Full text of "Judicium et responsum theologicum ad quaestionem sibi propositam, de Canonicis Utrajectinis Reformatam Religionem profitentur Samuel Maresius"

See other formats

Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courfesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Hacg 

297 D 4 11] 




Early European Books, Copyrighf © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Hacg. 

297 D 4 [1] 




Early European Books, Copyrighf © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijlce Bibliotheek, Den Haag. 

297 D 4 [1] 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

297 D 4 [1] 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninkiijke Bibliotheek, Den Haag. 

297 D 4 [1] 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by coortesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

297 D 4 [1] 




Early European Books, Copyright ® 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courfesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

297 D 4 [1] 




Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC 

Images reproduced by courfesy of Koninklijke Bibliofheek, Den Hoag. 

297 D 4 [1] 




SA MUELIS MARESII 

S. S. Theologije Dodoris Sc Profeflbris, 

JUDICIUM ET RESPON^ 

SUM THEOLOGICUM, 

Confome Vemto Synodi tZationah Fcclefiarum FoS' 
deratiBeliHcelebrataMediobnrgimnoi^%i, 

ac illms confirmaumm , 

QU^STIONEM SIBIPRO- 

P O S I T A M 

C A N d N I C I S 

ULTRAIECTINIS 

Qui Reformatam Religioncm proficentiir. 
"Bditio Secmda^ Triori au6fior^ maxirne 

hmc inde tnfperfd Refutatione eorum qute 
tlU , fofi<piam frodiit , offofita fuere. 




GRONINGiE; 

^pis Francisci BR.ONCHORSTII , Civitatis Groninga- 
aae Oidin. Typogr. ANNO X657. ^ 

/Kiy 



Early European Books, Copyrighf © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

297 D 4 [1] 




Early European Books, Copyrighf © 201 1 ProQuesf LLC. 

Images reproduced by courfesy of Koninklijke Bibliofheek, Den Haag. 

297 D 4 [1] 



Nolilifsmis, Amplifsimis , Magnifaf, 

rDuSii/sms er Trudmilsms FlHiS, 

Dominis Decanis coeteri/c]ue<|uinqucCoIIc*. 
. giorum Ultrajeaenfium Canonicis, 

S A M U E L M A R E S 1 U S, 

S. P. D. 

Vx hicdeVobis diflcrcndaftfccpi, Vo- 
bis quocjue non aliis cenfui oflfcrenda : 
Nullum cacoethcs cum quoquam h*ti- 
gandi , nulla fcripturiendi prurigo , mc 
impulitadhunc laborem: Nec illum fufccpi quod 
m Republica aliena fuerim curiofus : Sed quicquid 
hk efi opellae , mihi cxtorfit mcae Vocationis ratio, 
medio Occupationum continuarum & gravifT?- 
marum, quibus privatim 8c publice ftudco bcn^ 
mereri de Ecclefia & Publico j Ea namcjue eft con- 
ditio eorum qui S S. Theologiam in Acadcmiis 
profitentur , ut ad Quxftiones fibi propofitas , cpx 
vcl Fidemfpeacntvcl Mores, fi prxfertim propo-. 
nanturaViris quibufiam conditionis Eminentio- 
ris, neque ex mera curiofitatc agentibus , refpondc- 
re tencantur Fateor cquidemnos hac inparte/a- 
tis lubrico confiftcrc loco ; Tacerc cnim & nolle 
profiteri cjuid fentiamus , omnibus tamcn dcbito- 
rw, ignavumnimis foret, imd penitus indignum 

* 2, noilro 




noftro Munerc Rerpondcrc vcr 6 cx animi (entcntia 
non caret pcriculo , praelertim in Cadi de quo noii 
omricsidcmfeotiant; .Siccnim, hoc maxime eri- 
ftico fectito > d^^^ fiimitur qnod 

dabatur dcxfra , Ikpiusnoftroretpbnr^ , ccu vento 
Cxfia , atfas nubcs & nimbum denfiim nobisat- 
trahimus jurgiorum & licium , qux etiam non ra^ 
jo cxCivilibiTs in. Griniinalcs abeunt> $cd intcrca 
tamen apui hon^ines cordatos dcbet vincere amor 
tc6ti , ut frcti bona: Confcicntiae tcftimonio , fem> 
per &ubicj^e citra 'B5?a'j^'»'5rfl^»4'*' » c^uam credunt Y&' 
jitatcm cioqDi 6c proficeri audcanc^ . parati vel fuun^ 
errorcm corrigere , ii crrafte convincaucur, vcl Tua 
tueri , fi injufte impugncncur. Ec qiiamvis rcn ura 
.mc folicirudo tcnuciit ia hac cxaranda (^ualicun- 
qucScriptione , omnem tamcnjexcuHiiuetuip pr^r 
poftcrum de illiiis evcntu , qucm ccnfui committcn-' 
dum Providcntiae Divinae , ex cjuo apuJ mc repuca- 
vi hanc Cau(am coc folidarum rationnm., cciam cx 
Pci Verbo , cblnmnis . /ubnixam , & Pbliticis fic 
Ecclefiafticis Virisin hoc Belgio Foe Jerato gratara 
efledebcre, imo utrifque peracccptam forc vehc- 
mcnter fpcravi. lllis equidem , quod rpcder ad Lc- 
gem fuudamentalem Reip^ycftrae, quam illibata'^ 
& inconcuflam mancre , bonorum omnjum ihtcr- 
.eftj His vcrb quod non alio hic collimem quam prc^- 

pugnahdi: 



pognandac authonrati Synodi NationalisMediobiir- 
^-gi celebraca^ anno i sSi.cujusDccrctum, jamrum 

dcVeftro Ordine fa(5tum, omninorctincndum & 
in arcc reponcndum pertendo ^ Ut hacaegide tcdtus, 
illofretus clypco , fatis mc crcdam tutum ab oiuni^ 
bus tciis cum rcvera , tcfte Gcntium Apoftolo , ni^ 
jiil poffinfius contra Vcritatcm fcd pro Vcritatc^ 8c 
.^uamdiu Aledoriam h^nc gcmmam mecum gefta- 
verp , in iis c^ux limt n)cx V ocation is Sc Profcffio- 
nis pergam intrcpidus , Sc hominum fccurus ca fcri- 
bam& dicam quorum ex diclamine Conrcicncia: 
rationcn») cjucam rcdderc Domino meo. Quin autem 
hoc qualccunquc Opufculum , quo Veftri Status 8c 
Ordinis Icgitima in utroquc foro , foli 6c poli , con- 
ditioeftcdcmonftratur, Vobis fit gratum Sc accc-" 
ptum futui um , Sc ficubi opus fuerit Vcftrx Autho- 
ritacis umbone propugnandum, nullus dubito : 
Ac ficut Vobis injucundum non cric vidcre cjuod 
lint inter homines noRr^^e ProfclTionis qni de Vcftra 
bonefte icntiunt, ncc aliorum quorundam pr^^ju- 
diciis' in"contrarium fe abripi patiuntur^ itamihi 
volupe erit percipcre quod hxc mca Lucubratio 
Vobis non ingrata fucrit. Ec fi illam co cxccpcri- 
tis animo quo a mc ofFercur , non mc poenicebit opc- 
rx inea cxaranda collocatae. IntcrcaDeum Opti- 
mum Maximum vcnerabor, utilli Vcftras Rcipu- 

hWcx , 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courfesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

297 D 4 [1] 



hWcxl cujusprimumconftituitismembram , affa- 
-^im benedicat , ac Vobis omnibus Sc fingulis , Con- 
ftantiam in Virtutc & Vcritate, GloriacTuae promo* 
vcnd^ pium Zelum, fincerum Orthodoxae Reli* 
gionis, quam profitemini , rctinend*c & propa- 
gandae Studium continuet , atque hunc ineuntem 
Annum novum , cum multisaliis fequuturis fauftum 
Sc foelicem efTe jubcat. Ita vovebam Groningae x r • 
KaU Januarias anni rcparata: Salutis noftr* 

M D C L V I I. 



4 



P R L O QJJ I U M 
AD LECTOREM 

CHRISTIANUM. 

NOn credere , ^^'w^^^?^ Le^or, hanc Scnptioncnt 
efleenfticam, aut adfcribcndam Spiritui Con- 
tradi(ftioms ; Non in^iorcquidcm Virosquos- 
dam Magnos aliter fentire de Iioc Cafu • Sed ut 
ex LcgeCharitatis nondcbeo fufpicari eorum £ucubra- 
tJones Eruditascxprofeflb efltiinmc adornatas, licetin 
ilhs fubinde vocer adpartes, mcaquehacde Qua:flione 
fententia, quam hadenus & ante multos annos , non uno 
meorum Scriptorumpublicorum loco, folemniter expref 
fi Scfuilinui, dire£te impetatur; itaomnibus bonis id 
velim pcrfuafiflimum, neminem mc cx profeflb hic im- 
pugnarci imo illosipfos a quibusdiflideo magnifaccre: 
cumin eo tantum fim utadQiipefl-ionem mihipropofitam, 
cx didaminc Confcicnti:^ Sc pro ratione Oflicii quod mi^ 
hi incumbit, refpondeam. NoIIe enim Theologum Pro- 
feflorem adCafus fibi propofitos rcfpondere, foret ho- 
minis aiitinfuoMunere prsevaricatoris , autquinollet 
vei pufillanimitatis vel fuperbia: notam evitare. Nequc 
ab co deterreri dcbet magnis eorum Nominibus a qui- 
6us diilcntit :Nam ^ijfmtirebonosetiimderebusiifdeniy 
Incolumi Itcuit femper amicitik. Amicus Plato, amicus 
Arfllotelcs, fed magjs amica Veritas : Quin ex parte 
tantum novimus & ex parte prophetamus j Ac fccpe fit 
utalias concordcs maneant Viatores, quorum tamcn 
altcr rotundam eminus aflfcrit turrim , quam alter ex (3p. 
ticesprincipiis quadratam pronunciat. Quandoque etiam 
olitor opportimavcrbaloquitur, & aliquando plus efl: 

Vcrita- 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by coortesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haog. 

297 D 4 [1] 



Verkatis pcnes unum Micam, quam pencs Tflkidjam 
llipatum quadringentis aliis. Quanquam nequc hic fo 
lus fim , qui propugno mregrarum Synodorum Natio- 
naliumde hoc ipfo Cafu dccifiones; mihiquc adftipu- 
lantes , cum praxi univerfali noftr^ Reformationis , ma- 
cnos Theoloi^. s habeo. Imo ut ex eadem caufa effeaus 
oppofiti nafcuntur, & ex iifdem hteris per anagramma 
tranfpofiris fiunt vocabula fignificationis contrariae, ita 
nonraro eadem Charitas circa rcmeandemcontrariata- 
nienprofert Judicia -, Qui caufae Canonicorum advcr^ 
lantur, agunt forteex Charitate, quod metuant eorum 
fahiti , ut res eft foliciti plena timoris amor, acetiam tu- 
ta quxque mctuere folrt-, Itaviccverfi ex Charitatis 
Chriftianx officio fcripta funt quoecunquc hic legcs m i- 
pforum gratiam. Nam Charitatis eft fuccurrere caufac 
pracjudiciis minus juftisopprclfx; & fama proximorum 
iniquius laborans multo juftius propugnanda cft , quam 
fub Lcge Mofaica fublevandus &. crigendus erat afinus 
inimici privati fatifcens fub oncrc. Ad hanc autcm Quae- 
ftionempubhce refpondco, quod non fuerim conful- 
tusitapnvatim, ut potuerim fperarc meum rcfponfum 
manfurumprivatum,inCafu qui tot fcriptis erifticis pu- 
bhce ccepit ventilari , etfi ipfemet illud non evulgarem. 
Tum nulhus magis pudet & erubefcit Veritas quam la- 
tere ac viri honefti & cordati eft pubhce profiteriquod 
fentiat, nec Veritatem Dei captivam in fua injuftitia 
detinere, Rogo autem enixe omncs LedVores , ut prx- 
judiciis omnibustantifperfepofiris, attcndantadeaquac 
propono argumenra, nequc ha:c legant tanquam fi jam 
Veritatem reperiiftent, fed uteaminquifituri. Alexan- 
der alteram aurium fuarum reo fervabat. Remcum re, 
caufamcum caufa, rationcm cum racione, dcDenrcon- 



Early European Books, Copyright © 201 ) ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninkliike Bibliotheek, Den Haag. 

297 D 4 [1] 



fcrrc, quotquot prarcipftari judicii nolunt accufliri Si 
cui ha^c noftra non placuerinr, bene mercbirur de Pu- 
Wico& dcme, dandomdiora. Imoriquiscertiorameis 
iiabueric, meaque refutare aggredietur, cumpervifce- 
raMifericordiar Divinx obreftor,ut id faciat in Spiritu Le- 
mtatis &Charicarisi ac miiHsjurgiis&perfonaiibus no- 
Itro ordiue indignis, me ..V. fequatur , Sc uniu. 
VentatisTriumphoftudcat, cuifn.nae procellormehic 
litarci ^^icertioramedocuerit, ipfipublicegratiasaeam. 
Siveropacifice&: Chriftiane fcrupulos fuos circa meani 
lenccnciam propofuerit,eodem plane animo fecum a^am, 
milhs pro mea virili parcc eximendis Salccm cum harc 
i^a: tiolicexearum-gencre circa quas Libercas quxdam 
prophecandi in noftris Eccleiiis conceffa e{> , uc libcre fe- 
ro quemlibec hic in fuo fcnfii abundare , flc pucem eandem 
libercacemnonpoflb inviderimihi, inhoc noftroBelmo 
ommum Doclroru mTheoIogiar Seniori In Iibera f me Re- 
pubhca liberas hnguas efle dccec, & ica regnare nolim 
uc hber non fim mihi. Hic icaque liceat mlhi ufurparc 
verba mei Auguflini//^. i.deTrmit. cap. 3. ^iifqtiis h^c 
'legtt nbt panter certus eft, pergat mecnm, ubt pariter 
hajitat^ qua:rat mecurn; ubt errort^n fmim cognofctty 
redeatad m.e^ ubi meum, revocet me : Ita ingrediamur 
JimulCharttatts viam , tendentes adeumdequo diclum 
^mtejactem ejusfimper. ^ti vero hac legcns dicit ' 
wtelltgoqtttdemqutddichtmjit, fid non vere dtaum eft\ 
ajjeratjt placetfententta7nfuam, &redarguat meam fi po- 
tejt; Otiodficum charitate& verttate fecerit , mthique 
■ettam, fitnhacvita maneo, cognofccndum facere curave- 
^rtt , uberrtmumfruBumhujus laboris mei cepero\ §htod 
fi mtht nonpotuerit quibus idpottierit me volente ac Itbente 
'^raftttertt^ ego teimeninlegeTJominimeditor, finmdteac 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by coortesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haog. 

297 D 4 [1] 



nocfe-t faltemquibus temporum particulis poffum\ &me- 
dttatimesmeasne oblivionefugiantflylo alligo'. fperansde 
mifericordia T>ei ^ quod in omnibus veris qu£ certa mi- 
hi funt , perfeverantem mefaciet ; Si quid autem aliter fapioy 
idquoque ipfe mihi re^^Jelabit , five per occultas infpirationes 
atque admonitianes , fivfpermanifefla eloquia fiua^ five 
fer fratemas fermocinationes\ Hocoro& hoc depofitum 
defideriumquemeumpenesipfumhabeoi quimihi fatis ido- 
ncus efi & cuftodire qu£ dedit & nddere qu<£ promtfit. Valc, 
Benevole & Chrifiiane LeBor-, & me mcaque ftudia, quam- 
diu a Domino pcregrinor , in tuis precibus commenda- 
tum habe. 

Hucufque, Leffor Amice, tcfueram alloquutus in 
priorieditione -, At nunc plulcula mihi incumbunt hic 
exponcnda, quse fpedtant ad Defenfionem Famas&In- 
tegritatis mca^r, hujufcc operis occafione multipUcitcr lac- 
ix , per eos quos mmime dccuifllct. Medius erat 0£bober 
anni fuperioris 16^6. cixm hucadmcvcncruntduoNobi- 
liflimi Egregijque Viri ex Canonicorum V ltraje6Vinorum 
ordine, nomine fuorum quinqueCapitulorum rogaturi ut 
vellemmeumdcsuaconditione, quam varijs Scriptispub- 
licis impcti asgre ferrent,promerc pubhcumJudicium.Me 
potius quam alium ad id invitandi,h^ fuerunt eorum ratio- 
nesi quod mea Orthodoxia publice notaefiet-, quod 
eflemex SenioribusTheologiae Doctoribus & Profellbri- 
busmAcadcmijs hujus Foederati Belgij •, &quodanteain 
fcriptis mcis publicis, hanc caufam non efle mihi ignotam, 
fatis fignificaflfcm. Qupe omniaLitens eorum pubhcis pro- 
bare &demonftrarefacilhme pofllm. Scntiebam cquidera 
aliquid &InvidiaE & Molcftiae forc hic suftinendum, fi 
iterum mentcm meam ex profefllb de hac Controverfia 
apenrcm : maxime quod contrariam eflempropofiturus 

fenten- 




fcntentiam, ei*quam fatis vehementer propugnaverat 
hadtenus Cl. D.yoetius',quemmihireconciIiatum &pla- 
catum femper optavi. Studium tamen Veritatis&Cha- 
ritatis apud me prxpolluit, & cenfui illi laboranti, ex 
hujus didamme &mea: Vocationisofficio, fubveniripof- 
fe, fi deCafupropofitoita refponderem,utnominatim, 
direde & ex profeffo in Celeb. illum Virum nonincur- 
rerem. Sic itaque hoc mtumju^icium , minori quam tri- 
ummenfium fpatio, dum ilU rei fubcifivas horas impen- 
do, confcriptum, typis defcriptum, ac ipfis Nobilifl: 
& Amphfl: D. D. Canonicis infcriptum, fub exitum 
ejufdem anni prodiit inpublicum ; Illud autemitacon- 
cmnaveram, ut aperte nondicerem ipfa quinque Capi- 
tula ida me expctiiflei nedumiftudHonoris mihicon- 

tigifTeprofitererapnmarioIncIytarProvincixUItrajeai- 
nx membro, viderer eo ipfo magis gravare illos e quo- 
rumScnptionibus acerbis,5c longe fublidentibus infra cul- 
tum qui debctur Supremis Poteftatibus , eadem quod am- 
plius eft Sacra nobifcum colentibus , occafio hujus mei 
Judicii expetcndi nata fuifleti ut debuerint quinque 
Capitula foris quaererercmedia profundioribusillisvuU 
neribus,qu;Edomiacceperantab iisquibus idminusjuxta 
Scripturx regulam conveniebat. Ea quoque dexteritate& 
moderatione inter fcribendum ufus fueram , ut de re qui- 
dem ipfa dixiflc ex animi fententia mcrito videri pof- 
fem , fcd in qucmquam nominatim incurrifl^c accufari 
nonpoflem: adeo ut ipfc Celeberr. D.Voetius nega- 
verit, hoc meo>^/(r/<? vifo, illudinfe fuifl^e adorna- 
tum, & agnoverit tantum mihi juris fuifle in Canoni- 
corum ordme propugnando, quantumipfefibifeceratin 
iUooppugnando. Videbis quidem, Benevole Le&or ^ 
mcaliquotiea Do£tiflijmum illum Virum citareacnomi- 

** 2 nare. 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by coortesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haog. 

297 D 4 [1] 



nare , Sc flibiade ad ea refpondere qiiae proftant in ejus 
Scripris cc nrra Canonicos cditis ; Sed nihil toto opere 
deprehcndes ftylieriftici, aiit quo , falva dinentiendi h- 
bcrtate , quicquam ilUus Nomini , Honori , Fama: , dero- 
gctur ; Qirimvis jure meo potuiflemdiredte &exprofeflb 
refatare illa lcripta ipfms Anti-Canonica, quod m fc- 
cundae partis Pra:fatione, & ahis ilhus locis, fatis pa- 
lam &: mordacitcrin me incurriflet. 

Interea quamvis fumma hic moderatione ufus eflem, 
mihique taciteillud Virgilianumoccinerem, 

JSlcu btlu tery^ere minis , tumor omnis & ir£ 
Conceffere 7 )eum , 
non tamen potui dechnare fohtam amarulentiam, ma- 
ledicentiam ac implacabihtatem ifl:ius Hommis Suo- 
rum ,contrafidcmpubhce ab ipfis&eorumnomincmihi 
datam ; & quam datam dum inficiantur , eo ipfo profiten- 
tur fe nonnifi fide Punica conrenfifl^einilludarmiftitmm 
mutuum , quod authoritate Synodorum noftrarum (anci- 
tum , jam f^fpius violarunt. Hanc hiftoriam retexere non 
efthujuslocii Sufl5ciatmonuifl[e,quodabillaparte,triphci 
Scriptoinhoc mtwmjudicium ;>6pa/ci &edentulum,inflir- 
re£tum fit ; Primum fuit quod fub tituXoTr^fattonis. prse- 
fixumfuitLibroqui mCcnbkurTrimaThi/o/bp/jia Rcfor- 
mata; cujus Author, D. Voetius(^fitne isPater,an Filius, 
anuterque, nuncnoninquiro, namambomihiveniunt 
pro una perfona , ) dum vult imperere O 'ofrvationes meas 
Theologtcas & Apologeticas moderatiflimas , additas Dif- 
fertationi de Spharulis precatoriis ^ quas ejus Theo-logia 
Nat ur a/i Reformata, in me , jamdiu ad pacem compofi- 
tum & nihfl prarter Alcedonia cogitantem, conviciofii; 
fimae, annofuperiori opponere debueram, etiam hoc 
mcum de negotio Canonicorum ludiciim arrodit non 

uno 



iino modo , etfi proiitcatur noUe fe hulc Uti impIicarQ • 
Et ciim illi Tra^faionii illicorefpcndiflembreviteralte- 
xk ^rafaticTie qiism prxflxi mea? refponfioni ad Viri cu- 
jufdam Dodiflimi 6c Ampliflimi Erotemata de re Trape- 
'zitica^ prcdiit tx eadcm cfficina ad calcem Difler- 
tationis de Vfu hris Civtlis & Canonici in Belgio^ al- 
tcriTmScripti m - >;t o / o jCtiamcn-cahanc caufam, fub 
^lfLhdiciS titulo ; ex quo ccnftare pofTit PrudentiLe- 
(SVori, Mal( dicentii3e Spiritum, hos homines /jc totos 
quantcs cccupafle, ut in eorum fcriptisutramque pagi- 
nam faciat : In Theoiogia Naturali Reformatajhihrimc- 
diim&quafi pra^cordia ac vifcera occupabat; Trim£ 
^tiiofophiie Riformat^e i caput infedit; &: diatrib^e de 
Jtire Civili& Cancfuco. agmcn ultimum; adeoque duo- 
rumiflorumlibrorum, alter viperam refertautafpidem, 
cujus venenum eft in capitc; alter fcorpium, cujus te- 
lum & virus m cauda efl:; Nifi ficforteportenditur Au- 
thores iftos brevi, quod optem, convalituros, atque 
ad faniorem mentem redituros, quandoquidem noxius 
ille humorad extrema vergere & deferri vidctur. Inter 
hsec duo D. D. Voeciorum Scripta Latina, tertiumpro- 
diir vulgari idiomate, (i\h utvAo Canonici convi^i^ tan- 
to furore confcribillatum , ut videatur Authoratramen- 
tiloco, canis rabidi faliva ufus fuifl^e-, Is equidem per 
has qumqueliteras, loco fui nominis primsc pagin.x prx- 
fixas , S. P. V. D. M. fe profitetur Verbi T>ivini Alini^ 
firum\ revera tamen z^it Sycophantam puhlicum^ viru- 
lentumque IDiaholi mancipium: & ita foetuit ejus opuf. 
culum Ampliflim ^ & Sapientiflimo Magiftratui Ultraje- 
ftino , ut illud ceufamofum &injuriofum, licet in fuaUr- 
be impreflum, 8c a Wasbergio, ut dicunt nonnulli ex 
illius manu fibi bene conftitiflfe,hmcinde ad Tabernas 

* 3 Libra- 



Librarias Fcxdcratx Bclf^ica! miflltarum , riipprcnerit & 
prorcripfcrit; Nolim rcrupulosc uiillum,quis qualis-ve 
lit,atcr an albus , inquircrc-, Et fiquidcm ipfimimctlibi 
malcconlaumjcoufqucruipuduit, utfuum nomennon 
aufus lit profiteri, non cfl quod de rali bubone in lu- 
cem protrahendo fmi Iblicitus. C. D. Schoockius m Pra- 
fat wne (imvum Exerdtafhnum Sacrarum, mulris argu- 
mcntis contcndit cum cfle cmiflarium D. Voctii , & ab 
illo clam fubornatum ad fcribcndum, atque infl:ru6tum 
amcntatis haftis quas in me intorquerct: Et quamvis 
id negcnt D. D. Voetii in fua /Ippendice , tamcn fatis 
confl:at hunccflc morcm Celcbcrrimiillius Viri, ut ad 
fuabcllavocet Studiofos & Paflorcsquofcunquchabctin 
poteflatc, &: clancularios immittat Sicarios, utquon- 
dam illc Aflaflinorum Dominus cclcbris in Orientc, in 
corum jugulum qui fibi contradicere aufi fiicrint. Sal- 
tcm cum Voctii \n '\\\:\^\\:kAppendice\\m\c Authorcmlau- 
dcntaccommcndent,ejufq, foctu quadantcnus adoptcnt, 
quo habeant flmilcs labra la^Stucas cumdicantur cjus fa- 
mofechartx typis Wasbcrgii ordinarii VoctiorumTy- 
pographi dcfcriptx, adcoque proculdubio non fmc co- 
lum confcicntia dircdtionci ciinx malcdicentifllmi 
& virulcntiflimi hominis , quifquis lit , odium furioflun , 
quod prx fe fcrt adverfus me , a quo ncc rc , ncc vcrbo , 
nc per Ibmnium quidem unquam Ixfus fuit , non aliundc 
conceptumflt quam cxcontagio illius odii aa-TroyJ-Q quo 
illi deflagrant a totannis, quorum hyperafpifl:em agcre 
voluit; nottcftquod cum cxtra Voctiorum circulum 
autquxram, aut colloccm. Et ccrte mirum efl: homi- 
ties profcAlonc Theologos, & qui dcPan(bphia&: Vcr- 
bi Divmi Minifl:criogloriantur, in quaefl:ionc fpcdtante 
Cafum Conlcicntix alicnx , tam fccuros cflc fua: , y t noa 

ahis 



aliisarmisquam Malediais, Conviciis & Calumniis, 

fuam fententiam propugnent , mftar illarum ferarum qure 
incitas redacStiEj nonnifioleto&fimoj quo Venato- 
res confpergunt, feruentur. Attamencaufatamgravis, 
ahter planetraarandebuifret; nempe rationibus&argu- 
mentis omnibus, in timorc Dei accurate penficula- 
tis, & oblervara reguld B. Auguftini, Itb. 2. de Bapt 

f^ontraT>matiJias,cap.6.NmafferamiisJiaterasdoloJas,^^^^^ 
appendamus qnodvolumns, & quomodovoiumus , pvoar- 
htnonojirodicentes, hocgrave, hoc leve eji fed affera- 
mus divmamjiateram de Scripturis fanBis , tanquam de 
thefatirts T>ominicis, & in ea quid fit gravius appenda- 
mus, mml non appendamus , fed a T>ommo appenfa reco- 
gnofcamus; Q\\)\xs fentcntiae utinam Appendicum fcri- 
ptores melius meminiflent. Sed pernosfruanturillifuo 
ingenio, & vidcrint quomodo Supremo omnium ludi- 
ci, de ejusmodi modo agendipoflint refpondere. Saltem 
Viri Prudentes&Sapientes, quibus in pretio funt Sacri 
MmifteriiHonor, Ecclefias ^dificatio , AmorVerita- 
tis, nunquamfuntprobaturi iftiufmodiSatyricas&Con- 
viciofasScriptiones, quibusrelidM Causa infurgitur in 
Perfonas , &. bonorum ac honeftorum virorum nomina 
omniprobrorum genere difcinduntur. 

Qupniam vero libuitD.D.Voetiis tum inTrimaThi- 
lofophia ^2X^2.12. T^rafatione, tum in x^ppendice ^cult^t^ h'- 
heWi dcyureCivi/i&Canonico, intra mere Perfonalia fc 
continere , quod quicquid fibi reftabat pulveris pyrii cir- 
xaipfam Caufam, fuo S. P. abfumendum commififtbnt 
dumcanebantreceptui, hincmdereRitavi inhacfecunda 
editione ea omnia, quibus anony mus illc uuroKtr^y.errc Ca- 
nomcorumhoftis, meaproilhs argumenta admordere 
conatus efl: ; quidautem, dumexprasfcripto .alomonis 

cjus 



ejus nasnias confuto, & ftulto juxta fuam ftultiriam re- 
fpondco, dithim in fe inclemmtius exiftimavcrit cfle, 
JiC exijhmet i ut loquar cum Vcteii Comico, re(pm(iim 
non di^um ejfe , qiiia Ufi prius. A t ciim ita res ipfa , quam 
agcndam fufccpcram , fit in vado , & ex ultimo illoeoque 
irrito conaminc Anti-Canonicorum, fatis conilet irre- 
fiitabilia elieargumenta quibus meum ludicimndcV^.X^. 
Canonicorum Ordine&Statucommunivi, etfiPyrgopo- 
linices Appendiculariusja6tet.,ex Carneadis fortcDifci- 
phna, &c multo folidiora fe poflc proferre , fi id aggre- 
deretur, 6c ha:c6cillatamfacile fibi forerefutare, quam 
'vulpes pyrum comeft , ( hoc enim egregio adagio, fibi belle 
convcnienti, utitur ; } llipercft , Utnigne Ledor , ut paucis 
apud te, dum prolixioremparorefiitationem'ZV^/<i//<?'- 
ms^AppendicisYQcnmx-, ea purgem Perfonalia, c^x 
cireahanc caufamSc occafionc illius, in illa Scriptorum 
VoetianorumTrigamihi objiciuntur. Eorum, quxdam 
meaminduftriam, in hoc Opufculo cpnfignando , fug- 
gilbnt i Quscdam meam fidem &c veraoitatem impctunc ; 
Quicdamdeniqueipfam, quam apud bonos fcmperDei 
^iatia fuflinui , boni viri famam , fauciant & la^dunt. 

Priori^generisfimt,quod non refpondcrim k V^x 
adCeleb. D. Voetii fcriptabiRaadverfushosCaHonicosi 
Nihil propofuerim quod nonabunde vel C.D.Schooc- 
k ius prior dixerit , licet nec munere a manu , nec a Imgua , 
nec ab obfequio ccndtiVtus ^ utmirum fit quod eumin meo 
jTcripto.non nominem, vel D. Voctius in fua Teftiumnube.y 
.^lene refutaverit i Nonnifi abaliis pra^forniiitos edide- 
rim conceptus , & mea defenfione caufam Canonico- 
rim prodidcrim vel perdiderim potius quam defende.. 
rim , ^iornultoplures & ^quegraves potuerint a Voetiis » 
proferri rationes pro ifta caufa j fi lubuiiret ipfis ejus de- 

fenfionem 



fenfioneni fufciperc. Refpondeo, i. Bcne-ne&:foIidejan 
fecus, hanc caufam propugnaverim, non ex Adverfa- 
riorum dideriis 5 fed ex judicio Sapienrum, qui extra 
partes funt^effe a^ftimandum. 2.Duas mihi fuifle caufa« 
non refutandi dircfte Sz ex profcffo Ntii;em ar^j^^ov D. Voe- 
tij; alteramquidem, quod mihi fatis cfTet mcam men- 
tem explicare de Cafu propollto , noUemque cum ipfo co- 
nifcare; alteram vero qucd fcriptum Belgicum, intri- 
catiffmium,falebrofum,&:rcvcra latyricum, nefamofum 
dicam, &:quoquinqucCapitula, fe infuisad mc hteris, 

fummopcrcl^fa fuiffc,tcn t)ooc^|lcnt3rrongc{ijcht/quc. 

rcbantur , y,xTa rroj^x rcfutarc fi aggrcflus fuilfem , id nihil 
ahud fuiflet quam Baccha Bncchanti ad^verfarier^ ad 
multa Tiipi^ya divagari , & -iiA^o^^^i logodxdalias alterius, 
ridicule imitari. Et cum Voctianus ^.P. quicx profeflb 
vokiit mc impeterc , ut mccum contcndiflc fcrretur , me 
tamcn v.a-ra 'mcJ^a non fitfcquutus, contcntus fuprcmaar» 
gumcntorum mcorumfaftigia Scprimam quafi cuticulam, 
lcviadmodum brachio pcrftrinxiflc,multo minori jurc mi- 
hi vitiovcrti debct quod D. Voetium v.arandj^az fcquu- 
tus non fucrim . 3 .Mihi gratulari quod prxtcr cas quas pro- 
tuli, multofjiures & /fquegraves ^i^Cis Adverfariis fatenti- 
bus, fuperfintrationes , quibus D, D. Canonicorum caufa 
defcndi poflir, adeoquc authorem mcipfis cfle ut ^cripto- 
rcmAppefidicis^ ( licctfatis infcnfum ordini Advocato- 
rum, quibustamen prxformandis Cc ^ntecc//drem pro^-. 
tctur) quovis prctio conducant in fua: caufe Advocatum, 
eo quod hac dcmumPergama dextra,dcfcndi poflint,alias 
Danaum infidiis , Ul^^fiis fraudibus , Sinoniifquc artibus 5 
certo pcritura 4 Pra^formatos ab aliis conceptus me char- 
tx illcvifl^ , &:omnia mea argumcnta cx C. D. Schooc- 
kio & D. Voetio tranflTumpfifl^e , tam parum dicipofl^e , 



*** quam 



quam certum eft , me eadem quae hic propono hujus cau - 
fx Hrmamenta in Ultima l'atkntia^^TheologoParadoxo . 
ScSyJicmateTheologico^ evulgalle, priufquam horum al- 
teruter quippiam in lucem emififlet vel pro Canonicis , 
vel contra illos. Unde etiam D. D. Canonici in fuis ad 
me literis profcfli funt, fe ideo meum htdicinm expeti- 
vifl^e,quod cx meis fcriptisconftaret id negotium mihi 
ignotum nonefl"c;tcmCEr DclDljle upt ii). UOC^gacns 

Lc cffcl)^!fttngtb!fhfni)g / Dat Dffe fa^cke id. mct 

onbr^.f lit U)i10. 5. Me potius utcumque praLluxiflTc C. D. 
5choockio ad illam caufam propugnandam, quam i- 
pfum mihi^ flquidcm ipfe olimeiimpugnandaefeaucSto- 
ravcrat Anti-Canonicis, & pro fuamulti-juga ledbionc 
D. Voetio fi:ppeditaverat quxdam ex ilhs argumentis 
quibus m fuis lcriptis D. D. Canonicorum caulam cona- 
tur cppugnare, 6c tum demum acceflit ad eam, quam 
poftca fortiter tuitus eftfententiam, ubimcammentem 
meafque hypothefes pcnitius introfpexit. 6. Mea noii 
mtcrcfl^, quo motivo C.D. ' choockius adgrandiorem 
fuum Hbrum de Canonicis confcribendum pvocefl^rit; 
ne<? inquirere in rationes quas moverunt D. D. Canoni- 
cos, ad meum poftea de re eadem ludicium expeten- 
dum, {quamvis & labores C. D. ^choockii circa eani 
agnoverunt , etiam Honorario non ita minori eo quod 
in me poftea contulerunt ; } cum mihi fsLtis fit , quod non- 
nifi rogatus &c folemniter interpcllatus fcripfcrim, 
ex Confcientiae didamine & Vocationis mex oflicio : 
Qgjd autcm fitdifcriminis inter prolixum opus ClariflC 
ilUus Vin , multa alia compledens , & hc c mcum Opull 
culum in quo presfius inftiti quasftioni controveriae, 
Ledorum cfto judicium. > altem nihil intcr ipfum & mc 
a£tum fuiflfc cxcompado, res ipfa fatis aperte loqui- 

turi 



tur , & vel inde pacet quod ab ipfo citando abftinuci im 
7. Tantum aDeffeut nihil hic propofuerim promeafen- 
tentia quod in AUeD.Voctinn anteceflumnon proftet 
retutarum, utecontrario aufim affirmare, nihil reper- 
tum iri in omnibus Anti-Canonicorum lcriptis, vel per 
modum Exceptionis , vel per modum Objearionis , quod 
rchitatum non extet in hoc mco In^fao Profcrat Appen - 
dicularius///.^i^;>^, ut fua verba illi reddam , vcl mafLut 
objeaionem aut exceptionem fuorum, cui hic fufficienter 
latijfaaiim non fuerit, ^yhylJda filushnbeto. Quare, ite- 
rum oftciofi/Iime te xo<^o,BenrgneLe£ior, ut ncque ex meo 
foro kripto nequc ex foHs Advcrfantium libelhs, pro- 
mmciesdehac caufai Sed dcmum adfententiam fercn- 
damaccedas^ubi partis utriufqueargumcntaad redticra- 
V^nis &z Verbi Divini trutinam expenderis. 

Ad fccundum Criniinationum genus pertinet , Quod 
cum in ipfa Trafatione, nonnifi mcl & concordiam ipi- 
rem, poflea mordaci ^admodwmWyloTheologos Plroszg^ 
grediar, contra proteflationcm coram Deo faaram, 
cxpcdiam calamum nonmd filie & veneno occnho deli- 
butum ; Qiipd non tam Veritatis amore , quam odio Voe- 
tiano , ad lcribendum accelTerim ; iindc hihxm , ut licet 
stUas verjipellis , memet prodam alibi dum id ipfum mihi 
duco honori^ quod Trimario iUius Trovmcia metnbroin 
quavivit^D.Voetius, abejnscontumelHs vindicando, ab 
its quorumintererat^ idonetis jndicatus fuerfm; ac fi tum dei 
mumfecundummeam confcientiam cafus TheoIogicuS 
refle decidatur , modd ccntra Voetium id fiat •, Quod me 
perpcram feniore ThcologicDoaorem in AcademiisBel- 
gicaiFoederat^dixcrim; Qupdnunquam a primo Ordi- 
num Vltnijeftinonim membro , dignus judicatus flierim 
qui defcndcrem Canonicos, fcd a nonnullis tantumC^- 

2 nonicis 



no7ucis adme mrjffis-» nm manitni omnnm cmfinfus cum- 
id maluillent non factum intcr illos Viri Trimariii No- 
biiijjimiy UltrajeBini non peregrini-, non obfcure natiy 
Mt 3 inquit Scriptor Kyfppendicis , de multis affirmari pof 
fet. Rcfpondco i. Mc moderationcmillamquam in Pra:- 
fationchujus Opufculiprofcflus fueram,religiofe fcruafle, 
&ita libere meumpartimdeConfiliis &Motivis,partim, 
dc rationibus Anti-Canonicorum,///^//V/>/w rctuliife^quod 
omnino fadtum oportuitadcaufasclucidationcm, utnec 
eorum cuiquam nominatim contumcliam fccerim, nec 
y^/<?;'//^?r^^aperftrinxerimquemquam,nififortequcmfua- 
metremordctconfcientia, ut confcius ipfe fibi defeputat 
omnia dici. Non di£teriis & calumniis , fcd rationibus pu- 
gnavi ; quas ifti Scriptores injnrias ideo vocant , quod ni- 
hil gravius fit ci qui contra officium & rationcm agit,quam 
foHde redargui&:convincijNecpotui alitcr judicarc,quam 
ipfostantivehementiapugnantes pro bonis Pfcudo-Ec- 
lefiafticis vendicandis EcclefixReformatae, afFcftibus fuis 
&pleonexi2einfervirei &:qu3e S.P. infuo Prologo in]\xnzs 
interprctatur,argumentafunt, ex Scriptura & rationc 
defumpta,quibusfuacaufaevertitur;Hic enim fi ufpiam 
fuit detrahenda peflimx caufx larva pietatis & reli- 
gionis feverioris , quam fibi induxit ad Supcriores 
Potcftates oppugnandas , alienaque bona invadenda , & 
fcapha fcapha debuit appellari. Cujufnamautemcalamus 
circa hanccaufam,Marefij an Voetii, nonnifi felle c^w- 
neno occulto tindtus fucrit^tuumefto,^^'»^^?/^? LeBor^ 
scquum judicium , cui ftarc & cadere paratus ftim. 2, Me 
neutiquam ex odio Voetiano huc acceflifl^c, quippc qui 
nonnifi folemniter rogatus, &rrgre, ut agnoverunt 
D. D. Canonici in fuis ad me hteris , per eorum Deputatos 
n«t f onOer gcoote mopcte/ e6 difpofitus , ad fcribendum 

me 



meaccinxerim, & quantimi pote fuit prrecaverim, nc 
quid mihi excidcret, quod in argumentum calumnise a 
D. Voctio rapi poflet: Unde etiam ipfe-met Vir Cele- 
berrimus, vifomeo fcriptoprofelTuseftjiiludinfeador- 
natum nonefTe, &falya pace Ciiriftiana tam fas mihi 
fuifle, pro Canonicis fcriberc, quam fibi contra illos. 
3, Multo potiori jurepoffe ftatui ex Marefiano pro- 
fe£ta fuiffe qua:cunque D.Voetius emifit in publicum 
adverfus D. D.Canonicos, cum meam mentem de illis 
&bonis Pfeudo-Ecclefiafticis aperuiflem, in T)efenfione 
Opt, Sylvad, in Ult.Tat.mTheoLTaradoxo, imoinmeo 
Syfl, TheolJoco 1 5-. §. 79. priufquam vel quid de illis D. 
Voctius fcntiret anclari potuiflem, vel hanc caufam ex 
profefl^b aggreflus fuiflet. Et quam in Ntibe D. Voetii 
multa dcprofunda fuiinmc odii vefligiaproflent, facile 
deprchendet quicunque eam percurrere dignabitur. Im- 
mo exeadidici, quod prius mc latuerat, jam tumcum 
prius fuum ludicmn manufcriptum coepit vcrfari Ultra- 
jeai in manibus hominum , & antequam quicquam mihi 
de fllo confliflet,deIiberatum fuifle interD.D.Canonicos, 
dc meo in hac caula judicio explorando. 4. Non ideo pro- 
ceflifle me ex odio D. Voctii, quod prifcam & conflan- 
tcm meam fententiam tuendo, & modefte aflcrendo, 
primum Provincise Ultrajcctina^ membrum, ab illius 
Contumeliis vindicaverim ; Necetiammagisdebui fpe- 
£tare, quidantca in D. D.Canonicosfcripfiflet, ncme- 
um de illis ludichim emitterem , quam fpe£taverat ipfe , 
ciim ftylum fuum in eos ftrinxit, quid prius de illis & 
fenfiflxjm 5c fcripfifl^m . f. Non tam mihi poflc tribui quod 
ex odio fcripfcrim , qui ex Confcientia uneris , & Voca- 
Tionis ratione , confultus publice ab iis quorumintererat, 
incum protuli Indicmm^ quam iis qui ultro & priores 

***3 hanc 



hanc Camarinam moverunt, &c 'm Reip. fux primum- 
membriim fcriptis Satyricis, quibus&egofa^piusimpli- 
cabar , infurrcxenint. 6. Id utique a primo membro Reip. 
Ukraje£tina2 fa£tum fuiflc, quod a quinque Capitulis 
jun«Sbim fadum fuit. Habeo autem & mandata eorum in 
hanc remdatafuis ad meNobiliflimis Deputatis,8ceorum 
prolixas atque humanifllmas literasquibusidipfiimlucu- 
lenter comprobatur. De quorundamt). D. Canonicorum 
in hoc confilio diflenfu, nunquam mihi conflirit; & 
putem Appendtcitlarn mcrum efle (bmnium ; quod ahas 
in il los quos crepat ^rmarios , Nobiliffmos Ultraje^i- 
nost non uno modo mihi injurium videtur: acflcosju- 
varet in ordinc Canonicorum cfle Canonicos w 
4it^ fivc Convi&os ^ juxta titulum libclli famofi ab S.P. 
in fllos editi •& maluifl^nt fcmper haberi Achanesy Sa- 
crilegi, bonorinn Ecclejiafticorum raptores & iniqiii deten- 
toresy Tatrimoniiqtte Chrijii direpiores^ Anani£& ^^prS 
phirte crimini affines indigni qui ad tilla munia Ecckjia^ 
admittantur^ &c. quam a tam gravibus criminationL- 
bus, per argumenta firmiflima liberari. Sane fiquifunjjj 
inter D. D. CanonicosUltraje^tinos, quivel meum d% 
fuo Ordinc & Statu judicium improbcnt, velfubfcribant 
fcntentiaj D.Voetii in contrarmm, illi fe graviflimo 
peccatoobftringimt coram Deo, dumcontraproprLxfiisc 
confcientiae diftamen , in eo vi tas gcnere pcrfeverant^ 
quod ipfi-met cenfent Suprcmo Numini fummopcre ex« 
ofumefl^e. Verum abfit ame, ut tale quid fiifpicerdeul. 
lis Viris vel Primariis vel Nobiliflimis intcrCapifuIare.^^ 
aut eos qui ex Capitularium ordine eliguntur adRegi^* 
men aduale RcipubHc-E Ultrajcainx. Nominatim vod* 
rcK, de ipfis-met Proccribus Ultrajeainis merito dixe»o 
rim, Equo necrediteTencri. Nec cnimprobabileeft Ca- 

nonicos 



Early European Books, CopyrighKE) 201 1 ProQuest LLC. 

Imoges reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

297 D 4 11] 



ronicos UJtrajeai naros, aliud fentire de fuo ordinc 
quam Amp i:np.u,miIlmsUrbis Senatum, auiquPmDro- 
cul fir circahanc rem a fcrupulis Voetianis, fuo loco m 
hoc opere explicatum do. Quniimo eft penes me publi- 
cum 'nftninientum , ex quo conftat , f ejus fenfum fatis if- 
fequor Nobilin. &c AmplifT D. Vander Holck , Excon- 
iV^l^i5'^J^^^"^ ^ AfrefToris Sapient fllmi in 

IIIuftnffimoConfeffuCcIfiff&PotentifrD.rS 
Oenerahum, Cquemhonoriscaufahicnomino) Ampliffi- 
mumPatremp. m. &libi forte, bplotUnge/dcvoIutumCa- 

non,catiim,proquo&folvendumaIiquidfiierat,diupofre. 
Oille, &poftealubcertopretioinaImm tranftuliffc • Sed 
quid vetera commemoro.^ Mcnfis vixdu eft clapfus ex quo 
K. V. D. lohannesKnyfRusEccIefiae AlcmarienfisPaftor 
VJgilanrishmus,Beneficiumin VcceriMonafterio con- 
lecutus vi cxpeaativa^ab Amplift: fuo Patre,dum viveret 

A ivVl^'^-^^^'"^^^"^^^'^'^^^ ^^f^' facultatemab 
/Vmplill. Magiftratu obtinuit eam Prxbendam conferen- 
di &refignandi cui vellet, cumadhucmajorifuoemolu- 
mcnto, quam alias per Civitatis Statuta fierifoletimo- 
do refignatio ficret ingratiam viri honefti &:Reformari, 
ejufque CivisUltraje£tini,autquipro tali haberi posfit; 
quod fane ncc fux confcientias gravc exiftimavit V. r' 
necfanusquifquamdixeritipfi illicitumfliifi^e. 7. Dato 
non conceirojquofdam ex D. D. Canonicis , maluifle muil 
larejnjunas.&contumelias totifuo Ordini illatas, fcri-~ 
ptis D.Voetii, qiiam mcumdchac re expetivel prodi- 
rejudicium, fortequodabillius Viri, in fua Rcp. po- 
tcntis , machinationibus & odio , fibi aut fuis male me- 
tuerent, pauculorum ramcn& forte obfcurioaim hacin 
partedifi^enfusabaliis, nonefficcret, id non placuiftc 
primo Ordini, quod quinque Capitula perpluracon- 

cluferimt 



cluferunt & approbarunt : Et miror eum qui fe rcribit Ju- 
ris AntecefTorem , hk dememuiifTe ejus quod extar /^. ad 
Mtinkip. & de tncolts 1. 2 9. §luod majorpars Curi^ ejfectt , 
pro eo habetur ac fi omnes egermt. 8. Mirari me merito 
auodifti homines, Canonicos non Ultrajearmos, au- 
rinttraduccretanquam/'rr^^m<7J& obfcHre natos. ciim 
6c ipfiUltrajeairintperegrini, -ctiiprxfulgida: luxNo- 
biluatis ftemmata univcrfam Wcftphaliam 6c Braban- 
tiam , fi Diis placet , ab aJvo occuparint 6c c ertum i it mul- 
tos in Collegiis Canonicorum efTe viroseximios Vltra- 
ieai nonnatos, qui tamen & Splendore Natahum, & 
fuorum mcntis de Repub. & Eccleiia, & propm infu- 
pervirtute, multo plus decoris inferunt illi Ordmi, 
quamutilitatisexeoreferunt. 9- Non debuiflcmc tx«. 
y^, u.r, cd^^^n' & tot coiivicia referrc a Voetiis & Voe- 
tianis , fi D.D. Canonicorum caufam non )uvi,ied prodidi 
6cperdidi:Ineo enimvoti fui funt compotes , & bene dc 
ipfis meritus fum. Denique me profitendo Seniorem Do- 
aorem omnium eorum qui in Academus Belgicx toe- 
deratse Theologiam pubUce docent, nec quicquam mi- 
hi arrogaffe quod verum non fit , cum anno hujus fxculi 
2f Doaurse Lauream folcmni ritu Leydx retulerim, 
meaccinaurus adProfcsfionem Theologicam in Acade- 
ma e cdanenfi , m qua jam oaennium contriveram , pri- 
ufquam D.Voetius ad GymnafiumUltrajeainum,nec- 
dum Academioe tituloornatum, vocaretur^ neque hoc 
mihi tribuisfe , quo cuiquam ex Symmyftis infultarcm, 
quos omncs fuo loco dcvcneror , fed tantum quo demon- 
ftrarem aliquidUbertatis, mihi tot ftipendiorum jam 
militi, efle concedendum, in iis dijudicandis quas ad 
mcam ProfeflTionem fpeaant-, proutdicit Apoftolus dc 
Diaconis qui bcne miniftraverint, eos bonum gradum 

fibi 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Imoges reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haog. 

297 D 4 11] 



fibi acquirere Sc multam lcquendi libertatem per fidem 
quareftinCiiriftoJerui.Tim.iii, i^. 

Tertium ordinem contumcliarum longe acerbiorum 
conftituunt, Qupd dicar ptorum vtrorum injlituta qua 
fromovendo confaentia honoejufquemformanda^sratuiad- 
hihentur, decrctonoftylopctere ; Imitari harreticosqui 
Chrifti titumminipfis depradatitmihus futs pofuerunt^ ut 
quaf per tttulum potentis defenderentur ; mihienim panli- 
tcr mmorepofitum, vttitsvtrtutes^ laxitatt conjcimti^ 
libenatcm , vtndt^U cupidtni dtfevfionem Optimatum .ftu- 
dto dtffcnttendt atque adeo heterodoxtts Smodtca "Decreta 
obtendere ; In hac caufade Canonicis &: m negotio Tra- 
pezitico, flarc fblus adverfus rattonem Scriptura- 
r.am^ ^idverfus htftoriam lemporum^ adverfus torrentem 
docfcrtm vtrorum rujufque facuitatis & feci^e-^ Velle 
mei unius authoritate & judieio tranquillare confcien- 
tias & D. D. Canonicorum & Trapezirarum quomodo 
tuti potuerunt t fle in Confcientia Trtmores & Tharifai^ 
■ qni Chrtjium captivnm ahduxerunt-, quod Judam Chrtfti 
*Dtfcipulum habuertnt ftbi faventem tdque data mercede-^ 
. aut pacata fuiflct Balaci confcientia // pretio acceptoBi- 
Jeam forte populo T>ei maledtxtftet^ quod & ille eloquia 
'U. ei haberet- Motus ratione cultnarta ad fcribendum 
in hac caufa; & quamvis in "Prafatione pri?n£ Thiiof 
dicerentboni ifl:i viri nolletamen fe id ajjerere^ nihilo- 
Mininus in Appendice deflniunt honorarii vice mtlle aureos 
mihidecretos & mjflbsa D D. Canonicis, licet nonnullis 
- Tcdamantibus , &exfpe£tantibus num illud munus efl^em 
t Tcpudiaturus , nec-ne cum tale non efl^m meritus pra- 
*mtumpropter oblationem ejus libelli quem vel mediocriter 
^MqBus intra unius atquealterius hebdomada Jpaciumcom- 
^^ilajjefi Homo denique mendacifllmus, nuilius plane 



fidci, confcientiarviEnaUs & proftitut.^, cui,neqmdem 
in arnculo mortis &jamjamfiaendoadDei tnbunal, ul- 
lomodoc.edendum nt. kefpondeo, i. Nimixeflefu- 
perblL ,n iftis hommibus, quod Dei jura & autho™ 
involando,f,biarrogentjudiciumdeconlcientiaahorum, 

Stovel cndomeobomino, quinovitquamhncere&ex 
animi mei fentent,a , hoc confo 
loDretio vel pafto vel prom,flo, me hoc Opufcuk,m a- 
Znir. /tam parum mihiconfbrediflenium-ne fue- 
rit inter D D Canon,cos cuxa Honoranum mihi de- 
cernendiun, quam eft folflflimum ,lK,d aureorum 
fukfc. Fateor lubcns liberalcs & gratos le hac in parte 
DD Canomcosexhibuisfc; adcoutctiamf, honorarmm 
iliud quod mihi dccreverunt, minus ^dhu^^^^^^^ 
eo tamen alacriter acquievisfem : Sed quam moris elt 
Honoratis ac Supremis CoUegus, Eruditorum Laborcs 
flbiinfcriptos , aliquo .vr^cr^^ rcmunerari, fipnTfcrtim, 
V el fuo rogatu, vel in fui Defenfionem, l^npti fiierint , ut 
LmoproptereaunquamvelJudar,velBileami,velMcr- 

cenarii aut TertuUi, elogium infameabonis viris referre 
debuerit, tam norunt DD. Canonici , fuum munus ad me 
mifll,m,honeftum illud fed moderaturn,ci, jus gmta tamcn 
mihi fcmper erit memoria , longe infra illam immcniam 
{umm^mmlkaureortmfMmirc: etfi talis ea fuent , ut 
tanti Appendiculariumipfum , tipuli lcviorem , utre in- 
flatiorem,animal gloriac, veru m fuperb,a: & vamtatis man- 
cipium, &merumDanielisW^/, totum quantum cum 
omnibus illiusftribiliginofisScriptionibus, nonredeme- 
rim. Sed ifti Sycophantx, magnis rebus mnutriti, 
proNobiliflima fcilicet fua profapia, nonnifi per Chiha- 
das& Libras Flandricas numerarc folent. Sancvelhinc 
liauet quid de eorum commentis circa fuffragia D. D. Ca- 
^ ^ . nonicorum 



nonicorum fic flatucndum , cum ex hac eorum relationc , 
in qua &c meam &c tot multorum eximiorum Virorum 
conlcienriam tcftem habco illos auree&fplendide men- 
tiri, fafis hqueat, quam aut parum in Exploratores 
expendanc, auteosminus fidosconfcquantur • Quiaau- 
temjam Tpe devorarunt D.D.Canonicorum opesacre- 
ditus , &:fibi perire putant quicquid iUi dc fuo largmntur» 
omnia inmajus intendunt, &c lucrumccflanshabenrpro 
damno cmergente , eamque jaduram fpedtant per id ^q- 
nus confpiciliorum , quse ita multjplicant objcaa, ^uc 
pro uno m menfa nummo viginti aut trigmra appareant. 
Fuerit ne autep dignum mcum Opufculum eo non pr^~ 
.mio fed hmioruno (^\odi mihi dccrevcrunt D. D.Canoni- 
ci,pronunciare non eH: Appendicularii, cujus oculus malus 
cfl quod alii boni in proximu m luum fuerint. 3. Vel ex hoc 
Opulculo Lquere, quam non agam adverjhs rationem 

Scriptiirariam^adurfiis h/toriamiet/jporum ^adrerjustor' 
rcntcm^ociorum : cum mihi hicmilitet, ut & mcaufa 
Trapczitica(quam jfti hic perpcramconjungunt. cum vel 
nunc videant Clafles & Synodos in hac re libi adverfari , ) 
Scriptura , Hiftoria, Ratio, Rcformatarum Ecclcliarum 
gcnudnusconicnfus. 4. Tantumpra-valiturummeum Ju- 
dictum pro D. D. Canonicis. quam Adverfantium fen-* 
tendam conrraillos, fiex Authoritate humanapenderct 
tranquilhtas Conlcientis i Scd hic attendcndum non ad 
pcrfonas, fed ad rationes , necdecaufacxperfonis,fed 
.potius de perfonisex caufa&ilhus firrnainenris,effepro- 
nunciandum.PotueritfortenoraenD. VoctiiUltraje£bi, 
utPapx inter Ponrificios, ^XxQ^oATrajMdicimn creafie ad- 
verfus D. D. Canonicos Verum nec eorum condcmna- 
tio €x illius nomine , nec cx meo eorum abfolutio , apud 
Viro&cordatos , nedum apud Deum , eft proge/iura i Scd 

# # # # ^ f\\7 



ex firmioribus alrerutrius argumentis majoriquc eomm 
convenientia cum Deiverbo. f. Tam parum me paria 
facere cumHa^reticis, ut Dei beneficio, Orthodoxia 
mea totius Ecclefiae teftimonio comprobetur-, Necul- 
lumunquam, qui jure feprofitereturgenuinum Ecclefix 
membrum , ullius me heterodoxia: vel accufafiSe , vcl con- 
vicififci Qnin itahacin parte Calumnias Voetianas ha- 
dtenus cfiie retufas , iit quicicada loquacior in ifiaaccufa- 
tione videbaturjnunc m ranamSeriphiam,notoria! calum- 
nia^ coram toto orbe damnas , abierit. li fane Chrifi:i titu- 
lum in fuis deprirdationibus ponerc vohmt, qui clami- 
tant Chrifi:i Patrimonium aCanonicis injufte detineri,eof^ 
quehoctitulo fpoliare fuis bonis conantur, & fuis Para- 
doxis in communi,pra:cifioiem&accuratiorempr.xtexunt 
Rehgionem 6.Me hic non efifefolum; quippe c^iSynodica 
decreta mihi habeam mihtantia, $c ccrto certiusfit, nec 
poflit negari , nifi a fola impudentia , de Canonicis Vhra- 
jedtinisSynodum Mcdioburgenfem id pronunciaflTe quod 
propugno, &: ab iHiusdccrctisdifcederepalamatperpera 
neotericos Prxcififtas et Accfianos , quifibi fohsfcalam 
erigunt inCoelum , indccoetcros cxclufuri. 7. Ecclcfiac 
Chrift:ijudicandum merclinqucre , num m hacdeCano- 
niciscaufa,vel inalteradeTrapczitis,ulhus//(?/^'r«'rf'^?.v/^ 
rcus fim ; & num tam jurc nitar m hoc mco liidicto , decre- 
toSynodiMcdioburgicx, ac Dordraccnaejudicio incau- 
fa dc Obje£to PrjEdcfi:inationis , dc quo ohm mihi fuic 
contcntiocumCcl.D. Voetio, cui, utnihilmoderatum 
fpirat , placuitcontraSynodi Nationalis Dordraceniede- 
finitionem, Supralapfariam PrfedelHnationcm mordicus 
tueriiUtm caufa Anticanonica cr/app«j'»,c & pr2Efra<5te (e 
opponit decifioHiSynodiNationalisMcdioburgcnfis. Et 
fane poflfem jurc Synodos Nationales etiam in tertio capi- 

te 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Imoges reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

297 D 4 11] 



te illi objicere , quod adverfus earum decifiones , anni- 
verfaria fefta ,Nativitatis , Pafchatis , Afcenfionis, Pente- 
coftes, aboleremoliatur; Sed hanc curam Venerandis 
Synodis utriufque Hollandias , quae jam coeperunt ejus no- 
vandi intemperici aliquam fibulaminjicere, lubens re- 
linquo. S.Tam durummihi efi^ audire, quod VitiisVir- 
tntt s ^ Laxitati cmfiientiie Lihertatem, VmdiBa cupidini 
T>efenfimem Optmatnm , Studio difentiendi adeoque Hete- 
rodoxtis SymdtcdUecreta obtendam, quam id probatu im- 
poflibile eft meis Adverfariis , quibus furor & malcdiccn- 
di cacocthes has fuggerit calumnias. Quin fi VindiSia cu- 
pidini T>efenfmem Optimatnm praetexui, oportet D. 
Voetium authorem fuifIepriorismtcrnosrix:e,quando- 
quidem, ipfo Judice, Vmdidae adverfus eum ftudio, 
utique ex aliqua priori ofFcnfione nato , Defenfionem 
Gptimatum Sylvaeducenfium ei oppofui. Adhancau- 
tem Difputationem dc Canonicis non devenimus , quod 
ego ftuduerim ab ipfo difl!entire, fcd quod ipfe prior a 
me diflentire voluerit, & ne videreturerrafit in heta^ria 
Sylvaeducenfi tam acriter impugnanda : Cum enim ad 
hujus Defenfionem&Excufationem legitimamadhibuif' 
femexemplum D. D. Canonicorum in fiia Provincia, 
nec vidcret quiratione feex hoc argumento cxpediretj 
coepit acerbiora quasque adverfus illos meditari, ftimulan- 
te infuper Ragime dtStato^ &c quod multum putaret ac- 
cefiiirum ^rarioEccIefiaftico, fibique ac fuis per reflexio- 
nem, fi Opima Pra^bendarum Spolia, Capitulis de- 
tra£ba, in fuum Capitolium inferret. Quare cum ego, 
meos tum SylvaeducenfesProceres innocenter defenden- 
do, occafionem primam fuggefiierim Celeb. illi Virofe- 
vcriora moliendi in Ordinem Canonicorum , quibus 
coufque nihil moleftix creaverat , acquitas ipfa videtur 

**** ^ poftu- 



poftulare, ut eorum c^luCx Patrocinium fufcipiam. 9. 
Me neutiquam hic impetere virorum piorum infticuta, 
quaspromovendoconfcicnti^e bonodeftinentur, nec Dci 
gratia impugnataE Pietatis , nifiabhominibus improbis & 
impiis, pofle accufarij fed bcnorum & piorumvirorum 
ftatum &c ordinem propugnareadverfus aufteriora & in- 
humanioraacCharitatiChriftianaeiniquiora de iHis 
aa i in quo Confilio num fcopum meum fim aflequutus , 
tu , Ben:'voie & Sapiens Le^or-i judex efto , judicet & tc- 
cum SancVa Dei Ecclefla. 

Qupd fiquis contra fentientium hicqueat mein 'piri- 
tu Lenitatis crroris uUiusargucrcautconvincere, illifa- 
ne , quod viam comiter monftraverit,pubhcas fum a6turus 
gratias .• Scd quamdiu eo ftylo &: modomecumagecur, 
quo a£him eft in tribus prsenominatis fcriptis , mulco plus 
accedet quam decedet Scmex fententi:E, SchuicScrip- 
tioni. Interea rogatum hic veHm enixe & obteftatum 
per omnia Sacra, Celeb. D. Voetium , ut vel admitcat eam 
pacem Scamncftiam Chriftianam, quam femper6c petii 
& obtuh, vel faltem li tam alienus fit d Concordia, ut nec 
AmicorumConfiha, necvotaEcclefia:,nec Synodorum 
Intercefliones audiat , armis paribus mecumccrcet, ideft 
rationibus&argumentis, nequcamphus ex infidiis immit- 
tat ejufmodi maledicos fuos Emiflarios,quibus ut aitPlau- 
tus, thefaurus in lingua fitus eft^ utqu^ftui habeantma- 
le loqui melioribns. Deus Concordiae & Pacis , noftris 
demceps anmiis 5ccalamis per fuumSpiricum flc mode- 
xari dignecur, ut nec ilhs meditari,neciftis exprimere 
quicquam valeamus , quod ad amuflim Vcritatis&Cha- 
ritatis Chriftian^E non exigatur, & ad Nominis fui Sa- 
crofandli Gloriam, Ecclefias JEdificationem , Proximi 
Confolationcm, propriamqueSalutcm,cedat & dirigatur. 

Idera 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Imoges reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haog. 

297 0 4(1] 



Idem Tu , Chriftiane Le&or , mecum precare ; ut ego tibi 
precor ex ammo fauftiffima qua:que : Ex meoMufao^ xxx, 
Sept. Stylojul. i6jy. 



quis esqmjudicas alienum fanmlum? 
propno domiiio perflat , aut cadit : fia- 
hilittur autem poteft eriim Deus eum ftal/i- 

lire, Romrxiv, 4. 

Omiiia munda mundis ; pollutis autem S 
incredulis nihil eft mundum fed polluta eft 
eorum S mens S confcientia, Tit: 1,15. 

S E N E C A. 

'\^Eniet qui Qonditam S faculifui maltgni- 
tate compreffam veritatam dies pa- 
blicet. 

decipiunf nihil hahnt folidi ; tenue 
eft mendacium pellucet fi diligenter infpexe- 
'fis. 



I N 



INDEX CAPITUM 

Proponitur§iu^fiio de qua hkagendtm^ ejusque occa/to& fiatus 



2. 

3- 
4. 

6. 



10. 



II. 



IX. 



^eruur. P^g- 
vliwum argirmentum pro hujus §^xfiioms farteaffirmante^ de- 
fumptum ex eo cjuod Canonm fmtfifrrrum bonorum & tllis aenex^ 
dignitatispojfejjoresbonafidei tn utro^ueforoj tam joli c^uam 

poU. » 
^rgumentumfecundum^ petitum ex Scripturts^ tam negatne 

quamajjirmative. P^S' 
ArgumentumtertiumiUudcjuerarium ^ petitumd jurc ^ autI)on- 

tated^ approbatione Supremi Alagifiratus. p^g- X7* 

Argumentum quartum quodd Iudicto(^ Approbatione Ecckfi^ 

dejumitur. ^ H^' 44- 

Argumentumquintumpetitumd Cafibusplane fimihbus y m ^jui* 
busagnojctturmhtl ep reprehenfibile. pag 59, 

Argumentum fextum petitum d natura bonorum ad c^uinc^m Capl^ 
tulapertinentinm^ quoofienditur ex illa nullum fcrupulum pojfi 
moveri Confcientia hamtms Reformati. pag. 70. 

Argumentum hoc ipfum vtndicatur^ agiturf^ue de Fundatorum 
mentione^ ^ ofienditur quod neque ex illa neque ex ullo alio 
probabtlt titulo poffint hacbona vendtcarinecefiarto ufibusjacris 
Ecclefta Reformata. p^g- 98. 

Argumentum feptimum^ fpeHans titulos varios Canontcorum^ 
fub quibus illa bona pojftdent. pag. i ij. 

Argumentum oBavum^ quo prohaturifia Beneficia ejfeconfiitH- 
ta: UltrajeBi iu Itbero commercio , adeoquo Canontcos licito titu^ 
lo eorum pojfejfores ejfe bona fidei. pag. 144. 

In quo agitur de luramentoCapttularium^ ^ ofienditur locoar^ 
gumentp nonieo ipfoCanonicorum conditionem ejfe licitam quoi 
Itcite jurent in Statuta fuorum Capitulorum^ P^S' 
Continens Argumentum decimum^ defumptumahintefiabilttate 
eorum tefitum qui agminatim producuntur contraCanonicos , ^ 
authorttateeorumquiproillisadferunturj cumtotius Qu^efiionis 

Conclufione. f^g- ^7^- 

CAPUT 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Imoges reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

297 D 4 [1] 



CAPUT PRIMUM. 




Vropomtar ^iceftio de qua hic agendum^ 

ejusque Occafio isr Status apirttHr^ 

-^^^^^'^Cg Ravi proculdubio reatu fe obftringunt 
^^^£i> coram Deo, qui puivillos confuunt Tub 
peccantiumaxiJijs,eorumque vitiis ad- 
blandiendo , negant id efle peccatum quod 
tamen revera peccatum eil , Verbo Dei 
contrarium & noxium faluti : atque fic ul- 
tro eurrentibus per viam latam , iaxant 
habenas & caicaria fubdunt. Sed non mi- 
nus iili gravant fuasconfcientiasquidum 
I , n. , ' ^'^^ vit^enturefTe^^/r^^f/omrJ/^/ow/f, ur 

hac voce Auguilmiani blc utar, hbertatem Chrillianam inrebu." 
adiaphons operos^ circumfcribunt , omnia fer^ conferunt muricibus^, 
•acinjeaisvelexcogitatisnonncceirariis fcrupulis de faclo proximo- 
rum iuorum, eorum vci conturbant tranquiilitatem , veiexiflima- 
tionem laedunt: Quorum neutrum convenit cum fraternaiiiaCha- 
mate quam tantopere incuicant Sacrae-Litera: : Ac-iicut faepe periit 
liominum libertas nimio retinendtEiibertatis fludio , itanonrardni- 
mia religiofitate religio in periculum adducitur: Arcum foiet fran- 
gere vehcmentior intenfio., & emunaione fupra modum accurata 
lucerna cxtinguitur : Sed cum nolit SaiomonEcci: vi i, i6. quem! 
^M^mc^ciNdnmispftum, ydnimisfapientem, ut merit6 funtcul- 
pandi qui cameium degiutiunt, & lceieraqushbetiludentexcufare 
vei incruitare atque ex peccato non peccatum facerei itain cuipa 
lunt gravilTima, qui accurat^nimis cuiicem coiant , exnonpeccato 
peccatum faciunt, & maliamanuenfesiaaeafa£Vafratrumfuorum 
tranfcribunt languine , ac in ipfo Soie macuias deprehenduht 
Utrumque hoc extremum vitiofum fugitare debet cordatus Theo- 
logus , fi de aiiorum faftis judicium iuumex Dei Verbopromere te- 
aeaturj ne Scyilam decHnando incidatinCbarybdimacexCaicaria 

A in 



Judkium ^Rcff.Tloeol. 

in Carbonariam delabatur: Medio tutifjimus ihis. Nequc id ei erit 
difficile qui fenfus\\'3ih\xtnt utcunique exercitatos ad difcretionemboni 
acmali^ ut loquitur Apoftolus Hebr: v, 14.. & procul pofitisomni- 
bu? praepofteris affe6tibus amoris vel odii , ad Veritatis Divinse & 
CharitatisChrifbianaerancem fuum Judicium trutinare ftuduerit. 

Cum itaque Eximii quidam Viri ^ nonminusPietate&Sapientia 
inrignesquamDomo& SanguineNobiliflimi, fuisdecaufisamepe^ 
tierint meum Judicium publicum de Canonicis & Canonicatibus 
Ultraje£linis , fancte proteftor coram Deo renum & cordium fcruta- 
tore me illud hic propofiturum citra 'ar^o(r««^oX>t4^cti',ex confcientiaedi- 
iftaminc aaimique fententia , &qualeomnin6de re iftaconfcripturus 
cffem fub ipfahora decretoria,quacroevocandus ad mese villicationis 
fupremo omnium Domino reddendam rarionem. TuPaterLumi- 
num, fons omnisJuflitiac& Veritatis, regetuoSpirituSaniftomen- 
t^m & calamum, ne mihi imprudenti contingat , vcl patrocinari 
ulli fceleri, ut ut occulto & latenti , vel facfto innoxio & innocenti , Sa- 
crilegii vldolomanise, alterius-ve criminis labem afpergere ^ Daque 
ut illud femper hic habeam prae oculis quod dixit Salomon Prov 
XV 1 1 5 1 5" . ^iui abfolvit improbum^ qut condemnat jufium^ funt aque 
ambo abominationi lebov^^ . 

Quo aurcm pateat diftiniliijs, quidillud fitfuperquomeumexi- 
giturjudicium & Refponfum Theologicum ac Chriftianum , ante 
omnia ipfamraet Quxftionem exhibebo, quam propofuerunt illi , 
qui & infirmiorum Confcientia^ &aliorumExiftimationicirca eani 
quodammodolaboranti , confuli petierunt. 

Quderkur y jinVir Tius isr Rcformatus ^ nullo c^tero-^ 
quin Munere Ecc/efia/lico aut Acadtjnico fun^cm , pos/tt ho^ 
7ia^tlUsa con/cientia utt fruihonisiUis quit EcileftLiftica in 
TroVincia VltrajeElina appellantur y etiam lub titulisTra:po^ 
fiti , Archidiacoyn , Decani , Sacri/i^ ^ Scholafiici , The/au^ 
Y^arii , Vr^hendaiiiy Canomci^ Collegiati yCapknlariSy Vicatii 

erfi 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Imoges reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haog. 

297 D 4 11] 



Canon. VhrajeH. ^ 

<^ fimililnis\ ahlqHe ullo tamen exa citio direSlo ydmdinclo 
Superflitionis l^mamei atque fic accenjtri primoillius'l{e!p. 
membro, quod conflitimnt hommes liiibona litb ejulmodi tuu- 
hs posfidentes y ex ordine dn puhlico lege fundamentali ^ 
juxta quayn poft tmpora l\^'lormatmm <ar recupaat^e Liher^ 
tatls , nemo adtllabona pos/tdenda CTnpoyjvilUs annexam ab 
Ordihibus admittitur ^ de quo non conftet eum %eformatam 
Orthodoxamque l{eligtonem pnfiteri f 

Hanc qu^fllonem ut milii fokcnJam j^roponcrent iUiquosdixi , 
eflFecerunt proculdubio varia fcriptahincindeabaliquotannis, non 
iine magna animorum contentione , fuperhac reemilTa • eanomina- 
tim quae non ita pridem adverfus hunc Ordineni lingua vulgari edita 
funt , {[ylo , quantum Belgica poflum aflequi , acerbiori & fe weriori , 
quam qui deceat Theologos moderatos& memoresChnflianjeCha- 
ritatis: Vemm ita fert nonnullorum aufl:eriorgenius& feverius in- 
gcnium ut vchementer velint quicquid volunti &dum Arifl-archos 
agunt in omnes & omnia , aliquid participent de Timonis indole , ut 
pro tribunali fedentes fabas nigras praeferant albis , ac proniores fem- 
per fint ad condemnandum quam ad abfolvenduni, Quo facit infii- 
per prascifioris fan^litatis quod prx. feferunt fl:udium , exquocernen- 
tes acutius coeteris , pofluntibipeccaium deprehendereubialiisnihil 
taleapparet, &: ea ratione fibiquaererelaudemapudalios, tumfub- 
tiliorisCafuiflicae, tum Sanclimoniaemajoris j cum nonfit verofimi- 
leeos non follicite omnem mali fpeciem declinaturos , qui pofltmt 
alioruni defe£lus tam folerterperipicere &tamuehementerexagge- 
rare: Nec enim credere par eft:eosforePhilofophosfententia,igna- 
vos opera, & cum Scribis & Pharifxis grandia onera impollturos 
ahorum humeris , quae ipfi digitotangere detrcclaverint. 

Quod fi ad ifta omnia privati forte acceflerint affie6tus , & fpes haud 
exigua alicujus compendii faciendiexiisquaeputantaiiosdeferturos 
per fuasinvedivas, utfiberadincitasreda6tusrefecatfibi pondus il- 

A X lud 



^ Judiciutn ^Refp. lloeoV. 

lud cujus gratia vcnatoreseuminfequebantur, dubium nonellquih 
eofintiluJio3ecollaturiomniaeaarg.umentaquxfpeciofa Confcien- 
tix &: Religionis nominaipfis fuppeditare poterunt ; eadem artequam 
catpit Salomon Prov: XX, 14. Fejjimum efiaitemptor, &cumdigref 
fus fueritfeipfum laudat. Neque novum ell: aut infolcns homines pif-- 
cari ifthoc hamo aureo, & Confcientiam ac Religionem prsetexere 
iis opibus adhamandis quas fuas elTe malint quam aliorum. Etiam 
Judas profufionem unguenti carpebat ceu inutilem, &pertendebat 
prxftitifle illad vendi & ejus pretium expendi in paupercs. 

Non nefcio equidem aufteriores illos judices, hoc vulgari axio- 
mate niti , quod in dubiis ad confcientiam fpeflantibus femper fit in-^ 
clinandum in partem tutiorem : Sed tutiorem eam arbitror , nifi lu- 
cemeridiana clarius contrariumexScripturisfacrispatefcat, inqua 
Charitas illa in confilium adhibetur , qux omnia credit , omnia fpe-^ 
rat, nihil fcquius de ft-atribus fufpicatur , nec capit fmiftra quod 
dextra dabant, & deterret quemhbet a temerariaproximi condem- 
natione. Ne judicate ut 7ie judtcemini inquit ChriftusMatth: vii,i: 
Ettuquises i inquitPaulusRom: xiv,^. qui condemnas alienum fa^ 
rytulum ? proprio Domino perji^at aut cadit , ftabilietur autem : poteji 
enimDeuseumftabilire. Hxc non dico quod veUm Charitatcm effe 
coecam, aut nefas putem Theologisdecafualiquodubioconfultis, 
fincere proferre fi quid latentis in eo culpx ad facem Verbi Divini de- 
prehenderint ; fed quod ftatuam non ita faciiedeveniendum effe ad 
decretorium ftylum , ex quo plurium virorum bonorum famapubli- 
ce impetatur , & fub pr;stextu Cafuifticx decifionis de illorum fa^lo^ 
quam nec ipfi petierint , ut potcplen^infuaConlcientiaperfuafini- 
hilineoeffequodpugnet cum Dei Verbo, traducantur per ora vi- 
rum , plebis odio , maledicentiae & invidiae objiciantur, ac PhiHppicas 
inveftivae,ft non LucihanaeSatyrae,inillosemittantur. 

Quoad me fatcor, nihilmihioccurrilfeiniftisacerbioribusDeci- 
fionibus nuperis contra Canonicatus & Canonicos Ulu-aje£linos i 
quarum fubinde aliquaparsfio, quo dimoverer aprimameafenten- 
tia 5 quam jam olim & ante multosannos obiter publice pro/effus fum; 
fcdmulta^ qux e contrario plurimum ponderis illi adjeceruntj ut 
ojjimbus in Dei tiraore accurate penficulatis , non aliter Quxftioni 

popo- 



0) 



propofitoererponderrquam , queam .njftirinative, nixusadidfirmiffi- 
mis argumentis , qux priufquam propoixO, resomnispaullo altiuseft' 
rcpetenda. 

" Nemo nefcit Fcederati Bclgii Legem fundamentalem efle illam' 
eeleberrimamUnionem,quas vulgo Ultrajcctinadicitur, Ultraje^li- 
nempe concepta & inftituta fub initium anni ifj^. Quamabhinc 
paucisannis, nempe anno 165-1. omnes Provincixiteruminllluftri 
luo conventu Hagx habito, de novo confirmarunt &inarcerepo- 
fuerunt,definientes^r^ i. (xx^^iitX^SitXt^^^mt/ Confoeder^^^ 

iHorts, Dat Xiit a:)niebninfn Xst ^tnDt a^trcrfjt owwo 1579 opctc^ 
nciit/ boo;: ^at\\tx rnbc bafloljcljoutffnfaliuopljcn i boojfoo 

bCCl blC fclbipC \)\tX niCt Cn il^ bcranDCrt/ ideft Unionem Ultraje 
^tinam ratam &firmammanfijram, inomnibusilliscapitibus, qui^ 
bus nihil exprefle per ultimam iftam confocderationem derogaturn 
fuerit. Illius autem Ultrajeftinae Unionis articulo primo gcnQX^lixxs &c 
^igefimo (^fuinto fpecialius^fux fecuritati & confervatiom fuorum juriu 
profpexerant Canonici Ultrajeilini , qui egregiam in illa procuranda 
&LibertatepubIica vindicanda, ceu abasvoprimarium Reip. mem- 
brum in Provincia fua conftituentes , operam navarant; adeo ut 
quinque ex illis fuorum Capitulorum nomine illi Unioni fubfcrip-- 
ferint , quorum nomina apud Borrium legi polTunt Ub. . Hi(t, Belg: 
& ad calcem exemplarium ejusdem Unionis , additorum decretis 
nuperx illius Confoederationis Hagienfis, cujus modo memini, 
Ejus artictilo primo cautum cft quodlibet membrum eorum qui ad il- 
iud foedus accedebant , prifca fua prrvilegia , inmunitates , exemptio- 
nes^jura j fiatuta^ confuetudines & uftts confervaturum ; & ^igefimo 
(jpiinto conventum, Provinciarum fingularum Pr^fe6los , nec non ea- 
rum Magiftratus & Officiarios refpedlive ^ juraturos confervatum 
iriomnia Sodalitia Collegia quas in urbibus &Iocis confcederatis 
extarent. FaSiz lamen arttculo decimo (fuinto libertate religionis 
^eftum omnibus iis qui in CoIIegiis Ecclefiafticis tum extantibus vel 
jam forent , vel porro futuri cflent ^ modb in ca^teris Superioribus 
corum Conventuum & Colle^iorum reinanerent obnoxii. Itaenim 
fonant verba iilius articuli : "^tit OOcFt dif tCgcilttJOOjDf liltftf ill 

iug.ConUcntcn oftc CoUcgic n5i)ii / oftc nacmac I? ftomcn \\\\\m 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by coortesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

297 D 4 [1] 



£^ 'Judiciufn ^^j^- T^y^oL 

bjplicpt twtt itbcrtcpt l^an ^tXx^xt cnDc ootfi biinJi^ccbcrrn 
hcbfacn fuUcn i 23chcntc!ijf licn Dat fp Uipticn Ijcn ODbcr flcn ban 
bcn vjTonbcntcn in aHcnanbcrcnfuhcnonbccbanich fullcn;^i|U 

Quo decreto ipla met Capitula fatis palam confenferunt in fui Refor- 
mationem , Collegiis tamen c|uoad Temporalia ,Politica & prifcum 
ordinem , in fuo efle permanentibus. 

Ab eoetiam tempoic coeperunt Capitulares non pauci Religlonera 
ample£li Reformatam, castera tamen retinentes ^uum niRepublie^ 
axioma cum reliquis coUegis^ (uaque Beneficia & Prxbcndas inter 
eos. Indicio cft quod jam biennio poft Synodus Nationalis habita Me-^ 
dioburgianno i^Si. art.^^.fpecaju^jL definivit ad SacramCoenam 
citra fcupulum admittendos , Canonicos ^ alios e Clero cilDC aUtiCrC 
^CCIIcUkUc ]^tX^Qti\\t\\ / ut qmdem apfellantur ^ retimntesfua Bene- 
fcia^ ut Decanatus ^ Pr^pojituras d^c. abjcjue tammSuperJlitionc aut 
Idololatria. Eoquc brevi ifthic proceflerat numerus Reformatorum 
utjamamiK>i ^'Sx. decretum fuerit PontificiosCanonicos , quorum 
fides nutaffe deprehendebatur , non admiflum iri amplius ad regimen 
Reipublicce, in quo ifteordoprimas tencbatabaevo& porro retinere 
debebat , (ed id juris foretantummodoReformatis, cquibuscertus 
ad id numerus eligcretur , qui in Comitiis & Republica regenda & ad* 
miniftrandaprimarium membrumrepraefentaret & fuflineret. Licct 
polHllud decretum , quod videre efl: apud P. Borrium Itb.^j, (uas fub- 
inde diflRcultatas Canonici pafli fuerint, per quoldam ex Urbe Ultra- 
jectina, maxim^e temporibus Leiceftrcnfis fafrionis; quibus Prou- 
ningius quidam, invifum omnibus bonis nomen, CanomcosCathe^ 
drales facrumcjue ordinem ^ quibus haBenus pars tcrtia in con^entu^ 
(^inc)^\tV^tidi^n\\sAnnaLfuorumlib.^.) violenter abrogavit , atque 
confecrata ac infifcum redafla bonainv^fAt : EccleJia/}icos autem Tltra^ 
je&i , (ut inquit idem ) non tam religio invifos fecerat ( ejuippe prater- 
^uami^uodPontiJiciapleritjuefacradeferuerant^ nullius ob religionem in 
Belgica deterior conditiofuit , ) quam ampla facultates quibus nonnulli 
inhiabant j quod etiamnum obtinere nullus dubito. 

Sed optimi quique laboranti eorum caufae perfa6i:io/bs&fa£l:io- 
nes, (emper tulerunt fuppetias ^ Nam anno 1579. p^ullopofl:con- 
fqederationem Ultrajcvfiinam , Equeilris ordo&Civitas Ultrajefti- 



de Canon. VttrajeB, ^ 
na folemni illo diplomate , quo O J.ines inter fe convenerunt d e Jure 
CcilutionisBeneficiorum vacantium , quoJ conimuaicourenfu erep. 
tum ibant Poatifici Romimo, Capitulis quinque prdmireruntfe illa 
m omni ruo jure fanare con^erv.ituros j quod tadum pridie eorum- 
tumultuum rclatorum P Borrio///^. 13. quorum occafionefolemne 
Jlud pa^um inter Pontificios& Reformatosproceflitcujus conditio- 
nes ibid. ieguntur. Anno 1580. cum pltbs multa petiilTet aMa^i- 
ftratu , mter alia^r^. 11. utini^ollcrumquinqueCapitulisnefaselret 
fuos lolemnes conventus habere, Magillratus fua refponfioneapud 
BoTium/i^. 14. id omninoiniquumjudicaviti & Princeps Auriacus 
luo provi^ionaliRefcriptodatoi^. Martii eoanno, ficmultaconfti- 
tuitcn-caReligionem , ut tamenunafanciveritillaConcordatainter 
Urbem&quinqueCapitularemanfurai & inProvincia xj.Decem- 
bns cautum fuit ut ex quoqueCapitulounusadminimumComitiis 
pubhcis intereffetquotiescelcbrarentur. Anno 158 1. condiditPrin- 
ceps Auriacus decretum legendum apud Borriuni /;^. Kj.fuperz^, 
articulis Gapitaneorum Ultrajeainorum , quointer alia contineba- 
tur, neminem interfuturum Comitiis publicis qui folemniterPapx 
communionem & Hifpani imperiuni non ejuraffet, & ex fingulis 
membris nonnifi trcs interfuturos quotidianisConventibus, fcilicet 
tres ex Clero,iliit Dc fl! IfUhcnt/ tres exordine Equeftri, & tres 
cxCivitate& Urbibus. Adeotuncgrave nonerat UItrajc<fli,eos cen- 
feri & exprimi nomine Cleri, aut Spiritualitatis^ qui tamen ejurato Pa- 
pifmo &Clericatu Pontificio,nomen dederant Ecclcfiae Reformat2e,& 
temporale fuum inCapitulis,cum ei annexoaxiomate PoIitico,retine- 
bant. Etcum annoif ^i. iterum Capitanei UItraje<aini inftitiifent 
pro abrogatione primi Ordinis , c[\\cxr\ tertium contemptim nomi- 
nabant, Confilium Status , apud eundem Borrium /?^. 17. conftituit 
rationem eligendorum quorundam ex quinque Capitulis , qui frimum 
memhrum Ordmem VltrajeBin^ Prtfz/i^ci^^-repraefentarent, & forent 
ejuratoPapifmoReligionisReformatae; quod Princeps Auriacus 14. 
Julii comprobayit , unde poftea illud Elettorum nomenipfisfuit at- 
tnbutum,quod inHunc diem retinuerunt. Et cum adhuc temoore 
I-eyceftrenfis fa(5lionis novae turbas fuiffcntexcitataecontraCanoni- 
cos, urgenteCivitate abrogationem primi membri , & contra niten- 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by coortesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haog. 

297 D 4 [1] 



<S JuMcium & Refp. I%e6l 

te Equeftriordine , Comes Nivenarius ceu PrKfeclus ProvinciK , fuo 
Decreto cenfuit Civitatem & Urbes debere conjundim cum EIe6l:is 
&Equefl:ri ordine agere more folito ; quamConlHtutionem vidinon 
itapridemejusmanufubfcriptamfubdato 14. Decemb. 1586. 

Exinde autem manfit is ordo conftans in ea Provincia quem defcri- 
bitAuthor ^motat. additarum DeJcriptiomGmccv^rdmi : Obfervat 
enim quod a tempore recuparatae libertatis , Provincia LJltraje6lina 
ad-vicinarum modum abOrdinibusfuisregicapit^ Illiautem (mquit) 
conjfant.tribfts membris, Clero nimirum, Nobilitate & Oppidanis; 
Clero licet favns mutatis & Romani Pontijicis autboritate abrogatd , at- 
e^ueadeoEpifcopoabdicato^ fuushonosmanfit & prarogatiya tnter Or- 
dmesyfednon eo quo olimnomine: EleBi namfue hodie appellantur, 
quia e quin^fne Canonicorfim Collegtis alleguntm &CC. Ac prout jam ab 
initio mutatae Reip. ifti Elccti debuerant effe virihoneftorumnata- 
iium, famse integrx, Religionis Reformatte & Orthodoxae , ita fi 
aliquando deillo&Equeftriordmeangendo in iliaProvinciafuitde- 
liberatum &conftitutum, ut^.Julii 1605'. & S.Junii 1610. tam 
perConfilii StatusFoederatiBeigiiDecretum quani Principis Mau- 
ritiiRefGriptum,expre(sede illis tribus conditionibus & qupd noi^ 
forent_J^<?<5ww//?^e , cautum fuit. 

Neminem vero offendat quod inhujufmodidecretisfa6tis fuccef- 
iive pro Canonicis & Eie6tis , ea foepicule dicantur pro-viofionaliter 
emiffa : Id enini noneft fumendum quafi ille ordo in Rep. permeram 
tolerantiam fubfifteret, foretque inpoteftate altei utrius exrcliquis 
duobus membris , aut utriufque conjun'Aim , illum abolere , ciam par 
inparem non habeat imperium; fed hoc eft intelligendumintavo- 
remipforum Capitulorum, quibus integris ea claulula falutari fer- 
vatur prifcum fuum jus ad Comitia, etfiadtempusfolisquibufdam 
Eleftis ex illis omnium vice concedatur. Quapropter Ampliffimus 
MagiftratusUItraje<ainus x^. Aug. 1 61 8. folemneDipIomaconcef- 
fit Dominis Eleclis reprafentantibus primum membrum Illufi.&P. P. 
D. D. Ordd. UltrajeBinorum , quo promittit fan6te & conceptis ver- 
bis fe eos , eorum fiatum & bona , omni opc confervaturum & defenfu- 
fum,cum approbatione decretorum ineorumcaufa fa(5lorum 4-.Apri- 
lis j 5" 8 z. 6c 8 . Junii i d«i o. 

Ncc 



vi 



if 



Early European Books, Copyright® 201 1 ProQuest LLC. 

Imoges reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haog. 

297 D 4 11] 



e 



de Canon. UltrajeU. 
r,^ I ^ tiiAMm id in Eleais , ceu lege fundamentali , femper requi' 
ATn^rT '"^^'■^^^"i^'&R^JigiomOrthodox^ac Reformatx 
m I addfteh , fod Reformatione ulterius procedente,cautum fuit nemine m 
I 9A uHum Beneficium porro admittendum, qui revera& de faftoSan- 
m aam, Chnftianam, ReformatamqueReligionemnonprorit-eatuis 
m quahs public^ in Belgio obtinet-, aut de quo in ilhi educando & inlH- 
tuendo , fi minorennis adhuc fuerit , fufficienter non caveatur j quod 
ig.Junij itSiy. OrdinesiUius Pro vincije iteriyn , CUdjnclltClncliC / 
unammiter fanciverunt , ceu perncceifanum & maxime faciens ad pr-o- 
mo^vendam Heigloriam , ReJtgionem Reformatam , & -uitam piam at- 
quebonejtam, necnon Reip. fecuritatem , & exclufionem omms exter- 
n<e ufurpat a aut horitatis in hominum confcitntias, corpora ^ bona ; COt 

JJo?dciu]gcbmi<23oJ?j^Cfrf/DcBX Cf):ifTc!. <ecrcfo:mcci:Dcf5c* 
m\t/ ccn45oDtf;ilicOccrbiicrlcijcn/ cnt3crctU3ClfimitbnnDcn 
XmiitJe/ mitrootjcrj^tot fcfUificbonn^itljccmfcfic cnUc Iv^ccmtie 
I ecufurpccrbf autorttc^.it/obf r-tcr mcufcfjcn c onfcicnticn / !icl)a- 

Wcn /cnDC Crocbcrcn. Quod iterum novo Decreto condito 14 . Fcb. 
i6x^ ■ cxpreffilTimis jtem verbis confirmarunt. 

Qumimo itaneceffariaeiHperleges Provincije ,publica&: folemni« 
f rofcffio Rehgionis OrthodoxjE in^omnibusCanonicis Ultrajearinis, 
ut hquiseorum adaha facra tranfiret& cleficeret adPapifiinim, eo 
ipfo fuo Beneficioexcideret : quod pronuixrexemplomanifefl-ocom'- 
probatumefl:. 

Maneat ergo, quod olim Cclcb. D. Voetius, contramecjEtero- 
quin vehementius fcnbens , Fratern. Mar. pag. 445-. c^^^6. optime 
monuit dej^atud^ Collegiis CanonicorumUltrajeHinorum , ilhs impli- 
citam ejje fupremam ■^^ primam autoritatcm ac potefiatem pohticamj 
(qua, inquit, Tbeologis facfa ^ in-violabilis efe debetx ) ut po- 
te qui in mutatio-ae Reip. vindicatione communis libertatis con- 
tra tyraytnidem Hifpanicam , non tanquam fubditi aut optimates , fed 
tanquamDommi fupremi (profuaparte) d^tanquamparsmagna ,imQ 
fotior ac prima regiminis ac confejfus III. Ordd. hujus Provtncia , talts 
jiatusfuicum reditibus perpetuatfonem jtipulati funt pariterut pars 
eontrahens, & autocratorice approbarunt fmulpro parte fua, ut pri- 
fffum mmbrum Ordmum , qui fpagnam , imo mmmam partem fra- 

B diorum 



Judicium &Rcfp.TloeoL 
Itorum drDommiorum in hac Provincia po0dent. Ethi quidem tune 
omn^^s ferheltgioni Tonttficia addiBi. Multapofieaarhtrtoautconfen^ 
fu tpforum CoUejriorum, fofiquamnon pauci Reformattom nomen de^ 
Jerant, &petatelll.0rdinum y ut & prudentU Celfilf.Prafeaorum 
kuiusPro^vi-ncia, mutata funt , & ad reformatam religtonemjropth 
adaptata. majoremqueRetp. fecurttatem tnflexa: utreveva hic nihil 
amplius defiderari poffit faltem abiisqui nonquaerant refolutionem > 
ufque ad materiam primam, &contenti fmt ordine adreformatam 
Religionem & Reip. fecuritatem inflexo & adaptato; nequevehnt 
fub prcEtextu novarum Reformationum , Ecclefiae ac Reip. pacem 
perpetuis diffidiis ac jurgtis idco conturbare , quod in aqua turbida 
pifcatiomeUus procedereioleat. . ^ 

Haec autemomnin6htcpra:mittidebuerunt, utquxlhonis itatus 
melius intelhgeretur : QuoJ enim pcrtendit Gonv^iciolus &• Anony- 
mus illefcriptor,.quiprim'tEhu)U3 noftri J«J/ciieditiom fuas famo- 
fas chartas oppofuit , , nihil eo facere qux per Unionem Ultrajeai- 
nam decreta fuerant ingratiam Cunonicorum, omni caret hmdamen- > 
toi cumhjec torares aborigine primarepetidebuerit, qu6confl:a- 
r«t ita legitimumeffeP.^vincix Ultrajeainx regimen iUud in quo 
. Ganonicis fuaepartesfervantur, itaconvenienscum PnncipusReh- 
gionis ChriflrianxSc ReformatK, utnon poffit hicauthor, Eleao- 
rum ad iUud admiflionem , illegirimam & vitiofam pronunciare 
& eam conferrecum putredine in pomo, ac malum ■necefartum ap- 
pell are , quin liE fse M aj e fl:at is reu m i n illa fu a Provinci a , & laeii honc - 
ris toMfiantium vtrorum , ( uti dicuntur Celeberrimo Voetio pag. 
447. ejufd.Fratern. Mariana ) fc conftituat : ac id ipfum violet , qurd 
raodo ipfeD.V6etiu>Theologis facrum & inviolabile efle debere afl^e- 
rebat. Sed ifliis hominibus ratione deftitutis , furor arma miniftrat ; 
& caufam quam iiequeunt argumcntis evcrtcre , conantur conviciis & 
malediaisopprimere; acita palam facere omnibus , fe pietatis fm-- 
ccrje& verse religlonis nihll pneter larvam habere , quatri fuis ajtec1:i^ 
bus & odiis iniquifTime prartendantv quod ilHs in Dd judicio, nifi 
refipuerint , & ad Veritatis & Charitatis Chriflrianae normam lua ju- 
dicia inpofterum meliuscxegerint , impune nonerit. 

caput; 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Imoges reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haog. 

297 D 4 [1] 



de C^ncn . Vltraje^. i 

CAPUT SECUNDUM. 

frimum argumentnm pro htijus Qu^ftioms parte afliymuute , 

dcfttmptum exeo quadCanonici fmt fuontm bonorum ^ ilUs 
annexa di^nitatis pojjejfores bona fidei , m utro^ue 
foro, tam foli quampoli. 

EX iis qu« jam deJuximus , patefcit facile flratus Controverfix, 
&quoci-Cafuspofitio, utiloquuntur , a vero non aberret , e- 
tiam luo calculo id comprobante illo ipfomet Celeberrimo Vi- 
ro, quitamcn huiccaufae fuisdecaufisvehementiusadverfa- 
tur : Nuncid agendum, ut Quaellionis propofitsepartem aflrtman- 
tem, quam fufcepimus demonllrandam , fuismuniamusagumentis. 

■primum autem inde defumimus,quod Canonici & Capitulares UI- 
traje(5lini,fnit fuorum illorum bonorum&: iis annex^ inRep, uTnpcx»^^ 
poffeifores bona; fidei , non tantum inforofoli, fedetiaminforopo- 
li , quod tranquillandiscorum Confcientiispleniffime fufficit : Is e- 
-nim eileffeclusbonasfideiinomni polfeflione, utrefpeclrureipofltf- 
fae animumpoilidcntistranquillet ,ejufque confcientiam imperturba- 
tam relinquat: IdeolCti bonae fidei pofleflbremeumdicuntcflequi 
iUafam reipoflcfiae habet cmfcientiam , co quod dominicogitatione 
poflideat : Hoc etiam titulo ie Jcpthe defendebat adverfus Hammo- 
nitas Jud: xi,com ly. 16.& fecjq. quod videlicet Ifraelitaefibidivini- 
tus concefllim &datumterritorium Emorveorum, pertrecentos an- 
nos , jure hxreditario & bona fide poflediflTent. 

lani vero negari nequit Canonicos eo magis bonS fidepofliderc, 
quocertius efl: ipfis per fuaCapitula& inillisconvenire rerum fuarum 
•yerum &legitimum Dominium. Hocagnofcit is ipfe Celeberrimus 
Vir , cujus verba fiib fincm Capit:s praeccdentis retulimus ex Fratern. 
Mar.p.^6. ubiporroitaloquitur; Circa ordinem , regimem:^ po- 
tefiatem politicam , quamper Leges hujus Reip. '^per co7tfenf:im eorum 
'^uorum intererat , ratione PRf^DIORUM (j^ DOMINIORUM 
SUORUMantiquitiis obtinuerunt , mnc periS. Viros EleBos adhuc 
^xercent,( vitiumefl:innuraero,namocl:otantum funtElccti ) fcrit- 
.jpulum aut difiicultatcm Canonicorum Confcienti^e non movent Theologi , 

B z nec 



IX JudicMm (*y Refi. Tbeol. 

nec Ecslejia. Ergo nec eorum admiflio ad regimen traducidebet ut 
illegitima & malum necejjarmmy^c conferri cum putredine in pomo, ut 
fit a nuparo noftro Cenfore; necquicquam moveri poteftcircaillani 
Pradierum^ Dommiorum 5^pr/^wpofleflionem le^itimam cuiita 
innexa eft illa Poteftas Politica, ut una fublata vel negata alte- 
^amconcidere necefle fit : Etper confcquens cum non poflit negari. 
Gapitulis& Canonicislegitimecompeterefupremam illam Potefta- 
lem & primi membri in Rep.dignitatem , quam fuftinent inPfovincia 
adminiftranda cu duobus alijs membris, Equeftri & Oppidano^eo ipfb 
iegitimi debent cenferi poflcflbresPf ^diorum&Dominiorum fuorum, 
quorum ratione illa fuprema Poteftas illis convenit; Nam propter 
quod unum quodque tale eft illud magis tale eft : Quare debet efle le- 
gitimumPominiumhorum bonorum penesCapitula& Canonicos, 
eoquodlegitimaagnofcitureorumPoteftas& MajeftasinRep. qu3C 
ceUante illoDominio nulla foret. 

Ecquis enim qussfo dubitet eos efle legitimos dominos,& per confe- 
qucns pofleflbres bonx fidei, rerum fuarum , quorum Authoritas, 
quxnullaforet fublatoillolegituno Dominio, ut lublatofundamen- 
tacorrueredebetquicqiiidei, fuperftruftum fuerit, tara folemniter 
a2;nitafuit & confervata a tempore rcftitutae Libertatis & Refor- 
rnatioms inftitutae? An ordo Equeftris tam cordate fe oppofuiflet Lcy- 
ceftrenfi tempore , iis quilioc primum Reip. membrum refeftum. 
t^nquam inutile& putre volebant> nifilegitimam ejus agnoviflet 
Authoritatem ? Authoritatem vero legitimam qui potuerit agnovif^ 
f^^^^ nifilegitimum agnovifletDominiumejusinillafuaprxdia& bo- 
na, Gujus ratione bxc Authoritas ei competit ? An Ampliflimus 
IjJrbis Magiftratus , adhuc anno 1618. tam folemnitcr promififlet 
Ele(51is & Canonicis , quod ipfos vellet confcrvare & tjieri in fm fiatn 
/'6>w//5fubapprobatione {blemni Dccretorum jam ante fadlorura 
annis^ 1 5 82.& 1 6 1 o.nifi eos agnofceret pro legitimis bonorum illorum • 
fyorumdominis? Nam fanepiusMagiftratus, qualisille eft , nollet;^ 
fbconftituerereceptatorem Latronum& Piratarum , & fblemniter 
lt:,obligare ad eorum prote6i:ionem & tutelaminbonisceuyi//j , quas 
tamenillorum noneffeprocomperto haberet. Anutcrqv.eOrdoiiliuS' 
Jgi^oviacise > Equeftris & Oppidanus , poflct bon^ coafcientia cum 



Canm. Vltvaje^. 

iflis, ceulegitimisfecumrupremis Dbmnis, Remp. admim^flrare, 
fi eorum Poteilas & vTrtpo-^i, inRep. omnideftituiturlegitimo funda» 
mento ? Ut certe nullum efl fundamentum , fi fuorum bonomm noa; 
fint domini lcgitimi & poflTeffores bona^ fidcii quandoquidemi 
ratione illiusDominij& legitimse polTelTionis, hsc illa Poteftas iii. 
Rep. ipfis competit^ Prout nullamflmpliusjurehaberent velhabe- 
repofTenttalem Poteftatem, fi illoDominioillaque poffeffione fuo- 
rum bonorum vel fe ipfos abdicarcnt , vel penitus exciderent. . 

Utautem certum eft Canonicos 6c Capitula legitimos dominos 
e{fe& poifeffores bonsefidei rerum fua -uminforo foli, ita non vi- 
dcoquitales polfmt negari in foro poli. Nec enim labefaftatur in 
hoc foro , Itgitimum in illo Dominium & pofseffio bonse fidei , nifi per 
infidelitatem polfidentis , aut fieubi rebus fuis in Creatoris contume» 
liam abutitur : Hoc fenlli magnus Theologus , nerape P. MoIinKus, 
^nat.cap.ji..^. i8. italoquiturj ^ifqms fide inChrifiumcaret fi* 
I lius Dei non efi , ac ^roinde non fotefi ejje h^res fiifiufefue fojjifior honc^ 
\ rum terrenorum nempein foropoli, qHantumcunc[uevirtutibus civi*' 
libus emineat : Hucquoquenos ducit Apoftolusnonunoloco j Nam 
Rt)m: XIV, a j-. dicit eum elfe condemuatum qui non edit ex fide ; £3 
I Tit.t, 15^. Ow»w,inquit, munda funt mundis follutis autem^in* 
credulisnihil efimundumj fedpolluta ej^ eorum mens ^ confcientia. 

Sed ncminem fanae mentis repertum iri pute,quiCanonicosUItraje* 
(kmospollutis d^increduhs velit annumerare,ut ex hoc fundamento il- 
lis abrogetlegitimum rerum fuarum D<)minium inforopoli : Nam 
praetereaquod ftant vel cadunt fuo Domino , 'cum Orthodoxam Reli^- 
gionemprofiteantur, ciim fintmembra Ecclefiae Reformats, ciim 
tales cfle debeant ex lege publica ad illa fua bona legitime.poffidendaj 
cum Ordines Provinciae unanimiter declaraverintapprime idfacere. 
ad promotionem Glorice Divinae , Religionis Oi*thodoxac , & vitae pios 
ac honeflae, ut omnes Canonici & Capitulares talesfint, non video 
qui poffent imredulis ^ poilutis annumerari , ut inde poifeffores ma-p- 
iae fideijfaltenvinforopoli-, flatuantur. 

Nec amplius quis dixerit , fi ftatuat eos poli refpciftu^^ofTe ftatui 
fjolfeffores malce fidci , quod rebus fuis.non- bene utantur : Nam etfi* 
quidam.ex illis , quod credere nolim , fuis reditibus abuterentur ad 

B 3- diffQl.u^- 



Early European Books, Copyrighf © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

297 0 4(1] 



,r,^ yudicium^Kefp.Theol. 
. diiTolutionem & luxum , id non facerent formallter cjua Canonicl, 
fei quaproJigi, nihilque perfonalia hasc vitia, caulae prxjudicare 

polTent. . , , 1 

Si dicas abufum ineocire communem quod bonahxc non cedant 
Ecclefix cujus fint , tum pertendiseos etram in foro foli , nonh ibere 
lcgitimura rerum fuarum Dominumi , adeoque nec efle poffcfTores 
■boasfidei ^contraquamprobatumeft : Namreseadem nequiteflefi- 
mul duorum legitirnorum dominorum, ut nemo potell:, juxta di- 
aumChriili, fervire duobus dominis : Adeoquequicquideflinle- 
(3-itirao DorainioCapitulorum & Canonicorum , eo iplo Ecclefiae fic 
prooric dictae , ideitcoetus fiJelium Reformatorum , inU.be Ul- 
trajeflma., aut ilUus Miniftrorum 6c Paltorum , elfe non potefl: : Aut 
fi Canonici non funt legitimidomini illorum fuorum bonorum , mul- 
to minus ex illorum bonorum Dorainio , fupremi Domini in Rep. funt 
aenofcendi : Necefle enim efl: tantum decedere de eorum Politica 
Poteftatc, quantum decederet de illo rerum fuarum Icgitimo Do- 



minio. 



o 1 

Poftea etiam fuoloco & ordine diftin(5tius oltendam , quod neque 
ex parte bonorum illorum quae poffiJentur , neque ex parte tltulo- 
rum fub quibus polTidentur , ncque exparte mod i per quem illa bona 
acquiri folent ab eorura pofleflbribus, polfu flatui polluta 6c conta- 
rminata confcientia pofleflbrum ; Sed hoc faltem maneat primum no- 
fl:rum argumentum., Omnes bona & illsesa confcientia poflunt uti 
■frui bonisquorura funt legitimidomini & polTefl^ores boncE fidei : At- 
.qui Capitula &:Canonici funtlegitimidomimCk pofleflorcs bonoe fi- 
dei iflomm bonorum de quibus nunc agitur ; Ergo bona & illassa con- 
fcientia pofluntutifruiilhs bonis. 

Huic meo argumento nonnulla funt qu^ recens opponuntur:Prmiu 
quod ipfimetCanonici fciant , mihique iple fim conlcius , & ita Ordi- 
•nes ipfi Ultrajectini fenferint 4. Nov. 1606. multa eflebonain iflis 
•c,uinqueCapitulis, qux illegitmie polTidentur & abfumuntur : Sed 
beneefl: quodnunc non movetur controverfiaCanonicisde ommbus 
fuis bonis , fed tantum de quibufdamieorum ad verfariis fe componen- 
tibus tacite ad tranfaaionem , ex Adagio vulgari , Dimidiumflus_ toto. 
verbhaceorumbon^ &beneficia iunt omnia ejufdcm ordmjs & 



aaturx : 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by coortesy of Koninkliike Bibliotheek, Den Haag. 

297 D 4 [1] 




/le Canon. TltrajeFf. 
natur^ : Et qua null^ ratione fum aut poffum cfTe mihi con fcius o uiZ 
p.am ex dhs male polFder: vel ablum. , fic nec putem quemciuum ex 
D. D. Canomcis id de (e confeflurum Quamvis nondefinat efle poflef- 
lorbonsehdei, quirepoflefsanonutiturut deberet. PoteftWltima 
manere »;T«<r;c , ubi ;y^«<r/c efl v.tiofa. Nec fi Ordo Equeftrif cuius 
yr^=/3coAe.^« citatur Confult. Tbeol. p. ^.pag. 95 . cenfuit ex bonis qu^ 
in Ultrajeama Prov^incia ^:^c/./?^//c^dicuntur ,profjMciendumMi. 
mlteno, ea necefllmo intellexit qua^ iCanonicispoflidentur : ciim 
multa alia fint ejus nominjs , de quibus & hoc decretum 4.N0V. 1 606 
&liter^ D.D.Ordinum Generalium;^^. relat^, clufcnpt^ 
Junni^^ z. poflint acdebeantmtelligi : Necfi fenferunt velNobiles 
m Provmcia, vel Ordines Generales extra eam,vel poftea Senatus IJU 
trajeamus anno 1 6 5- ^-.qu^dam ex illis bonis pofl^e affignari piis ufi bus 
& lubfidiis Paftorum, ideoeorum pofl-efloreseoufque^Sr^/^/^aacc?,- 
laiunt, ut '^'^ocrcruvv^uCint-Mihzncnmquxex pacr. lAA ig^j jC, 
Conjuh. neol.p. 2. iIIiusHyperafpiftes vult confuUtontra hoc meum. 
argumentum. 

Secundoobjicitur indicium efle malxfideiinCanonicis-ciuod /■^«^ 
datwnum fuarum titulos nolint exhibere, & jm-ent fe non exhi'. 
buturos : Verumcum nemo adexhihen^um convcnm pofl^t, riifico-^ • 
ram luo judice, Capitula vero primum membrum fijpremi Ma- 
giftratus conftituentia in Rep. coram fe fuperiori conveniri neque- 
ant , non toret trahendum in mals fidei criminationem, quod ad 
majeitatis & axmmatis fuiin Rep. tuirionem , fuarum fundatio- 
num titul6? exhibere noUent iis qui nullum jus habenteasexijren- 
di. Nec fi jurant Canomci fe non evulgaturos/^cr.f^ fuorum Col- 
legiorum inde fequitur eos effe pofl-eflbres mal^ fideii cum in • 
omnibus Callcgiis ipfo jure naturali id obtineat, ut eorum fecrc- 
t-a a nemmequi iIIjs intereft temer^ divulgentur. Nullum eft regi^ 
men inter hommes quod fua quafi Arcana nonhabeat, qu^ efc 
tin non debcnt. Et quam hoc Cdnonicorum jm-amentum de ar^> 
canis fuorum Capitulorum non revelandis iniquetrahaturin^rgu- 
ftientum m-aLT fidei cujus fibi finrconfcii, vel inde liquere potft 
quod fuent in ufirante tempora Reformarionis,quil«js metuendmr, il. - 

lisnonerafe.pofl^canveTiiri^t/e^Mw^^^titulosdfdocummifiirfw^ 
datiGaunx fuarum, Tenio > 



Early European Books, Copyrighf © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

297 0 4(1] 



jj5 ^udicium Ref^. Theol. 

Tertioobjicitur ,etiani Socinianos, Quakerianos,Praeadamitas, 
(nihiienim tamturpe vel odiofum efthis hominibus, cuiCanonici 
non veniant conferendi) tranquilloefic animo-,nec ideo tamenmi- 
nus reprehendendos. Sed ita faitatur extra chorum. Hic enimnon 
-difputo de errore in dodlrina, fed de rerum terrenarum poireiTione 
bonoe fidei,quaeetiam caderepotellinturpifrimum haereticum, qui 
cogitatione domini , vel authore Praetore poflideat. Qiiodfianimo 
irranquillo funt Canoniciin fuapoiTeflione , cureTgoeosilbiconfcios 
dicis fuae malae fidei? Convfnietnuliiqui fecum disfidetipfe. 



C A P U T T E R T I U M. 

Jrgitmmtum Jecmhm , feutum cx Scripturis , tam iicga' 

tvve e^mm affirmattve. 

QUoniam vero in cafibus Confcientix decidendis, refpi- 
ciendum ante omnia ad Scripturas , quae poflunt nos fapien- 
tes reddere ad faiutem & perfc6te inftruclos ad omnebo- 
nuni opus z.Tim; i ii, 15". 17. videre inprimis debemus 
num exiliishujus Quseftionisdecifio queathaberi. SienimScriptu- 
ra condemnet Canonicorum fa£tum , frufl:ra quis niteretur iilud tue- 
ri vel excufare : Sin miiius , oleum & opcram perdent qui tanto cura 
impetu iniliud invchuntur : nzm quod de Scripturisnonhahet autho- 
ritatem ^ eadem faciUtate£ont£mniturquaprobatur , inquit Hierony- 
mus ad xi . Matt. ^ _ ^ 

Inde autem poflim argumentari bifariam : Primum negative; 
Namnuilum hadenus repcrij, nullum citari vidi textum Scriptu- 
, ex quo clare & aperte Canonici queant convinci peccati coram 
Deo, in horum fuorum bonorum poflcflione : Video quidem c-ogi nu- 
bes atras &denfas tefl:imoniorum humanorum ,parumbac, parum 
ad confcientiam facientium , & de quibus fuo loco ajiquid dicam ; 
fednulia haaenusvidi tefl:imoniaScripturaedire£lelixc ftringentia-^ 
vel qux huic Quxfl:ioni pofliint applicari aliter quam per. rcmotas ad- 
modum, iatricatas&Talde iucertasconfequentiasi Quarum plerae- 

cjue 




de Canon. Ukrajeft. i 
quenonluntiisdiffimiles, quibus adverfarii folent Ortliodexiam 
noltram impugnare , prolatis aliquot Scripturs teftimoniis , quoe u- 
bi veniuntappJicanda qua^ftioni controverf* , nihil ad rem facere de- 
prenenduntur, 

Intereatamen quifadum proximi fui improbat&: arguitgravif- 
limicoram Deopeccati, debetad id niti probationibus apodidicis 
ex Scriptura , gcquce convincendiE ejus ConfcientiiB plene fufficiant- 
ne videatur Pythagoricum dvrU t^D^, inftar Pontificis cxCathedra 
dehnrentis, fubrogare Petri Adagio apud Clemcntem Alexandrinum, 
«^*»- uTi^ y^^^r^ : !?(ihd ahjqiie Scriptur.i. Non debetadulterii accufa- 
n, qu« ad aquas Zeiotypi» adduda, earum probationem abfaue 
•nocumento potuit /"uftinere. Si duo Jiomines de eodera fa<ao judi- 
cent contrarium , graviorem dubioprocui Provinciam iJle fuftinet & 
loiigedifiiciiiorem , qui accufantis & condemnantis partes fibi im po- 
iiut , quam qui defendentis & cxcufantis : Nam huic miJitat officium 
Chnfhanffl Charitatis,cujusert,quoad tieri poteft^in meliorem fenfum 
proximorum facla interpretari, nili cvidenter condemnentur iii 
Scripturis. At ille non poteft vitarenotam & violatce Charitatis & 
judicij temerarii, nifi luce meridiana clarius fententiam fuamad- 
Itruxent ex Dei Verbo- Affirmaim enimincumbitprobatio , & ado- 
re non probante abfolvitur reus ; Et li probationis loco protuleric 
longe petitas confequentias, fVigidas conjeduras, picefumptionc.s 

ur f^'ir^°'P^° nihilprobairecenfebitur, fedpotiusita agendoeos 
abloluiile quos condemnatos volebat. 

_ Igitur ut bene , affirmantibus Pontificiis ignem Purgatoriura , pa- 
nis Inmirubftantiationem , Confeflionis Auricularis aut Ccelibatus 
neceliitatem , San<aoruminvocationem , Precespro mortuis, Ima- 
ginum eredionem in Tcmplis & fimilia , flmplicem noftram nega- 
tioneni opponimus , eo quod nihil horum extet in Scripturis. ex qua- 
rum authoritate ideo beneargumentamurnegative,quod fintunica 
& perfeda norma fidei & morum , credendorum & faciendorum • 
Sic in hac deCanonicis QuKftione jure pertendo nullius cuIpiB eos ef- 

tleaccufandos, eoquodex Scripturis Sacris nihil promi queatquod 
ad eorum condemnationem evidenter & necellario fpedet. Nam id 
omnc ingenere morumpro licito & legitimo debet agnofci, quod 
C non 



Early European Books, Copyrighf © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

297 0 4(1] 



^g- Judktum & Reff. theol 

non conftat liquid6 & cvidenter prohiberi ac damnari Dei Verbo.At- 
qui faau.nC?nonicorumliquid6&: evidenter prohiberi & damna- 
riDciVerbo, probatumhaaenusnonfuit, nec probari potelt. ^ 
Video quidem eos qui exprefse in id intenderunt , proferre pr»no 
diftum Teremiae vli,i8. EutvoMeus phamvtfymm 
mmml nfeiiumi. quo unico Scriptur^ djao tulcunt ?^!^^'^ f^- 
rameii quodinhocVacaovoluntobfervan, mlibro Belgico qm 
fcribitur Co«/i/. Tka/. 6. S.d fi dicendum quod ^ « «« ' 
cit ad prob/ndam potelbtem Temporalem 8c Spintualem Pap^, 
quoddixerunr Apoftoli, EcceduegUdn. ac ad pulfandam Canom- 
corumUltraieainorumportefrionem&authoritatem lUud Prophe- 
teftimonium, ut cuivis kaori cordato fatis apparet: cummulto 
potioriiureCanonici , fuis feverioribus iUis Cenforibus qucant ob),- 
cereillud ejufdcm Prophctaa eodem capite yii,com. f-J^j^t.'''-' 
Mucim vejlrminrchusfalfn , d cendoyTcnph lehovx a^m^hUhovp T.m- 
plilehov^ : iftafmt. Voluntenim falf6 bona qu« polhdent Canoni- 
«i, efTeTempliJchov^, 6c Ecclell«teftitmdebere. 

DeindeM I o. e]ufd. hhn , citantur pro fecundo gravamme adftru- 
endo, locaGal; vi , 6. i. Cor : ix, 7. ii- H ^*,.^ '^i,;: 
Theff v,i2.i?.2 ThefT: 111,10. Sednullishdicuhspoteftexillis 
quicquam extorqueri quod faciat ad hanc caufam: An quia dixit Apof. 
tolusG.lvi, 6,Commmetqm inftnuitur m femme cum eo qmfi mfttmt 
ommhona. debent potius Canonici fe exuere 7"^^";'"»^^°"!;"^ 
ufum PaftorumEcclefi^. quam '^«^•^"l ^^"^J^^/"* j^^^^ 
audetafferere Sycophanta publicus , ^oc .irgumen um v n^^^^^^^^ 
turus, rantum inde colligit teneri Canonicosamplmsconfcrre .1 
ufus Sacrosquam coeterosf quod neque diffitemur., ^^^1^^'^: 
facultatum cujufque>ad hanc rem cap.tatioinftituatur. Si emm foe- 
rint ditiores cateris , iiberaliores quoque debent eile ; fed non ideo 
fua beneficia relinquerc. An ouiaMiniftris Verbi ^uum debe^^^^^^^^^^ 
rarium & ftipendium ab Ecclefia, qu6 facmnt l^^^S^^^^^l'^ 
I Cor-o;& i.Tim:< &iThefr:f Canoma& ElcarUltrajeai- 
^i, non funtlegitimidomini & polTefrures bon«^dei fuorum pro- 
vimmim ? Ncque fanHlli deficiuJt in iis<iu« (peaiint to^^^^ 

sri «xercitium & conlervationem; Hm pr««er id ^l"^^ ^^^^; 




Early European Books, Copyrighf © 201 1 ProQuest LLC. 
Imoges reproduced by courlesy of Koninkliike Bibliofheek, [ 
297 D 4 [1] 



j {ie Canon. UhrajeB. 

quirqiieliberaliterconfertin ukim pauperum pro Confcicntiae fu» 
di(5lamine, Capitula quotannis facis grandem fummam expendunt 
in ftipendium Paftorum Eccieiise Ultrajcdinaj , 6c ad fabricam Tem- 
plorum fuorum,in quibusDei Veibum annunciatur, omnes fumptus 
neceffarios fjiciunt. Nec minusbene profpiciuntillis Ecclefiis rura- 
libus, quaex jurePatronatuseorum fubfuiit provifioni, ut nuJlis 
aliis totl Provincia , aut ctiam forte in Foederato Belgio , meliiis pro- 
fpedum fit. Hic veroillis applicare, ut fit a pubiico Sycopiianta,lo- 
cum Prov; xi i, i o. quod miferatiouesiwproborum fim wiferationes crudelis., 
jiemopoteft nifiveiqui adPalquiiJos fcribendosex Scriptura aptior 
fuerit, more italiGo, quam ad iiJam fuis ufibus Icgitimis appiicandam, 
vel quidomiaiat liirudinis duos ramos , & cujusanimus, fimilis 
fepuJchro, igni, terra aridae & vulvae fterili , nunquam dicit5dm 
efi Prov; xxx, 15.16. An quoniam is qui mn rult opcrart mn dcbet etiam 
e</erc, juxtalocum 2.Th: in,io. inde magis coliigiturCanonicos 
Uitraje<5linos eflTc damnandos , quam eos veJ NobiJes vcJ Cives in ea- 
dem Provincia, qui nuIJuTi arti£cium exeicentes, vel nuIJo mu- 
nerc pubJico defiingentes , cx fuis rcditibus vivunt& fuftentantur ? 
Nedicam otiofos& inutiliaponderatc' u-edici non pofie Canonicos, 

()a mfcrnlsSJfCijhgnimfr^ (n fcm/ ntS.p. conviciose afiTerit, 

non probat) quorum Coliegia tot pr^eftitmibus Vtris conlbntia , uti 
quondamdicebantur Ceieberrimo D. Voetio, funt feminaiia Reip. 
•quoad prius membrum , im6 etiam quorum plerique Arte & Martc 
ei dextre & utiliter infcrvire polTunt. 

Tertio/j/f^. 1 2 6^ /f-y. alia proferuntur loca aeque parumapta huic 
tJecifioni: Urgetur prafcrtim fcJemne Chrifti didum quod extat 
Matt: XXI 1,21. Sed «V^ij-c/.o: t/c-w- : Reddimusenim Deo (]u,c Dei fum , 
juxta Chrifti mandatum , ciim ei exhibemus honorem & cultum 
quem nobis praefcripfit in fuo Verbo. Nec magis ex hoc dido poteft 
coiligidebereCanonicosiuabonacedereEcc-Iefiae Reformatoe Mini- 
ftris, & ufibus facris impendere, quami reiiquos omnes cives, quorum 
fcona aeque funt Dei, cu]us i^ciY.pc terra ejl (;y plenitudo cjus , utliquet 
exPfalrxxiv, i.Addelocum ipfimet Authoii p.i.Conf. T/;co/. cita- 
tum cx Lauceloto Andraca , homine noftris & Calvino infenfifiimo > 
^4^.41. quo nos remittit S. P. n6fciusquiddicat, ex i..Ciiron.xxix, 

C % 14. Ma- 



Early European Books, Copyrighf © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 

297 D 4 [1] 



■lo Judicium & Refv .Tloeol. 

14. Magis enimeffeDeibona Canonicorum quam aliorum , dicera 
quidem p offunt nupei i ifti Doc^iores , per egregiam petitionem prin- 
cipii, probare non polTunt. Imo hoc ipfum ChrilH dicaum polTenc. 
eanonici retorquere in eos , qui ciim agnofcant Capitulis & Ele<ftisr • 
competere um^iyw primimembriin Reip.regimine, &;ciimduo- 
bus aliis Ordinibus fupremam Majeftatem , illorum nihilominusfta- 
tum tot pulfant arietibus, tot machinis everfumeunt, totimpe- 
tant accufationibus & convitiis - quod fanenoneft Caefarircddere 
quse Caefaris funt. Dum enim profitentur ifti homines rhaledici fe. 
primo Reip. membro /jmj uli non opponere nec m;dedicere , eft pla- 
neablurdum&contrnetproteftationem contra fa(3tum, qu« nihil 
operatur: fiquidem Canonici primum Reip. membrum non confti- 
tuunt , nifi quk poflidentes illa bona ; atqui illis fub illo formali ma- 
ledicitis, & eos tanquam canes & Achanes &fures traducitis; ut. 
quoe hic ds fallacia compoftmnis & divijionis nugantur Sycophantacj. 
plane fint pueriiia, nec fubfiftere queant. 
- IdemftatuendumdeiocoMal: 11 i,8.p.io.QuideuimadCanoni- 
cos , r es (uas quondam idolo dctracftas , authoritate publica & maxi- 
me prsdecelTorum fuorum , bona fide poffidentes , & earum legiti- 
mos dominos, ( uti jam probatum eft, etiam ex virorum M;igno- 
rum, illistamen adverfintium ,confeflione) increpationes eorum 
qui decimas & oblationes Lege Dei pra>fcriptas non pendebant ? Sa- 
.ne nec decimis & oblationibus Lege Dei praefcriptis , ullus fanus * 
Theologus merito annumeraverit dotationes Superftitiofas & Idolo-; 
latricasexquibusenatK funt ill» Praebend», quarumnuncufum- 
fruftumbonotitulopofiident Canonici Ultrajeaini ; nec illae Dea 
fuerunt ereptae per Sacrilegium , fed Idolo & cultui illicito per (an- 
aiflimam Rebrmationem, quae procelfit juxta id quod jamolim 
praedidumfueratajohanne Apoc: xvi, if).&: xviiji^.i/.tandcni 
defolandam Babylonem , & «am fpoliandam fuis opibus Sc rediti- 
bus , utetiam ad ultimum hunc locum Doaiflimi Belgaelnterprete» 
annotarunt. Et dum negant Sycophantae haec bona I<io/o<!etrad:a f u- 
WQ-debita.formly partim confitentur Idolothyta ergo ea fuifTe , par- 
jim aocufant infoi-malitatis fupremum Magiftratum , circa or^iivepi 
5n iua Proyincia conftitutum, Quin blafpheaii» accedit , ^uod, fta« 



Early European Books, Copyrighf © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by coortesy of Koninkliike Bibliotheek, Den Haag. 

297 D 4 [1] 



de Canon. XJhrajeB. 

tiiunr, non minus Leo deberi, quae Idolo abufive fueri«t confe- 
crata, ac cbJationesquo2 libi jullerat offerri fub Veteri Teftamen- 
to. Qua ergoConfcientiaclivitiffi & reditus BabyJonis, quibusSc 
I origine& conditione vere. conveniebat efle Mammona iniquitatis, 
conterentur cum decimis & obJationibusa Deo exprefse mandatis. 
fubLege , ut iJJorum direptio &: appJicatioadufusmere civiJes,ex. 
juJlo Dei judicio , &juxtaidquod pr«diaum fuerat in Scripturis^ 
non minus SacriJegij accufetur , quam iftarum detentio ; & ita Re- 
formatiilJa opima fpoJiaBabyloni detrada poffidentes optimo tituJo,. 
juxta Reip.. conftitutionem , tanquam SacriJegi ex Prov: xx, 25» 
Rom : 1 1 j xi.tanquam AcJianesex Jof: vn,/. r^.tanquam Ana- 
niK& SappJiircscriminiaffines exAd: v,^.^. tiadijcantur ? Quid 
eft qu«fo Judere in re feria , aut ipJi Sacrae Scriptura iJJudere , fi hoc 
non eft ? Ananias & SappJiira mentiendo Spiritui Sanifto interdpie- 
bant mediam partcm pretii quod totum Deodevoverant, & fe totum 
proferre fimuJabant: Canonici niliiJ dc fuo voverunt, niliiJetiam 
de iJJo fupprimunt, nec mcndacijin Spiritum Sandum accufari, 
nedum argui pofTunt. Aclian cJam Jofua & Magiftratu , furripueraE 
ex interdido, quod iJJi fuit revera aiimm Tholofanum , ut eft in adagio y 
atCanonici fua poffident Supremo Magiftratunon confciotantum 
led autJiorcj Neque polTuntcitra convicium accufari Sacrilegii qm~ 
funt emptores & pofTeflbres honas fidei. Quae vero Jiic congerit S. P, 
ut Canonicos Achane pejores , deteriores Anania & Sappliira faciat > 
taJia funt quce tortori punienda , non Dodori refutanda incumbunt. 

Quamvis autem Canonicis UJtraje<9:inis in Iiac Quseftione abfol- 
vendis fufficeret , quod exScriptura nihii adfertur ioJidi , : imo nihil> 
G propius attendatur , quod fpeciem verilimilitudinis prae fe ferat > 
unde ulJius cuJpcein bonorum fuorum poffeflione queant convin- 
ci, pergam tamen ulteriiis , &exip/a Scriptura Quseftionis quam 
hic trad:o partem affirmativam aperte comprobabo. 

Tria igitur prascipuemihi videnturoccurrereinScripturisexquibus 
fetis evidenter hic cafus deciditur.Primum eft id quod modo tetigi va- 
I ticinium johannisApoc.xviiji^.i/.ubiReges & Principes quiantea 
fua coruua Bab y loni commodaverant , & robur illi addiderant , di^ 
.snotiir eam tandera odio pr^iiequuturi atque defertam reddituri ; & ; 



^2, Judicium ^^ff^ Theol, 

mid^im y e]ufque caYnesexefuri, & illam igneexufturL Omneslnter- 
pretes noftr-ihoc vaticinium inteliigunt de bonis&reditibus P(eu- 
do-Ecciefiafticis 3 quibus Babylon turgebat > eitandem detrahendis 
.& auferendis per Principes & Magiftratus Chriftianos^ pertieros iliius 
tyrannidis , atque in eorum ufasappiicandis & traducendis. Nec vi- 
deo qui aliter poliit fumi iila phrafis quod ejus Cdtvfws fint comefturi • 
quHane SpiritusSandus ufurusnonfuiffet , fiha^c bona aMagiftra- 
tu erepta Babyloni, neccftario debuiffentquafi poftliminio reftitui 
Ecclefiae Reformatae, ceuiUidcbita & ajus propria : Nam exedere 
iion eft alii reddere y fed in rem fuam ufumque fuum convertcre . quo 
fenftiiniqui & duri Magiftratusdicunturexederepopulum Pfal; xiv, 
4. quianoncontenti tondere pecusillud deglubunt> & plebis fub- 
ftantiam in fuum asrarium inferunt. Ideo Belgx^ Interpretes , id om- 
iie itareddunt , 11-4,1. ^lllkn hacr inCOmfUll flltJf VIJffiDninmfll 

bif ()H^nl)aciTlanDfntroch/l>KC lucj;ocrfn cwtc cntntmcn/ 
cn?ic rfructotl)ncrf)Jijfnnut ncnlocnDtn/ &c. Qu^^flineultima 

verba oftendunt bona hxc Babyloni eripienda, appiicanda fore a 
Principibus & Magiftratibus Chriftianis proprio ftio commodo , 
nonvero tanquam pia, rcligiofii, facra, rcftiruend,i necefTario Ec- 
clefia? j Ut feipfum hic excoecallc ultro videaturS.P.dum adnTittcnsiii 
fpeci^m Notas Belgicas hujus loci 3 negat tamen Magiftratus pios haec 
bona in fuos ufus , tOt iMfr f l^iffcn nut / converfuros. Hinc ergohoc 
cxfurgit argumentum-lllj non poflimt culpari in Beneficiorum Pfeu- 
do-Ecclefiafticorum ufurpatione, qui faciunt quod per Babylonis 
pios hoftes futurum pr«dixerat & faciendum voluerat Deus i Atqui 
Canonici Ultraje(5i:ini, ufurpandoad ufuscivilcs &fascuiares bona 
Pfeudo-Ecclefiaftica Babylonis Romanaj^ faciunt revera quod per 
pios deftrudores Antichrifti facicndum prredixerat &voluerat Do- 
minu«i Ergo extra culpam fuot collocandi. Hicnamqueaftererc 
oum S. P. quod Babylonica Merctrix maneat Ultrajedi non folum 
non defalata , autexofa, fed c contrario chara , amica & in deliciis^ 
«ft contraSolem loqui. Verum is fcriptor videtur nonnifi benc po- 
tuscumEnnioadarma profiliiflTe, & toto fuas fcriprionis tempore 
iiamcns penitusnon fit, faltcm confbntcr ebrius fuiflc. 
NcquehicpolTumpr^terire quod Fabricius Boderiaiius , Pontifi- 

' * ciui^ 



Early European Books, Copyrighf © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by coortesy of Koninkliike Bibliotheek, Den Haag. 

297 D 4 [1] 



Canon. Ultraje^/. ^^, 
ciusScriptor, Pr^fatione/uaadHenricum iir. quam praefixitNol 
vo 1 elbmento Gr^co-Syriaco-L.iti„o , excufo Parifli/anno i cS.. 
refert de Joachimo Abbate CaJabro, eum prxdixilTe grandia maJa. 
Eccleli^Roman^ cjufque Antiftitibuseventura, ac inter aJia «.^xi- 
nif mpartem bomum & dmuamm cjuas Primpwj^ m-wifceuua & Itheralttas 
tlltsajfattmtrihuerat, ah fjdem ahlaiumnt y tjaomme^ fum fpw^ quxho^ 
num jmen vei hi Dei , iii co: dttm kumamum terrafatum & irtftt m frequen- 
terjuj^ocemy &exqu:hus coraextaeft & compltcatacorona qu^ caputChrilli 
tn corpore Myjitco Eccleju vehe,mnerptmgtt & vulnerat. Ac prout obfervant 
ISelgiE Iriterpretcsad Jocum ex quo nuncargumentamur n. 79. quod 
lam nonnulii id ipfum fecerint , & porr6 rog.mdus fit Deus ut reJiqui 
lequantur, itaagnorcuntJiancbonorum BabyJonicorum direptio- 
nem per Magiftratus &: Principes, & eorum appJicationem ad fuos u^ 
1U5 CiviJes& PoJiticos,tOtt)acrf5^gcu •..ut/ remejrelegirimam & 
Deo gratam. Qe^ enim Jiicgarriunt Anti-Canonici, de liisbonis 
adptosufus necefTario transferendis, parum conveniunt cum optimi 
Regis Ezechiie mandato ad Levitas 2. Paral: xxix, 5. de elTerendo ac 
leparando a San^o quod poJJutumerat,ideft, juxtaipfosDoaiffi- 
mos Interpretes Belgas , quicqutd polluerat templum , per Idolorummini/ircs^ 

&'cuitum- nlU3atDfnCcnipdboo:Denf0oUcnbiciiami/ cntJc 
Dcn afGooen-jicnfl bcrontrcimif l)t Onbbe. VoJebat Rex Sandiffi- 

mus a re Sacra leparari,& profanis ac civilibusiiHbus reJinqui id omnc 
quod IdoJothy ton fiierat Hi vero veJJent omnia Pontificiorum Ido- 
lotJiyta , in Ecclefiaj aerarium inferri & ad pios ufus necelTaridtranf- 
ferri , quoniam eorum avara pietas & pia avaritiaeft pJane infatiabi- 
hs, niJnique difcrimin:.s inter facrum & profamim Vult agnofcere. 

AJterum quodin Scripturis occurrit apprime faciens decidendae 
hujc QuaJtioni, extat apud Paulum i. Cor;viii,7.&x, ir. 
2627. ubidocet Apoftclus IdoJothyt6n five eorum quae IdoJis oblata^ 
& confecratafuerint, ufum& efum elTelicitumfubtripIicilimita* 
tione Primo li non procedat ex covfcientia id^Ji j Secundo fi non im- 
portet communionem& focietatem Religionis cum Idodolatris- 
Terti6 fi non adfit fcandalum & lasfio infirmorum, Qua autem erar 
ratio Idolorhytdn Paulo com memoratorum , eadem ef> omnino bo- 
norumcorumqu» Babyloni erepta Eccleliaflica abufive & wta- 

ehfefHc^ 



2.4. Judkium dr P-efp- tloiol. 

xhrefticeappcllaRtur: Erant enim revera in Papatu iJalis confecra- 
ta & cultui (uperftitiofo atque Idololatrico fovendo, confervando , 
fjtomovendojdeftinata : quod poftea latius probabimus. SaPricit nunc 
.obfervafle quod quafi carnem & (ubftantiam ipfius Babylonis co4ifti- 
.tuerenc, utmodovifum. Qiiareeadem libertas Chriftianiseft con- 
i;edendacircaufum & pofteffionem iftorumBeneticiorum Pfeudo- 
Eccleliafticorum , quoeillis debetur circa efum&; ufum Idolothy- 
xo\\\ nec putem polTe quemquam fufpicari uliam diftindionem in- 
terhxcduo, autfomniare fimilium limilemrationem noneire fta- 
tuendam. Igitur nonminuslicituseft ufus horum bonorum, quam 
Idolothyton tempore Apoftoli modo abfit confcientia Idoli , pro- 
f effio vel exprefla vel interpretativa communionis rcligiofas cum Ido- 
lolatris , & fcandalum inrirmorum. Atqui Canonici Ultrajeaini u- 
•cuntur & fruuntur iftis bonis olim Idolo confecratis , citra Idoli con- 
fcientiam, commumonemReligiofamcum Idololatris , & fcanda- 
Jum infirmorum ; Ergo Ucite illis bonis utuntur & fruuntur. 
Abeffe ab ipfis confcientiam Idoli , ^ommunionem IdoioJatrarum & 
fcandalum infirmiorum , & res ipfa loquitur , cum omnibus con- 
ilet eos eflreReligionisReformatc-e , quam palam &; publice profiten- 
tur ; & Syncdus Nationalis Medioburgenfis jam olim judicavit : cen- 
fuit enim eos fua Beneficia retinere & poflidere abfque Idololatria & 
fuperftitione. Niillamfanehabentconfcientiam Idoli, quia fieadu- 
cerentur,autnoIIentiisutibonis, aut vellent prceftare cultum Ido- 
lolatricum cui olim ilk bonadeftinabantur, a quo funt remotifli- 
mi : Nullam retinent communionem Religiofam cum Idololatris, 
quam execrantur , fcquibus ob haec bona poflefla funt viceversa ex*- 
crationi. Nemini denique fratrum fiiorum lunt fcandalo, ex ea opi- 
nione quod licitum faciant fuoexemplo hisbonisuti ex Idoli con- 
ftientia ; cum nemo fit qui id de illis fiifpicetur : Et fi qui ex odio quo 
in iilos feruntur aut ex ftudio rerum novarum in Republica, fperantes 
ejus mutatione melius fibi profpecftum iri , vel fingunt fe ofFendi eo- 
rum fa<ao , vel praetexunt infirmiorum fcandalum , illi tam parurn 
audiendi mihi videntur , ac is Leydenfis Anabaptifta , qui occurrens in 
platea magnoTheologo D.F, Gomaro, inepte profitebatur fe of- 
fendi 6c fcandalizari quod fpira,quamVville Rfrveieiulus & Celeber- 

rimus 



nmushabebat ciiN:apiIeum fuum, ejus judkio jiifto craffiorcffet. 
Qui luisaftcaibusfcandalumpmexunt, graviffim^peccantcoraiA 
Deo i Et fi cjui fupereffent in Eccl^ia Uitrajeaina, eoulque infirmt& 
parum nilbtutide LibertateChriftiana, utreveracontriftarentur& 
oftenderenturde Canonicis, Pailorum fuorum foretnonillamfove- 
re mhrmitatem, ei adulando & c^m propugnando , fed eos meliCis ef u^ 
dire , & omnem (crupulum iUis eximere : Et fane in ejufmodi fcan- 
dalomixto, quod ;«/r;«<7r«;« appellant Theologi , non mmor cft 
ciripa fcandahztui, ( nequid gravius dicam ) quam fcandahzan^ 
tis: Nam h hic pcccat ex incogitantia & imprudentia, dum 
iibertate fua non fatis tempeftive utitur, iJle viciJfmi peccat 
tum ex ignorantia, quod non fatis intelligat quoufque ex- 
tendanrur Iftlntes Cbriman^e Libertatis , tum ex Charitatis defeau, 
<tum m JequKW-em fenium rapit fa^a frutrum fuorum , de qmbus be-^ 
•mgmus judicare & melius fpcrare , aut f^ltem luum judicium potius 
luJpendere, quam ita ad eorum condemnationem properare, de- 
biu let. Ridicule autem S. P. probaturus Canomcos his quondam 
Idolothytis , uti frui ex confcientta Lloli , profert quod uni verfum Pro- 
^rinciaeRegmienftatuatacfentiatilla bona IcUlo confecrata 
tdeo transfern debere ad ufumanalogum; dm^CfgoD tOCgclUiU tC 

pn/ m^iXCiXQm tot mi Analogie gcb^upffi mocr obcrgc^ 

02«Knt ll>02Dcn.: Namprmio fentire quidem univerfumProvinciae 
^tgmienh^c Idoloconfccrata fuiffe, & largior uJtr6 , & gratulor 
Sycophant^ quod hlc mecum ftfntiat, &fuumfuorumque deferat 
Pnncipium , ex quo ifta bona Deo ipfi Deique cultui dicata faUo fta- 
tuuaturi Sed negoideo fentire univerfum Regimen Provmciae haec 
Jjona ad pios ufus effe neceffarib couvertenda. Si enim quicquid Ido- 
lolacmm quondam fuit debetur necefrari6EcclefiJE& lacris ufibus, 
debuiffet ergoolimEcclefia ad ferapuiffe , omniaeabonaquxldolis 
Gentihum fuerant confecrata ; dc ficut nefas fuiffet Chriftianis Impe- 
•f atonbus ea fifco addicere , ita hodie non liceret uUi Reformato quic- 
quampolfidere, -quocumquetitulo, exbonisolim Papatui addidis 
& diftraclis authoritate publici. Secundb ixoyov & i^tc^Uyov omni- 
no eft, analogum facere legitimum Dei cultum cultui Idolorum , 
contrtt'exT5»reftum teftimoaifum Pauli x. C&t:^ i^q^, iC. neg-anti&.ul- 

D lam 



Early European Books, Copyrigh» © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

297 04 (1] 



Judicium&Kefp.Theoh 
km effe concordiam Chrifto cum Belial, aut confenfionem tempto 
Dei cum fmiulachris. Tertio nec quicquam id facit ad probandura 
Canonicis mel5; confciennam JM, quQdiftehoraotam proterviter 
& temere alferebat. 

Tertiumquod obfervo in Scriptuns huic caufae appheandum , ex- 
tat Rom: x i v, i . a. & feqq. Agit Paulus eo loci de fortioribus & in- 
firmioribus, quorum illi poterant indifferenter uti omni cibo , & 
nuUum putalxantdifcrimeneffe obfervandum vel ciborum vel die- 
rum i aUi vero attendendo ad prifcas Legis conftitutiones., quibus 
k adhuc tenerl putabant , malebant oleribus vefci quam cibis quos 
noverant Lege interdiaos , & dies proefcriptos Lcge ad cultum 
pubUcum foUicite ohTervabant. Vult autem-Apoftolus ut fe 
mutuo tolerent, nec fe invicem condemnent, aui» fibi refpe- 
aivefint offendiculo. ]am veroeadem eft ratio eorum qui Ultrar 
jedi putant fe pofle bona confcientia uti lUis bonis, cum taUs 
prajdiorum pofleffio fit res adiaphoris annumerandai aUo- 
runv qui arbitrantur talem poffeffioncm cffe illicitam , quod adhuc 
ipfis hsereatqusedam rev£rentia legumquaeolim circataUa bonavi- 
gebant fubPapatu j autetiam rcfleaant ad LcgemC^vremonialera 
dc obiacionibus & decimis , quam hic , Ucet minus loUde ,. appUca. 
tu m eunt. Si quis ex confcientite teneritudine putet fibi effe nefas Ca^ 
norucaium poflidere , nec patitur fuosfcrupulos fibi eximi , debet eo » 
abftinere : §iVr/^«c enim , utibidemhabet Apoftoluscomr^.m^»;- 
mo fuo certm effe Aeket ; & com : x ? . dtibttat. ft ederit condemnatut 
e(i\ quMnonedit exfide; efmccfuid wro ex fide non eftpccatumefi. 
Sedinterea non debetfuosfcrupulosaUis in canonem proponere , aui 
eos-condemnare quod fecus faciaijt , ex plena perfuafione qua ducun^ 
tur nihUin eoeffepeccati : Tu fihtc fies altter fentias^ Etdumhico^ 
re improbo S. P. afferitpraecipuoseCanoniciseffe abfque fide , nec 
ipfofmetcredere quod aUis veUnt pe1-fuafum,tamloquiturfe digna^ 
qua mdignahsec funt viro bono &honelb,& qui fe V.D.M.profitetur. 

Negatur quidemCanonicis fiiosCanonicatus rebus adiaphonset . 
fe aamumerandQS,: Sedetiam infirmiores iUiapud Paulum nolebant 
admittevc «'(fta^oe^W ciborum & dierum., quam aUi ex prmcipiiiJ ^ 
eiiTiftian«rLlbcrtatis agnofcebant 8c tuebantur, Tale igitur hk efto 

noftruiaj 



deCanott . Vttrafe^. 
floflrum argumentunii Reiadiaphoraeufuseftlicitusasquideillius, 
natura funtin luaconlcientia pieneperfuafi ,etfi dentur nonnuliiqui 
eya%i<h^<^oeAt.v nondum habent perlpe6tam; Atquitaies funtCano- 
nicatus UitrajeiStini reljjeitu piorum Reformatorum , quicx notitia 
6c periiiafione luarLibertatis inChrifto illos poflident i licet dentur 
forte nonnuUi , qui fuis praejudiciis dudi , fecus fentiunt , & nefas du- 
cunt eos poffidere j quos fortiortbus dum annumerat S. P. eoipfb pro- 
dit fenon intelligere , quidinter fortiores& infirmioresPaulinosfit 
difcriminis. 

Quod fi dicas , faltem ex regula Pauli fortiores illos teneri abftine- 
re ilio ufurei quam putant adiaphoram , ad declinandam offcnfio- 
nem eorum qui eamaliohabentloco, inpromptu erit refponfio , vi- 
deiicet neminem teneri abftmere exercitio {uae Libertatis, fiproba- 
biliter fufpicetur, contra fentientium ignorantiam efle vd pertina- 
cem vel afFe6latam : Talibus cnim , ne ad mommtum c^uidem ceden- 
<^«weifedocet A^oftolus Gai; 11,5-. & qui propter infirmos ejudaeis 
Timotheum circumciderat , propter contumaces exiifdem Tituxn 
circumcidere noluit. 



CAPUT dUARTUM. 

Argimientum tertmrn tllud {jueVjriimiy petuum a jnre ^ au- 

thoritate af^robatione Supremi Magifiratus. 

HAftenus quidem ex Scripturis : Sed quo magis conflet triplex 
Ulud argumentum quod exearum vifceribus deduxi , huic 
Quaeftionioptime convenire, ac fimul confirmetur Cano^ 
nicos Ultraje6t:inos efle in utroque foro poffefTores bonse fi- 
dei, juseorum penitius nuncadftruam , argumentodefumpto aju- 
re, authoritate & approbatione Supremi Magiftratus. Hoc vero 
argumentum in hac materia patet latiffime , adeoque non uno modo 
poteft ufurpari. 

Primo verum eftCanonicosin fiiaponeflione cujufinodinuncert', 
nitiapprobatione publica &folemni Supremiin ea Provincia Magi- 

D X ftratus, 



Early European Books, Copyrigh» © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

297 D4 [1] 



ftrattis dlijus & itjfi primum membrum conftitunnt. Approbationeni! 
dicoj nequisbkfomniet meramtolerantiam , conmventiam&diffi- 
mulationem, qu6 video nonnuUos velle confugere : Nam tria Provin-. 
ciai membra,ut SuprcmumMagiftratu conftituunt,confentiunt in fta-^ 
tiihiGanonicorumqualisnuncefr, nonper adusdiftmaos, quorum^ 
alter^fit forrtialiter approbatorius , alter fimpliciter toleratorms , fedi 
per unum , fimplicem, bomogeneum & eundem aftunii quicum- 
fic exprefse approbatorius ex parte primi & fecundi membn , de quo . 
nemq dubitat , mere toleratorius fingi nequit ex parte tertij , quin ilk. 
alHniakurtequivocationes &Vetemiones mentales ,.neutiquam con-- 

veniemcs Viris bonis m Societate humana ^ ea prxfertim qu» ararife" 
fimafupponitur& debet.effeinterpioB& honeftos Reaoresejuldem. 
Reip. Reformatx', quiunum funtpcraggrcgationem. 

Hfecapprobatiopatetmukifariam: NamCapitula quinque, utL 
nunc funt , primarium illius Reip membrum ita cminenter & maau. 
primoconftituunt, utDominiEleaiex Canonicorum& Capitulo-. 
nimordine&: numera, formaliter& inaaufecundopnmasobcine- 
antinProvincixRcgimine, ahis duobus membris non tolerantibus. 
tantum & «gr^ fercntibus quod aufcrrc nou poflunt , led ultro ac 
plene:'confentientibus; Plane quomodo Canonici& Capitulares in. 
aliorum duorum membrorum ^uthoritatem & Reip. aamimifaratio^- 
nemfccumliberrimeconfentiunt. ..^^- -n rur 

Deindcipfe Urbis Ultrajeain^ Amphin Magiftratus , fubluo 
figillo, quod eft fidei pubUcaefolemnemunimentum, nontun. 
tumpromifitfe.D.D. Ekaorum perfonas ,. ftatum, bona,. idelb 
revera quinque Capitula qualia nunc funt , pro virili confervaturuni, 
fedconceptisverbis dcnovd^^^^fo-^^x'^? (fubiUavoce 9ilppotKrcif| 

raCanomcorum,exdecretisfaais4.Aprihs 158^. &8.Iunui6.o, 
Sed pr^fertim unanimi conftnfu Ordines fimul decreverunt , nec le- 
^pcl , ut vifum fupra ca^. .1 . nemincm in poftertmi ad uHum Canoni-. 
catum aliud-ve-Beneficiumln fuaProvincia admifrumm , qm Ecclc^ 
f,;3e Orthodojc^& Reformatx, publica punorisRcligioms protcflione, . 
«omefl non dederit^ quod pronunciant apprime faauruTnpromo-^ 
^S^PeiCIorlx, RtUgiofti^format^, &vit*pi««5hon«^m. 



de Canon, VhrajeSi. ^^^^ 

Rep. eique muniendas quoa^ confciontiam , corpora &bonacontrar. 
omnem externam tyrannidem. 

Non nefcioequidem, eapoffeconfequi SuprcmiMagiftratus ap^ 
prgbationem^quas tameninforopoli , nec jufta nec licita ^fedjuri Di- 
vino & omni a^quitati contraria fuerint , fi videlicet Magiftratus ille- 
fuerit Idololatra ^ impius, infidelis : Sed ubiSupremus Magiftra-- 
tus , pius , fidelis , Reformatus y cujufmodi funt 111. & P. P. Ordines- 
Ultrajev^tini, aliquidpoft maturamdeliberationemconftituit & ap- 
probat 5 ceu faciens ad Dei gloriam propagandam , ad Orthodoxam 
Religionemfirmandam, adPietatem& San6litatem in Rep. pro- 
movendam, ad prxcavendam omnem injuftam dominationem in. 
confcientias , corpora& fortunas fubditorum , bominumforet mi- 
nushoneftelentientiumde fuo Magiftratu v tale decretum perftrin - 
gere atque ^to/uaxloL; accufare^ac fi iiib pr^extu promovendce Religi- 
onisOrthodoxae& DeiGlorise, jus ipfum Divinum, Pictatem aa 
Rehgionem conculcaret& everteret. 

AncenfebunturlU. acP. P. illi Ordines , interquoslemper fuere 
ViriPietate, ^apientia-, Eruditione infignes, nonfubreptitie aut 
praecipitanter , utquandoque fit , fed unanimiterj&iterato^&poft" 
maturam deliberationem ^id fanxiffe ad promovendam Dei Gloriam, 
Orthodoxam Religionem , Pietatem & Sanftitatem in Rep. quod lU 
lis dire^le adverfetur ? Anfaceretad Religionem Reformatam ho^- 
nefte& legitime promovendam inRep.id folisReformatiscommit- 
ti 5 quod cum confcientia , officio, pietate> falutehominisRefbr- 
mati confiftere nonpoteft^ AnMaglftratusReformatuseoufque in- 
fidiarerur ( quod planc Diabolicum foret ) fi-atrum fuorum faluti i,. 
i]t nonaliis quamipfis eavellet committi, qusecumeorum ofiRcio^., 
pietate, falute, convenire nequeunt? Quantura ad me, fi fuper/ 
illo capite UL & P. P. Ordines Ultraje6tini , ciim de eadeliberabant^ 
me confuluilJent , nonaliud potuiftem fuadere quaniquod fecerunt 5;. 
quia.plane ftatuotalium CanonicatuiimpoflreftionemboniReforma-' 
ti conitientise &offTcio non repugnare. . At fi in confiiium advocaf^- 
lent aiios fubtiliores Confcientiarum Direcftores & Magiftros , uti 
jfevocant , contrarium ft:ataiffent', videlicetapprimefafturumpror*.- 
::»a"yendx i31on»Dcik> Rdigioni Refomiatse Hjetati & SaniJlitativ 

Ql fi nulU 



ii nuUi Reformatam Religionem profitenti haec beneficia conferan- 
tur, ut pote qux nuUus Reformatus raIvaconfcientia& falutc pof- 
fidere podit.i adeoquapotius advocandos ad ifta Turcas vel ludaeos^ 
per quos qumqueCapitula , juxta pa61:aconventa&legesReip. fun- 
darncntales , perpetuarentur6c confervarentur. 

Piurimum autem facit comprobandae iili Supremi Magiftr^tus ap- 
probationi, exquakcitam facioReformatisluorumCanonicatuum 
poffefTionem , nontantum quodOrdmes decreverunt eosnondebere 
aliis conferri quam Rcformatis , led infuper quod ipfi-met iUos de 
facto conferunt, nemoque nifi cum SupremiMagiltratusP/^^aYoad 
illos poflTidendos admittatur. Atque fic non tantum Canonici incom- 
muni nituntur in fua pofleflione , approbatione Supremi Magifl:ra- 
tus , qui foli Deo tenetur redderc rationem fuae adminiflrationis , fed 
.etiam finguU in particulari. Ut hinc emergat hsec apodixis : Ejus 
poflefliojuftaeftiomnimode^quipoflidet ex authoritate & approba- 
tione (olemniMagiftratus Pij& Reformati , declarantis infuper id 
fpeiStare ad Dei Gloriam , ReUgionem Reformatam , vitaehoneftra- 
tem & Pietatem magis magifque promovendam ; & eum in finem 
non nifi viris honeft:ae famse & boni nominis ac Reformatam ReUgio- 
nem pubUce profitentibus, talem pofleflionemconfcrentis : Nam, 
ut Jura loquuntur , Jufiej>ojJidet (jm auBor^ Pratorefojfidet ^ L ii.f. 
de ac<j.velamitt,pofi Item,^^/ auBorejudice comfaravit ^hona fidei 
pofefior efi^ L 157. fi\ de R. 1. Jam vero taUseft poflefl[ioCanonico- 
rum Ultraj^6i:inorum : Ergoomnimode jufta&lcgitima efl:. 

QuandopubUca authoritate inHoUai*lia& Zeeiandia onmia fe- 
re bona Pfeudo-Ecclefiaftica vendita funt, potueruntemi & confe- 
quenter poflideri bona confcientia a privatis ; ( ut etiam Ultraje^ti 
non defunt Viri celebres , & quod niagis eft: Anticanonici , quorum 
^des ab ipfis-met emptae , funt ifl:ius indoUs ; ) quia iUa venditio pro- 
cedebat authoritate Magiftratus. Nec putcmquemquam hodiere- 
pertum iri qui ftatuat , vel teneri Magiftratum iUa bona reluere ^ ut 
inferantur inaerarium Ecclefiafticum, veleomm emptores & pod 
feflfores in Confcientia obUgari adea reftituenda, nequidem accep- 
to pretio quod oHm perfoluerunt ; prout video Authores ConftL TheoL 
f^. %i. ex Eufebio Hifi. EccL lih. xo. cap. lubindicare Ediaum 

Conftan^ 



Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

297 D 4 [1] 




^ de Camn. XJltrajeSi. ^ 

.onftantini & Licinij in gratiam Ghriftianorum , quo fanciunt ut lo- 
ca eorum conventibus antea deftmata ,ii cjure vel \ Qu^ftore Ca.fareo 
velababaho quopiam empta fuerint, ipfis met Ch?,ftiams abfqu« 

bus, IdolothytaPontiiiaa, de quibusagimus ^ & fi per prspofte^ 
ram extenfionem hujus Edxc^. acf taha, Ld,ee'x ,mp^oXa',ere.. 
tui 4/.trajeai , in graves qucrelaserumperent illi ipfi qui talia ur- 
gent adverfusCanomcos :imoipfcCelebcrrimus D Voetius f quid. 
ni dicam quod eft in propatulo , & citra ullam m cum injuriam ? ) 
do FrH "f7 ^"^^ hodie incoUt , oHm ex bonis Pfeul 

n^inus eftdireausoptmiontulo &poffefror bona:fidei ,. nonfecusac 
D.D. Canonici funt poflcfTores bonas fidei fuorum redituum , emi- 
dem indolis & natur^e. Quod fi bonorum Ecclefiafticorum , uti dicun- 
tur ,tum ,.n ahis Foederati Belgii Provmciis , tum Ultraieai , public^ 

diftradoiu^eniptio&confequenterpoffeffiohcitafuiteftquepriv^tis,, 
eo quod proceffent ex authoritate Supremi Magiftratus-, quid illiciti 
magis eritinillapoffeflionehodierna Canonicatuum Ultraieainoru. 
qujE limihter procedit Supremi Magiftratus authoritate & decreto ? 
•11 u ''^''^^/''Y^'-^^ HoIlandia: & Zeelandi^ habuiffe juftas caufas 
ilkbona Rfeudo-Ecclefiafticadiftrahcndi, neque e6 priceffifl-e abf- 
que conlenfu Ecclefi^Reformat^, utinpofteriori afl-eres quodfal^. 
lum elt & nuuquam probabituri. cum illarum Provinciarum Oi^di- 
flesid non egennt precan6 , fed autocratoric^ &ex jure Majeftatis ;: 
( de quo ahas fufius difputavi T5<?(j/. Vara^. in Fa/f . § . 3 5. 3 6 ? 7 3 g 
j9_&.Sma.parte ah.pag. zSz.&fec^^. ) itaprius^qu^de Ultral 
jecb-tinis Oruimbusiiy eo quod agunt poteftftatui, etfiforte fuorum 
conliliorum caufas&rationesnoHntfubjicere aliorumcenfura^ Quid 
quod adcoRfciennamtranquillandam, etiam coram Deo , inbolro. 
rum externorum emptione &pofreffione, fufficit bonorura illo- 
rum venditionem& diftraaionem fieri cx authoritate lecritimiMa^ 
giltratus , qua^cunqueilli caufa fuerit ad eam procedendi Si nimc m 
t^aUia Kcx Chnftianiffimus ,.offenfus quorundara Prxlatorum-fwx 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliolheek, Den Haog. 

297 D 4 [1] 



^f, yudtcium ^ Reff.TIoeol. 

comrnunionis criminibus , manuna in eorum temporale injiceret , il- 
iudque vendipublice curaret , aut fi vellet agere cum Jefuitis, ut 
olim zStxxm cum Templariis , iifque totoRegnopulfis &ext€rmina.» 
tis, eorumbona &immenlas opespublicari mandaret, nuUus fanc 
Reformatorum totoillo regno putaret gravatum iri fuam confcien- 
■tlam , fi aliquid ex iUo temporali illis-ve bonis emeret , ac fuopa- 
.trimonio adjiceret. Cur ergo Reformatis Ukrajedi nefas erit ea 
.cemparare & poflidereex banisquondam Ecclefiafticis , quaeexku- 
tboritate Supremi Magiftratus , ejufque Reformati , comparai^r , 
lobtinentur & polTidentur ? 

Negare autem quicquam juris competere Magiftratui Supremo in 
Pfeudo-ecclefiafticabona, utdeillis polfit difponereprouteReipu- 
blicx bono eiTc cenfuerit , dogma efl: tam parum conveniens Theolo- 
,gis Reformatis , raaximeinhocBelgio, inquo contrarium publice 
!de faclo obtinet , ut mc putarcm id ftatuendo rcum la:la: Majeftatis, 
,6c confpirationiscumlnnocentioX. P. R. qui ex hoc falfo principio 
BuUamfuamemifit^. Jan. 1651. contra nuperam pacem Imperij, 
.^uodC2efaris6c Principum alithoritate Pacis illius paHioni-hHs bona 
Ecclefiafiica aliaijue ab harettcis occnfata , illis eorMmquefucceforilfus m 
■Berpotuum addicantur. Quod fi Principes Proteftantes&Reformati, 
•.qui illa bona fxcularixari & Dominiis ac reditibus fuis^adjici ftipulati 
?unt, edocli fuiflent noftraiium Anti-canonicorura fcrupulofam 
Theoiogiaifi , fibi caviffentab Anathemate Achanis, nec horren* 
^i illiusSacrilegii, fiDeoplacet, reatum contraxiflent. Nolimfa- 
ne reperiri inter noftros, qui impugnent & rejiciaut cum Jefuitis, quos 
inter agmenducebat, tempore tradatuumMonafterienfium, quidam 
perfonatus Erneftusdc Eufebiis, illani alienabilitatera & faeculari- 
zibilitatera bonorum Ecclefiafticorura per Supremas Poteftates , (fal- 
!temabfquePapKconfenfu,quoaccedente eam concedebant) quani 
k contrario multi Theologi Communionis Romanae codem tempo-* 
i-e propugnabant , nominatim Caramuel Lobkwits , magni nominis' 
irtter fuos , qui fuper eo confultus ab Ele£lore Moguntino emifit tra- 
^tatum fatisgrandem qui infcribitur S.R. Imperiifax/icita demon" 
^mf^, quoetiam ErneftumdeEufebiis >t»tSi' 7ro'e/^« refutat. 
^ Sedquiaeo rediit noftra Prophetandi libertas in boc Foederato^ 

Belgio, 



de Canon, UhrajeB. 
BeIgio,ut etiam auflmus contendere cum Supremo Magiftran, de II 
: uspoteftate, ^ tentemus jus &authoritatem ejus pronoftroJub^ 

Hc^r t''' ' TT^"' ^^^'^ ^^^" bona Pfeudo-Ecc e^ r" 

ticaadnoftroscalculosrevocare, etiam apud caculos & JixasTc i 
fimam piebem • ut dum popuUis licentius ad fuam Cenfurim zr^hk 
^s & tada Superiorum fuorum , faciJius dedifcat SubjeSen & 

adftrinr^^^^^^^ 

adltringi pofiit Id vero facio Jioc argumento: Quod eft de intrin 
feca efl^.ntia Jegitimi Magiftratus in Republica pJenc Reformata id 
ReformatisJicitummconfcientiaftatuidebet: Atqui cuofdam e/re 
HmiT°'fi ^"^^^^^""^^^fr^je^aini, eftdeintrinVecaVentiaJel 
timi Magiftratus in RepubJica Reformata Provinci. UltrajeainS; 
Ergo Reformatis Jictum eftefl-e Canonicis quaJes funt UJtraieaini 
Majorem Jmjus argumenti nemo negaverit , qui Mennonifta & Ana- 
baj.tiJtanon fuerit, ideft, qui non putaveiitiJJicitum efle Jiomini fi- 
deli&vereCliriftianoMagiftratumexercere, nonquidemex Scrip- 
tur^autlioritate^fcdforteexdidoPythagorce, A fabisMmeto- Ex- 
preise autem m majori mentionem facioReipublica^pJene Reforma- 
, id eft taJis in qua nemo ad Reip. regimen adm ittitur , qui OrtJio- 
doxam & Reformaram ReJigionem non profiteatur pubJice : ne quis 
hic excurrat ad CoIJegium HJedorum in Imperio, Abbatem Sanj^al- 
lenlem veJ Fuldenfem , Cameras bipertitas, & eas RefpubJicas in qua- 

rumregimine Heterodoxi cum Orthodoxisexpaao & Jege miiceri 
debent. t> * 

Minoremrero quod attlnet, ca remanet exrra controverflam • 
i HxceftemmReip.inProvinciaUJtrajeaina conftitutioab initiorel 
; cuperat^ libextatis , ut per tria diftinaa membra regi & adminiftrari 
-debear: Primum membrum conftituunt EJecti , flcdicaiquod eJi- 
Iganuirex quinqu-; Capitulis, & eorum nominead Remp. admini- 
iltrandam veniant. Non poftlmt autem eligi exCapituIis , qui Capi- 
tularesadeoque Beneficiati & Cnnonici non fuerint. Cumitaque & 
Jlti Eleai&omnesEHgibilesdebeant eftefimul& Canonici& Re- 
tormati , aut debct ftatui quod liceat iifdem efte ftmul Canonicis & 
Ketormatis, autquodin /Jep.illius Provincia?, ut-ut Reformata, 
f^pmerjus &faspouainurinprimo membro duse conditiones pJane 

E incom- 




Early European Books, Copyrigh» © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

297 D4 [1] 



^-^ Judicium & Refp.T^eol 

iiKompatibiles, 8c fic rundamentum putrc fubfternatur Regimlni; 
cui perconfequensnuUa fperanda Benedidio coelitus fi infami Sa- 
crilegio inaedificatur. 

Ita autem ftringit hoc argumentum , utnihil ei queat opponi prae- 
ter fpem novae Reformationis in Rep. juxta quam poffit ratio reperi- 
ri, qua, everfis licet Capitulis.Regimenita ftabiliatur , ut multum ac- 
cedatiErario Provinciae, Nobiles aliasque honorabiles famiiiKjuxta. 
fuamerita promoveantur, Ecclefia &. Religio illo fcandaio libere- 
tur, & os occludatur Pontificiis Par.z-.Theol.Confilii , 275. Sed 
cas fpes vel fovere vel excitare in Republica bene conftituta , quoe ad 
Regiminis a tot annis recepti & legum in illa fundamentalium ever- 
fionem fpcdent , non putem eiTcboni vel Civis vei Theologi : Sal- 
tem raliaproponiveldiciinfua Rep. Locrenfes olim pafli non fuif- 
fent, nifi ab eo qui jam reftim fuocolloinucxuilTet &L fe paraflec 
ad fufpendium, fi Reip.fua confilia di(plicerent. Adhaeccum Do<aif- 
flmi illi Cbnfultores paflim peitendanteam etTe naturam bonoi um 
Capitularium , ut non aliis ufibus quam facris inferviant , non pof^ 
fenteverfis Capitulis in Reip. iEraiium inferri , ac faniiiiarum Kono-' 
r. bUium ac nobilium commodis deftinari , om l)Ct itauDt tC bcnc* 

ficicicn / ucrfclK).»t5cn 3I!DcU)chccaDe anDcrc ^crltfchcfaitiilicn 
n.ic liacr quaUtoUcn cn nicritcn tc bojDcrcn / quin mutato nomi» 
m eadem fabula ageretur , & Sacrum Chrifti Patrimonium deftina- 
retur ufibuscivihbus & profanis , peridem Sacrilegium notorium cu- 
jysaccufantur Canonici, quorum multi funt Nobiles , &omniuin 
iwtalia honefta efle debent. 

Interea fupponamus rem jam eodeducftamelTe, utde Ele(Ms ab- 
rogandis,& penitus fupprimendisCapitulis ex quibus eliguntur,deli- 
beretur in Republica , id omninodeberetfieri vel ipfis invitis & re- 
clamantibus , vel cum eorum approbatione & confenfu. Prius fieri 
nonpofletcitraevidentemperfidiam, quam nuUus Theologusvci 
luaderet vel probaret : Namduoaliamembra, fehuicordinifolem- 
niterobftrinxerunt ad illius confervationem : Abfit autema nobis 
ut.propterincertos& dubios fcrupulos, certum & evidens fcelus fua- 
deamus aut probemus s qu^ illud denoftris confilijs qucat ufurpari j 
Ta«tMW ReUgiotpomit faadei e mah um i :, Qui urgcnt caput v 1 1. Jofuae de 
AchJtfte contra Canonicos ^ , lcgpt ejufdem iibri caput x, dc fide pu- 



de Canon. VkrajeH. w 
blicadataGabaonitis, quam vioIalTe poftea nec Sauli Red nec toti 
populoimpune fuit. Nunquam e6 procedat noftra TheolofL' utdo 
ceamus qua ratione Redores Rerumpublicarum poffint efle perfidi & 
pcnu„bonaconrcientia,&dum 
t fi lorumdehdeh^reticisnonfervanda, illudetiam ad noftros fo- 
nos, concives, ejufdemReligionisnobifcumprofefrores^extenda- 
T2LV7^T' ^T°d«"-vusflt, inReip.vultufan turi,tam 
cedeTe "^""^ .^"^""j n.iilz^mus. Poftiius non polFet pro^ 

con?m '/^^ «"^"^^^lij "idemnes prxftarentnr , & cuiqiie Canoni- 
corum& cceterorumCapitularium, tantum concedereturaliunde, 
quantum nunc emoiumenti ex fuo Beneficio confequitur • Tunc ve- 
ro deberet /Eranum exhauriri ad redimenda bona Eiclef?*, qu« ite- 
rumproculdubioadeasexplendasJacunas hTco& ^.rario eflent ad- 
dicenda , id eft, revera ^que ac magis fecularia facienda ac nunc funt ; 

carceilm? S "P:"^^^-»^^ ^'^^''•'^ ' <l«aminalium ^.que durum 
«arcerem tradu<5ta viderentur. 

Sed& fupponamusjam eodeventum cfl-eut Ekai fupprimantur 
Capitula abrogentur , qu^ro cujufnam tunc fierent illorum bona? 
Ccderent utique vel Ecclefia', cujus dicuntur efl-e,velReip.vel privatis". 

Keip. vel privatis , continuarct eorum profanatio , & eodem Sacri- 
legio quod nunc Canonicis imputatur , Refp, aut implicaretur , auc 
implicaret priYatos , quibus ca utenda fruenda concederct • Si ad Ec- 
Cleliam poftliminio redirent . mult^eiterum foient difl^cultates • Nam 
pollet quyri per quos forent adminiftranda ? num Diaconis Eccleii*, 
ceu cultodibus iErari) facri , hxc curaincumberet fquibus & excuius 
arbitnodeberentdiftribui? anfubtitulis hodiernis, an fub novis? 
an etiam ideo conveniret Ecclells Miniftris J-tr.pc:^. Politica Capitu- 
lorum , ut pnmum Reip. membrum conftituerent ? an praeter Pafto- 
res , Profeflores , Ludimagiftros , Scudiofos . Seniores quoquc & Dia- 
coni pro fuolabore,quo hadenusgratisdefungunturpropterinopinm 
hccleiiie, nihilexillisefl^entpercepturi ? Ettum experientia ipfa do- 
cerer immenfas ilJas opes fore EccIelTiB toxicum pr^fentiflimum & 
vere aurum Tholofanum , quod ei abiret in perniciem & ruinam cer- 
tiilimam , & quas debcret ftatim abdicare & perdere , nc per illas pe- 
nretacperderepur, r f 

E 2 Igitur 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

297 D 4 [1] 



.^6 yuMciuf» Refp.Tteol. 

Igitur ftatus iprxfcns Reip. Ultrajeainae perfpiCue evlncit noii 
minus neceflariam quam juftiflimam efle polleflionem Canonfco- 
rum, itautnonpoflitimpeti vel pulfari, quinoptetur periculola 
Reipub.mutatio.lzedatur MajeftasSuperiorum,8cilli quibus Deusde- 
dit authoritatem Imperij accufentur Sacrilcgij & aliorum Criminum 
pereosquibusfolaobfequii gloria relida cft , & quos deceret non 
dememinilTe ejus quod tam exprefse legitur Exod. xx ii, i8. Ad: 
XX 1 1 1> 5". Principi popiili tui mn maledicss. Nec poteft huc rapi quod in- 
cumbat Ecclefiae Miniftris reprehendere Principum & Magiftra- 
tuum uitia : Nam h» criminatlones non fpe<aant culpas perlonales 
corum qui funt in Magiftratu, quas reprehendi& polTe & debere 
abEcclelisePaftoribus certumeft^ fcd ipforummet Statum & quia 
Magiftratum fuftinent; quem ita pulfariego plane nefas arbitror 

Non poteft etiam fubtiliter hic diftingui inter dignitateni Eledi 
quam colas in Supremo Magiftratu , & adjunaum Canonici Refor- 
mati, quod improbes & damnes in illo j ut poterant veteres Chrif- 
isianifufpicereaxiomalmperatoris in Conftaiitiiiomagno, & Ponti- 
ficatum Maximum ei additum improbarei Nam Pontificatus erat e.X 
reinamra adjundum /eparabile ablmperio, neque per &: propter 
Pontihcatum Conftantinus erat Imperator ^ Sed Canonicum efle eft 
doeflentii\ cujuflibet Eleai, qua videlicet eligibilis fuit & eleaus 
eft , eo quod non fit eligibilis & ekaus nifi per & propter Canoni- 
catum ; ut qui EleAum nolit efle Canonicum , eoipfo eum Eledum 
efle non velit. Etiam in Principe Colonienfi poteft diftingui axioma 
Poiicicuma PfeuJo-facro, licet ex inveterata confuetudine, illud 
cum hoc foleat combinari.llla duo illeipfe PraefulColonienfisdiftin- 
gui volebat , q ui apud Fulgofium, citatum Duareno lih. i . de Sac. EccL 
Miw^. ac Betief. cap. 4. bubulco miranti tantum ipfius apparatum 
minime Apoftolicum , refpondebat perfonam fe duplicem fuftinere , Ducis 
fcilicet & Epifcopi , & tum Ducts munere fungi cwn armatus fatellitioquejlipatus 
incedit , in facra autem xde Eptfcopum ac Sacerdotem agere -. Et fuperius faecu- 
lum vidit duos Colonienfes Eledores , qni munere pfcudo-facro rc- 
mota & fufcepta vera Religione, Principalem & faecularem 
dignitatem fibi retinere voluerunt. Sed nuilus mihi dabitur Spagiri- 
cusautMetaphyficustamfubtilis, quipoflititaabftrahere, feparare 

&diftin-' 



dt Camn. UltrajeB. -^y 
& diftlnguere Canonicatum ab Eledo ,utin eadem perfona Eleduin 
veneretur&: execretur Canonicum , cum negatoaut lublato Cano- 
nicaru nec eligibilis fuerit , nec eledus dici aut remanere poffit. 
y eriim progredior adhuc ulcerius,&non contentus demonftralTeeo 
' juftiorem, elTe quocunque modo fpetaetur, Canonicorum Ultrajedi- 
iiorum polTenionem , quod nequeatimpugnarinilicum evidenti 1«^ 
lionefidei, tranquillitatis , authoritatis & majeftatis publicae ac le- 
, gitimjEinillaProvincia, licquereveraillud primuminRep. mem- 
1 brum quod imago Phidiae erat in cJypeo kiae Mineivse, undereveili 
I nequibat quin tocum opus corrueret j oftendam infuper , & Jegitime 
\ fummaquecumuiilitate Reip. proceJTum fuiJTe in fsecularizacione 
) & Reformationeiftius ordinis, & non polTe per novos fcrupulos 
1 heri acnudiuftertiusnatos, jureimpetiremiftam, /ufto & Jegitim» 
ordine inftitutam, prudeutia , confiiijs, & authoritate Virorum 
' Sandorum & Magnorum, quipIusopum& fanguinis effuderunt 
} pro Ecclefia & Rep. quam funt unquam eifufur* atramanti fepiae 
' il'lae quse in hoc inftituto denigrando totx funt. 

Certum id effe nemo ambigit , quodcumfundationibus& dota- 
tionibus Capitulorum Ultraje<ftinorum fadis Regum & Imperato- 
rum liberalitate , conjun(fta fuerit Authoritas Civilis & Politica , ex 
qua Capitulares primum Comitiorum & Regiminis membrum in ea 
Provincia antiquicus conftituerunt • Habueruntque fuas rationes Pi- 
pinus, Carolus Martellus , Carolus magnus , Ludovicus Pius &c. 
curad populosfaciliiisin officio continendos& leniori in fpeciem 
froeno regendos, non quidem malo animo , fed periculofo & noxio 
j eventu acexemplo contagiofo , Epifcopis eorumque Capitulis Reip» 
adminiftrationemin fuis Dioecefibus conceflerint: quamvis duo illi 
gladij , Sarcularis & Ecclefiaftica poteftatis, minus legitime & com- 
mode in unam vaginam recondantur : Cvim autera quaeJibet Provin- 
cia tempore Albanae fasvitias fuas profpiceret fecuritati, & poftc^an- 
davenfe foedus jam laxatum ac violatum multifariam , procedere- 
tur ad Unionem Ultrajedinam , ei accelferunt inter primos Ca- 
nonici Ultrajedini, ut vifum caf. i. idqueutrctuh'musi&/^/. cjfcc^pi. 
2. verbis & declaratione Celeberrimi D. Voetij, tanqmm Do*- 
mmfu^remi pro fua & tanquam pars magna imo ^otior ac primet 

E Rcgimi' 



'3 8 yudicium Refp. TljeoL 

^egmims ac confejfus lll. OrdL illius ?YovmcU , ut pote qul m ignm partem 
fY<cdioYum& dommorum inhac PYoviticia pofftdenti &camiquitus fuftinent 
iJlam potcflatem peY lege^ illius Reip. Yatione Prdcd omn & Dommorum Suo^ 
rum. Tunc aucem ita Status Jui cum Yeditibus perpetuationem & fiipulatifunt 
faritcY utpaYs contrahens y& autocratorici ^pprobarunt fvnulproparte fua^ ut 
prmum membrum Ordtnumy ut hanc Status (ui cum reditibus perpetuationem, 
non ftipulati ^ueri^it ac decreverint nifi refpedubonorumacredi- 
tuum fuorum temporalium & Poteftatis iliius Politica?inRep. ii$ 
innexae^non vero refpe(9:u culrus Superftitiofi & Idololatrici ad quem 
qua Canonici^ fenfu Pontificio& Ecclefiaftico> tenebantur. Siquidem 
ejufdem Unionis Ulcrajedinas^rf, ly/libertatem fibi f ecerunt & fuo- 
■rum Collegiorum membrisomnibus Religionem Reformatam am- 
pledendi, & fibinihilominusretinendi fua Beneficia. Quaratione 
ficabjecerunt &abdicarunt quicquiderat Spiritualitatis & formali- 
ter Bcclefiafticum in fuis ilJis Collegiis , nihii fibi retinendo in Rep^ 
praster eorum Temporale & Politicum , (cui eodem anno acceffit 
^quod Papse ipfi jus omne collationis cumreiiquisduobus membris 
abftiJerunt) ut jam 4. Aprilis i^Sz.pcrConfiJiumStatusdecretum 
fuerit eos in pofterum Capttularitcr non conventuros, nifi folum pro- 
pter adminiftrationem & diredionem fuorumbeneficiorum cuman- 

nexis, allfcnhjcftop b ciDniiniflraticcnlJC bdcj.u banl)ncrc be^ 
ncficiak gocDcrcn/ mct bcpcntjcnticn banbkn/ &: Elca:osex 

iliis liabitum ac confideratum iri 3 non ut Ecclefiafticos in fuo forma- 
li, fedutSjeculares& Laicos; niCt altif 45ccftcUjclt/ macu nlj^ 
il^crcltdjchcpcrfooncn. Utrevera fub prifcis nominibus Capitula 
h^c fint CoUegiamere Poiitica, quse per Legem Reip. fundamen- 
talem , abdicata Papiftica Spirituaiitate, nihil fibi refervarunt praeter 
Poiiticam & Sascularem Poteftatem , cum fuisdominiis & reditibus 
ilJis , quorum ratione hsec Poteftas Poiitica illis antiquitus convenic- 
bat. Jdque eomagiseft ftatuendum> quod per leges ejufdem Pro- 
vinciae piibiicas & fundamentales , nemo poteft ad ilia Capituia & 
Coiiegiaadmiiti, qui non fit Reiif ionis Reformatre- Quoipfo iiia 
Coikgia pro mert fajcularibus publicehabentur,* Namnontantum 
foli Reformati adiWa admittunturj quoscertumeft omnem Ponti- 
ficiam Spiritualitatera deteftari, fed infuper non polTent credo eA 

admitti 



I 



1 



Canon. VltrajeB, 

aamitri Eccleflae Reformat* MiniAri qua tales , eo quod non fint ca- 
paccs Regimniis PoJitici : Ut revera nihil amplius habeant Spiritua- 
lit;>tis aur hccleliaftici , five fcnfu Poiuificiorum , flve fenfu Reforma- 
torum. 

Si autem demonilretur legitimam elTe ac legitim^ proce/nire illam 
Reformationem coiuns Coiiegicrum in merePolitica, folis mem- 
bns Retormatis conftanria, t^uaiia h.aa funt Authoritate public^i 
&autocn.torica.piorumn,et Capiti.lorum pro fua parte, nihiiam- 
piius lcrupuli iupeierit cnca c.ufam Canonicorum iiia CoIIegia 
lubeuntium, ci.jufn.odi nunc lunt. Id veiomuita evincunt 
^ riimonegari nonpotcft n,ulto ntiliorem fuifte illi Reip. liafcen- 
r perpetuationem, qualem ftipulabantui 
abaJijs& iplimetpro /ua parte autocratorice ihnciebant , quam fi 
aiia duo membra pei vim& impetum iJla penitns delevifl^ent \ abro- 
ga.^ent: Nam ftc juftiiis procefterunt pubJicae Libertaris vindid», 
iis quoqueannitentibus quibus id juris amu^mm in Rep. competebaf 
&muJto plusdamni, pericuii& (umptuum /uftinuifl"etRefp«iIpe^ 
YiminiquamhaecCoiIegiaoppreffifl"et,&eorura bonain fifcum 
degiflet, atque ufibus belli applicaflet, quam percepifl-et utilitatis 
cxiJJis bonis fubhaftatis & diffipatis. Ac prout h^cconfervario & 
perpcruatio Capitulorum & in fe juftiorfuit. &inreutiliGrRefp 
quameorum diflipario fuiflet, adeoque acceptior ipfi Deo, maxi- 
me cum Ultrajeaini Ecclefiaftici , non potuerint tradari ceu mere 
lubdici, & tanquam contumaces aut perdueJles ac noxii Reip. ejici 
acfupprimi, utfacftumin HoJJandia & Zeelandia j erantenimpro 
fua parte Supremi Domini, & Regiminis primum membrum ,-Itarfu- 
bitari nequit, quin perpetuatio illorum CoIIegiorum refpedu folius 
TemporaIis& Polirici, etiam cum exclufione exprefla Pontificio- 
nim, qui forte captaturi eflfent occafiones fuam Spiritualitatem rc-- 
vocandi, &fan<aior Iong^fit, & Ecclefias Chrifti<onducibiiior> 
quam fivel Pontificiisadhuc paterent, velfuam Spiritualitatem Sii^ 
perftitiofam rctmcrent; Cur ergo improbcmus Reformatos h«c fub^ 
?® J3"*'"P^^P«"a", juftius, fandius^ utilius , , coij- 

duobiUus f uit Reip..& Ecclefiae , qoam aut Violcnter difturbaii , aue^ 
«um luaSpiritualitate P-ontificia confcrvari l 



Early European Books, Copyrigh» © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

297 04 (1] 



Judkmm (jrRefp. Theoi. 
Secimdo , ne videar tantum loqui comparativc , pcrtendo non fo- 
lum rcfedionem & rejecaionem omnis Spiritualitatis Pontificiae ex 
iftis Collegijs , eflfc opus in fe fandtidimum & Deo grati^Iimum , de 
qiio &; lUip. & ipfifmct Capitulis in cam confenticntibus , ac illam 
nromoventibus& procurantibus , omnes vere pij ex animo debenc 
gratulari ; fed etiam fuppofita iUa rejcaione & refeaione omnis pras- 
KnfcB Spiritualitatis Pontificix , licitam , honertam & jurtam fuilTe , 
necuHiratione culpabilemin foro confcientiae ,eorum Collegiorum 
confervationem & perpetuationem quoadfua Temporalia & eorum 
refpc.-tu PoliticaminRep. dignicatcm ', quia revera his Capitulis 
abaevoper&propterhoecbona, iila Politica Poteftas competebat, 
quam pcr confequens optimo jure retinere potuerunt , tum ut Regi- 
mini Politico fua prifca elTentialis forma trimcmbris remaneret , tum 
uthjEC CollegiaelTcntperpctuumSeminarium virorum bonorum, 
honeftorum & Reformatorum, quales debenteire omnes illa fubeun- 
tes, quipoffint primi membri partes in Regimine publicoconve- 
nicnterobire, & eo ftudiofihs confervationi Reip. invigdare, quo 
magis intereft & ipforum Collegiorum & ipforum Collegiatorum 

cam florere 6c fubfiltere. r • • i j- 

Quod fi quis credat Canonico^ fuine obligatoi m conicientia , abdi- 
cando fiiam Spiritualitatem Pontilkiam, una defercre fuum Tem- 
porale & Politicam Potcftatem ei annexam, ac Regimini Politico re- 
nunciare , is mihi videbitur errare toto ccelo ; quafi ncfas ipfis fuerit 
Spiritualitatem illam defercndo , ^lgypti vafa & fpoha fecum auferre 
& fibi retinere,^quodtanquamSupretni Dominiautocratorice potue- 
runtr) autdcbucrinttequeduramfibi imponere provinciam in eje- 
rando Papifmo , ac imponitur apud Pontificios Judaeis fe co»verten- 
tibusadChriftianifmum, qua tencntur omnes fuasopes, ceu male 
partas , juxta Canoniftas,abdicare , & Ecclefia , uti dicitur, tranf- 
cribere ac relinquere : priufquam ad Baptifmum admittantur i unde 
fitutinltalia vix alij escjudacis convertantur quam oppido j^auci Me- 
dici ,eorum-ve filij , quibas Papa indulget fpcciatim ut fua bona , ccu 
honeftae profeflionis exercitio acquifita, fibi retineant. Qu.mtum 
autem ifte rigor obfit Judceorum convwfioni , refeit Eques Sandis Re- 
iat. de Rd.m Occ. 



ile Canm. VttrajeB. ^ j 

Quod fi ex judicio totius Synodi Nationalis EccIefiarumBelgii 
ctiani quo tempore zelus erat feruentior in omni \reterifer? 
mento expurgando , licuit in foro Confcientiaepri vatis Canonicis Ul- 
trajeamis retmere fua nomina & fuumtemporale, eiqueannexum 
: axiomaPoliticummRep.non videoqui magisidfueritillicitum in- 
tegris ColIegiis& Capitulis, acquomodofiduoidem faciant non fit 
tamen idem.. ^ 

Quinetiam in ea fum ha^refi quod fi ipfe-met Papa cum Purpura- 
torumiuorumCoUegio derepenteadmitteret Reformationis docW 
' ' ^^^^^^^'^ Spiritualitate, fmciret neminem in pofterum 
j m Ulud CoIIegmm admifllim iri , nifi Orthodoxum & Reformatum , 
: poflet tuncfibi&huicCollegio, ae Succefl"oribus fuisperillud Col- 
legium, ceuReip. Senatum, ehgendis, fupremamPoteftatem iij 
Urbem Romam, totas Ecclefiae, uti dicuntur, ditiones, & quod vu\<yo 
. Patrmiomum Petri appellatur, bonaconfcientia retinere. Nonne 

■ vidit fuperius fxculum duos Eleaores Colonienfes, Hermannum 
Vadenfem, & Gebhardum Truchcfmm , qui animum appellendo 

■ ad Reformationem , proculdubio retinuifl^ent fibi tantum Tempo- 
ralitatem&Principatus axioma, reliais idoneis Ecclefiae Miniflris 

> >omni Spiritualitate , fi tam juftis , tam piis , tam fan^is eorum con- 
filns, tyrannis&faaioPontificianonoblHtiflet ? 

Quidergo velimus carperein Capitulis Ultrajcainis, quodfiin 
Eledtonbus illis fucceflifl^et, fancftum, piuni & laudabile fuiflTet ? 
; Utautem illi Principes , Rcformatione focliciterinftituta & Spiritua- 
' litate Archiepifcopatus Pontificii abjeaa,potuiflent cx Ordinum fuo- 
: rum confenfu , Principale fafl:igium cum ei annexis temporahbus 
! reditibus, & fibi retinere , & fuis ineadignltateSucceflbribus relin- 
Ttjuerej itadubiumefle nequit, quin Canonici Ultrajeaini pofl: re- 
i jeaam Spiritualitatem Pontificiam potuerint illam vTn^oy^v Politi- 
I cam mRepub.&fuabona acdominiaquibusillainnexaefl:, nonfo- 
i lum retinere , fed etiam fuis fuccefloribus in iifdcm Collegiis , ad fs- 
cularem conditionem redaAis & Reformatis, tranfmittere. 

Etenim illa eorum bona temporalia duplicem habebant refpc- 
ctum , alterum ad SpirituaHtatem Pontificiam quam rejecerunt , 
.alterum ad Politicam Poteftatem quam jure retinuerunt , & per con- 

E fequens 



Early European Books, Copyrigh» © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

297 04 (1] 



4^ yti^icium (j^ Refp. Theol. 

fequens fuccefforibus fuis cum iifdem bonis temporalibus tranfmitte* 
re potuerunt. Agnofcunt enim Anti-Canonicorum celeberrimi , quo* 
rum ipfiffima verba rctuli, iW^xmTotefiatem Politicam ipfis per It^ 
ges convenire , ratione Pradiorum ^ Dominiorum Suorum. Ecqu^e 
vero dabiturratio, cur nonpotiusretentio&poffeffiocontinuataeo- 
rum Praediorum&Dominiorum^potueritcomitarilicitam & necef- 
fariani retentionem Politicx iliius Poteftatis qux iiiis conveniebat 
eorum R ATIONE , quam illorum abdicatLoconfequi abdicationeni 
Spiritualitatis Superftitiofae , ad quam abdicandam, non item ad ab- 
dicandamPoliticam fuam Poteftatenijex confcientiatenebantur ? 

Fuerintper mehxcbona accefforium Spiritualitatis illius vitiofle 
jib unaparte, ab*altcra veroPoteftatis iUius Politicaein fe legitimae 
ac perpetuandxinRep. annonomninb aequiuseft & fan(5liusilla bo- 
na, utpotein (etemporalia &:terrena, lequl Poteftatcm Politicam 
eique adhxrere , quam Spiritualitatem vitiofam & cum ilJa interci- 
dere ac perire ? Et cum Spiritualitas illa jure noftro nequiverit pet 
hasc bona fecum trahcre ac retinere Poteftatem Politicam, nonne 
fatiusfuit abdicareSpiritualitat.ern omncm ^utpcriftabona&inillis 
Pjoteftas Politica ftabiliretur & retineretur ? 

Summa hucredit. SibonaconfcientiapotucruntCapiturares,ab^ 
je6la omni fuperftitiosa Spiritualitate exPise Reformationis amore 
& Zjelo , retinere, ac fibi & fuis fuccefforibus eodem modo confervare^ 
Potefiatem Politicam in Rep. quae illis convcniebat fer leges ratione 
Tradiorum Dominiorum Suorum ^ ideft revera non ratione Minifte- 
rii Sacri, ex mandato Dei, fed ratione territorij ampUflimiexjure 
bumano, utde PrincipibusEcclefiafticis inlmperio poft Confeffio* 
Bem.Auguft.anam notat Reinkinck deReg. Sacei^EccL lib,i. ClaJ]'.^. 
eap. §. o. utique horum Pl^asdiorum & Dominiorum pofteflio erit 
licita inforoConfcientiae CanonicisReformatam Religionem profi- 
tentibus; Sed verum prius , ut liquet clareexils quaeha6}:enu$di'f- 
fcruimus; Ergo& pofterius ; Cum neniofanus queat fufpicari mi- 
»us licere iis qui fubeuntCollegia jam Reformata& omni Spiritua- 
Ctate vitiosa repurgata , quam iUis qui primo illa reformare ftudue- 
runt : Namat quodinitiovitiofumfuittra6i:utemporis convalefce- 
j^^ nonpoteft, itaquodinitiofuit jufrum , honeftum 6clicitum , /bla. 



Ae Canon. UhrajeSt. 

irac^u remporis , nifi novas fuccedant corruptek , depravari &in- 
<|uinari non potelK 

Toti huic argumento tertio nihil i-efpondet S. P. quod uU 
lam refutationem mercatur : Hic ei defuit fuum Protocollum : 
iindeverba &voces fundit fine fenfu, quas «ppw^/acr t7,^ <rt<tmxi'm 
ipfo luculenterdemonftrant. Ait me argumentari a pofeadejje,quod 
nemo pr^ter ipfum videbit. Dkit mera me hk fa^a narrare , quod 
etiam falfum. Calumniatur me multa acerba prfmalia hicinfper- 
gere; fedquaeillafintnonnotat, necpoteft-,quianullafunt. Negat 
valere argumentum abonitatc linis, ad bonitatem medionim, ve- 
rum nec ita iinquam argumentatus fui. Vult fibi probari Ordines 
iilius Provinciae judicafle Canonicos bona cum confcientia poffe 
flia poiTidere , & hoc coram judicium veritati effe conforme : At quid 
cenfcant Ordines illi deCanonicisfuis,luculenter demonftravi j Hoc 
quoque eorum judicium veritati& rationiclfeconfentaneum ,patet 
ex toto hocopere. Afferit regimenillius Proviaci«,qualenuncefl:, 
efleDeo exofum & vitiofum , reditaue ad fuum Achanisexemplum; 
Sed hoc eft hominis feditiofi & turbulenti , non Theologi & Chriflia- 
m. Dicit facfle pofle diflingui inter otiofum Canonicum, & ali- 
quem eleBum ex illisqui ]uxt2. worem fatria publicum re- 

gmien juvet; ac fi quis mter S.P. ut Sycophantam publicum , & 
eundcm(nam hocfimile debcofubftituereeiquo utitur) ut V. D.M. 
diftingueret^ 5edhxcinillodiflinaiononpoflct obtinere, fi Verbi 
Dei Miniftri omnes deberent eligi ex Sycophantamm ordine; ut 
ex ordine Canonicorum , debent neceflario efle Elefli qui primas 
tenent Ultrajeai inReip. Regimine. Vag^turdenique ad horum Be- 
neficiorum emptionem & venditionem, quam negatprobari Ordi- 
nibus fllius Provinciae; Sed infra cap.io. probaturluculenter con- 
trarium , 6c hacc bona in lihero commercio cfle pofita ipforum Ordi- 
num autoritate : quod utique non faduri fuiflent , li id vitiofum 
&illicitum ftatuifllent. 



F 1 



CAPUT 



Early European Books, Copyrigh» © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

297 04 (1] 



44 Judicium Reff. Theol. 

CAPUT QJJINTUM. 

Argumentum c^uartum quod a ludicio (T\4p^rohattone 

Ecckjia. defumitur. 

PAulloprolixior fuiindedu6lioneargumcntia Magiftratus au^ 
rhoritate, approbatione , fide, omcio&c.petiti, quodillud 
fit multiceps^ &fer^utramquepaginam in hacQuaeftionefa-- 
ciat i Sed pergo ulterius , ac prout exSupremo inCivilibus 
Tribunali, abfolutoriam SententiamCanonicorum Ultrajedtinorum 
propofui 5 fic eandem nunc proponam ex Supremo Tribunali in Eccle» 
fiafticis, quod conftituere in Belgio Synodum Nationalem in con- 
fefTo eft. Jam autem Synodus Nationalis Medioburgi celebrata an* 
no 1581. cenfuit & declaravit Canonicos Ultraje£linos , qui Reli* 
gionem Orthodoxam profitebantur & tamen fuos titulos fuaquc 
beneficiaretincbantfine Superftitione & loololatria , ad SacramSy- 
naxim ccu Chrifti fideles & genuinaEcclefix Chriftiange membra efle 
admittendos : Ut verointelllgatur vis 6c pondus Synodicaedecifio- 
nis ^ haudabsre fecerofieam verboad verbum retulero; Extatin* 
ter ^l^a^Jl-iones particulares il^^^^ art.()^. inhxc verbaj 0ft 

bc Cnnonijf ficn en&rantifre45cffllijch£ pctfbonni (^ooimnfe 
iiocmt) bc^ouDcntic ftact bcncfific/nl^? 5©ehcntcn/ ^:oo(te^ 
ncn 6cc. tjoc^ fonUcc rupctffcitic ofte afgobcrpc / tot bcn ai^onM^ 
nialcmosen ontfangcn U)o?l>en i entieoftcfp tjacrnac totftet 
<DuDetUnfcf)apofte3^iafienfcf)apmogen angenomen luo;jlienl 
^tntlD. ^pfullen tot betfafthiclje aUcr fupccflmcn / en&etot 
rec f)t gebjupch Ijaerticr coetjcrcn bermaenbt Iwojbcn ; beluelftc 
iioenbe 5P bantjegemeenfchap tJC^^3llboBti maelfif nict af^rftcfjou^ 
bcnmosen toerben / maer totfjct (iPulicrlmchfcIjapofte^^ia- 
ftcnfctjap fuHcn 5P niet toegdaten U)o:tie / ban met o:oot bo?ficIj^ 

ticl^ept* Ut verbLatinehxcreddam jfummahucredit^Quaeri , An 
€anonici & aliic perfonae Eccleliafticae aut ex Clero , ( ut quidem di- 
euntur) retinentes fua Beneficia,. Decanatus , P^aepolituras & fi- 
milia^. iedtamen abfque Idololatria& Superftitione -^. poflint recipi- 
ad: Sftcram Coenam , &exinde adMUneraSeniorum&Diacoiiorum. 

admitti 



de Canon. Vkraje^.. 
admitti ; Refponderi autem a Synodo , Eos monendos ut omnem eju- 
rentSuperftitionem, & beneutantur fuisbonis, quo facto non ar- 
cendosacommunioneSacraeCoenae; Sed ad Senioratum aut Diaco*' 
natum , nonnifivalde circumfpecleadmittendos. 

Hicfane multafunt confideranda. Primiim enim ha:c eft decifio 
non Synodi alicujus Provincialis& particularis , fed Nationalis & 
totius Belgii 3 ad quam obftringunturmhis Provinciisomnes Paftores^ 
&Profeflb res qui Schifniatici nolunt haberi , donec per fimilem con-- 
ventum rcfixa hierit. Ea autem declarantur admittendi ad SacraCce- 
nam Canonici qui e jurato Papifmo retinebant fua beneficia. Ut vero 
id nunquam ftatuiflet illa Synodus Nationalis , fi pofleflioncm horum 
bonorum judicaflet incompatibile cum fmceraprofeflione Religionis- 
Reformatae & ofliciobonaeconfcientix ; itaquos5ynodusNationa- 
hs tam folemnitertuncpronunciavit admiffibiles ad SacramCcenam , 
quod fohs piis & honeftis viris convenit , nullojure nunc pofliint pu- 
biice traduci tanquam AchanesacSacrilegi, &ceugenushominum 
malcdi6lum , quorum Societas&conditio fitin Republica lapis of-> 
fbnfionis , hortus nequitiae , afylus erronum ruina plurimum fami- 
liarum , faxdifcofdiae,facl:ionum feminarium , latibulum juge ad- 
verfus feriam Reformationem do6lrinae& morum His tamen elo- 
giis contra mentem & judicium Synodi , video Canonicos & Canoni- 
Gorumordinem atque inftitutuminfigniri^^|-.»/f.^^r?. 'L.Conf.TmoL 
E)icitur enim ille ordo per bona quae poflidet manere , tOt llf It bilR 

cnbc rujiircn blocch / ccn ftccn dtflf anflobtjef cnbc ticr crgcrniffc / 
ccn bntff)t6arcn plnntliof Uan foo bclc fontrcn / ccn bcrbcrf bnn 
&cg[cug][)t/ ccncntofbluclrt bnn bclc oniwittc kbig-gangcr?/ 
ccn rupnc ban foo bclc rnnjfgf rmnf n / { bjacr ban mcn ccn ^st^mi^ 
i)crCl):onpcIicnrcr)fnfoudcftonncnffr):pbfn; ccn COourouffcrir 
goutinonfc^ract/ ccncn pcric ulcufc ttoiflnppcl cntic ccnbcr*^ 
tuccftingc ofboctjingcban onbcftnippingcn focticn cnbebcrmi* 
bcringc/ ccn bcrontjcrlijfftc cm6uffntic cnlic afljtcrlngc tcsrcn 
bcgc|IclDcoati:f bcr tonrc iScfornintic in fupbcrftcpt bcr Iccrc 

CnbC a50bt{nligbcpbt bCie? lcbcn^ef. NoHm illi defcriptioni tam Hor^ 
ridae & fcverae opponere decreta publica illius Pfovinci», quiBus; 
Qrdines iVatU€iitcs neminemitd iliabona&beneficiaadmiflrumirini^- 

fiRc^ 




Early European Books, Copyrigh» © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

297 D 4 [1] 



46 Judtcmm (jr Refp, Tljeol. 

fi Reformatam Religioncm pubhce profiteatur, declarantidpluri- 
fnum fa£lurum promovendas Dei Glorix ac Reformatas Religioni 
veraeque Pietati in nioribus; prout fupra fuo ioco vifumefl: ; Sed 
tantum id dico 5 quod fi Canonicatui Ultrajeciinoper fe&exrei na- 
turaita convenitefle iernam& fentinam omnium malorum, valde 
prarpoilerum debuit fuilTeSynodi Nationalis judiciumquo pronun- 
ciavit Canonicatum perfenihil obelfe Confcientix ac Pietati^ ne- 
quehxcduo interfcpugnare ^elfeCanonicos&efle virospios ,hone- 
(ros, bonos& Itnceros ChrifliaiX)S, quales folos Conftitutiones Ec* 
clefiafticceinter menfas Dominicae convivasadmittunt. 

Praeterea haec Synodus non tantum cenfet Canonicos UltrajecSli- 
nos , qui tunc erant Reformatae Rehgionis , admittendos ad Sacram 
Cocnam, ied fupponit infuper & Beneficia iila quae retinebantefle 
fua^ (^non quidemquoad KTj^ni^&Dominiumdireclum, fed quoad 
5^^j7(r/j/ ac Dominium utile , &qualehodierni quoqueretinent; nec 
cnim aUofenfu5//^ dicunturSynodo, vel corum fuifle fl:atuo; ut 
fruftra hiccavillandi& calumniandi anfamquaerat S. P. ) adeoque 
illos eflecoram Deo &hominibus pofleflbres bona^ fidei , &non ob- 
efle finccras profeflioni Orthodoxx Religionis mulosDccanatus , Pr^- 
poftur^ &c. fub quibus illa fua bona poflidebant ; quandoquidem 
judicat beneficia hascfub illis titulispoflideripofle abfqueomnildo- 
Ioiatria&Superfl:itione.QiiareSynodusnonpraefcribit ut illos depo- 
nant titulos, ceunuUa ratione tolerandosin ver^ Reformatls & ge- 
nuinis Ecclefia^ membris^ aut -ut illa Beneficia abdicent, & inflar 
vipcraefibi adhaerentisexcutiant inignem, utpote quae non poflint 
retineri citra confcientiam Sacrilegij 5 Achanisreatum , Anania2& 
Sapphii-ac crimen j Sed tantum vult eos admoneri priufquam ad epu- 
lum Eucharifl:icum admittantur, ut omncm Superfl:itionem eju- 
rent & illis fuis honis refte utantur. Exigebatur ab illis ejuratio omnis 
Superftitionis , ut fit ab omnibus Neophy tis qui veiiiunt ex Papatu. 
Erant vero monendinominatim ut refte uterentur illis fuis bonis, 
primo ne ilHs abutcntes addiflblutionem & luxum, olFendiculo ef- 
fent aliis ejufdem fecum ordinis, adhuc in tenebris demerfis, qui erant 
lucrifaciendi Chrifl:o honefta horum converfatione , i. Pet: 1 1 1, 
Deiade quod cum ex hac fuorum BejieficiorumretentiQne & pofleffio- 




Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninkliike Bibliotheek, Den Haag. 

297D4[11 



de Canon, VltrajeFi. i^j 
ne ditiores eflent^ illis veniret iaculcand a exhortatio Paoli i .Tim : vri , 
jy.iS.i^Jis(^ui di vites funt in hoc faculo^denuncia ne efferantur animo y 
? nec^ue f^em ^onant in di^vitiis incertis ^ fed in illoDeo^vi^vocj^uipahet 
nobis omnia commode ad ^ui^vendum ^ ut fint benefici^ ut divites fint 
operibus bonis ^ faciles ad impertiendum ^ facilis convi&us congeren-- 
\ tes fibi pro thefauro fundamentum bonum inpofierum ^ut apprehendant 
^itamaternam. Qiiod fi ergo fub illa admonitione generaii, qus^ 
\ fpeilat quoflibetopulentiores, potueruntjjudiceSynodo, citrauU 
lum confcientise gravamen-, autreatum Sacriiegij , iliafuabonaSc 
\ beneficia retinereac poflrdere, &cura illapofleflione verisfidelibus 
5 & honefl:is Ecciefix membris annumerari^ cur nonjure fl:atuam^ 
I nixus authoritate & judiciointegra: SynodiNationalis,, infraquani 
: fiabfidere debet hodiernorum Anti-Canonicorum duTOt; t<farr' (licet 
' S.P.unum fuum Micafiijtotihuic Synodocenfeatprneferendum^poflfe 
: etiam hodie fub fimiUbus titulis fimilia Beneficia poflideri abfque Ise-^ 
i fione confcientis^, a viris piis, honefl:is, & addid:is Reformatse: 
ReHgioni } 

Imo tantum abefl: utSynoJus cenfuerit hxcbona nonpofle pofli- 
deri ab hominibus pure Laicis , qui nullo munere vel Ecclefiaftico vel 
Academico fungerentur^ut e contrario ftatuerit hos NeophytosCano- 
nicos recens converfos ad vera Religionem , noaefle temere admitten- 
dos ad munera Sacra Seniorum & Diaconorum inEcclefia:Cujuscon- 
ftitutionis ratio non fuit quod judicaret Synodus , ut forte aliqui fufpi- 
carentur & alii nos volunt fufpicari , hos titulos illaque Beneficia irre- 
gularitatem quandam inurere fuispofleflbribus , per quara forent pro>» 
bro vel dehoneftamento facro ordini inEccIefia.Nec enim negatCano- 
nicos abfolute ad illa munia efle admittendos j cum certu fit eos omnes^ 
qui admittuntur ad SacramCoenam efle capaces horum munerum,, 
finon defuefmt dexteritas & prudentia aliaeque circumftantiae per- 
Jfonales , ad illa bene exercenda requifitae ; Sed tantum monet ne id fiat 
imprudenter&temere : idqueduabuspotiflimurade caufis : Primo 
qnia illi de quibus tura agebatur , erant Neophyti , recens converj(r. 
ad profeflionem veritatis , & forte tales quorum converfatio terapo- 
re fii^ignorantias, non ita boni comraatis fuerat : SicenimCano^ 
lypes Ecclefi^aftici paff^m juxtaDei Yerbum fanciunt ne Neophyti §c 



Early European Books, Copyrigh» © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

297 04 (1] 



4,8 Juiidum &Ref^.theoL 

qui recens exgurguftio Papifmi&Monachatus prodeuat, prrpro- 
pere ad Sacrum Minifterium admittantur ^ Secundo ne crederetur 
Ecclefia admittendo ftatim fub initium Reformationis , Canonicos 
^onverfos ad facra munia Seniorum &Diaconorum, velle illos titu- 
los tanquam facros adoptare , & ilias opes tanquam Ecclefiafticas fi- 
hi tireadicare. Cer.tefi fenfiflet Synodus haccbona ad Ecclefiam per- 
tiaere nec ab aliis quam ab Ecclefiae Miniftris legitime pofTideri, 
•maluiffet ftatim ad aiiquod Ecclefiaeregimen admitti eosquijam illa 
poITidebant , quam illos pati fucos agere in alueari Ecclefije , mel 
«jusdepafcendonecceram faciendo: Relata, uti notum , fcmutuo 
ponunt& tollunt;i Si ergohaec Beneficia & Officia Ecclefiafticane- 
«Geffariam & infeparabilem inter fe relationem habent , debuiffet Sy- 
nodus aut iftos Beneficiatos ad Officia Ecclefiaftica nontantum ad- 
inittere fed conftringere , aut illis praefcribere ut abfolutc ccderent 
fuis Beneficiis & ea refignarent Miniftris Ecclefix. 

Nec omittendum quod hxc Synodica conftitutio proceffit prim^ 
xle ijs qui recens .deferuerant caftra Pontificiai fecundo de ijs qui 
snaneTDant Collegx plurimorum Pontificiorum in fu« pfeudo-Spiri- 
tuaiitatis exercitio& profeffione perfeverantium ; tertio priufquam 
^ ftatu Canouicorum exprefse declaratum effiet , ut fa^ftum ^nuQ 
fequenti ijSi. non amplius illum habenduni pro Ecclefiaftico .& 
.Spirituali, fed pro mere Sxculari , Civili&Laico. Sienimiliitan- 
quam bonae fidei poffeffijres horum Beneficiorum in utroque foro , 
admiffi funt ad Sacrara Cocnam quide fa^lo Spiritualitatem illam 
profeffi fueranthaud itapridem,&de quibus iufpiciopoterat effe quod 
adhuc animo & menteei adhaererent i qui perfeverabant in Golie- 
gio & Societate plurium aliorum eandem Spirituaiitatem retinen- 
tium; & priu(quamexprefse& formaiiter annolequenti StatusCa- 
nonicorum Eleftorum mere Civilis & Soecularis effet deciaratus, 
quod tantum eminenter acvirtualiter jambiennioantefadum fuc- 
i-atperUnionemUltrajeclinam, qualibertas Religionis fa(flaerat 
omnibus Canonicis , falvo tamen in coeteris prifco ordine Coilegio- 
rum , quem adeo , etfi omnes Reformati fierent, fartum teilum rema- 
nere oportebat ; Quanto magishaec bonafidesconveniet poffeffioni 
hodicrnoruni Canonicorum, quQS conftatni)iil habere vel habuiffc 

quoad 



Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninkliike Bibliotheek, Den Haag. 

297D4[11 



Je Canon. UhrajeB. 
1 quoad fuas perfonas quicquam communecum Spintualitate Ponti- 
\ iicia, & ex lege Provinci* deb.-re elTe Reformaros, adeoque non 
alitenlia Collegu conftituere & fubire, quam prout funt Sx^cula- 
s j-ia&Poiitica, nihiiquealiud ex priori fuoinftituto retinent quam 
Temporale 8c Poiiticumaxioma, quodSpiritualitati Pontinciae con- 
) junaum, abiiiafuitfeparabiie & defado feparatum autlioritate pu- 
blica f * 

Equidem liaudgravate fateorloqui Synodum de ij.squi Spirituali- 
tatem Pontificiam antca fuftinuerant i Scd cum profitendo Ortiio- 
doxiam , iliam omnem Spirituaiitatem depofuiflent & abjeciilent, 
1 non poterant bona confcientia retinere /uam polTe/fionem vi eius 
quoddefieraHtefre , quodque bonacum con/cientiaampiius rerinere 
nonpoterant. Imo nequivilTentfundare iiiam fuam polTe/fionem in 
coquodfuerant.antea fub Papifmo, abfque reatu Superftitionis & 
Idoioiatri», quo tamen iiberantur. Mirumque foret Ton/uram Cie- 
ncaIem,qu:K poliucbat poffeffionem iftorum liominum dum vigeret 
potuilTeeamlegifimarepoftquamabjeaa& depofita fuit • autpius 
fecifle ad tranquiiiandam eorum confcientiam in ifta poiTeffione quod 
pnusPapiftiE fuilTent, quam queat facere in hodiernrs Canonicis, 
confcientLi Grthodoxre educatioju-s It^o ^^{^^, , & quod nunquam , 
Deigratia,ex Ciero Pontificio fueiint. Ajunt Mahumetanos ncmi- 
nem JudffiumadmittereadfuaSacra niil prius ad aiiquot dies fuerit 
: Chriitianusi Ita videntur ViriDoaiffimi neminem Reformatum velle 
admitteread iegitime poffidenda Beneficia Uitrajecaina , nifi prius 
aliquamdiu vixerit fub Tyrannide & Ciericatu Antichrifti. Sed ut 
mgenue ioquar,non video qui po/fit efTeiliicita eorum bonorum pof- 
fdlio homini Reformato , qui fueritnatus & educarus a puero in Ec- 
; defia Orthodoxa , quam iicitam fatemur omnes homini Reformato 
qui antea fuit Pontificius ; quafi Pontificium fuiiTe , pius juris quoad 
: confcicntiam conferat alicui in res extern as , qnam cceteris fideiibus 
concedi poteft. 

_ Nec fane Synodus fundavit fiium judicium deCanonicis Ultrajedi- 
nis fuper id quod prius fuerant , fed fuper eo quod tum erant , nem- 
pe homines Laici & Siccuiares , fed pii & Reformati , qui a Superfii- 
tion$8c yololatriaomni fibi fedulo cavebant. At fi illis Neophyris 

G licuit 



Early European Books, Copyrigh» © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

297 04 (1] 



<j»o JuJicium & "Reff. TJjeoL 

licuithac Beneficiapoflidere, CoUegiis fuis adhuc perfeverantibus 
pro fui maxima parte inSpiritualitatisPontifici«profeflione,quan- 
to inagis licebit Reformatis eadem retinere , poftquam CoUegia haec 
ab omni ilia Spiritualitate funt defcecata , & folis Reformatis conlla- 
re debent i Si Synodus id non aliunde proculdubio judicavit legiti- 
mum , quam ex legibus jam ftatutis per Unioneni Ultrajedinam , & 
quodCanonicis fadaeflet per illam libertas Religionis , & paull6poft 
abrogata per Ordines Provincioe ipfofque Canonicps cumreliquis 
duobus membris , Beneficiorum iftorum collatio Pontifici Romano j 
quo fatisprofirebantur ipfaCollegianollefeampliushaberiCapitu- 
lariter alioloco, quam Collegiorum S^ecularium & Politicorum, 
quibus ratione bonorum , prjEdiorum , dominiorum fuorum , vTsnfiox» 
primimembri inRegimineReip. conveniret^ quanto magisidfuif- 
fet decretura , poft faecularizatum expreflis verbis anno 1582. ftatum 
Canonicorum & Eledorum , & acceflum poftea folis Refbrmatis 
ad illa Beneficia conceflum ? Etlicet Synodus formaliter non decre- 
verit perpetuationem iftorum Collegiorum , ceu conftantium auc 
quaeconftituraerantcumtemporeex folis Reformatis, (nam iftam 
perpetuationcm decernere fuitiplorummet coUegiorum autocrato- 
ricecumalijsduobusmembrisReip.) tameneam fuppofuit licitam 
& poffibiiem. 

NamquifupponitlicerepaucisReformatiseflTe coetera Canonicis 
& Beneficiatis in Capitulis Ultrajedinis , fupponit idcm licere pluri- 
bus,&datlicere omnibus quod pluribus licitum facit.Fingamus igitur 
jamtempore SynodiomnesomninoCapitularesUltrajediinos fadios 
fuiffe Reformatos , annon idem illis licuifTet, quod quibufdam ex 
illis licere Sy nodus judicavit ? Imo verb fi omnes Canonici & Capi- 
tulares tunc glomeratim acceflifrent ad Religionis Reformatae pro>- 
feflTionem , fibi Ecdefia Ultrajedina nafcens fummoperc fiiifl!etgra- 
tulata, &nemoillis centroverfiam de ftatumoviflet; fed & ordi- 
nem fuum externum in temporalibus , 8c fuam ex illis in Rep. ita-epc- 
-X^v abfque ulla contradidioneretinuilTent » nec aliterde univerfis ad 
Orthodoxiam converfis pronuncialTet Synodus , quam de individuis 
illisde quibus confulebatur: 

Parum autem dixeris fi dixeris, ut videofieri anonnuUis, ad- 

mifTo 



Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninkliike Bibliotheek, Den Haag. 

297D4[11 



1 

de Canon. XJhraje^. ^ i 

1 miiros quidemfuinTeaSynodoCanonicos cum fuis Beneficiisad Sa- 
:cramSynaxim, fedpermeram tolerantiam , & citrailliusfaaiap- 
probationem , ut multa tolerat Ecclelia qus non probat , nec ibtim 
peccatum elfe delinit quod abftentione a ficra menfa non pleaitur • 
Etiam^Iim tolerata Divortia fub V.T.& Polygamiam in quibufdam' 
! Eccldi» membris fubmitium Novi ; Multa quoqae po^^ereprehen- 
^di mveftibus, iermonibus, men/aium apparatu, proprer quae fi- 
deles non funt arcendi a communione Eiicharirti» : In illis Reforma- 
tionis Belgicas ruaimentis multa ferri potuilfe, qua; tamen per id non 
probabantur. 

•| Veriim miflispIuribusqu.£hicreponi poilcnt, duo tantum ob- 
If fervanda putem ; Primum,quod fi omnis Canonicorum culpa veniat 
hic conferenda cum «TTM,aa<7, &peccatis^«()f/r/^tf7^'i/.r«j/;o7/r,uti dicun- 
turTertulliano^propterquasneminiaccelfus ad meiifam Domini in 
Ecclefia denegatur,nihiligitur habcbitcommune c\x Sacrilegio Acha- 
nis & Ananiceac Sapphira; peccato , quse graviflima fuerunt crimina, 
exemplan & exrraordinario fupplicio divinitus vindicata. Alterum , 
quodetfinolim inficiarinonnullainterdum pubiice tolerariin Eccle- 
Ha qus nullo modo probentur, id tamen non polTet applicari huic Sy- 
nodico judicio de quo agimus; tum quia nulla ei infunt verba quae me- 
ram ioncnt tolerannam,quaIia eo cafuCanones Ecclefiaftici folent ad- 
hibere ; tum quia Synodus rogata num liceret illos admittere tam ad 
Sacram Coenam quam ad munia Ecclefiaf^ica , revera rogabatur num 
in foro confcientiiB licitum effet quod agerent,- tum quia eo ipfo 
quod veliteosadmittiad Sacram Ccenam, judicavitnihil elTe ineo- 
nim fado ejus culpas quod illis imputatur. Etenim juxta Canones Ec- 
cletiafticos Foederati Belgij ^rf. 80. peccataquiB merentur veldepo- 
finonem in Min.ftns Ecclefi^, vel Excommunicationem in aliis 
inembns, funteaquae fecum trahunt notam infamiae, cujufmodi 
mteralia notanturjiwoww, mgejiio m almium off.ckmy furtwn, turpis 
mxllus : quasfcre foIentobjiciiiseReformatisquiCanonicatuspof- 
ijdenti ac fi per nominaqu» ferunt fe ingererent in Oificia Eccle- 
fiaftica adquKnonfuntvocati, perSimoniam bona Spiritualia fibi 
redimfirejit, turpem quasftum ex iliisfacerent, imo facrilegium in 
iilis pofkdendjs committ^rent, Aut igitur nihil horum obfervavic 

G z Syno- 



Early European Books, Copyrigh» © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliolheek, Den Haag. 

297 04 (1] 



jfx yudicium Refp, TheoL 

Synodus Nationalis in R^eformatispofiidentibus Canonicatus Ultra- 
}:d:Hiosj aut turpiter praevaricata cft in Difciplinas fibi commiflar 
cxercitio 5 eos admittens ad Sacram Coenam > quos fi admiffi f uiflent 
removendos pronunciare debuifleti 

Tolerata quidem legimus Divortia fub V. T. Toleratam quoque 
fubinitium Novi Polygamiam in ijs qui recens & rudes ad fidem 
Chriftiaccedebant j Scd legimusuna&; Divortiorum licentiam non 
£emel clamnatam in Scripturis, & Polygamiam faepius improba* 
tam Qaam fevera exercerctur olimDirciplina in eos qui ufi libertate 
Divortiorum per leges Romanas concefsa , repudiata priori conjug^ 
adaliavota tranfibant, colligere eftexConcilio Neocsefarienfi:, &: 
conftat Fabioloeexemplo 5 de qua Hieronymusm///<:i/i ep tapbio^ Sed 
neque Synodus Medioburgenfis ^ neque fubfequutsealiiE Nationaley 
m Belgio > ullum unquam praebuerunt vel minimum argumentum 
fufpicandi fe quidem fadum Canonicorum Ultrajed: inorum toleraf- 
fe> fedtamen nec approbaffe 5 necapprobandum cenfuiire, Et tan- 
tum abeft ut in decretis Synodorum aut Belgij in communi , aut fpe- 
datimProvincioe Ultraje6lina2> quam tamen haec cura propius fpe- 
^afleti vel hilum huc faciens poflit repeririy ut e contrario paflim toto 
Belgio viri honor^iti , Bencikia qua?dam iftius generis potfidentes Ul- 
trajedi y abque fcrupulo fuerint admifli ad Sacram Coenam , & f^ep^^ 
quoqueinEcclefiosSeniores eledri cum frud:u & aadificatione. De 
quibufdamid mihieft compertiffimum , & hodie adhuc dum hsec 
fcribo-, exempla hujus rei proftant lucukntiffima. Amftelodami , Ha- 
goe^ZwoIlis 5alibi:,ubi & Canonici & Pra^pofiti in Ultrajec^linisCa- 
pitulis, quofque tales effe conftat:,hoc Sacro munere cum laude dcfun- 
guntur : Necdum dec#nnium eft elapfum ex quo in ipfa ProvinciaUl- 
traje(Slina,Batavoduri Seniorem egit Nobilis quida eximius, D.PJoo- 
fius van Amftel y Canonicus in primo Capirulo ; Imo quod magis eft 
Ultrajec^ti in Ecclefia Gallo-Belgica , faepiffime Canonici ad illius Re- 
gimen admiffi fuerunt & etiamnum admittuntur ; Ut paretexemplis 
D. Goyerii 5 qui non ita pridem Senior erat illiiis Eccleiise^ & D, Wo.- 
werii, quinunceodem munere ineaoptime fungitur 

Ac proutSynodusrProvincia^ UltrajcdinaMiuUum unquam fecit 
^ficrttnrn contrarium iili NationaUGanoni de qua agimus, autcx 




Early European Books, Copyrighf © 201 1 ProQuest LLC. 
Images reproduced by courtesy of Koninkliike Bibliotheek, Den Haag. 
297 D 4 [1] 



1 de Canon. Ultrajeih ^.^^ 

» qao colligere fas fit hunc Canonem tk mera ad tempus tolerr.ntiaelTe 
i intelligendum , vel ad illos ouondam Pontificios reftringendum ,-fic ^ 
t iicque jpra-metEccIellaUltiajeaina, qu^procuidubio iilumca/um« 
f propofuitolimMedioburgi, aliter hadenus illam Medioburgicam^ 
y dcfinicionem intellexerat quam nos ; Id enim mihi procerto dicitur,- 
- quod Aaa Eccle£^ Ulrrajs(5tin« , nihil habeant , nili forte paucis-. 
. abhinc annis, unde coUigi ponir improbari in EccleH^e membrisiW 
lorum Beneficiorumponelhonem& uhim : Sedecontrario femper^ 
' Canonici fueruntifthjcnon folum admifli ad Sacram Coenam, ubr 
I peti:runtrecipiadcommuni.;nem EcclefiiE, verumetiamhonefteSc^^ 
; Ifdulo adillaminvitati: Nequid dicam de teftimoniis fidei & mo- 
i rum, conce(fisfa?pe^bEccIeiia eadem illise fuismembris, qui ea-. 
,' petierant ut fe D. D. Ordinibus probarent qualiticatos ad iftorum Ee- 
; neficiorum adeptionem & poHe/fionem. 

Huc itaque redeat hoc meum argumcntum. Si ea fit culpa Refor- 
matorum poflidentium Canonicatus Uitrajedinos quse iliisaffin<yi- 
tur, ea fane tam gravis eft ut eos praeftet indignos mens4 Dominici: 
&omni munereEcclefiafticoindomo Dei: Atqui tantum abeftui:: 
^^^!^.^^^'^^^^ Ecclefiaftico fint unquam pronunciati indigni mcnsaDo- 
rninica &omnimunere Ecclefiaftico, ute contrario Synodus Na- 
rionalisconceptis verbispronunciaverit ecsimmunes a Superftitionar 
& Idololatria, & qua tales capaces Eucharifti» & funcaionum Ec- 
clefiafticarij • nihilque poftea Synodi Nationales aut Particulares faii» 
civerint quodderogacethuic Juchcio, & Ecclefi.r omnes , adeoque 
& ipfa Ultrajedtna, femper illi Canoni inftiterint, & nunquarry 
deliberarint de Canonicis illis aut in pofterum non admittendis, auP 
! poft admiirionem rejiciendis , & inftar putrium membrorum ex cor^ 
pore Sanaprum refecandis : Ergo hinc liquet uiliil in iiiisefle iftiuy 
culpie quaeipfis hodie affingitur. 

Sed quid ufgeo hic Ecclefias omne^ Foederati Belgij , conjund:i'm- 
in Synodis-fuis Nationalibus , & disjundim , mihi adftipulantes, cum* 
poflim provocaread omnes Ecclefias Proteftantes & Reformatas , ii* 
quibus Orthodoxiad Canonicatusquondam Pontificios admittun- 
tur? Nufquamenimfandoauditum, exercitam fuifle ulJam cenfu- 
sam Ecciftfiallicatn Abftentionis aSacra Coeua aut Excommunicri* 

G 3 . tioiii*i> 



Early European Books, Copyright © 201 ) ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliofheek, Den Haog. 

297 D4 [1] 



5+ Judicium Refp. TheoL 

tionis > in ulluni Onhodoxum ob fimilem poficffionem ^ licet nul- 
la fit aut fueiit unquam vel in Anglia ^ vel in Helvetia , vel in Germa^ 
nia, itadefa^cata^ ut ea eft quam nuncdefendimus. Nam in Anglia port 
Reformationem.pleraque ifta bona & bencficia, profligato Papifmo, 
fuerant Pvegum authoritaterelidra Ecclefioe , & porro (olemniter pu- 
ro Dei cuituiaddi6lai adeoque vix poterant legitimepoflideri niliab 
ijs quialtari miniftrarent: nam quod lemelplacuit poftea difplice- 
re non poteft. Sic etiam toco Imperio Status & Principes Proteftan- 
tes dicunturteneriex facif. Religionis adeoqueex authoritate Cxidi^ 
ris, uticitatur &nr/itatur aReinking lih. i-claf i.cap. ^.^. if^^Bona 
Monajlka & alta ad Cerewomarum Pontifciarum celehrationem dejiinata > 
( quod tantum de mediatis bonis Ecclefiafticis videtur intelligendum ) 
transferre ad Minijlerium Euangeltcnrum & Academiarum fuflentatmiem aliaf'^ 
que fias caufas\ quod&cbeneabillisfiericenfemus, utfiquiimpro- 
bent hoc non fervari & haec bona aliis ufibus minus fcicris applicari , 
fuis nitantur fundamentis. At vero Ultrajedini Canonicatus nuila 
lege Supremi Magiftratus, nulio Concordato Provincialipoft Re- 
formationemintrodudam , fueruntaddidi &confecrati ufibusEc- 
clefia?^ Sedecontrarioper autocratoricum ipforummet Canonico- 
rum &: duorum aiiorum membroium Provinciaedecrctum, remanfe- 
runtin polTeffione & ufu Capitulorum, ut ante fic poft Reforma- 
tionem , ceu iiiorum propria bona , quorum intuitu primasobtinent 
in Regimine Provincia^, 

Hoc dicant pro me Dodiffimi Authores Confilt] TbeoL p. t . pag. 49. 
6*50. ubiafleruntCapituia femper polTe(fionem &: adminiltratio- 
neni fuorum bonorum retinuifle ac confervafle in hanc ufque horam, 
uipatet ^ inquiunt, exusqwc conttge^unt an. it^%2.& 1586.6^ idio. 
& 161^. & 1618. i/^^Augufliy quandoeredio SenatusVltra]e£iintaprimo 
memhrofuitapprohata y JuheaconditionequodSenatusfohmni A^u informa^ 
ut etiamfa^um , promtteret confervattmcm & manutentionem(latus & bouo- 
YumDomtnorum Ele^orumy ju^ta EdiL^um Coiiftltj Status 4. Aprilis anno 
^.lanuarij 1610. Quin tantum abeft ut unquam Ordines 
Provi-ncicEquicquamdecreverintdeiliis bonis addicendis nfibus pijs 
EcclefiiEReformat£B, ut econtrario fibi vendicando menfes Epifcopi 
& Papa^iaeQrum coUatione, iila femper contulerint liominibus 

Laicls 



de Canon. XJltraject. 
Laicis Politicis , quales fenferunt cos elTe debere qui poft abdica- 
tam fuam Spuitualitatem per ipfa Capitula jafTentientibus & urffen- 
tibusetiamruolocoduobusalijs membris, nihilnifi Temporaie&: 
axioma Politicum ei innexum iTbi retinuerunt. 

Hocporroargumentumquod urfi haaenusa Synodi Nationalis 
decifione petitum , eo magis urget , quod R.R.TheoIogi Uitraje(5lini 
emittentes anno 16^6. ruaminconditam teftimoniorum farraginem 
mnegotiofcenebri, fuh hoc tkulo Res ladkata, & hujufce Synodi 
Medioburgenlls artkulwn 99. citantes de ordine feruando in conjugi- 
bus& famulis Trapezitarum admittendis cum «dificatione ad Sa- 
cram Coenam , italoquunturp^^. 22. Pankularesqtufimesin prMa 
Syiiodojolut^, debem ejfe Ealefus , eorum Minijlris , Semorthus& Diacorii 
pro hona regult , confiUo & tnjiitutione cui qutfque dehet viriltter infijlere , non 
facile mdedeclinando aut comrarium faciendo, donec ah alia Synodo mtatiofac- , 
tafuerit. Mirum eft eofdem homines tantopere urgere authoritatem ' 
& decilionemhujusSynodiinreTrapezitica, (dequa revera nihil 
deciditdirede, fed tantum ex QjuaBrentium fuppofitione, quodmari- 
ti non eflent ad menfam Domini admittendi , refpondet ad Erotema 
de uxoribus & miniftris Trapezitarum & fufque deque habere 
e)ufdem Conventus decifionem apertam & plenam dc Canonicis 
Ultrajeainis, cui toto Belgio nemo pr^eter eoshaAenus reclamavit. 
Si exercitium menfe foenebris eftabfolute illicitum , eo quod Syno- 
dus cenfuerit Trapezitarum conjuges ad menfam Domini elTe admic- 
tendas, fi probae&: honeflas fuerint, ac declaraverintillam fuorum vi- 
rorum ncgotiationem fibi non placere , quo tempore ufura erat du- 
plo major, &necdum potueratex hominum mente revelli falfum 
dogma Canoniftarum, quodomnemutuam debeat eiTe gratuitum 
omnifque ufura fit illicita , & recens adhuc erat criminatio popula- 
is &odiofa Pontificiorum contra Calvinum & Genevenfes, ceu 
foenoris & foeneratorum patronosj Curnon viceverfa concludam, 
iicitam effe Canonicis Ultrajedinis Orthodoxiam profitentibus fuo- 
rum Beneficiorum pofleftionem , nihilquensevi aut vitijin illa Sv- 
nodum Nationakm deprehendilTe , eo quod abfolute & fimpliciter , 
citrareftridionem , limitationem , aliam-ve notani improbatie id ge^ 
nus poiTeffionis, eos cenfuit , judicavit, pronunciavitad epulum Do- 

minicura 



I 



jua.Ciiiih Refp.l bcoL 
xniniciinn elTe aiimittendos , necindignos qiii fuo loco 5c tempore ia 
Seniores & Diaconos Ecclefiae eligantui' • " 

Huicjioftro argumento, nihil habct quod opponat S. P. cui 
jam fatisfoaum non fit. Negat Synodum Medioburgenfem age- 
te de Ca-nonicis Ultraje£tinis : at impudMuior fit oportet ipfa- 
inet impudentia, dum id n^gat,- cum nuili aiii concipi pofiiutdc 
quibus ilte Carus in Synodo Nationali FoederatiB Belgic» pro- 
jioni poruerit. Nsgat eam agere de Canonicis Reformatis ^ cum ta- 
inenagat de iis qui ejurato Papifmo ad Ecclefiae Reformatae cultum 
tranfierantj necde alijs potuerit deliberari , eirent-ne admittendi ad 
SacramCoenam. Negatparem ellerationem hodiernorum Cinoni- 
corwm in Reformata Ecclefia natorum & educatorum , cum illis de 
quibusagit Synodus, qui' ex Papatu vcnerant 6c Cu<i beaefida 
• proprer officmm obtinuerant , eaque retincbant ex neceflitate aut ege- 
^tate,utinde ^ivereiit^ Sed jam fatis fuperque hajcfunt confutataj 
4iec enim deiegatio ad ojficimn Supcrftitiofiim & Idoloiatrium, cui 
-penttusrenunciaverant^plus juris potueratilliu5 conferre hfc in bona, 
«eflTante illius officii exercitio , quam illo procedente atqui tum pol- 
4uta erateorum confcientia, & iniquillima poflefiio. Quodfifolum 
■attendifiet Synodus fuftentationem necelTariam iftorum Neophyto- 
4-um, potiuscenfuiftet illis profpiciendum ex eleeftvofynis Eccie- 
■Cix, quam vivendum ex Idoioiothytis , cum refpeau formaii ad 
vfficinm vitioftim cujus intuitu iila poirederaut •, id enim per confcien- 
tiam &citrailliusgravamen ipfis non licuir. Ait Synodum eosnon 
confiderafl"e ut Laicos , &, ut ioquitur, (0crcfoiincf rDC lUCycltfcllC 
lllcnfcHcn ^ ■( quoe phrafis minus bene fisnat in ore Theologi , ac fi 
•fiddes Reformati qui nuilo Minifterio facro funguntur , iasculares , 
-profani , & ex hocmundo , eflent cenfendi : ) fed ut Ciericos & Ec- 
^iefiafticos ex Papatu venientes Verum etfi Synodus eos tales 
•vwlgo appeiiari agnofcat, neutiquam tamen pofleflionem eo- 
tum fundari cenfuit in pr^Ktenfo iilo Ciericatu, quem omni- 
-no ejuraverant & deferuerant; adeoque non aliter eos conhde- 
■j-at quam ut Laicos homines , Refcrmatam Reiigionem profitentes , 
•eaque bona fub prifcis nominibus & tituiis , fedabfqueSuperftitio- 
jae&IdoiQiatria,ceu Sua^ quoaddominium utilejpoflTidentes. Nec 

poxui 



de Canon. UltrajeSf. 
i fpotult Synodus cenfere eorum haec efle bona, viillluspraitenfioffi- 
. xiiquodpriiisexercuerant, cumilletitulusfueritplanevitiofus, ne- 
; jque illrapoirent exeotitulobonaconfcientia tanquam Sua poffiderc : 
' rSedjudicavitSynoduscjuod Sua eflent per Concordata Unionis Ul- 
trajcclinge, quibus eo ipfo faE-cularizabantur Capitula & CoUegia 
:Canonicorum, quod illis infuo effc remanentibus, fingulis tanien 
•eorum membris religionis & veftium libertas conccderetur j prout 
iannopoftSynodum , lidem declarati funt cenferi in Rep. non proEc- 
.clefiaiHcisjfed proLaicis. Et noller S. P. ftulte ac petulanrcr agit,dum 
vult tantumdifferre hodiernos Canonicosab iisde quibus agu Syno- 
j: idus, quantum differunt aPallroribus Belgis,qui nudo capite concio- 
nantur , Paftores Ecclefiarum Gallicae linguae qui concionantur teS:o 
;capite,& perifcelidasquandoquegeftantacmanicascxlinteo : Petu- 
;lanterquidem,quod univerliim ordinem Ecclefiarum Gallicanarum , 
-tam inBelgioquam extraiIlud,Satyriccimpetit,coquodearum Pa- 
»:ftoresopertocapiteconcionentur:pcrtenduntenim fei^a inh^rere fcn- 
jfui legis Paulinae i.Corrxi,^. ut fratres Btlg^ejusiiteraimfiH-unt ; 
iquamvisnecforte illi qui niiteIIascoriaceas,nontam ex neceflitate, 
> jquamexaffeflata gravitate,retinent;Manicas vero lineas ac peri- 
)fcelidasgeftare, veTnon,adiaphorum eil,& tan^ iniqueobtrudasGal- 
ilicanis Paftoribusin Belgioritus & habitum Belgarum ,quani iniufti 
forentGalli fi Belgasad iuummodulumcomponi vcllcnt. Stulteve- 
p. ro &■ perabfurde ad fuamcaufam : Nam ciim illud diicrimcn inter 
Paftores Gallos&Belgas fit.accidentale , nec impediat quominus il- 
ili aeque acifti fideles jefu Chrifti fervi fint habendi, nihil quoquc 
debebis ftatuere diicriminis effcntialis inter hodiernos Canonicos 
& eosdequibusagitfan(5lioSynodicai adeoqireilli non niinusquam 
^ -hi re£le poffident fuabeneficia. Deniquepertendit , fed value timi- 
■ 'Ide, etiam conventus Ecclefiafticos inProvincia Ultraje<ftina, Ca- 
Pomonicatus hodiernos improbaffe , amandato fuoletflore ad Theol. Con- 
(il. p.z. a pag. i^i^.ad 14,1. Sed ibi fane nihil plane reperio, quo 
Ecclefiafticedecernatur Canonicos hodiernos vel arcendos a Sacra 
Cccna, vel ad muniaEccIefiafticaSeniorum&Diaconorumnonad- 
imittendos Urgetur quideni quod Ecclefia Ultrajeftina ab anno 
i|6i8. inhuncuiquediem , nulIumexCanonicisadhascmuneraele- 



H gcnt j 



i 



Early European Books, Copyright © 201 ) ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliofheek, Den Haog. 

297 D4 [1] 



jv8 yuMcium e^Rcfp. Theol 

gerit^ Sed nec affirmativeeos.unquam declaravlt non eligibiles ; 
corum non eleilbruirvyaliam alilx reddimus rationemi&videtur Doc- 
tiflimusConfultorfateri tacitealiud obtinuiffe ante annu i6i 8, &fra- 
tre s Wallones aliter egiffe hac in parte Ultrajefti quam Belgas, iupe^ 
rius diclum eft:prout ibi etiamnum hodie D. Schade^familix antiqux 
&honorataeCanonicus5Senioris munere fungitur^^an cuD. W owero^an 
ei fuccenturiatus 5 nefcio. Urgetur quod anno 164^ . 17. Februarii 
cceperit fcrupulus moveri aConfiftorio circateftimoniaiisconceden* 
daqui Placttum Ordinum dcbent confequi pro ejufmodi Beneficiis- 
obtinendis&poffidendis ; Seduna fatetur Ccleberrimus Confultori" 
Dihil anteannum iftum 1(545-. inpresbyteriohacderemotumfuiffcil 
quod quam recens fit & quo authore id evenexit , nemo nefcit : Nor 
licuerat antea illius Ecclefi« Reftoribus cffe tam accuratis , imo nec 
ipfi Confultori , quitoto decennioante, citrafcrupuluminejufmo- 
di teftimoTiia cumfuis Symmyftisconfenferat : Nectamenperillu 
conftitutum fuit talia teftimonia amplius non conceffum iri , fed 
contrario , ut ipfe fatetur , conventum ea porro concedenda folito mof 
re^ idque exprefse cautum 8. Junii& i6. Ocft. 1646. Urgeturquod 
iii Ciaiie Ultrajeftina anno 16*5-4. q^^idam Paftor promilerit fe ab- 
dicaturum commodiffimo modo Vicariatum quenvpoffidebat ,quod 
judicareturtales Vicariatus poff.dcriaPaftoribus, non fatrseffe ex 
sedificatione ; Sed prxtereaquod hoc quoque valde novum eft , & per- 
tinet ad influentias noxias ejufdem Sydcris a quo omnes hae turb« 
a decem vcl duodecim annisnatx funtUltrajefti , plus caufae huic 
obeffe quani prodeffepoteft , ciim fibona.iftafint, utpertenditur , 
formaliter Spirituaha & Ecclefiaftica , . eopotius aPaftoribus poffi* 
deri debeant quam ab aUis. Adeoque firmiflimo ftat talo quod dixi 9 , 
nihil unquam Symdice in Provincia Ultrajeftina decretum fuiffe , ex 
quo liqueat ad Canonicos hodiernos decifionem Medioburgenfem 
non pertinere i cume contrario Do£lo Confultore fatentey confe- 
quenter ad eam decifionem, Eeclefia Belgica Ultraje£i:ina femper ab- ^ 
ftinuerit ab ilUs aominandis ad muniaEcclefiaftica : &nihil extare 
in A(ftis Ecclefiae Ultrajeftinx ,nifi faucis ab^hinc annis , ex quo coUigi 
pofflt^eGrumordinem^ullomodoimprobari :&quodnequidem huc uC- 
fly^deiieget; teftimoiiiafuaneceffariaad .C^nonicatus acqijirendos Sc: 

ppffidea'?*- 




Early European Books, Copyrighf © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninkliike Bibliotheek, Den Haag. 

297 D 4 [1] 



de' Canm. FltrajeB. 
.pofTicfendoSj&qusfcitineum finempeti : Quod autcm Prestvteriuin 
lillud recens dccrevit verbaliter fignificandum iis qui illa teft-imo- 
;nia confequuntur, non tamen per id Presbyterium approbare re- 
fdemptionem ufitatam -& poffeffionem illorum bonorum , Cquam- 
^-vis anno 164^. haec dec4uratio fpeaaret folos Vicariatus, {ed cocpit 
■extendi ad cceteraBeneficia anno fequenti^ex axiomateilliusqui fem- 
per Auguftus , femper etiam tendit Plusultra) debet omnin6 fumi pro 
proteltationecontrafaaum, quaemhiloperatur. Num vero poilint 
^ tam pracifi Theologi largiri fua Ecclefiamca tellimonia ad id quod 

- inorunt&proteftantur eflevitiolum&illicitum, Viderint iofi vidp 
trint&aliiCafuiftae. F^jv-iue- 



C A P U T S E X T U M. 

'Jrgtmentmn (juintum petitum a Cafthus pLme ftmdikis, in 

^ ^uilus agnofcitur niljil ejfe reprehenfihde. 

AButraque Authoritate, Civili & Ecckfiaftica, in quibut 
nolie acquiefcereefret hominumplus Juftofibitribucntium, 
tranfeo ad argumentum aliud , petendum a Cafibus huic no- 
Itro fimilhmis, in quibusnequidem ip(e Momusquicquam 
habetquod reprehendat : Namcumde fimilibus fimile debeat elfe 
judicium , faltem apud Kquos rerum arftimatores , non putem quem- 
-quam ulteriusrepertum iriqui finiftriusjudicetde Canonicis Uitra- 
je6linis, fionrendero alios reperiri ineadem Provinciaejuldem com- 
matis, im^ magis ;t/cfi=*^A«TH., quostamenabomni noxaab^olven- 
!dos effc,inconfc{foeft. Non eft ergo quod excurram peralias partes 
orbis Rcformati , & oftendam quomodo variis inlocis , Canonicorum 
nomma & bcncficia ufurpenturab Euangelicis&Reformatis ,etiam 
nullo munere Ecclefiaftico aut Acadcmico fungentibus ubi corum 
Bcneficiafita funt.; Mihi.€nimforteillic6 refpondereturnoncxcm- 
<plis eflTc VI vendum,fed legibus ; Quanquam prudens Theologus non 
temere damnabitdomi tanquam grandenefas, quod videritinaHis . 
Ecclefiis citrafcandalum & offenfionem promifcue ufurpari 

Scd agam preflius,& oftenda Ultrajeclri ea vigerc &fieri approban- 
; Eccleha & nullo haa^enus improbante Thcologo, quse fint ejuidcm 

W 2, pl-iQ^ 



Early European Books, Copyrighl © 201 ) ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haog. 

297 D4 [1] 



Jiidicmm Refp. 7%eol. 
piane ordlnis cumhocipfo cafuquem trailamus, nifiquodisfit ad- 
huc defoecatior&liquidior. Sunt interalia Ultrajefti duo Equitum 
Sacrorum CoUegia Provincialia , alterum Teutonicum appellatum^ 
alterum dicSlum S. Catharinas, & quinque Monialium Nobilium, 
(ne dicam de aliis Conventibus muliebribus ad Urbem fpecialitcr 
Ipedlantibus) quaeita permanentin elTe , uteorum bona& benefi- 
cia conferantur utenda fruenda Reformatis , Equitum quidem viris^ 
Monialium ver6pueIlisNobilibus aut honoratioribus ex ordine Ci- 
vico, etiamhiscumtacitalegecoelibatus; fiquidem quam primum 
con.litionemnada: fu\u ac maritumconfequutae: , excidunt fuoBene- 
ficio, illudque tanquam vacans abOrdinibus alteri alicui illico con- 
fertur. 

Non eft quod probem nihil improbari in illorum Beneficiorum 
pofllirioneperReformatosi IdenimeiHnconfcflo, ut fatispatctex 
Conf Theol.p. x. pa^. 27. /e^^. licet S. P. id nunc videatur nega- 
re feipfo aut iuo Prseceptore fapientior facftus. Tantum vi- 
dendum eH: quam bene procedat argumentum inde defum- 
tum pro Canonicis^ Id enim videntur Viri DoclilTimi inficiarij 



!eiquod falvo eorum & honore &judicio mcliori in aliis forte re- 
bus di(aum velim , minus firmis argumentis : Duo enim funt 
capitalia quae damnantur in Canonicis; Nomina nempe & Bona;, 
& quod haecBona qux funt Sacra, SpirituaHa, Ecclefiaftica , Pa- 
tnmonium Chrifti , fi Diis placet , poflideant , & quod illa poflide- 
ant fub nominibus veteribus, Decani, Archidiaconi , Canonici 
&c. Atqui eademhicrecurrunt:Nam&EquitumTeutonicorumac 
Joannitarum & Monialium Nobilium bona funt aeque Ecclefiafti- 
ca , Spiritualia , Sacra , fenfu Pontificio^ac bona Canonicorum. No- 
tum quibus argumentis nonita pridemin Belgio Reformato, qua- 
rundam Urbium Magiftratus defenderint jus fibi fuifle Joannita- 
rum reditus infifcura fuum redigendi non fecus ac alia Pleudo-Ec- 
filefiaftica bona, inquae omniaSupremus Magiftratusa longotem- 
pore manusinjecit : Notum Quaeftorcs bonorum EccIefiafticorum> 
in ahisProvinciis& quoad Generalitatem , fub hoc titulo Monia- 
lium quondam rediti/s omnes, imo & alicubi Equitum non unius. 
«rdims ceuad BonaEcclefiaftica fpeaantesin«rariofuohabere. 

Njtc 



Early European Books, Copyrighf © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninkliike Bibliotheek, Den Haag. 

297 D 4 [1] 



it Canon. VitrajeR, 
t Necmirum; cumreveraEquites& Moniales in Papatu ad fub- 
t tiliffimam Spiritualitatem ejuspertineant,e6magisquamCanonici, 
L ) quodhiSsecularibusannuraerentttrvuigo, etfi fintetiamPTesbyterij 
i ilii& iilxRegularibus, quorum proprieeft perfe<aionem Euangeli- 
Li: > cam in Confiliorum obiervatione profiteri , & tria illa folemnia emit- 
5: terevota, Paupertatis, Caftitatis&Obedientiae, in quibus confi- 
r- ftit nima Monachatus , & ad quae formahter Canonici non tenentur. 
I IdmaximeurgeturadveriusCanonicos,quod Canonici Ultrajeilim 
C[uondamC(snol;it(e , Claufirales^ Regulares y imo Monachidictrcn- 
If ; tur, undeetiamunumexCapituhsx/ffwj Aftfw^T/^m^w, appellatur:. 
',. ' Videatur;>. i Conf. Th.pag. xo^-, Sed praeterea quod eoipfo nequive^ 
I ritigituriUisconvenirec«r<?^»;w<2r«w, quam tamen volunt Erudi- 
; tiflimiyiriijsvendicare/^;^.^^^. 211- ^ iij. notumenimilludHie 
I rony mi ad Riparium , quod etiam Gratianus retulit in Decretum fuum^ 
' caufa 1 6. I . c. 4.. Monachus non docentis fed plangentis habet officium -^, 
j. nota quoque hodierna in Papatu controverfia inter Hierarchicos & 
.' Regulares, illisnegantibusMonachosuIIumgradum in Hierarchiju 
Ecclefiafticaobtinere; Si hoc facit ad gravandam caufam Canoni- 
. corumReformatamRehgionemprofitentium, quodolim Canonici 
\' Pontificij, (quorumnihilrctinentpra?ternomina& bonatempora- 
f. lia, ijfqueneceffarioineaProvinciainnexamPoliticamPbteftatem^ 
ut reveraparum eorum referat quales illi fuerint , atri an albi , in fua 
praetenfa Spiritualitate tempore Papatus) iutvunt Regulares^ 
Claufirales , Coenobita , Monachi \ id raulto magis deberet gravare 
: eoseReformatisqui in eadem Provincia, Praebendas vel Equitunr* 
i velMonialium poflident ex Ordinum collatione; cum revera illaj- 
I. quarum nuncpr2ebendae& bonaconferuntur VirginibusReformatis,. 
\. fuerint Moniales ^ Monacha^ Claafirales, Ccenobita, Regulares^ 
&EquitesSacrifemperin Papatu Regularibus & Monachis fuerint 
annumerati : unde Hofpinianus , Theologus Reformatus , in opere 
fiio de Monacbis , agit fimul de Equitum iftorum facrorum inftitutisi 
|, &origine. 

De Teutonicis Equitibus notat nominatim illius fui operis/f^ f„ 
[ sap. 1 9 . eos Marianos appellari , ( unde & Mariemburgum illud oppi* 
1 dum di£tum in Boruflia , quod fummi eorum Magiftri ledes erat ) & 

H l Mgufiifff^ 



I 



Early European Books, Copyright © 201 ) ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninkiijke Bibliofheek, Den Haog. 

297 D4 [1] 



6x yuJicium <ir Refp. Thcol. 

AuguflmtrcgiilamfeBari^ &exillis quofdam debcre opcrari facris^, 
Cj^uibiis l;arham alerefas non Jit.Etin communi de Joannitis& Hofpi- 
talarijs, qui& nunc Melitenfes dicuntur , ejufdJib, cap, )8. rcfert 
quod Ordmis cenfnturS. Auguf ini , ratque Orationem Dominicam cer^ 
tonumerorcpetitaMproCanomcis horis prmunciant '^ltcm quod folem- 
citer voveant omncs Obedientiam^Faupertatem ^ Cafitatem. Et cum 
in tres ordines diftribuantur , Sacerdotum , E/juitum Strvientium.^ 
tamen qui Equitcs S. Catharinx Ultrajc6bi dicuntur , ante Reforma- 
tioncra l-iicranta Pontificequadantenus humiliati., & ex Equitibus 
militantibus facl:i E^uites orantes , qui diftribucbantur in decem Com- 
mendatores & deccm Conventuales , quos in hunc ulque diem Praberh- 
datos Ultraje6li nuncupant, & qui fubfunt Balli vio atque Priori^ 
(qui proculdubioC^«'i;c«f/^^//j Pr/(?r cenferidebetjjuxtaPriorumdif- 
tinclionem qux extat apud Tholoianum , Syntag, lurts^ lib. i ^*. cap. 
j8.». X.) Cub cujus authoritate fuis Pri^e^^w^ii utuntur&fruuntur. 

Ex decreto Provinciali faclo 1 1 . Odtbb. 1 6ii. ad inftantiam D. 
Bernardi vanSchoonhovcn,PriorisilliusConventus&Commendatoris 
Werdenfis, cuidamFranconiCuyckio, modb fua fludia perfequa- 
tur in aliqu^i 5cholaReformataFa?deratiBelgij,confcrtur f f iic pfactfc 

cnlic ^jcbciiDc mdcConbcnt ban ^.Catljannc tunnm IDtrccht/ 

Ificus Proibenda in Conventu S. Catharina ^ UltrajeBiy defigna- 
taei annua penfione quoufque reditum fuerit ad folitum numerum de- 
^^emPrj^bendatorum toloci ., tOt Dat t' Cftal bnn DC prcUcnDatCII 

€atl)nnnctocDcrgccomni^nop tojmnan^gctotban ticn 

bcnbatcn : &: injungitur Priori ^regarijs Conventualibus , (JC^ 
mcpnc <ircnbcntnalcn / ut &^a[tonpraditiiConventus ^ uthunc 
;FranconemCuycIyum in fuumConventum recipiant^emuque curent 

.& patiantur frui , allc cntjc fulchc afimcntnt!c / tooonBlatfc / mtt^ 

f€t)apcn / CCrcn Cntrc piOUffltcn / ea omni alimentatione , domici- 
lio, focietate , honore & emolumentis, quae ipfi ceu Prxbendato 
^ueantconvenire. Etaliodecretoitidem Provincialifa£lo i8. Dec. 

auferturcuidamN.N. Prabenda S.Catharin^ ^ eianteacol- 
:lata eo fine ut fe praepararet ad Sacrum Minifterium , quoniam Theo- 
Lpgi^ ftudiumreliquerat,&multaalia minusconvenientiapatraveratj 
.acprQ^ibetur Friorij:^ ^ajtori S. Catharm^ , quicquara amplius ei. 

perlol* 




ieCanon. UltrajeB. 

pcrfolvere, autullumemolumentum concedere, donec faa ftudia 
refumpferit & mores emendaverit. 

Igitur& inconditioneBonorum& inNominum ufurpatione pai: 
eftratio Pi-^bendatorum & Prsebendatarum ex Reformatis Ultra- 
je^ti inter Equites tum Teutonicos tum S. Catharins ficdiaos, 
necnoneasVa]ginesc|uibus ibi cedunt Pra:bendaequinqueClauftro- 
rum Monialium Nobilium , quaj poteft effe Canonicorum & aliorum 
niembrorum quinque Capitulorum , qui Reformatam Religionem 
profitentur : NamauhucinlnftrumentoPacisMonafterienfiis, ncn 
niinus Pr^/i«;«r^ , Ahhatta ^ Balli-via, Commmda ^ bonisEccle- 
fiafticis annumerantur , quam Archiepjcofatus & Eptfcopatus , art. f.- 
».5. Necminusiilorum& illarumqi^amhorum bonaDeo dicatafu- 
erunt & legata ad ufus facros , fenfu Pontificio , adcoque ex Juris Ca- 
nonici regula , reg. 51. iieR. I. in 6.femelDeo dicata ad ufus uurnanos , 
ideft, juxtaCloftam, feculares S' fecularium perfonarum ^ ulterius 
transferri non pof[unt y o^mznon folum mdominium Jaicorum , fed neti 
etiamiffufum^ inquit eadem GlofiTa, tranfire dehentres Deo dicatau 
Quoloco vcnire debetquicquideftrerum corporalium in Provincia 
Ultraje6tina adSupremum Regrnfen pertinentium j nam id omne ' 
communi illo nomine quo tota Provincia folet exprimi, vernacule 
^tic()t / proculdubio intelligitur. 

Deinde non minus illorum & illarum, qyam horumBeneficia poftu." 
dentur, utivifum, fubtitulis Pdntificijs , qualesfunttituHPraeben* 
darum , Praebendatorum , Conventualium , Balli viae , Prioratus , &c- 
Curergo magisiUicitaeritpofleffio Canonicorum , quod fit talium 
bonorura & fub ejufmodi nominibus, quam aliorum qui fimiliter 
auth6ritate publica fimilium bonorum& fub fimilibus nominibus 
poffeflbres conftituuntur Cur S. Catharinas Praebendati,Ballivius&.: 
Priores , tranquilliori erunt confcientia Ultraje6ti , quam S. Martir . 
niDecanus &Canonici ?Quojure majuseritpeccatum inhomine pio - 
&ReformatoeffePraepofituminlJe <i^UlltJ^Unftcr/ aut Thefau- 
rariumadS.Johamiis, quameffe Equitem SacrumMarianum in&C 
Xanbt-Cominanlicnc/ autjohannitam , BalHvium&Priorem ad '= 
S; Catharinae.? Quoargumentamagislicebitfoeminis Reformatis!^ , 
fcuiPrsebeadis Maricnduliae , quam viris , beneficijs S . Mariae l Aut .\ 



Early European Books, Copyright © 201 ) ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliofheek, Den Haog. 

297 D4 [1] 



45 yudicium Reff.TlHol. 

cur non arque ferat tellus Ultraje^lina Reformatos Canonicos qui 
?Dam-t^f Creil appellentur , acReformatas Canoaicas quae alantur 
ex reditibus illius Coenobij , quod ilD30U\BCn- Jiloft^t appellatur ? 
Sufpicorenim (praeterid quod inferius annotabitur de confilioOr- 
dinum Ultrajeclinorum ,circa Reformationem Clauftrorum foemi- 
ninigeneris ) ex quinque illisClauftris virginum Nobiiium Ultraje- 
^fti, quorumnunc Prxbendae honeftis Virginibus Reformata facra 
profitentibus cedunt , aliquod fuiffe ex eo generc quod Canonicarum 
S^cularium dicituv^ de quibus agit Tholofanus Sjnt. luris^ hb. i^.cap. 
ij.n. 9. comagisquoJ in illa Canonicarum Sxcularium Coliegia, 
qux ad huc multis in locis obtinent inter Pontificios, Iblae etiam Nobi- 
les puellae admittantur j quamvis non diffitear dari etiam Monialium 
regulariumCiauftrajin quae nuila recipitur qux ftemmatis nobiiis 
nonfuerit. 

Nequemihifatiseftoftenderc, nihilpofle concipi folidx rationis 
cur majoris reatus poflint accufari Ultrajefti Pr^bendati Capitulares, 
quam vel Prxbendatae Virgincs , vel , praebendati Equites Sa- 
criTeutonici& Johannitaei autquarehomini Reformatofit liberi- 
us in confcientia efle Praebendatum ad S. Catharinxquam ad S. Mar* 
tini, utinhocculparipoflitquodinilloprobatur& laudatur , atque 
ob idem omnino fa£lum alter crucem rcFerat , alter praemium ; Ur- 
geo amplius, &pertendo quod comparatione fa6ta inter utrofque, 
longejuftiorfit&minus^t^JioeS^Mroc Canonicorum quam reliquoruni 
caufa. EtenimexomnibusCollegiisPfeudo-facrisqux erant Uitra- 
je6li, folaquinqueCapitula debuerunt neceffario remanere, quo- 
niam illis femper competiit Poteftas Politica in Regimine Provinciae , 
& abinitioReip. liberatae& reformatae, partim autocratorice pro 
fuapartefanciverunt, partim abalijsduobusmembrisftipulatafunt, 
fui confervationem & perpetuationem , tum quoad fuos reditus, tuni 
quoadfuumPoliticumaxiomainRep. Cocteravero, quaeS ipremo 
^M[agiftratuiperomniafuberant& nihil habebant jurisin Majeftatc 
Civili, potuiffcntfacillimepenitusaboleri, cumillafub p^if isno- 
minibus fascularizandi nuUa incifmberet neceflitas. Si igitur li> ite po- 
tueruntfubprifcis nominibus fecularixari Ultraie£li,Collegia ,Coe- 
ixobia& Conventus Equitum Marianorum , Johannitarum , Vir- 

ginum 



Nobili 



(le Canon.Xntrajefk. 



iingulomm 



emuni 

ablque grava„,.„e Co„rcie.>ti=e perfo„ii Rrformatx RelXi^' 

leturuUorerpeaii ,vel(.deipublicaenen.r«nwranda!, ^el M^elvL 
.Drum,„Rep. no„l«dend«a«timmi„uendat, ad quos ab^vo Jer^," 
puerat ; qua«to mag,s.&ita fuit fiecular.iat „«c «„fe. v«'o 
gue Cap.tulorum , qu^itra notoria,n perfidiam , «c crlmen Txfe^M^ 
jelht. «uju.partemfrmperruft.nueL 

. V.dcc. cqs.dem multa .move.-e nonnullos \d vim enervand-m 

.ft.».:a.^me„.., .& „efcio ,difcri,„ina-m,?„arur^S^^^^^^^ 

Pra=be„datesCapn«lare,&aliosutri.,rc,uerexusdltra^ec^irquibu^ 
c.tra co„rae„t.xullam l»fio„em licetlimul ifthic effi p XL.tl 

' ff.S"'"™^ Rrformatis; Sed fimul video eos vcl param vcl^^^^^^^^^^ 
.mh.lpromt.vcre: Nam Ca„o,.icort.m bona .,on fuerm,t dcfthnta 
... .tt„tun»cultu, Superftitiofo , fcdctiam partim i., r„bfidi.I jut n" 

patcnTfcT/sCbl-r''""''^ 

patent (ol,sNob.libu5 ; part.m ad tuendum axioma Politic^ Pote- 
fiat.s jlhsabxveconceffe inRcp. & ccu llliusejuldem Poteftatis 
non adjunaum modo& ornamctnm. ftd b^fis quoguc& S- 
I mcmum , <)uod rno loco fufiiis oftcsdam ^ 
W Nequc ex «ftinjio Pontificiorum magis facra & rpiritualia funt 

tona Cano„,corum , hominum fuo rcnruVularium . ec " 
|icurs an.marum, quam illa alia cum qt.ibus ca „u.,c conrcr"mr 
iQU* tucra.,trcguJar,um, &quorum no„nulli debebant cfTe nccct 
.rar,o Saccrdotos, tjt r„,,rn yifum dc Joannitis. ^lqnietiamMonia- 

. . Cho^rZ nrec''"^ ca„Hnand..mT™ 
- Choro luo, &;precandum pro mortuis, d„m intercainra; viven- 

|*um reparatiomm,n.,shG.,eftc &affid.,H„cun,ber.-„t, ac Canod- 
|.ci dcftmaf, ,ud,ceTileno Sym.f.^.d.fp ^.^Mch.f. ,5. adZ - 

Cam,ucum(„,eCanme, Mhen.Cramz.m. Lap f""""'"""- 
L Non aercio aljguid ofk difcriminis in Papatu i.«er milites Sacros 

' &Ca- 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuesf LLC. 

Images reproduced by courfesy of Koninklijke Bibliofheek, Den Hoag. 

297 D 4 [1] 



i 



66 Judicium cJ^ Refp. TheoL 

& Canonicos*, fedquod nihil fack ad haiic Quaeftionem ; Namfi 
fum utrorumque (ubPapatuconfideremus, militant aeque Super- 
ftitioni &ldolo, hiintoga, illiin (ago-v Scpariliter pertinent ad 
Babylonismilitiam partim fagatam partim togatam^Hinc apud Car- 
dinakm Toletum lib. i.lvfi. Sac.cap. 5 i.n.5. Joannitaemilice5, an-* 
numerantur Clericis in quosnemo violentas manus injicere poteft > 
quin ipfotado ita excommunicetur , ut a foloPapa abfoivi poflit* 
Qii-odliigiturillorumEquitumPapaliumbona quondamSacra& Deo 
dicara fenlu Pontificio, pGflTunt bona confcientia aRefQrmatisLai- 
cis poffideri,-&: ad ulus vere fecularestransferri, cur idem non poit- 
rit obtinere in Canonicorum bonis? Si Johannitarum Coiiegia^ 8C 
Conventus ik potueruntab onini Spiritualitate Pontificia defoecari 
& ita fxculari^ari ^ ut nihil facri retineant pr^ter prifca nomina , noii 
alij nunc uluiinfervientia qMamdelignanda&&: diftinguendflecondi- 
tioni & quar.titati Prabcnd.jrum quas quique pollident.j. quid* 
ni idem potuerit obtinere in quinque Capirulis , ut omni Spirituaii-r 
tate abje(fta , fub prifcis nominibus diftin6livis fuorum Beneficiorum > 
meiePoliticafiercnt, inquibus continuaretur 8c perpetuaretur an- 
nexailJis fuisbeneficijs PotcftasPoUtica & primapars fuprepii Ma- 
giftratus in illa Provincia ? Nec poftum huc non referre qux Dodiffi-- 
mus &: Ceiebcrrimus Author Fiatern. Mar. contra.mcohm difputa- 
bnt, illiushbri {[xlpag.106. Statuit enim ibide ColiegioliveSoda- 
lirio MarianoSylvseducenfi , quod toto libro muito magis Sacrum &: 
Eccirfiafticum faciebat ( falso tamen ) quam Canonicorum Ultraje- 
<ainorum Capituia, utilijjimu n&tuvjfmu n futurum fuilTe Rel'pom& 
Ecclefu fx patdatimcum PtiCpofitis abjijfet in Refomatum'^ quod^ inquit, 
^eripojfey docuerum e.xempla Civitatum , qu£ ghfceme prtmum Bello Bel-- 
gica Confoedtratis fe adjunxerunt y hac condittone ut retitterent Statum Re-^ 
ligionis PontifciiC , cum Clericisy Monajieriisy reditibus Eccleftaflicif. Qui- 
hus cumnihil contra fidemdatam ereptum aut extortum ( utt fuhinde calu n-^ 
nimur Pomi^cit) fity non defuit tamenjalutaris fucceffus itay ut mijorem 
'paYiemy alicuhi etlam in folidum y nunc conjlent ex reformatisy qui fer^pojl 
Dcum dextra& fijtmmentum Reip. & Rsligionis comraHifpanico Papalem 
tyminidem^Quo fanelocoaion dabiteEruditiflToScriptorcm ad fuae Ur- 
bi;^CanG4iicos& C^pitula maxime ac potiffimum refpexifle.Eo magis 



de Canon. XJhraje^. 
iquod paj fe^ n:m^e 207. aflfcrat Sffrcmarum cfe Potejlaum Collegia 

.reame jueram. Iii fa^coJjiizaticne .^ute.n.CapjcuiGrum Ultraiedino- 
5um «oii minmijiterc.caic authoritas rupren.a. PotclUis, cu.us 
lipfa pnmani partem conAituum , cjuam in Wari^atioiiealioium 
■ m eadem Provjncia CoJlegiorum & Conventuum. 

Parum autem facit ad rliombum , vel <^uod Collegial/ter non con- 
yeoiant yirgijies , qua. quondam JVlonialium Pi^ebendasobtinent • 
yd quod«e<:,i * nec Joliannit.^ quicquam dbi arrogent in Rein; 
Regiminej velquod bonaquibustruuntur , nandfcaiKur in Refor- 
matisufum parilem &analogum ci qucm obtinebant fub Papatu- 
:fctcnimhominesRcformatos, convcnire vel non convenire CoUcI 
''^ir% • <^onveiitibus formaliter & propriedicftis Ec- 

:<^eliafticis, aut de coitionibus in fe turpibus & iJlicitis, niJnJfacit 
adcon cientiam Habent quoquc UJtn.jeai Commendatores Co.i- 
ventuaks & Prsbendati, cum Teutonici tum S. CatJiarina., fuos con- 
. vcntus , 4!i)ltrf Dapcn / ut ante vifum , qui niJiil vitiant poileJJio.iem 
Pr^bendarum fuarum ,earumqueufurpationem ad u/us.nere iaecuJa- 
rcs & humanos. Ncc mirum clfe debet cuiquam, Canonicos vi fuarum 
cpolTelhonum primas obtincre in Regimi.ie Reip. cum ha.c ....pcvn 
Pol^ncainea Provmcia fcmpcr in.iexafueritcoruiiiBencficiis^c,,;* 
thacin partcpoiruntconferriiJJisBonis tcclefialticis qu^ in Germa^ 
rnia ««/A^e^/vrf^ dicuntur , quorum etiam muJta po/lidtntur abHuange- 
licis, quimde Principatum obtinent in luisditionibus, &rubtitu- 
.iis Aichiepifcoporum , Epifcoporum, PrsJatorum, CapituJorum 
"'^^^'A Ii^Perijrcputantur, ac in Comitijs Imperij j.s fulfragij 
. habcnt^ Nihil vcro talc pertinuit unquam ad bona ilJa md^.ta jMonia- 
. lium , Marianorum hquitum & Johannitarum , qu^ nunc cedunt Ul- 
. traieai Reformatis; ut^i iJiorum bonorum a le nunc poireilorum , 
mJiil polhnt hbi arrogare in Rep. 

Qii^ver6de ufu parili& analogo rolent hucadferri. funtvalde 
longe petita. N.hil enim analogi* video majoris inter genus vit» eo- 
rura qui hodie utriulque Baliivia^ Pr«bendas obtinent Uitraieai , vcl 
carum Virg.num Nobilium piarum & honelbrum, inter quas benefi- 
cw quondam Monialium foient diftribui , &inftituta vei Mariano- 

^ I 2 rnni 



mm ac Jbhannitarum Pontificiorum , rel Manacharum Ecclefiae Ro- 
manaj y c^uam intcr dicm & no£lem , aut ignem & aquam. Nihil 
tiam analogum poteft fingiin formalix:ultureligiofo Reformatorumjc, 
illi profanae Spiritualitati Canonicorum Pontificiorum , cujufmodi 
med6defcriptamvidimu$^aTileno> & quam CapitularesUitrajec5tinr 
jure merito ex Salutis fuae ftudio rejecerunr& abdicarunr, ur fub 
praetextu illiusanalogice bona Capitulorum Ecclcfiae Reformatse de- 
bcri ftatiiantur^ potiori jure quam bona Monafteriorum ,^Balliviarum 
& Monialium > fimHircr pridem culrui falfo> Idoloiatrico & fuperfti^ 
ttofo confecraw. Sedcum bonaCapitulorum duplicem olim ufum 
«btinuerintj alterum Spiritualem fic Pfeudo-lacrum > qui bonl 
confoientiaretincii non potuirin Rep. Reformata , alterum Civilem 
& Politicum in quantum deftinabanturetiam ijs digne & honefta 
fuftendandis quibus prima & potiflima parsRegiminis PoIitici'& ad- 
mir^iftrationis Reip. in Provinciaincumbebat > eo facilius hoc ulti- 
mo rcfpe6lu potueruntrctineri, quod perid propiorem & majorem 
difpcfitionem habebantad fui faecularizationemi 

Wanet igiturnoftrum hocargumentum inconcuflum ; Si benefi- 
cja^&: Prxbendi»utriufque Balliviae,Marianorum & Joannitarumad. 
S. Gatharin» , iiem Clauftrorum carum quondam Monialium quac 
D(>^;;7rW/^ dicebantur, & aliorum Monafteriorum >- ex difpofitionc 
8c Collatione Suprcmi Magiftratus > fibi ctiam in ca tribuentis > citra 
ullum Antichriftianifinum^ qua&olim fucrant Pontificis Romani , 
pofTunta Reformatisbona confdcntia & abfquc fcrupulo poffideri y 
ctiammulto magis afqucullo fcrupulo jufto Confcicnti» potcrunt 
poflideriTBeneficia quinquc Capituiorumo-quae faecularizari ac in illo 
ftatufaecularizationisperpetuari&potucnmt & debuerunt^ At ve- 
jrum prius>5 ut in c^nfeflo cft apud omncs > & praxis quotidiana docet 
liJltrajcc3:i j Ergo&poftcrius: Ratio confcquentia? Kaec cft > quod. 
de fimilibus fimile debeat ftrri judicium: nihilquc ha^ differant > 
nifi^uocincceflariodebucrfnr Capitula confervariin Provincia, Bat- 
Jivias Yer6& MonialiumClauftfa pcrcnnarc voluerit Supremus Magi- 
Jftrajtus Reformatus > ut corum bcncficia ufibus privatornm mcre Lai*» 
corum pro lubitu poflfet conferrCjCum penes ipfumfuiflctill^pcnitus 
4ifturbare> auteorum Bona-ydiad^cumdcduccre^ 
Ucn s iEcti^fia^ a/ngiiar^ Adi 



Early European Books, Copyrighf © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninkliike Bibliotheek, Den Haag. 

297 D 4 [1] 



de Canm. VltrajW. ijy^, 

Ad hoc argumentum S. P. iwgat haec bona alioram Collegiorom, 
de quibus hk ago , effcejiirclem indolis cum bonis Cipitukribus & 
vult identitarcm fibi probari e;x hjndationibus: Sed ipfiuscfler diveriT- 
tatemquamurgcr,exiifdem fundationibusdbmonfirare: Namaffii^ 
manti incumbitprobatio^nec m^gis illa quahaecSpiritualia efle,fuf}p- 
cienterdemonftratum eft.NegatiHoriimCoilegiorum bonaabiisqu^. 
ea poflident , boni fide & cum quieta conrcieiKia polhdcri y & ait fc 
nunc taciturum dc aliquo S.Catharinx Prjtbcndato,quem annumerat 
Ks quos conviciosc appellatlf Dige bcrtCCCtJf tp iftarum PVabendaru^ 
Scd Celebc;rrimi illius Confultoris quem habet profub Protocollb> 
aliam mentem efle, fupra vifum; nequc faltem ha<51:enus cenfurae prae- 
cifioris iftius Theologiae, quae potius Pharifaica quam Chriftiana di^- 
cideber, in illos alios Piragbcndatas & Praebendatbs irtcurrerunr- 
an forte ex gratia quam Polyphemus Ulyfli pollicebatur , quem'af? 
timum ex fociis volebat devorare , viderint prudentiores. Petit «^lio- 
modo CelfiHimus- hujusnoftrsePridvinciK Pr^fcdus, nec nonNb- 
Biles utriufquc fexus, qpi; veniuncin participium horum bonorumy 
fint accepturiiftam corumcur Ganonicis comparationem : Sed pfe?- 
tp potius, quo animo=fintomnes boni admifluri /onticam proter- 
viamipfius,qua aflerit extrareatXim non efle erga Deum , EccIeflamSj 
Supremum Regimcn Provincia, Nobiles iltbs & Domicellas 
harum Praebendarum in aliis CoUegiis pofleflbres,- &ffr<22tldcUCII 

gioffcrcn ctc. bic Dcfl; gococrpii in lcDitjDcpf cn tucmr kjcrrtcrnrr 

Improbeturperme ubiquepctulantia & ihertia : Sed tamen petc; 
fonalis abufus poflidentis , nonevertit legitimam pbffieflioneni j Sc 
ftultus perfeaus flet, ideft S.Pt qui ex modb minus conv6nienti 
quotjuis re fua utitur , concludit nihil ipfi juris legitimiiniiram rettl 
competere: Ac ficutnefcio juidoperaepublicaeexigarmaledicusiftr 
Romo a Nobilibus illis Virginibus Prjebendatis 01traje<5fti nifi fbrre* 
tas publicari velit , itaqua? modddixi de bonis & iiomfhibus ift<SJ;- 
rum alibrum Collegiorum Ultrajecftinbrum , cori^paratead Boiia St 
nomina Capitularia , origihis lii» refpciiHi, a quibufcunqne demimp 
poflideantur, tamflintihpropatulb, utanemine fanie-mcntisnc- 
29ri ,; multo minus refutari pbflrnt. 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuesf LLC. 

Images reproduced by courfesy of Koninklijke Bibliofheek, Den Hoag. 

297 D 4 [1] 




^ yudidum Refp. TJjeol 

'^^m^, C:A P U T ^ E T I M U M. 

fuium fo£t movi^^i i^onfcv:ntiMi hmjims 
ReJ-ormatL 

vTH abim<3e fufficercjpoilent firrriand^ rncK rententice c!e Qiras- 
rtionepjpppi[ica> qiuie^ha^^enus diflVruvpcrgam tameh ulteriii, 
oi IxaieveHam fcrupiilqs qiii hic po(Tu\it & iolent rnoveti , 
hiHil queat dubij fuperefTe.Certe li CanonicorumUlcraje(9ino-- 
rum> quales nunc funt^poireflio eft vitiofa in forbconfcientiaejideo vi- 
tiof^ crit^ yel quoniani ea^ftiflorutti bonorum natura.ut a mere Lai- 
ci$ >^^lic^y aetcroquin pijs ^/prob * luiinis vefa? EcclelTae meni- 

brisV ^Ve^^ieantpoiT^ Uyiai> fit Reforrriatis ca pofriJcr^ 

coUegialiter fub nominibus&tituJi^ fub<^uibus olim in Papatu pom- 
<lebanturi vclquia noh riceattalem pofleflioncm certo pa<5lo pretio 
Confequi & reclimere i vel quia denique modns & formula juramenti 
fub quo hsec ppfleflioclebet adiri pugne^ ciim boni viri officio ^ Ac ho- 
rum qUcUyof iieutrum' verum efle ^ adeocjiie Jegiti-mam omnino ' re- 
rtiancrc h^nc pQirefliohcm Canonicis L ltrajc)£i:inis ; per partes facilc 
demonftr^bo. 

Incipiamus a piimo ^ & pftendamiis nilhl inelTc illis bonis y quo- 
tninjLis bo^i'^ confcicntia ab hominc RefQrmato , extra Sacra conftitu- 
to , que^nt poflidcri, quomodp hodie^ a p. D. Canpnicis poffiden- 
twr i !pi q,uidenim liuic pbftat poireflioni,, eft quiafunt vel faltemdi- 



: poHeUioni %j elt quia (unt vel raltcrn^cli- 
cjjntxixeflic bona EcclcSaftiCji | Dcpfemei confecrata , Chrifti ipfiiii$ 
Patrimqniurn conftitiicntia , ab excfcitio Officij facrij cujus gratia 
^tafuHt Ec-<jlefia5^ infeparabilia^ animarum cur^e ex pia& dcvora 
Donatprurij jntemione deftinata, a qua reccderc nefasfitex rcJi- 
l^one qu5e iupfemis h^ yoluntatibus debetur- adeoque poft 

FLeformatio^ncn> j^lisEccl^ j^efornnatce Miniftris iuftciidandis a- 
liifquc ejus generis piis ufibus dcftinahda. Nolim hic mbrari infolen- 
tcmadmodum ,ncdicam impiam ,nomcnclaturam Jftoruai bono- 
nmi,qua Chrijlt P^f?wo//i«wiappellantur : Nam licct ita folean«t quan^ 

doquc 




Early European Books, Copyrighf © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninkliike Bibliotheek, Den Haag. 

297 D 4 [1] 




%vhor^s-Do6ti[UiX)c^ plan^uttra lineas Orthoaoxoru/a 

^ jUforhi-atorum TTiedlogprum prQcef?]lTe,cum icfolptliy ta Pouti- 
lcfi , quibus hic conboyertitur, i/\o nomine aufi junt infrgiiire de 
quo iTolim hjc repetere 'qua olim' fcripfi in f P.tjW..i^^.'^. 
S:uie deberet exin<le t^ti ProvincKe Ultrajeainae ncrmcn trijbul ih 
- n T''^ niii' niix^js pe.lil us Iic calcaiula j ciim \ /andis,: fi E>eo , 

,plli<;erv fund^tioUibus, tota illa Provincia viilg.^ imo ab ipf© S P 

j 'Boh Ctm iy ^ti( ijf^; applUetur. 'Satis^^mihi elfo demonftrare quod- 
hsec oinnia quajde iftis bonisdicuntiir vel finguntur , non poiTunt ob- 

. ftarelegitim» huk quam defendo polTesiIoni,veUilia rarione hodier^ 
noriim poITesiioiiem gravare. , 

NarTi fi pofreflio iljorum bonoriim enTet inleparabilis abexercitio 
OmciiSacri & S^pifitualitatis^cujus gratia.oIim datafuerunt, ijoni 
pcflent elocarr alijs Colonis quam qiiieflentEcclefiseMinjftri.,nec 
corum (nidus &reditu5abaliis confumi; Etenim Ci radi)trani^a eft 
^& fpiritualitatis folotam alte defixautabeo feparari npn, posfit-.ui- 
mi utique & fru(5hjs profanari cohtacftu 6^ ufu laicorum ^ fae<;uia- 
rjLim non poterunt. Id vero quam per re'fitabfurdum,nemG nonvi- 
detj Nequ-^poterit unquamdetendi imaginariahceciftorum Bono- 

: rurn infeparabilitas a Spiritualitate & exercitio fijcri alicujus Officij 
inEccIefia! f quamnequidem Papiftarum Canonift» rigidisfimi un- 
quam fomniarunt , ) quin flatuantur 111. ac P. P. Ordines PrQ.vineiar 
rum Foederati Belgij publice vcndendo Bona Ecclefiallica , qha per 
turpem Simoniam vendidifie facras fuh(3tiones & fpiritualia Mini- 

. fteria quaein Ecclefia debent exerceri j imo hodiemos eorum pof- 
felToresex juflo titulo civili , debere eo ipfo fe pro Ecclefise Miniftris^ 
l^erere * vel /ua polTesfioni propter illam infeparabiiitat^m renun- 
" ciare. . . , • ' 

Certenequidemffentu^^ppntifi^cio bona haec temporalia, Deo fa- 
cra v€l confecrata, accuratius loquehdo , dicipoffunt. Audiamus>- 

rerum facrarum dbfinitionem, apud Jiiftinianum, Jjijl. de rer. d/Trfi. 

4.8.. Sacrtrejfmi qu^rhe per Ponufces Dea coi:f^crat4 fam,- velitiUdes^ 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuesf LLC. 

Images reproduced by courfesy of Koninklijke Bibliofheek, Den Haag. 

297 D 4 [1] 



7.t JuJichpkc^Reff. Voeol 

fj^X^^f dptutria jjUiC rki M Mwijkrmm Det dedkmdfum , qm etiam 
^Yam cBnfiimiomnalicnm prohthemus exceptacausa redcm^^ 

tmisraptyQrum. Certiiai autem eft bona^Canauicatuum .nuilo Pont 
€^cio ritu vledicata 5c conrecrata Jtuifle i Hinc ^jphanius f elebrii 
{^\v> y vu\t^\QVdT\ hoc'^^^^^ inter res facrdsJ&,'h^^^ 

.enim (inquit ) mn (uvt facra & froivde fropil mn ftm nulliusy idejty^ 
^dlienayi ohUgari pojjum. Et.GJofla J^ris Canonici 4^ vff . 51. (fcft. /• 
in 6. Bona Ecclcfu non Hictta vel cavfccrjtta , heni tranfmn adjhuwanos ufut. 
■JEtm^m jeirvl ^ccl^if venduntiir pe^^^oiiMmeu^^ laicis /n'p(^;7^ttw ; Cv^ 
riu^o iclem pon o [Vraediis f NeCcdubium quio^^^ 

hrofius }\QC re(pe<9:a diftihguer^ vaiucric inEter ^^///c^f qijas ad jllit 
jtfltum cuitum tradere recufal^at j ctiam Imperatori mandanti ; & 4- 
^ros ici ef£.i ut libs HbentGr concederct ^ifias negarec , '^/)//?. 5 2 . Si 
fiibutum p^etn ; noh negan^^ Jgri Ecaclefix folvum trihtuit^i Si agrqs lieftr^ 
Aerat Im^ctator y^otejlaiem hahetTmdtcandorum.y nemo vof.rum jrderuenit - 
&pauli6 'pafli Sdlntms.ciu<e funt^ Cccfaris dcfartj (xqwe fumDei Deo. 
^ithutufn Cdfaris "efl \ iion negatur ; JEcdefa Dei e/f , Cicfari ut-nue mnde^ 
'Ij^fit a&dici Etqui norunt c^uos ritus foieantSuperftidon adhibc- 
jrc in .conlecratione & .dedicatjone tcmpJorum ,ralicum jrrucium j 
paramcntorum , veftium , imaglnum , fatis percipcrc pofTunt , prredui 
(&: temporafe Bcncficiorum ac danonicatuum confecrationi 5c dcdi- 
cationi o'bnb;xia rt^on elTcu 

Falfum quoque cfl: Praebcndas Ultraje<$^inas animanm cur£ fuilTo 
^Jeftinatas, vci ex rei veritate/ vd fenfu Pontificio : Nam prius quod 
^ittinet^ cumcx rd v.eritate omnia Pfcudo-Ecclcfiaflica boiia in Pa- 
patu , in quai>tum cultuiSjjperftiuofo & Ido1oIatr4co fovendo , pro- 
movcndp , excrceudo , confervandorfuerc dcftinata^ non tam ad ani- 
jiTiarumcuram,quam adjeariim pcriiicicm & ruinam lpc6lavcrint,no^ 
put^m uH^ eorum rcde polTe dici fuifte curajanimarumconfccratii; 
Poftcrius quod fp.ecSlat , ut nota cfijippis & tonforibus diftincSlio Be- , 
liefkiorum in Curata & vo)i Curata , quse &: ftmf^licia appcllant , ita con- 
ftatpojfterioxis ordinis e(lc Prasbcndas Canonicoium. Hoc dicat pro 
itieDuarenus celcbris Idiusy hanc matcriam tracflans cx profefroi//k 2* 
jde Sac.EcdMinifl.ac Benef cap 8 . Inier bencfcia ftmpticiay (ju^ nec titulum di^ 
jg^nitmhabm^ mcuram animarum^ Primumgradum tcnent Canonicorum Pr<c- 



de Canon. Ultraje&. ^ 
hendx i Nam ea m^^riscnji^damdigmatmis fpUndir^^^^^^ 
] Cftera.pro^er]usjl^ragijqmd habsm m C^Uegio honoravfrmio Hinc eft TuZ 
. in Inftrumenco Pacis Monallerienf?s art. ^ ^ . 4. fancitur ut in Camtu- 
^ ^^^Pfoteftantium^potWnmum KohtlesyPatricy, Qradibus Acadcfnriswr^ 
r ^ mti, admittantur, idell taies perfon* quae fint capaces Deputationis S 
z-conrentus hnfe^iales & feffionis ac fuirragij in ilJis, ut patet ex 4 6 Et fu 
perion capite vidimus eos quiCanonicosMonacIiis &Regularibus vo 
luntannumeratos , eo ipfo ilJis abro^are Curam animarum 

QuinutquinqueCapituJorumUJtrajeainor-umbona& bcneficm 
r haaenus fimpJicia dici debent , quod non fint Curata , five cur« am 
i marum deltinata , fic etiam omnia beneficia Curata in Provincia Ul 
trajecaina, quaJiaerantEpifcopalesomnes reditus , necnon Paro- 
cJiiaJia bona & CapeJJania? ac VicariatusEccIefiarum ParocJiiaJium, 
partim Ordines, partim AmpJiff. UrbisMagiftratus occupant , iirqne 
applicant ufibus quos ipfis Jubet pro fua Cojifcientia & Prudentia Uc 
ifaic mn;an fubeat pr^pofterum acumen virorum quorundam aJias £ 
■rudiriflimorum,quiinde pertendunt fuiflfe Beneficijs Canonicorum 
-Uitrajcilmorum annexam fub Papatu curam animarum , cmod mul 
corum fundationes dicantur faclae 4 fuis autlioribiis in remedium 
ammarum fuarum ; quafi vero ilJarum fundationum autbores hosCa 
nonicos dclcgiffent mluos PalWes, &animas luasaciuorum prce- 
decelforum eorum curae & infpeaioni commififfent^cum volcbant ta- 
libusdotationibus mereri apudDeum,& redimere pocnas pcccatis fuis 
autfuorumdebitas, velin hac vitavel inPurgatorioi Necdubium 
quin fi relegerenturfundariones&dotationesMonalleriorum quorum' 
,ibet,tammafculiniquam faminini generis, quibustamenincum 
Dcre animarum curam nemo fanus dixerit , deprehenderentur fa6]:je 
^anhter lubea vel fimihformula, adDeicultum, inremedium a- 
jimarum , ad orationes jugiter fundendas Deo pro fundatoribus & 
tracdecefforibus eorum &c. 

Parum autem faciet ad rem quod dicatur Concilium Tridentiniim 
Q:^. X4. cap. IX. Capitulis& Canoniciscuram animarum demandaffe- 
rumnunquamUItrajeari, nequidem fub Papatu, Conciliabuli il! 
.msdecretaobtinuerinti Etquamvisqua^dam Capitulorum Bcnefi- 
^aliabeant titultim Mgmtatis , ut v. g. Archidiaconi , Archipresby- 

^ tcri , 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuesf LLC. 

Images reproduced by courfesy of Koninklijke Bibliofheek, Den Haag. 

297 D 4 [1] 



jHdicium Reff. Tljeol. 
teri, Pnmicerij^ Deeani, peridtamennonfiuntBcneficiaCuratai 
Nam etiam Abbatum , Archimandritaram , Cocnobiarcharum , 
Priorum , Baliiviorum, nomina , funt in Papatu nominadignitatum^ 
nec tamen ideo Beneficia eorum Curata ftatui pofTunt. Qupd fi Con- 
ciiium Tridcntinum aliquam animarum curam videtut Capitulis tri- 
buere, nominatim Archidiaconis^^ eanoneftpropriedidla, necja- 
rifdi^lionisintenoris 5 quseineo fita eft juxta Tholofanum /i^. 17. 
Sjnt, cap. n. 1, quod/i ^ui benejicio ^rajicitur tenetur facramenta 
^rabtrt certtsperfonis , nempe parochiamt h ve ^X^hi ejus loci^ item pradi- 
care^ proponerevtrbum Dei^ confejfiones audireS<ic. fed improprie& 
catachreltice ficdi61:a,acprout //^/^^w». 5-. Tholofanusexphcat ,re/i || 
pe^u cura jurtfdiclionis contentiof^ feuforenfis^ e^ua^ beneficiis c^uibufdam 
annectitur. Hujufmodi , inquit , competit vifitare , procurationes reci^ 
fere&ic. Horum veropleraquetam parumlunt de formaU conceptu 
curxiliiusanimarumquxexinftituto divino legitimis Ecclefios Mi- 
niftris incumbit , ut etiam per inftumentum Pacis Monafterienfis art. 
5-. §. 6^Capituhs Auguftana£Confeffionis,juraI>(?p/^/^r/i?»^/W5F^^ 
tionum^ Revijionum&cc. integra rclinquantur. 

Nequeitem vcrumeftbona Capitulorum UltrajeJlinonim fulflc 
fubPapatu mcre Ecclefiaftica^ ut fimul non habuerint ufum fuum • 
Civilem& Pohticum, cujusgratiapofiintrctineri&poflideriaRe- 
formaus, citrarefpe^lumulluniadeorum fpirituahtatem vitiofam. 
Etenim cumhbueritCsefaribus&RegibusCapitula^maximeimme* 
diuta, inftituendo, iUis unaconferre tefritarialem Potejiatem , & admi- 
niftrationem. PoUticam Reip. vel ex toto vel cx parte, neceflario 
ccncedendum eft , h?ec ipfa bona ilhs etiam conccfla fuifle , non tam » 
in mercedem aut honorarium penfi fui vel facri vel fuperftitiofi , exeo 
capitcquodoperarius fitdignusluamercede , nec debeat obligari os 
hovistriturantis , quam& potiflimumpartiminadjun(5):um&orna* 
mentum, partimin fundamentum&objeiftuminius PoliticacPoteA 
tatis & Jurifdi(5tionis fecularis , quam iUis aflignare e Repubhca fo- 
re arbitrabantur. Cum igitur etiam ahcujus Poteftatis Politica: gra-r 
ti^hascbonafintcoUataCapituiisCanonicorum ^imocuni in confef* 
ia fit ^jnecEpifcopos-nec- eorum Capitvtlaa. quatenus perfbnx funt 
Ecjclcii^fticx^» tmitorium^ctdhtxt^ utdocet D.uarenus /i^. i . ^/^;». 4^ 



Early European Books, Copyrighf © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninkliike Bibliotheek, Den Haag. 

297 D 4 [1] 



i 

i 

(ieCanon. VltrajeH. 
' juxta illud Hleronymi ad Nefot.Eftrcop;fciantfefaccrrlotes efje mn do- 
^^mtnos, hincreqinturcabona non effe ftatuenda mere Eccleriaflica , 
qu^ab Ecdeliafticisquidcmpoffidentur, non tamen qua funt Ec- 
clefiaftici ,vel Sacerdotes , fivcMiniilri Ecclefix , fed uf Duces ,'Co- 
'mitesacDomim, inquit /^/We'»? Duarenus. Idco etiaiti memini Ca- 
rnonicos Lugdunenfcs vulg^, fe vocitareCanonicos & Comitcs Eccle- 
■ha^Lugdunenf^s; & StephanusParquicrius//^. des Recher.cap '>^' 
monet ipfos Rcges GallijE ex folo fua; Coronie titulo , cfTe Canonicos 
:mplunbusEcclc{iis, utm Andcgavenfi , Ca^nomanenfi, Turonenfi 
'^J>. Martmum, PiaavicnfiadS. Hilarium; quod eftrevcraefTe 
C)0jr-i;;5ffr/ iitBclga:loquumur , illis inlocis. Huc autem pluri- 
innim f acit quod habet Confeflio Augullana , §. de Potcfiate Ecckfia- 
ftca- Siqnaw habent Epfcopi Fote(hten?gUii , hanc non habent ut 
Epijcopi cx wandato Euangelij, fcdjtire-hnmano (lonatam d R eq-ibns 
Inperatoribus ad admintfirctiomn? Cirilem fnorrfm bonoriim : H.^c inte- 
■rimahafuiimoffic^uamMmifienumEuarz^elij. Q^iisergo dubitct il- 
ilam politicamfunaioncm, cumillisipfisbonis quorum adminiflra- 
itioni CiviIj deflmatur , qux. tam diftata Minillerio Euangelij quam 
;folum apolo , imoquarMiniftroEvangelij quatali ncqultconvenire, 

>taponn|refeparariinCapitulis& Canonieisabeorum Spiritualitate 
& OfficioPieudo-Ecclehafirico , ut illa fua bona , & PolitiGam circa 
.ea&: cx ilhs funiiioncm, retincre potucrint , rejeao Preudo-Ecclefia- 
i:ftico Officio , & omni fpiritualitate Pontificia penitus repudiata ? 

Adhjec cum fit vulgo reccpta in Papatubonoum Ecclefiafticorum 
i^^nhwnoxntemporalia^ fpirttuaha, dequaagit Duarenus //^. r. 
rap. z. utiqueilladequihusnuncagimusnonpofterioris, fed prioris 
)rdimscenferidcbent : Tenporalia vero bona Ecclcfise pofTe poflideri 
-Jibhominibuslaicis, &extraomnem fpiritualitatem pofitis, necin- 
•.iGianturipfimet Pontificij; & nominatim de PrAendis , afl^erit & 
orobat Tholofanus ///^. 15. Sjnt.juris, cap.ii . n. S.^uod cum infniBi- 
^ms conffi antpropridnaturd, c^uorum laict capacesfunt.,to ipfo pbflint 
j^uoqueobtineriacpofrideri alaicis, etiam miliribus&abomnifun- 
aione Ecclefiallica remotifi"tmis ; nam ibi de talibus difputat Tholo- 
^ lanus. Etnotius eft quam ut debeat probari, jure etiam Pontificio- 

Iultos-Canonicatus , Prioratus, & firailia betwficki titulo Comw 



II 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuesf LLC. 

Images reproduced by courfesy of Koninklijke Bibliolheek, Den Hoag. 

297 D 4 [1] 



jt yudicium (^Refp, TheoL 

mendae, Penfionis, alio-vefimili, poflepoflidenabhominlbusnon 
Sacerdotibus ,aut in facris , ut ajunt , conftitutiso. Et foret valde mi- 
rumhxcbonaUltrajeftina plus fanvSlimonix acquifivifle pofl: abje- 
ftum & exterminatum Papatum quam ante , ut cum fub Papatu po- 
tuerintetiamaLaicis^ fivenon SacerdotibusSc Pi^esbyteris , pofli- 
dcri , hodiea {bUsEcclefiaeMiniftrispoflideridebeant : aut tantun^ 
demnonlicuifle Magifl:ratui ReformatoEcclefiaecircaJiaec tempora- 
lia, aclicet Papxcirca eadem inter Pontificios, juxtaquorum ple- 
rofque poflunt bona temporalia Ecclefiae alienari & faecularixari acce- 
denteauthoritatePontificia ^ proutreveraex temporali Ecclefias vi- 
vunt omnes officiarij Papx , Cardinalium ^Epifcoporum ,jetfi ut plu^ 
rimum laeculares & laici. 

Quidquod ifta bonanonnifi abufive &catachrefticc Ecclefiaftica 
dicipoflunt? Si quidem nihil vere& proprieEcclefiaftici& fiuiili 
reperitur in Pieudo-facris Minifteriis & tota Spiritualitate cultus Pon- 
tificij& fuperftitiofi^adquxolimex primoeva inftitutione& Dona- 
torum intentione ordinabantur : Cultus enim vere Ecclefiafticus a 
Deopraeicriptusin ftio Verbo, nihilhabetcommune cumcelebratio- 
ne Miflarumprovivis&. moutuis, officijs mortuorum ad eorum ani- 
masex. Purgatorio liberandas, invocatione pubHca Sanftorum de- 
mortuorum 5- jugi confervatione diurna& nocVurna multorum lu- 
minarium ineorumhonorem,officijquotidianarecitatione ^Litania- 
runi & fimilium quifquiliarum decantatione perpctua , & boatu diur- 
no no6lurnoque in TQmplis , prout tali cultui haec bona fuerunt a Su - 
perftitiofis hominibus olim aflignata. Homines vero illi cultui defti- 
^atos/ub variis nominibus , aequ^ ignotis & tacitis in Sacra Scriptura, 
acnojniixa& officiaPapaE, CardinaHum, Datariorum , Exorcifta- 
rum 5 Sacerdotum Miffificorum &c. nemo nefcit collocandos eflfe ex- 
trafphaeramMinifteriorum vere&proprie ac univoce Ecclefiaftico- 
rum 5 quas ad aedificationem corporis Chrifti ab ipfo-.met inftituta 
fuerunt* 

Et abfit a nobis , ut dic^.musBanaEccleJiafi-ica^ nedumquod lon- 
ge eft.abfurdius5ac.ipfimetChriftocontumehofius,P^/r/;«om//wG^r/y^ 
ti^ cam. illius regnum non fit exhoc mundo illasopes Cleri Pontifi- 
cij , qua^potiiifidicidebent Chrifti ac Chriftianifmi opprobriura , ma- 

ia&: 



Early European Books, Copyrighf © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninkliike Bibliotheek, Den Haag. 

297 D 4 [1] 



I 



dt Camtt. VhrajeSi.. yy 
\ la«c pcftes ipfius Ecclefiae, & ut quondam loquebatur Joachimus 
; Calaber , ioco alia:! ^ me relato , fpna ex quibus contexta & complicata 
cficoronac^uacafutChrtfiim corporemyjhco Ecclefia vehewenter pun- 
gtt& vulnerat; Notum eft jumolim id fuiffe vulgatum , Religio- 
1 cem, five Pietatis, fed pr«poftera:,iludium,peperiffe Opulenriam Ec- 
j clefiae , fed filiam matrem de voraffe j Notum^, tunc fuiffe Epifcopos^ 
; aureos,ubifacncaliceserant]ignci , fedcalicibusaureisfaais,Epif- 
coposligneosevafilTe j Notum Ammiani Marcellim', Scriptoris Eth- 
nici,judiaum de faftu Epifcoporum Romanonim,ex oblatiombuitM- 
tronarum ditc fcentium , unde procederent vehiculis tnfidentes, cinHmf. 
peaevefiitt, epulascurantcs profufasy adeout eorum convivia re^ales 
fuperarent menfas; quiejfe poterant heati reveray fimagnitudine urbis 
defpead quam vtttjs opponunt^adimitationem antifiitum quorundam pto^ 
^tnctaltum viverent , fuos tenuitas edendt potandique farctffime , iilt- 
tas etiam indumentorum & fuperctlia humum fpeHantia , perpetuo Ntt- 
mini 'veri/que e]us cultoribus ut puros commendant & verecundos • Itb 
II.'/: Hifi. §. x. NotumquoJ ubiConflaminusccepit paulo libcralio- 
remfe praebere Ecclefiae Romanse , illudjuxta nonnullos in aere au- 
ditum , juxtaaliosparieti Laterani infcriptum fuerit, Hodie 'vene- 
numinfufumefiEcchfia, "tnotat ac refert ex Hermanno Gigante 
Malleolo& Nauclero , diligentiffimus Hofpinianus lib. de Tem- 
flis ) cap. 4. 

Hinc eftquod immenfas illas Opes EcclefiaeRomanjE,quasquojure 
qua injuria mille malis artibus corradere , augere & confervare fem- 
perftudueruntmyfl^Meretricismagn^, qu^ purpura amicitur &in. 
-poculo aureonon tam vinum quam virus fuarum abominationum fo- 
let propinare, femper pij ouilibet, & feriam Reformationem anhelan- 
tes , improbarunt & deteftiti funt; Thomas Waldenfis apud Bellar- 
minum lib. i .de Clericis, cap.z6. poih Concilium Conftantienfe tribuit 
W icleffo quod ftatuerit non Itcere Clericis habere ullas poffefiiones , & 
<! feccafie tam qui $as donaverunt Ecclefia quam qui easreceterunt. Quan- 
tum damni & mah intulerint Ecclefiae illa falfo fic di^a Bona Eccle- 
fiaftica , jam ante tcmpora Reformationis noftne , annis abhinc ^fo . 
lamentabaturNicokus Clemangis, Archidiaconus Bajocenfis, lib. . 
^corruftoEccl.fiatu, cap.i.Vbifaulatim ex di-vitiisrertfmque fectmda- 

^ 3 rum y 



Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuesf LLC. 

Images reproduced by courfesy of Koninklijke Bibliofheek, Den Hoi 

297 D 4 11] 



m 



7-8 Judicium Refp. llcoi 

rtifn ci^umUa luxus ^ tnfolentia inEcclefiamjubiere , tepefcere fenftm 
cef it religio ^ rirtus hebefcere ^ fohi Aifctplina ^ charitas mtnui ^ tolli 
humiht0s , faupertas dpprobrio ejfe , fimulque p^.rfimmia ; Sed utpom^ 
pij, ^ luxui resjubefjet ^ avaritia crehrefcere , ejua* non dm futs contenta 
finibus , aliena non modo ambire , fed rapere ^ in^vadere moliretur.^ in^ 
feriores oppnmere , tamjure quam injuridfpoliare. Ncc opus efl: huc 
omniaconj-errequacadhancrenidicipoflent, ciimeafit in propatu- 
lo; adco.uttandemipjum Anglia^Parlamentum, cum exiftimaret 
op.e^niniias nimiamque inilep. poteftatem Politicani fui Clcri , per- 
riicieni cfle Ecclefla: , & hanc omnem ei abrogavit , h& illius.praedia 
& opes^filco addixit & publice diftraxit. 

. Quinetiam inipfoTap^itu co ufque foctucrunt ab ^vo immenf^ ill^ 
opes Ecckfiafticae tenerioribus quibuldam Confcientiis. , ut propterca. 
alij paupertatem Monachalem opimis Bcnc^ficij^;pr^.tulerint^ alij 
•hanc eandem fuis Epifcopi^ diiPaftpribus fuadereGoiiatirfuerint, I^ec 
poflum.quin hac occafione referam quid mihi contigerif dcgenti Tra- 
jeiitiadMofamannohujusfaeculi ^^..Tumenim venit ad mcLeodico, 
inftruitus conmiendatitijsrliteris D. .Lufcij D.D. Ordinum Gencra- 
lium^^omine iUiC re^dentis, quidanvNobilis r/elrHanno.nius vjel ^r-, 
tefius , . exfamiliaDaflignioruiTi , veteri & npta , -Pontificiae caet^ra; 
coinmuni.Qnis , quiprofitebatur fc hactenus cQnfliftatum fuiflfe cum 
multisJefuitisahjfqueDocloribus Pontificijs, quos confuluiflet fu- 
per hoc gravamine Gonfcientiae fua^ , quo exiftimabat Praefules, 
Epife>pos& univeA*fumEcc]efi«Cierum , teneri ad illani ftri^lani 
. & A.ppftolicam paupertatem., quam Monachi profitentur., adeoquc 
debere,acquiefcendoinfolis decimis , abdicareimmaneiilud Tem- 
pDrale , quodefletiJli& toti Ecclefia^origo tot malorum , illopotiii- 
funumtemporc, jquoflagrabat Germaniabelloferaliquodpro repe- 
tendis Bonis EcclefiaAicis fui Catholici fufceperant. :Cura autem Je- 
fuitx & Dodtores , quos infcriptis de fuo fcrupulo c^nfuluerat, nec 
cnim erat in^ruditus , nihil aliud refpondiflent quam iententiam efle 
hxreticam, inWicleflFojamolira damnatam , & faventemProtef- 
t^ntibus Bonorum facrorura direptoribus , confilium coeperat mc 
^a.deuadi, &mecumderetota fufiiis confcrendi. Et quoniam fpem 
iaciebat, plurimum inferviturum inHannonia, Artefia& Fian- 

-dria, 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Imoges reproduced by coortesy of Koninkliike Bibliotheek, Den Haag 

297 D 4 11] 



j Je Canon. VltrajeH. 

dria, abalienandismuItorumanimisaCultu&Reverentia Cleri 
fuafententiadirpalefceret, &: fuis nixa firmamentis prodiret in pu- 
Wicum, ad ilhus inftantiam & fubejus perfona, quamvis anony- 
mos , emifi traaatulum infcriptum Gallic^ , La 'voix du peuple & de 
Dieu , ou trefhumble & Catholtque Remonjhance ^ Mejjieurs duClerze 
qyoex Theologi.^ Pontifici^ principiis , quibus ^iile femper in fut^ 

lcrupulonixustuerat,oftendebamEcclefixMinin:ros,quiLeviticoor- 
dmi & Apoftohs CKrifti fucceffiffe dicuntur , eo ipfo oblieari ad om- 
nem pr xdiorum & territoriorum poffeffionem abdicandam , eamque 
paupertatemprofitendam&feaandam, quamaiifterioresMonachi 
Apoftohcameffepertendunt: Liudatoad id inter catera teftimonio • 
Hieronymi& Bernardi, Clericusqmhabet parteminterra.nonhabebit 
fartemmccelo. VideaturEpiftola Hieronymi ^^NV;,^^. ad quam » 
41. Erafinus haecannotati totdhac eptjtoUMvus Hieronymus 

-vultjacerdotes ejfe pauperes optbus , di vites doBrind& pietatct n^ 
jatts convemt cum publica tempefiatts hujus perfuajtone, qud credunt 
Ecclejtam hijce diyitiismaxime fulciri ornari. 

Quamvis autem hypothefes boni iWius viri , non poffent uraeri, nf- 
h,utvulgoloquimur,^J /a<?Ww,&in quantum ab ipfo pSntificio 
Gleroadmittuntur, reveratamenc^imChriftusfiiis prsceperit the- 
faurizare nonm terris fed incoeloi chm fiios Miniftrosemiferit ad ani. 
marum pifcaturam , non ad immenras opes comparandas ; cum na- 
.viculaPetnfitrcaphapifiratoriai nonnavis mercaroria, nedum pi- 
ratica ; cum ab aevo conftiterit auro Ecciefiam deftrui non Jedificari , 
ut quondam Sulpicius Severus loquebatur ; cum ingravefirenribus 
opibus EcclefijE R. uiii & per eas omnes errores, quos dereftamur,eff ul 
fifuenntj tKyn videocm BonaEcclertaJ^tca po^fmt appellari opes ills 
immenfa2,.qu:EpotiusmalaEcclefiaftica^ uridixi, cenferidebenti 
tam refpedtu ipfius-met Ecclefix Rom. qua: illis debet maximam par- 

temfiixcorruptionisj ut benenotavitolimMarcusAntoniusde Do- 
I minis , cum adhuc nofter effk , Pjetatem & Veritatem in Papatu nau^ 
fragiura fecilfead hos duos firopulos , Opum & Honorum , AVariricc 
& Ambltionis ; quam etiam refpecT:u Ecclefiamm noftrarum ,' quje 
jgi-aves perfecutiones pari debuerunta Pdntificiis, tum" ftudentibu? 
K<30Brervatiomilhusfiiimagn3eDwnae quaeftus,illarumqucfiiarum o- 



8o Juiicium Ref^. T%eoL 

pum quibus mal^ metuebant a Reformatorumdcxflnna , tum repoP» 
centibus nonnulla ex iftls bonis qu^ Principes & Magiftratus pro jurc 
{uoillis^ripuerant. Unde natum fit ultimum Germaniacbellum , un- 
de cocperit incfitt^re ftatus antea tam florens Reformatorum inGallia ^ 
nempe arepet;itionqbonorumiftomm inPrincipatu Bearnenfi , nemo 
f^ft hodiequi rieftiit. 

Sed an^^^w^dlceremusEcclefi^ , qu^ non fuerunrtantum omnium 
inEcclefia Ch iftiana malorum caufa& origo, fed etiam quorum 
pleraque omnianonnifimalis artibus & technis nequillimis corrafa 
/& adhamata funt^ab iis quibus quaeftui folent effe animi fimpliciorum 
fuperftitione capti? Malum illud jam incoepcrat tempore Hieronymi^ 
adeout lege prohibendum fuerit Clericis&Monachis^qui incipie- 
'bantZ^^r^///^er^fieri5nchaereditatcs caperent. Veiba Hieronymi rie 
uitaCleric. ^^/Nie^or. funt notatu digniirnna j Pudat dicere'^ Sacer^ 
dote^Idolorum^ mtmi^ aurigae^fcorta^hareditatescapunt^Solts 
Ckricis ^ Monachis hoc le^e prohibetur ^ ^ ^rohiheturnon a ^trfet^uu^ 
torihus^ /edaprincipibus Chrifiianis'^ Necde lcgeconcjtieror ^ feddole6 
cur merucrimus hanc legcm. Cauterium bonum ejt , fed cjuo mihi uulnu s 
utindigeatncauterio} Pronjidafeveraquekgiscautio^ O^tamennecjic 
refrenatur a^varitia : PerfideicommiJJa kgibus iUudimus ; c^ cjuafima^ 
jora fint Imperatorum fcita efuam Chrifii , Tcges timemus , Euangelia con- 
t&mnimus. Et paull6poftiWewhacredipetas& captatores teftamen- 
torumexClericisitadefcribit 5 Audiopraterea infenes c^anusabfque 
liberis y quorundamturpefer^vitium. Ipfiapponuntmatulam^ obfident 
leBum , purukntiam fiamachi phkgmata pulmonis manu proprid fuf 
cipiunt : Pa^vent ad introttum Medici^ trementibufque Jabijs an com- 
fnodws habeant fcifcitantur \ ^ fi paululum fenex "vegetiorfuerit , peri^ 
^litantuY j fitnulatdcjHe latitid , mens intrinfecus avara torquetur^ 

Neque dubium cft quin illo Edi<£l:orum Caefareorum repagulo bre- 
vifublatopofttcmporaHieronymi, creverit captatio Clericorum, 
creverint quoque doli & fraudes eorum ad dotationes & fundationcs 
multiplicandas; adeout debuerint etiam Principes& MagiftratuS 
Oiriftiani poft multa fecula ejufmodi Edi£la revocare, & laicis inter- 
diccre ulteriora Jegat a teftamentaria ad pios ufus & in favorem Cleri . 

Apud 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Imoges reproduced by courtesy of Koninkiijke Bibliotheek, Den Hacg. 

297 D 4 11] 



\ 

! 

Camn. UhrajeB, g 

Ww«.. Qu,d h.c de re Veneti,ciuid Carolus V.inhocBel^o 
quid ipfa C^v.tas Ultr.jeama, fuo Sta^uto Faclo anno T^Cdfe M r.'- 
cmij pollOcu , fancivermt, notiu.eftc,t,am ut debeat fufi^is 
phran. Nec dubiumqutn illarum Conftitutionum ^ Magiftratibus" 
faclarurn , ^d confervanda famiharum quarumcunqueParrimonia. 
& impediendum nefiib prcetextupietatis&devotiomsadCIericos& 
Ecclefi..fticostrannrent, origo vera fit adfcr.benda fraudibus& ar. 
tibus Clen & Monachorum , jugiter infidiantium bonis alienis . & 

viduarum acorphanorumdomosdevorantium fubprjetextUDrolixa- 
rura orationum. . r 

Q^are merir6Doaifilmi Interpretes Bel£rae/;.r?^ commemorata 
Apoc.ix,ii. &exprobratamyftisBabylonicis, interpretantur De 

=CilOCflcVC,l l- abdua.oncm & tranHationem h^ereditatUm ileeitimis 
teedibus ad /ua Claufh-a. Et-,dc6Calvinus in %^fi. ad Anonym. 
■4e Offic:hom. Chnfliam ctrca ^enef. Paptfi. inter fuaopufcula , non fo. 
mm Dectmartm origincm ut vanam rejicit , fed pertendit omnes fun- 
dariones & dotationes Picudo-Eccleliaflicas erroret^It faaras,, ab ho- 
mmibus do.o S^frat^decir^um vams.lkftfb tllictta candttion. MiiTa. um 
5c 1 uiiragiorum pro mortuis , adeoque ipfo jure vitiofas & nuUas elTe ; 
M\cnt tvgcntesillos redittis Eccleft^ Roman^ d /uprema Sede ttf^tte ad 
Mperrtmam Capellaniam , corrajos effe fraudthus , fttrtis , raptnis, 
^acrtlcpts & pranjts technis ; .Urget axioma I C:oru m , quo ftatuunt 
ionationes™rf^c1:asnonvaIere; Affirmatomnesdonationes&do- 
-armnes B-ncficianas , non aliud habere fundamentum c^uam errorem • 
7am, inquit , mijert eartim authores , fihtfunt imaginatiauodnon efi- 
^jf i>l»r^s eorumftterunt eo deduBifraude ac circum^venttone. ' 

Ner fatis polTum hic mirari, quod Viri DoailTimi agnofccnteshsec 
)onapleraquemalisartibus& rapacitate& avarkia Cleri acquifita 
uiflfe , Conf 7heo. p. x pag. 5- pertendunt i 1 nih il facere ad Qiisef- 
lonem, eorumpoirfllionemincafu confcientiae fpeaantem : Nam 
, ane,fi haec polfcllio eft illicita ex parte iftorum bonorum ,ideo fit quod 
; aaecborufuntSacra,Ecclefiaftica,ipfumChriftiPutrimonium con- 

^ ftituentiaj 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuesf LLC. 

Images reproduced by courfesy of Koninklijke Bibliofheek, Den Hoag. 

297 D 4 [1] 



3x yu^cwm Refp. TheoL 

ftituentia; Atquitalianequeunt cfle>eo quodtechiiis> rapinis^frau-' 
dibus^ furtis, malisartibus,fint acquifita: Abfit enim ut Sponfas Chrifti 
paraphernalia conftentrebus furtivis,aut legitimum Chrifti Patrimo- 
iiium , fi quod habeat in terris , nonnifi malis artibus & rapinis com- 
parari & augefcere debeat. Fateor quidcm non legitimari hodierno-i 
rura Canonicorum pofteffionem ex illo capitc quod hsec bona malis 
artibus fint comparata i Sed falura ciim talia fint, non poteft inde vi^ 
tiari illorum polTefiio quod Sacra & Ecclefiaftica efle tabo dicun- 
tur. 

An hotiaiterurw dlceremus Ecclefi^.^ quod tetrius adhuc eft, Patrtr 
monmm Ch ifti , bona quae de fado kierunt addi(^la , devora^conlecrata, 
Idolo > & cuhui fuperftitiofo ac ilhcito , ut revera non tam Ecclcfia- 
ftica, quam Idol thyta & Antichriftiana ftatui debeant ; ut fuo loco eX 
Scriptura dcmonltravj , in ijs iplam quafi carnem & lubftantia magnae 
l^ereti-icis fitam efle : Calvinus/.c.nempe/)4^.opM/c G^//.i2 5 italoqui- 
tur; Qu h(Cc bova Ckro rehquerum.exJ^eclaverunt ut hoc facrilegio Mtjfcy^aliis 
precthusyaut pottus fufurris magxts.ammx lu£ ex ca) co e ?urgatoYij liherai entur ^ 
quom. m inSchola Papx cdvilifueraw , bifariMm pojfeelui peccata qwbus infuis 
conjcientiisptemeharnur ^ nempe autfufltnendopoenam illts denunctatamw ;a- 
dicio Dei , auteamper fn jfa^ ones redtm^ndo . Pana erat ajfari ad tgnem Pur^ 
gatorium-^ Satiffav.endi modus erat jugtter ingerei^e m v ntrem Sacerdotum &: 
Nonachorum > donec dicerent Satis e(l. Hccef^ inquit ad Clerum , imtiwn ac-^l 
qufntonum vejlrarwn , hiCC ejl quoque ratio per quam ad ewnaccreveruntgradum 
mquonuncfwit adeo ut revera dicf pofftt , vos nequtdem pedem terr£ pojfiderei 
quemacceptumferre Purgatorionon deheatis. EtlUuftris Pleffaeus lib, 5. de\ 
lEuch^cap' 10 obfervat quod jam inde ab anno 700. fundationes e» 
PLirgatorio fint enata? ^ & fadiaefub ordinaria hac claufula , Damusyle^ 
gamus &c<, hdcc vel tlla p) 0 falute & redetnptione animarum mjirarum prdS^ 
decejforumacfuccejfoyum fwftrorum :Etinfans fit in hiftoria Ecclefiaftica 
qui ntifciat quanta colluvies errorum cum Antichrifti revelationc m 
Ecclefiam irruperir ab anno Chrifti 6oo, quamvis illo fintrecentiores 
C>pituIorum & Canonicatuum fundationes ^ quas Pafquierius lib. -^m 
des Recerch. cap ^. nonputat ahiusquama tempore Catoh Magni re- 
pctendas. Certe fundationes & dotationes Beneiiciorum , non po(- 
ilunt effs meiiori5 camtoatis jjuam vTtmpla ipfa ^ vulgo Ecclcfias vo- 



de Canon. Ukraje^t. 
cant, quibusquadantenusalligantur. pmvQro ommaTembUy ante 
^ 1 Reforraationem conftmaa , Idolothytis annumerat Doai/Iimus 
■ Voetius Dtfpat. deldolol. ind.&^an. eo ufque ut iila mallet deftrui quam 
retmeri , nec veJit ea unquam retmeri tanquam remfacram aut confecra- 
' vtm, quiavidehcetidtanquamDeoconfecratumnequithaberiaRe- 
li jorrnatis, quod Idoiolatri» deftinatum fuit. Quidcrgo/ Sieoufque 
Idoiothyta funt Templa Pontiticiae Idololatriae quondam deftinata, 
. ut non polfint a nobis ufurpari tanquam resfacr^ & confecrat^ , quanto 
magis erum Idolothyta bona cultui Idololatrico , iUicito & fuperfti- 
• tiofofovendo& continuando illis in Templis deftinata, ut nulio 
modo ab Ecclelia repeti poffint , ceu libi debita , tanquam res facr» & 
confecrats ? Et cum Idoiothyti red^ dignofcendi hanc inter aiias no- 
tamproferat?6/^/. Vir Celeberrimus , II videlicet illius ambores -atqut 
ufurpatores , intende\int Idololatrid: & fuperjiitiomspromouonem atque incre- 
memum , quomodopoterunt eximi Benericiorum Pfeudo-Eccleflaf- 
ticorum fundationes «fx Idolothytorum cenfu , cum exmera fuperfti- 
tione & errore hAx fuerint, & ad illam fovendam ac promovendam 
ex profelfo deftinatae ? 

Ipfemet fundationes Ultrajeainae qu^fo expendantur. Nulla eft 
earum quae formaiiter aut eminenter hanc impiam & vere facrilegam 
formulamnoncontineat, quammodoex PieiTajo commemoraba- 
mus. Quid qua^fo iniquius , quid magis oppofitum Gratise Dei & 
RedemptioninoftrKquaeeftinChrifto, quam haec dari pro peccatis 
•eluendis , pro animarum remedio , pro rcdemptione anim<c , in compendium 
animarumy ipro Iwninaribus inEcclefiaconfervandis, pro confequen- 
^heatttudine xterna y ob emo'umentum etiam acremedium anim£ pradecefo- 
Yumy ut paflim videre eft apud Hedam, cujus etiam loca pleraque 
video annotataab Authore Conf Theol. p. 2. pag. 209. ^210. 

Ac prout relegenti omnia Diplomata dotationum & donationum 
SccIefi^Ultrajeainaeapud Hedam extantia, nullum occurret, cui 
aliquidnon infitvitiofi, fuperftitiofi, erronei & Idololatrici , fic 
nominatim anno 10 jo. Bertanobilis foemina<&/<i./>rf^. 118. ita lo- 
•quitur; Humilio & dono caput meum liberum ad altare S. Manimi Item , 
Siquishancingenuttatiscartaminfringeretemavertty vel molitus fuerit ^ iram 
l>etomnipotemts& SaniiiCDeig€mtrfCfsMaria& Sta Crucis San^ique Mar- 

L 2 tini « 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuesf LLC. 

Images reproduced by courfesy of Koninklijke Bibliofheek, Den Hoag. 

297 D 4 [1] 



JJ4* yutJicium Refp.TheoL 

Uni.i immat & mnium S^n^orum j Et exccm numcatus & anathcmatiza^- 
tusjitex^arte Patm& Ftlii&. SpmusSancli& SanilxxYucts & S. MariiC'^ 
(X S. Micbaehs & omnium Angelorm.& Arcbangelmm & S. Petri SccH^c 
Uuh 5c limilia facis oftendunt has tundationes non facras & vere Ecc-^ 
l^iiafticasfuiire, fed vidpras, erroneas, fuperftitiofas & Idololatri- 
cas, adeque juxta Calvinum fadtas fub conditione iilicita, &per 
Confcqucns ipfo ure nullas. Ut debeant contra SoJem velle loqui, 
qui n^^garint Idoiothytis has dotationes efte annumerandas , eo quod 
iliistei^ippribusnpnduro cojiuprio Jtccleiiae Roman^e ad fummum 
perveniftet; Namquamvis in externa illius communione rcmane- 
rent adhnc niulti viri pij & fandi , qui nec re nec opere invalefcenti 
Supcrftitioniac Idololatriaeairenriebantnr, atalibus tamen non pro- 
ficifcebanturtundatione&& dotationes Hcclefiarum &c Monafterio- 
rum ad redemptionem MiiTarum& Suffragiorum pro mortuis ex 
Purgatorio liberandis^&adconlequendam ac proraovendam remifTic- 
iiem peccatorum & vitam aeternam • Exemplo iTt nobis Petrus Wal- 
do > vir ditiffimus , a quo & JValdenfe^ poftea didi fuerunt y ( ut ple- 
xiquQ opinantur quem legimus fuas opes diftribuifte pauperibus , 
unde fadi pat^eres de Lugduno^ Veritatis fedatores &propugnato- 
res egregij , non vero in tales fundationes profudille.. . 

Quod li harum fundationum una autalia meminit ctiam conver- 
fionis Gentilium perClericosUltrajexftinos^velCuItusDci ab ipfis ex* 
crcendi & confervandi^non funt per id minus vitio/fie.Nam eam intel- 
ligufit converfionemjquaiem jam tum copperat urgere Sedes Romawa 
per fuos ApoftoIoSjBonifacium & Auguftinumjtum inGcrmani^jtuni 
in Anglia^qua non tam Ethnici ad Chriftum addticebantur , quam er- 
rores & tyrannis Romanenfium > interChriftianos fimpliciores indu- 
cebantun Ita etiam hodiegrandesiumptus fiunt inPapatuex dire- 
dionqCpngregationis</^ Propagandafide^ ad convcrfionem infideJiuma 
cni yacare. videri yolunt onnies Uisfmarit q^ii inter Proteftantes ciam 
pal^fp vagantur 3 adeos feduceiidos & a^dPapifmum conveitcndos» 
JiimaiitemnoaehriftofedAntichrifto & Idolo lucrifieri, qui per 
ta]cs;Mi{fiQnarios propagundasfidei deftiwatos a Pontxfice, adillius 
obfequium traducuntur , nemo. noftrum ibitinficias^ & per confc- 
qwcH^> I^QJptby ta effe qLu«;unqu^a mulus zelotis inPapatu in talium 

Mi/lior 



iiwiife 



I iie Camn. VbrajeB. 

fMiiTionum fumprus expenduntur & confecrantur. Stmilifercultus 
Divinuscui illasdonationes & dotationesdeftinarividentur, eratcul- 
tus Superftitiofus , qui in cantillatione otiofa , in Officij recitatione^- 
in Mifrarum celebratione, in Litaniarum ad SanAos &: precum pro 
mortuis demurmuratione , in luminaiium rnultiplicatione &:c.fi- 
tuserat j & qualem mentes fuperftirione captse per eam efficaciaiiv 
erroriscujus meminitPaulus z.Thcfl^ n, ii. Myfterij iniquitatem - 
progreffiim & robur comitant«m , unice deperibant. 

Vetuftiflimum Diplomaeorum quae habet Hedaextat/>4r^.i5. fub 
l^mine Dagoberti, qui ccepit regnare circa annum 63 i. Verum fup- 
ipofititium efle & ab otiolis Monachisgratisconridum , ut obferva- 
cum etiamDodiftimoBuchelio in fuisnotts ad Hedam, tum ipfius-mec 
le<5tio fatis prodit , tum quod multa habeat minus convenientia illiu&.' 
Regis ingenio & perfonj» Nam fe reum peragit Ecclefiamm Dei 
vaJtatarum-(!^ defiruciarum, & dicit quod i« fiubltme dmna^ 

\'jue majefiatlinter choros fia^rBorumin habitujudicantis fiedenti prafien^ - 
^atus , d fianthjfiimis Ecclejiarum patroms , pro rebus Eccleftafiicis dfie per 
'apinam difiraBis^^ conjumptis, graviter confianter fiuerit accufia^ 
itus, maxime dfian&ijfima Deigenttric^ MariaS' beatiffimi^Petrod^ 
Taulo Apofiolorum principibur, citmqHe conficientia gravatus non audc" 
'^et delitla defiendere, ex arbitrio Frajtdentispsen^ fiuit addiBus •■^ diu- ■ 
jue cojfio pcenis atrocibus confieBo fiuccurrittandem fipccialis fiuusPa* 
"■.rontts, MartyrDionyfiius,<iui^rt:ibusfiuisinfiantis)pocnadelationem ^ 
t)oenitenttie tempus ill: obtinuit , ei imponeado per modum pxnitentioi 
jt ad honorem Dei & pr^diSforum San&orum Ecclefiani conftitueret ; 
jdquod aitfevoto obftrinxilTe, & fiub cerxz fiperemijfiionis^indul- 
b renti^ peccatorum fuorum , Ecclefiam in honorem SanBa Trinitatis 
p S.' Maria perpetua rirginis d^^ San^orum Apofiolorum Petri d^PauIi , 
Wisburgi conftruxiffe. Quamvisautem credam hoc inftrumentum 
Oagoberti fi6tum &falfuro efto, tamendubium noneftquin fun-- 
flationes feptimi iHius faculi & fequentium hocfere ftylo commuHl- 
lerprocefleVint. 

Sic apudHedam 28. CaroiusMarteHus anno72 8.profitetur/© 
rmulta illk commemorata dcdilTe, cogitans quahterpetcata pojjit ahhe-i 
■s ^ Schanc fuam donationem ait fa<5fam pro dmnointuitu &a7fin$iB 
1 K 3 , fiu^^ 



Early European Books, Copyright © 201 ) ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliofheek, Den Haog. 

297 D4 [1] 



26 yudicum ^ Refp. TheoL 

iftuc Ytmeclio^ & pdg. 50. ait fe dare vcro redemptione mm^c fu<Cy 
.hsec ilk fpeftantia ciA Bafiicam qu^ejl oovjirucla inhomeSalmo^ 
:ns Domim lefu Chnfii & beata Mari<c gemtYiasDei, &:c. vultqueillud 
^uum donum ^xo^ctxz omnitempoYcin augmetitum pro remedto anim^cfu^. 
Sic Pipinus pag.37. meminitanno/^z.eorum quscper compendium 
.nimaYum ad locaEcelefmum pYohantuY induha\ item villarum Ecclefi<c 
:Martiniy cui confirmatjura &privilegiaa praedecefforibus fuis col- 
Jiata, ut mereatur ad eorum mercedem fictaYi^ 6c vultut quicquid exindc 
lifcus fuuspoterat fpCYaYe ^ in Luminarihus Ecclef<c in perpeiuum projiciat in 
augmemis. Et Dipiomate fequenti confirmat quaecunquePipinus fuus 
avus & Carolus fuus pater donavitS. MaYtnw^ idque in LuminaYibus 
feuinjlipendijs MonaclyoYumvelCanonicorum y quiibidem Gentiles ad Chrif 
uamtatem conveYtunt, &c. Eodem ftylo c^idem confirmabat Carolus 
Magnuscircaannum Soo tbid.pag. 59. acaliodiplomate/>/f^.4i. alia 
, donabat ad BafWcam S. MaYttni j ex eo quod , inquit 5 fi ex hts qudC divina 
:petas nchis laYgtYi dignata ejl^ locis veneYabilibus coucredimus ^ hoc nobis ad ^cteY^ 
itiam beatitudtnem proculdubio peiWJere conjidtmus. Sic eju/dem Caroli Piivi- 
ilegium relatum pag. 44. fpedat AbbatisSangcrmani jMiniftros hinq 
mdQtamadLumimiacompaYandaquam pYO reltqua necejfitate dtfcurremes: 
Sicp^^^.^J.Ludovicus Pius Caroli filius ^anno 825. pra?cedcntia con- 
firmat Rix f redo VcteYts TYajedi Ecclefuc Epifcopo qux ejl confhuila in hormt 
S. MaYtini ConfeffoYts vel cceteYoYum fanhorum , quo prxfulipfms Ecclefx cum 
,omnickYo & populo f\bi fubje^o alimontam mtwflrare ^ & Lwmnarta tneadem 
fede continuaYCy atque Gentiles > qui ad ChYiftianftatem convertuntur j alere & 
docere poffit j & ait fe illa omnia ei Sedi confirmareo& amoYem Dei & yc-^ 
veyentiam S. Mamni. Sic pag. 5 2. Lotharius anno 849 . haec cmnra com- 
probatEcclefiaeTrajedenfi quxejl conflru^ainhonoremS. Martivi Cort^ 
fejfdYis & alioYum SandoYum ^ ut in peYpetuo tempoYe ad peragendum Dei fervi^ 
tium ( quale videlicet tunc obtinebat ) augmentum & fupplementum fiat. 
Eadem habet Ludovicus Rex Germanise , ibid.pag. ^6. & pag. 57. Lo- 
tharius alter , ad reparandum damnum illatum per barbaros Eccielias 
Trajedenfi qu£ in honore Cbrifli confefforts Martini conflruSla effe dignojcitur ^% 
,dat illi Monajlerium Bergh in honoYe S. PctYi conJlYuSlm , idque > inguit^ 
amore Domini Prote^orisnoftri y oh emolumcntum etiamac remedium ani^ 
)fn<c avi mjlri Lutoyvici^ & pi£memori<cgenttoYts nojlri Lotharij quondam Augu^ 
^mw^nec mngenitricis no^r<cHermingard<c /feu^ro falute mjlra &c. ad 

confoU^ 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Imoges reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Hacg. 

297 D 4 11] 



I 

I de Canon. VltrajeB. %y 

' ycSnfolatione;)} & tutamemm reaorum ejufdem Sedis , pel CUrl , quo 6?-^/?- 
inatifemDeinofir^pmepta liherali nmmjicemta, eos Domwi Mifer/cerdiam ■ 
• pro twjtta ac Pr^dccejforummjlyorim falutelther ui exorare deleaet. Sic paz, 
^^.Zuentibolchusanno 8po. Eccieharn Trajeaenfem dicit conftru- 
: aam tn honore S. Mantm & aliorum Dei Sanaorum , & beneficia dicit ei 
xollata fuiire*& amoyem De & reveremiam S, Maitim & meminit re- 
lidQmium interrisS. Mamni, &rtatuitut omnia ibi commemorata- 
redeant m jus & dominationem didae Eccleflse, oh mercedis fu« awr- 
mentum & ^ernam remunerat onem , ui S. Maninus , incu mvenerationeijia- 
contuht , dtgnetur pro fe mteicedere , «f PCM/^tf? peccatorum fuorum 
iJttr /J4&(?rc, &: hanc (uam donationem infringenti denunciat /r4wOw- 
' vtpotentisDei&S.Mantni.Sicpag.7^.EAdxicus annop^^.lamentatur- 
^ fe repenilTe hoy.orMs Ecelefias S.ManimyPatTonifui, &S.Salvatoris, dtruta» - 
& exujiasy quasaitfe pro modulo reparaffe, &earum Cationicos ad ' 
fuliemattonem eorum amplmem ut dtvinis laudthus feruentius inh<ereant , his & 
^ liilisdonalTe adjiipend alemufum fratribus m etfdem Ecclefiis cominuifei-vienti' 
buii quodvuk prorcmedtoanimxfui om u tempore projicere tn augmentum^- 
Ita Henricus Rex, eidem Baidrico pri/cas immunirates Ecclefiae Tra- 
jeaenlis confirmavit, oh amwem De & reverenttam S. Martini.pag. 3 6.Qu^ 
&formulaOrto i- Impei.toi utituti&/^./)4^. 82. annop^S.Et anno> 
5>5o. idem Orto Tielam dat eidem Sedi,ot amorem Dei fu?que remediwn 
\anim£,pag. 86. htpag 93. Anfridus hsec & illatradit pro fe fuorumque.-- 
.parenumremedio^ adEccleftas S.Mari^femper virginis fanaique Martim in ^ 
Traieaoj adreJiaurandum thidemDeifervitiumy fuperftitiofum fcilicet &- 
jldololatricum ; undeinfringenti fuam donationem optat-ut laqueum 
\ommpotentis Dei ir^yejujquegenitrtcts Marix.Sanaique Martiniinctdat. Ita pag. 
,194, Frethcbaldus anno 99 7. plurima dat S. Marttno fuo fpeciali Patrono^ 
MadJiipendialemvidelrcetufum fratrthusTrajeai fub cajiris Chrijii commorami- 
ihusy proanim<efu£fuorumqueParemumremedio, tttlduhitanscumtranfmnjt 
y.ticquirere perennis vitxgaudta Ex eodem principio ibid. pag, 2 5 Otto ter- 
• itius fuam donationem inftituit anno ^^2. ad remedtum animaiux pa^ 
"tmumque fuorum , quod proculdubio credat in fuae antmx & carnisfAici' 
tate (ihi dtvinttus remunerari , qukquid locisdivinocultutmancipatis hr^itus 
tiuerit ■ Et Henricus i i,pag. 99. anno 1 033. fuam donationem infti- 
:tuit oh amorem Dei& S- Manini j & pag. loo. in fequentiDiplomacc- 
1k fuam (donationeni h^\ioh anii^£ i\xss rimediHm Tar€mtt7t9^uefuo^ 

I 



Early European Books, Copyright © 201 ) ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliofheek, Den Ha< 

297 0 4 (1] 



8S yuMcium ^ Refp.TheoL 

rum. Conradusanno 1028. ftatuitejufmodilargitioni* 

kus Principes juffragia Sanciorumpromcrtri ; Et pag. 1 20. alter Hen- 
ticus anno 1040. nulloniodo ambigit co^hfiibus honis d Deo fe re- 
nuinerandum> /i locaDeodc^^ota teir tms rebusMt^iger cfiu^u^iii ^ 
jivverir Deo ejuj^ue Santtis dt^vina ojficia pro ^vivis mortuis offerentes ; 
undeait febasc &: illa donaffe Ecclefide Trajed:inae/^r(? ^^/er»^ £)ei 
gloriay atque bona memorta^ Patrts lui Conradt Imperatoris aniwa^l 
eo m^gis ex officio 5 quod cum in ea JEcclefia patnna fepeliverit 'vif 
cera-f Beatus Martinus d it ciuaji Jtbttort iu^requirat fervttia. Rcli- 
quoe donationesilliusHenrici iii >& Henrici iv.ac fequentes iunt 
eiufdentff-yli , femperquecevi fuiruperftitionem Scldoiolatriamevi- 
rdenter referunt. 

Ex his aute^quibus paulo diutius debui in/iffere igne liquido liqui- 
diusconftat^ revera Errori> Snpeiftitioni,IdolcLtiiae,idcft opinioni 
merendi, metuiPurgatorijj invocationi Sandorum^ina^dificari omnes 
tlotationes iiLisexquibus, ^^iritualitatis re/pedlu, enaraefunt hc- 
<liern26 Praebenda^ Uitrajednia? > & fic eas origine lua non bonis 
vere Eccleliafticis & Dcofacris^ led Idolothytis propnedidtis 5 effc 
annumerandas, neceosaberrareaveroqui dixerint tam ineptc haic 
©eneficiavoc^riP^rrimfl^i/ww C/my^^^ quam jur. deberent dio Patrim&^ 
nium S. Martm , eoden>^plane n o Jo quo liia omnia la^cuiat ia qua: Pa- 
pa poffidetj vulg6P/tr>im>w/«/«5. Pm/apptilantur.EtfanecumEccle- 
4i.iS. Martini fub hoc formali fuerit Idolotlytan noforium , ut (upra 
notatum deomnibusTempiisin Papatu 5 non poftunt alioloco ha- 
beri quam Idoiothyton oninia iiia bona quas Ecclclix5. Martini qua 
tali, donata, dicata, aftignata fuerunt. 

Noneftautem quodrecui*ramus ad fundatorum & donatorum bo- 
tiam intentionem 5 quoeorum dotationes& i n forma &in fine 
gitimas,necIdololatricas5 ftatuamus; Etenim folam bonam inrentio- 
-iiem non fufficere in rebusad ciiitum Dei f[ e<5laiitibus, reseffin nof- 
tra Theologia notior^quam ut debeat fufiuscxpl»cari ^ Ac prout Pau- 
lus Judaeis tribuit quod liabuerunt 2e//^w Dei , at nonfecundim fctentiam 
flom. Xj 2« . ita etiam fundatoribus & dotatoribus Ecclefiarum in Pa- 
-patu ^tribuere poftimusquodzelocoeco& praspoftero ad:i fuerint: 
i^i^^^ut hiijufce noftrse Pro vinci^ HL ac P, P. Ordines^ia aureo iiio iuo 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Imoges reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Hacg. 

297 D 4 11] 



de Canon. XJltraje^. 
i DiplDmatequoanno i^H.ereaioni & confervatloni fu^ Academia 
con(ecraruntbonam partem Bonorum Pleudo-Eccleliafticorum qute 
ClOoncrfi-gOCtrrcnappeJlantur, itaiocjuuntur, Inhasrts hof,^m 
eorum cenfuum^nrtem.^uos Majoresnofirt, hommes liberakspro modo re- 
: rumJuarum,ammoqmdem bono &reUgiofo.Jtderrorum tenebris impluito 
^ ac lapjante , m a cy.y>tie4a MonaJHca quondam contulerunt , cor^-Vi rtemu^ 
■ atciuemufusimpendemuslongkmcnores. Quibus verbisSapienti/rimi & 
Sanaiaimi Viii agnofcuntjbono quidem animo fed rebus minime bo- 
: nis , Majores iuos (ua boiia devovifTe , dum ea Mon..fterijs erieendi^ &: 
ijfovendisconrccrarunt. Etiam bona fuit intentio Lthnicorum in Juis 
ffundationibusprocultuIdoJoJum i Sed tamen urideo nihiJ juris in 
:eas Chriftjani habueie poft pacem rtdditam licciefiis & ipfoi Imrera- 
torcsadChriftianifmum converJos, quiiiJaomnia ldoJothyta , noft 
everfum cultumldoJorum, ceu nuJJius & vacantia per ldoJojii^e 
everhonem, fuo hfco vcndicarunt , ut pjtct ex /.5. & p.C deP.r^rrmis 
'Cquanquam video nonulios Scriptoreseo procedere, uwtiam perten- 
dantiila qu^eolim IdoJisGenriJium fi crantconfecrata,debuilTeinier- 
iri in «rarium Ecclefiaj Chriflian^e, ad iJJum uk,m analo^nm 
\&panlem, liDeopIacet, qui hodie tantopere urgetur ,. qua;len- 
.tentiafallotributaCJapmario lib. de arc.cap. 4. tot abfurdirarum 
monltra lecum vehit , ut eam retu JilTe ref uralle lit , ) Ita i,on Purem 
quid pIusneccirari)iurisEcclelIam Reformatam qua raJem roiVe ilbi 
tribucreinfundationes fuperftitiofas & IdoIoJarricas poft Paparum 

:;xterminatum & aboJitum, ex bona intentione prilcorum funda- 
::orum. 

CumiglturnuliafitcommunioChrifti cumBeliaJe, quivoletra- 
:iaeIoqui, nunquamappeiJabitP^m;»07;i«wC/&r//?/, bonaSuperftiti- 
Idolodevota, etfi Canoniftis Pontificiis quandoque Jibuerit 
aocelogiofuabonaPieudo-EccIefiafticainfi^nire, quoiUa Reg bus 
:5c Magiftratibus Chriftianis magis intacla & inacc efta redderent : Et 
jaullus mihi dabitur author probatus aut probandus Thelcgis noftris 
juiitafueritloquutus; im6necita ^WoX.?^ loquuntur Canones ip-' 
nextantes apud Gratianum , cjuiilli phrafi adftruend^ falsoa non- 
[lulliscitantur. Sedquamviscx eo quod funt Idolothyta, fatis evi- 
^enter.conficiatur, i. nullomodopofle illacenfcri bona Dco confe- 

M crata. 



Early European Books, Copyright © 201 ) ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliolheek, Den Ha< 

297 0 4 (1] 



Judicimn dr Refp . Theol: 

cratav PatrimoniumChrifti , bonavere& univoceEcclefiafticaja. 
tam facile potuifle fxcularizari , ( uti fa6lum eft ) poftextindlam Su- 
peTiationem& Idololatriam Pontificiam & Antichriftianam , cui. 
fuerauiconlecratav aciilosreditus Virgmum Veftalium inter Eth* 
nicos y quos in fifcum Imperatorum Chriftianorum reda£los , iterum 
illis.vendicareconabatur *Symmachus v blanda& artificiofa oratio* 
onehabitaad Vaientiaianum, Theodofium& Arcadium, cuiref- 
ponderunt Ambrofius & Prudentius j 3 . tam parum hsec bona deberi 
EcclefixjamReformatse^quam parumdebebanturEcciefi^Chriftia- 
nae poft pacein lili redditam 5 qu-r^ Idohs Gentium fuerant confecrata j 
eo qaod iicet Idoiothy ta, in fuo materiali confiderata, poflint fieri Ec- 
clefiaftica , attamen talia effe & cen (eri in fuo formali non poffunt ^ Id 
etiammhaccaufamagnaconfiderationedignum mihividetur, quod 
omne illud Temporale 5 de quo nunc difputo , ea bona fccum adjun- 
£i:ahabeat , quse nuilo modo poffunt proprie Ecclefiaftica effe vel fie- 
rii: cujufmodifuntjuraServitutum, Patronatus, mixti&meri Im-- 
perij 5 JurifdiclionisutriufquejCivilis&Criminalisjquaetumpote- 
runtEcclefiafticisquatalibus convenire, cum Bonifacij v i i i. ar- 
gumenta Exrr^. Unam SanBam^ de Mai. ^ Obed. quibus vult fibit 
vendicarejusutriufquegladij, ab uUo cordato & fapiente viro ad- 
miffa fuerint i Et h uic combinationi femper noftri cppofuerunt illud 
Bcrnardi de Conjid, adEug, cap. 6. Planum efi , j4fofioHs inter- 

dicitur Dominatus y lergo tu ^ ttbe ufurpare aude , aut Domtnans ApO" • 
fiolatum 5 aut Apofiolicus Dominatum j Plani ah alterutro prohiberis j Si - 
utrumque fimiliterhabercuoles^perdesutrumque : Alioqumnonte excep- 
tum eorum numero futes dec^uibm Deus queritur fic , Ipfiregnaverunt fed 
mn ex me , Principes exttterunt non cognovi eos i lam fi regnare finc 
Deo jwpat , habesglonam Jednon apud Deum, 

Itaque ut v€la contraham & vim hujus mei argumenti /ylLogiftic^ 
pjroponam , fic ratiocinari lubst : Quae bona nec confecrata funt Deo, . 
njec funt fenfu Pontificio mere Ecclefiaftica & taliaqu^ aLaicis pof 
fiideri nequeant , nedum ad curam animarumde{}:\nat^ ; nec etiam ver^. 
& proprieEcclefiafticaftatuipoffunt, fcdpropriedi£taldolothyta, 
ftqux ulla funt in Papatu ; illicitis artibus acquifita , ex opinione fal/a 
iEierendAplurimum.apud Deum ejulmodi dotationibus , ex mcifu ig^ 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Imoges reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Hacg. 

297 D 4 11] 




de Canon.VltrajeB. p-^ 
nis Purgatotij , ex cultu Sanaorum & valore Miffarum , tanquam ex 
©laboli fterqmlmio enata,imo talia qus etia,his fepofitis, nullo modo 
poflunt ab Ecclefis Mmiftris qua talibus polTideri ; illa poffunt abfque 
iilla Sacrilegij labe,bona confcientia poflideri ab liodiernis Canonicis 
LJitraje«amis , laicis quidem , fed Reformatam Religionem profiten- 
:ibu5. Atquibonaquinque Capitulorum, taliafunt; Et qui minus 
laec bona Idotothyta dixeric quamTempIa ipfa^in quibus peragendus 
-ratcultuscuifuerant affignata, &qu3e talia effe ipfe fateretur, is 
mhi omnino videretur eodem modo delirarc quo Pharifaei & Scribx , 
]ui nullius faciebant juramentum editum per Templum , at eum qui 
uralfet per aurumTempH,reum pronunciabant : Nam Templa nullo 
oco haberet , fed magni faceret aurum Templorum , ideil: opes illis 
ronfecratas :TempIa enim pateretur,im6optaret,dirui,everti,vendi, 
ifibusprofanis& faecularibus applicari : ledaurum TempIorum& 
;orumopes, ceu res valde facras & pretiofas, feduI6recolIigeret& 
Jicclefiie vendicaret. Adde quod fi Templum Hierofolymitanum fan- 
■l:ificabat aurum ei iilatum , econtrario ftatuendum eft Templa Ido- 
othyta Pontificiorum revera polluifle & contaminafle , ac Idolothyta 
^ffecifle ,opes&divitiasiIIisaddi6las& aflignatas. 

Huic argumento , paucula fuo more opponit S. P. Velletfibio- 
bndifundationes horum bonorum, utde illis judicaripoflfet : Sed 
arum (pecimina plurima exhibuimus , ex quibus liquct eas nullo 
nodo facras dici poflTe, nifi quo fenfu celcbratur Poetx auri facra 
■ames, qua laborant S. P.cumfuis , dum tantocumconatuhsec bo- 
la ad le rapere flrudent. Aflerit & praecipuos ex Canonicis ftratuere 
)lurima efle bonainquinqueCapitulisadcuram animarum fpecflan- 
ia, & ita fenfiflfe OrdinemEqueftrem in ca Provincia anno 1 606. jux- 
a fuum ProtocoIIum, five Conf. Theol. p. r.pa^. 9 g . quo nos amandat, 
nec non Senatum UltrajeAinum , ut retertexeodem fuoProtocollo 
juoad annum 1619. pag. 144. &quoad annum 1655:. pag. iH6.df 
1 87. Sed de Equefl:ri Ordine , refponfum efl: jam femel fuo loco : Ur- 
)is Senatum Amplifl". quod fpeciat, quicquidin fuisCivilibuscon- 
entionibuscum aliisduobusmembrisquandoque dixeritaut {cripfe- 
rit , ut amplius in fuum xrarium ex iUis bonis derivare poflet , tamen 
aaec diiert^ lego inConJ.Theel eumftatuifle, haec bona data fuifli 

M % ad 



Early European Books, Copyright © 201 ) ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliofheek, Den Ha< 

297 0 4 (1] 



^% Judicium Reff. Theol. 

ad curamanimarum,adeoquefuisPaftoribusdeberi, ceuad camcu- 
ram nunc evocatis : & quam fit procul a Capituloruro everfione , 
quamde fuo turno feruando inillorum beneficiorum coUationc eo- 
rumque pretio in rem fiiam convertendo , fit follicitusjruo loco hic de- 
monftratur. Et quantum adpraecipuos eCanonjcis quos ita fentien- 
tes S. P. calumniatur, putem me poffebona fideomnium &fingu 
lorum D. D. Capitularium nomine, illi relpondere , quod Valerianu 
MagnusCapuccinuscelebris , nuper refpondebat publice alicuije- 
luitae, qui parili.ter eum calumniatus fuerat, Sceleftijjime mentiris. Nc 
gat hxc bona elTe Idolothyta i Sed & ipfum id agnofcentem conce- 
ptis verbis, antea audivimus, & ita hic probatumdo, ut id velle 
negare fit contra Solem loqui. Petit fibi probari , haec bona ritu Pon- 
tificio-confecrata non fuiflc i Scd praeterea quod affirmanti incumbat 
probatio , nemonefcit & juxtadefinitionem Juftiniani , a me fupra. 
propofitam, & juxta praxim Pontificiam , fola Templa ac Cocmiteria 
ex bonis immobilibus^atque coetera cultus publici inftrumenta mobi 
lia,.folemni ritu confecrari^ neutiquam vero agros6c fundos alio 
que reditus teraporales ad Ecclefiam pertinentes.Nonpatiturimme 
las illas opes Ecclefiafticas, venenum Ecclefiae appellari , propter e 
rum abufum i Quia fcilicet conhdit fe meUus ilUs ufurum , fi j(em 
eas CapituUs extorqueat , & poflit eorum vomitum , quem ciere It" 
det , non minus accurate recoUigere ac reforbere , quam cocteri Poc, 
tae dicuntur Homeri vomitionem loUicite recoUegiffe^ac in rem fua 
convertiffe. Tandem, famofus retortor , vult in me hoc argumentu 
convertere ac retorquere , his fere verbis ; bonaDeo fumdat 
ex caufa imfulfi^va ^ finali^ licetmodo malo^ Papiftico ^ Idolol 
trico^ ^ adcuram animarum-i more quidem etiam Tontificio ^ nihi 
lominus tamen Ecclefiaftico:, & proprikfpirituali^ ordinata erant , qHam- 

diu talia manent, foo Ianc|> foo ^tjn ofujarfn / of blebfn/ 

d nullolaico pcculari autpri aato pofideri., ufurpari^ aut faculariza- 
ri poffunt : J^tbic ita jeres habet : . Nec prodeft hic dicere quod d mo^f 
rientibus ex Purgatorii metuextorta ftnt. ^c. Nam Donatores nihilo-^i 
minus intendebant Deihomrem & cultum^ ceu ultimum fuum fineml 
TteoL Conf pag. f . Ne^ cjuod fint f^cularifata , onthrtclit / o$n- 
tra mm ajferatur Thcolifonf pag. zoj. az/. zz8. Ergo non^offunt. 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Imoges reproduced by courtesy of Koninkiijke Bibliotheek, Den Hacg. 

297 D 4 11] 



Canoft. XJltrajeB. 

^ pnvatls facularibus ufurpari aut poffiderL Sed fane in hoc bellulo 
Sjllogifmo, plures funt Solo^cirmi Thcologiciquam fyllabx - plurcs 
contradiaiones , quam didiones : Nam Deodatumcenferinonde- 
bet, quodmaledatum eft; fiquidemquodmalefit, Idololatrice & 
Superftitioft,bonum efi^e nequit,& quicquid fit fine fide peccatum efl , 
Rom.xiv,aj. Nec ledonatarium Deusconllituiteorum , qusefibi 
oblata fuerint ritu Idololatrico , Superftitiofo & Papiftico ; cum etiam 
oblationes a fe prsfcriptas refpuat &deteftetur, ubi male , necquo 
pareftammo,ofFerunturEf: i, ii. iz. Nec illse donationes poffunc 
laudari a caufa tmpulftva & finali , quae errore & fuperftitione impel- 
lente faaraefimt , ad cultum fuperftitiofum & erroneum: Non mi- 
nus exofus fuit Deo vitulus aureus , quodin fuihonorera & cultum 
erearus fui{fet ab Aarone, adpopulum proclamante, Cras erit fe- 
ftum Jehova Exod. xxxii, 5-. Non minus damnas & reus Idolola- 
trijE Mica cum fua matre , quod eum in fincm Jehova confecratum 
& devotum fuilfet folemniter argentum ,exquohicfibi fecitfcupti- 
le & domum Elohim , & Ephod & Teraphim , & inde lehava bene- 
' di6tionemfibipolIiceretur,Jud.xvii,x.3.4,. i^ Atjuxtahosnovos 
Gafuiftas , nec peccax^erit coram Deo Levita illequi fe Micx addixit , 
viditando in Idoliculiu , ex iisqu^ illiusgratia lehova conlecrata 
fuerant \ Nec pollutum fuiflet Dci Sanaruarium, quod tunc Schilun- 
. te erat , fi in illud illata fuiffet haec Micae ftatua argentea , in raaftain; 
) conflata; Etparumprovide egit Mofes, quod vitulum aureum in 
pulverem redegit , ciim potuilTet totam illius materiam , ut pore ipfi' 
. Jehovs confecratam , quanquam ritii Idololatrico & vitiofo , Ta- 
bernaculo moxconficiendodicare. Odignumtriumliterarum homi- 
nem , ( nam fe tribus literis V. D. M. ideft , Verbi Divini Mini ftrum 
rofitetur) cui tuto animarum cura in veraChrifti Ecclefiacommit- 
tur! Nam in illa tam probeeft verfatus, utetiam eo facere per- 
tendat, quaccunque Superftitiofa & Idololatrica apud Papicolas ob- 
tinent & obtinuerunt fuperioribusfaecuIis,adanimasraortuorumJi- 
berandasexPurgatorio, & viventes fuperftitionecaptosfuisnummis 
lubdoleemungendos : Huic faneoportetmandes,fiquid inanimarum 
cura , retfte curatum velis. Ojecur Thcologicum ex cujus fententia 

"d quod fit , ipfo-met fatente , op cf 11 l^aopfdjt nfgotiifc^e tuij^ 

M 3 fcv 



;.94 yudiclum ^ Refp. TheoL 

ff /& in m\ 3^aufcUcUeil fin / riru , more , & animo.Pontificio Mo- 
lolatrico& malo^ nihilominus ftatuidebet fadum., Jicrfhf hcli Ctt 
tCCljt ^Bccftflich/ Ecclefiaftice & Spiritualiter., nontantumsequi* 
voce & fecundum dici, fed vere, realiter & proprie/Quid eft d(si,yKXti^ 
zXaBc-iv^ prodere adverfariis>caufam Ecclefix, Idolomanise Pa- 
j)iftica2 advocatum feconftituere , coeluminferis conjungere&miC. 
xere^ fi hoc non eft? O inclytx Academix Ultrajedinx almara 
facultatem Theologicam, adcujus Pedestam fubtiUter inftituitur 
.facro yerbiDiviniMinifterioconfccraneajuventus, utpoflitTem* 
plum Dei cum IdoHs , & Chriftum cum Belial ^&lucem cum tenebris 
componere, invito Paulo i.Cor.v i , i^.eaque facerevereEcclefiaftica 
Vereque SpirituaUa^ quse tamen fimulfintPapiftica&Idololatrica! 
QuidniPCumjuxta hancnovam Theologiam^ hona Idololatrarum 
& Superftitioforum intentxo.^ cujus mantellofolentPapiftx fimiliter 
fuapudendacontcgere, elixirisoccultivimhabeat , cujusefficacia^ 
facrum ,pium , religiofum., evadit , quod aUas turpe , vitiofum , abo* 
.minandum erat : Sed de ifta intentione dicemus fufi4s capite fe^j^uenti. 
At, inquit;)^^. ProtocoUum S.P. fibicitatum ,nonhicqueri- 
tur quomodo hxc bona oltm acquifita & corrafa fint ^ilhenimquo* 
rum confcientix ineo impUcitae iuerunt , jam judicati funt jledquo- 
niodo illis nunc bona confcientia utendum fit : Sed efpondeojid e con* 
trario fummopere facere ad hanc quxftionem : Vis enim non fore 
hodie legitimum ufum bonorumiftorum , nificcdantcultuidivinoj 
quod Deoipfi, adejuscultum&honorem,fintprimitusdata&con- 
fecrata i Ego vero pertendo hoc tux fententiac fundamentum va- 
nuni & ftramineum.efle^ eo quod ifta bona primit us , non Deo ad illius 
verum cultum , ex fincera & recfta pictatc , fed ex errore ac fuper- 
ftitione Idolo , ad cultum vitiofum , devota fuerunt , & pc ffimis ar- 
tlbus corrafa &adhamata ab iisquibus erant quaeftui mentes fuper- 
ftitione implicitas : Utnullo jure, nullo colore, Dei bona & Pa- 
trimoniumChrifti, ad Ecclefiae fuaeparaphernalia fpe<ftans ,pofilnt 
ftatui. 

Verum videnturifti hominespropediem fufcepturi tortoruin 
& perfecutorum Ecclefias patrocinium i Nam ut hic S. P. non vult ob- 
effe ifuac caufaequod hasc bona extortafint per metum Purgatorii &c. 
ciim Donatores t pro ultimo fine fibi propofuerint Dei honorem & cul- 

tum^ 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Imoges reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Hacg. 

297 D 4 11] 



ik Canon. VkrajeSl. 

\ tum; itapoteritdeincepslaudare ravitiam&cruderitatemperrecu- 
torum, eo quodm piis maarandis, cenfuerint, idque in fcopum 
ultimumfibipr^fixerint,^*r^««.^^.^4,,';^,^„-e.^ cukum adferre 
Z>^^,utredaitVulgatusinterpres, five,utalii, obfequiumei valde 
gratum- pr^ftare Joh. xvi, 2; Qaid quod S. P. dum vult hsc 
bona faerimHCcefrapnvatis &c laicis, (quosprofano&Papifticomo- 
\^ ""r^T/^^r Z' ^.^'^«^^«^•^' Parum convenienter homini mii fe- 
y..D.M. inlcribit,) quamdiu talia funt& manent qualia ipfe de- 
fcribit , ideft Papift.co-Ecclefiaftica , Idolo-divina , Profano-facra , 
Superlhtio-religiofa , eo ipfo videtur fupponere , quod poffint tranf- 
mutari & faecuianzari, quodnovo, nifaIlor,inhacBeIgicaroca- 
bulo , ex fuo Pi^otocollo , Onthcrftcil dicit : Sic enim decet novas vo- 
ces inveniri ab iis qui nova dogmata invehunt. Forfan Pontificii 
hoc nomine noftram Reformarionem & feceffionem i Sede Roma- 
na traducunt i Sed abfurdum elteoexprimere facularizationembo^- 
norum Preudo-Ecclefiafticorum , ut corumpoirefliofiatlicitalaicis 
citra obligationcm cultus fuper/litiofi qux ei oHm adhjeferat ul' 
autemtalis faecularizatioeftinfelicita, non fecus ac talium bono- 
rumpubhca venditio, ipforumque Templorum Papifticorum 
ut-utfpeciatimconfecratorum, demolitio, alienatio, adufuscivil 
les appiicatio, fie cam negare legitime faa:amin Provincia Ultra- 
jeaina, idque authoritate Supremi Magiftratus , . cujus eft, ipf^» 
D. Voetio judice in Frat. Tl^^r.CoIlegiaquas Pfeudo-iacra erant in * 
Papatu fxculanzare , ac , ut ipfe loquitur , poUtifare , eft hominum ul- 
tr6 ad lucem caecunentmm , nec videre volentium quod tamen vi^ 
dent& eft inproparulo. 

Ne tamen S. P. queratur , fuum ProtocoIIum anobis neglearum w - 
verbum dicam de illius locis, ad quos hic confugit. Author Con/:: 
Th.p. r.fag. 107^. vult probare haec bona effe adhuc EcclefiafticaC 
eo quodnon fmt P/ovincialia, nec Patrimonialia privatorum , nec 
Givica. Sed quineget , quaefo , ea bona elfe Provincialia , quae funt eo- 
rum Collegiorum , quibus ita convenit primus locus & ordo in re- 
gimine Provinciac, utipfa tota, abhis bonis, inhunc ufquediem;- 
't ^ticflt/ appelletur, & quorum difpenfatio eftita penes univer- 
famProvraciam, ut cuique illius membrofuus tnmus comperat in 

eorumii 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuesf LLC. 

Images reproduced by courfesy of Koninklijke Bibliofheek, Den Haag. 

297 D 4 [1] 



corum collatione , ut Ordinibus ipfis in communi, jus Placiti fui 
conferendi ad illa poffidenda? Neque enim pugnant inter fe, Do- 
miniumutile horumbonorum effepenes ipfaCapitularelpe£live,ut 
ab Equeftri & CivKO ordinediftmguuntur , &dire6l:umpenesom- 
nes Ordinestotius Provincia^, ut fimul & colk6tive Reip. Princi- 
pem,fivc, ut accuratiusloquar, Supremum Magiftratum conftituunt. 
i^ag. vero xxj. 1x8. Celeberrimusillefcriptor, tria habeti Pri- 
mo negatprocedere conlequentiam a fjecularifatione iftorum bono- 
rum, ad eorum poffefrionem 5 qualisnunc obtinet Ultrajecli j Sed 
cum .negat^ conlequentiae non aliud adferat firmamentum, quam 
vetera nomina fub quibus hodiernahsec procedit poffelTio , non eft 
quod huic rci nunc immoremur j de illis nominibus dicluri fuoloco : 
Sufficit inanteceffum monere, eodemmodo hos titulos faeculariza- 
toseffe, quomodoipfa bona quae fubiUispoflidcntur; imoquomo- 
do nomen rotius Provinciae ^^qu^ DC ;$^ncl)t / ut oUm, adhuc houie ap- 
peUaturj Ucetidnomen fit nomen Pfeudo-facrum , quod Dioeccfim 
five Epifcopatum fonat. Serund^ nondiffitetur potuiffe hxc bona-, 
cum univerfo Capitulorum ftatu foecularizari , fcd negat a pofle ad 
eflfe procedere argumentum : Verumcnimvero eo ipfoquod idpo- 
tuifle fieri concedit , agnofcit non ita eflcntiale & intriniecum eflc 
his bonis, manereEcclefiaftica, quin aliis ufibus poflint appUcari. 
Tertio , poft lUas veUtationes , negathorum bonorum fxcularizatio- 
nem unquam procelTifle , & petit quanco & pcr quosea proceflerit, 
cum nec ipfa Capitulaid potuerint-> ut pote pencsqux non fit pro- 
frietas ^ fed tantum ufus frutius eoruni , nec ea aUter ex Ordtnura 
judicioquam ceu i3ffficl f Itf (TOf Df rf 11 / ideft Ecclefiaftica& Spi- 
rituajia huc ulque poflederint. Sed dico faccularifationem iUam emi- 
nenter faftam fuifle per Unionem UUrajeftinam , quae.& CoUegia 
haec fancivit remanfura^ & omnibus eorum membiis fecit liberta* 
tem reUgionis & veftium., adeoque fic voluit CoUegiis iUis rema- 
nere pollefllionem prifcam fuorum redituum cum axiomate PoUtico 
jei annexo inRep.uthanc pofleffionem liberaverita neceffitate cul- 
tus Pieudo-facri , quae prius iUi adhaerebat : Quod poftea dilucidius 
expUcarunt & extenderunt autrocatorit e lUuftres iUius Provincias 
Ordines , & in iUiis pro lua parte ipla-met Capitula , abrogundo cul- 

tum 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Imoges reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Hacg. 

297 D 4 11] 



.1 

( ^t CAmn.Vltraje^. ^ 
tum omnem Pontificium , Bencficioium collationem fibi tribuendo, 
:Colleffiis prohibendo cafttulanter convenire alio finc quam ad bono- 
ram kiorum temporalium adminiftrationcm , declarando beneficia- 
tos & eleaos, -nonhabendos inRep.proEcclefiafticisfedproSaecu- 
laribus & Laicis, & fanciendo neminem in illaCollegia recipien- 
idum & admittendumadifta bcneficiaqui ReformatamReligionem 
r ^nonprofiteaturi qu« omnia fupra fufiijs enarravimus ctf;». i. 
r Cert^ coecutire oportet , qui inhis non videt manifellam fjeculari- 
zationemiftorumCoUegioruni&bonorum qujead illapertinebant, 
)per quam & Coliegia remaneant , & fua bona collegiata polFideant, 
kbfque ullo formali Pfcudo-Clericatu , & citra uUam obligationem 
;cultusSuperftitiofi. Necideohaec bonafaecularizatanonfunt,quo<l 
aon fint publice diftra^a inufum Reip. utfaauminHoUandia de 
bonis Pfeudo-Ecclefiafticis ; quod non contigilfe xgre fert idem au- 
chor fa^. xz^. Nam aliter fe remhabuilfe in Provincia Ultrajeaina 
quam incoeteris Belgicas Focderatae partibus , propteraxiomaipfo- 
rum Capitulorum , quae ex lege fundamentali Reip. remanere de- 
5uerunt , & fuarura fuamque dignitatem inRep. retinere , fuoloco 
jxplicatum do , etiam ex ipfius-met Celeberr. Voetii verbis , ad quae 
nec S.P. nec quisquam alius, quicquam folidi reponere unquam 
poterit. Quod veroifta bona adhuc 4l5feflc!ij(ft vulgo appellantur 
non magis probat ea formaliter effe talia, quara demonftratur ad- 
(luc hodie Provinciam Ultraje<9:inam , ut olim , conftituere Dioecc- 
tfim & Epifcopatum Ipecialem in Papatu , quod Dc dS>ticl)t etiamnum 
ippelletAjr. 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuesf LLC. 

Images reproduced by courfesy of Koninklijke Bibliofheek, Den Hoag. 

297 D 4 [1] 




JudtciHm ^ Refp. TheoL 

GAPUT octavum. 

yirgwnentum hoc if)/um ukerim Vmdicatur , agtturciue deVun 

datorum ivtentione^^ cfiendUur (juod neque ex illa ne^ue ex ullo 
alio frobabiU titulo-, pojfmt hac bona vendicari »<- 
ceffario ufthus facris Ecclefia Reformata. 

Uo autem magis fua conftet veritas & foliditas huic argu 
mento , fatis fuse dedufto , operaepretium eft ut paucis ex 
pcndamus quae ex parte horum bonorum poflent adferri ad 
— «verfushodiernam eorum pofleflionem per Canonicos Ul 
traje6tinos i His enim difcuflis & retutatis , veritas ipfa magis patef 
cet,ut nebulis diflipatis,Solis fplcndor magis perfpicitur.Dices itaquc 
Debet altari fervire qui vivit ex altari : Refpondeo , nec Canonic 
Ultrajeftinosvivere ex altari Dei, cum altare cui olim bona qu 
nuncpoflidentfuerantaddifta, non Dei fuerit , fed S. Martinii ne 
Kquum efle ut ferviant altari Martini , eb quod fruuntur bonis qu 
olim illi facra fuerant , ut non erat xquum Chriftianos poflidentes re 
aitusereptosVeftalibu&, fervirealtari DcaeVcftae, eoquodhaecfu 
bonahauditapridemhuicIdolofacrafuiflent.Ne dicam deberequi 
deni eumexaltan viverequi feruit altari, fed non tamen viceverfi 
necefle cfle eos omnes fervire altari qui ex illo vivunt ; Nam fub V .T 
vefcebantur etiam fuofenfuex altari , ipforum Saccrdotum ferui , an 
cill«, domeftici, quostamcnmimftrafl"ealtarinemo dixerit. 

Qlix ad hxc dcblaterat S. P. tam funt infaceta, ut nuUa retutatione 
effelnt Dicit meum fimile a bonis Veftalium efle epiftolam Uriae , 
Sed nonmiror, nam ipfum valde urit. Colligit, ergo Canonicos 
Martiniftas deberefe profiterii Sednonopus eft,cum nohntferuire 
Mirtino • & quo jure bona quondani Martino dcvbta & malis arti- 
bus acquifita poflideant , citra confcientiam illius inlquitatis , alibi 
dQceo.Canonicosdeniqueaccufat, acfi multifanam Papiftaruni fu- 
perftitioni & cultui vacent ; Sed illi criminationi , cui nunquam fub- 
fcriptura cftEcclcfla Uitrajcaina, qujeeos &admittit&invitatad 
SacramCoenam ,ceuEcclefiae Reformatx genuina membra, id fo-^ 
Im. Mich^eUs Archangeli oppono , Increi>et te Dommus. 




de CanoH.Vltraje^. 

I-^iteSjIdoIothytaGentiliumfortenondebebanturEccIerijeChri^'. 
itianar, fed aliaeitratio Idoiothyt^n Pontificiorum , cum etiam Im- 
' - peratoresChriftiani , qui illa fifco addixerant, Voluerint bona ha;r.-ti- 
-corumcommunitatierepta,ccdere Orthodoxis. Refpondeo, fuiflfr' 
!)uris pofitivi, nonveronaturalisautdiviniquod obligetin Belafo, 
I. li quid de bonis h^ieticornm in gratiam Orthodoxse Ecclefia Impe-' 
ratores,exindebita liberalitate, aliquando conftituerunt; Politoenini 
;Socinianos aliofque h^erericos Cihi clam comparaflTe in Bdgio vel loca 
'ad (ua facra peragenda , vel etiam fundos & redirus ad corum exerci^ 
i citium& confervationem facientia > non putem Magiftratum Re- 
• jformatum non poffe hxc loca & hos corum reditus fifco fuoaddicercj 
; iillorumconventiculadifturbando tanquamcoitiones illicitas&: pu- 
'blicis legibus prohibitas. Prout per £dia:i vaiia Foederati Belgij 
rfifco addicuntur a^des , horrea , naves, qua; ejufmodi conventiculis 
ihabeiidis , ex locationis , venditionis , donationis titulo , alio-ve H- 
|fnili,affignarentur & deftinarentur. 

f Ridiculus autem eft S. P. dum vult ut probem illam legem poflti- 
'Vam quorundam Imperatorum jtle hiereticonim bonis EcdelTie addi- 
cendis, non obligare in Provi^icia Ultrajecfliria , & qliando aut qua le- 
^ge contraria & jufta abrogata fuerit : Nam illiiis foret probare , quod 
(omnes leges , qujB clim in Imperio lat^e fuerunt , etiamnum vigeant 
apud Belgas , & obtineant vim legum in Rep. libera ac independento 
ab illo Imperio quod jamdiu defiit effe , fi Papa eft Antichriftus , lit 
revera eft. Et faltem quam h^ec non obtineat in Belgio , qusehic conii- 
memoro Edid^a evidenter denionftrant. 

Pratercafibiex partereifingeredifcrimenaliquod tale inter Ido- 
ilothyta Ethnica & Pontificia , pcr quod plus juris in haec competeret 
^cclefi* Reformatae quam in illa olim Ecclefioe Chriftianie, elfetho- 
minis parati Idololatriam & Superftitionem Pontificiam excufare , 
&: patrocinaridecumahiscrroribusqui Ecclcfia.m RbJtianam occii- 
'parunt a feptimo fceculo, ut quo jure qua injuria ftise hypc th^fi ferviati 
^ aJinftarilliusquidicebat, Flei^erefineijueofuperds, Acbemtafmrcbd. 

■ Dices 3 Non fuit intentio Teftatorum & Donatorum ut bc^c bona 
B pofnderentur unquam a Laicis , fed tantum ab Ecclefi« Miniftris cul- 

■ tuiPeivacantibus; debentautemeiTeratje fupremae hominnm vo- 
mMi N 2 lunta- 



I 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuesf LLC. 

Images reproduced by courfesy of Koninklijke Bibliofheek, Den Hoag. 

297 D 4 [1] 



joo ludleium Re/p. theoU 

luntatcs» quas pra^rertim emiferuiit > ut in plerifque fundationibus if- 
tiufmodifadumefl:, cum diris & imprecacionibus adverfus eos qui 
ilias contempferinc aut evcrterint: Refpondeo multo minus fuiflc 
intcntionem corum,ut hxc fua pofliderentur ab ejufmodi inter Chrif- 
tianos Dodoribus , qui ftatuerent > ut faciunt & tenenturiacere Ec- 
cleliae Reformata^Miniftri > bas largitiones fadias fuifle ex falfa opinio^ 
ne meutorum> valoris MilTarum > culrus Sandorum > ignis Purgar 
torij, & revera nihileas fuis authoribusprofuifleadeum finem quem 
ipfii-netintendebant: Quin multo magis intenderunt h^c a Laicis 
poflideri, quiretinerent axioma Politicum & authoritatem Civilem, 
quamfuisdotationibusinnexamelTe voluerunt> quam ab ejufmodi. 
Ecclefl^ Miniftris > quiMerita ex talibus largitionibus fubfannarent, 
Purgatorij metum inanem& fuperftitiofum dicerent^ Invocario'- 
iiem Sancflorum & cultum S. Martini & B. Virginisjdololatria? gra- 
viflimae infimularent > Mifla? choragium & Sacrificium deteftaren- 
tur , Preces pro mortuis damnarent > Luminaria perpetua ex tempJis> 
ijjicercnt, Pontificem Romanum Antichriftum proclamarent. Ab- 
furde hicdixeris cum S. P. hcec datafuilTe ad Dei cultum in genere-er-^ 
go debere corum efle qui cultui Dei vacant , five fint Canonici , five 
alij; toUendum itaqueabufum confervandam reruuj fubftantiam.- 
Etenim datafunt ad illum cuitu fpecifice qui tunc obtinebat>adeoque 
vitiofum & fuperftitiofum, utproculdubio nunquafn dandifuiflfent Ci > 
cultus legitimus &; purus viguifleti Si ergo illius cultus ykiofijuhflan- 
tia debeat remanere , fiant Paftores Ecclefiarum Reformatarura : Mif- 
fifici & Canonici Pontificij> & tumde fuojiaredifputcnt* 

Adhjecintentio Ifraelitarum in fundendo vitulo aureo fucratfer- 
vireJehov3e> cui etiam feftumiri poftridie celcbratum Aaronpro- 
clamabat Exod: xxxi i, Hiec tamen intentio nonpermovit Mo- 
fem > ut aurum ex quo vitulus conflatus fuerat >inferret in San6lua- 
rium- Non qui^ro id-ne jure potuerit > ( quod urget S. p. an^ bene > 
fuppofitQ>utipar eft > Mofem egifle ex fpeciali Dei mandatocirca 
vifulum conburendum ac in cineres redige;Klum:> viderint Theo«. 
logx ipfo fanioresj) fed.an omnino debuerit> cx primseva iila I- 
(dploUtrarum intentipi>e> qulipfiusjehova^. cultum fpec^-abant: NcC 
uego p^Qirs bouiiCattonicQmfli comvw ti ii\ wfuscSagjiMinifterib 

Gim 



de Canon.XJhrajeii. loi 
Ifi ita ipfis libuerir^ fed tantum inquiro an ad idteneantur.Mater Mic* 
r jfuam pecuniamdicaverat Jehovajjud: 17. An ideo reditusabipfometr 
f I aflignati Levit«quem cultuiiacro praefecerat coram fuo domeftico- 
P Idolo , in J«:hova3 honorem eredo , poft ei furreptum a Danitis fuum. 

fimulachrum, debebantureo ipfo Tabernaculo Dei , inquolegiti- 

nius ejus cuitusSchilunte peragebatur/Non putem quemquamTheo- 

iogum id alTerturum. 
y. Jurifconfultorum quidem eft difputare de vi & valore fiipremarum 
h voluntatum.Sedcertumeftjfucceflbresnon femperteneriadtalesvo- 
p luntates: Multa teftamentaquotidierercinduntur, velobinofficio- 
p ifitatem, velalijsdecaufis: SiM^eviusquidlegafietTitiofubcondir 
|r. 'tionealiquaiJIicita& turpi, polTetis bonS confcientia & legatum 
\: accipere&: tamen conditionem additam refutare ac contcmnere. E& 
)i argumentari a fupremis voluntatibus Donatoruni ad ea bona vindi- 
b candaEcciefiae, eftrevera imitari Symmachum, hominem Genti- 
b ;lemacprofanum, quieodemargumentoutebaturadvindicandafuis^ 
I ,Veftalibu5bonaquondam illis lcgata privatorum teftamentis, fed 
\ fifco addi(3:a per Imperatores Chrirtianos : Sic enim loquebatur; ^ 

gros ctiam viYgtmhm & mimjiris deficienvum volumate legatos , jifcus retemat : 
y Oro vos jujisf^facerdotes, ut urbis vejirx facris reddaturprivata fucceffio : Di^ent 
L teftamevMfecuri , & fciamfuh primiphus mn avaris Jlabile eje quod faipferiin. 
\ DicescumS.P haecbonanon repetiafe & fuisutaSymmacho^adcu.'-.- 
l tum fupcrftitiofum : Sedrefpondeo,repeti exeodem fundamento, & 
jt quod Donatorum intentioni fit infiftcndum. Potuiffent autem Pru* 
f dentius&: Ambrofiusicfpondcre Symmacho, poflcftariinter Chri- 
ji fftianosintentioni genericaeteftatorum, ea bonaapplicando veriDei- 
l cultui:Sed boni illi viri non ftuduerant Ultraiedi. (^se porroaddit de^ 
I zelo Ethnicorurn hicimitando, & quod haecbona non fint a Magi-r 
t' ftratu infifcum reda<5ta, ut bona Veftalium , adillius isr«tpf7.« fpc- 
D d:ant, neque huc£»ciuDt. Facile patioreumcum fuisimitariSymv 
[ nuchi Erhnici zelum praepofterum, modo fateatur hunc fuum 29- 
L ,lum efiic coecum & fine fcientia. 

& Et cum pofiit Supremus Magiftratus leges ponere teftamentis con-- 
[ isn6.i& » eo quod Reip. iutej fit nequis re (ua male. utatuJ- , uij> ICtis* 
I Botum » fic poceft jacn conditorum condkiones miiius gequas refciii*- 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuesf LLC. 

Images reproduced by courfesy of Koninklijke Bibliofheek, Den Haag. 

297 D 4 [1] 



' to^ Judicium Refp. TheoL 

derc, utaJilla$racceiroresnon teneantur. Potell fane iMaglftratus 
conftituerenequisruabonalcget Clero Pontilkio: Nota funt DD. 
OrJinum FoeJerati Belgij^publica hac Jere Programmata:! J fancitunt 
fuit in Provincia Uitrajedina 17. Decembris 1644.^1 Batavia vero 
recentius, nempc^ Maij 1655. ViJerint autem aJij num iJeo Illuf- 
tresacP.P.illiOrJinesveniantaccufanJifacrilegij, quoJ tam pro- 
viJis & fapientibus eJidis intercelTerint accretioni pra^tenfi iJlius Pa^ 
trimomj Clmjh > cujus aeque fiJeles cufto Jes & a Jminiilratores fe pra2- 
bent Jcfuitie:, acjuJas olim crumenaefuse fiJei commilFae. Dubium' 
cnim non eft quin oeque Deo racratum5& accefliile Patrimonio Chrifi 
ti & bonisEcdefiafticisiJcenferi Jebear, quo J JioJie Jegatur Clero 
Pontiticio^ac quoJ legatum olim fuit Uitrajedi S.Martino &c aJ il Ims 
cuJtum. Vel potius ut non poUct fiatui Patwmuuw Chrijliy quoj ho- 
Jiein Papatu funJationibus reIigiolTs& Jorationibus Ecclefiarum 
& Collegiorum impenJitur ^ alias Magiflratus Chriftianus nequirei: 
jufle eas luftlaminare & prohibere • fic neceo loco Iiaben Jae funt fun- 
dationes.& Jotationes veteres^ qualifcunque Jemum fuerit Jonato- 
rum & funJatorumintentio, qu^e nihil quoaJ motiva & finem ab 
hoJicrnis Jifcreparunr. Qya autem poteftate fas efkMagiflratuipio^ 
prohibere hoJiernas Jotationes nefiant, eaJem potertprifcas corri- 
gere ne obtineant , & jufte exci Jant exccutione fuae fupremse volun- 
tatis> quiiJJicita&iniqua voluerunt & manJarunt fieri. 

Nequenovumeft autinfolens, etiamin Papatu> receJiin eJuA 
mo Ji a funJatorum intentione j ut raultis probatum JeJerunt Jefui- 
toe contra BeneJidinos 5 quorum hyperafpiftes fuir Apoftata Sciop- 
rpius. Gregorius ix. obfervante Lorino ad^. EpiJlJoh. inCapitul© 
Argentinenli improbavit quoJ neminemaJmitteret in fuum corpus 
non nobilem & utroque parenteilluftrem. Qu2e fane conJitiofatis 
evincit tales fun Jationes aiio fpecftalTe quam aJ folum ReJigionis cul- 
tum. Nemo enim poflit abhocvelleexcIufosignobiles& plebeios 
ratione natalium fuorum> citra 7r^&(r«7roA« vitiofiftimam. Prout 
autem nullus TheoJogus ftatueret Argentoratenfes Jebere infillere 
^tali fiin Jationi > cafu quo putarent Ecclefia» fu^ Minirtris ho^ Cano- 
jnicatus eiTe affignan Jos in laborum fuorum ftipenJium j namper- 
dJiculum foret decernerc nuUum admiflum iri aj Euangeli) xMini- 

ftcrium^ 



de Canon. Vitrajeci. 
Iftcriiim, quinobilitatisfua; ftemmata &fumorasimagines oftende- 
^renequeat,- a^qus illi rei Onellmus fervusaptuseffepoteftac Phile 
monherus ^ do.ninusi Ita putempolfe recedi^quHacile afunda- 
itione quafihcciehaftjca iftorum bonorum , non obftante fundato- 
cum intentione , neque hanc poli tam longum tempus legis vim nof- 
.lehabereinRepublica. * 

Quod fiinfuper ftemus Magni C.ilviniauthoritati & judicio , ne- 
quidem fundacores &: donatores illi cenfendifuntid intendilTe & vo- 
luilTc quod iJiis tribuitur. Statuit enim /. c. fuperiori capite, non 
yaleredonationes, quaevel fub conditione ilJicita fad* funt, velex 
jerrore 5cdcceptione,cumjuxtaICcos, nihil magis adverfetur Vo- 
iluntario quamErrori jamautem, inquit, omnes illie donationes 
non aho iiituntur fundamento quam errore : Sane eorum no:i poteft 
>vel debetattcndi intentio in fuis donationibus, qui dederunt gra- 
iviter decepti, non daturi fi fciviJTenc : prout Jefuicae hoc axioma no- 
ibis proponunt per fuum EmanuelSa m A^hor. Vorens Religme:)7 gra- 
vptter decepU4s , iro^voturus fi fcivijjet, nontenetur. Jamautemcertumell 
JUos fimdacoresiftam Iargitionem,five potiusprofuJionem,feduI6 de- 
'clinaturos fuiire, nifi erraftent & fuperftitione exccecati fuiirent' 
Nifi enim credidiflent eas fa<5luras inremedium animarum fuarum 
'& ad peccacorum fuorum deletionem , & metuiflent ignem purga- 
)torium, & putaflent Clero incumbereprecari& Sacrificjam Ui\Ty, 
offerre pro mortuis , /ua bona libi recinuifTent ; prout hodie videmus 
tales Qotationes & fundationes non habcre locum inter Proteftantes, 
nonquod pietate&: liberalitate cedant fuis majoribus, fedquodab 
erroribus illis funt liberati , cx quibus fic omnis illa horum Munifi- 
jcentia praspoftera manavit, ut aliunde proficifci nequiverit.- Vsre 
lenim didum a Caivino, nuncjuam iia incalitwam fuifje culinam Ck- 
\ri , nlfi ignis Furgatorius incenfus fuiffet. 

Denique fi ulla ratio hic habenda fupremae voluntsftis Ddnato- 
ram, de:>entergo bonaillaadhiberi ad eos ufus Idololatricos & fu- 
perftitiofos quos formaliterintendebant : Ideo negatCalvinus iilos 
reditus rofle po(fideri tanquam facros ab ullo qui non prjeftst condi- 
cionera iubqua dati lunt* Verba Calvini haec /unt^ Cumhacbona ■ 
V<^s rdUUfintcumfQnditione, 'vabi^non funt actptifita nifiea^^pra- 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuesf LLC. 

Images reproduced by courfesy of Koninklijke Bibliofheek, Den Haag. 

297 D 4 [1] 



fiando conditio7iem : Vnlgare enim promifcue notum efi eam ejfe na* 
tiiram contraBuum , rtciprocam mutuam partium obltgationem conti- 
nentium > i4t tllis utinemo queat , nifi a fua parte pacia conventa fer^ 
-^averit, Aut igttur debctis fateri ^ "vcs ahtna bonc injufie detinere ^ aut 
vohis ea cjle accjutfita jub eaconditione fub ^ua ^vefiri Pradecefiorcs e 
primum admiferunt fuccejfi^e ad vos tran[mifcru7}t. ^odfiillis nt 
fas fult fe ohligaread tam turpta ^ necwobis Itcebit ex coruminiquafii 
piifatione fruHum confecfuiSi igitur urgeatur hicDonatorum intencio, 
ncn tam tenerentur Canonici Ultrajeclini cedcre hxc bona Ecclefi» 
Reformatne Miniftrisj quinunquam adtalesadus fuperftitiofos 8c 
Idololatricos pr^eftandosponeirt induci > quameos-metper fe praefta 
,1 ad quod ecs obligatos ncmo fanus dixerit. Cum enimS.P. dicit h:e 
verba Calvinipenitus pro fe facere ,nuJia eorum indu6lionefa<9:a in fii 
am fententiam > oftendit fe ebrium fuilTe aut ftuhiiioe paroxyfiiui 
ingcntem fuftinuifle^ cum hisabfurJitatibuschamm a acularet* 

DiccsjHinc igitur (equuturum hsecbona fub vitiofa conditione da- 
ta^nonmagispoiTeponideri a Canonicis Reformatam Rehgionem 
profitentibus, quam ab Ecclefiae Reformataj Miniftris. Refpondeo 
difparemelTerationem: Qiiianon pofiidentura Canonicis ut bona 
facra ac formaliter Ecclefiaftica pcr fnam fundationem > fub quo titu- 
lo ceiifent nannullieavcndicaridebere Ecclefiae Miniftris, fed tan- 
•quam bona roeretemporalia > quorum pofiefiioni prima parsSupre- 
mae MajeftatisinRepublica inn^xa eft. Itaque non nituntur proprife 
Canonicihodierni illis fundationibus qua facris y quas eo refped-u vi- 
Ttiofse & nullaefuerunt ; Sedniti debent hoc fundamento^ quod cum 
Donatores & eorumdern haredes, ilia bona , male , pcrperam & vi- 
tiofe data 5 habuerint pro dereli(5lis , & paffi fucrint fieri Capitulo- 
iTum per immemorialem & interturbatam poflTe/fionemj hsec ipfa 
immemorialis pofTcfiio fufficiat fundando juri, proprietati & domi- 
,Tiio Capitulorum. Ut hiHcpateatnon pofie EcciefiajReformatfle Mi- 
fdftros pertendere h«c bonafibi debcri >Jcumnon poflint niti jure illo 
immemorialis pofTefliomsquodcompetit Capitulis ^ nec queant ref^ 
piccreadintentionemfundatorum & illa niti, quin co ipfovelinC 
{c obligarc ad aduj illos Idololatricos & fupwftitiofcs quos fundato- 
jfesint^dwuiit. At , inquit S. fila»c bona non poflidentur a Cano- 

nicis 



^eCanon.VltrajeB. ■jc^- 
^njds utbona facraac formaliter Ecclefiafiica, cftenaaturergo no- 
bis quandonam talia defierunt effe ; Refpondeo id fufficienter oftcn- 
fum fuperioricapitej necvelim mihi negotium ef]e cum iis qui 
inihildiaum volunt, nilidecies didum fuerit. Occidit mferoscramh 
repetita magijiros. At , fi ha^c bona funt nunc mere facularia , & fe- 
jcularesqui eapoflident, quomodo ergo Eledidicuntur C^CfOffjif' 
ie l^mtW/ im U e^tmitiWxritt. Refpondeo Ordines ipfosde- 
daralfe D.D. Eledos 

non haberi pro Clericis aut Ecclefiailicis fetl 
pro laicis & fjecularibus, ut vulgo loquuntur, quanquam prifcano- 
rmma difcretiva intertriamembra illius Provincia:remaneant, ouc- 
modo ipfatota, DC ^tXt\)t appcIJatur. Appeliantur h.-ec CoJWia 
C/rm , five DC acf fllljcrUjci^ibt / non ejus refpedu quod nunc (unt , 
cd ilhus quod ohm erantfub Paparu : ut ftulte profanus flt S. P. 
lum huc obtorto collo trahitdidum Chrifti Joh: t 1 1, 6. Quod jwum 
(l e.x Sphhity Spiiitm^Jl, utindcprcbet D.D. EJeclos homines elfe 
;£ccIefiafticos, li ve Of f fliiKriC i tn-CiV co quod CoIIegia ex quibus 
•-"Hguntur retinent prifcum nomen & catachreftice Clcrusy live £jc 
<3ccrr!ijCftlKntlt dicuntur. 

Dices, Per Miniftros Ecclclia; Reformat^e po/fet obtinere intentio 
-enerica fundatorum in ufu parili & analogo, qu^e non obtinerur' 
i-er hodiernos Canonicos i Refpondco primo Ii adhcerendum eftin- 
entioni & menti f undatorum , illos ipfos adus vitiofos ad quos fuas 
MP.dationes deftinarant,effe igitur retinendos & excrcendos , Calvino 
-jdice. Nec enim fupciftitum eft violenris interpretationibus fenfiim 
ffingere fupremf voIunrariDonatorum autTef^atorum,corum men- 
ii plane contrarium • Sed fi fiiprema iiia voluntas tenenda f t , & vi 
liius aliquid agendum vel po/Iidendum, ci mordicuseritiniiften- 
!um , uec magis ab eadeclinandum quam Sol a fua linea ecciiptica. 

Ad hxc inter ipfos-met Pontificios dubitatur an po/Iit recedi in bo- 
■orum Ecclefiafticorum ufurpatione, a determinata voluntate funda- 
)rumi ac prout Jefuit;» contra Benedidinos , pertendunt bona Ec- 
tefiaftica uni ordini Monachorum ex fpeciali fundatorum voluntate 
Tignata , pofTe tamen alijs uiibus , faltem analogis , a Pontifice defti- 
ari , & alij Ordini pofhdenda concredi , ita Benedidini id vehemen- 
jrnegantadverfusjefuitas, quod fufe deduxit Scioppius in Jfro 

O ifjextitido. 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuesf LLC. 

Images reproduced by courfesy of Koninklijke Bibliofheek, Den Hoag. 

297 D 4 [1] 



lO^ yudichm Refp^TheoL 

mxtindo. Imo non podein hisbonis, refpeftu intentionis Donate^ 
rum& quotiesillaattenclitur:,haberelocumu^um analo 
gumy ipfi-metDocftiffimi Scriptotes Co^/i//; Theol.p. i./)^^. 58. viden- 
tur agnofcere. Obfervant enim Ordines Generales Fcederati Belgij, 
abdicando Regem Hifpaniaeanno 1581. interaliostyrannidisabipfo 
exercitaeadus , idei exprobrafTe quodno\os h-troduxijfet Epifcopos & eo^ 
rum fuflentattom defttnajfetpartem aliquam Ahhatiarum& aliarum hnorum 
Ecclcfajlicorum'^ Unde colligunt Eruditiflimi Confultores^ tiequidem ' 
€0 extendiSupremi Magijlratus Potejtateniy utfaseifity etimPapdconJli'- 
tuente& approhante , aliquamportionem honorumEccleftaJiicorumy\yQi\^tt 
45fiflll{(lif OOCt / ah uno ordine Ecclefajlico ad alnm transferrey bau 

tjfnffni5fcfih}dicntottifn f^ntJftfn tronrpo?tfien/ adufum pa- 

filem J/r^4f74/og«w. Quaefententiafi verafit, omninocelTatcommen- 
tum deufu parili & analogo hic fervaudo, quo f^epe video recurri 
inhaccaufa. 

Nam fi bona Capitulorum deftinata primitus ufui Superftitiofo & 
Idololatrico ^ debent transferri adufum partlcm& analogum ^ iwnteil 
tm 43ffrtll|flifntottJfn anbfrfn/ aCleroPontificioad Clerum 
Reformatum ^ id oportet fieri, vel jure Succeflionis in eodem Clerica- 
tu > vel )ure ceflionis ultrone» ipforum Capitulorum > vel ex autlio- 
ritate Supremi Magiftratus. Sed juxta Dodiftimosillos Viros, talis 
tranfiationon eft in potcftateSupremi Magiftratus • fiquidem fe ty- 
rannum pr^eftitit RcxHifpaniaeeam attentando >licetex ordinealias- 
recepto inPapatu: Nonputem vero polfe hic jacSlari Capitulo- 
rum ceflionem i cumecontrarioCapituIaresfemper ftipulati fintab 
aliis duobus membris, & pro fuaparteautocratorice fanciverint> con-- 
fervationem & perpetuationem fuorum rcdituum fuique ftatus quo- 
ad illabona & axioma Politicum illisinnexum: Multo minusEc- 
clefioe Ultrajedinc-e Reverendi Paftores & Miniftri > vellent nitijur 
ullo fucceflionis hacinparte- Abfit enim ab illis ut fe profiteantur 
haeredesGanonicorum S.Martini velS.Mariae, quales erantin Pa 
patu. Si jusaliquod eiscompetit in eam haereditatem > debet pro 
cedere ab inteftato j Nam juxta Domini fui & noftri Teftamentum 
nihil indeconfequipoflunt. Hic vero fruftra gannitS.P. nequeho ' 
diernos Canonicos gaudere jurc fucceffionis, cum pra^cedentibus^ 

iioa 



ds Canon.VltrajiB. 
■ . non fucceaant iii Clericatu, & Capitulares fuiaemum ftatU5,in quo 
■ ! tunc erant, qua Pontiticij, confervationem ftipuiati fuerinr, nec cogi- 
- tannt de Canonicis Reformatis , qui tum eorum holles ptoidli eranr 
Nam fane (ucceaunthodierni Canonici priEcedentibus,utinCollegifi 
permanentibus, per fubfequentia membra fuccedirur ijs qui vel viven- 
tesdeferunt Collegia, vel fua morte alijs locum faciunt. Noftri verd 
luccedunt ijsqui quondam erantPontihcij, nonin Clericata Pon- 
tificio, fedinaxiomate Polirico , quod non potuit in Rep. interire, 
&con(equenter in bonis temporalibus ex quibus iJlud pendet j& pro- 
ut Ordines Provincice illius incommuni, ejus Epifcopo vel Archi- 
. .epifcopo fucceirerunt , imo ipfi Papae , jura iilius in conferendis Bene- 
ficijs a d fe trahendo.Nec Capitulares in Unione Ultrajettina ftipulati 
; iunt fuorum Collegiorum perpetuationem in Clericatu Pontificio- 
inam e contrario voluerunt ut libi fuilque Collegijs integra libertasre' 
,i!igionis& veftium lervareturj Sed tantum quoad bona fuatempo- 
ralia &c eia.Ijedam dignitatem Politicam rctinendam &: exercendam 
' cum eorum bonorum poirelfione , per fe & eos qui fibi fuccederent, 
: ;ctfi nec Pontificij forent, nec Cierici, Quin Ilipulando fuis Collegijs 
ilibertatem Religionis , eo ipfo formaliter cogitarunt de Canonicis 
Reformatis j Et quam non fuerint tunc omnes Capiculares Reforma- 
itionis hoftes , fed plerique erga veritatem optime animati , unde fta- 
fcim poft unionem Ultrajedinam plurimiexillis nomen fuum de- 
"derunc EcclelT», Iiquetexijsqu«c4/>. i. oblervavimus, 

Quodfi propterapplicabilitatem horum bonorum ad ufum parilm 
^ ' analogum primasvae eorum fundationi , cui omnino fic inliftendum, 
h«c bona non pdflunt pollideri ab alijs , quam qui pertineant ad Mi- 
nifterium Ecclefias Reformatas , libenter Icire vellem a quo tem poris 
"piculo , poftit arceffi jus quod ex illo principio in hsec bona, vendi- 
catuf Ecclefia Reformatae quse Ultrajecai Chrifto colligitur,- Non 
polTetutiquerepetia tempore Reformationis inchoatas & libertatis 
srecuperataein Belgio : ciim eo ipfo tempore Capitula exprerse& 
publice fua fecuritati profpexerint , quae violari abfque crimine perfi- 
diae non poterat. Et ccrtum eft quod etfi Canonici & Capitulares re- 
tinuiffentquoad fefuafacra Pontificia nec Reformati fadi fuiflent, 
~pon potuiffent jurc rpoiiari fuis reditibus in ufum Ecclefi» Reforma- 



O z 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

297 D4 [1] 



ic8 yudicium ^ Refp. Theol, 

t^. Terreftrianonaufeit cuiquam quiregnadar coeleftia. Nec etiani' 
hoc jus repeti poflTet ab eo tempore quo Canonici Reformatam Reli- 
gionem funt amplexi > quaii abjiciendo Papifmum & fui OrdiniSj 
Spiritualitatem omnem^ inueftijlTent Ecclefiam Reformatam fuo. 
temporalij cumtamen nunquam id in animum fuum induxerint. 
Qua: hic noro ^ ita male habent S..P. ut vsefane alTerat 5 nec fine cou- 
vicio contrame^ h^^c bona non ^{{t teneflriii & pertendat falteni. 
minus pofle applicari ad ufum dire(fle contrarium ei cui prius deftina- 
ta fuerantj^vergebat is ad perniciem animarum^^quam ad ufum ei pa- 
rilem & analogum : Sed pr^terea quod non difputo , an poflent haec* 
bona abftrade &: in fe confiderata 5 deftinari ulibus pijs & facris inter. 
nosjfed an necefl^ari6debeanti,etiam qualia nunc funtj&cum in finem 
reniant eripienda legitimis fuis poflfeflbribus , & Refp. funditus ever- 
tenda, ut fatisfiat avaritiae infatiabili eorum quiprsetexunt curam 
animarum;(cum bonis in ilJa Provincia Paftoribus:> oeque benc ac lau- 
te ac in ali)s Provincijs profpedum fit ; ) mirum eft admirti Ultraje^U 
Canonicos adSacram Goenamj imo ibidem in Ecclefia-Gallo-Bel* 
gica adregimen Ecclefiae, fiftatuseorum direde pugnet cum anima- 
lum falute ac cura 3 & fit earum peftis & pernicies. 

Intereatamen veraratiocurimprobaruntOrdines Generales con-- 
filiumRegis Hifpaniiein novorum Epifccporum inftitutione, non 
inde fumebaturquodcircabona Ecclefiaftica ita fit niordicus inhae- 
rendum fpeciali intentioni fundatorum ^ut nunquam abearecedatur^ 
nequidem adufum farilem & analogum , Sed cx eoquod cum Prselati 
& Abbates^quorumbona attondebantur in ufum novorum iftorun-t 
Epifcoporum per quos Inquifitio veniret exerccnda, partem Ordinun^ 
conftituerent , indi^num eratipfisinvitis& reclamantibusfuabon 
fuumque quafi Patrimonium eripi , ut alijs traderetur j quod erat in 
illoAchabo, confilium de vineaNabothiillieripienda. Quod fiOr 
dinesGeneraleSjquantum infe fuit,mtercefleruntquominus bonaMo 
nafteriorum Epifcopis aflrgnarentur , Hcet ufusyideretur futurus pa 
rilis & analogus , ( imo eo juftior & fanftior quod praeftet bona facr 
&Ecclefiaftica infervire fuftentandisEpifcopis&Paftoribus, qua 
impiendisMonachorum ventribus otiofis, ) quia videHcet cenfue- 
runt fuum cuique efle tribuendum & relinquendum quanto minu^ 

licere 



de Canon. UttrjcB. lo^ 
Irceret OrcHnibus Provincialibus Ultrajeaiinis, eripere Capitulis& 
Canonicis fua bona , & ea Ecclefi^ Reformat^Paftoribus & Epifcopi? 
fuftentandisaffignare, habito reipecruad ujumfarikm^^ analogum 
eicuiprimitusdefl-inata Rierunt-? 

Sed quid hic comminifci volunt Viri Celeberrimi ufnm jiarilem ^ 
malogum , cui hsc bona fervirent, addii^a ufibus facris Ecclefix Re- 
forniatae, cumeoquemobtinueruntexprimaeva fuafundatione,fi* 
quidem non major fit parilitas vel analogia cultus Reformatarum Ec- 
clefiarum, conformis Dei verbo , adcultum Superftitiofum& Ido- 
lolatricum, quam lucis ad tenebras, aut veritatis ad mendacium? Abi 
fitut parilem& analognm cultui SuperftitiofoSc Idolalatrico dica* 
muscultum nollrum ,illiexdiametro oppositum. Ha;c fanecontraria 
funt , non parilia vel analoga : Et tantupi abeft ut in eo obtineret in- 
tentioDonatorum , ut e contrario plane fubverteretur : Nunquam 
enimdaturifuilfentillabonafua, fi praevidilfent ea applicatum un- 
quamiriilli cultui in quo rideretur Purgatorium, & rejiccrentur 
Preces pro mortuis , Invocatio Sanclorum , Sacrificium MiffjB , Me- 
rita operum , ufus Luminarium , quae tantopere volebant confer- 
vata. Novos etiam deberemus comminifci ordines Minifteriorum 
Ecclefiafticorum inter Reformatos, fi parilesSc analogi deberent 
extare inter ros, Primiceriis , Sacriftis , Presbyteris animarum , The- 
faurarijs, Canonicis, Monachis, Monialibus &c. Acficut certum 
eftnonpotuilfeEccIeftasChriftianaspertendere fibi deberi ad ufum 
parilem& analogum , bona &reditus Sacerdotum& Veftaliumin- 
ter Ethnicos , etiam ubi authoritate publica Idolorum cultus fuit ex-- 
terminatus, itamihialienum videturab omni rarione aftertum eo- 
nmiquipertenduntnecclfariodeberiEccIefiseRcformat^ omnia bo* 
naPfeudo-EccIefiafticaPapatus , quod priori fitoufui parilem& ana* 
logum apud Reformatosconfequipoflint. Mennonitse, Reraonfti-an- 
tes, forte&SocinianiinBelgio^ polfunthaberefcraloca communii. 
nia , fuapeculia , filos reditus , ad confervationem & propagationem 
fuicultus : Quodfi omnis illecultusipfis interdiceretura Magiftra- 
tu, vel eriamfuapte intercideret& celfaret, Ecclefise- Reformatae 
nonpoifentpertendereeabonafuaeire , eoquodcultui parili& ana- 
logo apud fe quirent^ applieari j Sed proculdubio tanquam -vacaatia:. 
* Efca.> 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

297 D 4 [11 



^IQ yudumc^ Refp. iJjeo}, 

fifco addiccrentur , & liberura foret Magiftratui de iilis pro fuo lubi^ 
tu difponere. 

Nec valet inftantia S. P. aXenodochiis qua^ apud nos potuerunt re- 
digi ad ufum parilem & analogum ; Nam i. non difputamusdeeo 
quod polTit fieri, feddeeo quodnecelfario faciendumfit. Xeno- 
dochiorum fundationes habentpro icopoproximo&dire^lorem ju- 
ftam & licitam , nempe pauperum fuftentationem j adeoque licetex 
Opinione merendi &: metu Purgatoriiplerumque olimnatx fint, & 
in quibufdam fuis circumftantiis fuerint vitiofcC, tamcn quoad rci 
fubftantiam bonaefuerunt &legitimac j Quare non diriguntur inter 
nos adufum aliquem analogumei cui a Donatoribus deftinatae fue- 
rant, fed ad eum ipfum quem intenderunt & fpe(3:arunt, refeclis 
tantum authoritate Supremi Magiftratus, vitiofis circumftantiis, 
quxin Rep. Reformata nonpoflunt necdebcnt obtinere. Secusferes 
habct infundationibus deftinatisad cultum 5uperftitiofum & Idola- 
tricumi illx enim quoad ipfius rei fubftantiam penitus funtvitio- 
fa^ 5 & talescirca quas nonpoteft obtineri ulus ilicprimarius quem 
intenderunt fundatores. -^quc extravagans eft quoJ fubdit , novas 
JPapiftarum dotatiancs Xenodochiorum aut Gcrontotrophioruni, 
cjualem commemorat nefcio cujus Nobilis muUcris [)^OpcftCpn 
XJltraje6li, fifcoaddicendas,fihxcdequibus differo, mhlcumlmt 
referendai Namquoad donationespiasinufum pauperum , illaede- 
bent penitiis vigerc in Rep. quo ad fuum eft'e£lum , Magiftratu non 
attendente ad affc^lum aut confiUum Donatorum : Sed difpar 
eft ratio fundationum faftarum ad cuitum vitiofum & iilicitum : 
Nam taliabonapoteft Magiftratuspius , eo cultu abrogato velde- 
ficiente , addicere fuo filco , ut fadlum ab Imperatoribus Chriftianis 
de bonis aflignatis antea cultui& tempUs Idolorum j quamvis& ea 
poffet, fiitaei videretur,affignarcufibuspiis. QuinetiaminFoede* 
rato Bclgio refcinduntur perEdi61:apublicaomnesdonationes&do« 
tationesqu3e fierent a Pontificiis ad cultum Pontificium , & ftatuitur . 
talia bona devolui ad Donatorum hxredes proximos ab intefta^J 
to.- quadc re adhuc ante bienniumnovum Placitum 111. ac Pot. Or^ 
dines Hollandixpromulgarunt. 
rDicesi HaecboaadebentcedereMinifleriQfacro., quia funt data 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by coortesy of Koninkliike Bibliotheek, Den Haag 

297 0 4(1] 



de Canon. Uhrajeff. j j j 

ad curam animarum ; Refpondeo data quidem fuifTe ad curandas ani- 
masmortuorumin Purgatorio laborantes, non vero ad viventium 
^ ^ pafcendas pabulo Verbi Divini , & dirigendas ad eum qui via eil ve- 
*^ 4 ntas & vitaj Et quam certum fit nullam animarum curam,juxta Pon- 
"^- tificios, Capitulis&Canonicis incumbere, fuo locoabund^ vifum. 
Nec quicquid olim ad animarum curam qualemcunque in Papatu de- 
ftinatumfuit, eoipfomagisdebeturMinifterioEccJefiarum Refor- 
matarum , quam fomniaveris debita fuifle Ecclesise Chriftian^ naf- 
centi Jerofolymis& in Judaea,omnia bona Sacerdotum & Levitarum, 

i &ipfiusTempliHierofolymitaniGazophylacium&Anathemata Id 
) enimquamforetabfurdumftatucre, velilli vident qui nondum are 
lavantur. Qupd fi quis dicat ifta de jure pertinuifle ad Ecclefiam 
Chriftianam, licet^^/^<??onunquameapctieritautpofi[ederit, mihi 
videbiturperindeloquiacfidiceretcumPapicolis, B. Petro de jure 
quidem competijlTe poteftatem exauarorandi Neronem & aliumejus 
loco fubrogandi , fed tamen de faao illam non exercuifi^^e , quod alia 
i tempora alios mores poftularent. Quid quod inter Prjebendatos Ul- 
traje<a:inos Johannitas , erant nonnulli quireliquis lacra adminiftrare 
&eorumanimascuraretenebantur? Concediturtameneorum Prae- 
bendas polfe conferri liominibus mere Laicis , & quibus nihil incum- 
bat fpeftans ad Minifterium facrum in Ecclefia. 
^ Non improbo fane quod in hac noftra Provincia authoritate publi- 
ca obtinet , ut Ecclefiis fingulis relinquatur ad ufum Sacri Minifterij , 
quicquid olim fuerat in fingulis Pagis & Cappellis fi ve Sacellis refpe- 
6:ivedeftinatum,fenfuPontificio,animarum curse : Verumtamen non 
haec ccduntMiniftris Reformatis ceu fuccefl!bfibus & hijredibus Sacri- 
ficulorum Miffificorum , fed quod cum horum vel fuga, vel exilio, vel 
morte, poft MilTae abolitionem, caduca faara fuiffent & in fifcum redi- 
genda, placuit SupremoMagiftratui , tanquamEcclefiiEnutritio, 
eadenovo Deo confecrare ac deftinare, &relinquere in ftipendium 
verorum Paftorum , luporum illlorum locofubftitutorum. Judica- 
runt enim Patres Patriae , quod fi pro fuo jure illa bona diftraherent & 
alijs ufibus applicarent , ut fa^aum in alijs Provincijs , ftatim laboran- 
dum effet de ftipendijs facri Minifterij aliunde quserendis , aut cives 
& fubditi capitatim gravandi forent illis fumptibusc, ex regula Pauli 

Gaf 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliofheek, Den Haag. 

297 D 4 [11 



iiz yuJichmc^Refp. TbeoL 

.Gal. V I ^ 6. CoTnmunicet qni ififittuiturin fer?7ione cum eo qui fe infiituit 
omnia Jua hona i quoru utrumque difficilius foret quam ftatim illi ufui 
eabonaaffignare qu92 olim parum fana iiberalitare incolarum Pro- 
vincix , Idolo 6c Superftitioni confecrata fuerant. 

Dici^s^Hcec bonapertinent ad^^jauperesjinquorumufum fuerecon- 
fecrata^ quarc citraSacnlegium aliis& profanis ufibuenonpofrunt 
applicari ^ Refpondeo, hic seque prastexi pauperes acolima Juda^ 
cum indignaretur ja^luram unguenti , cujus pretium in fuis loculis 
h abere maluiflct. Quam vis autem ex ve teri diftributione quarta pars 
^.rarii facricederet pauperibus, tamen ea lexjam obfoluerat tem- 
poreillarumdotationum& fundationum , quibus CanonicorumCol- 
legia& Ciipitula nituntur. VixuUacarum meminit pauperum j nec 
fi qux pauperescommemorant ,alios intelligunt quani Monachos, 
paupercs illos Ipiritu, fi D^oplacet, qui in votivafuapaupertate , 
llvepotius abdicationcomnisproprietatis, quoditefcantincommu- 
ni, perfeftionisEvangelicx apicem conftituunt. Et quiCanonico- 
rum prsebendas voluentconferrc , velcum Eleemorynarumpubli- 
ciscollectis5velcumNofocomiorum& 'Gerontoti-ophiorum aut Or- 
phanotrophiorum reditibus , is mihi terrsecoclum mifcere videbitur. 
Saneipfas-metDecimas, quas Angh quidam , ut D. Prideaux ^/i^- 
tnbd de Decimis , dc jure divino deben voluerunt, negant & Pontificij 
Docl:ores& Angh Proteftantcs, ipfePrideauxnominatim, habere 

,^ationemEleemofynarumquxinpaupereserogantur, fed voluntil- 
lasdeberiMiniftrisEcclefixvice competentisfiipenJij : Quare multo 
potiorijurcnegabuntEleemofynisaccenfendaselTe pingues illas do- 
tationcsCanonicorum i ebmagisquodin quibuldam Capitulis non 
ahj quam Nobiles & llluftri f amilia orti , ad earum fruaus percipien- 
dos admittantur. Ideo in Concilio Bituricenfi anno 1 5 84. celebrato, 
cujusCanonreferturaBochelloDecm. Eccl.Gall. lib.j. tit.j. cap. 
i . dicitur fanth conftUo receptumcffc ut Tatrtmonia Ecclefiis ajfignaren- 
tur 5 ne dum egefiate compulfi Mimfiri Ecclefia ^itlum tjuaritareitt , ab 
Eccleft^ Mimfierio dt(iraherentur:y^uta fcriptum efinon ejfealligandum 
cj bovt tnturami , & ait Apofiolus dtgnum efie operarium mercedefua. 

Dices .Bona funt Ecclefiaftica^ergo Ecclefiae Reformatx uhbug 
4e.bexitapphcari,5 Refpondeonecantec^densveruniefTe, necconfe- 

quejitiam 





Early European Books, Copyrighf © 201 1 ProQuesf LLC. 

Images reproduced by coorfesy of Koninkliike Bibliofheek, Den Haag. 

297 D4 [1] 




Ae Canon. Vkraje^. x i j 

'quentiamlegjtimam. Quamnonnifi ^quivoce & c^achreflice Ec- 
clefiaftica dici poffint , vifum fuo loco. Quod fi d^beret vigere diftin- 
(51:10 Beneficiorum in Ecclefiaftica-& Sa^cularia, qualem obtinuifte 

tempore Karoli Magni pertendit contraJeluitamSirmondum Petrus 
Aurehus Orthodoxt fmp, z, cap. 7 . haec potius Sxculariaquam Eccle- ' 
fiafticadici raererentur. Et fiquidhabuerunt fpccie tenus Ecclefia- 
fticu,idomneeisablatumefteafecuIarizationeCapitulorum , quam 
antea demonftravi legitime procefTilTes prout deinceps illa bona^, 
non alio loco ca?perunt haberi quoad tribura , onera & vcc^rigalia pu- 
bhca , quamaliorumincolarum pr^dia. Ercum D. D. Ordinesillius 
Provincix fibi vendicarintomniajura Papaeinhsec bona, eoipfofi- 
bi poteftatem fecerunt ea fascularizandi & conftituendi in lil erj 
commercio, prout fsepe ufu venitinr^Gallia, ut adftipulante Ponti- 
(ice, extemporah Ecdefiafticorum pars aliqua fo^cularizetur &pu- 
blice diftrahatur inufum ^rarij Regij. Quidquod in tabulis publicis 
Provincia2Ultraje<5lina2 referturdifertisvcrbis.fifco ^ddlS:zs(.geconff^ 
>jueert)fui{le praebendasquorundamCanonicorum qui ad hoftes trans- 
rugerantjnominatim Buchonis Ayta,Huberti de la Toire &: Maximi- 
ianiMorillon, quas Ordinesfuodecreto condito i. Julij i^So.aliis 
:)onis Patriotis conferendasdecreverunt ? Ne dicamquod infinitisle- 
^ibus ac exemplis pofiit probari direftum & fupremum Dominium in 
Jnlia bona competereSupremo Magiftratiii,qui de illisqiieat difponc- 
•eut libuerit : Unde videmus ab Imperatoribus&Regibusv^ipfi Ec»* 
:lefixUlrrajecii:-in^fa2pedatafuifire taliabona ,quxjamEcclefiafti(^ 
rrant. 

Totocoelo vero erraverrt , qui putarit omniabonaPleudo-Eccle- 
laftica BelgijFocderati pertinereadEcclefiamReformatamin Bel- 
^lo, ejufque tantum ufibuspiis& facrisapplicanda. Namprimoid 
iiunquam fenfiffe Proceres hujus Belgii , res ipfa multifariam loqiri- 
rur; Etenim pleraque cx illis vendita&diftra6i:a funtinufusmere 
3iviles & -Politicos : Et fi quac reftant , eorumdilpenfatio& admi- 
ilftratio, nuUomodoeftpenesEcclefiafticos*; cum tamendifpenfa- 
io &adminiftratio bonorum vere facrorum & Ecclefiafticorum per- 
Ineat adDiaconosEcclefiae, quibusex primxva eorum origine tu 
ji«T/)c« &respauperum , cujufmodidicuntureireomniabonaPfeu- 
^ P do^ 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by coortesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

297 D 4 [1] 



1 Judicium drRefp. Theol. 

do-EcclcCaftica, inEcclefiacommiffa funt , utpatetexDifciplin» 
fancitse in Synodo Nationali Dordracena articulo zy. Sed eftpenes 
Supremum Magiftratum , non utique ut Oeconomum Ecclefise , fed 
exproprioiuojure, ex quo habet illos reditusinfuoiErario. Quin- 
etiam , fi dercpente , quod Deus^vertat , Proceres fic abalienarentur 
ab Ecclefia Reformata , ut nollent ipfius Miniftris ftipcndia amplius . 
ex publico procedere , adeout juxta prifcum ordinem , tenerentur 
fin£^ula membraEcclefiae, utetiamnum obtinet multisinlocisapud 
ReVormatos , ad confervationem Minifterii capitatim conferre fuam 
quotam,utvulgoloquuntur,pofletquidem Ecclefiaqueri deMagi- 
Itratu, quod fuis bonis non uteretur ut deberet fieri a Magiftratu vere 
Cliriftiiino&Ecclcfi^ nutritioifed nonpoflct advcrfusillum tumultua^ 
ri^quafi fibi cripientem,quod luum foret. Alia enim eft culpa illius qui. 
nun dat de luo ubi deberet , alia ejus qui aliena rapit & Nabotho fuani 
vineam vulteripere; Priusopponitur Liberalitati & Beneficentiae, 
pofterius vero i^quitati & Juftitise ; adeoque gravius eft. 

Deinde putcm hic duoextrema aeque vitiola efle declinanda j AU 
tcrum eft Browniftarum & Anabaptiftarum , qui putant nefas efle. 
Onhodoxis Vcrbi Divini Miniftris, vei facra publica peragere in. 
Templis olim Idolo confecratis , v>el ftipendia confequi ex bonis quon* 
dam Idolothytis 5 qualiafuntBenefieia five potius Maleficia Pontifi- 
ciai; Et hoc lolum fibi volebant, iftud extremum declinaturi 
D.D. Ordines Ultrajeftini , ( anno 1580. quo luftabantur inter 
fe & cum priori membro circa difpenfationem bonorum Eccle* 
fiafticorum in illa Provincia, ) fuorefponfo, oppofito memoriali 
quinque Capitulorum , adart.^^z. foL a. Voluminis Adlorum- 

quodmfcribitur, Jiifgiflfr baii Dc iScfoIutkn gcnomeii bp &c 
^tatcn ban E anbc ban IDtccc j^t nopcnDc bc 45ec(tcUcft()cpt cn^^ 

tlCljaCCGOCDCtcn/ idcft Volumm RefolutionumOrdinumTrovinciit' 
JJltrajeBina^ctrca Clerum & tllius bana^tnctfiens a 6.Maij i$%oXizr'^ 
profitebantur quidem fibi fas effe/gCOO^loft X^/ hxc bonaconvertert^. 
ad magis pios ufus quam quibus eoufque infervierant , & ftatuebanf 
melius fore fi cederent iis qui poffent alicui ufui effeReip.quam fuften-r 
candis inutilibus terrse ponderibus & talibusliominibus qui SxculoSc: 
Ecclefi^ «que fiat inepti j DlC nOCt) tOt ^SoUtjS tAiX\^ / nOCJ) tOtXiit 

mtxtXt 




Early European Books, Copyrighf © 201 1 ProQuesf LLC. 

Images reproduced by coorfesy of Koninkliike Bibliofheek, Den Haag. 

297 D 4 [1] 



Canm. VkrajeB. i , 5« 

ondlcebantilla 

neceffario piis Schol^ & Ecclefi^ ufibus effe applicanda. Alterum eo- 
rumquivellent&illaomniaTempla, &illa omnia bona, nontam 
-xliberalitate & munificentia publica indulgeri cultui puriori & Mi- 
lifterioEccIefiaeReformatx, quamipfojure iliideberi, neceicitra 
injuftitiam & facrilegium poffe denegari . Hic medium tenuere beati. 
Etenini certum eft Magiftratum Orthodoxum ratione officii fui , po- 
:iijs teneri tanquam nutritium Ecclefi^, fuppeditareexpublicofti- 
oendia Miniftris Orthodoxis , quamdiu ejusaerarium id ferre poteft, 
j]uam id oneris fingulis Civibus aut Ecclcfia: menibris pro fua cuique 
oarte, ad quod alias tenerentur, relinquere. Certum eft quoquc 
DofTe authoritate publica , illa bona olim poirelTa ab Idolorum 5acer- 
doribus , aftignari in ftipendium legitimorum & bonorum Paftorum, 
:5c ab illiseum inufum abfque fcrupulo ufurpari. Imo miliiquoque 
rcrtun videturquod ubiSupremus Maglftratus cx illis bonls Pfeu- 
do-Ecclefiafticisportioncm aliquam femel aftignavit ufui Ecclefia- 
i-um& Scholarum , (prout III. ac P.P. Ordineshujufce ProvincijK 
'olemni fuoDecretofadlo circaAcademioEereclionem pridle Eldus 
fulijjuliani anno i^i^.ei foIemniterdevoverunt& confecrarunt bo- 
lam eorum cenfuum ^arte?n^ quos , inquiebant , Majores no/^ri , homines 
'iberales pro modo rerum fuarum , animo quidem bono ^ religiofo , fed er- 
^■0'Um tenebris implicito ac lapfante^in «V>;nT«e<a Monafica ojuondacon- 
• Vulerantj quaratione profitentur fe iftaimpenfuros in ufuslon^^me- 
\ ^Hores ; ) id debet ei ita eftc ratum , ut nequeat citra culpam in Deum' 
i fta alio divertere : Nam quod fcmel placuit poftea difpliccre non 
lebct.SedquI alTerueritomniabona Pfeudo-Ecclefiaftica in Papatu 
'cberi iplojure divIno& naturali Ecclefiae Rcformata: & plis illius 
fibus , perinde mihl videretur loqui ac fi diceret , EcclefiaF Reforma- 
:ae,eoquodftuduitEcclefia^Romante abdicare fordes, vitia&efro- 
iti 9 deberi illam ipfam peftem , quae Sedem Romanam primijm cor*. 
•iipit &perdidit. Nedicam deinvidia quaehocdogmateconflaretur 
Scdefiis Reformatis degentibus inter Pontificios ^ fub Pontificiis 



Mt,omnia 



Magiflratibus. Et fan^ prout neralnl ha£tenusperfuafum fui 
Templa , olim Pontificia , poft Miflam exa£lam deberi in Belgio Re- 
^onatseReligioni ^ cim plura ex illis multis inlocis fintplane fae^ 

P z cularizata, 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliofheek, Den Haag. 

297 D 4 [11 



1 J»diciuM ReJ^. Tbeol. 
cularixata, deftru<aa, dillrada, inprivataslaicorumhabitatlones 
mutata , quaedam ulibus civilibus applicata j non video cur potiori 
jure omnia bona lUis annexa&cultui luperiHtiofo deftinata, Ecclefiae 
Reformatae forentconcedcnda. 

An potiori jure;deberentur Ecclefiae renafcenti Idolothyta Papa 
tus, quam ei naicenti Idolothyta Gentilium , quae Prineipes Chri- 
ftianim fuura fifcum redegerunt ? An Ecclefise Retormatae polTent 
attribui bona , quibus innexae funt dignitates acjurifdidioncs P.oUti- 
cae & ju3 gladii , cujus Ecclefiae Miniftri,i^uatalcs,capaces non Iimt ?. 
Quidfi hodie fmgulari Dei gratia.Rex Galliae Reformationera ad- 
mitteret, & infolentem ac fangumariuni illum fuum Clerum, qui hoc 
tempore communicatis cum Patriae Ixoftibus confiliis , ftudet turbas. 
inRcgnoexcitareScnoftrorumhaurire fanguincra quem fitit, peni- 
tvis exauctoraret ,. ac Miflam cura orani fuo apparatu railTam in aeter-^ 
aum faceret,. anMiniftri Reformatarum .Ecclefiarum jus inde ha- 
herent repetendi tanquam fua,omnia bona illiusPfeudo-Cleri quae re- 
vera tevtiam Regni partemcompleduntur ? Quod fi omnia bona Ec- 
clefiaftica Ultrajeftina,. debent oedere illius Ecdefue Veneranda 
Presby terio , eoquod Ecclefiaftica fuerint , , ncc potuerint ullo modo- 
i^cularuari , . cur non aeque fibi vendicabit ceu (ua , bona Equituni- 
Marianoruai , Joannitarum , Monialium, Monachorum, reditus 
Scjuraquondara Epifcopi ac Beneficia& Praebendas CanonicorumK 
dequibusdifputamus? QuodfromniaJurateraporaliaEcclefiae VU 
trajei^iinse fub Papatu , vi Reformationis fequutse , ipfo jure devolu- 
ta funt ad Ecclefiam Reformatam quae ibi floret , cur nonetiam fuas. 
facietomnes veteres praetenfiones Epifcopi Ultraje£i:ini in varias Pro^ 
vincias FoederatiBelgii , juxtaquas forte etiara haec noftraad re^w- 
ms fuburbtcanas Romae Belgicae veniretobtortocolloretrahenda,& 
in .noftro Goere<aho , . in quo & mihi villula eft , fierera cenfitus Prcs- 
byterii Ultrajeftini ? Sed fi ipfojure omniabonaPfeudo-Ecclefiafti- 
ca Papatus itadcbentur Minifterio Ecclefiac Reformatae , , ut ufibus 
profanis 6c civilibus applicari , aut ab hominibus mere kicis poffide. 
ri , nequeant , cur ergo Ecclefise Reforniatae toto Belgio, non mo- 
vcnt fuis Magiftratibus-^ftionem repettmdarum ^ ad illa fua bona, 
nu^ alieaavit, diftraxit, publicavit, tandem aliquando recupe-f 
* ■ " ~ . r^ndai 



Canon. Ukrajea. 117 
randa?' NamEccIefia, juxta Canoniftas , hoc refpe^lu eft femper 
minorennis, (licet plufquam majorennis in rebus iidei,. in quibus 
ilh infaliibihtatem tribuunt,) adeoque contra eam pra^fcribi non 
poteft. Quidni Paftoresdefinant exliocprincipio fubmifsepetere a 
fuo Magiibratu quae ad fua Itipendia faciunt, cum jus habeant ab 
illo repetendi quae fuafunt, & fe ea ratione ifti durioritutelse fub- 
ducendi? Adeovidelicetpericuhplenaefthaecdo6trina,&tahsqu» 
in hoc Belgio pluribus turbis &.feditiorvibus amplam queat materiam 
llippeditare , im6& bellum faerum contra Superiores excitare. Sane ' 
qui hocnovum &inEcclefiis n€xftrisha6lenusinauditumdogma ve- 
. lit urgere, ex principiis Juris Pbntificii , non ex regulis Sacr^ Scri- 
pturae, illa omnia Papatus Wolothyta deberi EcclefijE Reformats' 
& lacris illius ufibus , is debebit non tantum -notam inurere facrile- - 
gii &impietatis omnibus Pi^oteftantibus Imperii, qui exrra Mini- 
fterium Ecclefiafticum beneficiatameiTquondam Ecclefiafticaufur-- 
pant &po{rident abfque fcrupulo; fed etiam affentiri PontificiRo- - 
mano , intercedenti Paci Germaniae propter alienationem & faecula- 
rizationem plurimorum bonorwm Ecdefiafticorum ^ &cenforiam ' 
virgulam ftringere in Principes Euangelicos , qui hanc fsculariza- 
tionem & alienationem seternam infiaim ufiam & daminiorum fuo- 
rum incrementum , per illius Pdcis inftrumentum ftipulati fiint ; Imo • 
debebit utroque pollicelaudare bellum fuperioribus annis excitatum ' 
j ih Germania adbona Ecclefi^afticarepetenda : Etenim nonahrerpo- 
tuit Imperator ex fuae confcientiae officio, fiipponendo Ecclefiam> 
Romanam efle veram Ecciefiam , quam belfum illud fiicrum move- - 
readverfus Proteftantes , quodquantumdamni intulerit rotiEuro-- 
pae, fatis liquet. Quinetiam ex illo axiomate fequitumulUm Rcfor- 
matis inBearnia caufamquerendifCiiffe quodanno 1^18- Rex Gal-- 
li«, exconfcienti» fnae, utferebatur, didamine , voluerit reftitui^" 
Clero' Pontificio bona Ecclefiaftica Principatus Bearnenfis , quae-' 
ipflus,avia joanna Labretana addixerat partim ufibiis Ecclefia Refor-' 
matae , partim Reip. necefiiratibus , partim quarundam nobiiilim fa- 
miliarum patrimonio. Qoantum enim juris hac in pairte convenerit^: 
ab aevo Principibus & Regibus Chriftianis circa iftiufmodi bona Ec- - 
eleliafticap urpotuerintea dare' S>t addicerc quibus pitcebarj -p<>ifer 



Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 

297 D 4 [1] 



iiarS yudiciuw Refp. TheoL 

^probari mfimtls cxemplis in Regiio Galliae, cx quibus Filefacus 
Sarboiiifta, impudenterconlarcinavic fuum opufculumde SacYtle^io 
Laico y quod lasf» Majeftatis in illo vegno multis argumentis convin- 
cere in promptu forec , fi id nunc ageremus : Patet id ipfum ex plu- 
ribus dotationibus Ultrajedinis, fuo loco nobis relatis in quibus 
Reges &'C^ares alia Monafl:eria>aiiafque EcciefiaS) Uitrajedinaecle- 
derunt ac fubjecerunt : Et ubiOrdines GeneralescxprobraruntRe- 
gi Hifpanioe quod Monafteriorum bona ex parte addiceret novis fuis 
inBelgio Epifcopis^ non fuit ideo quodad Regibus in fuis Rcgnis 
nonliceret, fedquod Philippusnon elTet RexinBelg^o, nectalia 
.poiretmoliri citra confenfum Ordinum , quorum parserantiliiipfi 
Prselati &C Abbates quos tyrannice fpoliabat. 

Neque Iiic debeo prseterire quid occafione negotij BeamcnCs y ex 
quo poftea triftiora plurima evenerunt Euangeiicis Galliae > fcribebat 
i S.Aug. 1618. 111. Pleflseus, quem Pala^monem in haccaufanemo 
Reformatus jure detredaverit. Revera > inquiebat > ncfcio quid hic fcru^ 
tuli po confcientia wovcatur. Henricus VIII. RexAngluc^ jurgiocumPapa 
iwplicitus > tnanus injcxit in hona Ecclefaftica , eorum que partem ad fuum Dj- 
tninium revocavity partcmdiftrihuitimer Nobthtat sfu^pr,aipuos'^ quodcon^ 
tinuatwn fuit a Rege Edwardo VI. ejus filioy qui Eccleftam in fuo regvore^ 
forwavit. Ei Juccejjit Maria y foror e]us confanguinea y qu^ utut vehementer 
infejla Reformationi & uxor PhilippiHifpaniarum regisy rejlttuendo Religio^ 
vem Romanam > inta^am planl voluit reUncpuere illam houorum ijlorum diflri-- 
lutionem y qum Reges y pater& fratereyis fecerant. Et hailcnus fuh ojhn- 
fum Principes Auftriacos > in hdcreditariisjuis ditionihus > pari cafuy res reliquijfe 
€0 inftatu inquoeasrepercrant. Quodampltus efiy anno \fyj^.Rex Phtlip^ 
fus tradans de pace cumOrdinihus Belgii turiufque religionisy medtante /0- 
anne Auftriaco y convenit fpeciatim articuh exprejjoy pcnes Ordines Hollan^ 
i^iC & Zelandt(C manfuram admtwflrationem honorum Ecclefiafltcorum , ah ipfn 
traduLForm aduJumJuiCreHigionis &Retp* necejfttates. An qua^fb <]ui fic 
loquebatur > & nullum gravamenconfcientia^ putabat pofle praerexi- 
cx parteRegis Galliasad eripienda fuis Bearnenlibus bona Ecclefia- 
ftica , cenferet hodic ad Confcientiarti Ordinum Ultraje(5tinoruni 
fpe(5lare> utfcona fimilia eripiant Canonicis & vindicent EccJeflae ? 

Ita qui edidic Roterodami anno 16+71 Motuum Britanmorurn Veracem 

Cufcht^ 



Early European Books, Copyrighf © 201 1 ProQuesf LLC. 

Images reproduced by coorfesy of Koninkliike Bibliofheek, Den Haag. 

297 D 4 [1] 



de Canm.Vltrafe&. 
Cufchiy nm^tin a'loquioadLeammScotos Parlamemarm vendidifeeti' 
amPr^latorumades&pr^dia ARficmKo dm.msnto afficeYetur,& fiml Prx- 
laticifmmfundttherueYcturiSuhlatoenmmdo non partuntur put.i. Noluerunt 
Ecclefiae Scoucx hxc bona & prxdia fibi vendicare , ne pcr illa Prae 
lan^mus revocaretur Fecerunt e contrario quicquid potuerunt utilia 
bonaab Ecclefia, tanquam einon convenicntia,exterminarentur.Qui 
igitur ahbi fimilia vellent , jure retradus , Eccleii^e iterum afTerendT, 
vellent in Ecciefia reftitutum nidum Prselatifmi , & ea libi reftitui in 
Ecclefi«perniciem,qu.T?aiibi purioris religionis zelot^» ab Ecciefia 
longiHime fummoveri voiuerunt : Etpaullopoft, refponfurus cri- 
minationi eoru.r, quiiiiam Pr<clat corum pr^diortm vendmonem , appel- 
Jabant Sacnlegium , non minus^uam olimfuerat decimarum & oblationwn de- 
tentio fub V. T. alTerit id demum creditum iri , ubi conftiterit PrdatiC. 
mumnon tmnus ejfe necejfarium quam ipfius Dei cuhtm , & Bmnia^ Prdati- 
cas non mtnus ejfe a Deotmpcratas, quam decimarum redditioncm Sane qui n&- 
gat bona ilia «qu^ facraatque Ecciefiaftica cfle ac decimas & obiatio- 
nes V . .T. ille non putat ea neceft^ario dcberi puriori Ecciefi». 

Dicestandem, Efto, nondebeantur EccciefiseReformataB Ultra- 
jedtinK hxc bona , refpeAu ejus quod fuerunt a primsva fua fundatio- 
ne iub Papatu , tamen ilii debebuntur refpedu ejus quod anno i 80 
6. jumi & anno 1 5 8 1 . 1 1 . Augufti decretum fuit in Provincia , Vica- 
natusquinqueCapitulorumexindevacaturos, Miniftrorum Eccle- 
li£eReformat«ftipendiis& fimilibusufibusinfumptum iri, ut no- 
tiitur Conf.Th.p. i.pag. ipp; Verumetfi deeo deliberatum fuifTenon 
dubitem eo tempore, quo Refpub. iila variis motibus internis iabora- 
bat, proutin omni Rerumpublicarum infigniori mutationc plures 
motus excitaricontingit, priufquam ftatam & fixam fedem nancif- 
camur, nonfecusaccanesvari^ remotitant & liincindevertuntpri- 
uiquani fibi commodam fedem fuerint adepti, id tamen nunqnam 
Tatum hniie eventus in hunc ufquediem comprobavit. Sedcontra 
thm anno 15 8 (J. Amp\if[. D. Fhrisvan fVeede, Qiiaeftor conftitutus 
ruiilet lolemmOrdinum Diplomateomnium bonorum Ecclefiafti- 
c^rum qu« totl Provincii deftinabantur ftipendio Miniftrorum> 
Verbi , Ludimagiftrorum, JEdituorum &c illiufque Gommiffio- 
ne catttum^et CoinportatBfn & iiiwiain raaflam redaaum iri 

ini 



Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 

297 D 4(1] 



fi^O ludkltm R eff : thecl 

in ufus, omnla bona Paftoratuum, Vicariatuum, Capellanmi; 
Fraternitatum & ^ditimorum , ac qu«cunque alia Beneficia in Ci* 
vitate , Urbibus & Agro adEcckfias fpeaantia, diferte & conce- 
«tis verbisindeexcipiebanturquae funt quinque Capitulorum , al^ 

lccn uptncfouDcrt iiic Unf Coltc eicn bmncn JDtccclit / fada tan- 
jtummentione eorum nummorum , quos illa quinqueCollegia re- 
^eperantfe de fuo contributura in ftipendium Miniftrorum Ultra- 
.jeainorum , ut pote jam ,ex parte faltem , Paftorum fuorum j cum 
clures Canouicorum jam nomen dediftent Eccleliae. Adhaec , etll Vi- 
<ariatus quinque Capitulorum OrdinesProvinoiiE communi coufeii- 
lu trium membrorum deftinaflent ufibus Eccleli« Retormatae, quod 
faaum negatur, iicetfieri potuifle non negetur, inde non feque- 
-retur vel totam maflam reiiquorum Bcneficiorum iios Vicariatus 
^ebuifleiequi, veineceflarioecexrei natura liaec bona deberi Ec- 

QuintantumabeftutunquamOrdines Provinciasiiiius li»c bona 
Capituiorum tanquam Sacra , Ecclefi» Reformatas addixerint , ut c 
-contrarioinidfeduloincubuerint, annitentibus pluribus& melio- 
-ribusexipfisCapitulis, uttotusCanonicorum ordo ( utique cum 
fuisbonis) reformaretur & fascuiarizaretur , nihilque^mpliusSacri 
&;EcciefiaftiGiretineret; idque proculdubiovi &.etticaciaiiiiusarti- 
-culiinUnioneUltrajeaina, quem primocapite retuiimus. Quofa- 
-ciunt pleraque iila qu? video diligentiflmie annotata ab Authore 
Doaiflimo Tko'o?i« Cok/?/}/, />. a-M- ^ ^ 5 quamvis ea referat 

^d invidiam Capituiotum , & cum notapubiica fua? Pro vinciae , ac fi 
alia duo membra, penes qua erant ama realta, ut loquitur ^ag, 1 14. fi- 
demdatam Capitulis pubiice violalTent, & iocietatem Leoninam 
-cum illis iniiflent ; ciimtamen ilia omnia quae notat , ex ipfius-met 
f oederis Uitrajeaini vilceribus procQiferint , & ab ipfis-met Capitu- 
iis cum aliis duobus membtis fancita fuerint. Igitur ad facuiarizatio- 
iMem eorum cum fuis bonis conteftandam pubiice inferviit , i. Quod 
jinno 1 580. defiit & interiit omnis eorum juriidiaio fpirituaiis ac Ec- 
.ciefiaftica pertotam Provinciam ^ i . Quod eodem anno conventuna 
futt nuUum ampliusEpifcopum ab iilis eieaum iri j 3. Qiiod anno 
8j .P.ap« authoritas per.totam Provinciam & ab ipfis Capitulis fuit 

' ^ ^urata. 



.1 ^ 



J 



1 



Early European Books, Copyrighf © 201 1 ProQuesf LLC. 

Images reproduced by coorfesy of Koninkliike Bibliofheek, Den Haag. 

297 D4 [1] 



Canon. VkrajeB. i^j 
ejarata, &i>(i aWatum quicquidantea juris fibi tribuerat inCollationc 
Canonicatuum, idque inter Ordines dilhibutum ; 4. Quod abrogatm 
tuitomniscuItusPontificiusin quinque EcclelTis Col]e<riatis- iicec 
enim reclamarint quidam Canonici Pontificij , tamen Ii?c in re prs- 
vaiucruntReformatiexiJIis^cum ali s duobus membris Provinci^ 
adeo utipfaCapitula, quodex Aaispublicismihi liquetjfe fubie' 
cerint hac in .parteOrdinibus Generalibus 5 (^uodde qualitate be- 
nehciandorum , five eorum quibus bencficia erant conferanda 
111 poltcrum, leges lat^ fuerint ab Ordinibus , & iilis Capi- 
tula omnium fuorum bonorum defcriptionem tradere debuerint 
nequascommuniafadaerant&publica per CoIIegiorum feculari- 
zationem, fraude quorundam male affeaorum Reip interciperen- 
tur & perirent. Idenim prasdiai Ordinesr;epius declararunt Capitu- 
lis, non alio fpc<aare,quam t Ot COnff rb.Uic Unil Unf rlutDrn VuxtttVi 
fUiJOC&mn/ confervationiftatus& bonorum fuorum. vide Vo 
lumen Aaorum fupra citatum fol. 4«. pe^jo , c i . verjo : 6. Quod 
Capitulares obnoxij foAi fint Jurifdiaioni Civili , 7. Quod onera va 
ria Provincialia fuftmeredebuerini, necgp.udercampJiuspotuerinc 
illaimmunicateavedigalibus & triburis , qua, ex lege jofeph, in 
Aigypto , fruuntur bona Ecclefiaftica in Papacu ; 8. Quod nefasfuerit 
Canonicisampliusprocederein habitufacroj ,9. Quod anno icS'^ 
mandatum fuentomnibus Canonicis,quialebant concubiras , ut eas 
velejicercnt , velducerent ; 10. Quod anno idiy.conftirutumtueric 
neminem ampliusad iUa Beneficiaadmilfum iri, qui Religionem Re- 
formatamnonprofiteretur. H^c fane omnia , qu^ ram evidentem 
f^culariznrionem horum CoUegiorum comprobant , ut ea non poffit 
ib hominibusfanarmentisvocariindubium. malim defbndere ceu 
bene & legitime fa^a ab Ordinibus Provinci», (^uos inter & Capi- 
rulares fuum locum in iliis Decretis obtinHerunt,)confequenteradU 
nionem Ultrajeamam & vi illius , quam cum Religionis Refbrmata 
probro,ea tribuere neglcd?& violat? fidci publicae,quam reliqua duo 
membra Capitulis folemniter dederant. Nec cvertit iftam faeculariza 
cionem, quod afterit S. P. manere Canonicos, ut antc, manere 
item,ut pnus,hscbona Ecclefiaftica, adeoqucnullamintrinfecam 
mutationem hic contigifTc : Nam mancnt Canonici nomine, & 

5^ quod 



Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 

297 D 4(1] 



Jud»m drRefp. Tleoh 
quoderant quoad axioma in Reip. regimine , fed non re & clericatii 
Pontificio : Boi.aque iila dicuntur Ecclefiaftica , dcnominative taa- 
tum, non formaliter &c definitive. 

Ciim autem tot publica extent documenta faecularizatorum au- 
thoricate publica,&; per ipfosmet Canonicos, Canonicorum & Capi- 
tulorum , inde liquet errare toto ccelo , quieorum bona & beneficia, 
vel tanquam Sacra & Ecdefiaftica ex rei natura , vel tanquam ab Or- 
dinibus Provinciae de novo confccrata & ufibus piis deftinata , Eccle- 
fiae Retormatse Minifterio deberi pertendunt, nec pofle ab hominibus 
laicis, inulusCiviles&faecularespoflideri. 

Maneat ergo &: hoc noftrum argumentum in hac caufa j Si bona 
Capitulorum Uitrajedinorumjneque ex primaevK fundationis intui- 
tu, neque exeo quod Ecdefiaftica vulgo dicuntur, neque ex Or- 
dinum mente & intentione , neque exalio ullo lcgitimo titulo pof- 
fijnt vendicari Mnuftris, alijfque ufibusfacris Ecclefiae Reformatae,ccu 
ad illam qua talem neceflario pertinentia , nihil obftat quominus ab 
horoinibuslaicisbonacumconfdentia poflideantur j Sed prius ve- 
rum , ex iis quae ante dilputav imus ; Ergo & pofterius. 

Solemnia ver6 fibi delirat S. P. noftro huic argumento fuum oppo- 
nendo , in haec vcrba j Si haec bona neque ex primaevae fundationis in- 
tuitu , ncquc ex eo quod (aecularizara dicuntur , neque ex intentione 
Dominorum Ordinum, neque cx alio ufurpato & illegitimo titulo , 
queunt vindicari his Canonicis , & alijs ufibus, civilibus & profanis 
appiicari, nequibunt quoquc bona confcientia ab hodiernis Canonicis 
poflideri, nullaquefuberitratiocur omnesbom Cktfi'tam& Mag'i^Hm 
von debeavt ham meretricem odtjfe , defiruere & denudare-, Sed verum priusj 
Ergo & pofterius. Veriim cumnullam, vclminimam, proferatfui 
aflumpti probationem., &nos fatis fuperque demonftravcrimus , nec 
bona ha;c ex eorum prima fundatione, vere & proprie , fed catachre- 
fticetantum& abufive, Ecclefiafticafuifle, &ColIegia Canonicorum 
cumfuisbonislegitimomodo eflTc pcnitus faecularizata , idque Su- 
picmi Magiftratus authoritate, tam encrvis eftaflertio iftius ho- 
minis, quamimpudens& feditiofum claflicum quod hiccanitad- 
verfus Canonicorum ftatum ; ad quem evertendum in illa Proviiv 
cia,nemo poterit populum & Magiftratum concitare, qui Seditiofu* > 
Perducilisj ackfwMajeftatisfcusj nolit haberi.^ CAPUX 



Early European Books, Copyrighf © 201 1 ProQuesf LLC. 

Images reproduced by coorfesy of Koninkliike Bibliofheek, Den Haag. 

297 D 4 [1] 



de Canon. Ultrajeff. 

!C A P U T N O N U M. 
Jrgummum Jifummn , fpeSlMu tm,L, y,mos Cammonm 
: fulf qutbus illa bona pjjident. ' 

A Junt vulg6»lurum infldiasftruerevefpernlioni &enm velle 
i\ devoratum , vel quia avis eft, vei quia mus eft. Haud abflmili 
J[ modo nonnulli videntur agere cum Canonicis Ultraiediinis c 
Nam eos vellent evcrfos,veI propter bona qu* roffident vel 
propter titulos fub quibus illa poflideW Sed utrum^qS^^ 
fundamento. Duobus /uperioribuscapitibus oftenc^mus|am eL hc" 
f um bonorum cond,t,onem ut poflint bon^ confcientia poffid ri ab 
hodiermsGanomcs, Ecclefi^ quidem Reformat^membris ^fed qui 
tnmen nullum munus EccIefTafticum aut Academicum nent 
Nuncvolodemonftrare, titulos fub quibuspoftidcntur, nu tenu; 
obeneeorum pofteffioni in conrcientic.foro , quoniam poft Sa- 
rizata Cap.tula , ut ea fccularizata fuifl-e legitin.o ordine & ritu an 
tea demonftratum , tituli quoque membror^um ea conft "^^^^^^ 
fecular,zatifunt, utmhil ampiius fpirituale& fpedansa"^ 
Pontificium notent, fcd inferviant tantum conictandis d.f^S 
pornombus ,ftort,m bonorum , quas quifque fuo loco ToXZof 
iidaedebet, &quod velletS. P.eo cafu alia nomi, ^ad^^ 
.ndh,b,ta ftnfl-e , eft ,„d,c,um ingenij nodum in fcirpo quxrenti 'a^ 
1, fac,l,us non fit veter,bus uti,quam nova reperire ' 

Ciim enim fubPapatu , quando Spirituale & Politicum conjunaa 
nianebant , port,o,,es Collegiatorum in his bonis fuerint i,,Sfs 
& et,am ,n ord.ne ad reg.men Politicum, pro ratione fuarun. ilWum 
port|onum, d,gn,tas &authoritas Foffide.;tium major vel minor cT 
t,ter,t, non potueruntCoIIegia retineri poft ecrum f^cularizatio- 
nem, qu,,nUa,n«quaIitas& portionum& dignitatum& ordinis 
f ervand, ,n fu.s Convent,bus una retineretur, Nihil enim debuit com- 
mode, vel p^tu.tjufte, novari iniftisCoIIegijs,quoadeorum axioma 
Pohucum & Cvile ,n Rep. Et f?c quoniaiS illorum membra fSria 
comniun,nominenonpoterantexprimi, retenti funt prifci tituli 
Pr^poluorum, Archtdtacommm, Decamrunt , Thefaurariorum, SchdaJiicormn\ 

Camnt' 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 

297 D 4 [1] 



ix^ yudicium & Refjr.TheoI. 

CamnicdYum , CapituUrium , Pr^bendariorwn , Collegiatorum 3 Sacri(iarumj 
Hc4f7ora/;7,&limiies(hoc enim ordine fuillent in afTignando ftatu quag 
ftioni^numerandi^ li fcrupulose quiquefao loconativo reponen 
veniircnt ) quibus nihii formaliter Spirituale &EccleliafticunQ am 
pliiis lignificatur, fedtantum defignantur & diftinguuntur perfo 
qu« retinent & obtinent 3 quoad Temporale & Poiiticum , quicqui 
olim lub iliis titulis > ab hominibuseos ufurpantibus fenfu Pontifici 
& Ecclefiaftico , cumfua Plcudo Spiritualitate pofTidebatur iE 
gre defcendo ad hanc Theologiam nominaiem , de qua jam oli 
tuliixs dilTeruiin Apologia Optimatum Sylvasducenfium > & alibi ; 
Sedtamenquiaebdeducor neceflario, & video magno crimini verd 
Canonicishos titulos , deillis accuratius diceiidumeft- Tam mul- 
taautem h c occurrunt obfervanda , ut non tam fim Ibiiicitus de to 
quod dicipoffit adhorum nominum excufationem > quam impedi- 
tus in dele(ftu habendo eorum quas maxime ad rem faciant. 

Primo autem miror jure nficriio cur potiiis haecnominaimprobcn- 
tur in Prsebendarijs quinque Capitulorum > quam in alijs utriufqii^ 
fexus,ex Marianis & Joannitis,ncc-non quinque VirginumMonafte- 
rijs, quos > ut fuoloco vifum cft > nulla Ciconia pinfit a tergo > nulla 
vexat cenfura. Similiaenim iftis nominarctineri abilli5> anteade- 
monftravi. Imo putem nemini futurum fraudi intcr Rcformatos no- 
menCanonici Ultrajeaini^ fidemonftravero VirginesRcformatas^ 
poftidcntes Bcncficia &Praebendas olimaflignatas Nonnis inPapa- 
tu > exprcfse ac nominatim ftarui & dici Canontcas > cx dccretis & or- 
dine Ul. & P- P. Ordinum Ultrajeftinorum : Ut hic fubcat mirari 
lapfum mnemonicum > mcmoriofiflimialias fcriptoris Fr/tter. M^r. 
contra mc , quod illius fui libri pag 442. in h«c verba crupcrit j QuoA 
fwt Vttrajedi Collegia Canmcorum fosminei fexus > fateor me ignorare ; nifi 
fortc voluerit iudcre in rc feria» &ideonegaredariifthiccollegia 
Canonicorumfam neifexusy quod Canonici ncqueant elTe vcl dicifce- 
minini gencris. AliascniminRcfolutionibuspublicisProvinciae ii- 
Iius>faais6. Julij 1580. & quibus alias Canonicorum advcrfarij vo- 
lunt multum corum prifcae dignitati deccffiflc, id kgp conceptis 

verbis art. 1 5. %tm Dat mcn 3(OUff2ouU)cn oronbcutcn/ ge ncra^ 
tacfe itiolten fal€anoni|TeP/ nac ti« 43«cf52m«nie mm /tn- 

iie0eta$ 



! t)t 0ctnl rctntcccrcii nnc m dic 0jcbcrcn ruto iticgc n bM(tcn/ 
nut.0 DntDicbcrijcucnrnilcn Uio.^Lcn nacrouDcr ccujonrc/ cii 
Datmcn DcrcrtilDocn tKDbcnccnigcbcqunurc Jili^uurrcr^/ ^-c^ 
&icijntcn oftc Hlccriicr^i / lie Ij^ cr rct (celuYt ruDcn fccrcn ofttin 
(Dobtf? il^oo^^Dt inftirucf rcn fullcn. Quod Co//m/fw Domkellarum, 
ftntgeneralitermutatidi in Canonicas Refa m.it<e Religionis, Et quod earm 
meiusfit reducendus quo ufque benefcia illa ferre potucrint , qu£ cxteroquin 
juxta veteremritum covferemur-, quod tflafmt hahiturx quofd.maptos Mim^ 
ftros, Cor.cionatoies aut Doclores , qui certo tcm^ore easdoceantDeiverbum 
& (X illo injlituatitx Articulis vero fequentibus cavetur , utfinguJo- 
rum Conventuum quarta pars abeat in ittjnDcr-fJ^OUcn^, Prabendas 
Infafitium, art, i6. <ju6 forte non minus forent Canonicae quam Ca- 
nonici in herba j Vt hx virgines nubentes , abeant ex Cor^ventu , & 
earum beneficia , ceu vacantia alij conferantur, rfrf. i/.Ut inConven- 
tum porro venientes pro Ifagogico perfolvant quantum Praebend» 
fuas feret annuus reditu^s, art, ip. Ut modefto veftitu utantur, non 
auro,non ferico,4rt. 20.Ut etiam Monafteria Virginum Rhenae & Ba- 
tavoduri , poft obitum tum viventium Monialium, ad certum nume- 
rum redigantur & mutentur inCanonieas, quarum mediaparsNo- 
bilium Virginum fit , altera Civicanim , art.i^. Id autem omne vi- 
deo infinuatum fuiffeomnibusiUisManialium Clauftris , ex decreto 
publico29. Juli) 1580. art 45. Et pofteaanno 1581. 21. Aug. con- 
cepta eftinftru($tio quaeextatejufdem Voluminis rcfolutionum pu- 
blicarum/o/.63. & feqq.boo)he Conlciucn bau J3)?OUkDfn/3(!bf 
DifTcn cnDc ceaicne ^ou^jouujcn bau <OutlDi)fft/^t. ^ erUaci^/ 
IE)?oulDcn-€!otlcr/tcna:^ad/ cnDe JlDittc-©;oHlucn / Ouptc» 
^ jn Dinncn aDtrcctit / Dacrnaefpftacrlupten fobinncnaljs bup* 
■pen fjt eceConbemen/ fo6in0cIiGie/Conlecfatie/al?DenD^ 
r^miniftratie ban f)acre<i5ocDeren/ fullenricbbcntcDjagcnj Pr» 

~ XonnntthusDommarum Abhatijfarum & gregariarum Domicellarum y in 

1 'illis quinqueMonafterijs, juxta quamdebeantfcgereretaminCon- 

i ventu, quamextra, in Religme , fonverfatione & honorum Juorum ad- 

m »»»»j/^r4f/owf. Exilliusautem inftm<iliowsrfrt/ctt/o5;. tenentur Virgi- 

W nes Nobilesin Conventtim admifli», promiyere fub juramento fc 

K S^«<Jitwas & omnem ttikttni exhibitura&jw» ipii AbbatifT», tum 

I 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

297 04 (1] 



1x6 yudicium ^ Refp. Theol. 

•tGCmffHC^rapittekban Su^fffl^*^"/ Commum Capitufo DomkftU 
larum, ac Conventus Orditmiones & Stat§ta fervaturasj &:ayt.6.ac 
y. jubentur majorem partem anni haerere in Conventu , nequc ex 
illo difcedere abfque priefata venia vel Doniin^j Abbatifl"», vei ?m- 
rijfey DC$^J!0}innc/ iliSabfente. Sequentesarticuliaguntdeearum 
Pr^ebendis, Accidentalibus , bonis in Conventurelinquendis 6cfi- 
milibusi Articuhyiro i/.jus illisfit fuam AbbatiiTam eligendi , 8c 
lUib^ndicui voluerint^rt. i^.iaterdidoillis omni exercitio Religio- 
nis Romanae , 1 8. 

QuidquiEfo hic lomniabitur jufti difcriminis inter Canonicos 
quostuemur, 8c hasCanonicasdenovoabipfo-met MagiftratuSu- 
premoinftitutas, quibus videmus afTignari fua Clauftra iive €011* 
iJClUCn/ fuaCapituIa, fuas Abbatiifas , Prioriftas, Prabendas, &C 
Scquasconftat facere Ultrajedi partemillius 43fCf^clt>riiJlC)it/ five 
Spiritualitatis, de qua iftoe Refolutiones Provinciales inftituta? (unt ? Aa 
ergo haec nomina plus ominis habebunt in viris, quamin virginibus, 
in maribus quam in lequiori fexu ? Imoquam nulli ratione offendc- 
rint ifti tituli Canonicorum , Proceres Reformatos illius Provinciae, 
indeampliiisliquet, quodetiamtum deliberarint, earumdemRc* 
folutionum quas faepiiis ad partes vocavi art. 13. Monachos ad Pauli', 
Carthulianos, Ooftbroeckianos & Regulares , reduccrei» Colle^:um 
Camnicoram , & ex illis facere Pr^pofitos & alios Off.ciarios , habituros- 
queOrdinesillarum Prajbendarum ColIationem/^crfMJBOJiVerbaarti- 

culihacfunti Item , b^tmcnljantstcUnn ^.|i>.inlucl^7 C<»ct* 
lm}(c^/ <t>oOb:ocfh cntic cgulicr? / rc turrcrcn tot ccn <CoI* 
lccic bnn ^nnonif hcn/c nbc bfst incn bc ^l^lcnichcn ffll ccbcn ali* 
incntnttccnbcotibcrijout bofnfitlf>:a(0f|J nu Ijfbfacn/ cn iKii 
oofU bp bf n flnbcrcn lactcn bl^bcn ; cnbc battncn bc 3£btcn cn* 
bc ^?oo(l/fal gcbcn bcbo^Iijfli foinpftcntic/inncfhfnbc licnlnirt^ 
fccn ^jooftcn cnbc onbcrc Cff if icn nacr flbbnrant / cttbc fuHcn 
bic ^totcn btc CoHotic hcbbcn banbc boo?f^. ^^cbcnbcn ptrtnr- 

ms. Quamvis hoc quod moliebantur Patres PatrisE-novum Canoiii- 
corum CoIIegium , abinitio fuerit exprioribus Monachis conflan* 
dum, tamen dubium non eft, quin jam interdicfto excrcitio omni 
ReIigionlsRoman«, hocCoIIegiuin mere Politicum effe vellent, 

& quod 



T 



iVjv 1 deCanon.VltrajeB. ^ij 

' & qiiod fuo tempore fub iifdem nominibus fubire polTent Reformati 
cx Collatione Orainum. Sic^r^. 23. A.nisfortenfesReguJaresdicun- 
tur conjungendi cum CoJiegio Canonicorum quod ibi erat,& facien- 
d«exeorumreditibusPra?bendoB, in eos conferendae, qui vei in(i 
Urbi, velReip.toti, poikainfervituri eflent. Tantum abeft ut ti- 
tulos quibus Collegiorum iftorum membra delTgnari & diftingui fo- 
lent , cenfuerint Ordines illius Provincias minus convenire profef- 
fioni hominum Reformatorum , ut econtrario eos fervare voJuerint 
in iilis Cciiegijs qu« ex Monacliis moliebantur, & quorum Pr»- 
bendas jam animo deflinabant nonnifi Reformatis deinceps coJla- 
tum iri. 



Et quamhaec nudanomina nuiiam tunc praeberent offen/Tonem 
vel Reip. vei Eccicfiae, patettum ex decreto Synodi Nationalis , fuo 
loco rciato , juxta quod licuit Refor matis citra notam Superflitionis 
aut Idoloiatri» , fuos Decanatus & Prsepofitwras fuas inter Canoni- 
cos &re&:nomineretinerei (utmehk mendacij S. P. arguerene- 
quiverit,nifi per fummam petuiantiam ) tum ex eo quod primae 
Praebend^ colJatf ab Ordinibus in Reformatos , coiiataefuerintcum 
his titulis: Sic enim anno 1580.13. Augufti, coliataeft johanni 
Alendorffio, optimi Patris filio, Nobili puero nondum nato 12. 
annos, Pr£pofuura& ?r<ehenda N. a Kerckehoove, PraepoHti ad S. 
Petri , quiinterhoftes verfabatur; cum expreffa ftipuiatione a Da- 
mims Decano & Ca^itulo S. Petri , ut hunc juvenem admittendo in pof- 
fefTionem fui beneficij, juxta Statutafuas Ecciefi^, eum non o- 
bligarent ad torifuram Clericalem fufcipiendam , aut fimiJes Ceremo- 
nias Ecclefif Papiflicse fervandas j Quam eandem conditionem p. Ju- 
lij, ideftmenfeantea, propofuerant Ordines , conferendo Antonio 
Aefwinio, primam Archiepifcopi Proebendam vacantem inCapitulo 
Oudemunfler dido. Qiia ratione fatis deciararunt, haec Coiiegia cuin 
fuis titulisplane f^cuiarizari , nihiJque iiiis relinqui fervandum ex 
fuis Statutis , nifi quod Poiiticum foret & Reiigioni Reformat^ non 
adverfaretur ; cujus ordinis ipfa non elTe nomina, nonduminfuo 
Calepino Reformato didicerant. Quod liiilorum temporum Proce- 
_ res , fubtiiiori hodiernf Cafuiftic^ diiigentius incubuiflent , non fo- 

fiiiYita%itquodnjinus«ft, in prioris nonKncl;itur| rctentione, 
fed 



r 

Early European Books, Copyrigh» © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courfesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

297 D 4 [1] 



1-2.8 yudtcium R efp. Theol. 

fedetiam abftinmflent abeo quod majusprlma fionte videtur,qu 
fuasnovas Canonicas& Pra::bendanos MananosOrdinisTeutonid 
tamdiu extra conjugium manere 6c Coclibatus lege teneri yolue 
runt , quatjuiiu ui luis re^pe^iive Conventibus commorantur : Vidc 
fgepius citatarumRefolutionum^rr. 1 1. 17. 

Hinc autcmliquet quaconfcientia S. P. neget fimillanominaurur 
pari in alijs Prgebendatis Ultrajefli, ijs qua! nunc Anti-Canonici , ta 
frivoleoppugnant. Quamvis iliic^per infignem fecum pugnam ^nc- 
getpartimfimiliaeiTe^partimibilcandalononefre : Sednec fcanda- 
lum probat , contra fidem fui Protocolii , nec diflimilitudinem often- 
diti& tandem eo redit,ut dicat exempla regulas non facere,nec Pioce- 
res illius Provinciae deciaraffe nihil ofFendiculi illis nominibus inclfe ; 
Abfurde utrumque : N am regulam perexemplanonconftituo, fed 
comprobo j & Ordines iftanomina nontantum rt tinendoubi erant , 
fcd etiam imponenJo ubinoncrant, latiseoipfo dcclararunt, nihil 
jufti fcandali polfefumie^ iliis, ex quibus ipfi-met, pij utique 6c 
rerum intelligentes , non ofFcndebantur. 

Sed neque ha6tenus, quod viderim , ab ullis Proteftantibus Theo- 
^iSj fcrupuluscircanudahaecnominafueratexcitatus: Imovirima- 
-gni inter eos , titulos Prarpofitorum , Abbatum, Priorum , Deca- 
norum , Canonicorum , alque fcurpulo lemper aflumpfcrunt ; ac nu- 
perrime adhuc in funebri Programmate fcripto plurimum Re verendo 
& Celeberrimo Viro, D. GeorgioCalixto, lummointer Auguftanae 
Confeflioni^ profefloresSc moderatiflimoTheologo,legebam ipftim 
Abbat^mRegiaeLutterae fulfle nuncupatum. Ut hic lubeat dicere 
dePracbendatis Ultraje>5linis , quod nomen in illis damnetur, non 
crimen; V erum JtnomimsoJium eji- j utloquarcumTertuIliano-^/?^- 
lo^. cap 3. ^uis nominis reatus} quaeaca^fario "uocabulorum} Si enim 
haec nomina Ultrajeifli neque fenfu Pontificiorum , neque {enfti Re- 
formatorum luntEcclefiaftica, fedplane faecularia , utique pofliint 
ulurpari abhominibus mere laicis, ad connotationem& diftin£tio- 
iiem jurisquodquiquehabent inbonis&reditibus fijorum Capitqlo- 
rum. Atqui Ecclefiaftica nequeunt ccnferi fenfu Reformatoi <:um 
corum nullum fitquofunAione<5EccIefiafticaeinter Reformatos fole- 
antindigitari. Necetiamtaliaftatui poflunt fenfo Pontificio . ^um 

Uitra^ 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuesf LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninkiijke Bibliotheek, Den Haag, 

297 D 4 [1] 



119 



I 



deVanon. VltrajeSi. 

UltrajeainiCanonlcihocrenrueorumnonfintcapaces; Im6 multo 
niinus poffint haberi a Papiflis pro Prjepofitis , Archidiaconis , Deca- 
^"^- li'^bentur l nobis pro legitimis Ecclefix 

C.hnlti Mimftns & Paftoribus, Curiones, Sacrificuli, Epifcopi, 
Prslati, Archiepifcopi , Metropolitani , Cardinales, Pontifices 
•sorumi etfi fanfto & venerabili nomine PaftorumSc Epifcoporum 
|lorientur : Quin hi faltem fpeciem adhuc pr^ fe ferunt Paftorum & 
h.pi«coporum, utfimiarhominum , prout faciunt faros d^vefpa^ 
^actunt Ecciefias & Marciomta, apud Tertullianum Ith. 4. contra 
Marc. Sed Ultrajeaini Prsbendarij , nihil minus prse fe ferunt quam 
«xe^atiumulliusSpiritualitatisillius, adquam ifti tituli in Papatu 
ieltinantur. N am quod in adminiftrationc externa fuorum bonorum 
:odcmmodover{enrurquoCanoniciPontificii, & eodem ordine eK 
llis tituhs fua beneficia poffideant, & ad illorum adminiftrationem 
lonvemant more Capitulorum Pontificiorum, non magis eos gra- 
vat hac in parte, quam quod cibosfuos in prandio& coena non fe- 
:usacrontificijore fumant nonaure. Ira6 vidcoEruditiflimosCon- 
ultores , etiam dum vehementiushacde re difpufant, illistamen fup- 
)etiasferrei NampraetereaquodfatenturC^;w/:7W./>^rfe9x.©. 15-. 
em nonforeita magni momenti , fidj? nudis noniinibus ageretur,»^^. 
[ 98 .agnofcunt inCanonicorumUltrajeainorum titulis apparere qui- 
km fpenem ahquam,lrcponucrc /CapitulorumRomanenfiutn, fed 

iTOcncincn tic nDcmfcftc Cobfccliifhc Dicnnni in^c MtxtUt/ 
icfff bc <23cf nc fiifftc rcgcc rincrc cnt)c ^"rifrtftic/ideftexcepto 

?ontihcia!ReligioniscultuinTemplis, 5cEcclefiaEregimine ac Ju- 
iifdiaione i Atveroh^cillafuntquaeillostitulos Ecclefiaflicos faci- 
int: quibusciimabftineantCanoniciUltrajeaini, utpote religio- 
leReformati ,&quinihilunquam fibijurisvelper fomnium arroga- 
•untinregimine&jurifdiaioneEcclefiae, necplus habuerunt com- 
nercij cum Rovenio praetenfo Archiepifcopo Ultrajeaino, etfi f^ 
'hilippenfiura Archiepifcopum foleret vocitare, quam cum Anti- 
brifto Romano a quo mifTus fuerat , non video quid fuperfit vitiofi in 
■orumtituIisadfolafaEcularia& temporaha ufurpatis ; aut quid cx 
orum Collegiis fibi debeat tantopere metucre Venerandum Ecclefiae 
'Jltrajeaina; Prefibyterium , prout genius Antonij geniumAugufti 
netueredicebatur, utaflerantViriDoaiirimi, hujus exaltationem 

R &fc- 



r 

Early European Books, Copyrighf © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

297 D 4 [1] 



Judmum&Rtff.Tleol 

& fecuritatem, non aliu.nde qjuam exmorumdepreffione&everfia 

effe expedandani.» . • r r» j /% • 

Exhis autem ben^ penriculati.s,concidit.argutiolaS.-P. quod Capi 
tula,Df45fC|Ml)cUDepl>t appellantur, unde Eleftus qmlibet a 
Reip re^imen evocatus, falutatur €lldc U)l)ff 6cc. gf-cUtJfCr 
UptDC aceninchhcptlt: Nam Capitula fic nominantur, noare 
fpevauejusquodnunc funt, fedrefpeau ejusquodolim crant rtnf- 
R>ntificio, &ouoiftudRegiminis pubhamembrum ,ab ah)sdu 
bus , hoc difcretlvo, non definitivo nomine , diftniguatur. Ablurdiu 
verb S.P.colligit in his denominationibus peccari contradi<5tuml aul 
I Their. v,i\, quiajudiceDoaiff.AuthoreCtf^/rW./.c.ilhsin- 
fitfpecies&fimulachrumregiminisPontificij : EtenimnequeiUius 
viri authoritate hic conftringimur , , e6 minus quod ipfc f atetur nihil 
Capitulis inelTe Spiritualisregiminis& junfdiaioms ; Nec Apolto- 
lus prsfcribendo utabftineamus^^(»»7»///>eciemali, id vocabulum 
WitamfumpfitEthice , quamLogic^, qub fignificet abftinen. 
cfum abomni peccato &malo, fivecontra Deum& pnmam tabu- 
lam Decalogi , five contra fecundam & proximum fuent : Ahas 
enim certum eft, multa fpeciem boni induere apud homines qu« 
tamenmalafunt, juxta.iHudPoetae, Fallitms-jammjvtrmtsjp.e^ 
cie &,umba ,multa e contrario fpeciem mali:habcre, cx hoininum in. 
cemisprjeoccupatis & diftortis, quaetamen nonmodo indifterentia 
funt , fed etiam bona & ialutaria ; Multi Ethnici damnarum ala. 
critatvem ChriftianorUm in martyrio fubeundo, quafi ipfi natur» 
bellunvindixifl^nt, & propriam fuam vitam , exmama& furorc, 
odioh^builTcm, illifqueillud apphcarum, GHits furornemomremo-- 
ri ? Ei; qui Ethicam fignificationem mordicixs hic retinent, debent igi,- 
tur certam , extra fuum cerebmm , comminifci regulam , per quam 
dignofcatur., .idquod cum malum-non fit , fpeciem tamen mali m 
fefehabet, aqua non minus quam ab ipfo malo fit abftinendum. 
Quidquod boni ifti viri, qui tantopere nituntur hac Pauhna ierv- 
teSwia .in eam palam i.ncurrunt ? Agnofcunt enim ufum cut abmmo 
deftinat^ funt fundationes bonorum Pfeudo-faerorum in Papatu , tu- 
iflfe IdoloUtricum r .vitiofum.&Superftitiofam j , & volunteas nunc 
i^dmil adufumiuti loquuntur., .;^ri/«w & analognmy autem 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQues» LLC 

Images reproduced by courfesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag, 

297 D4 [1] 



\ 

■1 

de Canon. UltrjeH. ^ ^^i 

. ^znum efl omne analogum , fpeciem , fimulachrum , & rmaginem 
nuandam habere fui analogati ; aliasnon foret analogum. Quare 
iilorum bonorum Ecclefiafticorum uRii malo quem obtinebant in 
Papatu, fubitituere apud Reformatos , ulum analogum , foretrci 
malse l|)cciem mah fubrogare, aquatamen, non minus quam^ab 
ipfomalojjuxtahos^eratiabftinendum.Et mirumeft ab iftis homi- 
nibus nonimprobariq^uod analogum foret Papatui inSacris, &im-' 
probari , li qaid ei analogum & limile videatur in Politicis. 

Neque (utpergam) neceffe eft ad horum tituioriim fseculariza- 
tionem comprobandam , oftendcre quid faecularis officij fuftineant 
iili Canonici , Schoiaftici, Vicarij&c. ciiminCapituiis imniediatis 
Imperij Proteftantium Rehgioni addidlis , quorumPrincipesfunt 
Epifcopi , Adminiftratores , Poftulati , h^ec omnia recurrant ad 
regimen mereS^culare & Politicum , acdiftin6lionem poitionuni & 
Pr(^bendarum cuique affignatarumrOfficium itaque fascuiare iftorum 
Uitrajevfli ^eftconftituereprimuni Pvcip. membrum varijs partibu* 
conftans, proutijfdempartibusconftabatante Capiculorum Refor- 
inationcm &c fupprelTionem Papifmi. Eoautem mmus fciirpuiidebet 
eflc in horum nominum ufurpatione ab liominibus Reformatis , quod 
licet fint in Papatu Pfeudo-iEcciefiaftica ^ tamen nufquam ufurpantur 
in facris literis ad munus ulium Ecclefiafticum,ex ijs qhx funt inftitu- 
taaChrifto, fignificcndum ; im6'non dcprehenduntur fuiflt cognita 
vel ururpatainpuriori &primitivaEcclefia: uteo ipfbtutius pofTint 
ufurpari tanquam f^ecuiaria & non facra ac pian^ indifferentia,ab ho- 
minibus Sacra Pontificiu dcteftantibus , quales fuppono effe Canoni- 
Uitrajeci:inos. Certe pGtueruntCiviiiumOmciorum nomina accom- 
modari Miniftcrijs Ecclefix ^ nam inter Presbyrerum officio& Sena^ 
torem,nihii innomine videodifcriminis-i Epifcopidicebantur apud 
Ethnicos , tum qui metatoribus prxerant , tum iili quibus rerum pro- 
mercalium infpe6lioeratdemandata; Patriarcharumquoque nomen 
prius inter judxos fuit cognitum quam inter Chriftianos. Cur igitur 
viceverfa non potuerint nomina quondam Sacra inter Pontificios , 
eonditionibu^Civiiibus fignificandis inter nos citra fcrupuium adhi- 
beri ? Aliter fonat nomen Miniftri in Aula , aiiter in Ecciefia ^ aiius 
cft Paftor in caula , aiius in Templo^ alius eft Prxco inCuria , alius 

R Z in 



r 

Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

297 D 4 [1] 



yudicium ^ Reff. Theol. 

inSuggeftu. Anindignabimur eos qui Confilijs praefunt Regumfit 
PnncipumjMiniftros appellari ,e6cjuod nosMmiftri inEcclefianun- 
cupemur ? An dedignabimur Paftores dici in grege Chrifti , quoJ. 6c 
Opilioncs & Bubulci eoJem nomine falutentur ? 

QooJ fi propter ufum fuperftitiofumSc vitiofum horum nominum 
inPapatu, debent Reformati illis abftinere ,nemoigiturerit appeU 
landus Chriftophorus , quia id nominis inter Pontihcios monftrum 
Idoh potiusquam hominem , nedum Sanclum ,denotat. Et eo majcf 
lib^rtasnobisfitnominaquondam Liololatris facra ad ufus nier.e Ci- 
viles traducendi aut reftringendi, quod ipfx-met Sacras Scriptur» 
plurimas voces traduxerint ab ufu profano & Idololatrico , ad pium 
&facrum : Quot&quam frequentes fint apud Paulum metaphorgc 
apublicisludis& certaminibus , in honorum falforum Deorum in* 
ftitutisintcrEthnicos, omnibusobviumeft : Vocabulum wy^/m), 
qusecunque fit illius originatio , five Graeca , five Hebraica , a Gen* 
tiliumSacrismutuatumeffe, omnes fciunt. Etiam vocem T^^^Ttfpw* 
(rce-jPetrum tranfumpfiffe ex fabulisPoetarumdeTarteiTo&Taitaro, 
notant erudlti. Et quamvis Pharifaeorum nomendcnotaret feftam Ju- 
daicam fuperbiflimam &Chrifto inimiciflimam,tamen Paulus Apof- 
tolusfe aliquandoPharifxum vocavit & profeftusefti non quidem 
quofenfuPhariteifjEpeChriftovapuIant in Euangclio & vul^o illa 
vox.fun>ebatur apud Judaeos , fed inquantum hoc differebant a 5ad- 
ducseisquod admittercnt refurreitionem mortuorum. Neceidem A- 
poftolograve fuit lubire eani navem quae appellabaturCaftor& Pol- 
luxs idcft nomine eorum Deorum qui fortunatam navigationem prac- 
ftare vulgo credebantur , quam vis Apoftolus non fe illis crederet, fed 
Deo , nec quicquam tale de illis admitterct . Paffim adhuc toto Bel- 
gio^ Templapurocultui aflignata, rctinent tamen prifca nomina 
San<H:orum , in quorum honorem Idololatricum ere£la& confecrata 
fub Papatu fuerant ; quamvis non eodem fenfu& fignificatu nobis 
dicanturTemplaS.Martini, SandtxCatharinae, S. Johannis,quo 
Pbntificijs. Fateor , necChriftophorijnecalteriusIdoli^nomenliaf. 
cipiendumeofine,utteftenstuamcumillocommunionem : Sedne- 
que Canonici Ultr-ajec^ini per fua nomina, voluntcommunionera 
ullara .retincre cum pontificiis , aqua cordatiiis & forte fmcerius di- 

ftanti 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuesf LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

297 D4 [1] 



de Canon. VhrajeB. j^v 
tftantquam ipfeS. P. quocunque tltulo crlorietur, aliive eorum ca- 
lumniatores.Nihil ilhs commune cum hoc morticlnioi iplifque multo 
magiscompetit, quod faciendum -ipiis prsdiciturloco Efxxx 
ouam S.P. &ilhusvcl prodromis, veHequacibus;Namreverapro^ 
fanantquae facraerantldolo apud Pontificios , eaapphcandoufibus 
mere civihbus; cum^contrario S. P. cum fuis eapotius confecrare 
denovo, utpotejamfacraex.fuaopinione, quam contaminare & 
protanare ftudeat : Etfi qu^ maledj^io denuncieturMerozo lud 
Vj i^.canoncaditmCanonicos, qui & fuperiori f^culo earegiam 

navarunt operam in ilhs /chovx behis quibus imphVabaturRefp con- 
traHifpamcam & Pontificiam tyrannidem, &Capitulafuapenitus 
rel-ormarunt,everfioneSuperftitionis&IdoHi ut merito S,P. fuam 
profanitatem prodat & infaniam , haec duo Scripturs loca in Canoni- 
cos contorquendo; 

Sed quod propius adhuc fpc^at hanc Quaellionem , non maeis 
vitiodebet vertiCanonicis Ultrajeainis , quod retineant nominailla 
prifca , propter Temporale & Politicum axioma , conjunc1:um quon- 
dameiPfeudo-Spiritualitatiquampotilfimum in Papatu defignant , 
quam prifcis ImperatoribusChri/liam"s,aConftantino magno ad Gra- 
tianum ulque , quod le Pontifices maximos etiam appellarent, & 

prascffentilliCollegioPontificum,dequovideaturFeneftella de Sa- 
cerdot.Rom.cap. S.Baroniusde eo agens^^ annum^i t.n. ix. Spon- 
dam Epit.. negat Conftantinum poll fufceptam Chriftianam fideni 
Idololatramfmfk, etGtitulum Pontificis Maximi retinuijje inveniatur • 
Scprobat ex Zofimo, non foltimipfumConjIantinum,fed eum fecutos 
omneslmperatores Chrijfianos ,ufque ad Gratianum ^ tmd cum-Imperio 
Tontificis Maximi titulum fufeepzfe & fiolam Pontificiam induife ^ 
im6Aufomum, Poetam utique Chriftianum , hocnomineipfum- 
met Gratianum appellafle ; ac dicit varias fuiflEe caufas Imperatoribus 
Chriftianishujus tituli aflumendi , hanc inter aliam , ejuod ampliffima 
ejjetillius Magiflratus autoritas , fuippe qui pojjet Comitia dirimere , at- 
jue ipfosConfules abdicare,fa5la<jue reddere irrita^decretts dSenatu inter- 
cedereyeademejue intercidere &c.Sic tamen hoc nomen geflabant Impe- 
ratoresChriftiani, refpeftuauthoritatisilhusqaae huic Magiftratui^ 
Reg, competebat, utnihilper&propter iljud excrcerem eoruni 
' R faero 



Early European Books, Copyrigh» © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

297 04 (1] 



^t34- yudicium(^Reff. Theol. 

facrorum quae fui prasdccefTorcs Ethnici eo refpeftu exercuerant : Nei: 
^ullus adhuc Vetcrum prolatus eft qui in Imperatoribus Chriftianis 
rhocnomcn improbaverit j Imo forte fatius fuiflet fucceffores Gra- 

tianihuncnomine tenus Pontificatum Maximum retinuilTe, quam 
.eodepofito illumtacite refignalTe Epifcopo Ramano, quieumavi- 
.fierecollegit 5 &:pcrfuum Pontificatum Maximuu invafit ea quac 

erant Impcratoris omnem prioris bcftix poteftatem fubejus oculis 

cxerccrecoepit. 

'Notumquoqueeftmultos olim inter Chriftianos Flamines& Sa- 
cerdotes fuiffc appeliatos , imo Flaminia& Sacerdotia fuifle multi^ 
inlocismunera Patrimonialia, utajuntjuris-confiilti, aquibusfuf- 
tmendis&exerccndisChriftiauiipfi cximinonpoterant ; quod fufius 
probandum fufciperem, nifi id vidcrcm abundc prxftitum a.Gabriele 
,Albafpino Aurelianenfi Epifcopo, c\x]m notas quafdam in aJiquot 
^CanonesConcilijElibcrtini , & cx Mbroi. Obfer^atiommjacrarum 
tptam Ob fcrvationem xx 1 1 . qux intcribitur de Sacerdotio Gtntilium 
cumxix. c^uxcik de Fraternitate Chrijfianorum y Celeberrimus D. 
Voctius curavit feorfimcxcudi Ultrajc£li,cum fua Praefiitiuncula 
'knnoi^+^. infulcrum, utrcbatun, fuialtfiriusqpufajHcontfame 
iieFraternit. Mar. J^im autem utChriftianisIicebat efle & diciFlami- 
nes ac Saccrdotes , & iuftincre quicquid honoiis Civilis , ac cxerccre 
<][uicquid MunerisPolitici jharcdignitas fecum ferebat , modo intra 
hos terminos fe continexcnt, nec quicquam facerent quod ad cultum 
Idoli ullo modo fpe6laret ; ficnonvideo curpariliter non Iiceat Re- 
formatis Ultrajefti, ea nominaferre quxillis convcniuntrefpcclu 
^Prsebendarum quas poffident , & quarum ufusfru6lus_eft quadante- 
nus in eor umPatrimonio , ac ita fuftinere quicquid dignitatis Politi- 
cx illiordini fuoinnexumremanetinProvincia, modo abomniSu- 
perftitione & Idoldlatria abftineant , quod etiam eos f acere jam olim 
Synodus Nationalis Medioburgenfis judicavit. Et bene monet Al- 
bafpinus^Chriftianos cos aConcilij Elibertini Patribus dici Flamines 
& Sacerdotes can. 2.5. 4-. ff. non qui id fuilfent ante baptifmum^ 
Jed qui erant tales fub plena profemone fidei , & talespoterant ef- 
fe, modo nec facrificarent., nec coronas geftarent , necquicquam 
^jiudfaccrent quodfalforumKuminum honoremlpedaret» 

Neque 



2y> 



^eCamn.VltrajeEf. i^-^ 

Neqiiediibitandum AfiarchascommemoratosLucae Ad.xix, 31« 
' (dcquoJoconefcitquid dicat S. P.) quod jam olim probatumdedi;!. 
funaos ejufmodituille Sacerdotio , quodinfuper Patrimoniale , ideft 
eorum patrimonio innexum , fuille, Albaipinus pag. ij. ediU 
ritraj. probat e» / 8. C. demuKet.patrin on, &c authoritate Cujaci) adeanr 
legem ; adquam & Gothofredusid annotat,- SacerdotiumhkmumseJ^, 
qtioquijuvguumludis inkomnmDei al cu\us injUmis prxfum, cumfumpt:*- 
dquo'^ Taltsfuit Afytarchia , Syriarchta , Phcemaarchia. Idem fere haber 
BezaineumAdorumlccum : Sic dtCtifum y inquit , nonq^ff Jfi^ re} 
Syricepracfevt, jedSacerdotes urti , quorum munuserat ludosiheatralesitt 
Dcorumhovoremedei ej quos propterea Rujinusapud Eufehium Munerarios ap^ 
pellat. Idem quoque abiervantBelga; interpretes. Hitamen polTno- 
men Chrifto datum, eo quod patrimonium fuum non relinquerenr 
nec abncgarentjad quod etiam legeChriftiana non tenebantur,li mo^ 
do ab exercitio illius Sac3tdoti),in eo quod Idololatricum erat & for- 
maliter Sacerdotale, abftinerent , Afiarcharum titulum & quicquii 
habebant dignitatis PoIitic« una retinebant : Nec fane dubitem illos- 
qui tam amice & prudenter profpiciebant fecuritati Apoftoli , fuiire ' 
Chriftianos ; Nam & Belg» Dodiflimi obfervant quod inter illos 
fiarchas five Sacerd©tcs,ludi3f)ublicis praefedos, nonnulli videantur 
fuiffe a fide Chrifti non alieni ♦ & jkza putat quofdam ex illis Euan^- 
gelium fuilfe amp]«xos, ut etiatn Romxidm Paulus altquos ex l^eiom' 
Pr4:torio Chrifiolucrifecerat , Phil. 1,1^: Quin fufpicatur TyramiumiUum^- 
in cujusSchola Epi.ei? docebat Palus Ad. xix, p fuiffcfx Aparcharum' 
^ccetu de quthus agitur v. 3 1 .Calvinus ad eum Adorum Jocum, vidctur eo-- 
'idlem Iocohabere/r4fm& amicos Apoftoiii & Gualtherus hom. 12? 
mA^a, referens Paulum voiaiiTe prodh-e in publicum , ut furemer- 
mitigaret, fubjicit hac verba ,• Sed non permittum hoc difctpuh, maximh 
posex Aftxmagnaithus amicos hahehat, quiba* popuH ingenium erat magh'^ 
iferfpc^um. PetrusLintrenf7s6 Pontificijs., putat hocloco, quod ifti 
'Pauli ex Afiarchis , vel jam fideles , vekateckmienicram.NQc eft verofi^ • 
mile tam finceram amicitiam pbtuilfe illis intercedere cum Apoftolo^ • 
eofquetamfollicitos futurosfuiffede illius incoJumitate, nifi fuif- 
fentGhriftiari*, qui ex Religionis Chr iftianae Ofticio deftiterant ab» 
DJimildolormncuittta fedtaaicnrretincbant nomcnprifcum & quic* 



Early European Books, Copyright © 201 ) ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Biblio»heek, Den Haog. 

297 0 4 (1] 



iTj^ yudicium & Refp. TJjeoL 

quid digniratis Civilis per illum titulum Patrimonialem , Ghi in fua 

Patria compctebat. 

Nemini vero mirum vidcatur quod ifti Afiarchae in fua dignitate 
frdefidatus , ita enim appellatur /. 6. 14* jf . de Excufat. potuerinc eflc 
Chriftiam , &remanere Afiarchae i Nam primo non femper omnes 
-tenebantur edcadui^i pr^ftdatui Apud £ufebium /^&. 4,c^p. i^.cum 
Philippus Afiarcharogarcturapopulout daret lconcm in S. Poly- 
carpum immitcendum, refpondebac fibiid non iicerc, co quod ]afn 
'Venandi munus adimplejjet. Secundo noQ omnes eoram adus erant Ido- 
iobtrici; nihilenim eratldololatricum in ferarum venatione exhi- 
benda • jam autem hsec hpo^rvvi^ fic cxplicatur Baftlicis , citante Go- 
tho^rtdo adl.S. f de vacatione.& cxcufnmu.ut fita elTet c^^rcp iTTiriKeiv 

5 KvvY\yia%^^ in Venationibus exhtbendiSymt pera^^endis* Atque hiiic fa(9:um 
quodhaecdignitashocqueSacerdotium Aliarchicum, rcfpcdu ejus 
quod mere Civile & Poiiticum erut^ perennarit fub Imperatoribus 
Chriftianis diutiffimej etiam poftquam toto Imj.erio exuiabat &C 
profli.gcitaerat Idololatvia j mhilqueformaiiterad eani fpedc us am- 
pliusobtineret. Continuabanturautcm intcr Chiiftianos iftiufmodi 
fiaminia&: Sacerdotia patrimonialia > quia Imperatorcs Chriftiani, 
iit patct ex /4 Co/. de PaganiSy ita profanos ritusjam iaJubrt lege kibmove- 
rant > utfeflos conventus Ctvium & communcm omnium Lctitiam , non patcren- 
tur fuhm^veri'^Vnde abfque ulh facrijicio atque ulla fuperftitio^^e damnabiltjxhi^ 
beri populorum veluptatesyjccundum veterem confuetudimm^ nmiflrari etiam feJlA 
convivia^ quando exigunt publica votayihi Arcadius &:Honorius (nandabant; 

6 decernebant j Quoniam autcm iUis populorum voluptatibus pra?c- 
rant pa^iim , cafquc fuis fumptibus exhibere & moderari tenebantur > 
Saccrdotcs.& Flamines, hinc fa<5tum ut Afiarcharum , Syriarcharum ^ 
Phoeniciarcharum 5 Dendrophororum 5 Sacerdotum> Fiaminum, 
nomina& titulos retiuucrint ipfiChriftianijquibustalia incumbcbant, 
fivc rationc Officij fibi publice dclati ,ilve rationc Patrimonij j Hinc 
titulos Alytarchi£& Syriarchix munertbus deputatos , Leo magnus vole- 
h^t fiagttari a Comitc Oricntis & ab ipfo exerccri > /. unica C. de Off. Co^ 
mitisOrientis Imocum Impcrator Coiiftantinus noIuifTet l.i.C.de 
mtur. Senatores feu prdcfe^os vel quos in ctvitat hus Duumvtrilttas , vel Sacerdo^ 
ijj^ idefl^ Pho^imiarchi^ ornamntacondmrant^ polfe prolcgitimis fuis filijs 

haberc 9 



'[ (le Camn. UhrajeH. „ 

ihabere, quosfuflulifrentexancilla, autliberta, aut fcenica II 

'tS- "^'^^T^^^l P^^^^«"«' eamJegem correxit Juftmianus 

NovelU 89. cap. ult. Ut (ic adhuc iUms tempore , efTent qui Saceaio 

UtigiturfubChriftianirmo,poftprofligatamIdololatriam,nemi. 
m traudierant ifta5^«r^.?/^,eorun.iquenomina&ijsannexsedi2m- 
|ates Ciyilesjquia exeoquod fuerantlub Ethnicifrao ,mhilretine. 
bant mh quod Civile & Politicum eflet, adeoque liatum homim 
-hriitiano, itanon videoquaratione improbari pofllnt tiruli 6c no 
nina Canonicorum Ultrajecainorum , cuni niiiil retineant ex eo 
|Uod fuerant fub Papatu , pr^ter id quod Civiie , Temporale & Po- 
iticum habebant. Neque novum eft vctera nomina vitiose indita 
etinen ad ulum legitimum : Henricus v 1 1 1 . Rcx Ano-Hae, fuerat re^ 
lunciatus ^iPontihce Romano,quod 1'cripfiiret adverfus Lutherum 
-^^efenfor fida ; Qui vero ei fucceff^erunt Reges, hunc titulum retinue' 
unt, licetProteftantesacReformati, & tales qui nullo modo vel- 
isnt cenfcriLutheri impugnatores. Quinin histitulis Ultrajeainis 
o minus eft vitij , quod lub ipfo Papatu potihs erant appendices Hie- 
archicE Pontihciae, quam gradus quidamefl^entiaiesilhus j Etenim 
ia Hierarchia conftatpropri^ quatuorordinibus minoribus ,Oilia- 
J, Acolythi, Lcftoris&Exorciftaj, &tribus majoribus,Subdia- 
om, Diaconi&Sacerdotis, quibus fuperftantordine Epifcopi ut 
!is Archiepilcopi, illis Metropolitani & Patriarchx , hisPapa ' 

Saltem horum nominum abUitrajeainis Canonicis ufurpatorum 
a lum eftquod Spirituale aiiquod Minifterium ad Miflificationen^ 
-dinatum denotet ; ciim ne quidem qui appellantur Presbyten am~ 
<arum , five Eic!-}d >if ftcVfi? / ( quod video valde exagitari , eo quod 
oc nojnendicantur adhucinterPr^bendariosUltrajeainos retine- 
qui obtinent beneficia & alia accidentalia olim ijsconcefl^a qui 
ibPapatueotitulodefignabantur) nontam videnturficdiaifuiVe 
Miflisproanimabus defunaorum celebrandis, quam ab eoquod 
pulturae mortuorum prsefl^ent, & minutiora fuflFragia futi vul- 
■>>dicuntur ) leptem Plalmorumpocnitentialium& Lihera me, fu- 
21- eorum tumuli^ illic6 poft , pro eorum animabusdemurmurare te- 

^ neren 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuesf LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliolheek, Den Haog. 

297 D 4 (1] 



i^J^ luJicium & Refp. Tjnol. 

nerentur. Et pleraque alia talia funt , ut per fe nihil Ipiricuale fignifi- 
cent: Nam Prapofiti^o^nnt diciquilibetColkgiorumquorumcun- 
que Prsefidesi &rnultis inlocishocnomincdelignantur [udicesCi- 
viles&Ouaeftorcsfuccinai, quorum illi abfolute Prm/^x, hi Pre- 
^;o(ts de rHolfel, ou des Marefchaux.Q allic^ appellantur . Vicanus La- 
tine dicituringenere,quicunque vices altenus luftmeti adeouteo 
nomine Officiari) quida militares foleant Latmis Scnptoribus indigi- • 
tari InPraebendarum & Praebendatorum nommc nihil etiameftquod 
iureofFcndat;cumPr^benda fit quod viclus causa praebetur A^r^^e»- 
Ja abfolut^e mplurali numero apud prifcos dtcebanturqua parochi ^uo- 
pidie LezattspubHc^ miffis exhtberetenebantur , obfervanteThoiola- 
no Itb. it-. Synt. juris , cap. i • Et ciim Canonici poffint dici , juxta 
Duarenum Sacr. Eccl. Mtntji. & Benef Itb. i . cap. 18.^ Ca„one , 
ide/I- penRone ftveannma quampercipiunt,proutenamICtiC^«^«« 
appcllant ufuras 6c reditus annuos pecunix alteri conaechtx, nihil elt 
eorefpeau inhoc nomine quod purc putcCivile non (M.rhefiuranorn 
& ColleziatorumoiCoLlegiorum nomina,multo ufitatioralunt lenlu 1 o- 
Htico quam Ecckfiaftico : Et licet Sacrtfia a facro fic dicantur, tamen 
etiam Lr^ largittones aUaqucplura facrain Not.tia Impeni, non 
ftatim fi^nificant aliquid fpeftans ad Religionem & Cultum publi- 
cum. Dccano^ quoque fuos habent Facultates m Acadcmijs , mihtcs 
incaftris, & paffim etiam tribus Civicse j Imb tranfattone facla d 
1,erfeaione praftantia denarii numeri , Decanus dicttur praapuus in- 
. ter aUcjuos eyufdem ordtnts & fiatus , apud Tholofanum Itb. eod.cap, 
XI n 13 Quam nihil facrum per fe fdnet nomen Scholajhct, res 
ipfaloquitur, eomagisquod olimnonminusfueritufurpatumcnx* 
militiam fagatam,auam circa togatam :Et de hujus voc.s figmficatio. 
ne varia, po?eft videri Baronius adMartyrol. 6. Fe^r. Qu.n in ipfo Col- 
legio Canonicorum apud Pontificios, ut ex pnm^va mftitutione 
CmScholartsvc\Scholafticta dicebatur, ( meipopuiares eum vocant 
Efcholaftre,)i^on magis adLiteras facras quam adGrammaticam&dil- 
ciplinashberalestradendastenebatur, ut patet ex Duareno i,, 
cap is. ita plerumque eft titulus finere, qui opimiorem quandami 
connotat Piibendam , fed nihil habet laboris vel operxfingular 
circa Sacra. Plus videtur hierarchici ofle in Archidiacono , qui dtg . 

tatc 



^eCanffn.XJltYejtB i-^^ 
iatem habet , ut Canoniftas loquuntur : Sed nec illa gradum Hie- 
rarchia: eflentialcin conftituit,& Di^ciJwnomenxque PoIiticoMa- 
giftrutui tribuiturin Scripturisac Miniftro Ecclefia;, iit nonminus 
queat dari Archidiaconus fecularis diftinae afacro, quam diftin- 
,gui, ut fit aTholofano Uy. j >:. ca^. lo. n. iz. interDiaconos facros 
eclaeculares. Etcum inipfo Papatu dentur Archidiaconi Ctr.e ofiao, 
utnotat ihd, Tholofanus n. 5-. nuHa ratione poteft oitcndere ilte ti- 
-tulus, ucfifacrum aliquod oiriciumnecefTarioronaret. 

Numerantur quoque a CanonilHs intcr Epifcopatuum Olficiale^ 
fqui Ficedomini Axcxxntw , & Gallice Vidames appellantur; quo dc 
nomine'& officio videaturnoftras Pafquierius Ub. S.des Recerch. cap. 
y. lUa autem dignitas^ Magnaribus inGalliafuftinetmsquirc vo- 
xaiit Viccdominos icu Vidames corum locorum in quibus lcdes Tunc 
.'Epifcopales , ut Vidame dc Remts , d' Amiens c\'c. & 

eani habcnt in Patrimonio, cuui icditibus peramplis^ territorio 
nobiii. jiuirdiaioneamplifnma, citrnullum officium vel exerciti- 
i:m Eccleliaflicum , imo citra neceffiratem uJIam Religionis Ponti- 
fici« profitend.^ • Nam me vivente vidcnte Vicedominus Carno- 
tenfis , jam ab avis fuerat Religioni Reformatvvaddiaiffimus. Et ciim 
nemounquamReformatusin Gallijs fomniarithoc minusconvejiire 
hcmiui Reformaio ut fe ViCchmhiivn hujusiIlius-vcEpi/copatus voca- 
ret , etiamcum tacito refj^ecau ad Epilcopum Pontificium , cujus hac 
ratione Vallilus efTet, noneftcurcarpaturtituIusProepoiTri vel Ar- 
chidiaconi, aliufve fimilis, in Canonicis UJrrajedinisReformatam 
iReligionem profitentibus, cumnihiJ EccJefiaftici vel Sacri foneniC , 
& nuilum retineant refpeaum aut Vafralagium uJIiusEpifcopi. 

Nec major eft juft^ offenfionis caufa ex eo quod in Adis quibufdam 
pubJicis,ad fua CoJJegia (peaatibuSjPr^pofiti fe vocuttaJesDe/i^r^^fM: 
.NamJi^BC Joquutio magis fpeaat axioma Politicum totius Collegij * 
guam Miniftcrium EccJviliaflicum ipfius Priepofiti : Et iicutinPapa- 
tunuJJusEpifcopusaudetfe vocare EpifcopumDei ^r^^M , nifi una 
addat S- Sc^i^ Jpojlolicx, quo fuamab ilJa dependentiam connoteC; 
-ficnonputem extareexempIauJlorum Prsepofitorum vel Archidia- 
cconorum qui fe taJes Detgratia dicant in Papatu , refpeau fui Officij 
■iEcclefiaflici , in quo ab Epifcopo fuo dependent ,ut ilJc a Papa : Sed 

S a hanc 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke BiblioJheek, Den Haog. 

297 D 4 [1] 



yudicium & Refp. TheoL 

hauc claufulam ufurpando debent aliquid fibi tribuere f^cularis praee 
niinentia^, cujusrelpedu ruperiorc non agnofcant prsetcr Deum.M 
jeftatis enim Civilis &:independenti» a Superiori eft indicium y fi qu' 
fe ab(olutehoc vel iliud vocet Detgraita y non folum in regimineMo 
narcliico , cum hac claufula fupiemi Principes & quibus competun 
Rcgalia, a Feudatarijs diftjnguantury verumetiam in Polyarchico 
ubi limulachrum Imperij cft penes unum f ut patet exemplo Venc 
torum &: Genuenfium , quorum Duces fe tales Dei gratia appellan 
cxprimemes in fe fupremam fuorum SenatuumMajcftatem.Neque fa 
cit ad imminuendam^ fcd potius ad commendandam illius Provinciae 
Majeftatem, quod^'org-6); conftans primi membri ,-fe talem profitea- 
tur Deigratia y ciim duo alia membra ejufmodi cij^oe^ «ra perpetuum 
nonhabeanti necearatione (e prseferat alijs duobus membris, fed 
tantumex veteri formula CoUegiorum fuorum immediationem & 
independentiam ab ipfomet Epifcopo, quoad Regimen publicum, eat 
a^Tertum. Quam autem nihil habeat ferij aut ifolidi S. P. quodl ic 
opponat, velexfe velex .'uaProtocol]o, ad quod proyocat, G?jl 
7h pn J.pa^' i^t^.ufque adioi.& loo.ufcjuead iii.^ facile ei patebit, 
qui haecnoftracum fuiscontulerit. Imo animi fui profanitatem o- 
ftendit, dum huc adfert illud Pauli , Gratia Dci jum id quod furrty 
I. Cor. XV, lo. quod nulio modo> uthic > fpedatad Superioritatem 
& independentiam Politicam. 

Ut autem hi tituli fpeciales, nihil fonant Eccle/iafticum aut Sacrum 
in Canonicis Ultrajedinis , fic ipfis vitio verti non debet quod eorura 
Collegia:, vulgo nuncupantur C4/)/t«/4 , C/ertti: > tlC43Cf|lflnflKpt/ 
Eccleficc ColkgiaUy Co//e^/4 quinque domuum Dei ,bantlfbr,ff4]5ol;jef 
l)nprcn / & qui funt membra Capituli Ecclefiae Cathedralis ^Dont^ 
j)CCrcn foleantappellari : Nam Capitulorum nomen denotat Colle- 
gium hominum in capita five capirarim convenienrium, (quod 
dum negareconaturS.P- fuam prodit ftultitiam ) qualefcunqueilli 
fint. EtUltrajeainiCanonici C/eri& Erc/e/?4/?/cor«wnomine expri- 
muntur, (ut vehementer hocurget S. P. diffimulatis & pra?rcritis^ 
fuo more^ quae hic jam inprima editione refponderamus , ) non 
quodtalesfintveldcbeanthaberi fenfu Ponrificio^ quanquam tales» 
dici poflint omnes Reformati fenfu Orthodoxo; prout Orthodoxi 
^ Theologi 



deCanon.Vltraje^l. 
Theologi improbantin EcdefiK Romanae Miniftris, quodre/oloj 
reputent Clerum Dei , Spirituales & EcclelTarticos ; reJiquis Chriftia- 
nispoftrerelictisceurarcuJaribus, iaicis&: profanisi Sedquodob- 
tineant ni Rep. &: bona temporaJia & axioma PoJiticum eorum , q ui 
©lim (ub Papifmo , Sc CLrus & EccIelTaftici & EccIeJi» CoIJegiatae 
Kar i?ce/piTov dicebautur ; Nccaliter haec CoJlegiadicunturColIegia 
velC.ipituIa quinque Dei cio:nuam,quam eadem catachreli quaTem- 
pIaeadem,S.Martini, velS.Perri, velS; Mari«&c. foJent adhuc 
appeliarij Ut enim ha;c rempJa ita dicuntur , non refpeau ejus quod 
nuncfuntDci cultiiipuroaddiiaa, fedrefpeAu ejusquodolim eranr 
|t|febpapatu,iliisfacris per IdoJoIatriam confecratai Sic Capitula ,Sc 
bonaquinqueillorumCoIlegiorum, dicuntur elTe quinque domu- 
amDei, non habitorefpeduadidquodjamfunt, cum lint CoIIegia 
merefajcularia, fedad id quod fals6& perperam reputabantur lub 
Papifmo; cumtamennontamdomusDeieiTent loca eorum cultui 
jddicla, quam Idolorum Delubra & (peluncje latronum. Et cum 
ilias demonftraverim Tcmpla omnia Pontificia, Idolothyta fuiJTe, ex 
Tiagnorum Virorum , licet Anti-Canonicorum, confenfu, utique 
atendum eft quinque illa Ultraje<aina,quibus haec quinque CoIIegia 
Canonicorum in fuo fpiritualiaddidaerant, nonnifiper«VT/cp^ae-,K 
fow«iD« fuifTeappelJata: Imotamalienum eft a ftylo Pontificio ut 
rempla fua vocent domus Deh ut e contrario id nominis in mea Patria, 
' Hojiel Dieuy nihil aliud denotet quam Hofpitale , ideft Nofbcomi- 
jm & Ptochotrophium , guo perfonaj miferabiles & mendici folenc 
e recipere. Ac prout folet in Papatu Ecclefia Cathedralis, ut vulgo 
oquuntur , ideft illud Templum in quo Epifcopus fuam habet Ca- 
hedram ex qua doceretenetur, appellari Germanice & Belgice XstW 
Dom , non urique a Domino Deo , cui illud Templum fit confecra- 
•ums ciim fuum habeat fpecialem Sandum & Patronum,cujus honorn 
licatum eft , fed ab Epi fcopo ipfo , qui Dominus vel Domutts folitus fit 
ippellari ; ut deflorefcente linguae Larinae puritate , Papa ipfe Domnus 
/4/>q/?o/;ctt5oIimcoepit/aIutari ; &adhuc in Gallia non tantum Mo- 
aachi,quibus aliquid honoris defertur,foIent infigniri hoc elogioDow^, 
yelD4W5(nam h^cduoasquipoUerc cxvoccV/dameiqu^ notsitFicedmi'- 
m;;>fatisliquet)fed ctiam quilibetSacrificulus,fub tituloAfdFr^^utlra- 

S 3 Uei 



r 

Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninkiijke Bibliofheek, Den Haag. 

297 D 4 [1] 



yuJiciuf» & Refp. Theol. 

liceMf/er, quafi dicas Mi Dmine, compellatur; Ita qui CanomcL 
iDom-l^CCrPliappellanturruntmembra ejus Collegij, quod olimj 
fuo Officio Pfeudo-Ecclefiaftico defungebatur niDcUvDom/ ideftj 
in eo Templo , quod ipii Domino Epilcopo fpeciatim erat a(iigna-(j 
lum. Ut qui ftupent aut ftupere videri volunt ad ifta nomina , ac {i| 
grandc piaculum involuerent , fuam vel puerilem infcitiam de eorom 
conditione , origine & fignificatu , vel virilem malitiam , iuculenter 
comprobent; ut mepigeatdiutiusiftistitiviilitijsiuftitiffe. 

Quod vero Canonici prifca iila nomina retinentcs Ca^itulmtcT ,wx\ 
loquuntur, cx prifco ordine ad negotia communia, fed mere fa;cu- 
laria , foleant convenire , tam parum damnari poteft , quam impro- 
bari quod Collegta iicita coliegiaiiter congregcntur , fervato ab mio- 
quoque membro fuo loco & ordine. Igitur hoc maneat mconcuiium 
-Jreumentum ; Illa nomina h Reformatis mere laicis bona confcientia 
pofruntuftirpati, dequibusconftat, quodnec in illis, nec cx rei 
iiatura , aut vi vocabulorum ipforum , ( de quorum fignihcatione , ut 
de nummorum valore, ex ufu & curfu publico judican debet , ) quic- 
ouaminfitEcclefiaftici&Sacri, ad quod exofiicio Confcientioe per 
talem nomenclaturam obligentur^nec aluim ufum habeantquam mc- 
rlcivilem , connotandidiftinde portionem& lefhonem unicuique 
dcbitam in fuis Collegijs , plane fcecularizatis , & nihil Sacri aut Ec- 
clefiaftici rctincntibus ; Atquitalia efl^ hxc nomma de quibus dule- 
niimushucufque, luculentercomprobatum eft,- Ergomhii obi at: 
iiuominus bona confcientia Canonici Uitrajeaini Refonnatam Reli- 
uionem profitemcs , illa queant ufurpare,& ftfb iUis pofl^iTores bon« 
lidei ,in utroque foro poii & foli, fuorum Beneficiorum remanere. 

Nequc vclim hic fuse oftendere quam nequtter & fcelefte agat 
SvcophantaPublicus, dumubicontendo ex illis nudis nomimbiis 
fuperantibus in Canonicis Ultrajedinis , nihil officij fpiritualis& 
Ecclefiaftici fenfu Pontificio efle nunc colligendum , pertendit igi- 
turfas fibi forc, non folum me appellandi, hqftem onms ptptix, 
profatmm woribas , ( titulo qucm Latine expreflit ex alterius nebulonis 
ftbi fimilis verbis ) conduaitium Bilheamum , Iranculum levifmim , Heiero- 
doxum,Advocatum malarum cau[arum,Atmchrijium ^cCqu? omnia convi- 
cia nim forte vera clle deprehendet,fi, ut iile ajebat,a fe mccepentpfed 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by coortesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 

297 D 4 [1] 



de Canon. VltrajeB. 
«tiam Illuflrem Brederodium infcribendi haredhauum Burgrartum 
■ VltrajediminyqiKm tamen tituium haAenus Brede#odii fuum cfie 
pertendunt, ac Celfiffimum Principem Auriacum , Gubeniatorem Hol- 
landU.i Zcelar.d!£ &c. Quod an non iit VirisPrincipibusinfultare, & 
illudere, viderint pnldentiores.Sanc d pro rata, ut loquuntur, tantum 
cxerccret iJluftris Brederodius Burgraviatus inUitrajedina Provincia, 
more majorum forte fuorum , ( lianc enim caufam meam non facio , ; 
aut Ceiii/Iimus Princeps Auriacus, tantum poflideret audoritatis 
iliius, quam Majores fui, cum iiujus Reip. fummo emolumen- 
to, exercuerunt, quantum de {d^o Canonici & CapituJa retinenc 
Ultrajedi iilius Majeftatis& Poteftatis Poiiticae, quaoiim fubPa- 
patu conveniebat Canonicis & Capitulis Pontificiis, non auderet 
Sycoplianta, vel llluftri Brederodio, vel Cellillimo Principi , Jianc 
nomencJaturum , quam utrique abrogat , aut invidere, aut denega- 
re. Saitem refpedu iliius Poiitic* poteflatis , non poteft Canoni- 
cis tribui eos non effe quod dicuntur ; quam ad rem S. P. vaide inep- 
te citat Apoc. 1 1, 2. & Luc. xi, ^;». ex quorum iocorum infpedio- 
ne, eum domo abfuiJTe cum fcriberet, certoconftabit. 

MantiJT» ioco iubet hic adjicere , quae oiim de Canonicis & eorum 
Collegijs acNominibus proponebatanonymus hypcra/piftes Cel.D. 
Voetij contra me, in Pojinjonito addito praerenfis judiciisTheologorum* 
Bcigij ,:in caufa Sylva^ducenfi , quod editum Deiphis apud Andrseam 
Cloeting anno 1644. integrum retuii & refutavi V^timd: mtxpatiemi<c 
^^arte fecundd, Is autemDodiflimus Poftmonitor , magna difcrimina ex 

K.D. Voetio propofiturus interFratriamSy Iv«ducenfem&Uitrajedi- 
nosCanonicos,voiebatpraecoeterisnGtari,j>^^./«/ hhclW^j^.&^t^.Cdno- 
mos & Canonicam S.Maru,S.Pctri &c.non cfe confraternitates Maru,aut S. 
Petri, nec ab iis denowinari, nec quoquein eredioncm aut ftatvta aliquarum fra- 
mnitaiumffiritualium Mart<c jurare ; [ed dcr.omivari cos mod)) a fua qiiemque Ec- 
<iUfia Collegiata-) cujusolim Canonicifuerunt, ita ut devominatio Canonicialitu- 
us dejiiwpta ah Ecclefia S. Pctri, r.on magis aliquem ir.cmbuim Fraternitatisah- 
u']us MariiCiautS. Petrtconftiiuat) ac denommatio Ecclefiaftx cujufdamy 
^dilis} CuflodiS) Jnagnofix amPlmafci^ deJumf taaS. Petri ,Marid , 
m iHohi, Ecciefa, Quod autem attinct Caronicos & Car.onicatus, aut Cap^ 
ula aut Colkgia qu<e alicubt rmanfere , eorum plant diverfa eji ratio a B. Mari£ 

Fratcr-' 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuesf LLC. 

Images reproduced by courfesy of Koninklijke Bibliofheek, Den Hoag. 

297 D 4 [1] 



5.44 JuMcium ^ Refp. Theol, 

Fraternitatibus : idc^ue refpeSlu regiminis Politici , quod olim temport 
Papatus 5 quoad fcihcetprimum ^ pra^ctpuum Ordinum ilhus Provinci^ 
.me?nbrum^ ex (^Hinque bifce Capttuhs ^ Collegiis conjiabaf^ ^lua^ut 
potePohtioiilhus FI^NDAMENJA LIS Lex^temporearHionsUntonis 
VhrajeBtn^e , ut (j^ per di^jerfas Provinita ilhus cum Praffeiiis futs(^ 
Gubernatortbus tum G enerahbus tum Partictdaribus , mc non cnm *vici^ 
narumProvinciarum Ordintbus tranfaciiones ^ prafuppofita femper^ 
de novo Jtabihta , mutari non potuit , (^uamvis ahquoties propojttum , 
urbes ilhus Provtncia ferio femel expertmentum fumpferint. Hanc autem 
Pohtiam^ Fumlamentale hoc ftabthtum regimen'^ Theologi aut conven^ 
t4^s Ecclejtajiicttmmutarenec ^volunt nec pojfunt, £t pag. 87. Collegia 
Canonicorum involuunt ac tncludunt in fe Fundamentale ac pracipuum 
membrumftabihtaPolitia acregimtnis Fcederati hujus Belgif. Et r?.^^, 
8 8 . Pracipuum e^ Poltticum regimen quod ad illam Provinctam , 
Dominia &• bona ijfis Collegiis obnoxia : Cur ergo tanropere improoe- 
mus nudos titulos, fpedantes hxc Domi>ia& hona^ obnoxia illis 
Collegiis quorum pvdccipuum eft regimen Politicum, ac quod per fua- 
damentalem & ftabilitam legem in Foederato BeJgio> eorurn cft ? ' 



CAPUT DECIMUM. 

^rgumentnm OctaViim^ quo prohatur i/ia JBenefidi cfje 

conjtiiuta UltrajeBi in libero commercio^ adeo^ue Canoni- 
coslicito titulo eorum pojjejjores ejjebonajidei. 

ETfi antea fufficienter probaverim Canonicos Ultrajedinos elle 
pofTeffores bonae lidei in utroque foro fuorum Benejficiorum, 
eamqueefrenaturam&illorum bonorum quse ab ipfis poffi- 
dentur , & titulorum fub quibus poflidentur , utneutrobiquc 
quippiamfitexquoiliicitaeorum polfe/Tio ftatui queat hominibus 
Reformatis > nullum munus vel Academicum vel Ecclefiafticum fu- 
ftinentibus^ debcotamen ultcriusprocedere> & demonftrare ha?C 
bonainProvinciaUltraje(5tinapafitaeirc^/^ Uhero commemo^ adeoquc 

jufto 



Canon. XJltrajeSl. 

mfto titulo pofnderi a fuis emptoribus:Id fi probavero luce meridiaii^ 
:ianus , etfi videam neg.itum vehementer a V iris quibuldam Dodifli- 
mis , Conl. Theol.p. 2. pag.io^. ( qua in negatione ex eorum Principiis 
perltat S. P.) putem liquido mde fcquuturum , i . Hcec bona noi>ha- 
aeri 111 lila Provincia pro Spiritualibus & formaliter Eccleliafticis , fed 
pro mere Civiiibus & ^aecularibus ; ciim talia demum in hbero com- 
mercio pofitalint ; 11. Nullam hic elfe umbram iilius Simoiiiae, 
^uam nonnuUi parum foelices aut acuti Canonifta , volunt , proptec 
Jonorumiitorum ordinariam redetnprionem,Canonicis Ultrajecftinis 
mpiiiger^cumSimonia fit fecundum omnesCanoniftas & Scholafti- 
:os, (ludioja volmtas emendt 'vel vendendi altqmd fimtuale vel Jpintuali 
/«fxw«,uthabetex rhoma 2. i.q,6.art.i, BartholomaeusFumusin 
drmtlla aurea,ad vocem S{inoma;)am autem nihil Spiritualc vel Spiritua- 
i annexum eft in lis bonis , ut nihil quod tale f oret polfet a Supremo 
k pio Magiftratu conftitui in liberocommercio ; iii . IlJa bona eo 
uftius polhderiab hodiernis Canonicis, quod ea vel donationis, 
rel rcfignationis , vel emptionis legitimje , titulo poffideanc j i v. Mc 
Ua merito quondam contulifle cum iis anuuis reditibus quili»t-rf ii- 
c: appelJanrur, & qui pafhm redimi folent in hoc Beigio Siquidem 
iCanonicis tundi& pradianon emuntur, fed tantumeorum ufus- 
ruausadvitam ; qui^que redimi poteft in CoUegiis Ultrajediiiiis, 
ictotoBelgio redimi folet jus habitationis, menla &c cceterarum 
leceffitdtum , inGerontotrophiisi CoIIegiis utique , multomagis 
acris, quoniam in ufum pauperumeredis, quam hodierna Capi- 
ula UltrajeAina. 

ProbaturoautemhjEcbona pofitaefleinlibeto commercio, fuf- 
icere poflet quod antea luculentcr demonftravi, ea omnino efle f«cu- 
aria & itapoft recuperatam libertatem facularizata & defcecata 
ib omni ilJa Pfeudo-Spiritualitate , cui ,'nectamen in folidum , /ed 
tiam Lifui & axiomati Politico in Repub. ) addida fuerant. Veriim 
ilias hic adjiciam rationes , quasnuJiis arietibus pulfaii, nullis cu- 
leiseverripoflTe, mihicertiflimum eft. Primoenim nequit eflTe dc- 
erior aur anguftioribus cancellis coardata horum bonorum conditio, 
[uam tempore Unionis UitrajedinK , quo Capitula fui perpetuatio- 
lemin ftatu quo erant, falva Religionis iibertate, autocratorice 

T fanxc- 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuesf LLC. 

Images reproduced by courfesy of Koninklijke Bibliofheek, Den Hoag. 

297 D 4 [1] 



Judum& Refp.lheoh 

fanxerunt pro fua parte, & ftipulata funt ab aliis duobiis membjis. At- 
quijamtumhfc Beneficia , licetadhuc haberent aliquid Spirituale 
jnnexum , ex inoiita confuetudine crant in libero commercio ; prout 
&L plerumque obtinet in Papatu , ut pcr rellgnationem , permutati- 
©nem, donationem, vendicionem, quoe compenfationis nomine 
veniat, taieS Pr«bendje acquirantur. 

Adhaec eadem omnino debet effe ratio horum bonorum & redi- 
tuum,qu2eTemplorum quondam. cultui Pontificio & Sandorum 
honoriconfecratorum in Belgio : Atquihaec, tefte Celeberr. D. Voe- 
tio , difput. } . de IdoloL indirecla , t/j. 4. concl. 5 . abfque tilla profanatiom aut 
facrilegiopojuntadufiis quojque Cipilespublicosconvertii atitadufus prtv ito^ 
mm vendi ab ijs ad quos jure id peiiinet. Cur ergo reditus iftorum bono- 
rum , quJB multo minus confecrata dici debent quam Templa , non 
poterunt jure vendi &emi, authoritate eorum adquosidpertinet? 
Im6fifimiiiumbonorumpraedia& fundi potuerunt alienari in reli- 
quis Provincijs aSupremo Magiftratu , &ita poni in libero commer- 
-cio, quantomagiseorum uftisfrudus poni potuit in commercio li- 
bero ab Ordinibus Ultrajedinis , ut fub conditionibus in illa Pro- 
vincia obtinentibus, a privatis emi & vendi poffint ? 

Tum niliil impeditquominus haec bona fint in libero commercio , 
prseter Jus Pontificium & Canonicum quod hk dense admodum 
poffuntallegareijquiCitationum multitudine volunt obruere cau- 
fam , quam rationum pondere impugnare nequeunt. At vero cum 
anno »581. Ordines Provinciae Ultrajedinae toti effent circa ordinem 
in bonis Ecclefiafticis conftituendum , & Capitulares Memriale quod- 
dam aiijs duobus membris circa illa exhibuiffent , ad illius memoria- 
lisarticulumil. notatum fuit, quod prsetenfum 43ff|lf(ilfhc oftt 
^QOm\'ci)e iTifChtcn/ jusCanonicum fi.e Pontificium, cefletquoad 
Beneficia Uitrajedina , eo quod ceflaret illius Religionis exercitium, 
adeoque non pofl"et iili Juri hac in parte amplius infifti i Haec haben- 
tur illius VoluminisRefolutionum , quod ante faepiiis citavi/o/. 50. 
rerf Cum itaque ab ilio tem pore defierit Authoritate Ordinum obli- 
garejusCanonicum fivePontificmmcircahaecbona, etiam ab illo 
temporeextin(5t2e funt leges illae quae ifta Beneficia nonnifi Canonic^ 
sonferenda efr« fktuebant ; Quin abrogato Jure CanQnico circa illa , 



m 



de Camn. XSUrjUi. 

oipfofA-culariafaaafunt, &taliacfi«inJibero commcrcio cenfe- 
intur. Quam autem Jus Canojiicum non obtineat vim Jegis in Fce 
ilerata Belgica, nuper adhuc probatum dedit PauJus Voet, lo^us 
iJJtrajeainus, c^p. 5. JibcIIi rie Vju]nrh Cmlis (7 C.^rmtu m Belm 
mto,cu]us afferJicem acanonicam & irregularem, ( in qua Jaudatur & 
(ommenaatur riciicuJum Opufculum r^. S.P. quod Jiicfuis Jocis 
etuto ,) Jcgi&fprevi: Ipfiinterea gratulor deduobus: Primum, 
iuod incipiat fejadare in fuoforo, 6c miUis Tiieolofficis ac PJii. 
oJopIiicis , qua; vult crcdi Tua fuilTe, ad fua Juridica tanquam ad 
jumHof ^^<?ferecipiat: nam quiubiqueeJ^ , nufquam eft • Dein- 
e quod mutctur ordo caJumniandi & conviciandi in Jibris quos 
oluitlubfuo nomineprodircinpubJicum : Nam penultimus in> 
iarviper^eautcanisrabidi, virusomne fuum Iiabebatin capite,id- 
ainpr^fatione; Jiic vero ultimus, ilJud Jiabet in cauda , inftar 
;orpii ; ut Ipes fn eum brevi ifto morbo Jiberatum iri , quandoqui- 
Iiumor jioxius nunc ad cxtrema delabitur. Sed id obiter. Ad 
oftra redeamus. 

Fateor quidem quod in Memoriali fivcRefoIutionibus 6- junij anni 
580. rtJt, 3 1. ejufdem Voluminis/o/. 1 1. rc^^o , prohibenda dicebatur 
r«bendarum & aJiorum Beneficiorum emptio ac venditio , fub pce- 
a mediaepartis pretij amplius perfolveudie adexpungenda debita Ec- 
iefiiEillius ad quam Beneficium venditum pertineret ,« Sed primum 
•xerat, fi Jexfuit, mere pcenalis , quaecontraaum nonrefcinde- 
at, necalio fpedabat quam impcdiendo neper Canonicos male 
fedosReip. cJam Ordinibus hse Prajbend^ transferrentur in alios 
ufdem commatis. Deinde nunquam videtur id Decreto communi 
mcitum, licetdeeo fanciendofuerit deliberatum. Et tertio , qucd 
lagis eft ,illi Conftitutioni , fifuilTetkta, fuit itaderogatum in con- 
nenti, ut penitus litabrogata , nontantum tacita confuetudine, cu- 
iseavis eft ut leges pofitivas queat abrogare, fed etiam publicis 
;<ais & Decretis ipfius Supremi JVIagiftratus. Etenim i. julij anno 
580. Cum qusdam Beneficia vacarenttransfugioaliquot Canonico- 
im ad hoftes , Ordines conftituerunt ea collatum iri bonis patriotis; 
iconditioneutpr£Bfentatiad illa confcquenda Recognitionis loco, 

iplactfcbanefnsnuuufpttot iicteflfUaii scmfcnc facchc n/ 

T 2 perfo. 




Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuesf LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

297 D 4 [1] 



1^8 yuJiciumRefp. Theel. 

perfoluturi effent femel pro Beneficiis Veteris Monafterii Sexcentas 
librasy pro Pecrinis (juidringemas [eptuagtnta quinque , Librae hx^ an Tu- 
ronic^efuerint^an Flandric^, nelcio^ Sed faltem in meo exemplari no^ 
tantur per majus L. cum linea duc^ta in medio > qua nota folent Mer- 
catoresLibras Flandricasdefignare. Etiam fuperiori capite oft>^nde- 
bam, eofdem Ordines conftituilTe nullam Virginem nobilem ad- 
niiflum iriad Praehendas 6c jura Canonicarum Retormatoe Religionis, 
quin tantum pei (olveret pro fuo Ifagogico > quantum foret proven- 
tus unus anni Praebend^ ei contcreiidae ^ Quod fane proxime accedit 
ad Annatas Pontificias, nec Simonias Ipecie carcr ,t,fi quicquam Spiri- 
tualitatishis Beneficiis toret innexum. 

Sed quod multo magis eftjipfiOrdines illius Provincias, anno i6 14. 
menleAugufto, emerunt mille ducatis Praebendam in CathedraH 
Ecciefia , quagratificatifunr filio Exiniij cujufdani Viri in Belgio, 
quicie ProvinciaUltrajectina bene meritus fucrat^ Et ex adverfo,- 
annoi6i9.20. Aug. D. ^gidius Manart ab Ordinibusiifdem ,fibi 
comparavitPrxbendam vacantem morteD. N. van Linden, pretia 
quinque milliumflorenorum. Ita AmpHfiriraus CivitatisUltrajc^linx 
Magiftratus^ciim ex fuo turnodeberct conferrc Bencficjum in codeni 
Capitulo, quod vacabat mortc D.Decani de Renefle van Mocrmondt, 
accepitaD.JacoboGodyn, velillius parentibus proipfo , quinqui- 
esmille & quadringentos florenos, ex Senatus Ampliflimi 
faclo jo.Maij i6io. Et adhuchocannoordoEqueftris, Pi*a:bLndam 
vacantem morte D.Johannisde Goyerin CapituloS. Marias, fubfi- 
milirecognitione contuHt D.Joanni vander VoortiQi^i bienno auf 
triennio ame^fimilem ipfe Prasbendam,qua fruebatur ineodemCapi- 
tulojVendidsrat, quod cum ad verfa valetudine luctaretur & metueret 
niori 5 Sed priftinae redditus fanitatijhanc itcrum fibi comparavit.Nec 
aliter obtinet vei unquam obtinuit in priori me m bro 5 quoties Capiru- 
lares Turnarij funt. 

Quidquod ibi ita cenfentur haec Beneficia efle in Hbero com- 
inercio, ut fi quis Canonicorum non fit (blvendo, ex Ampliflimi 
Migiftratus Ultrajeftinidecrcto, ejus Praebenda publicetur ctiam 
Programmateimpreffojfubhoctitulo, CailOniflC tf hOCp blPncH 
^tVSt^t/ CanomGms v^mlis Fltraje^li. Atque in ejufmodi Pro- 

gramma"* 



I 

Canon. VltrajeB. i^^ 

;grammatis pofl: exprefla Creditorum nomina & debita, adduntur 
■conditiones lub quibus venditio fit pubUcepraceffura; ut,Quod emp- 
^tordebeatcffequalificatus&aclum admiflionis five Piacitum Ordi- 
num (uis fumptibus proferre ; Quod etiam fi nec iliud proferat, tenea- 
.turnihilominus emptionis pretium perfolvere, ejufque fidejulfores 
'duos ido«eos praeftare , Quod venditio fit proceflura bjli-jJClt , Quod 
emptor pofl*eflioncm aggrefllirus, debeat fuftinere omnes fumptus 
quadragcfimi nummi, Jui is Dominiorum, itcm vinalia , leges&cc. Ita 
nuper videbam talc Programma publicatum& afl^ixura 15. Apnlis 
16^4.. ex Decreto Ampliflimi Magifl:ratus Ultraje6lini ; & aliud 
16. Novembris • 05-3 . quod procedcbat cx Sententia Senatus Supre- 
miHollandici , quamvisfubhafl:atioilliusCanonicatuseflet infliitu- 
endainCuria Ultrajecbina, 8. Decembrisillius anni. 
j Incidi quoque in ipfius Amplifllimi Scnatus UItraje6lini decretum 
(Tve refolutionem , fub dato 8. Scpt. i 6. qua fl:atuiturnullam Prx~ 
bendam in quinque Collegiis ex turno Civitatis deinceps coUatum iri, 
nifiCivi honefl^OjV^el Nobili ex Provincia,& legitimo thoro nato, pro- 
fitenti Religionem Reformatam , idque fub recognitione prsefl^an- 
da prasfenti pecunia , ac inf eren^a in ^Erarium Urbis , ad iUius one- 
ra lublevanda quoad fieri potefl: , pro Prasbenda in Cathedrali 5-000. 
flor: in veteriMonaft:erio7ooo. ad S. Pctri 5600. ad S. Joannis 3200. 
adS.Marias 34.oo.AdditurquidTurnario eSenatu,fuojuri ingratiam 
ialterius renuncianti , fit abeoqui hoc jus acceptaverit , in paratape- 
cunia perfolvendum ; fcilicetin BeneficioCuthedrali iioo.fl. Oud- 
munfterianoz6"oo.Petrino iioo.Joannoeo^oo.Mariano 1000. Quo' 
dccreto multum intenditur precium harum mercium, fupra id 
quod conftitutum fuerat in eodem Senatu z6. Sept. i6z^. Tunc 
enim Prxbenda Cathedralis cenfebatur tantum 1200. florenorumj 
i6oo.quaeeratVeterisMonafterii, i loo.adS. Pe.triiadS.Johannis 
ScMari^ 900. Qu^ etiam pecunia redibat ad eos exAmplifl^.Magiftra- 
tu , quibus jus nominandi & conferendi Urbis nomine fore obtigiflet 
;Et quod magis eft , cum illoStatuto anni 1625". infuper cautum ef- 
iet, ut cum acbunominationis perfolverentur DiaconatuiEcclefias, 
in fubfidium pauperum pro cxpeftativa in^Cathedrali aut Veteri 
onafterio I loo.florenijin CapituloS. Petri 900,8. Johannis 700. 

T 3 S.Ma- 



j . yudidum Refp. IheoL 

S. MauxSoq. anno 16-^6. is orJo fuit abrogatus, & rclicVa Dla- 
conis {uorum paupcrum cura, hifque alto practerueclis filentio, 
totum e molumentum exCoUationibus Pnjebendarum in Turno Civi- 
tatis , inter uErarium Urbis & ipfos c Senatu Turnarios, fuit diftribu- 
tum. Eftque ille SapientiiTimus Senatus ita tenax fuorum jurium cir- 
cahaecBeneficia^utcumolim nonnuUaex illis contuUlfet quibufdam, 
fublongcquidcm minori recognitione , (ut anno 1609. D. Arnoldo 
vanDeuverden,proquo nonmli Soo.floreniCivitatis 3erario,& loo. 
pauperibiis, fucrunt perfolvendi i &anno 1613. Nob. D.Wernero 
van Lennip, proquo fokiti fuerunt 900. floreni Urbi, &200.in 
ufumpaupcrumj) fed tamenfubhac conditione exprefllt , ne quis 
eorum quibus coUata fuerant, poflet refignare in gratiam al 
rius (qu6daliasCapitularibusUcct,)abfque fpeciaU conlenfuCi^ 
tatis, idem AmpUfl. Senatus anno 1643. xg. OvStobris decrevii 
iUis Canonicis eorumque CapituUs refpeftive id omnino infmuan- 
dum, ne fortc nefcu conditionis lubquaBeneficia fua erantconfe- 
quuti r Capitularium cocterorum communi jure uterentur j addita 
exprefsa declaratione, quod fiabfque illo Senatus AmpUfl^. confcn- 
fu , refignationem tentarent fuorum Bencficiorum, ilhi eo ipfo vacarc 
cenfendaforentincommodum Urbis, &conatum iriad Senatus hi- 
bitum. Talesfane lcges AmpUflimus iUe & ReUgipfiflimus Magi- 
ftratus , nunquam fibi vel fuis pofuifiet , nifi cenfuiffet nihil Spiritua- 
Utatis iUis bonls ineffe , &:iUa reverainUbero cfle comniercio , ne^ 
que neceflariodeberi vc\ MiniftrisEcclefix, velpaupcribus j fiqui- 
dem fecundisfuis curis, hiseripuit quodper priorafuaStatuta,iUis 
ex pccunia CoUationum affignatum fucrat^ aUunde, uticredere 
pareft,iUisprofpiciendo:Necenimcredidcrim Diaconos, ultro re- 
pudiafle iUud fubfidium , nequc ampUus voluifle iftiulmodi pecu- 
nias in facram fuam Corbonam inferre , ex fcrupulofioris Theo- 
logix determinatione , quod vidcUcet pretium eflent fanguinis, & 
in acquifitionem iUicitam Praebendarum expofitac. Quia ex hisUquet 
AmpUflTmium iUum Senatum ,fiquid oUm diflRcultatis movit circa 
hsec bona, non fpeitaffe Cafum Confctentia ^ qui apudvulgus im- 
peritum folct prxtexi, fedidquod ItaUsdiciturl?^^/(?;^i Mfiatofid" 
cft Reip. fux commodum, ^^lrarn fui ampUationem, & ratio- 

nern 



((e Canon, VltrajetL ^ 
^ nem commodius & fplendidius ferendi onera quac \\\{ incumbunr, 
Parum autem intereft an illae fummse, quas dixi,exigantur Tub titu ' 
' lo Recognitionis, aut fub titulo Venditionis; cum revera tale pretium 
• interveniat,fme quoquiPr^bendam ambiteam nonfitconfequuturus. 
Solentquoque Pontificij nundinationes fuasSpirituales ,pkufibilibu3 
velare nominibus; Nam vulgoproceduntlubnomine vel Permuta- 
twnis, vd Rejignatioms i fed cum munufculo unius Breviarij, five 
libelli ufualis , qui tamen multis millibus conftat. Ita folet fucus fieri 
■ lcgibus , ut qui non poOTit dici contra6lus empti & venditi , abeat in 
contraaum innominatum,D<7«f^ej, Facioutfacias. Et miror elfe 
' quiqueranturPraebendarum Ultraje^Slinarumpoffeflionem nonpofle 
obtmcri abfque lumptibus& prctio , cum in hac Mercuriali Rep. 
apudhominesinlacu Lucrino navigare folitos, omnia vcenalia efle 
fbleant , & pretio redimenda : Dixi luperius vulgo jus habitationis &; 
menfae abfque vitioredimi in Geronrotrophijs : In qaibufdam Pro- 
vincijs nuUa conferuntur Officia, vel Politica, vel Militaria , abfque 
: tali rccognitione , quasdefaclohabetrationempretii • Notum quo- 
queeflillaomniainGalliis ccrto& publice condici:o pretio redimi j, 
Et tamen qui redimunt,debcnt efle refpesflive accepti Principi , atque 
qualificati 6c idonei ad iila munia, in quorum pofleflionem ablquc 
Provifione& Placitoilliusnon immittuntur. 

Et quo amplius conftet 111. & P. P. Ordines Provinciae Ultraje(5li- 
! nae , non tantum fuis fai^ris & decretis jam commemoratis , ha.'c bona 
' Capituloruminiiberocommerciopofuifle, fed reveraeahabere pro- 
v^nalibus , meminifle oportet adhuc duarum aliarum circumflanti- 
; arum , quae id ipfum luculenter confirmant. A nno Julij 

conftitutumfuit Dat mcii baii n!'e ccJrrtaf!u]uc 25cncficicn Dcc 
^tcticn eiiDc Jttinbcn bnn IT^trccht/ ft:c boo:tncn bncant oftc 
0crcrignccrtrul(cnujo:tjcn /tjcncf.pcnning tcn impoft bnn Dc 

tdCCrllC ticrfclbcr bcrnfcn fn* ; Perfolutum iri cx omnibus Beneficiis, 
' Ecclefiafticis vulgo di6lis, tota ProvinciS deinceps vacantibus aut re- 
fignandis,nummumquadragefimumpretij eorum. Annovero 1649, 
11. Maij iterum conftitutum fuit , ut Dominii Reip. ampliandi gra- 
tia,in pofterum centefimus nummus Quaeftori Dominiorum perfolue- 
returomniumvacantium autrefignatorum 09iciorum6c Beneficio- 

rum. 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

297 D 4 [1] 



j^x Judiciunt^Refp.TIjeol 
Tum , Poiiticorum , EcclefiaftKorum , Militarium , dependentmm 
exAdminiftratione , Beneplacito& Regimine Ordinum , juxtaeo- 
rum xftimium ab Ordinibus , eorum-ve De putatis aut Commiflariis, 
faciendum i Etjuxta hoc decretum, Catalogus condituseftpretij per- 
foluendipro centefimo hocnummo,ratione cujufque Beneficii. Ita 
.Decanatus cujuflibetCapituli , pendit centum florenosi Prsbenda 
"quxlibetquJErefignaturab ipfo Capitulari, pendit in Capitulo Jo- ^ 
hamiis 60'. florenos, centum in reliquis omnibusiQux vero morte va- 
cat, pendit in EcclefiaCathedrali oauaginta,centum. inVeteriMona- 
fterio,adS.Pctri&S Mari3equmquaginta,quadragintaadS.JohanniSj 
& fic de cceteris. Jam vero certum eft , primo quadragefimum num- 
mum perfolvi in illa Provincia de iis omnibus & folis quae lunt in libe- 
ro commercio , ut liquet ex Ordinum Ediclo fuper ea re fafto & pu- 
bliceimpreflb anno 1637. Secundo nihil pofle authoritate publica 
ad certum pretiuni xftunari , ut prorata vecTtigaliapendat ,nifiquod 
iaeculare eft & poteft citra fcrupulum emi 6c vcndi ; aliasenim aurum 
nec pcndunt nec poftulant , quse auro non emuntur. Quis ergo aufit 
ultra negare , hxc boria ex totius ProviBciae pubhco , folemm ac mul- 
tiplicijudicio , itainalienabiliaefle quoad fundos, (quia id folemnit 
eft ibi conftitutum,)ut eorum reditus &ufusfrui51:us fint in libcrocom 
mercio,& poflint ab unoquoque, adhibitolblito pretio,bona confcien- 
-tiacomparari, modo fit praeditus qualitatibus ad id reqiiifitis, quo- 
adnataiia, religionem, probitatem, perquasqueatfieri acceptus 
D. D. Ordinibus , & eorum Placitum confequi ? 

Igitur non video cur hic non poflit applicari,, non tantum quod fuo 
loco ante notavi ex Giphanio IC»:o Celeberrimo , bona Ecr lefiaftica 
nonefle nuUius, fed alienari& obligari pofle, verum etiam quod 
habet Hofpinianus in fine fui traB. de Orig. Bonor. Eccl. quodteftimo- 
niuminhaceademcaufaurfiantea Tfjtol. Par. pag. 118. & toiidcm 
fer^ verbis legitur apud Zepperum Itb. 4. de Leg. Mof. forens. cap. i o. 
.gitiodft^uaratur ^fitne ille controBus , ccu pmoniacus , irritus habendus , 
juxtadecreta Conciliorum efua commemoravimus , quaejue defcripta ex- 
tant 1 3 . I . extra. de frajexift. cum caufam , &\- altare , 
auodecimaaliac^ueEcclefiarumhona^ -vel vendttione rel alio modo in 
mmus Laicorumpervenerunt}RefjpondetMr,quomam ab hts Canonibus 

dtfcejfum 



de Canon. VkrajeSt. 
Mfcejfumfit , 6- alU decimafint empta , alia b^nditario iun acaZ 
ftta, nonnulUettamabmtpfisFarochtarum fr^^dthus certd auadam 
^ondtttonetradtt^Magtfiratthtts, autettamhomtntbusprt<vatl, nulh 
^^refoJ^eahttsqmjurepolfidentadParoohtastterum transferri , mrti>re. 
^fbHs&pecunitsredtmantur. AdeoDcaiffimus ille Vir non putkvk 
jam efle homm bonorum naturam , ut nuUo modo inliberocommer- 
:io conftitui poflint. His addo qu^ habet PhilippusMelancUon , 
:ommunis ille totius Germamx Pr^ceptor,C..;.;«e«r. t» S-cap. Dantel 
cujusverbahaudpigebitannotare:N.«;„,c^^, inauit, aui res 
emplorumadufusprofanostransfert, fctUcet fi^d fine furto & Ihorum 
njurtafiat; utemmfurtumefifiprtvattisres fifct 'ci^vttatts aufer^t Ctne 
egtttmocontraBu, itafurtumefi fiprt-vatus altqutd auferat ex rebus 
uc/efiafitctsfinejufiocontrafru. Pofientautemres Ecclefiafiic^ per con- 
raaustransferrt ah tts qtn legtttme admtmfirant eas , ex prohaht/tcatfra. 
rctttaltaresfifct. •' ' 

HincitaqueapparetnonfoIumnonpofleclTefraudiCanonicis Ul- 
rajeainis, ut vulgo clamitatur , quod luasPi jebendas fibi compa- 
santinterventuahcujuspretij,(quodfinonfieret & hocilhs masis 
•itiovertereturquodgratiseaspoffiderent,) fedetiam eo ipfo jufto 
tulomtieorumpolTeinonem, quod publicaauthoritatepubhcifque 
rovinciae legibus , haec bona fint pofita in libero commercio • Vnde 
oc exurgit argumentum ; Ea Spirituaha non funt , fed mere Sscula- 
;a, acpoffijntbona confcientia rcdimi ab hominibus Laicis quae 
..uthoritatepu^lic^&legitimaSupremiMagiltratus, vendi& emi 
. oirunt:,ceupofitainltberohominum commercio: Atqui talia funt 
eneficia Capitulorum Ultrajedlinorum. Ergo. 
Quaehuic argumentovoluit opponere S.P.nulhusruntmoroenti 
; ult fioi probari conftitutionem fuo loco memoratam, 5. Junii i c 80 
'lufle pcenalem,ac revocatam efl^e : Sed ut bonus Vir,tabaco 5ccerevi- 

iebrius,nonintellexitqu^fitrutio&conditiolegumpcenahum,qua' 
iptem mehus eum didicifl^e afuisPraeceptonbus, fic iftiusabroga- 
onem tot argumentis blc demonftro, eamque faftam unammtter%.- 
zmy^mdM maximeex parte 'Aw^pliffimi Magiftratus Ultra- 
ctini , utiUam indubium revocarenemo poffit, nifi quicum Ely- 
^aMago palpet in owridie.-«idiculius long^ , ,ac in Proceies ipfe^ 

V" contu- 



I ^ 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

297 D 4 [1] 



yudicium ^ Rejp. TheoL 
contumellofius ell^quod ait^tont ficlpt Dlt bOOJ U ^ CCnonWll fp tOa^ 

«n t£ ^oop ijcfct / \t\}m\ Dc ^ticlitfc I5cf icn / tiattcc in tic €00^ 
pin!ic cccn bcfUJiiringc boo: tjc aronrc icntic biao ? Quibus verbij 

per prolopopoeam , introducit Ordines Provinciae Uitrajcilinx di- 
centes, Non ideo negamus gravari Conk ientias ementium haec Bene- 
ficia,etliea vxnuiexponamus : ideftreveraadquemlibetemptorum 
illorumquibufcum contrahuntjVerbaulurpantes Sacerdotu& Scnio- 
rum adjudam Matt. xxvi 1,4-. ^idadnos} tu ^idebis. Certe fi quod 
gravamen fit Confcicntix in emendis iftis Beneficiis,non minus erit m 
illis vendendis i ciim id bona confcientia vendi nequeat , quod abfque 
confcienti^ gravamine emi non poteft5& major fit adhuc culpa vendi- 
torisinrefurtiva, quamemptoris. Quare aut S. P. paiam injurius 
eft in Proceres fuos , quibus aflingit talem fermonem , aut fi eos ha- 
bet provirisbonis,probis&honeftis,nonpoteft iliis tribuere, quod 
ea publice v^nalia habeant^qu^ citra gravamen confcienti^ emi ipfis- 
met judicibusnonpoflint : In :juo fanepeccato, & multis parafangis 
fuperarent Trapezitas , tam odiofos his novitiis Theologis , ciim (al- 
tem ab illis mutuo 1 umi poflit , abfque gravamine confcienticE j & de- 
berent sequiparari lenonibus,, qui infames iilas mcrces exponunt 
vsenui, quasnemoillaesaconfcicntia,& citra graviifimammDeum 
culpam , redimere poteft. Ita fcilicct & bcnc mcrentur , & bene 
loquuntur, de fuis Superioribus , ifti Ardeiiones , qui nihil penfi 
habent quid cfFutiant. Et certe nifi a faBo ad jus hk valeat argu- 
inentum,quodnegat SycophantaPublicus ,Jin minoFiculpahicnon 
erunt Ordines ipfi , quam Canonici i cum hi non fuiffent empturi fua 
Beneficia,nifi publica illorum authoritate vaenalia extitiffcnt. Et vul- 
gare adagium huc pofiit applicari , non extituros fures fi receptatores 
non fuerint : Non inteliiget tamen jus Magiftratus Supremi circahxc 
bonaPfeud-ecclefiaftica, quorum habet dominium direftum , qui 
negaverit penes illum efle ea in hbero commerciocoWoc^rt. Porro, 
ut hic homo fomniat perperam, non dixi revocationcmilJiuslegis' 
poenalis fa£lamefle proptti' Canonicos malk ajfeHos Reip. Sed e con-J 
trario eorum causa iilam ipfam legem latam fuiffe y & ciim Ordi-' 
nes eorum transfugarum Beneficia ceu vacantia, contulerint ho- 
minibus honeftis & probis , de Rep. beae meritis , ac religionem Re-. 

formatam 



^ formatam profitentibus , laicis tamen , eo ipfo agnoverunt ea non 
^efle formaliter &propric Ecclefiaftica, ac quas Iblis Ecclcfise Mi- 
niftris deberentur. Quantum vero ad retorfionem hujus noftri ar- 
• gumenti quam molitur Sycophanta, noneft quod eam moremur, 
jcum meram eamque ftultam petitionem principii contineatj 
IlUa^inquitjbonaquacnon funtpure faecularia, fed revera Ecclefia- 
ftica , quas vel abufive extra ncceflitatem , vel bono jure Magiftra* 
tus, incafuneceflitatis, vendipoflunt, nequeunt tanquam fsecula- 
ria ab hominibus laicis poflideri j cum a nullo legitimo Magiftra- 
; tu , ablolute vendi , aut ullo modo minui , aut in libero commercio 
conftitui poflint : At tales funt Canonicatus Ultraje6lini.Etenim prse- 
)tereaquod hasc bonanonnifl abullve Eccleflaftica dicuntur, fi ma- 
jor iftius bciluli argumenti fit vera, nuliabona Pleudo-ecclefiafti- 
ca , publica authoritate vendita , poterunt bona confcientia poflide- 
ri abulio pnvato ficLaico, cui arcanum Reip.penitus nonpateat^ 
6rplaneconftetquod ea diftrahendi& vcndendi fat urgensneceflitas 
SuprcmoMagiftratuifuerit. Ultraje6lina quod fpedlat, ij foli pof- 
funtnegare Supremum Magiftratum jus habere de illisdifponendi 
(prolubitu, ex lege fundamentali eaque illibata fux Reip. qui au- 
dent adverfus eos (cribere 5 quiprofcriberepoflunt. Etquod eaim- 
minui nolunt Ordines Provincix 9 promcfaciti quiaficillavolunt , 
jlixta pacSta conventa per Unionem UltrajevSlinam , in fua mafla con- 
:(ervari, in uium, non Ecclefix Reformatae ac Miniftrorum illius , fcd 
!Collegiorumeorumquae primum in Rcp. membrumconftitueredc- 
<bent ; Verum nihil obftat quominus eorum Beneficiorum , quorum 
jfundos imminuivel alienari nonfinit Supremus Magiftratus, ufus- 
ifru6tus ponatur abeodem inliberocommercio : Ha^c tam benecon- 
veniunt Scinunafede morantur, acnoftro Cenfori pefllimeconvenit 
cum rationc & fapiemia , cxtra quarura oleasperpetuo vagatur. 



y ^ 



CAPUT 



yudkium ^ Refp. TheoL 

CAPUT UNDECIMUM. 

hi quo agitur de luramento Capitularum , ^ oflenJitur^ loco 

argumenti noni^ eo ipfoCanonicorum conditionemefje licitam^ 
quod hcite jurent in Statuta fuorum Capitulorum. 

UTnefaseftfervarequod perperam & vitiose jurarum fu— 
erit, juxtailludlfidori, Inm^le pYomijJis tefcinde fidemy in 
mpivotowutadecretum^ ita nequit illicitum ftatui^ quod 
bene & licitc juratur. Siitaque oftendero licere Canoni- 
ds Ultraje6linis jurare infuorumCapitulorumftatuta& leges> ni- 
hil erit quod amplius in conditione eorum, Momi & Cenfores ulli ju- 
re carpere queant. Solet enim in illis improbari modus quoin fuorum 
Beneficiorum pofleffionem devcniunt > tum quod eam fibi pecunia 
compareant , tum quod ejus ufam nonpercipiant nifi praeftito folem- 
m juramento : De primo abunde didum praecedenti capite i Dealte- 
re paucis dicendum reftat > eo quod fufficienter hadenus deduda fint 
quae huic cauf^ elucidand« inferviunt. 

De Capitulariumjuramento >non confona fcribuntur ab eorum 
adverfariis : Ille anonymus Poftmonitor contra me , dequo dixi fub 
finem cap. 9. qui anno 1 644. communicatis agebat confiliis cum Ce- 
iebcrrimo D. Voetio, & illius fere omnia tranfcribebat > libeili fiai pag- 
S80 magnumdifcrimenexpofiturusinter Capitula five CollegiaCa- 
nonicorumquaBfuntUltrajedi^ &SodalitiumS)>lvseducenfe, cujui; 
iegitimam Reformationem> noftrorumque in illud admiffionem > de- 
fenderam , fic ioquebatur; Nonjuratur ( fupple Ultrajc<ai )i«w(/^r- 
yationem & ereSlionem primam CollegioYum & CanonicatuumoltwinPapatu 
fa£lam. Sed tamen ipfe Celeb^ D. Voetius in Appendice contra me edi- 
ta anno 1 643 . ad Dijputat''omn de Idololat. jnd. & part. pag.jS7.& feqtj. 
in Canonicis fuis duo defiderabat j Alterum quodnonfatis accuratYfe • 
haberetufusredituumilbrum'^ ipfis tamen utentibus ab omni Idololatria 
participata liberatis > adeoquea fpecie fyncretifmi cum Papatu in prio 
Tum fuorumNominumretentionej quanquam poftea e6 relabatur 
ciimaithunc fcrupulum tamen remanere, (juam licit^y faltem qua 
imU ^ quatnacum^dijicatiom at^uc honorj Refortnat<c Reltgionis &Ec 



i ) 



de Canon. XJltrajeB, 
Hefu€ i thuh Ecclefiajfici afumamur a Collegiis nmi poHtkis feu politizatis ? ut 
ja ratione hic fcrupu lus non tam fit confcientiK , quam decori & ho- 
lorisexterni, ac Ecclefia Reformata , cuitituliilli Pfeudo-Eccle- 
laftici convenire non poflunt , ex eorum vicinia in Capirulis Urbanis 
■narcefceret , ut vitis languere foletjfi braflica juxta eam conferantur. 
\lterum quomodo nirari poffn in confervationm (latutwum prafemium & fu- 
urorum&c. Ecclefi<e Q>llegiat<c feu Capituli &c. No/o ( inquiebat ) 
ropterrationesreliquaexlibro luramentorum -exhtbeie. Ula tamen magna 
Vlyfl:eria , quae volebat Vir Dodiflimus latere fub duplici &c. & 
ileufiniis facris occultiora remanere , videntur Eruditifiimi authores 
^onftlHTheol.p.i. pag. 55. tandem propalaflc, edita formula jura- 
nentiquamajuntfervariin Capituia Canonicoritm quod eft Bata- 
oduri. 

Ha?comniaquidemmihividentur malecohaerere, utalter negec 
)innin6 jurari a Canonicis Ultrajed:inis in confervationem fuorum Col- 
egiorum 3 alter illis tam horrcndum carmen videatur adfcribere , ut 
equidem illud , ceu piarum aurium nimis olfenfivum, aufit periturae 
ommittere charta ; alij non UltrajeAinorum Capitulorum juramen- 
um promant , fcd tantum Batavodurenfis ^ Quod fane eo facilius 
[ueam praeterire , quodde Ultrajedinis tantum dilputemj & finc 
loni Batavodurenfes Praebendarii minorum genrium ; Siquidem eo- 
umPraebendae,exCatalogoProvinciali fuperiori capite citato,perfbl- 
anttantum 12. florenosprocentefimonummo, ciim Ultrajedinas 
endantutplurimum loo.nullaeminusquam ^o. Etfateorme plane 
efcire quae fit ratio illius Collegij j Nihil enim de illo deprehendo in 
.efolutionibus illius Provinciae , nifiquod/o/. lO.redOi art. 2i}.. di- 
tur CanonicosBatavodurenfes obligatos forein poftcrum Reip. in- 
srvire, quomodo pofteaconftituetur. Etcumillud Capitulum nihil 
abeat ']uns in regi TiineProvinciae,^; ex meroOrdinum arbitrio con- 
jrvatum fuerit , utillius Beneficia poffentconterre quibus luberet, 
emononvidetiilud perperam huic Controverfiae immifceri. Etfi 
uid fic vitii in eorum juramento, vel quoad Politiam , vel quoad 
Zonfcientiam , ejuscorrigendicuraeftcommittenda, velMagifbra- 
iui , cu;us authoritaseo lcederetur , vel R. R. Paftoribus & Presbyte- 
io illiusUrbis^quorum eft invigilare ne quid abEcdefise fu» membris ^ 



Early European Books, CopyrightO 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

297 D 4 [1] 



lyg Jtdicium Refp.Theol 

fiat quod cum Dei Verbo & officio bonorum Reformatorum pugnet, 
Id quidem certiflimum , nullum Canonicum admitti Ultrajedi 
quinoii juretinStatuta Capituli, eiqueac iliius Praefedis oninem 
cultum , reverentiam , fidem &c obfequium pol liceatur j Sed fi quid 
DodiflT. Authores Ccnfilii Theol. in eorum juraniento cenluia 
dignum obfervaflent ,iliud> potius quam Batavodurenfe , emififTeuC 
in publicum i quod ciim non fecerint , iniquior is foret Cenlor & ju* 
dex, qui ex prifca formula Batavodurenfi, de hodierno Canonicorum 
Ultrajedinorumjuramentoftatui veliet. Equidem dubium non eft 
quin ex formula qui^ obtinebat olim fub Papatu, debuerint jurarc 
Canonici Batavodurenfes feoblequuturos fuo Epilcopo Sed vix mi- 
hiperfuadebiturunquam ita jurafle Canonicos Ultrajedinos', cum 
haec quinque Capituia femper plus habuerint authoritatis in fuum 
Pri£fulem> quam ipfeinilla ^ Vndcetiam maxime per Canonicos & 
Capitula , proceflit mutuum illud vioientum , amplius quam 40000. 
florenorum, cuius meminitP.Borrius 10. extortum primo & 
ultimo Archiepifcopo Ultrajedino ; Commiflionis enim illius capita 
liominantur > Aufonius a Galamaj Canonicus in Cathedrali Ecclefia, 
& Wiilelhmus a Lamfweerde, Ordinum & CapituJi Cathedralis Se- 
cretdrius : Hi namque fub ipfius Archiepifcopi ocuUs, curarunt ciftas 
effiringi in quibus recondita erat iliius pccunia 3 quam ultro nolebat 
Ordinibus concredere i quamvis poftea fibi gratularetur quod a rgen- 
team tantum pecuniam rapuilTent>& aureum montemintadum reli- 
quiffent, Multo minus exiftimandum, vel etiam Batavoduren fes , vel 
Ultraje£linosdequibusago , hodie jurare in verba Epifcopi j cum 
Ecclefia UltrajedinajfenfuPontificio^non Epifcopum debeat amplius 
habere, fed Archiepifcopum • & fenfu Politico, ita Epifcopatus & Ar- 
chiepifcopatus omnis fu( rit fepultus cum Tautemburgio in illa Pro- 
vincia, cujuslll. & P.P.Ordines omnia jura Epifcopalia poft ejus 
obitum fibi fuo jure vendicarunt, ut non minus laefa? communis ra- 
tionis & Maieftatis reus foret , qui illic ahquem fibi fingeret Epilco- 
pum, cui iuraretobfequium, quam fipoft exaud:oratum Regem Hif- 
paniae> vellet urarein Belgio Foederato fe fuo Regi obrequuturum^ 
Imo magno argumento eft , nihil vitii habere iuramentumCanoni- 
corum UltiaiedinotuiDinon tantum quod de eo filueruntA^itis loco 

obfolc^ 



T 



ile Canon. UhrajeH. 
>broIetam Batavodurenfem formulam fuppofuerunt , qui ex profelTo 
^ acerrime lcripferunt in iJlos , fed etiam & maxime quod Veneran- 
u.-n EccIef?aeUltrajed:inf Presbyterium, Capitulorum fuoru membra 
;niperadmi(it ad Sacram Synaxim • nunquamidfaaurum, fi eorum 
urainc atum aliquid execrandum , abominabile, & quod fpedet 
d vinculumuilum miquitatis, continerecenfuiflet : Licetenim in 
liiltis roleret Ecclefia qu« non probat . tamen nemo fanus dixerit , 
Dkrabilibus efle annumeranda juramenta publica & folemnia , toto 
40 genere vitiofa , & in quibus homines fe ad res nefarias & illicitas 
bligent. Nec ynodus Nationalis Medioburgenfis , ciim pronuncia- 
itCanonicos Llltraje<ainos,eirecitrafcrupuIumadmittendosad Sa- 
ram Coenam , cenfuit primo eos efle abfolvendos a fuo juramento , 
lat faltem debere ei folemniter renunciare. Neque putavit eos teneri 
i fuijuramenti ad quicquam Superftitiofum & IdoJoIatricum , fi- 
,uidemeos omnis Idololatri^e & Superftitionisimmunesdeclaravit. 

Sed ne videar lioc generali refponfo eludere magis quam elide- 
: hanc objedionem defumptam a Juramentis, qu» ad hjec Bene- 
cia poflidenda exiguntur , bona fide referam quid mihi conftiterit , 
et omnibus formulis Juramentorum iftorum , tam iis quKoIim fub 
apatu ufurpabantur , quam illisquse obtinenthoc tempore; Pri- 
\Q itaque in prifcis jllis formulis nihil reperio illius obedientiae 
romiffa £/'//fopo, qu«in Batavoduren fi maximenotatur &impro- 
atur : In folo Capitulo Mariano, Canonicus jurabat ohedientiam 
)ecano , Efifiopo fuo Jfabititatem , ac Ecclefu fuae fidelitatem , Sic tameii 
t una promitteret fe nullum negotium clauflrale tranflaturum aDcca- 
) aut Capitulo , ^ vel ad Epijco^um , velad Archie^ifcopum , vel etiam ad Domi- 
•m Papam, nifi quo cafu lujlitia fibi ^ Capitulo fuerit ncgakt. In re- 
quis Capitulis promittebat Canonicus fuas Ecclefise fiMatem,obe- 
entiam De^ano , & Capitulo fiabilitatem & continuum Jervittwn pro nojje 
rpofe, (funt verba formulae Capituli S. Salvatoris , quod Veteris 
lonafteri) vulgo dicitur) & quod nullum itegotium a Decanovel 
lapituloiuOifitEpifcopoautJrcljieptJcopo tranflaturus. At fidei & obe- 
edientia3 prjeftandae Epifcopo, nc y^u quidem. Secundo fateor 
1 veteribusformulis,aIiquid fuiflTe vitiofum ; Nam concludeban- 
ur ut plurimum illl formuU Idololatrica & profana, SicmeDeus 

adjuvet 




Early European Books, CopyrightO 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

297 D 4 [1] 



ido Lidicium ^ Refp. TheoL 

adj'u.V€t d^.SanSti ejus i Quin in Johannxo & Petnno jurabatur ex^ 
prelse , in omnia Jingula decreta Concilij TruUntim , ^rout quinque 
Capptula Traje^tenfia eademacceftarunt : Rcliqua omniaerant deCa- 
pituli ftatutis fervandis , dc vitandis contentionibusadverfusCapi- 
tulum aut illius membra, de accjuiefcendo inportione fibiaffigna- 
ta, de Collegij fecretis non revelandis 5 6c Prsebenda fua non one- 
vanda, vel alienanda , de nuUo pretio vel dato vel dando pro Prx^ 
benda &c. Tertio hodierna juramenta nihilplanehabentquodjurc 
carpi poffit, Nam ingenere omnia prceftantur folius Dei nomine , 
his folis vcrhis ^lta meDeus adjwvet: In fpecie vero, inCathedrali 
Capitulo jurat Canonicus fe in Capitulum venturumquoties a De- 
cano eb fuerit vocatusj Utilia confulturum , inutilia omiffuv[xm y 
luraC-^pixuli , ejulque hona^ cuftoditurum & defenfurum ; Res d^ju^ 
ra illius:non alienaturum , fed alienata pro nojje & pvjje rccupera- 
. turum y Secreta Capituli non Capitulanbus , vel iis quibus taccnda fue^ 
rint, nonrevelaturum. Vicarius vero ihiAtm^romixxM obedientiam 
Decano:^ fdeUtatem Capituio , five Ecclefise fuae j objeruationem Jta^ 
tutorum y^r^x^i^nxxwm & futurorum, five fcriptalint, five uy^u^^ot -^ 
nec non jurium & honeftarum confuetudmum Capitulii nullura 
jurgium adverfusftios confratres ftifcepturwm ultro , aut fufcipicn- 
tem confilio vel \x adjuturum j nullum negotium ad Capitulum 
ejufque libertatem fpeilans, abduclurum afuo Decano prafen- 
ti Capitulo 5 nifi cafu juris non fervati aut fibi denegatae juftitiae ; Af- 
feveratjtem feingenuum fiveliberaeconditionis& ex legitimo tho- 
ronatumelTe. InCapitulo S. Salvatoris , hoceft juramentum quod 
a quolibet Canonico in primo fuo introitu exigitur ; EgoN. N. juro 
perDeum^qui me fanguine fuo redemit ^ Jidelitatem Capitulo EcclefiiZ 
S.jSalvatoris ^obediennam Decano^fd^ Capitulo meo Jtabilitatem 
continuum fer^vitium propojje ^ nojje meo^ ^ cjuod fervabo Jtatuta^ 
^ confuetudines honejtgs bonas hujusEcclefia^ Capituli^ dum par- 
ticeps ejus ejfe ^voluero:^ nec ullas contentiones ad^verfus Capitulumvel 
,quem^uam Collegarum meorum pertinaciter vel contumaciter ajfumam^ 
nec ullum negotium Claujtrale , d Decano rel Capitulo meo transfe^ 
ram , nifi in omnibus pradiSlis jujtitia mihi denegata^ vel ordine ju- 
diciarionon fa^afuerit. Sicme Deus adjuvet. Hicnon juratur utin 

veteri 



de Omcn. VltrjeB, 

f-eterl formula per Deum fanth EuangeJia', nonfit, utin 

lIa,mentionulluis negotii clauftralis ad Epijcopumvd ^rchiepifco 
■■«wtransferendiinonconcluditur, utolim , his verbis, SicmeDeus 
.'Jjwvet & omnes SanBi ejus : Et inter coctera c[ux ex prifca formula 
effant, h^c inter alias mduda eft pericopa, nec pro Canomcatu 
'Widmam dedt 'vel dabo, vel aU^uis pro me , me fciente vel confen 
4ente , & fi quis promifit rel dedit , nunquam fibi folvam : quia vi- 
•.ehcet hxcBeneficianuncfunt, uti antea fuitptobatum ,inlibero 
•ommerao : Hoc ver6 eft hodiernum in eoderii Capit^ilo juramcn 
um Canonicorum, ci^m admittuhturi EgoN, N. juro .uod pro 
mo nojfe &pofe famus confilmm Ecclefia me^tamin Capitulo Jam 
\xtra pr^vfiabo; Nullasnxas feu conteniiones ibiJem exercebo; Secre- 
aCaj>ituJi,etiamumverfalis, nemini revelabo. Sic meDeusad]uvet 
.^a in formula, id cefTat quod" crat in veteri, Ego N.N. inordme 
mbdiaconatus conftitutus ,juro ad San^a Dei Euangelia cjua manu mea 
.ango Scc. quia videlicetomnisSpiritualitasPontificiaexulatexillis 
.ollegiis , qux nihil prifci ordinis retinent pra^ter id quod tempo- 
ale & IjEculare eft. Sic cum in veteri jurdmento Sociorum ejuf- 
:,em Capituh , mter alia promitteret q.ui jurabat ad SantU Euan^ 
.eha , ic Offictum Cihi wcumbens tam in fpirtturJibus quam in tem. 
orahbusfidelttcr adimpleturum , qui jurat hodie promittit duntaxat, 
■ ulla EMangehorum,m\\:i Spiritualium hai mentionc,quod quamdiu 
rasfens Bemficlum fit polTefiurus , obediens ^fidelis erit Domino Deca 
0 & totiCapitulo,ncc rcs & pra:dia ad fuum Beneficium fpeclantia fit 
lienaturus , vcl elocaturus alii, nifi de confenjitDecani & Capiutjt aut 
■:am.erariorumpro tempore exifientium ; Alienatapro poiTe recuperatu- 
us,cuftoditurus & defenlurus; Dijciplmam, bonos?Mores, confuetudmes 
jrftatutapr^jentia d^futura Capituli obfervaturus;De nullo neffotib 
:apitulan litem moturus nifi coram Decano dcCapitiilo, nullam- 
iue controverfiam fuicepturus adverfusCapitulum , autilliusmem- 
■.ra, autprolequuturus alterius, cujufcumque fuerit, nomine. lii 
^apitulo Mariano hodie jurat Canonicus ad Sacro-San^a Ettan^e- 
■ta & ilhs taais, obedientiamDcczho,8i Capkulo fideIitatem6i uU 
roncumfervitiura , & quod honeftos ritus, mores & confuetudi- 
Capituli fivc convmus illius fit fervaturus quamdiu ejus 

* raem- 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

297 D 4 [1] 



Judicmm^ Refp. TleoL 

membrum fuerit, & celatutus tllms Secretaj ac denique quod lit- 
de legitimo thoro nacus. Jurat ibidem Vicarius fe quam.diu praefens 
Benericium poilidebit , obedientem & fidelem futurum Decano 8c 
Capitulo, nihil prsdiorum ex fuo Benehcio alienaturum, nihil 
etiam elocaturum <iblque venia & conlenfu Decani & Capituli;, 
bonos ritus, honeftas coniuetudines & /^faf^? Capituli ob fervatu- 
rum. trat olim utruntque jiiramentum multo proiixius, acprK- 
fertim qui Vicariarim conlequebatur, jurabat fe pr&ftiturum Capi- 
tulo & Ecclefiae umtn Clm»qu.ime\tra^ cwn o mii dthj^emia comimu n 
fc vitiumi faha tamen libi m hujulnf ^fi je^vttio difpenfatme Decani dC 
Cipituli; item nffiauv fibi incumbens tam in fp ritualibus quam tempO'^ 
rahbus, fiklier admpleturum , Sed ifta ac Jimilia indu<5tafunt, poll' 
Cipitulum reforiTiatum ac (aecularizatum Utomnes iliajclaululoa 
nunccelTant, .ex quiouscolligi polkt ndis elle uilum pretiumda- 
re auc accip re pro B^-nericio » vel obtinendo vel relignando. In Ca- 
pitulis Joannaeoi< Petrino, ■' namformulae (unr fituiies, niiiquoJ 
Petriuum Capitulum nuper induxerit mention m Euangeliorum 
& contadus iltorum,- (qnam joannaeum retinet;') juratur fimpli- 
citer obedientia Decano' & Capitulo bonarum illins confuetudi- 
num obfcrvatro- Secretorum retentio ; a litigiisabltentio : Utre-i 
vcra nodum quaerat in (cirpo , qui in hodiernis Capitulorum jura-* 
mentis, quidpiam Superftiriolum , aut quod ultra CoUegiamtr^» 
fsecularia extendi queat , reperire conetur. Ex his autem patet , quan- 
tumdift Mit«ralupinis,& q^iam praepoftere atormula Batavodurenlii 
Do<fti(rimi .'\nt canonici argumentatifuerint ad )uramenM Capitula-t 
rium Ultrajeainorum. Nam in nullo Capitulo Ultrajet5tino juratur j 
»t in Batavodurenfi, vel Eptfdfo vel Aichdticono^ led tantun^ 
Decano & Capitulo ; nec )iiratur u(piam Ultraj di fubillaformu-' 
hy qux Batavodurenfis eife dicitur, \ta me Dem adiuvet, & hoe 
San^um Euangehum ied fimphciter& unice iub ifta, Ita me Dem 
ad]pvet : ur hac partedebeat fatisfadum finife S. P. petenti fibi o- 
ftendi diverfitatem intcr)uramentum Batavodurenfe & Vltrajcdi* 

num> ... 

Et fane.fi quid cft improbandum in hodiernis Caoitulanum Jura^ 
mentis, fpeaaivJcoiumStatuM& Pnvilegiain qiwe juiant, vel 

forjnu* 



Canon. VJtraje^l. ii^ j 

frmtilafub quajurantjaliquando, tacfto EuangelIo> utvulgoloquun- 
:ur , & fub his conceptis verbis , Ita me Deus admvtt, De utroque er- 
50 feoriim aliquid dicendum eft. Quantum ad ea in qu^ Canonici ju- 
rant, nihil vidi;:o quidcarpi pofht : Namquicunque lubirahquocf 
Collegium Jicitum^quod fuis gaudet Privilegiis^ &: fuisStatutisregi- 
cur, inutrorumqueobfervationem & coiilervationem jurare foletj 
Ha?c enim CapituJa > ilJicita abfoJutefacere^cumS.P.eaquemale- 
dice conferre cum CoJJegiis ac Societatibus furum &: Jatronum , eft 
Reip. fundamentum non tantum concutere, fed penitus fubruere. 
Necmagisdebetiis vitio verti quod in (ua Statuta & PriviJcgia ju- 
aent , qui conftituunt primum membrum Reip. quam Civitatis ipfius 
& aJiorum Oppidorumin Provincia Magiftratibus & Ofticiariis, qui 
fuarum Vrbium refpedu fimiJia jurant. IpJi met lil. P.P.Ordines 
rrajedini^ DomicelJarumCoenobia mutantesin CoiJegia Canonica- 
rum NobiJium , art. 5. Inftni^tonis earum 5 ftatuunt iJias promiflii- 
ras & juraturasjfeobedientiam & reverentiam debit^m exJiibituras 
ru2eAbbatifta?SccommuniCapituIo DomicciJarum , quamdiu finc 
mConventu vel ex Conventufutur5e,&:ejusPr:^bendamperx:eptu- 
'ra^,- & omncs Ordwationes acStatuta fui Coenobii vcJ jamtada ^ vel 
pono facienda ad Ordirium beneplacitum y fe quouue oblervaturas, 

Neceft quojdi quisdicatStatuca& PriviJegia Capitulorum in qua^ 
urant Canonici , multa continere quse Superftitionis & IdoloJatriae 
(ipedant exercitium^&muJta retinere qux funt Papalis & EccJelTafti- 
bi Regiminis^ autfaltem iJJud cemuJari videntur- qu:s caufa forte 
[it cur hacftenus Ecclefia ReformataUJtraje<5tina Beigica>(nam ibidem 
ihudobtinere in Ecclefia WaJlonica, utinmuitis alijs EccJefijs utri- 
brque linguae Foederati BeIgij:,Amfterodamenfi;2woJIana;> Hagienfi, 
jiBatavodurenfi , & notorium eft^ &obiter vifum fuo loco)foJJicite ca- 
3^erit ne quem iJJius ordinis inSeniorem autDiaconii eJigeret.Verum- 
lenimvero uJJam fupcrefte caufam canonicam & legitimam, in Cano- 
iiicis Reformatam Religionem profitentibus, (maxime ex quo eoruni 
Capitula nulJis aiiis conftare debent , ) & ad Sacram Coenam pubJi- 
iCe admi/Iisj cur ad Regimen EccIefi^eReformatas non fint admifiibi- 
;les^ had:enus inteUigerenonpoirum; NuUusenim qui eft Ecclefias 
cmembrum ^ quamdiu tale publice habetur , poteft pronunciari irre-» 

X 2 gulafis 



Early European Books, CopyrightO 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

297 D 4 [1] 



T 6,1^4 judicium Refp. Theol. 

gularis ad h:»C munera ; Ec liquidem per Dirciplinam F<»derati Beigii 
art.%o: ilii folum (unt removendi ab ilHs Muneribus; quirei (unttalis 
culpae, qua3 in alio membro abrtentionema Sacra mcnfa merere- 
tur, necefTe eft viceverfa admiffibilescenferiadilla , faltem pofiri-» 
ve eorum incapaces non pofTe pronunciari ^ qui [udicantur , utfaAum 
de Canoiucis Ultrajediinis^a Synodo Nationaii y niliii in (ua conditio- 
nehabereculpaeuliius, propter quam a Sacra Coena arcendi forent. 
Neque fi Synodus 5 habita temporum & aliarum circumftantiarurn 
ratione , quam fuoloco retuii^ monuit iiiosnon temere admitten- 
dos efleadreg men Ecclefiae , per id eos pronunciavit abfolute irre- 
guiares & non eiigibiies ad ifta Munia. Et cum aiiud ionge fit aii- 
quem praeterire & non eiigere ad ahquod munus, quod iniiberae- 
leftione liberwm eft , aiiudeum inhabiiem & non eiigibilem pronun- 
ciare> crediderim quidem , quia fic video alfirmari . Venerandum 
Ecclefi» lUtrajedinae Belgicoe Presbyterium , uitro hadenus abfti- 
nuilTe ab ulio ex Canonicorum ordine in Seniorem aut Diaconunre- 
ligendo ^ fed non putarim uiium condidilTe decretum pofitivum de 
iilorum inliabiiirate & irreguiaritate ad haec Ofhcia quod procedere^ 
non potuifler abfquenotoria &c eyidenti eorum injuria, atque Cojifti- 
tutionisSynodicsenimioconrempu. HincineaUrbe hononfice vo- 
cati& admi(fi funt ad regimen EccieficeGalio-belgicae, utalias di- 
<5tum 5 Do Daniel Symons van de Wouwer ^ Canonicus ad S. Petrum; 
D.Corneiius de Goyer, MedicinaeDodor experientifiimus , Canoni- 
cus ad S.Mariam ^ AmpliflT. D. Jafpar Schade, Canonicus ad vetus Mo- 
nafterium >unus ex Ocfto-viris ad Reip. regimen ex Capitularium or^ 
dine eiec3:is 5 ut inWagienfi faepiiis D. Davidde Wiilem , Senatorin 
Curia Brabantina integerrimus ^Celfiffimique Principis Auriaci Con- 
filiarius prudentiffimus5HbEruditione6c Pietatecommendatiffimus 
ac notiffimus , in Veteri Monafterio Canonicus ; & cujus ob vrtereni 
meam cum ipfo neceflitudinem , honorifir am hic debui facere nien- 
tion^m jin AmftelodamenfialiquotiesD.Nicoiaus Waicns^ inBata- 
vodurenfi Nob.D. NicolausPloos van Amftei, CapituHCathedra- 
lis Canonicus j In Zwolenfi jNobiiiff. D. Henricus Schaap van den 
Dam'i, Ca;nonicus & Praepofitus adS. Mariamjquietiam ad id niu- 
neris facri tradu6lus eft, non fine quadam fui contradi<5tione , ut 

olim • 



dcCanon.VltrajeH 
jhm boftiEpifcopi creabantur, & cum profeffus efTetpublice fe efTe 
Canonicum Ultrajeftinum , &exeorum grege quos Ultrajeclini 
quidam rigidiores Theologi , folent inter Apocryphos rcferre. 

Iftius autem pr«teritionis vel non eledionis Canonicorum Ultraje- 
ainorum inEcclefiaBelgica majori ad h?c muniajvera ratio non eft ar- 
relTenda a conditione Statutoruni &PriviIegiorum fuorumin qnae ju- 
^nt: Sienimadidquippiamconferret, vaieretitidemadeosa Sacra 
Coena removendos, contra Synodi Nationalis judicium- Nec etiam il- 
ius pr^teritionis vera caufa eft,c|uod videantur in luorum Statutorum 
obfervationeretinere umbram, odoiem &c Ipeciom aliquam Papalis& - 
Ecdefiaftici regtmmis.. quo altare contfa altare, & in Ecclefia Reformata 
ihud regimen Ecclefiafticum,quadantenus erigere credi poftinti Nam 
debetefte valde emunaa? naris'& nafipiuiquam Critici,qui aliquido- 
)3oretur in Capitulorum Ultrajeainorum regimine, Papalis & Eccle- 
feftici formaliter i cum omne illoTum regimen circa t:< ;S<6,t x & 
:,-es fxcularev ac temporales verfetur , nihilquehabeat iIlius/ttr?/^//.7/o- 
?M,veI «/rmom,veIe>jmor«,quam fibi vendicantEcciefiafticiinPapatut 
-rihil quodullo modo fapiat Pot ftatem ClaviumEuangelicarum, aut 
jd ejus exercitium direde vel indii-ede fpedet : Ac prout ridiculi fuil- 
'entConfulesRomani,fipoftRegesexaaos, iux authoritati & li- 
oerrati publics male meruilTent a Rege Sacrificulo , in quo regium 
aomenperennabar • quiaille in folis facris occupabarur, & nihil 
ittrecftabat civjle aut politicum ; Sic viceversS, non poteft fibi & junt 
ilitftioniacauthorirari Eccleliafticae, rarionabiliter metuere Vencran- 
?Jtim Presbyrerium Ultiaieainum ,a Capitulis & Canonicis Vrbis, 
iit pote qui fub nominibus ad Regimen Eccleiiafticum in Papatu 
ipodammodo fpe(5hmtibus, fquamvis valde remote &improprie5 
mvifum fuoloco) nihil traftenr nifi temporalia & civilia ; Divi' 
m twpertum cum love C^fai habet: Etquaehic maledicus S. P, Papi- 
/.ca fomniat, wntvfece & exmnjec^,- in hnis, in juramentos in 
>otcflatey in nofrinibtts , fufficienrer h,*<^tenus funt refutata: imo taiia 
imt quJE nemo videt praeter ipfum : Nec video qui porius paparurire 
legenturipfe &fui fimiles , dumtam vehemenrer inhiant iiiis bo- 
iiis i qui iplis funt -lUTnfec} & formaliter , bona Papiflkn , ■>'-J3^ 
C^C 0OeOcr(n, Scd quicquid contra ftrepant cum iuo S. P Syco- 

X 3j phantsS'- 



Early European Books, CopyrightO 201 1 ProQuesf LLC. 

Images reproduced by courfesy of Koninklijke Bibliofheek, Den Haag. 

297 D 4(1] 



Judum & Refp. Theol 

phaiuse piibHci , ut inde probent affenfioni eflfe toti Ecclefiaj haec Ca- 
pitula , ( quos fane Vitrajedi redarguic Ecclefl» Gaiiobelgicaj >ut a- 
liarum aiibi in Belgio Ecciefiarum , publica praxis , qua Capitulares 
adEcclefiafticum regimencu^Jificatioae&fru^lu admittuntur,}illius 
iion ele^tionis vel prcietentionis Canouicorum Vitrajedi ad muniaEc- 
clefi^e primariae, fi veBelgicae.genuina catio videtur efie mere Politicai 
M^xtme & jaloufiecC E(lat:Ciim enim Civitatis Vicrajectinaeregimen fit 
vaide Democraticum & popularq^&: graveforet Vltrajedinis Civibus 
in fua Vrbe fubefie vel Politice vel Ecclefiaftice,ulii ex ordineEqueftri 
auc Capitularium, eadem ratione & pariter praetereumur inSenio- 
rum &Diaconorum .ele6tione tum* Canonici, cumqui funt ex E- 
queftri ordine , ( fahem ut plurimum i & qui me hic mendacij infi- 
jTsulat, S. P. contrarium liquido demonftrare debuilTet, &often- 
dere quinam ex Nobiiibus, qui jus habent comparendi inComi- 
tiis & fecundum Provincije membrum conftituunt, fin t Ecclc fi» 
yitrajedinse Beigicae Diaconi aut Senioresi taies iilic apparent 
rari nantes in gurgite vafto : ) qjua neque ex illo ^ neque ex hoc , quo.d 
lciam, qiiippiam ibi eligunturin Coniules ^ Scabinos, Senatores , 
Hoptmannos flve Capitaneos, aliof-ve Officiariosordinarios Civi- 
tatis ; ut Cip quantum Canonici & Equites praeftant Civico ordine in 
Comitiis , ^quorum hic nonnifi ad tertiuin membrum fpedlat , tanto 
iint infraCives in Vrbe, exclufiflimia regimine Sacro&; Civili,§C 
Civiumac Civicorum regimini tam in SacrisquaminPoliticisfem- 
per obnoxii, juxtaidquod dici fplet, Quemque efte regem domi 
luce. Nec proculdubioaliudmovitSapientiirimum& Amplifiimum 
,Urbis Magiftratum , ad bbtinendum abaliis duobus mcmbriscon- 
fenfum circa ereftipnem Acadcmiae, quae fibi foli fubeflet, (cum 
alias eredlio Academiarum ad 2?^^^i/i^pertineat,6c(ummarumtan- 
tuni fit Poteftatum,) quam ne aliquid Jurifdiilionis Academicae 
,in fua Urbe aliadup membraobtinerent, ut obtinere debuifient fi 
Academia Provincialis fuiftet. Quodfacitadillius AmpliflTimiMa- 
.giftratus folertiai^&prudentiam commendandam ; nullomodove- 
xb 5 ut calumniatur S. P.qui uefcitquiddicat, adillius injuriam. 

Alias quoad Statuta&Privilegiain qugejuratur aCanonlcis^certuixi 
^eft oonaliter in illajurari,qiram refped:uejus qupdremanetin eoruip 

Colle- 



I de Canon. VltrajeB. 

•Coilegiispur^putcCivilejTcmporale&PoliticumrSanenon 
uliaStatuta quae eos obiigent adCoelibatuin^nam per lcgesprovincisc, 
licet ipfis eiic conjugatis : Vci ad obeaicntiam praeitandamPapse, mc- 
diate aut immediate^dn-ede vel indirccleinamCJ^apituia omnia iolcm- 
iratcr cum tota Provincia renunciarunt una Pontihci & Hilpanojberi- 
ltalicaetyrannidi,Spirituaii&Corporaii lervituti^&manum utri- 
quc liii ferulae^lemel pro lcmper^iubduxerunt: Vei ad Millihcationem 
in luis EcclefiiSjnum Uitrajeil:! Milla cxuiat m sctcrnum cx authorita- 
tepubiica, 6c Ecclcliae Capituiarcs ( lic vulgoTtmplaappelianiur ) 
Rfl-ormato cultui add^ctx lunt: Vti auLuminaria jugiteri-ovendaan- 
tcHoiliam conlecratam acSaiiftcrum ReliCjuiaSvi^c Imagincs^vclad a- 
•li^uu Choragmm aui Choraie \ nam quicquid cci x 6c olci & pecuniae iii 
la nugamenta ohm impcndcbatuj*, ccdit nunc in ftipendium Pailoru 
rbis, ad quod iibcvaiitcrCapituIa fatis magnam lummani quotannis 
onfcvunr,iicct omnes fuos alumnos no ^que gratos cxperiantur : qucd 
enim S. P. Capatularcs contert hic cum mendicis , qui cmcndicati pa*^ 
nis, partcm objiciunt canibus , & incpte ex fuo Protocoiio Qonf. 
JhtoLp.z. pag. i6. eo traducit proverbium Germanicum ^de eoqur' 
nummum uat S. Martmo, & equunl ejusabducit , (cujus Prover- 
jbii ufurpatio m horum Tlieologia , fapit Idololatriam parUcipatam ) 
<partim ^ alumniolum clt in D D. CapituiareS) ac li quicquam ab- 
iltuicrmt ^((ichx O. thodoxae & Rci-ormataej partimmjurioium in 
IR. R. iplos PalWcs, ad quorum ihpendium iiii iiberali.ter confe- 
runt 5 ac fi cancscflcnt mordaces6c Cerbcri rabiofi^quibus placandis & 
demuicendis h«c oiFa objicienda toret : Vel ad quidpiam Ecciefiafticu 
.& Spirituale, fcnlu Pontificio j nam-Rcligionem Reformatam & pro- 
fitentur&profitcri dcbcnti haiu vcroprofiteri , eftomnem Pontifi* 
ciam Superftitionem ^ Spn*ituaiitatcm , Idoloiatriam , Hypocrifim ^ 
^abominari : Vel denique ad Toniuram Ciericalcm ; nam quiprimi 
wibierunt h^c Capitula^x Oruinum coilatione , poit Libertatem vin- 
picatam , ncmpe Antonius-ab Aiwin , fiiius Dom.de Braclcei , 9 . Julii 
1580. & Joannes ab Alenaoitf , cujuspater erat Principis Auria 'i 
.Magifter Aulae , & benedeilio meritus in rebus beliicis, 13. Aug^ 
^^eo-.lem anno, pcrOrj.inum rercriptadebuerunt recipiiile in Capituio 
'VcterisMonaiterii^ hicm P^innO y Jtcundi^m Statuta& Confuttu^ 

dines 



Early European Books, CopyrightO 201 1 ProQuesf LLC. 

Images reproduced by courfesy of Koninklijke Bibliofheek, Den Ha< 

297 0 4 111 



;i()8 yudicium Refp. Thcol. 

fuarum "Eccleriarum refpedive , idfolum excepto , tlllt^ffoit- 
DCttaUcnlrjCli/ quodnon fuerint obl:gandi ad tonfuram ckncalem 

fufcipiendam,oftfdifrgcii|ct Ccicmonicu Uaii oic iiccuH i'oiii 

i)CL'l)OnDcn/<»«^ firutles Ceremonias tllius Eeclefia ohfervandasiNec du- 
bium cjuin ad omnes deinceps Reformatos hsecCoUegia fubeuntes,ex- 
tendi debuerit&extenfum fuerit,id quod tam exprelse ftipulatum fuit 
pro iiiis pnmis. Ex quorum exemplo obitcr patet , quam fabulofa fit 
narratio Poftmouitoris illius contra me, de quo jam ante diccbam, qui 
pag. 86. fingitquod.demum tempore Remonfiranttum ^ Reformatus 
qmdam Canonicatum profiliofuc acceperit ^id/jue ex confilio N.N.Con- 
cionatoris Remonfirantici , 6c inde hoc exempium alii fequuti fmt.; 
ciim diu ante illatempora& ftatim ab initioCanonicatusconferri ccc- 
perint abfquc.fcrupulo,fihis primariorum ex Nobilitate Reformata 
virorum&de Rcpac Ecclefia bene meritorum. Qiuue fupercft ut 
Canonici non jurent in aliaSratuta & Privilegia , quam quce fpetftant 
.ordinem & dccorumiiiorumCollegiorum , Temporalia fua bona, & 
axiomaillud Politicumquodipfisconvcnit in Provincia. Nec quic- 
quam poflfmi ariolari quod iruali juramento carpi queat ; fi pr2;fertira 
nierainerimus regulaj quam nobis propo;iit circa taha Guilielmus A- 
mefius, Theologus Religiofifi^innis , & quem nemo fufpicabltur 
Eurypylum autlaxum Cafuiftam fujfle : Is ergoexprofeflb-tradans 
cafus confcientix occurrentes circa materiam Juramentorum , & 
expendens hanc Quxflrionem , An firtHe femper fint accipienda verba 
]uramemi proHt fonant y intcralia monetquod in juramento fubinteU 
ligi fape dehent conditioms ilLe qua ex more confuetudine recepta 
eoncipi prafumuntur ab iis ad c^uos juramentum fpettaf., & nomina- 
tim quod qutjuratfefiatutaalicujusfocietatis fervaturum,ftibintelligere 
judicandum ejt frout illafiatutafuntinmorepofita & approhatd confue- 
tudineohfervantur. Ex quo axiomate liquet evidenter , quid judican- 
dum de juramcntoCanonicorum circaStatuta& Privilegia fuorum 
Capitulorum , videlicet illud prseftari circa illa Statuta & P rivilegia, 
iion prout obtinelDant fub tenebris Cimmeriis Papatus , fed prout ho- 
die pofl: Rcformationem , ex Ordinum decretis funt in more poflta , & 
approbataconfuetudine vigent ac oblervantur : Utjuramentum hoc 
,oninin61icitumdebeasfateri, nifi fimpliciter afl^eruens heec CoJIc- 

gia 



ile Camn. Vltrajtcl. 
^iaefTapemtusillicita., ut meus lile PoftmonitorT»^^. 8^ dicitea 
■e/peduPohnaefftmah(mnece^fJarium; c^mtamen ipio-met fatente 
;>^^. 85-. pertineant ad fun^amentale &.ftabilitum re^imen in Politia 
■^^^^^■>^^-^^^-^o{ciXpag.%j.authortz.ataconnextox\\^^^^^ 
. / cumjfecie altcfua aut relitla denommatione -veteris ^ccleftafiici Ouae 
■luam mhil reveraEcclefiafticum importet,vilum abunde : H^ec vS^r^ 
.-.o legiai licitafimphciterfacere, ^malumnecej[artumm\kts> ap- 
^ellare , lih foli meo ludicio poffunt , qui domivatum ajpernantur & 
/^«/f^ffj'v/r«;,er^»f ,ur Judas Apodolusioquiturepill:. iuxcom 8 

Hoc vero Amehj tellu.ionuim , eo ufque urfit noflrum S P 
t conetur ilii omnes rabularias, quas potefl, exceptiones oppo* 
lere : bunt illae tres numero : Prim6 ait Amefium ioqui deColle- 
iiis iicms, h^c autem effe prohibita & iiiicita. Sed hoc non tam 
t caviiiari, quam calumniari : Nam ea iicita effe, fufficienter 
emonftravii & tantum abcft, ut fnit authoritate publica pro. 
ibita, ut e contrario, quicquid eft authoritatis pubiicx in li- 
i Provincia, ab ipfis, profuaparte, tanquam Supremis Do- 
umscumaliis duobus membris, manet & derivetur. Deinde vult 
bi proban Decanos Capitulorum effe Macriftratus., & jus hab-re 
iramenta Iijec exigendi. Sed idjuris habent fere ubique om^a 
■ollegialicita , ut nemo lila febeat quin juretin eorum Statuta.- Et 
'eoini in illa Provincia ab aiiis reliquis membns a^nofcuntur 
r^fides eorum Collegiorum, penesquaefecume/tfuprema&auto- 
ratonca Majeftas in Republica. Denique petit fibi demonftrari quod 
.Ec Collegia communibus fuftragiis reftituta fmt, itift fffmefnc 
Ifmimilijen ticrac »t .^lin : Sed non debuerunt reftitui communi- 
isfuftrHgiis,quae femperpermanferuntin fuoelTe , 6cqu2eper Uni- 
iiem Ultrajecftinam , ex communi omnium Provinciarum Fccde- 
.:.tarum calcuio, remaneredebuerunt : UndeetiamareliquisPro- 
•nci^UItrajeainx membris, proiegitimis,&fupremoMagiftra- 
i fecum , agnofcuntur & habentur. Quod fpeftat autemi(x:a fui 
rotocolli , ideft Conf. Theol.p. i.pag.266. ^ 1 17. ad quseprovocat , 
iC luntin fe xrrofio^Jiow-a , nec ipecftantia hanc quaeftionem de [ura- 
taentis, ita ex iis quae fuo ioco dida funt a nobis, facile refutata 
«telliguntur. Non opus fuit Ordincs Ultrajeainos in ada Jjgnato^ 

^ ut lo- 




Early European Books, CopyrightO 201 1 ProQuesf LLC. 

Images reproduced by courfesy of Koninklijke Bibliofheek, Den Haag. 

297 D 4(1] 



ut loquunturmSrholis, declarare Pi-aebendas areponnnliberocom- 
mercio , ccu pertinentes ad CoUegia nunc mere fecularia j Satis fuit 
id ab ipiis ftatui in aClii exerctto. An vero libertatem reliquerint Theo- 
logis , non tantum contrarium Tentiendi, fed eiiam luse fententiae' 
publice contradicendi y eoquod Rex Gallix permirtat Reformatis' 
adverfus fe fentire de Papa , & Turca licentiam faciat Chriftia- 
nis a fe diflTentiendi circa doftrinam Mahumetis , quaeftio efir 
non folum otiola ad noftram Controverfiam , fed infemultifariam 
odiofa, &quam itaprohxe, &pertam iniquascomparationes Do- 
6^:'ffimusiUeConfuhorp^^. 266.267. 168. 269. ncn traclalTet , nifi 
fibi omnia&in omneshcere exiftimalTet, nectam fe (ubefle, quanv 
prseefTe in illaProvincia, ex Arrhiepifcopah forte titulo^arbitratuj- 
fuilTet. Quaecunque autemdicuntur,fcribuntur,ftatuuntur, adver- 
fus Canonicos & Capitula , fcribi, ftatui , dici, contra D. D. Eleftos & 
primum illius l-rovinciae membrum , & aUbi fuo loco demonftravi- 
mus, &tamperfpicuumeft, quam abfurde iftaabS. P. hoclocoin- 
terferuntur. Sed omnino hicdeflexit a fua behce, & ne omitteret 
inbellulo hocfcripto paginasquae ilh confarcinandofuerant ahundc 
defignatae & fubvirgulatae , eas maUut hic intcr fua impcrtincnt!- 
collocare, quampenitusneghgere. 

Prout autem Canonicorum Juramentuni eft omnino legitimum 
quoad eaquae jurant , fic nonpoteft iUiscrimini vertiquod nonnulh 
jurent taclo Evangeho , quod tamen non fit , nifi in uno aut altero ex 
quinque Capituhs, & in nullo, ut perperam antea fenferamus , fub illa 
formula , Ita me Deus adjuvet hocfanthm E^uangeUum'^ led tantum 
fub i fta Chriftiana , ordinaria & recepta inter omnes Reformatos, Ita^ 
me Deusadjwvet: Quanquam nectantiforet , fiprifcamformuhim,- 
qnx adhuc dicitureflcBatavodurenfium, retinuiifent , ItameDenr 
aJjiivetd^hocSanclum Euangtlium. 

Videoquidem nonnulloshanc fo^mulam improbare,ceuahquid cx' 
prifcaiuperftitione redolentcm ; Sed poteft cenferi ex parte execra-- 
toria , ut qui fir jurat renunciet Dei auxiho & beneficio Grati^ quod^ 
inEu^mgehoproponitur, maximeindie iUoquo Deus judicabit oc- 
cultacordiumfecundum Euangehum, cafuquof^iensvolenspejera- 
rit aut fidemfefellerit. Nec dubiuni (^uin pertiuuerit ad inculcandam 

reh'gio«»- 



iJe Canon. Ultrajec}, jyj 
/•eligioncm juramenti,ritus ille rangendiDei Verbum inter juran- 
i-iuin , quomodoMagillratus Genevt i.fis pronuncians fentcntiam ali- 
quam capitalem ^ curat apenri Sacra Bibliacoram fe , & lententiam 
aacfercFormuIaab A^Iuaho lcgi , NoJJtigncurs les Syndics 
mts (ur le throne de leurs fredeceffturs ^ ayans Dteu fcs fainctt s Ejcri- 
mres devant lesyeux &c, Dommi nojlri Syndici d^c. jtdentesjupcr thro- 
r.o pradeccjJbrumjuorum& habejnes pra^ oculisjuU tytum tpfus Sa- 
,ras Scripturas y hoc Vcl iilud lanciv^erunt : Ethn ci jurabunt extis 
mt aristactis; Famulus Abrahami ipfi juraturus , manum (uam il- 
i.iusfemori lubjicere debuit y Scu Chrifti tui ^etiam ante fundationes 
Ultrajc£i:inas in ufu habuerunt jurare tc.6i\s Biblii^ aut Euangrlio- 
um libro, quod c\ Chryfoftomo & Sozomeno probat Balduinus 
rrhcobguscelcbris//^. x.^eC^y/^//xC(?;7/^. cap.K^.caju6. Agit 6c de 
rodemrituTho!ofanus/ii». ^o.SyntJuris ^ cap. 8.w. lO Nec A'-etius 
'.[^{[cvmprohl. loco. ig8. improbarc vidctur c]uod julferat Juftinia- 
fius in Authenticis, jurandum elfc per Euangclia , fi vc propofins Eu- 
ngeliis Sancftis, utpotcquacfiiit indubia:& aivina^ Vicnratis. Im6 
fpeftemus alioS ritus jurandi,etiam quiinternos niagisrecipiuntur, 
:liquid myn:ici& Doilrina: Euangelic^ continere deprehendentur ; 
Alicubitresdigiticriguntur, pollex, index& medius , quafi ina^- 
litioncm S. S. Triuitatis , Aiibi duo tantum digiti attolluntur , quaii 
ncontcffioncmChrilli dec^r^/^wTTct; ^ in quo ducC naturae , divina & 
;.iumana/ hypoflaticeconjungunmr : Hincde Jacobitis m O iente, 
i;uodfint Monophyfitae& Eutychiani, refertexaliis Brerewocxiius 
h Lmg. c^Relig. t'/^;?. xi.eosfjgnumcrucisunotantumdigitofacere, 
iimaiii O 'ientalesChrifliani lefignentuuobusdigitis, inconfellio- 
rem duarum naturarum. Igiturcum ille conr.i£lusEuangeli' autSa- 
i^racScripturxnihilpcrfe vitii importet^&pcrrineat ad folemnitarem 
Tiramentl , ut alicubi folet pra^^ftari degeniculis quia ell: adlus Rcli- 
iionis, oportereteoseife vatde fcrupulofos , quicumnihil praererea 
iiueant improbare in Canonicorum inftituto, grande piaculum in 
coceorum juramcnto fibi imaginarentur^ pofito quod praeftaretur 
Jib illa formula. Sedcum nequldem iipud irosobtineat , nonpoC 
*iint Calumniatorum notam eftugere,^ qui ut Capitulares Ultraje- 
L il^P ^ refpe6lu fuijuramenti gravarent , \^oIuerunt perfuadere po- 

Y 2 pello^ 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuesf LLC. 

Images reproduced by courfesy of Koninklijke Bibliofheek, Den Haag. 

297 D 4 [1] 



171* iHdkium Reff. Thtol. 

pello, cui credunt placere quas faciunt fabulas^ eos jurare juxta 
veterem formulam Batavodurenfem , sique forteBatavoduri abro- 
gatam & ceffantem ac Ultrajecti. 

Stetergo&hoc argumentumpronoftrafententiacircaiftam Qux-^ 
ftionem. lUilicite (uaBeneficiapoffident Ultrajc6]:i& fubeunt Ca- 
pitula quaeibl funt, quilicite jurantquoad materiam & formam ia 
Statuta& Privilegiaillorum Capitulorum jceu Authoritatepublicl 
conftabilitaac mere Politica, & nihil Superftitiofi , Idololatrici , Ec- 
clefiaftici ^aut vitiofi continentia : AtquiCanonicilUtrajetStiniUcite 
jurant& materiahter& formaliter in Statuta& Privilegia Capitu-» 
lorum fuoruni i Ergalicit^ (ua Beneficia poflident.Nec debeo morari^ 
quod S. P. per modum Retorfionis afferit , nullatamen addita vo- 
cula qua fidcm faciat fuae affertionis^ juramcntum Canonicoruni' 
peccareinmateria&informa, quodprxftetur proStatutis&Privile- 
giis Capitulorum , quae nulia publica authoritate , ac , ut loquitur, . 
^tnrefTrttljrc/ funr conftabilitajtanquamCollegiapuraputaSse-. 
cularia^Politica, ac Reformata, nihilque SuperJflitionisPontificix. 
retinentia. Tam enim certum eft non aiio loco haberi haec CoIlegia> 
ihiiiaRep. vel eo maxime quod nuiiinifi Reformato & Orthodoxo. 
ea fubirje licet , quam Soiem lucere in meridie. 



CAPUT DUODECIMUM. 

Contimm Ar^umentwndecimum delimptumah inteftahditat^ 

eorum teftium cjuiagminatim frodueuntur contraCanonix:o$ ^ 
autboritate eorum ejui proillis adferuntur ^ cum . 
totius ^bij^eftwnis Cenclufone. 

Uamvisquaeha^tenusfuntpropofita, plene fufficiant ad- 
|'lruendxaffirmativxnoftraecircahancQi^ quo- 
niamtamenhbcfaeculo, apudplures, qui praejudiciis po- 
i*:'usreguntur,quamrefto utunturjudicio, pluris.fit tefti- 
monio;uui&citationumFarrago, quampondus rationum, aliquidf" 
faperpondiilocodebeoadjic€re-,exfaniorum Theologorum mecur 

confen 




de Canon. UltrajeB. ^y^- 
onfcnfu Kac in parte , & una oftendere quam fint inteffabiies omnes^ 
Ih teftes , qui per turbam contra Canonicos Ultrajeainos producun- 
•ar; Nonrepctamhlcjudicium mtegras Synodi Nationahs Belrii 
.dehocipfoealu, c^nodtW totius qujeiHonis decifivum ^ Non incul- 
GaboquaeexCalvino, Melanc>hone, Pleffeo, Hofpiniano&aliis, 
iwperiusinrperfi; Non etiam me macerabo in evolvendis omnibus 
amnium Gentium Scriptoribus, quos fateor meam Bibhothecam 
).ion capere, qui hac de materia, vel data opera & ex profe^ro, vel obi, 
:er & incidenter , aliquid fuerint conmentati : Sed Ipecimmis crratid 
iele(5tu-m habebopaucorum e multis , quorum Celebritas & Erudi ^ 
>ioin noflris Ecclefiis magis agnofcitur. 

FaciaminitiumabAuguftinoils,teftePofridonio;»;///^j^,>^,c^« 
5 . dumforte utajfolet depojfejjiontbus tpfts mvidia CLertcisfieret ( q ua? ■ 
fuam tunc exiguaeeflent , latis conftat omnibus ) allocjuebaturplebem ■ 
Oet , malk fe ex collationibus plebis Det vhere , ^uam illarum pojjefio-^ - 
mmcuram^velgubernationem pati, & paratum fe tllis ccdere, ut eo- 
nodo omnes Det mintjht 'viverent , quo in-veteri tejtamento legmtur al- 
art defervientes de eodem compartictpari. Et quam parum tales poflel- 
ionescuraret, ^zttxexcan. ^cunque ,c. ij. ^..^, 9^tcuncfue vuh- 
xheredatofiiio hercdemfacere Ecctefiam , quarat alterum ^mfufctpiat, - 
'on Augujtinum , tmo Deo prapttio non inveniet. <^am laudabilefaaum- 
anBi & venerandt Epifcopt Aureltt Carthagtnenfis ? gittomodo tmplevit 
i omntum (^uifciunt laudtbus Dei > ^idam emm citm filtos non habtret^ 
^eejuefperaret., resjuasomnes (retentofibiufufructu) domvit Eccle-^- 
j Nattfuntetfiltt pofiea , & reddtdit Eptfcopus vec etiam. optnanH ■ 
m cjuce donaverat ; In potcfiate habebat Epifcopus non reddere , fediiire ' 
wt, nonjurepoli.Hkronymus tn Can.Ciericus, Sz.q. i . omnes pofeffio^' 
ves abrogat Clericis ; difi ego , inquit , pars Domtni fum & funtculur 
iareditatts ejtis , nec acctpto partem tnfer cceteras trtbus , fed<^uafi Le- • 
ita& Sacerdos^vivade dectmis ^ & altari fcrviens^ altaris oblatione' 
'^fi:entor^ his contentus ero. Quo etiam nomine^ nofter Innocentius-'' 
jentilletusin ApologiaproRef. Gall. crf/r. 1 5 . probat Eccrefiafticos, 
.lullos fundos debere pofliHere , nec alia bona tem.poraiia , fed tantum: 
>ecimas& obiationes. Artergobonisvere Eccleliafticis,annumera.- 
uniurlatif andia&praedia illa perampla , quse^malis artibus^ con-" 

Y- 3; ti'»-'. 



Early European Books, CopyrightO 201 1 ProQuesf LLC. 

Images reproduced by courfesy of Koninklijke Bibliofheek, Den Ha< 

297 0 4 111 



ly^ Judfciumdf^Refp.Theol. 

tra Canoncs, fibi comparavit Clerus Pontificius , ut illa neceflfdrio de- 
bcanturcxacto Papatu EccleiijeReformafx? 

A Veteribus tranfearn ad Neotericos. Lambcrtus Dan^us Ijag. p. 
/^.Itb. i.c^/>.4.1icloquituri Illud-viTumifi^tuncinDei Ecclefiam fie- 
mtnatum efie venenum , quum tot opes & dt vitia concefile fiunt Ecclefiis: 
Nam indt omms amifitto-dis a-vautta&contentioms fions mterPafiores 
Ecchfia tnateriaejue exorta efi , utfiacile coUigere eji ex iis exemplis qua 
fiequuta fiunt , & ex Synefiwin epifi. 67. Ergofiurtivum efi yautpottus vi 
Imperatonbus ahlatum illud omnequod Petri Patrimonium appellatur, 
Cur nou idcm lUtuamus de Patnnionio Martini Ulcraje6li ? Ibidem 
quoqueftatuithxc bona corrafafuifle abEpificopis ..exambttionemera 
(^avaritia., qutetiamutfiuotllimaleficiocolorem& honefiumtitulum 
quarerent & pratexerent , tmpie dixtruntilla bona efie jretia peccato^ 
rum.,&dari pro redempttoneamma;. l^trumqite v^ro falfilfitme & tn 
C/mfium infitrtose : Etcap. 6.Stquoillegtttmoinhonofiequemodoeabona 
<venata fitt Ecclefia, ea rettnere neque debet.neque etiamjure potefi : Quo- 
modo crgotanquam fuaaofibi dcbita queat hodie repetere Ecclelia 
Rcformata, illabonaquaeconftatClerum Pontificium quondam il- 
legitimomhonclloqucmodovenatum fuiffe? Quarcciim dixit cap. 
5 . bona Ecclefiafitca , undeveri Pafiores aluntur , il hs ad imi non pofle a 
mioquam fine facrilegio ,nihil minus quam de bonis P cudo-Ecclefia- 
fticisPontificiisloquutuseft. Tilenus item r/f or;_^- d^* mc. Bon. Eccl. 

19. Glifceinefiuperfi imey cu usaflroval^use^^aficinatwn exfi mdjtmi' 
lum efietam atrox ficelus am turpe fiagitium, quod ejufimodt donartts expian 
mnpoffet, nullts deimeps ag.^ei-ibus atawohbusreprttnipotutexundamtum 
largittonum tmpetus , quo tavqiiam decumam pid:u brut't ac pefiimdatafiuit 
Ecclcfia, ut anonnullisPatrimomorum fio^-ulus appellata fuertt, ac fipiritua-- 
le ejus decusin profianx Monarchid: plendoiem ac htyumdegeneravern, nt^ 
mfique vete dtBumy Rdgtofepertt divttt.is, fitd filtadevoravtt matrem. Et 
bas opes,ceubona Sacra, vere Ecclefiaflica , Patrimonium Chnfti.^ 
conftitucntia, Ecclefi» Rebrmatae ipfo jure debita, adhuc diceremus^j 
Quod fi propius ad ipfos Canonicos Rebrmatam Religionem pro-l 
iitentesaccedamus, Fridericus Balduinus Witiebergenfis Theolo-^ 
cus^hunccafumtradansex profeflo ita loquitur, lib.^.cap. 4. dei 
fonfc.cafu 2. Quod Canomcos Pios & regularum (divinarum icil.) objer^i 
^ pamea 



dc Canon. XJhraject, j 

'''TJ ''"'"'^'"'^''^'-^'' ^"1"/?^'''^ cofifeJJJomifirariat^ 

addtdis, etfi mqiiccommmdoinTein^lis, am docendo m Sckolis , Ecclefi^ 
tijjervtum, aliastamen Vcrhum Detdiltgunt & Ubetner attdnmt, mque cto- 
:& igtiavta tetnpusterum,fed velltens opevamnavat^ , vel m Polnico alr 
,quo mitmre p:Oxi^'0 fervtum, vel ut hom Patresfawtlih fawtli^ jit^het,^ 
'Mum,& ali^^svitamhonefiam &mulpatam cou m mtwdo agum , hi jari 
mv,t£ genere Deo grmovtvum, tnquo Deoprecbm & hpnmsfuis , Eccle- 
fu tfudttsput ^us&admtmfiratione hororum Ecclcftafttcorum , proxin-o con- 
fttsre &opere tnjerrtum. Etft emm Detts fje Camucorumordtnemnulptam 
'tnjtnmt, nujpiam tawen legttur m Scriptura cum ut mpium & dtaloltcnni' 
(utnomndliTocam) improbaJle& dawttafe'^ fed ut altuslibe)- flaius & d- 
J^iu^cpo^ vtt^htimwx coitditio retmciw; S/quidcm ftindatores Cnmia- 
tuim tantas opesideo contulerum, ut ejjem fewper in prowptu Viri ren tamum 
tn Ecclefiajedcttam m Rep. utiles, ut confervarentur fmf i^ , & Ecclefta 
fewperhaberetfuospatro'10^ &nutrmos: In quem finemetiam Prtmpes, Co- 
mites & Barones , quorum epera alias in mmfierio EcckJ\afl'ca rata eft , \r£' 
hendts tlllisfruuntur. Ibidem quoque aocet quod Canonici vubo Spiritua- 
les, blte^cxnmsw/ appeilemur, l'cet nov fim vecatt atque ordinati ad 
mntJier umVexbt, cum neque ett.<mCaimicatus tnhunc duntaxat fnemm' 
ffituttfwt , quare Caito.imatusftmpliciterpars mtmfieri: Ecclcfiafitci efe nequit 
Piuraeopeninenra apud eundem legantur. H*c l.ine TheoioVi 
forre jufto Jiberalius fentienrii de iftoium bonorum conditione ^ ria 
rura , talia funt, quaeappjicata D D.Canonicis UJrraje<ainisampJi, 
adJii c iJJistribuent quam facimus, &pereos etiam fundatorum 
mtenrioni inufti demonftrabunt. 

Hispoflem a<idere reftimonia iJJorum fpforum Cdeberrimorum 
k Doaiffimorum Virorum , quitamen Jiodie veJiementiiis videntur 
Canonicatui feopponere, exquibusconftateos>?^rfwm4/f^B Fa- 
slcrati BeJgii poJitiam , in Jioccapite impugnare , & optare eius e- 
'rcrfionem & mutarionem, etfi profiteaniur TlicoJogos nec velle nec- 
4e eam defiderare ; vixque aJiud fe Jik improbare , quam umbram, 
peciem , coiorem , externam denominationem, regiminis EccJefia- 
Hco-PapaJis, in quotamenniJiiJformaJiter EccJefiafticum aut p'a- 
)ilticumeirefatentur, Ut Canonicorumfbtum & conditionem ode- 
: mt , aec poffint dicere quare ; hoc taiittim poffunt cikere, von atm te i . 
^ ' Se^-i 



Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliofheek, Den Ha( 

297 D 4 [1] 



.176 yudiciumRefp. T^eol. 

Sed quoniafti fujslocis pleraqueex illisanjiotayi ^ qu:e ad Antica- 
.nonicorum ctuToy.ctrcty.^ic-n faccte videntur^ duo tantum obiter hic 
veniunt obfervanda, quaeputem fatis magui momeuti eirciul hanc 
.caufam. 

Primqenim totiBelgio notum ell: quid circa hcta^riam-Sylvoedu- 
^cenfem fupcrioribusannisdifputatum fuerit j & quomodo Do£tiffimi 
y iri^ quibus vifum fuit illam impugnare , . multo gravius & atrocius 
j.-^eccatum ftatuebant in fad^oProcerum.Sylvseducenfiumjquam in Ca- 
nonicatuu m Ultrajedinorum n^gotio : Attamen quam extra tetram 
J.llam cuip^^m , cujus incufabantur , fuerint Syiv^ducenfes , Syaodali- 
terjudicatumefl:, tumaSynodo Galio-BeigicaUltrajecSti celebrata, 
^tum a Synodo Geldrica & illius Deputatis j ac reiicSta iilius quaeftio- 
nis decifione Synodo Nationali, iplT Proceres funt agniti &: declarati 
admi/ribilesadomnia Eccleliaftica munia, prout de tadro plerique 
ex illis ea porro fubinde fuftinuerunt ac etiamnum fuftinent cum lio- 
4iore & oedificatione. Jd probatum dedi luculeater f^lt.pat.panei.per 
jotaw. Hic itaque meminifle debemus ejus quod dicunt JurifTConful- 
^ti 5 No;; dehet cui plus licct , cjuod mlnus efl non luere. Nam fi qui gravius pcc- 
carepronunciabantur, aSynodisipfisfucreabfohiti & declaratiad- 
jniffibilesadomniamunera Ecclcfiae , quanto magisabfolvendi, cx 
illarum Synodicarum decifionum regula? ii quos.multo minus peGCiH 
reipfimeteprum Adverfarii confitentur ? 

Deindenotumquoqueeft quam vexata fuerk fuperioribus annis 
Xrapezitica quseftio : Et qui comparationem inftituerit inter caufatn 
Trapeziticam & Canonicatuum , fatebitur illam multo graviori 
pra^judicio, quam iftam preflTam fuifi^e. Nam femper Canonici fuerunt 
admifn ad ^acram Coinam, cum k contrario a Menfa Dominica 
jVIenfariiremotifuerint; quamvisutrorumqueadverfarii fibi parum 
conftantes^ hosnonnififurti fimplicis, profuahumanitate, iIlos& 
Sacrilegii &Symbolizationis cum Idololatrisjoleant accufare. Quid- 
ni ergOjUt Jam merito incipiunt fubfidere praejudicia quibus Trapczi- 
tae fuerunt pr^gravati , adeo ut etiam alicubi judicent ur admi/ribilcs 
ad S4cramCoenam,nonobftante Rei ]udicat£ Dcutcrofiy cuiClafles 
iiuegr^ fummo merito feopponunt, ceflTet pariter pra^judicium 
adyerfus Canonicos, ut non minus adtijffibiles ad munera Eo 

clefiaftica 



de Canon. Ultrje^. jyj 
lc/iadica ftatiwntur, quam femper judicati funt digni qui Mcn- 
X Dominica accumbcrcnt ? Et miium id merito videatur, ut 
mm duo idem faciunt, tamen non (It idem ; Qui menfe foene- 

/|irts adminiftrationi prajfunc nomme M.igiftratus, ipfeqae Ma- 
;iftratus, qui emoJumentum omne iJIius menfcB percipit, citra 
icrupulum ad Sacram Ca;nam admittuntur- Ab ea adJiucexcIuduiitur 
muJtis, ij qui jusiJIudllbi compararunta Magiftratu , ctliin eorum 
nenfis non major u(ura exigatur quam m illis ; quod Cuie 7r^:;r«.^oA>;- 
iU( evidentis haud inimericoarguebat o -BraftySaJmailus dcFocn.Tr.ifez. 
ag. 508. Eodem planemodoagiturcum CanonicLS.i Si xMagiftratus 
■>mnesCanonicatuumreditusruo/ircoac ufibus PoJiricis addiceret, 
iixta veterem formulam , Quodnonccifit Chriftus , rjpitffois, omnia 
)ene habcrcnt i nec Theologi, modeftiorcs fiJtem , iibi jus facerenr 
\xc bona repetendi , ceu Sacra & Ecclefis debita ; aut Magilkatum 
ccufandi Sacrilegii, quod ea ilbi vindicaret ; Aft quia hos reditus pof- 

Kdent Collegialiter Canonici, licet & ipfi Supremi Magiftratus pri- 
num Membrum conflituant, Achanesaudiunt, & Sacriiegii pubiice 
nJimuIantur. 

Quo majoraiitem fides & authoritas concilietur teflimoniis qua; 
>roduxiin hac Canonicorum caufa, verbo demonftranda venit in- 
eftabilitas eorum quibuj eadcm premi folet.Non dicam quam multa 
)ofrent obfervari, vel penitus faUa, vel perperam aJIegata in ilia mul- 
itudine & denfanubecitationum , quarum Doaiffimi Authores no- 
uerunt periturae parcere chart». Clar. D. Schoockius, domo Ultraje- 
,tinus,miperadmodum publicam ilJisdicam knpCntreceniorum men- 
■ilaciorum , qux ipfis in os fe demonftraturHm profeflfus eft.Mihi ad fi~ 
le properanti nec ta duritcr agenti,fufficicnt fequentcs obfervationes. 
^ I. Univerfaliter funtreprobabilia hacin parte omnia Teftimo- 
ija Pontificiorum , & eorum cx juriflis qui Jure Pontificio & Cano- 
iico nituntur j Nam Jus Pontificium efle abrogatum in Provincia 
Jltrajedina circa haecbona, imo intoto Focderato Belgio, fnolo- 
Q probatum dedi ; etiam ex nupero libello , qui hac de re re- 
ens Ultrajeaiprodiiti EtjuxtaCanoniftasnifihscbonaiisdemum 
.edant qui formaliter fintCanonici fenfu Pontificio, & cultui illi 
dololatwco & Superftitiofo vaccntcui deftinata funt, femper Sa- 

Z crilegii 



j^^-. Judicmm ^ Refp. Thcol. 

criiegii accufabuntur corum poflelTores. Nec difficile foret probare ^ 
fi id nunc agercm , Proceres Fcederati Belgii in genere a Pontificiis 
Do<aoribus ejus Criminis infimulari , proprer taiia bona direpta & 
diftraaa, & aiiis ufibusquam Pontificiae Religionis applicata. Quod 
fi qui homines Pontificii , ut jaaari video , profitentur fe offendi de 
Canonicis Ultraj-afnis ,quod mereLaici haecbona poffideant, co- 
eitemus eos pariliter olfendi quod in Tempiisquondam Miliificatio- 
ni deftinatis, refonet doftrina Miffoe contraria, & cultus obtineat 
plane oppofitusei cujusgratiaextruaafuerant. 

II. SiquiOrthodoxividenturftatuere bona Ecdefiafttea ad ufus 
CivilesnuUa rationeefleappiicanda,fedEcclcfiaerelinquenda & con- • 
fervanda intelligendi funt loqui in idea de bonis vere & propiie Ec- ■ 
clefiafticis, utfupra vidimus Danaeuni feipfum explicantem , non' 
vero de iis quae talia effe ncqueunt , eo quod malis artibus fuerint ad- 
hamata , & Idololatricoachuperftitiofocultui deftinata i cujufmoda • 
funt pleraquc omnia quae a Clcro Pontificio & adhuc poffidentur ali- 
bi , & olim Ultrajeai & in Belgio poffcfla fuerunt. Quam autem ad 
li«c ab illis non procedat argumentum , nemo eft qui non paJpet. 

III. Si qui eiiam liberalius videantur de bonis quondam Ecciefia- 
llicisin Papatu loquuti,illi funtintelligendinoncx legealiquacom- 
muni i perpetua , Divina & naturali, qua omncs obliget , fedcx lege 
aliqua pofitiva & fpeciali locorum in quibus vixerunt , circa illa ipfa 
pfeudo-Ecclefiafticabona, faltemquoadeaquae »j^<fi4t4 dicfuntur in. 
Irtipcrioj Sicenim, quia ex pace Religionis in Germania videtur* 
CGnventum, utbonaMonafteriorum 8c Capitulorum mediatorum 
applicentur a Proteftantibus piisufibus, contigit ut plerique circa 
talia inculcarent Jus Canonicum , quod etiam Dicafteria Germani^ 
fequuntur i ubi de illis Beneficiis venit difceptandum , & in Protef- 
tantium Academiisetiamnum publice docetur. Hinc etiam Luthe- 
rani in fuis Cdpitulis > quamvis conftent ex mere Laicis , nefcio quas ' 
cantioncs Chorales videntur retincre» quas nemo Reformatorum 
probaturus effet in Ultraieainis. Hinc patet quam non fint applica- 
bilia haic noftr^ Quaeftioni teftimonia Theologprum quorundam ' 
Germanorum , procedentium ex illa fingulari fua hypothefi , qu» 
nuiiaiBodo adho€ Bdgium pcrtinecin quojus Canonicumnon fer-- 

vaturji 




# deCanon.UItrajeB. 
yatur , & niinquam conventum hiit bona haec nonnifi piis & facris u- 
:[ibus applicatum iri.Quid quodilla regula,adquam videnturrefpexif- 
;e quidam Eruditi , in fua Germania nunquam debuit extendi ad Col- 
:lcgia& Capitula immediata, quibus paria faciunt Ultrajeaina,) 
quiequomodoillicobtineant, lippis &tonroribus notum eft Vicio- 
iim autem efTe argumentum adido (ecundum quid addidtum fim- 
;>liciter , vclaparticuJariad univerfale, quis dubitat ? 
^ iv.Necetiam teftaripolTuntin haccaula,qui de retinendis&vindi- 
:andis m ufumiMiniftrorumHccJelT^bonis hcclefiafticis,ceu abaevoil- 
is deftinatis , Joquuti (unt , ea rpedantes qix tacito vel expreflb con- 
enfu Supremorum Magiftratuum poft Reformationemcceptam Mi- 
iiiftris Ecclefi^e reJidafueranr,ut contigitin Anglia^ubi haec ipfa bona 
fcccJefiafticis relida^celTerunt illis in laqueumi Nam dum HierarchicE 
:urgentiJlisopibus, eam fibi invidiam conflarunt, ex qua penitus 
Je ponte dejedi fuerunt. Etfane vix alios quamHierarchicos inter 
JcriptoresAnglos reperias, queruIosfuiftedebonisEcclefiafticis non 
:>ene di( penfatis& tradudis ad Laicos, ex iifdem principiis juris 
iPontificii ex quibus omnem uluram ftatuebant illicitam contra Cai- 
;;inum & Genevenfes, Decimas aflerebant deberi fibi jure naturaJi & 
iJivino , & Canones fuos tyrannicos obtrudebant Ecclefiis , in quo- 
•um violatores muldis pecuniariis& carceribus animadvertebant , 
& omnemordinemacpompam Papatus aemulabantur. Horum au- 
!:em teftimoniumin propiia caufa, Canonicis Ultraje<5tinisnon obeflc 
;^eJ inde liquet, quod poft Reformationem eorum Beneficia nunquaiR 
•Scclefiae puriorisMinifterio addida fuerunt. 

r v. Non poflimt quoque produci adverfus UJtrajedinos querelae 
<!<>rumquiliberiiisinve<ai funt in Magiftratuum forditiem & avari- 
iiam, quodcumfuoFifcoaddixiflentomniailla bona quondam Ec« 
.:lefiaftica in Papatu & illis incubarent , duriiis tamen ac juftoparciiis 
naberentMmiftrosEcclefia:: Quod faneexcufarinonpotefl. Sedut 
«neum cenfum non pofliint venire R. R D. D. Paftores Ulj:raje<ftin« 
.Jrbis & Provinciae , qui aeque bene ac honefte habentur ac omnes fui 
^>ymmyftae totoBeJgio, eo quodipforum ftipendiis aflignenturnon 
;blum om nes Paftoratus qui olim in fua Provincia Fapatui erant addi- 
^i , fed mulf a alia ; ita fi tali querelx foret locus eorum refpedu , non 

Z z poflet 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

297 D 4 [1] 



poflet tamendlrigiinbona Capitulorum fuorum, quse^ ut m con- 
feffo eft 5 Magiftratus nunquam iilco luo addixit, aut fecit fui juns. 

Denique non poffunt valide ullorum teftimonia proferri in hac 
caufa ad gravandosCanonicosUltraje£linas,qu3e repugnent praxi pu- 
blicx liiarumEcclefiarum,quxcum Reforniationc & per illam in- 
troduvStaeft. Anmihi proferes Belgas ? Sed quomodo a^lum fitcir- 
cabona Ecdefiafticain hocBelgio, novimus omnes. An Germa- 
nos? Sednotumcft Principes per Reformationem manum inieciflfc 
inbonaEcclefiaftica , ejorumquebonampartem luis privatis ufibus 
aliifqucpublicisaddixiffc. Im6 per pacem Monaftenenfem , Prin- 
cipes Euangelici , plurimaPieudo-Ecclefiaftica bona curarunt for- 
malitcr fxcularizari & fuis adjici dom iniis ^ eo juftius quod non aliun- 
de quam ex illis bonis potuerint refundi fumptus, quos in bello fibi ini- 
que moto a Pontificiis pro bonis Ecclefiafticis repetendis, liiftinerc de- 
buefant. 

An Britannos ? Sed conftat quid egent Henncus vi 1 1 . Nam ex- 
cutiendo Papx jugum ,majorem partembonorumEcclefiafticorum 
aut fibi vcndicavit, aut inter Nobilitatem fuam diftnbuit : Con- 
ftat quoque quid ab initio Rcformationis circa frmilia bona mter Sco- 
tos evenerit : Conftat quid tandemin utroque Regno de bonis Ec- 
clcfiafticis hoc noftro temporc fa<[lum fuerit. An Gallos ? Sed nun- 
quam Reformatiin Gallia putaruntfibi quicquam juris effe inbona 
Ecclefiaftiea Papatusj ncc aliudex ilUs unquam petierunt, etiam 
ciim res eorum erant florentiffimce , quam jus Dccimas, quas ipfi 
tenentur pendcre Sacrificulis, Miniftrorum fuorum ftipendirs ap- 
plicandi; quodnunquam confequi potuerutit: Unde m DifcipUna 
Ecct.Ref Gall.cap. 14-. §. xo. ftatuitur quod licet Sacrificuli nuUo 
jure Decimas exigant , nihilominus fint perfolvendac ,qu6 Regi obc- 
diatur , & vitandi fcandali caus^. 

Et cum vidcam etiam nonnulla ex Ecclefiarum Gallix Decretil 
proferri contra Canonicos , duo funt quce velim obfervari hac in cati* 
fa, proipfis h contrario plurimum facientia. Priuseft , quod Eccle- 
fige Reformatx in Gallia femper cenfuerunt, nefas effe fidelibus, 
prscfcrtim Ecclefix Minifttis , ullum poffidere beneficium cum re- 
foeitu ad Spiritualitatcm Pontificiam , &: quod ex fc inferret obliga- 



: Camn.Ultraje^. igl 

itionem cultus illiciti : Hinc eft quod Calvinus epfi. 374. niicitum 
:cfle putat fidelibus bmeficia illaPapatus 'jua^vocamretmere , 'Velds 
iliis negotiari ^ Crimen ejt emm , inquit , (fuod Chrijiianifmo /iferte re- 
pignat , (i e^His fefe talibus Sacrilegiis contammet. Atque ideo Syno- 
dus Nationulis Piclavii celebrata anno 1560. fancicbat Curiones & 
aliosBeneficiatos,poftadmiflamOrthodoxiam,non debere amplius 
fuorum Beneficiorum redituspercipere j imo nequidem ea vendere 
aliisin Papatu,&pretiumin rem luam converterc : Illius leverita- 
tis rationon fuit pod hcecBencficiaeflent Ecclefiaftica& Miniflris 
Ecclefiae debita j nam eo potiori jurc Curati vel Curiones illi fa<fti 
Reformati , ea retinere debuiflent : fed e contrario quod cflTent 5acra 
iUt auri facrafames, idefl; Idolothyta, &raliaquxcitra Idololatri- 
ci cultus tacitam approbationem , etiam ab lis qui illum improba- 
bant , poflldcri non poflent. Alterum efl quod citra illum refpectum, 
bona Pfeudo-Ecclefiaitica Papatus, poflcnt abfque fcrupulo pofliden 
a Laicis , variis cafibus , maximt CoUationisRcgiar : Sic Abbatifla 
Paracleti cum omnibus fuis quondam Monialibus pcr illam tradm^is 
ad cognitionem & exercitium publicum Religionis Reformat2:,man- 
fit in luorum rcdituum poflTeflione j & Cardinalis Can^ellionseus , licct 
cum fuis fratribus Sacranofl:rapubIiceprofireretur, fua tamenBene- 
ficia&fuampurpuramfemperretinuit. Et fatis diu Prioratus Don- 
cherianus, magnoscomple<5^cnsrcditus, ex liberalitate Regia fuit 
addi<5lusDomuiBuiIIionece, Religioni puriori addicliflimce. Quin 
Synodus Nationalis Sanmaxenticelebrata anno 1609. judicavitfas 
efle viris militaribus , qui ob vulnera accepta in bello , Regia liberali- 




illaretinere intcr Reformatos, quac carpuntur in Canonicis Ultra- 
jedinis ) addita per Synodum hac fuijudicii ratione , quod illam cru- 
cemferrent»c»iw notam fuperjtitionis , fedtn jignum jua conditionis : 
AnnonidemplanedicipoflTetdeCanonicis UItra|e6tinis,&iis nomi- 
nibusperquaeeorumconditio innotefcit ? Hic fane pluribus poflx.n7 
oftendere , fi opus foret , & ex praxi Ecclefiarum Reformatarum in 
. mcaPatria,&exearumDecrctis& Difciplma, uunquam apud eas 

Z. \ creuitusQ 



I 



M 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

297 D 4 11] 



.x%% yudicium c^r Refp. Theol. 

creditumfulfle bonaEcclefmfticaPapatus , nonpofle poflideriaLai. 
,cls^' fx nullam fonarent rubjeilionem Papx.^ac abligationem cultus 
illicifi: ^edfufficiet advhancremq.uodextat Dtfcipl. Eccl. Gall. ca^. 
14. §.i..ubipofl:prohibitaoiredemptionem & acquifitionem Benefa- 
. ciorum per Bullas Papales , & omaem confervationem cultus Idolola- 
trici , ftatuitur in hxc yci-h^ y Sed^juoad Beneficta ^ua alicuiconferun- 
tur jure PatronaPus((\uihus addunt SynodiNationales, Montalbanenfis 
nominatim aimo i^^g^- . eaquae obtinentur Collatione Regis )Jive pra- 
fentatwne Domim Patroni Laict Parochia , five interpofittone Epifcopiy 
monenturfideles neullum talerectpiant ^uodfibi offerreturfub condittone 
tactta vel exprejfa alicujus cultus Idololatriji dehiti. Hic fan^ Canon a- 
gitdeBencficiisEcclefiafticisin Papatuj agit de iliis poflidendisab 
aliisquamaMiniftrisEcclefiae.i agit ,quod magis efl: ,de iliis ad quo- 
rum collationem ipfe-met Epilcopus Pontificius intervcniret j Eorum 
Vam^npofleflionemcuilibetfidciiuminfuos priVatos ufuslicitam fa- 
' cit, niodopofleflbrnullo vinculo ad cukum illicituni obftringatut. 
QuodeftiterumEcclefiafticedecidere caufam Canonicorum Ultra- 
jeilinorum, utfa£l:um fuit.a Synodo Medioburgenfi j adeoque in- 
teftabiles contra.eos declarare omnes illos Authores, qui tanta cum 
^ompji, fed.exilicum fru6}:u,contraeosproducuntur. SiuUus fuit ve- 
' terumdc recentium Canonum proiuus condus , isfuit DavidBlon- 
deihis, dum viveret AmfterodamiProfeflbrCeleberrimus, & toro 
iiterato orbe notiflimus; ^Habeo autem penes me &adme (criptas 
22 Feb. 1652. ejus literas , Jn quibus inter alia varia ad communia 
ftddi^ fpec^antia, llc loquitur, fiGallica ipfius verba Latine recJ. 
ilantur^ Vebememer doluitam mal^habitum Vltra}e^t D.ScboocktuWy cui 
placuit fua duo fcnpta mtfn mittere ^ Sum in illtus fententia (deCanonicis 
fcilidet) quoad rcmipfam-^ Sedquafdm imm^fcet particuUritates dequihus 
im poJ]em cum ipfo ccnvenire'^ &c. Nequedubiteni quinex illiusopere 
contra Bullam lnnocentii, Paci publicae oppofitam , cujus jam tum 
fcribebat decem philyras exculas efle) facile conftaret, fi profta- 
ret intcgrum, eum non aliter quam nos de iftis bonisfenfifle aut 
'ftatuifl^c : Nec proculdubio hiit alia mens R admodum & Doftifli- 
mi Viri,D. Jacobi Stermontii, apud Hagienfes Ecclefiaft^ Facun- 
diflimi , gui maiis p.rtibus tentatus num vellet fubfcribere Confilio 

Theologicc 



"hologrco contra CanonicosUJtrajeainos fabrfcato,abfolute recufavit, 
c noJuit promitterefeconcionaturumpubJicejuxta illius Confilii 
barinam li UJtrajeaum vocaretur ; unde iJJic6 fuit^i praediaum ab 
tio Jiomine, cujus opera ad id tentabatur, eum in aternum non futu- 
um Paftorem Ultrajeai ; Ell: apud me exemplar teftimonii publi- 
» y quod hac dc re tota Vir ille Reverendus perliibuit & foJemni 
!iramento confirmavitcoram Magifb-atuHagienlT, ij.Sept. 1^55. 
)Jec defuit eyentus pradiaioni i quod ex Aais ipfis Presbyterii Ul- 
rajeaini , circa ilJius vocationem anno i6^9. f\ hsec res nunc age- 
istur ,^ facile poJTem comprobare : adeoutJicct ex pluraJitate fuf^ 
fagiorum eleaus fuerit , & tertiavice ejus vocatioab Ampliff. Ma-^ 
ijflratu approbata , tamen tantum ei iiijeccrunt faftidium veliemen- 
ores oppofitionesAnti-Canonicorum,qui omni ope & ftudio conati 
unt eam impedire,ut fibi delatam recufare quam admittere maluCTir, - 
•tet itaqueprohaccaufa hoc iTofbum decimum ac uJtimum argu- 
inentum,cui nihil S.P. opponit pr«ter fuum fiJentium, & inanem ja- 
bntiam, quod illud poiretin nos converti & flbi militare , nifi brcvi ' 
ms fludio, ad quod tamcn nemocum conf^ringebat , malietabrum- 
ere j Si t^ftimonia quae protulimus pro Canonicis Ultrajeainis Re- 
wmatam Rdigionem profitentibus funt i^ayuvia , nec illis ulla ra- 
lone opponenda quae in contrarium adferri videntur, eorum fla- 
as five conditio & genus vitse , nulla ratione potefl culpari vel imptc» ■ 
.ari ; Sed verum prius i Ergo & poflerius. 
Atque fic putem firmifTimotalo flare mea adQu^fl:ionem,qu(^ mihl 
ropofitafuerat ,fententiam , acliquido demonflratum , citra ullum 
ffeaumOdii velGratia;, quo tramite me nondefJexit S. P/etfi 
igidius hinc inde coaaus fim in hisfecundis caris adverfus illum & 
os quibusmilitat agere ) ex foloCharitatis fKidio&amore Veritatis^ 
ujus me efTeperfuarifrimum in mea confcientianovit Omnifcius , Fi- 
•4mp'mm& Reformatumi nuHo caterotjutn mtmere Ecck[tafiico aut 
icademicofrngentem , fojje bond & ilUjd confcientid utifrui bonis illis 
ua Ecclefiafiica in Pro vincia FltrajeBina appellantur , etiamfub titulis ■ 
h-apofiti , Archidiaconi , Decam , Thefaurarii , Scholafitci , Canontci , ^ 
rapitularis , Prabendarii , Collegiati, Sacrtfi^ ^Vtcarii , ^ ftmilibtis^ ■ 
\bpimuUotamenexercitio dire^Q wlindiretto fu^erfiftionis 'Romana:^' 

at'qff&> 



Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 

297 D 4 [1] 



184- Judicium & Refp.Theol. 

atque/ic accenferiprimo tllius Retf. membro , quodconftituunt hommes , 
tx ordine ibipuhlico & lege fundamentah , juxta (^uam poft temfora Ke- 
formationis ^ recuperatd^ Libertatis , nemo ad illa bona poftidenda & 
ij^^i^QX^v illts annexam ab Ordmibus admittitur , de quo non conftct eum 
Reformatam Orthodoxamque ReUgtonem profitert. Faxit Deus Concor- 
'dix &Pacis ut h^c qualifcunque mea adNominis ruiGloriam-lurcepta 
Scriptio,nondiflidiis ferendis,aut turbandx Ecclefrx & Politi^,praetcr 
raeam omnino nientem , fed animis potiiis antea dilTidentibus inter 
ic conciliandis , & ad mutuam fraternarum mfirmitatum toleranti- 
am comp^nendis queat infervire ; Quod opto & voveo. A m e n- 

F I N I S.
Internet Archive Audio

Featured

Top

Images

Featured

Top

Software

Featured

Top

Books

Featured

Top

Video

Featured

Top

Mobile Apps

Browser Extensions

Archive-It Subscription

Save Page Now

Full text of "Judicium et responsum theologicum ad quaestionem sibi propositam, de Canonicis Utrajectinis Reformatam Religionem profitentur Samuel Maresius"

See other formats
