/  boojj 
Sc.  Francifcum  gemaecbt»  €n  beï©olf  leefbebaerna 
nocl)  ttoce  iaren/  gincft  boe?  bc^tab  ban  beur  tot 
beur  /  nocl)beffl)abigl)beniemanb:  noclitoierbooclt 
felf0  ban  niemanb  ban  be  intooonber^»  befcliaöigbt/ 
waer  toierb  öeerlöcö  onberboubcn ;  en  bat  te  bertoon* 

^  4  bcrett 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


DEN    ROOAtSCHEN  ^ 

öetentoaö/nopten  baftcecncnfionö  tcocnftem»  €n 
tenlactften  öc  30olf  nu  ouö  oetoo^bcii  ^ünbe/  tsf  c«^|lo?'  ,i 
ben  /  tot  ocootc  ti?ocf  Ijcpö  Uan  alU  öe  üitDOonöcv$j  ban  A 
lie^tati/if»  " 

A  N  N  O  T.  Dit  is  voorwaer  een  wonderbaren  Wolf ' 
gcweeft  j  van  de  andere  wereld.  Maer  byloo ,  daerom 
cn  meught  ghy  niet  dencken ,  dat  het  een  fpeelcje  is  van 
't  rood  kousje ,  om  de  kinderen  in  flaep  te  krijgen  :  dat 
ware  voorwaer  niet  Catholi)ck,  maer  foude  na  de  mut- 
faert  rieckcn  :  want  ghy  Catholijcken  moet  het  geloo- 
ven  op  uw  zielen  faligheydt.  Woudt  ghy  aen  de  waer- 
heyd  van  defe  Hiftorie  twijfFelen ,  waerom  oock  niet  aen 
alle  den  hoop  in  dit  Boeck  verhaelt^  Want  die  in't  ee- 
ne  lieght ,  waerom  fal  ick  hem  in  't  andere  gelooven ,  dat 
alfoo  wonderlijck  ,  ende  onghelooflijck  is^  Maer  dan  ^  i 
lagh  het  geheele  fpic  in  d'affche  gewent ,  en  alle  de  won- 
deren ,  en  mirakelen  van  st.  Francifctis  waren  maer  voor  > 
cnckele  leugenen  >  en  verdichte  fabulen  te  achten :  daer  i 
nochtans  de  geheele  Roomfche  Cathoiijcke  Kercke  tot  •! 
noch  toe  niet  aen  ^et  wij  (feit  en  heeft.  Want  fy  foude  an-  u 
ders  dit  en  diergelijcke  Boecken  niet  hebben  laten  druc-  H 
ken:  eu  gedruckt  zijnde  ,  de  gemeente  voor  die  leugens  t 
wel  gewacrfchouwt  hebben.  Maer  nu  zijn  defe  Boecken  3( 
immers  in't  openbaer  gedruckt ,  met  den  naem  van  den  3 
Druckcr,envan  deStadt,  waerdie  gedruckt  zijn :  oock  ) 
met  recommandatie  van  de  nuttigheyd  der  dinghen  die  J 
daerin  verhaelt  worden.  Soo  moet  ghy  't  dan  oock  ge-  ij 
looven  waer  te;;ijn,  wilt  ghy  oprecht  Roomfch  Catho- j 
lijck  wefen.  Tot  verklaringe  dan  van  defen  text ,  foo  moet  i[ 
r^hy  Cathoiijcke  weten  ,  datter  veelderley  Wolven  zijn.  i 
ï)aer  zijn  gemeenc  Wolven ,  die  Schapen  en  andere  die-», 
ren  verfcheuien  op  het  veld ,  en  fomtijds  oock  wel  men-  i 
fchcn ,  in  den  kouden  winter ,  als'er  op  't  veld  niet  veel  te  i 
halen  en  is :  en  fulck  cenen  gemeenen  Wolf  en  is  defe  niet  x 
gcvvccft :  want  die  konnenlichtelijck  met  honden  gevan- 1 
ecnjof  meteen  roei  doorfchoten  worden.  Duer  zijn  oock  j 
^  VVccr-u 


VYLEN-SPIEGEL.  l6$ 
PlTeer-wolven,  die  ick  trouwens  noy t  gefien  hebbe :  maer 
')  )nder  de  Catholijcke  zijnder  evenwel  vele ,  ende  de  oude 

•  ::i  )esjes  weten  de  kinderen  daer  vele  wondere  dingen  van  tc 
:/ertellen.  Noch  zijnder  ongemeene  of  Wonder-wolven, 

V,.  iieeene  heele  Stadt  konnen  dwingen ,  als  defe  eene  was> 
^v]iie  noch  van  menfchen,  hoe  gewapcnt  met  harnas,  fpief- 
<  'en ,  boogen ,  roers ,  en  fabels ,  of  verfien  met  felle  jacht- 
;ionden  ,  en  konnen  overwonnen,  en  gedoodc  worden. 
De  weicke ,  als  fy  door  dat  heyligh  kruysje  getemt ,  cndc 
befworen  worden,  in  Lammekens  veranderen ,  en  wor- 
den foo  menfchelijck ,  dat  het  te  verwonderen  is :  foo  dat, 

•  alsmenfewat  biecht, fy  hare  fouten  ootmoedigh  beken- 
nen ,  beterfchap  beloven ,  contraél  en  verbond  van  vrede 
maken  met  diefe befchadight  hebben,  hare  rechterpoot 
geven  tot  verfekeringe  van  trouwe ,  en  houden  dat  vaft 
voor  al  haer  leven ,  loo  wel  als  een  van  alle  de  Broeders 
van  st.  Francifcus  heyr :  ja  zijnoockinder  danst.Fran- 

lieve  Broeders,  gelijck  hy  de felve dacr  voor  erkent, 
en  noemt ,  als  ghy  gehoort  hebt  in  defe  Hiftorie.  Eynde- 
lijck,  foo  zijnder  oock  noch  Wolven  met  twee  pooten, 
daer  de  heylige  Schrifture ,  en  Cfcri/?«<  felfs  vanfpreeckt, 
die  in  fchaeps -kleederen  tot  de  menfchen  komen ,  maer 
yi  inv^ndigh  zijnfe  grijpende  Wolven  •  voor  weicke  men 
hem  felven  allermeeft  moet  wachten ,  want  daer  alle  an- 
de  Wolven  het  lichaem  maer  verfcheuren ,  daer  verfcheu- 
ren  defe  de  zielen  der  menfchen.  Daerom ,  ghy  Catholijc- 
ke", kond  ghy  u  van  die  Wolven  wachten ,  ghy  en  foud  foo 
grooten  gevaer  niet  loopen ,  als  ghy  nu ,  God  betert ,  wel 
doet.  Degrootfte  Wolf  onthoud  hem  in  ltalien,daer  defe 
wreede  Wolf  oock  was. 

Pag.  léj.b.  I6  8.&C.  Wort  verhaelt,hoe  het  llch  toe- 
gedragen heeft  na  de  dood  van  St.  Francifcti^,  in  't  verkiefen 
van  eenen  nieuwen  Generael  onder  de  Broeders ,  in  plactfe 
van  St.Francifcui ,  weerdigh  om  telefen.  Want  te  voren 
verhaelt  hebbende  hoe  dat  Bvocdcr  Helios ,  door  St.  Fran- 
(ifcus  felve ,  als  hy  noch  in  *t  leven  was ,  tot  Generael  over 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


DEN  R  O  O  M  S  C  H  E  N 
fijne  Ordre  gheftelt  zijnde ,  teiftont  in  den  aenvanck  v, 
dit  ampt ,  hem  begon  te  begeven  tot  grootsheyd ,  laten 
timmeren  een  feer  groot  ghebouw ,  waer  toe  hy  de  Bro 
ders  met  fware  fchactinge  belafte ,  om  geld  op  te  brenge 
En  dat  hy  voor  dat  groote  gebouw  een  marmeren  vat  ha- 
de  laten  ftellen,  om  oock  aelmoelTen  tot  het  voornoem 
ohebouw  te  ontfangen.  Het  vvclcke  van  Frater  Leo, 
vele  andere  Broeders  wierdt  aen  ftucken  geflagen.  Wa  ^ 
overdeGenerael  Heli/u  haeraltemael  wacker  het  affmee 
ren ,  en  joegfe  voorts  de  ftad  Ailïfien  uy t ,  in  groote  contu 
fie.  Weerom  de  Broeders  verftoort,  alle  zijn  vergadert,  enl 
hebben  He/ï<K  afgefet ,  en  Broeder  lohannes  vanFlorentiel 
eendrachtelijek  in  fijn  plaetfe  tot  Generael  verkoren. 
Waer  over  Broeder  Helios  alle  de  Broeders,  die  hem  gunftig 
waren ,  en  alle  de  Broeders  van  de  geheele  Ordere ,  die  ko- 
men wilden ,  riep  tot  een  GeneraelCapittel.  W^er  in  ge* 
handelt  is,  als  nuvolght.  ^     ,    .  r-x 

tic  ^dcncraci  uoo^nocmt  m  t  Conclavi  met 
nc  ^icnacr^  /  en  ^cnr-betoacrDcciJ/  met  oefloteii 
tieurc  /  fat  /  foo  3ün  Dacr  ober  gcftomen  öte  Heh^e  oim^ 
ftioTi  toarcn/  en  Hebben  tie  öcurc  open  oDeb^ofecn/ 
tn'iit  Heliam ,  ötefc  mct  ftarc  fianöcn  öaoeoïjcn  /  foa 
tnöen^toel  Dan  öen  OBenciael  oefet/  roepenlie  met 
ntoot  nefcl)?eeuto/öatHeiias^0cnccacl  moefl  toefen/ 
omöat  st.Francifcusfelfö/  boo:  (ijne  öooöt/  f)em  tot 
<0eneracl  obec  fiine  <&itsm  Dad  oeficlt.  ï^et  toelcft 
öe  Doomoemtie  <0cncracl  /  ©joctjcr  johannes ,  ficn^ 
öe/ 10  opaettacn  in't  xwimw  öcr  23?oeöeren  /  toee^ 
nentie/  en  fi)n  hlect  in  aller  teGcntooojöiöfïepb  upt^ 
trecöenöe  /  en  met  tranen  ter  aeröeletjgenöe/  geeft 
iï\)  \\tt  Officie  ban<25enerael  berlaten/  fegoenöe:  öat 
ïm  ontoeerötoDtoasi  fooorocten  beliieninoe/  enoocft 
fcat  acnacnomcn  lUeet  /  en  tjintU  foo  \\tt  Capittel  m* 
^ociö  Helias  tot43encracl  berhozeti/  niet  na  recljt/ 
maer  met  tjetoelt/  en  öoo:  op?oer/  Hciiaz  ai$(  ^e^ 
iterael  toe-roepenöc.  €n  Doe  be^on  Heius  met  leu* 

0enen 


ï-i 

k 

] 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoog. 

28B32 


If- 


V  Y  t  IS  N-S  T  1  E  G  E  L.  I67 

icttcn  \m  f^lt'en  te  omfrtmlöiacn  /  fccgcnlic  öetijfcj 
icUich ;  mm  lie^e  2320cöcr3^  /  en  Iccjtit  \x\v  ötcn  la(l 
in  op /om Hat  icft  niet  oaenenfean/  nodiliolocnïjct 
icmccne  lcl3c«i  oceftöat  ampt  acn  een  ar.ber.  <£;;oe 
icpm  fjj  al  te  macl/  öocli  öoo^liem  te  b02cn  foo  üe^ 
'clii.'lit  #alïc  /  ïjP  mocln  een  pacrö  tiouDen  /  cnöc  oouö 
leten  /  aö  \p  macr  He  <0?tiece  reaexrbc  /  tiic  St.  Francif- 
cushctntePozcnDatibe  bebolen-  i^et  öcncvaleCapit= 
ttelöaer  cbcrontttelt  3ijnlie/  om  öat  fommioc  Johan. 
inemboojnoemt/enöe  öcmeefle  menicfe  Heiiamljcü^ 
ijcn  toillien.  €erliat  tie53?oeöer0  nocl)  fclicPtien  upt 
IietCapmel/tö'cteene  befcntiinoe  na  ïjcnpauoüre- 
goriusdeix.  t»ero?tiineert/  öc  toclcFic öoe ter  tpöt on^ 
ucnt  m\i\c  toa0 :  en  iö  öcn  ^auö  l)eli2tc0eU)c!i  mge* 
blafen  tjat/aUjoetoelfommigDeJohannem  totïjaren 
<ï5encrael  toübcn  Dcbben  /  öat  nocDtanjJ  öcn  ocntcenm 
ïioop  ban  öe  €^2tiere  Heiiam  berfocftte/  ötc  öat  felfö 
iiiet  toe  en  ftont  /  nocTi  tiat  (Officie  totlöe  aennemcn  /  ja 
toonöe  öaec  ober  oroote  ti>oef Ijcpb  /  bat  öe  ^:B20clicr$S 
IiemeeneraelftatJticn  oïiemaeriu/  en  ï)em  öacr  toe 
toonnen.  <De  ©auö  öoe  Dat  terlïonli  cjelooDcntie/Mlic 
aenöesnöcDan Hellas,  enljeeftliemin  öat  amptoe^ 
bcftiaïu.  3©aer  ober  alle  hit  HcMx  cunflift  toaren  sijn 
berbÜ)ötoctoo?tjen/  en  fldöcnftoare  bcrbol^inocn  tc^^ 
nen  beanbereaen.  $5et€apitteIoefdKTöen3i)nöe/isê 
Heliasnabenï>aiiöbertrocïien/en  iKcftbelc  aelmocp 
fen/  en  piibileoicn  bevfireoen  boo?  be  Bcrcfi/  en  boo?  be 
plaetfe  binnen  ^f^ifien ;  cnboomamemUicft/  om  oelb 
te  mogen ftrpnen  /  boo2  een  tnfTcden-ftomenbe  perfoom 
€n  terftonb  baer  na  fonbbp  ecnioe/  bie  bcoantfcfte 
<82bcre  boo2  fonben  bifiteren  /toelclie  ftoare  enbc  on- 
biUiche  toetten  ben  ^2oeberen  op-lepben  en  aclb-eol^ 
ïccten  in  alle  plaetfcn  bebcn  gef f  bieben  /  en  btoongen  be 
252oeber0gelb  tegeben/  enbe  te  contribueren  tot  bc 
foUecten  i  'ttoaö  ban  toaer  fp't  ban  baen  mocbtert 
Dalem  Cn  Heiias  beoonbe  fcDatten  te  bergaberen/, 

peeibcn/ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


.1 


268  Z>£N  R00M5CHZ1^\ 

neeröcn/  cn  bictifl-finecljtcn  tcïjouöen/  en  een  W 
feerp?acïnigï)leucn  tc  lepöcn/  aljJcen  ocoot^nnce: 
biienocnöe  öeOjöcre  tnlnien(lbaecl)cnö/ regen  öcbec^ 
ntanmoeUanSt.Fiancifcus,  o?domiantten  maftenbe/  \ 
toacröooj  Ijc  (ïet)eele€^2dei:ecntic  aelioiemetonlmp^  i 
fcljefeöen toieröbcblecïtt.  ^erlialben  sijn  be 2520cbcr!S ' 
«inno  i2?o.  in  eea  QcncraelCaputeltc  famcnocfeo^ 
men  •  €cmoe  baocn  te  b02cn  batbe232oeberjö  tefa^ 
men  quamen/bie  tcocntooo2big  toilbcn  3ijn  in  be  obec* 
boermge  ban  i)et  licDacm  ban  st.  Francifcus  nVtbp^ 
fonbeivbanbe  oantfcbca2ber.  aaDant  bc  pauöGie- 
gorius  de  1 X.  Xym^ü  bcbolcn  bat  bit Capittel  foubebec 
naberen  /  cn  bJilbe  bacc  ooch  felfjj  tegenbjoojbiöft  5Ön 
alftoetocUm  bacc  na  boo?  fnnebcfongne^J  berbinbcrt 
5nnbe/  ficïi  felbcn  boo2  3£potlolifc!)e  252iebcn  Deeft  bcc^ 
occufccrt  ncn  't ïjeclc Capittd  /  bat  niet tcgentooo?-- 
bint)  toefen  en  honbc.  ^00  Deeft  ban  Hehas  befc  obcc- 
boeringe  laten  geffbiebcn  /  eerbc^2oeber0tefamen 
toaren  gcïtonicn/  boo2  eenemcnfdidöcftcb2eefe  bacc 
toe  neb2aclit  #ibe:  inaccom  nlle  be2ö2oebec!Ei  ban 
't  Capittel  5i)nontflcU  octo02bcn '  onbec  toelcfeeoocfe 
bjacen  ©20cbec  jolunnes  ban  5rl02cntie/  Sc.  Antonms, 
5Ö2oebcc  Albeitus  ban  Pila ,  en  tncecbccniaccbe  IBan^ 
nen  3a3acc  obccTKt  Capittel  ontftclt  toajs/  en  meed 
flUc  bc!ö20cbcrö  /  om  batfenict  en  feonbenficn/  baec 
fp  na  bcclanafit  ïiabbcn  /  namcntlijcli  bc  obccboeringe 
ban  l)ct  ftcpïiac  licbacm  ban  Sr.  Fianciicus.  2520cbec 
Helias  ban  toillcnbc  bicont(lclbe^20cbecö  toat  bec^ 
faclttcn/macclite  in'tCnpittel  ijaccbcftcmbcleEpo^ 
(lolifflie gratiën /bic  boo2bc  <i^^2bcccenbebc2520c^ 
becöïuibbe  berftregcn/  en  bcle  bifpcnfatien  tegen  ben 
reael/  en  in  't  bPfoiibec/batfegelb  mocljten  feciigcn/ 
boo2  een  tnfffïicn-acftclt  perfoon  /  enbc  focbt  met 
mioone  en  gcfcfiilbcrbc  ccbcnen  bat  fmacrftelpcli  te 
maltcn/  op  batfe  \\\  b.Tt  p2ibi(egic  mocl)tcn  confen? 
iccen*      (jp  ban  met  bcle  inbnrticn  /  fc[)2icft  en 

b?epi 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoog. 

28B32 


VYLBN'SPIEGEl.  16^ 

2CPfle«/tonfeml)ct€aptttelöalilic  afoeparfï:  toant 
onimtge  flonticn  't  toe  tioo?  b^ecfe  /  fommioe  öoo?  cen^ 
ouUtaljePö/  cn  onUacteiUjcpö ;  foo  ijebücit  öte  ttoce 

libzCCtrcrjj' tC  toeten  St.Antonius,cn252DCÖgr  Adam  He- 

;  -ii»  öen  43eneracl  mannelijcfi  m  't  aenöcficDt  teoen^ 
'  acftaen  /  Wm  berfeftcrentic  öat  fp  in  öte  pnUilegien  öc 
meelte  rufne  en  tieflcucttc  ban  Daren  regel  /  en  ban  öen 
jCuanaelifcften  en  ItpofloUfcöen  ^taet  /  bie  ïjem  feen;= 
'iden/faoen.  €nalöf]? HeUasfooflanöbafleUjcfetoeber^ 
!  fjflonben/  begonnen  fomiitioe/  nioebhriigenoe/  öacc 
)  mannelöcft  aen  te  langen  /  bjeldte  I5?oeöer0  te  bojen/ 
UPt  bzeefe  ban  Heiias ,  niet  en  bojtlen  ft)?eöen»  Wam 
'  h  ftrafte  alle  bte  Hem  tegenfp^aften  feer  Ouaet  /  m 
cen  cwan-  Cnbeal^fpfagen/bat  öoo^bcpartieban 
.  Heiias  peifonele  berbolgingen  /  en  ftoare  tumulten 
toaren  berepbt  /  en  batfe  böfpotter^i  ban  be  <©?bera 
bjieröen  gebeeten  /  bie  in  ber  bjaerljepb  boojflanbecsS 
ber  felberbjaren/  enonbetoegeli)cbepplaren/en  batfe 
foo  bed  ftoatigïjeben  niet  en  fouöen  bonnen  b?agen/ 
Én  batfe  eene  openbare  bemietinge  ban  be  <8?berc 
boo2l)anben  fagen  /  foo  bebbenfe  epnbelöcfe  tot  ben 
Stpoflolifcben  ^toel  gcappelleert.  €n  aliS  Hehas  fjaec 
baerober  tcrflonb  bp  ben  hop  bJilöe  laten  batten/  foo 
3ijnfebocb  befcbut  booj  eenen^öieflJt-baberbanbeu 
Deere  be  ©auö  /  boo2  bjten.ö  bulpe  /  en  befcbuttinge  f? 
iberlojl  w/enbe5ün  met  ben  boo2fepbcn25tecbt-batf 
ber  in  'ti^of  te  0omen  geftomen.  Heiias  ficnbe  batfe 
Ibanlfiffifiénbjaren  bertrochen/boo?  b?eefe  berbaert 
5ijnbe/  beeft  b?iebcn  enbe  boben  afgefonben  bier  ett 
ibaer/op  batfe  mocbten  gebangen  b)O2ben/al0  fcbip 
I  niati)fften/enbefwoneröbanfi)ne(D?bere:  macr  boo? 
40obö  bulpe/  en  beboebinge/  jijnfe  bp  ben  ^eeve  ©auiJ 
Grcgorius  de  1 X.  gciiomen :  bie  baer  b^ienbelpcn  ont* 
fanO^nbe/  enbe  be  oo?faeffté  barer  hom^eboo?enbe/ 
terfiobb  booibem  beeft  bo^n  citeren  allcbe53?oebcrö 
taan  bet  geDeele  Capittel  /  bie  met  alle  fneiligDcpt» 

ben 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


*7ö 


DEN  KOOMSCHÈN 


ben  ^au0bcrfcfjenen / ban tocöcc sijöc l}m faccftcrt op  i\ 
't  ftcjle  beftelt  (jcbbenöe»  St.  Amonius  en2520cöcr  Adam  m 
begonnen  öe  oojfaccfte  ban  [jaer  appel  boo?  tcflellcn/ 
cnDocöamolj  fp  Ijarc  tocuUirlK  genomen  liaötien  tot 
lien  Hpoftoüfcben  ,;^toel  :  oberftoare  injurien/  en 
perfonele  berbolpinoen/  niet  ïïonnenöe  lijtunberuii  ii 
ne/enöebebaecülijchdrjcfte  bernielinge ban  bare  9 
hm/  enbe  pjofefTie.  €n  öacrom/  fepbenfe/  bcbben  top 
on0  tot  bcfen  ^toel  gcltceit/met  geloobenbc  öicn  » 
necael  Helix ,  bat  onfe  aüerbcpliobfle  ©abcr  beni  fulc-  i. 
ftep2ibilcgienliccft  bcrgunt/  totombeerinoebanfjct  < 
<Cbangeltffbeleben/  'ten  5P bat  mtffcbien Ijp booj be 
leugen^/  en  bebnegerijen  ban  Helias  ijepmeïtjicb  toare 
boo2liomcn/  en  om  gcfet»  €n  bjp  bcfcbiilbtgen  bacc 
gnboben  bien  45enerael  Heliam  boo?  ubjebepUgljcpb' 
bat  bP  bele  pacrben  boub  /  ljupö-bnef  bten  Ijccft/  gelb^ 
contributien  banbe2302gerö  afpcrfl  mctgcbjelt/  cn 
bbJingbt  baec  boo?  f bjare  flraffen  gclb  te  becfojgeit/ 
en  bat  bP  groote  fcbatten  bergabert  /  en  na  ben  regel 
niet  enbjacgbt:  gia/batbp  meerfcbiint  te  bcHcn  tot 
be  bcflructie  ban  fijnen  regel  /  cn  tegbenben  fin  ban 
St.  Francjïcus ,  fulc!tep?ibilegtenberf02abt/  bctodcbe 
p2opbcterenbe/ej:p?effelijcb  ijeeft  belatt  in  fijne  boob/ 
bat  be  ^2oeber0  niet  feggen  ett  foubcn  /  ,;§oo  moet  bc 
regel  berflacn  to02ben:  gbclijchbefe  Heiias  bie  nteubj 
uptlegbt/  enfegbt/batbpbatban  St.  Francifcus beeft 
öêljoo2t  j  en  beeft  alfoo  3tpo(lolifcbe532iebenberbre^ 
oen/  tegen  \\n  bcbel  ban  ben  boo2noembcn  faligen  löa^ 
ber  Francifcus.  ïDerftalben/  beplige  ©aber/  nabcmael 
Jp  geen  J^crber/  maer  een  berfloo?ber  t«  ban  (ijne 
<©?bere/  foo  cnbebben  top  fijne  gnpterijc  nietfeon^ 
nen  löben  :  en  bebben  onfentoeblucbt/  alö  een  be? 
^uaem  remebte  /  tot  befe  bcpligrlBoeber  bel^ercfie 
nenoomen  /  gelijcb  nn  utoe  ^epligbepb  met  eerbiebig^ 
fjepbiöberbaclt.  ^etoeltöe  gebaenfjebbenbe/  enbe 
6pbanj$altemaelnu  ftoögenbe/ foo  amtooo?be  Heiias  t 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkliike  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


V  Y  L  E  N'S  P  I  E  G  n  L  rjt 

ben  mallen/  fooftebbe  tclimpfelben  aen fiaer  oe-er« 
cufecrt/  nocb  enbebbcbaecmtttctbectDiaigfn :  ombat 
ich  f  toacft  ban  licljacm  ben  noctj  te  boet  ftan  aaen  nocft 
befjacbiolicpb  ban  be  <ii>?b?e  ftan  b?aoem  ?Doe  beeft 
*toenerale<rapittcl/  met  gcmeene  toc-flemnnngbe/ 
mp  toeoeflaen  /  icft  mocfjte  (joub  eten  /  alö  tcö  macr  bo 
<jB?bere  cegeerbc;  en  baticb  oocfe  een  paccb  mocbt  öou^ 
ben»  i^ueen  paerbbercpfcbteenönecftt/engelb/fon^ 
bec  bjelcfec  men  niet  bebben  fian/bat  baer  toe  berepfcftt 
too?bt:  en  op  bat  <cft  bit  met  een  öoebc  confdèntte 
motbte  boen/foojjebbetcfempnc  toeblucbtcjenomen 
tot  utoenbepltgen^toeï.  (©p  bat  icft/  na  bcmeenin* 
ee  ban  st.  Francifcus ,  bie  icb  tn  f jet  bepmclijdt  ban  öem 
öeleertbebbe/  enobp/  ó  aüerbepligüfle^aber/  oocö 
Kenfbeel.ö  toeet/bleutoetiercfee/  enbcbcnnoobb^uft 
ber25?oebccen/mocbtcberfo2ocm  €n  foobcr-emi^ 
leerbe  bP  b^m  toaerfcböneltjcft  ban  (iucft  tot  flucft  /  fa 
ïat  bP  onbertufTcben  aen  allen  fcbeen  /  boo:  fbne  toel^ 
fp.2ebenbctonge/tot  bertoonberinoe  ban  allen  /  Ijaec 
baec  inbeflöten  tebebben.  <Docantb3002öe  st.  Anto- 
mus :  ^Uerbepliobdc  ©abec  /  foo  ftcm  toe-  ocftaen  ttf 
COMb  te  mogben  eten  /  in  tijb  ban  itoob  /  en  bP  manicre 
ban  fp^eben  /  foo  toa0  nocïnan${  bem  niet  roe- geflnen/ 
nocb  en  feonbe  bcm  oor  ft  niet  toegcfïaen  tooabnv  fcbat^ 
ten  tebergaberen:  enfoobemiötoegcftaeneenpaerb 
temogen  bebbenboo:  benoobfaftelijtftbepb/foocn  ij* 
}iem  bofft  niet  toegcfïaen  bnecDtcn  te  fioüben/  enbe  be 
gebeelc  (©?bere  te  berooben/en  bat  b»  be  Oö^oeberji 
foube  btoingen  tegen  ben  Kegel  te  boen/  en  gelb  te  foec< 
«en  boo;?  fnne  c ollecteti  /  en  een  lebcn  tc  Icpben  /; in  fpj^^ 
fe/  tafel  /  baten/  en  ftnecbten/  niet  ató  eenjilOinnc^ 
b2oeber/  maer  alö  een  groot  toereltiei  ^^tnc e/fonber  m 
nigeregulacc  bifcipline/  tot  fclmnbebanbc<©2bet:e/ 
cn  ban  be  p^ofefTie  bes(  <euangclifcben  Icbencf»  ^ooba^ 
mgöis^  Bet  lebcn  banbefenman/  allcrfjcpligffe  Babec 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


%yl  DEN  ROOMSCHEN 

Hehas  tit  tot  nocf)toc  ficl)  neöeriöD  Ijaötie  ^^Mtpm/ 
opfVDdlcntic/  cnoi:amtoo2lientic/nmtDoo2öe  maUcc 
tcnentDOOzDmljepi) :  <©l)p  Itcot  ï)ct/nocö  cn  fp2cecfet 
toaccDePti  niét»     JDfluö  ober  fulcfte  floiuiotjcpli  out* 
(lelt  5ij»ï3^/  öetial  acn  allen  ftiltc/ ontrent  eenljalf  ure* 
3tlïi  fp  öan  alle  opötelöcn  en  f toeoen  /  foo  bo^ffe  öc 
taauö  (!Ui  lange  fucDttngen/  fönc  oogen  nat  ban  tra^ 
«en  ten  tremel  berDeffcnbe)  in  öefe  toooitien  upt : 
<0hp  Öonincfe  öegofl  te  öenclien  op  uto  beböe  toat  öacc 
na  nocft  gebeuren  foube  /  en  gt)?  facaftt  boo?  u  llaen  i 
tenbeelb/  toiensS  ftooft  ban  goub  toa.ö:  €n  foo  niet  * 
cenenöatgeljeele  beelb  feeraerbtoDberhlarenöe  boo? 
benllaetber  <©2tiereban  St.Francircus,fcptJc  /  <Dictto^ 
nincft  in  fijne  bebbe  iö  Chriftus  tn  fijn  brunce :  bat  bcclb 
be  a^bere  ber  jjBinnebzoeberö/  bat  goube  booft/ 
St.  Francifcus ,  en  foo  gincb  bp  boon  /  bat  uptleggcnbe 
tot  beboeten  toe:  ennabeletoco2ben/fepbel3p:  Wc 
fiabben  toi'  45enerael  gemaeclit  /  mepncnbe  bat  iw  be 
nefteele  €>?bere  aenacnaem  toaö  /  oocb  om  bc  f  aniilia^ 
«tept /bie \p  met  St.  Francifcus gebab  bccft ;  maer  mi 
fien  ton  toel  /  bat  bn  be  02bere  in  roeren  fielt :  berljal^  t  kr 
ben  fo  óntflaen  ton  ïjem/  na  onfe  macbt/  ban  bat  ampt/  i 
en  bcrboabigcn  bat  l)p  ontjagen  iö»  orutop  toülen  i 
bat  menp2occbere/boo?  on$f  /  tot  berbiefmge  ban  ce^^  ï 
«en  anbercn,  <en  terflonb  iö berb02cn  55?ocber  Aiber-  r: 
tus  van  Pifa ,  tot  <©cncracl/  bic  IBinitlcr  toaö  ban  be 
t920bincieban<ünnclanb/enbe  be^^au!S  beeft  licmtn  j 
fiinepjefentie  bebeTtigt*  Cnbebe^ausS  ficbbecrenbc  \ 
totst  Anconius,  en  tot  bc  2ö?ocber0  bicmetbemtotV . 
ren/  fenbe  /  ^Iboetoel  be  fententie  ban  ercommunicatie 
teaen  u gefn2oben  toaö  boo2  Heiiam ,  foo  en  i^fe  /  nocp : 
tn  fal  niet  bafl  m/  toegcn^^  uto  recDtmatiglj  appel/ 1 
«nbe  icb  abfolbereu  /  unt  bebolljcptban  mi^ne  macbt:  J 
ïnbe  ich  bebancbe  u  toeberom  boo?  be  flanbbailig^  ^ 
IiePb/cnpbetinreligie*  €n gï)p/ Antom ,  mcfte bej) 
5^uben /  en  nicutoen  c€c(lament.ö /  tn toelcbe be €a; 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


H 


V  r  t  B  N-S  P  I  E  G  S  L.  27; 

ieleit  besS  ïBeticf  /  cnbe  ht  fcfiat  tet  toij^öept  ruften/  tcfe 
eb?ütie  u  ooc6  ban  alle  laften  banutoe  C^^bere/  en 
3becfelare  u  boo?  alle  be  25?oeber!es  banutoe  <0?bere/ 
i  tegenbJ002big  of  toeftonienbe/  bat  oftp  baecbanbe^ 
ïtb?öt5Öt/  berfoccfeenbe  op  u  in  liefbc/  bat  ijljaual^ 
leen  tot  contemplatie  berlebïgt/  en  ompjcbicatientc 
componeren;  enicB  nooöioe  uaocbertaTcntlijcli  om 
ftter  bp  mp  teblijben.  ^e  toelcbe  ootmocbiglijc h  öc 
eere  ban  Octïïoomfcljeïgof  fclioutocnbe/om  b?ucöt 
aen  be  5ïelen  te  boen/  l)ceft  be  plaetfe  ban^llberne 
boo?l)embcrfto?en/  enitfmet^tpoflolifcliebencbime 
bertroclien ;  be  bieKie  ficl)  bacr  ecmoen  tjjt  ontftouben^ 
be  bleef  tn  arbepb/  p^cbihen/  en  in  bele  penitentie: 
maer  befe  bienflftnecbt^aobieffienbe  bat  Jpbeb^ucbt 
}  beö  arbeptö  niet  en  (lonbe  toecb  blagen  /  om  bat  ip  foo 
fbjacrlijbig  toaies/  i0  baer  ban  bacn  bertrocfeen  na  pa^ 
bua/  en  iiö  binnen  'tiaer  tot  €^ob  berljupfl:  totensï 
boo^ganch  be  ^Bauiei  /  en  J^crber  /  lioo^enbe/  Deeft  Ijem 
manneliKfe  gefpoet  /  om  upt  be  gefrene  en  bebenbe  roe* 
penbetonaen  ban  miraljelen/  enbe  anberetoerchen/ 
f)em  te  canoni5cren.  €n  na  toepnig  bagcn  Ijeeft  lip 
ftem  te  ^polctcn  iirt  Hlcgifter  ber  l^epligen  aenge^^ 
*  fcb?eben/$f  ♦  ï52oebcr  Hellas  bepnfbe  een  feer  biepe  ne? 
berigï)ept  /  foo  boo?  ben  ©aiiiJ  /  alö  boo?  be  25?oéber0/ 
foo  bat  \p  l)cel  eenanber  man  fcfieen:  ftp  lietfijnert 
baert  /  en  t  bap?  ban  fijn  booft  /  (ang  upttoafTen  /  iaa^ 
genbc  een  beracliteUifh  bleet/  $c.  <Cn  be  J^au^i  bit  ficn?^ 
be  /  meenbe  bat  bp  toacrliicb  beheert  toaö  /  en  ooch  be 
252oeberö  /  $c.  ^00  bat  be  ^Öauiö  begonbe  bcroiito  te 
ftrijgcn  bat  bp  afgefet  toai^s  /  ^aer  op  iioi  be  €>cnei^ 
cael  Albertus  na  bijf  maenben  fijner  bebieninge  bomen 
te  ftetbcn»  "^t  felbe  l^aujs  Gregorius  de  JX.  niet  inbcn? 
be  bat  be  Oiberc  fonber  <ï5enerael  foube  ^ijn  /  beeft  een 
<l5enerael  Capittel  boo?  bem  /  tegen  bet  aenitaenbe 
feeft  aller  ^lepltgen/  beroepetv  bP  felfiö  in  perfooii  De 
ftemmenbanbe  biefenbc25?ocber0  aenDoojenOc. 

^  fom- 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


,ys  D  E  K    R  O  O  M  S  C  H  E  N  , 

;?eTaS  toiUcnöcl)*ücn/ foo 
iieftimnnc/  ci&joebct  Haymo,  een  «nociicij  iKira-j 

bcVfli  ^a«  na  iss  ©auöGrcgorius  o£fto?ben  /  ccn 

ftcmWreocm  toictb.    ©auss  ban  boob  «jnbc  /  enb»  c 
SeffiSn  ftacnbt/foo   22>?otbcr  Hel.as  met  lan=^ 
net  in  Kcbcpnfbe  nebertoftepb  o*leben/  tn  is  . 
Sm  be  Xctft  «iWtora  boojbaibaooetomcn/  ba*  i 

fiff  Knc  pjibileoic/  tc  toeten/  bat  öie  ©?oebcr!S/  bw 
Sn/  Oemhmibcn  bolgen.  ©ant  bie  boojncembe 
S  Ca  in  fulche  aratic  6?  bicnöcpfct  (jchomcn/ 

tatftnbooj^n  a^^^ 

Btf  ricrft  ücm  alU  fuwn  «mbaffabcne  na  «Miljamt^ 
Sun  acfonbcn  om  b?cbe  te  niahen  wff^en  be 
?ffÖcts!  /  bacrliP  belcoiftcn/  cn  feec  belc  ttli' 
St  ban  b«t  ënchftbcn  ïici-feï  ftccft  ocfttcoen.  a2i^ 
foo  iö  öe  nlaoc  tocberom  onocnefeiijth  oetoo?ben  boo? 
SeJ^ibcrc  ©aiit Hel,asöoo?fabeutbessfic5.fet08e* 
i«h  «S/ en  boo2  fnn  bcfcijithtnac/  Ijecft  eenfcM:  i. 
lirnfltStintc  «Pt  be  WbtïS ban  bie<0?betclicm  r.ï 

ben/  batrmnifttocttclncticntoas  afocjetban  tj-ifft- 
?S^beöSeraclfcfiapö:  en  fommiae  fepbcn^^^^^^^ 
traric  •  ei\  foo  Dceft  fip  in  bie  Oïbere  foo  ccne  mmt^ 
Sn  SV/  bat  iKtoenc/  bat  ban  bcbcrbeelrtwb 
hfï  oïbecc  oubcc  be  ÏJartften  ban  Sc.  Fnnc.fcustoaji 
nfmSccr  /  inbcf^  Hclia^fdiccn  bcrbulttejgn. 
f©»o  b«l  "5  ttoce  beelcn  ban  be  C>?b?e  bo 

Ke!ia.n>  0.n  batliP  bC  Ml  ^^'^''^^^^ 

t,innm  beminic.  <en  Dacrom  bc  ©jocbcrsi  bic  tot  Date 
SZaSïtoüö»         sclbtef.tt«i/  enbooKc,, 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


V  Y  L  S  N'S  P  I  2  C  E  L,  Ij^ 

fTtBm-öefielt  pèrfoon  ontfangcn  /  bolööcti  aüe  Hc« 
lamtia.  ^e^nbectuffcfteniiS^ecc  Jnnoccntius  tot^aus* 

'teerde  iioo:^  ben  racb  ban  Hellas  met  ben  l^epfcc 
;  ffc6ecn  b^ebe  te  toillcn  mafecn»  USaec  be  b?ebe  ber- 
htfloo^t  5öribc/  toilbe  be  J^ausS  na  B^anchcijch  gaen/  om 
'  leen  Conciiium  teljouben.  <lx\  atö  l}pto't5ianuen  toe 
f ',toa0  geïiomen/Ooo^enbe  battcrfoo  orooten  becbeclt^ 
(liepb  irtbe<©2beve  bjaieJ/  en  met  bc  felbe  mebeüjben 
l'fteüüenbe  /  ijS  baec  gebleben  /  en  lieeft  bebolen  bat  baec 
^iten  45cncfael  Capittel  foube  bcrgabert  bJ02ben:  ert 
ïjeeft  Heiiam ,  en  aüe  fijn  complicen/  en nabolgccis?/ 
'i  baec  geciteect.  4t\\  Hdias  meenenbe  bat  \])}  öiec  \m 
'  öenabcïjabbe/  om  batfjpboo?  beeete  banbe  toché 
vfcïjecn  met  ben  Benfec  geöanbelt  te  ïjebbcn  /  ginclt  ber* 
vUjaectei  met  een  gcootgefelftfiap  ban25?oeber:ei  /  op 
;  bat  baec  boo?  een  gcoote  ón(teltemflreonbecbe252oe' 
'becö  foube  ontflaen»  ^e^pauö  nu  ftennenbc  tictbe^ 
b?og  ban  Hciias,  ïjecft  \}tm  tccftont  ban  aüe  gratie  /  en 
'  •^bertogenep^ibilegien berooft/  en  ïjecftftemboojeen 
particulier  perfoon  been  berfilaren/  en  batboonacn 
niemant  ban  be^^aoebcrö  licm  foube  bclgcn.  Hciias 
;  ban  ficnbe  bat  \p  bcfcïiatnu  flonb/  ijS  bjcberom  na 
.>benlflepfer  geltcert/  bliebcnbeban'tacngeficljtc  be^ 
'  ^auö :  ben  toelclicn  be  liej.^fer  otttfangcnbe/  Ijeeft  fiem 
aen  alle  fnne  b?ienben  /  en  confibenten/  met  fijnen 
epferliklien23?icf/  alsJ  fijne  ei^genen  perfoon  gere^ 
rommanbecit-  <©e  paujj  bat  Doo^enbe/  öceft  ïiem  met 
benbanb  beöbloecfifif/  cnbe  ber  ercommimicacic  ge^ 
bonben :  enfoofieeftbp  boo?  eencntöbmetbcnboo:? 
ttoeiuben  ïiepfer  gino  en  toeter  geloopén  /  tot  bat  bcfcl- 
be  Bepfcr  mebe  /  boo?  be  iserclie  /  bcroojbeelt  /  met 
ir  öllc  bc  gene  /  btc  bem  racb  en  bacb  tocb^acbten»  ^oe 
isS  ^2oeber  Hdias  geU302ben  een  rebel  ban  be  B^oebec 
bei^ercbe/  enbe  een  apoflact  ban  fijne  <0?bere/  enbe 
J^auesfi^ftbcm  baec  na  ooch  berooft  ban  tfeleebfi^ 

^  2 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


„fi  DENROOMSCHEN 

SS  tB  bet  bXr«!S  Wt  ecncn  fcfteten  Germanus, 
tSe  bmi  cmS  01  öepliB  l«btn  /  bcfaemt  too?b«/ food 

K  buptfn  be  ^jbetc  /  «nbat  infoo  (toacenf  i*» 
fnhtTnS<>  Sm  toeg  faegt/  toaet  boo?  jtftu 

^«retn  bare  toe  arteoben.  (€ot  toel*en  2&?oebcc 
HeuSbe  /  mön  Itebe  2&?oebet/  ith  en  fte  ^enen 

bat  c^fiem  bib  /  om  bc  Itcf  be  <em  I  ">  St- Francifci  _ 
Mifrüooi  toienö  bennanmae  ich  be  hwcdb  fiebbe! 
heXen  /  en  awnomen  öebbe  befe  fj«pUoe,'©?be^ 

K/bmBPWbanö^^ 

ft  bleS  w  tocbetom  toil  (jeten.  «onai  Germanut 
fttSefoiÏMlmtn'fbe  Denen  na  ben®au0/  en  bowbe 
Se  ban  <©ob«  cmabe  /  enbe  IjuTpe  ban  St.  Fran-.- 
?Sebebt/ tie^t  bcMwï>a»Ö  fit  öcttnbeï^ : 
nnnt  /  bat  m  Heiiam  abfolbScbe  ban  ben  ban  /rn  bat 
nenffieligieuss  W  et  ban  fijnent  toeqentoebet. 
Kaf  / foolwöem  notö  in'tlebenbont.  3E>enb?oe= 
Sïïtm»e/ enb^ergl^^^^^ 

Iiem  oelatcnSe  :  enbe  be  faufelocfce  abfblmie/ 
S  mi.  «linieuftli  Weet  tocbetom  ontfangen  öeb»  i 
SnL  /  i«  S  S  ban  Jjiec  gefcDepbcn.  <!2n  mens 
m  i  ba  25  oebS"  befe  fonbe  öoo?bele tranen, 
ft«ft  becfofnt/  en  bat  ïiP'tootfi  toctbtmt  Ijeeftboo 
beberbienftcn engebeben öanSt.Francircus:  om^^^ 
IiB  beel  op  Hem  bcttcoutobe  tn  fun  leben  /  en  bat  ïjp  na  . 
fiineboobtbatfoiibebcitoetben.  -ju^ 

ANNOT.  BcmindeLefer.  wy  hebben  dit  wijdloo-' 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


V  Y  L  E  N-S  ?  I  E  G  E  L,  Ijj 
g  vcrhael  u-liedcn  willen  mede-deelen ,  om  u  te  too- 
cn  de  groote  Engelfche  heyligheyd  van  defe  Broeders 
ic  Minne-broeders ,  hare  armoede  >  cn  heylige  nederig- 
ieyd,en  verlatinge  van  de  wereld  en  andere  aerdfche  din- 
gen j  want  alle  die  deugden  fiet  ghy  nu  hier  in  haer  uyc- 
muyten ,  ende  uyt  haer  ontfpringen  >  als  een  fbnteyn  uyc 
renen  bcfcm-ftock.  Ghy  fiet  hier  geen  grootshcyd,  geen 
apgeblafentheyd  j  geen  geldgierighcyd  ?  geen  overda- 
digheyd ,  geen  geveynftheyd  >  ot  hypocrifie  ?  geen  lie- 
gen of  bedriegen ,  geen  haeftighcyd  of  oploopentheyd, 
sitGCi  kijven  of  t witten,  geen  ontrouwe, of  verduckin- 
5e :  maer  alles  wat  te  voren  van  haer  is  verhaelt ,  en 
/oornamentlijck  in  dat  generale  Capittel  uyt  fdg.  131. 
iaer  St,  Francifcut  als  Hooft  tegenwoordig  was,  met  vijf 
uyfcnd  Minnebroeders  fijner  Ordcre ,  die  daer  foo  cr- 
oedig  in*t  bloote  veld  fatcn ,  fondcr  eten  of  drincken, 
n  foo  ftil  waren ,  dat  men  gantfch  geen  rumoer  en  hoor- 
c ,  datfè  niet  een  onnut  woord  en  fprakcn ,  ofyet  kluch- 
igs  vertelden ,  om  eens  te  lacchen  :  maer  ter  contrarie» 
atfc  befig  waren  ,  of  in  cene  Godlijcke  t'famenfprekin- 
•5e ,  of  in  den  gebede ,  of  in  tranen ,  of  in  wercken  van 
"haritatc  te  oeffencn,  gelijck  ghy  nu  hier  oock  kondt  fien 
n  der  daet :  foo  dat  de  Cardinael ;  die  daer  na  noch  Paus 
"✓ierd ,  na  St,  'Brmcifci  wenfch ,  cn  voorfeggcn ,  dit  alles 
eudc ,  uyt  groote  devotie ,  ende  met  tranen  dede  uyt- 
roepen ,  Waerlijck  dit  is  het  heyrleger  des  Heercn.  En 
dat  was  wel  gcfeyd  van  dien  devoten  Cardinael:  want  ge- 
lijck de  Sprinckhanen ,  Kevers,  Rupfcn,  Muyfen ,  en  an- 
erfchadclijck  gedierten  ,  Gods  heyrleger  in  de  heylige 
chrifturc  genaemt  worden,  wacr  door  hy  de  fonden  der 
'menfchen  Itraft:  Soo  veel  meer  mogen  dan  oock  defc 
heylige  Minnebroeders  genaemt  worden.  Het  heyrleger, 
.  ofheyrfcharen  Gods. 

'  De  Autheur  dcfes  Boecks  gaet  noch  verder  voort, want 
gefegt  hebbende ,  dat  HtUti^  fijne  fonden  hadde  uytge- 
wifcht  door  fijne  tranen ,  en  dat  verdient  hadde  door  dc 

^  ^  voör- 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


DtNROOMSCHEiJ  ■ 
voor-hcdcn  endc  verdicnftcn  van  s.  Francifcuty  om  dat  hy  | 
veel  op  hem  betrouwdc:foo  gaat  hy  nu  voorts  pag.i?^  h*  I 
een  exempel  verhalen  van  cenen  godioofen ,  en  vleefchc-  i.. 
li jckcn  Biflchop  in  Spacngien ,  tot  defe  faecke  dienende,   i  n 
Hy  fchrijft  dan  vorders :  2n  tCU  dStab  itt  ^acngtCtl/  ^ 

mimm  Rodoricus-fiaö  /  toaies  een  fehec  25tfrcfïop/ 
?tceentocccltfcft/  lo0/  en  Wcefcfielijcft  menfclje  toaö :  W 
iie  toclclie/  alftoctoellin  langen  tötfoo  Iceföe/  nccl)'^ ' 
tanö  een  ömcft  ïiaöbe  öat  goeö  Dp  (6oiJ  toaé  /  te  toc^ 
tón/  tiat  ÖP  S.  Francifcum,  en  föne  (D2tierefeei:  lief  öati^ 
Öc:  en  plag  fomtötjj  in  tcgentooo^öigftept  Dan  beien 
tn  fiinen  gemeenen  p?aet  tefeggen :  gnöien  icli  merf/ 
tn  fag  tiat  icli  Iwo^  öe  ftanöen  ban  be^upbelcn  gc^ 
tcocften  b3iecbe  na  öeÉtelleom  gepijnigt  tebJO^tieiv 
ttocft  foube  itU  bcctoarfiten/  öatich  öoo?  St.  Fraiicii. 
cum  upt  ftare  Danben  faubc  toojben  gettochcm 
lian  be  boojnoembe  25tfTcl)op  fön  Icben  m  pbelijept 
iï002b2atbte /  foo  10 op  eenenfchevennacftt  acneenen 
fcWlb-ftnacp  /  btemen  fepbe  ban  een  goebc  confnen^ 
tte  te  toefen/  enbc  bie  Dem  altijb  in  ben  biemtaffi^ 
fteecbe/  foobamgenbifioenbertoont-  Igetfcneenljem 
liat  fönenfteectoajl  in  een  grootc^ael/  te  toeten  be 
t)oo?noembe56iffcï)op/toelcfeeg^^^^^^^ 
iiaet  lp  gclnclt  m  m  ftnen  ^tffcfiop^  (loei  fat  in  i 
ftoarteMeeberen:  enbe  ntimrenbanbatboojnoembtJ  - 
Wepötoarcnbol^upbelen/  öi<  inï)arcJhanb^^o^^^  ; 
ben  en  htaiitoelö  liabben  /  met  todclte  fp  ben  mmm  I 
aenariipenbe/  ftcm  boben  om  Doogtoilben  upttrec^ .  > 
hen :  baecnafag  befe  ftOilb-ftnaep  öötboo?be  poo?^  i  < 
tt  tn't  paUpö  in  quam  een  acmen/  fiecbten/  beracljten  1 
532oebec/  namentbjcft  St.Francifcus^betoelcfeeftomen^  ^ . 
be  tot  ben  boojnoemben^iiraop/  ï)em  bte  ftoartei 
feleeberen  «pttrocfe  /  en  öebeïjcmfeer  frfjoone  m^^^^^  j 
rentoeberom  aen/  en  rucftte  ftemuptbebanbenban 
be^upbelcn/  en  ftpbe  ooch  tegen  ben  boojnoembe^i  ^ 
frïiiib-hnaep;  ^aetöenen/  eiifegt  utoenl^cet /bau  ^ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


17  Y  L  "E  N'S  T  I  E  G  E  L  ly<^ 

..  .^WSp  ffin      ^^^^^^  f  ^  berattbere :  cn  foo  niet  /  bat  li? 


boo?  <0obö  oo?lieel  fal  moeten  berfclnjncn,  a^elclie 
:öitaenföneni&eecc  niet  enbo?ftc  feggen/  tot  bat  bit 
bifioen  boo:  be  becbe  cepfeaenfjem  bcrtoonbtoterb/ 
toaerom  St.  Frandfcus  boo?  bc  becbe  rcpfe  met  ccmoe 
Tcramfcftap  fepbe/  ïlaecfet  ban  bie  ftoacte  (tleebcreti 
cenisaen/  bte  ubjfteet  aenïiab:  'ttoelc6cl)pbocnbc 
fijnen  btncjec  baec  \p  bc  hleeberen  mcbc  acnracclue/ 
ufbjaeclijcftberbjanbe':  toelcBc  becbjanbinge  baeraen 
bleef  tot  een  tel«n :  en  foo  \^  befe  fclnlblwaep  o^bb3on^ 
öengetoeeflbatbirioenaenben^öifTclÖop  te  berljalcn. 
^SDebJclcbebaec  mebelaccDenbe/  fön  leben  geenfinjS 
en  totlbe  beteren-  M  toepnig  bagen  becloop  boo? 
een  fcljieclijcbe  boob  boo^ltomen  /    öp  fonbec  Icettoe* 
fen  en  ongebiecöt  feomen  te  Herben/  bp  bjclclteban 
flonben  aen  be  ^upbelen  quamen  /  om  fijne  erme  5te^ 
Ie  toecb  te  Ijalen/  en  na  be  feelle  te  b?engen :  s.  Francif. 
cus  met  St.  ciara  ftaer  ontmoctenbe  /  tratbten  be fclbc? 
tegen  te  bouben  /  batfe  niet  na  be  Igelle  cn  foube  to  o?^ 
ben  getrocben :  toaerom  St.  Francifcus  tot  baec  fep- 
ba  /  ^efe  l  ö  mijnen  beboten  ^ienaer  gctoeefl/  be  toel^ 
be  altijt  een  feet  bafle  öope  ban  mjjne  berbtenflcn 
Beeft  geliab/  en  ban  mime  gebebcnj  battch  Oembp» 
45ob  foube  belpen/  enbebeeft  oocb  mijn  arme -^d^oe^ 
berbenö  bicbtoilsJ  toel  gebaen:  en  baerom  en  bomt 
I)P  u  niet  toe.      bupbelcn  fepben  ter  contrarie/  bP 
homt  on0  al  toe/  toant  In»  ttJin  eeneboob-fonbege^ 
(lobben  /  fonbcr  lecttocfen  /  en  ongcbiecbt :  en  baerom 
foo  bebooit  \p     toe  /  cn  moet  na  onfc  t02uunucn  ge- 
fonbcn  too?bcn.  €nbe  aliö  Sc.  Francifcus  ban  foo  met  be 
bupbelcn  ttoifle  /  ficb  tot  St.  Chra  bcereitbc  /  fcpbe  bp 
tot  baer  :  l^oub  bie  jiele  een  toepnig  balt  /  en  be^ 
fcbermtfe  /  nócb  laet  bner  niet  na  b^  fy:i\t  boeren  /  icb 
fal  terlnölen  cenö  gaen  na  be  moeber  bcr  bannï^ertig^ 
bepb/  begefcacnbe,i!Bacgb/  batfe  bacrberbj^crbiac 
ftaren  <Soon  te  bibben/  batfe  tocberom  in  lia^r  iicbnem 

'  ^4  "^nai5 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


nSö         DEN  ROOMSCHEK 

inaöö  ftomen  /  en  pmitmtit  öoe  ban  ftare  fonbctt. 
nu  Sc.  Francifcus  öp  bc  faliQe  lï^öö^  gehomett  toaies/  \) 
cn  Daec  heel  m  ootmoebtgiiitjcft  gebetien  l)at)tie  om  be  31 
toeöer-opftanbinge  ban  ben  boo?fepben  55ifrfl)op/ 
foo  Dc^ft  bc  faligc  USaegt  ftem  ocanttooo?r:  l^ijn 
öllcrUcf(te25?ocbec/  lipcn  i^bcieimcttoecrbiöb/  bat 
it\\  mijnen  ^onc  beo?  tiem  bibbe/  om  bat  f)p  be  goben 
öie  tegen  mp  jijn/  totfïine  al  te  familiare  ©?ienben/  > 
^ifpcnfieriS  cn^ienaer^  ban  fijnen  ïjupfe  fteeft  ge^ 
J)at :  maec  ebenbje!  /  om  utocnt  toille  fal  icli  bp  mijnen 
iéone  gaen/  om  boo?  bem  te  bibbem^ebjelfie  bomen^ 
be  tot  ben  öicbtec  bec  <0obfaligbept  /  namentlijcfe 
ben  gcjcgenbcn^one/  beeft  becbregenbat  fijne  3iele 
Itjebcrom  fonbe  ftcccen  tot  baer  ïicbaem  /  en  tóaeracb^ 
ttoeenbollïomcneüiecbte  en  penitentie  ban  fijne  fon^ 
ben foubc boen:  bc  toelcbe  aenflontjei op  ben^onbag 
*0mo?ocnö/  na  batbp  be0©;pbaö9  toaiö  ge(lo?ben 
te  negen  uren/toeberom  opgetoecbt  iö/  en  baer  na  nocïj 
negen  bagen  beeft  geleeft  /  in  toelcbebpaUe  be  beo?- 
bcrbaelbe  bingen  acn  alle  menfcbcn  beeft  geopen^ 
bncrt  /  bcb3elc(te  tot  fulcb  een  fper taliel  /  en  foo  een  bec^ 
fcb2icheliicb  miraïiel/  te  famen  bjacen  gdoopen :  bicb^ 
tnaclö  ïjerbalenbe  met  toat  eene  bebommerniffc 
Sr.  francifcus  fijnc  bcbotc  enfamiliacc  b?ienben  be^ 
fcbcrmt  /  enbe  boo?fiaet.  ^etoeicfte  epnbelijcb  ten 
boUcn  ncbiccbt/  en  oprecbt  beroubJ  getoont  bcOben- 
be  /  gcUjf  b  boozfegt  i^  /  op  ben  negenflcn  bagb/  na  bat 
i^emclffbc  JDabeclanbiiS  benen  geblogen» 

'Soo  verre  van  den  godloofen  Biflchop,wacr  by  de  Au- 
theur  defcs  Boecks  noch  een  tweede  exempci  voegt ,  dit 
cerftc  immediatelijck  voleende,en  luid  aldus:3ll0  56?0e* 

bcr  Albertus  ban  Pifa,enl25?oebef  Adam,met  nocb  b?ic 
2520cbcriES  na^naclanbt  toaren  gefonben/  foo  3ijnfe 
bner  gebometi  op  ben  bcrben  bacb  ban  iBep  /  tn't  iaec 
onfeofcccrcn  M. CC.xii.  €n  alöfe  naC^rfon  gin- 
gen/  foo  5ijnfe  fcecbecmoeptbpeenfebecc^tböpcbec 

fbjactc 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


V  Y  L  E  N-S  P  I  E  G  E  L.  l^t 

Attactcniunmfeenban  St.  Benediaus  <D?b?c  ochomcn/ 
betDclcfec/ombenrecjcn/  cnombennnctit/  cnonbe^ 
fecnbcn  toeg  /  niet  teetenbe  toner  iKcn  fp  bc?buiS  gnett 
fouben/  ïieiteroe/  om  45ot«S  toille  ban  befc  nmnïieftcrt 
becfoGten»  €n  be  ^o?tier  ficnbe  batfe  foo  bupl  iit 
Öacr  aengeficl)t  toacen/  en  ffojbig  in  feiccbtnoe/  eit 
ban  een  baen^be  tael  /  mecnbe  bat  t^et  ï^ctterc 
en  bootfcljapte  ïiet  ben  Hbt  /  bie  bacc  ontrent  toaiS 
met  bier  iDonneften :  en  inaelatcn  $iinbe  beeft  bc 
^jioo?  baer  geb^aeot  /  ban  toat  o^toetl  en  Baber^ 
lanb/entoicfutoareni  ^i^en  toelcfecnfpanttooo?beti 
tiatfe  5^?ebi!ierö  toaren  ban  ben  ^enieifcben  i^onincli 
banbcai>?bcrcber3ipo(ielen,  JDelcfee  be!02ioo?  met 
be  iBonnichen  beracfttenbe  /  ö^eftfe  alö  bebelaeriS 
en  rabautoen  ter  pookten  uptgeb?eben.  «©e  ©ooJtiec 
banbefeiBunnicfeen  batfienbefereeg  mebelijbenmet 
ïjaer/  en  babt  ben  Boerman/  batbpbaerinbebop- 
fcbuer  toilbe  leggen  /  om<6ob!Ef  toil.  iget  toelch  ftp 
toeftacnbe  /  lepbe  baer  in't  Bop  /  fonber  toeten  ban  ben 
©^ioo^  €n  bie  iongelincft  biacbt  baer  bepmelijcli 
boot  en  bier  /  ïjet  toelche  befe  erme  menfcfjen  met 
banchbncrbept  aennamcn ;  en  <0ob  banchenbe/  lepbeii 
l&acr  om  te  ruiten»  €nbe  bie  iongelinch  beeft  op  bien 
hacbt  in  ben  b?oom  foobanigb  een  geficljte  geKen: 
illPfagChiiftum  fitten  in  fijnen  €b?oon/  omtoelcfec 
ftbnt  een  groote  menigte  ban  Engelen  /  be  plaetfe 
eemsHticbteriEibefeleebenbe/  be  toelcfteficbomgeheert 
ïjebbenbe  tot  be  Engelen  /  met  een  berfcb?icbeliicö 
aenficbt  fepbe  /  0oept  be  JBatroonen  ban  befe  plaetfe : 
enbe  alö  fp  altemael  bp  een  toaren  /  quam  baereen 
armberacbtmanin/  in't  babiit  ban  een  jpinnebsoe^ 
ber/  rocpenbei  ICllerrecbtbcerbtgfle  liicbtcr  bet  üioet 
ban  mijne  2d?oebcr0  bat  bergoten  iö  /  roept  en  biaegt 
ober  be  it^onnicbcn  ban  befe  plaetfe  /  bie  giflcren 
müne  ^daocberief  upt  ftaer  Hofpitium  bebben  geb2c^ 
ben :  toiiiit  fp  Debbm  allegf  toat  fp  inbe  toerelt  dabben/ 

^  5 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


282  DENROOMJCHENT 

fteere/  om  iitocnt  toillc  bcrlawn:  liacrom  to?ccfet  fjam 
om  bat  fp  öic  gene  /  öie  uptgcoaen  toacen  tc  foscften  be 
5tden/  bteoïtpöoo:  u  epoen  Woeti  bcrloflftcbt/  boe 
fprnpcnjfeclluarcn/  alid  caboutoett  uptöcbaebenöeb- 
betimbcnnacf)ttnlioube/  bupflermfTc/cn  reocn:  m 
bienbolcenbc/  batfe  aen  pottcrjS  niet  en  foubcn  oc- 
öaen  ïicbbcn/  bat  lieObeitfe  aeii  mijne  en  utoe^?oe^ 
berjÈ  ocbacn.  ^oc  ♦'enbc  Chnihs  met  een  berfclj^ic&e* 
Itjfee  fïem  en  aengcftcïitc  tot  ben  ^21002:  ©an  toat 
bere  5ijt  op/  JDnooH  ;ï?ctoclchc  anttooo:be/  ©an  s.Bc- 

nediftus  è?b?C.<Ên  Chriftiis  b;Jacgbe  aen  St.Bcncdiflus,! 

giie^  bat  boei  toaei ^e  bJdfee  bacc  op  anttooo^be  i  l^ee^ 
re/  befe  en  10  ban  mijne  <Öjb2e  met :  om  bat  itli  in  mjj^ 
nen  regel  Ofboieii  nebbe  /  bat  be  tafel  ban  ben  ©?ioo? 
nimmecmeer  en  foube  3iin  fonber  gaflen :  a:n  befe  fjeb^ 
ben  be  gaflcn  uingeiacgt/  bie  fcci*  acm  toaren/  cn 
baecom  en  ^ijnfe  ban  mijne  Oibeicmct.  ^ocfcpbe 
Chriftus,  Eactljeni  opljangcn,  ^acc  na  heeibe  lp 
ft  cïi  tot  bicn  iongclincli  /  feggenbe :  €n  gftp  /  ban  toat 
<D?bcre  5i)t  gfip^  toclfbc  met  ecnbcbenbcfrcm' 
mcfa^bc  /  i?;>ecrc  /  it\\  ben  een  ban  be  <0?bere  ban  bien 
örmen  jt)nm  <Doe  fepbe  Chnftus  tot  St.  Hi-ancifcus, 
giief  bat  toel  toacr  FranaTcef  l^ïJ  fepbe/  ^iaJê^^r^/ 
l)P  tic?  een  ban  be  mijne ;  ichneme  ftem  ban  nu  af  aen 
onber  mijne  protectie.  €n  St.  Francifcus  omöelfbc 
ïicm/  cnfoo  in  fijne  omïielftnge/  atóftpöembnicfete/ 
onttoaedue  bie  jBGimicH  ban  fpnen  flaep»  <enbe  \p 
mttflelt  ^ijnbe  ban  bit  bifioen  /  Itep  na  ben  ^zmi  toe/ 
om  ïjeni  bit  tc  fegnen :  en  al?i  f)p  be  beure  ban  fijn  ïta^ 
mee  open  Qabbe  gebaen  /  foo  bbnb  öp  ïjem  öangcnbe, 
^ctoelcbc  berfcfoicHt  ^ijnbe  itepnabeanbcre  JilSon^ 
mcöentce/  en  bonbrfe  alle  tcmncl  metgelijcheiioob 
gefto^ben  te  ^ijn.  TDeUuicfiefid)  ftacftenbeomtotbe 
2D2oeber!S  te  'gaen/  bcbonb  batfe  al  b?oeg  beitcocbett 
toaren :  en  fiaer  nagaenbc  /  en  onberljalcnbe  /  ïteeft  i}p 
Saec  bat  gefic  ïjte  bert?  It  /  bcrfp^cpbenbe  bie  gefcjjiebc^ 


V  Y  l  S  U'S  f  1  1  G  2  i:  1%$ 

aclöojöctt;  45olK/  enDe  ijtttaUerïiepligflctiFrancifco 
beboot/  Icbcntic  in  bat  fiabijt  p?i)felöcfe/  {jceftfiptn 
bat  ftcpltoboo?neiticn  fijn  Icbcn  oe-ci>nbiot/  utmtn 

onfCSi^eCWnjefuChrifti.  ^    n  r 

A  N  N  O  T.  Merckt  dan ,  ghy  oprechte  Koomlche 
Gatholijcken,  hoe  veel  beter  dat  het  is  uw  vertrouwen 
te  ftcllcn  op  St.  Francifcuf  ,  den  tweeden  >  of  nieuwen 
chrijiu^  der  Catholijcken ,  dan  op  lefum  Chrt/ium  den 
Sone  des  levendigcn  Gods.  Want  die  op  de  vcrfocninge 
cn  krachtige  voorbiddinge  Itfu  Chrifti  haer  willen  verla- 
ten ,  cndc  dan  noch  een  godloos  leven  Icyden ,  en  daer  in 
volharden,  en  komen  te  ftervcn  fondcr  leetwcfen,2ijn  alle 
verdoemt :  overmits  het  Euangclium  leert  dat  foodanige 
macr  een  fchijn-geloof  en  hebben  gehad ,  dat  haer  met 
cn  mag  helpen :  maer  datfe  uyt  dc  wercken  der  liefde  dc 
oprcchtigheyd  van  haer  geloof  hadden  moeten  betoo- 
nen  en  bewijfen;  volgens  *t  geen feyd,  Cdp.  2. 
Toont  nty  uw  geloove  uyt  uwe  wercken,  en  ick  fal  u  mijngt^ 
looftoentn  uyt  mijne  wercken.  En  foofe  dat  niet  en  konnen 
doen ,  foo  befluyt  hy  dat  haer  geloof  een  dood  geloof  is, 
dat  haer  niet  en  kondo  rechtveerdigen  voor  het  recht- 
vccrdige  oordeel  Gods.  Gclijck  men  dan  de  goedhcyd 
van  ecncn  boom  uyt  fijne  vruchten  kan  toonen  en  bewij- 
fcn  ,  en  feggen  >  dien  boom  is  ecncn  feer  goeden  boom» 
want  hy  draegt  fulcke  leckere ,  en  aengename  vruchten : 
alfoo  moet  men  oock  uyt  dc  goede  wercken  konnen  too- 
nen de  oprcchtigheyd  van  ons  gcloovc :  zijn  de  wercken 
boos  >  foo  en  deugd  oock  haer  geloof  niet.  Siet  foa 
periculeus  is't  geilek  tufTchcn  den  armen  fondacrs  ,  cndc 
lefum  Chri/lum.  Maer  die  Catholijcke  herten  >  die  op 
denallerheyligftenSf.  Frtfw^iAw»»  vertrouwen?  en  vaftc- 
iijck fteunen op  fijne  verdicnften,  en  voorbede,  diecn 
konnen  niet  verloren  gaen ,  al  waren  fy  foo  godloos ,  on- 
gebonden .  en  vlcefchehjck ,  als  de  voornoemde  Spacn- 
Iche  Biflchop,  En  al  volharden  fy  in  dat  godloofe  leven 

te^cii 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


2^4  DEN  ROOMSCMES 
tegen  alle  vcrmaningc  tot  den  cyndc  toe :  ja  al  waren 
Sy  al  geftorven  fonder  bekentcnifle  >  en  berouw  van  hacr 
dood-fonden ,  en  al  wierden  fy  yaft  van  de  Duyvelen  na 
de  Helle  getrocken  >  foo  foude  s,  Francifctu ,  dien  ge- 
trouwen >  en  allergoederticrenftc  Saligmaker  haer  wc* 
ten  te  verioflen :  ja  eer  fy  verloren  foudeti  gaen,  foo  foude' 
hy  hare  zielen  wederom  in  het  lichaem  weten  te  fenden, 
het  lichaem  van  den  dooden  doen  opwecken  >  op  datfc 
penitentie  doende>  foo  door  de  verdienften ,  en  voorbede 
van  St  Franctfcui  foudcn  falig  werden,  als  defen  BilTchop 
is  gefchiet :  en  dat  daerom  dit  hier  tot  uwen  trooft  >  en 
vcrfterckingc  van  uw  geloof  op  Sf,  Francifcut  is  be- 
fchreven. 

Maer  ter  contrarie  >  foo  ghy  in  St.  Francifcus  der  Ca- 
tholijcken  Saligmaker  nieten  gelooft,  of  vertrouwt,  foo 
en  fult  ghy  niet  falig  worden  ,  al  hadje  niet  meer  quacd 
gcdaen,  als  de  Prioor,  of  Abt  van  de  fwarte  Monnickcn 
in  Engeland ,  die  eenige  Minnebroeders  voor  vagebon- 
den acnfiendc ,  weygorde  te  herbergen  :  hoewelfe  noch 
onder  dack  quamen  in  goed  hoy  te  flapen  ,  en  met  brood 
cn  goed  bier  gcfpijft  waren  ge  weeft  van  fijne  Dienaers.  Ja 
foo  ghy  in  St.  Fmndfctn  niet  devotelijck  en  gelooft  j  foo 
fiilt  ghyfwacrlijck  lelfsvaneen  fchandalcufe  dood  hier 
op  deraerden  konnen  bevrijdt  worden :  gelijck  als  defen 
Abt  met  alle  fijne  Monnicken  is  gebeurt,  die  altemael  in 
haer  Kloofter,  of  Abdye  wierden  opgehangen,  alleen  om 
de  felfdc  mifdaet. 

Want,vertrouwt  gy  op  Jtfum  ChriJiumyOp  fijn  verdien- 
ften en  voorbede ,  't  is  wel  niet  quaet :  maer  't  kan  wey- 
nig  helpen :  hy  en  kendt  u  dickwils  niet ,  hy  en  weet  niet 
waerje  van  daen  komt ,  noch  watje  bent ,  of  van  wat  Or- 
dere :  't  en  zy  het  S.  Benedirlu^ ,  of  s  Friincifcu4,oï yemand 
van  de  Heylige  hem  dat  fegge,  als  ghy  gehoort  hebt  van 
defen  Prioor,en  den  anderen  Munnick.  Ja  het  fchijnt  dat 
JeftM  chrifitu  geheel  en  al  begint  te  fufïen  van  ouderdom, 
of  van  kinsheyd ,  en  dat  Hejjtls  een  van  den  Bloed-raed 

vaa 


1  „ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


VYfEN-STIBGELl  28^ 
Van  in  Nederland  meer  kcnniflTc  haddc  van  dc 

mifdadiec  Geufen  al  flapendc ,  als  pfn*  chriftni  wackcn- 
dc.  Want  Jefui  Chrijlta  na  neerftig  onderfoeck  ccrft  ley- 
dc,  HancTop:  Uicr  Htffehuytüjnen  flacp fchiettcndc, 
cii  fijne  oogen  noch  wrijvende, wift  watfe  al  gedaen,  endc 
verdient  hadden ,  fonder  dat  hyfe  eens  ondervraegde ,  of 
hadde  hoorcn  ondervragen ,  roepende  ioo,  jid  pattbHlHm» 
jldpaübulumy  dat  is  te  k^'^tn.Aende galg.Mndegalg^ffcl 
wat  woud  ghy  dan  voortaen  op  (wXck^nchfiftum  vertrou- 
wen <  Wift  hy  te  voren ,  als  hy  noch  op  Aerden  was,  alle 
dingen  ,  als  fetrii^  tot  hem  feyde ,  doe  de  Hecre  hem  gc- 
vraeat  hadde  voor  dc  derde  reyle,  Vetre ,  hebt  ghy  my  Utff 
UHeere,  feydchy,  ghyi^cet  aUe  dingen  ghy  weet  dut  uk 
u  liefhebbe.  En  als  lohnnnes  verhaelt  m  fijn  Euangelie,  dat 
Jefui  met  van  noodt  en  hadde ,  dat  yemand  getuygemjfe  van 
den  menfche  gave  ,  want  hy  kende fe  alU  ,  en  wift  wat  in  den 
menfche  verborgen  was.  Maer  dat  was  in  die  tijd  doehy 
een  man  was ,  en  nu  wederom  een  kind  geworden  zijnde, 
als  te  voren  is  gehoort ,  foo  kondt  ghy  wel  denckcn ,  dat 
dit  hem  nu  alles  is  vergeten.  Derhalven,  ghy  Catholijkc, 
vertrouwt  u  voortaen  op  5/  Franufcu*  ,  en  op  fijne  vcr^- 
dienften,  en  krachtige  voorbede  ,  foo  benjc  fooklacr, 
als  een  duyvc  ,  die  dc  pocketi  heeft. 

Ten  anderen,datter  gefcyd  wort,dat  de  ziele  van  delea 
godlofen  Spaenfchen  Biflchop  na  de  Helle  wierd  getroc- 
ken  cn  gefleept  door  dc  handen ,  ot  poten  van  de  Duyvc- 
len,  endattcral  veel  tijds  pafTeert  ccrfe  die  in  de  Helle 
konncn  krijgen ^fo  dat  hacr  dickwils  de  proye  wel  ontno- 
men word  van  d'ecn ,  of  d'ander  Sanót ,  of  Sanétinne ,  die 
hacr  op  den  weg  ontmoet,  dat  lichtelijck  te  gelooven  is : 
want  nademael  de  ziele  ccn  geeft  is ,  en  een  geeft  noch 
vleefch  noch  been  en  heeft;fo  en  is't  immers  niet  fwacr  te 
gelooven  .dat  dc  ziele  fwacrdcr  moet  zijn  als  het  lichaem: 
want  de  ziel  is  immers  meer  als  het  lichaem :  fo  moet  dan 
de  ziele  oock  meer  wegen ,  als  het  lichaem.  En  dicnvolj 
<'ende  ,  foo  komt  het ,  dat  de  Duy  velen  al  langh  werck 
^  hebben. 


I 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


DZN  ROOWSCHJBN 
hebben )  ccrfc  een  ziele  in  de  Helle  konncn  kri/gcn  >  al  is 
'c  dat  Betizdub ,  hai  tn  ovcrften  eencn  grootcn  hoop  in*t 
touwfpant  >  om  die  roert  te  trecken :  want  nademael  de 
•weg  van  der  Aerdc  tot  de  Helle  verre  is ,  foo  moeten  fy 
al  temets  oock  wat  ruften:  gelijk  de  peerden  die  aen  eenen 
grootcn  ferck,  of  ftccn  zijn  ingefpannen:  als  dacrom  oock 

lan  in  fijne  Openbaringe  vcrhaelt,  dat  Babei>  cnde  alle 
gocdloofe  Antichrifts-dienaers  5  als  eenen  meulen-ttcen 
SUlcn  in  dc  Zee  verdroncken  worden. 

En  ten  laetften  aengaende  de  fekerheyd  van  defe  twee 
iniraculeuie  Hiftoricn ,  daer  is  foo  weynig  aen  te  twi;fFe- 
Icii ,  als  aen  alle  de  reft  van  d'andere :  want  een  Munnick 
heef.  het  vei  haelt ,  en  heel  Engeland  door  vertelt.  Wat  Ü 
woud  ghy  meer  fekerheyds 

Pag.i88.a.  <Êcti  fccdfici:  ?5?oelïer  upt©?ancftcötfe  : 
ban  öc  ^upbcl  bcclcpDt  jijnöc  /  fiecft  be  <©^tiere 
bedateii  /  cii  tecdont  isf  l)cm  ^upbel  becfcljee^ 
ncn  tn  be  oebaentc  ban  een  b?ouU)c  /  op  bat  \p  fijnen 
IBtnifter/alie  DpnafictCapittel  oinch/  niet  enfou^ 
be ontmoeten/  entoeberom  tot  be»0?bereïjetti  foube 
beaebcn :  maec  ï]p  fijnen  iBimtlec  te  boet  ballenbe/ 
Ijeeft  om  öfnabe  gcbcbcn»  €n  al0  bclBiniflec  Ijem 
b?aeabc  toat  befe  boo?  een  bjoutoe  toaiS/  biefip  bp 
Bemïjabbe/  fooanttooo?bcljp/  bat  öp't  met  cntoi^- 
fit.  iLaer  bat  tocet  icli  alleen  /  bat  foo  rafcï)  aliei  ich  upt 
be  <0?bere  toais  ocoacn  /  fpnip  isS  berfcDenen/  enmp 
nopt  fteeft  toegelaten  toeberom  tot  ijzOMtc  te  liee^ 
ren»  a©elcftcbe|Bini(tcïDeftoecrenbeboo?  belttteBC-^ 
nenban s.  Francifcus ,  batfefoubefeas^n/bJicfetoaji/ 
riceftgeanttooon/  batfc  be^upbel  toa0»  ^^l^elc^ 
fee  l}p/  al,l  een  boo2firi)t!n  man  /  boe  Ijeeft  beftoo^- 
rcn  boo?bctoonbcnbeö  geScupflcn/  bat  öpöcmtoat 
bertellen  fcnbe  ban  St.  Francifcus.  (€ot  ben  toelc- 
feen  bc  ^iipljcl  acbiticngen  ^ijnbe  /  Ijecft  gefepb  /  ^al 
ith  u  ban  bcrDalcu  ban  (m  öcboone  /  of  ban  n)n« 

bootf 


1  •"• 

i 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


XjrLEN'STJEGEL.  287 

.tioot^  ^cnamiflerfeptie/  gcfttoil  bat  oöp  ban  alle 
tiepbe  mp  bmelt»  <enöetK:^upl3clfeptic:  ^oorafclj 
n  al!Sbc5tele  ban  St.  Francifcus  m  l)ct  licliacmtoatföe- 
.!  bomen/  fooió'ectnbe  baUcpeban^Spolctrnfulcheen 
fcöönfcl  /  fulclten  Ucftt  /  cn  fulcft  een  orootc  Uiattf 
y  ïjepöbccfcïjcnm/öat  aUctie^upbci^/  öicinbcfcnc:: 
,i  bclacljtiöe  lucïjt  toooncn/  bcrbam  enbc  bcifcljjicfet 
,  3Üntie  /  b?eefben  öat  Det  lactüc  Oo?ticel  ocftomm 
toaiö,  ïDaeconi  Lucifer  eeneit  grootcn  lioop  ban  diiabe 
öeejlen  tc  famen  ocwcpcn  licböcnöe  /  fcpöc  1)p  felfiS 
banSt.  Francifcus,  bat  bicmcnfcljc  ftem  ecncnCH)?^ 
logbjiltïcaentiocn/  öic  niemanö  ban  allen/  naChn- 
1  ftum  ,  tjabbe  üeftacn.  €n  om  biciö  toillc  ïmböc  fjt» 
een  leoioen<©«pbeIcrt  nptocfonbcn/  om  l)cm  aliö  11? 
noclj  in  HM  JKoebeiiö  bupc ft  toasf  /  of  nu  Qtbmn 
5ijnlic  /  in't  babt  /  of  in  be  toicge  te  berfmo^cn»  Jiïiaec 
.  nen  b'anbere  3ijbe  Jjeef t  <J5obt  terftonb  baec  tegen  ge^ 
fonben  een  legioen  ban  ïicinigc  €ngelen  /  bie  ïjem 
-  fojgbulbigUjch  fouben  öebjaicn/en  liem  niet  en  foubeit 
laten  ber3eeren.  €n  batbjataengaet  firn  Icben.  €n 
aengacnbe  fijne  boob/  baerban  feggeich/  batljpaljS 
een  pijle  boo?  't  Bagebnec  bliegcnbe  /  alle  be  5iclen  bie 
baecmtoaren/  bacruptmetficligclepbljeeft:  en  bat 
be  geï)ccle  ^oblijcfte  b?ie-eenigliepb  met  alle  fijne 
oiïngeun/  en  alle  kantten/  met  eene  onmnfp?c6eIijclie 
baeugbe  enbe  blijbfcïiap  /  ïiem  ijö  te  gemoeb  geliomen/ 
en  ïieeft  fijne  3iele  foo  in  ben  ïgemel  gelepb.  oBnbc 
,  al3S  be  Baber  ban  St.  Francifcus  ïiem  gebucrig  ber=^ 
'  bloecftte  /  foo  lieeft  St.  Francifcus  baec  op  lettenbc  /  een 
arm  /  fieclit  menfclteboo?  fijnen  ©abcr  aengenomcn/ 
enfenbetotficm/  <6actmctmp/  enichfalubanmö-- 
ne  aelmoeffen  mebe  beden  /  bie  mp  gegcben  fullen 
'  Ujo?ben :  eube  al$i  glip  ficiï  fult  bat  mijn  JDabec  m? 
^'  bloecltt  /  foo  fult  glip  mp  al0  ich  tot  u  feggen  fal/  IDabec 
fegcnt  mp  /  met  een  hrupsf  toapcnen  /  en  fegcncn»  3tlil 
bnnbienaemenmanöem  fegenbe/  foo  fepbc  beman 


DEN  KOOMSCHhK 

tot  fijnm  ©abec:  €r\  gelooft  öïjp  niet  /  bat 
43oömpecncn  ©aliecfeanocben/  ötö  mpfegene/  te* 
Oenu^i2enbloec(i^ 


Du/  /«  Afw  V 06  het  leven  y  en  het  leven  woi  het  Itcht  der 
tnenfchen  :  als  St.  lan  vcrhadt  in  fijn  Euangelium  ,  Cap.  i. 
'ven  4.  En  wederom  vers  9.  Dit  va*  het  WAerachtige  licht, 
het  welcke  verlicht  een  yegelijck  menfche  komende  in  de  wf- 
teid  En  even  te  voren  vers  6.en  7.  ftact ,  Daer       een  men- 
Jche  van  God  gefonden  ,  viens  name  wtts  lohannts.  Defe 
^$4<4m  tot  eengetuygenijfe  ,  om  van  het  licht  tegetuygen  ,  opd^t. 
(y  AÜe  door  hem  geloven  [ouden,  vers  lO.  Hy       tn  de  wereld, 
tr  dt  de  xpereld  u  door  hem  gemaeckt :  ende  de  wereld  en  heeft 
hem  niet  gekendt.  vcrs  II,  Hy  ingekomen  tot  het  fijne,  ende  de 
[tjne  en  hebben  hem  met  aingenomen.  verS  12.  Maer  foovelt 
hem  ae>  genomen  hebben ,  dten  heeft  hy  macht  gegeven  kinde" 
ren  Gods  te  worden ,  namentlijck ,  die  in  fijnen  namegtlooven. 
En  dit  prophetcerde  en  getuygde  ook  fo  den  ouden  man 
S^wtcn ,  by  s.  Lt'xai  Cap,  2.  ven  29.  als  hy  dat  kmdeken 
Jefu-  in  fijne  armen  hadde ,  N»  laet  ghy  ,  Ueere ,  uwen 
dte^.ft knecht  gaen  in  vrede  ,  na  uw  woord  :  want  mijne  oogen 
hei  h.n  uwefaltgheydgefien  :  die  ^hy  bereydt  bobt  voor  het  ^ 
geftchte  t  an  aüe  de  volkeren.  Een  Itcht  tot  verlichtme  der  Hey- 
Henen,  ehde  tot  heerlijckheyd  uwes  volcks  Ifraels.  Klaerblijke- 
lijk  toonende,dac  U(u4  Chri/iu^  de  Sone  Gods,die  de  we- 
ïdd  hadde  gefchapen,fo  ook  alleen  het  licht  des  werelds 
is,iH  welken  wy  alleen  moeten  geloven,  en  fahgheyd  ioe- 
ken,ioo  Heydenen,als  Joden :  en  datfe  door  het  celoove 
in  hem  alleen  macht  ontfangen,  om  kinderen  Oods  te 
worden.  En  dat  die  gene  die  hem  daet  voor  met  en  ken- 
nen,noch  in  hem  gelooven,geen  licht,noch  leven  en  heb- 
ben. Maer  st.  Fr^^mifcus ,  de  tweede  en  meuwc  Saligma- 
kcr,  vcrfchijnt  hier  als  een  nieuw  licht  in  de  wereld, 
met  fulcken  fchijnfd,  licht  en  klacrheyd ,  om  noch  betor 


I 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


) 


UYLEN-SPIEGEIx  289 
de  Catholijcke,  die  op  hem  vertrouwen  fullen,  te  verlich- 
ten, dat  de  D  uyvelen  ftaen  en  fchrickcn,  en  rillen,  als  otfe 
bevceften  waren ,  meenende  dat  hier  mede  den  dag  dts 
Oordeels  gekomé  was.  Endienvolgende  is  St.Trnndj'cus 
hec  eenigeticht  der  volckeren  die  in  duyücrnidc  fitten,  en 
deheerlijckheyd  des  huysl/'wflë/x. 

Ten  anderen ,  gelijck  Jefus  Chriflus  was  gekomen,  oni 
de  helle  den  oorlogh  aen  te  doen ,  en  die  oock  heeft  be- 
vochten en  overwonnen,  volgens  het  voorfeggen  Hoft, 
1 3. 14.  en  gelijck  hy  oock  volbracht  heeft,als  St.  ?(iulus 
getuygt  I.  Cor.  15.  55.  Doot  waer  ifuwmprickcl  ^  Hellcy 
tvaer  is  utre  overw  'mninge  f  de prickjl  des  doods  is  defondey 
ende  de  kracht  der fonde  is  de  ïVet:  waer  Gode  danckid ie 
ons  de  overwinninge  geeft  door  onfen  Heere  lefum  Chrifium. 
Soo  komt  oock  de  tweede  Chriflus  S.Francifcus  om  eeneo 
nieuwen  oorlog  den  Duyvel  en  de  Helle  aen  te  doen  ,  die 
niemand,  federt  Jefus  Chriflus  dat  volkomentlijck  hadde 
gcdaen ,  met  goed  recht  en  heeft  derren  onderftaen.  En 
dienvolgende  moeten  alle  recht  Roomfche  Catholijc- 
ken  dacr  voor  danck  bewijfen  door  5"^.  Fr^twW/cww  hare» 
Hccrc. 

Ten  derden,gelijck  Jefus  Chriflus  dóór  GJne  doot  fijne 
uytverkorene  en  geloovige  heeft  verloft  van  de  helle ,  en 
eeuwige  verdoemenilTe :  Alfoo  htdtSt.Francifcus  oock 
na  fijne  dood ,  als  een  pi  jle  door  dat  Vage-vyer  vliegende, 
(dat  de  Catholijcke  Helle  i$,  waer  in  geene  Ketters  oyt  en 
komen)  alle  zielen  der  Catholijcke  die  dacr  in  waren,  ver- 
loft ,  en  met  hem  in  fijnen  Catholijckcn  Hemel  geleydc. 

Ten  vierden,  gelijck  Jefus  Chriflus  ttnUtrndst^rtn- 
de,  met  eer  en  hccrlijckheyd  is  gekroont  ,  en  van  alle 
Hcylige  Engelen  die  hem  aenbaden  ,  is  verwillekomt| 
foo  veel  meer  wordt  St,  Francifcus  verheerlijckt ,  de  ver- 
willekomt  van  de  geheele  Drie-cenigheyd,  van  alle  dc 
Engelen  ,  en  van  alle  de  Sanften  en  Sanftinnen. 

hioch  ftaet  hier  teletten,hoedat  de  Vader  van  Stjran- 
cifcus  fijnen  Sone  door  4  fijn  leven  altijd  heefi  vervloekt, 

^  als 


I 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkli[ke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


290        D  E  \'    1^0  O  M  S  C  H  E  N 
als  een  boos  infirumeut ,  en  werck-tuygh  des  Satans ,  die 
de  wereld  foude  bedriegen,  en  van  den  waren  Saligma- 
ker  Jefu  Chrijh  af-leyden,  en  dienvolgende  vervloeckc 
moeft  zijn  ,  ai^vaer  het  eenen  Engel  Gods ,  als  St.  Pau- 
/«j  verhaelt  Gal.  j, ^,  (eggende,  j^lwaer het oock^datwy* 
ofte  een  Engel  u\t  den  Hemd  u  een  Euangelium  verkondigde, 
hu\ten  het  gene  wy  u  verkondigt  hebben  , die  :(y  vervloeckj. 
Ivlaer  fijn  Vader  was  daer  in  onverihndig ,  noch  en  hadde 
van  dit  nieuw  Euangelium  ,noch  van  dien  nieuwen  Chri- 
flus ,  fijnen  SonCsS"/.  Fr*ïKc//c«j,  niet  gehoor  t ,  of  gelooft, 
of  willen  geloovci'ofchoon  fijnen  Sone  St.  Franafcus  on- 
getwijffelf  fijnen  cygeneo  Vader  daer  van  genoeg  heeft 
foecken  te  onderrechten.    Maer  op  dat  dit  geduerig  ver- 
vloecken  van  fijnen  Vader  hem  nietenmochtebefchadi- 
gen  ,foo  was  St.  Yrancijcw  fijnen  Vader  al  te  fchalk:  want 
hy  raepte  een  arm  man  van  der  ftraten  op ,  die  hy  voor 
fijnen  Vader  aennam,  de  welcke,  foodickwils  als  fijnen 
cygenen  Vader  hem  vloeckte,  als  dan  tcrftond  hem  ter 
contrarie  fegendc:  en  foo  en  hadde  alle  fijn  vloecken  niet 
meer  vataenhem,  als  de  Duyvclen  aen  de  arme  ziele  van 
den  rijcken  man,  daer  j*/.Ltfc«/>  in  fijn  heylig  Euangelium 
van  fpreeckt ,  Op.  1 6. 

Eyndeli jck,  foo  merckt  oock ,  tot  vcrfekeringe  van  dit 
nieuw  Euangelium  van  5'f.Fmjc//<:w,enalhetdoenvan 
defcn  nieuwen  Chri  flus ,  foo  van  fijne  geboorte  af  aen ,  tot 
na  fijne  dood  ,  hoe  dat  ditalteraael  isbeveftigt  ,tot  ver; 
lierckinge  der  Catholijcken,  in 'r  geloove  op  St.  FranciJ- 
cm  >  word  getuygt ,  van  den  Duyvel ,  die  immers  nier  lie- 
gen en  kan,  \Vant  of  hy  fchoon  een  leugenaer  is ,  endc 
een  Vader  der  leugcncn  van  den  beginne  aen ,  als  Jefus 
Chrifius  fegt;  nochtans  meugtgy  vaft  ftaen  op  fijn  woord, 
als  op  het  Euangelium  felfs  van  hem  bevcftigt,  als  hybe- 
fvvoren  is,  de  waerheyd  te  moeren  feggen  ;  Want  dan 
moet  gy  Catholijken  gelooven,  dat  die  leugenaer  geen 
leugenaer,  noch  de  Duyvel  geen  Duyvel  meer  en  is:  maer 
dat  shy  op  fijngetuygenilfe alleen nneernieugtftaen, als 

op 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


} 

U  Y  L  E  N'S  P  J  E  G  E  L.  291 

óp  alle  de  Euangeliften  en  Apoftelen  Jefu  Chrifti ,  die  alle 
nieuwe  tluangelienjbuyten  Chrifii  Euangcliutn  vervloec- 
ken,  en  alle  verkondigers  der  felve,  alwaer  'teencnLn- 
<rd  iiyc  den  Hemel ,  als  wy  u  verhaelt  hebben,  tn  loo 
]  nift  het  geheele  Euangclium  van  .Jf.  F/-^»c//c<Af » der  Ca- 
1  iholijcken  Saligmaker ,  op  'c  vafte  getuygeniffe  van  den 
Duyvel:  waer  voor  ons  God  wil  behoeden,  en  bewa- 
ren,  Amen. 

Pn<r,  189.  Volgen  de  regulen  van  St.Frana  few, die  wy 
hier  oveiflaen  ,  alfoo  weynig  vermaeckelijcks  daer  uyt 
voor  denCatholijckenLefer  kan  getrocken  worden. 

Ende p^irr.  198.  b.  Begint  de  rol,  of  regifter  van  de  Hey- 
ligen  onder'de  Minnebroeders ,  diealtemacl  vele  wonde- 
ren hebben  gedaen ,  lbo  befchreven  ftaet ,  dic  wy  ook  lul- 
len overflaen ,  alfoo  die  wonderen,  of  diergelijcke  van 
vele  andere  Sanften  ,  hier  en  daer  gelefen  worden.  En 
wilje  met  een  woord  of  twee  eenige  Ihelr  jes  van  defc  mi- 
rakelen ,  foo  fal  ick  u  eenige  weynigc  uyt  velen  aen wijfen. 

Pa^.  199.  b.  ^tact  /  bat  temt  2l5jocticrsS  öc  ?iöïc 
ban  st.  Francifcus  fjatiHcit  öcfien  /  in  öc  ocöacntc  baii 
bc  ^on.  €n  öat  2ö?occ  jacob  öc  jidcban  st.trancif- 
cus  Dan  Wee  na  tien  l^cmdDaööe  fiat  Wiegen/  olsJecn 
^tetrcbobcneentoittetDolcb.        .  ,  ,  j  ,  • 

A  N  N  O  T.  Voor  waer  een  groot  nnrakcl ;  dat  de  zie- 
len ficnbacr  worden.  MaerCatholijckc  oogen  ficn  wat 
meer ,  als  de  blinde  Ketters ,  en  Qachtcn  de  Uylcn  op  den 

^%ag.ioo.h.  Stact  van  Broer  j-^i^t/to,  een  van  de  fc- 
ven  mede-gefellen  van  St.  Francifcm,  bat  1)1}  ban  DCll 

booben  opccftaen/  in  Det  acnfien  ban  beien /  na  bat 
jhp  ti)ien  laccn  lano  in  be  aerbe  al  babbe  oegraben  oe> 
lebcn  /  en  bat  \p  m  fime  opfianbmöe  ban  toe^ 
berominfjetorafoincfeleöacn,  >..,^.,v.w«. 
Pag.  202.  i$taet/  bat!ö?oer  Andriesbc  Wleboen^ 
I  bc  /  een  fpinnebop  in  ben  helcö  geballcn  3Uttbe  /  ben 
feclcH  met  fpinncöopenaiöeeftuptöeb^oncfien»  m  a^f 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkli[ke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


2q2        DEN    J{  O  O  M  S  C  H  E  N 

lip  na  be  oeöane  .liDitTc  oen  fijne  ftnpc  toot  boclöcicuc^ 
fecn  /  cn  met  fi)i)e  nacclrn  hrcutotic  /  foo  fiia  l3P 
l[3002thomcnupt  öis  fclfDc  plaetfc/  önrc  't  fiem  ieu&te/ 
cenc  fpmnchop  /  fonöec  cpcnii  oc  /  of  centse  qmtfmc 
tc  mallen. 

Pag.  de  felfJe ,  ^tm/ bflt  25^0eC  Benediaus  ,  cm 

een  eem'ae  fonöe  toiKe  /  ban  Chnitus  booj  't  €'02iïeel 
linert  cetioff^cn  /  en  met  nnbere  teiert  bcitioeuu: 
iBaer  bat  t)p  Doo?  Oet  boo2lnböeit  ban  St.  Franciicus 
gn  St.  Antof>iiis  toasei  beclojl/  tu  tueberom  m  'ticben 
Öffteltopbecatrbe. 

Item,  TBtit  ChriRiis  fcfiec  2320ebettnföiie€elleber:= 
fcljeen  /  tn  be  aebaente  ban  een  bnpbc  /  enbc  öembp 
ficl)  ten  eten  noobiofjbe. 

J tem,  ban  2520ec  Petrus  in  ^^aDattt be UiifTc boen^ 
be  /  Det  iKiö-fcoob  ftceft  opöcoeteti/  in  b«  c^baente 
baneen&lemUnnbcften. 

ANNOT.Wat  Kabba  moet  dat  geweeft  zijn! Een  heel 
kintopteeeten!  *t  Moet    ƒ Saterdag  geweeft  zijn. 

Pag.  217.  b.  e§taet/bateenfeftecNoviüus,of  nieu^ 
toelindt  in  bc  <^D?bere  /  baev  bjeberom  imtcacn  toilbe: 
<!?nbe  al?S  l)p  baec  ober  bab  boo2  ben  orooten  ^Uacc/ 
bat  Chiiftijs  totl;em  ^«am  lodpen  upt  batbooosije/ 
baet  't  iEliiEi-baoob  in  opoclToten  U)02bt/  cnbatlipaen 
fiem  ade  fijne  bjonben  bcrtoonbe  /  fecoci^bc  tot  bc«V 
^mt/  ocbencht  toat  icft  boo?u  al  uptGcilaen  /  en  qc^ 
leben  ïjebbe  in  mijn  licDaem.  €nbe  Ijem  baet  en  bo- 
ben  toat  cebiecru-Hapelt  öebbenbe  /  foo  liep  Chiilius 
terftonb  toebcrom  /  en  feroop  toeec  in  fijn  poos^je. 

A  N  N  O  T.  Even  als ofie  vaneen  muysjeverhaelden, 
dat  uyt  fijn  hol  kruypcnde ,  met  een  veerd  daer  wederom 
infnapt.  Want  'tis  meer  alswaer,  datoockde  muylei) 
Chriflum  al  dickwils  uyt  fijn  huyskea  jagen ,  als  fy  fijn  li- 
chaem  willen  op- eten :  maerfy  moeten  haer  dan  lijden,  en 
haren  holkn  buyck  vullen ,  met  de  bloote  accidenten ,  die 
van  dat  brood;  na  de  tranflubftaniiatic ,  alleen  zijn  overge- 

blev  en. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


U  Y  L  E  N'S  P  I  E  C  E  L. 


bleven.Waer  door  fy  nochtans  foo  vet  konnen  worden)als 
vcickens.  O  groot  mirakel !  O  Joosje ,  heyligh  doosje. 
Wat  zijnder  al  flechte  duy  fjcs ,  en  ledige  doosjes ,  die  het 
fecreet  van  de  Miflenoch  niet  eens  en  weten  ^  het  welcke 
dit  iSjte  weten,  Datter  God  niet  en  is-  vvanthy  \vas*er  uyc 
geloopen.  Maer ,  wat  behoeven  fy  hem  dan  op  te  fluyten, 
als  hy  daer  uyt  kan  fnappen  ,als  hy  wil  ,en  fijn  lichaem  dan 
geen  lichaem  meer  en  is^  of  anderfins  moefte  het  te  vo- 
ren ,  voor  de  tranflfubftantiatic ,  en  eer  hy  in  dat  doosje  op- 
gefloten  wierd,oock(ijii lichaem  niet  geweeftzijn.  Maer 
dat  foudena  de  mutfaert  riecken ,  drie  mijlen  in  de  windt. 
Pap.  224.  b.  ^tact/bntöC^UtibdbOO?  Sr.  Antonïs 

DcftDo^cn  5i)nöe  /  cfflnttooo?öt  Ijicft  /  op  füne  boo?- 
gcffelDc  b^aac/  t©at  St.  Francifcus  beo?  öctBaoebpcc 
pafTccentre  /  bacc  boo?  Qccn  ftraffc  fjccft  oclcben/ 
nofO  ben  boob  niet  cn  o«^boeIt :  cn  bat  St.  Francifcus 
bat  fjcclc  I3aacbpcc  Imft  lebiaö  gcmact&t  /  odiKö 
010  chrintis  i]ct  Boo^lJucoD  bcc  ^tllt/ boo?beöracDt 
ban  (m  blocbt» 

ANNO  T.  Dit  zijn  altemael  wonderen  op  wonde- 
ren: want  i.daer  St,  Paulw  i.Cor.i.  leert ,  van  het  vy er 
des  Vagevyers  ,  foo  het  uytleght  de  Roomfche  Kerc- 
ke ,  dat  het  een  yegelijcks  w  erck  fal  openbaren  >  en  onf- 
decken:  en  beproeven  hoedanigh  eens  yegelijcks  wcrck 
fal  zijn  :  foo  van  die  gene  die  op  het  cenige  fondament 
Chriftts ,  goud ,  filver ,  en  koftclijcke  fteenen  hebben 
gebouwt  ,  en  die  loon  fnllen  ontfangen  ;  als  die  gene 
die  op  dat  felfde  fondament  gebouwt  hebben  hout ,  hoy> 
cn  ftoppelen ,  welcker  werck  fchadc  fal  lijden ,  en  ver- 
brandt  worden.  Soo  dat  alle  Roomfche  Catholijcke, 
groot  en  kleyn,  mans  en  vrouwen,  geeftelijckeen  we- 
reltfche  ,  goede  cn  quade  ,  altemael  na  haer  Vagevyer 
moeten  danfen  ,  foo  rond  alseenert,  Eene  alleen  uyt- 
genomcn  ,  St.  Francifcus:  die  noch  evenwel  in  fijnen  He- 
mel niet  en  konde  gcraccken ,  of  moefte  de  rechte  pafia- 
gie  na  'c  Vagevyer  houden  ,  want'cr  geencn  anderen  weg 

^  3  en 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


/19^        DEN    1^0  O  M  S  C  H  E  N 
cn  is  na  den  Catholijcken  Hemel  ;  maer  hy  faapte  daet 
over,  als  of  hy  met  een  ftock  over  een  flootjefprongjcn 
foo  enhaddedevlamgeen  vacaenhem. 

2.  Daer  Paulus  fcgc  Hebr,^.  De  mmfche  isgc[et  eens  te 
j}erve,endaerna  bet  Oordeel.Ea die:  David  CmgtPfaLSg 

li^iefal  de  dood  niet  fien,  of  in  'tgrafniet  nederdalen  ^  Daci 
heeft  St.Francifcusydcn  tweeden  Saligmaker^bovenC/;*-?- 
fiMs  den  Sone  óods ,  den  dood  niet  gevoelt.  En  maeckt 
den  fijnen  falig  fondcr  tuflTchen-komen  van  fijne  doodt: 
dat  Chriflut  Je  jus  niet  doen  cnkondc. 

3.  Dat5^  Francifau^izt  heele  Vagevyer  gevaeght,cn 
■fchoon  Bcmaecktheeft,als7£/«J  chrijlusdit  Voor-burg, 
is  dat  niet  mede  een  wonder  werck  ^  Schoon  de  Geulen 
dacr  mede  lacchen,  en  nochtans  vaftgelooven,  vermits 
datter  fulcke  twee  plaetfen  fijn  leve  dagen  nieten  zijn  ge- 
weeft:  cn  derhal  ven  heel  wel  gelooven  konncnydati"?. 
Trancifcus  het  heele  Vagevyer  heeft  ledig  gemaeckt ,  ge- 
lijck  Jejus  Chrijïus  het  voorborgh  der  Hdle.  Want  daer 
noyt  een  Voorburgh  der  Helle  is  ge  weeft  ,loo  ook  geen 

Vagevyer.  r.    ,    r  ,  , 

'  Pag,  11^.  b.  Hoe  dat  Broeder  Leo  gefien  heeft  dat  het 
Godlijcke  bordeel  wierdtaengeftelt  in 't  veld.  - 

53?ocöcï:  Leo  mmz\  i«  t»^»  öjoom  fagn/oat 
(0otisJ  ODojticcl  m  een  fc&cc  bclö  toiecötocDouöen/fcro 
totcröt  daec  een  ocoote  wemöte  öec  Dolcücfcn/ tectou* 
len  öe  Cnoelcn  bafupnben  /  bp  een  bcrgatiect  €nöe 
fiet/  öaec  toaren  ttoeelaötiecjS/lDaecDanticcencrooti/ 
cntie  öe  anbecc  toit  toaiS  5  euöc  öe  eenc  toa^geaeltnen 
iie  cene/  enljc  b'anöece  aen  ö'auticre  3ut»eöön]Dctbelli/ 
toelcöet  lengte  tot  aen  öenJ^emcUepclue»  CnbeChn- 
ftus  terfcljeen  aen  Det  oppetüe  epnöe  ban  öc  roobe 
labbec/  m  öwotclijcösJ  bertoosnt  en  beroramt:  eiibc 
Sr»  Francifcus  töaö  baec  een  tocpnioD  Jecocc  bp  Chn- 
ftus,  öe  toelcftc  noclj  toatlecga  ncberhlimmenbe/ nep 
wet  een  groet  geroep  /  ^otnt  ^i^^c^^^^'^y 
tot^ob/bte  u  roept  /  nocDen  baecfl  mei.  ï^»^^^^^^^- 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


'  U  Y  L  E  N'S  P  I  E  G  E  L.  295 

•!  W0  ïm  liepen  toe  op  tc  ijernianmöc  i3.in  tien  )Da^ 
'j  bcc  /  cn  begonnen  ftoiitelijdi  Defc  looOc  latiticc  op  te 
1  Wimmcn.  oBnbcalöfrfooopblonmKn/foobiclöen 
^  eenen  ban  de  öeri>e  fjjc^t  /  een  aittjer  ban  öc  biccDe  /  een 
j  attöec  ban  öc  tienöe  /  een  anbec  ban  be  ttiibbclfie  /  en 
een  anbec  bnn  De  bobcnfïe.  Sc.  Fiancifcus  ob^c  bcfe 
cutnc  ban  fiinc  25:oeberg{  met  iwebeiijtien  beteoogen 
5i)nöe  /  bab  ben  iticbtcv  boo?  fijne  ?d20cbecsS :  uiaec 
chriftus  toonbc  Dem  iijxx  5nbe  /  en  func  t)anï;cn  /  tn 
toelcbe  ffbcen  bat  im  inonbcn  beimeuixit  b.nccben/ 
s  en  bat  Ijct  blocb  op  mx  nier.bj  baec  Itiebcrom  iipt 
1  leecRte ;  en  fcpbe  /  ^it  beübcn  mp  utoe  5&?oeber0  qc^- 
c  bncn»  €nbc  aliö  Sr.  Francücus acubteU  boo2  fijne 
:  berjS  te  biöben  om  barnil)crtioljei>b  /  foo  biam  t3p  toat 
leeoec  afban  De  rooöc  labbec/  na  een  lycpnia  bcrtoc^ 
bensf/  enbc  nep  /  feoacnbe:  Eijt  Gctcooft  /  25?oebei:0/ 
nocb  mft  ben  moeb  niet  berlo^en  /  loopt  na  bc  toittc 
labbec  toe/  en  liltmt  bacc  op/  itimit  Doo?  be  felbc  fult 
01)11  bcbouben  in  ben  ilr^emtl  opbümmen.  <Dc  25^oe^ 
berjf  ban  loopcnbe  na  be  toitic  labcct  /  na  be  babec- 
IjicUe  bermantnoc  /  fiet  /  foo  bertooi^bc  Daec  be  faligc 
3«ac;ct  cp  bc  booote  ban  be  labbciv  cn  omfina  fjaec/ 
ca  foo  ouanien  f?  fonbec  moeptc  in  'tïionmfecijcbbec 
iScniclen.  ,  , 

A  N  N  OT.  DitloopnuopIietlaetfte,wantnuhebt 
ghy  van  het  laetüe  Oordeel:  Maer  die  Oordeel  nu  gevelde 
zijnde,  wat  raed  om  inden  Hemel  te  komen,  vermits  dc 
fclve  foo  hoogh  is  van  der  aerJe,  dat  daer  niemand  foo 
hoog  rcycken  en  kanjcm  hem  fclven ergens  aen  vaft  hou- 
dende, daer  boven  op  re  komen:  gclijckalsmenwelop 
een  hoogen  boom  kan  klimmen  tot  boven  toe,  als'er  van 
onderen  tackcn  aenftaen,daer  men  hem  vaft  aen  kan  hou- 
den';' Hier  was  geen  ander  raed  toe,  als  lange  ladders  te 
üellcn,  die  tot  aen  den  Hemel  toe  konden  rcycken.  De 
H.Schrifturcdiegemeenliick  den  Geufen  al  vry  wat  veel 
gunftig  is ,  noemt  Chrijhm      Ladder  J.lc^h ,  wacr  vai> 

4  .Gc"* 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


'296  DEN  Ji^O  O  M  S  C  H  E  ht 
Gf«.28. 1 2.  dcvvelcke  droomde ,  cnfagheene  ladder  ge ' 
jïelt  op  der  aerde^  wekker  o^tperjïe  aen  den  Hemel  raekjei' 
waerby  de  Emrelen  Gods  op  ende  neder  k.lommen.  Vergelc 
ken  met  Joan.i.vers  52  daer  Jcfi44  Chrijlus  felfs  feyd,Kj/<j 
nu  af  aen  fultghy  den  Hemd fien  geopem ,  endede  Engelen 
Godsopkjimrfjende,  ende  nederdalende  op  den  Sone  des  wi 
fchen.  Waerom  Chnfius  Jcfus  oock  feyde,ils  Stjan  in  lijirj 
Euangcliumgetiiyghta//».  14.  versé.  Ickbende  wcgh  y  dé( 
waerheyd,  cn  het  leven:  niemand  en  komt  tot  den  Vader y  dan 
doormy.  Nochtans  onfe  Moederde  RoomfchcCatliolijc- 
ke  Kercke,  die  meefter  is  over  de  Schrifture,  de  wcickc 
geen  macht  of  geen  anderen  fin  en  heeft,  als  hacr  de  Moe- 
der de  Roomfchc  Kercke,  dat  is  de  Paus  van  Roomen,  cn 
geeft,  fteIttnceLadJers,ceneroodevan Chrijlus,  ende 
cenc  witte  van  de  Maegc  Maria  fijne  Moeder  na  den  vlee- 
fche.  En  dat  allede  Broeders  van  St.  Francifcus,  die  langs 
de  roode  ladder  van  Chrijlus  meenden  ten  Hemel  tc 
klimmen,  daer  hooft  over  bol  van  afgstuymelt  zijn,  dbt 
het  wonder  was  ,  datfe  niet  altcmael  hals  en  neck  en 
braeckcn.  Want  hy  fulckc  quanten ,  als  dcfc  Broeders 
van  St.  Francifcus  waren,  die  hem  door  hare  fonden  cn 
ongeloovigheyd ,  als  op  een  nieuw  gekruyft  hadden  ,  üfo 
dat  alle  fijne  wonden  op  een  nieuw  begonnen  te  bloeden, 
in  den  Hemel  nieten  wildcontfangcn  ^  en  daerom  vielen 
fyahemael  van  fijne  roode,  en  bloedige  ladder  af.  Vol- 
gens oock  hetgeruygenifle  van  fijnen  getrouwen  Apoftcl 
St.  PauluSyHchr.  6. 4.  &  C .  IVani  het  k  omnogeltjck:  dat  die 
gene  >  die  eens  verlicht gemeefi  ^ijniendc  de  Hemeljche gaven 
ge fmaeckt hebben,  ende  des  Heyligen  Geeftesdeelachtigh ge- 
worden :(ijn:  efigefmackt  hebben  het  goede  woord  Gods ,  ende 
de  kragten  der  toekomende  eeuwe  ,  ende  afvallig  worden  ,  die 
fcfrge  ikjwederorn  te  vernieuwc  tot  bekcningeials welke  haer 
fêlven  den  Sone  Gods  wederom  kr^vcigen  >  endeopenhjckte 
rchaHdemaken.Y.n  diicromnMe  Aicmzd JefumChripm 

verlatende,  na  de  witte  ladder  van  de  Maegt  Maria  ge- 
keercna  den  goeden  raet  yiaS.Francifa{s,ca  klommen  als 
^  katten 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


,'- 1'. 

t 

'I 

■i 

'-■ij 

( 


tv  1 


f 


UYLEN- SPIEGEL.  297 
katten  op  langs  hare  witte  ladder  van  vrede ,  en  van  bram- 
hertigheyd:  vvelckede  Maeght  M^mjals  de  Moeder  der 
barnfjhertigheyd ,  en  Koninginnedcs  Hemels,  altemael 
hectc  ontfangcn:  en  foo  quamenfy  nochakemaclindea 
Hemel,  en  datfondcrarbcydjofmoeyte:  Daerter con- 
trarie, die  Sf.  Francifci  raeden  vermaningeniet  en  willen 
volden ,  en  haer  tot  Maria  nieten  willen  begeven ,  noch 
door  haer  witte  Icere  ten  Hemel  en  willen  klimmen,maer 
haer  alleen  tot  Jufum  Chrijlum  willen  begeven ,  om  door 
fijn  roode,  en  bloedige  lecre,  ten  Hemel  teklimmen> 
als  de  Engelen  haer  hadden  geleert,endedeH.  Schrif- 
ture haer  overvloedighondcrwijrt,  feerbefwaerlijckten 
Hemel  konnen  komen:  vermits  Chriftus  felfs feght , in 
St.  Lucaf  Euangeliunii  Cap.  13.  24.  Strijd  om  in  tegaeri, 
door  de  enge  poorte  :  want  vele  ,  fegge  ickjt ,  fitllen  Joecken 
in  tegaen  ,  endeen  fullen  niet  konnen.  Soo  dat  alle  die  door 
Jefivn  Chiftum  willen  filigh  worden,  den  Hemel  met  ge- 
weld moeten  aentaften  ,  en  als  geweldigers  den  fel  ven 
met  geweld  moeten  innemen  ,  alsftaetin  St.Matthaus 
Euangelium ,  Cap^  11.  vers  12.  Dacr  ter  contrarie,  die  na 
den  raed  van  St.  Francifctts  tot  Maria  gaen ,  door  haer  ten 
Hemel  klimmen,  fondereenigenarbeyd  of  moeyte,als 
met  koufen  en  fchoenen ,  gelijck  men  gemeenlijck  feght. 
Wel  arme  Geufen  dan,  die  haer  met  haren  Chriftus a.U 
leen  willen  behelpen,  en  meenendoor  hem  in  den  He- 
mel te  komen. 

P4^.2;'?.  Van  St.  Francifci  abftinentie,en  penitentie.' 

5©annfcc  25?ocöci:  yEsidius  (jeb^acgg  toicrb/ 
toatfjp  tian  St.  Francifci  pcnitcutic  ocboeïöe :  foojjceft 
ï)p  /  ohtdfhcn  ^iivitje/  cA^  Ijpst.  Francifci nacmgoo^öe 
hócmcn  /  oemutooo:J3t  /  <Z^at  hjacrljicö  St.  Francifcus 
niet  cn  bctioo?t  acoomu  te  toojben/  toco?  cn  al  tetbt 
maifcDc  fijne  lippen  Ijaöbc  gekpafTem  jBaec  een  tJinfe 
ï)ecft  Ijem  ebcntuel  ontb^olien  /  namentlijcfe  ftercBte^ 
3Bant/  fepöe  ip/  fo  f)p  foecnftecföen  cobuflücDaem 
Ötóöe  öcDat^t/  aljs  (cft  fiebbe:  boo^toaer  beseBeeletoe^ 

(€  5  Wlö 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


298       DEN    1^0  O  M  S  C  H  E  N 

rdöcttfoutic  niet  macötïölö  ^ü»  octoecft  Ijem  <n  pcnf 
tentic  na  tebolgen.  aBant  Ijp  fiwct  offcöe  in  fijne  fpü^ 
fc  /  of  Oöot  öaec  öout  toiitcc  in  /  nljJ  öP  niet  öe^S^oc^ 
ïiccö  at  /  al  om  dat  fjet  eten  te  mintiec  fmaecli  fouöe 
Öeliöen :  toiint  nauUJcUjcö^^  Vtjilöe  fjp  öclioocfitc  fpijfe 
eten  /  aljj  Du  gcfont  toaö  /  of  toater  tot  oenoegfaem^ 
iJeplï  öjinchèn,  €n  UcrFiacIt  Uoo^t.ö  al  fjjn  l^aftcn  D^t 
Oel)eelcjaecöoo?/$c. 

'anno  T.  Ik  rade  u  dan  alteraael,  Catholijcke,  dat 
ghy  St.  Frnnctfcits  niet  aen  en  roept  >  of  met  uwe  lippen 
en  noemt,  terwijlen  ghy  des  morgens  nochopu bedde 
leghtj  want  ghy  foudt dien  allerheyligften man onthey- 
ligen:  maer  ftaet  eerftop,  en  wafcht  uwen  mond  en  lippen 
welj  en  komt  dan,  en  neemt  fijnen allerheyligftennaem 
in  uwen  mond.  Daer-en- boven,  dar  geene  fiecken  op  haer 
döod-bedde  hem  en  noemen  met  Gjnen  naem,  al  fouden  fy 
fijne  hulpe  noch  foo  feer  van  nooden  hebben.  Want  mee- 
nende  van  hem  geholpen  te  worden,  foudeo  raeer  en  meer 
in  fijne  ongunfte ,  ende  ongenade  vervallen  :  vermits  nie- 
mand gunft  en  hulpe  van  hem  kan  verwerven ,  door  ont- 
heyliginge  van  fijnen  heyligllen  name. 

Daer-en-boven ,  acngaende  fijne  penitentie ,  die  was  foo 
groot,  dat  hem  weynigc  daer  in  konden  navolgen  •.  en  had- 
de  hy  gefondt,  en  fterck  vanlicbaemgeweeft  (  wanthy 
Tccltijds  fieckelijck  was)  fo  en  fou  de  geheele  wereld  niec 
machtigh  zijn  geweeft  hem  daer  in  na  te  volgen :  maer  nu 
dede  hy  foo  veel  hy  konde,en  fijn  fwack  lichaemt  je  ( want 
hy  was  klein  als  een  dwerckje )  lijden  konde.  Hy  fmeet 
aflche  in  fijne  fpijfe,  en  goot  kout  water  daer  onder,  al 
om  dat  de  fpijfe  te  onfmaeckelijckerfoude  zijn:  atfelden 
cekoockte  fpijfe,  of  dronck  felden  foo  veel  als  fijnen  dorft 
vereyfchte,  felfs  niet  van  water.  Gelijckdatdoorgaer.s, 
uyt  fijne  prafti jcke,  in  dit  Boeck,  word  aenge wefen :  Als 
hy,  te  weten,  by  Paufen,  Cardinalen,  BiflTchoppen,  Prela- 
ten ,  en  oockrijcke  Borgers ,  foo  mannen,  als  vrouwen,  te 
gafte  giack ;  want  daer  heeft  hy  apparcut  dan  oock  ucch 


i 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


I 


U  Y  L  E  N'S  P  I  E  G  E  L.  299 
•te  rauwe,  ongekoockte  fpijfc  gegeten,  met  alTchever- 
menght;  nocli  en  hebben  hem  niet  eens  getapt  van  het 
Paters  vaetje,  maer  hebben  hem  flechts  water  tc  drincken 
gegeven,  en  dat  noch  fober  genoeg,  hem  onder  den  duym 
houdende. 

Oock  doe  hy  twee  Moordenaers  fpijfe  en  dranck  voor- 
fette,  van  het  gene  hy  met  fijnen  Soos  by  de  deuren  hadde 
verkregen,  waer  onder  oock  foo  veel  wijns  was ,  dathy 
daer  van  aen  dc  Moordenaers  een  vaerje  wijns fchonck. 
Viaer  defen  wijn  ,  alhoewelfe  den  Moordenaers  wel 
fmacckte,is  miffchien  voor  St.  rrancifcus^  en  den  fijnen  m 
water  verandert ,  als  fy  hem  droncken ,  contrarie  als  ia 
Cana  Galilaea  gebeurde,  daer  C/;r//?«j  het  water  in  wijn 
veranderde. 

Oock,  doe  hy  feker  Medjcijn-Meefter  te  gafte  hadde, 
dien  hy  hareordinare  rpijfe,'en  haren  wijn  voorfette;  endc 
over  tafel  fittende  noch  dacr-en- boven  kreeg  een  heeleti 
korf  vol  vvitte-brood,met  vifch,en  majïiÜis gyfmarorum, 
dat  ick  felvenietenkenne,  metnoch honich,en verfch- 
gephicktc  druy ven ,  als  ftaet pag.  151. 

Oock  doe  hem  een  korf  gebracht  wicrd  met  drie  groo- 
te  vilfchcn,  5'oT//genaemt,  wel  toegemaeckt,metvier  De- 
gamatis ,  die  hy  gcerne  at,  hoewel  ick  dat  koket  oock  niet 
enkenne.  Pag.  edd. 

Oock  doe  hem ,  ende  den  fijnen  alle  omleggende  volc- 
keren  met  Paerden ,  Ezels ,  en  vol-gclade  wagens  en  kar- 
ren toevoerden  brood,  wijn,  boontjes,  en  kafen,  en  al- 
le goederen ,  dicfe  van  doen  hadden.  En  brachten  oock 
tohdliiH;  dat  ick  al  mede  niet  en  kenne,  met  groote  cn 
kleyne  vaten ,  en  allen  huyfraed ;  en  doefe  van  militaire 
Edelen,  en  gctftelijcke  pcrfoonen,  als  van  hare  eygene 
knechten  devotclijck  om  firijd  wierden  over  tafel  gc- 
dient ,  als  baender  Heeren  •  als  wijd-  loopig  vcrhaelt  ftaet 
pag.  iT^i.a.b. 

Oock  doe  Joffrouw  lacoba  een  fckere  fpijfe  brachtc» 
diefehem  dickwils,  in  de  Had  zijnde,  plagt  te  bereyden> 

dac 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


300       DEN  O  M  S  C  H  E  N 

dac  de  Romeynen  MortarioUm  noemen  5  geroacckt  van 
amandelen, fuycker, en  andere  kruyden ,  als  ftaet  pag.  13 
*  Oock  doe,  als  Broeder  luniperus  fpijfe  bereyde  voor 
vijftien  dagen  in  crootc  potten  en  vaten  met  eyeren,  hoen 
ders ,  en  veelderTey  moes  en  kruyden :  doe  hy  foo  befigh 
was  ontrent  een  groot  vier,  om  de  potten  te  roeren,  en 
waer  te  nemen, van d'eene tot  de  andere, dat hyfwecte, 
als  ftaet  pag.  179.  b.  en  180.  a. 

Wel uytdefegcduerigcpraflijckeis'tklaerjen  waer, 
dat  Se.  Francifcusycn  oock  de  fijne,  foo  fobcr  haer  hebben 
beholpen,  met  droog  brood,  ongekoockc  kruyd,  en  wor- 
tels van  boomen ,  en  wat  des  meer  is  van  (Icchte  fpijfe ,  en- 
de  die  noch  met  afTche  gemengt:  met  een  teugje  koui 
waters  daer  toe ,  en  dat  flechts  om  den  dorft  maer  half  te 
leGTen. 

En  foo  fullen  vvy  hier  eyndigen  van  uy  t  dit  Boeck  meer 
te  vertellen  ,  en  die  vcrLelliuRe  nader  en  brecder  uyt  te 
leggen ,  ende  te  verklaren.  Want  ghy  moer  weten ,  Ca- 
tholijcke  Lefer,  dat  vvy  hier  ende  daer  maer  uytgekipt 
en  hebben  de  raerfte  Hiftorien  en  wonderen,  overflsen- 
de  menighten  van  mirakelen  ,  en  Hiftorien  ,  die  wel 
foo  wonder  waren  ,  als  die  wy  hierverhaelt  hebben: 
maer  die  dickwils  van  een  nature  waren ,  als  de  verhael- 
de ;  of  diergelijckc  dickwils  by  ande:e  Autheuren  ge- 
vonden worden. 

En  dit  Boeck ,  waer  uyt  defe  Hiftorien ,  en  wonderen 
alle  getrouwelijck  zijn  overgefet  uyt  de  Latijnfche  tale 
in*t  Nederduytfch5is  gedruckt,en  in*t  openbaer  uytgege- 
vzn,door  lafper  Hochjfeder. Anno  i509.indeftad  Mctf. 
Gelijck  in't  Latijn  gedruckt  ftaet  achter  aen  heteynde 
van  dat  Boeck ,  met  defe  woorden :  hnprcffum  Metis per 
Jafperem  Hocbffcder.  Anno  1509. 

De  goede  Romaniften,payfeick,  dat  uyt  die  leven  en 
bedrijf  van  St.Francifcusdïz  beftuyt  fullen  leeren  macken. 
Dat  van  vuyle  verekens  borftelen  wel  fchoone befemen 
konneii  gcinaeckt  worden.  Nieft  vry ,  vrienden  ,  dat  het 

kraeckt. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


U  Y  LE  N-S  P  I  E  G  E  L.  301 
kraeckt.  Want  die  God  :;^egcne  u  fejgen ,  zijnder  over  al 
genoeg  te  vinden.  In  *t  kort,  goei  je  Catholi  jcken,  Dit  en 
is  geen dreck,ra3creenen  hond  heeft  het  gekackt. 


HET  V.  CAPITTEL. 


T! 


-I 

! 
.1 

i 


in  St.  Igmt  'tHs  Loyola. 

BEminde  Catholijcken  ,  nadcmael  St.  Jgnatius 
Loyola  ,  inftellcr  van  de  Vaders  de  Jcfii wijten, 
verfcheyde  honderden  jaren  na  St.  Dominicus ,  en 
St,  Francifcus ,  is  opgeftaen ,  foo  is  de  vra<»e  ,of 
men  den  fel  ven  wel  foude  mogen  ftellen  by  dc  voornoem- 
de tweeSanftcn^f 

Wy  meenen  Ja ,  i.  Om  dat  daer  ftaet  in  de  Openbarin- 
ge  van  j'f.  Jan  Cap.  16.  verff.  13, 14.  Datter  drie  onreyne 
Geefien  uytden  mond  des  Draecksydes  Beefis,  ende  des  vaU 
fchen  Propheet s  gefien  wierden  voort  te  kpmen  ,  ciTc.  Onder 
weicke  Geeften,  of  GeeftelijckCvJ^.  Loyola  met  fijnen 
aenhang,  wel  de  voornaemfte  tans  is. 

t.  Om  dat  Chriftus  eerft  wel  alleen  was  de  Salic;ma. 
ker  des  werelds,  endat  vandegrond-leggingedesftlfs* 
evenwel  daer  na,  als  de  boosheyd  vermenigvuldigde  on- 
der de  menfchen,  sJf.  Dominicusytn  St. Francifcus  tot  fijne 
hulpe  heeft  genomen ;  ja  defe  twee  in  fijne  plaecfe  heeft 
geftelt,  ( want  twee  weten  meer  als  een)  waerom  en  fou- 
de hy ,  als  de  wereld  noch  al  verergerde ,  en  boofer  wierr, 
en  de  laften  verfwacrden,oock  niet  een  derde  mogen  af- 
fumeren  ^  en  foo  *t  den  nood  vereyfchte,oock  den  vier- 
den ,  en  noch  meer. 

Om  dat  het  ookden  naem  van  Sijne  Sodaliteyt  mede 
brengt;  want fy en  heeten  geen  Chriftenen,  oïchriften- 
menfchenyzh  onderdaaen  van  Chriftus:  maer  heten  van  den 
naera  Je/as, yefHwijnn,dx  is,  van  den  naem  Saligmaker» 

heeten 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


101  r>  K  N  KO  O  M  S  C  HE  N 
hcetcn  fy  Salighmakas.  Soude  dien  naem  dan  met ydel, 
trots ,  en  vcrmecelijck  zijn ,  foo  moette  die  met  de  daet 
over-  een  komen;Cn  ten  minftcn  by  de  andere  twee  Sali^h- 
makers  gevoegt  worden.  En  fiet  foo  maecken  defe  drie 
nu  de  txvcede  Pcrfoon  uyt  in  de  nieuwe  Catholijcke  God- 
heyd,ofte  Drievuldigheyd.  tndienvolgcndeiooenont- 
brecckt  ons  ande.  s  niet ,  als  de  derde  Perfoonin  d.felve 
Catholijcke  Orievuldigheyd,n3mentlijck,^t.^««4>waer 

van  wy  hier  na  oock  een  weynig  fullen  verhalen.  i 
tndc  daeioro  Ibudc  het  oock  lichtelijck  cenengroo- 
ren  aenftoot  wef^n  voor  dc  yverigeCathohjcken,  ende 
fyfouden'chaerbelgen,  indien  wy  mede  hier  met  byen, 
voegden  het  leven  van  den  heyligen  Vader  Jgmw4i  Loyo. , 
la.  d2Z  oock  gantfch  lieffeli|ck  is  om  te  leien.  Immers,! 
o«i  aen  "een  van  drie  eenigc  offenfic  te  geven  ,  foude.i 
«lende  five  ingelijckengraed  rno-enftellen ,  ende  voor 
Ten  nemen.  Nademacl  eens  een  (eyde:  Occ  fffem.fi  rnei 
nommajfa  Hrthm,  Dat  is:  UKjoudc  hem  doodga Jiagm  heU\ 
hen  ,  indien  by  my  in  de  derde  rang  ^«/^^t^f  S^^^^'^^^^f//''' 
Ende  dit  foude  dan  een  gelijckheyd  hebben  met  de  van 
ouds  bekende  heylige  Triniteyt  ,  daer  ^"  ï^"^//"  ^^^^^ 
Ende  buytcn  twijffcl  is  St.  J2»4f/r/f  feer gelwckdenheyli- 
oen  W//co.  Want  i.SenjckJefefeergrooteforg^^^^^^ 
dragen  heeft,  dat  de  deugt  van  nederigheyd  in  hem  blij- 
ken^ föud,  ende  daerom  'iet  en  heeft  wdlen  gedooge  , 
S!r  fiine  miraculen  ende  wonderen,  die  hydede,  mits- 
«ders  X  C^^^  die  tot  lijnen  lof  dienden,  open- 
lae  wieïd  nVföo  heeft  den  heyligen  Vader  J^auus  ook 
foT^eTervoor gedragen.      Wa"t als fekere^^^^^^^^^ 
wflckershuvshy  was,  gcficn  hadde,  dat  lijne  Uaep-Ka- 
mrr  met^^^^^^^  Jonderlitcken  glans  wierd  verlicht ,  ende 
dat  d^en  nlans ,  door  firalen  rondom  fi,n  bedftede ,  daer 
hv  oü Ta-  Tn  het  byfonder  vernomen  wierdt ,  foo  heeft 
5rigJ.r%Vhacr  feer  gebeden  ,  datfe  dit  geen  menfche 
fcggen  en  wilde.  jQj^ 
(4)  JuohKBidfrmmmin  VnaSJgnatiilih,l.ca^-7> 


i 


U  Y  L  E  N-S  P  I  E  G  E  L:  30J 
)  Dit  felvc  heefc  hy  noch  met  meerder  crnft  verfochc 
acn  diegene  die  op  een  ander  tijdoock  fijne  kamer,  daer 
in  hy  fliep ,  midden  in  de  nacht ,  Tonder  eenige  keerfe  of 
larape ,  fo  hadden  verlicht  gevonden  als  of  het  klaer  dag 
haddegcweeft.  Endeftaec  hier  wel  te  noteren,  dat  on- 
fen  heyligen  Vader  doemacls  van  haer  in  het  bidden  vviert 
gevonden  ,  ende  daife  door  fijn  groot  endc  overluyd 
luchten  cn  ftenen  waren  uy t  den  flaep  geweckt ,  ende  be- 
wogen om  by  hem  te  komen.  Soo  dat  hy  hem  fel  venjendc 
het  gene  tot  fijne  eerc  daer  vernomen  is,  foo  feer  endc 
met  niet  minder  eerbare  ende  nederige  fchaemte  bedeckt 
heeft ,  als  de  Bruyd,  die  van  de  Bruydegom  ,  Gcrardus 
genacmt ,  gefocht  zijnde ,  om  met  haer  na  *t  bedde  te 
gacn  ,  wanncerfe  vernam  dat  de  Bruydegom  haer  niet 
vinden  en  konde,  ende  vreefende  dat  hy  veel  licht  alleen 
na  't  bedde  foudegaen,  hare  ftemme  liet  booren,  endc 
i' riep :  P/V/> » piep,piepy  Gerardtfs,  Waer  door  fy  haer  oog- 
r  >  merck  verkreeg,  (c )  Wanneer  Pater  Jacob  de  Eguia ,  die 
b  de  Biechtvader  van  St.  Ignatius  was ,  ende  lijne  uytfteken- 
!«  '  de  gaven  en  heyligheyd  beft  kende ,  te^en  defc  en  gene 
r  woaderli  jcke  dingen  fprack  tot  fijnen  lof,  heeft  St.  Jgna- 
IA  tïiH  daer  over  een  groot  mifnoegen  getoont ,  ende  den 
jj":  voorfz.  fijnen  Biecht-vadcr  op  het  kherpfte  geboden, 
\  i  dat  hy  by  fijn  leven  dat  noyt  meer  doen  en  foude.  De 
Y  y  welcke  feer  befwaerlijck  dit  aengenomen  heeft.  Weshal- 
*i5  ven  StAgnntius  dit  wel  gemcrckt  hebbende ,  ende  vrce- 
f-»  fende  dat  fijn  Biecht-vadcr  diergelijcke  dingen  hem  fel - 
.  ven ,  oock  onverhocts ,  foude  mogen  laten  ontvallen ,  foo 
L  '  is  hy  daer  naer  noyt  meer  by  hem  gekomen,  [d)  Als 
po  oock  in  fijne  doodelijckc  fieckte  de  Medicijns  by  hem 
!- '  quamen,  ende,  alles onderfocht hebbende,  oordeelden, 
;  dat'er  geen  perijckel  van  fterven  te  vreefen  en  was ;  alhoe- 
L  /  wel  hy  wel  wifte ,  datfe  hier  in  feer  bedrogen  waren ,  foo 
L|cn  heeft  hy  evenwel  haer  niet  een  woord  daer  van  willeir 

B  fcg- 

■p    (h)  Uid,  cap,  iz.    (c)  Idcm  lih,  i,  cap,  i.    (d)  Idm 
Uk.  I.  c<jp.  18, 

u 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


104  DET^KOOMSCHEN 
leggen ,  maer  heeft  haer  in  alles  laten  begaen ,  door  fedig. 
he°yd  ireefende,  dat  het  fclnjnen  foude .  dat  y et  verborgens 
door  GoddehMngevm  hem  tiuti  bekent  geworden. 

2  (e)  Gtlijck  St.  Francifcw  ende  St,  Dommicm  vele 
fwarigheden  hebben  uy cgeftaen  in  het  begin  ende  oprich- 
ten  van  have  Ordre,  foo  was  het  oock  behoorlijck  dat 
St.  hnatio  de  fel  ve  oock  ontmoeteden.  ^  é 

X   ff)  St.FrAnafcm  wierd  fomtijts  vandeaeroeop 
geheven  ,  wanneer  hy  in  verruckingen  ende  diepe  medi 
taticn  was.  tnde  johannes  Pafqmlis  heeft  oock  binnen 
Barcelonne  dickmacl  gefien  dat  St^gnatuu.m^^■^\ hy  bad^ 
fomtijts  hooger,  fomtijts  wat  lager  vandeaerdew-ierdi 
opgeheven  m  dc  lucht>  oock  wel  tot  vijf  cubiten  hoogh 
dat  is ,  hooger  dan  een  gemey ne  gdge. 

1  (o\  ^iFr^nci/m  ging fomwijl half,  fomwijlbyn, 
oehêe  naeckt.  Endusheeftoock  Jg«^n«Hangen  ti)t  de 

Ten  rocksken  aen,  dat  nauwlijcks  aen  een  en  hing  >  ende  i 
hem  niet  wel  half  bedeckenkondc.  ] 

HpV  ivclck  een  foodanig  roirakcl  is,  waeroverae 
jr.;f.he^  h  ac  meeft  hebben  verwondert,  ende  het  hoog-  | 
r/evtlen  vaTctz/ïo  hebben  S^k^g^" '/^SSendc: 


(4'1/m:c:;:8'-  '/oM.«m7/  ' 

Vtta  Jgnatii  lib.  J .  cap.  10. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


U  Y  L  E  N'S  P  I  E  G  E  L. 

9Mr  in  hy  w onder lijck  fich  heeft  vermaeckt ,  ende  cm  welcke  hy 
lagelijcks  foo  groote  weldaden  over  de  Socteteyt  uytftort,  Daer- 
:n-boven  is  hy  chrillo  daer  in  oock  gelijck  gcftclt,  (/;  du 
iele  om  ftrijdt  tot  hem  quamen  om  Jijn  kltedt  religieufelijtk 
'.en  te  raecken  ,  rtide  hem  als  eenen  Meyligtn  te  eeren.  Ende 
laer  men  niet  en  leeft  dat  den  blootcn  nacm  van  lefm,  ge- 
chrevcn  zijnde,  ycmand  geholpen  en  genefcn  Jieeft ;  (bo 
/erhaclt  onfen  {m)  Btderman  (die  het  fijne  meelt  heeft: 
ontleent  uyt  fetro  Ribadeneir/t ,  dic  mede  het  leven  van  ir. 
lgn»tit4A  befchrcven  heeft)  dat  een  Edele  JufFrow ,  heb- 
bende vele  dagen  in  fwaren  barensnoot  gevyeeft ,  is  ge- 
üolpen  gevveeft  ,  ende  datfc  een  gefond  kind  gcbacrt 
heeft ,  wanneerfe  den  naem  van  igK^tiui ,  die  hy  met  fijne 
eygene  hand  gcfchreven  hadde ,  nu  hadde  aengeraeckt. 
Indien  macr  dit  by  geval  niet  gcfchiedt  en  is.  Want  her 
beurt  menigmacl  dat  vrouwen ,  die  lang  in  barens-nood 
gefetcn  hebben ,  noch  evenwel  een  gefond  kind  baren, 
boodathetfchijntdat  het  onfen  goeden  ? itcr  Bider man 
hier  gegaen  is:  gelijck  het  eens  eenèn  Scholier  ginck,dacr» 
Pater  (»)  Fommvu  vanverhaelt,  dat  hy  eens  een  Boeck 
verloren  hebbende ,  des  avonds  als  hy  acn  tafel  fat ,  ende 
falade  at,  ende  doen  eens  omfag,  juyft  fijn  boeck  in  eenen 
hoeck  van  de  ect-fale  fag  leggen  ;  ende  meyncnde  dat  liet 
wedcrvindcn  van  fijn  boeck  daer  door  veroorfaeckt  \vas> 
daer  na  aen  fijnen  macker ,  als  die  oock  een  boeck  verlo- 
ren hadde  ,  delen  raed  gaf:  Eet  lalade  ende  liet  om ,  ende 
dan  fult  ghy  u  boeck  vinden. 

Maer  dit  foudc  wel  buytcn  't  fpoor  loopenjende  de  ket- 
ters oorfaeck  geven  van  fpotten  en  qualijk  fpïeken.Dacr- 
om  fullenwc  nu  uyt  een  ander  Paters-vaet jc  rappen.Want 
onien  (o )  Pater  Htderman  fegt  het  felfs ,  dat  twaelf  vrou- 
wen van  ignatto  in  fware  barens-noot  zijn  geholpen  Wel- 
ke wacrhcyd  immers  foo  krachtig  en  fterk  is  als  douzijn- 
wcrck  en  kerm'-  ^-  '-^^  ^  ndcrs  löudc  ick  daer  by  verha- 

3©  len> 
(/)  ïhid.  lih.  I.  M/>.  12.  é>  lib.  3 ,  eap  3    (m)  ib'uU  Ub 
6.  (n)  In  trcgymnafm.  (0)  Ltb/}  ^'^^  9' 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


506  DEN"  ROOMSCHEN 

Icn,  dat  drie-en.twintig  fieckcn  door  den  naem  van  5t,  ïg, 
tiattui ,  die  ergens  onder  aen  gefchrcven  was,  zijn  genefcr 
geworden  ^  endc  diergclijck  meer ,  dat  wy  hier  na  brer 
der  verhalen  fuUen  j  wacr  door  (/>)  St.  FrAnajcui  X:*vi. 
riu*  is  bewo«»cn  gewceft ,  om  den  naem  van  ignattui ,  die 
dcfelvc  met  ïljnc'cygcne  hand  gcichreven  hadde,in  fijnen 
boelbm  te  dragen  als  een  alexüacon  cnde  Goddelijck  mid- 
del tot  afweenngc  van  alle  perljckelcn. 

Door  defc  ende  diergelijcke  dingen  fien  wy  den  heyli- 
gen  ignatium  vergodet ,  nademaei  toekomende  dingen 
©nfeylbaerlijck  te^voorfcggen  een  eygcnfchap  van  God 
is ;  ende  dat  St.  ignattui  oock  vele  dingen  onfeylbaerlijck 
he«ft  voorfeyt.  Want  als  onfen  mccrgemelten  goeden 
Btderman  yet  hadde  verhaelt ,  dat  igmtttu  voorfeyt  heb- 
bende,  oock  foo gefchiedt is ,  foo  voeght  hydaerby: 
(a)  Talia  pnfenfit  (omplurta  prddixitque  Jgnatiu4  ,  éta  ut 
defutuYUlfSE  NÜÜ^UAM  FALLERETUR. 
Dat  is :  Sood4mge  dingen  heeft  Ignatiu*  vele  van  te  voren 
gtveelt  ende  voorfeyt  OP  S  O  O  D  A  I  G  E  N  MA' 
JSIERE  DJTHY  AE  NC  ^  ENDE  DE  D/N- 
GEW  DIE  TOEKOMENDE  IVaREN  NOYT 
EN  M  ISTE.  (r)  Daer na  paft  hy  (na  het  getuygc- 
nilfe  van  B.  Francifcm  Borgta  )  op  ignattw  den  felven 
lof  die  onfen  Saligmakcr  in't  heyligh  Euangclie  vverdt 
q;ec'even:  Hy  fpnck  aU  macht  hebbeme  :  {f)  vant  hy  kter* 
detude  draeyde  de  gemoederen  van  de  toehoorders  y  gelijck  als 
ffjet  de  hmd ;  epJe  bercoogh  defelve  by  na  foo  als  hy  vildi, 
Maer  op  dat  de  oprechte  Catholijcken  niet  enfouden 
dcncken ,  dat  dit  laetfte  te  gemevn  gaet  i  foo  laetfe  hacr 
verheugen  in  dcfen  hoogeren  fang  ende  Goddclijckcn 
certijtelendcautoritcYt,  die  de  heylige  Vader  M«r«Z^«* 
^^rJI. onfen  Paus  /^>»^r/otoegefc  breven  heett,vvaiineer  hy 
feyde,  (O  Dat  de  amonteyt  vm  Ignntitü  by  himvanmeer^^ 

(p)  ihid.eap.lO.  (^)  l^id.  lih  2.cap.S.  (r)  ibidAihyap  1. 
(f)  Siet  ook  Rihadmeira  in  ï'ita  IgnUii  ltb.^.cap.i7.{t)B(dcrm, 
iib.  3,  cap.  10. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


UTL'EN' SPIEGEL.  307 
Ier  gewiekte  was ,  dan  allo  redenen  die  van  hetvetfland  daer 
•egen  wierden  bedacht .  Wy  fulleil  noch  tvvcc  getuygcn,  bo- 
'^en  dc  voorgaende,tot  overvloed?  hitr  by  voegcn,op  dat 
Ic  Godhcyd  van  Sr.  ignatitn  tevafter  maghgaen,  cnde 
Iaën  foo  vaft  als  de  boter  in  de  Sonne.  De  ccrltc  is  ( « )  Pa- 
:cr  LudovicM*  Confalu4,  die  in' c  Jaer  1553.  Romen  rcy- 
'ende  ,  ende  van  Terdmundtu  de  J.  Roomfche  Koning  in 
aft  hebbende ,  om  ernftigli  ende  neerftig  Ignatinm  te  be- 
ien 5  cnde  des  felfs  gehccle  gelegenthcyt  hem  dan  over 
:e  Ichrijvcn  ,  aldus  acn  hem  gefclireven  heeft ;  lek  en  wer- 
ie  noch  doer  einigh  lefen  van  Goddeltjcke  faken  j  noch  door 
'enige  van  mijne  gebeden  foo  feer  ont/ieJcen  in  de  liefde  Gedi, 
lis  door  het  neerftigh  ende  curiepi*  aenfchouwen  van  den  eeni- 
ren  Jgnatiiit.  Want  onder /jrr  le/envan  Coddelijcke  faecken, 
ichtc  ick  dat  de  Schriften  van  de  HH.  Propheten  ende 
Apoftelen  mede  moeten  verftaen  werden ,  die  van  een 
Goddelicke  kracht  ende  autoriteyt  zijn.  Ende  indien  dic 
loch  niet  klaer  genoeg  is ,  (r)  fo  lal  het  de  Cardinael  Caf- 
iar  ^iroga  verbeteren5als  de  weicke  ignatio  heeft  toege- 
chrc^en  ABSOLUTAM  NUMERIS  OMNIBUS 
PERFECTIONEM  :  DatiSyeenah/olute  volmaecktheyt 
n  alles.  Die  oock  van  hem  heeft  getuygt  dat  hygeene  per- 
turbatien  of  bewegingen  van  affe(::ten  onderworpen  was. 
'y)  Ende  Alexandcr  Peironim  ,  een  geleert  en  deftig  Man> 
.-erde  ignatium  TAN  QIT  A  M  f  1  U  M  A  N  O  F  A- 
S  T I  G I  O  C  E  L  S  1  O  R  E  M.  Dat  is,  ah  hooger  z.ijn- 
ic  dan  een  menfche.  Laet  alle  dcfc  dingen  eens  by  malkan- 
der werden  gebracht ,  ende  ghy  fulc  onfen  Ignatium  fien 
üot  eenen  God  gemacckt  >  tot  groot  onfteltenilTc  van  Je 
Gciifen  5  dic  nu  hier  over  foo  befchaemt  fullen  ftaen  als 
een  pccrdj  dac  fijn  karre  omgeworpen  heeft :  want  fy  zijn 
mderfins  gewoon  vele  dingen  tot  verkleyningen  ende 
verachtinge  van  defcn  heyligen  Vader  op  te  halen.  Ge- 
lijck  fy  mede  onfen  Pater  Ktbadeneira  (z)  daer  toe  voor 

1D  2  den 
(«)  Ibld.  (x)  Ibid.  (y)  Maffcim  d"  r'M  Jgnatiilib,'^,ca^.i^., 
[z)ri>A  IfriAtii'ih  J,  ■■<r^  16 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


den  das  brengVi^omda^t  hy  van  dien  heyligen  Vader  It< 


DEN    ROOMSCFf  EN 


fijn  U}  terfte  //;»«  /oi 


I  niet 


fonen 

Z"f'iw7uênTy  hem  cm  ö  te  den .  r.och  (elve  vermanen  cffe.,. 
Jein  Hicr^invan  /./--wijd  afwi)ckende,  die  fijne  dit 
c  pélen  regende  (.)  als  hy  van  haer  Icheyden  foude.  Macr 
heVe  nefe  weten  dat  de  felve  ^.i^^ne^ra  ( . )  het  daer 
voor  hou^  ,  dat  ign-^t.u.  ,  door  de  Goddch;ckc  Voorfie- 
Im^^  heettopdien  felven 

t  jl  als  d  en  verloopen  Monnick  M.rr.«  L«/^.r  is  opg- 
ftaen  cnde  de  Kercke  van  foo  vele  dwalingen  heeft  bc- 
fchuldbt ,  dat  het  onlDdelijck  was.  Soó  dat  het  met  te 
veracets  is  dat  dc  Caidinael  Mauh.u.  Ungtu.,  Aert/ 
bS?hop  van  sal>.hrr,h  ,  in  het  Concilie  van  Tremen  m 
defe  woorden  «ytberftede  :  {c)  Het  en  u  met  verdragel^ck, 
dat  een  arm  Monnuhhen  ycder  een  reformeert. 

Dieh^-t  voorverhaclde  gelooft  ende  aennecmt  en  fal  Ji. 
fich  dan  niet  verwonderen,  dat  mtn  St.lgr>attumï\t\tm  t 
de  felve  weerde  ende  achtinge  met  den  heyligen  Domtn^^ 
celijck  Pater  {d)  BU.rman  verfcheyden  reyfe  het 
felve  doet.  Maer  hoe  dus ,  vrienden  <  ^ 
lAuyfen'keutels ,  om  den  (chijn,  .« 
lAf,eten  die  al  peper  rr-XTAXTTTC  1 

f-.möSK  aaiïamignis  ljetep^  < 

fd^^fanfoleT^^  ' 

Hr'Kt  ijnt  Ï)P  r>ihU  n»ti  r«  igm\i^t  10/  gcfn  natuer- 

Zit  I  foo  ocöcctcn  ban  L  o  P  o ,  een  WoU  ,^cnöc  . 

Suavl  W^or.loruU.Tr:dent^  '^i  "'"//Ttl 

cap  15.  é»/'^.  3.  ^-P-  I       10.    i^'^^^^'^'       4  17 
(e)  Ibid,  libZ.  cu^  Z- 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoog. 

28B32 


V  Y  L  E  N-S  PINGEL. 


Miich  "mXixm  iiefdnct  in  naincn  /  öie  unt  tluce  of  iiiccc 
Ktoooznen  Ujectten  tc  fa?iicu  oi^tMt  Cot  ücbethoinae 
nbnn  toelcltc  naenvrcDen  cm  ociecitCntlioiijf^t  x^m 
-fiincn  Vijtcnti  fepöe/  ftem  ^tjcl  üeftcmte  5im/  öatOet 
toapenban  liet  ncflacDtc  L  O  ]  ü a  ,iipttJcel^c  n^ce 
fteactc  tiolbcn"/  tiie  ttare  ïiooflicn  in  eciicn  pet  flv 
Iteit:  liet  \^cldi  icfuer  aeïiaclitemiTc  ban  t>icn  odcec^ 
bcnUö  m  (tiie  fcec  ncerfti-idi  ma^m  liet  na-i)o?!dicn 
ban  footianiae  tinoen)  bcrliale/  allioetod  icit  nciitc^ 
liclt  becmocSen  ftan/  bat  ïre  öctter^ljiur  mcöc  riare 
tanden  fuUcnftoften  enbe  fegaen/JSatlg^atlus  Lolo- 
.  Umet  be  fijne  bc  o^ntfclie  toercib  boo?  /  m  M  oivcn 
inde  pot  5i)rt/  om  batfc  liacc  inö^inoen  in  alle^xlan^ 
ben  en  ^oben  ban  |^?inccn  cn  ïioninaen  /  om  be  oe^ 
ïiepnienijTcn  ber  felbec  tc  boozfnuffclen  /  cntic  bacc 
boo^becl  baec  nicDe  te  öoen-  €en  tiartie  <^tm  niacr  fttc 
oberfulchö  Hiec  op  liet  bolijentie  aiatiinfciic  <Dic!)t/ 
baec  in  St.  ignatius  albu0  aenocfp^oltcn  bjcrbt : 

IG  lïi  ATI  y  mde% .  rdpido  ttbt  nornén  *b  l  G  JSI  E  ; 
Cognomenqut  LUPUS.  LD  PUS  esnonfignts  1  N 
OLLA  {vel  AULA) 

Fabula  -jK<c<j«<f  lupum  te  novit  ,é'fentit  cMt. 
Nomina  binit  fonant  Jlatnmafque  lupêfque  l  Oraces. 
Inde  vorax  audis  ,  coutttrbAtifque  omnim  turbo. 
Sic  ego  t*  vidt  Domini  qiioque  degregf  pingtfes 
AbripuiJJeagnos ,  multum  Utrante  Lyctfc». 

«Datigf: 

Ignsiti ,  wreed  foldaet ,  ^hy  hebt  den  nacm  van*t  ryer 
En  Wolven  tn  de  fot ,  cn  daerom  benje  hier , 
Op  d:itje  't  hoofd  al-om  fond  fteken  in  de  faecken 
Die  Vorften  en  hacr  Ri  jck  op  defc  wereld  raecken. 
Het  vyer  verflindt  het  al ,  cn  mlven  niet  tc  min 
Zijn  oock  van  dcfen  aerr.  Ghy  bent  van  eenen  fii!. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


3IO  T>EhlROOMSCHEN 

XJ  namen  wijTen  *t  uyt.  ignaÜM  LoioU 

Scyt ,  IVolven  in  de  pot ,  cn  Vytr.  Maer ,  vrienden  ]  hola  I 
Als  dit  de  wereld  fict ,  cn  dat  een  yeder  weer, 
Dat  u  bloed-gierig  volck  de  goede  fchapen  ectj 

Soo  fiet  Lycifca  toe  en  waeckt  en  baft  dacr  tegen. 

Want  daer  in  is  het  bcyl  der  wereld  oock  gelegen. 

«OplMtri)mt)crrimt/  oorftfontenjnmi/  öctoo?;^ 

JJCClban  Stmon  Stcnius,  QetPCfene  Profeiïbr  Eloquentise 

bixwm  J^cpöclüecQij  aiDanneec/  fepDc  ftp  /  öe  Ü^mig^ 
öeSonne,  cnUc  bc  ïücpfec  bc  Mane  lö/  oelüch  ticCa- 
nonillcn  fclj^ijben  /  foo  5Üntiec  nocïj  bijf  planeten 
oUcu  UoD?  öc  Sefuïïtcn  /  te  Uieten  /  Mcrcunus,  ban 
ecu  \]ait  fuietfen  /  hoofecije  /  mhz  l)erp?acclul)ci;t; 
nutiöXfaöcrjS  om  batfc  be  öeï)cc!c  teccdööooiloopen/ 
gelöcft  Mai  curius  be  $iatcoon  ban  be  btcben.  Venus^ 
ban  Uïcrjcn  ftare  onhnplcfjcpb.  Mars ,  om  ftare  op^ 
rocrioï)cub  cn  acnljitfinocn  tot  <0o2loo()  enbe  blocb- 
<lo?tntO'^rt-  J"pitcr ,  om  fuutn  luU  tot  \mft\)tn  i  enba 
ombatfc  altijt  ren  boet  in  bcc  ï^eei  cn  ï^oben  /  ilaeb-- 
feamcrat  enbe  Cancelciijcn  ïicbücn»  €nbc  Saturnus, 
ban  tocgen  be  «gnQuifitte/  baec  boo:  fp  bien  ouben 
ïitnbrr-ctctenbe  mcnfcïjen- boeter  o^lücï^^pn.  €nbe 
celijcli  be  $Uanctcn  ban  be  Ecliptica  >  bat  iiS  /  ben 
lt?eoti  bur  ^onnc  aftonctien  /  foo  UJijchcn  fp  oocö 
ban  be  ;5>onnc  bcr  «iöfjerecDtiofjepbt  /  Jaren  ïgcece 
lefii  Cbnfto.  ^00  batfc  /  mijniö  oo2bedö  /  niet  tocl  be> 
rabcnjijn/  bic  bpbcfclieben  beelocmacücnboo^bccl 
focffecn. 

Die  aen  den  Wolf  een  bode  ftiert , 
Die  wacht  een  kreng  of  dood  gediept. 

I^opcnbc  fijne  lianteccinöc  enbe  üeroep  iics  ftp  een 
^olbaet  cetueed  /  bic  /  ban  toeoen  een  ciuetfucc  inj|n 

{»)  Joh.  Leonh.  lV*iantYtii  Tent fchtr  ilut ion  Jpo^hthe^mai.t 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


U  r  L  E  N-S  P  1  E  G  E  I.  3H 

cecftt^c  been  /  hrcupel  cn  mattcft  lö  tjcvoccft  /  Mftcntie 
het  ccn  been  feo?tec  lian  (iet  anï^crc  /  foo  batljpflcm 
irecijte  gangen  cn  omo  i  ïjcc^vei  f)i>  fnncn  qunlim  gang 
öoö?  arbcpö  cn  ftonflc  in  Het  gacnfocfitc  te  bcöccftcn. 
ftn  toaö  tmel  ban  Doof  tie/  entieftablic  tonfcïjanrcn  m 
fiinc  iDiicbïtcptïgcöaDt '  tric  intijtö  banijeni  toca-gc^= 
loopen  toaien  /  om  op  fulcftcn  Hooft  met  te  Wam  /  en^ 
tic  0M1  ntet  af(!efd)o?cn  en^c  afoefcïuapt  te  too:ïïem 
€nticonöatmeinant  (ncr  !)ct  fpztcfh-tooo^ötepaiTe 

b2cnge/ Wacht  u  voor  die  gene  dic  Cod  gcteykent  heett, 
infnclÜCbÖ  /  Hoe  flimmer  hout ,  hoe  beter  kruck  j  Hce 
Ihooder  boef,  hoe  meer  geliick  ;  fOO  Uicnt  ObcrUaCljtte 

toefen  /  bat  öejn  be  ftreiipciHcpt  boo?  be  ooJlogc  /  baec 
tn  ftp  öem  filoecli  get)?ac(cn  Heeft  /  acngcTtomen  \p. 
WvuelHetfcïUjnt/  batH?  öcmfelben  ofeccfrennj^ 
maecïitliept/  b?eetboo2ï)ooft/  mgeballcn  ooacn  /  cn  fu^ 
nen  5)abicfetJ-neuö  /  of  Unlen-nen^J  ïjeeftgcicoacn^t/ 

cnbe  bacrom  ficH  niet  cn  Üc^ftJ^^«J»^!^^tf!]J,'&^^ 
beren  /  böJbcnbe  bacrom  geen  ban  foneb^tcnticn  bat 
op  öent  berfoecHcn/  gelücft  Ribadeneira  (^)  bat  taxvmu 
mm  nu  /  bolgen<s  Het  oube  lïntnntcHc  tp^cccft^ 
tooon/  ben  eencnilim-bcen  ben  anöcrengcmcpnticö 
bolgt  /  en  bat  geiDCli  fpn^  gelncUen  btniiinbt  /  foo 
oocH  ben  jlijnmen  'g.utius  gctncm  geVtjceft  ban  cm 
fltm-bccnicjeBrceft/  nicttoel  tn  fpn  cngen  pcrfoon/ 
maer  in  èater  Francifcus  Xaverius ,  cot  ban  fijne  oud- 
flc  en be<te  02icnöcn /  cttbe  bie_foo  bcclban  St.  Jgna- 
tius  Hielt  /  bat  (  )  ^joannccr  Hi»  bhcbeu  acn  Hem  feH?ecf/ 
(iMm  al  Hnieicn^e  bcbe/  cnbe  bacrom  booj  ignatn 
bcrtijcttfUn  öcn  bicnfc  ban  ccn  JL^rceft  ontgingen 
Heeft  /  in  mamcrcalc?  bolgt-  ïBannecc  bcboo2f5.Xa- 
venus  ccn  Cruriftj:  bedoren  Hab  /  (O  Het  b?cid|c  m  bc 
«e  \öa^s  ge\?aUcn  /  foo  tei  Het  bacr  na  gcfcHiet  /  bat  ai^ 
\p  aen  ben  ocbcr  ccnjö  ging/  bat 'er  ccn  Mvm  m 

3d  4 

(a)  Viu  Igmtiilth,  4.  cap.  tdt.  (h)  ibtd.  Ub.  4.  M^  17. 
\()  'fch,  üabt,  Femmps  Ortét,  24.  deXavmo, 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


ii 


312  DEN  ROOMSCHEN 

be5ceiiuam  fecuppcii/  bieftet  fclb^Ccucifijchjeïigall 
tuffcljcnfiacefcïjairen  en  tanben  öaöbe/  entieaenXa- 
vcrius  toeber-D?acftt  /  tot  fyn  gcoote  blpfcï)ap» 

iBacconfen^oltiaeti^natius  en  ïjeeft  liet  i^n)öö^ 
ttianöftevtmet  honnenbcö^Dingen/  bat  öetoocbni 
openbaectoieitit/  toanneecï)?  ïjem  al  banbetoecelb 
afgcfonbertenbctoteen  reltoieuis  (ebenbegeben  ï)abt. 
aBant  aliS  te  Romen  en  te  Parijs  ( bjoonpltietfe  ban 
bele  boofe  geeflen)  be  <Z^upbeien  in  feec  IceUjcfee  cnbe 
afgcijfcacFie  gebaenten  bem  becfcbenen/  om  ö^m  te 
becfcfeiben/  foo  beeft  bpbefelbe  (a)  meteenenflöcö 
te  beec  gegacn  ( toant  Ijp  babbe  nu  geen  ftoeecb  bp 
bem)  gclijcb  ais^  of  W  bonben  of  batten  boo?  gefiab 
Öabbe» 

<^nbebieronigeloofi'cb/bat  (i>)  S.Pieter,  bteoocb 
een  ürbgbö-ninnp  bert  m  bet  bjf  babbe  /  aen  Sc.  i  gna- 
tiusigj  becfcbenen  ni  eenfienUcbcgebaente/  toanneec 
b?brancbtoaö/  enbe  beeft  bcmgenefen:  atófnUjeü^ 
benbcin  een  ^olbaten  beit. 

TBt  geleectbepb  en  fcboot  beni  niet  obei\  (c)^pc\x 
babnietmeec  banbe  eerUcOevintfclcnbiiecbanleeren 
feennen/  boe  bP  eecd  Bern  tot  een  geelïelicb  leben  begaf. 

gn  fnne  bleebmge  toa^  bp  foo  p?oper  enbe  bebalUg/ 
bat  tcb  biet'  /  met  fijn  beclof/  bit  met  be  penne  moet  af^ 
maïen ;  alboebjel  bp  anbecfinief  /  alö  gefem  ijS  /  noPt  en 
beeft  toillcn  toelaten  bat  men  bem  affcbilberbe.  I|p 
babbe  (fegbt  ï^ater  (^j  Biderman)  eenen  25ebelaer!5 
rocb  aen/  omgon  met  een  booib ,  fm  booft  bloob  3i)n^ 
be  /  al0  mebc  bet  ecne  been»  Want  bet  anbec  boeilecbe 
bp  bjat/  om  bat  bet  fombJijïcn  ftool/  ban  toegen  be 
iDonbe  /  bie  baer  in  getoectt  babbe.  betfijnbap? 
toutocntoilbtoaO'en/  mufgaberö  fijnen  ba^rt/  enbe 
nagelen  /  op  bat  bP  ban  be  menfc ben  foube  beracbt  en 
b«rfmaettoerben.  '^^ïDaertoebp  conimetgeb^oben 

ffboe> 

-  Iiiiiermanlil/.^.cap.i.(h)  ihid  Ub.l.cap  2*  (c)  ibid.lib.l. 
3.  v*^}  Lbid,  'f  )  Ibht.  caf.  7.     Ribadeneipa  Itb.j.  cjip.  1 3  . 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


,  UYLEN'SPI^GEL, 

ffcftoemn  otnoft  /  bacc  \p  fclf  oatctt  onbcc  i«  maccltte/ 
lom  tcaen  bcntomtct  bioot^  boctsstcjim-  IBae^bo^ 
höcnopvtjaren  fijne  boeten  fjebedu/  op  patJ|P"jff,^JJ 
foubc  fclmnen/  met  befc  «cen3ia!Kpb  boojb^ooöCïi 
bccmenfcï)imtclmiUnip?oncHcn.  ^,H.m>m.f 
L  (li^nbertufTcben foo Dielb W  m  ^^mf^m^^^^^ 
ht  heucHen  /  )  cnbe  bebe  bacc  a  Ijct  toerc^bat  luiuto-^ 
\litU  bc  fïccDte  fcDomniel-bocli  foube 
'  aiDant  t)P  liccft  een  Colleoie  of  i^^^tï^^r  i^P^^n 
met  o?b?e  enbe^  toetten  boojfien.  ^^oo  öat  fpie  ^|  i^^^^^^ 


mm  oclefcn  Daböe/  ïtp  foube  bicn  name  bermeben 
ftebbcn/  fienbcbat  be  fclbe  neraenöi  albaec  anberp  en 
foerbt  nebaupcht  alö  ten  Quabe/  cnbe  bat  m  ^nccw 
aenboofe  enbe  a«aeb-acrbiöe  menfcDcn/  enbe  onbec 
be  feilde  aen  cenen  fnooben  bief  enberrabcr  banfnn 
jiïjeeller  en^??liaO«^a{ier  toerbt  ijeacbln/  enbe  bat 
ban  Jcfus  felf  i  al0  te  fien  Matth.20.  i  ^ .  ende  22.12. 
ende26. 50.  in  bjciclic  b?ie  plaetfcn  ïjet  <0?iecurcj)c 
löoozb  i^-'P^  toerbt  nebonben  /  Det  toelcft  epaentlicft 
iö  socius  in  be  Blntijnjcljc  tale  /  bat  iö  /  aisf  of  toit'  fep^ 
tjen/  Vricndt  of  MctgcfcUe.  I^oc  bcel  bctec  foube  ïjet 
oetocefl  3ijn/  bicn  name  niet  aenocnomen  teïjebben/ 
omniettcfcljijnenfoobaniiie  gcicilcn  ban  Jeius  tc3im 
al0  Judas  öeUieed  iö.  gchboube  bacrom  bennaein 
toan  Jcfuica^  beter  te  toefen/  al0  toclclie  b?p  is^  ban  foba== 
ninennabeelioe  bebenchinoci  enbebie  oochouber  i^/ 
alö  fp  felbcr  bobben  fcïuöben.  gmmer^ïioubeitbcfc 
©ateröbelc  banbe  ouöDenb  ,  cnbe  bacrom  ( ftan  tcH 
iTacr  bacr  mebc  mner  bienll  boen)  fal  icïiïjarcn  namc 
tn  Mo(cs  ïiaer  toonen/  bctoelcfte  Num.26  44.  fjetoaou 

UiaCf Itt  ban  het  ^crtachtc  der  Jefuieten ,  QCl\)t\i  be  (JC- 

mepne  ^latijnff  Ijc  Obcrfettinae  bien  name  uptb^ucfJt, 

33  5  pan 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


314         DBN"  ROOMSCHEU 

©an  fulcöcn  man  ^önoocft  fulcfec  beuabettteb^r^ 

r^^P^^  ^^^^  <ï»^^ö  Icben  en  i^aflen; 
öltioctoel  ftct  btJ  i}tt  baffen  ban  «Pien  met  öp  en 
»omt  /  bp  bjelclie  top  bc  *0ccflelicIie  in  onfc  3i)oo?-re^ 
oen  beraeleftcn  bebbcn  /  om  reöen  te  oeben  ban  ben 
njtelban  bït:!5oec{i/  bieUyien-fpicgeiiö:  toanttop 
baer  oetoont  fjcbbcn  /  bat  fommictec  opboeien  t«  bat  be 
felbc  feftig  digcn  vaften  in  pebec  3©ima*-faproeit.  ^a^ 
ut(a)  Biderman  fci)2ijftbat  obec  be  fonben  ban  fij^ 
neioncliBcpt  upttrrmaten  ontMt  5önbe/  enbe  öcen 
rufle  ftonnenbe  bniöcn/  nocl^  booa  fijn  bibben/  nocf) 
Doo?  fimbaflen  /  op  be  acrbe  i&  gaenneber-leoöen : 
pcïn  uptbomfle  boo?  ftemfienbe-  (Wantdcgodddoo- 

fcn  hebben  gccncii  vrede,  fprceckt  mijnen  God)  ^Dat  ^ 

berftalben  obftinatelick  befïoten  fteeft  ban  alle  fpöss 
«ibe  b^ancb  fif  ft  te  ontOoiibcn '  foo  bed  ÖP  fonbcc  perij^ 
Rel  boen  honbe  /  tot  bat  bp  rulle  in  fijn  cjemoet  binöen 
foube.  ^at  bp  bienbolgenbc  feben  baoen  aebafl 
mfu  matt  bat  (mm  Biecbt-baber  acn  toelcften  bp 
gebjoon  toaö  alle  fijne  gebcïnneniffen  te  openüaren/ 
mm  baec  in  ocitupt  enbe  becïjinbect  beeft.  <??nbe  bat 
s,  Jgnatius  bcm  bacc  tn  geernc  beeft  geboo?faemt, 
Haaec  (^)teManrefen  liep  fjet  ttocbb«Jcteraf.  a©ant 
Öet  iö  baer  qebmn/  batSt  Jgnadus  tneenioebaaen 
niet  en  toiert  oefien.31^er  ober  fijne  ©^ienben  bebom^ 
mert5imbe/bcbbcnfc  bem  oefocbt;  <enbe/  fiet/  na 
eenen  langen  tii^t  bebbenfe  Ijem  in  een  blepne  Celle 
öebonbcn  /  neóecaebjo^pen  op  be  aerbe  bracbtelooö 
enbcfonbergeboelen  banbieöenbetbafïen.  <enbe  (c) 
naöerbanbt  i^  (ip  binnen  be  felbe  piaetfeeenss  onbec 
m  bibhm  in  lltjijm  geracbt  enbe  beefc  foo  adfjt  bagen 
lamj  fonbcc  gcboeleii  gelegen  /  niet  nnbersf  algi  of  ÏP 
bcgraben  toare  gehjecfr/  enbe  en  fcbilöeban  geenen 
booben/  ban  bat  men  (iin  ïierteecnte^pnig()  boeibe 
fïacn»  ^c^aernacc  onttoaftenbe  gelijcb  ai^  upt  eenen 

fecc 

((()  Lib.i,ca^.l,    {b)  M.    (c)  ldemlib.Z,cn^.7, 


1 


1 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


Ufoctenflaet» /  öe^eepfiineooomoiKn/  «tóe^^^^^^ 

noemt  ftebben  («)  Imago pnmi  f-?^'"!' ^«""^^^^^ 
aerfc  mtöe  tenant/  öat  mcn  f)«m  foubc  ucgraotn  i)cp« 

eT/ i^StïSt^^^^^^^^^^^^^  ^mi^J^t^l  ^^^X 

mém  ban  fninrn  beeft  0^)aiï  /  ï'f 
me  cnDe  Det  anttoecp  ban  t»c  Soaetey  c  i0  ontljcat  /  ge^ 
liicU  lm  ötin  aemepnltcti  oetuoon  toa0  /  ^^^^ jJP  ban  oe 

ftcotïenljarmacliaöljcbcmomcn/  ficftte  ccfeieccntot 
t  Ki^^^ «  Manrcienobei1iomentoa?s.  ^tctton. 
bfc  Da  t  iat  i-natius  öeiiöplen-naepaapent^e/  ofte 
Seel  liebec  na  öe  feben  {)c?lioe^laper0fb3ccuïentic/ 
oocheenen^.anttsi0^b)0?iïen»        ^.  ^ 

InöenaDcim^  to?banfön  Uititien  itecficbbenge^ 
toaagemaecht/  foaenbicnt  niet  boo^  oe^aen  /^^^^^ 
lip  üi&enUe  foo  obecblocliio  m  tcanen  toa^  /  bat  tg  na 
clcU  tDoon  W  na  moctle  opljonöcn  cn  ^^^^^^^^^fl-^l' 
Ijenbe  fiier  boo:  rijncoooencnocfidite  osftrcncttt/ op 
bat  ftp  (foo  ich'öcncbc)  te  lillen  oeli)cfe  n^otïjtbjefcn/ 
öie  felber  in  Den  öao  niet  toel  cn  fien.  Höaec  /  on^  ban 
öit  becliejö  b<b?iit  tc  ^ijn:  ('^)()eeft  ftP  ban^ö.obbeP 
feceöenfulc&ett  ïicerfcOapppe  en  ï^a^Ö^öb^  fonc  tra^ 
nen/  bat  W  bJeenen  Itonbe  al0  ftp  bJUöe/  cnbe  bjeberotn 
föne  tranen  opljonben  /  alef  ï)p  biilbe» 

Ut  Jlerent  oculos  erudiêre  fuos, 

^attsi: 

Haere-tranen  >  Zijn  als  kranen. 
Wil  je  niaer ,  't  Nat  is  daer. 

IjEaecbebJijlc  be  ncticdoö^t  t^^»^  b)el  pajt  bp  net 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


3l6         DEN  B.OOMSCMEN 

hmmf  foo  öcefts.  ignatius  ötec  m  mcefferKcft 
roUe  oerpeelt ;  Uiant  (^)  felfis  oocli  tran  hjanneer' 
niet  profane  cnbe  ootitieloofe  fcflelmen  fpjacft  /  foo  berf 
Klaertiefjp/  öatftp  öanaltöt  bjatboojberbe/  omdat 

hy  het  dacr  voor  hieldt ,  dat  hy  noch  al  veel  ondeugen- 
der was  als  Cy.  Endedaerom  placht  hy  dickmael  te  fca. 
gen  :  Daer  en  is  geen  menfche  die  foo  veel  weldaden 
neeft'ontfangcn  als  ickj  ende  die  foo  weynigh  aen  danck- 
bacrheyd  jegens  God  gedenckt  als  ick,ende  die  foo  wey- 
nigh forge  draegt  om  hem  te  ^ehoorfamcn.  Wtltkt  tOtt* 

fcfTic  fooronti  cn  openïiemgö  lupb  /  bat  lie<i5eufen/ 
Doctaiclfe  niet  licöt-o^loobioï)  cn  ballen  /  fttec  aen  Mm 
jcgel  töcl  foulien  öojben  ïiangen,  Igiec  ban  baen  guam 
ijet  oocft  öat  \p  tegen  ]|)atec  Ribadencira  een$s  in  groo^ 
te  famtlinrite^it  fepïie/  ^at  ï)p/(5ob  gebeben  ftabbe/ 
bat/  aljjf)i;moc(ne  geftojbenjiin/  fijnboob  ItcFiaem 
tmbcgraben  in  ftet  döclt  en  ben  mobbec  mocbten^^ 
too?pcn  toerben  oui  ban  be  totlbe  bieren  en  bogeïö  ge? 

geten  te  bJO^Öcn  j  Want,  fcpbe  Ijp/  waerom  en  foude ick 
my  defen  vloeck-  niet  wccrdigh  achten ,  dewijle  ick  het 
flechtfte  deel  van' t  flijck  ben.ga  ÏJp  fepbe/  Indien  ick  het 
om  andere  menfchcn  niet  cn  liet ,  ick  foude  naeckt  gaen> 
ende  foo  langs  de  ftraten  loopen  jom  met  flijck  geworpen 
te  worden  ,  en  de  kinderen  tot  een  fpeétakel  te  zijn ,  ende 
als  een  fot  en  dul  menfche  hefpot  te  worden  ^ijnbe  alfO 

nteteengcoote  laloufic  ingenomen  obecS.Francifcus, 
bic  ïjcm  bacr  in  iiö  boo2gegaen  /  en  bie  bp  geerne  babbe 
naeiebolfrt  in  befc  naecftte  neberigbepbt.  USaec  lp 
tt\  fePbe  niet  fonbec  reben  /  bat  bp  om  anbere  men^ 
ftrbenbide  bat  na-liet.  €nbebet  ijfoocfUicbtteber- 
nioeben  /  bat  bn  bet  oocb  naaelaten  beeft  /  ten  opficbte 
ban  .'ijnepgcnfcibcn/  en  onber  anbere  mebcbacrom> 
me/  op  bat  men  fbne  leemten  enbe  be  beelerlcu  mif- 
macchtbcben  ban  fijn  licbaem  niet  enfoubefien/ 
ibte  bP  met  boo2bacbt  focïjt  toecD  te  neuten  of  te  bcbcc^ 

ben. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


tr  r  L  E  N-S  T  1  E  G  E  L. 


517 


\m.  qitti  lieuBc  eensi  een  ï^t(lo?iltcii  oelcfeii/  batufi 
[l  iet  moet  te  paf^e  bjcnoen.        toaseciunan  bie 
Bienfltlitenacliuertliabtie  Hen  tolacnccn  fdicieb?uö= 
'  e%eobS  ttb.erelafl.  flJnbe 
nin  /  bat  een  pebet  bte  ober  be  fclbc  bwgoe  qmo  /  eiüjc 
'eniae  oebTcfeen      «jet  licDaem         Hm  pebec 
Sm  fmmam  betalen  nioefte.  tpacc  quam. 
Kn  bic  baet  ober  Mbe/  enbe  bie  fclwiftioenbe 
.'BlecWo  in  t  aengefitljte  toaö.  3&c]?at!)tetcn»jiicr= 

;gSbëtolb?ufl8e^^^^^^^ 
<»e  ftfiiitftine  aepfinet  tocpgeit  üien/  en  tolleücn- 
'  toelSgoep"^^^^^^  JBeslialben  be  SacIiterlieni/ 
1  tót  en»  nanb  /  beu  lioeb  ban  f  n  Hooft  Heeft  i^ebat. 
Inbeboe  ontbechte  lp  met  cenen  «iet  baieljooftban 
i  ten  t^f  nb«i  tnan/  b^   toeltheöp  nocl)  een  ttoee= 
■  benoenni  aepftötc.  «©ecnftnss/  fcpbe  beanbete/er^ 
EebS^t  benaaatetet  of  («ollenact  te  toedjtenm 
te  Kelen  USaer  m  be  ffiollcnaet  hem  te  fle«& 
toaö/ enbe  Rem  onbet  beboet  bjerpenbe/  foncHlee. 
S?e«  e^i  b'oecftafruttfte/  bcntam  Hpmct  eeneneei 
ü«ut5«  of  ftlitiirfel  flcn  fijn  litljaem  /  enbe  nep ;  m 
S  rb?ie  penn  noen  betalen,  grit  mcpnc  00*  bat 
fiet  oii  bireoe  ithtn  toiifcnKt  on^en  t)epUoen©abcc 
gnanus  foZ  oWae^^  Hebben  /  inbien  liP  met  Sc.  Fran- 
cffcus  in  n.«ct«-loopen  liabben  toiilen  tteiftm  enbe/ 
alfiomflriib/  ficli  brrliloefficn/  ban  met  aileen  fy« 
c  n  W>  nt'enbe  fieniith  gcbjetfe l^^" htcuP'llWüf""; 
bcacbiclicn Hebben/  maci  lnctbanfcHucft/  baecban 
II        h  nen  /  baet  ban  fiftitlcn  1  baer  ban  bert 
'liacnfS  ebel  /  $t^3imbe  alle  belö-tevc  «ncn  ban 
Seneienfe  ^paenfcHe  ^olbatcn/onber  toe  Ute 

t.us  nube  gctoeeft  toaS-  «Cnhe  foo  c"  ff'^' ''^X^ 
boojbee  1  Hebben  gebacn  met  befc  contentie  eube  l>pUoe 

*^Sc  alfoo  ton  Hier  ban  St.  Francifcus  getoag  ma 
6ei?tfentoelbensugnacms  Heeft  toiueaiwbolgen/en^ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


^ï8         DBN  ROOMSCHEtJ 

öegeïijcfe  toefen/  foo  moet  fiia*  occ&banfijnêöröüté 
fo?3e  o^fP^olien  toerUen/  bic  lip  getijaoenjeeftboo: 
iieOctoanriQe  bnn  fyne  fupbecljcpöt  enöe  hnpfcl)tpts\ 
Want  ttftoüie  ï]p  fag  batftetlebenWoofe  ftoubetóöf 
ban  ftiecub)/  bat  St.  Francifcus  bp  ftcmliabbc/nocft 
toaniite  cnbeblamic}  o^nocoö  Dabbc  otnftemte  bcr^ 
locfteti  /  foo  Iteeft  St.  Jgnatius  occn  lebenbe  fctone 
b^oiitacn  ( upt  todclter^  flichcrcnbe  oogcn  bpec-pö- 
Icn  ttiocïucn  boo?tlionicn  /  tot  fijne  befto^ingc  cnbe 
bcdepbtngc)  Ijn  l)em  totUcn  lijben»  <iS»p  een  fefeerc  tijW 
elSi  ttpobccbncittc/  ficeltpüell fijne  fupbcrljcpbonöe^ 
biccïttlicivtprcn  foubc/  ('Ofoo  bccfcten  ftemopttoee 
bibcrfdie  tlcnben  be  Bontpcinne  ban  alle  be  funbcre 
j^liegbcn  bc  Jil^cebcr  <ï3cbsi  Maria ,  met  liaven  .;éonc/ 
cmOeni  ftiec  in  teflcrclien.  €nbebaecom  geloof  itW 
batfeteat  tlatinerboemael0baer;  gcbzaaenïieeft/  ai^ 
bjel  op  anbece  tijben  aen  Aianus  enbe  cenige  anbere 
itïeec  /  aen  teelcfee  fp  ïmc  blanche  Do2ften  gfietoom 
ïjeeft/  enbe  biefe  nietfjaren  monb  tjeeftgehnH/  ge^ 
ïijcft  top  tc  bo?en  upt  onfe  Ijepligc  Legenden  fjcbbeit 
bcrl)aelt- 

i^iccbanbaenfrtiiintïictban  gcïiomcnte3jjn/  bat 
St.  Jgnatius  niet  en  ï)eefttoillenncir.enonbecfonc<0?': 
b?e  /  enbe  gel)oo?faemï)epbt  ecnigbcduinbe  J9?outo- 
pcrfoonen  /  al  toarenfe  ïiem  ooch  ban  be  aiberlieffte/  eu 
bic  meed  op  f]tm  berbtent  ftabben  /  ( ^)  alö  onber  anbe^ 
re  toa?$  ifabdia  Rofcilaban  Barcelonnc ,  cett  .^^tab  in 
^paenje  gelegen  /  bie  ïiem  ban  baer  tot  ïtomen  toe  i0 
gcbölat  /  om  een  reltgicnsj  lebeit  onbcu  fijne  '©ifcipline 
telcnbcn/  enbe  bieïipbat  oocii  platgctoepgertljeeft/ 
cnbe  ïjeeftbaix-cn-boben  ban  be  ^au<s{  Pauius  de  m. 
9tnnor^"49.  cenfBiUle  behomen/  toaec  in  ï)p  toerbt 
oiUiTanen  ban  alle  fo;jge  en  opfidjt  ober  alle  religieufe 
39?outoen.  a3elijcïi  ïjp  ban  ooft  te  boren  aen  fun  Roiciia 

ecnen 

(a)  Lfb.l,ceet>.2*0*lfb.2.  e0p.6,  (b)  KibadeneiraUb.^, 
c^p.  14. 


1 :  i 


1:^ 


n 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


U  r  L  E  N-S  T  1  E  C  IE  L. 


t^vmn  blief  unt  ü^omcit  imft  gefcft^ebcn  /  gr^a^ee^t 
len  I.  €»ctotói:  1546.  tonei*  tn  Dn  ficl)  crcufceit  ban 
laec  onöcr  fijne  geï)oo?faea.tjePtï  te  feotmen  omfait* 

[en-  fcggentie/  OntlCr  auticre/  lek  lal  u  dan  yoortacn  met 
ü  neer  als  een  gccftclicke  Dochter  houden,  dic  onder  mij- 
\c  tTchoorlaeraheyd  leeft ,  macr  ick  fal  u  eercn  als  een 
Troede  ende  Godfiilige  Moeder ,  hoedanig  ghy  u  fclvcn 
'itiit  hebt  betoont  te  wefen.  ^ilCt  Of  Öe  \300?bei1)tlCltlC 

juetiftaringcn  ban  Maria  tóel  foo  hracluigö  tegen  öe 
^leefcïjeltche  rocDten  in  ïmx  gcluccfl  5n«  /  alss  ©atec 
3iderman  bed)aclt  /  Öaec  boo?  en  foute  tdi  met  toiUen 
nttaen/  alfoó  :>t.  fgnatius  ban  öen^>^acnfcticntucK 
jpaö  /  cnbe  öat  ïiet  \)O0?-bcrï)aeltie  ff fi2i)ben  acn  Don- 
ia  Rofdia  al  toat  familiaer  mm  te  Wen  ^  mfcn^ 
ierfjepU  toanncernien  toiHnfienöecer|lcUeföe  enöe 
rèennifTe  bie  te  torm  binnen  Barceionne  tuft  enen  tjaec 
ijeplïefeecfcfn«?licftt0  ontflaen/  Die  tettlonöfoobeccc 
Kingli  /  öatfc  ftem  W  ït^cc  tec  maeltüb  noottgfttje  /  cn^ 
ïiem  frneboo^gcnonicnc  repfcna  t  öePligeiianö 
afraDe/  enöe  ïiem  boo?t0  op  befmbicn  geïjoubenctt 
^ealimettteeit  fteeft ;  geUjcH    Bid«rman  toijbloopi^ 
sec  bertiaelt ;  bieooclt  baf  macr  ben  pbecbanSt.  ig- 
.natius  befclinjft/  ontrent  fict  bchcercn  ban  beDoeren 
ienbe  licfttbeerbtge  b?oub.'en  /  ljur  ut  bcfïaenbe  /  dat  hy 

w  egc  gebracht  heeft ,  dat  binnen  Romen  een  Collegic 
•  of  huys  wicrd  gcmaeckt  acn  st.  sunha  toegewijdt ,  ten 
dienftc  van  hoeren  en  vrouwen  dic  van  hare  mannen  wa- 
ren wech  geloopcn ,  om  daer  te  bhjvcn  tot  datfe  hacr  bc- 
^keert  ende  gebetcrt  hadden.  Deic  bracht  hy  feit  daer  m, 
>oor  dc  oogeo  van  alle  menfchsn.Ende  als  eenige  Icvden, 
dat  hy  hier  in  verloorcn  mocyte  dedc ,  vermits  hiickc 
lieden  terftond  wederom  tot  het  voorige ,  ende  nochcr- 
cerkomGitc  vervallen:  foo  antwoorde  hy ,  dat  hy  oor- 
deelde al  fijnen  arbcyd  van  fijn  ganfchc  leven  leer  nuttc- 
lick  beftcet  te  zijn ,  wanneer  hy  maer  een  onder  die  aUe 

(a)  Üh.l.  cap  4.7.  &  17  ^'"^  B^ibademird  iih.^ .  cap.^. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


520  BEN  ROOMSCHEK 

foo  verre  konde  brengen ,  datfe  maer  een  eenigcn  nachi 
haer felven van  onkuysheyd  onthielt;  al  wifte  hydatfc 
terftond  dacr  acn  wederom  haren  ouden  gang  foudc  gaeiii 

foobzaclitftipfe  fomtijtiöcocïi  mcèmoanöecïjup^/  bpi 
tcrlicfteHöatronen/  meïieitun  öcfcntcnbtcttfleflom 

ben  /  enöC  onÖCC  toClChe  UptmUptC  Donna  Leonora  < 

oforii,  3i)?oitoc  ban  johannes  Ve^a,  ^tmbafTatieui:  J 
bantoeccntJcnïSeufci:  acnticn^aiö-  ^acc^paemss  - 
cn  ^taliaenö  üloeli  foo  Op  ben  anbcrcn  feomt  /  aW* 
brcr  cn  firoo  /  bat  \}tt  al  rcpn  fpei  foube  5Ön  /  neme  een 
ï^ontopfiin^iel/icftniet  , 
€nbc  temmeer  ïip  occftfoo  beellnoutolien^t'clcftc^i 
V'  ^cl  ficnbe  ontHiOetcn  teat  beïioefbe  lip  altist  een  enbed 
ti  relbe  onbeu  fijn  bifctpiinc  te  nemen  en  te  qnberncl)* 

ten*  Den  omgang  met  de  hoeren ,  Wie  kan  die  niet  ver* 

voeren.  (0e\xnfTeiijcft  •• 

Vycrenvla*;,  Brand  leer  ras. 

€nbe  ïjiec  moctjte  ïiet  oocft  trel  ban  baen  feomen  /  bat/ 
aïiEiSt.  Jgnatius,  nuontrent  b?te-en-bamg  lacenouöij 
geb)o;>ben  Mintc/  bu  fijnen  ^cftool-meefter  Ardeba-^ 
lus  Satijn  foube  \mm/  enbe  bat  Ijp/  onbec  anöcre- 

tn  fijn  Rudimcntis  la0  Arno  ,  bat  ijS  /  ick  bemiune,  enbe 

bat  ï]p  bat  ccniuneren  mocH  /  bat  Dp  ban  fulcften 
bcrrucrunae  boelbe  in  fijne  finnen/  bnt  alle  fijne ge^  ' 
baditen  ban  fijne  <lubientoierbenaföetrocl?en/  enbei 
felfiSÈ  oodi  beraat  liet  acne  ftp  tebo^en^abbegelcert.  i 
0>tiTc|)ienlïecft  l)pban  beginnen  te  bencften  aenbefei 
of  gene  fclioone  Donna  of  Courtifane  /  bie  licm  in  5 
'tBerte  lacln  3lill)oeb)el  telt  niet  en  fian  ontkennen? 
bat  ben  goeben     ^Batec  Maffejus  bcfe  becrucliin^ 
gen  ban  fijnenjl^eeftcr  ignatins  beel  beter  bupbtna 
ben  aert  ber  liefbc/  gebcelenbe  bat  ftpbacrboo?tot 
be  obcrbenflttnnc  ban  be  <6obbeitcfte  lief  be  enbe  t 
anbcce  geeflcliriic  faechen  toierbt  opgetogen»  j^it 

Öeeft 

(a)  De  "jtta  linatii  lib.  I.  c^p  l6. 


1 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


U  Y  L  Ê  N-S  P  I  E  G  E  L. 


3i* 


ttt  ttt  lief  öe.  a©artt  anbccfmiof  toa^  Jjcm  töd  tjg&em/ 
öattieoetiacljten  banSt.  Jgnatius  ten  nnndeit  ontrent 
ijbien  tjjt/  niet  altijbt  foo  tioog  enginoen/  enöeöatfc 
foo  Dötlec  ïieplio  enöe  öeboot  niet  en  btelen ;  nabicn  jlp 
^belepöinge  ban  fijn^  mupl-Cielinne  in  f)et  booöfïaen 
of  niet  booliflaen  Deeft  lielïotèn  te  bolgen  /  enbe  in  bec 
Nöaeti  ooch  o^bolgt  i^*  $^et  b«lcfte  tch  fiiec  falfteUett 
met  öe  epgcn  bJoo?öen  ban  (^J  Maffcjus.  Daer  wa- 

jrcn ,  fcyt  hy ,  in  die  dagen  in  de  grenfen  van  Spanjen  veel 
joverblijffelen  der  Maranen,  welckc  de  gruwelicke  Sectc 
[der  Mahometanen  toegedaen  zijnde ,  van  den  Catholij- 
jkcn  Koning  Feriilnando  iiyt  fijn  Ri/ck  waren  verdreven . 
I  Uyt  dit  gelpuys  is  cen,fittende  op  een  inuyl-ezel,in  l£na- 
yij  gefclfchap  op  de  wegh  geraeckt ,  ende  na  datfe  eeril 
|van  de  rcyfe  hiddcn  gjelproken  (gelijck  het  een  woord 
het  ander  inbrengt)  zijnie  gekomen  in  cautenantie  van 
Ideonverfecrdemaegdom van  Maria,  welckc defe  boof- 
jwichtfeyde,  welniia^et  geweeft  tczijn  voor  het  baren, 
Jmaer  daer  na  niet.  Yan  welck  gevoelen  igtjatim ,  door 
Iverfcheyden  redenen  hem  gcfocht  heeft  af  te  treckcn. 
iNa  veie  knibbclinge  aen  w'edcrzijde ,  is  die  goddeloofe 
lbocf  meer  cn  meer  verhardt  geworden,  ende  niet  willen- 
de het  aengebocien  licht  waernemen ,  heeft  hy ,  niet  fon- 
Ider  gramlchap  ,  fijnen  muyl-czel  de  fpore  gegeven, 
Ivoort-rijdende ,  ende  hem  uyt  ignatij  gefichte  hat^klick 
lontrcckende.  Door  vvelcke  daed  ignatiui  vertoornt  zijn- 
,:p.„  J^^ '  hadde  hem  by  na  hacftelick  met  fijn  poinjaert  door- 
ui;;|i!i]lfteken,&:c.  Als  hy  nn  vele  dingen  by  hem  felven  ovcrley- 
2jJde ,  verfcheydentlick  beroert  zijnde  in  lichaem  en  ziele, 
Tüheefthy  ten lactftenbedo ten  DOOR  EENEN  PR£- 
.:C  I  P  i  T  A  N  T  E  N  R  A  D  T  voordcr  te  crccken 
Jna  den  twee-fprongh  ,  door  v/dckc  hy  uyt  de  gchoudene 
^^tTamen-fpraeck  wiftc,  dat  de  Maratn  gepaiïcert  was  na 
Uicen  by-gelegcn  Dorp ,  ende  als  hy  op  dien  twee-fprong 

^  foude 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


atl  D  E  N  R  O  O  M  S  C  W  £  N 
foude  gekomen  zijn,  fijne  muyl-ezelinncdacr  hy  op  reed, 
den  toom  los  te  laten,  denckendeby  hem  Iclven,  mdien 
de  muyl-czelinne  als  dan  van  felts  den  Maraen  volgt ,  foo 
fal  my  dit  een  tevcken  zijn ,  dat  God  door  my  wil  wraec 
ke  cedaen  hebben  over  delen  boef:  Soo  fy  oock  eenen  an- 
deren  weg  inkeert ,  foo  hebben  God  ende  de  Maget  M^.  , 
ria  aen  mijn  voornemen  geen  behagen.  Met  dele  reioluticU  jaJH^ 
is  hy  gekomen  aen  den  twee-fprong.  Maer  alhoewel  hecli||fltiRfl 
Dorp  daer  wy  van  gefproken  hebben,  maer  40.  ichredeni|(iKHll 
van  dien  twee-fprong  was ,  ende  de  w eg  dervvaerts  breed  i  Ar:  ^ 
ende  effen  was,  foo  is  het  nochtansjdoor  Goddelicke  be->j ^l- 
fchickinac ,  «refchiet,  dat  het  onvernuftige  dier  den  imal-| 
len  wcr  na  Barcelonc  verkoos ;  Ende  is  aldus 
niematic  in  defe  fwarc  faccke  fijn  voornemen  beftieren. 
de, MEER  GELUCKELICK  ALS  WYS^ 
S  F  L I  C  K  de  fchuld  van  een  doodclicke  fonde  ontgacn. 

^cft  fcngc  Ijan  /  Det  raecht  öien  liet  xmUu 

Het  werck  moet  melden ,  Wat  menfchen  gelden. 

matv  bat  ïtccft  in  m  altoccT)/  enbe  men  moet  mt 
met  (lüfttJögen  acnljoo?cn/  al0tic43eufcnöaci:mclie| 

fpott^n*^^^  heen  is  heen ,  Wat  helpt  veel  reen  < 

mt  ftet  boo2-bccl)acltje  fean  itcluelicli  afoenomen  i 
tocrbcn '  hoe  feeV  St.  J  gnatius  oeb^anbt  l)eef t  in  Itcf oe  w  i 
cenö  fmtcnnaeflen/  om  btc    öefeccvinn  J)ant^^^^^ 
oniöötcmecvaemelte 

cvcmpcl geeft,  m^axm/ ^"^^/^^^ 
onhmVchmenfcl) /  bie  oneen  feUete Inouto fecc bertot 
cn  ncirtinacrt  toajS»  0n\  \x}tlt\mx  te  tjefteeren  St.  j  gna- . 
tius,  na  öat  Up  beel  bccoeeficften  *^röepö  en  mo^^^ ; 
ncngelxjenïj  habbe  /  fïct  nabolgenbe  mitibel  ïieeft  j 
ïianö  genomen,  m  n^^^ï^t  öefen  on^elucfnaen  jBtn^ 
naectoacctec  plaetfe  baec  iippaffm-enmoetle/  enöe . 

\m  m  een  (nonnen  tijt  \m  ^i^^f  ^^^^^  ^ 
ï)a(^  roe  in  Ijct  toater/  üeci»acotenae  uc  öoni.it^ï»»  - 


Ltb  2.  c^p.^'  ené  MaftjM  lü^'l'  cap  4. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


u  r  L  B  N^S  P  1  E  G  n  t.  52^ 

'en  man/bfe  albacc  ober  een  biimt  moefle  oaen.^e 
'man  fiomt  epnöeUcfe  oiu  fijn  quaeti  boojnemcn  te  bol^ 
9b2enoen.  Igier  mactfete  Dan  terfionl!  St.  j  gnatms  onbcc^ 
nbjacljt  een  qelupb  en  flemmeiipt  ftcttoatcc/  tiiefjem 
;  fcD^ich  aenjaeglie/  en  fepbe:  a3aet  \np  Oenen/OP  camp^ 
jjfaiig  menfcli/  enöe  bolD^enot  utoe  touple  toeUuflen/ 
imabien  oÖP  boo^oenonien  ïjcbt  öclgcmelfcïje  togc^ 
jmentcn  te  bccactjten»  StU  fal  u  cnbcrtufTcöen  quel^ 
rlenenpiagen/  öeliJcïi  olip  becbtmtlietit/  totbatgliii 
i^^^obt  becbeöen  /  en  fiet  beiberf  ban  utocn  ï]êi&  fuit  nf^ 
'  ocïiccrt  ïKbben.  <!?e  nwn  ïnei*  boo?  beibaefï  3inibe/  alis 
of  ftji  ban  ben  biixmx  ocfiagen  toasi/  enbebetocaen 
5ijnbeboo:  ecnmtraïiel  ban  foo  obecbloebioen  ïiefbe/ 
beranbccbe  ban  booincmen/  enbe  bcrliet  flijnüoeltie 
boo?  altïjt»  c^ouben  be  aBenfcn  /  ban  bjclcfte  bclc  liebec 
niet  ben  becb  aentoijnof  b«cfouben fitten/  ban  foo 
liiepentotbe  lippen  toetnïjet  toatec/  itJelftonnen of 
bobben  beflaen  fulchen  mirahel  u  boen^  <Bc  oceb<  <ia^ 
'  tfiolöcöen  mogen  onbertuficöen  bencfeeti  /  bat  St.  f  gna- 
tius  m  't  boo?f3.  gebal  toasJ  aliei  be  feicft-bo?fcBen  /  bte/ 
totfjetftoofbenbe  be  monbtoe  tn  benmobbecmbcirt 
't  bjatec  fittenbe  /  een  groot  geroep  maelten/  bjaer  booj 
be  menfcftcn  upt  ben  (laep  toerben  opgetoetst  ga  liet 
tiö  fehec  batonfen  ïieplrgen  ignatms  enbe  fijne  metge- 
feilen  al  ban  St.  jan  boo?fien  en  befrlj:eben  jön  /  onbec 
bennaemban  Kick-vorichcn  Apoc.16.13.  M^tt 

Linque  coax  ranis  ,  cras  corvis ,  vanaque  vanis. 

3^at  iü  boo?  be  gcleerbe.  gimmerei  St.  ignatius  fiomt 
on0boo:in  liet  boo^berfiaclbe  aljsecnljoofbbanbcfe 
iKif{i-bo2fcïjcn.<tcnbegelijcöertoij0  bcf^oeet  Homerus 

in  fijnm  Kick-vorlch-muyren-kri/gh  be  <l5obinne  Pallai 

linboert/  filagenbc  ober  ftet  getooel  enbeonacrufïge^ 
^ i  Wfcft^eeuto  ban  be  föicü-boafcrien  /  tuacr  boo?  fp  (laec  be 

tfhüitc  enbe  ben  (laep  Ijebbcn  berliinbert :  foo  fjecft  oocH 
^!!'L'€5ob  tn  beti  SC^emel  rcben  om  te  ftlagen  ober  be  mtrutTe/ 
sajtu'e  bcfo  Vorfchen  onber  be  ©ojften  al-omme  bertoec- 

f  ^  lien 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


lid.        d'en  roomschen 

Se  Waaen  ober  ïtet  berilo?en  banïiarerufleöoo? 

Sc!t.&ciicn  /  uaer  Pharao ,  tie  i^omng  tn  fmm 
mede  geplaeot  toiecöt 

flaen  kamer ,  ia  op  li)n  bedde ,  Lxod.  8-  J.  ^OOWetert 

oocröefe^oomiW  enöe  gefimtifcfte  tótfe-Wen 
ftaec  felljen  in  te  ö?inoeti  in  öe  ïjupfcn  en  ©alepfen 
ban  be  Coninoen  /  becnemenöe  felfö  toatfe  tn  tee 
binnen-liameren  /  ta  op  ftacc  bebbe  boen  cnfp^eöen» 
<ï5eUiclimp  eenaenfienlicbman/  btem  fijnen  njbbe^^ 
^fiooinfcliel^ojfcben  Witt  in  mebe  befiu  pfaemoe^ 
toefr^aö/  Wo  1643*  ben  ^.gunö  felf  becftae  t 
ïtecft/  ïioebatbp  be  liimerlinoen  ban  een  bec  groots 
fle  koningen  banonfen  tijtbaec  toeomgetebtenbe 
dSt  lia^^  tiatfe  \m  betïmelben/  toat  be  feU 
Se  tUoning  met  be  moninginne  fijn^^^^futoe/ ootft 
oü  liet  bebbe  leggenbe/  Ijabbegefpiolteni  <enbtbat 
lm  oocö  becfeïtert  toaö  /  bat  bie  Hamerlntgen  ftetn 
niet  en  dabben  beb^ogcn  /  nabemael  lip  upt  bö  Conm^ 
fl  bifconr^mct  liaer  liabbe  toeten  upt 

te  Sen/  bat  fp  enbe  beConmg  "J^^J"^"^^^^^^^^^^ 
foobanige  tooo^ben  in  ber  baet  gefpjofecn  liabben  /  al^ 
ripuPt  bc  boo?fV  hamecUngcnliabbebernonm  <en. 
be  bacroni  mag  St.  jan  ooch  tod  feggen  /  dat  defe  Vor- 

fchcn  uytaaen  tot  de  Koningen  der  aerde  '/"de  der 
geheele  wereld  ,  om  dia  te  vergaderen  tot  de  kri^gh. 

"^^^I^et  ilS  nu  oocu  ben  aert  ban  be  ltitl!-b02fclien  /  batfe 
ineenenUo?ten  tijt  fccrbcrmcmgbulbigen/ f0010  liet 
ooch  met  St.  1  ?natius  en  fijne  ^ocietept  gegaen,  3©ant 
be  lietterö  felf  moeten  behénnen  bat  be  gefu^ten  tn 
toepniae  iaU  toonferlicH  becmeemgjjbulbtglitjnn. 
iSo  bat  gelijcb  Cajaphas,  be  3oobfdie^ooge.p?ie(lec 
Stoctenbe/  pjopD^tceibe/  alfoooochbef  au^Pj'u- 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


U  Y  L  E  N.S  P  I  B  G  E  L. 


lusdclli.  ban  öefeSefuöten/  nocft  m  tebeomfdf 
jgrtlie/  ontoetenbe  öecft  öep?opOctccrt/  aiö  Ijp  ïjare 
öelegcmDetJöö^bbenöe  becflaeit/  metbcrtoontieifnac 
upmep:  (»)  digitusdec  adest.  ^at 

llE?/  Hier  is  Gods  vinger.  ^Cft  Icfc  bt>  Mofes  Exod  8.19. 

bat  be^ÉoppttfcöefCoobenacrss  fóo  «Ptricuenobcrbc 
imfm :  toelcftc  oofli  ban  bte  natncc  5iin  /  batfc  tn  ho?^ 
ten  töbt  feec  feomcn  te  beruieniobiubioen/  eiuu;töe 
bleeren  öaccfe  eenjS  in  ïjebben  beginnen  te  neflelen/  niet 
licfjtelijcftupt  te  ftrijgen  en  3i)n/  taat  men  oocfetiacc 
tegen  boet/  met  bjaffcö^n  en  cepniacn/  bolgenjss  öet 
fp?eecö-b)oo?b: 

Sy  laten  haer  waiïchcn  ,  ea  laten  hier  vringen. 
Én  laten  haer  weder  na  huys  toe  bringen. 

|€nbefiet  iji  genoeg  beftent/  bat  bangclijcfte  be^e^ 
fuijten  niet  licbtelijcfe  baec  m  te  finjgcn  en  3ijn/  baevfe 
ïiebben  beginnen  te  neflelen  /  al  iedjet  bat  men 
jaecaleen  goetfcfiuecvnatec  geeft  /  enbebeConincfi^ 
cöcften  en  ïlepublijclten  baer  ban  fcetfttte  fupbciem 
^€nbe  ató  men  al  mepnt  batfe  baer  ban  fupber  5i)n  enbc 
bat  men  Daer  bupten  boo?b  gefet  fjecft/  foo  toctenfe 
ebenbjel/  boo?  toonberlirbe  biegen  baer  binnen  in  te 
rcahen» 

€nbe  nabemaeltop  bier  bjeberom  tot  be  Societeyt  of 
bemetgcfellen  en^ifcipelen  ban  St.  jgnatius  berbal^ 
len  foo  en  toil  icfe  befc  Socios  jwfu  niet  toeberom  berge- 
lijeben  bpbien^ifcipel  tottDelcftenjefusfepbe:  Socic 

(tTKÏpi)  verraet  gy  den  Sone  des  menfchen  met  eenen  kus  ^ 

jDaer  lieber  b?  bien  gautoen  Apoilonius ,  bjienö  leben 
ban  Phiioftratus  befcli^eben  iis  /  en  bie  boo?  fijne  Socios 
(bie  albacrmebe  i7K*P«  genoemttocrben)  beniHenfcr 

Domitianum  berm00?t  beeft  /  gelljCb  judas  Chrüium 

bermoo?be.  ^eJ|itlo?ielunbbpï5enboo?f5»^^,)  Ph^lo- 

ftratus  olbUÖ :  Apoilonius  ,  een  ©ptbaqOClfflie  ©llilO- 

foopD/  Dabbe  ben  noem  ban  een  feer  toöö  enbe  berflan 

%  i  bm 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


DZNROOMSCHBK  a 

bigl)JIÏ^an/cntü^ftreeocenen  grootcitacnftanöft/ m^T    '  • 
fontrcrïiepöt  ban  fooöamgc  iïtc  lufl  öaööen  tot  m 
(Iccnocainmcrebnnlcbcn.  ^c^ö^Ö^lino^ttbegabeu  < 
ïmt  onb^c  fijne  ^ifctpUne/  om  feonflen  jm  toctemÉ  ^rvi  ^ 
fcïjappenbanïjcm  tc  lecrcn.  ^efcoccaficnant  Apol-l.i  {.  > 
lonius  toacr.  €nbe  bie  onbct*  befe  Songelinoen  bc  am^  il  1=  > ' 
fienlichltc  enbe  bc  toi)|le  toaren  mtfle  ïjp  tcoen  beniu  r  ^ 
ï^cpfcr  op.  i^p  icpfbe  fclf  booa  be  gzobincten  enbc  itt: 
fP2ach  met  beHegentcn  cnbc^tabt-ljoubcrioialbaec/ïsu  i'  ^i 
tooncnbe  in  fijne  gïnlofopbifcljc  bifcoiicfen/  bat  belirfiilN 
niacïK  bcc  (Cpjannen  niet  onbectoinnelih  en  toa?/  enb<  o  •  ' 
ïiocfe  Dacr  fcb^tcïielicher  bertoonben/  batfe  te  eerbec  ï  ^ 
ftonbcn  bcrrntt  cnbc  oberronipelt  tuerben ,  bcrTialcnbe  d  ^1  ; 
totbicn  e^mbe  be  eieinpelen/  toacc  imt  fultófeonbe    '  f : 
blijfften.  9llSfïiiinnbe  genioebeccn  ïuetboo:  ingewo^  d 
«ienenbetooaenï)abbe/  oebnmcftteï)pnocl]baec-cn^  1  i 
boben  befe  liftigljepb.  I§n  fonbteemge  ban  fijne  arg- 1  vr^  1 
liftigdecnbeganbifte  bifcipclcn  na  Romen ,  nubcfen/ 1  - 
ban  geencn/  enbc  IftJ  gaf  Ijacrbeleffe:  Ickmaeckcu  ' 

ecnen  Dienacr  van  een  hecrlicke  verborgenthcyd.  ^efe  t 

ban  Ijcncn  gaenbc  /  beben  ïiet  gene  Ijaren'  jiti^eeflec  j 
(ofte  *®enecael)  ï)att  geboben  öabbe.  ^aer  toaten 
f enige  bie  unt  befe  bingen  ecnquacbbermoebenluü^ 
^lenbc  /  ben  üeufec  toaecfcboutoben  enbe  bermaem 
ben  bat  bp  bem  boo2  Apoiionius  toaditen  foube.ïDaei: 
op  bcfelbc  Apolionium  bpjcm  ontboben beeft:  enbe  n 
onbecanbere  bingen  geb^aegt/  a©aerom  öp  bie  gene  i; 
met  ben  name  ban^öoben  noembe/  bie  bp  toiflebat  ü 
beieiï^epfccö  bitterde  bpanben  toaren.  ï^aecop  Ap-  ' 
pollonius  ( met  een  aequivocatic  bctt  Mcï}(ct  ban  fi)rt 
oogmercb  af-lepbcnbe  enbe  beb?iegenbe)fepbe:  Wat 

Oorloge  hebje  met  de  Indiaenfche  Koningen  larcha  endc 
rhraöta  ,  die  ick  alleen  onder  de  menfchcn  voor  Goden 

houde<^5?aer  na  ban  ben  Bepfec  in  be  gcbangcnifTe  ge^  ^ 
fet5i)nbe/  beeft  bu/  infonberbenttn^^iinetbieebeber^  i 
^ntb?oo?bingf/  foobanig  b^nocgen  a^n  ben  iJcpfcr  gc^  ^ 

ocbcn/ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


Rrcbeit/  bat  be  feltaeficmbaii  nUeöonffïuUbicicc^ïou^ 
^:.^5en  Deefr  ^od)  cbeutoel  Ijceft  önt  5nct!  ban  tioinno- 
^  omoo?berpe/  öat  ApoUonius  acftcont  iiaöijc/  full^c  teo:^ 
'  nclen  aefctjotctt/  bat  Stepiunus ,  ccnljanfi.pc  tDifnpe^ 
.  flen  ben  i^enfec  beritioo?t  ftecft-  €nbc  iö  feei  anmicrc- 
;  hen^-tocerbïö/  bate^jen  op  be  fellie  tiitm  uccal^bc 
\  '1  itcpfcc  tuiert  omgcbzacDt/ Apolloiuus  te  Ephe(t:.i  Uniö/ 

CnbC  dca  Shct  den  Tyran  dcod^llact  hem  dood.  4lDums$ 

.Socii  Of  metocfcUcn  cutiniatioigcrsJ  St.lgnitiu  cube 

bC  3efUÖten  OelnO^bmt  ^ijn.  Want  groote  krai jen  heb- 
ben Ichoone  jongen  i  OjlliJC  (  O  bC  OUbC  Cainmen  fteü' 

ben  Cain  cn  judas,  ïïic  moo2benacc0  bp  na  tot  ^anctcit 
berljcbeii  /  enbcboo?  ftoofbenbait  ftarc^ecteocDoii^ 
beu/  cnbe  toaeroni  ban  oocü  foo  tel  omroepen  obec 
ifulcltc/ bic  Ipcctuat  na  bp  bomend  . 

(Dai  bat  ban  bcfc  fyne  aSefcllcn  (Socn)  hjietbcn 
'  berbafftt  ocï)onbcn  niecc  cn  mccc  nabolGiTss  te  ful^ 
lenbebonticnbjcrbcn  ban  befe  mbe  bterodiicftepiac 
:  tnchen  cnbc  fïiinme  bonben/  foo  5ijn  bdc  bcarncrt 
OcUjecjl  befe  Societcyt  in  te  toilliaen  enbe  toe  te  laten, 
3Bant  (i')  "^nno  1554-  aio"  bcfelbc binnen parijoüe^ 
nonbe  tc  heflelen/  foo  fKeft  ben  0acb  beiCtoloai- 
fcDe  f  acultcpt  albacc  belaft  /  bit  toercft  te  cram ine^- 
ren.  <sJcn  ban  bc  boojnacmfte  ;ï^octo?cn  cnbcr  be 
felbe/  ftcObenbe  moeten  acnfien/  bat  fijn  fonc/tcacn 
bJillcban  fiin  babec/  licm  tot  befe  SocictcvtOegcbcrt 
fjabbe  /  ïieeft  \\t\\\  baer  tegen  oeftclt.  «Defaehjcft^i 
liebben  oorii  berfclienbcn  anbere  ^oftoien  geöaen  ; 
bic  /  bü  een  bcriiabert  $ünt!e  /  een  Darb  cn  frberp 
decreet  tegen  be  Socictey  t  licbben  nemacdtt  enbe  upt  - 
:  gcbjarïit alïioetöcife  baer  na  toebcrom  ingekropen 

i\  \<^,  llDant  hier  w.is  Gods  vinger,  gciijffetop  tedUKlt 

liebben  bat  be  *2roobcnaer0  ban  bev^gnptifclie  iupfen 
fePben.  2öinnen^arago^a/  een  ban  be  groot  jic  enbe 

(a)  TertHHianué  de  Prifcri(if.  ad^grffts  hAreiiCCi.ca^  47* 
}  ifsiMntiu lib.é^.  ent,  n. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


;28         VEN  ROOMSCHEN 

licfte  tcöcn  öeSocicteyt  foo  berregep^occbeert/  batfe 
gct  anathema  baec  tcgcii  uptgefpjofeen  ftebben  /  met 
aUebte  ceccmonicn  bie  bacc  in  plachten  Qtbzwpcfittt 
Uio^ben  /  cnbc  oclücli  men  tegen  be  fcetterö  /  en  bpfon^ 
berlicb  tegen  be<6cufen  placïjtte  boen  /  bteftaecïner 
mcbe  trooflen  fullen  /  bolgenies  i}ct  gemepn  feggen  /  bat 
eengemcpn  ongeUicft  toel  tcoofl/  enbc  batïjetfoeten 
ncngcnaem  tsi  /  metgefellen  ( Socios )  in  frin  becb?tet  te 
ïieDüen»  gantfcDeJ^itto^icïjtecban  i^topioopig 
ban('ï)  Ribadcneira  tjefcï)?eben  /  bptoelcliebecurieufe 
5tefet  be  feibe  Itan  nafien* 

Iföaei:  ï)iec  tegen  liccft  be  Societcvc  raeb  moeten 
fcïjaffen  in  ï)ct  toehomenbe/  enbe  ïiaec  i^oofb  cnbc 

5|ntielleC  toer  <0?b?C  St.  Jgnatius  Jceft  bé  Sodeteyc 

aengenaem  moeten  maccïien/  boojmirafeelen/  foo  in 
fijn  leben  al0  na  fijnen  boob.  gchbinbe  onberbeeec- 
(te  een  ban  fultfeec  lupitei*  /  toaer  oocfe  icft  genootfaecfet 
töccbcuptteroeptn/  JBateenbingb  i0mo(laert!  (^) 
aiDant  fiet  een  manbieljcmfelbenberïiangcnljabbe/ 
tö  ban^t.  ignadus ,  boo?  affmjben  banbenfbropber- 
ïotl/  enbe  men  moet  gelooben  batbpftemlebenbigö 
gemaecht  beeft,  Sgoebanig  mirabel  icfe  oochonbcrbe 
€^eufen  in  mijne  gebooate-tlab  beb  fien  geljeuren  aen 
eenbaoirtne/  bic  bacrfelben  berbangenbabbe/  enbc 
upt  ben  drop  berlofl  iief  getoojben  boo:  een  ban  bare 
bueren/  bicicbgeloobeeen  ban  beCatbolijcbeïsercft 
gebjeefltejijn ;  toeltbeb?outoeifbtocpnigebageneer 
kUUt  fcbJecf  nocbgefien  en  gcfpjobenbebbe,  €nbc 
ichboebefeomflanbigbepb  baer  bp/  op  bat  pebereen 
aen  bit  mirabel  ban  St.  Jgnatius  foobanigcn  geloobc 
fmtic  gcbcn  aljss  öetbctaemt.  I^et  fcbijnt  bat  ©ater 
Bidcrman  ncmcïmt  ÏKcft  bat  alle  opgebangene  terftonb 
boob5ijn.  €nbat  W  aen  batfp?eecbtooo2bDecftge:? 
bacljt: 

Eer 


-  "1. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


u  T  L  E  N-s  p  r  E  O  £  r.  32? 

Eer  men  recht  kan  leeren  hangen 
Is  men  met  de  dood  bevangen.  „„„,™ 

.?  ten.  m  Hem  toan  bat  "ffo^O'^Kl^ 

i  btbbcii  foute.     ïietto?  ftabte 

.  tooonbci-ö  ban  bat  Colleme/  foo  l)ic!l  met  Qümw 

loffiet!  «llcbiefpotoijeliccftoooclioubcn. 

I    6)  jBinncn Modena  toaeccn  anno  ^ij^'": 
(icrss;  SbanbebjicongctroulBttoaren  ;b^^^^^^^ 

bat  ban  quabc  (jccftcn  fcct  qem^t'  «> mfr 
mtffmnbSt  en  ocflagen.  ^r^^\^f'!f''^^C£t 
fcn  /  €Sebeben  /  a©p-toatcr  /  öeltomm 

anbcK  mibbclenlwet  Iionben  ft^P'"/ S 
bebeelteraffebanSt  igiiatrns  bp  5«ïÖ*  'i^t 

feamci-baermcnbübcelb  op-l)iug..  f'^'l'^??™'","^. 
onreinic  oecflen  te  toepen/  Dat  .s  het  beeld  van  g 

natiu5  ,  dat  ons  uytteimaten  Pijnigt,  f  'P 

öcn  Ijcm/  nocmenbc  licm  ouden  kacUop  cnbe  m  w 
ke  poot  ,&c.  naaet  buss  niet  teocnfl«»öc  liebtenfe 
uptccnban  bie  fufterö  moeten  uptbaien.  «""^''f^ 
totoben  ooth  ocDoIpen  op  bebolgenbe  tof :  ^aec 
uuanieen  mm  «'^'«^«ban  R°men  te  Modena, 

met  ÏKm  bjenoenbe  ecmoe  ««"f  ^Vf,  fte 
tius ,  be  toelclic  alsfe  tn  öc  boojlj.  hamct.2Cd?atDe 
toierben/ïicpen  bcf)clfcl)c<aJec(ien/ Dit  Ig^»'" 

Reliquien ,  waer  door  wy  fwaer  gepi)n.gt  ««''''^^^"^^^ 
wecJJ  fullen  moeten,  ©p  «"E"  inteert  baol)  (toa^^^ 

een  €ontebi-fpcl  ïjceft  breff Iwen  bcclcn )  19  ec 
een  ban  be  boojnacnifte  bocfe  €Sce<ien  ctjctoccft  / 


ff 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


DEN  ROOMSCMEN 


t>u  \m  <6ob  gebtoonacn    te  Defeennen  (foo  Bider, 

manfept)  dat  hy  dooreen  beentje  van  Ignatius  ellendig- 
lick  wierdt  eebran«lt.  i^nht  ftp  ftecft  Ö?icmacl  Uptgc^ 

roepen:  HKYHGH»  heyligh,  hey- 

LIGH  IS  IGNATIUS,  bekennende  dat  hy 
DOOR  DE  KRACHT  VAN  IGNATIUS 

overwonnen  was.  t©c  boofö  Qcefleti  met  mjiifeatitierctt 
bcrtoetcn  De  1^  elle  ftare  onmacftt/  alö  toelcfte  ttict  m 
Honöe  tegcnflncn  etibe  obei:toinnen  ecnb;jiefiebanee^ 
ncngefcfjilbcrtien^^iete.  (Ênbe  tonnneer  menïjaei: 
fteftöoer/entsetDi'ltieboenberlnipfen/  fepbcnfe/  batfe 
metcnfoubcnbcrtrechen/  boo^batmen  ignatius  aen^ 
nebeben  Ijabbc/  alfoo  <aob  bat  foo  totlbe  ïjebben.  ^er^ 
Jalben  ïiccftbe  ©^fefter  fiaer  belafl  te  biteben/  O  m 

DE  VERDIENSTEN   VAN  IGNA- 

TI  us.  (Ênbe  op  batb3oo2t5ö»reterflonth)ecB-öe^ 
blooben.  ^omUnjl  fjebbcn  be  felbe  ^imbclen  oocft 
crbaiMtieïijcrt  tegen  «0ob  nehlaegtjt/  bat  Iip  bie  eere 
hjacf  ban  lp  bacc  berooft  ïMbbc/  aen  een  mancfte- 
pootle  cegdicn  fiabbe»  Wk  en  tal  nu  Ignatius  niet  freï^ 
ïen  oiibcc  bc  IHTlioen  /  nabeniael  be  ^upbeien  bat 
feifitf  boen/  cnbe  bp  toijlen becrlicb  ban fjem getupgt 
Dcbben-J 

maec  baec  I)oo:cn  al  imtt  en  giooter  miraftelen  toe 
eer  men  nemant  canoni3ecrt.  3Bant  ^iiPbelen  te  ber= 
bjijben  ix^  al  re  gemepnen  falie.gch  ben  cenen  ^^a(too2/ 
tiie  al  bccl  *Bmit/  enbe  tnepnig  tot  onfe  bebenfbaegfcbe 
ï>ne(lerö  aencgcn  ie?  /  enbe  ficb  ebentoel  beroemt  /  bat 
jflP  op  biberfe  itonbcn  fulcftefpohcrijenenbebccfcfnj:= 
lïiiigen  ban  gecilen  bcrbjebcn  beeft  /  biaer  ober  ge^ 
noegfïrcni  ccn  gebeele§rab  ontfïcltenbe  ontroert  toao; 
fcggcntierocös/  bat  bp  lilacrberbcbJi)^  bier  ban  aen^ 
nam  boo<j  ben  ban  te  brengen  /  ban  be  öoomfcöe  ©?ie^ 
itct$  foubcn  boen. 

3Bp  gaen  ban  boc2t  m  't  bcrjalcn  ban  befe  fotte  (tcft 
fou  feggeq  foete)  miraiiclTien!2«  /  ban  St.  Jgn«ius  uptge^ 

b2oept* 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


U  Y  L  B  N'S  P  I  E  Ö  B  I.  33< 

biet  ban  énpa^/  tt  aö  een  3^?outoe  bic  t^mx  fcne 

Kan  öen  name  acn  't  felbe  Hint,  ^^tx  toube 
"^iiilDctirenGeus  iatcn  nocmen/  toetobaec  oi-tejen 
-  7gnat ius,  ban  toegen  De  ocoote  Itef  be  bte  fp^tot  St  j  g  la- 
tius  tjabbc.  em  toelcfeen  toitft  te  epnDigenJ-p  i^^^^^ 
ben  anbcren  ober  een  oefeomen  5ün/  batmen  «^^^^^^ 
toieae  ban  ïiet  tiint  foube  oaen  /  enbe  b^a^iey  et  f^be/ 

toat  nameïiettotlbelKbHen,  P^»tïï^»'^  5,VJ^li  ^^^^^ 
fi  maec  b?te  maenbcn  onb  3nnbe  /  alö  ijet  oeujaepiit 
toiert  /  ricïite  ficljopenfepbe/  batöet  ignacmstouöe 

%?d?rn!^rffeelt  eenoefteel  500tiebanmiraltelett 
on  een  ncïjooot,  ;c>2ic-en-ttotntig  ficrticn  3nnaiii'ut 
boojben  ocfclpeben  name  ban  ignatius  oene^en ;  enoe 
ttoee-en-ttointio  boo?  fijn  fcDUberne  en  P^it^te;  enbc 
actit-en-ttotntto  boo?  tiet  aenralten  bnn  fnne  bocbe 
beenberen  of  a<Td)e.  Hnberc  m  O^f^^t-cn  aliccn^^^^^^ 
liet Icfen  ban ïiet  icbcnbanSt.  icrnanus.  inbeten  wn 
oofft  nl)ct  bcfcmnbcnbanbct  Ubea  baeiomteuebei: 
Tefio/  om  bateemoe baer  boo^banbcOccbtebetme^^ 
lancW  enbe  ftnaetmoebioUetib  ï^Jf^?;i\öemim 
toecben.  l^ettoelcU  inbien  Ijetoebeurt/  foo  mogenfe 

ÖiOCbpfclUnben/  Piobatum  ell.  . 

I^et  ^nbeplacfit  een  hicicfiteftroonen»  Ignamis 
öello2benbcn  lactttcn^Julij  bcfsgaetö  1556:  buf-en- 
feftia  iarcn  oub  jünbe/  enbe  !ie0l)enbC35-  lareneen 
meUgteuö  Icben  oelent.  (^0  ll^e  Jefuijt  Joh.  Bapt.  Fei- 

rariu$fcll2i)ft/  bat/  m  ïgnatius  merf/  .^t! ^l?,'! 
Hemel  zijn  ncdergcdaelt ,  omban  Ignatii  bpeC  enltClJt 

gen  mecrber  lirin  te  ontleenen/ofte  om  hem  toe  een  kro- 

ne  te  fti ecken.       gclOObC bat  bC  b002f5.  ^^tct  Johan- 

les  ,al0UP  bit  fcfeeef/  oebacötöecftaenbenljephgen 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


'^|2  DESROOMSCHEÜ 

^poflel  johatiHes ,  Apoc.  i2»  i.  getoaoB  mabenlrehdtt  I  \' 

ccn  kroonc  van  twaelf  fterrcn.  ga  tCÖÖOUbeftettiajC 

Ijoo?/  öat  <©oö  fync  tonge  en  pcnne  gefltert  ïjecft/ 

toanmer  ïjpbanfiet  vallen  cnde  nederdalen  van  fterrcn 

uy t  den  Hemel  gefp?o{ien  ettbe  öefcf)?0ben  {leeft  itabe* 

tnaei  bjn  lJ00?r5. 3(ipoftel  («)  barthet  vallen  der  fterrcn 

uyt  den  Hemel  gep^opfieteect  f^ttft/  berftaenöe  baec 
ooo?  bermaccbe  cnlre  aenftcnltrtte  iBantten/  bieecn 
Oroote  beranöerinae  in  be  t^eccfee  öebbcn  ctemaecfit» 

3f6enltanoocfettoce  bingenmct  (lil-ftoijgenmet 
boojbp-gacn.  i.  (b)  ^at/al0  Jgnatiusobeclebentoa^/ 
Jicbcrmaerbc  Unatomïfl  Realdus  Columbus  fijn  Xitfi 
Saemfjeeftgeopent/  cnbe  in  bevcnaporta,  of  Ubec- 
öber  /  b2ic  (Iccncn  ïieeft  gebonben.  iBtflcftien  btt  5i)n^ 

«n  beelbt  banJgnatius,  bieafó  een b?te  bubbelöe 
fonbmiicnt-fteen  toa^i  /  om  be  b;^fc-bubbelbe  ftroone 
cnbe  tgcfagï)  ban  ben  obecl^emel/  Jgel/  en 
JDagc-  bpcc  te  onberfripagem  2.  (^)  ^at  een  ge^ 
leert  man  ban  onfentiibtberfcfjepbenb^embebingen 
becljaelt  ban  be  ecbarmelicöe  enbefcb?tcftelicfeeboot 

banlgnatius.  Men  feyt  gemeynelick  (fegbt  be  ,;$cé?Ö*  !W 
bec)  Soo  geleeft,  foo  gcftorven.  Obecfulc60  Igna-  lipaf 

tius ,  bie  bionöerlicft  toasf  in  fijn  leben  / 10  oocfe  toon^  » taw 
berlicftgeteceflinfïjnboot/GELYCK  als  UY- 
L  E-S  p  i  e  G  E  L:;©e  %^mt  Turrianus  geeft  öeftent/ 

dat  deDuyvcl  tot  het  Autaertoe /x'm/ikw  altijdtis  ge- 
vol  ght  )  cnde  dat  hy  ten  lactften  met  een  groote  bevinge 
is  gcftorven ,  cnde  doot  zijnde  j  geheel  fwart  geworden 
is  van  aengenditc.  ( ^00  gdeecfe  Ï)P  be|l  be  fwarte 

Wolven  tn  (ïjntoapem )  Bobadilia  jjeeft  oocb  gefept/ 

éditlgniiftm  piachttc  klagen  over  degeduerige  onrufte, 
die  hem  de  Duvvel  acndede.  Oétavianus ,  &  ^CÏjat- 

meejlerbanbe  jonge  fjefuöten  binnen  0omen/ï)ecft 

ber^ 

(a)  Apoed  8.  lO.  ende  91.  {b)  MaffejUf  de  Vita  Ignatij 
lib.2.  cap.  uit.  {c)  B.  L.  in  het  Byvoegfel ,  achter  de  In/ettin- 
gen  van  dt  Room^ch»  Kenke  pag  20, 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


UYLEN'STIEGBL,  . 
■ïetWaCCt  /  dat  Ignatiw  fchuddcndc ,  als  of  hy  de  koortfe 
Kadde,gettorven  zy,  gc^^^g^^^»" 

:  'aiigheyl  (^mlaetflcii  foo  toeten  alle  lie  Profdii  bm^ 

anen  0Omen/  dat  doe  men  ignatiM  wilde  opgraven ,  om 
te  brengen  in  de  Kercke  van  Alexandro  Famejio ,  fi)n  ge- 
beente niet  en  is  gevonden  geworden.  Daerom  oock  dele 
raaerc  doeterti)dt  is  uytgeftroyt  geworden ,  dat  het  li- 
chaem  van  de  Engelen  was  opgenomen.  De  Jeiuijt  Gret^ 
zifu.  doet  wel  fiju  befte  ,  om  defe  verhalmgen  te  weder- 
jvlcceenimacr  die  niet  moetwil  blind  wil  zijn,lal  hchtelick 
'  konnen  mcrcken  ,  wat  op  elcke     vlucht  te^woo^^^^^^ 

zy.  ©002  m/ith  foube  bcncben  bat  bc  ml 
«ri  foube  boen  /  cnbe  anttt)oo?ben  macr  op  bet  actfle/ 
br  hater  foobele^eltquten  enoebeenten  banst.  igiatms 
'  '*^c  m         toecD-gelept  en  betoaett  getoeefl  /  bat 
'men  i'cpntö  of  niet  ban  ftjnltceaemtnfungraf  boe 
mmtmt  feonnen  bmben,  ainbec^foo  brengt 
é  Ut  berbael  in  ben  fin  öit  gene  icb  een^  een  geloof? 
"  toiecbig  pecfoon  ïjeb  öoo?cn  bccöalen  /  enbe  !iet  toeleg 
Ite  (toet  op  l  et  boo?gaenbe,  Iget  gebtel  bat  onbecbe 
©aVagiec^  in  een  fctwt  tooo?bcn  bielenban  be^e? 
anten:  4Een  ban  bel^affagtecö  bjaegbeecnenanbe^ 
ceS  bie  tot  be^lefuöten  bjel  fcjeen  genegen  te  ^m/ 
boaec  bat  be^efutiten  bcgrabentoiccben»  H|aerbert 
anberen/  in  plaetfe  ban  teantbJOOjben/ontflacRge^^ 
toelbig  in  too?mgbepb :  foo  bat  alle  be  f  affagtec^  baec 
bectoonberben  /  3iinbe  ontoctenbe  ban  be  oo?faecb  foo^^ 
banigertoojnigbepb.  ^noe  fepbebe  nianbiebe  b?age 
booweflcltfjabbe  tot  alle  bef  afTagtec^:  «ülgbege^ 
fuinen  flecben/  foo  gact  be  31>upbel  bcpbe  met  ^aer  5te^ 
ïcn  en  licbaem  boo?»i^et  moed  een  manupt  ©lompac^^ 
böen5ijn/  bie  niet  foubc  bonnen  ciecben/  bat  mt  een 
fcïierptooonijdban  eenen^Seuiö/  bie  op  be^l^W^ 
gebeten  bia^»  3cb  oo?bcelc  lieber  bat  alle  be  ?MtersS 
ban  be  Socicteyt ,  ben  fciben  tecijb  gaen  nut  baren 
3Doo?gangec  St.  ignatius ,  enbatfealte  wael na  paren 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


;54  DEW  ROOMSCHEVt 

boot  i'tt  bengefutoööfcïjenlgcmd  fiomcti.  Mm 
Sccieteyt  bait  jefus  ftm  itt  al  te  gocbcti  blaetie  /  al 
tiatbci^omamden  öaccbanquacbbecmocticnfoutïeni  u 
fernocn/  öte  icft  ijencïtc  öat  öet  ten  minffen  met  öe  I  ^ 
i^o^tuoöfen  !)oui5en  cnfegoen/  /i^^^y^o^^o^j «  /«r/«r,  i  i 

^necw  macsaoYAr.  ^att0/  Liever  met  de  goede  ftelcn,  ' 
als  met  de  quade  bidden  ^Ottöel  be  <j?CUfen  bacc  ObeC  N 

fiiilen  Wïeeö-nuipien  enöe  feggcn:  Quifquis  amat  ranam,  J 

rauam  piitat  eflè  Jianam.  ^ 

Wit  m  mercftt  ban  niet  /  bat'er  eenCanom^attc  f 
tan  I  g^atius  op  öe  boo?berftaelbe  bingen  /  bie  ban  fijne  ■ 
ftetïliqïiepb  cnbc  mirafteicn  oetnpoen  /  ïjeeft  mccten  : 
boioen»  ^e  ctifte  bie  liemDiec  toegeb^acljtïiebben/ 
3«n  be  orootlle  laonmginnen  in  be  Cfi^ifïcnftepb  gc^ 
ïx-tf^x*  Maua  öf  5©ocfttec  ban  Karei  dc  V.  10  alle  bc  am 
bere  boü^gegaen  /  om  bit  ban  ben  itóniJ  te  berfoecben. 

Dux  fcmina  faiiti ;  bJant 

Als  Maertje  wil, 
Stact  Jan-mact  ftil. 

<f nbe  Iw'er  mcbe  (ta  tf ft  oocft  fltl  /  latenbc  be  tonbloopf^  j 
öe  befcb^öbtngeban  fiinc  Canoni5at!e/  cnbe  ftoc  W 
ban  irap  tot  traponberbel^erliocnmeec  enmeerftf  i 
bcrl)eben  öelt)02ben  /  acnbcn  eertoeerbtgengaterBi-  ' 
dei  man ,  bie  fijn  Icben  Oefcö^eben  Ijebbenöe  /  allcis  met  * 
J)et  berïiacl  ban  bie  btngen  /  bie  !)tèr  ontrent  gepaffecrt ; 
m/  befiupt  i  <enbe  foo  isi  bit  U  Y  T.  j 

HET  VI.  CAPITTEL.  1 

Fan  St.  KAma,  I 

TPvEn  tijtel  van  het  Boeck  daer  vvy  nu  een  weynigh  van  1 

•*-^fullen  fprcken ,  luydt  aldus :  1 

Dic  htjhrie  -z^rfw  Sintc  Anna  j  van  haren  Ouders  >  en  van  1 

haren  Uven  en  wonderlijcken  mirakelen,  1 

Endc  1 


u  r  L  E  N-S  P  /  E  G  r 
Eiidc  daer  onder  ftact  een  prentc  van  twee  vrouwen, 
.  j  net  een  kleyn  kindeken  tuflTchen  be>'de :  Onder  de  eerfte 
?  j(/rou\v  aen  de  rechtcr-hand,  die  een  kroone  (>p  haer  hooft 
>;hadde,  ftaet  de  naein  Maria;  onder  dat  kindeken  in't  mid- 
rien  ftact  den  nacm  Jefui;  en  onder  de  andere  vrouwe  aen 
Ueflinckcr-hand  ftaet  de  naem  ^w««.  Soo  dat  dele  dnc 
pcrfoonen  te  famen  ,  als  in  een  bondelken,  ftaen  gevocht, 
bf  gcbondeiv  Gelijck  oock  in  dit  Boeck  dcie  drie  altijd 
^•famen  worden  genoemt,  en  t'lamcn  worden  aengeroc- 
>en,  met  uytgedruckte  namen,of  aldus:  sinte  Am»  u  dtTf- 
:  oïStnt  Amtt  met  u  derde. 

ANNOT.  En  defe  drie  zijn  nu  het  voornacmfte  voor- 
/erpfcl  van  onfe  Catholijcke  Religie  en  Cods-dicnft,  en 
noeten  hier  als  een  nieuwe  Godhcyd  acngemerckt  wor- 
icn,  in  plaetfe  van  den  Vader ,den  Soon,  ende  den  Heyli- 
Igen  Geeft :  die  wj  nu,  in  rlaetfe  van  die  heylige  Drie-ec- 
nicheyd ,  moeten  aenbiddcn ,  en  op  haer  vertrouwen,  als 
i.van  wien  vvy  alle  heyl  en  faligheyd  moeten  wachten. 

Ende  al  ftact  Jefti4  daer  tufiTchen  beyde,  foo  i$  hy  doch 
maer  als  een  klcyo  ,  en  vcrfch-geboren  kindeken,  dat  met 
veel  te  feggen  en  hadde ,  en  vervulde  de  plaetfe  macr,  tot 
dat  st.  Francifctu  met  den  fijnen  foudc  komen,  de  nieuwe 
chri/lM  ,  aen  wien  fefm  chriflui  al  fijn  recht  heeft  bevo- 
len, en  overgegeven,  als  te  voren  overvloedig  is  gehoort: 
Ub  dat  het  Obje(5t  van  den  Gods-dienft  by  de  Catholijken 
[geheel  en  al  nieuw  is,en  t'eenemael  is  vcrandert,in  M^rw, 
lór.  framifcui ,  t'faincn  met  st.  Domin'uui ,  en  St.LoioU ,  en 
St.  AnvA  5  als  een  nieuwe  Drie-eenigheyd  j  Daer  de  Gcu- 
fen  veel  wonders  af  weten  te  feggen ,  en  vervloecken  dic 
in  ons  Catholijckcn  voor  den  Nickcr  henen:  waer  op  wy 
nochtans  weynigh  pallen,  en  gaender  evenwel  foo  glad 
mede  deur ,  londcr  omfien ,  aU  een  hond  met  een  ftuck 
fpcck  j  ende  foo  ftatigh  als  een  met  de  met- worft. 

Om  tot  de  facck  te  konicn  den  Autheur  van  de  Legende 
vanJ/.^»».4,verhaelt  Gcrfthaer  geilachc,  waer  van  den 
inhoud  defe  i$ :  ^ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


DEN  ROOMSCHEN 

'^m  toais  in  giuöecn  tn't,Stebc6en  Zephor  gJcn 
ï)ectcit  /  ttoee  mijlen  ban  Nazareth,  een  <6otifaligi?J 
bocliter  Emcrentiana  (jeljceten  /  Ut  troutobeaen  een 
Stoiianus  gefieeten  /  (jepöe  upt  ïiet  ftoninglijcfee  ge 
ffacOteban  David ,  Cap.  3  ban  toeicfee  St.  Anna  gcbo 
ren  tiö  /  inöaren  outierbom/  nu  onb^ucfitbaer  591 
be/  Cap.  4.  <Ên  Itomt  te  Bethiehem  tooonen-  tm 

retitiana  üttft  78  laren  OUb  ^ijnlie.  Cap.  8»  Anna bOO, 

noenu  / 1 8  jaren  cuöt  5önlie  /  nroubJt  aen  em  genaem 
joachim ,  bie  2 1  jaren  oubt  toaö  /  en  öregen  geen  litn  i " 
beren  t'famcn  /  toaer  ober  joachim  feer  beracfjt  er  r 
btrfmaetltiierbt:  foobat  Opepnbelijcfeban<0obber  • 
Iterföe/  naöatlm  al  20  jaren  mec!)tmet  fljnbjoub: 
Al  na  gctoccftljabbe/  batfpï]emeenbocï)terl)eeftge 
boert  /  btcfe  Manam  noeinben/  en  bte  getoeefl  ijS  bi, 

lUiOeber  beö  l^eeren  Jefu  Chrifti.  Cap.  n.  Joachin- 

baer  nageflo?bcn  5ijnbe/  foo  troutot  Anna  eenenan- 1 
beren  man/  geljecten  Cieopas :  biefemebe  eene  bocli^  5 
ter  baerbe/  en  nocmbe  ïiaer  oocb  Maria  :  be  bjelcfe^  l 
bacr  na  tis  getoecjl  be  bupf  b?outoc  ban  Alpheus ,  Cap.  s 
23»  «Defe  Cleopas  flierf  eer  Anna  gcbacrt  babbe»  An-  i 
na  neemt  boo2  be  berbe  repfc  cencn  man  /  gebccten  Sa-  i 
lome :  bicn  fp  oocb  ecnc  bocbter  baerbe  /  ooch  genaemt  1 
Maria ,  bjclcltc  baer  na  troutobe  met  Zebedcus :  em0 
oocb  eentge  jaren  baer  na  geflo?ben/  en  Anna  tj5  boe 
boo^tjö  toebutoe  gebleben.  Soo  dat  st.  Anna  dan  is ,  vol- 

gcns  dit  verhael ,  een  dochter  van  StoUanw  en  Emerentia 
na  :  endc  is  de  Moeder  van  de  maegd  Maria ,  de  Moeder  I 
JefuChrtfii.  i 
Hiernavcrhaclrden  Autheur  van  Sf .  Legende,  I 

batfe  na  bed  mocptenö  /  foechen0 ;  en  bcrtftoecr^  /  alö 
jofeph  met  Maria  en  baer  bint  Jefus,  na  ^egppten  toao 
geblobett  /  einibeii)cb  na  be  tooellijne  trocb/  en  bacr  een 
(Treng  leberi  beeft  gelepbt-  Cap.  45.  en 44.  ©an  ben 
'^wmx  berfocbt  /  en  gdeub  getoo^ben  op  eenen  no 
öen  /  (Icplen/  en  fcöarp-fmjbcnbcn  berg  /  toelebe  n 

eimbe 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


17  r  L  E  N-S  T  I  E  G  E  L. 


i!j*nbcU)cfetebobeit<ïuam/  Cap.45.  iioctodfiaceboc- 
in  foo  oenuetft  toaren  Dat  fp  ben  Derg  met  ïjacr  bloeti 
rooö  ftaölie  o^maec&t/  cn  öe^upbcl  öacc-cn-bobm 
f  jacc  licftacttt  boojtö  occh  aen  bc  flcenfotfcn  ftaböe 
jjeftneufl  /  en  gebeel  aen  ttoecn  l)abïjc  bccfcDcurt. 
-  ,.©acc  na  riuam  bc  ^upbcl  toeberom  in  bc  ïlDoeftiinc/ 

3m  St.  Anna  te  beftOO^cn  /  Cap  47.  Anna  ÏUlbbC  bO^iï 

.^moed  toatec  oaen  Dalen  toel  ttoee  nnjlen  bene  bati 
aec  i^ïmt  mWt  in  be  totlberniflc:  ittnec  alssfp 
jaet^nam/  foobabbebc^npbelbfiec  ecnengi'ooten 
(leen  op  bat  toatec  oelepbt  /  tatH  baet  niet  bp  en  fton^ 
be»  ^oe  Itet  töob/  op't  gebeö  ban  St. Anna,  eenfontc?- 
ne  fp^ingen  unt  bten  flecn :  nweubc  ^upbel  /  bat  oocö 
.  St.  Anna  benijbenbe/ltiierp  eenen  Heen  in  bie  fontcpne/ 
)  bic  feec  bitter  en  onicpntoa^/  ban  teelcbcn  (leenl)et 
fontepn-bjatec  foo  bittit  toierbt/  bat  men  'tniet  en 
r  ftonbe  b?inchen :  maec  Anna  b2ontb  bacc  ebentoel  ban/ 
ahocï)  en  p?oef  be  be  bitterïjerb  niet :  maec  nabcmael  bc 
w^^upbel  baer  oocfefenijn  onber  ïiabbegemcnot/  loo 
biel  Anna  ban  Imt  felben  /  ter  aerbe  nebcr-  It^aer  een 
€ngel  b?atbt  ftaer  een  b?ancïiie  /  en  alsife  baer  ban 
gebioncben  babbe/  foo  beqium  fp  toeberom  /  en  Qiwth 
na  ftaer  tooonplaetfe ;  baer  Jefus  cn  Maria  ftaer  aua^ 
menbefoecben/  met  norb  meer  ocfelftïiap  /  Cpn^ 
beltjcb  tïerft  Anna ,  en  jdiis  oebenebijbe  bien  baal)/ 
jünbe  eenen  ^i^ngf  bag  /  op  Ivclclte  fp  oocb  teap  öcbo*^ 
ren/ Cap.  50.  en  bp  aeüenebijbeoocbaïicnbcnLuncn 
bie  baer  op  aerben  /  na  Ijacr  boob  /  fouben  ceren» 

ANNOT.  Kn  dit  is  de  fekerlieyd  dan  van  den  lieyi!' 
gen  Dag,  op  wekken 67.  Anna  wovd  gc-eert , gcdiv.nt ; 
ènaengeroepcn,  nevens  Maria,  St.  Dommuit-iy  en  at.  l'ran- 
tifcui,  de  nieuwe  chrifiui,  cn  niaeckcn  foo  uy t  dat  nieuwe 
Catholijke  Objeft  van  den  waren  Roomfen  Catholijken 
Godsdicnft,of  Religie,  en  konncn  ons  dienen  voor  eenen 
anderen  God  ,  in  plactfe  van  God  Vader ,  God  Sone ,  en 
God  den  H.  Geeft  5  die  men  voor  defen  alleen  mocft 


...1 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


DEN  ROOMSCHEN 
aenroepcn ,  op  verbeurte  van  fijner  zielen  faligheyd ,  oi 
als  een  vcrvloeckten  afgoden-dienaer  geftraft  te  virordei 
Dit  hadde  Chrijita  foo  ingcftelt ,  en  verordineert ,  c 
nochtans  en  hebben  't  fijne  Apoftelen  ,  noch  Euangel 
ftcn ,  niet  befchrevcn :  het  welcke  voorvyaer  eene  groot 
©ntrouwe  in  haer  foude  wcfen  >  of  ten  minften  eone  gro< 
te  onachtfaemheyd  en  vergetenheyd  i  daerfe  altijd  pro 
tefteren  ons  alles  bcfchreven  te  hebben ,  dat  ons  noodigl 
is  om  te  gcloovenjcn  om  door  dat  gcloove  faligh  te  woi 
den,  als  onder  anderen  den  liefften  Apoftel  C^ri/i 
7od>.»«;getuyght,  in  fijn  heyligh  Euangelium  C^^.  20 
vtfs  3 1. Gelijk  die  yverige  Apoftel  ?aului  mede  getuygt 
A(l.  zo.  27.  Dtit  hy  niet  achter  lehouden  en  heeft ,  d»t  h 
hner  niet  en  [oude  verkondight  hebben  alle  den  rded  Gods.  't  I 
dan  niet  moetwillens  gefchiet,  indien  *t  gefchiet  is:  mae 
moefte  door  onachtfaemheyd  ,  of  vergetenheyd  zijn  ge 
fchict :  Maer  wat  onachtfaemheyd  of  vergetenheyd  kar 
daer  zijn  in  die  dingen ,  daerfe  van  den  alwetenden  Geefi 
Gods  in  geleyd  zi}n  <!  Maer  dat  daer  gelaten,  foo  gact  on 
fcn  Autheur  voorts ,  en  bewijft  uyt  vele  mirakelen ,  di< 
S.  Anna  foude  gcdacn  hebben  ,  dat  men  haer ,  foo  als 
Maria ,  en  St.  FrancifcM  ,  &c.  ecren  moet :  Want  gclijck 
wy  re  voren ,  met  Machia  vel ,  gefey  t  hebben ,  eene  nieuwe 
Heligie  veretfcht  nieuve  miraculen.  Wcl  lact  hooren  ,  wat 
zijn  dit  voor  miraculcn<  ^   »     ,  r 

Cap.54.  mm  bcrijaclt  ban  een  lonije  öocfitcr/  oocö 
Anna  celjecten/lrjooncnljc  t«  öe  ttati  Suima,  bw  baccom 
St  Anna  fecc  lief  ïtabbe/  eueccbefe  bagf)en  itacï)t/en 
m  m  ftcrclïc  ftictKcn  ftact  tcc  ccren  /  om  alle  WOf-^ 
baaen  baec  in  tefincjcn/of  tc  icfen/tcr  ttm\  Jef">Mariae 
ettbe  AnncT,  b^ï e  miffcn/en  ooli  om  alle  bagcn  bc  \m\x 
i^etübcn  bacc  in  u  fingen  /  ^cfe  ^ocljtec  toicrbt 
Qeb2iib  ban  een  xxfi\  man/  tooonmtbe  binnen  jerufaiem. 
Ut  boitö  baer  aen  55o?gemccftcc  ^«^  ö/ocnamu  Am- 
boecs:  't^acbicl  bat  bcfe  man  om  fdicre  affairc.öban 
gwr^  moeit  öacn/  uptblijbeubeonwenjbji^iaer.  %^ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


VYLISN'-SPÏ'EGEL,  3^9 

u  ijbat  Anna  ccncn  man  öaböe:  toacro-m  Dpfeecbc^ 
mft  intertJt:  cn  itam  boo?  Ijarcn  man  tc  booticn; 
....Glijdt  Ijuoocli bcbc/  aloi  AnnatctochetoaieioiJöacn/ 
.rttip  alleen  t'lnm  oebUben  toagf/  enbcrbci'atre  liet 
rftaem  onbcc  öc  Oeötftctic.  HlsS  fp  iipt  öe  hercfte 
.  nam  focïn  fp  fiacen  man/  maei*  toitrb  niet  oebonbcn/ 
i..  €cn  bjijl  baer  na  ficeft  ï)«  itcftaem  boo?  ben  ilancli 
;  CÏ1  beoinnen  tc  openbaren:  en  bebonucn 5ijnbe  bat 
,  \p  bcnnoo?t  moell  3ün  fo  bJiccb  Anua  fijn  b?oubï  bacc 
:  lanbefcWbiot/  enoodtbaei*  obcrgebanaen/  ^ntec 
'  cobbertoefen:  maer  bacc  bcrfcbencn  boo?bec§cr)c>' 
;  lenen/  ecrfe  oe-eyeniteert  bjierbt/  tluce  b?oiitoencrt 
: .  en  longelincb/  bte  fp  alis  ccncn  3lbbccaet  beibcjen 
l|Éabbe/"cn  fp^ach  bcoj  befcAnna,  enfepbe  barfe  on^ 
■nijulbig  taaö,  €n  bcfe  jonoelmb  nam  Annas  man/  ïju 
'  00  langb  boob  o^toceft  toaiS  /  upt  St.  Atinas  mantei/ 
'  -  laer  bP  onber  bebecbt  toa0  /  en  fenbc  /  ^iet  Ijiec 
r  jibeiSbjijf^  man/  en  l)p leeft.  9il!5 fp  bttotootemt^ 
?  aöei  fajen/  al  bte  baec  becoabert  toacen/  (lonbert 
if  fp  boob  ocVüectl  blaren  banbectoonbcringe.  ^ce 
^  p^acft  be  0ecbtec  tot  ben  jonnelinh/  fjcb  befbjcere  u 
•  ip  ben  lebenbiaen  <^5ob/  bvU  obp  onö  feottoic  ob? 
'  iöt.  ^e  lonaclincb  auttooo;!be  /  Wp  3ijn  Jeiu ,  jMaria, 
:n  Anna ,  m  baec  mebs  bcrbbsencn  fp  upt  bare  ooöen* 
I  ^  Snbe  Amboges ,  bte  Annas  man  bcumoo?t  l)abbe  /  fat 
r  tiet  bc  felbe  ^cbepenen  tn't  <6erecbte  op  bte  felbe 
!  lebe.  a?n  terflonb  (iiiam  be  <D«pbel  /  cn  nam  bem  b? 
]ct\)m/  en  boerbe  bcmboooinbelncbt/  eit  fcpW 

fctAmboaes ,  bebcnt  nto  tCÏItllb.  <Doe  rtcp  Amboges  met 

■fcïJbecitemme/  3cb  ïicbbebcfcc  b?omren  manbcp^ 
nebjcb  bccntocn.  ;c>oe  trocb  be  ^tpbel  fijn  boof b 
It^if/  enblooq  baer  mcbeteecb/  enbatanbcrbeclfijnjj 
p  icbaemsi  btcl  op  bcc  actrbcn/  cn  fp  lieten  bat  met  bc 
Ir  ijfcften  ter  $tab  iiPt  trecben.  €nbe  Anna  met  bacc 
fc^man/  cnal  iM  bolcb  ban  tc^toiij  Qhm^tcUmm 
Ij.  g  z  imt 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


540         DEN  ROOMSCMEN 

met  bloote  boeten  ita  St.  Anne-feercfe  /  en  bteïen  op  ^ 
fenpen  /  en  bancftten  jefus  >  Maria ,  en  Ama ,  toan 
oroot  toonijctlijcfe  mtcafeel»  €«lie  Anna  en  fjaer  mai 
bccfaecfeten  öe  toerellit  /  en  lieten  öare  fetnbecen  a 
ïtaec  öoebt  /  en  ftegaben  Baec  tot  ciroote  penitentie 
St.  Annen  beboteltjcfe  te  bienemen  leef  ben  baec  na  nofl 
menig  iaec  ter  eccen  <6ob0  /  gebeneböt  in  bec  eeutoig 

hzph*  Amen. 

A  N  N  O  T.  Wel  >  mannen ,  wat  dunckt  u  daer  van! 
is  dit  niet  een  fuy ver  mirakel ,  weerdigh  onfe  Catholijc 
ke  Roomfche  Kercke  <  Sou  yemand  in  de  wereld  we-, 
beter  konnen  beveftigen  den  fuyveren  Godsdicnft  aei 
St.  Annn  ,  als  met  foo  een  ongehoort  mirakel  t  De  mai  i 
wasvermoort,  en  hadde  al  cenigc  maenden  achter  cei  i 
dood  acweeft ,  hy  ftonck ,  en  was  bykans  geheel  verrot- 
St.  Anna,  maeckt  hem  wederom  levendigh  :  fy  komt 
met  Mdtta  voor  de  Schepenen  in  de  Vyer-fchaer  op  het 
Stads-huys ,  fy  neemt  Jefum  tot  haren  Advocaet ,  dii 
daer  voor  de  Vyer-fchaer  pleyt ,  openbaert  de  onfchulc 
van  die  vrouwe ,  die  aireede  ter  dood  was  verwefen :  ei 
tot  bewiis,  treckt  daer  dien  doodenen  half  verrotter 
man  uvt  den  mantel  van  St.  AnM ,  diefe  daer  foo  langl 
verborgen  in  gedragen  hadde ,  en  die  man  fcght  dap»  • 
voor  de  Vyer-fchare ,  wie  dat  hem  vermoort  hadde :  ec 
foo  raeckt  die  onnoofele  vrouwe  vry  ,  en  de  Duyvei 
vlie<^t  met  den  moordenaer  henen  in  de  lucht,treckt  hem  . 
dat  Eooft  af,  als  een  Sperwer  een  Musje,  maer  laet  het  Ii. 
chaem  vallen  op  der  aerde:  want  de  Duyvei  hadde  appa-i 
rent  dien  da^h  foo  veel  gegeten,  dat  hem  met  meer  en  lu 
fte  en  't  hoo°ft  alleen  nemende,  dachte  hy  dat  het  genoeg 
was   alfoo  hv  doch  fonder  hooft  niet  veel  quaeds  meei 
en  foudcdoen,  immers  en  kondehy  dan  niet  meer  b>-.« 
ten  Maer  den  vermoorden  man  bleet  in  t  Ieyen,en  gmck 
mei  fijn  vrouw  na  huystoe,  en  l^efd^  noch  lan^e  ;arcn 
met  fi  n  vrouw  cn  kinderen  ,  volgens  de  heylige  Schrift 

Hebr  9  %7.  Den  menfch  ü  geftt  urn  te/lervm,  cn  d^tr  n*  he 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


U  Y  L  E  N-S  ?  I  E  G  E  L,  341 
trdeel.  Maer  hoort  noch  een  ander,  want  *t  en  komt  ons 
p  een  mirakel  niet  aen. 

1^  Cap.56.  ;©acc  toajS  een  ^leremijt  öie  St. Anna  öicn^ 
/m  tttm  ban  Mana.  1 45ebcuctic  bat    om  noob=^ 
uft  na  be  ^taö  gtncft  /  cn  liem  ontmoete  eenen 
oo^benaer/  hit  Ijembecmoo^lie/  en  bat  Dooft  nf- 
eg/  entoierpöem  aen  eenfeant/  meenenbeöatïiïi 
nfeoopman  toaö/  in  öebaente  ban  een  Igcrcmyt. 
e|föoo?benaec  bit  oebaen  IjebOcnbe/  fao  om  /  en 
et/eenfcljooneb?outoe  boloöeïiemna/  totenie^nen^ 
iizfitiM  enbe  oooen  in  ftlaeiliepttiïoncftennlsitieftra^ 
n  ban  öe  ^onne  /  en  op  \}act  Dooft  fcTjecn  eenen 
lanb/  alö  eenen  woen-Doog/  enbe  inbenbaiibbefc 
:Me  namen  /  Jefus ,  Maria ,  Anna ,  met  onlbe  lertccen : 
ibeDpfaobat  befe  bjoutoe  besUgcremijt^  Ijooft  op^ 
iam/eninfjareï)anbenb2oeg/  enliepnaöem.  ^Itf 
IBoo?benacc  bat  fag  /  bleef  \)p  (taenbe  ban  bec* 
ectftepb/  enbe  en  feonbe  met  boo^tgaen»  bcfe 
^oub)  met  ftet  Dooft  bpDetlicDaem  quam  /  foofette 
ï'tbaec  toebecomaen/  ênbefepbe/  i^ijngetroubje 
^ienaec  (laet  op  /  en  bebJöd  bat  icft  Jefus  4^ube-moe- 
X  ben»  €n  tecflonb  tm  Dp  blöbelijcft  op/  alsS  of 
upteen  flaep  opflonbe:  en  baet:  mebe  betrbtoeen 
êfeb?oubJeupt  be  oogen  beö,fl9oo?benaer!ef.  ^liSDp 
itgcftenfiabbe/  foo  biel  Dp  op  fijne  ftnpenboo?  ben 
'leremijt/enbabfjem  om  bergiftenifTe/  enbegeerbe 
lat  Op  St.  Anna  boo?  fteitt  lubben  toilbe :  en  pp  beheer^ 
lejem/  en  bleef  een  tijbtbp  ben  ïgecemöt/  enbienbc 

it.  AnnabebOtelljCft/$C. 

€en  anber  /  Gap  67.  gefcbiet  9trtno  1018,  in  Hnga^ 
ten  aen  een  jongeling  /  bie  be  foatupne  fcec  tegen  tonsS 
:  leloopcn  /  cn  Dem  felbenbcrmeenbe  te  berboen  /  maer 
^100?  St.  jacob ,  bie  Hem  ontmoete/  toiect  ontraben ;  en 
ciïbe  ïiem  booniös/foo  Dp  rijtU  toilbe  too?ben/bat  ï)p  fip 
ten  raeb  moeft  bolgen  /  en  St.  Anna  in  grootec  toeecbe 
lowben  /  en  Daec  geflacljte.  Ma^t  be  iongelincft  cn 

f  5 


i 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


3jnö!3Ê  r\m  ban  St.  Anm  ocüoojt/  nocFiTip  ctiftenbi  ' 
iorii  ïincr  beelö  niet.  s.  j^cob  öan  Icecöc  Dcfen  Songe 
Itnchöe  fianre  bnn  S.  Anna,  tctomn/  Cencccban 
3O20iiU)e  /  IjcöOentie  üp  Ijaec  Mana,  ftacc  bocDtcc  /  mei 
jefus  fiacr  ^oon :  cn  bebal  Den  gongcUnlt  Dat  ftp  ï)aei 
öocft  foo  foiiDe  af-beelDcii  /  alfoo  l)et  Den  toiüc  «^oD? 
liïaöi/DatmenfeDeocOeeieitterelD  Doo?  fouDeaenroe< 
jjcn.  aDnticr\i3cciJïjcin  oocfiï)cefip  ïjaecfouDe  Dienen/ 
roet  tiik  P^^ter  nofters ,  cn  D?ie  Ave  Marias  alle  <ï>i)naf 
tiancn/  enftaer  cjfecencen  üecnenD  licht/  boo?liacï 
iJcclD/  (|c.  <ll>e  gionaclinch  DeDe  alfoo.  «©aec-en-Doben/ 
toaec  l)p  guam/  Daec  fdj^eef  1)p  Defe  D2ie  namen/  kius.. 
Mma ,  en  Anna :  nocf)  ijp  en  ftonDe  oocft  aeen  anbet 
fcl)?ift  meer  leeren  /     èp  een  fettercn  tijD  fp^ach  f)p 
fi)n  celieD  boo?  een  bcelD  ban  s.  Anna^  Cn  jefus,  fitten^ 
De  op  St.  Annas  fcDoDt  /  fepDc  tot  ïjem :  Hiebe  b^ienD/ 
Kipijttft  mijn  €^uDe  moeder  altijD  een  ^tiafcft  licfjt/ 
cnDc  mnniet.      gonaelincd  fepDe  /  gcft  ben  arm/ 
cn  nïiP  moooOt  niP  toelrijth  maeehen/  enDnntoil^ 
ijc  t'ch  utoei*  U)el  gcDenchen»       ^ongelinclt  oincfe.  .ii 
ïjeneti  /  en  bcrhoclit  füne  fcDocnen  /  en  al  Uuit  ïip:  li 
ïjaDbc/  en  oinch  becboctgi/  cn  Itodit  leiu  oocli  cciii  a 
Itcïlt  /  en  bJacOt  in  tot  De.n»  vi^oc  fepDc  lefus,  .s^h  Dcb^i  i 
ht  icli  een  /  cnDe  mijn  (DuDe-moeDee  Anna.  ï^^aDDc  nm  i 
Maria  mijne  iBoeöec  ooch  eene/  DattoonDe  tcub?el.ïiji 
fcnDc/  ^ïip  meet  u  t'famen  beDcluen  met  eenjè 
ficerfe'  foo  oOP  betl  Bont/  ic{<  en  hebbe  niet  meer»  ieius  i  h 

fpjacb/  Ocli,  eygens  vvat,hoe  coed  is  dat !  gcft/ett  mi)rt{ 

<auD-moeöer  berblijDen  on0  ban  onfen  lid)te  /  Dat3 
Kilp  onjs  oeieben  (jebt/  DaDDeDocïi  mijne  liebemoe^) 
itt  Maria  ootli  e<n  /  liet  b-iace  ocncucïielijch/  en  gocot»!! 
'toEnjnDat  inOu  ortssD?ï»enclc(ieeniic!)toeeft/  fooeni 
ral  tcö  li  niet  cngcnsi  aebcn  /  Daec  u  mcDe  bcrmae^ i 
Itcnnicuat.  tT'Oe  dn  Dat  l)002De  oincftl)ïJ()?riten/  en$ 
ücrltotftt  fijne  filbere  hnoopen  /  en  füncn  bupDel  /  en  ar. 
Dai  l)»»f)aDDc/  cnèocötManoe  oocfeeen  iimc* 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


UYL'EN'STl'EGEL. 

N  opfullenuootfttDel-lioen. 

»•  i  ANNOT.  Hctficthemtenoogenuyt,dathctmira- 
iiclfooeefchietis.  Wantvooreerft  verkoopt  die  longe- 
inek  fijnen  fil  veren  gordel  .om  een  walTcn-keerfc  dacrom 
oor  S.AnnA  tc  koopen.Daer  na  verkoopt  hy  lijne  Ichoe- 
icn  ,  en  al  wat  hy  haddc,  en  ginck  bcrvoets ,  om  chnfit^ 
ock  een  kcerfe  te  geven.  En  ten  lactftcn  met  meer  heb- 
iende,zijnde  alles  verkocht  dat  hy  h3dde,tot  fijne  Ichoe- 
Tien  toe,  foo  verkoopt  hy  nochtans  fijne  filyere  knoopcn, 
. .  en  buydel,  en  al  dat  hy  had :  het  vvekk  noch  meerder  mi- 
'Uxdkcl  is ,  als  het  mirakel  felvc. 

Ten  anderen,  foo  fprack  dat  fteencn,of  houten  bcelde- 
Icen  van  Chrifi^  Dat  voorwacr  mede  geen  kleyn  mirakel 
en  is,als  ftomme  houten  en  blocken  beginnen  te  ipreken. 
[   En  ten  derden ,  dat  die  houte ,  of  fteenc  lefui  loo  be- 
delde om  een  keerfe  van  dien  armen  Jongelinck ,  en  doe 
hy'creen  hadde,  foo  was  hy  noch  niet  te  vrede ,  voor 
len  al  eer  hy'er  oock  eehgetruggelt  hadde  voor  fijneMoc- 
Ir  der ,  hoewel  hy  hem  van  alles  ontbloot  ludde ,  tot  fijne 
fchocnen  toe.  Eenc  lefTc  dat  men  alles  wat  men  heeft, 
den  Papen  moet  offeren  ,  foo  men  rijck  wilt  worden,  al- 
waertdcfchoenenvan  uwe  voeten.  Gelijck  eenefekere 
dochter  >  niet  al  te  wijs  zijnde,  haren  Pacp  hoorde  predi- 
ken ,  dat  men  het  dubbelt  wederom  verkreegh ,  dat  men 
den  Papen  offerde ,  verkocht  haren  ringh ,  en  maeckte 
dien  tot  geld,  en  offerde  die  penningen  in  de  kercke,  ver- 
wachtende de  vermeerderinire ,  en  verdubbelinge  van 
haer  geld :  maer  dat  achter-blijvende ,  en  haer  gefd  qiiyt 
zijnde,  fprack  den  Paep  daerover  acn:  maer  die  wees 
haer  op  het  toekomende  leven,  &c.  en  foo  gmck  de  arme 
.<!  floor  ongetrooft  henen,  en  was  haren  ringh  quyt,  en  bleef 
hem  quyt.  Gelijck  de  Pharifecn  de  huyfen  van  de  Wedu- 
wen en  Wccfcn  op-aten  ,  als  Chrijltci  in  den  Euaiigelio 
Matthdi  ^Ctuy^ht  Cap  2^.14. 

En  ojt  yem^iïd  Yraegde,waerom  chrlfiM  hy  na  met  ^^c~ 

B  4  ^''^^ 


Ir' 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


;44  J>  E  17  ROOMSCHES 
u  cld  voor  eick  een  een  keerfe  wilde  hebben ,  en  niet  ca 
wilde  tTamen  doen  met  fijn  Moedcnfooantwoordeick, 
om  dat  doodc  mcnfchen  genoegh  te  doen  hebben  ,  om 
met  hai  e  oogen  te  fien ,  al  hebben  fy  niet  alleen  een  keer- 
fe voor  haerlèl  ven  alleen,  maeroock  noch  eenencrifta- 
lijnen  bril  daer  by:  en  voornamcntlijck  harehoiite,  ea 
ftcenc  heelden.  Want  of  fchoon  Chtifttu  van  den  dooden 
verrefen  zijnde ,  mer  fijixï  lichameiijcke  oogen  kan  fien, 
en  dat  fontfcr  keerfe :  nochtans  en  kan  daerom  MAYia, 
noch  Atmah^vt  moeder  niet  fien  met  harelichamelijckc 
oogen ,  want  die  ïiin  dood  en  verrot,  noch  en  (u[\tn  daer 
mede  niet  kennen  fien ,  voor  datfè  mede  met  Chrijttu  van 
den  dooden  lullen  zijn  verrefen.  En  veel  min  konnen  dan 
de  gemaeckte  oogen  van  hare  houte,  en  fteene,of  filvere* 
of  goudc  beelden  fien  ,  al  hadden  fy  feven  keerfen ,  en  fc- 
ven  brillen  op  haren  neus  ftaen :  wat  fouden  fy  dan  kon- 
nen fien  ,  alsie  maer  eenc  keerfe  t*lamen  hadden 

Maer  het  on*  de  tabel ,  ick  wil  feggen  ,  het  mirakel 
al  vorders  hooren ,  ^?>0C  ÖCfe  bODiJnoeitttlC  gottCjelincft 

upttreiücrdicoincli/  foo  uuam  ï^mx  tm^zitWatt^ 
rjcn/  tJic  ï)cm  fcpöc/  öat  ïjuöe  mocijcr  St.  Annafou- 
be  afiiiaien/  acn  U)^(t-3üöe  bobm  omfjooQ  aett 
tioi  to^eti  /  op  tiatfe  ban  aiun  Ut  ni  be  ,$tab  3ijn/ 
moclu  toctticn  ocficn  /  cnbe  Qt-mt  I  en  foo  oeUicft 
moclitcn  l^cdtrijgen.  ^oe  Itetïjp  (lellaoten  maecfecn 
acnbenwentóeUitlaeöienftooo/  enftlambaec  bo^ 
ben  op  /  cnöe  utaelbe  St.  Anncn  beeibtbacc  aen/  en 
fcb^eef  baer  boben  niet  oroote letteren/  Helpt  ons  St. 
Anna  met  u  derde.  ^Doebat  beeltgemaeclit  toa0/  foo 
lr.oep  bc  flcKagte  boo2  eencn  fcfiieclijcf^en  ,i^oo?ben 
teinb/  om  bene ;  cii  al0  !jp  met  be  (tellagie  nebec 
ballen  foubc/  foo  repchteSt.  Anna  bem  ïinren  mantd 
toe/  baer  \\\}  toel  eencn  balben  bac aen  bleef  ïjanoen 
tnbelufbt  <JDoc  batbeConincftbanbenllanbefaö/ 
Jcïien  bP  te  boc;5en  tX  babbe  gcbient  /  en  ban  toien  fip  tc 
))02cn  al  tm  toai^  begifttóBt/  toegenjj  bebulpeban 

St.  Anna 


i 


1 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 
Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 
28B32 


UY  L  E  N-S  P  I  S  G  E  t. 

U ttu/  nu  hcbdy  wat  cygcns.  Dc  Lati)nfche  Lcgenae 
"^10.  feyt ,  dat  defc  Jongelinck,  arm  zi;ndc,  ende  noch 
niets  befittende,  gewoon  was  te  fcggcn :  Och  !  eygensn^at, 
.  hoegoedUdat !  Om  wclcke oorfaeckc  Mus  hem  defelve 
woorden  heeft  voorgeworpen  ,  tot  fi^nc  overtuygm. 
ee:  want7*r«.  dede  dacrby:  ^t»^*/ 

Ilen  t'ïluuö  aeöomcn  jünlie  bmtiht  alle  fone  fcöul^ 
,  ban  st.  Anna ,  cn  leef öe  öaec  na  nocft  70  meen  /  totecbt 

batbeConinch  becl  öeelöenban  St.  Annaitetmalwn/ 
al  |nS^       tmo?  öeöicnt/  enaengeöebm 

^  A  N  llo  T.  O  wonderlijck  wonder !  het  gcfchilder- 
de ,  of  uvtcehouwen  beeld  van  St.Anna  reykt  den  vallen- 
den Schilder  ofBeelden-fnijder  hare  uytgehomven ,  ot 
aefchilderdcn  mantel  toe ,  en  daer  aen  bleef  hy  hangen 
boven  aen  den  toren,  in't  midden  van  deftorm,  ccnen 
halven  dag  lang.  Wape,  Tijsken,wat  wonder  hooren  wy 
hier  »  Maerbchalven  dat  hy  een  Schilder  was,  die  door 
de  banck  wat  licht  vallen,  foo  mag  hy  van  dat  fmjders  ge- 
flacht  zijn  geweeft :  die  voor  dc  poorte  des  Hemels  wa- 
ren ,  en  van  S/.  Pn'r  daer  van  daen  geftooten  wicrden ,  en 
vielen  foo  hooft  over  bol  wederom  na  beneden  ^nochtans 
waren  hare  hoeden,  die  noch  daer-cn-boven  van  Itroo  ge- 
macckt  waren ,  wel  drie  dagen  eer  op  der  aerden,  als  hare 
lichamen ,  foo  licht  waren  iy  van  deugden,  't  Is  dan  loo 
^tis>  St.        is  daer  door  verheerlijckt,cnaengebeden 
geworden  dat  heeleKoninckrijcke  door. 
^  Wy  fouden  u,  beminde  Lefer,  noch  wel  meer  van  de.e 
mirakelen  vertellen  :  maer  wy  achten  dat  ghy't  al  lat  zi)t, 
want  't  is  al  van't  felve  ftof ,  dat  in  dat  geheelc  Boeck  Ut, 
nis  daer  na  beluft  is ,  k^nfe  daer  vinden ;  my  belangende, 

p  ^  hcbbc 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


14^  D  EN  ROOMSCHSN 
hcbbe  mijnen  buyck  vol- ,  tot  walgens  toe.  lek  befïuyté 
dan  onwedcrfprekclijk,dat  Maria,  Jt(u4,  (in  wiens  plaet- 
ie  zi;n  geluccedeert  St.  Dominkus ,  St.  Francifcui ,  en  St, 
Loyêla)  cnst.  Anna,  tcfamen  zijn  dat  voornaemfte ob!^ 
jeft  van  de  Catholijcke  Roomfche  Religie  >  en  waren 
Codsdienft,  in  plactfevan  de  hcylige  Drie-eenigheyd, 
God  Vader ,  Sone,  endc  Heyligen  Geeft :  en  foo  yemant 
dit  anders  vat ,  of  verftaet ,  ick  leg  dat  hy  de  Catholijcke 
Roomfche  Religie  niet  recht  en  verftaet ,  of  niet  en  wik 
verftaen  ;  en  dienvolgende  maer  een  halven  Geus  en  is,of 
cenen  Wijfelacr,dic't  houd  met  den  Backer  en  den  Brou- 
irer :  Dat  geen  oprechte  Catholijcken  en  paft. 

Achter  dit  Boeck  ftond  aldus : 
Jiitr  U  voleyndt  dt  Hiflorit  ende  d4t  leven  van  de  htylige  moe^ 
de*  Sint  Anna ,  mtt  veel  fchoone  mirakelen  ,  die  fy  bevefen 
heeft  den  gentn,  die  haer  dienden.  Ende  ie  overgefet  ujt 
den  Lat  ine  in  Duyt/th ,  by  i?m^/tfr  Woutcr  Born  ,  Ca- 
thuyfcr  tot  Monuhuyfen. 

Geprent  THamwerpen  ,  op  de  Lomhaerde  vefie ,  tegen  de  gulde 
hand  over.  By  my  Claes  van  den  Wouwere ,  laet 
onfes  Heeren  M.  CC  CCC.ende  L  X 1 1  J  I.  den  fefiienfien 
dag  van  December, 

De  Latijnfche  Legende  van  St.  jnna  is  oock  een  fchoon 
Stuckje ,  al  fpotten  de  Ketters  dickmael  hier  mede,  als  fy 
dat  fpreeck-woord  gebruycken ,  Daer  loopt  wat  van  St. 
ulnna  onder  y  wanneerfe  willen  feggen,  dat'erwat  is  het 
gene  niet  en  betaemt.  En  evenwel  zijn  die  gene  die  hacr 
gedient  en  aengeroepen  hebben  vangroote  fwarigheden 
verloft  door  hare  verdicnften,  alfoo  datfe  bevonden  is  den 
eerften  ( ofte  voomaemjien)  weg  der  faligheyd  i  endedaerom 
foo  devoot  en  religieufelijck  is  ge-eert  en  gedient  gewor- 
den ,  dat  de  foete  ff/ui  daer  over  voor  fijn  fclven  ,  endc 
voor  fijne  Moeder  Maria ,  jaloers  is  geworden. 

Jn  defe  Legende  ftaen  op  het  eerfte  blad  dcfe  Verffenj 
ter  ecrcn  van  St.  Annx, 


I 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


UYLE  ?  I  E  G  E 


mm  quUunquefud  quaffatur  mtnte  More, 

Ham  vocet  ,  in:>ttts  noojimt  ejje  f  reces.  . 

Huluxintenehru  S  O  S  T  i<  ^    VIA  PKIhiA  S 

^4f*c,t  tn  ^oYtHtn  naiijrag»  pt'^ptf  «at» 

Endein  het  lo  Cdpir/*/ werdtverhaelcdatden  Apo- 
ftel   '      e^^^^^^^^  armen  longcUnck  defen  laft  gegeven 

heeft:  i.d..je  trocfl  foeckt  M  ^'W'/;:,'^;^': 

'V.n  St.  Anna.  Een  huer  vocrtaen  ,  endeUtentfe,  X^«- 
dseenen  (eer  vruchtbaren  r,tjr>(lock .  dMt  uyt  ^^^^^r^f'^ 
^reu^de  emio  des  eeuwigen  Uvens  voortvloeyt  ,  &c.  Defe  ts 
de  Vertroe(ïiUr  der  ele.diger»  .  die  ntemur,der»  '^^''^^^  «^^^ 
ver/loot  der  gener  die  op  haer  hare  hope  fleUen  Ende  Ul  het 
8.  Capittel :  l^dienje  falig  ^Ut  worden  ^t 
na  d.U   Ia  in  de  voor-verhaelde  Latiinfch^^^ 

^verdts/.  ^««.genaemt  D  ^  >1          J  ^^.-^^ 
VOORNAEMSTEN)  WLGH  DER  SA- 

^  E^e^d^t  hcd'ecr  vorderlijk  is  dat  men  in  fijne  gebeden 
alvry  wat  veel  van  St.  >4.«au(rchen  bej-de  laet  loopen, 
dat  fouden  de  verekens  felver  getiv  gen  .mdienleipreken 
konden.  Maerdaeris  juyft  "^-^^r  ce^\gf  "Vf  ï^^';;f 
cenicT  vcrckcn,foo  veel  my  bekent  is.  V/ant  de  Latijnlche 
Leg°jevmsu  Ann.Cap.  14  fprecckt maer vaii een vcrc- 
kcn ,  dat  fieck  zijnde ,  ende  geen  appenjt  heobende ,  van 
St.  Ann^  is  genefcn,  fo  dat  het  heett  beginnen  te  eten  ende 
te  crrociien ,  en  vet  te  worden.  Ende  daerom  is  het  beter 
dafmen  de  Roomfche  meft-verkcns  tot  getuygen  neemt, 
die  -enoecx  in  getal  zijn,  ende  om  dici'er  veel  van  St,  Armm 
inhaerlevenen  dienft  laten  tuiTchen  bcyde  loopen ,  loo 
arociicnfcfecrwel,  en  werden  van  eten  en  drinc  ken  ioo 
Sickenvet,  datfebyna  uyt  haer  vel  berften.  Maerydc 
Medicijn-meeilers  helpen  den  fiecken  dickmacl  te  eerder 
aen  fijnen  doot ,  en  die  op  vele  wachten  rnoet,is  wel  ha[t 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


34»     O  B  W    R  O  O  W  5  C  H  E  N,  0»^. 
verloren.  r*)Dacr  was  een  man  binnen  Pr<»rwy  die  fach 
fijn  huys  m  dea  brand  ftaen ,  ende  riep  aldus  tot  de  Moe- 

uikin  huf  i^ckbltnckt;  helpt  my  heden  in  mijnen  grooten 
nood.  Sijnen  buurman  dat  hoorende .  feyde  tot  hem  • 
Wel  ghy  fot ,  wat  doet  ghy  <  roept  MarU  aen,  die  hier  ia 
öe  Itadt  IS ,  ende  haelt  water  om  den  brand  te  leflTchcn. 
want  eer  die  van  ^*«»  hier  komen  kan ,  foofal'er 
met  een  ftacck  meer  van  u  huys  overig  blijven :  Soo  mey- 
nen  oock  fommige,  dat  het  fotten  wcrck  is  te  willen  loo- 
pen  tot  Heyhge ,  die  verre  van  ons  aflijn ,  ende  dat  men 
verfuymt  te  gacn  tot  God  en  Chrijlum.dxc  altijt  by  ons  te- 
gcnwoordigh  is.  ' 

{•)  J9amei  Adolph$u  in  Facttiü, 


1 


Bynde  des  Berften  iDeelf, 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


Catholica  profphonefis  ad  1 1.  Fi- 

guram. 

P Er  vos  choros  Angelorum , 
r// omnium  Sandoriim  j 
Zxpi  emur  a  peccatis : 
Jefus  non  ejl fatis. 

Ter  vos  i  Deas  Virginalcs, 
Mille  undccim  fegales : 
Ter  vos  feptem  Dormitores  ^ 
'Salvifimus  feccatotes. 

Ter  te*  /ö»f#Chriftum-ferens, 
^uiprofedo  non  es  verè  Ens , 
S^lvus  firn  a  noxMgravi» 
O  mi  nauta fine  navi. 

Imocecum  per  honginum: 
Lever  hinc  in  dit  ij  fintim  i 
Vbi  Céci  omnes  vident » 
Et  elf  cdcitatem ftrident. 

Cherubijnen,  Seraphijnen, 

En  Arch angels  op  een  ry , 

Met  ghy  Heyligen  daer  by , 
Als  ons  ziel  en  lichaem  quijnen  y 

Trooft,  geneeft  en  help  ons  al , 

In  dit  droevig  tranen-dal. 

Help ,  fta  by ,  Elf-duyfcnd  maegden  3 
Heylig  Leger  voorde  Kerck, 
Komt  uyt  van  den  Keulfchen  Scrck. 

Na  u  wercken  God  behacgden , 
Sullen  fy  na  defen  tijt 

Ons  oock  helpen  daer  ghy  zijt, 

2i  P,ghy 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


O )  ghy  heyVge  Seven Slapers , 
W  eeft  ghy  onfe  toevcrlaet , 
En  waeckt  voor  ons  vroegh  en  laet , 

Dat  wy  mogen  zijn  de  rapers 
Van  u  vruchten ,  eer  en  dcughd  > 

En  vernieuwen  onfejeugd. 

Sinte  Stof  el  roert  u  fchoncken  , 
Daerjedoor  de  zee  mêtradr, 
Alsje  op  u  armen  hadt 

Hem  die  't  Leger  heeft  verdronckcn 
Van  den  trotfen  Pharao  > 
Doet  ons  haters  oock  alfoo. 

Draeght  oock  ons  en  onfe  laften , 
Want  wy  dragen  uwe  eer 
Voor  de  lieden  meer  en  meer  , 

Die  u  fchier  het  fpel  verbraften , 
Met  te  feggen  onbevreeft. 
Datje  't  noyt  en  bent  gcwecft. 

Sint  Longinus  met  u  fpeere  9 
Verre-fiendeblinde-man  9 
Lieven  Heyligh ,  neemt  ons  an  J 

Want  wy  klaerden  't  juyft  ter  eere  , 
Doeje  ftorte  't  reyne  bloedt  > 
i!)at  onszijel  en  lijf  behoedt. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


DEN  ROOMSCHEN 

JYLEN-SPIEGEL. 

HET  TWEEDE  DEEL. 

Handelende  van  de  mindere  Catholijcke 
Godheid  in  den  Hemel, 

HET  I.  CAPITTEL. 

Van  de  Engelen. 

Ademael  wy  nu  genoeg  hebben  gefprokeii, 
van  de  Catholijken  Opper-Godheit  in  den 
Hemel :  foo  volgt  nu  met  goede  ordre,  dat 
wy  ook  wat  vertellen  gaen,van  dc  mindere 
Godheyd  in  den  fclfdcn  Hemel.  Want  ge- 
lijk daer  onderden  Heyderïcn  waren  Opper-Goden,  54- 
turnus*  fupiter,  Chf .  en  oock  Semi-dei ,  of  Dit  M  'tnorum gett" 
tinm  :  dat  is,  hslve  Goden  y  of  Goden  v/in  kleine »  ofgerin* 
It  afkomfl  ende  gejïachte  :  Soois'c  mede  ondei^denCa- 
tholijcken  geftelt ,  ende  geordineert.  En  foo  komt  ons 
eerrt  voor  dc  plaetfe  van  de  heylige  Engelen. 

Eertijds  en  plagmcn  de  Engelen,  zijnde  wel  hecflijkc," 
cn  hoogweerdige  Schcpfels ,  macr  evenwel  van  nature 
geen  Goden,  niet  aen  te  bidden,  noch  te  mogen  dcnbid- 
dcn;  noch  fy  cn  wouden  ook  felfs  van  niemant  acngebc- 
den  worden;  alfoo  dat  aen  al  de  werelt  bekent  ftaer,  en  fy 
wierden  alle  voor  Ketters  veroordeelt ,  die  dat  deden. 
Macr  nu  heeft  daceen  anderen  ploy  gekregen ,  ett  merf 

;i  a  focpli 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


1^6       DEN  ROO  M  SC  HE  N 

roept  nu.wel  degelijck  de  heylige  Engelkens  aen  om  be 
fchermingejcnbcwaringc.  Want  na  dat  de  heylige  Paa  }. 
fen  de  Heyligcn  hebben  beginnen  te  canonizeren,  en  ii  d  ^ 
den  Hemel  te  ftelkn ,  om  aengeroepen ,  cn  aengebedei 
te  worden ,  als  halve  Goden ,  foo  was  't  meer  als  billijd  jj  i 
dat  dan  dc  heylige  Engelkens  daer  van  niet  verfteken  et  i 
wiérden.  Endedicnvolgendefoo-heeft  men  oock  felf:  j 
dc  Reliquien  van  de  H  H.  Engelen  Godsdienftige  eer« 
bewefen,  endedcfclve  in  heylige  plaetfen  opgeflotet 
ende  bcwaert.  Gelijck  binnen  Romen  eenige  pluymer  n 
endc  flagvederen  uyt  dc  vleugels  van  den  Engel  Cabrie>  d 
noch  in  goede  bewaeringe  zijn.  j 

1 

Inleidinge  "van  de  SanBen^  en 
SanBinnen, 

NA  de  heylige  Engelen  volgen  de  Sandten  cn  San- ! 
ainnen,de  gecanonifeerde  heiligen,of  immers,die 
van  de  R  oom fch-Catholijcke  daer  voor  erkent  worden 
Dewclcke  de  hcylis;e  iMoeder  de  RoomfcheKerke  leeri 
datfe  alle  moeten  acngebeden  worden,  is 't  met  als  den  i 
waren  God  van  Hemel  en  van  Aerde ,  of  als  de  nieuwe  «I 
Catholiike  Godheyd,  Man^*.  St.  Dominicus .  St.  TraneifcHS: 
St  LoyoU,  en  St.  Anna ,  ten  minften  moet  men  dat  doen ,  f 
als  halve  Goden :  want  men  moetfe  aenbidden  met  reli-  ' 
cricufc  eere,men  moet  daer  voor  fijne  knyen  buigen,mcn 
moerfe  ceren  cn  dienen ,  men  moet  haer  beloften  doen , 
by  haer  fweren,en  fijnchertcntochtentot  haer  oplenden 
om  hare  luilpc,byftand,en  voorbedenren  met  een  woord 
men  moetic  dienen  met  den  dienft  in  de  heylige  Catho. 
liike  Kerke  gcnacmt^n//^.  datistefeggen,cenendienit, 
die  de  (laven  en  kneciiten  aen  hare  Heeren  bewijlen:  en 
dien  volgende  is  hetdat  wy  ons  ook  fo  moeten  betonen  te 
2.iinflavSn,endicnftknechtenvandeheiligen,ofSan«cii 

eaSaaainu«^M^eikeSj\naeneaSaiKÜaaearoveie^^ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


UY  LE  N'SrP  lEG  E  L. 


^Kbo  dacr  naeuwelijcks  eenen  Paus  en  is,  of  hy  maekter 
enige)  dat  het  eind  daer  van  verloren  is,gelijck  ook  den 
Vlmanachdoor'tgeheclejaer  daer  van  vol  ftaer.  En 
iienvolgende  fullen  wy  maer  van  ecnige  weynige  hier 
;en  weynigh  verhalen  ,airoo  ons  tegcnwoordigh  Boeck 
liet  veel  en  foude  konnen  lijden.  Daerom  wil  ickoock 
liet  fpreeckcn  van  alle  die  oude  cnde  waerachtige  Heili- 
gen St,  Fieter,  St.f/in,  St.Jacob,  St.  Fanrpels,  é'C-  dacr  men 
^enoegh  van  heeft  in  de  hcylige  Schrifiure ,  die  't  befta 
Legende  boeck  is.  Maer  van  st.  Pieter  moet  ick  u  wat  ver- 
tialen,  in't  voor  by  gaen ,  hoe  lichtelijck  dat  men  door 
hem  kan  in  den  Hemel  komen ,  als  men  maer  een  wey- 
nig  getant  is  :  want  fomwijl  valt  hy  wat  ftuiers  en  fcherp, 
dacr  men  een  weynigh  fich  tegen  wapenen  moet.  Infon- 
derheyd  fal  't  gcene  ick  verhalen  Tal  feer  trooftelijck  we- 
fen  voor  Soldaten,  die,  hoewelfe  veeltijds  onrecht- 
veerdigc,  geweldenaers  endc  roekeloofe  menfchen  zijn, 
nochtans  alle  geerne  in  den  Hemel  waeren.    (/»)  ^a(C 

büaccnccni0eg>cïöatcn  m  ecnen^ïagf)  geWcclJcn/  tn^ 
be  quanien  flatialjlijcft  cnöc  in  ciöjc  mr t  cf n  cooö  hrup^ 
boo?  öc  cUe  !iiarc!)fecen.  ^\vs>\it\m  fm^t  fjcc 
tctKhcn  /  toafc  öoo?  boo?  bcfcn  &e  l^ellc  cUcrtoonncn 
ba^  /  ÏKbbcn  alïc  poo?tfn  met  orenDr?^  cn  öanb^ 
boomcn  tofgcfïotcn  /  tojccffiiDc  tDcöerom  cbcrtnom 
iien  te  toojöm  5  mbe  Ijcbbcn  Ijacc  tot  Dm  firtjtcnDe 
o?logc  bercpt.  JlDannect  onDcrtittTcfjen  ^olöatm 
al  naerDec  appjoc Ijecröen foo  ïjcbbcn  öc  ^upljclni 

Ijacc  niet  De  Dcbt  öcö;ePOt  /  ^^^^  "^ft  Pöïf»  ^^^'^  bc 
jpoo?ten  afoeö^ebcn  poo?ttcc  üiin  Dc  igcllc  fci.JDc 
ooft  tot  ïjaec :  .ïBannen  toijht  af  tcc  recDtrr-tiant  /  crDe 
gaet  na  öeu  il}eiiKÏ;  teatit  o()pfiitultï}iecb]tioiijSiuct 
magen  blijüeii.  <6uöc  aJ?l  Ijacr  örn  tutfl  ban  bc  pooja 
ticc  ocUiffen  lua^  i  cnbc  batfe  arn  be  Deurc  bf^  l-Jea 
mt\^  toarcn  gehomen  /  Uecfoecftrnbc  mgr ïaren  te  too?^ 
ben/  foo  fagl)  Sc.Picter  uyt/  enbeUecnemenbetoiefp 

^  3  U3arc« 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


SS^       DEN  ROOMSCHEN 
Hiaten/  foofaöeöp  *  iBieb«ftubela|lfHectf  ftomen 
pathcuUanjitcc  :  mmt  gijp  bene  mannen  Dc^  bloed^ 
cti  om  Datje  inuUbcn  Den  timede  noptenbcbtbemmt 
foo  iti  t)ct  ooch  niet  ücramelijch  /  Datje  De  eeutoige  cufli 
bcfittcn  foiiDc.  IDaccopeenöanöaecfepDe/  Waeiful 
len  top  Dan  bUjUen  ^  luanc  top  5Qn  eecfi  ooh  ban  Di 
jgellctuccl)  flrjacdt.  Sc.  Pietcr  unttDOO^De ;  gSchfjeb'i 
ualoefepr/  catjcuDcuc  mahenfult/  ofmenfalubot 
ten  niahen  enoe  Deuc  jagrn  :  Uianr  gf)P  l^ent  een  bQO( 
fcOrlmcn  en  blocchcr^.  ^e  ^oIDar c  nam  Dit  qualijifi  / 
cnDe  ciep  feec  iu^'yc/  feggenDe  :  XBcit  magDepoCDrti 
hctcl  bectDOien  Dat  6pftnact  t^.  IBeetjc  niet  toatU 
ftiU  gcDacn  öebt/  toanneerje  utoen  i^cer  en  iÜSeeflet 
balfctjclijh  enoe  tcoinsloofclijli  betlooclient  öebt ;  Ijtt 
toclch  nocl)  nicmanD  uan  on^  opc  geDaen  (Keft.  Sc.  Pie- 
ter  Dit  t)ao?enDe  Ujiccot  befcljacmt;  enDeb?ecfenDeDat 
Die  gene  Die  in  Den  i^emel  tuaren  Dit  boo^nmoe[)ten/ 
fepDe  !jp  :  <03eDe  B^enDen  /  f  toijgljt  maec  fliUe  enDe 
Iiomt  binnen,  ^cfi  en  fal  na  üefen  nopt  meec  tegen  De 
fonDacen  öacDen  tucpacrigtiicfen. 

jf^iet  lange  l)icr  na  qiiam  een  anDec  boo^  De  Deure 
Des»  i>emf l,^  /  enöeai^  Sc  Pieccr  aen'tboo?gaenDcge* 
Denchenöj/  bmi  lüilöcmïarcu/  feggenöe/  fiomtenöe 
fit  öicc  bp  u  jjupfbjouüï  /  foo  anttüoo?De  öp  /  25p  <0oD / 
leli  en  fai  het  niet  Dom.  fJInDien  mijn  t)upf b^outn  Daec 

/  foo  en  fa!  ich  nopt  binnen  liometi :  tuant  ich  öeb  nopt 
in  al  mtjn  Icben  met  baec  honnen  tufte  I)cbben ;  enDe 
hulcDtg  gacnDe/  enDe  Dicfimael  bpbaec^ijnDeentDOO' 
nenDe/  i>oe  fou  ich  b^eDe  honnen  t)ebben  i  <{:nDe  {)tec 
mee  gurg  i)a  tuec^  /  leh  en  toeet  niet  Uiaec  i)cnen. 


UI 


trr 


HET    II.   C  A  P  I  T  T  E  L. 

St.  Chrijloffel. 

CHriftoffel  i^fobeeï/  aï.€eenDJeonfm?l?eereDjoeg: 
.  iyant  &p  Djoeg  onfen  l^cere  m  (cnsi  mVnfcfifn  gc- 

Daentc 


I 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


VTLEN'SPIEG  £  L:  3^9 
tóeiite  op  fijne  amm/  tnbe  ben  naem  onff^  l^tctm 
Jiocflö  öp  m  ftn  öcrte  ^  cnöc  in  fijnen  monb  t'  allen 

lltnöen.   St.  Chriftoffel  kua^eerfl^cpDcn/  Reprobus 

'!38e{)cetcn  /  enbe  toa^  ttoaclf  cflen  lancli»  <Ötiöe 
oflonb  op  cencn  tgb  tioo?  een  ïlonincft  /  cnbc  bienöe. 

pepnfbe  bP  /  öat         meeflen  l}cam  /  bic 
toe  toaren  blenen  Me.  €nbe  j)eni  toecb  gefriu  ban 
eenen  IHomnch  be  meefle  ©eecc  ban  be  tocrclö^  <enbe 
-fip  toanbcïbe  foo  langli  /  tot  bat  W  bp  bien  ïtomncft 
rqmm  /  bie  öcm  in  fijnen  bicnfl  cntfingfj.  <^P 
'^(itdö  öcfcöifbet  /  bat  een  <©oftelaec  rjuam  /  m  fpeelDc 
IWii boo?  ben  Uioninch.  5Dit  fagö  Chrirtoft'cl ,  en  b?acobe 
ïibm  Itonmcft/  toat  ÖP  baec  meöe  meenbc  >  IBaec  bc 
}h iHomneft  en  tuoube  't  t^cm  metfeogen.  C^pfepDe /  foo 
^cn  toil  icft  niet  ïangec  bp  u  Wijben/  toiïjc  nip  bat  niet 
feggen.  5[^e  Honincfe  fepbc/ icïifal'tufeggen 
tcft  ben  5^upbeï  fjoo? noemen/  fooïjebichangöfl/  bat 
hp  mp  quaeö  boen  faï/  baecom  fcgene  icft  mp.  ^^^oe 
fpiacfe  ChriftüfFel ,  igebbp  angfl  beo?  ben  ^upbel  /  foo 
1^  be  ^upbel  gctodbigec  ban  gUp  ;  foo  toiï  ich  ben 
5^upbel  gaen  foeehen  /  enbe  üjU  ftem  bieiien. 
bjaegfjbc  tnaec  l)p  ben  ^upbcl  binben  niogbt/  en  bp 
quam  in  een  31i)of  (lijne  /  baec  quani  fjem  tegen^  rij:» 
ben  een  gtoote  fctjace  ban  Öibbercn  /  enbe  baec  reeö 
renltoninehinebe/  biebjeefclijchtoja^/  cnbefpb?aeg« 
ben  toat  ÖP  focbtc  ^  Up  fp?ach  /  3efi  foecU  ben  ïü)up^ 
bel/  bien toil ich biencn.  ^^cltoninchfcpbc/  batlipbc 
öupbei  toarc.  ^p  ceben  t'  fanicii  /  en  qiumen  in  een 
toeg  /  baec  een  hrupcc  (ïciib.  ^ot  ceeb  De  bupbel  ber jc 
om  /  cn  Chriftofïel  fp?aeft  /  JDaeccm  laet  gijp  ben  goc* 
ben  toeg/  enbe  baect  op  ecnen  quaöcn  toeglj  i  i^fbbp 
cenigc  bjeefe  ^       bupbrl  eu  toillu'^  ^an  mt  feg» 
gen.  ^ocfpjacïiChriftotFcl,  foo eutoilichooehu niet 
langer  bienen.  ^e  bupbel  fcpbc  /  3ch  fal'c  u  feggcn. 
l^et  toa^  eenman  /  bieChriilusbect/  bietoecbgeiian» 
ficn  aen  een  hcupce  /  cn  al^  ich  een  hrupce  fic  /  baec  moit 

Z  4-  ^^^^ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


^60       UEN  ROOMSCHEN 
ich  iJÏicn.  ^ot  fpjacft  Cbriftoffel ,  igeööp  angfï  boog 
Chriftus,  foo  moft  fjp  gctDflöjöec  sijn/  Dan  gljpjijta 
foo  en  tDü  icFt  u  nirt  Iai:gec  Dienen  ;  en  fjp  ginch  ban 
tjem  /  enöc  bjacgbc  na  Chriftus,  enöc  §p  quam  tor  , 
cm  <öcemi)t  /  cn  Die  begon  fjcni  te  feggcn  ban  onftn  K 
l^cerc  (BoD  /  en  fp^ach  /  If p  öe  ï^oogfle  ixomuh  /  Die  ft 
pctoacrt^  i^.  ai3ilbp  fjcm  bicnen  /  foo  fnlöp  baflen/ 
rn  bibbcn.  ïDoe  feioe  ChriftoiFel ,  fjch  en  mag  niet 
biöDen  /  ïccct  rnp  een  anberen  birnfl  /  Daec  ich  ftcm 
tncbc  biene.  ^oe  fpiach  bc  OJccmöt  /  O^act  tot  bat  " 
toatfc  /  bacc  plegen  Uf ie  lifben  te  becb|incften  /  enbe 
tooontbaec  bp/  glip  5ijt  een  gcoot  man  /  b^aegtaïüic 
iieöcn  obec  /  bie  u  biöoen  boo?  onfen  J^cece  a3oö  /  fip 
faïutacüoonfn.  ï^pfcpbc/ batDp'tgeecnebcbe.  ^oe 
Bp  ïangcn  tilt  bp  Dat  toatec  gctooont  baböe  /  f n  me* 
njg  mcnfcb  obcrgcö^agrn;  €m^    nacftt^  boe  bp  lag  i 
op  fijn  beöbe  /  öoo^öe  bp  een  ftemme/  bie  fp^ach  /  Chn- 
ilofïel,  bomboojonren?>ccce/  en  baeït  mp  obec.  ï^p  i 
fïont  fnrlïijch  op  /  en  quam  bacc  /  enöc  Ijp  en  banDt 
tiae c  niemant  /'  en  gincft  boe  tue bec  bJccD  /  en  ginck  ïeg^  • 
öen.   3^ae  ciep  be  flemme  nocb  cen^/  ChriftofFd ,  Dooj 
<aob/  b'ïcïtmpobec.  J^pftontop/  cnbcbanbt'ecnics 
mant.  ^oc  ciep  öc  (ïemnic  be  becöe  tocrf  /  JJacït  mp 
obec/  Chriftoffcl.  i)pflontop/  enbanb'ececnhinö 
fitten.  vDoc  nam  I)p  bat  hint  op  fijn  arm  /  en  bet  toa^ 
fecc  f toaec.  ^qc  fefte  bP  't  op  fijn  fébouöeccn  /  enbe 
Ijab  eenrn  (ïaf  in  fijne  bant  /  en  baepbe  in  't  toatec: 
Boe  bp  bicpec  gincïi/  fjoc  't  hint  ftoaerbec  tDiert  /  en 
't  toatec  meec  toïr^.  «I3n't  hinO  toiecöt  ten  ïefïcnfoo 
ftoacr/  bat  bet  b^^i^  ncbecDjuchte/  alfoo  bat  bpnaii^ 
toe obiCQuam.  "^qc  fcttc  bp  't  hinö  neDec  /  enbe  fpiaït. 
Sfch  en  m:et  niet  In  at  hmö  bat  gbp  sijt  /  mp  bócbt 
Dat  ich  aï  be  tuccrlt  geïaben  babbe.  éoe  fpsach  bat 
ïtinb/  3laet  u  niet  biclüonöecen/  gbp  en  b/oegt  niet 
öïlceii  aUc  bc  lücceïbt/  maec  ben  geencn  bic  öfineïc«' 
Dc  aetöe  0cfcf)apcn  beeft :  icft  bcnChriftus,  Dien  gbp 

"    -   -  oient: 


UYLEN'SPIEG  EL. 
ticnt ;  bc^  toil  ith  u  cm  toaec  teehen  geücit.  J^cnnt 
cm  flaf  /  en  ficecU  iym  mö'aecDc/  mojgcnbjorafal 
|n  Dlofijcn.  5Dce  bcrftoijmöcDat  hinö  Man  öatr  /  cnDc 
5p  nam  cm  ftaf  /  cn  flachfc  mö'accöc/  cn  Dr^nic?* 
gcn^  toa^  ï]n  gcbïotm-  l^i^  M  bic  placrfc/  cngiiicft 
in  i>cpDcnrtTê  /  pzcbihcnbc  !)et  ïterflf  n  oploef.  «Doe 
^i\am  in  ccn  |itaö/  cubcdaerbcrPor.tbiiDefpjahc 
niet.  <Doc  baö  Di»  Den  §t-f rc  /  bat  Ijp  Die  fp?ahc  licnbe 
tjcrflacn :  bet  toclcïi  ccfcljicbc :  cnö'c  Ijp  p?rrchte  ï)ec 
tooo?t  «C5oDd.  *Doe  quani  ccn  ï}f pö- n  /  cn  fïocg  fjcm 
nift  ccn  Uuplï  acn  fijn  toang ;  bat  Ircb  ïjp  gcDulDiglijfi/ 
cn  frpbc/  Elïarc  icH  gcm  liccflcn  man/  icïi fouDc mji 
to?chen  :  nutöil  ich  't  lijöcn  Deo?  bmnacmonfcpÖiC' 
ccnJefuChrifti.  <£)0cnamöprijn|laf /  cnfïacftl)f»im 
b'aÉtbc;  cntiebaö  a3ob/  bat  l)p  ïjem  bloeijm  iict  /  cp 
bat  fp  gcïoobig  tocrbcn.  Ccrfïont  blocpDc  Die  flaf. 
©an  bat  tccchcn  bcheccben  tod  acbt  bupfcnt  mcn^ 
fcijcn.  ïDit  bccnam  bc  lioninch  /  cnbe  fonb  tod  ttucc 
bupfcnt  Öiöbencn  /  bic  t)cm  Ijangcn  fcuben.  <Doc 
fp?acli  öp/  JBcube  ich  muteccccn/  gljpcnmocBtnip 
niet  boen.  ^act  ïict  l)P  Öeni  öc  Ijanben  binöen  /  cnDc 
tiuani  Uoo?  ben  lloninch.  ©oe  önn  De  ïtonincU  fag!)  / 
löcrtöpbecDaect/  cnljp  biel Uan  fijn  (loei  ^oebciia.^ 
nincU  opgeflacn  tna^  /  foo  V)?acgDe  [)p  /  bp  I)icj 
tc  ^  ïgp  anttooo2öe  /  cetitUQeDoopttüaïJ/  Ijict  ich  Re- 
probus, mi  beet  ich  ChrilloiFel.  ^ettoninchfrnöe/ 
Obp  fjebt  bttiafflïjch  gebam/  bat  gbp  Chriftus  nljcnt 
acn  u  öebt  genomen  :  Ujant  Chriftus  toicctgcöangm 
acn  bic  gaïgc  /  cnDc  bP  en  honbe  Ijem  felbcn  niet  l)cb 
pen  :  afnbiötonfc(Öoben/  of  göpmcctflcrbm.  iin^ 
bc  boe  bPS»  niet  boen  cn  toüDc/  foo  liet  bpljem  ^fflun^ 
ten  met  tVocc  fcijoonc  b?ou\uen  /  cnbc  loof  De  Ijeii 
groot  gort/  batfe  l)cm  ban  fijn  gclco'oe  toilDcnhccrcn, 
^oe  bid  Dp  op  fijn hr pen/  cnöcbabonfen£|ecrc/  bat 
l)P  beni  betoaccöc  :  cn  boe  Ujcrt  fijn  aenóffidjt  foo 
jjlae c  al^  be  ^^nne-  €n  boe  ujicvOen  fp  bccuaett  /  cn 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


3«2  DUNnOOMSCHÊN 
fpiaftcti  tot  öein :  (©ntfccmt  u  otier  on^  /  hjp  toiïïm 
ccccnc  acloo\)fn  acn  onfen  locerc.  <ön  Doe  Dit  Deillos 
tiincriüecnani/  liftl)iifcmartelijen/  müetChriftofFel 
öccflto  mf t  cotDcti  /  cn  pfi^ce  hetcnen  /  cn  l«t  öem 
ccnen  o^o^D^nDcn  ()cfm  op  (jooft  fctten  :  Daec  na 
liet  Ijp  ficm  WnDm  op  ccn  pfecen  bancfi/  cn  liecbpcc 
oiiDcc  Die  bancfi  inahcn :  cnöc  öancft  fmolt  aï^ 
toaffir  /  f  nDe  'c  cn  ïettc  |)cni  niet.  ^aec  ïict  l)p  l)cni 
bmD!?n  acn  cm  ^uplc/  cnDc  liet  tot  j^cmgacnDjicgon^ 
hal  ^cfjuttcc^  /  Die  DooD  fouDen  fcj^tcten  :  enDe 
Dc  pijlen  Uocrcn  op  \ym\\  in  De  lucgt  /  cnDe  qurtflcn 
i)em  niet.  <t5nbc  ccn  pijl  quam  Den  Honinch  m  fijn 
oogc  /  cnDc  inacchtc  hem  blinö.  ChrLftofFd  feiDe  ( 
JBo^gen  al^  ich  DaoD  ben  /  foo  neemt  mpn  blocD/  en 
beflcöcht  utoe  oogcn  /  foo  tuccDp  gefont.  anDe^ 
ccn  DacQö^/  liet  j)p  ï^m  'tljooftaffïacn  :  cn  boe  nam 
j)p  öct  bloeD  /  cn  (Icccch  Bet  op  fijn  oogen  /  inDcfepDe  / 
3in  Den  name  <Öoö^  /  cnbe  Den  J^rpligcn  man  Chri- 
itüftcl.  (CcrflonD  iDcrb  ÖP  n^nöc/  cnDe  liet  liemboo^ 
pen.  l)tcft  Ch ri itüffel  Dcn  Dooö  gclcDcn  boo?  ben 
naemonfep'  iieeccn  Dic  ftaec  foo  in  't  Boeck  in  foh  ge^ 

liaemt  Der  Zielen-trooft,  fol.  i+.  col-  2. 

A  N  N  O  T.  Reprobus  is  in  'c  Lacij n  tc  feggenjf'*»  wor- 
^#>»ien  foo  hiet  liy  quanfuys  als  hy  noch  een  Heydcn  was: 
cn  Chnjhfel  is  te  fcggen ,  een  die  Chrifum  drseght :  En  foo 
hict  hy  als  hy  quanfuys  eenChriften  was  geworden.En  fo 
2,ijn  de  namen  op  dcfe  moye  Hiftoric  gepall.  De  Heyde- 
nen  hadden  ccnen  ?olyphemus,iXvc  de  Zee  doorwandelde: 
cn  de  Catholijcke  cenen  Chrijlofelvm  i2.ellen  lanck,die 
mede  door waccr  wandelde,het  volk  ovcrdragendc,en 
alfoo  oock  een  grootc  lenghte  van  noode  hadde.  Men 
iachc  gemeynlijck ,  wanneer  men  groote  endc  grove  li- 
chamen van  mcnfchen  fict.Ende  dat  men  in  den  dag  fiet, 
daer  droomt  men  des  nachts  van>infonderheif  als  het  on- 
fi;ewoon  of  vermakelijk  geweeft  is.  Hier  van  daen  is  mis- 
ichien  gekomen  de  InfcriPticfdic  voor  ceu  uive  chrlfto- 

fh9re 


\ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


'  UTL  E  N-SP  IE  G  el:  36^ 

U  phêfe  verftrecken  kan)  wclcke  aen  het  beeld  van  St.  Chw 
fcf  el  in  de  Grootc  kerck  tot  Dordrecht  placht  te  ftacn : 

Chriji0phort  SanSIe ,  vtrtHtusfunt  tibi  Unu» 
jgjii  te  mantt  videt ,  maurm  temport  ridet » 
lUa.  nam^ue  die  mala  morte non  morietur. 

Dat  is : 

OSt.  ChriftoffeL  ghy  hebt  foedanigegfeote  kracht  ende  deug- 
den, dat  dien  /iet  tn  den  morgen-jjiond ,  lacht  in  de  nacht. 
Want  hy  en  fal  of  dien  daggeenen  ^uaden  doodjlerven. 

Volgt  noch  een  Heylige  van  fulcke  flag ,  hoewel  hy 
foo  lang  niet  en  was,  dh  Chrijfoffel, 


HET  III.  C  A  P  I  T  T  E  L. 

Fan  St.  Longmus. 

St.Longinustoaömit5ibl)ec/  cnbe  flafft  onfcw  ï}cf* 
cc  Dooj  fjjne  ^i}^t  met  ecxi  fpeecc  /  mbc  bp  toaé 
blinCit :  rnDc  met  Den  blocDc/  Dat  onfm©eccc  uin  fï\^ 
m  5Döe  liep/  Dacc  ineöe  bcflrcfcft  öp  fijne  oom/ 
cnDc  üjecDt  fienDe.  €nDc  t)ii  ontfia!)  Dat  hccflcn  ge- 
ïooUe.  <önDc  l)pquam  in  een  flaD  C^efatia  Qcïytctcn/ 
cnï)e  Dacc  toa^  Ijp  a8  garen  m  een  flteng  leöcn/  enDf 
bcheccDe  Uecl  DoïehjJ.  <Doc  liet  t)cni  De  ïUclitcc  ban^ 
oen/  cnDctoilDcOemDaectocDtaraöen/  DatljuChri- 
flum  fonDc  DctfaccUen  /  euDe  ^fgobcn  fonöc  arnbiD^ 
Den.  5I>oc|)p^iUctDoen  en  VOiïDc/  foo  liet  W  ^K»»  be 
tanDen  «pt  Den  ïjoofDe  flaen  /  enDe  t)p  acnricp  Den 
naeni  onfe^  J^ceccn.  ^oc  liet  ÖP  1)^"^  toiiac  upt- 
fntiDen/  nocbtan^  cn  toerloojJ  bp  fijne  fpjahe  niet 
«önDc  ÖP  betDcflcueecDc  alle  De  IfifGobcn  /  Die  Dacc 
toaaccn.  €nöc  De  Dnptjclcn  DloDen  Dacc  upt/  enDc  lie- 
pen in  öen  i^teötec/  enOe  m  fijne  gefellen/  cnDc  Doe 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


5^4  DEN  ROO  MSC  HÉN 
toiccöcn  fp  boo2  Sc.  Longinus  gcb?acöt.  CnDc  Longi- 
nus  bjacgöc  fjcn  /  toaecom  fp  in  öïc  ^fgobcn  tooon^ 
lifnl  g>p  fepöcn  /  JDacc  men  öcn  name  «öob^  nïct 
m  noemt/  Dacc  onfc  tüooninge.  <6nt»e  Doe  toert 
te  Öecj)tcc  bUnDt.  (önDe  Longinus  fepöe :  djp  cn fult 
niet  flenDe  tooiöen/  ccc  gdp  mp  öebt  ocöoot/  en  Dan 
fïiït  oöP  Offont  too^öcn  aen  jieï  en  lijf  ^Doe  liet  ïjp 
Öem  öet  tjooft  af-flaen/  cn  ÖP  öieïopfijnïinpen/  en- 
öe  babt genaöe.  (Ccrfïonbt toiecöt  j^p  flenDe  /  enDe  Dacc 
na  een  goet  menfcöe.  Die  ftaec  in'c  voornoemde  Boeck, 
fol.  14  col.  I. 

ANNOT.  st.  Longinus  was  in  fijn  loeven  een  langh , 
fchrapel ,  en  ftock-mager  man :  fijn  Vader  hiet  Lonche» 
dat  is  in  't  Griecks  tefeggen,  een  Jpere,  of  een  daer 
hy  na  aerde,  en  leeck  hem,  of  hy  uyt  fijn  aengeficht  ge- 
fneden  ware.  Hy  was  blind,  gclijck  oock  al  fijn  geflacht, 
cn  wierdt  gefonden  om  toe  te  ficn  op  der  berg  Golgotha , 
als  Chn(lHs  gekniyft  wierdt  :  het  wclcke  hy  ook  foo  ge- 
trouwlijck  heeft  gedacn ,  dat  ick  niet  en  geloof,  dat  ye- 
mand  van  allen  hem  beter  dacr  in  gequeten  heeft.  En 
met  recht  wordt  defe  getrouwe  Toeficnder  onder  ons 
Catholijckcn  met  een  blinden  y ver ,  cu  houte  devotie , 
geëcrt,  endegedient» 


HET   IV.   C  A  P  I  T  T  E  L. 
Van  den  Ridder  en  Martelaer  St.  Joris. 

St.  Joris  toa^  een  bjoom  liiDDer/  enDe  quam  opeeit 
töt  in  l^epDenifTe  ineengtootc^taD  :  boo^De^taö 
toajJ  een  Eec/  enDe  in  öe^ectoaèeenberfcö?icftrlyche 
^?aecft/  Die  en  ftonDe  niemantber  jagen.  (önDcDicn 
^^jafte  moet  men  aüe  Dagen  ttoee^cöapengebcn/  en 
ol^  fp  Df^  niet  en  DeDen  /  foo  at  Ijp  De  ïieDen.  (enöeöp 
Sincfiboo,;Die.^taD/  enDcbliefUccp  fooueel  paneft^>' 

üanet 


<ill 


UTLBN'STItg  el: 
bam  bic  ücöfn  fietW  ban  tocrbcn  /  enbe  fïoaUcn " 
^oc  mi  öc  S^ffi^Pfn  öïï^!  l)pnatJ(cbo;bmtDQcen/  fca 
mcefl  mm  |)cm  alle  Dagen  Qcbcn  een  ^cljacp/  en  een 
m^enfef).  €nbe  men  toicrp  Det  lot  /  en  op  toïen  't  biel  / 
Die  mofP  Daecljeenen.  €nDeopeentijtfooüicrtlotcp 
Dep  ïtoninfe^'  Docötec  ^e  toiecDt  De  ï^onmu  UeDjoeft/ 
cnDc  DooD  Ijalf  fyn  lloninefecrjhe.  €nDe  't  gemeene 
ijoleft  toert  too?nig  /  enbe  fepbc  /  bat  liaec  ftinbereit 
toacen  gegeten  /  l)P  foube't  oofi  boen  /  of  fp  fouben 
l)cm  becnen  in  fijn  Sèo?g.  ï?p  Dab  om  acöt  Dagen  cc^ 
fpöt^.  ^l^  bic  aejjt  bagen  omquamen  foo  Quam  bat 
ncmeene  bolcli  /  enbe  toilben  bie  gjonchb^outoe  ficb- 
ben  :  baec  toog  fiaec  ©abec  fjare  befïe  fileebecen  aen/ 
enbe  fpiach  al  bjeenenbe :  .f^Sijnliebebocljtet  (  ichtjatl 
toel  geljoopt/  bat  ieft  u  foubc  gegeben  ïjebben  eenen 
cbelen  ïionineft  ten  Vrjijbe :  nu  fal  icit  u  gcben  eenen 
bieefeltjcöen  ^?afte  tot  eence  fpöfen.  €nbe  boe  fefjep^» 
De  De  5onchb2outïJe  ban  ben  ©abet  /  enbe  cepfDc  te c 
Eeetoacrt/  om  ben  5^?aecli  te  toacDten.  (J^becbe^ 
nuam  St.  Joris  gereben/  enbe  fag  bie  gonchb?outoe 
beb2ocfc  flaen/  enbe  bjaegbc  bjat  f)m  letten  njccötel 
é^n  nntbJoo?tc/  ©iicDtbjoom^iongelineïi/toübpan* 
tcr^utoïcctocnbfljoiiben.  l)pfp?ah/  ^^enbïiebeniet/ 
Df  ïcli  en  b3f et  be  faeche.  M  fP?*^^  /  <ebf l  Songeiinft 
!)ifc  fal  een  «D?accfi  homen/  bie  nip  ttüi  fal/  geipcft 
ïip  menig  mcnfcO  gcbafn  Ijecft.  m  fe^ïc'^/  2'^^/» 
l)fb  geen  angfle/  leli  fal  u  ijelpcn  in  ben  nacm  onfc^ 
Ifeecenjeru  Chrifti.  ^ïifp?ach  /  ©jienbtoacödptxjeC 
11/  bat  ghp  mft  mp  fterfi  *  't3é  genoeg  bat  ()P  mp 
oneen  eet.  fP  buö  t'famen  fp?ahen/  ^uam  bia 
^D^aeeh  npt  bec  Zte ;  enbe  Sc.  Joris  gincK  m in  te* 
gen/  enbe  (iacft  fijn fpece in ftjnentïal^/  enbe fpjan tot 
bec  fïonchb^ouuie  I  (<£:?cebt  acn  in  ben  nacni  onfc^ 
ï!)eecen  Jefu  Chnlti,  enbe  Peijcht  fjem  ben  gc??5rloni 
Den  l)al^  :  'tbjdcU  fp  bebe.  €nbe  baer  bolgbe  Ijacc 
Dien  ^i^il  m  «u  banbig  öwt  tot  De!; 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


1 


DEN  ROO  M  SCff  EN 
<e2nDc  hot  be  liehm  Dm  5^^accft  faoenfeomcn/  foobe* 
gonOfti  fp  tc  tollen,  ^oc  fpjacft  St.  Joris ,  €n  toliet 
niet/  <0oCi  heeft  nip  sffont^fn/  öat  fcft  u  becloffin  fal 
ban  öcn  ^?ahc/  möc  faïup?eftcn  ben  name  Jefu  Chri- 
ftionff^Jleeccn/  ocïaofcaenömi/  foenmagfjpnnict 
fcDabcn.  ^oc  DooDen  fp  öen  5[^?afte/  enDatbolcïtlict 
liaec  öoopen :  cnöc  De  <D?aecft  tnaji  fooocoot  /  öat  ^cm 
toiec  pacr  ofTcn  nautoelöchjö  upt  bet  flaö  ïionben  tree* 
hm.  %i\M\^  fjecff  St.  Joris  ben  ^;al^e  obectDonnen  in 
ben  name  onfe^  J^eecen  Jefu  Chrifti.  ^aec  na  quam 
!)p  in  een  lano  /  enDe  j^p  fag  bat  men  be  Iterjlenen 
baettoeb\Danch/  batfe  WgobenaenbebenfouDen  :  en« 
De  boe  fp?ach     hatt  tegen^y  feggenbe :  't€n  5jjn 
eren  OBoben/  maec  bupbd^.  5^oe  liet  öfmbeöccfitcc 
grijpen  /  en  liet  gem  opI)angtn  in  een  oogfial/  enbe 
fVjn  licljacm  met  hcautorïcn  fcïjojen  /  enbe  jout  in  bie 
bjonöen  tojijben.  5^e^  fclben  nacljt^  quam  onfen 
i^eere  met  een  groot  Iic[)t/  enbctrooflej^emalfoo/  bat 
|fp  alle  bie  pijn  niet  aef)te.  «Doe  tiet  De  Hieljtec  een 
jCoobenaec  Ijalcn/  bie  een  b^aneft  ban  bergiffeniffe 
maeehtc/  enDe  St. Joris  floegbacr een ftcup^ ober/  en 
en  öp  ö?anch/  maec  'ten  fcftabc  ()em  niet.  5^oe  be 
(Coobenaec  bat  fag/  liet  f)p  t^tm  bocpcn  :  en  boe  liet 
bc  üïeebtcc  mahen  een  b?eeffïijcfe  rat/  bat  toa^  om* 
befmcebt  met  fcfteermefTm  /  enbe  fcljarpe  ftoeerben/ 
baer  liet  öp  Sc, Joris  opfltten-  ^oeb^achbatrat/  enbe 
't  en  fcïjaDc  f)cm  niet.  <Önbe  boe  liet  fjp  Ijemfetten  in 
ccn  panne  bol  jiebenbe  oipe/  baer  fat  bP  ingcenpijnc 
geboclcnbc.  €nbe  boe  be  i^icfttecfag/  batöpöemmet 
pijne  niet  en  ftonbc  btoingen  /  foo  began  l)p  te  fmeec^ 
hen/  feggeaDe:<0clooftinonfe<0obcn/  enaenbibtfe. 
<:nbsSc. Joris ïjiet/  bat menfe brengen fcube/  bpfouöc 
j)et  boentbcö  De  Öicbtec  bïpDe  koa^/  met  bic  Ijeelc 
^rab.  3Doe  biel  Sc  J  oris  op  fijn  hnpen  /  enbe  bab  onfen 
l>cccc/  bat  öp  ben  i^mptX  met  be  ^fgoben  berfloo?» 
lïe.  ^erftonc  miam  baec  bciei;  tm  i^n  i|^me(  /  enbe 


tl 


m 


i 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


UTL  E  N'S  F  ï  E  C  E  L,  5^7 
!  i)ccb?anöc  bcpDc  ö'^föoöcn/  en  Den  (iCcmpf!/  cn  De 
©jic^crcnöaecioc/  fiiöctïat  acrtnjch  öeDe  fjcm  opm/ 
cnDc  öcn  (ïEempcl  üerfoncfe  in  öcn  afgrondt.  5Dcc  De 
iilomngmne  öat  fafl!)/  fp?ach  fp  tot  öcn  ïtonincft/ 
<9  ggp  acnte  Dtoac^  /  icft  gcb  u  Dtchmadgefept/  Dat 
.  0[)p  geen  llcrflen  licDen  Ucttjolgcn  fouDt :  nu  fuID|^ 
toeten  /  Dat  icft  oocft  Hcrfïcn  toil  too?Den.  5^oelictön 
Dc  ttoningmne  opljangcn  Dp  De  Wetfiten  /  enDc  Hetfe 
QccffcXtu  I  foo  Dat  al  (jaec  lijf  üan  Woc De  bdicp  :  Daec 
na  liet  ftpfe  'tïjooft  afflacn.       anDeren  DaegS^ 
liet  Die  tóicfitcr  Sr.JorisfïepenaïlcDellratenom/  cnDe 
geDooDt/  Dat  men  f)£t  booft     fouDe  flaen.  ^oe 
biel  i)popft)ni^nP^n/  enDebaD<8QD/  Datf)paIDiego> 
ne;  Die  \^txn  acnriepen  in  garrn  nooD/  te  gulpt  tjuai» 
mt.  ^aec  quam  een  (iemme  ban  Den  i^tmel/  enDe 
fpiach/  !)p  toaec  beröoojt.  Daec  toecDt  %m  'tljocft 
afgcflagen  :  enDe  Die  ll!icf)tec/  Die  btm  DooDe/  toa^ 
Dacianus  gcnoemt/  enDe  toccDt  ban  Den  blijceni  tcc^ 

tlianDt.  Idem  fol.  14. col.  2. 

ANNOT .  De  Heydenen  hadden  eenen  Cadmus,  die 
den  fchrickelijcken  Dracck  overwon  in  dat  bofch ,  daer 
hy  een  Stad  foude  bouwen,  als  te  lefen  is  by  Ovidins  in  fij- 
ne Trans fóTpiat ten :  en  in  fijn  plaetfe  isgekomen  St.Jfitis» 
de  Chriftelijke  C  admus.yf  znt  de  Chrillencn  en  moeften 
bylooniet  minder  vcrfienzijn,als  dcHcydenen.En  dien 
St,  Joris  roepen  alle  Kerften  Soldaten  acn,  als  fy  ten  ftrij- 
de  gaen  tegen  hare  vyanden  >  als  Pater  Coton  fchrijft ,  te- 
gen Chamitr.  En  dan  zijnfe  foo  kloeckjcnde  fterckjdatfc 
wel  drie  mannen  fc  ven  armen  foudcn  afflaen. 


HET  V.  CAPITTEL. 

Fan  Sf.  Margareta. 

MArgarcta  i^  ooft  in  De  HegenDe  Margarit^,  Dat 
1^/  ««nFeereisenaemt/  pmDmf<pnDecDe3^imt«' 

m 


a 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


^J58  DENROOMSCHEN 
toen  aï^  een  pc ctcï  in  't  gout &ccft  gcbloncftcn.  Want  i; v 
f\i  vua^  fcboon  üan  licljaem  /  enbe  fcï)oonDfr  m  öe ugs  | 
Den  en  manieren  /  öiefe  foo  boo?  öe  mcnfcïjcn  qI^  te*  1 
ncn  Den  öupüd  ï)ccft  tarrtoont.  Sn  Itup^öepD  ïjeefcft  l 
foo  uptgclïccchen  /  öatfe  öaec  üan  geen  mcnfcScn  en 
luilDe  iatcn  flcn.  €nöc  tuannecrfc  ban  een  jong  <6bch 
inantfnliutocIijfritoiccDt  bccfoc[)t/  enöc  |)ct  fclt3c  ban 
tc  vDubers^  aen  lDctiec5öDetoa^tocgefïaen/  fuïch^JDat 
men  alïe  p?f paratien  tot  De  23^uploftfeecftoflelneRem 
te  betmaechelijcft  liaDöe  gemaeeht ;  ja  Dat  det  öutoe^ 
lijdft^-beDöc  nu  geteet  toa^ ;  foo  öeeftfe  Dien  nacht 
Daet  ont^ouDen  ban  Ijaren  ^?upöegom  /  cnDe  !jetn 
bcnDe  een  fonDerïingen  lufl  om  jjace  maegDelijclterepi 
ïiigljcpt  te  betoacen  /  foo  fteeftfe  fjet  ftap?  ban  ïjaec 
ftoofc  afgcfcljojen/  cnDe  öaec  fjcpmelijch  op  De  bïucBt 
begeben  /  tcechcnDe  man^  hleDeren  aen.  ^l!m^  \$ 
fp  gchomen  aen  een  bcc?e  gelegen  ftloofiec  /  noemDe 
jjaft  felben  Pelagius,  enDc    ban  Den  ^btinfietfcïbe 
ontfangm.  ^p  beeft  Ijaet  foo  biel  enDcreligieufelijcft 
olDact  geD?agen/  Datfe/  naDeDoot  banDen?ilbt/  in 
fijne  plaetfe/  öoetoeï  tegen  öarenDaneh/  oberDei^on* 
nen  in  bet  bpgeboegöehïoofier  ijSberho?en.  ^n toelcïi 
ampt  fp  bact  foo  Ijepïig  enDepbeclg  geD?agen  beeft/ 
Dat  De  Dupbeï  öaec  fiilch^  Ijeeft  benpt ;  enDe  ïjaecbeïe 
quclïingen  beeft  aengcDaen  ;  Den  toclcftenfpoohman» 
nelijcft  beeft  afgeb3eert  enDe  obcctoonnen.   7^1^  bP 
cenl  bp  b^er  in  een  bamcc  guam  /  foo  maechtefe  bet 
f)cm  alDaet  foo  bang  /  Dat  bp  genootfaecht  bJierDt  in  een 
knne  te  fecuitpen/  Die  alDaer  flont/  op  ttjelcfee  fp  een 
fiuffen  b3ierp  /  om  bem  Dacc  onDsc  tefmo^en.  (0pDe 
fdóctijt  /  of  op  eenen  anDcren  (tuant  Dit  onfeecfter  i^) 
bccftfe  Den  Dunbfï  genomen  enDe  op  een  buflengebon» 
ben.  (IDant'De  barDigbept  moet  metfacbtigbept  Dcc 
b?ouüJcn  ouccbjonnen  too^öen  )   (€ot  memorie  ban 
toclche  bïoecftc  Daet  /  een  beeiteniffe  ban  bout  op  bet 
€ fioo:  ban  De  C^aoQte-^tePCft  tot  ©ojOaccöt    nocb  öc^ 


Si 


VYLE  N-SV  I  EG  EL. 
Uonbcn  toert  /  ftct  toclchc  öcfc  iflorïc  boe?  bc  Vttim 
ncn  tirrtoont.  ^onitool  ftccftfc  ben  öjomnid  bp  !)ft 
Ijap:  gebat  cn  oetcochcn.  ÏBaiit  in  birn  fijt  en  Quamcn 
fulrhc  höïe  cnDe  orfc{)02C  bupDeïj?  in  Dc  üloofler^  niet 
al^  tueï  in ïatcr  tijbe n.  «ènb?  Peter  Molanus  f)cf ft  oroot 
Dngdtjf!!/  toanneec  mepnt  bat  aïlc  be  tinjöelenfoo 
hael  Aïjn  aï^  bc  ratten  /  enbc  bat  menfc  bae rem  met  geen 
cupgc  fkertcn  maglj  fc!)i]Deren- 

<Dccït  berïjaflt  beSIrgenbe/  batopfeïterentijtfenm 
5D2aeehSr.  M^rgaretaijionrmort/  bie|)acr gebed l)ceft 
ingcf toolgcn.  l^ct  todch  opparent  bc  bupbrt  ui  getucefi/ 
bic  oofh  (fco  gefegijt  toert)  öaer  bnn  gebo;fïen  is. 

^ï^  ïiu  bc  biipUd  fagi)  /  bat  fjn  met  alle  fijne  maeDt 
Kift  en  bo^Dcrbe/  foo  rjceftöpbcfeiifligljepbgebjupdht. 
^i^acr  toa^  ten  brurtenrrfU'C  acn  be  pco?te  ban  Set 
ïUoofler  /  bie  !)p  tot  oUerfpd  liecft  bedoeïit.  nu 
!)aer  ïieljaem  fco  benonbe  te  f  irdlen/  batfe  Ijare  mif'Dacö 
niet  ïangc r  Uer berge  n  ïtonbe  /  foo  5nn  be  .fiBonniehen  enj» 
be  j^onnen  ban  bepbe  bet'  fanKn  gcboeo()Dcï!ïoof£cr^ 
feecontflflr  enbc  befrhaemtgctoo^Den  ;  (ÖnDemcr.  beeft 
niet  gcmepni'  ftemnien  Pelagium  beroojDeeït  /  al^  be 
fcbenber  ban  bc  j)onnc/  om  bat  bp  ü^mepufaeni  met 
bacr  placbt  om  tegaen/  cnbeobrr  bcertoasjotfif^tgf^ 
tocefl.  5DcrbaIben  ié  Pelagius  (met  bien  naemfuluu 
top  nu  befc  bfpï'gc  niaegbb  noemen )  upt  betl!!coficc 
gebannen/  enbc  inbc  fpeioneïi?  bancentotfegeb?acbt/ 
baet  bP  in  blubcn  moeflc ;  bebbmbc  bp  fic ö  eenen  flten^ 
gen  & onnicb  /  bit  Ijem  toat  gcrflcn- b:oDö  en  toattc  iiU 
Daer  gaf  in  een  foberc  pojtie.  IDdcfi  gf baen  5:jnOc  /  i^ 
Peligius  alleen  gdaten.  .fl'Jaer  bp  bcrbjofgb ^^it  ^^^^ 
met  groot  gebult/  bancïtniDeOoDt/  enöenemenbcbc 
ï>epUgen  tot  een  e):cmpel  en  boojbcdö.  a3ï)annecr  bP  nw 
bftnam  bat  fijnen  flerf-bagOnaerberbe/  fco  feb?eet  Ijp 
ccncn  23nef  acn  bc  ^bt  enCc  bc  Jl^onnicben  ban  bet 
l)00?f5,  Ulooofter/öiCöïby^luiiÖC ;  Wanneer  ick  noch  ia 
'  a  <ien 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


DKN  ROOMS  CU 

den  werelütlijcken  ftaec  was ,  fo  wierd  ick  Margarits  ge^ 
heten;  Ende  omdat  ick  de  Zee  (Pe//*^»0^ertentanea 
focht  te  boven  te  komen ,  heb  ick  mijn  fel vc  Felagius  ge- 
noemt.  Ick  en  heb  door  bedrogh  niet  gelogen,  als  ik  my 
voor  een  mans-perfoon  heb  uy  tgegecven ,  want  ick  heb 
xnet'er  daet  getoont ,  dat  ik  een  manncUjcke  kloekmoe- 
digheyt  hadde.  De  mifdaet  van  andere  heeft  my  deught 
gedacn ;  ende  onnofel zijnde  heb  ick  boete  gedaen.  Nu 
bidde  ick ,  alfo  ick  een  vrouws-perfoon  ben  (het  welk  de 
mannen  niet  geweten  hebben)dat  de  hej  lige  Sufterkens 
my  begraven  mogen ,  op  dat  fodanige  vertoningen  van 
den  dooden  Fehgius  magh  ftrecken  tot  een  rechtveerdi- 
ginffe  van  de  levende  :  Ende  dat  de  vrouwen  mogen  hen 
dat  ick  een  maegd  ben ,  die  de  Lafteraers  ^J^^^!^' 
fpeeldcr  hebben  veroordeelt  en  verdoemt.  ^efcn2D?!Cf 

ontf  angen  en  oclcefcn  m^ti  m  aUc  öe  JUDonnichcn  cn* 
ht  Mnmn  uptueloopen  na  öc  fprtoncfic  5  tnbt  Pelagius 
lóbanöe  b?outocn  bebonöcnem  ujoutoecnongcfcDon^ 
Den  macöïjö  te  jijn.  boende  öecbaföen  penitentie  oUec 
haec  ïicöcöeecöiöö  enöe  oncecbtöeecbigb  oojöeel  /  öebj 
benfc  Ste.  Margarita in  öet  l^aeö&öen-felooflec  eeclycft 
Degcatien. 


'Hymnus ,  of  Lof-fangh  eens  Gatho- 

lijeken  Priefters ,  ter  eercn  van 
Ste.  Margarita. 


M 


'Argareta , 
MhUhs  fpreta , 
AtqiimfrimisGeufiis 


Mala  caro » 
tifcrii  ?aro 


Sed  mereris 
Laudem  veris 

Dialis  Leugendariis 
i^empe  verum 
Mortis  herum 
I  Modisferdiivsriif 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


Ad  pulvinar providé  : 
Dura  duris 
Ham  figtifis 

Non  mifcentuf  folidé : 

Durum  moÜi 
Reóiè  tolli 

NoverMs  ^er  optime  : 
Miris  modis 
ainc  nunc  Odis 
Celebraris  mnficè. 

[1/ jam  audis  y 
Troculfraudis  > 

Optima  muUerum  $ 
^u^rtim  nomen » 
Sic  té  tomen , 

Eji  tHt^millimum. 

Cnm  non  vile^ 

Sed  virile 

Demon^rftjit  facintis  > 
Voluijli , 
Et  /umppfti 

Homen  tone  Pelagius  : 


Nam  tentaras  9 
Et  tranar  as 

Mundum  velut  Velagus 
Viri  vefiis 
Tibi  tejiis 

J^od  pugnajii  foriiut. 

Ahboé  faSlus  i 
Malos  aHus 

Vropulfafti  mafctélh 
Innocent  er, 
Sed  libenter, 

fajja  pcentu  vMlidï, 

Scelus  viri 
[^antummiri! ) 

Expiafii  muiter. 
Hinc  probarss » 
Et  laudarii 

Mnltis  Hymnis  fHavitifi 

Muta^  mitis 
Turbas  litis 

Propuljkjii  virihni. 
MaU  fraudes 
Tuas  laudes 

Concinunt  hinc  fidibufl 


Defen  Hymnus  kan  oock  in  't  Duytfch  van  de 
Roomfche  Uylcn  gelolt  of  gefonden  worden  y 
op  de  wijfe  als  volght. 

Dat  de  Grieten  j 
Goede  hietén , 
Als  fy  platte  VifTchcii  Zijn; 
Maer  den  eyfch  is , 
Als  Griet  Vleyfch  is, 
Datfe  quaeU  is  als  fenijn.' 
A9%  Pat 


EyüghGrietie, 
(Wantfoo  hietje) 
Hoort  eens  hier  een  wey 


nigh  toe : 


Want  men  fey  t  het  > 
En  foo  leit  het  5         (hoe  j 
j«  men  roept,  ick  weet  niet 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


37^ 


VEN  ROOMSCHEN 


33at  de  befte, 
Isccnpcfte,  (vliet; 

Waer  voor  dat  de  Duyvel 
Dat  de  Nicker , 
Ziel-verklickcr, 

Berfte  van  de  befte  Griet , 
Die  oock  banden 
Met  haer  handen 


En  na  dcfen 
Abttewcfen 
Bracht  u  in  een  groot  ver*  : 
driet : 
Eender  Nonnen 
Onbefonnen 
Hielt  den  rcynen  maegh»i, 
dom  niet.  * 


Hechte  aen  fijn  fwarte  lijf,  't  Quaed  der  boelen 
Enop'tkuflcn,  Moeft  ghy  koelen , 

Omrcfuflcn  En  betalen  voor  de  fchult: 

Bond  met  koorden  hard  Om  dees  luymen  . 

gnftijf  ;  Moeft  ghy  ruy men  (duit. 

Dit  bedrecfc  ghy ,  i      Kloofter ,  en  gy  had  ge- 

Dacrom  beert  hy ,  jHierom  Grietje , 

Als hy  maer  van  GrieteniSmght  men  t Liedtjc ,  4 
I^QQrt .  I  Datje  hier  gefchrevé  vint;  ^ 

En  hy  kettert ,  jP^yck  van  maeghden , 

Enhyfchettert  Die  fy  plaegden 

^        ■    '    •      '1    AlsdcVacrvan  thoere- 

I       kind ! 
I Befte  Grietje, 
I  Hoort  dit  Lièdtjc, 

( 'k  Oordeel  op  de  be 
j  grond) 
Befte  Grietje, 
'Honich-bietje, 


Anders  niet  dan  brand  en 
moorr. 
Sulcke  daden 
Moeftcn  raden 
Datje  mannen  kleeders 
droeght ; 
Want  de  wcrcken 
Doen  ons  mercken 


DenonsmcrcK.cn  i  ,  ----j-'  ^ 

Wien  dat  beft  de  kroonel    Die  de  Droes  op  t  kufle 


voeght 
Dat  de  mcnrchcn, 
Nacr  u  wenfchcn , 

Noemden  u  Telagius 
Om  dat  baeren 
U  metfchaercn 
Queldcn,  alseenP*/4X«i. 


bondt. 
Margareten , 
Wilje  weten 

Van  wat  foorte  datje  bent, 
Hier  zijn  brillen 
Voor  die  willen , 
Dcfe  maken  'tu  bekent. 

Dar 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


utleN'Stiegel: 


Dat  de  Griet-vis 

3een  verdriet  is  (klaer; 

Voor  de  Viflers,  dat  is 
'tVleyfigh  Grietje, 
Als  een  bierje 


37}. 


't  Is  gcwichtigh , 
Kicft  voorfichtigh , 
Mannen,  kieft  een  geeftig 
dier. 
'tIsSantinne, 


Vliegt  den  Drommel  wcliOf  Sottinne ,  (hier^ 
in'thaer.  Ydcr  vint  fijn  Grietjen 


HET  VI.  C  A  P  I  T  T  E  L. 

Fan  de  S^'.  Seven  Slagers, 

D<6  fcbcn  ffapcr?'  jijn  in  Dc  ffaö  Ephefus  0cboo?m; 
"^t  lltpfcc  Decius ,  XAt  De  (JTfijïflnfn  bccöoIgjjDe  / 
alsSjpm  De fïaö  Ephefus  toa^gchomen/  foogcbooDbP 
DatmcnfCcmpcïcnin't  niiDöcn  ban  be  fïaö  fouöc  boua 
fcDcn/  opDatfc  al  te  marl  öc  ^fgoDcn  met  fjeni  fouben 
offeren.  ?fï^  "«  aï^c  €!j?iflcnen  ïjaöbf  boen  opfoeften/ 
«1  gebangcn  sonbe/  baec  btoongb  of  tc  cfferen/  ofte  flets 
ben/  foo  Ijabbe  De  fegjieh  bet  flraffe  een  nc  geïijeh  obabaïs 
ïen  /  bat  ben  ecnen  bjicnb  ben  anberen/  be  53aöet  ben 
^cone  /  enbe  ben  ^oone  ben  ©abct  berfaeeftte.  €n 
bocsijn  in  be  ^tab  betjonbcn  febcn  Cö.Jiftencn  /  Maxi- 

mianus,  Malchus,  Marcianiis,  Dionyfiiis,  Joannes, 
Seraphion,  en  Conftantinus,  bc  toflUc  bat  fienbC/  feet  bCs 
b?ocft5tjngetöojben.  €nbenlfci0fcbanbc  eerfletuaren/ 
biebcofl'eranbcbanbe^fGOöfnberaeötc/  foo  fjebbenfe 
{)aer  felUen  in  baece  b^pfcn  berbo?gen/  enbe  begaben 
ïjaer  totbafïen  /  en  biïiöen.  Dan  boo?  Decius  be* 
fcbnlDigïjt  fïaenöe  /  luojbcn  tóacriijcfi  CD^il^fncn  be^ 
bonben :  enbe  Ijaet  tijDbanbebfenngegcgcbfn^ijnDe^ 
tot  öetocbetbomfle  ban  Decius,  tsojDen  been  gcfonDen. 
.fDacc  fp  onïJertuffcben/  IjacrBaDeilijth  gocbt  onDec 
ben  armen  wptDeelenbe/  naraeöpïfginge/  3ijn  na  ben 
^  ^  a  3  betöD 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


•Ï74  DENROOMSCHEN 
bccu  Celion  octoeften/  ottiDaecm'töcpmcltjchtcbïiji ; 
ben.       tian  öacc  langlj  in  't  l)cpmcU)ch  IjcbbcnDc  oe* 
fttcn/  footoafec  een  ban  bacc  allen  DicfeöienDe :  cnfoo 
Wchtoiï^  a!^  ÜP  naDe^taötoeöinfft/  foomacchtrljp 
hemfelUentoe/  aï^embeDdaec  ^H^nuPeciustocbec? 
om  m  öe  ^taö  odtomcntoa^/  cnljaecöeboDcnbaDöe 
op  tc  focchcn  /  om  tc  honien  ofTeren  /  Malchus ,  Die  tiacc 
DicnDc  /  ücröaert  öftüo?Dfn  ^ijiiöe  quam  toeberom  tot 
fijne  metsefclïcn  /  cn  Ijccf t  ïjaec  te  furie  öan  Den  iupfec 
bectelt.  50)en  tuclcftcn  /  al^  fp  nu  fccc  Ue cfcl)?icUt  luacen/ 
Malchus  Die  b?ooïifn  boo^jfcttc/  Die  öp  meDe  gcbjacDt 
ijaDDe/  op  Datfc  Dacc  Doo?  becflccclu  jijuDe/  Dc^  te  hlocch? 
ftettigec  tot  Den  (Irööc  fouöen  töo?ï>en.   ^l^ie  nu  Ijet 
aUontmaeï  fatcn  c n  aten  /  cnöc  onöec  maïhanDercn  p?a? 
tcnöetoaren/  in  D?oef[)£pt  nitcanen/  foor^ifefcijiec^ 
inch  /  oelöcft<j3oDöetuiltöccft/ infïacpoetiiccht. 
ino?8cng  a\§  fp  gcfocijt  hmtie  /  niet  en  tuaccn  geUonöen/ 
cnDe  ftet  Decius  fpeet/  Dat  fp  Die  ^^angelmaen  baDDcn 
berio?en/  foo  toieröt  ïjem  gebooDfcljapt  /  Datfe  Dujj  lange 
inDenbergb  Celion  bcrbo^gcn  IjabDen  gefcten/  Datfc 
haec  goeDt  onöer  Den  armen  t)ebbenDe  omgeDeelt  /  in 
fiact  Doornemen  bcUjaröen.  Decius  beüal  Dan  Ijace  <Oa^ 
6er^  Uoo?  h^m  te  b?engen  /  cnDe  Djrpgljöe  J)en  met  De 
DooD  /  fofe  hem  niet  cn  fepDe n  /  al  toatfe  Dan  Ijacc  toiftcn. 
g>p  beb'jenfe  Dan  mcDc  befcljulDigljt  /  en  behlacgljt/  Dat- 
fe alle  Ijarc  gof  Deren  acn  Den  armen  JabDcn  gcgeben. 
<ÖnDoc  Dcnïtcnöe  lüat  ön  tnrt  ïjacr  fouDc  Doen  /  Ijccft  Ijp/ 
0002  <Bot$  toelaten  /  Den  ingancU  nut  flecncn  laten  tce^ 
ftoppcn/  op  Datfe  Dacc  üan  l)ongercn  hommer  fouDen 
ftcrben :  hcttyclchcDc  Dienacc^fcoö^^bbengeDaen.  Cn» 
te  ttoec  Cljiiflnen/  Theodorus  en  Ruffinus,hebben  Ijare 
|J0artelaerfchap  befcljjcbcn  /  en  btljcnDigl)  onDee  Die 
fteencn  gcjïehen.  Decius  Dan  gc(Io?ben  5ijnDe  /  en  m 
öantfcögcflacijte;  na  37-  P^^"/  in 't  Dcrtigljde  jaec 
De^  Ucpfcr^  T  lieodoüi ,  fo  Pont  Dac r  op  Dc  hcttcnje  Dct 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


Mu^er/  öicöc  opflanöigcDecDooDcnloocöcneti.  JDacc 
oücc  öc  öHcc-Ctoifleltjchfïe  ïicpfcc  Theodofiusfeerbe^ 
lïjotfl  5ijnbe/  om  DatbPfaflÖ/  ööt  mcnmetrKtadoof 
foohanöelöc  /  hïccDc  ömi  met  ccnen  fjapxen facït  /  fat  m 

^00  fienöe  /  fo  Decft  {jp  ben  be ö?oef Den  toiUen  tcooflm  / 
enöc  Dc  öope  bah  öc  opflanbingc  öcr  tjoobentoilleti  be^ 
bfPioen  /  cn  Den  fcöat  fijnet  barmf)ertiö!KPt  openenDc  / 
fteeft  ÖP  De  boojnocmDe  JlEattcïaec^  opöetoecftt.  JDant 
ÖP  flaf  een  23o?8ec  ban  €p&cffnm;tbecte/  öat&pop 
Dienberööfla«fnboo?fïjnepaccDcnfouöeboutoen.  m 
De  IBetfelaeré  Dat  gat  opcnöcn  /  fa  fïonöcn  Dci^f  pïigcn 
op/  cnDcmafeanDcccngroetcnDe/  meenDenDatfemaec 
renen  nacfit  fiaDDen  gcflapen  :enDcgeDcncftenpeamöc 
Dioef  Dept  ban  gilïercn  /  biaegljDcn  acn  Maichus ,  Die 
ftaec  aeDient  DaDDe/  toatDeciusobcrDan:[)aÈDeGCo?:» 
Wncect.  .fBaec  fip  atittooojDe :  (Deïijrft  ich  oefryt  l)c  b^ 
be/  top5öngefocl)ttotmDenabonö/  omDenbcelDfute 
offcccn :  (let  Daec  toat  De  Itcpfcr  ban  oné  Dcncli  t^  M  axi- 
mianus  anttooo:Dc/  <0oD  töfct  Döt  top  niet  offerenen 
fullen  €nDc  aï^  ÖP  fri"e  metgcfcllen  een  ()cct  (jaDDc  in  't 
iiif  gefp?oftcn  /  foo  Ijccft  l)P  Malchus  bebolen  /  Dat  Ijp  na 
De  ^taD  fouDe  gaen  /  om  b?ooD  te  ftoope n  /  en  mr e c  ai^ 
niflecen  :  en  Dat  bpbktncmenfouöf  /  toatDeïtepfccbe» 
bolen  öaDDe.  ^oo  ginch  Dan  Malchus  fiencn  ter  fpe» 
ïoncftc  npt  /  en  ficnbc  De  (lecncn  /  toa^  bp  bertocnDcrt : 
maec  op  toat  anöfc^  DfncRenDe/  foo  gcDacfit  bp  Uien» 
nig  aen  De  (Icenen.  m  Dan  met  b?eefc  acn  Dc  pookte  Dcc 
g>tQDhomenDc/  fooi^ÖPfeetbcEtuonDcrtgctofcu  /  Dat 
ï)p  Dacc  onDec  een  ïtrnp^  fagö  flarn.  (CnDc  Date  ban 
Daen  totDettoecDe  hcmenDc/  cnDeDaeroocHDattciroe 
teechen  Df<J  hcupcc^  ficnDe  fiacn  /  i^  uptetmatcn  feec 
bectoonDett  getoeefl.  €nDc  al^  l]p  fagö  /  Dat  aen  alle 
te  poojten  een  hcup^  flonDe/  enDe  DatDef^taDberan? 
Dcct  mé/  foo  fegenOe  l\p  öemfelben/  enDequom  toe^ 

^  a  4.  '  Detom 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


."^yS  D£N  ROOMSCHEN 
Herom  tot  öc  ccrfïc  pao?te/  meencnDc  öat()iib?oomt)e: 
.ïBaec  ficf)  bechïoechenDe  /  en  fijn  acnficljc  omöc chcnöf/ 
gact  De  ^taDtm  :  enDe  ftOuicuOc  tot  Uectiooprr^  ban 
hm^/  l)002DcI)pt)cmcnfcf)cnUanChriftusfpKhen/  cn 
foo  tïJiecöt  bt»  "ocb  "iccc  ontfct.  3Dat DU  tc  l'ca  gen/ 
U^aeGÖïic[)p/  Dat  men  Qificccn  Cbrülum  niet  cn  niocöc 
noemen/  cn  Datfe  nuf)cm  aUcbdijüen^  'JcftmcneDat 
tit  De  ^taDban<^pljc|enmcteni^/  omDatfealanDcc^ 
i$  gcöouUJt :  maec  ich  en  toect  geen  auDcc^taD/  Dic 
foo  liJ.  €nöc  ai?  Op  b^acgööc  cnoc  (joojDe  /  Dat  Die  (ïaö 
toai?  «Cpljcfrn/  foe  mrcnDe  DP  inöcr  toacc()cpD  Dat  öp 
DUjacIüc/  cnDc  VuiDc  UieDcrnafyne  metgefeUcn  ïteeccn» 
.ïllaecelienlücl  öiucUï)püpDcb?ooD  bcLlicopcc^  :  enDc 
aiii  Dp  fiiiJci:  ü^lt  bcojtbjacöt/  foo  sijufe  fcrn  bet:toon= 
hktl  enfepDcn  tegc»  «i^lï^«ï»öcïf ii  i  DatDefengongc^ 
ïiïicli  mmi  ouDcn  \'ct].\t  imcfle  ot^onDcn  IjeDben.  Mal- 
chus  ficnbt  batfc  foo  onDec  malhanDcrtu  fp.:acchen/ 
m:en")e  Datfe  fjati  nnDcnlteprcctoilDentceclicn  ;  cnDe 
ijirjacctsijnDe/  DaDïjuOacc/  DatfcIjemtoaDeiUateii 
Carn/  cn  Datfc  gd'i  rn  b;oaD  bcpDc  fouöcn  bcijouDcn. 
JiBaecfp/  Ocm\jaiHou:jcn:)C/  fepDmtotDcni :  ©an 
toacc  5i}t  003/  öieDcnouDcnfcï)atöccitcpreccnGebona 
fcenöcbt  gt  Ijcc  on.^  /  cnlDpteincnmaetójijn  /  cn 
fullcn  u  bcrftLnjoai/  of  anDcr^  cnfart  met  beef  tucgcn 
lüo;Den.  jBaec  Malchus  cn  tuifl  niet  vaat  Ijp  ant\Doo?= 
Den  fcuoc  /  npt  b^ecfc  ^p  Dan  fienDc  Dat  ?)p  fut  f b)ceg/ 
foo  toiccpen  fp  een  tou  ii)  om  fïjiïcn  Dal^  /  en  trcciien  ïjem 
langlj^  D:  f^^^atcn  tot  miDbcn  in  Dc  (laD.  en  't  gccucbt 
iicp  Dc  iKdeftaDtDoü?/  Dat  ccingöt'f^onocungen  renen 
fcöat  gctionDen  ïjaDDe n,  ^en  pegclpet»  Dan  Daec  bp  ho* 
nienDj/  cnl)emD;cpacnDc/  foatDaocöpöaccrati^factic 
g  brn  Dat  Ijp  nut  nm  alïcngcbouDencnöaDDc :  enDc 
ornHrnDc  op  een  pe »icïijca  /  of  üp  niemanö  ban  fijne 
öjicnDrn  cn  fagö  /  Die  Ijp  inDec  luaerDept  mcenDc  Datfe 
ticfh  {ccf  Den/  cn  niemanD  binDenDr/foo  pont^t  hpaïiieea 

ot 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


UTLEN-STI  ËGEL  |77 

K  St.  Martinus ,  cn  Antipater  De  ^taö|-to003bö  DlC 

mft  inöcfïaboeftonicntijaïJ/  Öit  ocljoojt  fiaböcn  /  flc^ 

aoöcnfp  bc  23o2get^  /  batfc  Ijcm  Hetjcnöiöl)  tot  Ijacc  fouc 

fcen  b?  neen  /  cn  occh  fijn  odö.  m  Wm  imn  De  Dic^ 

rcrlöcWlKntoiccDtiiacDe^^^^^^^ 

bat  hu  na  Dm  l^f pftc  ae  cpDt  toiecDt.       2^itTci)op/  cn 

b'alnïJöc /  S  )p  Dien  Msm  m  Sf^^?^^^"  Öaö^ 
ScfKteantLoibe/DatDpm^ 
hen m\mi  :  f n Dat W Die fliicUf n aelbté upt f c n  aclv) e 
San  ni  €>uDcrö  öaDDc  CnDr  Qthmm  $DnDe  /  Ua 
toatK  K  anttooo?De/  ^cUtoccrekcu^ijrï/ 
BrüauDcfcnaöbcn/  inCicn  Dit  macc  öe  ftaö  öec 
Seren  i^.  ^taDlJooalJt  UpUt  1  maecUt  Dat 
iitoe  €)uDcró  Dier  hcincn/  Datfc  ücc?  ii  octnpöcn  mcfien. 
JBcIchc  ixn  hu  öcnocint  IjatïDe  /  nictnant  en  lienDc :  fco 

men.  bnDe  Dc^taD-Uoooljt  fepöe/  IPjff^V^^" 
neloobcn  /  Dat  Dit  gclDt  Dan  ulue  OuDcc?  i^/  Dar c  ï jcr  opj 
fchjift  mcec  Dan  DjtcljonDeit  fcUen-cn-ttUcmiglj  jacrcn 
beef  /  entiei^^UmiDen  eetfien  tijt  Dan  Den  If/cc  De- 
erns, nocü  nf^am?^  ui  mi  adbt  Oc  Dcli :  enöoc 
ftcbbcn  mt  ^uDerjS  oDer  foo  be  ele  jaren  fieVueefe 
giongdmchDDüt  DeniDiJfen  beD^ieocn/  en  Den  e  it^en 
SïanepUcfcn  :  en  Darroni  faïicïaiDe  Vijctten  cbrrktoc* 
ren  /  tot  oat  oÖP  bchennen  fult  /  hatm  ö/bonDcn  ^ebt. 

(DoDté  loil  /  ich  b;D  n  lieDenfegact  mp  £  a/cn  ich  u  b?ae^ 
oe;  enicU  feagc  u  UeDen'taccn  in  nnjn  m^xf: 
lieufccDeciLis  ,  Die  iu  Dcfe  jiaD  toa^^  /  tüaeri^Dfe> 
23;mi)op|cpDe/  ^oonc/  licDcneni^'cr  geencnDecius 
DpoecaecDe :  toant  Die  tor.^rapfcc  boo|  ff nen  langen 
tijt  geieDen.  Malchus  fcpDe  /  wijn  C?eer  /  öaec  obj c  ttó^ 
ictifoobccfetj  cnniemant  gcïoott  m  ^^'söc 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


3rS  DEN  ROO  M  S  C  H  JSN  . 
mp  m  tn  kh  fal  u  liehen  tooncn  mijtie  mttQtftlieti  f  'bm 
InöfnDccgb  Celion  5tjn/  mgdooftöanöie*  JBantöat 
tocct  icft/öat  top  l)oo?  't  acngcficïjt  öan  Decius  jjeöïoöfti 
^ijn  :  cnDe  ich  gebbe  öc^  aUonD^  noc^Qeficn/  OatOé- 
cius  tn  Dcfe (lab quani  /  mbtm  anberfin^  befe ^tab i$ dei 
flab  öpljefen.  ^iflTr öop  ban  pepnfcnbc  bp  öcm  ftl* 
hen  /  ff pbc  tegen  ben  Hanbboogöb  /  ©it  em  Uïfiocn/ 
öat  (6ob  on^  in  bcfen  Sjcmgriincft  toiït  bcctoonen,  §>oo 
SÖnfe  ban  niet  Ijem  bectoacrt^  o^a^en/  meen  gcoore 
mrntgbte  baii  bc  ^tab.  (!5nbe  Malchus  allet-eerfl  in 
öc  fpdoncfie  tot  fijne  metgefeiïcnöegacn/  ennaöembe 
23ifTcÖop  /  bc  toelchc  onbcr  be  fleenm  ecnen  tjccjegelben 
23^ief  bonbtmrt  ttoee  fitoe  5fgeï^  :  enbebetUoIcfttip 
ccn  gccoepcnfjebbcnbe/  ïieeftbefdüeljoo^öaecgelefen/ 
tnct  bcctoonbecinge  ban  alien  /  bie  bat  boo^ben.  CSnbe 
ficnbe  baec  bc  Heyligen  Gods  fitten  in  befpdonchc  /  foo 
toacen  l)are  aengeficgten  al^blofrnbetoofen  :  enbene^»  i 
ber  Ualïenbe  l)cbben  fp  (Dob  berljccclycfit.  (6nbc  be 
fr!)op  en  bc  ^tabDoogljb  bobben  ban  flonben  aen  na 
ben  tupfcc  Theodofiusgefonben/  öembibbenbe/  bat  s 
!)P  boclj  [jacftigb  toilbe  obcthomcn  /  om  be  toonberen  i 
<Bo^^/  onïangb^gfopenbacrt/  te  acnfcboutoen.  5^  1 
iDclcbe  te cflonb  ban  be  aecbe  opflonbt  /  en  tcoch  ben  faeft  i 
upt  /  tn  toeirhen  j^p  tocnenbc  toa^  /  en  gehonien  ban  i 
Conflantinopelen  te  €p[)cfen  /  <ï5ob  becöeetlrjchenbe.  ( 
<Ü:nDc  alle  Ijcni  tegemoet gaenbe^  gingen fpgefament* 
it)ch  in  be  fpeïonche.  <t5n  foo  cafcö  be  f)eplige  JJongeïin^ 
ccn  ben  lUpfcc  fagen  /  foo  blonchen  öace  aengeficfiten  / 
al<5  be  g>onne.  €nbe  be  Itepfer  tn  gctccben  ^t)ntie  l  biel 
üooi  Ijaer  nebet/  becbecrlijcftcnbe  (0ob  :  en  oplïaenbe 
omljelfbc  ï)p  yaec/  en  fepbe :  Schfieu/  aïéof  ichben 
igeece  Lazar u  m  fagl)  opltïf  cfien  upt  ben  grabê.  5Doe  fe^)* 
be  bc  H.  Maximianu6tot[)em/  (feeloofton^/  bat<0oö 
on^  opgetorchttjerft/  omutoenttoiïle/  boo?benbagD 
tcc  groctfcopflonbinge/  opbatgöuonbeplbaecgeloo* 


JV 


lil 


utleN'SPJbgel:  ^79 

ben  fouDt/  battcc  ccn  opflanöuigeöcc  Dooöen  Jï^aiit 

ten  umö  m  mocbet^  ïicijaem  geen  lecD  cn  tocU/  cii 
nochtané  leeft  /  foo  ïjebben  top  IcDmöigtj  gcïcgcn  /  m 

iöafS  IJ^b^^  i"^^  öatc  ïjoofDcn  miigcntïc  tec 
atcben-toaccD  /  foo  sijnfe  (int  amficn  toan  aüen  /  ontf^^ 

ïtuScnbe  €nbe  alö  fp  öoo?ljaccüeröUlöeDooD-h  ften 
&  ïat«r  inahf n  /  Daer  nicnfc  fouDe  inkggen  /  fco 
toccfcbnim  fp  op  benfelbfniiarbtaenbcnïupfec  /  frg^ 

haObcn  gcïcgcn  /  en  iiptbcraecbetoacenber?cfcn/  foo 
Soch  fouDc  laten  Denen  gaen  /  tot  bat  be  ï|eere  öaec  an. 
Dfcniacl  ban  ben  booben  foube  brctoechcu.  ^oo  !)cfft 
ban  be  lupfec  belafl  bic  plactfctnctbccguïbefkcnente 
öcrciecm :  en  bat  alïc  23i|Tcl)oppen  /  bicDeopflanbmgj 
lidriben  /  foubrn  too2bcn  geabfolbccct.  3^atfp  gefrpt 
tooiDcn  371  jacengfflaprntcljtbbcn  /  batmagljm 
ttonffel  (lam/  om  barfe^nno  44-^  5ünopgeflacn  :  e« 
Decius  hf f ft  maec  een  jacc  gccegeect  /  en  bjic  macnbcn/ 
te  toeten  ^0  152  .  ^n  foo  en  foubcn  fp  ban  niet  mccc 
Dan  ipójacmgenapmijebben.  ^itftactfoombeLe- 

gcndaSanclorum  bcfcfoeUcn  b00?23?.  Jacob  Januenlis, 

^^ANNOT.  Abuyfcngaenme:  enhoe voldefelf- 
vende  dacr  van  is ,  fo  is  fy  lijckewel  waer.  Want  anderfins 
ware  dc  Catholijkc  Kerke  minder  als  de  Heydenen  eer- 
tijds ,  die  ook  lulke  wondere  Slapers  onder  haer  hebben 
gehad.  Want  PMufanias  Ith.  i. verhack  van  eenen  Eptmem- 
dei  Gnofms ,  die  in  't  veld  uyt  wandelen  gaende,en  in  een 
fpelonk  wat  ruftende ,  inden  flaep  is  gevallen ,  en  dat  hy 
wel  40  jaren  achter  een  Hiep  ,  eer  hy  wederom  wacker 
wiert :  en  wacker  geworden  z.ijnde,heeft  hy  onder  andre 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


^8^ 


DEN  ROO MS C  HEN 


Steden  de  ftadAthenengcbout.  EnPlinimlib.y  eap 
legt  dat  hy  wel  57  jaren  in  dat  hol  gefiapen  heeft  Wel 
foo  en  wil  dan  de  Moeder  de  heylige  Kerke  voor't  Hey- 
dendom  niet  wijeken.  En  wy  weten  op  dien  voet  de 
commedic  foo  wel  te  fpelen,  ais  fy  voorgegacn  hebben. 


d: 


HET  VII.  C  A  P  I  T  T  E  L. 

Van  Sf'.UrfiiUt  endedeelfduyfent 
Maeghden. 

I?(!frtotï<jm  Die  ttjtDatCiriacus^au^  toa^(bi'e  be 
ncacntïmDe  in  o^?c  nae  St.  Pieter  op  Den  Hoonia 
fcljcn  floel  gcfeten  Ijcrft/  cnöeupt  öft  getal  Dcc  ©aufm 
uptgefcliiapt  /  om  Dat  Dp  met  Sr.  Urfuiaöeefttoillen 
tepfen/  en  Dactban  niet  af  tecaDen  Uja<^)  \\\^%\Xd\\^ 
uien  een  lionineh  /  genaemt  Nothus.  3I)f  fe  fjaöDe  een 
<Öoöraliae  enDe  fcljoone  5^oeöter/  met  name  Urfula, 
be  tuelchtenïJutDeïijcri  toierbt  betfoeDt  ban  een  23ar3 
ban!cb!iioningö/  booj  fijnen faone/  Holofernes.  j^xtt 
fonbec  D^epgementen  /  inDien  De  ©aDec  Dat  toepgccen 
fouöe.  Urfula ,  Dooj  eenen  (6ngcl bccmaent sjjnDe/  j)eeft 
gccefolberct  Det  {}iiiDeïijcft  toe  te  fïaen  /  met  confent 
öacc^BaDec^/  op  Die  conDitien  /  Dat  nocö  D?fe  jaren 
metfjetl^utoeïijchfoiiDe  bJecben  bertoeft  /  enDe  bat  beïc 
jonge  .E^aegbDfn  ban  De  gcootfïe  geflacbten/  tot  fiet 
getal  ban  eïfoupfcnt  öaec  fouCien  torcDrn  toegeboegöt; 
cnbe  nocö  eif  öacr  üobrn  /  Die  eïch  (JDpflcnfiec^  enbe 
HlepbflecsobsrDupfcnt  bjrfen  foubcn/  met  bjjf  anbece 
aïfJ  ^CbmicacïtjcsS  obrr  aïie.  £?et  bjricïte  öacc  ij§ bergimt: 
toantfpöaDDeboo?/  bolgen.ö  opcnJjaringe  en  lafï  Doo? 
Cngeïcnaen  BaecgefcIjicDt/  Daec  mecDe  een  trpfe  nae 
Ceuïcn  te  Doen.  ^cfc  Dan  &p  een  geftomen  spube  ö^D» 
öen  becfcD^iiDf n  ïloningcn  en  ï^pninginneii  /  niDe  Dace 

natca 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


UTL  en-spiegel:  ^Sr 
.  flabf (lacnöc  (ooch  öe        Ciriacus  fe\f  met  brtc  ^ip 
fc5oppen  /  ja  Conftantia  Dc ïtcpfermne  üan  (Conflanti* 
nopolcn  nocö  niacgïjD  jijnöe )  Dacc  öaec  bp  öcüoföbt. 
Urfula  monlïccöe  bp  tpplcn  Dit  ïegcc/  cnDelectbcljacc 
i  UolchbjiUf"/  gcIijcftmenDefolDatfiiDoet/  Danloopm/ 
öan  öoo?  een  loopen  /  Dan  cc ticcrm  /  ^c.  cnöc  öat  buccöe 
fomtoijUenenbaïbcn/  fomtoyïcm|)«UnDaoD.  5^u^ 
'  OfOffffnt  toefcJiïïc  jtjnfe  tc  fcöecp  gcoacn  met  tm  bp^ 
!  Doeabffl  b^ï"  becfcljrpöcn  eecüche  ©joutuen  en  Ijatt 
jonge  hhibrrhcn^. 

€nbc  boe  f^et  giec  (n  befe  npfc  toijöcró  gegacn  i^f 
ftriïcn  top  bccljalcn  upi  f f n  bocchfc  gefcö^ebf n  ban  Fra- 
ter T.  bic  fijnen  nacm  upt  nebecïgbepD  niet  ïjeeft  bec^ 
bcnuptb?uchen/  omöatbnnbeil?-  .ji^agctMariaKn- 
I  no  1 183.  De  gekgcntljepD  ban  Die  ccpfeljcf ft  ontbrcftt; 
'    cnDc  bar  fjp  bem  Den  geefï  ban  Mofcs  toefcf)?öft  /  toacc 
*■   booj  Dingen  befct)2eben  3ijn  /  bic  ban  Den  aenbangl)  Dec 
toerrïo^ijngcfcöict- 

fp  te  fcbeep  cnbeoprepfctoarcn/  5ijKfcboo?ber* 
fcljijninge  Dcc  ^CngcIcn  getcooji.  €nbc  bc  hlcpneftin* 
'  berïien^  jtjii  foo  gfftcccht  /  Datfe  met  en  beboef Dm  te 
jupgen  eenige  bojflen  ban  bare  mocDec^  of  bocDfler^. 
IBant  ïjace  bingerj?  alleen  inDenmonDflchcnDc/  fagen 
fp  trcflont  öacc  uptccncngcmclfcljmDauto  /  Diebaec 
■i  boeDc.  €iiDc  fulciic  toarcn  tod  500  in  gctaï.  Ooeh 
:  ?  öaDDf n  Dc  b2oiitocn  niet  ban  nooDjn  Defe  ftinbcrften^  u 
bcgen  enDc  fcijoon  te  niaïun.  5^etoijl  Dcfelbc Ijacc  op  Dc 
repfc  niet  bupl  niaechten  nocD  b«'piflen.  gja  oocfi  en 
fcbicpDcnfe  nopt ;  niaec  Ijamn  groot  bcimaecft  in  De 
focte  fcbooneblinchenDc€ngeUjc^/  DicöaecDoo^gaen^ 
!  becfcbencn  /  euDe  Die  fp  boben  baec  mDe  ïncöt  fagen  / 
mbe  toaec  na  fp  met  baec  bingerftcnjS  toefen  /  enDe  met 
een gejupclj riepen/  Da.  ba.  FraterT.DicttoijffeiDcfelf^ 
aenbefe Dingen/  alóbpbiebefcljzecf ;  inaerbaecquani 
lenflemme  lipt  ben  öemeï/  bctorlcftefcpbc;  Gewifie- 

lick 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


382       D'EN  ROO  M  SC  H  EN 

lickis'twaerachtigh  datje  gefchre ven  hebt.  Endedae^ 
zijn  onder  de  i  icco  Maeghden  fo  groote  mirakelen  ge- 
fchiet ,  dat  indien  de  felve  befchreven  wierden,  daer  fou  \ 
geen  menfch  gevonden  werden ,  diefe  foude  gelooven.  j 

Coc  ccfclfc&ap  ban  Urfula  toa^  ftacen  23jupbrQom  < 
Holofernes ,  Dic  tot  öc  ccp^  ooch  tiati  öcti  i^emc!  toa^  i 
ceanimcect  /  cnDe öaööe  altijDt  bp  m  St.  Jan  Den  ^po*  : 

^ptoarennaCeulcn/  Doo?  cDobDdtjche  bcfcfticMnfl  t 
ÖC /offlicrt/  om DaccDeïicooncban't .fBactelaerfcöap  ti 
tcomfanacn.  Il5accöc23acbattfcï)et«nnfn/ öieïjaec  i 
hootm  moeflen  /  cn  txiaccn  baet  Doe  nocf)  niet.  ^et&al^  i 
ben  tot  Ceuïen  5  jjnDe  /  too?Denfc  ban  Engelen  bermacnt 
na  tornen  tercpfen/  om  f^m  fdbenaIDaeraen(Dobt 
cnbe  fijne  üEioeDec  /  mitfgaöec^  Die  ^pofldcn  en  Cf  epïia 
gen  /  toienjS  i^cüquten  baec  toaren  /  te  cecommanberen. 
ènDe  baec  tocgefept  /  bat  fp  tajebergr hcert  sijnbe  /  fyt 
Jï^actdaecfc&ap  Dcclacljtigfj  fouben  toctben.  JDaec  in 
fp  bcrnocgöt  toaren ;  €nbe  fjebben  te  ï^omen  goet  ont^ 
f)ael  gebonben.  <0ocft  Holofernes  baec  ban  be  ^au^ 
Ciriacus  geboopt  gctöojöen. 

Wf  fp  nu  tot  Ceulen  toebec  tecöen  /  bonben  fpbc 
^tabt  ban  bc  ï^unncn  belegert.  Welchct^  €>bccflc  \}oo* 
renbe  ban  fulehen  gcooten  meenigijte  ban  jonge  maegg* 
ben/  bcctuonbect  getneefl  (  enbe  beeftfe  boo?  \im 
boen  homen.  <È3nbe  aï^  f)p bicc  onbec  Un ula  mebe fagfj/ 
foo  brclief öc  6p  op  jjace  fcj^ocnïif pt  /  enbe  begeerbe  baec 
tot  fijnb?outoe.  .fl^aec  UrfuU  beeft  bit  gebjepgert.  5^oe 
beeft  beboo?f5.<Dbecfle  alïeöace  It^aegbben  en  bpöeb^ 
benbe  gebolgb  ïaten  ombrengen  /  enbe  onbec  be  felbe  Da? 
ren  23?upbegom  /  bie  aen  jjaccsijDe  toiecbt  geboobt. 
Cnbeal^fp  nocbaltoepgecfgöWcef/  fooi^fpepnbelicft 
felf^  mebe  geboobt.  5^efc  moo?t  gcfcbiet  jijnbe/  l)ceft 
^obeenengeeflbanftDijnieiingc  enbe  becbjeccinge  on« 
bec  be  i^imnen  gefonbcn/  foo  batfe  fiaec  lieten  boojfïaen/ 


utleN'STIEgel: 

öfó  of  foo  Mttl  fïagö-  o?öcrc/  ban  foïbatcn  /  al^  fp  macolj^ 
Dm  bcrnioo?!  Dabden/  tegen  Daet  ijuanifn :  cnDejDn 
alfoottietbetOaejlfieit  geWuc&t.  (©noettufc^eni^Ceu. 
ïen  met  bien  frljet  ban  foo  beeïjKpUge  ïicbamen  bec 
iiooo  U^aejjöbcn  enbc  Ijatc  affcöe  beröcetUcht  enbe 

€nb^e  bn  albien  fulcften  micalieï  bocnmaeï^  bpo?  ftare 
boobe  Hcframen  1^  Qticmti  bat  Ceuïen  ban  foo  beeïe 
bpanben  becïoft;  toat  ïjuipe  ftebben  banoohmettc 
berkoaeöten  bic  geenebieUrfulam  met  bebccLifduy- 
fendMaegdcnaenroepcnenbienenl  ^  ,    ^  ^ 

^^etöafben  beffupt  Frater  T .  m  betfiad  met  e en  eg 

bebt/bat  St.  U rfula  ben  Ctemijt  J  an  van  Warwijk  fjeeft 

neleect;  baecmfpbr geert  /  bat/  tot  {jaecepgen  eeceen 
Wenfl  /  gebeben  fal  toecben  een  Pater  nofter  met  een  Ave 
Maria ,  enDe  /  tut  eere  ban  be  i  looo  j©aegt)Den  / 1 1  ooo 

Pater  noftres  enbe  Ave  Marias;  ^oonccbtan^bat  bOOJ 
pebecDupfcnbnocftcen^een  Pater  nofter  en  Ave  Maria 
toerbe  gebeben.  €nbefp  l)«ftbaerbp belooft/  batbit 
foo  ban  pemanbt  tDaec  genomen  5t)nöe/  eenbecbebcel 
ban  be  Ig.  ^.  IliaegDben  fjem  betoaren  fullen  m  be  booöt 
enbe  ban  be  to?metitenbe^©agebperJbeb?öben;  €fii 
anbec  berbe beeï  bem  fal  Icpben  in  ben  ©emel ;  €nbe  jjct 
ïaetaebecbebeeia5obtboo?l3fmfalbibbm*     ^  ,^■ 
FratêrIacobusJanuenf^sbetbaeïtD^enboïgenöe/  bat 
fenfeher  MigUu^/  bie  bcfelDaegbbenfcccbemmtert 
oe-eett  habbe  /  ficch  getoojben  jonbe  /  een  banbefc 
feaegbben  t)«ft  fJ^"  ^l'  bfmhomen;  enbc  öoojen  tot 
hem  feggen :  gjnöienje  elf  bupfenb  marl  Pater  nofter 
biS/  tl?  teren  ban  on^^  allen/  foofulic  onfe  Juïpeeti 
trooff  In  be  up?e  ban  u  booöt  genieten.  5^e  fïeche  Dit  nti 
foo  gebaen  Utmm  I  fieeft  ben  ICbt  bp  Ijr m  ontba- 
ben  /  op  bat  öp  bet  laetfïe  ^Ipfel  ban  \m  o»^f"]0Ö; 
aBaec  mebe  be  «bt  beflgf)  jpnDc  /  foo  nep  be  fieche 
fcöielicN  met  InpOc  ftemmc ;  Wijkt  vgor  ^^^^^^^ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


384       DEN  ROO  MSCHEN 
Micghden .  ^  %bt  b?af öf)De  /  toat  Dat  roepen  m  fcQi 
een  beöupöp.  <Cntie  öbc  ^ctft  öc ni  De  fieche  Defe  gebede 
faecftc  Ijcctf It.  JDacc  D002  bp  Dan  betoogcn  ié  om  toecft 
tcgacn/  met  aïlc  Dic  bn  Ijcmtoaren.  €nDe\Dcpn»gö|i<ft' 
tïjD?  Daer  na  toeDecgebi-ect  sijnDe/  tjebbenfcbebonDenl 
Dat  Dc  ficcUe  obcilcöf  n  Vua^. 

5E>it    immctïS/  gacDe  b?icnöen  /  een  fupber  l^iflos 
rp!«n  fonöec  D?fcfi  of  pi<S/  of  pft  Dat  na  Den  DeerhieïÉ  j 
ciccftt  ^  gcïijch  bet  ï[>ifio?p?ten  ban  Sc.  Francifcus ,  enDe  \ 
ban  Uylen-fpiegel  Doet.  (önDebetDientDetfjaïben/  al^  } 
een  fupöcc  jtuchèben  /  neeiftiab  gdefen  te  tcecDen.  Ce  !  $ 
meet  aïfoo  Dc  (JTatljoljjcften  f^.a  Elf  duyfend  J^epUgcn 
bp  maïïtanDec  fjebben  /  en  noct)  tneer/  Die  baer  ï)oo?en  en 
l)cïpcn  bonnen   't  <ön  toare  Dan  Datfc  De  1 1  oco  Pater 
nofters  ontfangen  /  Die  al  beel  pjebelen^  in  öcbben.  Hm 
öcr^  fouDe  lefi  Defen  Dienfl  Der  nooo  .fliaegljDen  aen 
De  .fDoeDec^  en  ,||fö(nne-moeöer^  reconimanDeren  tes 
nenbctfcöj'epcn/  niitfgaDfrébepiO'mfnbehaeftenban  f  < 
hacc  funDccften-S  /  Dnccfe  Dtehmacï  bed  moepten  nieDc 
Öebben.  3minec^  fp  mogen  ïjet  een^  bep?oeben  of  Ijtt 
hatt  niet  mcec  baten  en  fal  /  Dan  na  S t  J  an  de  G  rij  nfert 
te  loopen  /  enDe  öeni  toat  te  offeren  /  op  Dat  t)are  hnjten^ 
be binDeren  toat  beter  te  bjeDe  moscn  5tjn.  JBaec  mip 
fchien  fal  een  gebeDeften  of  ttotetotDe  1 1000  Jifóaegö* 
DèngcDaen/  een  Die  in  nooDisS/  euDctoatgaentnDan: 
bp  i$  I  Öclpf  n  bonnen,  er ujth  l)cm  Dan  een  fcher  Doo?* 
trapt  en  geefciglj  man  feet  aecDigö  Öfcft  beholpen  met 
het  noemen  ban  abe  De  iiooo  jlï^aegDen  opeenenmop. 
JDant  Defe  man  toa^  in  een  öooglj  Difpupt  gebomen 
met  een  feccher  goDe/  DetD£ÏcbcroemDcDatDe3oDen 
mcec  i^)cpïigfn  in  Den  J^cmel  Ija^ïDen  Dan  De  C Wf^» 
tien.  iÖaecmDcfcn/  Die  een  CbJifien  toa^ö  /  öcni  nieten 
toilDe  toegcbcn.  <!^erl)alUcn  ^ijnfe  met  Den  anöeren  d«c 
In  ober  een  g  :bomcii  /  Dat  eïcU  De  fijne/  De  r ene  boo?  enDe 
be  anbrcc  «ace/  optcUen  fouDe/  enDe  aï^  men  een  ban 


de fiine noemde/  Dat  men  Dan  bien/  tooien^  buutte  f)et 
métt  ftoijgen  /  etn  fiap?  upt  fijnen  baett  upttrecRen 
fouDe-  fp  Du^  nut  Den  anDcccn  geaccojDeect  j)aD« 
Den  /  beaon  Den  SloDc  enDe  noemDc  Abraham,  enDe  treeft 
met  Dien  een  hm  «Pt  "  l^^^tt  Uan  Den  Cf)?i|lf  n.  5^efc 
tetflont  noemDc  St.  Pieter,  enDe  tcochDen  SoDeoocR 
ihapiuutDenbacrt.  (önDeDit  omcft  foo  eenlge  rcp^ 
„»,jobecentoeDec/  tot  Dat  De  <eij2i|Ien/  DitfpömoeDe 

knnDe  /  fepDc  St.  Urfel  met  de  i  looo  Maeghden ,  enDe 

Dceep  Den  SoDc  bp  Den  baett  /  enDe  rucfetc  Die  gefieel 

iijupt  <0eït)Cft  Dit  öecBarit  toert  ban  De  Scfuijtjac.  Pon- 
tanus in  Atticisbellarijs,  pag.ag^-      .      r  .  ^ 

w       fonöcn/  beminDc  Catljoïijcften/  nocö  toeiwat 
ftieeDer  VoepDe  n  in  Defen  Euflftof  /    u-ïieDen  nocï)  meec 
foete  en  üerraaftclöcheHeöenDeben^meDeDeelen/  ban 
te  foete  ïiebe  J^epïiflen  /  of  g^ancten  en  ^anctinnen: 
maertoaerfoubcn  topepnDioen^  ^aerom  al  i^'t  Data 
tec  nochhcele  ljop-rct)uercnboï  banjijn/  nocfttanéaïö 
top  niet  aUeen  met  feben  t'  fcben^  /  maec  met  elf  Dupfenl 
te  aclnch  boo?  Den  Daglj  homen  /  foo  't  tijD  Dat  top  We 
Deutcfluüten/  om  ban  Defcbepj-leaer^nietfeenemart 
obf rbalïen  te  too^Den.  3©ant  toouDen  top  gaen  fp^efteit 
banSc  ThaisDeboece/  en  ban  Sc.  Lucifer  Den  5^upbcl/ 
top  fereacn  toe!  alle  DenDjlementacnonfepp/  enDaet 
fouDc  nautoclijch^  eenc  conrtifane5ijn  binnen  Üiomen/ 
of opt  aetoeefl  5Ön  in  De^  !pau^  23o?Deel  /  Sixti  de  1 V. ; 
ja  nautodijcft^  een  23?abant^  Ijertehen  f^nt toerpen  in 
Deaiepel^^ate/  DienietcnfouDe  meenen  geafftonteert 
te^tln/  footopDefeïbeijuamenboojbptegaen.  «önfoo 
I  fouD'ttcn  laetflen  meDe  met  alle  De  ©upbelen  ban  De 
I  ifcllegaen  / Dacc  Sc»  Lucifer  Den  oberfïen  ban  i^.  3Bp 
ffljepDenDetDanlicberin  tijDi?  upt/  en  gaenobectctDc 
I  Catöolyc{ie4^oD!)eptopDecaerDen. 


25  6 


H  E  X 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


06      DEN  ROOM  SCHEN 
HET  VflI.  C  A  P  I  T  T  E  L: 

Fan  St.  Nicolaas. 

DCfen  Hepitoen  tua^  foo  l^loecli/  bat  {)p  getKitm  i 
5ÖnDe/  tecfionbt  Ulacit  opgecicgt  enüe  op  fpn  bees 
nen  (ïonOt/  QdDcftöeionae lammeren  en  ftalbeti.<0^ 
oetoo^Denstjnbe/  befleDej^pfijngoeO/  Dat!)emfïjn3^a0 
Det  mobecblocbfjab nagelaten/  tot<(3ob^eereenDeDec 
menfcfien  UielUaren.  i^p  f)eefc  /  om  D?ic  f)oecen  ban  gaet 
quaebt  leben  af  te  brengen  /  be^  nacbt^  b^ie  l^lompen 
ooub^inbaeclitip^gctDio^en/  opbatfebaetbaneeclicl^ 
leben  mocbten.  Hmberen  bebben  bit  ontbouben  /  en- 
be  toepen  oocN  op  fehete  tgbentotbem/  becfoecïienbe 
Ixmtbanbemtebechnjgen  ;  €nbefpbmben't geloof m 
i)are  (cboenen  i  gdtjch  een  bejaect  man  bet  goub  bonb  in 
ten  gel^be  gan^  /  tot  belooninge  ban  be  eere  enbe  bienfi 
liebp  acn  St  Nicolaes  bebe  ^e  l|if!o^tebaer ban  lupbt 
albu^ :  (a)  ^aet  toaten  te  Worms  ttoee  ,)^art|ec^/tDaet 
Imnbcn  eenencnch/  enbefonbechinbetentDa^/  maec 
feecfpaecfaem.  '^enanbetenbabbebeiehinbecen/  en:»  i 
be  moefi  met  (i)nen  bagelicbfimacbepb  fijne  familie  ono 
l^ecbouben/  maet  at  en  teecbe  ebentod/  na  fifnegde» 
oentbepb/  hofielgchenobecbloebigb.  Cnbeknanneec  i 
^  ban  be  tafel  toebecomtotfiintDetrchgingb/  nepbP 
met  een  bjoltch  b^cte  Sc.  Nicolaes  aen  omgulpeenbe 
boo^fp^aecft  tettodcltbergcheji^adjecbicftmaelboo' 
cenbey  (icftenbieetnietof  uptngb/  ofuptfpottenie)faa 
fepbebptotbenacmen :  Daviclhelpemy(tDantfbobi<t 
een  feer  cucfte  g|obe.)  5^efe  al^  bP  boo?  bp  be^  fdben 
Inincftel  gingb/  enbe  ^oo^be  ininat  eengrootacbtingc 
6p  bp  befm  ^aeijec  Uia^  /  boben  Sc.  Nicolaes ,  tmt  Or 
anbecbeceetbe/  beeft baecopbeginnentebene^en/  W 


VrLEN'SPlEG  E  LI  58^ 
t$tt  ^  tim  feïbrn  miltDatuget  foube  bonnen  ïtetoonen 
Dan  St.  Nicoiaes.  5^erï)QftjenÖeeftf)paenöcn3^ac^ 
btel^maenctep/  tottoacI/tmgeüantienanDeccn/  em 
(  Qeti^aDen  gan^  tjettm  /  in  toelciter^  bupth  f)p  tieit 
1  QouD-guIDen^brpmdicBgeflehnibaDbe.  ^fjf^aetjec 
K  ffetH  dc  feRje  gané  aen  fïjnen  acmm  buccman  getoont  / 
m  cndc  geeft  ben  ^oDen  gep^efen  entie  bergetjen  bo\m 

■  Sc.  Nicoiaes ,  tDien^  bten^  f)P  ben  anbecen  bectoeet, 

■  ^e  arme  S3uetraan  anttooo^e  bem  met  een  bip  ge« 

■  iaet :  IDatroemjefoooDecbiegan^l  Sc.  Nicoiaes  fal 
l|  mpgeengan^/  maerlueUenenUetteno^geljen.ilEaec 

nabemael  datje  Iteber  gdb  (jebtal^eengan^/  mbtenje 
iDüt  /  ich  faife  u  lioopen.  ^e  cyche  nam  bet  aen  / 
cnbe  becBocbt  bem  be  gan^  om  een  hicpn  gelb.  ^ecbal:> 
Den  beeft  De  cf^aegec  toebecom  /  na  fijne  getDoonte/ 
Sc.  Nicoiaes  aengecoepenbebbenbe/began^opbe  tafel 
boo?  fijne  famtlte  boo^gefet  /  enbe  bebbcnbe  be  goub-guI« 
ten^  baec  tn  gedonben/  liep  bP  tecfionbt  benen  na  bc 
Dffe-marefit/  enbeftocbteenenfeect^etteno^;  bentoelc* 
hm  toanneet  bp  na  fijn  bup^Iepbe/  fooquambembf 
rtjcfte  i^aetjec  ïn  't  gemoeb  /  enbe  bettuonbecbe  bent 
tiMtt  foo  gcooten  gelueli/  en  bjaegbbe  ben  anbecen  /  tnaec 
lian  baen/  cnbeboo^Vuien^giftebpbieno^b«^bebelio« 
men.  ^e  atmc  anttooo^be  /  bat  bet  een  gifte  ban  Sc  Ni- 
coiaes tua^  /  bie  bem  felUen  babbe  betoefen  ban  gtootec 
tntltbabigbepb  te  toefen  al^  ben  ongeloobigen  enbe 
tcoutüIoofen3|oben.  ü^nneecnu/  tDepntgbtbb^gele» 
ten  I  be  3iobe  boo?  bp  bet  bup^  ban  bm  cijchen  gtngb  / 
(iibe  bem  bjaegbbe  of  be  gan^  tuel  gefmaecl^t  babbe/ 
anttoooibebefelbe/  fjcfebebfe  aen  ben  4^aeijec/ mijnen 
SSiuecman/  bechocbt.  2{)aer  op  bat  be  ^jobe  bembe 
Qebeele  faech  becbaelt  beefc.  ^nbe  be  ttjcfte  j^etjec 
geeft  fijnen  S3uecman  boo^  ben  ^cbout  gecoepen  en 
mngeitlaegbt/  enbe  beeft  be  tiengoub-gulben^taebec» 

Al^fiontoehomenbe/  betofpebs^  begane  enbe 


^88  DtNROOMSCHEl^  ^ 
niet  De  oouö-ö«löciié  bcrhocïjt  öaöDc.  J^acc  bc  g>cSout  i  ■ 
hebbenDc  öe  faccfte  bcrflaen  foo  al^fe  m  Der  toaecbfpD  ^ 
nefchiel)  toaó  /  öccft  ben  acmen  befaecRetocgetoejcn/  ij 
cnbe  ben  cijchcn  in  ttointiab  öouö-suïben^  gfconbcnti»  i 
Mcwt/  ombatïjp/  roctoccacljtuigecnbcfmaftD^Ptban  i 
Sc.  Nicohes ,  cenen  (lïncfeenben  gobe  öabt  acnac»  i 
roepen.  . 

HÊT ET  IX.  C  A  P  I  T  T  E  L. 

yan  Sf^  Tecunia,  i 

G€ltjcli  öc  iSomepne n  ocftabt  öebbc n  eenen  ^fcuk-  I 
nus,  meeeneobtoanbchopeccmuntetoa^l  enöc 
eenen  Argentinus,  bie  fp  fcpbenüan  Dem  gebo^m  te  5rjn  / 
cnbe  een  <C^ob  toa^  toan  befiïtjecemunteofpïbecgcïD; 
foo  fjcbbeufe  oocft  een  <aobmne  gcftabt  betoelcbe  ge^ 
paemt  toajJ  Pecunia ,  bat  /  <aelb.  (0e!ijch  Lilius , 

GregoriusGyraldusbetüljfl  Hift.  DeorumSyntagm.  i. 

(Cnbe  mp  bunïit  bat  onfe  öoomfcfjeCatljoItjefteJleccö 
fee  oocïi  befe  Pecunia  niet  mmbet  al^  een  (0obof<0d* 
'-^Wnne/  of  immec^  ten  minflcn  alleen  fantinne /bcr*» 
'  eect  en  bient.  .ïiabemacl  alïe^  bp  na  Doo?  Ijaec  toochen 
^tnoet/  cnbe  aïle^  bacc  benen  toetbt  geflciert/  om  booj 
"ftaec  nehoïpen  te  tuojbea  JDaeconi  top  tjaec  oocft  toel 
"onbcr  bc  gepHgen  ffeïïen/  enbe  Sr.  Pecunia  noemen  moj 
ncn.  «enöe  men  moet  baer  ban  ge looben  /  batfe  foo  toel 

ülbmï^emeïi^  aï^  Sr.  Chriftoffel,  St.  Longinus,  St.  Jo- 

''^is  cnbe  anbfte  ï^cpïigen.  ^oo  öaticftfebaerom^^^^ 
hicc  (lefle  onbec  De  minbece  Catöoïgche  <aob!jepb  m 

^  ^enüemel  :  boetofïtopmifTfbifn  on^  baec  in  bergro. 
pen  7  bat  topbaetnietenbebbenboojaenseftelt/  om 
Dat  men  meefl  bare  ban  boiibt.  ./j.u  - 

HBt  («)  oubeïïomepnen&abbenbefenaert/ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


VYLEl^'S?  I  boel:  ^89 

Priefters,ond€r  fchyn  vanReligie  ende  Godsdienft  hcc 
goed  van  de  Britanierst'foecken  maeckten.  CnDcÜatt 

Galgacus ,  ten  obcrfle  ban  öe  frttoc  23?itannicr^  hrtj^ 
Ben  DcïiomfiincnDitGetunafniflTe/  Wdacfedc  wereld 

,   beroofden  wanneerfe  cenen  rijké  vyand  voor  hadden  , 
iMdatfe  dan  gierig  waren;  en  dat  noch  het  Oofte  noch  hec 
Wefte  haer  konde  vcrfadigcn.    <Onfc  IjcDmÖac  gljfclje 

^  ïSoomff  öc  Catbolijchcn  moeten  bit  oocït  naboïgen  /  m 
tit  aUeè  Doen  om  Sc.  Pecunia,  omDatfoomottticcbulc 
too?bcn  öetoeneSt.  Jan  Dacc  Dan  l)oo?fepöl)ccfï  in  fijne 

Openbaringc  c.  18,  verlT.  ii.  13.  Daec  geloften  toect 
ban  öacen  hoopöanöd/  van  goud  en  filver,ende  van  de 
lichamen  en  zielen  dermenfchen  J^ieryanDacnhome 
WefoelCfp?cnchK^/C««^  tt^omana  non  ^iturit  ovemftne  lana. 
Tro  folo  nummo  repmbis  in  Athtre  futnmo.  (ön  in  On^  O^eö 
^Uptfcf):  Te  Romen  is  alles  vry,  uytgenomcn  die  geé 
geld  en  heeft,  gtem/  Te  Romen  is  geen  groter  fondc 
dan  geen  gel t  te  hebben»  JlDeUte  ban  onfen(^)Tapperus 
bf rljaclt  bJccDen.  IttSp  gcDencht  genen  te  Ijebben  in  De 
23ibliotl)efte  ban  Den  becmaecDen  Jl}fcc  en  ©jofeffo? 

Andreas  Rivit ,  ecn  OUDe  D?uh  ban  onie  Taxa  pceniten- 

tiaria ,  altoaec  inDe  ^nnotatien  cn  «Öloften  op  fefeecc 
tüxa,  Defetooo?Dcn  ftonDen(na  nnjn  bctlc  ontf)ouD)Pau- 
peres  non  poflbnt  canfolari  ,quia  non  lunt.  ^üt  V^l  <Pc 

arme  honnen  niet  gctroojl  too?Dcn/  om  Dat'ec  niet  en  i^ ; 

om  DatfegeengclDfjebben/  oiDeDatfcSt.  Pecunia 
niet  op  baec  50be  cn  ï)cbbcn  a3nDc  Daeconi  gingb  De 
man  conD/  Die  oo^DeèlDe  Datmen  onDecon^l^oomfe^e 
CatDoli jeften  aïïeö  om  gelD  lionDe  betftrögcn.  3ch  fal 
De  faechc  becljaïen  met  DcUJoo^Dcnban  onien  (c)  Bebe- 

23  b  5 

{a)  Idem  in  vitn  ^grtcoU  Raptor  es  orbis  *  &Ct  (t  locufles  hy 
Jliseft,  avari,  &c.  quosnonOriens ,  nonOccidens  fatiaverif' 
S^lujiius  lib.  4,  Romanisvetus  eau  fa.  beUandi  eft  ,  cupid9 

profunda  ïmpenj  &  divitiarum.  (^)  In  CoUatione  Adagiorm  $ 
&c,  fits*  ao7.<i.X0  Oi>»/ir«/<x  Bebel  ïitt-  F  4,  ver/a. 


ir: 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


ff^  DEN  ROOMSCM  Ej^ 
lius.  0n\aniM  ^liadDe  tm  onDet  tmtn  f)oop  0af!éil 
oen  eenmaeicdti/  datDe^oomfc!)efeecttout»ïoo^tQa« 
Cftt/  aT$bptDeiche|^et(0dool)e)iépItDa^/  enbebattie 
b^ieittKn  tian  ()et  it$oottifc&ei|of  uptmtmnDct'f^tnen* 
fc^ppec^  Han  selCi  toaceti  /  (S^ggenD^  dat  fl^ti  cpgeti 
htuté  dat  tari  gcetltch  gaD  ondettionDen.  Wm  op  een 
ban  Oe  gallen  anttaDoo^de/  ^atfêfeet;tDeIenbena[)ac( 
gctDoonte  DeOen.  fQ^ant  ktDienfe  fulcli^ntetendeben/ 
datfe  Degenerecoi  foiiöen  ban  t)ate  t)oo?-ouDer^  /  Dte 
rootierë  en  pliniöeraecö  getoecfltoacen/  (icnbcopRo-. 
mulus. 

ANNOT.  Defe  man  had  het  wel  gevat.  Want  de 
Heydentche  oude  Romey  nen  verkochten  alles  om  gek 
CXlitrent  den  Gods-dienft.  5^  verkochten  degeheele  Gcdheyd. 
die  men  om  niet  niet  dienen  en  mochte.  Ende  men  kende  het  met 
de  FAchters  enTollensren  lichter  af-maeken  d^n  met  defrii- 
fiers  :  gelijck  {»)  TertuUianue  haer  verwijt. 

€cn  ban  oiife  gjifflecf  qiicft  öem  bier  in  feec  mee* 
(lertich  /  na  't  gene  (h)  Bebeiius  on^baebecom  bcc&aeït/ 
(iggenoe  :  <öcnfehec<ööcïmanboUlenöc  biechten  /  toen* 
tdöc  m  fijn  banb  een  goub-giilbcn  om  en  toeöec/  al^ 
toiïïenöc  öïen  aen  ben  giieflcr  gebcn  /  tegen  toeïchen 
!ip  bitxötcn  fouöe  een  gicrigt)  p?ieflf c  Dit  fagb  / 
qiiambpbptjftti/  enbeb^acgDDe/  ofDpbiecbtentoilöe. 
30act  "op  öen  €DeIman  ja  fepöe.  nu  öe  i^?ie(ïet  / 
na  be  bif cöte  öem  b?aegl)öe/  geltjchöegebooontci^/  of 
Bcm  (1)nc  fonörnoohlcettnaren/  cnöeDatöp/  foobeel 
be  menfd)fUche  ftoachbepb  toeiiet/  infKttoeftomenöe 
ftcm  Dacr  ban  ont()outicn  böilöe ;  foo  Ijeeft  ben  €be!* 
man  /  bat  obflinatfUch  getnepgect/  enDei^foofonbec 
abfoïutlc  Ujccö  -  gcfonben.  SBm  baec  quam  een  anbec 

(«)  MNatienefhh  i.O^.  lo,  Exigititmereedmprefolotem' 
pil,  yo  adit't jacrifpro  Itipibus  pro  hojiijs :  venditis  totamdivini' 
tatem,  n9?tltcet  eam gratis  coli :  plu4  demque  publicanU  refigitur , 
<^tnzm  Sacerdotikui,  (b)  Lik,  j .  FacetJit^L,  7.  edit,  Antv»  i  {-40 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


,^,,,.7  bit  nirt  minhtt  gdDflictigDtoa^  /  wbeïKeft 

.  metiDe  gmi  ban  De fonOm  ontgouticn  toHDc;  foo  f^eeft  ^ 
)m  cbetitDd/  om  Den  gouö-öulbm  tegenleten  /  gcabfoï^ 
jeertopöefcmamccc:  <©»fcj|ectcjefus  Chriftusabfol* 
-jercu/  tnWenöptDfl/  cnDe Ufrgcöeuutoefonöen.  ©rt 
^tortcftc  icfe  niet  en  gcïootie ;  €nDe  ti^engc  u  tot  öct  eeu^ 
LfcDige  leebm  :  fict  toelche  onmogeHch  i^,  €nDe  albtt^ 
f  fteeft  Bp  Den  €Ddman  /  Die  geen  Itatpn  en  l3erfïont)t 
(  toaec  in  De  ©jiefier  De  abfoïutie  fpjach )  fijnen  gouD-, 
guIDen  afgeBneDelt.  _  ^ 

W€en  USinneDjocbec  p?eDicBenDe  tegen  De  ^Cflfateit 
WnnenCeuïen/  fepOe:  ©oo^teen^/  geïooWge pielen/ 
icft  fal  u  toat  nieuto^  enDetoattoonDer^beröalen;  te 
lueten  Defe :  ^at/  inDien  uemanD  ban  u  nu  eenen  balben 
gouD-giiIDen  fjeefk/  foo  fal  bP  Doo?Dcfe?ïfïatenbet!llo* 
nmcftcöcft  Dec  ©«tirffn  fict>ï'«'  5  ^^e  inDienpemanti 
bet  bierenbeel  ban  Dat  gelD  öeeft/  fal  öpoocft  een  Deel 
ban't  fribe  fóomnchrijch  öcDben.  Maft  Die  niet  cn  fjecft/ 
fal  boo?  Den  5^upbel  baren.  90  öctniet  toatnieuto? 
Datmcn^nDecgelDmetfaligl)  too?Dénftan>  .lïBenöana 
Delt  niet  toel  met  on^  gerefo?meecDe  iBinneb^oeDer^. 

{b)  ^aec  tua^  een  feec  rijcfe  man  oberlcDen  /  Die  aen  Dc 
232oeDet0  in  eenfehec  ftloofler  fefligBrnarrftfllbecBaD 
flcmaecht/  op  Datfc  Doo?  Debote  gebeDen  fijnjicle  aen 
<0oDt  fouben  cec ommanbecen.  CnDe  al0  Defe  man  nu 
oberleDen  toa^  /  b?acöt  fijn  foon  /  Die  een  ,S>cboliet  toa^  / 
Dit  fHbet  in'tgemcltc  iillooflec  ;  altoart  ben  ^bt  ter* 
ftonbt  alle  De  23?oebecften^  ban  't  Conbcnt  te  famen 
riep/  enDeDebe/  intcgentoooibigbeptban  De  foon/  Dit 

gebeDt:  Requiefatt  in  fanatt  face.  Dat  X^f  laet  hem  in  heyli- 

ge  vrede  ruften.  <önDc  Ijet  Conbcnt  anttooo?Dc  Daec  op/ 
Amen .      De  foon  Dit  öoo?be  /  foo  fepbe  Dp :  Pater ,  Dat 

23  b  4  «  ^ 

Krt)  Ihii  litt,  M, ver/a.   (^)  Lavacrm  CmfcmtUCa^, 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


vnv  JlOVMSCBniSr 

tiatje  ht  l^faltecenOe  de  anbece  Eiei-miffen  boo^niDn 
baDcc  kooubt  letfm,  op  Dm  ^bt  een  tDeeg|)fctiael 
Itet  baengen  /  enöc  fcö?eef  be  ijoojfj.  tDoo?öen  Requie  fcac 
in  {anüz  pace  op  eeiipapicc  /  enbelepDeDatmOerene 
fcdaie/  enDefepDeüoo^t^cotDenfoon/  batl)pfi)nrill)ec 
inDeanbeceftrbalefouIeggen.  i^etMth&l^hVi  QeDaeti 
babDe/  ginof)  De  fdjale/  DaecijetlUepne  paptechcntn 
fcoa^  /  geöeei  na  beneDcn  /  enDe  ai  Dat  fiIDer  in  De  auDete 
fcöaïc  tDicct  oni  Doogc  gfftacït  /  aï^  cf  öet  macc  een 
plupmeoctofefltoa^.  ^DocfrpDeben^bt ;  ^ietJ  mijn 
^onc  /  öan  j)oc  grcot  cn  petoir  öt  en  ïicacBt  Dit  tDoo?t  I 
tt  ïceeten :  Rchquicfcat  in  fan<fla  pace ,  Datje  ebf  nUjfl  fa 
tofunig^  bcbt  gcacljt  i  <önDe  öocUcfttengenngbDacc- 
<n-tegen u gclb \ii Datjefoo (joogï)  acDt.  Defe ^f!jo* 
lier  Dit  faglj  /  üeclirt  Ijp  Dm  tocceltlichen  flaet  /  enbc 
toierDtocfflclijch.  €nDc  alp  byinDcfcnfïaet/  mctbib^ 
i>en  befigb  ^^^/  <i  fijn  üaDec  op  ben  DetbcnDagöD^m 
tjetfcbcnen  met  een  ciedtjcft  en  WincltenD  fek eD  /  feggcnbe 
tot  öcni :  ich  ben'ec  tocï  acn  /  niijn  foon  /  nabien  ich  Dooj 
get  DctJote  gchacm  Dc^  gebcDt<S  ban  Den  3ibt  enDe  ört 
CoïiVïcnt  Don  D?ic  fjonDert  jaren  lijbcn^  ben  Dcclofl. 
45act  Daccotti  fjeenen  cnbe  Deelt  a!  ïjet  goet  Dat  ich  nagca 
laten  fjebaen  Den  armen  /  enDe  De  (öcfleflaflihe/  Die  ge* 
refo:mecct  sijn.  (€>c  toijfc Catljoïijcïten  en  moeten  fjaec 
niet  fïooten  acn  Dit  tooo?t/om  Dat  Dacr  upt  blijeïit/Dat'ec 
tioetec  tijö  al  goeöc  a3crffojmeerDegetoee|l3tjn/  enDe 
Dat  De  fabgc  sicicnban  De  fdöc  örcl  gebouDen  bebben  ) 
cnDe  <0obt  b^cefcn.  «önDe  aïp  ÖP  Dit  gefept  öaböe  /  bec^ 
ötoeen  bp.  h\it  uuti^  Degcüjoontegeliomcn  /  Datfoo 
ijac fl  aï/  meh  (joo/t  ban  pemanbp  DooD  /  Dat  men  Dan 

fept :  Requiefcat  in  fandta  pace. 

gch  berbaei  Dit  /  om  onfc  5^^if|ïer^en<ï5eeffeluche 
Daer  upt  in  bcDenchinge  te  gecben  /  of  ïjet  niet  beter  \uare 
Qllc  Dien  onipag&banEieani(Tcn  te  laten  baren/  enDe 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


1-1:1 


li», 
li- 


_  ÜYLEN-SPIMG  Ê  ^pf 
fi)tt  umntli  te  gouDeny  doo;  f^tt  mMqen  ban  gace  boo^ 
ouDer^  /  tie  nut  coi  (etii0{)  Requiefcac  De  bcnautode 
^éUjc^  upt  bet  Bagebper  j^ebben  toeten  te  betlo^en. 
J^ant  inöienfe/  öoo?  bijftooojben/  ChriftumuptDen 
i^emel  op  aecDen  toeten  te  trechen  (toaecbanbelEifTe 
toetbt  oelooft  gacen  naemtegebben/  te  toeten  kMiOb 
Chrifto,  öaii^/  onibatChriftusgefonöentoecbtmbe 
Mie/  of  onbec  be  geöaenten  bet  felbe)  ja  batfe  baec 
incbe  tecfiont  eenen  a3ob  l^onnen  imccUm/  ithbmt 
tl  floebe  Catfiolijcften  /  toie  faï  niet  becl  meec  moeten 
ffflooben  bat  boo^  bie  bier  tooo?ben  Requiefcac  in  fan- 
«aa  pace ,  be  jlelen  terflont  «pt  Ijet  ©agebpcc  honnen 
öetcocïten  toerben  ^  B^aec  oocft  bit  toercftaltemael 
aenseleööt  a^toeejl  /  om  beeï  ofïö^  met  toepnigl)  acc 
tirpD^  enDe  bïenf?^  /  upt  be  lieben  te  tcechen. 

.  Mattbaeus  Hummel ,  banAlbertus,  IJeCtOOBban 

^^offenrijcft  gefonben  jrjnbe  aen  Pms  de  11.  ben  §au^ 
ban  Jlomen/  omconficmatietehryscnbanbcS^^ibae^ 
Öien bec Mniberfitept  ban  Friburg ,  toelche  Albertus  ge^ 
flicbt  Babbc ;  toanneecBpaen't^aïep^enbebetoonins 
ge  ban  ben  f  au^  quam  /  foechenbe  baec  ingelaten  te 
too?öcn/  ffpbebc^o^tiec  :  icftenfle'tniet/  khenfie't 
niet.  Match^us  fïenDe  jjoe  bP gcfint  toa^ /  liet  öem  eenen 
Ducaet  fien.  5E>oe  fepbc  be  ©o^tier  /  3ich  tjcb  mecc  ban 
ren  ooge.  JBaec  op  iVlattheu^  tjm  nocö  eenen  bucaet 
paec  bp  gaf  ^  cnbc  boe  toapcbeuccboo?ö^mopcnge«» 
bacn  /  f nöe  guani  bp  ben  ^au^.  ^ecfjalben  en  mort 
Ijifniant  ttoyffeïen  of  (jrt  i^  toaecacötigb  fiet  gene  be 
jC^ictfcffoDtobcc  Jefa.  2.  obccbefetooo^n/  Het  Land 
}s  vervult  met  filver  en  goud.  Dit  (fegöt  be^ïolTe)  be- 
Jtrafc  de  gierighey t  van  het  Roomfe  endc  van  hetjood- 

fchc  voick   ^ui  toccbt  bffej^ifio^icbecöaeitenDc  gc^ 

appïICCectban  W  Joannes  Adeiphus. 

m  ^oöcmec^  Bebben  met  cecfit  bien  lof  acn  bert 

23  b  5  ©au§( 

W  Jnrétcstijs^ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


|9f  VEN  ROöMSCHEN 
l^au^  QeQctKti  /  Dat  W  met  een  bperigc  liegeecte  ttacgti 
CiefeSc.Pecuniaaenflinc;Htietegebben.  («)2Bant  al^ 
tnen  fcpDe  /  Dat  De  ^n^ten  kiooitliomen  upt  De  on* 
uptputtdtcfte  betDieitfien  nan  Ch  rift  i  lijDctt  /  enDe  upt  D< 
berDienflen  Der  i^cpIiQeti/  DetDelcfteDanaenDegelooln' 
gen/  Die  gelDgeeDen/  Doo?Den|^au^U)etDentorge-ep« 
gent/  enDe  Dat  Dien  fi;|)at  DpDen  ^au^  ^  ^oant« 
tDOo^Denfp  :  nDp  DecflaenDat  toel.  iDaetspnttDee 
Iftiflen ;  renen  in  Voelchen  Den  fcDat  ban  Chrifti  itfDen  en 
berDienfien  tapecDt  opgeffoten  /  Die  onepnDigl^  enDe  on« 
tiptputtelijcft  €nDeeen  anDetl^iflegee^Depau^/ 
tiie  nopt  en  lian  betbitlt  toecDen  ;  enDe  foofeec  al^De  4| 
cerfie  niet  en  han  leDigb  oemaecht  enDe  uptgeputloo^  ii 
hm/  foQfect  ItanoochDeanDetentetbecbuItcnDcbec*  n 
faDigj^ttomDen. 

ANNOT.  De  Aflaten  zijn  deGoud  enSilver-mijnen,  1 
waer  in  St.  PeeuntM  woont ,  en  op  haren  throon  fit :  en  t 
daerom  was  Mttetten  Lu/her  wel  een  flecht-hooft ,  dat  hy 
^cfeSandinnefoo  weinig  heeft  geacht ,  endehaerniet 
heeft  willen  dienen ;  fo  dat  een  lïjncr  vyanden  die  hem 
met  die  fchoonhey t  van  die  Sandinne  verlocken  en  be- 
koren wilde  5  als  hy  fagh  dat  hy  vcrgeeffe  moeyte  dedcj^ 
van  hem  feyde  :  Gêrmanica  ilU  beftm  non  eurat  Pecuniapn 
Dat  is  :  Dat  HfiOg-duyt/chehee(l  en  paft  op  geen  geld.  Jade- 
fcnLuther  dorfde  openbaerlik  de  Geld-mijne  der  Aflaten 
tegenfpreken ,  wanneer Tez.eliu$ ,  een  Domini- 
caner Monik ,  de  felve  ging  verkopen ,  feggende  onder 
anderen :  Datmen  niet  behoefde  eenigh  leetwefen  over  defonde 
te  hebben ,  als  men  maer fijne  en  des  Paus  Aflaet-brieven  kocht e. 
Dat  fo  haeft  het  geld  in  de  kajfe  klonk ,  de  ziele  uyt  hetVage-vief 
Tia  den  Hemelvoer,  fa  alhadfghyemand  aen  de  moeder  Gods 
vergrepen,  dat  hy  dat  felve»  en,  nevens  andere»  oock  toekomende 
fonden ,  kende  vergeven :  wanneer  gemand  maer  in  de  kajfe  fo» 
veelgeldi  leyde  aU  behoorlik  was»  Maer  defe  heyligc  Magct 

St.ftCU' 

(a^FacetiésAdelphindlit.  §lj  ver/a. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


üyleN'STiegel:  jQjf 

^^teeunia»  die  hy  by  hem  hadde  >  isdooreenfchande* 
ücken  ende  fchadelicke  ra^tua .  of  Maegden-roof,  hena 
ontweldigt ,  terwijl  hy  met  haer  door  een  bofch  reyfdej 
*  Want  een  feker  EdelmanjOp  hare  groote  fchoonheyt  en 
bevallighey t  verlicft  2ujndc  >  is  haer  in  't  voorfz  bos  ont- 
loet,  ende  heefrfe  weg-gevoert.  De  Hiftorie  hier  van 
is  te  vinden  by  (a)  Martwus  Chtmnicius»  en  luyd  aldus: 

len  Cöelman  gaf  aenTezelius  te  hennen/  bat!)pl)att 
boo^nemcn  tDa^  een  groot  fct)elm-f!uch  te  bcDitjben/ 
becfoehenDe  ^ffaet  boo;  De  felüefonDeinliettoehomen? 
De.  Tezelius  epfie  een  Qcoote  fomme  gelO^  Daet  kiooi  > 
cnbe  ben  <lBDeInian  l)eeftfe  gemaengetelt/  entKdlfoDe 
S3uIIe  /  ofte  ^flaet^-b^tef  ban  f)em  ontfangen.  ^aec 
na  nam  De  feibe  ^^manbeoccafietDaec/  Dat  Teze- 
lius Dooreen  bofcbrepfDe(Daei:|bP6^geID/  banDeW^* 
laten  gehomen/  b|i  1^tm  i)aDDe)  altoaetljp  fijne  ftaffen 
en  ftifien  /  Daet  f)ct  gelD  Dec  aflaten  m  boa^  /  beeft  open» 
geb^olien  enDe  gerooft.  Tezelius  D^epgbDe !)eni  met  al» 
DecöanDe  bloecften.  IDaec  Den  ^Delman  dadDe  ftineti 
^flaet0-b?ief  boo?  Den  Dagfi  /  Den  Voelchen  bp  foo  Diec 
geftocbt  b^bDe/  enDe  Die  bp  b^mbectoonenDe/  allac* 
^enDe  fepDe :  ^it  b)a^  De  fonDe  Die  icit  Doorgenomen 
baDDete  Doen  ^  tDaerbanicftnuinDebefiefojmegeab^ 
(bibeectben* 

A  N  N  O  T .  Indien  defen  Edelman  hadde  geweten  > 
dat  lifus  ook  eens  een  dogter  van  een  Saudaen ,  uy  t  haer 
Land  heeft  wcg-ge voert  j  gelij  k  hier  voren  &c. 
verhaeltis;  hy  fou  vecl-ligt  fijn  geld  hebben  gefpaerc 
en  genen  Aflact  hebben  gekogt,  omdeheyligeMagec 
te  mogen  roven.  Want  waerom  foude  hy  oock  om  niet 
die  heylige  maget  Pecunia  niet  hebben  moge  weg  voe- 
ren; alfo  hy  de  felve  fo  heylig  en  ongefchonden  heeft 
bewaert ,  als  Tizelius  fou  gcdaen  hebben ;  ja  dat  hyfe  ap- 

parcn*» 

Examints  ConeiïiiTridm,  parii  4,  de JndulgtnU circa* 
finem. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


f§6      D  Ei\r  RO  Ó  MSCÜEUf 

parentelick  beter  in  fijn  Hof  heeft  getradeertenondef* 
houden  als  Tezelius,  die  haer  in  fijn  donkere  kiften  heeft 
opgeflotcn  5  en  daer  als  gekamert ,  ofte  veel  eer ,  geker-^ 
leert  gehouden  ?  Maer  gaf  hy  een  grote  fomme  geld  uyt, 
om  der  heyliger  Maget  wille ,  fy  foude  wel  miraculen 
doen ,  en  wanneer  hy  haer  maer  konde  weg-voeren  (ge- 
lij  k  het  fchijnt  dat  hy  hem  genoeghfaem  daer  van  verfe- 
kert  hielt)  fijn  beminde  St.  pwwwi/i  fou  hem  die  fchade 
wel  rij  ckelick  vergoeden ,  en  oock  fijn  ey gen  geld ,  incc 
ten  groote  overwinfte  doen  weder  hebben.  Maer  ick 
kccre  weder  tot  mijn  begonnen  propooft ,  om  te  toonen 
in  hoe  hoogen  achtingc  defe  St.  FteunU  onder  onfe  y ve- 
rige  Catholij  eken  is. 

(a)^txa  toa^  m  €ofcaticrfn  g?icpct  onberDebec* 
ten/  Diefccrnjcfttoa^/bicn^öonöfftm^/  miflcfiojbcn 
xm^tl  oplKtüïccch-öof  l)Cfff  ucgraDcn/  alfoobPPrt 
ff1\)c  ff  er  ïief  fjaööe.  Wt  ^iffctjop  Dit  öecne  nienbe  / 
te  OTJ  fijn  gelb  loecenbc/  tiep  6cn^^?ie(lccljpöcm/  om 
ft^ni  te  flcaffm  aï^  e??i  fecc  groot  riuaet-öoenDec.  ^e 
©'if fier  /  Dïc  't  Ijnnuur  ban  Den  25ijTc()op  genoe ncn» 
Sc  /  nam  toijfttgö  Qouö-girttjen?  fjcm  /  cnDe  gingb  fca 
tiaDm^23i1Tci)op  :  Detoelcheftem  ïieftigï)  bcfcöuïöigcm 
ht{  bebal  bat  men  fjem  in  be  gebangcniö  foubeö^ena 
oen.  Cl^acc  be  P-nc|ler  /  een  gauïD  man  sönDe  /  fepöe : 
^©aber/  mbiciijfgeVDetentjab/  toat  een  berftanoigl) 
ïsmt  bat  mijti  fjonbe hen  toaé  /  gDp  f n  foubt  u  niet  ber^ 
toohbert  üe'jlifn/  bat  ich  !)ct  bJeeroigf)  Dcögeac^om 
onber  be  mnifcDcn  te  mogen  begrabcn  too?ben.  Wmt 
ha  Ijabbe  meer Dati  menfcbelich  berflant/  foo  »n  fijti 
leeben/  aï^mfonöcröcpt  in  fijn  boobt.  pel/  fepbeoe 
S/op/w^ti€battcfeggenU?etf)eeft/  anttoooibe 
hfSnker/  cp  liet  ennbc  ban  fijn  leeben  een  teflament 

5  "aecin  böftig  goub-gulben^gelegateftt/  ^^^'^'^^^ 

{a)  Po^gii  Facet ,  /o/,8,  reSio*^ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


VTL  1  £u  £L.  597^ 

,ttt  hp  tnp  genomm  en  meDe  geb?acl)C  bcbbr.^  Wekk 
Iclöaï^DeWcÖopontfanöcnöaöDc/  fooöceftöpört 
teffamcnt  en  De  beprabinge  ban't  gonbebcn  gcapp^o^ 
i  ijeect  /  enöe  ben  J^?ie|lec  flcabfolbeect. 
L**f  ^e^ngclfcêeltoningj) William Rufus,  mcbe-lijbcn 
ftebbenbe  met  De  l^jiefler^  /  beeft  Baet  /  in  toeer-toil 
aan  De  p^aïaten/  toegeftacn  f)acetotj^en  te  mogen  bgi 
ïaec  öouöen  /  mité  fe fter  gelD  Daec  boo?  jaecïijcfi^  bèta» 
[enDe.  ilöaec  Raufe,  23l(Tcbop  ban  Cfiicfieflec/  bcfïcaftc 
ien  Honingü  Daec  ober  feec  fejjecp  /  noemenDc  fooDas 
nfgen  geïD  /  een  boete  ban  öoererije.  üp  (ïoptc  oofi  Dc 
t^euccn  ban  De  ftercften  met  groote  palen/  Doornen  en 
öldeïen  /  berbieDenDe  De  ©^tefier^  Daec  in  te  fiomem 
^oeg  b)anneet  Den  ïiloningb  foo  goeDecticcrn  tea^  /  Dat 
\bp  Bern  Den  boe^fs.  tribupt  fcïjonch  boo?  fijn  5^iecefe/ 
.  foo  ttep  bP  niet  lupD  /  enDe  honDe  |)et  Doe  bral  tn  De  befie  * 
boubie  ffaen;  gel^el^  (a)  J-BaleuptDeouDea^ngeifeD^ 
l|ifIo?p-ff  önjber^  berfjaeït. 

^e  <6ee(teIie6f)epD  niet  ongebioon/  om  gaer  met 
pjaïfebe  Üïcïiquien  Dcc  ïjepligcn  te  beDelpcn  /  enDe  Die 
bertooneny  (h)  omDaeeDoojgrlDtebehomcn/  Datal^ 
Dangeoffett  b30?D. 

I  (c)  Marfilius  Patavinus  fble  gelecft  6eeft5C°  i?i4.) 
'feit  /  Dat  te  ll^omen  Den  {^cmel  enDe  alle  De  <zBIemen« 
ten  om  gelD  bcchoeöt  too?D'en.  91IecDe  in  't  begra- 
brn  ban  De  DooDen.  ^e  lueljt  in  c  lupDen  Der  lilochen. 
i^et  toatec  in't  bDp-toater.  H^ct  bpec  tnDeb^anDenDe 
heecfen. 

A  N  N  O  T .  Heeft  dan  St.  Ttcu7iia  niet  een  Goddelic- 
ke  macht?  Scgt  niet  Salomcn  Ecclef.  lo:  19.  FECU- 
2JI      obediunt  êmnia  ?  Dat  is  :  Het  moet  alles  PecunUon- 

jlerdan^h  zijn.  Calum  ^  vemlle  Deu/qi .  lek  fal 

met 

f4)  In  The  Acis  of  Englifh  P'otaries.  part.  ».  let.  G«  f.  6i 
r  *  (h)  Af  re  fis  de  I.  Pafort  tiv.  i.  ch,  1.  arreft.  9,    {c)  In  D(- 
ffnft  Pacis  part,  >«  cap.  1^, 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


59?  DENROOMSCHEN 

met  de  verskcns ,  die  Bex.a  verhaelt,  Epif,  8 1 .  befluy tei 

HiedMtur  exponi  Psradifusvinditioni. 
Hic  pro  mefcedtChrifio  diets  :  mihieede. 

ftmcht  öct  am  onÖ«:  öcfc  St.  Pecunia.  Cnöj 
tjactom  \jetfoeche  icfe  nocö  cro/ /  bötmen  Öetmpmd 

enDc  m  De  cecflc  plaetfe  öe(lctt  «t  ftebDe» 

<i«^  tweeden  deels. 


D  £ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


Ad  III.  Figuram, 


SAcrainenta  Septcm  vera , 
Agni  &  ex  munda  cera , 
Crucirixi ,  puppi ,  cruces , 
Kofx ,  Romanorum  luces  ; 

Cappa» ,  aqua&luftralis, 
Clauftra ,  viu  xMonachalis  > 
Etreliquix  Sanótorum : 
Vel  quod  fimïle  ejl  horum 

No^  devote  vosprecamttr , 
Ut  a  vobis  audiamur , 
Salutarum  ut  daretis 
Novis  vitam ,  qua  caretU, 

Hcyl'ge  Sevcn  Sacramenten , 
(Seven  is  van  groote  kracht) 
En  een  heelc  vvage-vracht 

Van  veel  fchoone  Ornamenten , 
Keerfen,  Kruycen,  Poppc-goedj 
Asne  Dei ,  Rofcn-hoed  ; 

Crucifixen ,  Monnicks-kappen , 
Steentjes,  Beentjes,  huy t  en  haer 
Van  foo  menicrh  Martelaer , 

Rocken,  hembdcn,  broecken,  lappen  5 
Kloollers  met  u  gantfch  bedrijf, 
Och  I  bcvvaert  ons  ziel  en  lij£ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


I 


40$ 


DEN 

ROOMSCHEN 

YLEN-SPIEGEL, 

HET    DERDE  DEEL. 

Handelende  van  de  Catholijcke  God- 
heyd  in  doode  Schepfels. 


Inley 


ex'dhtge. 


Ot  hier  toe ,  beminde  Catholijcken,  is  ge- 
fptoken  van  de  Godheyd  in  den  Hemel. 
Nu  volgt  dac  \vy  ook  gaen  handelen  van  de 
Catholijke  Godheyd  op  der  Aerden.  De- 
u  elckc  geftelc  worde  van  de  moeder  de 
heylige  Kerckc,  i.In  doode  Schepfelen. 
\2.  In  levende  Schepfelen. 

1.  In  doode  Schepfelen  ,  als  in't  H.  Sacrament  des 
Altaers  ,  Crucifixen  ,  Cruycen  ,  Beelden  ,  Reliquien , 

^  Doop,  Monnicks-kappen ,  &c. 

2.  In  levende  Schepfelen  j  als  in  de  heylige  Paufen  , 
en  in  de  Duyvelen.  Wy  fuUen  van  voren  acn  beginnen, 
en  in  fommige  wat  kort  zijn. 


H  E  T    I.  C  A  P  I  T  T  E  L. 

Fan't  H.  Sacrament  des  Jltaers. 

Du  heyligh  Sacrament ,  noemt  de  Schrifture,  Het 
Avontmaeldes  Heeren ,  zijnde  ingeftelc  onder  defe 
twee  elementen  van  brood  en  wijn,  toe  een  ccycken  en 

C  (  3  zegel 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


4o6  DEN  1^0  O  M  S  C  H  E  N 
xegel  vanC/^nji/onfienlijkegenade-.ln  welk  Sacrament, 
dat  brood  en  wijn ,  door  vijf  woorden ,  die  de  Priellers 
daer  over  fpreken,  gecranflabftantieert  worden,  hec  eerfte 
in  hec  wefentlijckc  lichaem  Chrip ,  fo  als  hy  acn 'c  kruys 
gehangen  heefc  •  en  de  wijn  in  hec  wefentlijck  bloed 
des  felven  Chrijli :  alfo  dat  fijn  bloed  van  ,  en  btiyten  fijo 
lichaem  is  gefcheyden ,  en dac  het  foo  by fonderlijck  oock 
van  de  Priefters  word  gegeten ,  en  gedroncken ,  maer  de 
Leecken  die  moeten  haer  met  't  onbloedige  lichaem 
behelpen ,  alfoo  de  Priefters  voor  haer  drincken :  en  dan 
voor  haeroockhocften,enfluyten.  Wilcghy  nubewij. 
fen  van  defe  onfc  wonderbare,  en ongeloofchjke trans- 
fubftantiatie  hebben ,  foo  hoort  toe. 

Hoe  Chri(tus  Verfchee?i  in  't  Sacrament^ 

in  de  gedaente  van  een  kindeken,  en  flux  merm 
em  Ojiic  veranderde, 

D3CCC  toajj  m  mmth  met  name  Godfchakk ,  €a^ 
toat  löTKöen  /  maer  tiaec  na  mat  beöaect ,  li?  )aö^ 

?ArefmK 
cnöe  t,e  ?an^^^^^^^^ 

rm  nu  neen  neöaente  Dan  bzootit  meec  mfijne^anöc  V 
róacc  een  fcec  f^^^  ^inöefcen  /  umncmenöe  boUen  alle 
SS  öcc  Sdia^  /  in  Mciienöc  (Engelen  bcoce; 

IT/  ?it  Êufte  €n  met  Dei^itse  lanc!)  bciioD  3ijn  /  cm 
ïli  nmft  inö^rl^/  Sie  \P  bat  cp  !)ct  €o2po2acl :  en  boe 

Sme  /  op  mtzmi^z  met  cnfoube  ber^nb^  t 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


UYLEN'SPIEGEL.  407 

ic^  mmco^  foöB/  foo  fagfj  Bp  öem  oeöacmc  öcss 
-  )2ooli0/cttfootocectcc(ontranc.  !|cttocUheDciiKo^ 
^1  nbDecftbc&cnt  toaecte5üu  /inp.^cfcmickiauCaeianus, 

llsj  ^aet  in  Cximo  Dift.  9.  Gap.  2. 

Koch  ecndkr^dijckexempel y  dat 

noch  beter  klimkt, 

A%0  cm  fcftcr  ^öt  iJït  orcmpcl  bcrtelöcacnccneit 
iDncficc/  foo  fcpöc  alfu(l)tmöc:lIi)acctocUcji:^ 
Ltcom  OBotit  öe  $)cecc  fulcUc  ömocn  acn  !)epltoc|ï)an^ 
nen/  öie  bolniaccUt  in  Den  odooUc  $i)nl  J^püclwöe 
hiiUH  acn  mn  arme  fonöacc/ cn  nnjniS  oclgcUcn  te 
oücnbarctt/  bic  öirfitoiiiS  acnDitl^»^accamcnttbn)f' 
fcicn»  €n  m  bcfc ^^icdcr: /  Adolph  gcnacuu/  op  ccncn 
fcliercn  tiaafj  öc  liBifTc  foubc  öocn  /  cntjc  Uooj  ïjct  Apnus 
D  ei  öc  B^oftic  opDicf  om  tc  m\  cti  /  foo  faaB  W  in  öc  i^o^ 
mc  fclfi;^  een  il^aegfiti  futen  in  ecnen  fiocl  /  Ijcbbcnbc  een 
liinöctïen  in  Daren  fflioor,  €n  toillcntic  toeten  toat  Ijet 
toaö/liccrtic  öcl^cntcom/  enfaglj  acn  ö'anöcc  5Utic 
banöc  Doftic  ccn^Iani.  €n  tocDcc  anöcrjS  ombcccen^ 
bc  /  fogn  ni  öcfclbc  /  al$J  öoo?  ccn  olajS/ Chriftum  acn  t 
ïiiunöDanijcn/  met  nccrgcOooenDoofbc.  ^cjp^icftec 
tratftenöe  toiertitbcrbacrt/  cnflonblanöfj  cnoberöacDt 
of  bti  opboubcn  fonöc  /  dan  of  lip  met  t)ct  Sacrament 
Dooit  foiibe  baren»  ilDoo2toclcbcr0  traitenbcïÖe«?«bcc^ 
foent  5ünbc  /  bet  Sacrament  fm  bo?töe  öeöacnte  tocbec 
liecft  ocöcbcn/  en  foo  beeft  bp  bc  aWe  bo!epnbiobt» 
€ï\  toat  !nno?c  bcfigb  baec  meöc  3inibc  /  foo  Ijeeft  DP  «t 
bifioen  acn  bet  bolcb  beitelt.  Cxianus  Dift.9-  ^JP-^- 

A  N  N  O  ï.  I)3cr  mag  dan  niet  aen  getwijffelt  wor- 
den, hoewel  defe  Priefter,  die  dit  vertelt  heeft  als  C^p, 
rius  daerby  vcrhaelt,  ccn  godloos  menfch  was,  die  dage^ 
||x  offerde ,  en  dat  Sacrament  nutte  tot  fi  jns  fclfs  verdoe- 
^cnilfe ,  en  een  by fit  hadde.  Leert  derhalven  d'ongeloo, 

€  C  4 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


4oS       D  E  N   I{,0  O  M  S  C  H  E  N 
viglicyd  van  die  luydcn  kennen  9  die  niet  willen  geloo  ven' 
dit  deHoftie  kan  veranderen  iaChriJii  liciiaernjdaerfü 
immers  wel  in  een  Kruys,m  tenen  j?oc/,ende  in  een  Mnegd 
\crandercwerdt. 

Het  H,  Sacrament  Vertoont  fich  in  de 

gcditente  van  rauw  vleefch, 

E<en  feftec  h'Mct/  ttoijffclcntie  aen  't  ^attamcnt 
m  Ucto«'^ Chrifti,  öeöelKiff^mcenfilUTplaet:^^ 
IV:  De  todcfte  alö  l)p  mtjen^anonbanöictoonöcdijc&e 
ücranöcrinae  m'tUcBacmChniii  t)efitccc* 

>K/  foo  ijceft  öc  accrc  ï}m\  m  öe  i^otiic  cautoUlecfcö 
mmxt.  ^cn  todiücn  een  Adelman  ocnamu  Widtki- 
.ujs ,  ftamtit  acötcc  öcn  W^iïct  1  en  lïem  tcc  m^z  tcccj 
lienöe/  b^aeoDt»^/  toatljponöccöcn Canon geöacu/ of 
OcöacDt  Ijatiöe:  en  foo  Ijecft  !)p  'tbelient/öatïipcauto 
vjlcefclj  ftecft  o^fien/  en  aen   ^accament  gcimijffdt 

!)aÖDe/  éc  Cscrarius  Dift.  9.  Cap.5. 

^mmel-footjeVan  Exempelen ,  daer 

vlcefcb  en  bloet  int  Sacrament  ende  mchrip  beelden 
is gefien  :  Genomen  uyt  Coftcri  Apologie ,  aen 
ketter  Cafper ,  fAg.  7  u  tot  74. 

H^i  iö  ftcnmUjcfi  cjenocot)  toat  mtcaljclmtiattci:  in 
allen  ti)ticn  ocrdueöt  ^i)n  öoo2l)ctf)enligf)^acj:a. 
inent  ije«^utaerö:öattei:  öicDmael^  blocöt  uptoeloo^ 
uen  ii^ :  tiat  mn  öe  figure  ban  een  ftintjehen  oeficn  Ijccft : 
Datfe  o?ootclöcfe  getirnfc  m  oetoceft/  öie  öet  li^plig^ 
Sacrament  öcö  ^utaec$«  niet  en  toilöcn  aenöiööen, 

^tCt  toat  {^)  AÏberriisCrantziusfclrnjftDan  Wedckin- 

o  O  ï)cctoaïi  in  ;2^uptfclï  lanlï  /  Ut  inöc  tijt  Uan  öen  iicp» 
fecCaroiusdeGroocsrnocö  l^epJjenfclj  toefcnt^e/ W 
'  Dat 


V  Y  L  E  N-S  P  I  E  G  E  L.  409 

m  alkhe  öcne  Ut  tec  tafelen  fiuamen  /  ontfinaen 
eenlcbenöc  binöefien/  tioo?  tuelcfe  mirabel  ftp  issCD^^ 
f!ai  oetoo^öen/  enöe  öceft  alle  fön^tanbttotChnamn 
bchmu  Petrus  ciuniaccnfis ,  öie  tegen  öe  ï^etcoü^u- 
fiaenfcöe  ftetterss  feet  oeleccöelöcö  ten  tijöe  öan  Suue 
Bernacrt  [a)  gefclijctien Ijeeft / bectelt iipt Den aiont bc^ 
JöifTcïlopöbanClaremont/  öatccn^o^pman  Ijetljep^ 
liOD  <§aa*ament  mfönen  bpe-hojf  toiecp  /  om  fyn  bpen 
re  bcrmenioDDiUöioen:  maec  lJo?tsS  öaec  naec  öevoub) 
fiebbcnöe  ban  -oic  fonde  /  fteeft  alle  öie  üpen  qcöooö  /  eabe 
in  't  miööcn  ban  öe  DonicDcateu  banDt  Ijp  een  fcljoon 
ftmbelten/  alomeutooebo^en:  Ijpnam't  in  fijn  Ijanöc/ 
enDeb2aocnOe{)etnabcc  feccc&en/  foo  't  betötoenen» 
(b )  Thomas  Waldcufis ,  een  (jeleert  man  in  ^Jrngelanbt/ 
fdmiftbatljpfelbecefienliecft  tcïonbc  in  St.  pauweis 
hcrcfie  /  in  öe  tegentooojöiaDepöt  ban  bele  menfcfjen; 
^aec  toajïJ  eenen  lileecmaecöec  Uefmet  met  feettcnje/ 
niet  olKloobenöe  bat  ftet  licöacm  Chniti  in  't  öepiigö 
^aciament  i^»  tDen23i|TcDop  ban  Cantetbcrol)  Tho- 
mas Arondeiius ,  riep  ben  mau  tot  Denï/  enbe  fepbe: 
?tenbib  liter  tjetïjepUolïi^accament*  tï^en  ïfelcecmacc^ 
ftec  anttóoojbe :  ïBat  foubc  icb  bat  aenbibben  i  een  fpm^ 
ne-fioppe  meerber  eeren  toaect.  oirnbc  fiet  tec(tonbt 
ittec  een  oroote  fpinne-hoppeban  't  toclffcl  bec  licrclien 
nebec  cefoncften/  enbe  10  met  oebjelt  in  ben  mont  bcr5 
ü^leermaecfteriS  o^firopen/  enbe  Heeft Ijembaer inbeten 
centoooibtoliepb  ban  allen  oeboobt.  l^oe  biditoil.sf  i$ 
'tt  bloebt  upt  be  beelben  tjelocpen  /  alss  men  bie  onoobbe^ 

fis  ()eefc  obec 

bupfem  jaren  gefclj^eben  ban  een  Deelt  c  hriai ,  bat  eenen 
gjobc  in  be  fieccbe  /  baer't  ban  be  €l)?i(ienen  ge-eect 
toerbt/  met  eenen  pijl  tiacft  beies  abonbt^  in'tbiipjlec/ 
upt  toelcttc  \X!onbe  beel  bloebt?  liep,  <Dcn  3obe  nam 

C  c  5  Ijet. 

( a )  Lih. i .  mirac. c^p.  i .  (u)  Lib.contra  loannem  Wiclejf^ 
\c)  Lib.i,  de g:or.  mar.cap.2Z. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


4IO        DEN"  JIOOMSCHEN 

üct  öcclbt  met  l)cm  /  enöc  ö?ocöct  f  öu?jJ  /  mcïmcnö^öat 
te  b  tcüjauijcn :  macc  ftomentie  ncn '  t  ItcHt  /  fagft  tj?  öem 
albeüloeöt/  cnöctoaö  feec  bccbaeft-  ^ejJmcijo^njJüo^ 
mcnïJC  tïe  €()2i<lcnen  möcltccche/  ciibonbenjjctbeelöt 
met/  maer  faacn  't  bloet  op  b'aecöc/  Ijct  toelcöe  boloenöc/ 
^liit  ten  tiupfc  öc(J  g|ot»en  aeöomen/  enbe  tjeüben  tsaec  m 
bcelbt  acmcit  cnöc  al  beöioeöt  acbonöeu.  t©at  obcc 
lm?fent  jaren  't  3d  tocl  honm  Acna- 

naiius  (.)  fcl)2i)ft  ban  cenbeelDtChnUim  ^^^jl^;;  ' 
flati  ban         ontcem  Tyrus  cnSidon.  <ï^itbceim 
ï  aöbc  cenen  COnden  ban  m  'C^wticcö  ontfanaen/bie 
!)et  oocb  omfanöcn  Ijabbcnban  öun  f 
rten  uDt  tcaöüie  bat  NicoJemus  bit  öeeiöt  pcmaeu  t 
Itabbe/  cntie/  mw^mf/  oclatenGamahdi  ,cnöebic 
boo:tö  fijn  nakomelingen  /  tot  ben  tijbt  bec  bcftcuctic 
ban  ^^cufalcm/  toani  boen  b joegen  bc€b?i|lencn  al 
toat  bc  mecclie  oenomclt  /  uintcc  llaöt  /^"öc  met  bet  an^ 
Sce  ooS  bit  beeldt/  bet  toelckbefenCbstflenberbuo. 
ftnbe/  in't  bup^  becgat*  Cencn  gobe  Quam  ni  m  Dm 
tooonen  ^  K  b30?benbe  befocbt  ban  anbece  go^^v 
Sn  fn  bit  beelbt  geficn  /  fi»  bebben  't  befpot  /  gegee^elt 
n^bfS  n  een  ban  ben-liebentlacb  'tmetecnlan. 
ïie  m  SS  /  cnbe  tccdonbt  tree  toatcc  entïe  bloedt 
ijSt  nc^op     '^t  goben  bccbaej!  5önbe/ fpjaUen  tc 

IS^ht  nS^^  te  boen/  lacton^  beften  oftbaojbu 
ÖoS^^^^^  ocfcbieben.  ^^^fi^njbenee. 

nrn  ee?«ec  met  bit  bloebt  enbe  toatec  /  enbe  baeioen  bce 
KTöicbtige/  cnbc  anbei-e  fiecï^en  /  mcgetoljen 
S  met  b  t  bïatecenbe  bloebt/  biccbeittcrtlonbto  ^ 
ncfcn  Se  ^  ^ben  bebben  ben  mm/  tmc  m  ^^^m/ 
^^t^^n&M  bloebt  tö  boo?  bepinbciommbcle 
ïinben  i^pS  ^nbc  betmiraUcltóaöfDDbei;^ 
St/ batmm'ti^^^ 

(a)  Lihro  de  paff.imaghiis.  (h)  Synod.T.aH.  ^. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


"3 
t 


U  Y  L  E  N'S  P  I  E  G  E  L.  411 

m\  öc  ^celbt-(lo?mcr0  bjacRt :  toacr  oocft  oeftoöcn  fé/ 
öat  tricn  iaeclüthö  öcn  ncoci^ficn  öaaïi  ^oUcmbiitf  /  m 
tilt  iniraücl  RefilneDc /  niet  iiüu bpccai  cn fnl  ban  üccfï- 
ïiaCil)/  oftï^acfcft-tJaoïn  31Di!tipniccrmii\ifeclcn/o[nct 
tc  j,i}cnö  tn  öe  ücrcUe  bmt  't  Dcpligt)  ïirm.i^buntcnöc 
flaö  /  bacc  fulöP  nocliïictWoclitficn/  DatimtDctbcdtit 
CiKi'ai  oeftrupft'  /  öcc  ticnligcc  jiDocöcr  I  cntc 
St.  lan  ircp  /  nlö  in  't  ^acr  onss  i^cccca  Gaiper 
Scaelkrop  biebcclöcnmctfmuapiccliid  /  cnbcouctitc. 
Hlcnmoct  met  alle  miraUdcn  met  ft^otten  :  dat  bcbcn 
goïien,  aBp  toeten  öat  45otiiniralielcn  boet  tot  be^ 
fccft iimc  bcö  oeloof? :  toant  bat  Heeft  Ijp  on9"  belooft/  en> 
be  tücl  oelionben.  Ü^oetoel  alle  m%m  onfc  niiualicleii 
niet  en  acinen/0!n  battec  met  een  tot  bcbertinae  ban 
Iniïtne  leecmoe  opt  en  gefcDiebe :  nocf)  en  han  oeftbiebe  n: 
hjaw  «(D^ob  enijso^cnowocbccualfdicpb»  aDu.öbec;: 

Xt  Pater  Corterus. 

{a)  cen  tijbe  ban  be  ïiepfec  Honorius  fictocbeurt 
totbecHecfbmgeban'töeloobcbaneenencürcniDt  /  bat 
niö  bet  Sacrament  toicrb  bertow)t  /  bat  b^ic  ouöe  man^ 
neu  {jebben  gcficn  een  lebcnbioH  binbtop  ben  intact-, 
Cnbe  tcr\X)ijl  be  J)MC|ler  ftet  b?oob  ombeclbe  /  foo  toierb 
cencn  €nael  gefien  /  enbc  fcbccn  bet  bleefcl)  ban  bet  binö 
acnfiucbentefvnjben  /  cnbeom  tebeelen,  €nbebu0itf 
ben  oiibcn  man  (ben  (Êrcniijt)  in  't  openbacc  bejf 
bleefiliö beelac ïjtiob  aetoo?bcn  /  enbe beeft  beni  bcbccrt. 

{ b)  €en  5D2icftecacnaenu  Piilepis,  be^eecbc  chnftum 
tc  fien  in  be  <£ruf  baïirtie  /  niet  om  bat  bp  baec  aen  tboijf^ 
felbe  /  maecom  ban-i^obeenil^cmelicbebeciterclunije 
fc  omfanaen  ia  bitfimö^loobe.  aiDanncecbpniisöob 
ïlierom  oêbcbcn  babbc  /  fc-jQbbnbctnmbelien.ieiimiirt 
enbe  alöbPbetfcroconilicKl  /  enbe  lang  gc^ 
liujUjabbc  /  b3a0  Ijp  begecngD  omDctd^accamenttc 

ontfan^ 

(a)  SiminMetaphraftes,  teflt  B'.\io  de  Si^.  Icclef.  lib.  14,       .  7. 

(b)  Bi'-^ins  ibidtm.  Et  BelUrm.  de  E.McharijiU  ,  iitf.  j.  f<»/».8. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


412       DEN  n^OOMSCHEN 

ontfcinacn*  mt  (jcficljtc  öan  tecötocnen       I  ont- 
finoljljpljct^accamcm,       .  ^  ..  , 

(d)  3Cnna  12^9.  in't  ©onmchnjcfe  bait  Vaicnce 
f  :a  oetimchtoeccöiöe  facchc  öoo^Gcballcn.  gn  öc  tijtit 
toan  oo:loac  tutTclicn  be  €l)?i(iencn  en  be  3)19aljomcta^ 
ncn  /  tjecft  een  ^ixt^tt  op  ben  3Cltaec  gefien  ccnige 
rtuchöfeen!2{  ban  Dc  ^oflie  \\\  linnen  bocchen  opo^toon^ 
ben/  bie met b?uppelenbloebtoarenüefp?enol)ti  3©elc^ 
feeil^ofnebaecna/  met  rüpen  raeb/ 10  gelept  op  cencn 
*ï?5ci/  om  bacc  te  brengen  albjaecben^sel  fouDe  bli)^ 
ben  fiille  ilaen.  ^efen  €$cl  /  alfjoetoel  !jp  bichmael 
boo?  boebec  toiecbt  aengclochr  om  ecgenss  te  blijben 
ttacn  /  en  Dielb  necgenji  fianb  /  boo?  bat  bp  gwam  bp  Ijet 
ï^ofpitaelban  Dorenara ,  altoaec  l)P  opföneönpenbal^ 
Icnbc  (op  bat  bp  naberbanb  nietiö  b?agen  moctjte  bat 
Oecbtec  en  minbec  ban  toeecbe  toasS  ban  bcfe  i^^ollie 
fc[)icUcbtliccf»  ,  ,  , 

(b)  %xm  I27^     in  Marcad'AnconaeenmtraM 

Gefien.  <Daec  toa0  een  b^ouboe  /  bic  be  €ucbariflie  (bie 
fe  beboo2be  opgegeten  te  Ijebben )  betoaetbe  met  booj- 
bacbt/  om  befelbctottoobeuje  te  geb?upcl?en/  enbe  bc 
licfoc  ban  bacen  man  tot  baec  bjcberom  tebetbcpgcn. 
^p  lepbe  bcfe  l^^oilie  op  be  bolen  /  enbe  bc  (elbe  bec 
anbecbe  tecfionb  \\\  bleefcb.  ï^aecobec  fpfeecbectooi 
beet  bjaö.  IBaec  fp  biclbt  bit  becbolcn  toclfebcniarert 
lang  /  onuent  toeltfee  inbt  fp  bit  aen  eenen  l^jicfter  opcn^ 
baecbc  /  toelche  bit  bleefcb  /  bat  foo  langb  toa^  becbo?acn 
nctocetl  /  bonbt  op  eenen  mif-boop/  nocb  ni  fyn  gcbeel  en 
onnefcbonben.  I^p  maecbtebit  mirahel  bebcnb  /  bat  een 
onepnbialj  getal  ban  menfcben  bebjeegbbe  /  om  bet  feite 
tc  bomen  fien.  €nbe  eben  nu  nocbnabcrbanbtoeiben 
cemac  opgebjccbt  om  bet  felbe  te  bomen  fien.  5©ant 
men  fiet  bet  bleefcb  /  nafoobele  iarcn/nofb  fonbcc  bcc* 
iicrblnge  /  tot  een  eeubaige  gebacljtenifTe  ban  bet  fdbe. 

\a) 

(a)  Bo^^iM  ibidem,    {b)  Bo^ttts  ibid. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


fl  U  y  L-E  N'S  P  J  E  G  E  L,  4n 

(a)      St.  Francifcus  m'tïiloojlcctoajS/  battticii 

I  .  noemt  St."  Maria  dc  Portiuncula,  foo  öecft  Dcm  cmcii 
ntan  m  fc^acp  öcgcbcn  /  ïjet  toclchc  t)p  öcccnc  acnbner== 
bc/  om  tieonnoofd{)cpö  ehöefimpclljcpö^anöicbccftc/ 
toclcfec  öcuoïjtien  {)P  fcft  öcminDc-  l^crmaenöc  l)ct 
fcljaep/  tjat  ftct  tot  öcHi^olJsS  öientlnceï^tïclichftomcrt 
fouöc/  cntrc  Öcm  toacDtew  öc  25?ocöcr!e5  oozfaecftc  Uaii 
cramfcfjap  tc  ocbcn»  ^ctfcftacp  onöcrliiclöt  öc  Iccrm^ 
?ai  ne  bcsS  b?icnW  a5oti«  Franciici ,  cbcn  of  ï)ct  Dcmbec^ 
(taen  öaööe.  3©ant  atö  't  ï|002tic  öat  \);ocW  in  öm 
Cöoojfonscn/  foo  quam  toochmiic  licnUt  cwUmm 
ncöct  /  enöc  liet  bleette  boo^onfcclicbcnlDjoutocn  $in^ 
taec/  HSoetiec  m  Samsf  <l5ob0  Chnfti ,  euen  of  l)ct 
ïjaer  beocecöe  tegcoetett.  €nbc  aljS  men  tn't  facnfjcic 
bec  flBfffen  fiet  Heplistj  liefwem  Chnfti  opljicf/  foo  Imici^ 
de  öet  op  bc  aecbe  /  tAH  of  tïtt  boo:  fün  eecbtebingc  toiibc 

y'  be  onbebote  menfcften  (iraffen/  enbe  be€(jjifienei;  jot 
rcbecentic  bes*  Bepügen  rf^aecamentss  bectoecfeen  enbe 
onbcrtoöfen»  ^  ,  ,  ^ 

A  N  N  O  T.  Dit  is  immers  (gelijck  de  Jefui)t  Cojicrw 
hier  by  vocght )  tot  fchande  van  alle  fpottigc  Geufen ,  die 
hier  mede  plegen  te  Ucchen.  Ja,  Vader  Coftere>  ghy  hebt 
het  wel  geraden.  Want  de  Geufen  dorven  wel  rond  iiyt 
feggen ,  dat  dcfc  ende  diergelijcke  Hiftorien  te  gclooven  > 
ende  te  meynen  dat  de  Hofticin  vleefch  verandert,  ja  in 
den  heelen  gckruycigden  C/7r//Iw,tefamenmet  fijn  houte 
kruys ,  ende  de  yfere  nagelen  of  touwen ,  wacr  mede  hy 
aen  het  felve  kruys  genageltisen  vaftgemaecktgeweeft, 
en  dienvolgende  moet  aldaer  acnghebeden  worden  met 
nedcrknielen ,  en  andre  teyckencn  van  devotie ,  een  werck 
is  dat  Ezels  en  Schaeps-hoofden ,  ende  geen  redeliickc 
.  verftandige  roenfchen  en  paft.  Daer  ontbreeckt  in  defen 

Igeen 
(.4)  Fr,  Coflerus  in  fijn  ApoUgia  Catholica  tegen  Gajper 
'  Crerinckjjoven ,  f>ag.  6z.  end«  63 .  uyt  Bonaventura  in  Vitx 
St.Frahcifcica^*S* 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


4,4        D  EN    KO  O  W  S  C  HE  N 
eca.  ftoffc  on.  te  fpotten,  ende  onder  andie  is  erooc. 
een  Ipot  vogel  ecvvccft  ,  apparcntclick  en  ondci  d=  ocu 
fen ,  of  ycnant  die  na  de  mutfaert  tieckie ,  al «  «  het  ci 
HccT  va  laentien,  .lie  hier  over  met  een  Monmcklpoit> . 
be  hIi  orie  is  foo  kort  als  aerdig.  (.)  Sekervoornan 
Heer  uyt  de  Guylikle  Kuiderfchap  vracghde  een  Mon 
"k  uYt  hetkloofter.4W«.i^r2*  iaBc,gs.la,,d ;  Waerpcn 
dai"r  n  aer  een  God  is,  endeliat'et  fo  veel  duy  velen  ti,n. 

aen  te  «ijle.  Doe  leyde  l^S='"''f=«"''A.'in  edT 
van  daen ,  om  dat  ghy  Gecfteh,cke  .n  uwe  M. ^  "Me  d»- 

geo  foo  ve.1  Heere-Gotten  opeet ,  dat  et  «^o"^" " 
nocheenen  Heere-God  overgebleven  .s.  M^^^^J^'''- 
den  Duvvcl  wel  ongegeten ,  en  daerom  zi)nder  loo  vetl. 
Ma-T,  om  tiet  ernlU?fpteke.i,  hoeis'ttegcloovendat, 
Mdien  Ch-ms ,  eens  in  "hande  vande  Pnefters komende 
?oo  crot^^^el.jck  is  mishandeltgewotden,  dat  men  hem 
ev^^de  Hk  aek  uycigt  heeft ,  hy  hem  na  dtfen  met  en  foude 
e>naeiiiKgeRi">  b  /    handen  te  komen  i  Im- 

vvachten  om  noyt  meer  m  luit      M  .w  „fil- 

mers ;ck  en  kan  dat  geenfins  gelooven.  t-venwel  (of  het 
mocht  «eSeuren  da°t  een  koe  „och  eens  eenehaes  vong, 
ëndat  vemand  vandieharde  Cathol.jckewaerheyt,  da, 

te  verhalen  van  St.  Mtmius  van  Pidua.  In  t  leven  van  den 
reWenHeyliscnft^^^ 

1  taliën  rredickte,  op  den felven  ti)d,door  de Goddehjcke 
™ach?  oock  in  P<.r.»g<.(  is  gevonden  ge«eeft  om  yec 
ooeds  te  doen ,  &c.  Gelijck  fulcks  met  de  felve  woordca 
fëvonden  wer'dTin  d.  Cauhifm..  Ba.rrnin,,Am. 

Hoe 

{a;  lok  Leonh.  WMnwH  ttulfchtr  mion.  Afoj/btk. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


UYLEN'SPIEGEL. 


4'5 


Hoe  eenTrieJler  het  Sacrament  in  fijnen 

mond  mm  ,  en  foo  een  Vroimymlde  kiijfcn,  om  de 
fehe  daer  mede  tot  Jjjnen  wil  te  brengen. 

Dl^tt  toaö  ccn  lurudcujs  gijïefïcc  /  bic  een  b2oiütj 
totonhupflKPDbcrfocDtj  cn  aliS  f)p  Iiacc  totfnncn 
toil  niet  en  öonöe  \\x\rml  foo  Dcöielöf  In^  tsat^^öfnv 
ment  in  fijnen  monti/  tjopentic/  indien  Iïp  öaet  foo  mcait 
feuffen  /  liat  \p  Daec  öoo?  öraeDtöej5^acrament$J  bel 
tot  fijnen  toiUe  foube  D^enoen  /  f  c.  jX^aer  nlö  ijn  upt 
bc  Ueuce  toan  öe  Ueccfi  totlöe  o^en  /  foo  fcfjecn  Dct  foo 
Otoot  te  hJ02tien/  Dat  Oet  totncnDetbcrlxjciffclnietDen 
top  caecöte.  elenbiöe  bacr  ober  berfcljjiflu  3ijnOe/ 
nam  öetupt  fijnen  monbt/  en  buptcn  berflanöt  m^^l 
fiegroëf  ftet  in  eenen  Doecfi  ban  De  feerrhe.  iïiacr  b^e* 
fenöebetbecööeb)?aecfee<Cioti!ö  ober  Ucm/  Deeft  })p  bc 
faecö  aen  een  befeent  J^?ie|lec  bcftent  gemacclit,  tDe 
Uïeïclic  tTamennabieplaetfegacnbe/  cnbc  bc  acrbcaf* 
örabenbe/  bonben  baecoeenoebaente  ban  b?oob/  niaet 
mzl  fioebjel  ölepnc  /  cebaente  ban  een  menfrö  /  []angen^ 
tic  aen  't  önipsf/bleefcfjatftUöD/en  bloebiöö*  a©at  boo^ts? 
oefcöiet  ijS  toeet  be  ^utöeui:  niet  te  fcggcn  /  %u  Cximws 

Dift.9.Cap.6. 

A  N  N  O  T.  Blijckt  dan  ,  beminde  Lcfer ,  uyt  defc 
exempelen  de  waerheyd  nier ,  da:  het  brood  (dat  in  hem 
felven  geen  leven  en  heeft ,  cn  dicnvolgendc  doodt  magli 
gefeyt  worden )  in  Chrijium  verandert  >  God  en  menfche : 
en  dat  dienvolgcnde  het  Sacrament  van  ons  moet  aen- 
gcbeden  worden ,  als  Jefus  Chriflus  felve  i  En  dit  Tullen 
ons  vorders  gacn  Iceren  de  onredelijcke  Schepfels. 

Hoe  de  Ojfen,  het  H,  Sacrasnentjat  vm  de  dieven 
gejiolen  woit  vereeren, 

1.5^'t  bo^pComele  5ön  be  bfebé  bp  nar  Bt  inbe  ftertfee  oe^ 
bjoHen  /  w  Bebbcn  onber  anb^ren  ootft  toccö  scnomen 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


4t6       den  K.00M5CHEN 

hrt  fJifljc  öact  't  licnaem  bcjS  Hccrcn  in  toa^.  €it 
alö  fp  öaet  niet  anDcrö  in  cn  bonDen/  ald  ccniQC  tcli^^ 
qnicn/  en  öat  boogje/  foo  fmctcn  fiitiietorcöopccncn 
acftcc  öacc  ontrent  /  en  gingen  Ijenen.  <De0  mo2gen0 
olööe^anötmanmct  föne  oiTen  fiuam  om  te  ploegen/ 
tn  fp  ontrent  öc  €!bo2te  auamen  /  foo  t^o^^en  me  beeftcn 
lool  Ycmiftt  m  öiftfeen.  <en  alööeSanötman 

tJic  lioo2tDKcf  /  niaer  fp  niet  boo2t  en  toouöen/  öan  acDtec  tt 
«PinaenDe  /  Dan  toetïei:  upt  Ijet  fpoo?  loopenöe :  foo  ift  Dat  n 
tien 5doer  gram VuierDt/  enfepDc/  JBatDnpbelfitmDie  aa 
di>fTen^  l^anttipciilionDcnocf)  niet  toel  fien/  om  Dat 
liet  Heel  to2oegli  inöenDagl) toa0.  €bentoel  nocptanji 
neecnioft  omftenDe/  foo  bonDt  fjpboo?  De  boeten  ban  De 
oSgen  De  €ili?ic  ban  fijnefeecclie,  3^^^^^^ 
tïoe  De  toeoerfpannigliepDbanDcbeclïen/Uetljpa^^^^^^ 
öen  acte  leggen  /  cn  liep  na  fijn  öu^/  ^e^SpJJ'^ 
5^>ieftet  /  cnDe  een  pgeltjcfe  /  toat  Dacc  Offcft«?t^^^^ 
Matt  op  fp  altemael  na  Den  acfeec  liepen  met  fiet  mpfj 
tmcroofh-bat  /  en  toaffe-fecerfat  /  en  mm  ^J^ 
üacmDeiSïêeerentoeöerom  m  ftare  Jï^«^^öf*£^,^ 
Siönie«lltcDtbantïc€3el0/  Die  ^anDc (Itaetm  t 
nüfflcS  boo?  l,et^atcam«tt/al^l^ge^?tl^»* 

Dift.4.Cap.98.  ^UJJbejtcCJEranus  Dift.9.  Gap.?- 

Hoe  de  "Bytn  het  K  Sacrament  Vereeren. 

Düa  toa^  een  b20ub)  /  Die  beel55pen  öieïDt  /  en  fp  en 
SScnSel/  maettlo?ben:  enalöfpDateenpe^ 
oeiiicö  hS^^^^^         W  DefentaeDtgegebcn/ 

S/nam^^^^^^ 

hm  ïw»  t?im(t6t  /  flacli  fp  Ijet  m  een  ban  paté  ^pe-w^ 


I 


V  r  L  E  N-S  F  J  E  G  E  L:  417 

Miefi  Oarcn  ^cötppet  ccöcnncnlic  /  Dcbben  Dan  öarm 
Ijonictj-fccm/  ijaccnaenöctiiinten  oafl/  een  bapdlcfem 
Óemacfèt  ban  een  tDonöecbacr:  getjouto/  ntctcenma!* 
tact  bacc  m  ban  bcfdflietloffe/cn  (lelbenbatallcrfiep^ 
liöOfleilicöacm  öaer  op:  en  45ol)  seöenbe  öaec toerc». 
€n  aljs  bc  b?outo  ccn  tojjle  töbiS  baecnabtcöo^f  censc 
.  open  bcbe/  cn  bte  hapdle  faoU/  foo  toicrbtf?bccbaefl/ 
•nltcpnabcn^^^ieflcc/ljcm  alleiSbiecDtenbe  toatrpoe^* 
baen  /  en  oefien  babt.  ^oe  quam  W  wet  fijne  patotf)(a«* 
>  imx  tot  bicn  bpen-Bo?f/  baccbe  bpenbaflronbomblo* 
oen  /  cn  Dommelbcn  tcc  eeren  ban  garen  ^cbeppec ; 
en  b?a6en  be  itiuercn  ban  bat  ftapcUefecn/cnbectoon* 
:  becbm  öaec  ober  bc  benflersf  /  bacb  /  en  altaer  /  btc  baec 
i  in  (lonben/  cn  namen  bat,;$acramentbaertoeberbani 
baen/éc.  CaeranusDift.9.  Cap.8. 

A  N  N  O  T.  De  Oflen,  Ezels , eo  Byen ,  leeren  't  ons 
dan ,  dat  het  brood  in  'c  Sacrament  word  gctranflubftan- 
tieert,  al  fpreeckt  dc  Schrifture  daer  niet  van.  En  wie  wil 
dan  domnacr ,  of  ongeloviger  zijii>dan  de  domme  beeften? 

Hoe  de  Hojlie  Van  dett  Jltaer  Vloogh  'm 

den  mond  van  eenen  Monnik^ 

A51jJ  een  fefter  Conbcns  /  foo  (cfe  't  toeï  ontpoubett 
[icbbc  /  bte  onlan0b0  bet  geloobe  fjabbc  acnocno- 
men/  fagl)/  bat  bc  jBonlcfecn  communicccrben/  cn  bjiflc 
bat  Dct  bem  nocfj  met  cntoai^oeooMt/  fooftonbtj^ 
tegen  ben  3Cltaer  ober  /  cn  fucbte  /  met  een  berlangcn  om 
mebe  te  communiceren.  €n  /  fict  /  onfen  goeben  ^cere 
lïceft  bem  fclbenbertocerbigbt/  fonbcr  ïjulpcbeiS^l^te^ 
fter0/  booj  't  Sacrament/  ban  ben  altocr  in  fönen  monö 
te  bomen,  ^e  toelcbe  bacr  op  tcrftonb  fönen  mond 
openenbe/  bclgoflte  baec  m  bertoonbe/  openbaer  ma^ 
benbc  be  oo^faecbe  ban  foo  grooten  genabe:  cnbeeftft 
alle  /  bte  bacr  tegcntooo;bigb  blaren/  boenontfettctt. 

;Db  3®am 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


4i8        BEN   K  O  O  M  S  C  11  E 

ïDaiu  fp  bebonijcn  batöicl^oflicoptimaUacc  bermijl 

toicröt.  Caefarius  Dii\.  9-  Cap.  37. 

A  N  N  O  T,  Dac  die  waer  is ,  blijkt :  Om  dat  Heer  |> 
Bcrnnrd  de  Li(>pa,  Ahz  in  Livonien,  dat  acn  C^farius  heeft 
vertelt,  als  voor  aen  in  dat  Cap.  ilaet.  Abten,  immers 
die  goed  zijn ,  en  liegen ,  noch  cn  bedriegen  niet. 

Hoe  een  VroulP  nci  den  lichame  door  't  Sa-  •« 

crmctitfoo  verfadtiht  wierdt ,  datfe  tn  een  heele 
wekegeenhonger  en  k^eegh, 

DULtt  toaiES  fcn  jDJOuto/  fomponfcnri^cmcHRey- 
nerus  Scholafticus  in  St.  AndriesDinmnCeUkU/ 

liccft  bcrtdt/  öctocicöc  upt  orcoie  beboticij«fetoii06c* 
ncctöe  tc  fonintuniccrcn.  <Cn  ï)oe  fp  nicec  berlanopc 
na  öc  ï^)cmclfclie  fpüfc  /  l?ocfc  öc  anbcrc  ïicDamcliithe 
fpijfe  meet  bcrarlite.  I^ct  toclcftc  fp  octoaectoo^öenljc/ 
ficcft  met  toelatmoe  ban  Haren  ©?ic(!er  /  alle  ^onöaoeti 
öecommimicecrt.  ^cn  toelcfe  bic  lebenti-mafeenOe' 
fPÖfe  foo  orooten  ftraflitoaf/Uatfefonbereemaenltefja^ 
mdfitfien  Donoec  tot  Den  boloenbcn  i^onbaotl  fonöec 
fpöfe  feonbc  3ijn.  l^ct  toelcöc  /  alfoo  fp  btthtDil^  öeöe/ 
fteeftbat  aen  Ijacen  0?ie(lec  cebiecljt.  Oen  fllö  bc^©?^^ 
ftcc  bat  acn  ben  25iffcljop  ban  bteplaetfcïjabbcbefeent 
nemaecbt/  foo  bieeftjc  lip  /  batbacreenioDbeb^ooÖon:* 
öec  mocljtc  fcljuplen  /  fcöoenbc:  %\^  fp  toeber  bomt/ 
foooeeft  Ijaec  een  ïjofïic/  bic  niet  cni^occonfacreert/ 
cnbaec  boo?  fultofiPbetoaetDepbljacftuptbinbem 
al0  be  $)2ienei:  bat  Dabbe  oebaen/  bca^?oubJbaecban 
onbjetcnb  3ünbc/  foo  ouamfc  terftonb  baec  naaenfpn 
ïiuPiö  loopen/  en  bcöon  foo  grooten  fiongectcfecpsen/ 
bat  liet  fcöeen  /  batfc  foube  moeten  ftcrben/  foo  men  Ijacï 
terflonbt  oeeti  fppfc  en  Ijabbc  ö^seben  /  %u  Cximns 

Dift.9.  Cap. 47.  ,        ,       n-  J 

A  N  N  O  T.  Geü jck  de  geconfacrecrdc  HoRie  den 


ï/  y  L  E  N'S  P  I  E  G  E  L.  41^ 

ichamelijken  honger  in  haer  verdreef:  fo  raacktehaer 
Ie  ongeconfacreerde  Hoftie  rafende  van  honger.  Dat 
zijn  beyde  even  grooce  mirakelen.  Soo  baert  het  eenc 
mirakel  het  andere.  Is  'c  wonder  dat  dan  de  Kerckc 
^daer  van  vol  is ,  als  de  luyfcn  in  een  wolle  pels  ^ 

,^,.iEc?i  SoUaet  Vechtoide  in  cluel^oVerVmt 

l'^/i;;/  partije,  om  dat  hy  het  Sacrament  te  voren gegeteii 
"        '      hadde  f  door  tvclckers  kracht  hy  over  mocht, 

t-naEnCMmati/  fc  Do?cn  nuttenbc  Dct  licOacm  bc^f 
.  jL!yï^>ccicn/  tcat  in  öcnciitcl/  ommctfüncnïjpanöte 
i«  ibechtcn  /  fün  Dope  ban  oucctoinninöc  jïcllentie  in  öat 
Wccamcnt!  tbc  /  alfoa  fj?  cm  fetoft  ma» 
toaö  /  m\  öan  otnö  /  öan  toe'cc  iocgö  /  obcclupö  tot  tim 
^olöact  focpcnöc :  ^ealj  mp  /  Dcöie  iJan  tiaq^  oom  toat 
Gcöötcn  ^  €n  Op  Dacr  op  anttö002i)enbe/  la/  icit  Bebüc  oat 
licljacm  miW  l^.tttm  ococten»  a©aec  op  bie  atme 
wcnfcli  tocöcr  amtooo?tic  albusf :  3111  öatrje  den  ^pup^ 
bel  aegeten/  foo  fal  Icfe  u  nu  tegentooo?liiöö  tec  nebec 
ftootcn.  l^eecban/  om  be  bcatfitbesS^actamentss 
te  toonen  /  benam  Dem  föne  hracljten  /  en  berflercfttc  tec 
f  onttatie  fünen  ^olbaet  alfoo  /  bat  ben  anberen  /  m  ec^ 
nen  longen  boo:  ïiemftonb/enDemfelbenobereaf:  en 
fooUeauamljp  bcbiao?ie/^c.  CKianus  Dift.  9.  cap.  48. 

Een  Tape?i  dienJl-mae^hd.Vaf^  1^^^^ felven 

vallende ,  bekomt  we"  er  door  den  vinger ,  daer  de 
Paej)  het  Sacrament  mede gehandelt  hadde, 

Dntt  toaiS  in  513e{!pöalen/  in  bc  (lab  ïDibe/  m 
ötenfl-maeolib  ban  een  ©^iedec  /  be  toeicBe  /  m  fi» 
laet  upt  ben  bupfe  öincö/  ben  <!^upbel  fagö/  inbe  öc^ 
baente  ban  tjacen  b?pec:  boo?  toelchecssJ  oeficöt  fp  bec^ 
fcDaicht  5önbe/      fecupfte/  en  foobecbtoeentecaonb 

^  b  2  bat 


li' 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


420       DEN  l^OOMSCHEN 

openDarenöc/  fcpDc:  ^oo  olip  bat  tcpcfecn  niet  enftatit  4^ 
öctjacn/  öDp  cn  foutJtnietlcbciidmftiipiSCffeonictilicb^a 
licn  :  cnal0ï]pfiacrncp/  cn  rptocpgadcDuptcntcfeo^  i 
men  /  footJetJCÏiPöacc  nocDb?  /  cn  fcptrc/  |5ccmt  bat  i : 
feIccD  teccD:  it%intfpU?tiöoebedu:ljetodc!je/ber(lacn^  Ir 
bebat  ftctbc  vDunbcltüa0/foouptfönencmmc/aliSiipt  t' 
ben  fft)2ifft  /  foo  biel  fp  achter  ober  /  biiptenbertlanö,  i 
^eé^ieüer  een  oncecónfacreerbe  l^ojlie  booj  remebie  i 
ï)aer  in  ben  uicnb  jleeeftcnbc  /  Det  toekfi  liaer  niet  en 
liDlp ;  foo  maefbte  Dp  fijnen  binoec  niet  fijn  fpeet&fel  i 
nat  /  enraccfetc  baermebe  {?etlicljaembe0lf^eerenacn:  -t^ 
enaïöljpliaerbicnbinoerinbennionttlach/  fooQuam^  u 
it  terdonb  tDeertotliaerfelben/flontop/enfpjacUtoeec  r, 
ölötebojen-  oEnbat  liabren,momc{ibenelt/  inmt-^  : 
ttiaelss  iti  be  felbe  ^tab  Ijabbc  oetocejt.  Caeianus  d ift.  9-  ' 

Cap.  50. 

Wo7jderliick  bedrijf  Van  een  Hojlie  claer 

een  Weegh-lnys  mgehacken  was. 

DHec  teaiEi  een  ©aeflec/ ontrent  Ceulcn/tn't  boip 
Helle  ocnaemt  /  betoeUfee  m  Dp  iBifTe  foube  boen/  , 
cnbe  be  l^oflie  op  't  €o2po?ael  lepbe  m  be  patine/  foo  j 
fmongfc  met  een  beert  baerupt»  €nal0be^?ief!erbat  i 
mepnbe  foo  bp  oebal  oefebiet  tc  51)»/  foolepbeljpfebaer 
h3cberom  in.  jli^aer  fp  fp?onoft  al  toeer  baer  upt  /  en 
berber  alcs  te  b02en.  €n  al0  bp  bat  boo?  be  berbe-mael  \ 
teilbc  been  /  foo  berfioof  fp  ban  ben  3tltaer/  al0  eenen 
toinb.  ii^p  öcboob  een  nnbere  te  Dalen  /  bie  ö?  confacreer^  j 
be.  ^e  ïlMiTe  Qcbacn  liebbenbc  /  foo  nam  bP  bie  boo?^  | 
fctbe  ï^oftie  mebe  na  Ceiilcn/cn  beeft  bie  aen  becOber^ 
tlebertoont/  enberbaelt  'tocenbaercefctnettoajf.  €n 
alö  fp  baer  altcmael  baer  ober  feerbertoonberben/foo 
nam  ecnbanbelilercUenbeïgottieop/  en  Ijielbfe  teoen 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


¥  Y  L  E  N^S  P  I  E  G  E  L.  42T 

ftct  Itcftt/  cn  faal)  battcr  een  Wacfeic  intoaiS»  €tttical0i 
Ijp  bic  acit  üüchm  \]c.thi  Qclijoften  in  Uwicci*  aUu  tcocn^ 
'  oo^öiölH^Pö/  foo  faal)  men  tiati^c  een  3iDceaD-lüp0  in 
OcbattotoajeJ.  cjEianus  Dift.9.  Cjp.ef. 

A  N  N  O  T.  vvaerlitvd  daer  van  word  beveftight 
wederom  door  eencn  Pi  ioor  van  St.  li'alburg  ,  licwckke 
getuygr ,  dat  hy  die  Holtie  'i;eiit;n  heeft ,  hot  wel  hyfe  riiec 
hadde  fien  rpring<in:  en  Ib  yemand  die  nieten  gclo-^fdc 
fo  niochc  hy  't den  Prieftcrfelve vragen.  DicUaecdanal 
wederom  vaft:  gelijck  de  man  ,  die  in  Vranckrijckden 
boom  haddegcficn,  die  *s  winters  onder  d'aerde  kroop> 
cndcsfomers  we' er  voorden  daghquam ,  als  hem  geftyc 
was :  hoewei  hy  hem  noch  onder  der  aerde  hadde  fica 
kruypcn  ,  oF  hadde  fien  uytkomen. 

Maer  't  allerwondcrlicküeis ,  hoedateen  Hoftie  van 
meel  gebacken  ,en  niet  geconfacreert  zijnde  >  evenwel 
leefde  ,  en  vandenaltaer  fo  lucht  heeft  konncnfpringen. 
Waer  uyt  groot  nadenckenaen  fommige  mocht  gegeven 
worden  ,  denckende  datter  dan  geen  onderfcheyd  en 
mochte  vvefen  tuflchen  eenceconfacreerde  ,  die  levend 
is  ,  en  tuflfchen  de  ongeconlacreerde  Hoftien  die  immers 
voor  de  confac-ratie  altemael  dood  >  of  leve-loos  zijn, 
Maer  willen  daer  in  niet  treden  > en  laten  dat  de  heylige 
Kerckc  bevolen  blijven  ,  die  maeckt  foo  veel  dingen 
goed  ,  fy  fal  dat  oock  wel  rond fchieten.  ISuvvederop 
een  ander.  Noch  eenen  braven. 

Hoe  oock  in  den  Hemel procejiien  l[>orden 

gehouden ,  en  Mijfe  wordt gedaen, 

D%tc  toaiseenmaeoti/ WejicDttööJönbe/  in  eenig^ 
f)cptï  laoft/  enöe  DarcsieIctDiecötuMtienlicljame 
oeb?acf)tin't  i>emdfcf)egcrufalc!n/  tócfDcenowote 
p^oceffie  faof)  ban  bele  ï^eplifjen/  oacnöettoceentköee 
xm  t)?antienöe  fececfen  in  Bare  fianöen/    '<^m  Chri- 

«Dti  3  ilus 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


422        DEN    XO  O  M  S  C  H  E  N 

ftus  ootö  bp  uuam  /  in  ponttf if  ad  Ijaböt  /  met  ccncn  rnij^  1 
m  op  rpn  Ijoofö/  en  een  jlaf  in  (ón  Danti/  met  lianöfcöoe*^  j|  ^" 
«en  en  een  rinöö  aen  /  en  alle  anöete  epifcopale  02na'  3 
menten  /  m*  ^  oacn     hcrcö/ baec  be  iIBtfTc  ixio^bt 
gebaen»  ^en  intioitus  toiecbt  ban  allen  odongen:  en 

Chriausbcaon/  Gloria  in  excelfis ;  ÖCljeplige  Stephamjs 

m  ben  €pttteU  Sc.  lanlasfDctCnanoclium/  €t| 
ölis  bemtre  upt  toasJ/fooomfmoljChriausbehcei-fei* 
tocberom  ban  bic  offccben»  Jl>aec  be  boo2ticcnitif 
ittaeoDb  /  bic  oocfe  ecne  beerfe  in  befe  p^ocefTic  Ijaböe  ont 
fangen/  en  boelbc  batfe  bjebcc  ten  ujbc  homenfoube/  u 
m  bJilbe  luicc  haccfe  niet  ojfccen  /  ijoebjel  bc  €ngcl/  \ 
hit  fiaec  aelenbe/  Ijacc  batoeOcob/maectoilbebiismet 
lm  nemen  bp  becacrben-  $^ettoelchebe€ngclmere- ) 
feenbe/  DwcU  be  6aer0  in  liacc  Danb  aen  nucfecn/  nenien:^  t 
i»elKt  Bobcnfle  (luch/  en  f)aec  latcnbe  liet  onberfre  ban 
tie  fecertf,  €n  foo  toeberom  op  bec  accben  geftcit  5»)P.bc/ 
ftebonbt  bat  fclfbe  (tuch  ban  bie  Uacrfe  noclj  m  tjaec 
ïianb :  en  bat  boet  bele  micahelen  /  mijl  cljien  nocl)  Ijeben 
cp  ben  baal).  €n  toojbtbefe  opnettiinöe  m  eenc^^^^^^^ 


Dan  ïjeecUjtfeWu  /    toaecljepb  Ot^clt  ban  b^^^^ 
mm  /  met  be  opneminge  m  ben  becben  It^emd  ban  ben 

SfPOftelSt.  Paulus.  Caefarius  Dilt  7-  Cap.  20. 

A  N  NOT.  Dat  is*cr  een,  die  Hans  heet :  vet  en  dik. 
>^u  fullcn  wy  noch  eenige  nellingë  van  de  heylige  Mif- 
fe  vertellen:  die  wy  achter  het eerfte  Boek  der Contor- 
miteyten  van  ^f.Fr4nc//n/jhebbenvindenftaen,ge.ex. 
traheert  uyt  den  Brevier  der  Francifcancn ,  beginnende 
ta^.  244.  &c.  Luyüert toe, men fal beginnen. 

i  ;Soo  lanoT)  be  ©jieflec  i^ifTeboct/ foo  boelen  be 
Sieleli  rt  I^SlbpeW  boo:  baelchc  ijpbciil^iffcboct/ 

^^ANNOT.  Danis'tKermisindeHel.  Wantoock 
mis-doenbehaechtdeDuyveluel.  ^   ,  ^.^ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


UYLEN'SPIEGEL.  425 

ï^tsS  ocBoo?t  Ijccft  /  Jjat  fal  m  bctcc  b^omcn  /  cn  met 
füniiatuecacfo?Dercn/tjmucUo.2cn. 

AN  NOT.  Laec  Doétoors  en  Apothekers  loopen, 
en  gactter  MilTe. 

niet  /  nocl)  cn  lnojtit  niet  ucrftonf  !u  /  oclijch  3{öam  öoo? 
ticnOoojtiticfiS  Icbcn^  metcnUatoumc/nocDftinlcUm 

A  N  N  O  T.  Die  bngh  leven  wil ,  die  ga  alledagen 
ter  MilTe:  fchoon  genomen  de  Papen  foo  vvelfterven, 
als  de  Geufen. 

4,  CcnOawnocrc  b?DutD  fal fonbei:  Qtoote  ppn  baxtW 

'aNNOT.  'clsdanecn  koüelijcke  lalve.  Papen  hoe- 
ren :  Bagijnen  ,en  Nonnen ,  hebben  voordeel. 

^Soo  toie  dcbotclijcft  .ï^)iffc  ocljoo?t  Beeft  /  falirt 
ÖfcnöoDö-fonöcn  ballen.  ,   ^  ^ 

ANNOT.  Daer  komt  het  van  daen ,  dat  de  Papen, 
en  Monicken  foo  weynigh  fondigen. 

6»  mchcn  bact-flap/  öie  pmianb  boo?t  fet/gacnöe 
m  bc  m^i/  b302bt  ban  ccn^ngcl  opoetcccbem :  cn 
boo?  clcfecn  boet  jtap  fal  bc  igcece  Ijcm  ecncn  oocben  p?ö?i 
Cebctn  j 

ANNOT.  Sy  zijn  dan  geluckigh  die  verre  van  de 
kerck  woonen. 

7»  (Op  bicn  öaofj  /  op  tocïeficn  pcmanb  Rct  licBacm 
bcö  H^ccrcn  öcficn  ftccft/  cn  fal  lip  fijn  oeficfit  met  bcr^ 
Ucfcn/nocfi  Dp  cn  fal  öoo^ccnfcDierliKöcboob  niet  fïcr^ 
ben:  cnbc  be  ^upbclbacttuptfictltcOacmbanccnpc^ 
Odöch  /  op  bic  ure  /  aljS  ïjp  bc  mi^c  bcbotclücö  Umu 

ANNO  T.  De  MiflTe  is  de  Qiiack-  lalvers  doos  gelijk. 
En  de  Papen  hebben  geen  brillen  van  doen.  En  om  dat 
de  Papen,  Monicken,  ende  alle  Kloofter-lien dagelijks 
de  MilTe  hooien,  daerom  wordt  de  D  uy  vel  foo  wcyoig 
onder  haer  bevonden.  ^  ^ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


I 


41 


424       DEN  J^OOM^CHEN 

8*  l^t  ten  ban  |»i|T«J  öclö  foo  Uecl  /  m  Chrifti 

A  N  N  O  T.  Soo  kan  men  het  een,  of  het  ander  dao 
ontberen.  ,  , 

9.  ^ienabcïBtffe  mt/ ^  Wc  l)ecl  m  ï)oo?t/  bic 
fal  op  öien  öagö  geen  nootrtoefpijfeiöannooöcnljebben 

A  N  N  O  T.  Nochtans  eten  de  Papen  en  Monicke«  • 
wel :  maerdatkomtomdatfemifdoen  ,  dat  is  watan-  - 
dersalsmif-hooren.  ^r.,  t 

10.  ^00?  tm  Höiffc  toa?ti  öact  een  jjBcnfcD  befecect/ 
«neensiellwnrönefonlicnocabfotert. 

ANNOT.  Daer  komt  het  van  daen  dattcr  lo  wey- 
niehHeydenen ,  Turcken ,  Joden ,  en  Ketters  zijn. 

11.  ém  elcfee  öcöanelBiffe  gacnOccbelesielenupt 

'^A^m  O  T^*  Daerom  worden  des  Paus  Aflaten  no 

^TrSÏffe/'öeW  miJU  oclömeeïal^ 

ANNOT.   De  kecrfc  die  voorgaet  ,  die  hcht 

löetlioett  ban  een  ïEifTe  boet  foo  tjeelalöChrifti 
Maffie  ^^ant  oeln*  Chrifti  boob  on^  ban  bc  fonben  J 

S^tbkTff/fOO^^^^  ry  ^ 

AN  NOT  Van  de  fonden  verloflen  is  met  faltg 
maken.  Soo  maeckt  de  Miflc  dan  alleen  faligh.   Dat  is 

^^fa^ioow^^  ocïiecletocrclbboojrc^'fbe/  i 

om  beli^ïc^oS/ cn^^^^  I 

^TJ^oIrS  dan  liever  t'huys,  en  fpaert  uw 


1  y 

I) 


i 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


V  y  h     n-s  ?  l     G     l-^  4*5 

Etn  Geufen  %aedfel^  of  Vrage ,  fooje 

Vcijlaet. 

\\7%t\^  'tfccmt  öcf  pacpfclic  mi^i 
i^nt w.   \\  ;©at onjen ^oö  twee  uici en  ijJ. 

Turcks  oordeel  oVer  de  Parage  y  Of  de 

Mif'prie fler  eengeck^is ,  of  nut, 

fa)  rA<en€urchfcnUfnferfonö  ecnsiecmocbcrfpic.' 

JU  öccö  imt/  bctoclcUc  fouöcu  oacn  bcrnemeiv  öoe 
ftct  al  itonbt  im  Oe  gelcöciuDcpö  önn  tre  Ctj^itencn, 
ècn  ban  liacc  quam  in  ccn  bcrcö  /  cnbe  faot)  öacc 
(toant  bc  JiBtffe  toicct  oeöacn  )  ccncn  JDjieflciMuiioite^^ 
.A\\]tbc  5ntic  ölceöeccn  (lacn  boo?  ïict  auta^c  j  enöc  Ijet 
cbolrfi  ten  offer  fiomem  3tl$JI)pnutotruncni^eere/tic« 
€urcöfcni^epfec  toassbjeöec-öenomcn  /enbebanftem 
oeb2aeatjt  toictbt  /  toatDp  tn  Ijet  Cfi2i(lcn-njcli  booj 
nieuw  oeficn  öabbe  /  foo  fepbc  Op:  3*  heb  eenenfot 
ften  tlaen  in  jijbe  öleeberenboo?  ecnen  lioop  fleenen  /  met 
een  bael  doof  D  /  enbe  bat  alle  be  Cf)?ittenen  b?  Ijem  qixa^ 
men  /  enbe  Ijem  gelb  gaben  /  clch  na  fijn  becmogcn  /  oen 
^toelcbebatbpietsJ/  bat  Dp  infiinbanbljabbe/teöufTen 
>  aaf.       bc  3^pfec  bit  oeijoo^t  Dabbe  /  anttüoo?be  W  t 
f  l^ebie  fulcöen  oecb  met  een  Itael  fjoofb  gefien  bie  gelb 
ontfmgb^  boo?toaec  bie  en  toajf  niet  gccö/  maec  toel 
iiptnemenbe  toijö  /  om  bat  Iip  om  bcsè  geibsi  toiUe  fot  ge* 
tóo2ben  ijJ/  op  batbpanbecebanljaecgoebmocbtebe*? 
cooben»  l^et  fal  onei  bec^albcn  betec  m  I  öat  bjp  mik 
toaclnen  boo?  befe  gccften  /  al0  bat  top  oHjSfelben  enbe 
0110  toeibacen  aen  Daec  bectroutoen  /  tot  fcjjabe  ban 

A  N  N  O  T.    Uy  t  dit  verhaelde  kan  dan  bli jcken, 
I.  Dat  de  Hoftic ,  dat  is ,  het  brood  >  of  het  ouwelkeo 

^b  5  in'f 
(d)  lomiit  %Adel^hus  in  Facctijs^ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


416  DENJ{,OOMSCHEH 
in  'c  Sacrament  des  Altaers  waerlijck  word  getranflub» 
ftantiecrc  in*t  wefentlijcklichaem7<?/«  C/;Wjï/:  en  dien- 
volgende  dat  de  communicanten  Chrijtum  felf  op-eten,of 
liever  doorfwelgen  ,  en  infchocken  met  vleefchenbeen, 
met  huyt  en  hayr,  fo  groot  als  hy  aen 'tkruys  gehangen 
heeft.  Want  het  aenftucken  bijten  van  ChnjVlichum 
met  de  tanden ,  fo  als  Burcngarius  mo^ifte  belijden ,  dat  en 
vint  de  Moeder  de  Hcylige  Kerckc  nu  niet  goed. 

2.  Dat  de  Mis-priefter  fijnen  God  maecktenfchept, 
door  de  woordt n  der  confecratie.  Want  dit  zijn  ook  de 
woorden  van  StelU  Clericorum,d\  waer  de  Priefter  fo  fpre- 
kende  werd  ingevoert :  Qtn  creavit  mcydedit  mibi  crearefe. 
Item  ;  Q^tj  creavit  me  fine  meycreatitr  mediante  mc.  Dat  is: 
Bte  my  gefchapen  heeft ,  heeft  my  macht  gegeven  omhem  te 
fcheppen.  Ende:  Die  my  ge fchapen  heeft  fondermy,  werd 
srefchapcn  door  my.  Dit  is  een  oud  boekje,  en  daerom  mey- 
nen  vcledat  het  al  uyt  de  wereld  is.  Ende  Jcfuijt  J'c^r?*! 
wordt  ook  ftout  op  een  liftiger  maniere ,  fcggende ,  dat  fo- 
danige  woorden  niet  van  de  Catholijken,  maer  van  de 
ketters  voortgekomen  zijn. 

2,  Dat  de  Hoftiegecn  brood  meer  en  is,  maer  Chrijiids 
God  cn  menfch;  en  dienvolgende  dat  Sacrament,  als  de 
ware  God,  moet  aengebeden  worden.  GelijckdeKerc- 
kedaervanoockfinght; 

Non  es  panis  ,fed  es  Deus  Homo ,  liherator  meus.  dat  is: 
Gy  X  'tif  ^^^^  ^^^^^ » ^^^^  menfch ,  m  'jn  Salighmaker. 

lek  hadde  hier byna  gemift,  endienvermaerdennaeni 
van  Miffe  overgeflagcn.  Want  alhoewel  de  felve  wel  be- 
kent is  ,  fois  evenwel  den  oorfpronk  van  dien  naem  foo 
fecr  niet  bekent.  Derhalven  fal  ick  hier  over  een  Bnet 
aen  den  lefer  communiceren,  waer  in  een  vriend  myli)ii 
cevoelen  fchrijft,  nopende  den  oorfpronk  van'twoort 
Mifte.  De  Lefer  gelieve  den  flechten  ftijUn't  goede  te 
nemen:  hy  fal  voor  oud  Papen  Latijn  paffcren  kennen. 

P.  Dn«. 


A4 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


MS 


£7  Y  L  Ê  N^5  P  1  E  Ö  E  L, 

S.P.D'^  Mercuri  AmoratilTime , 

QUmhodii  expcrgifccrem  >  e;^  fomnum  vix  oculibiPS  meü  ef- 
fricaffem  ,  cecidi  in  mirabilcm  mcditatioKemdc  Mijlifica^ 
tioncy  de  qua  nuper  audivcram  pradicarc  unum  pref  byterum. 
Nam  cUmoravit  flenü  buceü,^  plebü  mag^üfjmo  in  concur^ 
\  fu  ebuccinavit  y  quodMiffaeffetmiriflcummyj\ericurn  ,  Qr 
'  quod  magiflri  nofiri  non  pojfunt  fieri  femel  de  Etymologict 
ijïiiH  nominü.  Deciut  vero  quod  po  ff  et  dcrivari  a  TeutonicHt 
voce  Mis  re/  MilTe^^W  Kjliantfsjpfe  Papifïa:in  Vocabu^ 
larioy  qitod  compilavity  doxavit  Jignificare  errorem,     ibi  & 
fupraquod  BjxCatholicus  dedit  ei  oBroi;^ationem  fuper  illum 
'  Liorum.  Amicus  mem  in  certo  te7npore  metrificavit  fuper 
Miff(^  originationem  y  <!f  aliud  fentimentum  habet  de  illa. 
Tu  autem  (propterufurpare  antiqui  PoëtiFt<e  verba)  Ipfe  tu 
folebas  Meas  efiTe  aliquid  putare  nugas.  Ergo  ,  faventc 
Mercurio  yficde  en poé'ti:::^avi(  ut  fequitur  : 

In  Paradifogenita  eff 


J-|  Ymnum  foniri  cantici 
Stel  ick  alhier  rcrneêf, 
5  De  Miff  t  Pontificia, 
Allpijchet  Pieter^cev. 
liiijfa,  non,  uti  diElitant , 

Heefc  haren  naem  van  mi. 
f^r,d  crror  efi<S'  vitium , 

Gclijckcie  vvaerheydis. 
Nam  pan  is  is  miffi  fïctd , 

Gebacken  Tonder  gift , 
Non  bonm  eflut  aliui  ^ 

Hier  is 'talree  gen)  ift# 
Sedypace  Papce,  dixerim  p 
lek  ben  van  ander  fin. 
Piipalefucrcui  redolet  7 

Daer  fteekt  een  drel^god  in. 
J£f  tarnen  con fitendum  eft , 
De  Mis  is  wonder  oud ; 


Uy  t  vladen  fonder  zout. 
Adamus  vacc^4  habuit  j 

Sijnalderbeflekoe 
Lac  multum  dabat  do?nino. 

En  vele  mis  daer  toe. 
Sed  dar i Ui  loqueyidumeji  • 

Ghy  vraegt  wat  dat  dit  is 
Ergo  fecundo  diconuncy 

6y  maecktc  mift  of  mis. 
O  vetusvnldeprculum  ! 

'tQuam  iiy  c  de  koeye-  aers 
/iuty Ji  non  f uit  vacca  adhud 
Daer  was  in't  minft  een 
Ergo  nunc Logicaliter  (  Vaers 
i)0  maeck  ick  dit  bcfluyt, 
Non  concludcndum  aliter  > 

Of noch  fo  leelickluyd: 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


428        D  E  N  O 

Daer  van  Sinp  lan  oock 
fpreeckr , 
Et  mta  ex  ejw podice  efl»  ' 

Schoon  Heer-oom  'tniet 
en  preeckt. 
Tatcarum  ftercw  ruflicis 

Is  voorderlijck  op  'cUnt 
Et  incremmtumfruBibtH 

Verfchaft  acn  alle  kant. 
Sic  Mi  (fa  Sacriftculis 

Docc  rooken  haren  haert, 
Et>  abfque  Mijfa  fuerit, 
Hacr  huys  was  lóder  waert^ 
Dcferta  templa  ruerent* 

En  ook  ons  Lccker-kerck 
TotHS  maneret  fierilis. 

En  vol  van  oor  en  herck> 
Et  omnibus  :(i:(anijs.    (  goet. 

Maer  Mis  maeckt  alles 
Et  ficqui  Miff-aajï  improbat 

Is  mJTcr  aen  rechten  bloet 


O  M  S  C  H  E  M 
H(tc  mém  fcripfi  frigida  f 

Dees  Mis  vale  al  wat  lang. 
Nam  ab  antiquo  habuit 

Veel  noten  op  haer  fang. 
Condona  longitudin{m> 

Mijn  inval  is  ge  weeft  > 
In  hoe profenti  carmine. 

Den  uyt-val  van  een  beeft> 
Hic  ergo  ftnemfacio-^ 

De  Beeften  maken  mis. 
Sicut  Mijfalis  Prefbyter 
Noch  ai  veel  dommer  is. 

Epimetrum,  quadr  ime- 
trum ,  ametrum. 

H<fc  tam  malè  compojivit 
Qui  de  Mijfa pejus  fcivit. 
Qupd  Ji  Poetijia  erravitibi, 
Oro  vos ,  Mercuri  >  orate  pro 
Ut  ere ƒ :at  in  fcientiam  {fibi 
Contra  Papte  dementiam. 

Vale ,  in  Hipponao 
25.  Sept.  1669. 

L.  A.  H. 


Fan  den  Wijn  des^Qlcks. 

MAiCr  eer  vvy  tot  een  ander  overgaen,  dient  ook  wat 
sefeyt  van  den  wijn  ,  dat  andere  deel  defesSacra- 
mencst  dat  in  dat  ware  bloet  Chriiti  ook  wort  getranOub- 
öantieert,  foowjerachtigh,  als  het  Ou  welken:  endien- 
volgcnde  oock  moet  aengebeden  ,  en  religieufelijck 
van  ons  ge-ccrt  vyordcn.  Exempelen, 

Van 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


U  r  L  E  N'S  F  I  E  G  E  L:  42^ 

Fan  een  Man  die  achter  den  ^riefler 

fiondt ,  en  fagh  den  Kelck^$verz.teden  als  een 
pot,  in  forme  van  bloed, 

A31jS  in  ijc  ficccft  ban  St.  Waiburgism^^iiticfftcpm 
JCDifTc  bCÖe  öe  ©^teftCC  Albertus,  bit  ïjatt  OClJO^ 

bjaiei/  foo  flonöt  öact  m  öo?occacöter  fijnen  rugD/ en 
alfoa  &p  niet  töeleno^loofbe/  'tofcnöaergefcöiebe/foo 
faoD  tien  toyn  inbe  gebaentc  banbloetifooopbulbe- 
ren  /  gelijcfe  eencn  3ieöenöcn  pot/  bieoberloopt/enöcn 
fieelcn  Sfltaec  bcbecftte.  <Dod^  toelcb  ocficïjttiPfeerigJ 

becfcD^iCfet  0«JteO?ben/$C»  Caelanus  Dilt.  9.  Gap.  19. 

Hoe  het  Corporael ^  hejlort  ::>ijnde  banden 

Kelck^  rood  wierd ,  ntch  niet  ujt-gewajfchen 
kpnde  worden. 

€n  p^iedec/  onnient  Ceuïen  fBiffe  bocnbe/  (ïo?te 
ben  I^elc6  opliet  Co^po^ael/  batterdonbbegebaen^ 
re  aennam  ban  mcnfcöen-bloeb.  €n  aljsbej^^iederna 
be  nKiffe  baec  ober  feertocenbe/  cnfjet<ro?po?aelbic6^ 
toiliJ  liet  luafTclicn/  fo  en  toou  nocljtaniei  bie  roobe  e  ouieur 
niet  bcroaen»  a©aer  ober  öp  nocb  meer  berbaert  toicrbt/ 
cn  flelbe  gebeben  in  boo?  alle  fflne  ï)arocbianen/  en 
bJiefcD  toeberom  f)etCo?poaael/  maer  bojberbc  niet» 
't  aBelcft  fienbe/  foo  nam  f)p  benCo?po?ael-boec6met 
fiem/  en  öaclbe  een  öeleertenbcrmaertmanbanCeu* 
len/  bertelbe  be  faecö/  toonbc  bemben^»  boecft/ 
en  [10e  bic  bloebige  couleur  boo?  geen  feonfle  en  bonb< 
uptgebjafTcDen too?ben/ ie.  Cserarius  Dift.9.  Cap.i^, 

ISloch  een  diergelijckExempeL 

%tt  toajs  een  ©?ie|!er  /  toieniS  nam  itfe  niet  en 
ten/  nocD  oocft  be  plaetfe  baer  't  gefcfiiet  iss  /  be 

i^eldte 


E 


D 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


iio       DEN  R.OOMiCHEK 

Söc/  met V  tax  m<M  om.  m  bjctfmiK/  fooöu  ,i 

KittouSüc  iKt  €o:po:acl.  «Én  /  fict  /  actt  alle  hamen 
torDSioSSoccIt oeloopenljat.l.e/öaettoatf  ? 

tlepiwCculen/ennwcthteUe^ 

Casfarius  Dili  9-  Cap-  ij- 

Hf  ^  hand-tpciter  Van  een  Triefler  is  me- 

decijn  roor  eenfiecke,  , 

r  ff mcbc  nSelt  t)Wt  ^^Uat  aftoafftlielfal  nwn 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


U  Y  L  E  N'S  P  I  E  G  É  L,  4|t 

Een  Vroulo  backt  haer  brood  met  het 

derde  afwaffchel  van  de  handen  des  Vriejlers, 
en  verandert  in  dickhloed, 

5Jec  toajS  ccn  cticlegioffrouto  ban  CntcnicD/  bfe 
Dcöe  in  öaec  b?oob/  ociijcft  b^ct^  oelcmbDasi/öct 
öecöe  af toatTftJ^l  ban  bc  binoccen  tm  ^ik^m.  <i?n 
ftj  gdoofbc/  foofe  baec  ban  op  Wt  plaetfen bankaren 
öcöec/  oföo^cn  lanö  /ecnfluffijcnbccbecoDbc/batban 
ocen  ontoecc/  of  bagcl/  fjaec  ho^en  enfoub^fcbenben. 
(0nbc«uffcDm  (loot  fp  bat  op  in  ijacc  feijtc»  fp  tcc 
ö^lcgenec  töb  quam/  om  bat  opfjacclanbtcoaïenbcr^» 
bcdm  foo  faob  fp  bat  bet  inbicbb(ocbbcranbcrtb^ai$. 
;Cn  fccc  berfcb?itbt  öctoo?ben  5önbc  /  bcctoonbc  tjct 
relbeaen  baren  Höan/  enoocliacnben^^icficr,  3Baec 
Ober  fp  altemael  te  Ceulen  ontboben  toicrbcn  boo?  be 
(©berden  /  ban  toie  be  l^^iellec  gencealj  (Kftroft 

toiecbt  /  ie»   Caefarius  Dia.  9.  Gap.  25. 


HET  11.  CAPITTEL. 

/^^ï//  't  Cruci-fix . 

HEt  Crucifix,  beminde  Lefer,  weet  ghy  immers 
wel  w  at  het  is  :  te  weten  een  kruysken  vaa 
goud,  filver,  koper ,  yfer, &c.  of  van  hout 
gemaeckt ,  daer  een  manneken  aenhanght ,  ge-. 
1  lijck  Chrijius  aen  't  hout  des  kruyces  gehangen  heeft. 
Sulcke  Crucifix  en  Hellen  de  Rooras-Catholijke  over  al 
in  hare  kerken,  op  hare  altaren,  op  hare  predick-ftoelen, 
in  hare  kamers ,  bed-fteden ,  op  de  hoeken  van  de  ftraten, 
■en  op  de  bruggen  van  hare  fteden,  knielen  daer  voor , en 
gevenfe  ookdcnfieken  op hacrfterf- bedde,  cn anderfins 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


dil       DENJ100M5CHEN  j 
tc  kuflcn,  als  den  gekruyften  Chriflum  felfs  ;  daer  da»  i  . 
Hiede  niet  aen  te  twijffelen  en  is ,  als  uytdefe  volgende  I  i 
Exempelen  lal  konncn  blijcken. 

HoeChrtftus  eenen  Moyiick  nrfchijnt 

hangende  ac  n  't  Kruj's ,  en  hem  omheljl. 

S  on  CÉncn  t^^  /  öat  lp  ChriUum  faal)  ftaen boo? Dcm ;  r, 

cnbcclonc  Item  ban  fnnc  tcntanen  /  DaeröpöK^^^^ 
£ew  Cr«c//fx  komt  des  nachts  by  een 

Coftefy  en  [meert  he?nwacksr  af. 

T(jp  dTmicn/  in  bc  fecrch  ban  ljcnI)cplii3Ctt»rt(:' 
s t  1  oris ,  fiact  ccn  metalen  iirup0  /  m  öe  oe^ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


UYLEN. SPIEGEL.  43J 

Een  Crucifix  flaet  eenen  Monick  ^  Jathy 

daervanjlerft^ 

^et  toa^  een  .flBonich  Die  altyt  in  't  €I)oo^  plagg 
te  ffapen :  €n  op  eenen  nac()t  /  af^  ()P  tne'ec  fat  en 
.  liep  /  na  fön  ouöe  getooonte/  tettmjï  ö'anöere  fongen/ 
foo  quam  öftCcucifirUanDrnHiltaec/  maccftrc  öeit 
.:flapec  tüacftec/  en  floeg  Ijcni  fo  DacDt  tjoo;  ftjn  hoonen/ 
Dat  [)p  op  Den  DecDen  DagD  Daec  Dan  geflo^Dcn.  Ca?<» 

farius  Dift.  4.Cap.  38. 
A  N  N  O  T.  Dit  aJIes  wijft  ons  ghcnoeghaen ,  dat 

-Crucifixen,  enChriftusdegckruyfte ,  niet  veel  en  fche- 
..len  van  malkanderen:  en  dicnvolgende  oockkiGod- 
Mjlijcke  eer  niet  veer  en  behoorden  te  verfchelen ,  ja  niet 

•mee  aIlen,alfo  Chriftut  daer  in  leeft ,  cn  daerom Crucifix  > 

.dat  is ,  de  Gekruyfte,  wordt  genaemt. 

Wonder  lij cke  genegentheyJt  tot  een 

Crucifix 

V^n  Fiorenza  in  ütaüen  gingen  eenige  eenbouDige 
lieDen  na  a  rezzo ,  op  Datfe  alDaet  Dp  een  S3eeIDec' 
maecfier  eenfct)oon€rucifip  of  DeelDbanDengel^cup« 
'  flen  Chriftus  fouDen  laten  maechen  /  om  intiace  ftercEi 
tefetten.  ^.e  üKrellcr  D^aegöDeftaet/  ^ffe  eenen  fe* 
benDigen  of  DooDen  dDeftcnpflen  tDilDenfieDDen  I 
anttooojDcn/  H^p  \D\\\m  renen  f ebenDigen  l)eDDen : 
tnant  inDien  ()P  on^  boica  foo  niet  en  begaegt)t/foo  ful^ 
len  topöem  terflont  Doot  ffaen»  v©it  becjaeït  Poggius , 
Die  een  ?Cpoflolifct)e  ^eccetati^  /  enDe  fclf  ban  Fioren- 

/.za afftom^ig^ gljeUieeR  i^.  (In  libro  Faceiiarum  fol.4.) 
^  Maer  dit  zijn  al  te  droevige  Hiftorien  van  't  Crucifix , 
men  mocht  dencken  dat  dien  melancholijckenCalvini- 
iichen  geeft  defcoude  kocijen  hadi  uyt  den  üootgchaelr. 

wy 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


4J4     DEN  ROOM.SCHEN 

wy  houden  van  die  lieden  nier  diealcijrdaeruytfien  aU 
offc  van  Grimbergh  waren.  Daerom  Tullen  wy  een  nieuw 
kluchtigh  Hiftonken  verhalen. 

?lnno  i6>9.  iö  tot  amtoccpcu  op  tDittcn-öonöec* 
öagl)  ten  3?>?occ|Tic  acljo«öcn  op  Ijet  ttaflee  1/  Daec  in  De 
geöeclc  ]^a|Tic  ujïccöt  bcctooiit  /  eiiöe  al^  epnöeltjch  een 
^panjaect  Die  Chrüium  ijaDt  uertoont  /  acn  't  ïltup^ 
gebonden  toa^  /  enöe  nu  ebe  n  ina^  opgerecht  /foo  ont^ 
üiel  öcm  öet  lijnUiaet  /  öat  oöec  fijn  manneltjchc  icöcn 
toa^  geöaen :  Cenige  Die  öaec  ontrent  toacen  Daec  meöe 
fpottenDe  /  enöe  fcggenöe  tot  De  tujee  tjjoutuen  onöet  't 

ïltup^  (Die De  B)aget  Marlam  enöe  Marlam  Magdalc- 

nam  t epjefwteerDen : )  ^itt  na  om  l)oogl)  /  enDe  öelpt 
utoen  Chriftus.  mant  lipüctioonDe  Ijem  fcIianDriijcft» 
3©aec  ban  De  jonge !Juffcontoen  Die  De  l^affieqimmen 
fien/De  fcljult  toierDt  gegetjcn  /  alfoo  De  Uoo?f3.  ^pöen= 
laert  ^Qet  fouDec  betneginge  niet  aenfcl)outoen  en  fton* 
De.  jlBaec  /  ^o\a !  al  facöt jcö  in  't  ^oip  De  ©oecen 
SjnD?onchc«.  ©ieciö  een  nieuto  micahei  /  Daecopge^ 
Iet  Dient. 

Mirakel* 

De  ware  chriftus  fterf  aen  't  Kruys ;  nnaer  Papcn-palfv 
Die  beeld  ,  dat  niet  en  was,  en  aept  hem  na,  als  was  hy 

Aen't  Kiuys  vol  levens  en  vol  geefts  ge\veeft,cn  meer; 

la  levend  van  het  Kruys  gedaelt ,  fchoon  tot  geen  eet- 
De  Spanjacrt  beeft  het  fpel  verhoeiclt  naet  fijn  oogen , 
Die  geene  fchoone  vrouw  in  koelheyt  kan  gedoogen . 

Maer  levend  is  en  gauw,  oock  daer  men  fterven  moet. 

Het  Kruys,oock  aen  het  Kruys.en  kruyftgcen  Spacn- 
jacrts  bloet. 

öïcftfouDe  Dit  fo  niet  Do?tien  berlialen  inDien  Bc- 
belms  niet  cbcn  foo  fcöanDelijcfien  paffi-fpel  mcttn 
^«DaelDc/  toaec  ineen  DieDengJjehrupflenChnftu^ 

(4)  Opufcula  BeMiana  litt,  (i>  4..  verfa. 


UYLEN. SPIEGEL/ 

'  nmhtaen  eeniitup^  rep^efentcccöe/  Dctimttier^fo0 
ongefcljitht  maechte  /  tuannf f r  Jjp  onöcc  acn  t  ^cuptf 

,  faglj  flacn  fön  B^pflec/öicnöpffeclicf  Ijaöt/enöc  öie  De 
pccfoonDan  Maria  Magdalena  fiifimeetOe.  ;^u!cfe^öat 

"  men  öcnootfaecftttDiect  DcfelUf  tcDoen  toecl)  gaciu 


17 


HÉT  III.  C  APITTEL. 
Fan  Kruyfen ,  en  Kruys'flaen, 

NA  Cruycifixen  volgen  met  goede  ordrcKruy  een, 
en  Kruys-Üaen  :  vermits  een  (impel  Kruys  behoort 
:e  volghen  een  Kruys  met  Chrijlus  daeraen:  ofChrsftus 
tïioeft  in  kleyneachdnghconderonsCatholijckenziin, 
;  iat  ander  fins  de  helft  niet  en  foude  fcheJen. 


*  ^  ^Vaer  van  daen ,  en  hoe  oud  het  rechte  houdt  is , 

daerCkrtJlusaengekruyJiis  getPeeft. 

A^am  /  na  fijnen  bal  /  fonöt  fijnen  fone  Seth  naliet 
l^araötjjJ/  tot  Den  ^engel  Chcrubin  ,  om  te  U^agen/ 
joclanoöe  bat  öp  noct)  foiiDe  moeten  ontDeren  öieoïpe 
)ec  ontfecminge  /  bic  a5oöt  f)em  belooft  Ijaböf  /  atö  hn 
:jem  lipt  öen  l^araöufe  fiiet.  €nöe  boe  Ijp  fön  Dooft ; 
jp  't  bebel  menQCÏ^/  ter  öeuceban'ti^araDö^m- 
tacb  fo  fagl)  l)p  onöec anöecen  öaec  be  ribiece  Euph ra- 
es  ,  acn  toelchen  floiit  ecncn  boom  /  bozre  /  en  bioogh 
Dan  taehen/fonber  fc!jo?fen/fonbec  b?ucöt/of  bïabereny 
)m  tDeicftcn  een  groot  ^ecpcntomtoonbenïafln/  en 
ajieiiötoo?tflcn  bloot  lagcn/cn  liepen  tot  in  bc  öelle  toe: 
Haec  Ijp  oocFi  bc^iek  ban  a  bel  fag  leggen.  <enbe  boben 
jp  ben  boom  lagb  een  binbt/berfcö  in  boecbcn  getooni» 
)cn.  i^etbjelcfi  bc  Cherubinfeybe/  bötDp't  Adamfö- 

'Cc  2  ncn 


Early  European  Books,  Copyright  ©  20 1  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


436     DEN  ROOMSCHEN 
nen©at)cefout)cbooötfceapiien/  batöitWnbrticnta  . 
«aUoftmaBre  J  efus  taa^.  «Énbf  alö  glip  Ijem  öat Juli  |- 

en  OP  fult  öeni  bcBtaöen  tot  «Ebjon.  «nöe  al?  mm 

tehu  Bebtn  fal  /en  bie » cöallcn  »n  upt  ben  appel  /  bh 
Ada»at  /  en  bieÖemban<©obbttbobentoa?.  «ptbi, 
he«nfflfoSenb|«ebonienhomen/etntn«ebctbOT^ 
M?«3en-lwom/  enbeeenen  ï9ön-boom.  ©oo; 
m  tttS  al/eenen  ijoooen  boom ,  fal  men  tot  bci 
»obtt  tomen,  m  ttoet be  beblebt  Chnttum .  bie  öoo 
ffiSm  S  tiuth  be  fonbe  Adams  fal  betöjiiben.  & 
SbffiSmbetepthentbcnl&epliBtn^Beefl/bieöen 

£rt<  eeneVèöB-boom/  tugW  en  jDö  f'H  "PtfW'P 
Sn  ni^ffine  toeSflen.  <Cnbe  alö  Adam  bit  boojftnet 

fonetWooötftÖ«Pt  «C™«tS 
ISq  baet  "en  oeftojöen.  ©e  P«P»«' 
!» ,  nain  hf  «ele/  en  bloogh  baer  met  getoelbt  nie  e  pe 
^en  ïeSet  sTth  nam  l^tlitbaem/  '"'•eBroef  öet 
^:J^^n  belbc  en  letbe  be  bjie  gt  epnen  onöct  fuu 
öbjon  op  öaetSDtefteen  b?ie  tgn»en 

S?imXn  enbattoribjie-cn-bctrtgö^^ 

toictt.  foubcaeechenbtefi 
S'"  '««^S  «ed/f  nöe  "aUe  foo  bitter  foubenbiin 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


m        U  YLEN-SPIEGEL.  4J7 

H^Kle  jaren  /  fonDcc  ern  {inp^groorcctetDo^öen.  ^aer 
m^abeeftfe  David  gcdonben/  alfoo  Dp  Dan  etncn<2?ngef 
F)Qtt  toe  onDfrrect)t  toa^/  om  bieoUetdeSo^öacnte 
K  lacn  forchen  /  oni  DcfclUe  tnfynen  (^of  te  planten: 
m  irlotirnde  Dat  Den  ee nen  een  boom  fouDe  tooiden,  baec 
m  ne  aen  foiiDe  fleeüen  /  Die  'c  alle ^  fouDe  bet)oiiDen  /  Dat 
\dam  berloren  öaDDe.  ipet  tuelctt  David  DeDe  en  fp  ge» 
it  tafen  aUe  fieehen  Dtetjaer  aenraechcen.  <25nDefjp 
1  •  )?acl)tfe  te  fjeriifaïem  /  m  'i  tien  De  jaer  fyn^  öonincfi^ 
p  ochiö  /  en  fe ttefe    fijnen  l^of  m  een  ftlaer  toarcc,  <ön 
El  li^  ipU  De^  anDeretiDaeglj^  ni  fi)nen  (^of  fouDe  plan^ 
Ir  cn  /  foQ  maren  fp  foo  Diep  ni  De  arrDe  gijetou^tclr  /  Dat 
I|  nenfe  niet  lipt  heggen  ItonDe.  «lEnDcfptDiefenrfatncn 
ELiptot  eenen boom/  Öo^^f^I      onDec  en  boben  iioc[) 
■■en  honDe  /  Dar  Ijp  in  D^pen  gefef)epDeti  bleef.  <Pe  lf!o:> 
■Ptneh  DeDe  fijnen  i^of  bergrooten/en  befloot  Dtrn  bonni 
.  linnen  fijnen  ^of:  en  a(^  Ijp  Daer  een  jaer  lanft  gefiaen 
^ '  jaDDe  /  fïoegf)  bp  Daer  eencu  filuercn  ringb  oni  /  tot 
y  ïertigb  jaren  acluer  een  :  en  Dattuaren  Dan  30  filberc 
\  :ingl)en :  ï)n  tDelclic  toaren  De  30  filUere  pcimmgljen  / 
,  .  )aer  Chridus  ban j  udas  boo^  berhocljt  fonDe  b)0|Den. 

^aer  na  qimm  Salomon  in  fi)n^  ©aDer^t  Davids 
:  jlaetfe/  en  Die  boutuDe  Den  (^eere  renen  Ccmpeï/  Daer 
b  langen  baich  in  nioefie  leggen  Dat  men  geenen  boom 
;  n  't  gantfcbe  HanD  fo  lancb  en  bonDt  Dan  Defe n  boom 
:  n  Den  i|of  Oavids.  iiDen  baeftt  Ijem  om  /  bocüjeï on? 
:  jeern.  «ÖnDea!^  men  Ijem  fonDe  inleggen/ foo  toajj/of 
[; ,  Fcbeen  |)p  bijf  boeten  te  fio?t  te  5ijn  :  en  alö  fp  ijcm  Dan 
[DeDer  ncDerlepDen  /  Dan  rechte  öp  ban  fc ifjj  tueDerom 
; ;  i3i)f  boeten  upt.  Cn  Dat  bleef  fo  Dneren  tot  Dat  De  jnrcn 
I  .  aan  Judas  gehomen  toaren/Dic  ChriiUim  berfiocbt  boo? 

.30  filuere  penningen  >  J©ant  alitfp  ernen  anDeren  balh 
V  hregen/  foo  bleef  Defen  berfcljoben  in  Den  iCenipe l  leg? 
:  Qcn/  tot  Dat  Daer  een  Sybillc  quam/  DieopDatöouDt 
fitten/  tpaer  Doo^  fp  aen  b^anD  raechte/  en  begon 

Cc  j  ban 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


438     DEN  ROOMSCHEN 
tian  Dit  hout  te  ojopbeteren/bat  (öoDt^  ^onc  boer  act 
fouöe  hangen.  iDaec  oDec  fp  in  Den  Uercftec  geftncteiÉ 
imat  /  öacc  fp  ditcf.  enDe  bet  Ijout  bocröen  fp  toecp 
entit  ïepöen  't  oöec  een  bceche :  enDe  al^  öc  liaonrnginmi 
ban  t  SupDen  tot  Salomo n  quatn  /  en  ö«iec  otjec  louöu 
mm/  foo  toicct  fp  Dr.n  ^oDc  oecmaent/  öatfe  met  otiei  , 
Dat  hout '  macctoo?ljcttoatec/fouöe  gaen.  enDc  ge= 
bzaënht  «inDe  toan  Den  ttonincli  /  tnaer om  fp  öat  mei 
erhaec^iïlfn^Ö^^ööenataemaecht^  ^ooanttooo^öfc 
fn  7  om  Dot  aen  Dat  öout  fal  geljangen  toojDen  De  öop«?, 
ban    gantfclje  toerelt.  ^p  feDoncU  ^ocft  toat  tot  öca 
opbou\u  Dan  Den  iCempcl :  en  Salomon  liet  oat  Dout  in. . 
DcnCempei  b?engl)en/  cnlietaUeDeDeucenDan  Den. 
(ï:empeUoe-inetrelen/uptgenomeneenaUecn/D^^^^^^ 
Sat  hout  Dtoer^  in  het  leggen  /  om  Datfe  aUe  /  Die  m  Den 
Ceffi  fouDen  toillen  gaen  om  tc  biDDen/öaec  fouöeii, 
tnoeten  bupgcn  enncpgen/  om  fo  Dat  tjout  aen  te  biö*. 
Dm' Datfe  met  hoeten  DaDDengctrcDen» 

mé  nu  Daer  na  Dat  hout  berooft  bJiert  ban  Dat  gout. , 
Êtt  ftoftcUiche  gelleentcn  /  Doo?  Den  tionmch  «^oboami 
Én  Ab ia  Daer  't  mcDe  toaö  Doo2tu?ocht/  fo  groebcn  't  Dc3 
^oDen  Diep  onDerDc^         Daer 't  loo  jarrnlangbi 
ïlah  /  eer 't  pemant  bJcDerom  fagt) :  tot  Dat  Daer  eenenr 
hnm  gegraben  tDiert  Daer  fp  Dat  hout  tueDerom  bonjt 
Den'  tu  toetchen  biiöer  De  ficchen  genefcn  t^if  r  ben/ alö 
Sr^nS     Dc  fcloc  r orrDe:  enöe  Dat  Ijout  bleef  Daer 
?nfenben  /  tot  Dat  Jefus  geboden  toa^  /  enDc  De  ^loDeit 
SffienUrupeen^  enöefp  Daer  toe  l)oucban  Doen 
S:f,hinhr  /  füo  fcDöc  een  nobe  i  D  e  öacc  ontrent  liont/i 
S'.?  hn  Dacr^^^^^^^^^^^  öat  Daer  D?eef  m  Detji 

en  W^m  Chr,ftum  Daer  aen/  Dat  fo  lang  Daer  toe 

ffit^^^^^^^  Dusverre,  .nwoordenwa 

wonende  in  dc  vergulde  Paflcr,  A^.  1 599.  ^  N 


mm 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


UYLEN-SPIEGEL.  439 

A  N  N  OT.  Wat  dunckt  ii,  Lcfer ,  is  dat  hout  niet 
joud  genoegh  ,  oin  als  Godi  van  ons  .lengebedcn  te  wor- 
Iden,  lo  wel  als  die  dner  9en  gehangen  heeft  ?  vermits  het 
;  üfclvc  lo  langh  voor  Chrijlus  ai  is  aengebedt  n  ^eweeft,  fo 
iihier  gheiecrt  wordt  ?  Met  reden  achten  \vy  dat  hout  lbo 
nducr,  dat  wy  't  tegen,  en  boven  goud  opwegen,  het  kuf- 
Ten  en  lecken  ,  ja  acnbidden  mci  Latria  ,  als  vele  Cnrhr- 
lij'cke  Leeracrs  ons  leeren  ,  dat  is  met  den  eygen  dienft, 
daer  wy  den  waren  Godt  mede  eeren.  En  noch  daer-en- 
loven  is  *t  een  groote  vrtughd  voor  ons  Caiholijcken, 
lat  dit  hout,  (o  oud  en  dor  zijnde,  evenwel  fogcgrocyc 
en  vermenighvuldight  is,  door  deneeiüi^heydtvan  de 
(üeeltelijcke  Vaders,  dat  men  aJ  over  ccnige  honderd  Ja- 
'ren  wel  een  Ooft-Indifchen  Huick  dner  van  foude  kon- 
nen  bevrachthebbcn,  endat  wy  evenwel  vry  het  meefte 
deel  hier  te  Lande  fouden  behouden. 

Stiet  oock  aen  te  mercken,  dat  dit  Eoeskyan  den  Houten 
op  rijm  is  gefchrevcn,  en  kan  dienvolgende  gelbngen 
Worden:  en  onder  andere  oock  op  defe  wijfe  : 

JVie  wil  leeren  liegen  ,  lieden  ah  ick.  tvcl  k^n, 
l^Kfigf^^er  een  meulen  vltegcn,  den  Meulcnacr  achter  an. 

^    Delekruyccn  van  yfer,  koper,hour,cn  ftcen,  (tellende 
i*rCaiholijcke  mede  dan  met  goct  recht  op  hareKerck- 
■^iOvcn,  otde  Vellen,  en  Straten  vandcStadt,  op  wedren, 
n  dnerprongen,  en  daerfe  beft  konnen  ftaen,  om  aenge- 
^eden  te  wordcn.Sy  dragenfe  oock  op  hncr  hert  van  gom 

hlver,  om  daer  door  befchcrmt  enbewaert  te  zijn. 
j  St.Thomas  Sum.  part.  5.  ^.  2 ^.  niet  alleen 

pHaat  meti  h;t  Kruyi,  daer  Cimftus  aen  gehangen  heeft,  tnoet  acnhid- 
iwmden  met  Lntna  ,  dat  is.  de  tvaredtenfi  Godts :  maerdat  men  oock, 
\dckruycen  van  goud,  fiher.Jïeen  of  hout,  die  daer  nagewacckt 
]:(^ijn,moet  aenraefen tnet  Latria.  Waerom  oock  de  Kercke 
f  li-nght ,  Breviar.  Roman,  reformat.ln  Dominic.  pojfm,  Feïi. 
sCruciix 

^0  4  QCr/z.v 


01 


I 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


4,40     DEN  ROOMSCHEN 

O  Crux  ave  ff  et  unica  , 
Hocpajfwnis  tempre, 
Augepijsjujlitiam  > 
Retfq',  donaveniam. 

O  Kruys  daer  al  mjin  hoop  op  leydt » 
Den  vromen  geef  gerechiigheydt  > 
Indcfen  tijdt  deslijdens: 
Vergeef  den  fondaer  fijne  fcbuldt , 
Op  dat  hy  wachie  met  gedulde , 
Deoorfacck  des  yerblijdens. 

Belangende  het  Kruys-flaen.is  oock  fo  in  't  gebmyck 
foo  in  onfe  Kerckcn » als  in  onfe  huyfen ,  dat  de  Priefter, 
by  na  niet  ter  wercldt  beginnen  of  eyndigen  en  fullen 
in  alle  dcelen  des  Godtsdienftes ;  noch  dat  niemandt  lal 
ctcnofdrincken,  opftaen»  of  (lapen  gaen ,  &c.  ofhy  fai 
fich  zegenen  met  een  kruys  ,  om  hem  felven  door  des 
felfs  kracht  te  bewaren,  en  te  verfekercn.  Maei'cenis 
niet  cenocgh ,  of  even  eens ,  hoe  men  dat  kruys  fa!  rtaen , 
wanï  de  kracht  is  gelegen  in  de  maniere  :  hctweickede 
Puyvel  een  Student  geleert  heeft. 

De  Duyvelleert,  hoe  men  een  Kruys 

flaen  moet ,  om  k^htigh  te  ^ijjn. 

D%€t  toöó  fcn©?ocDcc  /  McnaDc  metten  mftjtj 
CcUeUJilöcoacn  fitten  fluöeten:  cnfooljacflan^ 
bP  f nnc  ogen  in  ©occft  flocg  begon  &p  te  fïapen.  en 
öló  iip  öaec  Ditmm  te  genrfltceö/en  cöentocl  öem  ban 
flaocn  met  en  honöe  ontljouDen/fo  fepöe  W  m  onjf 
Dulöigbept :  i$ot  maglj  nip  Defcn  flacp  nu  mcec  ober. 
Sa  ïen/al?boo? Dcfm i  ©ace  öe  ©upbel Öcni ter^ont 
Sp  anttooo^De :  ^e  pookten  en  m  "ocö  Qtm^ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


U  YLEN-SPIEGEL.  441 

HP  toeöccom  anttuoo^öenbc  /  b?aegl)Dc  /  ^oc  fiille nfr 
Itjefïoten  Ujo?Den  i  5^ei!i?uptjeïanttooo?öe  :  ©an'c 
jooft  af  tot  De  bo?(l/  cn  ban  ö  cenc  oo^c  tot  öe  andere. 

'Ennoteert,Leler,datdacrin  de  verborceniheyd  van  't 
ikruys  beftaet.)  So  verre  Camipratanjib.  z.  c.  57.  565". 
/  AN  N  O  T.  Dat  de  Duy  vel  door  üjneeyjjen  kun  11  vcr- 
-dreven  cnverjaegt wordt,  is  onnoodigh verhaelt,  w^nt 
rdaer  zijn  alle  boeken  vol  van.  Maer  een  wondere  kracht 
.wan  'c  kr.uys  in  fekcre  I^ü^c/iiwfullen  wy  u  alleen  verhalen. 

Hoe  Jakelim  door  kracht  van  Kruysflaen 

tvandelde  over  de  ^ee  na  Grieckfn-landt, 

?lec  tuai^  te  Jïomen  een  Oeplige  maeööt'  Jakelina 
_  gef)ectcn  /  öctöclche  nïct  ta3incnöe  tteutpen  nam 
e  bïuctjt  m  man^ftleöeren.  (^aec  b^ocöec  öic  een  <0?a- 
e  toa^/en  öaec  tuilDe  uptönlicljen/lictljaer  nafpeuren : 
rn  alö  fp  fag/öat  fp  't  niet  en  fouDeïtonncn  ontfeomen/ 
00  tocnbe  fp  ööf  c  na  be  5ee  toe  /  en  to.pcnbe  I)aec  met 
ien  ttrup^  /  en  fp^ongD  foban  een  öooge  rots  in  be  5ee, 
5^e  bjoebcr  bat  ficnbe  /  riep  öaer  toebetom  met  foete 
fcooo^ben  /  en  gcoote  beloften.  ilDaet  fp  ginch  bieren 
i  ganeft  boo?  be  tooefle  ^ee  benen  /  en  qiiam  b2oogb  ober 
m  <&}tecfien-(anbt  /  baer  fp  in  bie  man^  ftleêberen  bjie 
k  jaren  eenenl^eremötbienbe/  ^c.  Cantit)ratan.  lib.  2. 
cap-  29.  pag.  ^  17. 

Maer  een  dinck  vergeet  ick  noch.te  weten,Dat  geli jck 
het  Kruys  de  Duyvelen  verjaeghc ,  en  de  Duyvcls  een 
goede  roede  voor  haereygen  billen  hebben  gehaelt »  als 
iy  dat  Kruys- flaen  den  Catholijcken  fo  gcleert  hebben ; 
.dat  oock  foo  de quadePapen ,  cnMonicken  (Want dé 
Duy  vel  verfcheen  immers  aen  Chrijlut  in  de  ghedaentc 
van  een  Monick ,  na  't  oordeel  van  de  Cathohjckc  Schil- 
ders, Endf  doorden  heyli'j^en  E<ytfi/i«wj  wierdtontdeckt 
dat  de  Monick  BafiUus  cen'en  Duyyel  was ,  onder  dege- 

<öe  5  daen- 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


442      DEN  ROOMSCHEN 

daente  van  ecnen  Monnick.  Cielijck  S.  Gregorius  Magnus  1  - 
verhadt,  DiabgJih,  i.<:<^>.  4  )  daerdoor  verjaegtwor-.| 
den  ,  diedatdcn  Leccken  leert-n  :  cn  oic  konnen  haerfo  . 
welduer  mc'e  belchermen  tegen  dc  lelve,  als  tegen  de 
Duyvelcn,  die  dickmael  onder  die  gedaente  Ichuylcn. 
Gel  ijk  een  Poet,  uyi  \  Uiiijn  overhel  et ,  ook  wel  feyde 

Ontmoet  etn  lAonnii\u ,  foojlaet  terjlondeen  fQruys : 
Want  't  is  een  Helfch gedrocht  uyt  Plutoos  onder -httys» 
Let  neerfltgh  of  fijn  kjp  .  »f  Jw^  ss  hy  tnhct  ftvart , 
Dan  is  hy  foo  gems  de  Duyvd  in ftjn  hart, 
Maergaet  hy  in  het  Wit .  van  boven  tot  den  voet , 
Sao  houd  het  voor  gewis ,  dat  u  fijn  moer  ontmoet, 
En  foo  hy  is  in  't  grauw ,  gelijckcsnpel^el'hcr  , 
Soo  ts  hy   alle 'bty ,  de  Duyvel ,  en fijn  moer, 

VanéenNonneken  dat  van  dc  Duyvel  hefet en 

tPierdt,omdat  hetgeen  KS'^ys  hadtgeflagen.ah  k  t  Salade  at. 

DCÖepïigc  ©aöec  en  ^au^  Gregorius  Magnus 
(Diaiog.  )ib.  I  cap.  4-)  umft  t3an  DcH  m^im 
tüanEqnitius,  bieotJcrtclcUlooact^Dctopricljtge^ 
haöt  lïccft  önt  fjp  ccnö  pni.0onnclicu  tjccftljf riofl  oan 
ccncii  ^upticl/  met  toclchcn fp  bcfctcn Ujaö  /  enör  öie 
iv  l)acr  acöarcu  toaö  m  nunicce  al^  oclal)t:€cn  J3on> 
nc hf"  ban  een  feftec  itlooUer/amgl)  alöacc  in  ben  tupn 
kDanöeïrn  /  enöe  faïabe  fienöe  /  UreegDfr  laft  öaec  toe/ 
f nöe  at  -je  *>ïöe/üergetenDe  eerfl  ren  Urupshcn  ie  fïaen. 
JDner  op  be  a^uubcl  tjarc  f  ecfroiib  heeft  ncngegrcpcn/ 
foo  barfe  ter  neber  D!d.<enbc  alö  fp  fcer  gr qiif It  toiecb/  . 
löfulch^aen  Pater  Hqu  t  us  tcrflont  acngebirnt/  De 
Vuclchc  berfocljt  toiecbt  bp  ftaec  te  Uonicn  /  enbe  Ijöec 
boo!  fnn  gebeb  te  öelpen.^efe  cocU  r  ecfïonbt  in  ben 
tupngehomcii/enbe  bacc  op  ljt(ft  be  ï^wpUcl  ^^^v^^^^^ 

i 


n 


U  YLEN-SPIEGEL.  443 

aengeorr  pen  tjaböc/  (al^  c):cufcrf  nöe  fictj  fclben;  cnDc 
faciffactïe  tDiücnÖe  gcocnjupt  ööccu  inont  beginnen  tc 

toepen:  Wathebickgedaen  ?\vai  hebick  gedaea?  lek 
fat  daer  op  de  falade .  ende  fy  quam  ende  bcei  my.  n 

toclchcn  Dc  IBan  a5oö^  niet  ccntoo?niöl)epD/üeïa|U/ 
Dat  [)P  Vian  öaec  fonöc  uptgaen/  cnöe  geen  plaetfe  öoib 
Den  in  öic  DicnacefTe  De0ltlöcc|)oogl)|lcn :  <enDc  Dacc 
.op De ^upl3e{ tecflonDt \>m f)aec  uprgeuacen. 

HoeJeMonrnkMartyrius  ,  meteen  Kniyce te 

/lam ,  4/  fcef  troof  in  €€tt€n§ven  mt  K^ruyccn  teych^nde. 

D?{er  toajS  renen  ïDonnih  (n  Dc  p?o\)mcie  ban  Va- 
kria,  tuienjJ  name  toa^  Martyiius ,  cnDe  Die  /  feec 
Deaoot  5ijnDe/  ooft  tot  een  tepr ften  Uan  fijne  hcaclit  en 
DcugtjDt  /ljctnaüolöenDetepcftenen  beujijö  gcgcbcn 
Öeeft.  5)i|nc  ©loeDer^  IjaDDcn  op  een  fchere  ti)0  iifcl)- 
ftoecftCH  (of  b?ooDen  Die  men  onDct  De  aflclje  barujtoc* 
bcrepD/  enDe  IjaDDen  üergetrn  ïHrnpcrn  Daer  op  le  tep^ 
ftenen  gelnU  mm  in  Dc  pjobiwcicban  Valcria  getooon 
ton^  op  Dc  cautticb?ooDfn  tc  Docnialfoo  Datfe  Daer  Doo? 
fcüencn  in  bicc  quactieccn  afgcDccltte  ;tjn.55efen  Ma;  - 
rvnus  quam  Daer  bp  I  cnDcbcrflonDt  uyt  De  '2>?oeDcr?/ 
Dat  Ijet  bjooD  mr  t  geen  ttrupccn  tuajJ  getepchcnt/enfce 
DatïjctnualonDcrDcaflrÖc  enDe  Holen  bcDeeftt  laglj, 
ïB)aerom  fepDc  I)p  tot  baet:  IDaer-om  Dcbt  gliy-Iieöcn 
|)ct  b^ooDt  met  geen  licupcen  geterrhcnt^  ^nDeniec 
Dien  floeg  Ijp  met  fijnen  tiingec  een  tUuiiec  ober  De  ïto* 
ïen.  l\ï>aer  op  terilonD  Ijet  b?ooD  eenen  feer  grootcn 
bracU  gaf/cbcn  eeniS  al^  of 'er  eenen  grooten  pat  ni  Ijet 
bpec  qnam  te  berllcn.ni^  nu  Ijet  b.^ooD/gebachen  5i;n^ 
Dc/Daer  naec  upt  ijet  bpec  bJiccDt  ge t rochcn/foo  bonDc 
men  al  |)et  b^ooD  met  een  Itnipccijctepcltent.  (S.  ürc- 

gorius  Dialog.  lib.  2.cap.i  I. ) 

AN- 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


444  ROOMSCHEN 

A  N  N  OT.  Hier  leert  den  heyligen  Vader,  waervan  ffKilvl 
dacn  de  Kruys-kanreo  gekomen  zijn  ,  die  dc  Geufen 
pock  wel  backen,en  geerneeten,  maer  fy  zijn  foo  onge- 
loovieb,  datfe  met  en  willen  toeftaen  ,  dathetmaecken 
en  flaen  van  Kruycen  groote  kracht  heeft,  (iehjck  men 
immers  dit  gelooven  moet  waerlijck  gelchiet  tc  zijn,  | 
doe  het  gebeurde.  * 

De  Duyvelen  zijn  verfchrickt  voor  eenen 

loden,  MeeenKruycehMegeJlagen. 

D€  imoiit  Die  if  ft  tacchaïcn  fal  Dalt  toat  lange/ 
n.aer  om  Datfe  öefclj^fUcn  ban  Den  Wm^i 
i)  lüö  nUc  €>aD-t)a^ec  Gregonus  tJoo?nocmt/  iio.j. 
«p  7  foofaIDefcIl)enUoo?onfcCatl)olijcHenniecori. 
acnacnacm  m.  m  gr nc  icft  öcrDacl /  fcpDt  Ijp/ fe* 
Ten  SïDacc  m  bp  n.  fo  bccl  gr tupgcn/ aljS'cc 
iajoontjccé  jijn  üan  öte  ^Dt  bund  ania.  Dart  Dit  fl^ u<^urt 
STaec  toa^  in  De  felDe  flaD  eenen  SSifTc^op^ gcnaenit 
fZt.s,  Detoelcfte  De  cepnigljcpc  en  !?^?;efler 
hcntneetfligH  DetnacenDe  een  i^onncUcn  Dat  te  öop* 

Li?bcl)oiiDcn  /  om  Dat  öp  foo  ijan  Ijare  alö  fdnc  ïmp^/^ 
hent  nem  V)f  rfehect  IjielDt.  aBacc  Doo:  l)et  geKÖieDt  MJ 
Scn  ouoentJurnD  (De^Dupoel)  tjeeft  miDDclen  ge. 
focUt  om  fitnc  tmif  atien  op  fnn  genioeD  aen  te  boet  eii. 
SSmitliD  heeft  hate  geDaente  en  fctjoonOept  inDc  ogen 
^n  Sg  moUegin^  m  te  Douchen  op  öat  öp/ bet. 
ISrKmDe/fouDe  Dencftcn  op  Dingrn  Die  onbetameïoft 
Sn  ^c^^  op  ren  feherrn  tnt  gebeurt  Dat  een J^oDe 
Sampantcnnaöonienr^^ 
"^kSc  /  m  Den  aöonDt  bem  obcrDiel/  enDe  Ijp  niej 
fnoh  toaec  ÖP  in  heecen  fouDe/  beflootalDaec  aen  De 
tebïijben.  enDe  b?eefenDe  oocft 
VmM  te  3ön  ban  heccft-cobecöc  enDe  obetlaa/ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


UYLEN-SPIEGEL.  44$ 

I  bo  fjceft  öp/bic  Ijct  gclooüe  Uan  bet  ïiruyce  gcf nfln^  en 
laDDe/  ö^m  fcltien  ccljtcc  met  tjet  tepchcn  5e^  fclöen 
letonpent*  lèiööen  in  Den  nactjt  öoo?  de  ernfaeroö^pt 
)ec  pïnetfe  tjecfrö?icht  3i)"öe  /  foQ  laglj  öp  tuucfeec  enDe 
'h  'aö6  fcöteüjch  een  gtooie  fcl)ace  ban  boofe  (©er  ften/Die 
)oo?  tienen  gingen  gelijft  aio  in  Dienjï  öan  ecnen  macl)* 
:igen  <adljec(lcn ;  enöe  Dat  öie  gene  Die  otiec  öefe  fcöate 
jeflelt  tua^  /  in  öet  niiDöen  ban  öie  plaet fe  öem  neöer* 
'  rette.  ?Cltoaec  j)p  öe  faecfte  n  en  tjanöelingen  toan  een  pe* 
öec  öec  felbe  *©ec|len  /  öie  onöec  fyne  gefjoo^faemljepïi 
üonden  /  begonöe  te  onDecfoechen  /  op  öac  fjp  Decnam 
toatpeDec  eenöoo?  Uoofe  flucUcn  nioctjce  tetoege  ge* 
Ii|ac5tt)el3lien.  €nDe  toanneee  nu  eicft  bect^aelDe  toac 
'  üp  tegen  De  b^onie  geDaen  I)aDDe  foo  i^'ec  een  kjoo;  Den 
H  t)agl)  gehonien/enDe  tn't  miDDen  üanö^ecgefp^ongen/ 
't  t)e  loeielie  becl)aelt  öeeft  /  toateen  bleefc{)elóche  tentarie 
r  f)P  bettoecht  l^aDDe  tn  f)et  gemorDt  banDen'^iffc|)op 
'  ( Andreas.  Doo^  De  geDaentc  en  fcIjoont)ept  ban  een  Bon* 
nehen/Dat  bp  tjem  tooonDe.      nu  Den  4<)berflen  Defer 
r  boofe  <0eefïen  tnct  gcoote  begeerte  öiec  na  lupflerDe/fo 
'  DeDeljpboo25erDaecbp/  ^S>ar  bp  noclj  giflecen  abonb 
foo  becte  t)et  gemoeD  ban  Den  75i(fc()op  bcclochc  t)aDDe/ 
\'  Dat  bP  Öet  .ï^onnchen  lief-hoofcnDe/metDe  banö  op  Den 
ï  tuggê  ö^iDDe  gefUopr.  ©oebcrrnaenoe  [jem  Den  *©ber» 
:  flenb^icnöelijch/  öatbp  ooojDcc  fouDe  bolrcectien  bet 
t  gene bp  begonnen  baDöe:aifoü     öoo^  öct  becDecf  ua» 
r.  Den  ©iffcbop/  De  obtc|)anö  obcc  aïlc  De  anöece  ^eeflen 
tf  fouDebebben/enDebaeraUe  fouDe  tc  Uoben  gaen.ill^nu 
De  goDe/Die  Dit  alle?  fagb  en  boo?De/Doo?  groote  fcb^icfe 
3 !  en  benautorbcpt  lagb  en  beeföc/  fo  öeeft  De  ^uetiïe  De- 
3  fee  <15eefien  laft  gegcben  oatfc  fouDen  gaen  onörrfocc* 
ii;ben/  toat  Dat  bet  0002  een  man  tnaö/  Dte  ricbberttout 
ff  IjaDDc  in  Die  Uecche  re  homen  leggen,  9ülé  Dan  Dr  boofe 
.  •  heeften  bp  öcm  quamen   enöc  ^em  ueecdigij  beflen 
K  baDDen/ljebUcnfe  beenomen/  Dat  !)p  met  t)et  nipflecieu» 

fe 

u 


Early  European  Books,  Copyright  ©  20 1  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


446      DEN  ROOMSCHEN 

fc  fórupce  gctcpchent  tna^  /  enDe  met  bcctDonbecmgi 

Uptgerocpcn :  Wee,  wee.  Dit  is  een  ledigh  en  ver2eeeJ 

vat.  Wamm  nu  De  a3ee(Ien  Dit  aen  öacen  (Dbecflen 
bootfcöapten  fo  is  Die  o^IJPf  fcljare  Dcc  boofc  (©ecftcn 
Ucrötocfuen.  XBaecDe'Joöc/  Dic  Dit  gefien  IjaDöe/ i^ 
tccltDuD  opgf fiacii/  cnDe  m  t^atflc  na  Den  ©iffc|)op  ge^ 
gacn  /  Dien  [)p  in  fijne  hcccbe  t)onD  /  enDe  alleen  riep/ 
Ijem  tj?agenDe  met  toat  tentatie  Ijp  gequelt  tDiert» 
23ifTcèop  /  ficlj  fcljamenDe  /  en  toilDe  Öïït  nitt  feg» 
gen.  JBaec  txjannecc  De  ^oDe  Ijem  fepDc/Dat  t)P  op  fuic:« 
hen  en  foDanigen  i^onnehen  beciieft  toa^/cnDe  De  23if= 
fcljop  eUentiJcl  Dat  bleef  loochenen  /  foo  fepDc  De  goDe 
tpijDecö  tot  Ijeni :  JBaecom  loocljent  gbp  t^et  gene  Daec 
icli  u  na  t)?agcl  <©Ijpljebt  nocljgiflecabonDtöQccop 
Den  cugge  geltlopt.  ®  e  saifTdjop  mecchte  biet  upt  Dat 
fynen  banDel  bclicnt  toa^  gctoo^Den  /  en  beeft  ootnioe^ 
Delijcb  bcïicnt  bet  gene  bP  te  boü?en  geloocljentljaDDe. 
<De  Soöe  beeft  bem  Daec  op  becljaclt  /  bet  gbcne  bem 
toeöecbacen  tua?!.  €nDe  De  ©iffcljop  beeft  fieb  tot  biD= 
Den  bf  gebcn,  ncDccballenDe  op  De  accDei  enDe  beeft  niet 
alleen  bet  ji^oiniclien  upt  föne  tuooninge  Doentecbup= 
feu  /  niaec  ooch  alle  anDecc  ©?outD-lieDen  /  Die  onDec 

ftne  gebOO^fac nibept  ftonDcn/  ^C,  (  En  Pater  Andreas, 
qui  benb  noviieas.) 

ANNOT.  Het  fchijnt  dan  dat  oock,  door 'cflaen 

van  een  Isruyce ,  een  charaBer  indelebts  in  de  menfchen 
weiic^cprent.  diedc  Duy  velen  konnen  fien ,  hoewel  die 
voor  de  oogen  der  menfchen  verborgen  is.  Maer  vooral 
blijckt  hier  de  kracht  van  een  Kruys  te  flaen ,  daer  uyt , 
dat  de  arme  Duy  veis  ,  als  ly  maer  by  iuicken  jode  qua- 
mcn  ,  die  een  Kruys  geOagen  haddc.  VTeey  tvce ,  neven, 
ende  ftonden  lbo  benauwt  en  keccken  als  eenen  Uyl  in 
doods  noode. 


Hoe 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


UYLEN. SPIEGEL.  447 

Hoe  een  Spaens  Btjfchop ,  met  een  Kruys  te 

flaen ,  Fatrtjfen  in  Vijch  beeft  verandert . 

De Wcficvf hoimcH öan b?oot Dïcr fci) maften 
hc  (0oöt  fddc  .^cöcppm/  tjoc  fouDcnfe  Dan  oocft 
jan  Uiccfclj  gr rn  tiifcö  hennen  niahen  i  Dat  hacc  ni  Dc 
©m^c  Dicftmaeltoclte  pafTe  fioint.  C^)  €cn  ^pacnd 

Si^H^.^'^s^F^^Ï?.^''  °P  "^^^  B^pDagf)  in  er n  t)cc. 
jecaö/cnDefonDfDnen  ancrljtombiTfö  tegacn  hoprn. 
KBaccar^DielmiibootfcIjapfc/  Dat'rc  geen  bifüi  tc 
jcftonien  toaö/  macc  Dat»ec  ttoee  i^atrnfcn  tf  Umn 
vaten/fo  üdaflc  Ijeni  fi]ii  inrefïcc  Dat Dpfc  ftopen  hohm 
•nDc  Ijciu  Doo?frttf n  fouDc.  ftnecOt  Dcnchr nDe Dat 
Onniceficc  toiïDeDatfc  tot  ^onDagtj  fouDcn  grrparct 
uecDcn/  b?aeg(iDe  of  lip  Die  nu  etenmne/  opern  inDt 
m  Dn  ongcoo;{foft  toajJ  blccfcfj  te  eten  i  ©e^ifrcfion 
mttooojDe  /  ^ch  faïfe  tooo:  Uifcft  eten.  «r^  De  fmecht 
lier  ouec  noct)  meet  UecUionDcrt  ftonDt  /  foo  fepDe  De 
Diffcljop :  JBeetie  niet  Dat  ich  tm  ©nefier  ben  ïmat 
0niefrDer/npt  b^ootchrfti  liebaenmtnahen/of  unt 
ïatciifen  bifcl)  i  ^nDe  met  Dien  fToegl)  Dp  een  llrupij 
iberDepatrnfen/  gebicöenDe  öaffebifcf)  fouDentoec* 
len/  enbe  DeDeDaec  nieDe  fijne  maeltijDt. 

Die  meer  van  de  Godtlijcke  kracht  der  Kruycen  wil 
efen.  ende  der  felver  vcrccnngc ,  &c.  dtelefcden  Byeff 
)ffrf  van  ALlegondc,  in  't  ^fiuck,  cap.  j^.fol,  190, ^^c. 


HET  IV.  CAPITTEL. 
Van  Beelden  ,  en  van  Beelden- dien jl. 

Nfe  Moeder  de  heyligc  Kerck  is  fo  vcrnuftigli  en 
konltigh  ,  dat(e  mee  alleen  dc  Santen  en  Santinnen 


weet 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


448     DEN  ROOMSCHEN 

weet  af  te  beelden ,  fo  acrdig,  datter  niet  een  hair  aen 
hapert :  macr  weet  ook  af  te  beelden  die  i>anten,die  noyt 
in  de  wereld  zijn  gc  weeft ,  als  St.  Longtms,  St  Chrfoffel, 
en  dicrgel.jcke.  ]a  ick  feg  noch  meer ,  ly  weet  oockat  i- 
beeldcn  dingen  die  onfienli jck  zijn,  fo  net  of  ghy Ie  voa 
u  oügen  fae^t :  als  den  oncyndigen  God  in  de  gedaen^ 
van  een  oudt  man ,  met  een  driedubbelde  kroon  op  fijn 
hooft,  gekleet  als  eenen  Paus  van  Komen :  en  de  heylige 
Engelkens,dieoockonfienlijckcGeeften2,,n.  als  jonge- 

linfen met  wieken,  &c.  EnalIedie.Beeldenmdekerc 
ken,  cn  op  ftraten  gcftelt ,  en  die  wy  in  onfe  huy fen  heb- 
ben.'t  zy  gelchildert,  gefneden,  of  gcgoten.die  eeren,en . 
dienen  II  met  gevouwen  handen,  gebogen  knyen.  me 
aenroepinge  en  inwendige  fuchtiDgen  desGeeftcs  ,  met 
beloften,  en  wat  des  meer  is  van  een  religieu^n  dienft. 

SietUue  die  heylighe  Beelden  eert  de  Catholijcke 
Roomfche  Kercke  met  de  felfde  dienft,en  eeje,  daer  fy 
d^e  mede  eert  en  dient ,  welcker  Beelden  fy  j.jn  :  als  een 
Beeld  van  God.  van  Chrijius,  &c.  met  die  felfde  eer.  daet 
God  de  Vader .  en  lefus  Chrijlus  mede  ge-eett  en  ged.ent 
moet  worden,  als  de  (Jaiholnke  Leeraers  ^'^^^^  f^^ 

Cmhuftanus,  K^rcolus.  Hcmicus,  cnandere ;  als  ons  verhaelt 
dfe  groote  Voor-vechter  van 't  CathoHjcke  geloof,  de 
Teruwiit,en  Cardinael  B^/i4rwi»w  de  «tt/^.  If»^^. 

En  da  noch  meer  is ,  dat  die  ecre  haer  ferfi.  (^  p  pr^, 
xioor  haer  felven  .  en  eygenihjck  toekomt,  ooda^^ 
cere  in  haer  bepalen,  voor  foo  veel  fy  in  haer  ^«Jvj "  wor 
den  geconfidereert,  als  Pcrerius .  K^hmnus,  f^'^'^IS!' ' '  . 

leeren   als  de  felve  Bellarmnms  verhaelt.  Hoewel 
Kaer  by  'voeght,  dat  men  dat  lo  klaer  niet  en  behoort 

.ieT^illen^eren.al'vrywatnadeGe^^^^^^^ 
tiu  al  veel  gefchiet  onder  de  Hollaodfchc  Caibolij^«^« 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoog. 

28B32 


UYLEN-SPIEGEL.  449 

Want  fy  meenen  met  de  Geufen ,  dat  in  de  Beelden  geen 
leven  is,  om  datfc  van  hout ,  en  van  tteen  zijn ,  of  andere 
»^  i  levenloole  materie.  Maerwy  (uilen  u  wel  wat  anders  la- 
belen fien  in  defcn  onfen  Spiegel. 

M  ÜDant  Daec  3ljn  bcelDcn  OIC  met  wil  en  verftant  begaeft 
'1  zijn, en  Daecdni  OOCÖ  dulciiïlma:,cn  püfltmx.Öat  l'^/feer 
3  foete,  en  Godtfalige,  getiacint  tDO^Deti:  al^  Anton.  5en. 
] in  vita  Dominici  t)ert)acit  cap.  4.  pag.  56. 

]  H^et  beelöt  Dan  M  a  ri  a  ntjgtjcie  uoo;  cenen  ^^omina* 
Unit/  offlempec/  al^flaet  in  Dat  Pergament-boeck 
imeccbrcljaclr  Fol.  19.  verib. 

i^et  Ucclö  ban  Maria  bcfctjcrniöe  Orieans  in  öer  feU 
Ibec  üelcocctngc/cn  fcftuttc  De  hogcï^ban  öc  flaD  af/öie 
|op  öacc  gcfcljotcn  tDiecöcn.  2|n't  tioo^noemöe  Perga- 

if')  ment-boeck, Fol. 69» 

Item ,  Marien  beelD  tDïjflaenCCnc  Ciborie ,  biedOO^ 

hen  Uloeö  in  De  3ee  D?eef  /  en  tDectj^gefpoclt  toa^.  Cx- 

ifarius  Dift.7.  Cap.  5. 

1  Ccn  DcelD/gcfcl)ooten  in  Den  arm/  bïoeDe*  C  aefarius 

|Dift.  10.  Cap.  19.  Item  Cap.  20. 

Marien  bccID  füöectc  /  Dat  t^ct  mt  bJiecDt  /  becmoept 
ir^t^nDe  bantjet  bjo^fielen  en  tegen-t|0"Den  ban  Chriitus, 
al^  Öp  De  töerelD  toilDe  beröf Igcn  /  gclijch  Dat  imn  een 
befeten  nienfcl)  brbjaccticpDt  i9/al^b3p  Ijiec  bo^en  ^eb« 
ben  gcljüoitjcn  ooch  bec6aelt  too|t  ban  Cae  fatius  DiiUj. 

-Cap.  2. 

Item,  j^et  beclD  ban  Maria  gingö  na  Den  altaer  in  De 
ftercfte  /  en  nam  Ijet  beelD  ban  Jefus ,  en  fette  Dat  op  Den 
altaec/en  tjet  booglj  fijne  hnpcn  Daec  boo?  en  baDt  Je- 
fum  boo?  ecnen  ^poftaet/  Die  yein  becfaecht  DaDDe.  Ca:- 

.ifarius  Dilt.  7. cap.  ji. 

I   ^tl^  Fr.  Reynerius  nptljetftloofïecbJouDeïoopen/fa 

t fiquain  iiet  beelD  ban  Chriftus,  en  troft  fgnen  eenen  arm 
^  iban  l)et  lücup0  af  /  en  fcljurtc  Ijcm  aen  De  Deur/  en  gaf 
^|)eni  eenen  toacheren  ooibanD  om  fijn  t)oofD/foo  DiatOp 

iF  f  nocö 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


450     DEN  ROOMSCHEN  Ü 

nOCÖ m ï)et ftlOOftCC bleef .  Fr.  Hyacinthus  Cho-  , 
quetbecdaelt/  pag.  1 1 en  Qnitipraian.  pag.  171*  1 

<Ceiicn€anomftte25on  öiebeeIbpDeBonnenban  t 
5©it fuccljen  plagli  i e ücrhceren/  f ot  peu]\\c\ oan  De  3ie:  i 
len  ginh  gemeenliien  öüoj-bn  l)f r  beclD ban  joannes  dc  I 
^^oopec/cnöau  Pctru<;,fonC»ci:oenl)oebaf  te  nemen/  i 
of  eenioecebeccnticteöoen.iJ^aec  ober  Dp  gcamtoojty  < 
cn  quain  op  eencn  nacl)t/tn  nam  Ijetn  toacher  boo?;en 
tcapre  tjcm  met  eencn  boet  op  fijn  bo?!l/Dat  Ijji  baec  na  r 
Daec ban noelj  quam te ^ct^en  Caefarius  Dift.  8»  c  52* ; 

St.  Harman, na  Sr.  Jofeph  gebeten/en  met  Maria  ge»  ^ 
troutot/al^  gcboo?t  i^/boc  bp  nocb  mare  een  blnö  m$i 
plagb  ï)p  in  ör  her  che  foT.tijbó  te  fpelcn/enöe  bebOenoe 
op  cenen  tijö  ecnen  nppc ï  in  fijne  öanöen /p?efenteecbc 
l)P  benfeibcn  acn  een  beeld  ban  Maria ,  ijettueïclte  Dien 
appel  ooc!iacnnam,Itcm,bpfagbf)etbee!b  ban  S.  Jan,  . 

cn  ban  J  c  fus ,  ban  ttaec  plactfc  afgehomen  /  en  loopen  ( 
fpclcn  in  bet  vCboo2:en  bet  beclö  banMaria  repchte  ban  i 
bercen  .Si.  Herman  een  banöt  toe/  en  Ijielp  tjem  obec  bc  ^ 
tcalicn  blinniïf  n  /  om  bp  J  eius ,  en  St,  Jan  te  fpelcn  /  al- 
foD  bet  Cboo?  gefloten  tDad:en  tegen  öe  ©efpcten  WxtW 
bet  bcelt  bem  teeöer  ober  öc  rralirn  upt  tjetCboo?  oaer 
hii  Doe  fijnen  bupcb  qiietften  /  cn  fen  b^oecït  fcbeiirDe» 
èn  Dat  bcclD  toceé  St.  Herman  gelD  onDer  eenen  fleen/ 
Daer  b"  in  fijnen  nooD  aliijD  gclö  onDcc  bonD:  maer  alp 
mUctc  Daec  quamrn/  fo  bonöen  fp  niet  met  allen,  in  t 

Pereament-boeck  fol.  79- 

Item,  in'tfeïfDe^occhfolMji.  5?^öec  toa^  een 
lonch  Il^onift/  Die  in  De  bercb  fpeclDe  met  l)et  beclD  ban 
|eras,Datm Den fcbootfatban bet bee'D Mana-.  <en 
bP  Dick  i3il0  qiiani  om  met  Jefus  te  fpelen  foo  gaf . 
öa»^  bf  elDbfin  Maria  acn  Ijem  ]t\u^  appfl/  om  f  e  famen 
tefüclen.  <ön  olpDefc  IRonwh  geroepen  tuerDt.  enge^ 
ficlvDat ÖP  Jefus  appd  m  fijn  b anD  baDt  Die  ÖP  onbfC; 
ficnö  bcljielt/fotDiccDt  Ijg  beftebenban  fynen  €>bert?e^ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


I  UYLEN. SPIEGEL.  45-1 

en  brbolcn  Dien  ^ppel  tücDecom  te  b^enQcn :  toant  Dp 
coide  niet  bat  Ijct  üeelö  ban  Maria  Dien  appel  fclf^  acn 
)cn  iDonicïi  gcgcbcn  Ijaööe/  om  foo  tTaninmiet  Jelus 
H  e  fpelcn»  ii^po^ncft öan/  cn b^arljt JefusTynen  cppel 
M  mbetom/  euHe  fcpöe  tot  i^cin :  ü}ouDt  lefus  Dón  appel* 
'  iUjiVtoanrlJnbidfcnquaetaiappcrhcn.  €naip Maria 
)ic  tDoo?bcn  ljoo2bc,foo  ontfcbulöigbl^e  fp  lefum,  cnbe 
uaecbtcfcne  uecfocninijc  tu(TcljriiOaren^oon  cn  öie 
ongc  Jil2onïcft.  <15n  fpfpcclocnbco^talfoolanac/bat 
vlaria  DeJ^emdfclic  lOtonnigunie  Den  jongen  lE^onicfi 

jaelDe  m  De  eeutuige  b?eugl)öe.  Dus  verre  in  dat  voor- 
loemde  Boeck. 

ANNO  T.  Wat  dimckt  u ,  Lefcr ,  zijn  de  beelden 
lan  wel  door, en  fondet  leven?  Eer  \vy  hicruyt  fcheyden 
fc;  j  nocrik  noch  een  foecHiftorikcn  verhalen.uytdat  voor- 
lii^ioemde  Pergament-boeckjbl.  129. en  1 30.  dacr  aldus  ftaet ; 

Jiaen  leeil  Dat  m  St.  Bcrnardus  o^D;c  een  jonge  jlio= 
'  «cft  toaö  /  cn  Dat  in  fjct  {Jlloofiec  een  fcboon  beeïD  ban 
infe  H.  ©loutoe  op  Den  fjoogcn  altaec  (tonD  /  Daec  Defe 
WÖonicfegcooteDebotie  tegen  baDDe.  l^pb?aegljDeop 
enen  töD  aen  eenen  ouDcn  B^onili  fijnen  jlEeeflec/tuat 
liclDjoutoepIagljteeten^  ©ebjelcfteanttDoo^öe/Dat 
P  De  heucUcn  plagb  te  betoaren/  en  op  alle  Dingen  toe^ 
>  agö  €n  al^  De  jonge  JDomchfagb/Dai  uien  bat  beelö 
*  liet  met  allen  b2acbt  te  eten  /  fuo  fpaecDe  Ijp  fijn  p;oc* 
)e  alle  Dage  cn  b;agt  De  bclft  Daec  ban  boo?  Den  beelDe: 
n  gmch  Dan  aen  een  5ijDe/  fo  langtj  Dat  bp  mepnDe/Dat 
'p  Die  belfte  ban  Den  p?ocben  op  IjaDDc  /  enDe  fagb  feec 
)ecrlijeh/Dat  bp  öacr  niet  meer  brengen  en  «loeöt.  O^n 
uanneer bpquam/  fotoaren  Dcfeborelengcrcpniabt/ 
n  gefupbert/al?  of  fp  gctoafTcb^^n  toaren  gctorea.^o 
jat  Die  lilDonicli  l)em  Dlehiuilö  bectuon  jcrDc/en  fepDe/ 
IBijn  liebe  ©^oiiiuc  Die  fcbotclcn  5ijn  fo  fcöcon  en  gbn 
n  5i)t  njet  bupl  acn  ntocn  moïiD/nocD  aen  iito  banDeiu 
n  nocbtan^  cn  liebjc  niet/  Daer  gbp  nicDc  fcljoon  öonD 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


45%     DEN  ROOMSCHEN 
itt^en.  man  l  lepöct  /  ich  butljt  /  bat  OÖP  öp  toylen 
Btootcn  bonflct  moet  Itjöen:  mnet  W^jrUjchj^^jotra^^^^ 

feooal)-t()b  qiiam/bat  bc  IBomchcn  Dubbcibt  pjortcn/ 

©ooaVtÖb  quam  bcfe  jonae  fflüomH  tot  ben  btelbc  fcec  * 

tomit  nioanen  ftilbp  fat  «f n :  toant  obP  fult  «^^ 
pjocbehebbcn/bctmitfitóp  l?oo8!)-töbljebbcn,cnfuU 

lenalIrBtatie  Ijcbben.  «'^ö'^öagö'ïua'^^^^^^^^  ' 
bttit  ococtcn  habbc/cn  fp  alle  op  ocni®o?tmtec  Waceiv 
fooqS",%8e.n3oi,.ch/cnb^^^^^^^^^^ 
tel  mctUiatmoe^  /tnbennacrc fpöfe / en  fepbe :  mi 
kbê  öjSe/  eet  fat.  «enfllsilJP  biefpg^Enebet  Befrt 
Dabbe^  footoaten biefebotelö Icbigf),  ©«fepbebp 
ïiebe  DjoutDe/  OÖP  Dcl^t  onmatelgcft  ta^  Se?"/"  -  ? 
kh  mctelt  tóf I  bat  nl)p  bp  tm)len  gtooten  Oonger  Ijcbt: « 

mae7al«.#èen«P^rt^^^ 
frhJt"  1  toSf/op  fonbcc ueflabben. «nbe alpm^ 

hrfr^nnnM^ontch  acöaen  Ijabbe  een  tooi  tOt^/foOeo  i 
hfl  J  h^Phf  m  ten  laetfteu-.tiwnt  l)P  leeb  bp  toiilen  Btoo=  ( 
Snaerx^^^^^^^^^  bcdbe:  J©t,n  .iebe©?oi|j  - 

•to?/  aöa  öcbt  buJ  lange  met  mp  B«a«en'  manne  c  W  , 
?h  «Set  u  eten  ihw  fpwth  onfe  liebe  ©louttc  / 1 
^il/h/rhetirenbe fepbe:  1^0"^  ««^e iSone/gaet tot  i 


1 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


I  U  YLEN-SPIEGEL.  453 

r  I  tot  öen  iicclöc/  cn  ff  pbe/  nujn  ïicbe  uptbc  rho?f  n  ©^ou? 
lüc  /  mijn  \i}cn  Drn  'Jlbt  Ijccft  u b^icnöclijch  Doen  biö= 
Den  Dat  ijp  nieDe  met  u  eten  nwol).  ^oe  fepDe  onfe 
i  31.  ©?outoe :  jiBijn  licbc  ^one/  fr flljt  Ijem  Dat  l)P  mc^ 
:f  De  met  ons  eten  fal.  (j^öerD^ie  Dagen  't  pinvtecen/ 
alamen  Dan  De  l^ymnenbeQint  in  Detectie/  foofulöp 
bepDe tot mp uomcn.<ÖnDe  Die  JiDonifi  gmch  [)enen  en 
fepDe  Dat  Den  ?tbt*  ^oe  toa^  Die  Hbt  feec  blyDe  /  enDe 
bccepDe  Ijem  niet  Den  iTï^onichte  flecüen.^if  n  al?  ]^inx> 
flec-DagIjquam/en  menDenC^pmnen  begon  inDec  tet» 
tien/Doe  gauc  fp  bepDc  met  blóDfcIjap  Den  gccfl:en  boc^ 
ccn  in  tjet  eeuluige  leben/Daec  öem  onfe  E.  iD^outue  een 

genougljlljli  in|lap  becepDt  l)abDe,  Dus  verre  dit  Boetk. 


D 


HET   V.    C  A  P  I  T  T  E  L 
Fan  Je  H,  Reliquien. 

Oor  de  Reliquien  derHeyligen  verftaer  de  Cathc- 
jijkt'  Kerke  ,  de  doode  lichamen  .icr  heyligen ,  of 


^M^^  _  ^   _ 

een  yegelijk  deel  der  fel  ver,  baer  beenen,vlee!ch, armen, 
tanden,  hayren,  ttofle»kIecdcren,eii  wat  (y  Ibude  mog(  n 
gedragen  hebben  ,  ofgebtuyckc,  of  haer  toebehoort 
hebben,  Kn  alle  die  dingen  leertde  Kerke  ,  darde  Cn- 
iholijckc  moeten  aenbidden  met  dien  dienft , 

dacrle  de  Heyligen  mede  vereeren,  daer  't  reliquien  van 
2i)n  ;  alsCfer/^i  fweet-doecic  ,  doorne  kroon ,  Ipijckers  , 
het  hout  des  Kruys,  6cc.  Welke  alle  moeten  aengebcden 

[  worden  opdc  Iclve  wijfe ,  als  Chrijlus ,  dat  i« ,  met  Latria. 

'  Maer  de  reliquien  der  Heyligen  ,  mer  dulia.  Als  Fütuciin 
/rt?rt.23.c.i.(eyt.  Dat  is,  met  eenen  mindeienreligieufen 

,  dienlt,  fo  als  de  Heyligen  moeten  aengebeden  worden. 

I   Welke  reliquien,doorlankheyt  van  lijt.feer  vermeer- 

'dert,  en  voortgefet  zijn,lodat  van  vierof  vijtTpijckers, 
daer  Chrijlus  mede  aen  't  kruys  is  vaft  genagelt ,  nu  ver- 

3  fcheyde 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


DEN  ROOMSCHEN. 

dedüuzijnen  te  vinden  zijn :  cn\ hoiitdes  kruycesis  me-, 
de  lbo  uytsedijet,  dat  men,  behalven  dat  verrot,  en  vem. 
iraen  is.vande  Heydcnen  en  foden  ontnomen  en  vcxbram. 
is.  en  loovooriSi  nochtansheele  Ooft-lndien-vaerders- 
daer  mede  (oude  konnen  bevrachten  ,  en  hier  noch  j^be-. 
noegh  houder,,  nlsgcfcydi  is.  Oock  bewaert  de  Kerck 
noch  wel  vierofvi)f  van  de  rechte  fpongien  daerCfc^^ 
acn  'c  krnys mede  wieit pelacft  tn  hjnen  dorft.  bnde  ^ 
drie  Koningen  Icc^gen  te  Keulen,  en  te  Milanen .  &c. 

Ta  menbewaertfen  toont  het  volck.  als  een  heyl.g  fC 
lique ,  den  afem  van  lofeph ,  in  een  glaes je ,  dat  d.cht  toe- 
seftopt  is :  endc  de  vederen  van  den  Engel  Gabne  ,  öccl 
^  En  wilieeens  een  ftneltjc  fien  van  fo  een  gebedt.tot  dc 
heylieeRehquiengefproken  :  foolaet  ons  daer  toe  dic-( 

'en  dat  gebedt  >  dat  de  Kercke  gewent  n  te  fingen ,  en 
te  biddend  op  den  Feelt-dagh  der  Landen  en  Nagelcij 

^„V^s  Heeren ;  ter  eeren  van  de  felve,  dat  aldus  luyd :  I 

Ave  ferrnm  triumphale , 
Intranf  pe^us  tu  vitale, 

J'cccundata  in  cruore , 
Toclixhafta  nosamore 
Intc  fixifauciat  Öfc. 

Geeroet  moet  zijn  de  fcharpe  fpies , 
DieV«  Itackdoor'therten-vltes; 

£nde*e  den  Hemel  open  : 
Die  vruchibaerziit  door 't  heyligh  bloedt , 
Ach,  wond  tot  liefde  het  gemocdt 

Van  air  die  op  u  hopen. 

mutfe.om  Comedien  te  fptlen .  en  kluchten 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


'  i. 


UYLEN-SPIEGEL.  45-5- 

en ,  tot  vcrmaetk  en  profijt.  £n  de  Broeders  hebben  in 
ibacr  ftten^h  Jeven  en  abftinentic,  verdriet  en  drotfbcydt 
cnoegh  ,  foo  dar  men  haer  niet  en  moet  benijden ,  datfe 
aer  lomwijle  wat  vermaecken . 

(a)  ï^acp  Fufilijn  quam  in  ccn  öo?p  öaec  öe  ^efl 
a^/ciiDc  ijaöt  bp  hcni  ccm'ge  ncliquien  Dcc  iljcp*  igtn/ 

bic  ÖP  öacc  oui-ö^ocfll)  feaaöenöe  aï>onuncödcr  Ijp 
qiuun/  cnöc  bdoUcnDc  IjfpUööbjcb/  Dat  toieöcfeïbe 
ildiqincu  luiffm  fouöc/  Dat  jöcr  banDr  peficmetfii 
fouöK  flccbcn*  iDacc  het  acfctlicDt  I6  Dar  Ijp  bcci  gclDt^S 
ban  Dc  boeren  becfaniclt  ïjcefr.  €nal?'  l)p  cpnDeUr!  ban 
cencn  «^octoo?  VtiiecDt  beciuöcnt  /  Dat  bpfuiche  onge^ 
cijmDc  Dingen  niet  fcggen  en  nioefIc/cnDe  I)et  boïcb  tot 
een  licyt-geloobigljrpDt  ban  Dingen  Die  balfcljtoate» 
niet  nioeflc  brengen  en  becboeren ;  b^agenDe  hem  nut 
eencn  toacc  ban  Daen  Ijp  Defe  pDcIc  inbeelDinge  (jaDDe 
gefcljept/  foü  anitooo^De  |)p  plompt  enDc  fccc  gecrcDt : 
5fch  bcb  tücl  gefp2oheii ;  toant  icb  fjeb  gefept  /  Dat  ecu 
pegelijcUDic  De  O  liq'iien  UI  luifTen  /b?p  faïjijnbmi  De 
pieft ;  maec  De  boeren  ftv.fTcnaüeenïich  l)et  gla^l  /  cnDe 
niet  De  tieliqnien  Die  Daer  oiiDec  leggen.  <l3nDe  icft  tcou 
Dc  boeten  beel  eec  boo?  Deit ^uybelbccbloecben ïaten/ 
öïé  Datic»!  (laer  mijne  ilcliquien  foiibe  laten  fmfTen 
alljoetnel  bêle  gijeloobcn  Dat  fjet  txiaec  bccnDeren  bau 
peerDen  en  eseléjijn. 

(b)  €en  auDcc  (upt  Diefïagt)  Dieme»  ï^öf-bocben 
noemtjaïö  bp  in  fijn  UnfTe/in  plaetfe  ban  fijncïicliquicn 
(Die  bcmbeptnelieft  ontflolcn  bjacen)  ftoactegcDoofDe 
helen  bonDt/  foo  trpchbp  Defclbenpt/  enDc  fepDe  /  Dat 
])rt  De  holen  toaceii/op  Dc  toelcbe  S.  Laurentius  toa^  qt/^ 

b^aDen.  Soo  groot  (fept  Bcbelius)  is  de  boevery  van  die 
yuyden,dat'er  nieren  is  datfe  niet  en  dorven  verlieren. 


5rf  4 


HET 


W  Ofufaik  JkbelianaUtP.  B.y*  [b)  Ibid  Htt,  B,  y^verfa. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


456     DEN  ROOMSCHEN 


HET  VI.  CAPITTEL. 
Van '/  H.  Olyfel, 

DAer  is  tweederley  Olyfel  in  de  hcylige  Catholijcké 
Roomfch^  Kercke  ,  het  eerfte  wordt  genaemihei 
heyligh  Chrifnay  o£  Formfel :  het  t\veede  wordt  genaemt 

het  LaetJieOlyfil- 

Het  heyligh  chrifma ,  of  Fonnfel  is  een  hey lish  Sacra- 
ment in  de  Roomfche  Kercke.hoewel  't  van  Chriftus  niet 
en  is  inghertelt,  noch  indenheckn  Bibeleeniiitel  daer 
van  gelchreven  ftaet. 

Het  is  een  feker  olye  met  balfenn  vermcnght ,  waer 
mede  de  BifTchoppcn  die  alleen  mogen  vormen, die  gene 
die  tot  hare  jaren  beginnen  te  komen.voor  op  haer  voor- 
hooft ftiflicken ,  kruys-wijfe ,  feggende,  Ickieyckeneu 
met  het  leycken  des  Kriiys ,  en  met  het  Oly  der  lalig- 
hcyt,  in  den  naem  des  Vaders.  Sfc.  En  dan  worden  haer 
de  handen  op-eeleyt,cneenkinneback.nagh gegeven, 
haer  voor-hoofc  wort  om\vondcn,noch  en  machin  feven 
daeennietgewalTch  en  worden. 

Het  wort  oock  van  de  Bilfchoppen  alleen  gemaetkt, 
die  defen  oly  belefen  met  vele  gebedekens,  en  verzege- 
len  met  vele  kruyskens :  ook  afemen  fy  dikwils  over  den 
ol  vpoi.  als  of  fy  den  guych  daer  mede  Itaken.  En  dat  ge- 
daen  hebbende,  fo  vallen  fy  met  d'andere  Priefters,  die 
daer  by  zijn ,  op  hareknyen .  en  het  won  alseenen  üoJ 
van  haer  aengebeden  ,  en  gceroei .  roepende  al  le  maei 
Ave  5anas*m  Cbrima ,  d  ar  is.  iTeeft  gegroet  heyUxb  O lyfil. 

Ên  dat  olyfel  is  van  foo  erooten  ood  lijken  kracht,  dat 
het  meer  eratie  of  genade  den  menfchen  aenbrengt ,  als 
den  H.  Doop  ,  dkChnJius  he.fc  ingheftelt.  Want  daer 
door  worden  de  fonden  vergeven ,  de  zielen  verüerckt 
tegen  het  gewelt  dcsDny  veis,  en  worden  opgekhreven 


^  1 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


I 

UYLEN-SPIEGEL.  457 

in  den  Ibijdi onder  C/jri/?ibnniere.  Cicliick  deCardinael 
BelUrminus  ons  dit  alles  loo  leen,  ^t-  Confirmatione. 

Het laetjie Olyjt'l  is  mede  eenSacramenr  indeRoom- 
fclie  Ketcke,  ende  is  mede  een  fekerOlie  van  Olijven 
gemaeckc  ,  en  van  de  BiÜcboppen  belefen  ,  belworen, 
cn  gekruyft  ,  want  dat  zijn  de  generale  ingrediënten  van 
alle  heylighdom  in  de  Roomfche  Kercke. 

Met  defe  Olie  befmeeren  de  Papen  delieden  ,  als  fy 
fieckop  haer  bedde  leggen,  en  als  fy  aiecnet>daireveegh 
i  ziin.  Want  vet,  en  glat  zijnde,  loo  en  kan  de  Duy  vel  dan 
)  aendie  zielen  geen  val  hebben ,  enisfooveeU  alsofhy 
ecnen  gladden  acl  by  de  fleert  hadde. 

Wam  die  Olie  is  van  foo  Godlijcken  kracht ,  dat  haer 
doordefelve  al  harefonden  worden  vergeven  ,  en  dar  ly 
,  gercynight  worden  na  ziel  en  lichaem  ,  en  haer  dat  kan 
verlhecken  tot  een  fchilt  teghen  alle  vierige  pijlen  der 
1'  onrcyne  geeften  ,en  vooreen  reyspenningh  tot  in 't  eeu- 
V  wige  leven  :  hoewel  veele  daer  mede  niet  en  konnen  toe- 
I  komen ,  en  te  kort  fchieten  ,a4sry  wat  langh  onder wege 
moeten  blijven,  en  in  de  wiot  hebben  op  zee,of  Struyck- 
roovers  op  den  wegh  tel.indc  onimt^cten  ,  die  daer  vele 
zijn  ,  en  op  buytaytloopcn  -.en  oock  dickwils  vele  wech- 
rooveo,  alsdat  wel  tedenckenis  :  want  als'er  niet  te  be- 
jagen cn  wus,  fü  fouden  fy  wel  t'huys  blijven. 

Nu  wil  je  de  eygenfte  woorden  hooren ,  die  deP;u?p  , 
na  vele  bclefinghe,  ende  vele  kieremicrien  en  kruyccn  , 
i  Ipreeckt  tot  den  (ietken,  alshyleoliet  jditzijnfe» 

Pcriftam  fanBam  uniHionem  f  et  fuampiijjtmammifericor^ 
.  diamindulgeat  tibi  Dominus quidquid  deliqutjli per  vifum ,  (^c. 
I  Dat  is  te  leggen  ,  DeHeere  ivilu  vergeven  door  defe  heylighe 
*  falvinge ,  ende  door  fijne  barmbertigheyt  t  alle  um finden  ,  die  ghy 
begaen  hebt  door  u  gejichte. 

Welke  woorden  by  t'eickens repeteert ,  ofherhaelt, 
i  als  hy  oock  de  ooren  falfc ,  de  neufgaten ,  de  lippen ,  de 
J  borft ,  de  handen ,  cn  voeten ,  want  die  .worden  alle  g^e- 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


458      DEN  ROOMSCHEN 

Talft,  en  wel  befmeert,  en  alles  gaet  wel  en  ^lad,  vermits 
baeralie  Tonden  oock  vergeven  worden,  dieredaer-c-n- 
boven  met  haren  reuck,  gehoor,  fmaeck,woorden,arfec- 
tcni  en  gedathien,d(ior  'c  gevoel  met  de  handen,  of  door 
'cj^aen  met  de  voeten  .  hebben  begaen  door  al  hac  i  le- 
ven. En  wat  konnen  de  Geufcn  meer  van  haren  Chriftut 
of  fijn  bloed  hopen,  of  verwachten  ? 

Hierre  wiüen  by  vergelijken  de  fahin^e  dae r S.Iacob 
van  rpreektinfijn  5.Cap.is  fo  veel,  als  of  men  een  kat  by 
een  end-vogel  wilde  vergelijken  :  want  lacob  fprcekc 
van  eene  n)iraLuleu'e  gelonunakinge,  fodat  alle  iieken» 
die daer  mede  gefalfc  wierden  in  dc  eerfte  tijden,  gefont 
wierdcn.en  nythicr  bedden  weder  onttonden  :  maer  de 
Roomfche  Ke'kc  fpreeKt  van  een  falvinge,  dacrfe  mede 
fterven,  en  die  vcegh  zijn :  want  foofe  niet  veegh  en  wa- 
ren, iy  loudeii  haren  oly  wel  fparen.  Dat  fcheelt  te  veel. 


HET  VII.  CAIM  V  I  EL. 
Fa;?  het  Doop  -  IVater. 

ALhoewel  de  Catholi jcke  Kerke  met  en  leert,  dat  h 
water  in  den  heyügen  Doop  niei  en  wordt  geiranl- 
fubftantiecrt.noch  inden  Heyligen  Geert»noch  oock  m  C 
bloed  lejii  Chrifii :  nocht  ms  Ib  leertfe,  dnt  het  water,  die 
daer  mede  jih^  doopt  worden,  denmenfche  wederbacrr, 
en  van  fijne  ef>efieliicke  belmctringe  fuyvert  cx  epcrcope-- 
ratü.om  des  gedane  wercks  wille  :  doende  allo  het  werk 
des  rieyligcn  Geeftes ,  ende  des  Blocds  Chrip ,  En  dat 
alles  fonderfuperftirie.  , 

ANNO  T.  So  dat  die  gene  die  fimpehick  dat  water 
ontbeert,  part  noch  deel  en  heeft  aen  Chriftus  nochfijnen 
H.  Geeft:  en  dien-volghende  oock  met  aen  den  Hemel. 
Maer  wacrfe  vorders  vervaren  ,  dar  is  foo  leker  nier.  ot 
in  dc  Helle  of  in  hei  VagCNycr ,  of  in  een  andere  kamer 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


1^- 


UYLEN-SPIEG  EL.  4^9 

of  gevangen-huys  apert,  dacr  alleen  d'ongedoopte  kin- 
derkens  in  befloten  fitten ,  alleen  door  't  verluym,  of on- 
mo^elijckheydt destijds,  londer  hare fchult.  üochdc 
Kerke  heeft  daer  in  verfien,  fo  veel  mogelik  is ;  en  heett 
de  Vroed- vrouwen  laft,  en  macht  ghe^heven,  dekleyne 
kindcrkens  te  moghcn  doopcn  ,  als  fy  fien  datfc  niet  lbo 
langh  in 'ticven  eii  (uilen  konnen  blijven ,  dat  fydaer  toe 
bequaemlijck  een  Paftoor,of  Prieftcr  fouden  konnen  ha- 
Jen.  En  fo  wortdaer  al  menigh  duyfend  faligh  alleen  met 
dat  water  felfs  van  de  Vrouwen  befprenght.  Is  dat  geen 
Godtlijcke  kracht  geftelt  in't  water,  en gcnocgh  om  dat 
water  Godtlijcke  eere  aen  te  doen  ? 

C^ocft  bat  ^oop'\33atct  aoeö  om  apoflumaticn  te 
omcfen/  Oiarius  üill  10.  Cap.42.  (l*n t3oo? anöcce 

flfCllten.  Idem  Dift.  lo.  Cap.43. 

f|a  een  Doech/  Dic  macc  tijatnatcl)ctDO?DcntDa^/ 
ban'tiDooptüatcr/  gcna^  ecnm  flechcii/ai^  Cxianns 
ijcrDaclt/  Diit  lo.  Cap.  44. 

3Dp  fouöcn  oocft  Ijccl  fionncn  fcggen  ban  Dc  ftracfjt 
öc^  Exorcifmi,  Die  Uoo?  öcn  ^oop  gaet  /  eaöe  tüonöcr* 
Itjcfte  ttiirahclcn  öoet/foo  Dat  öc  hir»Dcren  Daec  öco?  bc^ 
5tD0?cn  5iinDc/Dc  Wiximi  öac  r  upt  üacrt/  cnDc  \mt  ccn 
(fanch  ban  Ijacr  fclycpbt  {a^  Bebelius  gccfc'cc  een  \\lact 
rrempd  ban.  3T)aer  toa^/  |rpi  W  ten  iD^iejïcr/  Die  een 
ïiinDt  fuücnDe  Doopen/  na  gctooonte/  Den  Hxorciln.us 
ïïet  boo?  fKncn  ancn ;  enöe  tuanneer  l)P  Icfen  gefto» 
nientoa^tat Diepïaetfchitnelfteflaec/  Hy  macktenijk 
van  fpeccklël ,  fooljeeftDe  b^ouUJC/  Die  'thinötl)ielDt/ 
tDilïenöe  tuat  jlof  ban  De  aerle  oprapen  in't  neöecbiips 
0cn  eencn  foDanigen  ficreltcn  tuint  tjan  acötecen  lamt 
blicgen  Dat  !)et  rammeïDe.  Wt^ct  Datr)Do;ienöe/ 
liet  fijn bjec ch toat fTaen /  enDcfepöc:  ^icteenji!  iDat 
f en  grote  hrae^t  liebbcn  inijnc  b3002öen  I  *3,ch  IjeO  Den 
ïDupbel  belaft/ Dat  Dpuptbaren  fouDe/enöe&pi^upt» 

gcgaen/ 

(a)  Optifula  Behel.  litt.  G*  3. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


460  DEN  ROOMSCHEN 
aectam/  cnbcljerftbc  gelede  pïactfe  inetflanchber* 
öulc/  oelóchie  nu  alle  fclucc  onDcclionöen  hebt.  JUBacc 
öe  U^outöc  bcfcljarnu  5ijnöc/  mDenictl)cbbenDcl)cc? 
flaen  Ijct  Qcm  Dc  p?ïf ftec  gcfcpt  Ijaöör/  fcpDe :  <6ocöe 
i^eec/Khent)cbl)ctmctacööcn  inaecljctamt.  iBat/ 
(fepöe  De  è?ie|lec  toozing  getuo^Dcn  3ö«öc/)  Dat  <©oÖ 
hctftintmctbeüaïlmbericchtcfl.i:  toant  fooljetfjcm 
in  Den  bïodjcnDf  n  tijöt  tian  fijn  Icben  foo  onbefcljaemt 
D^aegljt  tegen  eeneu  ccctocer  öigcn  W^fut/ tuat  fal  Ijet 
Dan  met  Doen  in  fijnen  ouDccDomi        ^  . 

IBpfouDen  Uifcoochbp  mogen  boegen  öet  hlocne- 
Doopen :  tuantDe  B^oeöec  De  ijeplige  ttecche  laet  oocR 
hace  lilocften  Doopcn/  Dieooch  Ijare  f^eter^  en  üKetec^ 
hebben  /  Die  ober  baren  5P>oop  als  gempgen  ftaen  en 
1300?  De  hlochen  anttooo?bcn  op't  gene  Ijaec  geb?aegr)t 
tooit  ban  biefe  boopcn  fal.  Cn  al^fc  Dan  geboopt  mj 
en  be;too?en/  en  met  bcle  hrupccn  bejcge  t  /  Dan  jpnfc 
fo  bcplig  Datfe/  met  Dacc  geUipt/  alle  mam/  lifïigbept 
en  füóUecbe  bcó  ^©upUela  ücr jagen  /  foo  be?ce  al^  Ijaec 
acIuDt  Itan  aehooit  too^ben :  gelijh  onfe  Ulocli  Die  noclj 
fn onfe  to2?'^^^^^     /     |or is  bf et  bet toelche baet  op 

ScteDChent  mrt  becfcbcpbc  hrup^Ucnö  tuiTcljen  bepbe. 
iSom  r t  in  geb?iincb  bp  be  CatboUjche/  bat  be 
cX  be  hloche  tvethv  alö  't  feec  bonbect  en  blij:emr/ 
mTbam^^^  fouben  üer  jaegbt  too?ben  /  bie  an^ 
b?r finSe^^^  bonbet  en  blipem  fijntjes  baer  pecfo» 
Sffouben  toeten  te  fpelen  :  maet  pan  moetenfe 
Somt  /  foo  ca0  al^  fp  ber  geliipt  ban  bie  Ijeplige  Wocbc 
!ïSo  en  /  en  bliegen  met  een  gefcb?eeuto  /  öefno^  IK; 
n?S  alö  offe  bebeefien  toaccn.  m  en  fullen  baer 
n?^t  to  cbecintceben  /  om  bat  top  't  m  een  boecft 
fiiet  al  en  nonnen  t'feben^  feggen/  en  gaen  nu  obec  tot 
ijcfljepligbïï^ö-toatec* 


HET 


<  tri 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


U  YLEN-SPIEGEL,  461 

HET  VlU.  CAPITTEL. 
Van  bet  Wij^water. 

WY-waier ,  is  water  daer  de  Priefter  zoui  in  gedroy t 
heeft,  kruys-wijfe  ,nadar  hy  liet  zout,  ca  het  wa- 
ter byfonderlijck  betftbeiworen. 

De  lejweringe  des  zouts, 

ICft  bcfttjcccc  u/  göp  creatucc  öc^  3out^/  öoo?  ben  \u 
tjcnöcn  <0oött/  boo?DmtDaren<15oDtt/  boo^ben 
Ijcyligen  ^obt  t '  boo?  Dien  <Bo\yt  /  bic  u  boo?  be  p^o* 
pÖcctElifemn  in 't  toatcc  l)ecft  laten  flcopeii/  op  Dat  be 
onb^ucljtbaccljcpbt  be^toatcr^  foube  gefonbttoo^ben : 
bat  al)P  ineu0()t  3dn  ccn  bcfiDojcn  30ubt  /  totfaligljcpt 
ban  alle  geloobigen :  en  bat  gp  ;tjn  meugt)t  tot  gcfont» 
[)ept  na  5iele  cn  nalicbaem  /  allen  Die  u  nutten :  en  bat 
ban  Die  plaetfc  büebc  /  en  torjcht  /  aló  bie  bacc  mcbe  bt* 
fp.iniötlt fal 30» /  allcpbanraflc/  eriboofljept/  ofbec? 
heectljéptbe^J  a?»npbfMc()en  bcD^ogljó  /  en  aïlecnrepne 
<0eeü  /  bef  tDoren  boo?  tjem/Die  Uotnen  fal  te  oo^Deelen/ 
lebenbe  en  booben/  enbe  De  toerelt  boo^bper.  fCnien. 

De  heftiger 'm ge  des  waters. 

ICft  bcfujece  u  /  gbu  cceature  Xsti  toatecief/  in  ben  na- 
me <6oD)5 1  bes  idaber^  /  aliiiacbcigl)  /  enbe  in  ben 
name  tJeiuChrifti.fijnj^  .5>oon0onfeól^eecen:  enbe  in 
be  hraeör  Dc0  i^cpUgen  t  «ïBeefte^ :  bat  gÖP  een  bcftoo* 
i  ren  luatec  tuo^Dt  /  om  te  uerDiiJben  alle  macüt  De£f 
j  iBpanDtj^  en  öat  gl)p  ben  ©panb  felf^/met  fijn  afballit» 
ge  (öngelen  /  nieugljt  uptcoenen  /  en  becboen :  boo?  be 
hcac[)t  ban  ben  felfben  onfcn  ©eece  ]efu  Chriito,  bie  ho^» 

mcti 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


a6x     den  ROOMSCHEN 

men  fal  te  oo?Öef  Icn  öc  lebcnDc  cnbc  Dc  öooöcn/enbc  De 

Dffe  befweiingen  zijn  van  woord  tot  wootduytge- 
fchreven.enuythct  Utijnover-ghefci,  uyteenhandt- 
boeckjcwn  ecnPalloor.  of  Pr.cner,  die  dat  felftdaet 

'°tott::':y^^r.  kUer  ghefien  k.n  worden  ,  die 
Godl.icke  kracht .  die  door  de  belweringhe  .  en  door  t 
kra  veen  van  de  Paep.  in  datWi.-watcr  komt. dat  het  d>e 
gene.dTe  daer  ingeiooven.faligh  maeckt  cn  gef-ontheyt 
leêfc  .  na  z'ele  ?n  na  lich^em:  en  dat  het  verdnjfc  alle 
Ihantafie  of quade  gedachten ,  alle  onieyne  geeften ,  en 
^  e  boomeyt^erkeerthcyt .  en  bedrogh  de«  Duyvcls  ,a 
oocknvtroeyt, en  verdoet.  WantdcDuyvel ,  hoeboos. 
enfddathyV.  enhoefteegh;  nochtans  en  kan  hy  geen 
Wi  water  vcrdragen.om  fijne  vjf  finnen :  en  elck  drop- 
pelt jêdat  fijn  huy'ï  raeckt .  is  of,e  gefmolten  loot  .  z,e. 

dcnde  piek ,  of  brandende  oly  .  op  fiine  huy.  goot :  En 
daërom  moét  hy  voort,  foo  ras  als  de  Paep  n^t  den  quif- 

J  lorum  komt.'of  de  Duyvel ^treTht^RoomfcS 
ni,.t  wel  te  eeloove"  en  is  .  voor  die  oprctht  RoomicD 
rr,hoh'ick^l  En  al  is  't  dat  de  Geafen  daer  na  met  en 
, '  noch  daer  voor  bevreeft  zijn.  noch  dat  bet  baer 
ooci  "n''t  minlte  geen  ichade  en  doet :  dat  komt.  onj  dat 

d  'GeuVnln  Nllker  te  argh  ...jn  ^^^'-^^^l^  ^ 
hyhacrwoj.tverva.tmakenm^^^^^^^^^^^^ 

S:;metJesDu;«ls,  cf  d^Catholijcken.  natureen 
hebben. 

H  ET 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


UYLEN-SPIEGEL.  463 

HET  IX.  CAPITTEL. 
Van  V  Agms  Dei,  of  najfe^Lammekens, 

AGnus  Dci^  heet  foo  vet  i,  als  een  Lam  Godts,  geüjck 
Chnjius  van  St.  lan  ^h.  naemt  wordt  in  fijn  heyJigh 
Euatitfdy  ,  Tergende,  SiethetLatn  Godts,  dat  de  fondendes 
meldsmch  neemt.  En.  ah  wy  hoorcn  lulkn ,  dele  Afnus 
Oeit  en  doen  met  veel  minder. 

Noch  defe  Agnm  Dei ,  en  komen  niet  voort  van  ccnen 
tlnm,  of  Bock  te  Romen :  m.icr  van  den  Pans,  den  Gcdc 
3p  Aerden.en  daerom  ht  eten  ly  oock  Agnus Dei.Limme^ 
jens  Gods.  Want  van  mcnicben  komen  menfcben ,  van 
boeken  boeken,  en  fo  oock,  van  Goden  komen  Goden. 

En  de  Paus  maekt  de  fel  ve  van  Maegde-vvas  •  (waer- 
^m  fy  oock  Waiie-iammekens  heeten)  van  olie en  bal- 
em,  met  velemyfteriale  bclweeringen,  en  kruycingen  • 
*^acr  uy t  fy  dan  voortkomen ,  als  uyt  een  klare  fonreyn 
geboren.  Gelijck  ons  dat  te  kennen  geeft  de  Paus  Vrba- 
in  fijn  versken  dat  hy  aen  den  Keyler  vanGrieken- 
:  and  font  met  vijf  lulcke  Agnus  Dei,  tot  een  hcylig  eroot 
Celchenck  .  als  fulcken  God  betaemde  :  welck  verskens 
:lrl!r  hiyd  ,  en  gelefen  kan  worden  in  een  Boek  eenacmt 
i.eremmale^m.  Ecchf. 

Balftmus.     mtmdacera,  cüm  cimfmatis  tmda 
Cmfiaunt  47num :  tjuod  mmmsdo  tibi  magnum  ; 
Tonte  velut  natum.per  myjUcafétn^ificatum. 

Velcke  \erskeos  niec  anders  en  omhel fen  ,  als  wy  gefcyt 
ebben  :  en  overgeler  zijnde  in  Duyifch,  luyden  aldus  ; 
Den  halfem,  maegdcn^mfch,  mctoïyt'faem ^ekjoncken 
Dte  maf  eken  V  h:yhgh  Lam,  dat  u  hier  werd  zefchoncksn : 
Dics,  als  een  nieuw  geboortige  teelt  uyt  eenfontcyn, 
Is  't  door  veel  heyme  kracht,  gewijdt,  en  ongemcyn. 

Nu 


I 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


4^4     DEN  ROOMSCHEN 

Nu  wat  Godlijcke  kracht  dat  dit  waffche  Lamtneken 
heeft ,  wordt  vervolgens  gefeyt , 

Vulgura  dejurjum  depcllit ,    omne  malignum : 
Pe  catumfrangit,ut  Cbrifli  fanguts ,     angit : 
Pr^gnansfervatur  Jimul  ^  fartus  hberatur : 
Dona  defert  dignis .  virtutem  dejirutt  igms  : 
Portam  mundê ,  defluaibusertpttunda. 

•iVerjiegt  den  blixemfdfs/tbevrijt  voor  donderflagci 
't  Verbreeckr  derfonden  krachi  en  alle  puyvelslagen . 

So  wel  als  Chnjii  bloet :  't  ver loft  een  i warg're  v rou 

Die  anders  met  gevacr  haer  kindije  baren  lou. 
't  Geeft  gave  aen  d.e  ge'en.die  't  waerd.g  zi)n  bevonden 
In  krachten  tegen  't  vyer,  dat  gby  met  wort  veraonden 

En  fogy  't  fuy  verdraegt,gel,ick  men  't  dragen  moer. 

So  hebje  ganlch  geen  noot  voor  vyer ,  of  water-vloct. 


HET  X.  CAPITTEL. 
Van  Je  Morjïks'kappen ,  (ëc. 

tc Ijcbbcn :  tn  om  nift tjrcDoemt u tocien/  lou 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


UYLEN-SPIEGEL.  46^ 

I:  itinraculeu^  tocDerom  in  bit  leben  hoimn  /  fijn  hap  toe» 
^-|)ec  aentcecheti/en  alfo  Den||enieldacr  Doo^tjecDieneii* 

I      Maer  die  genade  en  gefchietaen  alle  niec:  taant  C4»^i«' 

I  jratan  p.  2 jr.l)erl)aelt  oan  D^te  JiBonicheti/  Dit  kiecboemc 
L|mierDen/  ombatfe  öace  happen  öaDDen  uptgctcochen/ 
^  imfoo  onUecficn^  quamcn  te  flecüen. 

Endaerkomi  hei  ook  van  daen,datvclc  devote  Catho* 
ijcke.niet  alleen  onder  degemeene  man,niaer  oock  on- 
ier  de  G rooien, Vorften, en  Potentaten  dcfes  werelts  op 
.  laer  fterfbedde  haer  cenMonniks-kap  laten  brengen,en 
iie  aentrecken ,  of  foo  de  fwackhcy t  haers  licbaems  dat 
liet  verdragen  en  kan,  foo  ftekeo  ly  maer  eencn  arm  >  o( 
landt  in  de  mouw  van  de  kap ,  en  (terven  fo,  met  een  vol 
^/ertrouwenopdie  kap,daife  daer  door  fullenfali^hzijn. 

Wel  te  recht  feght  dan  het  Spreeck-woord ,  Dieeenen 
voer  bedriegen  ml  ,  moet  eenen  boer  mede  brengen.   Ende  wie 
)Ock  den  L)uy  vel  bedriegen  wil  moet  des  Uuy  veis  inven- 
ien  gebruyken ,  die  in  een  Monniks-kappequam  alshy 
pnfen  Salighmaker  wilde  bedriegen  en  verleyden  :  ge- 
ijck  de  Nieuwe  Teftamcnten.onderde  Rooms-gefinde 
[>edruckt»dat  overvloedigh  afbeclden.So  dit  Corn./lgrip" 
ha  de  inventie  van  de  kappen  en  kleedcren  der  Monickcn 
[ienDuyvel  toe-fcbrijtt,  als  tevoren isverhaelt» 

Maer  een  dinck  is  het  fpijtigfte  van  allen  in  defendee- 
c »  dat  de  Duy vel,  zijnde  een  lirtigh  creaturc*  en  onder- 
k'onden  hebbende,  dat  hy  die  zielen,  diecen  Monicks- 
itap  aen  hebben ,  boe  groote  vervloeckte  fondacrsdatfe 
eijn,  niet  en  kan  inde  helle trecken, noch  dragen, hyeyn- 
ielijck  uytgevonden  heeft ,  de  felve  uyt  de  kap  te  Ichpd- 

«den  ,  laiende  de  kap  daei  henen  waeijen ,  envlieghtdan 
^   foo  licht  met  de  ziel  henen  na  de  helle » als  met  ceo  lichte 
)luym  :  als  hier  voren  is  gchoort, 

Oock  hebben  de  Monicks- kappen  noch  al  anderf 
kracht.  WantmmkcflinCamifratan  pag.  ^oS.  Dattec 

een  IBontcb  tipn^  Uan  De  (2^;Dk  mn  Domlnicus ,  mnm 

<09  1229* 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


466  DEN  ROOMSCHEN 
1229;  in  ^uptfcö-lant/öic  obec  een  ciöicc  moefle  jijn 
om  te  p^eöichrn  /  en  öaec  geen  fcDepen  bp  bc  banöt  en 
tfiaten  /  toaecnieDe  DpmocljtotjergefcttDO^Den  /  (|c. 
nam  fijn  fiappc/  en  fp^epöcfe  oUcc  Ijcc  üjater/  en  ffoecb 
eenhcup^je/  gmchöaecopr»tten/  en  tjoe c  foo  Dgoogtj 
oUec  De  nöiece.        ,  ^  .  ,    v      r  ^ 

A  N  N  O  T.  Dit  zeylt  fo  al  tol-vry  henen,  londer  aen 
IC  legioen  :  want  om  met  een  leuj^en  i'zcyl  te  gaen ,  en 
behoeft  men  geen  tol-briefje  of  paspoort  te  halen. 


fit*"'»"'* " 


HET  XI.  CAPITTEL. 
van  de  Kloojlers .  en  Je  V  Kloofter-kven  Je^^^^ 

Monicken,  ende  Geejlelijcksn *  bi»»en  ende  |^'"*^ 
btytm  de  Kiooftpfs. 

HEt  Kloofter-leven,  en  ongctrout  te  blijven ,  is  een€  ' 
volmacckte  manierc  van  leven,  geli jck  dc  bngclen 
indcnHemel.  zijnde  van  fulckenGodtlijcke  macht  en  ^ 
vermoehen .  dat  men  daer  mede  met  alleen  den  Heme  ^ 
voorfi?!  felfskan  verdienen ;  maer  dateer  noch  veel  ovci  / 
is.omecn  kalis  te  kannen  helpen,  d.e  te  kon  Ichtet.  Ge-  ■ 
li  ckdat  van  alle  onfe  Dodoren  inde  Roomfche  Kerck  .  : 
vortgeleert,entoegeft^^^   Maer't  quaetlt  dacter  var « 
IZt  is,dat  de  Duy  vel  fo  geweldig regneert  inde JCl^^^^^ 
fters .  dat  hy  al  vry  fterck ,  kloeck ,  en  ttantyartigh  moe  ■ 
xiin .  die  daer  niet  in  verleyi  en  fal  worden.  Want  fy  z», 
a  \e  mael  Ib  k loeck  niet  als  SuVrancifcus^  en  St.Dormma^^ 
S  é  in  't  midden  van  een  vy er  leggende,  daer  v^"  n,ec  be-  ^ 
fchadight  en  wierden ,  als  gehoort  is :  van  welckc  d  ecr-^ 
fte  oock  flitsen  brant  wift  te  bluffchen  met  een  vrouw  va 
fneeaw  .  als  oock  gehoort  is.  Maer  lommigeflachtendc. 
f^ack^Mater.  di?de  broek  van  de  Pater  op  haer  hoofd 
hebbende  gefe  >  in  plaet fc  van  haren  doeck,feydo  tegej.^ 


I 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


UYLEN-SPIEGEL.  467 

die  haer  waerfchouwde ,  Al  fwacke  vaetjes.  En  daerora 
10e mt  Cefirius  DiftinEi,  4.  caf,  47.  de  Moniks-ordre  de 
'entatiefelfs.  tn  de  voornoemde  Cafarius  alleen  verhaelc 
/elc  hxeaïpelen  van  Monicken ,  en  Bagijnen,  die  delpe- 
;  aeC  wierden  ,  om  datfc  in 't  Cloorter  waren  gekomen, 
I  :n  haer  feJven  om  'c  leven  bracbien.  Van  een  Bagijn,  die 
laer  Telven  uyt  de/peraiie  in  den  put  van  *c  Cloofter  ver- 
ironck,  fiec  Difi.  4.  cAf,  42. 

Van  eencn  Advocaet  dieMonick  was  geworden,  en 
.lem  felven  verhingh  ,  cap.  4^. 

I  Van  eenen  Monick  dic  hem  felven  in  den  vijver  ver- 
Ironck ,  cap.  41. 

j  Van  een  Bagijn  defperaet  van  hare  faligheyc ,  cap.  40. 
mdc  59.  ende  49.  ende  50,  ende^i.  m  cap.  57.  toe  -  te  langb 
3m  alles  te  verhalen. 

En  nademael  defelve  alieroael  moeten  onghetrouwc 
,  blijven  ,  en  haer  lelven  in  den  maeghdclijcken  Staec  be- 
^ivaren  ,  al  hebben  fy  de  gaven  van  onthoudingc  niet,  foo 
nocten  fy  doch  in  eenen  gedurigen  brant  leven, dewelke 
?efanus  noemt,  Dijlin^. 4.  cap.96.  De  J{roone der zerechtigheyt, 
fantje  wort  daer  medeverdhne ;  hoewel  St.Pautus  daervan 
•nders  fprack :  leggende ,  'f  Is  beter  te  trouwen  ah  te  bran- 
ien.  Maer  dat  was  m  die  tijdt. 

£n  van  dat  branden  brengt  haer  de  duy  vel  tot  verbran- 
len ,  want  \y  foecken  die  brand  dickwils  uy t  te  bluirchen 
liet  die  middelen ,  die  de  helfche  brand  over  hare  zielen 
Kenght,  lomiijdts  met  beeftelijcke  en  ftomme  Tonden, 
orntijdts  onder  malkander,  als  de  Sodomijtcn,fommige 
■net  de  Duy  vel  felfs,  in  pjaeife  van  een  vrouw :  Want  de 
^Duy  vel  bedrieghtfe  dickwils ,  en  komt  niet  alleen  ditk- 
yyils  in  een  gedaente  van  een  Engel  in  deCloofters .  als 
K^fanus  Icght,  Dijl.^.cap.%i.  macroock  dickwils  in  de 
gedaente  van  Ichoone  vrouwen ,  daerfe  na  branden.  Wy 
H'en,  by  occafie  van  Klool^ers ,  hier  wat  ruymer  van  'c 
dooiter-lcven  fpreken,  hoewel  onder  detijtel  van  doode 

^0  2 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


468     DEN  ROOMSCHEN 

Jchepfcls ,  ofdoode  dmen ;  ende  onaenghefien  wy  bekennen 
moeten,  dat  onfe  Kloofterlingen  haer  hier  tnvo  van 
geeft  en  leven  hebben  betoont  j  maer  evenwel  vol  van 
doodelijcke  tücrcken. 

Van  eenen  Monick  ,  die  foo  verfot  is  op  een  N on- 

ne ,  dat  hy  den  Duyvel  aenriep  ,  om  hem  by  haer  te  brengen, 

D%tt  toaé  een  jongeiilBonicft  banCeulen/mct  na* 
me  KichNvinus .  in  on0  fófooflec  /  öe  todche  Deüoot 
en  ff  öioö  genoegt)  in  f^n  p?ocf.tiJt  een  Wt  öaööc 
leeft ;  maccDooi  ecni^onneüanSt.Ciciheiit  DefeHje 
&  /  toierDe  ÖP  foo  tot  onftupfcbe  lufl  De^  öleefcöe^ 
Sntnehen/  öatöpnoptrufjen  enUonöe  :  foo^^^^^ 
a?Ö?e  bcm  begonöe  te  mif Ijagen :  foo  Dat  fp  oo/J^jJ?»^' 
öen  acnöcm  fcö^eef/  en  öenicaöe  be  beclatea 
Watt  t>ooi  l)p  noclj  meet  tDiccDt  ^^^Q^^l^JJ^^^: 
branöe/atóoffonöcctemeteenbpetigepöle^^^^^^^^^ 
fchoten.  ©p  eenen  fehecen  Dagb  /  al^  I)p  oPj^ï«^^" 

gen/  en  flach  fdn  Doeten  upt  fijne  ^cUe  ober  öcn  Do^ 
Spt  en  U?eeutoöe  otieclupöt  /  feggenöe  ^^"P^^^^^^^^^^^ 
ohD  nip  met  De  Doelen  biet  ntet  üan  Daen  en  treclU/  foc 
en falich unietöolgen.  Carfarius  Diii4.  cap. 94. 

Een  Kloojler-kofler  loopt  met  Je  D  uy  vel  door,  irM 

degedaente  van  een  vrouw ,  en Jieelt  alle  de  kpftelÜck'  T 
heyit  van  Convent. 

D9ïcr  toaö  een  .ïBonicft  öan  St.  Barnardus  5 


1/  gelncluncn  Dat  ïecH  in  een  23oeft  gf  "f  '^^'"^ 
niic  DieDcCofierietian  fijn €ontjent  bclxjatcDe/  feei 
Snelt  h/en^an  een  Detioot  lePen.a^cfe  lieteen  fcöoot: 
b^c  r  tec  eecen  ban  Maria  maechen  /  en  De  jl^uubcl  Irg 
S^onöfcöatetjoeté/ineenfeecgto^^^^^^ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


UYLEN-SPIEGEL.  469 

^tïJ  IMit  öcliaentc.  Waet  ober  De^upbd tjcrftoo?t  jönöe/ 

I I  heni  Dat  te  paffe  b^lc^)t.  l^p  quani  m  öe  gebaenteban 
c  be  Cöilcciniie  ban  eeii  iD^outocn-ftlooflec  /  öe^  nacl)tjJ 
hloppen  aen  tyne  öeure  /  cn  ff  pDe  /  ^ch  ben  De  Co jle== 
tinne  ba»  öe  ©?outDen-hïoo(ler  /  utoc  bzicnbinne  /  Die 
t  II  fo  lange  getrouto  getoeell  ben/  en  fo  fccc  in  iitoc  mm» 
nc  gcquelt  ben/  Dat  ich  Ijet  niet  langer  ïyDcn  en  Uan :  en 
j  Daeroin  Itom  icft  upt  grootcr  minne  upt  nnjn  lltloojlec 
MMtfCot  u :  en  ich  öebbc  nieDc-genoinen  alle  De  befie  ftlepno- 
lEiibien  ban  on^  lllooflcr.  i>u  ftomt  baeflclijch  fonöec 
i!  ino?ren  /  en  neemt  mebe  al  toat  göp  htijgen  en  Dragen 
li  ftonD/en  laet  on^  t'famen  tre chcn  upt  Den  lanDe.  IBaec 
b  op  De  !l!o|ler-monicb/  foo  blijDe  toicrt  in  fyn  berte  Dat 
E  l)p  nietantlDoo?Den  en  UonDe  :  en  nam  met  bIyDt|c|)ap 
E^alle  Datfilber-toereh/  enhoflelijchejutDcelenbanDat 
■Iconbent/Dieljp  in  fijne  bemacinge  l)»>DDe  en  fïachfe  in 
^eenen  facft/  en  gincb  met  ijact  henen.  a:n  Doe  fi)  een 
K  fluch  tDcegfjïS  bupten  toaren  op  Dm  belDe  /  foo  bennfoc 
E.  De^upöel  noclj  een  ban  De  bfflehlcpnoDcnUecgctcn 
E ,  te  Ijcbbcn  /  Die  fouDe  Ijp  noclj  gaen  Ijalen  /  en  Ijp  fouDc 
[  Daerfolangbertoeben.  vgn  fo  bleef  De  <Dupbeïacl)tcc/ 
E  en  liet  De  €o|ler  Daer  fitten  met  al  Dat  göefiolen  goiDf. 
U  <6n  foo  ipDDe  De  ^ï>upbf l  D.it  nu  geto?oficn  /  Dat  De  llo - 
f  (Ier  Ijem  foo  leelych  IjaDDe  laten  af  beelDen :  boelucl  't  De 
I  '  <Ê)npbel  Daer  al  bjeöer  bergolDen  lüiecDt  ban  Maria  , 
I  bJienjf  Deboten  Dicnaer  De  Itollcr  üjajS/  al^  Daer  bcrbol= 
i  gtn^gelefcntoo^t/  enDe  flact  in  Dat  meecgemelte  Per- 
li;    gatr.endi-boeck ,  p.ig.  31,  &c. 

Fan  een  Monick  Me  by  Je  Duy  vel [liepy  ïn  de 

gedaente  van  een  Vmiw, 

D^ertoa<S  een  SchoUfticus,  met  name  joannes,  een 
gcleectman/maer  toajS  licbten  ongljebonDenban 
fc^  lcbem©entoelcbmeenb?oiitx)f  /  fooicbfelf^nptDen 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


470  DEN  ROOMSCHEN 
iiionbljan  ben  *?tbtbcf  fdücn  li^Iooflec^  lierllacn  Ijcb- 
üc/belooft  ö^öDf  /  Datfe  op  c  cnr  n  fchcren  nac|)t  bp  t)cm 
fouDc  homen.  nacln  ochonicn  3t)nöc  foo  quam  fp 
tod  fclf0  niet  /  inacc  Dc  JDupbcI  in  Ijarc  gcDacnte  /  t n 
lyjani  bp  bcbOr « (^p  uicenenDc  Dat  Ijet  bic  b?ou» 
Ujctöao/  l)ccftfc  bchciit/  fn  brflapcn.  <Dc^  mo^c^njJ 
af^  bp  bic  b?outDC  tDiïöf  laten  gaen :  foo  fepbc  fp  /  2Öp 
iijie  meent  ghp  bat  gbp  befen  nacl)t  geflape»  bcbt !  <en 
ai^  lip  anttDoo?De/bp  foo  een b^ontoc.  ^oo  anttooo?oc 
fp/ ^ccn  gijp;  tïoo?tijacc :  maec  gijp  t)cbt  bp  Den  ©up* 
bplgcflapcn.  llDaec  op  Johat.nes.oelijcb ÖP  cenen  b?olj 
iiaen  baen  toa^/  anttooo?be  foobanigen  tuoo^b/  bat  icft 
ftet  mp  fcljaine  tebcrftalen/en  lacbten  ben5^upbelupt/ 
Miet  ecn^ b?agcnDe na  't  geen  ÖP  gebaenljabbe,  Caeu- 

lius  Diftinca.  ^.Cap.  lo. 

Mcrlinus ,  Engelfcbe  Propheet ,  geboren  van 

den  Duyvd  >  en  van  een  Nonne ,  ^c, 

AX<*öcneticbecGorhenupt«ria  na  Europa  ber* 
icoc  l\m/  gehjcft  men  in  Ijace  hlof  he  baben  ke|l/  en 
Dele  mifmacUtc  b?outocn  onbec  Ijaer  Ijabbcn/  fo  joegen 
fp  bie  ban  Ijaet/ b2ccfenbe/ boo?m!fmaechteluiioecen/ 

Der  G  ot  ht^n  ebcIDcpt  tc  befo2mcren.  ^etoeme  ban  boo 
öc  bofrchenloopcnbc/ban  be  <E>upöelen  $ijn  bcltent/en 
liebben  bcfelbe  gegcnereert  fonen  bocbteren/upt 
toc'che  ontftaen  id  bie  hloeehe  natie  bec  H  unncn.<©ocft 
le£amaibacc/batMcrl.nusbec53?itten  i??opncetban 
cei  en  èupuel  en  een  3^.onnc  ié  gcgenc reettibjant  ooft 
öe  ttonincenbie  tot  Heben  op  ben  bagl]  ni  bat  Ulfbe 
^littannie  reaecrenbat  nu^engclanb  genocmt  Uio^b/ 
SnT^^^^^  n.atre  f.m.ihc.)  ban  een  fantaflthc 
Sr SfUommgD  te 5Dn/  flaet fbrnCa^fanus 
Dift,  5.Cap.  12. 


J 


UÏLEN-SPIEGEL.  471 

(4;^cPaufJ  Marcelliisdell.fepbc  ccn^  tuft  gcoo* 
ten  erna/  f  iiDc  flaeiiDe  met  fijne  fjanD  op  een  tafel  /  oin 
tc  tooncn  bat  l)et  fteai  tcc  t)crtf  n  önich :  I ck  en  kan  niei 

,  hoe  dal  die  gene  die  dele  booghlte  plaeilc  beklee- 

den  (ali^h  konnen  worden. 

(b)  (gfu  felicc  aocD  llcïioieiisJ  5Ünï»f  tot  BiflTcljop 
becUoccn/  enljcrft  Ijct  nift  töillcn  nenncmcn/  enöc 
Deeft;  na  fyn  öooD  atn  penianDocfcpt :  h  dien  ick  van 

*c  getal  der  Hiirchopi>en  ghevvcelr  was,  foo  was  ick  nu 
van  't  getal  der  verdoemden  j|jc\veelh 

(c)  <Dacc  toaccn  ttüfc  Ujerelölichc  Piiejlec^/  Die 
Coeöe  u?ac(icrB  met  nialhanöeren  Ujacen/  en  tuaccn 
Doo^  Den  luettcUchen  tijD  enöe  nacl)  al  te  jonfllj  itjnbe/ 
^neitetp  Qewoiüm.  ^tfc  UrjiaDen  I)acc  tot  oDccbaeD 
en  ontiicijt  met  Ijarc  concubi)nen;cnöe  beïoofDcn  mah 
hanbccen/  Dat  De  gene  Die  odn  l)aec  bevDccccli  flecücn 
füuDc  /  op  Den  bcrbcn  baoö  na  fi]ncn  öooö  ar u  ben  an- 
Deren  berfcljijnen  fouöe  /  om  fieni  tc  boobfcliappcn  irt 
Vuat  dan  bat  lip  toap  gcliomcn.  <Bm  cencn  Dan  ouctlc* 
Den  3ijnbe/i6  aen  ben  an  beren  baet  na  berff Ijenen  enbe 
tïccfi  öelUaegbt/  bat  l)p  betbocmt  Vunf /enöc  tjet  Ijelfcljc 
bpec  met  Ijem  b^oegb;ofti  toclch  te  bett)ijfcn/to  tjteft  üp 
D^ieDnippclenüanfiin  fiucet  De m  in 't  aengcricljte  ge^ 
tD0?pen/  tuaer  ban  een  op  fijn  üoojboofö/  rnbc  De  ttoec 
anbere  op  fnnc  luanof  n  Uu  Icn/toc  lUc  tcrfiont  boo?  fijne 
fjupt  enbiccfcl)  tot  op  \ijn  ocbcente  boo^b^ongcn/fo  bat 
Öpflrachpncbecbiel/  enbe  m  boobcliche  pijnc  toa^. 
itiaec  baer  natnebcr  opgecefen  stjnbc/gaf  fijnen  mar 
hec  Ijcm  een  groote  coïle  tc  lefen  /  bic  Beeïsebub  /  ben 
Cvüccften  bcc  ©uubclcn  /  enbe  Den  IDo^fl  De c  Dupftecr 

(4)  Onuphrius  Pantimusin  Fitis  Pontificum ,  (h)  Lavacrum 
confcimtt^ ,  cap.  2.  (c)  Ibid.  cap.4.  Item  .  ca^,  ic.  daerditfeU 
ve  ivat  kprter  wederom  vcrhadt  trert.H^ant  den  Auteur  tril  dit  niet 
vergeten  hebben ,  dat  de  Geejlchck?  met  de  Hrlfcbc  Geejlcnfukk^ 
goedt  vrienden  :(i^n. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


DEN  ROOMSCHEN 
nifTc  upt  den  afgrondt  Dcc  t)cUe  gefonDcn  t)adt  otn  bt 
^^dacen  enDe  iflegeccDcr^  Dec  UettUm  /  DtcDantDcoje 
De  te  tDoo^be  alDu^  fupDe : 

Beel:{ebub  ,  Prwce  ^ier  Duyvelen  ,  FóyJ?  ^/cr  Duyfterniffe  , 
»2« fijneTramnten,ende  alle  de  Helfche  machten,  wenjchen 
nu  endc  in  der  eeutvigheyt  aen  alle  Aert:(-ht(fchoppen»  Abten, 
Proojien,  Dekens ,  Priejlers ,  ende  alle  de  andere  Regeerden 
der  K^rck^n  ,  fijne  lieffie  vrienden,  helfche groeteniljcn  ende 
verbintentjjcn  van  een  ongel{renckte  Societejt,  die  in  eeuwig' 
heyt  niet  en  h^nne  verbroken  tvor den. 

Seer  weerde  Vrienden , 

Wy  hebben  groot  vertrouwen  op  uwe  vrientfchapicn- 
de  verblijden  ons  over  u.dai  je  leer  wel  nriet  ons  over-een- 
ftemi>  ende  datje  ons  voordeel  ne«rftelick  foeckt,  al- 
omme  voorftaende  ende  bevorderende  het  geneghy-lie» 
den  weei  dat  ons  van  rechts  wcghe  toebehoort»  Weet 
dan  ,  datghy-lieden  onfeUniverfiteyt  feer  aengcnaem 
beni'cnde  wy  bedancken  u  menighvuldighlick  voor  defe 
uwe  vlijtighey  t ,  om  dat,  door  uwen  Dienlt  ende  Exem- 
pelen, oneyndelickc  menichten  van  zielen.van  den  wegh 
der  waerheyt  afgeleyt zijnde,  dagehcks,  ah  onfegevan- 
peneil,  tot  ons  werden  gebracht.  Waer  door  de  macht 
van  ons  Kijck  heerlick  werdt  verfterckt.    Volhardt  dan 
hier  in,  alsonfe  getrouwe  boelem- vrienden ,  ende  bh)tt 
volftandighin'twerck,  datghy  begonnen  hebt.  Welck 
wanneer  ghy  fult  voltrocken  hebben  ,  io  zijn  wy  berey t, 
omvoer  dat  alles eenen  loon  te  geven  sau ^elijck-^eerdtge 
verireldinge»  ende  een  betamelicke  beloonnige ,  uy  t  de  be- 
nedenftedeclen  van  de  helle.  Vaertwel,  ende  weeft  in 

ceuwigheyt  gegroet.  j.   •  ,  r       rv.-n  «,«rr/»» 

A  N  N  OT,  De  woorden  die  in  t  Laujn  ftaen, merc« 
condi2n4 .  en  retrtbutio  congrua  toonen  dat  de  dittindie  van 
fner^um  condigni ,  ende  meritum  cor^grut  meer  dan  van  een 
menfchehcke  extractie  is.  En  lal  miCfchien  een  cremm 
Jart4ri,om  hare  goede  operatie.mogen  è'"^^^"^'^^^^^^ 


I 


m 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkli[ke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


U  YLEN-SPIEGEL.  473 

W^aertoatfecn^fibt  ban  De  <©?b?c  öcc  Benedidi- 
len ,  Die  ecncn  piebacn  onDcc  t)f  m  l)uöt>i'  op  ten  öoip 
ODoncn/  al^mcDceenl©aecöofi|ecbergicc/  Dicccn 
ceel  ic\\t  b^outDe  IjaDDc.  a©eïcfie  alle  Den  Tiuteuc  Dan 
Öct  23orcft  /  toaec  upt  top  Dit  becDaleu  toel  Uchent  ^ijn 
3Ctoec|l  Die  ooch  becftiaect  tocl öecfenect  te  3!3n/Dat  Ijet 
ttjaeeacljtiglj  i^/liet  gene  t)p  Deftn  aengaenDeberljaeït/ 
enDe  Dat  ötcc  DolgDt.  ^efen  föecbergiec  öecft  obcrfpel 
begaenmetfiineDinift-maegfiD/  enöe  een  ftinDbpDe 
feïüe  Dectoeclit.  l^iec  oöer  Deef  t  De  i^ïebaen  getuilt/Dat 
Öp/becniit^  Dit  eên  openbare  ergerniiTegaf/in  't  open» 
baec  fonöe  fijne  ccnfure  lijDen  en  geficaft  tocröen/enDe 
Dat  bp  op  een  ^onDagö/  "i  tegentooo^DigljepD  ban  Ijet 
bolcft  /  naecht  fouDe  een  ?»cupce  Dxaam  öoa?  De  hcrcft^ 
3©eïcfttoanneec  De  l^ecbecgier  toepgerbe  foo  fjer ft  ÖP 
Ijem  Daec  obec  aengehïaegöt  bp  Den2ï  br/Die  t)öec  bepDe 
bp  tjem  ontboDen  Deeft»  ® e  «bt  fepDe  tot  Den  l^ctbec* 
giec :  l^oe  fjebje  fulchen  quaet  en  oberfpel  b^gaen/enDe 
toepgert  ebentoel  penitentie  Daec  obec  te  Doen  i  ïBe 
Jlecbecgiec  fepDe  tot  Den^DlcbaentllDaec  obec  beöje  mp 
bpDenl^eeciibt  befcljulDigbt  ^  ^DaecopDe  f^ïcuaen 
anttooo?De:(©ni  Datje  bp  u  Dienfl-maegD  een  hint  Ijcbt 
bcctoecht/  Daerje  Doclj  fulchen  eerlichenbjouto  öebt. 
<De  ij^f cfaergiec  fepDe  tot  iycm :  !Jch  Ijeb  geDaen  i)et  ge* 
ne  gp  felbec  ooh  gcDaen  Ijebt.  üDant  gp  Ijebt  felbec  met 
u concubine/Dien Dienfl-maegtiit/DitfclücgeDaen  en^ 
De  bpna  alle  jaec  een  hinD  gcp;ocre- eert  tot  ecgecnifTe 
ban  onó  allen,  TDannecrje  Dan  bet  llrup??  Doo?  De  he rh 
D?agen  fult  /  foo  fal  ich  ubolgen  en  Dragen  bet  hrup^ 
acbtecn.  ll^antinDienichunagebolgbt  t)eb  in  ober^» 
fpel  te  bcD^ijbcn  /  ich  falu  ooch  nabolgcn  in  Deflraffe* 
^e  picbaen  Dit  gcljoojt  Ijebbenöe  /  enöe toel  toetenDe 
Dat  Den  Decbergiec  De  toaerbepöt  fcpDe/  \)ccft  iipt 
fctjaemte  fi)n  aengeficbt  met  ftjne  b^nDen  beDecht/enDe 

(a)  Ibid. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


474     DEN  ROOMSCHEN 

»9  oan  frincn  ï^ecc  ben  ?lbt  tor  clj-gcgacn/  niKtDijafn" 
De/  niöe  heeft  befe  fonöc  onaelirafc  gelaten. 

gch  ben  met  bien  goeDen  man  belaöcn/öic  öe  niocpa 
te  genomen  Ijeeft  om  öc  onrcpnrp^iefieró  te  timfTcl)f n/ 
toanneccfe  Ijacc  befoeDcIt  l)f  bbc.  iDant  Ijp  onDcrnccmt 
een  gtoot  toercft  /  toctmiti^  De  mrniobtcban  onrepnig* 
IjeDcn  Die  bP  in  fjaer  geüonDen  Ijeeft  5  toant  Ijp  fcg^t : 

(a)  Nu  vergaderende  Priefters  nut  malkanderen  in  on-i^ 
deU:»^d,  nu  inoverfpdcn  hoererijen,  nu  in  vleefchelicke 
bJoedfthandc,  nu  in  atnoreuflieyd  tot  de  vrouwen .  nuiu 
i'la'nenwoninge  mei  de  concubinen  ,in't  aenfchouu  en , 
omhellen ,  en  jjemeyn{cbap  inet  de  hoeren.  En  ftaende 
noch  in  fodanigt- fondcn  ,  drinp.enle  hner  in  toi  de  hey li- 
gen  dienrt » ibndigcn Je  feer  fvvaer ,  om  datftr  haren  God 
kruycigen ,  ende  de  felve  worpen  inde  Itinckende  riolen 
van  hare  lichamen ,  tot  cc  nvige  verdoemeniffe  van  hare 
7iclea  Het'Ft  W4/wel  Tofwaer  f^cfondigt?  Neen  hy 
fcker.  Want  ludas  heeft  Chriftum  eens  overgelevert,  ende 
daer  na  groot  berouw  gchadt ,  &c.  <CaDe  cen  toepnigö 

Döec  na  fept  ÖP  banDcl&iieflec^/Dfttfe  hoereerders.iuxu- 

lieus,  drincke-broers,tuyfchers,  en aen  fimopielchul- 
dig  waren.  JBeDeCOm  Daec  na/ Wee  de  dronckenUhap- 
pender  Priefters ,  die  de  Herbergen  frequenteren ,  ende 
drncken  van  den  morgen  tot  den  avond  .  cr>ïiin  Ncrhit 
van  den  wijn  ,  ondpr 't  geiuyd  vaude  cyiher  .^tcm  ;  Ik 
cn  kan  my  niet  genoeg  verwonderen  over  ul  nclters.dai- 
je  fo  onachcfacm  bent  in  't  ftrijdeti  tegen  de  fonden .  en 
infonderheydt  tegen  de  Tonde  van  luxurie  .  &c.  Want  al 
is  een  Priefter  een  gierigaert .  woekenaer.  fwelger,  wan- 
neer bv  maer  i.iet  luxuricus  is  ,  vvert  hy  by  alle  man  voor 
heyligendeecrlickgchouden.  %tcmi  Sommige  Pr.e- 
(tcrs  verbergen  haer  kruyn.als  ofte  hncr  Ichaemde,  datlc 
PHefterszi,n.Syvlegtentayten.diefefr.fc.en^ 
Sommige  blinken  in  haer  aengehchte  als  g^blanckeae 


(a)  Lavacrum  con[dentU  cap.  6, 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


UYLEN-SPIEGEL.  47f 

^  loeren;  endeblincken  in  hare  klccderen ,  gelijck  als 

^  tochiersvan  Babt  l,  öcc,    Sommigf  dfaghen  naeuwe 

'  fchocnenmet  fcherpe  fnuytcn ,  op  datfe  de  oogen  van 

'  demenlchen,  ende  infonderheyd  van  de  vrouwen mo- 

*  gen  behagen,  fjrcm:  Het  gene  fyiner  gierigheyd  ver- 
gaderen,  verquiftenfe  in  ioxurie ,  oite  veel  liever  iï»et 

'  tle  teerlingen  ,  fchijven  en  kaerten. 

(a)  (©eiifelbcn  %uteut  tDacrfcboutüenöe  öc  <aec* 
^  HcliUt  cn  ncliöicufen  t)oo?'t  gcfclfcöap  öcc  quaöc  U?ou* 

'    tDCn/t3Crt)acUöanC€H(amiqua  Begina}OUi)C23caijn  ecH 

f  fonbccUnglj  tnecflccflucft.  ©aer      een  fóoopnan  in 
»   een  fchcce  ^fetadt/Die  om  fgnc  hoopmanfcljap  torntoiji 
r  in  anöcrcïanöen  te^fteMefc  Ijaö  ccn  eethhe  cnöc  hup» 
f  fcöcö?ouUJC.  jlBacc  öacctDa^ccnfcïtccjongeUngöm 
i  De  felUc  ^taöt/Dic  op  Dcfe  b^outociiptccmatcii  iJcrUcft 
fc  toa^/  cnöc  tjcle  boDen  aen  ïjaec  gcronöcn  öccft/oui  baec 
ï  te  betocgen/  Datfe  fnnen  luiUe  Deöe :  Doclj  fp  tjecftfe  alle 
'   incttco?mg|)cpötafgcfïagfn.  ^oo  DcU  De  jongclingl) 
ir   begonOe  te  qurjnen.  fóct  ouöc  tuijf (öe  ©egijn)  Ijem 
i  in  Dcff n  jlact  ontmoet  /  en  Ijjae gljDe  Ijcm  /  toat  De  oo?* 
r   faechbönfgnonflcItcmlTccn  ftijachUepttDa^.i^ptüep- 
gerDc  Ijaec  eerfl  fijn  Ijcrt  upt  te  fp2ehc;niaer  toanneecfc 
1.   ttecch  Dacc  oUec  bp  Ijcm  acnljiclbt  /  foo  bccljaelDc  Ijp  't 
.  ftaecallcö.  5[^oefepDefe totljeni/  Schfalum hokten 
f   iieïpen.  0  ^Diïpbelfctjcüjoutof  I  §>p  !)aö  ecu  Ijonöe* 
«   hen  /  t)ct  tuelchc  fn  b^tc  Dagen  !)eefc  laten  t>nfl  en :  euDe 
op  Den  DecDen  Dach  Ijecftfe  b?oot/Dattjan  moflaect-jaet 
gcbaehf  n  tua^/  aen  't  Ijonöchen  te  eten  gegcüen  /  fo  Dat 
l)et  Doo?  De  hractjt  ban  Dat  jaeö  Mek  ttanen  tlo?te.  <i^ot 
r    QinQlyU  nietl)etooo2f$f)onöehen  na  üc  b^outod  DanDen 
liioopuian  henen/  Die  haec  eerïich  ontfingl).  911^  nu  De 
fdüc  fagl)  Dat!)?thonDchen  foo  tDecnöe/b?aegl)Defcna 
De  ojjfacche  Darr  üan.  IBaec  op  De  ouDc  2oeflun  ant^ 
.   tDOo^Dc:  2licbeOi"ITtout»/ bjaegIjtmpDocöni'etna 
.  Dr 

(a)  ibid.  cap.  1 2, 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


476  DEN  ROOMSC  HEN 
öc  oo2faccft  toan  öit  öctocctr.tDant  nitjnc  Dioeff  cnitTe  cn 
fmec tc  öcoot.^öe  guffcouto,  DitDooccnöc/ljïclDtte 
meccDcc  acn/cn  tDilöc  Datfc  't  t)aec  fcggcn  fouöe.  ^aec 
oüfcpöeöoGDitouöe  toijf:  €>l  mrmSWouttï 
Donöchcni^  mijii  Docötec  gljetoccft/  Dicuptnciucnbe 
fchoon  cn  hupfcijtoaö  cn  öacconi  nict  en  I)ecft  lionncn 
refolDcrcn  om  öcn  Uiillc  tc  Doen  Dan  fchec  jongman/öic 
Iiacc  toneciflWich  beminöC/  enöe  Die  Ijacc/Doo?  fóncUec» 
Woecftinacn  in  öir  DonDcften  Ijccft  ^ccanöert  €nöc  fo 
fiacft  m  DittïuDc  ^^uptJclfcöe/enöe  leugenacljticj  toijf 
öit  öcfmht  haöör  begonfc  te  tneenen.  ©oe  fepDe  ia* 
ftonö  öe  4uffcouto  öaec  op  /  ^cft  ben  in  Dit  flucR  utoe 
Docljtctfldöcft.  a®anticft&eboocfteen  roöaniöÖJonö* 
man  Dichniael  becfmaeöt/enDe  octoepgcct  fyncn  un  e 
te  boen.  ©oefcpöcOctouDctDDf  :  tIcftraDeu/  Datje 
met  u  feïtjen  mcDe-lijDen  Ijebt/op  Dat  u  n  iet  otjcr  en 
trif  fict  amc  miinc  Docl)tec  obcrgehonien  i^/enDe  Datje 
oócligc?K  ï^ni  cn  tocrDt.  il^acc  op  De;JiiffcoutjJ 
SmSe :  biD  u/  om  a3oDp  tuiUc/Datje/  fo« 
amt  ful  honnen/Dien  f^ongman  njP  toefenDt ;  tcti  f^^ 
fiinen  toille  Doen/in  alle^  toat  hem  luftcn  fal.  ^0  tjaeil 
Keïfl^^^^^^  DienatefTe  cnDe^poflolmne  üan  De 
latan  Dit  boo?De/ fP  tertionD  na  Den  )o"OClmöÖ  8^ 
^en  /  enDc  hccftfe  bepDe  Doo?  ontucljtigtjcpD  aen  pen 
Ke3oppelt. vïm^  bcrrc  Duecen  Dc  tooo?Den  ban 

^'^N  NW'nfer  fiet  ghy  de  Methan^orM^  Ov. 

flius  vernieuwt ;  ende  gy  verneemt  «^^^^'nTet^^onren 
de  Rooms-eefmde  vrouwkens  vallen,  die  mei  bonds  en 
wilSn  Gelijck  fich  oock  hier  vertoom  de  meer  dan 
he  cbe    Itk^e^  cn  booflieyd  van  (ommige  ouwe  vv,,- 

"edenckeby  defe  cccaf.e  aen  een  oud^ijf,  van 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkli[ke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


U  YLEN-SPIEGEL.  477 

urelckersgheflacht  ick  giJe ,  dat  de  voorfz.  Begijn  moet 
i^eweeftzijn.  Daervan  vindeick  dimavolgende  befcbre- 
vcn :  (a)  Daer  was  eeu  oudt  wijf>  aen  het  uelckede  Duy- 
vel  eenpaer  fchoenen  belooft  hadde,  indienfe  tulTchen 
feker  man  en  vrou  twitt  roekenen kondc:  wantdeDuy- 
vel  hndc  daer  toe  felfs  te  vergeefs  gearbcyt^  Wanneer 
het  wijf  nu  dit  te  wegegebracht  hadde,  ende  nu  volgen  s 
het  ghemacckteaccoordc,  haren  loon  eyfchte ,  heeft  de 
Duy  vel  het  paer  fchoenen  aen  een  lange  fpieffe  of  fparre 
gehangen ,  ende  bet  vvi)f  over  een  riviere  van  verre  toe- 
gereyckt ,  als  ot  hy  felven  voor  haer  vrcelde, die  hy  flina"» 
mer  hielt  te  wefen  als  de  Duy  velen, 

Ick  ftel  hier  dele  dingen  ten  goede  van  onfe  Catholij- 
ke  Priefters.datfc  haer  wat  meer  van  de  vroukensleeren 
wagten  ,  alwaren  'c  felver  fuyvere  Sufterkens  van  d'Or- 
dre  der  Nonnen  en  Begijnen  ;  £n  in'tbyfonderdatfc 
weltoelien,  datfe 'tTroyaenfc  peert  niet  in  balen,  met 
het  nemen  van  hare  Nichtkens  tot  hare  huyshoadtfters ; 
die ,  indienfe  al  den  Canonijcken  text  niet  en  vervalfen  » 
immers  geerne  de  gunftige  uy  il^gging  daer  over  horen , 
en  beminnen  de  Gloffe  ,  en  Ichoon  eij  roden  tijtel  meer 
dan  derode  letters  van  de  heyligedageninde  Almanak» 
Quj non habet  uxoremjoco  illms  concubinam  debet  Babere.  (In  het 
Deer.  van  Gratianus  difi.  ^4.)  ^^at  '  Die  geen  vrou  heeft 
moet  in  placts  van  defelve  een  concubine  hebben. 

Höacc  l)cr   Dicnflial)  <  f  oUr  rlcggcn  öic  D?oelJi3cI^t* 

ftOCic/  Die  int)Ct  (b)  Lavacmm  confcientiae  tJCCl)aeit/ 

tDccbt/  lupöcnbeal^  UoIgJK  :  ^^aertoa^onöfc  öecef 
flccringe  uan  Octo  de  ni.ccn  ^cijoHec  binnen  jfil^ag^ 
Dcnüiirglj  genacmt  Udo ,  5ijnöc  plomp  cn  ttacgfy  ban 
UcrflanDt  m  öct  leccen  /  niet  teqcnflaexiDe  l)p  Dacc  otïcc 
fcei*  öcflaacn  tuiert:  ïDcfe  op  erh  trjt  al^  I?p  uptncmcti' 
öc  ÖacDt  geflage u  toaö/  gmgl)  \n  öe  llecchc  öic  vS.  Mau- 

ricius 

(a)  Gregorius  Rkhterus  Axiom.  Hiftor, pifrt.2.  axim.i^o 
ex  Sabino  in  lib.  io#  Mcram,  Ovidij,   ( b)  cap.  i  y. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


478     DEN  ROOMSCHEN 

ricius  toajJ  o^Öcpliöbt/  fnöebielöaet  neöcc/  rn  öaöt  öi 
ttoninomne  Oc^J  i^cnicl^  met  groote  Dctooficenmci 
tjecl  tcancn/  mcDc  öccfofcUrnöe  Dcöoo^fpjaecUc  ban 
S.  Mauriciu^j,  öat  l)n  in  fijii  bccfian bt  mocl)tetoerlicl)C 
tDO?ben.  €nöc  alDu^  bïDDenDc  /  tsiei  lip  in  öcn  flacp. 
^ocï^iicmöc  JiBocDct  Maria  Uccfcljencn/  DetDdcl» 
tot  Ijem  fepDc :  3cli  Oeb  u  gebebt  i)cc|ioo?t/  enbe  ich  fal 
u  niet  al  leen  bc  gabc  bcc  UcnnifTe  gebpn/tnaec  ooch  fuU 
gÖP  /  na  ben  boobt  öan  ben  aect5-bifTcl)op/  fgnen  fuc« 
ceffcuc  toefen/  ^c.  I^ipc  op  Ujcbecorn  ter  ^cljole  gacm 
De/i^  Ijp  feec  gaubJ  en  geleert  gea)o?ben  cnbc  toanne cc/ 
na  ecnigc  jaren  benTlects-bifTcljop  ftiecf/toicrt  Ijp  een» 
flenimefich  in  fijne  plaetfebecttoren.  ilEaec  al^  Ijp  öuf 
becöeben  toaé/  ijteft  bp  jjem  tot  allrrlrp  groutoeUn  bc* 
gebrn  cn/onbcr  anbcre/be  fccuialce  en  ge eficlichej^on» 
nen  te  fcljenben.  i^et  een^ gebeurt  bat  t)p  cenKbbefle 
ban  t)ct  ttoninchii'che  ttloolkr  (bat  boe  ter  tt)t  Ortert- 

hokz  f)ict/  cnbe  een  Vallis  liIiorum,batié/Lelien-dale, 

Dcnaemt  toerbt)  bp  t^tm  in  't  bebbe  öabbe/Uiannccr  ÖP 
een  fcöJicheUche  flcniine  Ijoo^be/  be  toelcUe  fepbe : 

Cefla  de  ludo,  quia  lufifti  faiis  ,  Udo. 

WtlcH  aljï  bP  öoojbc/  foo  lacijte  bp  baec  mebe/  mep* 
nenbebatljct  eengcniaechteflrmnietoa^;  enbetoan» 
neer  Ijet  mo?gf  n  traö  /  begaf  bp  bc»n  tot  befelbe  toellu* 
fiiabept.  Sn  be  boïgcnbe  nacbt  bef  ft  bP  felbc  (tem? 
nir  toeberom  gbfboo?t/  maer  ben  bujac^  enfïoegb  er 
neen  acbt  op.  iilöaec  op  ben  bctbcn  nacbt/  aló  bP  ^JP 
tooo?f3.  tlbbefTe  lagb  in  fijn  tocUuilcn/  quam befelbe 
fif mme  toebcr  met  ccii  groot  gebiup^.  aiC^aec  boo^  bP 
bf r fcb^icht  macr  niet  beheert  i^  gctoo?ben. 

ficft  faï  tuntbjcmbtébcrbalen/  maer  bat  ebentoei 
toaeracbtigb  is.  <öcn  feher  Canonich/  Fredencus  gbc»» 
naemt  /  beeft/  in  be  hercb  ban  S.  Maunims  5ijnbe/  gbc* 
fien  /  boe  bac  t\in  m  een  ©per fcbaec ;  tuaer  m  Chn  tus 
fnbcMamp^^;^beccbcn/^^betcgcnU^oo?b^gbepbtaiIet 

♦ipo* 


i 

1  .... 


i 


1 5 


1 


I 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


fn: 


U  YLEN-SPIEGEL.  479 
«poflelen /  cnöcticicconbfrc  i^vrMqcn  iöbcroo^öedt 
jetwojDcii  tecDoot/  om  Dooft  aföcfliiörnfptDfröcm 
pücl)  Ql-fcr  Die  flljftfljiföe  UjucDcii  öe  afliquiniUan 
ijcni  ujf  cij-  acnouK  n  /  tit  fooboiiijje  c  tjor  n/  Datec  een 
iMct  enicii  Uclcfi  qiiaiü  Uoo^  Udo  (laeii.  aEiiöe  öe  man 
öie  öe  executie  öeDe  lierff  liem  met  OeUupfl  Dele  flaaen 
jeaeuni  /  en  met  eIcHeii  flaaD  qnatii  eeii  i^oflie  upt  öen 
^mcnöt  ban  L 'do .  enöe  Uid  m  öen  tteich  /  öie  De  fóonm:» 
jimie  öej^  (^cmefó  0enomcii  /  enöe  beöoo^Iicft ghetoaf«' 
fel)en  Ijeeft/  enöe  in  oen  ilelch  op  {)et  maei  gefet  Dr eft, 
4^aec  op  ie  L'doonKjooft/  enDeöefleDeeïeBeroaöe* 
:ing le alöu^ gr fcljepDrn.  jDacr  DeCanonnich  Fredc- 
^iciis ,  een  ü^ooni  man  /  Die  öit  gefien  l)eeft/  niet  in  ben 
wep/  maec  met  opene  oogfn/idepnöelich/moet  fehep» 
jenöe/  toegetreöen/  omallcönaccDecceüefien/  enöe 
)eefc  öen  ncieh  met  De  l^olnen  op  öen  alfaec  fien  (lam/ 
•nöe  Ijet  Ijooft  m  'S>m^op0  tian  fijn  rieDaemafglje* 
CDepöen  en  berre  |)enen  getuo^pen  enöe  Ijecft  oocfe  öe 
)  oer  root  gebonöen  met  fijn  bfoeDt.  ^aec  na  heeft  öp 
[Ile  DeDeiicenban  De  heieïte  toegcfïoten/enbe  niemant 
ace  in  laten  homen  tot  Dat  l)p/Dc  fonne  opgegaen  5nn- 
)f/  aUe  De  Uooanacnifle  eeeflelic  heenöe  ieechenen  Der 
ptaöi  bp  een  geroepen  haDöe.  ^oe  heeft  Ijp  De  Denren 
mn  De  iftcccae  toeöeroni  open  gcDaen/  enDe  öe  iitcme 
mcche  430011/  mer  Den  23ifTcl)op  m  fijn  bloet  getoen- 
eit  /  acn  alfcn  gctoonr  /  enöe  Ijaer  öe  getieerc  faeche/Die 
)P  genen  iMöDe  /  o^öenteliefi  hedmit  1  tot  gcoote  l^ec- 
cijiir funge  ban  alle  Die  !jet  Doorben,  l^et  i^  op  Den  feï- 
jcn  Dagt)  gebeurt/  Dat  een  ban  De$  -Biffcljopó  CapeHo» 
'if n  /  Hruno  genaedit  /  aXi  \y^x  fijn  repfe  /  Daer  op  Dp  ge^ 
□nöen  toa^/boitrocfien  rjaööc/  tueörr  fteecDe  na  ma^- 
lenburg  /  enöe  groeten  baerh  ftrijgenDc  /  eenen  boom 
[efien  Ijeeft  /  öie  een  gocöc  fctjaDutoe  gaf;  fo  Dat  Ijp  ban 
)ii  peert  hlitnincnöe/enDe  Dat  flecch  met  Den  toom  aen 
jnr n  mw  bitiöcnöe/  in  eenen  Diepen  (Taep  gebaUen  i^. 

«CnDe 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


Aio  DEN  ROOMSCHEN 
€nDe  ftct  /  bp  fagh  in  fijnen  flaep  een  grootc  nienJgStf 
ban  onccpncgcefté/  met  trompetten  en  tcommel^/met 
xtoeecDen/nocftenenlancicn/  en  bijlen  nalBagöen^ 
fiuca  aaen.€nöe\Tjanneecfeanc  bp-een  becgaöect  toa=  J 
ten  /  hebbenfe  eencn  fioel  gemaeht  /  toaec  op  fp  eenen  « 
upt  öaer  hie  Ijaccn  fcljeen  te  3ön  gelleU  Ö^^^^^^^^^^^^ 
®aec  na  fo  qimm  eencn  anöecen  tcoep/öetoelche  nep. 
ffiaecht  plaetó  maeclit  plaet^.^iet/  onfen  tJ?ienb  i  Mo 
ftomtbaecaen.1^it  gefcpt5ijnöe/öebben  betratoanten 
bee  ^atan^DeellenDigesielebanUdom  ecnlicljame» 
liehe  gebaente/  öebbenDe  eenen  uperigenfctel  aen  ben 
ftal^/tot  tjacen  mm  gcb?agt.  ©oo?  tuelcfte  bc^f 
tó  opgellaen/beni  gr  octenDe  met  t3?ienbeliche  tooo?ben/ 
fnbc  beb?ieaeiiU  feggenbe:  I^elhom  moetje  tDcfen/om 
fcn  goeben  b^ienb  enbe  uptb?epbec  ban  on^  ^Dft ;  W 
top  3nn  berept  om  u  boo?  utoe  bienflen  ^^nmcht^t^^ 
Selbmge  te  boen.  €nbe  a!ö  Udo  bec(lombe/fo  fepbc  bc 

^tmm  be  gene  bie  bp  Ijem  (lonben :  ^«gnSw 
Amoebe  oan  Fepfen/aeeft  Ijem  toat  te  eten.^n^^^^^^^^^ 

ie  to?eebf  bienaer^  ö^bben  öem  P^öben  en  fer  pcn^^^^^  m 
ben  monö  oejlelien  enbe  eenen  Djancft  ^J^nT» W^*^ 
oeao  en  ^aer  na  bcbal  ÖP  bat  men  Ijem  m  Ijct  boo?- 
SSe  Stengen  foub^  oSnbe  Oct/nietbe?reban 
barttoa^  eenen  put/  bie  tofgeöaen  toa^meteen  behfel/ 
Seffiie  Ujeel>genomen  5nnöe/  foo  bloogl)  baec  tm 
blövnme  iipt  /  bic  tot  aen  ben  (^emcl  repcftte  /  de.  Stn 
bcKt  toïerpenfe  bc  jieïe  bSi  Udo .  enbe  trochenfe 
Ea"t  baer  npt  /  foo  bperigb  all  een  g^o«]en^^^ 
«fee/  enöe  p?efenteerbe  bie  aen  Haren  p?in^/  bie  aïl^ 
cKe  frpbe :  mm  bjienb/bebje  öaec  met  een  lieffeliB 
IXf  &        ^apcllaen  fcö?icfite  biet  ober  feet 
m  nmen  ffaepr^nbe  ben  ©o?ft  ber  bupfiernilTe  toee^ 
opSetbcnbinoer/  enöefepbe:  f;«toeltoe  bat 
hi/i?vÉr(ieliche  perfoon  bie  oné  aenfiet  /  Ijet  met  en 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


Ir- 
lir" 


U  YLEN-SPIEGEL.  +8i 

r  om  moet  öp  ooch  met  tccUt  Imt  firaffc  Declacfitigtoe* 
fen  I  cnDc  Dacrom  b?niot>r  Dcni  ooch  bp  fijiwii  t?ecr* 
JBac c  op  tuaiuiccr  De  qi>in;uelcn  l)f m  batten  toïIDcn  öp 
toaclicc  gctDO^öcn.  <i5nDc  Doo^  Dien  lip  foo  berbacfi 
aipt  öen  ilaep  fc Ijoot/i^  fijn  pcrrt  bcrfcl)?icHt  cn  begon* 
öé  op  Den  loop  te  tijben/trcrlicnDe  cn  fïepenDe  ben  Ca* 
prll.ien  foo  bp  Den  arm  /  Dat  bn  Den  felbcn  nptliet  liDt 
troch^  fo  Dat  lju  beftuacrlicli  U)eDer  te  peecD  honienbe/ 
tot  O^apDcburgl)  lö  gearribrect.  Hltoaer  fip  gel)oo?t 
lèebbenDe  Dat  fnncn  i^cerc  ge(io?ben  toaj^/foo Ijecft l)p 
alleil  geopenbaert  Dat  aen  l)eui  gefcljicDt  tuaö.  ^Dacc 
lober  Dc  burgcrsJ  feer  Wi  berfcbïiUt  gctno^Dcn  ^cCot 
eeutoigegeDacbtcnilTctian  Defe  gefctjicDcniffe/  blijft 
jioclj  t)f t  iJÏof ö  öan  Udü  bafl  hleben  aen  Dc  marnieren 
Iblocr,  €nDe  ober  De  plactj^  Daet  De  onthoof Dinge  ban 
Udoi^gefeljicDt/  too?Den  altiJDt  tapijten  gefp?epDt5 
(enDetuanncec/  ober  eenen  bet  hor  enen  S^iffrljop/  Te 
Deum  inudamus  toerDt  gefongcn  /  tnerDen  Die  tixj^ï\tz{\ 
opgenomen  /  op  Dat  Ijp  Dacr  bniclenDe  fijn  gebcD  Doe/ 
cnDe  fienDc  bet  bloeDt  ban  fijnen  boo^faetUeio»  üem 
toac Ijte  Dat  ïin  foo  niet  berloren  cn  gae  al^  Defe. 

©an  Defe  (oo?tc  loa^  (4)  Den  oJrcmijt  Anfimirius  tot 
Padoua.öc tDf  Iche  gelf  cft  beeft  ten  tijDeban  Francifcus, 
De  fcbenDclr>frtoogbbtin  P  xdoua.cnDe/onDrr  Den  fcljijit 
banDebotic  enDcbcpbglicpDt  /  belebjouU)  licDm  tmf» 
b?npchtc  rnöe  bcflif  P  /  occ.ifie  ban  De  \^\zt\\tz  Die  l)p 
l)aec  af-l)oo2De.  Dit  bekent  b3ierDt/  ü  Den  vïJrcmijt 
ban  Den  ^cbowtcacngetaftcnDegebangen/  cnDcboo? 
ben  J^ertoogl)  gcb?acljt  Die  fijnCn  Secretarie  Daer  ooft 
bp  ontbooDt;  De  tuclche/ujit  UojtpbJijl  Den^J^rcmijtaf' 
b2aegl)DrDc  namen  ban  Dcb?ouÜ3fn/Dicljpmifb;upcftt 
t)aöDe.  Det  toelcft  toanneer  Den  Eremijt  DeDr/  bernam 
UpDaeronDcrbelebjoutoen  ban  fijne  fiimiliace  b^icn^ 
Den;  cnDe  tepcftcnDc  Ijacc  namen  aen/  om  Darc  na  Dacc 

D  Ij  ttif  b< 

(4)  Pog^ij  ^j^^^r  Fatctf^rum,fol,  2j. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


48i  DEN  ROOMSCHEN 
meDe  telaccben»  W  nu  öen  <öcernijt  fdjccn  op  tt toiï^ 
len  t)ouÖcn  fooï)eeft  öen  l^ectoogl)  [yem  geu?aeat/of  cc 
Oecn  mcectuarcn ;  <Cnöc  tDannccc  Ijn  bat  loocljcnDe/ 
Bieïöt  öc  ^ccrctaci^  IjacD  acn,  cnDc  D?cpgt)Dc  !jcin/  in= 
Dien  ÖP  öc  oberigc  ooch  niet  cn  nonnöc,  iBacc  op  Den 
Eremijt  al  fucDtcnöc  fcpöe  /  .§>cl)?t)fcec  u  ü?outöc  oocfe 
bp.  3Bacc  op  Ijct  gcUcuct  öat  Den  ^cccctari^  /  Doo? 
ont{leltemtTe/öe  pcnne  upt  De  öant  Het  tialïen/enDc  Den 
ï^cctooöö  f^cc  \)ccft  bcainnen  tc  laccljen/feas^  nDe/Dat 
Dc  ^ccrccari'J  fijnen  cccl)ten  loon  ijaDDe/Dat  Ijo/Die  De 
blccften  ban  anDccc  met  fulchcn  t^ecmaech  IjaDt  aenge? 
l)oo?t/  oocli  Dioeal)  Dc  felbe  blecï^.e  met  Dc  anDccc. 

(a)  binnen  23niöaettja^  een  p^icilcc/  bpüjclclicn 
ccn  fcöoon  jonglj  b^outuftcn  tc  biccljtc  quam/cnDc  Ijarc 
fonDcn  beUenDc^  (^p  ti^acgööe  Ijaer  onöcc  anDer  c/o^f  fe 
oochDcticnöen  acn  Den  ^ncflec  toel  betaelDc^.  <enDc 
onDcc  Dc  Difcoucfen  Ije  eft  l)p  Ijaer  toijö  gemaecht/  öatfc 
oocli  Dc  ticnDcn  ban  Ijft  bpfïapen  acn  Ijacc  ^?ie|tcc 
fchulöigDVua^  tc  geoen;  tnacc  op  Dan  terflonDt  l)ct 
b?oulK(icn  bace  fcljulDen  öccft  af-bctaclt/ïtl^  fp  tc  bup? 
nuat/i  bp  bacen  man/  foo  b?aegbDc  bP  b^'ïcr/  toaecfc  foo 
!ar<3b  gctocefl  baöDe.iè^  bectelDe  bem  Dc  gcbcelc  faeUc 
>jnt  onaoofdbepDt.  <Dc  man  beöenchenDc  bocbP  ^ 
tD2ceclicn  niocbtc/  befïoot  Den  pjicltcc  tc  gafl  tc  nooDh 
ncn.  «BnDc  alé  bpüjem  nu  acn  fijne  tafel  baDDc  /  nam 
hp  ccncn  potbol  D2ech  en  pió  ban  fun  bupfo?outt)c/enDc 
fepöc  tot  Den  ^?icfU c  /  .t^aöcmael  De  itenDen  ban  alle 
De  Dingen  mbnec  bnofu^outoe  n  toehomen  /  foo  neemt 
ooch  Defe  ticnöen  ban  ban*  /  cnDc  fettc  met  Dien  Den  pot 
acn  öen  nionö  ban  Den  $)^icrtcr/cnDc  DUJong  bcm  Dacc 
lipt  te  Diiachen.  , .     ^  tt. 

5I)c  oberlcDene  n3if1cbop  ban  Cciilcn  bKlöt  beel  ban 
fcncngecïi/  (becbaeltP^'^giu^^oI.  3^)  foo  DatbnDic 
bp  bcm  liet  ffapen.ilDannecc  mt  öc23ifTcbop  ccn.0onnc 

(.1)  Paggij  libsY  Facetimimfol.  2  f 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


U  YLEN-SPIEGEL,  48} 

bjr» fjemm 'c bcböe öaööe  genomen/  foo öecft  öe geeft 
(Die  aen  Uüeten-tpnö  ban  'c  beDöe  ïagö)  meer  boeten 
geUoeït  öan  l)u  getoent  toajS  j  €nDe  eenen  boet  aenta^ 
fienöe/  b^aegljDe  (jp/  toieni^  ooct  Det  toaiJ.  il^acc  op  öe 
23ifTc[)opanttt}oo?De ;  Jl^cti^  mijnen  boet.  ïDeöecom 
cencn  anOeren  enDe  boo;c|!  Oen  decDen  en  biecDen  boet 
doelende/  b^aegljOe  tjet  felbe/enöe  öe  23ifrcl)op  ant* 
tooo^öet'elcfteuiael/  Dat  ijct  fijnen  boettoajj.  ©oc 
flonDt  öc  gcch  op  enöc  liep  na  De  benftec/  enöe  rkp  tot 
Öet  bolch :  Iftomt  !jac|lig6  Ijiec  ïn  /  enDe  flf t  toat  toon^ 
Der^/  onfen  23iflrcl)op  Ijceft  biec  boeten  gchcegen» 

i^et  te  A melia ,  (een  jlaD  in  g|talien)  onlang!)^  gC;: 
fct)ieDt(fegl)t  öefcïbe  Pojjgius  fol.  5  ^.)Dat  een  getcoutn» 
De  b^outD/üetüogen  jïjnDe/  fao  icfi  oo?DeeIc/tot  b;otnigs 
Ijepö  öe^  ïeben^/Ijace  fonDen  biecöteacn  eenïïeligieuïr/ 
pt  De  €>)i3^c  Dec  JIDinne-b^oeDer^.  (0nDec  öe  bieeötc 
letDt  De  felbemet  eengrooteliefDe  en  begeerte ontfiec 
en  tot  öefeb?oub)e.  <ön  na  Dat  öp  öeel  met  Ijaet  ge- 
fp^ohen  IjaDDe/ljer ft  Op  Ijacc  betoogen  Datfe  fynen  toi«e 
foiiDe  Doen.  ^e  pKietfe  enDe  gclegentt)epDt  toiecöt  nu 
gefoctjt  tot  bet  boIb;cngen  ban  t  tDerfL.^p  Rebben  met 
malïtanDec  befloten/  Dac  De  b^outuc  tjaer  fouDc  bepnfcn 
ficch  te  toefen  enöe  Datfe  ïjem  fouDe  ontbieDett/  om  al^ 
23icc!jt-baDec  bp  tjaer  te  homen.  a©ant  öet  i^  een  ge» 
bioonrc  Dat  men  öan  fooDanige  alleen  bp  Den  anDeren 
lact/  om  b^p  upt  te  nrogenfpuften  foöanige  Dingen  Die 
De5ifleaengaen.  QS^it  toieröt  foo  göeöaen/  enöeöe 
©iec[)t-baDec  alleen  bp  ijaec  ^tjnDe  bolb?acl)t  fijn  boo|» 
nemen/  enDe  behenöe  l/aer  Diclunael.  jOöaec  na  langé» 
Ducigl)  becbltlf/  enöe  boo?  't  mhomen  ban  anDere  in  bt 
hamer  /  moerc  l)p  bertrecften  /  enDe  geliet  (jem  al^  of  De 
biecl)te  noel)  uiftbolöomcntonéafgeöaen  /  belobenDc 
öej5  anDeren  Dacgl)^ lueDcr  te  ftomen.  <0elocfi  [)]a  cocft 
gebaen  l)ceft/  enDe  leggenöc  fijn  b?oefi  op  öet  bcöèe  ban 
De  bjouto/tioo^Dc  [ju  l)  are  biccl)tc/  gelp  De  6  bco^gaen» 

mj  2  öen 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


f: 


484     DEN  ROOMSCHEN 
Den  öacal)^.      man/eïmöcïich  om  Dat  lang!)  bicc^ 
ttn  Cf n  nuacD  Dcrnioeöcn  gchccocn  bebbcnDf  qnam  m 
De  hamer,  ©aer  oUec  De  ökclit-DaDec  ljerfclj?ichte/ 
enDe  öacflïgl)  tueclj-aegaen  snnDe  tjeeft  bpjnn  bJor cft 
Deracten  '  enöe  op  Ijct  beööc  laten  leggen,  m  man  De 
feloe  fienDe  riep  upt  Dat  Dn  gecnen  ©zoeDer/niaer  ee» 
ncn  oberfpcelDer  in  ljup0  geljaD  DaDDeenDe  Ijct  gr  öeele 
hupfgDermncpfceroDec  Dit  onlDDclich  fc[)tini-mie  t 
^Secfulch^  10  De  man  terflonD  Denen  gö'-oaen  na  Dm 
<©Vjecftcn  ban  het  Conbent/hlagenDc  obec  Dit  ongeum/ 
enDe  DjepghDe  Dat  öo  Den  genen  Die  't  Ijcm  geDaen  tjaDt 
om  jet  icben  b?engm  fouDe.^e  #uertle/een  ouD  man 
xnnDe,  flilDe  Den  too?n  ban  Den  man  ff  aaUniDe/Dat  lip 
foïimDroepenDefoneepgenefam 
Dat  het  flil^toiigcn  Ijier  nooDigli  toaé  om  De  mifDacD 
te  Ld  c l  en  il^acc  De  man  fepDe  Daer  tegen/ Dat/ oer- 
mité  De&h  D^^^^^  ge^onDen  tpaé/Defaeh  al  teoprn. 
wc  toai  /  al?S  öatfe  foiiöe  honnen  beDecUt  gijel)ouDen 
Kn%e  ouDe  man  feuDc/Dat  Dn  Daer  tucl  raeD  toe 
Si&c Dat IjpfouDefegglKn  cn bcrhlarcn  ^a  bet 
toaéDeb2oechbanSr  Franci(cus,t3)elcheDen  ©20co^^^ 

Daer  haDDe  gcb?öcÖt/op  Dat  ÖP  öe  b?outoe  Daec  Dooi  ge^ 

fDuDe  homenin  è?oeefTie/  enDe  met  een  groote  fïeep/ 
mii  m't  oS^  b?oeh  VDeöeromban  Daer  re  halen. 
Seft^^e  man  Uo  goeD  gheheutt.  f  ^ ƒ "  f^e 
Sfictantc  jll;>nineb?oeöevö  i^ met fone  Jlföonn  c* 
hrn  in  h-uel  ephne  lileeDecen,  enDe  met  een  ttrupee/tel 
S  f^^^^^^  enDr herfc  De  b?oeeh  Df\^oteli]eft 

&n  a  U?S  ^'^ eenljepligei 

S    /  »3ceft  hP Defelbe  re hufTc«^ 

S  n aenD  nnian  enDe  fnneb?outoc / 
^nfanDere  Dlcljem  ontmoetrDen.  €nDe  Dup  b?aehthP, 
hlf.  hS^^^  groote  ceremoniën  enöe  met  gefangH 

önDercncIiquicn,  1 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


r 


U  YLEN-SPIEGEL.  ^Sf 

ANNOT.  Op  dufdanigen  maniere  temmen  cn  quel- 
!en  de  hi-'ylige  Broeders  haer  vlee(ch,ei)de  luyveren  hare 
fjiercn-Wantalledefe  fnocperijijesen  moeren  niet  verder 
;e£rocken  werden. (4)  Een  borger  vanF/örew;{4dieeeuwi- 
;ereyfngheyd  had  belooft ,  wierdt  van.  lij  tien  mnclcerop 
'en  onkuyfe  dact  betrapt,  die  hem  daer  over  ook  (cherp 
beftrafre.  Maer  den  anderen  antwoorder  Hohot gymoet 
niet  meyncn  dat  ick.fukks  doe  uyt  geyltgheydt ,  maer  om  dit  ellen- 
iige  vlecjcb  te  temmen. ende mager  te  maecken.  {b)  Soo  u  as'er 
ecnen  Jtre  lujt  binnen  Ptja  die  een  hoere  in  fi)n  Celle 
bracht.endctwintrgmaci  opeenen  nacht  haer  bekende  ; 
endet'elckemaelals  hy  hier  mede  befigh  was,  om  van 
•gevhgheyr  bevrijdt  te  zijn.feyde  hy  in  lijne  tale  :  Domati 
'^^rne cativella.  Dat  is :  Temt  u ,  0  ellendigh  vleefch. 

lek  (oude  uyt  de  meergeuicltt  Pog^/«f  lukke  monfter- 
ens  meer  verhalen, maer  fy  zijn  fo  vuyl.dntick  my  fcha- 
_ne,ende  vreefede  Leler  d.ier  door  offenfie  te  geven,  lek 
al  dan  liever  wat  vermakelickers  verhalen  van  een  fnoep- 
reys)e  van  eenen  Prielter ,  daer  in  hy  alle  hjnen  huy iVaed 
achter  het, ter wi)l  hy  opreylcwas.  ^ill ectl  Ollö  53occh/ 

OCfcij^eticn  oppacchcmcnt/aÜanglircUorcnfgelnch  öe 
icitcc?  uptlüijfciOrcc  Lurher  op  Dc  üacn  nuam/öif  üf  r= 
fchqiöcn  fabclUnTjSljauS.Francifcusacn  öcn  Da^  ftrrft 
geü^lct1t  5  lefe  i  \\  ijct  Uolgenöc  in  Hatniifc  Ijcrfcin 

Parvus  er  at  limes ,  cjuo  Prefhyter  ire  folebat 
Et  lupus,  H ic ad  oves  •  Prèf  byter  ad  Dominam. 
Rujiicusbocfcnfit.  Foveam facits  Ecceljubacla. 
Kotle  lupm  veniens  corrutt  in  foveam 
Stcut  er  at  folitui  ^  Prefbyteribateodem; 
Qupd ;  lupus  cecidtt ,  Prefbyter  iffeeadit. 
Cumq-moramfaceret  anctllamreflicamift. 
Qntd  tune  ?  tn  foveam cmuit  hxc  ettam. 
Jd  foveam  vtr  manèredit-,  tresinvemt  ryitus. 
Hancfugat ,  buncjugulaty  butaj-pudenda  fccat. 

{a)Poggmibid,fol,g,S.   (b)  Ibid, 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


486     DEN  ROOMSCHEN 

^tfe  i^^ieflec  mocljtmct  nieccöec  effect  roepen  öat 
tient3002bcrl)aelöcn  oBremijt  binnen  Piiaciep,  Jïlacc  i 
öcHefeifaimifTcljienDeüecöuptrmgc  öan  Die  becfen  i 

begeren. 

Een  Priefter  en  een  Wolf  die  waren  bey  genegen 
Opeenen  wegh  legaén ;  maerdieviel  hacr  leer  tegen. 
De\Volffogtfchapen-viees,dePriefterlogtriinLiet; 

De  wegh  was  kort,  en  elck  foclit  daer  door  lijn  genet. 
Den  Boer,de  man  van'tLief.die  heeft  het  bey  vernomen, 
En  eracfc  een  diepe  gracht ,  daer  y  der  moeite  komen. 

Dcnaoi  komt.en  de  wolf  komt  vooit.valtindegragt; 

De  Priefter  komt  daer  na,  en  werdt  daer  by  gebrachc. 
Het  lief  fit  langh  en  wacht  met  innerlick  verlangen  , 
Ende  zijnde  nu  met  vrees  end  roeffenis  bevangen  , 

Om  dai  de  Prielter  feyh .  en  komt  niet  op  fijn  pas , 

Soo woufe door haermeyt vernemen  waterwas. 
Die  liep  dan  in  den  nacht,  en  gingh  de  faeck  door-ialten. 
Maer  viel  oock  in  den  put  by  twee  verltclde  galten. 

En  als  de  man  by  daeghquam  kijcken  m  de  put . 

H  V  vond'er  drie  by  een  al  even  leer  bedut. 
En,fietl  hy  toeft  niet  lang.DenWöIf  wert  dood  geflagen 
De  dienft-mey t  wcch-ge)aegt;en  dat  was  noch  te  dragen 

Maer  Heer-oom  moefter  an,en  wiert  capoen  gemaekt. 

Soo  dat  hy  naderhand  geen  vrouwen  hecfc  gcnaecKt. 

ANMOT.  Het  ftaet  dan  tebefienofniet  mede  bydie 
veledey  kenteyckenen  van  de  wareKerck.dieonfen  Bjri- 
Zminusvck  iu  getale  heeft  aengewefen  ,  mede  dient  ge- 
feU  te  we  d^  G.c/?e/.c^..  Want  die  Bif- 

flho^^^^^^  qualick  bedacht  ,  de  welcke  (a)  als  een 
Rdieicus  by  hem  befchuldigt  wiert.  van  dat  hy  een  Lu- 
Kn  was!hem  vry  fprack.ende  on Ichuldig  oordeelde, 
nemendrdi  toteeiWi^^ 

jeï^  dïonckaert  en  vloecker  was,  ende  de  Scbntcure  n.e^t 
W  Henrij  Eftienne  in  fAfohgiepour  Ucrodott  liv.  i.  ch,  20. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


UYLEN-SPIEGEL.  487 

en  gcbruyckte.  Want  men  geloofdcdat  het  ketters  wa- 
ren, die  levendigh dienden  vetbrant  te  \verden,\vanneer 
,  daer  eenige.gevonden  wierden  die  n:et  en  hoereerden  en 
>I  vloeckten ,  ende  diede  Schrirture  gebruyckten. 

(a)  5[^cilDninginncl)an  NavarretjccfcberfcfjcpDcii 
,    fclj?ichelictie  ciiDc  oupïc  l^idocicn  Man  Dc  minneUlagc.i 
i   dcc  irr^^nf ifcancn  rn  <25écjirliclie  naolicïatcn  /  m  ecu 
l    ©occh  Ijict  üaii  lift  iicljt  gcgcbcn.  !3.ch  fal  ccniQc  Dacc 
iiptho?telichuecIjalcu.  ^enircaiKifcanccfDümncft 
logeer öc  bp  feher  »jiDelman  met  tjelcheu  l)P  feec  fann= 
^  ï  liaec  toö^  /  al^  3ijnöe  t}c0  feïfö  23iec!)t-l3aDec.  ,^00  öat 
Den  oSöeïman  Ijem  D  Jööe  beUcnt  gemaecftt/öat  Ijp  ban 
öoo^nementDa^  /  Dien  UoigljcnDcnnacötbp  fijn  |)upf= 
to^outu  te  gaen  fiapen/öic  nu  ö^ie  toeïien  ouö  toaö  in  Ijf  t 
hcacm-beDöc.©ej©onnift  tüctenöe  l)et  nre  Dat  bp  ben 
:j  CDelman  beftenit  toa^  /  quani  eecOec  bp  öe  ftlüe  /  rnöe 
^   beHicpfe/enbcomcIitucOecomVaecIj  ;  Dc  ID^ouiu  nie t 
^    beter  toetenDe  of  \)et  toa^  t)aren  nwn  getuccflituant  Dc 
lïjonnili  t)aööe  ficlj  ontljouDen  Dan  een  tooo^D  te  fp^^ 
ïten.  <enöc  met  Den  pojiier  l)cbücnOe  gefpiolicn  cuDc 
ban  [)em  iiytgetatcn  sijnDc/  fa  ieï  Daer  na  Dc  epgen  man 
bp  fijn  bjiüutoegchouieiu  €nöe  Dctaijlc  fp  mepnDc  Dat 
ÖP  Dc  feltjc  toai^  /  Die  tocpniod  tijDt^f  te  Doren  ban  Ijaer 
'    toa^  tijcctj-gcgacn'  ojacgljDe  fp  Ijem  e  enigljc  Dingljen/ 
y    toaet  lipt  Dp  terflonDt  bcrnam  De  quaDe  parte  Die  (jem 
i    Dan  Den  ilKonnichgcfpcelt  tuas,  «CnDcDetoijIc  Dptijcl 
tuiflc/  Dat  Daer  ontrent  in  fijn  i)up0nicmanDt  en  fliep 
.    Dan  Dc  b?oeDec  ban  fi|n  to^oiiÜJ/cnDc  Den  B^onnich/foa 
i    begon  l)p  quaDe  fufpicic  Uan  Den  jlRonniiit  te  hrijgen/ 
'     enDc  liep  baeficlih  na  Utp  ftifö  flaep-ftanier/enDe  Uonö 
'    De  felbeleDigt).^}cttoclcli  fijne  fufpiticbcrmeerDcrDe» 
,  '  H^aer  al^  Ijp  met  Den  i^o?tier  gefp?ohen  IjaDDc/  foo  en 
ttouffcIDe  |)p  niet  mrer  ar  n  Ijet  fc|)eïm-fIncrt;enDc  ging 
Ijec  aen  fijn  bjoutö  bcrïj^ilcn.  <^efe  luier  Dt  l)ier  ober  ten 

t^D  4  Ijoog!)^ 

(a)  Ibil 


1 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


488      DEN  ROOMSCHEN 
I)005Pcn  ontflcït/cnbrDfctïifl  in  öcfpcratte  fotjcne 
öatfc/alïf  cn  gelaten  3onöe(tDaiit  De  man  ttia^  tccllonD 
boeDerom  ban  barr  gtiefc[)epDf  n  om  Den  jil^onnich  te 
becbolgbcn  enDe  te  tctitertjalen)  tjac  r  fclben  Ijcc  ft  bcc= 
boojgt.^nDebjanneerfe  in  öooDénooDcnöc  bcnautnc* 
|)cpt  5t)nÖe  Ijacr  tuentdöe  en  bcecDc  in  t)ct  beDDe  l)ecft= 
fe  met  een  ^oot  en  trap  ban  een  barec  boeren  ooch  Ijaec 
Itcacm-hinD  DooD  getre Den.  liKaer  al^t)ct  UmDfliecf 
naf  bet  fulcfien  fcljicculu  /  bat  een  hanieniec  /  Die  in  De 
felbe  hamer  fl iep  Daet  ban  toacber  bJierDt ;  De  tDelche 
ÖiteUenDigjifpectahelgerien  bebbenöe/bfeiberfet)?ibt 
liep  na  De  b?oeDer  ban  Bare  giuffr ouoo.^efe  l)cbbenDe 
fnnefutlecmet  öaec  ïtinDt  in  Dien  fiaet  gljebonDen/ 
toiaeaDe  De  bamenier  met  beel  fuebten  en  hacmen  bjie 
bot  rrheDaen  IjööDe.  l^e  toeïche  anttDoo?De  /  Daï  fp  bet 
niet  en toifte/maer  Datfe  tneïbetfebeet  tDa^/Dat'et  nic^ 
manDinDefiamerentuaégefiomen  Dan  IjarenJilee* 
fier,  <enDe  luanncer  De  fr Ibe  ban  bem  m  öup^  niet  ge^ 
DonDen  toierbt/niaer  bcrnani  Dat  bp  Daer  upt  toa^  ge* 
oaen  blam  öp  te  peett  om  Ijem  te  berboïgen/enöe  palu 
oü  bem  aen  feher  cn  bjeg  toaer  Doo?  bp  homen  moefte  j 
enöe  aïó  bp  tjem  ontmoeteöe  /  foo  al^  l)p  toeDer  quam 
ban  Den  4?rancifcaen  te  bcrbolgbcn  /  (Dien  bP  niet  baD 
lionnen  achterbalen)  enDe  Dat  bP  bcrn  gtjetoaer  toierD/ 
noeniDe  bp  bcm  fcbcïm  en  Deugljniet/ttecbenDe  Den  De- 
aen  op  bem  npt.  <De  anöer  gren  tööt  öebbenDe  oni  te 
Siaatn /toat  De  oojfaeb  ban  fijn  mifnoegcn  mocbtetoe^ 
f enrbettocerDc  Ijem  foo  beel  t)p  bonOe.     b^elDen  met 
eet  op  aïDuè  tegöen  Den  anDeren  f:en  te  g.ien/  boo?  Dat 
het  bloeD/  Datfc  bepDe  uptgef  ro^t  bebben  /  enDe  De  ^r= 
ttioeptbeptbaer  genootfaeJubeeff  baer  tebeöarm.^c 
bjoeDer  twnDeb?outo  obcrfuïebö  bebbenDe  bernomen 
upt  fnn  ^luagcr  /  Dat  bp  onteljulDig!)  tua^  /  en  toat  De 
-Prancifcaen  beD?ebenbaDDe  /  enDe  Dat  m'tbcrboïgen 
SanDenfelben/  DatanDecDaoebigDongebal  torWj 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


UYLEN-SPIEGEL. 


489 


rcï)icöt/  baöt  fijnen  sluaijcc/  Datlin  l)cr  hem  toübe  bec^ 
geöen  /  Dat  Ijp  lieni  foo  f uiaer  l)aDöe  gijf quetti.  ^nbe 
Dcbbcnbc  Ijeni  tueDeroni  te  peerDe  Qeljolpcn/  fo  öp  Uefl 
honöc  b?acl)r  heainafijnljupé/alüjacrlipöcjSanDecen 
Dacöb^  aen  fijn  toanDc  ïii  geflojbcn ;  behenncnDe  /  bat 
bp  fcïbeoojfaccbbanfon  Doottoa^getuecfi.  J!Daecöe 
b^ocöcc  ban  fijn b?outD  beeft öcn  Uonmg  Francois  de  !♦ 
Din  paröon  gebeöen  /  enöe  beeft  bet  berhregen.  m\ö 
beeft  öc  gcpligbepöt  ban  eenen  francïfcanec- jil^onr 

umcli  Diiemenfcbeti  betleücn  geUoil. 

]  ^00  toaö'ec  (gljebjch  De  feïoc  ttonmgtnne  bcröaelt) 
in  een  öo?p  ban  Perigourd  eencn  anöe ren  JFcancifeanccs 
JUBonnich/  bic  foo  ^fpliflb  taaa,  bat  bp  in  ccn  ïj?upIoft 
toan  fijner ilDaer binnen  bocbtec  niet  en  tuilbe  niet  anber 
re  gaflen  aen  be tafel  fitten/  oin  biolich  te  51  jn  inner  I  jet 

I  bein  /  cnbc  fnnen  inaecher  toat  eten  brengen  ïn  fijn  ha? 
mer  niaer  bem  niet  en  ontfngb  na  ben  eten  te  gacii  fiiV 
pen  bp  be  -B^npbr. 

^  {a)^en  abbeffebcflrafte  eenbnn  bareji^onnen  ober 
fjoerenje  of  oberfpel/bat  gcfcpt  luiert  ban  baer  begaen 
te  5t)n.  jUDaer  in  tooine  uiitgaenöe  upt  bace  Celle  foo 
babfe  een  fiuarte  onberbioeeb  op  bacr  booft  gefet:lDant 
fp  bab  bp  bacr  eenen  pol/biefp  beminöe  enbc  fp  mepn? 
be  batfe/fjjn  onber b^oech opfettenbe  iycict  tóiel  opfette» 
^e.j!>onnc  bie  ban  baer  beliraft  toierbt  /  bitfienbe/ 
fepbe :  JBe-©?outoe,  bjat  \é  bet  bat  left  baer  op  u  booft 
fic  i  aï*S  offe  ff ggcn  teilbr /  43eincU  be  JRoeber  ijJ  /  fo  ijl 
be  boebter.  Wsict  op  be  %  bbf  ffe  binbenbe  baer  felben 
fcbnlbioö  aen  gbeUjche  fonbealö  fp  in  be  |5bnneü)ilöe 
beflraffen  anttDoo^be:  Hetis.Güd  help  ons  .^lle.  ornbe 
fp  Ijccft  baren  too^ne  tegben  bc  i^onne  laten  balïen. 

Geei)  gf-yf  en  is  foooudt,  Ot'lickr  noch  geemezour. 
^oilben  Itjp  upt  Menor ,  Mailiart  cn  Barclete  berlja* 

leii  bet  gene  fp  ban  bet  bupl  en  onbiipfcb  leben  bre  <©ee3 

i^b  T  Pe^», 

(4)  hannes  Adelphus  in  facet  ijs. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


490      DEN  ROOMSCHEN 

fielicfie  ft  lagen  in  fjace  >^crmofncn/öii'  fp  üiDriLatijn^  y 
fc  tflle  öoo?  lange  jaren  öcbben  m  t)ct  Iicl)t  gegcüen/  \}et } 
fouDebcnEefectDalgen.  iöp  fiillcn  mifTcijïcn  ge  noot*  i\ 
faecht  toccbcn/  na  öcfcn  öc  cjccrncrcn  öacc  upc  boo?  ben 
D^iichgcmepntemaechen  oml)fCiitïcl)t-gc5töicc  rnbe 
De  tuerchen  bec  bupflecnifTc  iuDc  lloomfe  Uecft-Uplea 
te  onrbecften.  €nbe  be  Uuple  boggcrije/  foboiiiijc  cnDe 
anbece  abominabele  ontucijtïgljeoen  bie  onbec  be  a3ee* 
Oclicfte  /  enbe  <6obeften^  ^ict  op  acrbcfeljuiiilen  /  enbe 
bpfonbccüch  ooh  onbec  be  gefunten/  5ün  ban  belc  al  ic 
ftlaec/  enbe  nocl)  1^002 Uiepnigejaccnboo^l^ater  Pierrc 
Jarrige  fo  obecbloebïgl)  in  een  Boecli  /  Slnno  1648.  tot 
3Lepbengcb^ucht/inet  ben  tijtel  ban  Lesjefuires  mis  fur 
r Efchafaut .  ontbecht/  bat  bc  43eufen  Ijaer  felbec  fclja* 
men/  enbe  fonimige  luel  Vucnfcljen  fouben/  bat  Dec  nopt 
aen  öet  ücijt  en  tua^  gelionien, 

jil^aer  (a)  joannes  Adelphesftilon^banbcljepligöe 
^utlcchen!^  ttjcbrroui  een  foet  en  acrbiglj  i^ifio^ihen 
tcrljalen.  ^act  toaten  fept  !)p/  b^ie.Oonnen  upt  een  1 
toan  De  !25ebel-Q?b?e/ bie  icft  nip  fctiame  te  noemen  befe 
gingen  in  een  lBab/l)ebbenbe  bp  Ijaec  Djic  hloeclie  enbe  ' 
blp-geeflige  10?oebecé  ban  be  felbc  p?ofelTie.<aaec-en- 
bobcn  babbenfe  bp  baec  eenen  ouben  23?oeber/  ontrent 
ban 80  jaren/  met  leepe  oogen /  enbe  fuffcnbc  /  foo  bat 
l)p  geen  acljt  en  fïoeg  op  alle  Ijet  gene  onbec  l)ft  baben/ 
en  eten^  mtDanbelentoiertgefp^obenof  gebacn/niacc 
alóeenhinbtmet  liangenbe  lippen  /  enbe  al  quijlenbc  ( 
baecmebeloecb/enbefpotte.  €en  tocrelbbcU l^^icltcc/  1 
bie  op  befe  nnJftetien  lette/  enbe  mrbe  m  bet  :3ab  toap/ 1 
bjaegbbe  be  jSonnen  toaerom  fp  bien  fiiffenben  ouben  = 
man  en  lerp-oog  met  Daec  genomen  Ijabben  i  een  ban  ï 
be  Bonnf  n/bie  be  jongljfle  Uja^/anttDOO?be :  a  llc  men- 1 

fcheo  zijn  fwack,ende  koniien  lichtelick  ineenige  iiecktc  J 
vervallen  ;  ende  daer  toe  is  het  noodig  dat  men  t  aller  iijt  ;\ 
^  ecncn  » 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


UYLEN-SPIEGEL.  491 

ecnen  Biecht-vader  endc  Medecijn-meefter  van  de  ziele, 
by  fig  heeft.  Dnerom  hebben  wy  dien  goeden  eo  vromen 
Pater  by  ons  genonnen  ,  up  dat ,  indien  yemani  van  ons  in 
een  flauwte  viel,  wy  terttont  eenen  Biechtvader  van  onle 
Ordre  mochten  by  de  hand  hebben.  Want  wyen  durven 
by  geencn  wercltlick.en  te  biegte  gaen.  Maer  defen  Mo- 
nik  is  den  beften  Biechtvader,  om  dat  hy  doof  ende  bliüC 
is, niet  kunnende  yeis  hoeren  of  fien.  ^cfc  f  Ctbörc f nOe 

luipfcljc  .ïfionncn  (fegljt  Adelphus)  mepnöen/  Datfe  qe» 
noeg  öcbe  n  oen  <©oöt  cnöe  Ijarc  jielen/ toannccrfc  Ijace 
fonben  biechtebcii  acn  cftif  n  Doöen/Dic  t^Qct  allccnliclt 
öctooo?Den  Dcc  ttbfolutie  honbctoefp^elten.  «©it  Mqo:> 
Het  Itojtjj  bacc  na  /  Doo?  een  ebeïc  ^!epu!ijcft  en  öc» 
öeringc  oercfojineect,  Höaee  befc  b?ie  .i^onnen  /  enbe 
anbcrebfUotie^uflccften^metöaer/  en  ftonben  Daec 
in  niet  buecen/  gaenöe  na  anbcte  tlloo(ler^  /  baec  men 
toat  cupniec  ban  letien  niocljt  toefen  /  enbe  De  nattice 
niocljt  öolgen  /  enbe  öaet  bc  toelluftigljept  enbe  gepüg^ 
ï)fptöoo?hlepne/oftegeenfonbetDiectgc|)ouben ;  baec 
men  be  menfcöcUcae  bjoo^Ijept  toegeeft/enbe  baec  boo? 
Öetbichmaelomtjelfenenbe  bpffapenïnbe  naeljt/  aU 
leen^et  fmgenban  ^abib^Pialm ;  Laudate  Dommum 
omnesgenies,  ofte  bet  geUen  ban  ttoee  groffen  acn  ben 
Certoaecbigen  Pater  Vicarius,  tot  fatiffactie/begcoorjlc 
amenbe  enbe  penitentie  too^t  gecehem  te  3t|n. 

!  Mochten  Gappen 

[  Alles  klappen 

Wat  een  Non  of  Monick  doet , 
Menich  hondert 
Stondt  verwondert , 

Dat  men  noch  de  Cloofters  voedr. 

^ooxt  ban  noct)  aï  meer  upt  onfm  (a)  joanncs  Adel- 
phus.bie  inct  bffe  bingen  fccc  coubDoojgaei/enbegeen 

Docchje^ 

(4)  Ibid, 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


492^     DEN  ROOMSCHEN 

Docchjc^  öacc  oni  cn  tomöf .  (©acr  toas  {g^it^ch  |)p  bec» 
Ijaeït}  een  b^omuc  öif  Ijaccn  Jiiaii  boo?  bc  ilicötecp 
fcl)ulDig^öc  /  Dar  Ijp  ïnipoif nt  toa^  /  cnbe  onbcquaem 
om  öc  ir)uü3cUrhp-p!ict)t  te  bolboen.  l  Uarr  om  bat  bc 
CliclKcr?  tod  toiftcii/  batfncm  oticrfpcligI)cö?ou\ije 
toa^/  cnbf  bp  cf  ncn  jiPoniuch  bptoijlcn  flicp,  Ijcbbenfe 
boo2 boniiiffc  gegcbcn  cnbe  iiptgr fp^ohrn  55at  be  man 
ban  Dcff  ü^outo  toiibe  oc*'ct)orf  n  tonibr  n  i»ct  ccn  hrupn 
op  l)fr()ooft  /  na  bc  toijfc  oan  cmen  JlDonich/  rnbc  bat 
l)n  ban  bp  fijne  toioiitocfo  befl'ipcn.  Dct  todch  glje* 
fcDif 1 5ijnbc  foo  10  br  tijoutoe  fmangljfc  gljctoo^ben/ 
Dcnf  h;;nbe  inben  flaep/toannci  u  fp  bic  gr fcljorcn  hcuim 
centa  a  b.itfc  bp  ben  litionicr»  fïiep.  ^p  t)ff ft öan  bc 
ïïif  titer?  ttcb^aegljt  /  toat  hracljt  ^at  gefc|[)oren  hcnpn 
Êiobbe^alfófe  nu  jttiangrr  toa0  geiDu?ben/nri  bat  Ijacen 
man  mer  een  hrupn  gcfcljo^en  uia^.  ^e  HicljrcrB  ant* 
tooo^oen  /  bat  bc  ftocet gaten  en  openingen  bcp  boofté 
Ö002  Ijet  l)ap?  toiecben  geftopt  fo  bat  bc  oUcrblorbige 
boel)tigljeöcn  baec  boo?  niet  en  honben  i  pttoaffTe= 
men  .  toacr  boojban  l]et  bpflapentoicrt  belet  ;  enbe 
obetfulch^  bcbcnfcljaergclootoen/  batljctljap^tocrö* 
genomen  jijnbc  /  Ijct  contrarie  nu  toa^gefcljiet.  €ot 
Dien  epnöc  bp  b?cngcnbc het  epempcl  ban  ben  jBonicft/ 
cnbe  ban  alle  bcanberc  ï^^icfter^.  €nbe  albu^  nam  be 
b?outocl]icc  in  contentement.Jï^ant  Ijct    een  gemepn 

^p2Cech-ttJ00lbt  (bOCgI)tCC  Acielphusbp)  Qinnonpotefl 
indulgere  Vencri .  tondeatur  ^at  i^/  Die  niet  byQapen  kan, 
mott  hem  laten  (cheren. 

Ende  dat  dele  vriendeücken  handel  foo  gemeyn  is  on- 
der de  Geeftelicke.darmen  fich  dies  niet  en  Ichaemt.maer 
als  in  korts-\vi)l  daer  van  fpreeckt  en  preeckt.fullen  twee 
cxempelkensuvtwijfen.dieikhierftellenfal.  lt5etCCr(le 
lupbtmct  ÖCCpgento002bcnban  ia)  loannes  Adelphus, 

Dbcrgcfc 1 3önbe ;  albn^ :  (Qm  cbele  25?upD  Chnfti  Ijabj 

(a)  Ibtd. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


! 


ü  YLEN-SPIEGÊL*  495 

'  bc tot  renen  minnafccmï^f cr>tö  geiceröen  ii|it  $>ua? 
ben.  <ï^etetDicrbt  (icUentofet  nietfjoe,  uecö.ieU  ge* 
t)ouDen  nan  Dtctienje/öiebl'  foiiöc  Uegacn  Ijcbiun  jufcifl 
in  öic  naeDt  öen  tDeldien  hp  ocljeeüjuot  Doü^ycü^aeöt 
«1  tjct  carcffccfn  Uan  fijn  Uif  f.  i:?et  oeriicftte  uanoc  mif^ 
(hm  en  De  naemtïan  Den  Dclinqiianr  quaine n  tec  oo|eti 
-üan  Denifïeeöterban  Dc.^raD/  oieDeii  tlecDt^-oeleec= 
De  beflorr n  IjaD  in  Dc  geuangcnifTe  te  toerpr n,  om  Ijcm 
te  pnnigcn/enDe  foo  De  üjaccOeyt  te  unöecfoechen.'iïïiS 
De252upD  Chrifti  Du  üer nomen  IjaDDe  /  al^  üccfctot 
5i]n0e  /  Dat  tjaren  nilrnaec  onnoofel  tna^  /  om  Dat  l)p 
.  allenacHten  bp  öaec  bleef  ^  foo  liepfeljaelielichnaDen 
ïïicl)tec  toe  /  öem  biDDenöc  enDe  fmeecïtenDe/  Dat  l)p 
Doel)  geen  man  Die  ban  aUcfcöiilD  b^ptoa^/  ni  Degc^ 
toangcni?  fonDe  fetten  iiyt  oojfaeefte  Dat  öp  Dien  gebee*» 
len  nacljt/  m  toelcften  De  Diebcci)c  bcgaen  toa^/niet  ee* 
nen  oogeblich  ban  Ijare  3nDe  tna?  afgetoeften/  feggen^ 
31  De/  Datfe  Dit  fdüeniet  eenen  eeD  bebetïigen/  enöeop 
C  hrifti  l)epligll<öiiangcüe  f  toeren  toilDe.^iet  De  falinD^ 
lienD  ban  ttuce  ^3cliefjcjJ :  firt  een  onbefcöaemtljept ; 
,1  fin  een  ergernifTe  DecCb^ifieUelie  llcligie» 

l^cf  ttoecDe  ejrempf  llicn  fat  ih  beli  bect)alen  in  De  ep^ 
T generale  /  Daec  bet  ban  (a)  AcIMphu!?  in  gefclnebrn  i^. 

Rujlict  ,  ut  commumtiT ,  Clm  tmproperarefolem ,  eisconjugem 
fore  Eccleftam  ChnjU.  l  nde  Plebanm  quiiain  ruralis  tnter 
concionandum  dtxtt  fuis  fubdtttt  -.  Vos  Ecdcfiam  meam  Sponfam 
vocatts .  meam  ut  moris  ejl ,  introducün  ^  impomtis  ei" 
jids  ,  ^  magndi  jyemai  Urdi  at(j-,  petafines  &  cuncia  bona  vcjlra. 
Et  eip ,  yi  tninwiam  portionem  cnrnK  tottus  corporü  mei ,  feu^ 
duntaxat  unicum  memhrum five  farctmen  muiliribus  vejiris  int" 
ponerem  ,  ut  vos  meje ab  omntbm  ,  proh  dolor  \  ejicerer.  AV- 
■"^  cejfseft  ergo  ut  ^  vos  mulierem  meam  evacnetis  ,  jï  vejlraiatne 
vacuas  in  defideratis . 

ANNO  T.  Wat  mogen  de  Gcufen  dencken  van  foo 

(4)  lbid.~ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


494     DEN  ROOMSCHEN 

ftichtclicken  Sermoen.dat'crharePredicanien  voor  blij- 
ven flaen  kijckcn  ,  cndc  hei  hert  nieten  hebben  datfe  dat 
füude  derven  navolgen. 

*J^iergeli)chcn  fcljooncn  ^ettnoen  moet  ijet  qe toccfl 
5Ön/Vüati:  ïn  (a)  ccncn  i^eecjanfepbe/^at  Cbriüus  in 
SlccufaïcmUjnrthonifnrijDcn/  fitteuDeop  emenfctjoo: 
tien  l)cnoljfi.  nu  Dc  hofler  [)cm  Dccmacnbe  enbe  in- 
öacijti'ol)  uiacchtc/  Dat  Ijctgcenen  ^enodflnracc  ecncn 
<tl:3el  tua^  ^(^/  foo  tie p  öp  met  Uipbe  flcmnie :  Va- 
de,  Jin^e  tulum  afini.  <lï>m     /  Lickt  den  Ezel,  Sec 

3|nbicn  icli  mijnen  .^aligljmahcc  in  anbece  bingbni 
Iionbc  cctc  aenbocn  ich  fouDc  oren  moeptf  fpaccn.ljclt 
föl  fyn  ccce  boojfiaen  /  foo  lanoljc  aï^  icfi  Heer-]an  fal 
Üeeten, 

{b)  <em  feftcc  ^olbnct  biccljtcnbc  acn  een  tioomfcö 
^licilcz/  beicebt/  bat  öp  ccn  Begutta  bcHcnt  öabDr.  <Bt 
P^iedcc  l3?acolJbc{)cm:  IDat  i^Be^^una  tcfeggöcn? 
ï©c.S>olbaet  anttooo^bc :  l|et  een  bier.  Mqcjc/  fcpbc 
De  P^icftcc  :  Wat  Ijet  boo?  een  Dier  ^  ©e^oIDact 
anttooo^be  tDebccom:  i?et  een  b?ouUi  -  pecfoon. 
ïDacc  op  be.p^iellec  ftpbe :  a.i^  Ijeteen  öjoutD-pec 

foon/ forciterinenm. 

ANNOT.  Lact  de  Papen  het  laetfte  uy  tleg^en.  Want 
fy  verftacn  mnlkander  alderbeft.Ick  fal  alleen  le^gen.dat 
Begutta  een  Bagijnc  te  fegghen  is.  (c)  Een  DiÜmarium 
le^ht  het  dusuyi :  £eg;>74,een  Begijne.  Begutta  idem. 

^t\\  foube  nip  boojiuöcr  fcbamen  (fegt  Bebeüus,  een 
fioomfcl)  Catljolïjf  Ii)  be  gciïlcn  ban  foo  beel  p^iefleré 
tc  berljaïen/  't  en  toare  ban  bat  fp  baec  niet  en  fcljaem- 
Den  fclfö  foobantoe  bingfn  te  Doen ;  enbebp  betliaelt 
baer  cp  een  pugchjc  ban  een  t)i|Io?ihen/  aengaenbc  be 
b'iPliatKPöt  banfertcrenp^icdec/  bienbpfelf  G^ftent 
Ijre ft/  enbe  bat  foobaniglj    i  Dat  kW  bet  felbe  oïn  «c^ 

(4)  O pufcula  Bebdiana  Ittt.  A.  7-    (^)  ^^i^-  ^' 
(c)  Gemmagemmartim,  in  vocc  Bcgina* 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


UYLEN-SPIEGEL. 


49f 


^incrfjf ptjS  töiUc  niet  cn  tpil  bcrljalc ii«  ïf^ie  't  toeten  toïl 

■    lan  ijftbinöcn  in  Opulcnlis  HebeJianis  litr.  B.  6.  veria. 

jttcni/in  Facetijs  Heiirici  Behclij.qux  fubjun^untur  Fa- 
i  :erijsNicodemi  Fjifchlirvi.pag.^g.èanDiefoO^tci^itie* 
'    5e'tgnicinÖCl300?f5.  Opulculis  Bebelianusfiaet/  ^iït. 

^  D  ^.  vei  fa ,  tjnncfncnttüill-öiccigcn  rn  ontucl)tiacn 
'  p'ïeilcr.  't  XOckh  Pelxlius  brcöalcnDcffat :  lek  en  had 

lier  gedacht  yet  te  verhalen  datdertel  is.inaer  nadcmael 
'■  lat'er  geen  ontbreken  (inlooderheyi  lodanjge  die  ande- 
»    e  van  de  (onden  behoorden  af  te  ll  hricken)  die  l'chande- 

icke  dingen  doen  ;  foo  verloeck  ick.dat  hetde  Leler  my 
ts.  w\\  vergheven,  indien  ick  Ibmwijl  eenighe  dertele,  doch 
h   iiiet  te  min  waeracbtige  dingen,  vcrhale.tot  verfoeyinge 

i'an  de  ichande.  §>iet  OOCh  alöacr  litr.  D.  verfa.Iitr.  E,\ 
l  liiT.  G.2.verfb.  De  tril)us  particulis,5cc.  ^ttm/von 
l'i  zumpenjUnd  lumpen.  tjufucïljcflp  Facciias  Bebelian.lib. 
r  5.fol.  106.  verfo.  fol.  ii2.'vcrfo.  Uan  Dc  %\0\tet  Cll 
r:  'im  Jl^onncn.  Item,  fol. 

Is    (a)  pafp  Fufilijn ,  in  ccn  iKcbf  rgh  gljfftoaica  3!jnDc/ 
t:  Tagi)  bat  öc  IDacrr  fijn  Watct  luacclite  in  Den  hetel  üan 
'  't  fonjcud  *  enDc  bjaco^öe  Uciu  1  toacconi  l)p  Dat  DeDc  i 
5ï>c  iDacrt  aniU3uo:öf :  töni  Dar  icïi  op  morgen  upt  Dit 
,1  l)up?SncctrcfUe.  pafpFuiiii)nüjar[)tcmacc  foolangö 
.  tot  Dat  öc  IDaert  toaè  incclj  gcg^ïcn  ^  f  nöc  DcDe  frjii  gf'" 
r  borgli  acl)tcr  |)f t  fo?nf u?}.  <Dc  llPacct  tocDcrom  Dacc 
^  bpftomrnöc/  enDc  I)ffnlici*foci]cn5ecnlDaIgfnDc Dan 
^  Den  flane h/  tjjöfgljöc  lieni  /  luacrom  !)p  alDncr  fijn  glic* 
K  boeg!)  DeDc  \  <!?c  paep  anttooo2Dc :  <fe»()P  l)f  " 
E.'  hctel  gr  pift  1  geen  ar  In  flaenDc  op  De  fiipVerljent  Uan  'c 
p  !  liupö,  ofn  Datje  morgen  öacr  upe  uertrechen  toilt :  ^S^s 
^  Daer-en-fegrn/om  Dat     Uan  Daegii  öocc  ript  falgaen/ 
^  fla  bccl  minDf c  acl)t  Daer  op ;  enDe  Dae roni  I)cb  icU'er 
R  inneUacftr/  op  Dat  Ijet  Ijup^  re  m  iikc  cn  flinehenDer 


1%  Ikbciiana  h:t*  H.  t. 


^4)  tDcJi 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


496  DENROOMSCHEN 

(a)        ff Itjen  IBar p  toierDt  ban  Öc  23?oeö«^  toai 
S.  Sebatttaen  gljcb?upchr  /  otti  aclmocfTcii  Uoo?  Ijacc  t 
ijcrgaDcrcn.  ?flé  IjpnntoicrtafiJ^öcgöt  /  toatöpjaec 
IncU^OcnootUoo?DefcnfrjnenacbcpDt/  fo  anttooojöi 
f)P  :  Ctumtigl)  gwiöe  hrooncti.  5^atï0tetocpnujlj  , 
fcpöcöcn  anöcren.  IDaer  opi^acp  Fuhiiinanttooojöe  ) 
menfcDcn  toeten  op  öerfclicpDcn  manieren  Ijaei 
pjofntteDoen.  l^et  geencuipgeaeDentoo^t/  fnöelje 
oene  icli  fiele    ooch  \}ct  mijne,  of nDe  öacc-en-boUcr  i 
lö  S.  Scbaitiaen  nocl)  fo  goeOt  Dat/toat  üoo? DerDeelin  i\ 
ge  Dat  ich  ooeh  uiaeeUe  tu|Tcl)en  mp  en  öeai /  Dp  altijDi  [ 
fmqï)t  en  toe!  te  tijeöen  ut. 

f fT)  banncer  l)p  ooch  op  een  feheren  njöt  upt  funerv 
faeh  eenigDe  reüniuen  toilDe  te  Doo^fcljijn  Ijalen  /  toaerr ' 
tneöc 'OP  t)e  boeren  bcö^ooglj/  cnbonbtljpnietanbm 
ban  ho»  baer  m.   IDant  be  boeren  Ijabben  be^  nacbtit^; 
te  boicn  be  celiqiüen  baer  npt  genomen  /  enbe  pop  /  irti 
olaetfc  ban  be  felbe/  in  ben  facW  gebaen/om  te  laeeDen  ' 
li  M  lm  nu  ilct  Hop  upt-  troch  /  toagi  l)p  loo  argliliigl)  et 
nau^/  bat  bP  fcrbe :  mt    Dn  Ijop  toaer  op  onfcn 
Imhinaher  een  hlcun  hmbt  ^ijnbe/in  be  hribbe  gelegen 
eeft  m  fijn  gl)eboo?te  ;  €nDe  Ijet  beeft  fpobanigöm 
ftraeVt  /  bat  geen  oberfpeelber  of  oberfpeelficr  baer  bid 
fo  rt  bmben  homen.   l^ter  boo?  ip  Ijf t  ban  gefe|)irDt , 
Dat  /  hortod  baer  bcletoaren  /  Die  toel  bacljten  bat  bu 
ne  oaen  toa^  fo  nuamen  fp  ebentoel  uianjï^en  ö^outoerj 
?n  t  grotdjoopen  tot  bat  Ijop  enbe  bcrecrben  l)ct  felud 
me  off cr-gelt  /  obermite  niemant  toilbe  fufpicie  gcb^ 
ban  bat  l)n  aen  oberfpel  febulbigb  toa^,  ^""^''^U 
S  niebe  een  IBaeröume  met  toikaelnVom  een  €f 
iSof  cehetemaelrm/getoebtbabbe  bat^ 
hrm  ïrn  fiiuf  u  Hutaer  foube  homen.  €nbe  Ijp  Ijeeft  öf 
oSVrtoSn  :  toant  br  iDaerbnmetoilbeUeberbi 
Srnt  üciïiffen/  ban  ban  oberfpel  bctiiacöttoe^fen 


I 


(a)  Ibidem,  {b)  ibillitt.B.y.vsrfa. 


I 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


UY  LEN-SPIEGEL,  497 

Polfoo  Dc  ^acp  alle  Drgcne  baet  üan  bcfct)uI&iQf)De  öte 
;  frjnc  ilïcliqiucn  niet  en  tierceröen. 

AN  NOT.  Terwijl  ickdefe  dingen  fchrijve.vinde 
ick  voor  een  oud  boeckjmer  een  oude  bandt,gefchreven : 

Dc  Cappen  en  de  }{alck^ 
Bedeckenmeenich  fihatcki 

i^oo^t  bp  öefc  occafit  be  foetc  l^iflorie  ban  Pater  An- 
:onius,  geincpniijch  paep  Teun  genacmt/ban  tDclcften 
ooch  Philippus ,  tocgcnacmtde  Goede,  feec  bcel  placljt 
ic  Ijouöcn.  ^efc  Ujüöc  onöec  een  toatec-gote  begcaöen 
tjn  (gcIi)cU  iiicn  öoo^gacnjS  fcpöe/cnDc  aen  öcfc  beöent 
)ü^)om  bat  bp  fccc  natgierigb  enbe  metöetcupmc  fop 
iel  bccmaecUt  toa<J.  5I^ienbolgcnöe  tocct  ooch  binnen 
^eiiben  op  bet  Dieccft-bof  ban    Picter  onbec  een  jijb- 
jote  ban  öe  lleccb  /  cnbe  cecöt  tegen  obcc  een  Ijccbeege 
l&r  «aec  be  Itepfec  uptljangbt/  fijn  graf  gebonben/ met  bic 

Er  |0pfcl)^ift:  Orate  pro  eo.qui  fperavit  in  Deo.iDeIch  alle^ 

m  -baecom  te  geloofojaecbigec  i$  1  becmitö  onfen  Erafmus 
%^^\\  Koiterdam  (in  conviv, fabul ♦ )  enbeanbece ttiet  fjettl 
^^  iiA  Dicrgljelrjehe  b?embcrancftenbanbefen  Anconius 
Xlbecöalen.  iSpfullen  (ban  onfc  materie  Ijierboo^  geen? 
%  i!^x\i  aftrebenbe)  l)iec  ecnigbe  ban  be  eerlichfle  (lellen 
(toteen  flaeltje/  be  eerfte  genomen  upt  ben  booaf5»  Era- 
ifmus,  enbe  be  anbece  foofe  oné  ban  goebec  Ijanbt/  enbe 
ban  fulcbe  bie  al^  nocb  be  befte  UennifTe  baec  ban  hon« 
ncnljebben  /3ijn  mcöc-gcDeclt.  i^aep  Teun  öabbe  een 
goct  gcfpl  of  tbsee/bie  Ijem  bp  gebal  te  gemoet  quamen/ 
tcc  maeltijtgcnooöigt.  fDaéc  teljupt!  bomenbe/bonbt 
jÖP  eenen  bouöcn  Ijccct  \  enbe  Ijp  en  babbe  niet  een  pen» 
11'ingtn  bebo^fe/fiettDelclibcm  niet  ongeluoon  en  toai^. 
"toiec  bienbc  in  allee  Ijaefi  raebt  gefcljaft.,  i^p  ontreeftt 
pel)  ban  Depmelncli  en  al  flilftDiigenbe  enbe  gaet  benen 
la  be  llombaerbiec  /  bie  bem  fanuliaer  toaó/  enbe  mee 
utoclcUe  l)p  bicbmael  te  Doen  baöbc.  ©aec  gljcriomen 

%  i  Sijnbe/ 

a 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


498      DEN  ROOMSCHEN 
^imöc/  cn  jlenöe  Dat  De  Iteuchen-nicpt  aen  een  ftant  ge* 
naen  toa^,  nam  Dp  een  hopecen  pot/  toacc  in  ochoocht 
tjleefch  toa^  /  euDe  ginglj  Daec  ineDe  onDcc  fijnen cocU 
naec  Ijup^  toeJ}p  qaf  l^cm  aen  fijn  mept/om  Ijet  tjleefcl) 
met  Ijet  fap  Daec  upt  tc  gieten  üi  eenen  anDecen  accDcn 
pot  enDe  belafle|)aec/DatfcDen  !iopetépotfouDcfct)ue= 
ren  tot  Dat  Dl»  tJlonclL  mt  geDaen  5ijnöc/fonDt  een 
ionaöcn    öc  3lonibaert/Dic/  Den  hopecen  pot  öacc  tc 
panDc latenöc/ttDee feljcUingbcn Daec  op  IcenDe/enDc/ 
upt  iaflban  i^aep  Tcun.een  £ombaect  b?lefhennam/ 
tuaec  in  getupgfjt  UJïctDt  /  Dat  fulchen  pot  in  De  3lom- 
baect  tDajj  gt)Vb?ac[)t.  ^e  ILombaecDicc/  Den  pot  niet 
henncuDc/betnutp    foo  fc^oon  gefcljucct  enDc  l\\i\\C' 
RcnDc  toa^  /  ontfinglj  Den  pot  /  gaf  een  b?ief  hen  /  cnöc 
teïDe  Daec  bp  aen  Den  jonge  Ijet  ge-epfic  gelt;toaec  boo? 
öcfeïbett)i)n beeft  gaen  boupen.  3llDuïS  Dantoas'cc  nu 
1300?  Die  inaeltijt  gefo:gl)t.  iDawnecc  nu  ten  Ijupfc  ban 
öen  lloinbaecDicr  gecectfcDap  gcmacebt  toiccDt/om  tc 
aaen  eten/fo  i^  De  pot  gemitl.^e  heuchcn-nicpt  toiccD 
liiec  obfc  befteben.  Ilï5aec  fp/om  öacr  te  ontlaften/rcpDe 
fteccbcHcft/Dat'er  Dien  Dag!)  nicmant  in  Dcheuchen  ge- 
tocefl  baDDc  /  alj^  (^eer  Anronius .  of jpaepTeun.  I^et 
fchccn  een  froDïoofDcpD  tc  toefen/Dat  men  fulhen  quart 
becniocDen  ban  ecni^aepof  p?ie|lec  Ijebbcn  fouDe. 
^ocb  cpnDelicft  gïtiglj  men  na  tjem  toe  /  om  tc  bernc:» 
men  of  De  pot  Daec  toaj^ ;  niacc  men  bonD'ec  Die  iitet < 
(öbcmuel  beeft  men  met  groten  ccnfi  Den  pot  ban  I)eni 
0C-epfcbr,  om  Dat  bp  allf  en  in  De  bcmWc  gebomen  toaii 
ter  ti]D  DOC  De  pottuiccöt  gemiit,  paep  Teun  bebenDc/ 
Dat  bP  cenen  feUeren  pot  gelccnt  DaDöevmaer  frpöe/Dat 
hpbe  n  oobtoeDec gefouöen IjaDDe/ Daecljp Denite bo^ 
ren  haööc  geljadt.  ^oclj  ald  Dit  bp  Dc  anDerc  tniecDt 
acïöocbcnt  /  cnöc  Dat  ï)icc  obec  bacDc  luooiDen  bic  Je  h 
fóo  beeft  ?5acp  Teun  ccnigc  getupgcn  öacr  bp  öoc" 
men!  en  gcfepD:  .t^ct  ccnp  |joc  periculeus  öet  ip  op  Dcfc 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


'  UYLÉN-SPIEGEL.  499 

ttjt  mtt  öc  lieden  te  Iianöeïcn/toanncec  men  geen  ftatitb 
fct)}ift  öan  Iiaec  neemt.  Men  fouöe  liicr  Dp-naban 
öicderije  befcljuïöigcn/  inöicn  kU  De  epge  tianö  ban  Den 
ILombarDicc  niet  en  haööe.  CnDe  niet  bien  t^teft  ÖP 
Ijct  3Lombaert-b?iefhen  tetjoo?rcf)ijn  qcbiaclyt/  en  aen 
iiKcn  bectoont;  IHf  öcc  tpcl  tnercficnDe  toat'ec  gefcljieDc 
toajJ  enöc  om  bit  Ufliaö  bebioclj  lacctïcnbf .  f|n  gelijc? 
her  nianiece  banöelöe  Ijp  met  centge  iÈ^octoren  en  tia^ 
nonichen/  bleljpbp  Ijcmte  gafl  göenooDigtjt  Ijaböe. 
iDant  tetU)i)l  befe  l^eeren  b?oli(i  bjaren/enbe  Ijaec  ons 
bec  malhanberen  berluonberben  ober  be  niilbigfiepbc 
ban  Ijaren  ïDaert/foo  öabbe  bc  fclbe  aüe  Ijare  tabUaec* 
ben  en  roclien  na  be3tombacrt  boen  blagen  enbe  eenig 
geit  bacc  op  gcleent.  ^cn  abonb  aenhomenbe/cnbe  bc 
gaficn  Oaer  tot  fctjepben  berepöenbe  /  beeft  pebcc  fijti 
hneeïjt  gefonben  om  be  tabbaecben  en  rocftcn  te  balen; 
toaec  ban  Ijaer  tecflont  toierbt  behent  gemaecltt/batfc 
met  meer  boo?  Ijanben  /  macc/ boo^befcljichingeban 
Ijaren  iDaect/na  bcfl  ombaect  gefonben  toaren.paep 
Teun.ljiec  ober  öcngefp:olien  3i)nbe/  fcpbe :  Wei !  het  is 

■■■  immers  beter,engevoe^eiicker  clatghyalie  met  malkan- 
der een  man  onderhoudct ,  alsdareenman  nJlten  ualle 
r  onderhouden  en  de  kolt  geven  roude.^OCÖberocrienCll 

toaren  bien  abonö  niet  bjeber  te  hrijgen  /  bermitjtOc 
Hombaert  nlcecöe  toe-gefloten  bjat^j  ^ulcft??  bat  bc 
ileeren  nioeflen  getrcaft  snn/fonDcc  roeficn  nacc  Ijiip^ 
te  gaen/of  bp  paep  1  eun  te  fauicn  te  bccnacijten.  óp 
een  anber  tiibt  qiiam  l)p  in  een  bJinchel  baec  fpecerijeii 
bccltoeljt  toiecben  /  enbe  biel  fe cc  fcl)ielich  op  bc  bloec 
neber/  bocb  met  bic  booilcljtigljept/  bat  l)p/  tentiijl  bp 
biel  fijn  banb  met  fbn  tonbcmoutoeftacft  ineen  facit??* 
hen  met  mufcaet-noten/öat  baer  om  laegl)  open  ftonb/ 
enbe  fcljuböe  bcbenbigi)licl»  een  beeï  noten  in  frjn  niou^ 
bjc.^enige/bicbacc  ontrenrfionbcnenöcljeniljabbcn 
fien  ballen/  riepen  iipt :  c9clj  i  Ijocfwacc  balt  baer  bien 

Öi  2  goe- 


i 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


500      DEN  ROOMSCHEN 
ÖOcDm  fêccc !  ï©aec  op  l^aepTeunfepDe  :  Och  goeye 

liekes  ,  lek  heb  al  meer  wcch  alsge  meyni:  taoanti)p 

toifle  toat  Dp  iii  fun  mouVD  gdaDen  gaDDc ;  cnDe  gmglj 
tecdonöt  met  öm  biipt  öencn  taeclj. 

(4)  ifertogcn  tian  .Slapen  IjaDDen  cenm  tjoöen 
bp  öaec/  Die  ni  Ucle  hen  feec  ccx  aten  toa^.  <l^ieit  tua* 
cenfe  ö^in  oocft  auntüol)  /  enbcfocDtenbemmetalle 
Dipt  öan  't  3!oDenDom  af  tc  tcccften  /  enöe  baöen  Ije m 
öatt)PCPnCI)?i|ienfouDetoo?Den.  <6pnöctthDoti?  fiacc 
fmecchen  eenigljfme  bctoogcn  5ijnDf  /  fepDe  Dp/  Dat  tjp 
nalSomen  trjilöe  ccpfc  /  DaiC  l)y't  IjooftenDcnebcc- 
flcn  tjan  't  Clj^illcUch  gdoof  tDüöe  gacn  fien  enDc  l)cm 
leecenliemicn;  3BelhocDainljebbenöe/ljp  DanDaccna 
Ijein  bcöencUcn  fouöe.iOlcnomen  geïtomen  jrjnDc/enöc 
De  manieren  en  omgangt)  ban  Die  ^taöt  fienDe  /  1^  Ijp 
tot  fijnen  ©?mccn  tucDcrgeheect/feggenöe/  5^at  Ijp  nu 
een  €!j?i(len  toilDe  too?Drn  /  upt  oo^faecfte  /  Dat  men  tc 
0onicn  fulchen  goblofcn  leben  IcpDe :  enDe  Dat  bet  Daec 
allr^  fo  bol  ban  fcljcïmcnjen  en  uupUgljcDen  toa^/  Dat/ 
inDien  De  <Jilj?iflenen  niet  Doo?  een  rmguliece  ljuïpe  Dc^ 
tuacracbcigcn  43oö^  en  tuiccöen  bcfcbccmt/enöe  Datfe 
O^oD  foo  na  bp  Ijaec  tjaDDen  /  bet  onmogcUch  toa^  Dat 
fiace  faccUcn  en  geloücfouDen  lionnen  fïacnDe  bUjben* 

ANNO  T.  ten  wonderlicke  bekeeringhe  ,ciie  in  de 
bekeerdersftraf-weerdigis.cnde  niet  meer  gepradrifeerc 
dient,  al  was  het  hier  fo  gheluckt.  Niet  ongehjck  zijnde 
debekeeringe  vaneenboer  ,  die  in 't gevecht,  dooreen 
fneeije  in  fijn  koon,bekeert  wierr.  Wnnt  als  fy  met  mal- 
kander hadden  gedifputeert  over  haer  geloove  ,  de  eene 
Paepsende  de  ander  Gercformeert  willende  zijn,  maer 
geen  van beydc  den  anderen  behoorlik  kennende  onder- 
richienlo  zijnfe  met  den  anderen  ireaccordeert.datle  te- 
gen den  anderen  een  gangetje  met  het  mesje  foudégacn  , 
cnde  die  eerft  een  (nede  in  de  wange  foude  krijgen,dat  de 

1'elvc 

(u)  Opufiula  Behdianalitt  C.  i. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


UYLEN-SPIEGEL. 


Ij  1-, 


felve  tot  de  religie  van  den  anderen  foude  moeten  over- 
gaen.Gelijck  oock  öjefthiet  is.  Want  de  Paepfe,  de  fne- 
de krijgende,  begaf  hem  tot  de  Kercke  van  dc  Gerefor- 
meerde. Macr  nis  dit  ter  ooren  vanden  Officier  gekomen 
was,  loo  heeft  hy  den  Cicreformeerdende  bocre  gc-cy  (t, 
die  daer  toe  ftond  ;  ende  als  hy  de  laeck  verftaen  hatlde, 
ende  dat  den  Boer  feer  jammerlick  ftond  en  kceck,leyde 
de  Officier  (eer  aerdigh  :  Huy  Iman »  'i  is  u  voor  ditmacl 
vergeven,  om  datje  den  anderen  hebi  bekeert  maer  be- 
keerter  aldus  geen  meer  na  defen. 

(a)  (genen  *2i:?ocr/upt  Dc  ü5cCid-o?b2e  Ijoo?öe  bc  biega 
tc  öan  ecu  rijft  man/  öic  tc  bcDDc  fid\  cnöe  (fo  te  ff  ogen) 
op  fi)n  flecben  lag.  ©e  üiccl)te  ge-epnöigt  Jónöc/  b;agt 
|)P  ben  eenigen  fone  bp  fijnen  fiec ften  uabcr  /  enöc  öecs 
Öaelbe  Ijeni/Ijoe  bat  fyn  liaber  be  Ic  binocarn  fijne  €on= 
frater^  Ijabbe  gegeUen  /  en  geïegnteert  boa?  bc  ücgraf? 
fenifTc/tjooieen  UeUt  tioo?  f?)?iercer^hlecbcren/i|e.fnbc 
opuebec  flucft  bpfonber  bjaegbe  lip  ben  lï)aber/C>f  ftec 
fo  niet  en  tna^  -i  <J2nbe  be  fieefte  fc pöe  baer  op/  ja ;  (Ofte 
beel  eec  niet  |)et  Ijoofr/  bernursi  fi]ne  3\jDaefUjepb  hnic? 
fif  nbe/fc|)een  Ijp  bat  toe  tc  fïnen.  ?Dc  fone  nieinenbe  be 
jtoaclUjept  oan  fijn  Uabec  /  bc  tuclche  nn  niet  mecc  en 
fo?gl)bc  Uoo?  bc  tijbclicfte  gocbe een/  fo  men  bic  noemt/ 
nog  baer  ban  meer  en  bJifle ;  en  Henbc  Ijrt  bcb^og  e nbe 
be  gictigljrptban  befen  23?oer/  foo  beeft  l)p  oofh  frlbe 
fijnen  baber  geb^aegt  Won  kU  befen  '&wct  ban  aüe 
be  trappen  tocrpen  i  baber  nnttnoo^bc  (of  brei  e  cc 
luuf fttc )  ja.  3ELact  befe bingen aengefcpcftent luoiben, 

AN  N  OT.  Skt  wat'er  onder  dc  Biecht,  ende  't  Paep- 
fe  fiecke-troüften  alomgaer.  Maer.al  fchrijft  het  Bcbelitis 
niet,ick  gelove  dat  den  gierigen  Monnik  het  laetfte  I.c- 
gaet,  uytgrarie,  oock  (onder  icftamentaire  getuygen  , 
verkregen  heeft ,  ende  hy  op  ihnendc  voet  gedegradeeit 
ende  van  de  trappen  geworpen  is. 

[a]  Ibtd,  litt.  c,  1.  verfa. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


foz     DEN  ROOMS  CHEN 

(a)  5cli[)cbccnfn  ^mftcr öetlcn/fcoÖcBebelius.Dic 
ÖClöoon  toaö  te  fc  ogc  nbat  |)p  ncrgcngi  acn  inccc  Uoo?» 
Heel  DcDc  Dan  tüamirec  t)p  met  De  boeren  l)oc5t  /  enDe 
jjaec  floeul)  om  Dat  l)p  tjoo?  een  toonD/Die  t)p  De  Doeccn 
gaf  /  fc4tiec  m\  ttocé  of  D?!e  trjeDrc  ontfmgö- 

(Z')  il^anncec  Den  Kbc  ban't  lllootlec  Mardellum 
6cn  Den  ©onau  een  öeerïrjhl^alcpö  toilöe  boutuen/en? 
tt  Dacc  obec  met  De  fyne  |o?g|)buIDiol)  DcUbeceecDe/ljoe 
{ipljet  felbe  fouDe  maccöen/  quam  Matihijs,  fijnen 

43ec&/Dacr  bp/feggcnDe:  Warbenjeoock  voor  tenen 
mallen  Abc,  daijeuin  loovelemot-yrenfteecktlGaeiin 
ttlcamer  en  ftove  lïtien  mei  een  vetie  boere  ,  ende  dient 
Godmetrufte. 

ANNOT,  De  kinderen  en  gecken(reyd  het  fpreeck- 
woordt)  feggen  ghemeynelick  de  waerheydt.  Matthijs 
fprack  apparcntelick  van  *t  geene  hy  van  den  Abt ,  encle 
Broeders  van  't  Klooüer  doorgaens  gefien  linddc  ;  ende 
meynde  daerom,dat  by  boeren  re  futen, wasGod  dienen. 
(c)  Fervloeckt  :(y ,  die  eenen  blinden  op  den  tvegh  doet  dolen ;  ende 
al    volckj^l pggtn  ,  Arr,m. 

{d)  <een  fcaec  p?ieltec  gaf  acn  eenen  armen  ^^\)(^^ 
lier  Den  hofl/  en  aUmenteerDe  Ijem/op  Dat  t)P  in  De  laet» 
tic  baeeche  ban  DcBaflc  beni  Ijelpen  füuDe  in  Ijet  {www 
öanDea3oDDelicïie  <0efanflen.*i:nDeaI]8f  Den  ^cboliec 
Dat  cpcufeerDe/  bermitï!^  fijne  gefcljeiirDe  en  buple  ftlce^ 
Deren  foo  Dcöebn  bcm'ecncii  nicutDcnrocIi  acn.  €nbc 
al*^  De  lb?it1ier  in  Den  mo^gcndoncban  Chnitni^pllan' 
Dinge  (uageluoonte  iu  öegeDacntcban  De  Marien)Den 
Ü^ecre  in  Den  gcabe  toilöe  foechen  /  belafte  Dp  eeril  Dat 
De  5)clioïier  in  t  graf  fouDc  gaen  om  in  plactfebanDcn 
'<'dgeïteanttDon?Den,  lEaer  Den  .3>tl)olier/öebbenöe 
De  DupfïernifTc  tot  fijn  booiDec l  /  om  met  Den  nieutocn 
coch  Deur  te  gaen/ toer D  -  geloopen»  m  ^jieftcr  niet 

anöerp 

(a)  ihid.lituD.z.vcrfa.  (b)  IbtdJitt.D.  4.  (c)  Deat, 
2,7.18.    (d)  Opujc.  BebeU.:n,ilitt.B.Z. 


iz 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


! 


U  YLEN-SPIEGEL.       f  o? 

anöcrp'tocrcnbpof  Dc  t^choUcc  m§  ïn't  gtnf  /  qwnm 
met  Ijet  gcUJcoiilich  gefangl)  ficn  m  graf ;  ^ubc  aljs 
nicniant  öaec  anttDOO?Dc  /  fcpöc  Di;  /  il3acc  Decft  I)cin 
Dc  <E)2omniel  bcrüocrr.  iüaec  op  ai  liet  UolchlKcftüc^ 
gmncn  te laccljen/rncpucnbc Dat  Ijp Mm Chnitu  fp^iU/ 
Dacc  hP  't  öan  Den  ^ctioUrc  Dcrlioiiöc. 

(4)  èen  anbcc  pjielicc  toa^  nicc  fmcn  ICtofler  gcap 
co?Deerr/öat  al  toat  op  cc n  fcccUcrcn  folrnaic Ic n  f  rc(i- 
öagl)  fouDc  gr olTect  toccDf  11  uau fulc-fic  U?ou\Df n  /  tuf c 
U3clchc  tjn  UleefcDcliche  ol)enie|infc|)ap  geljaDt  Ijatoe/ 
boo^  Den  lllofUc  l^5ubc  5U"-  ïj^etljalbcu  öhs'ec  cm  foo* 
Danige  quam  /  firpDe  t)p  tot  öcn  mm  I  4\ecmt  Dat* 
O^pnOclich  tDannccc/nal3ceIcU?outiJcn,  oou  öe  iiolterp 

ljuofO?ouU3  Quam  ogcceii  /  foo  fcpDe  tjp  tucDcconi/ 
Bhwii  Dar.  IDaec  oücr  öe  Cloftcc  ttcc  ontttclr  5i)nbc/ 
fepDe:  ig^etiö  mijn  IDuiif fejoutue.  2l(a/ fej^bebel^^ic- 
tler/  neeait  ijat/  nHin  goede  -Bjoeöec :  toaitt  ich  cn  lutl 
w  niet  fcau&ccen  in  't  gene  Uip  ttamc  n  cen^5Un  ficüjo^ 
Den/ Dat  ichugeljni  moer. 

{h)  «een  fehere  SufTrouto  quam  tot  Ijet  23aD  enoe 
al0  een  t)^ie|iecfagl)Datteffcc  fcljooncnbcUuUigtoa^/ 
fulcU^  Dat  men  upt  Ijai'C  gelaet  houDe  oo?öeelf n  Datfc 
niet  fircU  en  tuaiJ/  fo  ö?öegl)ü€  Ijp  Date  bicna-macgljb/ 
toöecomöare  ^<uifiouHJin  Ijet  2iDab  quam.  ^paut»» 
tajoojbe/batfe  na  hinCvccen  Ueilangbc/  enöc  bat  Ijf  t  fcluc 
'  23ab  baec  üoo?  tcrmaect  toa^/  bat  I)ex  be  onD?iigtbacC' 
|)ept  DC0  lictjaemp  ujcclj  nam.  ^ütx  op  bc  p^iciicc  toe 
yacc  fepbc :  ^eït  toert  11  cenen  beteren  racbt  te  gebrn/ 
neemt  bien  aen.  Cc  dibingcn  5i}n  beel  jonge  mannen/ 
Die  men  ^©tubenren  nonur-,€nbe  te  „^tutgacb  5i)n  bek 
€anomaen;Daec  fal  ü)cl  pcmant  onbet  t)aec  gcbonbcn 
too?öen;  bie  met  Ijacc  natuie ober  een homt /  enbc ban 
Ujellie  fp  foube  Uomicn  bef  ujaugcrt  taJO^Dm,ZiF>aer-eu^ 
jjoben^nnbecbcleCioofïer^/  baec  inpemanb  banbe 

«314  B^cnlc* 
(4)  Ih'.llnt.E  i^vLïf^.  l^)  \lii\.ntt,V.,6.vFffi, 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


DEN  ROOMSCHEN 

Monithm  fouöe  homien  gcboiiöen  too^öc/  bit  bif  r  toe 
bf quacin  i^»  <2^e  Dicimniacgljt  anttooo^öe al  fuc^tcna 
De:  l©pl)ebbcn  aUfébecfocDt/  cnDeljetenijecftniet 
getjoïpen.  JlSacc/  fepöetucöccosn  öei^?icflec/  men  i 
moefl  tiet  öichmael  enDe  op  uecrcl)cpöen  maiucccn  ; 
bcrfoccltcm  ^eDienflniaegljt  fepöe/ 3iCh  ö^ccfeöat 
Ijn  fclüe  onjS  Ijinöcrlich  ip"  gelDcejï. 

(a)  ^cFt  ftenne  een  liluoflccban  .ïiionnen  (fegöt  De  i 
felbe  ^cö.jijber)  natoeïchece  ftupfijcpt  enöe  continent 
tie  aï^  icli  becnam  bp  een  ban  Ijare  nabueren  /  foo  ant*;  I 
tDOo?be  Ijp  nip.  ^I^at'ec  nieuianöt  ban  t^net  aUe  bup^  i 
boa^y  uprocnoinen  een  /  bit  öaeroni  bup^  gö^bcetcn 
ïDiexbt  I  m\  Datfe  noetj  nopt  een  binDt  en  böbt  gebaect/  \ 
inaec  öat  onöertufTcbcn  aen  Ijacen  macgböoni  bJiecöt  i 
gettDijffclt.  <©at  alle  De  antiere,i^onncn  al  moeder^  1 
tpacen  getoo^öen/  enöeDat  fomnngbealbelebmöer^  i 
IjaDöen 7  enöe  infonbcrbept  De  gr  ootde  ban  alle/  Die  bp 
on^  lïbDefTc  toerDt  genacmt.  a2cn  DcrDe  /  Die  eenen 
ftlucbtigen  baeé  toa0,  fepDc :  l^et  is  alfo ;  toant  inDien» 
fe  niet  Diclmiael  nioeDr  c  en  toajï  gcbJo?Dcn/foo  fouDefe/ 
bolgcné  Xy^'iit  inflellinge  enöe  regel/  afgcfet  too^Den. 

(b)  gicb  benne  (fepDt  bp  tooDec^)  eenen^?ieflee/ 
toicn^  Concnbtjne  bem  ttoee  foonen  baDDe  gbebaerpt ; 
toaec  ban  bp  boectenDcr  bJiife  fepDe :  5|cb  bf  b  een 
trouine  Dienfïniacgbt/  Dip/baerfe  fonDrr  quaDe  fufpitie 
een  ban  b^refonen  baDDe  bonnen  acljtrcbouDenboo2 
baeefelben/  enDe  Dien  bïiDDe  bonnen  berbecgen/  alle 
bepDe  bare  fonen  aen  mp  IneDer  ge  gebcn  beeft. 

(c)  jfep  bcf  ft  oocb  (ffjiit  bp)  een  bettelt/  enDe  met  ec= 
De  bebefti'göt/  Dat  bet  bcni  foo  gebeurt  toa^j  /öar /  alö  bp 
inDe1{pofiDbfcbe!j»D')!gfntifn(gflijcbfpfp?chen)ficn 
eencnouDen  flöonich  biccbte  /n?öc  beni  uecbaelDe/ijoe 
bpföneonbupföepDt  mctaUcrlcp  b^outoa-pcrfoonen 

b^^öDc 

(4)  Ihii  htt.F.l.verfa.    {b)  Ibil  litt,¥,^,    (c)  Ibtl 
lm,  F.  6. 


r 


UYLEN-SPIEGEL.  f05 

Jaööc  QcpïcegDt/  öatDcn  05omnclt  uptermntcn  fut 
ycefc  beginnen  te  torenen  fo  Dat  öcn  anderen  Daec  oüec 
fecc  miftcoofiioD  toiert  /  öcnchcnöc  öat  öp  uiccnöe  orn 
Die  5\iiare  en  gcote  fonöen/  Die  toan  fjcm  üeflaen  (en  bc* 
leDen)  toaren ;  fulcasS  Dat  t)P  ^Jt^e  tuat  i)p  bc^ 
ginnen  /  of  üjaec  Ijp  bmi  fteecen  fouDe :  tuanr  t)aDt 
alle  Ijope  ban  fyne  faligljept  berïo^en.  Ji)aer  Dai  enuDe» 
m  Den  iDonnich/  toat  tot  Ijctu  fcluen  geliomc  n  sijnDe/ 
Ijembectcooflljeefc/  enDegcfept/  «enbjceanier  num 
fonc  Daer  nocij  ff  cc  goeDen  raeDt  boo?  De  faügUepDt 
banutoejifïe/  DctDijle  gljp  ober  utoe  fonDen  beDjoeft 
j3ent.UE>ant/toatmpaengaet/1h  en  bennergcn^auöer^ 
ober  beDjoeft  alö  om  Daije  inp  mijne  booigaenDe  enDc 
toerlooprne  bloeijenDe  jaren  bfbc  in  öcDacl)teni|Te  göe* 
b?act)t/  in  De  toelehe  kl\  ooeh  een  man  toasS  maer  nu^ 
eplacp/  en  ïtan  ich  niet  meer» 

ANNOT.  Men  fiet  dat  die  gene  die  continentie  ende 
T  reynighey t  buyren  den  Huwlijken-ftaet  beloven.de  niee- 
l  fte  onkuyflieydi  bedrij ven.en  tot  vrouwen  genegen  zij n , 
>  en  datfe  liever  een  Francifcaner  vrouw  van  fnee  fouden 
!  maken, dan  Ibnder  vrouwen  zijn  ;  ja  daife  het  haer  leer 
i  laten  berouwen ,  wanneer  ly  door  ouderdom  verl'wackt 
zijnde.van  hareVenus-janckerijen  en  vuyle  rnoep-Kilten 
moeten  afftaen  ;  miifgaders  datle  wenrchen.datre  iii  hare 
jonge  jaren  hoe  eer  hoe  liever  haer  felven  tot  het  ge'oruy  k 
der  vrouwe  mogen  begeven,  op  dar  Ie  in  die  meiancholije 
en  grootc  hert-leer  niet  en  mogen  vervnllen,\vaer  in  een 
feker  Eremijt  vervallen  is ;  om  dat  hy  niet  vroeg  genoej^ 
hem  daer  toe  begeven  hadde.  (a)  Want  daer  was  eeneri 
hcyli^en  Eremijt,  die  tot  fijne  vijt-cn-iwintig  jaren  kuys 
cndefonJergebruyck  van  vrouwen  hadde  gelcefu Maer 
na  die  tijt  in  een  fware  fieckte  vervallen  zijnde.oordeel- 
dende  Medecijns»dat'er  geen  ander  middel  tot  lijn  gene- 
finge  overig  was, als  dat  hy  een  vrouwe  gebruyckie.  Het 

e^i  ^  welck 

(4)  Laurcntius  Abjlmius  Tab*  31. 


ÉT'-" 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


5^06     DEN  ROOMSCHEN 

wckk  hy  Iani>h  hebbende  j>eweygert ,  (ég^',ende,  dat  hy 
liever  wilde  Iterven  ,dan  luickentreli'elickenendeGode 
acngennme  fnecke.als  de  inaegdclicken  Itaet  was»verlie- 
1'en ,  fo  liceft  hy  hem  ey  tidehck  door  fineecken  ende  door 
begeerte  om  het  leven  te  houdt'n,latLMii>c*lcgger.;>.'nde  na 
een  vrouwe, die  by  hem  gebracht  w  is.bekeni  liebbendci 
cnde  daer  na  in  (Liep  toevallen  zijnde, wanneer  hy  wacker 
wierdCjhecFc  hy  fecr  iammerhckgevvecnr,lodai  alle  die 
daer  ontrent  waren  mede-lijden  mei  hem  hadden,  cnde 
hem  lochtC  ic  vertrooften;nademaelGod,die  een  barm- 
hertig  V ader  wa^.hem  dat  vergeven  ibude.als  de  welcke 
niet  uyt  wellurtigheyr ,  tnaer  om  lijne  gcfontheyd  weder 
tc  krijgen,  dat  werckgedaen  hadde.  Macrden  heyligen 
Eremijt  Icyde lot haer rieken  fchrcyedacrom  niet.maer 
om  dat  tck  niet  eerder  dat  groot  vcrmacck  genoten  cu 
beproeft  hebbe. 

(a)  <öcn  ftlm  Tt'^tnncb^oeöcc  qiiaiti  ut  ecu  .Domu- 
(iloodec  /  f nöc  toicröt  alöacc  fcf c  nmmr Iich  oiuljaclt. 

öat  Dp/tot  oaiichbaerljcpt/Dar  c  p^^cDichtc  üaii  t 
<0elooUe  cnöc  öc  Utetc  Chniti.inct  Dc  ocootflc  tuclfp^c» 
hcnt|)C)at  tot  aUcrlcp  DcuoOöcnDerniancnöc.  ^ccliaï* 
toeti/oni  l)em  fo  öccl  cccc  aen  tc  öocn  al?  öacc  itioocUcU 
toa^  /  iKlitictifc  l)cm  öc^  nacljtö  in  ïy^et  genicpn  <E>o?- 
mttorp  of flacp-pïactfc  gclcgl^t,  il^annccc  öct  numii):» 
öecnadjt  toa^/brflon  Df  ill^i niicb?of  bet  met  lunöc  flcni:» 
mc  tc  roepen  /  Stb  cn  fal  't  niet  öor n  /  ie h  cn  fal  't  niet 
öocn  icUen  faPcnict  öücn»©p.j5onnen  tjicr  Doo?  tüac= 
licc  geUJo^öcn  jtjnDe/quanicn  bn  Ijem/cnor  bectrooae» 
öcn  ljeni/u?agcnöe  Ijcai  met  cenen  üjaeconi  Ijp  foo  riep 
f n  foo  fcljjepbe.  i9p  antluoojDe  /  ^^aer  iö  een  fle ninic 
lipt  ben  l[>cmel  gchornen/fcggenbc/<ï3l)^i  fult  De  jongl)^ 
flc,0onneaU)iccbefIapen/  opbatjcöaecupt  een23if» 
fcbop  teelt.  IDcttoclU  icli  in  cllec  manierc  tucpoccc  c»bc 
ï eacnftnc.  ©c  ^uflecUenjï  bit bccflacnbc /  Ijebben  be 

jonolriic 

(a)  Ojiufc.  Behel.  Iht.  G.  l. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


f 


U  YLEN-SP  lEGEL.  f07 

ianaïjUcban  Ijacc  bp  Ijcni  gcbjactit/öfVöcIchc  tjoo?  Den 
jiDmncb?acöectoatbc|VOacnu  jijnöe,  bcoonbcUicpgc^ 
cinl)  tc  tjallm  /  cnDc  te  necfclf  ik  l)ct  teclch  Dc  auDcre 
ficuöc/  fcpDcn/  <^nöicuDicr9l)cliKhoplj0fCUcr1ocl)t 
toicröe/  Datfc  öacctoe  fcr c  clJcltJiHmü  tucfcn  touöciu 
«i^pnbdicU  Dan  ïiet  Ijct  ^uflcchcn  Dacc  Qcfcaac"  f "2^*^^ 
na  öetloop  ban  tDt/  baccDefc  ren  ^ÏF^ocljtcr.  Hï)acc  obcc 
Dc  iBmneb^ocDec  Dacc  na  bcflraft  snnDe  fcpDe  (uv  Dat* 
fc  occncn  foon  gebacct  Ijaööc  /  Dacc  ban  Dacn  er homcn 
te  5i)n  /  om  Dat  t)ct  jöonncftcn  tnepaengl)  toa^  gbjbal= 
len/  cnDe  niet  aljctoilUglj  *l3oDt^  toiUe  toa^  gcljoojfar  ni 
gctocefl/cnDc  Datfc  Daerom  tot  cm  flraffc  ban  Ijace  fon» 
Dc  cm  Docbtcc  IjaDDe  gcbacrt. 

(a)  vecnni  grijfcn  3btb?acgl)Detb3cc  jongbemcp?* 
hcn^/Daec  lJpboo^bp  gmgb  /  of  bp  bacr  b?ooDt  fouDe 
Icencu i  (toant  fooplacbtcn Dconfc/fcgbt  Bebclms, De 
blecfct)f  befte  conbccfatie  met  De  biontuen  te  befcbm* 
ben. )  45cn  ban  öaec  bcpDen  beeft  feec  accDigb  Dacc  op 
geanttooo?t :  iï)p  bobben  tc  bup^  becmuft  b?ooDtge» 
nocgb ;  bJillcnDe  öaec  mcDe  fgne  gcgflgbcpöt  t"öe  lm» 
potentie  aentoijfcn. 

(b)  itlcn  p2iettcc  enDeecn  man  ban  i^nWngcn  bJtec* 
Den  bcpDc  in  obecfpel  bebonöen/ui  maniece  iA^  bolgbt : 
5E>e  iCubingec  toajJ  De^  nacbtó  bp  een  anDcc  njan^ 
b?outüe  gbchomcn  /  toanncec  \mt^  Daer  acn  oocft  een 
©^ieficc  bp  De  fclüc  quain ;  boa?  bJclcUcn  bP  toijchcnDe/ 
becbccgDe  bP  bem  fclbcn  bobcn  ni't  bupïS  in  een  Dupbe* 
hot.  .fDaec  niet  langb  Dacc  na  quam  Dc  man  ban  De 
b^outoe  in  bupö/enDe  De  ^jicftec  biucbte  acbtec  bet  fo?» 
neiié.l^ct  gebeucDc/  Dat  bp/  niet  quaetjö  becmocDenDe/ 
acn  fi)n  b?ouU3c  al  fiicbtcnöe  blaegDe/Dat  bP  D?ic  gouD- 
gnlDen^  met  fpc len  berlojen  baDDe :  DetoelcUe  Dacc  op 
fcpDe :  iBiefalfe  u\ücDcc-gebcn  ^  man  anttooo?Dc/ 
sÓit  Dcbjclchc  bobcn  on^  i^/  bccflacnDc  Dacc  bp  4BoDt. 

{a)  IbidJitt.lLz,  (b)  Facetix  Bebelij  Ub,  i.fol.  104. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


5o8      DEN  ROOMSCHEN 

?lï^  Den(€ubïngfc  Dat  I)oo2^c/fp,:o^g  Ijn  upt  ftct  bupbr» 
ftot/  fcggcnöe :  Hact  öc  piipfiec  öic  adjtci*  't  fo?ncu£ï 
Wbe  eem  öelft  gcticn/cn  öc  ich  faï  Dc  ccfi  üctalcnttoant 
ijpmrpnöeDatöeman  Dit  ban  Ijcm  gefp^zohen  IjaöDc. 
OSnDe  Dit  tDici  Dt  tjoo^  goeD  nccoo^D  acngcnonieny  cnDc 
foo  y>)nfe  onbcrfcccr  tupc  li-gcgaen. 

(4)  ^l^cnj^onnc  Ijacr  bicciirc  üp  Den  fB^i'cflec  DocnDcy 
fcpDe  onDcr  anDecc  Datfe  ecn0  met  ccn  anDcnnanó  ftap 
Ijaer  gcDecht  IjaDDf.ïr^at  cn  fcljaeDt  nict/fepDc  Dep?ie* 
iUt  j  niaec  /  fcpDeöp  /  tuat  fcljupIDen  Dacc  onDcc  i 
anttDoo^Dc/  (6cnen  jï^onnicft.  €^of  fcpDeD0ï)?icflcc: 
3Dacl)t  u  na  Defen  tooo?  Die  UleeDrren  /  op  Datje  niet  De= 
fmet  en  tDo^Dt :  toant  De  üupiigljeDcn  ban  allecïrp 
fcöelm-fiuehcn  too^De  n  onDec  Dai  hïcpn  Dehfel  becbo?' 
gen.  i^ier  op  fepDe  De  ^onne:  ISen  .IBoo?  niaecht  gec« 
ncn  moo^  ftuact.  Jp^ieflec  too^nigl)  too^DenDf/  fep» 
De:  lZ3inft  Dan  een  Ijoer/aleje  te  öorcn  luaect.  3©aec  op 
De  i^onne  toeDcroni  antuioojDe :  JiBaec  U)o?pt  gijp  aU 
tan^  Den  eecficn  fleen  nier  op  mp. 

(b)  Cen  JiBonnichiipt  De  ©éDeI-o?D?e/  jijnDeupt 
bieniDe  ïanDen  tot  liCugfbucglj  gljehomen/enóe  alDaer 
§^?ioD^  getDO'Den/filinienteerDepubïijch  een  [)of  ce/upt 
bc  mioDeïen  ban  bet  iilooftec :  luant  miiJcbien  leefDen 
DeJiBcnnicfien  Uiat  Derr  el  in  fijnlDaDeclant.^eanDerc 
Ditqi:64licït  ncnienDe  om  Dat  Daer  Doo^bare  toinfle 
toiecOt  befnof pt  /  bebben  l)em  becboöen  een  publijcöe 
tjoece  te  onDetljouDcn.  0)aer  Ijp  fepDe:  ,^ouDe  ich 
^;ioo2  5ijn  /  cnDe  geen  geb^upch  ban  t3:outócn  mogen 
Öebben!  Slcben  fal  bet  niet  Doen;  »6riDe  een  goeDe 
fomme  gelDj^ ineDe-nrmenDe  gingb  bP  Doo^ 

3]lfifci^  (fcpt(c)  Bebelius)ecn^p^êêft-üJ002DonDer 
on^/vZ^at'er  renen  fal  ïtomen/teennef  r  De  fPoninchcn 
cepfcn.  (Ce  (Ciïbingcn  tuu^  onlangljé  een  pjilofocpl)/ 

Die 

(4)  ibid.fol.  J06»    [b)  Facet.  Bebeljib.  i, fal. 
(c)  Facet»  Ub.  3  Jbl,  131. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


L  r"        UYLEN-SPIEGEL.  f09 

bicbaccbanöcfchUicötigcccöcngaf/  <©möat  bcae* 
Iti;.  fcljocen  üljonnlchcn  loan  )3)€Qm  öni  onmatioen toijn/ 
a>l  Oic  fti  D?incUcn  /  Uclc  Dampen  ui  Ijct  IjoofD  Ijcbucn  /  Die 
licl)tcim  ban  De  tDarnite/  Doo?  öft  ftale  tiooft/opgetcoc* 
ften  too?Dcn  j  luacc  upt  Dan  ccgen  ont^act. 

A  N  N  0 1'.  Soo  zijn  dan  ile  Paters  by  de  hare  ver- 
maerc,  van  wegen  hare  drinkeryen.  Maer  de  reden  waer- 
om  het  regent ,  wanneerle  reylVn ,  is  meer uyt  kortfwijl 
dan  ernft  gefproken. Anders  loude  men  oock  mogen  leg- 
gen ,  dat  de  Patersin  dien  tijd  voor  Wcers-hoorclen  zijn 
aengefien  geworden,dewc]ke,als  fy  hner  aen  den  Hemel 
verioonen,rooisbet  feer  waerlchijnlick.dathet  regenen 
fal.  Immers  zij  n  Monnicks-hoof>.l  en  fekerder  teyckenen 
van  regen  en  onweder ,  dan  dc  Ketel-bocters  en  5eeF- 
mans  ondet  ons.  Want  dacr  Monnicken  komen  ,  wil  het 
,i  niet  langh  ftil  weder  zij  n. 

pl  W  SIcJtörtï  tc^lm  (fcpt  Bebelius)  gefp^oftcn  boo? 
eenen  .fi^onnicft  /  bp  funcn  ^D?aclact  Dat  Ijcm  tnocijt 
toegefiacn  toojDcn  /  om  op  ccn  ^caDcmie  te  gaen  ^  ten 
cpnOe  l)y  De  fluDien  betcc  iiiocl)te  bozDeren/  f  or  \uelchf 
t)p  feec  gcoorcn  iu|i  baDDe.€)e  p?xiaf  t  ant'iiiOo?De  mp/ 
Dat  öp  al  gdccct  genocgli  Ujaö;rnDc  Dat  De  gelecrtljepD 
in  eenen  iBonnicft  gebaecficft  toa^/  alé  Dc  toclche  bem 
opblieö  enöe  rebel  niacchte.  tic^^^nicpn^nDe  Dit  tooojD 
bccfoeplijcft  te  jtjn/fepöc :  We  lüïooflcc^  en 3t)n  fooDa^ 
iiigl)  ïuet  uigelleït  enöe  De  <l^uö-baDcr^  Liebbcn  Dat 
niet  gemepnt/  alp^  DcU)c!chebiTn?acct  «ijn  octoerfl/foo 
toel  Deo?  gclccrtljept  al^  Doo^  fKpïicbept/gelijCÏi  in  bare 
SöiUliotbiiicn  cn23ocftcn  Die  fp  gefc  b^eben  bc  bben/han 
gefien  tuojDcn.  JiDacc  rtcnDc  Dat  icïi  niet  en  boiDecDe/ 
foo  flueegb  icU  Dcnhcnöeaenöc^cbMft-gdccrDefnDe 
^Ijaufceu  öie  rïjcb  grnocg?i  3t1nöe/baec  niet  DeCere^' 
nionif  »i  bzfici}  biclDen  /  enöe  tor  giecigbcpDt  genegen 
toacen  /  nalatcuDe  De  bccnianingcn  tot  De  DcugbDen. 

(4)  Facet.  lib.  -^.foL  1.^3. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


5IO      DEN  ROOMSCHEN 

Ooch  gcöacötc  ich  ncn  ccn  fcljoon  öifpiipt  tuffcljen  tc^ 
nen  Cöclman  cnDc  cenm  iHtJonnih/  Dacr  top  tc  ivèubina 
oen  op  een  maeltijDt  Ujarrn  /  l)cc|)engl)t  öoó^  öen  itiijn/ 
cnDe  Den  »if  öelman  djpmoeöigtot  Den  .llBonnichfepDe/ 
<!?at  Oarc  Ijepligljcpt/  gtlcecfljeiu  en  matigliept  in  ene* 
hel  l)ootiaecDije'  gicrïgDenDt  enöeoüerDaDiol)epDttDaiJ 
teanDert  enDe  Daecom  (fcpDe  Ijp)  fo  en  tjectnonDert  u 
niet/  goeöe  l|)atec/  Dat  De  toereïtliehe  p?ineen  en  €De? 
Icn  /  De  ifleligicufen  Ijaten ;  om  Dat  /  in  plaetfc  ban  De 
öeiigl)Den/qtiaDc  geb?ehen  in  f)are  happen  ingeftropcn 
^ijn/  enDe  Datfe  man  letten  op  ticcmeecDecingetjan  öa^ 
re  inhonifïen  /  enDe  niet  op  I)et  toel-leben.  <önDe  luanf 
neer  in  boo^tuDcn  De  ,ït)onnichen  tnel  en  eecUh  leef  Den/ 
Dat  Doemaelö  De  a2Df  ïen  en  ^^ineen  ^tjn  betoogen  glje* 
toeeft  om  ttlbofletö  teftieïjten  /  enDe/  gljejlicljt  jijnbe/ 
met  goeDcren  enDe  bcfittrngen  niilDrlich  t)ebben  begif^ 
tigöt.  MMt  Datfc  nu  ban  boo2nemen  toarm/  De  Uloo* 
fler^  af  te  b^ehen  /  enöe  Ijare  bette  goeDcren  en  inhom* 
(ien  felbcc  te  gcbmpelicn :  oin  Datfe  alleen  tnch  jnn/  en 
qtialich  Dacc  bjn  leben ;  DebJijle  het  felöen  ghcbf urt/  Dat 
öen  oüerbloet  matiglicpDt  en  fnpnig!)ept  baert.  €nDe 
Dat  De  Plinten  mepncn  Dat  Ijct  onlijDeUch  ló/f  c.ïlDacc 
op  De  jfeoiinih  bjpniof  Digi)  enDe  openljertig  antbioo?^ 
öe :  !3ch  en  loorljcnc  niec  öat  De  jjlöonnicacn  in  DeouDs 
cnDe  beter  tjjDen  bjomc r  bjaren/  (ie.  üiaaer  Doe  maren 
ooch  öe  pnneen  en  CDelcn  beel  meer  tot  De  Hcligie  ge= 
negen/  enbe  beel  b^omer  Dan  fp  nn  5nn/  (|c.  (^et  een 
gemepn  gcb^f  cli  in  allerlcp  fïanD^-perfoonen/  Dat  nie- 
mant'  liet  5p  arme  of  rncfte  /  geefleliclt  of  tocreltliche/ 
DcouDe  fiatiglKiu  banfim  (©^DjeenDe^êtaetbetoaert, 
^crljalben  laet  utucn  ?lDel  enDe  ntoe<j^?D2e  on^  niet 
bffflniIDigen/  ofce  Deeftic  op  DcnanDcren  Den  eerflen 
rtcen  Vücrpcn.  üDaer  g!)pDoct  onboo?fïct)tigl)/DatJc  on^ 
onferijchDommenberbJijt.lDanttopljouDenneerdigli 

opficöt  op  onfe  gocöercn ;  Dacr  göp-UcDen  alle^  Doo? 

fpeUn/ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


UYLEN-SPIEGEL.  ^1% 

fjpeïmtocnuftcn/cnöc  oljcröaöigliepttjcrïo^en  ïjcbbcn^ 
öc/  onfc  oocDcrcn  tDiltUfroiuffcn.  i&u  UanUcpDeigl 
Dan  bftcc  i 

{a)  Bebelius  gact  boo^t/  cnbe  fcyt :  ^acc  er n  Dojp 
niet  bme  ban  .§)tutgacö/  altuacr  bcpcflesónöc/  bc 
^ncüa  bp  cencn  ^3oec  ojicli*iclt  toiccöt  /  oni  bcni  tr 
bïccbccn.  .fDacc  öie  Uja^  foo  özoiuhcn  Dat  l)p  niet  tof  ï 
fp?f hen  noclj  gaen  en  honöe.  <Cnöe  toanneec  i)p  bp  ^en 
^occ  quam  /  foo  la^  tjp  'c  fo^nnuliec  ban  Den  Itniöer- 
boop.  <e5nDe  bp  'c  bebbe  ban  be  (leehe  (laenbc/  cnbe  lan^^ 
gen  tijt  binnen  inont^  toat  mucniureccöe/  qiiaai  bp 
fpnbclijch  tot  bic  tooo2ben  (  bic  Op  met  een  hiaccbec 
fienmic  uprfp?acb )  j;)oemt  bet  ftinDt.  <ZDe  fKChe  mep* 
nenbe/  bat  beni  bit  aenoingb/  ffpbe :  ïLicben  l^eec/  icft^ 

I)iet  Wormhansje. 

(b)  (Sen  jotioc  bocbter  bitcl]te  aen  eenen  IDjïelïer  öa^» 
rc  onbcc3aöeIieftc  onbupfbept.  J{>p  bacr  op  lettenbe/r  n 
fienöc b'ïre  fcboonbepöt  en  bcbaliigb  toefen/  fepDc  tot 
baec :  èooje  na  paciTen  met  mp  bet  ffïbe  boen  toilt/ 
foo  fa!  ich  u  abfolberen.  vDc  öocbtcc  anttooojbc :  U 
alle  niacbt  gegebcn  ban  biuDen  enbc  ontbinbcn ;  ntoen 
toille  gcfcbieöc.  ïDec|)aïben  beeft  öe  ^?ie(ïec  Ijaec  glje^ 
abfolücect  /  r nöe  ban  tiem  laren  gacn  /  maec  binnen  't 
iacrbiin  bem  bc.itoangert  sijnbe/  b^^eftfc  ijcvn  ccwcn 
fonc  bcceert. 

(c;  ^Daer  toajS  eertijté  (gcltleb  loh^in  Capj^ravc  in  Ga- 

taloi^o  Sanclo  nm  An^^iia;  UeibacIC  )  CCn  toct  in  ^Sngc? 

lanbt/  Dat  een  jonge  Docbtcc  /  Die  ^ii^cv  i^abbc  laten  be* 
5toangtccn  op  eenen  boegen  bcrgb  gebsacbt  enDe  bvin» 
Dacc  na  brncDcn  moellc  afgeftootcntoojDen  ;  enbc  Die 
baer  be  flapcn  baDöc/  niocfce  ontbooft  too^jDen.Ü>ieroni 
ttj'ec  al  inenigb  intoe nDig  gestoei  bepmcUcu  gcDiagcn/ 
fonDcL'bedöacc  ban  te  blagen  oftefpjchen/  'ttoajSDos 

infon* 

(a)  Ibid  jol,  i^-  5.  {h)  Ibid.  foL  \66.  U)  L  Baks  /itiv 
.^V.nglifh  f'Gturiui  LUrt,  i,  ƒ?/.  2f. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


DEN  ROOMSCHEN. 


mfonDfrllCDt/  Si  non  caftè  (altem  cauiè.  ^et  011131)  foo 

muehfiiöt^e/  alétuanneec  bemin  een pcecöe-dar 
ftomt  om  te  fldcn .  m ace  eöentod  toiccDcn  öefc  fij^acp. 
occiien  öer  45eetlHicUc  noclj  al  formuijlc  acn  Dm  öaaö 
fleb  acl)t  /  ten  mintUn  6lö  öebepUoe  23?oeDcchen^  cn 
l^u'kr  icnjS  nu  aï  ottcrïcDcn  toaccn/öat  niet  Det  act^^^ 
Spfeï  nu  aïic  ömaen  tuaccn  gcfalft  /  enöc  Dat  nu  Qta^ 

nebolen/  alöDacttoacen  Dubrkius,  David.  Kenciger- 

öttliené  Ijaööcn  fiilchen  Ijettcn  PncHt  lOflÖ  m  öaec 
Wccfch/ öatfc  /  om  öie  tc  oüccwinncn  /  öichmil^  m 
ftouöe  toattt  ban  een  tiWcc  nacht  omflcn  I  aen  M  Da. 
ninnli  nict  cciitgc  naccluc  ojouvucn  op  Ijct  paö  /  na 

hin  st  Tne  ia  öebcn  in  een  anöet  plaetfe  met  tiecte  tian 
Sa?c  slKend/er^  ^ifcipclcn  tietmocpöcn  Ijacc  fcec 

tam  /  foo  ücöfc  toccl)  /  met  Ijace  ö|ie  »wcöj)öen  /  cnöe 

^''mZMc&Mbt  Sudeclten^  toat  tocpflc» 
tcfmcttcüchcnaDcmUan  De  patecncn.s  en  Aè  ^^^^ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


UYLEN-SPIEGEL.  513 

rtfnéronitoi)ïcn  too?mcn  m  'tlrjf  hrijgcivDaftfcboo^De 
ncQcn  niaciiöfii  nautolic):  öan  honöc  n  Ucrlaft  toetDen ; 
|o  liebbfti  Dc  2D?ocDcrUen^  tDCÏ  qcficn  bat  Ijier  ban  geen 
pcnjcïtcl  toa^  tuannccrfe  met  fcljoone  jongcng  omgin= 
gen  /  Oic  Den  (lerchcnoDcmDec mannen  berec  honDcn 
üecdmgen*  ^nDe  Ijictom  leefl  men  Dat  ten  ttjDe  ban 
St.  (»re^orius ,  Die  De  befie  ban  alle  Dc  C^oomfcljc  25if^ 
.  fcl]oppengetDcefl  ié  Dicnaffinentijtgcregrertljebbcn/ 
J  opcntlich  binnen  liomen  op  De  JBarcfit  jungens^  5ijn  tc 
[ '  ftoop  geflelt.  (4)  JöelcfteaïsiDeboo^rs,  Grcgoriusaen^ 
fcfjoultjDe/enöc  faglj/Datfc  fcljoonban  aengcficljtetoaf 
<ircn  /  enöe  Datfe  cicclich  Ijap?  opljec  ïjoofc  fjaDDen  /  foo 
' Tiiaegöbc  l)p  ter flout  /  npt  tnar  lant  Datfe  toacen  gefios 
'  !men/  <i»n6c  al^  men  Ijcni  fepDc  /  ^p  5ijn  upt  een  epiant 
t  Dat  *i5ngelanr  (]ict/fo  fepDe  Ijp ;  ,^p  mogentnel  te  ree bt 
Cngelfclje  [jieten  :  luant  fp  Dcbbcn  aengljeficlKfn  al0 
•<l5ngelen. 

(b)  <6nDe  \3ccmit<jicli  banDc^ï3nge!fc!)e<ÖngcUjcö 
leb  beginnen  te  fp^chen/  moet  ich  mp  in  'tbecbaci  ban 
eenige  ongcmepne  l?i(^a2ihens^  tuat opljouöen.  <3ciicn 

Laurcniius,3t]nöe23incÖOpban  Gamclber^h  ,  beeft  foo 

gocDen  naem  nagclaten/Datmen  m  een  fefiec  Bleefi/ge^ 
naemt  FordunceenlUrb  boo2  Ijeai  Ijeefr  gebonVor/Darr 
nont  eenige  bzou-Ueöen  in  quanien  of  fp  licrgi  ii  cenigl) 
letfcl  en  ongeniach  aen  Den  bnpcli.  Il)ei  Ujelefi  Dc  Uer^ 
Onnöige  <CatboIi]ehcn  foo  moeten  inficn  /  gcliich  oor  Ft 
l)et  nabolgenDe/  Datfe  mcrchenbcïc  ober  tol!  taeturic* 
ben/  Die  boUen  l)et<CuangeIie  enDe öe <Öuanaeïiff be 
'raDen  gaen  /  ban  Dc  l)evljge  23^oeDcrheniS  /  en  2»u(iers 
jfhenö  gcDaen  te  3ijn.  IDant  Daec  Ijet  oJiinngeUe  fcght/ 

ilarde  Engelen  nieren  rrouwen,  fo onttjielDenfjaernoeFt 

efe  bjienöfliche  (Êngeltjcgi  niet  alkm  ban  [jcttrou* 
en/niaec  geueerDcniettemin  obctblocDclib.  ^oetuel 

ïi  h  Dien 

(a)  lac.  de  Voragine,  Vmcenum^  Pohd,  Firgititis,  Capgravi, 
{b)  I,  Bales  AEls,  &c.  fart.  i  .fol.  4.0. 


I 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


é 


«514     DEN  ROOMSCHEN 
Dicu  onnoofelen  cubc  ccnUouDigcn  bloct  St  Pctrok>ccti 
a»ccmijt  Uau  ComewaKDit  foo  niet  en  Ijfcft  begrepen/ 
öic  om  öcn  iiöec  en  UnenoöcpD  tot  fuïclic  iDCcchcn  m 
Iiemfclöen  upt  te  WiifTen/  aïïc  aöonö  naecftt  gmgt> 
ilaen  in  ecncn  Ujatcc-put/  cn  bleef  öaec  m  t  et  öcn  ino?* 
acnilonö  toe.  <aat  tuae  immcc^  bctcc  Dan  met  een 
i^onneopenifnoep-ceppjc  te  toopen/  gelijcU  ecnen 
ilöonniU  DeDe/öie  een  ban  De  öebote  23?ocöechen^uaii 
St  Pyrane  toa^/inetecn  Söonnfhenbön  St.Corasgefel^ 
fcltap : tuelcltcc  bpcciaöcpt  opeen  ergeiiieJictDijfeac^ 
fmoo?ttDicct*  TBant  alé  fp  te  famen  op  U^t  PaD^*^^^^" 
rtetogen/om  in  een  bofcl)  te  gaen/öaerfe  maïbanöec  een 
mienöfcbap  IjaDöen  belooft  te  Doen  foo  onöer\33egeii 
Dit  laonneften  bet  feloe  ongelucU  obcrgcltomen  /  oat 
33aué  lut  toeöcrüoer  bnincn  llamen^  enöc  Dacc  ontbui 
fiact  ecnen  aentoö^  of  Iluehjc  Ulecfclj/ foo  groot  al^  een 
Wepnhinöehen-.tuaec  öoo?  fp  bepDe  fo  befeljaemtunec^ 
Den  DatfcelcU/foofcbcfl  honben/UJeöeroui/onbecr  cl)^ 
Decfacche/nabupetoeheecbcn.  ^encuncufenjohan 
S^^^^         on^  üele  ban  öefe  foetigtjcbcn-toaec  on^ 
DecmeDcbitbolgenbe  toert  gebonben.  5?e05onmc 
hen  ban  be  kbbpe  ban  St.  Maria .  enbe  bc  .f^o»neben0 
San  Clement  Thor pe .  qiiahun  bp  een  UI  ben  Ijop^tOö 
enbe  be  fot  ban  ben  ?Cbt  UJa^  bp  Ijacr.manneec  nu  ben 
OÊbt  m  abontp  onber  De  niaelnib  befen  fot/  öoo?  Uo?^.^  j 
to  il/  lijaeabbe/  taaevljnbiengel)eelenbagbgcWU 
Sa// fSon  öc  fot  iKd  feec  re  laechen  /  ^ nbe  fepbc 
boojb  t gelKelegefelfrl)ap  öatbienfelbcnnami^^^^^^^^ 
reZtootebataUetoajJgciDcelUi^^ 
ïtrn  enöebe  j^onnehen^ban 
Datl)p43obbaerboo?banclite  ö'^tfuneB^omieJienöc 
oberDanö  Dabben  geUteg.  n  /  enbe  altij?)  boben  I^abben  1 
Scn.  {^)  c^uer.lKM-. .  eenb^ou-nimfcljupt  ^^orne- 1 
wal?  (bie  ben  Itoningl)  Anhurmeccomesbcrcfcrö^/^ 

(4)  Culid.UalmeJhuYicnfis. 


>  3 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


.3 


uyLEN-SPlEGEL.  51$ 

rn  (ipo^ncn  opfettc/  cnOc  öie  ooft  toau  faninu0e  ^t\M^ 
UtcV  öc  fcljoonc  HclenaiDcrö  ociiacmt  j  i.ö  na  öcn  Doot 
Dan  Dc  Uoo^fs  lionina  /  aïö  ccn  Die  penitentie  DeDe  /  in 
|)cCi=ionnf-IUooflec  uan  Ambesbury  aenöcnomen/  tot 

ten  gccficUcii  gcü^upcft.  ,  v*.  u 

{a)  i>c.O(waidusicpöcfijneb?ontoc  BeblateueölscDp 
eenen  telioieufen  '€temt^t  eiiDe  toanncec  Ijeiu  öc  oroc* 
niflljept  ouerquani  /  Ijecfcfe  een  miöDel  beDacöc  /  loaec 
Düo?  Ijp  in  bet  Uotiöe  tuacec  toierDtaefmetcn/ tot  toecb^' 
nemmoeUanftniccoucPöie*         .  _  ^ 

{b)  st.  hbbi  tuait  een  i tóoeöer  \)aii  öe  l^cbotanffen 
en cföonneu/  maec  tuagl tjan  een  ijoecc  ocboccn/ gcUjcn 
oocU  anc  bare  b^ocDecö  en  fuUcc^/  uytgcnoaien  alleens 
lili  macc  mcc*  ©efe  tbba  tDoonDeinljetClooflecban 
Colaiimham.niet  UerreUan  Birvvijck,'(.aionnicftenen 
.jonnen  /  tclflen^  De  luaniece  Uan  Dien  ïfjöc  m  ^nge^ 
lanDt/  üp  een  tooonenDe/oTelle  acn  Cr  lle)  Daee  men  foo 
haiiipte  UoD?  Dell^^CiegbDcIicfterepmgljepöt/  öatDcj^ 
nacljt^DeüDonnitUencnjüoimfnimt  pacen  bp  Den 
onDcccnrebeDDeonDeclicopen. 

(c)  Sr.  Adrlmus  ,  ©llTcljcpban  Salisbury  .beacecDC 

fjetUieefclj  noelj  ftcacljtigec/  enDe  iiiattiri3eccDe  l)et  fel* 
Ijc  op  een  bplonDere  \ui)le.  VOant  aló  Ijp  cciiige  fierchc 
bctucgmoDcn  enDe  pncUclinijOen  inljct  fclbc  ol)c^'^iC 
toiccDt  /  foo  lepöe  Ijp  l)ctfcl)oon|Iemepéjc  Dat  Ijp  Ujifte 
te  öinDen/naecnt  bp  bcm  te  beDDe/  foo  lange  tot  Dat  ee^ 
nengeDeelenPfalm  Davidskua^gelefrn.  ♦enDcalömi 
De  Uitte  ban  fijn  tileefc!)  ober  toajJ/fonD  I)p  ï}C\ct  \o  gor ^ 
ben  niaegt)Dche  ttieDcï  om  na  !)upj5/alti  t)u  Ijaec  gelaten 
baboe.  i{?iccupt/  licbeCatbolijcftemirntHrn/ fiet  gbp 
iiimierjS  foo  hlaec  alj?  De  naeclue  bjactlje pt  ijS  /  Dat  De 
?i)nflkré  buuten  Den  (Dutuelichen-nact  öjeUiiipfeb  m 
eerlicft  ftonnén  leben,  jlBaec  cbentoel  en  \)ttfi  by  bet  fo 

UU  2  bjel 
(4)  lohn  Harding,   [h)  Capgrave.    (c)  VedaXapgnivc^ 
tlij. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


Si6     DEN  ROOMSCHEN 

tod  niet  tjoo?  öct)aöt  al^  öat  ^cDotc  oubc  ©?oiilt3; 
ftcn /  julu  gciiaemt  /  Dat  cm  Wmc^tje  meteen  mcp3)c 
opeen  beööelepDe  enöeilelbe  een CcucifiF tuO'cljen 
öepDc/enDclietfeöanftainpcn  tegen  bet  tiUefcD/tot  Datf 
fc  liet  felüe  oöectoonnen  haDDen» 

(b)  S.  Barteilinus,  een  €ccuujt  tian  Siaffarde , toiUen# 
De  Uyn  (0?Dec  öoo?tfclten  enhobilitecen  /  boccDcupt 
geclant  lueeö  öe  öocbter  öan  Den  ttonuigl)/  enDe  toan^ 
neerfc  in  een  bofcagie  bacen^-nooDen  gcboelDe  /  enöe 
Den  <ecemijt  ergené  Ijenen  üepomljulpeboo^tjaecte 
ftrijgen/  foo  Quam  eenen  a©olf/  Die  DaecenDeljaec 
RmDelienberfetieutDe. 

(c)  <ign  Defe  Ijcpüge  ï)?icflec^  en  JBonnichen  /  Doe 
(lecch  Datfc  ooch  5ijn/  enDe  Datfefulche  ftcacötigc  miD» 
öelen  toeten  omljetbleefcöteobectoinnen/  footoan^ 
tcontoenfe  ect)tec  Defe  Ijarehcacljten  foo  bette  /  Datfe 
eettnt^  Hebben  getefoïUfett/ toanneetfe  in  b?emDe  ïan* 
Den  trpf Den  erntge  Jüonuen  met  öaet  te  nemen  /  op 
Datfe  D002  Duïpc  Det  fclbet  Dien  ftoar en  lafl  ban  Ijat en 
itiaegDeïicaen  fiaetlcbetet  fouöenhonncn  D?agen ;  te 
weeë  /  alfomen  Doetettrjtnocljfoobele  li^onne-ftloo^ 
(let ^  alom  niet  en  liaDDc/  a!^  men  nu  toel  öeeft. 

oBen  jonge  Docljteruan  Mentz ,  genaemtGilberu , 
Defcnaett  Det  .(IBonnichen  tocl  ftennenDe  /  öeefrljaet 
felben  ooch  acngeboDen  om  Den  felbcn  toat  te  Ijiiïpc  te 
homen  enDe  ï]ccfc  renen  IT^onidi  gelocht  upt  !jet  hloo» 
Het  F  uid  a  in  ^I^mnflant  / 1 cpfenDe  met  öem  in  bjeniDe 
JanDeninm.m^  ItleeDetenaló  fyiien  jongen  cn  ïachcp/ 
DiagenDe  Den  naem  ban  |an  df  n  Engd  ich-rnan.©nDp 
tuffcDen  namfe  fee t  toe  in  o«c  foo?te  ban  gcïeettljepDt. 
5tló  nu  Den  .fKonnich  DooCït  toa??/  begaffc  tiaet  na  no* 
men  /  enDe  la^  alDaet  publijchciicn.  ^uïcft^  Datfe  na 

(a)  Marnixij  Bie-kprfcap.  i.  v^nt  eerjle  ftuck,  (h)  Cap- 
2xave  Guliel.Mahneshnenfji.  (c)  St^ebcwis,  Capgravs, 
Nauclerus,fficelfus. 


*1 . 


Mm 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


U  YLEN-SP  lEGEL.  f17 

De  boot  tian  Leo  de  V  iLgaU^gehO^Ctl/enDe  Johannes 

de  V 1 1 1.  ccnocmt  toiecbt.  50ocö aiffe  omrent ttore 
jaren  en  een  öalf  geregeert  öaDöe/i^  fp  in  een  folemne» 
ie  J^^oceffie  Uan  een  hint  berIo(l/en  fo  gefio?Den,  llDant 
een  CaiDïnacl  Die  Daccn  Cameclingü  toa^/  ö^aDDe  öaec 
bcftoangert. 

Alcuinus,  een  Wocto}  upt  <öngeïanbt  /  enbe  II  bt  ban 
Curania  i»;  ©?anchrijch  gemaecht/  Doo^  gunfleban 
CaroiusMagniis  ,öonDta!le  fijne  JH^onnichen/  uptge* 
nomen  een/in  öare  ffaep-plaetfe  op  eenen  nacöt  DooD? 
ge(lagcn/Dco?  eenï)aefligl)lierDfrf/Dat  <i5oDoüec  öaec 
IjaDtgcfonDen  Dan  Itiegcn  l)are^oDomitifcl)e  onhupf? 

bepD.  ♦ÓcItjCh  Gulielmus  Malmesbiirienlis,  Vincentius, 
Antoninus,Capgrave,na|)etleben  ban  Ythamaras,enbC 

anDere  öert)alen.  gimmer^  toaren  Dit  fjeplige  UeDen  / 
Die  ti^et  met  Deb?outoen  niet  en  beUlcchten»  JDant  Die 
1»  !  maer  een  b^oiitoe  troutBDen/J^jiefler^  3tjnDe/Die  toiec^ 
Den  miraculeufeUch  gefiraft  /  enDe  <0ob  DeDc  aen  öaec 
een  tepchen  /  Daec  Doo?  fp  boo?  De  tuecelt  toiecDen  ten 
toon  geftelt.  _  , 

{a)  OnDeC  Engelricus ,  een  23ifrcDop  ban  Durham  , 

toa^  eenen  armen  ^?iefler/  Dieeenb?outo  enftinDeren 
l)aDDe;enDe  Dacrom  toanncer  Opl©i|Te  DeDe/cnDe  b?oot 
en  toijn  Daer  in  geb?upchte  /  gelijch  De  ttetter^  Doen/  fo 
toiert  i)et  b?oot  foo  ftoart  alitpicfi,  (b)  Eibelitanus  een 
3!lSlonich/5rjnDe  een  p^iefler  gctoo?Den/  Uerliet  fijne  (0?^> 
D?eenDe  nam  ecntoijf  :  toacr  ober  fijne  ©?oeDcrhen^ 
gefloojt  3ijnDe  Ijem  berbloechen/  enDep^opöeteerDen 
ban  faenvDat  ()p  een  niiaeD  epnDe  foiiDefiebben.  <önDe/ 
om  geen  balfclje  ?5?Dpt)eten  bebonDen  te  toerDen  fobe? 
too\jerDcnfe  l)ein  /  enDe  tieranDerDen  Ijem  in  eenen  aeL 
a^aerom  fijn  boffer/ toaer  upt  ijp  gdoopen  toaief/na- 
DecljanDt altijDt  Fly  ió  geljeeten getoeefl.  3©antinDe 
Cnnelfcljetale  toecDt  eenen  ael  eele  genaemt. 

{a)  L  Bale,f»i,  f8.  (h)  ihil  foi  60. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


ÉÊÈi 


ji8      DEN  ROOMSCHEN 

%k\}ct  IjelJbcn  öc  Ijcpligr  ©aöcrj!/  bic  op  Dm  Hooin- 
fcljen  ^tocl  fatcn/  Ijac c  fclücn  met  Dc  ccnc  of  öc  auDcr c 
hme  bcIjolpni/Dan  öatfe  een  tJ^ouUie  fouöen  gctcoutot 
ijcbben.  {a)^e Ijcplise  ©aDec  Scrgius  d e  U l.  in  1 2iacc 
cjoT.ljiclt  bp  ömi  een  jonge  Ijoerc/  Marozia  ocnacmt : 
toien^inoeöec  The odora ,  oocïi  een  ban  De  notabellU 
fjoecen/foo  becïiffttoa^opcenen  12)?ieiUc/  johannes 
kavennas  gcljejten/Den  toelcaen  Peirus?lert5-bi|Tcljop 
Uan  Ravenna ,  in  «nibafTaDe  aen  Den  f  au^  fonöen 
öaDDe/Datfe  Ijcm  bctooogt)  bp  tjaec  te  flapen ;  cnDe  Du^ 
liaec  lief  gctoo^Dcn  3i)nDe  /  enDeban  Ijcm  gerieft  toccr' 
öenDe  /  foo  b?acljtfc  foo  beel  te  tuege  /  Dat  l)p  23ifTcDop 
l)an23ononien  tincct/eiiDe  Darr  na?tecc$-bifTcljop  ban 
fijne  geboo?te-|laD  Ravenna,  enöe  epnDcli)Uli)*ui0ban 
iïoonien/  synDe  genaenit  Johannes  de  IX.opDatfe  fun 
ne felfcljap  ainjö  naecDec  bp  mochr c  hebben,  ^oo  beci 
becmocl)tcnDel)occenonDec  DeföifTcboppenen  pau^ 
fcn.  il^aerom  De  ODeufen  placljten  tefeggen  /  Dat  oc 
ïloonifcöe  liecch  Die  groote  Docc    }  toacc  üanbt.  jan 

'^^^fL^K'ohannes deXU  ffiepbpeenanDcc mattiS 
toiif/  cnDetoierDt/  tertDi)lcI)pDaecbp!aöD/  ban  De 
l^imVïe!  foo  gcflagen/Dat  Iju  acl)t  Dagen  Daer  na  niecf. 

^eUlCb  l.ui?pranduslib.6  cap.6.  getupgljt ;  DlC  m  De 
X  tÖD  te  Tidoa  in  UalieoleefDe.  g?efe  i^^u^  toaö  ïfzt 
banUjelchenlKt  fp^eecft-tooojD  ontjlaen   :  6oc> vro- 

^''^^i'e  Ijecft  ee  nen  öiflcöop  banCantdberg 

fieuiaecht  /  Dic  bunftan  genaemt  toa^  /  enpe  Öff 

te  luan  migetcontot  m  r epnigiKliDt  te  lebcn  enDc  n 
€  ooiierö  tt  gaen.  O^efen  Dunttan  tirtoijl  JP  op^^^^^ 
tnDcnihcrcluntoijöe  teceerenban.St.  De  \ijs.  tnolj  i^P 
DcnS     öupïn  ban  Editha.  Doenmael?  SDuDe  Ht^- 

(4)  Luifprafi^»^  r kinenfis  Rermn  in  Europa gefiarum  1,2  ci^. 


I 
I 


i 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


UYLEN-SPIECEL.  fi9 
me  ban Wiiton.toamif  ccfc  Ijaec  boojljooftlUijp  hcupf^ 
fcuöc  niöe  ? cacuenöc.  <eiioe  gcüot  uermncch  öacr  iii 
nemcnöe, üattc  Ijp  Den  fciocn  in  fync  öanD  f nöc  fepDe: 

narn.  Cccflonö  öaer  acn  bcfict)  5Unöe  met  JBiffe  tc 
DOCH/  cnDc  fecc  ticcD?ictigl)  toccnc  nör/  fcpbe  ÖP  tot  öm 
?©iahen  bic  bc  iBifTe  bienbc:  a5p!acen !  p^^g-tJ^ojO^^^c 
blocme  fal  öcttodheii/befe  ciecheube  cofe  falJJf  flacn/ 
öefen  fcOoonm  ©ianiant  fal  öccbecticn  /  ört  f^wtc  üo- 

een  gtofe  bcbotie  enbe  aenbacDi  m  be  (f^Wffe.  iBacc 
Öoo^tnoclj  al  meecöec  foetigljcpt  m  ö«  aetb»gö  jm^^ 
tihen.]  %10  befeUbbelTc  Editha  nu  Q^^^^^^^JJ^^^^^^^ 
afTclie  öctDOiöen  toa^/fo  toacen  baec  oan  otJccgeWebai 
haren  oupm  enbe  D?butoeliche  beelen:Ltoant  öie  Dabbe 
Ijp  Dichnwel  be  benebictle  gegetien.]!|inmeré  bc  rcbcn 
heeft  fn  baec  na  in  een  gefictjte  toan    Dunft^in  ontöeRt. 

mt  UCChalen  Maimel  burienfis ,  Anionius ,  part.  2.  ut. 

16.  cap*  8.  Capgrave  in  vita  Ediihae ,  enbeanbcte  meer, 
(a)  &^n\^a€t  loio.tna^'eceen  p?ie|icc  ni  engc^ 
lanb/bteop  fehec  ttecIMjof  alle  morgen  bc  graüen  tjcp- 
«flhbe  niet  bet  lefenüan  be  fcticn  ^faluicn^cnbc  bc  2tk 
tanie/öoo?  be  jielen  Dan  alk  Cljjiftcncn,  IDamicec  Ijp 
nu  hier  niebe  een^  befïgl)  twaii  /  föo  bonbt  l)p  baec  een 
hlegn mu/mhe  een  tncy f  Hca'  bat  in luer c öctowjben 
toal  m  nam  m  cp  euöe  bcfd.?5i)bc  een  DocDflec  boe? 
het  felbe/enbe  liit  het  iwc  lcp.rccUea  rnbeonüeitoöfcn/ 
houbcnDeljftffaTaMuoü^mucbücl)rec.(Nenbconge= 

tiunffelt  Ijaftbe  lm  Drtcc  toe  cccOtbf  ecöigc  ccDrn.)  ö^an* 
neec  nu  Uii  Docjucrhcn  rot  bcquamcn  oubccbom  gcho^ 
Kien  tDH0  / 10  Dy  onuptbiiitTcl)flichcn  b?ano 

ban  ülccfcötücbe  beötccIicUl}cpttot  bctfcltJc  omilclten 

acüKi.Dcn.  €nbe  toanncec  Ijp  op  een  fchcren  baglj  hft 

ïii  K  4  felbc 

(4}  C^ipg^avc  inCatabgo  5andomn  /IngUfi,  fojl  vftam 
J'ulfmi  Epifcop, 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


Slo      DEN  ROOMSCHEN 

felbe  mtc\\t  in  fijn  bcööe  jjaööe  Qclcqt^v  beqon  Uptet^ 
fiont  te  geDcncttcn  aeu  fijii  belaften  tion  repnigö^pöt 
öie  Ijp  gljeDaen  Ijaööe  /  enöc  Ijein  oinheerenDe  (foo  öc 
to^ienöen  fe  ggcn/oni  Dit  tiupl  toerch  een  toepnioö  te  be^ 
toimpclen)  Ijeeft  hp/  m  Ijace  tegcntDoo?dïööepDt  fgn 
'tnatlnelifftliötmeteen  fcljecpmc^fafgljefneDen/  enDe 
Ujccö  getüojpen  alp  t^et  toelche  [)em  tot  een  tentatie  ge- 
toeejl  Ijaööe,  €nDe  öet  öocl)tecften  macchte  j)P  tot  een 
DepHge  Bonnc.  ^ 
jDaec  De  goeöeCatljoIijchen  enbeöoebenOöecniet 
te  bectoonöecen  obec  ben  pbec  tran  fommige  /  bic  /  om 
He  p^icheïmgen  tot  onftupf öepb  te  onrgaen  ^ate leöen  j 
afgefneben  öcbben/  naöeinael  men  in  bie  tijben  raebt  iWrtÉ 
toillom  bieöaedtoebecteftcögöni.  St.Walftanban  " 
Bawburgh,  b?ic  mijïen  ban  Norwith,  betoeïche gedoj* 
beni^in  tgaec  ioi<s»  toa^na  fgnenboocfofttacljtig 
In  iniraculen  /  bat  Ijp  aen  menfcben  en  beefien  be  êep^ 
tneliche  leben  öftftelbeenbctoebecgaf,  «©elijcftjob. 
Capgravegetnpgöt. 

<6f n  aenniechenö-toeecbige amourcufe  gefcljiebenifle  \mmf 

beCljalenKanulphus  lib.6.  Ccip.  21.  VincentiusSpecul 

hirt.  lib.  25.  cap.  i8»  enbeanbcceuieec ;  bie  gebalïen  u 
ïn  't  !3aer  lo^jó.tn't  l^ofban  be  itepfec  Henricusde  1 1. 
toelche  be  fuftec  ban  ttoningï)  Canutus  getcoiitat  D<3b* 
be  /  DieGuinildusgenaemtlnaö.  ^efeHepfecöabbe 
eenfuflec/bieffngep^ofeffibe4^onnetoa0/enbebie  bP 
foo  lief  [jabbe/batöPf^  bihmaelinfijn  i^of  bebeffapen/ 
bicöt  ontrent  fijne  fïaep-hamer.  <l^aec  tpierben  ban 
|)aer  fUaotcn  becnoinen/  ban  batfe  baer  becliep  niet  ec* 
ncn  (HapeUacn  ban  bet  &of.  <Bp  eenen  tDinter-tijt  ge* 
beurben  't  bat/tertoi)l  be  Capellaen  bp  baec  fïiep  /  bet 
bejS  naebtjJ  beifcb  gcfneeut  liabt.  <!^ej!5onne  obec  fufcjc 
b?eefcnöc/bat  in  bet  fneeutobeboetftapen  t»an  ben  €a» 
pcllaen  fouben  gèhent  tuecben/  b?oegbcm  baer  boo?  op 
baren  i^al^  /enbc  b^aebt  öem  in  fyne  bamer.  ïJep= 

fer 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


UYLEN-SPIEGEL.  fii 

[  '  fet  )upfl  op  öc  felüc  uce  /  na  fnnc  (jctooonte  /  opöfflacii 

I  3i)nDc/  möe  ccn0  na  buptf  11  fknöc  /  ücinamöitfpcl» 
-  i[io2ttj  Dacrnen  Difl Dacr  ccn23iiTcI)op^-fl!ijpt  open 

^  ï  mehe  Ht^pficijt  en  acacccingf  oüer  mi  .Oonne  hioo^ 
I'  f  ftcr/tuaec  naec  Dcfcn  liefje^  bcjiDe  fnahtcn  rnucrlang* 
'  r  öcn.  €)öccfulca^t)ccft  Dettciïferliacrbepöe/  Dcccnc 
ï  Dooi  /  De  anbccc  nacr/  bp  tjcni  oncboöen  /  fcggcnbc  toe 
ben  fijnen  p?iejlcc/  fijnen  ^appellat- n :  Neemt  hcc  Bii- 

fchops-ampt  voor  U;in3er  fadelcnoch  bereyt  geei)Non- 
nen  meer.  <l2nbc  tot  fl)ne  fu|Iei*  fcpÖC  Ijp :  Hn  wc clt  geen 
pccrd  meer  voor  den  Priefter, 

m  djnbc  inbienjc  belufl  bent  te  luetcn  /  [)or  Dat  De  43ec= 

P  flelichf  foo  flccfligb  3ijn  octofcll/Datfe  bctb^outu-bolh/ 

II  j  ban  tuat  (lact  Datfe  oofi  maten /bebbcniucten  lot  t)arcn 
|r  tLnlictchrijgen/  Die  Icfe  (jet  gene  ban  renen  Paiumbus 
r  berljaek  bjecDt  cnDe  by  faï  bcbniDen/  Dat  Dir  Doo^  miDs 
t-c  DelbanDeftoarteftonfl  enDeDen  ^Il^eefl/Dieftracbnotj 
■1  tuercht  in  De  ftinDerenbcc  onoeljoo?faem[)ept  Qeteljtcö 
m  i^.  ©efe  P  ilumbns  toag  een  p?ifllec  binnen  ÖoonKU 
m  enDe  een  gcoote  f^obenaec^bebbenDe  ooeb(al0  fonimi* 
n  ge  feljJDben)  eenen  fone  Die  é)au^  tua^.  li)n  honöe  Doo? 
i ;  fone  tooberijen  De  bepligc  ^?elaten  binnen  Zoomen 
9  ]  gr  ooien  Dienfl  Doen  enDe  peDec  mané  loijf/  Docljtec  of 
\i  '\  Dienfl-maegljD  /  Die  fp  niaer  begeecDen  bes! nac()t^  in 
\.  \  Jiet  Dupft  ec  bp  bacc  op  bet  beDDe  brengen.  öp  tpa^ 
(tf  foo  nptdeftrnDc  in  Defe  bcntt  /  Dat  manneer  fcboon  pe* 
y.  \  manD  ban  iict  felbc  anibncl)t  ecnen  ïDnpbel  iiptfonDt/ 
^ !  om  Dcfc  ©enné-fnoepperijfn  nieDe  npt  tr  toecchen  /  bP 
j!  i  ïionDe  niaeehen/Dat  fynen  ïDupbel  nieedec  toiei D  ober 
|f  3  Den  <iDupbcI  Dc^  anDercn  /  enDe  Dat  bp  öc»"  loef  af 
[i  f  fagl) ;  enDe  bel  b.joutD-menfcb  Dertoaect^  DeDc  gaen/ 
y  f  Daer  bet  ïjcm  bebaegbDe.  iDacr  obec  Dan  De  ©upueicn 
1.  in  ttuill  raecbten  enDe  riepen  ober  tjefn  tot  «i3oD  hia« 
K  genDe  Daer  ober  /  Dat  bp  foo  langb  toeliet '  Dar  Defeu 
\  Palumbusfo  ïangen  tjjD  DomineerDeniet  Defe  föne  l'uf» 
U  lift  $ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


41X      DEN  ROOMSCHEN 

Örpt.  mact  aïö  öcfc  i^?ic}ter  op  fnn  ftccbcn  lasl)/  Dccft 
hp  fnnc  öepmcli'crte  öcricn  af  gcfnoöen  /  cnDc  bicn  l)ut^:> 
pot  acn  Den  <Dup\3cI  bcrcert.  ©it  Dcr^nlcn  Malmesbu- 

rienlisiib.  2.  de  Regibus.  Vinccntiuslib.  25^  cap.  29.  Ka- 
nulphus lib.  6.  cap.  26.  Antoniniis  part.  2.  lir.  1 6.  cap. 7. 

jlBacr  op  önt  öc  <öcufni  Ijtcr  mcöc  |)arc  tanöcn  niet 
m  flohcn/  füo  Dir nt  men  te  toeten/  Dat  !jet  Doe  ter  tt)t  fo 
Dcrnanicretoa^/  gtltlyc^^  ^ilh.  Malmesbunenfis ,  cnDe 
anöeretietöalen  ontrent  Ijct  gacc  iO)4»  Dat  öcfe  Dec* 
te!l)ept/  enöe  tjupïe  onhupjJljcpt;  foo  De  oticcöanDt  öaöt 
cljcnomen  /  Dar  Hu  öoo?  geen  rect)t  23ijTf  Ijop  ÖCÖouDen 
toiert/  Die  Dacr  to'e  l)ein  feiten  niet  en  begaf,  il^ant  ai^ 
fp  ban  eenigc  tocimige  bcflraf t  toif cDen  De  toelehe  fep* 
ben  /  Dat  De  ?tpoitelen  fnoDanigen  leben  niet  en  ftaDDen 
öcïept  aljS  fp  DeDen/  fo  öaöDcnfc  Defe  gereebc  anttooo^ 
Dein  een bcxi'je: 

Nunc  aliud  tempus ,  alij  pro  tempore  mores, 

^at  10 : 

Mu  is  de  lijd  mee  aUfe  placht ; 
Die  na  den  iijd  leeft ,  wcrc  geacht. 

ïDeIch  bccöjc  nu  oocft  De  <©eufen  bequanicr  Den 
monDt  han  floppen  Dan  eemn  ouDcn  roggen  Ccw* 
~Dc  noonifcöe  CatDoUjcfien  paffen  op  al  Dat  feg^ 
gen  cnfcöjijben  met» 

Al  gaet  het  door  veel  monden  om , 
'i  iin  is  geen  Euangclium. 

%i  fepD  men  Dan  /  Dat  bcle ban  De oube ^^ïflcöoppf " 
in  SnnelanDt  en  elDec^ballacröenenfonenban^^^ie^ 

erVKn/ Dat  en  raeeht  niet  een^  aen  De  houDe  hlce. 
L\'rSDerecljte^au^.ölK^^^^^^^^^ 
twmenfeOefc  Dingen  met  cen^  cecDertcn; 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


UYLEN-SPIEGEL.  ^2.3 

V :  5iec  aï^  mcöc  byfct  l)ct  gene  23ifTcl)op  Waker ,  ccn  ouö 
'  gcijótnan/toc  Her  ford  bcDjflim  iKcft/öat  macc  nattc- 
fpicngcn  toaccn ;  a!  liep  Dct  qiuiIicUaf/  cnDc  Datpet 
lublt  op  Ijctepnöcquaethattc-fpcl  tuiert.  ^efc2Öif* 
fcljop  nnno  1070.  toa^fcerücrlïeftopccn  jonge  mept/ 
öie  fiiii  Cainerimgen  ooclt  m  fijn  ttamcc  öebbcn  toeten 
te  brengen/  onöcc  öicn  fcljijn/batfe  öar c  ecnig  lijnloaeö 
tot  Ijcmböcn  en  neuööochcn  fntiöcn  cn  berepDcn  fouöc ; 
cnDe  acu  öcn  23ifTcljop  toaó  De  lofc  gcrKUen  bat  Op  ban 
üochDaccUomcnfoube.  ^adijcri  gcfctjieti^.  ai:\intab 
leen  bp  Ijacc  gelaten  5i)nbe/  begon  I)p  l)aec  te  Ucf  hoofen 
n  enteicchen  om  Daer  tot  fijnen  totUe  te  IjeOben.  Matt 
Dat  niet  Ijelpenöe/  too?(lelöc  Ijp  met  Ijaec  om  De  oljer- 
Ijant  teberftctjgen.  me  fp  ban  mcccrue  batfcniet  ian^» 
ner  macl)tig  toas  fuïchen  getoctt  tegen  te  ilacn/ljeeftfe 
ccnfcDei  pcfcDafc/  bic  fpmDaec  lianbe n  Ijabt  /  in  fijn 
tjcpmehclie  Ic  ben  foo  Diep  ingelleften  /  bat  bp  Daec  ban 
gcjlo^tien  i^.  <t3eUjcft  üini.Malmefburicnhs  cnöc  Ra- 
nul  phus  bectjöïm. 

(a)  ^e  lioningl)  Wilhelmus  Conqueftor,  nieCCRenOC 

Dit  ontueljtiglj  ïcüen  ban  De  vDer fleliche  /  maechtc  een 
ODct/  bat  foo  iDic  beüonöen  biiert  een  b^outu  of  macgt 
acrooftte  Ijebhen/fou  gclubt  toer  ben.  <2^m  toeUieflraf^ 
f]  U  tc  ontgarn  /  be  43ee itelichc  tjcbbcn  bf ffooten  /  Dat  De 
il  fonben  ban  ontngt  in  liace  geejleiiche  bpetfcfjare  moe* 
itea  ge-f):aminecrt  toctben. 
ib)  bihelrcd ,  een  ^ütban  Rienal ,  ontrent  öet!ïaec 

11^9.  ineen  hlcpnbocehóhen/  De  quodam  miracuio. 

bertiaclt  ten  toonöerliche  amojeufc  l^rfloïic  in  befcc 
boegen :  €e  Wation  m  Yorke-ftire ,  toa0  een  jongde 
.l^onne  /  in  een  ^Tlooflcr  ban  bc  (0?b?c  bcr  Gilberrinen, 
i  Die  baec  in  gf  b?agt  toa?  ban  ben  ^ccts-bifTebop  Henry 

I  Mur- 
I      (a)  I.  Ralc-  btivijft  dituyt  vcrfcheyden  Roomfche Sckijvers,  m 

P'jii  BoeckA^^s  of  tinf^lilh  Votaries,  2.  part.  leit.  G.  ^ 
b)  1.  Bak  ibtl  litt.  ?.  2-  j. 


L 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


51+  DEN  ROOMSCHEN 
Murdnch.  ^efc  toa^  tjaii  een  öertelen/ongcüonöen en 
(jeplen  aectöet  gene  fp  in  gebaeröcn/en  tooD?Den/enDe 
Oaec  na  oocft  met  Der  Dacö  i)ccft  betoont.  i©ant  Doo? 
öefe  manieren  Uan  öorn  beeftfe  ecncn  jongen^IiDonnm 
ban  t  Cloofler/öcit  baet  bp  toa^  tot  tiatc  Uef öc  gercocs 
hen/  enöc  ip  in  foo^Janigen  geuiepnfcljap  met  t)em  ge- 
fiomen  /  öat  bet^icn  Ijact  lic[)aem  begonoe  te  blijchrn/ 
öatfetU)angetÓ3a^,  gj^e jonge  ifï^onnichDie  bemerc^ 
ïtcnöe  /  gmgl)  ücjJ  mc\)tp  ï)ct  ïltlootiet  upt  /  enöe  nam 
De bïucljt/  foeehtnDc fun  liefje /  De  Üionne/  oochmet 
,  J)cm  tueclj  te  Icpöcn.  JBaer  fp  i^  acDtet  gebleoen/enDe 
firengUch  oüer  liaet  tjerloop  geflagen/  enDe  in  De  ge* 
öangcmffe  gefet.  qÉ5e  jonge ilKonnicH  quam  in  De  uacöt 
in  Ijet  .0onnen-Woo|ler  /  mcpnenDe  fgn  .i^onneuen  te  i 
berloffen  enDemetöemtDccljtefiepen.ilïaaetDei^ons  t 
nen  yaDDen  ban  Den  aenfïaglj  get)oo?t/  enDe  pallen  op/  , 
met  iDaechen,  enDe  hregen  l)em  m  IjanDen.  ^p  ontnlec^ 
ben  tjem  geljcel  naecht/  enDe  bonDen  tjem  bail  m  eenen 
noeï.  vDaer  naer  bjacijtenfe  De  jonge  j^^onne  bp  Ijem/ 
gcbenDe  Ijaer  een  fcljerp  me»  in  De  IjanDt  /  enDe  öaec 
öiDinoenöe  Datfe  Den  fDonnich  lubben  fuuDe^l^etttJelft 
op  een  onfatfoenlieUe  manicre  ban  Ijaer  geDaen  3ijnDe/ 
Ijebbê  De  anDcre.|^onnchen^  De  Huchcn  opgeraept/  en* 
De  met  geiuelt  geftehen  inDen  monD  banDe  jonge  i^on- 
ne.  iBaer  Den  fKonnich  belenDt  i^  /  Ijeeft  men  naDcc» 
hanD  nopt  honnen  bernemenX?et  tuelapparent  Dat  £ 
Dn  ban  Die  VoonDe  geflo^ben  ie.  JiBaec  ^aunne^toierD  j 
tóeberom  m  öe  gcbangcnifTe  gf b?ac[)t.  ?t  e  nuDe  tijoc  i| 
ghehomen  toae/Datfe baren fouDe/fo  IjeeftHenry  Mur-  - 
dach,  (Die ?üercvbi(rcDop  ban  York  getrjeelli?/  enDe  - 
almeec  Dan  fe^  jaren  oberfeDen  toa^J  tot  Ijaren  Dicnft  ^ 
ttoce  goeDe  enDe  DanDtfame  b?oe-b?outoen  upt  Den  ije^  i 
mei  geb?ael)t/Die  baer  fonDer  eenige  fmertrn  ban  Ijaec  i 
fcinD  Ijiclpen  /  enDe  fjet  felbe  met  l)aer  in  Den  ; 
men  /  fulcft^  Dat  Ijct  niet  meer  en  toierDt  gejien.  J©ei » 


U  YLEN-SPIEGEL.  f2f 

toöt  niaccfien  Dc  orofcc  l|cpUöcn/a!ïc  hlcpnel^rpUgös 
[icn^I^nDcfjoc  acngcnacm  iijii  Dcfpapc-hiuöccen  acti 
Dcnljcmel!  uoe  mocljtm  Daii  öc  foctc  ^uucchcnp  foa 
.  onbcDacöt  en  to?cpöt  50"/  öacfc  öat  iScniicKen  f'oo  qc- 
■  plöcgbt  enöc  gcflcaft  Ijebbcn;  cnöc  Datfe  Den  büoin(ic(i 
mcpnebatöelicüe  iDonmftfacnjaietöe  too^ceUjeobca 
>  uptgcrocpt  /  ötc  fulchc  goeDe  t)?ucDff n  \]ceft  tooojtgtie* 
.  b?acl)t!  S»nnicc^  3ijnfc  Uan  lij?ccDljepD  ooertupgljt/ 
öoo?  De  Ijcnif Ifcïjc  V)?of-D?Duüien  öic  Ijct  i^oniu  Ken 
Öebbcn  geholpen  foo  Datfc  fouDcc  fmecte  baccöe.  ïBic 
mi  Defeö?oe-V3?outöcn  gctoccll  ^ijii/lact  ilt  De©ocro2cn 
ban  Sorbona ,  ofte  banöeCöeologifctjc  ƒ  acultcpttot 

euven 

JjcüJf efl  Dc  tjcplige  iilöagct  Maria ,  enDc  ijacc  moe öec 
Sr.  Anna.  jilDaecicft  bo^benret  Dcfüuccen  nuclj  bajl* 
fldlcn* 

gn  Sr.  Willeboords  Capcï/bitpten  ?f nttoccpc n  bacc 
Öet  bede  ban  Maria  fiaet,  (gemepnlih  Onfe  hevc  v  rouw 
ler  hoeren  gcnaemt/om  DatconDom  De  Capelbecï  i)oc* 
ren  toooncn  )I)f  eftHinno  1659.  gctooont  rrn  Ciupfena» 
*  re^/bie  bp  be  ^afioo?/of Cappr üaen/cen  ftmi)  tiaöt  ge* 
-Ijabt/  nabatfc?.  jaeceen  Ciupfenare^  toa^getucrfU 
1  ïDacr  op  Dit  ©cc^  gcmaecht /  cnDe  tc  ?f  ntoberpcn  ge* 
'  flcopt  : 

~  ^  Op  een  gewijde  placts,  magh  ongewijd  niet  woonen. 
Dit  heeft  deesCIuyf'nares  ons  klaerlick  willen  toonen. 
Sy  lact  den  Capellaen  met  vreughde  rot  haer  in. 
Hy  wijdt  haer, en  ly  wordt,  door  't  wijen,  Paftorin. 
'  Wil  fy  haer  fondigh  hert  tot  boete  nugaen  voeren , 
Sy  heett  niet  verr'  te  gaen  f  is  by  ons  V  rouw  ter  hoeren. 

(6nbe  tiiat  tuonbcc  10^  !)et  bat  onfe  iBoebec  be  ]3oom> 

fe  UciCÏl  (de  Moeder  der  hoererije,  Apoc.  17.^0  fulche 

.hiaDcccnöecfc:U)ant 

Hei 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


i 


526      DEM  ROOMSCHEN 

Het  fpringht,  al  wai'er  kamt  van  vloon , 
Het  ftinckt,  al  wai'er  komt  vaa  do'cn  1  l^""" 
Het  ichraeft,  al  wai'er  komt  vat»  't  hoen ,  | ! 

Het  muyftial  wat  de  katten  bioe'n. 

45ccflelicfte  /  cnöc  met  namen  öe  Cacöinalcn/  < ) '"'1 
^ifTctioppcn/^Cötcn/  0)onnicUcn  en  giictliciJ  foiiDcn  a  i 
Dan  elch  Den  name  öan  Nonnoius  toeï  nioflljen  ö?agcn/  '  ' 

Daec      Grcgorius  Ma^nus  (lib.  i.  cap.  /•  Dialoj^orum) 

toangctoaol)  maeeht.  3ónde  een  ^btof  Oberflctian  een 
ttlooilec  öDetDeefl/  bat  op  sorad  isber>>h  gelegen  tna?. 
aDantgcUjhmulierofus  betcpchentecnenDictot  muiie-  i  i 
res,  Dat  i^/ Ujoiitoen genegen  lö/  alfo  Uan  ooch  oeöacöt : 
iDecDcn/  Dat  Nonnoius  betepehcmeencn  Die  tot  Non- ;» 

nen  en  bagijnen  genegen  i^. 
(Doch  éaennierchen^f-tDceröigljl)et gene  (4)  corn.  > 

Aerippafclj?oft/  ©atDc  l^oofDcn  enDeatJcrftcn  m  Dc 
tmche/  onbfc  De  müomïie  bet  iïlecehen/  oocU  Den  ont* 
fangööan  Den  Ijoccen-Ioonupt  De  lluffianenplacljten  1 

tercUencn.  lek  hebue.fcptljP/Kehoortdatrcalau. hare  1 
rekeninge  maecktcn ;  Hy  heeft  twee  beneficiën, een  Cu^ 
raetfcbap  van  hondert  i;ulden.  en  een  Pnoorfchap  van  40 
ducaten.  ende  drie  hoeren  in  het  bordcel.  ^CO/  m  ]nc 

öiienöen  /  fp^eecht  alïeö  opcntjectign  upt  /  enDe  en  laet  i 
oeenen  Dupbelmutoen  biipehtoalTen.  53epbengl)ftr  « 
?nDe  tonfle  öcomfe  Catbolrjchen  m  ojt^  Dit  feggen 
foo  üecljeugljt/  Datfe  ïacctjen  al^  lï;,^f,V.^^",Jv^"^^^ 
fp  ftacn  en  lujchen  gelijeft  öe  J»onnieIi/öie  oöec  Diecge^ 
tmm  ^löolcnaer  foobe|egemlmert  /  Dat^^^^^^^ 

bectloinDe,  (b)  ©ant  (fo  nip  ber|)aelt  j 
f en  feecliet  Xöolenaer/  De  toeïcfie  ban  cenen  ïDonnicii 
3  "iDe  b  cVpc  /  Dat  t)p  fijnen  €5el  o^^^^iaDen  öaöDe  /  to 
antU)oo?tgaf:  gclun  Ijcb  Ijem  met  obeclaöen.  toant  ^ 

(a)  De  vanitate  facntiarum  cap.  6x.  fub  jmcm  Wlokf^ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


j  U  YLEN-SPIEGEL.  f27 

Ttch  fouDc  nocl)  tucl  foiiDcc  fync  be5toacin5lj  /  öe  Dcugljt 
jan  u  cnöc  uüjc  gcljcclc  OD^ojc  op  ijcm  hoiincn  laDcn. 
■  fc?ft  oiiDc  üccoUen/Up  (4)  Aaelplms  bcrOacIt/tcpcIicnt 
3och  acn  öc  Ijoccccijc  cnoe  onluio^öcpöt  üau  Dc  Jllaoii' 
Olclicn  CU  ]^)ic|ler^/  fcggciiDc :  * 
Dcvorat  agncoUm  Rex :  Re^em  tyro  :  fcd  tllum 
Ufurator  edit :  Mo^iachus  Jed  devoret  illiim  : 
At  Monachuin  meretrtx  :  meretncern  lenorcmordcc  : 
Lenonem  caupo  :  fcd  cauponem  parafitus. 
lllum  ffquipedes ,  qttot  demum  fimia  torquet. 

^nfoljclijclijÉ  i)et  ^pjcecft-tooo^öt    {b)  Bebelius  acn= 

nctcpcftcnt/  IjCttDcichfooilipöt :  Qmdmomorditvel  Pre^ 
(hyttr ,  vd  l.upus ,  dicitur  ivfanabih ,  quod  morfus  Lupi  lethtfcri 
fint:     puelUa  Sacerdotibus corruptie  raró  ad  conttncntiamre" 
ducantur.  ^aCl^:  Hc£  gene  dac  een  priefter  of  een  Wolf 
gebeten  heeft,  houd  men  ongenefelicktc  -zijn  ;  om  dat  de 
;  beten  van  ecnen  Wolf  doodt-'Iick  zijn  :  ende  dac  de  meyf- 
':;kcnsdie  door  de  Prierters  ghelchondcn  worden  ,  felden 
wederom  loc  tucht  en  eerbatfrheyt  knnncn  t^cbra^t  wor- 
den. JBacc  l)ec  uccölten  öinit  oochUcttaelt  ljoo?onfe 
ongclcttccDc  «öcörcIauDf  c0  /  ödtjch  Ijct  bp-na  op  Dcfcl= 
« hc  maniccc Uan  Den  Doo^f 5.  /Xdeiphus  Ucctaclt  ; 

W|       Den  Heer  verteert  de  BoerCn  ; 
Den  Kidder  fal  hem  loeren  ; 

En  die  fwicht  voor  den  Woekeraer , 
Dien  eet  een  Monnick  openbaer. 
Hen  hoer  wil  Monnick-vleysje , 
En  fwel^hr  het  reys  op  reysje.  ^ 
De  Roffiaen  (eer  grae^h  van  aerc , 
Eet  hoeren  op  voor  foi  te  taert. 
Een  Wijn-V hegh  (  wie  fal  't  weren  ?  ) 
6al  hem  oock  we'er  verteren. 

De  W'ijn-vhegh  is  der  Luy fen  nes. 
Das  is'erd'een  den  andVn  bacs. 


loan.AdclplminfineFacetiarum,  (b)  Bcb.  Op^Jc.  litt.h<^. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


^1 


Ml 


11 


fiS     DEN  ROOMSCHEN 

ich  en  ïier»'^^»i  nin  QGnocaDüertöontieren/ljocoure 
Öcinfc  ra:  iicn  fo  opcnlïmigl)  cu^c  ua  De  toaccs 
l)cpö  gcfpjoUcii  nebben  Uanöe  <0eeilclicUe  /  enbcliacc 
ïe  .en  ni  De  C!oo!lerö»lBant  fp  Hebben  cont  upt  ocfrpt/ 
bat  be  Cloofter^  bo?beclcn  en  Ijoere-hottcn  tuaceu. 

(4)  Nicolaus  de  uleman^ijs  fefltonbet  anbece/dat  een 
ioi»t?e  dogter Nonne  te  maken(of  lot  het  Kloofter  leven 
te  brengen)  doe  ler  tijd  als  hy  Icefde.fo  vet-l  was,  als  bacr 
lot  een  nublijcke  hoere  ic  maecken.  i$tt  feVot  Maegljt 

(b)  St  Brieitta  5  imtfgabcrö  (c)  Ivo,  ïnfüne23?iebfm 
<Oü  toelhen  flefien  honncn  toerben  be  ünnotatien  ban 

luretus ;  aï0  meDe ban  joh. Lynius  op  Nic.de  Cicman- 

eijsbooinocmt/  bic  adeecbelif h  upt  becfcljepben  an» 
Dere-$eb?t)t)er0buaUe0betoi]fen.  ,  ^  „  .  ^ 
<enörombatbitlebenfoogcmepn  enbc  toelbcftent 
toaé/fooljebben  begnutufte  bit  toiUcn  berfufTen  /  enbe 
öp  ben  gemepnen  man  in  be  befle  boutoe  O^f  n/fo  kJecce 
fcffö/  batinbe  (a)€anomjcUclfiect)tenUjelbupbeïic  t 

flaet':  Indien  een  Geeltelik  perloon  een  vrouwe  omhellt 
foo  fal  men  dat  lo  duyden.dat  hy  luicks  doet,om  haer  de 
benediaieie  eevcn.Cnbe  toCbetomiWanneer  eenGee- 
ftelick  perfoon  een  vrou.vc  omhelft.fo  pra^luriieerr  nnen,: 
dar  hy  wel  daer aen  doet.  t>00  bat  bebOO?f5  joh. Lydms 
arntinlftupt  ïfidori  GlolTario,  enbe  Pytx-i  Excerpns 
D  U  Nonnula  (bat  iö  Konneken)  "Vt  ïat^a ec»^ 

nrr  betn  chent  /  baec  men  be  bogelen  nieöc  bangljr. 
S  be  nette  en  cantatigr^aonnebcn?  m  ^^^^^^^  "^f 
nn  om  be  monnicfien  re  bftftricficn  en  te  bangcn. 
i^ïf  fté  bat  tiet  betaeUen  ban  letteccn/bolgcn^  be  Ca- 
bet  Anag  Lmatiften,bai  OH?? aïöirt ter  !)ant i^^  ge. 
fte  ?/tmer  op  mebe  tod  paft;  iBant  upt  bdcttecjS  Non- 

nen  enr^^^^^  Inn' b.nden  >  O  neen  ; 

(c)  Eptji.70 \d)  GloJJaDecrett  adq-,    c.  ii. cap. 
Etibid,  in  marine. 


I 

r,  >■•  '■■ ''  ■  '■ ' 
tuf;. 

h..a:.ui 

Ü 


lll'i 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


r 


U  YLEN-SPIEGEL.  f29 

gaen.  ï©aec  öoo?  acngetoefen  tDo^öt  /  öatDej^onnen 
enbe  ^agijnen  in  fjaeci^Iooflcr-Ieben  fjaec  feitm/enöe 
l)ace  quaDe  (uflen  en  be0eerHchf)e&en  niet  tnne-t)ouDen 
nocl)  in  cn  blnben/  niaecöatfefleöeeUontracic  Doen/ 
en  de  gaen  en  loepen  Daer  tjencn/daec  ()ace  ongetemDe 
! liften  Ijacr  d^ijten  j  ©olgcn^  Frov.7.1  i»i2  öéiec  öiec# 
geüjcften  fïacliDanU^oiitD-Iïeöenbefcö^etien  tpect/e«* 

öc  foo  afgefC^ilDect/  ilai  hare  vocDcn  in  haer  huys  niec  en 
blijven. 

^oclj  nademaci  dit  fpelcn  en  fcöertfen  op  den  naem 
htt  foete  .0onncftenjJ  na  <Öenfenje  fcööiu  te  fmaeRen/ 
fat  ich  beel  tiebec  t)iec  fieUen  de  tooo^den  ban  onfen  ge* 
leerden  Kilianus,die  een  goet  €at|)0;QCft  getoeeft  i'^/en* 

de  in  fijn  ^uptjS  Didionario  [)fttOOO?t  Nonn€  beflupt* 
lleglJC :  Nonne  (fegöt  Dp)  is  by  de  Hoogliduytfcnende 
^ Saxen  een  fuscajirata  le  leggen ,  dat  is ,  een gelubt  vereken. 
Zijnde  het  Iclvc  woort ontleent  vande heyhgemaegden, 
die  gecaftreert  zijn  om  het  Koninckrijcke  derHemelen. 
Even  gelijck  Mttncüj^een  gelubt  pcerd  te  feggen  is:  IBaeC 

Öiec  ftehen  al  toedecom  de  fpot-bogeIjJ/de<&eufen/öaec 
ncup  in  /  en  feggen  /  dat  onfe  ^ufiecheniJ  öacen  ceel)» 
ten  naem  öebbcn/al.^iïienfr Nonnen  ïjeet/omdatfebeêl» 
ti)t0  buple  beccft  er.ó  50H/in  dien  fm  a!öi  men  ïjoecen  en* 
de  onti!c|)tige  b?oulDfn  verkensplacöt  te  noemeOiendc 
dar  een  tloomfciie  liiloaflet-liebendc^uftec  (tnepnige 

uplgcnouien)  Ul  öCl  tJar dt  Sus-ter  10 /  dat  i^  /  eai  drie« 

dubbelt  vercken.t^icc  Op  (ift  aolt'fgenein(<i}OpurcuIis 

Bebelianos  bccïiaelt  toerdt.  llï)anneer  een  fefter  foldaec 
'lp  eenen  ouden  üEonnica  binnen  Ceulen  fyne  biectjte 

fpiach/  fcpde  Öp  ondec  anDccen/  dat  hy  mei  een  Nonne 
Ijadde  te  doen  geöadt.  ïBelch  toaojd  Ncnnc  (f^pdt  Be- 
belius)  bp  onö  een  fteplige  uiaegd  en  ütlooflec-.éonne/ 
en  oocfi  een  gelubt  berchen  betepchent.  ^e  lèonnicft 
betfiont  ende  nam  yet  in  den  iaetjlen  fin  booj  un  ber« 

211  ften/ 

(4)  Litt,A.^.verJa, 


I 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


530      DEN  ROOMSCHEN 
hen/  enDc  fepDc/  öat  öc  foïDaet  een  hettec  en  booftaicbt  1 1 
toaö/enUe  öat  ép  ö«c«       Ö^^^öe  öem  öe  abfolutie  te  | 
Debcn.®e  folöaec  nicrchenöc  öac  De  uaonnicü  een  mif=  a 
uecftanD  t)abDe/upt  oojföechcban  De  öubbelfmnialjept  r\ 
t)an'tü3oo?tNonne.  fepDe/  fjcft  becjla  een  ö^P^Jfle 
jIBaegl)D(Die  in  on^  Ham  foo  getjccten  tao^t)  enDe  nici  j 
eenberhen.<©e  Jiiaonich  anttooo?bert  üJï  toel  gebacn/  ' 
mDien't  een  b^outo  menfcf)  a^toeefl  i^.  JE?acr  toaccacö» 
nn!)(ffpDehpmcttceucigf)fpt)icft  en  han  niet  nmt*t  . 
mm  feiben  aïfoobehïaflenDe  /  bat  bP  impotent  toa^»  c 
laaec  gcnoesb  ban  Dit  maUcn.  V^et  i0  betcc  Cgehjli  top  i 
hiec  te  boren  begonDen  te  Doen)  bennaeni  bannoom^ 
fche  eceflelicften  ban  De  iloomfcbc  talc  af  te  Ijalcn.  r 
g^echalben  geef  ich  De  goeDeïïoomfcljeCatboïoften  in 
bebenfunge/of  bet  bupten  teDcn  i0/te feggen/DatNonne  t 
afhomfiigb  tian  Nonaria ,  Dat  eenen  boece-nacm  bp  ^ 
behomepnengctoeefl  i^.  ,    ,    ^  , 

0)acr/gocDe  Catboiocftcn '  (om  licber  ban  faec  ben 
al^ban  tooojDente  fp?fecftcn)  Dcbo!gcnDe  ercmpelcn  \ 
toijfen  on§  acn  De  cemeDicn  /  Die  Ijicc  tegen  bonnen  gc«  i 

biupcht  toecDcn.  ^     , .  , 

Peirus  Damianu^,eenï^eneDictine5  Haonmcftenbe 

baec  na  ooh  een^öiffcbop  en  Catpinacl  ge  toeejl  3^  noc/ 
toctöacU  in  een  boecb  /  Dat  bP  gefcbteben  Öccft  vian  D^ 
jiatcacuïcn  fnneö  tijtö/ban  eenenPcuer ban  De  Monne* 
bené  /  Dat  ÖP  ccncn  langen  ti)D  r  önet  igij  toa^  geq^eit 
oetofeflttict  De  p?icliclingenbanfnn  blecfcbtot  oncep= 
Sigbcpt  cnDe  bfcefenDe  Dat  !)p  fulcM  nict  langec  fouDe 
ftonncntegcnflaen/  bpbcm  fclbenbenotenbeef^^^^^^^^^ 
Zoom  te  beclatni.  met  Dat  in  Dit  gebaï  öf  ^ngc 
Uubcmgehomenjijn/  ombemtefjdpcn.  IW^'^ 
tttiö  gcDaenbcbben  Datfe  DengoeDc  P^^^^JJ^^.^bm^^^ 
Den  Ual^gcgrcpê/enDe  De  banDen  en  boeten  bebben^^^ 
bonDf  n  /  enöe  met  een  fcbccp  rafoic  foo  l)cbben  qcbac 
b?c  t  öacfcöcmDemannelicHe  DeelcnOcöben  toec^^ 


1 


UYLEN-SPIEGEL.  f^i 

genomen.  (CnDe  t)tec  boo}  onfen  Pater  foo  mach  en 
tam  getoo;{Dcn  /  Dat  öp  Oaer  na  Dc  fct)oonfle  i^onne^ 
ftcnp  Ijarc  houjTeftf  öeeft  honnen  unitcccften/  fonOec 
eeniaacg|)teDcnchen. 

i^ct  flinoö  toat  fact^tct  toe  met  St.  Equitius.  ^efe/ 
9f  bt  3ijnDe  oöcr  bf  lelUoollcri^/tDap  langen  tijö  gtquek 
etoeefl  met  tentatien  tot  onUupfljept.  ©aerom  öeeft 
p  43o0  gebeCien/  bat  [)p  Daec  ban  berlofi  tuietbe.  ^ec 
toeïcfi  ban  fiilchen  bcacftt  ip  uetoeert/  batl)p  m  een  ge* 
fif Öte  be^  nacöt^  een  €nflel  Beeft  fien  bp  ni  bomen/ 
rnDe  ftjne  manneltcbe  leDen  affnijben  /  foobanigf)  bat 
aUe  betoeginge  bet  felbec  baec  boo?  afgefneben  tnacem 
"Baerom  Ijp  ooeh  foo  b^pmoebiglj  getoo^ben/  bat 
ie  alleenieanne-bloofiec^te  boren  öab  geregeect/nu 
ocfi  bojfDeB^outoe-hloofier^cegcecen.  cii.Gresorius 

Magnus  Dialog.Jib.  i.cap.  4. 

ANNOT.  Hzddc  Luther  fuicken  gracie  mogen  ont-» 
fangen  van  cfen  Heinel,hy  en  hi'dgeengceftelick  Suftei- 
ken  tot  een  vrouwe  behoeven  le  nemen, met  fuiken  gro« 
ten  omflagh  en  moei jelickheyi  als  det»  Huwelicken-ftaec 
in  heett.lck  peynfc  dat  hem  dieEngelfchc  remedien  niet 
en  moeten  in  den  fin  gekomen  zijn,  die  nochtans  fo  fou* 
vcrain  zijnjende  daer  men  (infondcrhey  t  by't  eerüe,wtl 
by  fchrijven  magh  Probaiumeft.  Immers  is  Angdica  een 
goet  kriiy t  tegen  de  pclïjcndc  wie  twijffelc  oïd\t Angelkot 
c«r4,is  ook  een  valk  remedie  ifgen  dc  peil  der  luxune  en 
onreynigheyi?  Immers  een  wijf  van  fnecuw,of  een  wcn- 
tclingh  m  doornen.en  zijn  ibo  krachtig  niet.  Hoewel  het 
ook  in  onfeHeyligen  fijngebruyk  heeft  gehadt.ende dat 
onder  andere  S.BcnedsHush^m  daer  mede  beholpen  hetfc 
wanneer  de  Üuy  vel,  hem  verfoeckende ,  quam  voor  fijn 
aengeficht  vliegeti.in  dc  gedaente  van  een  fwartfcMeerle 
(ick  denk  een  bUncke  Kerme  Wam  oadethant  btefi  by  ia 
vleefchelijke  begeerlikbeden  en  quade  luiten  meer om- 
fteken  gevvccft  als  oyt  te  voren,  biidc  de  Duy  vel  wierp 

%\  z  beo» 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


532     DEN  ROOMSCHEN 

hem  voor  dcgedaenicvaneen  vrouwcdiehy  voorclefen 
wel  eeficn  hadde.  Sulks  dat  hy  by  na  dachte  de  eenfame  i  iiJt- 
WoeftiinedacroQimc  te  verlaten.  Maer  hyvondtnoch  4;  . 
eyndclickdefe  remedie  uyt.  om  de  quade  luiten  van  het  d  ;  . 
vlcefchteiemmeniHy  ontkleedt  hem  geheel  naekt.en.  ik 
de  fiende  vele  doornen  en  barn-nctelen  m  de  wilderniITe  Ui  1 
bv  malkander  ftaen,  heeft  hy  hem  felvendaer  m  gewor-  O  r 
pen  ,  wentelde  hem  felven  dter  in  gins  en  weder ,  lo  dat  I 
lin  eeheelelichaembrande  door  de  netelen,  en  gequetft  «  - 
en  vol  wonden  was  door  de  doornen.Ende  doe  wiert  hy  |  ...^ 
door  vleefchelicke  bekoringen  fo  fcer  met  meer  gequelr.  Mm 
Skdit  alles  den  heyhgen  Vader  en  Paus  Grcg^ms  \ 
Mapnusxcrhitht  Dialog.Hkz.cap.l. 

é^üooiflemelte  (.)  D.mian»s  öeeft  nocD  cm  anDct  ■ 
tambie  üatn  Dit  qiiart/fn't  epcmptl  ban  «nen  Broe- 
ntVïn  chtitto , ntlnclt liü ötni noemt/ Öie fmc manne*  h 

Sop  SM  iatunfe  talc  alöu^: 

b Quoiiesille frater  candentem  cultruai  &  vomeren, . 
quafi  eau  eriam  quoddaro .  geniralibus  impreflït !  ua  ut . 
Sr"  e  quodammodo  pcrfriKS  car»,s  rncendio.ad  na» 
,és  ufa  •  fumas  per  energiam  cxhalare  videtetur. 

nanJt  tü?f  t  toe  foo  bctl  toattciS  üuyl  acmaccM  JU» 

Snr  mSKpUn  bolban fouDcn  en  flcoubJelen/ 
h«  ZuKojöeel  en  ten  beflni  bnn  De  l«f.enen  en 

(4)  EpifiolaYumlib.ó.Epift.lé, 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


UYLEN-SPIEGEL.  ^33 

fc  obcrlaöen  sijn  ban  üele  fonöcn  cn  bupli'aD^  ör  n»€nbf 
Dit  obcttof  gcnDe  r  enige  rcpfcnDe  lieDen  re  fctjee  p/rcfo!» 
bcccöen  in  een  tempeefl  eenen  JDonnich  öehUJclcïten 
fp  alie  oc  biecht  IjaDDcn/bnpten-boo^t  te  toerpen/oin  ïjct 
fcljiy  iHin  öen  Jaft  öec  fonöen  te  ontlaOen.  «É^clyc h  ijet 
feiue  fcec  oecDiglj  öooj  (a)  Thomas  Morus ,  Concelicc 
ban  <étigelanD  /  in  Dit  <£5eDicljt  i§  bcfcö?ebcn : 

\Cum  tumida  horrifonü  infurgerct  tmdaprocellü , 

Fa  mari'f  in  lajjam  fervcret  iraratem 
Relltgio  timides  illahitur  anxU  nautü. 
' '   Beu !  parat,  exclamantf  hoe  mala  vita  maium. 
Vè^ores  tnter  Monachusfutt,  htijusinaurem 

Sopropera>2tvitijsexomrerafuis. 
'  /i fl  ubifenferunt  mhtlo  fibi  mitim  aquor » 
Sed  rapido  puppim  vix fuperejjefreto ; 
Quid  miri  ,  ait  mus ,  aqua fi  vix  ratis  extOt , 
Nqftrorum  fcelerurnjpondire  adhucpremitur. 
'  \  Quin  MotiAchumhunCy  inquemctilp/ti  exhaufjmus  omneis , 
Ejicite ,    fecum  hinccrimina  nofiraferat. 
^DiBa  probant ,  rapiuntq-,  virum ,  jlmul  in  ware  torquent , 

Et  lintrem  levius  quamprituiffsferunt , 
Hinc  hinc  quam  gr  avis  efi  peccati  Jarcina ,  dijce , 
Cujus  non  potuit  pondera  ferre  ratis, 

.  Wanneer  de  Zee  door  wind  en  ftormcn  wns  j;edreven , 
En  dat  de  Schippers  felfs  nu  vreefdcn  voor  haer  leven  , 
Soo  was  het  nnder  volck  in't  fchip  temeer  ondlelt , 
En  feyden  :'t  Is  de  laftder  Tonden  dieons  quek. 
De  Tonden  ,  die  el<-k een  van  ons ,  door  booTe  daden  * 
Gedaen  heeft,  zijn  den  laft,  die  't  fchip  foo  overladen , 
Eu  yeder  een  van  ons  nu  Tullen  doen  vcrgaen. 
Wai  raed,  eylaes !  wat  racd?  wat  dient'er  nu  gedaen  ? 

%\  3  ]»yft 

1hom<e  Mort  lucuvrationes     .  2  3  2.  £^  2  3  3  • 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


I 


3 


534    DEN  ROOMSCHEN 

Juyft  was  een  Monnik  daer  by  haer  te  fcheep.Sy  fpreken 
Haer  biecht  facht  in  fiin  oor ,  en  melden  haer  gebreken. 

Maer  echter  bleef  de  Zee  al  even  Teer  verwoedt. 

Het  fchijnt  dat  ftraks  het  Ichip  te  gronde  finken  moet. 
Dies  rocpter  een  van  haer:  Wel,vriendé,'tis  geen  wonder. 
Den  laft  blijft  nog  int  fchip.ons  fonden  drucken't  onder 

DeMonnick  beeft  haer  al  uyt  ons  in  hent^  gela'en. 

Hy  moei'er  mee  van  't  Icbip ;  of 't  is  met  ons  gedaen. 
Wai  fchort'er.mannen.wei  pi  den  Monnitk  in  de  baren 
Met  al  ons  fondf-pack  ,  ioo  fulje  beter  varen. 

Het  woord  was  nauw  gcfey  ï.üc  Monnik  wort  gevat, 

En  buyten  boort  gcfmackt  in  't  ongeftuy  migh  nat. 
Met  dien,  gelijck  men  fcy  t ,  begon  de  Zee  te  ftillen , 
Bn't  fchip»  als  nu  ontlaft » g^et  ioo  de  fchippers  willen. 

Siet  eens,  en  leert  hier  uyt  der  fonden  lalt  verftaen,  ^ 

Waer  door  een  fchip  met  volk  al  dikmael  moet  vergae. 

(4)  Lutherusfjceftöanaltoatrcöcn  OfljaDt  (oni  D^^ 

Scötcn  cn  moim  /  aló  Dacc  tod  ^^^ixM  ^.^^^^^J^^ 

genljacrtialt/ai^DpfcpDc/Datde  ^Io^bF"  jnde  hom^^ 
f  antoffelen  der  Monnicken  zi  ju  gej^aeckt  van  het  hou 
van  dien  viigeboom.  tot  den  wekken  Chnfius  feyde.3 
Ghyfuhvanmvoomengccn  vrught  meer  dragen tn der  c^^^^^^^  l 
heyt  «finöC  fohannes  tiakuslllfune  Voor-reücfn.  DlC  DP  ^ 

fc&bccfcbcpöcrcDcn^^^ 

(a)  luhi^  mhtbm>  Zincgrefin.  inftjn  Temfche  Afothcgm 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


I 

il.  ■ 


1 


UYLEN-SPIEGEL.  f35 

Rcit/ciiDc  bc  Collcgicn  iJönbe  ^?teflcr^/boo|Ijacc  ïar 
flc  tofcfloringf  cnbe  iipttorptnoc/  bic  in't  5lafr  1  n»- 
Chridi  scbcoKc  ocbaïlf  n  te/  in  fijn  llïijch  Ijcr ft.bom 
bifitf  ccn/boo?  öc  mtotcrbiac^octotcn  In  be  ïl^ctten/ 

Thomam  l.aeum,Kicardum  Laytoniim,!  Iiomam  Bcdil- 
lum,?CtCl)ïbMrtenm€oJntonl/Thomam  BnrtbclciiiTO, 
f^ubUheri ^oton^  rnOc onberc mtr.  gntocïthefoo 
aroten  gcta!  ban  IjcifHagcriS  bo?bceMi|ocïtcn/^c»bo^ 
initcn/f  c.bic  nocijtmi^  alle  ©otarifTen/cntr  onbrr  be* 
lof rc  ban  rcpnigljr pt  cnöf  bcrnitjblnge  ban  Den  mtxyc- 
lichen-jiact  toarrn/gcbonbf  n  5Un  ;  batjc  bf nftcn  fout/ 
Dat  in  ren  prbcc  banDc  fclöc  f  cn  nicuto  Gomoirha  toa^. 

l^acr  bot Cft  toCCöt  gr nacmt/  Het  Brevier  van't  gene  ge- 
vonden i&  in  de  Klo^ftcrs  ,  Convenrcii ,  Collegien  ,  ^c. 

lipt  toem  bo(\\ ich  ren  of  ttucc  paffaoien/tot  ccn  txtnif 
pel  enhcem  onfmacchclicU  proefje/  falbcctocnen  :!ïn 
Öct  miooflcr  bat  Banell  gcnofmt  vncrbt  /  enDe  gflcgcn 
10  m  be  mocefe  ban  Ciceftcr ,  5ön  öffc  .§»cöonirjtcn  in 

ÖCblfltatiC  gcbonbcn  :  Joannes,  ecniCbt/Kicardas  Sal- 
churlt,ThomasCuihberr,,Guilhelmus  Marche,  loannes 
Haftinge,Gregoriu$  Champion.Clemens  Weftfeldclo- 
annesCroire  ♦Thomas  Crambokc , Thomas  Bafyll ,  Jo- 
annes Hamfclde,  joannes  Hierom.ClemensG  rigge.Ri- 
cardus  Touye.enbC  Joannes  Aurtijn.  ^^nfUlpfcllc:  Tho- 
mas l.yvet .  bcbbenbc  een  getroutubc  /enöe  een  anberc 
bjpe  b?OUto-perfone.  Thomas  Cranbioke.fjfbbcnöe  bc 

feloe/  cnöc  meec  anberc/  f  c. 

gn Dc  «ecftc  Chrirti tot  Canteïbcrgfi  ooh  felf  onbec 
bc  23cncbictmet  iKonnichen/  toiccben  mcbc  bcfc  ^o* 

bomiltcn gcbonbcn  :  Kicardus  Godmerfliam  ,  Guilhcl- 
miis  Lichefclde,  Chriftophorusjarays ,  Joannes  Gold- 
inyftontNicolaus  Clemenr,  Gudbehnus  Cavufton.loan-. 
nes  Ambrole,  Thomas  Failegh,  cnbc Thomas  Morton. 
»©nhupffbc:  ^C  bOO?nocmbC  Chriftophorus  jamys, 
llCbbcnOC  bJiC  gctCOUtUDC/  enbC  NicolausClcment,I)Cb* 

lil  4  ïJcnOc 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


II 


536      DEN  ROOMSCHEN 

beiiDe  ecncV)?pe.  ünöet  illoofïcc  Uan  St.  Auguftinus 
(bcn?tpof?el  Der  €naelfcl)rn)  toicrDentrcfc  onliupfcDc 
aÖcöouDcn  /  Die  üaii  De  felbc  5>taDt  cn  O^jö^e  toacen : 
Joannes ,  een  WM I  öebbenDe  ecne  cUecnIich  /  Joannes 

Langdon  ttuee/ Joannes  Langport  eetl/  Kicardus  Comp-» 
ton  een/  G  uilhelmus  ReynesTorth  een  G  uil  hel  mus  God- 
merftonttoee/  David  Frankeseen/  Robertus  Saltuvod^i 
een/  Laureotius  Goldfton  een/  Guilheimus  Holinj];borne 
een;Guilhelmus  Mylron  een/Joannes  Shreuvesbery  een/ 

enöe Thomas  K  .rham  ec n ^oöomijt.fjn^t ttloojlec ban 

BarrhontDa^onDcCönDereRicardiis  Lyncombe,  Diefe* 

ben  boeren  f)aöDe/  öieutïjpe  enDeD?ie  getroutöDe.  Gail- 
helmus  BeuuHion  f^nöDepocïielf  l)oeren/  lieljaltien  Dat 
{)p  betfctjepDcn  fbo?tcn  ban  ^VoDom0e  beöjeef.  5^e 

fJ^iOO?  Ludovirusjn  l)et  tÜOOflec  ban  Monkenfatlegen, 

in  De^ïcecefeban  SarisburyJjaDDe  negen Ijoecen  enöe 
!)ct€ont)entnocbmcec.  Rïcardus,|5?ioo?banMayden 
Bradley ,  IiabDcbijf  i)oecfn/rnöacr  bpfe^baHaecbcn. 
Guilhelmus,%bt  ban  briiloll,l)aö  bier  ljoftcn/ö|ie  b?ije/ 
enDe  eengetcoulDDe.  1  homas ,  ^bt  ban  Abindon  (be» 
fjalüen  ftjne  natuerlicfte  ^ufZct/  bp  toelbc  tjp  ttoee  hin^ 
beren  IjaDDe)  IjaöDe  noc[)  D^ie  anDere  Doecen :  enDe  Dcfe 
lua^  een  baDec  ban  belei^oDoniQten.  ^n  bet  tlllooflee 

ban  Shulbrede,  m  De  ^X^ZZtSt  ban  Cicefter ,  bja^  De 
§^5100?  Georgius  Walden,  öic  feben  |)OCrenf)aDDe.  Joan- 
nes Scandney  bab'cc  oocft  feben  /  Nicolau$  Dukebijf/ 
Henricus  Sclwode  ttoce/  (prxter  reliquof?  &  rcliquas) 

lieliulbcn  anDcreban  bcpDe  fejce.  loannes  Blanke,fy?iooj 
barf  Bermondfcy,  tjaöDt  ttDüutgf)  boecm. 
Om  tot  De  vCoüeokn  Der  ]D?ieficien  te  homen ;  in  't 

Cafleeïte  Windfor  Uja^  Henricus  Wod  warde,  een ^an^ 

öcc'  bieberfcbepöenöcecenbaDDe»  Nicolaus  Vuhyden 

baD'er'bier/  Geiorgius  A  ubitethornebjjf/  "NicoIausSpo- 
keOOCftbnf/  Robertus Hunne OOChbtjf/  Simonl'oddc 
een/  Nicolaus  Walkr  ttoee/  Guilheimus  Vaufe  een  /  Ro- 

beriu" 


] 


Ir 


i 


t; 


fi  i  . 


I 


I 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


is 


£.i: 


UYl-EN-SPIEGEL.  537 

berrus  Davyfon  fe^/  Peirws  Bougbde/cnDcanbcrcfjfiö? 
Den  anCrece.  -gin  DeCatl)eö?aie  liccche  öan  Ciceüer 

toa^  lo  .nncs  Champion  ,  ^^ebfnDail^  tfOll  Wahhnm , 

DietttJcctjorrcnfjaDDe.  Guilhclmus  Cmireljaö'rrcfn 

Die  gcttOUtDttoaj^/THomasP  irkerttDCCb^pc/Kicarcius 

BuiTelde  een  D?pe/  bp  tDrihe  ÖP  WnDercn  bcctocht  ijnft* 

BartholomsusGokifley fcntljpe/  Robertus Huntbcr^ 
fCÖepDcn  ƒ  Thomas  Cofl'e  ttDCC  gctroiltoDc/I  oan .  ;es  H  y  1- 
leDcrtten/Robenus  More  bccfdjepönie/Kogerufi  Bar- 
ham bcrfc[)epöenc/l  oannes  Bed  fcld..ooh  toer  fcljepöcne/ 
cnDc  anöcce'öaDDcn  anöcce.  (f^ubtt\De\chc  obcft  bc 

bOOjnocmDc  Kogeius  Barhan,  fllÖC  (oannes  Champion 

bctïonöcn  $m  ,§>oöoHiijten  te  toefen,        becre  upt 

^iec  fjocöanigtr  monfïcré  ï)ct  pauföotn  Dooj  öeel 
Cngelanö  ïn  Clooflcc^  cn  Colïcgicn/enDe  in  t^et  ongé? 
troutot  leöen/ljeeft  geUocDt  /  ^c.  3|n  alïc  ariDerc/  foo 
Coücoicn  al^  ContJcntcn  /  5i)n  öiergcïijcfie  Dingen  bc* 
b^cben  cnöc  onDr rbonöen  Die  te  langf)  ja  feer  fcöanöc» 
lift/fouDcbalïen  alle  te  becljalciu  ^uUij^  Dat  met  eencn 
in  beïc  plactfen/ban  toegr  n  De  fc  ^aufsiijhe  öeïtgie/De 
jpcanfcof  <§paenfcl)c  pochen  liebben  gercgnecct.  ii^a^ 
Demaeï  in  (öngelnnD  mcec  Dan  Dier  (jonDcrt  Cloo^ec^ 
ban  becfcljcpDf  n  foo^ten  ban  jonnicften  en  ^agijnen 
toaren/bcliniöcn  Degantfr  l)  onDeugenöc  en  gtutoelitte 
ncfïrn  ban  De  bföflcnDe2S?OPDechen0  Die  ooh  ontrent 
ttoee  |)onDecD  in  getale  toaren.  W^et  op  Dit  Betfhcn 
feer  tóei  pad: 

Non  mnlè  Mondchü  grdta  indita  nomina  Patrum , 
Cum  numerem  natos  hic  ^  ubitf*  fuos» 

l^at  \§\ 

Ee»  Monnik  mag  met  recht  den  naem  van  P^^er  dragen. 
Om  dac  door  hem  af-om  veel  mannen  horens  dragen. 

Hy  is  ?\  mejiighmael  een  Vader \r\  derdaet. 

Bn  't  klaer  bewijs  daer  van  Joopt  doorgaens  agter  ftraer. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


538     DEN  ROOMSCHEN 

^ft  cn  foutseban  onfe  patcré/  matcc^  J^onncftcnö 
tn  ©agijnhf  ïié  fooöaiiigc  öupUgljcbcn  mt  berljnicii/ 
inbien  Octniet  rn  UJöjJom  tctooncn/batfeöarcnnieii:' 

tDcn  Chriltus.bar  \$/  Sr.  Francilciishiec  itl  flflncït  WV 

öatfc  öm  ö?ef  h  cn  buplKïfirptniet  cn  ontflcn.Cc  n  rcpn 
Ucrcïifn  cn tDictt  \mt  üer.  .enUc  ccn  rcpnc  Ijanö  tafl 
altiib  in  ccn  niaaccc  bcucé.  j  1  >nf  r  onfc  licpliöc  5S:oc» 
öcrè  /  bc  a3cc(^clichc  €>^bcné  /  met  onfc  focte  ^uflecs 
ftcnjJ;  fuUcn  liacc  tncpnigl)  Dier  ac n  fioo:en.  .èp  bene* 

Rcnmctben^taUaen/  Qui  a  bona  cappa ,  Facilmente 

fcappa.  0)cetoel  De  cfiScnfcn  mepnen  bat  befcenbcbier» 
Ödijcfte  bingcn/  als  nu  tnijtloopigl)  berljaclt  jijn/  geen 
mvfe  of  bcrblocminge  en  ftonncn  lijbcn ;  en  Dat  ober* 
fulc^s  bieccnf  bic  be  fcliic  bingcn  toükn  frcnfcren  of 
bcrhlmicn/  eöcn  eenö  boen  als?  bic  man/bc  WkUe  fep:» 

ÖC:  Het  ^epifteis  nirt  met  aUen  .  enbC onbCCtUfTcDcW 

ö?ongl)  tjct  boo?  fcbcn  matraffcn.  iWooflcv^  ?ijn 
riicft  genoeg/  ombcc  papen  hinbeccnte  onbcrljoubem 
<j^ntccnt  öet  jacc  onfe^  fc^eeren  1017»  boa^  er  eencn 

Achelnotus  .  ©iffcljop  ban  Cnntelberï^h  ,  biC  ben  1X0- 

ninctl)  Canutum  foo  bctoobert  babbe  met  fijnc  fnpcciu* 
tien/  bat  Ijp  öem  bebe  geloben/  bat  bet  papen  baflaer* 
ben  fijne  epgen  binberen  toaccn  /  enbe  bat  bc öepligne 
jKaget  Maria  eencn  23ifTchop  ban  Cnrnot  in©?antt^ 
tn'cH/ öÉnaemt  Fulbenus,  infoncriechte/inetbemclcft 
uit  hare  epgene  boenen  Heeft  geboeb.  eciijch  fUdul- 

phus,  Malmesburienfis ,  Vincentius  in  Spcculo,  enbe  an* 

bere  nieer/getupgen.lBaer  nn  cn  latenbacr  bc  ftonm^ 
tren  foo  niet  foppen  en  bcb?iegcn/  batfc  fo  bclepapcn- 
hinberenbonï  bare  epgbcne  fbnbcn  b3iilcn  ac nncmen 
cnonbfThoubcn.  ï^ct  ts  genoeg  batfc  met  gocbe  oogcn 
acnfien/  bat  bc  inhohiflen  ban  be  Uloofler^  boo?  onecö^ 
te  ©apen-Uinberen  bcrtectt  teerbcn.  Xöp  laten  ban  bc 
(acelielicbeboo?  't  gene  batfe  5ön. 

Wie  vooreen  ftuyver  is  gemunt . 
Maeck  hem  een  gulden,  iooje  kunt.  ^n* 


I 


.1  T' :  1 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


UYLEN-SPIEGEL.  f59 

€nöc  top  fcggcn  niet  fonöec  ccöcn  /  flcnöe  op  't  Doo?- 
UeröacïDclllooflcc-lctJcn : 

Die  eenfaem  is  van  Iiuys  of  geeft  > 
Is  Engel,  Duyvel,  of  een  Beeft. 

JiBitfgabcc^  tiat  t)icc  upt  öocli  ontflacn  /  ööt  men  al 
Ijan  ouDö  gcïooft  ïjeeft/  öatV  c  toac  quactfJ  onj^  bc  öupD 
toect/aï^'cr  een  llSonnich  onö  ontmoet.  iBacr  m  aen* 
merchen^tDcecbigöi^ljetocnï^  P^'fr"^  Blefenfis  Hpift, 
65.t)crljaelr:  3Bannecc/  fcpö  f)p/  öat  M.Guiltelmus 
Biefenfis,  een  JBonich/  3Ü"öemïjn bzocöet/  Mr.G. 
Pnichro,  hl  't  gemoet  qiiam  /  öaec  !)p  upt  fijn  Ijecbecgl) 
flinglj/toecmacnOe  ÖP  Dem/  bat  Ijp  toeöec  te  cugl)  fouDe 
heeren/  enbe  Ijccfr  ^cm  met  Ijacöt  acnl)ouöcn  Dacc  toe 
foecften  tc  bcluegen/  feggcnöe  /  Dat  Dem  op  Dien  öag& 
een  groot  pcrtjchel  booen  Ijet  Ijooft  Ijmgö  /  möicnijp 
i)em bcraouteboo?t te  trcchcn.  ^ji Dan/  ïn  Chnfti  na* 
me  cepfenDe/  enDc  Dit  feggdcn  boo?  pDel  boiiDenDe/  al^ 
geen  toojtd  noeö  funDamcnt  De^  gbf ïoof^  IjebbcnDe/ 
begaf  Dem  goet^moeDgï  opDerepfc^nDctoat  öient'ec 
Ueel  gefept  i  i^p  met  fijn  pcecD  in  een  Diepe  tuatcr- 
gcacöt  gebaüen/enbe  öoo?  Ijulpe  bon  bclc/  iê  l|u  Ijet  tér 
nautoec  noot  onthoinen.  jaaaec  Defcn  .S>rl)?nt3er  en  1^ 
öencecbten  Pietermet  /  enDe  DaccomfuIlenOe  ^atec^S 
fijn  feggen  toepnigö  acijten. 

Remedie ,  geen  Remedie ,  voor  de 

l^loofter 'fieckfe. 

ICft  geDenchc  aen  een  l^?icf^ec  Die  (0berf!e  toaó  Dec 
^a^öjcban  De  öeguliec^:  De  toclche  fjechtebeDbc 
leggcnDe/  foo  toiect  Ijeni  ban  Den  ©octoo:/  ja  ban  Den 
;©npbf  1/  racDt  gegcbc n  en  gef«*pDt/  Dat  bp  met  tnebec 
beteren  en  fouDc/'t  en  toare  bp  een  b?outoc  gebw^tc/ 
ijp  Dan  Ö002  üopc  öeö  tegenUjoo^Digcn  Icbcnd/  Ijet  eeu^ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


540      DEN  ROOMSCHEN 

iDige  öecgct?nbc/l}ecft  ten  b^ouUïc  behcnt.  ^oclj  't  cn  . 

bate  öcm  uict  /  rnaec  toa^  ijf ni  fc|jaöclijc!t :  Uccmitti  Ijp  i| 

iiaecmöcöagmquainteflctbcn.  €nfoo  ijJ  bcnjööau  i*" 

fgne  bchcctmgc  /  D002  lifïi'oöct»t  öc?^  oiiDcn  ^crpcnt^/  ^ 

öctD02bcntotcencntijöban  tuelluf^ialjcpt,  fJcUlate  H- 

<13oöè  ö«  oo^öccï  oücc  fijne  Mcïe.  '^it  ip     in  't  felbe  i 

öup^/  öaec  öp  <Düftfle  111  toa^  /  bectelt/  ban  een  J^^ie^  1 

jicc  öe^  fcïben  <©?Den^/  Die  icU  oocft  acn  fi)n  aenficljt/en  1 

ttift  name  tod  henne.  ^^u^beccclDcDccomC^ianus  a 

Dift,  4.cap.  loï. 

AKNOT.  DaeroYnis'tapparentdatdeheyligeVa-  % 

derde  Paus  oock  de  hoere-huylen  binnen  Roomen  toe-  ^ 
laet,en  dc  Paus  ó'mttjJe  IF.fdfs  een  groot  hoerefi- hu  ƒ  s  | 
te  Romen  heeft  later,  bouwen.  En  als  aen  hem  een  re-  ^ 
qucft  wi€rdgelevert,watrin  verlocht  wiert  vryheydona  ? 
6odomije  re  mogen  plegen  in  de  drie  bectilc  maenden  t 
van  I  unius.Iulius  cnAuguftus.fo  beeft  hy  dat  loe^ettaen,  g 
mci  defc  crewoonliickcclauful.Fwf  He*  li 

pejchtedefioalsverfichtwort.  Alsve'-haelt  werdtuyt  ïTei/e- 4 
lis  Grontgoifu  Dc^  Jhsokg,  de  Indulgent.  Papal.  tn  Myjter.  t 
Ini^uttatis  PhiHvpi  Mornxt  pag.  i ;  lo.    Want  dit  alles  ge-  m 
fchiei  om  grootcrquaed  voor  te  komen:  maet  metirou-  j 
wen  kan  dat  quaet  niet  voorgekomen  worden:want  t rau*  | 
wen  is  noch  grooter  q«aer  by  de  Kerke.dar  voor  al  door  ^ 
den  beugel  niet  en  mach.  En  bier  van  daen  komt  het.dat  j 
van  vele  Caiholijcke  mannen  deKloofters  genaemt  wor-  -f 
den  openbare  hoere-kotten.cn  de  Priefters  enMonicken 
onkuyfche  bordeel-brockenjdatter  milfchicn  noch  lom-  -i 
mige  mochten  falig  worden.fofe  getrouvvt  waren,  daer-  - 
fe  nu  ongetrouwt  verloren  gaen .  als  te  leien  isinMj/ïer. 
iniquitat  pag,  124.8.    Want  Tbuams  Wfior,  i^^J^',"^.^' 
badr,  datdeKeyfir  M^ximiUaen  aen  den  Paus  fdfsfcbruft 
dathynau^lucK  een  in  fynLand  badde  .  dte  een  kuyfih  leven  ^ 
leyde,  onder  alle fyne  Geejhlyckhcyd.  En.£«^^i^y^^^«;^»  ^le  | 
daer  na  noch  feifs  Paus  is  geworden,  en  gchceten  Ptusde  « 


UYLEN-SPIEGEL. 


54» 


n .  placht  te  feggen ,  dat  den  Priefteren  om  groote  redenen  den 
Homvelijck^n  fiaet  wel  ontnomen  tvas :  maer  met  meerder  redenen 
behoorde  weder  toegelaten  te  tVorden ;  als  Platina  vei  haelr ,  de- 
vitis  Pontific.p,yó2.  MaerUe  Kerckeen  vraeght  nalulcke 
mannen  niet :  en  of  fchoon  j£neas  Syhiut  dat  feyde ,  doe 
was  hy  noch  geen  Paus  :  roacr  doe  by  Paus  was,  doe  had 
hy  den  bras  van  hem  fel  ven,  als  Jan  de  Lappcrde  dede,en 
fprackdoehem  fel  ven  tegen.  Geliickhy  met  meer  din- 
gen heeft  gedaen,  te  weten,  dar  de  Paus  onder 'tCowciV/eiw 
loude  moeten  ftaen  :  dathy,  Paus  ghe worden  zijnde, 
wel  drae  heeft  weder-roc pen. 


HET  XII.  CAPITTEL. 
Van  de  beylige  Onwetenheyt  en  ongeleertheyd 

der  Momickpit  ende  andere  GeeJleHck,e ,  mitjgaders  van  hare 
vremde  en  onbetamelicke  manieren  in  't  Prediken, 

ICft  tn  macl)  foo  pïotfcHcft  [)iec  niet  ïti  trcöen  /  maet 
moet  ecrfl  met  Ijöc r  een  tuoo?ö  fp^ehen  /  en  Dooj  een 
b2ief)e  ijiet  toe  bcrlof  öecfoechen. 

Una  litcra  dcdicacoria  &  prasfatioxia- 
lis ,  aut  cxcufaioria. 

Malartim  honarumque  artium  Magifiri  mftri ,  ftve  Ma- 
gtjlrandtnojlrii  p uitrei  idulams B^erendijfimi. 

rj  Go  volohabcrc  rogatas  V  cltras  Dominationes,  qua» 
\  4  tcnus  non  veliiisiralcercquiaego  praefumoquod  non 
^ftis  cxfcicntiliciirimus  Dodioiibus.fcicntia  enim  maltum 
:  fuperbificat.  Et  ego  volo  vcbis  infinuarequod  ettis  fimiles 
.  a{ej|o ,  in  qno  equiravii  noftcr  Dominus  in  Euangelio.  Et 
ideo  aliqai  inier  vos  geiunt  cineraceas  5c  fufcas  tunicas.de 

quo 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


■■4 


m 


542     DEN  ROOMSCHEN 

quo  colore  etiam  afini  lunr.  Practcrca  funem  etiam  habe- 
tis,  c|Uo  ligatis  illas  tunicas,  juxia  illud  fragmenium  vcr- 

Dabit  Deus  hts  quoque  fumm. 
übi  alij  GrammaiiciltcSc  ^^ritici  ex  MSS.  pro/tt»ew 
kxerunr^Mew:  quod  eft  parva  ditfcrcniia,  quia  funis  fl;- 
pe  tinis  eit  viise  in  lobultiflimis  latronibus,  ut  cxperentia 
doxar.  Multisauiem  vicibiis  valdiflïmc  admiravi.quod, 
cum  liiis  mulium  (ubtiles .  non  ligaiis  tarnen  fenum  circa 
caput  &  collum,  ubi  afini  illum  habeni  &  debent  habere. 
Itaquod  erratis  in  loco  funis  ,  nee  oblervatisdccorura. 
Aneitis  Apuleijinverli?  Ego  credo  quod  (ie  nam  Apu- 
leius  fubexierna  afini  forma  abfcondebat  ingeniureïSc 
noiitiam  hominis,  eraiq;  miritó  rationalis,  in  locoquod 
vos  monftraiis  externe  formam  hominis ,  fedinius  öriii 
eute  habciis  fimpliciciicm  &  ftupiditarcm  aiinalem  ;  & 
fuper  illud  habetis  crrmsut  carnes  afinorum.  ut  vos  legitis 
E;(ecfc.  23. 20.  val  dequecitis  mutouiati.  ünde  ego  puto 
quudcertumCiaultrum  inde  nomen  fuumaccepit.  Volo 
autcm  vobisapud  hanc  occafionemexCardanonarracc 
hiftoriam  muil  urn  memorabilem.  (d)  Erat  in  certo  loco 
unum  Claultrum  in  quounus  Abbaserai ,  qm  Mariinus 
nominatusfuit.  Isl'cripferat  fupra  portam Clauftri.quod 
nomen  habcbat  Afelli  (proprie  AfeHo)  bunc  verlum  : 

PoYta  patens  efio  mllu  claudam  honefto. 
Ita  cnim  afinus  ipfe  pidor.vel  lapidarius,  malè  expreffe- 
rat,panendopundumpoa»tt//i.  Quod  valde  erat  can- 
dalofum  ScideoaPapa  Romano,qui  praeterienshoclexe- 
rat,  valde  fuit  connxatus ;  imo  miferille  fuic  depofiius. 
Ideo  alter  Abbas'  quem  Papa  in  ejus  Ictum  poluit  ,cmen- 
david  illum  vitium,&  punaumliciranfpofuif.PörM/^^i^^^ 
ejio.  nulli  claudarü  bonejio.  Unde  poftea  unus  lepidus  öc 
lubtilis  verliticatorlubpiiori  verlu  altcrum  hoe  metrum 
adfcriplït ;  ,  . 

Pro  folopunEio,  caruit  Martinus  AfiHo.  Aaco 
{a)  Proverbtsds  Bclltngenp.  2CI. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


I 


li- 1 

1 


UYLEN-SPIEGEL.  5-43 

Adeó  muhum  in  eo  fiium  elt ,  quo  loco  unaquseque  res 
ponatur,  etiam  nnum  punótulam  iiiclufivb,  ficuc  luperius 
aicebam ,  funem  in  perverfo  loco  aquibufdamde  vobis 
geftari.  Sicut  &  bonus  ille  vir  St.  Franctfcus  fimilem  crro* 
rem  commifit,cum  ftcrcus  pofuit  in  ore,quod  melius  po- 
fuilfei  in  agro.  Hanc  lepidam  narrarionem  propter  hoe 
vobis  recito ,  quatenus  iniellitratis ,  Clauftrum  quoddam 
appellatum  fuilfc  Afdlum  abafdlis  five  afim  Monachis ,  in 
ii  lo  ftabuianiibus.  Hgo  fcio  bené ,  quod  omnes  non  eftis 
lambeani,  mi  protuncerant  plerique» quorum  exempla 
narrabo »  6c  qui  in  prior  i  fecuio  vixerunt ,  &  gloriati  func 
fuperbificiide  ignonmtia  rua,noIenteslaborareöc  ftade- 
re  adfiendum  doéli,  Namindefiniia  propoliiio  non  Tem- 
per idem  valet  quod  univerfalis.  Loquuturus  aurem  fum 
deClcricis  indotitis  indefinitè.  Vos  autcm  poteftis  elTe  be» 
n<}  laeii.qui  Catholicon,Gcmmam  gemmarum  dc  Mamo- 
treciïum  (uper  Bibliam  fcitis  extcnus,  6ctam  leviter  inde 
proferlis  Latinum,  quam  bibitis  Kbenanum  vinum,  idq; 
luper  nagulum.  H  abetis  enim  averlionem  mirabilem  ab 
aqua.quaicnusmctuitis,  quod  iicutmagnusmundusper 
illam  corruptusfuic,  ita  vos.qui  eitis  parvus  mundus.per 
eandem  nocumenta  inulta  paffuri  eltis.  Nam  cïl  bené 
confidcrandum  ,  quod  cum  milBficatis ,  ciiam  facitisa- 
qaum  in  calicc  8c  potat  is  ex,d:  fic  portatis  mu'tus  aquas  in 
vifcera  veftra,undc  habetis  timere  diluvium  parvi  mundi. 
Et,  li  res  omnis  bcniflimbcadat  cx>  ad  minimum  accipitis 
aquam  iniercutem.quod  eft  maÜffimws  morbus.Sed  ego 
non  volo  quod  fiatis  triltiSjtamdolorofx  rei  mentione.Et 
propter  iftud  habco  melius  paufare.Ergo  clamate.canta" 
te,boatc,ululate,potare,bacchate  gaudialitcr,  valete  cle- 
ricaliter  live  monachaliier  8c  plaudite,  fuper  liaccondi- 
iionc'tamen,quodpriusIegetispauca  exempla  ignoraniize 
praïdccetrorum  veftrorum  &  eorum  Latinum  magiftrale» 
quod  fequitur.  Valete  adhuc  femel,  Magiftrandi  noftri. 
Dominitionem  Veftrarum  admirator  magmffimus , 

Le<;endifèt  de  Hoilandi». 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


mi 


$^44     DEN  ROOMSCHEN 

{a)  ^aec  tDii^  een  p?if flcc  bit  ta^t^cMth^  tjoo?  be 
obccIcDcne  feer  öeborcïich  IBiffe  bcDc  /  om  Dat  t)p  geen 
anöcc  jjlöifTc  !efen  en  ftonöe    toaec  oöec  bP  i>P  tO»fn 
fbtffcöop   bcfcïjnlDiat  getao^Dcn  /  en  öaeconi  ban  \ip 
nen  bienfl    gefufpenDcecr.^og  toanneec  öe  «iffcbop 
op  eenm  groocen  bepligen  ^aglj/öoo^öet  .JiDmftcc  na 
De  Mctte  gingö  foo  flouDen  öe  Dooöen  tcgcu  Dem  op/ 
fenaenbe  :  ^efen  ©ifTctJop    ïaetgecn  HIöifTcn  tjooi 
onsS  Doen  /  euDe  Deefc  Daer-en-boben  onfcn  Capcllaen 
ban  on^  genomen.  lDoo?toaec  /  uibien  bP  Üem  niet  en 
betert  /  foo  U  ÖP  Ijacd  fterben.  n\$  bc  BiffcDop  öit 
boo2öe  beeft  bP  ben  ^?ie(t cc  toeöerom  in  fijn  ampt  l)tt* 
ilelt/  firnbc  Dat  bP  «n  goeD  encecbtbcecDigman  toa^/ 
alboetocl  bP  onlijètenDe  tuaff.  ^iergbelijcUen  e)cempel 
(eeft  men  in  De  Eegcnbe  ban  St.Thomas,  23ifrcbop  ban 
Cantelbccgb/Die  oocfteeneneenbouDigen  ^^ieliecgea 
fufpenbeect  beeft/  ban  tuegen  fyne  ontoctentb?  pDt/  om 
irntbP  geen  lBilTe  en  UonDe  lefcn  /  ban  alleen  /  Sahc 
SanaaParens.  DiebPöHeöagenlaé.  ïE^eibalöen foo 
De  henUge  jUSaget  bem  bccfcbcnen/  enDe  beeft  tot  bcm 
gefept :  ^egljt  Den  •öiflfcbop/  bat  bP  u  berflelle  m  u 
Smm/  enbe  tot  een  tcpcöen  ban  bat  icR  n  Dit  belafl  Ijeb» 
be/ foo  fegbt  bem/Dat  iclt  bem  fijn  hleeD  berflelt  en  bec* 
inaecftt  bei  3^acr  op  fo  beeft  St.  Thomas  na  flj" JtlecD 
oefien' cnDe  beöonbt  Dat  bet  becmaecht  toasf  /  enöc  ge^ 
loofDeDen  pjieller/enDe  fielDe  bcm  tocDecin  fijn  bo?,gc 
onmt  /  foo  Dat  bo  aï^  boo?  benen  DagelicltjS  Dienfl  DeDr/ 
ter  eeren  ban  bê  alDecbe pligb^e  jroagct  Mnna.  ^oo 
hat  ban  immeré  Den  tliutbeur  ban  bet  boecft  gbcnaemt 

ttnfe/  batbeleonlie;;len  m  be  beplifle  merclie  Daer 

npt  onilonDen  dat  de  GcclkIicke,endeoorfpronck^^^^^^^^^ 
diBifllhoppen  en  Prelaten,  edeie  en  machtige  "jcke^l^e- 

(4)  Uvacrum  confcmtU  cap.  5.    Fetro  cluniacenfi, 
(b)  Ibid.cap.é. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


U  YLEN-SPIEGEL.  S4f 

den ,  en  kinderen  toe  ampt  en  beneficiën  promoveren  » 
die  niets  en  weten ,  en  niet  wiÜen  weien,  en  die  haer 
Ichamenwac  lelecren. 

^oo}t  ecii^  Deorooce  gcleectl)ept  toan  eenen  grooten 

Praelaet  binnen  Roomei),  gclljcfit)em  (4)  Joannes  Adel- 

phus  noemt,  ^efctn  m\  hoUclicUe  marltoD  5tjnDe/ 
tnannccc  öaec  mofiacct  oiub?aft/ricp  al  fucljicnDc  upt: 

O  quarita  patimus  pro  Ecclelia  Dei !  (*BeH  anDeC  bienC'- 

tjcns  ijcin  fat  Ijem  bccifpenöc/  fcpöc/  jBcn  moet  Pati- 
mur  feggcii.  <Be  ^jxiaet  anttüoo^De/  5^aec  en  niet 
heel  aen  grlco^  n  of  nien  Pa:imus  of  Patimur  fcpt :  toant 

l)Ct  1^  aUe  bepöe  genitivi  cafus. 

(/>)  <t^en  Piieftcc  jasilTe  öoenbe  /  enöcbcnfteïchcp« 
fcöenöe  nan  ben  bienaer  /  fepbe ;  U  bi  eft  cahcem.  ^^t 
^icnaer  fe pDe :  l^eet  /  men  moet  calix  feggen.  ^Doe 
fepoe  öe  #^ieflec :  Damihi  calix,  5^e  <2&ienaec  fepbc 
tüi  bcroui :  i^cec  /  men  moet  caücem  feggcn.  3^aec  op 
hl  j^^kfiez  fepDe;aioopt  ()tec  ban  baen  na  De  galge  met 
utoen  l-ügica.  <i3cefc  nm  ben  ftclcb  ^iev* 

(e)  vöen  ongcleccbt  è>tubmt/  genaemt  Henricus 
Glmcker  ,quain  te  Conftantz ,  om  bc  <2^?D?e  te  ontfan» 
gen,  .JiBacc  gc-epamincect  sijnbc  le  op  afgetucfen/om 
fyne  onüJcten[)ept.v2>ecbalbcn  [}ccft  l)p  ni\c  fijne  baten* 
ben  oecfocbt/  oatfc  ben  23i|Tcbcp  foube  bibben  /  bat  öp 
tjeni  een  b^ief  ban  cecommanDatieaen  be  Sutiraganeus 
toiiöe  mebc-geben  /  oin  gcp^oinobeerten  aengencmen 
te  luf cDen :  <t?et  vuelch  oocli  alfoo  gefcDiet»  ^e  b^ief 
nu  toa^  aïbu!^  gefcijjeben  met  abb^ebiötien/gelijch  Ijet 
eetuM  pïacljt  te  gcfcljif ben  /  Otto,  DeigraEfüsin 

Cam.  lupplicat  vellram  ciam.ut  ordinetisHincum  Glinc- 
kumin  üm  diac.llDönnfec  hp  nu  tOt  Öet  examen  tDierbt 

geb^icbt  gaf  Ijp  ben  b^ief  aen  ben  SufFraganeus,  beweU 
tie  fienbc  be  ccconinian  batie  enbe  becfoch  ban  ben  25if« 
fcbop/  fepbe  tot  öem:  %eefi  cen§  toat  be  23iffeöojE> 

M  m  öcfcb?p* 

(4)  In  libro  Facetmum,    {b)  Ihid,    (c)  Ibid. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


^46     DEN  ROOMSCHEN 
gefc()?cljenöccft.     ban  la?  bc  tuoojbcnban  ben  b^icf  ï 

QlbU0 :  Oito  Oei  g'-aai  Epus  in  Cam.  fupplicai  veftram  i 
clam,  ut  ordinciis  Hincum  Glincum  in  vivum  diabolum : 

bacr  !)p  Ijabbc  beljoren  te  lefemOtio  Dei  gratia  Epifco- 

pusin  Conltaniia!up|»licatveltramcleinentiain,uiordi- 
netis  Hinricum  Glinckcrum  in  vtftrum  diaconum.  WUCt 

tooi  fijne  onUjetenljept  ontbccftt/enbe  een  pebcc  tot 
cöen  bctDogcn  i&  getuecfl. 

(Ce  Salmanca  in  ^paanje  tna^  cenen  bccmaccbcn 
©lebicftec/btenöetbolchfecc  geecneboo?be/  betDelcUe 
Siebichenbe  op  ben  dredï-öasö  ban  St,  Clara.fepbc  tol 
lof  ban  be  iaaaget  Maria ,  battjarennaemaluele  ceu= 
toen  te  boten  in  beljeplige  $ycl)?iftute  toa^  booifegöt 
enbe  nptgeb^ucht  /  te  toeten  /  a\p  bc  ;§>ct)?iftuce  fegijt/ 

Gen.  1. 10.  Congreeauones  aqarutn  appellavu  Manx 

9lltoaer|)PÖfttooo?b Maria,  bat  be2eenbetepcRent/ 
naintooo? eenen epgen  name/  enbe  bupbe  bie  op  bc 
hcnliae  JlSlaget  /  De  JBoeDer  onfc^  ^aligbniafter^^ 
oSacus  Siclla.  tn  ccn  23oecli/  Dat  bp  gefcö?cben  beeft/ 

Demodo  concionandi.enbC  bat  tOtCeulcnUInno  1580. 

oeb?ncht  bcrhlaett con^ upt  /  cap.  6.  bat  Ijp  bit  fclf 
met  fiinc  ooien  beeft  aengeboo?t. 

5IiacctJja^ccn  m^nct  (ffgbt(^)  Bebelius)  bic  mp 
fcet  toel  beUent  tó  bp  tuelchen  cenen  boer  quam  üiecl)^ 
ten  5^cfc  fepbe  tot  ben  boet  bat'er/  bcbalbe n  Dc  foii' 
bcnWebPaebiccbtbabbc/  nocb  pettoa^tDaccom  bP 
hem  be  abfolutic  niet  en  fionDe  gcben jcnbc  bat  toa^  oi 
öatlmpubUjcfte  enbe  opcnbace  fonbarenbp  bem  b 
hielD^  ©en  boer  bier  obec  ontflelt  3Unbc  /  Jooebcnbe 
het  fclbc.  5Pc  mtfict  blecfec  bp  /  cnDc  fepbe  /  bat  bet 
immerótijaeracbtigbtïja^;  enbe  bat  öpeencn  ^tict 
hlclDt/bicn  bP  bc  hoepen  ban  Dc  boeren  liet  befpimgcn. 
^nbc  bP  beeft  icr  nautoer  nooDt/  enbe  met  ban  boo? 
aocbf  n  raeb  ban  gelccrbcr  lupDcn/öem  cpnbdich  nocb 
be  abfolutic  gegcben. 

(a)  O^u^ala  Bebeltanalitt.  B*  6. 


U  YLEN-SPIEGEL.  f4i 

ANNOT.  Dit  moet  al  vin  de  befte  flagh  van  Prie- 
fters  geweeftzijn,alsde  welckeroonauwgekeurihcefc^ 
,  dat  by  oock  een  middelmatige  ende  geoorloofde  faecke 
voor  een  ('ware  fonde  heeft  gehouden.  Want  vele  hebben 
daer  geen  been  in  gevonden ,  datle  felve  als  buer-ftiercrt 
onder  de  vrouwen  zijn  geweeft. 

felUe (a)  Bebelius fcfj^ijft aröit^ :  men fraötmp 
ban  ten  fehct  j^^icflc c/bic  öoo?  fijne  boeren  p^eöihenöe/ 
.  loanneec  t)p  ^ate  foiiDen  feec  IjehiQ  be cfoepde/enDe  fep^ 
De  Datfe  flaben  ban  be  Delle  tonren  /  inbien  fp  {)aec  niet 
beheecben  enbeaf-ltecenban  (jarefonben/  bailjp  epn^ 
beliehbaecbpberfc  geboegljc :  ^I^iehtn  'cllijcftebe^ 
^emelfctjen  ©abecjJ  fa!  gehomen  3yn/fo  fal  onfen  ^ 
ItgOniahec  feggen:  Weihom  peerjan;  enbe  ich  fal  ant^ 
tpoo^ben :  ^ch  bebanelt  u  /  l^eere.  Matt  alö  bP  b;a' 
gen  fal  /  Watt  u  boich/  foo  fal  icft  baec  flaen  /  aI0  of 
mp  in  De  Ijanben  gefcbetentoa^.^at  i0  te  feggen/3|cR 
en  fal  ntet  toeten  toat  ich  boen  fal/of  boaec  Ijenen  ih  mp 
beecen  fal  /  bianneec  icU  ntenianb  ban  u-beben  albaec 
fien  fal. 

0  ^th  beb  een^  ( fqit  l]u  iDijbec^)  bmnen  ^nfipn* 
gcfpjohen  met  eentjtaliaen^  ^iieütt/hie  albaec  bp  be 
1   JIBilaenfc  ballingen  tuajJ/  ben  toelcRen  kh  begonbe  te 
b?agcn  na  toat  nicntusl  upt  3|talien ;  iKaec  öp  flaenbe 
met  Ijct  aengeficbt  ban  mp  afgehcert/  fepbe/  3fcfi  bec« 

(lae  U  niet :  ich  en  ben  geen  Sncerdos  ad  Grammaticam. 

JBaet  op  ich  ban  b^aegObe/  Ad  quid  es  Sacerdos  ?  J^p 
anttooo?be/ Ad  iriaMiira.  <3£h  b^aeg^bc  bjebecom ia 

l ;  codcm  genere;  Ad  quaha.  JJp  anttDOO^bC  mp/  De  Beat» 
r  <  Virginc,  SpirituSanélo,  &  ptodefunciVis.^Cft  fepbCtOt 

Öcm  /  <©aet  ban  in  bjebe  cum  lua  tria  Miöa. 

(c)  ^e  ^?00(l  Albertus  Rechbergenlis ,  al^Öp  emU 

/  gen  tijb  in  bcl^ooge  ^cboolebanitfubingenbabbege» 
Hubecct/  enbcnietbeclgebo^bcctöabbe;  enbebatbpi 

SBm  z  nu 
(4)  (b)  lbid,litt.E.i,verf4.  {c)lhtdJm.E,6. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


^48     DEN  ROOMSCHEN 
nutjanDacctJcctrcchcnVDilöe/  quamöpmctbeUDan  ^ 
me  bicnaer^/te  pcccDe  fictenOc/op  öc  maccht/ticcfoeo 
fectiDe  öat  öe  (öoutoecncm  ban  öie  .^taDi  upt  Dc  tocnilec  5 
tjan  ftn  ^cl  toilöc  uptfim.  a©elch  ghcfcljiet  jijnöe/  ^ 
fepbelip  i  eoutoctncuc/möicnöat'ci:  optWacöteof  fu^ 
fpicic  opcöH  /  ai^  of  \(\\  öc  letteren  cnöc    fllll"^ Öepöt 
ban  €ubingcn  ïjaöDe  toccö-gcöjaocn  /  ich  biö  ii  öouö 
inptooo?  onfcbtïlöigln  iBant  kU  bctupge  en  ucihfaccu 
Ijp  u  tjooff/enDe    aüc  De  mbJoonOcrsPan  ^ubingen/ 
Datljetniettoacceni^.  .  ^„f^« 

ï^etiö  te  erbarmen  cnbe  teücfcD?njen  (fegl)t  onfcn 
(a)  Bebelius)  Dal  De!^?icfleclicfte  anipten  enöe  Dc  bcnc= 
ficien/  enbe De erpmatibe  gratiën/  (om met t)et ge^ 
tnenne  boïch  te  tmertfn)foo  ftnDer  onDerfcbcptaen  al^ 
K  foojtenbrDr  ougeleerlle  ïupDen  gege^^ 
ben  -^  cnDcmfonDeclicptaenDeCourtifanen/  Dicban 
geenenuDicnnocögelcertbept?i)nDc/naiac^^^^^^^ 
fcn/enDetotbcracl3tmgePan  öe  gdecröe/ enöe  tot  ee  n 
fter  aroo  betDerf^^^^^  vjan  l^ctcUen  enöe 

Sbiae  5^^^^^^  mi  ïïo^^en  /  «"^ ^  2?enefic  en 
?nDe cS^Sapp^^^  ?9nDe:  «aDemael fp 

SptpetanDer^ÖeSben  bJiUen  of  ftonnenleeren  /  Dan 
S?e  e«  etjoeDin/enDe(gelijcftfpf^ 
Cancellari  te  repeteren  en  te  Difcimeren  /  om  De  een. 
böuDlae  ?^2Kfler^  te  beD?iegen.  ^oct)tan^  en  bjil  icjt 
San  alle  met  fpjehen.  naDemael  ooft  eemge  geleer  öe  en^ 
D?So  DC  ïup^  in  öefc4^?D?e  gebonDen  too?Dm.^^^^^^^^ 
L  totmiin  wopoojl  tc  homcn/mmlegDt  Dat  eenban 

foecften/enöe  Dat/De  f  au^ Ijem  b^agenöe/  Doe  becl  Be- 
SlfiS  l)P  alreeDef  aDDc/  l)p  gcamtooo^t  bceft^Tr  s 
^ier  opfouöe  De  !?au^  gefept  bebbemUnus  "b'j^^ffi^'^;' 
fnhc  liem  met  eeimi  öebben  afgelüefen.ïDefeIjceft  öet^ 
gm  aS     «n  anöcr  iöioot/  Die  uan  Den  fc^mnr 


{a)  lbidlitt.F.4' 


I 


UYLEN-SPIEGEL.  f49 

.  nator  Conftantieniis(gcïöcft  f^i  fjctn  nocmeii)  gcbjaegtjc 

;30nDe/  QuocefrentSacramenia  (Dat  1^/  hoe  veclbacra- 
inenren  dat'er  waren )antlnoO?De/Tr es, ^ï^eïDoClOrljCm 

jiirtfp^füenna-bocfenöe/  l}^le3t)öetoööcc^/  Quos? 

;:c«(Datl^/  wricke?)  Dcn  ai:3cUepöC :  Thunbulum,  Ba- 
](  ptilterium  Sr  CaniPanile  (Datï^/  Het  wierüock-vai,de 

i  Vont ,  cncic  het  Kiockhuy?.)  (gen  auöfr  Oïilaiiglj^te 
Conflant^  gcbjar  gt  jijnöe/iipt  toat  Dioecefis  ijp  toaö/ 
'^nttojo2öe/3cIi  ben  Uan  aïtenbulacD:  toant  foo  tDiecc 
jct  ftcöclicn  gcnccint  /  Dacc  Ijp  rjcbo^cn  tuaé :  cnöc  Ijp 
len  toifl  niet  luat  Dioecelis  te  feggen  luaö,  Cecunjl  fulc* 
fee  lupden  Den  Dienfl  euDc  Dc  miffe  Doen  (gclych'ec  on^ 
langl)^  een  fpottenDec-tüijfc  gcfept  Deeft)  fo  fept  Chri- 
fius  totfoneüDoeDec:  %öieu/ JiBoeDer/  ichgaeljencn 
om  tDcDeroni  geftruprigöt  te  too^Dcn ;  diende  op  De 
ontoetentjept  Dei*  gene  Die  De  Ijeplige  enDe  nipilerieufe 
^cO>iften  en  tooo?Den  fo  öcrürfrDclicïi  Icfen  en  rabia* 
hen.  ^cftDPb'ectttMrefienU'Jöen;  enDe  tuanneecDen 
eenen  gefcptïjaDDc :  Surrexit  Chiiiti.Allduia  j  foo[)eeft 
Den  anDccen/  niet  toetenDe  toat  IjpnnttooojDcn  fouDc/ 

igefept:  Ita,  per  Deum  vivum  ,  Alleluia. 

A  N  NOT.  By  GoJt  te  Iwercn  op  een  lichtveerdige 
.wij Te,  kennen  oock  de  ongeleerde  CJertken  in  goed  La- 
.[itijn.gelijckhierblijckt;  want  de  Duy  vel  is  den  oudften 
■  en  grootlten  Latinift ,  by  welcken  fy  hebben  rer  Scholc 
gelegen.  Maer  of  Behelius  al  recht  heefc  om  daer  over  re 
klagen.datde  K.erckelicke  Ainpten  en  Beneticienaen  de 
ongeleercfte  veeltijds  gegeven  werden ,  kan  geoordeclt 
werden  uyt  het  gene  een  Teydefgelijck  {a)  Behdus  elders 
verhaelt)  te  weten ,  Datmen  de  fwaerfte  lalten  placht  te 
leggen  op  dc  fleclufte  ende  kl?ynfte  Ezelsimaer  dat  men 
op  de  fchoonfte  Henghftcn  Jongelingen  ferjdie  licht  zijn, 
op  datfe  van  Iwoerder  opfitiers  niet  en  fouden  gedruckc 
Wüfden.  Dat  het  derhaiven  niet  ongerijmtis»  daimen 

^  üBm  3  de 

ia)  Facet.lib.  j./o/.  124. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


mi 


^fo     DEN  ROOMSCHEN 

de  grootfte  Beneficiën  aen  de  ongeleerde  geefc.  Wai  wil 
men  veel  feggen?  De  vujlfie  feuge  k$mt  den  grootften  dreck 
toe  y  ende  de  l{apftokjnoet  den  mantel  en  [taci-tabbert  dragen» 

(a)  «ïBenlcecongelccctenöc  ontüetenöincnfcOtoa^ 
©afiooi  gcmaccht  in  een  feltec  ©o?p/  öetoelhetDiUcn* 
te  eencn  UegcaUcn  öic  in  otjccfpcl  betionöcn  /  enöe  foo 
toot  acjlajien  to$^/fco  quam  onöectoacöt  een  ^^leftcc 
1)B  Öem/  Die  fönen  buecman  tpa^/  enöe  t}em  raeDe/  Dar 
ÖpeecflDöectoeöetconfent  ban  Den  eöiffcDop  touDe 
toècfoecften-  i©aec  in  Dit  flecIjt-ljoofD  content  eraent 
nam  5  enöe  homenDe  bp  Den  23iffcljop  /  booglj  Ijp  öoo? 
ïjemfynehnpen/feflgenDe:  Proficiat  venerabikmpa. 
trem.  ^e  ©iffcöop  ftueeglj  Daerop/  enDefagöÖcnt 
fuetaen.  «©c  i^afioo^  fepDe  toeDecom :  Proficiat  venc- 

l^abilcm  patrem.  joanncmde  l.merbachcft  mortuum, 
non  clatum  (Dat  toa^  bp  [)eni  te  feggê/non  oleo  undum) 
nonchrifmarum,  non  lepulium.  line  corpus  Uomini 5 

cnDe  aecn  nieec  Hatijn  i^onnenDe  fp?ehen  /  fepDe  Dp : 
©eer  /  faïicltöcm  oP  l)et  Uccch-ljof  begcaben  ^  J^e 
%iflcÖopanttooo?De/iSeen.  3©aeconW  5?öeöÖpe  Dc 
iatioo?:  ^oe  fepöe  De  2Öiffcöop/J©ic  Öecft  uWtm 
Bcmaecht  en  bebefliflöt.^c  ^^ieflec  anttooojDe:  aijp^ 
leec.  23ifrcf)op  b^aegljDc  Ijem/  JBannecc»  iDaec 
S)Dc®?ieflet(lülefeen^t)emfepDe:  l|eec/ toeetgOP  t 
niet  txjel  /  bat  ich  u  Die  tien  gulöenö  gaf  f 

(b)  etn  anbct  beloof öe  aen  De  SöiffcDop  «mum  oves 
(Dat  10/  öonbect  fcbapen)  inDien  O?  Ö^»»  |?<^f «  ^^^^^ 
inaecften.  m  ©ifTcöop  nam  öet  aen,  «l^ÖP 
pee  S  ge^ojDeli  /  Quani  ÖP  bP  öen  23ilTcUop  /  ei^e 
biacmijemcentumovaCDati^/  öonDett  epeccn.)  m 
fepöf  tot  öcm:©l)P  bebt  mp  Öo»öe«  cbape^^ 
cnDeniethonDetteyeren  bdooft.  JPacc  opöe  ƒ  ?ic(lcc 

anttoOOlbe :  Inter  ves  &  va .  non  cft  magna  ^^'W^^nna. 

(Dat  i^/tuffc[)en  ves  en  va  en  i^  geen  groot  on^^fr^cpij 

(j)  ibilUtt.G,  uuerfa.    (b)  Ibtdjitt.  G.Z^ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


UÏLEN-SPIEGEU  551 

f  uöc  ooch  ip  öet  u  tpgen  fchuïc  /  öat  jc  nif  t  Doojficbtigec 
bent  gcuif c|t  tn  tjcromglj  ii«et  inp  le  mahcn :  tDant  in» 
bicn  icftiiict  ontoctcnac  cnöc  ontucecbigO  toa0  gctorefl 
om  ^^icflccte  tuo^öcn/  foo  cn  foubcicU  u  nocö  eyeren 
noct)  fchapen  bcïoofc  Ijebbcn. 

(a)  <!Ben  ontof tcnD  cn  ongeïr crt  13?ieflec  /  5ijnbc  ge* 
roepen  bp  eenbieöaneencn  DupUcl  befetentua^/  fepDe 

tOLben  bupbei/  Malefpintus,  vxniexterius  (Dati^/  Ül 

quacci  manjii/  <0l)p  boofe  gecll/  ïiomt'cr  upt. )  iDaec 
op  De  bupbd/  in  biergelrjcU  Uatpn)  anttooo^br/Nollo 
bat  i^/  gich  en  töU  niet )  ïBe  jp?ieflec  fcpbe/Quare  nol- 
lis? (bati0/  iDaerom  tüitjcniet?)  ^ebupoelnnt* 

toOO^De:  Quia  rumplasin  Grammaiica  :  bat  i^/  ^t^tjp 

becbecft  ijen  Grammaticam.  51>e  J^?ieflcc  fepbe  tuebec» 

om:  Bonam  eft  Larinam,  Dumte  fugaboad  latrinam. 

(bat  10/  Ifet  i^  goeb  aiatgn  genoeglj/aï^  ïcli'ec  u  niaec 
ttiebe  in  Ijetfiacft-bups  ban  jagen,  ©oe  fcpbcbebup* 
bel :  Wat  tenen  botten  en  ongclcecöen  bupbrifouljet 
moeten  toefen/  bien  göp  een  cenige  jicïe  foubt  Iionnen 
ontcoobenl  5DiefijnF5icïeaenubectcoiitot/  ö^fcban 
noobc  bat  Dp  nieccban  een^  in  öe  toefte  bare  boo?  foige 
b^age. 

(b)  €en  anbet  ^^icfïet  /  toilïcnbe  een  ftinb  boopc  n/ 
bonb/onbecanbccf/in  fijn  bocch/  Salta  per  nia,  bat  ifl 
i^et  gene  gp  boo^t^  lefen  moet  (laet  na  Ije  t  Decbc  blabt  ♦ 
ép  Dut  niet  becltaenbe  /  fp?ongö  cn  banfle  tauibom  br 
Vont,  <©e boeren  fepben tot l)em:  K^cer/toat  boetgbp^ 
top  öcbben  tot  nocl)  toe  nopt  fo  fien  boopen.  f^ct  tocl 
( fepbe  be  ézicller)  anöere  en  Ijebben  be  tooo^bcn  niet 
berdaen.  ^I^accna/al^ljptoeberom  iaó/lmmergcin- 
tus.niepnbebp/  bat  ijnmoeflmcrdire  (bat  i§/  hachen) 
indevonr.  ^ctljalben  /  a!0f)P  beanbccecentoepniglj 
tjabbcboenbertcechen/  hachteïjpDaerin.  ïl^enboer 
boo^  een  fpïctc  banbe  beur  bit  gcflen  Ijebbenbe/  fepbrtot 

HDm  4  ben 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


5fx     DEN  ROOMSCHEN 

Uen  p?icpec:  <©e  ^ujabel  mocljt  fijn  hhiDcccn  fo  laten 
öoopcn/  ichniet;  enDel)p  amol)mctl)etftmDtDec[3/ 
fonöcc  |)et  felde  tc  laten  Doopen* 

(a)  i^oo^t  eeite  anderen  ganUjectp^cDicften/  tetae* 
ten/  eenen^^tefler/  ör  toelcfte  in  fijncp,2cökatic  fepöe: 
Adam  in  't  eccfle  tDepgccöe  uan  Den  appel  ce  eten/ 
foo  fepDc  t  va  tot  t)em  met  een  toojnifft)cpt:4öDp  fuU'ec 
immec^  ban  eten/of  antiecnn^  loop^eU  üan  u/enöe  gae 
in  öet  ff  ï)anöclieh|]e  Ijoecen-èupp, 

A  N  N  O  T.  O  blijde  lijdinge  ende  aengename  leeic 
voor  alle  Roffianen,  Hoere-voogden,  Bordeel-broeken, 
Hoerenen  Hoereerders !  Sperrei uw' ooren  wijt op.ende 
hoort  delen  PrieÜer  predicken,Dac'er  voor  den  val  oock 
al  hoere-huy  fen  ge  weeft  zijn.  Defen  geleerde  man  heett 
doemaels  al  in  het  hooft  gehadt  het  gevoelen  van  dat'er 
Prje-adamiten  zijn  geweeft,  dat  is ,  iiienfchen  die  eerder 
als  Adam  zijn  gefchapen  geweelt.Soo  dat  den  Auteur  van 
het  boeck  geintitulecrt  Btte adamitce ,cnde  gedruckt Anno 
i65'?.fig  niet  eo  behoeft  te  laten  voorliaen,dat  hy  die  al- 
der-ecrftuyrgevonden  heeft :  want  defen  Priefter  heeft 
hem  de  loef  a%efien,ende  is  hem  voorgekomen.  Het  en 
is  dan  oock  foo  wonder  niet  dat  Adamvgn  Eva  fo  qualick 
bej  egcni  zijnde.in  hondert  en  drie  jaren  daer  na  haer  niet 
en  heeft  willen  bekennen.  Gelijck  in  het  Êoecksf^evanden 
Haute  gefcbrcven  ftaei : 

Doe  bekende  Adam  Eva  nie 
In  hondert Jaer  en  drie. 

^aertoaé  inboo?gaenbe  bagen  (fegï)t  W  Bebeliu 
toeöerom)ecnfeftec  !^^ie(lec/D^eöoo?  öcbenfler  fienbe/ 
om  teöecnemcn  tpat  üoo?  tnebec  l)et  toa^/fepöe  tot  fijnc 
flaflen:  Coelus  clanficat.     feltie  onïangö?  flcöjaegljt 

3ÖnDc/  toaeromTrinitas toaégenerisfaeminini,  Dnec 

nocötaniEf  geen  b?outu  Daec  oribec  en  toa^^anttooo?öe/ 

i^at 

(a)  Faeft.  lib.  i.fol  126    {b)  Ibilfoi  168. 


Pl  55at  Ijp  öct  niet  en  Wc  imn  Dat  Ijp  na  Defcn  cen^  na 
f  1  ccn  ^caDcmic  fouDc  ccpfeu  om  ïja  alOacc  tc  Iccccn  en» 
.  Dc  tc  ücrnemm. 

ï  aiDannecc  tü^i  ( foo  fc[)?tjft  Dc  mr ecflcmc Itc  (4)  Bebe- 
Pf  lias )  in  een  Clóojlrc  gljcltoinen  tuaren  oin  te  bicc()ten/ 
f  !  cnöeui  Den  rcüenter  ban  üerfcDepöcn  binjjen  fp?atien/ 
f   fo  ffpDe  eenüan  öc  IBonnichen :  llact  een  uan  u  bin^ 
nen  bUjuen  /  en  biccljten.       anöer  /  ( öie  onbec  bic 
23?oeberftenïS  gefepbt  tüiccöt  be  geleectfte  te  50»)  öebe 

|r.C  Daec  bp :  Vos  cactcri  abimini ;  bacc  l)p  abiie  ï)abDe  Üe^ 

f  l)oo?en  te  fcgoen*  IBaec  op  flaet  t)et  boen  ban  eenen  an^ 
f  -  beten  25?oeöec/  bie  be  tooojben  ban  ben  löpbel  Et  to- 

^  li  medit  Adam  de  ponio  veiico,  untlcpbe  tnde  Adam  heeft 
I  gegeten  van  eenen  ftinckendcn  appel, honncnÖefleenon» 

i  becfctjept  mahen  tufTclJcn  foecidum,  bat  i^/  flincftenbe/ 
J  cnbe  veticum,  bat  iö/  becbobene.  ^^accom  i^  iiat  feggen 

mI  toaecaefjtigf)  •  Alheefcnu  deKerckekelckenvangout, 
Sy  heefi  noch  ten  dceiePricltersvan  hout. 

A  N  N  O  T.  Defe  behooren  alle  onder  de  Ordre  van 
die  Monnitken  gheftelt  re  worden ,  die  haer  Fratres  Igm- 
1 1  rantie  noemen,  dat  is,  Broeders  der  ontvetenbeyt,  Gelijck  dan 
oück  [b)  lacobus  P^va  Andradius,  een  Do(itor  in  de  hey ligc 
Theologie,  bekeni,  dat  onder  de  Ordre  der  Francilcanen 
eenen  Regel  is ,  Ne  curentnefciemes  Iheras,  eas  difcere ;  Dat 
is  :  Die  ongelettert  :(ijn ,  laet  dte  haer  niet  bekfimmeren  mee  die  te 
keren.  Alhoewel  hy  dat  lbo  verlacht ,  dat  hy  Icyt ,  Het 
raeckt  voornamenÜtjck,(u\kc  Monnicken,dic  verachte  dien- 
tten  in  de  Clooftcrs  doen.  Ende  op  dat  onle  Broeders  dit 
niet  en  (ouden  ordineren  ,  fonder  daer  toe  eenigen  grond 
te  hebben, fo  hebbcnfe  hier  toe  genomen  de  woorden  Pja. 
71.  16.  Quoniam  non  cognovi  literaturam ,  imroibo  in  potenttas 
Domini :  gelijck  de  leive  in  de  gemeyne  Latijnfe  (ende  in 
delen  quade)  Overfetiinge  gevonden  werden,  (c)  Herman 

(4)  ibid.  (b)  De  Origine  Societatis  lefa  lit,  D.  r .  8  •  Za- 
van  1  ^66.   {c)  ObleSationum  Academfcorum  cap.  I S. 


L 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


fS4     DEN  ROOMSCHEN 

nusLignaridus,  ProfcfTor  der  heyligc  Theologie  tot  Bern, 
hier  mede  fpottende,  fcyr,  Dat  de  Ezels  'un  wel  geluck- 
faligh  zijn,indien  de  oriweicnheyt  oorlakeis  vande eeu- 
wige ^ili^jihevdr.  ende  voeghrer  by  :  £eatirud$s ;  quoniam 
afini  Domini  vocabunter.  Dat  is  :  Sali^h  :(ijn  de  onwetende ; 
iPant  fy  füUen  's  Hceren  E:^elsgememt  voerden. 

A  i\  N  O  T.  Daer  rnen  nu  defe  ongcleertheydt  voor 
courant  laet  pafferen ,  ja  voor  prijfelick  hout ,  moet  het 
ellcndigh  toegaen.  Want  immers  kan  men  geenen  jacht- 
horen van  een  vcrckens-dreck,  noch  geenen  rechten  pijl 
vaneenen  gekruldenfeugen-fteertmaken.Maer  wanneer 
den  eenen  blinde  den  anderen  ley  r.fo  moetenfe  beyde  in 
de  grachr  vai^en.  Laet  u  dan  niet  bedriegen;  De  botten 
blijven  pl  t-vis  MaeronfenbeyligenVaderde  Paus  weet 
beft  om  £c  fpringen  met  de  onwetende .  cndc  hy  en  wil 
nier  dat  y«inant  deceren-ftoel  van  am})ten  en  officien  (al 
befitcen.dan  dien  hy  lelfs  kan  befiticn.rijdende  liever  op 
eenen  Ezel,  die  hem  draeght,  dan  op  een  Peert.dat  hem 
afwerpt;  zijnde  beter  voor  hem  het  hooft  vaneen  Rotte, 
dan  de  fteert  van  een  Leeuw  te  vvefen.  Defe  grote  Valc- 
kenicr  draeght  de  gekapte  ende  gheblinde  vaicken  waer 
henen  hy  wil.  Macr  hoort  noch  een  ander  Hiftoriken, 
daer  in  ick  eenen  Eremijt  meer  wil  verfchoonenen  voor- 
fprcken,  dan  fijn  eytj(»n  vrienden  gedaen  hebben. 

^ettöftt  tJCrÖadt  ban  Sandaeus  m  GiaiTimar.  Profa- 

no  Commenr.  1 2.p  ig465.  fJ^cn  fc?t/ bnr  cencn  fecr  Cf 
toouDio!)  man  in  ccn  toildecniffc/  toncc  m  Dp  Dele  jaren 
getooont  fjaDöe/alle  bojren  Dichmael  Dit  fozmulif  r  toan 
mööert beeft geb^upcht:  O  Deusmifeierctui.  5^atip: 
O  God  iintfcrmt  u  over  vi.%\^  nii  een  öie flcïcecbcc  tua? 
enbe  ben  Gram naticam  becflonbt  /  bp  öem  quam/  foo 
Ijeeft  l)p  hem  onDcrUiefe n  /  en  gheroont  bat  Ijp  quniicft 
babt  i  mibf  mael  tncn  eob  biöben  moet/niet  bat  Ijp  \m 
toil  erbattncn  oDfC  fjem  felben  (alfo  Ijn/  be  fontcpnc  en 
^utöeuc  bcr  öduclifaligöept  sönbc/  af  ni  ecUatmmoc 


r  1 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


UYLEN-SPIEGEL.  fff 
4  tjan  nooDcn Ijceft.  ^at  !jp öecDeilUen niocfle  fmtni 

1   Milercre  mei.  <Dat  lö :  Ouifarmi  u  over  wy.  OllflCs 

f  Icttccöe  man  inecUte  frjiie  fautc/  cnöc  öcfclUe  foehcnDc 
tcUecbetecen/  bcrbaelöcöpt'cicï^fïwöcl:  mifereremci. 
USacc  aljS  Defc  gljclcccöe  Grammaticus  toccl)toa^/foo 
quam  l)cm  frjne  oöetooonlichf  manie  cc  ban  biöDni  aï 
tucöccoin  in  Den  fin  /  toccmit??  fijn  flecljt  cn  boccfcl)  öec» 
flant  niet  toeen  lier/  bic  oiiöe  maniere  upt  fijnc  nicmo^» 
ric  toeg  te  öoen.lKbbcnöe  ban  fijn  ïcfTc  bergeten/i^  öp 
funcn  JBeeflcc  nagegaen  /  bie  al  een  riUicce  gepajTeect 
cnöe  elöec^  Ijcncn  gegaen  tuaó.  fBaec  ben  €cemiJt/op 
Det  toatec  niet  paffenDe,  i^  met  occ"  anöec  boot  al^  ban 
fgn  O^eloobe  en  bertcontoen/  cnbemet  geen  anöcc  ne^ 
men  aï^ ban  fgn  getooonlicft  gcbeb  /  Miicrere  lui,  obcc 
De  cibieregecaecht ;  enbe beeft  fnnen  m^eefler  gefocöt 
cnbe  gebonben/becljalenbc  t^cm  IjoeDani^en  ongclucf 
fiigen  memo?iebp[)aDDe/  enbeberfocchenbc/  Datöp 
yem  De  tooo?Deriban  bet  gtjebeDeficn  toilbe  toebecom 
Ijccbalen/  enbe  bet  fclbefo  in  fijne  memorie  inD^tcben/ 
Dat  bet  baec  niet  upt  en  gingb^  ^öm^  Mctiïet  toajJ 
becbjonbect/  boe  Dat  bffcn(öcemi)t/  fonbec  boot/  obec 
fo  b?cebcn  bjatec  gchomen  toa^*  Cnbe    bP  bat  bec» 
flacnbabbc/berbeugbtjünbe  ober  be  eenboubigbepbt 
ban  bien  man/enbc  becbjonbect  flaenbe  ober  föne  bep» 
ligbept/bf  ï'ft  bp/upt  onfeplbace  tehencn/onbecbonbert 
Dat  a^ob/  bic  met  be  eenboubigc  fp^eecht  /  liebec  beeft 
ten  flccbte/  boerfcbc  en  onnofele  manieceban  bibbcn/ 
Dieboo^thomt  upt  cenbpcrigc  genegentbept  tot  De  l^e* 
melfcbe  Dingen/  Dan  fulchen  bie  net  enbe  cier!icb/na  be 
lictfelichbeben  ban  bc  Grammatica,  te  famcn  gcflelt  i^. 
^ccbalben  cabe  bP  benV  bat  bP  fö»  gebjoonlicfi  gebe= 
beben  boo?taengeb|upchenfouöe;  bctotjtc  btnigeen 
beter  en  bonden  tocgeöient  toozben/nocbaengcnamec 
bp  »©oDt/  Die  be!3öioten  bef  tittft  «önbe  bu^  i0  ben 
•IJcemtjttocöcc-geficect  na  fijn  butt?/  bicbmael  b^rna* 

Icnbe ;  Q  Deus,  milerere  tuL  A  N- 


556      DEN  ROOMSCHEN 

ANNO  ï.  lek  ben  bier  genegen  den  Eremijt  voor 
te  fpreken ,  door  middel  van  de  Grammatica ,  die  Sandxus 
meynt ,  dat  den  Ercmijc  niet  verltaen  cn  heeft.  Want  ick 
legge ,  dat  het  gebedeken  niet  alleen  goed  Latijn  ,  maer 
oock  van  eencn  goeden  fin  is.  De  Grammatica  'eert,  dat'er 
iweederley  Pronomina  zijn,  Primitiva  ende  Dcrivativa  Nu 
is  het  woordeken  ttn  niet  de  genitivus  cafus  van  't  Premiti» 
vumTöy  maer  Derivativum, endc ó^: genietvus  van  TCJÜS, 
dat  is,  den  uwen.  .Soo  dat  her  gebedeken  in  onfe  tale  aldus 
luyd :  O  God ,  omfarmt  u  over  den  uwen :  ende  dat  is  te  ('eg- 
gen, övwwy,  die  uwen  dtcnaer  ben.  Men  behoord  dan  de  ket- 
ters fo  veel  bots  niet  te  geven ,  ende  buyten  nood  geen 
ftofFe  te  verleenen,  om  met  de  heylige  Eremijten  te  mo- 
gen (potten,  ende  hare  ongeleertheyt  ende  plompighcyt 
uyttelacchen.  Alhoewel eenighe meynen ,  datdaerniet 
aen  gelegen  is ,  ende  dat  men  dit  wel  kao  af-leggen  met 
te  feggen : 

(4)  Grammaticie  leges  plerumq;  Ecclefia  fprevit* 

De  Kerckc,  doorgaens,  voor  en  na  , 
En  hout  niet  van  Grammatica. 


HET  XIII.  CAPITTEL 
ran  de  H.  Oor^liechte, 

DAt  de  Oor-biechte  in  de  Schrifture  ftnet ,  leert  dc 
Catholijcke  Roomfche  Kerckê,  want  dner  ftaet  ge- 
fchreven  by  Iacobus,Cap.  5-.  v.  16.  Belijdt  malkanderen  demif- 
daden.  Dat  is  niet  te  ieggen  :  Als  ghy  maikanderen  yer 
mi(daen  hebt ,  foo  bekent  de  mifdaet  malkanderen  met 
leedwefen,  en  verlbent  foo  met  malkanderen :  maer  de 
Kertkc  wil,  dat  het  is  te  feggen  j  Gaei  na  den  Pric(ïer,en 

biecht 

(a)  Defpautirius  in  5jn$axiiReg.  10. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


U  YLEN-SPIEGEL.  f57 

biecht  daer  alle  uwe  fonden,die  ghy  in't  heymelik  felfs. 
gedaen  hebt  met  woorden, wcrkeh,ofgedachten,fonder 
)  een  eenigeover  te  (laen  ,  of  voor  den  Paep  verborgen  te 
A  houden,of  't  fou  uniet  helpen  ren  dan  Ib  fal  de  Paep  u  die 
- vergeven,  als  ghy  lult  doen  dat  hy  u  gebiedt,  en  voor  al, 
als  ghy  henn  eens  de  handen  falvet  met  gele  falve. 

Endiebiechtc  is  een  van  de  feven  Sacramenten  der 
heylige  Kercke>  hoewel  daer  geen  fichtbaertcycken  en 
^^  is:  want  dat  komt  foonauw  niet.  En  die  biechteis  van  ce- 
)i  ne  wonderbare  Godlicke  kracht ,  gelijck  de  Biecht-va- 
ders  beft  wet  en ,  want  fy  weren  daer  door  in  te  dringen 
d|  tot  de  kenniire  van  alle  verborgen  raetflagen,en  inwendi- 
'i      genegentheden  des  herten,  dat  haer  dikwils  heel  wel 
te  paffe  koint,om  te  wewnwacrfe acces  konnen  hebben. 

Hoe  een  Canoniek  hy  een  Joden  Dochter  Jliep  ^ 

en  door  de  Bichte  verhinderde  ,  dat  de  lotihem  niet 

hejchuld'tgen.  en  kpnde. 

D%et  toaö  em  Wttch  ineen  fcftece  ^taö  ban  <6ns 
Oelanö  /  een  Mccf  ban  öeii  i3ifTcl)op  ban  öe  fcïbc 
^taö/en  Canonich  ban  Dc  gcootc  Clercft/De  todcfte  na 
belebeboiceneen^iooöfcbe  fcljoone  Docftter  öacr  toe 
b?acöt/öat  bpfe  bcflicp.  €n  al?i  be  öabcc  baec  ober  m 
Dc  hamer  quam/  om  tc  ficn  of  fp  ooft  toel  geöecfttïagb/ 
fo  bonb  t)p  Defen  Canonich  bp  fijn  Docbter :  toaec  obec 
bp  fo  beciioo?c  toicrt/Dat  bprc  bcpöefoube  bebben  öoo?a 
jleben/  't  en  tuare()PDeöact)t  IjabDe/  Datbctbe^23ir= 
fcöop^  jfSebebaa^.  fitïaec  al^  befe  €Iecch  öaec  na  m  öe 
ftecch  toajJ  in  Den  Dunft  /  foo  quam  Dcfe  ÜoDe  m  De 
ftercbmetbeleanöecegjoöcn/  om  te  ftlagen  aen  Den 
25i|Tcbop  obec  Defen  OJncn.Bcbe,  f^p/  b?eefenDeDat 
bet  beni  gclóen  fouöe/geDeucbenDe  aen  fi)n  fonDen,  be» 
toof  De  Die  fouDe  te  biecbren  /  en  foo  jlonDen  De  ^oDeti 
from  /  enOe  en  bonöen  met  fp^cbm,  Csefarius  Dift.  2» 

Cap«  24.  Een 

I 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


ffi     DEN  ROOMSCHEN 

Een  ander  Exempel, 

D^ec  toa^  een  ^ik^a  Die  een  hcrjgbö-man^  b?ou* 
tae  doo^  obcrfpcl  fjaOöe  beslecht:  l^et  Uidch  üen 
tnan  0f ff pt  taiect,  (^et  tof Ich  DP  "iet  tDilïenbe  Iicbt  ge* 
loben  /  5ti3eeg()  Ijet  öoo?  fyn  tt?outo  /  en  boo?  öen  ^^ie* 
(lec/toUïentic  Dat  fliUeftcn^  naöer  onöecbinDen.l^ct  ge* 
fcöïeDe  bat  öaec  een  befeten  menfclje  bia^/ïn  toelcfte  öe 
^upbel  fo  boo(!  tua^/  Dat  fjp  alle  De  fonDen/Die  De  men» 
fcïjen  niet  gebiècOt  en  tjöDDen/  openbaccDe  aen  De  m\- 
flanDeri^.  ©ït  De  ftcögb^niantoetmDe/  becfocbtDcn 
g^iefl cr  met  !jcm  te  toillen  gaen  tot  Den  befctcnen.  g^c 
^^icfter  lontciccftenDe  /  ali  bp  Daec  ontrent  gcftomen 
toaó/betmfDe  eenji  fyn  taater  te  moeten  maben/enïiep 
m  een  flal/  en  biegte  Daec  boo?  een  ftnerbt :  en  omft  Doe 
na  Den  bcfetenen  met  Den  hcbö^man :  toeïcbe  Rnjgb^* 
man  Den  <C)üpbel  b?aegbDe  /  iDeet  gbp  ban  mp  toat  te 
feggcn  i  <Qn  Dat  DcDe  tjp  om  foo  fonöec  fufpjcie  tot  Den 
©afDtcftomen,  ^upbel  anttooo?De/ neen.  WtM 
fegt  bp  bje'er/  iBat  Dunbt  u  ban  Defen  i^ecr/fpjchcnDe 
ban  Den  paep  i  Dp  antttjoo?De  /  Scft  en  toeet  ban  beni 
niet  met  allen.  €n  aïöi  l)p  Dat  in't  €>uptfcö  gefept  baD* 
De/  fofp?afhbp  in'tHatijn  tot  Den  l^acp/  inflabuloju- 

ftificatusest  (^nullus  tune  ader  at  Clerkor  urn.  ^at  /  Ghy 
zijtgberechtveerdightin  de  ftal ,  daer  niemandt  van  de 

Klerckcn  by  en  was.  .......   ,     r  ^c 

A  N  N  O  T.  Sier,  foo  kracbtigh  is  de  biechie  felfs  aen 
een  ftal-knechr,  en  fo  was  de  krijgsman  geruit,  en  meen- 
de dat  de  Paepcn  fijn  vrouw  fuyvcr  waren  ,  als  C^arms 
verhaelr.  DiM-C^p.i.  Maef  ftaet  te  vreefen,  fo  de  Duy- 
vcl evenwel  de  fonden  in't  Larijn  weet  tefeggen  ,  datle 
daerom  niet  bedekt  fullen  bliiven  voor  't  Oordeel  Gods, 
daer  die  tael  oock  wel  verftaen  fal  worden ,  noch  en  lal 
met  een  deel  ongeleticrde  boeren  niei  te  doen  hcbben.of 
andere  Idioten. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoog. 

28B32 


I 


UYLEN-SPIEGEL.  5-5-9 

Van  meer  andere  kracht  van  de  biecht  leeft  men  by 
eufciven  Auiheiir,  te  weten,  Vaneen  MoorUvreffe.dic 
het  vyer  nier  en  konde  branden ,  om  dar  ic  gebiecht  had- 
de,  O//?.  g.C^ïp.  if. 

Item ,  hoe  de  biechte  cenen  fijne  handt  ghenas,  die  hy 
door  een  gloei jend  yfer  verbrandt  iiadde  ,  daer  mende 
Ketters  mede  plagh  le  proberen.  Diji.  5.  Cap,  17. 

Item,  hoe  een  dief  cenen  reus' overwon  door  kracht 
van  de  biecht.  Dift,  3.  Cap.  18.  En  meer  dierghelijcke 
moyigheyt  fonder  verdriet. 

En  dat  du,  en  wat  des  mecris,  waerachtighis,daeraen 
is  niet  te  twijfïeleu :  Want  een  Clerck,  fieck  zijnde,  heeft 
bet  felfsaen  den  Duyvcl  gevraeght,  wat  hem  meeft  in  de 
weegh  was  ?  En  de  Duy vel  heeft  daer  op  geantwoord» 
De  biethte.  Cafarim  Diji.  1 1 .  Cap.^S,  Daer  en  is  dan  geen 
kijcken  meer  na. 

En  of  fchoon  de  Biechtvaders.hoe  oud  datfezijnjdick- 
wils  komen  te  branden,  foo  wel  ais  de  biechteJingh ,  als 
Cafaritis  Difl*  4.  Cap*  98.  verhaelc :  dat  is  niet,  dai'is  inacr 
uy  t  liefde ,  ende  gaet  met  cencn  brand  in  den  oven.  Want 
op  de  biechte  mag  het  al  d^ ur  den  beugel, al  was  bet  nog 
fo  grof,  en  groot  :  endeDuyvel  ftaet  dan  en  kijckr»als 
een  Snijer.aie  fijn  naeJt  verloren  heeft  *.  en  fo  ftom.of  hy 
fijnen  mont  vol  pap,  of  bry  had  Je :  en  als  hy  al  fpreekc» 
foen  kan  hy  doch  niet  I  prcf^cninecn  rael  die'tvoick  ver- 
Itaet ,  maer  moet  hem  met  Larjjn  behelpen .  hcc  wc'.cke 
do»  fo  veel  is  voor  die  het  niet  en  verlUet,ofdaer  een  koe 
balckte.of  eenen  hond  bafre.  En  groot  avontuer,  ofhy 'i 
Latijn  felfs  verfiaet  dat  hy  fpreekr: want  wjer  fou  hy  dat 
geleert  hebben  ?  Hierom  ishet  dan  niette  verwonderen, 
dat  de  Prieders  op  defe  Biechte  foo  ftout  en  trotz  zijn  ♦ 
(4)  blijkende  fulks  in  den  Biecht-vader  van  een  der  laei' 
fte  Koningen  van  Spanje.die  van  den  Hertoog  van  Lmnét 
niet  wcl.ende  na  fijne  weerdighcyt  (fo  hy  meynde)beic- 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


56o      DEN  ROOMSCHEN 

gent  zijnde  ,  tephen  hem  dorfte  fee^en  :  Weetdatieeen 
man  aenraeckt  die  alle  dage  God  tufjchen  de  handen»  ende  eens 
ter  mks      Kp^ii^K     fil^^  voeten  heeft. 

a©p  fouöcn  iiocO  tod  meet  üccbalcn  ban  anöcre  bim 
ocn/toar  hcac  tircn  öic  acn  Den  menfclje  l)cUbm  betoont 
öantDötott?;ö;  3DanDegöetoijöe0oofcn/  jBcDalirn/ 
^toaeröen ;  Stem  i  ïjoe  men  Öoo?  ttoaelf  hcccfen  upt 
De  i2  3Cpo1tclfn  fidj  ccn  ftanberTuefen  /  en  Dieljebben 
totfytieri^atroon/alöCaEfariusUecöaeltDilt.g.cap.föt  n  a 
fóoe  öe  Eec  gertiit  toiert  Doo?  een  bepcen-fjupt.  Cxfar.    ^  ^ 
Dift.S.Cap.  ^7.  {^ocecn^DergD-öcabfConDerb'accbe  ; 
QeDoïbfn^ïjnöe/bpmtïaHfnban  öeaeröfDaec  een  peel 
\m/  fonöec  eten  en  öjinchen/  onöec  bleef  ïegoen/  fom  U  1 J 
Dec  te  flertoen/allccn  D002  öcn  IBiecooft/  Ciie  fnn  D?outo 
opöenaïtaecontflach,  Idem.Dift  8.Cap.52.  <enDe!)oe 
öe  (l^pebaec^  niet  en  tailDenUectrecften/  boo?  en  al  eec 
öe  1©?ioo?  öaec  ge5egent  öaööe  /  op  toieni^  Cloaflec  fp  \ 
oenefleït  Dabben  /  aïötocDeroniCaeiariu^fept/  Ditt.  10. 
Cap.  ^8.  €n  biergdijche  !)eplige  fupecflitien  ban  öe  op^ 
rechte  €atboU)chen  met  Dopen  meec:  lEaecon^  boecft 
foube  te  ötcft  uptgcoetK n ;  en  moeten  blenbolgenbcaf^ 
b?eftcn  /  en  on^  tot  Ijet  gene  nocl)tc|leect/  enmeccoec  . 
getoicöt  bp-b?engljt/  fpoebigcn.  ' 


Eynde  des  Derden  Deels. 


1 

.1 

I 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


i 

3 


D  E  N 

ROOMSCHEN 

fUYLEN- SPIEGEL 

HET  VIERDE  DEEL 
Handelende  van  den  Paus  van  Romen , 

tnfin  bqligen  Vader ,  enie  Jifne  mtcbt  nn 
de  Heiige  Scbrifture, 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


Ad  I V.  Figuram. 

OT«,  Deusbïcinterris, 
Mundumterrens  tuisguerriSt 
Serva  per  potentialem 
Fo(eJlatem  nos  Papalem. 

Poteftatem  tu  in  Poló 
Omnemhabes ,  ^  in  filo : 
T«  peccata  tollts  mundi , 
Igneque  expias  profundi. 

Te  rogamusmjïrum  Deum  * 
Lava, ^ur ga  quod  eji  reum  > 
Creatorum  Creatoris , 
Te  vocamus  vas  erroris , 

Ccejar,  B^ges^  Cardinales , 
Monacbi,  lAoniales 
Omnest  omnes  te  adorant » 
J^i  (3 Gehsnna  plorant. 

Ta  es  Papat  Stupor  mundi , 
Tu  esgaudium  Profundi , 
Sacrum  Caput  fuperborum , 
Sponjits  omnium  Malorum. 

Te  nos  omnes  adniiramur , 
Pedes  facros  ofiulamur : 
Quifnam  tecum  prxliatur 
Qui  a  te  non  fuperatur? 

Hcyl'ge  Vader ,  vol  van  waerde» 
Die  dc  macht  hebc  over  al 
Boven  en  in  't  aerdtfche  dal ; 

Ia  oock  fclva  onder  d'aerde. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


Ghy  dempt  onfe  fthuli  en  ftraf , 
Schoon  die  Godt  alleen  vergaf. 

Schepper  van  u  Schepper  ben  je , 
Godtopaerdc,  Heer  en  God, 
Dacr  een  Ketter  mede  fpot. 

Maer,  mij  n  Heer  en  God,  ick  kenje , 
Daerje  fit  op  uwen  Troon 
Machtigh  bovenalle  Goön. 

Keyfer.  Koningh,  Cardinalen , 

Biflchop,  Monnick  en  Bagijn 

Willen  u  aenbidders  zijn  ; 
Oock  die  van  den  wege  dwalen , 

Ja  die  weencn  inde  Hel , 

Bidden  u  noch  evenwel. 

Ghy  ben't  Opperhoofc  der  benden 
Van  den  fwarten  Nicker-poel, 
En  dat  onder-aerdfch  gewoel  5 

Die  u  groeten ,  en  u  fcnden 
Haer  begeerten,  en  u  macht 
Moeten  vyeren  onverwacht. 

Maer  u  muylen  en  pantoffels 
Hebben  boven  al  de  eer , 
Datbaer  menigh  Vorft  en  Heer 

Kuft,  en  dat  maeckt  veel  gcmoffels , 
Als  een  meer  dan  Hooffche  macht. 

En  recht  Paufelicke  pracht. 


DEN 


ROOMSCHEN 


UYLEN  -  SPIEGEL. 

HET  VIERDE  DEEL. 


HET  I.  CAPITTEL 

y  Van  den  Paus  van  Romen  ,  onfcn  heyligen 

Vader»  ende  fijne  macht  over  de  H.  Schrifture. 

(eminöellrfcc  /  top  \)€bhcn  Ijiec  boo?cn 
aefcflljt/öat  De  Catljolijcftc  a3otitl)cpt  op 
Dec  5tcröc  niet  alleen  en  möc  IcUcnlofe 
of  DooDc  ;êcljcpfclcn  Die  top  nii  Dct Ijae It 
hebben :  niaer  Dat  Die  ooch  i6  in  De  leüen? 

  De  ^cljepfclen  /  en  Dat  t)oo?naniemlijert 

in  Den  0,©aDec/  De  paii^  ban  Bomtw,  <en  Dat  toel  te 
rccljt.  JDant  fegljt  met  De  |t>.  ^c[)?ifturefclfjJ/  darhy 

hem  felven  lal  verheffen  boven  al  wat  Godt  genaemr,  ot 
als  Godt  vereert  won :  alfo  dat  hy  in  den  Tempel  Gods. 
als  een  Godt  lal  fitten,  hem  felven  vertooncnde  dat  hy 

Godt  is.  2tfó  S.  Paulus  eectijDt^  Deeft  gep^cpDcteert/ 
2.Their.i.4.  CnDatalle  intoounDerp  Der  aerDe  Ijcmfub 
len  aenbiDDen/  al^SJan  Apoc.  cap.  i^.pjopbeteerti 

€n  Daecomtoo?t  ooeh  ban  DeCatboï'jHe  <^cl)?nberïï 
Den  IDauö  nt'^t alleen  «aoDlijlte  inael)t  licnniftc/  en  toe:= 
tenfcljap  toeoefclj?ebc/maec  ooh  abfolupt  €»oD  op  aec- 
Den  gr naenit/al0  Stapleton  ijem  noemt  planb  fupremum 

interris  numcn,inpr 

xtat.adGreg.^ati^/voikoinentlijk 
%  den 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


^66     DEN  ROOMSCHEN 

den  Oppcr-God  op  aerde.  «ön  Blondus  lib.  1 1.  Rom.  in» 
ftaurat.Summum  Deum.Dat  i^/de  grootfte  God.^f/al^ 
anDete  fcggen/  Den  Heere ,  onfe  God  de  Paus. 

M.  Mantua  Polymatbix  lib.  i.c.i2.fp^chcnt)eban  De 

Conciltrn/f  tiDe  met  name  ban  een  <f5enecacl  ConctUe/ 
l^etiefltQtjt  DetouDefcggen  enbe  get3oeIen  Dccltlootnfe 

^C[)?t)t)Cr^/fegoenDe:  Ei  pra^fidet  primum  Sp.  Sandus, 
deindePapa,humani  gcneris  parens.fponius  ipfius  Eccle- 
üXy  Dei  vicariusin  tcrris.fupremam  liabens  poteftaiem » 

2 ui  de  nihilo  facit  aJiquid,  &  cui  deniquc  dici  non  poieft  > 
'ur ita facis?DaiI^:Waer  in praefideert  cer(t  de  H.Geclt, 
daer  na  de  Paus,de  Vader  van  het  menfchelick  geflacht , 
de  Bruydegom  vande  Kerke  lelf,deStadhouder  van  God 
op  aerde »  hebbende  de  hoogfte  macht ,  die  van  niet  yct 
maekr^en  eyndelik.tot  wien  niet  en  mag  gefey t  worden  t 

doet  gy  aHo  ?  t^et    Dan  aïfo/  Dat  De  ^au^  Ijet  I)oofD 
ban  De  tóeccfte  /  en  Dat  Ijp  binnen  ï^unien  tup^  ^oubu 
Wsitt  op  mp  Ijet  tooIgenDe  in  Den  fni  home : 

(4)€en  fehec  ^^^ietlec/  Hieronymus  genaemt/oinolj 
na  0ome  in  eenfinbeïjaer/gecelcb^eert  onDec  Alexan- 
der  de V 1 .  alttjacc  Ijp  meet  ge-erge ct  a!é  gejlicljt  toiect/ 
becmit^  ieft  toeet  niet  toat  Dertooningen/  enDe  ooit  een 
©^outoen-fóloofler  /  Dat  l)p  gcfien  tjnDDe.  ^Iö|)pnu 
toeDccom  te  f)up^  ge  homeh  tDa?'  /  örc  ft  hp  DihinacI  ge^ 
fept:  SinDicn  ich  ooch  noclj  IjonDect  jubeljaren  auam 
tebeïeben/  enDe  Dat  icft  maec  een  mijle  ban  nomen 
tooonDf/  icft  fouDenict  een  Daec  öan  meec  gaen  befien. 
CnDeal^èp  in  een  feecltcc  borrh  Defe  letteren  faglj 
S.P.CLK  b?aeg!)Del)ppcmam  toat  Die  letteren  be» 
DupDenj  De  toelclicantttioo2öe/Datre  bcDupDen  Senatus 

Popululque  Romanus ,  Dnti^/  Den  Kacd  ende  't  volck 

van  Komen.Jl^aec  De  SI)?iefter(Dic  fneegö  en  fcö?anDec 
toa^)  anttDoo^DeopflaenDeboet :  Die  letteren  beDiips 
Den/^tuliusPopulusQu2erit  Romam;^6tiö/Hetci;va- 
le  volck  focckt  Romen.  €cWt 
(a)  loanm  Adelfhus  in  Facefijs. 


10 


1 


0 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


t 


UYLEN-SPIEGEL.  f67 

€cötct  öe  ^au^lhit  tt  t^omm  fit/  en  Daet  infonte* 
fiept  regecrt/i^öet  ^ooft  toan  De  ïtcrcft/  enDeomDien 
fpll  D}dept  ^t  groote  toerelD-raD»  Jl^aec 

DeViffen  (Vrienden  let'erop) 
DieftinckcnJeelickftaen  de  kop. 

Warneer  de  PaufenheyWgh,  of  hellighzijn. 

De  Paufen  altcmacl  zij n  heiligh  in  dien  ftaei , 
Indien  ehy  baer  toe-meei  met  een  gebroken  maet ; 
Maer  fooje ,  aU  't  betaemt ,  haer  geeft  een  volle  el , 
Soo  zijnfe  heiligh ,  als  de  Duy  vel  van  de  Hel. 

Watt  ban  anbere  tgDen  genoeg  i$  gefp^iften/  en  fuï-; 
len  't  Dan  Daec  bp  laten  bcruflcn  /  en  gaen  obec  tot  öet 
r  eflecenDe.  Bamentlgcfe  tot  fijne  macljt/en  öeecfcö^^ 
pije.  i.<e^becDe^cl)?iftuce.  2.<0becDeiaecche. 

m  lletcfte/  boelchcc^  l^ooft  De  ^au^  if!  lecct  en  be^ 
fcoeect/  Döt  De  ^cl)?iftuce/M3oD6  onfeplbace  jpoojt/ 
Öct  ïDoo?Dt  Der  bjacrljept/  gantfclj  geen  autljotile|it  en 
Ijeeft/nïct  meer  aïö  De  jpabulen  ban  iEfopus,  of  Den  Ai- 
coran  ban  De  Curchen  /  fonDcc  't  gbetupgeniffe  ban  De 
Öoomfctje  iftecche :  ^00  Dat  aoDtbannooDen  beeft/ 
fouDe  ÖP  toat  te  fcgg^en  beDbcn  onDec  fune  ^cljtPTeW 
hetnctupncnifreDermenfcben.  _       _  _ 

^aeccnboben/  Dat  De  ^clj?ifture  i^  al^  eenen  WaU 
fchen  neufe;Die  uien  op  alle  fatfoenen  D?aepen  Itan/al^ 
Jan  Portagie  mutfccu  Datfe  DienbolgenDe  geen  anDeten 
banen  fm  cn  han  bebben/al^^  Die  De Ucrfte  baec  geeft/eri 
alé  De  onfrplbace  i^au^  ban  «omen  Ijacr  öclicft  toe  te 
öicbtenrD'eene  tut  Du^/D'anDcre  tijt  foo/e^^"  f  ^^.Öf^"^ 
nut  cn  noDiö  Dunht/tot  malntenue  ban  fone  Ijiewr cijie- 

«©elrich  DC  25lflrc[)op  Dounam  acntDljfl  /  lib.  4-  de  Anii- 

chnfto  cap.  7.  p.L'.  288.  ^c  tDoo?Den  m  Defe  /  Dat  Dc 
»öu^/of  De  licrhe/Dat  een  i^/  De  i&cö?iftute  "Pg^ö^t/ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


568     DEN  ROOMSCHEN 

SecünduQi  correntetn  praxin  £cc]e(ix>  dat  t^/  na  de 
prac^ijckdieindeKefcke  loopt    namiurelleduscurrit  ^^(''r-'fi 
cum  praxi ;  Dat  1^ /  het  verftandc  voJ^hc  de  pracftijck  na.. 

^00  Dat  niemanc  en  mact)  fegoen  /  ai^at  doet  0f)p  I 
W  liep  öp  felf^/  met  alle  fgne  25^oeDer^  en  aenbangl)/  :  j 
nabei^elletoe.  <tSnaltDaer'tDatt)pleecDeDatDeuQ5'  ü>  -  i 
tien  ondeugden/  of  fonden  tüacen ;  en  dat  fonden  deug^ 
tientDaren.aOant  f)p  ban  metUollemacgt  dtfpenfferen 
Iioben  rec()t  tegen  rect)t/boben  t  <t^ude  en  Mi^uïse^e» 
flament  /  bollen  de  ^poflden  /  en  t)ace  leere/  en  regei^ 
tiiefe  Hebben  gemaecftt«  bp  andere  obecbloedigD  i$ 
oengetnefen/  en  getoont* 

^egdt  dande  i^.  ^cfi^ifture/  dat  <0odt  ttaee  gcoote 
(Igten  aen  den  Hemel  |)eeft  gefe^apen/de^onne/en  de 
JÊane  :  atö  Det  nu  de  pau^  belieft  die  tüoo^den  tipt  te 
leggen  /  foo  moet  dat  te  feggen  sijn  /  dat  de  ^aiijai  de 
^onne/en  deiftepfet  de  iBane ;  £n  dat  depau^fo  deel 
gcootee    al^  de  Ütepfet/al^  de  ^onne  gcotec  ig/al^  De 

lPI&ane«tf$egt  Paulus,Dieinden  vieelchezijn  en  konnen 

Qode  niet  behagen.  Wil  De  ^au^  Dat  uptleggen/alj^  De 
f|au0  Cyricius  fjeeft  geDaen/fo  fal  Dat  dan  DenJ^oiitoe- 
Irjcïten-flaet  te)3ecfiaen5Dn :  omtebetDtjfenDatfdne 
<0eefleIocb()ept  toel  beedelgH  macf)  leden  in  t)oececpe/ 
enfcèanDigeonRupfijept/maecniet  tcoutnen.  ^eptDe 
]|.  ^c()^iftuce  Dattec  maer  ttnee  toegen  en  5Qn  /  eenen 
b^eeDen/  die  na  de  (^elle  lepdt/  en  eenen  fmallen/  die  na 
ben  @emel  lept.  <Qn  fepdt  de  !pau^  dattec  d jie  toegden 
3fjn/  en  boegötec  dat©agebpecbp/  Daec  den  derden 
nae  toe  lepdt  /  foo  moeten  daec  ooclt  d^ie  ti3eg[)en  5i)n« 
^epdt  de  t .  ^cö?iftiice  dat  men  in  't  i^.  Hbondtmaeï 
altemael  dat  geb?ofien23?oot  fal  eten/ende  Den^^inh- 
beftcx  De^  i^eeccn  D^inclien :  endc  Dcpaugl  anDecp  fegt/ 
dat  deHeechen  ban  Den  ^^incftbefter  niet  en  moeten/ 
nocf)  en  beboeben  te  Djinchen/Dan  mort  Dat  ooh  fo  jijn. 
Cn  Die  dat  foo  dan  niet  en  gelooben/  3Dn  f^ettec^/  bee* 

bloecht/ 


ril 


1! 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


l 


1 


U  YLEN-SPIEGEL.  f69 

bloecht/en  Die  moet  men  te  bper  en  5luacct  Uerboïgcn/ 
cn  uptcoepen.<icn  fouöen  tuu  öaec  Man  meer  toiUen  kQ^ 
gen/fo  fac Ij  icii  mijn  ^oecft  baec  öan  alleen  bol/en  tien 
öaec  neben^ :  top  toillcn  ban  Daec  uptfcljepDcn/  en  Den 
Eefer  fenöen  tot  öet  lefê  ban  fotjenige  boeften/Die  Daec 
banejcp^efTelpöanDcïen.  HUeenlih  han  Dienen  tot  een 
bctop  ban  De  niacbt  Dic  DcCatDoUjchenljaec  fclben 
aenmatigen  ober  De  it>.  ^cl)?ifture/  Datfe  tot  Jtnttüec= 
pen  eenen  23pbel  tiebbrn  geD^ucfit  toien0  tijtel  i^;  Den 

Bybel  getranflateeri  enVERMÊERDÊRT,  ver- 
volgende alle  die  boecken  als  in  den  Latijn,  endc  milten 
figuren  geprent.  Anno  1 5 18. 1ic[)teC  aen  flaet :  geprent 
tot  Antwerpen  in  onfcLieverV  rouwen  Pant,by  myClaes 
dieGrave.  In't  jaer  onsHeeren  1518,  op  teniS  dagh 

ljuny.  aen  De  anDec  3uDe  ban  Ijet  Cijtcl-blaöt  flaet  een 
ïleoit!ec  ban  De  boechen  De0  25pb?l^/en  onDer  bet  felbc 
Cunagratia  &  privelegio  :  aentoijtenDeöatDcn  ©?uc* 
her  ban  öoger  óant  pjibücgie  enöe  confent  ié  occgunt/ 
om  Dien  ©pbel  alfo  te  D?ucften;  op  Dat  niemant  en  fou" 
De  niepnen/  Dat  Ijet  een  tocrcft  en  UeD?ijf  10  ban  een  pac» 
ticuUec  plomp  en  onboo^ficbtigb  <©^ucher.  <Be\i}h  m 
befe  bijbel  beel  ja  gebeele  boechen/enDe  met  name  alle 
De  ^uangelien  enDc  •23^ieben  ban  De  3lpo(lelen  /  treeft 
uptgelaten ;  fo  beeft  De  felbeoochbclc  Dingen  tuffcben 
bepDe  ingeboegijc  j  enDe  al$  ich  mp  Daer  obec  bectoon* 
DecDe  /  en  belufl  toaö  om  te  toeten  öoe  l)et  De  ©icDtec^ 
ban  Defen^Bpbel  mocbten  gbemaecitt  bebben  met  De 
tooo^Den  ban  S.  jan  op  bet  epnDebanftjne  (Dpenbacin^ 

ge :  dien  yemant  tot  defe  dingen  toedoet ,  Godt  lal  over 
hem  toedoen  de  plagen.dic  in  dit  Boeck  gefchreven  zijn. 
Endc  indien  yemant  afdoet  vande  woordê  des  bóeks  de- 
fer  Prophetie,Godc  fal  lijn  deel  afdoen  uyt hét  boeck  dés 

levens .  Sec.  ^oo  ^eb  icU  in  plaetfeban  De  felbe  Defe 

toOO^DengebonDen  :  Soo  wie  tot  defe  woorden  toe  fal 
doen,ailo  dat  hy  daer  dwalingeaf  ontfange,  Scc^tetti: 

J^n  5  Soo 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoog. 

28  B  32 


570      DEN  ROOMSCHEN 

So  wie  van  den  woorden  der  Propheticn  af  fal  doen  van  llll"^ 
defen  Boeck ,  dat  verminderen  fal,  indien  dat  hys  niet  et 
geloovec ,  God  fal  fijn  deel  afdoen .  &c. 


HET  II.  CAPITTEL. 

Van  des  Paus  magt  over  dc  kercke  opAerde. 

D€feniact)t  ftcccUt  ficl)  i.  <^^^ct  öcflcijöenöe  fócccf 
licljïec  opDcc^ccDc.  2,  <©Ucc  Dc  lööcnDe  iöcccfte 

ürt©ageöpcc.  _  ^   «        *  ^ 

üd  öe  flrijömöe  Ctcrcftc  op  ?llccöcn  flacn  nmte  met* 
ften  ttoceöeclep  foo^tcn  tian  menfcDcn.  i  ♦  <0ccfielocne. 
2.3©cceIötïychc/of3lceclun.  .    „  « . 

(©cefleïnchc  Jon  öc  Cacömalcn  /  ^attmccijen  / 
2t  cctfcfc  -  biffc  Doppen/  TSifTctjoppcn/ ^bren/i>?elaitcn/ 
ftoae/Icae/  pneaec^/  l^apcn/iiiaomcaeii/Uaii  toat  ftar  t 
imv  €>m/  of  nacm  öir  fouöe  moflen  genocmt  too^ 
hen  :  Die  alle  m  tcatoantcn  /  cn  fuppoo!len  tian  öefeit 
Sücrtfchfu  (Oppcr-<©oötDepau0UanÖomcn/  toant 
Dp  1^  Hacc  ttonmcft/ï)?inö/liBonaccö/  f  ooft/©?upöe' 
ffom/en  fo  boo2té:cn  öepenöcccn  DicnöolgenDe  alïc  Uan 
Sera  al^  öe leden  öan  mt  l]ooft  /  cnöc  o^onöecöanen 
ban  Uenp?mce;  ja  aï^öe^cljcpfclaceniaOn^^^^^^^^ 
pcnöcren  baii  Ijarcn  a3oöt :  t^acr  Oan  tegljentooo?» 
öiöh  oochmct  meec  cn  fullcn  fp?chcn .  alfooöaecban 
oocft  boo?  Dcfcn  al  gaiocglj  f^^er^  gcfept  1^. 

<©c  tocteltfcfje  onöccöanen  öa»  ^J^^^'^l^^f^l 
noomfcö-gelobige  €l)?iaencn/tiïic  öatfe  im'^uvm^ 
tóSaf  n/ljinccn/cn  ^otcntaten/üan  tuat  macöt/of 
Sit  P  ö^^^^^^  toefen:  fp 3Önaltemaelöc^ 

SKen/fü  in  'c  toer  cltltjclte,  al^  m  'c  ftium^ 
Sban  tjoo?bcfcn  oocft  genoeg  clöcr^  ö^^P?^^^"^^- 
XSolgenöe  fuUen  top  on^  fpoeOen  tot  De  i^oD. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


UYLEN-SPIEGEL.  f71 

Dente  tictcWe :  öat  iö/  oljcr  hic  gene  Die  in  't  ©ngetïpcc 
3tju/en  Daecïööen/  cnboIDocnlJoo^ljare  fonöen.J^ant 
De  DcpUgettecfte  Ijeeft  tufTdjen  Den  tocg  na  Den  i^rinel/ 
en  tulTcDf  n  Den  tueg  na  DeJ|elle/nocl)  ecnen  niiöDeltoeg 
toeten  te  DinDen/of  een  toc-paet  je/om  Dat  fommige  Den 
fmallen  toeg  na  Denlfemel  niet  betreDenbe/ent'e  op  Den 
l)?eDen  toeg  tngaeuDe/ban  De  ^uptoclcn  niet  en  foiiDen 
toeclj  genomen  too^Den  5  macc  Datfe  Dit  tor-pactje  in- 
fnappenDe  /  Den  ^upbelen  ont\)üeDen  fouDen/  Daec  fp 
na  eentgen  tijDt  ban  penitentie  nocl)  UeliouDen  niocb= 
ten  in  Den  üemel  homen ;  öoctoel  'tnocö  fomtïjDijg  toe! 
gebeuct  Doclj  felDen/Dat  pemant  nocb  toeï  in  Den  C^emel 
homt  /  Die  langlj^  Den  langen  /  en  b?eeDen  toegt)  in  De 
i^elle  gehomen  3DnDe  /  Daec  noct)  toel  upt  geraecUt/  en 
inDen  l^emel  homt/al^  top  bier  na  nocg  fullen  Ijooren ; 
geUjch  't  ooch  fomtijt^  toeï  ge&enrt/  Dat  Die  in  't  ©age^ 
topec^On/ooclt  nocBtoel  in  De  (^eUeltomenrgeltjcft  ooFi 
t)iec  na  noct)  fal  ge[)oo^t  too^Den. 

HET  III.  C  APITTEL. 
ran  des  Paus  macht  over  Je  Kerck  in  Vagevyer. 

Waerhct  Vngevycris. 

S<0nimioe  fcggen  Dat  Ijet  in  fStali.m  in  Den  bccgf) 
Vcfuviu*.*  ^oinmiglje  feggcn  Dartjctieoaöcnn't 
centrutn  of  \)tt  Ijccte  Dcc  aecDc.  HnDcce  tocDfCoin  feg* 
gen  /  Dat  Ijeti^  in^icilia inDen berglj  Rthna ;  anDece 
in  l^flant  in  Den  becglj  Hekla.  iDaec  f3ct  fchecfte  ban 
aUcn  i^/  Dattet  i^  in  .S>cI)otïant/  in  een  Iccgr  graft/met 
eenen  niuec  oml)epnt  /  al^  on|S  brcïjaelt  Cxfarius 
Di{Hn(ft.  11.  Cap.  ;8.  <lDaec't  OanbecfcljcpDe  pccfoos» 
nen  gcfien  iö  /  en  fonDec  pecijcheï  ftan  al^  noclj  gljc  ficn 
too?Den/aló  Daec  bp  acfept  too?Dt. 
ANNOT.  <Cn  mifTcbicn  Wi  ^cljotlantDaeronifo/ 

om 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


571      DEN  ROOMSCHEN 

om  öat  fn  bat  Uanöt  Ijet  ©agetoiacc  ban  bc  ï^e\k\i^  af= 
öefcHotenafgcdepnt»  Biet  niet  een  tuagen-tcljot/aïö 
be  'öcufcn  beufdcn;  tijant  ban  fou  bc  i^KHc  l)ct  ^^3=» 
gebpcc  aï  langen  tijbt  macc  een  plaetfe  3ÜD  getoeclt  bat 
immccó  contrarie  blijcht ;  Ijoetneï  't  be  ^öeufen  met  en 
ftonnen  fien  j  maer  om  bat  !)et  ©agt)cbpcr  baer  in 
^cljotlant  afgöeljepntmcteenniucr/ al^Caïfanus 
tjeef t  gefcpöt  /  bie  niet  b?anben  en  ftan  /  nocl)  oocft  foo 
ïicljtclncft  niet  en  ftan  bergaen.  i^ct  iammert  infonbec- 
hepbtbeCatöoIijcften  met  rccljt/  batbcgjefuijtPierre 
Gotton  in  ©?ancftrilcft  foo  los  in  fijn  fcboenen  geflaen 
Öeeft  /  bat  bP  Öet  ©agebper  in  ttoijffel  trechenbe  /  be 
5I5upbel/  onbcranbece  Dingen  geb^aegötöccft/  ^'at 

plaetfe daer in  de  Sthrifturc  was.waer  uyt  bet  Vagevyer 
klaerlijck  konde  bewefcn  worden. 

Hoe  men  het  Vagevyer  kan  fien  fondcr 

ptrijckel. 

Dqc  baer  toi!  ingaen/  moet  eerfi  biechten  /  en  com* 
mucecen/en  ban  too?t  Qtfalfv  en  met  toieroocft 
beroocftt/en  fp  onberbJijff n  öeni  ban  boe  Ijp  ficl)  blagen 
moet.  ^pfeggen  tot  bcnv  göP  fnlt  bcfcn  nacljt  fien  be^- 
fpjingingen  ber  ^upbeïen  en  fcl)?icheli)fte  tormenten: 
macE  fp  cn  fuUen  u  niet  ftonncn  beeren  fo  gp  Den  naem 
ban  leius  altöbt  in  iitoen  monDt  |)cbt:  inacrfoogöp 
benbleuniben  /  of  berfcl»icftcnbe  ©upbclen  tcellemt/ 
en  lefum  bergeet  aen  te  roepen  /  foo  fult  gijp  bcrlorcn 
öaen.  €n  ban  fldlen  fpbembe^abompanibie  leege 
oraft  /  en  fïupten  be  plaetfe  toe  /  en  ban  ftomen  fp  m 
niomcnd  bWöbtoebcrom  :  €nfooIjpbannoiijnict 
tocbet  en  i/geUcert  upt  bet  Bagebper  /  foo  en  U)o?t  ÖP 
met  anger  bcrtoacbt.  ©cle  bcrgaen  baer  /  en  be  e  fto= 
men  toeberom/  toelcfter  gDcficbtcn  ban  be  boo?fepbe 
S'ocber^  befcb?eben3i3n/  enbie  baer  toiUen  mgacn/ 
tDO?benfeberioont.  C^fanus  Dift.  12.  Lap,  3». 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


UYLEN-SPIEGEL.  f73 

<gn  m't  Doïgljetiöe  ^p.Cap.  becfjaelt  öptJanernen 
Hgonicb/Dtetn  Dat  Bagetjpec  foo  0^eU)ee(ti^/Da(  l3an 
Patricius  m\\  gcUonoen 

Hoe  groot  dat  dc  Pijnc  des  Vagevyers  is. 


d; 


.  ICec  toa^  een  goeö  gelootoig  menfcï)  /  Die  na  lange 

  'penitentie/  Die  öp  gefont  jynDe/ljaDDe  geDaen/een 

^.  J  l)ce!  jaec  met  fiecftte  19  gequclt  getneefl :  foo  Dat  öp  Den 
[  èeete  öaDt  /  Dat  Ijp  tjeni  Doo?  De  Doot  Daec  af Uetloflen 
t  tDüDe.      t)p  Dat  nu  met  tranen  kmn  Den  i^eece  !)aDDe 
i  gebeDen/  fo  fonD  öp  tot  öem  eenen  <öngel/Die  Ijem  fteu» 
I  te  gaf/feggenDe  alDu^ :  Hlied  Dat  g[)p  tDilt/D^ie  Óagen 
i  in  't  l^ageöpec  te  jtjn  /  enDe  nu  te  ffecben ;  of  noclj  een 
i  jaec  fiecb  te  5dn  /  en  Dan  (onDec  Bagebpec  ten  ifemel 
te  baten.  ^oehoo^f)|anutef!etben/  en  D^te  Dagen  m 
't  ©agebpec  teleggen/)a  fo  iange  a!^  't<19oDe  fouDe  ge* 
lieben.  ^oe  fepDe  De  ((Bngel :  u  gefct)ieDe  na  utoen  tDilIe* 
Obetfulch^  t)p  fiierf  lt02t{$  Daet  na.  <Qnt>e  al^  nu  eenen 
DagljtDa^gepaffeert  banf)etBagebyer/  fooquamDe 
^ngel  bp  Ijeni  /  en  fepDe/  I0at  Dunchtu/  gt)p  jicle/  Die 
.  I   gefiofen  tjebt  D^ie  Dagen  in't  Bagebpet  Itebet  te  Irggen/ 
Dan  een  jaec  fiech  te  3ijn  i  5^oe  f^pDe  De  jiel :  <0  0? 
lepDet/en  beD?ïegec/en  geenftn^goeDen  <ÖngeI/  Die  mp 
in  plaetfe  ban  D^ie  Dagen/  belejatenDebtm'tBage^ 
bpet  gelaten/  en  foo  geïogen/  en  beDjogen.  33e  <öngel 
fepDe  /  <0Öp  en  Jijt  niet  beDiogen  /  aengaenDe  Den  tijt/ 
maet  aengaenDe  De  tormenten  /  Die  ongeltjeb  nieecDec 
3gn/  Dan  gj^p  meenDe :  toant  g|)p  |)ebt  noet)  maet  eenen 
Dagf)  ban  DeD^iein't]^agebpet  getoeefl :  fooDatuUi 
ïicöaem  noclj  niet  en  i^  begtaben.<J5nDe  i$  't  u  leet/  Dat 
göp  qualgcH  gbebofen  fjebt  /  en  toilDp  toeet  in  utolig* 
öaem  gaen  /  en  nocl)  een  jaet  fiech  3ijn  /  De  l|eete  fal  u 
Die  gtat  ie  en  batmDettig^ept  bebibfen :  Q^oe  b)a^  Die 
;i      3ieIteb?eDe/enDebetept/ nietaïleen oauenjaeclancft 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


f74     DEN  ROOMSCHEN 

te  ItjDeti  alfulclte  fiethte  /  maet  ooch  eene  itieerDecr/  en 
Dat  tot  Ijec  f pnDc  dc^  tDctcIti$  toe.  <e^nde  mtt^  datfe  bat 
Qcfp^ohen  IjabDen  /  foo  toiccbt  fp  tocbcrom  in  Daec  lic» 
f)aem  op  aettic  geflclt  /  enbe  toajè  bacc  na  een  jaec  lanclt 
fiecft/  en  ürcmaenbe  en  tjectuechteljeletncnfcbtncot 
penitentie  /  en  patiëntie,  51löl)et  jaecteneynbetoa^/ 
fooèiccf    /  enbe  Uoer  fonbec  l^agebpec  ten  (^emel. 

Columbani  Trooft  der  zielen  in  *tVagevier,  pag,  127. 
3teni/  Cantipratan.  lib.  2.  cap.  5^1.  pag,  477. 

Wat  dc  zielen  in  't  Vagevier  al  lijden. 

SIf  riechen  baer  fooatootenfianchm'tBagebpec 
imn  be  ^upbelen  /  bat  Ijet  Daec  fcljQnt  tuel  be  mee^ 

flepÖnte5ljn.  Columban.pag. 

^onUQb^lDo^ben  be;ielen  opgloepenbepfec  platen 
gelept  /  baecfe  op  toojbcn  gecoofl  /  tot  batfe  Dan  tuitte 
fmelten  al^  botcc/fmout/of  loot  in  een  panne :  entnoj* 
ben  foo  geftft  boo;  bie  platen/  al^  looglj-toatec  boo;  een 
facft/  of  boo?  een  jluch  lahen^.  pag.  ead. 

^omtijt^  \MO?ben  be  Mcle  baec  gebeten  enbetfcljeurt 
ban  felle  Ijouben  /  SDep^en/  Heeutoen/  Serpenten/ 
j|)langen/6^c.  pag.  i6o,  ^  ,  .     ^  , 

^och  (taen  baec  beulen  met  bglen  /  fepfen^/  meffen/ 
\toeecben/  en  alfulcheindcumenten/  om  be  jielen  te 
fluetfen/  boo^mibben  te  boutoen  /  tebectoonben/  te 
toecmincltcn/  tebiecenbeelen/  enalfometllucftcn  in't 
Ijpecietoerpen.  i^ettoelcliebanoocltfoogefcöiet.  €n 
tDoiben  ooch  mannen  /  en  b?outoen  aen  Ijace  fcDamel- 
leben  meeft  gepijnigljt.  pag.  1 6 1  ♦ 

,§omtöbi0  lagen  be  Melen  met  Ijacenbupcft  tegen  be 
aecbe  uptgtieflreclit/  en  toacen  met  gloepenbe  nagel? 
of  pfer^  /  baec  acn  bafl  geljecDt.  <0p  een  anbece  plaetfc 
lagenfe  met  ben  bupcft  om  Ijooge/  ooch  foo/met  nageld 
bap  gemaecht  boo?  't  lijf  Denen/  baec  ban  bpccige  ma^ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


t 


ÜYLEN-SPIEGEL.  f/f 

op  faten/  Die  l)aec  tiecfcgeurDen*  dommige  stdett 
toiecDen  öace  i)oof ben  /  armen  /  en'cgetieelelictiaem 
omcingöt  Dan  Slangen  /  en  fenpntge  ^ecpcnten  /  Die 
^are  Doofden  fo  Diepende  omb^acbten  tot  op  t)ace  bop 
flen/  ofte  Decten  /  Dacfe  Ooo^-hnaegöben  met  öare  bpe^ 
tige  tanOen.  ^p  fomraïgec  bo^fien  faten  ooch  bperige 
laiïOen/  Die  f)et  gect  Doojb^oeten  tnouDen  /  en  upttcec« 
len/^c,  pag.  166. 

dommige  5ielen  tnaren  ban  't  Dooft  af  tot  De  boeten 
toe  al  Doornagelt :  enDe  Dacen  bupcfi  toiect  Doo^fncDen 
ban  l^ouDe  /  enOe  Doo;D|mgcnDe  toinOen.  ;^mmig[)^ 
toiecDen  met  bperige  hetenen  gehangen  aen  bace  boe» 
ten  /  DanDen  /  en  andere  leDen  /  met  den  Doofde  neDer« 
tnaect^/  totmeenbperbanblamenfuIpDer.  findere 
tniecDen  gDeto^menteert  ineen  gloepenDenobenban 
b^anDenDe  fuIpDer/  en  andere  luierden  geroofiopeen 
panne.  Cnfommtggesielen  mierden  ge50den  en  gDe» 
Itoocht  in  Deet  Sledend  metael  poe.  167* 

dommige  3ielen  ter  contrartetn'tBagebper  /  Die 
ftrimpen  ban  Itoude :  en  fommigbe  tooiden  ban  't  bpec 
gebraden*  Andere  bao^den  met  pfere  gloerjende  Dahen 
Doo^ftrabbelt/  en  doojdeltentot  Hz  beenrn  toe*  Andere 
tobden  gesoden/in  fuIpDer/en  feer  (ItncfienD  pith.Mn» 
Dere  tooiden  doojbnaegDt  doo^IeelDelte  too^men/  met 
fenpnigeen  bperigDe  tanden :  onder  toelcheoochbele 
i^onnehen^/  ï>?2eïaten/en  g>^iefler^  bjaren/f  c,  p.  170, 

dommige  5iefen  tooiden  uptDetbper  in't  fnee-toa* 
ter  gDefmeten  /  en  in  'tpjgf :  en  dan  dacr  tocer  upt  in  't 
biandent  DelfcDe  bper/dat  onuptblulTcDeliich  i^.  (Soa 

de  Hel  wel  door  gebrant  zijn  tot  in't Vagevyer?)^n  allc 

Defe  3telen  toaren  in  groten  getaIe/aI0  de  bpen  in  eenen 
bpen-ho^f.  ièommigDe  5ielen  nocD  /  die  tuierden  dat 
bleefcDafgetrochen  tot  de  benen  toe/ doo?  bperige  ^^erf 
pencen/en  a3Bo?men/die  bper  fpoutoen/^c.  p.  i7<*  ^it 
foQ  in  't  hoate/'t  geen  ColumbanusDaer  bergaelt  in  'c 

bjeede 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


57^     DEN  ROOMSCHEN 
b?eeDe.  Wat  buncftt  u  Uön  Die  jieïen  sönfc  niet  gtof  eitL 
plomp  getDeefl^^^ngettDijffcIt  ja/  of  fouöenfooocof/ 1 
en  plompe  lööen  niet  aöcljaöt  öebben :  toant  Dat  Defen  ' 
mt  Coiumbanusfoo  plomp  enacoffouDefïupten  /  Dat 
han  niet  3ön :  toant  De  45eeflelöche  ^ijnDec  te  fijn  toe. 

Hoe  de  ziele  van  een  Koninck  in  't  Va- 

gevyer  wierdt  geftraft. 

Dntt  toa^  een  ttonincft/  Die  qualijcfi  öaDDe  geleeft/ 
en  nubccoutD  öebbenöe/fo  onifmgfjpgenaDetoan 
Ch  ri  (tus :  macr  cbentorl  moefle  Ijp  in  't  ©agebpet » 
^unMtl  Dan fi)n officie DoenDe/fepDetegben  De  sine: 
^^etoiile  gl)p  gljeraecht  3i|t  in  niijne  IjanDen  /  enDe  bol 
wit  ban  fpiife  /  en  ban  goeDecen  /  Die  qualncR  30"  bet^ 
ftcf  oen/  foo  fal  icU  Die  u  nu  garn  upt-pecfen  met  möne  l 
oer ffe«  ^oe  nam  bp  öem  /en  pccfle  fi)n  tjooft  tuffcrjen  i 
frine  hnpen/  foo  (lijf/  Dat  al  De  öetfencn  paec  uptliepe«/ 
en  Dat  het  hooft  fo  Dun  tDiert/  aljSeenblaD.  ^aetna 
fepDe  bP  toeDecom  tot  ^tm  I    Iftoninch  /  om  D^  m  a  I 
pDel  iö  Die  plaetfe  /  Die  ftaDDe  moeten  bol  3pn  ban  Deug^ 
ben/  foo  fal  icft  Die  nu  bol  maecften.  €n  nut^Dien  ftacft 
öp  in  fönen  monD  een  POP/ SelÖcR  alö  Jan  eenen  bla^^ 
balcft/  toaec  in  Dp  foo  fiere  ft  blae^De  /  Dat  De  aDecen  en 
tenutoen  ban  Dien  lüonincft  /  met  eenen  gcoutoelijcften 
nanch/foo  bol  toiecDen  /  Dat  fp  bo^flen/  ic.  Coiumban.  ^ 

pag. 3f8 

Een  wondere  gcdacnte  ,  daer  een  ziele 

mede  vcrfcheen. 

Ste  Geertruyd  fagö  op  eenen  ttjDt  een  5ielc  ban  «^^^^^^ 
5>olDaet  /  Die  ober  De  beectien  jaren  geleDen  /  al  geji 
fto2bentoaó/in  DegeDaenteban  een  groot  öf^il/ öaifo 
g?fegrSe  ooten  op  't  booft  DaDDe  /  al^  anDere  &ap?m 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


UYLEN-SPIEGEL.  f/; 

baecopöebbcn.  ^itUecflflonöt  opbe  monbban  De 
mik/  (leuiunDc  t'ceneniaci  op  ceneniCbupn-flöfcft/ 
Diefe  baööe  oiiDcc  ööcc  flinchcc-jijDe  /  Daec  fp  ontfingf) 
aïïe  De  ellciiöigljept/  cnöe  pijnc  Der  teUe  /  homenDe  op 
fiaecaeInruenenD?coni/  öaecfpfeec  onbccD?aöelöcft 
bantDiectocto^mentecct.  W  fP  mctbcctoonDetinge 
Dit  beejl  acnfcljoutoöc  foo  toiecDt  fp  ban  eoD  onDcc» 
toefen  /  Dat  Die  man  mee|l  gefonDigöt  öaDDe  in  fón  !ic# 
t)aem'  Doo?  tjobeecDpe  en  opaebïafentljept :  en  Daecom 
toaten  fijne  fouDcn  gegroept/  gcluft  oo?en  op  fi)n  ijoom 
cnfptoarenfooöacD  gctoo^Den/  Dattec  geen  ccmcDit 
booien  toa^/  om  DittebecD^öben/  foo  langt)  DPbat 
bcefïen-bel  aen  öaDDe.  «p  Den  tbupn-tlaecft/DaecOp 
op  (leimDe/  töiecDt  beteechent  eenen  goeDen  toil/Die  öP 
i  foiiitutjJ/  aïtua^'tfelDen/nocDljaDDemfrjnlcben/Dic 
i  niaefttcmet(DoD^  bacraöectigöept/Dat  öpniett'mic^ 
1  mael  en  töiect  becDoemt/nocIj  ïn  De  ï^e He  en  biel.  ^oe 
>  ftceegl)  fp  compalTie  metljem/enDe  laè  boo?  Ijem  eenen 
'  ncoocm foutere/Die fpoffecDeaen l)etl)ecte<0oD^/tot 
i  remeDicen  füWban  fgnc  3iele.  JiBetDienbecginR/en 
['  (  tDiect  ontflotcn  Dat  beeflelDcfte  bel/  en  fgne  jiele  quam 
Daer  upt/  gelijcri  een  hinDchen  /  Doel)  nocl)  albol  fmet* 

ten/ic.  Columban.pa^^.257. 

AN  NO  r.  il3p fouDen noclj  toel meec  geDaenten  en 
bzeinDefatfocncuüan  jiclenii  ticcljalen'  fobanljonDen 
hattcn/  patiDcn '  ^c.  maer  om  ho?ttc  5Ön/  fullenDato^ 
bcrfïaenxn  oelrih  l)et  boojgaenDe  een  leffe  geeft  aen  DO* 
bcetotge  €ail)oIijclten  /  foo  fuUcn  Uip  nocf)  met  D?ie 
tDoo?Den  berljalé  öat  De  hlappec^  en  lUappepen  caecRt. 

O^acc  toaó  een  fehece  fuftcc  /  gebeeten  Lijsbette ,  Die 
geaojtien  MjnDe  al  rupfcljenDeüerfcüeen/  gelijR eenen 
befcm  ober  De  bloer  /  en  Dat  in  DefebeEfcl)?ichelöclte  ge== 
Daente :  Upt  öarc  ogen/  oojc  n/  en  neufe  /  qiiamen  öel» 
felje  btammen  /  enDe  upt  Ijacen  monD  Ijmgö  een  lange 
tonnlj  bol  bpec^/bp  na  tot  on  l)ace  ftnpen/^c^Columb» 

pag.273-  ^0 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


578     DEN  ROOMSCHEN 

ANNOT.  Let  daer  op  klappers  en  klappeyen,  fuickc 
lerwen  krijgen  de  zielen  hier  na  iii  *c  Vagevyer,  Én  daer 
van  daen  komt  het.dat  men  die  gcne,di«  niet  wel  fwijgen 
enkan,noemt  langh-tongh.En  fy  willen  haer  felvendaer 
mede  af-licken :  maer  't  is  te  vergeefs,  fy  moeten  der  dan 
voor  lijden :  en  d*arme  ziel  blijft  inde  pekel.  Wam  het  is, 
gelijk  Columbanus  wel  fegt  pag.iaQ.  ^atbc  jici  en  tjCt 

Iicöaem  tuo^Den  bccgelerten  ttoccb^ienDen/  Die  VfaA 
men  flaen  fitten  D^mcften/  en  goede  cl)ict  mahen  in  een 
getberge/tDaei:  t3an  Den  eenen  met  !)ec  gelag  taoilt  Doo?- 
loopen/  om  Den  anDeren  alleen  te  laten  betalrn«  S^ant 
^et  ltct)aem  Deeft  Die  maniece/Dat  't  öenen  loopt/  ala'c 
op  een  reften  gaet  /  en  laet  De  3ier  alleen  in  't  ©ageDper 
betalen.  &nth  Det  in  De  (|el  oocli  fo  naniacl^/  jo  toa^ 
Öet  licöaeni  gelucöiglj :  JlBaec  Daer  fal  (jet  licöaem  ooft 
0cngefp?ohentDo?Öen  tjoo?  fijn  oflagtj :  fjoetocl  [jet  int 
©agebpec  ontftoint/  Daec  't  foo  recöttJeecDigl)  niet  toe 
en  gart/al^  't  in  De  i^el  Doet/  Daec  5iel  en  lic|)aem  DepDe 
fullcn  moeten  betalen. 

De  zielen  die  in  't  Vagevyer  zijn  ,  worden 
niet  alle  zaligh. 

U^aec  Vdö^  een  <6eefï  Die  upt  Ijet  ©agcbper  quam/  en 
beciuoojDe  feec  iD^eDelyh  feben  lunDrcen  ban  fijnen  fo= 
ne.  Columban.  fag.  8  ^  «i5n  ebenbjcl  gelooft  men  Dat  Ijet 
geenen  ©upUci  en  toa^/  mocc  eencn  goeDen  ;©eefl/Dic 
Oaec  nocl)  upt  f)et  ©agebpec  becloft  toiecDt :  maec  Ijet 
beurt  fomtijt^  \üel  /  Dattec  fulclie  boofe  jielcn  in  't  3^a^ 
gebpcc  ftoiiif /Dattec  boo?  Ijaec  geen  l)ope  ban  faligöept 
en  uv  ale  c^ariui  bcr  öaelt/  £>//?.  ii.Cap,^\.  iBant  Daec 
tDaö  een  5iclc  Die  na  D?ie  jacen  ban  fijn  DooD/  eecfl  in  De 
i^elle  töicct  begcaben  /  De  toelche  al  D^ie  jacen  langl)  tc 
bo^en  op  een  fehcc belt ma^gepijnigt  gctoecfi/berljaelt 
Columbanus pag.  82.  Dicappaccnt  Dan  ooclt  Daec  fijn  ©a» 
gebpcc  boo?  Boaccn  öaDt  geDaD :  maec  ijtt  fcljeen  Daec 


UYLEN-SPIEGEL.  f79 

toa^  Öéen  bagcn  atn.  aböe  [)p  miffctjien  foo  tDö0 
tDecfl  alóöicn  Conber^/  öaec  Cacfarius  toanbcrljaeït/ 
Dift.  i2.*Cap.^i.  öïeChriftumalttjötacnbaöc/fnöaec 
Dooz  m  geen  ©agebpec  cn  quam  öp  öaööc  öaec  tnif^ 
fcDtVn  oocli  niet  ïnoeUomcn/beel  mm  in  Dc  l^el.aBant 
gelijch  tic  gcoutDeïijcfte  fonöaec  fonbcc  fatiffactic/  alle 
fijne  fonDen  tniecDen  becgfjeUcn  /  toaec  Dan  Caefarius 
Dirt.  2.  cap.  10.  en  cap.  1 1.  nocl)  een  anöec :  of  aï^  öic 
floölofe  jèolöaet/op  fdn  tlecDen/  met  ben  JlBoo^benaec 
aen't  ftcupé  maec  en  fepbe  /  l^eere  ontfermt  u  mijner/ 
en  fo  faligö  toiert/  ai0  Caeiarius  ooeft  tierljaclt/  Dift.  1 1. 
Cap.  20.  %  ijabt  baer  oocU  miffcDicn  beter  öoo?  göe^ 
jracchtjiBaer  bat  toa^  betfupmi/fep  Schrevel,  cn  Uoec 
T'onber  boter  m^ee. 

Van  de  verfchijninge  der  Geeften. 

VUn  be  betfcbönmgöe  ber  «öcefien  onber  be  men^ 
fcöen/  3tjn  bp-han0  aüc  lillooftec-boechen/  cn  an*» 
bere  Dol :  gB^^D^^  onber  anbere  Columbanus  ooch  ber^i 
ÖaeltDanbegeedbic  Arent  Boiman(pag.65.)bcrfcf)eeii 
tnbe  gebaente  ban  ecncn  Ijont/bic  t)em  fcöeen  te  toiUeit 
bijten.  <ön  baer  na  bejvoojcn  5ijnbe/  foo  openbaerbc  öp 
|)cm  feïben,  en  fcpöe  een  13er|Un  menfcD  te  30»;^"  bec 
anberbebeniboetn  bc  gebaente  ban  een  onbt  man/ en 
]  fepbe  met  een  l)ecfc|)e  flcmmc/bat  öP  toa^  fon  i^aber^ 
<@ub-baber  /  Qct)eeten  Henrick  Boiman ,  én  bcrfocöt 
ljuïpe  boo?  fon  pyn  ^c,  lIBaer  obetmit^  be  boofe  geefl 
bp  l)em  toaö/en  honDe  Ijp  fon  gcb?cft  niet  feggen.<Épn«' 
belich  boo?  ractban  een  pccfoonbie  baer  becfcfjeen/aljj 
een  ^?ic|ler/  in  toitte  hïecbecen  /  fo  toicrt  bie  geeft  met 
lurj-tuatcr  befp?cngl)t ;  en  boe  blooglj  Oc  bofe  geeft  ban 
Öem  toccö/  gclöch  eenen  bonber/  met  groot  gefcö?eeu/ 
en  al^  eenen  blijcem  met  bper.  «5n  boe  fepDe  bie  siele 
l)acrgljeb?ecft/  te  toeten:  g^at  baer  gcMTSiffcn  boo? 
Ijem  göclefrn  mojlentoo^ben  :  bier  booj  Maria ,  bijf 

2  ZitX" 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


58o     DEN  ROOMSCHEN  | 

èieï-miflTcn  /  negen  iniflVutjan  De  negen  €öoo?en  öe^l 
4SngeIen/  en  ctuaelf  tian  Dettsaelf  iSlpofielen :  en  Oa>^ 
!)P  Urenc  Ijemtvse  megen/  en  pelgcernagtcn  Doen 
tnoeile  tot  men/  Die  ()p  noct)  fiDuIDigtj  ina^  gcUIeDeni 
al^  ÖP  upt  De  ttjecelt  fc&cpDe.  <©ocH  fouDe  öp  toecfcljep 
öe  aeïmocffen  uptDeelen/en  De  (BifTcn  fouDe  öp  op  öet 
fcjjepDepïaetfen  laten  Doen/  tnaUetoel  betalen/  ff 
Columbauus  Du^  tietre* 

ANNOT.  ©at  lefte/toan  toel  te  betalen/gaf  De  mee 
fie  toicöt/  enDe  Wem  tot  De  faeft/of  anDecjS  toa^  't  al  ti 
Uecgee^  getDeeft/geli)Ch  Dacc  oocli  bp  Uec^aelt  too^Dt. 

€n  ^aet  oocft  aen  te  merclfien/Dar  men  alle  <©ee<ler 
niet  en  magö  gclooben/ fo  langtj  Den  boofen  geea  noc| 
bpöaer  iö/al^  Columbanusfelf^fegöt/pag.S^.i^m  Dai 
oocft  De  3[^upbel  bele  beD^iegbc  gelijcft  ÖP  fdn^  Micljtt 
beD?ogen  öaDDe/aen  ujelhe  De  ï^upöel  becfcöenen  toaj 
inDt  gcDaenteban  Henrick  Bofman,  berfcecftenDe  23t 
Debat  cben/  ^iel-ml|Ten  ballen /fc.  X©elcfte  geDaer 
3nnDe/bf  onfDe  ^embeclofl  te  ;nn/alö  bP  nieDe  berljaeli 
pag.  79.  én  gaet  DienöolgenDc  bafl/Datter  bele/i  nDien ' 
ntet  alle/ban  Den  <©upbel  ooft  nocl)  bcD?ogen  too?Den 
en  JOQifTen/  ©eDebaecDe»/  en  ©a|ien  Doen/en  aenflel' 
Icn  boo^  Den  ^iipbel  en  niet  boo?  De  pielen,  löant/  öoe 
fouDcmcn  biet  onDecfcDept  ftonnen  mahen^©e3iel  en 
magh  men  niet  gelooben  /  foo  langl)  De  boofe  geelt  bp 
ÖQcr  i^/  nl^  get)oo?t  ié :  ^cn  <l^upbel  magö  men  noclj 
min  nelooben/fcboon  Ijn  nocb  fo  goeDe  tooo^Den  geeft/ 
toant Dan toilt bp beD?if gen / |l aet  pag.  8 >.  mcW Uip 
bebclen  Dat  onfe  <ö>ccfïelnf böfpt/öie  tod  fo  gauto  5ijn/ 
baifeliaccfooKcötelijcftban  Den  ïE>upbel  niet  en  fbh 
Icn  laten  befpatten.  %\  te  ecglj/fep  Gnerjen  Va«en,  en 
fp  liet  ö^er  beflrupben  op  een  «lecmi^-DagD» 


Hoe 


UYLEN-SPIEGEL.  f8i 
Hoede  zielen  fomiijis  met  hcele  Legers 

verfchijnen,  tepaerde,  entevoei,  en  wei 
gcwapent. 

OOk  ver  haeh  ons  mede  de  Abt  Corn.  Columbanus  in 
den  Troott  dtr  Zielen  in'c  Vagevyer.p.  141  .Sccoan 

reuen  t^cctogc  tcocntDclUcn  fijnc  €öelcn  opjionDcn/ 
nocljentöilDcn^cni  nietljclpen  tcg^n  fone  öpanDen/ 
om  Dat  Dp  al  fön  ooet  luccfl  6cn  öc  4Sfte\ic\i)Cht  te  hon  e 
j  lepöc.i^p  öan  betiegcn  Sönöe/tiefïoot  Ijcm  felUen  m  etn 
, ;  f'eec  jieccit  UaflecL  €n  a!^  öic  laoninch/  öie  tyncn 
ibpant  toag/  aenquani  met  fi)n  Eegcc  oaitrentöat  Ca* 
I  flceV  foo  Quam  öcfe  i^ectog^  upt  ftn  ïtafleel  met  tucp:» 
I  i  niöö  ^ülDaten  /  maec  öp  D^dDe  Daec  bp  een  groot  t?e* 
fmcifcötf paleger  öan  toitte  auptet^  op  toitte  ^aec^ 
ïttn/en  .^olöaten/!)et  toelchc  De  gelovige  3ielen  üjacen/ 
fbie  De  lfi>ertogö upttjetBageljpecOaDDeöeclolï/  Dooi 
De  naijfcn/Dieöptioo?  Ijaec  tjaDDe  laten  Doen  of  öaDDe 
üoo?  tjaf  c  öoojen  lefcn^iDaec  oöec  Die  öoninch  met  al 
t  fijn  ïlegec/  tiecfcD^iclit  jrjnöe/Den  Cjectoglj  tc  Doet  Die- 
!  !en/en  gaöen  öaec  aïtrniaei  geüangen/om  met  i)acc  te 
t  DofnnafynentoiU 

(önpag. i4^.&c.betöaeït!)pnoct)  ren  ejrempatian 
.  Den  (^ertogban  ^cDinicn.  bie  Eufebius  |)iet/  Die  oocH 
.  beglaelmifTcn  IjaDDe  gegcüni/  en  becl  iinfTen  öaDDc 
Doen  lefen  000?  De  jielen  in'cBagebpec/cn  ooh  een  ban 
fijn njchfle  :|jtcDen  Daec  toe IjaDDe gegeben/  ^c.  tegen 
tDeicaenöeinttelDeOilergius,  i^ectogböan  .èiciüen/ 
.  en  nam  Die  ^taD  in  Die  tuicbius  Den  a^eelïelijchen  ge^ 
,  fcDonchen  ijaDDe.  gjn'tftojt/  EuHbiusDitquaUjiinc^ 
uienDc  /  trecht  Oftei  gius  tegen  met  een  Hegcc  /  en  fon 
i  Hegec  geflegen  tjcbbenDe/  quam  öaec  tc  üulpe  een  feec 
gcooten  Doop  ban  toitte  ^olDaten  /  en  tuitte 
mn  tDittt  paccDcn/  toitte  DarnafTcn  ( toitte  toapcnen/ 

^0  3  en 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


I 


582     DEN  ROOMSCHEN 

entotttebaentielen:  tot  toelchenDcn  l^ectog  Qtnh/o 
met  t)acc  te  fp^ehen*  <2BnDe  alleë  befl  cit  l)cbbenDe  /  f. 
nam  l)p  niaer  een  legioen  ban  fpne  Soldaten  /  106^ 
«pt  fgn  Eegec/en  tcocïi  Oftergius  Daec  meöc  tegen/Du 
tod  tfefligt)  bupfent  ^oIDaten  in  't  belöt  t)abDe.  Jil)aet 
üiat  toitte  tieger  /  Jijnbe  ooch  tocï  ontrent  óocoo  Dap= 
fent(iecft/gerien5ijnDeban  Oftergius,gaf  öp  benuioeC 
Ucr!oo?en/en  ben  ficöb  getDonnen/  al^  boben« 

Hoe  de  zielen  in  't  Vagcvy cr  van  dc  le- 
vende konnen  geholpen  worden.  \ 

D%tt  toa^  een  5iele/  bie  feec  beb?ucht  aen  een  tafel  \  \ ) 
fat/en  nocl)  niet  bolUomentlicft  in't  ©agebpe c  ge^  < 
fupbect  toa^ :  op  toelche  tafel  geb?ac|)t  tDiecbt/  al  toat 
De  lebenbe  op  bec  aecbc  boo?  bie  3iele  gebaen  t)abben/lr 
JlEi|Tentet)o?en/en  laten  bocn/aelmoeffentegeben/Dci 
Sacrament  te  ontfangen/bigiUen  tcfingen/^c,  toaeci 
Dan  be  pielen  feec  toojben  geflcccht  m't  ©agebpec.<Ön 
öoojnaïiientlijclt/al^  ChriHus.boo?  fijne  goebecticrent» 
Öept/  en  boo?  't  gebeb  ban  fijne  b^ienben/toatban  ftjne 
berbienfcen  baer  bp  ïepbe.ï©aec  ooh  bp  quam  onfe  lie^ 
be  ©?oucDC  /  en  ïepbe  coch  toat  baec  bp  ban  Ijare  bet* 
Dienden  en  gebeben/  tot  meetbec  berftoelinge/  en  bec- 
iicljtingeban  be  felbe.^ön  foo  beben  ooft  alle  ï^epligen 
bie  bc  5iclc  op  aecbe  gebient  öabbe/bie  lepben  oocft  elclt 
toat  op  Die  tafel  ban  [jacetjulpe.  €nbe  boo?  alle  befe 
faften  i§  cpnöelucft  be  jiele  bolhomentlijch  geholpen/ 
om  <©oö^  aenfcbijn  fonbe  c  pinch-oogen  /  al^  te  boo?en 
gefcljiebe/  te  bonnen  aenfctjoutoen  /  ^c.  Columbanus 

^^AN  N b T.  't 3^  bnn niacc enchd  (©eufecije/  boo? 
Chrirti  bf  cbienfien  alleen  te  toillen  falig  toozben.  ^acc 
moeten  al  b2P  nieec  ingjcbienten  5Un/alö  Chnlti  bloeD/ 
foubc  De  mebccijnc  gocD  cn  ftcecDtig  50»/  om  öe5»elf 


i  I  UYLEN-SPIEGEL.  f83 

If  T  gcncfctiAil^gp  tiictf)oo^t(  cnfictöanöefeCatöoïijfecn 

^l^tbtColumbanus.  W Maria,  cnallC  (^epïiöljcn  [ïatC 

l^m  bcrbienfccn  en  boojbeöcn  bact  bp  en  onDec  mcngljf n/ 
.  m  Vfamtn  hoftcn  öan  maecUtöeceenflocDcfalbc  üoo? 
D  öc  bete  be^  J^clfcöen  ^ccpenté :  en  ocnceft  bc  töonbe w 
IJ  in  biec-en-t)DDinti0öucen/  of  *t  bpec  baec  in. 

Hoe  nut  dat  het  is  voor  de  dooden 
in  't  Vagcvycr  ic  bidden. 

D^ec  toaö  een  man  in  ^?itannien/bie  be  getooon^ 
te  Ijaböê  boo?  be  booben  te  bibbcn/al^  Ijp  obec  öct 
l^ccchfjof  ginch.^nbe  alj3  ÖP  Heft  getoo^bcn  tnaó/fonb 
ÖP  orn  ben  ]Da|Ioo?/  om  't  èaccauicnt  te  ontfangfu: 
enbe  alfo  't  ïjcm  niet  gcïegcn  en  quam/fonb  Ou  tot  Ijcm 
fonen  ^iahen/bie  Ijem  bat  Sacrament  gaf.  oJnDenïfil 
be  5^iaften  biebecom  na  be  ftcccfte  heecbe/  om  bat  ^a» 
ccament  toebecom  op  te  fïupten/  foo  bonb  bp  be  beuce 
ban  be  ftercfteopen  llaen/  baec  bnfe  nocbtan^  tod  ge^ 
ffooten  Dabbe.<l£nbertoonbcct  baer  in  gaenbr/fo  tuiert 
Dp  ban  <l5ob^  toegen  bafï  gefjouben/  bat  bP  ginj!  noclj 
toe'ee  en  mocljtc/nocb  Öem  ftonbe  be?corrcn.t2nbf  ter^ 
flont  Ijoojbe  bp  roepen  ?  flact  op  alle  gclobige/  bie  Ijicc 
legbt  begraben  /  enbe  bomt  in  be  llerche  /  om  be3iele 
ban  u^lieber  b^ienb  aen  <15obt  te  ree omtnanbcrcn/  om 
fijne  toelbaben  l)em  tebergelbcn.  ^lDu|§  5i]n  baec  alle 
be  booben  ban  batberchbof  geftomen  in  be  beccb  /  en 
fongöen  baec  met  bcle  lichten  be  ©igilicn  obec  be  boo- 
ben. ben  «©ienfl  upt  toa^/  fo  quam  baec  een  ficm/ 
beöelenbe  batfe  toebec  fouben  bertcecftcn  na  baec 
gcaf :  bet  toelcft  fp  beben:  enbe  bet  licbt  becgineft  al^ 
ïcnglj^ften^ :  enbe  be  <Z^iaften  gincft  boe  Ijn  ^acra^ 

ment  Opfïuptcn.  Columbmuspa!;.  140. 


00  4 


Hoe 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


jS*     DEN  ROOMSCHEN 


HoeChriftina  de  Koey-wachtfter  voorde  |; 

«ielen  in*t  Vagevyer  voldede.  Item,  hoe  Driihel- 
mus  in  een  gefichte  de  gelegentheyt  der  pij- 
nen van  'c  Vagevyer  lagh. 

D^eci^getaeefl  bp  beflaöüan  S.  Truyen,mctbec* 
ce  ban  Eupcft /een  Docljtec/bie  De  ftoepen  toacljte/ 
cnDegenoemcuja^Chriftina ,  öiefeec  <aoöü?ucluigl) 
toa^ :  en  oberfulcft^  faïtgljïöcft  quam  te  ilecUeu.  €nDe 
öl^Öaet  ïrjch  m  öe  Uccche  rtonöt/  öacr  men  jH^iffe  tiöO| 
Ijaec  beöc/  foo  fp^ongD  fpfubijtcïijch  upt  De  hiftc/  enöe 
bloogf)  m  De  gaen^Dalchen  Daec  fp  fat  tot  Dat  Dc  miffe 
ïna^  geDaen.  CnDealic^  fp  na  De  Jü^iffe  tiaa  De  ip^te'iec 
toa^  bestuoocen/  foo  quam  fp  neDecgeDaeit.  €nöf  ge? 
b^aegljt  sijnDe  /  f)oe  Dac  tjet  met  f)acc  al  ginch  foo  ant^ 
tDoo^De  fp  aIDu0 :  9f  Ifoo [)aetl  al^  kli  Doot to  i^  /  fo  Iep- 
tien  mp  De  DepHge  «eBngelen  tot  een  Donchecc  plactfe/eti 
feec  U^eefeltjl^t/  cn  Die  bol  ban  stelen  Dct  menfcljen  ttiaei* 
^nDe  De  tormenten/Die  ich  Daec  fagb/biaren  foo  gcou^ 
tDelp/en  foo  jtoaer/  Datfc  geen  tongen  en  fouDen  hon= 
nenuptfp^hen  fo  Dat  ih  meenDe  Dat  Ijet  De  i^eüebia^: 
tnaec  fp  fepDen  mp  /  Dat  ïjet  toa^  öet  ©agebgec.  ©aec 
tialepDen  fp  mp  om  te  ficn  Detozmentcn  Der  (^elle/f  c. 
^oe  toiecDt  Ijacc  Daec  geb?aegf)t  /  of  fp  tod  liiilDe  toe =' 
tiecom  in  I)aec  lictjacm  heeren/  om  op  aecDe  te  boIDocn 
boo?  De  5ieïen  in't  ©agebpec/  en  alfo  met  meecDcc  bec» 
Dienflen  bieDerheecen^  ^ct  toeicft  fp  aennam*  ü^eDcp 
flefteertstjnDe  in  I)aec  licfeacin/begofl  fp  t)ct  gefdfcljap 
bec  menfcljen  te  fdjoutom/  om  Dat  fp  De  fonOen  ban  De  . 
tnenfcben  niet  en  hon  becDjagcn.^bccfuIchjS  fp  bloog/  I 
en  fat  fomtiJD^/gelijch  een  bogcï/cp  De  Ijoogljflc  tachen 
*>an  De  boome n/  en  op  Dc  ftcrcften/en  torenis.  €nDe  al^  | 
Jjare  b^ienDcn  Daer  emf  gcbangcn  öaDDcn/al  of  fp  öaDf 

Dr 


U  YLEN-SPIEGEL*  58$ 

Dc  bcfcten  getoeefl/cnöenict  Veten  en  gaben/fo  baö  fp/ 
3  cn  bertjaö  Dm  i^cccc  om  fpijfc  te  licUbenienöc  Dc 
J  DeDe  fpon  homcn  ïniraciïleufclijch  upt  öaccn  botfem/ 
i  DaccfpnoclKanö  ecu  ccpneuaaegljttDa^/  enbaer  bp 
I  Iccföc  fp.  5B)aec  nae  toiecp  fp  b^cc  Iclöf n  DichtDilp  m 
-  nloepcnbc  omn^S  I  öacr  fp  liipbe  riep  önn  pijnc  /  bic  fp 
1)002  bc  5ielcn  becb?orgö*  <enDc  bacc  upt  home nbc/foa 
cntoa^fp  niet  becb?an bt/  noclj  gl)f quetjl,  ^ptoicip 
baec  felben  ooch  bïftmarl^  in  'c  bpcr  /  cnbc  fp  öie'öt  Ija» 
rc  hanbt  /  ofte  boet  foo  lange  in  't  bpec  batfe  te  pulbec 
foube  bebben  üecb?ant  gettjcefl  /  enbc  m  affe  bei  beert/ 
habbe  Ijet  geen  micahel  getoecft.^p  fp?ong  oocb  ötc  ft» 
toU^  ïn  gcootc  betelé  bol  5iebenb  boatec  /  tot  ben  palfe 
toe :  cn  fp  begoot  bare  acmen/en  beenen  bichmael  met 
feecbeettDatec/  foo  bat  fpfcb^eeutubc  ban  pijnen  gej 
iilcft  een  b?outoe  bic  ben  acbepbt  beeft.  €>nbec  be*  ^? 
breef  fp fomtöbö  m  't  toatcc  ban  be  JGBafe  /  fe^  bagben 
ïancft :  enbe  oocb  onbec  bc  J©atec-meulen^/  foo  bat  al 
het  toatec  op  baec  biel  €n  Dat  Dcbe  fp  oocli  toel  in  ben 
tDinter.  ^omtijt^  fp?ongbfpop  betcabban  öe  fï^cu^ 
len/  enbe  b?aepDe  Daer  mebe  om/  ban  onbet  tot  bobcn/ 
fonber  gequetd  te  tDo?ben.  ^S>p  b?ongb  baec  felben  ooft 
fomtijtsJ  met  armen  en  boeten  op  en  om  een  rat:  nccD^ 
tan^  en  babbe  fp  nocb  banbê  nocb  boeten  gcb?ohen/al^l 
fp  baec  af  quam.  ^p  b»nb  oocft  baec  felben/met  eenen 
ftcop  aen  ben  Wi  aen  De  galgbe  /  on^er  be  bieben  /  en 
lEoo^benaer^/  D?ie  of  Dier  bagben  Inncft.  ^icutoii^ 
ginft  fp  leggen  in  De  gcaben  bec  menfcben/  en  befcbnp* 
be  baec  bec  menfcben  fonben.  ^omtbt^  bectoecnte  fp 
op  baec  be  bonbenban  bc  flab  ban  S.T  ruijen>nietbe?rc 
ban  ïuph/enDc  Itep  boo?  upt  boo?  bifl  elen  en  boojnen^ 
fo  Datfe  bed  bebloct  toas  ober  baer  licbaem/  nocbtan? 
en  fagmen  aen  baec  geen  quetfuce/al^  fp  bet  bloet  xm^ 
be  afgetoafTen.  31n't  biDDen  en  contemplctecen  toaj?  tp 
foo  ontfieften  boo?  be  lief  De  <0oD^/  bat  fp  met  alle  bace 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


586     DEN  ROOMSCHEN 

IcDeftcnö  fcöccn  te  fmeïren  /  oöeïijf ft  aliS  tuafcï)  /  enbe 
toiect  gdijchccn  bulïe.  €nDcaï^  fp  upt  [jareoeörö/  of 
contemplatie  quain/  foo  giiani  Ijacu  ïicljacin  Ujcöccom 
tot  [)aec  fclbeii.^00  bed  De  Sibt  Columbanus,  paj^.zoo. . 
<^nfett  Cacöinael  Beiiarminus  Dit  meDc  berèalenDe/ 

lib.i.  Degemitu  columbac  cap.  9.  geeft  OU^alDaecnocÖ 

een  anDetr  t^ifiotihcn  upt  Bcda.  ^acc  ina^/  fept  bp/  ee^ 
nen  Drithclmus ,  Dif  peh  ballepebol  jielen  öeeft  gefien/ 
De  eenejiJDe  ban  todchebaliepe  fcIj^icUdiftbïamDe  tn* 
De  bjanDe ;  enöe  öe anDece  toa^  ftout  Dao?  flrenge 
Öagel-bupen  initfgaöecö  fnce  enöe  tDinöen»  ni^  Dan 
De  aru;e  sieltjc?  De  gcoote  hitte  De bpec^  niet  ïangöe c 
berD^agcn  en  bonDen  /  fp^óngcnfe  Daec  upt  in  De  pijne» 
lichehoiiDe;  enDetneDecom  Doo^  De  fiouDebecflijft  3öm 
De/heecDenfe/  Doo?  een  ongduchige  berluifTdinge  enDc 
beranDetinge/  (jaccfdbcntotDeblammem  DefeHi- 
ftone  (fegfjt  Bellarminus  in  Dc  amgctogene  plaetfe)  en 

iwijffele  itk  niet  of  is  j>anrlch  waerachtii>h.cSnDe  oni  Dat 

tip  ()iec  ttoee  getnpgèn  toinDt  in  Defe  ttuee  l^ifïociben^/ 
foo  roept  l)p  ban  b^eugljDe  upt :  Sict  wy  hebben  cwee 
waerachtijfe getuygen.een  man  ende  een  vrou\ve,die  de 
gruweJicke  ftrafFen  van  het  Vagevyer  ghefien  hebben. 
Sulcksdatfenietteverontfchuldigen  en  zijn,  die  defe 
dingen  niet  en  gelooven. 

ANNOT.  Het  is  niet  te  verwonderen  dat  Bellarminus 
foo  blijde  is  ,en  roemt  ,als  ofhy  de  Papegay  gelchooten 
hadde ,  dewijle  hy  meynt  het  Vagevyer  niet  alleen  in  dc 
H.  Schrifren gevonden  tc  hebben, macroock  noch  twee 
gei  uygcn,die't  fd  ve  fo  vaft  doen  gacn  als  een  koe  op  glad 
ys.  Maer  daerhehtghy  'tal,  feydcde  inan,ende  hy  fpoogh 
lijn  hert  uyt.  £nde  dat  een  van  den  Keyfer  K^reldeF. 
feyde ,  dat  de  Miffe  was  V  her  te  van  den  I\eyfer ;  foo  is  oock 
'c Vagevyer  roet  fijn  gevolg  'c  hene  vanae  H.  Kcrcke(die 
ick  fo  noemen  om  datfc  2  a  5  Hellen  gelooft)  of  veellie- 
ver hacrgoud-myne,daer  deKIoofters  en  de  Geeftelicke 

van 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


UYLEN-SPIEGEL.  f87 

van  leven  moeien.Het  welk  my  doet  gedenken  aeji't  ge- 
ne een  Soldaet  eens  tegen  een  Monnick  leydc.  (4J  VVanc 
a\sAlbertvanBrandenburghmciinnLegQrdootDuyisi\int 

trock,ontiDoetede  feker  Monnick  een  vanfijneboldaien, 
endedaervoorvcrfchricki  zijnde, foo feydehy  lothem, 
Codsove  u  vrede.  Waer  op  dc  Soldaet  fey  dc:  Duyvel  ont^ 
nemeu  het  Vagevjer  Joo  :(ijn  tvy  beyde  dan  maer  bedelaars. 

Ecrfte  By-voeghfel. 

Fan  den  Aftaet  des  Paus. 

D<e  mmnmw  pattJon-b?ïcben  banöcn 
öomen/toaec  bSo?  ÖP  upt  fun  ^oUe  magt  /  cn  ^oö. 
lijRc  autDocitcpt  /  acn  fommiöc  "l^'^fj.Öc'^^ö" 
fchult  Uanhacc  fonDen;acn  foniniigc<  Dc  fci)w«''f 
ScnDe^caffc;^ 

\t\stxi  m  't  ©agcopcc :  foo  Dat  Dc  #aué  /  foo  öP  toilDe/ 
mctUV  m&  alle  De  Sielhen^  t'feöenö  toel  ^^^^^^^^^ 
Ronnen  tjecloffcn  upt  Dat  ©aaeöpcc  In  BullaC lemer^^^^^^ 
a©ant  Dc  ^ausJ  t)ccft  Den  tleutel  Dan  De  ^cu-^t-»^^^^^^ 
Dcc  ütcrchc/Daec  Dc  UccDienden  Dcc  iSancten  en  ^anc* 
tinnen  ingefloten  5ijn/Diefe  öoo?  baec  b  oet  Dccgte^^^^^^^^ 
al0  Dc    feacielacen  i  cn  Doo?  öace tooJmaecUte  tuec» 

ftcn  /  ató  S.  Francilcus,  S,  Dominicus,  S.  Loyola,  «cm 

anDccc  öepïigRc  ©aDcr^/  Dan  Dat  fdfDe  (tof/  cjj  ü^cre 
oDerboDigc/  of  oDectoïügc  toecchen/  tTamen  opgeïcpt 
hebbenen  mahen  foo  t'famen  een  hcac|)tigl)c  tcineDie 
boo?  De  jielftcn^in  't  ©ageDper:  Die  öcjan^  "P^ö^ 
acn  een  pcgelDch/  Die  't  bcm  belieft  /  of  Die  Ijem  bcfl  De 
l)anDen  ftonncn  fmeere  n  met  giilDe  falpe, 

g^en  allergrootflen  «fiaeti^/  DieDe  |)au^  acn  b. 
Francfcus  ijceft  bcclcent /  in  fijne  mecche  Dc  "^^^l^^^:, 
la.of  Dc  Angelis.  cn  Dic  i^  bcDcftigt  Doo?  Den  ^upbel/ 
al^üJO  t)icc  boren  Rebben  aer»oo?t. 
(a)  lok  Leon.  Vl'eidm.  Temfht  Nat.  A^o^ht. } .  Wtl.p.ï/  g. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


5-88      DEN  ROOMSCHEN 

3rjn  bc  fonöen  noclj  foo  ocoot/  foo  ftanfe  be  ^qu$ 
tjecgeöenöooifiinaf-Iaet-b^iebcn  /  al^  Mmth.  Pansin 
Hen.  5.  a^^tupffót  /  te  toeten  1  \\\t^mt\i\^ei  Xewi^exmiil 
enalff  fcöcïmciu 

<t:n  Tezelius ,  öic  öe  58fïatcn  Dca  Pa  i^?  in  l^uptfct)* 
lant  üccrtocöt  /  en  öaec  toe  ban  öc n  paue  rjcpjeffeïijcft 
toaj«  afgcfnnörn/  fcpDc : 

1.  '^xt  fdn  cooD  hrup^  /  öat  onDec  'c  tonprn  ban 
örn  l^aa?  ojp  fon  bo^fl  ö^cgö  /  foo  firacDtiölj  iua^  /  aï0 

f)CUiCupj^Chri(ti. 

2.  <0ait)p  met  S.  Pierer  niet  cn  fouöe  tof  Hen  toïffe* 
Icn ;  becnute  bp  met  De  3lflaten  öcs  ^auö  niccc  siclen 
Öaööt  bcclofl/  aï«^  S.  Pieter  met  fijn«i^uangcitum. 

ï©at  /  foo  pemariDt  öe  .fï^aecrht  M  aria  t)abDe  oOe^ 
fcfjoffiicrt  /  en  Ueb^ucljt  /  Ijp  öoo^  öie  IBflatcn  Die  fonDe 
fionoe  bergeben. 

4«  ^at  Op  oocft  honbebcrgeben  De  fonDen/  eerfe  ge* 
fcöief  toaren/  eu  Die  pemanDt  nocO  mar c  in  Den  fin  tjaD^ 
De  /  of  noct)  DocnfouDr.  ül^  on^  becöadt  onDecanDe^ 

ten  Sleidan.  lib.  ij.pag.  276. 

J©pfuneiij[)ier  licljtaffcötpDen/nlfo  genoegt)  beftent 
1^  De  «iDoDtltche  (tcactjt  ban  De  ttfiaten  Der  jiDaufen. 
C^orh  foo  /  Dat  Dichtoili^  De  Eeechen  meer  Daer  ban  ge- 
looben  en  geboelen  /  al^  De  <0eefleIrjche  toel  fouDen  ge^ 

Dact)t  t)ebben«  iöantChemniiiusin  Examen.Conc.Tri- 

/dentin.  circa  finem ,  becDaelt  Daec  ban  een  foet  ejceinpel/ 
Dat  top  elDer^becöaelt  tjebben. 

Tweede  By-vocghfel. 

Van  de  Mirakelen  der  Kercke, 

ir\  E  öoomfcbe  €atf)oïtjcfte  iHe rcïte  Ijee ft  (jace 
X-/  micafeelen/en  uronDcccn/  Die  inDe  felüe  gefcöicDen/ 
tocbetoö^  /  Datfci^  Detoace  me\\t ;  boïgen^  De  ï^?os 

pljccpe 


I 


U  YLEN-SPIEGEL.  f89 

pljccpe  ban  S.  Pauius  z.TheiT  2. 9  Daet  öp  fp?fecht 
öan  onfcn  aïlec-t)epliölj|len  ©aocc  De  ^au^  /  al^  't 

]|00fC  Dan  De  ileccUc  /  Wiens  toekomfte  is  na  de  werc- 
kinge  des  Saiansyin  alle  kracht.en  tecckenen,en  wonde- 
ren der  leugenen,  &c.  ^jtem  /  bp  S.  Mate.  24. 24.  ii.  Jan 
m  fijnen  Openbare,  Cap.  1 3:  i^,  14,  Sec* 

€n  Die  micaUeïen  en  Difcöt  fp  om  niet  op  met  Douji^s 
nen  /  maec  met  octlamte  tonnen  \}o\ :  foo  Datrer  nau» 
toelicht  een  faoecft  onöer  DupfenDc  i^/  Dat  niet  Dol  Daec 
Uancnfit/  al^eenDeDeïaec^peï^Danfupfen/  en  ban 
neten.  <ön  on^  öoch  tegentooo^Dig  en  bel)elfl  ooelt  niet 
anDec^J/opDattopooftöet  onfe  mocijren  boen.  totööce 
ontDecftinge  Doo?  Dit  tnaerteechen.  €n  t<jiIje/beniinDe 
aefcr/  noc!)  toat  bpfonDecö  Ijebben/  Die  top  anDerrmtf 
niet  mi  aen  eenigö  Deel  ban  on^  boeeH/  bequameiycft 
fouDen  ftonncnmeDe-Deelen/  fooöoo^t  toe. 

Een  Mirakel  van  die  danften  op  den  Kerfnacbt. 

Het  gefcöieDe  in  'tHanö  ban  paffen  in  een  vï^o^p 
Datl^lopbergen  biet/  in  Den  ö^^plig^n  l^ecfnacbt/ 
Doe  men  De  Jifêetcen  fancH  /  Dat  Daet  D^ie  lieDen  op  Den 
l!terch-bof  jionDen  enfp?aben/  ü^toiflen  een  luttel 
fp^ingen  /  op  Dat  tbp  tuacm  toojDc n.  ïDoc  begonnenfe 
teöanfTen/  al^De  pjicrtec  beginnen  foUwie  DiebC''ligc 
ftecé-miffe :  Qincli  Ijp  upc  /  en  baDt  t^atfe  aflaten 
toojïDen/macu  fp  lieten  niet  af.^oe  fp^iach  De  f>?tf  fier/ 
ef^u  gebc  (ÖoD;  Dat  Dieöepligeman  J>r.Magnu>.Die  öifc 
/  Dat  gn  een  gantfclj  jacc  moet  Danffen :  en  ijecgöe* 
fcljieDe  alfo/  fp  Danfirn  al  Dat  jaec/Dat  fp  niet  en  cuflen/ 
enDe  en  tuiften  can  Ijace  fmnen  niet.  <(^nDr  öe^  ^xie^ 
flec0  fudec  toajJ  00b  aen  Den  Dan^^/bP  toouDefc  ban  Den 
DanjJ  nemen  /  en  toogb  tjacc  Den  arm  ban  Den  Inoe^ 
g^aec  en  gmh  geen  bloêt  upt ;  nogtanö  Danflen  fp  met 
Den  eenen  atmt<l^nDe  Dat  toonbcc  quam  obet  al  De  toe« 

relt. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


590    DEN  ROOMSCHEN 

relt.  l^att  toqm  DcïupDen  Doe  ban  bcctc  Hönben/  en 
toou£)en  Dat  groot  tDonDcc  befct)outoen/en  fagöen  Dac 
groote  jammer  toan  Die  lieöen.  feace  hleeDeccn  en  bcc^ 
fïetcn  niet/  enDr  op  Ijen  cn  biel  oocft  gfyeen  regen/  nocf) 
fneeutD.  IjaDöen  fp^ongen  een  ftupl  in  Der  aerDe/ 
tot  Den  go?Del  toe  Diep.^nDe  toanneer  Dat  jtier  Ijeel  om* 
gtjehomen  toa^  /  Doe  lieten  fp  af :  en  Doe  b^acfit  menfc 
böoj  't  autaer/  Daer  piepen  fp  D?ie  Dogen/  en  D^ie  nacl)' 
ten:  Doe  toerDen  fp  onttoaecht:  Defommigfjc(lo?ben 
terfiont/De  fommige  cn  leefDen  niet  langfj  Daer  na. 

verre  fol.  17.  Col.  2.  In  den  Zielen  troolt  ghedruckt  iti 
Folio  te  Antwerpen. 

Een  Mirakel  van  een  Schip. 

TIBee  23?oeDer^  fouDen  gaen  tot  eenen  Do^pe  p^eöt^ 
henDe :  ©oc  quamen  fp  tot  een  bjater  /  cnDe  Daec 
cn  voa0  geen  fcljip:  maer  fp  ragen  aen  D  anDer  ^ijDe  ban 
het  ttiatet  een  fcöip'Doe  fp^ach  een  b^oeDcr/iècöip  icft 
nebirDe  u  bp  Den  tooo?Dc  <aoDt^  /  Dat  bjp  beDcnchen  te 
tóeDichen  /  Dat  gl)p  Uomt  /  enDe  öaeit  on^  ober.  (€ct' 
nonDr  qiiam  Dat  fcljip  tot  |)en  D?ijben»€nDc  Doe  fp  in  't 
fchi P  bjar en/  en  fp  gljecn  riemen  en  IjaDDen  /  foo  quam 
Daer  een  3offcouü3  fp.iingen  ban  De  bergen/enDe  öaDDc 
eenen  riem  om  Den  bal^/en  boerDenfe  Daer  mcDe  ober  t 
en  Daer  na  cn  fagc n  fpfe  niet  mecr/^c.  Oln't  boojnoem^ 
De23oechFol.  19.  Col.  I. 

ANNOT.  Dierj>elijcke  gehoorfaembeyt  tooneiidc 
viflchen.diebroederNicoUesricp.eniyquamen  by  hem, 
en  lieren  haer  vanj^ren.  HyacinthusChotjuet  p.  i  ^5.  En  Cej^- 
rius  verhaeli  Dijlina.  li. cap.w.  van  eenen  Monnick  die 
fieck  la^h,  en  belaft  was  van  fijnen  Prioor  niet  te  Iterven, 
voor  en  al  eer  hy  weder  qaam:  en  als  de  Monick  met  ge* 
hoorfaem  was.maer ftorfeer  hy  wederom  gekomé  was: 
fo  riep  de  Prioor  hem  we'er  in't  leven  :  by  quam.en  doe 
gafhy  hem  verlof  om  te  fterven.  En'igefchicde  alloo. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


UYLEN-SPIEGEL.  fgi 

Van  eencn  dooden  Abt ,  die  hem  om- 
keerde in  het  graf. 

1^  Öet  ÏWooflct  ban  S.Pieter,gclf  öpii  op  cenen  bergö 
ontrent  öc flab  Praeneftina, toa^  cenen  ilDonnicIt  öic 
üan  Dcn^Ubt  aïöacc  tof!  onöectocfcn  /  cnöe  tot  een  gr» 
inanierlicrueöcntoa^gcb?acï)t  /  enöe  Daec  ooch  ban 
Den  fdUcn  ^bt  tot  ccn  p?ïcfiec  toa^  gemaechr.ïDcfcu 
?    gcopcnbaect  gctoccfi/Dat  Ijp  ccc  fangc  flecbcn  fouDe. 
ï^féljalbcn  tjccft  ÖP  ban  Den^Cbt  beclof  begeert  /  om 
een  graf  boo?  ijem  felben  te  mogen  maften.€n  ö!t|)cm 
toegeflaen  3Önbe/fo  fjceft  öp  fijn  graf  gemaeht.ilDact 
niet  ïange  bar  r  na  ï|J  Den  mt  fclbe  fieft  getoo^öen  enöe 
r  op  fijn  uptctfle  leggcnDc/öeeft  Dp  ban  Den  P^iedec  be;^ 
;  geert  /  öat  fjp  [jem  fouDe  leggen  tn  f)et  graf  öat  öp  ge^» 
j  maeht  öaöde»  aSDaer  op  öe  |9?i£|Iet  anttooo^öe :  g|cR 
t  fal  u  f)ac(l  boïgen  j  enöe  bet  graf  en   foo  to^D  niet  öat 
»  top  alle  bepDe  öaer  in  fouöen  ftonnen  leggen.  ilBaer  öen 
%\}t  bleef  bp  fijn  boomemen  ^  enöe  fe  pöe :  ?^oct  ali^  icft 
gcfept  Debbe :  toant  Ijct  graf  fal  onö  bepöe  toel  honnen 
batten,  ^acropiéöocDcn^btgeflo?bcn  enöeinOet 
i  boo?f5.graf gcïegbt.  fclo?t0  öaer  aen  ijJ  ooch  öe  ^^ieftec 
!  gc(lojben.aiïnöe  al^  öe  23?oeöerï^  met  bet  öobe  licbaeni 
i  aen  bet  graf  gnamen/e nöe  bet  felben  openöen  fagrn  fp 
I  öat  Daer  geen  plar tfc  meer  ca  toa^  /  alfoo  bet  öooöe  lic* 
I  f)aem  ban  öen  ?lbt  bet  gebf  ele  graf  beflagen  enöe  ber* 
I  bult  baööe.  3^oe  riep  een  ban  öe  25?ocöeré :    Parer , 
toacr   nu  öatje  gefegbt  bf  br/  bat  öic  graf  u  bepöe  toeï 
fouöe  nonnen  batten  ^  €)p  toelcltc  fleni/fcbielich  en  in 
bet  aenfien  ban  alle/  bet  öooöe  lic baem  ban  öen  ^bt/ 
Dat  te  bo^en  alöae r  gelegt  toa^/enöe  plat  op  fgnen  rug* 
öe  lagb/ficb  ombeeröe  op  fijn  cenc  ^>oöe  enöe  marehtc 
fo  een  leDige  plaetfc,  öaer  in  bet  licbaem  ban  öen  mm 
fier  ïionöe  gelegljt  too?Den.  mt  toert  foo  berljaelt  batf 

Oe  Pau^  Grcgorius,  Diaiog.  lib.  3,  cap.  25. 


DEN  ROOMSCHEN 


Van  iwcc  Monnicken  dc  wclckc  fongcn, 

als  fy  aen  een  galge  opgehangen  waren. 

HOo?t  upt  ben  fcfócn  ^cl^m^et/  Dialog.  Iib.4.  cap. 
z  I. nocö  een anöf c  micahel.  ©en  eectDcecDigOcn 
3lbt  Vnlentius  (fepDtftp)  Die  ooch  öiecteöottien  oöec 
mijn  ftloolïet  geflcft  getoeefl/  toa^  te  öo?en  ?Cbt  ge* 
toeeP  otif r  een  l^looftec  /  m  De {5;obincie  ban  Valena. 
^efe  DceftmBbecDaelt/  Dattoahneec  Dc  1longobnc= 
ten  taaren  in  Bet  lant  geftonien/enDe  toKföeüftmet  De 
inUjoonDecjS  öanDelDen/  Datfe  ttoeebanfone  IBonnic- 
hen  aen  ee nen  tacli  Dan  eenen  boom  bcbben  opgcfjan* 
aen  /  toaec  aen  fp  oocft  Den  felben  Dagö  5ön  ge|to?ben* 
jaöaec  al^  t^tt  nu  ationt  gctuo^öen  ïsas/  (jebben  Ijacec 
bepDer  geeften  en  jtelen  met  Ijclöcce  cnDe  lupDe(lem^ 
men  beginnen  te  pfahnoDiecen  cnDc  te  fingbm.  mt 
toelh  niet  alleen  ftarc  moo?Denaec^/  Die  baec  opgeïjan:' 
Qhen  liaDDen  /  met  een  gcoote  berflagentljeiiDt  Rebben 
öet)oo?t  /  maer  ooch  alle  Die  gebange  Die  Daec  ontcei^t 
ftonDen/  Die  alle  liiec  ban  gctungen  5ön  gctoeefl. 

A  N  N  O  T.  Dit  khrijfc  een  Oudtvader ,  ende  een 
Paus ;  ende  en  foude  het  dan  niet  waer  zijn  ?  Hoe  lijdiph 
iammerlick  ftaen  nu  hier  de  Geulen  en  kijcken,  ende  lïoc 
vremt  klinkt  dit  fingen  in  haer  ooren !  Want  haer  volkje 
finn-t  wel  fomwijl  cenen  Pialm  onder  de  galge,  ende  eer- 
fe  eehanghen  worden  :  maeronfe  Catholijcke  Prictters 
hebben  oock  gepfalmodieert  en  gefongen,  wanneer  fe  al 
aen  den  boom  opgehangen  en  doodt  waren.  I  ndien  men 
herneerOighonderfocht,  daer  (ouden  miHchien  al  vele 
Gcufen  felfs  gevonden  werden  (hoe  feer  fy  oock  ander- 
fins  afkeerig  zijn  van  onfe  mirakelen)  die  met  ongeerne» 
ia  met  plaitfer  onfe  Monnicken  op  lodanigen  heerhckea 
mani.TC  wel  fouden  willen  hooren  pfalmodieren. 

Igiec  bp  flelle  ih  nccD  een  DecDe  micahel/al  webe  upt 


1 

1 

i 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


"'.4' 


:5 


UYLEN-SPIEGEL.  f9} 

jenbOOlfj.  ï^.  ©aDeDGrcj^orius ,  Dialog.  lib.  5.  cap.  2. 

Cen  tijöe  Uan  bc  aotüen  fepöt  ÖP  tepfoe  öc  ©au^  Jo- 
hanncsna  Juftinianum  Dcn^^ince/  eiiöc  (jaDöeopöett 
kofgb  een  peecd  tian  Doen  om  baec  op  te  fitten.  bit 
een  <6öelman  alöaec  uernaui  /  Ijeeft  (ip  t^em  een  peecö 
gegeben/tDaer  op  fijn  |)uifö?oatüc/om  Dat  (jet  feec  maft 
toajl/plagt  te  fitten  en  te  rijöcn;  met  Dat  beoingfi/  Dat/ 
afó  ÖP  fouDe  geUomen  3i)n  tcc  plaetfe  Daec  ïip  een  anDec 
ipêecD  behomenftonDe/  t)pDanfon  peertfouöe  toeDec 
fenDen.  ^en  t)epligen  lohannes  (jeeft  ooch  foo  gcDaen» 
JBiiec  oI0  De  Ijupfb^outue  ban  Den  ^eoeïman  op  öaec 
peecDt  ttjf Deconi  toilDe  gaen  fif ten  /  geïijcft  fp  getooon 
a^/  en  beeft  öet  peect  baer  niet  meet  tuillen  opnemen, 
^ant  na  Dat  ïjet  er De  kDen  ban  foDanigen  ïjcpUgen 
_  au^  geD^agen  öaDDen/en  Ijeeft  bet  geen  b?ouUJf  meet 
IonnenD?agennocölööen.  ^ulch^  Dat  Ijet  met  biicf* 
fcöenenfp^ingentoonDe/  Dat  betDaecöeelaffteengli 
iban  toa^  :  toaeromme  Den  vöDeïman  \)et  feibe  peerDt 
taenDen  ^^aii^bfcftffffonDenengefcljonchen  /  alefbec 
gene  öP  Doo?  geb?upch  fo  fc  cc  b^t  Tync  ö^^ïDDe  gemaecht» 
A  N  N  O  T.  i|ct  tnace  goet  /  Dat  De  ïioomfclje  volle 

ledigh-gaendchenghltc'n,die  fofccr  hunckeren  nahares 

naeften  wijf ,  Dcfcn  acct  en  bepligbepDt  honDe  ingefto^t 
tDo^Den:  men  fouDe  Dan  fo  becl  jjBonicben  en  ^^icflec^ 
niet  f\m  I  Die  op  Deb^ouïoen  loeten  M  een  bat  op  een 
biesje,  (©e  Jpaufcn  en  moeten  nu  fo  groten  bröcöt  niet 
bebben  ban  pbgljept  /  enDc  Die  moet  beel  eer  nu  ber* 
onDcrt  stininrenbracfjtbangfpligbepDt/  oficfttoeet 
niet  bjaerom  fp  nu  ooch  De  ïDapcn  en  jnaonnicften  foo 
l)cp!ig  en  huoö  niet  en  fouDen  bonnen  maecbenal^ 
peecDt  ban  ^au0 Johannes  toa^.  fjimmet^  mDien  men 
fulben  peect  altijt  naDecbam  baDDe  bonnen  hrögen/en» 
De  De  becho?en  Paufe n  Daec  optjaDDe  gljefet/  om  Die  te 
bep2oeben/  ban  tuat  fejce  fptoacen  /  fDaufinneJohanna, 
^nDec^Jpau^  ]ui  getjeten/en  toa^  opOenVloomfen  floel 

g>p  niet 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


mi 


II 


5-94.     DEN  ROOMSCHEN 

niet  gchlomnicn*  <0ochfouöefulcften  pent  ttt'AchetÊ^^ 
gljctuced  5i)n  /  om  Defe  picuue  en  toctfeOaccmeDctefi''''**^ 

ÖOCn/  a\p  DC  Sedesfiercorarta. 

Van  een  Exter ,  die  fprack  in  den  buyck  des 

gene  dielè  opgegeten  hadde. 

D?lectoai^een  <extctm  öup^  Dacr  cm  beplïgttian 
logeer  De/  De  tcelcftegeleertiuae  te  fp^ehen  en  öatc 
Die  man  ijeel  Dan  tJielDt.  <en  De  hnecljt  in  Den  t)"Pfe 
DooDe  Defe  CxtetJ  en  atfe  Ijepmdijchop.  ^e  man 
t'hup^ftomenDe  /  riep  De<e):ter  /  3Baerljenjemannes 
ften/  toaerbenic  i  <en  terfionDt  anttooo?öe  fp  in  Deni 
ïmuch  ban  Den  Imecijt  Diefe  opgegeten  baöDe;  tyet  ben . 
4ch  öif t  ben  ich.  't  ilSirahel  tDiert berb?ept  /  De  lupDeni 
loopen  te  fame n  /  en  l)oo?Df n nocl)  bele  Dagben  Daer  nar  h 
ttfe€Xitt  nocljfp^chenmOf^ftntttjt^bupcft.  Canti-.: 

pratan.pag.  1  ^ 

Een  Mirakel  van  eenen  Os 

*t €fcl)ieDeH;nno  1122.  in  ©jabsnt/  Dat  eenen 

Vjrgfflaenr  gcDacïu  en  een  gcDfflteaen  cen  ^loanj 
oereU?onUigcfonöfn\iJiert/DtcDacr  nabcriu(ltDa0/em 
Datblcefcl)  opgcgctm  DebbcnDe  / 100  tD0?t  Den  «O^toe-  . 
Derom  Icbcnö bcbonDen  pIoegljenDcop Den  acfter :  mi 
ölt^  men  na  Dat  Dupe  liep  Daer  Den  (00  g!)eflacl)t  /  gbe*  1 
hacht/ en geDeclttiiaö/ fooDonDtmen nocljblaeD  nocUj 
hupDt/  noen  blcefel)/  noelj been:  bermit^alleötueeciTM 

t'fanieH  teaS  geloopen/  (|C.  Camipratan.  pag. 

Een  Mirakel  van  ghcbroocken  eyeren,  die 

wc'er  heel  worden.  I  '1 


H 


Yacinthus  C hoquct ,pag.  1 6 1 .berfmelt ban  S. Mar- 
griet,  Datfe  in  een  Ijupg  quani  /  en  onberfieng  er n  1 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 




,  U  YLEN-SPIEGEL.  59f 

m  Rojfhf n  met  epercn/nif c nciiDc  Dat  t)et  If gc  öoppcn  toa* 
"1  ren  üoo;  Dc  öcurf  uprgoot/  cn  tor cbfmrct.  «Z^e  ïJiontn 
m  ban  Den  bupfe  Die  eperen  nienenDe  re  hohen/om  regaen 
I  eten  /  bebont  Datfe  nlcrnmcl  Doo;  De  Deure  acn  fiuchrn 
S4  lagen.  JDaecoDcrfp  S.  Margriet  feecDehecf/  enljaec 
i  boojeenfottinncuptrnaerrue.  ilDaec  S.  Margriet gaet 
|)enen  en  tjcchnjgt  tooj  ()acr  gebeD  Dat  all  e  Die  epcceii 
'iW  tueDcroin  (jeel  luircDrn  en  Dc  Dooien  quamen  toecc  fup* 
bec  in  tjare  fe^alê/  Die  fo  aecDig  tucDrrom  aen  malhan^ 
Deren  tnacen  geconfcüDcert  Datnien  gantfcl)  geen  b?ei|3 
he  Daec  een  honDe  ficn.  raeptfe  Don  alremael  toe* 
Decom  op/  b?af  [)tff  in  fjnpp/cn  De  b^ouljeeftfe  gehooftt/ 
en  met  Ijace  faiuiïie  gegeten.  (S. Margriet  hadde  't  van 

eyeren  gemaeckc :  maer  heeft  het  weer  verbetert.) 

H  5^efè  S.  Margriet  [)aDDe  fjaren  patec  fooUcf  /  aïjj 
Ijaec  epgen  5ide  /  en  honDe  Den  fclörn  met  Ijare  liclja^ 
melijchc  oogen  fien  in  een  eplant  Dat  niet  een  Eee-toa* 
tcc  ban  Daec  lagl)  gef ctjf  pDcn  /  Dat  toeï  bjjf  mijlen  b?cet 
i  toa^.  KI^ De  feïbe  Hyaamlius  pag.  1 8i.  becljaelt* 
foo  toicrt  rp  bolhocnentlnch  Dooj  Dat  geficljt  ghetroofl/ 
in  fijne  abfentie/  fegljt  Ijp  Dacc  bp.  (Siet,(oo  lief  hebben 

1êu%  <1c  Nopnekcns  hare  Paters  !) 

Hoe  ccn  dooclcn  man ,  die  ler  begrafTcniflc 

gedragen  wieri ,  van  de  bare  fprongh,endaer  na 
weder  op  de  bare  quam  leggen  ,  &c. 

Y\  teenteen  fRonicft  / Chriftlanus  geöeeten /  Die 
WW  U  logeer  De  op  fcltccfn  nitin  een  onbehenttjup^.Cn 
■  aio  l)p  De^  mclytfi  na  'c  fecre  et  luilDc  gacn'liebbenDe  aU 
m  leen  fijne  b?oecft  ar n/  fo  quam  De  5?iipuel  in  De  ge Daenr? 
W  1  te  ban  een  naec hre  bzouto  /  en  fpjcngl)  tjem  ban  arl)tr* 
i  ren  op  fnnen  blooten  rug!)  /  Die  t)p  niet  en  ïtoiiDe  quijt 
ft'  too^Den  tot  Den  tut  ban  De  iilC cttcn  toe.^JT^e  fr lbe/alj< 
■Hl  op feheren  tijt  ai  een  Crti^ellc fat  /  foo  qtiam  ren  jonge= 
mm  f  P  ^  icara 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoog. 

28  B  32 


! 

!. 

596     DEN  ROOMSCHEN  | 

lincii  /  hit  een  bep;en-bel  om  gedaen  (jaDde  om  gem  te  \i 
tjfrfc6?ichen  /  of  bccbaect  te  maften  /  en  naöecDe  Ijem 

ftaenöe  op  öanöen  en  boeten  al^  een  beefl/gebenDe  een 
eelijcft  jelupt  ban  t)em#p  becfetjaicftt/  en  bupten  öem  i 
felben  j^nbe/neemt  een  me^/en  (Uecftt  ben  üonchman 
in  ben  t)al^/bat  f)P  bpftan^  gtjeljeel  booDt  ter  ncberbtel. 
ibaet  ober  br  ^ongeïïnh  Ijein  baaecfcDoube  be  bïucöt  « 
te  nemen  /  feggenbe  /  bat  ÖP  öen  ^one  ban  ben  <0?aef  » 
Dan  'tianbttoa^/bieljpöeboobtöabbe/  ^c.  ^efen  • 
toonbetïöcften  jnöomcft/  isoocftgebenct/  batöpm^' 
moiie  boenbc  obec  eenen  booben/ben  booöen  man  fagö 
opflaen/  en  |)p/  en  bie  baer  bp  tparen  /  liepen  altemael 
tDegl) :  maer  be  boobe  bolgt  öaec  acijtec  aen  /  tot  batfe  ii 
oen  een  tibiec  quamcn  baec  be  boobe  tot  ben  ^^leflec  ;( 
ciept  Domine ,  ich  bebbe  t*öwp^  ^cn^n  b^aben  betten 
Öam  /  baelt  bie/  en  bïbt  boo?mp  :  en  foo  fteecbe  bc  \ 
boobe  boe  tuebecom  /  enbe  gincli  tuebecom  op  be  bare  :„ 
leggen  /  iiietf  I  en  toic rbt  begcaben,  jaocö  al  meer*  i 
^ie  l^^iedec  toas  ooch  pafloo?  ban  een  fchere  ft etche/  r 
baet  öpte  paect  gctooon  toa^  na  toetecrjben  enmoede  ' 
ban  te  paert  boo?  een  cïbiechen  rijben  otn  m  fijn  fteccft 
teftomen.  (©pfeftecentiittna^fiettuatec  teljooglj/en  j 
boitle  öem  metfón  paetbt  m'ttuater  niet  bcgeben/nocl) 
baec  tuaren  geen  fcDnptenbpbeljant.  ^ooquamban  1 
Maria  Maedalena  ,  en  batte  Öem  bp  ben  l)aï^  ban  fon  l 
fileebt  /  en  b?oegö  öem  foo  ober  be  cibiece  al  fittenbe  op 
fijn  paect.  <Z^it  alle^  becöaelt  on^  Caei.  Diit.  y.Cap.  16. 

Hoe  de  Heyligen  tegen  dc  Duy  veis 

vochten. 

Dmec  toaöin't25ifbomiCcier  eenongebonben^?ie»  j 
flcc  met  name  Henricus ,  betodcfte  in  be  «ietberge 
fittenbe/  foo  ontftonbt  baec  een  groutoelrjcft  tempeeft  / 
tnaecom  ÖP  niet  fonen  ïioftec  na  fijn  feecche  liep/  om  be 


UYLEN-SPIEGEL.  S97 

hlocRen  te  trccftcntmaer  fp  toicröcn  bciDc  bönDcn  Don» 
Dec  üecfïagf  n/maer  öc  ^^aep  )mi  allct  n  öooöt/  cn  ncr» 
gen^acnfijnoljcljefUicljaenigcquetfl/  Dan  alleen  acn 
fynefcljacmtc :  toaecuptblcecIiDattjpccnl)oerertDec 
tua^:  toant  Die  toacm  üecb?ant  alleen  aen  ftjn  licfjaeni/ 
enfönftleDercnteflentecüecfcl)euct/^c.  €nöctiortei: 
nocö  in  't  leUen  5önDc/fagö  De  ©uptjclö  met  een  otoot 
öeD?up^  m  De  llcrch  ballen.  <ÖnDe  De  ftifte  acl)tcc  Den 
i  altaec  /  fp^ongt)  op  Den  altaec/enDe  tDlert  geopr nt/ge* 
:  ïöchfe  nocf)  10.  CnDe  De  l^epllgen  /  toelchec  ccliquien 
>  öaec  in  toaten  gingen  upt/  en  flclDen  öaet  ftloecUclijch 
B  tegöenDe^upöelenj  foo  Dattec  tuffcöf n  bepDe  eencn 
(  ftDatenflrijDtontflonDt.  ^pnDelDchjnnDc^upUcl^ 
'c  obectoonnen/  enal^fpDatlicbaeniDc^i^eerenmeten 
'fl  ftonDen  tuecb-nemen/  foo  blogen  fp  met  een  gebcelt^ 
'  ban  De  ftech  öenen.€n  fp  blogen  becfcDepDen  macl  met 
De^  ^aep^  «cöaem  tot  boben  in  Den  tüo?en/  maf  c  Doo? 
De  i^epligen  quanit  toeDcrom  na  beneDen.-Cn  men  ff  p= 
.  De  Doe/  Dat  De©?ief!ec  nufraep  leecDeDonflenomDe 
'  1  firoon  /  Die  l)p  plagl)  boo?  frjn  Deuce  op  te  Ijangcn  /  om 
3  Dat  De  Dtoafe  menfcljen  D.uc  fouDenhonipnlprlcnen 
3  Danffen.  èoo  becce  toeDecom  Cjeiahus  Dfltmct.  10. 
Cap.  29. 

(  Dat  dc  Prieftcrs  By-fictcn  nahacr  doodt  in 

peerden  veranderen ,  daerdeDuyvelsdan  oprijden. 

H<6t  tua^  een  ^%\t^tx,  I  cn  een  b?outoe  /  Die  mcmgfj 
jaectTamenpaDDen  gliefetcn  /  enfpöaDDentlucc 
goeDe  foonen  /  Die  Dochten  bat  Ijact  baDcr  enDc  mocDe c 
een  quaet  leben  lepDen  en  fp  en  toilDen  ben  tiietnaboU 
gen/  en  becmaenDen  t)aer  Dtchb3ilé/  maec  De  b^outo  en 
iBouDe  ban  De^?ie(!ec  niet  fcljcpDcn.Cen  laetftm  (Tierf 
De  moeDec/  en  De^  nagt<$  faten  Die  Vtot  fa»en  inDe  hcrh 
bp  De  moeDec  /  enDe  lafen  Die  fouten  Cn  te  miDöec» 

©p  3  nacftt 


5-98     DEN  ROOMSCHEN 

nact)t  qiwm  Dacc  een'  cii  ftict  op  öc  beur/  bat  bc  ttcrcft 
bKunbe/fnbicb?oebecen)Difrbenbccbaett :  boelliet 
nocl)  tcn0 1  cn  bc  bccbe  rcpfc  jlootcnbe  /  fp^ongl)  be 
bcuc  upt  öarcn  grcnbcK  <ön  boe  qiiam  baec  ingaen  ee* 
nrn  5Ujacteu  B)orïaen/  cntDicrp  bat  Uctjaemtjanbe 
bacc  /  en  tuicrbt  tccflont  Decanbcct  iu  een  paett.  <Dc 
iilöociaeii  tjabbe  baer  bicc  pferö  grcect  /  Ur  floegbf?  on» 
bcr  öarc  boeten/  fat  baer  op/  en  recbe  ter  Ificrrhen  upt. 
^oe  lieren  fp  Ijacr  lefen  ftaen  /  en  baobtfcbapten  't  Ija* 

ren  Dabcr.  Zielen-  troolt  in  Folio,  fol.  3 1 .  col.  4. 
AN  N  OT.Ongctwijfl>lr,bcmindcLer€r,komihet 

cUer  van  daen,  dai  nnen  fcght,  't  Zijn  hoeren  als  paerden. 
Deduyvcl  kan  litht  te  paenraecken  waer  hy  komt :  En 
hoe  fou  hy  anders  lbo  veerdigh  over  den  wegh  komen? 
Maer  op  een  ander ,  van  den  Os  op  denEfel. 

Een  Mirakel  van  eenen  Haen ,  en  een  Hinne* 

D<C&Upfo?OUtoeban  lan  Martens  Schepper,  bupteit 
bc  Coire-poojte  te»i3cnbt/  quamteS.Michids, 
rn  bjacht  onfe  %*  ©?outoe  eenen  l^acn/  bic  fp  ben  noot 
<0oöó  IjabDc  toer  gift  /en  belooft  t'offeren  /  niocöt  fp  ee^ 
mal)  teeclienaenöemfien/  om  te  toeten/ bat  öpöacr 
aenaenaem  foube  ^ön.  €n  terflont  fo  quam  bien^acn 
eenen  ar ooten  bult  en  funen  (laert  toa^  toonberloh  gc^ 
Itronchcït/  bat  elch  Jjeni  tjertoonberbe.  ^oe  offcrbc  fp 
ben  iPacn  ^c.  Uisbcitcbe  t)upfö?outocban  1^"  Sooys 
hl  be  It^olcnaer^-arate  /  bat  öoorenbe  /  pepnfbe  m  b 
iltcrche  fittcnbe :  iBaer  't  bat  ben  noot  <aobp,  ofte  onfi 
11  ©joutoc  belief  be  oocUeenJI)inneupttetepchcncn 
uDt  miine  töoenbetïicnjJ/ich  foube  baer  gcerne  ooft  een 
Xren  €n  t'öup^  ftomenbe  fagb  fp  ben  bech  ban  een 
Knar n  op  f^^^^      baer  be  ham  plaglj  te  ^aen,  en 
Ham  ftonbt  bcch  D^bbe  göeftaen.  mt  be» ' 

E.Ï)^outoeteo|ïcren/  Ö«»«^gf^^^^^^ 


ï't 

;,:T. 


UYLEN-SPIEGEL.  $99 

Mnne/  of  ceni^acn  5tjn/  gelndt  anDccc.  ;^oco»icï^ 
poen  bech  ujeöerom  flae n  op  tï)nc  pïactfc  /  cnDc  öc  ham 
ooch  op  fune  getuoonlijche  plaetfe.  5^it  fif nöf /foo lïol;= 

quam  fpfjacc  beloften*  Com.  Columbaims  ,  m  fijnea 
uvecdc Cout der  Kichten, cap.  ii. 

Mirakel  van  Carhanna  van  Serie7U 

CAiharina  van  Senen  quani  op  teticn  trjt/  cn  Uif  ï  mct 
een  hoop  eperen  /  Dtefe  in  Ijaren  fach  öaDDe/r n  biel 
JupflopöiesnbeDaer  bc  epccenflaechen :  nocljran^cn 
xm  bacc  niet  een  rp  Dan  gcbjoUen/  Ijoctöeïtc  nee )  öaec 
en  botten  toel  een  ure  lanch  op  Die  jijöe  Ijaböe  gclcaen/ 
cn  bat  haren  ftoperêttinaec-boeb/  bieöaer  bp  De  eperen 
flacft  /  aen  b?ie  (luchen  aeb^oochen  toa^  öoo?  Den  bal. 

Fr.  Anronius  Senenfis  de  viiaS.  Caiharin.  Sen.  png.  242. 

ANNOT.  Men  moet  fijn  ey  eren  wel  bewaten  ,  en 
voor  al  in  de  heylige  Klüo(ters,ntioet  men  wel  toefien.dac 
men  *t  fo  niet  en  maeckt.dat  dceyeren  uytloopen,of  het 
fou  fel  haperen.  Si  non  cajlè,  tarnen  cantc,  is  de  ecrllc  Kioo- 
fter-lcs. 

Een  wonJer  lefchieJt  tuffchen  een] ode, 

Abt,  diefamendobbelenom  een  Marien -beeldt. 

D?Cec  Quam  een  ^obc  bp  eenen  Bbt  /  en  tjaDDe  een 
fchoon  jjaarien-beelDtte  hoop  :maer  Dm  ^bt  ni 
toilbe  footteeï  niet  gcben/  al^De^loDcljebbentoilDe. 
^oe  quamen  fp  ober  een/fp  fouDen  Dar  r  oör  t  't  lot  toer- 
pen  :  De  <^oobt  fouDe  fOnen  boUcn  epn  D  Ijcbbc n/ foo  bp 
De  nicefle  ooaljcn  IjaDt :  foo  niet  /  foo  fouDc  Den  Abt  fijn 
bob  ttiaer  aeben/  of  't  beeït  boo?  niet  ftebbcn,  <De  "3oDe 
tocrpt  itoee  fefl'en.  ^e  ^bt  fepDe  nu  han  ich  Ije t  mi- 
meciÊÉ  niet  toinnen/  en  toerpeuDe  tuierp  öp  ooch  ttoec 
feffen  /  en  baer-en-botten  een  oooö :  toant  De  tfcninSD 
Woof  De  aen  fluchen/  fo  bat  men  op  't  een  jlucft  fe^  fag/ 

®p  4.  tn 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


I 


'I 


6oo     DEN  ROOMSCHEN 

en  op  *t  ant)ecc  een.  ^at  mtrahel  De  %bt  fienbe  /  toa^ 
WtjDc  /  en&e  öe  goDetoïccDt  ftecflcn  /  en  geDoopt.  <en 
iagefcljieDtin'tlLanötïjan  3lunenbo?0ö-  ^om.  Co^ 

lurnban.  2  Nichren-couc ,  cnp.  14. 

aN  N  O T.  ^ulertenhunflgeb^upchteS.  Xaverius 

meDe/  om  te  bcftcecen/  aljSHoratiusTurcellinuspaj^. 
49S.V)eCf)aelC:  Alscenen  Pottu^ijs 600 guld.  verdobbelt 
hadde,  en  droevigb  quam  tot  S.  Xaverius»  foo  nam  hy  de 
dobbelikeenen,  en  fchuddefedoor  fijn  hand.cn  gaffe  hem 
foo  wederom ,  feggehde ,  Gaet  fpeeit  en  dobbelt  nu  foo 
langh,tot  datgbyu  verloren  goed  wederom  ghewonnen 
hehr.Hy  gaet  daer  op  henen, dobbelt  en  tuyfcni  fo  langh» 
dat  hy  fijn  goed  weer  kreeg;  en  foquam  by  tot  bckeringe. 

IVonJer  van  twee  Boeren ,  Jie  malkanderen 

fchepten ,  alsfy  doodt  waren, 

IB  't  ©i0öom  Ceiilen  toacen  ttoee  fiere  /  en  öoogö' 
moebige  ©ocren  bie  aiajt  oneenigtj  tnar en/en  gcoo' 
ten  ttoifl  b:outDben  /  en  boeben.  5>P  (lobben  op  een  en 
ben  felfben  bag.  €n  om  Datfe  ban  een  paroctjie  toacen/ 
ge^eeten  Nuenkirchcn ,  footbïecbtljetgoebtgetonben 
toanbenl^eecbiecplaetfe/  batfe  bepbe  bpeen  in  een 
graft  fouben  begcaben  too?ben.^ï^  be  Ucljanien  bp  een 
ge  ïepDt  mierben  /  foo  heerbcn  fp  Ijaec  om  /  m  't  aenfien 
ban  alien  en  flieten  maïftanberen  met  ben  cngge/floe^^ 
gen  Ijace  boofben  tegen  een /en  fcbopren  maïhanbecen 
met  öe  b^Ien  fo  btnnigb  /  bat  men  Ijaet  eer  boo?  toeel^ 
b?ige  l^epnflcn  fouöebfbbenaengeflen  /  al^  boo?  men^ 
fcbpn.  jèoobatmcn  bc  Ucöamen  tueber  fcbepben  mo^ 
fle/cn  eïcft  in  een  bpfonDcr  graf  moefie  toojber  geïepbt: 
en  fo  epnbigbe  ben  <l^o?ïog.  Csefarius  Dift.  1 1 .  cap.  56 

Macr  beminde  Caihoii)cke,\vy  willen  ons  niet  verder 
in  defe  wilde  Zee  begeven ,  vvy  fouden  daer  niet  uyt  kon- 
fien  komé  fonder  compas.daer  wy  ons  niet  wel  op  en  ver- 
ftaen :  en  fulleo  hier  van  eyndigcn  imtSt.  Gangolfiwiif, 

Mira- 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


UYLEN-SPIEGEL.  6oi 

Mirakel  van  St,  Gangolfs  IVijf. 

öc  ©?outoc  ban  St.  Gangolfljoo^ibc  fegflen/  bat 
Ijaer  man  na  fijn  boot  mïcalielen  bcöe  ai?  een  toa« 
tc  JBactelagc/  foofcljimptefpbaccmcbc/  fcggenbc/ 
^00  boet  Gangolf  ttiicahclcn/  aï^  mijn  aer?  acötec 
fp^cecht*  Cn  fict/  tecflont  en  inocbtc  fp  niet  een  VDoo^b 
fpiehen  /  of  fp  macchte  ban  achteren  een  oneetloch  ge* 
lupt.  JBeicftepafTieen  confup^  bp  öaec  Weef  al  fjaec 
leben  lanch :  enbe  en  tnocljte  ni mmernieec  op  ben  Dagö 
bet  mactelpe  ban  St.  Gangolf ,  bat  iö  op  een  ©^pbagö/ 
een  tX300?b  fp;eftcn/of  fp  maecftte  tetdont  ban  acbteren 

een  COnfufeltjCft  gelupb.Chronijtk  vanHoUand.Zeeland 
enVriefland,  Derde  Divifie»  Cap.  39.  fol.  35. 

AN  N  OT.  Mpt  bit  flaeïtie  bet  micaftden  ban  be  öep* 
«ge  fteccRe  han  ban  be  Eefec  ben  Upl  genoegb  fien/aW 
tn  eenen  Spiegel/en  ftan  genoegt)  bemerften  be  CatöOf 
ïijche  toaecbept/  bat  De  öoomfcbe Herche  ban  imnier^ 
be  toace  ttercfte  iö/  nabien  fp  fo  b?oiIige/en  ongeloofïö^ 
fte  micahelen  !)ecft/baet  be  ^eufenniei  een  bïergelijcft 
ban  fouben  Itonnen  aenloijfen/  bat  onbet  f)aet  gefegiet 
j^.  €n  geïijch  be  5^upbel  gemeenlijch  met  eenen  flanli 
fctjept/  foofuHen  top  ooch  uptbitCapittelfcöepben/ 
met  bien  lie^ijchen  geut  ban  St.  Gangolfs  J©ijf :  baant 
|)oe  men  eenen  b^ech  meet  toert  /  ^üt  öp  meet  fltncRt» 
<ön  of  ich  fcöoon  u  meet  ban  biergelijcfte  miraftelen 
betöaelbe  /  't  foube  bocb  op  eenen  onrepnen  toint  upt? 
fiomen.  €n  bat  tetteren  ban  be  op?ecbte  floomfcBe 
Catöoltjclielüerche/en  allen  bie  booi  be^  felfi^  geeft  gcj 
b?cben  too?ben«  ïicfleert  noct)  *t  laetfle  ban  be  5^upb* 
len  /  en  baer  mebe  op  een  epnb. 

Eyndc  des  Vierden  Deels. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


DEN 

ROOMSCHEN 

UYLEN  -  SPIEGEL 

HET  VYFDE  DEEL. 

Uandeknde  van  de  macht  des  Duyveh  ende 

fijm  DifcipUm  over  fijne  bdfibe  Geejletu 


II 


I 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


1 


Ad  V.  Figuram. 


MtL 


O Dis  Dive  infernalis , 
A  te  jus  Pontificalis 
Ormifiutt  j^oteftétis , 
In  me  fervtm  tuum gratis. 

O  te  Divum  .  te  adero , 
Ctm  Papalf  omni  Choro ; 
Fingues  nobts  dato  aras , 
Et  magnificas  Ttaras. 

Sic  Mdjeftas  Deitatis 
Omms  cadet  tui  Vatis 
IntCt  Cafut  Maligmrum 
Omnium  Catbolic&rum» 

Svvarte  God  en  Hclfchen  Hecf c , 
Die  aen  my  u  macht  verleent  * 
Als  met  u  voor  al  vereent  > 

lek  verfoeck  van  ö  de  eere 
Datje  ons  geeft  vette  fop , 
En  veel  tCroonen  op  de  kop. 

Soofal  uwen  Dienaer  mercken 
Dat  de  gantfche  Majeftcyi 
Van  fijn  AerdfcheGodlickheyd , 

Op  u ,  toi  heyl  der  Kercken  , 
Nederdaelt,  als  Hooft  en  Va'er 
Van  dc  Catholijcke  Schaer. 


mw 


DEN 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


DEN 

ROOMSCHEN 


6of 


f UYLEN  -  SPIEGEL. 

I  HET  VYFDE  DEEL. 


9ti 


HET  L  CAPITTEL 
Fan  Je  macht  der  Duyvelen  over  de 

verdoemde  Menfchen» 

€lDch  Dc  @au^  ent  eobt  op  aecben  W 
en  fonöcecfcöappnc  ficl)  uptftcecht  tot 
in  tjrc  i^agebpec:  foo  öeerfcbt  oochDe 
^uptjelniet  alleen  met  macljt  oöcr  öc 
I  goötlüofen/  tfctoyi  fp  op  aecöen  jijn: 
'  niaer  tioo?namentlijch  oljS  fp  onDec  in  Cie 
l^elle^yn/  bp  alle  De  Uccöoemöe Engelen/  öaecDen 
©uptïel  /  aljö  eenen  (0ppec-(©oDt  Dcfeteeutoe/  oDec 
f)eerfct)t  met  UoUe  macl)t. 

<^efen  onbec-aerbfcljen  <0obt/of  (©Ijcrfle  öec  l^ellc 
too^t  tMn  fominige  Pluto  genoemt/  ban  anöece  Lucifer 
of  Beël-zebub.  dommige  meenen  bat  l)p  getroutot 
i^  en  bat  fi)n  b?outu  öict  Proierpina :  boel)  bat  tè  i^ep* 
benfcb.  IBaec  Oele  CatOnli]cFten  meenen  bat  öp  nocö 
een  moebec  Ijceft :  <en  bacrom  Ijoo^t  men  DicfttDil^ 
fp?elten  ban  ben  «©upbcl/  en  fijn  mgec:  maec  bat  ié 
altiit  feher  bat  Ijy  beel  hinbcr^  beeft^ 

^ie  gene  bie  onbec  fijne  Ijcetfcljappöe  en  magteen^ 
ftomen/  bie  honnen  baec  qualijcft  toe'ec  uDtftomen. 
<©eufl^n  mepnen  bat  niemant  upi  De  l^e He  tuebec  ftan 

Itomen/ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


6o6     DEN  ROOMSCHEN 

Itomm/  om  dat  t)etbperonuptbluncf)elt)l^tDOKo^^ 
naemt/  en  den  rook  der  pij  ninge  oljcc  Óen  goöïofcn  op- 

gaet  van  eettwigheyt,tot  eeuwigheyt:cn  tOtt^Qet  OOft  Qe* 
feptfal  tDO^den/Gaet  in*t  eeuwige  v^er^dat  denDuy  vel, 
en  fijn  Engelen  is  bereyi,&c. HÖaer  Dat  10  upt  Dc^cljjlf» 

ture/Daec  't  De  Catl)olijhe  fócrhe  niet  me  De  en  fjouD/of 
mag  IjouDen  of' t  fouDe  met  öacc  fjapcren/  en  men  fou 
al  Den  preutel  toel  moeten  reformeren. Q^e  ouDeCatbo» 
ïijcftc  Qellgie  leert  onö  tJ?p  anDer^iJDant  gcïöh  Die  ge- 
ne/Die in't  ©ageUpet  ftomen  toel  felDcn  in  De  ^elle  ho* 
men  nogtan^  gebeurt  't  toel  fomtijte  Datfeuptf)et©a* 
gcbper  in  De  %elïc  ftomen/al^  top  aengctoefcn  öebbcn: 
ölfo  i^  't  bier  oocb  gejlelt/'t beurt  toel  felDen/Dat  Die  in 
be  (geile  homen/Dacr  upt  gerahen/ebentoel  \)et  gebeurt 
bolgen^  D'ouDe  Catljolocbe  ILeere.  l©ant  Cxfar .  Dift, 
iz.cap.i^.beröaeïtban  eenen  Everwachas,©ifpenfiec 
ban  Theodoricus ,  ©ifTcbop  ban  ötre c bt  /  Dat  bpbal* 
fcöeltjcft  berhïaegbt  3ÖnDc  bp  Den  TSifTebop  /  al^  of  bp 
niet  regt  en  banDelDe:en  fijne  papieren  berlo?cn  sonpe/ 
baer  bP  alïeiö  opieetjt  In  aengeteehent  b^DDe/upt  Defpe^- 
ratie  Den  Öupbeï  aenriep  om  buipe  /  en  een  eompaet 
met  bem maeeftte/Dat  bP  <5oD/  en  Maria fouDe bctfac.: 
ften/mit#  eonbttie/Dat  De  ^upbel  bem  IMct  D002  fouDe 
belpen.l^p  Doet  bet/en  p?ec^  ban  DietijDacn  Den  o^up? 
bel/ enDe  Den  boo^fpoeD/ ban  alle  Die  bem  Dienen/  <$c. 
SöiafpbcmeerDeChriftum.enfocljt  Dcn^uplieï  te  com= 
plaeeren  met  moo?D/en  alle  groutoelen.€n  na  f  00  een 
lebenban  elf  jaren/quam  Defen  ^^ifprnfirr  te  lieruen/ 
en  toierDt  ban  Den  ^upbel/Die  bp  geDir nt  IjaDDe/  m  Oe 
©ellegeb?aebt:  toelcUer  tormenten  Daec  bp  bcfch^eben 
toojben.  JBelchen  eenigen  tgb  geleDt n  bcbbf nbe/ban 
<t5oD  Daer  upt  toeDer  i^berlofl/  foo  Johannes  Schoiait»- 
cus  Xanrenfisfept :  en  quam  toeDer  in  't  leben  /  om  Dat 
bP  niet  ontroutolöcft  Den  SSiflcbop  en  b^DDe  gbc" 


biem/fc. 


^en 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


I 


U  YLEN-SPIEGEL.  607 

*Bm  Öcpligcn  ©aöec  GregoHus  DialogJib.4.cap.36. 

t)crt)aclt  ooti  pet  Dat  ijict  niet  cn  Dtent  boojbp-gegaen  te 
tPo^Dcn/  enDe  Dat  Ijy  upt  fcheccn  Hl^onnicft  tjabde  tiec» 
flacn.  ^acc  taua^  ccncii  IDonntch/^ioeDec  Peecer  ge* 
mem/  Dte  oDerltDen  5dnöe/  tn  He  delie  geraechte/  al« 
toacc  t)p  De  [jeifclje  ftca^cnenblammen  metaUeenltcit 
fagt)  /  te  famen  met  eentge  UeDen  ban  gcoote  inac|)t  en 
aenfien/Dte  Daec  ïn  opget)angen  toacen ;  maer  ooctt  fel* 
'Uec  t)enen  gelepDt  toterDt  om  Daec  in  getoo^pen  te  toet» 
Den;  <2^oct)  Darecnenh(mchenDen^ngelont)ertDact)C 
toecfctjcen  /  Die  fulcli<È  öecljinDerDe/enDe  tot  tjem  fepDc : 
^eert  iDeDecom^enDe  Iet  na  Defen  toel  nautoop  u  Ictien 
en  tuanDei.  ^utch^  Dat  j[)p  tor Decom  ni  Die  letten  i^  ge* 
Ttomen/  enDe  Dat  fyn  DooDlict)aem  i^opgeflaen. 

©aer  na  üerljacit  Defeïöe  (iregorius,  oat  Stephanus, 
een  man  Dan  Doo^lucbtigen  f)upfe  /  |)em  gaDDe  Dectelt/ 
Dat  !jp  er n0  binnen  Conflantinopolen  stjnDe  /  alDaet 
toaö  Uomcn  te  ftecben  enDetettoóle  Dat  Dp  eenen  nac|)t 
oUec  tDa0  onDegcaüen  gebleücn/  om  Dat'et  geen  JÜ^ee^ 
tlerö  bp  De  lianD  tuacen/  Die  fnn  Ucljaem  balfemen  fou* 
Den ;  Dat  ()p  op  Dien  n  jD  in  De  i^^elle  toa^  geboert  /  enDe 
alDaec  Ucle  Dingen  tjaD  geticn  /  Die  f)p  nt  ft)n  leben  boo» 
renDey  niet  en  I)aDDe  gcloofr.  >©at  Ijp  in  De  ^ellejijnDe/ 
txiitó  gelUit  boo;  Den  Oictirec  /  Die  aloaec  p^^efiDeetDe ; 
niaec  Dat  De  feïwr  ijem  niet  cn  IjaDDe  tniUen  ontfangen/ 

feggenDc :  Jck  en  hebniet  belaft  dcfen  Sieven,macr  Ste- 
ven dcf)  Yfer-fmit  hier  te  breiij^cn.  WHet  opDatljpDan 

trrdonD  üJcDeromin  fijn  lici)acmgeb?acbt  toa^/  enDe 
Dat  Steven,  Den  l^fec-fmit,  Die  ontceml)em  tooonDe/op 
De  feloe  ure  tuaó  gcflojben. 

Röacc  na  Djie  jnreii  i0  Dcfen  Steven ,  Die  foo  nenfien* 
ïicften  man  txta^  /  tncDecoai  oberleDcn  /  toanncccDer  te 
Komen  een  groote  flerfte  tDn^.<l3nDe  op  De  felbe  tiJD  i^ 
oocU  een  ^olöaet  aen  De  pcilc  gcfto?Dcn  /  enDe  is  ho^t^ 
Daec  aen  tDcOe rom  leöenDig  grtxjojDcn  /  toctcnDe  tnon* 

itet» 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


608     DEN  ROOMSCHEN 
bedijfte  binqm  te  berljalenban't  gene  öp  gefien  Ijabbe/ 1 
feagenöe/öat  tip  flcficn  (jaööe  een  bjugge  leggende  obet 
een  ribiece/Dle  jmart  en  Donfter  toa^/en  Die  eenen  gcu»  ^ 
tofïicften  fimchenben  Damp  en  tDacffem  ban  fjaer  gaf.  }u 
iEaer  ober  be  brugge  toacen  feec  bermafteüjhe  groene  «r 
toepDen  berciect  mee  toclrieUenDe hcuiiDcn/ enDc  bloe»  r 
men/  tnaec  in  bele  boopcn  ban  toitte  ine nfcljen  toacen»  t 
5l^aec  in  toiect  een  ïjup^  gebcutot/fo't  fct)een/ban  gou==  r 
bcfleenen/^c.     een  onrecljtbectDige  ober  De  brugge 
toilDe  gaen/fo  biel  bP  inbe  jtoarte  en  tlmftcn'je  ribicce/ 
<©n  befe  brugge  t^eb  ich  oocft  Steven  geficn  /  Die  alDaec 
met  be  boet  f  Irupciic IDe  foo  Dar  fjp  met  m  fialbe  lijf  al 
ober  be  b?ngge  bmg '  en  ban  ecnige  gebaecuchc  en  leiij' 
Re  mannen/Die  upt  De  ribiere  bet  tjooft  opflaften/bp  Ijet 
been  gctcochen  toiert  na  beneden  toe;  en  toeDerom  ban 
tenigefllbten  enDe  getoitte  mannen  tic  ban  feer  fctjo* 
we  aebaente  toacen  /  bp  De  armen  na  boben  gctcochen 
toiect  €nDe  tectoijle  Defen  flcbtDiiecDe/ben  icft  toeDec^ 
om  in  mön  licbaem  geheect/  met  toetenDc  De  upthom- 
de/  enbe  hoe  bet  met  Stev  en  afgeloopen  16/  ^c. 

ANNOT.  ï©aec  toect  in  De  ©pbel  Dec  ^eufen  Den  n 
©emel  en  De  ©elle  foo  omflanDelicb  befcljjeben/  De  i 
ftomfte  tot  De  feibe/  enbe  Ijoe  bet  Daec  in  toegaet  *  3m»  1 
mecó  De  23zugge  aengaenDe  Die  en  ban  Daec  met  b?ug^ 
^e  4epöenfcbe  ï^octen  met  bacc  foere  fabelen 
ban  befêelïï/  enUelfcljecibiecen  /  mitfgaDer^  ban  De 
C2mM    3Ön  De  b^oliehe  CatboU)Chen  acngen^^^ 
n^iKDeéiopöeten 

^ DuoftecTnK^^^  toeccben  ban  Den  bepUgen  ©auj? 
icftonDTharitbanDeboojberljaelDel|in^^^^ 

hVnftam"  Miles  quidam  Acheronta  Sc  hlyhos  campos 

^fdOTacïneDeDeïêepDenfcbe  fabelen  toe^^^^^^ 
öXmt  enDe  boo?  goeD  gebeurt,     üermaecDe  Eraf. 
SJiC  So  tctDa^^         öcRant  ban  een  boed^ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


■g  UYLEN-SPIEGEL.  609 

^  bat  0CfCl)?eben    ban  Vivcs  de  inftit.  foeminae  Chriftian. 

1  (Dacc  öecöaeït  toert  öan  een  <i5otifalige  .ïEatcone  batfc 
f  èace  D?ic  öogter^/genaenic  Spes.Fides,en  Cl]aritas,bat 
M    <6f loüe  i^ope  en  Etef de/  niet  Mcttt  bupcen  l^omett 

I  i  begcaben  l)eefc)  aengeceplienc  met  fón  epgen  banb:  £c 

f.  1  adhuc  lepultae  lunt,  bat  10 :  i>y  legj^é  daer  nog  begraven. 

irl  ^0  mag  ih  ooh  ban  DitnSievcn  Doo^noemt  feggen/bat 
f  ih  benhe  bat  men  t)em  noel)  fo  treht  en  teht/  om  flctjt/ 
f: tote  obec  t)em  be  obecf)ant  magt)  Ijebben ;  €n  bat  bten 
^  1  meergemelten  Steven  ban  bat  dag  ban  ^tfieïflen  mag 
(  i  getoeefl  3on/  baec  bie  ban  toa^^y  ban  toelhe  Merfeanus, 
k  i  een  geleect  |l5onnifi,  fcö^Dbenöe  obcc  Genefis  pag.674. 
r  i  berljaelt/  bat  bp  fleeuenbr  /  (al0  ntet  toetenbe  toaec  Dp 
;.  I  i)enen  bacen  fuube/enbe  of  <aob  of  be  ^upbel  fqn  5iele 

k  i  toegnemë  foube)gefept  Öef ftUlie  meelt  vermag,die  tree* 

I I  ke  meeit.  ^nbten  ban  nu  pemant  t)et  geluft  mag  i^tbhi 
p  1  om  aen  be  öelle  sgnbe/toebec  b.in  baec  te  homcn/Bp  fa! 

^  beel  ligt  honncn  becbalen/  bat  |)p  baec  geflen  t)eeft/  bac 
men  ben  acmenSteven  al^  nog  baec  llaet  en  nreht.^fras 
mec0  blyUt  upt  be  boo^becbaelbe  l|iflojte/bat  men  toel 
toeDec  upt  be  t)elle  cahen  Itan.l^ec  toeUt  ooh  boo;  be  na» 
bolgenbe  notabele  gefcIjtebenifTc  bebefligt  too^bt  bati 
(4)  Alexanderab  Alexandro,be  toelhe  beeltooojbenge^ 
bjupht  om  elhte  boen  gcïobm/bat  befelbe  gefcöicbenif» 
fe  toaecacljttg  i^.  3ln  een  fchecc  ^tab  onbec  be  Peiigni 
(toelft  een  bolh  in  ^taiicn)gelegeu/toa0  een  l^eec  eit 
omberde/  bie  tcotö  en  gietiglih  obec  bctöo^gec^  öeecfie/ 
en  getooon  toa<$/met  to^ebe  tooo^ben  en  baben/be  ^n« 
becoanê  als  fïaöcn  te  flcaffen/en  &aci(al  bebenfe  fctjoon 
bat  ()aec  bebolen  toa^/en  al  boecbenfe  neecfltg  upt  bat 
genefp  in  laft  babben)  Doosgaen^  om  hiepne  faechen 
tlcafte.l^et  geUeucDe  nu  bat'ec  een  man  toa^é/bïegoet/ 
maecacmen  becacbttoaö/  bctoelche  tic^  <0bccfïen 
giacötljont/baec  I)Pfcec  beel  ban  {jielt/  foobaniggefla» 

(4)  Lib,6,caf»zt. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


6to  DEN  ROOMSCHEN 
jeit  öaböe/öat  raenmcpnbe  öat  Ijp  Dacr  ban  jjrfloibcn 
toa^,iltó  öc<0bccae  bit  te  toeten  quam.  u(  öp  Döcr  oucc 
fecr  oecgcamt  getoecfl  en  Derft  ben  armen  man  Dapper 
met  tooo?ben  abergcöaelt/cn  m  ecnen  feer  leelihen  ucc= 
fter  aeto02pen/altoact  öP  feer  nauiu  ij^  betoaert  getoo|= 
Den.  JBaer  bie  göcne  Die  öc  toacljc  ober  öem  bebolen 
toa^/naeenige  Dagen  inDen  RercUicaomenbe(baer  De 
beuren  toeï  batt  gefloten  toaren^  en  geen  openinge  tod p 
om  tc  bonnen  ontïiomenjentoilïenöc  bp  Dengebangen 
man  gaen  fo  en  üebbepfe  hem  nergrn^  geuonöen.  a3n 
toanneer  fe  geen  teiucn  en  fagen  oan  btic  Ijp  ergcn^  D^? 
fou  nonnen  uptgebjohen  3i)n  fo  ijcübcnfe  Dit  aen  De 
Uer  ften  behent  gemaeUt  ^Die  bic  nautoïili^  tjeeft  honnen 
dcïoben  en  feer  Oaer  ooer  öeeft  berbaefl  gcftaen.^oclj 
ontrent  na  b?ie  Dagen/De  Deuren  toel  gefloten  5ö»i»e/  ij{ 
Defelbc  man/  Die  in  De  bcrcber  gefet  toa?/  toeberom  bc^ 
tonben  Daer  in  gebjacbt  tc  3!jn/fonDec  Dat  uemant  Daer 
ban  enige  bennifTe  IjaöDc.  Op  nep  De  Ijjf^^f  ^-^JJ^^^^";  , 
bctó/Datfe  Ijem eten  fouDen  bjcngeniDetoelhe  m  Ijaefte  , 
bp  Ijem  gijebomen  5iJnDe/  en  oucr  bit  toonDer  berbaefl 
naenbe/aebbenfe  fi)n  gelaet  en  aengtficöte  fcÖ?«helijb/ 
friuc  leDen  berfet  en  geb^ant  gcficn/endc  geDeel  anDer^ 
Dan  hv  onlan'gó  te  boccn  gctoecfl  toa^.  m  fp  öem  Dan 
b2aeni)öcn  öooi  toat  openmge  ijp  uptgchomen/en  Daer 
na  toeDcrom  iti  öm  felbcn  herher  ingcDzongen  toa^/als 
mcbc  /  toaer  bu  qmccft  toa^  /  enöc  toaer  ban  Daen  öp 
fluam  met  fulhen  ieebch  en  pfTelich  gelaet;fiont  öp  ge* 
ïnh  alé  fioni/  geen  tooo?tfp?ehcnDe/  tnaer  berfocöt  au 
leen  Dat  hp/fonDer  uptitf  l  bp  Den  eberften  mocöte  ge- 
b2r.cüt  toojDc n/naOemaeüjp  toat groat^  cjïöeDat geen 
untftel  lijDen  en  hor.De  aen  te  fc ggen  öaDöe.  f  f  nnjec 
fin  nu  terllont  bp  Den  fcïben  toa^  toegelaten  te  homen/ 
leeft bti een  toonöcrluhefahc  en Diefcf}?tchUh omte 
ftarren  en  te  boren  ja  ongelofclihe  toonDeren  begmnen 
SaSr^^ancW  berljaelDe  (foo  men  öetgcloobcn 


UYLEN-SPIEGEL. 


6t 


toU)  öat  (jp  lipt  öe  l^eüe  taajS  lueDer-gcfonöen*  €d  Dat 
niet  honncnöe  Den  flanh  rn  Utipltgfjrpt  Uanben  ftec« 
hfc  langer  tJccD?agcn(l)et3pöoo,ï  luanljopc  obectoon» 
ncn/of  uoo^  öe  flraffe  üecbaectsunDe)  nu  caöcIoo^/Den 
bofeii  geefl  I)aDDc  bp  öcni  geroepen/op  Dat  öp  Öera  upt 
Dien  leeliften  Uechcr  Uerloffcn  fouDc.<E>at  niet  ïang  Dacc 
na  Dien  geeft  en  Diiptiel  tea^ bp  tjeni  gehomen/enDe  Dat 
I)P  Dem  UI  een  fdjjicUelihegeDaente  m  Den  fecrftec  öaD^ 
De  gefien  en  een  uecbont  met  t)em  t)aDDe  gemaeét.^at 
De  fcïoe  Ijcm  niet  fonDcc  IjecDc  pcrffinge  upt  De  boepen 
ÖaDDe  get)a(pcn ;  Dat  l)p  Daec  na  in  Diepe  en  tooefle/on« 
DeraeFtfet)e  plaetfen  /  )a  in  Den  holcb  ban  De  binnenfie 
aerDe  toas  neDergeD^eben/en  een  pDec  ban  Die  plaetfen 
ÖaDDe  Doo?flen/te  famen  met  De  flraf  en  Der  goDloofen/ 
enDe  tooningen  Der  felbe/en  De  eeucuige  Dupfcerniffe  en 
clenDen.EijnDe  Defe  pïaetfcn  bupl  en  afgnjfeUft/alibaec 
Üoningen  en  feer  groote  ï^o^zflen  in  een  flepïe  Diepte  en 
Donfieren  hnpl  toierDê  geto»Rienteert/  en  Doo^  De  b^an^» 
DenDe  facfteïö  Der  furicn  gcDieUen:  en  Dat  ÖP  Dagfi  en 
nac[)t  ijab  ge|[)oon  (jcc  fucliren  en  harmen  ban  b^outoen 
en  inannê^i^at  bP  Dacr  noh  ï)aufen  tjaD  gefien  in  fjaec 
getoaet/met  purper/ gout/  en  ftoilelilie  gefieenten  bec* 
ciert;mitfgaDer^  anDere  miferabele  geDaenten  ban  al^ 
lerlep  uicnfcDê  ban  alïerJcp  ouöcrDom/en  (taet/en  hle* 
Dinge/  Die  in  Die  üicpc  ficilicn  ïagen/  en  gepynigt  bJiec- 
Den.  ^at'er  anDere  toaetcn  öie  in  Diepen  moDDec  en 
fïijm  gefbnchcn  lagen  en  met  centöige  flra^en  en  Diip* 
flecnifTen  UjierDen  gepijnigt.  <!=)nDer  bjelhe  Ijpbeïe/Die 
ÖP  in  bacr  leben  gelient  baDDe  /  Ijecf t  aengeteprftent  en 
genoemt/cn  infonDr  rbr  it  Dat  f)cai  fj/ne  n  boefembjient/ 
Die  t)p  in  Dit  leben  t)aDDe  rot  eeuen  maeher  geljaD/  aen« 
gefp^oficn  baöDe  /  Die  bem  met  tooo^Den  /  Die  facljtge* 
noegb  gingen/  bejegent  Ijeeft/  engcbjaegbt/toat'ecal 
om  gingli/enDe  toatbopc  Dat'er  boo?6cm  oberigtoa^. 
3©fler  op  Ijpïjebbenbe  geanttöoo:Dt/  Dat  t)P  onDer  een 


4 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


612     DEN  ROOMSCHEN 

jüjarc  ffötonpe/cnöe  to?ef  öe  ïjeccfcljapppc/  ocDurial> 
geöjuht  ging  foo   't  Dat  Öc  anöec  [)cm  bcbal/  <©at  Dp 
öcn<0Viecflcn  fouDe  acnft  ggm  Dat  Ijp  tuel  boo?  l)em  fou 
pen  en  toacljtm/Dat  öp  na  Dcfen  fiUh^  niet  merc  cn  De^ 
Dey  cnöc  met  3tüai:e  fctjactnigc/  tii  onrccljtDeccöiflcn  tol 
ft|ne  onbecDanen  niet  meec  cn  bccd^uchtc :  Vèant  Dat 
onDerfin^  een  leDïgöe  fitpïaetö  /  Die  l)p  Dacc  bicljtc  bp 
fag/boo|  [jem  bccept  toa^*  €n  op  Dat  bp  bi«  ac n  niet 
rn  moctïte  ttoijfff  Icn/fo  fepDc  öP  öaf  c  bp/Dat  öp  moeil  e 
gebenhen  aen  Die  ö^pnielichc  caeDipIeginge  en  Ijet  on« 
Declmg  becDjag^  bat  fp/in  fccceet/met  malUanDec  baD^ 
ben  aengegaen/aï^  fp  te  famen  in  Den  oo?loge  DienDen/  » 
enDe  in  bet  regectoacen/ ban 'ttbelchc  nopt  pemant  ge< 
toeten  öabDe.  3©clchecaeDplegmgc/toanneecl)pban 
buptenopfcggenbe/en  niet  alïeenlift  bet  gene  gefegt/en  i 
geaccojDeert  toa^  /  nioec  oocft  De epgene  tooo^Den  enDe 
beloften/ Doo?  toelhc  fp  aen  malftanDec  berbonDen  Uia'  ' 
cen/foo  10  bet  Dat  Den  <0beEflen  Dit  bootenDe/acnDacb» 
tigec  biec  op  gelet  beeft/ cn  frecbcrtoonDert  gettieeft/ 
Henbc  Dat  Defen  plompen  bloc t  Dit  foo  pectinem  en  on» 
befcbjoomt  uptfp^ach.  23p  Dit  toonDec  toert  nocb  ban 
cenige  bp  geDaen/Dat  Defen  man  gbebiaegbt  beeft  aen 
bemDicnboinDe5}eUegefpiohfnbaDöe/  (©f  oocU  Die 
flcne/DieDaecïnciecïoUc  WcDfcêiDicrDengelicn/  eem^ 
nepijneIcDen;  en  Dat  bem  geanttooo^t  toa^  /  ©atfc  3 
fonDec  opbouDen  De  grootftc  tormenten  leDeii/  enDe  Dat  ^ 
alle  bet  gene  Dat  ban  goub  r n  purper  bïonlt  maet  bpec 
en  b?anDt  toa^.  €nbe  toanncer  bp  biec  ban  een  p^oebe 
toilDe  nemen  en  fnn  IjanD  Dacr  Dicbt  aen  biacbt/Dat  bP 
berament  toiect/  Dat  bp  bet  niet  raften  f  n  fouDe ;  maec 
Dat  ecbtet  De  bittc  fooDanigb  toaé/Dat  Dc  palm  ban  fijn  j 
hantföic  bP  toonDe)Dacc  Dao?  öecb?ant  en  met  ïn-eten»  « 
be  bla'eren  toa^  gemfcctecrt/ fo  Datfe  fcbf  en  bp  na  bfr>  » 
teert  te  5nn.  üBen  becbaelt  Daer-en-bobcn  /  Dat  bP  \ 
fön  oberige  lebcn/  Dat  bo^t  toa^/  altijt  feec  berbae  fi  ge- 


U  YLEN-SPIEGEL.  613 

tof  cfl  ié/cn  batöy  öat  pffclich  geïact/batöp  in  Dc  ï^eïle 
gcftrt  flen  Daööe/örOouöcn  Ijceft/fulh^  Dat  ftjn  b^ou  en 
hinöcrcn  I)cni  nauliaéoerooföen  jjacc  man  ênUabcr  te 
toefen.  ?^atmcn  oohtoepnio  tooojDrn  ban  [jeni  fitöflfn 
Jionöe/cnöc  öat  fyncb^ienöen  fcec  bcfüjacriiribanöcm 
tjcchcegen  bat  fjp  ban  föne  fackcn/tcn  bellen  ban  fijne 
ïtinöecen  en  nafaten  Difponeren  toilDe.€n  Dnt  tjp  ho^t^ 
baec  acn  ie^  Qeflo^ben.ailDp  Ijcbbcn  öe  (i}i|torie  noctj  toat 
beho?t/öie  anbec^ban  öenlioo?-bccl)aeIöen  ^clj?ijbec 
toijtïopigec  betfjaelt  toert,  baït'ec  Dan  noct)  toeï 
bcrloffnige  iipt  öc  i^elïe  fclf.l^ft  toeich  oorft  \)iet  onöec 
nocljmacl  blöftcn  fal  in  cenen  ^tnöent/  öacc  be  bupocl 
tnebe  na  be  0ene  toa^  geblogen/en  bem  nog  toebecom 
b?aot/op  bebelban  fijncnilBee(ler,J©aec  npt  ban  Ulaec 
bUjhcn  ftan/  bat  Oet  onbe  Cntbolpe  ©eloóf  leert/  bat 
men  immer^  npt  bc  belle  ftan  toftlojl  toojben/en  tcon^ 
tcatie  maer  boo?  <Deufcrt)e  i^  te  agtcn/oefongcn  npt  be 
^cf)?ifture.<ön  fo  beeft  miffcljien  be  O^utbaber  Origc- 
nes  nog  gebjh '  bie  gcloofbc  bat  be  ©upbelen  felf^  baec 
nocb  tod  upt  fullen  rahcn.  a2n  bat  toa^i  trooflclyhbooi 
alle  Cötbolijfte/ bie  ban  b?p  mecc  |)ope  mochten  fcbe p^ 
pen/al  ip'i  batfe  be  bnpbel  biene  n/in  plaetfe  ban  <©ob« 


HET  II.  CAPITTEL. 
IVandc  macht  des  Duyvcls  over  fijne  boofc 

Geeften ,  endc  van  fijne  Difciplinc  over  de  felve. 

D€  bupbelen  en  5ön  niet  altémael  bofe43ce|len  al0 
be<©eufen  gelobenimacc  fommiireson  banecncn 
goebê  aect/goebe  fTocftec^/gclijfttnen  fegt,  en  bienjlba^ 
re  (öecften/bie  op  aerbe  liomen/en  bienen  harel^eeren 
fo  getrou/al^  eenig  hnecöt  foube  mogen  boéa^ommi» 
ge  3tjn  Deel  menfcbelijh/ maer  toat  b?ou-acötig.  ^oni» 
nnge5ijnf)eel  Catljolijcft/  ïeerenfjet  j^atcc  ^^oflec/ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


6i4     DEN  ROOMSCHEN 

en  jjet  CccDo/  öebbcn  bcrou  Uan  öarc n  bal  m  booiibf 
tod  öacDc  penitentie  Doen/  foofc  in  t)aren  üojigcn  flaei 
tnocljcen  l)ccflelt  toozben ;  ber  foe^ien  öe  funoe  n  gaen  te 
©icfite/gaentcjiKifTc  entecpjeÓtcatif/bnuUJfnlUooc  i 
flccö/rn  llerben/fiellen  Kbfeïi  en  jl'^onnehcn  Daet  ui/  i 
(1ngenDeiï}etten/enanöeceCatl)olöfteöienflenineen«i 
ontfangê  en  logf een  De  üoo^  bji-reiofcnDe  ^^ocDersien  i 
boenbao^t^alie^  toat  oprechte  noomfcb-cCatbolnchc  I 
25?oeDec  ^  toetlaet.fja  fonnnige  Dupbel?  Itonien  fo  bec= " 
re/DatfeJp^iefier^  luojDen/en  gacn  m't'p^iedecïnft  gc'  1 
toaeD  met  l)ft  Sacrament  bp  Deficcïten/  om  Ijaec  te 
bïeetiten/  en  te  communircren  /  pieDtfien  De  'öiecötc/  i 
groeten  Maria,p?eDiItenbacegeiioo?faeniIjept/entoat  \ 
öe^  meet  i^.  <ön  öooniamentlijfi  3nn  De  Dupbelen  reebt  | 
Catbolgh/  alfTe  be ftüo?en  3nn  Dóoieenigcnl^Jifflec/  j 
toant  Dan  tPO?Dcn  fn  getranffubflantieect  ïn  toaeraclj-  ] 
tige/  rn  onue rbalfcbte  Carboliicfie  1  eerarc^/  en  booj^  | 
fianDer^  ban  bet  Catboüiche  o^elobc  /  geldcb  l)ct  €>u=  | 
toclfien  in  De  mtffe  toojDt  gctranfTubfïantieect  m't  ^ 
tonecacbtige  licbacni  Chriüi.  d^ocb  begeben  baec  foni' 
«ijge  in  De  bepïige  ©^Den^  ban  De  jBonnehen/en  \Moi^ 
Den  (^epligen/  ai€  Sr.  Lucifer ,  ^c.  a^elijch  gbp  bo3?cn 
fuIt:ïee(lmaecboo?t.  , 

Ben  Abt  beveelt  den  Duy  vel  fich  te  vcrtoonen  in  fijne 

eygenegedaenie, 

Wilhelmus  3lbt  de  Sanda  Agatlia  DeC  <0|D?C  ban 
Cpflercien  onDer  aiupeft  /  toiecDt  op  eenen  ttjöt 
becfoebtban eenen  jlDonniFt  enDeban eencnConbcr^ 
bat  bp  Den  ^upbel  bebeïen  toilöe/Dac  bp  ficb  oen  l}aet 
tm^  toilDe  bectoonen  in  ftine  natuerlijcbc  geDaent  e:fo 
0nttooo?De  Den  %bt/  Dat  beni  Dat  niet  goet  en  Daebteic 
3nn/en  Dat  Ijet  baer  genoegb  beboo?De  te 5on/ 't  geen  bp 
ijeni  aïreeDe  gcboDen  baDDe :  m.jec  Doo^  b^ec  bacD  afn= 
hquDf  n  obcctqonnen  ^ijnDf/  fcpDe  öp ;  3icR  beöele  u  in 

Oe 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


UYLEN-SPIEGEL.  615 

Oc  hracïjt  Chrifti ,  Dat  gijp  on^  bccfcöunt  in  utoc  im* 
tucclncftcafDacntc.  iifpanttocoiDc/fl^ilt  gfju  niet  oy^ 
ÖouDcn  uoo^  Dai  gp  mu  fiet  i     2lbt  anttooo^De/ncen, 

,S>a  begon  öan  De  d^OuWe  (m  welcke  *,'cdaentede  Duy- 

vel  by  haerftondt)opternffn/  cn  acoottctoo^Dcii/al^ 
ecmn  to;cn :  fo  Dat  fjjnc  oogcn  fïirlif  röcn/  en  woUrcn/ 
alö  crncn  oöch.  l^ct  tucïcftcnfnDc/öc.E5onnich  cn  öni 
Cöntjccó/  üepDc  in  onmacDt  tjiclr  n :  rnDe  't  c  n  tüarc  Dc 
91ÜC  /  Die  nantbaHigcc  toajJ  Dan  Dc  JRounichcn /  Den 
O^npücl  tf  cflonr  ge  uoDm  IjaDDc/Dat  Ijp  fpne  bo«gf  ge* 
öaentettJfDccomfouDeacnnpmen  /  fiufouDcintgchjcri 
in  onmacI)t  scUailrn  Ijc  bbcn.ïBe  (êDuplieï  l)cm  gr  ï)oo?» 
famcnDe  /  RrcrDc  UicDc r  in  Dc  Doiigr  gcöacntc  Uan  een 
tjjoutoe :  en  fepDe  tegen  Dien  %bt/  Mopt  lieUtgn  fottet 
gèboD  beüoïf u :  toeet  Ö002  fcfter/  foo  gijp  ficDen  niet  en 
SaDtgecaminiinicecrt/  riicnianD  en  fonöcDatbectelt 
Öebben.  Jlleent  gp  Dat  een  mcnfr  !)e  nip  ficn  fian  cn  kf 
ben  i  (Öeenfiné.  <ön  De  licDrn  Die  bcncDc  tcacljten/ 
l)oo2enDe  bobeii  Ijci  gerae^/ïilomincn  na  boben/en  na# 
men  bepDe  De  ilSonnicfien/en  b^agtenfe  Ijalf  Doot  tean 
boben/  en  berquicfttenfe  met  toatec/f  c»  C  a.  larius  Dift. 

5".  Cap.  29.acn  *t  eynde. 

A  N  N  O  T.  De  Duyvel  is  fichibaer  in  fijne  eygtne 
gedaente  :  en  blijkt  daer  uyt  vaiTch  te  zijn,dat  men  leyt. 
Dat  de  Duyvel  loo  leelick  niet  en  is ,  als  men  hem  wel 
fchildert.  Hy  is  gehoor faem  fijnen  Abt. 

De  Duyvel  vlicght  met  een  Student  na  dc 

Helle,  cn  brenghc  hem  weder  op  't  ver- 
foeck  van  fijn  Mecfter. 

Doller  ÜuDeecDcn  bele  ^cI)oliecen  binnen  Coïebo  in 
Dc  ci^igtDUiantte/  en  eehigeSiongeltngen  \)KniDt 
CU  uecfebjiertelicfte  Dingen  ban  Ijacen  Hiaccftec  geöoo?t 
ÖebbenDe,  cn  toiUcnDe  toefen  offe  tDaeracljtig  toaren/ 


vQa  4 


fepDen 


I 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


6i6      DEN  ROOMSCHEN 

fepöen  tegcii^  yeni/.l!Dcefler/top  tjccfoehcn/bat  't  gcfti 
gp  on^  leecc/on^  boo^/onfc  oogen  ücttoont:  en  Dacc  op  f 
8enS)ouDenDe/foo  nam  t)p  t)aec  en  b^act)tfe  ineen  open  i 
I3el0/  en  maeehteeenencichekonDom  yaec  /  en  beual  4 
f)aec  Daee  ïn  te  bltjtien  onDec  djepgenientban  De  DooD ;  iv 
noct)  Datfe  aen  nienianb  pee  fouDen  geDen  /  of  ^sm  pe- 1 
nianD  pet  fouöcn  oncfangen.  €nöe  een  toepniglj  Dan  : 
l)aecafgaenDe/  ciepöptte  (!Bupl)elen  öooKcntge  bele:>  i 
(Inge  Dan  geDietiten.  <t3eftoinb  homenfe  ooo^/al^  Xoti-  i 
getoapenDe ^olDaten/fpef enöe  en  fcljecmenöe  ontrent  i 
te  fluoenten«^an  feDeen  yet  Dattec  een  om  Deere  Dte(/  \' 
dan  flahenfp  gare  lancïen/  enDegen^  ndt)aettoe/op  t 
alle  manieren  D^^er  foeehenDe  npt  den  ctrhel  te  lQchen«  f 
it^naifTefoo  niet  met  allen  en  Do?derDen/  footran^fo?^ 
meerden  fpD^^c  felDenin  t)elefe0one  jonge  ^oehter^/ 
die  rondom  öaec  quamen  danffcn  /  en  de  fjüongettngen 
met  alle  grepen  /  en  hromme  fp^ongen  tot  (jaer  lohcen. 
^pt  toellie  een/ die  de  feljoonfle  txia^  ban  altemael/  een 
;$e[)oIter  upthipte/  den  toelef^en  fp/  foo  dichtoil^  al0  f|^ 
Ooo?  den  dan0  bj^  t)em  qtiam  /  eenen  gouden  ringt)  toe* 
tepfite :  innerlijeh  Oem  inblafende/en  upterlijft  doo?  de 
beti3egingel)aerpIie[)aem^cott)are  liefde  onflehende* 
sgnal^fpdat  diehtoil^nu  b^ddc  gedaen  /  de  3onge:: 
lincft  oDertoonnenjijndc  /  rephte  funenbinger  bupten 
den  cirhel  na  den  ringö  toe/  den  tocïcften  fp  bupten  den 
cirRel  trocft/en metfjem  öcnen  bloogl).  iBet  tuelchen 
roofdienboofen|)oopmcteen  ged;up0  t^enm  fno?de. 
ièaeropeen  groot  geroep/  en  gcfclj^eento  ontflondt 
onder  de  5£>ifcipeïen:de  i©ee|ier  homr  darr  op  aenloo» 
pen/ en  fp  hlagen  aen  ^tm  ober  den  roof.  ©en  toelcften 
i)p  antbjoo^dc;  ^ch  ben  bupten  fcl)uït/gp  Uebt  mp  daec 
toe  gedtoongen :  icb  Ijeb  Ijet  n  boo?fegDt/  gt)p  fult  öem 
lïan  nu  af  aen  niet  meer  fien.  3Baer  op  fp  toeder  ant? 
tooo^den/  j^oo  göp  Ucm  oné  niet  bjederom  en  befcdt/ 
fQofuncnbjpudoodflaem  i@p  dan  b^efende  boo;  fdn 
'  leben/ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


ÜYLEN-SPIEGEL.  617 

feben  /  toetende  Dat  öe  53aioatien  fcec  f ucïeu^  toarcn/ 
anttooo?öe/3|cft  fel  't  befoeftcn/  of' cc  cenige  Ijope  tjoo^ 
f)cm  3p :  en  roepenöe  öen  <!^ppct(len  Dcc  ©upöelcn/fó' 
nen  fecc  öetcoutucn  Uitent  /  en  öem  in  gr Dacbten  b|en= 
gcnbe  funen  Do^ïgen  bitnH  /  fepDe  /  dat  fijne  Difcipiine 
tjeel  füuDe  te  ho^t  gefcl)ieöen/en  öatfe  Ijem  foiiöcn  öoo? 
Den  /  fo  Dien  jongeUnft  niet  toeöec  en  mtcrbe  geb|act)t. 
^e  l^upbel  met  t)em  compa|fiet)ebbenDe/  anciuoo|De : 
gich  fal  ino?gen  in  fo  een  plaetfe  mtjnen  raet  Doen  Uer^ 
gaöecen/-  homt  baec/  en  foo  ghp  op  cenigcclep  toi)fe/bp 
fententie/toeDecom  honbUethrijgen/Dat  fal  mp  lief  en 
aengenaem^gn.  iBat  nieec  i  i^p  tDo?bt  geroepen  tot 
bien  gobloofenraetber  bofen/be  0)eeilec  Ulaegljtobec 
't  getoelt  een  fönen  ©ifcipel  gefcljiebt :  en  baec  too?bt 
geanttoooit  ban  fijn  tegenpartrje:  iBijn  #eec/  Ijemi^ 
geen  ongelijchgefcöiet/nocl)  getoelt  Ijp  1^  fynen  JlBee* 
flec  ongeöooifaeni  getoeefl/  nocö  en  Ijeeft  Ijem  aen  be 
Wtt  ban  ben  Cicfiel  niet  geöouben.  ^n     fp  op  befe 
toijfe  met  malftanbecen  toacen  ttoiflenöe/  foo  nep  bc 
5^upbel  eenen  anbecen/bir  bem  in  maeljt  gelijcft  toa^/ 
en  onbecb;aegbbe  t)em  ban  bet  fommiec  ban  be  Deele 
fafte/  feggenbe:  ObP5t)taltnötCHcieuögljctoeefttoe^ 
gen^  be  5!u|ïitie/noclj  fiet  ben  pecfüon  niet  aen/  b?ecftt 
Ditplepboi  af.  J^panttooojbe/  ^ch  oojbeelc/  batmen 
befen  gionöelwlt  bet)oo|t  te  ce  flitumn  aen  fönen  mee<» 
flec ;  en  tecftont  bem  onihcerenöc  nafgn  pactije  fepbe 
itt  I       ♦  ^ccft öem  tocbec/  om  ö.u  gtip  al  te  impojtiipn  te» 
H      gen^  öem  getoeefl  5ijt.  <önöe  .il0  fp  .ille  in  öie  fententie 
mJk    (onfenteecDen/  foo  toiecbc  be  ^clioltcc  op  Die  ure/  op 'C 
bebei  Deë  ileeljter^  /  u|U  be  ]^elle  tocDeroni  geb?ae(]t/ 
en  aen  fijnen  iii>ee|lcr  gcrcRitüeert.^en  Hact  fclje^/ 
en  be  il^eellec  heect  met  blpfctjap/met  ben  toebec-tier» 
ftregen  bupt  /  tot  fijne  O^ifcipelen :  toienó  aengeficöte 
füo  mager  toa^  gctoo^Den  /  en  foo  bleech  en  Decanbert 
Dan  coleuc/Dat  j[)p  fcl)ccn  becfcb  upt  t)et  graf  te  homen. 
!■  ;  Il^elclte 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


6i8     DEN  ROOMSCHEN 
JBckht  Uine  mctgcfdlcn  bcrrdcfjccft/  toat  Ijp  alm  öc 

l^cUcOCncn  (jaDÖC/  ($C»  Caelanus  IJift  5.  Cap.4. 

ANNO  T.  Onder  anderen  noteert ,  dat  men  uy  t  de 
Helle  wederom  kan  komen  :  en  dar  de  Duyvel  niet 
ftrengh  en  handelt  teghcnde  i^benedie  van  fijne  goede 
'^Vrienden  in  Spangien  worden  onderwcfen  in  fijn  Jeere. 

Hoe  ecncn  Duyvel  de  ziele  van  eenen  rijckcn 

man,  diewaï  te langli  vertoefde,  meteenen 
haeck  ter  kcele  uyi-trock. 

D^Cccton^  cm  ©aroclji-pacp  inccn^taöt/  öic't 
öcit  men  bcmïnDe  /  Dan  O^oöt/  cn  Dacc  tDicröcn 
ttDcc  lupöcn  ficch  in  fijne  f^atoc'oic  1  f|ct  ttwz  toa^  een 
atni  toijfticn  /  Ijct  anDcc  ccn  riiclic  man :  öe  fDacp  ïact 
Dat  arm  toj)f ftm  barcn/cn  gact  nn  Den  cyhcn  man ;  en 
fjoetoel  De  «l^ïiatien  ï)cm  ecndclijch  becmaenDe/fo  bleef 
i)P  Doc[)  bp  bem  firten.^at  arm  toijf  ï«n^Doo?  Den  boo?s 
fcnDen  g^iafte n  bccccöt  3t)nbe/en  gcfto^ben  fo  bomt  De 
«©laften  na  Den  rijcbe n  man  toe/  Up  fijnm  paft 00?/  cn 
IJP  fagb  De  3r>upbcïen  m  batten  geDacnten  om  De^  rijc» 
hen  mangi  beDDe  ftae n.  «^?nDe  I)P  riep  Dat  men  Die  bat» 
ten  upt  fouDe  jagen  /  toant  fp  bouDen  Ijc m  fcbcuccn, 
€nDc  Die  3iele  toa^  in  al  te  gcotcn  b^eefe,  JSnDe  Ijp  fagij 
Dat  een  «Dnpbel  quam  /  cnDe  |lacb  eencn  Ijaecb  m  fime 
fieele/  rnDe  öaelDe  De  5ieïe  npt/  Die  met  al  te  jammcrltjc* 
ben  gefaet  w^atw  lie fiame  fcljepDe.  «enDe  Die  v^upüe» 
len  fïcif genfe  feer/enDc  togenfe  m  De  \^t\\t,^\i  flact  in 

DatPargar-nent-bocck  incerti  Authori*:,  fol.  70.&  71. 

ANNOT  .öoteert/Dat  De  ^npbr niet  ailren  op  De 
3ielen/al^  fp  op  Ijacc  bccfcöepDr  rtaen  upt  Den  licl)ame/ 
loeren  r n  mieben  al^  een  batte  op  ren  mupó :  maec  00b 
al0  De  3ielen  al  te  fangb  in  bare  Ijolen  blobcn  /  en  Ijöec 
blijben  becfcljupicn/  Dar fe  Dan  De  ^Z^upoel  /  Die  Dat  op^ 
paften  moeDe  üJo:t/  epnDelöclV    Daer  tijDt  ge  bomen 


UYLEN-SPIEGEL.  619 

i$/met  gctudt/en  met  rrn  ^cïiippcrs  Ijöcf  h/trr  hctkn 
npt-cuclir/  alfcö?cciitiJfHDc  /  cn  al  fpartclcnöf/öflijcft 
men  ernen  IcticuDcn  Cabrijautu  upt  Dc  bcunc|)acU. 

Van  de  gocJe  Difciplinc  onder 

dc  Duyvelen. 

DTlet  tooonbe  een  hrfjaU^man  in  l^oïenbar  l)  /  0e* 
[jeetcn  Gerardus,  DÏC  Öcn  ^tpojtcl  S.  Thomas  ff  ec 

bcniinöe/  en  bpfonberloch  bouen  anbere  bienöe  fo  bat 
Öp  ntemant  aelnioclTf  en  tocpoerbc/bicfc  m  fijnr  naem 
ban  Oern  begeerbe.  <g>p  een  ttjDt  quaïn  bc  ^upueï  aen 
fijne  beure  hloppcn/niDc  gebacnte  uan  een  b^enibcling/ 
cnt)etfocl;t!ogi3$5  in  ben  name  ban  S.  Thomas.  ;©en 
toclcucn  öP  tfcftont  m-liet  en  aïfoo  Ijet  hont  toaö  ge» 
liet  UP  l)cni  f^ct  hout  te  3Ön.  <tBn  Gerardus  gaf  öem  fnn 
liap/om  Ijem  baec  niebc  re  becuen/  l)p  ffapen  ginch. 
(ön  aïö  l)p  be^  mojgen?^  met  be  (leppe  toad  boo^af  g*if  n 
fo  toa^  fijnb?onto  op  ijem  gram  cn  fepbe  /  «ïMjp  5i)t  al 
biclitoiï^  banfulcfte  gnpten  bcb?ogen  getuerft/fn  norfj 
cn  l)oub  gijp  niet  op  ban  utoe  fupecflitien,  <©c  üïclche 
facötjf^  antbJoo?be  /  en  fepbe ;  ineefl  niet  ontfielt/ 
S.  Thomas  falon^biefcljabc  ïvclbergoeben.  <13cn  Ito;* 
ten  tijt  baec  na/  Gerardus  toiflenbc  S.Tl  omas  g^aenbis 
fiteren/nam  eenen  gouben  ringl)/  en  b^aeft  Die  in  ttoec 
flucften/  boo?  b'oogen  ban  fnne  b^ontu;  en  gaf  bat  ee^ 
ne  (Inch  aen  ftjneb^onb)/  cn  bebicit  Dn  anbere  boo^ 
I)eni  felben/  feggenbe  f  &t  repchen  fult  gijp  gcloUcn : 
cn  kU  becfocclic  bat  gljpbi)f  jairn  \m\t  ongtieiroutot 
Wijbrn :  macc  na  be  fcibe  fait  gijp  mogen  troutuen  ract 
bic  göp  b)ilt.€n  fp  beloof belïcm  bat.  i^p  repfl  ban  he- 
nen/ bient  S.  Thomas ,  en  blijft  baec  fbo  langl)/  bat  be 
bijf  jacen  Ijaefï  om  toaren.  (^et  toclclte  inbactitig  biec? 
benOe  begon  lip  te  fucljten/  en  feybc :  \  nn  fal  mijn 
b|outö  met  een  anbcr  tcoutnen.  <öiriJe  al?  öp  beö:oeft 

jtjnbf/ 


6io     DEN  ROOMSCHEN 

3önöe  /  om  fagfy  /  foo  fagl)  f)p  baec  öicn  Uooiiioemben 
<2^upücl  tnanDflrn,  i^ot  tuclchcn  öc  ^uptjcl  fepöe/ 
itiemgljp  mp  inrt  /  Gerarde?  .i^crn/fcpDe  tjp/  ich  hen 
u  niet  /  inaec  Dc  ïüappe  hen  ich  luel.  anttooo^De  ; 
3ch  ben  De  gene/  Öie  m  öcn  name  ban  S.thomas  logij^ 
ban  u  5f  gcccDe/  en  be  happe  u  onrö^ocg/  tonec  otJcc  icft 
Dacö  geflrafr  ben.  (ön  öeöe  öaec  noch  np :  gich  ben  öe 
^upuer/  en  mp  iö  geboden/  bat  ic h  u  i'n  utD  t)iip^  mort 
boeten  /  eer  öe  lupöcn  flapen  gaen  /  om  bat  nto  b;ionto 
eenanbec  mangerroutptfteeft  /  en  nu  in  be  ???uproft 
met  hem  fit.  <Cnöe  hem  cp  bat  beel  ban  bien  bagfj  op* 
nemenöe/boecbehem  upt  Jitbia  in  OJ^nptfcfjIanb/ban 
ben  opgancfi  bec  ^onne/tot  Ijaren  onberganch/en  fieï« 
be  Dein  ontrent  licijt  en  bonher  m  fon  epgen  l)up^  fagt? 
jt^  ter  neber.  ^^e  üjelche  fijn  ö«p^  in-gaenDe  al^  een 
b?embelinch/  faglj  fyn  epgen  b?oiito/  met  öaren  25?up- 
begom  aen  be  tafel  fitten;  enbe  naberhomcnbe/  en 
Öaer  aenfienbe/  toierp  fijn  fluch  ban  ben  ring  in  renen 
behcr/  en  ginch  Ijenen.  €nbealjl  fp  batfaglj/fo  nam  fp 
bat  ftuch  baer  upt/en  pafieljet  op  [jet  fluch/  bat  fp  fjab* 
be/  en  brhenbe  bat  t)et  haren  man  toa^ :  en  bloogb  op/ 
en  bieï  tjcm  om  ben  hal^  /  roepende  bat  het  öaren  man 
Gcrardus  toa^/  en  het  haren  ©?upbegom  baren.  Weh 
hen  Gerardus  eer^-ljaïben/  bien  nacht  nocD  bp  brm  in 

fljnijup^  Öieibt.  Csefarias  Diftind.  8.  Cap.  59.  (^n 

Dift.4.  Cap.14.  fial  be  ^iipbeï  marr  een  <6an^/  en 
moeflfe  terflonb  toe'er  gebcn. 

Van  menfchelijcke  Duyvels. 

Caefarius  Dift.  ^.Cap.  7.  ©erïjaeïtUan  ecngetroiite 
beb?outD/  bie  tpel  fe^  fjeelc  jaren  met  ben  5G)upbel 
in  meUufl  öabbe  ghelecft/  en  berfcfjeen  haer  in  be  glje^ 
tiaente  ban  een  bup0  ^olbaet :  enOe  bocicerbe  fonitijtj! 
snet  öaec  op  een  onflenlijche  tDijfe  /  baer  ^aren  man  bp 

Daer 


'    UYLEN-SPIEGEL.  6zï 

f)aecIagf)op(jetbeDDe*  €nbc  op  ijet  Cap.  8.  fegf)t  ()p 
alDu^ :  (€e  ?5on/  in  öc  ^^acoctjic  öan  S.  Remigius  toa^ 
otjec  eenigc  jaccn  een  pieflec/  met  name  Amoldus,  Die 
een  fcöoone  öocljtec  IjaDbe  /  öe  toelche  Ijp  feer  hef  öaö* 
De/om  öatfe  fcljoontoa^  en  De  toelcfte  l)p  om  DeUipec^/ 
en  meed  om  DeCanontchen  tian  ^on  /  foo  naütü  bc» 
toaecDe  /  Dat  Ijp  Ijet  Ijupö  toe-floot/  foo  Dichtoil^  aljJ  Ijp 
Daec  upt  oinli  m  öet  ^omec-Ijup^.  €>p  eeiien  Dag  Uec^ 
fcöeen  öaec  De  ©upbel  /  in  De  qeDaentc  ban  een  man/ 
en  begonDe  Ijaet  Ijecte  tot  fijne  lief  öe  te  bcctuechen/ban 
binnen  Doo^  een  Ijepmeliche  inblaflnge/  en  ban  biipten 
Doo?  een  lieftalige  fp^afie/  fo  Datfe  m  fgn  becfoee h  fjeeft 
geconfenieect.  <Baet  na  becouto  hcijgenöe/  bier  öte  bet 
aen  Den  ©Jieflec/  en  tarecDt  öalf  bupttn  bjeften 
©aDcc  Daec  obec  D?oebig  jijnDe/fonDt  Ijaec  ober  illjijn/ 
ÖopenDe  Datfe  Doo^DebecanDecinge  ban  Delucljtlnat 
mocbte  betecen/en  Doo?  't  tuffcben  leggen  ban  De  cibie^ 
cc  ban  Den  ©upbeï  becloft  Ujo^Den.^at  geDaen  sijnDe/ 
foo  bccfcbeen  De  ^upbel  Den  Weflct/  met  openbare 
toooiöen  öem  feggenbc :  (ötjp  qnaDe^?ieflec/  toaer* 
om  Ijcbt  gijp  mp  mgn  b^outa  ontnomen  i  ^at  bebt  gp 
tot  u  epgen  quaet  geDaen.€n  ter  Hont  floote  Ijp  Ijem  fa 
DarD  op  öc  bojft/bac  Ijp  begon  bloet  te  fpoutoen/  en  op 
Den  öcrDen  Dagö  fticrf.  €n  onfen  nbt  Daer  ban  gc> 
tupge/  en  Gerardus  onfen  iü^onnicb/  (Je* 

A  N  N  O  T.  Sommige  fej^c^en,  dat  de  Priefters  en  Pa- 
pen,&c.  dickwils  wel  nu  fodanij^e  duy  veis,  verfchijnen, 
en  omeen  vrylter  malkanderenquecfen,  en  doodcn.  En 
of  'c  hier  oock  foo  niet  ghcgacn  en  heeft ,  kan  de  Lefer 
gilfen :  en  hy  en  foii  miflchicn  nier  mis  taften. 

Van  ccnen  Duyvcl ,  die  in  dc  gcdacntc  van 

een  knecht,  fijnen  Heer  jrecrouvv  diende. 

E€mn  ï^npDel/  in  Dc  gcDaentebnn  een  b^ef  jonfia 
man/  quaui  bp  een  hnjglj^man/  fijnen  Dicn|(  ben? 

offe* 


I 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


1 

m 


6it     DEN  ROOMSCHEN 

offerecenöc :  en  alfoo  f)p  fjem  toeï  aenflont/  foo  in  fijne 
bclcefrbcyt/  al^"  in  fijnen  p^aet/  foo  toiccOt  f)p  Dan  Ik m 
ficngenomen.  <Dc  uielche  tccflonöt  Dien  t^tijgl^^-man 
foo  ncecfltö!)  begon  re  Dienen/  foo  beöjeefl/  trouto  /  en 
tof  cniaftclijc?!  /  Dat  Ijp  Ijcni  niet  genoc  gIj  bertoonDeren 
en  feonDe,  a5nDe  al6  l)p  te  paccDe  ïHam/  of  Daer  tueDer^ 
om  af  qiiam/  foo  !f  ont  !jp  alrnt  Qctcct/o\n  met  ffcïJogen 
hnpen  öen  fiegfl-ceep  teljouDen :  en  betoonDeïjeuï  een 
tjifcreet/  boo?rifI)figï)  /  en  bïp-geclUgl)  hnecljt  tejón. 
StlS^fp  opeenenDagl)  upt-rcDen/  en  gljehomentuacen 
aeii  ccnc  groot  e  ritiicre/  fagt)  |)p  om/  en  toiett  getoacc 
een  grom  en  l)oop  uan  fone  DooD-bpanDen/  en  fepDe  te» 
gen  fonen  hnccDc :  IU)p  3ijnDer  om  ftout :  taant/  flet/ 
mijne  bpcuDen  tiolgcn  mp  ban  achteren  /  en  De  ribiere 
té  000?  oH^/en  honncn  'r  öienboïgenDe  niet  onthoinen. 
<9f  fpfullenmnDuoDcn/of  göebangen  nemen,  l^oe 
fepöe  t)p/  ©?cefl  nict/mrjn  t}ccre  ich  hen  De  Diepte  ban 
befe  r cbierr  öjcl  bolal)t  mp  macr  bjp  fullen  't  toeï  ont= 
homen.  trttmlié-tmn  antiDoojDe/  .^optljeeftop 
DcfepIaetfepemas)tDoo]DeferibiercfionnenDoOj^gaen: 
cbeuüjeï  op  i)ope  ban  te  ontftomen  /  foo  bolgl)De  Ijp  ft)^ 
nen  HepDt^-man/  en  quamfonöecpenjciicl  aenDen 
ftant.  <Ön  (Iet/  fo  Ijaefl  al*5  fp  ober  toarcn/fo  (lonDen  De 
bpanDen  acn  Den  anDeren  bant  /  tegen  t^act  ober/  met 
bcctooriöetingc  fcggc nDe :  Wie  Ijerft  oiit  gcl)00^2t/  Dac 
Daer  een  D^oogrciam  Defe  rcbiere.  ^aer  tian  niemanc 
5ijn/  Die  Ijcm  öacr  ober  gcb?acötf)eefr/ar0  De  3^iipbcl : 
enuptbjcefe  sijnfetocDeromgehcert.  l|et  g^ebeurDc 
öaer  na/  öat  De  l)up0-b,2ou  ban  Dien  ïirijg^S-man  flr c ft 
toierc  tot  Der  DooDt  toe :  acn  toclche  /  alèalle  ftonfl  Der 
^octo^cn  tebcrgeef^  Ujaö  acngelDcnt/fo  fcpDc  De  Dun^ 
bel  toeDerom  tot  lonen  i^eere/  ^JnDicn  mijn  -lioffroubi 
metlteeutocn-melcft  gebjaflctjcnbJicrt/  foo  foiife  tcr^ 
(lont  beteren.  ïDeÜrogÖJJ-man  fepDc/  JDaerfouDe 
uicn  Die  mclcft  ban  Dacn  öalen  i  l^}p  anttooojDe  /  ^cft 

falfe 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


^  I  UYLEN-SPIEGEL.  613 

falfe  gaen  Ijaïcn.  <!jn  Ijp  Ijeuen  Ijpcnöc /qiiain  iu  öc  tijt 
m.  Dau  ccn  uuce  tacöcrorn/  en  bjacJjt  ccn  Uol  tiat  incc  ficö. 
!•  CnDc  a!0  tiï  Daec  meöe  toaö  öcüDaO'cIjcn/  fo  Uctccöc  fp/ 
iiÈR    ca  quaaj  ttt  (jare  Uojigc  gcioiuljciit.  ttcögljö-man 

ö?Qe0|)öc  Ijcnj  /  Dan  toacc  Dat  t)p  öic  mckft  b|act)tc  foa 
irj  inct  een  üacct  ^  i^p  aiirlooo^Cc/  2^an  ftc  bccgeii  upc 
ï.  311r abia :  ich  giiicii  Dan  11  na  'Hicabjcn  /  in  öc  fpcloncUc 
r  Dan  een  Ueeutoinne  /  icfi  nam  öace  jongen  UjccD  /  rn 
:  tnclcUrefe/  en  ben  fo  tueöcr  gcltomen  rot  lu  <©e  Ittnjlg^;* 
\r   man  Uccfcpjicficc  ouec  befe  looo^öcn/  en  fcpDe/  JDie  3i)t 

gijp  ban  i  ii^p  anttDoo^De/  D)ri  |1  Dacr  oDec  niet  bchom^ 
I  .  imcC/ mant  iit  ben  nDicnfHniegt.  iBaecafö  bcücijgsiï- 
ï  wan  IjacD  aenD?ong/fo  Ijeeft  [jii't  epnbMöft  noclj  behent 
»   bat  Op  ccn  3^upbel  tüaö  /  een  bic  niet  Lucifer  gcbaUen 

\3}a$,  «^5n  öc  ilryg^-nian  boe  öcni  nocl)  meer  brctnon? 
r  bcrenbc/foboeööcöpötiecnocöbp/inöiengpöanna» 

tuccn  bc  Dapbcl  3ijt/  tuat  is't  bat  gp  ben  mcfticfjen  ban 
I  fo  getroutocltjch  bient  i      <Du;.iUti  anttooojbc/  f^et 
.  ;  t-^ uip  cenen  gcooten  troofl  re  nio^en 5ijn  onbec  bc  hin^ 
;    bemitjprmtarciim.  Q^cttnjglj^-niünfcpbc/^ooen 

be^ce  icfi  boouaen  iiUDCn  Dirnit  niet  tueec  geb^upchen. 
h   i^p  anttöoo?bf  al  ttjcbewin  /  iü>eer  Uoo:  frhec/  foo  g^p 

mp  Doiib/  öat  gp  nopt  u*nj  nip/  noc!j  oru  mijnent  toiHe 
.  eenigjj  quact  Ijebt  re  ücr'iöacDten.  ^rft  en  beicc  niet  / 
.  '  fepbc  Ijp :  niiücc  cuac  gp  toe  iitDca  loon  fiilt  epffc!jen/bat 
:  fal u  gcturiücn/  al  ta«3  'c  be  Ijelft Uan  uwjiïc  goeDeren/ 
:  i  icfi  fal  u  bat  gcecn  geben.  3^opt  ïjeeft  bc  ccnc  mcnfel) 
,    ben  anberen  fcci  gcti  outo  geOienr/  en  foo  cojbaeclrjcft. 

iE^oo^ utoc  boo?ruijiigOcpt  ben  icU  bc  D joDt  onrltomen 
;  '  bpbenUlcte/  enDoo^ju  ui  niU'icÜup,9-ü2ouU)egefonc 
'  getüojöcn.  li^oc  fcpbe  öc  ^upoel;  nabicii  ich  bn  u  niet 
:  blijüen  en  magb  /  foo  beccpfclj  ich  booz  niijnen  öienll 
'  niet  meer  al^  Di)f  fcneUingijcn.  ©c  todchc  al^  (jp  ont* 
^  fangen  Oabb?/  fa  gaf  l)pfe  Den  ltcijgó>uian  tocDccom/ 
;   teggcnbc ;  3l;ca  becfoccuc  bat  gp  baec  Dooi  ccn  hïocfijc 


Ëoopr/ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


«I 


614     DEN  ROOMSCHEN 

ftoopt/  tn  bie  f)ang!)t  bo\^m  fief  bacft  ban  bic  arme/  en 
Defolate  hetcfte  /  op  Dat  öacr  Doo?  /  ten  minflen  op  be 
S>onbagcn/  begcfoljige  tot  ben  fjepligcn  bienfl  mogen 
te  famen  homcn.  €n  foo  f)P  i'Pt  tiace  oogen  Uerbtoe» 
nen.  CxfariusDm  ^.  Cap.gó.  (iJn  biecgelrjche  e):em* 
peïenban  be  ^DuptocKcfje  goetljept  Ijolgen  baecmeet/ 

als  de  Iblve  Aurheu-  dacr  rcpckr. 

A  N  N  O  T.  Dit  is  appercnt  eenen  Roomfch.Catho- 
lijckcn  Duyvel  gewceft,  diedaer  menigh  foudc  befcha- 
men.  Hy  eylchteen  kleynebuer ,  en  beftecdt  die  noch 
daer-cn-boven  tot  haren  Gods-dicnft ;  endraeghr  mecr 
forghe  ,  en  meer  hefde  tot  den  felven  ,  als  alle  de  Papen 
doen.  En'c  fchijnr  dat  dacr  niemant  meer  forgcen  liefde 
draegbt  tot  den  Catholijcken  Godrs~dienft,dan  de  duy- 
velen.  En  ftaet  te  ghelooven ,  datfe  wel  alsMartelaers 
daer  voor  fouden  willen  ftcrven. 

Een  Frcdicatie  gedaen  door  laft 
van  den  DuyvcL 

E€n  fóïetcft  moefl  p?ebïchen  m  een  ^pnobe  ban 
©ilTchoppen/  cnDe  en  ton^niettoepmgbbehom^ 
meet  /  U3at  öpboo?  foo  bele  ^a?xlaten  ban  De  ttecrhc 
toeeröig|)li)cft  moclue  p^eDichen»  JiKacc  aló  nu  Ije» 
nen  fouDc  gaen  /  enbe  m  ben  ge bebe  lag!)/  foo  quam  be 
O^upbel  tot  Ijeiii*  enbe  fepbc/  iDat  ?ijt  göp  bcftommcct 
om  boo?  bie  l!tlerclientep?eöichen  ^  ^egötööer  bit  en 
niet  anbcc^ ;  ^e  l^^ïncen  bet  tjelfc  tje  buptlecniffe  boen 
groeten  ben  ^Hncen  ban  be  lUcrche :  3Un  bccblijt/ 
en  bebanUen  ijaec/om  bat  fe  met  [jareonbecbanen  on^ 
too?ben  toegc bjagt ;  en  bat  boo?  Ijaceionacötfaemöept 
be  geöeele  toccelt  onjj  bpna  tocbaït.  i^c t  gene  tch  u  feg- 
ge/  bat  feggc  icfe  u  tocï  tcg^n  bjil  en  batüt ;  maec  ich  Den 
baer  toe  gebtoongen  boo?'t  bebel  bej?  ^tïbccöoogöltf 
5^e  Itlecchantbjooabe:  maec  fpenfullenmp  niet  ge:» 

iOJ3=' 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


VTL  EN-STIEG  F.  Li  tfa^ 
cobütt  /  fcl^oon  ich  Ijaa  bat  fegh  roe cftt  öc  ^up^ 
bd  fïinccfneftoonam/  cnDcfrpöci  ^trt/  öitfaiutoc 
ccn  cepchcii  ^ijn  /  Die  ongcmccncftDartiöl)f)[.it  In  uId  afm 
ncflcö't/  toclcUc  gf)u  te  öcracefsJ  fiiltfofcïtcniiiittctoif? 
fclicn/  \3oo?nialccc/  Dat oiifooocpjrDitfttfult Hebben: 
inafc  aï^  glip  DatgrpjeDjchtfuïtticbbni/  fofuïtgbpt 
met  totj-toatfcRonnen  af-luaiTr ïjen.  <E>aec  op  gmtft  öe 
Itïerchfjenen  /  otnm't.^pnoöetep2cDichfn  :  enal^fp 
öltemacl  fiacr  bcctoonbecni  obec  bat  tepclten/  bat  op 
fijn  aenötficöt  flonbt  /  foo  Ijcc ft  I)p  l)aa  niet  anbers^  ge^ 
p?ebifht/  al<JI)embc\3ol(nü)a^ :  cnbeljpontroecbefias 
ree  nllcc  iKCten  tot  ben  grooiftcn  fclj^ich  tan  bc  toerelö. 
€n  bit  Ié  foo  binnen  garijp  gefcïjicbt/  '5(nnoi248.  in't 
opeuba'ec  boo?  alle  bc  Cfergte/  cnbe  I)el  bolcli.  Cantipra- 
tanus  lib.  i.pag.77. 

ANNOT.  Let,  datdcOverfte van deRoomfche 
Kerckc ,  en  meeft  alle  hare  onderdanen ,  na  den  Duy  vel 
loopcn.  Wel,  geluckophaerreys,  ick ga niec mede. 

Hoe  de  Duy  vel  te  Biechte  quam. 

een  feficc  |>?iefïet  in  bc  ©afï^n  in  fifnc  Rerefic 
fat  /  ombeb(cci)tetel)oo2enbanninVioIch/  cnbVe* 
ue  afginclt  /  en  b'anDccc  ac nqiiam  /  foo  flonbt  baet  ocfe 
onbec  bc  ficpectantcn/  een  Wocch  jonchman/na'c  aenficn 
fijn^  licDacm^"  /  bertoacbtenbe  bcuctc  cm  te  bicf l)ten. 
Cnbc  aï^fc  altemacl  bericht  toarcn  /  fco  quam  bcfe  jon* 
gdinelt  bc  lactfle  ban  allen  /  booglj  fijne  hnpen  boo?  Den 
P?iffïfC/  en  bebc  fijne  monb  open  totbebiecijtc.  ïï^e 
todrhcfoo  groote  /  tn  eno;mefonben  iKcft  gebiecfjt  /  foo 
brribootJflagcn/  bicberpni/  blafpbemien/  injunen/  en 
ttDifl-faemngcn/  en  meec  biergelnch/  ban  tudrbc  bP 
fepbcbcneertlcn  outfteuc/  acnblafer/  enacnfïocchctrc 
toefen  /  bat  bc  ^jicflet  bacr  \3an  becfcö?idttc  /  en  toalgl)* 
ÏK  :  rn  fepbc  tot  Iiem  :  fjnbicngöpbupfcnb  jaren  cun 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


6z6  DEN  ROOMSCHEN 
toaect/  foo  uia^'t  nocfi  albeelceUedfobdefonbenge^ 
bacntefitbbm /  enbiefoocrootsijn.  ^accop{)panca 
tooo^De  /  3ich  ben  ai  outnec  al^  DupfcnDt  jacen. 
©^icpcc  öaec  otjcc  norij  mccc  bectoonöfct  sönöc/ 
S^aegbdebem/  toiebpOantDagi.  Cfpanttooo^De/  Scft 
ben  een  ^uptiel/  Die  met  Lucifer  geDaüen  ben.  %th 
en  t)ebbe  mpne  fonDen  op'c  minfie  Oedunocf)metb0le< 
Den/  foogl)iimaecDece|!ooclinocl)U)ilDetf)ooFen/  Die 
oncelbaec  5tjn  /  ich  ben  Daec  toe  betcpDt.  ée  i^^tcflet  / 
toetenDe  Dat  De  fonDeDe^Dupbel^ongenefelijrhi^/  fep« 
De :  i  ^upbel/  toat  gljcmepn^  bebt  gbp  met  De 
biecbte^  DeDupbel  antüioo^De/  Sicbflontrecbttegen^ 
II  obet  /  en  ich  fagb  fonDaer^  tot  u  Itomen  /  en  cecbtbeer^ 
bige  tDeDctom  heecen :  en  ich  iupflecDe  gaub)  toe  biat 
fp  al  fepDen  /  en  toat  ban  u  geantïooo^t  toiecDt :  enDe  om 
bat  baec  na  gcootefonOenuetgebingetDiert belooft/  en 
bat  eeutDige  leben  :  enDeichbopebatfcIbetebehomen  ( 
m  Daecom  ^in  ich  gehomen  om  mijne  fonDen  te  biecfv» 
ten.  p^ieflcc  anttDoojDe  Den  Dupbel  metbertcou^^ 
toen/  na't  ejcempcl  banS.Maerten  :  gjnDiengbpnHja 
nen  caet  toilc  bolgr  n  /  en  leettoefen  toonen  fupbeclgb  ban 
utoe  fonDen  /  gclph  Defe  geDaen  bebben  /  Die  gbP  bebt  fien 
benen  gaen/  foo  fult  gbpoocfogelocbebergebingeont» 
fangcn.  ^e  Dupbel  anttüoo^De  /  «^InDien  gbP  mp  eene 
becDgagcIijcbe  fati^faccie  oplegbt/  foofalichugeboo^ 
faem  3ijn.  Sjcft  fal  /  fepDe  De  ^lieflec  /  u  een  feec  mati^ 
ge/  en  eene  mmDece  penitentie  opleggen/  al^  ich  Defe  ge« 
baen  Oebbe/  Die  gp  b^bt  flen  benen  gaen :  <0ae(/  en  toerpt 
u  D^iemaei^  Daegb^  ter  aecDen  ne'ec  /  en  fegbt  foo  tec  m»  i  m 
D^ieggenDe/  l^eered^oDmon^cbeppec/  tchbebbete^ 
gen^  u  gefonDigbt/  bergceft  bet  mp.  ^at  fal  alleen  utoe 
IKnitentie  jijn.  €n  af^  De  Dupbel  anttooojDe  /  3[ch  en 
ban  Dat  niet  Doen/  Dati^mpalrestpaec/  foofepDeDe 
P2iefiec :  toaecom  bmD  gbP  3tDacigbept  in  fohlepnen 
fake  ^      han  mp  /  frpDe  bP  SPfbrt  /    boo?  i)em  niec 

bf  c« 


D 


UTLEN-SP  TEgE  L:  ti7 
brtnrticren  :  focprnptDatanDcr^lDifcopIeaom/  fofal 
ih  ^cc  gijcccn  Dom.  €n  Dacc  mcDc |)tcr Dc j|);tcflec(jmt 
JjCUCn  Qacn }  m    UcCÖUJCcn.  Casfarius  Dift .  5 .  Cap. 

Van  Duy  velen  die  de  fonden  opteyckenen,de  wel- 
ke in  de  Kercke^of  eldcrsjwerdcn  bedreven. 

%et  onbft  De  ^upbcleti  een  Die  Den  naem  tan 
Titivillus  D^acabt/  DieacntrpchentDcfauten 
rn  fonDen  /  Die  m  De  Uecchen  /  enDc  onDec  Den  <0oD^Dien(l 
töcrDen  bcoacn.  (Dclijch  Dan  Diony  Cus  Cathufianuj  ia 
libro  de  inordinatione  cordis  Arcic.14.  De  manieren  Dan 

H  fïnaen  in  De  hereften  befel)?ijDcnDe  /  on0  toont  Dat  Ti- 
tivutlus  optepchent  De  fauten  Die  in't  finatjen  begaen 
toojDen/  cnöe  Ucrljaeit  iyitc  oDec  eenigc  EatijnfeBet» 
fcn  /  onDec  toclche  ooch  Defe  flaen  ? 

Sincopa  vitetur ,  vcrfus  non  anticipetur , 
Donec  finitus  omnino  fit  bené  primus. 
Fragmina  vcrborum  Titivillus  colligit  horum. 

51nf)et  ^ofch/acnaeini  DenTrooft  der  Zielen,  fïoet 
ren  toijöloopige  ï^iflone  /  nopDenDe Defién  Titivillus ,  Die 
aïöaetTiteveliiustüccDtöenaemt :  <CnDei^Danon^lc 
l)o?en  yjcrljaelt  in  bet  ïcDcn  Dan  S.  Dominicus. 

gn  Specuio  excmplorum  Diftindl. 7. exempel.  5'9. 

toerDt  oDctuaob  o^inafcht  ban  eenen^upüeïDiein  ee«» 
nen  D^ief  of  een  papier  baD  getephent  alle  De  fonDen  /  Die 
fcnen  jongen  .iü^onich  baö  uecgeten  te  bieebten.  5^aec 
tna^/  flaet'ec/  eenenDeDoten^ongcUngb/  Die  bemin 
een  llïoofïec  begbebf n  baD  ^  cn  baD  /  na  getooonte  /  te» 
gen  Den  %bt  gebteebt;  enDe  DenchenDe  Dat  bP  nnUiel 
gcfupüert  toa^  1  tuenfle  bP/  De^  aüontó  te  beDDe  gaenDe  / 
in  Dien  flact  te  mogen  flcctien.  5Daec  op  ecnen  Icdico 
hen  öupbcl  bp  bem  gehomen ;  Die  bem  feiDc  /  Dat  bP  titm 
op  fijn  Wficöten  niet  m  moefl  Declattn  /  acngeficn  i)p  in 

fit  2  ff» 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


62^  DEN  ROOMSCHEN 
ten  papier/  bat  i)p  getntootiDe;  babdeaengeteiicfimt 
mcfc  atiöcrcfonöcn/  ÖieIjpiiictoetJifcötenbaöt.  <èc 
jonge  üEonichbrcfocfjtöit  papier  tc  mogen  ïcfen/  enbe- 
Öielöt  infiantdich  bp  l^cm  acn  .ïIBact  be  bupbc ï  toep* 
gcrbe  Dat.  €>bctfnlch^  arbepbc  bc  JUSomcft  /  om  met 
Octoeït  bit  papier  upl  fijne  t>anDen  te  ftr jjgen ;  .ïBaer  be 
bnnbel  floot  fijne  Ijanb/  baer  tn  bP  papter  f)abbe/ 
bici)t  en  flercft  toe  /  enbe  liep  boo?  't  l^loofler/  om  be  Jam 
ben  ban  ben  IBonicfi  te  ontgaen.  Jl^aer  bie  Itep  Bern 
na  ban  boben  na  beneben  /  baec  be  bnpbel  boo?  be  herehe 
|)e(  focbt  te  ontbIi£ben ;  enbe  onber  btt  garb  blucgten 
^0  floot  bp  tegen  be  bach  baec  bettoQ-toaterintoa^/ 
enbe  biel  foo[)arbbao?  ober  op  beaerbe/  bat  fijn  papier 
fjem  upt  be  Ijanb  bioogD  i|et  toeïcft  be  lEonnich  op^ 
battenbe  /  i^  bP  baer  mebe  in  fijn  Celle  geloopen  /  enbe 
tloot  be  feibfc'  toe/  beifchecenbe  bie  met()ettepehenbe${ 
ïirupce^.  ^oc  ïa^  bc  jBonich  Jje t  gene  in't  papier  ge^ 
fcöjeben  fïonbt  /  enbe  binöenbe  baec  eenige  fonben/  bie 
i)P  nietgcbieeljtcnbabbe/  gingbbpnabenICbt/  enbe 
biecgtebem  bie  fonben^  <^nbefoogtngbS)P benen/  en 
gaf  ben  bupbcl  bet  papier  b^eberom ;  >m\c^e  fienbe 
bat  alIe^baerinuptgefcfi^apttDa^/  i^bercbaemttoecB 
gegaen. 

Van  eenen  Duyvcl  die  berouw  heeft  over  fijnen 
vai,en  wat  peaiccntie  hy  daer  Yoor  wel  foudc 
willen  doen. 

T<8  Ceuïcn  /  in  bc  ftercftc  ban  S.  Pieter,  l^'t  ges 
fcljieöt  /  een  b^outo  fttjaecïTjcïi  ban  ben  bupbeï 
njierbe  gctojmentcert  /  bat  baer  nocö  een  anöere  befcte^ 
nc  bp  baer  quam ;  entïatb'een  tegen  beanbere  met  ge« 
fcöieeuto  en  geroep  begonbe  op  te  flaen  /  en  met  fcöeïöea 
tnaïhanberen  fo  bcgonben  aen  te  taflen  /  batfe  baeralte*' 
marl  bf ctoanöcröen,      mt  bupbd  fepbc  tegDen  ben 


UTLEN'SP  lEGE  l:  6ic^ 
ant^trm  /  ?Ccö !  toaccom  bonden  top  't  met  Lucifer ,  m 
hallen  ^oban  onfc  eeuVuijjc  ölöjie  ^  Jlöacc  öcn  anöecen 
anttöoojöe  /  J©aecom  ftcbt  göp't  öcöaen>  <Önöc  al^ 
fan  nocö  enige  tooo?Den  üanleettoefentoilöc  boo?tb?en* 
Senf  footooegf)öeöcnanöerfnDaernocl)bii.  ^UJijgöt/ 
hit  penitentie  te  lact/  göpftonDt  met  toebcchceren. 
5^e  fclbe  boofe  (J5ceflanttiJoo?tictoan'ttocDerheercntot 
De  glorie/  gelDchDeboo?igetoajS/  geb^egljt  sijnöe  /  gc:« 
ïjeel  contrarie  /  in  niijn  bptocfcn.  ^nb.cn  /  fcptïe  tjp  / 
baer  een  pfere  en  üperige  colunine  toare  /  ijol  fcljerpc 
pinnen  en  nagd^  /  en  repchtc  öan  öc  acrbe  tot  in  ben  ïie=« 
mei  /  fo  tooubc  icft  mu  tnel  laten  trecfe en  langlj^  be  felbe 
op  en  nc'er  /  tot  ben  bagtj  bc^  <0ojöecl^  toe  /  ooch  fclf^ 
foeïcfteenlicöacmöabbe/  bacrichinlijörnbonbe/  ai^ 
icfe  maer  tot  bie  glo?ic  niocöte  homen/  baer  ichinge=« 

toeehben.  CxfariusDift.  f.Cap.io. 

AN N OT.  5^it  i^  ongettoyffcït  emcn  lloomfcQ- 
Catholijcften  5^upbel  getoeefl.  aBant  öp  en  toilt  niet 
hoetelcn  op  Chrirtiberbienfïen/  enfati^factie/  aljSbe 
èeufen  boen  :  IDant  öp  toifl  tocl/  bat  öpbaeroocfe 
part  nocl)  beel  aen  ciy  fjabbe  macr  al<?  een  oprecDt 
iïoomfctj-CatboïDcft  /  gaet  Chrift  i  berbienflen  boojbp  / 
en  toilt  üooi  fijn  cpgen  fcljulb  betalen  /  en  bolDocn 

jm  ^  Van eenenDuyvel,die'tPater Nofter, en 't Credo 
op  feyde,  maer  konde  dat  Ave  Maria  niet  fcggen, 
hoewel  hy  'c  wel  wifte. 

E€nenbnnbelgeb2aegt5Ünbe/  of  bpïjet  Pater  Nofter 
toelftonbe/  antujoo?bc/  gia/  Ijeeltoel  CnaljJljp 
Öet  opfcpbe/  foo  ftorgfj  f)p  eenigeteoo?benobct  en  bes 
gonbetelaccbcn/  fcggenbe/  ^ofealjtoÖP^f  eechfnuïu 
grfjcö op.  a5eb?aeol)t  jijnbc tJan 't  Credo ,  anttuoo^be  / 
Datöpbatmebetoel/  jalKfltoelhonbe.  €nlatopfegi 
oenbe/  foo fiocghÖpUiebfrecnigetooojben ober/  a'^rc 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


^3 


ly^N    ROO  M  S  C  E  N 


bo^n/  bit  !)p  niet  cn  toilDe  Dcrbcteten.  Mm  al^  fp  gmt  :  ^ 
b^aegötten  iwn  't  Ave  Maria ,  foo  cn  honöc  (jp  Dact  nicci 
eentDoo^Dbanuptfp^cccltm/  goelDcI^pfepDe/  tiatbp'C^ 

M^an  bUptenttonOe.  Cacfarius  Difl.  3.  Cap.  6. 

ANNOT.   Dat  Catholijcke  gebed: ,  ofEngclfche 
groetenifle ,  Ave  Marh ,  is  foo  heyligh  en  falucair ,  dac 
«te  Duy  vel  dat  in  fijnen  mond  niet  en  mag  nemen.  Hoe»  | 
danigh  dan  het  Fsttr  nofitr,  en  't  Credo  is  ,  dat  is  wat  an*^ 
dcrsgevraeght. 

Van  eenen  Duv vel ,  die  eene onkuy fche Vrouwe 
bcftrafte  over  haer  onkuysheydr. 

A%i  ich  berfcficpöc  jaren  in't  23i^öcm  ban  Camc# 
cicft  /  aï^  ©icc-23iffcflop/  bc  biect)tm  boojöe/  foo 
ftccft  mp  ccn  fee cïicce  U^outDc  met  grcote  D^oef (jepöt  /  cn 
ticfc|)aemtf)cpDt  beleden  /  Datfe  DtchtDil^  in  onhup^tjcpD 
inloenDigt)  t)acc  gabDe  üerinacchc  op  bact  bcDDe  /  en 
i)atfe  Den  ^upbrl  \3an  acbtec  bc  nuip^r/  bïe  tuffcbcn  bacc 
l^epDc  tna ji/  boo?bc  iaccben/  en  roepen  fp/  fp/  fp  :  tonen» 
te  Dacc  ober  fijn  mi^norgcn.  3Baer  öoo;  oe  o^outoe  bc« 
fcbaettittoojDcnöc/  opoefdbeurctot  r.ip  quam  adoo' 
pen/  omtebtccfjten/  ({C.  Cantipraunusiib.a.cap.30. 
f>ag.  511. 

Noch  een  ander  exempel  van  de  fèlve  flagh. 

Omtrent  be fdbe  tvfA!  fegSt  be  felbe ?Cutöcur  in 't 
bolgenbeblab/  pag.jn.b^bich  noeb  cene  anbere 
b^outoe  Qcboo^t  /  bte  mp  foo  beele  tranen  Uelebcn  Ijeeft  / 
batfpbaecfelbennictbiergeltlclie  bupligbcpbt  Ijabbe  be« 
fmct  /  en  batfe  ben  ^upbei  Oacr  op  babbe  boo|en  feggen/ 
toelaen/  gbpcicnbigc/  ga  boo^  met  ub)  tnerch/  b^t 
fal  iDclbergoIbcnbjo^bcntn'ttochomcnbc/  'Cgccngb? 
tiacrboct/  ic 

AN- 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


UTLEN'SPIEGEL.  6^1 

'ANNOT.  MerckthoekuyfchdatfommigheDuy- 
vels zijn  >  en  watte  vyanden  van  de  fonden  :  men  foude 
bykansfeggen>  datlePrieflefs,  of  Biechtvaders  felver 
waren. 

De  Du jr veis  graven  een  oude  boofe  Bagijn  op ,  in 
degedaente  van  een  Sogh  metjongeSiggen. 

Rlchardeouögctoojbcnjönbc/  alftoctocï  fp  Me  ja^ 
tm  in't  Moo^tt  ojjetooont  f^a^e/  foo  i0't  batfc 
tiocl)lan^gfch0cliöienoc|)  öcugbt  oöcr  oclrert  öabDc: 
ia/  boe  fti  meet  pjofcffie  ttiaichte  ban  bcugfyt I  öoe  fp 
(iitumtt  toietbt.  <en  al^  fp  fliecf/  foo  toierDt  fp  m  moo» 
fier  befitatoen,  €n  tecflont  bacr  aenopbenUolgenbeH 
nacht  fagb  men  openbactïijch  een  Deel  ftoarte  ^ogf) 
met  feben  f toacte 23iggen  in  't  l^ïooflcr  homen  /  Dctoeïc- 
fee  bie  ouöe  neute  opg?ocben  /  en  öaec  Itcljacm  ban  ïit  tot 
lit  bctfcfteucben/  en  öaec  ingetoant  conörom  batöeeic 
liïooflec  boo?becfp?epben.  ï^et  toeïcft  gebaen  ïjebbenbc/ 
be  ^oglj  becbtoenen  /  met  alle  Ijace  longen  /  en  Ucten 
cmen  gcooten  flancït  nae.  Cantipratanus  lib.  i.  Cap.  30. 

pag. 

ANNOT .  De  Sogh  en  Verekens  begraven  hacrs  gc- 
lijcke,  en  dat  beurt  heel  veel  in  de  heylige  Klooftcrs  van 
Monnicken  en  Bagynen. 

Van  een  Klooftcr  dat  de  Duyvelen  hebben  gc- 
fticht,  daerfeeenen  Abt,  enMonnekenin 
hadden,  en dienft deden ,  &c. 

E^cnoubencn  jongen  .fl^onmcft  r^p^ben  Öoo?  een 
groot  bofcö/  baereen$ilooficcin(lonbt/  bacrfcna 
toe  gingen  om  te  logeren/  enbonben  bcn^Ubt  met  fijne 
|Bonnichen(lacnboo|bat$tloofïct/  om  befc ttoecb?oe« 
bec^mlnnelijcRenbe  goebigljïuch  te  ontbangljen. 

ö  c  4 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


6^%  DEN  ROO  MSCHEN 
^^tmmfe  bp  öfcfjanö/  enödcpDcfcmöchcrcRe/  op 
oatfe  cctft  öacc  gcbcöt  fouöf n  öoen,  ^aet  na  ïcpöe  öpfc 
inöatgaHbup^.  ^Cl^fpöarrtiuamen/  foobonömfpöe 
tafel  Of öccfic  /  cn  alïe  Dinch  tnc ï  berrpbt.  ^p  gingen 
öacc  fitten  bp  ben  bpcre  /  cn  toiccöcn  tod  ontbacit :  cnöc 
fp  bf rgatcn  metten  folae^  /  öic  Oen  baer geöaen  toietbt  ( 
aïle  ben  angljft  /  Dicfc  geicben  Ijabben.  ?ÏIs  't  ontrent 
ben  miböecnacDt  quam/  foo  flonbt  bie  goebe  /  ouDe/ 
(jcpligeBabfcop/  aï^JomfljneüIÖettentelefen.  <enbe 
aïó  b?  op  ujaö/  foo  liooiDe  fjp  ooch  be.fiDonichenbcö 
filcoiicrs^  te  jiBetten  ïiipbc n,  ëiiDe  bat  gelupt  bec  bloc* 
ftcn  toatS  alfo  ang!)flcïrjch  en  berbaerlrjcft  te  bcojen  /  bat 
iju  tt  maci  fecr  bcrbaect  loaö.  Jl^aec  boef)  i)o  greep  ee? 
ncn  moeb  en  |k rcfttiepb  in  vöobe  /  cn  m  fijne  beüe  moc^ 
öec  /  enbe  ginr h  bp  ben  ftcrchen  /  en  toouDc  bicfil^onnics 
fecnöoo?en fingen.  ^ï9fp!)arc.ï!Ketten begonnen/  foo 
tongen  fp  beeï  janmicrlijcacL'  /  ban  bie  hïoeben  biDbcnbé 
toaren  /  en  fp  ücrnialeöijöen  <Botc ;  anbere  fp^ahen  fecc 
bcle  blafp!)cnuf u  op  a3oöe.  5Doc  bit  befe  bepligc  öaöcc 
fjooibe/  fo  bogtc  Ijp  balfptuacengcballeninniiflcoojl. 
<ön  boc|)te  bat  bp  oe^  mo^aenó  een  Sermoen  luoubc 
boen  Uan  bicbarm!)crti9ï)cpteoö^/  en  bjcngcnfeban 
öcr  malf bicticn  tot  benebietien.  mo?gen^  b?oeg(i 
tjabt  Ijp  ben  %bt  /  bat  tjp  bcni  toouöe  gunnen  een  ^ec* 
nioen  te  bo:n  ban'  be  bacmöcrtigbepbt  OBoö^.  at)ant 
fjcm  bocljte  bat  fp  aïlc  in  mijlroofl  tuaren  gebalicn. 
5Die  31lbt  ö^bbet  teer  nooDe geöaen/  maec öo beftoo^De 
l]cm  foo  feer/bat  f)p^  Ocm  niet  toepgercn  en  honbe.  m^S 
bp  bcQon  te  pjeöicbcn/  foo  ontbepen  ïjeni  öc  JiEonnic^ 
lien  upt  ben  €apittel-bupfe/en  fïuppten  baer  upt  /  b'enc 
I3oo?/cnb'anbrrena/  alfoolangö/  batbaerniemanben 
bleef/  banbie?llbtairccn.  ©oebjaegöbebieonbeBa* 
brr  ben  ^iibt  /  Ijoe  bat  fiet  toefen  niogte/  bat  fp  bat  tooo?b 
<6objJ  niet  fjoo^rn  en  toouDen.  <!^oc  fp^afe  bie  $Cbt  /  enbe 
fe^ibe/  C^atöpJangep^cDjcltenfouöc/  cecBpfebetoegen 

^itOe 


I 

I*. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


ÜTLEN'SPI  EGEL 
fbube  ten  ec utDigc n  Ictien :  toant  fp  toacm  flcrn  men* 
feljcti/  itiaec  allcDiipbcIcntoan beri^cHcn.  Cnöefcpöe 
jjcmtïocfc  Maria  Daec toe ocötoongcnljaöbe/  batffeew 
mooht  foubmniahcn/  bafrfcöacthnfgtminïjfcbcr* 
genfoitbcn.  5^oel)pDat!)oojbe/  ttja^bpueeïnieecDecf 
toacrt  /  ban  bP  tc  üo?en  toa^.  W^oe  ff pOe  bic  %bt  /  €n 
tof efi  niet  toectjacct/  maetaï^  obP  upt  Den  ttlooflfc  fijt/ 
foo  fif t  om  /  en  fict  toat  tMt  bWpm  fal  ^oc  Qinqm  fp 
Öaefïdöch  bacr  Uan  bani  /  rnaïófpuptcrpoojtni  qua* 
nien  /  foo  otfcbifbe  baer  alfoo  ccn  üjcfelijch  QcIupDc  Da  i 
be  ^upyjflcn  /  rccbt  of  al  bie  torrr lö  oeöallcn  öabüe. 
<Cn  (p  faoen  omme/  cnbebeöcnDrn'tbatl)  tbatmipïo 
(ïcquactflebofctïtoasJ/  bat Dacr rrgnip  flcnöt :  üaccbe 
JEoeber  43ob^  bie  buptJicn  toe  gcDtuoiigen  fjaööceen 
Hlijcjlcc  te  maftf n.  (ÖnDe fp loDeDcn  enöe  Danchrcn  öie 
jöoebec  <6oDe^/  bic  !)acr  buntc  te  l)u!pe  homtmija- 

ren  noob.  Pergament-bock,voor  lang  gefchreven  door 
een  onbekende,  fol.  103.  verfo,  104  en  lOf. 

ANNOT.  Al  we'er  gelijk  by  gelijk  :  te  voren  waren 
't  al  vrouwcPjen  nu  zijn  't  al  mans,ciie  malkanderé  broe- 
derlijk ontfangen,  als  dat  betaemt  onder  regte  broeders, 
of  confraters  van  een  Ordre ,  of  Klooller-leven. 

Van  ecnen  Duy  vel ,  die  in  de  gedaente  van  een  Pric- 
fter  verfcheen ,  roet  het  Sacrament  gaendeby 
eenfiecke,  om  tecomn\uniceren, 
cntebiechten« 

D%tt  toa^  een  jongen  ban  ontrent  bijftf)ien  fareti 
oub/  bie  ficch  g:too?Dcn  Vua^/  en  op  ecnrnnaebc 
bacïjt  öp  /  of  't  febccn  hem  aïfo  /  bat  öp  gcflo^bcn  VuaiJ  / 
feggcnbc/  ^acrqnamcnïieeUfelijfteniannen/  biemi> 
ne  5ttlc  toeefjruehten/  en  ö^orgcnfc  boo:  ecnïangebals 
lepe/  biefoö?icheIijchboïroocUUja^/  enDctoicrpenfein 
(inen  feec  birpcn  put  /  b^^anbenbe  ban  b^ettge  blarn* 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


m 

m 


^34»  DEN  ROOMSCHEN 
mm  l  ödöc6  men  reden  ftoop  ftoub  p^m'tbperrmgr. 
JJn  al^icfiDaec  toonöcrlpch  fecr  getoimenteecttDiect/ 
foo  ftoo^öe  ich  een  flemme/  féggenDe  /  ©etfcftoont  ben 
longen/  tefcboont  fijnen  ouöer  bom  /  en  tecponbt  toierbt 
ich  baec  upt  getcochen/  en  qaamtoebecomm'tïeben. 
«önmrjne  oogenterflonbopenboenbe/  fagö^cft  eenfeec 
fcöoncQ^ame/llaenbeenfeggenbetotmp :  ©|ee|ïmet/ 
mön  liebe  ^oon  /  göp  ïjcbt  leettoefen  geftab  /  en  fultto^ 
OeDinge  tiecl^tijgen.  %\i  icft  nu  ban  u  fa(  gefcgepben 
59n/  foo  fal  De  ^ü^upbel  INomen  mbegebaencebaneen 
I^Jcflec :  gelooft  jjem  niet  /  maer  fent  fjem  öcnen  na 
tien  genen  /  acn  toien  gïjp  boo?  pac ffcften  gebiecöt  hebt : 
cn  bat  gefepbt  bebbenbe  berbtoenen.  €n  tetffonbt 
(lonbt  bp  mp  een  man  ban  aenflcn  /  in  be  gebaenteban 
een  f  ?ie|iec  /  behïeebt  met  be  2Clbe  en  Cafufer/  b?a* 
öenöe  in  een  tortboo^Uenbej|>acramenten/  betoelcfte 
mp  tot  btegten  /  en  tot  l)et  ontfangen  banbe^accameno 
ten  neöcr(ittcnbe  bcrmaenbe.  <ön  afó  ich  bat  meteeit 
hrup^  te  fïaen  aftoecé/  enlangbafftcecbe/  en&pmp 
cbenujel  (bocb  ban  beccen)  be  gemaechte  ^accamen» 
ten  ingebcnbe ;  foo  tiep  icl^ten(aetflenbeb(pItgelIBa« 
grt  Maria ,  na  eenen  langen  flröb  /  aen :  en  tecflonb  bet:: 
tKuecn  benBecIepbec  :  enbebeb^oubiban'tgup^barls 
be  u.  l  bp  mp  /  op  monbecfoecft.  ^I^bit  be23iecbt« 
babfc/  biefeecboo^fJcötigötoa^/  boo^be/  i^bpboben 
maten  bcrtoonbect  getneefi  obec  be  floutigbeptenlaet* 
bunchentbept  ban  ben  bupbel/  bie  boo2  fijne  beb^iege» 
rtm  bie  iebentnrahenbe  Sacramenten  beeft  bjillenna* 
^epen/  gcloobenbe/  enboo^baflflellen/  bat  bie  jonge/ 

en  toace  bP  ban  beglo^icufe  JÉoebec  be^  i(|eeten  b)ace 
getDarrfcbout  getoeefl  /  bie  balfcbe  Sacramenten  be^ 
bupbdd^  fouDe  ontfangen  bebben  /  be  W\c\at  baer  boo^  in 
bat  licbaem  foube  ingebaren  bebben  /  $c.  €n  fo  hreegb 

nocb  epnbelijch  be  Sacramenten  banben^^iefier/ 
m  berfcbtpbe  foo  op  ben  Decben  bagb.  Hy  aciatus  Cbo- 
quetiusdeSc.  Thom.  Cancip.  pag.  pf.  ^6-  AN- 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


UYLB  N-ST  IE  GEL, 

,  A  N  N  O  T .  't  Is  dan  allen  periculeus  te  biechten  , 
en  'tSacrament  te  ontfangéj vermits  men  niet  en  weeijof 
'c  eenPrietteris,ofdeDuyvel,dietotu  komt :  en  dat  mea 
fo  licht  den  Duy  vel  foude  in-cten  met  huy  t,cn  met  hayr, 
als  den  Salighmaker :  Of  Maria  mocft  ons  mede  van  öca 
Hemel  komen  waerfchouwen. 

Van  ecnen  Duy  vel  die  Chrifium  aenbidt ,  Tater 
nefiers  tn  AvtManasXct^^  bidt  voor  alle  Ca- 
iholijcke,  «npredicktdegehoorfaem- 
heyd  van  Af4ri4,  &c. 

Ai^no  1^70.  ötffit  öcn  gicfugt  Canifius  fcncn  bupa 
ticl/Dacccenliocbtec  mcöe  beton  toa^/  bcftuo^cn  / 
tixt  Daflcn  lanch/  tot  batcpnbrlijch  Maria l)accaen  Oe 
öocötcc  b^eft  acopcnbacct.  55o(  toa^  De  bupbcl  quaïiijft 
tc  bicDen/  bat  Maria  acnflcbeöentoo^bf.  CamUus  be* 
f  tDoo?  öcm  in  ben  naf  m  Marix.  5Dc  bupbc l  fcöolbc  Ijcm 
löoo?  ccn  i^unbc- fcbenbec.  5^of Ij  boo^fcpbc  öcni  \xm^ 
mee  Bp  bec  upt  toilbe/  te  toeten/  al^  bP  om ö' ecnen 
b*anbec/  noc6a4.  cepfen  bat  bocljtccUcn  gcqucltfoub* 
fjebbcn.  ÜöaecCanifius  benam  ijeni  bat.  iDautbaec 
fleb^acfjt  jijnbe  /  öet  beeïb  ban  onfc  ÏIcbe  ü.^outoe  te 
€)etingcn/  enbe  öp  bat  acbtec  op  liet  Ijooft  ban  \  brfctcn 
bocbtcrhen  fjoubenbe/  fjeeft  be  ^upbcïterfJcntorroefl 
pen/  3laet  mpgam/  oflhpöocre :  tjocpcrftp  nip  fooi 
5^oe  btoanh  bcm  Canifius  bat  bP  öcfe  iafler-reDe  toe- 
bec  m  moefï  balen  /  Mariam  ïobrn/  bP  nicefï  fcbrn» 
mael  be  aecbe  hufTeben  /  enbe  moefïe  Chriftym  <0oö 
ocnbïbben/  Bpmoeflebijf  Pater-noitcrs ,  en  bijf  Av^ 
Marias  ïefen  :  ja  bebupbeïtoietbteenooetCatfjcïijcft/ 
bati^/  cenboo?fïanbecbanbe€atbol3cfteMgie/  t\\ 
babt  ooch  boo?  beCatboïj(chen/  fecijenbe :  JIDfefïge* 
groet  Maria ,  bol  ban  gênabc  /  utoe  gcnabe  cn  bacmbcr* 


6^6       DEN  ROO  M  SC  H  EN 
tiö&epöt  5p  met  alïcti  /  öfe  in  öcfe  ïleccft  e  teftceren  /  bibt 
OoD  tooo?  {)aer.  <enDc  baer  p?cötcfetc  öp/fcööcnöe/^iet/ 

ÖÖP  Cfinfl^m/  top  ^upljclen  moeten  Mariae  gcÖOWi 

faem  jijn  /  en  fult  abp  baer  flejoo^faemöepöt  toekeren  I 
^Bpnikdijcii  geDtDongen  toefenDe  om  upt  te  gaen/foo  dep 
bg/  mee/  toee/  toee  mp/  denöige :  in  t  tohitigö  |  aren  öeej^ 
geen  Imn  aUe  De  ^uptielen  foo  üeel  tormenten  onDectooj^ 
pen  getncefi/  al^  ich.  mt  flaet  foo  in  een  Appendix  ach- 
ter I.  Lipfii  hcylige  Macghd  van  Halle ,  Cap.  xv.  vcr- 
haelt  uyc  Elias  Hafcnmullerusin  fijn  Latijnlche  Hifto- 
rie  van  dejefuijtifche  Ordrein^t  8.  Cap. 

ANNOT.  ïï^upbel^ en  5ön geen  öupbeï^  meer/  alffc 
Ittf töo?en  5ön  /  maecsön  al^  opiecftte  Catöoïöche Eee^ 
raer^ :  en  tap  feggen/  in  fpijt  Uan  alle  (Seufen/  Dat  fp  niet 
renen  ^upbel  on^  foutien  bonnen  aentotjfbn  /  Die  opveegt 
eeu^  i^/  en  fjate  leere  boo?  goeö  ftent/  en  Der  Catöolöftc 
lecrc  DecDoemt/  of  tiecbloecgt.  €n  toaec  DtOt  een  ^upbei 
boo^  De  (&eufen/  al^  De  ^upbel  j^ier  Doec  boo?  De  Catgo^ 
ipfte  i  Wie  han  nu  onDet  on^  bedoren  gaen/  nu  De  ^up^ 
bdfelfi^Doo;  on^  biDt^  maertoiel^anonDec  De({3eufen 
faligO  tDojDen  /  Die  niemant  en  bebben  bie  boo?  f)aet  bibf 
a!^ jefus  Chriftus  ?  g^mgStDaneen^/  goeDeCatboIijc^ 
ben/  openiieedgj^  bet  boIgenDei^dumpfi  lieDehen. 

Triumph-liedt  van  dc  Roomfche  Kerckc. 

ÏO,  Triumfhcy  Jo»  Jol 
Hoe  ftaet  den  Geus  en  fiec ! 
Jhafelui  HU  myfiieM 

Leit  heel  verfeylt  in*t  riet, 
CathoUci  viBoriam 

Gen  ieten  nu  vol  op  , 
TUnU  êuntes  carbajis . 
Het  feyltjen  in  den  top, 

In 


üyleN'S'piegbl; 

In  Hemel,  AerdenHel, 
D'mbolui  ttflantibus» 

Gaen  allefaecken  wel. 
jSfoftolust  cum  dogmata 

Der  Duy  velen  vermeit , 
Stat  Papa  cum  cHltctihMs 

Heel  moytjes  vaft  geftelt,' 
lAi{fam  canit  Beëlzebub ; 

Hoe  lijdigh  foet  luyt  dat ! 
Vitam  coUt  Monafiicam 

( Hoe  draeyt  het  Wercld-radt ! ) 
CmfeJJionem  prddicat. 

En  dat  is  immers  wel ; 
Habetis  ergo  in  Tartarê 

Een  Cathokjcke  Hel. 
H'mc     F  at  er  Do^iJ/imns , 

Die  hoogh-begaefdeman  > 
{Scriptis  celebris  myfiieis , 

Die  't  ons  beft  loeren  kan  ) 
Or  'tgenei  t  mnfalfme^. 

Wanneer  hy  heeft  gcfeyt> 
Diabolus  qnod  omnibut 

Isfalighfcyd  bercyt. 
ILrroris  illos  poenitet. 

En  is  den  val  haer  leet  9 
JEterna  coeiigaudia 

Zijn  dan  voor  haer  gercct. 
Mftfittcaelijanua, 

Die  van  haer  werdt  gegroet  j 
Orantibus  datgratiam  > 

En  macckt  het  alles  goet« 
y#.  Triumphe,  J9J0! 

Singht  op  met  hel  geluyt. 
ytftfnus  ipfe  mfler  ef. 

De  Geufca  h^cbben  uy  r.^ 


L 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


13S        V  EN  ROO  M  SC  H  EN 

©offlt  b»cc  nocö  bp  cenanörcf^ciumpbaïeSnfctigj 
tif/  flacnDc  l3oo?t)ct^alep^/  enDeDctooningcöanona 
fcnftepïiJïcnBaöec binnenkomen/  baecbefelüe/ 
niclJtijD^ÖCleöen/  ipgcllenengelefcn/  Dan  een  geloofd 
toeerbigljgecupge/  lupDenbe  alDu^ : 

VICarIUS    DeÏ    generaLIs  1h  terrIs. 

Gods  generale  Srad-houder  op  der  aerde. 

^Itoacc  in  ïjct  Hatijn  öc  teMettec^  uptmaecften 
DCLXVI.  of  666.  UjelchlJetgetaU^ban't^pocas 
Ipptifcbc^ecff/  ofte  ben  ^nticöjifl.  Jo,  Triumphe, 

Jo,  Jol 

.ïBacc  Icffl  cbcntoel  Ijct  geenctDijöer^boIoÖt :  cnbe 
banfullentop  baefleen  befiupc  niaechen. 

Hoe  dc  Duy  vel  de  Cacholijcke  Room fche Religie 
bevcftight ,  en  der  Geufen  veroordeelt. 

T<e  acchlingbupfen    een  ftinb  ban  elf  jacen  /  bat 
ban  elf  bupbdcnbcfeten  töerbt :  ^Örnuptbefebup:» 
toelm  beeft  op  Oefc  naöolgenbe  Vragen  albu^  geanc» 

i.'Etjn  be  Eutecfcbe  en  Calbinifcbe  l^ïcbiftanten 
toaecacbcigcj)?ic|lfc^^  Antwoord  5  jScen. 
1.  Zm  bp  De  Catbolijche  Ujaccacbtigc  g?iefler|il 

Antwoord;  3a. 

3.  ebben  De  Eutetfcbecn€albimfcbeg?ebiftanten 
macbt  ban  fonbcn  te  abfolberen  >  Ancw.  ^cen. 

l^cbben  öe  ^Catboiijche  WtfUï^  macbt  banfon*» 
ben  te  abfolberen^  Antw.gja 

f .  Hebben  De  Hlucccfcbc  en  Calbinifcbe  p^eöifean» 
ten  macbt  ben  iftclca  en  i^oflien  te  confacterenl  Anc- 
tvoordj  »5^ten. 


UTLEN'SPIEG  EL.  t^^ 

fmmni  Antw.  ga. 

•7.  3^  fict  toacracötioö  ödoolje  bp  ötnïiiptccfêöen 
^^eDicanten^  Antw.  Btm. 
J    8.3!^  öct  tïjaccacfïtïoe  ge  ïootjc  bp  öc  Öoomfcje  Ca* 
ll  töoïijchenl  Antw.  ga. 
1    ^cfepomctcn  öecfc  oe ^upbri  ttoee  öagm langö  na 
'^1  malhanöeccn  behent  /  nadien  bp  Darö  en  fJtetch  /  boo?  De 
alDerflcootflc  becbo?gcntbepDt  b£canerbepliflbflc3^2ics 
t)uIbigbepDt/  bpbe  mitotgbe  Uiaerbepbt  Dr^^oo^öt^ 
<DoD^ /  cn flf ccftfïen  name Jefu ,  beftooo^cn  tüa^.  aDifoo 
^  ,  tcaeccentupgeicfeDit/  bpbcrlir^möneceeutoiöccfaïiai» 

W'l  jKPbt.  Bernh,Looper,Societ.Jefu. 

W  ANNOT.  'tgi^  toonber bat  be  feecen  gcfutjten  De» 
^  I  fen  bont  niet  toat  eer bec  Jjebben  ïionnen  iiptbinbcn  /  bait 
!'  boo^ben  ^^upbelben  ttoeeben  onfeplbarcn  Pau^/Oe  <Cas 
tboïDCbe  ïeete  te  ïaten  bebc  fligen ;  boo^tuaec  fp  en  öabben 
ban  foobeel  papier  niet  beboeben  te  behlabben  tegen  be 
3lutï)cranen/  cnbc <0cufen.  ^[^aer-cn-boben  en  IjabDm 
fp  foo  bele  ^pnoöen  niet  befjoeben  te  bouben  /  en  baböen 
ooch  foo  baer  geït  bonnen  fpaten.  Jüaer  men  toojDt  al^ 
temets  eenDaegbjeoubet/  entorjfer  :  be<i5eufenfuneii 
ïjaer  nu  boo^taen  uic l  tcacbten  om  tegen  on^  te  fcbenjbcnt 
luant'tfou toefen/  offe  tegen  benil^upbrl plochbap^en 
toouDcn  :  bat  fullenfc  baer  toeï  liiacöten.  ^^eëupürï 
balt  baer  tegen/  enflaetaenbeCatöoigcltertsööe.  €n 
bienboïgenbe  i^'t  met  baer  al  beftaept  Ujerch/  en  't  toae Pt 
ben  €atboiotben  fel  in  betfepl. 

fiaet  nocb  bo?bet  te  noteren  /  bcminbe  Eefer  /  bat 
Lucifer,  intDien^toïSr.Francifcusnulïlt/  al^tebo» 
ren  i^  geboojt/  een  ^anct  too^r  genaemt/  lib.  Conform. 
S.Francif.  fol.  4.  baer  alöu^  flaet/ groot  is  de  glorie  van 
S.  Francifcus,  wanc  hy  fit  in  den  verhevenen  Stoel  van 

S.Lucifcr.  bie  ^  boo?  betViJco^/Lucifcr,gefieït/be9 
umt/    oiD^e  m,m ban  bf b^bgei'iQomremCa^ 

tjj* 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


'6^o      DEN  ROO  M  SCH  EN 
tl)olijche^c{)2ljbcr<J/  Sande,  of  Since  Lucifer  :  mi$ 

liicnUoïgcnbc  oochtoanonfcpau^bon  ïïomcn  gccano* 
iiifcert  /  toaiu  öat  immc t^'  incmant  anbcrgi  öocn  mac])/ 
of  Doen  fmn.  <23n  Dictiolgcnbc  macï)  oorh  S.  Lucifer  ban 
on^  Catljoïijcftcn  tJCüorcIijcït/  cn  ccïigiéufcïDch  amoe» 
rofpmitjoiöcn/  al^  renen  l)aïV)cn<j3oD.  Ccmrcr/  om 
öat  tip  Lucifer,  oocft  o^^f^fï  ccnörligicu^  Uan  Dc 
lOjöjcüan  S.Francifcus,  öïc  öc  Ï)epligl3llc  ban  aUc 
<i)jöen^  :  al^  (lact  meDc  op  öat  fclföc  fol.  boojnccmr, 
a3n  öacc  toe  mogen  U)p  oocft  aïlegerenöen  <Dupuclöienfl 
onbcc  öc  i}>ctiöenen  /  (Die  öe  Cat jjolijchen  fccc  gelijch  jijn 
in  bcelc  Dcelni  ban  Den  <0oÖ^-Dien|i)  ()oe  Pluto  öacr  toa^ 
aI|S  renen  onöcc-accöfcöcn  <0oöt ;  cnï)ocfe  Den  <^upbel 
iiocI){)cDen  ten  Dage/  in^^oftenlBctiginDien/  Dienen 
öl^  renen  <0oö.  ên  brengen  oochbp  De  i^.^cöiifturc/ 

bie  Den  ^Upel  noemt  /  dc  God  defer  eeu we ,  al^  S.Pau- 

lus  aCor.4:  4.  fp^eecht  (©elijch  ooeh  S.  Jan  in  fijne 
Openbar.  Cap.  13: 4. 8.  ^atfe  Dcn^^aeeïi  acnbaDen/ 
tit  öet  25ee|ï  (line  ncaeöt  fjaööe  gegeben/en  fijnen  tlj?oon 
«n  grootc  macèt/  en  Datfe  Dat  alle  DeDen/  Die  op  aecDe  b)o> 
wen/  toekhec  namen  niet  en  5ijn  gefel)?eben  m  Ijct  23oeelt 
be^  3Lebcn^  /  De^  3lam^  /  Dat  gt  f(acl)tet  i^  ban  De  gcont^ 
IcggingeDectDecelDt. 

Dc  Duy  vel  wreeckt  hem  aen  die  gene ,  die  d  e  hcy- 
lige  Feeftdagen  oiet  wel  en  onderhouden. 

TC  Weerfelo,  cen^CbDpeinDfTwenf ,  fifletin't  ge* 
l)cmdte  ban  De  feeccli  ecnen  ^Dupbe!  gefcïjilDett  /  Die 
Ineenhecrn-ton  hacht/  omDatmenDaccinTteernDeop 
cenen  jecfl  Dagl)/  geltjcfe  öacr  onDcr  gefcö?eben  fïaet. 

AN  NOT .  So  fcheyt  hier  dc  Duy  vel  met  eenen  ftank 
(fullen  miflchien  vele  hier  fcggcn)  als  denOpperften  van 
ëc  Dreck-goden.  Maer  ick  vat  dc  faeck  ernftiger  op. 

Het  komt  hier  op  de  knijp-rock  aen ; 

Hier  fal  de  kat  het  hayr  uytgaen. 

Sou- 


)>•■;• ) 

M  ) 

4:t) 


KI; 


UTL  EN'SPIEG  E  L. 

Souden  de  heylige  Fecft-dagen  niet  gevyert  cn  necrltig 
onderhóuden  werden ,  foo  laghalle  devotie  ende  Gods- 
dienft  van  de  Catholij  eken  onder  de  voet,  en  de  Geeftc- 
lijke  Broeders  en  fouden  fo  vet  niet  fmeren  als  fy  nu  wel 
doen.  Want  de  duyvelfoude  in  de  keern-tonnen  hoe- 
llen ,  ende  alfoo  't  fuy  vel  onfuy ver  maken  en  bederven. 

En  foo  kondt  ghy,  Catholij  ke  Lefer,  fien,  dat  alle  defc 
Godheyt,Religie  en  Godsdien  ft  der  Roomfche  Kerke  9 
ne'erdaelt  van  alle  Heyligen,  en  geheyligde  dingen ,  op 
den  Paus  den  heyligen  Vader,  denOpper-God  derCa- 
tholijke,  en  Recht-Roomfche  Chriftenen,  en  eyndight 
in  den  Heiligen  Vaderden  Duyvci,  den  vyandt  van'c 
menfchelij  k  geflachte.  Voor  welke  de  waerachtige  God, 
de  Schepper  van  Hemel  en  van  Aerdc,  de  Vader,  de 
Soon,  cn  de  Heylige  Geeft,  alle defijne  wil  befcbutten, 
€41  befchermen.  Amen. 

B   E    S    L   U    Y  T. 

ICk  wacht  nuj  gocije  Hen,  en  Roomfche  Catholijken> 
Wat  datje  onder  u  fult  voor  een  oordeel  ftrijken 
Van't  Werk  hier  dus  volroyt.  My  dunkt  ik  hoor  alree 
Een  droevig  moortgefchrey.Help,help:  ó  wee!ó  wee! 
Waerfal  men  met  dien  guyt  T^/L^/f»-y^/V^f/ blijven , 
Die  niet  en  weet  dan  flechts  met  u  den  fpot  te  drij  ven. 
Hy  had  dien  boofen  aert  al  van  kinds  beenen  af , 
En  bleef  een  fpotter ,  oock  tot  aen  het  nare  graf. 
Indien  hy  voor  fijn  Va'er  op't  peerd  was  ne'er  gefeten 
Soo  was  hy  tegen't  volck  baldadigh  cn  vermeren , 
En  ftack  fijn  tongh  langh  uyt,  tot  fpot  van  al  de  Hen; 
Sijn  Vaertje  (dacht  den  boef)  cn  kon  het  dan  niet  fien^ 
Indien  hy  achter  fat ,  hy  wift  den  guyt  te  fpelen 
Soo  fchamper,  dat  her  elk  ten  höogften  moeft  vervelen; 
Hy  ftreeck  fijn  boxen  af ,  en  toonde ,  fonder  fchaemt» 
Het  deel  dat  hier  met  eer  niet  wel  kan  znn  gcnaemt. 

S  f  Pm 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


6^%       PEN  ROO  MSC  HEN 

Dus  toont  hy ,  na  lijn  dood ,  hem  weder  in  de  boeckesZ  v. 
Indien  wy  hem  daer  in  of  voor  of  achter  foeckcn , 
Wy  vinden  hem  gewis ,  wy  vinden  voor  en  naer , 
Wy  vinden  over  al ,  den  fpotter  met  fij  n  Va'er. 
Den  guyt  die  dient  geftraft ,  men  moet  hem  dat  vcrleeré, 
Of  anders  fou  hy  't  volck  tot  in  den  grond  verkcercn. 
Het  Vagevyer  dat  is  voor  hem  niet  llrafs  gcnoegh  ,  [ 
Die  in  fijn  mond  en  pen  de  Helle  met  hem  droegh»  ^ 
Hy  moet  dan  in  de  Hel  (a)  de  Hel  der  Libarijen 
Is  voor  fijn  boeck  bereyt ,  dat  yeder  moet  vermijen. 
HelpPausjPaep^MonikjNonn'jBagijnjhelp  al  wie  kan>  t 
En  jaeght  hem  na  de  Hel :  je  hebt  den  rechten  man:  | 
lek  gifï'noch  evenwel  dat  onfe  Jefuijten 
Hem  fijn  korts wijlighcyd  niet  fullen  oyt  verwijten  > 

(b)  Om  dat  op  haren  difch  het  oudft  Legendd- boeck,  ; , 
Haer  fmackt  als  wittebroodt  cn  Amfterdamfe  koeck.  ; 

(4)  In  de  Bibliotheken  van  de  Kloofters  worden  twc-  - 
^erley  toegheflooten  kaflfen  gevonden.  Op  de  eene  ftaet  3 
PURG  ATO  RIU  M»  dat  is,  Het  Vagevyer,  in  welc-  • 
ke  foodanighe  boeken  worden  opgefloten,  die  ten  deele  ; 
quaed  ende  verboden  zijn  te  lefen ,  en  daerora  van  eeni-  | 
ge  dingen  moeten  gefuy  vcrt  worden.  Op  de  andere  ftaet  ! 
lUFERN  US.  dat  is ,  De  Helle ,  in  welcke  foodanighe 
boeken  worden  bewaert ,  die  ghcheel  quaet  en  kctterfch 
2.ijn.    (h)  Anno  i6oj.  zijn  te Lyons gedruckt  Re^uU 
Societatis  Je[u ,  al waer ^t^g.  1 1 7 .  wert  geordonneert ,  dac 
in  den  Reventer,  ofte  eet-plactfe  der  Jcfuijten,ende  alfo 
over  maeltijr,na  't  lefen  van  de  heyligeSchrifture,  onder 
andere  boeken,oock  mogen  gelefcn  worden  I>.  Gre^ri^ 
Dialogij  welck  boeck  vol  is  van  vremdeen  kluchtige  Le- 
genden j  ende  magh  wel  voor  het  oudite  onder  de  Lc- 
^ endq-boecken  gehouden  worden. 


F   J    N  1 


uyleN'Spiegel: 


643 


JDe  namen  der  CathoHjcke  Boecken,  en  Authettrenj 
waer  uyt  dit  'Boeck.genomen ,  en  getroumlijck 
overgefet  lijnde ,  te  [amen  is  gepelt. 

EEn  boeck  in  kleyn  OEl^vt ,  Tonder  name  van  den  Au- 
theurj  net  gefchreven  op  pargament ;  welckers  in- 
houd alleen  ftrektrot  Godlij  cke  devotie  cn  dien  ft  van 
S.  Maria ,  dc  Moeder  der  barmhertigheyd.  En  beginc 
aldus : 

Maria  de  rpaerde  Moeder  on  fes  Heerenjefu  Crijli ,  die  is  vol 
van  gratiën  :ja  fo9  vol  dat  daer  niet  meer  in  en  magh.  En  daet" 
cm  foo  wiefe  roert  met  mntngengehede,  foo  loopt  fy  over  recht  ah 
een  vol  vat,  datgeroert  wort,  endegeevet  hen  hare  gratiën. 
Een  boeck  in  Foho,  gefchreven  in't  Latijn,do«r  C^/iinW, 
Monick  in  de  Ordrc  van  de  Ciftercienfen  in  Heifter- 
bachj  genaemt  Dalogus  Miraculorttm  :  gefchreven  niet 
door  ey  gen  drift,  maerdoorlaft  van  fijnen  Abt,  en 
noch  van  den  Abt  van  s.  Maria  :  als  hy  in  fijiie  Voor- 
rede verhaelt.  Gedrukt  te  Geulen,  door yohanaes  Koel" 
hof.  Anno  148 1. 
p.  Hyacinthus  Choquetius  S.  T.  Doüor  de  SanSlit  Belgij  Ordiu. 
fr^</;f4/or«w,  gedrukt  te  Douay,  Anno  i6\%.  met  ap- 
probatie van  Bartholomêus  Petrus  5.  Theologie  DoBor ,  en 
FrofeJJor  :  en  mct  Privilegie  van  Albertus  en  Ifabella  • 
ondertekent  I.  Le  Comte. 
Thomtu  Cantifratanut  van  de  Bijen,in't  latijn  gefchreven, 
verhalende  exempelcn,en  mirakclé,diede  voornaem- 
fté  waren  van  fij  nen  tijt.  Hy  was  Doótor  in  de  hey lige 
Theologie,  en  Sufffagaen  Biffchop  van  Camerik,van 
de  Ordre  der  Dominicanen.  De  welckc  van  de  mefte 
Catholijken  voor  eenen  Sandt  gehouden  worde.  Ge- 
druckt  te  Douay  by  Baltazer  Bellers,in  de  gulde  Pafler, 
Anno  1^0  f.  met  approbatie  van  GutUelmtts  Eflius ,  cn 

S  f  » 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


C44       DEN  ROO  MSCHEN 

£artholm^s  Petrus  DoÜ.  Theol,  beydc  ordinaire  Pro 
feflbren  te  Douay . 

Der  Zielen-tfoofi  in  folio  t  gedruckt  te  Antwerpen ,  op  de 
Lombarde  vefte ,  in  den  witte  Hafewind ,  by  Jm  van 
ChelUn ,  Anno  1 5  68.  gevifiteert  door  een  geleert  man 
van  der  K.  M.  daer  toe  gecommitteert :  ende  is  by  der 
K,  M.toegelaten,  en  geconfenteertte  mogen  printen, 
en  te  verkoopen.Gegeven  tot  Brufl'eljden4.Novemb. 
Anno  1568»  C>nderteeckentP.</#Le»^ 

Antonius  Senenjis » Profeflbr  in  de  heylige  Theologie  bin- 
nenLeuvenjVan  't  leven  der  heylige  Vaderen  in  deOr- 
dre  der Predick-heeren ,  gefchreven  in  't  Latijn :  ge- 
druckt in  Duodecimo  te  Leuven ,  by  Hieronimus  WelUus» 
in  den  Diamant ,  Anno  1 57T .  Het  begint  van  't  leven 
van  St.'Dominicus}M'3LtT  op  miffchié  te  paffen  is  het  ge- 
ne BelUrminus  Ith.^Je  Ecclef.  cap.  14.  feght  namendick, 
Dat  het  leven  van  Dominicm  wat  Jlordigh  befchrevenis» 

Een  boeck  in  Fol.in  'z  Latijn  gefchreven, door  I.Jacobus 
natiênejanuenfis,vm  de  Ordre  der  Predick-heeren  ge- 
naemt  LegendaSanciorum »  de  Legende  der  Heyligen. 
Van  heel  ouden  druck. 

Een  bocxken ,  genaemt,  Ben  fnyverlijck  Exempel,  Hoe  dat 
Je  fusten  Heydenfche  Maegt ,  een  Soudaens  dochter 
wech-leyde  uyt  haren  Lande ,  gedruckt,  of  geprent  te 
Amfterdam ,  aen  de  oude  zijde ,  by  Doen  fieterfoon. 

Een  boecxken,genaemt,X>4f  boeck  van  den  Houtey  geprent 
tot  Amftelredam  ,  hy  Herman  lanfen  Muller ,  tigucr- 
fnijder ,  wonende  in  de  vergulde  Paffcr,  Anno  1 599. 

Den  Troojl  der  Zielen  in  't  Vagevy er yhtCchrevQïl  door  Cornel^ 
Columbanus.PibtyznSt.PietersKlooïi&CyncffensGeBdty 
gedruckt  in  OiiavO)  Anno  16^1.  na  de  copye  van  Gual- 
tier  Af4»i//«j,wonendc  te  Putte ,  in  de  witte  duy  ve,  by 
Belfort ,  die  gedruckt  is  te  Gent ,  Anno  1601. 

Qnfcrlièven  Vrouwen  Sater  dag  jhcfchrcven  in'tLatijn,door 
F.  Augufiinm  mehHtanfi  eu  o  vergelet,cft  vermeerdert 


:  1] 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoog. 

28B32 


'door  F.  MAtthAUs  Guiljttm  m  van  D  rune» »  bey de  Reli- 
gieus-Canonicken  van  onfe  lieve  Vrouwe  teTonger- 
lojder  Ordrc  van  dePremonftrat.Gedrukt  inOSavo  te 
Antwerpen ,  hyJanCnobbaert ,  by  het  Profeflèn-huys 
der  Societeyt  j^«yi«t  in  St.  Peter»  Anno  i  ^  met  appro- 
batie uytgegevcn  vmyohatmes  Brufius  uibhas  Putctnfs» 
VicMrius  t  ende  van  Zegerus  van  Hóntfum ,  etinenicus ,  ér 
TanitentiMrius  Antwerp.  übrorum  Cenfor. 
Der  Zielen-troofi »  gedruckt  te  Antwerpen ,  Annoi^ai; 
den  19.  April :  ïnet  approbatie  ven  W^ia;,  van  Eynatten 
Can.  en  sMiafer  t'  Antwerpen. 
liet  r fait  erken  van  de  allerheyligfle  liaget  Maria .  gemaekd 
door  de  H.  en  Seraphijnfchen  Leeraer  Bonaventura. 
Getijds-wijs  overgefet  voor  elcken  dag  van  de  weke  , 
door  t.GillU .  Priefter ,  en  Religieus  van  d'Abdye 
van  Baudeloo.  Gedruckt  te  Antwerpen,  by  j^*»  Cnob^ 
haert»by  het  Profeflènhuys  der  Societeyt7«/»,i»S/.  Pe- 
ter  Anno  1629.  met  approbatie  van  Antemus Smets 9 
Canon,  ende  Aertfch-priefter  van  Gcnt,C#»/:Li^.Adt. 
den  I.  Martij ,  Anno  1619. 

Den  Salter  van  onfe  L.  Vrouwe  Maria  van  St.Bernard,  in't 
Hooghduytfch  gcfchrevcn,  vol  Ave  Marias, 

Den  Vfalter  van  den  naem  l*/«J.uyt  het  Frans  overgefet,' 
door  B.  Lieven  Gillis » &c.  gedruckt,  cn  geapprobeert, 
als  boven  in  Bonaventura  T fait  erken  t  enftaendedaer 
achter  gedruckt ,  en  ingebonden.  Noch  volgen. 

Onfer  Liever  Vrouwen  Roefe  kransy  vol  Ave  Marias» 

OnferLieverVrouwenKroöw,begrijpendebenedijdingeft 
tot  Maria ,  van  hacr  hooft  tot  hare  voeten  en  nagelea 
toe  oock  vol  Ave  Marias.  Item , 

Onfer  Liever  Vrouwen  Mantel,  zijndeGebeden  en  Ave 
Maria»  voor  elcken  dagh  van  de  weke. 

Een  Krans  van  duyfcnt  Roofcn ,  vol  fpeculatien  van  een 
Monnick. 

Die  Bifime  vunSmtfAnna^v^n  haer  Ouders,en  van  haren 


Sf  3 


Icvcnt 


64^  VESHOOMSCHBN 

leven?  en  wondcriijcke  mirakelen.  Ende  achter  ftoiid 
aldus :  Overgefetuytden  Latijnein  Duytfch,by  Broe- 
der WoMttr  ^<»r»»Cathuyfercot  Monikhuyfen.  Geprent 
in  Ocisv»  te  Antwerpen  op  de  Lombaerde  vcfte,regen  ; 
de  gulde  handt  over .   By  my  CUes  van  den  IVtuvtere ,  , 
Anno  1^6^^.  den  16.  Decemb. 

It.  Flatina  de  Vitü  ^  QefiU  Summorum  Tontifieum.  Weicke  : 
Platina  Secretaris,en  Bibliothecaris  van  drie  Paufcn  is 
geweefti  ende  op  verfcheyden  plaetfen  en  tijden  is  ge*  ; 
druckt  in  verfcheydene  talen. 

libri  Conformitatum  S.  FrMte$fei,of  het  boek  der  gelij  k for-  ' 
migheden  van  S.  FrancifcM»  befchreven  door  Bartholo"  t 
fnéut  pifanm » en  gedruckt  in  Tolïo .  te  Milanen ,  Anno  ; 
1 5  j  o.  door  Gothardtis  PêmicHs  j  met  approbatie.    Die  ; 
boeck  is  daer  naonderdruckt  van  deOrdre  derFranci-  • 
fcancnjdie  haer  felven  daer  over  hebbé  gefchaemr.  Ik 
vinde  daerom  oockin  s<:/i%er/;w»<* ,  of  Exerp*üexor$ 
Jofe^hi  Scaligeri»       170. defe  woorden  :  Ilydunlivtê 
d'ou  eft  tirél'  Alcorm  dtt  Corieliers,  qui  s'apêlU  BartholO' 
mseus  de  Pifis  de Conformitatibus  ^quiefi  trefpare.  Les 
Cordeliers  ont  brujle  tous  eeuv  qutls  out  trouviz.  1  ly  vott  k 
Ceneve  un  Apotecaite»  qtsi  enrefu/a  ^O.efeus  de  Madam* 
de  Rohan.  Dat  is  :  Daet  is  een  boek  uyt  het  weicke  den  aU 
coran  van  de  Francifeanen genomen  is ,  datgenaemt  werdt  • 
Bartholomseus  de  Pifis  de  Conformitatib.  dat  /eer  roer 
SS,  De  Fr aneifcanen  heb benfe  verbrandt ,  foo  vele  aljfer  beko' 
men  konden.    Te  Geneven  is  een  Apotheker  dte  het  aen  Ma- 
dame de  Rohan  voor  geen  vijftigh  kroonen  heeft  vtllen  laten 
volgen.  Maer  evenwel  en  is  dit  boek  fo  feer  niet  onder- 
drukt>of  het  is  daer  na  noch  herdrukt  jen  Anno  1  fpo.te 
Bologne  vervormt,hebbende  dcfen  tijtel:  Liber  aureusy 
in/crtptus  Liber  Conformitat,  vita  beati  ac  Seraphici  Pairis 
Francifci  advitamf.  Chrifii ,  Domininoftri.  Nuncdenuoin 
lueem  editus ,  atqueinfinitis  propemodum  mendis  correcius  a> 
B^verendo  ac  DoSftJJimo  p.  F.Jeremia  Bacchio  XJtinenfi,  So- 

daU 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


UTL  E  N'S  P  I  BG  E  L.  647 

dali  TrAticifcano ,  DoBore  Theologe ,  laboriofs  or»atiJ/imif^; 
lucubrAtiombui  Hlufiratus.  Uyt  welcken  tijtel  ik  niet  en 
weet  of  het  erger  dan  beter  herdrukt  is.Want  den  Au- 
teur bekent,  dat  het  byna  door  ontallijkefaut^  verbetert  is; 
gelijk  eygentlijck  het  Francifcaenfe  Latijn  luyt;  Maer 
ick  geloove  dat  het  foo  niet  gemeynt  en  is.  I mmers  ik 
vinde  weinig  veranderingc  in  dc  nieuwe  edixicjwaer- 
om  ook  fol.  1.  dit  felve  W  erck  aen  Br.  Baitholomtus  de 
Tijis  v/ordttoegefchreven. 
Bernhardus  Looier ,  è  SocietAt.Jefus ,  van  cencn  befworcn 
Duyvei. 

DeSermoené  van  Broer  C<?r»Wi/,Minnebroeder  totBrug- 
ge.  Wiens  geleertheydt  en  deugden  geprefen  werden 
van  Valeriuj  Andrea4,  in  fijn  boeck  genaemt  Bibliotheca 
Belgica,  ende  tot  Antwerpen  gedruckt. 

Bora tius  Turfellinus ,  van  'f  leven  van  5/ .  Xaverius. 

Hiftorix  van  MoniusSi^^chop  van  Florencen,  In't  La- 
tijn verfcheydenni"ael  gedruckt. 

Speculum  vitA  Saneii  Francifciy  gedrukt  lot  MctZjin  odavo. 
Anno  1^09.  door  Jajper  Hoohfeder. 

SpecHlnm  vitd  St.  Fr^«ci/«.herdrukt  in  Oéiavo,  en  gcfatfoe- 
neert  door  B.  Sfoelbergh  te  Antwerpen,  Anno  i6xo.  in 
't  Latijn, 

VitA  I^nati^  LoyoUa  PetroRibadeneira»  Sacerdote  Societatis 
Jefu  confcriftA  MAdriti.  1 586.  in  8. 

Johannes  Fetrus  MAfeius,  Presbyter  Societattsfe/u  de  VttAé* 
Moribus  Ignatij  LoyoU.  DuAci  1 51 5.  in  8. 

jAcobus  Bidermanus,  è  SocietAteJefuyde  VitA  é*  GlortA  IgfiAtij 
LoyoU.  AntwerptA.  1685".  in  8, 

OtAtiones  Joh.  BApt.Ierr  Ar  ij  Societatis  Jêfuy  Colonii»  Aftti 
Cornelium  ab  Egmont ,  in  14. 

Een  boekje  in  ^Arto,  voor  vele  jaren  met  een  fecr  oude 
letter  gedrukt,  fondcr  naem  van  denDrucker ,  of  jaer 
van  den  Druck ;  handelende  van  St.  UrfuU,  ende  hare 
Eiooo.  Maegladen;  beginnende  j  Iffdpif  MpifiolA  ad 

S  f  4. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


T>EN  ROOMSCHEN 

Virgines :  ende  eyndigende ,  Convettftm  eorda  patrum  w 

fiUos  Deogratioi,  Gefchreven  door  Frater  T. 
jMobi  Fontans  Soc.  lefu  Attica,  Bellaria.  Francof.  1^44  in  8, 
legenda  S.  Anrid,  wiens  tijtel  is  :  mc  ejl  quidam  rara  »de0 

chara  Legenda  de  SanÜa  Anna ,     de  umverfa  ejus  progenie. 

Imprejfa  ColcnUper  Martinurn  de  IVerdena.  Anno  Dcmini. 

ifioin  8. 

Joggij  FlorentiniySeeretarij  Apoftolici^Facetiarum  likerjeditius 
cum  alijs  ejusdem  OpuCculU  Parrhiftjs  k  loanne  Farve  ,  10 
Folio  (^tn^.  Zijnde  een  oude  druck. 

Tdem  itber  feorfum  editus  Antwerpid  ,  Ann^  1  5^4.1. <»  8. 

Jaceti^  Adelphim ,  quarum  autor  efi  loannes  Adelphus  Mu- 
lingui.  Imprejfiper  heneftum  lohannem  Gruninger^  Anno 
nojlrAredemptionisO£la^o  fnpra  Mille  quingent os,  Argen" 
tint ,  in  4. 

yoannis  Capgrave»  Monachi  Augujiimani,  Catalogus  San^- 

Hor  urn  Anglia.  Londini  1^16. 
LavacrumCon/cientid,  imprefum  Parijïj  permagtJlrumTho- 

mam  du  Guernier,  i»8.  Author  hujus  librt  efi  Jacobus 

GruHroede.  Vide  Bibliothecam  Belgicam  Valertj  Andret. 
y^cobus  Fayva  Andradius  de  Origine  Societatis  1  eju ,  Lova9. 

1^66  in  8. 

Didacus  Stdla  de  modo  Concionandi.  Coloniéey  1  j  80.  in  %. 

Jacobi  de  Voragine  Legenda  aurea, 

£.  Fetri  Damiani  EpifloU  Pari/.  i6lO,in^. 

imago  primi/sculi  Societatis  Ie/u,  Aatvir.  16^0.  in  Folio» 

Jf«r.  Coritelius  Agrippa  de  Vanitatefcientiarumt  Colonia, 
1598.  Alhoewel  Nihufius ,  in  fij  n  boeck  de  Invocatione 
Sanaorum ,  defen  Schrijver gelijck  ftelt  met  Vjlen-J^ie- 
gel  ende  Marcolfus .  foo  is  het  nochtans  kennelick ,  dat 
hy  geen  Lutheran  gheweeft  en  is ,  als  Sixtus  Senenfis 
meynt ,  lib.  Bibliotecd.  annot.  73.  nademael  hy  in  dit 
hocckcap.  6.  Lutherum  dapper  overhaek. 

Cregtriks  Magnus  itf  lol.  Farifis ,  apud  CUudiHm  Chevallen, 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


VYLEN-S?!  EG  EL.  ^49 

'1^15. Den  welken  de  Cardinael  Bellarminus  deScripto-' 
ribus  EreUfiafiicis  noemt  Pafam  fanciiJJimum,é^Do£lorem 
e»imium »  ér  merito  Magnum  apeUatum.  Dat  is  :  Den  al-* 
dtrheyltgfttn  Tuus  ende  uyiftekende»  Letraer ,  ende  met  recht 
Groot gentiemt .  Defe  behoorde  in  dit  Regiiter  wel  de 
eerfte  geftelt  te  zijn ,  als  zijnde  lietHoofd  en  dc  cerfte 
van  onfe  Catholijke  Legende-fchrij vers.  Want  hy  is 
geftorven  Anno  60^.  HoewelM^/c/7*or  Canus  tib.z.LocO' 
rum  Jheolog.  cap.  6,  ende  andere  van  onlcCatholijcke 
Schrijvers  daer  van  ten  beften  niet  en  gevoelen. 

StelU  Clericorum »  in  4. 

Gulielmus  deSanBo  uimore. 

Boz,ms  de  Eucharijiia. 

Franc.  Cofieri  Jpologia  CatholtcatCgenGa/parumGrevink-^ 
hovium>T ot  Hantwerpen ,  1595^.  met  Privilegie,  in  8; 

Behelinna  Opufcula nova-  Argentorati,  Anno  1508  apudloan, 
GrunhgerumAn  4..  In  welck  boeck  mede  begrepen  zijn 
duo  lib.Eacetiarum.  Maer  dcfelveF^f^/i-e  zijn  nadcrhanc 
wederom  in  een  ander  ordre ,  en  niet  alomme  met  de 
felve  woorden  herdrukt,  eerft  tot  Straesborgh,  Anno 
i^op.  elk  met  by  voeginge  van  een  geheel  derde  boek. 
Ende  de  laetfte  editie  is  ge  voegt  ^diMtïNicodem'tFtifch- 
lini  Eac'tetas,  met  den  tijtel  van  Henriet  Bibeiij  P.  L.  Eace- 
tiarum  libri  tres.  In't  citeren  van  defe  boecken  hebben 
wy  ook  ondcrfclieyd  gemaeckt,op  dat  het  niet  en  fou- 
de  fchijnen  dat  wy  met  voordagt  yemand  fouden  heb- 
ben poogen  de  abufercn.Sulks  dat  wanneer  wy  aentei- 
kcnenBebeliana  Opufculo.of  FacetuBebelian^Xo  mcynen 
wy  daer  mede  die  van'tjaer  1508.  Aengaende't  gene 
wy  voortbrengen  uy  t  de  ander  later  Editie ,  noemen 
wy  alleen  het  voorfz  derde  boeck  5  ende  de  pag.  des  fel- 
ven  in  de  Editie  van'tjaer  1609, 

Vecabularius  optimus,Cemma  Vocabulorum  merito  diiius.Da^ 
"ventrU,  Anno  j^o^.  Een  ander  druk  heeft  defen  tijtel , 
Di£iionarum,quodGemmaCómmarum  vocant.  Antverpia 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


^^o      "DËN  RÓOMSCHEN 

jE/opi  &  aliorum  fahuU;  intir  quos  efi  Laurentms  Ahflênüut 

Bhr hardt  Tappij  Girmsnica  Magiacum  La;mis  ac  Gr^cis  coÜA^ 

td.  Argemorati  ^  if4f.  i»8, 
Eiufdem  EpitomeAdagioYumErafmi^  Antverpiétf  iffJ.fwS^ 
M.  MantUét  Bena  vidij,  Patavini  I.  C.Comitis  Palat wi,  &  legum 

InterpritisClariJfimiPolymathia^  Venctijs  ^  iffS-wS, 
Vocabularius  utriufque  luris.  Parifjs  •  i  f  i    in  S. 
Dc  Catechifmus  BeUarminiXot  Antw.  Anno  161  i^gedrucktby 

Hi er eny mus  Verduffen  y  in  8. 
ReguU  Societatis  lefu  ,  Lugdini  i  óoj^Superiorum permiffu,  in  1 
Opera  Dejiderij  ErafmiRoterodami.  Defe  moeten  by  de  Room- 
^   fche  Kerck  in  groote  weerde  gehouden  worden .    Want  aU 
hoewel  een  ige  van  hemfpreken  als  vaneen  ketter ,  ende  an- 
dere als  van  eenen  Voorloopcr  der  ketteren  :  Nochtans  ge* 
ven  cenige  der  voornaemfte  Voorftanders  der  Roomfchc 
Kercke  hem  feer  lofFelicke  getuygeniflen,  DeCardinael 
Sadoletus  Epifl.  fjib.  4  Verklacrt  met  hooge  proteftatie,dat 
hy  in'tftuck  van  de  Religie  met  hem  het  fclve  wilde  ge- 
voelen    Ende  hy  heeft  hem  tocgefonden  het  begiii  fijner 
uylegginge  over  den  brief  PauU  tot  den  Romeynen ,  ftellen- 
dede  verbeteringedacr  van  aen  fr^y/wi  oordeel.    De  Cardi- 
nael  Bcmhis  Itb.  6.  Epift.  leght ,  dat  hy  verblijdt  was  over 
het  gene  hy  de  menfchen  leerde ,  ende  dat  hy  daerom  oock 
by  den  Paus  in  behoorlicke  achtingc  was .  Immers  Leo  de  X. 
in  een  brief,  geftélt  voordeOverfettinge  van  het  N.Tefta- 
fnert,noemt  Er afmum, fijnen  beminden  Sone.  Ja  Paulus  de  II 
heeft  wey  nigh  tijds  voor  fijnen  dood  in  beraed  geftaen ,  of 
hy  Erafmumgctïï  Kardinael  en  foude  maecken.  ALblijckt 
uyt  een  brief  van  de  Kardinael  Bewbus  aen  Erafmum ,  die  ge- 
vonden werdt  onder  Era/mi  Epiflolas  lib^  ^7*P^£*  ^  'o8.  al- 
waer  hy  feght,  das  hy  hope  hadde,  dat  de  Paus  hem  in  korten 
tot  den  hooghften  ftaet  verheffen  foudet 
Dies  Geniales  Alexandriab  Alexanaro- 
hannes  Baptijla  Cafalius  denjeteribus  Sacris  Chriflianoftmriti^ 

RE- 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


REGISTER 


Van  de  'voornaemfie  faecken  in  den 
Uylen-ipicgel  vervat, 

A. 

EEn  Aht ,  dood  zijnde ,  keert  hem  fel  ven  om,  in't  graf 
leggende,  591. 
^j;/%Spreucken,  f/i^.  1^9. 

^Jlaet  vm  PortiuncuU ,  pa^.ió^  &cc.  wordt  beveftight, 
fag- 18+.  &c.  Wonderen  ontrent  den  fel  ven ,  pag.  1 7 1. 
De  Duyvel  wordt  gedwongen  dien  te  openbaren  t 
fag.  177.  &c.  Het  papier  van  dien  Afiseiis  Mmria, 
Chrtfus  de  Notaris,  ende  de  Engelen  de  getuygcn, 
f»g  IJl..  Item,  589&C. 

Afaet  Prediker  Tex,eHus ,  en  fijne  grouwelen ,  pus.  590. 

A£f>us  Det  j  of  Waflè  lammekens ,  en  der  fel  ver  kracht, 
pMg.  ^6'^. 

£r,  AndrUscan  fpinnekop  in  de  Mille  ingedronken  heb- 
bende, haeltfe  uyt  fijne dye weder  uyt,  f^^.  291. 

W2LnSt,Anna»  Haergcflacht,  M  333.  Haerc 

Legende ,  p»g.  M  Sy  wort  van  den  Duyvel  verfocht 
pag.  337.  Sy  verloft  eene jonge  dochter  van  de  dood , 
pag.  338  &c.  Sy  maeckt  weder  levend  een  dienaer  van 
haer ,  die  vermoort  was,  en  bekeert  een  Moordenaer, 
pag  341.  Van  Ste.  ^»»«  wordt  een  Jongelinck  door 
$z.  J»cob  onderwefcn ,  hoe  hy.haer  dienen  moeft  mee 
een  brandend  licht,&;c.  p»g.  341.  Hoe  de  felvejongc- 
linck  St.  Arm»  fchildert  aen  een  toren ,  daer  de  ftella- 
gie  om  verre  waeyt,en  hy  aen  haren  mantel  blijft  han- 
gen, pe^g,  344.  En  hoe  hy  rijck  wordt,  pug,  345.  Sr.  Aif 
naas  Latijnfche  Legende,  pag.  346. &c. 

Antonihs  de  Padna  predikt  allen  Natiën  in  hare  cygenc  ta- 
Ic,  p.  i*)  9.  En  predikt  oock  den  viflchcn,  p,  ead, 

Vaa 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


register: 

yan  Ave  Maria  i  fag.  i8.  Drie  broeders  Icfen  het  Avt 
Maria  hondert  mael des  daeghs  twee  jaren  langh ,  en 
der  fel  ver  efFed ,  ead.  Het  lefen  van  Ave  Maria  ver- 
giert  den  mantel  van  Maria  met  goude  letteren ,  p.  ai. 
Hoe  veel  Avg  Marias dztdc M .Benevenutaphgtelc- 
Cenip,  11.  Van  een  Monnick  die  anders  niet  enkonde 
lefen ,  dan  Ave  Maria .  />.  1 3 .  En  't  mirakel  daer  na  op 
fijne  dood,  14..  Van  een  broeder  die  door  Ave  Maria 
vele  geefteiijcke  deugden  van  Maria  ontfanght  >  ^.  if . 
Mirakel  aen  een  Zank-meefter  gefchiedt,  als  hy  de  fe- 
quentie,^t/#  Fraclara  Maris»  &c.  fongh ,  p.  ead,  Hoe 
de  Duyvel  door  Ave  Maria  verjaeght  wordt  9  p.  i6, 
Hoe  deDuy  vel  Mariam  aen  eenNonnc  vertoont,cnde 
wordt  door  Ave  Maria  verdreven  y  p.  18. 

Ave waer van  daen af komftigh ,  p.ij» 

B. 

Beelx.ehuh  fendt  eenen  brief  aen  de  Praelaten ,  &c./.  471^ 
Het  btelt  van  Maria  verdrijft  de  peft.^.79.  Beelden  met  wil 
en  vcrftant  begaeft ,  p.  449.  Het  beeld  van  Maria  nijght 
en  buyght  fich,/>.  ead.  En  befchermt  OrUans.  Wij  ft  aea 
een  Ciborie  in  de  Zee.  Een  beeld  wordt  gefchoten ,  en 
bloede.  Marien  beeld  (weet.  Gaet  na  de  Kerck  &c.  p, 
als  vooren.  Een  beeld  van  Chriflus  geeft  eenen  die  uyt 
het  Kloofter  woude  loopen  eenen  wackeren  oorband. 
En  trapt  eenen  kofterjdat  hy  daer  van  fterft.  Een  beeli 
van  Maria  neemt  eenen  appel  van  5/.  Hermanldtt  beeld 
van  St.  lan  en  fefus  loopen  in  't  choor  t'famen  fpeelen: 
en  het  beeld  van  Marta  helpt  St.  Herman  over  de  tral  ijen 
klimmen,  ommetfefus,  enSf.ia»tefpelen,  p.^^o» 
Het  beêld  van  Maria  eet  veele  dagen  met  eenen  jongen 
Monick,  p  j^^i. 
Biechte  van  een  die  onthooft  was ,  p.  59,  Eenen  Monick 
door  de  biecht e  met  veler  fondcn  beladen  zijnde, wordt 
in  de  Zee  geworpen  met  alle  hare  fonden  >  op  dat  het 
fchip  daer  van  Ontlaft  zijnde ,  mogten  behouden  wor- 
den, ^.y3i.y?3.&c.  -py 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


T 


i 


register: 

3yptttn  derPriefters  worden  na  hacr  doodt  Duy  vels  rij- 
peerden,597.  &c. 

Twee  Botren  doodt  in 't  graf  leggende,  fchoppen,  cn 
flaen  malkanderen ,  />.  600. 

Brief  zen  Mtrcurius,  en  Hymnus»  van  de  Mille ,  p,  4*7.  &c. 
Brief 'm  't  Monnicks  Latijn ,  tot  inleydinge  van  de  on- 
wetenheydder  Moanicken ,  &c.  p,  541. 6cc. 

C. 

CapMcijnen  begraven  in  de  aerde  in  hacrKloofter  tachtcn- 
tigh  fchape  quartieren ,  f .  1 26.  En  de  honden  lopen 
methaergebraedt,  en  hutfepot  heen ,  p.iiy. 

Catharina  van  Senen  valt ,  en  brecckt  haren  vingerhoed  y 
fonder  hare  eyeren  te  breecken ,  hoefe  in  eenen  en 
den  felven  fack  ftaecken ,  p.  599.  Trouwt  met  St.  AU- 
nMy  p.  ^6, 

Chrifiina  de  Koey-wachfter ,  p.  584.  &c. 

Van  St.  Chrifteffel ,     5  5  8 . 5 59.  &c 

Een  Clac»/?«r  van  Duyvels  gefticht,  Sec.  ^^37.  &c.  fict 
vorders  onder  de  iecter  L. 

Conradas ,  Irancifci  difcipel ,  verandert  een  godloos  Jon- 
gelingh  in  een  oud  Man,  f.  x^6.  Hy  kufcht  cn  vat  het 
kindeken y efu f ,  p.^^y. 

Crucifix,  />. 451.  des felfs mirakelen ,  f.45i.&c. 

D. 

Danfers  op  den  Kersnacht,en't  mirakel  in  de  fel  vc,  p  f8  ^ 
Van  S^.  DominicHs  name ,  en  fpeculatien  op  den  felve  , 
p.  6 1,  &c.  Sijn  beeld  ftaet  in  een  kerckeer  hy  geboren 
was  5  f .  1 10. 1  n.  Wat  droom  fijne  moeder  droomde, 
als  fy  van  hem  fwangcr  was,  p.  66.  Hy,  noch  een  kJeyn 
kind  zijnde,  klimt  uyt  fijne  wiege,  en  flaept  op  de  aer- 
de, p.  67.  Verkoopt  fijne  boecken ,  om  volmaeckttc 
aijn,  p.  e4i.  Wordt  Canonick,Onder-prioor,Monick, 
fchrijft  boecken,  en  het  mirakel  aen  de  felve,  p.68. 
Eenige  mirakelen,  f.'ó^.  Hy  laet  den  Ketters  fien,  wat 
c^ac'aQoddjiUe  dieaeo;  p^Md.  Sijne  fchriften  konnea 

niet 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


REGISTER. 


niet  verbrandt  worden ,  f.  70.  Hy  komt  in  de  kercke 
met  gefloten  deure,  p,ead.En  geneeft  alle  fieckten.Hy 
weckt  40  dooden  op,  ^.71.  Wordt  van  der  aerde  op» 
gelicht,  p  ead.  Hy  propheteert,  p»  ji.  Hy  bouwt 
lijn  eerfte  Kloofter,  p.  74.  Zijne  Ordre  wordt  bewefen 
uyt  Zach  1 1. pag.  1 10.  En  beveftight, /'^ij.  74.  Sijn  vir 
fioen ,  waer  in  Chnjius  de  Wereld  wilt  verdoen ,  &c. 
f.  M.  Hy  weckt  een  kind  op  uyt  den  doode ,  p.  y6* 
Een  lapje  van  fijn  py  wordt  voor  heyligdom  bewaert  y 
f  77.  Hy  weckt  wederom  ecnige  dooden  op,  p.  78. 
cn  word  wederom  van  der  aerde  opgeheven.  Hy  drijft 
feven  Duy  velen  uyt  een  vrouw ,  p.  80.  Geneell  twee 
Sufterkens  van  de  koortfe ,  />.8 1.  Brandt  nader  mcn- 
fchen  faligheid,als  Chrijius  p.  ead.  Hy  fiet  een  vifioen 
van  drie  maeghden ,  p.  84.  &c.  Hy  fiet  een  onteJbare 
menighte  van  fijne  broeders ,  onder  den  rock  Marid, 


be  Engelen  brengen  hem  witte-brood ,  p.  90.  Hy 
maeckt  een  ledigh  vat  vol  wijn,  />.  91  Noch  een  wijn- 
mirakel ,  ƒ►  9  V  94-  Duy  vel  verfchijnt  hem  in  de 
gedaentc  van  een  flange,/»  95. Item  in  de  gedaente  van 
een  MufTche,  die  hy  de  vederen  uyt-treckr,  p,  ^6. 97. 
Noch  in  de  gedaente  van  een  Aep;die  hy  de  kaerfe  be- 
val te  houden,tot  dat  hy  fijne  pooten  brande ,  p.  97)98. 
Hem  wordt  gegeven  de  kenniflTe  van  alle  talen ,  />.  9  8 
Hy  wordt  in  den  regen  niet  nat,/>.99.  Hy  krijgt  brooc 
en  vijgen  miraculeus ,  p.  ead.  Vermenighvuldight  hec 
brood,en  maeckt  weder  een  ledig  vat  vol  wijn,  p.  100. 
Hy  recommandeert  de  H.  Schrifture ,  /».  104.  En  ge- 
tiiyght  dat  St.  Francifcus  het  Vagevyer  heeft  ledigh  ge- 
maeckt,  p  a95  Geeft  hem  fel  ven  over  voor  fijne  dil- 
cipclen ,  als  Chrifiui  voor  fijne  fchapcn ,  p.  lOf  Hy  is 
iltijd  in  alles  vanGod  verhoort,;>  *4<<.Sijn  vertrouwen 
p.  106.  GeefTclr  hem  fdvcn^pead.  Biecht  hem  fel  ven, 
p.  108.  Met  Chrijius  vergeleken  zijnde,  overwint  hem 
meeft  in  alles,  p.  109,  iio^iii^iii.öcc,  £cn 


Verandert  wormen  in  peerlen , />4f.  88. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


.1 


;  k. 


X    E    G    /   ó    i     h  R, 
Een  feker  Dominicaen  fchrabt  de  wonden  uyc  van  ceaea 
gefchiIderdcnFr/»»«/<:«/,en  't  wonder  daer  op  gevolgt, 
105. 

Der  I>oïwi»iV4»*rOrdre  is  de  befte  van  alle,  85.  Hoe 
groten  fonde  het  is  met  een  Dominicaenfe  kap  te  gcc- 
ken,  p.  81. 

Een  docde  man  fpringt  van  de  baerc,  en  komt  daer  we'er 
op  leggen ,  p.  594.  &c. 

Doop'vattr,  der  fel  ver  kracht ,  en  wonderen  ,p.  458.  &c.' 
Dtfo/'««  der  kloeken,  p.  460. 

EenDrseck  voert  yemand  wech  onder  fijnen  fteert,^  141; 

Een  Duyvelm  degedaente  van  een  vrou,befworé  zijnde, 
vertelt  de  geboorte,  cnde  doodt  van  St.  irMttcifcust 
p,  i86.  &c.  De  duyvel  vertoont  Mariam  acn  een  Non- 
ne ,  f .  18. 6cc.  De  duyvel (chQun  fijnen  brief ,  en  floot 
fijn  hooft, loi.  &c.  Hy  vaertin  eenen  broeder, om 
dat  hyvleefch  gegeten  hadde  ,  p.  102.  103.  Hy  ver- 
fchijnt  aen  S.  Domiaicus  in  de  gedaente  van  een  flange. 
fag.  ^6.  Item  in  de  gedaente  van  een  MulTche,  p,  ead, 
en  97-  Item  in  de  gedaente  vaneen  Sim  me,;».  97.98; 
Sijrien  brief  wordt  hem  ontnomen ,  p,  loi.  Hy  ver- 
fchijnt  aen  st.  Franci/cw ,  p.  139.  Werpt  hem  met  ftee- 
nen ,  pag.  140.  Hy  getuyght  van  St,  Ir/tnti/ciOtdtey 
pag,  144.  Van  fijn  perfoon ,  ^  149.  Hy  predicktdca 
A flaet van Pm«M2c«/4,^.  lyi.&c.  Magh niet hooren 
Tloecken,^4jf.  17^.  &c.  Verfchijnt  Br.  Rufino  in  de  ge- 
pacnte  van  ChriHus ,  p,  zix.  &c.  Hy  fit  in  St,  Franci/ei 
oorkufi[en,  p.  214.  &c.  Verfchijnt  hem  in  de  gedaente 
van  muyfen,^  128.  Des  duyvels  heerfchappye  ,p.  60^, 
De  gene  die  daer  onder  koraen,worden  noch  fomtijts 
verloft,  Everwachus  y  p.éoè,  p.  6oj.  Broer  Feter, 
ca  sttven,p.  607.  en  608.  Van  een  man  die  eens  Heeré 
Jacht-hond  hadde doodgefmeten ,  pag  609.  &c.  Van 
eenen  Student,  p.  61^.  &c.  Der  duyvelen  verfcheyden 
acre    4i  3 .  &c.  De  duyvel  vertoont  fich  in  fijne  cyge- 

ao 


I 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


Ü: 


register; 

ne  gedaente,  p.6i^.  Hy  haek  de  7.iele  van  een  rijckeii 
man  met  een  haek  ter  kelen  uyr,  p.6i%.  Der  duyveUn 
goede  difcipline  onder  malkandcrcn  ,  />.  619.6x0, 
duyveli  die  menfchclikjen  vrouachtigzijn,  /».6io.&c. 
duyvels  die  hier  voor  knechten  getrouw  dienen,  ^.6ii, 
6iz.  &c.  Wat  de  duyvel  een  Klerck  belaft  heeft  te  pre- 
dicken  in  een  Synode  van  Biflchoppen,  f.6i^.  Hoe  de 
dufvehc  biechte  quam,  />.  6  if.  &c.  De  duyvel  TiteveU 
/«j  teyckentdefondcnop,  f-ét-f.  Den ^«/-v*/ wordt 
lijnen  brief  ontjacght,  dacr  in  hy  eenige Tonden  haddc 
opgeteykent ,  f.  627.  &c.  Een  duyveldiQ  berouw  van 
fijne  fonden  heeft,  f.6i%.  Eenen  duyvel  die  het  2  ut  et' 
no(ier,  en  het  Credo  kan ,  en  opfeght ,  macr  en  kan  het 
ulve  Maria  niet  opfeggen ,  />.  619.  De  ^/w^'v^/ beftraft 
eene onkuyfche  vrouw,  p.  ólo.  De  duyveU  graven  een 
Bagijne  op,  in  de  gedaente  van  een  fogh  met  jongen , 
f .  63 1.  Een  Kloolter  van  de  duyvels  gefticht ,  cn  be- 
woont, &c.  f.  6^i.&c.  Een  i^w^t/e/ die  in 't  gewaed 
van  een  Priefter  de  fieken  gaet  biechten,'t  Sacrament 
geeft,  &C.;»  6^3.&:c.  Een ve/ bidt C^ri/lww aen > 
leeft  Fater-no^ers ,  Ave  Mari/u,  bidt  voor  de  Catholijc- 
ken ,  &c.  p.  635-.  &c.  Dc  duyvel  beveftight  der  Catho- 
lijke  Leer ,  en  verdoemt  de  Leere  der  Lutheranen,en 
Calviniften,  f .  6:^  8  *  &c.  Des  duyveb  wraeck  over  de 
gene  die  de  Fccft-dagen  niet  en  vyercL ,  p.  640. 

E. 

Ipren,  gebroken  zijnde,  worden  weder  heele,  p.  5*9  r; 
De  Engelen ,  en  hare  reliquicn  moeten  aengebeden  wor- 
den 5  p.  9  56. 

Een  Efelmne  leert  dat  de  geconfacrcerde  Hoftie  Chrijli 

lichaemis,  ^>.^42. 
Van  een  Ext  er  die  opgegeten  zijnde,  fpreekt  in  den  buyk 

des  genen  die  haer  opgegeten  hadde,  ^  591» 

F. 

S.FrancifcHs,  ^as,       Vcncheydcfpcculaticn  op  fijnen 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


R   E   G   I  S  TER. 

haem,  /'.iii.&c.  Sijnbeeldftaetindekerckeerhy 
geboren  was,  />.  iio.&c.    Hy  is  Jefus  Typicus ,  &c. 
f.  128.  Onderhoudt  het  Euangelium  na  de  letter,  tot 
een  jota  toe,  en  fijnen  regel  is  alleen  in  den  Euangelio 
gefondeert,  p.  1 32.  Sijne  Ordre  bewefen  uyc  Zack.  i  r. 
/».  1 10.  Sit  in  St,  Lucifers  ftoel  5  />. « 3  X.  1 57 .   Is  Chrifi» 
gclijck  in  deughd,  en  lijden,  f  .134.  Laetons  menfchcn 
maken ,  Geoèf.       wordt  van  St,  Francifcus  verftaen  > 
f.i^S'    Aller  Hcyligendeughden  zijn  in  hem,/».  13^. 
Wordt  gckuft  van  Petrus  en  FauIus.&cc.  pug.ead»  Is  een 
exempel  van  alle  volmaektheyt,en  fijne  menfchelijke 
nature  is  vergodet,  p.  1 36.  Is  voorfeyt,en  voorgebeeldc 
in 't Oude Teftament,  gelijck Cbriftut,p.  137.  Hy is 
die,daerdeSeraphim  van  fpreken  byEfai.enyer.p.  ead. 
Een  fteenrotzfe  als  Petrus.  Een  kruycifix  fcyt  tot  Fran- 
cifcus» repareert  mijn  huys.  En  Chrifus  bidt  fijnen  Va- 
der om  huipe ,  dat  St.  Francifcus  hem  fijn  kruys  helpe 
dragen  ,  p.  137.    Vele  Heyiigen  hebben  St.  Franeifii 
dagh  voorfien,als  Ahraham  Chrifti  dagh.  Alle  Engelen, 
en  die  in  den  Hemel  zijn,en  op  aerde,hebbé  haer  ver- 
blijdt over  de  geboorte  van  S.  Francifcus,    Gclij  ck  si- 
meon  Chriflutn  in  fijne  armen  nam,  foo  heeft  een  Engel 
S.  Franci/eum  oock  in  fijne  armen  genomen.  Hy  heeft 
oock  alle  fieckten  genefen ,  als  Chriftus,  p,  138.  Voor- 
feydt ,  dat  hy  door  heelfde  wereld  fal  aengebeden  wor- 
den,;». 1 3^.  Wentelt  hem  naeckt  in  de  doornen,  p.  ead. 
Sit  in  de  wonde  van  ChriCti  zijde,  p.  14.4,  S$.  Francifcf 
Ordre  is  gheheel  C^ri//i.  Itcm,lof  van  defelve  Ordre, 
p.  143.  144.    S.  FMwi/r«/ propheteert  dat  den  Anti- 
chrilt  uyt  fijne  Ordre  fal  opftaen ,  p.  144.   Hy  en  de 
Swaluwen  fijn  fufterkens,  predicken  by  beurte,^»  147, 
Wordt  in  de  predicatie  van  een  Biffchop  feer  geprele, 
dat  hem  feer  behaeghde ,  />.  1 48,  Door  't  vleefch  gc- 
tenteert  zijnde,maeckt  hem  felven  een  vrouw,en  kin- 
^wenyanfneeuwjf .  «ad.  Verandert  water  cn  afijn  in 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


REGISTER. 
wijH  )  jp.  wii.  Is  de  goede  Herder ,  die  fijn  leven  fldc 
voor  fijne  fchapc.  De  duy  veis  ftaen  ftom  in  fijne  tcgc- 
woordigheyt.  Verklaren  wat  een  grooten  man  dat  hy 
is.  Dat  de  helle  voor  hem  beeft.  Item ,  dat  Chrifti  lij- 
den in  hem  fal  vernieuwt  worden,  f  149.  &c.Sittende 
op  een  Efcl ,  komt  hem  het  volck  te  gemoet ,  gelijck 
C/&riy?ï>  in 'cEuangelium,  f.ead.  IsC^r»i?»gelijckfor- 
mighin  alle  fijne  daden.  Heeft  twaelf  Apoftelen ,  ge- 
lijck Chtifius,  Een  van  de  felve  v«rhanght  hem  felven> 
^sjudat  onderC)&ri/2# Apoftelen.  Sy  doen  alle  wonder- 
werckcn^en  zijn  vol  des  Heyligen  Geeftes,  f.  1 
Hy  geneeft^en  helpt  de  Leprofen,&c.  Is  nederiger  als 
Chrifusy  kuftdc  vuylezeeren,  ende  laet  niet  toe  dat 
yemand  fijne  voeten  kuflè ,  als  Chriftm  toeliet ,  &:c.  f, 
ifi.i5).  Sijne  broeders  mogen  geen  boecken  heb- 
ben, f.  154.  Mogen  oock  geen  geld  handelen,  f.  ead, 
Hy  belijdt  van  hem  felvc^at  hy  de  grootftc  fondaer  is 
van  de  werclt ,  f .  15  8-  Hy  verwerpt  alle  ftudie  en  ge- 
leertheyd ,  />.  17  7.  Gaet  naeckt  in  een  brandend  vyer 
leggen ,  in  plaetfe  van  een  bcdde,om  by  een  vrouw  tc 
üapen  5  die  op  hem  verheft  was,  f.  160.  Wordt  opge- 
heven in  de  lucht ,  />.  198. 199-    Verkkert  aen  Broe- 
der Lio  eenigc  woordcnjdie  tot  hem  gcfproken  waren 
uyteenfekervycrjp.ioo.aoi.  Vaft,  en  verblijft  al- 
leen in  een  Eylandeken,den  geheelen  Vaften  of  er , 
202.203.  Sijnenvierigenyver,  />,  i($8.en  169.  Sijne 
tijdkortingc  mecBr.LÉ*»,  f  19?. &c.  Verfchijnteen 
Minnebroeder,ende  door  kracht  van  fijne  littekenen 
(gelijk  ChrïftHs  door  fijne  cygcne)  brcnght  hyjaerlicks 
alle  die  van  fijne  Ordrc  7.ijn  uythet  Vage-vyer, 
409.  &c.  Chrtftus  heeft  alle  fijn  macht  aen  hem  over- 
g€gevan,  />.aii.&:c.  Om  den  duyvel  te  overwinnen 
raedt  hy  ,  tot  den  Duyvel  te  fesgen  :  lek  fal  u  in  den 
mond  kacken ,    ii  1.  &c  Hy  beveek  Br.  Rufinut 
fiaeckt  de  Afljfien  te  prcdickfin,en  doet  hetf^lf  mede. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


REGISTER. 

1 15.  &c.  Sijnc  wonden  fiet  ende  taft  Br,Rufinuupag ' 
%  1 9.  &c.  Hy  kende  alle  deughden,  en  ondeughden  in 
den  fijnen,  ƒ».  222.  VerkJaert  Rufinus  heyJig,/).  212.&C 
Hy  flacpt  op  een  kuOcjdaer  de  duyvel  in  rat,^,224..&c* 
Hem  quelt  de  duy  vel  in  gcdaentc  van  muifen , 
Vervloekt  cenen  Minifter  van  Bononie,  p.  230.  Siin 
Lied  des  broeders  van  de  Son ,  f.  231.  Hy  vermenig- 
vuldight  de  druyven  in  cenen  wijngaerd ,  f.  237,  &c 
Hy  heeft  een  Medecijn-raecfter  ccgail,  /'.>38.'&g! 
Hem  worde  viflchenjen  andere  fpijfe  gefondé  onver- 
wacht 5  f .  140,  Sijnen  generael  Capittel  gehouden  in 
\  veld,  en  wat  daer  al  is  voorgevallen,  &c.  p,  2+0.141, 
êcc.  Hem  brcnght  joSï,Jacoba  deftptem  onvcr- 
wachr,rpijfc  daer  hy  na  verlanghde,  ^2f  f  »&c.  Hy  be- 
mint boven  alle  vogelkcns  deLeeuwerkens,/>.248.Hy 
wilt  geen  Meefter  hceten, ^  2  53 «  Hy  vcrloft  de  ftadc 
Bugubien  van  een  fchrickelijcke  wolf,  p.z6i.  êtc,  Hy 
maeckt  falig  eenen  godlofen  Biffchop,die,in  fijn  gocf- 
loos  leeven  volhart  hebbende ,  geftor ven  was ,  &c.^, 
278. 6cc.  Sijnc  geboorte,  en  doodt  wordt  verhaelt  van 
de  dayvel,/».  286.  &c.  Hy  wort  vervloeckt  van  fijnen 
Vader,  en  verkicftdienvolgende  een  anderen  Vader, 
die  hem  zegent,  p  287.  &c.  Sijnc  ziele,  na  fijne  dood, 
fiet  men  ten  hemel  varen ,  />.  29 1 ,  Hy  paflèert  door 
't  Vagevyer,  fondcr  den  dood  te  voelen,en  mackt  het 
Icdieh,  f.295.  Sijne  broeders  en  konnen  door  de 
roode  ladder  inden  hemel  niet  kHmmen,maer  kon- 
nen daer  alleen  door  de  witte  ladder  van  M<iri«  ko- 
men, ^294.  Sijne  groote  penitentie  en  abftinentie, 
^  297,298. 

Welcke  broeders  onder  de  Fr/wci/c/imnfu Hen  falig  wor- 
den ,  en  welcke  verdoemt ,  p.  190. 191 .  &c.  Sy  kon- 
nen in  de  helle  niet  komcn,of  moeté  ccrft  iiyt  de  kap? 

145.  Sy  verkiefcn  na  de  doodt  van  Si,  irdncifcus  cc» 
pea  Generaelj  en  wat  fifh  daer  in  aLtOijgedrag''  he(;fr, 

T  t  i  '  pn^ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


E  E 


t  16%,  1^6,  %6n.  &c.  Eenige  Vramifianen  niet  wel  ge- 
uatteert  zijnde  van  eenon  Prioor  in  Engelant ,  wordt  .  , 
hy  door  Chrifii  bevel ,  daerom  opgehangen ,  met  alle  |' 
fijneMonnicken5f.x8o,a8i.&:c.  i 

G. 

Swtn  den  mondt  te  nemen ,  hoe  geftraft,? .  1 J?.  6»M  . 

aen  te  raecken ,  hoe  gcftraft ,  f  •  1 JT- 
etw/iTaetfelj  f  .+ïf-  | 

Een  me«  cn  een  H»»»»  worden  wonderlijck  verandert ,  , 
Eenigf  H«y%«  in  een  kcrck  vechten  tegens  de  duy  ve-  • 

AlUdieydfHtl&komen,blijvendaeraltijdtnicti^^^^  i 
ons  dcSchriftuyre  leert,  f.óof .606.607. óoZMc,  . 
cn<5iy&c.  J 

■Ï./W  verlooft  hem  felven  aen  C/i-iriM  van  da^r  J 
™W  op  deHarpe  fpeelt,? .56.Hy  vryt  een  Heydcnfe  | 
Saudaens  dochter,  die  hy  heymehjckuythaerlant  J 
voerde,  m6.  Is  met  fijne  verdienften  wel  uytgemon-  - 
ftcrtuvt  de  CatholijckeKercke,  maer  fijnen  naem 
S?aernoch  ver  ^60.  Hy  verfchrjnt  een  feker 

broeder  in  de  gedaente  van  een  duy  ve ,  cn  nodight 
hem  te  gaftc,  Hy  loopt  uyt  fijn  doosken ,  of 

HoterirStn'Ait*^^^^^ 

beeldt,  p.')  99 
Wznst.Jorisy  ^364•3ö5•^• 

"  2:^fcfc.«.Monnicks-kappen,hoe  heyligh  datfe  ^jin>^4^f; 
,  ""t  rdienen  den  hemel,  en fy  worden verdge^^^^^^ 
-    fterven  als  haer  kap  uy  cgetrocken  is,f       Noch  an 
dcrc  kraght  der  kappen  ?  f  ^66. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


register: 

Des  ICekh  wijn ,  p.  4*18.  Verandert  in  ziedend  bloed , 
419.  En  meer  andere  mirakelen. 

Kloo/ters,  en  Khcfier-leven»  p.  \66,  &c.  Hoe  verfot  dat  een 
Monick  is  op  een  Nonnc  5  p.  4<58.  Een  Kloofter  Koftcr 
loopt  met  den  duyVel  uyt  het  Kiooftcrjin  de  gedaentc 
van  een  vrouw Van  eenMonick,die  by  den  duy- 
vel  fliep  p.  4(^9.  M*r/i»«/,Engelfche  Propheetjgeboren 
van  den  duy  vel,en  een  Nonne ,  p.  470»  Van  twee  we- 
reldlicke  Priefter^,  ^  47  r .  Van  een  Abtjcn  een  Her- 
bergier ,  p.  47  %.  Van  een  ondc  Bagine ,  p,  47^,  &c. 
Van  den  BifTchop  Vdo,  p.  477. 478.  &c.  Van  den  Ere- 
mijt Anfmirius ,  /».48i.  Vaneen  Priefter,  diefeydc 
dat  hem  de  tiende  toe  quamen ,  />.  48  2.  Van  een  Bil^ 
fchop  van  Geulen  5  en  fijnen  geck  5^.  483.  En  voorts 
van  vele  exempelen  van  onkuysheyt  der  Geeftelijkc  » 
f.48?.484.484,-.48<$.  Eenige  onkuyfche  daden  der 
Geeileiijcke  door  de  Koninginne  van  Navarre  in  een 
boeck  nagelaten ,  p.  487. 488  489.  Hoe  een  Abdefle 
een  Nonne  beftrafte,  ^.489.  V  an  de  felfde  ftoffcjdoor 
yoannes  Adelphus  verhaelt,  p.  490.  &c.  Van  Heer  Juns 
Prcdicatie,  ^494.  Paep  F/#///^»,  />.  495.&C.  Vau 
Paepr<?/»o.  ^.  497,&c.  Vaneenjode,  />.  500.  On- 
icuyshcyd  in  de  Biecht  3  /».  foi.&c.  Van  een  Abt,  en 
fijnen  gcck ,  p.  5:01.  Accoort  tuflchen  een  Priefter,  en 
fijnen  Kofter ,  p.  505.  Van  onvruchtbare  vrouwen  > 
f.ead.  Een  K/w^*r  van  Nonnen,  f.  504.  Andere 
exempelen  meer,  p.  505:.  ^o^.&c.Van  de  Heyligenin 
Engeland ,  p.  511.51^.  &c.  Van  des  Keyfers  Henriet 
</e/r.Sufter,  eneenCapellaen,/».  f  lO.  V zn  Palfdmhus 
die  een  Tovenaer  was ,  ƒ>.  52 1.  Wet  van  Wilhelmus 
Conqfidfior»  />.  523.  Van  cenegey Ie  Nonne ,  enhaer 
Lief ,  en  hoe  'c  hem  verging ,  p.  5'25 , 6:c.  Onfe  Lieve 
Vrouwe  ter  Hocre  buytcn  Antwerpen ,  515.  Noch 
eenige  bedenckingcn,/».  52^>.&c.  Bedeckinge  van  der 
Geeftelijckeonkuyfcheyd,  ^.jiS»  Ondcrfoeckder 

T  t  3  kU0' 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


i 


register; 

.  xhofler in  EngclantjCn wat  gaften  daer  gevonden Tiijiï; 
5^5 j  Remedie,  geen  remedie,  voorde 

KUofitr-fiecktt  >  f,  599.  &c.  Een  Kloofier  van  Duy  vela. 

gefticht,  en  bewoont, 
De  klompen  en  pantoffels  der  Monicken ,  gemaekt  van  \ 

houte  van  den  vervloekten  Vygeboom  in  den  Euan- 

gelio,  f.^i^. 

VznKruycen,  en  kruys-flaen ,  ^435:.  De  outhey t  van 't 
hout  des  Kruyces ,  />.  ead.  &c.  De  Duy  vel  heeft  ge- 
leertjhoe  men  een  kr$tys  moet  flaen,  p.^^o.  Hoejako^ 
hna»  door  kracht  des  ibr^jr^, wandelt  over  Zee  na  Grie- 
ken-land, ^441.  Hoe  de  Duy  vel  in  een  Nonne  vaert, 
om  datfe  falade  gegeten  hadde ,  fonder  een  kruys  eerft 
daef  over  te  flaen,/».44i.  Hoe  alle  de  broden  in  eenen 
Oven  alle  met  het  kruys  geteeckent  worden ,  f.  445. 
Hoe  de  duy  velen  fchricken  voor  een  kruysA^t  een J  o- 
dc  o^er  hem  fel  ven  gemacckt  hadde ,  p.  444. 6cc. 

L. 

Eén  Lat  arm  tot  eén  lieven  Vrouwen  Beek  gemaekt,^  4. 

Liiife  Vrouwe  ter  hoeren,  p.  515:. 

Van St.  Loiola  jp.^oi.  Won  met St.  Francifcus en St.  Do- 
fninicus  vergeleken  y  f.  ^02, 303.&C.  Sijnereliquien 
llillen  dê  Zee ,  p.  304.  Sijnen  blooten  naem  doet  den 
fwangere  vrouwen  verloflen  ?  f ♦  305.  Voorfeght  toe- 
komende dingen  onfeylbaerlick  ,ƒ».  ^06.  Spreeckt  als 
fnacht  hebbende  5  ende is  vergodet ,  p.ead.enp,  137. 
Sijnen  vyerigen  aert ,  p.  308.  Sijnen  toenaem , />.  1 39. 
Voor  hemjen  fijne  Societeyt  fijn  vijf  planeten, />.  3 10. 
Was  een  Soldaet,kreupel,^n  mifmaeckt,/».  311 .  Jaogt 
de  duy  velen  met  een  ftock  wech  ,^.311.  Was  onge- 
leert:  fijn  kleeding,  &c.  hy  en  wilt  niet  uytgcfchildert 
ïijn,  p.  iad.  Hy  eh  fijne  metgefcllenzijn  vrienden 7</^» 
fcn  waerorii,^.  3 13.  Sijn  geflacht  bewefen  uyt  %6, 
p.  ead.  Sijn  leven,  p.  3 14.  Verruckingen,  bidden,con- 
feflie ,  />.  3 1  (>.  &c.  Hy  Ibude  gcern  naeckc  geloopen 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


register: 

iicbben,^.  u6,  Sijnekuyfchcydt,  ^^ïg.&c.  Sijneri 

voorgenomen  doodflag,  ^  3  n  •  Hoe  hy  een  onkuyfch 
menfch  bekeert  heeft ,  A     i.  &c,   Hy  is  den  kick- 
vorfchen  gelij  ck ,  f .  51 5 .  &c  Hy  is  A^olloniHs  gelij  ck, 
^.  31^.  &c.  Een  decreet  tegens  fijne  Societeyt,en  ver- 
vloeckinge    3Z7-»&c.Sijne  mirakelen     318. 529. 
3  50.  Sijne  dood,en  wat  dacr  op  gevolght  isjf .  331. 6cc. 
Sijne  gebeenten  worden  in  fijn  graf  niet  gevonden,^. 
553.  Sijne  canonizatie  door  vrouwe  bevordert,  f.  354.. 
\zTiS,LonginHs»  f.  363.  &c. 
i«r//«reenSand,  en van5.  FM»«/c«Ordre,  t.i^%. 
Lutheruj.vzn  kacken  en  vijften  tegen  de  duy  vel  fpreken- 
de  ,  heeft  gedaen  na  den  racd  van  S.  Franci/us ,    1 1 f . 

M. 

S.  MachartM  wilt  vrede  maken  tuflchenGodt  en  den  duy- 
vel,  p.  174. 

Mmtïa  heeft  in  C^ri>  kruydnghe  alleen  het  geloovebe- 
houden,  en  in  haer  alleen  beftondt  de  Kerckc,  ^  3  •  Sy 
is  Cancelerfe  van  denHemel5en  fchrijft  Fiat  op  deRe- 
queften  van  de  fondaers ,  &c.  p.  19.  Haere  eer-tijte- 
len ,  &c.  f .  3  z .  Dat  men  Chri/ium  mag  voor  by  gaen  9 
■enMariam  allee  eeren  en  diené,  en  den  loon  daer  voor> 
p,  34.  Hoe  een  Klcrck ,  God  hebbende  vcrfaeckt ,  en 
met  den  Duy  vel  een  compad  gemaekt,  evenwel  door 
Mariam  alleen  zaligh  wordt ,  f>.  36.  Hoe  Maria  in  dc 
Ichale  viel  voor  een  godtloos  Klerck ,  als  hy  te  licht 
wooghjcn  hem  behoudc ,  f  •  37.  Een  vrouwe  die  noyc 
eenig  goed  gedaen  heeft ,wordt  alleen  faligh  door  Ma- 
rfam,p.'^%.  Een  wondcrlick  exempel  van  cencn  Moor- 
denaer,die  onthooft  zij  ndójhem  biechte,co  doorMl- 
riam  faligh  wicrdt,^.39.  Hoe  een  Moordenaer  heerlik 
wordt  begravenjals  cenenMartelacrjdoorW/if  iVMw,om, 
dat  hy  ter  eeren  van  haer  des  Saterdaghs  gevaft  haddt. 
h«ewel  hy  geen  ander  gocdt  gedaen  en  haddc  5 
Hoe  een  diSf  aen  dc  galge  wordt  in  *t  leven  behouden 

T  t  4.  dool' 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


R  E   G   I   S   T  e  r: 

(Aoot  Maria »  f,  tad.  Van  een  Paep,  die  fij  re  tonge  uytgcfoei 
den  zijnde ,  van  Maria  eene  andere  bequam,^  41.  Van  een 
ongelecrt  Priefter ,  die  anders  niet  en  konde  dan  de  Miflfe  van 
Maria  feggen ,  ^ag,  42 .  Groot  mirakel  van  vccrtigh Mon- 
mcken  in  Yerland  onthalft.door  *t  beeld  van  Maria,  fag.  4  j. 
Van  eendroncken  Monnick,  die  van  A/<tr/V»  te  bedde  wort 
gcleght ,  en  van  den  Duy  vel  verloil,  p.  44.  Hoe  Maria  den 
jongen  Grave  vanS«//3i ,  alshyteUlmuytdevenfterviel. 
in  haren  fchoot  vanghde ,  en  hem  behoede ,  p  46.  Vaneen 
Vrouw,  dit  Af^r/^  hacr kind ontnam  ,  omdatfehaer 
niet  en  holp ,  p,  47  Maria  neemt  ineen  Kloofter  het  ampt 
van  een  Collcrfe ,  of  Cofterinne  waer ,  terwij  Ie  fy  buyten  het 
Kloofter  de  hoere  fpeclde,  p.  ead,  Sy  tornoyt  voor  een  Rid- 
der, 48.  Helpt  Thomof  vanCamell;ergh  C\]nck\eedeTen 
verftelicn  . pag.  48  Hare  vryagie  ,pag, 49,  &c.  Sy  laet  ver- 
Icheyde Monicken  hare  borften  fuygen ,  Sacpa^.  edd,  Om- 
ielll  eenen  Monick.en  kuft  hem  vriendelick,  ead.  Geneed 
de  zeerighe  lippen  vaneenen  Klerck,  doorhem  voor  fijnen 
mond  te  kuflVn ,  pag,  fo,  Haer  fchoonheyt  bekoort  een  Mo- 
nick,  pag.  ead,  Omhelft  een  Ridder ,  die  fijns  Heeren  vrouw 
tot  overfpel  verfocht  hadde ,  kuft  hem ,  en  wil  van  hem  we- 
derom gekuft  zijn,  &c.p  ƒ  i .  Vrijdt  heele  nachten  over  met 
'  S,  Herman ,  trout  hem ,  en  noemt  hem  lo/eph,  8cc.  pag,  fi. 
Trouwt  met  S.  y^lanuf  ,p.sz.  Toegift  op  den  naem  Mana , 
f^l  SA'  Sy  verfchijnt  aen  Cff;jMi«/ ,  en  laet  hem  haer  kin- 
deken kuflcn,  en  vatten,  ^  2^7.  Sy  is  een  Meefterfie ,  p, 
ado. 

yan  S .  Margarita  ^  3  67.  Sec  Wordt  ten  houwelijck  verfocht, 
cn  loopt  wech  ,  als  fy  trouwen  fotide ,  noemt  haer  fel  ven  Pe- 
lagius ,  bindt  den  Duy  vel  op  een  kuffen ,  ^cpag,  368.  Een 
Braeck  llockt  haer  op :  wordt  befchuldight :  hoe  verloft,&c. 
^.569«&c.  HarenLof.(angh,/»,37o,  37i,&c. 

Mareellus  de  II.  Paus ,  47  j  . 

Merltnus ,  Engelfche  Propheet,  geboren  van  den  Duy  vel ,  en 
vaneenNonne,  />.47o. 

/frftf  gedaen  wordende,  wordt  het  Mis-broot gegeten  in  dege- 
dacntcvaneenkiödeken,;».  191.  Doorde  verdienftevande 
Mijf r  valt  den  Duy  vel  uy  t  de  hand  een  Obligatie ,  onderteec- 

keoc 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


REGISTER. 

kent  met  het  bloet  van  eenenFrancifcaen,waer  mede  hy  hensi 
verbonden  hadde  aen  den  duy  vel ,  om  een  vrouwe  van  hem 
te  verkrijgen,^.  148.  Der  Miffe  fecreetp,  42j-.Wat  óeMiffeis, 
yerbaelt  aen  A/tfrf«r/«^  door  een  Paftoor,  p.^ij'  Wondere 
ftellingen  vandeAfi^^,  p./^ii. 
Munmch-kappenyderfeheTkrachtyp.  464. &c.  Twee Mannikm 
gehangen  zijnde  aen  »en  galge.fingen  helder  op,/>. ^-91.  Der 
Munnickenongeleertheyt,  p.  5-41.  cndeeenen  britftotin- 
leydinge.  Exempelen ,  p.  5-44,  &c. 
Eenige  Moordevaers  worden  Francifcanen,  p.  1 60,  Een  der  fel  ve 
tot  boete  vaft,  en  waeckt  15-  jaren  lanck,en  fijne  wonderlick 
avontuer,  eer  hy  in  den  hemel  quam,/).  i6i»  lói,  163.  &c, 

N. 

Van  St.  Nicolaus ,  p,  38Ö.  &c. 
Nonne ,  wat  te  feggen  is ,     ƒ  29.  &c. ' 

O. 

,  tweederley ,  p,  45-6,  Het  Formfel,  en  het  laetfte  Olyfel , 
^.  45-7-  &c. 

Onkuysheyds  remedien  in  de  Kloofters ,  en  elders  vcor  de  Gee- 

ftelicke,  ^»  5-30,  f31.  &€♦ 
Oorbiecht  et  p.fs6,&cc. 

Een  0/ ge  vilt,  gehackt,  en  gedeclt,  wort  weder  levend,/,  ƒ94, 

P. 

P^a/^Tttj  heeft  een  vifioen  van  St  Fravcifcus,  />,  ifT- 
Van  den  Prftt/,en  lijne  macht  over  deSchnftuve,/>.5-6f  over  de 
Kerke  op  zetAcpag.  5-70.  over  hctVagevyer,/'.  57 1 .  De  P^«i 
eens  een  paerd  van  eene  edele  J  uffrou  bereden  hebbende ,  fo 
w  il  het  paert  geen  v  rouwen  daer  na  meer  opnemen  >    5-9  3 . 
Van  St,Pecunia,p  388,8cc.Harekracht,en  mirakelen,;>.39o,8cc. 
wordt  geioofr,  en  wech-gevoert ,  p:  395".  Noch  eenige 
krachtige  werckingen ,  p.  3  9^ ,  8cc . 
St.  Petrus  wilt  eenige  foidaten  in  den  hemel  niet  inlaten,  en  hoe. 
hy  daer  toe  gedwongen  werdt ,  p.  3 5-7,  &c. 
^        P/alter  oiPfalm-boek  van  onfe  lieve  Vrouwe,.^,  1 1 ,  Pfalter  van 
W  den  name  lefns ,  p.  60,61. 

Reginaldus  ontfanght  het  Olyfel  van  Maria ,  p,%u 
Reh^uien  der  Heyligen ,    4  ƒ  3  •  Hoe  dit  worden  aengebeden , 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


R   E   G   I   S   T  E  R; 

f.  4f 4.  En  hoe  daer  mede  gefpeelt  wordt ,  ^.  45- ĥ 
loopt  naeckc»  ^«  141. 

S. 

Sahatinns  tien  jaren  doot  geweeft  zij nd<^  ftaet  veder  op  ujrt  d<a 
gravc,  p.  291. 

*t  Sdtrament  des  Autaers  verandert  in  een  kindeken ,  enter- 
ftondtweerineenHoftie,  ^,406.  Item  in  een  maeghd  met 
een  kindeken  in  haren  fchoot  tp.  407. Item  in  rauw  vleefch , 

f.  40^5.  Een  roramel-footje  van  fulcken  (lagh  meer,  p.  408. 
409. 8cc  Een  Priefjcr  neemt  het  Sacrament  in  fijnen  mond , 
om  een  vrouw  daer  mede  te  verlocken  tot  fijnen  wil,  />•  415". 
De  OlTen  leeren  dat  men  het  Sacrament  moet  aenbidden , 
eAd,  't  Selve  leeren  oock  de  Bijen,  ^.416.  Hoe  de  Hoftie  van 
den  Altaer  vloogh.in  den  mond  van  eenen  Monnick,  f».  4 1 7» 
Hoe  een  vrou  na  den  lichamefo  verfadight  wiert  van  de  Ho- 
fticdatfe  in  een  geheele  weke  niet  en  at ,  p.  418  Een  Soldaet 

i  overwint  fijne  partije  door  de  kracht  van  de  Hoftie ,  ^.419. 
Een  dienft-maeght  van  een  Paep  van haerfelven  vallende, 
bekomt  weder  door  den  vinger ,  daer  de  Paep  het  Sacrament 
medegehandelt  hadde,^.  eady^u  een  Hoftie  daer  een  Weeg- 
luysin gebacken was , 4ïo.  MifTegedaen, en proceiTiege- 
houdcn  in  den  hemel,^  41 1  .Wondere  ftellingen  van 
(e,  ^.  41  Zi  8cc*  Een  raetfel  van't  fccreet  van  de  Mifle,  p.  41  j*^ 
Des  Turcks  oordeel  ofdeMis-priefter een  geckis ,  ofnict^ 
p.eAd.  Een  brief  aen  M^;ran«j  van  de  Mifle,  427. 

SMbbath  of  Saterdag  van  M4n^,wanneer  ingeftelt,^,  2.  Is  onfe- 
ksr,  3 .  Wordt  bewefen  uy  t  Efa.  f8*  1 3  »p.  4.  Endedie  hem 
vyeren ,  p.  40,  En  wordt  oock  bewefen  uyt  mirakelen  vande 
Engelen  ineen  hol,p.  V  an  de  Engelen  r  die  een  Capelle  te 
Waveren timmeren,  f^y.  Vanachtien vogelkens,/^i8.  En 
m€t  redenen,^.  10^ 

Sanceffe  of  Santé ffe  is  wel  de  Duyvel,macr  nochtans  een  eerbare 
Matrone,herbergt  debroeders,is  verftandig  in*t  difcourerenfi 
.  isCatholijck, haetvloecken,&c,jt^,  172,  i73>8cc. 

Eenes  Schips  gehoorfaemheyt ,  5-90. 

Van  de  St.  Seven-Jlapers  v remde  Hiftorie ,  p  373,  Sec 

Speculatten  vanMonnicken  uyt  den  Krans  van  duyfent  rooien 

Dea 


Hm 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


register: 

Den  Svaluwen ,  cn  andere  vogels ,  wordt  van  $t.  Ffanctfm  ge- 
predicktf  ^  i6ö>  1Ö7.  &c, 

r. 

Tttevellttfy  wat  voor  een  Duy  vel.  ioï«en^,6j7. 
TtteU  of  opfchrift  voor  't  palleys  van  den  Paus  te  Ronien,^ .638* 
Triumfh- li  edeken  der  Catholijcken ,  p.  636,  &c, 
Turks  oordeel,  of  de  Mis-paep  een  gcck  is,  of  niet,  ^zc. 

V. 

*t  VagevyetyH^tx  het  is,^.  ƒ  7 1 .  Hoe  men  het  Vagevyer  fien  km 
fonderperijckel,;».  ƒ71.  Hoe  groot  de  pij  ne  des  Vagevyers\%^ 
P'S7i-  Watdezielkensin'tf'/ï^e'v>'^ralli)den,f>.  5-74.  Hoe  de 
ziele  van  een  Koninck  in  't  Vagevyermtn  %tiixz.'iufag,^-}6. 
Wonderlijcke  gedaente  in  welke  eene  ziele  verfcheen ,  ƒ>.  erJ^ 
&c.  Alle  zielen  die  in  't  y^gevyer  komen  en  worden  nietfa- 
lig.^.f^S.  De  zielen  verfchijnen  fomtijds.en  leeren  hoemen 
haer  verloflen  kan  uyt  dztyagevjerip.  fjc},  HeeleLeger» 
van  zielen  te  paerd ,  en  te  voer ,  fag.  f8 1 ,  Hoe  de  zielen  in't 
Fagevyer  van  de  levende  konnen  geholpen  worden  ,  p.  5-8». 
Hoenutdathetis  voor  de  zielen  in  *t  T^^f-v^^rte  bidden, 
583.  Wat  Cii(i'tna  al  leed  voor  de  ziclkens  in  't  Vagevyer , 
584  6cc. 

Faften  meer  als  tweemael  ter  weke ,  als  de  PharifaM  in  't  Euan* 

gelium,  maeckt  rcchtveerdigh  ,  p.  loS. 
JJdo  Aertfch-biflchop  ,  fijn  leven  ,  cn  dood  ,p  478,  &C. 
Den wordt gepredickt  van  >^//römö,  p.  25-9. 
Vogelkensi  gebraden  zijnde,  vliegen  van  de  tafel  wech,  141. 

Den r<r^tf/<rn wordt gepredickt,  p.  if9,  Item/>.  147.  Item, 

p  \66  &c. 

St,Uf/«/4  met  hare  elf  duyfentmacghden,  p.  380.  &c. 

IV. 

JVajJe'lammekenSi  óf  jlgn  't  Deu  en  der  felvcf  kracht.en  hoefe  ge- 

maeckt  worden ,  p.  46;  8cc. 
Wji-roater ,  hoe  't gcmaeckt , en  bcfworen  >;^ordt,^  46 1 . 


AKoê 


I 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


AEfo  eenige  bladeren  ledigh  waren ,  hebben  wy  goed 
gevonden  de  fel  vete  vervullen  meteen  Mirakcl,ge- 
fchiedt  aen  een  Raven ,  genomen  ex  Scax.ontibus  Angdmi 
Cdx^hSdcietatis  Jefu,  die  ook  te  vinden  zijn  in  JacoH  Ton- 
têni  Atticis  BelUrijs » p.  663 .  En  kan  dit  Mirakel  hier  bo- 
ven ingefchickt  worden, />.  589.  Hutribat  olim  i  ére. 

T)€coruo^  ob furtumanathemate  percuffoy 

contabefcente, 

NUtribat  olim  Csrhia  Archimandrites 
Conradus  avium  callidijjimum  corvum , 
Fartum  malitiay  fraudibufque  fuffultum, 
Quoties  ephebos  Prafulis  minus  cautos 
Retro  ille  fura  fauciavit  admorfa  ? 
Cji^oties  catellis  prandium  funm  dempfit  ? 
Ut  &  inopinis  felibus  fuar»  caudam  f 
JEt  bac  rebelles ,  firiduloque  vagitu 
Opem  rogantes ,  pertinacius  traxit  ? 
Quoties  oculeos ,  gemmeofque  pavones 
Contpulit  in  tras ,      tenerrimos  plan&us. 
^ando  rotatum  fyrma ,  vtl  reclinatum  » 
Et  fplendidis  tapetis  in(tar  expanfum  , 
Roftro  malevolus  infeftavit  mfeflo  .«* 
Si  grandiores  fors  fuam  canes  ollt 
Raperent  merendam ,  nee  valeret  adverfum , 
ReBa  ipfe  mandras ,  &  lares  molojforum 
Vindex  adire^  &  dijjipare  firamenta* 
^id  furta  memorem  y  queisdomi,  &forisneqtiam 
^ottdianas  illigatus  in  pradas. 
Undc  tmde  licuitt  feu  metalla,  fits  carnes  , 

Sen 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


Seu  vefcaj  feu  non  vefca^  cunFia  raptaret^ 
Futtunque  fcrobibus  ingerens  latebrofisy 
Herbifque ,  melÏHS  ut  latent  ,  eppiUns , 
Lavernionis  omne  munus  expUbat  ? 

Manns  lavandas  annulo  aearmarat 
Tranfurus  j^bbas  ^  hunc  folum  trifur  coruuSf 
Sifffulatus  aliud,  intuetur  ^  &rapt4ty 
Suique  defert  in  triclmum  nidty 
Operitque  paleis.  Prafttl  inde  fepojltm 
Abeffe  cemens  ^nnulum  ,  dies  totos 
»,   j     2<ioèe(que  furem  fu/picatus  incajjum  > 

\     Jfibet  in  rapacem  ,  quifquis  ille  fit  tandem  9 
;     Anathema  dirum  d  Curione  librari. 
Corvus  remota  confidebat  in  fagOy 
Crocitatione  ladicra  diens  fallen» , 
Culicefvè  prenfans  ,  am  facetus  afpergent 
Hinc  felle  picas ,  hmc  falme  cornices : 
Jam  voce  pavus  ,  jam  canis ,  fed  &  felem 
Jam  lepidè  adumbras^  felem  ut  efe  jurajjes^ 

cams  &  iüe  fantur  ore  materno, 
Hac  ,  fi  magiflro  ,  didicerat  fequax  aks, 

Vix  jacro  janHa  fnlminaverant  dtra , 
En  rnere  ab  alto  mutus  :  &  repentina 
jLanguoris  aura  fideratus  horrore , 
Uinc  agram  anhelo  trabere  fpiritu  vitam, 
Jtm^a  aborum  naufea  diarrhceay 
IDiraqtie  verminatione  torqueri , 

P-      Osukque  fieri  lippus ,  &  pedem  claudtisi 
I     Senpmque  vefiis  pltmea  in  folum  fpargt  ^ 
\     Kt  ^Hjrt  iib  nl^s  fpontc  r^miges  plmf^^ 


Atfinê 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


^tqfie  ut  pari  redderent ,  inurhank 
Rider  pica ,  condolere  cornices  9 
Mordere  culicum  turma  tergus  implume. 
Sua  hinc  Ephebi  talione  lat  art , 
£thucj     illuc  lancinarepaUntem-i 
Circuminde  ludos  facere  grex  catellorum : 
Optare  corvus ,  ft  lieer  et ,  inccecas 
Ahdi  latebras ,     cavernulam  muris. 

Etquid  deejjet  altti fuo  *verna 
SttipereVrAfffty  PrafHliscjtie  conviva, 
Hos  inter  aliijHis  ^  utfolct,  locica/tffk^ 
^i^id fi  inquiebat ,  nuper  annulum  furtê 
Rapuijfet  ater  nebulo  condidijjetque  ? 
Et  hasfacinoris  impii  daret  pcenas  ? 
Sufpicio  placuit :  ntox  &  iturin  nidum  » 
Interque  palcas  fordidatus  elucet 
Tandemrepertus annulus.  Jubet  Prafulf 
Sic  forte  volucri  profuturtts  9  a&utum 
Ecclefia  tras  nuper  as  relaxari. 
Tarochus  relaxat ,  er  repente fanato 
Redire  corvo  vita ,  vox ,  vigor  9  'vires , 
Reduxque  pellem  circumire  lanu^o , 
Tlunequè  tandemque  principes  reflorere» 

Ita  fit :  leonem  ut  terream ,  canem  cado, 
Vt  terrearis  :  ut  minas  Sacerdotum , 
ïpfis  verendas  belluis ,  reformdes , 
Jgnara  fuperos  pr$vocare  peccando » 
Rationis  expers  mma ,  fle^itw  corvus. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


Dat  is ! 


Coenraed van  Corbia  die  had  een  fwarten  Raven  , 
J)eer  Iiftigh  en  doortrapt  tot  roven  en  begraven 
Van  alderhande  goed  5  en  was  oock  wel  gewent 
Te  pieken  in  het  been  der  jongens  daer  ontrent. 
Hy  roofde  menighmael  het  broodt  uyt  honde  ncflen  , 
Om  fijn  bchoeftigh  lijf  te  vocsden  en  te  meften. 
Hy  ruckte  met  de  fteert  de  katten  wel  ter  ne'er , 
Al  weerden  fy  met  ftem  en  kracht  haer  noch  fo  feer, 
Hoe  dickmael  is  het  beeft ,  oock  fonder  mede-doogen  , 
Gaen  fitten  in  den  fteert  der  Pauwen  vol  van  oogcn  y 
Het  7,y  die  neder- hingh ,  of  fteyl  was  opgericht , 
En  praelde  even  als  des  Hemels  fterre-licht. 
Indien  de  Rave  fagh  dst  hem  te  ftercke  honden 
Sijn  fpijs  ontroofden ,  of  met  vuyie  muylea  fchondcn  9 
So  vloogh  hy  na  haer  kot  j  en  fchond  haer  heelen  neft. 
En  rukte  't  ttroo  daer  uyt ,  en  ftroy de  't  Ooft  en  W  eft. 
'lEn  kan  niet  zijn  gefeyt ,  men  kan  ^t  veel  min  geloven. 
Wat  dat  het  dier  al  goeds  placht  hier  en  daer  te  roven. 
Het  nam  al  wat  het  fagh  :  wat  dicnt'er  langh  verhael } 
Het  roofde  linnen ,  fpijs ,  en  oock  het  hart  mctael. 
Als  C0wtAed ,  onfen  Abt ,  fijn  handen  wilde  waflchen , 
Quam  hem  den  Raven  felf  ook  hier  in  gauw  verralTché; 
Want  eer  hy  aen  den  ringh ,  dien  hy  had  afgedaen , 
Eens  dacht ,  foo  was  het  dier  daer  mede  door-gegaen. 
De  Ringh  gingh  in  fijn  neftjen  daer  lagh  hy  verborgen, 
Terwijlc  dat  den  Abt  ftack  vol  van  anghft  en  forgcn , 
En  quaed  vermoedcnjwie  den  dief  doch  wcfcn  mogt. 
Zoo  datmen  racd  en  hulp  daer  by  een  Prieftcr  focht. 
Men  dacht  het  goet  fou  zijn^dat  hy  veel  vremde  vloekéj^ 
Zouftortenopdendief,  die  hier  of  daer  in  hoeckca 
Mocht  fchuy  len  •  En  dit  is  terftont  alfoo  gedacn, 
Maer  't  Atmthtm^  quam  juyft  op  de  Raven  aen. 
Want  als  hy  daer  van  daen  was  gp  een  boom  gcfeten  9 
ran  geen  «j^adc  mmp  «gcj^  fucktefchccu  cc  weten  i 


Maer  kratfte,  na  fijn  aert,  of  volghde  wonder  nauw 
'c  Gcluyt  en  ftem  van  kat,  of  hond,  of  trotfe  paeuw , 
So  heeft  des  Priefters  vloek  hem  fchielijk  aengehangen. 
Hy  viel  van  booven  ne'er ,  en  is  geheel  bevangen 
Met  fwackheyt,  fchrale  borft,  en  pluymcloofe  huyt : 
En  van  een  yeder  vleuck  viel  menig  flagh- ve'er  uyt.' 
Hier  over  is  het  dier  befpot  van  alle  kanten , 
Van  cxter  ,kat,enhond,  en diergelijcke quanten  j 
Soo  dat  het  heeft  gewenft ,  als  nu  van  fmaethey t  vol  > 
Na  't  duyfter  nauw  vertreck  van  eenigh  muyfen-hol. 
Den  Abt,  die  onder  dies  het  ftuck  gaet  overleggen , 
En  weet  niet  wat  de  ramp  des  Ravens  is  te  feggen , 
Die  hy  langh  had  gevoedr,tot  dat  op  't  left  fijn  vriend 
Hem,uyt  korts- wij  ligheit,dit  woort  heeft  toegedient: 
*t  Kan  wefen,  fey  de  man,  Heer  Abt,  dat  uwen  Raven 
Uw'  ringh  geftolen  heeft ,  en  in  fijn  neft  begraven  ; 
En  dat  hy  daerom  draeght  een  ongemeyne  ftraf , 
En  by  fij  n  levend  lijf  omdraeght  een  levend  graf. 
Men  onderfoeckt  de  faeck,  en  klimt  terftont  om  hooge. 
En  flaet  op  heel  den  neft  een  ganfch  nauwkeurig  ooge  $ 
Men  voelt  een  yeder  deel j  en,  fiet  men  vint  den  ring, 
Daer  aen  veel  vuyligheyt  van  dreck  en  veders  hingh. 
Den  Abt  beveelt  terftont  den  Pricfterinte  trecken 
De  vloeken,die  hy  meynt,tot  leet  van't  dier  te  ftrecken. 
En,  fiet,  foo  haeft  als  dit  van  hem  oock  was  gedaen  , 
Soo  wierdt  het  dier  gefont  en  had  geen  letfel  aen. 
Sijn  ftem,fijn  kracht,fijn  fwier,fijn  pluymen  en  lijn  levé. 
Zijn  hem, ganfch  onverwacht  en  haeftig  we'er  gegeven. 
Dus  ift.Üaet  maer  ec  hond,diefal,door  fijn  gefchreeu. 
Een  fchrick  en  onderwijs  zijn  aen  den  fieren  leeuw. 
Op  datje  dan  oock  foudt  voor  Priefter-vloccken  beven, 
Soo  werdt  u  dit  verhael  tot  leeringh  voorgefchreven , 
Waer  inje  fiet  den  vloeck oock  felvcr  aen  een  beeft. 
Dat  noy t  verftandt  en  had ,  of  fondigh  was  geweeft. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28B32 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

28  B  32