Full text of "Memorien, ofte Kort verhael der gedenckuveerdighste geschiedenissen van Nederlandt ende VranckrÄ³ck principalÄ³k, als oock van HooghduÄ³tschland, Groot-BritanieÌˆ, Hispanien, Italien, Hungarien, Bohemen, Sauoyen, Seuenborgen und TurkÄ³en, van den iare 1612 (daer het ... Emanvel vam Meteren ghelaten heeft) tot het begin des iaers 1620 beschreuen door Gvlielmvm Bavdartivm van DeÄ³nse"

See other formats

Early European Books, Copyright © 2011 ProQvuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 





me nd a dea 


* 
men WF ne f Kad 


a nd 


Early European —X Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 





„4 te rds Mert 


aen Ng 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 





Early European B C rc Gale 


Images reproduced by court f Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


444 B 2Q 





iotheek, Den Haag 





J 
J 
£ Á 
/ 4 # — f 
af bef Berf 
. PF, 
df F 
MAP, 
EN de : 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC. 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 
444 B 20 


enden 


— Nd 


— —* ln perse — wÀ 


wget nen ie nn Saed — in vn rd — Vi WR reen ijden 


J —* 


V A 


EK Jenn, 


— * an en 
tij k, al ve A 
EE en 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQvuest LLC. 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
0) 





me — — “ 
— — - ” re en 


A dit * 


* 


— Ae * — 
— — ee ene E ke ® Af 
’ len perma ae Pr Ber mn ih pe te * 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQvest LLC. 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 





—8 
ren, 


—— 


— —— 
VAN 
— — 


hen ee eee 
Er meen 


Ean 


— nee ne 
Gen 5 


/EHEDENCKSN 
Uve erdt hffe otichedenafse \\ 


ak 
tÔrtaniZ\ \ 


\ 
—9— 


METERENgbtltm 
—8 T 
Beſchreuen door. 


OvrreL HVM BA VDARTIVM, 


(Van aft 

—— EAA 
Eerste editie 
Onna nonomnibug lacet 


5 TOT ARNHEM N% 

(/_Tedruckt by lan lantz.\ \ 
Boeck verkooper 
Anno; 7 Ó 20 — 


— 


LN ——— 


Kd ze 


vJ 


— — IWS 
| 5 
9 Ii EIN | | 


U 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 
444 B 20 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 
444 B 20 




























— — — ⸗ 








AEN DE HOOCH-MOGHENDE 
Heeren,myn Heeren de'Generale Staten der 
Geunieerde Nederlaurdíche 
Provinuens | 
Aen Maurrrrum , by. der gratien Godts 
Prince van Oranyen ;Gravete Naflau, gsc. Gou- 


verneur ‘Generacl der Vereenichde Nederlandíche 
Provintien», &c, 





Mitfgaders | 
“Aen de Hooch-moghende Heeren Raden van Sta⸗ 
teder Vereenichde Neder-landen: 


Als oock, 
Aen de Edele,Moghende Heeren Staten der Particuliere 
Provinuen,defer Vereenichde Neder-landen : | 
veAlsmede ank 
Aen de-Edele Achtbare, feer VVyſe, ende Voorftenighe Heeren 
Raden der Admiraliteyten, | 
Ende | | 
Aen allede Achtbare ,Wijfe „Voorfienighe Heeren Magiftratenin de Gee 
unieerde Neder-landen,;myneGroot-ghebiedende Heeren, 







zp Tu Heeren, 


Ghelijc niet geboren teworden,ofte geboren teworden, 
cf ftracx daer nate fterven, vaft een ende het felfdeis, alzo 
| 8 is het oocvafteven vele niet doen,ofte vvat doen,dvvele 
Sk op een cortsin vergetenheyt geftelr v vort, Flierom Is het, 
Alder-ereffelicfte Konin gen,Princen, ende Heeren , die groote da= 
en hebben gedaen,tot vvel-ftandharesV ader-lands,ende hazer onderfa- 
vgevyenſcht hebben; dat hare Heroique voortreffelickedaden.moch= 
n befchrevéende den na-komelin gen,doorde penne ende druc, moch⸗ 
nvercundicht ende openbaer gemaect worden,niet alleen tot harer bo 
* er cere, Tmaer ooc om andere door haer exempel tot deuchrende man- 
7 htighe daden te veryvecken. MEE A 
el Devvyle dan ‚ Hooch-mogbende, Doorluchtighe,-ovel-gheborene „Edele,feer 
A0 Vijf, Hooch-Achthare Heeren, God deHeere dooruv veHooch-mo: Door. 
— Chaden,Ed elheydensendeA chtbaerheyden,feer vvijsende cloecbeleyt, 
„0 veel Groo te, Preffelicke ende roem-vveerdige daden defe nae t-voor- 


* ld 
( ne 1 gaende 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
roduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 


Images rep 
444 B 20 


































— . — — —— — —— verde in 








/ 
— 


— —— — — 


| — “gericht, Als inſonderheyt, devvyle het fyne Godde 
licke Mt: belieft heeft uvver HMiende D: als oocùuvve A Á. als -duchtige 
| zin ba gd — gebruycken, om den gedilmembreerdenf 
* le Wederom aen cen.te hechten,ende dePijlen dagelicx vas 
terende bundiget aen malkanderé te binden ende knoopen (tot welcken 
eyndegrootelicx ghedient heeft dat God de- Heere uv ve M. heeft geins 
—* * | ke se 5 k 
fpireert ſy nen HLGeeſt, om by cente roepẽ die voortreffelicke vergaderin⸗ 
ge des —— Hnodi, om doordat middel te dem pende bedroefde ind 
landfc cZO Kerckelicke,als daer vtgereſene Politijcque ſcheurin gen ende 
miſverſtanden indefe Geunieerde Provintien ontftaen ‚ die ons alle gaet 
y » 8 | — * 
drey * in —— elende ende ruyne te brengen.) Ende den treffelic⸗ 
ken Hiftory- chrijver Emanuel pan Meteren, die- voordelen uvver H. Mo 
| endeuvver Prine: Doorl. kloecke dâden ſeer vlytichlic heeft beſchreven 
4 | al voor errelicke jarenin den Heere is ontflapen, Ende icalf-noch niemand 
| hier te lande vernomen en hebbe, die fich daerroe heeft begeven, om zijd 
| wercte continueren ende vervolgen: Zoo hebbeic geacht,daticuyve He 
— roi ite mit{gadets allen Héercti en de Overicheden, endé 
— e lands- lieden, immers alle goede Patriotten, cenẽ aengenamen dien(k 
| oude doẽ, indien ic(al-hoe-wel weynich tijds, eũ weynich bequzemhey 
J daer toe bebbende)de penne in der hand name, ende in het corte verhaeldé | 
fulckes alsichebbe cunne vernemen zo hiet te lande; als in andere Coninc 
Rijckenende landen defe nafte acht jaren gepafleert te zijn. Beter datic he 
doe,dan niemand,Beter dat uvver H. M. uvver Pr. Door, uvver E Fendt 
A A. cloecke ende vvy{e proceduyren met de bleecke colouré m ynes pi J 
feels vvordenafgemaelt,dáal-heel nier.Ie wenſche dat ie meer hadde can’ 
nen doen,daic gedaen hebbe,hope nechtansdaruvved.M.uvve Ex iv vl 
AA.defen mynen arbeyd in dancke fallenaen-nemen, ende my cen (port 
geven,om hier na wat treffelickers aen den dach te bren oë In vvelcke hoo 
—— — — ibn. AE Meene J 
a — rpl H. Muyve Exc. uvve EE, ende AA. van herteff 
vverfebende en TE ied 1000. ne EE 
— 5 — alige regieringe tet eeren Godes,tor vvelftand df 
‚ wvare;ende na: odes vvoord Gerefor. Relisees tot ruſte vrede. ca 4 
senicheyrdefer Geuni: Nederlan: nde nP a A krad 
GENICNEN CBAL Nederlan Zutphen in de maent van Navemb. 1619 


Yuver Hosoh. M egbentheden, EM 
Vuver Princelitke Doorlychticheyt, 
Vvver Mogbentheden, ende A chrbmerhaden 


Altijd onder-danichfte Dienaers « 


Guilielmus Eandartins, 
{ 





gaende jaren heeft wt 











LE nl * —* Bf Wes. kk % … 4 TN: *8 did 
4 er, — 4 A Berm nn oh 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuvest LLC 
—R urtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Images reproduce by iele, 


AAA B 20 






de 










Ek 
arden AP UNS 7 
EENS FS 
x va⸗ | as EN, | 
cken 
5 » ) | | | * 
ak Seer ghe-eerde ende gheleerde, oock VVijfe 
CE ende verftandighe Lefer: | 
le ine 
ende eN Gti nu het berde Jaer dat ick het groote iwerck des beroem⸗ 
| | ANKE Ben Hiſtorn ſchryvers Emanuelis van Meteren hebben geabbee⸗ 
gaet vieert ende in Bet korte drucken laten verhalende alleen het gehe 
Felice dat bier in ederland ghepaffeert is ban Ben beginne der Trou⸗ 
blen zoo wijt als het vien Auteur ghebracht heeft / met ecn kort 
—M aen hanckſel dier dinghen alleen die hier te lande tot in Octobri 
vens DID An DES Jaers 1617, ghepaſſeert zijn: | 
4 AInddit Boeck dweitk ick u migebe belghe ic de boet flappen 
aan J s van-Meteren ín zijn groot werck: ende verhale niet alleen watter ab Anno 
Lzijd — teghenwoo dighen dach hier in Neder· land gheſthict is maer ooch 
en Koni pl bier bp ghevoecht geel ghedenck-Weerdighe Hiſtorien dre in verſchepdene 
CHE * mnckrycken ende Landen der Wercldt ghefchiet zijn, Alles tot gherief Ber leef? 
ende Bie El ocen oeckende alzoo na mijn vermogen eenen jegelyckente gherieven 
ienſ jn de plactfe ban D.G. vit mijn werc aen te pruſen zal ick V. E. binden deſen mynen 
icyd — zoodaunich alg ie D,E. ven ſelfden hier geve) im dancke acnte nemen ende 
| „dé Dae à goeden wille Ende genegenthept V. E. te laten aenegenatm zhu: HGe hebbe ge⸗ 
CIOW- fe 500 beel als my mijne mentchfulorge occuparten heben toegbetaten de ghepaſ⸗ 
UNC Sk e (akten za getroutwelieh verhalende alg het mn eemchſins is mogelye gebace ft. 
nd en hebbe niet ghefocht jemant (wart temaken die tit ig; maer vie fart (pn en 
chef Gebhe ie niet konnen teit maken. 
end 5 — mp erghens in vergrepen ick bidde alle ende eenen jeghelicken die ſulcx 
al be mut/Dat Gp mp daer ban witte beleefdelte; ende met wtdruckinghe ſpnes naems 
pin ermanen ende met goede beſtendighe redenen Geiten waer in ick ghefeplt hebbe! 
Cum ie zal het verbeteren: maer Des bptende onbenoemden beriſpers tonghe ofte peme en 
RE en tek niet achten; wetende dat fulef meer komt tut ceugemact vat baargallten ver: 
VE intis dan Wt een oprecht broom oordeel ofte gemoet, 
vor 6 VE ige wid —— gheeft in de welcke de Hiſtorn · ſcheuvers haer onver⸗ 
Oul belcke —* in he ben kunnen vergiſſen dat is deſen teghenwoordighen Ec urden 
neer een De gepaſſeerde ſakenna ſpne humcuren vapparteert.ende Dupe, doc 
rtef — Woude ban anderen gerapporteert ende ghedunt hebben. 
—4 iden il ten anderen male mpuen Hefer ghededen hebben my dit te vergheben / ins 
Bb ken teh (qualick bericht zijnde) pets ghefehreben hebbe anderg als het ghefchiet ig. 
ùd Een moet niemand maten quaetften vupden/dat ic in deſe Boeckenr inſonderhept 
— Be Jaren 1617,1618, ende 1619.) miet ailes elch opztiinen pot zoa Beel nauwever- 
> 1 haelt en hebbe / alg dat wel behoorde: Als odock dat itkeene ende ve ſelfde materie 


hiet altydt in eenen aem gheheel wt en vertelle Dit enig noch dear flefficheut 
| | á: ‘fiefficheet noch 
—* ver fupm gheſehiet (As dock niet Dat nu en dan een ſake gen anne ren male hier 
dens fdaer in ghebzacht mart) Dat is daer by ghekomen datoe Dreucker wijt * nj 
te À ghefeten 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
urtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Images reproduced by co y 


444 B 20 
















fel vropean Books, Copyright © 2011 ProQvest 


444 B 20 


Morten. Oock zoo heeft De:T ypographus bichturis 





Weſeten ietlende bat ick hemd es —F* | 
Belse moeten toef e Coppe bp ſtucken ende deelen nu fat / ende | 
Maven: (chicken ſomtyda midler ple dat defe ofte ghene ſ. abe nori toes 


Ick hebbe in dit Boeck meerma 
RP N s tael in h , 
me ban efen doningpen en 
Wrede ad, elfde famtijn ne zin: 1 
Dees twaapben al met be mna Det han leben peen met eega. 
—— ef Daer en kan wel nu en d | ofte Corn 

| ERIN DE origmele Schriften wat anders fract alg ER ma in bebonden 


HNiemand en bermondere fict É 
Kamt vaer dere ſach Ober De berfchepdenhent des mite in n: J 
ben bier ze — ich meermaels ghebzupkt onde lefipege OE in dit Beek | die 


8 WCE zijn epghene als mtine 02 


pepe dwelck ien / wyt ban der Band zijnde niet en hebbe kunnen cor⸗ 


Blyft hie 


rme 
Den bevolen. de eer gheleerde ende gheeerde Leſer ven Almoghenden in ghena 


ACRO. 





O5 


2 
— 
—— 








» . = 
A PEEL R 
NP — — 
J 2 
— Ie F 
IN A } p Fl —— 
r 4 a Miri zag Bli 1 AE 
x Sen A 
—4 d EN hie rn EE DE hep een —8 — Al 
hd * — : /) E A 3 
ed 3 * — J 
——* er > py We — 
NNS ed en 
> nrd de * — 
* * en 6) * 
—* * We N % ä 
—— bert Af — 
Pps Ae — —S 
— 3J * —* 
5 - € 


4 be eren ed en en 


| 4 RG 5 , k 
* 
4 id en | kn Sr, 25 0E), | D * 
* —B 


LLC 
heek, Den Haag 

















„veeg erve en 


ed —— — —— 





VET EW va 


—— sz— 





es reproduced Y 


_G uilbelimus Musrs vr 


SIRE SIRE WER KUN 


ACROSTICHIS- wvayeenmanvig 
dns 


HISTORtr: — 
| — EGI DGN GATIONEM: 
f ‘ O1 GUILIEL Mo B er re 
Polyhiftore, Ecclefiz iiet pn 
Continnatam,. | 


GrLes Baudartius almis;. 


1rtutis tud; 
s ftudio pollens ‚ac A rris honore, 


nter & hiſtoricos T 

ibrorum 

| hash 3 — tuam Decorantia famam. 
Weeen: He ocunt ‚A nimió vigorem. 
E andato fhuds: ren geftas. Res conderefcriptis- 

1 aête igieur * Flix Tentamine geftis, 

| irReverende ee potens, F' nfiftito cepris, 
Santi RRA tibi que V e&tura perennem; 
— SIS cumulum per. S ecula multa: Valeto 


Fulaà: 


GEORGIO VVILKIO FILESIO 
Orchodoxæ Kalkarienfis Eceleſtolæ 
Miniſtro. | 


arly European Books, Copyright © 2011 ProQ 


vest LLC 
courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 






KE Eat ze gaa zene zaan 


u: VirrAupaBERE dóttos:- 


·* 












GEER 
oh iet mt Ee set Xe te De 
_ DenEervveerdigen,Godt-faligen end’ Hooch-geleer- . 


denD. GVILHELMO BAVDARTIO, overt 
„Wt-gcven van zijner Memorien. 


— 5 F 7 At noch gheſchieden zal en kan de Menſch niet Weten! 
| K./ End’ wat voor onfentĳt ghefchiet is waer vergheten / 










































Zoot niet beſchreven waer/ van Mannen Welcker hant 
Zoo vaerdich ig ghe weeft / als aerdich haer verſtant. 
| Den kozten ommetacp ban aus onfeker leven / 
8 KRangheenghewiſſe pgoef Han bele dinghen gheven / 
LA Wy waren als De gheen?! Die in een Dupfter nacht 
| “griet verder als Be Heers kan ſchynen / nemen acht. 
/ Maer nu zn ons bekent; De wercken Ban die Garen 
| Die ummer sijn gheweeſt / Hoe wp nochniet en waren / 
End' wie Die zyn bekent is waerlick wys end’ oudt/ 
Al is ſyn hooft niet grijs / end ſyn bloet noch niet koudt. 
Ja wien dut zijn bekent / Kan vock gheluckich raden 
Mat tepnde weſen zal van eerſt begoſte Daden. 
Summa / dit is Get Bolck beguaem tot s Zandts ghebiet / 
J Tels . Bat over zyn beſteck / nae / voor / end achter ziet. 
VDoch alles watter is / kent zichte weſen ſchuldich 
El | Den gheuen / die met vlt end een ghemoet gheduldich 
Den Ha gheborenente goed / heeft na gheſocht 
Den handel Lan zyn tijt / end in gheſchrift ghebrocht. 

O welghekomen Schzift / vernieuwer bant vooz leden / 
Gheſant des olden Tydts / Cuchtmeeſter ban He zeden/ 
“Diet goet beloont met goet / end'tquaet met quaet gherucht / 

MDacer vooꝛ de meeſte meer als zijn gheweten vrucht. 
Erefooz van goeden raet / Wech·wyſer wt-ghebaren/ 
Lep·ſterre vaut vernuft in ſtormen ende barenñ / 
Ghetupghen datter is Een Dte het Al regiert / 
End nae het meeſte nut ban ſyn beminde ſtiert. 
| Dit was wel eer het werck / van Prieſters end’ Propheten / 
/ oo Wel in Godes Úerch/als bupten Die ghefcten/ 
| -Poee\vel bat na derhandt oock andre Mannen vroet 
Sich hebben onderftaen te volghen haren boet. 
Gheluch ghy doende nu/Baudarti, naert betamen / 
Die ft Die u beſtaen met vecht zoud konnen blamen? 
CTſp dat men u acnstesals Priefter in Godts Werck/ 
| NE fp dat menu verſtant / tſy D'edelhept van't werck. 
É Het komt uepghen toe : milt maunelick voort· varen / 
End aen zoa goeden ſaeck noch koft noch moepte ſparen. 
End maeckt dat uwen EDDE/end watter in ghefchiet 
Als meen duyſter nacht verborgen blijve niet, 
„Of gp wel kleynegunſt bp weten ſult beaten! 
End dat het Nagheſſacht u nict arkanbetalen: 
Daris een ſilich Man, end Godes lieve Vrient 
_ Nier, die veel dancx bebaeldt,maer, die veel dancx verdient, 





— — — nn 





— —— 


Gualtherus Silvanus, 





EE EE ts epe —— & * — 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
duced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Images reproduced by co 


A44 B 20 


— — 





 X6r2, 


' 
* 


— 
— — er 





den ie, Ianuarij, Anno 1612. Out 


ND ne 


⸗V het epnde des kwee 
Ent dertichſten Baer 


giften Schrhver 
Emanuel van Meteren, 
AV A Ut het korte aenghe⸗ 
) % toert Ben Hoodeljt: 
Sken afgane deg Hepz 
fers Rudolphi U. Die 
te Praga nd is 
zijnde so. 
WT! 6, maenden/ 2. daghen: Want Bie 
Bedozen Anno 1582, deñ 18, Tulij, bp heeft 
** —— F Kepſergeregeert xXXvija- 
Aci, Nu falick Bier int ko2te gaen 
Bexhalen / Defeg Hepferg begraffenigfe/ 
NC Daer na hae ſynen Deer 
peoaluchtichfte NVgooch geborene Erft- 
artoghe Maithiag Coitinek van Honge⸗ 
— ie mil tat Aoomſch Coninck 
| eraan in het Gie: 
ke benerd, 18 hzekroant / ende in het Atc 


Sos haeſt alg De MEpfet Rudolphus npt 


Bet leben gefcherden Wars heeft Darkogt 

Endrick tulius van Brrntwackrie EN 
Sherupmen tt aen De Vepfere Dof gez 
Werft was / van wegen hét verſchil oute 
bp hadde met de ſtadt Bruynfwijck) nuötfz 
gaders de Oberfte Burgh Grave / ende 
Andere aen weſende Hooghes Standes 
ende Boheemſche Heer⸗· vermaent 

at fn de voornaemſfte Cameren / metde 
Koftelijchfte goederen ende juweelen (Diez 
men gheachtt heeft ettehcke Milioenen 


, BOUWS weerdich te 5) verzeghelen / ende 
Wel nauwe fouben bewaren Een tot De 


opean Books, Cop \ 
roduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 


Renkomfte des Coniner Matthiz. BSchal⸗ 
pn ile Be koftelijche iuweelen vã Gout” 
5 heͤſteenten⸗ Peerlen/ende andere noſte 
—— 66 mdeſes ien: 
5. kameren nc UL. 
Eentener ahegoten D —— —— 


te Praga 


yright © 2011 ProQuest LLC 


Geeft Be treffelijchte:) à 


roeder / de 





Jorr HE FD re N-DERTICHSTE Borcx,: 


ER NEDERLANDTSCHE. 
eande andere Landen ghefchiedeniflen des 
jaers MDC. xII. 


zyn / hierom heeft⸗ 
als ſyme Majeſtent 
es morgens ontrent ſeven uren ober e⸗ 
den was/ na gewoonelycke wijfe het mid: 
Bach-mael berept/ ende de ſpyfe oypgedzaz 
ghen / als oft fijne Veenferlijche Majeſteyt 
noch in Bet leben ware 
maeltijt komen foude. Boch fijn doot en 
ee miet langhe Gepmelijck ofte Verborgen 
konnen blhven / maer fn ig ſtracx op tet 
Hof / ende vooets Doo de gheheele Stadt 
ruchtbaer gewüorden / ende daer zyn ſtracx 
Poſten af Iheveerdicht om den Coninck 
Matthis, ende De ſteur vorſten fijn baat te 
bootſchappen. 
Des ſelfden daechs zunder eenige Gar 


| ſoude aen ghekomen 
mien ten ſelben dage/ 





Fol. t 
16123 
—— 


gheweeſt / ende ter 


Beg Reyſers Hof diengers in verſekerin⸗ 


nd 


ghe ghenomen / ende ouder andere eenen 
Poolſchen Deere / ghenaemt Ruclky Deet 
Hepfers Chreſorier. Den Wof-Kact heeft 
(Boe het gheruchte al op ftcate gekomen 
Wag)laten af-koudigen de doot Det Weeps 
ſers / Daer bp verbiedende alle ſpeelen en⸗ 
De oeffeniugen van openbare geneuchten 
ende Koetf wijlen / tot bewijs Bar deff⸗ 
niſſe over Be doot deſes Geootmachtigen 


Peinceg. Des anderen daechs ie He Dooz 


De Kepſer met alle De kloeken Der Stadt 
beluyt / ende De Hof Chirurghus fijn te 
ove ontboden/ ont het doode lichacm te 
openen / ende te balſemen/ dwelck geſchiet 
is in de tegen woordichent Her Dartogen 
vant druynſvijckaes Marquis Han Onolfs 
bach; Bet Hartogen van Anhalt, ende ban 
Luchtenberch, wr der Naets Hetren fijz 
tet Mateftent. Men Geeft gheſien ende 


bevonden / Hat het herte nach geheelende 


qhefmtt Was/ maer De andere Deelen wa⸗ 
ren Wat vervinlt / eñ het vleeſch Lan het 
rechter been was ſwartachtich/ als of het 
verſenght ofte verbrant Ware gheweeſt. 
Nie Het lichaem glebalfemt ud / ſoo is 
het in eenen langen Damaſten Tabbaert 
gewonden / ende in De Canter van audien⸗ 


tpe nhelepdt/ in cen doot Niſte / die bimen 


met voot fluweel ghevoert was / hebben⸗ 

bende op de borſt een gouden krupte / ende 

het rad e Hette * —— sijde lig: 
ende / ende ergulden zweerto 

is vas 4 ſuncker 









— —— — — — ——— 









— — — — — —— en En _ — — —— 
— — — — — we — — —— — — — 


Nederlantſehe Hiſtorie Herdriezen- dertichſte Boeck, zi 4 | 

3612, ſüncker zijt. Waer was cen glag ven⸗ ' fer inder begraffemigſe gheleyrhadde Ana róre, 

en PD PL BEU EE 

| CHIELDER DOOL- DAM | Kid 7 ⸗ 

9 eber shan Parfouie moge Hefti et: „ite het Bpitapbiti ofte rf 

Saer fijne boot ig in Dit erfkien feex acts re Úepfers qraf ſtaet / in het La⸗ 

| Dich begrepen. A4 feit heft | 

—* Lane Moverls rVDélphe LaVrente | Rudo phus u. — — us off 

J —— Daer zin bele ents menigertep Eiegien/ ghe yveeſt eenen Monarch —— 

| Kenpetien NT ag He in grootfte vande Ooftenrijckfche — 

| Ei hedde A48 Rap . À —— — 

bee keupt-ghegheve ouder anbere ie beft. |Stamme, die met fijne loffelijcke — * | 

‚| gartes, — Idaden. niet alleẽ den Aertbodem >” 

EE Caderisex utero meatris, ter maxime Iuli 6 J 

Cæſar, totqhominum milis cadis homo. heeft vervu t maer ny neert tot 

| Hoc tihi nomen ablrinc « Tu caderis ohe aendenHemel gereyét,de vveet- 

| —— — de Chriſtenheyt ishy een ſtercte 

en menen „|ghevveeft, maer frjnen vyanden 

‚Bertens Sor haeſt alsde Coninck Marthias Bers een verfchricken. Dochalishy 

OO Gennds vertederen, |indefe Weerelt onvervvinnelije 

7 wiurtne fon Wopfvronwe/ ende venighe |ghevveeft, foheefthy nochtans 
dedoodt moetenontfien. Sijn 
lichaemis hier in dit Ruft-bed- 


i Í worften, fuer Hovelinghen ta Praghe gerepft / 
Ey * fd is fonderupt-windigen pracht den 30. 
deken, maer de gheeft in de He- | 
melfche vreuchde. | | 








me 








































* * 











en. 





ge Bac na Tanuarij op Het Bot ghreomen / He Burgers 
id fi _ Beffcantke met haer gheweer /-fonder baendelen / be 
En —— de ſtraten aat bepde zIen beſettende. Wp ig 
J eel pand van De acn⸗·weſende Boheemſche Heeren / 
Giepferoen MBE den hartoge van Bzupnfwijck/ den 
Aepferin · Marquis ban Onoltf back / ende andere 

Wey chtjare Weeren / miet groote errbie dinghe ontfanz 
staggtnge. ghen ende ghewillekonit. 
| Nae goceteniſſe over eñ weder /ende na 
dat hare ajdftepten wat geruſt hadden / 


Weypnich daghen voor het ober-lijden 
Bes Repſers waſſer aen het Dof geſtorven 
* heel —— —— hg * î 
—— xenden / met e ſich ne Repſer dick⸗ 
fooig de Conughinne ghegaen / omt den ijs —— — ben ver⸗ 
dooden Repſer te beften/ maer Matthias ſchepdene perfoonen gebupdtte zjn voor⸗ | 
wt. App en hadden oock in Lijf jaren Daer beberuan tes Kepſers doot waer Ban te 


Die De Bez te voren ninlkanderen niet geſiernoch gez | nt er ti 
graffeniffe Ggzoken. 5 bg dier tijdt deſe Katijnfche verfen gemaeckt 


deſes Rep⸗ De Coninck Marthias heeft ben dooden Sit. 


fers Be Kepſer laten begraven ondereenen witten Binæ æquilæ, vaſtuſ Leo aot nutrijt aula 
gecer ae We Mñrmer ſteen / nevens fijne voor Ouder biede dT ⸗ 
Eepeele … Kets Wifrmen ben Helberende Combe daer Tempore no moaico, Dine Ro —— 


‚Be kepfer Maximilianus be tweede in lach | Exce um paulo ante tuum, mira 

Be * — — tan iehaern | ir dgn ze diem, 

ocus. Ar ende aengheficht nach fo eel eude ans | e:7: epe riten ar 
hat Dai? ghefchendt was / Batmen hem befehepdes Scilicet haud aliser, quam ponderis omi - 
tifca tom.ſĩ tp — —— be⸗ — — 

9. kb. 3. farh / ſoo mn eworden / datter Faseratoftendi ta, Ro Hes CUB. 
pe verſcheydene fchoene jüwerſe wet Be terne) fo par by —— 
Bt opgenomen ααν Agrila,Leo tellarë —“ | 


— © emi ga 0E le ed — mee J 


— ⸗ 






arly European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
e courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Ima 
444 B 20 





ar 


Ima 
444 B 20 


— — cn) 


courtesy of Koninklijke Bibliot 


Induperatorens } 


| ten. In de plaets: | 4 
—* ig volgende De Goudene Bulle des Jude plaetſe Daer Rucfky bere 
Bim ten ob — * We emaeckt Anno 1356, | grouwelijck ghefvonck ende eſpens ge⸗ 


Her | ì n fien rij 
ht hee der — A taten ende Sten⸗ | nen fepden / datſe bem hadden fien rijben/ 


vanSa * re 
Poeft toe) bed Bn — haltz⸗Grave eur⸗ | Bat elch een oogdeetderdat Bien booſwicht 


ter wederom eenen Yee fer fau 


ci {a Beeft ſtracx Hans.Geors | fijn ichaem Op-ghegrasen / tet aſſchen 
ceeten/Bat fp, fo end aren laten publi⸗ verbzandt/eude daſſche in de Moldau ghe⸗ 


sn. Derhalv 
B'aen Steur-D 


antſchap ffrechte / namelijck i 
Î tlijck in den 
Frauchifchen/ ende Sarenſchen Yerepte/ 


—⸗— 


J 


— G2ave 


Geek Der Gu 
14, anuarij, Dergeli cf F u“ raties: : J 
ben: 8 erhact ig ; E sn blicatie/als bo⸗ 
ten Pe —— doode lichaem ie Bert ſeſ⸗ € | 
den, af —— Hartoge vã Wrunz | perfoenelijck gekomen de Doorluchtige, wp —* 
ct Barto, EN AGUB ban Onoitf bari, aac. geborene Borſt en Beer/ipeer Fer⸗ “SN 
Eras 9 an seus lt nae ben Lant⸗ | Dinand Eerft-Biffchop va Veulen/ Heure 
bar andere graat 
hacht / niet geve 
thias ine pe 
PEEL end 
Breeten aen 
De Beet Clefcliu 


RE De anders ghevangGene Def: | der tijt verſchenen /de Doorluchtige Harz 


gebelt ro gent, RDE onder-baar |canlje lohan, Plhalig-Gzase bp ben Bijv 


ꝛuarij. 
Eten fie 


vropean Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
heek, Den Haag. 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips dederde, 
—— Alciden: hei, Zover | icn Ware dat fp goet Yuillichtije openbaer⸗ 1612. 
referuut. — 
bekent Waas. al: 
Alida ſimilem vitam tibi fata dedere: babe Beeren alg —— 
Cuncta tua imyleſti eleria, ut ille 
ä ós ' Ae * 
Reitabar cælum Iovis hoe —2 ales, er Boefthepben was / in de shenanghes 
S ed quæ teferret non fuit unafatis. 
‚ Bme gur ſimul ingêticomi tante Leone, | egraven cude al fijn goet is gez 


bern epfer verkoren foude we⸗ 
F Manende allen ende ecn vegtsctijcz 


En tot veede ende fri ** 8 
eft ooch: reeet. Dit feifBe | 


den Kijnſchen Wrente afie: Caroli IVY ag — 
gea naarij,lobannes ð Had tel ele Caroll.) aen alle De andere Weurt: ſon. 


foie * toge ban Tweebrig⸗ dat ſo tegen Den 22, dach Ban Mepnaeſt⸗ 
VECHT Doefteg, Admsiuiftracor nett | | 
8 | ende 
felt mas + Oock ye î ſouden / am eenen Goemfcher Ceninckte 


Ban Hicuburch Admini. Op den beſtemden dach is He Reurvorſt Keur vorſt 


her erg. GUA eude Beel andere} Barciig Edel lieden / cnde anderr perfege 
erſoanen van qualitept ende | nen/ tot het getal tan Brie hondert en bijz 


Oy ghedacn eeft Beno. Fe⸗ dex Veur Porſtelicker Phaltz Turorende 









































Led 


‚Den alles wat baer va deg U epfers laken 


hadde / ſo heeft Ip hen felvé (f ijn conſtien⸗ 
fie hem genklagente) na dat Cl-felias Beus 


ffe verworcht. Stjnlichaemae ban dert 
Beul in ſtucken ghchouwen ende op Wits 


noalicatehavelngg, | gtfeert ende befeit, Bijnen Braeder 


ende Dienaer bleven noch gevangen fitz 
ben bet lesen berroanen Badde / beeft men 

ende met goedt binden hoort ende gefien/ ja berfchepbene perſoo⸗ 
DE DIe De Veeut-Doetkenr | Dan op ecnen Bork / dan op een Paert/foa 


nict weerdich en pag / Hat Gem de gerde 


— * tot dat⸗ 
vercoren bedecken ſoude. Derhalben ſoo heeftmen 


crre als fijn over⸗ Hup: wozpen. 








Eer lohan Sweichard Eerſthiſ⸗ Herſchih⸗ 
hen foude/ tot datter erz — ohan Sweichard Eerſtbiſ 


Jen: hop van Ientg/ende Veur. erken ie 
WVodſt / Hed —— Rodolphi gederuen 
by Doot vernomen hebbende / heeft Boyftt bin 


(upt kracht ban De Guidene- nen Frans 









Dozften gheſchreven / ende bevel gedaen? 
Mente Beg nver-ledenen Komende / hinnen Franckfort verfchignen 
heeft Philips- Lodewijc veorkieſen. 


Ban Ments / in eyghene perſoon bimnen va Ments 
— — tonie / —— zijnde ran fo 

drie hondert ende ſeſtich Man / twee ons JEAN 

dert peerden / ende acht en veertich wa⸗ 

ghens. Tenſelven daghe ig oock a daer Als oee an 





tenberch/ midtſgaders Pozſt / met groot geluyt ende geſchal van 
e AAEen inde kercke gez Ercmmelen ende Trompetten: In ſn 
van Bern Coniur Mar- gheſelſchap waren verſeheydene Oraven⸗ 


ve / twer hondert Paerdensendeettelijche 
SVE ghecanmitteert om: | oetfen et wagbeng. Dock ie ter beftem: 


velde De gevangene met Adminiftrator, gheduerende De ander ja⸗ 
wervrager als bn was, |richept dee angen heuc Doofheg kraigid 
9 








Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Nederlantfche Hittorie 


Der vijfden ban dien naem / Her welckten 
hp mede bracht / verghefelſchapt met vete 
Braven Heeren / Edele / ende veel Hof-Dez 
ſins / tſamen ſterck zijnde 313. perſoonen / 
223, Paerden / met veel koerfen ende bags 
gagie waghens. | 
Noch is ten ſebben daghe te Francfort 
aengekomen in droef / Acederen/ ende met 
ſtille Tronmelen/ ende ſonder gheklanck 
Ban Trompetten/ de Doorliuchtige Vorſt 
Tohan Georg. Hartoghe ban Saxen / des 
Heplighen Nijcx Cerſt⸗Marſchalck / ende 
Teur Borſt / hebbende in fijn gheſeiſchap 
ſoo Hartoghen / Graven / Barons / Edele / 
ende andere perfaonen/tat het getal van 
489. ende 425. Paerden/negen mupl-efele/ 
ende Beel waghens. 
Deg Maendaechs Haer nae zijnde den 
Ste May / is te Jrranchfazt acrughekomen 
Heer Lotharius Ceur⸗Pozrſt / Cerft-Bif- 


fchop te Trier / des Roomſchen Rijcx 


im Vranckrijck / ende in het Coninckrije⸗ 
Ke van Arclaten Eerſt⸗Canceler / bp ſich 
hebbende een groot gheſelſchap van Gra⸗ 
ven / Barons / Edellieden / ende ander per⸗ 
—— / tot het ghetal van twee hondert 
ertich / ende hondert Lijf en tneghentich 
Paerden/ ende veel waghens. 
Den Maendachs avont is eerſt aenge⸗ 


komen Adam Gans Pap-Heere ban Pod: | 
lite, Gheſanter deet Meeren lokannis digiſ⸗ 


mundi Marck · Brave te Brandenburch / 


Bes, KRoomſchen Kijcx Eerſt/ Camer⸗ 
line / ende — ig in ſijn koet⸗ 


Sores RPranckfort 


he ende Dap Heere van Donag / ende añde⸗ 


re Adelicke perſoouen met hare dienaers/ 


in alles ſterck zijnde zo. Mans. 57. Paer⸗ 
den / z. waghens. med: 
Den +7- Jap 18 tot Francfogt aengeko⸗ 
men Matthias, Coninck van hHongaryen eit 
Bhemen / ende de Coninginne fijn hupf⸗ 
vrouwe / met Hee ghefelfchap ende nae⸗ 
wep Ban bolcke / antvent hondert Arcke⸗ 
uſier Munters / ende meer dan 200. Waz 
ghens. Met fijne Majeftept guamen voc 
bele Graven) Barons / Edel lieden/ ende 
andere perfoonen ban qualitept / elck met 
are Dienagers ende Paerden. Ende met 
hare Majeſteyt quamen beef Gravimen / 
Baroneſſen / Edel Bofferen/met een qraat 
gheſteep ban Camenieren. Soo datde 
Toninck ende Coninghimne in alles flere 


waren Wel dreie Dupfent Menſchen / twee ben 


ced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


bug 





oat gekkomen/ Inde een 
ger bp de tachtentich jaren oudt / in fijn 
‚ gefelfchap hebbende Abraham Burg-gras | 





Het drie-en-dertichfte Bbeck, 


fent Haerden / ende een groot ghetal 1612, 
knetfen ende vnacht⸗ wageus. Dijne It, E 
bavdezenen Edelman boog af gheſonden 
ep Franckfort / om hem by De Ceur· Doze 
fien te ape der hen / dat hp met ſulck 
een ſterckeg | 

ode Her Bulle / drie geordineert heeft / dat 
geen Ceur- Doeff met meer dan met twee 
hondert man en foude vergeſelſchapt zijn 


| 
heſelſchap aert guam / tegen De 


komende op de verkieſinge eene Keyſers. 


De Ceur-Dorften miet malcanderen hier 
va geſproken hebbende / zijn te vrcden gez 
weeft / Dat fijne Majeſteyt met dat groot 
gefelchap binnen Franckfort Komen ſou⸗ 
p —— | | 


Bet ig acnmercheng weerdich/at even 
Booz het vertreck Deet Coninckse Macttrias 


gan der acrde Geeft verheven / ende is qe 
e 


ſtemmen der anderer Heurvorften ſteken. 
Des Saterdacche/ zijnde Den 26. Mey 
ftyto antiquo , heeft be Magiſtraet Han 
Franckfort / de famtlijcke Weeren Reur⸗ 
Poften/ende hare Gefanten/Die allegaer 
inhet groot ghemack Des Agedthuys 
zwarte FIuweelen kuffenen faten/ oben | 
life in De tegentaoogdichept ban Beel perz 


daen / na de Didge Der Guldene Bulle / duſ⸗ 


| es — eedt heeft ooch ſtracx Daer na de 5 


gantíehe Burgerſchap / ende De gengeno⸗ 
mene Bolbaten ghedaen / ſtaende dp, Be 
actfe hoor het Raedthups / in het aen: 
oogen Des Conincks Matthiæ, ende Der 
eur-Dooften die in DE venſters ban Het 
Raethups aen Der ſtraten lagen. 
Den eedt ghedaen zijnde / hebben alle 
Be Burgers ende Soldaten gelijckeljck 
hare Woerd ende Muſcguetten log geſcho⸗ 


De 


— — 


fonen Den eedt De ſecuritate præſtandage⸗ 


ben alle 





De naeſtvolgende dagẽ hebben de Cèur- 


— — vodſten Hart een comſten gehouden op 





er Agethuns ber Stadt, ende fin heben 
fier alie daghe gebefoigneert / ſittende 
allegaer negens matcanderé aen cen Laure 
* Tafel met zwart Fiuweel bedeckt / in 
— boven aen ſatt de Phalts-Ozar 
* nae de Cerft- artoghe Matthias 
——— van Bhemen / naeſt hemm de Ueur⸗ 
en van Meũts / nevens deſen dẽ Veur: 

orſt Daar Trier/ende van de neur 2 
van leulen Darch / ende Brander 
. ur 5. Len De ander zijde van He tafel ſa 
Ct der Ceurvorſten Cauceliers ende Dez 
eretarifen, Op banken langs De nripven 
alge have qhefiepme-maden. - 
* Dern tweeden Junige daechs Loor 
Re A ure des Koomſchen Hepfers / heeft 
—* giſtraet van Francfort met fonte 
at In AEN omme flaen orde af-vacpen/ 
Bn) gf ſtraffe / alle vreemde perfdoz 
her € * EEn waren in het gheſeifchap 
batelt eh orſten / ofte harer Gefanten 
Be WR upt der Stadt vertrechen fauz | 


Des nae nuddachs daer aen heeft mert 
F— 
houden tot Dat Be keur ieuwẽ Hep⸗ 
—— e des nieuwẽ Hep 

SS Woenſdachs / zijnde ben rs. Ju⸗ 
m / De berkiefinghe —— 5 de. 
Hinct gedaen Wefende / foo heeft men De 
groote kloche/Die gemepnetijc de Aton 

locſie genoemt wozt / een halve upre ge⸗ 
hupt/amelijck ban half ſevenen tot feben 
upren tae/ ende âlle De Burgers zijn op 
get cierlijchfte în haer wapenen verſche⸗ 
nen/ haer ſtreckende ban Act Bachthups 
af tot aen S, Bartholomai herrke/als oock 
Gp andere oogden der Stadt / aen bephe 


ET magufuck ende ffatelijck. ALS fp alz 
E F ontrent een upre fan —— | 
aen-twechende in befandere hamers 
Bare Weurboeftelijcke kleederen / ſoo zijn 
fp in de groote ffobe des Haedthupg by 
Malkanderen Mekomen / ende ſtracx bau 
Up afgaende/ te Paerde geſe⸗ 





Onderde regeeringhe van Coninck Philips de derde, 


ende overmits 7 


B 
Een/ ende in volgender oadze nas Barthos Bet ged 


Jomzi kerche geveden/ pafrerende tuf: he 

De Burgers die aen benen zijde Benet 
Ben in goede o2dze ffonderr/ He Veeren 
groote eerbiedige arn doende. Poor aen 


an Scharlaken 


sijn gegaen cen grant getal Heuruogfter Flew 


— — 


WS Kdl « 


yright © 2011 ProQuest LLC. 
d by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 









I6 12 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


— 


Nederlantſche Hiſtorie 


Eer noch de Ceurvorſten van het Naet⸗ Marſchale het zwerert in de ſcherde voor 161 zel 


en OT —— 


Het drie-en-dertichfte Boeck. 


bug af quanun / foe is be Jonghe Ce: | haer Dzagende) Baer fp op bern hoochſten 


oft van Hepdelberch / op ern ſchoon wit 
aerdt comen rijden nae S, Bartholome: 
iercke / eude by is Hong cen sijde deurſten 
inbe kerche gelaten/atle De andere Deuren 
geſſotẽ blijvende. Hem was een fitplactfe 
bereyt op ber Muſicanten ſtellagie boven 
het Choor / vã daer hy ſien konde al wat⸗ 
* * Choor / ende vock in De kercke ge⸗ 
chiede. | 
As deCeurvorſtẽ in Befer ordre tuſſchen 
Be gewapende Burghers waren ghepaſ⸗ 
feert / ende tot aen Be herck-deure aren 
ghekomen/ foo traden fp ban Bare Pac: 
Den. Baer begoften ſtracx De Tromme⸗ 
len ende Trompetten haer gelupt te gie 
ven / een geſchal makende datmen fc 
daor de gegeele Stadt konde hooren. Als 
Be Ceur-Dorften in het Choor quamen/ 
(dwelck met hoftelijcke Tapijtſerije / vol 
gout gheweven / behangen was) ſoo nam 
cen peder Der ſelfder fijn fit-plactfe. De 
Crurvorſt van Rente fatt eerſt / aen De 
vechter Handt Des Choors: naeft hem de 
Coninck Ban Bhemen / ende Daer nae De 
galtzgrakse : Ken De Fincher zijde faten 
£ Leurvoeften ban Crulen van Baret 
enbe Des Brandenburghers Gheſanter / 


enñ de Ceurvorſt van Crier fat in het mid⸗ 


Den. Ber Ceurvoꝛrſten fit-plaetfen waren 
BGeksleet met zwart Plumer/doch des Co⸗ 
nincx Matthiæ met gulden taken. Na dats 
ter eenige Gheeſtelijcke Prelaten / ende 
van Be boor narmfte Hachtg-Heeren Der 
Eet horften in het Choor waren ingela⸗ 
ten/ foo Heeft De Heere ban Pappenjerm 


_grfüijch Onder-Fharfehalek des vrijchte/ 


ALand- Gave van Stellingen/Bec.de deu⸗ 
ve des Choors toe gefloten. Boe begoft- 
men op D'Orgel te ſpeelen / ende feer 

ſtelijck Muſijcke Haer ouder te ſinghen / 
rude Be Suffragaen Ban Ments quam 


Waor den Altaer om De Miſſe te Hoen. 


Midtſdien fjn de Ceur⸗Porſten Ban Dat 
DYNTS/ van Saren / ende des Branden: 
urghers € 


ende de Miſſe fien noch Boost, As deſe 
Ceurvorſten Wederom in het Cars ghe⸗ 
konten waren / amelijck na eynd inche 


Ber Miſſe) foo heeftnien ober lunt geſon⸗ 


gen den lofſauck Veni creator Spiritus, &c. 
Bit gedaen ziinde / et de Crurvorſten 
ghegaen tot aen hooghen Ataer (elches 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Gier. 


on⸗ 


8 Gefanter opgeſtaen / ende met 
haer Hofgeſinende geſcAſchap in een ver⸗ 
treeſi camer ter zijden ghegaen / niet vil! 





trap bleven ſtaen / met Get acugeſichte tt 


‚Den volcke ghewendt. Die Bait MNents 

| (ftacnde in Het midden der Ceur vorſten) 

‚beeft over apt acrgedrent De corfnke de⸗ 
fer vergaderinghe / Daer nae heeft hy den 
erdt gedaen / die Den Ceurvorſt vant rier 
hem voor las/ nae Be conftitutie Lan de 
Gulbene Bulle. Stracx daer ua hebben 
van ghelijcke gedaen alte de ander Ceur⸗ 
Doeften/ Die van Ments haer den eedt 
boog-lefende : De Geeſtelijcke Ceurvor⸗ 
fien leyden De handt op He borſt be Wee⸗ 
veltlijche op het Euangelp-boeck/ als fn 
Den eedt Deden. Die van allen ghedaen 
wefende / foo beeft De Ceur-Borft van 
Ments twee Potarifen gevoordert / ende 
haer belaſtt / Dat fp hier van inſtrumenta 
malten ſouden / dwelck fp hebben aenghe⸗ 
nomen ende belooft te doen nemende 


getupgen alle De Edele ende Aaets· ee⸗ 


ren Daer teghen woordich. 

Dit alles gedaen zijnde / ſoo zijn alte de 
Ceurvorſten \wederont gaen fitten in ſtoe⸗ 
len daer fpte voren in ghefeten hadden / 
midler wijle wierdt die Antiphon veni 
vante SpirirusAct De Collerten geſougen. 
As Bit upt gheſonghen was / fra zijn De 


Ceurvorſten / elck in haer orden / gegaen. 


nae de Kepyſerlijcke Capelle / anders de 
Ceur camer genoemt / dwelck een lanck / 
ſmat hooge verwulft ghebou is / Haer ee⸗ 
nen ſchoonẽ Altaer in ſtaet / die met frhaos 
ne zudene / vol gaut ghewrachte tapeten 
behangen Was. Widaer was cen fioftes 
lijcht geftoelte gemaccht boog de Conin? 
ginne / nde Daer nevens fit-plactfen boog 
De voornaemſte Prouwen ende Jofferen 
hare Hofs / al met ſchoone Tapeten bee 
hangen onde bedeckt Ban arr men Gez 
guemelije konde fien ende hooren al mats 
ter mt Choor ghebandelt viert. — 
Nae dat de Ceur⸗Porſten ontrent een 
uyre lanc £ famen int Choor geweeſt wa 
ren / ende del ſjne boomacmfte machte. 
eere tot Pes Berfthepdene repfen had: 
pe laten binnen komen: Ao zijn Mapgs: 
ſtaen / ende in Defer opdze npt He — 
egaen: Poor aenuginck Hie vandBenrts, 


Trier / tuſſehen haer bepden Icpdende He 
Coninc Machiam, Sie nu Noonſch Couint 
verkoren was. Aijne Majeftept volgd. 
de Phatzl / Saren/Wrant enburrig. 


jee ronmetten / Wepy-tommden / ende 


Baſun⸗ 


hem volghden die van Ceulen/ — | 




























































— — ES 
vd 


























































‘Onder de regeeringhe van Coninck Philipsdederde, Fol. 4 


12 161 8. Baſuynen marrkt | : a 
— — bklocken pden/ akin — —— — gedachteniffe, ſonder Over-hooft ia ge. 1632, 
befchaten, | le —— * is —— de aen-wetende Heeren 
Cr de | vorſten, ende hare af-ghefondene Amt — * 
denun —— Set He Ceurvorſten baffadeurs(nae gebruyck der Ke * — 
en hooghen it —— Meleyt tot aen | ten) in dé wachl ofte keure eenes anderé Hooft 
trap gekant eit zijnde ke op Gen Koochften | tfamen ende eenpaerlijck haer hebben vereh 
alie se euro? ffe fee tk Ber knielde / ende | leken,e hebben den Deorluchtichfté Crest, 
El nevens Ber. De 5 En aen bende 31} | machtichften Vorſt eñ Heere, Heer Matthiam 
DP Che fongen berfch a kjehe Gieben | den tweeden, Coninc van Hanparen Bhemen 
in Bet KX TA le ene Hof-fangen | gc. Eerft-Hartoghe van Ooftenrijck &c. tot 
nomine Domini Stem Bé fat noltrum in [eenen Roomifchen Coninckjende toe-kom n 
A virtute tua letabiter Res fam Davie, | den Keyfer verkoren ende ghenoernt Def 
daer toe gehoozendeA 6%, MEE De gebeden | keure wort van weghen de Heeren Keur-V 5 
Moomfeher kercke * Je Egebauek Der | Hen, ende hare Ghefanten, eenen ye zelden 
ld nie MES ghedaen nj mede kondich gemaeckt. Tot diep mit 
vereorent op dat alle M Bo drei. 
enen aepfe gp ben —— 
—— Te Deum Laudames Be En ze — Eems ceren ende 5 
i Chiet op Drie —— — ouden, als dat behoort. 
lijch sp DVO el y — wijſe / Eerſte⸗Hae de publicatie ig wederom het ghe⸗ 
ſeer Wufieael, etl ne Hes met ſtenmien fchal der Crompetten / ERIC her ger 
pett De Comincus tigd, de Eromz (trommelen aen ghemacn/ inbe De etn 
Ran — er Ceur⸗ Dog: — sijn met De Ganck lijche Maje⸗ 
s deſen Loen | pt opgeftaen/ ende bande fEeltagie hee 
eed Jo02® gheopen ‚FEED DAN Trier / Daer nac De twee 
Wieut-berhozen fepfer je er of, RDE Ben | Meereidtfche Eeurboarten mr 5 
Bebeurt/ ende etn TES Dan ben Altaer fanter des Brandenb erë we kn 4 
pen ae gehad, 
| ht Î ende vechter handt, Baren me 
Baene flens — 
e befpzepbept. Oe, * {Burch met Bet feepter op De lineher hand 
e konden feben froeten deſe fEcllaz | la deſe botghde fijne Comnmehtieke ens” 
eel Behangen bo hl Met zwart Plus | zefrept/ gacnde aen fijne ve — — 
—— bennie zenne Ee 
gouden laken bef anghen rheven / met Ceulen aen De flicker Bandt 7 Doch een 
wepnichfken te rugghe. Tt deſer oade * 
sijn deſt Heeren met malcanderen upt De E) 
ketthe ghegaen/booz de Hooge deure Her 8 
te veren | Kerche te Haerde abefsten / cre nat Ben \ 
CT zijde: Cenlen/ Sara grooten Braumefels / het Bof fijner Taz 
int need ber flincher Bandt , Lo * Blans jeſteyt toe gereden. Aldaer fn met Grag- | 
Di — / rect gaar hen bid e Trier |te eerbiednghe haren af-fchept van fijne | 
balts hande in et-handt des lin De | Majeftert namens etch ua ſijn Hof gaenz 
—* aten het bloote zier —— — De. Midler wijle nracehten De € vonipets 
al Ene ben Scepter, hae Ban: —— Beprbanckten, groot gekrpoel/ 
ten filie vert rp gelen ende Trompet | Beas — joske ede Stadt Boog kende 
derich re eriffencloe Ban Delran rie Inimers Matthias IE ie met eendzachtiz 
taoft te. Ments ef Worne, reid RBE ſtemmen / (ander twifty gheverbt, of 
| — — aber —— verlioren tot een Hooft deg 
ct heylighe R Ë WEGENS met Beel juoehen en 
het afltecven des alfere Deen ch e Rijck, door geluck⸗ wenſchucche ie pre 
ftes ende Heeren ‚Heer Rud * tiehſten Vor- f Die blijde waren / dat. altes fino 9 —— 
Bhewefenen Roomfelen * —* Te andereu, | was afgelopen, Baer in benz hare bi 
vkers, hoochlove⸗ den WET Mels em de — 2 eenes 
enwen 





8 
EN 
Ue 
5 
> 
5, 
X 
327 
Le 
5 
5, 
8 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
e ur 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 
444 B 20 












e hal —— 
nd — 
2 


— — — — —— 


Nederlantfche Hiftorie 


— —— — al 


k E 5 ' ad — 1 
— 





Het drie-en-dertichfte Boeck. 
aer Daer over verwonderden. 


nieuwen Kepſers / zware Krijghen ende ſteyten h 


dorioghen ophereſen zijn / gelijck ver⸗ 


ſchepdene Kiftorp- Scheijvers ſulcx ghe⸗ 


— | | 
le uw afleg ghedaen was dat tot De 
Berkiefinghe eenes nieuwen Hepfers van 
noodert wae / ſoo zijn be Weeren Ceurvor⸗ 
ften des anderen daechs Loor den MID: 
bach / op het tracthupd in be gewornelijt⸗ 
Ke hamer vergadert, eñ hebben met mal⸗ 
canderen geſproken ſo LAN andere groot⸗ 
wichtige fatten des Frijcr/ alst oock ende 
infanderhept ban het verſchil gerefen tuſ⸗ 
ſchen de Ceurvorſten van Saxen / Wa? 
denburch/ ende den Hartoghe van Nieu⸗ 
Burch / ban weghen DE Borſtendonmen 
Gutlich ende Cleve / &c Bath fp En hebben 
niet vꝛuchtbaers beſſoten / noch wipte 


richtt. 

a pat de Keure Des Hepfers geſchiet 
was / fa zijnder te Franckfort Lumen gez 
Komen beet Ban de voornaemſte Borſten 
ende Geeren des Aijcx / oock oper DE 90. 
Granen ende Baender Hheeren / die ghe⸗ 
duerende He verkieſinghe des Wer ers / in 
De naeſt ghelegene Steden ende OPE 
haer hadden onthouden / ende inde Stadt 
riet hadden mogen komen / nae DE ordee 
der Guldene Bulle. 

Bor ig Plactdus de Morua Bel Paus Le⸗ 
gaet / daer — ſterch 26. Man/20. 
Paerden. Daer is oock gijekomei Bal” 
ihazarde Zuniga Spacfrhe Anwaſſadeur 
met 89. Man / ende Bo, Daerden. .·. 

en eener Doeft heeft Ben anderen wet 
ftatelijeke bancketten gewillekomt ende 
ghetracteert / ende Daer zijn ettelijcke da⸗ 
gen lanc eenige Aidderlicke oeffeningen 
eſchiet / alg jaghen / nac den rinck loo⸗ 

en / &c. se 

De Haut-Bzave van Heſſen was deer: 
(te Bie in De Stadt quam ita gedaner keu⸗ 
yé/ fkerck zijnde mel 218. perfoonen/ 163” 
Eder 
ut fijn gheſelſchap de treffelijchite 4 
ende —— ſjnes Landts/ ooc Ber: | 


hebbe ick gheſproken van — 

de beritiefintahe Det nieuwen Vepfers/ / * 
eee 

gaen befcheij ae 
met De Krooning? / ſalvinge / ende inhul⸗ 
8 Kepfers / en daer nae Der Kep: 
ferinme/ 18 toe ghegaen / foo US 
oock binnen Franckfort is im h 
efteit. Want of wel He Guldene Bulle 
t/dat de verkteſinge te Franckfozt / de 
eerſte krooninghe te Anen / de eerſte Hof⸗ 
houdinge te Hurenbergh ſoude gheſchie⸗ 
den: Sõ is het dat nochtans de meu ver⸗ 
korene Aoomſche Comnck / met De gen⸗ 
Weſende Ceurvorſten / eñ der ſelfder Ghe⸗ 
ſanten / om verſcheydene gewichtige vor⸗ 
ſaken / hebben raetſaem gevonden/Bat DE 
eerfte krooninghe dit mael niet te Men / 
maer te Frauckfort ſoude geſchieden / gee 
liſck oock Anno r562. ſuleks aldaer gye⸗ 
ſchiet was. Ende Anno 1575, te KNegeuſ⸗ 


— | 
De Magiſtraet ban Prantkfoat heeft 
den nieuverkorenen Yeepfer vereert met: 
eenen verguldenen Pcllicaen / ende noch 
eenen grooten Beker / vol geuden pemun⸗ 
gen / Daer De beelteniſſe fijner Majeſteyt 
Jop gemunt was 
acts Junij / weſende eenet 
Sondach / ig beſteint tot De kroonin 
deg nieuwen Hepfrre. Daer is geſtchre⸗ 
ven gen Die van Aften / ende ban Huren⸗ 
berch / Bat fp tghene tot De rooriengh 
dienſtelick ende behoeftich bp haer Was/ 
dat fp tſelſde by tijts te Fraucfort been: 
gen ſouden. Door Get Kachtlupg ig een 
keucken van plancken gemaeft / om eenen 
geheelen Offe/ na gewsonheyt / daer in te 
e van Get Raethups tot aen 
Be groete kercke / zijn De ſtraten ten bep: 
dert sijde afgepaelt. Batt was mor een 
de Fohtepne ſeer ſonſtelick gez 
RE/ ME oft Bet eene groene ende met 
moft bewaſſene holle Steen rotſe ware 
weeft / Daer: eenen twee hoofdighen 
vten Arent met een verguldene kroo⸗ 


ende wat ſich d 
gen. Nu ſal ick 


ſcheydene Geaven / ende nevens andere/ | 3 


toet jonghe Graven van Naſſou dE 
anderen daechs ig He jonge Lant ⸗ Grave 
wan effen oat. binnen Franckfait ghe⸗ 
Koreri/ met fijn Moeder eñ Suſter / ende 
Gj ig daechs daer nae met fijnt Heer DA 
der den Leper ende He keyſerime gaen 
begroet: Bweich de ſen jonghen Hooft 
met fo cen fraepe bratie/ ende miet fo goe⸗ 
ne gratie ghedaen heeft / dat hare Maje⸗ 


* 
92— 


de | negende met upt· ghereckte vleugheſen ox 
ſtont / meenen grooten kra ü 
ronden kloot. Sevens deſen krans/ aen 
ijdẽ bes Arents / ſtout eenen Leru. 
t aethims heeftmen de faledie de 
Magiſtraet corts te vooren hadde laten - 
nieudoe bouwen / tot-bert 
het Conincklick b 

onintx Tafel wert — 
Wer RON El RE in to HAPE 1 





3120 1612. eem upt / ſteeckſel met vijf trappen upt het 
ed | Sael ox gaende. Daer na ffonden —* 
Ben Die bijf trappen de Tafelen der Ceur⸗ 

vorſten. Wen de vechter handt eene LOD? 

Bie van Mems / eene Booz den Coninck 

ban Bhemen / ende eene voor Bert Adminie 

ftcator ban Ben Phaltz. Aen de flincker 

ant Waren oock Dzie Tafelen / eene voor 

en Ceur-Deeft van Celen / eene Hoor 

Saxen / ende eene oo? Brandenburch in 

het midden recht 5* over des teyſers 

tafel/wiert des Eerſt/ biſſchope van Trier 

fit-plaetfe bevordincert. Reveng eicke 

Tafel ſtondt een aenricht⸗tafel / Daer De 

epen ende filveren Baten op fronden/ 

er magnifujck ende cierlije bedekt. Den 

bloer deſer eet-fale Waag met voot Haken 

belepdt / ende bowen de Tafelen war cen 

perhemelt Ban gouden ende fluweelen la⸗ 

—* In Ben Baeck deſes gemarns war 

eu ſtellagie opgericht voer de Muficiens 

en Speel lieden/met root laken befpeent. 

— Sondach Der 24. Junij / heeftmen 

ede Stadts podrten toe ghehouden / 

ende alie De Burgers Gebben 1m Baer vol 

geweer) elck opt koftelijchtte giekleedet 

Znge / alle De ſtraten befettsinfanderijept 

Dic ſtrate / ſtreckende tan het Coninclick 

A alens tot gen de groote herche/taer De 
tooninge gheſchieden foude/ Hie gheheel 

DLer-beugt was met fterche plancken / op 

Dicke balcken ruſtende / fao dat de Comint 

ende De Ceurvorſten met al haer gevoich 

Daer. ober na De kercke toe gerevert zijn. 

Degroote clocke heeft ban Lijf uren tot 

feven/ m Ben morgen ſtont / verſchendene 

poofen ghelupt. Stracx daer nae hebben 

haer de Ceurborften Evier ende Ceulen 

in haer Ceurvoeftelijc habijt / ende corts 

Baer na Ments in ecnen langen zwarten 
Tabbaert (latende Door eenen Edelman 
fijn Ceurvoeftelije leet op den arm dra⸗ 
gew/alfe bp uiet mel te pafje en Was) nac 
Bartholomar Nercke vervoeght / alwaer fp 
ban de Gedeputeerde der Stadt Aken eri 
Kurenberch / in de Librie / ontfangen heb⸗ 
ben de clepnodien tot de craoningte Diez 
nende. Dit gefchredt zijnde, hebben die 
Ceurvorſten haer Ceurvoꝛſtelijck habijt 


afgelept / nde fp hebben hare Pontificalia: 
aen getrocken. Dier na is de Ceurvorſt 


Ban MPents in een ſeer fratelije habiit na 
Bet Choor toc ghegaen / bp fie — 

en Dom/⸗Prodſt ban Ments/ met twee 
Adere Gheeſtelijcke Pꝛelaten in Haer 
Poutificael / Be welcke de Croone / Den: 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQvuest 
b r 


LLC 
y courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 


Images reproduce 


444 B 20 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. 


| Fol. $ 


Bijcr-Bppel/ voor den dach brathten / eñ 1012. 
Trier het Sweert / Ceulen den Scepter / 
leggende Hit alle gaer op Ben Cruys·Al⸗ 
taer Voort Choor / Haer de Aroonunghe 
geſchieden foude. Nevpens de boven⸗ge⸗ 
noenide ſtucken / heeft men oock op deſen 
Altaer geleydt een zweert in De ſcheyde/ 
zijnde alg ecnen Turcſchen Sabel / dwelc 
men ſeyt Hat eertijdts De Reyſer Carolus 
Magnus gedzagen heeft. Cuſſchen ſeve⸗ 
nen ende achten voor meddach (terwijle 
Dat de Geeftelijcke inde Hercke op alles 
o2dze ſtelden) zijn De Weereltlycke Leurs 
Boꝛſten in haer ANeurvoeſtelijt habijt nae 
Get Koninclijcke Paleys gereden / verge⸗ 
felſchapt ef gevolgt zijnde ban vele Vor⸗ 
ſten / Graveñũ / ende Heeren / om fijne Caz 
ninclijcke Majeſteyt tot inde Kercke te 
geleyden / dwelt fp in deſe ordre ghedaen 
hebben. Daer zijn eerſt ende voor aen ge⸗ 
gaen / drie ban des Ueur⸗Porſtes van 
Daren Crawanten / met z warte ende gee 
uwe clederen cierlijc gehabitueert. Heer 
Maximiliaen gan Pappenhepm des Fijt 
+ Erf-FRarfchatc volgde haer te Goet met 
eenen ftaf in der handt. Deſen volgde de 
Dof-Marfchate / ele fijne Dienaren ach⸗ 
ter hen hebbende. Hier nae quamen Leel 
%eurboeftelijcke Raets· Heeren / ende au⸗ 
dere Adelicke perſoonen / eũ na deſe volg⸗ 
Bende Ghedeputeerde des Magiſtraets 
der Stadt Francfogt/ ooch De keurvor⸗ 
ftelijche traden / ende andere perſoonen 
van acnften/ die Han vegen den zwaren 
reghen / malcanderen in foo goede ordoe 
niẽt en conden Volgen / als ſy ſus anders 
wel fouden ghedaen hebben. Als den rez 
ghen wat over was / ſoo zijnder noch ge: 
volgt veel Graven / ende Heeren / te voet / 
ende daer na wel 20. Vorſten te Paerde / 
welcke alle te gaer te neemen veel te Larte 
foude vallen / oac moͤcht ic mp vergrippen 
tn etc eẽ Der ſelfder fijn behoorlicke plaets 
fete geben. Nae de Doeften zijn ghere⸗ 
der Drie Werauten nevens matcanderen/ 
ep witte Paerden / fp hadden peder eenen 
langen Witten ſtoc inde handt. Op hare 
fꝓluweelen caſackken Waren ghenaeyt De 
Wapenen der Conincrijckẽ daer Matthias 
Coninck over was. Die aen Derechter 
Gant reet hadde op fijnen vac De wapenen 
ban Bhemen / Bie m Get midden was / DE 
wapenen Des Conincrcx DA Pungaren/ 
die af De flincher zijde vreet der anderer taz 
nincrijcken Enigma. Defe volgde des Rijcx 
Heeraut allecidꝛagerte op fijn br 















in aal Ir ge Trije Ki NE 
MG 7 TE za 




















































Nederlantfche-Hiftorie: ve Her drie-en-dertichtte Boeck, 


| 36ra, BF Brent.Dp fat one op ef wit Paert / | vat de ſeifve ce | Lt 
b | | , —A | mfehter ghebe ele mi 
hi — * bp hadde gee eenen witten ſtaf ofte ſprack ——— Ba ad ARAC 61 
| —— aant, a Defe erauten quas | Dit gefchiekzijnde/foo hebben He Gee. =d 
HI Ì —— e Adminiftrator ban Den | flelijche Bffiftenten den Coninck tuſſchen 
dein her hond oee Borne À * en tat — gelept Det ups, 
ende je Wij Appel. Ken | fraf/ en zegelen wierden beo2 haer gedraz 
guer zyde reet De Glefanter Des Keurz | qe Vooꝛ fijne Maj | 3 
— GEUL Urs | Je, me Mafeftept gingen de mes 
ere ceders branen eu geimone veltlidhe Ceurwneften kn — 
Da Hete ved SOBERE DES Ayex ſcep⸗ pel / zweert / en ſteter in De haudt. 2: 
— 95* deſe reet De Keurvorft van Saren den Corine —2 de ——— 
ae hiet Wik eurboeftelichen habyt/Bebbene | Trier ende Eculen. Terwijle dat adug 
—— verd Mier bloot inde handt. | fajne Majeſteyt met De Eeurboaften acns 
Ee berlery err oer Met Weel feer fchaoue | guam/ fo Heeftmen JAnficaliter mefargen 
(an Aln K Cue coftelichke gefteenten / ende | Ben Antipkon ín de Noomſche Kercke mez 
9 — € hoet hadde hy eenen feer groo⸗ baupckelie/ Ecce mitti Angelum, &c.. Baos 
me onbe —— Die fcer qiinfterde. Oefen |Den Altaer bleven fin een weynich fue 
A8 ele } Da inpandige —* — en Daer nae hebben de Crurvosften 
P 424 eenen Coonen dez | en Appel / Sweert⸗de Fenel — 
mel/ Den welcken ſes perfoonen Des Mraz | Baren Erf. np edt ebr 
ftract& Her bd * Erf Marſchalcken ober geicve 
5 Wer dag eeb vei ales e frieten haer ant met fijne aje fter 
| en Defen Chroon fkouben des — —— ine Majeſtent 
34 ten / eencee— Dr Waz te gaen ſitten. Daer was na kp den 
kik penen / eenſdeels gematit/ renſdeels daer —— fijne TE be Fienbdd pilot ze 
BE op gheborduert / ede rontom den vandt | bidt ed laadde Stelt eene leegheg 
| Ü Boi On U doe·ſtoel / ſtaende vecht vo Foel 
(anda ——— aheſchee ven⸗ —* — — met ———— 
‚Perator, temper | Jan genen coleure behangen. Acht⸗ 
Avgults Hungarie, Bohemie, &c, Rex. Âr- | Coniner (toel londen wee chberegeftod. 
ke. kr aten s pen Gaden —— Pee *8 een wepnich achter 
Kk Pe | | —26 | GET cs. ſtoel / ſtonden noch twee groo⸗ 
4— gen halve upre eer de Comnen aen quam/ | te ſto | dbi 
Ed t-qu elen met voot Fluweel 1/ 
miet twintith Coetſen na de kercke geaz | nen ac tGangeivers 
u | WE ven Be vechter Bandt boer Dd ⸗ 
| EEN/ Ende fp (att met haer gbefelfchap | worft van Trier y — Der ere 
fi — arssnind ; an Trier/ ende eenen ter k 
op de ſtellagie daer toe herogdineert / en | Bant voor ben Bi — 
toftelijck vẽrriert na bp Het Orghel/ van | Gens di * ban eren ban Ceulen. Dee 
Daer fp het alles befchepdelick cofte fien. | ware de selen miet ae De Ponte acn/ 
Ne nu fijne ajeftept gijeconten maa | bvozfrenveise nen EE deetreltlijche Leurs 
di2aje svoꝛſten / ende nevens Ceule 
—— —— Sede bed het ten Der uptlanbtfehe Dancen Rie if het 
„ Barthotomel KeTLz | Ecce mitte Angelum notmefenme 
ke Was ffrechende / ontrent tuee voeten hebben de — gent pi 


Booge ban Ber Verde verheven : Son zijn | gebracht Manik da ie 
june Majeftept tot aen de Rereh heure — gebraeht aen Ben nederighen dbde toe 


| r tot dien eynde aldaer ne 
Bomen ee nnee Hek 
fraganen / ende andere Gheeftelicke ers mens D fre derne ede Bifiehop van 
— enen Auffragane, — ee —— ſeer coſtelie ende ciertich ghe⸗ 
GEE LIE S/cenige ge | | 
ei pelp-Meech / Den anderen Het Wie⸗ “ in effies Oele geert weide, 
; | 1 Do Heden De Wype⸗Siff | 
cre EROegf tan Rente zifube Con- ite op-Benamen / end mn fien Ene 
Beas beten au |lchen ac gf Ben eeyfheon bee 
tube bang hem miert gbedzagen een Cru: | mas/ foa ginger —— 
Coninchtijde zeghelejs 1e Als ooch de Riff tement es fied Re Conféerator ont 
— eamen a epic nde |Sehthaag semenhet tn 
Bet Gifbop Lan me — one aenghevangen / foo heeft fpne me. 
Bap Mente eſtaern / tet det Ceurvoꝛſtelic Babos afgelept/ende be 































Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 
444 B 20 


—— — ———— — 














Onder de regeeringhe van Coninck Philipsdederde? 


165, is vande Suffraganen tot Booz den Al⸗onder⸗wer 
x⸗werpe ende gehosrſame / het ſy den 1612, 
1 mee —* bede-ftoel ſtont / gheleydet. Conine alg den Oberften/sc. De Nas. = 
den fi zor ne Ban Erier ef ban Ceu⸗ Doeften/ eft alte omftanderen Gebben met T° — 

ma eftept ata volgende. Daer is fpue | lupder flenanen gheroepen Frat, fiat , Gat. 

osifehe Ende Be Confecrstor, aldoor de | Diele gefchiet zijnde/ foa ig fijne WMajes 

vanen kij ende andereGeefteliche pers | ftept gelepdet tot aen den legen Ledeftoel/ 

iel, — omheer ſtaende / neder ghez | nde na Dat hp daer neder geumeit was ⸗ 

te lefen. of men Beefter begoft Be Witanie ſoo heeft He Confecrator heem He benedictie 

Berfken v fmen gecemen \uas tat aen het | gheaheven. Doe is fijne Majefteyt out: 

Cenfice ENOS Egaudire digneris , ſoo is Be | blaatt om ghefalft te vuogden. Be Contce 

k ator opgheſtaen / ende fpnen Bifz | crator Heeft De Olpe inde Bandt genomen / 


boprftaff in Be Bandt Goudende heeft hy 
aid geſprokẽ / Ve hun en ir 5 
- he tam in Regcm eligere digneris , dat ghy 
. aten Dienaer M — wilt weerdich 
Ontac te verkiefen Wier on Heeft 

Det dao, gheantwoozrt/ — de * 
| het den u, 88 De Eerſt⸗ Biffchop voer 
sen ſegghende / Vt eum benedicere, ſubli- 
ba — digneris, Dat is / dat het 
iben 5 le te ſeghenen / te verhoogen/ 
Conf epugen. Ende epndelie heeft De 
—* — ghebeden/ Veeumad Regni & 
perl aftigium perducere digneris. VAE is 
ej der w belietse hem te brengen tot de 
cheyt deg Conincrijex / ende deg Veeps 

ke F * Het Chooz heeft ctche repſe hier 
eik Antwoort na het ghebzupe Der 
werk er Litamen. Dit heepudicht 
— *9* e / ſoo is be Coninen met he Aſſi⸗ 
t/ alg osc vaſt veder een / over epuz 
— ——— Men Geeft den Eerſt Biſ⸗ 
de Inful op gheſert / eude Ben Staf 
ant gegeven / ende Gp heeft den Co⸗ 
— ut het Latijn gevraeght OF hy bes 
5 — € In het algemeyne Chrftelijcke geloeve 
: — te blijven De Catholijcke Kercke 
5 | ; chermen : De Gerechticheyt ende lufticie 
— pteeren: Het Rijek te wermeerderén: Wee 
en ende Weefente befchutten s Ende des 
er —— sn kid eêrete betoonen 
en deens Gp peber eene Hefer vra⸗ 

ie hartke Majeſtept aad, Jas 
kent naerners URE IE, een mepuichf: 
id el À tot Dern Witaer tac chetreden/ 
ij geeft bet Booz verhacine met ſynen 
jffelicken eedt betrachticht. De Conte 
Crator Beeft fich tet De Veuve ezſten / andere 
Doeften/ Geavem Heevensente alte De mn 
Moers ghewent / ende Heeft haer in het 
aijn gevraecht / Offy haer onderwierpen 
de ge hoorfaêheyt fijner M. fijn Rijc beftedich.- 
te ade 8 X ke geboden ende bevelen be- 
OrdeHTCghehOOrlanfen? Mae de leere des 
Izee Pauli / Verinanende ente hetez 
lende / Dat een Peder fic ber Otscrichepdt 


ende hy heeft fijne Majeſteyt voor eerſt 
een crunce gemaeckt boven op den ſchedel 
Beg hoofts/ daer na een cruys tuſſchen De 
fchouderen/ei Bent aen Den rechteren arm / 
tuſſchen Be handt ende den elleboge / ende 
foo dickwils als he een cruyce met de O⸗ 
we maeckte/ ſprack hy / Vngo te in Regen, 
oleo fan&i ficale ‚in nomine Patris, & Filij, & 
S/Sandi. Dat is / Ick ſalve u tot eenen 
Coninc / met de geheplichde Olye / int den 
name des Baders / des Soons / ende des 
H. Gheeſtes. Mier op begoſten Be Mu⸗ 
ſicanten te ſingen / eũ de Conſecrator ſalfde 
midler wijle des Repſers handen. Als 
Dit alles volbacht was/ foo hebben de 
Ceurvorſten met de Aſſiſtenten den Pepe 
fer daor het Choor in de Ceur⸗ capelle ge⸗ 
bracht / ende hebben aldaer De Olpe we⸗ 
derom afgebaecht/ende hebben fijne Ma⸗ 
jeſteyt He oude Keyſerlicke cleederen ende 
Pontficalia, Die Van Purenberchh gebracht 
waren/ aengedaen / welcke Waren eenen 
goudenen Rock Caroli Magni / ſmie / ſte⸗ 
velen / een lange Albe / daer oper een lau⸗ 
ghe Stoele aen den hals hangende / ende 
crups⸗wijs over de Borſt gaende. GN 
ſomma / fis hebben hem gecleedt geljemen 
De Diaconen ofte Prieſters inde Room⸗ 
ſche Kercke gewoon is te cleeden. Gn dit 
habijt hebben hem De Aſſiſtenten ende 
Teurvorſten tot fien Stoel gebracht / vie 
wie wat naerder den Altaer gheſett was/ 
hier Geeft De Conſecrator wederon de be⸗ 
nedictie oer fijne Majeſteyt geſproken / 
goe eenige verfen geſongen / daer de San⸗ 
ghers ep gheantwoort hebben. 

Als dut alie voleyndet was / fo hebben 
ne Ceurvorzſten Crier ende Collen / het 
Sweeert Dele ment fept Dat Carolus Mage 

nes gevoert heeft / Han Hen Ultaer ghens⸗ 

men / eñ hebben het fijne Majeſteyt blaat 
in Be Bant ghegheven / ende De Confecrator 
Geeft ober lpt gefproktn/ Acripegladium 
per manus kur entire Bit — 
bet zweert ban De hant der Biſſchoppen. 
jb 5 h 6 Dat 








































‚ — — — — 
— w — — — 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 


Images reproduce y co 


444 B 20 





















Images r 
444 B 2 


0 


ges reproduce by courte 


weert in Be ſchep⸗ 
Weereltlicke Ceur⸗ 


Lenen Kinc wan den Altaer genomen / en⸗ 


nege Woorden aen Den Ginger ahefteken : 
fijne Me. Den 
handt/ ende des Wijcr-appel in 
De (lincker hant gegeven / met deſe woor⸗ 
den / Accipe virgam virtutes & æquitatis. Dat 
18/ Heemt den ſtaf Der deucht ef Ber ghe⸗ 
rechtichept. De Uepfer heeft ſtracx den 
Scepter over gegeven in handen bar Hen 
Brandenburehfehen Ghjefanter/ eus⸗ Des 
Kijcr-Appel in h 
ſtrator ban den Phaltz. 
Dit —— zijnde / foo hebben de Haite 
Sheeſtelicke Ceurvorſten de Crooue van 
den Altaer genemen / ende gelpchet hant 
ſhne Mt, op het Hooft gheſett / de Conſe⸗ 
Ator ſprekende / Accipe Coronam Regni. 
Neemt De Hvoone des Kijcr. De lieyſer 
van den bede ſtoel opſtaende / is vancrier 
en Collen aen den Altaer ghelepdt/ende in 
Bet Long verhaelde habijt flaende zwoer 
hp eenen eedt / ende beloofde te doen ende 
te hoauden / al wat eenen brommen Kepſer bez 
taemde. 
Dit alles volbracht zijnde in debita forma 
foo iffer fect conftichtic met ſtemmen ende 
Juſtrumenten ghemuſiceert; in middels 
hinek ſyne Mã jeſteyt ten Offer/ ende fps 
beeft bet Sacrament in eener fpecpe upt 
Ber handt des Biſſchons van Wents ont- 
fangen. Hier na hebben Trier enae Cal: 
denn fijne Majeftept tuſſchen haer bepden 
rend ende ghebracht op een hoghe 
ellagie /met fehoon root Laken beſprep⸗ 
det / ende Der mup? was met fchaone Ea 
prferijen behangen. Poor aen gingen de 
Veereltlicke Keurvogften met de Cleyno⸗ 
Bien des Aycx; De Confecraror miet de Aſ⸗ 
fiftenten/ ende Capelianen/ &c. volghden 
in Pzoceffie na. De Geefteliche | 
fien hebben fijne Majeſteyt neder gheſert 
op eenen coftelicken Stoel (Hie daer gefett 
Was in de plaetfe des Beepferticken oels 
Die te Aken is) boven ſchoon verhemelt 
ende de Confecrator beeft tat den meu ver⸗ 
corenen Repſer geſprolien/ Sca & retine lo⸗ 
cum Regium, quam non jure hereditario , nec 
aterna ſuceſſione, fed principium, electione in 
— Almaniæ tibi noueris delegatum. Dat 


is / Staet ende behout deſe Canincktijcke | of 


piactfe/ de welcke ghy als Coninck van 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 


ken 
sy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


mompelende ee⸗ 


cepter in 


anden Lan Der Admini- 


Veur boz: | Stifte 


arn Sese. vant oen B “on 
— 


—* — — — 





































or het Choor na de Sacriſtue ghegaen 
Daer fr hare Pontificalia afgeleght / eñ haer 
Keurvoꝛſtelit wederontaen gedaen 
hebben: Ende alſos zijn fp na den Altaer 
gegaen/ Daer de Kenfer ende Weereltlicke 
Meurboeften haer verwachtẽ. Dach nuù- 
ter wijlen quãmen Daer twee Geeftelijchke 
perfoonen Des Vtepferticken Stifte Aken / 
regel recht tot ſyne Pt, acn/ in haer wit⸗ 
(te over⸗ oppen aft chang hemden/eick cen 
ſeer coftclick gebonden Boeck in de hant 
hebbende /upt Wel 
Mie. een Wepnichf 
kuſte / ende is alſoo 
ol gheworden 
ifts. 


Een den eenen fijne 
en las / die het ſelſpe 
[na de ghewoonelicke 
Canonicus deg ſelfden 


Xie nu al het boben-terhactde bolbzacht 
was / foabeeftmen de Yerche meonent/ens 
De het volck Baer upt gelaten, vacPte vo⸗ 


e Her 
Hacthupg gegaen. 
dienaers Ban fijne Je. 
derer Keur eñ Borſten. Padere haai 
















p * id — 









Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. Fol.7 
1614 612. Be Maets-Deercn/ ende Edellieden. Pae feert was / maer hebbẽ het eenigeder Deez 1612. 


— baucken oft kictel tromflaghers / die bp 


beurten een partye bliefen. Daer na volg” 
Ben Der bele Geaen / ende Dozften/ alle 
gaerte voet. Mae defe volghden de Cos 
nincklijcke Derholden/ ende nae haer de 
Keurvorſten / alle te voet / Trier alleen 
Beo} aen / nae hem Phalt⸗ ende Banden: 
burch nevens mateanderen met den Appel 
ende Scepter. Madefe Haren alleeu/met 
de blaote Sweert. Deſen volgde He Kep: 
er Ginder eenen cterlicken Wemel, ghedra⸗ 
Shen van eeniate Baedts-perfoonen Lan 
Srranckfoet/met de Eroone op het Hooft/ 
Mm Conincklicke clederen cude cievaet/ Die 
tot deſen eynde ban Aken ende Lan Nu⸗ 
venberch Daer ghebzacht maren. Mments 
ende Collen volgden fijne It. buptenrden 
Hemel, Laer volghden dere Geeftelic: 
* deg ende bele andere van allerley 
Na deſe volghdender eenige Hie de gou⸗ 
—— ende ſilveren ——— des nieu⸗ 
ertoꝛrenen Kenſers beeiteniſſe eide op⸗ 
ſchrift inde grabbel wierpen/om de weic⸗ 
Be te crijgen elck om vlijtichſt was / daer 
wierden eenige Menſchen Boot ghedron⸗ 
gen / czenige de ribben in fiueken Dac zyn 
weederley peminghen gheſtroyt onder’t 
volt / ſo van geut alg ban filter. Ben eenen 
Was ontrent fo graat als een ao2t van ee⸗ 
net Jochems Dater/ op den weicken aen 
Deen 3jjde geducht Was de afbeeldinghe 
Bes Wenfers „met een Wanwer-crans op 
bet Hooft / eñ in Den vince fracn deſe woor⸗ 
den / Matthias IL. D.G. H. B. Rex, Coron. in 
Reg. Rom. 24.lunij, 1612. Aen Wander zij: 
De ffaet de Croone / die ban boven van De 
Sonne / van onderen bar De Mane beſche⸗ 
—* woꝛt / — —— Cencord: lu- 
ne major, en anderen penninck Was 
Wat elepnder/ende des Conincr beeltenif: 
fe en ſtaet Daer niet op gheprent / maer al⸗ 
en deſe woorden / Mutbie EL D.G „Hung: 
Behem. Rex, coron. in Reg, Rom, 24. lunij, 
1612, Bend'anter zijde fact ae Sonne 
ende Mane / ende tuin benden de Croa- 
—— rontom — at woorden / Con- 
ordt lumine major, Pa deſe pemrinc-ftroz 
— volghden de Arehebufiers te paerde. 
et Laken daer De lange over beuginge 
mede hefpzepdt was / is den Valcke prijg 
egeven / Zielctk foo haeftetiek De handen 
er aen gheſlaghen heeft / Bat het niet en 
wachte tot dat de geheele Proce fie gepaf⸗ 





arly European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC. 
a reproduce courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Im 
444 


— ZSveſe volchden de Tromperters ende Hepr⸗ ren onder De Voeten ontrocken / geſcheurt ⸗⸗ 


ende af aen ſtucken gheſneden. 

Tegens dat fijne Mi. met de Aeurvor⸗ 
ften op het Hacthure quamen / ſoo waren 
Daer op Bet cierkichfte toe bereyt ende gez 
deckt De Tafelen daer fijne Ie. ende De 
Keurvorſten faudenaenfitten / nev ons zic 
fraende een feex coftelicht Buffet afte Aen- 
richt daer teel coſtelick ende canftelic gez 
wrocht gulden ende filver-erc ap ſtont. 
Vaer was vock cen Tafel bereydet in De 
plactfe Des Reurvorſtes Van Beanden⸗ 
burch/met root Fluweel bedeckt / ende een 
gehemelte Daer bovẽ: maer Daer en wiert 
geen fpijfe op gheſett / Deijle fijne Heurz 


voꝛrſtelicke Doorluchticheyt Daer niet tez 


—— en was. VDanghelijchen. 
affer ooc een Tafel toe-berept voor ben 
Coninck ban Bhemen/ als Heur-Doeft/ 
maer dewijle fijze It. wat Keyſer verno⸗ 
ren was / ende boven acn-geptaeft was / 
fo is De Tafel oac ongedect gebleven / ende 
gheen Spijſe Daer op ghebracht. 
Germen acn Tafel giuck fitten/ ſo is De 
Keurvorſt van Sarer/ ghevolght zijnde 
van fijne Raden / Edele / ende Trawanten / 
het Raedthuns af-ghegaen / ende Daer te 
peerde gefeten in fijndieurbasftelie habijt / 
met fijne Crompetterg ende Trommelſla⸗ 
gers / ende hp is ghereden na Die plaetſe / 
dDaer-men Des Morghens eenen grooten 
hoop Haver ongeveertick ſeſtich Mudde / 
Sheftoztet hadde. Mp heeft een Sikberen 
Schepel in de handt gheuonen / ende Dat 
niet Gaver gevullet / eñ met Ben Silveren 
ſtrijck⸗ſtock af gheſtreken / ende hy heeft 
het ecn bau fijn Dienaers over⸗gelanght / 
am ouder het Volck te ſtropen. Baer na 


heeft hr Bet filweren Schepelende firijch- 


ftack ſynen Erf marſthalt / den Heer van 
Pappenheym getangt ende Gp is Wederz 


em na het Raethups gekeert/fijne Trom⸗ 


petters luftich opblafende, Soo haeſt alg 
fijne Reurvorſtelicke Genade Den rugghe 
hewendt hadde / foo is het Volck acn De 
Baer ghevallen / eenighe hadden ſacken 
mede gẽebracht om die Daer im te verſame⸗ 
len. Doch ſp ig meeft vertreden / eñ langs 
der ſtraten over algheftropt gheworden. 
De Wepftr ende Ceur-bozften hebben dez 
fen handel ende gedzangh des volcks met 
geneuchte aengeſien vã het Bacthups af. 
Bier nae quam ban Het Aacedthuvs afte 
Paerde gereden Des Ceur Vorſtes van 
Bꝛanden burchs —— —— F 
es 


























































Early European Books, C 
b 


Images reproduce 


A0 


160120 Beeft een zilbeven Handt-becken met een is veelmeer Wijns o 
— BGBSicet vat / ende een Serveete / Die opeen | geieopen entre geſpil 


* ETET Te tr 
— — il àl Jm * hal * — 5. ti! - * EN * , 4 
1 Ee | —* The À — — — 


Nedetlanttehe Hittorië 


Boeck, 










Het driezen-dertichtte 


Tafel flonden/ gehatit/ eñ heeft Ben epe 
fer herhantwater ghelanght / De Crame 
Meten ende ECrompetten groot gheſchal 
makende. | 
FU Defen gram de Adminilracor Lan 
en Maltz mm Ceurvorzſtelicke cieederen 
van het Naethuys af gereden / eñ hp heeft 
Dau den Offe die geeel Wiert ghebraden 


ren f: 


Úiep/ af-ghetro 
treden, 
Behalven den 


p de ftrate verloren 
| t/ alſſer ghedroncſien 
is. dn het Solck heeft dreen Sen andes 
chier doot ghedrongen / ende bele ane 
gheſchickte Buffels deſe fclhhoune 
Fontepne / Den Tupu/ de Lecuwen / den 
Arent/met de en Daer den Wijn doeg 
chen / ghebroken / ende ver⸗ 


1 | Bepfer ende Ceurvorſten / 
tenlge ſehotelen met Spijfe, gehaeit/ende | uarender noch 




























hy is met De fclfde nae het Raedthuys roe 
cheert/De Eronamelen cave Erommpetten 
peelende, Stracr ig het Volck niet groo⸗ 
te Ongeftupmichepdt gevatten inte Keur: 
Ken Daer den gheheeſen GEfſe ghebraden 
wiert / ende Hebben niet alleen den Eſſe in 
ſtucken geſneden / maer gack hebben ſy in 
gheheel cogrer tijdt de gantfche Veeuchen/ 
tit / en Haden in ffurken ghetrocken / 
geſneden / ende wech gedragen. Bien hoz 
ven gementioneerden Offe Was ghevult 
MEE allerlen gebogelte ende viſſcher/oork 
Met Haſen ende Eonduen / ende hr wad 
&ch een houten Spit gebraten/dvuete iet 
twee groote raderen oi gedraent wiert/ 
sijnde geheel fondér bat de voeten / laeu⸗ 
wen / hooft / of hoornen af gheſneden wa⸗ 
Tet, Midler Vuijle hebben He Erompet: 
ten te Hove geblafen/ ende teechen gegez 
Vert vant aen Tafel te gatn. Pae dat de 
Ceurborften/ ende andere Officieren Her 
Eroone elck haer ampt in debita forma gerz 
richt hadden/ende fifre not. aen fijn diſch 
Hap WAE / ſos gingen oc de Ceirvo⸗ 
en elck aen Ben haren neder-fitten / ende 
Baer is op het aller coftelickfte ende cier⸗ 
lijekſte aen ghedient gheworden / met veel 
guldene/filseren/ ende bepeerelde baeten, 
van ouden Cube nieuwẽ fatfoenc. In font: 
Ma al De koftelichept ban Gaudt/ Silver, 
Peerlen / Befteenten/ Gouden. lalten/ Taz 
Belen, Zijde/ Pluvueel, Borduwefel, ende 
allelen coſtlicheyt die deſmaels te eran: 
ft was / is eenenantneerdeerlicken ſchat 
weert geweeſt. 
Als de Coninclicke Maeltijt aen gine/ 
foo beeft de coftelicke en gerichtte foutep: 
ne / daer Ban Gier boven geſproken is/ be⸗ 
goſt te fpauptenvende dentwee hoofdigen 
Arent / als vock de Teeuwen/ ende den 
cloot / gaven oberbloedich Wijn upt/ecrft 
witten / daer na rooden, ick een die Dacr 
tande bp comen / Beefter ban medzanchen/ 
Deen upt Den Boet/oft Pant, Bander npt 
Bekergvelch fa bp beft conde. Bach daer. 


Harto 
ven / Sec 


perfooncn/ eick in beſonere Cammers. 


icht, 


luchtige / Hoochegebo ene Prin⸗ 
teffe / Pzor Anna; erſt Dare 
toghinue van Ooftemrijck / des 
bepfers Matchie Wupf vrouwe. Eat hare 


dach Gunij/16:2, De Bronte clecke Wiert 
des Morgens vroerh tot vien epnde ghe⸗ 
lupdt / ende alle be Burghers waren elck 
Bp hate plaetſe in hars wapenen berfchez 
nen. Maer van weghen De lirhametijcke 
zwackhent des hHeut vorſtes van Ments / 
is het wt gheſtelt tot sanderen daechs⸗ 
zijnde hen 26. Junij. 


Des Dincxdaerhe mo ens Diner on⸗ 
8 he 5 183 B. ik. 


eek, Den Haag 


cij ouer De twintich Boeſften 

tot deſe Conintlicke macitt geroodieht / 
Die ach berfthepdene & afelen/ beneden in 
het Dael feer cofteiu toe bereydet / aenſa⸗ 
ten / zijnde jonghec eurvorſten/ Vorſten / 
gen / Aant⸗Gzaven/ Marrk· Graz 


Hoch warender in andere Camers daz 
felen gedeckt boog berfchendene treffelic⸗ 
he zalen / War-Beeren ende Adelicke 


Daer waren ore in een camer Biet Taa 
feten gheoedineert / voorde af-Shefantte 
van Aken / Nurenberch / Fraucfort / ende 
Cellen, Haer op He Cafel van Belien ent 
is geen Sppfe ghiebracht / tot een bewijst 
ban het quaet genoegen Diele de Kepſer 
hadde aen Hen tiuift die in Garve ftadt agt 
opgerefen. De Hepfer en beeft haer ooc 
Des male geen audientie Willen gheven. 

Als bet eten /Batreken/ nuficcten/ en 
fpelen tot aber Bijf uyren geduert hadde / 

0 18 ſyne Ve.van den Diſch Pgeſfacn⸗ 
en na fijn Paleys geveden/nergefelfchent 
met de Keurborften/ende andere Vorſten. 
Ende is alfo De keoeninge ende het banc⸗ 
kett des nieu-bercozenent: epferg ui groo⸗ 
4 wagnifieentie ghehouden ende gheepn⸗ 


en 


Leene. — 


Deorlmcht.ernoninge was beftemt dẽ 25. 





D (Al iekt Bier by int coat verha⸗ ind 
len De kroeninge baarde Deurs ite ui 





















































nend - ir — * 
— mn 
— — — em 


AR „Onder de regeeringhe van Coninck Philipsdederde, 
zona 1612. MEDE ſcven urẽ zijnde Ceurborften Trier ende parende PA 1 ef | 
— Gallen a Daer Eenvioarielij abuse des arjen appel mr be mce hansis Gp. 

—* Bartholomei Étescke gecomen. An hek | tot Den # — — —— haar 
Gale elend enn panelen fo Dat feifs | Den Ceurvorſt van Ments on Ajt Enien 
Ha of Biſſcho tie —— gave Pontifica⸗ gevallen / ende Geeft hem gebeden dat het 
Bie van hen Che cleederen acn/alg oat | Gem woude afeliehen fijne Aupforouive 
venerer 1u De bend paer hadde / Die Wat | oomtehe Eoningiune te kraonen. Wide 
heeft wederom pese comen Was, Men | ler wijle Geeftmen der Couiuginnen bede. 
Hines ende Cr 8 KyrDcepter/ Eppel/ ſtoel wat naerder acn Hen Witaer gefcijaz 
minier —— op Ben Altaer geleyt. Len. Als de Coninck nederoui tat ju fit- 
Ceuvwortien ween De Weerelasfehe | plaetfe gekeert Was, fa quamen Crieren 
flens Granen, Uotfgaderg andere Doze | Collen/ ende gelerden de Coningume tet 
be ende in dee # beeren met Gare Haden | aen Den bede toel / alvaaer fp / de Ceur- 
acht aren zijn „Miers Palens / ende unae vorſt van Meits / eñ be Suffraganen/nist 
kercke/ ve ze u na 8. Bascholomei | De Aſfiſtenten op Gare Knien wielen / mse 
Minge des Mente 3e C203e alg op De kroos | haer gebet deden. De Conftcratoz vraeg⸗ 
den dat na Di & * GU chiet was / behal⸗ De De Coningume / Of (y begheerde 
Die te peerde —— Beandenburch⸗ giane vaa Rome gekroont te worden⸗Als fia 
Erf-marfehate u — wecte geboicht ig De | gheantwoorde hadde Jae/ ſoo Beeftazen 
inde hant cenie ppenhepm / dragende wederom cen kaat ghbebt gheſproken / 
te Paerde den Ende at, Defen vaichde | dwelck geepndieht zijnde faa keerde hem. 
Ceurvogiteliche —— Ran Saren in De Keurvorſt Lan Ments tot het Daik/ 
e zrdeetc in De ante 4 Deagende het Hags | ende hadt wederom/ 
Hepfer met de bi ve ‚Na hem valchde de  Daerna heeft de Hof ⸗ Meeſterinne ver 
Bepferlicke p bet hooft/u fijn | Eoninginnen hals oitblostet / ea de Ton⸗ 
Ben Kenter ooiel ne ECccratoꝛ heeftfe geſalft eerſt DE hals ende 
fthuone koets ue SN den in De twintich | Baer naden rechtereu arnt. Welck ge⸗ 
Loningune —* In D'eevfte fat DE | ſchiedt zijnde, foo heben de eirvorſten 
Boeftnumen , — wen in De andere faten De | Trier ende Collen gare Mazjeſtept opge⸗ 
Soteren. Da —* — ende Wdelijchte | Heven/ en vt Choor gebracht / haer volg⸗ 
Een/ des onrinifte * odrugemſte was | Hen de Suffraganen/ende eenige Damen 
upfogouwermet * 038 van Den Phaltz ofte Prouwen van flate/Mie have FDr.een: 
Binnen / Der Landt * fange Phautfgra⸗ | feer hoſtelick ende Eoninelick habijt gen 
Mauricij, ende Lodou:e: — van Heffen | gedaen hebben/ hebbende eenen langhen 
| Als He Heepferine | wfbzouwmen. fteertofte na-flerp/den welcken hare Dt. 
getrehen/fo ears an De Berche guam van eenige Stact Fofferer nae gedangen 
| vorſten in haer dee e Geefteliche Ccurz wiert. Als fp nu wederom unt het Chong 
$ te ghemoete, onder iet habpten haer | ju haven hede-ftoel gebracht was, mbe 
ftept tot baar den gelepben hare Maje⸗ voer den Wltaer kutelde / faa hebben de 
N hoogten Witaer. Bel Geeftelicke Veurvorften geliicher-hondt 


| Coninck ginek 1 
ne toel, dende —— n it cen coftelijchken | een nieuwe kroene ban den Altager genas 
8 Daer be op den dach f ter hant des ſtaelsmen / ende hebbenſe hare Mt (He Eonſe⸗ 
J feten hadde. uner kroomnghe ia | crator mompelende eenighe woorden) op 


MDe Comnabime fatt i t% p k 
en legen bede. nunghüme fatt in (het Hooft gheſett / ende Daer na heeft D 

van Dente Sine Des Arch Biffehop | Confeerator hare majeftept centen * 
| en berende fich om |lcken Finck aen Den vinger geftehensei: 
fieckelic was. We Eni De Ceurvorft | Doen heeft hy haer den Scepter inde verz 
tia gelefen waren, fan — ende Sequen⸗ Fer haut/ ende Des Aer· appel inde flincz 
Nen Wtaer/ ende * de Suffragaen | ker hant gegevenmet deweiche hare Me. 
Van Mente quam da € Cerft-Bifiehop | nadat fp de benediette ontfermen hadde, 
faon met de inful — meyghener per⸗is gaen fitten in Den Coninclicen Stael. 
(bop.fafind e band — eñ Den Biſ⸗ Stracx quam den Reurvorſt ban Trier/ 
002 den Altaer ſich vervoeghende cû nant haer de Scepter af / ende die van 
Coningime neder & hp vecht over de | Collen den Appel / ende Daer nae Hebben” 
de KepferopAnet J eten was / faa front | defe beyde Reurvoeſten hare Majeſteyt de 
| 5 € Rroone op het hdoft / | kroone ban bet hooft gelichtt / eũ lephenſe 
u 






Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 























' Peije 
TE 


oi 


Ei B En En 
nd XD Et * a — * ke 


wd — 









Nederlantſche Hiftorie 


Op den Altaer. Daer nae beachten deſe 
beyde Reur⸗vorſten hare Majeſteyt we⸗ 
derom aen den Altaer om te offeren. Ap 
fchoof ſeifs De kuſſens wech / eide knielde 
ſeer devotelick op de Garde fteenen. Baer 
na fetten haer de twee GBeeftelijcke Veur- 
boften wederom in Den Stoel. Midler 
wyjle iffer feer fcltoone Muſcke gheſon⸗ 
gen/ ende opp het egel / als ooch met ans 

bere Inſtrumenten Le Deum peeit. 
Uig Dit alles volbracht was/ fa hebben 
Crier et Collen have Majeſteyt weder? 
ik HEL om acn Dent Altacr gelept/am het Sacra⸗ 
EE Ci ment te outfanghen / dwelck fp knielende 
NE Hit ontfangen heeft ander een fpecie. Hevens 
ie HIL haer dach eẽ Wernichf ké achterwaertg) 
nielden Trier ende Collen. Deſen godtf- 
dienſt verricht zijnde / fa heeftmen de Co⸗ 


Het drie-en-dertichfte Boeck; A 


eerbiedinghe haren affchepdt glkenamens gr 
Gp den 27. Junh heben Be Borſten en 
Heeren / inde teghemmoogdiehepdt ſyner 
Majeſtept na Ben Binck gereñt / ſyne star. - 
eerſt / aie den Ninck afgefteken heeft / daer 
zyn verſchepdene fchoone bekers ende an— 
geve juweelen verſchoncken / na het dedeel 
Der gener Die als Kichterg hier toe gede⸗ 
puteert aren. De Hepfer creech Den eer⸗ 
ften ende hoochſten peijg / zijnde een Verz 
gulden Lampet / weerdich geacht fe hon⸗ 
dert Ryckſche guldens. Des ſelfden A⸗ 
vonts ie De Conine de Coningine/veel 
Porſten / Graven / en Heeren : Alg oock 
Doeftinnen/ Gravumen / ende Jofferen op 
Get Kaethups geeomen/ al Waer inen nae 
heit eten Ben geheelẽ nacht gedanft heeft / 
tot Bat den dach aen-quam. De Coninck 


1612. 



















































Early European Books, C Len 
by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Images reproduce 


A0 


EF ninginne wederom He krooncop tet rt 
| o2ftinz 


gefett/ ende Daer quamen cenige 
nen dieſe op haer hooft vaſte maerkten. 


Hier na gingen de Geeftelicke neurvor⸗ 
ſten wederom in’t Chooz / om haer Gee⸗ 


ſtelick habijt af te leggen ende het Ceur- 
vorſtelicke aen te trechen. Midler wyyle 


ftonden De Weereldtliche Ceurvoeften ap 


De Coninginne. Als De Geefictiche Ceur 
vorſten wu Gaer Ceurvoeſtelick habyt bier 
be gecomen Waren/fo zjn De Comic ende 


Coninginne / met alle he Geur en Vorſten 


opgeftaen/eit upt De kercke gegaen / ende 
na Des Veepferg Hof gemarcheert/ in ſule⸗ 
Ker ordre alst Ë daer fn gecomen Waren) 
behalben dat de Coninginne nu de crooue 
op Get haaft hadde / ende met dat coſtelic⸗ 
ke gouden cleet verciert was / dwelt ſy te 
Bozen niet eu hadde aen gehadt. Alden 
Wert Deur vegende het dapper / doch even 
Wel maechten De Trompetten ende ande: 
ve eg JRufijck- Inſtrumenten groot 
chal. 


Op het Naedt· huys mag wederom cen 
Toninclicke edel bereydet / alles in 
Bie felfde ordre / oac | 
eu magnificentie toe gaende / als gefchict 
Was op ben dach van de krooninghe Des 
Keyſers. Doch bit waſſer nu befonders/ 
Bat Be keyſerune met Dendeepfer aen cert 
fafelfaté/ ende nu warender mede tot dez 
fer Maeltt genoodicht veel Waogftinnen/ 
Hartoghinnen / Gravinnen / ende audere 
Drouwen van guatitept. | 

Pae dat He Maeltijt geepndicht wmag/ 
hebben de Vorſten / Graben / ende Heeren / 
fine Majeſteyt ende De Coninghinne tot 
aan Baer Paley gebrachty ende met geel 


yright © 2011 ProQvuest LLC 


imet fulchen pracht 


ende Comnginne hebben eerft ghedanft/ 
Daer nade antere Doeften ende Vorſtin⸗ 
nen. Den Zo, Juny heeft⸗men in deu A⸗ 
vont het vperwerc acu De Meyne / tot een 


triunphe aen gefteken/ ende men hecft al 


bet gheſchutt los gheſchoten. 

Denzs. Funij Heeft De Kepſer een ſeer 
treffelißkke Maeſtijdt acn-gheriuht/ tot de 
welcke Gp Den Ceurvorſt vaut Dart / eit 
van Collen / Den Adminiſtrator ven Den 
Phaltz / den Hartoge van Wirtembergh / 
van Gnoltſbhach / van Baden / de Landi 
Geaven Maurits / ende Lodewijck van 
Heſſen / midtſgaders vele Geaven/ Baz 
rons / ende Edel lieden ghenoodicht Geeft. 
Den 29. Lun is De Ceurvorſt và Saxen 
van Franckfort berrentt/zijnde geheel u 
het groene ghecteedt, Baer nae zijn oock 
Dandere Doeften en Meert verrepft / d'een 
voor Vander na. * 

De Magiſtraet ban Franckfort hadde 
al gort tijt een cafteel van Hout makken la⸗ 
ten / dweit bunten op De plancken befchite 
dert was als of het vã fte ware geweeſt / 
in Get midden hadde het eenen hoogen 
Toorn / Daer eenen twee-hoofdigen ghe⸗ 
kroonden Brent op ftondt / acn peder cen 
ban De bier hoecken waren oock Corens. 
Dit cafteel Yuag alſoo gemaeckt / Dat als 


gren Bet bper nvt Pulber ſtack / dat het 


over De acht dupfent buffe-Aagen/alg van 
Muſquetten ghegheven heeft. Dit wag 
daechs voor decrooninge in de Meyne gez 
beacht / in mepninge om het ſelfde des A⸗ 
vonts van dẽ dach der crooninge te doen 
aengaen / tot een triumphje ende verma⸗ 
kinge : Maer den veelvoudigen reghen/. 
ettelijcke dagen aen een geduerende/ AL 





— 





‚3612, filter verhindert / alſo vat het niet is kon⸗ 


de — — HEN Ghefchteden tot- op Deir zo. Funi des 





Onder de regeeringhe van Coninek Philipsdederde, -: 











Abonts / in He tegenioorst cher; Tamultu. 
woordicheyt ban den — ml bede 
Coninck gen nmahinne ende andere | Tali Teutonicas Typhi Tutante Triremes 
om het ford — we —— — Horrebũt Hoftes, Hæmiq Habitator Hiabit 
hen ch Wlotten ide Mepne haer Lb egcben Imperium Irenes Iteram Illurabit Imago, 
bperen en —— maren oock meer andere | Aurea Aonijs Agitabitur Artibus Aetas. 
an onder Werchen gjemaecht/ die | sa/ze Seruideâm Soboles, Sactifg. Subinde 
ven upt het mater op-boeften/ eí A Û 
Rem , Regum , Regimen , Regionem, 

Relligionem | 


Stoot ghekraeck macchten. 21 
* 2 Ê : 
efchut Wiert van de — — 
Iuribus Inſtauvas, Incepta Iuuante Ichoua, 
Sorte Serenatâ Supera Salomonia Senſa, 


e Bolle⸗wercken/ As ooch u ⸗ 
pivaf Gefchaten /foa bat de Deels Aalt 

Aunniſq Altitonans Auguflos Augeat 
Ann0s. 


pore mand bal roocks mag, Sic rranfie 
ST JUD zijnde Sondach / heeft 
—— — eñ Burgerije — Aen 
ende gti PIET eedt van getrouwichepdt 
Ru — ehoorſaemhepdt edaen / lohan⸗ 
* — — heeft den volcke ben 
in he D belefen. De Kenfer fracnde 
Giftraet enn, fijnes Dos, beeft den Ma⸗ 
zworen boog —— rs Gelooft ende ghez 
egen te laten ſtaen / ende bp hare Previ⸗ 
AC Derden Julij ie fi 
md 
bi ae Purenberch/ ende v 
aer nae | an 
ee je —— le pdt zijnde cen ſtucn 
nuniſtratoz van den 5 
—— Bt Sade ban De * —— 
bach / —— Marquis van Onolf: 
five « Worte Heeren met haer ghe⸗ 


De Coninck alter Coningen wille deſen 
Kepfer met fijnen heplighen Geeft regee⸗ 
ren / ende leyden op fijne wegen / ende nae 
Dit tijdelijcht e verganckelijckte Rijcke uyt 
bla geven het eeuwige ende aitijdt- 

terende Coninckrijcke ber Hemelen. 

Ick hebbe dit fug wat it Langhe bers 
haelt wpt de fchziften ende af-beetdingen/ 
Die te Dier tijt hier van in opentlije ent 
Deuck zijn upt-ghegaen in het Latijn 
Wooch-dupts/ ende andere fpzafken/ has 
pende bat het Den Hefer aengenaem fal 
weſen / om Dat dit ſoodanige handelingen 
ende ſaken zijn / Die ſelden gheſchieden. 






Wrs 
| a Biſſchop Lan Collen aver-lez 
bden. Det doode lichaem is dert 
—— Pen Erften Martij te Dupts ghe⸗ 
nen / Aken / —— als te Rome/ Wee⸗ bracht / begeleydet van bele Weeren ende 
Wet foubde te dane oaf ee ende elders. Edele upt den Weſtphacifchen üreptse 
BACT te befchgijven. len Be fclfde hier ale Des anderen Daechs ie het binmen Cal: 

Gock zijnder ban v len — — met groote Proceſſie in 
lijcke — mba Eſcheydene treffer | De Éatiedgate Kercke begraven. An fin 
fen ofte Carmina ghenseh ti fraepe Ver⸗ | plactfe ie gevoleht Ferdinandus Battaghe 
“llen ick Dit eenige (tellen: t/ban welcken | van Beperen/ Die Daer te voren Coadjutoe 
ke peder Hetter — Wfal/ in het weic⸗ heg Stiſts Collen was geweeſt. Pp ig 
bijf-mael gheftelt ie — MATTHIAS | Ben 12. Martij in ghehuit. 


Wettere bock De eerfte 
perator eerd —— Romanorum lin⸗ En 16. Julij ie be Hhartoghe artoghe 
Alai⸗ * sijnde ontrent ſes· en ſeventic os 
N73 Meritis Magnus Moderamina Jaren? hp heeft gevegeert ſeven Kan te 
Mundi | jaer ende ſes maenden. Wpis 


Accipit 4 s A:a: : feer owerſiens geſtoͤrven / upt den raedt 
| ik “enftum gaffliis Addis Ahlum te huys gecomen zijnde. ou fijn plaetje 
| i 


arly European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images repro 
444 B 2 


courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Temporibus, Terras Trepido Turbante 1612, 


* voiſt 
— En ſeſtenebꝛuarij ig Erveftus — 
Hartoge ban Beperen / Eerſt⸗ aeg 








: * — ETT en — 

oren a pn mi han. al ' - * pl * Pi — 
J bd — „A Fen kid 

” ed r pe Ni 

J Jt A * — ad Nn, * 


— ⸗— — — J— — — —— —— — — 






— — — — — — — — 















































| - , ° en} 

de Nedertanefche Hiſtorie * Het drie-en- dertichtte Boeck, 
Hi J 1613, is Den 24. Julij verkoren Antonius M ie fi I 
HEEE | ‘Jt ntonius Mem- ‚ of dooden / Die fcude hebben ſes duyſent 1612 1 
— mus, oudt zijnde 77. jaren / Die op Det 25. Ducaten / ende hp ſoude eenen aBandijt/ — 

KH Ber felfder maent gekroont ig/ ende hp ig | van Wat ſtaet ofte gualitept hp begeerde/ ” 
miet behaoglicke Ceremûnien rs ir vrnen ende Berloffen ; WDie hem an het ges | 
e 


Vonniſſe 






werpende veel ghelts onder Get Dolck. | biedt van Denegien foude herberghen oft 
| helpen / Diens goederen fouden alte gaer | 
Gran Efen Somer heeft binnen Des | gheconfifgueert worden: Ende mie Hen 
Jz enegien 1 Con(iliodi Diece , oft } feifoen aen⸗wijſt / al ware het maer met 
SD Den Woogen Kaet ban Tienen, | cen Briefken / Die foude de Derde part fij- 
Been feex gedenc-meerdich bons | ner goederen hebben / ende noch soo. Duz 
ks Miffe Oer Den Fidder Angelo | caten Baer en boven / ende men ſoude fijs 
di Hier | nen naem miet melden. ts 
EE in het corte verhalen fal/om aen te wijſen Judien pemandt eet Waer fich deſen 
EE U * jeloers dat Die VA Venegien zijn over | Angeli — in het gebiedt van Vene⸗ 
ik hare Mepublijegue/ ende hoe nauwe fozge | gien/ ende ſulckes De Overichepdt open: 
Lis HEE | dat fp voor Den wel · ſtandt Her felfder zijn | baert/het 3 Douz ſchryven oft anderſins / 
dragende. De boven-gepaemde Fidder | ende men Augelem Hoos futekke aenwpfin⸗ 
Ei PE Angelo Badrario 18 opentlick geciteert oft | ge can Brijgen/ foo fat fulechen aenbzenger j en 
ie ingeroepen/om te rechte te flacn/maer hp | Luce Dupfent Ducaten hebben / Bi macht vi kin 
ig upt gebleben/ende verweſen alg volgt. | hebben zenen Bandijt te wapen, Wie hers fen 
[El Dat aengefien hp al voor lanck Baneenert | vangt ende Der Overichept levert/ Die fal Bet 
LH ende Potentaet befoldinge gehadt criz | beweben De boven ghenaemde famme/ ten 
Bil e genooten heeft/ om te vernemen ua alz [ macht hebben twee Banditen te Dapen/ /· 
HEEE lerley ſakẽ in hare FMepubtijckesen Die ben} fi zijn wie fp zijn. 


—J 4 J ſelfden te openbaren: Ws oock Devuple hp } Indien pemandt / hp zr Gheeſtelick oft L 
| eenige va hare goede eh getrouwe onder: | Wereltiich/Enel of Oncheichelen dtnaela * 
in het gebiedt van Venegien helpt oft onz ecn 


epa beeft afghewent / ende beweert in 
EN enft des ſelfden Potentactg te begeven: 
Kik ft! Deijle hp oor meermaelg met Heg Po: 

| tentaets Dienaren bp nachte hepmeliche 
EL bp-een-tomften ende geſpreck ghehouden 
| efts Sno ig het dat He boven genoem⸗ 

e Angelo Badrario, met al fijn geflachte in 
Ber eeuwichept ont-edelt wort / ende fijz 
nen name fal upt He boechten Her Auogario 
upt gefch2apt worden: Bock oat Jp nu 
ende ten eeuwighen Haghe verbamien te 
Water ende te Hande/upt alle de Conine⸗ 
rijcken/ / Hartochdoemen / Heerlickheden / 


derhoudt / oft aen hem ſchrijft in andere 
Landen / Die fat verbeurẽ alle fijne goedes 
tem Is hp Lan Adel / ende ſtelt fich daer 
nain handen Der Juſtitie / ſoo ſal Gp thien 
garen tanck ghevanghen fitten/ comt hp 
niet in / foo fat hp ten eeuwigen Dane Lers 
bannen sijn/ ende Verbannen blpben Ie 
hp niet van Adel / ſoo fal hp thien Taren 
lanck op De Galeyen ghebannen worden 
omgeroepen. Ende Dre fulck ceren aenz 
bzengt/ Die fal het Derde Heel fpner goede⸗ 
ren hebben / ende soo, Ducaten daer toe/ 





ende Schepen/ fa ban Oorloge/ als ande⸗ ende fal macht hebben cenen Bandot 

re der Mepublijcke ban Venẽgien gehoas | Lp. * teng En 

xende ofte gehoorſamende. Indien men | Wie in toe-komftigher tpdt verneemt B Gein 

Kon tan gebanchelick Krijgen/ fo fal men | Waer deſen Angelo is / eude ho der Ove⸗ B en 
em bzengen binnen de Stadt van Denee | vichept ſalckes niet te kennen en geeft / ſoo _ We 


en/ ende bp S Marco tuſſchen He twee ſalhÿ gheſtraft worden! als de cheue Di 
plaren aen een hooge luchtighe galghe hem hüſpe ofte byſtant verde | gh N 
angen / datter de boot na volcht. Daer) Daer deſen Angela ergens in eẽ Stant/ 
na ſalmen hem met eenen poet aen De gal⸗ Dozy / of Marct camt/daer falmen ſtracx 
Á — alſoo 24. uren Yanck laten bo rime 1 en / ende elck een fal ghe⸗ 
| — hbaouden weſen ſyn unterſte beſte te Hoen? 
Se DDeſe Seignogpe heeft vock ten ſelvben om hem —— oft doot te len : De 
4 dagte laten pubiiceren/ Dat {oo wie Defen | Gemepnre die hens krijcht/ fat eenen tijd 
Badrario in het gebiedt ban Benegien con⸗ danck ban Col ende Lijns ver zijn, oock 

De vangen / Die ſoude men ſchencuen vier het boven genoemde geldt en mart heb⸗ 
dupſent Ducaten. Ende ie hem in ee⸗ Bei. Maer foaeeniye dremvepute of Rur⸗ 
nes anderen Heeren Lant conde vangen | gherſchap hem laet onttoaopens fuofultere 


9 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 
duced rtes 


LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 





enn Onder ide regeerindhe van Coninck Philips de derde. 


65 Ötz, älle de Officieren Der felfber 4 ien Cont 

EE ke Er plaetſe thien Conincx van Bifranpen/ ende van Denes 
— Gen — De gevanckeniffe/ef op De iens met vele —— ende Officieren/ en⸗ 
Dit Bede —3 wogden, DE EEN Ortaliicke meniehte van Poicke/ 
Befeit Angelo Ïe alle Jare / foo lange alg | meer om te Rijcken ende gapen / dan urt 
—6 ht * op het pleyn bps. Mar· | Devotie, Fen fepbt datter Drie ban defe 
A EDEN Aue gader afghe⸗ Baals Papen gheweeſt zijn/Die haer fels 
e in —8 —— — — big 
| | / UL ſppoez wymden / ende me | t 
amdesoockk Den Wmbafradeuren in andes | ijn weberoun tot — nan F 
fchickt taorben. fe be — Het ware te wens 
frr 1 efe arme M i 
— — nvernemen in wat | tach waren/ dat Bodt De ——— 
dut / foo fam: | Als. deſen Angelo ont: [Te vergeefs eert ghy my met geboden der meu⸗ 
fenden / end e end e nana —— en —— ick unser bevolenen hebbe Waer 

| | Mme mn neer: | bec | — 
ſucheyt bektaghensente fun ————— ft opt Godt de Heere deſe dingen van 


Ber Menſchen handen ghecpfcht. 
We ett | 
4 berbieoen: ap COCK iſſer te deſer tijnt een Placcaet té 


nners be Penegier | | 
kindere te igepubliceer | k 
JJ 
Ber gefups DATE Kinderen tot Her — ct ** 
ten ſchoien de ſenden / ende FJeſupten Schoten 
bie bp haer wee SU ebiebende alte de ghene 
WMaend * Waren / Ut den tijdt van twee 

Plactaet Noch ie © UPS te ontbieden. 

eeft De ſelfde Signorpe ver 

tat nap ignogpe verklaert 
tor navveey crachteloog te mefen Ale dont nf te 


Cö Paus, pofitiones die den Scholen ende Collegien 
meermaels eenuch gewach gemaeckt ghe⸗ 


Ce Alg ooch / dat nema a | de De 

| / e Ben weeft. Want Umurathes De derde van 
gheteche berptichtt was / ecnich Bin dien name / Cuehfche kepyſer verſtaen 
e al Eer fn d Hen hebbende / hoe kloeckelick ende hoe mans 
ghedaen ve beg erdts / Die hp hen Paug | nelijck/ Dat haer He Weeren Staten der 
Derbien ja De / foude oatſlaßhen Wefen. f Deveenichde HNederlanden onder het hes 
eude DOE eenige Colleeten te Hoen leydt ban den feer wijſen ende kloer⸗moe⸗ 

| digen Peince ban Oeanpen/tegens de ges 
weldighe tpgannije Be Conincx ban Hiſ⸗ 
panpen ende fijner Stadt-houderen ſtel⸗ 
dem tot beſcherminghe kan haer lijf ende 
goedt / foo heeft Amurathes den Peince 
van Ozanpen hulpe ende bpftant aenghe⸗ 
boden: Maer om bele ende berfchendene 
redenen ende oerſalten is Bit des maels 
| snmene thee on get ——— van ver⸗ 

* hepdene / Die oordeelden Dat de Spaen⸗ 
Proceſſie⸗ elden tat inde Bomkercke in | jaerden ong alſoo Wreedelick mif baudel- 
Eugge/Baer felter WEE wed {Ben alg opt de Eurchen De Chziftenen 
S&P Waren Bertiet men per gecffelende. mif handelt hebben / ende Dat het derhal 
- boog haer alte De „paer flerck. den heeft ; wen miet onbillick en foude zijn / dat-men 
„Ben/ het Sweert PD Chen der paſſie gedra⸗ Des eenen Euver weeetheyt ch bloet · ſtor⸗ 
Bacue⸗ Aat Ooze/ De | tew/ door des anderen hulpe ende tegen 

pieffe/ Soon Eluighen / Nock / eere (oude oomen. 

04 de une Crups/&c. Paechefel Defe wierden in hare opinie gheſterckt 
e Capufpner plet ende na He ſelfde ende geftijft/ Doe ſy ſaghen eũ vernamen / 
„BeefTelden Yaer 4 hili (Doch deſe eu | Dat Don lohan, als Stadt-houder deg Cos 

Wier He order Miet hier nae qua⸗ | nincr ban Bifpanpen/ in deſe Handen coz 

IS Des Paus/ des mende / in fijne Lanen eñ vlaggen fehzeefd 
ij NOG 











hed 





ſchen den Turckſchen Hepfer/ 
ende De E. H. MM. Beeren Staten Der Ders 
eenichde Nederlantſeche Provintien/in de 
Jaren 1611. ende 1612. | 

Maer lange daer te vooren ig hier ban 





arly European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC. 
courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Images repr 
444 B 20 


OD Nhet naeft-boor-gacnde boet Verba 

2 heeft Emanuel Ban Meteren be⸗ Dâ Jet been 
f Sſthreven den aenvanck eñ aen. ANach deſer 
lepdinghe des Contracts tuſ⸗ ben Cures 
ichentscpe 
ſer. 


































Fol.io 
1012. 


andẽ met 









mj gf 


rn 


Early European Books, C 
duced b 


roQuvest 


ite 
heek, Den Haag 


Images reproduce Y iele, 


444 B 20 


BE ads 


X J «Â 


ne Ki ke — 


Nederlantſche Hiſtorie 


In hoc ſigno vici Turcas, & in hoc ſigno vin- 
cam hæreticos. Dat is / Met def: Vanen ende 
Vlaggen hebbe ick de Turcken over⸗wonnen, 
met de felfde fal ic ooc de kerters overwinnen, 
verftaende Doaog Den name ketters niet al: 
leen alle de gene Drie De Ghereformeerde 
Neligie toe gedaen waren; maer oock al- 
de De gene Die haer fonder teghen⸗ſpreken 
het Apaenfche Fock niet onder werpen 
en wilden. 

Als Anno 1582. de Turckſche Reyſer 
vernomen hadde / Dat Duc d'Anjou Sou⸗ 
berepn deſer Handen geworden was / ens 
de het geruchte daer nevens ginck / dat de 
Coninck ban Dzancrijck (Die al voor lant 
met den Turckſchen Heepfer een verbont 
hadde opgerichtt) defe Kanden teghen De 
Spaenjaerden te befchermen hadde aen⸗ 
genomen: Soo heeft hp wederom eenige 
Gefanten na Antwerpen aen Den Harto⸗ 
ghe van Anjou / alg oock aen Ben Prince 
gan Ozanpen/ ende De Heeren Staten af - 

bebeerdicht/ om wederom te her⸗ Batten 
(on boogzich verſoeck / belangende een onz 
erlinge verdrach. Des Turckſchen Am⸗ 
baſſadeurs berfaechk was / dat men acht: 
thien Curckſche Cooplieden binnen Aut⸗ 
Wwerpen woon plaetſe ſoude gunnen / tot 
de welcke He Curcſche waren ende coop⸗ 
manſchappen / unt Ala ende Grecia door 
Be Middel landtſche Zee op Marſelpen / 
van Haer te Lande tot aen De Aiviere Ga⸗ 
tonne nae Bordeaux, ende foo voorts U: 


F 
F 


„Hetdrie-en-dertichtte Boeck. 


be vegeeringe Des Turefchen Kepſerrijtx 
gevoicht/ zijnde nach heel Jonck ban Ja⸗ 
ren. Díjnen Dader heeft het Nijcke in 
groote beroerte gelaten/ fo Dat deſen Jons 
gen Vepfer heel moepte gehabt heeft ont 
de rebelipen ober al te dempen / ende De re⸗ 
belle vpt re roepen. Dweick gedaen we⸗ 
fende, foo heeft hp gepoocht beientfchap 
ende vrebe te maken / ende te onder- hous 


den / met alte benabuerde Princen (zynde 


van natueren een vrꝛeedſaem ende goeder⸗ 
tieren Prince) Fa hy heeft ſelfs vrede gez 
maeckt met fpne erf vpanden den Room⸗ 
OE kepſer / ende met Den Coninck van 

erfien. | 

Defe faken na wenſch verricht zijnde, 
foo heeft Chatlil Pala, Gpperfte Admuúrael 
Det Zee/Defen Turcſchen keyſer een dup⸗ 
delicke openinghe ghedacn Lan Defer Ne⸗ 
derlanden gelegentheyt / macht ende mes 
nichte van Schepeñ / rijckdom ende tref⸗ 
felicken Coop-handel/ als ooch van De 
langhduerige voglogen/ De fp teghen den 
Coninck ven Wifpanpen gebacrt hadden: 
Waer noch bp verhalende De beleefthepdt 


Van Peins Maurus in het verloffen ende 
vry laten Der Turcſcher Slavẽ te Slups: 


Ns mede / den treffelicken ſtach onlangs 
voog Gibgalter gefchiet. Ende nac ver⸗ 
hael deſer ende anderer loffelicke Daden 
Ber Pederlauders / heeft Chal!il Pada fijs 
nen Heere Den Turckſchen ſieyſer gherae 
den / een verbont met deſe Handen te mas 


: Haer over den Oceanum nae Antruerpen | Ken/ende met haer te traffigueren: Waer 
ſouden gevoert worden. Maer Hit vers | toe de Turckſche Vepfrr Des te meer gez 


| je ig oock vruchteloos geweeſt / ſo Dat 
e Turcſche Anbaſſadeurs van Antwer⸗ 
Doog —— ende Polen / wederom 
na hups ghereyſt zijn. | 
__Mahomer De derde / Curckſche Keyſer / 
Dane ban Amurathes / hoe wel hp deſe 
ſake niet meer ghevordert en heeft (over⸗ 
midts berfchepdene rebellpen ende andez 
re — Die in fijn Conincrijcken 
ende heerſchappyen ontſtonden) fa heeft 
nochtans fer geerne ende met blijdt⸗ 


chap verſtaen ende vernomen De neder- 


aghe der Spaenfaerden in deſe guartic? 
ren / eñ De treffelicke bictogpen die Prine 
- Mauritius bevochten heeft. Jae / ghelijck 
eenige getuygen / Deſen Turefchhen Heep: 
fer heeft etteliche malen ghefepdt / Indien 
Prince Mauritius van mijn Religie ware, ick 
woude hem gheern mijn Dochter ten houwe 
lijcke gheven, | 


> Achmer ig fijnen Dader Mahomiet in 


kr ek 


fenden in 


neycht was / om Hat hp berftandt/ Dat He 
Pereeniehde Hederlanden ziet alleen bps 
ander en waren des Coniner van Hhiſpa⸗ 
myen / maer oor Bes Paus ban Home. Hy 
beeft belaſtt Betmen met den aldereerſten 


(aen de Beeren Staten fchgijben / eit haer …_ 


noodigen ſoude hare Gefanten te fenden 


acn fijn Waf / hacx beloovende gacde aus … 
t/ ende bevoorde⸗ 
u fouden voor· drza⸗ 


Dientie/ alle beleefthe 
ringhe wt Es 


1, eee | ; | | 
De vooꝛrſeyde Challil Pala heeft noch al 
naerder infogmatie genomen fo Laa cents 
ghe Slaven: Die door Prins Maurits te 
Sluys berloftende in vrudom geftelt Was 
ren / alg oock batt eenighe Granadynſche 
Curcken / onlancx uptSpanpenfeer wree⸗ 
delick verdreven. (Der weicker veel Dups 
kip Aycke woonplaet⸗ 

fe ghegheben is) Dock heeft deſen Chalkil 
Paffa bpfich ontboden eenige edele 


—* nes — wai 
12 Y — 7 J av Waas * bt U p * 









































10 


— 


bin 
— 


| Keyſe 
Aento 
des An 
fadeur 
aga 
user 


61% 
TM: 


‚ : { 
VReyſeende 
| aencomfte Ei heeft Ban Haga tat dienſt fijneg Daz 


Aenco 
des am 
| fadeur 


4 aga in 





' 


Turckpen door 


BE Der Slagen 


treffel 


BKepublycken van Th2 


edaren kanc te Con antinopolen gewoont 
Gado / unt ———— —— als Db ban de 
Re teniſſe Defer Landen / ende der elfz 
mi Ee) tegen Spanien woteomelie ig 
(aft fprep ee Shemeeft ; Sao heeft ho upt 
MES Heeren aen De ipeeren Staten 
geſchreven Ben brief / Hie M eteren gheſtelt 
* in fpn XXXL Boeck/Fol 667. d. ge⸗ 
heven Anno 2611. in De maendt d° Abih 
De Beeren Staten deſen Brie ontfan: 
gen hebbende / heben nae * lelien, 
ee ke ghevonden / op deſe vrieudelicke 
G Be / eenen Gzateur nae Tonftantiz 
Apolen te —— eenſdeeis tot verloſſin⸗ 
EN (UP DM grooten getale unt 
zieh Ze Bintien op de Öatepen/eû elders 
al Turckſche Micke gebangen lagen/ 
—— ker getal dagelicx vermeerder⸗ 
| en 4 heels tot bevoorderinghe van 
—2— P-Dandel/ Daer in deſer Landen 
ee, Lootelicx is beftaende. Dele 
— Ke Cooplieden deſer Kander / Die 
* Wat peofijt dat deſen handel ghez 
ats daard / AB ooch Vele goede Lieden, 
an * — vrienden ende bloẽt/verwanten 
en CEMEC gevanckemffe faten / heb⸗ 
E. ID. Beeren Dtaten hier toe 
ke * ANA * epudelie mede over: 
/ í É 
Dele Haren / oock and — — 
ken! hriſtenrijck / met den 
—— vrientſchap gemaert hadden: heb⸗ 
—* Ha Conſtantinopoſen aenden 
— iſchen Yepfer te fenden den wel-bez 
dje enem/klaecken/ wpfen/ ende verſtan⸗ 
piepen eer Cornelis Haga Die al voor ette⸗ 
nee Jaren Turckven hadde dooz · reyſt / 
ade Upt Smeden ghecomen as. 
* zijn tot geſelſchap ende gevolch by⸗ 
voecht thien perſoonen / ende eenighe 


fchoone Paefcnté/om daer mede den Tur: 


Chen Nepfer te Berceren. W 
nti | ° ant het 18 
deeg tijden heer cen ui jfe — ghe⸗ 
* ———— voor de Orientael⸗ 
beneken. Men en mach / fonder ge⸗ 


ants de repſe na Turckpen aen⸗geno⸗ 


b — — 
SF men in Septen: 4 Uma 1611, 


OP hadde voor Hem genomen te reyſen 


Ongarpen te Lande / maer alfa hy 
JN voor nemen Daag de Penftana- 
es Paus ende Eoniner Ban Spa⸗ 


in dit 
tifen d 
pen / 


Die tat Weenen in Ooſtenrijck het 


arly European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images repro 
444 B 20 


ien 
courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips dederde. 
1692, ſche Juweeliers / ende andere / die eenige 


ere Coningen ende 





Fol. 1x 


hoochſte ghebiedt hebben / berhindertie 1612, 
geworden. Soo is hp genootfaecht ghe⸗ 
weeft zijn reyſe te nemen door eenen —** 
nich bewandelden wech / door het gebiedt 

Beg Cerft-hartogeg Ferdinandi vã Ggatg/ 

‚Ân wiens handen hp gevallen is / Die hem 
ſcherpelic heeft doen cramineren/ eñ had⸗ 

‚De bp gekont / hy foude hem het voortrey⸗ 

fen beiett hebben. Wan daer ig die voor⸗ 
fchzeven Deere Ambaffadeur voorts ghe⸗ 
trocken op St. Digt in iſtria, ende Daer is 

bp gevallen in de hande bande Vfcocchem 

Gwelck fijn Strate fchenders ende oo⸗ 

vers in Dalmatia ) upt welcker handen hy 
ende fijn volck / behendelic zijn ontcomen. 

Panrdacr ig Pe booet getrocken te Water 

bant eene eplant op't ander/ende Veel pes 
rickelen ende ongemack / (alfo het in die 
guartieren eenen extraordinaris harden 

Winter Was) overkomen zijnde / is hp 

eyndelijck naer een reyſe van ſes Maen⸗ 
den gheluckichlick tot Conſtantinopolen 
aen⸗ghekomen. 

Als hp de Ozateur Hagate Conſtanti⸗ Baga en 
nopolen mepnde —— ende met bint bet te 
cevbiedinge/ nae behoozen / ontfangen te —— 
worden / fag is hem geljeeliek het weder⸗ wier gene 
fpel bejegent / bevindende Beel eenen anz ara bp bes 
deren ſtaet aldaer / als hp / ende Die hem poop: pad 
uptgefonden haddẽe / vermoeden / eenſdeels de, 
overmits Challi Barfa Overſte Luytenant 
ofte Admirael der Zee / Die deſe fake ten 
hoochſten ghevoordert hadde / even twee 


— — — 


Maenden te vooren van fijn offitie was 

ontſlagen / niet om eenighe mifdaet / ofte 

met ongenade: maer om Dat het DE Turc⸗ 

fchen Keyſer belieft hadde Dit offitie Ma⸗ 
hodmet Paffa,die fijn Dochter getrout had⸗ 
‚De/te geben. Waer mede den Challi Pata 
veel authoriteyts benomen was / ende mt 
als privaet levende / deſe falke niet fa wel 
‚En conde bevorderen / als hp mel wenſch⸗ 
te. Doch tot Dit voor· verhaelde iffer noch 
bp gecomen(dwelck Wel het pzincipaelfte 
ende 33— was dat de Orateurs 
van — ef ett eig ende 
Penegten aldaer refiderende / Hoog alte 
middelen gepoocht hebben de Pederlants 
fche fake bp alle de Viſieren ende groote 
Weeren aen Des Turchfchen — Hof / 
verdachtſaem ende Lupi te maken / ende 





alfoo Den voortganck Der felfder te belet: 
ten / daer toe gedze ben zijnde door De lief: 
de Van haer epgen pzofijt/vuel nrevckende 
indien deſe falke met De Pederlanders haz 
ren Daogt-gauck name / Has ſy Daer door 

C groote 


| 


zij 





Nederlantfche Hiftorie 
groote fchade in hare conſolaetſchappen 
fouden hebben te verwachten / dewijle NU 


eenige Garen herwaerts de gPeberlandts | De plaetſe Ban Den Naſſent Paffa 


Hreeven/ern Dat ouder Ben naen ende bantes 


ren ban Brancrijt en Eugelant / waer ban | te boen hebben bp den Turckſchen 


Die Ambaſſadeurs gewoon waren hare 
confulaten/ofte paofijten ende goet gen 
tetreeheit. Gock vreeſden fp feere / Dat 
onſe natpe verlof hebbende om Haer vrye⸗ 





Het drie-en-dertichfte Boeck. 


ig te ſegger De Vice-Roy, welche vaas Ma, z6rl 
homet Baffa Vifir. zijnde eenen Eunachus,ll 

‚Gpperfte 
ſche fcljepen daer hadden eenig haudelger | Vit, Doe ter tijt in Perfia weſende / bewaer⸗ 


de) hem toe ſeyde ende beloofde mari 
Veps 


fer. 

Als De Dzateurg ofte Ambaſſadeurs Lan 
Pꝛancrijck / Groot· Britannven / Honga⸗ 
rien / Denegien/ eh andere Hit vernamen / 


ende wel merckten dat fp het gualick ſou⸗ 
den cammen Berbinderen/fo hebben fp upts 
abefiropt / dat Haga maer eenen Nuutius 
ofte Waoz-hode en war/ ende Dat He rech⸗ 
andel tot haer trecken foude/ eenſdeels te Ovator noch op komender wech was / 
aag hare behendicheyt in den Coophan⸗ | mede brengende beet ſchoone ende treffe⸗ 
Bel/ ander deels oock om Dat fp met mins licke geſchenchen. Meyuende Daer mede 
Bere onkoften hare Schepen konnen uptz | tijt te wumen / ende fe versorſaken Dat de 
repden : Mepnende / Dat geiijch waer des | fake voor cenentijdt lanck in bedencken 
Turcſchen Veepferg paerxt ſijnen voet fett/ ‚genomen ende opgefchove foude worden … 
Hat daer geen grag meer en waſt / nae BET | ofte inmers ten weynichſten fan deel te 
Curcken ſpreecn· woort: Bat oock Waer Wege te brenghen / Bat Haga maer alg een 
onfe uatpe hare Banieren taet vliegen om | ppibact perfoanofte Nuntius ſoude audiens 
te negotieren/ ſp andere Patpen Garen | tie verkrygen / ende niet gelijck-men Baer 
oep ende waſdom ig verhinderende. | gewoontes anderer Potentaten Geſanten 
Me boven verhaelde Grateurs hebben te ontfangen. Jae fp Gebben oock De fahe 


lick te traffiqueren / dat ſulex tat groet na⸗ 
deel van harte natpen ende negothen ſtrec⸗ 
Keu ſoude / Jae dat onfe natpe/ ats op an⸗ 
Bere plactfen gheſchiedt is / al den — 


gecalõnien van deſe Landen veel catommpen geſpreyt | foo wijt gebracht / dat De Charmachan Germ 


doc de P03 


enveabee Miet de andere %mbaffadeurs/ AUCH 
alin Beft denckende ende doende wat hy eenichſins 
Indie / als konde ofte bermacht / omde Hollanders 
Be Hedere vpt Turckyen te Gouden: Ende fp hebben 


traffiquerẽ 


feggende Bat fp macr zeeroovers en warẽ / geen andere audientte toe ſeggen en wil⸗ 
ende afvallige rebellen. De Orateur des | De bp den Turcſchen Neyſer / dan als Pri- 
Conincx van hongaryen hielt De hant agen vacu m, ende ſonder eenige cercmonten/oft 
acg bee | upterlijch bewijs van eere. | 
D Ambaſſadeur Haga dit aen⸗gheſeydt 
zijnde / liet Den Chaimachan gen⸗ſegghen / 
bat bp liever zijn hooft wude verlieſen / 
als Dat fijnen Weeren ende Meeſters ſoo⸗ 
danige clepnichept ende verachtſaemheyt 
fsude acn-ghedaen worden / tot grapte 
vreucht ende triumphe van De Lpanden 
ber felfBer. De Chaimachan freude He claer: 


foo Velt te wege gebracht / Dat vaſt alte De 

emoederen der grooter Heerẽ des Lure 
Poen keyſers ban onſe Landen vervreemt 
ende afgetrocken wierden. Ende alſo het 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuvest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Hof-ghefindes Curckſchen Kepyſers ſeer 
met De gelt⸗ſieckte ghequelt is / ende der⸗ 
halvcn met geſchencken eude gaven lichte⸗ 
ſick is te cozꝛrumperen / ſoo en ebben De 
boven · verhaelde Imbaſſadeurs geen gelt 
Vegaet maer hebben ettelickẽ dupſent 
ucaten te coſte geleght omte weghe fe 
brengen / dat ben Pederlantfchen Orateur 
re intecta foude moetẽ vertreckẽ / tot groo⸗ 
fe diſreputatie ende verkleeninghe deſer 
Tanden / ende tat groote vꝛolickheyt ofte 

Rie ap harer branden. 
er 


hendige tegen ſportelingen / ſeer wijſelick 
gedraghen/ ende met groote courague ge⸗ 
dpponeert / ende met der tijdt de fake ſos 
verde ghebracht / Dat Be Chay-nachan (Dat 


taten Ambaſſadeur Page heeft 
ſich teghen alle Hie Machinatyen ende bez 


moedichepot ende vaſte vefolutie ban den 
Ambaſſadeur Haga, ende Daer beneffens 
tot verſcheydene vepfen van Challil Pala 
onderrichtt ende beredet zijnde / ſoo heeft 
hy hem epndelick toe⸗ geſtyt ende belooft / 
bat Gp audientie hebbẽ ſoüde in debita fer⸗ 
ma bp Den grooten Heere / ofte Cureſchen 
Keyſer / Get welche ooch gheſchiedt is op 
Ben eerſten Dach ba Mep Des jaers 1612. 
tot groote eere eñ ve putatie van Defe Lans 
den / zijnde Hoe ter tijdt de Turcſche Teeps 
fer alleen bot deſen eynde vã ſcutari(in Aſa 
gelegen) it Serraglio te Conſtantinopo⸗ 
ten oBer-gevaren / welcke ſolenmitept al⸗ 
Dug 1e toe gegaen. 
BD Ambaſſadeur Haga Wiert te Dove gez 
haelt by den Spahiler-Aga, Welcke * 








geeringhe van Coninck Philipsde derde, 


erfte is ban alte He Bupterpe/ ende bp 
‚ Oberfte Gan alte De Edel” 
vergeſelſchapt zijnde met 
mende Gheſanten van Be Ailer-groatfte 
onunghen gewoon ig 


Conſtantinopo 
caſie van ſeker 


vet grooten Heere/ 
aſſas volcomentlijck ig 


mans / dat is / 


{te paer de/ ende 
equam Den A 4 


gen gevolgh / die 


ACT het Sarralio ofte 


Daer na gecomen 
Be poogte ban bet Sar 
Deur Haga Ban den P 
lept zijde onder de 


nde voor de twee⸗ 
ols den Ambaſſa⸗ 
aerde geftegen/ghjez 
armen Banden Peichis 





arly European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC. 
courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Baffa, Oberfte bande Kackepen/Dieint 1612. 
Goude laken gekleet was / ENDE AIDES meen 


halven ghewoon ig de gheſchencken Looz 
Den grooten Meere te bꝛeñnghen. Door deſe 
tweede poogte ffonden ontrent 100. Cap: 
pefig met Dier Capitepnë/ De Wacht hous 
Dende : ende int poogtael Waren ontrent 
300, Soubbaffas, Welcke Capitepnen ban 
De Janitſers zijn/ ende hooge witte beft 
men in forme ban Pau-veders op’t hooft 
draghen. Wier ſtijghen Alle De Batas ban 

haer Paerden/ ende gaen te Boet in Diva 

no, twelc ig De Maet-hamer / daer alle de 
Baſſas met den eerſten Vefier, repreſente⸗ 

venae Den Perfaon Lan den grooten Wees 

re/ Der dagen te Weke openbare audien⸗ 

tie gheven / ende alle fahen vant gantfche 

Hiijch ordine eren. 

Door deſe poorte gepaſſeert zijnde / ſtan⸗ 
Ben in ordree onder twee lange Galerven / 
met Marmer pplaren onder ſtut zijnde / 
aci Deen zijde De lanitſer Aga, Die Overſte 
ober alle De Janitſers / ende al het Doet: 
bolck Gan gantſeh Turckyen is / met thien 
dunſent Janitſers: Aen d'ander zijde de 
Spahiler⸗gas, oft Overſte ban de Rupte⸗ 
rye / met twee dupſent Spahioſfte Nupters / 
Dit alie gader met ghebogen hoofden / nae 
de maniere van de Turcken / onſen Am⸗ 
baſſadeur voor by gaende/ reverentie Des 
den / ende weder van hem ontfingen. Dier 
wiert den Ambaſſadeur bejeghent ende 
ontfangen Ban Den Kihaia oft Stadt.houz 
Der/ ober alle De Capitſis / ende Lan den 
Siaus Baffa ze bepde feer groote perforns 
nagien. efe hebben hem gelepdt im Di 
vano, voor hem gaende elc met eenen lau⸗ 

en Ailber-berguiden ffaf inde hant / ende 
* pompeuſelijck ghehleedt / met rocken 
van Goudrn-lakken/ het welche He meeſte 
eere ig / Die-men aldaer te Hove pemandt 
can aen⸗doen. 

In Divano aten gefeten Hen Chaimae 
chan smet alle de Vefiers Baſſas, welcke De 
Hoofden ende Opperfte Gracht. Weeren 
Ban Hen grooten Heere zijn. Tegen over 
Den Chaimachan Wert eenen Stoel gheſet 
voor onfen Ambaſſadeur. Ben fijn vechter 
zijde/ Me bp Be Curcken boog De onweer⸗ 
Bichfte ghehsuden wort / ale zijnde onder 
het zweert van andere / fatten Machomet 
Balla Admirael vã der Zee/ in ondertrou⸗ 
we ſtaende met De out fte Dochter banden 
arooten Heere. D’ Ahur Baffa getrant met 
des Daders Suſter banden grooten Weer 
kolf. Bada,C.kellBada,ss be Nalekanzi Baſſa. 

getrout 








dk EE ek. 


Nederlantfche Hiftorie Het drie-en-dertichfte Boeck, — 


Ere 
1612. ghetrout met He Pichte ban den Heere / | een Galerije appart getracteert/ / met on⸗ 10 
—— wiens affitie ig den naem Van fijne Jas, trent drie hondert Bherechten : Doogtg ns 
geftept te fchzijben op alle De Placcaten ! werden oock ghetracteert De Ganitfers/ 
ende publijcheFuftrumenten Die van Wez | De Spahi, ende andere gegageerde van dert 
gen fijte Wajeſteyt upt-gaen. Aen dean⸗ grooten deere. Ende kofte defe Feeſte 
Det zijde Ban Den Chaimachan, een tame⸗ ende JRacttijdt omtrent fes Dupfent gul⸗ 
lijche groote fpatie open ghelaten zijnde / dens / foo ale Be Chreſorier De feline in ves 
waren ghefeten De twee; Tadileſcher ofte | keninghe baacht. 
Opperfte Meebterg van het gantfche Lijc| De Maeltijt (Die ontrent een ure Duerz 
ban Turchpen/ ende op een banc appart/ | De) gedaen zijnde/is N° Ambaſſadeur Haga 
Ben grooten Threſorier / mede Defier zijn: | cert mepnich tijdt Daer nae op-gheftaen/ 
be. Hier beneffeng in een Camer appart | ende nac goehzupek aldaer De Baſſas hez 
Ri” faten ontreut 300, Secrctarifen bande gri- | groet hebbende / ig hpupt De Divano er: 
I nantien / eick De rekenunge houdende ban | tvocken/ om ter audientie te gaen/t\nelch 
ecn befonder Provintie / ende onder Baer | nret defe navolgende folenmutepten ig toe 
hebbende berfchepden Yrerchen. ghegaen. 
Ambaffadeur Haga eenen tufdt lanck Bupten Divano comende / ſtonden aldaer 
miet de Baſſas ghedifcoureert hebbende | aen De rechter hant/de bopz-gedachte Kie 
fag Sijnder biet Zilveren vonde Lafeten | haia „ende De Siaus Baas, berghefelfehapt Bee 
ku-ghebzacht/ Baer ban de eene ghefett ig | met drie hondert Capitfis.ene bijf hondert En 
tufichen onfen Ambaſſadeur ef Den Chai- Siauſſen / Wachtende op deg Ambaſſa⸗ Re 
iik wachan, de andere Hoog dander Baſſas / deurs komſte. Ken De flincher hant was B: be 
Hij Be Derde Booz de Cadileſchers enbedhzez | De Cancelier bant ich gefeten/ met ons jereer 
OEE | ſorier / De vierde Voo, De Nifchanfi Baffa, | trent hondert Secretarifen / die alle-gact 
| met den fijnen / ende zijn alſoo feer feeftez | op-flonden / om Ben Ambaffadeur te bez 
lijck met feer veel gerechten onthaeit qhez | groeten. Ende hier ig de Boog genoemde —-” 
worden / upt groote Pogcelepnen Schoz | Perchis Soubbatfa hem kemen ont fan a 
| telen/bzengende niet meer alg een gerech: | ende tepde hem acn een baret net api: 
EE te feffens / op De Buptfihe maniere / eten⸗ ten behangen /-alwacr Ho neder ghefeten 
Be onfen An baſſadeur aen eene afel met | zijnde met De Edel-heben die hen verges 
It ben Chaimachan, dent Capitepn Bata, ende | felfchapten/ om De handt vanden grooten 
Dabut Baſſa. In't midden van de Macitt Heere te gacn kuffen/foo zijn hem banden 
werdt peder bande Baffag/ ende onfen | Chafnader Bada, bte groot Threſorier bans 
Ambaffadeur upt gouden Sthotelen te | Den ſchat van bupten is/ toe-gebzacht 14. 
drincken gegeven sorbeita, Dmelch ig ee⸗ rocken van Breocado / aft Gouden-laken/ 
nen dranck Van Water / Supcker/ ende | maer des Amb adeurs Fock wag ghenoz 
Kimoen-fap gemaeckt / ende met Vmbze | mien upt Den fchat van binnen / ende Hat 
Muſous gemengt/ende en dzoncken daer | door fonderlingke gonfte: Defe rocken 
na uiet meet/ alfaa De Curchen feer faber | zijn den Ambaffadeur ende fijne Edellies 
in het drincken zijn / ende —— Dijn den onder De Mantels aen⸗ getrochen/ bp 
@uder Be groote Meeſters ghebzupcht en Ben Opperften ban Die DE fs bewaren/ 
wast. De Mutpac Emini, oft Opperſte ban | dien Be Italianen noemen Capo della guar. 
Be KReuckẽ des Curckſchen Leyſers / heb⸗ darobba. Hier nae ig de Chaimachan met 
bende onder hem meer alg twee Dupfent | alte de Batfas Vefiers, ecn boog een gegaen 
Dienaers / die in De Kkeuchken dienen/ftont | na de camer ban audientie/Daer de groo: 
baar De Tafel om te dienen / ende nevens | te Deer ghefeten was: Ende onfen Am⸗ 
hem waren hoch ontrent hondert Tfefch- | baffadeur Op. flaende om De felve te groe: 
negers Dft Praevers / alle.gader met gaus | ten/ ende Wederom van haer de groctes 
den rocken / de Cafels dienende ende aen: | nifTe tonfangen/ ig haer dadelijck na-ges 








































































rechtende: Dan defe worden He Beies, bat | bolght/ gelepdt zijnde / alg vozen/t 
Hj ie — — ban De ſteden / ende Ba⸗ de poorte. Door de Camer dd 
Î C * 


tie ſtonden onder een Galerije / fee 3 
De Chaimachan gaf onfen Ambaſſadeur ck van Marmer —— —ã 
upt peder Schotel die Daer opgedzaghen | mer gheplavept / acn deert zijde ontvent 
Werts het eerste. Onder tuffchen werden | tiuee hondert Tfefchne ers met Den Tfefche 
De Edel leden ende hare Dienaerg ouder.| neger Bafa,bic De Spijſe voor Den grooten. 


Herre 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 
duced b 


Images reproduce y iele, 


444 B 20 


A 


— 


Me Gaga 
ken Tu: Cz 
Even Bep 
et heeft 
ereert. 


LN 


Early European Books, Copyr 
Images reproduced by courte 


444 B 20 


li 
den 


lerye werde 
F Tureſt 


00 Grout alg 
befonder € 
te ban Hie Ha 


d | nen Berciert / ende de gantſche Camer hez 
Criftal de Montaigne. leydt zijnde met feer — Tapijten? 
Bekers van Peerle-m oer | Met verheven Goudtbloeni werch / op een 

Ende viſch been. fa tel: roet Karmaſynen ꝓhuweelen gront. Det 
— Acer conſtelic ghe- | Bark it fo2me ban een vondt Tabernakel/ 
EKL. feer koftelijck met goudt bekleet / met ver⸗ 
Item veertich ſtucken Atlas ‚ van |fberden Lover⸗wercken. Men eſtimeert 


Item vijf ſtuck ſche Ducaten meert te weſen 
tem, vij Éftu * — Pa dat onfen Ambaſſadeur bp den groo⸗ 4 
Se ucken Dobijn, ofte Sy- |ren heere mag gecomen/ So Breft ven van 
KEN Bombafijn als Cametot,ende vy- | De Capitfi Baflà Den Mock van fijne Mayr: 
Velonder vvaterofy volcxken. ftept opghelicht / den meteken d Am baſſ⸗ 
tem eenen Staf v. [Deur neder ne ghehuft heeft/ ende | 
een elle tanc tat van Elpen-been. | daer na gedaen Bebbende de gheweonelics | 


ende met allerley confte 
fchoon bloem: Vverck ve 
Itemeenen P 
ineen Criftal bef loten, darmen niet | Bente harr been enen oe an ROee 
fienen conde } 
Men vvas, 
kem eenighe dofynen Handt- [bate nae mert oord Aere eene ende 


© 2011 ProQuest 
f Koninklijke Bibliot 


eere op· dragen. Ben bander zijde ſton⸗ dvvalen ende ferv ſe 
| ⸗ | etten vaneenteetr 1612, 
CM ontrent hondert beauchi ofte Camer: 


nghen / die daghelijer o au⸗ 
grooten —* 30 he 
jer zijde onder een lange Gaz 
, neg gefebhenck en / die Haga 
| gel eyſer peefenteer enz 
aerlyck ende boog af de leni been 
ne ehouden / bp de Canitfie/ elck ſtuck / 
klepn Appart / peder bp een 
itſp / eũ dat nae De gewoon⸗ 
— nden / om alfaa den monſter 
€ grooter te Mmake/De wijle het voor groo⸗ 
Boere — —— vele Capitſis 
Rencken ghede | ie 
— Niet de â he — — 
envoorbp Dern rants 
fiber a: \graaten 
| De bertnan 
Prefenten D 


ga zijn ghepe 
| Vooreerft d 
IE-men fchatt 
Daelders., diede K 


vervonderinghe aenghefien heeft. 
tem tvvee fchoone Bekers van 


Tgaen/ſyne Waieſt⸗ var 
den/ gne NMayjeſtept de felf 


u Die voor Hat mael door Ha- 
eſenteert / Waren deſe. 


erley vervven. 
Item vijf ftucken fchoon fuvveel. 





nj 









































Onder de regeeringhe van Coninck Philipsdederde; 





‘fchoon ende conftelijck Damaft- 
werck. 








Nite deſe gheſchencken zyn den Turck: 
ſchen Veepfer feer aengenaem gheweeſt. 
Pufal ick voorder verhalen hoe dat 
dAmbaſſadeur Haga is onthaelt geweeſt. 
Doo? De Camer ban audientie ſtonden 
twaelf Capitſis Baſſas / met Silver ver⸗ 
gulden Staven / die met paren eerſt den 
Ambaſſadeur / eit daer na ſjnen Drageman 
ofte Tolcſt / met alle ſyne Edel lieden onz 
Ber de armen gelendt hebben / tot voor den 
grooten Heer / om fijne Majeſteyt de hant 
te kuſſen. Sijne Majeſteyt vaag gheſeten 
onder een ſeer coſteljck Tabernakel/ ruf: 
tende op Dier Marmer colonnen / ende cen 
wepnich verheven van der aerde / informe 
van een graat lict de camp; dienende vooz 
eenen ſtoel / bekleedt met feer hoftelijche 
gouden Tapyten / die fa door/werocht ende 
befett waren met Diamanten Gobijnen/ 
Peerlen / ende andere coſtelijcke gheſteen⸗ 
ten / Dat het eenẽ Wemel vol ſterren ſcheen 
te weſen / ſtaende neffens fijne Majeſteyt 
eenen Achzijf-koker met ſeer ſchoone ſtee⸗ 


ſchencken een woog 
deere ofte Turc⸗ 


re Paradys voghels, 
€ op tvvee duyſent 
eyfer met groote 


Befe Camer / Die niet ſeer groot en ie / ſoo 
ats men De felfde ten tijde bam fotenmete 
audientie verciert / een Million Hongher⸗ 


» Conftelick zhedraeyt, ke reberentie aen fijne Dajeftept / fan | 

liek ende hebben hem twee Capitſis Baga achz | 
C ENCE | termaertg ghelepdt on Deen Zijde bande 
rciert, Camer / daer een fit-plaetfe tn Hen. muer 
apegaey, (o aerdich  upt-gehowmen /ende met koftelijche Cac 


ten re Daer gheen ghebrupeß ⸗/ dat eein ghe | 
oe hy daer in ghcco- Ambaſſadeurs haer neder fetten. De twee | 
boor-noemde Capiſes Baſſas bleven bez 


Baer nae Wert ooch de Dragoman voor dent 
Kroaten 





nie 
heek, Den Haag 





J 5, Î * 
—— Ee! * * — b 
——— — ——— — — 


EE Nederlant{che Hiftorie 
| 3612, grooten Beer ghelepdt / ende wederom te 






















































rugghe bp Den. Ambaſſadeur ghehzacht/ 
| daer na de twaelf Edel · lieden / etch befonz 
‚An Der een en een vervolgens. Bit ghedaen 

| zijnde / las Den ecrften Vefier ofte Chaima- 
chan ect Supplicatie voor den grooten 


UNE Deere / inhoudende kortelijck / Dat fijne 
OER | Majeſtent ghelieven mocht faodanighen 

Ei A8 Ambaſſadeur gratieufelijek audientie te 
HEB | verleenen, 


(an Daer nae heeft onfen Ambaſſadeur fijn 
— Pꝛopoſitie ghedaen in Latijnſcher fpeake. 
an Bie bp den Dragoman terftont vertollickt 
Un bj 18 gheworden / op Turcx / ende nace Dat den 
HEL Ambaſſadeur fijne brieven La Eredentie/ 
Lik HIRE E met De voorß. peopofitie bp geſchrifte gez 
bit: Ba ſtelt in een facrken van Gouden-Laken 
EMILE E naet gebrunck aldaer / doo? fijnen Tolck 
EE aen dert Chaimachan oper gelevert hadde / 
EHEER | foo is hp ( doende wederom de gewoone⸗ 
LIENS lijcke reverentie act fijne Majeſtept) ter 
camer upt gelept/tredende achterwaerts / 
fonder Dat fijne Majeſtent aft pemandt 
4 (an bande Baſſas pet gheantwoort Hebben/ 
ZN AR | Wefende ſulcx aldaer geen maniere, ende 
| | is alfo voorts gegaen / tuſſchen een groo⸗ 
VI te menichte ban Hovelinghen ende toe⸗ 
dine fenders / tot bupten de Goofs. poorte/ 

EE ON IH groetende aen weder sijden Den lanicfer- 
KEE Aga, ende Spahiler Aga,elt ban haer/midty- 
MDIEE Lj | gaders Gan de Janitſers ende Spahi / we⸗ 

ii | Ber gegroet wordende. Wet is te ver wone 
ACME deren / Dat in Bit Curckſche Bof/ als men 

vk raedt houdt(twelck ordinaris bier dagen 

EEL ter weke gheſchiet) aldaer vergaderen hj 

Be dertich dupfent Menſchen / alle gagie 
treckende Ban ben grooten Heer/ ende Die 
fijne Majeſteyt midtfgaders de Baſſas 

Hie ten Dienfte comen: Haer ſtaen met fo groo⸗ 
CIEL F ten ſilentie / Dat het meer ſchynen houtene 

MEEL | Beelden te zijn Dan Menſchen. 

} Als nue onfen Ambaſſadeur met ſyn fuite 
weder te Paerde was / ſoo heeft men haer 
doen ap cen zijde gaen/ naet ghebruyck 
bl van alte andere/oi De Court afte het Wof 
| banden grootẽ Beerete fien voorby mare 
cheren / tot een eere vande Ambafſadeurs/ 
gil bewijs van de graothent deſes Hofs. 

| Eerſtelijt quamen alte de Banitfere/zijn 

De ontrent thien Dupfent it getale) met 

—*48 „„Iroot ghedruys de poorte upt gheloopen/ 
tr, Fekhebbe ende marcheerden alfoo baor,bp/ wel it 
iid Bier bevoor habijt / maer fonder geweer. Wier navoig⸗ 
, fb verhadt gen ontrent soo. Salachijs ende Bulucballus, 
|, __ _die magni- welcke zijn Be Corporaels eñ ander Offi⸗ 


| keentien en gieven ban He Janitſeren. Daer nae onz vanghens / alg oock ban Be negotiatie 


— — —— — — — ——— eeen. pn 


Het drie-en-dertichfte Boeck. 
trent gier hondert Soubbaffis met hooghe 10 


t 


witte plupmen opt hooft / ende zijn Capiz — 


teynen die onder andere ſtaen. Hier nae — 


volghde te Paerde de Stampel Aga, zijnde 
De Opperfte Lan alle de Samoglanen, het 
welche zijn ſekere Jonghe Lieden/ eñ Leine zi 
Beren Die Den grooten Weer tot tribupt sch} 
gegeven \uogden. Boorts de veichir Mal 7, 
gis, Janigferijs/ de Decretarifen Lande F* 
Jauitſeren / Den Solach Bath Opperſte van kaj 
Be Solachijs / de rSagerfchi Bafi Opper- 9 fi 
Jachtmeeſter Gan den grooten Wecr/ den al 
Chabagrabeyaft Stadthouder ban de Fa: Kl 
nit ſer Aga / ende fijnen Subftitupt: vaer [PPT 
na volghden weder te boet hondert Sau, 2 
baffis / ende voorts den Sanitfer-Nga/ * 
Overſte ban alle de Janiffers/ nae den "is 
welcken volghden hoũdert Menegeft, alte alb 
met Kiemen van Brocado upt render hant v9% 
ont gegort / dat mede Janitferen zijn / ende ac 
peder een Tortſe Lao? den Aga dragen / als mas 
hp s nachts Be ronde doet Duo Eon: tiet 
ſtantinopolen / ghelijck als alte de groo⸗ pil 
te Defiers ende Baſſas nacht bang (hiel 
nacht in perfaone gheobtigeert ende gijez evcſ⸗ 
woon zijn te Boen/om De Derteigenst van van | 
De guaet doenders voor te conzen/gacnde gef 
elck met een Scherpe rechter bp haer / om Heertk 
atle Die fp vnde op éenich quaet fept/ja al teu 
Die fp maer ba der ſtraet en vinden na gez corfld 
legenthept vande faken)dadelick te frcaf: zopdlÂ 
fen/ het 5p met Der doodt/ oft anderfintg. voet 
Als nu alte tof van Den grooten Wees als Ì 
re aldus in ordre gemarcheert vaas Baar, ter orks 
bp onfen Ambaſſadeur / foo is hp weder dich 
Ant nae fijn logijs gelepdt als vazensende de od 
sijn hem boveñ dien (tot extraordinariſe nige 
eere) ban De Baſſas ghefsnden twee Pei- dingef 
chis ofte Lackeyen van den graaten Weer/ Hants 
dragende Silper vergulde Bonetten/ enz ter vil 
De altijdt in groote menichte neffens Bet calf 
: Sera Be set g 
Paerdt ban fijne Majeſteßt gaende, De voerad 
welcke al hoe wel fp niemant anderg/ae zhe 
ooc niet Den grooten Vefiers Baffa, ge woot d 
Ent Sijn te berfelfchappen / foa zijnfe noch: 
—— A ved pe ghevolght / tot 
| ps/ eick aen eert zijde van fikt 
Paert gaende. ISES 
Ober die vrientſchap ende atiantie tuf: 
ſchen den grooten Beere ct onfe Landen 
hemaeckt / zijn alte De Turckien ſeer ver⸗ 
blijdt gheweeſt / foo Hat het ſcheen eenen 
dach ba triumphete zijn / ſulcx datter van 
Dien tijt af beganen is breeder te fip2êz 
ken / faa ban He verloſſinge ban onfe ghe⸗ 


ofte 


EAT — 7 * * 
Cennet de Â SM KT J En « 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 








16 


d — 


tóra, vfte Venor- Bander / tot welcken ennde al⸗ 


* — reede in Barbarien onde andere plaetfen 
€ 
P 


f pant 
‚_Frand 
f geſchi 
‚op d 
| ning) 
‚Kef 
Mau 
ended 
Kef 
fijn 
vroul⸗ 
mad 
ringtl 
alles 
voel 
aenſi 
7734 
tic vak 
% mi 
schiet 
ont fan 
van } 
gefartt 
Heert) 
tel, 
Conílë 
zopold 
vvat! 
alles Ù 
ter of 
dicht 
la O8 
ge dl 
linge k 
Fant 
en zot! 
atd, 
eFraf 
heſch 


OMMAndementen gefon 
faber nn Heere / verklarende de vrede tufz 


ende is oer: fuer deſe ondert | 

| | handelinghe 
met den. Turckſchen epfer gheepndic ey 
Se be grootſte Ste CH Teputatie ban-defe 


Cvefticht / zen Onfen A 


* 


tert Su; corigeert ende ver⸗ 
mjs ueeſt/in prefentie van Hie: 
Daer tac — Le prake verftacnde/ 
ende gietaant,  *Waffadeur verfocht 


Wp hebben 


inde I rit Ne inr | % 
ſrhen Hrepferg ant Handen des Turek⸗ 


| defte eũ gerfekerfte vane 
bed n becomen/dir ont ban? — — pez 
ek ghegheven zijn heweeſt. 
—— — Engeiſſt che/ende Venetianen 

Zenerael / oft emandt van hen int 
Particulier door fpeciate Gratie 
We Deweert / Dat feit | 


| nde Daer-en-bos 
Ven — pheden die gheene van 
fe ghebanghene enne 21) | 

he Majeften t fo met Slavẽn zijn van ſy⸗ 


| | Edele / Moghend 
—— rd afge (noen 
nen enn SDelt gefoepe heer eiPE 
m cpfehen An ben felfden Mach weder— 
Ben Pernin Hens DP mach fijne Uptgegez 
Die hem Denn Snep gen pri Ben genen 
1e Defen aen-gacnde pret Heeft : Ende 


ay bpm mata: 
men, ooo? het fabeur bp —— 
—— /Datter met⸗ 
Abernpe bijven en fat. ckiſche elende of 


ſchen Vepfer / ende deſe chen Den Ture⸗ 






erguii [B 
| ce PTS alles inon gca: f 
Pitulatie efhecifteeert / e fi mement vant ghemeen volck der Chriftens 





ùber-ahefonden/ daer bp voeghende eeni⸗ 


he Beieven foo ban den Turcſchen Hen: 


fer felf rate Ban den Chai machan,ende den 


Mufti dwelck iet den Opperften Wet-gijec 
ber ofte Paus bp de Turcken / alle-gaer 

ſtreckende tot verſterckinghe deſer nieu⸗ 
wer vriendtſchap. 


TRANSLAET, 


Dan den brief ban fijne Vepferlicke Ma⸗ 
jeftent gheſchreven in ſijn Coninchlijck 
Dof Lan Conftantinopaten/ Hen eerſten 
Iulij Anno 1612, nae den Stijl der Cheiſte⸗ 
MEI. | 


Sultan Achomat Cham, 


Sone van Sultan Mehemet: 
Cham,altoes getuckich, 





NEPA Ere vandegrootheys 
| y wande heerlijckheyt 

Et der Chriftenheydt, 
/ Opperflevande Ex- 
cellentië,ende root- 
Peydt van de vrat 
@{ VA Chriffo, Regeer. 
PC ders vant gouwer- 







heyt, voorftanders vande eèreende billick- 
heydt, Heeren. van Macht ende Eere, ende 
Meefters vande: Provintien hun onder, 
vvorpenint Nederlandt, te vveten Ghel. 
derlant, Hollant, & eelant, Vtrecht, Vrief= 
lant, Over-Nyfel, Groeninghensende Groe- 
ningher lant‚ende wande Gevwveften inde 


Ortentaelfche Indien. van veel Rúcken, 


Heeren ende Adeesters van alle tgene hier 
boven gefeytis, der felvereynde zy Godt- 
atich. 


Aen onfe Reyferlickhe Hofstuwvelt is een 
fleunfel van alle andere Coninghen int gen 


ende befloten Was/fa heeft — said fichte vande Zantfche vyeereldt ende:be- 
Hede Ifde d ig chuttin € van Heeren endé Princen,igge- 
We fen ar: de Meeren Geneve HES —— — * 


rale Staten 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


' 


comen den Erentfesten, by u Edele Heeren 
Dy) _gekofen: 














































Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Nederlantſche Hiftorie. 


digniteyt verde vermeerdert) ende door 


fijne handt is over ghhebracht uvver Heer- 
gckheydt Brief van vrientfchap‚ende den 
inhondt ofte ſubſtancie isdefe. Dat ghylie: 
den verftaen hebbende de gheleghentheyt 
van ons Conincklick Hof, in uvve herten 
zijt bevveecht ghevvorden te verfoecken 
onfe innerlijckevrientfchap „ende daer na 


oock defelvete publiceeren, endete maken 


dit accoort ende defe unie, datfe mach al- 
toos voortganck hebben, dat uvven vvil- 
be altijt feer groot is ghervveeft te behouden 
de liefde ende vriendiſchap in't binnenfte 


was het Conincklick Hof van mijne Maje- 


ſteyt, ende te verklaren uvve goede affeltie 
op die maniere gheljck d'andere Coningen 


‚ werklaerdt hebben, de vvelcke met mine 


CM ajefteyt vrientfchap ghemaeit hebben, 


… begeerende by my ghehouden te vveſen als 


d'ander Gowinghen, vrienden van mijn 


Coninchlick Hof. ende dat ick den felfden 


werleenen vvilde mijne Conincklicke Ca- 


pitulatien in ſulcher voegen als icdie ghe- 


heven hebbe aen andere Coninghen van 
de Chriſtenheyt, ende vvat noch meerende 
breeder aen my fchriftelic verfocht vvort, 
vvacr van tuerfoeck aent Hof vanmijne 
Goninchicke Majecteyt gedaen zijnde, en- 
de alles ten wollen werftaen hebbende, foo 
hebbeick door genadige conceſſie overvloe- 


dichlick gegeven de Coninclicke Capitula: 


tien verleendt aen d'ander voor ghemelde 
Coninghen, ooc conformeuvveeyghen be- 
geerte, ende daer en boven noch meer, dan 
wan woven twvege is verfocht gevveeit, 
hebbe ſulckes alles inghewvillicht endege- 
confirmeertmet mine Coniscklicke Capi- 
zulatie, bewelende bhy t commandemẽt van 
mijne Mafofteyt dat inalle de Landen van 


Het drie-en-dertichfte Boeck, 


HES overs) gekofen vande groote vande VVet van der \ mijne Rijcken , daer uvve Slaven fallen 
mmm Christenheydt, Cornelis Haga, (fijne | ghhevöndenvvorden, de felwe fallen gere- 


laxeert ende vry gemaect vveſen, achter- 
volghens den inhoudt van de voornoemde 
Coninclicke Capitulatie van mijne Maje- 
fleytsende den voorfz.arvven Ambafsadeur 
heeft met groote vereende moderatie, ende 
ooc met alle beleeftheyt gedaen ſijnen dienſt 


inde voorfz. Ambafladesom de vvelckehy 


is uyt gheſonden, in alle poincten betreffen- 


met ſeer goede gratie heeft hy volbracht 


avve begheerte, ende vvanneer hy is he 


comenin mine prefentie, heeft hy met fij- 
weneyghenen monde gefproken inde voor- 






byulicden, tvvelt ok verstaen hebbe,ende 


be, met uvve prefenten „diemy vanu Lie. 
den door fijne handt zijntoe-ghcfonden:de 
vvelcheæ ic bewaren vvil met het ghefichte 
wan mijne Majefteyt « hebbende de felue 
prefenten, als oock den Ambaſſadeur ont- 
fanghen met feer goeder herten. Tgebruyc 
| van oudts by mine Majesteyt is, dat onfe 
poorten van genade endegoetgunsticheydt 
open ftaen, geheel ende al, ende voor altoos 
wooralle: Maer principalick voor de gene 
die hervwaerts-comen met fulcke-begeerte 
wan vertrowvvelicke vriendtfchap, den 
vvelcken behoorlick is alleeeretebetoonen 
die mogelicis. Hierommefeggeic, VVan- 
neer defe mijne Bricuen ouer-comen, dat 
het behoorlic is, dat die voorfz. vriendt- 
ſchap ende ‘taccoort met mijn Coninclijck, 
Hof geduerich zysconformwvve Brieven; 
die vvelche over gheſonden zn aen mijn 
Coninclick Hof, ende in fulcker voegen als 
den Cowintkrvan Pranckrijc, ende Enghe- 


lant mijne Vrienden van oudentijden, tot 


op defe teghenvvoordige ure zijn — 


TEN 


de ‘tbeneficie van onſe vrienifchap, ende 


chreven fake fulcx als hem bevolen vvas * 


voc met vvel ghevallen aen genomen heb 























A57 * greef ren 


ONE EELT IT 











PE 6 Ì 612, de. Euen ‘tfelwige hopen vvy vanu Lieden, 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde 


mmm 





— — 





nelicke Vrede vanden grooten Keyſervan 1612, 


— wamelicdatmen onderhouden fälalle ge de Turcken, de vvelcke nu gegeuen ende 


| nedatterwan wvven VVege belooft ende 
le op dat onfe Vriendtfchap innerlichende ge- 
Jladic ho blijve fult hy Lieden mycontinuer 


Pe F 
— lijck aduiferen met uarve Brienen van u- 
— vven ſtaet ende ghefontheydt, ende Vyyen 
£ ſullen niet faillierente volbrengen al tgene 
7 tot —* “wen propite ſtrechenu met allefa- 
venr begenadighende, ſoo vele mochelic is. 
Ende onfe vriendefchap fal fich altoosver- 
6 — van goet tot noch een beter, hebt 
ke ter van gheen twijfelinghe, 
q Gefchreven in het midden 
— vande maendt van Hematil Elebla, 
— in tlaer oz inde ftadr van't Co- 
Ld ninclic Hof van Conftantinopo- 
ka len,devvelcke Godt bevvare voor 
| alle quacdt endeon gheval. 
e 
; TRANSLAET 
— Sieſs gefchaeven ban den voor⸗ 
É Ni Ujcken Deere Chai machan, ghenoemt 
: ed * Bada Commiffaris Geuerael des 
ckſchen Repſers⸗edateen inden be⸗ 
— ginne des Maendt⸗ lulius Anno 1612. 
5 | | 
dj TN Ere vande Heerlijcheyt der groot- 
£ heyt vande Chriftenheyt, Prince 
vande groote der regeeringe van- 
S de Wet vanden Meflias,Gouver- 
Hagg vande regeeringhe ende (aken van 
: tate des Volex van Chriftenheyt Patro- 
’ — nvande belee ftheyt, d Eere ende Mo- 
4 8 entheydt vande Heeren , Hecren , 
7 aten Generael der Gheuninieerde 


Provintien van Nederlandt, ende ‘Heerz 
— appers van alle-d’andere plaet{en hun 
er vvorpen vvefende. Vyve eynde fy 


Soet, ende die gratie ende faueur van God 
Y metu. 


taemtvoor ſulcke Heeren „en de gevvoo- 


arly European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
d s ke Bibliotheek, Den Haag 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke 


444 B 20 











Jeetr end 
Conforme de vrient{chap devvelcke be⸗ Bene 


verleent vvortu Lieden. Mijn Heeren in 
ken -teecken van liefde ende beueftinge 
vande vrient{chap, Ende dit is tgene icnu 
falfeggen, metde hulpe van onfen Heere 
den Alder-hoechften Godt, die bevvare 
ende onderhoude den Coninc, met de be- 
vvaringe ende cracht van onfen Heyligen 
Propheet, die inde glorie is, ende in rufte 
by Gode. Dat in fijne hulde, beſchuttinge 
ende gratie fy gefauorifeertende gerecom= 
mandeert denConimne vandeLandensende 
vande Zee, Heerfcher int Ooften ende int 
Wetten, Gebieder ouer Mechaende Hie= 
rufalem,den Vroomſtẽ vande geheele Ree 
publijcque vande Invvoonders des Wee- 

relts, met genade ende lydt ſaemheyt. Ee- 
nen Conincrechtveerdichydien Godt lan- 
ge fpare op Aerden , midtfgaders zijn Co- 
nincrijcken,ende ſi jne grootheyt, ende ee- 
re, die daer is eẽ ſteunſel in armoede allen 
Creatueren,ende een toevlucht vande ar⸗ 
meende rampflalige, eenen oprechter van= 
de Baniere der Heylige Wet,Conincin A- 

rabien ende Aften , Dominateur vande 

machtichfte Monarchie, de vvelcke on- 

derhouden vvort by de cracht Godes, die 

daer iseen Conincaller Coningen ende 

die fijn vertrouvven heeft op de getron- 
vvicheyt van den vvaren ende vaften God, 
den grooten ende machtichftenHeere,on- 


fen genadigen ende machtigen Coninck 


Sultan eAchomet Chan, Voorftaender van 
den e-Alcorans;God den Almachtigen vvil« 
le mainteneren {yne crachtsende zynRijc= 
ke, ende late hem commanderen-door de 
geheele Weerelt „om fyn vveldadicheydt 
ende deuchrt, edc. Aen ſyn hooge verhe- 
ven Coninclicke Hof,dvvelciseen onder- 
fteunfel eñ befchurringe vande heerſchap- 
pyeende claerheydt des Weerelts ‚onder 
de fteréte vande macht der Coningen is ge- 
comen eenen ——— Brief van uvve 

e vriëtfchap,te gelijc- 


ke metuvvenAmbafladeur,principaclvan 


e Doorluchtichfte van de V Ver der Chri- 
ftenheyt 


D üj 





meg 
_ ak gn vn rn 

— — tense — — — * — 

—Nſ 


gn mn nn 

































Nederlantfche Hiftorie 





van uvve goetgunfticheyt. Ouer fulex i 


affairen; conform uvven vville: Behaluer 
dat vanvvegen onfen Ke yſer, yyy hem be 


— — 
— — 
— — 


hy vveerdich is. 


— — — — — — — ——ñ—⸗ —— ann 
—— dein ed ed 
* — —— — 
ae ? — — —— 





— — —— 
— — — 




















— G—— — sßâû—ñi —— — 


ik de de fake rechtveerdi ch te vvefen, foo ift 
dif dat terftont ‚naer dat de voor{z. Requeſte 
vvas ouergegeuen, meldende(als ooc doen 
deBrienen vanu Hoocheden)uvve vrient- 
ſchap, foo heeft fyne Majefteyt ſulcx feer 
| vvel behaecht ‚ende is ſo claer verfchenen 
| als de Sonne, ende ouer fulcx van vveghen 
fyne Majefteyt is geemaneert het beuel ef 
commandement ‚„datmen {oude op de fa- 
ke van uvve Hoocheden; letten met groo- 
te eerbiedinge, refpeétsef reuerentieen de 
datmen defelae foude brengen tot goeden 


— — 
ae: ie 
= 


— 


— — 


— —1— 


ende Exmotuproprio, oft uyteygen-bevve- 
geniſſe, conſent eñ licentie gegeuen;datue; 





an teek 
js zh emg Kk ET ES PT IT ZGN 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC % 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


| | 1612, ſtenheyt, eñ vande grootfte Heeren vande 
Lif msnen Natie vi Chrifto CÔrnelis Haga,lyne vvaer- 

dicheyt vvorde vermeerdert. Defen gear⸗ 
| riveert zijnde in dit Coninclic Hof, heeft 
verthoont ende verclaert die vriendefchap 
Ii ende gerrouvvicheydt, ende oock de eere 


| | | de voorfz. uvven Ambafladeur ghebleuen 
| ij ruftende eenige dagen,van fyne moeyelic- 
IE LI ke reyfe, gematteert, ende niet vvel te paf- 
| fe zijnde , ende naer ghenomene rufte van 
k ettelicke dagen met my communicerende 
| fyne jatentie,om te verftaen te geuen uvve 


vvefen hebben de deucht ende de eere die 
Soo hebben vvy uvver 
Hoocheden Brieuen doen copyeren,ende 
vande fubftantie ofte den inhoudt der tel- 
il ver gefproken met advijs ende raet vande 
H Heeren Vifierssende bedienders in materie 
ij van State, ende mer raet ende goet-dunc- 
il ken vande wijle ende verftandige vã onfe 
ij H.VVet,hebben vvy gefproké, van de ma- 
| l niere vande Brieuen. van uvve Vrient(chap 
| | ende goeden vvillesende uvve hertgrondi- 

| i ge goede genegentheydt, geftelt inde Re- 

Li quefte aen den Spiegel der claerheydt van 
Kij het licht der Werelt ſyne Majeſteyt, vvien 
J | ende vviens Rijcken Godt behoede voor 
| ij „de fchaden ofte verderf de vvelcke ouer- 
EN comen inde VVeerelt, Beuonden hebben- 


effe teef is ooc dien volgens ordre geſtelt ooc eenen brief uytden naem van ſyne Mt. 


BTT —— — 


Het drie.en- dertichfte Boeck, 


vven Ambafladeur foude eomé ò fyn Co- 
ninclic Hof, om de reuerentie te oë, ende 
feer haeft daer nae is de gemelte Heer Am- 
bafladeur van uvve Hoocheden,geaccom- 
Paigneert in goede ordre, ef met behoor- 
licke beleeftheyt verfchené,ende hebben- 
de de reuerentie gedaen aen (yne Mt, fois 
hy ef de gene die hem geaccompaigneert 
hebben,met een heerlicke cleedinghe des 
Rijcx becleet gevvorden, ende men heeft 
hem die eere gedaen ende bevveſemdie hy 
vvaerdich vvas, ef (yneMr.heeft de hooch 
ghemelten Heer Amballadeur van uvve 
Hoocheden beuolen, dat hy foude aldaer 
blyuen inden dienft van: fyn Ambaflade in 


S 


1 


d'ander Ambafladeurs dit ſelfde is hé ooc 
aengefeyt vandé Gouverneur vant,Riicke, 
als ooc vande Heeren Vifiers „ende van de 
voorftanders van derVVet,ende infonder- 
heyt van dien die den Opperffen is vande 
VVet-geuers vande Turcken, den Heere 
vande heylige Muſti Effendi: Ende ooc van 
de Heeren Cad, Efquieri, (fo noemtmen de 
groote van't Rijcke) mer alle de Gouver- 
neurs te ſamẽ, met vvelcker aduijs ef con- 
fent getracteert is gevvordé,de vriëcfchap, 
ende het binnenfte gheuoelen van uvven 
goedé vville : Ende hebbenderdiraltemael 
te verftaen gegeuen aen de claerheyt ende 
Monarche des vveerelts, den Grootmach= 
tichften enderechtueerdigen Coninc, die- 
Godt bevvare, foo heeft met de hulpe van: 
God ende fijne fegenin ge. {yne Mt. acnge-. 
nomen ende geaccepteert met goeder her- 
ten uvve Vrientfchap, {tellende defelueon-- 
dert getal vande gene diede ghetrouvve: 
vrientfchap onderhouden aen fynConinc-- 
lichof,die metſyn gunfteende genade fon- 
er eynde altoos ſullen vverden gere ſpec⸗ 
teert eñ bedanct. Ende mits defen fo heeft 
fijne grooteMr.beuolésdat vvy de Capitu- 
latien heel vaſte ende bondich fouden ma. 
ken, naer ueygé beliefte ende vville,ende- 


Ende ic hebbe oocmyne deels vrille ſchry⸗ 


Venjalsuwven:goadenvriems delentegen 


nee 
weldaad — ee ot en 


fijn Coninclic hof, gelije de maniere is van 






















ee Rd ie Se —— 


tene En Ae 


A EEE DET MEE, 















Onder de re 


612, vvoordigen brief uyt vrie 


o— fettie,den vvelc EN vvy midts defen ouer- 
de ak enden aen uvve Hoochedé,dat ſulcx door 
H Go es genade, ter goeder uren mach ghe- 
es: chiedensende defe Vrientfchap vvel gelucz 
—J en mach,devvelcke ghemaect is met feer 
Ak Soederherte ende affectie „ende ditis cen 
is leker ſake, dat de Heere der Conin gen van 
ft cn Ottomanfchen huyfe,endeKeyfer van 
* e Heerẽ des Werelts, onfen grootmach- 
7 tichſten Heer Coninc ftaet in alfilcke ver- 
Be ouvvelicke vafte vriende {chap met uvve 
h oochedẽ, dat alle mogelicke vrientſchap 
IN ende alle de eere tomende väfynder hant, 
5 Wyve Moocheden fal bevvefen vvorden ae- 
in lijc hy inde Capitulatien met d felue oh 
pie, leert, t'ſel b Eer bn 
* J en elue betoont heeft. In fulcker 
ie à Sendar alle de Pacten ende belofté oe- 
> * gemaea in ſyne Rijcken ful- 
cn gheobſerueert ende onder-houden 
RE Vverden. 

5 nie aline verHoocheden Vrienten (al 
ie — e betoonen Ale die eere die 
8 SCHC is, ende vvy en fullé niet gedogen 
— atter het minſte hayr van eenigherhande 
* ichade oft ongelijcuvve heerlichedé ende 
E, der feluer onderfaten in defe onfe Landen 

| —— Want onſen rechtueerdigen 
de deuchtſamen Coninc, dien Godt be- 

| 


\Vvare, fyn Woon ende de belofte vá 
| „IS valtende 


ten peys, ef Vvenfchende dat alle volck 


duvve van fyne Mat. te 
an.herten vvel 
den Heere der 


bdeuchden.eh 
genadie, groot van lof, 


; ende vol vägoe- 
ARA er: ende mildicheyt’Tis ns 

Ehde me 

| eucht het voor ghevvis houden dat 


€ vafte ſtaen, ende 
yt hier inne en al 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 
444 B 20 





geeringhe van Coninck Phil psdederde, 
ntíchap ende af- 


Fol.1ó 
beuonden vverden; ende ſult vaftelic daer” 1672 ì 
op ftaen, datter geen faute en fal wefen,o- 
vermits dat de affairen van fijne Mt. ende 
fyn woort, ende ooc fyn belofte ghefon- 
deert zijn op de vvaerheyt fonder eeniger- 
hande pretenfien ter contrarien: vvant fyn 
oordeel zijn met gerechticheyt en vvaer- 
heyt„ende mits de h ulpe van Godt, ſo lan= 
ge uvve vrientſchap {al daeren, fal-ooc al- 
toos defe innerlicke vrientfchap beclyug, 
devvelcke ghefet is door’t middel van ons, 
om onderhouden te vvordé onder de na⸗- 
tien die inde gedeelten des Weerelrs zyn. 
Ende by alle de Heerfchappen van Staten; 
Princen ende Coningen (al geauantageert 
vvorden uvveeere. Ende niet tegenftaen= 
de eenigen haet van hun ‚ ende onder alle 
gecroonde Coningen vande Werelt,ende 
de Machtige Heeren fo fult ghy gehouden 
vverdé in noch meerdere vvaerdicheyt als 
zy, ende houdt dit voor ghevvis , dar ic als 
Vrient in alle uvve faken die noodich vve- 
fen fullen, {al altoos zyn uvven fecreten 
Vrient, ende in alle uvve andere faké niet 
en fal falliegeren van eenich poindtint gee 
ne daer innemen my fal vá noode/hebben, 
als in eé fake die rechtmatich is.Defe vriẽt- 
fchap is gemaect in alle tghene ic tot noch 
toe gebrochthebbetoteffete ‚fo veelhet 
ſelue door myne handen heeft mogen paf- 
leren, ende doot myn {preken ofte tonghe 
conde te vvege gebrocht vverden.Ende ge 















tot | lijcvvy her gelucgehade hebben, doorde 
Ken hulpe ende genade van God den Heere,en 


tfaueur van onfen Propheet,die inde rufte 
ende Gods gratie is ‚gelijcals in een ghefe- 
ghende befchickinghe, fulcxten eynde te 
brengen. Alfoo fullen-vvy voortaen noch 
metal ons vermogen procureren,ende alle 
neerfticheyt ere jd de Capitula- 
tien die alreets gemaect zyn tuſſchen ons, 
altoos m oghen gheconferuecrt vvorden, 
Weeft hier van verfekert , dat alle den 
tijdt gheduerende datter van uvver zyde 
gheen ghebrec noch f° Waricheydt en is by 
defen Peys, ſo (al ic blyuen uvven Vrient. 
als oock de refte van de Heeren Vifiers, 
midfza- 































































— — —— — 


— — — 


— 


— — 
— — —— 
— — —— — 


— Xa Beren 
— — — 
—— 


— —— — 


—— 
— — 










— — 
k — * — — — — * 
5 — J * 
— — x ——— * 
— — | 
— — — 
2 en ve 









5 
— — 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


— — — — — — — — — ee gn vn rie 
—N 


Nederlantſche Hiſtorie 
midefgaders de Heeren vander Wet, als 
oacalle de Slauen van s'Conincx Hof van 
den Divano, als ooc de gene die ftaen ten 
dienfte vant Rijcke van onfen Grooten 
Heete den Coninc, dien God bevvare,met 
Godes toelatinge ende met fijn hulpe,vvy 
Lieden alle-gader doen de verfekertheyt, 
ende nemen op ons, wie vvyzijn, cleyn 
ende groot,dar van deter zijde in geender- 
hande manieren niet een poincten (al ge- 
breken vande Coninclicke Contitulatie 
van onfen Heere, ende niet daer tegen ge- 
daenfal vvorden. Alfooisoocvanuvver 
zijde behoorlic, recht, ende billic; dat laft 
gegeuen vvorde,ernftlic aen uvveCcapitey- 
nen,Schippers endeCooplieden ende aen 
uvve Admiralen , die ter Zee varen , datſe 
onte Natie ende Volc, die ter Zee gacn op 
hare Schepen, ende tot haer Volc, ende 
Boorflieden,ende door deLanden van on- 
fen Rijcken; noch aẽ hare Cafteelen,noch 
Vlecken,die onder’: gebiedt zijn van fyne 
Ma .nochte aen de geheele Natie, niet en 
fullen doë eenigerhande moleftatie, noch 
toe- voegen eenige ſchade ofte-verhinde- 
ringe. Ende de vrient{chap ende uvven 
peys, endeuvve groote vermogentheyt,de 
vvelcke gedemonttreert is aen de Majc- 
fteyt van de Coningen, ende aen de Croo- 
ne vande Princen van grooteDominatien, 
Difpenfateur vant goede ende van deucht, 
den Groot-machtichíten , eñ onfen recht- 
veerdigen Coninc, ishem (eer aengenaem 


ende vvillecom ghevveeft. In (ulcker voe- 


gen, dacuvve eere {al by fyne Majefteyt al- 
toos vvorden voorgetogen,bauen alle an- 
dere dingen die uvve affayren raken,ende 
voor de oogen van ſyne Majeſteyt fallen fy 
té hoochften gerecommandeert vvorden. 
Ende door dien de vville vã fyne Majefteyt 


is, dat altoos de Lieden geruft vvefen mo⸗ 


gen, ende dat ’trghene hun ren beften ghe- 


yen mach, als ooc voor allede ghene die 
Godgefchapé heeft mach voltogen vver- 
den, ende (vnen voort: gancghevvinnen. 
Sanfeggen vvy tor beſſuyt, dat foo van on⸗ 


fer zijde alle gene dv velc gefchreueu ſtaet 


— — 





ps —ã Es —— 1 
Ban prva, ie Jk ark ol. —E Keer Mi er md. 


Het drie-en- dertichfte Boeck, 


| inde Capitulatie, als ooc van uvver zijde, 
alle ‘tgene darter belooft is tot den Peys in 
uvve Btieuen, fal gemainteneert vvorden, 
Conform d'invvendighe vertrouvvelicke 
vrientſchap die van uvven vvege bevveſen 
(is metter herten eñ gemoede,op dat in toe- 
comende tijden alle onfe taken haré voort 
ganc nemé hoe läger hoe beter,tvvelc vvy 
hopen tot God darin alle de gedeelten der 
VVeerelt,daer de Coningen ende Regeere 
ders zyn,hoorende ende vernemende de- 
fe onfe vriendr{chap ende onfen peys, de 
Vrienden hun fullen verblyden, endede 
partydige daer tegen de ſmerte ghevoclen, 


God vval alle dere faken tor goeden eyndes 


tot uvve vvelvaert brengen. 

Soo veel aengaet den gemeltenuvven 
Ambafladeur, die zy gefegent: VVant foo 
vvelin de fake van fyne Ambaſſade, als ooc 
in de refte van alle materie van {tate fo in’t 
generael,als in elc ftuc in’t perticulierheeft 
hy alle mogelicke neerfticheyt gedaë, niet 


fparende in alle plaetfen, in alle aken, en- ) 


de in alle handelinge , nietachter-latende 
eenichdincom tgene tvvelchy kende noe 
dich te vvefen om defe handelinge tot goe 
den eynde te brengen,ende infonderheyt 
comende voor onfen Groot-machtichften 
Coninc, (God late fyne Majefteyt profpe= 
reren )is hy gecompareert met fulcke eere, 
beleeftheyt, ende devotie, dat hy fyne Mt. 
vel heeft behaecht, ende goet contente- 
ment van fyn perfoon genomen heeft, in 
alles hem dragende in bleker voegen, dat 
infyn charge niet meerder côde verey {cht 
vvorden,endeinaffet{ulcken perfoon in 


ſuper lativo gradn als behoorde te vveſen, 


‘eenen Ambaffadeur,overmidts alle de Vee 
ſiers myne Confreres, en alle d'andete Heee 
ten vant Coninclicke Hof, vervvondert 
zijngevveelt, feggende, Een Man die vans 
publijcque affavrentraêeert,behoortalto 


als hy is, te vvefen: Ende ſy zijnallegader 


ten hoochſten vervsondert ghevveelt van 
fyne maniere van doen ende handel in alle 
ſaken, ende door diẽ ſy faavvelte vreden 
endecomtent mee hem zyn;is riagg 
: y us 






















. NE 


AE AE ee re RE genen 








Onder de regeeringhe van Coninck Philipsde derde. 


e‚ — X hy in s'Conincx Hof (oude blyven. Vvve 





a” Hoocheden al ghelieuen dit in achtinghe 
on Pen tenen fulcken perfoon als 
— eriteert groot gheacht te vve- 
pi vn Ende hebbende op Bico anders niet, 
en refteerter niet anders, dan te vven- 
chen dar avve Hoocheden in goede rufte 
je ende vrede moghen blyven.  Defen te- 
J ghenvvoordighen is ghefchreven in’ be- 
gintſel van de Maendt van G 
pe Bl n Giamati Elebla, 
7 in tlaer 1 O21 inde Stadt van Conftanti- 
— — die Godt bevvare voor alle ſchade 
€ ongheluck, 
Me 
* TRANSLAET 
2) Ronne 
’ Ten ⸗ 
ende Hechter ban het kepferrijg SO ver 
Pt Eerfchap vande groote 
ſt vadeChrifteliche Wet, 
et ende eere vande Natie 
dd vande Mefias,de Sta- 
le Een Generael der Ne- 
* derlanden, ende Prince 
e Maurice. Tæene dat 
te NEN eeu Lieden te kennen 
mi naevolghende. 
* Hof des Groot-machtich- 
8 Hooch-verheven, Gebieder van 
eg € COmmandementen des Weereldts ende des 
* Tempels, verdedigher vande Puftizieende Op- 
n onWer ofte Reſtaurateur vande Steden groot- 
- Sten ende Machtichſten Coninc ende Monar- 
t en — * — fijne Heerlickheyde zy al- 
2 !gheduerich , ende fin PR 
J op * dach des — — ———— 
V. L. hehbende dit Jaer over æbeſonden ha- 
- ve Brieven ende Ambaftadery op te traëtee- 
t ven de vrientfchap ende VeVerentie met het hoo- 
a * Hof, daer in hebben U. L. ghedaen een Ja 
y e die Wel overdacht „ende ſeer Aenghenaem 25 
r den Coninc van't Huys der Ottomannen (twele 
2 Godt Vermenichvuldighe , in fijne macht ende 
es cracht, tot den eynde der daghen…) Zot op de- 
k Jen rijdt toe, en hebben alle de ghene die vrient- 
Ë 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
N40) 


| oon dit afte keeren „ende om datter tot gheenen 


Fol.17 
fchap hebben willen maken, ende vrede houden 1612, 
met fijn Coninclijcke Hof, noyt in teena? 
de manieren — eenich verlies noch ſchade: 























L DAR va 


PJ wer 
Daed 
ed 


Maer (hebben ghenooten profijt ende gewin; 

ende dat ts notoir der gheheele Weereldt , ende 

onder alle Natien is fulcx bekent „ende voor al. 

len den genen die den Groot- machtichften Co- 

ninc ( dien Godt verlanghen vville föndagen) 

verfekert door fijn belo ſten, ende van hare zijde 

bun beneerstighen te conferveren den vrede. 

edende vvelc fijne Majefteyt noch eens fo vele 
ghenade ende mildicheydt betoont. Tvvelck, 

een oorfake is dat in toe-comendentijden svwe 
vrientfchap int binnenftesende uvve vrede vaft 

ende gheſtadich falvvefen „ende datter gheen 

dinc en falzijn om duvel de ſelvige Pays ſpu- 

de ghebrohen vvorden „ende ſult den Turchde 
vrientfchap doen alt betaemt , te vveten „dat 

hun in't Rijcke van Turchijen. noch in hare 
Schepen, van uvver zijde gheen fchade noch 

verdriet in't minste niet en vveder-vare. he 
fomma, dat alſoo voy te famen vrienden fullen 

vveſen, ende vrienden van der ſelver vrienden, Dit # elt de 
ooc vyanden der felver vyanden hoe meer dat- —— * 
men hier inne ſal voort gaen, ſoo veel te meer —* we 
ſullen de beneficien van fijne Majesteyt ghead- sbundane 
vantageert ofte bevordert vvorden, ende in de- tij Maer de 
e materie, alſoo men verfocht heeft, falgetoont Heerensta- 
Worden alle maghelijcke favenr, Hoe vele Na- tenen beb. 


| A ben falcks 
tien zijnder — die hun bearbeydt hebben egt beloof 
noch ingher 


affecte en ſoude comen 2 Hieromme hebben Wy vuvilicht, 


ghefeyt‚eAenghefsen dat uvve miſgunners fulc- 
ke faulte begaen hebben dat bet reden is dar den 
fe Ligue ofte verbondt vaft ghemaelt vverde, 
ende conform der ſeluer Briesen bun ghegenen 
vvorden de Coninclijcke Capitulatien „ende dat 
men doen Jal alle tghenef; begheeren ende mits 
deſen ons laten beduncken ‚dat herreden vvas, 
defen Pays te ſtabiliſſeren. Onſen machtich- 
ſten Coninc heeft aengbenomen uvve vriendt- 
fchap met fijne beghenadinghe, ende conform u- 
vven Brief ss ghefchrenen vvorden’vvoorfthre- 
ven Preuilegie. Ende inalle defe dinghen en 
æ miet achter ghebleven, dar niet en fonde ghes 
daen zijn, achtervolghende uvven vuile, ende 
uvves Ambafladenrs Cornelis Ha ga, dien 
nuue 
















ed ee —— Bs: 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


l ages reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliot 


Nederlantfche Hiftorie 


1613, Hvve Liefden gefo nden hebben in deſe quartie- 
— "ES Kuperiativo gradu vol gratie endseere, 


die heeft het uytgerecht „ ende hem alfoo gedra- 


eydt.als moghelijc vvas, fulcken Man als hy 
ss meriteert te vvefen een Ambaſſadeur foo be- 
quaem alſſer oyt een mach vveſen. Hy en liet 
niet toe dat yemant van alle de ghene die in deſs 
fakeghebefvigneert hebben, fchande daer van 
bebben ſonden. Woor al ſult ghy beneerftighen, 












Het drie-en-dertichfte Boeck; 


het de zwaer-wichtichepbt Her faken ber: 
epſcht / foo nemen De Conſuls ende Dits 
Conſuls haren toevlucht tot den Gzatent 


gren oocin alle faken ghedaen fulcke neerfdic- | ſelſs / vefsderende acn het Hof ben den 


Turckſchen Hepfer, De Steden die tes 


| ahenwoogdehch Confuls ende Mice con⸗ 


fuls hebben zijn voornamelijck Defe/Alep” 
po,Cayro, Alexandria, Alexandretra,Gonftats 
tinopolen, Cypie, Smirna, Chio, Gall ipoli, Pa- 
tras, Andro, Milo, Iaffa.S. Ian d’ Acre ofte Pto* 
le mais, Tunis, &c. 


De Heere Ozateur ſelfs heeft fijn hupss 


dat deſe Wrede mach vvefen vaftende gheſta- Goudinghe in Peraofte Galata ten Stadt fB 


dich : Want defe Vrede ende Vriendt chap is in 
allen manieren profijtelijc voor u Lieden ‚ende 
woor uvve Steden , ende op (ulcken voet als ghoy 
Lieden deſe vriendefchap ſult beveftig hen ende 
onderhouden, alfoo ſullen voy ons ooc beneersti- 
ghen defelvete confèrveren ende te confirmeren 
woor altoos : Want onfen Groot-machtichsten 
Goninc (die Godt bevvare ) ss een goedertieren 
Coninck, endefeer gratieux, ende doet fijne 


Wrienden alle ghenadeende mildicheyt, ſoo veel 


moghelijo is, ende is een groot Keyfer van groo- 
ger eere, vviens gebruyck ss altijdt vvelte doen, 


Tot confervatie van defe Vrede, fl V. L. 


helieven te doen alles vvat mogkelijch ss. De 
dode Mofe Ierufalem heeft fich laren gebruyc- 
Ben in uvven dienst, foo veel hem moghelijckte 
doexisghevveest„ende heeft mg te kennen ghe= 
ghevenvalle nvve ſahen: De Vrede zj met 
allen, 


®Pander-fchzift was deſe. 


Den genen die de gebeden doer voor de Heer. 
fchappye van’t Hooghe Huys vande Otto- 
mannen , Mehemer Soon van G: Saateldin, 

Godt beghenadighe alle, 


So haeft als Haga beng Orateur van een 
Souverepne vpe Fepublijcke ghekendt 
ende aenghenomen wãs / Soo heeft hy in 
alle deZee ſteden ende Havenen daermen 
ghewoone is te negatieren/ Conſules ende 
Vice-Confulesghjeftelt / die de Nederlant⸗ 
ſche Cooplieden voor alle gheweldt ende 
overlaft/dwelck haer moete aen-gedaern 
Worden / ſouden befchermen/ ende recht 
fazelken in alle voor vallende verſchillen/ 
oock be mig Verftanden onder de Neder⸗ 
landers ſeifs ryſende / 4e Millen s Gude fau 





ven: * ET — A onm en 


(groot als Amſterdam / gheleghen vecht 
tegenover Conſtantinopolen / een. Wiets 
dem deel mijlg Ban daer ; Awaer oock DE 
| Ozateurs Han Daancrije/ Engelant ende 
| Benegien refideren. 
De Geeren Ataten upr De Brieven Van 
Haga, alg oock npt het mondelinge rap: 
oogt van eenen gheloof· weerdighen pers 
gen Van Conſtantinopolen ofte Pera nat 
den Haghe ghefonden/bernomen hebben⸗ 
De het goedt ſucces Defer ſake / ende acu? 
merckende de groote eere cnde heleefthept 
die deſen Handen was gheſchiedt in las 
flatelijck onthaten van haren Ambaſſa⸗ 
deur : Over⸗legghende oock De vruchten / 
die ſy ende haer Onderſaten alreets ghe ⸗ 
voeit hadden / foo in den Coophaundel/ald 
van weghen De verloſſinge tan berftheps 
Bene perſoonen / Die als Slaven lange tijt 
nTurckpen hadden gevangen gheweeſt / 
ende nu in Nederlandt los en Lzp Waren 
aen-gecomen (met welche daet de Heeren 
Staten hare goede. affectie tot hare Ou: 
derſaten fo merckelick hebben Doen blije: 
ken / ale fp twaelf jaren Daer te voren ge⸗ 
daen haddérals fp veelgevangene Neder 
landers fn wiſſelinge voor den Komirant 
Don Francifco de Mendoza Wan de Spaen⸗ 
ſche Galeyen ende flavernije berloft had⸗ 
den) hebbenten overſtaen Lan fijne Paine 
celiekke Ercellentie goet gevonden / de Wijs 
fe De voor gaende pzefenten geringe ende 
epnich waren / noch eeniahe ſchoone ges 
ſchencken te ſenden fo aen den Cureſchen 
Nepſer ſelfs / als aen Be Viic-Paffas, eude 
andere Turckſche Heeren / die haer in de⸗ 
fe ſalie der Nederlanden hadden gebrunc⸗ 
ken laten. De pꝛreſenten zijn ſtracx in't 
beginſel van het Jaer 1ór3.te Schepe na 
Conſtantinopel gefonden/ ende Wael over⸗ 
ghecomen. Soo haeſt als d Ambaſſadeur 
Haga Be ſelfde ontfangen hadde / foa heeft 
ſtracx ar den Opperſten Viſix⸗ Pafla aenge⸗ 








—— en 


J en te 
Yv ie 








rn 


zt 





2 Sr2, Bowden! om nach e 
'g — — 


r 
n 
e⸗ 
is 





Ede aga 


Onder dere 


ens te moghen audien⸗ 


tie verkrygen bo den 
om fijne aje P Den Turcſchen Hepfer/ 


Shefchiedt (want geen Ambaſſadeurs bn 
Ben Cureſchen Kenter antiorsre ond 2 
ghen / alsan ijn udientie en krij 
alleen —* de ke lbf. 3, 
ER Opperften viûr-Pada ſpre⸗ 
Ken ende Bandeten) fan heeft He ViGr-Patfa 


| epndelijck Ben Weer mt: 
—— belooft/ dat bn bet Gube fien te 
ed daer be gelijck bp oock gedaen heeft/ 
* is toe beftemt den 29. dach Map / 


te Scutari i 
noemdẽ d hb ef keb hens Den bes 


Andere goed | aten/ende 00 
pen vermeerderd Oe pie fijn fuite biel: 


bof audientie ntengne iN eenen Tuſt- 
ept De ——— 


Ger De welche mag Eraf Br: 
— Swat nek gan Ware 
— die nap an Get beſeheiſpen Eler 
heer fCher vepfe met fijn Mmemozien ende 
« fine aen teeckeningen feer gehalpen 


Det is ommaoodielk Hi 
balen de odich Bier wed 


Ceremonen aldaer 
Beople het úp.ns eer gheſchiedt/ 
Die —— eri vel hee — 


fer niet en mag in ii 


Cenftantinapoten ; AOL ie fyne, Eten 


ſteyt ghemoon ie De on NS ſone Maje⸗ 

dienti te ol * de Qbaffadeurs au: 
Wet upt- gaen Ban 

aga, fau iffer ter audiend. er mmbaffadeur 


Men Ambaffadeur ban Sig ebzacht ee⸗ 


Lant / gefonden van Gab: Ì — 

ervan Siebenburgerwdie geer gn PEUT 

—— — hebben Maer ne 

ent Peinee als eenen Barac. 

der Öttomanfcher Porta — —— 
Haga Daer aúcfouden Was 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


geeringhevan Coninck Philipsdederdes 
foo en heeft hn 1602 


vancen 


Souverepne —— 


che / 
ſyn verſoeck niet ghekreghen: maer moſt 


patientie nemen fat Dat Haga ſpyn faken wm 


bertichtt hadde, 

De peefenten Die ban Wegen de D.I. 
beeren Staten/-ende oock eenighe van 
weghen ſyne Peincelicke Erceltentie Aert 
den Turckſchen Veepfer zun vereert gez 
worden / Waren deſe. 


Eenen Lantern van hout-vverck, 
leer conttich ghefneden, vvaer van 
het maken alleen gecoft hadde ouet 
de vijf hondert guldens. Defen Lae 
tern is ſoo groot, datter een paffelije 
Manin {oude ftaen cunnen , endeis 
met Ducaten Gout geheel ouer. gule 
det, op fijn antyex ghemae&: Tglas 
is Moſcouyts glas. Invvendichiffee 
een Coperen Croone vaſt gemaect. 
met tvvintich lampen daer in. Is foo 
conftich gemaect, dat den rooc daer 
uyt can gaen, onder tglas te verduy- 
teren, ofte eenich deeldes lanterns 
te befmetren, 

Item, Een feer groote ende coftex 
licke Kiftevan Lac-vverck, fchoon 
vergult, in China gemacct. 

Item, Noch een groote Kiftevan 


: | Lac-vverc, fchoon vergult ; binnen 
Amfterdam gemaect. | 


Item,een (eer {chooneende groo’ 


„te Coperen Croone. 


Nock een Scrinium van Lack. 
vverck. 

VL. vergulden Backen van Lac. 
vverc. 

LXXX. ſtucken van alderhande 
ſchoone Porceleynen. 

IL. Paradys-vogels. 

Een gegraueert vergulden Hars 
nas, voor desT urefchen Keyfers out: 
{ten Sone. | 

VL Hellebarden, ende v1, Parte 


E ij fanen, 







































































fe] uropean Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 





—— 





Me nn, 


Nederläntfehie Hiftorië 


4612. fanen, feer conftich gegraucert en- 


Item, eenige Roers, feer aerdich. 

evvrocht, 

II, Stucken fijn Hollandts Lyn- 
wact, waer van d'Elle cofte XX III. 

uldens. 

II, Doofkens van Veer-werc,feer 
conftich gemaect. 

IL Stoelen van Eben-houdt, met 
_ Violet Fluweel, ende met gout daer 
op geborduert, 

IL Kleederen van Satijn, elc van 
verfcheyden Coleuren, yeder Kleet 
van elf Ellen. 

IL. Schalen van Perle-moer, met 
Siluer verguldene voetjens,feer con- 
ftich gewrocht. 

II. Paer ſeer coftelicke geborduer- 
de Handt- fchoen. 

Een VVentel-trapken, ende an - 
dere dingen feer conftich van yuoor 


ghedraeyt, 


„Wier maren nach eenige andere fraeyic⸗ 
heden bp ghevoecht. Defe pzefenten zijn 
upt der maten Willecom ende aengenaem 
gemee / ende veel weerdiger gheachtt/ 
Dan of het alle-gaer baten en koppen bant 
louter Gout en Silver gheweeſt waren. 
Wat de Turcken krijghen van Silveren 
ofte Goudene bekers of koppen / die laten 
ſy ſtracx in de Munte beengen / ende gelt 
Baer van maken, 
DAmbaffadeur Haga heeft oock eenige 
fraepe prefenten vereerdt acn Den Opper: 
fen Viir-Pafla, aen Den Opperften Admi⸗ 
rael/aen den Muſti ofte Moogen-paiefter/ 
ende voorts aen Gele andere Biſirs/ Thre⸗ 
faziers,Canceler/ende andere Heeren des 
Kijcx / elck naé hare qualitept. | 
Alle de boven verhaelde gheſchencken 
zjn ‘Yamen Weert gheachtt aver De XX. 
upfent guldeu. 
VDit ig/beminde Lefer/in het cozte ’tgez 
ne datter berhandelt is / aengaende De al: 
liancye gemaeckt tuffchen den Curcfchen 
Hevfkr Sultan Achmet Chan ‚ende De Door⸗ 


— EEE —2p2— — * * — — 
rang pen rd 


8 * u 3 
* ais * — 
* 1 — 


ficentie van 
ofte Turckſche ſteyſeren De magnifijc⸗ 
ke ende tveffelijchte Intrada Daer wy 








Het drie-en-dertichfte Boeck. 


luchtige Veeren Generale Staten der Bers 1 


eenichde Nederlanden. 

Maer eer ic geheel vpt Curckyen fchepz 
de / ſoo moet ick hier oock in het cote Herz 
halen / de ſolenmele Incrada, ghefchtedt den 
1r,Octobeig Anno 1612.0p welcken dach 
de Turckſche Kepſer met fijn Wof-ahefin 


ende Difieren binnen Conftantinopolen 


ghecomen is / met een fuite ofte ghevolgh 
van meer Dan Lijftich duyſent perfaonen. 
Defe triumphe ig meeft ter ceren ban de 
Perftaenfche/Dongherfche / ende Peder: 
lantfche Ambaſſadeurs gefchiet/ die Daer 
coats maren aenghecomen / om alfo haer — 
nevens den anderen Ambaſſadeurs Daer 
altijdt refiderende/te betoonen De magni⸗ 

het Hups Der Bttomannen 
hier 
van ſpreken / heeft begonnen ban een Luſt⸗ 


bups af/ ghenoemt Dahud Paſſa, een halve 


myle buptenn De Stadt Gan Conſtantino⸗ 
often gheleghen/ende ban daer dwars en 
angs de Stadt tot int Serraglio Van fijne 
Majeftept. De bertooninge deſer heerz 
lichept ofte Intrada Duerde over De 8. uren 
aen een/eer al het Wof-gefin ende Urychſ⸗ 
volck gepaffeert was, De befchzijvinge 
defer folemnitept foude wel een Tauc trace 


taet berepfthen :maerickfal/ ontcogtte 


maken / alleen een ighe painten ende achte 
merckelicke ſtucken Daer Van verhalen. 
De Ambaffadeur Lan Perfia voorb 
wiens paleys Defe pompe moſte pafferen/ 
heeft die ſtrate langhs en dwars met Sa⸗ 
tpnen/Damaften/ende Perſiaenſche Taz 
peten Doen bektleeden/ ter eeren van den 
Turckſchen Keyſer / ende opdathpdaer 
over rijden eed De Legatus Van Pons 
garpen hadde oask een ſtuck Bouden-laz 
ken of B2ocado hondert ellen lanck / ober 
de ſtrate gefpeept.Defe eere is Den Turt- 
chen Vepfer feer aenghenaem gheweeſt / 
och hp en veet oper Dit Gouden-lakkers 


niet/ maer ter zijden /teveere Der Conins 
ghen Die hem deſe eere aendeden dooz has ⸗ 
re Gheſanten. 


Maer fa hacft alg fijne Majeſtept Daer — 
over ghepaſſeert was / fa hebbende Lac⸗ 


kepen aldat Gauden-laken-op-genomer 
ende onder haer verdeplt. 

De Goden hadden Hoor He paogte van 
Nad rianopolen / voor de welcke De Yepfer 





dp EN 5 BTR 





Pi 





f Aer. 


ee EN nemer 


— 


TRW MP Wm A Tet WT — Ne WET CTI Wmm Pv WP 


mn ves WW 





ligghende plaetſen gaf 


Onder de tegeeringhe van Coninck Philips dederde, 


1e een veghel.rechte Strate meer dan een 
eooehduptfche mple lanck)was der ghe⸗ 
— Weel met zandt beftvopt/op dat He 
Maen * des ke bequameücker daer over 
Bet ka oude Wende tot Verminderinge van 
ren — set zant derwaerts te voe⸗ 
Wulden. eghekoſtt over de Bier Dupfent 


Doo? den Curckfehen Ys ierd 
Aen Der ha k epfer Wierden 
miet hare —* gielepdt acht Paerden / die 


ruſtinge — oan || 
Den / neder fl uge gheeſtimecrrt wier⸗ 


| Gp Bondert dupfent Ducaten. 
* is der Turckſcher % ld wyſe al: 
} tin hare Wiumphen foo bete Paerden 


ke laten lepden / alge 
| alſſer v | 
binnen Conftantins ene 


—— 
tadt / Waer v, Raes: 
henfer de achte * die nu vegeerende 


v 
tweeden af te tefienen. an Mahomet den 


‚200 de: | | 
rime —— tſe der Salta na fte Repſer⸗ 


Dunn-egge/ ofte da or't Gel van fijn 
Ken een iranen beef halle gheſte⸗ 


5 De Wangen neder tien. Oock 

Nen — deſer geſellen⸗ 5 — rie⸗ 

€ ode hares bumer geſneden / daer 

bare ter 

Blanen tot een nd wijs roeden defe 
® pe Sultana Waren toe draghende. 


etwee eñ Drie hondert Rupterg tuffchen 
dieen —* ert ſtert / allegaer gez 


he in Epgerg vert? Een ander 


llen:Een andere mel 
in Luppaerte- gelen Tgondert flerc/ al 
te Len 
heel van hare Paerd Mans/ maer sock 


heſchut ie te | 
| uelr K | 
Ede gedonder ner de ea ————— 


Des avondts uier 


allertep vanftelicke ye CE OR bet Water 
zicht Anaer in de ue erken aen ge⸗ 
DEE aerdich zijn 


t 


ar vropean Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Image 
444 B 20 


COU 


rtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


n ſeer ingenieus 


Hier mede ſal ick De beſchrijvinghe dez 
fer Turckſcher triumphen epndigen/ende 
beſchrijven wat ick noch te ſeggen hebbe 
van het Contract tuſſchen den Eurcfchen 
bepfer ende de Heeren Staten det Beree⸗ 
nichde Pederlanden op gherichtt. 


h 
| phenamen / ende Van de Paus Catholic⸗ 


geſchreyt ende befaemt / als of fp dit Derz 
Deach ghemaeckt / ende haren Ghefant 








Om peder eer int Defer fake contentement: 
te gheven / heeft het my goet gedacht bier 
bp te voegen een cozt/ Doch grondich ende 
bondich bericht op de v2amde / OF het den 
Chriftenen vry ftaet Alliantien ende Confe= 
deratien te maken met Turcken ende Maho 
metiften ? 


Wp hebben / ſoo inde heylige Schriftue⸗ 
re / ende Eccleſiaſtijcke/ alg im de politije⸗ 
ke Hiſtorien ende Boecken / berfchepdene 
gogdeelen/ erempelen/ ende Difcourfen/bez 
langhende de Confederatien / Alliantien/ 
ent mutuelle affifkentien tuſſchen die wele⸗ 
ke Den \varen Godts dienft toe ghedaen 
zijn / ende De gene Die vreemt Han den ſelf⸗ 
den zijn: Cenige Der ſelſder zijn gheoor⸗ 
laft/ ofte immers nopt miſprefen. Eenige 
zyn ongeoogloft/ uptdeuckelick van Godt 
verboden / ende beſtraft. 


Datmen al heel geen alliantien / handel 
ofte wandel en fande moghen hebben met: 
Be ghene Die vreemdt zijn van Den waren 
Gads-dienft/Dat/mepne ich/ fullen wep⸗ 
nige ander De Chriſtenen ſuſtineren maer 
Bat is tot allen tijden ghediſputeert ghe 
weeſt / hoe wyt / ende Bae terre / Dat ſich 
deſe met ghene moghen in laten + Want: 

er herft infonderhepdt plaetſe Hie oude 


ſſe 
€ tif za 





Fol.ro 
1 612, 





—* Pe Rienk — Zer À mik 
a MG —R 
J 


pe Kn W, 


— — 












Nederlantſche Hiſtorie 
1612. Aft modus is reb us, fint certi denig, finess 
— Lœotultro citroq ncquit confsstere reta. 


‚Het drie-en-dertichfte Boeck, 
opde Eontraecten/ Derbantniffen Winne 

tien ende Eonfederatien Diede Cizifkenet 
met He Turchen enke Mahometiſten op⸗ 







































ar vropean Books, Copyright © 2011 ProQuvest L 


re 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Ban Abraham leſen wy Geueſ. 21. Dat 
Bp met Abimelech den Comnck Der Phili⸗ 
ſtynen / een verbant gemaeckt heeft / ende 
Bat bp hem tot een teecken van vriendt⸗ 
ſchap / een preſent van Schapen ende Fur 


deren geſchoucken heeft. Iſaac / heeft Hit 


verbont met Abimelech vernieut / Gen. 26. 
26. Baer toe ſtreckende / dat ſp rlcande⸗ 
ken ſouden laten trecken / ende reyſen / ſon⸗ 
der Deen Den anderen te beſchadighen. 
Jacob heeft ooch met Hakan ten verbout 
opegerichtt / vnaengheſien dat Laban een 
Afgoden dienaer was. De Goden in het 
‘beloofde landt gheſeten zunde/ hebben ecn 
Peede-verhont op ghericht met verſchey⸗ 
Bene hare Pabueren / unt gheſondert met 
de welcke Godt de Heere haer eenich ver⸗ 
bont te maken expreſſelick verboden Geeft. 


Salomon heeft de vrientſchap ende het 
Herbont d'welc fijnen Dader David / met 
Hiram den Coninck te Cyro hadde / verz 
nieuwet. Ende Salomon heeft Cederen 
ende ttid aps upt Libano ghehaelt 
met toelatinghe hirams / tot bouwinghe 
des Tempels. Salomon heeft aen Hiram 
ende ſijnen onderſaten wederom laten toe 
comen upt fijn Want cooren eũñũ olpe. Ende 
a. Reg.9. ſtaet aldus / Ende Hiram fant fyne 
Knechten henen in die Schepen, dre goede 
„Schipelieden, ende op de Zee ervaren vvaren, 
met de Knechten Salomonis, die quamen tot 
Ophir ende haelden aldaer vier hondert ende 
tvvintich centener goudts, ende brachtent den, 
Coninck Salomo. 
VDewyÿle men nergens en leeft inde hepli⸗ 
She Scheiftuere/dat die boven⸗/ verhaelde 
gerfanen ban weghen defe verbonteniſſen 
opt zjjn berifpt / ofte beſtraft gheworden: 


aa meyne ick / dat Daer upt care mach |B 


Befloten worden / dat de Rinderen Godes 
Wel mogen verbontentſſen maken met de 


ene Die ban Gades Polck ende kercke 


geent zijn / ſtreckende tot Burgherljcke 
ruſte ende vrede / ofte tot vꝛeedſame beſit⸗ 
tinge Der goederen Diemen Lan Godt out: 
fanghen heeft / oock tot bermeerderinghe 
der felfder Doeg Coopmanfchap ende rede⸗ 
lijcken handel. Fam. 12. 18. vermaendt 
ong d Apoſtel / Dat vvy in vrede fullen leven 
met alle Meníchen, feo het mogelijck is ‚ende 
foo veel in ons is, 


Om nu dit voozverhaelde tappliceven 


richten. Wet Ware te wenſchen / Dat alie 


Die Bert naem Ban Ehziftenen boeven / fich 


onder malcanderen conden verghelcken / 
eude Hat eendrachtelye / al haer gewalt / 
macht / ende middelen agen leghten / om den 
Cuvclt (Diens groote heerſchappye ſtrec⸗ 
kende is tot na-deel van Chriſtent he / een⸗ 
paerlick te over⸗ heeren / eũ te onder⸗ drue⸗ 
ken / op Dat wederom De Chꝛeiſtelicke Hes 
ligie / door be peedicatie des Godtlijcken 
tv ene / mochten her plant worden / in 
die fchoone Corinchtijcken/Handen en dt 
Steden / Baer onfe Heere Jeſus Chriſtus 
ende fijne heplighe Apoftelen de felfde eers 
tijts geplant/ ei gemzedict hebben : Waer 
toe eertijts ljf ende goet gewaecht hebben 


veel Chriſtelicke Vrepferen / Coningene® 


Princen; Ende Dat heben ſy meermaels 


gedaert met groote beucht/ ende Loordeel & 


Ber Chriſtenen; ende ſy voor haer / hebben * | 


Daer mede eenen eerlickten / ende onſterffe⸗ 





lycken nacm ende lof verkregen: Als zijn — 


geweeſt / nevens Beel andere/Carolus Mare 


tellus, Carolus Mâgnus,Lodovicus Iunior Phie 
lippus Auguftus, Lodovicus ſanctus, Godefri- 
dusde Ruillon, ende meer andere. 


Maer wanneer fal die eeuwe wederom 


comen? 

De Pauſen / die He Hepferen onde Cos 
ningen hier toe plechten te vermanen / ende 
aente poeren / die Donderen ende bliremen 
nu tegen de Cheiſtenen / die hare Wetter! 


Statuten/ Decreten ende Decretalia niet 


en willen gehoorſamen: Be Coninghen / 
ende Princen hiſſen fis tegen De ſelfde aen / 
foe dat nu dagelicx de Coningen eñ Dolc? 
ſten in Chriſtenrije malcanderen byten en 


eten/ ende het ſtaet graatelijct te vreeſen / 


ende te beduchten / wanneer dit noch lans 
e duert / dat fp oock malcanderen vertee⸗ 
ren/ende te fchande maken fullen/ahelijck 
deſe naefte hondert Paren meermaels gez 
ſchiet is inde belegeringen ban Steden / 
ende in Belt-flagen/ daer veel dupſenden / 
Jae hondert dunſenden van Chriſtenen 
Boog ende nae ghebleven zijn. 


Hen. quantnm terra potuits pelagiſq; parari 


Hoc, quẽ civilet hanſerunt ſanguine dextral | 


Maer alſoo Haer tot de Eathalijcke of 
we: age vereeniginghe Der Chriſtenen 
onder malcanderen kleene / ja fchier geent 

appa⸗ 















































| 1 20 
| 12. APParentie e In | | Fo 
— Shenfthen handelt datter onder be Vorſten ende Steden dienft / verſckeringe 1612. 


zeven wozden / met tua | | 
fehaus an € Ere en roepen: | Goudt noch Ziber-bergen/ qheijds pelg — 
— — dewyle der Bheu⸗ Eoninghet ende Poefen hebben Ee Maer 


EEEN Generale Staten | Invidus alsers , * 
grootelicx té bez alſtexius macrefcst vebssopimsts, 
ede Rene Dat fp tegenwoogdichtich met 5 À 
fer foo mijne tam Den Curefeen Bep: | Aengaende Dat permant mocht ſegghen / 
daach get } * onder handelinghe/en verz dat de Cheiſtenen geenen handel of wans 
Viod. EDEN zijn / Dat hare Onderfaten Bel met de Curckeñ en behooren te heb⸗ 
ate ton og; fuilen mogten handelen met | Pert/aack niet tat Coopbandel den ſelfden 
er Dat in naja ep erpen ende waeren/{ons | Dare havenen ofte Steden openende/overs 
ânberense Chen ghevalle ben eenen Hen | midts dat alle Chaiftenen belsoozden te 
Aen-90 * nige ſchade ofte leedt fat mogen | Weten/ ende te ghedencken / Dat alle det 
de Chaiften it boogdeel hebben aïveerg | Curer contracten/ handelingen ende aens 
baerder gerda Doo2 ghenaaten / Hat | Laghen daer toe zijn firechende / om met 
lacch qe fo Wjcke honderden / Die in den | Der tijdt Dieper in Chziftenvijch te comen 
| aten — waren / ende eeuwelye wortelen: Want hp poocht ende tracht 
ed B _aliantie in von Slaven blijben/Dooz nefe | daer nae/ am Dagelier meer/ ende meer te 
Be trouwens 4 dom Zijn ghjefteit : dect | Worden Augultus, ofte Wermeerder des 
is. Gelijck foe BeUft een feer groote fake | Bijct/ per fas „aurnefas, ende dobe de vas 
Oupt lant, de : Dele perfaonen in Hodeh⸗ hepdt / ofte cours ban Pavigatien rde 
P Medertangee ES baeemt geeft; Dat | Coopbandel met de aiftenen/krijcht hu 
Coopman fel Haers in dit Berdzach van | Ztonte oecafie ende gelegentherdt / om te 
zijn: —— en Turck getreden | vernemen / ende te verſpieden matter in 
Breemt / maan Det ons hier te Lande Cheiſtenrije is anime. gaende, daer mede 
omt afenoment OM Dat ons dit fon guatijck | BP Dan fijn paofijt grastelicke ig doende, 
| — iſen en ne Vocek ſoo hangt ben Chzifkenen/die onder 
ro⸗ te boozen — het felfde at lange hier den Turck berkeeren/lichteliek aen veniz 
De en aen hebben / Bande meicke | Be Hater blafphemien / ende guade sedens 











TEN Heden ten daghe def hal | Ltangit pi naties 
i N | alen niet qua: | Qui tanꝑgit picem, inquinabitur ab ea, : 
en er ooge weende, De Curle Kep: als de Pott fevpbt. id 
et aente. | Wfiynen 15e 
ie F ah Dat eechmogende Heeren rj vil Faciles imitandi 
en / wi eer fken ulij 1612) ——— Tarpibus & pravis omnes ſumus 
ct ont net f ler dr ALE Herz 
ger Baende, bad ie * ed Mog.is aen- | Soo batten deſen aenfien alle Chriſte⸗ 
* 18 met De Coningen * gelijck gefchiedt | nen met behoorden eenen aftieer te hebben 
nie bar Gzoot-25 — sg tanekvije ende van alle Confederatien/ jae sock ban alle 
der derlanerg mat niee sw velBen wy Des | rongerfatien met de Turcken + maer hier 
ick borabelder Capitulatie SEL Af far | op cammen wederom antwaorden/Bat one 
* Foopuſes an asp * het ſtuek van | De Chriſtenen Vice verfa „door deſe ghele⸗ 
rn fer gekregen⸗ van defz/ n n Wefchen Wep- | ghenthepdt fien ende Bernemen dert fEact 
nf EEn ende Natien: Dat ik sene Polcke⸗ van Curchpen. Ende dat Door de goede 
tent OMS niet te nus gunnen/ U Beboogdemen | ondervichtinghe Hier Cheiſtenen eenige 
fe cougratuteven / —— re Donieer | Daer te laude bande apatonctifche uivas 
| langduerige ooglege met De Cp Doerdefe) vingetat de € hriſtelicke eligie fallen ge⸗ 
in Staate f-huiten bertoopen grendel, bracht worden. | 
rat et ware laſteute dragen Belien Stars delisds 
of Bige onderhoude — **— togt 
ne DES urichſvo el > nr | 
4 anſer nacbucren, er Jieot/tot, Maer berbontenisen te matten met Ces 
—J Vl Geconfedereerde | ninghen ende VPꝛincen die van den en 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Images reproduce y co Y 


444 B 20 





















































arly European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 





| 

J * 4 1 
tet ft 
i 


RAL 


Í 
Ì 


ĳ 
' 


Nederlantfche Hiftorie 


1612, ©odte-Dienft heel vreemdt zijn / haer foo 


wijt untſtreckende / dat Deen den anderen 
inden krijch defenſive ende ofenfive ſoude 
helpen: Dat meyne ic dat tot allen tijden 
zp ongeoozloft geweeſt Kof. 7.11. Wwor⸗ 
Den de Goden Wel ernſtlijck beſtraft / out 
bat fB hulpe bp den Coninck van Egyp⸗ 
tent / als oac bp Den Canine van Aſſirien / 
gefocht hadden. Godt He Weere heeft Dit 
oock de Joden Czech. 16.26. verweten 
Dat fp verbonteniſſen ghemaeckt hadden 
met De Egyptenaers / Aſſiriers en Chal⸗ 
Beers. De Propheet Hhanoni heeft ooch 
Aſſa Den Coninck van Guda beftraft/om 
Dat hp eeu Krijchs/ verbont gemaect hade 
De met Benhadad den Coninck in Dye 
rien. hp hebt (ſpreeckt Hanom) fattez 
lijck ghedaen / Deer Coninck, 2.Par.ró. 
Gudas Machabeus Gan fijne Dpanden 
rondt-om om-cingelt zijnde) Heeft van De 
Bomepnen krijchs hulpe verfacht/ ende 
gekregen / ende heeft den eenen Ägoden 
Dienaer tegen den anderen opgeweckt / hy 
blijvende by den waren Gods /Anienſt vaſt 
ende onderbzekelick, Dit verbont ig na 
Ber hant tuſſchen Jonathan den Beoeder 
Jude Machabei / ende de Romeynen Herz 
nieut. 1. Mach. 12.. Daer na oock tuſ⸗ 
fchen Simeon enn De Fomepnen.r- Mach. 
19.29, Der-gelijcke verbonteniſſen heb⸗ 
ben De boven verhaelde Belden / ende het 
Volc Bader te dien tijde dock opgericht 
metdie vã Sparta/aletelefen ig 1. Mach. 
eude 14. Door welcke middelen de 
“Jaden eenen tijt lanck mel gevaren zijn: 
Maer ten laeften hebben fp fich bp deſe 
verbonteniſſen gualijckt bevonden. Want 


hier Doos hebb de Hant-gierige Famep: 


nen gele genthept gevonden om haer meez 
ſters te makken van het gheheele Faatfche 
Jant. Dit felfde is ocht \ueder- baren Die 
van Walachia, Ban Moldavia , Ban Tran Ml. 
vanía, VAN Slavonia, ende auderen / nae Dat 
fp tot onfen/ ende onfer Daderen tden in 
krijchs verbonteniſſen getreden zijn met 
den Turck / Bie al gheern Plus oultre „ende 
nimmermeer Der Wereeften ganck en gaet/ 
Dan als hp te rugge geflagen / ende met 
gewelt gedreven wort; Daer hy Den Bin⸗ 
ger in krijcht / daer ſoert hu De heele hant/ 
jae het heele lichaem in te krijgen / ſoo dat 
Ben Turek met fijn Legers ende lirchſ⸗ 
volck tot affiftentie roepen / ende in Ehri⸗ 
ſtenrijck in laten komen / even ſoo gedaen 

is / als of pemandt deuren ende venſteren 
op ſette / ende Den Wolf mden Schaepſtal 


— —— — 


Het driesen- dertichſte Boeck, 

Wete comen. Ende nochtans Hebben dit: 
bele Chriſten Coningen gedaen / alg onz 
Ber andere Loannes,Bie Coninck van hun⸗ 
gerpen Berkozen is/ nae Dat Ladiflaus inde 
batalte tegen Den Turck doodt gebleven 
was / bp heeft / ſegge ick / alliantie met 


Sultan Soliman gemaetkt/ en hj heeft huls 





Ed 


pe Van hem genemen tegeng Ferdinandum — p 


Die hem ſochte ende poogde upt fijn KRijck 
te Berftooten. Alphonfus de Coninck van 
Neapolen heeft hulpe verfocht bp Bajazet 
tegen Carolum Val Coninck in VWauck⸗ 
rigch «Jae De Saracenen fijn Tempels 
gegunt inde ſtadt Lan Nicora, die Daeront 
genoemt Suert/ de Heydenfche ftadt. Oock 
heeft Rogerius De Coninck ban Sicilien/ 
De Saracenen ter buipe gern en/ende hy 
beeft Baer inde ſtadt ban Palermo Hertz 
ken gegeven / am haren Mahometiſchen 
Godtſdienſt daerinte doen. Lodowijck 
Sforfe heeft ſich met hulpe Ber Turckẽ tert 
krijge ghewapent tegen De Denetianen/) 
als fp hem te machtich gielen : Jae dit 
heeft oac gedaen den Paug Alexander VL 
Een tijde onfer Baderẽ / Auno 1535.heeft 
Francifcus 1, Coninck van Peancrijek een 
Krijchg-berbont gemaeckt met Sultan So⸗ 
liman Den Wepfer Ban Conſtantinopolen / 
Den felfden ontbiedende tot fijner affiſten⸗ 
tie tot in Drancrijck. Deſe alliantie heb⸗ 
ben fijne Rinderen / ende nae-komelingen/ 
Die Chriftianilimi, ofte de Alder Ci riftez 


lijcxſte genoemt worden / elchke vepfe ver⸗ 


nieuwt / ende a novo bevefticht/Fae meet — 


ende meer Berftercht tot hupden op deſen 
dach / fonder Dat opt/ mijnes weteng/ oft 
Paus / of Cardinael/ of Biſſchop / of Pre⸗ 


laet / of Sorboniſten / of Jeſupten/ ofte 


andere Geeſtelicke perfoonen in Drancke 
rijck ſulckes hebben beriſpt / of tegen gez 
ſproken: Deel wepniger hebben fp gear 


bept om Dit verbondt te verbreken/ ofte te 


Doen op-feggen/gelijck oock fulckes nacht 
heden ten Dage niet en is gheſchiedende. 


Philippus IT, Coninck van Hiſpanien / voe⸗ 


rende den titel van Catholicus heeft Anno 
1578, nae Den flach in Africa / of Barba⸗ 


rien / daer Don Sebaftiaen Coninc van Por⸗ 


tugael doot bleef/ vrientſchap ende alltan: 
tie op⸗gericht ende gemaect/ met den Cuz 
ninck Ban gres / ende Maroques Muley- 
Hamer, pgofeffie doende bande Mahume⸗ 


— 


taenfche Keligie / ende niet cen hap? beter — 
sijnde als Den Tureſchẽ Vepfer/hadde hy — 


De macht hs ſoude het, Wel doen blcken. 


efen Coninc Lan Hiſpanien heeft deſen 


Muley” 
























































Onder deregeeringhe van Coninèk Phili psdederde; Fol. ar 


tot een teecken van vri ⸗ 

fchap / gef an Priendt⸗van Hiſpanien / ende Duc d' Albens ſchei 

tz uden veel | € Ducd'Albensfchzick yo 
ams weert geacht onder rijen — ſoo Groot was / dat men op haer verfoechk ae: 








nz 
Aiſoo bernie Ducaten. Hen Grave ban é Ez 
— id et Ben af ere, De oude alliantie die deie/ dapitepns/ enb Beed 
Aandeel ge 
ë De ca ‘ A 7 oude, 3 bp den Y 
kt ten Dage Be Conan * Dat mt noch heden | ende het ücke Pri elle we 
k houdende met den HDifpanien ig on: | kende / niet anders en conden erlanghen / 
Ee an inek in 5 arbarien pe dumetaenfchen ban dat men fepde / Men faleen:Ch tiftelijck 
Let * ghenoech Bekent. tonie —— —— hebben ls ap ma 
: ten me | nemartken/ Sweden / eñ € Prin⸗ 
Eu ran/ Es —— edt een deucht maz | cen repfende om Eise —— Vat 
fal fich Francifcus 1 8 non haber legem. Se | voeg doove Mieden Deuren klopten : Wig 
pn rijck Wet conmen ere: OMCK van Pranck⸗ de Coninck ban Peanckrijck fchönende 
Ge er tijt met den, Eur Pr, Dele Gp te | ong een wepnichf ken te futen helpen / De 
w/ teft/ als Dis von, Ct Alltantie gemaect | moa2dt van Pare ons meer als te Bozen 
Jy ner branden gefeten her in bet midden | heeft bedaneft ende beangfticht : Ale dert 
en € canten Beftich efin, — De Ban als| Paus de Croifaden , die fijne boor {aten 
zld zeycht Wiert: ant ef ofte immers | vlechten te publiceren / om De Chriſtenen 
* Carolus v. met gefieel Sr dige Kep: | willich te maken teghen den Curch ende 
hy: Vanien/cit een —— uptflant, Waf: | Saracenen ten krijghe te trecken / liet in 
Ke en Bert Der krijch acg «at Italien bez | openbaren drue upt-gaen om alte Conin: 
ie Was hp oacit dagelijer ; DE Engelandt | gen/ ende Potentaten met hare Onderfa- 
Achtende : Jot eenen in Bal gers | -ten tegen ons aen te hitfen : As men ong 


MEE foo geweldige legers! beſtreden heeft / 


pe 8 De. De Ueyſer hadde f 
Î Sri € gem alreets afge: ende het Balck Ban alle kanten faa te ho⸗ 


nomen het machtighe Lartochdom Gan 


o⸗ ünnen pe in Nederiandt | 

IW i ouden —— — tops en | De Frontieren te he —* pmen 
SE kept langer toeftacn is nitaoubert Wz | heeft connen na behoozen verdedigen/alfa 

| fe ben bant op fien hd hadde elcke rep: | dat bet Coninckrijcke gan Tunis met L 
he en afacn in fijn euch ende Broos | Golerea, in XXXVI. Dagen van Dé Eure ig 
— P noatfalkelie binten ps ck. Doo dat genomen / hef Krijchſvolck interim bez 
ej Bechen mofte / ande pj, CED hutpe | fich sijnde omt ong hier te plaghen: We 
— geven tot cen pzope fijne fijn Bijcke niet | Don lohan d’Auftria Den Erich Gier in Pez 
je ê of Bergelijc — redenen» abueren, Dez derlandt voerende in zijn Pendelen ende 
fr Dicheden/fuitet — — We nootwen⸗ Vlagghen nevens het Crucifir fehzeef/ In 
Et ebpbrengen alte an ere * Alegueren of⸗hoc ſigno vici Turcas, Et in hoc figno vincam 
je Cen ende Kepublijcken / pie A / PU | Hereticos, aug alfa voor Hetters fehelvenz 
e in Brijehs-verkont * * F Ben Cure be / ende niet ech aes beter achtende dan 
— foo out Pemant den noot Bier dee Maer Turcken : Alſmen onfe ghetrouwe Pong. 
— — eeft/ ende Derbhalven on —* efor⸗vechters ende Beſchermers verraderlijck 
at fouden oet nfondert ſchuldigen vermoerdet / eñ het leven benomen heeft/ 
* nalle andere tar ederland ende bo⸗&c, Ack ſegge noch eens / iſſer opt eenighe 
be weeſt / als He Conuick van * ers zijn gez | Matie ofte Poicuen Chriſtenrijck geperſt 
Ci Bie Wer en zweerdt ag Pien Ons geweeſt / ende Dat reden gehadt Heeft ont 
En Bien bloet dorſtigen Welf: ge ghende/ Gulpe te gaen faechen/ende te nemen waer 
3 in Pederlant oier-fendende : Alba Brer | men Hie eexft vinden cande / jelijcke bele 
CUf/ ende onder-ganch ; pin ee US Verz | bp mien : Soa hebben up Pederlanderd 


| Ben bar Menſchen feer elendte í dimſen⸗daer tac heel meer redenen ende oorſaken 

* oe / Jae gehadt / als opt eenige andere Matien/inz 

psi ciiber gate * om⸗ſHnuderhendt dewyle Den Turck deſmaels 
| e Vat / nemende lijf eu Meert / fijne hepmeliche.Agenten Bier in defe Banz 


* er S2aven toet, fo wel | den neeoti 

| pecten er | en negotierende / {a it Hs 
E De t Eooplieden, — —— Pucevan — —— 
it ren: Als Be authoritent deg € —— vj behendige inductien of perſuaſie/ affiſten⸗ 


tie bp hem te Bevfoechen Tefte. Meteslib.s, 
F Maer 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
b urtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Images reproduced by co 


444 B 20 







3 Î dd! 
J HEE 
3 Î HEE 
4 ief Î ‚ 
Le 
EE ETD DI; 
| if HELD HI 
EH hid d: 
ii 1 1 
tt is | ĳ 



























* 
kDibhi 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQvest LLC 
Images r s 
444 B 20 


— wd nn Ede ke WR 
Nederlantfche Hiftorie 
16125 Maer Godt de Meere Geeft ſyne Princel. 
ziek Excell. Hoochloffelicker niemorie / als mez 
—⸗ de de Weeren Staten deſer Landen voor 
ſulcke ghedachten behoet ende bewaert. 
Non eff faciendum malin ut evxeniat bonum. 
odt He Heere Heeft ons fander He hul⸗ 
pe Des Turcx een heerlijcke ende eerlijcke 
imtcomſte gegeven / des hy in eeuwicheyt 
moet ghepzefen zijn: Hy wille ons voort⸗ 
aen ghenadelick vooz den Paus / Spaen⸗ 
jaert / Turck / ende alle harer aenhangers 
beſchutten / ende beſchermen om ſijnes H. 
Naems wille / die onder ons wort aenge⸗ 
roepen. 
Tondum bona cauſu triumphat 
wavvr Rr Wer zijn dit Jaer upt Hhollant 
gevecht ng SW ende Zeelaut nae Indien ghe⸗ 
Buffcjen be GSR B Baren acht fchoone Schepens 
Ppaifsbe CAA mel bemant / efì Gan alles Vel 
ende Aen — ef 
Derlãtſehe verſien. | 
Bspepen. Als Mp ontvent de Zoute Eyplanden gez 


den Pederlantfchen Adnurael beroorfaect 











komen waren / foo hebben fp Dele Sepien 
iwt ghefichte gekregen / Die haer Hooghe 
op deden, Wat naerder comende hebben fp 
vernomen / dat het Spaenſthe fchrepen Waz 
zen. Be Hederlanders hielden haren rech⸗ 
ten cours / ſonder dat fp de Spaenſche Kot 
Ben wech gheweken zijn/om geen teecken 
Bar verſiagemhept te gevẽ / ooc en ſeylden 
fe niet vecht gen op de Spaeuſche Sche⸗ 
pen / om de ſelfde niet te tergẽ · De Syaeu⸗ 
gaerden Hit frende Aquamen met volle ſep⸗ 
ken ende Voogt wint op be onſe acns Der 
Spacnfthen Amirael Begoft eerſt Wel 
Bapper op de onfe log te ſchietẽ / daer door 


tiert ſich opc ter weere te ſtellen / Die boz 
Berden Wint gecomen zijnde Wel dapper 


tog brandde / ende ſchoot den Spaenjgert 


s reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


met fijn boech ſtucken achter bp den ſpie⸗ 
gel in / dat de pfers voor den boech uyt⸗ 

amen. Daer na ſchoot hyral fijn ghe⸗ 

but aen Deen zijde los / doe Wende hy⸗ 
gade ſchoot Pander zijde oock los/dwelck 
alles ſeer wel trefte / alſo datmen het bloet 
mot de fpie-gaten inde Zee ſach loopen. 
Een groot Spaens Galioen ſiende Dat 
den Admirael dus verleghen was/ guam 
hem ter hulpe / maer het verwerde in des 


Admirnels Hac! ende eer fp van malcan⸗ 


dere conden comen / foo gheraeckte des 












Tree — 






v En I 
We ik Ten a 





— ——— — —— . 
Ee — — — 


Het drie-en-dertichfteBoeck. 
Spaenſchẽ Admiraels ſchip inden beant! 
foo dat het al en gronde griek 

hulpe 


met het Galioen dwelck hem ter 
was ghecomen. 

Als nu onſen Admirael daer geen wert 
meer en hadde / ende hy ſach dat ſijnen Pi⸗ 
re⸗Admirael kloeckelijck kracht tuſſchen 


twee Spaenſche Schepen / fou quam hy 
den ſelfden te hulpe / ende na langhe vech⸗ 
terende vreeſſelick fchieten / Hebben onſe 
Schepen de Spaenſche vermeeſtert ende 


over⸗ vallen / doot⸗faende ende De Voeten 
ſpoelende alle Die fp in De Spaenſche ſche⸗ 
pen in het leben vonden. 


Gheduerende het boven/verhaelde ge⸗ 


vecht / ſoo waren onſe ſes ander Schepen 
oock Dapper doende teghen De reſte DEL 
Spaenfche Schepen 2 Men ſach niet dan 
oper en xoock / fan Dapper ende ſnellijch 
ginck het fchieten aen weder⸗ zijden / oock 
Boor dien Bat eenighe Van de Spaenſche 
aen Bzant quamen / die op een corts oac tE 
gronde gingen. Een vã onfe Schepen abos 


deerde den Spaenſchen Dice Admirac/ …— 
ende al Bie hy levent ich daer in vont moſ⸗ 
terde tourante over boagt danſen. In dit. 


Schip hebben Be onfe eenen grooten bupt 
ghekregen / want het was vijchelijck ge⸗ 


aden. Wet baoz-berhaelde gevecht heeft 


geduert Ban morgens te negen upzen tol 
Des anderen daechs abonts. De Spaen” 

























jaerden hebben ettelijche honderdeñ Lets 


taogen Dan haer volck / ende Daer en zijns 
maer dertich foo doode als gequetſte inde 


Peierlantfche Schepen petueeft. Ditid + 
een feer treffelijche bictogt geweeſt: want 


acht Pederlandtfehe Coopvaerders heb⸗ 
ben ſeventhien wel ghemonteerde grsote 


Spaenfche Galioeñen over⸗wonnen deg 
meet God/ van welcken He victorie comt / 


in eewwmichept ghepreſen zijn. 
Als nu den 
gevluchte was / heeft onfen Admirael / met 
raet van alle de Officieren / de Bootſghe⸗ 
ſellen den bupt laten deplen / die niet ghe⸗ 
ringe ent was. Elck een kreech meer zijde 


tonde bevatten / behalven nach het Gout 
ende Zilper. — 
Dir allſes gedaen weſende / ſoo zijn onft 
Schepen voorts nae Ouſt⸗ Indien toe ge⸗ 
varen / om aldaer te verrichten tghent 
daeram fp apt Pederlandt ghevaren wa⸗ 


ren. 
Waer en zijn van de ſeventhien Spat? 
(che Schepen maer Vier otttomen Die HE 


paenjaert aheflagenende — 


ende fluweel als hy met bepde fijnarmeis — 





me ö — —— —— —— nen - 







B stans Onder de repeëringhe van Coniick Philipsde derde, Fol. 33 
A gen, tee, emt eis 
| — | gal £ en connen Heerdt Gan Ftalten | 
| waren ghewerſt. maken/ foo Dat in plaetft Datfe Bent nn 
| ; —— ve ñ * — te hulpe 
* ae ER DEN vbyſtant aenbieden die⸗men 
Mannel Hart Meteren Heeft hun epſchte / ſoo — fp mede De eer⸗ 
kt 1E-boorgaende Bore: | fte diguitepten te hebben / onde Hat de tes 
vupt m Bet BEE Bente —— — onder hum ende de 
| | jet rat, ernen ſoude gedeplt orden. De 
ae dat miet alleen nerfchepdez | Doet van onfen — —— doiens 
maer oock verſchey⸗ Perfoon ons dierder behoorde te weren alg 
* A Se Beet arten * * She geſien / Dat 
| nhebben ghe⸗ em / mi plaetſe ban medeli 
—— ne dupten {fo in Engbetant, Bebben / fieh Berftoutende boos het hee 

ders. Eer ie —* RUC Swedeñ ais el | Mepa ongelutk van Braneriyen ende fore 
tact dat dn iet NU by voege; WatPlace | Der te Wachten Dat de Particuliere ſaken 
Veeren der ët Jare 1612. de C.F. Varden ffaet mochtẽ in eden deftelt zijn? 

Gen de Sef yeuteerder Poabintien té-:| Miet ernſt gearbeyt Gebben; fonder tijdt te 

ofatieh hjen esdehben upt-gaen laten + | Berliefen / te beboogderen Be geheele ope 

Het Playdoh an het corte vergaten, richtinghe van hare authositept :- Gek en 

y he ML Pierre de la Marreliere, | ſegah met om te willen Deef hebben aende 

lefoyten. hai CMIE van Paris, teghende | hooge ampten / maer om (Hoog den middel 

js Ch (met Bet gene bat Gp | Lan BOftagien die fp begeert hebben ban 

Parijs daer op ges | Ale uwe Kinderen)te morren comen tot ve 

faecht ei heeft ge eelick verdor⸗ macht / om Die te mogen abfolutelijck upt 

jer bebo f£/ foo hee etdan groote: | Deplen ende om te heerfchen/gelijchte hune 
bn 5 eer Det Placcaet der Elp. jim, | felben hadden ingheheetdet. 

De redetien » nd bet zijn by nae al de felf: | — der Hiſtorie van dit Man⸗ 
Kepublijckent Princen / als oock de | Helijek volch fept/dat foo haeft alg doper 
— u ek om De Jeſupten upt | Hue van fulckenpeopofitte gedaen way 
E | ende ghebiedt te verbannen. * bemint Der Komeynen wert terſtont 
MER teenen feer grooten toozen teghen fulcke 
EM. Dier ve bange tantie Ofte (ummadeg genen dat | nduckbare Menſchen Bevanbert/ ie ſy 

ela on — — MPierre de la Matte- vergeſelſthapten met een reſolutie daer 
beende 
en Be —— e Hefinnz veweſen. Ick ſalſe met deſelf⸗ 

ten gheſproken ed: ais voldbtr fte woorden voor ſtelſen; diddl 

ta, fubmoveri a Curia juffos effe miffumque 

ân/ beeft on ch Die Annibal fe Cannes | Lictorem, qui ea urbe edu , ceret eos, atque ea 
fchaùe —— eKRomepnen He grootſte die manere extra fines Romanos juberet, Wat 
ben / want heet Bie fp * Sheledenheke | 18E Den toorn ontfteken zijnde, vvierden be⸗ 
P'Oberfte van ich dunfent Burgers, laft uyt het Hof te vertrecken, ende men font 
as mettachtentich | eenen Trauwvant dicfe uyt de Stadt foude ley- 
aedt ble⸗ den, ende bevelen datſe dien dach buyten de 

Bare krij chrtieden shine over⸗blijfſel van Het det Romeynen fouden verrrecken. In⸗ 
feverftvont/ de vrare tt gevangen of | Bien Godt onfe arme Hatie foo veel von 
pheerde tat aende pogrtddieus triume | fiehtichepte ende vaftichepts / als goedt 

{on Dat den naempan eer ande Stadt, | Bept ende tiehthjept gegeven hadde / ende 

Mepublijcke bj dark Befe Rloeckmoedige | Dat de Dt onſes berftants foo klaer⸗ 

Was, Di — Con te niete ghebzocht | fiende mochten zijn / alg De oagen Des liez 

quabeit wille gehad, FUL/ Die altijt eenen | haems / (oo ſoude Bet eremgelvande refas 

trefpeet van achoe hadden, vergeteitde | lutie Der boosfiehtichitte die de Some opt 
bet Ikepferrijck b ant aemhept / Dat men gheſien heeft / ons Gebben comen Dienen 
fonderte benen sce ete Daagen; ooch | tot eenHeptfman in defe veererenttie/ daer 
ſche volch ber ike ae ſeere fn het Boone | Ons wiet niin aen gelegen en if: Maer epz 
plichtt waaren / namen defe | Eacp onder weſen sn van hen luyder 

ĳ vange 


rt eq 


WE VvE ve ne er 
er 
— 
— 
8 
— 
— 
pn 
et 
va 
= 
har 
8 
— 
ey 





KEU VENS BARN IER WWE NERAE NN WEEK Era Nare Ten 
3 
7 
8 
ed 
5 
pe: 
3 
zo 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Ima duced by cour 
444 B 20 


ges repro y tesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 





K 
E 
Î | 
ik 
REN | 
Hain 
ELS, 
bist 


Et 
Î Hf 


ht © 2011 ProQuest LLC 
y of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Nederlantfche Hiftorie 


r612, voor nemen door fa veel Van onfe eygene 


ſchaden / Die nu voor⸗bp zijn / ende noch 
vervolght worden. Zullen Wp niet eens 
met een ernſtich gevoelen beweecht wor⸗ 
den / om nu te fien. datſe ons vervoeren / 
om de leſte Prancopfen te zn / ende ont 
nim mermeer in ruſte te leven? 
tgAIs De Derde reyſe / dat d' Pniver ſiteyt 
van Parys / de outſte Dochter ban de Al⸗ 
derchzeiſtelickſte Coningen/ tot deſen noot 
bracht is geweeſt Daag het voornemen 
er Jeſupten: d'eerſte mael alg fp eerſt op 


quamen / ſoo en hoordemen in deſe plaetſe 


miet Deur Prophetien van hare intentie / 
datſe alle politijcke orden wilden Ber wer⸗ 
ren / ende de Goddelijcke ende Menſche⸗ 


licke Wetten verderven; Ien en haorde 


miet Dan cen voorſpel vande verwoeſtinge 
Der Taede wetenſchappen / ende tverderf 


— Bande groatfte ende befaemſte Pniverſi⸗ 


tept die op Her Werden is geweeſt: Hoe⸗ 
Wel Dat ſulcx gefept wiert door den mont 
Bande alder-treffelichtte perſoonen / welt⸗ 
Ker gedachteniſſe wy altijts m eeren ſul⸗ 
len houden: Soo en heeft men nochtans 
miet conmen perſuaderen tghene dat maer 
alte waerachtich en as / eñ dat in Dien 
tijt/ als be Coninchtijcke weerdichept m 
fuicken ſekerheyt was / dattet ſcheen / dat 
men mimmermeer geen Beranderingie en 
foude Hebben te vreeſen. Ten anderen de 


Catholijcke Keligie Die niet ghewoon en 


is pet boog te ſtellen / dan liefde / ghetrou⸗ 
wichept/ ende een onverbrekelijcke eenic⸗ 
Dept, en conde wiet gelooven Dat men mie 

ercke die ſoo Veel Eeuwen gheflozeert 
jadde / ſonder eenige beroerte aen te ſtel⸗ 
en) ſulcke neuwe Hechte-gelecvthept in 
hare outhept ſoude ingevoert hebben / Die 


haer nu foo Geel quaets Deef / ende de re⸗ 


medien Beel fchadelijcker maeckt / alg He 
pijne. | 

Deſe voorſeggingen zijn geauthoriſeert 
gheweeſt door de uyt Komſten. Want de 
Jeſunten hebben dertich jarẽ lanc Daane: 
rijck met ſulcken furie ontroert / dat / heb⸗ 


Bende ons doen De ghetromvichtydt / den 


plicht / ende de tief De verlieſen / wo bupten 
Hope ban behondeniſſe Waren. Indien He 

ijn den Medeciinmeeſter onfer zwaric⸗ 
heben, onse vufte niet en hadde wederom: 
me gebracht Deng fijnen balfem van liefde 
gunde vereeunge. dr Dniberfitept en Getz 
wat alſdoen niet het teecken te ge ben/ende 


_aente wijſen de dorꝛſaken van deſe veran⸗wille 





gere Die Godt ghewilt heeft dat hp ſoude 


Het drie-en-dertichtte Boeck. 


deringen: Ende tgene dat wel ende waer⸗ 
achtelijck bao2- 
ende taſten d'oorſake ban fulcken grooten 
brandt / ende ban fulcke gheftavige koa2ts 


fe. * 
Maer de Jeſunten op-qgeblafen zijnde, 
met hope ende met mact / Haen een graat 


nieu Werc op⸗werpen inde voor/ ſtadt Lan, 
ſ. Germain / daer toe fp ſulcken omloop af 
teeckenen / daer bp fp welte Kennen geven / 





426: 


eftelt wierdt / Dede fien — 


Datfe niet meer en Wallen miſſen dat Wilt 


ke angen daerſe fo Langen tijt na gejaecht 
hebben. Sp vermaken ende bermeerdes 
ren hare Citadellen / ende vercondigen de 
Ooꝛloge aende Vniverfiteyt / onder t pees 
tert Vande Berieven dieſe door importuni⸗ 
tept inde Maendt ban Auguſts int Jaer 
Bupfent fes hondert ende thien verkregen 


hadden/ Begeerende datſe de jonge jcucht 


mogen onderwijſen / ende datfe hare Col⸗ 


legien magen open doen / om Daer in aller⸗ 
lep wetenschappen te leſen: Fu plactfe 


Datfe tvooz/ gaende Jaer maer begeert 


hadden / datmẽ hun foude toelaten alleen= 


lijt in Cheologie telefon: Ende alfa DP nie 


verfitept haer alſdoen daer tegens geop⸗ 
pafeert hadden/ fa namenfe hare Brieven 
wederomme / vzeeſende datmen in ſulcken 
ſapſoen / ſoude De groote ———— en⸗ 


Be inconvenienten van haer Gerfact/ ende 


van hare onderwijſinge ontdeckenr. 
Ned Duiverfitept fich eenige verlich⸗ 
tinge ende ruſte ingebeelt hadde / ende Dat 
de —— opentſijc beloofden datſe niet 
en ſouden pet meer aewangen / maer datz 
ſe Arma onthouden 3 Soo gevoelen 
ende bemercken wy / Datfe ons verdruc⸗ 
ken / ende Dat het quaet Hat heden niet gez 


fchiet en was / morgen niet en ſoude cons 
n ſüumma / verach⸗ 


nen gemijt worden: 
tende des Conincx At bog eb gewilt 
heeft / dat het oorde 


vaart Hof / twelck van te vooren geerdon⸗ 
neert hadde / dat d' Pniverſiteyt ſoude gez 
hoort worden op hare oppofitie 3 So ſien 
wp datſe hen ſelven inſtellen / De Scholie⸗ 
ren onder⸗wijſen dt Collegie ban Cler⸗ 
mont, doendẽe alle Scholaſtiſeke deffenin⸗ 


gen: Ende willen ong Door hare behendi⸗ 


ge conften tintereft bande Wepnige vafte 
Die wy gehadt hebben / Doen betalen. 


| eel Gan hare Wieden. — 
oude Han uwe berificatie dependeren eit 


ledi 4 


Ghelijchk vPniverfiteptnach dit-maet 


boog alle de Weereldt door hare ghehoor⸗ 
ſaemheyt hetuycht heeft / datſe wel hadde 
illen ruſten / latende Bet beſte van haer 





































mm 


ENT TD ef OTR mr re 


ae ee en ee 


Onder de tegeeringhe van Coninek Philips dederde, 


intereſt tot gelegenertijt ; Wifoa en cante Ptijts vPniderfitept Ban Parijs haer fiel: 1614. 


niet gel 


logven / Dat nu vemant ter Weereit De tegen het felvige voornemen dert Jaco⸗ 


— onnen vreemt vinden / datſe niet en byneñ / die openbare Schole wilden hou⸗ 
belts te ſterven / ende dewijle dat hare | Ben / ende vaemden ban hare groote ghe⸗ 
artike * binnen daer nen hanght /datfe leertheyt ende treffelijcke Berdienften Hie 
tnde Hat edach oorloge boert va bupten / | hare veden De Catholijcke Kerche gedaen 
Berfact en baren wecdom gheen andere | hadde : Piette min De boogznaemfte Dit 
Ao UE) inge ent can geappliceert worden? …alfdaerinde Kercke waren/niet aermerc? 
Berfoe ——— gewreſt datſe het ernſtich kende eenich intereſt / oft particulier voor⸗ 
wiens ban Defe audientie fauden ver⸗ nemé/maer vreeſende Be canfufie ban deſe 
ohen En/ ende Daer by Doen een Fequefte | twee bergaderingen teenentael berfcheps 

fen nieuwen aenflach te beeken. Eñ den / eene Weereltljck / b'ander Regu⸗ 


bbende het Haf daer tae faa el qenif: 

— — gebonden / ſoo heeftſe 6 

PEN / Dat De unt comſte ſoo veerdich ſal 
als geluckich ende favorabel. | 

R — ſtaet ban d'algeneyne kerc⸗ 

rig / ſoois de Puwerfiteynt Lan 

— Qacfeculier, De trectodr/De Can⸗ 

— Deken/ de Syn dijcken / de Cen- 

ane Bier facultepten De Procureurs 


Vande gier | 
Meefterg ene Ee / De Suppaften / de 





lier / weegden deſe Kegulierenteligieus 
fen van haer verſoeck op te houden / ende 

De Magiſtraten bzeefcude Dat dr Vniver⸗ 
fitept haer foude beranderen in eenen Kez 


lieren flack / verhinderdenſe in haer 
agg nemen. 

Hieromme ift oock / dat Den Cardinael 

Borromeo (wiens ghedachteniſſe in eeren 


gehouden wort tgeſelſchap der Jeſupten 


benam het beleyt Der Collegien by hem in. 


de Daetaazen/ zijn ſeculieren | gefteltint Eer ft-Wifdom Lan Munnen/ 


6 Sefunten ) en zijndern qe 

; der nopt tae-ge: 

atenghe eeft sau bip guufte ende basf 
Wge / ef onder tweederlep condi: 


* ne be itlijeken. De Kegulieren (qez Bnn + Dat de Kercke meer Herders 





an doen hadde Dan Religieuſen. An 
Spaengien felfs/en hebbenſe niet comen 
verkrijgen datſe ſouden openbare Schole 


tien: Dee | | / 
de — ue datſe nimmermeer en fouden houden / oft eenigen anderen voo rleſen/ 


ben eñ digniteytẽ deelacht irh wer⸗ 
—— ander datſe niet en Baat fiene 
— bouden/maer fumpelijck it 
ta ter Die Ban hum Orden teeren. 

bend sun De cerfte ende voornaemſte Wet⸗ 
el he pek eitie Der Puiverfitent/ Dez 
Da it en Pelitdeken ende Geeſtelicken 
Aſtraet ondet · worpen is / dat is / De 


ende ontfangpe wricgeden van Den ffact/ 


Toninckljche Gan | 
| | onnantien / na den tijt 
Ben epfch/ Ende noot des Eoninchrijchs fl 


regel aan —— haer houden aen de 


znerael in alle Dingen er: ) 

— nmerkenner 
— Jeſus —— rd 
sed meg van Daer / datfe in hare ze: 
bormario ve it Regel oft politie enige vez 
ei * ſouden wiſſen autfanghen ban 
ef agiſtraet / oft vande Biſſchoppeu/ 
wrd bk le EN erkennen / ende van 
sien ht 5P bun houden teenemael 


Dit was ne oorſake waeromme dat eer⸗ 


arly European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


L 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Dan die Ban haer hupe waren. Fu Dd Pni⸗ 
verfitept van Salamanca,nft in Die Van Al- 
cala Ban Henares, Die De twee voornaemſte 
zijn Bant Kant, en is hum Dat nietcoege⸗ 
laten / hoewel zy fleck berfochten in een. 


vergaderinge / die hun t'eenemael goe dte 
gunſtich wars Ant Jaer 1593. De Co⸗ 
nich Philips ban Spaengien willende 


een Seminarium te Salamanca in⸗ſtellen tet 
onderwijſinge Lande gevluchte Enghel⸗ 
ſche eñ Nlanders / ſo Lerfochten De Jeſup⸗ 
té datſe Daer toe machte aengenome Woz 
den / de pꝛo viſie ende toclatinge wiert hun 
tat Dien eynde vergunt / ſo ten aenſien ban 
de kenniſſe Dit fp hadden vande ſprake / cũ 
vande zeden der. gener Die-men ſoude on⸗ 


derwijſen / als oock om eenighe andere 


groote Daet / ende om De reconmandatie 
van den hartoge Medina Cidonia, die ff? 
daer tac geb2upetens giet te min fo Wiers 
Ben fp/ op d'oppoſitie ban d Duiverfitept 
gan Salamanca , Daer Lan Lerftooten / fon= 
der Dat Den dienſt Die Spaengien Lan De 
Jeſupten ontfangt / conde over winnen 
De Ketchernadef van De Betten Die totte 
palicte Ha deſe Duiverſiteyt behooren. Cit 
De clachte Der Engelſchẽ on tg niet verbor⸗ 
gen / namelic / Dat de Jeſunten (hebbende 

Fil ’thelept 


⸗ 













kh : * Dn — — Tren en te — “on 
dt W ike, * ike e ” „ ‚ 
Pt Tik e en De 


ha 


— — — — — 





— — 


Nederlantfche Hiftorie 


1612. tbeleyt bande Seminarien die in Neder⸗ | fp 


lant zyn in⸗geſtelt) tot haer voordeel tot 
hun treeken De kloeckſte verftanden van 
hare Natie. Cube geduerende Hen tjdt 
dat fit onſe Pniverſiteynt belegert hebben / 
zyn Yap vock wiet dit dzoevich verlies gez 
Wwaer geworden in Vele treffeljcke amie 
lien deſes Conncrijcx? twelcke ſeer ſcha⸗ 
deltjek is Voor den ſtaet. 

Een yegelijck Weet Wel Boe dat de Je⸗ 
ſupten(in Vranckrijtk geromen zijnde op 
Be rectommandatie van Hert Paus Paulus 
De Bierde/ van't Huys deg Caraffa ) ſo Geel 
sief verkrijgen et conden datſe fouten toe 

| ‘eend / Woo? goet gekent me geappro⸗ 
eert worden Bande Gallicaenſche Herc: 
ker gelijchfe heden noch niet en zins Want 
fs kregen doen ten tijde alte de Geeſte ijt⸗ 
Ke bant Comnckrijck ſeer tegen. Gwe 
„paer 1563. addreſſeerden fis Wear ber De ver⸗ 
gaderinge Bie Pfamen gheroeßen was te 
_Poi,onder De vegeeringe vand en Coniuc 
Carolus be negende / nae datſe De giuiſte 
Berfocht hadden ba ntijne Weeren De Car: 
dinglen van Loreynen ende Tournon / per⸗ 
ſoonen ban groot vermogen / gelcſe Daer 
unne niet nalatich en zijn om bebhendichlijc 
te verſoecken / Die gene Die in aenfien ende 
authoriteyt zijn / diſſimulerende de quali⸗ 
tept ende trappen ban hare beloften / ſoo 
verbergen fp't fecreet van haren regel / ſoo 
datſe begeert hebbende datſe machten toe 
e{aten worden als ſimpele Scholieren. 
er wiert hun vergunt door Acte nan Dez 
fe vergaderinge / ende gheapprobeert rt 
_of/ ende dat ig den eenigen titel van haz 
te Gntroductie in Peanckrijch. 

Men mepnde Dae ter tijdt veel te doen / 
ende datmen wel ſekerlijck ſoude voorſien 
tegen alle De inconvenienten Ha deſe nieu⸗ 
wichept / haer bevelende de conditien Lan 
haren naem te veranderen ende haren tij⸗ 
tel/ende datſe haet fouden abſolutelie / ge⸗ 
lijck De andere Geeſtelijcke / he Juriſdie⸗ 
tie ende beſtraffinghe ban den Biſſchop / 
onder⸗ werpen / ende datſe gehouden ſou⸗ 

den zijn precijfelick ende erprefyelich hare 

— te berfaken/ Die in hare Bul⸗ 

en geſchreven flaen/fonder eenige artdere 


3, 


| 


A Mg P 


Het drie-en-dertichfte Boeck, 


gerjaecht / ende uyt het Coninckrijck 
ghebannen Wierannr, 4 
Voorde Brieven Han herftellinge ende 
weder aen nenunge dieſe berhvegen heb⸗ 
ben / ende dewelcſie geverifieert zijn ghe⸗ 
weeſt in dit Hof art begintſel wart Gaet 
ſes hondert erde vier / wierter onder All? 
Bere dingen geſeyt / datſe gheen Collegte 
noch reſidentie en ſouden houden in eeu⸗ 
ge andere Steden noch plaetſen des Co⸗ 
minckrijex / van daerfe inden tijt van hare 


Beieven in waren / fonder expreſſe toela: 


tinge tan den Conint / ende inſonderheyt 
tit reſſoet van Dit Parlement / uyt ⸗geno⸗ 
men inde ſteden van Lyons eñ laaplefcht. 
Sp en hebben daer fo haeſt niet willen te⸗ 
gen Daer / moch opentlick ſich tegen DD: 
ñiverſiteyt Ban Parijs ſtellen: Maer ſy 


hebben allencxkens Hoor Wet oprechten 


van een ofte twee⸗ en⸗ veertich Collegien/ 
Diefe inde Steden deſes Conincrijcx heb⸗ 
ber (in plaetſe van twaelf ofte veerthien 
dieſe gehadt hadden) hen ſelven ingebeelt 
datſe de ſtrosmen / die Lan deſe groote ri⸗ 
viere aſloopen / afſnydende / ende doende 
de felvige eenen anderen loop nemen/ DE — 
ſelfde metter tijt geheel fouden doen ber: 

droogen. Ende daer en is ooc geen twyf⸗ 
fel aen/ oft d' Pniverſiteyt Lan Parys eit 
ig Daer Dao? grootelycx vermindert ghe⸗ 
worden. Ende fp Waren met ſulcken opi⸗ 
me ingenomen / ende lupſterden malcan⸗ 
Beren in d'oore / datſe van de Vnwerſiteyt 
verſocht waren / ende datſe hun was aen⸗ 
biedende Be Collegien Laun Pleſſis, WA Mans 
ende ban Cholets;om Die te vervoegen byet 
Collegium van Clermont 2 Ende dat De 
Stadt van Parijg fo veel foude doen / dat⸗ 


fe het Collegium Lan Hhavarre ſouden 


hebben / of datmender hun een bouwen 
ſoude Dat alſoo groot ſoude zijn / als dat 


| maer Got heeft gewilt dat den roock 


van roem He Jeſupten ſchadelick is 


geweeſt in hare oogen / ende dat de vrucht 

ende hef ghenoegen van hare wzake / niet 

en is fo ſeker geweeſt / als fp wel gehoopt 
adden: Want fp bekennen / dat fa d Vni⸗ 
erſiteyt an haer weſen bleef / ſonder datſe 


te mogen verkrijgen / op pene dat indien | Baer fauden tot gelaten worden / dat hare 
y auders deden / ſoo ſoüdenſe vervallen andere Totlemien niet en fouden konnen 


ande genade die hun vergunt wast. Son⸗ beftactrende 


der andere bewillinge ofte authoritept ſo 


at haer voornemen in Dors 


„Zei 


Der wijftnge bande Jeucht / ſoude bpnaeft 
onnut ende founder vrucht Sijn/ende gelijc: 
fc henſewen daer toe prickelẽ boog He cons 
fideratie beurt Gouvernement / ende * 

| roots 







ſteldẽ ſy haer in de Vniverſitent / ende zijn 
daer mre gebleven tot het Edict ende De 
Arreſten bant Jaer 1595. daor dewelcke 


‚Nn 
ie 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
es reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Imag 
444 B 20 








— — —— — — 













Rt _ Onderde regeeringhe van Coninck Philips de derde, Fol.24 
à 2, gtaatdept daerſe nae haken) niet connen⸗ | dat daor het opbreugen dev Vinderen ban 1612, 
* ther houden Worden Deopt ghewelt | Parijs/ fp de fecreten van De Huyſen Wez 
* Danne Petten ban onfe Beiverſitent | ten /regeeren De Perten / ende Den mille ===” 
eunoe itept Ban uwe Arreſten / ende Be | bande ghene die Bun vertrouwen 5* 
—— Ban hare herſtellinge/ fao wor⸗ | ne datſe het alder uefſte Hebben / twelck 
henastſaccht een Bande verbor⸗ een groote vermeerderinghe is Ban hare 
Doe. —* gerder ambitie te ontdecken. macht, 
tenfeos el Dat de Gefipten de gacde mes | Mach een andere reder Die Geel grooter 
eude or en ſeer naedeelich zijn/ Datfe Be | ende fEcrcher ie: Wet Coninchrijcke Lan 
wenen es uren affchaffen/ ofte verande: | Pranckrijck Heeft af ban oudt Het Collee 
ken — be verborgentheydt Ber ſpra⸗ gium Vande Sorhonne in fonderlinge eere 
bera Â t en weten / ja datſe Die teenentael | gehadt(tinele gefondeert is geimeeft Hoog 
4 Batfen rde Collegien Daerfe achten | onfen goeden Coninck S. Lodov vijck)hare 
elk sijn om Daer te blijben/gelije | vefalutien in Weerden ghehouden/ ende De 
* CR ende Savopen / ende datſe gee⸗ conſcientien hebben ſich Jewr lichlick haz 
weriia lere Boecken voor en lefen/ Han Bie | ve Decreten onder-\morper/ ende De Franz 
iets rdt vande gene die van hare Das | fehe-Verche ontleent ven grant fEeunfel 
feer Krooi, (Diftmathtang dat den roem | ban deft autkozitent/ Die bied te wettez 
Bie Ee —* is vande eere Der geleertheydt | lijcher is ont datſe feex out ist / ende datſe 
trente fase rmeet en fallen connen overs | doortraditien ban onft Daderen/tot ons 
fonderer nghe alg de Oniverfitent fal B ge ig / begacft met alle beguaeme 


Ker ES Kee 


« 


FJeſupten zijns Armianus Marcelli- ept/ geteerthept/ ende Godfalichert: De 
hooi Refchaeven/ dattet gennech vaag | Gefupten fouden De volle over wiminghe 
am giel decijn meeſters Van fijnen tijt | hebben / indien Datfe deſe ferchte vande 
hat Ë eene Mannen geacht te weſen/ Franfche Bercke / ende van ons ghelcof 
Ben : air Aexandrien geftudeert had: | om gheworpen hadden./ fp en fouden niet 
ten gele J— iſſet een weerdighe fake voor meer bzeefen dat men hate Heere aft De 

arie EEE Man/⸗ (wie Dat hp ooch sp) te | Boerken van de piens Die Van hare So⸗ 

| lingen —* cette hebbes De vreemde⸗ | cietept zijn (oude berdaemen ofte control⸗ 
Schole drrrune alſſe (am dat haer | leuven. | | 

hebbe 5 ——— vermaert zijn) gefacht |_ Uig dan gheen hulpe Hie de Jeſupten 

Parij & jn eld ad oem d Vnwerſitent wan | YPniverfitept Willen aen-bieden/ maer 

te mefen Ick Die van Pa'sie norme haer | om epgentlijck te ſpreken / fp foechen haer 

gefehaesen tee sp ochter / ghjelijch Cranzius | verderf. Cis al ober lange Barft ſeggen 

en haer eeft Bie van Milanennaes | Datter niet eu if Dat wel gedaen ig/of ten 

tupat int 1 tier, gelijck Paulus Tovrus bez | Moet Ban hun comen / Haer en is niet Dol 

oven DA een vande Galenten. maeckt Ban hun leven / hare Difciplint/ eñ 

tich eteprtati Die ſeer gewich⸗ haren regel Sget van oneenichepdt en 

Men den her die Baer can geven ofte benee | ontbgeecht hen niet / twelch ſy Der ong 

en / Son helen ln uptnemende verſtan⸗ſtropen / gheljckſe oock openbare calom⸗ 

wijſin —— feker/Dat eiders wonders nien upt-acten. Int Faer 1575, hebbenſe 

ickt € Jonge jeucht haer fag wel \'tgelaof La de Puwerſiteyt gecatunmiert? 

Des —— Als te Parijs (Den Stoel aeu⸗ gaende d'onbevleckte entfanckeniffe 

nincx · do ende wooninge des Co⸗ der heylige Maget / doende den Hepligen 

rijck zijn den 5 en ban Pranck⸗ | Dader verſtaen / dat de Theologie van 
raine gheſelſcha etl vaide gronte foubez | Parijs haut havende De conſtitutie vant 

' wortmen niet —— bumten Parijg en | Concilium van Baſel / alleen Belettende 

ijs ho bupten ‚dat het Concilium van Crenten niet en 


ret en 


TTO ORTE PEPR RNR NER WEP EW EE 


Nn UI ET er 


| en Wel te H erwijſinge om fac | Wiertaengenomen, | 
J eres ref elders en hi Den 5, e⸗Cgene datſe gemepnelijck practiſeeren 

| Amma / pi Des Werelts niet bekent / in die plactfen daerſe inge voert zijn/ bez 
J em deſes ft SN De Berffenen bant licz Barsi ans genoech te doen oordeelen Wat 
J it Deel met MIS 3 Indien de efapten | bare mexvinge is namelic geen lecre noch 
ex hope ak connen Hermen /faa en ig onderwijſmge acn te nemeũ / Han van die 
öp bebben ù, ten Galen. gene Die Van hare Societent aijn. Mr. Gert 

ben van langes Bant devonden / grus Englilemiss geben be Philofortie 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuvest LLC 
b ourtesy ol! 


Images reproduced ye y f Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 





wg ——— — 





Nederlantfche Hiſtorie 
te Aowanen willen leſen / eñ M. Mattheus 


Glif-mius, willende De ſelfſte profeſſie te 


®euap boen int Seminarium der Engel⸗ 
ſchen / zijn belet gheweeſt Hooy De Jeſup⸗ 
ten. Inde ſtadt Lan Avignon / alſo Daer 
int Convent van De Baders Minimen / 
‚ecn uytnemende Eheolegant was / Die De 
Heligeufen ban fiju o2den leffen voor las/ 
veel Lunden / beweecht zijnde door fijne 
iele pot guamen fijne leſſen hooren. 
Oe Fefupten Gfochten ſtracx / datter geene 
andere / Ban Die ban haer Wups machten 
toegelaten worden. Ende onlangs gele: 
Den Mr. Claudius Berthin, een ſeer upt ne⸗ 
mende Bachalaurius in Cheologie / hebben: 
De verſocht dat hp à la Fleche machte pre⸗ 
dickẽ / en mocht Daer niet toegelaten wor⸗ 


den door hare oppafitie. Yupden geheel 


®Duptflant boog / 7 ijden het Colle⸗ 
gium Lan Collen/ 
noch Schole dan des Jeſuyteũ aft Prote⸗ 
ſtanten / twelck een voor beelt ig Van De 
ada zwaricheden Daerfe ons toe 
uitten bꝛeengen: Ende alveede ſien wy in 
Pꝛanckrijcũ de Pniverſiteyten dieſe treez 


nemael hebben bedorve / de Collegien van 


puts ghefondeert / hebbenſe upt gljeraept/ 


volgenñs tgene Hat mijn heere van Pontae, 


Biſchop van Bazas voorſeydt hadde over 
wijf-en-weertich Haer. En behelpenſe hun 
wet (hoewel datfe vermoet wort valſch te 
Zijn) met He Bulle dieſe ſeggen verkregen 
te hebben van den Paus Sixtus De vijfde / 
waãer door / teghen He Wetten ende fonda⸗ 
tien vã D'Pniverfitept van Pontamouffon, 
(beveſticht door den Paug Gregorius DEN 
Xul.) He weerdichepdt vaart Kectoraet⸗ 
ſchap Ben Jeſupten ig toegefch2eden; Enz 
Be behouden Daer / Hoos Dier middel / een 
ge Dictataagfthay. Zp en Gebben 

e Hupſen bande oude Keligien niet ghe⸗ 
fpaert / om hen felben wel te acconnuodt 2 
ren / ghelijck te Bourges / Baer hebbenſe 
“Hupse Vande Carmeſiten willen tat ſich 
nemen / ende t°Beleans PGurs bande Ja⸗ 
cobinen: Fn Moldavia ende Walachia 
hebbenſe atie de Keligieuſen verjaecht⸗ 
ende hebbẽ hun toegeepgent al tgene datz 
fe beſaten: Tot Lurern hebbenſe be Car⸗ 


aer en is gheen Leſer 


— 






* en 


— — En — 
IE in — — — — — — —— —&— —— — 


Het drie en⸗ dertichſte Boeck, 


Sp fullen ſeggen datſe om niet leeren / ceũ 
— een verlichtinge ig voor de Daders 


Die weynighe middelen Gebben: Doude 4J 


Bet wel mochelijck zijn Dat Wp ons noch 
fauden Intex vervoeren door ſulc cen quae 
Be ende valſche opinie/ Bat na fa veel ken⸗ 
niſſe en lichts Defe inbeeldinghe de Waer? 
Bept foude konnen verdupfteren 3 De Fez 
fupten en heben geen Collegien / oft fp en 
zijn gemaect/ ende met groote venten ver⸗ 
fien bant goet der gener dieſe teeven, Alſo 
Boen ſyet cm niet, 'tig vreemt Dat fp Kupe 
den / zijnde maer fes Jaer in Brauckrijck 
memeeft/ aldaer meer gaets beſüten / DAN 
in eenich ander Deel des Chriftendoms. 
Da feer beminnen op ong ongeluck / Bets 
geldende Veel mildelijcker De zwaricheyt 
diefe ong aen-Doen / dan onfe vpanden 
doen Ben dienſt diefer van outfanghen. 
In een van hare Collegien hebbenſe Ut 
renten twintieh dupſent guldens / eñ voor 
hondert dupfent Kroonen aen huyſen:2 
hebben Abdpen / Priorien / ende Benefi⸗ 
cien tſamen geheeht / ende hebben De Fon⸗ 
dateuren / De Cytel voerders / ende Reli⸗ 
gieuſen Daer vant'eenemael berooft / ende 
og eenmael veertich duyſent Kroonen ge⸗ 
trocken bart lefte op-hooghen Ber Deeper. 
hoeven / ende Der nieuwe acqueſten. Men 
moet het hare matichept danc weten / dat⸗ 
ſe noch niet voorder gegaen en zijn. Zijk 
dit De treffelijcke Reſigieuſen in Godtſa⸗ 
lichent / die den grooten dteyſer Iuſtinianum 
baden / Dat hp de mildicheden ſoude ghe⸗ 
beupeken/ die hp haer aenboot /tot ondere 
houdinge bande Armen / ende tot verlich⸗ 
tinghe van fijn Dalck 4 Of de fijne Hove⸗ 
linge / die Ammianus Marcellinus beſcheyft / 
dewelcke / op datſe aen Den regel van an⸗ 
dere niet ent ſouden af-ghemeten worden / 
Stipendia ſua manu non recipicbast , fcd exe 
ponfa chlamyde. Dat ís / Ap en ontfingen 
hare gagien niet metter handt / maer upt- 
reyckende haer kleedt. Pe 
Sande ong D'in-gebeelde berlichtinghe 
van eenige klepne onkoften/maeten belet: 
ten/Nat ap niet en ſouden connen De fCHAZ 
Due Bart lichaem onderfchepden 2 Jae 
doen Verjagen die Goddelijcke ende Wel⸗ 


tupfers Berjaecht / ende fauden tſewighe geborene zielen / de zielen Van fijn Goudt/ 
andere Cartupfers in Bemẽ gedaen heb⸗ omrin hare plaetfen Peren ende Laaken 
ben / fonder het tuſſchen Komen ban Don | zieden te laten Komen? 
KINDE uintano Spaenſche Cartupfer/ die ſulcrx Datmen DrOniverfitept gheve het der⸗ 
EINE Beïcttede. Aon datfe niet en fuectten/Dan , den deel van He venten Van hondert dun: 
KE hie Buu kijcke baft te maken in deſe Werelt | feut Kroonen / Die De Heftipten befitten/ 
9 Doeg Bet verderf van andere. men ſalt alles om att doen / ai —— 
| LEN 











_ ann a — 





arly European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images repro 
444 B 20 


e courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 





NA WE CY WO at 


NO 


es —8 


NRS 5 


KR WW 


NON OD USS WR DNB Wa nm 


JJ 1 V 


XR 


RA CP GM 


mages repro 
444 B 20 


lele, 


ten Der Coliegienbzenge tot*raene dat 
— | is / Batmenfe mel beffer nae den 
J es tuts / daer (al ghenaech wefen. 
welck onvermydelijcken naodt in Dert 
nons De aenflaghen Der Jefupten 


— — ã eend 


Onder de regeeringhevan Coninck Philipsdederde, 


12. Wetenfcheppenfien florerẽn | 

ú te meer danſe opt ren ghegeben/ nde noch te gheben/bnde | e 

— Beflogeert Bebbê/ofdatmen geel eer de fan⸗ Builen gan Pius de bits” ern Sixtus De Ster 
ſeſte: Cwelck een bewijs is Dat hare ams TTT 

‚bitte noch niet en is ghecomen daerſe het 

willen laten beruften. Fn hare Inſtitutie 


— Pecnemael de Difcipline Der erc⸗ 
e verlaten / ende alie De oude Canonick⸗ 


VN BEN / Bet apterfte perijckel | En * 
jekel in twelcke ſche Conſtitutien. Wte de Feligicufcn/ 
— ſtellen / ontbindt ons De | ende Geeftelijche perfoonen Die — 
dheweeſt pre ES kop al ong leven lanut ſtom | den onſes Weeren leſu Chritti een beſonde⸗ 


ontlaftinge onfer conſeren⸗ 
—* Let eere; ende tat confer'oatie / ende 
houdinghe vande waerheyt ende bant 

Ons —— 
Scehole / ghelijck ooek alle Chri⸗ 
ee ej erghert fich oer De Daedt bande 
, ben rn F naem sd us AEN-MEMEI/ 
SEN ME particulier toe · ſchrij⸗ 
ager ſperialẽ ende ——— 
lemen niet en mach gebaipeké tot 


een mere-te 
€hziften —— eñ onderſcheyt onder De 


/ 

Act eũ ampt beteecktent/die ni 
emandt en 
en efehgeten woꝛrde / dan den Dalichs 


Reba fo willenſe peder man wijs ma⸗ 
Gie weſentlijcker Wijfe noodich is 
beuren Benlieben Miet en Can dps 
— 
| 


zegel ende eribeterinngen a 0d tar eenen 


at Sodes eere aencac 
& t/endet” 6 

ee Celhate Beige bar eha, 
boudzpee lier Dare Bacietent inesende 
‘guade opinies niets alle Die gene Die haer 
“Met bare — volghen ende die 
* en hebben, Te Konſten niet te 

Eerom iſt Dat Ribadene; 5 
ETE begonden te Derval: 
W/ ende daer upt quan € verval⸗ 
Nunften/ ——— Fa, —— alle De 


ꝛevilegien hadden / Diërmen bekeek, Dad 


OB Gegeven waren qenoe: 
Cella, & concedenda, ———— oes 


opyright © 2011 ProQvuest LLC 
urtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 














re maniere ban leben ( Verfchepden vaart 
teven Der ghemeyne Ehziftenen) verkozen 
hebben / hebben onberanderlicke beleften 
gedaen/ ende vaſte onbeweghelicke / cnde 
gheduerigt merch-teeckenen ende regulen 
aenghenemen. 

Be Jeſupten Doen eerſt een ſolemnele 
belofte inde tegen woordicheyt ban haren 
Superieur / datſe ſullen leven na De regels 
van hare ——— zijn De regels 
van ghehoorſaemheyt / armoede eñ kupf⸗ 


| Bep, ende niettemin toelatende (gelijchfe 


gen)Datmten LA maniere ban leben mach 
Beranderen/ goederen ende rijckdonnner 
Gefitten/ fucceffien aen nemen / ende fo het 
noot is / datmen mach trouwen / ghelijck 
het ſommigen ghefchiedt is / foo verkeers 
benfe be dãet ban deſe onepndelijche ver⸗ 
pitchtinge/ende make ban een feer ſolem⸗ 


neie Belofte / ten flechte belofte’ op Dat die 


gene Die belofte gedaen heeft van Pien rez 
ghel te volgen / erde Dien bolgende ‘tgene 
Batter noch toe behoordt / den felben mack 
ober-treden/ twelck fa vreemt is / Dat Nae 
varrus in ſijn Commêtarijs, De vegularib tom. 
z.gefent heeft 3 Hoc eft noviffimum admira ⸗ 
bile, conceffum præfatæ Societati. Dat is/ 
Gene Batmen De voornoemde Sarictent 
vergunt heeft / is het laetſte wonder eres 
Indien Dat hp elders als te Komen ghe⸗ 


| weeft ware / hyen foude niet na ghelaten 


hebben te feggen / Dat het alle Doddelijcs 
ke eit Canonijcke rechten contravie Was. 
Daer ents geen Keligie inde Werelt daer 
Be belofte ende onderdanicheydt ban een 
Feligieur aengenomen wort / oft De ghene 
die fuler belooft / verplicht ſich Dat hp ſij⸗ 
ne belofte ſal houden / ſelfs vt uvterfte 
gan fijne zwackheden. De Fefupten daer 
en⸗teghen / verjaghen ende nragen onghe⸗ 
ſtraff verjaghen / jac zo. Jaren Daer nae / 
Die gene Die zwack zijn ende kranck / ende 
van De welcke fp gheenen dienſt meer en 
willen of en connen hebben. 
Noch — andere * die de hes dee 
€ diſcipline ghehtel contrarie is: MP 
— & Bullen 













mp em EA) en aha 


= 
8 
* 


* 
eme 









| veerti 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


ges reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Nederlantfche Hiftorie 


2612, Bulten ban den Paus Paulus De Derde/ 
bant Haer dupfent Vijf hondert drie⸗ en⸗ 


/ ende Ban Lulius De derde / Hart 
jaer dupfent Lijf hondert ende vuftich⸗ 
E hun toegelaten/ datſe alle hare regulen 
moghen veranderen / foo nrenichmael al 
aren Generael fal believen / ende dat hpt 
al gaet binden/tot welftant van fijn ghe⸗ 
ſelſchap / dit zijn De Waroogden 3 Ettam hac- 
tenus factas, quam.in pofterum faciendas con- 
ftitutiones ipſas, tuxta locorum ac rerum qua- 
htateem mutare, akterare,fcu in totum caſſare, & 


alias de novo condere poffint & valcant, Dat. 


ig/ Sy moghende Conſtitutien die tot noch 
toe ghemaeckt zijn, ende diefe noch in toeko- 
menden tijden fouden koanen maken , nae de 
gheleghentheyt vande tijden ende ſaken, ver- 


anderen ofte t'eenemacl te niete doemende an- | k 


dere van nieus maken. Soo vat fp aen geen 
vaſte ofte fekere veghel noch metten ber: 
bonden en zijn. 
Bet epnde ban hare vierde belofte / 18 
Baer feex ſpeciale ghehoorſaemheyt totten 
Paus / om hare miſſien ende ſeyndiughen 
te fp ong eertijts hebben willen Wijs ma⸗ 
ken / feggende datſe maer He ongeloovige 
aen en ginghen: maer fp ſelfs ter contra: 
rie hebben nae Der hant gheſchzeven / Dat 
deſe ghehoorſaemhept mofte af-ghemeten 
worden nae't gevoelen ende Den Wille van 
Den ghenen den welcken 3p belooft is: So 
dat / {oa haeſt alg den Paus fal begeeren / 
Dat de Bulle in Cena Bomini, de Jrancops 
fen verplichte / fa fullen de Fefupten door 
—* beloften verplichtt zijn tot het upt- 
geven Der ſelfder volghens fijne meynin⸗ 
ge / fonder ander byvoechſel / alg den wil⸗ 
de van haren Generael. 
de ſo ſal den ſtaet eũ het leven van alle on⸗ 
fe coniugen van hem dependeren: De daet 
Ban hare blinde gehoorſaemhept / hebben⸗ 
de geen ander belept / als De mepninge en 
Kille / ban haren Generacl / dien fp moe⸗ 
ten gehoorſamen / ende ſegghen datſe Daer 
toe foo nauwe verplicht zijn / datſe fonder 
nhemnifſſe of onderſcheyt Ban ſaken / fijn be⸗ 
Belen moeten upt-voerem Mogelijck Op 
Die mauiere alſmen in Vittore teeft int der⸗ 
De Beeck bande Wandaelfche vervolgin⸗ 
ge ban Hunnerico Coninc der Wandalen / 
Die Dang V'aenpogringe der Arrianen wil⸗ 
De / Dat alle De Catholijcken foudeu met 
gede beveſtigen den inhout vant gene Dat 
ineen toc-ghezegelt pampier was. Im⸗ 
mers doen d Gverſtẽ ande Jeſunten Diez 
"Wilg in hare bergaderinghen upt/ voeren 


Ende Dat doen⸗ 


| gaeche, 






had 


Hert drie-en-dertichtte Boeck. 
de bevelen van haren Generael. 


Ende ‘tgene dat te verwonderen is / m 
de macht van haer gheſelſchap abfolutte 


maken/enBe dat Het verniogen van haren 
Generael meerder zp als De macht Dek 


ft | Paus / int gene dat hare fepndingen ende 


beloften aengact + Sao doenſe Dit / datſe 
met toelatinghe san Garen Generael korts 
nen Doo? andere doen Lolbzengen ’tghene 
dat hun Ban den Paus belaft wort / ende 
datfe door haren Senerael konnen weder⸗ 
roepen worden / ſonder Get weten ende be⸗ 
willigen van den Paus. Siet het negen⸗ 
de deel ban gate onftitutien / Capit. 3. 
Artic. 9. eitk beel eer Daer toe ſtreckt 
omde fondamentente leggen ban een by⸗ 
fondere heerſchappye / dan dat het firecz 
ende ig tot welſtant bande alghemeyne 
Herche. Sp hebben Bulten verkreghen / 
waer Booz alte perſoouen verboden Wert / 
(niemant u —— jae ſelfs niet mijn 
Heeren De Catdinalen / gheen kenniſſe be 
nemen vande ſecreten haer der regelen / afz 







waert datmen geẽ andere intentie en had⸗ 


de / dan om De waerheypt daer ban te Wez 


ten / ghelijck als of voortaen al het Men⸗ 


fchelijcht berftant ende oordeel verbonden 


ware een Slave te worden Han hare es 


tenſchap. 

Ende tghene Dat alle gheloof falte boz 
ven gaen / vermoghen om Dat upt te leg⸗ 
ghen/ gelijck het hen goet ſal duncken / dat 
wort haren Generact alleen toe gheſchre⸗ 
ven / twelck tot haer voordeel ghevonden 
wiert / té tijde alg De Water Claudius Mat- 
theus te Fomen de aenteeckeninge toonde 
ganden voort⸗ganck onfer ongeluchen eñ 
beroerten: ende hebben foo looſelijck ges 
ke / datſe ban 37, Buen dieſe ver⸗ 

regen hebben / nopt geene gheromnumi⸗ 
ceert enn hebben / Dan Die haer minſt boz 
derlijck waren / op datfe De groote vergel⸗ 
— dieſe ontfangẽ / niet en ſouden vnt⸗ 
decken / ende De Pauſelijcke weerdichent 
daer toe beenghen / datter niet — 
mt Gheeſtelijck / moch in t Weereitlijck / 
of ten ſal den Paug onder worpen zijn/uvt 
genomen Garen Generael;endetot boog” ⸗ 
ganck van dit haer vooz · nemen / foo zijnfe 
bp hare Gullen geabſolveert ban allee: 
cenummicatien/ Die hun fouden konnen a 
jure vel ab'homine. Dat is / doortrecht oft 


van een —— op dat gheen 
aenſien ban ſchidighe plicht hun ſpude 
honnen beletten in den voort · gauck harer 


PDE 








bed — ned Werner 






MU RTS RG Te of 


Were u 


1 


WT set UW 


NK WW 


R 


Early European Books, Copyr 
mages repro’ 
444 B 20 


a v 


NV OMI WEET mwn » 


t6n, 


— 


Nap 


Van Ere 
fetais roeken Be 


dit voordeel Da 


Uyt ſprupt at die a ne ‚ 
nien ger de. nennen biefe aeme 

kicke/ 
/ Gp in eenighe andere bedienin⸗ 


Jeſupten leeren / ſtellen voor / ende 


en ſtaende / dat de Paus alleen att: 
4 a is / dat de — der Con⸗ 
areen zyn omt wel ſtaen / Vefacilius. 
—* oen zere „Op datde bi ar beter 
aenguenomen vvorden, Sp leeren 
5* de Spnodaelfche refalutien niet 
oben witje aen Den wille des paus en han: 
s MIAT Dat hp. daer oock Han can dif⸗ 
ten eren / Dat hyſe can veranderen ende 
—— alſt heur gaet drcnt / ende Dat 
Be beneficien mach diſpoferrn ſelfs 
die — ende naedeel ban Die ghene 
* mede begifticht ende verfien zijn/ 
am fine cauſa. Wat id / Selfsfonder oorfa” 
e Dit sijn de epghene woorden ban den 
Jeſuvyt Emanud Sa, in verbo Papa, 
* Soo belaht daer upt (ende hier moet: 
5 ER txer jchel aen-merchen) dat alte De 
gaheden vande Franfche Hercke/ ghe⸗ 
an, opde authogitept Der Conciſien / 
5 Matijch zijn Deijle datter noch een 
„Ser hooft is als DeEoncitien/cude Hat 
— atien Diemen op dit Fondament 
de he exwerpelick zijn; Dotgit noch / dat 
hen rie verkiefinigen '( hebbende gheen 
dag dinfel it Goddelijcke reet) Aten 
— — eerſte Kercke / ende de Franſche 
egedwaelt hebben / tot dat het con 
— ghemaeckt wierdt / van Coninck 
* cus den eerſten / ende Leo Dent thien⸗ 
teur de Dat ghy / pijn Deeren/Dfurpaz 
| bel Syt bande meefte kennifre die ghy 
KL ei ende Vande Fuftitiedie gp fa hep: 
Jüjch oeffent / Deijle het Concilium 
Gheeſtelijcke Die toer 


® Jelijch he leere Dev Jeſupten de Hie⸗ 


bhehe orden Der. Mercken oniſtoot / ſoo 


veed by courtes 


derft ende bernietiehtfe oock d? 
Stet Der Paincen eñ der Dotitij eerd 
d € ijcke wet⸗ 
ten, eneen be ee ere 


ight© 2011 ProQuest LLC 
sy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


- mn ———— 








Onder de regeeringhe van Coninck Philipsdederde. 


macht «ende hier inne iſſe tgheheele ghe⸗ 
loof onſer Theologie fa contrarie/ dat het 
zwert niet meer het uit contrarie is / ende 
indien de voorledẽ zwaricheden ong wach 
eenige geheugeniſſe gelaten hebben / men 
maet het nu laten Glijcken / dewijle het 
fchijnt batons Bodt tot verwonderinge / 
ende als. wy Haer Bet minſte op dochten / 
ons deſe occafie gheopent heeft / om ong 
hiet alleenlijck te Doen ſien: naer Doc am 
ang te Doen taften ende gevoelen d oorſa⸗ 
ke onfer ſmerten. 

De Pniberfitept ban Parijs leert / Dat 
de Sheeftelijcke macht foo Lerre bande 
Weereltlijcke macht Lerfchepden is / alg 
Den Hemel vand Aerde: Det Conincrijck 


‚van Godee Sone / eñ Ban fijnen Vicarius 


onſen hepligen Dader en ig niet Lan Hefer 
Weerelt / ende binn Alinee Be Kerckelijc⸗ 
ke Cenſure (om Wettelijche oorſaken) cn 


behoordt Be Rercke niet als perſuaſten te 


ruycken / ende gheenen dwauck: Gare 


pᷣꝛocedueren die ong behoorẽ te doen gaen 


tot de eeuwige gheluckſalicheydt / en zijn 


maer eenen raedt ende beleydt / ende geert 


gewelt noch ftrengichept. De Gheeſte⸗ 
lijcke perfoonen en behoozen ſich niet te 
belkonimeren. met Weereldtlijcke ſaken / 
alte het ghene datfe doen moeten/ en moet 
maer de Zielen ende Tonfcicntien actte 
aen. 
Maer De Coningen / nat Goddelijck 
ende natuerlijck recht / hebben alle Poli⸗ 


tijcke macht / ende fp alleen moghen ober 


alte het gene Dat Weereldtljck is ghebie⸗ 
den / ende onder alle De Princen Der Weer 
relt hebben inſonderheyt onfe Chziftelicke 
Coninghen/deſe authoriteyt. Det fchijnt 
dat God haer gegeven heeft de ſevendich⸗ 
fte merck-teechkenen Ban fijn beelt / die Gaz 


ren Scepter ende hare Yroone. Lan nics 


maut en hebben / als Lan odt alleen/Die 
heeft haer in fijne/bpfondere bewaringhe 


ende befchherminge gehadt / bynaeſt fa lan⸗ 
—— den naem Landen Salichmaker det 


eereldt it acen-ghebeden gheweeſt. De 
Coninck ban Vranckrijck ge na het ghe⸗ 


tupgeniffe bande Grieckſche ende Latijn: 
— 

e 
dere Coningen als De Morgen ſterre art 
midden van eẽ Woleke comende unt Zupe 
den / ende drꝛagende de Mroone van Weers 
lijckheyt / ende ban Vryhepdt 


ifor · ſchrijvers / ende na hurt Lan: 
Italiaenſche Doctooren / onder de an⸗ 


dt. 
Ter contrarien / de ſtellen het 


Weereltlijcke regiment Bi Chꝛiſte⸗ 


lijcke 


Fol. 26 
1613, | 









— 
ml 
ROO 





„Ue 


_ N * 
« Ì 
shear Et akar 



































\ 


/ 
Ì 
| 
ij 


f 


J 


Early European Books, Copyright 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


— 


— 
* 
Lil 
in 
' 
J 
he 














* 


Ld 


| 
’ 
\ 


ep 
vti 
f ' 
‚tk 
14 
u 
J 
ii, 
J u 
. 
Ï 
n 
RAA 
4 
| J 
HI 
kt 


| — | 


© 2011 ProQuest LLC. 


nd eneen dieen 
— 

— 

J 

M 


Nederlantfche Hiftorie 


lijcke Coninghen ende Princen / onder De 
abſolute cude onfeplhare macht Lan de 
Monarchie Die fp inſtellen / in ſulcker voe⸗ 
ghen / dat De Geeſtelijcke macht He ſelvi⸗ 


Be can herſtellen / regeeren ende corrigee⸗ 


ken / als ſy hare authogstept mifbgupchken/ 
Dat is / alffe des Paus wille miet en ghe⸗ 
doorſamen. Spiricualusporeftas potet, & 

cbet coërcere: temperalem omniratione, & 
via quæ id Meca Faria eſſe viderur. Dat is / De 
Geeftelijzke macht, mach ende behoort, door 
alle middelen. die daer toe aoodich fchijnen te 
vvefen, de Weerchthijcke machtte bedvvingeu: 
Dit zijn De eygene woorden banden Car: 
dinael Bellarmm / in't. Boeck de Rom. 
Ponuf, cap‚6. Wet ig De al /ghemeyne leere 
ban alie De Jeſunten Mie a verhaelt heb⸗ 
ben / ende vande andere Die gheſchreven 

ebben / jae niemant en beeft bpnaeft ban 

wr allen naeghelaten Wan deſe materie te 

delen / als sonde tvoornaemſte ban 


gare onderwijſughe. 


tJa Defe gunde leere/Bande welcke de 
bedriegelicke raciecinatien(ffvijdende te⸗ 
gens de regulen van diſcoureren) gebaert 
hebben De Beroerten Bant Laer 1584. in 
weicken tijt be Boecken van Den Tardi⸗ 
nael Bellarmin upt ghegheven wierden / 
end gepredict in alle hoecken ban Daane: 
rijck. 

MP en moeten ons niet meer laten be⸗ 
driegen / want He valſche opinien inde ez 
kigte zijn kranckheden Der Zielen / ſy moe⸗ 
ten oock Boog Geeſtel jcke remedien ghe⸗ 
neſen \uogden-/ He ſubſtantie Der Zielen / 


Bie onlichamelijck ende onſienlijck is / en 


gan niet gedwongen worden omt eemighe 


ſake met ghe\weldt aen te nemen of te verz 


Werpen, Daeromme De gere Hie De Liez 


ligie met gewelt mepnen tn te voeren gez 


lijch De Fefumten/ Die Wijcken Peenemael 
vaude Det ende Den wille Gods / dte miet 
en Wilde Bat-men int op-timmeren Des 
materialen Cempels ben Bierufatéwelc: 


„he een Figuere ende Doogbeelt is geweeſt 


van fijne Berchojeeninen flach flacn ſoude 
met eenen Hamer / oft met eenich ander 
Wert -tupchs odes woozt heeft alteen De 
macht om De conftientien te verherden in 
De waerhept / ende ban het teghen-deel te 
doen af-Wijcken. 

Beſtaet oock mt Boddeliek rde na⸗ 
tnerlijcke vecht/ende tig ooc een fake van 
onſe Inſtitutie / Dat alte Onderfaten hare 
naturrlicke Coningen ende Princen ghe⸗ 


trouwe ghehoo2faembepdt ſchuldich Fijn / | 












Het drie-en-dertichtte Boeck, 


fonder Dat ſich pemandt (ban wat qualt⸗ s6l de 
tept hp 3p/ oft Wat Pecbilegie dat hi four — 
He mogen hebben ) Daer Ben feude ccnnen 
exemteren ofte beppen. Non ſolum ptop⸗ 
ter iram, fed propter Contcienuam. ®atiës 
Niet alleenlijck om der ſtraffe, maer oock om 
der Confcientie,ghelijck d'Apoftelfeyt. 
Nochtans en hebbende Jeſupten geen 
ander pactert ghenomen om̃ de Vſurpatie 
vant Conincrijck ban Havarre te verde … 
digen / twelck Ferdinandus Conincvan 
Spaengicu fan d’ Albret afgenomen hecft / 
dan om Dat hp den Coninck van Prauck⸗ 
rijck tegen wille ende danc banden Paus 
bulrus He tweede / bp-gjeftaen hadde / Hie 
vanden du Tiller Biſſchop van Meaur ge⸗ 
noemt wort / per fidioſus, ſceleratus & vecorse 
Dat is/ den ontrouvven, booſen ende onfine 
nighen· Meeſter Gilbertus Genebrard, Doc⸗ 
foo inde Soꝛbonne / ſchrijft in fijn Chꝛo ⸗ 
nologie / Ferdinandum Hifpanie Regem nul⸗ 
lo meliore jure, quam quod (bi utile & come 
modem effet regum Navarre expulfo toanne 
Albretto occupaffe. Dat is / Dat Ferdinanz 
dus Coninc van Spaengien, met geen meerder 
recht *:Conincrijc van Navarre heeft tot hem 
genomen, (hebbende loannem Albretum ver= 
jaccht) dan om dattet hem nut ende bequaem 
vvas, d 
Indien De hash EN /dat vreemt fes 
wou niet gheſogen en hadden / twelck ſich 


an 4 


J 
Daer nae in onft aderen beſſoten heeft / wp 
en ſonden de rebellie ende wederſpannic⸗ 
heyt teghen onfen goeden —* Henrie 
cum Ben Derden miet geſien hebben / dewele⸗ 
ke Doog Defe leere wutfteken is gheweeſt / 
ende verſekert doeg het Boeck daer Bele 
larminns Autheur benieg / gheintituleert 
Franfcifcus Rom ulusupt-gegeden int Haer 
1588. waer daagde gemoederen. der Fran⸗ 
copfen wierden geperſuadeert / dat het ge⸗ 
oogleft was de wapenen aen te nemen tes 
‚gens den Souverain: Dy cu fauden foo 
Beel mede vborgers niet ontfteken gheſien 
hebben om maleanderé te verderven: De 
en fouden het herte van deſen armen act 
niet met foo Beel zwaricheden ende ellen⸗ 
dicheden aeperft geften hebben / noch met 
foo Verl tijdens ende anghſten de hupt foo 
berdzoocht tot op de beenen / alſoo datter 
gheen miſculen noch zenuwen en waren 
ban Det groote lichaem / Die haer werck 
conden doen / ſoos Dat ons Prancrijck Dupe 
—— op het epnde Lan fijn Dagen gee 
Maer vertand | 


4 


— — — — — — — — — — — — — — — — 
J 


tee Teer 


En EEE ERA Werf Te 





# 





ten ſonde Sonder de leere Der Jeſuptẽ nopt 
mt berte Ban cen Chiate mene | 
(che ghekomen hebben / noch int herte Ban | 
—— dattet gheoorlooft is nette | 
—— Be gecouſacreerde perſnen Der 
aungen / ja die te megen dooden: Want 
geluckſe geleert hebben dat de Eomngen 
machten geexcamimmiceert / inden ban gez | 


Onder de regeeringhe vän Coninck Philips dederde, « 
nae fijme gaethent wilde / dat rt Bad: 16012. 


mekiek werck Bende bet mirakel ban het 
weder opzeehten deſes facts ſouden ont⸗ 
fanghen. | | 

In deſe tijden hielden haer He Jeſup⸗ 
ten als oftſe cen lieſtijcke regiſter hadden 


iten trecken; ende op datſe haer ſclwen 
machten behouden / foo lietenfe De Keſo⸗ 


ſteit / eĩ afgefer wordem ſoſe den vite van lutie untgaen / dieſe ſerden Hat haren Ges 


deſe abfalutie macht 


niet en Wilden toes nerael genomen hadde te Roomen / op het 


ſtaen foe hebbenfe oock ghefepdt / dattet epnde bant jaer 1593. Waer doorz hen wel 


Per berdienftelijcke fake ag De ſelvighe 
— dooden / eu hebben bant een Get bewijs 
an der gjemaecht / ſeggende: Door 
excanmunicatie / ende condenmarie des 
Paus / worden De Pemcen van pubigene/ 
barticuliere perfaonen / ſonder authori⸗ 
CPE ende fander Onderfaten Lan Conin: 
- W/ tprannen / uſurpateurs ende beroer⸗ 
rs bande ghemepne ruſte. Oceupantem 
saak doeefftatems quiſꝗ; de pobalo poseft oc- 
—3 ere, fs alind non fie rernedinm », eſt enim pu- 
D, * hooff 6: Ersnsaanel Sa, in verbotyrannus, 
in is / Een yeghelick ondert gemevne vole | 
* den ghenen dooden, die tyrannelick ce” 
— macht aen·neewt, alfer gheen ander re- 
: CEN 15: vvant t'is ecnen alghemeymen 
Den Otis bet ooghen-merek Lau atie 
en — Der Parriciden ofte Vader⸗ 
war be 3 Ende Dieu volgheude / ſe heb⸗ 
a e ardinael Bellarm in ſyne Apo⸗ 
— ofte verantwodrdinghe teghen den 
Oek ban Enghelandt Pag. 229.cnde 
iep Mariana, in fijn eerſte Boeck / De 
c5e & Keois inftitutione,eude Ben Jeſupt⸗ 
Gen Autheur bant Boeck genacmt Am- 





phiteatrum honoris gelijckeliſck Get afgrij⸗ | 


lijck parrcicidium vanonſen armen 302: 
c 6 c Deince 
— eviefen 5 @ndede Gefupten ban Boꝛ⸗ 
8 ig bebhen gefept ende geſcheeven /dat⸗ 
def oorſake was ban hare ſalichent:met 
ns € leeve was De bermetenhepdt van Bar- 
ere gewapent int Haer 1593. ende Verz 
hen door ben raet van Varrade Becton? 
* Jeſunten / teghen dnfen dnoverwime⸗ 
En Coninck Henricum He vierde / in 
elcken tijdf Commelet tſelvighe porde 
ban fpn roepen / begheerende eenen Aod, 
Wat gualitept Bat hp moete weſen. 


Cis eẽ groot ongeluc geweeſt / als Vranc⸗ 
dat voordeel verlorẽ heeft —— 
dage toe ſchreven / Dat het geen Wou⸗ 
Ke —— op en brꝛocht: Maer God had⸗ 
Biene te pas (Buen Herculem verheven om 

Ober wunen / van wiens Bandt hp/ 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


D courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


expreſſelijc verboden was / datſe haer niet 
en ſouden met eenige ſaken bemoepen / CU 
prꝛoteſteerden tſelbige te ghehoorſamen / 
datſe alle factien ſauden ver ſaken / den Co⸗ 
nine ſoudẽ eeren ende dienen / als ſyne on⸗ 
derſaten / dat is ’tgene datſe in hare plap⸗ 
— ende ghedruckte beweerugen ver⸗ 
hacideu. 
: De voorfichtichepdt Her Jeſupten in 
fulcke occaſtẽ beftaet in tijt Winne n/Wanrt 
tgene dDatfe voorgenomen hebben / eu ver⸗ 
ſterft nimmermeer; fp verwachten De ge⸗ 
legenthepdt / Dat het zaedt datſe zapen in 
tits fijne vꝛuchtẽ mach vooꝛt bꝛenge:vier 
af wijf Maenden Daer nae / alg de Conunt 
upt het Leger quam/ wiert deſen Prince/ 
int midden van twee hondert Edeliieden 
binnen ſynen Louver gemont Doog Chaftel, 
cennenn Scholier der Jeſunten / Die in hare 
tere onderweſen Wassende wiert foo ge⸗ 
went / dat fender De ſchynbare voorſich⸗ 
tichent Godts / Me uus lief hadde / deſe 
Monarchie alſdoen / cen epnde faude ge⸗ 
nomen Gebben / ende wy ellendige ſouden 
berooft zun geweeſt vande ſegen ngen Die 
hr ons naderhant verkreghen heeft doorz 
ſnme kioechept/gerechtichept/ende Godts 
ſalichendt. 
Dit ellendich Monſter⸗dier in uwe te⸗ 
genwooordichent / wpne Heeren / ſende het 
pet anderg/ Dan dat Be Coninck (hoe Wel 
hm een Catholuck was) bupten De kerc⸗ 
ke ag ? dewle Dat dexcoannucatie 
noch duerde / dat /men hem beoogde te 
voeden. Siet men hier pet/ Dat niet over 
een en eomt met Hare Propoſitie? Barriere 
hadde oock ſoo Heel gheſeydt / De Jeſugt 
Givguard fchgeef het/ ende nae Dat hp Dupe 
ſent laſteringen teghen de Coninck Hear 
ricum Ben Berden fine nacuerlijcken Prin⸗ 
ce worghefpagben hadde / ſoo voechden hp 
daer bp ten leſten: So men hea niet en can 
affetten ſonder oot loge, dat men hem.oorloge 
aen doe, foo men geen oorloghe en can doen, 
dat meghemdoedeaden. 
Gij Mat 


enne 






























































—X 


PE irr — 


— 















onſes algemepnen 
uptftelt ende verhi 


is Der middel waer Hoog be Fe: 
apen verloren hebben / ende 
ban het befte deel Meeſter 


oberfchot ; Hier Booz Woz | 
t/ Polen ende Benemarcken ghetur⸗ 

beert/ (ouder Bat ſich eenich heel ber We⸗ 
an deſe beroerte bevrij⸗ 


Dit ziju de goede dienſten die De Je⸗ 
ten De Herche aen-Baen / die otn bet 


xrelt heeft connen 
den 


J 


— 


chten fp den Prie⸗ 
tert bant Tant (ban 
genthept ende devotie 
as ytbelent ende autho⸗ 
udde te Bremen / on: 
te fcheöjben : Sp ſtelden 
ers die hen fouden rekenſchap 
‚Ban alles geven / ende wilden dat de con⸗ 
tributien erde aetnu 
niet Rep en zijn / 
vh diſtriburert word | 
roerte gemaect heeft onder Hie arme €: 


af KE 


genoech bekent w 
riteyt ban hare % 


iſſen vant Landt / Die 
den door hen lieden 
en / twelck meer be⸗ 








— en — — J == — — E 
mr en — — — — ae en ee — — 


Het drie-en: dertichſte Boeck, 


tholycken / dan De vervolginge / inde wele⸗ 160 161 
ke (boog der Jeſupten onderhandelinge) | 
men nopt eenighe oozfake ban Crimen lefa | 
Majeſtatis ghevonden en hadde. Fa fp zijn 

foo bermetelijck gheworden / dat eenige 

bande Bhjeeftelijcke Van Engelant/(Zijrs . 

de ober Zee te NAoomen ghekomen / om fijz 

ne Heplicheyt Befe ono2deninge aen te Diez 

nen) De Gefupt Perfontusliet ghevanghen 

nemen/ ende handelen alg criminele Men⸗ 

ſchen / eude ſcheur · makers / ende verbin 

derde dat hare appellatien niet en wier⸗ 

det aenghenomen. 
Mier moet ick noch een ander vnweder⸗ 

{ toepelije erempely ende daer De baden Lan 
openbaer zijn / verhalen / tet bewijs van k 
matichent/ bande welcke fp roemen Datfe — 

De volmaecktheyt verkregen hebben / ende 
bande vrede Bie fp ſoecken tot voordee 

Vande biercke. de Ingquiſitie is inder Do⸗· 
mmicaens handen gheſtelt / ſoo om hare 
groote cude uptnemende wetenſchap / als 
ont Be dienſten Bie fp De Catholijcke bere: 4 
he gedaen hebben / oock eu heeft deu tijdt t 
met konnen pet Verminderen Lande oude Î 

j ende eerfte Deerlijckthept defer Orden: De 

eftipten/ Dit na de opperfte weerdichept 

er Kercke ſtaen/ hebben bedocht een diſ⸗ 
pupte tegen beu te verwecken / die ſp noe⸗ 
men ge avxilijs , achtende dat ſooſe eenich 
boogdeel ober De reputatie Lan deſe Gee⸗ Ö 
ftelijckte perſoonen conden berkrijgen/die 

fo fubtijl niet en zijn als ſy / datſe Gen lich: 

telijch Defe machtige bedieninghe fouden / 

ontnemen / alwaert ſchoon datfe Die niet k 

mif bzupekten haden : De Paug Cle- 

mens Dit Wetende / verboodt de Difpupte s 

Be Jeſunten hebbenſe niet teghenftaende 

ſyn bevel uyt ghegheven: Ende daer en 

is niermandt of hy en Weet wel Bat deſen 

ſeer wijfen ende feer heyligen Paus ghe⸗ 

ſocht heeft! hare eergievichept te vernebe⸗ 
ren/ bekennende Dat hy Daer van met dert 
Cardinael van Toledo gehandelt hadde? 4 
Die opet leſte van fijn leben meer gheacht 
heeft De eere ende welſtandt der Heereke/ 
Dan De factten Van fijne Sacietept/ eũ dat 
bp gefscht hadde de middelë om den raet 
Vanden Paus Sistus de V. te Boen gelden / 
haer Watte bedwinghen / ende te maken 

dat haren Generaelde Capitulaerſche re⸗ 
ſolutien bande Societept mochte onderz 
wórpen zijn/ op datſe alfoa onder een der⸗ 
Be ntochte ſtaen: @m haer daer ban te bez : 
vrijden / ſos hebbenſe cen Bulle van Gre. | 

gorio Den XIII. verkreghen / dieſe ſecreet J 

| houden / 


ENE SOE 5 


ATM INE 2D AAE en —A 











ö— — — — — — — — — — — — — 


— — en ee en ee 


nd — 













































Onder de regeexinghe van Coninck Philips de derde. 


td houbenbe een excommunicatie 
\ gene Hie | ille 
— pet ſulcx ſullen willen 
Haer Weder-aenneminghe in Daanck: 
Wijck gheſchiede inde Maendt Fanuarij 
Bupfent ſes hondert ende ‘gier? Wan te vo⸗ 
Kel hadden hare mede broederen Der aen⸗ 
ij Geftelt op den perfaon ban fijn Ers 
ellentie Mauritius / ende hadden Panne 
ghefonden/am Den aenflach upt te Boeven. 
—— Wepnich tijts daer nae / ſo ontdeck⸗ 
Men een ander voor nemen Lan hare 
Bene Mtentien/ te weten / De Conſpirat ie 
win D2p vã Gare Daders, Teſmond / Ge⸗ 
vrij ende Garnet/ het Belepdt ban had: 
” en / tegen Den Coninck ban Enghelant / 
Bet Alle de Ozdenen ende Magiſtraten 
— € Landt / twelck het alder vreemſte⸗ 
f F fcheickelijckfte fept is⸗/ dat pemandt 
5 Konnen bedenchen/cude dat ae an⸗ 
F booſe ſtucken die opt geweeſt zijn/ te 
—* en gaet. De Staten van Engelandt 
is er Wbergepen/de plaetſe ende den Hach 
— eſtemt / de t famenſpanners hadden 
el gevonden / om het onder ſte bande 
in € Daer de Dergaderinge gheſchiede / 
et ſulcken menichte van Buf krupt (ber: 
eed Li ende bedeckt met hout ) te vullen/ 
ze ſy met De minfte belendichept/e van 
0 Verre alſſe gewilt Badden/ fauden een 
fs eel Toninerijch hebben doen vergaen 
J Ebben ſelfs alſo befchreven / ende cent 
jk vande vVerraders hebbent bekendt : 
ee is den middel niet om De Catholijcke 
gie wederomme op te richten / eenen 
— Met moorden te willen vervallen / 
—— € Met ſultken ſchrickelijcken brandt; 
daer mede geeft-men de ketters oo2fake/ 
* ſich tegen fulche handelinge ende paas 
a Herente ſtellen / Die fos vreemdt zijn / 
gende vriendelijckheydt / Die Godt ſyne 
vi fin ghelaten heeft/aat het ter contra: 
k € Ben rechten middel is / em te weghe te 
egens dat / De Chgiftelicke waerhepdt 
WEE weder en heere daerfe upt verjaecht 
* eweeſt / ende dat upt De ketterpe veel 
Prunte dongheloovichendt / ende het 
Heydendom / dan de verbeteringhe 
© De leere der Itſurten aen gaende de 
eeſtelijcke macht / ende authozitept boz 
di De Weereltlijeher is dat he Sheeſte⸗ 
* perſoonen geenen Prince en zijn onz 
mg eogpen / noch voor hem Fuftictabel ; 
| en alleentijck zijnfe Den Paus onder- 
Epen / in't ghene dat het Weereltlijche 


| 
kingten vande Difpafitie des ſtaets ghe⸗ 


noch Policien verbonden / in Wat ſtaet ofz 
te landt datſe fauden mogen leven; Jae 
ſelfs niet aende hoochſte Policie. Bellar⸗ 
minus in fijn Tractaet de Clericis, Ban het 
28, Cap. tot het 30, tat ; Emmanuel Sa, in 
fijn Confeflionario op’t Wangt Clericus ; in 
Gretferus it gene Dat hp geſchreven heeft 
teqhen de Hepublijche ban Benegien / ſeg⸗ 


ghen eendzachtelijck / met alte die ghene 
die ban hare Societept zijn; Dat al vvaert 


dat de Gheeftelijcke teghen ftaet ofte den pere 
foon van den Prince fouden confpireren, datfe 
even-vvel nieten (ouden vallen tn’t Crimern 
leſæ Majeſtat is, om datfe noch Coninck, noch 
noch Prince onder“vvorpen zijn. 


De Schole van Parijg heeft daer en. 
tegen attijt gehouden ende gheleert / Dat 
de Geeftelijcke (alg natucrlijcke Onderz 
faten ber Pzincen ende Mepublijchen) niet 
meer oft min als De andere / De Wetten 
ban directie ende bedwanck ouderworpen 
en zijn / zijnde alleenlick den Paus onder · 
wozpen mt gene Datden G dienſt gen⸗ 
gaet/ ende De eerlicke onderhoudinge van 
den Geeftelijcken fract. 

Al iſt dat He Jeſupten it vertrecken 
upt Venegien eenen grooten hoop Pate 
pieren verbrant hadden / upt vreeſe datſe 
fonden geſien worden; och wierdender 
eenige gevonden/upt De welche gebleken 
heeft / Datfe Aegiſter ggehouden hadden 
vande Biechten Ban perſoonen Dan gua⸗ 
litept / ende datſe te Roomen een grogte 
menichte van gelt geſonden hadden: DP 
droe anale hare Eieraetſelen wech Die 
aen hare Kercken ghegheven Waren gje: 
weeft. Te Padoua ende te Beeſſe wier⸗ 
ven fp aver-vallen / ſoo datſe geenen tijdt 
en hadden om hare Pampieren te bzane 
den ; Daer heeft men foo Leet onderſoec⸗ 


vonden/ ende Lan alle Familien urt pars 
ticntier/dattet een feer ſeker teecken was/ 
datſe eenich groet voor nemen hadden/ 
tot upt-oeren ban het welcke / fp ſulc⸗ 
fe moepelicke curieufitept van Doen hade 


Ben. 

Poeh een ander gedenck⸗weerdich fez 
creet moet ich hier verhalen / te weten / 
datfe deſe beroerte acnfteldé te Denegien, 
op dien tijt als De Grave van zruentes in 
Italien een groot heyr leger hadde voor 
gen Smuck ban Spaengien / ende Dat hp 
Aeuwelie twee groote xᷣcrten hadde Doen 


aeugaet / Sug en zijnfe acn geen Wetten | maßken / Diemen hout onwurbaer Ee ad 






Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 








fe] vropean Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 





me — — — 
— eee — 


= — — 


Nederlantfche Hiftorie 


om den door ganck Der Switſers ende 
Geiſons te beletten / / waer Doo fp heop? 
ten/Dat foofe Defe machten bp hare behen⸗ 
dicheden voechden / datſe lichtelijck dien 
ſtaet eenen anderen Heere ſouden overge⸗ 
ven / gelijckſe Den ſtaet van Portugael ges 
daen Gebben / door D'pdelGepdt daerſe het 
_ gemoet deg zongen Coniucx Bon Sebas 
Kar: mede wiſten te vervullen / Die hun 
eenighe authoriteut in fijnen ſtaet hadde 
laten verkrijgen, Ap hebben oock ont: 
ftekten D'oogloge tegen Don Anthonie, die 
erkent is geweeſt als natuerlijch eñ wet: 
telic Prins / inde welcke mé niet en fpaer: 
Be Get bloet ban twee Dunfent goede Wez 
ligieuſen / die haven Coniuck getrou war 
ten. 
Sehawen dat d Autheur der Jeſuyten 
nen oorſpronck upt Sp ten heeft / eñ 
at haren Generael vande felffte zPatie 
_is/of vande Landen die den TConinck ban 
— @vaengien onder-Wagpen zijn/ Die haer 
tot Den flaet Lan Spaengien ven goede ch 
Gpfondere genegenthept doen hebben / hoz 
pende Dat als deſe Bolcomene abſolute 
macht opgericht ſal wefen / datſe De ket: 
terijen haeſt fallen dempen, Ao gebzupe: 
Keu fp geel eer hert Weereltlieke zweerdty, 





als Get Bheeftelijche. De Coninck van 


paengien zijnde De gene die fich tot dit 
voor· nemen buycht / fog pgocurerenfe fijz 
ne verhooginge borẽ alle andere Princen. 
ocht hebbenſe geſchreven Hat Den keyſer 
Carolus De vijfde / ende He Coninck Phi⸗ 
lippus wel met deſe reſolutie ober ef qua: 
WEN maer datſe Daer inne Waren Ger: 


Be gheweeſt door de Coninghen van. 


zauckrijck / ſonder De welche De kette: 
vijet'eehemael faude te niet geweeſt zijn: 
Dat de Coninck Franciſcus De eerſte alz 
liancie ghemacckt hadde met den Turck: 
dat Henricus de tweede De Pzoteftanten 


eholpen hadde) Die De Heepfer wilde ver 


erven : Dat Henricus de derde een Vers 
dont gemaeckt hadde met Be Eoninginne 
_ ban clant/ met Be Boochduptfche/ 
ende de Switſers: Dat he Coninck Lan 
‚ paengien het Concilium ban Crenten 
— heeft / ende dat hy ſeer ſtren⸗ 
ghelick d' Inquiſitie doet anderhouden. 
® wat een groote ondanekbaerhept? zijn: 
Ber wel eenige Waincen inde Weer eidt Hie 
de Catholijcke Weligie fan verheven hes 
bew/ Die Den hepligen Stael fan vermeer: 
Bert hebben als De Coningen ban Daane: 
Tijck 2 De donatien van Pepinug ende | 








wel bekendtis als fijne voorſichtichendt) 
Soa hebbenſe ecn ordonnantie Re ' 






_Het drie-en-dertichfte Boeck, 


16 

Carolus Magnus / diemen valſchelijck 
Conſtantino toe-fchajft / de Hepr Aegers df 
der Francopſen / die foa memchmaelint 
hepligbe Kant zijn geweeſt / ende van Den 
Coninck LAodovicus de twaelfde ende fijz 
ne nae-bolgbers / om Den ſtaet deg Paug 
Wederonime te Derkrijgen/ Sc. ite Rege 
Bingen en Wogden niet geacht ban Hie ges 
ne Die meer houden Dan hare nteuwmiche: 
den / dan banale andere confideratien ; 
Ende fp zijn verplicht om stiet goet te vin⸗ 
den / bat de Coninghen ban Pranckrijck/ 
om haren ſtaet te befchermen/ fich hebben 

je weert teghen Den Keyſer Carolum de 
vijfde; maer fp en ſullen talliantie niet 
blameren Die DefenHepfer vanden tenine 
van Engelant Henricus Be achtte kocht 
om ons te verderven. 

Die ban Haer afgeweken zijn/ fegahen 
datſe be orden gebaupeken/Datter inpeder 
huns twee zijn/die De regiſters maken/ed 
Die Den laft hebben ban ſaken bieden fact 
aen-gact. Tot beft komen alle be andere 
om te Biechten/ onde zijn geypuden aen e 
brenghen alie het ghene dat fp vernemen! 
ende Dat wort Dan Den Generael over-ges 
dragen / by De Biſitatenr / ende men moet 
oft een Peapolitaen/oft een Secillaen/ vft 
een Spaenjaert zijn am Daer fijn advijg 
te ſeggen. Ende nvt Jaer 1604. alſomen 
ontdect hadde een Bꝛoederſchap van ges 
affocieerde Jeſupten / DiefichurtBHups 
Der Jeſupten bergederdé binmen de ftadt 
ban Genua / Daer De mede. Beneders ges ⸗ 
zwozen hadden / Batfe haͤre ſtemmen net 


en fouden geven tot berkiefinge der IRaz j 
giftraten ende gemepne Bmpten/Danaen 
Die gene Die bande Sroederſchap waren: 

‚ De Arpublijcke ſulcx vernomen 
De/Dede inſtantie over fulchen monopolie/ / 
ende reſolveerde De Jefpten/te verjagen. 
Soo ſeyden fp dat / 
omt Dat eemghe vande Atadt intelligentie 
hadden met Be Prancopfen / ende ſchenen 

De feivigite te Willen favogiferen. 


hebben: 


ſyt ghedaen hadden / 


Maer De Kepublijcke en heeft have onte 


fchuldinge / aen-gacnde hare acnflaahen/ 
miet wiken agen nemen: maer 
hate manieren Dan doen Wel 
hadden upt De Predicatien Die fp deden in 

de naeſt⸗ liggende ffeden van haren ftact/ | 
ende wat De catomnien Die ſy ſtropden te ⸗ 
De Den Hartoge Leonardo Donato,(weicz 


nae datje 
Vernomen 


es onnoofelhept ende Godtfalichept foo 


Ln PR 









mn ——— 








Fol, 29 
| Berhaeldt dat eenen Wiaken vande eerſte 1612. 
Herckte afgheſet wierdt / em Dat hp fulcke 


‘Onder deregeeringhevan Coninck Philips de derde; 


5 16rz, bar eert eeuwich ene ontweder-voepelick 
anuſſtment Der Gefupten upt hare ſtart / 


| 
É 
⸗ 
Ld 
— 


— 


* 
ij 


Wer dat men im me meer hare weder⸗ 
boen ernie fal in deliberatie (tellen. Soo 
—— eefk gefe wife Fepublijche konnen 
nag ten De verloſſinghe upt Het perijekel 
: elck fp gheſien hande. Hebbende liez 
î De Goꝛloghe als de Wrede met de Je⸗ 

Sch Lof Godt gave / dat wp niet foo 
licht vt gelaoiger en waren geweeft zende 
ers de firengichepdt foa wel ban binnen 
— geweeſt / alg tghewelt van bepten/ 
de e Dat wy om Den. Leverte Ger karlen 
fan Maghe niet verkout en hadden / wy en 

uden Get gheſpreck niet zijn van alte de 

7 ekeren Ber Aerden: Wp en fauden has 
* — ſchoone leeringen niet geweten 
* ben / Die fp gepredicit ende uptghege: 
> A hebben, Alg zijn onder andere deſe 
feb olgende / Dat het berdienftelicker was 

jattinghen te betalen / als Aelmiſſen te 
8 * datmen laſteren can ſonder doodt⸗ 
cke ande te begaen / Dat de Fonckvzouz 
on Ap haer mogeũ blancketten om de Wee⸗ 
ij te behagen / datmen wer mack woer⸗ 

(ENDE volgens hare eygen reghelen 
datmen wel mach ſtelen midte da 

en Daer Aelmiſſen van gheeft / dat he 
* UMO on 18 gelt te geven voor ee⸗ 

Be Beneficien/ Modo id fiad non tanguam 
pretium, fed Anquam motivum ad refignan- 

si vel anquam motivã aliquod gratuitum. 
eee ze / Allen’ doet „niet als cenen prijs, 
ke af als een bevvegi nghe om te fefigneren, of” 
zijn Be ooevveginge der danckbaerheyt. Dit 
Wale ebghene woorden van Gregorius de 

PR Psn ap MAR SES omas,tom, 
 Queftie 16, p, 3.f 2039. Wp en 

— Wet gheleert hebben het goedt met 

wek, wergelhen/ noch be maniere bande 
ben 8 ende Biechten/ all⸗ fachte geneſin⸗ 
Otte adeuchden / Binghen Hie allen 
zijn. glen Keligieuſen onbetamelijck 

Op en ſouden in deſe onſe d 

| / aghen niet 

—— hebben dingen Bie fehzichelije zijn, 
amd Magingen die men ghedaen beeft 
De * weten / ban die ghene / die⸗men fepz 
ages boofen Geeft te hebben/ als / welc 
aethept der lecre zp Dit zijn quae 

— eufitenten die berhoden zijn Deut. 18. 
* eude noch door een Concilium baat 

| dese » Ap pese Van ercammumnicatie 

MOE Sozomenus ntt 3. Boeck / Cap, s. 





nieufgierichept gelaupelt hadde ; Ende === 


Gregoris van Tours, befiraft om deſe oorſa⸗ 
Ke Den Sone Han Gontran , om Dat hp een 
Pytonitlam hadde Doen halen fo noemt hy 
een Prouwe die eenen quaden Geeft had⸗ 
Dee Ende S, Thomas, zoe licet Demons ade 
iurare per modum deprecationis, quia id ad bes 
nevolentiam pertinet, quæ nou licet ad Demo- 
nes uti, ne Socij dens onum fiamus: licet tamen 
per virtutem divini Niminis eos adjurande 
ejicere, ne noceant non autem ut aliquid per eos 
aiſcamus aut conſequamur. atis) Ten is 
niet geoorlooft de Duyvelen te befv veeren, als 
door een maniere van bidden : VVant dat 
ftdeckt om hare guufte te verkrijghen, diemen 
nieten mach ghebruycken , op dat vvy hare 
met-ghefellen niet envvorden : nochtans ift 
vvel veroorloft die felvighe uyt te vverpen als 
menfe befvveert doorde kracht Godts, op dat- 
fe gheen fchade en fouden doen $ maer ten is 
niet gheoorloft dat vvy door haer vvat fouden 
leeren ofte verkrijghen. 

Wypen fouden oock niet gheweten heb⸗ 
ben Dat het eenen Chziften geaogloft was 
Den Dupbel te vragen nae De gheſontheyt 
van eenen Peince / oft De fecreten taan 
nen ſtaet / twelck bp alle Wetten ſtrafbaer 
is. Dit zijn de woorden De fp de beſetene 
Pꝛouwe beaechdein. Quid circa ſanitatem 
Regus ? quid circa compoſitionem armorum in- 
ter Regem, & magnates (nb dites $ quid circa 
orbes obſidionales, quid circa bellum cum Hiſ- 
panis, vel cum hereticts, Datig/ Wat men 
aengaende de ghefontheyt des Conincx te ver= 
wachten hadde ? Watter gebeuren foude aen- 
gaende d’Oorloghe tuffchen den Coninc ende 
eenighe groote Heeren fijne Onderfaten? Wat 
aengaende de Steden diemen {oude mogen be- 
legheren ? Wat aengaende de Oorloghe metde 
Spaenjaerdenoft met de Ketters? Tertuliae 
nus fepde dattet niemandt toe en ſtondt te 
vernemen na de gefonthent ba een Prins / 
of ten moeten Die ghene zijn Hie eenighen 
aenflacts hebben op fijn perfoon / oft die 
eenige groote hepe ban fijn daat hebben. 
Genen Mathematicus Die eené anderen leerz 
de / verboodt Gem wel expreſſelijck / Dat 
hv Bart leben Der Coninghen niet en 
foude handelen / ofte ban Den ſtaet Her 
Republijcken: Mon enim oportet nec hoet, 
ut de Harn Reipnbl, aliquid nefariacariofitate 
EE) diſca- 









































































Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
d b tesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


eproduce y cour 


Images r 
444 B 20 





— 


fe] vropean Books, Copyright © 201] ProQuest IIC 
courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 








Nederlantfche Hiftotie 


16012. diſcamus. Dat is / Want men moet niet, 


noch ten is miet geoorloft met boofe nieufgie= 
richeydr yet te willen onder-foecken van den 
ftaet der Republijcke. De Coningen / den 
welcken Godt ghegheven heeft het Gou⸗ 
Bernement Des Aertrijcks / ende Den welt⸗ 
Ken alte machten ende hoocheden onder- 
wozrpen zijn/ ende Die immediatelick hare 
boochept Lan Godt hebben / en hanghen 
aen den loop Der Planeten niet / ende en 
behooren Doo? De curieufitept Der Men⸗ 
fchenmet onderfacht te voogden: Det comt 
Godt alleene toe te weten hoe lange Dat 
Bes Conincx leven/ of De Veede ende voor⸗ 
fpoet ban fijnen flact behoort te dueren. 
Wy en fouden oock niet gehoort Hebben 
Be fchhaone Peopofitie ude reſo lutie van: 
Ben Jeſuyt Lohaunes de Salas Caftelanus Gu: 
melienfis in fijne Commentarten Die hp ge⸗ 
maeckt heeft op De eerſte (ecunda Lan fint 
Thomas, ghedediceert aen Den Generael 
Pater Aquavira, tra, 8. Difput Vnica ſect, 5. 
op het epnde/ De welcke Beel ſchadelijcker 
ig omde Ulooſters te openen alg de leere 
Ber Vetters , Want doende Defe vraghe / 
Viium femper fcqni liceat opinionem, quæ a- 
enti probabilior, ant æque probabiles apparet. 
Spat is/Oft het altijt veroorloft is, d'opinie te 
volgen dewelcke den voorfteller bewijſelickſt. 
of alfoo bewiifelick fchijnt tewefen, Sict dit 
det fijne vefolutie & Religioſus antem effica- 
ciffima deber habere motiva , ut probabiliter 
opsnaretur veram effe revelatiovnem, qua fecum 
diſpenſaret Deus , vt matrimoninm contrahe- 
rêt, contra communem legem, hactenus enim 
Deus nunquam diſpenſavit: Sitamen veram 
probabilitatẽ haberet, poſſet ad evitanda magna 
incommoda, uti diſpenſatione dubia, & tantum 
probabili, quod etiam in diſpenſationibus quo- 
ram cumque Pralatorum obſervatum eſt. 
Dat is / Een Religieux moet ſeer krachtighe 
beweghinghen hebben, om bewijſelicker wijfe 
t'opineren dat d'openbaringhe waerachtich is, 
waer door hem Gedt foude difpenferen om te 
mogen trouwen tegen de ghemeyne Wet; want 
Godt en heeft het tot noch toe niet ghedifpene 
_feert noch toegelaten, nochtans foo hy eenige 
waerachtige bewijfelickheyt hadde, foo foude 
hy om groote fwaricheden te myden,een twijf 
felachtige difpenfatie connen ghebruycken, jac 
die alleenlick bewijſelick is, twelck men oeck 
gedaen heeft inde difpenfatie veler Prelaten. 
Soo Dat voortaen het vaſten / waken ende 
bidden / om fijne hupfhept te bewaren / te 


had 


Het drie-en-dertichfte Boeck. 


vergeefs ſullen zijn want eenpegelickfal 1 






d 16 


fijne epenbaringhe mifb2upeken / om De 


tellen pafften fijns ghemoets int merck 
eftellen, - 

Oock heeft het exempel d'onderwijſm⸗ 
abe wel haeſt nae gebolght / want de Gez 


fupt Menas Heeft ſulcken fchandelijcken - 


bloet-fchande begaen / dat men fijn proces 
begonnen heeft in D°Inquifitie van Spa⸗ 
mien ; macr Die Van fijn geſelſchap heben 
hem / alg door een mirakel bande ſtraffe 


berloft/ / dewelcke gevallen is op De gheue 


Dieet Hechts-ampt bedienden te Vaillae 
dolid, Die Baeromme afgefet zijn geweeſt / 
ende Wargberniffe is bermeerdert in de 
Srhaiften ban Sa aches, ende Van Ochetora, 
Bie Ban de felfde Societept zijn / waer van 
alleenlick het dencken genoechfaem is ont 
Be menſche te doẽ verliefen de kenniſſe van 


hem feïven / ende hem meer als tot beeſte⸗ 


lijckheyt te brenghen. 

Ende tgene Dat nu ontrent bier maer: 
den geleden in een pegelijer handen geens 
men is / te weten / de Sermonen op De beas 
tificatie ende geluckſalich · nakinghe ban 
haren Pater Ignatius, inde welche den naent 

Ut ignatius niet alleenlijck in ghelijcken 


act geftelt wort / ende foo hooge herbes - 
i 


ven / als Den naem onſes Salich-makers: 
maer hp wot ſelfs in fijn plactfe gieftelt, 
De mirakelen Hie ghefchiet zijn inden nas 
me des Almachtigen /om fijn eere te ver⸗ 
beffen tot fchande Ber ongheloo vigen/ Die 
Ong zijn als een Brtijchel des gheloofs/ 
worden Daer in vermindert / ende alg in 
twijffel getrocken / om De mirakelen van⸗ 
Den Pater Ignatius te verheffen / die niet ai⸗ 
leenlick en zijn onſeker: maer die fin feifs 
bekennen nopt gefchiet te zijn, dewijle Ris 
badeneira in fijn leven int 5. Boeck deſe 
woorden gebrupckt / Ens ſanctitatem minus 
teſtatem mirachlis: Dat ig/ Sijne Heylice 
heyten is foo niet met mirakelen bevelticht 
gheworden, — 
Mier blckt de —— bande Pro⸗ 
pie edes Decreets der So2bonne Anna 
upſent bijf hondert Bier-en vyftich. Dit 
zyn de woorden: Hec Societas periculoſa 
in negotio fidei. Dat ig / Deſe Sociee 
teyt is periculeus in faken des geloofs, In deſe 
verdorven eeuwe bol paffen eñ gebepnftz 
hept en zijn ne gefenten miet anders, dan 
Cozibantfche Klocken/ Hie nergens toe en 
Dienen / Dan am De ſumen Der onruſtighe 
t'ontroeren. 


Zaet ang daer by doen Wünventie ban 


wer — x 





ee en — — — 























































ets 


Onder de regeeringhe van Coninck Philipsdederde; ° 


a6t2. Bare equiverati 
161 e equivecatien / dubbel ſinnicheden / 
— diſſmulatien/ — — 
| wi, erijen zijn beranderende He din: 
— Onder Ben naem te veranderen ‚Die 
ennen — —— voor 








bedregen / veranderende van aenghe⸗ 
(ictte foo menichmaet alf-men de * er 
— pp (loech. Deſe inventie van equi⸗ 
ien daermen een conſte van gemãect 


ß EA ⸗ sal alder onberdzages 
* e/ja het onc 
35 te vergelijcken by de bedriege: jab rziſtelickſte is / datſe deſe 
te earchliſtichent die Arrius geb2upe: 


Godt de Vader Ber waerhept hette hens 
eu, Deel Der waerheyt foude 
pr le se boeſem onderteeckent hadde / Far Eijck elden. 
De Det Dan anders ag ; Maer oock bp 
boe-ahelae Manicheen / maer doo hun 
ale def ak En Was anders te antwoorden 
ene — was / ende het contrarie vant 
WE ads fp wiſten / ghelijch Lucas Siculus 
— geteeckent beeft ten tijde des Rey⸗ 
ri alilij, met Defe Woorden + Jura, per- 
2 , — prodere noli. Dat ië/ 
vit, ende wee i 
her (ere er reede ‚ Ende en ont 
„oe om Dat int werck te ſtellen ende 
date voofe gite te befcheun en/ alffer 
zà rise MpPDen moet/ofte datter eez 
ben, av neel te halen ig/ fo ftact bet hun 
banen tis hun eerlick tſelvige te ghe⸗ 
—3 Ja fp mogen vꝛpelick ochenen 
on € Bäffe ſekerlick weten/ ghelijchte 
En en, Gebben met Het ſcheift Ban Richeo⸗ 
ke welcke ant aoordeme opt gene dat 
k gen Braechde/ te Meten/op defe vra⸗ 
vatſe ſouden willen Doen/ ſooder ee⸗ 
as aus conde ghevonden Worden / Hie 
et exempel Ban Luliusde tweede/ fijne 


Ende op datmen niet en achte / Dat het 
een fonderlingh gebreck is van eenige onz 
Der hendieden : maer een ghemeyn bever 
Doo? De geheele Societept; ſoo heeft Ribar 
deneira ntt Leben Ban Den Pater Tgnatius, int 
vijfde boee it rx. Capittel geintituleert 
De pradentía rerum agendarum, geſchreven 
deſe woorden: Dicebat quibus artibus Dia- 
bolus ad perniciem hominum uteretur, ijfdens 
nobis stendam ad ſalutem: nam utile crjn/d, 
naturam explorans, & animt propenſionem per= 
tentans, ad eam fe adtemperat, ut ambitioſis 
ſplendida, utilia cupidis, voluptuoſit jucunda : 


tenſuren onrechtveerdeljen „ | ús que ſpeciem dantem pietatis proponit, ch 
Yi — —— ——— non baar fubito , fed lm pa pend ani- 
— — actetept ſou⸗ma ſe familiaritatẽ inſinuat, penitufg, tandem.» 
topfen deden / dein — ETE He immergit : fic [piritalia ac peritus artifex, nnie 
iedten / altijt den 1). Stoel fijne belang: | % cæiuſq́ natura convenienter fe debet gerere, 
ê eere be\mefen/ende kenden alle entickg | CS Principia malta diſſimulare in multis con- 

en * boort Hooft Lande Beeftelijc: | vivere deïnceps parta benevolentia ipſos qui- 

| Tours re E OEL bet. Concjlium van | bufeum agit ipſorũ armis expugnare, Dat is / 
4 ſchernun — 1510, ghehouden tot be⸗ Hy feyde, dat wy behooren fuicke middelen te 
ie € vanhet recht des Coninck { gebruyekenter falicheydt , als de Duyvel ghe- 
Wij bruyckt 





„ak 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuvest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 






































Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


» 





Nederlantfche Hiftorie 


1612, bruyckttot’sMenfchen verderf; wantgelijck 


hy een yegelijck natuere onderfoeckt,ende de 


… genegentheyt desgemoets verfoet, fich daer 


na voegende ; voorftellende den eergierighen 
heerlicke dingen, den genen die begeerlijc zyn 
profijtelicke dingen, ende den welluftigen lief- 
hicke dingen, ende den Godefaligen dingen die 
eenen Íchyn van Godtfalicheyt hebben : Hy 
En over=valtfe niet haeftelicke , maer foet al- 
denf kens in te cruypen ende gemeynfchap in’ 
ge moet te crygen,ende daer nae treedt hy eyn- 
delic al dieperin 3 Alfoo een Geeftelick ende 
ervaren Wercemeefter behoort (ich te dragen 
bequamelic nacen yegelicx natuere , ende in’ 
eerfte moet hy veel dingen diſſimuleren, veel 
dingen ongemer& laten henen gaen; ende daer 
nâ hebbende degunfte vercregen van die gene 


‚ smet dewelcke hy te doen heeft , de felvighe 


smet hare eyghene Wapenen te beftryden. 


De Fefupten ſchrijven haer ſelven tac 
we beſtraffinge der Paincen/die ſy verbiu⸗ 
Hen om Hen vaet des Paus te volgen ſelfs 
mt belept ban haer Wereltfche regiment / 
ende ſooſe Daer tegen Doen /Hatfe mogen 
afgefet worden / ende Dat het dan nae het 
ete oogdeel eenen pegelicken veroor⸗ 

oft is na haer leben te ſtaen / ende De fel: 
vighe te dooden. 
oor dit woordt / gemeyn oordeel; ver⸗ 
ſtaen fp Den Paus / als zijnde boven alle 
Mepublijcken ende Cheiſtelicke machten. 
Siet/ Dit ig tbewijs nac't feggen Han A- 
rorius, Die fp bekennen een Bande matich⸗ 
ete wefen onder henlupden / in het twee⸗ 
e Deel int elfde Boeck / Capit. 5. van fijn 
mozaelſche inftitutie/ na Bat hy die macht 
hevefticht heeft Die De Paus heeft om Co⸗ 
ningen af teferten / ende willende op De 


Wragen antwoorden Der gener Die ſeggen 


dat Dat niet ghefchieden en kan teghen 
Ben danck Bant Volck / fa voecht hp daer 
bp deſe woorden: Tertio objicitur quod po- 
pulo invito nos potest Rex anferrs ant datire- 
fPondeo A Romano Pontifice Regem anferri, 
wel dari juſtis de cauſis, & tunc populus Roma- 
„oP ontifici „tanguam ſuperiori parere debet. 
Dat ig / Ten derden fo werpt men dit voor- 
der,dat- men tegen-den wille des Volcx geenen 
Coninc en can affetten „noch geven : Ick ant- 
woorde dat eenen Coninck can afghefet „ofte 
gegeuen worden vanden Paus van Romen‚om 
techtveerdige o'orfaken, ende dat alfdan het 
Volck den Roomſchen Paus, als zynde den 


Opperften,moer gehootfaem zyn. 


DE — — — — — — — ñ — —s — 


Het drie-en-dertichfte Bosck. 


Daer upt volght / dat ſoo een Pains 
eenige fake in fijnen ſtaet voorneemt tegen 
ten wille des Paus/Dat hp doet tergen het 
gemeyn oordeel, foo hy eenige Artijckelen 


bande Bulle in Cana Domini, comt om te 


ſtooten fonder Hat te Willen laten / dat hy 
terftonteen Cpaant / eenen Vſurpateur 
ende Achifmaticug/ oft Scheuvingh.mas 






zó 16 


ker is / ent Dat hp alfuler zijnde” wel mach 


omgebracht worden: inde artijckelen Lan 
deſe buile wort ooc onder anderen gefent/ 
dat alte perſoonen Die eenich heymẽlie ofte 
openbaer verbont ghemaeckt hebben met 
ne Vetters , Die met hun handelen / de felz 
vighe verdraghen ende beſchermen / ipfo 
tao, gheexcommunireert zijn /al iſt datſe 
inde Bulle niet particulierlick ghenoemt 
noch gheſpecificeert en zijn. Beſe Bulle 
woꝛt op alle Bonder⸗dagen bande Henkie 
ge Weke te Komen vercondicht; ende dan 
teeven De Jeſuypten(ende hare leere is eenz 
parich)datmen geen procedure en behoort 
te verwachten / noch gheen ander vordeel. 
Dien volgende Suares De voorneemſte van 
hare Societent / in/ 4 tom. Ban fine Wercz 
ken/ handelende bande Cenſuren / ende bez 
ſtraffingen Die hp tegen onfen Conine bez 
De / inde 5. difpur det, 6. ſeyt / dat de Ons 
Berfaten op een Mozaelſche ofte Zedifche 
ſekerheydt Die fp fuiken Gebben) Dat haren 
Peince pet teghen De Catholycke Keligie 
ſal doen / ſich ſullen mogen rebelleren ende 
de Wapenen tegen hem agennemen / ſonder 
eenich oogdeel afte beſtraffinghe van Den 
Paus te verwachtẽ: dit zijn fijne woorde: 


Sifnbditi timeant ex eorum Principatn maxi- 
mam pericnlum fides & Religionisimminere : 


“tunc jare defenfionis poſſunt eos repellere 3 o- 


bedientiam ac fedilitatem negare, quod facere 
poſſent, etſi non effent excommanicati „nec per 
Eoclefiam effent illis alie pœnæ impoſitæ, ſolum 
ob pradictum periculum. Dat is / Soo de 
Onderſaten vreefen dat van wegen haers Prins 
eenich groot peryckel (oude voor handen zyn, 
tot des Geloofs ende der Religien naedeel, dan 
connenfe hem verftooten nae’t recht van dez 
fentie oft voorftant „ende hem alle ghehoor- 
faemheyt ende ghetrouvvicheydt ontlegghen, 
ende dat foudenfe mogen doen, al vvaer’t date 
fe niet geexcommuniceert en vvaren „ende dat 
hem by de Kercke geen andere ftraffe en vvare 
op geleyt, alleenlick om het voorfeyde peryce 


kel ; Molina in fijn Cractact De Tuftitia & 
are, Lelſſius in ſyn tweede Boeck De * 
| Awa 


— —— 


Ed 4 2 


PTT ID RE een pi 





en een mn 































































5 —— mn —— — — ——— — —— — — 
ee — anne 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde; 


sé TÓte, war jure, Cap.9, dubita, 4 ſegghewt ooch/ | Die voor ghegaen zijn / ende die voorenſe 7612 Eik 
| J Mers, * het geoorloft is naeet teven van ſulcke | ooghen He Boor-fegginghe ende teeckenen 5 Lik 
| vricen te ſtaen / die fia tppanmen noemen / | zijn geweeſt / pan Get tempeeſt waer mede 
J en ſtu zwygenden / ofte gepreſumeer⸗ \up byngeſt over vallen zijn gheweeſt. O 
| Dn Wille ofte mtentie vande epublycke | rampfatigeteere ! Want ſchryvende ende 
ens ih Reipnb. eſt, ut a quoris etiam, dre int rant de int — pe 
YY non eff pars Reipub. de danighe dingen / fo en iſſer geen Woozt 0 
kberar: si —— * at — —— rik ten ís een punt ban een Poignaert in ons 
Vande verdruêe Republijckeis , d. * h Derte gjemeeft. * 
vaune | — ——— — De Coninck hadde Hoog fijne oorlogen / 
tn yegelic voor-geftaen vvorden Ta (elfs | nenten ende bictogien in Daancrijch/gee 
‘yänden genen die van de Republijcke nieren | geer Chziftenrijch verguicht/alle de Paine 
is, foomenfe anders nieten can verloffen. En⸗ Je —— erder | E 
"Vedat deſe cen ende het Dolck verplicht / de twee der⸗ 
deſe noemen Mens Reivub. De mey⸗ pg ters nà 
ina. | 8 —— Rde deelen Der Weerelt droegen de Lelyen 
ee Kepublijcke, zijnde alg een bez Lint Herte / eñ achteden var ſo fijnes voor 
Dara e waer Daag De Parriciden afte \cooerg Beelachtich waren + Deanckrijck 
noen vr eogders beweerht worden / Dat | aoserende/ en hadde fich noßt in fuicken 
emt Mariana (handelende faa het fchijnt faet gheſien om fijn Deienden te Belpen 
| * Ghele * — ) den Raedt fenme ip te ſtaen / hebbende eenen Paince/ 
Wavierndit Rais fkeninighe. Luyden | syiens loechBept onfterffelick wãs / van 
Dati Ggravesin Conciliũ adhibeantur. ven ſterene eñ Wwanderbaertijche canplecs 
* a Darmen den Raet van Geleerde Luy- | tie/ende wiens geluck He doghen van atie 
„daer toeghebruycke, fijne bpanden Was werblindende. Als de 
Men tan niet twyffelen wat derſoonen Princen vã Buptflant/Die met deſe kroo⸗ 
‚Bp Daer boog verſtger dat ie nac fijn verz {ne feer Bereenicht zijn/ bpftant ende hutpe 
' ftaut ſao klaer als de middarhſche Son⸗ verſochten / ende fijne beſcherminghe te⸗ 
Me Booz onſe voghen; Want fijn Boeck | gen het huns van Goſtenrije tat het welcz 
1 Wiet Previlegie ende gaet-Duneken wan | fe Be Jeſupten t'eenemael geneycht zijns 
Baten Peovinciaet (of die van megen de | Onfert Coninck heeft geen middelen Vere 
Generaeis wegen ghedeputeert ie ) ghe⸗ gheten om te maken / Dat Dit Berfchil op 
Deuckt. Ende hierommeift/ vat de Kez leen ander maniere machte af-ahehandelt 
fapten Haer mede ghemeput worden/ ende worden: Wetende beter als pemant an⸗ 
En Andere / om Dat fp infonderhepde bez [erst / Aat de noot alleen de doorloghe Der 
ooft hebben des Paus abſolute maght o⸗ Cheiſtenen tegen de Chriſtenen can recht⸗ 
oer Alte Princen in te Veeren/zijnde delep⸗ | Veerdighen + ende dewijle men hem niet 
Berg ende upt voerver s van atle vufdaniz | en wilde gelooven / foo berepde In het fez 
5e fchelmfche aenflaghen ; Soo dat inde |cours/ om de vrrheyt Lan Bupt ſlant / die 
Plaet fen Baer de Inquũiſitie niet aengheno⸗ hy volghens fijne Conſcientie / fijne eere / 
Men enis / Baer wordtſe bande Jeſupten ende ſchuldigen plicht / niet en hadden cons 
WT werrk gheſtelt ende heben Daer hep⸗ | nen ontſegghen. | 
Reek Den Laft van/ ende haren Genervast jaer boog fijn vertreck / heeft hp wil⸗ 
€ Directie ; ende Daer upt comt Het dat | len Vranckri ck / ende De geheele Weerelt 
Alle bare advhfen / raden eit beftieringen/ | te vreden ſtellen met De kraonmge ban De 
EEN Deel zijn van Dit Algemepn-oagdeels So | Coninginne / die een Pzinceſſe is / wiens 
ALE in plaetfe van geefteliche bedienaers | Beuehden haer eeuwichlick als een Wragz 
„ARIE Wel met eenen anderen Geeft gedzez | ne ſullen efen s Als up in ons meefte 
‚Men zijn Dan Die fp voor-wenden) zijn Of: | geluc waren / Extrema gaudij luctus occupat. 
WIETS / dienende teghens de Pzincen tot | De droef heydt comt als de blydtſchap op’ 
fe vanf van hare machtsende om in plaets | hoochtte is, So dat He blydtſchap ende De 
Ean hare macht / de macht des Paus | dzaefhept malcanderen bp Der handt hiel⸗ 
ate Weereltlicke in te boeren. Sp en kans | den. “De Coninck gaende doog: midden 
Ben tuet teochenen of Dit en zy De meprtinz | van fijne wel beminde Stadt / tüſſchen ſu⸗ 
zig act mede het gantſche corpus Ban har [ne feer ghetrauwe Dienaren / werheerliet 
° deg ecietent ingenomen ig. Syp zijn als | metgkajeftept/ Wiert in fijn zijde met een 
— de gene die deſe dingen in hare predi⸗Mes gefteken/zijnde van ſulcken ſtof / als 
catien aengheroert heben; zijn ſtralen de Meſſen ban ne je nd 


— 


—J J 





EEN: sne > 


o 





⸗ 





Early European Books Copyright © 2011 ProQuest LLC 
| 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


444 B 20 










| 

























art IN ze nr 55 
— ne EE — 
mmm 


Nederlantfche Hiftorie 


Í ij 9 
HNE HIE 
Lif HENNE — 16t4. ban ciel, Sijn berte A eeen 
—— berſtickte in fijn blocdt. Och / heefs-men 
| —904 wel konnen binden ſulcken onnatuerlic⸗ 
OE AN Ke gemaederen/ foo dupvelſch / om te con⸗ 
Ik EADE fpireren ende te derren pet voornemen tez 
| | (en hen ſulcken Peince fan nut / ende Die 
ENE ijne Onderfaten ſoo vriendelick was / die 
—9 fijne Qaebueren met ſulcken billickheydt 
Kiki bejegende/ende Die foa noodich was Loor 
KEE} De geheele Chriſtenheyt? Men hadde foo 
—000— veel tijdts niet om hem dp Louvre te bren⸗ 
—9 — gen/of men ſach dat fijne oogen beſtorven 
9 id waren / ſyne lippen in’t vleeſch verkrom⸗ 
EMME pen/ ende fijn bloedt gheſtolt als ys in ſy⸗ 
iK nen baert : kommen wp wel een dogerblick 
| daer op Dencken / founder Dat oñs herte 
bzeeckt 2 
9000 Die ghene Die Bet al vervult met fijne 
EN REE macht/ defe Ziele ber Weereldt / dit fuck 
—J—— werckg ende wonder Ber natuere / het ex⸗ 








— 
49— 


pen 


Het drie-en- dertichfte Boeck, N 


vermaende op fijn Conſcientie ende dat 10 16 
bp hem wel foude Wachten d'onnooſele men 
ontſchuldighen. J 
Och! ghy kiepſeren ende Coninghen / 
Die Branden zijt der Chriſtenen / gijp zijt 
Dupfcut-male verſekerder Lan u leven / 
ban onſe Coninghen zijn « Want onder 
Be meefte vervolgingen Diemen Be Veerche 
aengedaen heeft/ende int midden Lan ſoo 
veel Martelaren / Die door u — — 
ende bevel hebben moeten den / en hebt 
ghy nopt geen andere Wapenen noch we⸗ 
derſtant gheſien / alg ban gebeden / ſmeec⸗ 
kingen / ſegheninghen ende tranen / ghe⸗ 
(GEK Gregorius Nazianzenns betuyght / fou: 
der Dat opt eenige Lan die gene/Die waer⸗ 
achtelick den naem Jeſu Chzifti aen ba⸗ 
den / Jae ſelfs in't midden bande meeſte 
tormenten / ghedocht hebben metter daet 
ofte met Wooden / neet alleenlick vette 

























——— 
\ 




































Early European Books, Cop 
duced r 


Images reproduced by 


444 B 20 


yright © 2011 P 
courtesy of Koninklijke Biblio 


roQuest 


IE HEE REN | empel der Coningen / die haers ghelijcken 


nieten hebben / deſe ftevchie ende geweildi⸗ 


ge hant ie ghevallen / ende cu is ons door 
gheen andere oorloge ontnomen / dan door 

eſe beere der Jeſußten / ende door de hant 
van het alder-grouwelijcfte/ adder weret⸗ 
fte ende fchzickelijckfte Monfter / dat opt. 
op der Herder gheweeſt is / met cen furie/ 


„Bie meer als Welfch is gheweeſt. 
Datmen de beſtenteniſſen ban Barriere, 
ende van Chaftcl leſe / ende laetſe gheconz 
fronteert wordẽ met Die antWoozden van 
deſen vervloeckten Dader-moogder/Ap coz 
mett teenemael over een: De merckteec- 
Kernen ban defe leere zijnder ſchjnbaerlick 
in / Boe hy fepde/ dat hp tot Defe noodt bez 
weecht was / om dat de Coninceen Tyrant 
wvas, dat hy de Ketters favorifeerde, tegen des 
Paus vville, die eenen Godt der Aerden is, dat 
de Predikers doerfaken genoechfaem vvtghe- 
leyt hadden, die hem bevveeeht haddên. Wp 
was plonp ei onberftandich/ tig \maer/ 
ende waeromme falmert verzwyghen: 
maer in alle dingen hadde fp fubtplitepten 
ende upt-bluchten Befe fake acn-gaende : 
Sp hebt het Wel ghehoort / Meeſter Tan 
Fillefack, weerdige Paftooz van S. Jan: 
bp oor Meeſter Philips van Gamache Pꝛo⸗ 
feſſor des Coninex inde Godthent / die alg 
een ander Iſrgelijt zijt: ende ghp Cocf- 
feteau, boor deſen gheweeſt zijnde Patan? 
bande Gacobinen / alle te ſamen weerdie 
ge ende onſtraffelijcke Theotoganten/ die 
pet konnen betupghen / ende Die oock onz 
Ber hen-lupden/ Die hem ghebiecht had: 
de / alfoa Wel alg Den anderen Die hem 


LLC 
theek, Den Haag 


Doen tegen uwe perfaonen: maer omt ſelfs 
De minfte oorſaecke te zijn / van He minste 
beroerte in uwen ſtaet. Euangelie van 
vrede / leere van vriendelickheyt ef liefdes 












groot voordeel is Ditte voor De onghelon: 
vige / om haren haet te vervolgen teghen 
de kercke / in plactfe van die te benvinmen/ 
hoe veel beandende koolen zijn ditte van 
0 — zake / vergadert op uwe hoof: 
cit 
De infpiratien ende gefichten daer mez 


De De aen vangers egghen Datfe vervult - 


sijn/ en zyn Dat nief de konten ende fubz 
thlheden bandefe leeve / om Die gemoedez 
ven te corrumperen ende Berderden 3 Der 
Beief van Willem Criton efimt ( den 
welcken Richiome ghebruyct in fijn bez 
klagende verantwobredinge) fept/ dat het 
particuliere perfoonen niet gheooztoft ent 
ig te Dooden Die fp Epgannen noemen? tent 
sp Dat fp eenige veelatie/ openbaringhe/ 
of gefichte Daer Lan hebben / dat Hen fuler 
perſugdeert: Ende wie fal getupge zijn 
ban fijn biftaen of revelatie/ als hj feirg 2 
ende alfa fal hy moghen nemen De toelaz 
tinge ont te dooden / eit De vecht beerdich- 
makurge ban dert moort / Dien Gp felve bez 
gaen beeft. 

‚ Gregorrusvan Tours op’t eynde Han fijn 
bierde Boeck / fpzek ende Bande ghene Die 
Den Coniuc Sigilvervam om-beachten/ fept 
batfe gediſponeert ende betoovert waren 
gheweeſt / waleficiali. Ende S. Auguftinus int 
Den 156. Epiftel Dien hp aen Generofum 
fchzijft/fepbt/ dat de Danatiften ( feb eer 

€ 


Waer toe wort ghy gebruyckt 4 wat een 


Ri ⏑α 

























Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde: 


KE 
zón 16; 2. adeliene Letters waren ) Bare naecholz | gheordonneert Doo? u Arreſt inde Maent 1612. | | | 

— adds tof Beel guaets door viſidenen Bers | ban Apzil int Faer 1599.uiect het boeck IM 
— ten ende inden 168. Epiſtei ver⸗ | Bam Mariana upt-gegebven ende gedauckt/ — — INN 
fs bp het exempel van een Jonghman / om te toonen/ Dat gelijck de gronden van 
ef oo: den raedt ban ſulcken biftoen fijn \ hare leere vaſt gaen/ foo berepdenfe ende 

Ben eder omgebracht hadde. Om te mas | berfcherenfe met eenen de Daden. 
Rais Dat defe quade opinien meer bp hut _ Wp bidden feer oatmoedelick dert hep: 
er ten doen / als De veden/ fan gheven Be | ligen Dader / dat hy medelpden wil heh 
id Upten defe Conſpirateurs mdartelaerg 
nt ried ghelck up fien Dat Bellarminus 
A Qutalitept Tacques Clement qepzez 
il beeft : ende deAutheur Ban het Am- 
là theatrum honoris doet oock alfoo : Ma- 
H rp noemt hem Gallie decus eternum Dat 
D Ei eeuwighe eere ban Daanckrijch. 
la Bet oock tſelvige ban Gingnard ende 
—— ‚hen lunden valſchelick eenige miz 
elen tae ſchrijvende. 

Soo het u belieft / myn Heeren / gedenct 
Shee at Bao? uwe oogen gheſchiet is/ 
fit wel dat de ghedachteniffe Daer van 
— begraven te zijn: een ſekere per⸗ 
San Maemt Charles Adicome / Die een 
; pt Wer Keligieus te Ghendt was / be⸗ 
86 Boaz De paedicatien Der Jeſupten / 
Araues Clement geftadichhick roem⸗ 
ai eenen Gepligëperfaon/ ende Cha⸗ 
éen als een Martelaer / ſoo ontbielen hem 
Bene Waogden/ Daer mede hp betupch⸗ 
8 bp oock futche begheerte gekregen 
| be Ia k / tevftont wiert ſhnen P2ovinciael 
_ 5 Bat hp hem te Bauffel ſonde benz 
bele Aer Men Gem Wonderliche dingen 
(eier t5p tot ontlaftinge fijnder Conz 
J ie ¶ want hp hadde noch etuch weoe⸗ 
ſoo Dat hp niet Wel pet conde Long- 
en tegen eenen feer tatholijchen Co⸗ 
Die ſeer wel met den Paug flondt) 


ben met de Chriſtenheyt / die boog de ſeere 
Der Jeſuyten foo Lerfcheurt woedt : Dat 
Dy toch wil het perijckel gedencken / dat 
te verwachten ftaet / fooien He eere van⸗ 
De ware Gheeftelickhepdt berlaet / omt 
gouvernement bant Weereltlick / het zijn 
Dingen Die Bodt ghewilt heeft datſe tees 
nemael fouden verſcheyden zijn. 
Vranckrijck ig met een fonderlinge Bez 
botie tot uwe Deplichept genepcht / ende 
tot den hepligen Atoel/fp en can Dat nimz 
mevmeer laten 2 De Profeffie van onfe 
Schole ig altijt in't geheel ende onveran⸗ 
derlick bj het Catholijcke geloove geble⸗ 
ven / ende is Den hepligen Stoel altijt gez 
hoorſaem ghe weeft. — 
Dattet dach fijn Weplichept believe de 
gagen te flaen op deſe Societept/ dewelt⸗ 
he onder’t paetert Dart Welvaren Der 
Kercke / ſaeckt haer eyghen grootfhept. 
Dit zijn De middelen ban opoſitie Dez 
welche DPniverfitept Hoo2-fielt tegen De 
Beieven die de Jeſupten verkregeũ heb⸗ 
ben / ghegront op De ſouveraine ende op⸗ 
perſte authoriteyt / gheſneden van outs af 
mt Roper vande fondamentele Wetten 
bande Franſche Monarchie / op De parti⸗ 
culiere Policie op uwe Arreften/ op hare 
hepling ende flantvaftige leere / dewelcke 
2 e Kroone baftmaecht op het Hooft der 
— be beloofde vergeldinge voo? hem/ | Tonngen; fErpdendeteghen de leere der 
Pat € fijne Moeder / ende fijnen WBanever. | Fefupten / Me den Paug een ghelijche fuz 
dit Arn Jeſunt guam by hem / Bie |, periogitept over onſe Coninghen toefchzijz 
—* vijs gaf? dat hp van gheftalteniffe/ | ben/ alg over den minften Pape / of over — 
9 Gepdt ende reſolutie ghenoechfaem | Be fiechte Officieren ende Vicarios, ja ſelfs J 
ae tat ſulcken erecutie s cpmdelickt ghez maeckt dat het biddende Eoningen zijn, | Ë 
tie firmeert sijnde / foo kreech hp inſtrüuc⸗ Die anderen onder worpen zijn, 
anders permiffie ora fijnen naem te verz | VOnderwijfinge vande jonge Jeucht / 
emt en/ om gaerden te leeven berpden/ | en if geen klepne fake 2 De oude in voor⸗ 
en Mogen leeren danſſen ende fchers tpden ftelden deſe fozge immediatelick na 
to Oi alfao Dies te beter eenen Vapen de ſorge Der Meligie : De Kinderen hebz 
bepeerteh te mogen hebben / dit zijn fijne ben het leben ban hare Daders verkrez 
enteniffen / Die hy ghedaen heeft m Dit | gen/ maer Het wel levẽ verkrijgen fp/van 
ent / ende Dat Gp tot dziemaels tae | Die gene Die hun onderwyſen: ende de gez 
zancekrijck gecomen was/tetfuichen ne en is de Republycke niet min profpte⸗ 
8 Ee lick / die perfoonen op-beengt ende onder: 
benik Ben felfften tijt bande leſte gevanc⸗ ‚ Wpft/ am een goede genegenthept te heb⸗ 
GENE ende executie Van defen Ridicome, | hen totten ftact Diefe vnderhout / op hope 


ò 


had 


a ⁊ 
an hr EAD in aar 


— * —— — 


— — — — — — , — — — —— — — — 








Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 






nds lt ad 


ary European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


444 B 20 


nn nnn > 
rf 
v 31 


* 
EER —— — — 
— — — — 


— 


EE ——— —— — 








Nederlantſche Hiſtotie 


EH 1612, —* reede etentjes Die le 
AFD: iedinge totte Wetten Des Landts / A 
| | | Die ghene / Bie nae ſynen fchutoigen plicht 


ende ghetreutvichepdt De Kepublijcke bez 
Dient, D'Dniverfitept van Parijs heeft 
ſich hier inne acht hondert Taren getrou⸗ 
welicht eside weerdichlick gedzagen/ ende 
en heeft fich nopt tot cenige fake verbon: 
den / als tot Godes eere / tot harer Caz 
nuncx eere/en tot welvaert der Rercke. De 
guade leere can men lichtelick perſuade⸗ 
ren. Heeft men niet ober Dap Weken ver⸗ 
ftaen de Conferentie Die gehouden ig gez 
weeft te Coul in Tottringem tuſſchen pere 
ſoonen Die met deſe leere inghenomen Waz 
ren / ende Die van cenen Mupſenaer ontz 
Becht wierden / inde welcke na eenige gez 
tupgeniſſen Dan quade genegentheden tez 
zien Be Catholijcke Paincen / men verſe⸗ 
erde onder hen lieden / Dat de Jeſupten 
Defe marimten foo berklaert hadden / datfe 
behoorden kracht te hebben ban een ghe⸗ 
oordeelde ſake / in plactfe Datmenfe bez 
boot te Verongdeelen ende te caftpden niet 
alleenlick in hare baden; maer voein ha⸗ 
ve alder diepſte gedachten. 
Sp ſegghen Datfe hun de Wetten Lan 


de Vniverſiteyt willen onderworpen / ende 
De geincorporeert te zijn. In t | neu of Pater-nofters, ende iptſtortingen bar 
Jaer 1564. haddenſe Get oock alſoo ghez Pꝛeedicatien / Biechten / ende onderwyſin⸗ 


begeeren 





— — ng 


Het drie-en- dertichfte Boeck, 


minus în het Eractaet ban Deremtie ende 
vinhept ber Beefkclicke int 30. Cap. fept/ 
Bat St. Petrus / ende De Apoftelen Baeram 
be gehoorſacmheydt Die-men den Politie: 
ken Magiſtraet ſchuldich is / ghepredickt 
hebben / eude fepde Dat alle Ziele den Prin⸗ 
ce onder⸗worpen was / om haer te ſtãbile⸗ 
ren / eũ het Cuangelium ſynen loop te boert 
hebben « fp ſullen afte De conditien beloo⸗ 
ven ende met eede bebeftigen/De wijle Date 
ter nieten is / of en konnen Doo hare eygen 
Conſtitutten ende inftellinghen Haer vam 
ontflaghen worden. 
Vranckryck heeft na De doodt des Co⸗ 
nincx fijn hope op be Coninginne gheſtelt / 
ende fp is De gene Die haer het leven geeftt 
© Painceffe : waer ober De vreemdelingen 
Be verwonderen? eũ hie Van Hare Onderz 
aten ge-eert Woet. Wilt doch in uwe goet: 
hept ett gerechtichept voortgaen / Blijft in 
Dat geloof/Dat boneenichept eñ de inlant⸗ 


fche Oorloghe / eenige ver woeftingeig 


van dit groot Wepfer-rjch. Daer en zijn 
maer deſe Spaatrijcken / die het affnjden 
van alle Godtſalicheyr / ende bande alder 
natuerlijchtte ende ſterckſte genegenthept/ 
Die hetconnen beroeren : Ap konnen het 
lichtelyck te wege brengen met hare Gra⸗ 


maeckt/ maer tig noch te beginnen : Sp! ge ban hare leere/ waer door ſy het al bere 


hadden belooft / batfe hare belofteu/ hare 
acultepten/ hare Previlegien / ende haer 
elven verſaken ſouden: maer wy hebben 
gefien/ Bat up verlorzen zijn gheweeſt in 
deſe hope / ende Dat wy getupgen zijn gez 
weeft van have macht / ende Lan hare atz 
tentaten : Gut Jaer 1593. beloofden fp/ 
Batfe hun niet meer en fouden moepen met 
faken ban Staet/maer alf doen hebben ſy 
meeft Daer ober ghearbept, Es 
_ Daer en is geen conditie in hare weder 
aememinge geftelt/ of fp en hebben Baer 
tegen ghedaen Dao de Brieven dieſe met 
liſticheyt verkreghen hebben: Pet ſoude 
eenn wonderlicke onvoogfichtichepdt zijn / 
jae een groote miſdaet voor ond / dat up 
altijdt ſouden Be eerſte zijn die ner vallen 
worden / ende Dat up He Leffe ſouden zijn 
om ons Daer ban te bebenhen / fog dick” 
wilg bedrogen te worden Han be genedie, 
twee herten in eenen boefen draghen / die 
om hare leere te daen aennemen fan ſtout 
zijn/ datſe De Apoſtelen ſelfs toe ſche ven 
De ſonde ban bedriegerye ende ghebeynſt⸗ 
hepdt / Hiefp gheheupekken ; Want Bellac 


| 


: 





| keeren, Spfegghen dat het ſeer ſſecht met 
prs gaet / ende Datfe een Jaer lanck alle 


| oude heumeuren onderfocht hebben / Dat 


alreede Wonboosfiehtichept her Prouwen 


ende der Kinderen hen toe-gedaen is /Dat 


onſe Mannen niet ſoo fpeculatüf en zyn / 
datfelichtelijck onſtelt ende berdert kon⸗ 
nen worden. | 

Menleſe bet Cractaet onlanghs qhes 
maeckt ende uyt ghegeven Door den Ear⸗ 
Binael Bellarmin, terffont nae Get af-\mefen 


van onſe Sanne / in Het Melcke hp ntet 


meer Dit woort ban berbeteringe en ghe⸗ 
beupehte Ten ig nief meer om eenige Heet: 
terge afte miſdaet / dat hy beweert dat He 
aus de Coningen can erconumnniteeren 
ende af-fetten / maer ont ſulcke oorſaec⸗ 
ken alfE hem fat believen / foo hp giet’ 
dat het wel varen Der Veerche ſulcks ver⸗ 
epfcht/ ſoo mach hp de Principe facere non 


Drincipem. Datig/ Van eenen Princegee- 


nen Princemaken. Het herout Bellacmin, 
Bat hy upt beleeſtheydt eertydts Bekendt 
Weeft/ Dat de Gheeſtelyche / alg Onderfaz 
ten / Rehouden zijn de Princen te —2 — 

| amen s 


EE IE DE — meen ———— — 
< 


⸗ on n é * 
EAN ETEN IE TE EERE — 





B Ob 



























nen 















Onder de regeeringhe van Coninck Philipsdederde” Fol, 33 


eer —— 
— Epe ek ijn —— Een ue Priterfitent BEE ‘bat be Jeſun⸗ 
®autozitept der Coninghen / van hare | LU EPIEGers dach moghen verfteken Mers 


ma den bande daet eñ bant enterinement van 
—— —— van alle de ſta⸗ | — Bzieven: ende dien Bolghende/dat 


nden ſtaet inden welcken wy zyn / foo | Ì heten — afke releas ofte 
> geeren/of eene Scho 4 ieninge 
El konnen de Gefupten nergens mede bez 5 ĳche g 


te Boen in WPP uiverfitept. 
er ghetoomt worden / dan dat men haer Des anderen daechs nae Hat Marteliere 
OP-lenghe geheelyck nae te komen tghene 


on 


aldus oken hadde teghen te Jeſup⸗ 
Dat ſy belooft hebben doe fp meder aengez * —— 


nomen ende Bherfkelt zijn gheworden / ende 
Datfedaer toe mogen ghehzocht worden 
datſe de Magiftraten ende odmarifche 
Machten moeten onder-morpen Sijn / ghe⸗ 
Helt De andere Keligieufen / ende Datfe De 
Biſſchoppen / Paetaten / ende Paftozen int 
hare \weerdicheden Gouden. Wat-men 
Hen-tupder niet toe en tate eenighe onder- 
Î Wfinge bande jonghe Jeucht te Doen/op 
at hare onbersoifuge/ hare monoxouen 
* ander worpen en zjn, dewelcke men 
dortaen foo verſterckt / dat men op-hout 
tancopstesijn/ om een Jeſunt te woꝛr⸗ 
Ende inſonderheyt / dat up hun niet 
Ober en geven Wauthoztept ban onfe lee⸗ 
dewrlene het fondament van Liefde eñ 
Bhetrouwichendt ig tot Get Coninckdom/ 
am De leeringen Haerder nieuwe Theolo⸗ 
ente nemen / dieſe ’tfamen gheſteldt 
ebben tat voordeel van hare groothepdt 
EU Particuliere authozitept met de welcke 
U tot ong gheloove uilen Poegen Den 13. 
Wijckel des gheloofs te meten/ Dat alle 
inekrijcken den Paus onder-morpen 
zon / de Dat het hem geoorloft if De Coz 
Wehen afte fetten na ſyn goet-Durcken : 
N et Ware een eeuinighe fchande bovz alte 
Te Francopfen / dat onfen Coninck ſyne 
taone minder foude Vinden / Danfe hem 
Lhelaten is / ende bat bp defe fchade ſou⸗ 
bep wanten, gheduerende fijne Jonck⸗ 


WOniberfitept van Paris waerſchout 
unu boor de Derde repfe vanhet tempeeſt 


Waer mede Deefupten de lite vaD rant: - 


hek dreyghen: Andiewt gefchiet welt 
odt — ) dat onſe voor ſeggingen 
ende onfe waerſcthouwinge/ iu oock ver⸗ 
Ichtt oorden + Son filen paltijt defe 
aal ept hebben / ende dit ghetup geniſſe 


December / Amo 1611. De 


—. — — — — — — —— — — — — ——— — — 


ten / is Der ſelfder Advocãet oock in het 


Parlement aen · gehoort geweeſt. Fact 
het ghene dat hy tot ontſchuldinghe ſyner 
Meeſteren in ghebracht heeft / Was ſoo 
kael / ende ſoo ongegrondet/dat peder cert 
lichtelick conde mercken/ dat Get maer 
beuſelingen en waren Die ſy in brochten. 
Derhalven hebben de Aichters (zijnde 
veertich in getal / waer ban De voornaem·⸗ 
ſte Waren Be Prince van Condé, eft les Pairs 
de France) op het aenhouden Ban Mr. Loys 
Servijn Advocaet des Conincx / ap denz3. 
Jeſupten be⸗ 
laſt / ende opentlyck doen belijden: :; 

Dat ſy den Coninck van Vrauckrijck 
ſullen erkennen in fijn Rycke te zijn Sou⸗ 
verayn / foo wel aver De Geeftelijcke / als 
Weereltlycke perſoonen. 

Datſe ſullen bekennen ende onder-teetz 
lienen / dat de Coninghen van Prancryck 
niet et zyn Juſticiabel voor den Paius / 
vooe ſos veel het tijdelijcke ofte Weerelt⸗ 
ek is belanghende / ende derhalven vock 
niet en zyn onder worpen / ofte ſtaen mo⸗ 
gen onder Des Paus cenſure ofte ſtraffe / 
noch hare Onderſaten ghediſpenſeert oft 
ontſlaghen konnen worden van den eedt 
gan ghetrouwicheyt. 

Dat fp hun ſullen verbinden te onder⸗ 
houden Bie decreten / vrrheden / eũ exemp⸗ 
tien van allen ouden tyden Her Franſe 
Kercke toe·ghelaten. 

Dat ſy de Concilien boven Den Paus 
ſullen erkennen. 

Datſe Juſticiabel ſullen weſen ende er⸗ 
Kennen Den Kectoor bande Vniverſiteyt / 
ende mogten gecenſureert ofte geoordeelt 
worden van He Sorbonne / gelijck Lan alz 
len ouden tijden in VBrantkryck is onder z 
houden geweeſt / by alte Catheljcke Doe⸗ 


tooren ende Profeſſoren / foo Wel Theolo⸗ 


Dat 










































nakomelingen nae laten/ Dat wp met | ganten/ als —— 











Early European Books, Copyright © 201 1 ProQvest LLC 
Imag 
444 B 20 


es reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 






Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 
mages reproduced by courtesy of Koninklijke Biblio 


lantſche Hiſtorie 


———— — 





1612, 


Ban den Staet/ ofte Coninckrijchken, 


Dat ſy alle Biechten tegens des Ma⸗ 
jeſtents Staet/ fullen ghehouden zin te 


openbaren. 


Daer en tuſſchen fat hen lieden verbo⸗ 
den werden eenige Collegien ofte Scho 
len / generale oft particuliere / noch ſelfs / 
noch dooreenige geinterpeſeerde perſoo⸗ 
nen/ te haudemtof onderw bfinge ofte op- 
Voedinghe vande Jeucht / op De penen hez 
grepen m het Edict van haer-lieder reſta⸗ 


duſr ofte weder inſettinghe. 


welck in effert iP/ datfe t‘eenemel ver- 


* zijn, * ghene 4— pretenderen. 
Haer is oock oↄ p ghelept/ datſe binnen 
doie Maenden ter 8 Ea 
ſullen over brenghen ſcheiftelycke verkla⸗ 
Anghe / onder-teeckent hp den Generact 
han hare order / nde den Peounciael van 
Djauckrijch / ronform ende accasderende 
Met De canclufien hier Banen verhaelt. 


Heel corts hier nae / namelijch op den 


Marrth / Anno 1612. hebben de &. H. 


JR. Meeren Staten der ereenichde Pez 
elanden / een Placraet ghearrefteert/ 
inhoundende De ardze / Waer na de Jeſup⸗ 
ten/ Prieſters / eñ Monicken vande Pau: 
felijele eligie / inde ſelve Handen komen: 
de / Baer ſulſen Gebben te Deagen/ Item / 
vande conventiculen ende caliectien Hie fb 
voor de Roomſche fuperftitie doen / ende 
—— —— andere poincten Daer van depen⸗ 
exende. 


De woo den dee laccaets zón a 
borgpen en des DP — 


lartact 

an De 
Staten / 
Waer nae 


Women C Staten Generael der Der: 
EEK N eenit hde Pederlander/ Wllen/ 
— denghenen die deſe ſüllen fien 
| za à Ofte Baogen tefen / fatupt : Alfa 
De Jeſuptẽ 
fn oefe lan MSC Wap fekerlijck Worben onder- 
Den comen richt / Dat bagbelijer Gele Priefterg/ Mo⸗ 
De haer ſul nicken/ ende andere ghefepde Gheeſtelye⸗ 
ren depen Be/ ofte Reigieuſe pevfaonen/Daende pau 
te DHADEN, feffie vande Paufeljeke melicte : ende in: 
onderhendt ban Defeer fchadelijche fecte 
er Jeſueten / haer begheben / ende ber⸗ 






blyven inde vereenichde Hederlandem al⸗ | 


ite 
theek, Den Haag 





Het drie-en-dertichfte Boeck; 
me SA — 
— — EEE fj 5 ghevoelende/weerdic 
| Verbzant te sen | 


Zullen fich ander-werpert ae Fonda: 
entale/ Civile/ ende Politycke Weeren 


2ffie ban den Hove⸗ 


worden 









waer ſy have vreemde leeringhen onder 
den goeden Ingeſetenen ſtronen ende den⸗ 
ven / vock inplanken verſehepdene / ende in 
Godts Mooꝛt verbodene fiaperftitien ene 
Be fanderlinghe arbepden / onute ſtaende 
te houden die gheuſuͤrpeerde tpramycke 
macht vande Pauſen ban Fooien {ie 
ſelve ſtellende nief alleen imt Verckelijehe 
boten alle univerſele Concilien: maer oac 
in het tydelycke boven alte Coninghen/ 
atentaten/Peincen/ ende Republijcken / 
elfs oock foo verre / am over de. erſoonen 
hande Coningen ende —— Rüuc⸗ 
ken / Wanden ende Staten te di oneren / 
ende den Onderſaten van hare ſchuldighe 
gehoorſaemhept te diverteren/ ſtreckende 


ſulcke procedueren notoirlijck tat oproer 


ende gerturbatie bande ghemeene vufte 2: 
Waer bp voorts nccafie gegeven wozrt tot 
Bele graunwelijcke ende moordadighe aent- 
ſlagen / daer Han die Nychen ban Vꝛanck⸗ 
ryck ende Gzoot⸗Beritaignen midtſga⸗ 
ders De Kepüblycke van Venegien / verſ⸗ 
fche ende onweder · ſprekelyckie ghetupgez 
niſſe geben, Nengefien mede bp Ons/en-- 
De bp De Staten van cenighe Provintien 
Der Dereenichde Pederlanden) hier Looz- 
tyts oorbaer bevonden ig / te maken ende 
doen publiceren verſtheyden Placcaten eñ 
Oꝛdonnatien / fo omme te beletten/ dat Hie 
Onderfaten van deſe Landen mette bange 
ſchreven Dootingte / (rijdende foo Wel jez 
hens De Mare CHzi elgelte Meligie / alt 
Bock jeghens De Wettelijche Regeeringhe 
deſer Landen / niet en fouden worden ver | 
giftet: ende Dat de gene Bie alreede verz 
iftet waren / ofte bp ede hen verplicht 
Bader / am de Paufelicke walinghen / 
ende daer onder ie boo2fs.pernicieufe lee⸗ 
ringhe veor té ftaen/tot geene Staten ofz 
te Öfficien en ſouden worden gheadmit⸗ 
teert / alg omme ( confoem de ghemeene 
Wetten ende Hechten )te verhoeden / al⸗ 
ſulcke conventiculen erde bp-een-comften/ 
Waer upt mierchelijck guaedt ofte ondien⸗ 
ſten voor Be ghemeene fake ſouden komen: 
tonftaen/ midtſgaders allerien collerten 
ende heymely — / ſtreckende 
tat ontblootinge ban deſe Tanden; Ende 
Dat in alle tghene voefs. ie / noodich is 
eneralyck ager Die Ee: Dereenichde 
andente booeften z oock op dat Hel te 
beter goede eendracht ende ordee tuſſchen 
de —— van deſe Banden / mette 
Onderfaten ban onfe 2a-gebueren mach, 
onder hauden z ende Ae kit 








kl 


* Neen „4 me pe 
n heheh, en ee, —— *— Fo 
Dad En ELN LPE TTE — DE, en le 
E 
| 





Y A raro 
ie ‚ 1 


ue 
ke 

(4 ' 
€ Mi 


— — 


— — *3 P mt nn OOR 


| Onder deregeeringhevan Coninck Philips dederde, 


in gche rorwer ſatien / volgende Hie gemaer⸗ 
| aghen / met behoudeniſſe Lande 
vryheyt en fckerhepdt defer anden ende 
d „Order goede Wetten / waer na een ve⸗ 
gelyck hem mach weten te reguleren / gez 
tontinmeert/ gelijc in andere Frijcken ende 
Landen mede gedaenië. SOO IST, dat 
Pnae voor gaende reſumptie Ban ver⸗ 
ſcheyden Placcaten ende Gonnautien / 
foo in deſe Landen Gier voortijts/als voc 
inandere Pacbuer Nycken ende Landen 
— bp advijs ende deliberatie van 
Be Excellentie / cri den Naet van State. 


Sheordonneert ende geſtatueert hebben / 


drdonneren ende ſtatueren bp deſen / dat 
Alle Prieſters IRonicken/Zefptevende 
andere gefepde Geefteliche ofte Heligieu: 
fe perfaonen ban He Froomfche Fcligie/ 
ban wat Ordre Die zijn / die binnen twee 
MAgenden nae He Publicatte van defen in 

Bereenichte Banden ſullen wulen ko⸗ 
men / gheheuden ſullen weſenter eerſter 
Stede ban harer aenkomfte/ ende voorts 
Pelcker plaetfe daer ſy fullen willen Her: 
nachten / aen Den Wooft-Officier van De 
Blactfe/ foo den felven aldaer woont / ofte 


_@MDerfing aen alfuicken anderen Officier 


vi 


als hem aldaer is ontheudende/aen te gez 
ben hare namen / gualitept / ende lage: 
Went. Gheluijck oock na de voorſz twee 
Saenden gehouden fullen weſen te doer 
de perfoonen vande baarfs. qualitept / Hie 
Alveede inde voorſz. Tanden gecomen zijn/ 
ende inde felipe gene vafte bekende Woor- 

aetſe en hebben / alte het welcke ede 
Doos. reſpective Officiers peetinentelick 
ſal worden aengeteeckent : ende fallen Die 
leege Officieren haren Hooft Officieren⸗ 
ende defelve den Magiſtraten vande Ste⸗ 
Ben daer van datele ab verteren / ten eyn⸗ 


De bp de eene foo Wel als dandere goede 


toeficht mach ghenomen werden / Dat bp 


alſultke vreemde gerfoonen niet en werde 


Reattenteert tat vndienſte bende Wanden. 


Ende inghevalle pemandt van He baoefs | Ùt 


Perfoonen naem / ſulex als hier boren ghe⸗ 


[pe is / niet en ſalhebben bekent gemãect / 
e ſelve ſal verbeuren vftich gudens / eñ 
boven dien belaſt werden / upt de Veree⸗ 
Mede Nederlandente vertrecken / ſonder 
daer inne weder te komen / op pene Van 
Spenbaer baniſſement / belaften Daer bez 
neffens allen ende eenen pegeljeh/almaer 
nighe Jeſunten / Prieſteren / Monicken / 

geſende Geeftelijche oft Feliz 
gieuſe perſoonen / fullen komen te logee⸗ 


ende andere 


roQuest 


le 
heek, Den Haag 


ren/ te onder-faechen of die ſelve hare na⸗ 
men hebben agen gegeven alg voren / ende 


indien fulcr niet eu 18 gedaen / Dat fp-tupe 


den den naem ende qualitept ban He ſelve 
peen aonen voor den Derde nacht ban haet 

lyven / aende Officiers fullen bekent maz 
ken/opte verbeurte Gan hondert guldens / 
ſonder dat hem yemant ſal mogen excuſe⸗ 
ten Gan dat hp Die perſoone ofte perfooneit 
tot fijnen Gupfe legeerende / niet en fal hehe 
Gen ghekendt/ upt-ghefandert alteentijck 
openbare Herbergiers / van Welcker Wes 
tenfchap niet en fal konnen beweſen wor⸗ 
det. Verbieden voorks allen ende cen pe⸗ 


gelhck bande Ingeſetenen Hefer Landen / 


nae de Publicatie van deſen / hem te bege⸗ 
ven in eenige Collegien ofte Schoten Det 
Zefupten/op yene Ban ten eeuwighen daz 
ghen te weſen inhabijl omeenige Ampten 
ofte Officien binnen deſe Handen te bedie⸗ 
nen/ ofte eenige Prebenden / Canoneſhen / 
ofte andere Beneficien te qhenieten 2 cn 
boven Dien upt hare goederẽ alle Maents 
Die ſy Kuyden inde voorß. Scholen ofte 
Collegien ſullen verblyven / te verbeuren 
hondert guldens « Ende ghelycke penen” 
foo Ban mhabilitept/ alg pecundele / ſullen 
gnder-worpen efen De ghene Die Van? DE 
Publicatie ban defen inde voorſz · Achaz 
ten ofte Collegten haer begheven hebben / 
ende bunen twee Maenden nae De Publi⸗ 
catie ban defen hem Daer upt nief Datelije 
enbegeven. Ende indien fulcke perſoo⸗ 
nen ghjeene goederen hebben, ſullen hare 
Ouders ofte Poochden Haer Lozen conve⸗ 


nibel eñ executabel weſen / ten ware ſulcke 


perfoanen jeghens —— wille van 
hare Ouders ofte Poochden inde Loo2fs. 
Scholen / ofte Collegien haer begaven/ 
ofte verbleven + In welcken gevalle den 
Ouders ofte Voochden verboden wordt 
aen Den ſelyen Penninghente ſeynden / of⸗ 
te ſubminiſtreren / directelyt ofte indirec⸗ 
telijck / op pene eñ amende als vozen / uyt 
aer eyghen goet te verbeuren. p verz 
Klaren boasts by deſen nul ende Han geen⸗ 
Ber waerder Bie alliantien / ofte verbinte⸗ 


niſſen Ban goederen/ by den perfaonen Me 


gens deſe Ordonnantie inde veorfs. Col⸗ 
ſegien ofte Scholen blyvendeofte haer bez 

evende / voot acu fe doen / ende inſghe⸗ 
ger hare Donatien / Ceſtamentaire / Co⸗ 
ditillaire / ende andere diſpoſitien / gedue⸗ 


vende haer verblf inde ſelpe Scholen ofte 


Collegien te Doen ofte maken. Derhieden 
voorts Dat tot egheene in — 
D 







































> 


pen — Eras akar 


it 
ENE 
TEI 
Ki 


— 


r 
me 











Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 
mages reproduced by courtesy of Koninklijke Biblio 


0 


Nieuwen e 
riſeert heks 
fen / deo 


Aroghen bedienen.  @zdarmeren vobrte 
ALER den genen Die onder den Boozfz. een 


cj 


Dent Ma 
tie’/ end 
etrouwir 
t byge 


ten vyftich 
tweede Ma 
rocken 


Ë 
MAES fillen nemen / te Compareren toog | t 
er lieder reſiden 
ealdaer te preſteren Den eedt van 
heyt aen deſe Handen/op pene/ 
breke van dien fp gehouden ſul⸗ 
Den Lande te vertrecken / 
fr teynde van⸗ 
n ſullen verbeu⸗ 
guldens: Ceepnden bande 
hondert guldeng + Ende 
Wefende binnen De Derde 


® 


ten zijn | 
eñ tſelv 


lantſche Hiftorie 
dienſten inbe voorßz. 
Heden ende Steden van dien/ t 
erden eenige perſoon 
eofte Inghefetene v 
adu Maenden na de * 
blicatie van deſen hare promotien ſullen 
nemen onder eede Gan boog te ftaen De 
ſche dwalinghen en 
at Bie ghene Die federt De Pacifica: 
en Hare 1576. binne 
maetkt / ſulck 
Dienfte 3 
maenden 





Neder 


1612, afke publijcke 
mossen. DEN 
aten fulten w 
de Ingeboren 
Tanden / die 


en upt 


t vertroel 
baant, Dat fp 


Den fiulen werd 


LLC 
theek, Den Haag 


na twee 


Dent + ende 
ter plaetfe van hare Waaan- 
t ghebruy 
2 deſen Der 


giftraet van ha 


e niet doende, dat 
Deeerfte Maendt daer ac 


ent 


an 


ben / ende authoriſeren by de⸗ 
agiſtraten van de 
et ſulcx vait: ende fal het offitie 
genen die tgene Hoofs. 
mpez 


upt Be Pereenichde Kans 
en datelyck ghebannen. 













en zyn⸗ 
ndeſe 


de ſuperſtitien: 


n Ghendt ghe⸗ 
Alcken eedt gedaen Hebhende in 
ĳn gheadmitteert 
ia De Publicatie 
den voorſz. eedt fuiten 
ghen te wer 
trouwichendt 


Het drie-e 
Kan: 
gegez 


te Teſinge te 


orß 


baerlyck 


len verbeuren 





— ⏑ — nend 


pen ofte Schupten 
tf'amen-komft ban 
te maken/of te boude 
Dfte andere ererritien sande 
Superftitien/ Berm 


firatfe + Ende dat h 
ne beneficie ofte alimentie / fa verre 5 


Men, Panfelj fi 
maninghe / Keeringhe ofte %efin € 
fen pe ent gehoren —— 
bp/ aen ofte over fu 
mentatie / mdien ſp lunden eenighe trerz 
ken/ ende noch bjf-en-tminti 
| | quet | Felchen tepfe ale fp-hipden fü 
in eenige Veerckens ofte particuliere Hun⸗ ——— ij of ſpopt ————— wo 
den / 0 naemaelg ° enmniffe 
Komt z 





— ne 


n-dertichfte B 


V am eeni 


aninge / We 





oeck. 8 
) tenighen toe-taopaf gók Ter 
Mans ofte VBꝛouwen — 
ge Miſſen 


Fin 


Dn a 


mnl 


1 


Pauſeljcke 


eringe of⸗ 


doen / ofte hoozen/oft anderz 


ſints eenige conbenticulen ofte vergade⸗ 
ringhe ban perſoonen van 
Aeligie te houden / ofte helpen houden / al⸗ 
Waer't foo Dat daer noch Pacp/noch Mo⸗ 
hick/nochte eenighe Andere perfoon bp en 
waer / die De boots. erercitie / ie 
oft vermaninghe ſpude Doen / onder wat 
fl Mogen wefen/ fo wel 
uvt heymelyck als int openbare, op herz 


Be Roomiſche 


eringhe / 


ee hondert guldene/tot la fte 


ghen dagen upt de voorſz. Landen open: 
heb 


en hebben / ende da 
Úen zijn ghewmeeft/ fu 


8 Huuſen / Delden) 
Schepen ofte Achupten fulcr fal warden 
ghedaen + Ende dat Die ghene die de felz 


nichde Pederlanden/ eeumichtijc al wor⸗ 
Den ghebannen op Wf-flraffe/ ende daer 


fat doen in't Berbergen /Dupfen ofte Wa: 
ben Woe De eerſte verte : Doo de twee⸗ 


er 
l⸗ 


hare Beneficien ende Atie 


guld 


end 


hebben 


Ld 


— z 


MR rs — gen 


R hed 





f r60*Sl2 Komt 
ï / xxv 


Early European Books, Copyright © 
| 


Ende ghelücke pecrmiele pener Lan 
Diede ens ſullen verbeuren alte andere 
* pPreſent zijn gheweeſt / ende boven 
fie Ki aer op bevonden fpnde/haer opper⸗ 
en eedt. Wel verſtaende / dat in ghevalz 
| —— bevonden wert eenighe Teerin⸗ 
ê Shefkropt ofte voorgheſteſt te hebben/ 
fe ende jeghens de vegeevinghe Van dez 
— anden ende tot diverſie vande ghe⸗ 
naaf aemheydt Bande Onderfaten Lan 
n / Dat de ſelve alg een Seditieug ende 
UpE-maker aen Den lijve fal werden gez 
hed ſelfs gock ter Boot / in gevalle die 
È ewichticheydt vande fake ſucx fal verz 
| open, OrDonmeren voorts/ dat die ghe⸗ 
ander peetert Gan te weſen Laar de 
aide Meligie / hem bp eenich Prie⸗ 
| El / Paen / ofte Monick taten her trou⸗ 
— her doopen / verbeuren ſullen 
* Ne guldens / ende boven Dien arbi⸗ 
alck worden gheftraft + Ende alle De 
Ene Die Daer bp / aen ofte ontrent ghe⸗ 
RAS fulten zijn/ bijftichh guldens: Ende 
| Lieſter / Paep ofte Monick ’tfelve 
k rk aen hebbende / fullen vervallen in gez 
en Epenen / beeucken ende cogveetien als 
| —— tem dat de ghene die bevonden 
sa Werden / tzy Mans oft Drou-per: 
fen gen onder ffaen te hebben de Weet/ 
: Wfmuatie te Doen totte voorſz.t ſamen· 
Bie en/ oft corwenticulen / verbeuren fal 
ging aels ſoo veel ale De ghene die inde 
ad Eee — — — 
el exprefſelhck alle perſoo⸗ 
REN in deſe Handen Sante fie de í ⸗ 
frequenter ende / te Doen eenige Coller⸗ 
5 Ofte Vergaderinge ban Ghelt/ am ghe⸗ 
Mert te merden bunten deſe Kanden/ 
5 der dan boor eenighe Kercken / Gods 
Wpfen/ Gheeſtelycne Collegien ofte Con⸗ 
ed ten/ ofte woog wie her felde ſoude mo⸗ 
— /ofte tot alſulcken Collecten te 
de wueren / ſonder fpeciael conſent ban: 
Hooghe Overhepdt vande Provincie: 
ke ene dat De ghene Die alfulcke Collec⸗ 
fu Ullen Deen / ofte tgecollecteerde ghelt 
ee len upt voeren / gheſtraft fullen Werden 
n den lyve / met confifcatie van alle ha⸗ 
ederen: Ende dat de ghene De Daer 
eſullen hebben ghecontvibueert / ſullen 
Werden gheftvaft arbitvalpek/ ende Daer- 
Wil-boben betalen Vier-mael fo Veel als fp 
bis boers Collecte fullen hebben ghecon- 
Weert, Wie welcke baeten ende breuc⸗ 
| ——— gaen ende gheappliceert wer⸗ 
SE voor een derden deel ten behoeve van 


2011 


g P st LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. 











































den OfFicier/ die He erecutie Deen fal/Loez 
eet Derden-Deel ten behoeve ban den Aen⸗ 
bzengher / ende voor een Herden-deel ten 
ten behoeve vande gemeene fake. Bly⸗ 
gende niet te min De particuliere Ogdone 
nantien op De Vooefz. poincten in De Pro⸗ 
vmtien gemaetkt in haer geheel ende on: 
ghepzejudiceert, Ende op Dat niemandt 
hier van en peetendere. eenige ignorantie / 
berfaechen ende ontbieden wy De Staten! 
Stadt-houderen/ / Ghecommitteerde Aa⸗ 


Den / ende Ghedeputeerde Staten ban De 


Provincien Lan Ghelderlant/endeFzaefz 
ſchap Zutphen / Hollant ende Weſt Prieſ⸗ 
lant / Zeelant/ Ptrecht / Drieflant/Over- 
Vſſel Stadt Groeninghen ende Onme· 
tanden 3 Laſten voorts ende bevelen De 
Maden ban Brabant „ende Lan Vlaende⸗ 
ven / Den Deoffaert Lan Deent / ende Lan 
Wedde / ende Wefter-woldinghe-landt 2 
Ende alle andere Juſticieren ende Officiers 
ren Die Dit aen-gaen mach / dat fp deſe ons 
fe O2donnautie van ſtonden aen al-amme 
doen Bercondigen/ upt-rocpen ende publie 
cieren / daer men gewoonlyck if verkon⸗ 
dinghe ende publicatie te Daens Met be⸗ 
gel ac Hen Cancelier / PaefiBenten ende 
Aaden / Advocaten Fiſcaels / ende Por 
cureurs Generaels / ende alle andere Offi⸗ 
cieren ende Aechteren / als mede Dafallen 
hebbende Juriſdicrie / deſe onfe Oꝛdinan⸗ 
tie ende bevelen te achter volghen / ende 
Boen athtervolgen. Pꝛocederende jegens 
den over-treders van dien / ſonder gratie / 





ee - 
ne ee 


Fol.3s 
1612. 


| 


faveur diſſimulatie / ofte verdrach: met - 


expres bedel nen alte Officieren ban ter 
fake van deſen Placcate gheroert / gheen 
ober-komfte nachte compofitiente maec⸗ 
ken 2 maer preejfeljchen te executeren 


den in-houdt ban Den ſelven Placcate/ 


van £° Tandts derde-part aen het Tandt 
ghetrouwelyck te reeckenen / voor foa 
vele fp des / volghens hare Commiſſe/ 
ſchuldich zijn 3 Ende he Wen-beengherg 
aer Derde-part te laten volghen / fore 
ev eenighe moepte of kortinghe. 2 
teg op pepe Dan pzivatie ban hare Offie 
tien / ende Daer-en-boben arbitrale co2z 
rectie 3 Alſoo op Dit alles tot dienſt 
vande Tanden bevinden te behooren. 


Aldus ghedaen / ende ghearreſteert 
ter Vergaderinghe ban de Hooch ghe 
melte Weeren Staten Generanel. In 
“Graven-Haghe, den ſeven⸗ eu twintich⸗ 

2i ſten 































Ne * 8* 


— —— ETET Ter ten 
ie ° : + ian, de F — — Ke à 
NE ———— zake Vi) 





Nederlantfche HUorſ⸗ 


B | Het drie-en derti 
612. ſten Mart feftDien-Gonbert ende maetf. en dertichfteBoeck, _ ro 


ek vp gheſtelt am(met Be gratie Gabe) iÙ 
| ratie Go Ó 
een al ghemeyn ende —— Stee B 















































dik Í Das ph 
En gheparapheert. | —7 in formen ende manieren als hier 
—90 ALE . : | d - : 
/ EN l.van Oldenbarnevelt vt. tienden alie ne hebben mijne bloedt 
8 OEM | | bte Debotie pedaagen/ 
EIN —0 tot den gheſelſchãappe der Fe gen q 4 
Ei ĳ ed Onder Óötie. iten barst onbe 
0 EN * VUE ADP hebb F | 
19000 7 rd À Weweeſt / die defelve in DIE Li 
HE ARK ‚+ ordonnantie van de | agri Bebben / ende daag mider Her feld 
RE felve Hie Se | ende Ber Collegien die fn-dieben Bel bee 
Kk el ® KEGELEN Staten Generael, —— ſelve by het Fathotijck ge, ; 
HE BAO | Behouben/ ghelhen fuer d ; 
—310 ig ete 3hi Bie weldaden ontelijek, die  * 
BEE Cederen. | fange hit Kintfhepdt af van haer ont: « 
Eil ierse ph 
SAE ONU) Gunftebie Eer erin eden hoocheyt defen P ins EEE 
EE IDD OOM IEN | ê » { * * & Weerelt ⸗ 
et seu EWW eugben une ef orale. 
J iſpanien by· na al it Pen Jaer / ſeer alg het tijdel —— eeſeeee 
eeeeee ſfeſuyvte ernſtighe Placcaten denna Jee aengaet / teghen de ghe- 
ALAN beort € bebheny t gengeckt Late Die mp foo ghetrom V 
Rik * ——— n/ (niee vereiste, of gheweeſt in gjeefteli fatar Hebben 
kifnnnnp Sage efùpten : —— e vande ſecte Ber | De weldaedt ende beid (lien. Doch ig 
IE Bte Potten Bon de ge ede 
KEEN GiPe Me fabeur/ gunfte ch bpftant | hen is bende ee / CUE al Ben gelnout: 
AE é 11 * 
Hi Bibra acne et — 
— RI e | aerom achte ick Di ° 
HEN feae Cone wan Bia elle rpthegat ne 
HEBE I AT He spanten overleden ig / inde felfBe | fanno et hegie ban fine 
REET: Plapdop binen. Jasper botert verbaeide —— — * e daden mede 
00 eit. Defe corp Pe BVehouden ige: | Derhalben dan aen merchendeter as 
(Idi 7 arts ; 


der zden / Die vrucht / di | 

| / Bie nebe 

——— oock tot nu toe/ — —— 
* Manta ghedaen heeft / ende voortaen 

ſal mogen Doen / ende ter ander: zyden / den 


BERDE uille/ Deir me | 
0 Welck fp met de Wooden hier | noot die ‘tfelue is lijdende úp geligeke van 


bolghende Heeft taten beſchryven. 







9 Teßamẽt 
Rd. Berdonin» t VP Dat altijdt e tate, | ACPEET tachtentieh dupfent Ducate | 
Ho ginnnebá CEN ef geenfing een node each, bat De Daders die aen-legnhen op. vafie 


renten / ten beften dat fp kommen ; ende tot 





| ted Spaenten teniffe ban mi 1 
(op _ gemaeche JÀ ij in Spaengien | onderboudinghe hagrap, ; 
hf totbordeel Cn fr nig Glijden leven/ eñ welcke nar EE poeren EUDEnEen De 
En ber Sefupa eyidien/ âlg boch gays gelgevige Van | fieh over De-Beeis De goereiet laf 
(ei tEnfot Aa — ore Ander goede gefoobie} vm Hie ars yiche eerelt ſullen ſtrecien 
hels lamenca. 805 Dies moghen ghenietens maer beten | ueeeeten ende fackels te bieren, 
BREE he ziele / De Ziele mijns Leeren Des len/ al ——— nie ci tg 
fi ———— JE C oos 


4 € onincks/ende’tgantfehe Dupe w et 
HEP: iel. pg Van Oo: | mille / he niet — 

NN, Hi nr 3 Ê 4 . A nj 
Eid 5 pee mi RE ene oor al bewo gr boos Beilen — 
We theele Demelfche ghefeſch — OUIS baar Ooftenrijeck / Har van AN: 
EEE SOfdap/ foo ede | Eonictegcen, dp bere peat 
FEL Dat 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 





\= 


tal 4 


—— 


chickter fake en foude ma ; 
tander | Rogen Boen(overs 
ere in Dat Werelt — — 

Ychen der bavmbertichepdt / ſoo liz 


* „Oe jer de regeeringhe van Coninck Philipe de derde. 
„U, Bat iek tot dien epnde geen beter ende gez 


nn ne 


den tHtel ban Fondeerſter behoude / fo bez 
gheere ick / Dat De keerſſe Die (Booz haer- 
lieder inftellinghe) jaerlycks haer-lieder 
Fondateurs ofte Dtichters wort ghepre⸗ 


chamelck⸗ als gheeſtelycke) fou welten | fenteert/ in teeckken ban ver bindine / ende 


genſien bant ghene Die ſelve Vaders in 
* Collegien Hoen / alg ten aenfien van 

AE fp andere De heele Werelt Boor leeren. 
4 {eloe Daderen met gheen ander Herz 
h Wen belaftende/Bau dagelycx altje- 

— cen Miſſe te ſinghen Loor my / 
aren Conint mijnen Heere / ende Vang 
€ levende ende doode des Wups vanda: 
nn Wijck, Ende bp foo Verre Dat ick bin: 
e Wijn leven / ofte Den Coninck mynen 

4 bt haer mjn aber-lijden/ De vefte tot 

MER werck noodich/fal toedeggten. 

Soo begeere ich Dat mp fat ghegheven 
et Ben tijtel wan zrondeerfter/ eñ voc 
eren/alle De Peecvilegien ende Ghee⸗ 

E —8 rechten deſſelfs/ alle valghens de 
ellinghe: Te weten ich ſtervende (He 
Aerde fondatie volbracht zönde)fa ſal 

> se Dader vant gantfehe gheſelſchap⸗ 
— eerelt door terſtont ſes Miſſen lefen/ 

| ne myn ziele, ende hoog d ander Loof. 
À eelcken Broeder faa veel Pater⸗· noſters 
— Douwe, ende daer naer voor 
ele Est eli Gaer/ Macndt/ Wene/ ende 
eN Bach / fuler als fp zijn ghewoon te 
dein vpoor Gare Fondeerders Ende epnz 
— Dat ſy mijn ziele/ ende De ziele van 
he Deere ben Coninck / mijnder Dooz- 
cht ende Nae komelingen / altijt Heelz 
a ich maken/de Gelfte ban alle haer-lirz 
sak eldaden / gebeden / offranden / peniz 
WV afſtervinghen / ade goede wert⸗ 

| 6 Die ſy fallen Doen tot den eynde Des 
fe pbk ende die Booz haer middel in Dez 
di Ghmek rijeken/ ende de Weereldt Deux 

n gheſchieden. 

hor et ſoude my oock een byſonder berge: 
tot ginghe wefen He Daders tſelve oock 
Meerder eere Godts alfon nut Linden: 


We) ÍPeciatijek Bat ict eduerende mijn lez 


Maer toedede/ ofte Dat Hen Coninck 
ie en Meere ( naert vertrouwen dat 
die hebbe in fijn upt nemende Godts: 

enſticheyt) beliefde naer mijn doot/ tot 


pen Hegaet ofte gifte te boegen/dat daer. 


Olen Ber Deiebuldichept wierden op- 
Bherecht / tot onderwijs * Soncithepbt 


Mkonfteny Cheolagic/ende af tghene Hat 
De Societept mach wijfen ete esb 


t/ op Datteteen Dolle Collegie waer : 


Ende iidieu dat ich ( gelijck gheferat is) 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
d courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


es reproduce 


kels | 
444 B 20 


bekentfacmbhept/ in deſer manieren (al gez 
deylt wor Den. 
Deerſte Haer op. eenen dach der Octave 
des DD. Sacraments/ gen onſen Heere Je⸗ 
fu Cheifto/ op ſynen Altaer / in Wiens Dez 
votie ende vereeringhe ick meeft defe fon⸗ 
datie ordonnere / aengheſien Dat van hem / 
als van den oorſpront ende Fontenn· moe⸗ 
Der / het Pups ban Doftenrijck alle zyn 
grootheyt / ſegen / hegin / ende ailes goets 
ontfanghen heeft / daeram wy met goeden 
rechte zji continuerende. 
Jaer fal ſulex ghepreſenteert worden aen 
onſe Brouwe de Coninginne der Engelen / 
op haren Altaer / op Den Bach bande Al⸗ 
der-heplichfte beſoecrkinghe. Als zijnde 
Be gheue tot wien ich al mijn leben altijdt 
bpfanderlichen devoot ende ghefint hebbe 
geweeſt / ende hebbe vele ſonderlycke ien: 
fien ende Hegaeckinghen ban haer ontfane 
gien. Daerom ick ooch begeere / Hat dez 
€ myne fondatie tihaerder eeren Dock gez 
ſchiede. Ende op dat den heplighen ende 
devoten Heer der Societeyt meer eñ Meer 
ghevoordert worde / door de Cananifatie 
vanden gheluckighen Ilgyatio(dat doeh ter 
liefde van my mach gheſchieden ſoo haeſt 
alſt moghelyck is / tweſck ick ſeer ernſte⸗ 
licken verſoecke aen mynen Heere Den Caz 
ninck / ende oock aen onſen heplighen Daz 
der) Dat de keerſſe (fergie sch) Doch int 
Berde Baer gheoffert worde aen den Doo 
fepden Sanct / op fijnen epghenen Altaer. 














































Met tweede 


Geluijck ick / ende mine Deor-ouderen ban 


fijn heplighe orden ſoo veel weldaden ant: 
fanghen hebben / hope ick Dat doort mid⸗ 
del Ban deſe faondatie/ oneyndelijcke bele 
zielen / De felfde Weldacdt aach ſullen ont⸗ 

fonghen. 
(5 Puaenr-gaende’thierde Jaer / ofte ter 
wyle patden gheluckighen Ignatius noch 
niet en ſal ghecauoniſeert weſen / ſo ſalmen 
op S. Jacobs-Dach (Die den Advoraet 
ofte Dao2-fpreker ban Spacugien ig) De 
it peefenteeren aen Den Coninck m⸗ 
nen eere / ende aen fijne Pae-komelinz 
en Coninghen ban Spaengien: aenge⸗ 
ten Dat ick tot haer-lieder welvaert / ende 
toe-neminghe haerder Monarchie / deſe 
fondatic achter late, Ende ap dat die gez 
dachteniſſe Lau deſe mijne mepuingge te 
verſſcher 























«. — 
— — — — 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
s 


LL 
| s reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


mage 
444 B 20 


— — — 


Nederlantſche Hiſtorie 


1612. vderſſcher bliwe / fa ſalmen boven Dic tach⸗ 


rÿcken / ende in't byſonder / om te meer te 1Ô 


tentich duyſent Ducaten noch andere drie voorderen De bekeermgbe ver ongeloovi⸗ 
Bupfent gheven voor vier LTampen / twee ghen ban Indien, Doo2 de Arbepders Dit 


groote/dPeene Gan dupfent Ducaten/anz 
nere vanacht hondert / ende Dat Loor de 
Alderheylichſte Altaren Dee Nlder-hep-z 
lichften Sacraments / ende onfer Dour 
wen / ende goch twee klepne/ eich van 
fes hondert Ducaté van: Be Witaven van 
St. Facok/ ende Den gefegenden ienatio 
op datter altijt lieht Loor hun-Lieden zu/ 
twelck ick wil dat geſchieden ſal/ tzy dat 
ick Fondeerſter zp oft niet/ ende bp foo 
Berre ick ſulcx ben/ foo wil ick dat atie jaz 
tert op Den dach Bat-meu De Feeſte fatcez 
lebreren/aldaer een Sermoeñ fal gefthiez 
den / ende dat men alle Die bande Socie⸗ 
tept ende andere / deſe mijne intentie 
Kont doe / ende dat men ban fijne Weplicz 
heat verkryghe / volhomene Aflaet boog 
alle de Sie Die naer Defe mijne mepnin: 
ſullen Biechten / Comnumiceren/ 
ende be Kercke der Sucietept befaecken, 
Ende als men de keerſſe aenden Coninck 
mijnen Heere / ofte fijne Paer Komers ſal 
peefenteeren « Soo begheere ick / datmen 
hare Majeſteyten altijt met woorden ofte 
febheiften / deſe mijne begheerte verklare/ 
ep dat ſy verſtaen Dat De keerſſe/ die men 
hun · lieden alle Jare moſte prefenteeven/ 


ghe fic 


hun nu maer int Derde Jaer ghepreſen⸗ 
teert en wort / dewyle den wel ghelucki⸗ 
ghen Ignatius noch met ghecanonifeert en 
is/oftein't vierde Jaer nae Hat Gp fal int 
ghetal der Banctergheftelt meen. Want 
De Fondeerfter acht nemende opt meefte 
wel varen Des Pups van Boftenrick? eñ 
Befer Coninchrijcken/ heeft ghevuilt / bat 
bet Alder heylichſte Sacrament/ende on: 
fe Brouwe / midtfgaders den angie 
den Ignatius, haer Beel in deſen 

vereeringhe fouden hebben / om fau veel te 
naerder verbinteniſſe te veroorſaken/ tuf: 
ſchen de Coningen ban Spaengien onfen 


Heere / ende De Saucten / ende tgeſelfchap 
van Jeſu. 


Ick bidde oock ſeer votmoedelick my⸗ 
nen WDel-beminden den Dobrluchtighen 
Coninck Philippum den derden / ende alte 
fijne Hae komelinghen / door de alder-in- 
nerlickſte Barmherticheydt Jeſu Cheiſti 
onſes Beeren / ende doer De gebenedijde 
Coninginne Der Enghelen onfe Vrouwe / 
eñ Alle t hemelſche geſelſchap / ter groot⸗ 
ſter eeren ende wel vaert haver Coninck: 


ienſt ende | 





‚upt dit Eollegie fallen boort-komen, Dat 
| fplieden Dit myn Looeftel favoriſeren / ende 
byſtaen met haer hulpe ende beſchermin⸗ 
ghe / ende aenaheften’tghene ick tot deſen 
eynde achter-late/ naumeljck ghenoech 
en fal wefen tot De nootwendige vente. So 
bidde ick wederom De Conincklicke Mau⸗ 

























Cheiſtelicken jer / eit dons De ſiefbe Daer 
Wp malcanderen altijt mede bemindt heb⸗ 
ben/ Dat het hem doch believe middelen te 
Binden Die-men fal noodich achten/oanr Dit 
werck te bolepnden/ ende bol voeren/ met 
een behoorlick Dupe ende Kercke / ende al 
Tgene Dat Daer toe noodich ende dienſtich 
fal wefen/ ghelyck ick mp oock alfa in fijz 
ne Coninckhicke qraat-moedichepdt Herz 
trouwe / dat hy fuich wel ſal doen / ende 
fout fijne Mareftept aenghenaem zp (Det 
Godt np weerdich make ) miet mp Fonz 
Dateur te weſen / eũ Ben titel met He ghee⸗ 
ſtelicke Previlegien te aenweerden / ſuche 
ſal my de meefte gratie / ende jouſte we⸗ 
ſen / diẽ ick van (De Majeftept/ naer myz 
ne Doot / foude mogen ontfanghen/ Hert 
welcken ick altijt/ ende vack noch / fo beet 
heyls ghewenfcht hebbe alg mijn eyghen 
stele / ende foo ſal ick't goedt — 
ſynder Majeſtent beſitten / ende mp ſou⸗ 
Der epnde verblyden in ſoodanich een hep⸗ 
lich werck / als Dit is / ende fal onfen Beez 
te founder ophouden bidden door dit ende 
ene andere ontallijcke wercken fijne 
dienſts welcke fijne Majeftept is daens 
de / dat De Goddelijcke Majeftept ong inz 
Ben Memel tfamen ſtelle / delck dende 
ig van al’tabene Bat wy Doen. 

Ende indien tot volbringhinghe deſer 
fondatien / ende am Daer in te ſteſlen een 
bolmaeckte vooet-plantinghe vert alte faz 
cultepten/ Die deſelve Societept naer Die 
forme haerder infettingbe ig leerende/ voc 
mede Den byſtant Ban fijn Beplichept berz 
epfcht vierde / Soo kidde ick fijne hep⸗ 
lichept / dat ſich een jonſtich Dader eñ 
Dol-doender bewijſe van deſe mijne fan- 
Batte / nengheſien datmen daer it anders 
tiet en foect / Dan de alder · grostſte ginzie 
tnde eere Godes / De verheffinge des henz 
lighen Gheloofs / ende vereeringhe van⸗ 
ben heplighen Apoſſoliſchen Stoel/ daer 
in ſyn Heplicheyt alg Overſte fit: Daer 
om bidde ick oock mijn —— 

| | ie 































































jeſteyt mpnen Heere / door ſynen grooten 


m —— — eN 
Pd 















_ 


0 NIET EL EEE * ⸗ 
* 


— 2 pi 


nn — en an Me 





zó 1612, Bie irk Bier beneden fal ſtellen / ende allen 


Wieten / ende Dienaerg mijns Weeren 


Weeft/ Dat fp Hoor Hen eenighen dod met 
eng —— ende haeſte / verſorghen / 
ſoo haͤeſt alft moghetijck is/ u t-ghez 
Vecht worde / al’tghene dat tot Golkomin: 
edeſes wercx noodich ſal weſen / haer- 
leder met eenen door fiche neerſticheydt 
tide liefde deelachtich makende/Der groo: 
—* beuchten die daer upt ſullen volghen 
ten epnde des Weereldte. Ende foo't 
urde door mijne fonden (tucic God 

Niet en gheGeugde ) dat defe mijne ordon⸗ 
tonttie(gelijch tk die ghebiede/ ende daer 


oeringhe daer van fal toe komen) 

nch alte hare ſtuckẽ volbracht en Wier: 
de / {aa en Wil ick niet Dat De Ducietept of 
tgeſelſchap der Jeſupten van Salamanz 
CA verbonden blijve / mp den Tutel van 
Oudeerfter te gheven / ghelijck ghefepdt 
each vac bode mp eeuwichlick de Miſ⸗ 

€ te Boene/want fuler tat haer-heder ach⸗ 


verbinde alte de gene Den melcken die 


terdeel ende ſchade ſoude gedtpens Haer 
begeere wel in fudrhen ghebalie nm te 
edraghen aen haren vepen wille: Dat 
Aer ghefelfchap/ naer hare ghewoonelic⸗ 
charitate tmp-waertg does naer dat 
Ln goedt duncken ſal / upt · ſteliende deſen 
ujtei ban ‘meier: voogden genen Hie 
Bebdt onfe Heere tat deſe aenade begun 
Mer fal achten Ban nip / om mijn fonden 
Wille. Ofte ghedzaghe np tot Get beha: 
hen Der ghener die beljoozden uptte voe⸗ 
en ſulcken nut / vechtueerdich ende rede⸗ 
torn werck / van deſen mijnen upterften 


Anoch ordonnere ick / Dat alte He ters |. 
ierſelen ende Bingbhen/ mijne Bede-hure 


lijck alte mijne beeiden Berdseptigen/ende 
Steliguien/ Die-men naer mijn doodi fal 
„WDen/ waer het zy / midtigaders de op- 
Chviften ende ghetupgeniffensdie ich Daer 
ebbe / al tfamen ſullen worden ghe⸗ 
gheven Be Daders Des gheſelſchaps/ ten 
dehdeve vã haer lieder Rercke van Sala 
oantea / Daer fp altijt fullen ge. eert ‘worden 
PO t betaemt / upt-genomen De Heliguien 
WE Emijng Heere Den Conine fat beucven 
0? hem ſelven ende fijn eyghen Devotie 
Dt tekiefen / Ghelijck iek hem oac bid: 
eten miuften-eene Daer upt te nemen / op 
AE bp int genſchouwen van de feive/ al 
Hitte er in ghedachtenig mach, 


… 


Ofte Capelle toc-belyoozende / cude / 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


mages repro’ 
444 B 20 


veed by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 





… Onderderegeeringhevan Coninck Philips de derde 
| Gouden / De bpfondere liefde Die ick hid 1612, 
Des Coninchs / nie bp defe fahen fijn ghez 


dajeftept altijt ghedzagen hebbe / dat hp 
oock gheduerichtick in gedachtenigfe hou⸗ 
de / Dat hy eens moet ſterven / ende dat ick 
hem in Vander Weerelt verbepde / op dat 
fijne Majeſteyt met Die ghedachteniſſe 
ende voor biddinghe deg Sancts / Daer 
ban Gp de Keliguien / oft ober-blĳffeten 
heeft/ te rechtveerdelycker mach leven. 
Item ick benele / Dat He drie befte van 
mijne —— terftont ‘tCollegie van 
Salamanca fullen ——— Wogden/ ten 
behoede Vande tercke / door De liefde Hie 
ickfe — —— hebbe. | 
Bosen Hien/Onder De perſoonen Die in 
nujnen Dienft gheweeſt hebben / inde welt⸗ 
ke ic ſeer gehouden ben / is / mijnen Biecht- 
Pader / Richard Haller, die nopt niet bez 
geert en heeft / noch gewilt dat ick hem / 
ofte fijne Prieuden pet waer-laten-foude/ 
derhalven bidde ick fijne Majeſteynt / den 
ſelven ſeer mildelijck Licenciaet te maken / 
ghelijck onſe achtbaerheyt betaemt / ende 
ghelijck ſulcken ghetrouwen Biecht-Baz 
der verdiendt / in alle twelcke ick een by⸗ 
fonder faveur ban fijne Majeſteyt ſal ont⸗ 
fangen/ die Godt wil bewaren ende gras 


tie verleenen Dat Wap eyndelick malcandge- 


ren weder inden Hemelmoghen fien, 


Defe Coninghinne is in Rinder-bedde weer bee 
gheſtorven in October 1611. ende in het Contngin 
Vlaofter Lan Sint Taurens / ghenaemt ne ban 
Efcunar [begraven / in een ghelapte kaype bifpanien 


Ban eenen Monick Lan de ordre ban Lint 
Frauciſcus, eude met een koorde bol knoo⸗ 
pen Baer in bebonden / houdende een groot 
Krucifix in hare banden. 


Pier mede willen boog dit ·mael de Je⸗ 
fupten blijven laten / ende beſchrijven wat 
ſich Dit Jaer in andere Coninchrijcken 
ende Landerheeft tae-ghedjaghen. 





pheerde ban weghen 
kieſmghe ende inhalbdinge deg 

mnieuwen Hepfers./ Soo iſſer 
eenen aenflach ontdeckt / den welcken ee⸗ 
nighe booetreffeliche perfoonen boog hads 
Bett op den perfoon Des Princen ban Par: 
ma/ die Daer over met Det doodt zijn ghe⸗ 
ſtraft geworden / als waren De Grꝛavinne 
van Sala met haren man rme: 


Idier wijle datmen te Franc: Ce Ware 
fot eñ in andere fteden trium⸗ ma werdt 
De gers Lenen leelia 











ee — 


— B ad * — 
* er ga 













— — — a er SRE — 


Nederlantſche Hiſtorie 


— — 





1612, De Marquis Hieronimus de Sala met fij- 







































Sthrite⸗ 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


mages reproduced by courtesy of Koninklijke Biblio 


nen Sone. De Grave Pius Torellius, Al. 
phonfus Gꝛave ban Sau Virale, ende de 







Het drie-en-dertic E 
aerheyt ghefept worden Soo rek 
trouwens wel ban de Pederlanz 
heſproken Wozden / Die gheen Kart 


Gꝛave loannes Baptifta Maa, Deſe Gaz nach: 


ven ghenoemde perſoonen zijn 


ſeyldt en laten/dacr fs 


alle-gaer maer vermoeden Hatfe eenichfing ſullen 


den 19. Martij onthooft / ende Bartholo- Bonnen komen. 


meus Ren verfonius WPof-meefter van dert | 
Marquis san Sala, Onuphrius fijnen Dez 
retaris / ende eenen Edelman van Parma 
zijn op· ghehanghen. Ware Brienden ende 
Perwanten hebben om hare doot te were⸗ 
ken / met branden en blaken het platte lant 
keelick verwoeſt: Maer dit ig meeft over 
Der ghemepnen Man ghegaen. De Dar: 
toge en heefter niet eenen oo mer Wijns 
te weynigher om ghedroncken. 


Quidquid delicant Reges plectuntur Achivs. 


ten) ACT iS den XXII Map deſes 











jp fonderbept in Het Dorp Tau⸗ 
BSterbach / deg Pae-mindache 
ikan Ontrent bier upzen upt Ottefz 
walt eenen ober-grooten ſtorm ende onz 
weder ontftaer ban Bonder / Biirem/ 
Hagel / Neghen / Wint/ dat peder een niet 
anders en wiſt / dan dat den Dach des 
jongften gherichtes berfchenen was. De 
Bergen ſchudden en beefden voor De 
fchzickeliche Bonder ſlaghen. Door den 
Wint en Haghel zijn in ſtucken geflagen 
de Boomen / het Roorn gewas/ de wn 
ocken/ Deuren / en Benſteren aen de 
unſen / Jae gheheele Hupſen zijn om-gez | 
ſlaghen ende te pletter ghevallen. 


4 


Fn Ooft eri in Weſt⸗ 
voor langhe Haren 
ende fp hebben groote fch 
dommen van daer ghebracht. 
deſe Zee-baerden rijcker worde 
‚Daer daghelycx meer op berleck 
lck Dit Den aert Der 
den gheweeſt ig. 


Indien zijn fp ku at 
maels geweeſt / 





Menſchen t'allen tijs 


Creſcit amor nummi quantum ipfa peen 


Ont dat China vermaert ig te mefen eert 
machtich Landt / ghelyck 

en de koftelijcke dez 
omen / Soo is het dat 
t& geern Den boet Daer in 
ja oock op Dat De onkoſten 
loopen en (ouden / ſo wou⸗ 
p wel gheern cenen koateren wech 
nen varen / als de Spaenjaerden eit 
gefen / jae als Wap felfg tot noch toe 
ebben / die / nae het bermoeden 
ban verſchendene kloecke annen el te 
vanden is. De \uijt-bermaerde ende claecz 
ke Zeebevaerder ende Hiſtorn 
AIndien lohan van 
is boog wennich Jaren met t 
pen upt· ghevaren / om Den wech doo 
retum Anjan te gaeì 
gheefs; Daer nae 


ren die ban daer 
wy Pederlanderg 
ſauden hebben / 
niet al te hooge 


9 Aers inde Berch ſtrate in⸗ lulcx oock 


Baer ID 


Viel op een corts foo beet Waters / datde ken / maer te Ver 


Meulens ende Eant- 


* rdoc de kloecke eñ vermaerde Pploo 
ſthendinghen onder | met groote Kaften 


liepen eñ verdrontken. Daer bielen groo⸗ lem Barentfz. Die wech 
te ſtucken ban Bergen ende Steen-totfen peryckel gaen ſoecke 


in grooten ghetale/ welcker eenighe fao 
ost Waren / Dat bijftich Paerden niet 
Herc ghenoech en fouden gheweeſt zyn / 


om De ſelfde ban hare plaetſe te verſlſepen. 8 









Ss El ende metter maerhent heb⸗ 
2 ben De oude gheſepdt. 5 


Per mare „per terras carrit mers 
cator ad Pndos, 
Pauperiem fugiens 


Mach dit van eenige Natie ter Werelt 





n/ maer doc te ver⸗ 
gheefs / want ale bp gekomen was tot be 
graden, foo is ho bp de 
aengien tuſſchen het hans 
De het Lant fo befett ende 
| t hp ter nauwer 
epen ende het leven daer van 
Die bepde bermaerde 
Anno rsos. Wederom de 
fe derwaerts aen ghenomen/hoopende 
wech of den anderen door 
en. Maer ſy hebben bepou⸗ 
Koude ende vorſt fou boven 
maten groot ende onberdzaeghel 
ende het Pe ende Sneeuw foo di 
op· ghehoopt / datter noch hd 


hooghte ban 77, 
| eplanden Lan Os 


epraemt gheweeſt / Da 


Mannen hebben 


gheraken ſoud 
den / datter de 



















































mmm 
— — — — — 


oOnder de regeeringhe van Coninck Philips de derde” 


zó TST uyt / komſte te vinden enig. Soo bat Wil- 
— len Barentz fijn Schip op eenen Berch ofz 
A te grooten hoop Pe en Snee/ daer het bez 
—J broſen ſtont/ heeft moeten verlaten. 

Dit alles onaengefien/ fo zijnder Anno 
perotude 1611. wederom eenige geruecft/ 
le haer Bermeten hebben / Dat fp boven 
Ova Zembla eenen wech wiſtẽ te vinden / 


de alſo tot in China te konnen geraken/ | - 


SAEY ſebben ende anderen mijg-makende/ 
at het op Ben Bo. ende 85. graet nergens 
Nae foo houdt enig / als hetis op den72. 
aedt. Eenen Helifzeus Roefliin heeft cen 
tactaet gheſchreven ende de Staten gez 
peoieeert / Baer in hp paacht te bewijfen/ 
Sat hoe· men deg Somerg nacder bf Ben 
ol komt / hoe het warmder ig / foo dat 
De Schepen ende het Boots volck Daer 
eenen laſt bande koude te bzeefen en heh: 
en. De Schippers die ghenepcht Waz 
Xl defe renfete Doen / wiſten Wet Dat de 
$ omie in Die Handen den geheelen Win⸗ 
CY Wiet en ſchynt / ende Dat fp in Ben Sor 
an hare ftralen maer ban ter zyden op 
deſe Wanden ig ſchietende / ende derhalven 


Been groote kracht aidaer en heeft Even 


Wel fonen waren ſy niet gheruſt noch te 
zeden voor en al eer fp Wt-vepderg kre: 
Ben/dDie de onkoften Deden/ ende haer derz 
Es fonden. Sp fijn in het Door jaer 
Anno 1612, in Kerel tfeple gegaen: maer 
fB Daer ontrent guamen Daer de andez 

& gheweeſt waren / foo hebben fp be von: 
Dar dat bet die in het middẽ des Somers 
ABF wel ſeſthien vademen Dicke was / eñ 
Mfagten gheenen wech noch middel am 
engte konnen dooz gheraken. Sp liez 

Ben foo mat Benen ſangh⸗ het ſtrandt van 
Nova Zembla, ende guamen epndelijck Wez 
Der na Kitduyn. een Éplant onder Laplant 
gehoorende / daer fn haer ende hare Sche: 
Ben een Wennichf ken ververfchten ende 
vercalcfaterden/ Daer fuprich ende wat 
bens bindende/ Daer mede haer De fiecz 
ME/ ende dock De gheſonde wat verfrifche 
U. Van daer trocken fp na Nova Fran- 
Cia, om aldaer te verwinteren. Wier gin: 
Shen fes bande Maets aen Kant/maer fp 
EN quamen niet Weber / want fp zyn Lan 
De Wilhe overvallen ende met pijlen dooz 
ſchoten. Pare püten | 
ban Niet / of hol pittich Wout/ Dat daer te 
„ande waſt / alfeo ghemaeckt/ dat in Het 
bovenſte epnde / Belek Berre het langfte 
s / noch een ſtuck ſteeckt / rum een fipanne 





roQuest 


ite 
by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Early Eur 
€ 


Images re 
444 B 20 


van eenen acrt 


— — — 


CH / dwelck een dzie kantich Röperen 


ſchildeken aen het eynde heeſt. Als den 
pemaut in het lijf gheſchoten is / ende 
dien mepnt upt te trecken / foo blfter 
het kortſte Beel in ſteken / treckt hp Hat ooc 
upt/ foo blijfter het Schildeken ( dwelek 
ghemepnelijck log inden Schacht ſtaet)in 


ſtelꝛen / dwelck Dau oock fomtijdte fende 


nich ig. 
Cen van deſe Achepen heeft mede ghe⸗ 


bracht een felfacm Zee-monfter/ziönde het 


lichaem wel foa graat alg een paffrlijcken 
Oſſe / weghende over De bier hondert pon⸗ 
Ben. Het heeft een Wooft ende ſuupte gez 
lyck eenen Weeu/ kleyne oogkens/ upt dat 
mont Waffen hem twee groote lange tan⸗ 
den als tee tanden / wit ende glat. 
Dit ig een ſeer ſterck Beeſt / van natueren 
tegen het flaen ende houwen ghewapent / 
alſos Bat het qualijck te dooden is / ten zy 
dat het op het Dunne Lan den hoofde wel 
hart gheflaghen worde. Wet werpt twee 
ofte drie Fong kens tot eener dracht / Die 
ſtracks De Moeder in het As tuiſſchen de 
ſchollen nae zwemmen. 

De Enghelſche Cooplieden ende t° Zee- 
varent VBoick aldaer / hebben oock alten 
vlydt ende neerſticheydt ghedaen / om den 
wech nae China achter om te vinden. De 
voor· naemſte Der ſelfder zijn geweeſt Gre- 
orgtus Wijn wod, ende Hendrick Hudſon, die 
het gheſocht hebben maer fp konden ende 


Vermoeden/Dat fp ſouden connen Doo? gez 


vaken. Maer nae veel maeptea/ perijcz 
hel ende arbept/ zijn deſe oock onverrich⸗ 
ter fake wmederamte huys gekomen. Dochs 
Anno 1610. is Hudfon wederom upt-ghez 
ſeylt / ende hy is nae langhe faechen epndez 


De Engei 
ſche ſoeckẽ 
ooc de paſ⸗ 
fagte nae 
China. 


Gotardes 
Arthus in 
Mer. Ga ke 

cg, 


ek gekhomentat vong-bj den bjftichften 


gract/meeft volghende de ſtreke Bie Wijn- 
wod gheſeyldt hadde. Hy en hecft in ſyn 
repfe gheen Menſchen gheſien nochte ont⸗ 
moett / Dan op het upterfte Det ſeifder ik 
bemeenen Man te moete ghekomen / die 
ſaodanich een Beefte by fich hadde / ende 
ſulck een fatfoen ban eenen Panjaert/ dat 
hem docht / Dat ha niet ijt en was Lan 
lapon, Doch niemandt en koft met defen 
Man fpeeken/ dock wiert hp ban eenighe 
moetwillighe Boots· gheſellen fo gualick 
onthaelt / Dat fp nae Der handt nach hem / 
noch eenighe andere Menſchen op deſe 
reyſe te fien noch te ſpreken en hoften hoz 

mens | 
Hudfon ig epndelijck ghekomen tot aen 
Ben dzie-en-teftichsten graet/ Daer hp een 
bzeeder Zee gebonden heeft/ eũ De golven 
Ú gingen 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
mages reproduced by courtesy of Koninklijke Biblio 





— — — — — — 


Nederlantſche Hiſtorie 


7 Aden beginne deſes jaers dup⸗ 
ſent 





Keurvozſtes / Phaltz 
Vꝛou·MWoeder / begoſt haer te beraetfia⸗ 
hen van het uptIhplijcken des jonghen 
Deeret Frederich Des vnfden / ontvent xvj. 
gaven out zijnde / ant hp is te Amberch 
gheboren Den 16. Auguſti 1596, Pace rijpe 
deliberatie heeft fijn Moeder / ende nacfte 
Bloet Verwanten goet gevonden een hour 
welyckſche verwantſchap te berfoechen 
Met Elyfabeth,de eenige Doͤchter facobi VI, 
‚ deg Gzoot-machtighen Coninck ban 
Gyoot-Beittanien. Pae dat men Bepmez 
lijehk door befendinghe ende met Bieden 
Bier Ban ghehandeſt hadde/ Doo is oy het 
H05z-jaer/om Bier Gan met fijne Conincz 
Wrhe Majeſteyt te ſpreken/ in Enghelant 
gerepft de Wel. gebozene Gzave van Haz 
nou / des jongens lteürvorſtes Oom/ Waͤnt 
De Phaltz·grave Fredericus III. ende deſen 


&zabe ban Hanou hadden peder getrout 
ten Dochter Wilhelmi des overledenen 


— ban Orzaengien. De Grave ban 
anou is voorſpoedelen met fijn gheſel⸗ 
fchap in Enghelandt gen ghekomen/ ende 
albacr feer Yael onthaecldt ; Want de Los 
ninch — over al o2dze ghegheven / dat 
waer Gp aen quam / datmen hem met eer⸗ 
Biedinghe ontfangen foude. Wem zjn fez 
ven Van deg Conincks koftelijche Voets 
waghens te ghemoete ghefonden/Die hem 
te Hove bp Den Coninck gebracht hebben/ 


van den welcken bp feer beleefdelick ont: 


fanghen ende ombelft is gheworden. 


De boven⸗ gemelde Grãve Heeft in wey⸗ 


nich daghen tte ſyn faken foo wyſſelck 
ende foo dei Belet / Bat De Canine enh 


EE bn een 


rs J 
— — — 






— — — — —— —— — Dt manen 


Het drie-en-dertichfte Boeck) 


Be Coningmelten oberftaen der Conint⸗ zór 
che Maden ende Groote Des RantElys ef 


abeth· haer eenighe Dochter den jonghen 
heee ten houwelycke belooft heb⸗ 
cit. 

Ue de Grave van Hanoueenighe das 
ghen be fijne JRajeftept in Enghelandt 
geweeſt was / ſo beeft fijne Majeftept nae 
verſprokene houwelyer toe ſegginge/ den 
G2ave ban Hanou ende fijn gheſelſchap 
met treffelycke gheſchencken vereert / nde 
met veel Hoofſche heleefthendt veriaten / 
ende hp ig in weynich Hagen met goeden 
voorſpoet in Hollant aenghekomen / daer 
bp oock ban fijn Peincelpeke Erceltentie 
ende andere Heeren / feer melig onthaelk 
ghemeeft ; Dan daer is hp op het poe⸗ 
Dichte nae Hooghe⸗· Duptfiant gherepſt/ 
am den jonghen Keurvorſt de blijde boot: 
fchap van het inwillighen deg houwelijcx 
te bzengen / Die ſich wan Herten ee 
eñ God gedanct heeft Dat defe groot wich⸗ 
tige fake ſulck een goeden aenbanr genas 
men hadde. Defe fijne toe-komende Brupt 
sijnde een ſoodanighe Peincefte / dat de 

zo0t-mogende Coninck van Pifpanien/ 
Als oock De machtighe Bartoge Lan Sar 
open / De felfde tert houwelijche verfacht 
hadden. Maer den Coninck haren Hee⸗ 
ve ende Dader / heeft in het upt-hplijchen 
fner eenigher Dochter meer ghefien op. 
De KReligie / dan opde hoochepdts des 
Weereldts. 





€ Gꝛave van Hanouniet lan⸗ —9— 
}abete Hups gheweeſt sijnde, El 
Pp 18 kranck gheworden / ende de 

2 fiechte heeft van dach tot dach 

en foo toe ghenomen / dat hy daer 
aen gheſtorzven is / IInde een Heere in het 
beſte van fijn leven/ Et pe. van perfaon/ 
Wel-fpeekende in het stpn/ Prancopsg/ 
ende Hooch· ditſch. Wp ig oock/dueleh 

et boomaemfte is/ geweeſt een feer God 

Aich Heere / ende hp is in eenen beſtendi⸗ 

enghelaabe in Jeſum heiſtum ober- 
eden / verlatende bit tjdelijche leven om 
het eeuwighe te de erven. 










& « k 
afgebaren, Boẽ hp voozbp Colen paffeers 
fs p p p U, is 








Tt GE zen — 


— een 


+ 


— — 


















































— 


— — 


fchuete ghedaen. Ap enig: 
! ‚ Hy en is in der Stadt 
rod gegaen / maer hp is ftvacr boat gez 
gk Op Mulhepn / daer hy de Borſten 
andenburch ende Pieuburch/ ende an⸗ 
‘is Heeren gevonden Beeft/met de Wel: 
€ DW fu Moen-macl hieit. 
Pae dat hu den meirwen bouw van 
Wepm (Die Dae dapper vaat qinckt ) 


petten hadde / ik hp ſtracks \mederem 


chepe gegaen / niet vuftende voor Dat 


geaen Schenche-Schanfe quam / Haer 


CM Gzaef Ernſt Cafimir van Nafou ‚ Met 
twee Gedeputeerde der Heeren Staten/ 


de Geel Edel lieden ende Capitepus / 


Be namen ende wille-koomden. Lat 
AET toe BaddePzince Maurits fijn jacht 
Schip geſonden / met het welcke De Fanz 

8e Weurwoaft boost op Dordzecht/ Rot⸗ 
dam / &c, gevaren ig/ hebbende in ſyn 


… Befelfchap eenige Graven / Baenderhee⸗ 
Fen/ eel Edel ſieden/ ende andere fate: 
Deke/ Wyyſe / Geleerde Mannen in alles 


andert vnftich / nder Welcker getal me⸗ 


Ne was de Woach- Gheieerde Abrahamus 


Schulteres Hof Predner van fijn Vorſte⸗ 
Weke Doozlurhtichent. Analie Steden 
van Pederlant daer fijne U. V. D. dooꝛr⸗ 
tepfde/ig hy met qraote eerbiedtinge ont: 
nghen i dach inſonderheydt in s Oz 
en Haghe / foo van ſynen Oom Peins 
WUritius , ls oock van Gꝛaef Wilbelm 
UL Nafou, Dring Hendrick van Naflou, 
midtſgaders ban Beel andere Heeren eñ 
gedele, endede gantſche Burgerije / feex 
Gftelijek gelleet / ende frap in de ape: 
Nen, Den 15 Octoberig de jonge Weurt: 
Dort, Bergefelfchapt met Gꝛaef Hendric 
tederick:, Gzaef Hans Ernft van Naffou , 
ENDE Deel Edele ende eert groot Hofgheſin 
ed Lepden ghereyſt / ban daer op Haer: 
em / van Daer op Amfterdam/am die tref: 
feleke Steden te befien. Over al waer 
P quam ig fijne %.D. DB. groote eere 
ACN gegaen / cnde feer ſtatelyck onthaelt 
Mde ghefeftopeert. WS hp te rugge hoz 
Mende op het Haerlemſche Mep gheko⸗ 


Men was / iſſer fulc eenen heftigen ſtozm⸗ 
_ BANE op_gerefen/ Dat De 


Age moften gen⸗/legghen / ende fijne R. 
‚ ®, ig van daer vorrts na Den haghe 
epft met Boeren⸗/wagens. 


Dn EED. October ie de Keurvoꝛrſt 


Wpt den Haghe verreyſt / met feer groote 


Beleefthept ende hoofſche Caurtefte van 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
mages reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


1 Onder de regeeringhe van Coninek Philips de derde. 
: 6 162, Dig Bent met het grof gefchut cen eeren- 
— — — 


chippers ir de 


— — — — — — en —— 


dere ſynen afſcheyt nemende. De E. H. 


M. heeren Staten hebben fijn R. D.D. 


een cleynoot vereert / weerdich geacht 16, 
dupſent gulden, Sijn Peincelijche Excel⸗ 
tentie Mauritius, enge andere Heeren / heb⸗ 
ben fijne . P. D. tot Delf geconbopeert/ 
daer hp feer — onthaelt is. Van 
daer is fijne U. B. WD. met ſyner Excei. 
Jacht / ende andere bequame Schepen 
nae Den Briel gheſeyldt / Daer de groote 
Schepen Der Staten / oock drie groote 
Engelfche Schepen (inde welcke eenighe 

Booztreffelicke Engelſche Heeren waren / 

wachtende op fijn Ît,3D,D.) veerdich la⸗ 
ghen/om fijne U. V. D. in Engelandt te 
voeren. 

Den 33. is De Phaltz Geave te B2az 
gefande in Engelant aen ghelandet / ende 
datclijch Van Daer op Wonden gherepſt / 
waer he quam ofte paſſeerde / Daer ig hp 
achtervolgende Des Conincx o2dze eñ bez 
vels feer Wel onthaelt ende gewiltekomt, 

Den 25. Octobris is hp te Konden aen 
ghekomen / ende hp hee ft noch Dien dach 
acces gehadt bp fijne Conincklycke Dt, 
de Caninginne / den Prince van Walles / 
ende De Pzinceffe Elyfabeth ag toe-koz 
mende Huys vrouwe. Defen Jonghen 
neurvorſt heeft met ſulck een goede gra⸗ 
tie ende fedichepdt fijn woordt weten te 
Deen / dat niet aleen. de Toninc ende Co⸗ 
ninginne ; maer oac De Prince ban IDalz 
les / ende De Princeſſe Elyſabeth, midtfgas 
ders alle de omſtaenders(die vele waren) 
een ſonderlinge welgevallen Daer agerrge⸗ 
les hebben. Gebeel Engelant dooz iet 

an wegen Dit Houwerlick by alle bzoome 
perſoonen / die de ware Religie beminnen” 
groote vreucht ende blytſchap gheweeſt / 
ende men heeft aber al groote gereetfchap 
gemaeckt om te Dieven eñ allerlen vreucht 
en gheneuchte te bedryven. de 


Aer / ſoo men ghemepneljck 
fepdt/ Extrema gaudij luctes oc- 
cupat, Daer — in het 
Hups is /daer ſtaet De droeffe⸗ 

) 9 ® mifre boog de deure. Stracx na 
de comfte des Phalti-Geaven ie des Co⸗ 
niner outfte Sone/ Hendrick , Prince ban 
Males / Hartoghe ban Cogne waite ende 
KRothſay / Phaltz⸗Grave ban Cheſter / 
Grave van Caric / Kidder der Oꝛdre des 
des goudenen Veoufehants/een Heere ons 





he Meeren. Ambaſſadeurs / ende ans | trent X Vall, jaren out/ zn ens 
1 





Pott des 
Prince vã 
Walles, 












t612. Jae ſoo kranck / Dat hp den ſeſten dach Wes Saterdaechs/ zijnde den vijſden Ö j 161 


det ze ZiS (ylo enriquo Vnno 1612, des Deremdzis, fan ie Des na-middarchiete A 



















































EK KEEN fer Weereldt | | 
IE B | ghepaffeertis/ tot groote die uren het doode Wichaem qe N 
hit eh ne 
| IE | e ers ende venen Fluweelen Wemel. Wi 1 
EN Suſters / jae des gantfchen Conincrijer : alert beeft men 
BE | ers verſchepdene gefa. 
ĳ Ki Hi Want bp was eenen Prince ban groote | met entelen enne Andere ure DE 


beopenmger bot couragie / wyys / beleeft/ - menten geſpeelt. Dan geſychen ig onckt 


EE OEM 
Kk OAN D 

Bb ende fraep ban gelaet. Eenichem | 

BENN bof —— feaaben bp Armen gheſchiet Des Sondaechs daer aen, 
—10000 eſtorven. Hoe het zyu Den ſevenden Decembris mier 
Ei EE tis Godt bekent. Doode Lichaem gelepdt — kig J 


EE De Hhaltz · grave ig ſtracx na het over⸗ Koets w | | 
ERE if Iden deſes jonghen Princes tat den Coz Boten ig deet er be Beele. 













ú | Je Ì 
kn Ko ML nek gegaen / Ben welcken hp met goede | nigfe deſes Princes/ fe | 
if 6— | —— ichtelycke ſpreucken / genomen upt | teven gehoffen fan hebben — 
eID Denen wel he eten te trooſten / Poe het Li mn 
Hi ARD RN dat fijne Ja Kerk 4 so? Get Lyck ghinghen hondert 
—9104 jeſteyt een ſonderlin en 
heef ben teer | Serctih arme ARans-perfaonen / al In 


| eva 
| HERE beleefbeljck ant 5 
er VO teef delück Ban Dier ure aen-nemende 
| V NEP ë bove fjnen Sone / in de plartfe des ober- 
EEA ledenen / den welcken het od belieft had⸗ 
EREN de / in De plaetfe van een pietijcke Yeran- 
BEEN: ne/te fchencken de Yroone des eeuwigen 
FERRE ende onberganckelijchen levens. 
1040 De Keur-Dosft heeft aarts feer bequa⸗ 
BEE SEINE melyck He Leedt klage / ende te gelijcke 
EER NE Len vertrooftinge ghedaen bp de Conin: | 
dE bd glume/ den Poing Carolum „ende He Prin⸗ 
l —990— ceffe Ely ſabeth. De Coninck Heeft hem 
BREE Van dier ure af bp fich te Hove genomen, 
de A | Daer hy te voren in het Palcps deg Graz 
IEKE an bent ban Efex mag gelogeert geweeſt. 
HEER BDD tiger Des dooden Princes lichaem wierdt 
0 * * n⸗ ſtracx gebalfemt/ ende in een Doodt-vat/ 
FEBR, —— wor — rijn Daer zijn drie 
BAO ameren op 20f MEE zwart Haken) Den van atterlen neeri n 
Den an de 
— — ——— erſchendene Trompetters 
Hiks. onderen endet amer 
BAE der een berhemelte an swart gPluvveel/ | Dije/ 1uvaliee eer CHE, niet Dit an 
Wd KE | | 8/ luval ire per altum, Hooghe dine 
bie: ende over De Bare ende doode Lichaem rid G Adan bel dd ke 
HR) AR Wk” ' \ 5 é € J 
8 9 | ps hi * Over-hangendeziuart Flu⸗ Baronet Roan Bede wiee ad 
0 iet —A Baeropde wa⸗ Daie hondert en ſeſtich Dienaers b 
Bt mimi —— wakende Sarons/ Difconteg/ en Craven Stent 
90 | goft-epnde wad ecu zwart Dee Wartogder van L 9 
906 Eluweelen kuſſen / ophet welcke fijner | lers — ereen enax, BER Cancer | 
ij He Doocherts act tue Dooft cra lach Hou: {ende ban Gzaef Hendrick ban Naſ⸗ — Bte 
HEEN * BERG lach fijn Zweert / ende Wederom Ero on Ae 
HRE It leven —— aaf, Dac) endenacht |. Cen dB entieve ban bedenk ba 4 onb 
BO and err pen Woe del lieden bp den Boaz | Carick, gedragen ban den Ridder 5, * She 
BEENS, | ‚niet tat troo Een Paert met / 1 
ij 9 wg dooden / maer Der levendighen. Jende daer ophet —— — Zl A 
it} | des 


* van * vie * 
AHier na botchden ontrent drie | 
Dienaren van Graven/ — —— 


Cee Tromſlagers / ende een 5 | 
per tuffclhen bepden. De TC —— 
waren mei swart Haken bekleedt / ende | 
Daer op waren De wapenen des dooden 


zwarte droef Kleederen gekleent / op koz | 


Den Prins Hendrick / zyude eenen 
croonden Heen, Daer op (font —— 


9 





arly European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC 
fe] courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Im 
444 


































en — — — 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. 


1 161% Ber Eaefſthap van Carick. Date Crompetters. | 
— * utrent tachtentieh Dienaers Lan Den Herauld Len Tancaſter. 
ale Cerft-Bigichop Lan Cantelberrh/ | _ Een Bartere van Engelant/B2anch : 
ade Ganden Meurboeftyende vanden rück / ende Prlant / ende Daer-en-tuffchen 
êice Charjes deg Conincr Sone. De wapenen Ban Wales / ghedzagen ban 
Ch “sle Baniere bande Graefſchap ban | den Wifconte Lan Lifle, | f 
— Een Paerdt gheleydt Lan den Fidder 


| ‚ Bedragen vanden Weerd Howard 
van Eling ham. e Vv — VVebb , met zwart Haken be- 
deckt. 


Een Paert / gheleydt by eenen Stal⸗ 
| gReefter, bekleet met zwart Kaken/ende Eenigher Szaben jongher Sonen. 
ed Op De wapenen der Graefſchap Che- Eenigher Viſcontes putſte Sonen. 
— Plupmagien ende adbijfen. Eenighe Schotſche Barons. | 
6 ntrent geertich Balckeniers / Schez⸗Eenighe Enghelfche Barons / tſamen 
— Boeck houders / Contre-rolleurs/ | 32. in ghetale. | 
Byf Bifſchoppen 


htrent ſeſtich Edel lieden vande Caz De Graze Han Exceſter. 
le / met koſtelycke Rappen / Chorau⸗ Sir Thomas Chaloner, deg Princes Ca⸗ 


/ Muficiens / Apotekerg/ ende Chie | merlinch/ gaende alleen / met eenen wit⸗ 


— — — ——— — — — 
. 
— — 


—— 
en n£, 


kt ng des overledenen Princes. ten ſtaf inde handt. 
8 es Melein De Cancelier / ende Prins Hendric van 
ber Wet-en twintich Wof-Predikerg ban | Naſſou. 


De Cerff-WBiffehop Lan Cantelberge. 
De groote Baniere/ ghenoemt Vnion. 
ghedraghen bande Gzaven Montgomery, 
ende Argyle. | — 
Een Peert/genoemt Le Cheval de dueil, 
met zwart Fluweel bekleet / geleydt ban 
eenen Atal-meefter. dE 
Wier nae volghden de Officieren ende 
Weeren/dzagende des Princes berguides 
ne Spozen/ Hantſchoen / Helm / Zweert / 
Wapen rock. At 
Pet Lick ligghende op eenen opener 
Wagijen / Daer boven op Des Princes 
af beeldinge gebotſeert lach / in eenen ſeer 


D epdene Vercken ende Capellen der 

eerluckheden deſes Princes. 

ba en Baniere ban het Wartochdom 
—— ghedraghen Lan ben eere 

tule, Baran Gan Kinloffe. 

de Een Paerdt met wart Haken over⸗ 

eeeett / ende daer op De wapenen van dat 

ietnehoem. Gelendt van eenen Stal- 

d Entrent tachtentich Pagien / ende E⸗ 

mi Lieden van den —— Raedts Hee⸗ 

ie Der gelycke perfaonen van qua: 


en Bantere vanhet Hartochdom van 


— KE SENS eene oe — 


ornwael.gedragen Gan My Lord Clifford. 
6 Paert/met zwart Haken berleet / 
Op De wapenen / geleyt vp Mr. Henry 

Alexander, 

* Ontrent hondert ſes en⸗veertich Edel⸗ 
den ban Peins Hendric ban Naſſou/ van 
—* Keur⸗ vorſt ban Prins Charles, ende 
anderer groote Heeren. 
ze cnBaniere van het Princendom Lan 

| fevotlant/ ghedzagen ban den Viſconte 

Ens 
s; Een Paert/ ghelepdt van den Nidder 
ilmond Alexander, met zwart Haken 


Bare edeckt. 
Jer Eenighe Baronets 
PR. Eenighe ſonghe Sdhen van Barons. 
jk gb, Marr De Fidder Edward Philips / Beg Prine 
| Bbrts Een Cancelier/ alleen. — 
Brons, Diie Nidders vanden Secreten KRaet 
bd Des Caniucr. 
Eernighe outfte Sone ban Barons, 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQves 


gite 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 








ftatelijchen Tabbaert ban Purper Flu⸗ 
Weel / ghevoert met Ermeſynen / aen het 
Haoaoft-epnde rl een Poet ende Cor⸗ 
net/ ende inde hant hielt hp eenen goude⸗ 
nen Dtaf. Wen fijn voeten fat op den wa⸗ 
ghen Sir David Murrey, bewaerder ban De 
Guarde robbe. Befen Wagen was over⸗ 
Decht met zwart Fluweel / met Zwarte 
Pederen ende Plupmagien Daer haben 
op / ghetrocken van fes Maerden / behan⸗ 
ghen met zwart Fluweel / ende Daer op 
Berfchepdene wapenen / ende andere Vere 
cievfelen. Noch —5 een —— 
van zwart Fluweel boven de 


den aen ſſloeghen. 
zaghen van thien Baronets. 


Boeck van het kleet Daer Den dooden me⸗ 
De bedeckt was / in de Gant hielden. 


eelteniſſe 
des Printes / daer ſes Baronets De hau⸗ 


— thien Banderollen / 
| ie —— Heeren / die eick eenen 


Vvilliaw 




























ERE vec “oa 










Sad ——— Hiftorie Het drie-en-dertichtte Boeck 

12.  _VVilliam Seger, Coninck Der in fi ede 

ber baar zeke Berra | BeDints Erne rieten od, 
arles ‚ ghelepbt ban ben Lord | BereehterHaubt des Canis | 1 
Priuy-Seale , ende den Bartoghe ban Le- Princeſſe vecht tegen ober ben” Thomas \ 


















4101 
















































—9 nox. 
| Laickes,;Ridder de la Coll ie fier 3 (CZ 
Á bp ng —— eg nd geben, cube nae bat be oase Sate 
dE NN Bchoonbergher ben fleep nae-draech. | Bzupntr clchinrate hine tatie/ ende de 
—9 | ° gupdt/ eick in’t , ii y 
Ra — Spaben mu banvaume gelet | be; Soo heef bp an ber rmeope Dae 
FK EME | Elf Graven/Die met Den Phaltz⸗Gra⸗ oumerdchnen tre D003 ben ban naer 
Efe ge in Enghelandt ghekomen waren. nae-gbefssoken ieurvorſt hem heeft 
Ei Hij | ik Ant — ban State / gheleydt op Sir | = An 
if al Re | rijn | CK Frederick ij 
|E ZAAR torre des Gpanens naetg. Heeren 155* belasse re 
3101 Bolus weerge ban mag. re | orerende tebehouden van defen dach acn | 
EE EINE | dn MEETS € mijn leve ‚1 
KE ej genbeg Conincke en | cooval, in rijcdom ende nani negaden 
ER laad Ì dienen / Te. te Ben Coninck te Hove . * —* ———— ende te 
HEE ERE Sodo datter in alles over de 2 | mantie God CCEtoe, nae de heylige ordone 
| ij had | fent gbhewmeert anr ie ——— jo — — Hier op gheve ick u mijn trous 
0 berozdineert waren met bit Lie te gaens | Deſe fel J 
ERE KN behalven veel dupfendeu ban Meünſchen muraádis * juoorden ziju oock / mutatis 
IEEE Die daer ronden ene volghden ora Defe | ende fp plefryen tl rag gbefprohen 
BEAN Li shet befeompe is h et ai hebben efe bege Devfoanagtn AE | 
EEE IER dooden Princes ban ali an best | beren de rechter-hant gegeben/ cnd besl 
kben be kerche v Eman gerzzebr iN | kaft. Dwelch gefchient sijnderoats se 
EEDE raven bp he Eaningben) Eaainatenes | Cet Biffchop ban Cantclberegtoeger 
bi ab nk E — nuen/ | ge 
LEREN Princen Peluceffen ban Engelant/die sonora ep beeftdefenae-volghende 
BEEN knoben plaetfe in magnifjeke Tomben den gheſprouen. | 
Ï A —9 zn A | DE Godt Abrahams, deGode lfaacx de 
EEN A pheretrum tandum mag niproperar Gedt lacobs ſegheue defe echt-belofte, 
Pi HAN r am 5 14 P Pp ares ende wille ſijne gchade verleenen, dat * 
9 P ° u lieden ende ons tot nutticheyt gedven lan 
iik N ir — —* name des Vaders, des Soons, ende | 
El De ie Dek (Due Maje- Len aheeftes, Amen. 
Ei ept va Gꝛoot· Erie Alle de Om-ffaend 
J > tatgnen De Deacffez | Amen ober bt, —— 
90 94 eat nei En Brundegom erde Bunt re 
in | hi n Soar Meps | luck ende he xt toe-ghewenfcht/ onbe een Ol 
9 CEN Fe —— fes Deet — eee Godevende 
0 NNS he raetfacm gean: der falichepdt, Be, | 
HIL ; en De onder-trouz | | | 
Lik ane ffe den Heur- Et miſ verſtant / dweick tuf- weit 
el hter / de ——— fijn IS: sf hen Be machtige Conin en fche 9 
J n. wvierto at Geoot· 9 Chriftianus ben wierden / ë ‚ nent, 
MBE Eed pt beftemt den 27, © beeft fijne Mage: | NVNF ninek van Denemerck/ gg, DWO 
Ed welcken de Phalts-Grave eure lits den CSG Ende Carolam He negende Cas 
BE Î Peincefje met grooten fiact ente —— — — den jare 1610, hez — >. 
J berſchenen sja bong hen Conmcly | gewafren. “De bfeventen —— 





iid, — 
iN EN b ' 
VELE EN U 
ve Hi 
Es 4 \ deſes 
—JV 
tit Lj 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 








Onder deregeeringhevan Coninck Philipsdederde, Fol. 4x 


deſes ktrjchs fijn Libro XXXII.v | [ | 
k x verhaelt. Coninghen / daer toe Den Coninck ba 
dat — van Sweden merckende | Smeden ſeer gheneycht was: maer iet pak 
ben wmiſer ant dwelck hp met ſynen |De Coninc ban Denemerck/ Hie Der Staz 
| * erden Tonine hadde/ nietanders | ten Gefanten wepnich ghehaog gegeben/ 
— et De wapenen en ſoude konnen gez | ende and vefpect toe-gedzagen heeft, 
baffa * worden / heeft pl tyts fijne Am⸗Dit alles \uo2dt in het Kx XIl. Boeck 
| eurs gefanden in Deanerijck/ En: [Der Pederlantfcher Wistozien wijt lufti⸗ 
jan De Geunieerde Peovintienser | ger veſchreven. Ick hebbe het Giet alleen 
de —— Lie, 4* * pole ade welk en — een in lepdinge deſer Gorlo⸗ 
Bee ept fijner ſake alg oockge / dewelcke ick nu hier vo 
* hp —5* * door —— den betonen. te TE ON | 
Remen en ſoude: Cen anderen e verbitteringe is tuſſchen 
mek de boven-genoemde Weeren huipe | de Coningen fo — — MRE, 
Re be pftant te gerfoerken / ende ecn Baz | rolus De Coninck van Sweden aen Chrio 
—— — de — — bel —— Ban Denemerck dez 
| | en Der Geunieerde | ſen na-bolgenden Beief weft . 
— / alg oock andere Weeren/ —— — 
ed 







































ern ven ve se © 


— — * E oe 
— EEE GOK — 


* efe beyde Comngen tot vrede ei 
Ben geraden/ maerte vergeefs / De 
ine ETEN Waren te verbittert. De Co⸗ 
—* ban Denemercken heeft Kuo 1611. 
Met 


bum Y Karel de LX. by der 
WM gratie Godes der Swe- 
AK den , E2c. Coninc, la- 
ten u Chriftiaen deg. 
Ae van Denemerc Weren, 

ee dat ghy niet en hebt ge- 


KOELE handelt als eenen eern 
€ 










UB. Aprilis binnen Coppenhaghen ae 
* Trompetten Ben aryeh doen üptroe⸗ 
tegen Sweden. 

mee baeſt alg de Coninck van Dene⸗ 
* kecuen camelichen Teger van Hup: 
te 5 EN Voet Knechten / als ooc een Bio⸗ 
Daf repen, beerbich hadde, Soo is hp 
hek na Yalmar(eenAtadt ende Caz flelichen Vrede ende Verdrachte Sterijs voor 


dee Vegen. De Burden hebben corts richt. Ghy zijt met uvve Krijchfmacht voor 


| Det nieu | HEI 
Aeu geboude Stedeken CHeittiang: *eerstelij 
| Belie, afohewagven Grbtende den Daief | hen — —— fd nag has bee 
* Deenfehen Souve rneurs/ van fjnen | ofzhelijcx Oelands ende Burcholm daer 
oninck Vijf hondert Man tst aſſiſtentie door ghy een bloedr-badt hebt vervvelt,dwele 
| gy etehende / onder weleker pretert De | vier heft enfal te ſiullen weſen. Maer voy 
» aid on — ———— in —— | hopen dat de Alder hoochſte God uvven overs 
/ Dodt flaende veel Denen/ | 
Ende Sraöten kiusdt bekomende. Wei moet fal wreken ende Srraffen,. Ende nades 
Erden Kucufkiig de Coninck Ban Der „ 7ALVU «tot noch toe alfë Chriftelichen mid- 
| Vemerch meefter gewoeden wan Het ſteren delhebben voor-gheflaghen ‚die vvy hebben 
| Cafteel Yalmar 5 J konnen bedenchen, dhe ghy altijdt hebt afshe= 
| ies * Carel van —— ne in / flaghen,So flaen Wy u het laetſte ende —— 
Ehm bien mgenomen HEE Eylant Oez | Ze middel voor, naedien vvy vermercken, dat’ 
gl Bem d be het Cafteel Burcholm Dwelck | ghyfelve teghenvvoordich zijt , dat shy (om 


ch e Coninck ban Denemerck he 
di etomen in Auguſto 1611. ertk hadde meerder bloetſtortinge te verhoeden)u in ey jge= 


we | en Deere ban Opdam / d er | wen perfoon, nac het chebruych dero B, 
al soager eets / en be Borgemieefter oware den é * effen welde bss inst — 
Ae} teert vante enen et wint | »uve Krijchfls eden, fonder arch oft bft. Daer 
nd ende Swedente repfen/ ende te bear: | ZVL vO oock met ons drien u bejeghenen : 
n ecnen Peede tuſſchen defe bepde | fekpoor mijn P erfoonin myne —* * 
on 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


ï — ——— — — * 
* ——— F * * I * — 
en’ 


A pes en, * 









Het drie en·dertichſte Boeck. 


niet regeeren en can, ende als eenen eer⸗ 
ſchender, die hem mert ſchande vervvee⸗ 
ren vvil, vvanneer hy fyne macht niet en 
can vertoonen. Wy hebben de Oorloge- 
uythooch-dringhenden nootbegonnens 
dyvelc vvy voor den God des Hemelsten- k 
longhften daghe hopen te verantvvoof= _ | 
den, aen vvelcke plaetſe ghy oock (ult 
moeten verfchynen ende reken{chap ge⸗ 
ven; (oo vvel voor’tontfchuldighe-bloedt 
dvvelc vergoten vvort,als ooc voor ande“ 
re uvve tyrannighe daden „die ghy gedue= 
rende den tijt uvver regeeringe teghen.u= 
vve arme Onderdanen, ende andere arme 
Menfchen geoeffent hebt· Dat ghy ooc 
ſchrijft, dat vyy de Stadt Calmareerſtelic 
daer nae oock het Caſteel met valſheyt eñ 
verraderye hebben becomen, defghelijcs 
Oelandt ende Burcholm „datis oock foo: 
onvvaerachtich als het-woor-gaende, 

| Want wy het felfde Huys als een eerlick 
KIES | Krijchs-manende Coninck hebben ver⸗ 
overt „Ende ghy moecht u vvel ſchamen, 


Nederlantfche Hiftorie 


1612, fönder Harnas, alleen mot eenen Storm-boet, 
KL — OP Het Hooft, ende een Pedarm inde Handt. 
Afl ĳ | Komt ghy voor u Perfoon aack alfoo ons te ghe- 

moete. De andere die by ons fisllen vvelen, 
ddie fallen inhare volle PVapenen zijn, deen 
met/svvvee Pistolen ende fijn zijdt-ghevveyr, 
ende d'ander een Muſqhuet met fijn zijdt-ghe- 
wverr. Laet oochde tuvee die met ucomen 
Ait in gheljcker maniere ghevvapent zijn. So ghy 
HA dit nieten doet, foo en honden vvy u voor gee- 
sen redelicken Krijchs-man. Daer moecht 
Mt 457 nae fchicken. _ Ghefchreven in onfen 
Legber te Reiſcki, der zij. Auguſti, eAnno 


3ÓI1, 


101 



















BRON „De Eoninck ban Denemerck deſe Car- 
ENE tel ofte Ontſeghs Brief ontfanghen heb⸗ 

| bende / heeft ſtracks in een haeſtich ende 
toornich gemoet deſen nae volghenden 
Brief tat antwoorde aen Hen Couinck 
van Sweden gheſchreven. 





— — 





NT GITE Ì Á A 
| ader NAA | ADV DESSIN Y.Chriftiaen de II. 


by de gratie Godts 
Coninck van Dene- 
a DEN mercken,Ne orvve- 
PLANS ghen ‚der Wenden 
Eende Gotthen, &c. 
PAL Laten uCarel de IX. 
j re Coninck van Svve- 
den vveten ,datvvy u lichtveerdich ende 
onbedacht fchrijven hebben. ontfanghen 
_door eenen Trompetter. VVy hadden 
vvel verhoopt,dat ghy ons mer fulc fchrij- 
ven louder verfchoònt hebben: Maer na 
dien vvy mercken „datde Hont{dagen in 
u Hooft noch in hare. eerfte vverckinghe 
zijn, foo hebben vvy ons ( volghende het 
oude {preeck-vvoort) moeten accommo- 
deren. AlfoomenintBofchroept,alfoo 
vvorter vvederom uyt geantvvoort. Soo 
isdá dit onfeantvvoorde op fulc u fchrij-, 
ven: Als ghy ſchrijft, dat vvy niet gehan- 
delten hebben als eenen eerlijcken Co- 
nincbetaemt ; Dat vvy oock het Stetyn- 
{che Verdrach niet gehouden en hebben, 
dar liecht ghy, als eenen die lijnen Mondt 









foo dicmaels-als ghy daeraen gedenct, dat 
ghy dat Cafteel niet beter en hebt verſien 
met behoorlicken noodtdruft , ende dat 
ghy’ lelye alfoo voor uvven neufe laet in= 
nemen, devvyle ghy doch een bergemt 
Krijchs-man wilt zyn, ende felve foo nae: 
byderhandr waert. Wat belanght den 
Kamp dienghy my aenbiedt, dunct ons 
(eer ſpottelick, uyr oorfake dat ghy ghe- 
noech zyr gheflagen, alfoo dât-men meer 
reden heeft fich uvver te erbarmen „ dat 
datmen meru {oude vechten, u foude be- 
tereen vvarme Stove dienen , dan een 
Kamp-vechtinghe : Ofte een goet Me- 
decyn-meetfter, die u Hooft wat beter in= 
de fchroeve mocht ſetten. Ghy behoore 
detute fchamen , ghy ouden: Narre, dat 
ghy eenen eerlicken Heere alfoo fout be- 
jeghenen,dvvalc ghy vande oude Hoeren 
hebrgeleerdt, dewvelcke ghevvoon zyn 
haer te vervveeren. met (chenden ende 
maden. Ghy hadt u ſehtyven in ſulcket 
maniere vvel mogen laten betuſten. 
Neffensdefen vvillen vvyu vermaende 
| hebben 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
EN: A0 








J Vn, hebben, dae 



















































“TOmperters:, die ghy tegen alle Krijchs- 
8ebruyek ophout (daer mede ghy u quaet 
SSMoetbevvylt) wederom van ufender. 
y moecht vvel fekerlick gelooven, dat 
ten gh: de felfde wat quaets laet wre⸗ 
rẽ „daer mede en hebt ghy de-Croo- 
UE van Denemerek ende Noorvveghen 
nRietsgevvonnen, Siet toe dat ghy 
Xeherſorchthet gene dat ghynoch hebt. 
it is onſe antvwoorde op u lichtveerdich 


SChryven. Datum op onfe Cafteel Cabar, 


En 30. Augufti, Anno 1611. 


Riet langhe Bier nae 7 namelijck op 
Den rij. Octobꝛis Anno ror. is de Cor 
duck dan Smeden Carolus IX. overi⸗ 
pe Wp heeft twee Hupſvrouwen ghe⸗ 
hadt, De eerſte was Anna-Maria de Boele 
ter Predrici UL Meurvoeftes/ende Phalts- 

VAE by Den Hijn / hp Dewelche hp drie 
Sorhters gehadt heeft; ende eenen Done: 

AET Van nu hartj leven Elpſabeth ende 
atharina. Spn t\meede Hupſvrouwe 
WAS Chritina, de Dochter Adolphi eenes 
artoges van Hotftepn/bp de Welche hp 
ee Sonen ghewomen Heeft / De outſte 
Benoemt Guftavus Adolphus, gebozen den 
x. Decembrie Anno 1594. Ende Caro- 
Aen Anno 1601. 


NHae het overlijden des Coniner Ca. 
Pli EX, been De Stenden Hes Gier (al 
: Wwel Bat eenige meer enepeijt Waz 
fi tot den Ceuinek van Poten ) in fiche 
pies Dier-ledenen Daders tot Coninck 

kazen Guftavum Adolphum ‚ die doen 
J tydt noch maer negenthien jaren vut 

AS, Boch hp is/na yne jaren / kloeck / 
di, erſtandich / geleert / ſprerende ver⸗ 
eeeden Talen/ als Anti grrancors, 

Och dupts / behaven fijne Sweetſche 
Cate, Op ig een uͤef hebber aller konften 
* wetenſchappen. Godt Be eere gez 

€ hem beyt ende fatichent/ende wiyſhept 
Del de regeeren dp feheift ſich Co- 
Ie — der Sweden, Gotthen „ende V Vanda. 


Patat de Sweden ſonder belegerin⸗ 
Ë dDeefterst waren gheworden ban Dez 
NDE ende Bureholm (He Denen van de 
dlwoonders Des Eplantg eerft upt De: 
—— nae upt en —* ah opde 
en zynde) ende dagelycx vele van 

Oost Deenfchen Canincke' Soldaten ban 


Li 


© 2011 Pr 


oQvest LLC 
of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Onderderegeerihghevan Coninck Philipsdederde” 


ghy onten Herautende rvvee 










Fol. 42 
‘koude ende ongemactk ftosven 7 ende ver⸗ 162 
| liepen / oock vele haer in den dienft des 45 
Swredſchen Coniner begaven. Soo Bte 
bet geroep over al gegaen/dat He Conitt 

van Denemerch fijn Patch bare gagien 

uiet en betaelde / eüde Hat fp def halven in 

Defe ellende bervailen / eñ tot dit verloop 
berog2faecht fouden zijn. 

Vweick fijne Majeſteyt bernemende, Úlachteert 
ſoo is bp hier Boog veroorſaect seen open⸗ ontſchule 
haer Schrift te laten upt-gaen / berhta: dina brief 
vende Dat hp allé ende eenen pederen mel —— 
ende wettelic betaelt hadde hare gagien/ dend 
ghelijck fijne Treſoriers ende Peuninck- 
meefterg ſulex niet goede quitantien daer 
Doen ende bewjſen fouden: Daer bp berz 
foeckende / foo Daer pemandt onbetaeldt 
Was / Dat hy fijnen name den Comiſſari⸗ 
fen ſoude aen · geven / ende noemen onder 
wat Cotonelen Capitepn dat hp edient 
hadde/ende wat men hem noch ſchuldich 
Was / hy woude makenrdat hp datelyck 
ſoude volkomelyek betaelt worden / ſtraf⸗ 
fende wel ernſtlye / anderen tat een eremz 
pel/ Die Pemninck-meefterg/ die hem ban 
fijne eere Waren beroovende. Indien pez 
mant Bier en boven Gem bp eenige Paine 
ten of Weeren ginek beliegen / dieñ woude 
bp ſtraffen / ſos bet hem ernichſins moge⸗ 

We Ware / datter ſieh cen ander-aen fpiez 
ghelen foude. 
In het midden Landen Kouden Win⸗ 
ter is De Coninck ban Denemerck met 
Gaezgiaen den Hartoge ban Lunenborch 
in Sweden ghevballen / met Bier dunſent 
Man / brandende ende blakende aïte de 
Doeperen ende Plaetfen daer hy konde 
nac ofte ontrent komen. 
Tat vergeldinghe Bier van ig Guftanus 
Be jonge Coninck ban Sweden met veel 
Dolcr m Febsnario Anio 1612 gevallen 
in Schanen/Daer even he felfde Evaqidie 
fpelende / deweltke be Coninck ban De: 
nemerch Gem in fijn Lant gefpeelt hadde. 
Ende te gelijcke heeft hp den Coninc ban 
Denemerch Ben weeh afgefieden/ op dat 
hp ween ontfett upt fn Landt krijgen en 
faude. Wierupt tg beel bloedt· ſtortens/ 
autſtaen; want de Poochduntfche uy⸗ 
teren die daer outrent in garniſoẽ Jagen / 
jn met groot gewelt haren Toninck ter 
* omen / ende ſy hebben vele van 
Beg Sweedſchen Coninct Datck verſla⸗ 
gen/oack bele it een Moras ghejaecht/ 
Daer fp verdroncken ende ban koude gez 
ſtorven zijn. Ende — is de aen 
V 


— — 











ni EED Win a OE vi — oa 
° — — Prags en dad a E 
4 * 


1 oe NE « 
kar 


* 
Ae pe Ten 








— — — 
— — — — = — 
— — — — — — 1 TE — — 
EEE EE —8 Ver * 


— 


ee 
— — — — EE nn en en en 
— — — — ee — — Ela En. dB. 
— — == - zE. — — —— 
— — * — —— — * 
— 
— — 


nT 


— — 
— 


ee 

— — 
Ee 

E — — —* 


— 


3 
ẽ * 
— - 
* 


arly European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC 
courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Images repro 
A0 










Nederlantſche Hiftotie Het drie-en-dertichfte Boeck. | 


1612. Van Denemerck wederom bj de fijne gez alle fijne Onderfaten op-gebodet, Zodat 17 
— kmen dS hy opeen koste in het Deldt ghehzacht ⸗ 
7 Ge Coninck banSweden is met eenen beeft een Leger Lan twaelfdupfentman/ / 
rooten hoop Dole te Boet ende te paer⸗ Daer iede hp alle megen ende gandhat 
emt Paoꝛwegen geballen/ Daer hp Des | tot het Deenfche Kegerfaa beſett heeft / 
Coniuck Van Deñemercks Onderfaten datter in Wepnichdagenfeergraotediets 
feer befchadicht heeft. Ende opde Zee | te gekomen is / Pae fulchen honger/dats — 
hebben de Sweden vock victorie bevoch⸗ ter een. groote menichte Der Soldaten ENEN 
bit 
god} 4 


161 





ten / de Denen eenige Schepen af nemen⸗ van hongher ende Kommer in het Deens Dunfen 
De/Daer fp veel wapenen/ ende ander oor⸗ | fche Wegter gheftozven sijn, Soo datde berbjar 
Coninck van Denemerck fiende / dat BP 

feer Wel te paffe quam. _ | daghelycks groote fchade leent / ende 
Deconint toate hier na ig De Conin ban Bene⸗ datter gheen hoope en ag ban het Car 
van Benee merck wederom in Sweden gevalten/eit ſteel te Wermeefteren / fo heeft hy Be bele: * 
meeeh neẽt hy heeft Elſ hurgh ende Goltberch(twee | geringe opgebrokẽ / leggende fijn krüchſe 
CI burch ſtercke plaetfen)belegert;ende fo benaut/ volck hier ende Daer ir garmſoen. wet 
Ende Holt ⸗ Dat fp Haer hebben moeten aver-geven in Do haeſt als hp vertrocken was/ heb⸗ wi 4 

gt 


lochs ghereetſchap in bonden / Hie haer 





berch in. (ne banden/het ontfett te lange npt blijs ben die van Wefteruijek haer bp compa? 
vende : Want de Coninck van Sweden ſitie overgegevenin handen Beg Conincx pa 
hadde het grootste deel ſynes krychſpolex | van. Sweten. 4 5e 
wa Ruſſen geſonde / om aldaer ſich te ver⸗Als nu defen krych ongevaerlyc twee 
dedigen tegen de Polen efs Muſcoviters. jaren geduert hadde / met ſchade van bey⸗ vye 
De Denen hebben sac een Sweets ſchip | der Ceningen Onderſaten/ alſoo datter m 
met Buffe-krupt geladen / vberweldicht. niet alleen bele gemepne Soldaten / maer (ebi 
Welcke fchade niet foo feere deSweden / | oac bele Heeren ende treffeliche Edel lie⸗ 
als anderer Banden Cooplieden / Die He | Nen doot geblevẽ / verdreven / eũ bedorven ® 
goederen toe quamen gjeleden hebben. | aren / ende Dat bepder zydts Schepen 
Nae deſe victorie 1e De Coninck ban ' ende Scheeps volck voc groeten afbzeut — 
ende ſchade geleden hadde / ſo is door tuſ⸗ 
ſchen ſpreken des Conincks ban Gꝛoot⸗ 
Beitaignen/ende andere Vorſten / de ſake 
fa wijt gebracht / datter een by een com⸗ 
fte beſtemt is / inde welcke men ſoude fien: 
De fakenter neder te leggen / ghelyck het Ghoor 
ooc gefchiet is bepde partijë ntoede zijn? Wara 
De, De Coninc ban Sweden heeft geſon⸗ talen 
den Bier Raets⸗Heeren / ende de Coninck: | 
ban Denemerck is ſelfs met eenige ſyner 
— inde Vergaderinghe verſchenen / 
alwaer men foo lange gedifputeert heeft / 
dat eyndelick Get verdrach op Defecondiz 
tiew ghevonden ende befloten is, _ an 


‘and Denemerek vyfthien mijlen Dieper in het 


ant getrocken / ende heeft Dorvenonder 
fkaen De ſtadt ende het cafteel Jenecop te 
belegeren. Det Garniſoen heeft Be ſtadt 
in baant geſteken / ende is tfamen op bet 
Caſteel geweken / doende alle magelijcke 
tegen-weere, Als de Coninck van Dez 
nemerck het Caſteel liet op-epfichen / foo 
en hebbẽ bie bant Cafteel Haer geenſins 
na willen lupfteren/ maer hebben dapper 
Daer upt gheſehoten op De Denen / ende 
deden al wat goede Vrijchflieden ſchul⸗ 
GD kl te doen / om baren vpant te bez 
adighen. 
Wefter — De Oberfte Gerhard van Ranſou heeft 
wiek inge vock in Sweden met drie duyſent Man 
nomen. het ſtedeken Weſterwck in-ahenomen/ 
ende met Deens Virijchf volck beſett. 
So haeft alg de Eoninc van Zweden 
vernam / Dat fijnen spant hem in het lant 
gevallen Was Hwelr bupten fijn rekenin⸗ 
ge was / want hp mepnde dat des Conine 
ban Denemerctiens ſaken fo wel niet en 
ondẽ / dat jp met ſulcke macht DE krych 
eude kannen continueren) ſo ig hy date⸗ 
lich nae Zweden gekeert / met veel ghe⸗ 
ſchuts / ende met dupſent Muſquettiers/ 
ende hy heeft den vfthienden Man upt 


ö— r r—— — — — — — — — 


Dat de Coninck van Denemerck we⸗ 
derom geben ende in handen des Conincx 
gan: Smeden ſtellen ſoude Ralmar / ende 
het Eplant Oelant. 


B. te EE | 

Elf burgh foude De Coninck hanDe: 

nemevch foo langhe in houden / tot dat DE 

Coninck ban SWeden hem faude Betaclt 
hebben een ſeker ſomme ban Penningen / 
bie De Denen fuftineerden Dat de Swẽden 
haer ſchuldich waren. * 
234. 


negen ed 








eten, 


— Dat de Conindt er Sweden niet lan⸗ | 


— — — 














er voeren en ſoude nighe 

J zis Coninck ft Den Den loense 
— ende — hey Dgemerck aengenomen 
No 
Oidte (en: ; — 
Din NRE 1 ij, Anguſti is den beant 
| besbzandt GEEK te Mooethumfen (een ſtadt int 
wd DF Kant van Eurntgen gelegen) 
3 TZ in een huys gekomen / des A⸗ 
good vondts tufiehen thien ende elf 

cop. Men. Daer is ſtracx eenen geweldigen 
Bindt op-geftaen/ die de naefte Huÿpſen 

wet, Mede aen bzant geſteken heeft Ga in der 
KM aefte is het eene Hups by het andere in 
ei stant gecomen. Wfo dat Verre Het groot: 
pe deel der Stadt verbrandt ig / met het 
Wd weorie As De — 
En Aoozen huyſen / erck toorens / het 
wy grt merch /Aveene Stadte-poorte/met Be 
pr wacht · hunſen op de ſtadts mueren ſtaen⸗ 
|. wi) ẽ. Defen baant heeft geduert xvij. wen 
Du Mek / ende wat vihdt en arbepdt dat De 


gttoherg Deden om Ben felfden te bluf: 

— hem het ig al te vergeefs geweeſi / waer 

et lichtelyck afte nemen ie / dat het de | 
ME Gods geweeſt is/defe Stadt aldus 
Affrnde ban weghen hare fonden/ den 
boetveerdigen ten verdere / ende Den 
Betbeerdigen tof beterfchap. 






RP Ftalien ig ontrent defer tijt 
Be niviere genoemt Eridarus, | 
ende sock andere Beken ende | 
| NDP ° Krikieren ober gevloeyt / groo⸗ 

heraut s te ſchade doende Dent mwoon⸗ 

ete Der Hartorhdoemen van JRantua/ 

Oloigneg/ ende Hervarien. Den Tyber 

Dock ober geloapen/alfa dat op het onz 

pn tenfte een groot deel der Stadt Lome 

E Dat int ater ſtont / waer Dooz veel goet s/ 

| pe inde Helders ende tegen daerde lach/ 

bedorven. Doch ten heeft niet lange 

ETE 3 aant Den zwaren vegen ophoui⸗ 

— — ie Za — — 

AAn berooorſaeckt hadde / ſoo is oock da⸗ 

Eelijck Bet mater ghevallen, 


Es nae Berfchendene bp-ten- 
Kkomften ende beractflagingte 
veler Duptfcher Heeren De (az 
ken der Dogften pretenderende 
Bp leve / Gulich / Bergh/ &c. 





8 


ll 
—X 





vropean Books, Copyright © 2011 ProQvest LLC 


arly 


courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


mages reprodu 
444 B 20 


Onderde regeeringhe vän Coninck Philips de derde; 





















































Fol.43 


ga wijt ghebracht waren / Bat tot wit- 
rach des verſchils De boben-genacmde 
Landen met Ben genkleve van Bien / fou J 
den gheregeert worden van / ofte in den — 
names Der beyder Borſten namelijck neg SET lib. 31e 
Heur-Doefter Brandenburch / ende des Muth 
balt3-Ozaven Lieuburch. Zoo heeft dos zi 
de Keur Porſt van Brandenburch der⸗ prier gepzo 
waerts gheſonden ſynen Heer Bzoeder pirigeert, 
ErnftiParc-Gzave ban B2andenburch: 
Wolfgangh Wilhelm Phatts-Bzave valt 
Mieuburchr is ſelfs in epgener perfoone 
inde baven genoemde Landen gecomen/ 
om De vegeeringe met fjnen Vedder aci 
tenemen. Zp3ĳnoock door het Landt 
getrocken / ende vaſt in all ſteden aenge⸗ 
nomen ende be⸗ eedicht geworden: gelijck 
hier van breeder Lerhael ghedaen ie inte 
naeft-beo2-gaende Boecken. | 

Die bovengenoemde Bozften hebben 
goet ghevonden Mulheym ( gelegen aen 
den Rin / in het Borſtendom Berge” bp- 
wae een ure gaens beneden Collen) met 
fchoone Pzebilegten te begiftighen / om 
daer door eenige vermogende Eooplieden 
ende andere Handelars te verwerken eit 
aen te locken / jaer aldaer neder te flaen/ 
Hupferte timmeren / eñ neevinge te bren⸗ 
gen / Daer toe defſe ſtadt ſeer propijg- ende 
wel gheleghen 1s. 

Tst deſen eynde hebben ſy inden Jare 
1612. Oprne Brieven ende Patenten druc⸗ 
ken laten / dewelcke fp oock over al heb⸗ 
ben doen publiceeren ende acn-placken/ 
daer in fp allen ende genen vederen dieten 
weten / Dat fp ( gelyck al lenge te vooren 
Hartoge Wilhelm (ende Harfoge Bojan 
Withelm / Vorſten ban Vileve / Gulich/ 
Bergh) keete Doen beroemt hadden ) afz 
ten den grenen Die aldaer wouden met Her 
woone komen / ofte Wamfen tummeren/ 
gaven deſe nae-balghende Paivilegien 
ende Dapheden. | 


1612. 


_ 
Zo gaven fp allen den genen Die in den 
tijdt ben thien Garen Daer quamen woo⸗ 
nen/ het Burger-recht aldaer. 


Nile Hie Daer auamen #fouden genieten 


alle De — ——— ende Depheden/ Pie 


de Burgers aldaer ban outs ghenooten 


hadden. 


FIA. 
Haer foude bene vens de Koomſch· Ca⸗ 
tholijcke/tae gelaten worden in Bereken 
ede Scholen de deffeninghe Der Ghere⸗ 
# ij formeerde 





NT nen —— 
* X — 


—* 
A pe ———7 






— — — 





Nederlantſche Hiſtotie Het drie-en-dertichfteBoeck, 


1612, formeerde / ende Kuterfche.meligien. gede ve Stadt Collen op-gericht/met 1 | 1614 
— A. zenniſſe ende believen der en 
De Borften namen in hare befehuttin=| Seco Used fp Dat —— | 
Lingeenbe befcherminge atte de gene Bie | Doaften fuiches inftende ende wel veher 
Baer nu waonden / ende nae Defen Baer | tigeuder haer nict en feuden laten oprac? 
met Der woone kornen ſouden/ hacr ende | pen ban eenige onvuftige geeften « Daer 
jare goederen, belsovende allen moghe⸗ Beel meer Dat fp Dit aen-ge banden werck 
pelken Dlijt/ hulpe ende beboederinghe te fouden Haen verblyven / ende alfoo gaede | 
Doen, tot oppouwinge ende bergraotinge | unabuerſchap onder houden. 
deſer Stadt / ende tat bevorderinghe des Syverhalen tet deſen epnde verſehey⸗ 
Coophandels ende de neeringhe. deue Preevilegien ende Brieven / die ſy van 
Alle de materialia Bie in wien jaren gee Veepfiven en Toningen / tot haven voor⸗ 


ges | Beele im defer fake al. aoe cttetijcie han 
boert ofte ghehzacht uogden tat op-tira-| Hers aren ferden berk * ve î * 
meringhe deſer Stadt / ſouden in alle de _ Epideljek wacrfehauden fp alte De * 
boven gemeene Botsende de ne die alrects mm het tinumeren Waren/qf? 
EERE 15 À haer daert rhiár: Herer 
Tol ende aile andere laften. te haer Daer toe frhichten ende Bevepdenr 


Dd Dat fp wel ſouden toe-fen/ Dat fit Boozt- 
De Burgers ende Inwoenders deſer 


RN td en nn u de breucken 
up De Keyſeren in Defer fakegeazdincerte 
Stadt fouden hebben den boag-coûp van t etiick Daer ho hert 
allerlen materialen bebheeftich tat attertep Baren utter oren, Darg 
Bant-Werchen/alg ooc ban erclijche ae - 


ek — vlnt in aller manieren 
oen ſo | Oop⸗ti ri 
ren / in De Borſtendoemen Gulich/ liene) eredeeererermse deſet 
Berge! ende Den genkleve Lan Dier. 


nieuwer Stadt te verhinderen. 
En Spel Held di Glen tijden De Magi⸗ 
Die van Za — Aer van Collen allen haven Burgeren 
gelang ged endeben Eerbarak ac Werner bp graat 
ghen ben Ervan bee | 4 Itre | 2upſen of Ohebouſelen m 
HEt | SVulbems — GER is / ſoo heeft het Den ſelf· bet Dorp zuthepm te biuuneren / afte 
Se er actop ee bamwen uid te betgraoten | PO Sternen, Hale af andere mate 
Keke HF d Bar rialen to | ⸗ 
J beten, wel wetende dat het Bare ſtadt een mere: taten tor filcit were nogdich/te verkaoe 
| kelucke af breucke weſen foude / indien 
Dit werck ſynen voort gauck name Derz 


pen ofte derwaerts te Voeren. | 

t | ier op poſſe ‚ant 

halven fo hebbe fp alle middelen bedacht ann hennen de poſſederende Do vd 
ende bp Der handt genomen om fucks új | 


fen han Spuidenburc eude JPieuburchg Dol 
Ì j | ievenden May 1612. gea | 
BE | thts te verhinderen / ende voor te komen. | ecn —— Schaft ——— golf 
100 Een Defen epnde hebben ſ den fevenz | ftraet Van Cotien De Previlegien en Beie⸗ 
J rd — een Edict gemaect ende ver: * lenſeren / ende anderer heeren 
i € laten. met haer in gegaene iT; ⸗ 
N J | acggende/ Dat fp onlangs geſien en⸗ tier —* —— —— beer, 
EEn Be geleſen hebbende tet placcact Der Dogz repckten alg Dat betaemde. Daer voorz 
dik Hiv | ften Brandenburch er deuburch / firec- er byvoeghende / dat fpdcubouwvan 
CELAN kende tot opbouwinge cude bergrootin⸗ De DUWDE Mulbeym deg te cer hadden urz 
EK ge des Dorps Mulhtym / Get felfde met | gemiltieht / overmidte hare Onderfaten 
HENS 5 Stadts Previlegien cude beed annie | mi Den Dorftendeeme Bergh haer hadden 
BEND tepten begiftighende Sec. Eude fp bons | geltlaecht/aner den aroeten operlaft dier 
1E Len oogen fagen/ datter bele waren/ Bie haer | aan Tallen/Die De Waeren/graot en clepit 
BEE | ſchickten ende ſtelden am aldaer Hupſen welcte binnen Collen beachten; nu ro. 
BREED te gaen bouwen / fot Nien eynde alverats Jaren herwaertg met onge woonenene 
Hit EEE ge ed Aaii — —— — onbehoorlicke Tollen en Impofitien 
EDEN | e ete t Ce eltken bouw ha zwae 
Et | E | ai hp —* taat & —— rie ne hadden bezwaert / tegen het geben ende 
— J—— Ahodieymer verſchepdene gez terende ſulcx tot allerth et De 
Pau | roorden ende verdragen boo? vele Jaren kemelück —* —— 
| | tuſſchen De Vorſten van Gulich/2ergh/ | Dock ſoo hebben de Ouderfaten deg | 
| VDoꝛſten⸗ | 




















—— 3 


— — — 
EEE — — 
— ma 
ẽ 7 zen 
— 
wr: —— ed = 
— — — 
— — 2 E 


— 
—— 


— — —— — 


— 


— — 
Ta — 


— —— 


natnere Gan goede Haebüeren. Peefen: 


— — 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


g 
444 B 20 





‚zó W6la, 
MS, k 


W 


— — 


Vorſtend 
Ontg Berge al voor lanck ghe⸗ 
Maecht Dae —— AN haer qhez 
| | Ufichen Siberghende 
foe (feldop gheen vafte plactfe — daer 
enb P/ geduerende den Nederlandtſchen 
* Colfehen Vrjeh/bebden konnen haz 
ol oe vlucht nemen / om Baer ſelven eñ 
* € Goederen in tyt deg naets te mogen 
E Ben / Waer over fp merckeijchen ende 
En gr Winmelick fchade geleden heben. 
* Bier dgor is Hartoch Wilhelm ban 
beft e /&c. — Anno 1587. het bez 
gen ban Muſhepm acn te vanghen. 


etheit Bier * 
oppen Die kenden Cn-boten foo iſt / (ſeggen de Doze 


e 


Pdre gi Cat vele goe ate 
en ben Chiifteljene goede Burgers/ de ware 


Religie toe ghedaen efen? 
gene geklaecht hebben / Dat de Ma⸗ 
traet ban Collen om haer te Doen af- 
negeren Van hare teligie/ hare Denfter- 
ie inge berboden / upt de Gaffelen gez 
8 Sapen/ende zware breuchen hebben af- 
Perl / Pae ooch epndelick ete der gez 
set Die beſtendich in de Aeligie geleden 
DW ter ftaöt upt geworpen hebben. Dez 
goeden lieden hebben ons gebeden dat 
ale aer in ons gebiedt fouden willen tae 
bin vry harer gheloafs te leven / ende 
hen Mulheym hupfen te tinuneren/ 
5 welecn Chziſtelic ende gautſch oillich 
Iſoech wp haer niet en hebben koren 
| ante moghen af-flaen + Maer hebben 
b el Meern onder onſe befthuttinge ende 
m® rminge aen genomen ende dinnen 
Wbepm hupfen laten timmeren. 
ateh-gaende dat die van Collen ber: 
achtſamelyca 


— binn 
Cois, 


Mulheym cen Bop noes ſtracx in Ben begime onfer re 



























Onder de regeeringhe van Coninck Philipsde derde; 


tot haerder verſekeringe ende bebzijdinz 
ge van nooden was. Welcke gunſte ende 
genade fp oock wel maer gheñomen ende 
nae behoozen aen-gelept erde gebzupekt 
hebben. Waer upt dan genoechfacm ig 
blyckende / Dat men al te fchamper/ ende 
fonder reden Mulheym noemt een Bor 
bp Collen gheleghen. 

Wat aengaet / dat⸗·men berbiet Hout / 
Aſer / Loot/ Valck; Back ſteen van Cot: 
len nae Mulheym te voeren / op Dat den 
peijs defer materialen te Callen niet op 
cn flae/ tot nae-deel her Burgeren ende 
Inwoonderen der Stadt Eollen / Dat is 
trauwens oock wel een blaeuwe reden/ 
dewyle Dat De omligghende Doeftendoe: 
men Gulick ende Berch ſulckẽ overvloet 
van defe matertalen gheven / dat Cotten 
eñ alle De omliggende plaetſen daer mez 
Be genoechfaem Loo? haer geldt konnen 
gherieft worden. | 

Dat die van Kollen klaghen ober der 
Hooz-koop Die wy Die van Mulheym gez 
gunt hebben / daer en hebben fp geen. vez 
Bentoe / Deijle ſy Dit felfde Peevilegie 
haren Burgeren oock zyn gunnende 

Dit heeft ang ooc Wael meuwe bevallen / 
ei el ſelſaem gedocht/ Dat die van Coets 
len haer beroepen op De contracten: gerz 
tijt tuffchen De Doeften van Gulich ende 
Serge met haer op gericht/ De welche fp 
ſeggen dat eruwich ende alt tt-Duterende 
zijm / daer wy doch genoechſaem berichtt 
zyn / datſe maer voor hondert Jaren / die 
nu vervloten zijn / ope ghexichtt en zijn. 
Doch deg onaengheſten/ fan ——— 
ringhe 


Men ( gelijck fp oock gedaen hebben / ais aefocf fc | 
ELC | | als geſocht ende gepreſenteert met haersende 
fp met liſt ende bedroch Lan Bet Yamer- | * alle onf? Paebueren in der goede eñ 


Pfium 8de molitorit, Baer fp nu dus hart 


EN fleunen) dat ist-oogen-fehtnelije vale/ 
geent Bet contrarinm ig gerieer jaer te 
he / Jae al ober andencheticke Garen ie 
Emer Wallen en Grachten beberticht 
eft. Wet heeft ooch Stadtg-recht/ 

Zurger meeſteren / Schepenen eñ Fact, 
toch eenn Stabts-zcgel oer lane gez 
St ende gebaupekt / alfao Wel alg eeniz 
Mere fEeden Anna 1303. Heeft Mul⸗ 
Barr Wilhelm hartoge ban het Dos 
bore Bergh erlangt outlaftinge ende 
heyt ban atterlen fchattinge ende onz 
Lelden ende dat den tydt van vier jaren/ 
OP dat het des te heter middelen ea macht 
hebben faude / ofn temaken tghene dat 


a vropean Books, Copyright © 2011 ProQuest 


mages reproduced by courtesy of Koninklijke 


CUE hebben erlangt Mandatum inhibi- | 


in vziendtfchapte handelen Maer die 
ban Collen en Gebben ſulckes niet teen. 
niet gheachtt noch hetrachtt s Maer fp 
bebben/ tot onfen grooten nadeele/in ha⸗ 
re Stadt onſe — laten Herbergen / 
ende atie gereetſchap maken tot ouſeñ / eñ 
onſeren nae deele. Gelyck fp oock. aller⸗ 
lep Boecxkens / ende ſchampere Scherif⸗ 
ten tot onſen / ende onſer getrouwer Diez 
naven ſpot / in hare Stadt niet alleen heb⸗ 
ben Drucken laten / maer oock met gena⸗ 
dige oogen hebben fien.acn-placken/ende 

berftropen. | 
Een can oock Die ban Colen niet het 
pen / dat fp-te voorſchyne beengen De cone 
tracten tufychen haer / ende Adolpin Dee 
Gzaven ban den Berge eertjts / eñ fijner 
Beoeder 





Fol.44 
1601 2. 


— 











































—X 


* 
an. — ar 


hd 


Th a 
ed. 
am — 


* — — * == * — 
* ete mc * De 
— Sn x Mr ot en * a _ 
ze — — — — 
eo — 


— — ö—— — ——— — — — ———— 
ps p — —— — — 
—— — 














* a DE EEn 
. 7 + pe — kak, —* Ld J 
LT han tn — —— 
———— ve Hedin en 





er 







KE | Nederlantfche Hiftorie Het drie-en-dertichfte Boeck. Ì q 

KE 1612, Broeder Den Deere Ban Windeck op-mer heym rantom inhet Berghſche Landtië: 1} Sh 
EE IN richtt 2 Pant die belooven alleen/dat fp | ligghende / alg Dre van Eollen mel we⸗ 

| 


IE | 
| 
ij 






































| miet en ſullen toelaten./ dat-men te Mutz | ten. 
| Bep een Hartel oft Sterchte maken fal/ Maer gelyck Die dan Collen ſeggen / 
welck Wp ooch niet ghefinnet en zijn fe | Dat De Huỹſen die te Mulhrym ghetim⸗ 
| Doen: Maer up laten alleen deſe Stadt mert worden / haer nae⸗deelich zijn « Al⸗ 
It gergrooten ende verbeteren / ende geben: | ſoo mogen wp eock feggen / dat de up? 
Ii fe tot een Herberghe dert armen Cheiſte⸗ſen Die te Collen getummert worden / ge⸗ 
| nen / die Van Collen / dus jammerlick out | vepchien tot ſchade vã die Van muſheym. 
N arer Keligie wille / worden verdreven. Voorwaer die Ban Collen en behoorden 
—J jaer gunnende Dat fPfba beet Sterckte Het die van Mulhhenm / ofte anderen / niet, 
| | if il ende Deftinge mogen maken/dat fp Daer | tc miſguunen / indien ſy Bier ban eenich 
—“9 J in ſckerheyt mogen zyn ende blijven boog | boogdeel kregen : Dewijle Dat bpna alit. 
IE KE | 5 eenen aenloop harer bpanden. Gezwiy⸗ | de gene Die te Mulheym nieuwe Wapfet 
kek geude / Dat het voorverhaelde contract | tinuneren ende met Der woone komen) 
EA into CN maer een perſonele Berbouteniſſe en ig, | unt Collenverdrevenende verjaechtzijn/ / 
— Soo Dat hondert en ſevyen Jaren daer na | ende daer niet en megen Blijven woonen. 
| 









Mi Hartoch Wilhelm van Gulich / Berg / &xc. 3 
ENEN ON Bie Van Mulheym het Previlegie van Die van Collen weten nock wel Hat: U 
Ei 8 9 8 U nieuwe beveſtinge harer Stadt gegeven | De gene Bie ſyn vecht gebeupet/die en doet ji” 
J il 900 Ei beeft/Doodende alfa het voorige contract, | een ander gheen onweeht. Die in ſhuen tut? 
od He il maten het noch eenige kracht hadde, Dit | Acker gracft/ende Daer mede (neg Hae⸗ al! 
| | KENNIS hebben Die vanCollen wel gewetenset fp | buers water aftent/ Hie en can-men niet ad 
ER OROMDEDE oe eit hebbender haer nopt tegen geftelt/mel | ſeggen Dat qualick ofte bedriegelick han? 
Fi | BERNE wetende Dat fn gheen voeghe noch veden | deit. Indien hp het niet en Doet om ſhuen 
Bialtort ee daer toe en haùden. Nabuer te beſchadigen / maer om fijn ey⸗ 
KERNEN, Wat aen-gaet andere Decreten cube | gen Haut te Herbeteren. Watnu acngact 
bien | Sententien Der Keyſeren ende Gericht- | het aen-gebangene were van IRulheput! 
CE KEREN INK: } Kameren / ende bp namen Beg Mandati in- | namelijch het graven Der Gracht / ende 
| l BE hibitorij Anno 1588. ſegghen De Doeften leggeneener Defte / dat gefehiedtatteet 
EMMEN dat van geender Kracht nach Weerde en | om Die plaetfe te beſchermen ende fe bez 
Ak i Ht zyn / als tegen alle reden ende billichhept | zijden voor den aen-loop harer quaet: 
il ia trydende. Sein willige / ende der gener Die haer Deepgen/ 
IDEE Belangende Be Pachilegten welche die nict om Daer Dan ecn frerche WDeftingett 
Ki, ii Ban Colen ſegghen / dat (Pp ban Kepferen | maken. Dufdanige beveftingen Hau kiep: 
B ende Koningen erlangbt hebben / dao? de | nc ſtedekens Úggender Vele op Den RKyn / 
BAN welche verboden wort nae bp hare ffadt | niet wyt ban berchepdene groote Stes 
Hi Ì xenighe Timmeragien / Vrafteelen / ofte | den. el 
Kr Bafticheden te maken/ tat ſchade Ber om-| Bet is trouwens wonder / dat Hie van 
ii ligghende Landen / ofte tot nae-Heel ban | Collen des quatijch te vreden zijn om het 
J het gebruyck Der gemeyner Heerſtraten / op-bouwen ban Mulheym / dãer fp doch 
BRON ende der Stroomen s Wp verklaren in Wepnich of niet en hebbẽ gefpeaken noch 
J geeder trouwe / Dat Wp Bier nae vlytich gedaen / als men over een Jaer Dupts 
MN hebben ſoecken laten 3 waer en hebben | Dwelck vecht tegen haer ober aen Han: 
MENS fulcke Boeven ofte Kontracten nergens | Der zijde deg Kijng wien flercher heeft 
HE NAE omen binden. Haer gevomen/ dat Hie | Gemaecht/ dan Mulheym nu ghemaechkt. 
Kit …… Ban Sollen dit ghenoerhfaem konden be- | Wordt. — 
00— Privile- wyſen / foo en can fuer geenſins dienen/Aüen gaende / dat die ban Colen fer” 
BENNE 5 Z1a fuic cm daer mede te daoden ofte onder druc⸗gen / dat upt Mulheym / wamneer het Gers 
ERE prajaci” Hen De Regalia Die deſe Landen ende hare | Graatt ende verftercht foude Worden/ de: 
| 9 EE cie & di, Princen bande kepfeven eñ tijeke/peas | Weghen ende repfen foo te Water alte 
BREN minutio- gele jaren hebben gekregen eũ gebruyckt: Lande fullen onb gemacckt orden: 
KOEDEDE nejuis Want alie Previlegien moeten verſtaen Daer op gheven wp haer te bedencken/ 
short n  tertij mm gegevente zyn met conditie, namelijch fo | Matter de naeſt voor gaende Garen ges 
ENE ECR niet en firechen tot des Derden ſchade ſrhiedt zp / als namelijck bender partjer 
BAER unt, endenae-deel. Puig het alfo/ dat Jlauir | Mt-leggerg/als oac Soldatente Kandt/- 
f | — | | Mulheym 


BE Mas OS a de mi — 





arly European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
A44 B 20 


































zón ten, seu deme deregeeringhevan Coninck Philipsdederde, Pol. 43 ij 9 | il 
es EVA voorby feplende/ hare Anckez,| erde beleefthent fullen bewüfet. d (EAD 

‘ zeeen nieren / ede quamen ligahen | indien fp an * quaet —— 1612, | 
op ef ear € Stadt van Collen/Barende ongefandeert tegen worſtelen niet goet: == @ 4 
ener Waer het haer beliefde / fons | millichlick en Willen afftaen/ So jn Sup ED 
Ware pp nDt verhindert te worden. miltieh/ achter-bolghende onfer oogfas An 
fien —— — des maels niet wel bets (ten erempel/ans te onderwerpen het aas 
bird ten MM 
‚ ‘ en * wd «ERNA: rik —4 
BEE AE —— 8 IEI 
bn allen te bedenchen/ Gegeven binnen Cleve / onder-anfe zez J 

et het aen waffen Der Burgheren ende | wete / den vii — 
Inwocnderen binnen Mulhevm / meer „Heh — — maent van MBep/ REN 
| ———— erfcheringeende bez | „J 

jers oct ſtraten ende wegen / ooc der Rorthepyts halven en ſtelle ich Bier ni IEN 

rd oe tot onveyheydt ofte fchate | alte de —— ———— 


| * Mandata Decreta Xc. daer van in de bo⸗ 
Dewijle dan u pt het gene dat w hier ven verh Sꝛi u FE \ MA 

h rhaelt AA⸗ V aelde n rr ft 4 | de ———— 

* hebben / (dwelt wr alles Kraer: * en/en ie | di hi 


pe 2 te [Der Stadt Collen mentie gemaect * 
en konnen doen — eenpeder Bie | Ale noch niet at die van Collen —* 
fo eur eed steh 18/ lichteljck can fien ende lange gerepticeert hebben op dit ſchry ven 
—* En hoe oprecht een ghemoet dat wy | der Doorten / De wijle Bet felfde noch ons 
d erg puebueven/ende Be goede In uoon⸗ (langs in ghedzuchte Boecrheng aen Den 
Ende vald en —— — gegeven id, * — ick hier met 
| | | o2te Wooden by· voe onune 
Kd FAN getaſt ende gevoelt orden De onbils ve, antknosde. deter ha⸗ 
É Ber eydt Die De ban Collen voor nemen / | | 
emende ten Deele upt het aenftoken E, Sp —— Daer by / dat Mulheym een Replica và 
op ig. | 


Der eñ ongerugter Renfchen/ten Deele 
Dan weghen den Pan qz | Bop: Galen. 
gen pver Der Pacps-Cathoz | Ap onthennen/ dat fp die ban Het Dos- Colten, 
fiber ftendom Merge meer alg ——— tof 


ben eligie/De welcke wp nopt cn heb⸗ 
— edachtte verhinderen:: Se is het/ Hen be aert Gebben. Maer ſeggen / dat 
fp el veen hebben te klagen ban Weger 


ui eee ende eenen pederen die deſe 
| en hooren ofte leſen / Vriendelijck bide |De groote Licenten ende Gmpaften/ die- 
men haer te Water endete Kande doet 


tendens mana Dat fp —— slat 2 n 
| var Tollen / die Defen onfen Han: | betalen/ Daer door alle waeren ten haag: 
—* bert onrechtveerdige inden he ften op-ghedzeven ende verdiert ho 
God en op den Hals te dringen / (tegben | Macr genomen / dat up eenighe nieuwe 
odt / recht / en billickhepdt ftrijdende,) Touen hadden op-gefet/ ſegghen Hie van 
* fins geloove en gheven / nochte haet Collen / daerom en behoordemen fo ſtracx 
pe De gciſde eenichfing cn laten bewe⸗/die oude Yontracten niet te berbeeken z 
ran Wy vermanen oock die van Collen Maer men hadde behoort vriendelcker 
foo Welijck ende ernflijc/ Dat fp den at2- | wijfe in cen Der aderinge daer ober ver⸗ 
ue Mk deſes miſverſtants vlijtiger ende | beteringe berfocht te hebben. Aengaende 
erſtigher willen bedencken ende over⸗ dat men fepdt : dat-men Mulheßm uil 
pen/ ei dat fp haer voortaen naebuers | gerfterchen ter verſekeringe der in\waonz 
fi ende beleefder teghen ons ende De | deren / ende — — des vpandts / 
els dagen / al fp totnoch toe ghedaen | dat gaen up Hoo Vy / dewyle het Waz 
ih: en 3 Als oock Dat fp het Mandatum | mer-gerichte Dat —5 — als van geender 
dat gg —* al —*** bi D2i * op | Weerde achtende / is Loor bp ghegaen. 
ermede nieten veroorſaken Dat houden ong aen De unt⸗ ghef 
‚u wy dock dergelycke Meteen ende Plac⸗ then | — OENE 
‚A fake en lateñ upt-gaen / ende alſoo oog: Wat aenmaet/Dat-men ſeydt / dat⸗· men 
* etot — en gheven, | daerom Mulhepm moet flerck mauen/ vp 
ken fp haer belecfdelijch eude als Pakuez | Dat de ont-liggende itt deg noote has 
4 berg eEremt/ draghen willen / Wy beloo⸗· | ven toevlucht daer toe —— magen nee 
‚___ SM Dat op haer oock alle Vziendtfchap |men/ dat eu klincht wiet Want fen bes 


Sm 


AAN AN Se 


AS 















JS OC Te et TO et OR Tk 





— — — — ein in 


je 


— eee. 


Ber SE en ene 


— 


— — — 


— — 


8 — ananda — 
* — meinen — eben en en — 


— — — 
— — — ——— — — 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 
k 


l 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke 
444 B 20 






Nederlantfche Hiſtorie Het drie-en-dertichfte Boeck. x 


taemt niemandt ſynes profyts/halven te Die onfe Burgerlijcke Wetter ende Ghe⸗ 
verbreken de Vontracten / die-men heeft | boden niet en Wilden gehoorſamen / maer 


bezworen: Behalven datter in het Por⸗twiſt ende oneeniehepdt aenrichten / dat 








als binnen s Lants berfchepdene plaet⸗ van het gemeyne gepeupelte / fa wel Caz 
fen zijn / tot dewelcke de inwoonders Dez | tholhcke/als Proteſtanten / om dat ſy be⸗ 
ſes Lants ten tijde van noode heven toe⸗ roerten aenrichten / ter Stadt upt gewe⸗ 
vlucht beguamelijcker nemen konnen / ſen / achter⸗volgende derempelen ande⸗ 
dat tot Mulheyvm ·. rer ſteden. Dat is oock waer / Dat w 
Soo dat het onnoodich is / dat men op | fiende datter vele vã onſe Burgers meeſt 
gent ougeoszlofde plaetſe tegens De oude | hantwercks· lieden / nae Mulheym ter 
erffelycke Yeontracten/ met perijckel van | Pzedicatien liepen/ ſos hebben up op het 
onſe / ende alle andere ront vm / igghende verſoet ofer goeder Burgeren gepoocht 
Steden / met verbrekinghe onſes rechts ſulcx te verhinderen / tat dien epnde ver⸗ 
(door in/geven ban eenige quaetwillige) fchepden Placcaten uytgevende / dewelc⸗ 
Dit werck aen vanghe / infonderhepdtdez | he vele hertneckige niet en hebben willen 
wijle datter doch rechte voort veel meer | gehoorſamen: maer fp hebben tiever DE 
vrede / enue veylichent in deſe Banden is | boeten willen betalen / Jae harer eenighe 
alſſer voor deſen gheweeſt ig. hebben ſelfs vep-Suillich de Stadt verla⸗ 
Het exempel des Vorſtes Wilhelmi An⸗ten. Deſe en hebben geen veen om over 
no 1588 en kan vock de Pozſten rechte ons te klagen / maer de ſchade ende ton⸗ 
voort niet helpen: Want de Reyſer hem gemack dwelck haer is over comen / mo⸗ 
met het fortificeren van Mulheym voort gen fp hare eyghen hartneckichepdt toe⸗ 
te varen / ſos ernſtlyck verboden heeft / ſchrzyvyen Wp laten alle redelycke Men⸗ 
Bat hp het ſelfde liet verblyven / ende Get | ſchen oordeelen / of mentot gerief eñ Were 
is verbleven tot op deſen dach toe. berginge ban duſdanighe ongehoorſame 
MWat aengaet de oproerige Menſchen / ende moetwillige Meñſchen / die De ghe⸗ 
Die voor drie Jaren den Rerckelhycken eft, boden harer Overicheden verſmaden be⸗ 
Wereltlycken ſtandt onſer Stadt hebben hosrde Mulheym te timmeren/ te ver⸗ 
gefocht in verwerringe te beengen/ja het ' groaten/ eũte verſtercken / tegen De Wet⸗ 
onderſte bobente Werpen: Bat-men ons ten Des Kücks / ende de oude Contractert 
sruyrdat up die gheſtraft hebhen/Bat ten tijde onfer. Poor Ouderen op-qhez 
en dient nergens anders toe / Dan om onz | richt. 


ſtendom Bergh / ſoo aen Den \mater-kant/ | is waer: want up hebben ecnige/ meeft 
| 


fen goeden name Daer mede ſtinckende te Aengaende het flupten Der Winekelen/ 
maken. Doch Yup en zijn niet fchuldich ende het verbieden der Denfter-neeringe! 
van deſe onfe Daet eenigen Menſchen rez. | Daer mede heeft Het deſe ghelegenthepdts- 
Den of rekenſchap te gheven. pons is een oude Det / Dat niemandt 

De derde reden nelche De Porſten ſeg⸗ Winckel houden / noch bp klepnen ghe⸗ 
ghen Bat haer beweecht heeft Mulheym | wichte of mate pet berkkaopen en mach 4 
te laten op-tinumeren / is het medelijden Ten zy Bat hy de groote Burgherſchap 
dwelck fp hebben met Die perfaonen / die eerſt koope / ende bp fjnen ſyffelycken 
Wp upt haet ba de Beligte upt onfe ſtadt eedt beloonde té onderhouden fehere Oetz 
verweſen / ofte hare Denfter-neeringhen , ten eñ ordinantien / dewelcke ſoo hy over⸗ 








— — U 


— — —— — — e 


verboden hebben. Wy ontkennen dit ron” | treedt/ foo verlieſt hp datrecht. WOpdan 


Belijck. Fen falniet bewÿſen / Dat ap | bericht zijnde / datter berfchendene wa⸗ 
eenighen Burgher / of Die het recht ban ren / die Bit groote vecht waren genieten? 
Burgerſchap wettelick berkregen heeft/ | De / fander Bat fp Den behoorlycken eedt 
ende die Brecdtfamelijck hier ghewoont dort hadden / foamoetenfpfelfg he: ⸗ 
heeft/ ende Die onfe politijche Wetten gez | kennen / Hat fp Dit recht Lerbeurten vers 

hoo2faemt heeft/upt haet der Feligie upt | lazen hebben, Ende volghens dien / ſoo 
onſe Stadt verdreven hebben. Tae wy Hebben wy rechtveerdighe oorſaken 
meynen / dat vele Proteſtanten ons ſullen ghehadt hare Winckels toete ſſupten. 
maeten geturpfgeniſſe geben / dat wy haer | Maer ever wel fo hebben wy haer laten 
ſeer beleefdelyck ende goedertierlijck bee | Bp ons woonen / ende noch eenige neerin⸗ 
jegent hebben. Maer dat ap niet en heb⸗ ghe doen. Soo dat men ong dan groot 
ben konnen noch willen Bulder de ongelick is doende / alſmen ong verwyn 





arly European Books, Copyright © 2011 ProQu Ke 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 








F 


Rn nn an 


gn vs WENT 


Ere ve 


NOTRE ER ARR Nem 


4 6e, 





Onder deregeeringhevan Coninck Philipsdederde, 


Bat wy wreede Epzannersön. Dy ſul⸗ 
len ons voor fine itepfertijche Majeſteyt 
Ben —5 Opper-Weere wel weten te 
ighen. 

De vierde reden Dic De Dooꝛluchtighe 
Vorſten bp-bzengen/ ie defe / Dat mule 
Pm al voor bele Haren ghepane heeft 
gorten / Burger-meefters/ Schepenen/ 
Onde haer epgen Zeghel. Dit is al voor 
lanck bp Sententie der ſtepſerljcke Vaz 
zie Berklaerdt van gheeuer weerde te 


Belangende de vryheyt van ſrhattin⸗ 
ende onghelden Dien Van Mulheym 

Van Hartoge Wilhelm Amo 1393. gege⸗ 
Ven, Ben tydt ban Lier Garen / op dat fp 
sCMiger mate hare Staùt fouden verſterc⸗ 
ken. Dat ig geſchlet ſuder kermiffe ende 
Wor onfer Daoz-ouderen. Ende de 
Kepferlheue Kamer / alg voock de keyſer 
giſnindus Anna 1417 heeft deſe daet 
aſcert / ende voor onwettelyjek verz 


Daer mede en kanmen den voor·koop 
Bien van ihem nu geguit/niet ercu 
feveny Dat-men fept/datter inde Vorſten⸗ 
Doemen Gulich enn Bergh fou Beel Wout/ 
Ber, Steen / Halch / Koot / Sc, te bekaz 
Men ts/ ats ollen/ nruihepm/ ende alte 
Eb igghende plactfen Gehaeven : Det 

Bektghenoechfaem Bat-men tot onfen 
fehade dien van Mulhepm dit Paevile: 
Bie gegeven Heeft / —— teghen de 
Er tontracten / dewelckte fegghen / dat 
gen upt alle omtteghende Handen) Stee 
SE en Plactfen/a ſerley Roopmanſchap⸗ 
pe ban ende onverbhindertije binnen Cot- 
„MAL mogen beengen. Cen can ons vocn 
et fchaden/Dat die Contracten macr en 
Preken van hondert Jaren / welcken tijt 
is ekenmen vervloten te zjn; Dewyle 

e Wooden dek Contracts veel anders 
Mede brengen daer toe wp ong vefereren/ 
Als oock tot de belofte welcke Adolphus 
eude Henricus, in die tijden Graven van 
Den Berge / onfe Daoz-ouderen/ et Bur 
geren van tollen ghedaen hebhen/belooz 
nde voor haer ende Gare nae-Komelinz 
JEN/Dat fp nunoch nimmermeer en ſou⸗ 
ens toelaten, Darter tuffehen mepndozp 
re Sudendorp aen Den Fijn-kant/ acn 
Deen of aen ander zijde / eenich Carfteel 
afte Deftnige foude ghrmaecht Yuozden, 
Deletie Woorden: hewwerhſagem aeuwy⸗ 
[eu Dat dit Conttatt uiet Bordert Gaz 


| enlane / maer eeuwichlick dueren fade, | 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


„ ©aer woꝛt nack gheſent / dat de Dorz 
ſten hebben mepzefenteert deoude verbon: 
teniffenende berdeagen te bernieuiven $ 
maer Dat wy ſulcx ghewepghert hebben. 
aer wy Doch met onfe Beieven ende 
Ant woorden konnen bewyſen ende doer 
blycken / dat wy daer toe gantfchelijci 
apie Waren: maer dat var eerft mas 
en af-Wrachten Den e ide Des verſchils 
tufichen de Barten / het ware dat ſulcks 
gheſchieden ſoude Doo? authoriteÿyt Deet 
Kepferg/afte een anderlinghe ende vrien⸗ 
delyck verdrach tuſſchen de Voꝛſten. 
Dat wy der Porſten Manden foudert 
geherbercht hebben of laten in onfe ſtadt 
Bergaderingen houden / of Pafquilten er 
fchampere Sch2iften Deꝛucken ende Verz 
ſtropen / Bat ontkennen wap : Daer ter 
cantrarte foo hebben up een Baecrken 
ghenoemt Parznefis „alg het aen Den dach 
gekomen was / verboden de Eremplaren 
hebben wp gheconfifgueert / ende den 
Deucker een gheldt breucke af-ghenaz 
mert. 

Det is mel waer / dat Hier in onge ſtadt / 
als De Vorſtẽ haer inde poſſeſſie der Doze 
ſtendoemẽ geſtelt hadden eenige Hepfer- 
lycke Conmiſſariſen geromẽ zn die ver⸗ 
fchepdene bevelen des epfer⸗ hier heb⸗ 
ben laten publiceren: Maer wp en ach⸗ 
ten miet Dat-men deſe berftaet onder den 
name ban wpanden/ofte paſquilſtropers. 
Dach even Swel hadden Wp Wel qhez 
wenfcht Dat-men ong hier in berfchoont 
hadde « Maer Wp en konden noch en 
machten ons de faêto tegen de Publicatie 
Der felfder niet ſtellen / De wite Yup fchutz 
Dich zijn Den Vepfer te gelhaagfamen. Wy 
hebben om des te beter correſpondenti⸗ 
met onſe HYabueren te houden / wel ernſt⸗ 
lyck fijne Wenfe che Majeſtent ghebe⸗ 
den / datmen ong hier in faude willen ver⸗ 

fchoonen / maer ten heeft niet mogen gez 
fchieden. 

Nengaende’tgene datmen boert beengt 
van het Contract dwelck de bepde Beroe⸗ 
ders Graven vanden Berghe met onfe 
Doog-onderen hebben op-gericht/ Hat ig 
al voor lanch af gedifputecrt ende geepu⸗ 
dieht / door de fententie Mandati inhibitotij 
8 demolitorij. 

Wat aen-gaet De aen-gebangene Herz 
fterchinghe Van Mulheyin Amo 1416, 
Doo? Dartoch Adolph / Daer hebben ſich 
anfe —— re —— he 
Den Wepfer Sigilmundam e weghe ghez 

* IR ĳ bracht 




































































Het drie-en-dertichfte Beeck. 
6612, bracht / datmen die aen gevangene Mue⸗ Den inhoudt deg Yepferlijcken Plat⸗ 

— eren / Grachten, Bolle-wercken Datelijck | cacts Daer fich Die Van Collen ep beroe⸗ 
in Geeft moeten af breken. Datmen wil ſeg⸗ ' pen/ is trouwens errftachtichende gie: ⸗ 

ii men/dat de Beſtinghen niet te Mulheym ſtrenghe ghenoech / gedateert te Pragadct 

of bp Mulheym / maer boven Fielghez | tweeden July 1012. ende lupt als volcht · 

maeckt wierden / ende datmen derhalven 

9 Des Reyſers bevel op den bouw ban het 


Nederlantfche Hiftorie 

































Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliot 


444 B 20 


— 


— — ee 


EE eh en 
— — 


—— 


— — 


— — 
— — 


mr — 
EN rn AIS 


— 


erst 


— — 
— — 
en 


Ez 


— — 


— 
——— — 
⁊ 

— 


— 


— 


· 
— — 4 — 
nn 


— — 


— 


— 


ie 
heek, Den Haag 


oep Mulheym niet trecken noch: dup: 
den en can : Daer ban doet De fententie) 
ende De over· blyfſelen Der Deftinghe oa: 
ghen-fchijnelijck ander bewys. 


Wat Dunts aengaet/ het is wel waer 


Bat-meu het felfde heeft begoſt met cenen 
alef Beftinge te bevryden:maer ten is 
miet waer / dat wy ons Daer met mindere 
ernſt tegen geftelt hebben / als wu ong nu 
ſtellen je het berftercken el vergroo⸗ 
ten van Mulheym: Want of het fchaon 
maer eenen flechten Wal of Veſtinghe en 
was die-men vont-om Dunts begoft te 
maken/fao en zijn Wp niet geruſt geweeſt 
voor ende al-eer Dat fp Daer mede ophiel⸗ 
Den. De Boogluchtichfte Vozſten bez 
hoorden te weten / dat ſy fa wel ſchuldich 
zyn met het op-bouwen van Mulheym 
Db heuden/ alg die ban Dupts gedaen 
ebben. 
Dat doo, het op-beumen Lan Mul⸗ 
dte De ſtroomen ende ſtraten bepligher 
ouden gemaecht worden / en konnen vp 
niet gelooven / overmidts dat onft Bur: 
gers tot haren grooten fchade gevoelen / 
Bat De Wtlegghers op den ſtroom haer 
dwingen te betalen De Licenten/ die haer 
te betalen ban ons wel ernſtlyck verbo⸗ 
Dent zyn. 
Aengeſien dan upt het boen verhael⸗ 
De genoechfaem is blyckende / dat alle de 
xedenen ende argumenten it Get Placcaet 
ofte opene Schrift der Vorſten begrepen / 
niet vaſte en gaen / ſoo hoopen ende ver⸗ 
trouwen Wp / Dat He Doorluchtichſte 
Princen / alg Wief-hebbers Der Juſtitie 
ende der billickheydt fullen afftant doen 
Han Ben bouw ban Mulhenm / niet voor⸗ 
Bers doende teghen ons blyckelick goede 
recht / eñ tege De oude erf-contracté: maer 
Bat fp eel meer(na-mandelende de Hoet: 
ſtappen harer loffelycker Wooz-ouderen) 


goede correſpondentie ende vriendtſchap 
met hare Paebueren ſullen ſoecken te onz 


Der-houdert. 


Dit Schaift Was ghedateert binne 
Collen / den xx. Fuljzor2, 





—Roomſchen Keyfers 


* den Doorluchtigen 
* A VorſtErnſt Marcgra⸗ 
—— van Brandenbureh, 

———— Scende Wolfgang 
Wilhelm Phaltz-grave by den Ryn, e#%. 
onfen lieven Vedderen : Als oöc den na⸗ 
volgenden perfanen,Geyvaert van Steins 
N. Luningh,V Vilhelmo Paepft, der rech⸗ 
ten Licentiaet, lohan Geigh, Peter Chris 
ftiaen{z. Steven Lefpiere, Iohan le Fere, 





Hendric Veldhaufen, fan Flageler, Albert: 


Steinvvegh, Nicolaes Rits, Gerard Nieue 
kirchen; N. Sonneman , leremia Peterfzs- 


N. Grefradt, Chriftiaen Quintijn, Chriſti- 


aen Willoquiau, Peter, Tan, en Hendrick 


van Bruc, Hendric, Peter , en Gerard vam 
Creuts, Gerart Garfzvvieller,lLohan Brulls- 
midt{gaders allen anderen Coop-lieden;: 


Schippers, Merfelaers , Timrner-liedens- 


endearbeyts-lieden,ende in ſomma allen 
endeeenen yegelicken,dieaenden bouvy” 
te Mulheym arbeyden, of die raet of daet 
daer toeghegheven hebben, ofte-noch in’ 
toe-comende tijden geven mochten. Wy’ 


| doen haer te vveré;, dat onfe lieve getrou⸗ 


vve Onderfaten des Rijcx, de Burgermee- 
fteren ende Magiftraet der. Stadt Collen, 
ons (eer onderdanichlic by Requefte heb⸗ 
ben te kennen gegeven, dar onaengeſien 
het by vele V Vetten, ende by nae-door de 
Guldene Bulle verboden is by zwvare pe= 
nen, dat niemant, hy:{y hooges of leeges” 
ftandes, fich vervorderen en {al uyteyge- 
ner authoriteyt eeniger tellen of laften té 
VVatereof te Lande op te ftellé, veel vvey⸗ 
niger yemand afte perfen : Ofoec ſchoon 


| door vele goede ordonnantien bevolen’ 
‚id 





we, Y Matthias vanGeds 4 
genade, vercorenen (og. 


Laten vveten 





— — en — — 


dk dn en de dn en en ⸗ 


ED TEA —“ 








B Onder de regeeringhe van Coninek Philips de derde; 
k j. Tu, is,dat niemant tot fchade ofte nadeel van 


Vorften tuſſchen {preken ende vermanin= 161%: 
hae-by gelegene Rijcx-fteden, Landen of 


gen aengaende het darclicke weeren en mome 





k Ovintien, eenige nieuvve Steden, Ca-| wech-men defes Tols. 

el eelen,‚of Vafticheden , daer uyt eenige Jae U. L. zyn noch voorder ghegaen, 
| Sroerten (ouden mogen ontftaen, ore ende hebben in Martio defes Jaers 1612. 

k gel) daer door de publijcke vrede foude mo-| laten-Drucken ende Publiceren eer Plac- 

pe senichfins gequetſt vvorden, en ful- caet, om een yederte laten weten, dat U. 


en rrd vvorden', maer dat- 
Á men (ulcke vvercké alreets gemaect zyn- 
J de, (al af-breken. | 
| Hier en boven, oflchoon onſe ende des 
Rijck Stadt Collen van ouden tyden her 
Aletalleen van Roomſche Keyferen ende 
Oningen tot haerder verfekeringhe met 
oone Previlegien vereertis: Maer ooc 
Merde Hartogen van het Bergfche Lant, 
Voor haer Ea hare Naekomelingen een 
teuvvich verdrach heeft op-gericht,mede 
engende, darmen te geender tyt eenich 


ęnd ander zyde des Ryns en foude ma: 
So of maken laten tuffchenReindorp ef 
| Udendorp;Dar oock de Keyfer Sigimun- 


ants, met raedt deraen-vvefender Keur- 

Often, Vorften, en Stenden, nae volco- 
| Mene kenniffe der fake, by ſeutentie ver- 
J aerdt heeft, dar de fortificatien te Mul- 
| k £ym ende Monheymfouden af-ghebro- 
ja Worden: ja oock dat Hartoge Wil- 
| SM van Gulich voor ettelicke jaren uyt 
i aft der Keyferlicke Kamer opgeleyris ge- 
H Weeft derghelijcke Veftinghen die hy tor 
J | ulheym begoft hadde te maecken, afte 
teen, met vervverpinghe van al fy nex 


CEeptien: 

Soo ift dât even vvel V. KE. eenen ſyva⸗ 
ten Tol gheleydt hebben opalle-de wae⸗ 
ten diete VVater of ette: ofinge- 
„Macht worden; leggende tot dien eynde 
a te Mundor bovenCollen een Oorlochs- 
J. dat alle Kooplieden, Schippets en 
— Pa lanten den Tol af-dvvinght;, b 

f tellende de veel-voudige beden dier van 
„Sollex, fyner Keyferlicker Majefteyt on- 

es gevvefenen (eer lievenBroeders ernfti- 


8 Bevelan, als oock onfe ende der Keur- 


5 

al # onfen voorfaet in’tConcílie van Con- 
pb 4 

} 


- 


wafteel of Sterte noch aen deen, noch 





efyden | 


L. gelinnet waren Mulheym tot een ftadt 


te maken, met Previlegien te begiftighen, 


“daer een bequa me Haven te mactem ende 
goet gerief om de Koopmanſchappen uyt 


ende in te brengẽ, —— den invvoone 


‚deren der {elfder p 


aetſe het recht vã voor 
coop van allerley waeren ende wercken. 
Jae felfs van allerley eetbare vvaeren; Jae 
U L. en hebben niet alleen verboden alle 
fodanige marerialen op Collen te voeren; 
den R.ynaen danderzyde der Stadt mer 
een Oorlochs-{chip befertende : Maer U, 
L‚Commiflarifen Godefrid van Stein, Lu- 
mingh; ende Doctor Bapſt hebben dit inr 


het vvercgeftelt, ende hebben vele plaet⸗ 


fen vercocht om huyſẽ daer op te:timmes 


ren, verfchrijvende: Timmer-lieden ende- 


Metfelers, als oock Gravers,om de ftadts= 
grachten te graven met-Bolle-vvercken 
ende: Flanckeringhen ; blyckende by de 
plante die daer van ghemaecktis. 

VVt vvelcken alles ghendechſaem is 
blyckende; dat U.L. voorshebbens zy 
dit VVerek voort op te laten maken tot 
groote ſchade, fchande;ende naedeel der” 
Stadt Collen, onaenghefien fy U. L. om 
fulckes nae te laten nu meermiaels (eer be⸗ 
leefdelick ende: oormoedelick gebeden. 
hebben, &. 


…— Derhalvenfoo hebben die van Colle 


ons (eer ootmoedelick ghebeden, dat vvy 
ten inften vam al het boven=verhaelde, als 
Keyfer ende Hooft des Heylighen Rijckss. 
haer (ouden vvillen de hant bieden, ende 
hier in verfien:. | 
Devvyle vvy dám van natuere geneyche: 
zym,endeoock van vveghen ons Keyfers- 
lick ampt fchuldich zyn, eenen yederen 
recht ende juftitie te doen. Ende de Keur- 
vorften die op.en{e keure gevveeltzyn,na 
Muj rypé 


—— — — — z - —— —— — eeen > — - * ie — p na Ì 
Enten en eee ee — — — — — — r — — — — — — — — — z,),— — — — J 
— — — — * 2 — — — = — — nee Ee tene 5 — — Ee > — — en — tel gmt rn tT 
ee ——— RER Rn, enne 

— 8 en — — — nn — * * — — — 
— me * — — — 









































— * — 






—— 


—— — — 
* me En 
—— — 
——— —— en ee — 
— — 























—— — — == 


— ene, 


—* 
— remde 
— 







— — 


— — — — 
——— — 


and 
Er 
J 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


1612, rype deliberatie, bevonden ende gheoor- 
deelt hebben,dar de Stadt van Collen uyt 


— —— ———— ete ene ae mms … Pan — — 


d ‘Nederlantfche Hiftorie 


het vafte maken van Mulheym groot pe- 
rijckel is nakende, devvyle men * Bur- 


geren ende Invvoonderen door dit-mid- 


el allen toe-voer can af-(nyden, jae den 
Rijn ghcheelick afſſuyten, niet alleen tot 
nac-deel dier van Collen : maer oock der 


anderer Keurvorften aendenRijn gefeten, 
zijndeeen middel om de weghen ef ftra- | 


ten overal daer om-her onveyl te maken. 
Jae alfo velen anderen Heeren en Landen 


hier aen veel gelegen is, te be{orghen ſtaet 


dat hier uyt een Oorloghe foude moghen 
ontftaen :Soo ift dat vvy vande —— 
Keurvorften vriendelick ghebeden ende 
vermaent zyn dit werck wel ernftlijck te 
behertigen,ende te beſorgen het gene dat 
tot haren ende anderer Stenden des Rycx 
welftant vereyfcht vvort , Infonderheydt 
dat noch fy‚noch andere met nieuvve tol- 
len of impofitien befvvaerdt en vvorden, 
ofdarden eenen den anderen veronghe- 
lijcke; Maer dat vrede ende rufte van ce- 
nen yederen in het Rijcke onder-houden 
vvorde, ende datde Wetten ende Con- 
ſtitutien der felfder onverfeeret moghen 
blijven. 

‚ Derhalven foo ift, dat vvy heden alles 
vel over-vwogé hebbende, befloten heb- 
ben, dat dit Mandatem penale tegen U.L. 
fal inhet vverck geftelt vvorden.Ende be- 
velen U L. vvel eenftlick,uyt Keyferlicke 
macht, by forme van recht ende juftitie, 
by verbeurte van hondert marck Goudts, 
dat ghy-Lieden , alsooc UsL, Com miffa- 
rilen, darelick na het ontfangen defes be- 
vels geheelic ſult doen op-houden de for- 
tificatien ende het gebouvv.te Mulheym, 
ende dat ghy noch daer , noch in eenighe 
andere plaetſe {oo nae by-Collen gelegen, 
teghen de Previlegien der Stadt. Collen, 
voortaenin het minfte en {ult onderftaen 
temaken eenige foodanighe-veftinghen. 
Maer ghy ſult alles op den voorighen voet 
brengen,ende dacrindaten'beruften. Ghy 
en fake oock nae defen die vanCotlen niet 


… „Hert drie-en-dertichfte Boeck, 


meer verhinderen inhet uyt endeinvoe* 10 


mn 





render eetelicke,ende andere nootvvén- 
dighe vvaeren ; Maer ghy fult de Placcas 


té, defen aengaende gepubliceert aflchafs — 


fensende hier nae niet vvederom vernieu- 
vven ; Oock falt ghy alle onvverrelicke 
ende in het Rijc verbodene Tollen ende 
laften afdoen, ende de Schepen tot dien 
eynde op den Rijn geleyt met den alder- 
eerften * vertrecken, ende niet vveder 
om daer brenghen. 
Ooc ſo ghebieden vvy vvel ernftlicafle 
de boven-genoemde perſoonen, als ooc 
allen den genen die het ghebou van Mul- 


‚ heym met raet of daet bevordert hebben. 


of eenichfins haer daer mede ghemoeyt 
hebben, of noch bemoeyen ſullſen, by de 
| boven verhaelde breucke,ende noch daet 


Len boven af-brekinghe der timmeragien 


‚opuvveeyghenecoften, Dat fo haeſt als 

dit ons Keyferlicbevel, ofde Copye daer 
van U, L. (al geinfinueert vvefen, fult op⸗ 
houden vantimmeren. Tenzydat ghy 
onfen toorn ende genoemde ſtraffe over 
uvven hals halen vvilt. | 


Hier benevens fo citeren vvy U. Lieden 

































uyt volheytonferKeyferlicke macht,ende 


uytcracht defes bevels, ende bevelen Ù 
Lieden, dar ghy binnen den rijdt van fese 


en-dertich dagen, na dat dit ons Key ſerlic 


bevel U. Lieden fal geininueert zyn, &c. 
inons Keyferlic Hof ‚ vvaer het dan vve- 
fen fal , of felfs, ofuvve Ghefanten ende 
Vol-machten, fult verfchijnen,ende doen 
blijcken, dat ghy dit ons Keyferlick bevel 
| in allen deelen zijt gehoorfaem gevveeft, 


ende vol-daen hebt, By ghebreke vvaer 


| van,ghy (ult vervallen vvefen in de breuc⸗ 


ke hierin benoemt, &c. 


Ende het zy dat Ghy-lieden als-dan 
compareert ofte niet » foo fal-men even 
vvel op het aen-drijven der claghender 
partye ofte haerer Vol-machten , voort 
varen , ende doen dat billick ende recht 
is. | Ô | 

_ Ghegheyen 















XO : 

tj Ön, Ghegheven in onfe ende des Heyli- 
| ik Rijcx-Sradt Francfort aen dé Meyn, 
| Sen XXIX. Iulij, Anno duyfent fes hon- 
‘ dert tvvaelf, van onfe Rijcken het eerfte 
es Roomfchen, het vierde des ged 


sien, het tvveede des Boheemfchen. 
jcx. | 


hd and hid hid B 


Onder Hont 


Matthias, 
Hier het Zeehel, 
Noch lagher- 


Wte eyghener laft der 
Heyliger Keyferlijcke Ma- 


jeſteyt 


erie Midler wi vid 
edt wyle Dat Dit Yeepferlijck Plac⸗ 
Sl ve toer pefmeebt wiert/ ende op komenden 
PE boor. efign was foois-mente Muihepm fee 
' * Lheweeſt on in alter manieren den 
—* Der Deftinge ende der. Hupſen Linz 
„et Mulheymfe devoorderen / daer toe 
mig „Atbepts-lieden verſchreven waren / 
EEN Groote menichte van harren⸗ 
uppen en Spaen / eri watter fs van 
—3 De was. Menheeft oock peber Are 
PiS_man Hoerg ende ander ghewepz 
Begeoen / am daer mede / indien aer pes 
Ant oude Komen verhinderen / tegen 
| — te doen / Jae daer zijn doe eriuhe 
d en grof Gheſchuts Gan Duſſeldop 
iEebracht / ende goede wacht daer bp: 


De Doyften van: Brandenburch ende 

| Jieuburch ſchreven aen Den Magiſtraet 

U Collen / dat het haer niet weynich en 

ein zoefde / Dat fp alle hare Burgers ende 
€ 


| —— ende arbitrale ſtraff⸗ verboden 
ePhde ende behoefte: berkoopen eem 

_… Materiaten/ belonvende Ben — 

glen gouden guldenen / eude fijnen naem 


SE verzwygen· Als oock dat fp bp groote 






Early European Books, Copyright © 20 


) 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek Den Haag 
444 B 20 


Onder de regeeringhe van 





Waonders bp: berbeurte harer Bur 


en binnen Mulheym Bupfen te tim⸗ 
Meren/ En nec Verboden haben tot Dien. 


Coninck Philips de derde; 
| ef eemahen Steen-houwergende an⸗ 16120 
even die alreets in het werck Waren qez 
treden / verboden hadden De beloofde mas == 
terialen te leveren / tot groote ſchade foa | 
des eenen/ als deg anderen : Hier en bo⸗ 
ven / dat ſy / onder Den naem ende deckfel 
van verboden te hebben te Mulheym ofte 
elders ter Pzedicatiete gaen / eenige has 
rer Onderſaten / die al over lanc upt Col: 
len vertrocken / endete Glabbeck / te Mul⸗ 
Ahles elders met der woone getrocz 
en waren / als fp te Collen. Waren gero⸗ 
men / door Peter Gupytenau hadden laren 
gewelt doen / in De poorte met voeten tre⸗ 
F de ffe en — — ne —* 
evanckeniſſe werpen / als of fp Schel⸗ 
men ende Boof wichten geweeſt waren / 
niet achtende haer bidden: ende onſchult. | 
Als vock / Dat ſy als de Vorſten hare ant⸗ Die ban 
aoe tegen De proteſtatie van die ban voren (ae: 
Collen / belangende den bout van Mul⸗ töderwogs 
heym / te Keyl Daer doch die ban Eollen ſten Plac⸗ 
gantfch geen gebiedt noch heerſchapphe caien te 
en heben.) haddenlaten puübliceren eide Wepl afa: 
aen-flaen; Door hare Dienaers / verge: ſcheuren. 
felfchapt met eenen Notaris/ ende mtt 
Vrjchg-knechten / tot haten hoon ende 
fmaet hadden laten af-trecken. 
Alſo Ban dit / ende Dergelijchte ſtucken / 
niet en zyn Daden Ban goede Nacbuer⸗ 
ſchax ofte vriendtſchap / maer veel meer 


teeckenen ban vpantſchap. Ende fp met 
ooghluyckinghe ſulck ghewalt ende bez 


ſpottinge niet iden en conden: So ver⸗ 
maenden fp haer welernſtlye / dat fp haer. 
hoogt-aen van ſulckes vermijden ſpuden / 
eñ datſe hare Burgers met De hare ſon⸗ 
den in vreden laten handelen ende wan⸗ 
Belen / Dat fp de ghene Die fp onder hare 
befcherminge hadben aengenomen fou: 
Ben onghemoleſteert ende: onbefchadicht 
laten/Dat fp Guptenau wel ernſtlic ſtraf⸗ 
fen ſauden van wegen het begangene ge⸗ 
welt Den onnaofelen aen· ghedaen / dat fx: 
haren Onderfaten datelick fauden veder 
geen alles mat-mon haer hadde afghe⸗ 
nomen / Dat fp haer fouden fatiffactie gez 
ven Lan Datfe hare meerdicheptendeeere 
gevioleert. ende gequetſt hadden. Ende 
epndeluck / Dat fp haer alfaa ſouden dzaz- 
gen / Dat fp geen oorſalie geven en ſouden 
am verdacht te weſen op ſoodanige midz- 


delen / Bie haer ende hare Burgeren/niet. 


lef efen en ſonden · ie 

Den feften Jutij is Georgiaen-Wilhelms 

Des Reur⸗Vorſtes van —— * 
cu 


Fol.48 


3 


a ee a See — — 

































hs * ps — * 
——— te ae — — — — — 
aks me - Enk Nan = aman 







ran 









1612, 





De Jonge 
Keur boft 


Tept dẽ cer» 
ſten ſteen 


Nederlantſche Hiftorie 


outſte Bone / van Franckfort op Collen 
ghekomen / ende van Daer op Mulheym 


getrechen/ Daer hp met epgener hant den 


eerſten fleen ban het fondament der nieuz 
wer Kercke gelept heeft / vereerende Den 
Opper-tinumer-meefter met eenige ffucz 


Ber Berche kein qoute. Wp ie ſtracx voorts gereyſt 
te Mulhẽ. nae Duſſeldorp / daer he sande aen/ we⸗ 


fende Vorſten / Graven / ende Heeren / ſeer 
eerlyck efen ee gewillekomt ende 
ontfanghen ie gheweeſt. 

Den xviy. Julij is het verbodt Hes ſtey⸗ 
ſers / belangende den voorderen op ᷣouw 
van Mulheym / te Duſſeldorp ghebracht / 
Hoog eenen Bode daer toe af-gheveerz 


Bicht. 
_ Of welde Brieven ende Beelen Des 
Mepfers ernftichh ende geftrenge genoech 


ingeftelt waren tot voordeel ban die Lan 


Collen. Soo en is nochtans daerom den 
bouw van Mulheym niet te rugge geble⸗ 
vert: Maer hp ig even dapper voort gez 
gaen/ Die Han Collen Daer tegen doende 
al wat ſy immer Konden of machten. Alg 
fp vernomen hadden Hat-menr ut Bock⸗ 
humer-bafch bp Mulheym houdt haelde 
tat De timmeragie Der Hunſen. So heeft 
ſtracx de Keurvorſt La Collen fijne Com: 
miffarifen derwaerts gefonden/feggende 
Dat dien Boſch het Lapittel te Collen erf⸗ 
felyck toe quam / der Doeften ban Brꝛan⸗ 
denburch ende Nieuburchs Commiſſari⸗ 
fen gen ſegghende / Dat fp haer wachten 
fouden voort aen eenich hout daer uptte 
ouwen ende vervoeren / of ſy ſouden nae 
aer upterfte vermogen ſulckes ſoeckẽ te 
verhinderẽ / ende hare ſchade in te halen. 
Den bijfden OEctober is de Marquis 
Ambrofio Spinola van het RNeyſerlicke Waf 
ghefchepden/ ende nae Bruſſel ghereyſt. 
vivasin Septembri nae Praga in Der 
— gerepft / Daer hp feer feeftelijc ont⸗ 
haelt was. De Lant-Byave van Luch⸗ 
tenberch / Die coats te vooren het Gulden 
Vlies ontfangen hadde / ende nach andes 
re Heeren / zijn hem te ghemoete gereden/ 
met twee hondert Peerden. Alg Spinola 
wederomte Beuſſel was aen-gekomen/ 
Ja terwylen Bat hp noch te Peaga was/ 
inch de ſprake ober al / dat hp commiſſie 
ende laft hadde met Hes Eerſt Hartogen 
Alberti Urychſvolc De erceutie Gan lien 
ende Mulheym te doen. De Weeren Sta: 
ten Der Geunieerde Nederlanden hebben 
De beyde poffederende Vorſten Wel ernſt⸗ 





Hetdrie-en-dertichfte Boeck, 


voor die bepde/ ende andere plactfen dra⸗ 
ghen fouden / belovende gar / vaer het 
De noot voorderen foude / de behulpelickt 
handt te bieden/ met raedt en daet. SP 
Gebben oock aen Den Contnc van Groot⸗ 
Saꝛitaignen geſchrevẽ / verſoeckende dat 
het ſyne Majeſteyt onde gelieven ETR? 
(liae bateben van interceffie al ſyne Key⸗ 
ferlijcke Majeſteyt te fchrijben / ende tl 
vermanen met De gedecreteerde ende ge⸗ 
dreychde erecutie Van Mulheym niet tE 
willen baozt varen. Sp hebben ooch ſelfẽ 
Brieven van ghelycken in-hout aen ſynt 


Kepſerlcke Majeſteyt geſchreven. Ge⸗ 


lycke vermaen⸗Brieven hebben oock ha? 
re E. H. M. aen de Coninghime VAN 
Peanckrijck geſchreven / haer indachtich 
makende het Verbont dwelck De Conint 
Henricus [JIE met De Voꝛſten Ban Bꝛau⸗ 
denburch ende Phaltz-Pienburch hadde 
op-ghericht/ alg oock hare Majeſteyt 
gebende te hedencken / Wat zwaricheden 
ende onheyl dat hier upt ontftaen ſoude 


indien de Marqguis Spinola gewapendet — 
hant ſulcke erecutien op des Hijcr bodent — 


foude doer / tet groote onecere Der Dupt: 
fcher Vorſten / ende tot groote fchade DEL 


Paebueren : Daer bp weluptdeuckeljt - 


ſchryvende / Dat fp in fulcken gevalle niet 


et fouden konnen noch mogen nae-laten 


te doen Wat het verdrach tuſſchẽ de Daz? 
ſten Brandenburch ende Pieuburch met 
de Geunieerde Nederlantſche Provintien 
was mede⸗brengende. 

Aen d'ander zijde hebben die van Col⸗ 
fen wederom hare Sedeputeerde aen den 
Keyſer na Peage geſonden / fijne Keyſer⸗ 
lichte Majeſteßt acn-Dienende / dat DE 
zware Collen ende Licenten ban de Boz? 
tach-fchepen ofte Wtleggers haren Bur? 
gevenende Inwoonderen noch geen ge 
ftvengelijch Wierden af-qheperft. Endt 
Dat-men met Den bouw te Mulheym ſoo 
ernſtlyck was voort· vaxende / alg — 
opt geſchiet was. Verſoeckende gantſt 
onderdanichlyck / Dat fijne Keyſerlycke 
Majeſteynt dach Woude fijne bevelſchry⸗ 
Bens ofte Mandaten doen executeren eũ 
in het vaerch ſtellen. | 

De Kant-ftanden der Borſtendoemen 
Gulich / Wleef/ / Berch / met den aenhanck 
der ſelfder / voor oogen ſiende De dupſtere 
Walcke die haer boven het Hooft WAS 
hangende: hebbeneen ſeer onderdanighe 


8 } Supplicatie gemaect ende aen fijne Iep: 
lyck bermaent/Datfe butjts goede ſorge ferljche Majeſteut gheſonden / Lan en | 







































E 
Ì 








Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 











ſerlyclie Kroone / fi ferlij 

; Aroone / fijne Vepferlijcke Ma⸗ 
tonderdanichſyeſt hebben gebeden / 
fenn Als het hoochſte Hooft ban Chri⸗ 
BN jn / Wiede boo) Die Porſtendoemen 

| miet: Anden woude ſorghe dragen Ende 
| bie Poe-laten / Dat doo? het ge welt van 
| mi — Urijchs⸗Overſte en Hrijchfote 
| | id teghen bie Landen in genere, ofte tez 
| oor EED U iDtmaet der (elfder mochte 
| u npe romen ofte ghedaen worden / nez 
Ein vooghe merck / dat Be Porſten 
baren neede —— willich 
nde hare ſaken goeden rech⸗ 

te te Onder-Sverpen. f ve : 


Diet bp futten 1up voor Bit 


andel 2 aer Dein 


| an Mulheym beruften laten / en⸗ 
| —— een weynichſken verhalen bant 
debiet, H andere Landen dit Jaer ghe⸗ 


JR Bemaent van October erde 
November ite in Weſtpha⸗ 
len op verfchepdene plactfen 









Bet Sti | | 
Reil, ie ban Oofenbaugh /-op het Slot 
2ae 
Weer Andere plactfen.  IDat te Byleveit 
beſchiet is / dat hebben wy hier te Lan⸗ 
Als weſende in onſe Mabucrfchap beft 


perte hernemen. Op den bij. Novem- 
ep ylo veteri des morghens ontrent Bier 
; tte Wieeftmen te Bypledelt/ende daer onz 


* ten ghedonder / als ofmen wijt Har 

bog AE een groot fuck Geſchuts hadde 

q roan Af-fchieten, Strackg ig daer op 

Ar cht een aert-bevinge/alfao Hat alle 

Bars en zitterden en beefden/ende veel 

vol — Be Venſteren vielen. Des na⸗ 

ee Wen daechs na Ben middach s Dit 

— ende noch meer aen-qhegaen. 
vt it heeft wel cen Maendt lãnck ghe⸗ 
oi. alle dage vier / vnf / ſes / ſeven mael. 

ond at De Wenſchen aldaer niet fa Teere 

ine fchade die fp aẽ hare hupfen / fchor 

——— Daken en mueren / erc toorens 

ee btloofters/ ende infonderhept aent 

eO2ltelijche Huys Sparenberch ſaghen 

Befchieden, en zyu verſehrickt gheweeſt; 

AT veelmeer Door het aeumerchen Her 

La gene Dtiger hant Godes / die De Herde enz 
de alles wat daer op fkoudt/Dug dede bez 





arly European Books, Copyright © 201 1 ProQvest LLC 
reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
0 





Beit Onder de regeeringhe vân Coninek Philips dederde; 
ls keto. Oâobris Anni 1613. Gnde wete: | ven ende bewegen / zer fende dat Alle ha⸗ 
ej A geluek-\nenfchinge met de Yepz | ve Wupfen het onderte boven fsuden qez 


1613, 
worpen worden / ende dat (p / met hare “TTA 
Duiven ende Kinderen Daer onder ver⸗ 
finoozen ende Berfmarbten fouden. Dit 
aert · beven heeft te Bylevelt gheduert tot 

op den iiij. Decembris 1612. Gheljck de 
Burghers ende Inwoonders Daer/ende 

daer ontrent gheduerende Defer acrt-Bez 

vinge / Godtden Heeremet citterer ende 

beben hadden ghebeden. Alſoo hebben 

fp hem vock hertelijck gedanct als ſy upt 

die benautbhept verloſt Waren. 





jn groot Gallioen / inhebbende den Tri⸗ 


buyt van Callano eñ noch ettelicke Sche⸗ 
pen meer/ eenige milioenen gouts weert 
zynde. Maer de Weſt- Indiſche Vlote 
ig geluckelye in Spaengien gearriveert/ 
Die-men- achtte Dat Den Coninck made 
beacht wel elf Milioenen aen Gout/ Sil⸗ 
Ber / ende andere waeren. 


P Pollant zijn oock negen ryckelick Schepen 
geladene Schepen outrent deſen tijt Upt Cpp:a 
aen-gekoimenupt Cypren ende Wez in —— 
vanten/ mede brenghende Dertic wid oe 
Dupfent baten Boom⸗ wolle / ende ſo * 

veel baten Zyde werck / Dat die gheeſti⸗ 

meert wierden ap dertich tonnen Gouts. 


NOttobꝛi heeft loachim· Ernſt Marc⸗ Maregra 

Gꝛave van Breandenburch te Gnoltſ⸗· ve eng 
bach tot fijn Hunſprouwe ghenomen danðvzan⸗ 
eñ getrout een Gravinne ba Solus / denburch 


jninperfoone Verfchenen vele Porſten / Drautane 
Dartoghen/ Eraten/ Heeren ende Enel- va⸗Dolms 
lieden / midtſgaders veler Fha 


Fol.49 


genoemt Sorhia. Op defe Bruploft troust een 











































— — — 


= ee * — — — 
— — * 
e — * — 


— EE EEE 
— — EEN — — — — 
* EER en nege. En — 
2 * ad E 








— 
— 

* zE — — 
— —— — 
* * * — 


EE — — 
— — * 


4 
Hi 
el EED Ip 
at 
TK 
pl 
hel 
* 4 
94 
—9— 
9 1 
hdi, Mb UI 
A 
h 
rd IN 
spin 
did 
LRE 
KIK ip 
4 It 
a dit k 
12*8 
Î 
HIN, 
wiet 
n kh 
| 
CLAN. 
BEL 
| it! 
1 
| 
4 * 
4— 
4 
El 
Í 
» 


Ss nn —— — ẽ — — 
— — — — —— * — 


J 
Ee Es — 
—— — 


— — 
* — — 


—* — 
= SRE EE EF 
… 
— 
8 E 


_— * es 5 
- — — 
Die 





































Het drie.en-dertichtte Boeck, 


Ben elendighen ſtandt des Grooten Vo⸗ 
ſtendoms Moſcou / met den aenkleve van 
dien / ese Dat ip woude doen ophouden 
het grant verderf / awelck De Eoninc van 
Polen haer aen dede. Daer bp voegen⸗ 
de / dat fp baden/Dat De Wepfer haer Wou 
de eenen goeden Vorſt geven / onder DEK 
welcken ſy fouden magen in Leede levers 
De Wepfer heeft belooft / Dat hp neerſte⸗ 
lick op haer verſoer letten foude/ ende Dat 
hy den Ambaſſadeur / als hp nae Burd 

eeren ſoude eenen Bhefanter faude by⸗ 
voeghen / om den Coninck ban Polen tot 
falle-ftant van Wapenen te vermanen. 


Korts voor fijn vertreck upt Praghe 
heeft Be Muſcovtſche Ambaſſadeur ee⸗ 
nen Breief gheſchreven aen Gletclium den 
Biſſchop Lan Weenen / daer in hy onde 
anderen ſeyde / Dat fyn Vaderlant, door d 
af-lijvicheyt des Groot-Vorftes , Weduwe gez 
worden zijnde, van vele Vryers ghevryetende 


NedErfantfche Hiftorie 
1612, ende Stede-Bhefanten. Soo datterop 


deſe Bruploft getelt zyjn 1942. Menſchen 
ender st. Paerden. — 


Ambaf a⸗ 
deur upt 
Perſia cõt 
te Ppaghe. 


En xvy der maendt Octobꝛis 
is unt Perſia te Prage aenge⸗ 
komen de Kepſerlycke Am⸗ 
Pp baſſadeur / die nu Lijf Jaren 
lanck aldaer geweeſt voãs / die 
ſich ſtracx op De repfe begeven hadde nae 
Bat hp hadde vernomen De doot des Kep: 
fers Rudolphi. Met hem heeft Be Coninck 
ban Perfen gefonden den Perſiaenſchen 
Ambaſſadeur / ontrent tachtentich Man 
ſtereck zijnde Hoe he upt fijn Kant vepfde/ 
maer hy is met beerthien Man binnen 
Pzage ghekomen / Baer hy feer ftatetijck 
ontſangen is. Hy heeft Ben rj. Octob. 
audientie gehadt / ende in ſynes Meeſters 
name verſocht / dat doch de Yepftr date: 
lick Den krych woude gengaen tegen den 
Turckſchen Neyſer / dweit indien hp niet 
en dede / ſoo ſorde de Coninck wan Per⸗ 
fen ghenootfaecht: ende veroorſaeckt we⸗ 
fen/ oock vrede met den Eurek te maken. 
De Hieper Marthias heeft deſen Ambafſa⸗ 
Beur tat antwoorde gegeven / dat hytot 
noch tee Ban wegen de ſeditien et beroer 
ten in Hongaryen ſao veel hadde te doen 

| gekant, dat hp niet en hadde kommen den 
rych boeren tegen He Curcken 4 Maer 
Bit nu geflikt weſende foo woude ho met 
de Doeften ende Stenden des Rijck wel 
ernſtlck fien bp der hant te nenten tgene 
Bat beft ende vactfacmtt faude gevonden 
worden / des te meer tot Den krych ghe 
neycht / jae gedwongen zynde / door dien 
Dat de Turck alreets Moldavien / ende 
Walachien de Chriſtenẽ afgenomen heb⸗ 
bende / ſich oock ſocht Meẽſter te maken 
van Tranſſylvanien. Dermanendete gez 
tek e/ Dat doch De Coninck Ban Perfenin | 
den krijch teghen ven Lurck val-herden 
mochte ; Jaer eer Defen Ambaffadeur 
van Praghe fchepde / iffer tjdinghe ghe⸗ 
komen / Bat De Coninck van Perfen met 
Hen Vepfer te etat en voor ee⸗ 


mige Jaren beſtant gemaeckt hadden 
— ban opgerichtt) gepoocht hebbende Ne⸗ 
B-na ter ſelver Gn er oock Derlanders daer heele upt te b 
—* 







Maer dewijle het geenſins raetſaem en was, dat 
ſy dus onwettelijck tot hylicken ſoude ghe- 
dwongen worden ; Soo badt hy in deſer We- 
duwen name, dat de Keyfer, behoorlicker wyv 
fe defe, Weduwe eenen goeden Man gheven 
ende haer uyt-hylicken woude , hem ftellende: 
als Mombaer over de @lfde. Biddende dat 
fijne Biffchoppelicke Eervveerdicheyt;die ver 
le vermocht by (ijne Keyferlicke Majeſteyt, 
het befte in defer fake foude vvillen doen, hem 
verfekerendeindien: deſe fake doer fijn hulpe 
tot eenen goedeneynde condegebracht vvor⸗ 
den,dat fijneMajefteyt,en oc fijne Eervveers 
dicheyt bevinden ſcuden, dât defe Bruyt met 
alle belceftheyt ende eerbiedinge hare dancke- 
baerheyerijckelijck foude-doen blijcken. 


1D Den Pa-famer deſes Jaers 
Svbebbẽ De Oaft-Indifch-baer: 
sbergt al bep wrat ſchade gheie⸗ 
p° den vande Spaenjaerden of: 

Re te Poetugeftu / Die met aller 
macht ende ge welt (niet achtendie De Tre⸗ 
fues nochte verſcheydene verdraghen hier 






Muſcobi. 
ſehen am et eenen Moſcovit 
| eeN fadeur te Page 
Hſer Gre / verfoeckende 
bat den Reyſer Woude aenſien 


ben bafz | Ben welcken fp Ohe 


| Bat 
en Vee eneen) — 


hebberg de Reere Generale Staten ae 





ite 
lesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 





— — — — * 


— — 


ver ſocht wiert. welcker cenige oock ghe ſocht 
hadden de ſelfde met gheweſt te verkrachten⸗ 












Onder de regeerin ghe van Coninck Philips de derde, 


— Ache Erceltentie wel ernftlich | Met ANoorn / Geelu · wortelen / ende dier⸗ 
—A— gende tie el raedt eũ ghelöcke of 32 waſſender wel. 
et om hare gheiedene fchade wederom | Den Wijnftock Beefter oock tamelijchen 


Wte haten: So hebbende E.D. WD. Heee 
| * enerale Staten met fn Par: Dez 
4J Crrel.gerefolveert een goede Arheenf: 
, —— eerſtes daechs toe te vuften/ ende 
| ei wel tebemannen met Bootfgherelten 

K mf eidaten/ont alſoo ge wapender Bant 
Ted 


zijn meer tot ververſſchinghe der Fens 
ſchen / eñ om in haer fanfoen uyt de hant 
te eten/Dan om Wijn Daer ban te parſſen. 
De Baron De-la- Warre „Die aldaer eenen 
tĳtlanc Generael geweeſt is van wegen 
den Coninck / Nano 61 r, in Enghelandt 
gekomen znde / heeft Dit Kant foo hooge 
gepzefen/dat hy fepde/(in fijn Relaes gez 
daen voor den Hoogen· Auet ban Enge⸗ 
tant den xxv. Jimij 1611.) pp ware wil⸗ 
lich al fijn goet ende welbaert te verkoo⸗ 
pen / ende ſijn leven Daer te gaen epndis 
gen. De Engelfche Boen dagelijcx haer 
eſte / om met De Heydenſche Conincks⸗ 
kens deſes grooten Lants vriendtſchap 
en kenniſſe te malten / om alfoo di 
dieper in het lant te wogen comen/ dwelt 
fp met ghewelt niet en verſoecken want 
fp daer geen boogdeel bp en fien. Maer⸗ 
elijck ick hebbe begonnen te verhalen? 
e Spaenjaerdert hebben foo op andere 
tyden / als infonderhepdt Dit Jaer ban 
1612, heter befte gedaen / om dit Landt ir 
te nenen / ende De Enghelfche Daer upt te 
verdzijken. Daer van alg De ——— 
ende klachten in bij amen/ Soo 
heeft de Spaenſehe Ambaſſadeur willen 
ſtaende houden / dat alle be Indyes ſijnen 
Meeſter den Conint ban Spaengien met 
rechte toe guamen / bp donnatie ban den 
aus / ende am Dat ſijne Dooz-faten HE 
eigen van Portugael de ſelfde eerſt 
entdecht ende befepit hadden. Maer de 
Engelfcher als oock De Francoyſen / ende 
Nederlanders — / Dat ls foo goedt 
recht Daer toe hebben / als de Spaenjaer⸗ 
dert ofte Poetugefen. Derhalven fo heeft 
De Conincs van Groot · Britaignen / Wepz 
nich achtende des Spaenfchen Ambaſſa⸗ 
deurs woorden / belaftt eenige Schepen 
toe re fen ende wel te bemanmen ende 
nad Vireinia te ſeuden / om Dit 


Apaenjaert te meder-ffaen/ hare gez 
in Ene fchade weder in te haien * om 
Ute Boden De Havenen en Are nl 
dan Cafteeten ende ꝓortreſſen / Die fp-tot 

ard: — in end den 
‘ Jjaert / ende tet profijt deſer Lanz 
Ben gehadt Handen. 5 


Me € Tonine van Bifpanien bie 

altyt trachtt te zijn eñ te blijz 
ben Vermeerder des Acks/ 
gb eer! 36 — 
ln, mob e Engelſche te verdeyven up 
et Lant ban vi ** dat fs bp het leven 


Ev t Waechdeljcher Eoninghinne Ely/a- 
b 8 * hadden —5 ——— met 
Pori en tetthten befett/met Enghelfche Man⸗ 
Ren ke Be — —— 

U aerden/ Sc. beplantt/ zijnde 

4 abe. gen cebeplantt/ sij 

b 





4 







| ten 5* | 
eha ps AN int fijn begryjp wel foo groot als | 
ze ige De Dap ——— de Ta”: 
cous VL nu ig kefittende/oock fo vrucht⸗ 
Bak, alg eenich Bant in Europa: want 
et draecht tmee-mael deë Haers vruch⸗ 
tn (want De tocht ifrer faeté ct bequaem/⸗ 
er over pen komende met de nature van 
orn ant att waer men het felfde it fes 
een toss befeplencan. De Koepen 
de: Dt Engelant daer gebracht zijn / heb⸗ 
gelder goede gracp/ fp kormen Get Gras 
ofte heeten Dinter Deur genieten : want: 
fo ope gedeon mu en dan wat Sueeu valt/ 
EN bermelcht oe en gervot bet Gras 
Oder niet. x is in Dit Landt 
Sroaten oergtget vanger goeden en 
eP/ Di eneen beter Dan ben 


Engelſchen ermen. Stem fa zr in Bit | welte beſetten ende inte houden / dock te 
ek —— — an —— ap⸗ | 


| verweeren ft alle De gene Hie deſe ſij⸗ 
el boomen / eit feex fchoone/ — 


WARE 


ie hie Eolonpe fochten te hinderen ofte bez 

(Dicke, JRaft-baomes. 5 Bir —348 Hier toe hebben oock De Enz 
Seen ban Antimonpe/erihe Han Loot. ie Hepbers ende Coop-lieden goedt 
Daer zijn ſchoone Fivierens waer ‘Ban | beBulp eatde affifkentie gedaen. So dat- 
Be boaz-raemfte aldaer genoemt waogdt | en nae deſen niet vernomen en beeft? 
Pocamarck, Waer ië Brant profit te Hoen | datter de Spaemaert pete op gheattene 
Miet het viſſchen van Nabbeljan cit Ken: (teert heeft. Het cene Swveert hout het ane 
Be/bie-men lane goet howdert can. | der inde Scheyde. ei 


ooks, Copyright © 2011 ProQvest LLC 


ueed by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


CC en 


2612. 


In 















Eds! 


1% 
J 
— nage * — a ĳ 
ms * —— nes — —2 
— ee k — — * — — Gs 
* — — — P — — — — Te — — 
Et — — EE : = — — 
* — —— — — ———— — — — — Ex: 
men — — —— * — — ee — — 
ens — Ee Ze Gen — — * neme — 
— — 5 — — — — — | 
— * — —— — — 


— 






















_ — mn — 2 ms — — * 
— — — — — EE — en 2 — — — — — — 
nen nr ee — — 


rn NN 


— — — — 












1612, 
— — ir nd 
Urijch tuf, % 
feben Des 
nemauvt eff are 
Eubeech,  SSAAIRN 


== == — — — — S 
— Er — | 
— —— nn. Al > A 5 — — mf — * « ‚A 
— —— — — — — — — kt 
— 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQvuest 


Images reproduce by courtesy of Koninklijke Bibliot 


Nederlantfche Hiftorie- 


NN 






ANS 








tich Tubeeckſche 


Berbolgen. 
Ne Kubfche Schippers ende Boots lie 


den met Schupten elck nae haer Schip 
toe geſpoedet / Rleyn achtende al het fchiez 
ten dat de Denen deden om haer Lan He 


Schepen te houden. Op hate Schepen 


geraeckt zijnde / hebben fix haer Dapper 


ter weere geftelt/ ende met malkanderen 
foo Langhe ghevochten/ tot dat haer den 
— Avont Lan malcanderen ſchey⸗ 


Des ſelfden Nachts hebben de Lu⸗ 
deeckſche allen mogeſycken vlijt acn-gez 
Went / om haer Scheeps tuych weder: 
om fijnkeng in ordre te bzengen/ ende ſy 
hebbende Schepen die op Strant gedre⸗ 
ven Waren / af gewonden/ ende Hare 
Danen ende Plaggen Tuftich Lliegen Laz 
ten / haer bevepdendeom De Benen nae: 
te volgen / ende hare revenge te halen/ 
Daer ſy goeden moet toe hadden / te meer. 
on Dat De Denen. Dacht -te vooren 
haer Krupt eude Loot meeft onmuttelyck 
gerfchoten hadden / ende oock hadden 
fp groote ſchade aen. hare Schepen. ende 


Volck gheleden. 
Haet der Stadt Tubeeck en heeft fulchts 
niet Willen tae-ffacn/ om het mafberftant 
tuffchen Den Coninck ban Denenterck 

ende haer niet meer te Berbitteren/ dwelt 

Doch hooge genoech gerefen wag / Tat 

Heel te hooge : Ooch bzeefde Hen Mãgi⸗ 

ftract ba Lubeec / dat indien hare Schip 
pers ende Boots volck / Die feer toognich 

ende berbittert maren op De Denen / DE 

victorie bevochten / Daer fich dit Dolck 

van berfcherde/ Dat fp een ſchrickelyck 

bloedt-badt aen-richten / ende niemant 

verfchoonen en ſouden / wie fp dor in haet 
ghewelt krijghen mochten. | 


yer de Maendt Lan 
October zijn De Dez 
nen ende Lubeeck⸗ 
ſche malcanderen in 
Aa, Det hap2 ghevallen. 
NOL Dit bier hadde lan: 
Nr ghe liggen ſmoken / 
EEN Op Den ſeſten dach 
Mest e: Octob.defes Haers | 
»NR begoft het el dap⸗ 
per te baanden; Want alg-doen zijn des 
Mozgens vroech in een HNRevelich weder 
de Denen onberfieng met vyf en twin⸗ 
tich Oorloch· Schepen gevallen op twin⸗ 
oop-vaerderg/ wele⸗ 
ke eenige te Cravemunde / eenige by het 
Block huys op Fee laghen / wachtende | 
Windt ende Weder om nae Sweden te 
feplen. De Schippers ende het Boots 
bolck aren meeſt aen Landt ghegaen/ 
om hare faechen te verrichten / eick mat 
Gp te Doene hadde / latende op He groot: 
fie Schepen alleen vier / vijf/ of ſes Man 
met De Putghers. Die het veeeſſelyck 
fchieten ber Benen ficnde ende gevoe en: 
De/ ſtracks De labels Der, Anckeren in 
ſtucken hieuwen / ende lieten De. Schez 
pen met het ghetye aen Strant / ende onz 
er het Blac-hups deijven/ upt het welc⸗ 
Ke foo Dapper gheſchoten wiert / dat de 
Denen den bupt niet langher en doeſten 
Midler ijle hebben haer 














Het drie-en-dertichtte Boeck, 
Maer den Eerbaren 


Maer die ban Lubeecrk ſiende ende be⸗ 


vindende dat de Coninck van Dene⸗ 

merc geſinnet was haer openbaren Doze 

oeh aente Doen / Soo heben fp haer 
oock begoft daer tegen te wapenen / ende. 
hebben voo? eerſt cenige oude bedrevene 

Kidt-meefterg/ Capitepns/ ende Soldas 
ten in beftellinge aen-genomen/ende goe⸗ 
De ordze op alles geftelt. Oock dachten 
fp op Confederatien ende Berbonteniſſen 
te maken met de gene Die fn Bermaedden 
Bat haer in tijdt deg noodts fauden kon⸗ 
nen helpen. 


Onaengeften De anbeplichept der Zee / 


ſoo zyunder even Wel te-Wubeeck op het 
epnde Lan Octaber negen Schepen/ ende 
inden beginne Ban Povember noch nes 
gene ban Lubeeck nae Sweden gefeplt/ 
wel gewapent ende bemant/ ende hebben. 
hare vepfe voorſpoedelick volbracht / ſon⸗ 


er van pemant aen-gerant ofte belett te 


weſen. 


den een-entwintichften. @ez glt 


ren Daeche gebolght. Hp en 


beeft geen Soons nac- gelaten / Berhalz 
Ben ſod ig deſe treffelijche 
vervallen op fijnen outſten 
Lardinael Gonzaga , Bie met believen des 

aushet Geeftelijck Habit beeft af-gez - 
leght / ende heeft het Weereltlijcke aen⸗ 
gedaen / ende bp iet ſtracks getrocken na 
Montreal, ef andere ſtercke plactfen / die 
beſettende met Officier die Hent Hen eedt: 
van gefroutwichept deden / alfoo ſich ver⸗ 
ſeeckerende van het Hartochdom van: 


eerljchhepdt 
teder / den 


Mantua. 





„En Hartoghe van Mantua ig ol 


“ember ober-teden ; Sijn out⸗ 
fte Dochter ig hem des andes 3 






































R 


KN 


EN 


Ee me AT Er A 5 


TT et RU RE 








e ban Savopen 

bit vernemende Heeft fich Meeſter ghe⸗ 

maeckt van Montferrat. Wat krijch Bat 
Wet upt ontſtaen is / fat ick it de nacft- 
Olghende Boerkert verlaten, 


€ fcheichelijcke ſto2m winden 

Die in Octobzi hadden begoſt / 

waepden oac noch in Novbem⸗ 

bri / Decembri / ende Januario / 

ende ſy hebben over al groote 

fchade gedaen.te Water ende te Wande/ 
Aen Vercken / Wupfen-/ Boffchagien/ 
Beken/Dammen/ende Schepen. Som⸗ 
Migber weghen zjn fulcke menichte van 
Boomen om-gewaept / dat-men De ghez 
Wuooneljeke Heer ſtraten niet ghevaure 


Ken en konde :- iaer men moefte berre 
Di-tepfcn/ tot dat De om-ghewaepde- 


Saomien weder om upt De weghen ghe— 

entelt ende gheweert waren Hier ce 
pit deeft het oock gedandert ende ghe⸗ 

lixemt. Dong Liſſebone zijn veel Spaen- 
ſche/ Franſche⸗ Engelſche/ Nederlandt⸗ 
ſche / ende Oofterfthe Schepen ergaen/ 
AL ober de tfeftich, met Supcker/ Specez 
To ende andere koſtelucke waeren qhez 
Den / geeftimeert ettelijcke Jitioenen 

DUDES weert te zijn. Hfendijck ende 
Nerdenburch in Vlaenderen Leden groo⸗ 


laſt ban den lach der Zee / alſos dat. 
Efeheen datſe De Zee over-ftelpen fouz- 


E Ce Slups heeft de Zee cude He 
Bindt den Stadts-unrpe ter neder ghe⸗ 
tagen. Pliginghen heeft oock groote 
Chade geleden aen Mupren ende Bolle⸗ 

ercken. Eenige Schepen die upt Chi- 


ta ende unt Indien Wel over ghekomen 
kerel. ende voor Amſterdam op Anc⸗ 

U lagen/ zijn.atdacr in frucken geflagen. 
gheladen zynde met Veel. 


* bergaen / 
ereryen / ende andere hoftelijcke wae⸗ 
, Cenige Hebben haren laft over hoort 
8 Open / ende zijn ter nauwer noodt 
Nkomen / feer gherampaneert zynde: 


groot Schip / zat twee dagen ſon⸗ 


Onder de regeeringhe van Coninck Philipsdederde; 
We 16, Mantua. De hHarto 


ren / is door De ffo2m-Winden gedwongen Gebieden, 


{ 


Der maft/ zeyl / ende vac in Zee gedwaelt 
hadde / ig epndelijc te Schevelingen aen 
gekomen / ende het ſtuck goet ig meeſt gez 
bercht. Fn Cexel ende elders in hHallant. 


zyn wel twaelf hondert doode Menſchen 


aen ſtrant gedreven. In Pranckryck en 
zynder niet weyniger aen-gekonten / als 
oac van gelycken in Engelant. Een Vry⸗ 
Gupters Schip / dat twee Metalen / ſes 
Aſeren / ende eenige ſteen ſtucken op had⸗ 
De / ende Daer xxij. Zee roovers op wa⸗ 


geweeſt ter Deere in Zeelandt in te ſoo⸗ 


‚pen. Haerder eenige wierden ftract gez 
| Kent ende derhalven allegaer gebangen/ 
| 


ende nae Middelburch gebzacht/ende al⸗ 


daer op-gehangen/beveftigende het oude” 


ſpreeck⸗ woort / Die tot hangen geboren is, 
en fal niet verdrincken,. 


En lactften dach Decembrie ie 

De Biſſchop va Bambergen( van 

den Keyſer aen den Paus geſon⸗ 

den zijnde) te Rome aengetomen 

met bijf hondert 


Zeerobers 
met den 
ſtormwint 
in Zeelant 


—* 
op gehane 
ghen. 


iſ⸗ 
fchop. van 
Vambers 
henkomt 


aerden / eñ fegt-en-Derz ſeer ftatich 


tich Roets waghens / na de welcke twee binne Ree 
hondert ban Des Paus hof dieners te men. 


Paerde volghden / ende vock twee Hanz 
Bert Edel lieden. De Biſſchop quam 


een ſchoon behangen Paert gereden tuf 
ſchen Bondium. Ben welcken De Paus den: 
titel van Arrh⸗Biſſchop Van Bslant gez - 
gheven hadde ) ende Franſciſco Borchefe. 
pa defe bolchden xxxvj. Cârdinalen ende - 
Pꝛelaten / met hare Dienaers.. Wist: 
boo2 hp S. Angelo deg. Paus Paleps-vafz- 
feerde / foo ginck al het geſchut log/ ende - 
Be Paus heeft den Biſſchop (Per feeſtelickt 
ende met groote eerbiedinge ontfangen. . 
Chriftus leſus, noch fijne Apoſtelen en zijn : 


noyt met fulcken Weereltſchen pracht ens - 
De prael m eenige Stadt gekomen noch 


ontfangen. Wet is fa het gemepne verfz - 


Ken ſepdt. 


Tempre mutantur, & nas mutamur inillit. 


Eynde des dry en·dertichſten boecx der Nederlanden ende 


anderer Coninckrijcken gheſchiedenilſens 


ht © 2011 ProQuest LLC 
of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


4 
r pi 11 
! * — — = _ nat zh nt 1 a — — | 
= — — —— — ee — am en 5 
— * — — ——— — * er ES — nen Ben — 
EE —— — — — — De 5 — — * — 

— —— — — — — - — == ee 
je Aret. - — ME — gn bes — es 
—8 * * — * FJ * 

* * 





— 


Ee ——p — — ie ERE — 8 — 
pr * J — — —* pe pd =, — * 
— — — — rn — — — — — Es * 


— — 









Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC. 
urtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Images reproduced by co 
444 B 20 


des TaersM. DC, XII 
Fe Ver ie op Bet eynde Doch des onaengeften ſos zijn deſe hou⸗ 
—9* De Des jaers en een | Welijchen te parte gepubliceert Ben 26. 
lijc 2 It Dobbel houweljchk Januari. / 
Bzancrgen ghetroffen tuſſchen 
eñ Spaen⸗ Deanckeryck ende _ Got teechenen van bljtſchap van Wor 
géen. Pp Spaengiew/Loysde | Ghenrdefe houwelycken zijnder-te Parijë B 


* 
J 


Strade. e F 
J de — 
Wij 4 







XII. Coninck ban 
Daanckerjck ende 
Navarra/is onber- 


Dre 


geozen Anno r6or. 
Pꝛis/ EH d°Infanta fijn onder-ttoude hupf- 


tick. 


De Coni e Meeder / Regente in 


“Pranckrijch/heeft geern dit dobbel Hou 


Welijck in ghewillicht / achtende Hat fn 
geen beter alliantie, tot berfekeringe der 
Sranfcher Aroone mafien en kenbe/ dan 
met Spaengien / dwelck fp alleen te vree⸗ 
fen hadde: Want fp hielt haer ghenoech⸗ 
faem verſeeckert / datde Hepfer / nach 
Duptfche Boeften/ noch oock De Eoninc 
Ban Enghelant / als vack niet De Eonine 
ghen ban Denemarck afte Sweden/Leet 
UE dat eenige andere Staten of 
Bepublijcken den wille ofte macht hadz 
Ben am Vrancryc den krijch aen te doen. 


Er fic Regum ive deſinum in mupriad. 


Den meeften Deel Der Princen / als noe 
Be Parlamenten/eä groote des Handtey 
hebben —— — ofmet aùbijs / of 
ten minſten met fEil-3wijgen in defe hou⸗ 
welycken verwillicht / usxt geſondert den 
Prince van Condẽe, ende de Grave ban 
Soiſſon, naeſte Peincen banden Bloede, 


Her ViëreEn-DeRtTicusTE BOofcx 


DER NEDERLANTSCHE, 


Endeanderer Landen ghefchiedeniffen, 


Were enen — … 
et 7 —— hoof 


—ãA 


— en 





Al 



































au place Royale ‘Beel feer ſtatelijcke Cri⸗ 





fien endete aenfchouïwen. Daerzindet 
vnfden Aprilis boog het Hof Louvre OP- 
gerichtt ſes en dertich fchaane Teuten. 
Hiet uit bande felfde Miert gebout een 
Cafteel van hout / fraey geverdot / dweick 
deſe opfchzift hadde/FOELICITA EIS 
PALATIVM, Het Palleysdergheluck- -· 
falicheyt. In Dit Caſteel waren vijf Bid? gef 
ders / genoemt Chevaliers de la gloire. De h 
Ridders dereere, veerdich zijnde ont Dat 
Cafteel te verdedigen / tegen alle beftrij: 
ders des felfden. De booz-verhacide 
Ridders Waren deſe / de Hartoghen van 
Guife, van Nivers, Ban Joinville „Gan Baf- 
fompiere, ende Chaftaigneraye, Die haer lie⸗ 
ten noemen Almider, Leontides, Alpheus, 
Lyfander,ende Argant. Baer gefchicden 
Die daghen aen een feer fchoone vertad: 
ningheñ ende fehou-fpeelen : Baer wa ol) 
ren Triumph waghens feer fchoon met lt 
allerlep koftelchept verctert + Be Pact? ft 
Den Die De felfde trocken maren toe-ghe: Dj 
maeckt alg of het Heeumen/Elcpiyanten/ pi 
Epger-dieven/ ende groote Luppaerden nt 
geweeft Waren, Pebeng de felfde gin” Rid 
gen heel Compagnten feer koftelijck ber? fid 


—— 





liert / blaſendẽ met veel Tronpetten en⸗ gio 


De andere groote Windt-inffrumenter. df 
aer Waren ooch bijftich Lanſiers te f 
acrde/ ende noch vry. hoftelicke Paer⸗ of 
Den/ Diemen bp Der hantiepde. Cotd° 
bier nae volghden noch vnftich fchaont 
—— / die oock by der hant gheleydgt 
bierden ban IRannen / Bie allegaer ſeer 
rierlick gekleet waren als Turcken wil⸗ 
Be Mannen / ende op ſyn out Aomeyns · 
Rae deſe vorghden bijftich ghevangene B bever 
Coningen / allegaer met Hetenen er | 
ö 






* 





kf 








Onder deregeeringhe van Coninck Philips dederde, 


He, Ben ende nae haer reden vijftich Edele 
Bend Bgien/op fchoone Spaenfche Paerden. 
He Die in Befe Criunmbe haer vertoon⸗ 
| en / Waren met feer koſtelicke kleederen 
bereiert ende omh angen geborduert enz 
De bepeereit met hoftelijcke Diamanten/ 
Gout? ende alterlep ghiefteenten. 
Als Defe monfteringhe ofte ſtatelicke 
Vertooningen voor alfe Mans oogen gez 
_ Gebieden, foa fchaat-men elcke vepft 120. 
en grof gefchutte gelijcke af / ende 
Op Den avont zijnder ſeer koftelicke vier 
| gangen fiene gheweeſt / ende door De 
gan che Stadt hingen ſchoone Hanteer: 
Ren tol Reerfen/ etch ou Ket fchoonfte gez 
Maeckt ende geverwt / dweic feer ſthoon 
ende geneuchelijck was te aenſchouwen. 
n Geduerende deſe triumphe / fo hebben 
erſchepdene Heeren ende Edele nae Den 
Únck geloopen / ende andere iortfwijlen 
—— Daer — over al genus 
| geſongen / geſprongen / gebancke⸗ 
teert/ ende — vreucht bedreven. 
SLS avonts ontrent thien uren qua⸗ 
MEN De boven genoemde Heeren ende: 
Met een qroot gefleep ende naloop ban 
olcke / haer vertonende ende ai 
ende / Boog bp des Spaenfchen Ambaf- 
— deurs Wups/ die in de venſter lach / en⸗ 
J ewiery gheheete handen Lol Goudene 
Mningen onder het Dolckin den grab: 
/ Baer elek een om ſeerſt na tafte. 
N Dae epndinge der triumphen(die Drie 
regen geduert hebben ) zijt alle De Wee: 
Mende Damen met Hen Coninck / Ca: 
ke / eñ hare Dochters / inde Vere: 
gegaen / daer-men het Te Deum lauda- 
Bee eſongen heeft / ende Haer mede ig 
gele triunpbe beflaten/ Die-men mept 
A mel een Miliden lrvonen ohekoftt 


Ban wegen Het inwilligen Hefer hep: 
Der hou ijcken zijnder oac groote tri⸗ 
in ben ende vreuchde ſprelen gefthiedt 

bet Doftenrijchfe e Pederlant/in hiſ⸗ 
panien 1 ende in Die Steden ban Ftalien 

ger de Coninck van Hifpanien Heere 
ende Meefter is, 







RRRS 


et Wer ED OV PTI MO U UW We U 


Ae we 
A ed 


Es: 


Uoftna cracx hier na is He Hartoge 
Lie Van Mayne ban wegen Den 

— ASN Coninck Van Veanckrijck in 

DE OR Wifpanien gheſonden / Hie in 
Mdrg Re OW Kuguffa bien madeu ghe⸗ 
omen ig / met meer dan Hondert Wa⸗ 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 

























gens / mede beengende beel Schoone Ju⸗ 
weelen / Daer mede Gp ban weghen ben 
Franſchen Coninck ende Princeſſe / den 
jongen Spaenfchen Coninc ende Spaen⸗ 
ſche Princeſſe vereeret heeft Dienten ach⸗ 
te over De hondert duyſent eroonẽ eert 
tezijn. Hy is feer ſtatelick foo ban ders 
Coninck ſelfs / als van fijnen Soon/ende 
Infanta / onthaelt ende gewillekomt / 
alsoochk ban den Wartoge ban Berma/ 
ende andere delosGrandos. De Hartoge 
van Mayne heeft openinge ghedaen Lan 
ſulcks alffer beraccordeert was / belan: 
gende den Beupt-fchat Ban bepden zijs 
den / wefende bijf hondert Dupfent Kroos 
nen aen gelde/ende vyftich dun fent kroo⸗ 
nen aen leynodien. 3 
Alle de hauwelycr voor⸗·waerden zijn 
te Mad eil in 8. Lodovici Rercke apentlijc 
geleſen / in de tegenwoordicheyt ban des 
Paus Nuntius/ den Hartoge ban Map⸗ 
ne / ende den Ducde Larme, deg Hartogen 
van Florzencen Ambaffadeur/ ende heel 
Andere groote Heeren waren Daer oock 
tegenwoordich· Onder andere Artycke⸗ 
len is Dit Wel het voornaemſte. Dat hp 
al-Dien Be Coninck van Brancryck Laag 2 
fijn toekomende Gemael af-ljvich wort / 
ao fal de Weduwe met haet aenghez- 
beachte Wouwelijcks-goet wederom nae 
Spaengien gheſonden worzden. ik 
De Hartoge van Lerma heeft een ſeer 
flatelick Bañcquet / ter eert Des Fran⸗ 
fchen Ambaſſadeurs / in: eenen Kufk- hof 
gegeven / in den welcken veel konſtelijcke 
Fantepnen zijn/daer ettelicke uren lanck 
allerlep koftelicken Wijn upt ghevloten 
is. | 


1612, 


Johan Neyen, Pater Commiſſaris alias Cre⸗ 2. 
fueg-maker ghenoemt / om Dat. hp de Pater Han 
voornaemſte gheweeſt is / die Hen Peters Nepen gea. 
lantſchẽ Trefues heeft bearbeyt eñ beloo⸗ ſtopoen. 
pen / is in de beginne deſes jaers fubptelic 
geſtorven / zijnde a de vepfe ban Kamen 
nae Spaengien. Daer ig berfchepdent: 
tick ban hem ende fijne doodt geſproken / 
eenige mepnen hp zy Gan kante ghehol⸗ 

{op Dat-men hem niet en behoefde te 
beraten of tè ori die groote belooninge 
die⸗ men hem belooft hadde/om dat hp He 
Trefues haddete Wege gebzacht ; Ande⸗ 
re meynen Dat de oorſake fijneg- om ko⸗ 
meng deft Was / Omùat hp bearbepde 
conſent banden Paus te krijgen — 


Fol. 52 


tper 






































a * 

RE WE antr 
— — —— — 
* 
ee 

T 


— 
ee 
— — 
ee 
— 


— 
? Erne 


— SN X 
——i Jen 
ee ee - 
— * J 
* — - — — 
J ñ — — — ——— — 
—— F 
* * — — ne 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQvuest 


Tik * - 
A pe — a 


Gadmen en * 
* je < X —— ks 7 * — 
* * V. 


Wij, x 


Nederlantfche Hifterie 


1613, De Ooftenrijchfthe mederlanden machte 
— toe - Gelaten worden / dat die vande Ghe⸗ 
reformeerde Meligie in Brabant, Diaen: 
deren / &c. in paivate hupfen vane bp-een- 
komften / ende oeffeninghe der Geligie 
mochten Gebben / oock het Avondtmael 
bedienen / Doopen / ende Erouwen/Zec. 
Waer mede deſen Monick De Eerſt har⸗ 
togen Alberto ende lſabellæ ende hare On⸗ 
derſaten mepnde eené feer graaten dienſt 
te doen ende Den Geumieerden Provin⸗ 
gien een merchelijcke af-bzeucke / door 
deſen middel upt de (elfde lockende veel 
Caop-lieden/ Hantwercks lieden/ ende 
neeringhen. Sijn goede meyninghe tot 
Vooweel fijner Heeren / is hem quali: be⸗ 
loont geworden / indien fp hem dies hal⸗ 

Ben ban kante gheholpen hebben. 







Pe Mkeere ick edere 
Verhael omna Engelandt / 
ban de cere WA ES ende fal gaen ver⸗ 
monien ín DA Ke Balen Wat fich al⸗ 
—— CEN Eet Daer-heeft toe ghe 
BNOrEMDE | KS Dragen tuſſchen den 
í 4 SDL mj Coninc ende fijnen 
Phaltzgza 
ve ende pc. E Schoon·Sone den 
Maurits VEEARTS Plhaltz-grave/ alg 
zón ghe⸗ “fijne Majeſteyt den felf den Geeft vereert 
eme —* met de orꝛdre des goudenen Houfebants. 


* Als ſyne Majeſteyt Van Royſtoun ende 
nt, Bouge Setermarcquet wederom te Konden qhez 
bant. Komen was den eerſten Jrebauarij Anno 
1613, ouden ſtyl / Soo heeft hp voor eerſt 

an De tegenwoordicheyt ban den Phaltz⸗ 
Geave/ van Pans Hendric ban HNaſſoü / 
ende meeft alle deGroote ban Engelant/ 
drie Pederlantfche Edel lieden / aĩle dzie 
Midt-meefters / die met Prins Wendzick 
waren vover⸗ghekomen / Nidders ghefla⸗ 
gen / wel niet met ſoo groote fstenmitept 
als ſoude geſchiet zijn indien de Hoofſche 
droeffeniſſe van wegen het overlyden des 
Pꝛinces Ban Wallia ſo verſch niet en wa⸗ 
re gheweeſt: Maer nochtans is Dit gez 
ſchiet met meerder folemnitept als⸗men 
fue gewoone ig Hidders te flaen: ant 
in Be plaetſe Daer De Coninck fijn zijt-gez 
wenz / ofte pemantg dan der aen-mefen: 
Ber Heeren Fapier plach te nemen / heeft 
Bet fijne Mat. belieft / dit mael Daer toe 
te gebeupekten het groete Zweert / dwele⸗ 
men voo? fijne Mãjeſteyt ghewoon iet te 
dzaghen / als weſende Gladius Regni, het 
zweert des Ryex/ meer eẽ Dlach-zweert 


LC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Het vier-en-dertichfte Boeck; _ 
ghelyck / dan een Rapier / vol Eeten van 


boven tot beneden, De drie Edel lieden / 
Die De Coninck boor datmael de eere van 
NKidderſchap ghegeven Heeft waren deft/ 
JA. ban Oldenbarnevelt / des wyt⸗ver⸗ 
maerden Heeren Johan ban Oldenbar⸗ 
nevelt Adbocaets ende Zegel verwaer⸗ 
ders Van Hollant Sone. H. Meganck / 
een Brabauts Edel man / Fidt-meefter/ 
Wiens Dader teghenwoordelyck Preſi⸗ 
Bent is in Ben Raedt ban Brabant inden 
Haghe z Ende Guilliaume de Nijt / toe 
ghenaemt Brochum / een Edel man upt 
Beabant / wiens Dader oock Bidder ge⸗ 
flagen is ban Den Hartoch van Brabant. 
Det heeft ſyne Majeſteyt belieft (om re⸗ 
benen hem Daer toe moverende) DE jong: 
ſten onder deſe drie eerft ridder te flaen/ 
gebrußpekende tat peder een Der felfder it 
het beſonder / als hp. haer met het zweert 
ete Dzie-mael op De Schouderen klopte! 
Befe woorden in het Francops / Soyez. 


Chevallier, Levez vous Ghevallier, 


zó u 


4 


bi 


od Ill 
’ 


fa 
* 
goe 


Het heeft oock ſyne Majeſteyt belieft 


(tet bewijs van fijne fonderlinge affectie 
tat deſe Hederlandtſche Fidder) doot 
Den Generael Ticu/ te belaften/ Dat nie? 
mant Ban alle De Officieren Der Kroon 


(ofte Der Eidder-Framer gelt oft ecnight — 


fchenchagie ban defe KRidders aen nemen 
en foude, 
Des Depdaechg daer naig de Conin 
met Den Pzince ſynen Sone ende deit 
eur · Borſt naer Windſoor vertrocken) 
op welcke Gups de Coningen van Enger 
lant gevaoone zijn defe o2d2e bande Gare 
tiere/ te geben aen hare Deienden/ ende 
baliante Virijche Velden : Om dat E⸗ 
duardus II. deſe Grdre eerſt heeft inge: 
ſtelt op Dit Hupse Wind ſoor/na dat hp og 
eenen tijdt namelyck Anna 1350. op Dit 
Vafteel getwanckelie hadde Fan den Co? 
ninck ban Pranckryck / ende David den 
Coninck ban Schatlandt. De ſolenni⸗ 
tepten ende ceremonien vande voorſz. or⸗ 
Bet begonnen Sondaghe daer aen / in DE 
Hercke Ban Windſoor / te Weten in dert 
Choo2/ tuſſchen neghen ende thien uren/ 
Den Ambaffadeur Her Derecnichde Ne⸗ 


Ens dE Cannet IE EE — teen Dn 


appainsteert bt gheftoelte Dat boog ſyn 


Donneert was / Haer fijn Banteren ende 
Wapenen hinghen / twelcke was ghe⸗ 
neech volgende tgeftaelte vanden voor⸗ 
ſchreven Reur⸗Porſt: Want alfao men 


gn 


Derlanden hadde aldaer fijnplactfe ghe⸗ 
Ercellentie Den Prince Maurite gheor⸗ 


Dil 








2011 ProQvest LLC 


oninklijke Bibliotheek, Den Haag 





PETE en ern 
« a Tk 


ene 


_N edätantfihe Hiftorie Het vier-en-dertichfte Boeck; 


* | 6 
Eevemonien ende folemnitenten gheeyn⸗ ghen nooden/ met begeerte dat hy op Den 3 
— dicht. Daer nae EN Tafelen, gefeten zyn⸗ | Erou-Bach inde Cappelle oude teghen⸗ 
de / font Beit Conint den Controlteur Gan | Wonedich zjn/ dwelc alſoo ghefchiet ig. 
fijn Hof / My Lord Knolis aen den Ambaſf⸗ 
fadeut Der Pereenichde Landen / hem Lan | | B 
wegen fijne Majeſteyt feggende/ dat fijne TSN Pe) Aer Dat de volcome⸗ pu 
JW ajeftept hem toe gedzoncken hadde de | :SÀn GEN FAne Ceremonien HEL pe (f 
geſontheyt van He Beeren Staten / ende | N VW Miel B lartiere te infant phen 
bleef bp hem tot Dat hp befchepdt hadde ANMON EEM EE) naren vol trocken / til 
edaen. Daer naer font ſhyne Majcftept EN Se ) joao zijn Die Feeſten — 
hem wederomme My Lord Ruffel. eertyts J MC eũ Triumphen vant ui 
Gonderneur Ban Vliſſinghen / Die Bien UD Ben VE houwelye gevolgt. Wig 
dach tSweert boog fte Majeſteyt had: VRIENS Er Eerſtelick fo zynder 4 
De gedragen / ende dede hem ooekß fcagen/, Moth He des Dop-daechs tE ga 
bat hp hem de gheſontheyt van fue Cr: | paozen op De Thamis tat Londen 
tellentie hadde toe ghedroncken/ Die bez bp deg Conin Paleps Withael hes Wz 
ſcheet ghedaen zijnde / belen fp met alte | vante merien aller hande Byer wercken/ 
reverentie oock de gheſontheydt van {OM Verhnnge ende beandinghe van Caſtee⸗ 
Mojeſteyt gedrenchen: Den hoors. Am⸗ len ende Bolle werrken die op De Aivie⸗ 
baffadeur hadde de eere / dat Ho ſhne Ia: | ve gemacht waren/die door deEngelfche 
jeſteyt altüts onder hielt / Die feex vaatich | met veelderhande Galepen nde Schepen 
ende gengechgelck was / dwerſehe faken | van Oozlaghe bevochten / ende Daoz de 
Berhatende Vande Inſtitutie bandie Oz | Eureken ch Roozen gebefendeert uiers 
der / ende hae menige Daer varcn/te Wez | Den, Auelch Sucl furieufelick fcheen toe te 
ten feg-en-tuintich in ghetale behalen | gaen doort continuel fchieten van hef 
ooft: Bat Den nomber nopt vermeer⸗ root geſrhut/ ende anderfing. Dit ſpie⸗ 
Berten hadde geweeſt: Dat ſhne Maje⸗ Jel vethle heeft meer dan twee uren JanC 
ſteyt Daer van noch twee plaetfen hadde \gebuert / ende daer zijn meer Dan tmaelf 
te bergeben/ ſegghende oock eens Dat bp | bandert fehueten met Hanou ef kamers 
plyde was nu te hebbẽ in fijn Confrerije/ gheſchoten / behalben ettclijche dupſent 
den valeureuſten ende vermaerſten Capi⸗ chueten van Muſquetten ende Caliverg. - 
tepnende Commandeur die leefde / met | | 
meer dierghelycke eere ende paijg/ Die by | Des Sondaechs / zijnde den ritij. Pes 
fijn Creeltentie Prins Maurits gaf : Paer | panarij 161 3, is Be Pämeeldeke Trouwt 
Bien alte De Tafelen op-genomen Wwaren/ gefchiedt/ ende de Bauploft begonnen, 
ende De Heeren vander Order opgeftaen/ | 
trat fijne Majeſtent eenen flap ofte twsce | De Beupt ende den Brundegom wiers 
beneden/ Daer hem eenighe Gz2aven ende | en ter Kercke ghelept / tuſſchen den jon⸗ 
Sardenen te waſſchen guamen gheven/ | ghen Vrince / ende ben Grave van froge 
waer naet Ben Biſſchop Han Elp voor fhamptom die al ift ſoo / dat hy out was/ 
hem be gratie quam ſeggen. Alſos is Dn nochtane die vere hadde / Bood dien dat 
Majeſtent / met den Pzince/ Phaltz-gra= [pn nopt getrout enis gheweeſt. De Cos 
be/ ende alle De Geeren vander Ozder/die ninginne acconwagneerde hare Dochter/ 
vooren dingen / naer ſin namer vertroc⸗ net meeſt alle de Gravimen ende groote 
Ken, Als deſe ceremonien des Sondaeche | Brouten han Engelant/fon den Conint 
bolbzacht waren / foo vertrock ſyne Ma⸗ | neck Hede den Peince Electeur / met alte 
jeſteyt Deg anderen daechs ban Winfor | ne Hobilitent ban fijn Aijcke/ Die tot de⸗ 
naer Hamtincyurt / ende Daechs daer | fe Heeft meeſt op-qjekomen waren. Sijn 
naer is bp in fijn of te Withael ghehoz Leurvorſtelijcke Dooeluchtichendt wag 
men met fynen Sone den Peinee/ende Den | gekleet in Witten %tlag/ met Silver ghe⸗ 
PYhaltz ·grave / om tot De ſolemniteyt van borduert / om hebbende eenen Mante vant 
Vouweltek ende bande Bruploft te ver⸗ De folue floffe/ met Roftelijck wit bont- 
ſtaen / Daer toe feer groote preparatien | merci gevoert. Baer oer hadde hy Heet 
gedaen werden / ſgue Majeftept dede Den | avaoten Conincklijcken Orbeng Walg- 
Hoort. Ambaſſadeur Der Pereenichde hant, Daer St. Joris aen Bineseft eert Wees 
NSederlanden Lat De ſelve Peefte Dzie Daz | ten van Viamanñten.Op fijn Woof: hadde 
pees 





rly European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


s reproduced by courtesy of Kc ninklijke Bibliotheek, Den Haag 





— — 


Nederlantſche Hiſtorie Het vier-en-dertichfte Boeck; 


1613, Fentoim de Tafel daer Hit koſtelick Banc⸗ Bin ſiẽ / want fp have Schepenen Gatepert 
Ket op ſtont / om Dat te heften/ eft om daer | it forme als Eſquadrons geteplt haddẽ/ 
bante proeven. Stracr daer na Wiert al | Die met menichte van tortfen berieet endt- 
Bit Supcker-gebatk van peder een Die in hefet waren / overmits het tuffchen negen « 
Be Sale waren / ſo ſubntelit / oac met fule⸗ | ei thien uren ingen avant was. Die van 
He diſordre wech genomen / dat Het ſcheen den Cempel neden haer entree te Peerde / 
een Donder flaciy te. weſen: Of frhaan de | tuele uptermaten maanifije ende ſchoon 
Caninck riep Dat-men, gemack daen fou- | om fiene was, doch deſe van Grevefende 
de / geen Vinc aentaften/tvsag te vergeefs/ en conden Bien abondt haven Ballet niet 
eick een hadde de Handen inde Schatelen/ doen / aver mits / wat oder mien Daer pockt 
eer De Coninck upt de Sale wag, Gade geſtelt / de Sale Daer beddafcarade 

De Coninc ig de Gaunt enùe edje 4 foude gefchieden/ foo vel geksmen was/ 
gem daer naer gaen conbeperen in bakkie | dat daer nremât meer en conde inne gera⸗ 
Bedt-kamer/dé welcken d Ambaſſadeurs ken / fo dat ſyne Mt. gennotfaeckt wiert 
oock volchden / ſoo Hat het el vier uren Ballet wpt te ſtellen tot Saterdaeche 
in den morgen ſtont wad / eer fis van den | Baer naer/waanneer Het tot groot contene 
Eotinch haven affthepdt konten nemen. tement ban fijn 1, geeGufumeert Suiett. 
Cube alfoo paffeerde De Fiefte van Dien | Den Anbaſſadeur derBereenichbe Hanz 
Bach, Amaendache / zijnde dentweeden Den after mede genoat /bepde rfabontg 
dach / watert alleenlic na ven miezacth/den | ten eten⸗ eñ on t Ballet te ſien naer den 
vic gefteken/Daer den Conner vee mede | Amba ſadeur BA Denegien alteene na Den 
liep / ende Nien ſomtijts mede deocch. Efa-| eten, Biernhelicke bancket/al Ene bct 
bant naer Den eten werter oock een ſeer Dagen te boren/ suerter oock inde vooal. 
koftelijche ende mapmfijcke Maſrarade Sate geftelt/ eñ doc Bag topic aengetaft/ - 
gedaen bp de Edel-lieden vã denempel/ ende wech gedragen. | 
tele een Collegie ië/maerdele principale | Dit id in effecte De gheſchiedeniffe van 
Edel lieden inte ſtudeeren. De Coninch deſe Feeſte / ende Ban o ſte dagen, daex 
gade den Amvaffadeur der Dereenichde | fijne Ht, hem altúts fo fonderlinge b2ae J 
HStderlandẽ doẽ nood des achter nang). lek ende geneuicheldek voor alte be Kore 
Ende dien avant teun eten: maer dEmbaf: Vrelt getoont heeft / Dat Get een pegheſyck 
ſadeurs van Branclryen ende Denegien | goet Hede fuler te fien, Een Ware goc niet 
Mact ſavonts naer Ben eten / om tBallet | mogelijck meerder fatreurseerer onhe ores 
te fsen/Dao? dien / als men meent / p nu in Dit van ne Mat. te kommen ontfangten/ 
baren baften waren / ende geen vleefeh en alt den Ambaſſadeur der Vereenichde 
aten, De Mſcarade eñ Ballet wag tot Landen / voor alle He Weerelt intpublijck 
oor cantentement van fijne Majefteyt. met ſpretten fitten/ ende Bechen eeft ge⸗ 
Daer wiert na het Ballet / een feer magn⸗ hadt: Jae al mare hu een Lande grootfte 
fyck bancket aengevicht/gelie als daerhe Ambafſſadeurs des Weereldts —— 
te voren inde Bancket-Aale tae drrepot hem en konde gheen grooter eereacn-ges 
Was geweeft/ Daer den Conincit met fijn, Haen zijn geweeſt. Godt de Beert fp gee 
ſuite oock rontſomme de Tafel ginc/ ende looft Dat dit alles (ander angeinch ie toe- 

Baer naer wert al Het Banchet-Aupcher. gegaen + Want tis feher Bat (ine Maje⸗ 
wederom gegrabbelt / ende barren veder ſteyt hem ſoo blast in. bolle po: ffe dicmael - 
wech · genomen / als Get andere. — heeft begeven / dat ten mare Bent Gon be 
Oes derden daerhs werdender nac loge \uacrt hadde/ hem liehtelick ecnich vnge⸗ 
xiugen naer den rinck gedaen / met d'anz luck bande konnen over-komen: Godt de 
fingen in bet Waf onder-deEdel-lieven ef | eere mil fijne Majeſtent voortaen vaag 
D'Ebel- Drouwen. Dien naer-niddach/ (alle angeïnch nhenaneldek heswaren. 
ende avendt wiert Den Ambaſſadeur der | F | 
Dereenichde Pederlanden daer vack gez | F Aeyndinge dev ſolemnele trees is 
noot / maer Wander twee Nmbatradeurs | FA flen/fpeckaktel?/ comedien/ving DEE 
en zyn Haer niet erfshenen/ PeEdellieden. lospen / ende andere cortſwjlie· ve 
van ede Dis be Maſcarade ade WW Heben/rectere der nieu.getvon- — 
zoniet Dl guent ſcuden doen / warente der gengeſtelt / is fijne 4. D. op b 
erst geenen groote triumpyhe / met den 26. dach Febzuard gerepft na Se ijt 
Scepen eũ Salepen twele fchoone ag nermaerde Duierfiteps Cambeits / oft. 
| Cantare 


— 


F 
4 
—904 
4 ’ 
bi 
Bi, 
N 
El 
úl 
dd, 
Krk 
: * 
J 1 





European Books, Cof t© 2011 ProQuvest LLC 


roduced by co sy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 





1613, 
— 


We Phaltz 


ſchept ban ninginne / 


Nederlantſche Hiſtorie 
Peinceffen ban verfchepdene Natien ten 
Avontmale des Beeren gegaen op Vaef: 
chen Anni 1603. Bit heeft wederoͤmme 
nieuwe vreucht ende blijdtſchap veroor⸗ 
faeckt bp alle vroome eũ SGodtſalige per⸗ 
faonen in Engelant / als fp geſien hebben 
Bat fijne &. B. B. openbare pan! effi Der 
warer Gereformeerde Ciziftericke Feliz 
gie was doende / Cbriſtum Gelijkende voor 

e Meuſchen: Alſo dat van dier tijt aen 
fijne U. V. D. noch veel hoogeris geacht 
ende gelieft gewozden alg hp te vozen ez 
weeft was. — 


Beats populus chjns Ressenies-Domingne, 


Eer fijne Kk. D.D. van Konden geſchey⸗ 
den is / ſoo is hy alle de Ambafſadeuren 
gaen begroeten/ ende heeft met groote be⸗ 
leeſthent fijnen affchept van haer ghens⸗ 
men / ende fp aen Wander zijde heben fij⸗ 
Me K.D.D. alle Gepl en falichent / mivtyz 
gaders eene geluchfatige/ vorr ſpoebighe 
repfe/ ende wederkomſte in fijn Aant gez 
wenſcht. RER 
Op detro, dach Aprilis iet De Yeeur- 


groot gevolch Ban Dienaren / eñ Bienft- 
maechden / oac veel Peerden ende Mubl 
Eſels met Baggagie gheladen. BIZ He 
Schepen onder Zeyl WwWaren / ſoo heeft 
wen alhet Geſchut ban het Tafteel/ ende 
naoch beel ander ſrucken Die op het Handt 
ſtonden / los gefchoten. Dan ghelijcken 
is oockgeſchiet op De Schepen Bie op De 
Kivierelagen in grooten getale/ Bie hare 
Biagghen/ Danen / en Wimpelen tieten 
vliegen / ende met hare Trommelen ende 
<rompetten een qroot geſchal maechten: 
Bles ter eere onde tot een gheluck· wen⸗ 
fchinghe bes Phalts-Graven ende fijner 
Semalinne der Peinceffe ban Eugelant. 
Des na-middacha ig de Coninck met Dit 
Peincelijch gefelfchhap te Grernwits aen 
gekomen/ ende ſtracks op De Jacht ghe⸗ 
reden, Ben rr, Bleef fijne Maſeſteyt Haer 
ille liggen) ende is met den Plaltz-gras 
Be / ende De Princeſſe inde Peedicatie 
egaen / Baer groeten toeloop van Poles 
te was / ſoo upt Konden / alg upt andere 
om ligghende plactfenr. 
Den 13. ie fijne Majeſteyt met Hen 


Hoeft te Withael im het Schip getreden, 
nen af⸗ Bergefelfchapt met den Conunch,/ De Co⸗ 
Pans Charles / de Peinceſſe 
BE Lonne Elpfabeth/ Ben hartoghe ban Kennor: 
ek Eonine midtfgaders veel ander Braven / Baene 
Zunne ende Der Weeren/ Heeren⸗ ende Enelermet een 


Het vier.en-dertiehfte Boeck, 


den Phalt3-Gzave te Aocheſter aenghe⸗ hl 16 


komen / alwaer ſp ban Den Magiſtraet 
der Stadt ende Burgerije ſeer ſtãtelijck 
zijn ontfangen / ende eerlick begiftet ghe⸗ 
weeft. Den 14. voor den mi ddach heeft 
de Phaltz · Srave ende fijn Ghemalinne 
met veel reberentie ende eerbiedinge ha⸗ 
ven affchept vande Coningume genomen / 
des middachs hebben ſy met Hen Conint 
geten / ende nae Den eten haren afſcheydt 
genomen) wet groote eerbiedinge van fijs 
ne Majeftent ſcheydende. De Tonine i⸗ 
Wederom na Grenwich gevepft / ende de 
Phaltzgrave ig met fijn Princeſſe na Dits 
tinghborn getrocken / bergefelfchant met 
Den Prince Charles / die den nacht ter be⸗ 
noemder paletſe bp he Phalſgrave ghe⸗ 
bleven is. Des auderen daeghs zin ſy 
tſamen na Cantelbergh aberepft / daer 
wel tachtentich Edelliede haer zjnte ge? 
moet ghekomen / om haer te Willekomeite 
Bende Dtadt-poogte ſtont de FReper Het 
Stadt/met noch etteliche Raetf-perfooné 
in roode fcharlakene tabbaerts / ef heb⸗ 


Ben met eenfrape Oratie Den Phalſgra⸗ 


ve/ nutſgaders den Peince van Waſlſes/ 
ende De Princeſſe ge\uiilekont/ enne ghe⸗ 
lendt in Chritti-Kercke , dweick een ſeer 
groet ende ſeer ſchoon ghebouig. wiet 
zyn fp ontfanghen ban den Decano erde 
Tanonico defer Kerckemet een cierlicke 
o2atie / ende gheleydt in Het chan? det 
kercke / dwelck trouwens mel cierlick eff 
ſchoon ig Baer hebben deſe jonge Prin⸗ 
cen den GSodtſ diẽſt bp-gevoont/ na vot⸗ 
eyndinghe des felfden is de Phalſgrave 
ghebracht in des Dekens huns / ende Dé 
Pance Dan Walter daer naeft in cent 
Doêtores Theologie huns. Bier zijn beft 
Peeven ghelngeert chemeeft tot neden | 
viſden dach. doch Het Bof-ghefin is boog. 
en na ghetrockenna Marigat/ende daer 
Efchepe gheggen. De Sunce Charleg 
heeft bg af-fchept met veel hoofſche 
courtefi 
fufter ghenomen / ende ie te rugghe na 
Honden ghevenft / ende Be Phalfi grave 
heeft eerſt den 29, Aprilis gaeden int ges 
kreghen/ ende ig teghen avondt Pfcheps 
ende Pfeple ghegaen. f 
Terwiyle fijne U. V. B. over de zee ig 
feplende/fal ick verhalen de cexremonien 
inden Hage gebrupct / alg zijn Ex. Print 
Maurits ban Haſſou/ met he ordree van 
be Gartiere vereert ig, Endenp datde 
Weet-gierighe leſer beg te bol-komender 
bevicht 





je Ban Den Phalſgrave ende zijn 


European Books, Copyr 2011 ProQuest LLC 


roduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 





— — 


—— 
— 


end 


— — — 


Nederlantſehe Hiſtorie 
16010. ſcheyden aenftentĳcke Lupden Hart aller? 
mmm Ir ſoorten / de boogfs. Camer toe ghe⸗ 
laten zin gheweeſt/ om deſe Ceremonie 
Rente fien / ende te hoogen Wat daer fou: 
De paffeeven 2 Is boozeerft inde booze 
noembde bergaderinge ban hare Po. Mo. 
boor fchere Ghedeputeerde Heeren ghe⸗ 
Nacht / de Heere van Refuge Ambaſſadeur 
Ban den AderCheiſtelückſten Coninck 
Ban Branckryck ende Ban Navarre / Die |. 
fine plactfe beeft geïinimen Dacr Die was 
grorronneert / te meten act boen epnde 
vandecafel daer hare Ho.Mo.aenſaten. 
Miet lange daer na is gekomen fijn Pzin. 
Excell. gelent uvt fijn Logis Hoort binz 
men Dof / berghefelfchapt met den deer 
Winwed Ambafſſadeur van Enghelant / eñ 
tenige Gedeputeerde bande B. FR. Hees 
en Staten Senerael / boog Geen uytghe⸗ 
gaen zijnde twaelſ Trompetten al blaſen⸗ 
Be mer feer groot geſchal / daer op gevolgt 
zijn vele Edelen ende Weeren / paer ende 
paer gaende boog fijn Excell. Een bepden 
zijden vande voornoemde Edelen eñ fijn 
Ercell. zijn gegaen fijn Ercell. Hellebger⸗ 
Diers + Kecht voor fijn Ercell. ghinck De 
Herault of Roy des Armes Van Engelant/ 
aen hebbende fijnen Herault Nock ban 
Purper Fluuweel/ met de wapenen ban 
Engelant / Branckrijck / Schot lant / ende 
Haant Daer op geborduert / draghende in 
fijne hant eenen lanch-Werpigen groenen 
Auweelen kooker ofte cuſtodie / iide woelt⸗ 
kelach de Gartier ofte Kouſe bandt met 
ſekere Medaille tot de voorſz. Grdre bez 
honmende: Dicht aen fijn Excell. volgde 
mijn Heere De Prince Hendrzick / ſijn Exc. 
reder / met mijn Heere Ge Prince ban 
Portugael fijner Excell. Smager/midtfz 
gabers De Heeren Banken van Paffouz 
‚ We / ende vander Hippe fijner Erelientie 
Neven eht Berwanten / neffens verſchep⸗ 
den andere Hetren ende Edele / alle te ſa⸗ 
men marcherende tuſſchen de Muſquer⸗ 
tiers/ende Soldaten vande vobrnoende 
Emnarden / die ueſfens malcanderen in or⸗ 
dre ſtonden laucx tbinnen Haf / zujnde ſoo 
Dicht in malcanderen qheblechten/ Dat fp 
ais ecne ſtrate gemaerkt hebben vant ee⸗ 
neeynde Burt binnenHof tot aent an⸗ 
Ber / te weten / van Het Eogijg van fijn 
Excxxll. af/ tot aen Den inganc Vande Denz 
re ende Darpelen Daer men gaet na De ka⸗ 
ner vande Heeren Staten Genevacl. Eñ 
dit alleg ig ghefchiet ten aenften Van eene 
groete menichte han Menſcehen / ende met 


— 


— 


— — 


4 
4 ‘ il 
1 1 
bie 
J 
— 
J 
J 
tot 
út 
Î 
mir 
411 
Î 
‘ 
—3 hr 
Pr 
’ 
) 
u — 
LT 
J 
—9948 
Het 
| 
J 
Ph OR 
ĳ 
J 
| 
* 4 * 
at; 
[ it { 
Er d Ek 
| L Ì 1 
J 
bk 
J 
J 1 
| 
6 PEEL 
í 4 
Pd, 
IN f 
vj fi —* 
* 
mis 
Lt IE (8 
Kalk 
U J 1 Ï 
ERI Ì 
P MEA 
/ ‘ 
' ĳ 
J 
hé 8 K 
J 
Evel 3 
d 4 
4 wt 
x h 
( M 
he * k 
J ar 
ET ABE 
Û 
4 
Hi 
'/ | 
je dit 
| 4 
1 rad 
Ì EN | 
ĳ — 
pm 4 
of | ij 
u J— 
kN ï 
K 
J 
in 
di 
| 
(A4 


— — 
— — 


8 — 
———— — —— 
Tage 
— 
— es — —— — 
⸗ — — — 


* 
hmnee 
— 
zee 
nn 


kk — 


Het vier.en-dertichfteBoeëk, 


groeten toeloop ban Welcke upt alt w 
Quarticren. 4 
Sijn Peincel.Ercell. inde voornoemde 
kamer Daer hare Be. Fo. faten/geconen 
zijnde / ende De reverentie ten wẽeder zij⸗ 
den ghedaen zijnde! heeft fijne plactfe ge⸗ 
nomen / zaer die was gheordonneert / nas 
nelijck aart boven-epnde bande voor⸗ 
noemde Tafel / aende flincker zjde van⸗ 
Den Heere Ambafſſadeur ban Brancrijck: 
ende is Ben Meer Ambafſadeur ban Eme 
gelant gaen ſitten ontrent tmidden van⸗ 
De Cafci/ tegen ober den Meere Preſident 
Ber voornoemder vergaderinge / hebbende 


aen fijne flincher Baat Hen voornoemden 


Herault d’ Armes, 

Aldus een xeder ap fijn plactfe Haer tal > 
grordonneert / ghefeten zijnde / Geeft den 
HSeere Winwod Ambaſſadeur van fijn He 
van Groot· Britannien / aengevangen DE 
He. Mo.Heeren Staten Geñerael aen tt 
ſpreken in Franſche tale / ende heeft ghe⸗ 
ſeyt tgeen alhier van woorde te woorde 
volght in Duptſch. 


Mijn Heeren: Wtetgheen ick boog de⸗ 
fen in deſe Bergaderinge hebbe vertoont 
Boo? laſt des Conincx mijnes Meeſters 
hebbenu Ed. Mo. verſtaen de meening? 
van ſyne Majeſteyt / aengaende de Ordre 
vande Gartiere / hoe hr De ſelve begeerde 
te confereren op nujn Meere den Princk 
Maurits / midtſgaders De redenen op DE 
welche fijne meeninge is gegront: zijnd? 
fijnen perſoon daer toe verhogen onlangs 
geleden met gemeyne toe-ſtennminge ban 
De geheele Broederſchap / ghevoecht nef? 
feng mijn Weere He Reur Borſt Phaltz⸗ 
Gꝛeave: ſijne Majeſteyt heeft voet gevon⸗ 
den / ang te laſten van hem Be teerkenen 
vande voorſchꝛeven Ordre te preſenteren / 
ende heeft ons om tſelve te Doen gheau⸗ 
thoriſeert Bp fijne opene Brieven / onder 
tgroote Zeghel van Enghelant / die WB 
Gier tegenwoordich over everen / u bit 
wil /feo het u ghelieft / Re ſelbe te Voet 

eſen. 
Wier mede die voorſz. opene Commiſſit 
gelevert zijnde in haubẽ ban den €. Heet 
Sꝛeeſident / Beeft De ſelve over hantreyckt 
gen Heer Geriffier Lan haer Hooch Mo⸗ 
ghenfheden / met bebel vande felwe ops? 
lijck te leſen / twelck ik gheſchiedt / ende 
was de ſelve Commiſſie gheſchreven 1 
Latijnſche tale / alhier in Dußtſch ver⸗ 
taelt / aldus lupdende. | 
IACOBYVS 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


444 B 20 














































D) 
Ef a ed 
dd %° X 
—— KE Ml — 4 [ten 
' 4 hi ; 
Î \ 4 3 
EE ij Î i 
f í 4 | li 
4 HIE bom 
ti Î ’ | N 8 4 nn 
| f TER st 
1 * ho dl — 9 J 6 J 
Het Mime 
NE HOME en or}, 
* — IK AUK DIA 
‚NR Ln CHE HI ß 
dj j HEEN —*8 
Ee 1e Ie ld Hi É 
HAREN bit. b 
\ / ih | 4 er É ! 
if TE 1 HI ’ 
MME U 
in ijb VERING Gp 
BE OENE Hi 
| é IE L 
fl hl 
IE OMMEN DONA, 
Hi | ij Ip 
tE WN if EDS 
} HEK 
A 
' 
/ Hrs 


EI 
if 
î in J 
us | Ni 
“et (tn u 
ride Mil 
EE BENE Ie 
LH AE 
m 4 1 Hs 
| 0 Mid 
4 hk TT AMIN 
qu M ik d ii 
Ì er N-I de ‘et 
1% sien bf Ì KONE 
WEN dikt —14 
J | is Ä —94 
A 
HE ij Ii, in 
EREA *8D 
4 IE J li (INP nd 
UE SCENE INS 
ik —9 4 9 
EN BRUNE (NIK Lin 
4 Á 390003 
J— 
| Ì ⸗ 8 iik 
' gl dl gi Ih a 
J At 
EE 2E, HIP 
| uit: eld 4 landje! 
ik dei be | Ant 
—135— 4 
id J Zin 
Hind Kk 
Id 9 * 
bi If 
KEE Jt 
Î 1 * — 
ENE * 
1 He Á li F 
| dit * i hu 
dek ij 
me * beds, 
RE! iii 
& 4 is 
4 bd bn Í 
: 4 
HAR \ 
fla i 
Kad —9 er 
‚di Hi 
8 cd 0 
5 pip ï 
—1 es ' Vlot 7 1 
E) —9 4 
J 119 
dt ij 
Eh | 
P J I Ld 
{ 
Á Ag | 
INE Le 
kel! 1 
Wi Q J 
Ki # ij 
BART A 
bats 
J 


— t 


Ie 


3t 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


— * 5 * 
LR OO Oa nd: a ——— 


np 


Nederlantfche Hiftorie 


jeſteyt en faude gheen grooter ghetuyghe⸗ 
niſſe comen gheven, noch van fue affectie 
tot Get welparen vandeſe Provintië noch 
vande bltfchap Die defelbe Geeft ban uwe 
ſaecken / naer foo beeld ſtozmen ende onweer 
rente fien ghebracht inde haben van rufte/ 
nochte van fue hertelhcke begeerte / Dat 
Get verbant t- welck daer ig tuſſchen ſyne 
Cꝛoonen nde uwer ED, Mo. Provintien, 
ten eeuwigen daghen onverbzikeipeh mach 
bijben dueren/hier mede Dan keere wp ong 
met uwen oorlove tot fin Crtie, 


It ſegghende / Reerde ich He Dees 
te Ambaſſadeur tot ſyn Extie „ens 
Ide daerentuſſchen wiert de Gar⸗ 


ter vol Coſteljche Piamantédoog 


Den Herault uyt de boognoemde Coftodie. 
ghelanget/ende op de Tafel gheftrecht zyu⸗ 


de / ſpꝛack Voogt aldus: Wen ũ min Veere, 


peefemreren Wp, inden Naem ende Ban Wez 
ghen den Coninck onfen Meeſter (in O2 
Dit vaude Garter ofte Couffcbandt ; een 
OzDze leggen Wp/ die lander roem ofte flat: 
terpe / De aller ondtſte ende doorluchtichſte 
is van gheheel Europa, Die t'allen tjdeu ie 
bewaert qhe weeft onbefmet in haren ouden 
glants / fonder bleche ende (onder opfeggë. 
Met be welcke te moghen vereert worden / 
De ſteyſers ende grootſte Monarchen haer 
gheluckich ghehouden hebben. Sine Mas 
feftept oordeelt waerdich Defer eere / De 
grootheyt van ubupg/ t°Welc de felbe kent 
te weſen feex dooriuchtich: uwen pover ende 
Godt bguchtichept tot vooꝛderinghe Lan de 
Ghereformeerde Leligie u Ooglaochfche 
Deuchden Die De Bod der Heprkrachten gez 
fegbent heeft met foon vele Dictozien 2 ende 
boben al de goede dienſten Die ghy defe Pro⸗ 
vintien / ende Coufcquentelùch ſyne Croos 
nen / Jae de gantfche Ehaifteubepot gedaen 
hebt / Want dit ig het ghebocten van ſyne 
Ma / bat de vufte van de Cheriſtenhent bee 
ſtaet in’t. welvaren ban Defe Provintien / 
eri Bat het wel ende qualijck varen ban fue 
Coninckrijcke ende uwe Prꝛovintien / gaen 
voet an boet. met malcanderen / ditis het 
ooghe· merck ende De eenige reden / Die fijne 
Majeſteypt hebben bewogen; u mede te Dees 
len De grootfte-eere die ſhue Croonen pe: 
mandtconnen gheven / Waerban Dit de 
teechenen ziju (Bit fegghende werg (Due 
ED. op be voorfc. Garter) bie uwe Ere, 
van onfen handen fal gelieven aen te nemẽ / 
volghens den taft die wp daer wan hebben 


Het vierendertichfte Boeck, 


gan den Coninck onfen Meefter / vrp ende 
ontbonden van alle Ceremonien / ende 
ditien / wighenomen die gheene Die haugen 
ſullen aen uwen goeden Wille, 


Jer op fn Eric, hebbende ſyn 


| JRajef. met vozter doch buuDighen 
woozden hoochlyck bedanckt LAN. 
Defe eere/ zjn De voornoẽde Hcerẽ 
Ambaſſadeur eñ Werault zijn Erie. naer⸗ 
der ghecomen / ende haere reverentien ghe⸗ 
daen hebbende / hebben ſy de voornoemde 
Gartier of Couſſebandt upt een groen flu⸗ 
weelen cofferken genomen fijnde van blaeu 
fluweel / outreut eenen vingher bzeek/alg ee⸗ 
neg mans riem / bol gout ende coftelicht 
Diamanten / ghebonden of ghegheſpt vont: 
om onder De knie Ban ſjn Exrte. ſlincker 
been/Daer op deſe woorden gefchzeven ftaé/ 
Honi ſoit qui male penfe : Dat is Schandeſy 
hen die quaet denckt. Wier nabceftde He⸗ 
vault wt DE voornoemde Cuſtodie of Hof? 
ferken noch ghelanght een feer coftelicht. 
bagge/bol fchoone Diamanten; in De welce 
he coftelijch ig ghewzocht eenen srivder/ 
Diemen Sint loris noemt, fittende op cé peert! 
onder fijne boeten een Dzaech, welche Me⸗ 
dalie hangende aen een blaeu zijden lupet/- 
is De ſelve Doog Den voor noemben herault 
ſyn Exiie. met groote reverente om dE hals 
ghebdaen. Deſe ceremonien ghedupzende / 
ſtonden de Ambaſſadeurs derh eeren Sta⸗ 
ten / ende alle aen wefende Graven en Hee⸗ 
ven/fo Wel met-blooten hoofde / als ſyn Exc. 
ende de Eughelſche Weeren. 


Naer Bat Dit alteg gheſchiet mag) heeft de 


vooruoemde Herault gheogent cen Pa⸗ 
pier/Daer upt hp ober lupdelag int Fran⸗ 
chopg defe naer boighende Cptelen 
Crrie, aldus lupdende in Duptſch: 
& 2 E feer- HoogheMachti- 
WD ghe ende Excellente 
9 Prince Mauritz,Ptince: 
in Orangien „ Grave 
— 9 van Naffau, Catzenel- 
leboghe,Vyanden,Dietz, Moers, Lin- 
gen,Marcgrave vanderVeer ende van 
Vliflingen „ Heere ende Baron vande. 
Stadt Grave; ende delandé van Cuyck 
vander Lecke, ende vande Nyer vaert 
Gouverneur ende Capiteyn  genera€ 
van: 











3 | AIS 


af 






— 


ban (DW 








p 
k 
be 
We 
| 
b 
B 
e 


KEEK "ES 
Me Mrs he « bk 





4— 163, 
he | — echt, Weſt· Vricſlant Zutphen ende 


— — — 


van Ghelderlant,Hollant,zeelant, V- 


„Over -yffel, Admirael Gemerael van de 
VereenichdeNederlanden, ende Rid- 


der van de feer Edele Ordre vande 
lartiere. 


gr: E fe efte woorden bp den Berault 
geſproocken zijnde hebben terſtont 
wederomme alle de Crompetten 
gheſteecken met groot gedrups/ 


Waer op ffracr ghebolcht is eenfeer ozdente 


che falbe ban muſquettades der Salda: 
en / die allein ozdze ftondé beneden op t'bin: 
dan hof / welcke falbe terftont gevolcht zyn⸗ 
dee ten ander falbe vande Schutterie 
p\ ben Haghe / ſtaende op t'bupten Gof/ig 
á tacrdaet aen bp ordre gheioſi ende af-gev 
ſchoten alle het gzofgheſchut / ſtaende op 
epe ende op den Vhver · berch als 
Datfo demerg Die in deu doellaghen· So 
| * gbeheele hof daer van dreunde /ende 
* —* De glaefen Daer ontrent in ſtuckẽ 
cienrerte Def ſalve ende eere (cheuten met 
geene Graf Ghefchut ghegheven ende 
—— — daer op een groote flilte gee 
je 9E zijnde, Geeft De Heere van Gidẽbar⸗ 
Tebelt Fidder Sec. Wt name bande (ooge 
Bern Eten Staten Generael, een cort 
úi Wael ghedaen vande alliantien ende ber: 
ergen iieardie bam ouden tijden tufichen de 
done van Enghelandt ende defe landen 

ö — * gheweeſt / met danckſegginghe aen 
e Mar. van groot Beittannien vande 
bars inuatie der ſelbigher / ende bpfonder 
* het hem ghelieft hadde be ſeive met defe 
publyck ende notoir te maecken voor 
fB peghelhck / mitfdien ſo danighe eere al 
oi Aat. denlande dede inden Perſoon 
—— Crrie, alg Gouverneur ende Con: 
ol UT bande felipe, bepde in aozloge ende 
helmen / iet en Wiert ghedaen dande befte 
peen se : Sonderling oock fijne Mat. Diet 
0: Danchende / Dat bp fn Erric. Defe 
fasicipe 0e Willen confereren/met diſpen⸗ 
fen die valle Obligatien ende verbintenif: 
beb — d Ordre mede brenght / bedanckt 
ende Die Beeren Anbaffadeur ende 
vertier Dan Gare gedane debvoir: tũ fich 
tende tot fn Errie, congratuleerde De 
DE wt naem vande Boopnoemde Log. 

ù 9. Heeren Staten Generael van wegen 
bie groote eere / met berclavinghe bande 
dihtſchap die Gare id. Mo. Daer inne ſchep⸗ 
| tei / 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, 


ten/ eude met wenſchinghe dat (Hue Eric. 
De felve in een lanck leven mochte befitten/ 
ende ghebruycken tot Godes eere / vergroo⸗ 
tinghe ban fn Doorluchtich Hups/ eñ cone 
ſerbatie bande vꝛphept ende gherechtichep⸗ 
Den bandefe landen daer inne ooch hare 
Bo. IRog. niet en fouden laten/ ghelyck tot 
noch toe gefchiet was / hem in alle ghetrou⸗ 
wiehept te ſeconderen. 

Dit alles geſchiet znde / ſo heeft Iohannes 
VVtenbogaert, Rerckendienaer in "Graven 
Haghe / ſtaende aen t'ander eynde bande 
taefel / int geſichte van fijn Erric.ende d'ans 
Der Heeren / in de Franſche taele een Dratie 
gedaen / de boven verhaelde madterie / die nae 
der handt in openbaren dzucke ig we · ghe⸗ 
gaen / nemende fijnen tert wt het 10. 11,12. 
— 3. verſliens deg 147. Pſalms / Daer aldus 

act. 

De Heere en:heeft geenen laft aen de fterck- 
heyt des.peerts,nocheen wel-gevallen aen ye- 
mandts been&:Maer de Heere heft een wel-ge- 
vallen aendiedie hemvreefen , ende ep fijne 
goedertierenheyt wachten. Ende voorder. 
Prijſt Ieruſalẽ denHeere „looft Sion uwen God, 
want hy maeckt vaft de grendelen uwer poor- 
ten‚endefeghent uwe kinderen daer binnen. 

Als al het booz-berhaelde vbol-trochen 
Wag/ ſoo fijn de Trompetten en Cromme⸗ 
len weder aen boozt gegaen/ende daer op id 
gevolght de tweede falbe ban Mafquetades 
ende vant’grof gheſchut met gelijche ordre 
alg te vooren ghefchiet Wag. Daer nae is 
ſhuErxce. met d'Ordre aen den hals ende aen 
bet flincher been verciert zynde / in het ghes 
ſelſchap bande voornoemde Ambaſſadeurs / 
Pꝛincen / ende Heeren / wederom met groote 
Magnificentie wt decamer derd.H.M. 
Heeren Gencraele Staten wtgegaen / ende 
ghelepdt tot in zyn Logement / in gheljeker 
manitren alg te baozen. Waer op ghevolcht 
ſynde de Derde falve van grof ende tleyn gee 
fchut / fao ſyn de foldaten ende Schutterpe 
een peder ini fue ghetrocken. De Peche 
tonnenende bzopliche bperen Deg abonds 
in Den Dupfteren aengefteechten zijnde heeft 
fn Exce aen alle De boozfepde Heeren ende 
Ambaffadeurs ghegheven een groot ende 
Magqmfujck bancquet/ bereerlicht met bere 
fchepde Muſyck · iuſtrumenten cude ſnaren⸗ 
fpel / alg oock wet De grove Muſycke det 
CTrompette. Dit Banchet ig wel Prince⸗ 
lick gheweeſt / Doch tu alte maetichepdt ende 
founder over-Daet. Daerig eens gedroncken 
ter eere ofte op De ghefonthepdt vande Los 

| 29 _  nirahen 






























































Early European Books, Copyright © 2011 ProQvuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
A0 




































































Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


1613. 


$T inn. a, 
7.8, 


Veyſe vee: 
Wbalfgra: He. 
bes wt En. 
ghetant nae 
Acderlant. 


⁊ — — — — 2 — 


N ederlantfche Hiftorie 


ninghen ban Daanchrich ende van Enge 
land / nietmeer; Terwile defen beecher 


omme ginch/ is voor de laet fte vepfe Weders 


om al gheſchut / met ſeer groot gedruys ende 
triumphe af⸗gheſchoten / ende alfoo is deſe 
folemuele Feeſte gheepndicht. 

Gad de Heere ghehe /Dat dit alleg moghe 
getepchentot ſyner eere / vaort-plantinghe 
Der warer Geveformeerdereligne/ tot wele 
ſtant deſer landen/ eũ tot lof van Het Boor: 
luchtige hups ban Haſſouwe / ende bat fn 
Prince Cree, Fidder der Engheiſcher Oz 
Dje/algeenen Cheiftelicken vridoer, nae een 
langh leben hiet op aerden (D'welck ick hem 
van herten toe-Wenfche) alg Ben túdt ſyner 
fchepdingbe voorhanden ig, ia eenen vaſten 
ghetoobe mogben ſpreecken. 

Ick hebbe eenen goeden camp gecampt,den 
loop hebbeick gheeyndicht, Ick hebbe het ge- 
loovebehouden. Vooresfooismy de croone 
der rechtveerdicheyt wech gheleyt, de welcke 
my te dien daghe gheven falde Heere , dieeen 
rechtveerdich Richter is. 

Dr Engbelfche Ambaſſadeurs fijn met 
eerliche fchenchagien vereert gheworden: 
De Heere VVinwod Wiert befchoncken met 
ecnen Goudenen Cop gheacht Weert te fu 
ober De Gooo,guldeng, De heere VVilliam 
Scager Herault, met een gouden Vreten over 
Be 3000, gulden Wert, Daer onder hanghen⸗ 
be De medalie van fijn Prince, Erce, vontom 
wet coftelicke Diamanten beſedt ende bere 
etert, Des Heraults Broeder ende Soon, 
met noch eenen Engelſchen Edel-man cres 
gen elcht cen gouden Íteté bau 400. guldens. 
Eich een ban de Dienaerg det Herauttg, 

Banden meeften tot den minften / fu bez 
fchoncken elck met dertiẽ dobbele piſtolettẽ. 

Au keere ick Wederom tot Ben Phalſgra⸗ 
_ ine C. V. D. ig met ve Engheſſche 
Pꝛinceſfe den 21. dach Aprilis op den Abond 
t'feple ghegaen ban Marghet / inhet Co. 
nincktickefchipPrinsRoyacl. Dit wos een 
Beel nieu fchipsalfo genoemt; om Dat de o⸗ 
berledene Prince ban Walles dat hadde bes 
coftiget ende timmeren latẽ. DedBzave van 


| 


| meficher wife) ecn fepl gBeftreechen / end 





— — 









Het vierendertickſte Boeck. 
behoor (ſonder gheſchudt wel 20000. ponde 
ſterlinghs ghecoft beeft. Iu dit ſchip wat 
De Cuer vorſt / met de Prince ſſe / ende de Gra⸗ 
be ban Harington met ſyn Gemelinne. OP 
Get tweede fchip ofte Vice Admirael / ghe⸗ 
naemt Anna Royael , was be Hertoghe vau 
Lennox, Overſte Commiſſaris deg Coniucs 
op Defe vepfe. In het Derde(ghenoemt Allùe- 
rance)Wag De Gave ban Arondel, tweedt 
Commiffarig deg Conincks. In het der⸗ 
be Conincklicke ſchip / ghenoemt Repulfer 
was de Vice-comes Lile, oock Conincklicke 
Commiſſaris.In het vijfdergenoemt Ling- 
ronge, was de General Edward Cicil, meb 
fu bupfvzou. In Get (chip Phenix was de 
Livianus Mancke , van Ghent gheboogtich/ 
Conincklijcke Qpmmillarius,tot groote eert 
gerseckt Doo fijn geleertheyt ende deucht · 
In Bet ſchip ghenaemt Diſein, was Dottor 
Martinus Conincklicke Commiſſarius. 32a De? 
fe treffelicke groote Conincktiche ſchepen 
volchden noch veel mindere fchepen/ daer DE 
Officierg,Dienaers/ eũ baggagie in was· 

Als fpquaemen Daerden Admirael van 
Engheland lach/fao hebben fp(nae ghewoor 


hebben den ſelven acht cer-fcheuten gedaen / 
vve ter eere ban den Dice-Admirael / ende 

ter eere Dan Den anderen Admiragel Dit 

Dre anderen daechs fijn fp ban Wegen den 

harden tegem-Wind moeten werom fe rug⸗ 
gee eeren nae Margat. Den 25. hadden 
p Den wind noch teghen / maer het was 
fchoon wede o dat fp Boog ſtrooms ſyn 
t ſeyle ghegãen / ende Den 27. ſyn fp Dichte by 
Ooſtende comen anckeren. 

Alſmen des avonds aen der tafel ſat / So 
Geeft De Gouverneur vanhet Conincklicke 
ſchip elcke vepfe ghedroncken op de gheſont⸗ 
heyt ban Ben Toninch/ ende ooch op de ghe⸗ 
fonthept van den Phalf-grave, Sao dicht 
maelg alg defe ghefout hepden ghedronchen 
wierden / ginghender depe grove ſtucken 
ghefchudtg log, beide 

De Heeren Staten ende ſyn Prince. Ere, 
hadden hare Doorluchepden eenige jachten 


Rottingam was Overſte vã Bit ſchip / die ſich te ghemoete ghefonden/ die de Engbeifcht 
__ Anno 1588, tegẽ de Spaenſche tenabe lean 8 ghefo ghelfcht 


riderlick ghebruyckt hadde. Dit fchin 
Wag groot 15oo,tonnen/ of 7so.laft / ende 
daer laghen op 54. fchoone Cartouwen/ en, 
De Goo.gewapenbde mannen. Fn dit ſchip 
fijn veel ſchoone camers / alfoo datter hon: 
Bert perfoonen ghemackeliek in connen lov 
gieren. Men acht dat dit ſchin met fijn toes 


ſchieten D'welchmen in der Zee hoorde / * 


ſehepen hebben aenghetroffen / ende fn voor 
wi geſeplt / om haer ober de ſanden ende on? 
diepten te ghelepden. Wig die van Ooſtende 
de Enghelſche Armade vernomen hadden / 
ſoo hebben ſy de ſelfde met al haer gheſchut 
begroetet. Dan ghelycken hebben oock ghe ⸗ 
daen Die ban Stups. Alſmen uptal het 





8 


s reproduc 


European Boc 
Image 
444 B 20 


arly 


E 



















— 2— DESSE dach May heeft ſjne. 


renſt wt Den 
Wagie, 





Ta Nederlantfche Hiftorie 
1613. Middelburch op Dozdzecht gherepſt / ende 
— des Anderen daechs is fp aldaer aengheco⸗ 
meu / des nachts te Wiliem ſtadt gheruſt 
hebbende. Den vhfden ig fp op Rotterdam 
gherepſt / daer de Phalf-grave wt den Hae⸗ 
ghe haer was te ghemoete ghecomen / met 
Beou Sophia-Hedwich gheboorene Herto⸗ 
ghinne bau Brunſwijck ende Tunenburch / 
Graef Ernſt Caſimit van Paffouwen Gee 
maelinne/ bolle Dichte defer Engbelfcher 
Pꝛnceſſe naemelick twee fufterg dochters. 
J2ae nat fp tſaemen middachmael ghehou⸗ 
Den hadden / ſyn fp nóch dien avont op den 
Haeghe gherepſt / alwaer ſy oock( als in de 
voorverhaelde Stedẽ)van ben Magiſtraet 
ende gantſche Bozgerpe ſeer ſtaetlick ende 
met groote eer-biedinghe fijn ontfangen 
gheweeſt. Pae het abont-mael(dmelck feer 
Magnifjch mag) iffer cen Comedpe in Get 
Francops gefpecit/tot bermaeckinghe ban 
Den jongen Cuer-Worft ende de Pꝛinceſſe. 
Org anderen daechs ſon alte De Heeren 
Bet De Princeffe in het Haeghſche Bog op 
ber jacht ghereden / ende heeft hare Doog- 
luchtichept felfg eeu milt ghefchoten / daer 
ober groot vꝛeucht was. Mae het noen- 
mael iffer Wederom een Comedpe gefpeelt, 


| En ſeſten dach May ig fijne C. P. 
D. met Ping Maurits te raede 
—5 in de vergaderinge der E. 
DID. Heeren Generaele Staten. 
Des naemidvachs ig fjne Doorluchtichept 
Wet De Pꝛinceſſe / met Pring Maurus enbe 
D'ander Beeren / ende een groote menichte 
ban Edele ende andere menſchen / nae Sche⸗ 
belingbe ghevaren / om aldaer den Winds 
waghen te fien/op den welcken fp ooch ghe⸗ 
baren hebben / doch niet Derde’ de whie den 
Windt flap was. Dit is etnen Wagen Die 
feer aerdich abemaeckt ig, alfoodat hp niet 
met peerden abetrocken en wort / maer daer 
ſtaet etn groct (ep! ep / ende alg het hart 
Wapt/fo wot defen waghen / alg een fchip 
in bet Water, ban den wint boort gedeeven/ 
Somt tso ſuellic alg ten peert loopen cant. 






































































C.P.D, ſynen af-fchept genomen 
bande E. H. ID.DeersnBenerae: 
le Staeten/ alg ho ooc op den ach s 


IEEE —— 


— — nti J 


hie mt 


= — — — — 
ne ng en * 
— —ñ— — 


Het vierendertichſte Boeck, 


woo Watte repſen nae Den Phals / ſo ont AN? sd 
bete oorſaecken / als mede om in ſyn ordre te 
ſtellen tegen D'aen-comfte ban fijn Gemae⸗ 
linne De nieuwe Cuer-voftinne, gow’ 
Des ſelfden Daechg alg (gueC.O.B.upt Ar 
Den Hage gefchepden mag / ie deg avonde 
te Dtrecht aen-ghecomen/daer Gp feer flat” 
teljch ende magnifichelick ig onthaelt ge? 
Weeft/ fo bande E. . M. Beeren Stacten — 
ber feifder Pꝛovincie / ais oock bande E. H· PN 
bes Magiftraets aldaer, Dan daer ig ſy⸗ mogt 
ne C. D, D. deg anderen daechs op tent, ai? 
wegẽ gerepſt / van daer boojts op Weurs / voo” 
ende Den zo. te Mulheym daer hp diẽ nacht 
geruft heft, Dan daer ig föne E. B. D meit 
wennich gefelfchap per potte ín twee dagen 
tor Hepdelbergh gereden/Daer hp ghefondt 
aen-gecomen/ eũ van ſyne onderſaeten uet 
blyſchap ge willecomt ig. ‚ud 
Hae dat be Phalf-grave berrepft wad! C 4 
hebbende... M. Beeren Staten de jongt verl 
Cuer · Poꝛſtinne voor bupf-raet vereert ſeer 
Koſtelicke ende Ronftelicke Capitferien/ 
Taefel lakens ende Servetten van Dar 
maſt werck / Daer ſchoone Wiftozien ende 
bloem-Werck in geweven waren, alg of ſy 
met De penne Waren gheſchreven ge weeft. 
Joch hebbende Heeren Stat hare Door⸗ 
luchtichept bereeret veel ſchoone ende coftes 
che Indiaenſche ffuchen werchg / alleg 
weerdich ende cierlijck ghenoech om ban DE 
treffelehfke Coninghen ende Princen det 
werelt op Gare hoochſte Feeſtẽ ende groot? 
fte maguificentie gebzupct te Wozden, Pac DU 
Dat hare Doorluchticheydt met groote eer· gens 
biedinghede E. U, IP, Weeren Staeten fl) 
boos deſe cofteliche ende fchoone prefenten/ Dé 
alg oock boog alle eere haer be wefen / feet 
hoogelick bedanct hadde / Bo heeft fp oock 
baten af-fchept van De felfde met gelche 
beleefthept ende eer-biebinghe genomen. ont) 
Defe Konincklhcke Paincefreig den elf: Gij’ 
ben May mt ben Haghe gefchepden/ende op 
lepdé gerepſt / daer fp van de gantfche Bur? 
gherpe / in wapen ſonde / feer eerlick ende 
eerbledelick ig ontfanghen / vᷣp haer hebben⸗ 





bi) 


direch 


de de Hertoghinne ban Brunſwen Graef 


Ernſt ban Naſſou Ghemelinne hare nat- 
Richte:Pzing Houritg sen andere Beeren. 
DE 12.DachMay ig hare €. D.D.vallep? 
op Barlem gerepft/daer fp wel en eerlick ig je e/ 
4 


fien ghedaen heeft van Prins Mourits, ontfanghen ende gefefteert in amplifima for- 


Pains Bendric/den Pzing ban Poꝛtugael | ma, WD 


ende andere Heeren / infonderhept van fin 





en 13. ighaerDoogluchtichepde van ITy 


Haerlem opUmfterdbam gerepft/te r/ 
„poen Penceſſe / fp ghenootſaeckt fjnbe ende ig aen ben bambi be marge ts bet * 


ſchip 








arly European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
mages reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


| 
444 B 20 








nnn 
= nn 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. 


⸗106 
e A fehip getreden ende gegaen ober een brꝛugh⸗ 


9 








en Wet laecken becleer/ende Daer op eenen 
riek Coetf-Waegben ghefet / er na 
—* 5— bof ghevaeren. Eer fijden het 
7 Ups nader Beurſe toe was geſet ee: 
J ſchoonẽ Arcus triumphalis, daer verſchey⸗ 
Ene perſoonen op ſtonden in beeldertep felt, 
ne cleedinghe / ende onder andere mag 
b * ne die deſe Enghelſche Princiſſe re- 
enteerde / in hen derfoon Thetidos Nerei, 
chter / daer de Pocten vreie ban fabulerd. 
Eer har⸗ Hooche ydt in het Princen Hof 
quam / foo quam fp ter plaetfe daer noch ee: 
Neh Arcus Triumphalis op-ghericht was/eñ 
En fleiiagpe/ Daer venighe perfonagien op 
Onben/ die miet en ſpranen / maer beel gez 
ters maeckten met bet hooft / Handen en 
arwmẽ / ende Get gantſche lichaem / iicks heb: 
* fn bedupdeniffe / die van wepnigen 
erſtaen gewordẽ / een peder mocht vaer 
he raeden / ende bedupdeniffn Daer op 
een nae ſyn goet-dunchen. 
Do EU 14. Mey heeft ſyn D2. Exce de Cuer- 
he tinne boo? de Stadtghevorct / ende 
' meuwe Beurſe mist andere fchoone ghe⸗ 
„nfelen/ ende anders vremdichedẽ fien Lae, 
hg In het waeter nevens De bzugge heb 
en De ſchippers ende t°bootf-bote berfchepz 
te coztfwopten aen-gericht, in fonderbept 
Wet het trechë ban Ganſen / bie aen touwen 
Ober Gee water hinghen / ende Die der meni⸗ 


Brey, ODE in Get waeter deden plompen. 


— 


got) 
[en 


Ima 
444 B 20 


Den 1s.ig hare C.D.D. Dan Amſter⸗ 


Dam op Derecht oberepft / daer fp voorde 


Poogte wan De Weeren der Stadt mer verl 
COurtefie is outfangen / eũ op het Duptſche 
Us gelepdt / den 26. is hare C. B. B. den 
Sleheelen Dach te Vtrecht ghebleven / ende 
t a Prius Maurits op den heogen Herch- 
dorn gelept / om haer te laten fien de ſchoo⸗ 
elandouwe rontom her gheleghen. Men 
an / als het claer weder is/ ven deſen tooru 
len veel fchhoone ſteden / welcher xxvi. ſo nae 
Pde Stat van Vtrecht ligghen / datmen 
OP cenen dach tot een peder der ſelfder can 
yſen / ende wederom comen. Ende vijftich 
ſteden ligghen deſe Stadt ſoo nae / datmen 
U eenen dach van daer tot de veerſte repſfen 
Cah, hieft welcke vanatlengbhp wilt. Als 
et coftetiche banchet was ghedaen, fo heb⸗ 
en de Staten van Dtrecht ghedroncken 
Ode ghefonthepdt ban den Coninck ban 
Joot Bzitannien/ ban den Phalfgrave/ 
Den Pzince van Walles Prins Mauritg/ 
Ec.rũ eicke repſe alfmen Defe Gefonthepden 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 
e ce y courtes 


Nie 
ges reproduced by esy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Dronchen / ſyn der vijf-tieu grove ſtucken 
geſchuts los gheſchoten. Denroi.ig hare 


hoocheyt ban Vtrecht opsifenen ghereyſt / Te Then 


Graef Wendzic- Fredzrick heft met ettelicke 
Fuptereu hare Baochepdt waer genomen? 
ende hebben haet alg De Pzinceffe nae bp 
quam / op een hoochte vertoont / ende met 
malcanderen feer luftich gefchetmutfeert. 


Den 18 Mep ig de Princeffe met Prind ce Arnhe 


Mourits op Aeruhem in Gelderlander ghe⸗ 
repſt / een ſtuck weechs bupté de Stadt War 
rendrie Cornetten Rupteren / perwachten⸗ 
De De acncomfte vã hare Hoocheyt / de welc⸗ 
ke fp binnen de Stadt beabelepdet hebben / 
De gantfcheBuzgerpe in de Wacpenen ſynde 
heeft De ſelfde met groote eer-biedinge onte 
fanghen / ende ghebzacht aen het hof van 
den Wel-gchozenen Heer Ernft-Cafimic 
ban Naſſou / Daer fp bande Prince ffe ban: 
Brunfwijch/ Gzaef Cruften Gemaelinne 
(ſyn Genaede felfg abfent wefende) ſeer 
ſtaetelhck ende maguifikeljchk / met alle de: 
aeuwmefende Princen en Beeren ig onthaclt: 
ende gettacteert gheweeſt Gate HBoochept 
ig te Arnhem bp hare Pichte me rouwe 
van Naſſou den gheheelen neghen-tienden: 
dach ghebleven / ende fp ig aldaer met bez: 
hoorlicke eer-biedingbhe ge willecomt ri bes. 
qroetet van d'eerweerdighe Heer Iohanne 
Fontano, endt VVilhelmo Baudartio, reſpectwe 
Herchrn-leetaerd binnen Aernhem ende 
Zutphẽ / de eer Fontanus eerſt in het Fran⸗ 
cops met coꝛte wooꝛdẽ / VVilhelmus Baudar- 
tius in het Engeis met meer woorden hae⸗ 
ve Hoochept inDefe ſtaet alle hephende ghe⸗ 
luck ſalichept toe wenſchende / nevens een 
lanch ende Godtſalich leben / ende te mogen 
met bzeuchden fien Vrindtg Rinderen in be 
vretſe Des Weeren ende ware Heligie groeps 
en ende bloepen dec. welche begroeteniffe eft 
gheluck-menfchinghe haere hoochepdt (eer 
aengenaem ig gheweeſt / De boven⸗ ghe⸗ 
noemde Kercken-leeraers feet hooghelick 
van weghen deſe congratulatie bedancken⸗ 
de in het Francops / ghelyck ſulcks ſtracks 
daer aen de oude Gravinne van Haringh⸗ 
tonin het Enghelfche Wijdtinftigher ende 
met meer complementen in harer hoochepts 
naerve ghedaen heeft. 

Men 20. May ig hare Boochept met alle De 
Princen ende Weeren ban Aernhem op Ems 
merich in het lant van Cleve gerept. Ende 
be Hertoghime ban Bzunfwijck Graef 
Ernften ban Paffauwi Gemelinne is mede 
tet Ciumerie getrochen/ alwaer defe Die 
| 


„Fol, 56. 































































Nederlantfche Hiftorie 


goede repſe / midtfgaderg allen Hepl ende faz 
dichept ghewenſcht hebben. 

Dus werde hebbẽ ded. B. M. Deeré Gee 
meraele Staeten den Phuis-Graecbe ende 





Er — — 
— — F— 
— ————— —— 
* 
veren 
8 


gefelfchap over al gedefropeert eñ orn ghe⸗ 
KI Beh houden, fo van ſpyſe eu dranc/als van War: 
HRA HENNE ghe.vꝛachten ende alle andere oucaften / ais 
HUN leg ober al betaetende niet carich / maer libes 
HEEE raelick ende mildelick. Men ocht Dat Be boz 
—9004 en-gemelde coſtẽ / met de treffeicke ſchent⸗ 
hak kagpen ende prefenten Die Defe landen haert 
0000 hoachepden gedaen hebben / wel vijf tounen 
Beide me ſchats ghecoft hebben / dwelc hare ẽ. h. M. 
EINE OAT mer een bzopelick ende ghenepeht gemoet 
LENA ghedaen hebben / eenf-deelg tar een teecs 
0 ken ende bewijs harer eer · biedinghe tot ſ⸗ 
ne Coniuclicke M van Groot⸗· Bitt annp⸗ 
en / ander deels om te be wijfen Gare goede 
affectie tot ben 3Dhalf-grave ende Phalf- 
grabinne/alg bloet-ber wanten ende gealli⸗ 
terde aen Get loffelicke bups van Nuſſou / 
twan Get welche deſe landẽ ſo beel goede biẽ⸗ 
fien Booz en nae ghetrocken hebben / Dat fp 
haer kennen grootelicr aen het felfde / ende 
aenalle de gene die Daer aen geallieert fĳn/ 
ber-bonden ende berfchulbet te efen. 


„5 E 
— 
* 


— In Pꝛincel.Exce.is met de Pꝛinceſſe 
Maurits den 2102. van Emmeric op MWeſel ge⸗ 
ee per repſt / haer ig te ghemoete ghecomen 
meae Den Spaenſchen Goutderneur van 


er int Aijn Verck / ende heeft Bare hoocheypt ban 
wegen ſynen Peince ende Princeſſe Alberto 
ende lfabelle begroetet / ende veel ghelucks 
LE ghewenſcht in Haven Houwelicken ſtaet ens 
EE TRED. Be aencomfte in Duptfch-landt/ daer voor 
BRD e ON De Ceur· vorſtinne hare hoochenden beleef, 
le Hide od delic heeft bedanckt met Wepnich woorden / 
Mi wf ende ſyn fEracx hoogt ghereyſt op Weſel / al⸗ 
de Daer bupten de Stadt acht Daendelé Bur, 
ghers in haer gheweer ſtonden / bie haere 
Hoochendt willecomden/ende fp ig vanden 
Magiſtraets aldaer feer ſtaetelick ont fan: 
gen ende ghetracteert gheweeſt. 
Den22. dach May ifmen ban Wefel LOO} 
d bp Bupfbergh ofte Teudích-Bergh nae 
bk ont Duſſelderp gherepſt / eerſt ig haere Deure 
EE OE fuchtichept iu het beldt ontmoet eñ ge Wille: 
Pik | comt Dau Den jong Cuer· Vorſt ban Djan: 
Denburch Geozgiaen- Wilhelm / by fich heb 
bende hondert peerden. De geheele burger: 
ſchap van Buffeldoyp Heeft ooc iu hare Was 
genen De HPinceſſe cerbiedelick ontfangen, 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
A44 B 20 


16173. Pꝛinceſſen malcanderen Adieu ghefent/ende ; 


Phalf-Grabinnemet al haven ſtaet ende- 





Het vierendertichfte Boeck. 


Den 23en, fn te Duſſeldorp aengbtedr 
men eenige Gedeputeerde Der Stadt Cel’ — 
len / om be Ceurvorſtinne eude Prins Mau⸗ 
rits te noodighen in hare Stadt te comen _ 
d welck oock gheſchiet is/ Want den 246. 
fijn fp om Muſheym her ghevaeren ende te 
Ouptích aenghecomen / alwaer eenige van 
ben Magiſtraet ban Ceulen harer Hooc⸗ 
hepden aen-comfte berwachten/ende wille? 
comden, Als fn Erce.met de Pouceſſe ov 
Den Lijn voerẽ / ſo fgafe met ctteliche ſcher⸗ 
ten des groven gheſchudts wet der Stadt 
begroetet /endeinde Stadt met drie vaen⸗ 
Delen gewapende Borghers tot aen hatt 
logement ghelepdet. Dedzie vaenen Hup’ 
teren Die met fn Cree, gecomen waren / ſhyu 
vanden Magiftraet ban Ceulen berettk 
met eenige Aemen Rnſchen Wijn. 

Ben 25-e,dach ig hare hoochept met ſyn 
Exce te Ceulen ghebleven / ende fp fijn van 
ettelichte Raedtſperſoonen tot ophet Hat- 
hups ghelepdet/ ende aldaer met een ſtaett⸗ 
lick bancquet bereeret. Daer nae fu fp ge⸗ 
gaen in Den Doem ende andere Vercken en 
Claofterg/Daermen haer eenighe Kiliquien 
eude andere oudtherden heeft ghetoont. 

Ben 26, Heeft ſgñ Priuce. Erce Graef: 
Mourits/als ooc Peins Bendzic ban zale 
ſou / ende De Pzince ban Po2tugael harẽ aft 
fchept ghenomen vande Cur-Doyftinne t 
d'ander Beeren Die met haer wt Cugeland 
gecomen Waten/ eñ na Den Phals met hat? 
re Haocheyt reyſden. Daer nae ig fijn Etc 
Pꝛius Mouritius met D'ander heeren in een 

hacht {chip Ghegaen / ende Den Rn afge” 
ageren. | | 

Hare Deurluchticheyt ig van Cuetentot 
Mandoꝛf ober landt gerepft/aldaer De jon? 
ghe Cuert-Dorft ban Bzandenbozch haere 
Hoochept heeft Waer-genomen/ ende tſae⸗ 
menop bet groene belt met malcanderen 
wat geten hebbende / heeft de Jonghe Cuer⸗ 
Voꝛſt den Peinceffe in een coftelichk wel-ge? 
maecht (chip gebracht / dweick de Phalf- 

grade tot Daer toe hare Hoochept padde te 
gemoete gefonden. Daer waren oock noch 
ontrent dertich andere fchepen voor de Hee⸗ 
ten Commiſſariſen / endẽ andere Weeren en: 
Edel-lieden. Dejonghe Cuer-vorft ig fijn: 
Gemaeclinne met eenige fraepe fcheepkég té 
gemoete gebaeren/ende hebben malcanderẽ 
bp Geplfhepm ontmectet, Booy wat Voꝛſ⸗ 
ten of heeren landẽ dat haereloochept paf”. 
ſeerde / is fp met beleefthept/ oock met ſchie⸗ 
ten en bieren triumphanteljck Kah 177 
8 t⸗ 



































er en 
* nnn 


—— —————— — 
— —— — — — 
































































Onder de regeringhe van Philipsde derde. 


ai W6 
MJ geweeſt. De Cuer Borſt van Ments liet | affect: 
ctie te toonen. De mannen waeren in 
Zl — ner ghen Cuer-2ooftPalf-grache met | haer wapen / op haer ſchoonfie ahecteedt/in — 
dee bziendelick noodigen binné | De benfterg Waren groote meyen ende tace 
* Stecomen, Dweic haere E. D.W. | header boomen / de firazten waren met 
bd hinde is ge weeft ende fp fijn dace | bloemen ende crunderen beſtroyt / ende bové 
— Pete Baer fp met vyeucht · ſcheutẽ | met eroonen tu cranfen dver ſpaune Daer 
bie an twee baendelen bozgerg/ beneben | Wiert gefchoten; gebiert ghetronnselt/ges 
belve — af-gefoudene Heerẽ / ſeer trompet/gemuficeert en gefangden in fons 
ùrbel elick fn Ontfanggen gheweeſt / ende ma het waſſer al gaudeamus , Hreucht en 
* eſteiune Caſteel ghebracht | blytſchap. Daer mag oac alg een Stadt et 
of € Phalf-grave logierde in deg Cuet- | Cafteel/guanfupg Troia, feet acrbich ghe⸗ 
| tiid bän mentg epghen caemerjende de | waetht/DWelc beleghert / ende door middel 
a8 effe in Des Wepferg caemer. Baer | van het bouten peert ingenomen wiert. Wd 
aen ten ffaetelichemaeltijt ende Bancquet | met goeder o3dze taegaende. 
fca bn / eñ naede maeltijt fjndertwee | Denfefté unij ig De Cuer Borſt nae Dep⸗ 
Aerin oeren atnghefteken / ende | delberch ghereyſt (De Cuer Poꝛrſtinne te 
Ber Dapper gefchoten met grof gefchut. | Prancktdatilatëde) om teficn of alles wel 
| IB Andere daechs ſyn paere C.D.B.bau | geogdonneert ende beftelt Wag tegen d'aens 
| Beten, Openbepra/n des Phalf-Gza- | comfte van Haere Gaochepe. 
| fivaer gg berepſt/ Daer (p banden Pagie | De plactfe daer de Cuer-Dorft (ne Ges 
| Duetten. bozgerpe met fchietéroieren/bance | me inne ontfangen faude/ wag geozdineert 
| leefdelich ed OE Gheluck-wenfchinghefeer bee | in een LIP open belde / ontrent Laeden⸗ 
| fchonche (Du ontfanggen geweeft/ende bee | Borgh, ander Gale mple weechs ban Hey⸗ 
| | (eneager Geenen choonen/ hoogen / ver⸗ delberch. Wier was een fchanfe ghemaecht 
—5 ocael/x verguldene Conſecteyr⸗ 36.ſchreden breet / ende 158. ſchre den lauck / 
rk Boeder ming rv. ſachen Gar | daer 26. Halbe Cartauwmen/ behalven veel 
Daer ae Ont tent twee roo. pondt viſch. velt · ſtucken inlangen / ende tuffchen peder 
Criun rẽ oûc ín Defe Stadt twee ſchoone gheſchut lagh eener fchauf-Ko2f. Bupten 
ciert, ph poorten / met Hieroglyphicis ets | om het Waren 300. Hutten boor De foldas 
ende pr Bdericht/op De welcke met ſtemme | ten/ ooceenige groote tenten voer De oberfte 
ofer et Mufe-inftrumenten feer fchoon | deg leaders, ende iufonderhept drie fchoone 
zl er wiert ere dek: — met toorngens alg Caftcels 
Oppenp CE Tali fn Haere hoocheydẽ van | keug ghemaccht /ia be welcke men cotlatië 
fn mep epe op Worms gherepft/ alwaer | houder Washed waren ooc hutten ende 
—* ſtaetelicke Gratpe fijn ghewitte- | cabiuetten Her faetelaerg / Daer peder een 
| de Gniet vander oetfe getréden sof | voe? fu ghelt met ſphſe ende dranck conde 
gepady ceren aldaer fulcheg geern fouden | gherieft Worden. Gn fomma alleg Was hier 
| bereer hebben, Haere CB. ®. fijn aldaer ‚ acngheftelt alg offer ven Degelijch veltleger 
ende lid een füber-bergulden lampet/ | Ware geweeft/ maet het was alled tot tris 
en en / met een Doeder wijng; ende Urge ende cortſ· wyle aengheftelt / Hic 8 
niate b nmet haever / met onderdaes | fic bellum eft bellum , alioquin bellim mini- 
Aten ende verſoeck / dat ſyne €.D.D. | mebelinm. ve ER 
—*æ Woude fijn ende biy ven eenen ge⸗ Daer warẽ bp dé Ceur⸗ Borſt om hem te 
befcheem bee qoedertiernen befchut ende helpẽ op het ſtatelickſte ſyn Brupt ontfane 
en densan ghen abecomen beel Dozften/ Doyftinnen/ 
twee upye) ij des nae middachs ontrent | oock Heeren ridders, Edel lieden / ende ane 
| te Fran ie fön haere ®oogluchtichepden ‚dere treffelicke perfoonen / Als oee bf-enz 
Geboude elk aen-ghecomen/ een nieu- | twintich Graven / eick op bet matuifgchite 
| lauders wa adt) in de welcke niee ft Peder, ghecteedtsende Berfelfchapt met veel Kuecht 
Der wgeen one / die om De Heligpe/ten tijbe | ten/pagien, endelachepen / oock peerden 
acten baeni paenfch berbolginge aldaer | IMupi-Escte/honden en jachten +-BBelck 
Baere hooc ved inde Fonderie de ha oock De Dorftinnen ende Gare ftaet · jof· 
fectie ie deeld een fich bemoepende | A len —— ene 


Bm f : ’ 
m de felfde fijn goet herte ende immerlicke | Syhne Ceut-Dorftelicke — 
ag 


TAR VEER TEK B FE 








fe} vropean Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
duced by courtesy 


of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 























































vil Ö El Á | î b N Î il 
BEEN. ALE 
— k gr 
“ 4 —4 —34 4 4 
ki gf Wins j 3 
Ie ij 8 | i Ì Ei ti 
h E LAAT id 
\ KPN Ehh 
LE RTK bat HE 
8 —900 kut 
8 in Ii, wiel 4 
ERA Ei EM 
5 Ne Ki 9— 1e je 4— 
10 J J rd 
—344— — 
Di GI je 
8 BEH KE Ib Hi 
(4 MEER eee 
EE Bede ot IN 
3 ER 4 j ij 
. 9 J Ie Li 4 ik 
4 Ii — HEEL ‘ 
v PI Han 
ni 4 Ĳ r | J it 
ONES Pe ER 
| Ko} LN Ii Ì Hi ih 4 
15 pit 9 Jdo——— 
3 [ix il, di in Hin vw HER 
J IED A | 
bk U 14 iu nik 
fi di | 1 j Mid 
Î 9 — 
4 Kir iN: Ì 
VERE bbl 
J Si e 
RE Pb Ui ) 
ER In —30 
9— DK dd kink 9— 
BEES ORT 
Kd EDA ief 
BEDE MDB Wiee 
IE BESLI MARC 
144 Jh Ehle ' 
—14306 “ie * 
shad AEN hint & 
bike 9 
1 9 En Di 
Ĳ —9* Hi En 
Ki 4l Ki 
ee EM 
RVE * 
| ü | Á ie Ks 
Öl 9— 4 hdi 
dl * uu— 
lg 8 Ih 
—* 4 
—*4 * 
ke UCI 
J 
314 —9 
Re, , i 
{ 8 
bj HEE ; 
er! iel 4 
ek ii 1e * 
8 Tv 
4 it, t ; 
HBA ip DET 4 
5 di, — 19 Kk 
Ee ENE 
PEI ki 
, wf « | Ü J 
ike LIN DN 
Hek 4 * 
‚ 
J Hot HR 
if Í id. 
Kid * 
LA / ips; 
dB A JN 
bats Je 
f 4 i 4} Ü 
| sl Id ’, 
Ä 94 di A 
4 He 
4 # zn Wi, Ik 
OREN UM 
Hf ikt NI It: 
d vii Ì Hin Nik 
BEELEN Ei AM 
Bik, Hi 
Ed tk 
4 4 1 F 4 ind. — 
zl í í Í —300 iN 
sh ki In jn 
—9 4 
bok 
In 
1 
* 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Ï 


613, was met alle de aenweſende Borſtẽ / Gravẽ / 
——Neeren Hidderen/ Edele / ende haer geſleept 


ſeer coſtelick ende cierlick ghecleedt / ende is 
alfo nae het voor verhaelde veld· legher toes 
ghereden / op den ſevende luny, om ſyne liebe 
hupſprouwe te haelen / ende in der Stadt 
Hepdelberch(daer ſyne €.D.D. meeft ſyn 
Hof houdt)te bꝛenghen. 

Hier te verhaelen in Wat ordze / in Wat les 
verepen / met hoe veel troupen / ende met hoe 
veel trompetten / Veetel-trommelen/ ende 
andere ruſtinghen Be Ceur vorſt ſyne hupf⸗ 
vrouwe te ghemoet ghereden ig / ooch hier 
te noemen alle De Borſten Graven, Heeren / 
Overſſen / dec. dat foude veel te lanc vallen, 
Daer fijn boecken met coperſtucken ban gee 
druckt / in de welcke het alles in het langhe 
berbandelt ende verhaelt wordt. 3 

Hae dat het boorghemelbe Veldt · legher 


in goede order een ſpieghel⸗ vechten / outrent 


een upre gheduerende ghehouden hadden, 
ende de Enghelſche Prꝛinceſſe Phaſſ⸗Gꝛa⸗ 
vinne nuna bp het feld-leger gecomen was / 
fo id de jonghe Ceur-Dozft/mitfgaderg als 


te de aenweſende Dozen / Graven, Heert 
ende adeliche perſoonen / van hare peerden 
ghetreden / als de Ceur⸗Porſt /met den Ad- 


miniſtrator, ende marckgrabe ban Anſpach 
nae bp den waeghen quamen fo ig De Prin⸗ 
teffe daer wat — ende is ſeer be⸗ 
leefdelick van den Ceur-Boyft ende D'ander 
Heeten ghewillecomt ende ontfangen ghe⸗ 
Weeft. Daer naeigfp ban die dzte Meeren 


ghebꝛacht tot aen Den Coninckticken Was 


ghen die De Phalfgrave hadde maecken lae⸗ 
ten teghen D'aencomfte defer ſyner brupdt / 
ſynde ban bupten ende bau binnen feer rije⸗ 
kelick met gout / ſilver / ende coftelicke ghe⸗ 
ſteentẽ verciert / ende ſeer aerdich ende conv 
ſtelick gemaeckt. In deſe Coetſche fijn met 


De Hꝛiuceſſe gheſefen deg Gꝛaeven Aron⸗ 


dels/ ende des Grꝛaven ban Hariughtons 
Hupſpꝛouwen. Ve 

Cozthepts halben nae ick hier voor bp in 
Wat ordre bat alie De IJzeren met De Come 
paqmen Rupteren / ende Get boet-volch tot 
be Stadt aen ghemarcheert zijn. 


Soo haeſt alg die van der Stade Hepdel⸗ 


Berch de boopfte Troupen Der Mupterpe 
aen Den Necker hp Nieuwenheym / in het 
ghefichte creghen / ſoo hebben fp een fals 
be ghegheven ende De Princeſſe ghegroedt 


miet fcbenentfeftich Fuchen ghefchudtg/ alg 


mede Wi De Coorens ende andere plaetfen 
met Muſquetaden eude hant · roers / laucks 








— — —— 


Het vierendertichſte Boeck. 


den Hecker henen. Dit ſchieten ſcheen dob⸗ 


belte weſen / obermits Den Echo ofte weet 
clanch Die Bet in be berghen gaf; want bep? 
delberch leydt aen bepde fijden gheheel IDE 
groote Hooghe Bergen; beu cenen Bet 
aen den anderen/ daerom Get ooc met rechte 
Eytelberch ghenaemt mach wefen. 


_®/ 
Als nu de Ceurvorft ende Princeſſe lantx BO, 
den Pecker quamen ghereden/ende ontrent / —9 





Jant 
iT 
ah 


zón * 
— 


den rooden Buhel ghecomen waren / Soo pel, 


hebben de Viſſchers op deu Necker haert 


midden in deſe riviere gheſet op een yſeren 
paele / dwelck met verſchepdene ver wen be⸗ 
ſtreken was / ende daer waren bier tooren · 
gens aen / op peder een blaeu vaengen / eude 
een in het midden. In peder toorũghen fat 
eenlebendich hoen. Daer Waren cwelf HAC? 
ken of ſchupten / ende in elck eene der ſelfder 
bier mang / elck een ſpieſſe in De handt heb’ 


bende. Sp haddentwee fchalmeperg tot 


muſhcke. Dit vat was alfo op dE pael vaſtt 
ghemaecht/ dat het em her dzꝛaeyde alſmẽ⸗ 
ber teghen aen ſtiet met de fpieffen/ Zo dat’ 
ter elche vepfe een van de Wacter-ridderd 
Die Hee beſtormden uret hare fpiefen datt 
op ſtaken / in het Wacter tupmelden/ veg té 


ter dewple fp te voorẽ al taemelich wel met 


de neufs in De Wijn-glafen gheftipt hadden · 
Wie eeen reep ban Dit wijn-bat ſtiet / DIE 
creech eenen halvẽ rjcrdacter tat vercerin⸗ 
ghe. Als pemandt op een Ban He toopngent 


ſtiet / ſo ginck Dat felfbe ſtracx opens ei daet 
vlsogh een Boen wi / dwelck dan veel Lachis 
vberoorfaecntfe. 


Daer waren voc wat naerder de Stab! 
ganfen ghehanghen over deu Necker / datt 
eenighe p2ijfen mebe te berdienen waren 
boog De ghene Biefe aftrecken (ouden / dact 
ober Datter Berfchepdene van Defe Water” 
togneerderg in hek waeter plamten over 
top en tee. —— — 

Alg haere Deurluchticheyden tot acn Dt 
beugge quaemen / fo ſtonde daer depe baat? 
dele ſoldat en / Die alle gaer log fchaoté/ tE 
ghelycke ginck ooch log al het geof encleyn 
gefchut in der Stadt ende van alie toorens 

Nen het epnde deſer bzugghe (die gheheel 
overdecht ig) boog aen Get poztacl nad? 
Stadt toc ſtont eenen fchaonen Engheltuf? 


sj 
Coptfwplebegoft, Daer was cen houten vak ! 






ſchen De Wapenén banden Phals ende vaN 


Enghelandi / de Enghel opde bepde Wap’ 


nen De Ganden hoyre. Daer op ſtondtu 
Defe Woozden:D/us Conjuirit,God heeftle tE 
faemen ghevoeclhe De bzug ſe Wag aen be 











Weem Der PT 


em 


— NER VEN VEUTTRNLE u TER a ETE 


mage 
444 B 2 





European Bool 
e. d fate | 


le) 





be fijden fo aerdich met mepen of tacken Der | ten haere hoochept met een lathuſche Oza? 


— boomen beftersen/ Dat Bet meer een ſchoone 


‘ 


te oep e ineenen hof / dan een brugge ſcheẽ 


In de Stadt waren de ſtratẽ 
atẽ met bloe⸗ 
fe ende Crupderen beffropt/ende de Hup⸗ 
en aren lanks benen met mepen beſtekẽ / 
mi EU De ſtraten hingen veel cranfen en 
ne gren ban blaemen/ende Daer aen hingen 
* Aperen des Cuer⸗Porfies / oock appe⸗ 
vis andere bzuchten / ſchoon vergult. 
rp Be marcht voor Get Gracthups ffone 
8 ndrie Daendelen Soldatcn/ die ten faive 
—* ter eere ban hare Hoochepden. Ven 
À epnde Der Marcut baermen in de over: 
* arte treedt / was eenen fchoonen Arcus 
6 2* geſet met de Wepenen ban En⸗ 
— ant fchoon verciert / cñ in de vonde deſer 
mie pb-pooate ſtonden Defe woorden / Do- 
: ‘Aus cuſtodiat nitroitum tuum, God beware 

en nek 
der De boge deſer poorte ſtonden twee 
Erne delingen teghen sr B over / 
elden genen fijdenen bant daer in bet 
Dich EEN fchoone gouden Croone aen 
bogen welche Die jonghelinghen/alg bare 
chept onder beur de poozte paffeerde / 


| lieten finckentot op het gehemelte des Wa? 


ens recht bowen het Hooft van hare hooc⸗ 

| td De fclfde alfoo defe eeven-croone opfets 
tE / De welche fp Daer na Wederom om 
gebe tvocken. In het midden van defe trie 
in gPD-poozte hinghen allerlep vruchten Die 
leen bals waffen / ſeer aerdich nac Det 
ie * ghebootſeert. Alle de burgerg Waren 
geel Agen ende gheweer / op haer cierlickſte 
eet / de ſtraeten Waren over al met croo⸗ 

ni cranſen / waepenẽ en cievaet behangẽ 
e beneden met bioemẽ en crupt beftropt. 
fee 003 Aen den inganck Der Marckt / tufs 
fen q De beplich Geeft Vrerche ende de hup⸗ 
—* ftonden bftien oude treffelicke manen 
ende etl/Die hareloochepdt willecomden/ 
* pater Depe voegden haer Hoo? den 
J EU en peerden / ſes en ſeſſe ghinghen 
haa ro. fdden nevens den waeghen ban 
* ol aenhet voofteliche palleps / dacr 
Hoochept mt den waegen getreds ig. 

pi atr eer noch hare Hoochepdt acn het 
de aſtelick Patiepg quam/fo mdft fp pafferẽ 
J ur vier Arcus triumphales,die d'Pniverfie 
pt haer ter eere hadde oprichten laeten. 
* zeſte Daer fp gen quamen was Porta- 
i cAcorum, Bier heeft De Magnificus Retor 
n den name aller pꝛofefforen ende Studen⸗ 


Copyright © 2011 ProQuest LLC 
/ courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Í 
| 


tje willecam gebeeten/ ende alle gheluck ei 
heplaen der ficte ende aen den lichaeme ges 
Wenfcht Hier fijn hate Boochept van eenen 
baer toe gheogdineerden jongeljnck vereert 
in eenen ſchoon copf allerlep lieffeliche vrꝛuch⸗ 
ten / als Oꝛaupe appelen / Citroenen / Dae⸗ 
telen / Fyghen / RNerſen en Veriechen/die hare 
hoocheydt in daucke aen nam / ende heefter 
firacr ban ghegeten. 

Als hare hoochept aen het Palleps ghe⸗ 
comen ſyjnde ban Den waeghen getreden is / 
So is fp aldaer ban de ob Cuer-Dozftine 
ne luliana Loifa, beg jongen Cuer-Dorfteet 
Frou-moeder Ping Maurits ban Qaſſou 
fufter/ende ban beel Borſtinnen Graevine 
nen/ende andere treffelicke Damen / ſeer bes 
leefdelyck / vriendelhck / ende hertelhek ghe⸗ 
willecomt/fijnde alle gaer feet cierlijch ende 
coſtelyck ghecleedt ende opghepzonckt/ met 
goudten peerlen vijcheljck bebzemt ende 
behangber. 

Wierig wederom het ſchieten en donde⸗ 
ren ban grooten cleyn ghefchudt dapper 
aen ghegaen. , 

Mibdẽ op den voorhof deg Pallepg ſtont 
een feer fchoanen Criumpb-poogte/ alle de 
andere in groote cietaet/ ende conftelich gea 
bou / verre overtreffende / fp was of cn fer 
fie baeten hoogbe/rxrvj.bzeet/ende xxv. die⸗ 
pe. Mier in ffont afgbhebeeldet het houwes 
lich De Phalfgraves met deg Coninchlicke 
Pꝛiuceſſe / ende aen De ſyden ffonden De beel⸗ 
teniſſen ecnigber treffelicker Ceur- vorſten 
des hupſſes van Beperen / Daer wi deſen 
Phalſgrave gheſproten ig / als inſonderheyt 
Hẽricus Leo Dux bauariæ & Saxoniæ, die Anno. 
1168, Michcildam des Enghelſchen Conincr 
Henrici 11, Dochter ten hGouwelicke ghenoe 
menbeeft. Dien Phalfgrave ende Conin⸗ 
ginne ſtonden daer ffaetelick afghebeeldet / 
malcanderen by der handt houdende / ende 
nevens haer Waren ghemaeckt de rivieren 
Danubies ende Tameſis, bedupdende Beper⸗ 
landt ende Enghelandt. Panden tdt bes 
fes houwelicks af heeft het Borſtelicx bupg 
ban Bepereninfonderhept feex treffelic geo 

flozeert / ende faut ghehouden / tot op defen 
bach / Ende alle De Phalſgraefſche ende 
Beperfche Doyften dienu noch leben ende 
regieren / ſyjn wat het houwelick Henrici Leo- 
nis ende De Enghelſcher Princeſſe Machtilda 
gheſproten ende afcomſtich. Ter ghedach⸗ 
tenis waer banmlle Die Borſten ende Hee⸗ 
cen des te meer oozfaeche hebben deſe Ens 
@ ĳ ghelfche 


1613, 


en 






























—4 ip 





We in ——— 
— — * pe 
— ed * 
—— Ea 


en 
EL 


* EE 











— 3— 

































eg en ad ER aten 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


— 





Nederlautſche Hiſtorie 


1613. ghelſche Ceurvorſtinne (bie nu gehhlickt ie 
— Ben het Hooft ende boostreFelich fien Dort 


Des Hupfrs van Beperen) te eerer ende te 
achten, als in ende met de welche bat geluc⸗ 
kighe houwelick ende aliantte Weds tom 
Wozt bernicut, | — 

Des dinghſdaechs fijn met alle be cloe⸗ 
ken Der Stadt de burghers ef inwoonderd 
ban Hepdelberch ter ſtercke geroepen/ende 
malle Veerchender Stadt ig een danckſeg⸗ 
gingh · Predicatie ghedaen, ende men heeft 
Godt den Heere ghelooft ende ghebanckt/ 
Dat hp ſhnen ſeghen hadde ghegheven tot 
boltrechinge deſes treffelicken houwelicks/ 
alg oock Bat Bodt He Heere Den Ceurvorſt 
miet fn Bemelinne te Water ende tt lande 
beghelepdet/ ende in ghefonthepdt te Hupg 
ghebzacht hadde: Godt den Beere voorder 
biddende / dat hp Dit houwelick Woude ghe⸗ 
repcken laten tot öner eete/tot opbouw in⸗ 
ghe fgu:r H. Ghemeynte / ende tot fatichept 
ende welſtant ſo des Ceurvorſtelicken hup⸗ 
ſes / als oock Der ondetfaten. De Hoochahe⸗ 
leerde Heer Abrahamus Schultetus, of pe? 
Bicker van ſhne C. D. D. heeft oock van de 
ſelfde materie een treffelicke Predicatie en⸗ 
de ghebedt te hove ghedaen. 

Hier te verhaelen Wat ſtatye ende ordze 
datter ghehoudenis eermen aen der taefcl 
ginck / alfmen aendet taefel was / alle de 
cofteliche gerichter ende maguifdegue banc: 
quetten/ Stem het danſen en ſpelen/ oock het 
gheſanck der muſhcke / dec. Bat foude beel te 
lanck gallen / ten ſoude ſos berdzietich niet 
fijubet felfoe te aenfien ende mede te plegë/ 
algte beſchehven oftelefen. Teghen de 
avondt ſynder op des Cuer⸗Voꝛſtes Pal⸗ 
leys verſchenen bijf trompetters te peerd’in 
bzupn-biolet fluweel ghecleedt / met qulden 
Paſſement beboogdt / Befe hadden filberen 
trompetten / daer fp op bliefen / dat het Daag 
bet gantfche Cafteel ſchalde bp defe Cran 
petters was teu ban deg Cuer-Vorften 
camer-Secretarifen/bie op een fchoou peert 
fat behanghen met een ſaedel ende behangh⸗ 
fel van groen fluweel, Die Daer heeft afghe⸗ 
kundicht een bzp Peerde-toucnap-fpel/ en» 
de gheren / voor Cuer-Dopften/ Dorften/ 
Gꝛaeven / Ridders / ende Adelicke perſoonẽ. 
Dit ig oock te Hepdelberch op de marckt oz 
peutlick afgecundicht. 

Des avonds nae Den eten ontrent elf uyrẽ 
iſſer Deel vꝛeucht bedrevẽ met conftige bier 
wercken / opden Hecker / rktht teghen ober 
bet ſlot des Cuer· Vorſtes. Dit vieren heeft 


Het vierendertichtte Boeck. 


twee upren lonck ghedupst ende dacr (nin J 


alles wtgeworpen tiendupfeursenve negen⸗ 
en vnftich foo ſterren ende regen coeghelen 
als granget coegelen / of ſpringh ende lach 


tighe ende coſtelycke triumphe in roock en 
Damp verdwenen. 


| coeghelen. Endeig evndelijck aldefe prach? 


Al fwerelts groote triumpheén ver- 

| gaen haeft‚als roock en danip, 

Verwacht dan d'Hemelfche glory. 
met oly’ in uwe lamp, 









4 


bi 16: 
he 


J 














€ Veepfer beeft ſtracx in den begin⸗ J f 


ne deſes jaerg de Cuer endeDorftt jud 
&claeten weten / dat hy eenẽ NRyct 


dach te Regenſburch beſtemt ende 


aengheſtelt hadde / teghen den xxii Aprilis in 


tecomen. De boopnaemfte puucten/ waer 
ban men in Defe bpeen-comfte handelẽ fous 
de / heeft De Veepfer aldus voorgheſtelt. 


VVy Matthias, &. Dewhlewy door de bej 


fchichingbhe Godts / tot de waerdichept ew 


de hoochepdt deg Yepfer-rdche verheven | 


ſhyn / So hebben Wpal onfern fianen ende ge⸗ 
dachten(ghelijek onſen plichtig voorderen⸗ 


De)daer toe begheben/ hoe dat het Geplighe 1 


KRoomſche Ryck ong liebe Bader · lant / met 
raet / hulpe / ende toedoen des H. Ayhcx Cuer 
ende Borſten tot ghewenſchte vrede / eenic⸗ 
heyt ende ſeeckerheyt gebracht ſynde / voort 


aen de Juſtitiecfondament van allen wel⸗ 


flandt)foude moghen ghrhantreft worden 
Boo, berfwpmetiffe ban De welche erné tijt 
lanch groote fwarichepden ghereſen fún: 


Item / dat ong Vrepferlick Camer-ghevichte 2 


in ſynen ouden ftant herſtelt / het ghetal Det 
Aſſeſſoren ofte byſitterẽ des felfden bermee? 


vet / haere gagië berbetert: Dat de Heel vou⸗ 4e 


dighe bacantien veroorſacckt Doorde ver? 


anderingheende verſcheydenheydt Des Al⸗ 4 
manachs ofte der jaer ghetyden / machten 5: 


vermindert / eñ oac eenerley ſthlof jaerreke⸗ 
ninghe ober al mochte gkehouden Wonen : 


Dat oocjele andere clacgten enfwaricheps 6» 


ben machten berbetert ofte wech genomen! 


ende alfoo in het RAycke dat oude / goede / 


redelijche vertrouwen ende eenichept moch⸗ 


teberftelt ende weder ghebzacht Worden: 
Datmen/alft de noot voordert / berept ende 7° 


veerdich mochte Wefen/ om DE erfvnant det 
Chꝛiſtenhepdt / den Turch/manneljck endt 
ghengechfaeme teabenftant se Doen, ve ka 

meer / 







TI 
5 
a) 
ù 
en) 


tesy of Ko 


pean Books 
reproduced by co 


Eurc 


Imag 


Early 
























————— 
— — — * ns: 
ò - 


005 


x 
— 


— 


— 


1613. 


eele Princen / Borſten / Staeten en Steden 

es ycs infonderhept Der gener Die deGe⸗ 
reformeerde Aeligie toeghedaen waeren 
Die des te meer. oozfache hadden hier over 
teclaegbhen / dewple fn tot haeren grooten 
leet weſen ende ſchaede nu meermaclg bez 
bonden hadden / datmen ſchier altht in alle 
vooꝛvallende ſwaerichepdẽ wag gebzupes 
kendekoomf-Tatalschke perſoonen / als in 
De ſalſken van Donaweert / an Aecken / van 
Haganou/van Duickelfputsende elders ge⸗ 
ſchiet is. Ofte immers indienmẽ nu of dan 
pemant van de Proteſterende Voꝛſtẽ daer 
bp riep / ſoo en bermochten fp niet / dewp⸗ 
le de ſententpe bp den Hof· Raet wort Mt: 
ghefproken/beftaende wt Roomſ· Chatho⸗ 
löche/ende geen andere. 

Dooꝛder foo claechden De Pzotefterende 
Voꝛften hier ober / Dat nu eteeijche maelen 
inquifitie ofte onderfaech gefchiet was / eñ 
tuventarig ofte ſtaet gemaeckt van aller eñ 
genes pederen Perotefterenden Dozfteg ten: 
ten / macht / ende opcomſten / dwelck al nicuz 
We ende bp ben voorſaeten onghehoorde 
ſtucken fijn. 

Item / Dat het nu meermaelg ghefchiet 
Was/dat Pzincen en Wozften/alg oock Lans 
Den ewteden hare groot-michtige ſaken 
vooz het Camer-Gerichtete Spiers met 
groote oncoſten ende moepten ren eynde ges 
bracht hebbende / ende fententpe ver wachs 
tende / voor den Hof · raet beroepen werden / 
om daer de uptſpzaecke harer faechen te 
hoogen ende vernemen, Die dan dickwils 
feet partpdich ende berkeerdelichk belepdt 
worden. Alhet welche ſyn merckelcke / 
ende oock ſeer ſchaedelicke inbzeuchen Der 
ouder ende loffelicker wetten ende conftituz 
tien des Rijcks / ende faodanich / dat daer 
Deur Den ſtaet ende ghelegentheyt ber Doy 
ſten / ende oockt der Ouderfaeten deg Rücx / 
veel ſſimmer ig alg anderer Coninck· rickẽ 
en landen / die ban haere epgene landtfacté/ 
nae den dzaet haerer vechten ende Previle⸗ 
gien beleydt Worden. 

Sp berfochten ende begeerden gantfche 


Ick / Dat het Caemer-gherichtete Spier 


mochte herftelt ende in beter Osdze ghe⸗ 
bracht Wozden. Baer bp voegende/Dat het 
onbillich was / Dat de Preſident Dier Cae⸗ 
waer altijt een Troomf-Catfoljc man was / 
fonder dat de Prꝛoteſtauten noch opt Die 
plaetfebecleedt haddẽ. Jae alg uu onlanex / 


na de doot des Yepferg Rudolphi, be Cuer- 
VBoꝛſten Phalſgraeve ende er ore 


ne sor eg 
* 


* 
* 


Het vierendertichſte Boeck, 
houdes des Aics / índe plaetfe des afgaẽ⸗ 
Den Gzaveg van Hoochſolleren / vercoren eu 
ingheſtelt hadden Gzacf Henderick HAN 
Kunpurgh / foo Geeft men ghewepghert 
Denfelfoen aen te nemen ende te beveſtigen / 
voor· wendende / buyten waerhepdt / dat Dé 
Gꝛaeve van Hoochſolleren fijn amt niet GE 
heelck verlaeten en hadde / ende men heeft 
hem wederom te Spier ontboden / ende iN 
fynen voorigen ſtaet her ſtelt. Sy verſoch⸗ 
ten derhalven wel ernſtlck / Dat voortaen 
Daer op machte ghelet worden / dat in het 
Pꝛeſidẽtſchap De Proteſtantẽ fo Wel moth’ 
Ean aes worden / alg De Froomf- Ca? 

olijcke. 

Sp verſochten oock / Dat de ſaecken van 
Biberach: Fridberch / ende Aeken / mochten 
verblyven bp de wtſprake Der Cuer· Voꝛ⸗ 
ſten Phals en Saxen / gheſchiet in interreg⸗ 
no, doe fp ſtadthouders des tjcs waren 
gheweeſt. Dwelck anderſins geſchieden⸗ 
De/ foo ſal het ghereycken tot groote diſre⸗ 
putatye eũ oueere Dier bepder Cuer-Dor 
ſten / ende tot verminderinghe der Regalia 
haeren Stammẽ van outs toebehoorende. 

Spclaechden oock over de Partpſchap 
diemen nu langhe tjt ghebruyckt hadde iu 
Get verkieſen der Aſſeſſoren ofte Bpfitteren 
inhet Caemergerichte, door dien datmen 
Die ban De Gerefoymeerde Keligie te ee 
fettesende Papiften aenfette/ onaengheſien 
Get meer-maelg ghebleken hadde / Dat DIE 









Ke 
‚6 Gr 









bande trelfgie / Diemen daer toe ſoght te 


Pꝛomoveren / veel gheleerder/ ghefchickter 
ende bequaemer Waren / dan de Roomſ⸗ 
Catholijcke / diemen haer voortrock. Alſoo 
datter rechte voort nauw twaelf Aſſeſſo⸗ 
ren bau ve Religie fn / alle de andere ſyn 
Paepe gheſint. Ap begeerden dat dit mifs 
hruyck mochte ghebetert worden / ende dat” 
men van bepde Keligien even bele Aſſeſſorẽ 
verkiefen (oude. 

Sp claechden oock / datmen eenighe 
Kerckelycke Perfoonen/Die Wettelijck vers 
cozen waeren / nae de Oꝛdre Der Gerefor⸗ 
meerde Hterchen/tot derijchkg-Daghen niet 
en berfchaeef / Als oock datmen auderen 
wepgherde haere behoorlcke fitplaetfe tit 
femme te gheven / alleen om Dat fp niet 
minr desen / maer bande Gerefoz⸗ 
meerde Keligie waren. 

Item / Datmen in verſcheydene Adelicke 
Stiften den Gereformeerden / eer ſy conden 
toeghelaeten worden / ſodauighe eeden af- 
voorderde / die fp matt goeder veen niee 


arly European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


ma 
444 B 20 








u a Te © GB VE A Tb VT ED om Wo 


ve men ah VRT TET abe Pan et And 


/ 


óf Jg. Doen en conden. 


— — — 


WER WW We 


hd 


Early European Books, Copyright © 20 
Images repro: uvced 


444 B 20 


tem / datmen dien ban De Neligie niet 
inne oude toelaeten Pzedicanten te ——— 
3 e Doper ofte plaetfen/daer De Peincen 
— fn. Dwelſck alſo het Pzincipaelick 
8 edreven Wiert ban deg Paug Nunsio, So 
tGeerdeit fp Datmen hem fulcke macht eñ 
tozitept in bet Grijche booztaen niet guns 
Men en (oude, Wist ooc miet Dat hp foude mo: 
ais Difpenferen ín bouwelicken / die Lan 
Pk lt Die nae bloet ver waant fchap tegen 
es Woot waeren fErijdende. 
em, Datmen Die ban de Keligie nict cn 
betoelaeten hare doode inde HKercken 
Op De Herch-hoven té begraven / onaen⸗ 
gheſien dat eenigheder felfder haere erfs 
ni daer hadden/maer dat fp Hare doo: 
onb Upten der Stadt ergeng iu een buple ei 
etaemelhcke plaetfe moften begraven. 
bef teen /Datmen op berfchepdene plact fen 
he bee Derefopmeerden Woon-plaetfe ende 
— wepgherde. Jae datmemfe dede 
bi Wet Die Steden ende landé/daer 
ie — lange gewoont hadden: Als ooc 
—— De ſelfde dwongh bare gocderen te 
abel OOpen op ffaenden boet / Get weg haer 
— eghen ofte niet / ende datmnen haer dan 
Obee tiëde deer daer van af-nacm : Waer 
ETEN boven noch weygherende te gheven 


genen Burgher-batef / ofteattertatie ban 


mere eerlijck gheboorte / ende goede Bur: 
erlheke converfatie ofte ommeganc. Jae 
de datmen ben erfghenaemen DichWilg 
goederd, Die haet van Daeder ofte Moe⸗ 
ard Wag —— keb 
atmen in verſchepdene Paepſche 
landen en fteden ig inhsudende de jacrlichz 
erenten ber LNereken eñ Clooſteren / daer 
fen oe Corpora inder Proteſterender Woz: 
Wanden en Steden gheleghen fijn. 


kem / in berfchepdene Paepſche landen 
| gen ghehoort en fchaiftelijck ontfangen heb⸗ 


nſteden des Kijcg alg vermogende lieden 
fietbende ten Teſtament maecken voor de 
* ogeugebe Pꝛedicanten / ofte tot bes 
5 — Des Yterchen-Dienfteg / daer 
erken be Pauf-ghecfteldche het tien: 


Item / men wene 

pabert be arme Dacder 
* Sorber loofe hinderen Der pzoteftanten 
pbo weeſhimſen te nemen / ende alfmen 
es Neemt dat eenige kinderẽ Die in De weeſ⸗ 
peren fu / haer niet ghebeelijck tot de 
ö aApſche Heligte en fchichten / Die worden⸗ 

er ſtratr Wot verdreven. 

Iten het bevindt ſirh / datmen in het in: 


pProQuest 


by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. 
Willigen der fchattingésmeermaelgveftente 1613. 


| Welftan 





men der Pzotefkanten wepnich of niet ache 
tende ter contrarpe eeneg Paepfchen Paes 
laets ſtemme / die Wepnich oft niet contribue 
cert/ wort groot geacht eit mel aenget ekẽt / 
ende aldug worden baft de ſwaerſte laſten 
den Pzoteftanten op den balg geſchoven. 

Wier benevens foo binden haer de pzotes 
ſtanten hier in Befwaert / Datmen Gaer” 
Wanneer fp een leen fulfen ontfangben van 
eenen Paepfchen Keen-Weere/ Doet (weert 
bp de verſtorvene heplighe. Derhalven ſoo 
bidden fp / dat het fijne Repſerihcke Me. 
wille ghelievente ordineren / datmen het 
bp ben zet ban outs gebrupekelick / verblp⸗ 
ben laete/fonder Die bau De Felipe in hare 
confcientiente befwaren. 

De Pzotefferende Boften Befloten met 
een ernſtich berfoeck / Dat fijne HR: op alle 
De Lozen verhaelde puncten (Die nu alreets 
oudt waren / ende op Lerfchepdene Ficrs 
daeghen ende by een comften waeren ghe⸗ 
proponeert gheweeſt) wel lettende / hare 
goede antwoorde Daer op behoorde te ghe⸗ 
ben / ende Dat boor het fchepden deſes 
Ahcx·daechs / op Dat alle Man Daer wt 
mochte fien ende ſpueren / Dat fijne Me fons 
der aenfien ban Keligpe / ofte eenige andere 
facken/ gautfcheldck ghenepcht wag vecht 
enjuftitpe te doen / ende elch een te eryouden 
bpfijn Previlegyen ende gherechticheden/ 
dweick ig deu vechten middel om alle miſ⸗ 
vertrouwen tuſſchen be Princen ende Stẽ⸗ 
den des Rcxte weeren eñ wech te nemen. 
Welckeſwarichenden wech ghenomen ſyn⸗ 
de / Soo beloofden de proteſterende Vorſten 
en Stenden / dat fp geern ende gewillichlyc 
ſouden inwillighen alles wat tot welſtandt 
ofte eere des Rjts / ende ſyner Repſtrlycke 
JR: was ſterckende. 

De Kepſer alie De bobenverbaelde cache 


bende/heeft belooft bat hy De protefterende 
Weeren daer in contentement geben ſoude / 
maer begeerde/Datmen eerſt De puncten Die 
het geheele Kyck genghinghen / afhandelen 
faude / eermen tot de Particuliere ſaken 
comen ſoude. N | 
Den rr.ee Auguſti hebben de Stendẽ desk 
Beg fijne Repſetl. Me.geant woordt, dat 
fp fijne antWoozde Wouden laeten ghelan⸗ 
ghen aen haere Piincipaele / midle: wyle 
Daer bp voegende / dat fp die bopenverhael⸗ 
de ſwaerichedeu ingbebzacht hadden / tot 
Hes/ende beboogderieg: Lik 


Utûgte 
















— — * 






* — — == — — — — — — 
— — — — ea * J mba — 
Ee En * — — — — 
— — zE ES — — — 
— — — — en 
— — — me - ne 3 E — 
J — 
Bn — — 
n 
5 k — — — — _ 
J — — — 
— 
— 4 „ 5 
- - ee * ke E . . 





—— ke. — 
— IE 







Fen me 
* — 
— bd - 
—— 
— — 
F 











ne, NT TTE ten 
kh Wi 


ee We. —— 







— 


eer 





en — — — —— 


Mk He 9 Nederlantſche Hiſtorie Net vierendertie hſte Boeck. 9 

(Endt Grz. voortganck deſes mijcr-d pe | | is daet 1 6 
—9 1613, 2* ijcx · daeghs / ſyne lkep⸗mondelinghe alg ſchriftelick / ende is daet DP lor 
EI __)! feriche- np: indachtich maekde/dat Anno | mede Den tit toeghebracht tot op het eynde — 


Hi kt 1608, Den Aher· dach onvzuchtbaer Wag | ban September , be Liepfer ende die het met 
kj ĳ 10 gheweeſt / om Dat deſe Gravamina niet afge⸗hem hielden epndelick ſoeckende de ſaecke 
Hg 



















































—00600 daen en waeren. daer toe te bꝛenghen / datmen die Grayamina 
GROEN AO De ltepfer raet ghenamen hebbende met | faudeepndigdeft maioribusvotis , ofte met 
SMEETS EI de drie Geefteliche Cuer-Dayftensende met | over-flemminghe. | 
B KI Hd — hen rn ban Sar: | 
EEEN HAIER en / heeft op bet voorgheven der proteſteren | Decopefponderende Vorſtẽ ende Stau⸗ 9'5 
EE EV edi Det Cuer en Doztten / ooch Stendenende den Hebben coztctick bp (ae — eu brt 
1000— He Stede gheſanten / gheantwoczdt / dat hy | be fine Vepferlicke ID: laeten behandighen dl, 
EE HE ORE mepude/Dat fp met ſgn voorighe ant woor⸗ | verichepdene haer Differente puncten/ Die «8 
—J— de ende belofte behosꝛden te vze den te we⸗ foodaenich waren / Dat De (elfde niet en con⸗ 
MES de fen/ende Dat hy nict en conde verſtaen / Dat den noch en mochten per maiora ofte ober⸗ 
—99 bet reden was datmen de gheneraele ſwa⸗ ſtemnunghe afghedaen Worben / alg voor 
EOD oet DA richeden Bet ghehecle Fijch betreffende fao | eeft niet ghefchteden en can. | | 
Ii Ht: LON | langhe foude te rugghe ſtellen / tordatmen | _Gnfaechen die de Freliqie ende tonſcien⸗ 
it 





HEEM Hi ban deſe ende dergheſhcke particuliere faece | tie betreffen / als bat naemelickt een ofte mett 
BREE Mt ken eerff (oude gefproocken hebben / hp bers | Standen des ijckg (ouden — (gn 
EH AERO le maende haer / dat fp fijn exempei ende boete | te ghelooben t'ghene Dat Ben meeften Det 
1e 9 Eat flappen (ouden nat bolgen/die/ of bp fchoon | gheloert, | | 
AA ode berfchepdene fmaricheden hadde boor te | Cen anderen fa enig het niet billich / dat⸗ 
EAB REGE HD Sjaegden / fre ende deg Hüpſes van Oos | men in contributiong faecken ofte ſchattin⸗ 
if, OA | ſteurgcks patrimoniaele goederen betref⸗ ghen malcanderen (oude oer-flemmert. 
0 fende / als naeſt aen den Byant gheleghen | CTenderben in ſaecken Die De Repſerlickt 
—000066 fjude: Sao en repte moch en voerde hp daer Camer aengaen. Want de felfde ig fooda’ - 
NRM REE hiet ban, maer liet fuict beruften/ tot Dat De ( nich / dat noch de maiora, noch de Kepfet 
BENE ODS Ek Delf naer er teudgpeben (onden afgehan⸗ | felfg Den ftant Der felfderniet veranderen 
BEREA MEE) Mot 00 weſen. en cunnen. 
| MERE ki kee Dine IR: voeghde Bier noch voorder by | _ Cen vierden; S 
BEKINA ee Pin . k oen gelter ober? 
BEE HEt Dat Die maniere van handelen / die De Pzote: ſtemminghe in — Benen 
IEN KU fanaten Dze ven) wag teghen natupzertegen Imunitepten. | 
EI AD DE BEER _ De Goudene Bulle, ude tegen De Conftie | D. Fa faken Die den eReligionſ⸗· Vrede 
KEEN Hi h tutien des Ahex / naemeliek datde minfte | aengaen/met Den aencleve ban dien. 
HL an ® ——— meer ghelden ſouden / dan de mee⸗ Fn faken den gemepnen welſtant / Demi 
(ERI PHA * | eplert ruſte des Daeder-landg betreffende. ke 
EAA LLier maebeefsfgne IM: Wederom fijne | Mant ghelöch in deſe — —— | — 
HOE voorighe belofte herhaelt / ende ten anderen | doemen ende landen Daer Get Paufvomin | “be 
HO maele belooft /Dat Gp op alle de inghelangge | fwauck gaet/de Kiligionf-ber wanten met 
ble De fWarichepdender pzotefterende Doyften oberfiemminghe fouden cunnen overſtem⸗ 
Edese OLEN wel ernſtlick letten/ende/ foo het eenichfins | men ende vernaedeelen / alfoo foude Get ooc 
J EGON mogbelick ware / voor het fchepben deſes cunnen ghefchieden, dat de Gereformeerde 
HR: tate nen a | Ooa eee, 
OKEE CR efondene der Cuer | en foud ⸗ 
| i “4 En ist nel — en —— * * edn eee 
KENIA en ePrincipaele Gier van raps | DAT. In ſakẽ die metde gerechticheyt 
IEM port Doen ſouden / ende De felfde verſoecken — — gratia, — — 
RDE mede daer bp defe Ahzer · vergaderinge te verboes | toeghelaeten ſoude worden de Geeſtelÿckt De, 
EEE krik ghen / ende te helpen afhandelen tgene Dat | goederen; Cloofteren / údergelgchefaken | Len, 
SNEL OEE Jen Welftant des Aher eude haerlleve Das | te mogen leggê tot ceneg Weeren taefeljofte | ied 
Bek — was hepſſchende ende voorde⸗ * be Schat-camer / foo achtmen dat ſuic⸗ 
EED nde, es doc anderen bzp ffaet ende toegelaten 
Eid J— EN — Be boven verhaelde puncten (bu | waozt/ofte té minfsen Dat fp vecht Gebben De 
J—— er — ende ſwarichepden gevellen / Seeſtelhcke goederen tot ben Godf-dieuft/ _ 
RIET an Bock Dele communicatien gh n / foo | Kercken / Scholen, ende Hoſpitaelen aenté 
| | leggen 







Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 




















Rn B Tb 


ê 1 


1 | 


Uiijee. 
NE be We onz 


uchth ee. B 


XL 


® 
bar rené 


Í 


| Ber Lap Er 


id 


B legghen eudete aBevzupcken. 


dk nd 


* —E 


mer 
— g — — — 


— — 


DAAT, Fu mhcks Conſtitutions ſakẽ/ 
CY cutions Oydeningde, Guldene Bulie/ 
in bebryden Berichten: &c. 

IE. Fn verdraeghen tuſſchengheſlach⸗ 
ten/Derbonteniffen/ ende in andere Det gee 
ke 5 /en ghelt geen over ſtem⸗ 

ghe. 

In ſaken die een ghemeyne verwilligin⸗ 
ghe verheyſſchen / en ig niet ghensech Dat 
eenigbe verwillighen: Maer tgene datde 

tmepnte aengaet / moet van De gantfche 
Gemepnte/ende niet van ettclicke alteen bee | 
Willicht ende aengenomen worden. 

Rae beel ghehoudene vaet-flacgen Daer 
De Coyrefponderende Vorſteneũ Standen 
Wiet en begeerden teghenwoordich te ſyn / 
maer hielden Gare bp-cen-comften apart) 
iſſer epudelick hp de Paepfche / alg oock bp 
De Gefantendeg Cuer-Doofteg van Safz 
ſen / cũ Den landt- Grave van Darmtadt/ 
goet gebonden ende befloten/ datmen voor 

it mac alte andere Gravamina ende punctẽ 

Oude beruftentacten / ende alleen ſpreken 
ban Contributions fafen/ Daer teghens de 
Coprefgonderende ſtracx geproteſteert heb⸗ 

en. Doch deſes ongengheſien / ſoo hebben | 
Nae Geel Difputereng epudelijck de Cucr- 
Dosfteliche graeden inghewillicht twaelf/ 
eude de Popftelijcke Fraeden Dertich maen: 

EN contributpe in twee jaren tijts op bier 
terminen te betaelẽ / dweltk de Nepſet Loor 
bekent aengenomen / ende in deg Rhcks 
Affchept heeft lacten aentepchenen. 


Dit aldus afghedaen weſende / Sos iſſer 
Goet ghevonden ende beſſoten / dat deſen 
hex dach op toecomendẽ Mey Anno,1614. 

oude gevefumectt ofte hervat worden / ende 
at alſdan van De inghebrochte Gravamini- 
Us ende andere puncten ſoude ghehandelt 
Worden, Ende f ijn alfo de Doeften endejde 
Befanten ghefchepden/ dren voor / d ander 
bef De diepfer faͤfs ig den xxv. Octoberis 
an Negenſourch nae Lints verrepft. 


Ot inwillinghe Der bovengemelde 
Contributpe ig Dit cen fcherpe ſpo⸗ 

Ye gheweeſt / Datter een tijdinghe 
quam / dat ettelijche Dupfent Turc: 
Uit Siedenburgher landt gheballen wa: 
ten / ende de Sachfeufche Steden feer be 
anghſtichden / ja ooc eenig der ſelfder inge: 
hümen hadden/alfo Dat de Voꝛrſt Bathorite 
ſwack fynde om haet teghenftant te doen / 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LL 


ie 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 





en — 
— — —— — — — — 


Onder de regeexinghe van ine Philips de derde, | 
[ terugahe mag gheweken. De ſteyſerlÿcke 


Ambaſſadeur te Conftantinoplen hadde 
bier over eruſtlyck gheclaecht ende ghepro⸗ 
tefteert / ende De Tuzckſche Kepſer gheliet 
fich alg of het teghen ſynen Wille ware ghe⸗ 
weeft / ende Dat hu fún Ezöchf-bolck foude 
terugghe vorpen : Maer Get contrarypeis 
ghefchiet / Want nadat Bachori te vugghe 
was gheweken / hebbende Curcken met 
banden en blaecken / met rooven en doodt · 
flaen noch) Beel quaelhycker huys gehouden/ 
alg ſy te beogen gedaen hadden, Loo dat 
Wanneer Den Crych teghen den Turck Wes 
berom feude mosten aengaen / foo was Die 
Centributpe wel noodich / Bac noch veel. 
meer. | 


Muſhepmn alfo dit cene Stadt is fcpé haudei. 


abeleghen aen de Nederlandtſcht 
frontierẽ welche Welvaert of onderganck 
De Nederlanden mede ig betr ffende. 
Op den nacme Lan Die ban Mulheym is 
een Cractact aen Den Repſer gheſonden / eũ 
Daer nac in openen D2ucke wtgegeven / ge⸗ 
noemt VVolgegrundren Bericht, 8cc. gljcftelt 
teghen De enbindelijcke Narrata, ende onge⸗ 
gronde berfoec / of indifcreram petitionẽ Def 


Tractg van Cueten / alg ooch teghen de ſub 


8 Obreptitië,dat is / hinderliſtighe ende be⸗ 
driegheihcke van den felfden Raet wtghe⸗ 
bꝛachte Mandata, ende bpghevoeghde pena- 
litates ofte ſtroffen. 

Sp ſegoben / dat die Ban Cuelen haer 
verſoeck aen Ben Veepfer hebben gefundeert 
op Inpertinenter byghtbrachte Hechten, die 
alleen verbieden emulationes & injuriam, 
Dat ig twiſt ende onghelick / maer geeuſins 
den bouw / noch je herl die de vergroo⸗ 
tinghe der Stadt Mulhepw. 

* enig het noch in de Gemeyne Kech⸗ 
tem noch bp ſyne RNepſerlycke · Meniet ver⸗ 
boden Priuata ædificia Particuiiere woonin⸗ 
ghen te timmeren Det heeft tot allen tjden 
bien van Mulheym fao byp gheftaen hup⸗ 
fen te bouwen/alg Dien ban Dupts / jat ald 
dien van Cuelen ſelfs. Daer ſyn oock ban 
ouden tijden Ger verfchrpdene treffeljche 
Burgerg van Cuelen ge weeft / Die fchoone 
bupfente Mulheym gebout hebben, ſonder 
dat den 5 — Cũelẽ ſulcx opt heeft ge⸗ 
oght te behinderen. 

Die van Ceulen noemẽ in hate aenclach? 
ten aen den wat vn Mannen bp —* 


— 


Fol,63 


1613. 
— — 


xi. 


D wil ick voorder verhaelen wat ⸗·⸗·⸗ 
Ne ghepaſſeert ig in De faeche VAN mulhepm⸗ 











rid 
5 Jil 


































































zj : | 
4 { 
ë —4 zE pi 
* J 9 I — 
NE Ai il tt 
Ki Dt —9 
Han 6 wi J K 
, f i —9 Ks 
hk | id 
E * 
4 1 Eh il 
DRE | bi 
had J Zi 
4 &) J ad 
Kates Kk 
8 At Ld 
á LE Ì 1 kont 
. ei) 4 
INE J 
Bi ‚KE 
Li RN A 
GMN Lj 4 ‚it 
Hal gd’ id! 
Bit | : kas) 
8 | # Î * 
4 ki 
4 al 4 J 9 
bt J 
4 — „. 
0 9— df 
‚ In 
A if _ 
MINE d KO 
it | í 
—4 
t 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


1613, 


Keage Hiſtorie En 


me nde toename/ende ſegghen bat fp bugs | 


ten De oude bephept van Mulhepmn getins 
mert hebben / als fijn Peter Chriftiaen, Steven 
Lefpier,Reynhart Gart{wey ter ‚ ende andere? 
Daer doch die Mannen niet anderg gedaen 
en hebben / Dan dat fp nieuwe hupſen ghefst 
hebben in De oude bzpbepdt FRulbepm/ op 
oude verwoeſte bau-plactfen / fac oock op 
oude fondamenten / Daer moch Anvo 1580. 
hupſen opgbeftaen hebben / ende op Pint: 
ter maendach deg bobenghenoemde jac: 
boo onweder ingheſtort (pn gheweeſt. Eu⸗ 
De noch defen/ noch anderen enig nopt opc- 
ris noui nunciatio aenghecomen. 
Hengaende dat eené Eerbaren KRaet van 
Ceulen fchzbft en fepdt/ Dat dooz den bouw 
ende vergrootinghe van Mulheym de nee- 
xinghe harer Stadt foude verſmallert wers 
den / obermits de onveplichept der ſtraeten 
ende Der weghen Die hier wt ontſtaen ſou⸗ 
De / dit ig een reden die mepnich of niet te bez 
Bupden cn heeft / want het is Den burgeren 
ende in woonderen der Sradt Ceulen nach 
feec mel indachtich / Dat Anno 1583, alg 
Mulheym ig bergroot qhetwozden/ ve nee, 
ringe te Ceulé daer Dooy niet et ig vermin: 


dert / maer merchelick bergrootet/ Want die 


ban Ceulen deg maelg wel feo Geel geltg 


wt Mulhepm geevegen hebben / alg fp wi 


dele van De omligghenbe Vlecken en Doy: 
peren/jae oock Steden ghecreghen hebben. 

Wat aengaet be onbypheptder Straeten 
tu weghen / die in thde ban Oorloge bie van 
Ceulen vzecfen dat haer wit Muſlheym fou: 
De moghencomen / dat en ig oock al van 
gheener weerde, vele onpartidigge tupden 
Die nu nach binnen Ceulen vaoonen: Weten 
ende gedencken noch feex wel, hoe ontveplich 
Bat Anno 1578,79.80.81.ghedupzende den 
Ceulfchen crĳch/ de ſtraeten en wegen Was 


—ten/alfoo dat Ceulen ſeer benaut wag/ende 


aenbepde ſyden des Ahns gheen weghen 
vrn noch veplich en waren / welcken onhepl 
enſchaede immers niet We Mulhepm qhe- 
ſprooten en is.Maer ter coutrarie beeft bet 
Defe gheleghent heydt in die tjben ghehabt/ 
Dat albe neeringbe / handel cn Wandel die 
Die van Ceulen deg maelg Hadden en dze: 
ben/ Doog Mulheym ghepaſſeert ende ber: 
handelt is / alfao Dat deg maelg eenige bur: 
ghers van Ceulen fepden/ware IRulhepm 
miet gebout/ wp fouden Get nu noch te bouz 
wen veroorſaeckt weſen. Jae oock Geeft 
het nae der hant abebleerken/ hoe wel ende 
boe voorderljch Dat Mulhepui boor Die 


Het vierendertichfte Boeck. 


ban Ceulen gheleghen is / alg naemelick 16 


dat miſverſtandt tuſſchen Die van het Pure 
ftendom Berghe ende de Braat euien ges 
refen Was / Want alfdan hebben Die van 
Mulheym verſcheydene burgherg ban 
Ceulen vrp getephet door Gate præfecturam 
ofte ghebiet / die daer bupten ghetveden we⸗ 
fende meer⸗maels hier cn Dacr ban De gate 
nifoen-Gouders van Duffldorp / Bhen⸗ 
burch / Wipperfſurt / Digberg/ende andere 
plaetſen / ſyn beſpꝛonghen / berooft / ghetor⸗ 
menteert / ende in groote elende ci armoede 
ſin vervallen / dwelck nach veel meer ande⸗ 
ren foude ſyn wedervaren / ten ware Dat 
de Burghers ende garnifoenen ban Mul⸗ 


J 


heym ſulcx verhindert / jae met ghewelt te⸗ 


ghen gheſtaen hadden. Jae het heeft ſich 


meer-maelg toe-ghedzaghen Dat(alg den 
Cuelſchẽ Erich op het heftichſte aenginch) 


Be Mulheymſche Burghers geheele Pacs 
ken enfchepen met geet ende menfchea bes 


laeden / Die het Eyöchf vote boor Cueienop 


beu Ahn Badde gheuomen / Gebben gheredt 
ende Den Burgheren ban Cuelen wederom 
ghegheven: Daer ter contrarpe verſchep⸗ 
dene Mulheymſche Burghers die dooz het 
Fuꝛrſtendom Bergh reyſden en trockẽ met 
Oſſen ende andere Coopmanſehap te Cue⸗ 
len boog De poorten ſynbexoeft ende over⸗ 
weldicht gheworden / fonder dat pemandt 
ban de Burghers ofte garniſocn houders 


wt Cuelen haer is ter hulpe ofte tot entſet 


gecomen. 
Het is eenen eerbaren Traetder Stadt 
Cuelen cl bewuſt / dat de Burghers van 


Mulheymanno 1590. eenige onbolnraechte _ 


botle-Werchen ende paſteyen hebben opge⸗ 
maeckt OBelijch ooch Haer te Hoogen Site 
terf-Dolte-werch ban Ichan Bitter ghe⸗ 
maeckt is worden / ende Ando 1604.0ach 
Anno 1606. andere Bebeftingen ende wert? 
ken aen Mulheym nieuwe gemaeckt / oock 
andere verlept fn gewerſt. Anno 1609 4E 
1610. hebben ooc onfe Genaetichfte Fur ſtẽ 
eu Geeren ghemaeckt / dat Bolie-Weresnat 
Cuelenaen / ende hebben het ſelfde met 
Stachetten ende Grofahefchut verſfien. 
Eeghem welcken allen die van Cuelen opt 
prts ghedaen en heben / maer hebben met 
bare Jrurfteliche Deurluchtichepden goe⸗ 
De Haebuerſchap ef Corccfpondentpe qhe 
houden / foo langhe tot dat de (elfde binnen 
Mulhenm heboen toegelaten de weed 
Dicatpe Det Evangeliſfe her Feeligne, tot DE 
welche alg veel goede eerljche Burgbers 





1 Ki 









| zn iz, Mt Cuelen ane Sondage quaemen, So heeft 


— fuer Ben Magiſtraet albaer/ doo? genpor⸗ 
| Linghe harer Geefteldehhepdt berdzoten/ 


7) 


| 
| 
É 
À 
Ê 
J 


| 


Ende hebben des halven de goede naebupr⸗ 


fchap ende bede verbroken. 


Belangende de erf-berdzagben tuſſchen 
bet Dozftelick ups Bergen ende ben Eer 


baren Haet der Stadt Teulen ais ooch bet 


Hepferliche Laudum ende het oodeel Deg 
Spierſchen Camer-Gerichtg: Of wel on: 
fe genadichſte Porſten vaog deſen daer ban 
{ne eepferliche i goet bericht ghedaen 
ebben / foo fullen Yp even Wel Get felfde 
bier cogtelick verpaelen. | 
por eerſt foo en is Daer niets aen / dat 
Tant·Graef Adolph vanden Berghe 
hi ber Stadt Cuelen verdzaghen fp bat: 
be tuſſchen Cin het latijn ffact incer aut 
ra) Renidozf tñ Oudendof geen beftinge 
pede en ſoude / gheljck het den eerbaren 
Aetban Cuelen belieft Geeft te verdupt⸗ 
ik Wet Lathus woordeken Infra en bez 
* niet tuſſchen maer onder:ooch ftae⸗ 
Bin Littore Rheni , op Den cant ban Den 
Des n / dat is / ſo dichte aen deu ſtroom datter 
ib: Atet aen flae / nam littus dicitur quod 
— vel ad illud allidant fuêtus. Behalven al: 
e deſen / foo ig het ooch onfekker ban welch 
bof datter ín het verdrzach tuſſchen 
K tabe Adolph ende Die banEuelen geſpro⸗ 
é 8 wort aengbefien datter Dype Reniborf⸗ 
Nin deſe Landt ffrche ligghen. Want tuf: 
Chen Bon en Cuclen ligghentwee Freni: 
nitfen/ bet eene aen deſe / het ander aen gev 
pd bes Ryns / het Derde lepdt beneden 
ae tilbepm/af Defe fpde deg Fijng. Dewp⸗ 
d at in het verdzach trenidoef boog Our 
rie ghefet ende gheſchreven ſtaet / ende 
ghebrupyckelð A ig ut — 
umerationes, fed a ſuperiore (gbelc 
in den Wepferljchen Laudo, daer gefpzoken 
8 * van Mulheym ende Monhevm / ſulcx 
dbs Maeuwe gacde gheflaahen wort) Soo 
zie lj Dit een fterche Paefumtpe ofte bere 
ve * datter in pacto gheſproken wort 
eg e beyde Menidogffen / Die boben Cue⸗ 
* ab hac et illa parte Reni ghelegbenfijn. E5 
J Dit Derhatwen gheenfing den bouw van 
bepm en betreft. 
[ enen Eerbaren Raet der Stadt Ceu⸗ 
EN en can ooc deſe woorden in het verd? ach 
met Graef Adolph van Den Berghe Anno 
322 ghehouden / tot verhinderinghe der 
pe douwinghe van Mulhepm niet gebrupe⸗ 
en / veel wepnigher tot Bemolitien ofte af? 


Onder de regeringhe van Philipsde derde. 
brekinghe des ſelfden. De woorden in dat 


verdzach ſyn deſe / Non edificanda muni- 
tio ſige Caſtrum, idq; inlittore Rheni , Dat en 
is immers niet te ſegghen / datmen de op- 
pida , propugnacula aut munitiones, Dat is/ 
datmen de Steden / Bolle⸗wercken of vez 
ſtinghen ſal afbꝛeecken. Het is keunelick / 
dat Mulheym al ten tijde ban Graef A⸗ 
dolph een Oppidum oft Stadt fp gheweeft/ 
ende dat Graef Adolph den Burgheren des 
fet Stadt niet fo ſeer Gate Previlegie hebbe 
ghegeben/alg bevefticht. Immers bihckt 
het ohenoechfaent / dat ARulbepm doe ter 
tt hebbe ghehadt drye poozten / ende verz 
fchepbene Bolle-Weechen / oock grachten 
daet om hergaende. Jae het ig bafteljch te 
vermoeden / (ware het ſch poen luly Claris, 
Tacici, de Stadthups beechen van Cuelen / 


ende der HBulbepmfche Monumenten / dat 


Mulheym alten tyde Cæſaris dat ig meer 
dan ober ſeſtien hondert jaren gheweeſt fx 
een Oppidum civicaris Vbiorum, ban Cefare 
met eeneu ſtercken mupy omcinghelt. 

Wo fegghen ooch; Dat Promilio non ædi- 
ficande alicuitus muaitionis vel caftriin littore 
Rheni, niet of allevlep get immer ban baftits 
hept op den Frnftroom en berbiedt, gelijck 
Dat blyckt wt bele ende berfchepdene hup⸗ 
ſeren en ſterckten die tuſſchẽ Supden dorp 
ende onder Renidoref ſtaen / als vaer ig dat 
fleenen Kondeel te Toden-Vtirchen bpnae 
recht over Cuelen / ſtaende aen Den caut des 
BAjng/daer De Uercke oplept. Als ooch te 
Mulheym het Kondeel / daer oor een Capele 
Iv op flaet / ende Daer Geeft al boog bele jarë 
Gheſchut opgheſtaen / Daer toe ben Raedt 
ban Cuelen certyts vacderen geleent heeft / 
alg het met garmſoẽ beſet mag, tot beſcher⸗ 
minge des hnſtrooms. Ce Stinbepma 
heeft oock Joncker Johan ter Stammen 
aen den oever des Ahnus Caſam altam et 
ſtrictam, met eene Graft rontom het. Wez 
Galven de voorghenoemde bafticheden / op 
den Riuſtroom hebben ooc ghelegen onder 
Sudéoorf vaſte hupfen te Poꝛts / Enſen / eñ 
te Wiſdorzf Die den Fijnfiroom heeft wech⸗ 
genomen, Dock heeft Fancker N.Aoden⸗ 
hivefyen Patricius ende Nactſperwant binne 
Cuelen / Iſſenburch alfo tacten ſtercken eri 
verſien met opghemupgde waeter · grachtẽ 
met poorten / hamepen / ende ſlachtbomen / 
dat de beveſtinghe ban Mulhe ym maer 
enckel kinderſpel en is / daer by vergeleken 
ſhude. Wp verſwyghen hier noch te fpzeken 
vanhet hups geleghen aen — 

tj t 





1613, 











— 


— —v nn 4 
— — 
mt ee 
TT — — ——— 
— = — — 

— 


— — 
El 
— 


ESE — — — ve = — — Er 
Tl — EE a ie wa: — TEE Ee 
ne —— 

— * — 
— — — 
— * — — 2 ——— — — — 
— — Jer — — 
Een es — — — — — EE OM 
= — —— = = 7 J 


— 






— 
— 
























En zE, 
Ee 
— — zE 
Te es 






lk 


— — 
bit. JS Ì 
et ep hen EA in a ar 






































hed 


— en — 
— EE 
ex — 5 * 













































tn 
— ee 
F 7 he, 
Î HKH 
4 ‚u if 4 hel 
ij Ì hs iten 
, \ Le | 3 0 
* me U 9 te 
H 14 KANS (PH IM 
11 in (AEK 
re Î dt Ii il hl Í | * 
J ille: Ib 9 
KONE J il —4 
Gl 0E OMEN NET, 
A PL 4 
J Ni MANS (000 
J HEN Hr 
fi ĳ’ Mar 
' k 2 9 
HE LAAN ALS HNK 
Mode ME eet 
} _ RE H MT mitkal \ 
Á ts OOM Feliu EH 
biet LINT —900 Hi 
k AOT AEMAARO A Ul AR 
iN nf ii’ FR. 
Re be kkh ‚a A Idol 5 J 
9 — NS Mitel AA 
—4 4 
—1 —— 
J —9 BREULS à —9 —9— 
eik iN ENEN 
' „el Ht ie 4 4 bi 
E ' —90 Hi: iid | 
1E JAE GalkhHErRES 2 neeh Pe BEREN 
— 9 bft If IRL — id 
1 Ik: Hoet Hit 
' —V S vomkke® vl 
EE MONDE 06 
| B Ht Ii kb! 
* Kr dj He kl —0 
J Is we ‘ 9 6 | fn 
MERE “) ERE 
J bt NH J 1 REU 
(EE ORTE il 
bi BEEN Gi — 
| wi, dl N In 9 1 
ó KEE KPN snit, Ge it 
Li u hd — is 
u Ap Hi B Huth —9— 
— 
DT EN wilikk ad 15440 Did 
1e Iek 6 Jk, ol hin Pe ” 
if Rl pi , RAe Ha 3 
RET Zoll VOREN AT 
Î | Ik LEE if II —* 
dr | Li \ Lat 
4 9 ELEN 
J eK 44 4*8 br 
| if UN | * Kn 
ge OR MSO 
9 9 bidt \ Ki STAEN * 
RAE BRE ar che 
KE ORIANK aki 
Bi et Ade 
BEREN! LN 
AE Kiele: «ORE 
iN ij Ì Ks SEAN 
KE tid CMCE HD 
bf KEEN hbe 
‚h hy i } * 
| wil Wi id Wi * 
Ie COENE AM ivcoonik A00 
B 0 PO-LD 0e AED Bei oibilden 
HP DA 
EEE NE ni it 
Ô 4 hi k Mis vie, 
4 mjn ds 
fl Ì —J Kil * 
| N ik ï 
\ bij „. ik M/ —6 
Kink NMA —533* 
ii Ê * 
| 4 | if „Jl it 
t 80 | We 
dh ee sb 
BEH EE Ai 17 
hik 1410 Je 
„. pjeik | 
HEEN 94 
9 otk ON 
ĳ * alde, wier | 4 
J ef Iens 7 
P ub MAAN aai 
A ik ie ii 
Be iP eten kut 
Elf Me 
J 1 HE 
P Hil hi J 90— 
# 8 —* 8 —9 Je kb 
' J di Er 
KH v— 
J 4 ib 
k fi s| 4 ' Hen ei 
Bid N 9 
eh Rs 
BR A Hi Mi 
| \; KE OO 
id AE RE (KUID #1 
A 4 hl Í 0 Hij 
KREEK ODE HN 
(7 OEI LIEN d 
d j ves LAM 
EED oe a 
: laks 1 | \ Pi in 
{el Js (10 He 
4 ij 1 Î ’ Hit ee) 
in ci fi 
BEDE Or ED 
ik J fi! 
—*4 
9— * 
1 k ” 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


1613. 


Nederlantfche Hiftorie 
ter Breuche / toecomsende Joncker Suder⸗ 


— men / oechk patritius Colonienfis „ Die Bit fijn 
—— bups al voor vele jarẽ heeft verſterckt met 


treffelhche waetergrachten / poorten/ ende 
val·bruggen / aweſck ooch alg noch in eere 
ende in eſſe ghehouden wort. Wy geſwygen 
oock hier te ſpreken bande vaſte hupſen 
Fiſchonich / eñde Peſch, bie nae bp Cuelen 
aen d'ander fpde des Rhns ligghen / ende 
Xt De welcke ooc ghenoechfaene onſcker⸗ 
hept ende fchaede ontftandenig. …— 
Die ban Mulhepm beant woorden ooch 
in Dit fchaift het geene dar be Coinſche haer 
teghenwerpen belangende Get Laudum deg 
Kepſers Sigifmundi Anno 1417. ende ſeggẽ / 
dat het ſelfde niet en verbiedt den bouw der 
ptadt ende veſtinge van Mulhepm / Want 
p bebbëbehouden hare dude Dtadtf-gzar 
ven / mupren planchetten/Stacketteu/ende 
andere beveſtinghen / jae nae der handt is 
Mulhepan noch werftercht met dobbeie 
grachten met d2pe poorten / ende op ben oe: 
bet des Ting is gefet bet (leenen Kroudeel/ 
ende de Pollaedermupr / met noch andere 
meer be lanc alhier te verhaelen. Men bint 
oock nergens / Dat opt aen Mulheym vets 
fp af-ghebzoken geworden / alleen bupten 
De oude bepalinghe deſer Stadts vrphept 
binten de ruynen eenes hupſes / dwelck 
eerthts ig geheeten geweeſt het Lombaer⸗ 
den hups / dan het is onfcher of dit ban 
ſelfs vervallen fp/of bat het is af-gebrokt. 


Wt welck / allen ghenoechfaem blckt / dat 


be Útepfer Sigilnnendus anders niet eu Geeft 
laeten afbreken / dan eenighe nieuwe ghe⸗ 
bouſelen / enbe ſchanſen / met De grachten/ 
Plaucketten ende Staketten daer toe ghe⸗ 
boozich/Die in tpbe vancrych gemaeckt / cũ 
intpde ban vꝛede ghemepnelick afgebrokẽ 
Worden. Haer het Oppidum Muheym / 
dwelek tof veefcheringhe der inmaonderen 
ende repſigher perfoonen ban ouden tpden 
het ig gebout ge weeft/ende ſteets tot Loop 
Deelder Burgeren ende in woonderen Der 
Stadt Cuelen wel te paffe gecomen ig/ vat 
moet by (ju vechtende vꝛyhepdt erhouden 
ende befchermt Wozden, ZIumers blyckt 
biet wt genoechfacm/ dat des Graeven Ue 
dolphs belofte der Stadt Mulſhepm jure 
hops rechtichert gheenſins nac-Beelich 

Belanghende des Caemer-gerichtg van 
piet definieivam. tot vooꝛdee van die van 
Cuelen wtgeſproken / Baer op ant woorden 


Bie van Mulhepm/dat Ben Cerbaren Vact 


—â— 







Het vierendertichſte Boeck. | 
Ber Stadt Cuelé ſich daer mede nieten bes 16 
hoorde te bebelpen / ende dat het die van ⸗ 
Mulheym miet en prejudicieert / alg weſen⸗ 
De in De poſſeſſye per aliquotfecula, ondenc⸗ 
Kelijche jarenlang) ci bat founder eenige op* 
Prake / behalvẽ alleë datmẽ voor ettelijcht 
jaren ſulckes heeft aengebangen in twpfel 
ende in Proces te trecken / ende Dat ig Daer 
nae Wederom foolange verwilt ende bete 
bleven / Datter De pracfcriptie overghe⸗ 
gaen is. | | | 
Tt welcken alleen de Molanni Vbiorum, 
ofte Die ban MRulhepmb:lupten / dat dit 
van Cuelen noch reden / noch recht en hebbẽ 
bug Geftich ende foo onverſoenelhck teghen 
haer te pzocederen / ende ConcinuationemLi- 
berratis aut haer te Willen benemen. 
Sp bidden gantfch. onderda nichlück/ 
dat dach ſyne Veepferljche. IP: dit alteg 
rppelich overweghende / haer niet en willẽ 
voorder belaſtinghe boen van afbzekinghe 
eenigher Geboufelen Der hupſen / ofte veſtiu⸗ 
ghe harer Stadteude liebes Daederlants / 
dwelck fp noemt auitæ olim ampliflime, ubi- 
orum cixitatis oppidum & ſedem. Maer dat 
het beelmeerfiue Repſerlhcke. wille 
gelieven haer te beſchermen eudete verſe⸗ 
heren ende hare Gude pepheydt ende Paivis 
fegten/in goede nacbuppfchep met de Stadt 
Cuelen / ende haer te Willen ſyn eenen alder⸗ 
ghenatdichſten Repſer ende Heere / ein met 
Kepſerlicke genaede gewoghente blpvcn. 
Behalven het vooz-herhaelde Scheif/ 
Baer ban ich alleen de ſommam ofte cozther 
grep bier gheſtelt heb, hebben ooc Be poſſe⸗ 
derende Doyften noch ern ander ſchrift aen 
ben dach ghegeven ende dzucken lacten tot | 
verweerdaghe ende bewyſinge haces goe? 
Den rechtes teghen die van Cuelen hare 


nat-bupzen. Maer obernuts Gerfelfoelau6 Iddout 
ig / ende in belen het felfde verhaelt dat ale | atas 
reets Gier boben befchzenen is / Soo wil ick Berit | 
corthepts halven / ende om Den leſer lic bet Behe 
met appetht te verlarten / Dante vercrop⸗ gif 
pen/geen wpder verhatl daer van doen. ber Deel 


p * J 
€ Loninek van Denemart verno⸗ dl f 
D meu hebbende / dat die ban Lubeet pe 





haer in berbontenifte ghraBeven „ar ° 
hadden met de Staten * Ben: HE 
mieerde Neder landen / Heeft aatclich nae Ou, 
Úifganieu ghefonden ſynen Cancelier Taco- Zucht 
bum Vlfeldium, tũ lonam Charißum der bep: Si® 
Det echten Dactoog, vergheſelſchapt wet 
etaighe Edel-lieden ende weet PINE 

| eit 












16 
—* 








ra 






































— n ge Sen — 
—— — —— — 








Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. 
tetSchlefuig,Holftein,Stormarn, 1612, 


endeder Ditmarfchen , Gracf tot —— 
Oldenburch ende Dolmanhorft, 


Ce, 


| 60 613, Befefjn nae Spanien ghefenlt in een tref? 
A — —— ſtucken ge⸗ 


uts op waren / ende Daer bp een Jacht 

WEE ſeſtien ſtucken. Defe Ambafrateurs 
kin Spanien feer mel onthaelt ende ftae: 

telick ghetracteert gheweeft. Wat fp daer 

berhandelt hebbẽ en tg noch niet openbaer/ 

Maer peder een/in fonderBepdt daer de Caz 

ninck ban Denemercu gheen goet vriendt 

Wiede en was / Hebben boozfeecher ghe: 

Acht/ dat hp met — eemghe 

tOnfederatpe ende Derdzach tot: haren 
| hae Deele ghemaeckt hadde / daerom wag 
EM peder dp ſyn hoede / deg te meer / om 
betjdinghe quam / dat de Coninck 

Al Bifpanien een Dloote van beertich 
Schepen veerdich maecte / ende veel crijchfz 
CR ach man. De Geunieerde Neder ian⸗ 

| Bei hielden hare compaguien compleet/en: 
de veerdich / om de felfde te conné gebzuper 
en wanneert ende waer het Be noodt ende 
bielegbeuthepdt voorderen fouden. Doch 

2. B.om te betoonen/ Dat fp meer 

ed den ozede / Dan tot den crhch ghenepcht 

man eridbehben haer Ghefanten nae Denes 
ATR gheſonden / om ſyne Mi. te werfoete 
en / ende mer redenen te beweghen / bat hy 
ohereſene niſberſtandt tůfſchen fue 
we De Die ban Tubeeck / liever in Der 
Hentfchap foude verdzagenlaeten/ dan de 
í Apenenaen te taften cude met biet en 
ECE De ſaecke te diſputeren / tot berderf 
an landen en lupden. 

D let en boven fo Hebben one de E. H. M. 
eeren Staeten en Coninck van Groet 
Attannnen ghebeden bat het ſyne Me. 

—— ghelieden den Coninck Lan Dene⸗ 

ie tot zede ende berdzach te vermae⸗ 


nnn enen ne emmmnes 


me Pſe Ghenadigh⸗ 
5 fte Groete te voo⸗ 
Z ten. Eerſame lies 
be befondere / wy 
a hebben ufchyjben 
fs voegden tooner o⸗ 
D verghelevert toel 
> Ontfangben/ ende 






— We 
ENOS SG Wat gp daerin⸗ 
ne hebt ghededureert. Naemljck / dat 


een gerunme tdt herwaerts / tegens 
uwe vermepnde Pzevelegien eñ vrp⸗ 
heyden / De Commercien in onſen 
Aücke ende Landen met hooghe Tol⸗ 
{en ende onghewoonljcke AImpoſten 
zijn beſwaert geworden: ende dat / oft 
ghp wel omme afe genadighſte Cone 
firmatie Ber behoorlycken Privile⸗ 
gien ende af-fchaftinghe der beſwa⸗ 
ringhen hebben aenghchouden / ghe⸗ 
lückewel niet bruchthaerlijcke Daer: 
op ig ghevolcht / de ghefanten oock 
onverrichtet hare ſaecken / ghedimit⸗ 
teert / het Schryven niet beantwoot / 
maer vie Bode alleene / ober fijne o⸗ 
ber-leberinghe niet als Kecipiſſen 
zijn met gedeelt Warden: Inſgelÿcx / 
dat ghn ons eernſtljck ſchzÿyben ende 





ghedzutkte Patenten aber die toe- 
baert op S weeben/gheduerende Dien 
Erijgh/ hebben contradiceren moctë/ 
ende ban gelcken Daer met nict hebt 
upt gherichtet: maer even wel be tol 
Yen berhooghet / ende bele ban uwe 
Burgher Schepen gheconfiſmueert 
ende Prijs ghemaeckt / eens deels 
tſcheeps volck ghevanghen gheno⸗ 
ten / ende qualycken ghetracteert: 
Sltke / dat ghy daer ober zit ghe⸗ 
drongen de Roomſche Kepſerl. Ma⸗ 
jefkept / onfen beiendeljjcken lieten 
Heer gou tfelbete klagen / ende dies 
Bij aen 


Inhou 
iid ban Tubeeck hebben oock den Co⸗ 
J Brent bar 5 ban Denemarch ghebeden door hare 
Penne tt po tlamten ende Bzieben/Dat bp dach wou 
baile” * Affchaffen de (ware laften ende inpoſuiẽ / 
ieben (tea Mede hp hare Schepen ende goederen 
teghen hate Peivilegien) was befwarende 
ge C‚hiet op Heert haer De Coninck Den 24. 
„Uny gheant woordt / als volght. 


Chriſtiaen de vierde van 

Godts Ghenaden,tot Denemarc- 
J ken Noorvveghen; der VVenden 
… Ende Gotten Cont gh, Hertogh 










S 











Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images d by courtesy of K 
444 B 20 


ges reproduce by Cc of Konink ijke Bibliotheek, Den Haag 






il 
9 
hd 
d III í 
Ai Belo, 
é HE NME TD 
EI ij 90 DE 
Kahn 
IE U f el HA 
j 44 Ik 4 li 
\ Ì f | mi Hi —* 
— —3 Ot DAEMEN 
HAT CERN ADE Ni RAR 
En 9 —5304 0— 
Kh gbi 0 Aid 
in — 9 —— 9 
KONE — — ik Hi 
' (Ei wel 1d 
DE AE KELADEE 1 Hink 
' He EAN rss Elp 
OEE Mk Ee 
IR —49 0 Ee Nb AEN 
j | dik) 9* HEI 
Ì Hi il Hit BE ij Kd 
| 4 zij nfiikie. J iN —* 
RN IED | „eb 
ì A HEN i J ad 
4 9 — Mi, « 9 
ARE. de 
BN jk Def —4 ig doe 
id ‘ WT wilde 
\ ike d, si oaf Ì | erf 
BIE AI Ik 0 
| ik HEE 4 — 
14 Ii b dik J fl / ĳ 
ik Ì Jkt hit h 
if tkn —9— ir, 
4 Ni BOO ALD be a 
MRE AOR 
/ Ì ĳ B) f 
ir nt M f | —99 J 
4 iN Wi 
KRI ij vikeiik. «Mad 
KR ERE Ps fi 9 zi 
f «ill ber 
pe hij | —4 Win, | 
De, EEN it gi, 
A Î bf 9 u KW * 
| [MA ed 4 bien 
1 J—— 
ki ICH 8 
4 Ni s k Po, 
din if 
LS — Pld 
BE —J 
Hi —3 Lr 
| 3 4 | ï Ô Lis 
| (Ie Î brl 3 
J É | „+ f 
* Kl | L | bien 
hik | 
| B) i # p 
Vk 9 | ie 
* ef HEID Ligt ; 
Wo 8 di ve 
nf wi „ier IN, 
4 Á ® 
; t 4d A il fik 
t 4 ij, J MS 
8 il i 8 pie 
* 4 Ji Wirt WEES AED 
— Í di De \ —90 Kit — 
ik 4 4 wike aib 
Î 5 | 1, id 
Í jp 
J KME 0 
* J Wi 
96 J —V— 
64 / —9 
4 Af ' 4 h a : —9 
J il j blt El 
! 9 IE b, hot ni | ul 
' 1 € EAN k a 
14 His * 
HEEE ot IE 
STe Midde 
LI n | jh en in 
) bef | 1, 8 ’ ® " 9 
EE kee 
E J Kie re 
BEU END CU OE 
Bl | eh KE 
Ml J di 4 bi 
EMBEE f (1 (IN 
RENK 3 Hi 
á Blk 4 ie db 
RE | Í ei 
ki Hit 
4 


arly European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Nederlantſche Hiftorie 


1613, gengaende met de Weeren Generale 


— —— 





Staten hebt beraden / ende epndtlyck 
boo? goedt aengheſten / ons omme 
af ſchaffinge der bef waerntffen/ reſ⸗ 
titutte der ſchepenende goeden / ant: 
ſlaeghinghe der ghevanghen/ toe la⸗ 
tinghe Det beije Commercien ende 
Sibhip-bacrt / Confivrmatie uver 
Pribilegien/ endeten beflupte onfe 
epndelycke reſolutie Deur den toon⸗ 
der te berfnerken: Mile t ſelve hebben 
Wp int langhe ende ghenoeghfaem 
berftaen. Waer op wp u onfe ghena⸗ 
Bighfte antwoordt ende vefalutie niet 
onthouden willen. 

Ende belangheme de Tollen ende 
De Impoſten op bie Commercien eñ 
Schip vaert in die ZDee / meynen wy 
Dat ſoodane onſe verordeninghe /upt 
kracht onfer hebhenver marht ende 
vbrphepdt / ghefondeert / ende wp bup- 
ten nemandts teghen ſegghen / mach⸗ 
tich eñ Beboeghet zjn geweeſt / ſulcks 
te laeten gheſchieden. 

Dat ghu ten tweeden te vergheefs 
hebt aenghehouden / omme Confir⸗ 
matie van uwe Privilegien / ende af- 
fchaffinge der Beftwaerniffen/als? me⸗ 

De uwe Legaten fonder pets upt te 
richten ban ons hebben gedimitteert/ 
t ſchryven niet beentwoordet / ende 
maer alleene vecipiffen wederom ger 
gheven: daer ban weten top ons niet 
te ontfinnen/ dan dat tot elcken tijde/ 
foo Wanneer uwe Legaten met Cres 
ditiven tot ong zijn gecomen hebben 

ft fo wel montlĳcke/alsSchriftlicke 
tefolutie ontfangen / ende niet fonder 
pets unt te richten / fijn gedimitteert 
worden / hoe dan ſoodane verſchepde⸗ 
ne Mondelcke ende Schriftlücke 

Geant woordinghe / van den ghefanten 

ſelfs ghedaen / ſüllen Betoonenende 
bewijfen. 


Dig oock twel Yeennelijck dat Hen- 
ninghParthem / ende Magifter Toan- 
nes Brambachius , Deen ter tijt uwe 
Stadts Shefanten/in Anno 1599. in 




















Het vierendertichfte Boeck. 
ònfe Stadt Tolaingen/ fa wel mont: 1}Á. 
Ick als ſchriftiyck haer antwoordt 
hebben ontfaugben. Ant felve Haer 
hebben D. Iacobus Bordingus,Herman 
van Dorn, ende Thomas Plas , nwe 
ghefanten/op haer verſoeck/ dato 
den derden December / in onſer Stadt 
Coppenhaghen / cen ſchriftlyck bez 
fchent ontfanghen. Inghelycks ig 
oock gemeltenlacobo Boxdingo,Mar- 
tino Nordanoder Nechten Boriort / 
ende Caſper Beyen , Anno 16r0. tot 
Coppen hagen gefthien, Dat oock int 
plaets omme uwe Bzeievent beandt⸗ 
Woorden niet als vecipiffen fijn upt? 
ghegheven t'felbe en is geen nieutwe/ 
maer gele meer omme te verhoeden DE 
iteratie ejufdem rei ſæpius incultata, ober 
alghebrunekelijcken: Daer beneven 
refereren haer Die felbe retipiſſen ge⸗ 
menneljck op onſe voor her gaende 
beſtandighe tefolutie / gheinen Dan 
upt be laetſte vecipiffe upt Copper 
hagen / den eerften FBen/Anno.1612. 
aen uwen Bode overghelevert/ ende 
int Gegifter ban onſe Buptſche Cars 
telerpe ghenoechfaem is tefien: Al⸗ 
ſo / dat het ootmoedich is defe onghe⸗ 
fondeerde claghe baorder te Geant, 
wooden. | | 
‚Dat ghp oock voorders onfefpe: 
ctael fchrijben in Anno.r6rr. endedt 
gedruckte Patenten unt Coppenha⸗ 
ghen / in Dato Den derthienden Lanua- 
ry, in Anno 1612. te contradicieven 
als medeu oock hebt onderftaen/ond 
feeckere Oybonnantien ende Wetten 
voorte ſchryven / tfelve tillen wy 
âenfjn behoorlcke plaetfe fretten: 
ende oft fchhaon foodanighe Patenten 
niet (jn gheweeſt nae u wenſchen / ſoo 
en ig Daet aen eben wel geen onrecht 
gheſchien. 

Belanghende voorders / dat wy 
gheduerende onſen Oorlogh / teghens 
bie Croon ban Sweeden / den Colin 
onfe Gijck hebben verhooghet /t ſelve 
is ban Ong / pro more omnium — 

u 








t⸗63. upt tener ilt 
| cke ende billycke oorfaken 

É | gheen Ende fijn niet alleene uwe 
ol urghers / maer oock andere Pati- 
pad; ende Steden daer met beſwaert 
k ; VNden / Ende de Wijte wy / foo wel u 
— 9J anderen / unt ghetroͤwen herten 
ß war OP2ErDte mepninghe Gebben gez 
f erſthout: Zaemelick/ dat alle Die 
⸗ Behe, Die weicke haer die toev aert op 
erden niet wilden onthouden/dat 

ſelve haer epohen riſiqque ende pe⸗ 

el Vaer ober fouden uptſtaen. 
N onnen over fuicks uwe Burgers, 
F weltke hare Schepen ende goede 
feb / Waer onfe ghenoethfame waer: 
5, auwinghe hebben berloozen/ alg 
t * ghelycken die gheene/ dievp 


vwer tupgher / ende Daer daag in ap: 
pe 
— ghenomen zyn / t ſeive nie⸗ 

toef: tanders als haer epohen ſelfs 
| Wjben: Maer teghenwoordich 
| SOLE niemant meer ban bie uwe/al- 


| ende ober die Sweediſche toc-baert 


* hevanghen ghehouden / want 
Alle D'eene voor / d andere nacr/zijn 
ontloopen. 
Niks at ghy oock ſoodanige ende an: 
fe te uwe Burgeren meer veroor; 
jh ede fchaden / de Koomſthe Kep: 
he Majeſtent gheclaghet / oock 
U tſelve met den Weeren Beneraie 
taten heben Naedtgheſlaghen/ 
ſelve willen wn acn Dic plaetfe ſtel⸗ 
Lei ſulcks nit behoozt. 
met teghenſtacnde / zijn top 
egepogettoiprelde ghebanken/Bat wy 
fer peen twelck biefroomf:he Bep: 
— JB ajeftept onſen vrindelyckie 
en Deer gom aen dus Geef: zhe 
in alſoe ſullen beantwoozden/ dat 
dte daer ober een goet ende bride 
elijek phenoeghen fat hebben. 
Ten laetften / dat ohp hebbet aen 
ghehouden / omme NE gravamina afte 
. ellen / de Schepen ende goederen te 
ſitueren / die bꝛne Commercien ch 
chipvacrt in onfefrjchs/ Oso bindië 


TTT eee EE ee KE AL 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQvest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


444 B 20 


Weedifihe waer-Water betrapt, | 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, 


uwe Pzeivilegien te confirmeren. 
Pier op is onfe ghenadighſte reſo⸗ 
lutie/Dat / belanghende de Schepen 
ede goederen/ ghemerckt uwe Bur⸗ 
ghers / op onſe in bte gedane waer⸗ 


ſchouwinghe met hebben ghelettet / 
haere Schepen ende goeden / achter 
volgende gerechteljcke oordelen ende 


Sententien/i commiſſum zyn vervallẽ / 
wy over ſulcks uwe bidde ende bere 
ſoeck / in gheene weghe connen gehoor 
gheven / ten genſien die untgheſprooc⸗ 
kene oordelen ende Sententien / bun⸗ 
ten voorhergaende appellatie aẽ ons 
ende onfe Kücks Kaedt niet zynte 
caſſeren. * 
Belangende die afſchaftinge ober 


| De gravamina,tonfent ende toelatinge 


der vꝛnen Commertien ende Schip 
baert in onſe Ryck ende Probincien/ 
ende ten laetſten / die Confirmatie det 
Pꝛivilegien: Op welcke punctẽ alle / 
gheven key boo antwoordt / de wijle 
Uwe Burgers ende inwaonders aen 
verſchepden plaetfen met menigher⸗ 
hande onbeboeghde dadelückheden 


tegens dieonfe / niet als Lrienden/ 


mact alg vpanden / ende als Die mente 
ghe / de welcke de enfe boorghenomen 
haet ende npdt/alle hoof hept wenf HE 
ende gunnen / haer hebben betoont ct 


aengeſtelt. Shy oock vanghelycken 


het reces / twelck uwe Ghedepuüteer⸗ 
de ende Ghevolmachtighde / met onſe 
Admiraelen ende Capitcpnen op de 
Ziee boog Travemunde Den ſeven⸗ 
tiende October int jaer ſeſthien hon⸗ 
Bert ende twaelf op gherichtet / ende 
fet meerder vorcondt der Beloften 
ende toeſegginghen / met Stadte 
Signet becrachtiget / met behoorle⸗ 
ken en hebt achter volght: maer ter 
tontrartetot onfe ſchade hebben ghe⸗ 
voelen moeten: Suicks/bat Wy door 
t feïbeende Beele andere neotwent i⸗ 
ghe oorſaecken meer / zjn ahenochie 


gohet / alſo wp dan voe k met bequ· oe 


ohr⸗ 


Fol.69. 
ende Landen toe te laeten / als mede 16173. 


— — 



















— 


— — 
— — 


MDS on rs 





_ 






MNT 


— — 







2* 
—— 
— — 





— — 































Ea — —* — 
* ME on 
ET & 
— * 













































/ 
9 
éh 
4 
EN 
4 


J 
| 
r 


| 

Î 
Î 
} 


nd 





u» 









De 


/ 


d 









J 


94 


J 
* 
4 
J 
ki 
k 
F 


| ih 
— 
J 
1 jr 
ij 
KJ 
9 
4 
ah 


Î 
—— 
7 
* 
4 
J 
J 
J 
ie 
J 
J 
J 






ij 


J 


—4 
1 afs 
Ak Ee 
E ER —30 
—98 | Hat, 
8! Hat Mi 
ER Hi ĳ iid we (pe 
- ĳ | Ô sid re 1 ebi) W ik hij 
E | | 4E RUE MA 
HELM en ; oeh JE 
Î 4 IEM MN 0d ad 
IE: — 
4 ii EDEN sik 
| 9— ‚ip | il lis 
J ted Ih j ; 
KNEED HAN 
r BAD ARS NKK is 
Î | 12 Ai _ Li 
d RAET 99 
J J d fi DI eN 
Ell il * 
0 el 
4 le * 13 
Hi ni ij 
1 J J ts 
Ab Ì Ze 
4 dl if ” dd, 
ij OTRS, 1 dl), 
| Kl Ì ENIS —9 
4 9 OR 
hen ks Ke 
Weis Ó mo} — 
V # de, MI 
4 { 4 
9 — tril 
bot LO pr 
EME U hekdke 
BAR Hd IG 
‘ di — vid 
Fr ap BIE 4 
‚ dt wilds Pie _ 
Á ï 5 HO — 
EREA Eh he pn 
AH une En 
FEODORE 00E ER 
dins jj Pi 
| —* Ks 9 
— —F il ii Huk 
Ì Hi 3 * Le, cij tr 
Ei 4 U ap, 
{ lj, em 
"IE * J HIj AN! we 
Ean Mit 
Ki 1e un Ki, 
24 hf NRR + 
4 ‘ Ä * J MN 
TE 401 
Hij ĳ MN —* 
9 ERR | hl 
ENA AE one ERR 
hl 4 LAN hj | 
BREE DE EM 
4 IE BE ins UM 
dE CU 
ú 4 Ri ij 99 
— ii / Ë hl Kadi 
BEDELS oe 
1e! ie \ 1 ho * ne 
BEEN CN 
BNI Ht 
Nl Eik wen — 
44 Ll ; 
4 J 
—4 Jv—— 
HEE A io 7E PEEM 
Kik df “ Hd 
9 PER 
| ti ef 
44— 
Lela 
if —5 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
mages reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


F — * ———— * 
— Pi Ean 


de * 


Nederlantſche Hiſtorie 


1613. gheleghenthept / ende op ſeeckere be⸗ 


ſtemmede tyt / die welcke u u bequaem⸗ 
lückt / ſal notificeert worden / re ipſa 
præcteren, ende ordonneeren willen / u⸗ 
We Burghers ende In woonders / 
het Coopen ende vercoopen in onſe 
Kücken / Provincien / Steden/ Have⸗ 
nen / Nivieren / cude Juriſdictien/ 
gantſchlyck te laten verbieden / ende 


ep te fegghen/ ende van gelijeken on: | 


fen Onderdanen 1 coztentijdt/ Doog 
onſe ghenadichſte bevel daer toe hou⸗ 
den willen / dat ſp haer van alle Se⸗ 
ghelatien / Coophandel / ende Traf⸗ 
fycquen in ende voor uwe Stadt / ef 
met uwe Burghers / ende In woon⸗ 
ders voortaen gantfchelijek ende gez 
heel antftaen ende onthouden fullen: 
Daer dooꝛ wp ende onfe onderdanen 
ten-mael ban u enge uwe Burghers/ 


De welcke haer met onlydeljcke 









Het vierendertichtte Boeck, 


fchepden : Soo willen wy dieg niët jul : 


te min / die ghene / die haer / midts be - 


talende onſe Thollen / als andere Oo⸗ 
ſterſche Steden gheven / doo, onſe 
Oꝛe· Sundt ende andere Stroomen / 
in weghen alg andere vremdeschip⸗ 
gers ende Cooplieden / ſonder peryt⸗ 


| kel ghenadich paſſeren ende epaſ⸗ 


ſeeren laten. 

Daer beneffens doen op ons ghe⸗ 
nadich prefenteren/ in ghevalle ong 
gheen oopfaecke daer toe ghegheven 
wordt / teghens wende de uime gheen 
vpantlycke dadelyckhept boog te ne⸗ 


men: maer willen heele meer w/uwt 


Stadt / Burgeren ende Inwoon⸗ 
ders / alles goebts / incrementa ende 
Perofperatte gegunnet / ende van God 
ghewenſchet hebben. | 

Wat die andere Standt is belan” 
ghende/fullen wy ons teghen de ſelve 


fchampere ende ſmadeljcke uotroe: ‘ naer behooren genadighft betoonen / 


pen / ſpydt / ende andere dadeljckhe⸗ 
den teghens die onſe onbchoorljck 
berlaopenende bergrijpen / moghen 
worden ontlaſtet / die breede gemaect / 
ende voordere onghelegentheden ma: 
ghen verhoedet worden. 

Ap willen ghelycke wel dies niet 
te min / ende uwe Burgheren / Dee 
welcke eenighe ſchuldt voorderinghe 
in onſe Kücke ende Landen hebben / 
ghenadelijcken vergunnen ende toe: 
laten / dat De ſelve naer Nechten⸗ghe⸗ 
Beuprke in onſe Nücken ende Ean: 
Den aen · ſtellen / ende be Ghelden / die 
welcke fp unt de Schulden ofte Wa⸗ 
ven hebben ontfangen/ upt onfe Ju⸗ 
rifdictie benen wegh boeren : Ende 
alfoa Gare goeden bp ong moghen 
machtich wogden : Alle t Welch wy 
ghenaedighſt willen verhopen / dat 
Die onſe ban ghelijcken bp u fal woz 
Den bejeghenet ende tae-ghelaten. 

Oft nu wel wy ende onfe Onder: 
danen / door fodanighe midbelen ende 








— — —— 


ende haer alſoo weten te bejeghenen / 
Dat fp onderdanichſt met ong te vre⸗ 
Ben ſullen zijn/ alle t welck wp u rot 
ten ghenadich tegen-antwoopt/ voor 
Ditmael niet voor onthouden Willen. 
Batum op enfe Coningh: 
lijchke Slodt tot Cop- 
_penhagen,den 24, 
Tuny Anno, 
1613, 


JP dat Het tot alten tijden Goot st 
wat vremts ende ghedenck weer? 
dighs is ghehouden geweert veel oe) 
Hinderen baeren / foo falick gier bj 
met Wepnich Wooden berhaeten: datter tE mo 
Def MEDE cen D2ou me in Bollandt gheweeſt va!’ 
is met naemen Jannekẽ Teunig van Hoor ki 
ren die in armoede bervalten fijnde / by de 
Deeren Gheneraele alg oock particuliere 
Staten / ende bp Poing Maurita/ b Peins 
Hendrick van HDaſſou / ende andere heeren / 
hulpe ende trooſt in hare armoede berfocht 
beeft / vertoonende dat ſp ghehouwelickt 
fúnde aen eenen Hobbert Ganfz. Schotf- 
Eugbelfman / in den echten houwelicken 


weghen ban u ende use Burgheren zaet Ghebaert heeft fefen-Dertich inderẽ. 


gheheel en al ſullen werden af ghe⸗ 


Ende datſp haren man met twee ſoonen 


verloren 





















Ke 4 


{2e 


ERRANS 


« 


had 


N — 


TE NE AK 





xy. 





donnan 
Maat 
EEN Gie 


etg ban 
an fielterpen/datter Dae 


2222* iet \ * 
* men 







woeſſ⸗ 


rt en 


———— —F‘œ J 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, 


— haren derden Scone mede fijnde op be 


et 1 — iz betloozen hadd — 
— top De Vlote / daer Joncker | te/fonder prejuditie /berminderieghe/ ofte 
Ln eter ban ber Boes Nomicac op gekeeft 


derogatie / bande voorſc. Placcaten ende 
Keuren / verbieden eenen veghelycken / tzy 


made alg heemf· Nercke den ſlach dede Man ofte Veouw / jonck ofte oudt / Burger 


voor Gibzalter / hadde aldaer cen ſwaere 

geieke ghecregen/ende eenen{pafmum ofte 
rſtyvinghe acn ſhnen balg ſyude een 
Cheepf-Timmermau (neg handewercs/ 

Nad Aaa onbeguaem ende onbermogen om 
et fine banden fijn braot te verdienen. 


En wijfen ende berfinnigen Ma⸗ 
giſtraes Der Stadt Amſterdam 
fiende ende bermanende hoe groo⸗ 
te abupfen/j ikan je Ee 
elicx in hare Sta 
hepleecht wierden onder Het dechtel ban 
J tDelerpe, foo Hebben die faemtliche Dee: 
—* EE ſeer fraepe ordinautie daer op qhe: 
aeckt / de welcke oock feex ſtricht ende 








nauwe wordt onderbouden/ waer ban ick 


hier decoppe hebbe by⸗ghevoeght. 


Extraa uyt het Regifter 


Vande vvillekeuren der Stadt 
Amfterdam geteeckent 
met de Lettér I, 


5 Woo niet tegen: 
ſtaende / berfchepden 
Placcaten ende Ken: 
qe tentegbheng den Les 
zi Dichgangberg Vage⸗ 
sy honden/ ende onnut⸗ 
—Ete Bedelaers ghe⸗ 
te Maecht/ ende binnen 
se DeferDtedetot meer: 
ende gern: maelen ghepublieeert 
n ernieut / groote menichte Dex voorſz. 

tlaers ende Paghebomnden / ſtercke lune 
Wen b-gangers / fo annen alg Brou: 
die 4 albiet ter Stede bebanden moben/ 

EN rechteen noodt-dDzuftiggen De Wels 






en Ontftelentot grooten lafte hande 
* emeente ende Burgerpe / ende hem ghe⸗ 
Eenelijc tot ledich gaeu / tupſſchen / ſpelen / 
sonchenfchap/eerdom eude andere Bod: 
dept begeven / daer onder verſpieders/ 
Ë acht roohers/ ende Dieben(fao Dick wilg 
ebonden is) moghen ſchuplen. 


So iſt Dag mijn weren vanden Gerech⸗ 


Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest 


le 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


444 B 20 


ghebannen te — dat het ſelfde in 





ofte Bzeemdelingen / Sieck / Tam / KNreupel / 
Blindt / Melgets / ofte hoe Die gheſtelt 
foude moghen weſen / naer denleften April 
toecomenbde/binnen defer Stede, ende vjpe 
bept der felbe/op eenige Marckten / Brug⸗ 
ghen / Slupfen; boog Nercken / Poorten / op 
hoecken van Straten / Weghen / Wateren 
ofte andere plactſen te ſitten / ſtaen oft te 
varen bedelen / ofte Aelmoeſſen te ontfan⸗ 
ghen / t'zu voor hen-felben ofte vemandt an⸗ 
ders / op gene ban in publijcke wercken ghe⸗ 
brupckt / ofte anderfing bolghende De place 
caten / naer Diferetie ban mins Beeren 
banden Gherechte gheſtraft te werden. 


Niemandt fal hem oock nac den voorſc. 
daghe vervorderen eenige {Hue ofte ander 
lichen Rinderen upt te ſenden / ofte telaeten 
gaen bedelen / t’3p binnen ofte bupten de 


Stadt / om gheenerlepe oorſaecken / op pene 


| 


alg boozen. 


AAF. | 
Sal oock niemandt nae den voozſz. dage 
moghen gaen bedelen / ofte in cenigher mas 
nieven Aelmoeſſen berfoecken ofte ontſan⸗ 
ghen voor Craem-bpouwmen/ Siecken / Ge⸗ 
vangenen / ofte anderen. Dat ooch niemant 
nae het laetẽ bande Poort clocke tſavonts 
ſal moghen bidden / het fp met ſinghen / ſpe⸗ 
len / ofte anderſins / op Arbitrale corvectie. 


| TTFF. 
Woꝛt mede verboden allen Ouders door 
haet ſelven ofte anderen binnen deſer Ste⸗ 
be ofte De vephendt ber ſelver / enich kindt 
in ofte boog De Nercke / op ſtraete / in ſtoe⸗ 
en/ ofte oock in vemandts hups ofte erve 
upt te ſetten ofte verlaten onder Wat pꝛe⸗ 
text / tſp ban upterfte armoede / ſieckte / ofte 
anderfing/Boe het ſaude moghen weſen / op 
Pene ban indien hp ofte fp geeregen wort / 
openbaerlijct aen Den lijbe geſtraft te wor⸗ 
den/ tot Diferetie ban mijn Beeren ban den - 
Gherechte / endeniet te min haer Loots. 
kint met haer te moeten nemen, ende s’(clfe 
de behoorljeſ te onderhouden: Ende indien 
hp ofte fp niet ghecreghen en Mert / Danes 
ben wel upt der Stede ende Pephepdt der 
ſelver ghebanneute Worden den tjdt-ban. 
vn fen vaintich jaeren/op Pene van gegeefs 
felt/gebzant-mercht/ ende haer lesen langh 


allen 


Fol, 79. 
16013. 


— 

























—ñ—— * 
*4 —* ded 





— 


































J * „5 4 5 
hein Sen A an ar 


r 
aat 











































J — — — — — 


kene — — n 7 EN 
en — 
— — = 2e 


— 
— 
— mn — — — — — 
— — — 
—— ——— 


— — 


— 


— — — 
— * — 
— * 7 Pan er 
= j 
— 
—* 
— 


S= — — 
—— 
— 


* — 
ẽ — 


arly European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


1613. 


Nederlantfche Hiftorie 


alien ghevalle (ohelijck oock Dd Ouders die 
hare kinderen fonder middel ban onders 


houdt / foofonch naer defe Stadt fenden/ 


Boen ofte laten fenden/ Dat fp lupden gheen 
Ambacht en kunnen / maer nootlyc moeten 
bedelen/ van pemanden aengenomen ofte 
opeen dool-Wech te raken) tot gheenen tj: 
Be pet Wag fullen mogen beerben van deg 
berlaeten kindts goederen bier ter Stede 
Schter gelaten: joch bp Teftamente nach 
ab inteftato, bp cenighe Titulen: Maer fulz 
fen De goederen Der veozfz. onders Lan hae⸗ 
re berlatene kinder hierter Stede bp Teſ⸗ 
tamente ofte ab inteftato naegelaten / De vol: 
veren / ten behoeve Kabe rmen. 


Vooꝛts ſal hem niemant naer den vooꝛſz · 
daghe binnen deſer Stede ofte de Juriſdie⸗ 
tie ban dien / van Wat ſtaet ofte Conditie hp 
{p/-berbogderen voor ſyn deure ofte op der 
ftraten aen eenighe Wedelaerg ofte andere 
te gheven eenige Aelmoeſſe / onder Wat 
pretert tfelfde foude mogen Wefen / op 
pene van drie gulden telchenrenfete verz 
beuren/maer fal tot verſchepdẽ tyden naer 
Dat De bebocfcichept Her Armen fal verep⸗ 
ſchen / boog Ber goeder Kupder deuren om⸗ 
me gegaen werden / omme t'ontfanghen 
alfuiche Aelmoeſſen alg tot fhupz ende wee⸗ 


‚ringhe bande Loozfz.bedelar dje fulten ghe⸗ 


gheven Werben / Waer aen een pegheltck 
ſhu Charitaten dan fal connen bebop fen 


Inſghelijcx fat niemandt nae den voorſe. 
Dagbeeenighe Aelmoeſſen moeghen geven 
aen eenighe ſehamele Bmbachtf-Gongerg/ 
alfea Daerinne bebooglijche ogdze fal werdẽ 
gheſtelt / ende fa beele voorſien alg tot hulp 
Ber felber fal bebonden Werben woodich te 
weſen:Maer ſullẽ de Meeſters haer Fous 


ghers die bp haer werden aeugGenomen/ 


ſelfs moeten onderhouden ende verforgen. 


Ende alfo bele Waerden ende Waerdin⸗ 
nenden Bedelaers ende Pagebouden foo 
Drouw als Rang perfoonen onder tedeck⸗ 
fel van logheren bp daghe ende bp nachte 
het gebedele gelt helpen onnuteldche bet- 
teeren / Gen onder wijfen in Wat manieren 
fp albiet fullen bedelen: Wee fp de Provooſ⸗ 
ten fullen ontgaen / ende nae langen tijde 
achterhaelt zunde / Boe fp hun fulleu excufes 
ren met iguocentien bande Placcaten. 


ö V J 
Soo iſt dat vooꝛts aen niemandt nac Den 


foodanighen naerftich afvzaghen ende on? 
| derſoec 


— — 


Het vierendertichſte Boeck. 


voorſz. daghe ſulcke perfoonen / fonghoft 1 


oudt/ Jan oft Douw / ofte kindt / gefont 
ofte kranck zynde / oock dte fonder bedelen 
ledich gaen / noch Ambacht kinderen die bp 
de hupſen om Aelmoeſſen bidden / ſal mo⸗ 
ghen Herberghen ofte ioghs verleenen bp 
dagen / nachten / weken ofte andere tempe 
nen / oppene vande eerſte vepfe ban t WEE 
guldens / boorde tweede repſe van biet 
guldens / ende boog be Berde vepfe bau ſes 
guldens. 


0 
Verbiedende mede allen Schupte voets 
Dergende anderen / eenighen Wedeiaerg/ 
Keprofen/ofte anders Schamele / jonck ofte 
oudt na den voorſz. dhe aen boort te voe⸗ 
ren / ofte haere Schuytfente leenen ofte ver⸗ 
huvren omme aen Schepen te vaeren bede⸗ 


| len / op pene ban twintich ſtupbers belche? 


macle te verbturen. * 
Oꝛdonneren mede de Dader han der 


Bupst den Armen die aldaerg comen Toge⸗ 


ren telcheng naer den voorſt. daghe azn tt 
ſegghen dat fp haer Wachten te bedelen. 


Endeop dat de tecihte Arme / Cranche/ 


Miſerabele over-jaerighe perſoonen / jonge 
ende aencomende kinderen / ende diergelyc⸗ 
he ellendige ende beoeftighe menſchen (Dit 
fauderbhuipe nieten (ouden connen leven) 
niet en vergaen / maer ban maeteljc onders 
houdt mogen Werden verſien: 


EIT. 

Soo iſt datmijn Weeren de Burgher⸗ 
meefteren met advhs ende goedt vinden 
bande vzoetfchap Hefer Stede / ſekere Cole 
legie van ghequalificeerde perfoonen ſullen 
opzichten tot Aelmoeſſenicrs ofte Armen⸗ 
Baders / Die opſicht ende ſorghe ſullen dza⸗ 


ghen op de voorſßz. Armen ende miſerabelen 


die binnen deſer Stede ende de Juriſdictit 
ban Bien ghebozen zn / ende nu alreede drie 
jaren Continueljck gewoont hebben. 


Sullen daeromime allen den ghenen die 
haet ban haeren arbept niet ent connen ſuſ⸗ 
tenteren / ende ober ſulekx d' Aelmoe ſſen ter 
noot ende anders moeten verſoechen / haer 
ſelven addreſſeren eũ voegen bp den voorſß· 
Aelmot ſſeniers / haren noodt den ſelven afs 
gheven ende noodthulpe verſoecken. 


IAAF. 
Ende fullen De boozfs. Aelmoſſeniers den 


— 


Oe 





6 


* 
Î 













‘ 16, 


ven, 









161) Wiz, Derfeecken van Haere gheſtelteniſſe / geſont⸗ 


— 


— 


| 
! 
j 


Ima 
444 B 20 


Early European Books, C 
hd Uce 


ges reprod d by 


bept/bandt werck ende middellen;daer mes 
ep haer tot bier toe Hebben onderhouden, 
em Gan Gaer Baderlandt laet fie woon: 
ſtede kinderen ende andere gelegdensbert/ 
Rude bevindende dat be felfde / niet tegheu⸗ 
— haere neerſtichept ende goet devoir / 
An haeren arbepht ende mitdelen niet ges 
achfaem en connen leven / den ſelven dãer 
fia beftellen ſoodanich Weschelijck onder: 
ADE al fp bevinden fullen te behooren. 


Sullen oock de voorfs. Aelmoeſſeniers 
—* Armen Paders naerftich daer op iet⸗ 
W/Dat be ghefonde ende cioecklh viohe / foo 
, Annen aig Bzouwen/ Item alle Dryoncz 
gene Ppeelderg / Tuperts ende andere 
ö edich ganghers / gheen Aeimoeſſen wers 
oe Qheabeven / vat de ſelve tot Den arbeyt 
erden ghehouden / ende tgene fp Winnen 


ofte berdienen con fet onnitt elhc Doo 
—— nen / niet onnitt elhe oog 


EDT. 

omne Alfa be Stadt met bele bedelende 
7 achtſ kinderen vervuit / ende d onghe⸗ 
Gbelthepdeder ſelver meeft veroorſaeckt 
dos Dien veel Meefters en Meeſter⸗ 
ak Ondert'dekfel vanhaer Charitaet te 
Wpfen/ende een Ambacht te leeren? Dicks 

k US twee / vier / fet ende meer Ambachts 
Ndeten op nemen / die fp beel jaren loopen? 

e houden/ ende meer ghebzupchentot las 
heel Ald tot Ambachten te leeren / ende te one 
hoe ofen maer behoor é, latende het onders 
ra Der ſelver tot lafte van de Ghemeente / 
derte ghedencken / Dat by ghebrecke Der 
elver / fp het merck felver fouden moeten 
den / ofte knechten hupzen / ofte groctẽ loon 
aer voor gheven: Ende dat fp foo wel de 
Ahnghers ghehouden zijn te voldoen / 
bei eer-jongberg henlupBen/Daer dooz 
* mbachts-kinderen foo onozdentlijch eñ 
odloog op waſſen / dat fp geen Peꝛedicatiẽ 


hooren / n 
bzeefen o rd — noch den menſchen leerẽ 


EDIT. F 
So verbieden mijne Heeren banden Ger 
echte alle Meeſter⸗ ende Meeſterſen eeni⸗ 
ge Umbachtf-Binderen Die nu bier ter Stes 
ef zyn ofte noch (ouden magen comen / jonck 
Qudt, maer voorſz daghe aen te flaen 
ofte thaeren bupfen te beuden/ ofte te ont: 
fanghen / dan de ghene Die fp ſelfs met coft 
ende cleederen begheerente verſorgen / ſon⸗ 
rde ſelve te laeten bedelen in eemger ma⸗ 


yright © 2011 ProQuest 


ie 
ourtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 






Onder de regerimghe van Philipsde derde. 







nieren / op pene van een Croon telcitens by 
de Meeſters ofte Meeſterſſen te verbeuren 
voor elck Ambachtſ⸗ kiut. 

*03 


J. 

Ende foo pemandt nae den voorſz. dage 
eenigbefchameleUmbacht{f-kint ofte kinde⸗ 
ven vanden Aelmoeſſeniers begheerde aen 
te nemen/ die teghenwoordich bier zijn ofte 
comen moghen / oudt ofte jonck / ſullen daer 
van accorderen metten Doo2fz. Aelmoeſſe⸗ 
niers / ſonder vatd’Ymbachtf-kiuderen alg 
boozen aenghenomen zijnde in erniger ma⸗ 
nieren ſullen moghen bedelen / maer ſal de 
Meeſter ofte Meeſtereſſe ghehouden zyn 
t·Ambachtſ· kindt ofte hinderen die ſy acar 
ghenomen ſullen hebben / tot diſcretie vande 
voorſc.Aelnteſſenier t'onderhouden Lan 
mont coſten / dzanck / Cleederen / ban linnen 
ende wollen / ter nootdzuft / des (uilen DE 
Leer-jaren verlanght worden / ſulcx als De 
voorſz. Aelmoeſſeniers in redelyckhept ſul⸗ 
len bevindente dehoozen / ende falalt'ahee 
ue dat de Ambachtſ kinderen middelert jdt 
met haer handtwerck verdienen / comen 
tot profit vanden Meeſter ofte Meeſterſe. 


EIK 

Die boorfc. Mecſters fullen ghehouden 
weſen hare Umbachtf-kinderen te houden 
in behoorlycke tucht ende onderdanichept/ 
foo Wel op Ber ſtraet alg in hups / ende ten 
minften aile Sondaghen cen Pyedicatie te 
Doen ofte laeten Hoogen / enBefoo fp haet 
miſoroeghen Vaderlycke wyſe te vermae⸗ 
nen/ende ooch te ſtraffen met De roedt / ofte 


anderfiusjift nooDdt/ tot goet duucktn van⸗ 


De voorſz. Aelmoeſſenters. 


Niemandt fal heim moghen vervorderen 
nae Ben voorßß daghe ſhne Ambachtſ· kin⸗ 
deren Dic hy met voorweeten vande voorſt. 
Aelmoeſſeniers aenghenomen heeft / gedue⸗ 
rende ende noch loopende Den tijbt ban has 
re aennemingbe / fonder boog weeten ofte 
confent bande ſelfde oozlof te gheven ofte te 
laten bertrecken hier ofte elders bp een ans 
der Meeſter te wercken z Dangbeljcken 
faleen yeghelhck hem wachten het berlaté 
Ambachtskindt te werch te (Tellen / ofte te 
ontfangen opde pene inden Placcaet ende 
Veuve begrepen. * 


Ende indien pemandt vande voozſz. Am⸗ 


bachtskinderen met kenniſſe vande boogft. 
Aelmoeſſeniers aengenamé zynde / tegens 
danck eude Wille vanſhu Meeſttr ende 

| © Ù Mee⸗ 


Fol.71. 


1613. 


& * — 
—— —— 


* — 

En EM 
— 
— — 


— — en Ed — 

— — EE — 

— — * — 3 Em 
nr nn s — — —— Eer * 

— — — — Ee 

— — — En — 

= — — — — — — — — 
— — — — — en 

7 —— — — — 

= — — 


— — 


han ; 


— — 


—— — — — — A 
- —— — 


Eed 


zE 
zak 


— — 


Eik ———— 
— * — me — * 


de 











— — — — 
— — — — nm 
ma - _ as - 


- 
— - 





bt: — — = 


—— 











— 


— 
— 












—— —— — 
— had 
eN 


ZA. 
















ik | 
4, 4 
9 

















AE: 






— 


— — 


—— te 
— — 
— 


— — 
ke 4 








En 

































— — —— 


— 
9 — 
4 ES tied ” 
ENOS RA (AN 4 
Aue ks 
4E CMD FK! 
Ì 1 8 libres hili 
Ï —9 36 —9— 
MICE INEAE bi, 
KN 
* it 94 J Hink N 
HL ech KEKEN! € A0 
20 Wist BL 
Zin 4 bi: HH 
BEGINNER LNE 10E AESORE 
DEE iN, ie 
Bk OREN 
| MUR hob Het, 
9 Li 8 IK BAO 
dM IE) WEET H | 
J —9 ij Kitt 
vil ke 4 9 28 1 Lin bil 
B OBAN 900 AOR 
| gb — — 98958 
* If —50 
4 Kl E i 9 Eg 
—9 (Ni HENIN 
ú —* Ib, J He En ii 
ONM © ante EAR 
Î el HM —0 
LI ir # Et — 
if rr CPR, 0 Hi 
4 ' ki M a —9 IN * 
—— {Bie 1 LE 
PE: 4 Ik bol LIN 
EEN kh «HER 
HA, oe 
| J e 
HE ze 
’ 9 ij ii EES IEN over 
Í d ih \ ie IN} \ [# 
J tdk MIE ri Hi ij J J 
ii, ki — PN u Rn 
4 9 HIDE Hi? 
vi il il hell 8 
9 cir 9— wi —30 
Ie Kit bil NEEN 17 Leen 
IE 4 sk u 
is ch IR, 11,0 IDA 
di i Ä — 
If 4 4 ti ud 
EEND Cc je 
1 Kal EES — 
J—— 
Bh ‘ r 9 se Î 
ú ï il Ì Hb aft J 
J50 PUREE A hi 
ge (et dU if — 3298 
il hi \ 9 
ik Ki < Add 
KOMEN (ODA gE 
—J LOE SHANE 
1 —9 Mijts) —— 
— 
| „| HHLA 
eel Mi OL EINAR. 
AE het ROS 
BEE HN verk A 
il * —* bike, 
J —VV 
PL Ì af on 
b (A Ê ' if 
4 4 hen 
ib —J — 9 
Li ij 0 pit 
KEMA mj 
BE ir 41 
RL re } 
—1 ijd 
1 nl L LE 
di Hete Wijs f 
, nis sijde 
NL 1 * b 44 
jJ EN 3 
J 9 
4 wi h vid, 
EW 4 it " 
EEE 3299 
BEM 
Ë in —*/* hi E: 
it HN Ee 
HD EIN pi 
NH ik 
df 9 
EPA, kt HON 
Ni 4 fl —34 * 
* —9 J 
J |, Khen 
{ | — * 
ik, we Hia 
RIEN Keb 9 
Wi J —9 t 
Ks * ) 1 — 9 
BIER A / ê Mel 
oft si vis 
IKE Pb —* 
J el 
PE (IN 
def hr 34 
1 MR, IE 
*9 ij J I he Hi 
— Eli AMAR 
Ie ORR 
st í | nt J Ai 
Bi Rijk he AN 
hit 1 id’ hast 
zi fn H 4 iff 
Kid J 
I RCT) 
‚ 9 J il hel j 
‘ hb 9 
| vi 
Bk | Pis Ko 
4134 WR 
ds | ij Ì 
iik hj EM 
Ed ' LARP 
ke — Hi 4 
HRE 4 id 
„ 4 —9— 
9— 
| beij 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


1613. 





Meeſterſſe wech Aepe / fal de Meeſter ofte 


— — Meeſterſſe in ſulchen ghevalte ghehouden 


zhude tſeive terſtont De voorſthzepen Hels 
moeſſeniers aen te geven / om te bernemen 
waer het ghebleven ofte gheloopen 31 / ei 
'tfele wederomme te boen halen nde nae 
boozgacnde caftjdinghe den Meeſter ofte 
Meeſterſſe (indien het haer belieft) weder: 
omme te lederen. an 
Ende indien het Weet gheloopen Am: 
bachts-kint niet ghebonden wort / fal het 
wat defe Stedeende de peyhepht van dien 
eren / Lied, — te co⸗ 
oppene bam ſtreugelch ghegeeſſelt 
te Wozden / ten waere Gp als — 
Meelter ofte Meeſterſſe te veeden gheftelt 
hadde / met henniſſe bant? voorſchreven 
Aelmoeſſeniers. 


FEAT, 

D'Umbachtg-hinberen in manier Hooge 
fch2even aenghenamsen zijnnc/haere Mer 
fier ofte Merßecrſſe ontioopende / fulten 
Doog De eerfte cepfe ſtreugelhck obegeefyeit 
Werden sten genſien bâd'anderAmbachtge 
Kinderen: Mitſgaders bande Meeſter of: 
Be Meeſterſſe / indien haer belieft teghen⸗ 
woordich te zijn: Ende voor de terde ofte 
meetiere vepfen fullen De ſelve Ambachts 
Kinderen boven ſtreughe gerffelinghen alg 
boogen/ int Tucht · hups te water ende te 
bzoode gheftelt worden / ende tot fuicken 


Werck ghebzupeket worden / als mijn Beez 


ren banden Gherechte fullen acbitveren. 
KO | ID 

Ende op Dat deſe heure te beter geeffers 
tueert worde / @ybonneren ijne Weeren 
banden Gherechte een peghelyck / ontbo⸗ 
Den zijnde door een ghefwozen Moe-dzager 
ofte Pzobooft/alg Dau te compareren boog 
be boorfchgeven Aelmoeſſeniers / ter bes 
ſtemder plactfe ende túdt/ op pere ban die 
fiupbers boog de eerſte reyſe/ voor De twee⸗ 
Me vepfe banfes ſtuppers / ende De derde 
repſe ban twaelf se te Berbeuren. 


Dat oock niemandt hem fal megen ver⸗ 
bozderen De voorſchreven Aelmoẽſſeniers/ 
De Provooſten / ofte s Heeren Dienaeren 
hen aſſiſterende / met woorden ofte werc⸗ 
ken te injuricren/De ſelve te dzeyghen / ofte 
auders onbehoorlycker wyſe te bejegenen) 
Bp Arbit ralt correctie. id int, 


| vd re den 
_ Ende fullen De vooz verhaelde pecuniele 


nnn rn 


Het vierendertichfte Boeck. 


Baeten bekeert werden eerd derdendeelten 
behoebe banden aenbrenger / ende de twee 


Andere derdeudetlen tot voordeel Lande 


voorſchreven Bruers. 


Aldus ghedaen den 28. Tannarij 


1013. prefentibus mijn Heer den 
Schout , alle de Burgemeesteren; 











1 A 


— 













ende alle de Schepenen „ dempto Ia- | 


cob van Netk. 


Ende ghepublireert den rigs”, Ia⸗ 
NUALIJ 1613, præſentibus mijn Peet 
Den Schout / Gerrit Fatoh Witfs. 


Burghemeeſter/ Peter Haſſelaer/ 


Fors Joꝛiſſen / ende Noeterreruſt / 


Schepenen. 
J. Vander Does. 


_W Eet bp fal ick nu corttlick verhae⸗ 
| ten bac Dat De wpfe/ voor ſiehtige 


Weeren des Magiſtraets Binnen ie 
fjn/ende Ge Geroemfte bipben van weghen dw 
—2 — 
en “Empe 
gi 
als ooch baer zj: 


Umfterbam / Deeerfte gheweeſt 


bet ſtichten ban een Tucht-bupg in hart 
— * ik — —— ende fot ben at? 

j gen Worben jon che 
bedelaerg ende bedelaerſſen ij doeh 0 
ben / en Dieben / Diemen am vederen acu het 
leveuniet en fEraft : Pae ooch volw ſſene 
geſeilen / bie De roede ont waſſen f unde / hare 
ouders niet en willen ghehoopfaemen/of dit 
haer goet onnutteljck verguiſten ende met, 
hoeren en boebentoe-bzengen. Defeendt 
ber gelcke Worden met kenniſſe des Ma⸗ 
giſtraets in dit Cucht huys ghebannen eũ 
aldaer getucht ofte ter deurht gedwongen / 
D'een Door f waren arbepdt / d'andere door 
hongher /ſommigt Booy harde flagen / font 
mige sock (ende Dit ſyn de be fte) Door goede 
Chzifteliche Peedicatpen ende bermarnin? 
ghen Wt Godes H. woort / want Die huys 
heeft ſynen epgenen Predicamt ei Schools 
mehſter. oog aen / boven De poorte boor 
de welcke men in dit hups gaet ig in den 
mupz gemetfelt eenen grooten langhen / cf 
breeden ſteen / inden welcken feer conſte⸗ 
liek eenen man ghehouwen is / die met een 


| fwepeinde handt op eenen waghen ſit/ ge⸗ 


laeden met Beaſiſie hout ende fagten / Dit 





ghitrocken Wozt van vier Heeuwen / * 
UE 


zij 


J 










en — — 
—— 
* — 




















































vt * 
— — 
— = 





pn 4 


16 

1 160R 3. ite Vercken | ende eenen Wolf: beteeckr⸗ 
Eje Helde wreede onghebondendept/ Guſich⸗ 
4 OA de ende onnutte Verſcheuringhe eñ toez 
fer aDinghe ofberflinbinghe. Wier neuens 

8E Met gulbenne letters? deſe oorden gee 
— chzeven/ Virtutis eſt domare que cuncti pa- 
Hent, Dat is / Het is cloeckneyt te cunnen 
zend t'ghene daer yeder een van {fchroemt 
an chrickt. Bet frempel Der Stadt ban 
Sp evoant Gebben gerfchepdene andere 
h teden in Hollant / Dzieflandt;ende elders 
wee ghenoſcht ſiende ende be vindende Dat 
tel quade boeven de diſcipliniẽ ver Cuchtz 

Dfen meer bzeeferdande gaigh. 


Oderunt peccare mali formidine poenx. 


De Paus-moomfche Catholcken bez 
LOemen Baer eñ laten boerrkeug mt-gatn 
ariel De mivacuten (foo ſpfe noemen ) Die Be 
b lebe Brouwe van Walle; van Scherpen: 
* Sc. doet / ende toonen veie crucken 
elten/Die befe ende gene Treupeie ende 
amme eertdeg gelpuper heboen. Wifooz 


Daenighe miraculen beroemen haer die ban 
erdam dat vecht in Haretucht-hupfen 


Niet andere elendighe ghebreckelicke 
ichfehen (fa veel voog oogente fiene was) 
5 Ots binnen Amsterdam geweeft eenen 





ei Dichten door reyſt / de menſchen tot milddae- 
DE verweckende Hoor ſynen elendigen 

WCK / want bp ginck ſo ſecch ter gerde Mes 
Oben / dat Get ſehein Dat ho be macht 

à En Badde am met de cruchen Het lich⸗ 
fie dn CBer epnde te houden. Pac hp wiſt 
al, erbermlick aen te flellen / Dat veie 
gef den oordeelden / dat bet oamoghelick 

| tenigt Bat hy lanoher leven foude. Moer 
entzhe cloech gert wat euwe lettende 
oei gameh, ende maniere ban leben in 

in gen Ene / hebben ghemerckt dat het 
kf ele Goeberperende de ive fiechte was, 
hb — hem bevanghen hadde. Derhalven foo 
ber bemin get Tucht huns gebracht, 
9 Imenhemn tot den axbeyt ghed wongen 
ft Doo? hongher eu Manten / cube men 
peet tefien/dat bin coyrec Br fjnig ofer 
Der gheweeſt / gaende en ffacnde recht o 
er epude / wel etende ende drimen de met 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
ed by courtesy 


| ges reproduc dk yc ol Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


mages 
444 B 20 


— — —— — — 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, 


Br fcbieben ‚Waer ban ick Gier wi belen ee⸗ 
Be cxempelen in het cozte verhaelen ſal. dwongijen/ ende de coortſe Heeft beu Mrracr 


| 


| 


goeden appetdt allerlep ſpſe eũ dranck die 1613. 
men hem ghegeben heeft; Jae hy ig open 
co3tg fo ſterck eñ moedich gewozdenidathp ⸗ 
gepoogbt heeft met ghewelt wt te breken / 

ende den arbeyt te ontloopen/maer hp ig in 

fu voor nemen berhindert gheworden. 

Doch epndrlick nae beel groote beloften vã 
beterfchap / Die Bp fûne vrienden ende de 
ECucht-hupg-mepfterg ghedaen hadde. Is 

hylos gelatten/ gevende tot oo2boog deſes 

hups / een goet ſtuck geldts / tot een teechen 

ban danckderheyt boog ſne ghenefinghe. 

Sijn Leruchen Daer mede hp den boeve⸗ 

ganck gegaen hadde / ſyn noch teghen wor⸗ 

delick in het Cucht · hups te ſien. 

Cenen lan deLatrie, gebogen tot Marche en zoet tweede 
farine int Hertochdom ban Tutzenborch Eren.ver. 
out ſynde ontrent xxxvj. jaren / was belaft 
ende belaedẽ meteen ſware ellendige coort⸗ 
ſe / ſo dat hu niet een lidt gen ſyn lichaem en 
hadde / Dat hyconde ſtille houden ſonder 
zitteren ofte beven / ſoo dat hp alte menſehen 
die hen daegelitx opde ſtraete ſagen liggen / 
tot barmherticheyt beweechde. Maer als 
eenighe merckten Dat het De lupe coortſe 
was Bie era quelde / ſo ig hy in het Tuchts 
hups ghebracht /ende tot Den arbeydt gier 


verlaeten. 
Cen Dirck Noorman ghebooren in 320032 —* wd 
Wegen out fijnbe ontrent xx jaren Wag 


i nen quant aldaer gebogen / out (jude ou: | feex deerlick ghefcheurt „ende ghtbzeochen 
ent veertich jaren die ſo aerdich den lam: | aen bepde fijben/(va bat het ſcheen Dat hem 
WED creugelen wijt nae te Bootfen / Dat | de darmen fchier op de knpen Waren Hans 
baat fn ccuchen veler Weeren Tanden | ghende / hy droech eenen dobbelen bant een 


ſhnen hals / biddende boog alle mang deuren 
om een penniucthen tot meeſterloon mmde 
gheucſinghe ban fijne gheſcheurtheyt seoz 
weltken middel hp een mop ſomm thẽ gelts 
vergaedert heeft. Maer dewile dat vere 
ſchepdene Burgers ende inwoenders bart 
Amſterdam wiſten / datter Hele ghebrecke⸗ 
licke bedelaers in bet Tucht-Gursg gebracht 
ſynde ſeer haeft ende met wepnich coſten 
gheneſen waren: ſodis ouck deſen Wicch 
Noormanderwaerts ghebzacht / ende vau 
gen Chirurgijn deſes Hupſes gheviſteert / 
ende bevonden dat hp cloechelick raſpende 
ende ſoberlick etende / op ecn corts Wel 
gheneſen foude Worben van fijn bpcuche cuz 
De gheſcheurthyt. De evvarenthepdt heeft 
Be weſen ende Boen Bljcken/Dat de E hirin⸗ 
ghus oordee lende Tact op goede nde vatte 
vedenen ghefendeert was / want flrarr 
heeſtmen bevonden * bn ſoo ſterck wij 

3 got 


Fol, 72, 


44 








* 


hed 


mâ Kate Era het aar 


J 
—FX 
— 


— 
et 












Nederlantfche Hiftorie 


1613, Meſont was / alg een man macht weſen. 

* Als Gp nu ſoo langhe in het Cucht hips 
geweeſt mag / datmen vaſtelick hoopte dat 
bp ſich voortaen ter deucht ende tot Den 
acbepdt b2p-willich ſchicken ſoude / ſoo ig 
bp ontflaghen/laetende in het Cucht-hupg 
ſynen bant ter ghedachtenigye ſhner ghe⸗ 
font maeckinghe. 


















lan de Barque, out 22,of 23. jaren / gheboo⸗ 
ten van Amiens / was gheheel creupel / lam / 
ende ellendich / hn hadde eenen lammẽ arm / 
Den welcken Gp langhe ín eenen bandt (om 
ſhnen hals baft ghemaeckt) ghedraeghen 





Het dierde 
Exenpel. 


* 






nen ſtebighen ſtock / om fijn lichaem ober 
epnüe te houden / ende even Wel fcheeh het 
Bat Gw elche repſe neder ter aerde ſtorten 
foude. Als hp aldug eenentijtlanck Bme 
ſterdam dooz· wandelt hadde fao heeftmen 
hem in het Tuchthups ghebracht / daer Gp 
incorter tE ban ſyne lammicGept/eude an: 
bis bete quaclen/fonder dzanchen of plaefteren 
J alſoo gheneſen is / dat hp tot bolle gheſont⸗ 
vet heydt ghecsmen is. Wt het Cucht-hupg 
OMAN gaende/nae ettelicke weecken / fao heeft bo 
bied HOEN ſynen ſtock / daer Gp den Lammaert mede 

HE A gheſpeelt hadde/aldaer ghelaeten / ende bp 
ir HN ig met bltſchap van daer ghetrocken. 





— — — —— 
— 5 
— - 
ER Men — — — * — * 
ES — — Ph —— — — — — * — — — N 
— —— — — — — — — — — — 
— — men mn = — — — — — 

5, — * 

— — 5 — 

— ee 


— ——— —— — 
* 


— 
— — 
= — 
Mi — — 
— — — 
* 


















— 
— —— ** 
* 
— — 


— — 
gegen 
Er 


— — 
— 


Zweer lanſen out ontrent xxxvj. jaren / ge⸗ 
boozen in Ooft-Daieflant / heeft eenen töbt 
| lanck binnen Amſterdam van hups tot 
* bupg gaen bedelen / ſegghende Dat hp een 
ſlanghe in het lĳf hadde / daer Door hp ver⸗ 
hindert wierdt ſyn bzoodt met arbeyden te 
verdienen. Eenige bozger smerchende dat 
hp geen ander ſieckte en hadde / dan dat bp 


Pet bijfde 
Cremgel, 


hadde / ende hy ghebrupckte inhet gaen te 









Het vierendertic hſte Boeck. 


boo hem te nerwachten en mag, zat 
ſo haeſt als hy in bet — ——— ape 


bracht wag/ fo ginck hp eer 


obec-epndt, 


doende bljckendathp gefont ende wel tE 
paffe was / ſonder eenige creupelhept of at 
Der gebzech / behalbentuphept. adat 
Dy eenen tt lanck een twaelf· dubbeide fa’ 
gbe getrocken hadde/ Daer mede hp pock? 
bout/ Braſili· hout / Campefi-hout/ ende 
Der gelycke ghefaeght hadde / So beeft? 
meu Geestaetenlaopen / den bedel · ſtaf liet 
bp het hups geern behouden. 


Tis gheſchiet dat eenen boeve op twee pr; 
crucken tot Awſterdam ginck bedelen LAN 
hups tot hups / deg Schouten dienaersſ 


deſen man ſiende / hebben hem nae⸗ ghepat⸗ 
det / om hem te vanghen / ede in het Cucht- 
bups te brengen / dwelck eenige goede bor 
ghers ſiende / fa hebben fp befen bedelast 
ghewaerſchout / roepende, Wan/ man 
Wacht u/ Daer comen de Stadt dienaers 
omute banghen / cin het Tucht huvs 
tebjenghen:, Defen boeve dit hoozendt/ 
heeft ſtracx bepde zijn crucken van fich ge” 
Wogpen/ ende hp ig fo fnellick ter Haerlem’ 
mer-poogte Mt-goloopen/dat de Sienaer⸗ 
hem niet achter-halen noch vangen en con⸗ 


Den. Siet watcracht dat bit Tucht-huré 
beeft: Die het maer hoogen noemen die Wor’ — 


Den datelhck ban haere boeffche cranck⸗ 


bept ghenefen. 
enen Toon Facx 


boorde Stadt Dlupg een fiechte gecregen/ 


Schotſman / hebbende 84 


ts te Bommelin het Gaſt huns ghebracht — 


alwaer Gp het foo goet ende foo ger 
lick Bebont / Dat bp (ju tabernaechel daer 
wel fn leven lanck woude behouden heb⸗ 


acher 































arly European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Det ſeſte 
Erenpels 


ſtelt Dat 


HEIN } | Pt ſyn ſweet niet rieken en conde / hebben bez 
Fi 9 hy in het Cucht · huys ghebracht 


Wiert al Waer hp wel eu bet met goe ſcher⸗ 
pe voeden is geſtreken / ende tot den arbept 
gedwongen / bekennende ende doende blijce 


ken 


Dat bet niet Dan enchele boeberpe ghe⸗ 


weeſt en was / daermede hp de mede 


doochſame 
geldckt had 


— het ghelt wt den bupdel 


Hans de Oude, gheboꝛen in Denemercke / 
out ontrent bijftich jaren / washeel creuv 


pel ende lam / aende bepae fn beenen ende 
lendenen/fo bat hp ter nauwer noode gaen 
conde op eenen ſtercken ſtock leunende / Hp 
ſeyde dat hy Defe lammichept feer langhe 
ghehadt hadde / ſoo dat het fcheen datter 
geen Gope van gheneſinghe ofte beterschap 










ben. A 


bufeer hertelick. De Gak- 
fiende ende bebindende/dat 


mmers om Den tijdt te prolongeren 
foo lange alg Gp eenichfing conde of mocht: 
foo Geeft hp den fiechaert fleett gemaecht/ 
ende fich ghehouden alg of hp niet mederont 
tot fijn boozighe ghefouthept en conde ghe⸗ 
vaechen Doch middeler mile adt ende dzauc 


upg-mepfierg 
et niet Dan Pi- 





gritia ende Neq 


uitia en was die hem quelden 





Jaeten. 


fao hebben ſy heus ineen Schipahefet eudt 
t Amſterdan in het ——— 
Soo haeſt aifmen hem aen De raſp⸗ 


banck ghebracht heeft / begoft hp foo luftich 
De twaelf·dubbelde —*— hts ‚alg 


De geſontſte ende ſterck 
Cucht-hupg wag, 


ſte Reerel Die in het 
Daer 


































zor Gn. 
d lj. gere is Anno 1604. binnen Amſterdam 
| en boene gaen bedelen / ghenaemt Frans 


oos,gheboozen ban Antwerpen / out ans 





tt tent beertich j 
} tic) jaeren / fOnde een Schoe 
3 | ope eeher ſhnes gandtWwerchg; maer te lupe 
far be Ben pick-dzaet te trecken. @ efen boeve 
fe laciefiep ghelaeten als of hp met een mez 
De Ancolijcke ftechte ware bevangen geweeſt / 
* di fomtitg tierde eude raefde bp alg of hy 
et gp ende ende bp-finnich Ware gheweert. 
| b enheeft hem in het Cucht-hupg ape 
zacht / ende aen den arbept gheftelt / daer 
et act ob Gants onluftich toe mas / fich noch al 
mn fe laetende algte boozen/ende feer aerdich 
gg ik melanckolhck maeckende, De Kegier⸗ 
4 J rs des hups dit mercuende / hebben Hem 
ON ira (cherpe — — ——— 
erom aen het arbepden gheſttt. 
de Sttacr Beeftmen bevonden / vat hp gefont 
wi b € Wel te paffe was / jae ſoo ſterck / Dat 
—— 
an bet Tuchthuys heeft helpen 
⸗ breechen inn miet nae-laetende of fchoon 


€ Schout met fijn Dienaers/ ende eeniahe 
Dee de burger-wacht dat gewaer worden: 
* el Daer teghen gheftelt hebben / doch 
Drie — is deſen Frans Roos, met noch 
bas AU fu mee-ghefellen ín Be Stadtſ⸗ ge⸗ 
ode keniffe ghebzacht/ alwaer hp ban Ben 
8 Ul wel dapper gegeeſſelt ſynde wederom 
J Pt Tuchtbups gebracht ig/om doo? den 
F —5 beter gheteant ende gheneſen te 


Berent van Bench ú ẽ 
at, t enthem, oudt ſnde ontrét It, 
* beer rgiach tAnſterdam bedelen / claegen⸗ 
b Chp niet arbepden en conde van Wer 
8 eit de (woare bzeuche ende geſcheurtheydt 
ds mede hem Bod de eere beſoght hade 
Derreat bp deg daechs met bedelen vergat: 
Ee hadde / Dat verdeo ick ende verflemte 
9 es avonds in goet bicr/ende Banliep hy 
" laucrde ffracten tieveude en raeſende 
| Die op geck en dol ghemeeft ware, Dit 
or rde ſos langhe ende fo ele, datmen hem 
het Cucht-bupg gepacht Heeft: / aiwaer 
boor eerſt in een dupfter camerkeu gee 
Wiert, daer Gp eenen gheheelen dach 
€ Eeen gehelen wacht ſat / om fu ſinne⸗ 
ens Mat te vergaren / ende ſhnen dronck 
te ſlapen / geen ander gerichten Hebben: 
* als waeter ende drooghe broot. Daer na 
; eeft men hen in De — gebracht / 
Ne ſynen dageihcufche tacr berogdineert. 
P War hier feex onwillich soe, ende fende 





ETET Ae RER. 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, 


Í 
| 


mmm nn — 


Fol.7 3 
bat hy feet gefchuert ende gebzootken War: 16: R 
ende Derhaiben niet arbepden en conde / bly⸗ 
vende onwillich ende halſtarrich / foo heeft: 
men hem Wel Dapper ghegeefelt/ ende daer 
nae Wederom in Den arbendts wijnkel ges 
bracht / Daer hp ſich feet Wel toe begeven 
heeft / na der handt nopt meer clagende van 
bzeuche ofte gheſcheurthept. 


Daer ig Anno 1610, eenẽ Perſman tꝰ Am⸗ pet eifue 
ſterdam geco xxxvj.jarẽ oude, Mirakel, 
Die fich ghebepnft heeft dat Gp miet de vals 
lende ſieckte feer jaemerljck begaeft was / 
ende Daer en boden Dat Gp niet wel ſpreken 
en conde. Alg hy in de teghenwosrdicheyt 
van ſommige der Veeren des Magiſtrats 
De vallende ſieckte op de ſtraete ghecreghen 
hadde / ſeer leelyck tierende ei ſchupmende: 
Soo en beeft hp bet eben Wel fo niet cumen 
maecken / of Die cloeche Meeren en merckten 
ticbtelijch Dat het bedzoch ende boeverhe 
was. Daerom hebben fp hem ín het Tucht- 
bupsbzengen laeten/ f: (fg in perfoone bera 
convoperende, LS hy Daer binnen gebracht 
wiert / dede hp ſulck eené ſchrickelicken val / 
achter ober ſſaende Dat het Wonder was 
dat hp de hern pame endelendenen niet ia 
ſtucken en biel, Een peder Die Bet ſach bere 
fchzichte hem/ende De aerde Deeundder ban. 
Maer menBeeft Gem op een corts aldaer 
met ſlaegen / honger / en atbept fo fGntgens 
dien quaeden gheeft wtghedreven / Dat hp 
cloechelijch heeft cunnen arbepden / ende hy 
en heeft De vallende fiechte nopt Wederom 
gecregẽ / ſo lange alg hy in het Cucht · huys / 
ofte dinnen Amſterdam was / bep gelacten 
ſynde / was hp feer berbijt / hy danckte de 
opſienders ban het Cucht-hups ſeer hoo⸗ 
ghelck / hun de handen cuſſende / ende ban 
daer ig ho nae Engelandt / ende voortg nae 
foulandt gherepft. 


Gené Hendric Gerritfen van Coefvelt, oudt Bettweaf 
ontrent xxxvyy.jaren ginc Anno 1607,t Am⸗ ne Mug 
ſterdam lanr de ſtraeten / feerclaghende 
ende ſtenende / van weghen een ſchrickelicke 
breucke / daer hp doch geen gebreck en hade 
De/maer was fris ende ghefondt/ even Wel 
conde befen boebe fijn lichagem ende inghe⸗ 

Want alfa perſen / wringhen / en dringhen / 
Dat het ſcheen als of hem De dermen onder 
wthetljfboeften. Dit heeft hpetteliche 
honderden ban menſchẽ laeten fien) Die met 
compaffpe ingenomen fijnde/ hem niet alleen 
met God/ maer oock met Goudt a 

chen 






— — — — en En 

EE nn en — — itt 
— — — — — — — 
ee 

— —— J 

— en ' 

ee — F— 


— — 
u en ERE SE 

= — —— 

— ze : 





— * * — — — — - 
5 fh ER Sn — 
ERN — — 
— — —X —* 
nt — — — == s - 
— — — — ken = 
* VD 2 ed * en nn = En 
——— — — — 
ẽ —— 
J * 
« — 


3— 4 * 4 
etri — in aar 


























Nederlantfche Hiftorie 
1613. hebben / dwelck hem feer fachte dede: Doch 
alſmen epndeliede boeberpe begoft fe merce 
hen/ foo heeftmen hem in het Tucht hups 


bp napt gebzech ban Die ſchrickelicke breuc⸗ 
he/ Daer hu te boozen fo ban ontfielt was 
geclaecht en heeft maer hu heeft fo cloecke⸗ 
lyckghearbeyt / Dat Hp im cogter tijt 5622, 
ponden houts gerafpt hebbende / is tog ghe⸗ 
laeten / doch fegjaten ast Amſterdanghe⸗ 
bannen, Wie ſpnengrooten breuck bant bes 
geert te ſiẽ hy hangt tẽ toone in het Cucht · 
huys binen Amſterdam. 

Daer fijn t'Amſterdam / ende in ander 
Tucht · hupſen van Nederlaudt noch vele 
ber gelycke geneſinghen ende gheſont-ma⸗ 
kinghen geſchiet / te ſanck om hier te verha⸗ 
len / het ſal gensech fijn boog Dit mael / dat ice 
ker hier een doſhne verhaelt hebbe / die ghe⸗ 
daen ſjn aenallerlep natpen ban vocke / 
Ende van berfchepdenen oüderdom / elck eeu 
Der ſelfder op een befondere wyſe den boe ve 
fpelende, Wier vat ende Mt noch meer dan 
hondert Der geljche dingẽ / die in de Cucht- 
hupſen gheſchieden / nemen verfchepdene 
perfoanenoogfaeche / om te ſuſtineren / dat 
Sanétus Raſpinus, S. Labor, S.Poena, in het 
Cucht-hupg/grooter ende treffelicker oock 
daghelicx veel weer Miraculen boen / aen 
perfoonen/ die met De ſchacdeljcke ſieckten 
va Pigritia Luxuria, Diſſipatio, pervicatia &c. 
beſmet ſyn / alſer te Loretta, Halle, Scher pen- 
heuvel, ende ín der gelijcke pinetfen geſchie⸗ 
dẽ / waut Dat en fijn meeſt niet Dan Pia frau- 
des,of Godloofe bedriegheryen, ofte immers 

| foo fijn het ſodaenighe IRiraculensdaer ons 
ir fe eere leſus Chriftus ong boor waerſthout 
Mat. 24. vers.24. Matr Die t Amſterdam 
in het Tucht · hups geſchiede / die ſyn ſeker 
ti Ikk ende ghewis / ghefchiet aen allerlep natpen 
Kaede ban menſchen. | 


N 















































es en —— — — — 
F 
—— —— 


EEK HEN XVII 


Dfalic Biet vervolgens befch2pe 
ben wat ſich bit jaer heeft toe ge⸗ 





ki 7 fte haet draeghen met den bouw te Mul⸗ 
ii ii: blijft song heym. Be Vepfer gefien ende gez 
Hf OPA eeventijde hoort hebbende de brieven ende vertoonin: 
EREA SCE — ghen / oock redenen ende fondamenten/bp 
—vv verſchendene Caninchtiche ende Dorttelice 
ROEM it A0 Ke Gefanten hem voorghedraghen / heeft de 
9 EO erecutpefijneg mandaetg (eg weken lauck 
OERLE oet eon opgheſchort / om midler wple fich te berae⸗ 
OER ——— 9 Den / ende re bedencken op middelen om dit 
HT Me berfchit tuffchende poffedevende Borſten eí 
BLD U — de Stadt Cuelen in der vrientſchap ter nez 
Ed el, RRD 


arly European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 





ghebzachtrende aen Get rafpen gheſet / daer 





— — 


Het vierendertichſte Boeck. 
der te legghen. Wig dit ruchtbaer ghewoz⸗ 1 Gj 
Den was / foo ſhuder bele onder He gene Dit. 
aldaer begoft hadden nieuwe hußſen 1L 
bouwen / ſeer verflaut / alfoo dat (p twx e 
felbeuof fp wouden voort Haren , of ſtule 
ſtaen / tot beter verſektringhe. Maer alfet 
op den ſeſent wintichſte Ianuarij brievẽ van 
den Coninc ban Prauckryck aen de Poſſe⸗ 
derende Borſten ghecemen waren / melden⸗ 
be / dat hy ep het verſoeck des Graef van 
Swartſenburch Wet den naeme Der Poſſt⸗ 
derende Dorftens(Guen Ambaſſadeur in Die 
Landen vefiderende / wel ernffldck belaſt 
hadde / bat Gy foo bp den eepfer, alg ouer 
al naer het De noot voorderde / depoffederẽ⸗ 
De Dort op Het vlptichſte in alle voor val⸗ 
lende faechen / ende bp naemen ín De faecke 
bau Aecken ende Muſhepm de behulpelicke 
handt bieden foude/ hare ſaecken mes allen 
mogelijcken blpt hanterende / &c. Doo heb⸗ 
ben die ban Mulheym beteren moet qe? 
creghen ende fp ſyn Wederom cloecktijct 
aen Bet timmeren gevallen, 
Oack hebben de Poſſederende Boyften in 
Den beginne van Bep (tot berminderingdt 
| Der gherefener mif-Lerftanden.) de nieuwt 
‚ Collen en Licenten Die fp wt noodt vaag et? 
‚ea cogten thdt hadden ghetepdt op de got’ 
deren / den Ein op en af paſſerende/ afahe⸗ 
daen / ende alle fchepen en Toopmaufchap: - 
ven laten pafferenen repaſſeren na de Ou? 


Mas 
















| De wife / fonder de ſelfde ergheng mede tl 
* 
Lſoo Erneſtus Marck· Graeve van 
Brandenburch/ des Ceur Aorſtes oil 
ban Braudenburchs lohannis Sid 
£ gilmundi Bzoeder(die au cenen tdk bij’ 
lauch Dtadt-hauder gheweeſt Wag in De gel 
Doyffendoemen Bulich, Liever Berge Ec) Bi) 
Ben bij. Septembris Anno 16 12. indẽ heere Dj, 
ontflapen Was, foo heeft ſyne Cuer Porſte⸗ 
che Deurluchtihept in De plaet fe des felfs Blijd uw 


XIx 


Den beropdineert (Dien Outften foone Ghe⸗· Bba 
orgh-V Vilhelm Marck· Graebe ban Bran pt Ve u 
denburch / Due alreets eenen tot lanck ſich · 


te WDefel onthouden hadde / (ude een jonck Di h, 
Heere / van ontrent rbj.jaten / on1inden? 
naeme ban fijnen Weer Dader Die Lauder 
te regieren. 
Dit heeft ſyne C. V. D. allen ende eenen 
pederen met open: patenten ende ghedrucy⸗ 
te bꝛiepen (Diemen over alaende Stadtí2 
poorten ende Raet · hupſen aengheſſaghen / 
heeft) verwitticht daer bp vermanen 
d 












ke RE ghelickmen fijner Beer-2oeder boog 
—— pefen Wet alle beleefthepdt ende bepaoglice 
| de hadde ontfanghen ende ghereſpec⸗ 
di / Datmen befen fijnen outften Boone 
} omſtich ban Het Gulichtche blaet/outfte 
3 One Der outfter erfoochter des Wpient 
: * Voꝛſtes ende Weeren) ooch met ges 
hcke eerbie dinghe ende reſpect ſoude ont⸗ 
aoghen haer verſeeckerende dat hy haer 
Hen genadigen ende goedertiernen Heere 
Ende Borſt ſoude ſyn. 
DefePatente was gedateert / den eerſten 
ccobris,1612, Ophet Slodi Ceulen aen 
8 aaa, 
Accaet aengbeflaeghen ſjnde / heb⸗ 
en de Hieuburchſihe Stadthouder ende 
pr EDEN corts daer nae eẽ ander Potent of» 
| —35 ghedruckte brieven ober al aenge⸗ 
| E hen / daer in fp haer Woogelichë beclaech⸗ 
| Wober Defe inftallatpe ofte invoeringhe 
( re Jonghen Cuer-Doefteg/in af wefen, jae 
op Dat noemdẽ) in pzejuditpe deg Phalf- 
— es Nieuburch / hares ghenaedichſten 
tes ende Heeren, verfoechende aen den 
ore boft Ban Brandenburch/midefgae: 
F AEN alles Standes onder-daenen iu de 
rie itendoemen Gulich / Cleve / Berch / met 
acne hanghlelen der ſelſder / Dat ſy(on⸗ 
theſten Des jongen Borzſtes van Bran⸗ 
bibens jPatente) alles fouden laetẽ hers 
enin ſtatu Daer in het boog Get afſterven 
ben ban Bzandenburch gheweeſt wag/ 
Nr ban <e/Dne Bogfteliche Deurluchtichepdt 
xc En Rieuburch / Den welcken fp fepdeu 
ö ft te berwachten / foude angecomen 
* Ofte ten minſten tot Dat fp fijne D.D. 
a C ban fouden verwitticht / ende fp ſyn 
Dit baer op fouden ontfangben hebben. 


as ghedateert te Trenft it. 
—— ert te Vienfburch/ Den it 


OFTEN FLAC RTG 


— — — — 


Cd, Iddeler Wijte dat dit aldug 
aad ee Ns weefde tuſſchen Die bepde Doy: 
A Staes” flen/ fo is de Phalf-grave Pieur 
— wetr burch beſich gheweeſt met Get 
—88 a teken ſhnes gouwelichg met Magdale- 
Ou opec OO2ffinne mt Get Doofteliche bupg 
tè, ed ende hy ig met ſynen Heer-Das 
/P30u-moeder/Broederg/ ende tenighe 

Her Bloedt-erwanten na Munichen in 

bi ng erlande gevepft al waer fich oock heeft 

. nden laeten de Cuer-WDoeft van Ceulen, 
bm Borft gan Beperen ſynde midtfgaee 
felis noch verfchepdene Dozfteliche: Graefs 
licke / vock peel adelicke perfoonen / die fijne 









arly European Books, Co yright 


py © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Onder de regeringhe van Philipsde derde. 





Doefteliche Doosluchtichepdt den Phalf- 
graebe Nieuburch Bruydegom met groote 
iMaguificentpe ende eerbiedinge/ oock met 
grootetriumpbe binnen Munichen gecons 
vopeert hebben, Daer De trouwe gefchiet / tũ 
be bjuploftig geliouden ge weeft met groo⸗ 
te treffeliche mael-tĳden/banequettensende 
copts-wlige (pelen/ alleg Vorſtelick ende 
feer Pompeuſtlick. 

Be Biſſchop ban Aupchſtaet heeft defe 
Voꝛſteliche perfoonen in-gefegcnt ende tſa⸗ 
men gecopuieert met weynich ceremonien/ 
eñ die Wepnige Waren ſodanich / dat fp nie⸗ 
mandt/Die bande Paepfche religie niet. en 
was / erghelick Waren / Want fulcx hadde 
De oude Dooft van Hieuburch Wt-dzuches 
lick bedonghen / eer bp Woude beloven op 
defe hoochtdt te verſchynen. 


Wat dit Houwelick aen-gart/ daer hehe 
ben die bepde Dosfteliche perfoonen hate 
partpe ghecreghen / fp zünbepde wt een 
bups/ftamme/ ende gheflachte gheſproten/ 
fodatdaer niemandt op te fpyecchen heeft 
ghebadt. Maer de Voꝛrſt Hieuborch ig 
vanalle verſtandighe ende beftandige pere 
foonen hooghelick berifpr gheworden / Dat 
bp zjne Luterfche Keligie verlaetende / daer 
in hp gheboren ende opghetoghen was / de 

aepſche heeft acn-genomen/bupten twe 

el hopende ban de Paepſche Liga ende ghe⸗ 
confederderde Paepſche Doaften/ alg oock 
van Den Coninck ban Bifpanien/ ende Den 
Vecpfer / des te eer ende meer aſſiſtentie te 
becomen / om Meypſter te worden ban De 
Voꝛſtendoemen Gulich / Cleef / Bergh / met 
den aen ·cleve der ſelfder. 

De Coninck ban Dzanchrich ig eenighe 
jaren biet te vooren door De veranderiughe 
Der Meligie gheraeckt tot vredighe befittins 
abe fjner croonen / of het be Doyft van 
Nieuburch ooch fo lucken fal/ leert Den tijt. 


TE De voorgaẽde boeckẽ is meer-maelg 


1613. 


xXx, 


noch elcke vepfe Doende fin / Soo ift Dat fp 
gef ien ende — hebben / dat * 
tent 












— 


EERE EET E = F 
— | * * 


* S zen — 


— — 
En 













I 
hd 
en 





Fi 


— 
— — en Eed 









































ne Ee 
—— J 


— — — zn Eer 


— en — 


2 
— 





* ddie 
— — 
wm 


















Î 
Î ‚ Í 
| Ik 7 bij ' 
bi ih ie eh Ì U 
EI vl dol { ik 
| ij HEN \ It 
| HA Ek 
EEK RI Hi 
| ĳ 9 
Hij: ket, 
Ì 1 9 Ik Whe 1 ‘ 
il V 
wil —4 ik 4 
EERE dod ne ONCE 
EEEN Ne COEN 
MAKE Ki ik 
EE AEDES osho e 
A ĳ KE Ki MtL AN 
AAE OR 
AAM PED 5 
N Ì J rije; f 
Ì J 
IE EM ve 
HE Alde et EOC ON 
| Lt 3 loet 
FIERE HEAR 
8 | B NEE RE vain 
6 d MT b ka Is 
Mk led U < 
DE A ij Jin, * 
bii Aj | i «hik il p hj 
CEES oet ORM 
BEE O0 sel Rn 
j Ë : J JN | il vk 
de il ê fi ij ii, 
EE Kd 30—— if Wel 
U Epi 15 1% ‚ 
EA UGANDA 
14 di, \ Wii En 43 
——— 
/ it \ 
bat 2 Mk ME 
d ak EN 
ik 40 |} 
— a Í \ j laf 






— — 
— 


— 








—— 


—— — 
J — 
— 






— 


— — — —— —— — 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy fe) Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 















te Zee-monfters {gute vangen / welcher 


ve vercocht cumen worden. 
Cooplieden Gebben twee ſchepen wot· geruſt 
ende derwaerts gheſonden. Deſe ſyn gefien 
ende aengheclampt ban twee Enghelſche 
ſchepen / Diede ſelfde ( onaen-gijefien Dat fp 
zijner Cree Prins Maurits paſpoort ende 
toe-latinghe bertoonden ) ban at Haren 
vanck ende taedinge berooft hebben / weer⸗ 
Dich ſynde wel hondert duyſent ende ſes· en⸗ 
dertich dupſent guld. Taede Enghelſche 
hebben haet ooch Gare nettenen booten/ EN 
alles Wat tot deſen viſch vanck ghehoort / 
gheweldichlich af ghenomen / haer dzep⸗ 
ghenbeindien fp haer nae deſen wederom 
Daet bonden / Dat fp haet noch Mel anders 
tracteren ſouden. Deſe ſchippers en boots: 
volck met ledighe ſchepen in Hollandt ghe⸗ 
comeu zjnde / hebben hiet ober hare clachte 
aen deheeren Staten ende aen ſyn Prince⸗ 
licke Bree gedaen / Die des halven aen den 
Coninck ban Gzoot-WBgitaninpen claech⸗ 
brꝛievẽ geſchrevẽ hebben / met belaſtinge aen 
den Ambaſſadeur Carron, Bat hp met fijne 
Majeſteydt ſpreken eñ handelen foude/ dat 
Bet ſyne Me. Woude gelieben de verſienin⸗ 
ghe te doen / dat fulchen ouer⸗ laſt ende ſcha⸗ 
De mochte gherepareert worden / ende Dat 
voorder daer fn mochte verſiẽ werden / dat 
ſulckes in toe comende tijden níet vaederom 
en gheſchiede / tot vermyjdinghe meerderen 
onheyls: Alſo de Biſſcherpe ende vanck der 
Walviſſchen in Die Zeen fg welden Neder⸗ 
lauderen /Alg ben onder-faeten zyner Ma⸗ 
jeftept van fout ei geoorlsoft was. Maer 
hier op enis fonderliags niet ge bolght/fjne 
Majeftept achtende / de Mijle fijne ondere 
faeten daer al voor gele jaren op Den viſch⸗ 
vanck gebaeren hadden / ende nu alg in pof: 
feffiealleen Waren / Datmen haer Daer in 
niet en behoorde te turbeven, 
Je van be Keligie mP2acrijc ver⸗ 
nomen hebbende / datter atierlep 
ſprake telDobe Was ban Wegende 
bpeen-cofte Die fp onlancr gehoude 
ben dare, haddẽ / eñ bzcefendedat Gare Meen. quaelic 
nendedtos Bericht ſynde / een quaet achter dencken vã 
ighume. haer hebben machtẽ / fo hebben fp raetſatm 
gebonden den Heer Roover aen hare Me. te 
fepnden / eñ De (elfde Bolcomenefatiffactpe 
eñ verſekeringe te gheven / dat fp nietg gez 
ſproocken nochte verhandelt en Hadden tot 


Xx XL, 





Die bande 
Neligie fen= 
ben hare 





16: 


de dat de feifde ſouden mogen ghebetett 
| WagBen/ maer ſy hebben wepnich vertros⸗ 
ſtinghe daer op ghecreghen / want behawen 
datmen haer maer een generaele ant woor⸗ 
de ghegheven en hecft / ſoo hebben fp veruo⸗ 
men / dat de Coninghinne heeft beſtellinghe 
ghedatn ban veel velcx acute nemen / ende 
eenighe Heeren hebben commiſſie ghecte⸗ 
ghen welteletten ende te vernemen vrat BE 
hHugenooten fouden beoz- nemen in Cham⸗ 
paigne/Picardpe/ Doymadpe, Delphmatt / 
Burgundpen / te ochelle / ende andert 
Quartieren ofte Pꝛovincien / ende Steden 
van PDranuckryck / wat Bier breeder wight⸗ 
volght ig ſullẽ wp op fijn behoorlicke plaet⸗ 
ſe ende tht verhaeleu. 


— — — — 


Chebbe in het naeſt voorgaende Boett J 
verhaelt hee de Denen ouerhoetg met ol 
groote macht ghebatien fyn op oe Z⸗ pik 
heechfche Coop Paerders ligghende all, 

boog Cravemonde / veerdich om nae A wt: Bit 
den te feplen. Pie ban Lubeeck hebben DEN at 
xxje January cen onderdanige Supplicatië 
nen Repſer behandicht / in De welcke fp (cet 
heftich ober deſe daet ſynclaeghende / ende 
fegghende / Sat be Comuck ban Denemarck 
haer Woude De Zee-waert verhinderen / 
ende Dat hy haer focht te beletten harta 
Coop-handel. Sp verſochten ooch vergoe⸗ 
dinghe bande ſchaede die de Denen hact 
ghedaen hadden aen hare Schepen ende 
goederen. De btepſer en heeft defe clachtt 
niet cleyn gheacht / maer hy heeft Der WS 
baſſedeut Beg Conincx van Denemare / DIE 
Doe ter tÿjde te Weenen was/ wel ernfelycßt 
hier vangeſproocken / ende daetelick brieven 
gheſchreven aen Den Coninck van Dene⸗ 
marck/bzienbdelick verfoeckende / oock Wel 
ernſtlick vermanende) Dat hy De ſware Tel’ 
len foude afdoen / dat hy de Schepen endt 
goederen die van Lubeeck toe-Beloogends! / 
foude cntflaensenbe Dat hp de ghebangheue 
Schippers foudeleglacten/ a's ooch GrEL 
vermaenende / dat hy de coopbhaudsl niet BEZ 
tetten/ nochte de Zee onvepiich miacchen B 
foude smaerdat hp Leel meer foude trachté 
nae vprede ende ruſie. Hier op heeft De CO? 
ninck wederom een ernfiige ant woorde aen 
Den Yepfer gheſcheeven ſich ont ſehmdigen⸗ 
be ban wegen Be lachten Die Die ban eek 























bf 










OE Wig. Deecke over 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. 


4 overhem ghedaen hadden / welthen op-oherelenen crùch tullche 
be Brief ich hier nice en elle om Dat Befe (ub: — — onft Rijt. 163, 


Fol,7s, 


0 fantie beg felfoen veraeidt wort in den | 7 ende de Croone'Smeden; ms bemegen mmm 
t var apep ker mavolgt/ gheſchreven aen Die — oorfaken op de Schepen ende goe. 
eech. eren foo door onſen Ore-So 

Ô pendel ten (Bu bie ban Lubeck niet alleen hebbe: —— — zij da 

‘ gorweeft / Die gheciaecht heben over den £° ————— 

rinen van Denemarcn / maer van ghe· algemeynen Rijcx-daeghe tot Coppen- 

* ens — — lin bhaeghen wel onfanghen, oock die moti- 

| -BeN-zee- ‚ghemeprelich Henſe 

e : teden gijenoemt, de Weeren Btacten der | ven ende redenen daer inne allefins aen. 

hd Weenichde Heder-anden / infoudertepdt ghemefen nae behooren op ghelet ‚ ende 






4 
/ 
g 


bi fid 
Ra an Bollandt / fijn oock quaetick te zes | wel verflaen. Ende hoe wel wy de ſelve 


gheweeſt / dat de Coninck, var epudin⸗ 
Abe bes crichs / noch niet af en Dede de alte 
Ate Collen en laften Die hy gheduerende 


ongeachtet niet allene wi die hier te voo- 
ren aenohediende, dan ooc andere ende 














en erych wet Sweden / hadde gheſedt op 
— Schepen ende goederen deu Dont poſfe⸗ 
hrs / Die foo Gruot waren / Dat hp ſchier 
ch Berden deel nan: van alle De Nederlant⸗ 
€ Schepen hie de Sont paffeerden dweic 


meerder redenen ende motiven ter con- 
trarye genoechfaeme oorfaecken hebben 
die cotinnatien der aengediende T ollen 


„edeeren ols in fonderhepdt de Haghe noch langhernae onfen goeden gevalle 
bon Wautsin nets Probincië opeenen feer | 7 onderhouden ende continueren: Soo 
55 Gen prijg pracht. Wieromis het dat de hebben wy doch wegens die hier te voo- 


SEN Stoeten nebeng fu Paincelicke | zo À 

hehe dart gebondé hebben af rin, —— OEE EOD de u we allefijsgeat — Bilde HIE 

foech stefenden end: te fcheipoen „ wers ZE vriendeliche ende rofpectrve,gunfli, ef Hede 

* Ende in aller vrientſchap / dat die ſware | ghe,ende zenaedichf eaflectye, ende tot ARA 
ende inpofitten mochten afgbedaen b * 

















— 
— J EE BE —— F — —— — — *— — ze 
ze * — — —— — EE Wte nn — — — 

a — — — ne Se ——— — — — Ee EE Ì 
— — F — — — oes 
— — — rt se en — — — 

— ẽ — — — — — 
⸗ S * — * — — 


en DE 
en 




























* 


— 
= — 


Borden maer op De Coniitick afer ereen onderhondinghe der felver als oock tot 
beeft alg volgde. —— toeverlatighe goede correſpondentye, 






| in de af-fettingbe ende afdoenighe der 
COP LA. | voorfs tollen vriendelick , gunſtich, eñ 
| chenaedighſt gewillicht In dier voeshe 


EB Nftvrienfchap „ ende | wy dan onft genaedighſte verordeninge 
QÒ wat wy meer liefs ende by den onfen willen laeten gheſchiedem 















ok aaent — * 
J Weer } zoets vermoghen , oock dat op den taecomftiehen laetften Tulij 
t | 


—— conſtighen, genaedich | (dewyle vele onſer Steden ende plaetſin 
FO) lenende wel cheneych- | fo wyt af geleghen fijn , dai haer lieden 

| den mille te vooren. cerende bewoorens deſen onfen genac- 
Hooch.geborene Furfl fruntlicke lieve dighſten wille niet en can genotificeert: 
O0m,oock Wel-geborene, Edele, Erent- ende verwitticht worden )dity Lende 
feite, Eerbape ‚ ende Hoochgheleerde, weeer onderdaenen ſchepen ende goede- 
VEende ſub datis Hage den 25, May, ren, niet alleen inonft Ore-Sont , maer 
Ende den 7 ifden Iuny , jonchft wer- | O0ck in onfe Steden, waer de ſelve paffe- 
cheydene briewen, waerinne vruntlick | ven ende handelen fullë, boven die voor 
| Lerſoght ende begeert wort om aſſchaf. Imee jaren ghebruyckelickeTollen ende 

nge of verminderingeder Tollenende | Impoſtẽ niet en fullen befwaert ofte be- 
Myoſien fe wy voor twee jaren, naden laſt worden, maer dat het daer mede al. 
T 4 lefins 











Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
mages reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 









— Nederlantfche Hiſtorie 
16: 3. definsfalgeredrefleert worden ‚als voor 
wen den jonchften crijch teghen de Croone 
Sweden gheſchiet ende gebruychelich is 
geweeft. 

Het welcke wy V L.ende u hier mede 
wvriendelick,gunftich ende genaedighft 
onvermeldt niet laten willen. Datum 
op ons Conincklgek Slodt Coppenhact, 

en 18.lunij,1ó13. 


Ende pvas onderteekent 
Chriſtiaen. 


D' Op-fchrift was, 





































— — — jn 
— 


Den Hooch-gheborenen Vorſt, 
J onſen vriendelijcken lieven Oom. 
ERE Oock V Vel.geborene, Edele,Frent- 





Ht 
9 pheſte, Eerbare, ende Hooch-geleer- 
IAM A B de,onfe befondere lieve ende lieven 
MEN RE HCN — 
AEROBE befonderé Heer, Maurits, Prince van 
NE ka —30 
HBM Anr dae Oranyen, Grave te Naffau , Catzen- 
EEE Tech elleboge, ende Meurs,Marck-Grave 
EERE: henk tot der Vereende Vliffinghe. Oock 
| | l Et Ee andere algemeyne Stendé der Verce- 
| KOEL ek nichde Provincyen in Neder-landt. 
HE Ee —9 i — Je van Lubeeck fiende cũ bevin: 
EDEN sel m0 dende / Dar De Coniuch ban Dene⸗ 
HNK OO OR Die bi Lus marche fich beerdich matckte om 
Bit | beeck maer: haer den crijch aen te doen / ende fp 


EERDER). cet He ken becbant Alleen niet machtich genoech en waren om 
Hide an ; 9 —— aer tegens hein te verweeren / foo hebben 
TELS Sid umeeroec fP Bedacht ende gheacht/dat fp noobmen: 
Fie Provincien, Dichlehk affifteatpe van andere Pzincen of 
OR! Fepublchken van noode Hebben oudẽ / haer 

Hi AO hier ober met malcanderen beraedftaegen: 
de / hebben beloten een berbontenifte aen te 

gaen met De E. . M. Weeren Staeten der 

vereenichde jeder-landen/ die langhe jaré 

' vanden Coninck van Mifpanjen f eer fame 


— — 
Een J 
ie — 
— 

El 
EE 


— 
WE 


EIK oe En werlck waren gheperff ende gequeit ghe⸗ 
HEE oe 0 Weeft/ende Der Galé wiften hoe Die te — 
Pek ce HE, De Waren / die in fulcker etende vervallen, 
GERED oat Daer in Die van Lubeeck teghenwoozbelick 
Miet OM gheraeckt waren / Ende dat fp Der halven 
—00 des ter eer ende te meer ſouden ghenepcht 


ſhn haer de goede Handt in hare goede fake 


— * 
— den 
— 





r J 
— 
—— —————— 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 


LC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


444 B 20 


Het vierendertichfte Boeck. 
te bieden/Belgia. 


Non ignara mali miferis faccurrere difcii- 


De Beeren Staeten van bie gan Kubett 
berfogbt ſynde / fu ſtracx willich ende bee 
vept ghewreſt om metde Lubeeckſche cen 
verdrach in te gaen, bwelc door beyder· ſyts 
Gefanten bewozpen/ende van Gare Printi⸗ 


‚ paele goet gebonden / aenghenomeu/eudt- 


| verſeghelt ig op ben neghenent wintichſten 


May Deg jaers 1613. Waer ban dit De ſoama 


is / oog eerſt dat Dit verbant ofte verdrach 
was ſtreckende tot onder-houdinghe DEL 
vrper Zee-baect/alfo dat fp fouden mogen 
blpben bp het recht atler volckeren / alg oot 
harer vechten ende Pzivilegpenin de Zee 
ende coop· handel / ende cm malcanderentt 
helpen vapen banden overlaſt ende (ware 
impofitpen haer onlancx op-gedzonggen. 
Dat bit berdzach ende onderlinge vriẽt⸗ 
fchap niet en foude ſtrecken tot quetfinght 
efte berbzchinghe Der vriendtſchap die DE 
Staeten der Geunieerde Pzovincpen hade 
den wet Den Reyſer ende het Ayck / met DE 
Coninghen van Prancherdek / en Groot? 
252itannpen / oft eenige andere Princen: 
Deel wepnigher dat doordit verbrach die 
ban Tubeeck haer fouden af-fonderen van 
be gehoorſaemhept / Die fp Den Kepfer ende 
het Tijchefchuldich fijn / maer Het ig dact 
toz ſtreckende / om malcanderé in hare Pae’ 
bilegpen ende gherechticheden de handtte 
bieden. Dit verdzach fal ſtrecken tot bepder 
Partpenbefte ende Welftant, Daerom en 
folmen niet doen ofte beflupten / dan met 
bepder kenniſſe / wille / eũ believen / tot welt? 
ken eynde die ban Tubeeck in den haghe / 
ende de Staeten te Lubteck haren Agent 
ofte Oꝛateur ſullen ſenden / om met den felfe 
den alles opzechtelijck te communiceren cf 
beractflaegben. | 
Indien pemant een ban bepden in bzeuc? 
he Doet in ſyn Previlegpẽ ofte coop-haudel/ 
fo falmen Den felfden mer befendinge in det 
vrientſchap foechen ce bzenghen tot af ſtant 
ſynes voornemens/ maer bp al-dien dak 
ſulcx niet en falcunnen te weghe ghebracht 
Wogden,/foo falmen gewapender haut / doch 
Defenfibe/fich daer tegen ficilen, 
Indienmen tot de warpenen moet comẽ 
fo ſullen deſe Getonfedereerde daetelyck al 
harte Burghers / ſchippers / crychs leden/ 
Die haren vpandt dienen / te hups roepen eit 
belaſten te comen / by verbeurte van ljfende 
goet: 






| Gi 
9* 

















shag. 
EE: 


Í 
Í 


aennemen. 


— 


. 7: eme =— 


ears \ * 
— —— — 
— —— 


goet: Ende fp ſullen harer teghen partpe 
unc cfaeten We hare Steden ende ghebiet 
pte / de ſelpe miet heipende noch met gelt/ 
ef) met volck / noch met fchepen/noch met 
Apthen/ noch met bictualte ofte ammunitie 
an Ooꝛloghe· 
F Dien eenighe der Geconfedereerder 
epen ofte goederen by hare weder-parz 


_ Epe Wozden gearrefteert ofte acngehouden, 


Go (wilen De Geconfedereerde van gelycken 
Doen in hare landen ende ghebiet. 4 

* eſchepen ende coop-lieden der Gecon⸗ 
5 eerde fullen malcandereng Haevenen 
rp elek maghen ahebzupcken/ alfadat de 
phers ende coop· liedẽ haer fullen wach⸗ 
“bon pemandt ghewalt ofte ongbelijch 


We onderfaeten Der Gheconfedereerde 


| ſullen bepder ſyts het Burgber-recht ghe⸗ 


Weten/ende erven de goederen Die haer aen- 
° EDE full/fonder aenfien ban Keligie/alfo 
ochtansdatfp den Derrichften penninck 
AET ban ſullen miffen. 
enf heen ban bepde De gheconfedereerde 
thee fonder henniffe ofte believen beg ans 
a en moghen handelen / ofte pet doen dat 
—— deel / ofte pzejuditie fjner Ghe⸗ 
: cDereerde eenichfurg fuude mogten 
freecrten / Mmatrmenfalden vrede ofte beo 
lieber sechen miet bepder kenniſſe ende bez 


bui t Gheconfedereerde fullen hare contrez 
« len moobich tat onder-houdinghe ban dit 
rdrach altijt beerdich hebben aa ooch die 
he pen / Wapenen, ende alle oorlochſ⸗ghe⸗ 
cap, eude op hare coften lacten bzens 
rh tet plaetfe daer Dat behoeven ende be: 
| — — ap ban Lubeech fullen tot * 
e deſer 
—— oncoſten het neghende dee 
it berdzach ſal voor eerſt vf-thien jas 
tal Vaft ende feecher gaen / ende naegp/pis 
vei - Der felfder bau bepder ſots geconfeder 
| el moghen ghepzotongeert worden 
u * eenighen Vorſt of Republcke / 
erhepdt indien De hanſe ſteden haer 
pd eindit Berdzach Wouden begbeben/ 
Men defelfbeop beleefde conditien fat 


En feben-entwintichffen dach ra- 


ann se Mi * 





















Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, 


4 4 ee dff 
PR Kk San 4 


fcut vijf hondert Peerden. De Magiſtratt 
ende Sheeſtelickhendt zyn hem ſeer fraen 
ende in treffelicke magnificentie te ghemoe⸗ 
et ghetrocken. Booꝛ de Stadt waren veel 
Centen/ ende eenige Stellagien opgericht/ 
inende op de weicke ghenoechelicke fpelen 
eñ vertooningen te fiene Waren, De herto⸗ 
ge ban Totteringhe be Pranfche Ambaſſa⸗ 
deur / vele Graven ende Edel ii eden ſhu in 
des Cuer· Voꝛſtes geſelſchap gheweeſt. Als 
hp ter Stabtf-poozte in quam / ſo was daer 
gheſedt een ſeer ſchoone Joffer / Die ſyne 
Tuer· Vozſtelicke Deurluchtichepdt Wiltes 
com hiet / in het Spaẽs / Tathn / ende Fran⸗ 
cops/ende fp preſeuteerde hem eenen goude⸗ 
nen ſleutel der Stadt-poozten. De Cuer⸗ 
Boꝛſt hadde cen beſonder Wel ghevallen gen 
deſe jonge Hoffer / ende hp heeftſe rckelick 
begbifticht. Op het Hof ffont De beelte⸗ 
niffe des laetſte over-ledenen Cüer-Dazz 
fteg ban Ceulen / wt Dag feer aerdich 
ghebotfeert. Nig de nieu-vercozene Cuer⸗ 
Bozſt nebeng De felfbe Was neder ghe⸗ 
feten / foo heeftmen den groenen crans ban 
De dooden Cuer-Voꝛrſtes hooft gheno⸗ 
men / ende deſen nieu vercorene opgheſedt / 
met veel gheluch-menfchinghe in ſyn nieu⸗ 
we regieringhe. 

De veertich Steden deſes Biſdoms had⸗ 
Den daer hare Gheſanten die eick van Wes 
ghen hare Stadt den Biſſchop eenen Dete 
ten Oſſe met vergulden Hoornenende Leel 
Schapen fchonchen/ met nach beel andere 
cofteliche ghefchenchen, Dan het Biſſchop⸗ 
licke Palleps ig hp nae het Raedt-hups 
ban den Magiſtraet gheleydet / alwaer hp 
den ghewoonelicken ect ghedaen heeft / ende 
de onderſaeten hem wederom. Dwelck gez 
ſchiet ſhude / ſoo iſſer een coſtelicke macltpdt 
ende bancquet veerdich gheweeſt / daer me⸗ 
de De Cuer-Dozft ende ſyn gheſelſchap ban 
Den Magiſtraet der Stadt ig vereert ghe⸗ 
weeſt / De janghe Joffer / die ſyne Cuers 
Voꝛſtelicke Drurluchticheydt gewillecomt 
ende De ſteutelen ghepreeſenteert hadde / ſadt 
aen fn fijde ter Tacfel. 

Daer nae hebben Defe Jeſupten op De 
marcht een fracpe Comedpe ghefpeeldt tot 
vermaeckinghe des Cuer · Borſtes ende ale 
ter Der ghener Die De ſelfde aeuſchouden. 


Fol.76, 


1613. 


XXX, 



















































U tat. 
4 





bd. 
BELT ik 


heels flaetelick binnende Stant Lupck nac allede Pyincen ende Dozften pjutede 


nuarij ftylo novo, is De nieuw· ver⸗ Ntrent ben felfden tijt ſyn te Wee⸗ 
De boort cozene Biſſchop ban Ceulen / feex O nembp Den Kepſer — bp 
Judt, ohecomen / beraheſeifchapt ſynde met dun: De Hupſes van En / om Weenen. 


met 









Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 









































‘ 
| 
b 
Id 
J 4 
4 
fi 
Ó 
hd 
1 
ki 
| J 
ke] 
4 
Pik | 
ij 
ELI 
9 
9 
1418 
4 
4 
Ik 
Hi | 
! — 
J 
J 
Ein 
» 
Ei 
DE ú 
nk Il 
B dhl 
OAD NE | 
B ek ot 
É Hall: ' 
‚Mt 
id 
Ln 
4 
1 
ál 
9 
—4 


— 
































IND 
DR —9 


Early European Books, Copyright © 201 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


than. alen EE xr 
*œ 


1613. Miek malcanderen teſpreken ban verſchep⸗ 
— Sdene ſaecken haere Stamme ende particu⸗ 
liere ſaecken aengaende. Eer ſp ban mal 
canderen verreyſden / Doo beeft de btepſer / 
tot haerder cere ende vermaeckinghe veel 
ghenoeehten ende fpelen agengeſtelt de weit⸗ 
Ke Gier te verhalen beel te lanc/ ende dẽ lefer 
te verdzietich foude weſen. Alleen fal ick 
bier een lucht verhalen Dd welck war beſon⸗ 
ders is. Nae dat He cofteliche ende conſte⸗ 
licke ſpelen geepndicht waren / Sao Hebben 
De ſlachters en ocken een BoerenBeup⸗ 
loft gheſpeelt / aerdich ghenoech nae des 


lants wijſe. Ende onder andere vertoonin 


ghen die deſe lieden deden / was dit mel de 
vreemſte / Dat dar verſchenen twintich 
mannen / die t'ſaemen eenen worſt droegen 
die neghen hondert neghen-en neghentich 
Oock Warender vid. 
flachterg/Die een qrootwegerecht Offe-vel 
hadden / daer haerder tenige de handen vaſt 
aen gheſlaegen hadden / voor haer ginghen 
genighe Gecken/ die elcke reyſe Den eeuen of 
Ben anderen grepen ende op Dat Oſſen vei 
wierpen / Den welcken de flachters hooghe 
inde lucht mierpen / ende feer aerdich we⸗ 


ellen lanck Waag. 


derom op het Offen-hupt wiſten te vans 
ghen. | 


Ter Wijte dat aldus de Hepfer ende Oo⸗ 
— ſtem hchſche Heeren te Weenen / ende andere 
k AG sk often deg Lijcr — hard 

pueerden ende goet cier maecten / ſo paſte He 
(een Cutie Curefche Vepfer mel vacume op {Da luck, 


Ende hp heeft den Bata pan Oſſen ofte Buda, 
Die Doe ter bijt te Dadrianopolen Was met 
twaelf dupſent Janitſers / belaſt / op alles 
goede ordze te ſtellen / hr heeft eenen Turier 
met brieven aen den KRepſer Matthiam ghe⸗ 
ſonden / die Ben rev. lanuarijte Praghe is 
aenghecomen / den nieudercogenen Nepſer 
geluc wenſchende / te gelheke vberſoeckende⸗ 
Dat hp hem eenighe Eaſteelen ende vlecken 
onder G2aan gehoorende / ſoude vap ſtellen/ 
ende Dat ſyne Kepſerlycke Me fich met de 
ſaecken van Siebenbuzghen of Crauffuva⸗ 
Bien niet bemoepen en ſoude / maer dat hp 
hem Daer mede foude laeten beweerden. 
© welck doende / fofoude dat gerepcken tot 
vrientſchap en brederendetot bermpdinghe 
han bloet ſtorten. Darr ter contrarpe indië 
de Koomſche Vepfer hẽ woude moepé met 
De crpghien ban Siebenburghen / ſoo foude 
Daer veel elende ende bloet ftozteng wt ont? 
ſt en / De wple de Curckſehe Vepter niet en 


TTT 







La 


Het vierendertichtte Boeck, 


conde naelaeten Die te beſchermen / die Get 1 Ne, 


om hulpe aenghefoght Hadden, 


Defen felfden Cuvier heeft oock noch J 


naerder ende ſeeckerder tydinghe ghe⸗ 
bracht dat den vrede tuſſchenden Curch⸗ 
ſchen liepſer ende Den Coninck van Per 
ta ghetroffen ende bebefticht wos, Ook 
gerclaerde Defen Curier / Dat Gj den Balt 
ban Buda van den Sultan hade lait ghe⸗ 
bratht ende behandight / dat Ho den rave 
Conffanthn ban duchtenftepn wr fijne ge⸗ 
bancheniffe ontſtaen ende vep ſtellen (oude. 
welck ooch daetelyck ig ghefchiet. DE 
Grave heeft toteen teechken fijner vrplae⸗ 


: — B Mil 
tinghe ſyn boepen / Daer mede hp te vooren — Fi 


was gebonden ge weeft/fduer Hupffrouwe 
in Italpen geſonden. 


Deſelfde Curier bootſchapte oock / dat 
beg Turckſchen Reyſers dochter / dertien 


Jaren oudt/ ten Gouweldche gegeven wad biel 
Ben Nafuf Balla , ende Dat De bzuplofe met Hoi 


groote Magnificentpe gehouden mag. DE 
Vepfer vertoonde fich in fuicher JRaguifie 

tentpe / Dat Gem eeu peder met groott 
BerWwanderinabeaenfcgeude. Baer wier⸗ 
Des Dzpe peerden boor hem gelepdt/verciert 
miet ſaedelen cu toomen/ban fupveren gou, 
De/ Daer etteljjche hondert fchoone peerlen 


ende geſteenten ín gheweoght waren/cndt 

met Dekens of bebanghfelen;oock feer coſ⸗ 

telick gebogduprr met Peerlen cn Gefien⸗ 

‚tem ingoude gevat. De Uepſer hadde eenen 

rinek aen / daer eenen Catbanchelinfadt/ — 

die meer afg een tonne fchatg Weert te ſyu 
geeftimeert wiert. 


Der Bjupte peonckieederen Waren ooch 


fo boben maeten coftelgeksmet alterlep Gee 
fleenten fo dicke befet/Datmenfe achtte ober 
De twee tonen ſchats weert te fijn/behals 
ben De feer fchoone eñ cofteliche goudene ber 
peevide Croone / Die fp op het hooft droech / 
eñ hare voode fluweelene ſchoen ofmuplen/ / 
Die heel bol Peerlẽ en Cofieldche ſteenẽ (167 
Den. Sp reet onber eenen Coſtelhcken He⸗ 
mel ban Gouden Lacchen / doc bol Peerlen 
en Gheſteenten gebordupet. Waer volghdẽ 
Beel Drouwen en Joffe en/ ald oock be 
— Cameriingê/ Pagvensen Tac⸗ 
epen. | 
Mupl⸗· eſeis gheladen metgeldtsmet Tiet- — 
deren en clepnodpen, 
vnftien Camelen die de 


Noch volghden haer drye hondert 
Nae deſe quaemen 


weeft / maerhp Geeft Let 
vak 









bedden naedroegen· ot 
Des Turckſchen Veepferg dꝛepgementen valt # 
en (jn niet pel ghe 










4 Onder deregeeringhe van Coninck Philips de derde, 
is Lracr in het boor-jaer fijnen leger nae Bits | fouden haer beſte daen / om deſe ſaeckte in Her 


| rdozger lant ghefonden / over heerende ‚ goede te verdrarghen. Defebepde Borften 
acx eenighe Tafteclen ende vaſticheden | hebben derwaerts gheſonden eenighe ban 





— ⸗ 






iN ghevanckelich wech voerende alle De gee 
Edie miet goet-ittichtick den Cucchfchen 
epſer ghehoorſaemhepdt belooven ende 

Weeren en ouden, 


Oben hebbe ick aengheroert / Dat 
ben beede ghetroffen was tuſſchen 
den Curchfchen Kepſer ende Den 


a ————— Eh 
*4 


— Den à 
$ men GE Gedupst/jae eer hp wigeroepen was / ig 
> bp wederom verbroockẽ Bant alg De Am⸗ 
Affadeur des Coninct vã Perfate hupg cos 
— De Articulen des verdrachs mede 
zacht / ende de Conint be ſelfde lefende daer 
bevont dat hy onder Den naeme ban den 
urckſchen Veepfevalle jare eenighe ghe⸗ 
CHenchen te fenden / hem ſoude moeten tri» 


liet / Dat bp fjnen Ambaffadeur dactelick 
ap Sen cop afhoutmen/ ende Den Curchſchẽ 
Awbaſſadeur / die met Ben fDnen ban Cone 
tees topolen/gecomen Wag/ om defe Ar⸗ 
geen te ſien onder-fcörijben ende bever 
ighen / heeft hp laetende aoghen Wtfteecs 
en ende de bepde handen afhouwen / ende 
Ceft hem alfoo ſynen Heere te hups gefon⸗ 
goeie door is de Eurchfche Heepfer ghe⸗ 
Ootfaecht geweeſt Den Nafluf Balla met fijn 
eger wt Sevenburgher landt te rugghe te 
Gen comen, 





IX, 
— Enen tijt lanck gheleden waſſer een 
iten beginſel van berderte en miſperſtant 
Keo te Franckfort ghereſen / tuſſchen den 
he keer Magiſtraet ende de Wurgherpe/ 


dwele aitenchfkeng meer en meer tot-genoe 

J heeft / de Burgers verfoechêder 1. Date 

js es Stadts Peivilegpen foude Publi⸗ 

id ENDE voor den dach bzenghen 2. Pat: 

vh De Joden / die menich uran opaeten met 

do en Grooten Woecker/Wt de tadt ſoude 

en vertrechen 3. WBatmen een openbare 

en marckt ſonde aenftellen, Als dit 

uſverſtandt Den Repſer clachtelyck was 

00}-gecomen / ende fyne ID: vreefde bat 

Wbonerken een groot bier foude onte 

' AEN / Dwelckmen uiet lichtelijck en foude 

Ee an bluſſchen: So heeft ſyne Veepferlicke 
, 5 gheſchreven aenden Cerft-Bigrcho 

bi ak Ments / eñ aen Lodewijck den Lant- 

VBꝛaeve ban Heſſen / haer helafkende Dat fp 


Early European Books, Copyright © 2011 Pro 


| ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek Den Haag 


444 B 20 





Apt gheven / foo ig hy foo toopmich gewor: 


brandende ende blaechende rontom hersen: | hare Traets-Meeren/Die haer befte ghedaen 


hebben om dit mifberftant te fliffen / maer 
te vergheefs. Sooſn dan cote Daer nac 
Die bepde Borſten felfgte Frauckfort geen: 
men / die / nge ghenomene in formatpe / op als 
le ſtrpdighe puncten Wel gelet / ende De pars 
tpen meer-maelg verhoort hebbende / eyn⸗ 
deihch De ſaeke fo wjt gebracht hebben / dat 


(fp de partpen/ ofte immers de voornaemſte 
Perfiaen/ maer Hp en heeft niet lans | Der felfder bp malcanderen op bet Duptſche 


hups ontboden/ende Get berdzach vaoz-gez 
leſen hebbende / dit mif-berftant weth genas 
men/ende onder boet ghetreden hebben(ſoo 
fp immers mepnden)d welck gedaen ſynde / 
ſoo ſyn fp Wederom bervepft. 


Pden achtienden Aprilis iffer te xxx; 
Maeghdenbuzch eenẽ fchzichelijt, / ⸗ 
kenbrant gheweeſt / vecht op den Brant vm: 
claeren nuddach. Daer fijn in de ID deo 
langhe ſtraete berbzandt Dype hondert ende De 
t wintich huyſen / onder Welch getal waren 
vpfenveertich Beouwers. Daer ig oac een 
ſchoone Werche geheel afghebzandt. 


‚Onteent deſen tt iffer oock te Conſtan⸗ og, nne bin⸗ 

tinopslen eenen qtooten bzant geweeſt / die nen Con: 
oberde Dupſent hupſen wech ghenomen ſtantinope⸗ 
heeft. Ende gelhck het gemepuetick ouer al Et 
toegaet / ſoo gheſchiet het daer oock / datter 
vele toeloopen quanfupg om den brandt te 
helpen leſſchen / maer het is om te ſtelen. 
Daer was een rüch Coopman / die om het 
goet / dwelck wt fn brandende hupse ghe⸗ 
fleept Wiert / Des tebeterte verdedighen/ 
op De ffraete ſtoudt met een piftote in Ön 
Gant. Be Baſſa van Naſſuf daer voor bp 
rydende ende deſen man Haer alfoo ſiende 
ſtaen / heeft hera corts daer na aengeclarcht 
ende beſchuldight / dat hp hem hadde ghe⸗ 
ſoght te beletten / ende Gindertedaen. De 
ECoop-man fd geordeelt alie fijne goederen 
(meert fijnde wel hondert dupſent Dechte 
nem)berbeurt te hebben. 

Den elfden dach Marij is de gꝛoote Stat nn 
Ooſenbrugh aen bzant gheraecht:/ hoe) of Hartyug. 
Waer Doo? en Weet niemandt . Berre het ave, 
grootſte ende befte Deel Der Stadtis af· ge⸗ 
bzandt/ wel bp De bupfent gheheele hupfen / 
behalven Kercken / Clooſters / Gaſt hüpſen 
Sieck · hupſen / Waeter · meulens / ende an⸗ 
dere der gelhcke groote publycke gene 

en. 















































dt 17 4 





















Pen 
r 


















Nederlantſche Hiſtorie 

hi fi 1613. Ten. Inſommighe ſtraeten fjude hupfen 

Ei ig alle gaer op De cie af-ghebzandt. | 

Hi 4 - 

9 Gneſna in De Stadt Gneſna U! Palen is oock dit 

ik Ki wolenaf: gaer aen dertich oogden te gelĳjche in brandt 

Jd — ghebrandt gheſteecken vande gemutineerde ſoldaten 

mt Die Wat der Moſcou comende/ over ai daer fp 
Ik paffeerden:toofden ein brannſchatten. Sp 






paften te Gneſoa te comen, ebẽ als het Baer 
paer-marcht was / mepnende ve Stadt te 
plonderen middeler wylen Dat peder cen 
foude loopen om den bzant te leſſchen. Maer 
ben bzandt heeft in cozter tint foo ghewel⸗ 
Dich D'aber-handtghenamen / datde ghe⸗ 





EEEN — 
——— — — — 
— > —* 
* 
— — 
— 













EA Or heele Stadt/ooch be voorſtadt / AItem lierc⸗ 
9 ken; Claoſters/ Meulens/Schoſen / met alte 
Ee Pe De winckels eude craemen teenen-maecle 
HEU on Bak gan het vier berflonden ſyn / alfaa datter 
de Mak miet en (gl oberich ghebleven/ dan het goet 
HEEN: ek HE j datmen inde Lielderg ende onder D'actde 
EEE verſtopt ende verberghen heeft. 
IE DEL HE He XXXL De Cuer-Doyft van Bzandens 
BEE ED De Cours pp hi eneen 
HEESEN otd ite Voaft ban ijn aen-gecomen/ lange in Prupſ⸗ 
PIR AFO AEL, zalk voer Banden⸗ ſengheweeſt (ude / om met den 
Ki \ 1 catta on Coninck van Polente handelen van Wer 
ARE EE eha n. ghen de beleeninghe des Worftendomg 
EEE BRD aL RPA Pꝛupſſen / dwelck hy nu epndelick vercre⸗ 
EERE en RO | ghen hadde, Als hp ſyn incomfte te Berlijn 
| Hi OER dede / ſoo hadde hy bp fich fijne bepde Broe⸗ 
ein berg / ende ober De acht hondert Peerden / 
IE kaal De baniere van Pzupſſen wiert boor fine 
BEEMBE TDi dd Cuer · Voꝛſtelicke Deur-luchtichepdt ghe⸗ 
HR J dzaeghen / ende des anderen daeghs wiert 
HE et NM fp inde Rercke gebracht ende aldaer gelae⸗ 
AENDEE:! CAK AND ten/nae Datmen Godt den Heere met blt? 
OOMEN 0000 fchap daer opentlick ghedancket hadde dat 
EEMS art OD deſe gzoot · wichtighe ſaecke noch epndelick 
4 9 — welaf·gegaen was. 
EI in ht 2 
PERU se Oe Ih EIK Dermitg wp Neder· Landers foo 
1 ECD, — menich mael ban Spaenjaerden 
ik: (TE PAR Be Meant bedzogben fijn gheweeft/ Soa ift 
KRER OS 000 berbieden Dat fchier al hare ganghen en han: 
alc vande delinghen ong fufpect fún: Inimers alg fp 
EEEN tantediengt Daer reppen of toeren / foo voeten Wp ang 
EIA E OE Op tenemen, Medesende hebben ſtracx cen ooghe int ſepi. 
EL ee A Derhalven alſer int vooz-jaet ſtercke tijz 
J AL dinghe quam / datter in Spanjen qroote 
—9 RN tot-ruftinghe Wagban een gheweldighe 
—J— Scheepſ⸗Armade / ende Dat de Eertſ— 
EEDE CH Hertoghe Ooftende feet flerch liet maeckẽ: 


Soo heeft fijn Exce. alle Colonellen / Hides 
mepſters / ende Capitepns aengheſepdt / 


ee < —— * 
— — — 
* ne Es een 
— F * — — * * 
* * 8 — — 
— — — — — nn En 
en — — 
* ne Rn en — 
— F de 
— — — ed — 2** 
mn an 
— — — — 
Te : _ 
* 
— — 
— —— > — « 
a. hee: — — — Ea 
gs : — 
— 3— — — — — 


vropean Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
duced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
























— * — 
Me ik —— 


Het vierendertic hſte Boeck. 


bat fp hare Compaigupen ſouden complett di 


houden in ghetaele / oock wel verſien VAU 
gheweer en Wapenen / tot aller upze hatt 
veerdich houdende tot dienſt der Landen. 
Daer ig ooch Den rj. Martij een placcact WE 
gegaen / verbiedende allen ende eenen pet’ 
lichen / bp naeme ſchippers eu bootf ghe⸗ 
ſellen / haer nict te begeven in Den dienſt van 
Wt-landefche Heeren / Het fp in dencroch 
te wacter/ofte Lande / ofte om op de DI 
fcherpete baren / ofte Wat name dat hit 
foude moghen hebben / fonder vooz- wett 
Der Heeren Statensof fijner Erce/ ofte kCU 
minften der Magiſtraetẽ Daer fp onder GL 
feten waren. Daer bp wel eruſtlick bebe⸗ 
lende / dat alle be gene Die alreets Dienft ghe⸗ 
nomen hadden / maer noch binnens Wants 
Waren; Denfelfden Daetlick ſouden op ſeg⸗ 


Ez 







| Uren, 
F 
4 gi 
4 bns 


De 
Ug 
u 















if, | 
* 
In: 
Udo 





















ghen: Eñ die vu bupten Lauds in dient Mm, 
wgrẽ / dat fp binnen Dype maenden nae datt 


deſes Plactaets / wederom te hups comen 


veel aengaet de gene die noch binnẽ Tands 
waren / Ende bp verbeurte ten eeuwigen 
daeghen ballinghen te blijven / die bupten 


binnen den voor· ſchreven dach. 


Daer is te Rotterdam / Amſterdam / eid 
elders groote toe-ruftinghe ban oozloch? 
fchepen / ende Coop-bardpe-fchepen ghe⸗ 
weeft/eenf-Deelg op De tijdinge bau De toe? 
ruſtinghe der Diotein Spanjen / eenſdeels 
oock om nae Indien te varen / welcke ſche⸗ 


pen alle gaer / fo wel ghemonteert wierden! 


als of fp teu crjghe varen ſouden. 


Daer guamen om deſer tötdzpe schepen 
aen ín Cexel / Wt Guinea/ eñ andere War’ 
den / mede bzenghende een goet Deel gouts / 
oock fpecerpen / ende andere coſtelickt 
waren . Dit heeft De Wollanderg ende 
hare gheconfedereerde noch meer morts 
en luſtes ghegbeventot toeruftinghe vaN 
fchepen. 


Hadde bet eenige te defer tijt nae haeren 
fingegaen/{p fouden den Coninck van De? 
nemarcke met lief of met leet gepoocht heb’ 
ben te doen afzfetten den ouet-groeten U 
Dien hy in de Sont opde Hollandsche ſche⸗ 
pen ghefett hadde : Maer andere De ſaec⸗ 
ke Dieper infiende Gebben ſulcx verhin⸗ 


dert. 


Op 


fouden/ Bp betbeurte vanlijf en goetfod 


fjnde niet Wederom te huys en keerden 








ge. 


Te B Oe We — 


EEE Kr dh 
4 ni „ 


dS. 


Pden ryu. 
ghecroont Eoninginne ban Wan: 
N gatpen / Dwcich met fcer groote 
iter. — dMagnificentpe ghefchiet ig / te 
—* bne te verhalen. Waer is eerft op 
— * geſett de Croone daer de epfer 
ode, Cont Phus mede Wag gecroont geweeft tot 

nt, en ban Bungarpen/ weert geacht wel 
ai ge entbert Oupfent Pungariffche Duca⸗ 

on aer nae heeft De Cardinael Forgatfius 
opb epſerinne eenander cofteliche Croone 
di tt hooft abefett/ ende haet in der handt 
ine Den fchepter ende appel deg Ricr. 
dae eel muficeren/bancheteren/ fchieten/ 
* upden { Cinch-loopen/vieren/ en au» 
bie riumphen ig defe crooninghe gheepns 









Ve de doodt des DertegBeg van 
Mantua, Die gheen Manucke erve 
ten heeft nae-ghelaeten / heeft 3e 
Wen Broeder(gelyc ic en Bet Oog: 
aelg Boeck verhaelt hebbe) den Cardi⸗ 
bulbeu Oet af-gelept/ende hp Heeft fich doen 
—* als Land Heere/ in IInes Broeders 
erfg €/ Die geftoyven Was (onder mannelic 
Ì aem na te laten. Dit heeft den Herto⸗ 
bert An Savopen( Dader der weduwe det 
oben Hertoghes) berdzoten/ende ges 
iten en boo? ghewalt en ongelöck Dwelchz 
Berger Dochter ende des af-gheftorvenen 
da oghes Dochter aen dede. Wp claegpde 
ter, enutet alleen de Weduwe fn doch” 
fi prio iliehlieks Wt de regieringhe ende bez 
jn ighe deg Wertoghdoms Lan Man— 
h bio: ſtiet maer oock / Datmen haer 
herb eenigh dochterken ontweldicht ende 
dl schede hadde. Mieren boven / foo 

* hde de Hertoghe van Savopen / Dat 

* Jee gꝛoot ongbeljck wiert aen-ghe: 

(meu hem het JRarquifaetfchap van 


ben 
/ —8 gaende 
Man⸗ 


ontferrat was onthoudende / ft 
gghende / 
at bp oog allen anderen Daer toe gerech 
pe eral / ſulcx be wfende met een lanck 
- Der contracten en verdr aeghen hier 
—— * pe pos —* hon⸗ 
WDwelck alles hier te verhae⸗ 
len beer te lanek foude vallen. D 


B at de Hertoge ban Savopen fchzee 
— ——— 
ban 


ertoghe van Mantua Was in bet befitt 

tat, bet Warguiſaetſchap van IBontfers 
bor, OP Wouder ooch in bljben. De Her 
than Savopen fiende ende bevinden: 


arly European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


| 








Onder de regeringhe van Philipsde derde. 
Martij ig De MKepferinue | de Dat hy met ſchryven ende Befendinge met 


Wt-richten ende conde/heeft De Wapenen in 
hauden genomen/ende bp ig te belde gheco⸗ 
men met eenen leger van TEupteren en boete 
knechten) ſterck ſynde wel vx. dupfent man? 
ende hp beeft den xxij. Aprilis met Petarſen 
de poozten der Stedekeug Trinum eit Alba, 
op-geflaegbheu/ ende inghecreghen / alg bp 
oock noch meer andere Schanfen ende Cas 
ſteelzens in bet Marquiſaetſchap van 
Montferrat gedaen heeft. 


De Hertoghe Lan Mantua en heeft oockt 
fijn ſtuck niet berfloft noch berfla pen/maer 
bp heeft ettelicke bupfent crichf-licden ghes 
fonden inde Landen ghehoorende onder het 
gebiet des Bertogheg ban Savopen / Die 
het daer alfoleelich.ghemaccht hebben met 
Branden en blaecken / rooben en ſteelen 
moorden en Bzauwen bercrachten / Als 
het beg Hertoghes ban Saboevens Lolck 
ghemaecht hadde in het Marquiſaetſchap 
van Montferrat. Jae de Mantuaenſche 
hebben oock den Savopaert in cen boſſcha⸗ 
gpe beel volt af-geflacgben. 


De Paus / de Dertoghe ban zrlogencen/ 
ende andere Prꝛincen van Italpen vree⸗ 
fende dat hier war grooter onberftandt ende 
onbepl ryſen foude / hebben gheſoght den 
paepg te maekentuſſchen Defe bepde Prin⸗ 
cen/ ghebruyckende tot tuſſchenſprekers 
ende Middelaers den Cardinael Boromeo 
ende Den Gouverneur ban IRilaené: Doch 
midler Wijlen naemen De buven-genoemde/ 
alg oock be Coninck ban Hiſpanien / veel 
volcx aen tot hulpe deg Hertoges Han Man- 
tua, gelicht oock de Hertoghe van Savopen 
wt Duptſch⸗· Landt hulpe van Volck ende 
ban gelt was verwachtende. Op het tuſ⸗ 
ſchen ſpꝛeken des Paus heeft de Hertoghe 
van Savopen in gewillicht ende belooft De 
plaetfen Die hp in Montferrat hadde inges 
nomen / teftelleu in handendeg Gouver⸗ 
neurs ban Milanen / tot datmen kenniffe 
van ſacken ſoude genomen hebben / Maer 
de Hertoghe van Mantua hier mede niet te 
beden fjnde/ Woude hebben dat de Sauo⸗ 
part de felfde fleden en plaetfen hem in Ganz 
Den foude ſtellen / met betaetinghe ende bets 
goedingge ban alle De oncoften ende ſchae⸗ 
Den Die daer op ghegaen Waren. Piet op 
drongh ooc feer hart de Gꝛave ban Chattil- 
lion deg Yepferg Commiflarius,die ban gie 
laenen nae Curiju ghevepft is om den Zas 

0 bopactt 





Fol.78, 
1613. 


an 


— a 






PN 
' 
Uk 
Bi al, 
D 
4 
ARNE 
hid: 
— * 
J— 


— — 
— me 
— — 
ze 


Ee 
— — 
— — 


— 


EEN 





| 
J 
ii A IE, 
Ì 
Ak Els BUI» um Ì | 
* 14 h 4 he 
& 4 EU APEL 
—0 4 | Í| | 
' if 
hi (MR + 4 
Y J Li 
J af Ì Î 
Ì —0 
| 
i / Ik 
1 


en ede nz ee Ee gene ME 
— ade tz zen 


































ae” nen p ——— — en 
— — — — _ — — — — S * 
EES en * — 
oi — * —— 5 —— — — 
— 


am — 


* Maan * 4 
chen Mem EA ie aar 
















































1613. 


— — — 


MXXV. 


Spinola 
graeft eer 
nieuwe 
Baert in 
Vlaenderẽ, 





kleine) 
DA ol lj 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 


ile 
es reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


— —— di Teen 
Ptn te ke © F ge rs Moni 
X J 





Nederlantlehe Hiftotie 


vopaert uret des Ucyſers Achtt of Bante 
dreyghen indien hp ſich niet en Woude Lot 
viede ende verdzach verftaen ende beghe⸗ 


ber. 

De ſaken in Italien albug ſtaende heeft 
De Coninch van Hiſpanien veel volcx acar 
ghenomen / g:ljck oock andere benaebupz⸗ 
De Priucen cu Nepublycken gedaen hebbẽ. 
Dehertoge vandPtozenct met be Spaẽſche 
hielden de partpe deg Hertoghen van Man- 
tua,de Switſers ende die ban Gent ven Ben 
Savopart nict boleomelic vertrouwende / 
bewaerden Gare grenſen en palen / de Dene? 
tiaenen Badde eet ooghe int ſepl / Haer niet 
openbarende Wat fp boen wilden. De Co⸗ 
ninginne ban Dranchrije aſſiſtrerde opent⸗ 
lick ghenoech de Spaenſche partpe. De Co⸗ 
ninck ban Groot·Bꝛitt anien beloofde Wel 
met woorden ent bꝛieben den Savopart fu 
aſſiſtentie / maer volck en gelt waſſer van 
doẽ / ende Dat cico civo. Sipne Me.van groot 
Bzistanpen vermaende oock welde E. H. 
M. Meeren Staeten Ber vereenichde De: 
derlanden tot aſſiſtentie van den Hertoghe 
ban Savoyen / maer bet was daer keſtina 


lente,men vreeſde bat ten laetſtẽ de Spaen: 
bere Paepfche Pyincen ban Buptfch- lant, 
het hooft in eenen capzoen fouden ſteecken / 
len om De Proteſterende Cuer eu Borſtente 
overvallen / of ergens pets Wot te richten Dat 
lich Weſen. 
Are Hoocheden Aelbertus ende Iſa⸗ 
bevaetflaegbt enbe bedacht wat 
fp beft by der bant nemen ſouben/ 
af-bzeuchebarer Pacbupren in de Geuni⸗ 
eerde Proviucpen. Nae langhe deliberatpe 
te graven dooz He welcke men De goede⸗ 
ven die te Dupnercke / Oaftende / ende 
De cunnẽ met ciepuder fchepen binnẽ Laubo 
brenghen tot Brugghe / Pperen / Gent/ 
en. Het beſtellen ende volvoerẽ deſes groo⸗ 
ten wercks is Den Marquis Spinola bevolen / 
ren en Burghers wt De omligghende Ste⸗ 
den en Doꝛpen / maer aot een groot Deel ber 


jaert ende Bertoghe van Savopen met ans 
ende ghetijcker hant in Duptfch-landt val⸗ 
alle De Keligionf- ber wanten foude naedee⸗ 

bella nu in brede leyende / hebben 
tot voorꝛ deel hatrer onder-facten, ende tat 
hebben fp goet gevonden een binnen-baert 
Blanckenburgh wt de Zee genquamẽ / fou: 
Antwerpen / ende andere Steden en vlec⸗ 
Die daer toe gebruyct heeft niet alleen Woes 
Soldaeten / Die hier aen een goet ſtuck geleg 


— — —— — — — 
— — 
— — — — — — — — — 
m — — — — — — —— — — — — — — — — — — — — — — 6 — 


af⸗geſneden / maeckende wt al dit voſcxken 


Dld 
3 ES zand Ten r 
A Jan, —P8 











Het vierendertichſte Boeck, ib 161 

verdient hebben / ende te qhelijcke heeft BP ib EE 

be felfde gheseffent ende hen lebigh-gant — pr —F 

ud 
eenen vechten Exercieum, * | 
bet: 

Entienden Novembris deſts jaers 9 
iſſer te Genua in Italpen eeu ſett — 
groot endeſchrickelyck tempeeſt 6 

. opgberefen 7 met ſeer epfhetijcher koet 

Donder en Bliren/oachk met fulcken on BE! odt” 

ſtupmicheyt der Zee / vat nopt menſche DEE 

gelycke beleeft enhadde. Daer ſyn boven 

de ſeſtich Galepen ende andere Schepen U 

ſtucken geflacghen ende te gronde ghegaen 

inde haven onder de Stadt/ ende noch ſe⸗ 

ventien groote ſchepen met voich en goet 

feer rjchetgeh geladen ſynde. Deſe ſchepen 

ſyn tegen de Statg-mupzen aen geflagen/ 

ende Berplectert/ oock hebben fp een groot 

epnde bau den Stats-mupz in ſtucken ge⸗ 

flacqBen/ die op De naeſte Bupfen vallende / 

vele der felfder Geeft varmopfelt ende ver⸗ 

brokken, Dit onweder heeft langer DAN 

twee daghen ende trace nachten ghcdupste 

Men heefter nae de Paufeliche fuperftitpt/ 

de Keliqupen lohannis des Baoperg (diel? 

mepnen te heben) met groote Proceſſpe oP 

De Statg-mupzen qhebracht / algof de 

wint en Zeedoorde teghea woordicheydt 

der ſelfder ſouden ſyn verſchrickt ende ver⸗ 

baeft gheworden / daermen doch nergens en 

leeſt Dat lohannes de Dooper opt eenich mi’ 

rakel in ſyn levengedaẽ en heeft. Maer de⸗ 

fe fuperftitienfe menſchen hebben voor haer 

odoghen geſien / ende met Der daet bevonden 

dat de Zer en Minden met deſe ende der ge⸗ 

lycke dinghen niet te ſtilien noch te bervee⸗ 

ren enfijn / want dit anweder bleef eben 

ſchrick lick alg het te vooren geweeſt was 

jae het ig eer fchatchelijeher geworden / dan 

gelinder / ſo Dat be geheele RKaeype eude Ha⸗ 

ven ig in ſtucken geflacgten ban de golven 

Der Zee, Die ooch trie Paepen ende geel” 

lycke perfaanen / die vit Beplicgpvom: datk 

brochten / hebben aenghetaiſt ter neder ghe⸗ 

ſlaeghen ta de Zee gefleept/endeonrbet il? 

ven ghebracht. te fchacdedie daer geſchiet 

is Wiert geacht haogher als tien wael hon⸗ 

dert bupfendt Croonente beloopen: behal⸗ 

Ben De ſchaede die in andere Rvieren ende 

haevenẽ daer ontrent geſchiet was.la por” 

tú Fino verginghen vijf Galepen/ endede 

ſchade die daer aen de Habven en Haepege 

ſchiet is / meyntmen bat met geeu houd 

Dupfent Croonen en ſal te repaeren we 








ib br4) 
L Cad 


zeef 

exel y 

nom? 
J 
ow 
a 
te 6 

j eudt 


J 


De Walt heſiſſche Galepen / ligghende 
in de Paeven van Peapelen hebbeu oock 
Groot perikel wtgeftaen / jat oock groote 
ſchaede gheteden. Baer ig eenen bierftracl 
Op Ei Doog Den Rerck·tooru Della Nuntiata 
Lhevallen / die (eer groote ſchaede aen Den 
toon eude Heerche gedaen Heeft. D2pe Por⸗ 


feplBen, fijn doos deſen form fa ghecampa: 
ptert/dat fp genootfaeccht waren uae gele: 

Me ſchaede / te rugge te heeren om haer te 
repareren. In Nederlandt ig ooch te Hefer 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. 
tt groote fchatde Dooz ſtormen ende on: 
weder gefchiet/oac Hete menfchen berdzore: … 


ken/alfa Datter tael dupſent daat aen flcant 
gedreven ſyn in Hollant / Zeelant / ende oa⸗ 
















ligghende Eplanden. 


EngBelant en is oock niet vry ghegaen / 
maer de Zee ende rivieren hebhender oock 
ugeeſſche Caracquen die nae Doft-Fudpé | groote ſchaede gedaen aen ſchepen / hupſen / 


menſchen ende Vee. 
Heere God weeſt onſer ghenadich. 


Epnde des xxxiiij. Boecks Der Nederlantſche / ende anderer 
Landen Gheſchiedeniſſen. 


Har VrIEF-EN-DERTICHSTE 


Borcx 


DER NEDERLANDTSCHE, 


ende anderer Landen ghefchiedeniffen;des 
jaers M.DC XIV. 


Eſen Somer deg 
sjaerg 1614. finder 
nevens De ſonne ge⸗ 
fien twee Parelia, ofte 
ſchyn-ſomen / aen 
: sf hepde fpden Der Was 
Sl RAK a ver fonte / fjnde alg 
* &N) twee ſonnen in De 
— — wolcken ſchynende / 
hei 2 OE alg of de waere fons 
* eenen ſpieghel haer ſchynſel ofte ghe⸗ 
ib berdobbelt hadde. Dit is meer- 
* ghebuert / ende / ghelhen de oude Hi⸗ 
den ghetupghen / daer ig ghemepnelyck 
—* Gefonder Sin Deen of D'ander Tonick⸗ 
et eofte lantſchap op gevolght. Dewelc 
* rewplen biet de bewpſen buyten pro⸗ 
foude weſen. Wat de verſchynniuge 
du tE ofte Drie ſonnen deſes jaers bes 
/en can ich niet ſegghen , ich en Wil 

Sin Car in den verborghenen tact des 
epe doachten niettreden. Sommighe 
El Ender defe vot iegghinge op gemaeckt/ 
jp — / * sas tend 
/Berghe / &c.twee Heerich / jae dꝛpe 
Heerich ſouden weſen. Wat hier ban fp/Dat 









laete ick in (Daer Weerde ende cumeerde | WD 


teruften / betfal mp ghenoech ſyn bier te 
erhaelen (fo veel alg ich hebbe cunnen 
ernemen) watter Dit jaer ghedenck· weer⸗ 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
tesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Images reproduced by cour 


444 B 20 


dichs ſoo bier telande / alg dere / ghe⸗ 


fchiet ig. 


Fol.79. 9 | 


1614. 


— 


rh 


Cuer-Boaft Phalf-gracve eenen Prins te 
jsnghen fone gebogen ban de Pazin: Hepdel⸗ 


En eerften Tanuarij, des nachtste 
DD tenupgen / tete Hepdelberch Den genghen 


ceſſe wt Enghelandt / Die ben feften Marti) 


berch ges 
boozen ben 


te Gepdelberch ts gedoopt. Boꝛſt Chzifkial eer fen 1an- 
van Anhalt ie Gevader ofte getupghe ges auarije 


ſtaen over den doop deſes jongen Priuces / 
nebeng de Gefanten wt Enghelandt / ende 
wt De bereentehde Neder landen tot welc⸗ 
ken eynde Prins Hendrich ban Naſſou 


derwaerts wag gheſonden / met feet ſtaete⸗ 
‚Wehe gheſcheucken / ende verſeghelde brie⸗ 


vendaer iu de E. M. Heeren Staeten deſen 
jonghen Deere ſchencken bier dupfent gul⸗ 
Deus jaerlict/ad viram. Pevens de boben⸗ 
verhaelde Heeren, ſyn ooch getupgen over 
den Doop deſes jonghen Meeren gheſtaen de 
Gjefanten van den Fijnfchen / Swaebifs 
fchen/ ende Frankiſſchen ſtreits ende het 
kint ig ghenoemt Frederich · Heudrick. De 
triumphen / vierwercken / ende Qeluc-Wenz 
fchingen/ nebeus De Predicatpen ober Den 
oop deſes Rinds gefchiet/hierte verhae⸗ 
len / is te lanck ende ounoodich. 


® ĳ Poos 




















































Ee — 
— — 


— = 
— — 






— — — — — 

— — et 3 
anne OS VAT. 
— 


— 
— 


— — 
— 
| at 


— — — 


ae J 


==: —— ——— 
— ——— — ee 
—— — 
Eee. — — 
lee: 


SE * — 
— 
— 3 
— — — pn — 
— — —— 





— * 


—⸗ 





— 
ee # 
R⸗ — — 
— — — 






—e 
—— 
— 






— 


— 






— a 
* 





















— en r- 
Lent — 
— — — 


arly European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


| 


— enger — ner — “he 
AN - 
ziet 


Nederlantíche Hiftorie 


1614, Ooꝛ een blijde nieu-jaerg tĳdinge 
ig ben Dollanders deur een jacht- 
KIL ſchip vanavifo ghebootſchapt / dat 
— De NPederlandtſche Schepen in 
Caſteel Nova Guinea handelende / met hulpe der 


mh Min, Woszen / Ben Dpaenjaerden daer te lande 

tamderg her; Date voorneenſte veſtinghe ofte Foztreffe 

okert, hebben afghenomen / ghenoemi Cattello del- 
la Mina, beſet fijnde miet Spaens garniſoẽ / 
fn het welcke vjftich metaelen ſtucken ghe⸗ 
ſchuts waren / met veel amunitpe ban oog: 
loge. Ben meeftendeel der Spaenjaerden 
fu omghecomen / ende De Bollanderg hebs 
ben(behalven den grooten bupt ) hier mede 
genen vrueren pag op Weft-Fudpen ghe⸗ 
creghen / den Zpaenjaert albug daegheſjcx 
meer ende meer in ſjn baer-Waeter comen- 
Desdaer worden daeghelicx fchepen in Wals 
lant toegeruff om Der waertg te ſeplen / wel 
ghewaepent / ende bemant / omde Spaen: 
jaerden einde Poztugeſen / daer het de noot 
voordert / het hooft te bieden. 


„ MIL en —* ri verg bed 
—— et ghemepne ſpreeck· woort Vigi- 
zt ng lantibus jura fubveniunt, hebben allé 
ben mogelichen blijt ende neerſtichtpt 


gebaen om den aenghebangenen bouw van 
dRulheps te berhinderen/ endt fp hebben 
ſtrax in den beginne Defeg jaers / naemelick 
den 10. lanuarij bp den Weepfer erlanght ens 
De wtghebracht een Parition oopdeel tegen 
De poffederende Borſten Brandenburch / 
ende Nieuburch / als ooc nieuwe ende ſtren⸗ 
ghere Mandata teghen be perſoonen Die te 
Mulhenm hupſen bouden / bp groote penen 
jae met dzepginge van Achten over Acht / 
ende hoochſte onghenaede / haer verbieden⸗ 
de haer aenghevangene hupſen voorder op 
te maecken jae ghebiedende alles in voori⸗ 
ghen ſtant te ſtellen / ende af te breecken alte 
nieuwe geboufclen/bp pene Ban 100.marck 
lotighes gout. 


sn Ae dat ben twiſt ende oneenic: 
Opꝛoer N heyt tuſſchen den doorluchtighen 





binnen Voꝛſt eude de Stadt Brunſwck 
Bve unfwijc. … langhe ghedupet hadde / Soo ig 
eyndelck Hoog tuffchen-fpzehen des Wer: 
toghes ban Wirtemberch de faecke fo wijt 
ghebzacht / datmen in Fcbruario heeft bee 
gonnen te ſppreken baneen goedelck ver: 
drach / ende Daer ſyn alg vrefves boog eenige 
daeghen gemaecht / met byp-ghelepde ban 
ben Hertoge oog alle de gene Die Van we⸗ 


a Mae * 






Het vijfendertichfte Boeck. 


ghen de Stadtin defe onder-haudelinght ib 
fouden ghebruyckt worden. Maer daer en 
is ter beſtemder tt eñ plactſfe niemandt 
ban weghen De Stadt verſchenen / DOD? 
bien Dat den gemeynen hoop der Burgeren 
fulcheg verhindert beeft / dzepghende allt 
be gene Die haer hier in fouden gebruycken 
laeten: ae eenighe Hebben fp wt den Ma⸗ 
giſtraet ghefet eenighe hebben vanfelfg 
hare plaetſe ende amt verlaeten / vzeeſende 
be ongheſtupmichept der oproerigher Ot? 
mepnte / bie ontrent deſer tijt eenen But? 
gher-mepfter feer leelick mifgandelt Gad? 
de / om dat hp fich niet en Wilde in alleg Hat 
haeren wille ſchicken. 

Als De Hertoghe ban Bzunfwück dit 
vernam / foo is hp daer ober feer vertoornd 
geworden / ende hy heeft bp openbare baie” 
ven daer over gheclaecht bp afte Heeren en 
Voꝛſten / die ban Brunſwijck befchuldigen” 
be van weghen hare onghe hoorfaemheyd 
ende vebellpe/te gelijchke heeft hp allen eudt 
eenen peghelycken / Geeſtelyc ende waerelt? 
lyck / edel en onedel / burghers ende boeten) 
mannen en bzouwen/ out ende janch/rijtk 
en arm / Wael ſcherpelhck berbodenin oftt 
wt Die Stadt te gaen of tecomen, pet daer 
wt of Daer in te bzenghen/ eenighe conver⸗ 
fatpe ofte coꝛreſpondentpe / ſchriftelijck oftt 
moudelinghe/met haer te houden; ende dit 
ailes bp ljf-flraffe. fi 


|E lanuaro iſſer te Marſilien in Dꝛauc⸗ 


6r 
—* 


ryck eenen Curckſchen Ghefanter EEH 
aenghecomen / gheſonden aende Sta⸗ Ory 
ten Der herernichde FAeder-lander de 
In Weanchrijch ghecamen ſynde / twy⸗ ppd 
felde hp Wat wech Dat hp beft nemen ſoude 
om nae Hollant te vepfen. Overmits hy ce;· iff 
nentgdtlanck opde Zee ghrwecſt ſynde / 
noch feer onluſtich ban repfen wag/ fa heb⸗ 
ben hem de ghene daer hp vact bp verfacht/ 
ghetaedende Zee te vermyden / die doch 
te Diet tt ondveplich was / ende ſynen weed 
Deo? Bzanckryck / ende alſoo door de Oo? 
ftenrgchfehe Deder-landen te nemen over? 
lant./ alfoo het nu brede ende veplich over 
al was / dec. Befen Gheſanter heeft Defen 
raet deg ze beter behaecht / om Dat Gp luſt 
hadde de fchoone Steden ban Prancurck 
ende Nederlant te beſichtigẽ. Booz Braut⸗ 
rick is bo vzeedſaemlick ende fonder ver 
hinderniſſe ghepaffeert / oock door Artois 
ende Henegouwe / ende fug over al / tot Dat 
bp Antwerpen ghecomenis / daer * is 
Ae # 






































sh AA e Ed 
ö—ñâ — —S — —— — 


nn —— — —— a an 


— 


Ea. 





Ima 
444 B 20 


t 5 al boozen ban fjncomfte geadverteert was / 


ſoen waeren log gheiaeten. Of welde Deer 


Early European Bool 
duced 


ges reprodu 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, 


bp bleef &Untwer 
pen eenen dach of twee 
fonder ſorghe of vzeefe van ghevangbhen te 
nen ſich Berlactende op den vrede die 
— was tuſſchen den Eerſt Herto⸗ 
— € Albertum endede Staeten der Derees 
— Neder· landen. Maer als Hp liet verz 
Men nac een ſchip om op Zeelandt te rep⸗ 
n / ſoo is hp in den naeme des Coniucx van 
iſpanwen ghevanchelick ghenomen / ende 
— Caftelepn op het Cafteel gebracht / 
men heeft hem ſyne Credens ende alle 
st ie ven die hp hadde omaen de Geuer⸗ 
te Staten ende fn Princel.Erce.te bene 
en / afgenomen / ende Daetelick nae Bruf⸗ 
J geſonden. So haeſt alg de Weeren Stae: 
’ Ii vernomen Gebben / fa hebben fp Dae: 
io * aen den Eerſt Hertoghe geſchreven / 
everſoght datmen de brieven die aen 
* hielden / onverbzoken haer ſoude toe- 
chen / oock daer nevens vatmen den gee 
anghen Curckſchen Ambaffadeur op fún 
BDE voeten fleilen / eude fu repfe ſoude 
bererechen laeten, De Gerft-Bertoghe Al- 
ar us heeft fuicr onfchuldicht / ſegghende 
mince, Gt laft ende in Den naeme des Cos 
* Thau Hiſpanien aenghetaſt ende ghe⸗ 
di When was / alfa hem duſdanighe befen: 
ende des Turckſchen Vepfers (met den 


chen bp vpantfchap hadde) niet fonder 


Gtoote reden fufpect ende verdacht was, 
be Och nae datmen deſes Bhefantes bries 
he Wende Credentg wel ghelefen ende Berle: 
Wadde / ende men Daer niet in en vondt 
At Den Coninck van Wifpanpen: ofte den 
be ooh ban Brabaat naecdeelich was. foo 
eftmen defen Turchfchen Schaus van fijs 
Et Ghebancheuiffr ont(larghen/ eude nae 
— baeten repſen / hem wederom ghe⸗ 
Ade ſque brieven aen de Staten ende aen 
ii * Maurits gheſonden die te Conſtan⸗ 
le et oh heſchreven Waren van ectten Hali- 
Via , Die in Den naeme ende Wat left van 


Den Earchfchen Hepfer de Staeten alte fa⸗ 


9 ende gunſte beloofde / ende bp naemen 
* UTitania, daer den Coninc ban Des bes 
: Wag den Holanderen alte haevenen te 
pine /ende baren handel bzpe ende onber⸗ 
inderlic te laeten dzben/Bec.Gier Van ber: 
ee deſen Sjaus coppe des bziefg aen Den 
Oninck van Des geſchreven. Te ghelijche 
ED bier wat onder ban gratuptept Looy 
€ vry laeten Der Peberlanderg / Die in 
Uritansa ghevanghen ſinde / ſonder vant, 


Copyright © 20 
/ courtes 


2011 ProQuest LLC 
esy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 





ren Staten Wel wiften / ende ooch Defen 
Curchfchen Sjaus ghenoechfaem te kennen 
gaeven / dat fp Ber gelhcke / jae grooter Wel- 
Dact beweſen haddẽ aen De Curckſche flacz 
ben die fp te Slups hadden ont laeghen Wt 
de Spaenfche ſlaevernh / Zoo hebben fp 
eben Wel Defen Sjaus Coſt v2p ghehouden/ 
ende met een goede bereeringe ende brieven 
laeten bertrepfen ; Daerom was het doch 
pyincipaelijck te doen / dat hp Die verre ende 
mopelicke repfe hadde aengenomen. Inte⸗ 
tim ſoo en verdroot Get belen aenſienlicken 
perſoonen niet wepuich / dat eenighe ban be 
groote aen het Hof te Conftantinopel Wt 
giericheyt de goudene Medalpen ofte ver⸗ 
zerpeminghen / daer De beelteniſſe ban 
Pꝛins Maurits op ſtont /haer ban Haga DE 
Neder landtſchen Ambaſſadeur geſchont⸗ 
ken / ſtracx boog een gheringhes vercocht 
hadden / doende daer mede bljchen haere 
groote gierichept / ofte De cleyn achtinghe 
deg genen die Defe pennigen vepzefenteren. 


1614 


VIE 


Fol.3o, 


— 





E deſer tijt heeft fich eenen grou⸗ 
welicken boof-wicht / ghenoemt eenen vat: 


ik Me- ſchen Pro⸗ 
Ezechiel Mets ofte Ezechiel van Me phete mi 


CThuringer 


den, gheboortich te Langenſalts in 


Churinghen/ gheopenbaert / wiens Dader Tnadt. 


een gheleert man ende Rector Scholæ ghe⸗ 
weeft is: Syne moeder / ghenoemt Barbara, 
was ban Gem verleyt / cude noemde haet 
ſelven Maria van Meden, gacnde Daegbeltjct 
in een Wait onbevleckt clect becleedet. Syue 
boognaemfte mithulpers Wierden genoemt 
Loachim-Chriftus, ende Nicolaes Groot- God. 
Als deſe Godt flafterljche menfchen ghe⸗ 
vanckelick Waren in⸗ghetrocken / ende men 
haer ſocht te onder-richten ende ban den 
dwael- wech op den rechten wech te bzens 
ghen / Sea en hebben fp geen gehoor willen 
gheven / maer hebben be Superintendenten 
bie met haer ſpracken / beſpot. Alg deg Con- 
filtorij Præſes deſen Ezechiel vzaeghdesof hp 
fijne nieuwe leere mer miraculẽ beveſtichde. 
Do heeft bp hem beſpottende geantwoog / 
bit overfpelighe gheſtachte ſoeckt miracu⸗ 
len / ende hem en fal geen gegheven worden. 
Op dat peder een Ban deſen handel des te 
beter moge bericht wefen / foofalick deg 
Deurluchtighen Ceur-Dozfteg van Saxen 
placcaet / deſe ſaeche belaughende hier bp 
voegden. 


VP iij Van 












— — 2 2 
ke Se 


— — 


— 


BEN ES 


— 












— 


— — 
— — 
— — 





—⸗ 





— — 







kn 

















x er *2 

— — — —— — 

J J en: — — — 

— — bn — 

— — — — —— 

De eee — 
— — * 


nd 
— 
— — 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


- TTT vee tn 
———— ge —* 


et 


erlantfche Hiftorie 


DARS An GodesGena- 
den , vvy Iohans 



















Dee Berni George Hertogh 
es v/ 

—— | j Zu Sachfen , Gu- 

tangteroe | 3 lich Cleve, ende 

Mez, Bergh , des hey- 












s ligen Roomſchẽ 
pe _ Rijcx Ertz-Mar. 
fehalck ende Keurvorft , gc. voor 
ons,ende den Hoochgeboren Vorft, 
onferen vrundelicken lieven Broe- 
derenende Gevaderen, Heeren Au- 
guſtẽ Hertzogh zu Sachfen, Gulich, 
Cleve,ende Berck gc. Doen cont al- 
le menfchen nae dien onfe, ende den 
verordneten onſes Confifforg tot 
Leipzig der vvaerdige onſer a&dach. 
tigher endelieve ghetrouvve Super- 
Intendens ende Raedt tot langhen 
Saltza onderdanighft ende ghebeur- 
lichte erkennen ghegeven heeft, hoe 





— 






— 


Het vijfendertichſte Boeck. 


men, datfe in ghehoudene verhoof % 
ſich, Godt betert, qualick lieten be: » 


vinde, ende datſe in gant{chaf{chou- 

vvelicke , ende ten deele in onghe- 
hoorde dvvalinghen gheraecke fijn, 
alſo dat Ezechiel Metz niet gefchout 
‚en heeft, als hem ghevraecht vvorde 
‘hoefijnen name vvas, Tefegghen, 
Ick bende groote Vorft Godes, ende dat 
levendighe woort Godes: Oock voor- 
der heeft hy fich fchriftlick genoemt 
Ezechiel Chriſtus, Godes meu-eerſt 
gheboorene Soon der heerlickheyt. Een 
falich beroepene eewige vrient,Konint 
| ende Priefter op aerden, Item:Ezechid 
Cbrictus de trouwe ghetuyche des V4- 
| ders int wgort des levens inden heyli: 
ghen Gheeeft,endeeerfbaheboorene van 
| den dooden;de Bruyt Christì , ende eén 

Vorft der Koningenop Aerden, Bruydt 
| des Lams ‚inder gantfcher werelt ingt- 


| 


daer tegenvvordich onder hare Bor. ſet. Ende dergelicke lafterlicke Tiſte- 


gherfchap ettelicke perſoonen fich 
bevindendlieten , die niet alleen die 
Predicatien ende t'ghebruyck der 


Hoochvveerdighe Sacramenten {ich | 


onthouden maer oac alsfy van vve- 
gen bekentenis haersgheloofs ghe- 
vraeght vvorden, veel {chrickelicke 
dvvalinghen ende Godts lafteringen 
voor brenghen ende uyt ſpouvven, 
hebben daerom van vveghen onfes 
hoochbevolen ampts fulcke perſoo- 
nen voor onfeverordncte Prefiden- 
ten ende Raedt des Overften Conſi- 
flor alhier voorderenlacten „ ende 
hebben haer eygentlijck afgevraecht 
vvat hare meyninghe vvaere , ende 
of fy van fulcke hare dvvalingen niet 
afftaen vvouden,wvy hebben verno- 


len meer , vvelcke alle met eyghenef 
‚hantdefen Ezechiel hem felven toe- 
| ghemeten , ende heeft in het gehou 


dene verhoor , tot allen ende yeghe- 


licken trotfelick ende obftinaetelick 


ghefproocken,dat het in der daet en- 
dein der vvaerheyt alfo vvas. 

Hier neven heeft hy fich beroemt 
van eenige Openbaringen Godtlijc- 
ke Gefichten,ende droomen, lae dat 
Godt oock noch alle daege met hem 
fprack , dat hy hem die rechte leert 
opêbaerde,daer op hy voorder voot- 
gegheven heeft , ende verdedighett 
vvoude , dat hy fy het levendighe- 
vvoort Godes,de Soone des Vaders, 
endedat het vvoort d'vvelck nu be⸗ 
fchreven is, ofte ghepredickt — 

ef 


AS 
je 








nn 
— — 


ARTAN \ 
4 

É —* 
—* 
— 


EN can noch en mach ghenaemt ofte 
geheeten vvorden,endedat de fchrift 
Macr een bloote doode ghedichtſel 
en fy die vervvarringe brenght: Mede 
tint ghepredighte vvoordt noch 
Sven noch crachten vvare, hy heeft 
lich niet vvenigher beroemt, dat hy 
dat ghefet Godes oock volcomelick 
Onder eenighen mangel hielde, dat 
‘Y van nu aen. niet meer fondichde, 
Ofte eenighe fondighe ghedachten 
ebben en conde maer dat Chriftus 
(elvein hem fondighde,dat oock die 
-Apoftelen nadien fy den H.Geeft 
Opden Pingfterdach ontfangen had- 
den Stene fondemeer gehadt en heb- 
en, jae niet meer fondighen en con- 
EN , ende vvie een rechte dienaer 
Odes fijn vvilde, die moefte gãtſeh 
teijn, heylich, onder eenich fondich 


k Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, 
vól | 
het vvaerachitighevvoort Gods niet 


— — — — — — — —— —s — — 
























maels niet hieldt, dan vvel van een 
Geeftelijck Avondtmael , daer van 
Apoc.3 ende 19. ghefchreven ſtaet. 
Hy feyde oock,dat onfen Doopende 
Avontmael gelijcdie in onfe kerckë 
gebruyä vverden , maer eenen too- 
veriſchẽ Doop , ende een tooverifch 
Avontmael en fijn:ghelijck hy oock 
het Predickampt ende Biechte voor 
tooverifch ,‚fchriftlijck ende monde. 
lick ghehouden heeft,daer by hy het 
noch niet en heeft laeten blijven, 
maer voorder ghefvvermt,ende ghe- 
feyt , datdevvijle de rechte Bruydt 
Chrifti een voorbeelt fy der heyliger, 
reyner , ende onbevleêter Chrifte- 
licker Kercke, dat {y in allen ftucken 
der heylicheyt ende reynicheyt des 
Soons Godts gant{ch gelijck {y, Alo 


Voort, vverck ofte ghedachten fijn, | dat {y haer in volckomentheyt over- 


Wders is hy niet Godes Dienaer, 
Maer des Duyvels.gelijck hy dan niet 
a alleen voor Duyvels Dienaers, 
“helmfche kinderẽ, ende boofachti- 
De Vyanden Chrifti ende tooverifche 
Ugen-Papen en hielt, die fo gelijc 
NE Miniſterium tot Saltza fijn, maer 
OOCK alle andere Geeftelicke, fonder 
Onderfc heyt van vvat Reli gie,in defe 
— Andere Landen, als (y fegghen 
dn y fondaers fijn , endenict reyn 
Ree heylich fijn, Den doop hecft 
1 ten deele voor gantſch onnodich 
Sheacht ‚ende dat principaelick aen 
de kinderen „die van haer shebooren 
Vyerden die heylich fijn Ten deele 
oock voor gant{ch onnoodich,ende 
Milde oock {onderling geen vvater- 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQvest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


md 


Petrum, Paulum, Eliam, Enoch.lo- 
hannem den Dooper , ende alle an- 
dere heyligen te roemen bevoeghet 
ſy, ende opdefe Bruyt Chrifi en paft 
die fpreucke niet ‚de gherechtige walt 
des dages fevenmaet , ſy behoefden 
ooc niet, dat fy dat Vader onfe baden 
ghelijck hy dat dan ſelfs oock niet 
en behoefde , nademael fy datalles 
volcomelijck: hebben vvat int Va- 
der onfe ghebeden vvoordt. Daer- 
tegen fo heeft hy onfe Kercken ende 
ghemeynten een blinde godtloofe 
vverelt ghenoemtdie vleyfchelijcke 


ontuchtighe leughen der Kinderen. 


Ifrael , die godtlooſe Iefabcl vande 
vleyfchelijcke fondelijcke Zeeom- 
vloten.lae ganfch onbefchaemdeltic 
ſeyde 


Fol.81. 
doop toeſtaen, ghelijckhydanoock 1614 
vant Sacrament des heyligẽ Avont ⸗· — 


— 
























—— — 


bi 
— 





— 















3 — — 
— 


kk 
Ô | *34 J 
{ * ij ' 
EEE bid ï per / 
—144 
Re ui ONE pk A 
ij uk, 39 — * per dijn 
| | 9 IE — 90 
J KN jat K ———— 
ARI ee 
PE ARIE MENS OPE 
EREN EE —9000 
EE { Fi 9 hj 
EERE Ad HEN RA 
Pi LN 3 bai fi 
' 4 HE deg 
kri hi Li 4 — 
4 9 sdb Kin J Kik: y 
3 1 u fj | he 3* hi ‚- 
Hi bi 
EE KE Af 
KEI St 
REEK 
TE 4— 
0 
he nf 
ef OEE HIE 
9 
EE 
DRS 0 
ier 
sit 





— — 





—— * * 


— 


— * 


hd 
— — 


ez 


— — 


— — me a — — 


— 





tn 
ee 

e mn 
—— 


— — — —— — va Bama 
— ” — — 


En nn 





— — 












— — 


— — — ze 


— ⸗ 
F * 





— KEE 
— 


— 





—— — — en — 


— Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


444 B 20 























Nederlantfche Hiftorie 


1614. feyde hy onfe Kercke te fijn Satans 


Eylantende vvooninghe,de dochter 
Ethebaals,die dat teyckẽ ende Brant- 
merck heures hellifchen Vaders des 
Satans in haer is dragende, ende van 
dien geervet heeft hare ziele, herte, 
vleys ‚ende been , ende met andere 
der ghelijcke {chandelijcke namen 
heefchy die genoemt, ende dat alles 
daerom dievvyle vvy gelooven ende 
bekennen , dat vvy niet gantfch in 
deſe menfchelijcke fvvackheyt fon- 
der ſonde ende ghebreecken en fijn. 

Dirt alles heeft hy met grooten 
yver vvillen ftaende houden, als ooc 
datter nu tuſſchẽ Chrifi vleyfch ende 
bloet , ende fijnes des Ezechiels 
vleyfch,gantfch geen onderfcheyt en 


| 


Eeen — —* 


A en Ms, At En 
dan 


_ Man — — — — — J 


Het vijſendertichſte Boeck. 


Alles vvat God bevolen heeftden # hk 


genen die falich vverden {ouden „dat © 
hadde hy alreets voldaen:Soodat hy 
niet fchuldich en vvas voor Chriſii 
Rechter-ftoel ten eevvighen daghe 
Rekenfchap te geven, hoe hy gehan- 
delt heeft by fijn leyẽ, maer hy foude 
| felfs nevens Chriflum de Godtloofe, 
| Reuckeloofe, Heuchelaers, ende 
Muyl-Chriftenen richten ende ver- 
oordeelen, V Vy gefvvijghen andere 
fijn reden&als daer hy den meijnee- 
dighen ende ontloopenen fyvermetr 
Efaiam Stefflijn,voordieeenige,ende 
onder veel duyfent uytvercoorene 
Bruyt Chriſti roemt, op den {elven 
alleen die prophecije Efaie aent 66. 


| Cap.duydende , alle defes Stef lijns 


! 


fy, hy en hadde anders geen vley{ch | oproeriffche ende lafterlijcke Boec- 
ken gheloovende ende pryfende, die 


aen fich , als dat vleyfch zefu Chrifti, 
daerom vvat hy nu doet ofte voor. 
neemt,dat en doet hy niet, maer ey- 
gentlick Ieſus Chriſtus (elfs , die eete 
endedrincke oocin fijnen vleyfche, 
ende vvanneer hy Ezechiel, hijlickte 
ende Kinderen genereerde „ foo en 
foude niet hy ‚ macr Chriffus in hem 
vrijen ende Kinderen genereeren, 
vvant Chriſtus om der lijflijcker in 
vvooninger vvillen alles in allé doe, 
oock dat Echte vverck. 

Endedat oock hooghelijck te ver- 
vvonderen is, fo heeft hy fterck ende 
vaft daer op blijven ftaen , dat hy 
nemimermeer den tijtlijcken doodt 
fterven en foude,ofte connen ftervé, 
vvant Chriffus geen tvveemael en 
fterft, hy vervvachte oock geen op- 
ftandinghe fijnes vleyfches,noch een 
eeuvvigh leven, 


| 


gherechticheydt daer van Zfaie 64: 
ftaet,dat alle onfe gherechticheydt fy 
gelijck een onbevleckt kleet ‚noemt 
hy des Duyvels ende aller zijner 
fchelmf-kinderen erlogencende ge⸗ 
ftolene gerechticheyt. V Vy en tvvy- 
felen niet of een yder die dit hoort 
of leeft, fal neven ons fich vervvon- 
deren, hoe fulcke ongehoorde grou- 
vvelen ende lafteringhen by defen 
fo hellen lichte des heylighen Ewan- 
gelij konnen op die baene gebracht 
vverden. | 
Devvyle vvy dan vveten,hoe vvy 
ons tegen {ulck eenen opentlijcken, 
halfterrigë Godf-lafteraer,(vvermer; 
ende oproermaker , na Godtlijcke 
ende VVereltlijcke Rechten ende 
Landts Vorftlijcker hooghe Over- 
heyt &huldich zijn, te draghen,nac- 
melijck 


— * 2 — 























Ee NT se Kd 








































Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. Fol,82, 


ik 6 8 
Gd — een exempel,anderen tot ce- | rechtveerdigheyt heeft, ende oock 1614. 
kn En {Chreck aen defen Ezechiel Meth | onfe ongenaede ontgaen vvil, Dacr- ⸗— 
| —— te meer devvyle hy, teghen oock vvanneer vermerckt 
tn dat fijne dvvaelingen ſo vvort dat yemandt met defen ſyver- 
J 
Niets daer Rien binten ns Sé tert * re * Eene — 
even vvel hertneck Iek FR M yr P y et, diffemineert 
ida rtneckelic ende boofe- tercontrarije onſe Sacramẽta, Chriſt- 
ere : Jne Gods-lafteringen ende lieke Leere,ende der felvighe Predí- 
ea ijfeltheyt volherdet,lae oock ' catien lafteren ende vernieten ſoo 
cre perſoonen ten deele grou- beyelen vvy onſe verordineerde 
* vervoert heeft, deele nock | Hooftmanné, Richrers,ende Raedẽ 
wk H vervoeren:So ift nochtans tot Langen Saltza hier mede, nep 
is ed ds Syvvermer ende zijnen vvillen , dat {y foo haeſt als fy eenic 
* Bee shan, vvillen ftraffé, | quact vermoeden crijghen op ye- 
Ön DE eytforghe draghende ‚dat, manden , van befinet te vvefen niet 
— en en luyden bevrijt mo- | fulcke fchadelijcke pefte , datfeden 
bne! Ja ende blijven voor verder | felfden ín apprchenfye nemen, ende 
&æluck ende ergerniffe, hem te rechte, ftellen, met raet ende 
at — ons nu is voorgecomen, | advijs des Miniſteri, hem onder-vra- 
veel he n voorfchreven Meths noch | ghendenaefijn gheloove, ende nae 
BE Sale aoe reke tongehaigen teLan- | bevindinghe ende, gelegentheyt der 
ende. a,ende elders hebben ſoude, faecken ‚ de ghevvoonelicke Gradys 
— ns als den Lant-Vorften toc- | admonitionum, by de handt nemen, 
CE vvakende ooghe hieropte | ende,daer het de noot voordert,ons 
Cn ‚fo vermaenẽ vvy hier mede | de gelegentheyr der facke te kennen 


Vvt : n 
Vaederlicke trouvve „ eenen ye- | geven,om allo „fo veel alft mogelick 


| 
| 
| 
Shelij cken, dat fy defen boofen geeft | is het felve te vveyrenende voorte 





Rd u 





_ hid hd LJ 


en —— — — — — 








ro — 

ern ende uyt de vruchten leeré | comen. 
aen > Allefijneendezijnesaen- {| Aen dit alles gefchiet onfe ernft 
8 S leere, dyvaelingen, Boecken, licken ende endtlicken vville ende 


chrift 
en‚D | 
ende and. romen,openbaeringen, | meyninge.Gegeven tot Drefden,den 


Vaeren] 
Icke p 


re zijne Godtloofheydt 20..Februarij, Anno nae Chriſti onſes 
aten: Daertegen die ordent-· lieven Heeren ende verloſſers Ghe- 
habe „…sicatien met aendacht be. | boorte,1614. 

5 die heylighe Sacramenten 


nebeurlijcken ghebruycken, ende Lohan Georg, 


in al h * * 
* vv doen, Godt ende zijn hey- 


' Voordt volghen , foo lief als Churf: Zu Sachfen. 
enen 


Yeghelicken Godes cevvighe 





x 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


444 B 20 







in 





— 








— 





is — RARs, 
J dl. LIEN Liha 
ODA Ne Beld ie 







— 


— 









—— —— — 
— — — — — 
— —— Ee 

> — Ee 


end 


— — J 






Deane nd 


en 


Nederlantfche Hiftorie 





punten , welcke 
lets Ezechiel Metz 
—2 vã Langẽ Saltza, 
IL met fijn geſelſchap 


woort cenaemt. 

2. Datter niet meer als een woort 
Godes en fy, namelick het felfftandige, 
eewighe, levendige woort Chriftus: En 
dat het ghefchrevene gepredickte woort 
niette achten en fy, 

3. Dat haere leere heur door hey- 
melicke ende fonderlicke droomen van 
Godt den heyligen Geeft gheopenbaert 
endeingegeven fy. 

4. Dat fy de wet Godes vervallen, 
ende genoech doen konnen. 

s. Dat dat Predickampt van Godt 
niet fy, dewyle het Sondaers fijn die het 
verrichten. 

6. Den Doop , ghelijck dien inde 
Lutherifche Kercken wort gedamini. 

veert is eentooverifch werck , dewyle 






— —* pn 
— —— TENT 


—— — 


Het vijfendertichſte Boeck. 


wan lohannes aent 3. laet, fiet ick ſta 
woorder Deur , ende cloppe aen, f00 


yemandt my [al hooren ende die Deutt 


open doet „tot dien falick ingaen, ende 


re ofte conforten, als | dat Avontmael met hem honden, endë 
) fijne Moeder Bar- ſy met my. 


9. Dat die Chriſteliche Kerckeat 
hier op aerden fonder (onde „ende mif- 
daet , reyn ende onbevleckt fijn mott; 
ofte anders ware het geene Kercke. 

ro. Dat de Heere Chriftus perfo0#- 
lick ende wefentlick iu heur woone ende 
dat zy als de groote Vorſt, dat vleyſi ch 
dwelc Chriftus uyt fijnes Moeders Wyvt 
heeft genomen ‚ende dat aende frammt 
des Cruijces gheleden heeft ‚nu aén 
fijnen lijweis dragbende , foo dat allés 
wat fy doen „voornemt ende verrichtt, 
de Heere Chriftus in heur doet , endt 
pd fy daerom gantfth fonder fondt 

in, 
rr. Dat de crachtfulcker perfoon- 
licker bywooninghe onfterflick fy, 

rz. Datter geene opflandinghe det 
Dooden , oock gheen ecuwigh leven 
fy» maer dat fy alreets eenmael der We 
velt geflorwê ward ent datfe die vreuchts 
des eemighenlevens ‚ welcke Chriftus 
belooft hadde, in heure lichaemen cht: 
— ende volkbomentlich bovoſ 

en. 


w 


\r4 


is, ſeggen fy „het rechte Avontmael,datt Dn 








ſulcx alles door dẽ Geeft Godes behoorde 


An 3 —9 1 Ohannes Sigifmundus Ceur-WDozft van 
Ki Ih. tegefchieden. z8 Jeg Brand end urch heeft in Februario deſes J | 
INR, 7. Dat hare Kinderen,dewylfy van jaerg in alle landen ſhnes ghebietg DEU #7 
KEE EER haer fonder fonde geboren worden, van one ——— de sn of 
| zi En 15 egghen ende bevelen / Dat fp haer ſouden 
BE natueren Heylich fijn , ende daerom wachten van fchelben en fmaeden op DE y' 


DAA 
Ghereformeerderghemernelick Calviniſten Ny 
genoemt /dewijle bat fuley meer was (ELEC Tijl 
kende tot onſtichtinghe / dan tot ſtichtivgh⸗ 
der ſtercke Godes. Dacr bp voegende / DD 


geenen Doop en behoeven. 
8. Dat onft Avontmael niet dat 
vechteen ſy, maer een Toverifche, Dat 








Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 





— 


p 





0 
— 


© 


6 


| ud De fulckeg oock dede volghende het exempel 


berſchepden Borſtẽ des Ahirx / die fulcr 
voor hele jaren gedaẽ hadden / alg infon⸗ 
erve flende op Get crempel deg doorluch⸗ 
cften Potes van Lichtmitg/ Die Anno 
Or in ſyn Borſtendom oock bevolen had⸗ 
datmen het fche!den en ſmaeden op den 
2Dic-ffoel ſoude naelaeten. Daer bp noch 
boozder ſchedvende / dat hp Get daer boor 
telt / dat die grootſte clamanten / ende 
grofſte fcheiderg en lafkeraerg ſoodanighe 
rik Waren / dat fp Ben ghenen Die fp ſoo 
ick ſmaeden / in hare teghen woordichept 
epnich ſouden weten te beandt woorden. 
ae Dar harer ſommighe wel lichtelick om 
ds Vette Prebende den voc fouden omkets 
ende haer tot het Paufdom wendert. 
Soch voorder fegghende/ dat het de Chri 
; Ate met en betacmde Dug leelick te laftes 
í rna tefmaeden op de ghene Die haere 
alichept alleen bp Chriftum Iefum fochté en: 
€ MEE al hare macht ende vermoghen Den 
gn Met ſynen acn-hanck tegenſtreden / 
Te Die tot Den bloede toe geſtreden hab: 
pj Alfo Datter ontalliche bele vandefe Cons 
(lpe haer bloedt voor De Keligve hadden 
Aten ſtorten. 
* at Godes wooꝛdt leerde / datmen niet 
ed ſcheldẽ en quaet-fpzehen/met kijbea en 
8 eren / maer met facht-finnichept ende 
* redenen wt Godes woort genomen / 
ene) teu te Winnen ende te flicBten De gez 
le Op eenen dwaelwech Waren. Vers 
Alber foo gheboot hy alle Paftoozen ende 


Onder de regeringhe van Philipsde derde. 


| 


Maer op dat een peder des te beter ende 
te grondiger moghe verſtaen Den fant Het 
Vrerchentn het Ccur-Porftendom Bran: 
denburch / foo alg Dien boog vele faten ghe⸗ 
weeft ig / ende Wat de Ceur-voeft woog re⸗ 
formatie hebbe aen· geordent / fo fal ick hiet 
wt de publycke fchziften De ſaecke Wat 
wijtluftigher / verhaelen / ende daer by voe⸗ 
ghen de Confeſſpe des gheloofs / die bp aus 
thozitept van ſyn C. V.D. ig aen den dach 
ghegheven. | 





SN 7 tſtventich Jaer / Dat de 
AR Doogduchtichtté tũ Hooch⸗ 


Fol.83. 


1614, 


8 GBelsofg 
Et fn gheleben acht ende bekent nf 
des Ceur⸗ 
VHoꝛſtes vã 
Brandens 


= sj gheboozen Pozft ende Hee⸗ burch, 







if te / Boachim De Weede 
—B Marckgrave te Dans 
NM Benburch/ Crurvozſt / ec. 
t'Paufdom verlaetende / De Evaugeliſche 
Religie aenghenomen/ ende De ſelve opens 
baerljck int Eeurbopftendam ende Mart⸗ 
graefſchap Brandenbuzch / heeft Laten 
peedike: B hoe Welnu Daer Doo? het Paus 
bom in defe Landen eenen harden floot gez 
leden heeft/foo zijn nochtang / behalben de 
Paepíche meeninghe Lande teghenwoor⸗ 
Dichept Deg uatuerlijcken lichaemg Chri⸗ 
ſti in den broode (op welche Dat grouwe⸗ 
lcke afgoodiſche Miſoffer ghegront is) 
ooch de Paepſche Ceremonien ten meeſten⸗ 
Deele in haet oude weſen ghebleven : Waer 
op dick wils is ghevolcht / dat alg upt andes 





« r 
—— 
—28R 


dicauten onder ſyn gebiet ſtaende / Haet ven LTuterſchen Vercken eenighe goether⸗ 
C ban wel ernftlick te wachten / inſon⸗ | gigelieven / ja ſelfs Papiſten hier quamen / 


—5 Dat fp haer Wachten fouden te 
elden op die Cpziftenen dit in andere lau” 
en Woonachtich Waren / bp ghebzeeche 
Dager van bp ahenoodtfaecht foude Wefen 
de er in te berften nae behooren. Soo daer 
——— was Die hem · ſelven ſoo kende ghe⸗ 
fou * Ee weſen / dat hp dit ſchelden niet en 
connen laten / dien gaf hp geern verlof 
— edie amt te berlaeté/ende een plaets 
hel ecken / daer Get hem foude bep ſtaen 
Á Deiftenen te tafteren/ te bloecken ende 
* Cbloecken/ verwachtende daer over het 
telt beerdich oogderl Godeg. Ende offer 
Beet bande ongebondene tongen Wier? 
€ Qefcholden ende ghelaftert/ ſoo enfal hp 
his ederom ſchelden noch laſteren / oock 
—F met hem diſputeren / herren noch wer⸗ 
onp AET ſulex in ſtillicheyt laeten paſſeren / 
e berbljven / totdat daer in met ozdze 


ende authozitept verften worde, 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQvest LLC 
d sy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Images reproduce by courtesy 


444 B 20 


| 


ende ſulcker Kerchen pronckerpe fagben/ 
niet anders en meynden / dan dattet hier 
noch Papiſt was. Opdat dan de Marck⸗ 
graefſche Rercken / hoe langhs hoe meer 
met andere Cvaugelifche Mercken / matt 
voor al metde oude Apoſtoliſche Vercken 


fouden mogen ober een komen / foo iſt Bat” 


de hoochloffelycke Doorten ende Heeren) 
Weer Johan Georg / ende Weer Idachim 
Frederick / bende Marckgraven te Bzan⸗ 
denborth ende Ceur-Dorften;özc. hier toe 
alle neerſticheydt aengewent ende foo veel 
ghedaen hebben / als henlieden na de ghele⸗ 
ghenthept van dien tht / mogheljck ig ghe⸗ 
weeft tedoen : Want Heer Johan Georg 
Marckg2eave ende Ceur-Vorft/ heeft ters 
ſtont int begin van fue Ceurvorſtelhcke 
regieringe / Ben geleerden inder Godthept 
bebolen / datniet alleende Agenda ofte 
Kercken o2deninghe / ooch het Contionael 

E H _ Miflael 










































… . 
ĳ * * 
— —— 







br ie kt; 






















ERK EK ——— 
J 


ar kan 























— — 


(HK CE PN Nederlantfche Hiftorie Het vijfendertichtte Boeck, 
(ie EN 1613, Mifael,Brievier,Sec.fouden worden dotzſien | bes Paus Afgoden w boden 
2" ende Eene men Daer in) infonderhept in de beef: eens innen, — ‘Gpcboden voo⸗ 
— uppterlijcke Ceremonien / Proncketien / ende Godeg volck gheheei unt ſpreeckt / gelijchte 
manteren ban ſinghen / onſtichtelhck te zzn God ſelfs opden Berch Dina vooꝛ zyn 
bebindenfoude : Cſelve upt den woerde | bolck upt gefproochen Geeft. Item / alſmen 
Godeg ende nae het ghebruyck baud: | alfao in De erche ſinght ende bidt; dat het 
poſtoliſche Rercke herſtellet ·nde guebetert dock ecn ſlecht leeck verſtaen ende daer tot 
Mnde / De Godtlooſe ſuperſtitienende miſ. Amen fegghen kan / gelyck de Geeft Godes 
bjupchen wech ghenomen / ende Wat mter | bp den Cozintherg heeft willen Gebben. Eñ 
pngherijmde dingen tegen Godes Woordt epudelchk / alfment’bzooont bp t:Auont? 
ban eenige menfchen daer onder gemenget | matlbzeecht / ghelyck alg Chriftus in DET 
is / uytghemonſtert ja ghehechende al bets unacht dorn hy verraden werdt / pet broot 
Wo2pen ſoude worden: Gelyckerwys ſuler nam / danckte / ende brack. &c. 
bꝛeeder kangeltſen worden in de voorreede - Deelgoetbertighe lieden Worden gevon⸗ 
Oper tBreyiarium twelck in t Jaer 1577, | DÉ Die fegghen datſe met De invoeriuge VAR 
ghedruckt ig, t'breecken Deg bꝛoodts in t° Avontmael/met 
Maer alfoomen Dit voortreffelyeke hes | bie verwerpinghe deg mondelgeken eettil | 
bel miet nig nagecomen/ foo ift Dat De bzar | ende Dzinchen Des lichaemg ende blocdts kk 
me/Godfalighe Vorſt ude eere Joachim | Chriſti,gock met het afftellen ban De overi, —_ Pa 
drred: ick / Marckgrave endet eur-Dorft/ | ge Paepfchelermonien/Woel te zeven zuyn Bum 
heel Ufgodifche Beeldẽ upt De Wom-Veerc: | alleen fp draghen ſorghe / datter Wat and:ts dt 
ke heeft heeren wech doen / ooch De Elevatie | achter ſchuplt / te weten dat miſſchien Hactt 
ofte opheffinghe des bꝛoodts/ De grouwe⸗ Ceurvoꝛſtelhcke Ghenade boor heef: in DE 
lycke Monttrantien ofte bertooninghen met | Vercken ban here Wanden in te boeren Dit 
De Proctſſien / neffeng alle Paepíche Biſ⸗ fchzichelijche leevinghen Diemen den Talvis 
fchoppen doen afferten / Waer mede ſyne niften toeſchz2uft: Als, dat Godt niet almache 
Ceurt-Posfteljche Geu. boog De ganfche | cich is: Dat Godt een oorfaecke der fonden is: 
Werelt heeft willen verklaren / mat Gp ban | Dar de Goddelijcke ende menfchelijcke natuer 
de overige Weelden / Miſghewaet / ende | in Chrifto gantſch geen dadelijcke ende wer c- 
Coorgeſangen deg Paus was hoaudeude. | kelijcke ghemeenſchap met malcanderen ef 
Volghende dit loffelijch Erempel / mact | hebben: Dat wietot het eeuwighe leven voors 
Booz al het bevel Des Almachtigen Godeg/ | fien is, falich worden moet ; hyf y dan {fo God- 
heeft de Doorluchtichſte Waoch-ghebaozen | deloosals hy felfs wil,8zc. 
Wort ende Deere / / Marckgrabe Johan Om dan foodanige ghedachten be thdts 
Sigiſmundus / Ceur-Dort/Bec.Bp hem ſel⸗ boog te komen / is woog vaetfacm, acngefien 
ben upt eenen Cheiſtelheken ende vecht | Datmen de belddeniff: deg Geloofs vander 
} Voꝛſtelycken Hoer voeralenomen de over: ghenen Der Welcker leeve onder Denn Hater 
9— ghebleven onſupverheden deg Pauſdoms ſycken naem van Calviniſten bp Den ghe⸗ 
HE upt den Schaepſtal Chrittiten baitenupt te ‚ meenen man wortt verdacht ghemaccht/ 
; beghen: Daerenteghent'gene de Paug upt: | ban nieus liete Dyuchen / op Dat ecn peghe⸗ 
gemonftert heeft, Wedero in Godes Werc | Ich mach bekent worden; wat het ven, cel 
Keinte boeren, Dit zyn recht Dosftelijch | gheloof ig Daer van hare Ecur-vozficiúche 
eñ Chꝛiſtelhck voornemen; ghelgeh het van | Gen. ghelück mede der feiver oudtfte (oo 
len Godtſalightu lieden in ende bupten | Weer Georgh Wilheim ende out fic bordeel 
EE: odt ®uptflandt geroerut ende gepevefen wort: Weer Goan-Georgh/Stadthouder;bepdt ke 
4 Alſoo Wozt Get daerentegen vanfommighe | Marcgraven te Bzaudenburch, Sec.opene ha, 
—34 onbeſonnen menfchen ghelaftert ende boog | baerlck belydenifſe doen / ende vat alfo al? 2 
Catuinifterie uptgerocpen / niet anderg Dau | len lafteraerg ende quaet · ſpreeckers / te ett 
als oft Calviniſterie / (geljt (Bt uptleggen) den mont gheſtopt Wozde. | 
Ketterye Ware / als men niet alleen leert | Wie nu defe heljdeniffein De vreeſe des 
geljch Godes Wooꝛt leert (Dat namelijck | Meeren witna dencken / Die fal vernemen Je 8 
Chriſtus tẽ Hemel gebaren ige het Ubont: | Wat met de boorgenomen Keformatie den — 
mael tat ſyner ghedachtenis heeft iugeftelt } Ceurvorſt Brandenburch in zjn Kercken 
tot bat bp komt) maer alſmen ooc de Cere: | ſoeckt 3 namelyck Dat hare Eeur⸗Podſt 
monien alfa ogdineerdt alſe Godt te opdine: | Men. fin ende meeninghe defe ig: Dat Chri=, 
xen bevolen beeft/ende met namen alg men | ttus be Were alleen in hatr Ceur- En A. 
te 

















































































re - — 
— J — J DE * 
— — — — 
— 
Pm 
ed — 





— — — 
——— —— 
* — — — — — 
EERS 
— * PZ. — — 
— — 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LL 


6 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 




























ú 


e= 


CED menfcheldche berdichtfelen ende fu⸗ 
prcftitien Wijcken / ende de onderdanen al: 
at huptde Schriften der Propheten ende 
Dat fore — — gen op 
echt gheloobven / iftelch leven / 

ende ſalich ſterven honnen. sita 
elck herlhck Werckimmerg ban geen 
ge tandigp menfche en behoort berifpt te 
oren / maer Dat het veeleer Bau alle 
eg bauchtighe hooch'Dek te prĳfen ig. 
—— betupghen Wp voor Godẽe / dien aller 
railehen herten ende gedachten open ende 
* erborghen zyn / dat Gier onder niet an⸗ 
US en ſteeckt nacht gefocht cn Wort: Ge⸗ 
vg ban eenighen tot verweringhe ende 
onterftinge deg gemeenen mang / ons ende 
A fer Leert fchuldt ghegheven Wozt.Signa- 
gore t Coelẽ aen der Spyeuw/;den 10, dach 

a, int Gaer/1614. 
„eu fal ick hier byvoeghen de belpdeniſſe 
ee Den Chꝛiſtelichen Geloofg/Die Daer ig befp- 
wer: ch El Ende Wenfcht dat over al in fijn Weer: 
lait. De APPpen ende ghebiet ban allen ſhnen onz 
—X ſeten moghe aenghenomen worden / de 
et enpeeuchtige ende hooch gebozene Vorſt 
hHeere / Weer Johan⸗Sigiſmund/ 
HS arck· Graeve te Braudenburch / des H. 
nſchen VNycus Ertfcammeraerg ende 
Gie ofteg Hertoghe in Paupffen / te 
Den i0/ Cleef- Berghe / Btetin,Pomeren/ 
* Caſſuben / Wenden / oock in Schiefien? 
weg offen/ende Haegen-®Borp: Buchara? 
* Nuerenburch / Borft te Fruegen, Gra⸗ 
| * ter Marck ende Navenſourch ende Hee⸗ 
| ot Raeveſteyn / &cc. 


ET EL Wer ee ma ee ve 


— — — — VTE U 


Vanden grondt der rech- 
te Religie. 


Erſtelck gelooven wy / ende hou: 

Den boozfeecher / dat men in fatcz 

hen des gheloofg op gheens Men— 

„des m fchen aenften / maer alleen op Boz 

budi. oort gronden moet. Want daer ſtaet 

4œ deſchꝛeven Na mijne Gheboden fult ghy le- 
VEN, niet na den gheboden uwer Vaderen. 


ei dd: tweeden ghelooven Wp / dat nie: 


mant Gods woort recht can verſtaẽ / 


û 
Corte ten fp dat Hem God boor ſhuen Geeft 
io, berlichtermant Daer fhact geſchreven: 
d € NatuerlijckeMen{che en begrijpt niet dat 
es Gheefts Gods is. 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQvest LLC 
d sy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Images reproduce by courte 


444 B 20 


6 Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, 
N 14, Sien Landen fal heerfchen met fijn woort | door fijnen Gheeft. 


Altem / Maer ons heeft het God geopenbaert | Be Soon / ende —— rde zon t 


a amer ni mann enen 


161 
3 7 En derden / ghelooven wy / dat Godt 4 
zijnen Geeft niemant en ontſeyt / Die 
hem hertelhck ende meteen feecher 
bertrouwen daerom bidt. Want daer ſtaet 
gheſchreven: 

Indien dan ghyliedẽ die boos zijt, weet u- 
wen Kinderen goede gaven te gheven : veel 
meer fal de Vader in den Hemel den Heyli- 
ghen Gheeft gheven den ghenen die hem be- 
gheeren. 

Item / Al wat ghy begeert in uwen gebede: Map.ai. 
gheloovende,ghy fult het ontfanghen. 33, 
Daoch moet foodaenich ghebet gefchieden 
in de bzefe Godes / ende met ſulcken voor⸗ 
nemen / Wanneer God pemanden zijnen 
wille heeft gheopenbaert/Dat hp Den fclven 
wil volghen / het ſtrecke hem dan bp der 
werelt tot eere ofte ſchande / tot paofijt/ ofte 
tot fchaden. Want daer ftaet ghefchze ens 


Aut,rrers 


Soo yemant wil doen den wille des genen } 
die my ghefonden heeft „ die fal bekennen — 
of defeleere van God is. 


Maecr van degene die op tHdeljche eere 
fien / ende ban weghen des gheloofs bp be 
menfchengeen ongunft en willen behaelen / 
ftaet gheſchreven: 


Hoe kont ghy ghelooven,dieghy eere van qoar/s.r4 
malcanderen {oeckt, ende die van God alleẽ 
is,en ſoeckt ghy niet. 


Ende banden genen / Diede Hzeefe Go⸗ 
des opeen zyde ſettende / infonden deghen 
hare Conſcientic leven: 


De werelt en kan den Geeft der waerheyt Joan.14. 
nict ontfanghen. 


Van God. 
4 Wi ghelooven noch ende bekennen / 


datter eenen ecnighe Waren God 

is / De Wader met ben Soone / iñ 
Heplighen Geeft. Want daer flaet ghe⸗ 
ſchreven: 


Hoort Irael, de Heere onſe God is cen ee- 
nighe Heere. 


Ende evenwel heeft fich deſe eenige Deez 


rt alfao gheopenbaert/dat hp igde Pader Deut «. 4. 


Ber 








Ee 
— ed * 







EET TEE ———— 
ni er. Te. 







at 





1614. daer ſtaet gheſchreven. 


Math.a6. Doopt inden name des Vaders, endo des 
19. Soons,ende des heylighen Gheeftes, 


Ende Joannes ſeght uptdzuckeldch/wie 
Zoan.⁊.23. den Soone — — * — Ja: 
Den ende Curcken verfaechen ) dieen heeft 

eock den Vader niet. 





Van de Scheppinghe. 


5 PB gelooven ende beenen) 
bat de eenige wate God/ de 
Vader / Soone ende hepli⸗ 


ghe Geeſt / Hemel ende Aer⸗ 
Be / ende alle dinghen upt niet gheſchapen 
heeft. Want Daer ſtaet gheſchreven. 


— Inden beginne ſchiep God Hemel ende 

Poan.r3e Aerde. Item Alle dinghen ſijn door dat 

eLol.1,16. woort(Dat ig Dao ben Doone Godes)ge- 

Dal à es maeckt, Item de Hemel isdoor twoordt 

EED ___des Heeren ghemaeckt , endealle zijn Heyr 
door den Geeft ſijnes mondts. 


Vande voorfienicheyt 
Godes. 


EN PD ohelaoven ende bekennen 
dat Godt / ghelck hp aile 
dingen geſchapen heeft / alſo 


oock alle dinghen in zijner 
handt heeft / onderhoudt ende regiert, foo 
langhe ende op ſoodanighen wijfe alft hem 
belieft. Pant daer ſtaet ghefchzeven: 


ree In hem leven {weven, ende fijn wy: 
tem Onfe God isinden Hemel, hy can 
maecken wat hy wil. 


Ende overmits hp fcheppencan Wat bp 
Xoil / foo can hp oock verhinderen Wat hp 
miet en Wil laeten Qhefchieden:Daeromme 
en ghefchieter niet met alien fonder Godes 
——— Gelijck wederom geſchzeven 

et: 


Kooptmen niet twee Mufkens om eenen 
penninck, noch en valt der {elver geen op de 
Aerde fonder uwen Vader. 


Wiet upt meten wy / dat ong geene Crea, 
tuere kan befchadigen fander den wille Go⸗ 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


en EO fe 


me 
EO and Ken 4 
: a enn A α- 


— — tz 





Het vijfendertichſte Boeck. 


des / Die geen dingh over ong en ſal ghehe” 
ghen / dan Wat ong ten beften dient, 


7 W B gelooven ende bekennen, dat Wat 

God elche rehſe doet ofte gehenget / 
dat heeft hp ban eeumichept geweten ende 
befloten/alfo te willen doen ofte ghehengen 
toteen goetepnde ; Want daer ffact ghe⸗ 
ſchreven: 













Gode æyn alle fijne wercken van der eeu⸗ 
wicheyt aen bekent. 

Item / God werckt alle dinghen nae def? 
raet fijns willens, gah⸗ 

tem / Ghy dacht het boos met my te 
maecken,daer en tegan God dacht het goet· 
met my te maecken, dar hy dede,als het ou” W 
aenden daghe is,te behouden veel volcks, | 9J 

Item / ĩn der waerheyt zyn in deſe Stalt 
vergadert teghen u Heylich kint Ieſum, dat 
ghy ghefalft hebt, Herodes ende oock Pon⸗ 
tius Pilatus, met de Heydenen ende volckef 
Ifraels , om te doen al wat uwe hant ende u- 
wen raedt van tevooren befcheyden haddé 
te ghefchieden. 


Van den val der Engelen 


ende men{chen, ende van den Pon 
oorfpronck der Sonden. u 


8 ghelooben ende bekennen / dat DE 
W faume Dieinde Wereltig / offe Wel 

niet en gheſchiet onder Godes ghehenghe⸗ 

niſſe / nochtans niet bau God en comt/matt 

bau den Dupvel ende zijne Engelen/ welt? F, 

ke God inden beginne goet gefchapen had’ dan. 

de : Maer ſpy zyn moetwiſſens van Godt 

afgevallen / ende belgen pock onfe eerſtt 

Ouderg verlept / datſe bau ghelijchken VAN 

Gon afgevallen zjn/ende Hebben haer fel? 

ben ende alle hare naekomelinghen upt 

vryen Wille iu De (onde ende in den doot ge⸗ 

Wozpen / Daer fp Doch van Gode in den DE’ 

gimie nae zjn beelt ende ter ſaliger onfteri? 

felckheyt ghefchapen warten. Want 

ſtaet gheſchreven. 


Ende God fach aen al wat hy ghemaeckt rd | 
hadde,endefiet,het was feer goet, | 

Item banden Dupbel : Hyenisánde Pat, 
waerheyt niet ghebleven, | 

Item / Als hy leugen fpreeckt, fo fpreeckt 
hy van zijn eygen:VVant hy is een leugenae 
ende een Vader der felven, ORN 

— gan 





































J 




















ee B UT B BR TD 


arly European Books, Copyright © 2011 ProQuve  @ 
tesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Images reproduced by cour 
444 B 20 


as, 


‘ 
ae, 


* dear 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, 


Maer vande menfchen ſtaeter aldus: 
Ende Godt fchiep den * chen hem tot 
Een beelt. Datig / ‘tot fuer Benniffe/ 
ade opjechte gerechtichept / ende heplic⸗ 


b Item / Die langhe bedrooch my (dat ig 

e Bupbel) want de Bupbel ig die oude 

ânghe, welcke de gantfche werelt vervoert. 

tem / Door eenen Menfche is de fonde in 

fire ghecomen, ende de doot door de 
e. 


Ban daer iſt dat des Menfchen dichten 
Ende trachten boos is van der jeught aen. 


nde / wy fin alle van natueren Kinderen des 
Oorns, 


D Och gelooven ef bekennen Wp hiet 
benebé/dat de wite de Dupvel eñ DE 
5 Menſchen De ſande hebben in de We: 
lt gebracht, Godt de Heere na zóu vecht: 
kerdich oogdeel/Dbic\wilg (onde met fonden/ 
— Den eenẽ quaden Boeve met den auderẽ 
het / eock fomtdtg fijne lieve kinderen 
902 Be fonden der boofe boeven tuchticht/ 
elhek van defen alten Beel exempelen in de 
Schriftuere ghevonden worden / als Daer 
geſept wort vande Afgodiſche Hephenen: 


Sy hebben verandert de Heerlijckheyt des 
OnverderflijckenGods,in een beelt dat gelijc 
is den verderflijcken Menfchen,ende den vo- 
Bhelen,ende den viervoetighen, ende kruy- 
Penden dieren. Daerom heeftfe Godt oock 
Overghegheven cot hares hertenlaften. , tot 
Onreynicheydt ende onteeringhe, hater ey- 
Shener lichamen in haer felven. 

Item ban Simei die zynen Coninck 
vloeckte: De Heere heeft het hem geheeten. 


Van de ftraffe des Vals. 


RAY 

zhue Enghelen / ban Wegen 
Daerrs Meedt-willighen afbalg / inder 
Uichepdt berftooten heeft / ende nemz 
pwtrmeer wederom tot ghenaden aennee 
hen fat, Want dact fact gheſchzepen: 


B gelooven ende bekennen/ 
Dat Godt den Dupvel ende 


Gaet in dat ecuwighe vier, datden Duy- 
Viehdefijnen Enghelen bereydet is. 


J WVE geloohẽ ende bekennen; Dat God 


Wel vorche eñ macht gehad: heeft 


011 ProQuest LL 


ond Menſchen bau gelijchen te verſtooten: 


aenghemerckt / Wp even foo Wel alg de 
boofe Enghelen ban Godt afgevallen zijn! 
ende ſyn ghebodt oberghetreden hebben / 
fonder te achten dat hy ons foo hardt ghe⸗ 
drepght hadde/ende gheſproocken: 


In welcken daghe ghy van deſen boom Balazs. 


etet, ſult ghy des doors fterven. 


Perftaet niet alleen den tüdelckẽ maer 
oock den eeuwighen doot / welcke is die ces 
wighe pijne ende quael inden Poel, die met 
vuer ende Swevel brandt. 


Vande verloſſinghe des 


Menfchelijcken ghellachts. 


12 Aer Godt en heeft met ons 
niet ghehandelt / ghelch Wp 
verdient hadden / maer nac zh⸗ 

“eee Qroote barmherticheypdt 
beeft hy fich onfer wederom aengenomen, 
ende eet hy dat Menſchelcke gheſlachte 
liet verderben / heeft bp liever zijnen foone 
boog ons oberghegheven / gelücker geſchze⸗ 
ven ſtaet / 


Soo lief heeft Godt de werelt ghehadt, dat 
hy fijnen eenighe gheboorgne Soone gaf, op 
dat alle die in hem ghelooven,niet verlooren 
en worden,maer het eeuwige leven hebben, 


1 X Ide ſulcks heeft Godt ghedaen nae 
zijnen eruwighen vaet ende boognes 
men/Gelijc wederom geſchrevẽ ſtaet: 


Ghy fijt verloft met den bloede Chriftí, 
als eens onfchuldighen, onbevleckten Lams 
de welcke wel voorfien was eer des- werelts 
grondt gheleydr was, maer gheopenbaerdt 
in defe laetfte tijden. 


14 Ewÿle nu nade genadige voorſte⸗ 
ninge Godes / de Done Godes four 
de onſen middelaer worden / ſo moſt 

bp menfche worden / Dat ig menſchelycke 

natuere aennemẽ / op Dat hp in De aengeno⸗ 
men menfchept den doot voozonglijden/ eñ 
alfag onfe ſonden boeten/ewde Baer voor bes 
taelen ſoude. Ghelyck gheſchreven ffaets 


Dewijle dan de Kinderen vleyfch ef bloet 
hebben,is hy oock defgelijc deelachtich ge- 
worden der felver,op dat hy doer den doot 

te 


Fol. 85. 


1614. 


Joan 3.6, 












⸗ — — — 
— —— — — — en — — 
— MERS < : = — — — — 








—— — — 





— — 



















— 



















































— — Eed 
— > * — — —— — ks —— — Ed 
— — — — — 


* 


Gar. 3.1 pf) 


— — 
* = 


dleat.i/r4 


Heb. 1. 2.3. 
Heb. a . ro⸗· 


Dhil. a. 3,6 
7s8, 


if Heb r2.19. 
Ef sch. 42 5 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


— wan rn nen rr en te 
ed pr : J B J — —J —* 


— 


Nederlantſche Hiſtorie 


te niete maecken ſoude den ghenen, die des 
doots macht hadde, dat is, den Duyvel, ende 
verloſſen ſoude.alle die, welcke door vreefe 
des doots alle haer leven lanck der flavernie 
onderworpen waren. 


15T Pde Dat ſulcks foude ghefchieden/ 

E heeft God van den beginne belooft: 
Gelijck gheſchreven ſtaet. 

Het ſaet der vrouwe ſal de (lange den kop 

vertreden &c. 


16 Aer inde laetſte daghen eerſt ber, 
M vult / gheljck gheſchreven fkaets 


Als de tijt vervult was, heeft God zynen 
Soon gheſonden gheboren van een vrouwe, 
(naemelijck vander Maget Maria)eñ 
onder de wet gedaen , op dat hy de gene,die 
onder de wet waren verloflen (oude. 
Vandé Perfoon Chriſti. 
1 envolgende gheleobe ick ban 
— ie Perfoon Chrifti , bat hp piet 
een bloot Menſche en is / gelijck 
De Arianen gheicoben : Maer 
dat hy ig de eeuwighe almachtighe one 
Godes / die inde laetſte tijt Der Werelt me 
fchelijche natuere heeft aengenomen / ende 
Die te vooren alleen God was nutefamen 
God ende menfche ig / ende in der ecuWwics 
hepdt blyven fal/ want Daer ſtaet ghefchzes 
ben; 
Inden beginne was dat woort (Dat ig De 
Sone Godeg)ende dat woort is vleefch 
gheworden. 


Item / de Sone Gedes , door welcken 
God de weerelt ghemaeckt heeft , endedie 
alle dinghen draecht met zynen crachtighen 
woorde , die heeft het faet Abrahams aen- 
genomen. | 


Item / Iefus Chriſtus of hy welin God- 
delijcke ghedaente was, en hielt het voor 
gheenenroof Gode ghelijckte zijn , maer 
vernietichdehem felven, ef nam Knechs ge- 
daente aen , endeis den Meníchen ghelijck 
gheworden, ende in her gelaet als een Men- 
fchebevonden : Hy vernederde hem ſelven, 
ghehoorfaemzijndetotin den doot, ja tot 
indendeotdesCruyces. Item / hy mofte 


—ñ — — — — — —ñ— — — — — — — — — — — — ———— ————— —— — — ——— — — 


J Fe F 
vie di He, 


\ v 


Het vierendertichfte Boeck, 4 
ki 






in allen dinghen zynen Broederen ghelijck 10 
worden, Item / hy is in allen dinghen ver” 
focht gheworden,ghelijckeock wy ‚ doet — 
fonder (onde. 


8 be aengheſien nu Chriſtus God 
ende menfche ig / foo gelooven WP/ 
bat men oock van hem ſegghen kat 

al wat ban Godt / ende al wat vau eenen 

menfche ghefeght mach wozden : Teerftt/ 
om Dat Gp God is ende nac de Godthepdt: 

Cweede / om Dat hp menfche ig / ende KAL 

De Menfchept: Tot exempel. 


In een plaetfe der Bchriftuere wozt DAN pril | 
hem gheſeght. kl 


Synen uytghanck is van eeuwicheyt. 4 —* 


In eet ander plaetſe wort gheſeght / dat 
hy is gheboren in de volheydt des tijts ofte/⸗ 
de laetfte tyden:Bepde ift waer / dat nat DE 
Gobtpert,ditmae de menfchept/ ghelyck 
ong De Mortelen leeren onderfchepden/ al HK 
Baer Paulus ſpreeckt: | 









Hy isgheboren uyt den Saede Davids na de # 
vleyfche (Dat is nae de Meuſchept) ende ber 
wefen de almachtige Sone Gods nae den Gee 
(Dat ig nae die Godhept.) Eñ Petrus ſept. 


mr 
Hy is ghedoot nae den vleefche maer le- 
vendich ghemaecktdae den Geeft. 


VantAmptChrifti. ges 

ir 

19 Ant Ampt Chrifti gelooven WW 

Dat hp ig onfen Salichmaeker/ 

Die ons Boog zijnd Doot met BO’ 

De berfoent/ende faodanige Lel? 

ſoeninghe ong verrondicht heeft / eude noch 

laet vercrondighen: welcke bp fjnen ghe⸗ 

loovighentoeepgent/ ende in eeuwichepdt 

daer bp bewaert ende befchermt. Want 
Daer ſtaet ghefch eben. 


GEND 


tr han, 


leſus Chriftusisinde werelt ghecomen/ 
om de fondaren falich te maecken. dk 
Item / Chriſtus is voor ons gheſtorven. 
Item / God was in Chrifto de werelt met 3 
hem felyen verfoenende , ende en reeckent 
hen haere fonden niet toe : Ende heeft onder 
ons opgerecht het woort der verfoeninghe: 
Item / Ick gevemijne Schapen dat ee⸗ 9 
wighe leven, fy en fdlen nimmermeer ver ·· 
gaen, 


| lag, 











Ben, endeniemant falfe uyt mijne handt 
tucken, 





Van de teehenvvoordi- 


gheghelegentheyt Chrifti 


20 An de tegenWoogdige gelegente 
bept Chrifti geloovẽ Wp / dat hy 
met ſyn Lichaem niet meer op 

Aerden is: maerdat pop ben 

Beertichften dach nae fijne opftandiughe op 

Lhenaren ig ter Boemel / ende in Den Wemel 

pr ter vechreeant Gode / alg Die ghene 
3 Dien de Dader atte boknacht ende regierin⸗ 
‚9 Gheover ghegheven Heeft over afte creatugs 
hk Eenínden hHeniel ende op Ger Werden / ous 
ip OL trooft, Ende dat hp Lau daer fal weder 

Owen ten Jonghſten baghe / om te Oor 

Celen de ledendige end: Doede, Want daer 
act gheſchreven 


Bests lekverlaete de VVerelt,ende gae tot den 
it Vader. 
Item / Ick vare op tot mijnen Vader. 
Item / Uy ſcheyde van hen ende voer op 
f * terp Pae den Hemel. 
Wa, Stem / Hy is inghegaen in den Hemel 
felfs,om nu te verfchijnen voor het aenficht 
odes voor ons. 5 
„ Item / Dearme hebt ghy altijt by u, 
Maer my hebt ghy niet altijt. S 
tem / God heeft hem ghefedt tot zijne 
Yechterhant in den Hemel,voor alle Vorften- 
ep... Ommen,gewelt,macht, ende Heerfchappie. 
Bn Ptem/My is ghegheven alle ghewelt in 
der emel ende op Aerden. 
Item / Soeckt wat daer boven is, daer 
Msuz, _ Chriftusis fietende ter rechter hant Godes. 
tem: Dele Iefus, welcke van uis op ghe- 
Nomen ten Hemel, fal alfo comen gelijc ghy 
t em hebt fien ten Hemel varen. ê 
Item / VVelcke moet den Hemel in neme 
tOt der tyt dat het al weder —— — wer- 
€, wat Godt ghefproken eeft door den 
Mondt aller zyner Heylighe Propheten van 
Er eeuwicheyt aen. 


/ * Aer mp ghelooven noch voorder / 
| Dat of wel Chriftus nu niet meer bp 
D angen ig nac zune Menſcheydt: 
at bp evenwel noch bp ous ig ende bljvé 
falrmaede Godthjept) acnghemercht hp gee 
(jas fbzoken heeft. 
LJ 


dek ben by ualle daghe tot aen het eynde 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


mages reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Onder de regecringhe van Coninck Philips de derde. 













































der werelt. 

Item / VVaertweeofte drie vergadert 1614. 
zijn in mijnen name, daer bea ick midden SBab J 
onder hen. 29 

Ende ſoodanighe zijne teghenwoordic⸗ 
heyt ig ong nutteljch ende tronftelije/Want 
als hy by ons ig met zyne Goddeljche als 
machtichept / foo kan hp ongt wel helpenin 
alte onfenooden al iſt dat hy met zyn lics 
haem niet tegenwoordich en is / gheihcker⸗ 
mjg de Hooftman ban Capernaum hem 
t'ſelve toe vertroude / als bp ſeydt: 


Heere , ick en ben niet weerdich dat ghy JMath.s.9 
onder mijn Dack comt‚maer,{preckt alleen- 
lijck een woordt, ende mynen knechcfalge= 
font worden. 


Welck geloof Chriftus hoochlck roem⸗ 
de / ſeggende. 


Voorwaer ick fegge u lieden, ick en heb fo 
groot gheen gheloove in Ifrael ghevonden. 


Math.s. 1e 


Chriftus ong niet fauve connen hels 

pea/ten waere ſaecke hp lichamee 
ich bp ong waer ; Tiſelve cn foude niet als 
leen tot vercleyntringhe ſtrecken ban zyue 
Godeljekte almachtichepot : Maer oock 
wanneer wp ghelooſden /Dat Chriftus noch 
lichamelch bp ong op Verden is ſoude ous 
Deorfeansentghen geloove onfen hoogh⸗ 
ſten trooſt Genomen Wozden: 


22 Her faa wy feuden ghelooven dat 
M 


VVant indienick niet heenen gae (ſeght — 
| Chꝛiſtus) (o en fal den Troofter (de Heyli- daan, 16,7 
ghe Geeft) niet tot u komen. 

Ende d'Apoftel tor ben Webzeren: 

VVare hy op der Aerden , foen warehy pep. 
gheen Priefter, dat is / foo en Ware Gy onfe 
verfoener ende Looz-binder niet bp Den 

ader: 

— wee ons elendighe Menſchen / ſoo 
mp Chriftum tof ouſen voorbidder / ende DEN 
Deptighen Gheeſt tot onſen troofter Miek 
enfouden Gebben. Daerom (preechtChriftus 
met grooten eernft tot zyne diſcipulen. 


Maer om datick u dit ghefeyt hebbe nas « — 
meldt dat ick heenen gae tot den Dader) name 
foo heeft droofheyt u herte vervult maer ick 
fegghe u de waerheydr hetis u goet dar ick 
heenen gae : VVant foo ick niet heenen gae⸗ 

foo en {al de troofter niet cot u — 


Fol,86 





bd, 9 di — 2460 
Bet! ik 
veil 












' J ⁊ 
amb NAE — ee Era. keta 


— — 
— — — — — 
— — —— — — — 
— — —— — 


rn — — 


— — 
— — 


ee: 
— — — 
— > 2 
J nn 
ne 


ne 
— ⁊ en - 
TE — == 
—— ze pr — = . J 
—— * Es 


— — 
— — je 
— — 

* 

an — E 
— men ee — 

En: 

Dg en 


— 
——— ne 


— — 
— 


- 


N sa #0 


menne ven — — — 
— —J— X 






Paid ⁊ a 
| hs * * HR —— TR 





nn ma Kn J br’ Sn 






































Edi Ais MEL: Nederlantíche Hiſtorie Het vijfendertichfte Boeck. Abiu⸗ 
—J—— 1614. foo ick heenen gae, ſoo ſal ick hem tot u fen- Op datalle die in hem gelooven niet kla ki 2 
den.Ende hy fal by u blijven eeuwichlijck. looren en worden. maer t'eeuwighe leve 7 
etn de hebben. Maer wie uiet en gelooft, die fal ver” Jan 
Ende dewple Die bp ong blft/foo Weten | _doemtworden. wen 
wo gockt bat Chriftus bp ons ig / ghelyeker tenu, Over dien blijft de tooren Go el es 
gheſchreven ſtaet: Nameluck die op atten Menſchen va a, 
| natueren leyt: ghelyck defe ſpzrucke ME Fn” 
Daer aen bekennẽ wy dat hy by — De brengt. | 
aen den Geeft dien hy ons ghegheven heeft. | 
Jogan,3.24. handi ( VVy zynalle van natueren Kinderen des 
24. Aerom se Die Perſoonlücke ver⸗ _toorns. | 
eenigenghe van Lepde natueren in 2 
Chrifto niet gheſchepden / alift dat | C 
Be Menſchelycke Hatuere niet ober al en Van de rechtveerdichey 
fg daer de Goddelijche iss Want be perfooe des Gheloofs. 4 
nelucke nadure even foo Wel onepndeldek . Ee 
ende t'ſeffeus in allen plaetſen teghenwooꝛe | 26 Oo nu pemaat in Chriftum geld Hi 
Dich faude moeten efen / als de Goddelhc⸗ ende Dat hertelije vertrouwẽ id / 
ke, Anders moeſte voighen / oftt / dat Ben gee tot God / Dat hp Gem om des bioe 
Beelen tijdt over / als Chriftus noch op Aer⸗ vergietens Chriſti wille / fijne ke 
Den was dat is, De gautſche wiener Den bergeven ende aengenomen heeft! 341 Ig 
Haer langh / de perfoouljche vererniginghe | een kint endeerfghenaem Des eeuwige, 
noch miet en was gheſchiet / ofte datde E⸗levens / dien fpzeeckt God log ban alie zijn 
bangeliften met on waerheydt gheſchreven ſonden / ende ſchadt hem recht beerdich / & 
Bebben / dat hp nae zjne menſchelhene na | of hp nopt geene ſonde gehadt noch begat 
ture niet ie gemee ft aen allen plaetfensmaer | en hadde. Ghelycker ghefchzenen ſtaet: 
nu in ſ Moeders lichaem / Dan in De Geerche 4— 
wu te Bethlehem / dan in Egiptenenu te Pas Die rechtveerdicheydt Gods koomt doof g 
zatet/Dast te Canain Ballitea : nute Caz hetghel oove leſu Chrifti, tot allen ende OP 
pernaum/dau te Bithanien / dan Wederom allen die ghelooven. 
miet te Bethamen: ban op ben Omfberch/ / 


— — — — 
* =S dn — — * J 
rs Met - * _ = 
— = 
= = 
* 


— 
— — * — — 


u 

je As 

* ⸗ — — 

* ẽ — — — — — — —— 
— — —— — — Ee — æ * = — 
SEE — A Er — — — 
— en Eke maen _ — — 
* zE — * — EE E an 5: e — > 

— — 
—— — * 





ER HI . il 
biken Ben ban int ichthups / dan aem Crupg/ dan | Ende alfoo ver vult t'gheene Wedert” 
FEE op van t Cruys dan int Graf / dan Wederom gheſchreven ſtaet. 

VED) OR niet int Öyaf: ban int’ Wofken bo Jeruſa⸗ é 

EE le! lem / dan tu Galileasdan op den Berch / Dan De menſeh wort gerechtveerdicht ſonde a, 

MUR FR A De banden Berch/banindebaochte 8e. Ful de werckender wet. L, 

BEAC Oo CODA | ſuama Chriſtus biyft wel God eude Meſch 
BEET Gi OOR ineen Perfoon ſonber datdenaturten ban | (Matig, ſander berdienfte eñ upt tout — .. 
Ee ie 0e een ander ghefchepaen worden / al iſt dat hp ghenade) alleen door t'geloove. B Sas, 
EER 02 J —— ee rs geer ige d f L d 7 

EEODON SC oe HRE | in allen plactfeneuig / ghelck hp is me < | > ê 

biss HE HE fjne Goddelycke Almachicheyt. Van e centeec bel Jen 

Ë 114 rechten Ghelcois. | 

LE dn Vande krachtdes Doots ze aiierane botanie ccd 

HEEE O0 ONDD | Chriſti: done ende vertrouwen heeft 

Hi Hi (DS ende miet met eenen walfcher 





=> 


— Bent — 
— de 
— — 
— ts 
SE 


Vi EE 25 An de kracht ded Dodts Chulti mondt 7 geiycker wijs de DPP, 
HAR Me gelooven Yp / Dat al hoe wel | eriten Boen/Ban Chrifto en roemt, Dat mot 
ie ade De Voot Chriftide verfoeninghe beweſen wordẽ door de wercken Der lief dE: 

| is voor de fonde der gantÎcher we- | Want daer ſtaet geſchreven. | 

| relt, gelijck Johamnes ſpreeckt: Dat noch⸗ 

7 tang ſuſcke berfoeninghe geenen menfche te 

goede en komt / dau alleen den genen Die aen 


e looven. ant Daer ſtaet ghe⸗ twelck door de liefde dadich is. kk 
—X pn | — VVant dit is de liefde Gods ſeyt — *— 


In Chrifto Ieſu en gelt noch voorhuyt 
noch beſnijdinghe yet, maer t’gheloov& 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
0 











































ee ar ek Kn 


— 






dat wy zyne gheboden houden. 


pe Ende dat ig bie liefde beg Naeſten / Dat 
rf Ben Naeſten gheen quaet / maer goet 
Geh/nae onfe befte vermoghen. Ghelijcher 


é Bhefchzeven Fact. 
É ie De liefde en doet den Naeften gheen quat. 
} 16 E 8 
| 8 Item / VVy behooren oock ons leyen te 
acten voor onfe Broeders. 


SE Nde voorwaer / Waer t'gheloove in 
… Chriftum by den Menſchen in t'herte 
ſw recht is inghewoztelt / ende niet en 
pese boben op de tonghe: Daer kan ment 
fien be wercken Der liefde mercken / aenghe⸗ 
ib bet onmagelgek ig / Det pemant die ge: 
IE. ft Dar Bodt zijnen Sone von hem heeft 
i Ufterven / niet wederom God en foude 
Ben/ende doen tgene hem lief if. Gelck 
Blefthgeten fraet. 
tr, 
- | Delicfde Chrifti bedwinghtons , alsdie 
Wy dit ghevoelen :1ft dat een voor allen ge- 
ftorvenis:So zyn fy alle gheftorven:Ende hy 
s daeromme voor allen gheftorven , op 
datfy die leven, voortaen niet meer henfelvé 
EVEN , maer dien die voor hen gheftorven 
ende wederopgheftaen is. 


É 614 
—— de 





an WE Es MR PE 8 WE PE WE 


cy tetomme / alg pemaut fept dat Hp in 

ge ê riſtum ghelooft / eñ doo2 hem hoopt ſalich 

e worden . Ende ondertuſſchen in ſonden 

Eeft ende hoogt gaet / ban Dien en gelooven 

b D wiet Dat hp foodanighen ghelaobe ende 

| Joan. tope heeft, Want daer ſtaet gheſchreven: 

}, de 

„Een yegelijc:Die defe hope op hem heeft, 

le reynicht hem felven, ghelijck hy reynis: 

Aseag EEM / Is yemant in Chrifto,fo is hy cen 
nieuvve Creatuere. 

) Item / Die Chrifi fijn,die Cruycighen 

haer vleefch,mec alle luften en begeerten. 


29 YS Mode dit ig Het verbondt Godeg met 
Ong Menſchen / daer van fo Dick wilg 

» inde Schziftuere gheſpꝛoken wordt: 
at namelijck Bod ong Wil genadich zijn 
hrifti wille / maer Wp meeten fulcke 

Ue genade met Danchhaerbept bekennen / 
ende Gem wederom ghetrouwelijck dienen: 
NDE wie niet metalle neerftichept daer 

— iteeht om ſulcks te doen / dien en ſal oock 
en út gede genade niet Beelachtich maeckẽ / 


sy OE B ed 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
urtes K 


Images reproduce y col 


444 B 20 


y of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


nn en —— ——— — — — — — 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, 


EE 


Fol.87, 
De ghenade des Heerenisbydenghenen, 161 4. 
die fijn verbont houden , endeghedencken 
aenfijne gheboden , dat ſy daer naedoen, sprat. 103,1 
Daerenteghen totden Godloofen fpreeckt Bfal.50,6. 
God, wat neemt ghy myn verbont in uwen 
mondt, foo ghy doch sucht hatet ende were 
pet myne woorden achter u heenen, 


Maer wie doet / foo Beel hp weet ende 
boen kanupt verleeninghe Gobeg / met 
Dieng ſwackheden Wil God niet alleen ge⸗ 
bult draghen / om Chrifti wille / maer wil 
Gem aack hoe langhs hoe meer goct te Doen 
Boaz zynen heplighen Geeft verleenen; alte marry, 
lcker gheſcherven ſtact. 29. 


VVie heeft dien falghegheven worden 
endefal de volheyt hebben „ Maer wie niet 
en heeft, dien {al oock t'gheene hy heeft ge= 
nomen worden. 


Van den Oorfpranck des 
Gheloofs. 


30 B gelooven wyders / Bat 
Godt de Pꝛedicatie zijnd 
woozts heeft berogdineerkt 
om ded aen Chriftum 

in ons te wercken. ant der ſtaet ghe⸗ 

ſchzꝛeven: 
Hoe ſullenſy ghelooven van den welcken ari — 
fy niet ghehoort en hebben, ende hoe ſullen 

fy hooren ſonder Predicant > hoe ſullen fy 

Predicken foofe niet ghefonden en woorden 

Sc. Soo comt dant gheloof upt Die Pre⸗ 

Dicatie / maer Het Pecdichhen doer hek 

Waozt Godeg. 


31 W B ghelooben ooch (ghelhek alreede 

bier boven ig aenghevoert) dat DE 
Menſche doo den bal alſos berdogben is / 
dat Gp de Predicatie deg Euangelij va Chris 
fto niet en can verftaen noch aennemen / ten 
fp dat hem God daor zijnen Hepligen Geeft 
bhetteopendoeendenenghe « Want daer 
ſtaet gheſchreven: 


Niemant kan Iefum eenen Heere noemen, Coz. i2.3. 
(dat ig eenen Heere ende Salichmaecker 
bekennen) Niemant can cot my comen, ten 
fy dat hem de Vader trecke. 


2I) Aerom houden vop t'voorſeker / dat qaanes,ss 
het gheloove een bp fondere gave 
Bd Godts 









rt vain wi, A 


4 vor 
dn 






— Er — — — — 














Nederlantſche Hiſtorie Het vijfendertichfte Boeck, 


1614, Godts ig, Want daer ſtaet gheſchreven: ‚_ Heerttotde genneminge derkinderendoof © lj 
Ieſum Chriftum in hem felven,na het welbe- 


— — 

























— — ⸗ 
KL beft.3.3. Het gheloove en is niet yeder mansdingh. | _hagen zijns willens tot lof fijner Heerlijcktt 
Epl2,3s Item / uyt ghenaden zijt ghy falich ghe- ghenade,door welcke hy ons heeft aenghe- 
| worden door t'gheloove, ende dat nietuyt |*_naem ghemaeckt in den gheliefden. 
Kid u‚t'is Godes gave,niet uyt de wercken , op 

4 Hi: | dat hem niemant en rocine. | 71) — Aj — — 

ih ercken / wanneer De | 

if 33T Nde Defe gave gheeft Godt wien hp ſegghen: heeft nip Godt uptbertd? 

KH OO … Wil/ waut daer fact gheſchzeven ' ren/foofaiieh falich wmezven / ich doe oock 

HADI. wat ick wit + Mant heefr u Godt uptver⸗ 


cozen Dat gp fout falich Wozden/ foo heeft EPD, 


Hy ontfermt hem wiens hy wil, ende ver- 
bp u ooch uptbercozen/dat ghp fout heyliſ 


ftockt wien hy wil. 





Wong,’ eñ onſtraffeihck zjn voor hem in der liefde · 
— 34T Venwel en doet Godt niemant on: — ä 
recht / Want fy fijn alle Sondaers. 38 Y Cem, welcke God ten eeuwighen le⸗ 
Vomi, 5,23, Ende daerom weerdich datfe God ven beeft uptberkozen / Die bewaezt psa 


alle berftoche. Ende ſommige infonderpept bp ooch Datfe niet in verdoenlycht 
zijn fo hertneckich / Datfe met fiende oogben | Dwalinghenofte geduerich onghrloof ende 
miet ſien en Willen ; den foodaenighen ghe⸗ enboetveerdicheptdten vervallen. Want 

ſchiet recht vwanmneerfe Godt t'eenemael | Daer flact ghefchzeven. | 
berblindt/t welch Gen ooch ſeeckerlyck Wez pr 
berbaren fal. Bhelgch gheſchzeven tact. Soo’t mooghelijck ware,fo fouden ooc de WZ bien: 











Eerd = = * me — 
—— — — rm dik, J * ——— 





wandels.) Want daer ſtaet gheſchreven: ſoecken in den berbozghen Raedt Godeg/ 
pe: anders fat bt nemmeemeer binden. 
Enb,8.4,5, Hy heeft ons uytverkoren door C hriftum ! Maer wie Weten wil cf hp uptvercozen 
te, eer des werelts gront gheleght was , dacwy | 3p/ Die gheloove in Chrittum/ foo weet hyt — na 
fouden Heylich ende onftraffelijck fijn voor | Bant alle die ghelaoven/ zyn upthercoren / 
hemanderliefde : ende heeftons verordi- ! ghelijch gheſchreven fraet/ H IN b 
ei 


Nen 
M 


— — 


u 
ELI At f E : uytvercoren tot dwalinghe verlevt worden: 
EIER t zn peſ.a.ao Om datfe de liefde der waerheyt niet aen- met weltke woorden Chriftus klaerlyck 
FEAR iî tig ghenômen en hebben om falichte worden, te verftaen gheeft / Dat het niet moght⸗ 
RER 9 —430— daerom ſal hen Godt ſenden crachtige dwa- lijch en ig. | 
HAES IE TEEN linghen op datfe de leughen ghelooven: op 
BEA Bilt ni dat fy alle gheoordeelt worden die de waer- | 39 J Y Bn daer comt het / dat de uytverco⸗ 
Ki ij HAAI) 0D heydt niet ghelooft en hebben , maer luft ten niet verloozen en worden. 
UE hebben aen de ongherechticheyt. | 
4 il Lik ; Odxermits fy uyt Godes macht door t'gér ni 
Í | f 4 Van de verktefinghe uyt loof be waert worden tot de falicheyt. 
CEERD ghenaden. 40 T Welch dan onfe onde aller npt bert 
Mdd ren hinderen Godes hoochſten trad 
LEE 35 B gelooven voorder Dat | ig/naemelijch dat wap ſegohen honnen wItt 
Iik welckéBod t'geloof geeft/ | den Apoſtel Paulo: 
KERING Die zijn tot Hen eeuwighen f; 
EEN teven uptberkozen : Want Ick ben verfeeckert, dar noch doot, noch ge 
d daer flaet gheſchreven / leven, noch Enghel, noch Vorſtendom, noch # 
HEN Machten,nach taghenwoordighe,noch toer 
—9 Daer gheloofdender (oo veel alſſer ten ee- comende (dinghen) noch Hoochte,nec 
ED wighen leven verordineert waren. Diepte, noch eenighe andere Creatuere, os 
—9 Act.i3.40. — fal connen ſcheyden van de liefde Godes, dic 
0 36 TT; 12de wederom / Die welche God ten daer is in Chriſto Icſu onfen Heere. 
BE A eeuwighen leven heeft vertoren / dien — 
Ki EL De gheeft hp soch Get gheloof in Chri- | 41 D ghelooven nech / Hat wie be⸗ 
—4 ſtum, ende het voor nemen ende neerftichept geert te Weten of bp uptvc? k 
| eenes goeden Cheiſtelycken levens ende hoogen 3p/Die en moet futckg uitt PF 





— 






— * 


amen 


en me 
nt. 


hi MEE an ien 
7 * 










— — 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 





lj VÓr4. 
BR 





an. 
Bis, 
É 
4 
— 
É 
| 
éh Deane, 
) 
as, 


men nen — 


bras, 


ì 
| —X 







= en a 


Het ghelooveis der uytvercoren Godes. 
Ende be belofte blijft onfeplbact. 
Op dat alle die in hem gelooven niet ver- 


looren en worden,maer het eeuwighe leven 
ebben, ‘ 


Item / wie / van fue verkieſinghe hoe 
angher hoe meer wil verfeechert wozden/ 
pere o2de boe langer hoe vzamer : Want 
Dat Deen die unt bercoozen. Dit meput Pe- 
tus alg hp ſeght. 


Daerôlieve Broeders, doet te meer neer- 
icheyts om uwe beroepinghe ende verkic- 
finghe walt te maecken. 


42E Pde of Wel t°gheloof in ons fomt its 
feet kleyn is foe moeten Wp daerom 
ke uiet bertmbfgien + VVantdat ghe- 
ockte rieten falhy ( Chꝛiſtus) niet ver- 
Feecken „ende de glimmende wiecke en ſal hy 
Miet uytbluſſchen. 

Item / VVie tot my comt‚ (ſeght Chri- 

us) dien en (al ick niet uytſtooten. 


et tot Chritumcomen / ig miet anderg 
QS begheeren Door hem falichte worden: 

Aheer ghy dan defe begheerte hebt, foo 
en fal bp u niet berftaoten/u geloove fp dan 
Oo (Wack alft mach zijn : Naer wie deſe 


begheerte miet en Beeft/die en {al hem felven | Chrifti 
le ong wil houden bee? foo danighe die ge⸗ 
| Waffchen zjn ende gherepnicht Lan alien 


dock met de verkieſiughe niet veel behom⸗ 
meren: 


Onder deregeeringhe van Coninck Philips de derde, 


— — — 


nn ve et 


wy eenen voorbidderby den Vader, Ieſum 


Chriftum den ——— ſelvighe 
ai Boin 521. 


is de verſoenighe voor onſe ſonden. 

Item / Daer de ſonde machtichis gewor- 
den,daeris de ghenade noch veel machtiger 
gheworden. 


Van de Sacramenten. 


wiſt / dat wy van natueren tot 
twĳfelingbe zyn gheneghen: heeft 
be ong ſyne ghenade in Chrifto, 


43 E Nde even daerom dat God wel 


niet alleen met Dupdelijcke Wozden belooft / 
maer oock met fichtbaere teechenen / welc⸗ 
ke Dacramenten worden ghenoemt/ booze 
gebeeldet/bevefticht/ende verfendels ; Op 
Dat Wp alfooniet alleen met onfen ooren 
fouden konnen hooren / maer oock met onſe 
doghen ſien / ende ſoo te ſegghen / met alle 
onfe ſinnen ſouden voelen / grypen ende tas 
ſten konnen / hoe hp teghen ong ig gheſint. 


Vanden Doop. 


ticht deſe belofteniffe/Dat hp om 
deg bloet vergiet eng Chriſti wils 


44 Ls eerfkelije met het waterbad 
A des Doopes Heeft hp ong beveſ⸗ 


Item / Ofte al gheſchiede / dat wy door onfen fonden : Ende dat hy ong Doog ſynen 
De fande berraft zijnde/ ſwaerlhch quamen heplighen Gheeſt hoe langs hoe meer Wit 
te valten : Sooen moeten Wp nocptang vernieuwen tor ecu reyn ende onbevleeckt 

Atom miet vertwÿfelen / tig velcirtupts | leven/sende epnd:tijch eruwich ſalich maec⸗ 


Sangen menerbaereu/Datfefchzichelijchk | ken. 


sm gheballen ats Petrus Die Chriſtum ſilfs 
Adechende / nochtans ig hp een uptvertoo⸗ 
EEn Gades gheweeſt ende gebleven twelck 








Dat dit De meeninge ſp des Doopes ende 


dat daerom banden Doop gheſeght Wort 
dat hy ig het bad der wedergdeboozte, Dat 


B met fue boerveerdicher: Geeft be wefen. hy reynicht van fonden ende falich maeckt / 

Haer wieng erempel cen peg hc Die gefons | oi Dat hy ans gelacbigen de voorverhael⸗ 
Dicht heeft / behoozt boete te doẽ / dat is ſyne de gaven Gade afbeeldet eñ berfeechert/cit 

onden te bekennen eñte belagen; tot Baz | niet daerom Dat het upterljch” Waterbadt 

es ghenade Mm Chrifto toevlucht te nemen/ des Doops dooꝛ hem ſelven Be ſonden ſoude 
ende mat br quaets ghedaen heeft / niet afwaſſchen ende ſalich maecken/ ghelooven 
MEE Doen foo euf Ahem Godt met ver- wp om datter gheſchreven ſtaet. 


ſtooten / want daer fract ghefchreven: 


Soo waerachtich als ick leve, ſpreeckt de 

Cere Heere „Ick en heb gheen behaghen 
aen den door des Goddeloofen „ maer dat 
hem de Goddeloofe bekeere van zijn boofe 
weſen ende leve. 


je 
Item / iſt dar yemant Londicht, fo hebben ſticht wozdt / gelyckt eertyts door de befnij: 
— ROES pij bingbe 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by col 


urtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Niet hetafegghen dervuylicheyde des 
vleefchds (namelicht maecht ons falich) 
maer het verbondt der goeder Confcienue 
met God. 


Welck verbondt door den Doop bebe: 


Fol 88 


1614 


10e 3e: fe 








































Welk 





— 
J J 
* 
F 
F 








v. 


* 
⸗ a j 
Eat 


& 
md 





A en, 4 


ens Ei —— ni — 
7 — mn — — ——— —— — ae en nenten 


mma 6, ee tr 
——— —* KS waa 








——— — Er 





Het vijfendertichfte Boeck, 


La 






161 4. dinghe ig bevefticht ghewerſt / in Welcker heyt des Levensfouden wandelen. — 9 6 
plaetfe De Doop ghecomen ig, gheljck ghe⸗ J— 
fchzeven ſtaet: AVV Je nu alfa wandelt, bicigetnopP FP 






À | 4 vecht wederghebooren hint Godts: 

Eolof,s.rz Gh zijt befneden met de beſnijdinge Ieſu Maer wie alſoo niet enn wandelt / Hie EU 

* Chriſti, endezijt met hem begraven door { moch niet upt Godt gheboozen / al ig Gp 00 
den Doop. ghedoopt. Want daer ſtaet ghefchit Det op 


Gelhck als eertjts de beſnhdinge wiert __ VVicuytGodegheborenis , die en dots '* 
ghenoemt Get verbondt / overmidtg fp een gheen ſonde, want fijn zaet blijft in hem, €? 
teechen Was bant'verboudt Godeg/ ende | dehy en can niecfondighen, want hy is UE 
eenen ſeghel der gevechtichept deg getoofg/ | Godt gheboren. Hier in lijn de kinderen 
ghelhck ghefchzewen fact: { Godts HE de kinderen des Duyvelsopens 

baer, wie gheen rechtveerdicheydt en dot» 

Ger, 17.800 Ditis mijn verbondt / ende ſtracks daer die enis uyt Godreniet,ende wiefijnen Broer 

Gerrrer OR / ditfalueen teecken fijn-des verbonts: | _ der niet lief en heeft, 

WON, Akte Item / Abraham heeft ontfanghen het | b, 
teecken der befnijdinghetoteenen{egel der | 48% 7 Vin denkinderenderthziftenendt? B 
gherechticheyedes gheloofs. looven wy / datmenfe niet en MACH TP 

| naelaten te doopen / wanneerſe nat 

Alfen woꝛt nu de Doop het hadt ber mer | Cheiſtelhycker ozdeninge tot ben Boop GE’ 
dergheboorte / ende volgende Dien des wers | bracht worden Pant daer flaet geſchzeöẽt: 
bondtg ende Der acnneminghe tot kinderen | PNR 
Gobest ghenaemt/ otvermidtg de Doop een | V-lieden ende uwen kinderenis defe be“ &, 

teechen ende ſeghel is ſoodaniger ghenaden lofte, ende daerom: Soo laete hem nu EED 


































Godes / ende De ſelve ghenade ong geloopi· _yeghelijck doopen, &c. 
ghen ſo ſeecker is / alg het ſeecker is Dat wp 
ghedoopt worden / Went ſoo lupt de belofe 


9 Aer dit verſtaen wy door de Chꝛi⸗ Kn. 
teniffe: f M pel ao, 


ſtelhycke ordeuinghe / wanneer weu hgte 
Teeraers ofte Predikanten heb? | te 
ben kan Welche Hoopen. Pant Chriftus 
heeft niemandt bevolen den Boop te bedie? 
nen / dan Den ghenen dien hp oock bevolen 
Geeftte leeren / ghelyck gheſchreven ſtaet · 


VVieghelooft ende ghedoopt wort „die 
fal{alich worden, maer wie niet en ghelooft 
die fal verdoemt worden. 

MRam.16 tas WE ghelooft, naemelijck met ſoodae⸗ d 
nighen gheioove / t'welch dadich ig 
door de liefde. Want, 


Hi | Balas.6. In Chrifto Ieſu en gheltnoch voorhuyt 

4 noch befnijdinghe yet,) ende van ghelijcken 
noch doop noch ondoop) maer t’gheloove 
t’welck door de liefde daedich is. 


Gaet heenen leert alle volcken ende doopf* 


sof Her in gheballe dat een kint quaemt 
te ſterven eerment tot den Pzedi⸗ 
kant brengen konde / ofte eer De Pridinant 
tot het kindt konde homen: Soo gelooven 
wy dat Get daerom niet veriooren en i#/ 
Want daer ſtaet ghefchzebens — 
ge} 


Ick ben u God ende uwes zaets God na We 





SE Nde hier toe ift oock dat Wp ong in 

| beu Doop / als danckbare bondtghe⸗ 

Kk nooten Godes verplichten/ende ons 
Ht gantſche leven door verplichtet houden; gee 
J lyck gheſchreven ſtaet: 

Bons623.  Hoefouden wy in ſonden leven, wy die de 


fonden gheftorven zijn. VVeet ghy niet dat 
wy alle die in Chriftum Iefum gedoopt zijn, 


Soodanighe ſhne belofteniſſe ſal God fi’ 
nen gheloovighen alle tjt houden / niet tl’ 
ghenftaende hp deſelve miet allen ende 
ban haren kinderen Waerlick eu verſegelt / 
tnde hp kanfe ooch houden / want hp kau 
bp allen Kinderen doen / tghene hp bp Ioanne 


— ———— — 
— — — 
zi 
bad — 


— — 







— — 
— 


= — — — 


— — 7 
— — 


Meli ; in lijnen doot gedoopt zijn. So zijn wy oock | ghedaen heeft / van wien bp ſegghen liets 
J5 met hem begraven door dèn Doop in den 


doot, op dat gelijck als Chriftus opgeweckt Dat hy noch in Moeders lichaê fijnde, mee Bi | 
fs van den dooden,wy oock alfo in nieuwic- | den'Heylighen Geeft {oude verwijt wor 


— — 





— ns — 
— — 


den, 
— * J J 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Ee er dak 







Vant Avontmael. 


ST A Hoo Heeftnu Godt ong ende 
onfen Kinderen daor den Doop 
bevefticht ende verſegel deſe hes 

ki lofteuiſſe: Dat hp ond ende onft 

inderen in zjn verbant heeft opgenomen/ 

Eade Dar hp ong upt kracht des felveu bers 

bonts/onfe fonten bergeben/den Hepligen 

telt mede deelen / ende het eeuwige leben 
Chencken wil / om deg bloedt vergieteng 

Chrifti wilſe. 

Maer op dat Wp int ſelve verbondt noch 
Meer getrooft mochten worden / heeft Godt 
lfens De Predicatie shng Woozdts/ in De 
che hp ong gheduerichlhck fjne genade 

aet aenbieden/ oock het Heplighe Avont⸗ 

Det ingeftele ende berogbineert / om ong 

_Voortghebzupek Heg ſeiven Dick wilg boog 

Oghente ouden t°lGden ende ſterven leſũ 
5 alti (want daer inid ghefondeert zyn 

bondt met ong) ende alfoo Daer ban on: 

* ONS te onderbhagden een ghelsobige gee 

Chteniffe,ghelijch gheſchreven ſtaet / 










































Mie 
an rs. De Heer Ieſus in der nacht doe hy verra- 
L_ Kietong den wert, nam dat Broodt,danckte , ende { 


br2s_ brak hee, ende ghaft fijnen Difcipulen ende 
feyde : Neemt,etet, datis mijn lichaem dat 

Voor ughegheven wort (oftedat boo) u 
Ghebzonen mengt) fulcksdoet tot mijner ge- 
Achtenis.Defgelijcken oock den drinckbe- 
ex nae den Avontmael, endefeydedrinckt 
alle daer uyt , defen Drinckbeeckeris dat 
Nieuwe Teſtamẽt (Dat is / Dat nieuwe ber: 
bonte) in mynen bloede,dat voor u eñ voor 
Veelen ver gooten wordt toc vergevinghe 
erfonden. Sulcks doer fo dickwils a.s ghy 
et drincken fult tot mijnder gedachtenatie: 


p Seo ig dan het Woontmacl/eugheurijes 
Nas) bau te ſpreecken / cen ghedachteniſfe 

<8 Daodrg Chritti, eude eeu ververſinghe 
deg Berbontg Godes met ong meunſthen/ 
gelhck Chrittus feus ſpreccht: 


Sulcks doet tot myner ghedachteniſſe. 


Item / Defen Diinckbeker is dat uie uwe 
verbont. 


| As of hp wilde ſegghen: Defe Ceremo. 
wi Wie fuit ahn daerom Houder: 


wang elDeR bat Gp daer door gedachtich 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQvest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Onder de regetinghe van Philipsde derde. 


ende verſeeckert / Dat teh ſeeckerlych 


mijn lichaem aende ſtamme des Cruptes 6, 4 
voor win Den doot ghegheven / ende miju s 
bloet voor U bergooten hebbe tot berge bins 
ghe uwer fondensofte tot beveſtiginghe des 
nteuwen berbandtg/ Daer inu God de bere 
ghevinghe Der ſonden / den Gheeſt ber Hep⸗ 
ichmaechinghe / ende dat eeuwighe leben 


belooft heer. Ende / Dat ghy aen alten dez 
fen goederen (ao feLCRELLIJLE West one ope 


meenfchap Gebben fult/ ats ghy feecherijch 
bandit Bzoot etet/ende van Defen Drinck⸗ 
beker drinckt: 


en tweeden / dat ghy ſulcke mijne groo⸗ 
te ſieſde / ende trouwe teghen u(dat ick nace 
melhck mijnlichaem vooru in den doot gee 
gheben / ende mijn bloet vergoten hebbe tot 
bergbevinghe uwerfonden) met DIt opene 
baer ende Beerljck ghetupghenig mijnes 
BDoots / Loor de gantfche Werelt vercondi⸗ 
ghen/raemen/ende pzyſen fuit. Ende ban 
uwent wegen u ooch berplichten/ vat ghy 
tot möner ceren Geplichlgek fuit leben / u 
ander malkanderen hertelyck lief hebben / 
ende ghelück ghy ale van een Gjaot etet / 
dat gp ooch alfa te ſamen een lich aem / een 
gheeſt / een hert / ende ziele ſult jus 


Dat dit de meyninghe ende t'verſtandt mat. 26.20 

bande inftellinge Chrittiíg, eñ dat Chriſtus smar :…, 
daeram Bet broodt zijn lichaem noemt / om Yucezaersá 
dat hyt heeft ingheſtelt tot ghedachtenis 
ſues lichaems/&c. Ende miet om dat zyn 
ichaem int broot is / gelosven Wp daerom: 
Bant dat het lichaem Chriſti int bzoot ſou⸗ 
De zyn ofte opt ſoude gheweeſt zijn / Dat en 
fharcinde gantfche Bovel nerghens ghe⸗ 
ſcheeven / maer doen Chriftus zyn eerſte N- 
vantwiacl hielt met ſynen Diſcpulen / ſchry⸗ 
vende Euangeliſten dat hy doen by hen 
gende Tafel heeft gheſcten. 

Ende nictdat hy int bost verberghen 
is ghewerſt: Ende nuna dat Chriftus ten 
iemelig ghebaren/ ghetuycht de Schrift / 
bat hy niet op aerden en 18 / ende Dien bels 
gheuden wiet int broot. c hriftus en Heeft ooch 
nopt ghefept. 


Daer in is myndichaem. 


— — 


Waert ſoo / wy ſoudent ghelooben ſonder 
aen fine almachtichept int minfte te t o fe⸗ 
len. Maer Gu nam bet brocht / ende VAN 
t'ſelve ſepde hp: 

Dat is mijn lichaem. 


Soo is dan dat bzoot Bet Aichaem Chr 
L, ubi 








— — 
Ee 
















— — 
me Ge — F 





—— — — — 
— — 


— — 


—— 


—— — 
— — 


Ees 
— 


— id - * * — 
— EERE en - —— — 
en — — — — — — — — — — es ——— * — — — — 
— — — — — nt — — — —— ——— — — Eier tide: 
—— — ee — — tT 2 8 d E — — — — — 
— — Ee. PE — = — ET —— — F * Ee „ z 7 — — — — — — — — 
E en SNE nn e= 5 — J ee — ge * — — en —— — — — — — — — 
ri —F — — — re —— — —— —— — — — Ten — — — Es — —— 
— * —— — — — — — Eelt 6 — — — 
* — — — — ih 63 ne — ẽ ne — Peek — ie EE = — 
En — — — —— — — —— * — — — — e ene nn E re ja — 
— — mn weeen a — — * 2 — — — EE — — ps 
— en, 2 — md * — — — 






r — — — — ln rg —* 
_ d bal * I 


— 


— * 
a vn 











Nederalntfche Hiftorie Het vierendertichfte Boeck, 
1, ti dt is. Nu Neemt, &c. Neemt | 
1014. ſti, niet Wat anders dat int b200 x | 
egelhck Chriſten / Dat dat bzoot ktet, &c. tet. 
rat 26 meern Detd en Citi ig/ want | Hetis des HeerenPaf. | Ditdoet cot mijner Bé cp | 
—— bat broodt en ig immers niet gheboren upt fach, dachtenis. f 


































ducaee de JPaget Maria noch voor ong ghecrupe | (Gatigboopbpgac/ ⸗/⸗/ ct 
Ei di * eechẽ Ende fuledefendach Eñ in Ben ſelpen fine 
richi / daerõ iſt Dat deſe maniere vã ſpr bbele heden: ſ | 
Dat broodt is mynlichaem Eriks, js 
Xut 22. Gheenen bolkomenen fin en heeft / tot dat Daerom fal dit een teecken fijn in. UWE ki 
reloz.rs,  Daetbpcomtt’ghenevolght / dat doet tor hant,‚ende een gedachteniffe voor uwen 007 
mijner ghedachtenifle , alfoan verſtaet een ghen. | 
pegelijck Chriſten waersmde Heere Chri- al 
ftus het bꝛoodt zijn lichaem Geeft ghenoemt / Hier toe comtnoch/ Dat Ban den drinck⸗ 
ende hae Dat bzoodt Get lichaem Chriſti is | heechier ghefepdt wordt. 
Jk namelch by maniere van ghedachteuiffe/ | 
*1 | pfte/gheldehwë anders pleecht te ſpreecken Defe Drinckbeecker isdat nieuwe Tellä- gui 


KA Sacramentluijck / datis / aa aert ber Sacra⸗ ment in mijnen bloede. | 
hes) menten. Want dit isde aert der Dacta: Wha 
Hi, menten / dat de teeckenen ofte ghedachteniſ⸗ Welcke Woorden wederomme niet U B, 


fender weldaden Godes (fp datter aerdt⸗ connen verſtaen worden na de letter gele? —T 
Siet boen ſche ofte Hemeiſche weldaden zijn) met den felupden / maer moeten verſtaen worden 


MN — name van ſoodanighe weldaden ſelfs ge: naer de verclaringhe Die Daer op volghl. 
nh: waemt werden / ghelyck de befnijdinge Wert Dat doet tot mijner ghedachtéujs. — 9* 
ghenaemt het verbondt Godes, obermits fp | Hon, 
pt Wageen teecken des berbondtg Godts. Want wanneer die woorden ſoo ſouden 
hin HE: | De Boop wort ghenaemt het badderwe- | Berffaen worden alffe lumden / foo moeſt⸗ 
VEN dergeboorte, overmaitg hy inde plaetfe van de driuckbeecker int bloet ſyn / ende niet DEE 
EEGA ME) id 9 9 Be beſnydinghe / centeechenig vande Wez | bloet in Den drinckbeecker. Zn 
LE PCE GERDA Dergheboogte ende aenveminghe tut WET: Item / de Dzinchbeecher moefte dat nieu⸗ 
ERE MAD oe HR Hiba: Erodereera Boudt/ende tot hinder Gades. Det Paeſch⸗ We Ceſtament / dat is / de verghevinghe DEL 
ek EEA kt: 43.14.4223. Wam oort ghenoemt het Paliach ofte Ben ſonden / &c. ſelver zijns CT Welck geen Ehaft ns); 


boogbpganch / overmirg heteen teechen gheloovich meufche fal feggen. 
was van Den Leojbpganch des waeren 
Engels Booz bp de hupſen der hinderen De 
109 ſtaels / op fobanighen wahſe / gelijck in allen 
Sacramenten ghefchiet/ wordt ooch im Dit 
acvament het maerteechen des lichaems 
hrifti,Get lichaem Chriſti ſelfs ghenaemt. 
BE het PR Eñ verſterckt ons in ſoodanich gheloove 
EERS ERD De vergelyckinghe ban alle be woorden / die 
— J bp be inſtellinge des Paeſchlams / eñ bp de 
inſtellinge des Avontmaels zijn gebruyckt 
Ee gheweeſt / eben of Chriftus met bingeren cp 
zl ORDe het Paefchlam hadde willen wmhfen / ende 
Mil, EA fegghen : ghelhck alg eertjg hee Paeſch⸗ 
J lam was ingbeftelt tot ghedachteniſſe der 
verloſſinghe upt Egypten / alfoo ftelle ick 
nu in bet Avontmael tot ghedachtenis ber 
verloſſinghe upt ber Wellen. Waut dooz⸗ 
steodesz,s, Kaens ghelyck Godt ſpreeckt bant Paeſch⸗ 
Bist. lam:Alſoo ſpꝛeecht Chriftus bant bzoebdt int 
Avontmael, 


Eron, 53 Sat en kandan niet ontkent worden 


dat De Waooyden int Avontmael: 
Dat is myn lichaem. jk 
Dat is myn bloet. 0 


Welcke van broodt ende Wijn geſprooc⸗ zu, 
ken worden / niet en moeten natuerijch ge „é 
lyckſe lupden berftaen wozden/ maer alſoo 
gelgehfe De Meere uptleght ende verclaett/ 
namelck /(ucks doer tot mijner gedachtenis 
Als of hp hadde ghefepdt Neemt heen, ende 
etet,dat broodtis mijnlichaem , Dat ig/ bas 
broodt ſal u een ghedachtenis ſyn mijnes 
lichaems / twelck ick voor u in deñ doot ge⸗ 
gheven hebbe / welcke verclaringhe ghel 
ban Chrifto ſelfs ghedaenig / alfoo ig DIE 
ooch allen gheloobigentrooftelĳjch. Want 
naedemael & Yvontmael ingeftelt ig ter ghe- 
dachtenifle, dat Chriftus fijn lichaem voor ons 
in den doot ghegeven,ende fijn bloct voor ons⸗ 
vergoten heeft, tot verghevinghe der fonden, 
Ende bp ong fulckgt niet en (oude moa 4 









— — 
* — 
— — — — — * 
Ne 
- 
— 


— 
— — — 









— — — 
— 


——— — — — — —— ———— —— — —— — 











zn am . 





Ee à 
/ 





— — — 
— — — — — 
me rs — n E 
— — = = J —— e — — 
— — ——— — — B 
er — — ——— — — 
< 
Û 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 


LC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 















































Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, 


big, tich ma 4 
N ecken / noch met ghedenchteeckenen | moet daer iu Doen tgheen Chritus bebolen ;5, 4 
— bie beel ende menichmael verfeecheren / in? heeft / gheinck hp feptz . ile 

ent niet waerachtich en Ware: Do ift Dat Hebt ghy my lief,fo houdt mijne geboden oale 


mb doort Avontmael verſeeckert ende ghe⸗ 
exckt worden in dit ong gheloof/ dat ua · Daerom laeten Wp onfe kinderen Doo⸗ 
oreidch be Soone Godes waerachtich boog | pewuiet andersdan in deunaeme des Daz 
dent gheſtorven ig doop (nen doat/ ong dat | ders ende des Soons , ende des Beylighen 
euwighe lesen nerworven beeft : welche Geeſts. Want alfo/ende niet anders Heeft 
4 wi geloove ig dat falichmacchende eben ende Get Chriítusingheftelt ende bebolens 
sucken des lichaemg ende bloedes Chrittis 

ant Wte alſoo Chrittí lich aem ende bloedt 
Eet ende driuct / dat is Wie defen trooft vaſt 
ſhn Gertebeflupt / emde Daer mede hem 
he laeft ende verquicht, dat Chriftus zjn 
haem boor hem inbeudoot ghegheven 
eft/ &c. Die en fat hemmermeer hongeren 


d 


Gaet henen, endeleert alle volcken „ende Mat/28,19 
dooptfeinden naem des Vaders , ende des 
Saous,ende des Heylighen Gheeftes. 


Maer de Weozben/ vaert uyt ghy onreyne. 
Gheeft,&e : enheeft Chriftus ntet bevoolen 


zu eure 0ogflen/ maer fai na dit leven cemenint Datmenbp ben Doop ghebeupehen ſoude / 
Á 6 ige leben. Geljck Chriftus van fodanich | daerom en laten Wp nict toe batmen bie geo 

4 ten ende drincken fpzeechits bruycken foude/ten is dock niet wan moob és 

/ Want menkanunergens inde Scheiftuere 

es, VVie tot my comt, die en ſal niet honghe- | binden / Dat De onghedoopte kinderen den 

ten ende wie in my gelooft,dieen falnemer- | Dupvel fouden hebben: Mer de hinderen 

meer ſterven. der ghelsavighen / ef fp Wel van natuere 


bl Item / VViemyn vleefch eet,ende myn zjn ongep!ich foo zijn fp nochtans upt ghe⸗ 
Oerdrinckt,die heeft dat eeuwigheleven, ; naden deplich/ghelijch gefchzebeu fkacts 
6/56, ende ic (al hem opwecken tenlongften dage. | 
Item / VVie mijn vleeſch eet endedrinckt 


Anders waren uwe kinderen onreyn‚mags ꝛ. aid | 
Myn bloet, dieblijft in my ende ick in hem. 


nu zijn fy Heylich. 


Alſos int Avontmael en gebruycken Wy 
geen Hoſtien / ghelhck De Paus heeft ver⸗ 
opdineert/maer wp nemen recht broot / ge⸗ 
lck ban Chriſto gheſchreven ſtaet: 
Ende als fy aten nam hy t’broot, &c. Matty/ze. 


Maer vandat Mondelhel eten ſynes 
weeſches ſpreeckt Chrittus : Dat vleeſch en is 
hs) bips: Ocrhaten goc Be menſche hein ſel⸗ 

6e Jedaer mede te vergetfs bekommert :Wo2t 
Bin van Chrifto gheeel verworpen / welc⸗ 
tenere on enighe pleefchetdche gedac: 

tüche je Hemeivaert / 
alg bp fept: J) van fijne 





Item / wpen laeten oock t'brꝛoodt niet 
heel uptdeelen / ghelyck de Paug de vonde 


Van 67ea Woftiendoet uptdeelcu / maer Wplaeten 
| «__ Hoe?als ghy den Sone des menfchenfult | t°b5zoodt bzeechen, ghelyek Chriftus bevolen 
zu, en Opvaren,caer hy eerft was: heeft. Wa nt. 
18 ' 
| — langhe als nu deſen artijckel waer: Hy nam dat broodt ende brackt, &c.ende math.⸗s. 


ba tich blyft Bat Chriftus ig ten Hemel ghez 
LEN / foo langhe biyft dock waerachtich 

* mer felfg daer upt beflupt / namelyck 

he hem nret onfen monde niet en kon⸗ 
Wbatten noch eten. | 


feyde fulcks doet Coin 
Joan. ze 

Cot gedachtenifre dat der Tempel jug "Me 
lichaemg boog ong ig ghebrꝛoocken / dsc. 


Vãde onbehoorlijcke bee 


— 


Van de uyterlijcken Ce- 


remonien der Sacramenten. 


4 Ande upterlycke eremonië der 
Sacramenten / ghelooben Wp/ 
Dat geë menfche macht en beeft 
Defelbete Veranderen maer mé 


ſhoeyinghe der thien Ghe- 
boden Godes, 


55 Poe ghelck Wp vande Ceremo⸗ 
| | niender Sacramenten gelaeben/ 


dat niemant macht er heeft De ſel⸗ 
Be te veranderen / * — 


dak 







4 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


AE TA 


— k F 


KB F 


Nederlantſche Hiſtorie Het vijſendertichſte Boceck. 


1514. wy oock bande Wet Godes / dat geen mẽ⸗ wytt op Den Derden dach Augulti ſty⸗ ne 
ſche macht en Geeft deſelve te veranderen | loantiquo, In de welche gheleert w opde 
ZEE te vermeerderen/ofte te verminder. Want van berfchepBene tr: ffeiiche Janne, Üie 





























ING 
1 





— Sai — 
— ae ——— — — 
— — ẽ — 
ee 
— nl — 
N \ 
— 
J 9— 


— — — — 
—— Ee — — 5E — 
en — ẽ 


B 
Ki daer ſtaet gheſchreven: fp met eertiche Stipendia beloonen / Theolo 
J gia,lurifprude ntia,Medicina, Philofophia, Hie 
9— Weut, 4% Ghy en fult niet toedoen tot het geneicu | ſtoriæ, Matheſis, mibtfgaders de Gieckſcht 
gebiede ende en ſult daer oock niet afdoen. | ende Cozeeufche fpracchen, Doch bed 
Exo.2o. ben die Beeren Staten verſchepdenet alum- 
Diii Daerom en ſtaet Het gheenen Chriſten nosop flandtg coſten aengenomen / DT in 


ien menſche vry de tien Gheboden Godes Le | geleerthept op tetrecken / Gier toe gebrurg 
beſnoepen / ghelyckſe de Paus ban Koomen, keude een goet deel der Clooſterrenten ee 
befnaepet heeftiende heeft het Gehodt bans opcomften/ Die voor befen intedichept cu 
De beelden untgheſchrabt / tot ſyn vsordeel / oanuttichendt (hu verteert gheweerſt LA 
opbatde gemeene man nict merchen eu | welcken epnde De ſelfde eert Dig peele HC 
ſoude / dat ſyne beelden ende afgoden· werc / ieden in haren blinden pver miet gheſti 
Han Gode verboden is. | nachte ghegheven eu hebben. Dewyl⸗ dat 
deſe Schole ter etren Godes / ende toten 
derrich inghe der jongher mannen in God’ 
Befluyt. | fatichept/ ende alte goede wetenfehap 1 MA 
gheſtelt / ſo enis daecniet aen Le cwifelcu 
_ {efditenfpeen ſeer goet eudt Gode aeg 
It ig ong gheloove / ende Wp sijn | maem werck / Die et feifde wite ſeghtuen 
Doo? Godeg west ende Gheeſt | tot ſoner eere / tot Welftang ſyner WD. net 


— — 


























— 
de a 
— — me — — 
TE . 2* * 8 — — ⁊ 
— — den 
— — — — 
asl E E Cl e 


— — —⸗ Nn 


" 
* — — ME —“ 


ot 


ee 


— — 
— 
— 

— 


berfeeckert / dat die ſoodanich zhe | he/ ende des ghemeynen beſten / eube tot 

foae heeft / ende met De wercken | eemwigentof ban Ben Hooch-wel· geborent H 
bewiſt / niet can verlorren gaen. Daerom | Meere Graef V Villem-Lodewijek van N affour 
Wenſchen wo ban herten / dat onfe getrcur | Stadthouder ban Prieſlant Gzoeningt r⸗ 


A. 
dg 

— — a 

— Ee mr md * 
— TEE 

— — — — — 
Ee 5 

* — 

* 

= 


— . - - — — 
en en —E en — — — 7 — 
— — * — en: * 

— J om — en ee e 
— — e nnn —— 


if me Godtende Dader Die ong fulche hens | ende ber Ommelanden. Ende tot vormt J 
9000 mſe gegeven beeft (datr aop wp hem niet pzhs aller Der broomer (Peeren/Die DELLE, 
' —430 genoechſaem en kumen dauchen) cock an | Autheurs ende ſtichters deſer le ffelickt 


dere / die noth dwalen / met ghelycke keuniſ⸗ | Schdle hu ( ende die beoyts.en He gold 
fe ende verftaut verlichten wil, Syn werck hant daer aen ſullen Gouden, | 
ift. Ende voor waer Wie Gob brceftvende | Deeerfteheffenindefer Scholte fijn act 
Die aenghetvochen ſpreucken betracht / dien ghevanghen nae epndiughe Der hiſda⸗ 
fal fyn eyghen herte dwingen ende Dzijben | daghen / Anno 1614. ei 
om God de eere te gevẽ / eude fal zjn Wao2t | Hugo van Niveen is Deerffe gheweeſt / dit 
moeten laeten bijven waerathtich. Want | om deeere ende titel van Boctoorftep HL 
daer flact gheſchreven. De KRechten te becomen ghediſputeert heeſt! 
op Ben xitij Novembris.1615. Als Hooght, 


— — 
— 


—— —— 


— VVieuyt Godt is,die hoort ſjn woott. LRLieectooꝛ Der Academpe was /de hodch ghe⸗ 
Item/ T’woordt Godes is leyendich eũ teerde feex voortraffrlicke Doctor Herwan 
kráchtich,endefcherper dã eenich tweefny- | nus Ravensbergus ber 49. Schriſt eexſte DOT 
dendeSweerdt , ende gaerdoortotdever- | vor ende Profefior aldaer. ’ EE 
Defaera. ſcheydinghe der fielen ende des Gheeftes, 
13, fenuenendeleden , endeis een oordeelder EEC. H. M. reren Stacten pet / 
der ghedachten. ben tot hevefkinae van haren fff Ee 
Pſal.ↄ4.25. Item / Recht moet doch recht blyven, ende Republcque geſocht nicuwe 9 
ende dien ſullen alle vrome herten toevallen. confederatpen ofte verbouten ki 
Reen te inagchen / foo met Pinten en Dort df 
€ Nden Bomer deſes jaers hebben de alg met Republcquẽ ende Steden. Ond 8 vi 
Sn M.D. deeren Staeteu van Groenin⸗ | andere Daer mede He Weeren Staten dol 
Academie ghen ende d Omlanden / binnen De tref⸗vereenichde Neder-landen in —A7 


hinne Gros : 4 s 6 48 Pad zat 
elicke Stadt ban Groeninghen / een linghe ghetreden ſyn / ſyn Gie van J — 
oprecht: —— ofte hooghe Schoole op: deburch / eẽ vpe Aen⸗ zee · ſtadt in —— 
ghhhericht ende met ghebeden tot Godt alg tant gheleghen. Als dit De Ceur⸗Voꝛſt ied 
oock met treffelichte geleerde Ozatien inger | Aaren vernomen heeft, ſoo en ig hem fe 5 Ne 


Re 


444 B 20 






ó big, hiet lief om Gaozen gheweeſt / derhalven foe 


Early European Bo 


mages r 
444 B 20 


beeft h ict : 
— pdaetelick aen Die ban Maghden⸗ 
urch gheſchzeven / ende haer vermaent/ 


AE (P Dik niee doen en fouden/ ſonder voer· 
: ete Dau ſyne Wepfertiche Mei. Te gheihe⸗ 
eront wt Daer by ſchryvende / dat Hp geen 
ewehtighe reden en ſach die haer hier toe 
fi eechde / maer dat hu welaen d'ander 
J ſieh des verſeeckert hielt / dat de Rep⸗ 
ſulex quactick ſo ude nemen / maer Dat ſy 
nſonderhept Di Eerſt·Biffchop vãñ Maeg· 
eburch datr mede meer ett meer gcootelict 
Ouden toozné ende berbitteren/ ja ooc tete 


BE, Daer op noch andere fwaricheden ver⸗ 


Dalende, bie bier Wt (ouden ontftaen. Want 
ten fp dit om dẽ Eerſt Biſſchop de cröchh 
AEN Le Doen / van weghen het mifverftant 
onlauer tuſſehen hem ende haer ghereſen / 


foomoften fp ghedencken/ Dat hp ende ane 


dere Ceur en Borſten / die den Eerft-Bifs 
Chop verwanter ende benatbupet Waren/ 
em niet en fouden verleghen laeten / maer 


et fo hem alte hulpe ende bpftandt Doen 


onden. Baer bp voeghende / dat fp deſes 
Wif-berftanbtgt halven des te Wepnigber 
defden Gecommert te fijn/Dewijle Daer als 
ie Eeten dach beftemt was / op den welcs 
je verſcheydene Paincenen Boꝛſten fous 
en verſchynen / om alleg in de meeſte billic⸗ 
Dept ter neder te leaghen. 
ehalven de boven-verhaelde Grieven 
en Die van Maeghdenburch / heeft ooch De 
À eur · Borſt van Saxen deſer faeche hale 
vet AEN Den Reyſer gheſchreven / ende ſyne 
„JA: berwitticht watter op handẽ Wes 
gen De Staeten ende die van Maegh⸗ 
enburch / ſyne HR: vemaeneude / dat hp Die 
M MWaeghdenburch ſulcx te doen verbie⸗ 
en ſoude/ ende Datmenden Magiſtraet 
foude beiaften den Eerſ Biff hob van 
SRagtjdenburch (fae eerften Biſſchop van 
5 Uptfch-landt / eenen Borſt wt het hups 
AU Bzandenbuzch)te ghehoorſaemen. 
b Dit heeft De Kepfer geern ghedaen / omde 
telt daetelick fo ernftich/jae doc met ſulcke 
pr gbementen bit aen Die pan Maeghden⸗ 
urch gheſchreven / dat bit verbont voor Dit 
ael gheenen vodrt ganck ghenomen en 
beeft/jae ooch Die van Brunſwhen hobeen⸗ 
€ Dat bit Dien van Maghdenburch fop 
ghuaelick banden Yepfer Wiert afgenomen/ 
Date vughe ghekeert wt den Haeghe / daer 
{b aberepft waren om oock met de tacten 
SAN verbonteniſſe te ſpreecken. 


oks, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, 
€ Atatender Geuneerde Peder · 1614. 
De—— in ſonde ae, 


— — — —— — 





hept die ban Hollandt / ſiende ende 


XI 


daegheliex bevindende Wat groote De Staten 
Profpten dak haer ende Haeren onderfaeten Peldavendë 


De Zee vaerdt ende erren-coop-Bandel 


gheeuen Die 
nieuwe Las 


was inbrenghende / hebben op den xxvj. ve en Paes 
Martij deſes jaers een Placcaek publiceren Lenen vene 


laeten / Daer in fp alle ende eenen pegelicken 
harer onderſaeten vermaenden tot ueerſtic⸗ 
hept in het ſoeckẽ van nieuwe / ofte tat noch 
toe onbeſeplde Havenen ende Tanden / Pri⸗ 
viligerende de vinders der ſelfder ende haer 
vaſtelick belovende / Dat fp bier reyſen tot 
De ſelfde nieu gevondene Landẽ fauden mos 
gen Doen/cet bat pemandt anders Die ſelfde 
Wavenen foude mogen befeplen ende daer 
handelen. Die bevonden foude Wozden hiet 
teghens te Doen / Die ſoude verbeurt Hebben 


fchipen goet / ende daer en bokken noch bes 


taelé be bꝛeucke ban bĳftich dupfent Coos 
nen / cot profht ende boozdeei Der gener Die 
eerſt Die Wavenen befepit ende ontdecht 
hadden, Doch Dit Privilegpe Wiert Den eers 
ſten binderg ban nieuwe Handen gegeven 
met deſe conditpe / Dat fp Lan haere eer fte 
repſe te huys gecomen ſynde binnen biet- 
tien daeghen haer ſouden vervoughen bp 
de Heeren Staeten / die nae ghelegenthepdt 
vã de wytgelegintheyt der nieu-gebodener 
haevenen / eenen ſekeren tijt ſouden ſtellen 
binnen Den welcken ſp die vier repſen bee 
hoorden te Doen, | 

Indien Get gebuerde Dat twee verſchey⸗ 
Dene campagnpen der Caop-lieden/ De ſelf⸗ 
delanden opdeden ofte befepiden in een ende 
het felfde jaer ofte fapfoen foo fullen Die alle 
bepde de baven-verhaclde Previtegpé heb⸗ 
ben te genieten / ende De Differenten ofte miſ⸗ 
gerffanden vie hier Wet fouden moghen tje 
fen / fullen bp de Meeren Stacten Wozden 
ter Ieder gheleyt. 


burcht in Churingher Laudt / cen bp- 


ben / goede 
vereer ges 


XIIe 


cen-comft gheweeft van beeltrcffeliche Sears eee 
@uptíche Cuer en Daozften/om te hans nigter 


É dẽ beginne ban Apeiliſſer te Naum⸗ 


delen van het miſverſtanttuſſchẽ den Cuer⸗ 
Porft van Bꝛandeubnrch / ende den Phalf⸗ 


deur ers 
Voꝛſten te 
aent⸗ 


Graeve Nieuborch gereſen / belanghende burgh. 


de Banden Gulich / Clebe / Berghe, met den 
aencleve der felfder « Als ooch ban andere 
faechen Gaere hupfen ende ſtammen Bez 
treffende. De Cuer-Dooftvan Saxen met 
fjnen Weer-Bzorder Augutto, Gadden hare 
bupffvouwen bp haer / eude quaemen in ge⸗ 

zZz reden 














































— —— — 







* 8 
* — ne — —8 —— — ze 
— — ð8 — * — — — 
had dl * — Of * od * — * — — * * — F — — — WM 
— EN —— — — — z — 2 — ef En — Nd pe kj 3 — — — * — — * 
7 — — — En * * —— — — et — — — gt EE —— — — 
— — EE’ etn mi - = — mr — — — emee — — — F —— 
— — * — mmm — — — es _ Ene ER — — — — 
— — —— en — — — — De — — — — * — — * 
— — 3 * * — — —— * pe pa — — en - — = Nn — * — —— —— — 
— —— Bas pe — — — — ne me en en PNT EE Es > ——— ——— ah — * er — 2 
en — — — — ee — — — — * We * —— ⏑ —— — * > — EE. me — — — * — * — — ẽ 
— ⸗—— — ES meid nT —————— — — — — — — — — == 5 ES : — — 
— — Ee — — ẽ e s — * — — — — — ne Ld —— — — r me — * 
— — — — van KE p 
© — 
* 2 S= * pe — — — 
⸗ — nn J e — 








pr 2 — 

























44 
PN ARN 





— — 
* an 





ĳ 
— * — — 
* En * Dan A 7 — — — * — 
* * — — — mi zee x _ — — 
— ht 
* — n* ⸗ — — ⸗— . — 
— — — — ede — — REE — — gren E - 
— — sn sen —— — = - * — > * * * — — — * — nk a * — 
— —— —“ — * — es * oe ⁊ ⁊ 
EE in GTR kei —— ẽ — — lk —* 2* — — — — r J — — — — — — — a \ 
a — sn en — mee — —2 — — — ee € ee Md = sn. — TT Ak — — — ü— Eed * * — — — — 
— — —D — — — — E ee — — — — nn — — — 
2 — Ey _—* — ⸗ — — —— — — E — — 5 — — E — — — — — — — — — — — — es 
ee J af = Ex 7 hb E A * — — * me! — * hed — El — — me — ce El — — — Te ES — — * — — — * — * * — * — —— zE. — —— re * N J 
— — * — — — — — — — — —— — — — — — 
ne = — — —— — —— — — 
— * 2 en * 8 Ds J— — = — * — à 
nd > _ — * — — — er _ ad Ï 
, * Fä — pe … à 
EEEN ———— 2 ee — — — zE — — 
— Mess * 





— — 


ha 
EEn 

— 

— 






me 
7 
* 


— 





* 


— — — — endif 
ee 










Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


— — — a id * 


Er aan IF za | 
heli — irt à en Sien EEN —2 — 


„fi 


1614. 


pe 
| 1 DE ed 
— * * 
* r 
pn 
— — — — — 
— — —— E Tees 


7 


Nederlantíche Hiftorie 
veden mettwaelfhondert Peerden. De 





CuerPoꝛſt ban Bꝛandenburch quam met 
— — fef-hondert Peerdẽ: Kudouicus De Kante 


Gꝛaeve Bau Heffen / mest wee hondert / tñ 
De andere Doyften nae advenant / Soo Bate 
ter op deſen dach ſyn verſchenen Geertien 
Voꝛſten / in haren treyn hebbende ontrent 
Dype dupſent PVeerden / ende cen groot ghe⸗ 
83 van jangers en lackt yẽ. Elck cen deſer 
Heeren Was op hetcoftelijchfte ci maguti- 
Mckſte op-ahepzoncht ende ghefmuchket. 

De wau-trouwe wag hoogte ge waffen 
tuſſchen Brandenburch ende Nieuburch / 
ſo dat verſcheydene Cuer ende Vozſtẽᷣ haer 
ſeere bemoepden / om Wi De herten Dier 

vincen het mif-bertrouwen te Weeren eñ 


eeren / doch ſchier al te vergheefs / den wor⸗ 


tel was te diepe ende te bꝛeet in haere Gerten 
gewaſſen. 


De Aidderſchap ende Steden dier Doz: 


ftendoemen vergaderden midler wyle bin⸗ 
men Cleve / ende befloten dat fp geen ſchat⸗ 
tinge noch Contributpe geben en wouden / 
boozende al eer fp Wifken Wie dat harten 

eere weſen ſoude. Dy hebben brieven eñ 

efanten gefonden aen den Hertoghe van 
Beabant / aen Ben Cuer-Bozft van Cuelé/ 
ende aende Geunieerde Staeten in deu 
Haeghe / verſoeckende Dat fp haer met Defe 
ſake miet en Wouden Gemoepen nocte daer 
in bermenghen / maer dat fp de Cueren 
Voꝛſten ſouden Laeten Hier in handelen nac 
haere wpfhept ende Hooghe-berftant: den 
welcken fp hare ſacchen Lertrouden ende 
ín handen ſtelden. 

Be Leur-Boyft ban Ceulen heeft Biet op 
gheantwoozdt / Dat al de werelt wel wiſt / 
Dat hp eenen Boyft mag ghenepcht tot be 
voorderinghe der vufte ende vzede fijner onz 
Derfaeten eude na:bupzé/ maer dat hp even 
Wel niet en ſoude cunnen ſtille fitten / indien⸗ 
men den Pjalf-grave Nieuburgh onghe⸗ 
lyck dede. De Staeten der Gheunieerde 
Pꝛovincien hebben deſe beyde Vorſten tot 
vrede ende verdrach vermaent / hare hulpe 
ende raet tot dien epnde aenbiedende. 


We de Meeren Staeten feecherlich 
berwitticht waren / Dat De Herto⸗ 
ghevan Brabant fijn crchf-overe 
fie bevolen hadde / Dat fp haer 
onder· hebbende crichf-bolchk fouden veer⸗ 
Dich houden / om tot aller upzen te marche⸗ 
ren ende te trecken Daer het de noodt ende 


gelegenthept voogderen fouden / foo hebbeu 


de Beeren Staeten vele waeghenen laeten 


en 


— — ——— — — — 


—— 


I 





— 





Het vijfendertichſte Boeck. 


befkellen ende aen-nemen/ om haer crijchſ⸗ 
bolck in Der haeſte te moghen beengen datt 


bet de noot ende gheleghentheyt voogden 
foude. 


De EerſtHertoghe Albertus Dit verue⸗ 
mende / Geeft brieven aen De Staeten ghe⸗ 
ſchre ven / deſes inhouts / dat deAidderſchap 
ende Steden deg DBorſtendoems Cleve ol’ 
lancx hem gheſchreven Hadden Wat miſver 
verſtaut / datter tuſſchen de Ceur en Voꝛrſtẽ 
Brandenburch ende Hieuburch ghereſtn 
Waren / midiſgaders Wat fchacde eude 
fwarichept Dat dien landen des halven bo” 
gen het hooft waren hanghende / daer DP 
berfoeckende/dat Get haer woude gelieven / 
be goede hant Daer aen te helpen houden / 


Dat de elende / daer mede fp gedreycht wier⸗ 


den / ban haer ſoude moghen ahefseert ende 
gheweert worden. Dat hu door Def: vrirnu⸗ 
delicke ende buͤlicke betse alg oock om daitel 
hem mede aengelegen Was, beweecht W 
gheworden brieven te fenden aen die beyde 
Boꝛſten / haer vermaenende tot vrede / lief! 
de / ende eenichept / daer bp voegende (alfod 
hem grootelitx daer aenghtlegen was) dat 
bp den eerſten verbreecker der ghemeyntt 
bzede ſoude helpen beſtryden. Ende of hy 
Wel niet en twijfelde acu de garde gheue⸗ 
gentheyt Die de Gheunieerde Staeten had? 
den tot De ghemeyne vrede / for vermaende 
Ge haer nochtans / bat fn Dochy De goede 
hant ffedeg Daer aen Wouden houden / haet 
boo? aaghen ſtellende wat groote ſwarit⸗ 
heyt ende aughemack dat alle migghen⸗ 
de landen te verwachten hebben wet DEN 
crich ende oozloghe Defer bepder Princen. 


Phalfgraeve Hieubugh den Nepſte 
laeten behandighen ſyn vectaeringhe⸗ 
belanghende het ghthoorſaemen fjnet 
Vrepferlicke JR: .aengaende Mulhepym. D 

Ceur⸗Vorſt van Brandenburch oen Har? 


T de ſelfde Maent van April Geeft DE 


| Derfpdr/breft verclaert / dat Gp deſe ſacckt 


victen Woude ſtellen in handen van den 
Wof-vaet bes Repſers / maer verſoght end? 
begeerde / Dat deſe groot wichtighe ſaecke 
Booy het Camer-gerichte te Spiers mocht 
afghehandelt werden. Ho becft verſehep⸗ 
dene redenen deſes ſynts berforchg inghet⸗ 
bracht / ende bu nessen deſe / dat bp alrcets 


gheroechfaem bevonden enor / Hoe pare 
tpifch dat beels ver Bot-cichterwa Wserenf 
elft Die Die Baer vroem nan toner uiaethe 
ſchapte weſen/ une vie * 


RE Ee" 







4 | 


_ 


Ì 








ON 








































gi 


sm, 
De 





en 
’ Oi enen 


J 



















































— mn er rr ani 


ee 
S a 


vb 1614, 


Weerbichept welcke fp hadden / hem moften 
ON bed —— ſph /h ſt 
Dit hier noch by· voeghende / dat hp niet 
eck ghenepcht en was tot een vriende⸗ 
F bp-een-comfte ende verdrach / Doch met 

le conditie / bp fo verre het felfde niet ghe⸗ 
go giten en wiert / dat De ſaecke Dan eben wel 

A haer gheheel foude blijven/tot dat fp met 
kecbtefoude af-ghedifputeert Wefen. 

Epndelick badt fijne Ceur Vozſtelicke 
Deurtuchtichept den Kepfer / Dat hp doch 

ich onpartödich in defe faecke dzaghen 

oude / ende hem laeten vecht fjnt’gheent 
at ſyne partpe alg vechp wiert geent ende 
toegbetaeten. | 


—8 Phet eynde van Apꝛil iſſer in Hol⸗ 
—* lande ghebracht een gheweldich 
roof· ſchip / dat laughen tijdt groo, 

b te ſchaede opde Zee ghedaen had⸗ 

hijr, ee de / beroobende bele caop-baerderg foo upt 
í Ollandt / alg andere Handen de Zee ber 
eplende, Dier Vollandtfche fchepen rycke⸗ 

UC ghelaeden miet Goudt en fpecerpe van 

8 Uinea comende / Gebben Defen Zee roover 

uder Berlandt ghetbonden / ende ſoo dap? 

Derlick befchoten / Bat hp fich op gheuaede 
tongbenaede mofte cbergheven in han: 

pen ban dehhollanders dach tegen den Bane 

WDe wille van berfchepdent ſtoute onder: 

| ii cdde boeven Die in Dit ſchip Waren / Die 
| ther Get bier in het buffe-crupdt wouden 
| ri efteechen / ende met Hare bpanden in de 
Hebt ghebioohen hebben / dan harroberte 
beven oam ghehanghen te moden. Daer 
Aten in dit fchip vijf-en-Dertich Zee · roo⸗ 
ers / Die t Amſterdam boog het gherichte 





| 
4; Qhebzacht wier den / welcher eenighe gehan⸗ 
ef Aen Wierdenseenige fijn met andere ſtraf⸗ 
* EN bep gheraeckt. De Capiteyn was een 
ib hoon fraep Eughelf man / een jonge linck 


an drie ofte bier en twintich jaren / deſen 
8 aen een hoogher gaighe ghehanghen ge: 

ì Ben Dan fpne boodtfghefelen/ anderen 
xy, “ob tenen ſchricu. 


ie Ntrent defertijdt ſjnder in Dol: 
eo, or- lant acngbhecomen cenighe Moſ—⸗ 
86 robhiſche Seſanten / Die in de bere 
Vage gaederinge der E. H. M. Heeren 

Sh eneraeie Staeten door haren Colckof⸗ 


& Carl-man Gebben veiclaert / dat be, 


5 root· Vorſt vander Moſcou der Staetẽ 
ientſchap mag nerfoechende/ ende begee⸗ 
„ee Mat Het haer wouse ghelieven hem te 


“Oeren tegen fjne vpandé/ met gels ende 


arly European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


L 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, 





ee — = 


eenighe oozloch-fchepen. De Heeren Stat: 
ten hier over met malcanderen haer beraes 
den hebbende en faghen noch en berftonden 
nietdat fp boor De HMeder-landen groot 
booz-decl Wot deſe cofederatpe te ber Wachs 
ten hadden / derhalven foo hebben fp deſe 
IRofcovötfche Ghefanten aenghedient in 
ghenere /dat fp den Geoot · Boꝛſi Hoogelick 
bedancten voor fijne goede gunſte tot haer / 
de welcke fp nae haer vermoghen ſouden 
goeden ende onderhouden / nae Dat Het den 
tt ende De gelegenthept fouden lijden ende 
toelaeten. Dún Erce heeft tot vermaeckin⸗ 
ghe defer Ghefanten/ eenighe cempagnpen 
van ſyn crijchf-Lolck Doen fchermutfelen 
ende ſpieghel · vechten / dwelck defe Gefans 
ten met Groote werwonderinghe hebben 
aenfchout. 

De Weeren Stacten hebben deſe Moſco⸗ 
vhtſche Gefanté met geudene kettenen en⸗ 
De cer perminghen ofte mcdalpen bereert/ 
ende met cerbicdinghe ende groote beleefte 
hept beren affchept gegheven / haer defrop⸗ 
evende ofte cofi byp houdende van alleg Wat 

fp hier te lande verteert hadden. 


XV 











—— 

| LS Ket Middtellantſche Zet vien. 
ê — ende Daer ontrent Des 

EI SEE St Den/ die welcke ver⸗ 

KC OSIY OSC Ginderden Dat De 
Cooplieden ende Ingeſetene defer Lander 
hare negotie ende commrertie niet beplichipe 
‘en conden drhven / So iſt / dat de voornoem⸗ 
| De eq. Heeren Staten tot dien eynde tors 
gheruſt hebben diverſche Schepen van ooge 
logbe/ Die der 26.May.1614.upt Cercl bevs 
trocken 3u: 

Wen 21.difto té tWarlf upzen zjn fp voor 
Mamora ghecomen / erde van Dart HOO) Sa- 
lee, alwraer fp twee Wivaten gevonden hehe 
‘ben / die fp alte op de ſtrangh hebben ghe⸗ 
jaccht / alſo dat fe in Dern gront gheraechten/ 
het tene was het Schetphẽ / van Peter Mol. 
| Den 25 dicto ziju ſp voor Aſegaſke gears 
riveert ons Water te haten. Aſegaſke ig een 
groote verwoeſte Stadt / met Wel 28. too⸗ 
rens foo Groot als cleene verciert / zijnde 
niet bewoont / gheleghen ontrent zo, mijlen 


beſupden Salec. 
B id Den 











II. 


mass Loo de Meghende II 


er ô 5 De ſchepen 
ar Beert Staetẽ daech⸗ — 


tactẽ 


de ende het ghewelt dat sen eenge 
375 De Zee-rooverg in de DE pure 


ES — — — — * — — — —3 en nt J 
— Elen ze — — — — — — — en 5 — — — Ene 
- = — _ = — — — = — —— En — — 
an ar — — —— 
— — — * * = — * * 
Dek — — — — — — — — * * — — — * aan ad 
Ye He ver ẽ hen e — 3 z — * En — — * a an md —* 
— — — — ẽ == : > 
— * — 2 — 
En . pn . pn * — — pa * * — * — — 
— J ae 
E 4 
EN 8 





- en ——— — —— 
— — — * 


































































— * 
uk + * 
B 

Á he 
—— — 





AO ke dn Nederlantfche Hiftorie 
Si 1614, „Deuz7 van daer comende vooꝛ Mamora, 
id: hebben fp eenen Dyp-buptec gherecou⸗ 
—J — freert / zynde met tarwe gheladen/ Die ſy / 
0e alfoo bp naeMamora wide / naegbejaecht 
fi AEM hebben / alſoo Dat hp ghedwonghen wierdt 
Eg hem nae ſtraugh te begheven / alwaer hp 
Ù van haer ghenomen is. 
Den 4.luly des nachte heeft DEN emiracl 
ende Capitepn Cleen-forghe , noch eenen 
Zee-toonerghecregen/ Wieng name Was 
Bartel / met veel coftelijchdept geladen 


zijnde, 
Des ſelfden daechs ig den Bice-Admi⸗ 
rael 9003 Mamora bp hate gearriveert / heb⸗ 
bende een Barcke gheaornen / Daer in Was 
ren Turcken ende Eugelſche ben Capitepn 
OERS ih Wad eenienegade; ofte verloochent Chriſtẽ 
BEDE rd Male eñ een Eugelſſnan bau geboorte / Die Dp alle 
EREA LE Bate, over boort De courante Dede dauſen / uptge⸗ 
(EAB BERN OF ND nomen vier Slaven. Int innemen fhu twee 
—VVV— ſtucken Gheſchuts gheborſten Waer van 
KRUK: na twee Mannen doodt bleven/ eude ben Cas 
VEER COO ed pitepn met een Timmerman ghequetſt. 

EIN PERREN en 15.hebben fp den ViceAdmirael 
BEONE jet Miete: gan Capitepn Bartelgherecontreert/ Dien 
HAS SIEN fp hebben gheſocht te nemen, Bet welche hp 
90 ki, Rn vermerckende / ende gheen uptconafte ſien⸗ 

MR IEEE Vieta de / Geeft het aen ſtrangh gheſet / ende lies 
Lin * pender alie gader upt / behalven die daer 

| af verdrzoncken / ende des nachts Gebben De 

OND ud Moozʒen het Dchip verbant. 

LA herl he Den24. isdes Vomiraeld Bondt aen 
KRAP Nii HDS Tandt gpevaren met een brief / om ſommi⸗ 
ghe ghevanghen van Pliſſinghen te loſſen / 
pen waer op De Dyp-bupterg Geant Woozt heb⸗ 
—9 EL LAN bé. dat fp geerne haer befte boen Wilde met 
KONA en be ghevanghenen / indien fp om gelt te lofs 

1 BOE nf fen waren / ende en dedẽ Dat niet am vrient⸗ 
EME ond MOK fchap ban haerlieden/-maer om Beg willen, 
| wl el, Dat het Christenen Waren / Want fp hade 
RM bender Wel eertdts veel uptgheholpen. 
—900 VBooꝛts fo dachten fp met Hen eerſten ſpronc 
ups te comen / eũ den Admirael te beſoecken / 
ende Wilde de Admirael met De fijne vrien⸗ 
Den zijn / ſy mochten / ende en Wilden fp niet / 
EEn! ſy en Wilden aack niet/Den Admirael mocht 
EEEN verſekert zjn/ foo Langhe hp Lea? Mamora, 
EEE 0050 OOR OR ende in der Mozen oogen bleef ligghen/ foa 
eu conden fp geen ghevanghen loffea/Want 
fp Die niet en Wilde laten gaen, boog ende al 


MELK oo ee eer hu haer Schepen die hp in den grondt 
Ti 0 gbefchoten hadde; ende boog het bolck dat 
LEEDS CEA baadt gebleven wag/betactt hadde, Den 
BEETA Ce RO Admirael machte vꝛpehjck dencken / Dat fp 
Dit 4 NBN bit niet eu dedẽ om Dat bp ban Mamora ſou⸗ 
BEELD ot MARA Be vertrecken / in geenderlep manieren nie t/ 


arly European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
mages re 


444 B 20 


roduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


nn 


Het vijfendertichfte Boeck. 
alwaert ſchoon Dat hp Daer noch g. ende⸗ ‚ek | ig, 
maenden bleef lisrgé/ Want fp berbooptêdé ANS 
den naefte fpzinck-bloetbptecomen. Dell _f — 
brief Wagouderteechkent / By my Admira 
vande Nieuwe Neeringhe. 

Den 1. Auguftifhn de Spatnjaertgupt, | 
ghefeplt / ende Den 3. ditofjn fp bp bet | 
sl ogender Weeren DtatenDozlochfchepen 
9097 Mamora ghearrweert / zynde ſterck 80. 

Ì 





E 


feplen/foo Galepen / Galioenen/alg andere 
Schepen / 

Wen 5. heeft ons bolck met ben Spatn? 
ſchen Abmirael gereſolveert / de Vepb · up⸗ 
tergaen te taſten / eũ Mamora te veroveren / 
ende Gebben tot Bien epnde sooo, Manuen 
faa in Galepen/ Sloepen / als Barcken / nat 
landt gheſonden. Bie welche het fost/ LH 
De 12002Dt-fpde gheleghen / wet ghe 
inghenomen Geblien/al hae Wel Die van Mar 
mera upt De Batterien groote Weer DEDEN. 

De Spamjaertg hebben det Gheſchut / dat 
fo inde Batterien vondẽ / waer DeD2p-bUP? 
ters Schepen ghewent / eude ſeer dappet 
daer in düeſchoten / van ghelycken wedt 
hebben derD2p-bupters gedaen: twelck tot 
den douckeren gheduprt heeft /foodatik 
f'moygheng daer aen vier van haere befit 
Schepen in brant flaecken/ende die andere 
lieten fpligghen, Des Admiraels Schip? 
was ghenaemt de Pacuw van Amfterdams | 
bie De Dyp-bupterg ghenomen hadden. 

Den 6.Defer Maent voepden De Galepen 
met alle desclepne Schepen in Mamora,ende 
hebben de Haven ingenomen / die Bꝛp· bux⸗ 
terg/die het atcomen conden / zhju nae Sale? 
gheloopen. 

J 

Jet langhe ghefeden iſſer te a , ; 

fen een boeck ghedruckt met Def of 

titel / Francifci Suarers Granatet” „té, 

ſis, e Societate Iefu Doétoris Theo” be 

logidefenfio fidei Catholica & Apottolice ade Bij 

verlus Anglicanæ ſectæ errores. &c. Als DIE” | 
Baeck boog den dach quam / ende te Patist 
bp de Doctooꝛen ende berrefiende Politie’ 
quen ghelefen wierdt / ſoo ſynder in ghevon⸗ 
ben vele ende verſcheydene puuctẽ ſtryden 
De metde macht ende authogitent die DE 
Eoninghen van Ged den Heere gheghever 
fin/ als oock vele ffucken ghevepchende tot 
ontruftinghe verwerringhe ban Coninck? 
röcken/ landen/ende lupden. Serhalvenſe 
iffer bp het parlament van Parijs / nae lau⸗ 
ghe ende cipe deiberatie verordineert 
alg volght / de wijle Dat in Dit Boeck beBon’ 


5 che leufe p?o? 
ben worden berfchepdene (canda rien 








zók 614, 


onder faeten teghen Gare Ceninghen cave 
eincen in het Harnas te brengen jae oock 
Dat het openbare valſcheyden ende blaſphe⸗ 
Mien ſhn Die hu fchzöft in Die plaetfen Daer 
bp gewach maeckt ban Clodoveo endePhi- 
lippo Pulchro:o heeft het Parlament verz 
O2Dineert / dat dit Boeck dooz des Beuls 
banden op De ſaele ban t Hof in het vper gez 
Worpen/ende verbraudt fal Worden. 
Dit gefchiet fijnde/foo iſſer oock bp open: 
aren Placcate verboden / Dat niemant fich 
bervosrderen en foude bit Boeck te here 
drucken / elders gedzucht fjnde in Brauck⸗ 
Vick te boenghenstelefen / of te ſchrhven / 
bp fich te Hebben ofte behouden / veel wey⸗ 
Uiger in de ſcholen te verclaten/ ofte te lae⸗ 
ten diſputeren De propofitien ofte ſtucken 
le Daer in verhandelt Worden. 
Dier en boven fe is ban wegen het Darts 
lament den Jeſuyten opghetept eude betaft? 
Dat de Jeſmpten igoatius Armoudus Rector 
r Jeſuplen binnen Parys / Pierre Cotton, 
Fontouius, ende Cirmundus, MEEDER aldert 
eerſten voor het Parlament ſoudẽ verſchy⸗ 
hwen / ende Datmë haer aldaer ſoude ber Wij? 
ten; dat dit Boeen van Suarets tegen De Der 
ofte vanden Generaelver Jeſupten WU. 
1610, ghedaen/in dꝛucke wt-ghegacn/ ende 
binnen Parte ghebracht wag / tet vernie⸗ 
tinghe ban de autozitept des Tomncks / tot 
onteeringhe fgurg Tonnciicken perfoong/ 
tot verſtooringhe der vrtde dooz het gant⸗ 
che Coninckrikermet belaſtinghe / dat fp 
andelen ſouden met Garen Generael van 
vernieuwinghe deſes Placcacts / ende 
Vublicatie oes eifden met verfeeckeringhe 
Ende ghendecüſaeme borghe / Dat voortsen 
ſulckt Boeckẽ vande Docietept der Jeſup⸗ 
en niet en ſouden gheſchztven nochte aen 
Den dach ghegheven worden / Ende Dat fp 
in Dentöt van fg maenden gehouden Wats 
LEN verſeecheringhe Hier van ite bzengen 
ende te Bertoonen. Hoch ig den Jeſupten 
tlaft / dat fp haer vocrtaen Wel wachten 
fouden van fuicke ftuchen te prediken, ofte 
En Dolcke vaogzte draghen /maer bevolen 
EE COnrrarpe te prediken cute te leeren. 
ndien fp tot eenigher HDL anders te Dorn 
fouden bevonden Wogden/ foo ſouden fp bp 
Et Parlament verkiaert worden begaẽ te 
ebben Crimen læſæ Majeftacis. Dit alles is 
Leſchiet op den xxvij. dach Iunij, op het facl 
Dee Parlamenrg/im be tege waogdichepivan 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Images reproduced by c 


444 B 20 


Onder de regeringhe van Philipsde derde. 
Dofitien ende leeringhen / ſtreckeude tot vers 


f — werrin | iughe ban Co: 
Lerrinhe ende verwoeſtiugh 
ninckrychen ende Tanden als oock om De 


— — — — 
— 


de Jeſuytẽ Ignatius Armoudus, Carolus Tou- 
rus die ín De plaerſe ban Cotton verſcheen) 
Frontonius Dux, ende Iacobus Sirmundus. SG 
datde Jeſuyten hiet cen leelic braut · merc 
ghecreghen hebben des fp haer wel mogen 
ſchaemen , indien Daer noch eenige fchacmte 
bp haer is. 

Mmaer op dat een peder deſen ghedenck⸗ 
weerdighen handel des te beter verſtae / (oa 
ſal ick hier bp voeghen eenige woorzden ende 
redenen We de Kemonſtrantie ofte t'ver⸗ 
tooch ende clachte ban De Faetf-lupden des 
Coninckg aen het Hof ban tParlament/ 
ende conclufien bp haer ghenomen / Sus het 
Frang in onfe Caele over· gheſedt; 

Des Dop-bacchg den es lun , Anno 
1614. ſIn De Hactflupden deg Coninckx gez 
gaen inde groote Camer ende Hebben bere 
claert voor het Parlament(Mr Lowijs Servin 
Adhocaet des Conincx het woordt voeren· 
de)dat fp een groot miſhagen hebzente (tar 
in deſe tht bele ſchriften De welcke loopen op 
verfchepden plaetſen begrijpende maximen 
ofte reghelen contrarie den Dopper macht 
er Coninghen ende Priucen / van Godt 
gheogdormeert/ende Die in ſtaet ſjn / hinder⸗ 
ich Der verſekertheyt van haere perſoonen / 
mitſgaeders De ruſte ende ſtillicheyt Lan 
haere onderdanen: Onder die welcke(nef⸗ 
feng veele andere) boecken byde Boeck⸗ 
bercoopers/ comende van de leſte fFranck⸗ 
fodrtfthe Miſſe / ghebzacht was een boeck 
met defen tijtriVerdedinge van kecCatholijc- 
keende Apoftolijcke Gheloove van Franeifcus 
Suaresvan Granaten, Doétor in de Theologie 
uytde Societeyt Ieſu, ende in de Hooge Scho= 
le van Coimbra, eerfte Profeflor van Theolo- 
gie, teghen de dwalinghen van de Enghelfehe 
Seéte meteen verantwoordingheop die Apo- 
logie van den eedt van gerrouwicheyt, endede 
vermaerde voor-reden van den Alder-door- 

luchtichften Iacobus Coninck van groot Brit⸗ 
tanien aen de Alder doorluchuchtte Coningẽ 
ende Princen der gantícher Chrittenheyt , tot 
Keulen inden winckel van de Birck mannen,op 
de cofté van HermannusMijlius,met toelatinge 
van de Overfte,int jaer 1614. VVelcke boeck 
ghedruckt was gheweeft r'yoorgaende jaer 
1613.tot Coimbra in Portugael,by Didacum- 
gomez Lonceyro , Drucker van de Hooghe 
Schole,met de Approbatien van lohan Alvarus 
Provinciael van de Societeyt Iefu in Portugael, 
den 5.Aprilis 1612,alg mach ende vermogen 
hebbende hein gegeven van onfen feer eer⸗ 
weerdighen Pader den Generael Claudius 
Aquaviva:enbe ban Heuric Serenus Dee 


Fol.g3, 
1614, 





— Ô 



















































— — 72* — 
— — —— gn 
et EE dn ee — — — — 





aaa 5 — * >. * 
— — en Ger — — 
J — — —— EE — — 3 3 — * 
* —— —— ce — 3 * * * 
— — — — — — — 










































— — = 
— — * — 
— — ES 


- EE SE —— * 
—8 — F 1 ns ee * 
hd 


— —— — 
aes - 
— == 
— — 


— — 
Ee 


—* — — — —— 
— ee — —— 
— — — En 
— — 
— < E 
n à ee — 


— ̃— 
— — 


le 





= — — — 
— — NEE — — 
— — — 


— — 


—— — 


7 





ee ni — * 


an —— 





EF — —— 
es 






. 0 id N 
EEA 
— 











vie kn 
HI 


ee, 

wife 
\ did 
a Mi 1 





Early kuropeon Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


444 B 20 


1614, 


Nederalntfche Hiſtorie 
ciaelin De Pꝛovincie Lan den Ahijn / van dẽ 
eerſten Novemb.16r 3. welck boet fp bebeſti⸗ 
get hebben op De Raetſcamer / doop De collae 
bie van het Ertract dat fp in handen Goude) 
ophet ghedjucht Erempiaer : Welck Gaeckt 
begrijpt bele verdormelpeke Propoſitien / 
onder andere ftacterint3. Boeck / Cap 23- 
Pag.376. Dat den Paus tegheude Conus 
gen gebrupchen mach bed wiugende macht/ 
oock tot Het affetten Ban Gaer ycke / iudien 
de ſaecke ſulcx verdenfcht. Ende vervolgens 
indefelfde Pag.ende op de 377. ſept hp alſo: 
Ten eerſten, het volgt duydelijck uyt het gene 
datter ghefeyt is, dar den Paus macht heeft om 
de wereltlijcke Princen die onbillick ende on- 
verbeterlijck zijn, vaorneemelijck Scheurma- 
kersende hardineckige Kerters,te bedwingen, 
dewijle de ley dende macht onder de dwingen- 
de crachteloosis, ghelijck den Philofooph int 
thiende Boeck Echicorum int lefte Capittel 

hetuycht.Ergo indië de Pausley dende macht 
eeh: over wereltlijcke Princen , foo heefc hy 
eock dwingende macht,by aldien fy fijn reeht- 
veerdighe direêtie door wer ofte ghebodt niet 
gkehoorfamen en willen , dieconfequenticoft 
&'gevolgh wordt bewefen, wan: die dinghen de 
welcke Godt gheordineert heeft, zijnieer wel 
ingheftelt. Ergo indien hy den Pausleydende 
macht ghegheven heeft‚fo heeft hy hem oock 
dwinghende macht gheghevensDewyle de In- 
ftellinge anders onvolmaeeckt ende onbondich 
hemaecktfoude werden. VVaer uyt de Theo- 
oganten leeren met een contrarie reden,dat de 
Kercke geen macht en heeft om de — — 
die gantſch ende gaer van binnen ſijn te ghe- 
bieden, dewyle datſe van de ſelve niet oordelen 
en can, ende confequentelijc gheen ftraffe over 
defelvighe ftellen, (o vecl als het bedwingende 
ghewelt aengaet gelijcker wijs D. Thomas leert 
I.2.7.92 art.4. ende roo art.9.Ergo ter Con- 
trarie,dewijle den Paus gebiedende de werelt- 
lijcke macht in haere werekingenleyden mach, 
oo mach hy oock die Princen ‚de welcke hem 
inhet ghene dat hy rechtveerdelijck ghebiet 
niet en ghehoorfamen , dwingen ende ſtraffen. 
Ende int 379. bladt proponeert hp / Dat cez 
nighe Princen / ſelfs oock Ban onfe Alder⸗ 
— Coningen deſe macht erkent 
cbbeu. Daer na gaet hp voozt / ſtgghende 
int 380. bladt aen den cant: Dat den Paus 
wereltlycke Conirgen met ttlcke ſtraffẽ 
ooc Wel ſtraffen mach. Ende op't 382. bladt 
ſeyt hy dat den Paus Zacharias in gelijchen 
gevalle int Coninckrycke ban — 
den tytel des NAhcks Lan den Coninck Chi 
derico op Pepinum ger gheſtelt heeft. Ende 


‘mm —ñ e — —ñ— —ñ —— — — ——— ——— —— — — — — — — ——— — —— — —— — — — —— 


PETE 


- * * 
en ik Ei 


Het witrendertichfte Boeck, 


fte Philippum Couinc van Bzauckrick GEEN 


berclactt berooft te fijn bart fjn Fpche. El 


in Get felfbe 3. Boeck Cap.29. Pag. 415, num. 
rz, fpreecht hy ingurjeufelpch ende verach? 
telijc vanden Coninc Philippus de Scaante 

Ende Num.5,Pag. 814. hebbende boog ge⸗ 
fieit een vzaghe / of eenen Coninck om (UN 
tpranniſſche regieringe alleen ban een 921 
vaet perfaonfoude mogen gedoot Werder. 
Sos Beflupt hp vervolghende int felfoe ghe⸗ 
tal Pag.815 met Defe Woogden. Indien het 
ig een beſcherminghe van fijn epgtjen leven 
het welck De Comnck met ghewelt beftatt 
tenemen/ dan ſal het den Onderdaen gh⸗ 
ooꝛlooft fn oꝛdinariſe wijſe hem ſelven HE 
befchermen/al-hoe-Wel datter De doodt DES 
Peincegopbolghe. Endeeen wepnich le 
ger nombre. 6. Baer· en·boven / foo dit ghtꝰ 


oozlooft ig vooꝛ fijn epghenleven/foo ig het 


beele meer gheaoloft oop het gemeene be⸗ 
ſte / ende in de 819, Pag. nomb. 14. ſepdt DPe 
Tenleſten na dat Den Coninck wettelijk 
ig afgheſedt / ſoo en is Gp nu niet meer een 
wetteihek Coninck ende Prince / ende vol⸗ 
ghens Bien en can De bevefkinghe de welckt 
banden wettelcken Coninck ſpreeckt 
hem niet beſtaen: Jae indien ſoobanighen 
Coninck na de wetfẽelycke affettinge in (HU 
bardtneckechept volhardende / het LDC 
dooz gheweldt behoudt / foo begtut hy etn 


CTyran in den titel te zn. Wanthpghee 


wettelijch Coninck en is / noch met vecht’ 
beerdigen tjtel bet Fijche en befidt, 

Dit woꝛdt noch breeder in eenen Veetter? 
fchen Coninck berclaert ; Want terfto 
boo De Yetterpe in der daet felve / wordt 
Gp ban fijne heerfchapppe ende epgenſchapf 
ſhnes Ahcks berooft, ve Wte het ofte ghe⸗ 
confifkeert blijft; oftetot den wettelgchen 
Catholiſchen fucceffeut / boor het vecht fel? 
be rover gaet / ende dit niet teghenſtaende 
encan hu terſtont banzjn Fijche niet DE? 
tooft werden / maer bp beſidt Dat recht? 
beerdelijck / ende bedient het tot Dat hy 
dooz de fententie / ten minften Declavatoitt/ 
bande mifdaet ghecondemueertifp. na het 
Capit. Als na de wetten van de Ketters imt 6e 
Maer nae Dat De fententie gegeven is wort 
hp veenemael Ban fijn Fiche beroofs / ſoe 
Dat hp het met rechtveerbdighen tötel 
befitten en can: Ergobhpfal vandien thdt 
af ghebeeljch/alg een tpzan gehandelt/ eu⸗ 
de dien bolgeug van ceu peder privaet pet? 
foon ghedoodt moghen Werden. Eude nomt- 
bre 16, ftelt hy Defe Woozden ; Maer Deus 


Ee RS 


2 


gilt 


ten mepnich daer naer: Vat Bonifaciust 8, 10 










































— 0 






ibl big, Vang ig defe macht / ghelhck alg ineen Dz | 
—— verſte / hebbende jurifdictie / em oock De op? 
erſte Coninghen alg ſyne onderfaten te 
Caffen/ waer upt in dien De fonden fijn in 
Meeſtelheke Materie / gelijck de onde ban 
etterpe is / can hide ſelve directelyck in 
Elen Coninck ſtraffen / ooch tot het af ſet⸗ 
ken ban Det hene/ indien de hardtneckic⸗ 
bept des Conimckr/ ende Be voorſichticheyt 
Au De gemeene Welvaert ſulex verepſchen. 
AET indiende fouten ſyn in wereltſche 
faechen / voo foo bele al het fonden zhn / 
need br oock de ſelve ſtraffen door (Hue 
Weste machts Maer foo vete fp thbtſycken 
De Chriſt eißcue repubidehe fcpadelijch ſyn 
alhpfe tenminften invivecetelijch ſtraffen 
moghen / voor foo bele De tjvamnifche regie⸗ 
inghe erues weveltigehen Princes altydts 
De ſalichept der zielen ſchadelhek is. Ende 
MDe820,Pag. Nomb.7, prefwpponeert bo: 
atde Caninchrijchen in fodanighe ghe⸗ 
ballen alt hdt den Paus raetghevzacndt 
| 

| 











ebben / oft ooch van hem begeert / dat bp 
teven Canine ofs enbenwame Eran af-fete 
ten foude/ alg van Childericus den Coninck 
7 u Deanchrijch/ teu tijde van Den Paus 
Acharias: miffende hier in/ bepde inde Daet/ 
kude in het recht. Ende een wepuich daer 
Ma voeght hp daer bpt’gheenc Giet volght. 
Fiche der € Griftenen hanght aen Den 
QUB/ hier ime / datden Paus niet alleene 

k en ofte toeftzen en mach, dat herrijcke den 
„-Ohinck afferte die hem {chadelijckis , maer 
0ck gebieden ende dwinghen dattet dat doe, 
Wanneer hy het voor de Geeftelijcke welvaert 
°s Rijcx, voornemelijck om die Ketterijen ef 
Cheuringhen te myden , nootfakelijck heeft 
Sleoordeelt te fijn. Om Dat dan atdermeeft 
Plactfe beeft Bet gebzupek wan die indirecte 
Wacht ontrent De wereltlijcke dingen om 
en Gheeftelcken epndt : Ende om dat hy 
te Doo? hem ſeiven immediatelhck eenen 
fi Ouch affeeten in ſulcken gevalle : Erqo/ 
ni Mach bp het Ahcke dwinghen / dat het 
dr upt Boere / ſoo Get noodt ſakelyck is / an⸗ 
ers ſoude (ne macht niet alleene crachte⸗ 
zhn maer ooch niet ſuffiſant. Cen lef? 
en / om Dat fodanich ghebodt in ſulcken ges 
batlle feet rechtveerdich is. Ende Nombre 
är Dit fondament dan / fept hy / ghelecht 
nde / foo moet men ſegghen datde geent 
te Be fententie ghegeveñ heeft / oft Dien hy 
5 €bebolen heeft/ den Coninck mach beroo⸗ 
pet ban fn arteke / oock hern Doodende/(o 
anders miet en can, Endein De 821. ag. 
Nombre 19 fpgeecht hy in defe termen ; An⸗ 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Onder de regëeringhe van Coninck Philips de derde; 


—— , 
mn == 


— —— 


Dien De Paus eenighen Coninc bp ſententie 
Vetter verclaert / ende affet ban fu Lieke? 
ende niet meer vande executie en verclaert: 
Soo en machpeder Prince miet terſtondt 
teghen hem ooptoghe boeven s Want Gp en 
ontfangt Die macht vaa den Paug niet UPE 
cracht ùande fententte alleeue / maer ſyuen 
wettelycken ſucceſſeur alleene / ſoo hy Cas 
thotijch is / heeft dan Die macht: Ofte foo bit 
Dat verfupmt of datter geenen enzy / de Gee 
mepnte eg Fijcx fal indat recht ſuccederen 
indienſe Cotholyc ig/ende De ſeipe hulpe hes 
geereude bau andere Princen / foo (uiten fp 
Die moghen doen. Maer fo De Paus (Dwelc 
bp dich wÿls qghedaente Gebben met exem⸗ 
pelen bewefenis int 3, Baeck) andere 
Coninghen macht gheeft/ous ſulck een Eos 
ninckrycke te beſpünghen / dan mach het 
Vrechtheerdichtdch ghefchieden/ om datter 
miet en ghebreeckt een rechtveerdighe oor⸗ 
ſake / norh de macht: Door welcke woerden 
hp poocht tt authoriſerẽ de ufurpatten Vak 
eenighe Conincarycken het welcke ſtrect 
tot Preiudicie vande rechten oꝛfes Conuex 
inde Czoone van het Toninckrycke VAE 
Pabarte. Ende inhet feline Boeck Cap.6. 
Mum .22 .Pag.834-fept hu: Indien die Coninc 
door derechtveerdige fententie des Paus met- 
ter daet afghefer zy, hiermede houden op one 
derdanente fijn die hem te vooren onderdanen 
waren , want die Coninckfelyeen (oude nu. 
geen Coninck zijn,noch Overfte, ende daerom. 
en foudent nu niet eygentlijck connen ghefeyt 
werden verraderyen,indien-eenighe Confpira- 
tienteghen hem ghedaen werden „ ende die 
Borgheren enfoudenniet ghehouden wefen 
immers onder den tijtel van ghetrouwicheyde 
ofte ſubiectie die te openbaren. Ende nom. 3. 
voeght hy daer bp : Indien na het offetten 
des Conincr eenighe dooz private liſten / 
niet ontfanghen hebbende macht vanden 
wettelgeken Kichter / Gem ſochten te doo⸗ 
den / Die Daer van bupten De biechte ſoude 
weten / ſoude verbonden moghen zjn upt 
liefde Die te oantdecken / om het quaet ſhnes 
naeſten te verhinderen / die omſtandicheden 
concurrerende / De welche tot ſulck EERE 
verbinteniffe nootſakelyck pleghente fijn. 
Maer alg men tegen den per faon Bau fulck 
eenen Coninck / na het inhoudt bau een 
Aechtveerdighe fententie proceren faude/ 
niet te bupten gaende De liwiten der macht 
banden wettehcken vichter toeghelaeten / 
dan ſouden ophouden alle verbinteniſſen 
ban hetſecreet te ontdecken / om dat dit niek 


illücke liften / maer ten 
en fouden fn onbillij — — 


Fol 94. 
1614. 


® 
eran — — — _ — 
* a - ne = z - — a - — oee; 
- — — — — 3 * — — — — — = - = : — — * za * 
— F * dn : * * — — — dd * * * ai 7 7 * —— — 
— — — — — —— — — —— EEn — — — 
— — e * 2* — en — — —X — kn are J — me ge — =S — 
— — * —— — — — — nt — — * Ee on — 7 — 
TE " En — — en er ———— — — 
— er — — — 
Een mn kaf ——— æ 


— 


nn 
ais 5 
— — 


— 








—— 
— — 
— 


2 ne — 
—— 





I 


ain Ane Zat. he Kar 


had 
X 


al —— — 


B B 


ee 
— re 





Wij, 





ber 
In 
— 





Nedoexrlantſche Hiſtorie 


1614. rechtveerdighe oorloghe. Hoch ig dit groo⸗ 
telöcrte weghen / dat deſen Docteur Suarez 
daer bp Hoegt int 8. cap‚p-844-nombr:8, Des 
fe propofitie/de Paus heeft macht om de Co- 
ninghen die ketters ende hartneckich fijn, oft 
fchadelijck haer Coninckrijckin de faken,die- 
nende tot de falicheyt der fiele,af te ſettẽ, moet 
onder dieleeringhen des ghcloofs ghehouden 
endeghelooftfijn. Waer van typ de teden 
geert indefe temen. Want ſept hp/het ig 
ervaet inde wooden Chrifi tot Petrum 
Befonderlijc ende op een befondere wife gez 
fept / al war ghy binden ſult, ende al wat ghy 
Ontbinden ſult ende/voedt mijne Schapen, ges 
ich de Catholdche Rercke welcke de Car 
lomne ende de baftichept der waerhept is/ 
die woorden verſtaen heeft/ ende feer claer⸗ 
ſjck verclaert Geeft Bonifacius Die achſte in 
De Extravaganten. Beſluptende / dat deſe 
waerheydt ig ban de noodtwendichent Het 
falichept.Ziwde aen te mercken / dat defen 
boeck / niet teghenſt gende dat hp defe din⸗ 
ghen inhoude /ende bele andere boofe ſaken/ 
nochtang gheapprebeertigniet alleen bp 


1e 
HERA HDS 
























































— 


— 
— EN 
— ==: 
mn F 
— — 
— [ F 
iest 
en 5 > 
Er Seen 9 
— — —— J 
— — and 4 * 
* Ee ke B 
î 


F EE? 
—— Ees 
— — æ 





Ee J —* * —— 
———— — 
— — 


tugaelsendeOpperfte Fuguifiteur des Ge⸗ 
loofs / met een note ghematckt door Dom 
Fernandt Martinez Die Biſſchop ban Algar⸗ 
ben is.Alwaer hp ſpreeckende ban den Co⸗ 
ninck Chlovis, eerften Chriſten Coninck 
onder Die Francopſen / ſeyt / dat hy ſterven⸗ 
De den Paus van Koome / om dat hp wifte 
dat hy het eenighe ſichtbare hooft ban Die 
gantſche Nerche was met deConincklycke 
Eroone gecroont heeft: Met welcke daet hy 
het Coninckrijcke van Vranckrijck beyde inde 
befcherminghe ende ghehoorfaemheyt van de 
RoomfcheKercke verpander heeft: Mont Die 
Croone / fept hp / is opde belpdenigfe van 
S.Pieter / een Coninckrycke ghenoen:t 
gheweeft, Welcke termen zijn gheftelt 
in den Brief oft approbatie Ban dien Biſ⸗ 
ſchop van Algarben ghedateert Ben 6. Dc- 
cembris.1612. De welche gheltch fijn den 
Wooden welcke Me. Henderick Sponde / 
He LK Dercorter Der Rercktlycke Jaerboecken 
EEN Tot AOM HI banden Cardmael Baronius , ín fijn Epito⸗ 

J——— me cheſteit heeft / oft upt fu hooft / oft Die 
gheleert hebbende van deſen Biſſchop ban 
Algarben. 








Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduce by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


— TET 
iS ES 





za Tee Ke 
s— a“ 


Koud Aucheome Pzovinciael gelul 
heeft in fn er amen Carhegozeh tegen rn 
Pꝛoces ban Mr Pieter dela Marte liere( welt 
rame hp Heeft Doen appzoberen bp lan 4 
Loriny eude lofeph Auguttijn&heotagienn et - 
van bet Bijefelfchap van Den name GU 
eude nae haer by le Venier, geuerael DiCA! 
viug/ ghedzucht sot Bordeaur in het Jaet 
1613) Geeft derben houden ſtaende Die op!’ 
nie ban Mariana in fyn Boeck vanden EN 
ninck ende inftellinghe deg Conincx / € k 
Die ghepreſen hebbende met ne anthozitep 
ban Geetſer / ende Ban Clarus Bonarcius⸗ en⸗ 
be andere ban die Dorietept weickers A11 

gelijck den ſynen dioerdorftich is /ſoo ſeyde 
| Kicheome,gat t'ghene Bat Mariana gheſchre⸗ 
ven hadde anderg miet en is / dan t’gene dat 
| De Catholcke Theologifchaijben / niet LE) 
| ghenftaendedat het Parlement gheogdon;. 
meert Geeft Doop fijn Wrreft van den 8 UP 
1610, Dat Hit Boeck ban Mariana berbgd 

foude fn ende dat Dis Arreſt ende De erECH 

tie van Het felbe een peghelyck kennel 

zijn. Creffelycke perfoonen hebbẽ haer ach? 





HI 3 Det Provinciael der Societeyt Jeſu in gheſproocken / om haer te doen verſaeck 

Bore Vuptflant / gelijck hp te booren was ghe⸗ ‚ boozfepde pzopefitien doer cen contra a 
J— pꝛefen gewmeeft bp dẽ Proviuciael ban Por Schꝛift / ende bp haren Cheneraelte rd 
or ee iugael: Maer oock bp be Biffchoppen ban | crijgen een berelatinge teghen ſulcke en 
J Conimbze Aigarbe / Lan Lamaca/ uyt | fa vervloeckte Maximen ofte Regelen / * 
Ed erachte bande Commiffie van dẽ Biſſchop | De te beletten Dat fulcke boechenupt ht 
HIA de Dem Pietro de Caftilho , Eice-rop ban Por⸗⸗ Geſelſchap niet meer cn (ouden comen. 


Baer fulcx wiet cunnende verwerven / nod | 
boopen eenige veucht / ſoo hebben ſy ghe 
fuppliceert Get Pariament het Boeckte fie 


| endetenoteren / Dat Suarctz(Nutheur datt 
| van): bp gebracht hebbende cxempelen 


ban affertingben beeler Coningen vat ver? 
fchepden landen / hiet eenen gheſtelt en geeft 
‚vande Coninghenvan Spaignen / WA 
nne hp ghetoout Geeft Die te willen uyt ne? 
men ban de gepretenderrde Pauſelcke ju⸗ 
vifoictie / onder welche Hp De andere ſtelt⸗ 
Of get is wel ghelooffelyck / Dat hp foudé 
Gebben beogfien/ Dat indien hp auders DI 
Daen habde Dat de Conte ban Sparguik 


| woch fonen Lracdr hem niet beter en ſoude 


gheleden Gebben / als ghedaen hadden die 
efficieven vanden ſelvẽ Coninc van Spaid⸗ 
men in Sicilien / alg den Cardinael Baronids 
ſin Cractaet upt gaf van De Monarchit 
han die ban Sicilien voor De verdedinghe 
bande pretenfien des Paus. Vaerom iN: 
Dien het ben Spaignaerden gheooglooft is 
geweeft te houden ſtaende de Hechten VAN 
Garen Prince / het ig oock betamelyck DEP 
Francopſen ende welvoeghende / ei 9 


Het vijſendertichfte Boeck. — 


— en er rk 
























































Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde; —— 


lig wee d 6 
iet rredenen / temainteneren be eere ende ‚ na foude moghen maecken / ſodanighe prs 1614, 
DT y Lkte ſorghen voor de ſeecnerhepdt ban het les | pofitien inhoudende / eenen goeden veghel — 
en / endeden ſtaet ban Den eerften der ordonuerende teghen de licentie ban heb — — 
Chuſten ConingGen die wp dienen/ noodte deucken / voor foo Dele in ſyn macht is / ghe⸗ 
ſaecke lych weſende Dat Wp De goede Gandt | lick tot anderen tijden dat Berfocht hebben 
Daer aen houden/teghen de p2opofitten van | die Daders ende Pyelaten berfamelt in Get 
uaretz, onaengbeften dat Die ban ſyne Doe | Coucilie DET Cardmalen ende andere Des 
| üetept Die ſc hhnen toe te ſtaen / midts fp die | latcn / ghedeputeert (jude om te raetſſaen 
| Biet onthent en hebben / noch Daer tenheng | van Get beteren der Kercke / door Get veel 


— 


gheſchreven en hebben / Gier door toonende | van den Paug baulus De derde int jaer 1558 
een Boetiek van dn 3 haer fog: | bp ef prechs Arthckel aengaende De Brur⸗ 
danighe alg Suarerg Die berciaert in fu | kers:Cudedat om hoopte comen die niette 
Derde Boeck Cap.rr.nombr.2rr. alwaer | weſcheurmakinghen Dic de Watt Chriſte⸗ 
bp deſe Woorden ghebzupekt z Bellarminus nen ende Catholjcken ober-comen / ende 
ende wy alle die in defe fzecke een fijn. Weicke | Die inde Weerche ſouden ryſen / indien mer 
termen te weghen zyn. Dit Boeck maeckt | fodanighe Maximen ofte p‚opofiticn lyden 
Spwech wondt wacrachtich/ Dateen | (oude, Merfoechende hiet nevens Da: Í {ye 
Sroot Boeck een grootquaetis , Dit fietmen | vau de Hoopnaemfte banher Collegie ban 
Niet alleen in De paſſagien hier boven aenges | Clermont / Die haer ſegghen te ſun ban de 
teeckent / maer in bete andere, jae het gant: | Societept deg naems Jeſu / ontboden Woz 
ſche Cractaet Door. Om het ongeluc voorte Den om haerte verclarent'ghene het Dof 
comẽ / daer mede fulcke Schriften Brancke⸗ſal Gebben gheoordeelt by fijn arreſt over DE 
rhck drepghen / ſoo wordt dit aen bet Hef | Pꝛopoſttitien deſes Boechkx han Suarez tñ 
gepzefemert van verfchepdene acufienelice | Haer verbodt te doen die tc hauben / leeren / 
e petfoonen/ met Get ertract van eenighe | noch te mers datſe gheleert worden in Date 
Wotabele paffagien/ende Eonclufieu/ bp de Coliegien / noch inſghelyckr t ghene dat be⸗ 
welcke fp verſoecken de propofitien ende | grepen ig in Diergelijche ternẽ/ WM be fchzifs 
Warimen in dit Boeck van Suaretz berelgert | ten ban Bellarmijn, Gretzer, Becanus, Moriuꝶ 
te Werden / daiſe fu contrarie de Gerlighe | Bonarfcius , Richeome , ende in het Baeck 
neitien,fchandeleug/(chadelijesende Baert | gheintituleert Tirannicidium feu — 
de fiveckende omde onderdanen ende ans | Catholicorum de Tyranniinternecione , ZAls 
Le te vadenpette atrenteven op De perfos | chore lacobo Kellero Societatis Iefu , gheap⸗ | 
nen ende Staten Der Coninghen ende Pos | probeert bpde Cheologiennen DEL elver | 
tentaten der Chriftenbept/ ende dien vols | Societept: ghelijck Theodorus Bufacus 202 
geus dat Het Boeck werde onder gedzucht/ | binciael over HYdogh· Dupdtſlande / ( Hen 
ende den Boechvercopers ende Drucherg | macht gheghebeu zijnde van den Generge 
berbeden Pfelve te dzucken endete bercoos | Claudius Aquaviva) Dat berclaert beeft bp 
pen / ende allen perfoanen te hebben/houden | fjnetoelaetinghe ban het ſelve int Gn ke 
chehven / leeren noch Difputeren vanfulche | gheven / ghegheven tot Inghelſſt adt Den if 
aximen in de publijche Scholen nochel | Februar.161r. Ende befonderiijc im de fch 4 
ers / onder pene ban Lele Maicft: Daer bp | ten van Gabriel Vaſques Bellomontain in ſy⸗ 
deghende dat het Parlament oordeelt / dat ne Commentaricnop S, Thomas Aquinas, tñ 
eelt meert ig verbandt te zijn voor de Leſſius, mede Jeſuiten:ende Den — 
buprë der FJeſuiten / of in de pubihcke plaet: des Beiefs gheintituleert Copie des Briefs 
fedooy der Frecuteur van de Hoghe Fuftie | van eenen fekeren Doteur in Theologie ig 
tie / ede daer en boven hebben fp geacht, | den welcken hy befchuldicht de Apologie vã 
atmen beoogt voorteſtellen dat Get Dem | Rogerus VVidringtó pooꝛ het recht bet Pte 
Woe beticve emonftrantien tedoenaen { cen / algtegheu het Catholijche gheloove 
Ben Coninck ende geude Coninginne Fee | frpdende : Cndet'ghene dat begrijpeu de 
Bente /om haer te fupplicerë tedoen fchaije | fchyifté van Cogueau Auguſtiner Momus / 
en aem onfs B, Dader Den Paug;tenepue | ende ban Sponde vercorter vande . Jaer⸗ 
De Dat hp beftene fue Apoftolijcke authozie | boecken ban Baronius,ende andere Antheu⸗ 
tept/ ende de voorfichtichept vanſyne bep: | ven de fulcke pzopofitien boopftaende tot 
epdt tot fuppreffie van ſulcke Boecken / | verachtinge ban De wereltlycke machten: — 
foo mel die ghene die hier te vooren gefchze: | Ende haer te belaften Garen Generael dE 
Sn gheweeſt / alg andere Die meu hier | Mete te doen/ ten epnde —9— bp ò bant * | 


Ee 


— 


ee 5 
ere erm EA ie a 











sen — — — — — — —— — —— — — — 


— — —— — — — — — 
* 


arly European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


L 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 





EE 
— 











































9 „el js Pd 
ey mi! bt 
ih fi ES 
| ' EM b 
Nie N we ei ol 
ke { J — 
VRO AHERN t° 
—— ——— RED dt h 
» + 3 Brief 4e 
# * Vine Hú Ni 4— *— 
| E11 IMIA 
nn Bisel © SPARE Eb DV > 
, Ni ' ‚bie IN 
J Vehikel! Le „it L 4 
9 — 53 CPAN hrs 
—* A 
Vld, hond Nin 
4 3 HEE, 
fe Huk EN al J 
948 hie Í 
1 mln id 
Womed meal, J 
* J Pik 
J Kil Fed Ld 
N k 
be 
» — * 
Mis cht 
dk wid l hi …e Ki 
94 lais) EAN 
win i ter an 
J 
bl — h 
* | 4d „ 
4 bow ie hi 
x » —3 —9 
IE Ki Né cl 
— " ti ĳ nijl 
} * sink 
* kat ‘ tl / 
4 u, Jt he hal ’ 
\ oh AE Pe apen 
Î ‚u teen: of 
\ | —44 
r 4 AM 
Ì wg DT ot 
Ll 
\ 1 Ni 
Ö 
” 
Î — fi Í ars 
pi eeh je 
43 —3 vrat, 
8 | ú Mi, Î 
IEA ECN 0E OPE 
veh eh en 
b —9 
hi . f p rep ' 
Dik | 
1 oel Tog 5 
9 Ht Hb id 
“ ’ 9 
ik — 
etl! kk / pf / 
Li J * 

4 
bi 
— ihr 

kl bd 
Î NE s be, É Doge 
Ä ja * 
ix 9 
dl’ 
— — 
EA * 
\ J 
J 4 „ | 
pl en | J 
| ml — — 
bs oet, OR IR 
Pi k * J Je Ma 
lik LI 
, p 
bo ip R 
* J 
J 
if ae 
Elk mn pi —* 
J edad 
—* LORD 
—4 ver A 
j —* * —* 
Wd y Puin 
4 ' Ut 
Ke „mj 
4” id in !, 
é K J J 
' 
’ í ' 
kl ik on: 
(2 : be 
‚ —103 
Ll Ù 5 A, Wid 
| PELT Ko 
vi ” 9 
1 Î —J J 
2 * 
4 J *8 
Lj 
4 I Ki 
„4 Kn u 
sh — 
J Lak” 
Bin r 
il KE (UR 
{ 2 
* 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


ze —— J rains © toer Sen 
⸗ „ik F nl A En: 
weet: : * ee 8 — 
* J — — — ——— — — — —— ——— — — 
JEN he v * 


* dd 
—4 KA LED ND 
| ” 


— — — 


Nederlantfche Hiftorie 


alle bie ban zjn ghefelfchap fijn /te rugghe 
houde / ende haer berbiede te ſchryven ende 
te berdedighen foodanighe Maximen / ofte 
anders haer te berclaren dat teghen haer 
gepgocedeert fal Werden alg teghen crimi⸗ 
mele van Læſæ Maieftatis, ende berſtoorders 
van de ghemeyne ruſte. 

Op befe clachte ſyuby des Coniucx 
Wraetf-Kupden ghecowitteert Meeſter J. 
Courim , ende F.le Pelletier Raden deg Co? 
nincx fa Den Bove /om het Boeck teſien / cũ 
Daer Bau het rappoort te boen af den Hove 
Dé 20. dach van lunius Pupfent feg hondert 
veerthien. Die dit Baeck gheſien hebbende 
ende De Cauclufien vanden Procureur Oes 
nerael deg Coninckt. Soo is daer op ghe⸗ 
volchi het Arreſt ende het ghearreſteerde 
waer banden inhoudt hier volcht. 


Extracat | EfienbpdenDobesterbergaderins 
rbe Aegi⸗ ghe batrde Gꝛoote Camer/ Tour- 
—— beg p nelle,eude de P Edict, het Boeck in 
— bit tegeuwoordige Jaer gedruckt 
tet Colen / ende geiutituleert/ Franciſei Sua- 
rez Granaetenſis e Societate Ieſus Doctoris 
Theologi Defenſio fidei Catholica &c. Apo- 
ſtolicæ aduerſus Anglicanæ Sectæ errores, be⸗ 
grypende acu het 3. Boeck Cap.23.Pag-3 6, 
78,80.82.Cap.29. Pag 410. 11.12. 13. 14 15. 
17. 18. 19. 20. Cap. 6. Pag. 834. Cap. 8. Pag. 844. 
Gude op ander plaetſen meer / berſchepden 
propofitien ſtroͤdende teghens de opperſte 
machten der Coningen bp God ingeſtelt eñ 
bemefticht/alg mede tegens Den brede ende 
ruſte harer landen / ende dꝛppende Dat Get 
haeren onderfaten ende Den vremdelinghen 
Pjpftact te attentereuteghens hare perſoo⸗ 
nen:Gheſien oack Be conclufien tegent ſelve 
Boeck genomen bp den Procureur Gene⸗ 
rael des Conincx / ende alleg woel overlept: 
tVoorfepde Hof Geeft verclaert / ende 
verclaert mitfdefen / Dat de Pyopofitien tũ 
KRegulen in t'voorſz. Boec begrepen / ſchan⸗ 
daleus ende opzoerich zijn / ſtreckende tot 
uptroebingbe ber Heerſchapphen / cude om 
De onderfaten Der Soudereine Coninghen 
ende Princen / mitfgaderg ooch andere / te 
bewegen om teghens haere geheplighde 
perfoonente attenteren / Dat ooc De ppopoo⸗ 
ſtenghewagh makende bande Coniughen 
Clovpg ende Philips de ſchoone / calumni⸗ 
eus ende valſch zijn / heeft Dacrom ghrordi⸗ 
neert / eude orꝛdonneert mitſdeſen / dat het 
ſelve Boeck van Suarez fal ghhebzaudt wor⸗ 
Ben op De plaets ban Stk bp den Exe⸗ 
cuttur bande Hooge Juſtitie / heeft verbodẽ 


1614. 


— ne 


Het vijfendertichſte Boeck. 
ende verbiet / midtſdeſen / den Boeck ver⸗ 
coopers ende Sruchers het felvote Drucker 
vervbopen ofte verhaudelen/ende aen alie 
perfoonen van wat ſtaet ofte conditie? 
ooch zijn / t'ſelpe te hebben / upt te ſchwven⸗ 
bau bůpten teleeren / inde Schoten oft e⸗ 
berg booztelefen / oft vande voorſchreven 
regulen ende pzopofitien te Diſputertu: 
GOꝛdonntert/ volgens t'arreſt ban den8 lus 
nij 1610, Mat het decreet van de Cheolog⸗ 
ſche dPacultept / in date den 3. lunij des fy 
benjaetg / over de-bernieuwinghe bend? 
Doetrinale Cenfure der ſelver facultert 
Banden Jare. 1408. beveſtigt bp Conciu⸗ 
ban Conſtans / als mede Dit egenwoordich 
Arreſt / met Die bande jaren 1558. ende 59 · 
aille jaers ſullen gheleſen Worden opden * 
| dach lunij,foo in De voorſc. acultept/ ats 


—— 


|De Coltegien Der Pziefteren ende Scholitxe 


des Coliegiumg ban Clermont ‚ ende DEL 
| vier biddende Ordenen / ende datmenten 
| berfoeche des Procureus generael inforuo⸗ 
tie nemen ſalteghens deobertrederg DE 
boorft. Arreften ende berbodé van tiſcheb⸗ 
gen/hebben / ende onthouden fodaniaftt 
Boecken. Ghedaen in t° Parlement den 20e 
| lunij 1614-ende wos gheteeckent / Voyſin. 
Daeremnboven ig noch ghearrefteers oft 
befleoten / dat Die WDaderg Ignatius Armandt 
Reétoor in deferStadt.Cotton,Fronton,tfi Sif” 
| mond cterſtdaegs ontbond ſullẽ wordẽ te ho⸗ 
ge ende Datmen Baer daer fal voorbraghen 
dat tegenx haere Declaratie / ende decret 
hares Gheneraelg Banden jare 1610. BEL 
boeet bau Suaretz gedzuckt is / ende in deſet 
tede ghebracht / tegeng be autozitept des 
EConincr / ende de feecherbhepdt ſynes Per? 
foongende Staets/ ende fal haerbelaſt 
worden bp harten Generael te Wege te bꝛtu⸗ 
ghen dat hp t voorſt. Wecreet ver meuwe 
ende Dat Het ſelve gepubliceert worde waet 
van fp acte ſullen bꝛengen binnen ſes macu⸗ 
den datter oock in voorſien worde / dat get⸗ 
nige boecken / foo verdoemelicke ende ſcha⸗ 
Deitjche propoſitien inhoudende / noch hl? 
maeckt noch in tlicht ahebracht wordenube 
Die van hare Baocietept / ende ſalmen Batt 
voorts bevelen / dat fp bolck in haere 2 
dicatien ſullen vermaenen tot contrarie lee⸗ 
te vam de boorfc. propsfitien/ oft anders (al 
het Hof teghens de overtreders bau Dit al? 
reft procederen / alg teghen fchenderg DEL 
Majeſtept / ende perturbateurg vande ge? 
mepne vufte. 
Det vaorfe. Arreſt ende gearreſteerde (OL 
geertcuteert des navolgenden baeghs, fb 












6 





— 


14. 






—00 


—— 





— — — — 
rt 





Armandt,Charles de la Tour comé inde plaet⸗ „ns 
fe banden af weſenden Piere Cotton, Fronton wet in het Coni * fn goke , en de da ‚fe 


du Duc,ende Iaques Sirmond. Eñ het Arreſt (albekent ende ghehonden worden van 
is ghexccuteert boog De groote ixappen ban alle fijne 0n —— wat f zet ende 
tPallepg/den 27.lunij.1614e Wier fal ick 


Roc boozder bp voegden de Copye. conditie datfe moghen wefèn „ vooreen 


heylighe,rechtveerdige, ende waerach- 
tige maxime ende fal fonder diftinctie, 
Van het Gravamen by limitatie, ofte equivocatie ende dobbel. 


"den Magiftract van de Stadt fimnicheyt,betedicht voer goet aengeno- 


BARN — — | men ende onderteeckent worden , van 

ì n € * * . . 

gnd teg alle Beneficiers ende Officiers , eerſe in 
le Stacten. het befit treden van haere beneficien, 





ofte aenghenomen worden tot die bedie- 
ED, M die verkeerde ende | ninghe van haere ampten ende officien. 
D fchadeljckeleere , die- \ Ende de maxime die daer tegen frrijdt, 
DP men fint eenighe Taren \ (houdendedat het gheoorloft is Conin- 
n herwaerts, in —— chen te dooden ende af te ſtellen, ich 
ende oproerighe boecken } teghen hun te verheffen , ende het jock 
wighegeven heeft ſtrec | zaerder gehoorfaemheyt afte fchudden 
kende totontruflinge ende verwoeflin- | om eeniehe oorfaecke ter werelt) fal ge- 
She der Souvereyne machten van Gode | houden wordlë voor groumelijc,Godloos, 
Acheſtelt. Ende opdat het feecker ende { valſch, ende flrijdende teghen het wel- 
Onzherwijfelt recht wan des Conincks | varen ende den fhandt deſes ſtaedts eh 
Authoriteyt ende macht eenen yegelijck | alle vreemdelinghen diefefchrijven of” 
bekent fy, foo faldie Coningh feer oot- | wtgheven , voor ghefwooren vyanden 
Moedelyok ghebeden werden te willen | van fijn Croone + Alle fine onderfaten 
Verclaren , dat ghelijck hy als een Sou- | van wat ſtaet ofte conditie datſe fonden 
Verain in fijnen Staet bekent wordt „en. | moehen zijn, voor rebellen „ende over- 
de die jne Croone i mmedjatelije is be- | treders vande fondamentele wetten des 
Hende van Gode alleen datter gheene Coninckrijcx „ ende criminelen Læſæ 
Macht op der aerdenenis , hoedanich \ Majeftatis inden hooebflen graedt: 
darfe oock mach weſen, gheeftelijcke of | Alle waders fullen gchehouden fijn defe 
Merelslijcke, de welekeeenichrecht heeft \ maxime haere kinderen te leeren : Alle 
Over fijn Cozinckrijcke , ofte die mette | Schoolmeeffers haere fchoelteren » Alle 
Gek fijne onderfaten ſoude konnen ont-\ Regenten ende Dottort in haere Schoo. 
4e ende difbenftren, van de ghetron-\ len alle Predicanten ſullenſe woor dra- 
wicheyt ende chehoorſaemheydt die z | chen van haere ffoelen ende ſoo daer ce- 
em fchuldich fijn „ on wat oorfaecke, | nich boeck bevonden wort gheſchreven 
Prtest ende occafie dat het foude moge \ door eenich vremdelinck ty geeftelijck 
efen: Dat deft maxime , als conform \ ofte van andere qualiteyt , inhoudende 
peſende Godes moordt, ende den lands \ fulcken propofitie divecrelijcof indiras- 
ai Aa ijf telijch, 


— — 


— —— 


Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


r 
444 B 20 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, Fol, 96. 


4. Bebenor.neg maendts ende Jaers booze | defes Stacts , fal gheholden wordenals 1614, 
— Woet / ten bpwsefen ban Daed Igaarius | een fondamentele ende onverbrekelijche == 




















































Ried Serre EE in har 










Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


L 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


J 
| 
mi, B 
\ J— 
—30 
Kin 
Be u 
‚ J 
* —30 
hik J hik | 
{ Î BER AI MN) WK’ 
LARA » \ J af daa 
Bl halli 2 
* * ij 
al uk We ke Vid. 
Ï ws 
IE 4 
—52000— bs 
' 
BEMI | ‘ 
ig Ie he 
| iS dE LEDE HDD 
4 wid u HRH 
! ats) ORNE 
ie peers —— 
— fd ITN 
» MEINE 
" eb H PE ff _ 
—3 J 0——— 
1 4 bert J 
LL kT LE 
we W * 9 ie 
à Ne iN. 
1 pf talks 
mj ' „ b 
9 —Jv0— 
Lal GE wdd” „ph k 
4 KK), ft ik fe 
hi J ANA 
De of Wer 
‘ EN nt 
bu ne 
—*8 *2 wk 
Ì wig 
d ' hid 
' Lj 
r i Ì ‚ wir * 
Pi Î „bil 
d Î J had id, 24 
VENS V— 5 
1 Li , f 
hik | dh Peron 
Mi hd 9 
1 — 
1 lll, 
Ï | MED 
HNG OheL NE 
à 4 i 4— 
4 
bat HIE , is 
0 
e 4 
Í k 
h 
Î BE nh, \ hal 
4, tw 
+ ; 
Ein u 
md 
' it, 
fl —J9 1 
* *8* 
8 ⸗ 
eer 
Kal Ra 
p é at —9 * 
J— Pp he 
et ‘ 
4 
« 
‘ 
J 
„ie 1 
J 4J J 
ahja 
4 Ld * 
*; A " 
J df Pik / 
ii 8 kr 45, 
IN | ad 
PRS * — 
Kik 
Ed 
4 | ned 
REE f ’ 
… 4 ’ 
Jil * | Hg: 
(2 : wt Dre 
94 „ji 
kl ' u Maf 
vi f ® 9 
14 —9 * id 
Í ii Ps 
é it ' \ —* N 
4 J J 
4 Nl P * Ln, 
4 |, —— 
J * vd 
— 
J 
J r 
—* 
— 


Nederlantſche Hiſtorie 


1614. telijck , ſoo ſullen de Gheeſtelijcke die 


vmeſelvige orden inVranckrijc zijn, 


verplicht ſijn daer tegen te antwoordẽ, 
zfelwighe te mederftrijden ende teghen 


te fpreecken, fonder eenich aenfien ‚ende 


fonder wiſtel, op pene van geſtraft te fijn 
als Criminelen æſæ Majeftaus , erde 
handtaevers der vyanden defes Stacts. 


De Geeftelichgept in Branchrijck ist feer 
guaclick te vꝛeden gheweeſt dat het Parla⸗ 
ment dit gedaë hecft eft alg den Paus Paulo 
V. Dit is ooꝛ gecomen / fo Heeft hy fich feex 
daer ober gefloort/ende hp heeft eenen lau: 
ghen bzief defer ſaecken halven gheſchreven 
aen de Geeſtelichheydt binnen Parys vers 
gaedert / van dato den laetſten lanuarij, pzp⸗ 
fende ſeer den yper deg Cardinatls / Det 
Eerſt Biſſchoppen / Biſſchoppen / Noten, 
ende Prelaten / die dit decreet des Parla⸗ 
ments hadden teghen gheſproken / den aen· 
vanck deſes briefs lupt albug.Eerweerdighe 
Broeder,feex lieve ſonen / Beoeders / onſen 
groet eũ Apoſtoliſſche benedictye / De over · 
groote ſtouticheyt Ber gener / die / ſẽ wy bet: 
ſtaen / anlaucr in een openbaere vergaede⸗ 
ringhe ghepaocht Gebben De heplighe autor 
ritept des Apoſtoliſſchen ſtoels te fchoffies 
ren/heeft ong herte alfo berdert / Dat indien 
ong het vertrouwen / dewelck Wp hebben 
gan onfeg lieben Soons deg Coninck Lov 
dewijcks / eñ fijner Moeder der Couiginne 
Marie wtnemende Godſ· dienſticheydt ende 
voorſichticheyt / wiet eu hadden verquickt / 
ſoo foude ong cen onverdraeghelicke droef⸗ 
feniſſe bevangen hebben / maer Dat verguiet 
dus / dat Wp verſtaen Bat Gare Meea. forge 
ghedraeghen hebben om te toomen Bie on? 
vᷣoorſichtighe poghinghe / alg ooc verquickt 
ons den wonderbaerlicken pper daer doorz 
ghplieden met beſtendicheyt / cloeckmoedic⸗ 
Hept / wyſheyt / eunde Godſaelichent deſe feet 
groote onvoorſichticheyt hebt weder · ſtaen. 
Dit oordeel is veel te af⸗·geyſelick / ende Wp 
hebben oozfaeche te vreeſen / dat deſe Blam⸗ 
me wat den elendighen Enghelſchen bzandt 
ig overgevloghen / tot berbzandinghe ende 
onderganck Der gantſcher Kellgie ende der 
warer Godfaelichept in Hit Alder · Chriſte⸗ 
lickſte Coninckrijcke / Daer in wp nochtans 
hopen dat de felfoe door De Goddelicke hul⸗ 
pe/onder De beſcherminghe ban ſulck eenen 
GodfaeligBen Coninck / Bie sau fulck een 


| 


mn —— 
re —— — — — — — — — — — — — — — — vetten —— ——— — —— — — — — 





Het vijfendertichſte Boeck · 
Godſaelighe ende feex Chriſtelicke Moeder 


baer in ig bpahetrochen / daeghelcx ſalver⸗ 


meerden/ inſanderhepot alg gip lieden VIDS 


tichlck de goede handt darr aen houdt / ge⸗ 


lyck ghy tot noch toe gedaen bebt &c. 
refte van deſes Paus beef ij een eran, 
ninghe aen de Geeftelichtgepde, Dat (p bat 
een-drachtelich fouden ſteilen teghen het JP 
welt deſer wzeeder Zee, opgbeblaefent jl 
verheven door eenen Wervel: Wint dert WEI 
fchelicher heoverdpe ende werltſcher WPI 
hepdt berre verfchepden bande vreeſe GO 
De. Hoe ende cp wat wyſe / dat De Pa 
mepnde dat hier in ſoude cunnen VET) 
Worben / ſeyt hy ſynen Nuntio Apoſtolic 
Epi{copo Montif-Politiani bevolen te Gebben, 
De GeÜftelichhept van Prauckryc DEL 

Boog Baer (chien deu Paus hoogtlick ke 
danckt booz het eexlic getupgenifje d’' We \ 
bp haer gaf: ende het goet bertrouwen Da 
bp tot haer hadde / ende Geeft beloofs in allen 
bipt ende ueerftichepdtde Wel-ffandt D 
Koomf-Catholijche Nercke boor te RAE] 
ende te berdedighen/ hem biddende Dat he 
hem woude ghelieven alle tijt een wak / 
ooghe te hebben overde Franſche Kerckt / 
gelijck hp tot noch toe ghehadt hadde, C° 


Hevig oock dit jaer grooten cwi 
ende outenichepdt in Dzancktit 
ontftaen / dooz Dien dat De Cont’ 
gbirme Moeder / boog bp gaendt 
de Princen banden bloede / eenighe EL e⸗ 
liche Staten ende Officven heeft vergheven 
aen Gtaliaenen eũ Spaenjaerden, Anſon 
Berhept Heeft het ben Pzince van Conde,Df 
Wertoghen van Nivers ende ban Bulion ſett 
verdzoten dat De Coningiune DE Italiaen⸗ 
fee Marquis d'Ancre niet alleen get Gout 
vernement ban Picardpen gheghevent k 
heeft / maer bat fp hem aoch heeft gemaeck 
Mareſchal van Vzancheick. Deſe bape 
Princen hebben het hof des Conincx ver 
laten / ewde fp hebben eenich crüchſ·v/ 
aenghenomen / oock Geeft De Prince VAN 
Conde Maefieres inghenomen / ende met gal’ 
wifaenbefettot fPuec verſekeriughe. 
Coninck heeft ooch fracx eenich bolck DP 
de beenen ghemaeckt/Omelck hp nar Macíic 
res gefanden heeft. / maet ðe Hertoghe var 
Nivers heeft be poorten wel verwaeri / ende 
niemandt Daer in comen laeten / hy heeft 
De Stadt wel flevch laeten foztificeven. DE 
Eaninginne heeft aen de Heeten St aeten 
Der Geunieerde Heder ianden geſchzeven 
ende begeert / Dat fp geen —— * 











dhg. 


i 
J 
| 
Ì 


É 
3 
| 


N 
Wi 













































— —— 


J bu Seder landt en ſouden trecken laeten / Dat 
rooec in de ſeifde landen geen cröchf-bokck 
Bm tegen haer te dienen / en ſouden lichten 
laeten/Dwmelck Haere E. M. tedoen belooft 
Debben. Doch daer ſyn op een cortg veel 
Erancopſen wt Peder-landt ghetrocken 
deẽ met paſpoori / andere ſonder pafpoost! 
tek partpe foechkende ende nemende na ſyn 

meuren / ende na Dat fp mepnden meeft té 
Ullen verdienen, Ibi fas ubi maxima merces. 

ls de Princen vernomen haddẽ / datter ſes 
Dupfendt Switſers tot dienft des Coniucx 
ierden aemgenomen/fao hebben fp acu die 
ban Zurich gheſchreven / endebegeertdat 
fp fulckeg wouden verhinderen / dewple 
Peincen van den bloede groote oorſaec⸗ 
ken ghegheven waren De Waepenen ín DE 

ANDE te nemen / als onder andere / datmen 
te Hove (door Bet ingeven ende dryven der 
Spaenfcher facrpe) handelde ban het vers 

keken der Tractaeten tuſſchen den Coninc 
Ende Die ban de Religpe opghericht. 

Deſe vermervinghe is daeghelicx ghe⸗ 
groet ende vermeerdert / onaengheſien dat 
bet Parlament van Pards/em ſulex te rez 
Wedietêreen (eer evnftachtige Kemonſtran⸗ 

De ofte vermaeninge ende waerſchouwin⸗ 
ghe den Tomuck / Tomghinnen Moeder / tũ 

eren Pꝛincen ende Pairs des Kier ge⸗ 

nheeft. Het ig lichter het waeter onclaer 

— dan het felfdete ſupveren ende 
n. 


— 


J 
sg 
win 






Xx, 
Nhet naefte-boog-gaende Boeck hebt 
Mart WB Seick een wepnichfhen gefchzeven Dan 
LM De Beroerten opghereſen tüſſchen Den 


Hertoghe vanSavoyen , ende Den Here 
oghe ban Mantua , De welcken De Spaen⸗ 
Che Gouderneur van Milanen de hant ger 
Oden Geeft, Daer ig een verdrach ghehou⸗ 

en / ende belooft datmen den Savop⸗ 
Aert foude contentement gheven / ſoo veel 
de Marquifaetſchap bau Montferraet was 
belanghende / maer daer en ig uiet op 
Gebolcht. Derhalve foo Geeft De Hertoghe 
An Savopen Dit jaer Wederom op een 
Rieug bolck aengenomen, dwelck hp tu ſyn 
ant / doch eeft op De Frontieren van 
Wontferraet ende Piemont ghetept beeft. 
De Gouverneur ban Melaenen Geeft oock 
Beel volcx aengenomen/ (onder twijfel uyt 
t deg Tonine van hiſpanyen. Midler 
le beeftmen door verſchepdene Ambaſ⸗ 





tept Den her loge van Savopen bermaent 
Be wapenen af tetegafen { ude Atalpen 


arly European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


L 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
NVAO 


en 


Onder de tegeringhe van Philipsde derde. 


adeurs ende Perfaonen van groote quali, 





a — 


Jeenvoorder vreeſe aen te jaeghen. De 1614. 
— — en heeft hier toe gheenſins wil⸗ 
len verſtaen voor ende aleer datmen hem 
ſoude contentement ghegeven hebben ín ſyn 
pretenfpe. 4 

Debenaebungde Princen ende Rebublc⸗ 

Ken hoorende eñ ſiende datter tWee fa mach⸗ 
tighelegevg te belde waren / ſyn oock al mee 
de op hare hoede ghe weeft; Inſonderheydt 
de Smitfergendedie van Geneben / als 
gocft mede De Denetianen / ſwaerlick haet 
cuunende inbeelden / Dat de Hertoghe van 
Savapen (Die den Coninck ban Difpanten 
foo nae in het bloct beftout/eude Wiens ſoo⸗ 
ne Philibert ban Savopẽ opperste Winte 
raeldeg Conincy van Difpanien Was) in 
goeden ernſt met den Coninck in vorloghe 
foudetveden s Maer vermoeden veel mrcet/ 
Dat bit een famblant ende gemaecht Werc 
was / om met Bef? bepde egbers op het on⸗ 
werfienfte haer aen te ballen / ende alſoo in 
Buptfch-lant te comen/ om Daer den mep 


ſter te maecken. — 


giffract ende Burgerpe te Fzanc⸗ dinnẽ Fran⸗ 
fort / belangende eenige Previlegi⸗ fat. 
en Opcomften / Fekenfchappen/Oficien/ 
Impoſitpen /&c. Deſe miſverſtanden ſyn 
foo wijt geloopen / dat de Keyſer den Ceur⸗ 
Poꝛſt Lau Mendig met Tudovijck den 
lant·Gꝛaeve bân beffen Geeft moeten Dee 
puteren / om deſe ſaecke bp der hant te nes 
men / ende ter neder te legghen / eer Daer WE 
een grooter bier ontftonde. Deſe bepde 
Porften Gebben niet ſonder groote moepte/, 
De facche verhoort / ende epndelick gheſliſt / 
doch alſos / dat gheen van beyde wartpen al 
te wel te vreden Waren, de woude en was 
inden grondt niet ghenefen. De conditpen 
ende het gheheele verdrach hier te verhae⸗ 
len ſoude te anch om leſen vallen voor onfe 
Neder⸗landers / Die te Jrrauchfogt niet en 
handelen; ende Die daer handelen fultenfeten 
naeften bp wel weten. Twee punten alleen 
fal ick gier verhaelen / om Dat Daer Wt cote 
hier nae een ſelſaeme Tragtdpe onftaen is / 
Deerfte masdatmen den burgheren hadde 
belooft / dat met den eerſten ordre ſoude ges 
felt worden op her ghetal der Joden (die 
hagelicx alte ſeere wieſſen) ende mette op 
Get nemen beg woeckers Die geel te groot 
ende ondzaghetick was. Ooch hadde De 
MRagiftraet belooft tekenfchap te Doen ban 
de opcemften der ſtadts Domper en 


Aer is al voor jaer en dach eẽ mife nnn 
Dus geweeft tuſſchen den Ma⸗ apr wb 


- ze 7 


u * — 
J 
he — Vane Et AM ata 


— 
ad 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliot 


Nederlancfche Hiftorie 


Benten der Gafk-hupfen;Sc. Wig de bur⸗ 
ghers ſaghen ende bevonden Dat hiet foute 
in wag / foo hebben fp op Den Derden May 
den Mm agiſtraet ſeer hardt hier toe ghepor⸗ 
vet / jat fp Gebben den Magiſtraet op het 
mraet-Gups beſedt enge ouciughelt / eude 
daer inbeflsten gehouden tat Den vegenden 
dach ban zRep : Wfaan heeft Den ouden 
Kraet belooft te Willen ende fullen wijcken 
van haer amt ende Daer ig Gier van een Ac⸗ 


te bp Nataris endeghetupghen gemaecht | 


ende op-gericht: Ap ſya ooch afghetreden / 
ende daer ſhnder alleen acht · thiene in ſtaet 
ende bedieninghe der Stadt ghebleven / die 
onlancr den ouden Tracht ende Officieren 
waren bygevoecht. Doch de afghetredene 
deg IPagiftraets ſyntot den Repſer ghe⸗ 
vepft om ſyne Meteclaeghen ooer ghewelt 
ende ongelijck haet Weder-Haren. 

De Maeif-perfoonen/ die in regiexinghe 
warẽ geblebẽ / vermoedẽde Dat het geruch⸗ 
te defer oneenichept over al loopende / ende 
grooter ghemaeckt ſynde alg Ger in Det 
Waerhept was / ende dat derhalven veel 
coop-lieden haer ſouden ontfter op DE naefi- 
comende Franckfortſche Miſſe te verfchp- 
nen (de welche Defer Stadt groote neerin⸗ 
gheende welvaert ig in-bzeughende) Soo 
hebben ſp by haere brieven alien ende eenen 
peghelicken laeten weten, Dat De verſchillen 
binneu Franckfort opghercfen alleen den 
ouden Magiſtraet ende Wurgerpe waeren 
aen-gaenve ende betreffende / verſekerende 
allenende eenen peghelÿcken Die gheſinnet 
was / nae ouder ghe woonte / de Miſſe te be⸗ 
ſoeenen ende daer te handelen / dat noch biu⸗ 
nen / noch bupteu hare Stadt / memandt 
eenich leet ofſchaede aen haere lichaemen 
ofte goederen en ſoude gheſchieden. 

Eernighe wecken nae bat denouden Ma⸗ 
giſtraet was afgetreden / ſoo iſſer van den 
Ttepſer eenen Herault te Franckfort aen⸗ 
ghecomen / met bevel / datmen den ouden 
Magiſtraet Wederom aennemen ende in 
fhu gheheel ſetten ſoude / ende Dit en heeft bp 
wiet alleen den uu regierenden Magiſtraet 
ende Officieren aen⸗ gheſept / maer hp heeft 
het ſchriftlic aen het KRaet ⸗ huys eũ Stadtf- 
pꝓooꝛten aenghtſtaeghen. De voor⸗naemſte 
dorfaecke welcke den Keyſer hier toe bes 
weechde / ſeyde Bp in fu ſchrift deſe te ſyn/ 
dat de Burgherg met groote ongeſtuymic⸗ 
hept ende ſchelt woorden den ouden Raet 
niet alleen alie verſmaetheyt hadden aenge⸗ 
daen / maer oock Dat fp den feifden LIET Dae: 
gen lanck op het Naet hups Hadden bes 











en — 
— EE — ——— — — 





—— ——— — — 


et vierendertichſte Boeck, 


floten ende gevanghen gehouden / endt eyn⸗ gk 


Delich ghed wonghen haer amt af te leggt 


| ende te berlaeten Ende dat Gp om alles 
ouder-bzargen ende te vernemen Gadde a 


Comiffarifen verordineert den Cuet-2D0 
van m ms endeden Landt- Gracht HAN 


Heffen te Dermftadr/die Doo? Gare Subde⸗ 


legaten/Die fp binuen Franckfort geſouden 


haãddẽ / alles op het vlptichſte naege Do? 


hebbende, geen redenen noch ooyfacchen el 
hadden cunnen vernemen Watrom dat (P 
Den ouden Kaet fouden of-fetten. 

In bit felfde Placcaet heeft oock de VilP? 
ſer bp verbeurte bantĳfendegoet ende DP 
berlieg Previlegyen bevolé den ouden IRA 
giſtraet baetelick met alte eerbiedinghe ad 
te nemen/ende den feifden/ nebens dexvib 
mr aetf perfoonẽ ende Offecieren nu onlantt 

| Den feifden byghevoeght / alle eere / gehoor’ 
ſaemheydt / eude trouwe te be wopfen/00 
ſynen Comiſſariſen eñ Die van harent WE 
ghefouden moghen ghefubdeligeert worde 
om informatye ze nemen vande auteurs 


Pziucipaete Bei haemeis defer opvoert) 


De hant getrouwelick te bieden/dat de LOO 
fe gheſtraft / ende De onfchuldige befchermet 
ende ín goederuſte ende vzꝛede fouden moge 
erhoiden ſyn ende blpben. Ende op dat ritt 
de onfchuldighe met de ſchuldighe in ouge⸗ 
naede vervallen enfouden / foo beval fd 
Yepf. M/ dat alle ende een peghelick / WE 
fkandeg hy was / inden tjt van viertien 
Daegen fouden bp ſyne Commiffarifen atu⸗ 
geven / ende verciaren Willich te fijn den ou⸗ 
Den Magiſtraet wederom aen te nemen /t 
haer afte fonderen ban de op-voer-maktt 
ende ſtichters alles onheplgende Werrid? 


ghe / teghenwoogdelick binnen Franckfort 


ſwevende. 

Die dat Mandaet uiet et ghehoorſaewn 
den drepchde de epfer in den Ban te doẽ 
haer / haere Drouwen/ ende Ytinderen/ ende 
haer te berooven ban al Privnegpen hacrer 
Stadt; Ghudem Collegpensende Gaffelen 


ende Dat Gp alle haere fo roerende / alg 


voerende goederen foude confiſqueren / eude 
Die ten Deele geven Ben goeden Burgeren, 
Die in Defe mutinatpe om de goede fat 
ſchaede Waren lpbende, Bae noch voeghdt 
fue Bepf.:. Giet bp Dat waer henen fP 
vluchten / Dat hpfefoude vervoighen ende 
ſtraffen laeten Dat hp alle ham wercks 
gefelien / die dit Mand aet niet en ghehoc? 
ſaemden / verboot haere haut · wercken / 
deffeninghee der ſelfder ſo binnen Fraut 
foxs/alg im allen anderen Dtedendeg Rs 












bis 
ud 
















* 
[eat 


Mekfoy 
lander, 


gt — — — — — 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 2 





— —— — 
* A ap * 4 


— — —— — — — 
ee — * 








* re Bn 
Mg Ae 
mn 






— 


= nnen — id 5 ik: ns 
“Nederlantfche Hiftorie Het vijfendertichfte Boeck. p 


ú is heb⸗ 1e 
ende nu deſe gefellen den ſmaeck van i'ge⸗ aen genemen. Den vÿfden deptembrish —614. 
ih EE hecrtanenhelbenderdarfp wel , bende Magiſtraeten ende Burgeren, Aj: 4 
lichtelck methet gheſpups der Dtadrte | canderen openttjek op De peerdemart oaf” 
faemen rottendesden Magitraet felfg ende gedaen, met Die condit pe ofte bedingen ms | 
De rjchite Burgeren (ouden aentaften. Soo fulckes alleg gheſchach fonder te berm 
Hat de Subdelegati * deſe 6 tende autoriteyt van ſyne Neyſ. M?c· 
len te ſtillen / ghenootſaeckt ſyn gheweeſt pp ei 
— Grieve ———— te vercla⸗ Dee ber —— Kees 4. 


































4 > * 

— — ee 
De ES E E = . 
= —— — 










— — 
Ei 





— —— 


— 


ren / datter vaa weghen deſen oploop gheen ſtonden te deſen tijk ſeer BE | 
Graffe over haer tie foude ghedaen worden / ende bedroeft. De Kepſer dreychde ged 


Dewple men hoopte Dat de Burgberg haer 





—90 
hi 


Dat hpfe inder Acht foude DOE 


— — 
— — 











ghe behoudende hare Previlegpen vzy ende niet Doen en ſoude dewple DE Phacareg kt 


‚ki, ; sek let 
HEE AOR ben Punggen onder den wilie deg Bep. | Phalfgracve Cuer-Doott focht dit in al 
ENDE Ke eme Baseren be Ambacht gefel- | manieren te verhinderen. Cot welcken ib 
HRN 000 tenGaer boortaen (lille endenae beljoczen , De hp briepen gheſchreven heeft aen the he 
ERM eN raggen fonden: Soo dat haer toeghelaeten wiuc ban Vzauckryck berfoechende Sena 
| di LINEA Wiert Gare haet wercken te orffruenbp | ſyne JR: woude gelieen Dit te helpen — 
het at * wat Meypſters dat het haer beliefde / binnen comen. De Coninck heeft daeteuck aen ge 
| Ì HEA, Francfort / eudeinalle Stedendeg Aycx | Cuer-Dozft van Cuelen ghefchienen, D en 
| 4 9 tit fander ecmige berhisdernigfe ofte befpierin: | vermaende Dat Gp D'etecutpr oDEL | 
REEN ij” 

jk 














BR BRE la : : Vie 
BEELEN NEEN ea onwert inderlick gelijck fo die voor defen gez | (Die gheduprende het incerregnum des HS 
9 JvJ— brunckt panden Dat bet voorighe placcact ſers plactfe beeieede) tgene Bat binnen 
—J af Deg Yeepferg haer tot grenen nacdeele ſtrec⸗ hen gefchier was hadde boor gort gen⸗ — 
| IEM ih DE keu en foude/ maer dat fp over al voor vrꝛo⸗ Dat heteen groote oneere LOO? hu⸗ —5— 
DEIN Et SER me ende eerlijche ghefellen {ouden gehouden | Doafteliche Deusluchtichepdt foude — A 
EEEN! ted be ier ende gheacht wefrn. * stir fjne Liepſ. M.. ſulckt s foude berde 
BEADS AE Eer Defen oploop ende beroovinghe der | Ken. , 
ES PE a Joden gbefciebe foo waremder al eenige | De Coninck fchzeef ooc deſer ſaccken * 
MEE OI ban denouden HPagiftrect inber Stadt ven aen Den Derte Prenuxfgren Amban 
PEEL BOR COPE rek ghecoruen / ende ooch op Get Stadt · hups in | deur in Beabarnt-hem wet ernfilic bedelen 
1 IK Md * —9 —— ſt beſte ſoude Ddoen / fog 
EEE, EEE OE Deu Raet berfchenens De welche — ge en * 4 Albertum. alg bp dert 
AN HE AORTA: 0d, Stadt en her tum, ais Ul 
AIEE een.” —— — Cuer· Voꝛſt —* sle * zi en 
GERE B Den oploop geſtilt ſynde / hebben de Bur | benderecutpe ofte bepoerderaghe DAT 
— ghers * —— berfocht/ Dat | Uepſfers Ban over Aeken/ alſo Dit wel jaer 
ERR À fp boog eenen tijt lanc wt der Stadt blpven | telijch ecn oo2faeche mochte weſen / dat gh 
(EDEL DN ket mochten / ende datter andere goede jlRan: ‚ Geel Vuptſch· landt daer over aa LOETE het 
0 9 nen der Burgherpe gengenaemer / iuhare | De gheſtelt worden / eade Dat bp/fuich g 
KEE: ook plaetfe mochten vercozen Worden, De Sub- ſchiedtude / quaelic fonde cunnen ſtille fit: (pe 
EEM dor se delegati ſtende datter geenen beteren ech | fo ten aenſien van ſynen Couſyn den Doa 
J——————— nocte middel en Wag am de Stadt in ruſte gracve/alg ooch ten aenfien Van De ed” ) 
HERSEN te bzengtjen; hebben futcr in gewicht / doch Weken ſelfs / ende Ber ouder alltautpen str! 
PERPCE Ee Of HON wet ben bediaghe dat Get ghefchieden foude | (chen Dzanchrijch eude De f elfde. Maer * 
HORDEN on 0 fonder ſchande ofte berwoijt Der oude / ende | foo corts hier nae De Beroerten in Praue bt 
4 ih Ee IR ne mtghewekene Fraetf-perfoanen / ende rick gerefen fijn tuſſchen den Connuck * 
94 Jv 70 Dat alleen bp proviſpe / alfo de Miſſe naekẽ⸗ eenighe Princen ban den bloede / met —* 
9 De was / ende datter des halven eenighe aenhanchk / ſo en is Dit fclhjgpven Des — 
1 A manien moften fu om op alle ozoze te (iele | (ao groet niet gheacht gheweet/als bet PS 
H | Í 4 ld len: Als ooc alles op behaech en goet binden | Wel foude/ Waer vanic ſtracx hier nae DEE 
HIE de DE — — — den Aaetſ perſoonen ———— 
BED an dd egemepnte Dee tn pe — x 
| J OE 0 RE — fef-en-veertich mannen’ wt En biftienden dach ben Mey⸗ 4 5— 
J be welche hen Magiſtraet vei. gheceren be Phalf-graebe HPieuburchd fe gul, 
bi, | J heeft / nae ordre ude ghebrupck Diet Stadt, ſte vepfe tot De Pacpſche HAI spits 





| 5 rr, Augutti haeren eet ges Ghegaen binnen Duffcidopp/ ver⸗ sag 
een behoe ende old shachtcacsn fju | laetende ende verſweerende de ane 3 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


ef Penn er asc 


zi 





pe gE 
s Ln 


ee 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, 


ke | 
je dh Religpe / daer van hy tot nach toe hadde die aldergrootſte Authoriteyt van Meeſter⸗ 161 


Vꝛofefpe ghedaen. Deſe Miſſe is ſeer cier⸗ 
Ic ende magnifpek gecelebrrert / met ſchoo⸗ 
Re Muſhckt van Jaſtrumenten ende ſtein⸗ 
Men, Ende dit Was oock het voornaemſte 
Dat Daer te hooren ende te fien was. Nae 


Cpndinahe der ffaeteldeher gifteiffer cen 


Pꝛedicat pe ghedaen we het Derde Cap. Io⸗ 
hannis / in be worlcke Dien MiſPaepe Heeft 
verhaelt de redenen rude oorfaecken Die den 
Hieuburgher hadden bewercht hear tot DE 
Darpf-Haamfehe Feligpe se egeven. 
Iek eu meet nict war defen Paepe DOO 
redenen debbe verhaeit / maer t Ant werpt 
Dit jaer een Boecrken wt het Lathnge⸗ 
tranſlattert / ade gezucht, met deſen titel/ 
e xij. Fundamenten van de Catholijcke Reli- 
bye, Waer door de door⸗luchtigen PrinceVVolf 
Bângus®VVilhelmus Phalfgrave by den Rijn, 
ertoghe van Beyeren,Gulich,Cleve,Berghen, 
Nieuburch &c. is beweecht fijn intreete doen 
in de Heylighe Stadt , dat is,in de Catholijcke 
Kercke befchreven met de wilegghingen door 
gu Eerweerdighen Vader lacobus Rethingh, 
refter der Societeyt Iefu. Achter aen ſtaedt / 
idit et approbavic ES. 
De redenen init Boexken verhaeldt 
fn deſe: 


ter bande wederpartijen bele diugẽ De 

levinge der Catholgchen pdelpe cht bal, 

fcGelgc worden aengetogẽ / ende Dat Die 

Athelgeken wete andere dinghen ende al 

— ltereude / dan deſe zyn verſie⸗ 
e. 


E Den eerſten eb. ick bevonden / date 


FF. 

Want nu alte fecten in foo menighen ghe⸗ 
tale bun zijnberoemende vaude Heplighe 
Scheriftuere / ais van eenen ſtock reghel van 

un gheloove:Ende datter nochtans matt 
Een waerachtich gheloove en can gheweſen: 

oo en hebbe icũ gheenen ſekerderen ofte 
Paſterẽ middel connẽ gevindẽ om De Waer? 

ept te moghen kennen/ dan inde leeringhe 
Oft Ieefterfchan der Catholcke Kercke / 
Dan atte eeuwen %ecopderende in het Wtlege 
be Dee Dcheiftupzen/ ende Der ſaken des 

cloofs, 


Want onfe ——— Apoſtelen 
beeft gefonden de gehecle werelt door / om 
De erenen te fonderen ſegghende ghelyck 

UD Den Dader Geeft gheſonden / alſo fepnde 
ick u lieden, Joa. zo. Ende heeft hun lieden 


a vropean Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


d courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


= = 7 — —— 
— — — — 


an aheafeben/alg bp gheſept heeft / Die 
—— die hoort my. Luce 10. Ende 
De Apoſtelen hebben die macht ban Predi⸗ 
ken/vau fondeu te vergheven / bande Aar 
cramenten te Difpêfeven ende Wat te repcken / 
ende ber leeringhe / van Chrifto ontfangen? 
mede ghedepltende ghecommuniceert acus 
hunne naervolghers / ende alfao voerts ver⸗ 
velgheng aen ons lieden tot heden toe ver⸗ 
bzept. Waer door ooc de Rercke gefendeert 
weſende / het ſy vande Apoſtolen ende van 
Apoſtolhcke mannen oft ban alſulcke bere 
fpzest ende vermeerdert Boog alſucken oor⸗ 


fpronc:Apoftaljcke genoemt ig gewerft. So 


ebbe ic dan voor min genomẽ De Apoſtolyc⸗ 
he Rerchen alg esn Merſterſſe des Gelooft 
te hoogen. En waat heden fo vele ſecten tegẽ 
malcanderẽ coutrarierende / ende Haer notbs 
tang houdende / als oft ſy de Moſtolycke 
Teeringhe waeren onderhoudende, ouw ſel⸗ 
bétae ſchrhvendẽ naẽ bau de Apoſtolijcke 
KNercke / De welche nochtang alterna se WES 
fende fonder fuccefVie van Wettelijche Pafs 
togen en Verders, humen oorſprouck tok die 
poftelen niet en connen ghebzenafes:/1o dl 
hebbe ick wiet connen gelaten die CatBotijce 
he Yeerche/ alg waerachtighe Apoſtolh He 
tebolghen / De welche De cantinuele ver⸗ 
volgiughe ban wettelijchke Da ſtooren / ende 
defrifde onveranderde Teeriaghe vander 
Apoftelentijden toe nu toc / Geeft ondere 
houden. 


FI. 

Wat darrenboven wt Ge heplige Scherif⸗ 
tueren ciaerljck bljcht, Dat om De cenitheyt 
te conſerveren / Petrus is gheſtelt voor alie 
d'andere Apoſttlen ende Dat Gens van Chri- 
tode opperfte vicarie ende macht om DE 
Hercke teregheren nit alleene en ig belooft 
met die Weogden/Ghy zyt Petrus ende op de- 
fen fteen fal ick mijn Kercke bouwen, ende die 
poorten der Hellen en fullen teghen haer gheen 
macht hebben, Matt. 16. maer ooch naer Die 
verrpſeniſſe wet befe woorden / Voedt mij 
Lammeren Voedt mijn Schapen. oan.2r. 
bem dadelycken De macht is gegeven; ende 
Dat de Catolijchen met alle Antiguiteyt Des 
fe macht ban Perro bekennen ende in Weers 


den houden/ende Dat alle Secteu heden ver⸗ 


vaemt vande Cathotiche die loochenen cũ 
verfaden ‚ hebbe De ſelve berlatende, bie 
CatBholgcke Willen volghen. 


Om Die Aoomſche Herche/ alg wefende 


aer te bolgeu/ 
een Meeſterſſe des — B beeft 


4e 



















































Ee 
— * 


— 


za 
— 
— — — 
— — rn 
= 


— 

— — TTE — geen — S — 
Ee 2 — —— EEE — — — — 

— Sr => ie me 5 — — mi en 

— 


J 
hl 


— —— > 
Mit 
- Hr ee 
* 

* 


—— 
— 
— 
— 
* — — 
KELE 
s Ed 
et der on 


— 


— — 
— 


— 
— — ie — 
— —— Edie * 

— —* — — 


— 


— 

— 

— 
— 


EN 






























































ne AR 












——— 


Ee Nederlantfche Hiftorie Het vijfendertichfte Boeck, * 
9 1614. heeft mp meeſtendeel beweecht/ die Alder⸗allen thden at / eude dat vande ſelne Leenn DAA 
Ed OD de OD — eadaeerſte ende Alderblyckelcſte ſuceeſſie des ghe Berre zijn wyckende alle Secten vand? i— 
U ne ah SE  Foomfchen ſtoels ban S. Peeter af tot de⸗ Catbhalijchen ber vreemt. Dat ick daerom⸗ 
Want. ree LIE fen teghenwoordigen Paug Paulusbenvifs , me opreehteljc moet bekennen) bat onde 
—VL— Den / altoos mer De ſelfſte gherontinueerde alle wegen die de Gobdelijche goetheyt my 
—36 SLeeringe van foo vele hondert Jaren:MMet | heeft ghetoont om tot De Catholcke waer⸗ 
KAA CED LLC welcke fucceffie Die Meplighe Daderg boog: | hept tecomen / den principaelften ende alder⸗ 
ENDE TT 0E OMERTA thden / als fp foo groot niet en Wag/abelijch | gheveetften is gheweeſt de leſinghe van het 
bel EGI OE rel met eenen ſeckeren pijl haer hebben behol⸗ Boeck van Canifius, Den welcken ich datt⸗ 
—J———— ꝓenteghen alle Retteryen. omme Wel ſoude voor gherecrommandeer 
VPE: 7 willen hebden / aen alte Die dolende zijn NDE 
haecken naer eenen corten eñ ſekeren WEL 
Det waerhept. 










BD aa — Daer by noch ghevoecht die aldergroots 

ol ZE fie authozitept vande Generale Concilien 

IE det! HUE Ik waer inne (ao menighe Biſſchoppen vande J. 

OMA EPEN gheheele Catholijche Uercke inden Hepli- Daeten boen de Weerefpzeecht / bas 

Vk EAM OM ghen Gheeft wettelhcken bergadert weſen⸗ | het tichtelijcken ig Die waerachtighe Keet) 

be Et OBN, AOS de / hebben altoog den Roomſchen Paus alg 
Wte opperfte hooft ende macht bekent ghehadt / 


aets mt Die balfche te kennen aende vruch⸗ 
ten/Die fp voorts brenghen/ De Wartachtt? 
ghe Weeringhe ig vele heplighe / de valſchẽ 
en ig geene altoog genererende. Cis mt 
licht gheweeſt wt dit hooft Get waerachtich 
ghelaabete binden. Want alg ici ghefiek 
hebhe / Dat wiet alleene Nie oude Leeratt 
bev Yeerchen maer ooch andere ontallijcht 
menfchen vanalle ſoozten / ceuwen / ende 
Sraten die onder de onderdanichept vaude 
Nodomſihe Nercke in het Catholycke gf? 
laoge ſantvaſtelhchen tot den ieſten aeſen 
tae gheleeft hebben / door haer ſonderliaghe 
beplichept van leven foo met het Goddelyt 
hejalg menfcheldeke toeſtemmen / (onder té) 
ghen feggheu van pemanden (ju vermarts 
geweeft/ baer alte be Secten vande Catho⸗ 
Je | Wehe Veerche ghefchepden weſende / GEL (p 
| J cd huune toeviucht ghenomeutot De authogte | oude ofte nieume/ niet eenen dierghelhcken 
GAM CT kept ende t'Gordtel vanden Koomfchen | heplighen en fullen connen bewijſen / foo PR 


vd oeh | ende overghelevert De ſelfſte Leexinghe des | 
if 9 if 4 Paus. Het welcke ick Dick wpls ghehoort hebbe tc niet getwhhfelt te berlactende DEC? 


Hi RM On, gheloofs / Die vu hedensdaechs bp de Cat: 

EL DEN ede holycken noch Woydt onderhouden ende bez 
OREN BEEN 4d, woert / ende allecontrarie Retterhen Wee 
Bidet BEE inn gpebakmen ende verdoent. 


Bals POES OO ES Ende die Paders die om die Oudtheydt 
CEN amel He er ende heplichept moeten in Weerden gehou 

— 400000 den worden / de Catholhcke Leeringhe inde 
| E00 EAI hepligh? Concilien aenbeert hebbende / heb⸗ 
ER EEE OEE ben die ſeive met hume fchziften verciert 
BEDE LEENE NR ende int licht gebrocht / ende teghen die Net⸗ 
J——— teren flantvafteljchébefchermt / Gat aac 

be En alle de controberfien ende ghefchitten die 
ee Daer zijn opghereſen / hebben met eene onge⸗ 
f teoffeldeke (ubmifTie ende onderworpinghe 


hebbe / Dat hebbe ich meter daet waerach: ' tp Die eenen Autheur heeft ghehadt van een 
fnoot leven ende tot noch toe wiet eenen HIDE 
kelcken hepligen en beeft voorts gebracht! 
te biy ven ende te ſterven in het gheloove paf 
fao veele ſchoone Hepligen heeft voozis ge⸗ 
bracht / dwelck is her Catholycke. 


Cot Bet omhelſen van Get Catholckt 
gheloove / Geeft mp aach (eer ghepordt dts 
algbemepnhepdt der gheloovighen. Waut 
alfaode Scheiftueren ghetupgijen / bat DE 
waerachtighe Heeche Chritti moet De DIE 
heele wereſdt Hooy ban aile tyden tot 
epndedeg werelts roe verbreepdt wozden/ 
ende Dat De ſelve om De alghemepnhept bet 
ghelaovigemiplaetfen/ndetHden/ van outd 
CatBolchelg ghenoemt gheweeft ende Dat 
Die Booz defen befonderen ende eyghen naeu 
bande eerſte tijden altoos van alle ni 


EEM er B tich bevonden. Dat die gene Die wel ghe⸗ 
4 el et Mie vᷣdelt vande Oude Daderg / niet qualck 
EKE HA en can geboelen banden Catholycken / ende 

| A De RHetters gheen ghelyck encan gheven, 
horde want alg ic bele maenden neerſtelhck hade 

KEN aad de oberleſen Get groot werck Handen Cate- 
9 chiſmus vanden Eerweerdigen Petro Canifio 

RES vtt Eheologant det Societept lefu ende Dat ick / 
J— aengaende de ghecontroverteerde Articulẽ 

EEEN AE beg gheloofg/ niet alleene die Sch2iftupze/ 
4 NE maer oock bie alderclaerſte ghetuygheniſſen 
J Ber Concilien ende alderoutſte Baders / Die 

VEL Pod con Whw ca van hem meteen fchoone Oorden diftincte: 
9 Hi sn ljchen worden verhaelt / hadde gheponde⸗ 
Pe de reeet: Bebbe ich gefien claerder alg De Sone 
Eid ne Ake ne / Dat de Leeringhe Daer de Catholycken 
SEL pzofeſſſe af doen ende leeren / is gheweeſt ins 
F4 ODE het De gheheele Chaifkeldehe werelt / ende van 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haa 
A44 B 20 


Early European Books right © 2011 ProQuest Ll 


Images reproduc / courtesy of oninklijke Biblic theek, Den Haag 


444 B 20 










ûl 
n 


h 
u 
d 
d 
b 
v 
x 
r 
| 
| 
! 
| 
| 
| 
| 
| 


Nederlantfche Hiftorie Het vijfendertichfte Boeck. 


id Lcd fi ebt! 
EOS er VERRE „_ feechere forme deg ghebedts tordefenepnde j ong/ gelijck ghy tot noch toe ghedaen Pa 
ET A B ber al. —— ende in daum weghegheven/ als teghen alle uwe ende ouſe — — | 
MNS SES EOD — Dug lupende. lichaemelycke vpanden / die onder Wedden ich 
KORE 0 Almachtighe eeuwighe God / Dader on: | baurefozmatpe, ong met haer Wi vr chten 
J ſes Beeren Iefu Chriftu , vap hehennen ende | in De bupfterniffe / Ende ban den LE oat 
HE: B belijden / Dat Wp met oufe fonden welver⸗ wech tot De eeuwighe berdocmenigfe eert 
if coo Tt tr Oc Dient Gebben / Dat ghp ong ſeude laeten bes | te berlepden, Heere / verſchsout doch fi 
EL 25 NT rooven ban Den dierdaren ſchadt dynes uwes naems / ende En lact nief LOE ie pen 
EREA woorts / dwelck onſe eenighe vzeucht ende | ofte ouſe Hinderen defen ofte dien LO g D 
Math LAAT READ NDE trooft is / want wp en hebben Ben tt uwer | ende uwe eere anderen/ofte uwe gli, | 
ie AEB heſoerkinghe niet waer genomen/maer Wp | afgoden geben. Heere / en laet niet LOE, 
k BEM, OLD itele hebben ſorchlooſelick gheleeft ende en fijn | Dierbare bloet, uipden cft Doot in ons J 
RN RE: uwe gheboden uict ghehoorfaem gheteeft. | ſondaren vergae: Heere berheert DE a ong 
AOR oe 1 ON CETE @ Heere / en gedencht doch onfer fonden ens | raetflaeghen tot Dwacfhepdt : ol pet 
Bef —904 De over-tredingtei niet maer ghedencht | bp met Dijner hulpe / op dat alle mene — 
J. onfer nae uwe groote barmhertiheyt bes | erkennen ende bekennen / Dat God fuik, 
ES EL ES NIE hoedt ous ende oufen Dort met ſyn gante daẽ heeft. Heert op Dp hebbẽ wp verli , 
VERE AP íche gheſtachte / vaoy De aenftaende verleps | En laet ong uiet te ſchande comen, op Di 5 
IT Re Dinge / einde vergeeft ong onfe faadcn/ora | We ende onfe vpanden Daer niet en VEEG 
Vake de u\nes Geplighen naems wille / op dat De afe den / ende Dat u hupg daer in uwen BEP pr 
| odiffehe menfchen tot ong niet en ſpreken / dieuſt gheſchiet / nies en worde een pe 
il Ai al Vaer is nu uwen God? Heere en laet niet toe | Der moopdenaren.® ghp hepligen Geeft f 
KIR A0 Dee Dat wp eenen (pot des valer worden ende | ven aenvangher ende bol-boerder & —J 
AEEA Nt HAP AA eenen hoon onfer nachupzen, Heere God / goets/ vol· voert doch tot eenen goeden ei 
ITAR SAT Oe Hak ontfermt v doch over Dit Weeftendom / in | De het goede Werck Dat ghp in ous begon 
HA OEE Ae Bet welche beel dupfendt Ninderen ſyn / die | hebt. Deere eu wückt niet ban onfen Des 
HERE Doo2 het Sacrament des deops meder-ges | ce/noch ban oufer pemandt/op Dat den *— | 
OREN NEMO bogen fn/ ende teu Beele geen onderfchepdt | fen Geeft geen plaetfe open gelaeten wor * 
1 et EEA en weten tuffchen goeten quaet / tendeele | ende het laétfte flimmer Wozde alg het Ó 
BE erkend De fondamenten deg Catechi'mi niet ghelept | le. G du hepligh licht/ laet het ticht DPI 
EE TEL OORD A enbebben / endz die der halven eenen roof | woorts ong aen-fchpnen/ opdat vp (en 
KEN! CAO DA: op Der Wolven fouden worden. Weeretenig | vechthennen / ende hem bau Gerten on ei 
ONE uwen willeniet / Dat een van deſe clepuſte Dader noemen. Heere / behaet ong Lodt ,- 
Met AE. Be foude geerghert Worden. Heere / waerom vzeemde leere / laet niet toe Dat Wp ceno eg 
ERS —9 flelt ghp u aen alg eenen gaf, ende als eenẽ Leeraer noch Middelaer ſoecken /dan 
HEN sol OONK ED bremdelinck in onfe landen als of ghp naeu | onfen eere lefam Chriftum , den Welt * 
A EAD Pe bidden u Weere/befcheemt doch ei bewaert ven. © gpaldergrootften Eraofter pT iefe 
REEL dn ORR onſen ouden Do2ft/ ende fijne hupſ⸗vrouwe | ler naot/belpt ong/ op Bat Wp inuwer oe 
* He in defen bedzorfden flans ter eere uwes hep⸗ | de beftendich blpben/ende dat wp ong N pi 
Bd OA He lighen naems /eude tot voordeel der onder: | Boog deg Werltg aen-lochinghe / noch ier ; 
Hi —* faeten. Heere God / macckt ong weerdichte | vervolghinghe daer van enlaeten af-icp 
ontvluchten de elenden Die indefe lactfte tps | Negiert ong dooz uwe tracht ei verft p 
| 0, Den ong des onverhoets fijn aber-ballende/ | de fwachhept onfeg blepfched / op Dat pi 
J— ende daer mede wp noch gedreycht wordẽ | Gier cloechelgch ſtryden moghen / ende —* 
GAD, op Bat ‘wp boog ben ſone des menſchen mos | Leven en doot tot u door· driughen. Ô be 5 
— (DR DE ghen beſtaende blppen. Heere leſu Chrifte 
TNB blpftbp ong / ghp die daer fpt Den aeuvau⸗ 


e Djpebuldichepdt verhooztong / @P 
BEE beplige Geeft verhoolt 
bne gher ende Bol-boerder onfeg geloofd / Blyft 
1d bp ons / Want den abondt ig voor handen / 


ii, 


eg er 
* 





— — ad F pn — — — — — — ——— — —— ———— ———— — 


ong om uweg alder-hoochften naems EEL 
| í 6 wille ende onfer aller factichept. Amen. 
MICE ce Oe a ende het fchput / dat her fchoone Acht der 

BLT 0 a —— haan omne ang aengheſteken / Eg Wolfgangh· Wilhem de jong) 

A fal nt-gheblufcht Worden / ende Dat wy / Dort Lan Nieuburch beenen 

VSLEEND cop OMAS Eed nochte onfe Rinderen / noch in het leven bat ſhuen afval ban De Luterſch 
—JJ——— nochte in het ſterven geenentrooſt meer te . Geligpe niet alleen belen Heers 
Hild 6 PERRE per wachten en Gebben. Heere / ſtrydt noog ' KNaeden / ende Hovelinghen / maer ar J 








Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


* 
5 


theek 


ro{ 


oninklijke Biblic 


2011 


right fe) 


Eurof de 14] 


Images reproduc 


Early 



























































— —— 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


1614, 


en 


— 


Rutwoordt 


ves Co⸗ 
nincro 


— pmen 


Nederlantfche Hiftorie 


ken * verſcheydene perſoonẽ hier van ge⸗ 
Dt hadde. 

De ghelycke heeftaoch deſen Ambaſſa⸗ 
deur fijne IIA: ende DE Conincklycke ghe⸗ 
hepaie aeben op ſhn ſchoonſte voor · ghe⸗ 
Dragen den oorſprouck beg twiſtes jae be⸗ 
ghin elen des erhchs tuſſchen beu Brander 
durgher ende dens NRicuburgher ontſtaen / 
hidddende ſyne Me / dat het hem woude ge⸗ 
lieven Den HNicuburzgher De behulpetijcke 
Baudt infgu vechtweerdighe prctenfpett 
bieden / ende bp naenen Dat Bee ſyue ma 
woude ghelieben de ſaecke daer toe te belep: 
Den/, Dat de Bzandeburger ende De Geuni⸗ 
eerde Straeten Gaer volck wt Gulich moed 
ten nemen / belovende Dat alſdan daetelyck 
De Nieuburger fu bolck ſoude af-danchen/ 
ende alles tot gorden verdraghe laeten (Or 
men: Biodendetentaetften / Dat bp aldien 
wien tot De warpenen foude moeten COMEIN/ 
Bat doch ſhne Meſhne Ouerſte ende foldaes 
tenin Heberlant be Staeten dieuende / ſou⸗ 
de verbieden de waepenen tegen den Nieu⸗ 
burgher te voeren / dc. 


Wier opheeft ſyne Me aldus gheandt⸗ 
moordt / gene dat de Heer Ambaſſadeur 


het — iu deunaeme fijnes Lozrſtes hier Geeft voor⸗ 


bart den 
Ar euburs 
get, 


ghedzaegen/ dat hebbe tc ſeer wel verſtaen/ 
vᷣoor de pereſent atyen van vrientſchap ende 
beleefde dienft-Wiilichept ſegghe ick dauck. 
Date reſie acugaet / ick en hebbe aopt 
vermoedt / dat uwen Priuce fu Religpe 
geranderen ſoude / inſonderheyt dewyle GP 
mp Boog ſynen Ambaſſadeur noch onlanct 
heeft belooft ende verſekert / Dat bp ban ſyn 
Heligpe / alg ooch vanhet verbant met De 
pꝛoteſtanten op -gericht/niaunermeer Wie: 
ken en ſoude / Immers hadde hp mp dit fju 
voornemen / belanghende de veranderinghe 
van teligpe / alg oock ſyn houwelck met 
Be dochter van Beperen / welbp thts bes 
hoogen teopenbaren / eer Dat het alle man 
geweten hadde.’ welch de Coninck ban 
Pranchrijch welghedaen Geeft / eer hp De 
dochter ban Medicis troude / ende cer hyſhu 
Reugne veranderde. Hadde De Phalſgrae⸗ 
ve Rieuburchfoo veel gheſprecks met ben 
Port van Beperen niet ghehouden / GP en 
waere nopt Hier toe verballen : Dy Badde 
oock wel lichteljcheen Priuceſſe van (hu 
Aeligne ten houwelycke cunnen cvaben/ 
fonder dat hÿ defe Paepſche Pꝛinceſſe bad. 
Bebefjoeven te trouwen. Doch al-hee-wel 
ick uwen Prince nu foo hertelyck nief en bez 
mute alg ich ghedaen hebbe eer Gp ſyn Ae⸗ 


— — 


ders des Hertoghes ban Anjou Ware 


4 * — 


- — — nes — 
— EE — — — — — — 


Ane AR 









er 


Het vierendertichtte Boeck, 


ligpe veranderde / foo en Wil ick nochtar⸗ pin 
geenentEichter fu over fju confcientpe/dak —— * 
comt alleen God den heere toe. Sc. 
Wat aengaet het Caſteel van Gulich/ ick 
hebbe alreedrg mijnen Ambaſſadeur w 
bacghebelaft / bat hp met oe Staeten (al 
fpzeechen ende handelen van Get verlaeten 
Defe Cafteelg ende dat ater te ſtellen in 
handen van eenen derden. Wit feifde [alt 
ghefchieben ban wegen den Coninck VAL 
Dzanckrck / foo dat uwen Prince 
en hadde behoeft foo haeftich te ſyn OP 
bat den Eerſt Hertoghe Albertum (DIE 
van felfg tot vyede ghenepcht ig ) MIE 
den Marquis Spinola tot crjch aen té 
poen / Die ſtrecken (al tot verderf * 
lanbtg. Vermaent uwen Prince dat HIE 
bencrijch niet encome / maer dat Gp BEL 
wachte wat mijnen ende deg Coninck v 
Dranchrier Bmbaffadeur fat te wege batik 
ghen / ende Dat hp ong toe-bertvouwe / 
wp de fake alfofullen belepden dat hp gh 
ongbgelijck en fal te lijden hebben vau wegen 
ghene Dat alreets ghepaſſeert ig. 


En xh. Auguſti is be oude port e 
vã zRieu-burch Philipf-HodeWD rd in 
feet fubitelict geftogen / vant (E” SHE gt 
tende aen De Tafel met fijn DU L 1 ed 
bzouwe / fPren Bof-pzedicker Doctor Hey.” gf 
bronner, ende met Doctor Blhun ſynen Medi. 
co, foo Geeft hp den Hof Pꝛedicker EETNL 
beecher wyns toe-gedzonchen/ in het Dzint 
kenbeeft Gp ceuen hoeft gecreghen / Bp f 
Den Beecher neder, nam defervette om DE 
mout te wiſſchẽ / maer hadde fa veel crachtf 
miet om De hant aen ben moudt te bꝛenghen 
Men heeft gheſien bat hem een aeder in 
voor hooft is gheſwollen / Diemen wiet B 
Diftileerde Wateren ende andere middele? 
heeft ohefocht Wederomop haren pa 
brenghen/maer te vergeefs / De ſpra 4 
Die wag hem ffcacr benomen/ De Wof-PH 
picker heeft hem wt Godes woog: getroꝝ 
ende gheſterckt / ende hp ig alfao/ (onder et⸗ 
Woazdt te ſpreecken / ontſſapen. 45 


Den xv. Tunij fn op hek Palleys Lous ol 
binnen Haris ghedoopt deg Conincx LL nij 
ghen broeder de janghe Hertoge van Anjod» pff 

ende des Coninex jonchfte fufter. — ed 


















B ALT 








EConingiane Marguerite, ende de Cardius * 
banloeyeufe / ende hebben hem ghenoent.⸗ 
Gaftog lean· Baptiſte Daerom hebben ſp de 
fen jonghen Prince genoenit Eaſton, om * | 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQ 


tesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 





Het vijfendertichfte Boeck. 


Pieuborxh, Den roep giuck vatmen met B 
Dit Legher / van weghen ende upt laft des — 
ſtepſtẽs Aecken tor gehoorſsenheyt BEU 
ghen eude dwingheu/ ende Mutheym tak) 
ren ſoude / jae bar men onder oef Nepſet⸗ 
ghebiedt foude bzenghen Piemeghen / DU 
penter;Campen/Zaoîte , Groentagdtil 


Nederlantfche Hiftorie 


1614, Megiſtraet ghenoodicht Geeft. Gedupren⸗ 
— de de maeltht Heeft de Pieuburgher Hoog 
een poortghen in Den Hof vantet Slot ber 
nebens Den Bija fo veel Chrochſooic inge: 
laeten / alg het heus beliefde te voozeng cenie 

ghe ban fa lof wachtende andere faldae: 

ten in het zhe weer ghebracht hebbende om 


44 
3 pi 
£ TENOR we 
, 


* 
J 
| 


—90 


I 


htt Lie —900 
4 Hehe 


t 


té 
(RNI 


#, 
rd it 


De Burgers tegen-ftant te doen/ indien ſy 
De imeumufte oer Doidaeten had den gefaght 
ge Waepender handt se vechraneren. Daer 
ſyn / nat ghedaener montering: bevonden 
in alles biunen Duſſelderp acht honderdt 


ſoldaten / met De welche de Diaut aen alle 


hoecken ende poorten ig beftt gheworden. 
Ooh heeft De Dort van Pieubugch op het 
fpoedichite deſe Stadt met nieuwe Balle: 
wercken / wallen / en grachten doen ber: 
fterchen: Hp heeft oock be Braudenburh⸗ 
Sche Raeden ende andere officieren die des 


Maels te Duſſeldorp waeren/ inarreſt eũ 


vecſekeriuge gehouden / doch daer nae (alg 
Den toorn wat ever was)vꝛñ ghelaeten. 
De Phalfgrabe gieuburch Heeft at goet 
thdt tot ſhu boozdeel aſſiſtentie gheſocht 
ende gheponden / bp ſhyuen Swagher den 
Ceurvorſt van Ceulen/ bp ven Berft-Uperz 
toghe Albertum, ende andere Paepfche 
Boꝛſten / hem uu wei geneucht ſynde over⸗ 
midts hp op Deu ro, Aep De Luterſche Re⸗ 
ligie afgheſwoorzen⸗ ende de Paepſche aen⸗ 
ghenomen hadde tof groot herdt ſrer ſynes 
bzoomensuden Maders / eade tat gruaie 
bedroeffeniſſe ben veel vpaome Tuterſche. 
Ettelche weechen / hier nae Geeft Be Mar- 


qüisSpinola een grooi Leger / daer ban noch: 


gang ben roep graoter Mag/alg de daet / by 
gen vergadert / beffarndeernfbe: lg upt des 
Eerfi-Mertagen Alberti oꝛdinarie Cheychf⸗ 


volck / ander beeld upt nieu-aengbenomen | 


vole/ Pꝛince Mauritius beemoedende Dat Get 
op Gulich gelben ſoude / fo heeft Hp Be ſtadt 
nde t'dafteel mel laten Fortificeeren / ende 
hp berte tn Augufto door ſhnen Broeder 
zaef Henderick xxxvih Baendelen Sole 
daten te boet / bau allerlep Natien / ende 
ten Bane Rupteren / Daer Thomas Viller 
Midtmeefter van ig/laten inbrenghen / ende 


J 


Baer toe allerleyp amunitie ter oorlooghe / 


met eenich Gheſchudt / Prins endzich/ 


Beeft op deſen tocht zuynde / oes Acch⸗ her⸗ 
oghen bodem gantſchelyck verſchoont lie: 
ber een groot ſtuck weechs omme trecken⸗ 
de / dan op des felf aen bodem te comen/ om 
geen clachten te verooꝛſaecken. Fn Augutto 


ig de Marquis Spinola in ſyn Tegher bp. 


Maeſtricht ghecomen / mes ben Bogft van 


ende alles wareerijvtg onder Ger GEVE 
ghehoorot hadde. Ren Geeft te Defer tGei 
Brabant alg aach in alte om ligghende LUP 
beu gheſtropt / dat De Pouugefen in FUP 
en eenen geogten Deiot (lach ghewönnen 
hadden / overwinnende eenen Eomnck id 
wieng landt De Pertugeſen aen gust endt 
tofteliche ghefteenten ghecreghen hadden 
wel acht höaudert / ende dzue en veertu 
Milioenen. Cen peder gheioofde hiet VAL 
foo veel alg het hem beliefden. De 
We Pieuburgber heef: met Get wepuide — 
volck oat Gp hadde verſchepdene Steden | 
hier eude Daer Boch infonderpepdt in HEE 
Voꝛſtendom Berghe / inghenamen / ENDE 
met Theichſvolck befet teghen dauck ende 
wille der Burgheren / de wle fp ben dep? ll | 
Den Vorſten heeevicht ſhnde / hare ſteden li? — 
ver tot bepder vordeel / dan tot eenes / wo⸗ 
ben behouden hebben / doch teghen ghew tes) | 
niet vermoghende / hebben fp det Jeudi! — J 
ghers Crychſpolch moeten tanemen. 4 
Marquis Spinola in ſyn Legher gheconch 
ſynde / heeft te Rhnbercueen ſtercke HOE 
breede Scheepl-brugote over Den Gil 
maecken laten. Bier upr ghiften wet eenigt 
ja hielden voor feecher / Dat hp gheſinntet 
was her waertg sen te comen. JRaer and? 
re mepnden / Hatditalleen dienende WAL 
om teamuftrende ghene Die Gp wel wilk | 
Dat op ſyn aenſlaghtu acht geven. 4 


beeft de Hepſer ooag Gijecouunit? Dijk 
teerde binnen Wechen fg BDEDEE 
laeten vercondighen ſeggende UT 
de ſchrypende Dat hu daer toe bewerk 
wag / om datter vauden jare 158r. af cob or 
deſer upre tar bele ende verfthepoene 07 Miker 
roerten in deſer Btadt-oniftaen ende GDP Im 
reſen macen / foo in het ſtuch van be KIM FE 
gpe / algoack ban weghen de polisgedle 
ãegieringhe / meeft berwecht ende heroed” 
 faecht Dong vzemdelinghen / Die wt andiif 
„landen ende ffeden/ghsbupprnoede Pet! 
‘tandefeheerbaben / daer binnen gijecomt 
Waren: WDelche parspfchappen ende oprot⸗ 
richenden ſhyuen {peer Bzocder De Heplt 
Kodolphus met groote wijfgept abe tik ij 


4 IL vzoech in DE beginne deſes jattB zalk 


8 





en Ed Gas 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images duc Dy esy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 2 





— 


ene Sagen 


3 — — ——— — 
de B — — — 08 


vn, é 


——— a” 


Nederlantfche Hiftorie 

1614, 
— ſchrobene Biedé ende Dorttendoemen Gus 
XXXI. uch / Cleef / Beruͤhe in⸗ghenomen eude met 
Chrychſ volck befers His vooreerft Wup: 
Ccm/Oacrt De Burghers founder zeug het ghe⸗ 
ftenen im, ſchude te verwachten / Baer be eutelen in 
Eupen het gemoert bzachten / de wite Spinola fn des 
vn brepferg naeme quam daer fpufeg hondert 
men, fofdaten im befettinghe gh elepdt. Daerna 
Berthem / Nbbeuſp Berchem / Cafter/D. Gzeven. 
had bzoech/ Oꝛſau ende Bupfvoych ingenomen 
Gore gude met Ecichfoolch befer, Futhem heb 
@fau, __benfp doen bemanteleren/afwerpende met 
®upfborch/ hulpe bande omligghende Boeren, die daer 
Mulberin. toe opgheboden waren/ de wallen ende bes 
ſten / die daer aenghemaeckt waren / begin: 

Mende Dit ſchoone werck den eerſten Septem. 

filo noyo Hadde het gegaen na den wenſch 

ende wille harer quade Nae· bupren / men 


Spinola 
neemt veel 


— 


het onderſte boven geworpen hebben. Cis 
cocooꝛts hier nae meer maeis ghebeurt / dat 
ecxenighe bittere Pappuwen Han Ceulen 
comende / ghegaen zijn in De Berche daer 

De Gereformeerde plechten te vergaderen/ 

ir fp —5 — eenen 

ay inge Stoer / haer ghevorgh daer in ghedaen. 
oee (gk Demn 30. Augulti nae Ben nieuwen flpl ende 
DE 20, Ha Den ouden fiplfijnder vijf ofte fes 
Hiupterg ban Berch binné Ozfop gecomen: 
Beg morghens vroegh / ald de meſckſters 
wtginghen / ende alfo de Wacht heelſwack 
Wag/ hebbende Kupters deſe poorte in gee 
houden ſtracx ſynder ontrent 6oo, faldaten 
Ban Gelder ende van Werc/ die dichte voor 
De Stat verrdich laghen /bp deſe Kupters 
ghecomen / ende fp ſyn fonder eenen ſcheut 
te Doen ter poozten in ghetrochen / bp haer 
hebbende twee velde ſſucxhẽs / ende alfo fijn 
fp mepſters ban Oyfop gheworden: Wet 
bermorden Weg: dat hp nae Defe erploicten 
met {Du legher hoogher optrecken ſoude / 
om des Reyſers Acht in ach te brenghen / 
ende de ſelfde opver Franckfert om Batu 
te excuteren: Maer hp Heeft het Hooft nae 
beneden ghewendt / enbe hpig nae Kún: 
berck aengdetrechen / alwaäer bpeenich 
Krychſpolch ghevonden heeft / dwelck Gp 
Daer beſcheydẽ haddescomende upt lingen 
ende Oibenzeel/ ende hy ig van Daer met 
fou gheheel legher op Weſel gecomen; Hoo? 
Wat occafie / ofte Dooy wiens raedt / inghe 
Ben of ſchry ven dat dit gheſchiet Mm als oac 
Wat inteligentie Dat hp ende De Borſt van 
Mieuburch binnen Wefel moghen ghehadt 
hebben / dat en weet ick noch niet/ Get fal te 


———— tg ef 


— — — 


®e Marquis Spinola beeft noch ver⸗ fijner tüdt wel openbaart worden. 


| 


| 


| 


| 


4 
— — — — — 
— — — —— — — — — — — — — ——— 
J 
* 
dp 


re — 
Fn VE p 
ILILIIT = — — — 
— — — — — * — — 


Het vijfendertichſte Boeck. 


De Marquis ig ben ſevenden Septembris snip 
ftilo Novo vooz Weſel gecomen / bij vende nn, 


bloodt in het veldt ligghen / ſonder eenighe 
befchanfinghe ofte begravingye. Want 
Pring Maurits Was deg macig nach WE 


Wallanbt alg Spinola op Weſel acnguam dt 


Burgers die ſchoon en Wel gijr wapent 


blt 


waren; hebben haer tat tegen weere bereyt/ 


jae De Drouwen felfg hebbeu hare Maunen 
tot cloechmoedichepbt bermaent ende E 
hebben bet gheſchüdt upt Ger amuuitit 
hems Helpen trechen ende (lcpen ter plate 
fendaer Bet fraen foude. De Burghers (09 
haeſt alg De bpandt noor Hare Stadt gie 
comen was / hebben eenen upt-bal gedatti/ 
hare bpanden onberfiens in het Legher o⸗ 


verballende / ende vele der felfber doodt? 
foude de gheheele Stadt gheruineert ende | flaende/ | 


alfoo fp niet en bermoeden Dat DIE 
Burghers foo moedich fufouden / dat? 
cffenfibe fouden gaen / ofte haren vpanden 
inhet Zeger hallen (ouden, Badde deſe cou⸗ 
ragie noch die daghen gheduert / ef 

waert behouden gebleven; want ſyn zint. 


heon ende ſpot der Ercl.mag op den aentocht met een frateldt 


Leger /om haer te bewaren boog de elli? 
be Die boo? hare poosten lach / bp fich heb? 
bende ontrent thien Bupfent man te VOEL 

ende bf en twintich Hondert RFupteren⸗ 
alle-gaer foofrap qhemonteert / ende f00 
wel in ordre Dat het eenen tuft mag De ſelfde 
aente fien, Met (pu erceitentie ſyn te veid 

ghetrochen Gzaef Willem Ban Naſſou 

Gouverneur van Dzirflant / Gracf Wei 
Devich Frederick / nevfte bande Kupteryt 


Gꝛaef Ernſt ban Paſſou / Beldt· Maer⸗ 


ſchalck / de Heert bau Vreffel/Geucraci vaN 
Gheſchudt Adolph ban Meethercht/ 
wacht meefter Ghenerael vant gautfcht 
Legher:midtſgaders andere Peder-dupt: 
fche/ooch Frantopſche Engheiſche / Schot⸗ 
ſche Heeren ende Doverften. Bit treffelit 

leger heeft ſyn Excel. in het Veldt gebzacht 
ſonder datmen eenige nieuwe lichunge VER 
Crychſvolck ghedaen herft / het is Der Halt? 
Den orꝛdinaris Crychſpoick. Hiet heeft gh 
bleechen / hoe weleude hoe oſſclick vat DE 
Weeren Staten doen / Det fp jaer npt jact 
foo. peel Erüchfuoky in dienfte ende in 827 
gir heuden Dat / fp alte upze, Wanneer DEE 
de noodt voordert /cannen veerdich ſyn om 
een Legher be belde te vrenghen / ende eves 
wel hare Frontieren na brijoozen befedt ff 
laten, Sijn Ercel,ig met fijn Lcoher in 9 
ler jlveerdicheyt opghetrocken de | 

ga 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


y of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 





„ 


nt” — ge J 


— 


— — ——— 
id 


1614 


—— He PC — dd 
ae Ln Ah 8 3 


Nederlantſche Hiſtorie 
ten in haere hupſen verſtrechende fout en 


tiniee 


Het vijfendertichfte Boëck. 


ghenodicht Geeft / en hp iſſer gegaembi U ‘le 


ſupꝛ / vier en ſicht / be waſſchen ende Des | wafer alfeer Magmifhck ende overvloe 


Gagh / Bra: 
benbarch/ 
ende Mens 
nep met 


befehe, 


_focht te Bifiick. Dijn Ercl.Pzins Maurits 


weingemende watter ſus ouder Get ſpaeu⸗ 
ſche Woogt Servitie verſtaen wort het grof 
gheſchut eade amunitie ben PVorſt van 
Brandenbucrh toebehoerende / heeft Gem 
Spinola op fn berfaech/ Den Vhynſtröom 


dich twaelf Partrisen in een ſchottel / eude 


fust alleg na dvenant. Paer ghedaenet 


maeltgût zjn be bepde Gefanten bertroë? 
ken / elek nae (dy Ouartier. De Spaenlé f 
Geutvermeur Gonfales heeft binnen We 


af upt Weſel op Rees gheſenden / Lallende garde ordre ghehouden / alſo Dat de ſoldat 
betoonẽ hem geen onant te ſyn. Corts hier den Burgherenghenen ſonderlingen oper? 


nae / te Weten ontrent Getf September 
heeft Prius Maurits Den Ridder Lambert 
Charles Gouberneur van Qiemeghen met 
Dap belt ſtucken / ende eenighe Daendelen 
Paetbolchg qefonden om Bach Cranen⸗ 
burch ende Gennep in te nemen, ende met 
Brandenburchs Garnifonen te hefetten: 
WMwelck de bopenghenoemde ridder fret 
behendelije ende Wet op het ſpoedichſte ber: 
richter heeft/achtervolgbende ſünen laſt. 
Nae dat fijn Princelheke Excell. met ſyn 
legher fichbbp Mers ghecampeert hadde / 
Heeft de Marquis Spinola een geſpreck ver⸗ 


heeft op den beſtemoden dach derwaerts ge⸗ 
ſonden Den Heere van Marquette Overſte 
Tuptenant ban der Staten Gupterperge: 
tonbopeert met fijn spghen compaiguie/ 
ende met De compagnie van Mons de Broc- 
hum, Hie in gocde ozdze met geladen roers 
teBiftie omendbeseenen ouden Spaenſchen 
Don aldaer gij: benden hebben / met Graef 
Hendrick banden Berge / gheconvoptert 
met eeu flerche Compagnie Aupteren / bp 
haer hebbende haer ſpot⸗geweer eñ voers/ 
maer niet gheladen / om-te betoonen Dat fp 
niet ghefinnet en Waren eenighe hoftilitept 
fe bewijſẽ. Mons de Marquette met dẽ Spaẽ 
fchen Don ín ghefpzech ghecomen zijnde: ſoo 
heeft Dien / upt laft bau Spinola vooꝛghefla⸗ 
ghen tenen Trefves ben fest maenden / om te 
ften oftmen middelen foude binden om den 
aenghevangenen krijch te accommoderen. 
Waer op de Heert ban Marquette ant Woo: 
De/Wel te Weten / Dat ſyn Excell. Prince 
Maurits daer tat geenfing en faude Willen 
verſtaen / matr floech voor / op het behaech 
bau ſyn Excell. Priuce Maurits/ eenen 
Trefves ofte ſtille ſant van Wapeuen / den 
tijt vanſes weken / daer den Spaeuſchen 
Don niet nae lupſteren en woude / ſegghen⸗ 
de: Dat ſulcke groot wichtighe ſaken in foo 
copter tijt niet enn conden afgbehaudelt wer⸗ 
deu : Ende alfao ig deſe bj eencomfie an» 
vruchtbaer afgegaen. Daer was een cofz 
telhycke Maeltht berepttotde Welcke de 
Spaenſche Ghefanter Monsde Marquette 


a” 

* 4 J — 
—— Ned 
en 

* x —— 

mak ie it 7 

* NE ——— 

* Ed a 4 

—— —2 Net EP 

d 5 dei * er 

re II —— 

dr POE * 

F * hed 


J 
an had 


8 
dr 

9— Ot nad 
* 

Bets 

: 

Jk, . 

Krt J 


laft gsdaen en hebben / jac fcifg niet iude 
orffeninghe der Ghertfozmetrde Keligt 
latende de ſelfde alle Gare lercken in, hou⸗ 
den / alleene eene innemende tot deffem 

Ber Paepſcher Feligie. Het is wel alſe 
dat ſtracx int eerſte doe de Spaengdiaerden 
binnen Weſel ghecomen waren;harcteel 
ghe onder den Bodtf dien in ver nerckt 
gheoonen zijn / ende hebben met rop 
flupten/ende andere ongheſtupmichevdt 
Pꝛedicatie voor dat mael verſtoort JRA 
Daer is ſulcke ode opghrfteit / dattet 
Spaenfche ſchudtwachten voor De lerck⸗ 
Deuren ſfarn/ ghedupzende de Predicatite 
ende Godts dienſt der Sherefozmeerde / de 
welche den foldaten die inde lercke gat 
willen; Den toe-qganck verbieden; amsalf09 
alle infaleutie ende ongeregelt hz boog tE CO — 
meu. Dit ſelfde wedervaert aock HEN 
Paepfchen binnen Emmeric vander St 
ten voick / Wifoo dat d'eene Der anderer ST 
ſtagiers fijn. | 


Epnich daeghe nat het over⸗ Jk n 
gheven van Wefel fyn na DEE gij bnf 
Staten Begbergerepst/ / Moer Sun: 


de\jReuffuge , extraoꝛdinaxis 
ende du Maurier, Oybinarig %mbafradeut Zi 9 


ban Dꝛanckrijck Sir Henrij VVotton, Extta⸗ 
oꝛdinarus Anbaſſadeur deg Coniucx vas 
Gzoot-Brittanien lohan Aelbert Grave val 
Solms. @zaot-Wof-meefter des Phalf-G34 
ven Cuet-Borft/ende B.Buwinckhaufen V25 
VValmerod, RaedtsHeere deg hertoghtß 
van Wittenberch / Gheſanten des Tuel 
Doyften / Princen ende Gheconfevereerdt 
Steden in Bet Fick / van weghen de GIL 
unieerde Pederlantſche Proviutiẽ . Dick 
Bas Burghermeeſter van Amſterdam ⸗ 
bertus foachimi Burghermeeſt er ban Mid⸗ 
delburch in Zeelandt Marcus Lijclama vat 
Nieholt upt Frieſi andt / upt de Gheneraeke 
Scaten ; endelohan van Gog. V. .D. But⸗ 
germeefter te Zutphen / VV. Borre van Ame” 
rongen van Wtrecht en S.van Harſelte BUL 
germeefter te Zaolle / upt het Gollegie 


A — 
his” ves 


As 





Wes tE EEE Elenea 


opyright © 2011 ProQuest LLC 


y of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


444 B 2 





1614. 


Nederlantſche Hiſtorie 
den / maer d'een en d'andeer mine ban ſchie⸗ 


— — EPN maeckt: So rupder Staeten ſergeant / 


indien ghy op my ſchiet, foo ſchiet ghy opde 
Trefves. Dmelch de Apaenfche hoorende / 
ende mel in acht nemende foo fn fp te rug⸗ 
ge getrocken. Ende alſoo heeft cen waan Dic 
Stadt inghehouden. 

Mit ig wel het voornaemſte datter met De 

poenen Defe nar ffe Djpe Maenden ig ups 
Jhericht. Nu ſalick wederom Beeren tot 
Be Bredehandelinghe. Na langhe ende bele 
Diſputen / ooch verfcijepdene over eude 
Weder ober beſchickinghen ende befendin: 
ghen foo ſynder van De voorgenoemde Ger 
fenten ende Gedeputeerde Weeren / ſeker 
Uiticulenop het pampier ghebracht / Die fo 
billich ende onpart idich fjn/dat peder redes 
Wek man biede f:lfoelreft / fal moeten bez 
kennen / datſe ſo ingheſtelt ſyn / datgeen 
vprede levende Weeren weygheren fullen 
Be ſelfde acu te memmen ende t'onderteec 

enen. | 


— 
— — 


' 


— — — 


— 


Het vijfendertichfte Boeck. 


opde voorſchreven Handen pet fulten pst! L 
tẽuderen / beyoudens dat alfuiche pꝛeteudẽ⸗ 
ten ſich ſullen vermoghen te behepen 
den middel ban vrientſchap ofte Ban TB 
te / ende en ſullen gant (ch geene garniſoenen 
ghelept ofte gefkelt Wozoen in eenighe DEE 

Den of Cafteeten;t’fp bp wie bac het fp, DAN 
met ghemepuen confcute vanbepde HOEK 
fch2even Princen. De weiche mede £ 

Garde ende fehechept van hare perſoonen 
niet meer enſullen moghen hebben / alg EUR 
vjftici man te Peerde / ende houders voet⸗ 
knechten ten hoochſten. 


3. De Poztificatien / foo bp veen alg} 
dð ãder ſnyde in de Baart tngenomene platt⸗ 
feu ſedert de Maent Mep left-teden h 
maechkt ſullen afghebzoocken eude ghede 
molirert wogden / ſonder dat het van MÙ 
Boojt-acn pemant/ hy ſy dan wie Gp Wilt 

Theoorloft fal weſen die te hermaecken OP 
enighe plaetfein De vooꝛſt. Landen te fo⸗ 
tificeten. tot nae De epndelijche beflecptindt 
bande hooftfacche. — 


4. De herchkelhycke Perſoonen / Amtlup⸗ 
en / Edellunden ofte andere / fps ſyn DAE 

van wat Heligie/flact / ofte conditie bat B — 

willen / die upt Hare beneficien/aunten /ERUS 


len / erde andere plaetfen | goeberen gheſedt ofte verjaecht foude WO! 


fs et  Wayftendonumen 

5 ESA) Ouich: Cleve: Bergh/ 
Gzaeffchappen Marck ende Kavenſberch / 
enbe Heerlyckheyt Raveſteyn / Die inghe⸗ 
namen zijn geweeſt by Wie ende onder Wat 
naem ofte Pritert Bat het ſy / ende nament⸗ 
lyck Die gheleydt zijn gheweeſt in de Stadt 


ende t° Caſteel van Gulich / ende in Die ban: 


Weel / fulien ter flont daer upt ghenomen 


worden / ende ſullen de munitien van aogloe 
ghealbaer te bevinden mogen mede ghe⸗ 


nomen worden bj de ghene biefe daer inne 
ghelept hebben / ende al Het Merdchf-volck 
foo banteen alg ban tander legher fullen 
elck nae fn lant verterechen, (onder te de⸗ 
fen aenften eenige pretenfte te maken / ende 
fonder De inwoonders der Steden ofte onz 
derfaten der voornoemde Porꝛſtendommen 
ende Graeffchappen te befchadighen. 


2. Be Princen Brandenburch ende Nieu⸗ 
Burch fusten ſich verbindé geen plaetfe van⸗ 


De voorſchzeven Kandente feller in hans. 


Den Ban eenen derden / hy fp dan ooc Wie hp 
wille; maer fullen elck anderer byſtaen tee 
gen alie be gene Die fepteijch ofte anderfing 


VDoꝛtmunt ende alle / der bzit ven Heder” 


ghen fijn gheworden / oft ooch van ſelfs VEL 
trocken /upt oorſaecke ban Get mifverftalt 
tuſſchen de voorſc. Princen ghereſen / ſullen 
weder gheſtelt Worben in hare beneficit 
Ampten / ſtaten / Hupſen ende goederen, 

dec eenighe uytuemiughe. Eñ die benonde 
ſullen woordẽ Boog deſen wettclijck voorſ 
geweeft te hebben met Bie voorſcheevenbe⸗ 
neficen / ende ampten naer lupt der rever 
falen accoogden / ende conbentien tuſſcheß 
beghemelee Princen ghewacrcht / (uil 
Daer inne ontfangben wopden: Sonder dak 
nochtaus pemaut van De voorfchreven JE 
mepne Amptlupden fal vermoghen (ich IE 
ben befonderlijckt aen Den eenen ban de ſelf⸗ 
be Princen meer / alg aen Den anderen 
te verplichten. st 


5. Alle gheinnobeerde faken / ſoo in den 
Herckelöchen / alg wereltlücken rack) 
fullen bp Conniffarifen Daer toe van bep 
Pꝛincen gefamender haut te Deputeeren 
geredzeſſtert ende in vorighen ſtate geftt 
alg oock bau nu booptaen gereguleert WO 
deu maer uptwijfen der Eractaten VAN 


mA 


ſael / 





RN EE ar 





— — — 
— —— —— —— — — — — — NEEN 
—* 


di Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, 
3 4 ſael / ende der verclaringhen / welcke be⸗ 


sorgt fullen wogen bpghemepuen cone 
ôt Der boorghemelte Paincen ende 
n kenden des Wandtg daer over gematckt 
Ween / boorfao vele de felop vercta 
à ben niet en ſullen ſtryden teghen 
——* bp Den Pzince van Brau⸗ 
lede urch ende Nieuburch aenden over” 
—8 Aller⸗Chaiſtelyexſten Coninck Bens 
pes Die Oroote van Hoochtoflpcket 
Dar, OMfterffelgcher ghedachtenſſe he: 


AEN / He Welche in ende over al ſal 


Shebauden entre ⸗ 
ghevoicht morden / ghe⸗ 
giek fpverhasle Raet in Get Cractaet 
kieductie Der Stadt Bulich ghe⸗ 
— Ende ſullen tot Commiſſari⸗ 
J biertoe bpde voorſchreren Peincen 
huteren / ghecoren worden perſonagien 
gualitepte / goede middelen / binnen De 
uden Woonenden ende bp De alghemep⸗ 
cd tufte ende eendracht gheimtereſſeert / 
che ghenoemt (uilen worden binnen 
teahe atndt mae Den Datum van dit 
al gev oogdighe Eractaet. Ende off eer 
bie € boorfchgewen Princen in ghebreke 
— binnen den voorſchrevẽ tit te noe⸗ 
en / ſoo fal de uptborringhe ban defen Ar⸗ 
* ghedaen worden bp. Commiſſariſen 
oft & Den anderen Prince ghenoemt. Ende 
fart biele Dat de voorſchzeven Commifs 
(Ten ander Ben anderen eenighen twifs 
vp Oen/belanghende het uptboeren van 
J chreven Tractaten / KReverſalen / 
aringhen ende beloften / ſoo ſullen de 
* ten bande Peobincie Daer t'gheſchil 
de s hanghende twee perfoonen noemen / 
— d'een ende d'ander van d'ander 
ige am geſameutlck met De voorſchre⸗ 
Commiſſariſen te beraetſlaghen ende 


reſoweren tghene fp ſullen bevinden met De 


an deeben Cractaten / Reverſalen / ver⸗ 
ingen / iñ beloſtẽ / naeſt over cente comẽ. 


6. De wel 
ghemelte Peincen ſullen elck 
dNerderden in voorſchzeven Landen tes 
Ta EN / ende ſullen te dien eynde De felbe 
epen bp pꝛovifie ghedeelt Wozden in 
3 ge eeelen / fonder nacdeel nocrhtans ban 
hereeniginge der ſelve / ende vã De Trac⸗ 

ban Doztmunt ende Balle. 


* In een ban welcke twee Deelen fal me 
Det Borftendom Cleve / t'Graeffchap 
fcba rek ende Raveſteyn / met bet Graef⸗ 
pa Mavenfberch/ende alle die toebehooz⸗ 
We aenhanghſelen vande Cancelierie 


fe] vropean Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


trouwe / eunde wel toeghedaen. 


Fol. 106 


ende Kekencamer van Lieve, als mede de 1614 
Teenen / Landen / «út Heerickheden ghele⸗ > 


ghen in t Hertochdom van Brabandt ende — 


Byaeffchap van Plaenderen. Ende ſal o⸗ 
ver ſulcx het voorfchreven Gracffchap Ra⸗ 
venfberch afgheſchepden worden ban de 
Dufſſeldozpſche Cancellerie ende Reken⸗ 
camer / omde Cleefſche toe ghevoecht te 
worden. 


2, Ende int ander deel ſullen zyn de Bor⸗ 
ſtendommen Gulich ende Berch / met hare 
toebehoorten ende aenhaugſels. Met condt- 
tierbat de Stadt endet’ Cafteel van Gulich 
met alte paeren omgang} ſullen Weerloos 
ghemaecht / ende De felve Baren omgangh 
tot een ſlechte muer ghemaeckt wor⸗ 
ven. Ghelyck mede ter ſelver tydt DE 
nieuwe Fortificatie vande Stadt / Slodt 
ende Cafteel van Duſſeidorp afghebroken 
ende ghedemalieert fat worden, Ende tot 
uptboetinghe ban dit teghenwoorbighe 
Arejekel / falbp elchk bande voorſchreven 
Piincen geneemt worden een Tapitepn ofk 
Ingenieur / opdat men met De voorſchre⸗ 
benafbzekinghe ende demolitien in aller 
neeftichepdt ende ſonder ophouden voort· 
en / ende Datten Koſte van De Laus 
en. 


9. Cot Der tijt toe datſe de foytificatiem 
van Gulich ende Duſſeldozp teenemaet 
gebemolieect fuilen hebben / futien De Booze 
ſchreven twee Steden gheftelt ende overe 
ghelevert worden in handen ban De Stens 
Ben ban Gulich / Lieve / &c. om bpde 
felve Dtenveutot be waeringe van DE voor⸗ 
fchzeben plactfen gecommitteert tE worden 
perſonagien van qualitepte / den Lande gee 


10. Ende ſullen tot deſẽ eynde by de Stẽ⸗ 
Den ban Gulich genoemt worden bier pere 
fonen/tWee van d'een/ ende tWee van d au⸗ 
der eligie / De twee om Capitepnen / ende 
d'ander twee om lieutenanten te weſen. 
Ende upt elck vau dehertogdommen Cleef 
et Berg! mitſgaders upt bet Graef · ſchap 
Marck twee perfoonen / Deen van deene/ 
d'ander van d'ander Keligie / om mede tE 
wefen Deen Capitepn ende d'ander Reus 
tenant. Ende falpeder der Capitepnen ge⸗ 
biedt hebbenober zoo. Mannen / weſckt 
aengenomen fullen worden in De voorſchre⸗ 
ben Tanden / ſonder Dat eenich vreemdeling 


Daer onder falmogé worden ontfangen/ba 
® ao welche 










































— 
— 
a — — 


RE: 


3 


Jae — — 






























—— — —— — 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQvuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


bn 


mt SW pn ee 5 5 


— 











1614. 


pen 
ng 


— 


Nederlantíche Hiſtorie 


welcke wijf Capitepnen de oppe ſullen ghe⸗ 


ept worden tot be waringhe vande Stadt 

ende veftinghe Gulich / ende d'ander WEL 
tot be waringe van dr Stadt Slet/ mi Cas 
fleelban Düſſeldozp / Waer over fp mek 
malcanderen pet iog fallen trecken. 


xr. De hboozſcheeven Capiteynen / Lieu: 
tenanten / ende Soldaten / ſulleu ſwerren 
ende beloasen De voorſchreven plaetſen voet 
tide ghetrouwelhck voor hes ghemeyne 
landtte bewaren / tot de volcomen afbee⸗ 
kinghe der ſelve / ende niemaut Daer inte la: 
ten/t ſy Dan ban ‘wat ſyde dat Het oock ſp / 
Die pet teghen de ſelve fouden boopnemen. 
@och mede Dat fp nieten fulien vzagher 
naer eenigh ghebodt / hee fp Dau van wien 
Bet Wille; dat haer foude moghen ghedaen 
Worben tot nadeel bande bewaringhe Det 
plaetſe / die haer ſal betrout worden oft DAN 
De afbrehinghe der ſelve. 


12. Welcke deelen alſo ghemaeckt zijnde, 
ſullen de hoochgemelte Princen het kot zrec⸗ 
ken eude een peder van hun regeren het ge⸗ 
me Dat hem in den naeme van alte beypde Een 
Deele vallen fat. Gelyck mede alte openbare 
acten/ foo in been algin d'ander reſidentie 
ſullen afgheveerdicht worden upt ben ghe⸗ 
mepuen name van bepde Princen / onder De 
fignatuerender Preſidentẽ wan peder Cau: 
gellieve/ende onder eenen gemepnen Deghel 
ban bepde Princen / waer inne fp onderin: 
gie ſullen verdraghen. 


13. Soo iutreen algindander reſidentie 
fal peghelyck Printe ſtellen wee Preſiden⸗ 
fen/om foo is de Canceilerie / als inde Ber 
hencamer te bienen/ met biet Kaetſlupden / 
ende fag veel Secretariſſen alg De ſelfde 
Pzincen fuilen noodich bevinden te Wefen. 
Ende fulleu ve Peeſidentenbp ghebeurte 0. 
Ber ander weke prefideren, Ende wat aen: 
graet wie eerft beginnen fal/ alg mede De fi: 
guatuere / Daer inne fal Get vaogfitten bez 
maert worden vooz den genen Diefc voor 
Datum ghehadt Heeft. Cave fallen De aken 
foo ban juftitie / alg finantie ghereſo veert 
woꝛden bp piuralitept ban ſtemmen founder 
Dat Get pemanden gheoogzloft ſal zyu fich 
aen d'een oft dranber bande voorſchreven 
Princen te addrefſeren / het fp Dan om Den 
toop ende uptvoeringhe ban De Gufkitie/of: 
te oock ban eenighe andere faken / Die als 
Daer verhandelt fullen worden in eenigher 
wÿiſe te verhinderen. Ofter nochtang eenig 


— — 


— — er MS > Om MAES gf 
| ne Ak ZN ER Man | | 


{ 
{ 


mdj en mn — — — 


— 


— ——— 
— de 


— — - 


Her vijfendertichfte Boeck. 


gheſchil wiee met de ghebueren / fooenfal ! 


Uusenete Bien aenficteinde voozſchreven 
Eanerltevien gheogdincert fal wefen / wiet 
uptgheboert werden / ſonder alporen datt 
van met bepde Princen ghefproken te heb⸗ 
ben. Ende fo He Pzefidenten ende Vaer (lud? 
Deun van Deen Canceltevie fich in opiuien ge⸗ 
teelt binden; faa ſal de fake van mieug ode 
fien ende in deliberatie geleght worden tet 
tweemael toe, ende dat op tiwee verder! 
Den daghen. Eudeof fp dan nochmaels ge⸗ 
Deelt waren / foo fat hun de Prince vandé 
reſidentie met Be Pzeſidenten ſcheyden. 


14. De booefchzeben Princen ſullen BE 
houden de gratien ende uptdeelinghen VAN 
be Ampten ende Beneficienin aile De Lau⸗ 
ben ende fullen daer vanbp ghebeurte obel 
be ader maendt diſponeren volghens ha 
ve voorgaende conventien ende reberlalen 
tabe dat nae beboopljcke informatie op dE 
ſtaet / Ieven / ende zeden der ghjene died 

nae ftaen/ghenomen te Wefen by De 


deputreren / ende nae voorgaende exame 
bande ghene Die De beueficien ſullen DEES 
faechen/ Welch examen gefchieben fat op DER 
ouden boet/ende fal het openftaeude bene 
cie bedient Worden bp Hen naeft woont, 
Den Úrevcheltichen p:rfaon/ van gheihcket 
veligie ende Waerdichepbt/ to: dat Dac it 
ne bp be voorfrheeren Princen fat welt 
verfien. Erde fal De bedienaer genieten de 
incomîe van alfutciten beneficie, maer ad⸗ 
benant vanden thdt Die Gp dienen fal. 


15. Ende ſoo t'ghebeurdt / Dat Heen of 
Brander van de voorf. Princen den tijt VEN 
drpe maendenlangh in ghebzeerkten bi 
beguame perfoonen tot De Ledichſtatn 
cures ende beneficie wanneer t'ſyn beut 
ig,te noemen / in fulcken gevalle ſal het den 
anderen Prince opp aen der ſelbe tc GUL 
wen acu perſoonen daer toe bequaem en 
gequalificeert. 


16. De incomſt en Han de vaorfs. Landi 
Fullen ghelche ghedeelt worden onder? 
baopfehzeven Princen nae De aftegat sd 
vande weddens / renten / penfinenen) EL 
gewoonlijchelaften 3: Ende ſullen PGI 
een peder ban hun upt de incomften VAE f 
vooꝛſchreven landen fat torcomen/ ont pe 
gen upt handen van de Fentmeefterg DAL 


toe te coguruisteren ende bp opbinantie VAN 


be Aekencamers / fonder Dat pemant —* 


Aaetſ⸗ 
tupden Ber Cancellerien/ tot deſen eyndete 


HI 
J 4 








Onder deregeeringhe van Coninck Philips de derde, Fol, zoz. 


61 hunb ich Deet ded | Voorde Maecut ban October leſt leden ſou⸗ 161 
a — ger gefane | den mogben ghedaen sn / fal opgheſchoꝛt —— 


pen totben epude der hoofd · ſake tot. 
fisch —— noch de ſelve eenichse gsi! png/bat fo wie van bepde Dyincen 
rteren. fich bevinden ſal pet vervreemt / verſchonc⸗ 
hen / ofte verſet sehr salten ee — 
Jae ooch nt contribue | tie hem tocbalienfat / binnen De le 
bien —— —— pe voor⸗ reſidentie fa! ——* ——— 
ſthreve Bencen / ſonder hun bepden toe⸗ | nadat hp Get dan Le LADE 8 eh ans 
emmingheenbeconfent. Endet'ghenede | aen welche de feive — feriac DE fouden 
Stenden / van defeloe Haudent’fpupt ep: | fchenchinghen/ CALL ne met name Dent 
Ghen beweginghe ofte teu berforche vande , mogten nerd £ onie ende tlandt 
baorfebewen Princen fulten contribuereu: | Heerkerter DOO ok Abn wonaifië eli 
at fal ouder Gun bepden gelijchelijck woz: | dan Monioije , ende Dit 8 Ke ben 
Den ghedeeit met conditie / Dat Ban nu voortae 5 
: me welcke heop oane —— 
18. De reecheninge bande generale ende verſchoncken / ende verſette Gorter 
bain ont abe oma, DOD OD End be vaeie 
Pueadminiftrarteende regecringhe DEL ken fal worden. Ende 
bepde Princen/alg Baer voren / futien ghes | ben Landen afgetroc en fal Maanen enn 
Daen worden / ende naebatterbpde Pee⸗ Wat aengaet De vervremdingen / verſcheut 
et 
ſidenten / ofte andere banden neeckenca- kingheu / ende verſettinghen / die gheſchi 
doeg voor⸗ 
mersdaer toe te commiteren / infozmatie fauden moghenzhunge f begiuf De fkuchen 
Genomen, et incomen Der ſchreven Maents Ban October, 
— nt Den 1 foo (ai daer af cen | alfao vervzeemt / verſchoncken edes enh 
feechere naer ghemaecht worden /endefute fullen aen bepden zuden ghereſti 
len De pacirgoederen / verfertinghenende weder gegeven worden. 
achterheden der ſelve Landen gheexami⸗ incen ſullen leben 
nee Snensindient'noodt 21. De vogrſchreven Princen U 
— verbetert morden / indienti ende fichpin De woorfcijgeven Landen acus 
ſtellen —— — —— 
19. Di e andere. plaetſen / pprienden / naertupdt der 
in de heee bindé f alde titels ende re⸗ Dortwunt ende Balie, DET 5— 
giſters deir ffrude be gherechticheden bep⸗ | De der Pꝛevilegien beg Lan be gebecibeert 
Der Cancelierten ende Hekencamerg / ful⸗ Wooft-facche gheepndicht MIE g 
— binnen den tot ban een jaer —* — ſal weſen. 
U maer deſea tractat d ì | 
bultelgek vub weerftetgck oberften Wogden | 22. Voor Ditte ghermoordle Eeken 
P Conmniffarifë daer coe twan Bepde Prine , en woedt nier beren Se ntatien / tes 
Cen gBecommitcert; Dewelche Puwentacig | zjn eenige reſervatuen⸗ ke cindhen die be 
Uilen maechen ban Hie thtels Die aldaer gez berfalen / oft ander * t ——— 
ganden fulten worden. Ende fal — ee beven ofte gedaen hebben 
ek Inventaris ghemaetht WO | bt / ap bie fucce {rie 
AN De Ét effchhap Feavenfs | ten voordeele Lan pemandt / OP 
bnl gear orbi de B, | ban vangen Len gee 
Ado ie, fo Woanneer mende | De /me € ; 
Whelen ba bacrdel temen / om dieos | eracht ende weerde als fp warten voori ſel⸗ 
er dꝛaghen in de — zoen 9* ve Tractaet. 
hie fa deel ban Cleve Ee lote 
F Bakas he Titels —— —— ea DE de 
en den ghenen De Fabenfberch ten epo gince Cancslier 
ban Den. | cieren vande twee voorſchreven Larie 
ande haofsfahe toegheweſen —— rijen ende —— Hp * —— 
20 ECEractaet ſal gheleſen / afgheno 
He ucht van alle ver 
—— ofte koper ende ver⸗geregiſtreert worden / futen ſweeren / Gek 


den / naer⸗ 
ſettinghen die bp de voor ſchreven Princen ſelve onverbrekelbek diend nomen / 


17. Men ſal niet vermoghen op te nemen / 








Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 















































































































j if Î — JB lek 
" —91 ie KIR" 4 
arn , 
—90 | 6 
OMME eo END reces 1614. 
Kir : anp} „in 
Benink fi MAREN 900 San en 
ni : ai pr 7 * 
IE) * Vie nl de Sl 120 
* —00— —* 
4 INC Ht nt Ö # 
n ‚ ‚pie 
— Lj Nakba uw, —3 nin 
bil: 48 —9 
J * 4— 
‘ * g 
Lr 4 mn dal Pv) + 
k i we, 968 44 
J Ta ur, 
9 fe 
Ld k : Le 
—4 he 
ERE HER be Br 
” Kind Ld / … KIRH 
RT EEL 
N * bide 
HHA ROOSE, 
BAE: aat END 
LA * vin dt 
L | ‘ 90 
\ we pet "of d | 
bie Ik 5 ii 94 
9 it Ei Be 27 0 
hb Be, 
* rl » 
Eni W b att, 4 ee 
p Pi wt ‚Kek (5 wl 
emit 7 
ik de 8, 
bt AREAS be 
ii vi 
84 
J he 
Lilit 
de | dr 
bie —0 
Be ORD * 
14 mt wt 
Ni $ Kk \ V — 
nt 8 y ⸗ 
1 ï zr A 
LL 35 
ij 44 
fd ARN * 
ING oare 
° 9. Alg 
Ì ‘ 4 * 
hel Ki | * 
ki - 
| Hi sr rv, 
' . ‚ Ï 
de ep” 
4 EA 
hl id . 
J Ks *8 hoje 
' har 
2 — ’ 
Fm A6 
PAK N 
\ B Kk 
| ——— 
OE | 
J ik J 
pe EE be, 
' A Pd 
* —* * 
é Pi ilk —* 
vink 
boa ni 
* 
LN b 
Ì IN * 
x vn 
EAR 
The * 
EPE. 
ROT 
k 
u d hpa! Li 
—4 * 4 ij 
_ de: ie ET Nin 
| Pel 
uk kr ue 
J lid 
Hild 4 id Mn !, 
kj Î . 9— 
* 1 
E de ebt U 
Y es mel 
\ Hú ROOS 
| te KA Bi KD 
bl bk, EMDR ONES 
9 ———— 
in „ii — 
bal ' 9 
4 J J J— 
—4 df te 
js 
dl A Ri: Wik 1 
* Mi, . ä ’ 
—* É 4 Ps ho 0 
Ki E oo AD 
* 4 
| bie, 
“ EO 
{ iN RE dS 
*8 * We 
î aika 
dt ‚ 
ik Abi 
sid Ain 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Nederlantfche Hiftorie 


houdtsende fullen Be ſelve Princen mede Bes 
loven gaede ende bondige catificatien daer 
Hanin te brenghen binnen fes weecken / 
woog alle uptſteſiinghe ende Dilap. Ende fe0 
pemandt van be cwee Princen fuler niet 
naer en comt / ſe ſal hp / den ſelben tijt overe 
ſtreecken weſende / vetvollen weſeuvan bet 
lot te moghen trecken / ende den gheuen / die 
ſyne ratiftcatie inghebzacht ende in beyde 
Cancellerien Der voorſc. Landen aenghe⸗ 
gheven ſal hebben / fat Reure gegeven wor⸗ 
Den vande reſidentien hiet voren gheroert / 
ſonder na welcke ratificatie te wachten / dit 
teghenwoordich Cractaet niet en fal laten 
upt gevoert te worden ten opſien Van tver⸗ 
trechen Der Heypzlegers ende Garniſoenen/ 
ende bande afbreeckinghe Ber foztificatien 
booyghenoemt/ ende bande Wederopzeche 
tingge ber voorſtheeven innovatien. Met 
beſprech / dat eventer ſelver tydt alg Die 
Leghers ende garniſoenen ſullen bertree: 
ken/ooch be Stadt ende t Caſttel van Gus 
lich / mideſgaders De Stadt, Dlot ende Car 
fleel ban Duffeloorp gheſtelt fullen worden 
in banden van de ghene die bp de Stenden 
des Vantg tot bewaringhe van de ſelve 
plactfen gelaft fulten weſen / alteg ten voor⸗ 
peel? Ban be gemeent ruſte / ſeeckerhept bau 
Be gemeene adminiſtratie der boorſt. Deine 
gen/ ende verlichtinghe ban be Onderfaten 
ber vsorndemde Handen. 

Ghedaen ende gheſtaten tot Santen den 
10 Novembris des Jaers 1614, ende onder: 
teeckent bp alle De welgemelte Heeten: Cos 
ninglicke / Chur ende Dozſtelycke / midtſ⸗ 
gaders Statiſſche Gheſanten. 


Belovbende be welghedachte Ambaſſa⸗ 
deurs in den name ban hare Coninghen / 
Pꝛincen / ende Oberhoofden / de voorſchre⸗ 
ven Princen Lan Bzandenburgh ende 
Pieuburgh te maintenerenbp de boorfc. 
probiftonele Adminiſtratie / volgens De felfe 
Be Avi iculen, | 

Alle De boven⸗verhaelde Articulen (Ön 
met eenen brief ban De Beeren Ton: Ghe⸗ 
fanten in Date den r2.Novembris 1614. o- 
vergheſonden aen ben Gertoge van NPitu⸗ 
burgh / die den 18.tot ant Woozde ſchreef / na⸗ 
Demael dooz be ghenade Godes ende De 
goede officien bp Den Heeten Gheſanten 
ghedaen het Cractaet ban verdzach tuf: 
fchen den Marcgraef van Brandenburgh 
ende fijnen perſaon nu foo verre ghebracht 
War / datter gheen fwaerichept meer en 


Het vijfendertichfte Boeck. 


boeringhe / pretenderende Deen pactit * 
deſewe vatelickt behoozde te geſchieden / MD 
De fdne Dat men vachten moeft na De talk 
ficatie van mijn Heere Den Churfurſt / ende 
Mevrouwe De Churforftinne vau Brande⸗ 
burch / dewijle daer geen genoechfame D,E 
| curatieten was van die feitge Prouwe: 1e 
badt ip De welghemelte Heeren Gefauten! 
niet te willen toelaten dat om foo wepnich 
| dagen alſſer van noode waren om de VOO 
ſchꝛeven natificatie te Doen comẽ / men Ne 
taten ſoude Get voorſc. Cractast te beſtug 
ten ſegghende voorts in ſynen Beief / DA 
war aengingh de plaetſenby Den Marquië 
Spinola ingehouden / Hp Marquis fich pet? 
binden foude fijne garntfoenen daer upt te 
trechenmet de overcomfte bande VONG 
Tratificatie / midts dat Pzimce Maurtit 
fich mede verbinden foude alfoa te Doen & 
Maer de Veere Peerus Peckius , Nactſhekt 
vanden Decreten Baedt tot Brufſel / end 
Ghefante ban Den Bertf-Mertoch Alber 
tus , hernomen hebbende dat die voorſt· AT, 
ticuten gheteechent ende ghercet waren 
“omme de poſſiderende Borſten overgelevel 
| te woꝛrden / heeft al Den 12 Novem.bp de Ute⸗ 
| ren Ambaffadeurs ban Dzanchrijc hoord’ 
lek ger rpofkuleert dat futcr in fijn af weſen 
gefchiet was / jae Dat hp geen coppe oft viſie 
van de ſelve en hadde connencryghen / HEL 
poorts feer beclaghende ober De fozme/ LW 
de fonderkinghe dat de Articuten niet AF 
leen bp De Coninglche Ghefanten/ wat 
oock bp Die ban die Gheunieerde Churfut⸗ 
Gemende Stenden bes Hijar: ende der 447 
ren Staten Glhecommicteerde ondertels” 
kent maten / berfocht daersm te mogh? / 
Coppe Gebben voor De overteveringhe/ NI 
berclaerde dat uyt Die maniere Lan porn 
niet anders coude gheoordeen worden / dau 
datmen de ſaecke begeerde in verwart tf 
ghe te houden / ende tot extremiteyt ie 
beengben. Opalhet meichebp De WE g 
ghemelte Geeren Ambaſſadeurs hem 1 
doorghehouden / hoe ende in wat manie 
ten Datter nw meet alg cen maent WAE 
ghehandelt om De mifverftanden ruſſthen | 
be poffiderende Voztten / eude POP! f 
Daer ban dependeert/ ter neder te leggden, 
ende hoe Beel Conferentien op die matt 





a 


ma 
vpe oock met ſyne Edele feline maren ghe 
houten / Baert mede even Wael De 
niet en Badde connen gherecht wogen, 
waer ban nochtang De fchuls uiet te GOE 
ben en Waar Den Heeren Ghefanter Faust 


faccht 


on 


comen / ende Bolghen nae ſhu forme ende in · was alg alleenlhek van Ben tijt der UPL, Wik 


Are Onder de regeringhe van Philips de derde. 
hij Üig, Boeber trouwe He verereeniginge tuſſchen 


e Dorften geerne faghen getroffen / ende dE 
Anden verloſt vande ſware inlegheringe 
riwee Bepaleghers/ midtſgaders boor⸗ 

gecomen dat de gemeene ruſte niek en wer⸗ 
egheturbeert / van de welcke / indien DE 
tete Peckius ofte ſune Meeſters moede 
aren / mochte pp ſulcx verclaren. AU 
at hate E. E, den bequaemſten middel om 
ten goedt eynde van de ſaecke te maecken 
addẽ geoordeelt te weſen / te beramen Met 
Den ghenen Die de twer Princen in de Poſ⸗ 
ſeſſiẽ bande Handen handen Gelpen hellen 
€ boopfc.articuten / De welche niet anders 
en moeften berftaen worden te weſen / als 
t advhs / raedt / ende ver ſoeck aen Den fel” 
ben Princen ghedaen / eñ gegeven bp hunue 
Hemden tot haren ende harer onderdanen 
eſte / ende tot confervatie vande gemeent 
ruſte. De voorft. Peckius hadde mede DE 
eulſe Gefanten op gemaect/om te verhin⸗ 
Eten Dat Be voorgberoerde Articulen ghe⸗ 
teeckent ouden overgefonden werden / dan 
ierden even-Mel bp de wel gemelte Hee⸗ 

Te Ambafſadeurs beſſoten / toegheſchickt / 

foo aenden Heere Printe van Brauden-⸗ 

Burch alg aen de Hertogh van gPieuburch/ 

dieſe/ ghelyck ghefeyt is / beyde geaggreert 

De genghendmen hebben / al hoe-Weldat 
e Nieuburghſche int terſte vaer tegen mo 
eerden de ſwaricheden in De fe naervolgen⸗ 

| eArticulen by den Weere Peckius aen de 


Loninghihcke Ghefantenoverghegheven/ | 


egrepen nament cks 


Dat het accoogt ghemaecht wordende 

PDE verſtaen Dat het ſelpe onderteeckent 
fat Worden bp pever Prince in cen befonder 
fchrige / bet welche mede ſal moghen ghe⸗ 
teeckent werden bp ben genen Die eick Pain: 
tefal begheeren / ende fullen inden titel De 
WUalitepten van De ſelve beyde Princen upt⸗ 
Zedruckt worden als Procureurs van hun⸗ 
ne reſpective Baders ende Moeders. 


Datmen by get tweede arthckel fal 
Aghen / bat ben ffens De Priucen ooch De 
Stenden ende Steden Det felter landen 
AEL futen verbinden tot het inhout des ars 
thekels. —* 


3e Dat men int vijfde arthckel ſal upt⸗ 

Chen / dat Bet gheſchieden ſal door twee 

rwiſſariſen bp eick Ban De voorſchre⸗ 
en Priaten genoemt. 


* Dat men den Ingenieur in het achſte 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 


ie 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


artückel q 
Dat De Stadt ni 


Dat men berclaringhe ban den 17-atz 


gchet daer falbp voeghen / Dat in plaetfen 
ad ve Princen de collatien vaude benifici⸗ 
erniet en hebben / dan alleen voor ſes maen? 
Den int jaer De ſelve ſes maenden onder 
haer ghelyckelyck ſullen ghedeelt wozden. 


6. Dat het overſien ban De Archiven in 


Den i0.arthckel gheroert gheſchieden ſal 
— eh ve / fonder uptftel ban De 
Hooft-facche. 


Wat peder Prince fal te verclaren heb⸗ 
ben be — * ende verſettinghen 
die hy ghedaen mach hebben / met den tút 
per felbe / ende dat men op Leynde banden 
20 Artckel ſal bpboeghen / Dat voortaen 
gheene verbzemdinghen / verfchenchingen/ 
ofte verſettinghen en fullen ghefchieden/ 
dan met confent ban bepde Princen. 


8. Dat men inden 21.artichel nae De 
woorden der pgivitegien des Landtg / ſal 
bppoeghen / ende naer lupdt deſes teghen⸗ 
woogdighen proviſionelen tractaets/ het 
welche fal ghevolcht onderhouden / ende 
naegecomen worden in alie fijne poincten / 
tot de deciſie van De Moofd-facche LOE, 


Dat men maken faleen formulier van 
vatificatie / den tdt van DE inbrenginghe 
der felve vercorten / ende De PEG oeringhe 
beg tractaerg ſoo langhe nalat en· 

Hier en boven ſo continveerde De DOOK» 
Weere Peckius ſich ten hooghſten te belge 
ghen / Batde Heeren Ambaſſadeurs D 
vechten wegh niet en Waren inghegaen / 
ende ſich partijdich ghetoont hadden/ vooꝛ⸗ 
foo Beel fp Den ghecommitteerden UPE De 
BergaderingGe der Weeren Staten hee 


| nerãel hadden toegelaten De articulen te 


tepcenen. Eer contrarpe ſoo ſchoben DE 
Peeren Ambaſſadeurs De Partgoighrpdt 
op de Nieuburghſche ſyde / Liebe Corin 
ghen van den anvanck ghefufpecteert bede 
bevende niet begeerd te vertrouwen De bes 
waringhe van Bulich / als mede OP den 
beopfchzeven Peckiusdie niet alleen met de 
Nieuburghſche Gheſanten / maer oock fons 
ber De felbe Des Hertoghen ban ieu 
burghs faechen dn * pe dn 
° inevende U Meer 
acc Db ij vast 


tem K 


Fol. 1o8. 


hemelt / fal belaften te maecken 1614 
et open en blyve / noch inpe⸗·⸗·⸗tk 
rjckel van beclammen te wozden. 


— — 
— 


— — 


— 
— — 


— 
2 


— 


— ERIKS 
— — 


— — 
ie 
— — 
Ti En —— 


— 
— — — 
— — 


— — 
— — —— — 
— — — 
— —— 
— — 
—— 
== 
— 


ze 

— 
— 

— * 

— — 


— — — En 
— En — — — 
RE 
— — 
— 


In. 
— 
— 

























































idd : 


—— ke * 


—* 
— 


es nt 
 v J 

ad J 
vern EA en Md 


tT 














* — —— ⏑⏑⏑ 
ica : BA inn ll ze — — 7 zi J * — AR —* hd 
— J g we * a‘ F * ne | 4 « 
Ne „$ nek - 1 Ann DE 
mn * ne — — me — — — — — — — 
Li A — — — En = u — u - Ten 
| $ 


walk 
ke hl 
























































4 | Nederlanc{che Hiftorie 
BR 614, | 

AN ve ERNI HIG in deſer ſaecke bp Den Weeren Ambaſſa⸗ 
— EO 0 ee Deucg ghehouden was:ende dat hare C. E. 





Vk BEE 09 In evenwel ban De Pieuburghſche zyde bet 
EE eb A: 9 beſſupt ban deſe handelinghe wiert uptge⸗ 
ij ſtelt / was / dat be Maxquis Spinola niet en 
HR begeerde Wefel re ontrupmen / bong dat de 
HE BG 0 vatíificatte banden eere Churſurſt van 

ils Heerik Brandenburg foude wefen in gebracht ſeg⸗ 
| ghende be felbe Marquis / dat hp ban een 
peder ghehouden foude worden boog eenen 

Nefcio, vat is / ou wetendẽ / ende in (weerelt 
ſaken anerdaren Man / indien hpop de be⸗ 
loften in d'artücktlen begrepen / ende Die 
| vanden Meere Prince van Brandenburg, 
J—— welcke geenſufficiente Procuratie tot deſe 

| BT handelinghe en Badde, fcude fn garnifoen 
ike upt de voerſchreben Stadt trecken / (ander 
in olie vele verſeckeringhe / ende Dat ntet alleeulijch 

EEA END fijne reputatie Daer Door foude Wogden ge 
RE kn quetft/maer oock ſyne quaetgumers occar 
Ke, Ah OOMRD al fie am hem te flelles in de quadegratte ban 
HEREN ſhnen Coniug ende Ertſhertoghen. By Des 
fe ſyne opinie bicef De voorſz. Heeren Mar⸗ 
quis perfifterendesniet tegeuftaende bp den 
Weeren Ambaſſadeurs volcomentiijch ver⸗ 
—J toont werdt aen den Heere Peckius dat het 
—J8 voorſchreven voorgeven ongefondert was / 

| * ſunde het grief ban De Ertſ⸗Hertoghen ge? 
ef repareert fo haeft alg het volck bande Weer 
J ren Staten upt Gulich ſoude vertrocken 
Ji bad OEL (u / ende die veſtinghe ghedemolieert / DE 

ARE Wertoge ban Nieuburgh genoegfacm fou: 

1 ol MRI be berfekert zijnde teghen Brandenbuzg / 

—J—— als ten Weerfpden Het volck van oerzloghe 
J | afghedancht (oude weſen / ende ſyne Doos” 
he ts BRE luchtighept gheſtyft met het faveur ban ale 
ant ie le die D'arcicuten haden ondertephkent / Die 
Hb NA hem ont miffelgeh fauden bevallen / indien 

| Be Beere Churfurſt wepgerde ofte ſwaric⸗ 
heyt maechte ten beftemden tijde De vatifte 
catietefenden. Patdaerbeneffend guam 
in confideratie / dat binnen ben cit verſpro⸗ 
ken om de ratificatie over te breughen / vele 
ſaken konden toevallen / Hie ooc bupten den 


EE ME 


— 
— — td 
— 


— 0 ADI be anberg miet enhadden connen procederen / 
KBE et VERT ban (uadien de partpen onderlinge niet en 
KHE AAO ee hadden connen verdraghen) metten ghenen 
OOk bie De Princen in de Poſſeſſe van de Lau⸗ 
8 AM hd LOER A den hadden helpen fEciten/ weſende een lich): 
bios UU CMO Ae Bled aem bau ober langhe tfamen ghevoeght / 
Le APD CRINT ed ade ke concipieren acticulen / volgheus de welc⸗ 
PRC SE ke hare Boogluchticheden de voorſchreven 
Deed Ta ONDO: Taudent' ſamen in xuſte ſoude mogen adr 
A— 
HS He gheſchiet. Wet pyincipaelftepoinct waer op 


Het vijfendertichfte Boeck. 


ban groot Beittanien / Dat be rechte Wend | Wille beg Marquis ſouden connen HELD 1D ha, 


ſaken dat Weer alg Dau niet en (oude WOI 
ben ontlaſt bau het garuiſoen / alg daer ed 
ren / ſyne Doodt/ ofte Die ban de Eertſ bef 
taghen / ofte van ben Conmg van Spaen 
en/meuterije onder de Doldatd, Dit matt 
tede aentmefende gedeputeerde UPE 
Hants Stenden feer perplex / ende fochten 
| middelom hem geruft ee fleiten / ker epnd? 
de Landen op Het ſpoedichſte mochten gie 
| nieten de bzucht ban de mepninge der BEL. 
ren Ambaſſadeurs / ende van de article 
€ 


miniſtreren / ghelhck ghemeender hant Wag voozſtaende / Dat foo verre by ben eenen 


anderen Prince Be ratificatie uiet en WELD 
oberghebracht ten beftemden dagh / ſy up’ 
ben den genen Die in ghebreke bleve/ niet en 
ſauden kennen voor haven Heere / noch CEV 
ghe inkomſten laten ghenieten ſoo lange 
(dat ratifacatie niet en ſoube inghebrat 
ebben. 

De Brandenburchſche commiſſariſen op 
den 17.Defer maent bolcomene procuraut 
ban Den Heere Churfucft op den Prince ſy⸗ 
ven Soon overgebracht hebbende / BP 
meiche ſhne Boorluchtighept tor defe es 
delinghe werdt gheauthorifeert ende all p 
gheratificeect wat daer in verdraghen El 
De Beflootcn ſoude worden / werdt De COP 
der ſelve gheſtelt inhanden ban den v 
ſchꝛeven Peckius, bie Daer ap ghecowmwunn 
ceert hebbende met den Wertege van IL 
burgh Marquis Spinola, ende Heulfche Dt 
ſanten / noch Dien about De Heeren Com 

lijcke Gheſanten gheviſiteert ende van — 
ghen den ſelven Hertoghe ende Marqu 4 
berfocht heeft bat Gare ꝓ. D. noch velgen 
den dagh haer bertrech van Zanten 
den uptftellen/ alfoo hp eenen Courier OP if 
voorſcheeven faechen afgefondé naer MU 
felalteupze Was berwachtende / Giet op 
volghde deg anderé daeghs den vooraoen / 
Den brief Des Hertoghen ban Pieuburd 
Waer tune hp berclaerde te vreden te 
d'articulenteacceptecen / mitg vat DE # 
venGefanten/ bp particuliere acte verclat 
inge Doen fouden/op de puncten begreptu 
De voorverhaelde memozie bp Peckius OV 
abegheben/ confenterende dat alle de VOP 
ſchreven articulen ſouden worden gheere 
teert / foo haeſt alg pꝛocuratit ban de cour 
forftinme ban Brandenburgh overgelevt 
ſoude wefen/ban alſulcken inhout / als it 
van fue Chuerfurftelche Haochept / * 
alg doen mede gheerhibeerk Je ende DE J 
Weeren Ambaffadeurs in der beſter fo⸗ pd 
gbefien is geworden niet anders bebt 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
es e courtes 


Images reproduced by y of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 











Rh Ra Ra Ten EB Tee 


— 


ee en en — RE B NR pn 


XE Kamen e em 


Wenfchte uptrom ſte foude wozdẽ gebracht. 
eekius op den 19. Ditta Be voorſchze ven pzo⸗ 
curatie ban de Reurforſtine ter Bant gecre⸗ 
ghen / ende die metten Hertoghe ban ieu 
urgh ende Marquis Spinola tor Weſel gez 
Ommmuniceert heboende / des daeghs daer 
9 tof De tfamentlijche Heeren Ambaffa: 
eurs ghefept Bat fyne Borſtelyene Door 
Uchticheptop ve felwe procuratie met DE 
Wecutie van De articulen foude laten voort · 
geen / ſonder nochtang boog die tydt eenige 
(cOzifteliene dectaratie dies aengacnde mes 
ble breughen / Dan verclaerde Dat ſyne 
luchtichept Die metten eerſten faude o⸗ 
erſenden met aggreatie van de articulen⸗ 
Oder De boorbefproocheu Conditien / ende 
dat de Steden des lants ſouden ſwee⸗ 
en / Dat fp deu ghenen Die teghens de arti⸗ 
endoen ſoude / ofte De ratificatie van fB 

í Pincipale / binuen den beftemden tijt van 
8 Weechen nier over en leverde / voor ha? 
en Deere niet te futen hennen, verfoechen? 

€ KE Dien epnde de voorſchreven Peckius 
Kl bie Hieuburgſche Comnuſſariſen / ende 
tachtende bp he Weeren Ambaſſadeurs te 
Me Goet binden/ datde Dienen daer op 
IN En worden vergadert. Waer mede dan 
me0fte xe bagen te vergeefs ſouden daoz⸗ 
ge tOjacpt fijn gheworden, Wan gevoelen” 
he At De Boorfc.combitie Den Weeren Am⸗ 
Abeurs niet en behaeghde / ſynten leſten 

CE heet aenporrens daer toe ghebracht / 
AU ſp Den twee en twitechſte Ditto aeu DE 
onee, Ambaffadeurs ban 3Dzancht geh 
ghelevert hebben de Veclararie Der 
Betogben ban Aeuburgh op De aenge 
= Wgbe van dea cticulen / ghelyck Die bp 
Deet. €. waren ingbeftelt / ende nan: 
le Veere Peckius aen een glaemogie in Ec ſtel⸗ 
8 ban het ghene te doen fout / om (onder 
fonw der Dilacp te cord tot Die executie / doch 
b Me a plaerfe van bien aen de Beecen Um: 
Ì Sffadeurg oper feker fozmuer Ban DC bee 


een, Wetche De Generaslg van bepde leg · 


bh: 8 fouden doen nopende Det uprtiecken 
gie Garnifaenen upt De, Stedẽ ende van 
ADR upe Den velde / ingheſt elt zynde 

DER nacm ban den Marquis Spinola, 
aerteghens bp de Ghecomtmitteerde der 


err Dtaten ghenerael gheconcpieert 


fén DE een ander fozmitier op Den naem Lan 
Drincelche Ercellentie:gheapprobeers 


Ep de eren Wmbaffedeurs / Die Het (cle 
MBeere Peckio overteverden om De Bepe: 
We van dier fpde se nerwolghen. Op bet 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Ü 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
0 


| Onder de regeringhe van Philipsde derde. 
pende Dan bat de handelinge nu tot een ge⸗ 


epnde Han November wierdender faa bp 


den WeerePeckio als bp de Pieuburgfche ne 


boortghebzache berfchepden onghefondter⸗ 
de fwaerhebên/ om te beletten/oft ten min⸗ 
fien te vertrecken De rrecutie Gan de acticus 
fen bp De Meeren Ambaſſadeurs ingbeftels/ 
ende nubp be Princen van Brandendurg 
eñ Pieuburch aengenomen ende gheteyc⸗ 
kent, Waeromme de Heeren Contugljcke 
Ambaſſadeurs goet bouden/ met boog- Wes 
ten ban De PnionsBefanten/en De gecome 
mitteerde uptde Weeren Staten Generael 
tfameniaen den Hertogh Lan NDieuburgh / 
eff eick befander aen Den Maxguis Spinola te 
ſchꝛyven deſe naervolgende brievẽ: Pie Gaz 
reẽ. E. geſamentlyck ſchzeben aen DE Hers 
toge ban Nieuburch / was aldus lupdendes 


M Jjn Veere : Als mijn Heeren uwer 
Drs. Ambaſſadeurs ong over · lever⸗ 
den uwe Aggreatie op De Articulen ban bet 
Eractaet vau accommodatie tuſſchen uwe 
hoocheyt ende mijn Heere Den Pance ban 
Syandenbozhh/ foo begeerdenfe op ous / das 
wap metten eerften ooch fouden intrecken 
bie banden ſelven Prince, t'Weick gedaen 
hebbende prefenteerden wy de ſelve giſte⸗ 
ren morghen aen uwe boopoembe Ambaſ⸗ 
ſadeurs. We welche Die gheſien ende ghele⸗ 
fen hebbende / ons berclartden anders geen 
mangel Baer inte merckẽ / dan Dat De voo⸗⸗ 
ſchreðen Peince daer in gheen vermaen en 
maeikt van ſyn Erfgenaam oft vecht Daer 
toe hebbende. Waer op wp Gem verthoon⸗ 
Den/dat weſende een ſooue Des hupſgeſins/ 
ende in deſer false niet handelende Dan u 
gualitept ban Procureurs van mijn Weer 
rébe Churfurft ende me Prouwe de Chur⸗ 
furftinne fijn Dader ende Moeder gp noch 
ghemacht noch behoordt en Badde De ſelve 
Claufele daer inne te voeghen / pooꝛaene⸗ 
Wein een Tractaet proviſioneel / Get welcke 
niet alleen nieten moet ecruwelgck ſtadt⸗ 
qzjpen/marr hebben ooch uwe Hoochedes 
felve ong berrlaert het ſelve metten verfen 
te willen epndighen boog beflechtinghe van 
De hooft-faker t'fp bp middelen ban vrient⸗ 
ſchap / ofte van rechte, Behalven dat De ſel⸗ 
ve ctaufele wel falmoghen begrepen Mod 
in de Hatificatie der ghenen upt crachte DE 
Welcker volmacht hp procedeert / ende Dak 
derhalven defefwarichepdt ban gheender 
waerdeen was. Naer over niet te min DE 
feloe nwe hoochepts Ambaſſadeurs persie 
ſteerden de boorfchzeben Aggreatie niet te 
aenveerden / tot na dat fp ghefien BRS 











En ** 8 n \ 8 — 2 
— — — En WEE NE ett 
— — en — ⸗ — — — — 
Ee - RPR Ed 
— — — — * 
— 
— — 


* 

Ss 
— — 
— — 


——— — 
EEn 
— 


4 
— — 
— ge — ẽ —— — — 
— — — nes: E â : — — — — == — 
— —— — ES * — — SE — — 
* * * * — — * — 
— ten — — mi — 
— ln . * * — E Ee — — — — 5. — — 
en mh * — — — * — — = One ef = : en Beer — — — 
— ? ES — — 
me g — = — — — — — — — * 
PER — — — — — — — EE E — — 
— Ege 5 — — zal & _ * * 
— —9— pmen tene en Ee cr ES ee - - — —— 
F y EEE 7 - — 2 8 8 Í 
me ii tiek nn zak ze — — — * == = 5 | 
_ — — — 5 : 5 — — Ee ff 


* 2 2 
0 ———— — — pr — 


ne — Ea 
* — 
— 9 * — 
gn —— 
2 — 
— 
EEE 
—— eN = 
— 
* —— - 





er GE EE 
⸗ pn 


Nederlantfche Hiftorie 


melten eere Preince. De welche ong De 
namiddaechs ghebracht Wwefende bp fue 
Ambaſſadeurs/ alg oocn gheſien ende ghe⸗ 
collationueert bp Die ban uwer He.ſo begeert, 
denſe Dat Wp haer daer van een Coppe ſou⸗ 
bentepchen/tot ghetupgeniffe dat fp be fel: 
vegheſien / ende ſich daer mede vernoecht 
ghehouden Hadden; Bech De ſelve Coppc DP 
bun aenghenomen zhnde / en hebbenſe eveu⸗ 
wel niet ghelaten vooztte varen int wep⸗ 
gheren vande Aggreatie des voorſchreven 
Hrincens / over Get Cractaet tuſſchen uwe 
hoocheden aen te nemen / haer altht ſtooten⸗ 


de Originale volmachten vanden voozghe⸗ 


| ende behonzende bpuwe Hoocheden gt! 


deaen t'ooopghewende manghel Lande, | 
boopfchreven Claufe / ende ong voorders verfwojghen/Dat de haperinghen ende uit 


aenfeggheude / datter neeh feechere andere 
Pointen tuffchen uwe Hoocheden te bſlech⸗ 
ten Waren van Dingen in het voorſchreven 
Eractaet niet begrepen. Wan welcke Pos 
incten nochtans (pong gheen verclaringhe 
en deden / noch metten monde zoch bp ghe⸗ 
ſcheifte. Baeromme wv uwe He. niet en 
connen verborghen houden / dat Wp ſodani⸗ 
ghe Proceduren ſeer vreemt gehouden heb⸗ 
hen / namelyck dat fp ong aeagbefepdt heb» 
beu niet voorſiẽ te zjn ban volcomene P30: 
curatie / felfgt om be voorſchreven Aggrea⸗ 
tie / als Wop haer Die Preſenteerden upt on⸗ 
fen handente aenvaerden / temeer om Dat 
wp gantfch gheen mangel dat in bevin: 
den / alg oock dat naedien Get voorſchreven 
Ervactaetbefloten / ende ten weder ſyden 
bpuwe Hoocheden voor goet ghekent is/ 
men ons uu voorhout een auder gheheel 
nieu Tractaet bp oer Gant de nemen / Waer 
kane wp ghereſolveert ziju inn geener mauie⸗ 
reteteeden/ de wijle Get alreets gemaechte 
Eractaet ghenoechfaem ig om Defe Lanz 
Den in ruſte te houden/ iſt anders Dat pege⸗ 
lijck Daer nae haeckt / ende haken De ſommi⸗ 
ghe uaer pet anders foo en ſoude Get ner⸗ 
ghengtoe Dienen te treden iu nieuwe Doop 
flagen/ De welcke Ban Deenen ſyde gheftelt 
zijnde / verfchepden andere ſullen met haer 
treché van dander ſyde. Men heeft ong ooc 
gheſept dat uwe 9:.begeerde het voorſchre⸗ 
ven Cractaet geratificeert te hebben bp de 
Stenden ban deſe Handen ſolemnelhck 
bergadert/het welche naemaels (al mogen 
gheſchieden / indient noodich is / om uwe Ht. 
te vernoeghen. Macr foo veel aengaet De 
uptvoeringhe deg (elven Tractaets / Waer 
koe Be thdt perft / foo ghelooben Wp altefar 
wen/(elfg volghens t'adbig ban mn Deer 
Peckius bat de felbe Stenden / die hier ter 


| 


Het vijfendertichfte Boeck. 


ghenwoordelick in geeoten ghetale upt al: if 


te De Pzovincten berfamelt zijn / mogen 


authogifeert te mogden/bequaem zijn 08! 

Dé naem van alle d'andere, te ffaen over een 
banvdelingge vaer niet min aen en haug 

alg de ontinftinge uwer omderfaten van dt 
jammercu tú ellendichedë die fp Iden DOO 
oerblijven van de twee leghers / die Ga 
uu ban falanghen tbe Gerwaertg opeten 
ende niet laugher enconnen bijven (ond 

hun uprerfte verderff / Dan het welche WP 
gheen getupghen zhu willen / noch onfe DEL 
faoné daog onft tegen woordichept datt ach 
fchuibichh maechken / uwe Br .niet en ſullen 


ſtellingen / die Wp fien dat gebruyckt WOI 
om de boorſchieben upt boeringe te vertte⸗ 
&en/ong tot verdriet fkveckcn/ welck deg he 
grooter ig/ om dat nag eenen langheuth 
eude veel acbepdtg bp ong upt gocder GUL 
negenthept inden naeme van onfe meeſtet 
tot ghemepne bernoeginge van uwe IDC 
heben aengewent / ef nae Dat wp uwe fak? 
ghebracht Gebben in foo goeden ſtaet alg ſe 
foude connen weſen nu daer anders nitt £ 
ontbreecht Dan tgene tuffchen u bepdeube⸗ 
(loten ig uyt te boeren / meu dagheljcrt 
beengt felkere ſwaricheden die gamſch gE” 
wen ſchhu eu hebben / fao dat wp ghedwon 


ghen zijn te twöffelen/ oft ooch De opzechtt , 


mepninghe van bare Maieſtepten in deld? 
fanegbefeconbeert/ende by gheftaen WO 
ghelück ſp / omdegaenftcng wille cweick 
foo uwe 19: weet De tuſſchen ſprekinge DA 
foo grooten Monarchẽ weerdich ig, wel De? 
hooꝛde. Daerom iffet dat wp u biddens 
pefef waericheden te Doen ophoudẽ / die 


wiet Weerdt en zijn ſelfs voor een ure tndt⸗ 


Dit goede werck te achterhouden / aenhe 
welcke uwe ld. can oogdelen of oock —* 
mant ter Werelt meer ghelegen is alsu 
ve / foo dat Bet onnodich zijn ſoude u DE ud 
benen Haer ban voor tedzaghen. BWEM 7 
iudien t'haer belieft, fal ooc De tegen wodt} 
dige brengerg Doen Gebben een —5 
De Acte van Aggreatieder voorſchrevt 
Heeren Princen Ban Bzandenburch/ OP 
wer bepder Crataet / de welcke wp u ov 4 
fenden/volgheng de approbatie ong bp UL 
Wr.felve ghegeven / ende bj ong aen de B, 
baffadeurs vanden (elven Beer Pzinct be 
bandicht / Welcke fendinghe Wp niet 
fouden behoeft hebben erpreffeljc aen je 5 
De.tedoen/ indien uwe Ambaffaderns U 


Hog DOL 
voozſehzeven Aggreatie hedde ee” roan 






\ 
4, 











zl é b 
AK 


ens belooft Geboden. Eude foo wp pinmers 
it miſnoeghen futen moeten hebben / Dat 
sld voorſchzeven brenghers tot ond we⸗ 
— ſonder recepiſſe met een goede DET? 
ckeringhe oger bp van deſe fake / eude Dat 
onder upt fel gebjerlijck te eyndigẽ / ſo bidẽ 
N DP uwe Be fici sc willen laeten Boogfkaen/ 
at Be weerdichept van ouſe Meeſters / EN 
erere ban oufe auipten aug raden ende be: 
wingẽ ſuhẽ Haer te bevrydẽ ban De clepn⸗ 
Achtinghen / Die fp vaarraen door ong lan 
Ger onñutte verblf alhier foudé ander waor: 
Jt Du / ende hun te gaen aendienen ende 
wyſen ghelyck ſp oustfeiwen noch ter 
euwoorzdeltzen ozvinrten / op Wat boet 
de hae berre men dit Cractaet ten goede 
an uwe hoocheden Geeft counen breugen / 
oo haeſt daer eenighe refolutie fal genomen 
Ohopb'een maniere of op d'andere / ende 
Wet eenen wat wpupt Garenamen ghe⸗ 
Aen Bebben, tot beveftiginghe vanden al: 
emepnen vrede vie Wop weten dat fp Wel 
etefolbeert zr meer ende meer te verſeke⸗ 
Be lende niet Dat in hare macht {p daer 
Ee ſparen / eude verwachtende een goede 
kh € beerdige antwoorde van uwe Hẽe. ſul⸗ 
Wp den Schepper bidden / dec. 


Briefby den Heere Ambaſſadeur 
Van Vranckrijck gheſchreven aen 
Marquis Spinola. 


D Yn Heere, nademael 
wy ghecomen zijn tot 
&e het ghene dat hare al- 

) ler-Chriftelijcxfte Ma- 
jeiteyten ons bevolen 
hebben in haren name 
e en „ ende dat door de be- 

Bheerte dieſe ghehadt hebben om te 

Voldoen de ‘menichmael verhaelde 

Verfoecken aen hun ghedaen by hare 
Crenilime Hoocheden ftreckende 

OM te maecken dat mijn Heeré de Sta- 

fenvan de vergenichde Nederlanden 
are Garnifoenen foudentrecken uyt 

Wich , ende nademael de felve Hee- 
ten bereydt fijn foo uyt die , als uyr alle 

Adere by haer inghenomene plact- 
EN te vertreckefi:So hebben wy oock 


— 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de de rde, 
Cohen gelijck fp ong onder hare hanttec⸗ | vanwegen hare voorfchreven Hooc⸗ 


heden met gheljcke volveerdicheydt 
foude volbrenghen de conditien waer 
op de authoriteyt van hare voorfchre- 
ven Majefteyten foo vrymoedelijck in 


| defe handelinge gebruyckr is gewor- 


den,ende dat menter felver tijde oock 
foude wech nemenalle de Garnifoe- 
nen die men uyt haren name daerinne 
gheleyr heeft, te meer,omdat wy een 
accoort getroffen hebbende tuffchen 
mijn Heeren de Princen van Branden- 
burch ende Nieuburch , by hun inde 
alderbefte forme gheapprobeert, ten 
eynde dat hare mitverftandé geen na- 
deel meer en mochten veroorfaken, 
noch voor hare noch voor den alghe- 
meynen vrede , van nu af volceoment- 
— hebben t ghene ons 
te volbrenghentoe qnam. Alderefte 
mijn , Heere, hangt nu aen uwe Excl- 
lentie,ef daerom bidden wy u gantſch 
toegenyechdelijck daer inte gebruyc- 
ken de macht die ghy hebt , fonderrte 
ghedoogen dat foo grooten goet lan- 
gher uytgheftelt worde door middel 
van fekere conften diemen onsdoet 
blycken , waer van wy wel ghelooven 
dat de meyninghe van uwe Excellen- 
tie heel verre verfcheyden is, maer de- 
wijle fyeven-wel daer door achter- 
houden wort,ende dat wy fien de ver- 
vaerlijcke confequentien die daer uyt 
op verfchey den mariieren mogen vol- 
ghen, foo heeft ons gedacht dat wy u 
motten bidden, gelijc wy gantfch toe- 
geneychdelijck doen, dat ghy daer ine 
ne wilt verfië, te meer om dat wy uyt- 
ghedruckten laft ontfanghen hebben 
van hare Majefteyten. defc fake op het 
alderfpoedichtte te eyndighen, inde 
welcke het hun grootelijcx aengaet 
te moghen fien, foo om de forghe die 
fy dragen voor de ruſte van hare vriene 
en ende ghebueren,als om dat hunfo 
merckelije vele daer aen gheleghen, is 
niette gedoogen dat de felve rufte ge- 
ftoort werde. Wy ftelden overeenighe 


t | — 
ot noch toe altijt gelooft, datmen daghen ons vertrecvan — op 
ere — Belt ope 


He 7 
x 
dake > 


dn ie 
— 
* 


— — Ads * 

— —— 

— — ne ae es 
— 


ede ik 
Dn — “ Ter wedt 
re SET ad —— el 3 * 
— ie PA ld 4 
——— benk 
En » ma er rij a 
N Be £ 
vw Ee 


| 


at 


* ⁊ 
x 


EN 
De 


_ if 
— —— * — 
— d En : 
k 5 —— of ï 
* a aa \ — 


Fol, FTO - 


1614, 


—i ED GD 


> 


ven EA het Kar 


J 
a 


* — 
—4 


— ed 










— 


Er 


E ze ikk 
— 4 
— J 
En 5 

Zak Á 

EU 
— — « 
* EN 












































il 
—0 
—49— 
—— 
Mlt 
44— 
9 
di 
Hi | 
—3 
AAE 
Wes, 
| 20 
1u ' 1 
bi 9 
| 
ht 
| 
tl 
4— 
nils) 
99— 
—5 
lef (U 
BI 
Kit 8 
Els 
(4 
zu 
ra uint 
J HN 
lk 
Al Lat Lie 
ij 4 
he — it | t | 
ia tst bit! 
J * — Hi 
J N {7 F J jd EES wed 
EURO t AI 
it 
1 Hes Hi 
LE IK BEND. PA 
EE BE RDE € 2d 
( HL Î J 
J 93 
—9— Ki 34 
LE AE Or 0 
—* * — ** 
4 44 1e 
Î 1 Kb « dE Et 
LE BL 4 Iu 
TE Wd 1e ha 
Î £ H ke! — Een be 
î E rib J 
wi EE (Harn 
Ie Pi À J 04 Ki 
11 
tt — de ser tt 
BEDEKT Het OM 
EEE RAD BEL 
E 4 CAPE chil 
MEN EE 
hd * ' jd H v 
AAE OE APEL « 
| Bits HECO 
BIER! oet 
ip | \ en, ERO In 
ri 4J hi} t T 
BTN CT VREES 36 
if J Haut TD 
— 9 
1 Î Kili ‚| ‘ 
4— orb HEDEN 9 
KEI ï ER zink, —1— J 
LE HEN wit 
be 1 EE ga 
' 4 Was} & il Eh He 
Eri Î kee Á ) 
Kik Er welt 4 
TENEN: TO Ik Bb 
Ho OREL 
4— 9 
bai RNL BL Blkeail Da 
El Hi —* 
9 J died 
oee dik 
Ee * Je 
halt 
— 
* 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 
Ee: 40) 


— — — —— ve —i 
I * 


Nederlantſehe Hiftorie 


1614, hope van een veerdighe uytvoeringe 
— des voorſchreven Tractaets, waer van 


wy ooc hare Majeſteyten verwitticht 
hebben.Maer nu en connen wy fonder 
leetwefen niet aenfien noch ſy fonder 
onluft verftacn,dat het felve noch uyt- 
gheftelt wortop fckere fwaricheden 
die nieteens aenmerckens weerten 
fijn, Wy dan bidden uwe Excellentie 
nochmaels de felve afte (nijden , ende 
fich te verwerven de eere van het vol- 
voeren van defer fake, midts noemen- 
de eenen fekeren dach tot de uytvo- 
ringhe vant’ghene gheaccordeert is, 
om delegers ende garnifoenen te doë 
vertrecken,anderfins door ons langer 
verblijf alhier,foude ons verweté wor 
den dat wy die waerdicheydt van hare 
Majetteyt onderworpen maeckten eẽ 


fulcken verachtinge die haer verftoo- | 


renfoude , ende waer van het onmo- 
ghelijek fijn foude ons felven te excu- 
feren. Wy hopen dan door de weder- 
comfte van defen brengher , eyntlijck 
te verftaen den wille van vwe Excellé- 
tie , overt'ghene voorfeyt is, op dat 
wy volgensde felve,een eyntlijcke re- 
folutie mogen nemen;naer uyt wyfen 
onfes fchuldigen plichts, ondertuſſchẽ 
fullen wy blyven,&c, 


Brief van den Heere A mbaffa- 
deur van Groot Erittanten aen 
den voorfz, Marquis Spinola. 









xcellenſte ende Door 
5, luchtichfte Deere / om 
3 uwe GExcellentie Nniet 


hdhet verhael ban de om⸗ 
—E ſttandicheden / ghy weet 
alles watter ghepaſſeert is / ſedert 
dat wy tot uwen verſoecke alhier ſyn 
verbleben. Ghy weet oock bat Den te 
genwoordigen handel alreede fo ber: 
re ghebracht is / datter gheen middel 
meer overghebleven en is tuſſthen be 
ruſte iñ afbreuke ber ſelve. Deeg niet 





ne datter geaccoe 4 
ſyden beſegelt is te verlengẽ / ofte DIE 
teffens om te ſtaaten / derhalvben / DE 
wole gegelÿc Dienacr al is hp ſchoen 
met andere vergeſelſthapt / een beſon⸗ 





mopelijckte vallen met 


Het vijfendertichfte Boeck. 


teghenft acnde fien wy datter alie da’ 7 
ghe nieuwe fwarichevekeng gantſch 
vᷣreemdelit wordẽ ingebracht omt BE 
weert / en aen Wedert 


ke 


der infien Geeft opde eere des ghenen 


bie hem ghehiet/ (ao heb tek £'gheatdt 
mijnen fehuldighen plicht te fyn uwe 


Excellentie met alle Gehaaslijchte eer⸗ 
bievinge indachtich te maken / dat IN? 
bien Bet uwe mepninghe is be inghe⸗ 


ghelyck Beter ſoude gheweeſt hebben 


t felve te doen / ſonder de weerdicheyt 
ban mijnen Sereniſſimen Heere / EW 
de Die van fijne Croonen te verabuſt 


ven met een deel ophoudingen alhiet 
boorgeballen/ende met foo veele NDE 
foo dickmaels berhaelde beloften aen 


ſynen Conincklcken perfoon GU! 


Daen) hidde dactamutve Ercellentië 
niet alleen met hare groot moedit⸗ 
hept / maer oock met bare voorſich⸗ 
tichept ende oprzechtichept fich te DE 
raden / boe veel Batter aen t ghene dat 
noch te reſolveren ſtaet ig ghelegen· 
Waer mede /8c. 


Als de Marquis Spinola deſe 
| Syienen ontfanghen hadde / foot! « 


Naechoc ho ſich / dat hn in de hande⸗ 
linghe bedrogen was / eñ 


* 








* 


datmen met 


dalt 
Ee 5 © 
An 
* 


nomene plaetſen te beheuden Het MOP 


—— Ks: 


ll 


hen 


hem ter gacder troutwe niet en hadde 


gepracebeer t/ befehuldigenbedie BAL 
Bzandenburgh / vat ſy be Procurati⸗ 


te Tanghe hadben achrerghehouder/, 


ende ſegghende met hooghe Weorden / | 


ſoo verve ten weder ſyden geen @ (LAA 


giers werden gheftelt vat hp Wefts — 


niet en ſoude verlaeten / om bant HPL 
tretſten van Gulich verſekert te f ju, 


maer foo be Oftagierg/ ſaterdaeghe 


binnen Santen quamen / ſoo fouve BP 


meten fijner des maendaechs VEL 


tretken/ ende des donderdaechs DALF 
aen Wefel ende alle andere piaetſen 


rupmen. Den Hertoch van JIE 
em Hertoch — 






Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninkl ike Bibliotheek, Den Haag 


444 B 20 








il” ud 


' it 


— — 
7 


| / ig 


—— 




















































arly European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 


Images reproduced by co y 
444 B 20 


— — — 
v ih 


56 
* KIRA 
\ man idd 
1 if 
— wa 
RC PH 
+ J 1 le 
M u ie * 
KE 4 
0 A DNR | 
‘ ke Î hips 4 sep, 
[AP Ik J 
Je PAL 
LP Vo n Ol 
| HRM (LNE 
, AN à it 
J Mode END 
, Mid, KAMER E 
J w | (or 
En nf et 
J vk —9 Al tf ue an 
{ *8* Mie fb 
kn 34 TUNE 
will en nan 
BENEE — 
— 
EVEN be BI 
# id hub | | Bd 
(if . f bd IN je! 
N U vid reich, 
\ Ie ARE: Ehhh — 
vi 1 * Like 
' J Well ee Ko) 
Ei] x — Kid ee 
| #. —F if 
hihi ik, eh 
hie pt * 9 
B, k Mi 
Wen, Pi 
4J 
— et 
f 4 err 
4 Pi U ’ hel ' 
4 bel HAND 
ie 0 IE 00 opdr 
49 4 hi 
‘ 1 hi * 
t * 
& ! gebr 
bid / » 
\ Al bi 2E Ld 
ë Bd k 
| — pt 
« J —9 * 
ORE — on * 
. 
J abi * hi 
‚| * hts 
— cf hd 
HN oke, He 
N 8 /48 1 
J if. ⸗ 
. ‚ —* in 
: df ar belden gil 
Ji rr, 
i Ĳ 4 
9J 
ey 
Ì * 
BE ie be, u 
| Hi hi 
Ms bid. 
kj u 
dk 
; ld 
A J BE 
é ij „kr wi 
* en * 
mn de 
” Í : s 
Ì é nu wt ld “. 
4 „| „ Uk 
8 ' ke 
1 
Kl iw * 
ks 
KS Hd 
di n The n 
1 k Ĳ 
1 Fe 
pij | 4* Lel 
“ LDA Er 
‚Mm Ld * 4 
——— ik 
— leds 
Wd EEE Iet 
De | A ed 
9 * if u * 
sir AN 
he Ap * 
U 8: CO i 
il H ve ijd Li | 
—9 — 66 
* 
94— *8 


—— — 


— 
OK 4 
7 * 
en: ka 
— 





— r —e ñ⸗, 


Nederlantfche Hiſtorie 
women ghelick get inder waerheyt WAS 


— boog geſochte dilayen / ende hebben De voor⸗ 


noemde Gheſanten bejegent met ghelycke 
redenen akg wp Dier vazen beſchzeven heb⸗ 
beu ende unt hare bzieven te fien zjn. Endt 
omeen affcheptte maken, hebbeũ hare €. 
E. den Heere Peckio , Hen Nieuburgſchen / 
ende Kandt-fienden tot Santen overghe⸗ 
levert han turden advys opde forme van 
d'Executie des tractaets / het welche fp van 
ghelycke ghedaen Hebben aen ſyn Ercelen: 
tie bes Prince van Brandenburch / ende 
fn alfa met ſeer graote droefhept Der inges 
fetenen van Santen vertrochen naer Kees. 
Dan waer fp den ih. Deſembris eenen ers 
pꝛeſſen maer Spinola gheſonden hebben/ met 
De namen bande Oſtagiers bpſyn Ere 
lentie ghenomineert / volgens teerfte ar: 
Pekel van haer E. €. abbs op de forme 
ban orrcutie vanhet ghemaechte tractact / 
om Spinola te meer in t'ongbjelijch te ffellen, 
ſoo hy inabebzehe bleve ban ghelycke te 
Doen / ghelyck Gp dan in ghebreke gheble 
ven is. 


Den xxiij. Novembris heeft fijn Excellẽtit 
ordre ghegheven op bet ſcheyden des Le⸗ 
gers / rechn wel bytijts / want tuſſchen den 
xrij.ende xxij is den Ayn wel Lijf voeten 
opgheloopen / ende dat Geeft noch vier ofte 
vijf daghen lanck ghecontinueect/alfoa dat 
ger al het volck tfchepe conde gheraecken / 
foo Wwag Get meefte deel Deg veldts / Daer 
Der Staten LTegher gheleghen hadde / met 
Water beloopen dwelck die ſelſbe weecke fo 
ghewaſſen ig:Dat Get foammiger wegen cen 
ſpieſſe diepe boven het Lant gegaen heeft. 
Shn Ereeleutie met De Ambaſſadeurs 
ende Gecommitteerde Der Pzovinrien heb⸗ 
ben veel Gheſchudts ende andere Urichſ 
ghereetfchap binuen Ferg laten bzengden, 
Daer fpfelfg Waren / ende nae Dat fp op al: 
leg goede ogdze abefedt hadden / foo fijn 
fp van Daer vertrocken op Niemeghen- 
ende foo voordts ben ſtroom af op Hol 
landt / latende ſterck garnifoen binnen 
Fieeg ende Emmerich. De Ambaffaz 
Deurs hebben haer getoont niet wepnich 
tPonbzeden te zun / om Dat de Spaeuſche 
met haren loofen handel / daer foolauge te 
bergeefg hadden opgehouden. De Mare 
quig Spinola heeft ooch fijn Legher doen 
fchepden/Dat foererende in de nae fte Steden 
ber Dip Doyffendommen met harten aen: 
ceve / ende hp felfg nae Beuſſel repſende / 
Geeft Don Loys de Velafco binne Weſel ghe⸗ 


— — — — — — — 


ame — — — — — — — —— 






— — 


Het vijfendertichſte Boeck. 


laten / die Daer biunen ig ghecomen met (DY WINS. 


Paene Kupteren/ende coztg Gier na ig oot 
Deg Ritmepſter Boedberghens Compad) 
nie Rupteren daer binnen ahecomen / 
oock berfchepdene Compagnien te voet (00 
Dat het Garnifaen binnen Weſel Wel. DE 
Belft fkexcher ig geworden / als het verdrach 
mede zocht. Alg nu De handelinge tot Zat’ 
ten aldus afghebroocken / ende de Heeren 
Conghiycke Ghefanten ban daer verttoe⸗ 
ken / ende met de gecommitteerde der HEE 
ren Staten ghenerael in ſ Graven⸗ Haghe 
ghecomen ſynde / ſoo Geeft de Peeve van ke 
fughe,Umbaffadeur Beg Aller⸗Cheriſtelhtx⸗ 
ften Coumghs op den 9. Decembris 1614» 
ter vergaderinghe ban Be ſelve Weeren 
Staten ghenevael een memogie over gege⸗ 
ben ban feeckere poinctcn op de welche ſyn⸗ 
E.begeerde vefolutie ghenomen te worden 
bpde Beeren ghedeputerrde van De ſel 
Bergaderinge welcke poincten wp den AE 
fer alhier mede fullen vaogftelien / met DE 
antwoorde by be Heeren Staten 
Wet eerſte poinct was / dat be vatificatië 

cude approbatie beg Cractaets ban AAW’ 
ten / bpde Beeren Staten generael gE 
daen / hem mochte oberghele bert wogdeike 


Get tmeede / Dat de hreren Statenletten 


fouden op de middelen: Die fp dordeelen ſol⸗ 
ben beqguaemft te weſen om te comen toe 
uptboeringhe ban t'boozfc.tvactaet/op Das 
Gp wederkeerende naer Beanckryck / D fj 
mochte boozdzaghen aen föne Majeſteyt 
om ban haren tege daer ober te newen 
alſulcken refolutie / algfpachten fal gare 
weerbichepbtende Be qualitept der fact 
beft te betamen / ende op Dat De ſelve Dt! 


ten op tfpoedichfte Daer ban verwitti 


mochten werden. Wolgheng welcken DE 
mede dienſtich ſyn zoude te letten in WE 
ftaet ban bjede ofte oortooghe De Landen 
vande Cleeffche Sureffie bijven ſouden 
ter tr toc Dat De voorſc. middelen gierefol? 
verrt / eude in t' werck geftelt mochten woe⸗ 
den. Pat Dat Mons de Reffuge deſt propo⸗ 
ſitie ghedaen hadde ban weghen de Maſ⸗ 
flept des Nlier-Chgiftelderften Coniuad 
aen de Weeren Staten Genevact der DEE 
nichde Nederlanden / op den neghenden BEZ 
fer matndt/ ende de beoefe. Memozie datt 
op ſchrifte yck overghegheven hebben / DE 
welghemelte Beeren Staten / nae rijpe dl 
liberatie/ / ſyne Majeſtept wel oodtmoedt? 
lyck bedanckt van de continuatie fijner 
ningbijcker ghenegbentGept/ tot den we d 
vaert ban De. vaorfe.bereenichde it 


J 44⸗ 
ian ERGE TEMSE 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by co sy of Koninkl ike Bibliotheek, Den Haag 


444 B 20 








ere 
5 * 


Nederlantſche Hiſtorie 


1614. draghen was behoorlick te weſen / Dat men 





De alghemepne vuftera toecomende tyden 
wel verſorghen foude/fonder eenighe deure 
open te lagen tot diecabelpehe inconvenien⸗ 
ten / als dooꝛ Get voorſchꝛe pen imemen van 
Gulich waren veroorſaeckt / ſoo hielt men 
De voorſchzeven Ambaſſadeurs van uwe 
Majeſtept ende Brauckrijck alg Midde⸗ 
laers/ ander-mael voor/dat men uiet alleen 
en behoorde het Rrychſvolc upt de plaetſen 
aen Wederfijden aghenomente Evechen/ 
maer ooch te beloden van nu voort gheen 
plaetſen meer inte fullen nemen / Waer toe 
De Gedeputeerde van de vaorfchzeven Star 
ten miet eu Wilden berftaen / maer pzefen? 
teerden alleenlyck een ſeecker belofte van 
Den Pzince Maurits van Naſſou / ont og: 
pen intwijffelachtige ende inbindende Wp: 
fen van ſprenen / Die verfchepden verſtrickẽ 
De uptiegginghe onderworpen Waren ende 
Waer door de voorſchrevẽ algemepne ruſte 
geenſins en ſoude verſekert heboẽ gewecſt / 
gelyck uwe Majeſtendt gelievenfal parti⸗ 
culterljche te ſien upt de bp ghevoechde af? 
ſchruften van de beloſten aen wederſode ge⸗ 
Pꝛeſenteert / Waer ober men niet cn heeft 
connen accorderen Welche pzefentatien ick 
uwe Majeſteyt bidde wette confidereren/ 
ende Doog De continuatic van hare gacde of⸗ 
ficiea te maken dat de voorſchreven Staten 
vande bereenichde Landen tot ceden ghe⸗ 
bracht moghen wo2den / tot behoudinghe 
Bande voorſcherven alghemepne rufte/ende 
alfoo Defen nieuwen aen ag te boeghen bp 
De verbinteniſſen / Die my ban overlanghe 
Booz al mijjn leven ghemaecht hebben uwer 
Majeſteyts ſeer — ende gantſch 
toeghedaue dienaer / VVolfgangh VVilhelm 
Paltſ· Grave· Midler wijle datter noch tuſ⸗ 
ſchen de Coninghen ban Vzauckryck ende 
Groot-Britanpen/ alg Mediateurs ghe⸗ 
handelt wiert van de voltreckinghe des 
XRantiſſchen verdrachs / daer vañ inhet 
naeft-booz-gaende Boeck ghehandeit ig, 
heeft De Widder Digby, Ambaſſadeurs ban 
fyne Majeftepdt van groot Britanien bp 
Den Coningh ban Spaengien / uyt Madrid 
tn Date den 18. lanuarij deſes jaers 1615 ons 
Der andere woorden gheſchzeven. Dat de 
Cleefſche ſaken noch niet gheaccommodeert 
en zun / ende Datterfedert wepnich tijdig 
herwaerts eenighe opſchortinghe inde fel: 
ve ghevallenis / dat wytmen hiet De wep⸗ 
geringhe bp Bracf Maurits ghedaen / van 
te onder teyckenen ſeker Arthckel te vooren 
inde Conferentie ban Santen gheaccoz⸗ 


Het vijfendertichfte Boeck. 








deert, Des niet tegenftaende hebbeuſe hik UW 4, 


nas hunne mepniagte alten perfoonen uits 
berboert zjnde ban hare paffien / beoogt 
te vernoeghen. De ozdze hie fp / nadar it 
verſtae/ gheſtelt ende voor eenighe daghen 
dooz eeu expreſſen Bode oberge ſonden heb⸗ 
ben/ ig / Oele de voorſchze ven Gravt 
Mauritz niet en Geeft witten confeateren) 
Dat Get voorſchzeven Artyckel ſoude geſor⸗ 
meert worden / door het welcke de Conin 
van Spaengien ende de Staten vande 
vereenichde Provintien fich ober ende WES 
Der fouden macten verbinden hunlegerd 


opdat ſelve poincteenozdze ghefteit / DIE 


te maken baneenige Steden ende plaetſtu 
inde WVorftendommen Lan Gulicp endt 
Bergh, datmen hier te vzeden is / dat Heb 
feltse Sreijchel ten wederfpden verworpen 
ofte bp beyde parten gelpchelijc beveftic 
werde/op Dat men aen Wederfpde ofte BEL? 
bonden bipbe den inhoudt Hes felfoen WA 
tchelg te volgen / ofte ghelijcke vyphepdt 
—J tedoen t'ghene men goet vinden 
al/8c. 
DAmbaſſadeur deg Conincx vã Spatu⸗ 
gien reſiderende in Enghelant / heeft DIO 
pneu Dectetarig / defe naervoghende DEL? 
claeringhe ghedaen / nopende be voozrſt · ſatt⸗ 
ken van Gulich / Cleef / Ccc. Den Ambaſſa⸗ 
deur mijn Meeſter ſynen dienſt oodt moe⸗ 
deſyck vecommanderende aen ſyne Maje⸗ 
ſtept / heeft mo bevolen mijn Deere den CA’ 
merlingh te bidden / Dat hy ſyne voorſchet⸗ 
Majeftept Lan ſhuen t° weghe aendient 
Padien De Eertf-hertogheeenen expreſſen 
Bode afghebeerdicht hadde op den 16. DE” 
cembris, om fijne Catholjcke Majeſteyt tt 
berftaen te geven ben inbout ban het Crac 


met te brenghen / noch fich voortaen meeſter 


taet van Sauten / ende de particularitep⸗ 


ten van Dien nopende de Pzincé van jan 
denborch ende Ban zRieuburch;/ende dat DIE 
Pꝛopoſitit tuſſchen De (elfde Princen LOO 
gheftelt/van al!e fes maenden bp ghebeurtt 
te ver wiffelen ban Woon-plaetfergeen ſta 
grypen eu (oude/ alg mede dat de Marg 
Spinolagepzefenteert haddede Stadt IDE 
fel wederom te ghevenende te ſtellen ín DA 
ren vorighen ſtaet / dat ſyne Catholyckt 
MRajeftept Doo, bꝛieven van Den ſeſtenlanu⸗ 
arij tot antWoozde gefonden hadde / Dat * 
Eractaet tuſſchen Be voorfc. Princen ghe⸗ 
maeckt/ban goinct tot poinct (oude naghe’ 
comen Wozdê/ende Dat De vooꝛſc. Marqu 
Spinola De Stadt Weſel ende alie andere 
bp Dem ingbenomene plactfen / foude 9— 



















































Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest 
s by courtesy of 


ie 
| eproduced by y of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 


mages r 
40) 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninkl ike Bibliotheek, Den Haag 


444 B 20 





hd 9* „ er * * 
nn VE ETEN 


ae 


— 


— 







































— — — — pn J 
— — — — —— ——— pn 4 beed 4 






Par 


Nederlantfche Hiftorie Het vijfendertichfte Boeck. 


| (Np | verlaren fullen, ingevalle fy hare vrië- kl 4 
1614, onder mel seni dat het Conde | Voraren. bontshieacoten hulpe cole 
mogten welen. byltantdoen , wanneerde felve van op 
E Coninck van Groot? Byitanien | ccnighe partye , hety dan inde KEA. 
heeft hier op geſchreven Befe naer⸗ fchreven Landen van Gulich efi Clee 8 
bolghende antwoopde/ Berghefel: | oft elders in Duytſſant, ae nghetaſt ſou 
fchapt met cen bpboegbfel ende lis | den moghen worden, dat fy daeroïk 
mitatie op de voeꝛſchꝛeven Acte ban belof? geenfins en fullen wo rden geho uden 
te ban Alberto gheſonden. defen Artijckel ghebroken te hebbett: 
Maer indien de felfde Staten noche⸗ 
Ijn Heere,mijnBroeder,ende | ven wel jaloers ende naedenckendê 
Coufijn. Wy hebben uwen | blyven, foo bidden wy u, op dat vaag 
Brief van den 25. voorleden, | mers dit goede werck tot een gheluc 5 
uyt handen van uwen Amba- kich eynde gebracht moghe wer 9— 
ſſadeur ontfanghen, waer uyt wy fpeu- | dat ghy ofte te vreden wilt zijn ; * 
ren de contimuatie van uwe genegẽt· defe weynighe woorden,welcken 0 k 
LE OEBEN dol heydt totde betrachtinge van de rufte fen Agent u fal mede deelen,gevoel 
HEADER 0: BOREN J. van Chriſtenrijck. Wy hebben oock | moghen worden by u formilier , Te 
[BMD * Arsenale ontfangen van onfen Agẽt by u refide- | het Tractaet van Santen uytgö- 


Pd 


Te rende het formulier dat u belieftheeft | voert moghe — ien echie h 
MENG by ghefchrifte te ftellen. Onfe forghe | fteert „ het welcke des Sonne shet 
Wet en Bs dat dit verfchil geaccommodeert mo- | Spaengien wille fchijnt te we de ne Kk 
Ede ghe werden,is fo groót,dat wy de Co- blyckt by feker fchrift ons behan —9 
| pije van uwen Brief ende verclaerin- | by lijnen Ambafladeur , waer 18 
ghe inaller yle ghefonden hebben aen | onfen Agent laft heeft Copye te 
onfen Ambaffadeur refiderende in dé | veren. 
Haghe , hembelaftende de Staten in 
onfen name te verfekeren, inghevalle 
defe woorden uwes Briefs, Indien de 
Landen vvedlerom quamen te vallenin open- 
bare oorloghe. Als alleerdlijck {prekende 
Mij vande Landen van Gulich ende Cleef, 
ke —9 5 ende het woort'openbaye oorloghen,‚mo- 
SH ghen verftaem worden voor aenghefey- 
| de oorloghe ‚ eenich twijfel oft mifver- 
trouwen mochten baren in hare ghe- 
moederen,dat uwe meyninghe geen- 
fins enis dat het hun foude verboden 
fijn hunne vriende hulpe ende byftant 
te doen, Ende om hun foo veel eer te 
beweghen u formulier aen te nemen, 
foo hebben wy defe prefentatie ghe- 
daen,te weten, dat wy alle goede de- 
„voyrenfullen doë by den Alder-Chrí- 
ftelicxften Coningh,dat gelijck wyler 
fijn Vader gheluckfaligher ghedach- 
teniffe,ende wy , borghen fijn gheble- 
ven voor hef volbrenghen: vanhet 
Tractaet van den Treves,wv alfoo mede 





— — 
* EEn SD. 


De Coninck Han Gyoot-Byittaniën | 
heeft opde Acte baubeloftebp den LOO f 
ſchreven Eeref-Wertoghe ghepzefenteert 
deſe limitarpe ghevoeght : Dat de Stat 
van ghelycken te beden zijn ende belove é 
geene Steden ofte plaetfen ban nu voorta 
meerintenemen/ bet fp dan in wat namk 
ende onder Wat pretecrt Dat het ville, Len 
ware dat pemaudt eenigen inval oft 117 
breuche dede / Get fp Dan in de voorſchreben 
Lauden van Gulich ende Cleef / ofte van 
pemant anders ban der Staten Bont, 
nooten/ dat Get in ſulcken ghevalle haer | 
vypftaen hare vzienden ende Wontgheudd, 
tente aſſiſteren / ſonder dat ſulcx ede * 
fal worden voor een inbzeucke van defekt 
ghenwoozdighe belofte, 


CK hebbe dit vervolgd der dinghen er | 
tn het lant van Cleve ende daer o 
ghepaffeert fdu/ aidus na malcanderti 

illen bertellen/ op dat de Weger deld! 
gheheelen handel —— ſoude mog 

Daog-lefen/ nu (al ick met weyuich woord ie 

moch eenige ghefchiedenifren verhaelen En 

mider wle ghefchiet (Bn, Ve jangbe Ss | 


— — — 
* 





3 
tl E 
⸗ — wen a — u 
e — J en st 
Eet — — — EES 
De en = za ce —— — * 
> 3 _ — = : — a 
= — See, — ee Lr — — 
— * * ie — * 8 
= —— — — 
heen —— 


zt * STe 

— — —— 
— 
er 


— 
— 
— en 
— — 

— 


— 
—⸗ —ã 
— — 
— 

— 


5 
7, 
— 
— 
— 


— 8* 
— 
— 
2 
— 
— 5 Pd 
J * —— — 
Ee pk — Kle 






ere 
— — 


— 







keel 





bij 


— 
Ì L 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 
40) 


| Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, Fol, 114 
snot. Winch ban Pranckrijc Kops XIII. fijn Det? | belen van gelde / ende al de crjchf-macht/ 1615, 


/ tiende facr vol-leeft hebbende / ig op DEN diemen conde bp een brenghen / in detanden 
SL, and, Octobris beleg *— — Fot be | Gutich/Cieef, Berghe, ende daer om-Der. 
J ieninghe fi mncalicken amtes / 
ad Want —— Oe vac Schwab was bp Her ig wat mifverftants ghevefen RXXKV. 
Nuge Deet-tien jaren out gjewogben/ ende Char- tuffchen de Enghelſche ende Pe⸗ 
\e (CsDe bijfor/toc-genoemt De wyſe / Coninck derlandtſche cooplieden / belangen⸗ Handel rule 
ot Dan Bzanchrigek / hadde een ozdonuautpe ve Den coopandel der laeckenen. fanoe/eR be 
u Bhemaccht / bevefticht by Het Parlament | De Coninck heeft / op Get aenhouden DAA Beunteers 
is, Van Paris var de Coniagen van Drauche | vele ſyuer onderfaten / een placcactdaeken be Dever: 
tichfouden perelaert ende gehouden Wor | Wt-gaen / verbiedende Den Wt-boer alter ager 
Enmeerder jacich tefijn/ oan deneerften | Witte ofte onge ver moe laechenen WE (OW jaerkenen. 
dach of alg fp haer dertiende jaer ſouden Coninckrdeh/ op groote penen ende breuc⸗ 
bol-leeft hebben. Met wat pompe ende | keu daer bp wt gedzucht. Di gherepchte 
Magnificent pe Bat Bit ſp toeghegaen / alg | tot groote fchade ende nae· deel veler Ver⸗ 
doch tat bet boog Edieten en Oꝛdonnanti⸗ werg ende andere inWoonders deſer Ne⸗ 
eugheweerſt fijn/Die Dat mael eerſt van DEN der anden / Die haer met De ber werpe eude 
Outuck fijn wigheghegheben / ware hier | anderen handel iu der Engelfche laeckenen 
anck te verhaeen / die vat begeert LE es | tot noch tot gheneert hadden: Ende inſon⸗ 
ten / die lefe Nercure Francoys in De iſtorp⸗ derhept was dit Der Stadt Middelburch 
en deſes jaers. in Zeelant/ vaer Den ſtaepel det Engelfcher 
Kx vaechenen gheweeſt is / fint dat De Enghel⸗ 
En erich Dug ernſtlick als bobben | (che Aventuriers (Dus worden die laecken⸗ 
her. verhatit is, op DES Nepſers name handelaers genoemt)wi Streven vertroe⸗ 
hert vande Spaenfche inde landen ban | ken waren / (eer nae-Declich. De Heeren 
ni Chan fa Gulich;Cleve/ge waer wozdende/ | Starten Wetende hoe groote ſchaede Dat 
— fändeg mier faecken|in Moldavia,VVal- | Dik oock Bet gemepne befte Gier te lande fous 
ic, <t, Tranflilvania, Hungaria, ende andere lan? be aen-bzenghen/ hebben een placcaet ghte 
enleelick verloopen/ven Corck vele landen maeckt eude ghjepubliceers/gerbiedende hek 
—* lupden ſeer jaemerlick verwoeſtende nbreenghen ban alle gheverwde laeckenen / 
enſchen ende beeften gevanchelick wech | wigheſondert gefprenchelde ofte gemengde 
tende, dat bie arme bedzenghde Chri⸗ , de verwen. Wier wt en ig gheen clepn mifs 
enen riepen ende claechden / daer en was verſtam tufychen Eugelandt ende beft lans 
bij Daer nergheug hulpe nochte trooft te Den gherefen/ Daer van breeder bier nae fal 
Reus siaer men gebpupchtealle de mid: ! ghefproochen worden. 


„Ue 


— 


Eynde des vijf-en-derftichfte Boecks. 





















—— 


he # 
— — — — — — — — — — — 7 
… — — Ka — ⸗ 
« * 


Dll 
bral 


— 


















— — 


TE en Egg — — „et — * — — 


— emee 
5 —— 
— 4 * — — ed 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


SES-AN-BERTICHSTE 


en TERS Tent 


7 
__ 





BOECK 


DER NEDER-LANT- 


fche ende andere landen ghefchiedeniften 
des jaers M‚D C.XV, 


1615, Her 
Le je S € Coniginne Mar- 
— — SFriete is Den xxvij. 
Margriete Sen van Marte geftog: 
ee ben te S. Germain 
iick genoa: RO D/ eene voor ſtat ban 
enden 7. Paꝛis / fp is ghe⸗ 
artij 


Ba Weeftin haeren lez 
ven een dochter / ſu⸗ 
ſter ende pr2ouwe 


16150 





SE ES Der Franſcher Cor 
ningen / op Wieng Bruploft Anno.1572. 
dieu grouwelicken moogt binnen Paris ge⸗ 
fchiebdre/ Boe fp troude met Henry de Bour- 


bon, Coninck van Navarre / nae Der haudt 





ghe te Fraucũfort qhecomen / Be VAF 
inonbzpe fleel-confte fect gheotf Hp | 


| Aer ig op den Paefch- Miſſe — 4 
D Jode Samuel ghenoemt / van 3018 go 3 


fent wag / bpfich hebbende vert leuttlf 


haecken / ende inftrumenten om deuren —9 if 
‚ flotenopteflupten. Eerſt daer gheco ijk 


fdnder heeft hp twee Herbergen gjebur 


hp daer eenen Coop man djpe hondert B 
* af-gheftolen hadde / ende hy is goen 





eenen juwlier van Frauckendael. Deſen 


Coninck ban Dranchrüch / De vierde van , Gode quam daer ghiſteveit ende gheſpoe 


Dien naeme. Hp heeft weynich tyts met de- 
fe ſyne Marguerite gheleeft; fo ban weghen 
het different der Aictigpe ende andere miſ⸗ 
perftanden/crüghen ende ooglogen tuſſchen 
de Coninghen van WMaancktijch ende Na 
varre ontſtaen / als oock ban weghen haere 
oncupſcheyt. Ghelyck Garen Wzoeder Hen- 
ty be Derde ig gheweeſt / den laet fen Coniut 
wt de femme van Valois, alſoo is oock deſe 
Marguerite ge weeft De laetſte Princeſſe van 
het huys ban Valois, Dwmelch twec hondert 
ende eem-en-feftich facen lanch ben ſchepter 
ende Croont van Pranckrijck geboet heeft/ 
beghinnende met Philippede Valois , Anno 
1328. ende epndighende met Henry de Here 
De/Die Anno 1589. Ban ceren monic is door 
ſteken / de croone vervallende op het huys 
HanBourbon, 


IL P den vijſdẽ dach Febrauarij defeg 
— OO jaerg 1615.ig binnen Koome ghe⸗ 


Claudius foyben P.Clandius Aquaviva, Ge⸗ 
aken nerael Der Jeſuwpten/ oudt ſynde 


bande gee ontrent Inr jaré/nae Dat ho vier en dertich 
fuhten dhe⸗ jaren lanck alg Generael geregiert hadde. 
ſtowwen. Hy heeft in verſeghelde bzieventot Genes 
raeliaſynplsetſe verordigeert eenen Pater 
Gabriel , Aſſiſtent deſer o2dzꝛe in Duptſch⸗ 
landt die met bewillinge des Paus ig aen, 
ghenomen / ende in Dit amt beveſticht. 


als een deghelick Edel man aen ghee 
Den / ende deg Juweliers camer verſpit 
hebbende / heeft hy met renen fleutcl of BE 
ne veure Qheoprut/ende hp Heeft ven € p 
man outffolen fef-tien Dupfent grranchfdn 
ber quldeng aen peerlen/ Carkanten cu 


cofteliche gheftzenten. Als tp vit gh Den, 


habbe/foo ig hp wederom ten hupſe WE fial 
gaen / (ander dat pemaudt ſynen dief Pe, 
heeft vernomen. De Guwelier te Huys lat 
mende / enbefoo veel nan fue cofteld£ Ee 
Juweelen miffende / ig feer berbact BEL 
wWozrden / ende hp ig ſtracx met DEN 9* 
tot de Coetſiers ende voer· licden ghega 
haer biddende foo Her pemandt quame 
haeſtelyck verrepſen wilde / dat ſp het 
souden ſegghen / hy beloofde haer cen B 
De fchenchaqpe tedoen, De Fubelier DE 
oock ſtracx laeten dzucken een vegifter Va 
alle de flucken die hem onſtolen ware, 
mepninghe dat felfde over al aen all * 
nacbupzde ſteden te ſenden / ende te ver 
men nae fúne verlooren goederẽ. Maet —* 
hy die af-ghefonden hadde / ſo creech HP 
dinghe ban eenen Coctfier / Datter en 
man was bp hem gecomen/die op Get 64 


dichſte venen wagen Wilde hupzen / ow J 


Frãcfort te repſẽ. De jubelier gint es 
berwaerts met fijnen Weert/Die Haer E£ ke 


3 Ed 
Wel-geeleeden man vonden / meer EEN * 


logieren in de vermaerde Herberghe/ ot 
noemt het Switſerſche Wof.iier Loor, 


11e 


maker hp ig wt de eene ghefchepden/ na dak Mi 


R 
38 


Yr 






⸗ 
— — — —— ———— —— — 


Early European B s, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninkl ike Bibliotheek, Den Haag 


444 B 20 





vregpn “URS Ti 













































Bet 1d Het vijfendertichfte Boeck. Nederlantfche Hiftorie 


hot 9 i,. 
Dee B een 1615. ſteen getroffen ende aen ſyn vechtebeen gee | Wpfen / dat fpdit bevel haddenghehodf 4 
AD EA OE 5 Bied machen op-loop ze raefernpe deg ſaemt / ofte indien fp perst Hadden 1u te buér | 
Î Ik ATL LAN | 





ie | ig 
— vole ig fao ghewaffen/ dat de Marcagra⸗ ghenteghen de aftoriinghe ban den alree 
Ke 05 MEI bie | we met fijn Bf obd. mofte wijchen: ende | ontfangbenen woecker / Dat fp dat — 
OAN EA Be vlucht op Het Wof nemen. Het raeſende doenmet redenenin Get vecht — 
EDI balerkten dit fieude / is gheloopen naeder | Daer op verwachtende een epudeijche 
ABR et Gereformeerde Predicanten hupfen/De bé: | fpracche van Get Caemer-gerichte. att 
JJ— ſters wi ſlaende / de Deuren op-bzehenderde De Burghers van Worms dit man pe 
OREN 0 OP boecken ende hupf-raet verfcheurende/ende | deg Heepferg ſiende hebben goede hope 8 6 
Eed HEERE OAN op de ſtraeten werpende. Doch de Predi: | fchept/ dat achter-bolgjende den inho pi 
EL er tanten Waren met Baere hupf-frouwenei | des felfden/alle mifverftanden opeen 9 
INEEN 0 mei VNinderen bp tötg ghevluchtt / anderfing ſouden gheflift ende wech ghenomen pe 
* ‘1‘1 Hat fouden fp ter naruwer noobt Get leven Daer | Dem: maer edrts hier nae ſiende ende be — 
| ie van ghebzacht hebben. bende/dat fp in hare hope bedzogen WAL 5 
|K BENE He COR, v. ende dat De Joden veel wtoluchten wint 
ES He A 15 ONDD et A L vooꝛ bele jaren fijn de Burgers | bp te brenghen: Zoo hebben de Burgh, 
| binnen Worme tonvzede geweeft | gefocht Defe faeche met recht wt te DOEKE À 
met De Boven; die heel bele binnen | Maer alg fp ſa ghen dat de Joden geenft 
ma’ Cur-Basft defe Stadt woenen / dzuvende al: | ad lieis conteftationem en conden ghedaen it 
| ij Palf.rave Daer leclichen moecher. De Burghers heb: wozden / om haer vecht teghen de ſe ifde je (e 
Hak HAL AB Mote der neder Hen meer-maelgvanden Magiſtraet ber: | ſtellen / maer Dat beel meer De goden a 
dT OEE de gbelert. focht dat drfe WDaechenacrg Wat mochten | facche foa Wiften te belepden / bat be it 
Hiks. bit ORO befneden/eiroe haet bedziegerpe wat moch: | ghers bet proces fouden ofte verlieſen/ È p) 
VINE Fers ME ODE ke getoomt worden / dwelck vochk de Magi⸗ moeten baeten laeten: Doo hebben fp Dt 
IE AES aard Mibe Hi ſiraet eenigher maete ghedaen Geeft. Haer | met malcanderen bedacht eñ beraetflats z 
KEMA De Boden fu ſtracx tot Den Yepfer getrors ‚ Wat fp hier in voorder Doen jouden / een 
OMA SBER: ace keu / ende hebben by fapplicatpe vanden | epndelick hebben fp befloten/ alle De Jo DE 
Ei oer le alge Mepfer berfocht / ghehantgeftte moghen | op den febendea dach Aprilis (d welc — 
EEN ICL AE Worden in hare vapept. De Ueyſer heeft | dach Der bevepdinghe /opden welcktue 4 
AS ORN dn Ben IPagiftract van Worus gheſchzeben / thts hare voor-ouderen Chriftumletum B 
ME on ende bevolen / datmen hem (oude toe-fchic: | crupficht hadden) wt Der Stadt te verdid? 
L kid 


—120606 9 MOpꝛoev bin” 
J————— wen Worms 
———— door den 





gert nd on, Ken watter in deſe ſaecke bp haer berhau: | oen. Maer hier ís eenich verbinderfei VONN 
LEDE Het ONE Bal: Delt was / met Copie vande Pztoilegpen | aevailen/alfao dat fp haer vooruemtn e k 
Bor Sr BE ende vephepden die de Nepſers fyne voor | beflupt eecft op Pacfclj-maendach bed ran 
AAE Ree facten be Goden gegeven hadde. Op weles in Bet werck gheſtelt. Dwelck atoug in, | 
HEL 060 LON IIR kenallenbp den Veepfer ende fijne Frasden werck ghegaen ig, Daer fjndove-hants, | 
HEN ee AH gelett wefende/fo Geeft de Repſer den Ma⸗ Burghers onghewapens deg mo2ghend 
Ik pe ere giftvaet ban WDoymg bevolen bp de borte | ojfupzen op de marcht bp maicand ee | 
Ei —— van tien march gouts (het eene Deel waor, ghecomen. Een ban defe Burghersh t 
RE ik le IME Ben Repſer / het andere Deel boor be Bur: | ghefept / nu is den dach onfer verloſu | 
ON, gets ban Woymg) dat de Magiſtraet dae” | ghecomen / mu ig Den dach in den welck 
OE 0 telich/fonder eenigẽ wi ſtei ofte wtvlucht | Bev Joden wrerften termyun verschenen d, 
1 leek Ben woecker diemen boozt-aen geben four | Derbalven fo en moghen wp geen Lang ne 
OE is: HEN De/ende diemen nu ſchuldich Wag/ doch alf: | wtftel nemen maer wp moeten wel oP EL, 
J—— noch niet betaclt en was / ſoube ſtellen na ſtuck paffen. Epndelick hebben fp goet 0% 
enden Bee, Deconftitutpe op den Bicr-Bach gemaecht | vonden endeb:flaten / Darmen Laser | 
GRI ode de tonftitutie Anno 1577. Jae ſyne Wepferlijche MB: heeft mannen / naemeltjch Bat peder Salt: 0 | 
J— B.15 -7.fefte ooc QE Witt ende bevolen / datmen Den Hoo⸗Ghilde eenen / ſchichẽ ſoude / om tot Det de fi 
Hil id Sie Ate Aronde Vlaraad gher Betaelden woecker foude moghente | den gafft te gaen/ende haer aen te ſeggh of 
J———— ear gugghe heyſſchen ende op bat fijne Kepler» dat ſy daeteliek / ſonder langher —— 
MAREN Dive var Wche MD: boogfeker foude weten / Dat dit berget / haer befte goederen ende Juw on 
4 JJ Bet hondert yn bevel Wiert ghehoorſaemt / ſoo heeft hp mochten packen fo veel als fp dzacgen LO, 
EEKE 70E MO oder ne bewolen/Dat twintich daeghen nat De pub: | Den ende daer mede ter Stadt WEG 
EN ID MA ke men/iet Licatpe deſes Mandaets de Magiſtraet | Daer by voegende / of ſcheon De Bus 
BT a OK meer: ofte pemandt in haeren naem in bet Cac: | ghenoechfneme veen ende ooyfacche De 
RR ed met-ghevicht foude berfchpuen. / om te be⸗ Den / om Baer te plunderen endenat er ab 





— —— 
7 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC. 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduc ed by courtesy of Koninkl ike Bibliotheek, Den Haag 


444 B 20 














— — — — — — 
ee oe - , Wd — pan and à = me * 
* ⸗ X ad r ' x En ht me nin VEE SEEN 
— — *— —X * — — — — — —⸗ 2 „ek F — — — 
* nnn — — nn — —, 


n J * 

a — 

— — Een 

ke v f ik 


— —— 




















































BEDE Nederlantfche Hittorie Het vijfendertichfte Boeck. | 
rd A EKE ODO 1615, berloffinghe van haren Meſſia. _y allet?faemen-rottingten berboden. Als de 1 Á 
TIE EE RED De Burghers Hebben wacht verordi⸗ Burgers op het Kact-hupg ontboden WA? LA 
| Ak) CR NRR Rete — neert in der Joden traete / om toe te ſien | ven / ende men haer bzaeghde wie Dat DE 

ek GA Datter niet gheftolen ofte wech-ghedragen Belhaemels ende vaog-naemfte roer· viut⸗ 

| Ka bir eu foude worden. Eenighe ſchryven / datter Kenin tet wtdzyven der Jeden gheweeſt 
NN ERM een crucifie bp Defe Toden ghevonden is / waren? Soo hebbende Burgherg gheant⸗ 
KS NRB ES a daer mede ſy op den goeden vepdach haere woott / dat Dit eenpaerlick bp alle be But⸗ 
—54436  A co3tf-wle ende fpott te D3jben ghewoone ghers der Stadt gheſchlet was / ende dat’ 
Mt waren. men ſulcx Wennighen nieten condete la k 
MEN ARR ode kben Theodor Als de Phalf-graeve Ceur-Boyft/ Ber, iegghen/ offer fchoon maer wepnighe Bt? _ F 
0— NMeuters in ſcherm⸗heer ober Wozms / Ditalieg vernos ſpzoocken en hadden. Ei: 

HUUR Eer RRD Pe Ree. men hadde ſo heeft hp ben OoerfiSchoon- __ Ag nu des anderen daechs de Burgerss 

OENE ef oke De ptafs Perch, ende Den Aidder Pleucard pan Helm⸗ | Wederom op het Stadt-hupsg ontboden en⸗ Rapid 
ARD EEN ERA MS:  ERPIRECE gracbe ſtat bevolen / dat (p op Get ſpoedichſte ernich de gecomen waren ſoo is haer in den mack 

Bel Tet MONA OR treckr ae wolck bp een fouden verfaemelen/ende Baer | banden Ceur-DorftPhalf-gracve aen-Bll Pup 

hs ARO. Ze DAE WOR bant nae Mede nae Worwms toe trecken / om deſen op: dient / dat ſyne C.P. D.noodwendich acht? an 
BEU BKROR Cc Dorns/ loopte (liffen. Defe het bevelhareg Dorlten | te/dat De Burghers / den eet van ghetrou⸗ 

HOHO is ette beeren behertighende / Gebben inder haeft biete ⸗ wichept ende ghehoozfaembepdt Den gra 

Jn— shoe dupſend man by een ghecreghen / ende ſyn giſtraet Wederom Doen ſoudẽ. Hier op heb’ 
He BEEN: oP: OE De Mo RDSR Den rriiij. Aprilis ontrent mioder-uacht boog ! bende Burghers gheandmoozdt / dat fp 
B DAEN Ut O0 AR Worms gecomen / mede bzenghende ſes | daer toe wilich ende berepdt Waren / endé 

ib En Det grove ftuchen geſchuts / ende veel waegens | hebben ooch daerelich den eedt van getrou⸗ 
Lik ARIE st, eee set crijchf-ahereetfchap. Ap hebben haer | Wichept ende ghehoorfaemBevdrden ARA’ 
KON zt NEE EO gheleghert vooz alle de paogten ber Stadt | giftraetghedaen + Deogder ſoo Gebben dt 
DERDE ip: bate dwelck Dew toozn-Wachter vernemende / | Burghers alle gaer.op Baere kapen vallei? 

HT 0E, Mtd RDE heeft alarmghemaechtinde Stadt / elch | de / den Cuer-Doeftelijche Commigfacife 

| 


— 





—J———— een is ſtracx in het Haernos gecomen / ende ghebeden / dat doch De gevangene Burget 
EIL SELA NNI Die gheen wapenen en hadden liepen na het mochten tog ghelaeten worden ende Dat ſy 
(EAT NE BEA A amunitpehupg / om waepenen ende gher | vande Joden mochten ontledicht blpven · 
HEU 7 PECH weer te Gaelen. Ram de Magiſtraet heeft | Wievop hebbende Commiffarifen gheant⸗ 
Kee Tal B EOD. haer de (elfde ahewepgbert, ſegghende / dat Woordt / dat ſp daer niet gecomen en WA? 
J— niet de bpand / maer vermoedelich Garen | ven tot dienſt der Goden : Maer dat haet 
bid Kn Oe Moe: beften vrient / jae Border boog De poorte verfoech miet Den Cuer-Doyft / maer DER 
CAERE oF ADNR OEUN wag / van Der welcken ſy niet quactste Kepſer aenginck / bp den weicken fp geeren 
th ee berwachten en hadden / Dat fp derhalven de ſaecke ten beſten Wonden recommandé, 
VE 1 LAK EE na hups gaen / ende gheruſtelick den aem | ren, Ghelck ooc het felfde Booz Het ernſtich 
HOOD dr ſtaenden mozgenftont ver wachten ſouden. fchypven des Cuer-Dorftet ghefchiet ig/ 
id: on Oe EA Des morghensbheeftde Magiſtraet eeni⸗ fchppoende onder anderen / aen ſhyne TitP? 
Fe oh ORR ghe Shedeputeerde me Der Stadt aen De | ferljche Me. Dat hp niet en conde verſtaen 
HES ke he DON Pelt-Oberfte ghefonden / om te vernemen | hoe Be Burghersdefer Stadt in vzede fol!’ 
His lende el in wiens name/ende fot Wat epnde/ Datfp | Deun cunnen.letaen met De Joden / die haer (9 
ti HERNOEMEN met het crychchſpolck Daer ghecomen Wa: | fchemdelick hadden Wt-ge maoechert. 
J— ren $ Derftaende dat ſp gheeomen Waren, VDewpie de neur Worfteihene Commis 
MEI —— tot bewaringhe ber ghemepae vrede ín Die | ſariſen bevonden hebben / dat de Burgher 
KOE Gie GORKE Stadt / founder quetſinghe der Repſ. Maj. ban Wozms uiet geſinnet en Waren eenigt 
J—— ofte nat-deel Der Bheefteliche ofte Bure | wederſpamnichept teghen den Hepfer ofte 
WEIL 75 OBE NEO gerpe/foo ig De poozte Gaer ſtracx geopent, | hare ghebuerlicke Oberichept aen te rech⸗ 
iT rader ende is alfo het crchf- bolck met bliegende | ten/ maer dat het haer allepnop de Goden 
J Paendelen ende alle crĳchf-ghereetfchap } lecte/ foo hebben fp deg anderen daechs het 
J kr PE ne ontrent tien uppen boog Den middach inde | grove gheſchut / de waghens / ende cröchf- 
9 J— Stadt ghecomen / het grof gheſchut ſlepen⸗ ghereetfchap wt der Stadt gheſfleept / de 
É VES RN De tor op De marckt / ende wacht ſtellende in ſtucken los ghebrandt / ende het bolck doen 
HEGELS ERN MA alle ffraeten ber fladts Oockfduderfiracr | vertrechen/ ende daer mede ig defen croch 
CAE EM Rl eenighe Burgers die het belept Der faecheu | gheepndicht. 
KT a gehaat hadden / daer S.Chemnitius Bet hooft Ben 26, Aprilis fijnder twee Goden ín DE 
ERR van was / ghebauckelyck ghenomen / ende | Btadt ghecomen / boor gevende datk, 





— — — — — 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
40) 


Early European Books, Copyric 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


444 BZ 









— Raf 






| 
—* 
JF tie 
Hieno Madin 208 
KHR ba 
Lj 
RE 
Mit, £ 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


1615. 


E enen 
Moſcobijt⸗ 
ſchen Am⸗ 
Bafradeur 
cant bp 
den Keyſer. 


Ncderlantſche Hiſtorie 
coaditpen/ Dat de Articulen ban pepfe ge⸗ 
maeckt Auno 1606. m haer gheheel ſouden 
blpven / ende dat Dien paps twintich jaren 
foude duprẽ: Van be hondert vijftich Dor⸗ 
peren bie onder Den Archiepiſcope Strigo- 
nienfi ofte Gran ghehoorden / ſouden de fez 
flich / die hem atreerg auteede Berplicht 
waren / ender het ghebiet van ben Grooten 
Heere ſtaen:Wat ve andere verſchillen ende 
Miſyerſtanden aengoe! / alſos de ſelfde wa: 
ren betreffende de wter ffe paeleu Ban Huu- 
garia,Daet ban ſoude infszmatpe genomcn 


ende in den tht van viermaenden van de 
Commiſſariſen des Repſers alſao daec in 


ghedaen worden dat de Groote Heere daer 
mede foude gecontenteert weſen / ende Dat 
midler wylehet Dee; ende gheſchut dat de 
Wepduchen de Curcken bp Polantvaria had: 
Ven af-ghenomen/fauve gexeſtitueert wor⸗ 
Den/ende De ober treberg ſauden gheſtraft 
waden: De Gevanghens ſouden acu bey⸗ 
De ſpden los gelacten uordẽ: Alle De ſterck⸗ 
ten / beveſtinhen / ende fortifitatpen die De 
naeſt · voor· ledene jaren gemaetkt warren/ 
ſouden afghewozpen ende ghedemolieert 
worden: De deſalaete Dorperen ſoudẽ We: 
Ber herbout ende be woont worden: De 
Pꝛieſters / Jeſupten / Moniken ſouden doorz 
gheheel Turchpen hare Rercken ende Ca⸗ 
pellen wederom: moghen zp maecken / ende 
haren dienſt daer in doen met Prediken en 
lefen vanhet Evangelpe. De Cooplieden 
foudenmaghen vrp ende onverhiaderlijck 
bandelentot Conftantisapelentoe : Met 
geng tribupt betacltte hebben / fouden de 
Eoop-liedeu bp ſyn / ende Doe? het gheheele 
landt repfen mogen / (onder Gaten haer 
op andere piactfentribupt ſoude moghen 
af· heyſſchen: Uig eenen Coopman in Cures 
npen camt te ſterven / ſoo en fullen ſyne goe? 
deren den Curckſchen Veepfer niet verval? 
len / maer fp fullen gelevert Wozden in han: 
Den van des Repſers Awbaſſadeur reſide⸗ 
rende te Couſtantinopelen. De boden ende 
gheſanten beyder ſyts / hebbende paſpoort 
Han Garen Heere / ſullen vrꝛy ende onverhin⸗ 
derlück moghen repſen deur Buda of Oven 
ober ende weder :De Schouteſen der Bor⸗ 
peren fullen ſelfs de Tribuyt peaningen les 
beren in handen bande Baſſen / Beghen / 
ofte Wepwmoden ende Overſte bed Bzooten 
Meeren eldaer. 


ole nude Vepfer op den wech was nac 
Pꝛaeghe / ſoo ig hem ghevolght eenen Moſ⸗ 
coudtfcgen Ambaſſadeur met naemen 


| 
| 


en — — — — — 





Het vijfendertichfte Boeck. J 
Urs. 


[wan Fomni onder anderen fjne Reyſ · a9 
aen-Dienende / bp-al-Dier Get be nepſtt ⸗ 
tev2 (Due autozitept nict bpttg Voor Le 
quaeme / Soofouden boor feecher Op 
cops ne Moftouyters ghewapender GAL 
met een ghemetdich Weger in Polen vallen 
om te wzecchen het ongh lijch eude fchatdt 
die ve Polen Baer ghedaen hadven/ otd 
alreets ter ſelder oozfacche De Cattaren 
houdende de partpe Der Moſcouiten in 4 — 
Eothuanpen gheſallen waren / roovende aff 
einde bjandende baop den baet alie Steden) Sake: 
WDoyperen/ende hupſen / daer fp bp ofte OW Fan, 
krent conden comen. 2 
Me ieper Geeft ben Barron van Dohoa eil 
Eraſmum Heydelium na Borſaviam geſonden / 
om naerder informatpe hier ban te nemer. 
Ridler wijle Dat De Ambafradeur DEL 
Mofcouhter Dapvoden te Praghe op 10° 
wen gf-fchept lach te wachten/ ſyn de Pe 
len met tien dupf:md man in der Moſto 
ahevallen/ander Het belept ban eenen Det 
Ovoerften genoemt Raczivilio „Die Get land 
veler weghen feer jaemerlick Gebben —9— 
deighet: And ander de wierden de IRON 
coiũters feex beangbfticht van het Leg 
deg Conincr ban Smeden / daer Dels-@/ | 


























ij 
* 


ſte van was Pontus Tellagardus, die fp vreeſ⸗ 
den dat de Polen ſoude helpen het chehe 
Laub afloopen / eickn genen bupt haclende 
daet hp beft conde. 


Aer fijn in Maio binnen Caſſoupen 
twee Eoovereffen ghevanghe 
bekennendedat fp doog vergift/ LL 
andere Dupbelfchecouften / OÙ 
De Bonderdende bijftich hinderen om DEN — 
balg abebzacht hadden / die deg halven * pi 
geel phaen en togtuven / ſyn ver wel tk 
levendichy verbram tc Wozden. De grouw 
licke fonde defer vpouwen hadde fuich een ‚b 
grouwelicke eñ pipneliche äraffe woel EL! 774 
bient/ warẽ fp in China,ofte lapan geweeſt / 
fp en ſouden met deſe ſtraffe niet ontcomen 
ſhn / Want Wp lefen datter oulancks 
China eenen Godt-bergetenen boof wicht 
gheweeft is / bie boog Get landt trechendt/ 
vooj gaf/ende bele menfchen wijg maeckt 
dat Gp een confte wiſt om het leven der MIE 
fchen te verlangen / dweick die menſch 
Daer te lande hoozende / fo heeft deſen bevalt’ 
ghereenen grooten fchadtende ryckdor 
op een corts by een berfaemelt / Want * 
Ehineſen niet gheloobende datter een lev pr 
na bditleven is, fijn fee begbeericg om bi 
langbe tt moghen leben. Defen bedie 







Vet 


\ 





⸗ 


— 


zt wr) 
— 
— 


—*8 


ie. 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduc ed by courtes y of Koninkl ike Bibliotheek, Den Haag 


444 B 20 











Het vijfendertichfte Boeck. 


ken / met De balchen ende folders in vielen/ 
foaftin de Relders gheborſten ende ghebro⸗ 
ken / ende het goet datter in gheworzpen 
Wag/ig tfaemen berbzant ende verdorven. 
Encheym Ce Enchepmbp Franckfort fijn den 2.Au- 
berbjandt, guſti, achtien hupſen / met beelcangug/ ende 
veel vzucht · draghende boomen verbrandt. 


1615. 





LaMpaDe foL terras æſtIVa InsIgnlter Vſſit. 
VUL Gen feften Aprilis deſes jaers ig beg av 
Lochum afs vons ontrent acht up2en onverhoets een 
gebzanot ve hups binnen Lochum in brandt ghecomen/ 
GeApziliss daer bau ſtracx het gheheele Stedeken aen 


Pe — pe 2 * 
ame EAS TURA 





Nederlantfche Hiftorie 


\ ach dupzen en conde hoo, dat Gp van het 
‚bebde opftaende vooz De deure gimch / OP/ 
Waerts ende aen alle canten omfiende. Eus 


de dat hy dan ſagh femtĳts Weer-legherg 
marcheeren / beftaende wt ettelicke Reg⸗ 
menten;D’een tijdt meer/ D'ander tijdt wit, 
befchepdelick fiende ende kunnende Kennen 
wat coleur dat haere Baendelen / Vlag⸗ 
gemende Delt-teecht fijn/ende werwaerts 
bat ſp haten cours ofte ganc naemen. EU 


in fuicker voeghe fepbe hp meet-marlg 007 


ghenfchünelck ghefien te hebben / Dat het 
gheheele Stebeken ban Tochum wet De 
Veerche ende Clooſters / in wier en vlamnit 


B Nkk oe eeen, alle hoecken ende canten is acn-gefteechen/ | ſtonden / ende te gronde af-berbzanden. 
(EMS de: Cot ONE BR dweick in twee ofte Dype upzen tidtg(alfoo | 
B FREE, 10e HNE SO meeft alie de Hupſen weeck Dacht / ende 
HEERS | —0 pock vele der ſelfder Leemen Wanden had⸗ 
EEEN En: et Dew)alfoo ie afghebzant/ dat oock De Lerc⸗ 
HEL afde ee” ke, Claoſters / ende t· Raet · hups met allen 
| | Archivis , fiju berbzandt ende gheheelick te 
fchanbe ghemaeckt / Wt-ghefondert Liet 
Hupſen Die nach fijn ffaende gebleven. Ick 
HCE ben beg anderen daechs nae Defen bzandt 
IE BOE Zie Mie Hip te Lochem ghecomen/ alwaer mp de miſe⸗ 
J— rye ende clende Die ich Daer ſach ende hoor⸗ um V 
0 ERE AIEE ADA de / deſe mee-claege ober die acme berbrane | Pentionarig, alg hp een ſtuck weechs rr 
34 > de Stadt ende voick / heeft wt-gheperfts | tender Stadt gegaen was. Deacpedl 
Me de Spaenjaert op Die mannen hadde/ WA 
Cher O Heer,O lieve God, wat is dit een ellend? deſe. De Graeve ban der Lippe hadde op 
—J Hier is een Stad gheen Stad : VVaermenfich | ben galg aen·gehclaecht twer ſtraet· ſcheu⸗ 
ah EE keert of wendt, ders die in het gebiet der Stadt Soeft * 
Hi k Sietmen niet dan droefheydt aen menfchen ghetaſt ende ghevanghen ſaeten. gat oe 
ende beeften, | De Magiſtraet defe boeven gheexaminect 
Hetishieralbedcoeft , de minfte metden | hande, cũthaer Proceg met alle De Confef? 
meeften. fpen/ghetupgheniffen/eade omſtandichedeu 
O God ontfermt u dach over dit arme volc: | haever Belictein bp ghefchzifte aen onpart?? 
—0 OHeere, ſiet neerwaerts wt ſHemels hoo- dighe KNechtſ· gheleerde hadde over·geſon⸗ 
| ghe wolck: den / ende bie gheoordeelt hadden datfe met 
VVilr der vroomen ghebett verhooren., en | ger doot behooꝛden gheftraft te worden fe 
haer kermen: Geeft de Magiſtraet van Soeſt de wat · ghe⸗ 
* VVileu over dit volck ghenaedelick ontfer⸗ fpzofene fententpe in het werck geſtelt / erde 
Li) men. die Dtraet-fchenverg richten lacten. Ô 
j Koele Spaenfche Commiſſaris Die vernemende 
FL fe OEE Defen brant heeft langhe / oock corts te heeft ghefuftineert/ bat die van Soeft Diet 
OENE ot Boozeneer bp gheſchiedde / voorſien ende | mede de paclen haerer jurifoictpe waren tt | 
meer-maelg voorſeyt eenenlBupf-mautuf: hupten getreden / dat het hem toeguamt | 
fchen Zutphen ende Tochum woonachtich | ffraffe te doen over beft ſyne foldaeten. DE 
den welchen ick beg anderen daechs na Des | Cuet-WPoyften van Ments/ Cuelen / end? 
fen bzant/bp Lochum hebbe aenghetroffen: | Beandenburch / als oock be Phalſgrave 
Ick vraechde hem hoe dat het in ſyn merch | Nieuburch / ende andere Heeren / hebben a 
ginck / alg hp dit ende meer Der-ghelijche | Den Eerſt Hertoghe Aelbertum gefchzeven! 
noo2-fpoechfelen ſagh? Hn andwoorde mp/ | ende begeert; vat fre Hoocheyt den Spat 
Dat hp meer maels ap fijn bedde ligghende / fchea Comiffarig moude bebeten ven tried? 
J in ſhyuen gheeft ende ghemoet ſoo wierdt be⸗ ter ende Syndicumlag te laeten bewpie DE 
—J — anghſticht ende gheperſt / dat hy niet ruſten Obericheyt van Soeſt niet anders gebe 
—9 Weld | en € * 
































Aer is in den beginne van lum⸗ —9 
miſverſtant ghereſen / tuſſchen bef 5. se) 
Magiſtraet ban Doeft / ende DET jan, 
Spaenfchen Commiffactg Ivan de wig 
Cefiare „ in garuifoenligghende te Haetid’ su 
ghen. Befen Commiffacig heeft door DW — * 
Zoldaeten laeten ghevancktlick nemen / cv 
de in ſyn garuiſoen brenghen den NAichte | 
Defer Stadt / ende cot Daer nae Gerardu: 
Clotium V.I, D. Bet Stadt van Sotft 


EE TNS 


— — —— — — — 


ne — — * 
J 
* 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduc ed by courtesy of Koninkl ike Bibliotheek, Den Haag 


444 B 20 








Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Het vijfendertichfte Boeck. 


tenen feer vertrouden Weerden vrient / Dich 
hpua plaets van ecu Secrctarig in alle gez 
wichtighe ſaechen ghebrupkte / met namen 
Thomas Overberi,zijnde een Edelen ſeer ge⸗ 
leert / wel ervaren Kinder. Deſen vermert⸗ 
henbe ſhues Heerẽ booſe kenniſſe ende con⸗ 
Berfatpe met de boog ghedachte Gravin⸗ 
ne / heeft hem troulck vermaent / om tate 
ſelſchap ven foo een quaet wijfte verlaten / 
sijnde oock noyt int houwelhyck / dat de⸗ 
(7 bepde vos? hadden / ende nae Ber handt 
ebben voltrocken / conſenteren ofte be Willie 
gen. Hierom werdt de Grabinne feet toor⸗ 
dagh ophem / foechende alle middelen om 
hem urtden weghe te helpen / ghelyck fp 
goch ten lactften gedaen heeft/ Daer toe ge⸗ 
bauychende dẽ Bieuft ban cenẽ DavitV Vood, 
Diefonder Dat met Overberij miet Welch 
ſtondt / ſp heeft he duyſent pont Sterlincx 
belooft / ſoo hy hem voort Helpen woude. 
MA ar alg deſen him ontſchuldighde / ſeg⸗ 
ghende / Dat dentwiſt tuſſchen Gun beyden 
foo groot niet en ware / dat hy fyn bloet 
daerom vergieten ſoude / maer ſeyde hp alg 
het den Heere Somerſet beghetr / ende ap 
dꝛoen wilt / foo wilick hem Wel een goede 
Baftonade gheven. Ondertuſſchenis het 
gheſchiet / datde Coninck hadde beſſoten 
eenen Ghefante in Moſcoviente ſeynden: 
Somerſet ig tot Den Coninck gegaen/ ende 
heeft ben voorichzeben Overberg fect ghe⸗ 
ppꝛeſen / ſeg ghende / Dat hp tot ſulcken ampt 
gheen bequamer perfoon wiſte / Daet in de 


doninck ſtracx heeft bewillicht ende ghe⸗ haere ghefellinne 


conſenteert / ende fuick bevel den voorſchre⸗ 


bie t'feive ooch geern Geeft aengenomen. 
Gndertuſſchen voichde ſiih Somerſet bp 
Ouerberp / Hen: beclaghende / am dat bp 
opeen foo verre repſe / in een Woeſt Landt / 
fot ſo groven bolck/foude wordẽ verſondẽ: 
Overẽredede hem: oock! t'ſelve Den Coninck 
afte ſlaen ende te weygheren / voorgheven⸗ 
de / dat hy hem dienthalven wel woude ont⸗ 
ſchuldighen. Wier op fepudebe Coninck den 
Adder Bighbpacn Overbern / begerende 
be reden van deſe wepgheringhe te weten, 
Hp ant woorde / De Heere Somerſet hadde 
hem belooft zyne ontfchuldinge bp den Co⸗ 
miack te doen / ende hy wiſte wel/ Dat De fel: 
ge ſynen Dienft niet Wel conde ontbeeren. 
Waer over de Coninck toornich Wert/ende 
bebal/dat hp in dẽ Loozen tot Londẽ foude 
ghebzacht wozben/t' welck alfo is ghefchiet 
op den 21.Aprilis1613, Ende bit Wag eben 
bat / zwelck Somerſet ende de Gravinne 





‚vendu bergheben Woude, men 
| foude/om ſConincx Dergiant te worben. 


| ten Cobenaer ende 
ven Fidder Overberp laeten voordꝛagen / naemt Frankelijn , 





Nederlantfche Hiftorie 


fochten die ven goedë Oberberp ondertuf wi 


fchenniet alleen niet ontfchuldight / matt 
oock opt hoogfte befchuldicht ende aenghe⸗ 
claecht heeft. 


Piettemin Somerfet ſtelde Gem by * 
berberp / alg ware hem dit ſyn onghev⸗ 
ten hoochſten leedt / ende Dat Gp Woude zyu 
befte doen om hem daer upt te verloſſen vn 
Dertuffchen trachtede Grap alle weghen 
ende manieren om hem geheel uyt den WE 
ghete cryghen. Te dier tijt was over * 
Tooren Burghgrave eenen Heere die ZO 
merfet veeeſde / dat ſyne aenſlaghen nies 
beelen ofte confenteren (oude. Doo ſocht bp 
dan oopfake, om hem upt het ampt te ſtoo⸗ 

| teu/die hp oock ter ſtondt vondt / alſoo daf 
| befelwe beng. Maijaf , endeeen ander wet 
namen Larvis Elvis ingheſtelt is ghe worden· 
Stracx daer nae werdt Overberij ſynen 
Ouden Dienger benomen/ ñ Richart VVe- 
fton wiert van Somerſet ende de Graviu⸗ 
ne / dooz toe⸗ doen bande voorfchzeven TUF 
ners ende Thomas Muſſons, deg Conintx O⸗ 
verſte Dalcanier, bpden Burch⸗ Grave in 
dienſt inghedronghen / ſoo dat hp des ib 


ders Overberi be waerder inde gevancke⸗ 
| neffe foude zijn, Weſton werde beloof: / dat⸗ 


indien Gp den ghevangenen Overberij mes 
hen: helpen 


Vaer nae ſchickte haer de Gravinne en 
Churners tar eenen aude⸗ 
fenhu berepder/ GOE? 
met den welcken fp BEE! 
droegen; bat Gem de Gravinne alte wecckt 
fe tien ſchillinghen / cede nach tWee ſchellin⸗ 
ghen / ende 8. penninghein tot voer· loou ge⸗ 
ben ſoude / oin dat hp bupten Loudẽ woon⸗ 
de / deſen gisch tot twee Doctozen / den ELS 
nen Walter / ende den anderen Waltabe 
genaemt; vragende haer, welche het ſterct 
te benön ware £ Sp noemden hem Noſat⸗ 
ker/twaelc hp de Gravinne heeft gebracht 
bie leverde het Weſtons fan: over/met 19 
om ffeloe fijnen Wader te bebandighetke 
Die heeſt het terftout Overberp inde ſpyſt 
ghedaen / die t'ſelve ing henamen hebbende 
heeft ter ſtondt crachtich overghegheven; 
S'vaechs daer nae ginch Wefton tot DE 
Gravinne ende diende haer aen hoe het DEL 
niu ghemzocht hadde, De Graviane condé 
Haer niet genoch Ber wonderen / dat hp dat? 
aeu niet gheftozven Wag. Weſton begeerde 


even Wel fijné belaofdes loon. paer TOUT 


neig 








Early European Books, Copyric 2011 ProQuest ll 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


444 B 20 





* 
id 








nn — — 
— ge 
as 


= mmm rn 
| H v Ih r 
J ie 3 Ki de e 
Ht HRe Nederlantfche Hiftorie Het vijfendertichfte Boeck. 


EK ke OR zón, baerde / die heeft fulcr terftont aen den Hee⸗ | (oude bedencken / dat mochte evenwel 
1 4E EAN es Eide. rog rena aphel Winehod ſynen bekende vrient | Gegûr niet helpen / tot Dat bp anderen B 
Hd: GATE Beal ende des Conincx Decretarig ghefch2enen/ | gens van hem felben fepe / hp woude HEL 
| —J begheerendeaen hem / dat hp t'felveden | Loor het Tandt⸗ recht ſtellen. Is alſao EEC 
JJ——— Coninck wilde teltennen gheben. De Cos | over hem ghehouden / ende ſchuldich bepen 
MAR minck bit hangende wert feer berfchrickt bes | den aen Doerberijg doot. Maer Gp verld 
KRENG AT ONIN lepdt nochtans De ſaeck feet voogfichteljc: | chende Dat noch enen ſeer / doch ten laetſte 
CRE A EROORD eee, opdat bet almochteaenden Dachcomen. | erkende ende bekende hy fijne ſonde / begh⸗ 
Katt Ole Ende ten eerften liet hp den boorghenaems | vende datmen Overberg Dader foude DE 
KONE a BOERIN Den VVefton voor hem roepẽ ende hielt hem hem comenlaten / voor welcken Gp opd 
Hed Ao LRAD: 2000 bie ſaecke boog : Maer Gp ontkende het | kuhen is ghevallen / ende heeft van WEG 
ROA AD teh hardt / totdat de Burchgrave Elvis hem | den moozt/aen ſynen ſoone begaen/ vergh 
kak MODE Me ſulcx boozt hooft ſeyde endeobertupchde. | vinghe ghebeden / Die Gek hem oan hecten 
— 9449966006—— Weſton bekende dat hp Lan de voorſchzevẽ heeft vergheven. Is alſoo Daer op de VOO 
LE BAL 0 AN Ehurnerfchedaertoebecocht wag. Wan | fepdeVVelton met het ſtrop banden tegen 
EED, 500 OEREN We hem condemen niet meerbebheu. VVefton |totden doot ghebꝛacht. De Grave van 
EE OE ORR Sarda | in goede be waringhe ghefteltzjnde/liet de | Somerſet / ende be Gravinne / de voorſch? 
HAES Mod telen | Eoninckden @ner-rechter Boor hem roe⸗ | ven Joffer Thurners / met veel andere (DP 
OL et OBM Me pen / die moſte op zijn knen vallẽ ende met | ghevanghen. Men fept/dat bp den ghewuen 
He BEEN 20 VEDA nae den Pemrlopghehevene oogGenende | ten Graneeen ober groote ſomme geit 3P 
EON DEREK oc 0e handen eenen eedt ſweeren / dat / foo lief hp | ghevonden / ende meer andere quade fept 
BRAD Ar, ae AD De falichept fijner fielen/eude Den Wel-ftant | worden hem telafte ghelept. Wat oopdet 
J———— des Eoninckerijcx hadde / oock t'geluck van over hem (t'welck van de Hertogen / GLA 
ed 4 HOREN fue naecomnlinghen/ hy deſe ſake nae fijn | ben ende Ridderen gheveliet moet worden 
EADE 1 Ob HoE befte verſtant / op het aller vlitichfte onder: | fal gaen / dat faldergdt leeren, 
ohh URE AD AECRIE Ae (oechen woude / oft de Grave ban Somers loffer Turners is alg eẽ toobreſſe werweſt 
E80) reld BIE ord ste fet daer aen fchuldich Ware / ofte Dat hp | Berbzantte worden / doch eerst wiert fp GE? 
TRUE AREN CHER UI Han fin mifgunuerg tonrechte beſwaert hangen ende ghewozcht. Cir Iarvis Elvis Dt 
HEM VORDEN Wade / op Dat (fepde De Coninck) een faa | Burg- Grave, ſynde een Heere van groe⸗ 
AE MORS Rides ae groot quaet gheftcaft worde / ende de dzup⸗ | ten hupfe ende af-comfte/ is ghehangdt 
—J pen des onfchuldigen bloedts niet aen inhn ende ai ſyn goederen fu gheconfiſqueert· 
JJ— dootcleet blhven hanghen. Als d'overſte Hy is wet feet groot berou ende leet- Welk 
bid Be Oi elpee oechter den eed hadde ghedaen, begeerde | Dier fonden gheſtorven / doende een fcho0’ | 
OEREN oft OMR EDA: bp banden Coninck, Dat hp hemineenfoo | ne bermautnghe aen De om ſtaenders ende 
HL Kee 00 ghewichtighe fake ſommighe Kaedenghes : toe-fienderg / alg hy op deladder acu dt 
Els PLD ERA Ben woude: Daer op Warden hem bp-ghe, | galgeftant. IncereftReipublica ne peccata 
OA OOMEN Leal vo boecht die Wertoch ban Lenox,de Cantſe⸗ | maneantimpunita. 
HE — ler / ende andere. Doch de Coniuck ſchꝛeef —24 
ERI: Ek RR ben Commiffarten ſelfs boog / boe fp haer Ele vande grootſte ende treffelüt· 
ite let epi Gier in dꝛaeghen ende houden ſouden / ende fie Princen vanden bloede / ais 00 ot 
ad andere Princen/ Weeren / Edel) 
eñ treffelijche Perſoonẽ in Vrant⸗ —* 


Wiee ee Boe fp procederen moften / ftelde De inter: 
| Pad, | vogatozien ofte vꝛaghen felfg/ foo cloech;fo | _ 
rick / hebben een groot mifghenoegen gehal 
aen berfchepdene diſordzen / ende onghert⸗ 


Boozfichtich / Dat daag dit middel voornae⸗ 

is heki meluck / deſe berbinteniffe der ongherechtic⸗ 
| gheltheden Die in Wranckrjckt omme-ghitt’ 
ghen / alfoo Bat Get Parlament van Pa 


ook ln Le hept ende bloeutfchult ig aen den Dach ghe⸗ 
am tot verbetevingte te moghen comen /de⸗ 


—JJ—— bracht, 
J Als Weſton nae voorleeſinghe ban fne | feclachte gedaen beeft aen deu Coninc / eu⸗ 
ie Abt OREN miſdaeden / daer ban hy befchulbicht wert / de Conighiune Fegente. 

MRE Me Bande Commiffarië gevraecht Wag/Waer 

LIE hy te echte flaen Woude. Aut worde hp/ 

Hillk EE A nieuwergdan Haer mijnen DSalichmaker 

HELLE 00 0 EME leſus Chrittus ig, Oft nu de Heeren hem wel 

[RSE ih Mnl edel” ffecch bermaenden/ jac ſelfs De Conint den 

Kif a NER ebs Biffchop van Elp aen Gem Geeft geſonden / 

EA zt ERR hem vermaenende / Dat hp ſyn arme ziele 


nm Mr : * 
EE — — —— Bern ì — bi. * ij 
F J Nad: 4* NAT — ien - 
RTT EET de kes — ——— 
ET — — — — —— — — ——— zn — — — — = — — — — 





7” 




























— 





hs, t 
Nan 


nes EYED CES EN 


ee — ————— B nn tn A a PP 


etn EEn 
* 


Ik 
gent 











ij 
SN BER Es si 

AN Diebanuwen Hove HD pa, 
Parlemente bidden UWE pal; 
AMaieſteyt ſeer ootmoede! Dj,’ 
Ict / met een alghemer nt 
3 tſamt 


— —— ——— — — — —— ———— — — — —— —— — — 
1 Ed 
— . 
—— — 
. t * J X 
* Tes G 
Der 
he * 
— a} 
7 ⸗ 
J * 
ken * En 
J Ar 


Cod 
4 


fe] vropean Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC 


courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Early European Books, C opyright © 2011 ProQuvest LLC 


Images reproduced by courtesy of Kc ninklijke Bibliotheek, Den mee fe 


444 B 20 































































æ— 


— 


— — — 


fe] vropean Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Nederlantſche Hiftorie 


om haer nae waerhept te vertoonen / DOOF 
radvhs van ſulcke Die De meeſte kenniſſe 


Daer vanbehoozen te hebben / De onghere⸗ 
gheltheden die van daghe tot daghe toene⸗ 
meen ende vermenichvuidighen. Bewyl het 
pe ſchuldighe plicht vande Officieren Des 
Hofs is / u in alſulcke gheleghentheden het 
quaet te doen gheboelen/ om door DEN mids 
det van uwe boopfichtichept ende Coniuck⸗ 
ſycke authoriteyt / remedie teghen tf elfde te 
verwachten. 


PhilipsdeSchoone , Dieu Parlement ale 
der eerſt een Baſte Woon-plaetfe beſteinde / 
ende Louys Hutyn, Die het loghierde binnen 

arhs / hebbent de bedieningen ende LOO 
Deelen ghelaten diet ghehadt hadde doeut 
de Comnghen hare Poorſatten volchde. 
Ende daerom iſſet datter nergens en wort 
ghevonden eeniohe beſendere inſtellinghe 
Banu Parlement / ghelyck Wet van uwe 
andere ſouvereyne Hoben / die naederhandt 
op gherecht zn ghe wozden / om Dat nawe⸗ 
chu Parlement de plaeiſe bewaert han 
den Maet der Princen ende Baroenen / Dit 
haer ban oudts het hielden neffens den 
gee: der Coninghen / alg ghebozen zijn⸗ 


ende Genoote van Vrauckryck althdt haer 
fit-plaesfe ende radende flemme ghehadt / 
ende zjnder van dien af geverificeert/ ende 
bekhrachticht gewoorden de Wetten/ ordon⸗ 
nantien edicten, oprechtinghen ban Offici: 
en/brede-handelinghen / ende andere noch 
ghewichtiger ſaken deg Coniuckrytr / van 
alle twelck den ſelven Have worden toe ge⸗ 
ſonden Patenten oft opene Dzieven / oM 
Baer over met alder Lzpmoedichepdt te bez 
raedt ſlaeghen / de verdienſten Daer ant os 
ver⸗weghen / ende behoorlichke moderatie 
ofte mate daer op teftellen, ae ſelfs bet 
gheene dat bp onft ConingGen toe ghelaten 
ig aende Staten Genetael, moct in uwen 
Hove ban Parlamente gheverificeert wor⸗ 
Den / alg zijnde de plaetfe van uwen Cos 
ningblgcken roon / ende den Setel van u⸗ 
We ſouverepue Juſtitie. 


Men ſoude noch verſcheyden exempelen 
moghen bp brengen / tot bewijg dat u Par: 
lement tallen de nuttelick fich vien |P 
heeft/metde ghemeene ſaken / De welthe 
Door ſulcken middel zijn afgheloopen tot 
boojdeel endedienft der Conghen uwe 
Boozfaeten. Onder de welche Wp u fuilen 


e ghefamentlijch metten Staet. Ende tot 
_genteechen ban dien hebbender De Princen 





Het vijfendertichtte Boeck. 


bsor-draghen / Boedattentijde pan€0r 1 


ningh Johan tot uwen Parlemente berot⸗ 
pen fijn ge weeft De Princen / Paelaten é 


Goelen deg Kier om te adbifceran op deld 
kenvanden Staet. Dat naemacis Dol 


adopg ban t'ſelve Parlement Coning 
Tactle de V. toe ghenaemt de wyſe / pa 
oninch ban Engclandt oozloch aenfcPDE 
ende Doog die middet weder hreech de LAM 
den Guienne ende Poictou, Endt gat in⸗ 
ben jare 1085. Get feioe u Parlement té 9 
gBe bracht / het verdzach mffchen de hupſet 
van Oꝛliens ende Bourgoigne. | 


en thdt van Coninck Hodewijdtdt 
elfdeseen Prince / foo pegheljch meet MI 
merg (oo zatorcg van fijn aut hozitepdtal 
pemandt van fijn voozfacten/ heeft DE pi 
fident Lavacqucrie , Berghefeifchapt W 
perfchepden Kaedtg- Herven, Gem een teef) 
felich Boortoegh gedaen ober feser ELI f 
dat hy ſocht te daen ſtadt grijpen: De Vit 
ning} gaf tot antweozde/Dat hp haer DIE 
vooꝛ fún ghetrouwe Dienaerg,gebiu | 
het woort ban bedancken, voechde daer el 
bp foude haer een goet Coningh weſen/ 
nimmermeer dwinchen pet te Doen te gd 
haere Confcientie. Ben den felfdë Eonisd 
wierden vertooghen ghedaen de miſbuug 
hendes Hofs van Roomen / ende men 9 
gem te kennen / dat hp Cdicten maken 
om ſulcke miſbrupcken te verhinderen) 
en conde befchuldight worden van ong / 
booyfaembept tegen den heplighen LON 
Des niet te min trachté de gene die dau 
horitepdt van dit Geſeiſchap willen ke Dt 
hen ende verdzucken / haer defe vrybel k 
t'ontnemen / die uwe Boorſaten haero 
ende opt Gebben toe-geftaen/ te weten / DE 
ghetrouwelijch te vertoonen Get gheeuen 
oopdeelden nut te wefen/ ende te ſireckẽ to⸗ 
wel-ffandt van den Staet. 


Wp durven uwe Majeſteyt wel ads 


/ 
dat het eenen quaeden raedt ig Diet 


gheeft van het jaer uwer Mozjoritept 

vol· jarigheydt te beginnen met gheboder 
van abfolutie of onghebonden macht / end) 
u te gewennen tot baden Die de goede € 4 
ningben/foo alg hp zijt heere nieten go 
bzupehen dan feet feiden Devopie hetſebe 
ig / Dat de rechte hooft-regelg van eend 
Statt/ fyn / dat hoe eene macht grooter 

abfolupter ig/hoe men De ſeive met meerd, 
ghefpaerfaembgept ende matichept mott 
ſepdẽ / wilmenſe anderg lange doen ple 


‘ 


js 





* 


vest LL( 


2 


* 
Ei 
a) 
* 
ca 
0 


pyright © 2011 Proc 


European Books, Cc 
Images reproduced by « 


Early 
444 B 20 














Het vijfendertichfte Boeck. 


de ir. tegen u Parlement: alg hp weder: 
quam van Aauanen ende Wat voor quade 
vruchten dat veroorſaeckt Gebben de ghe⸗ 
weldighe ractſſlaghen die nien Gem iafgu 
jonckheydt ghegheven hadde / ghelyck bp 
ten gront leet oefen Daer ban toonde koorts 
4 vooꝛ ſyn doodt. Cade wy en konnen niet 
J bergsten hoe dat buſynentyde / na dat bp 
gheſalft was / inden Pare 1560. de Cardi⸗ 
nael ban Lozepne / in cen vermaerde BET? 
gaderiughe ghehouden binnen Ahepms/ 
onBer andere voorftelde/Dat om behoorlck 
te verſien optgheſchil van de Acligie / voor 
fo veei het betrefte den politycken ſtaet / het 
van aoode was een onverbreckelhck Wet 
fe maken / ende te Dien epnde in uwe Bove 
dk vel van Parlemente te vergaderen De Prin⸗ 
4 cen; Heeren / enbe andere Lupden ban den 
Secreten Kade / ende tgene aldaer ſolemne⸗ 
Wehfoude ghehaudelt ende ghearreſteert 
wordben / te oaaderhouden. Dit werdt goet 
ghevonden / ende voighens dien quamen 
wepnich daghen daer na De Coning Caer⸗ 
le / die Coninginne fn Moeder / De Princen) 
ende andere Groote van ſhnen Rade im Ur 
wen Hove / alwaer deſe ghewichtigh ſake 
ſolemuelcn ghehandelt ende beratſtaeght 
Merde / ende vervolghens korts daer ach 
ghemaeckt ende afgekondicht het Edict gez 
naemt bau luiller. 


—6 Goet heeft de opꝛechtichept uwes Pat: 
—— lements uwen Statt / foo grooten glaug 
—— ende Heerlicheyt toegebracht / dat verſchep⸗ 
kl ) den uptheeniſche Coninghenende Princen 


dd 


kh 1 
J BALD ' dr E 
| vR 40 ie 

1 











































ma 


—J in Gare groote ſaken / ſich ghewilichlyt den 
BE oogbeele des feiven ouderworpen hebbeu/ 
— ghelick als De leyſer Frederick de twee 
de / ghrſrhil hebbende mer den Paus Juno⸗ 
dent de vierde. De Loning van Caſtilien 
miet hie van Pooꝛtegael:Caerle vâ Dalops 
met sen Grave van amen: Den Herto⸗ 
net: ghe van Kozrepnemet Gwp van Chaſtil⸗ 
| son / endemeer andere in onfe hiſtorien 
verhaelt. Ende wp moghen wel ſegghen / 
Bar alle Bie geſien hebben de groethept Lan 
Aj | waer Ronngrycke / inde Due gheLalteniſ⸗ 
shel hee fer Gaer boten al verwondert Gebben over 

bi iet Be fouderlingik weozf:chtichept ſyner eerste 
aronbteegberd dewelcke ghewiß bebhen/ 
dat alls ye gratien Weldaden / ende vergel⸗ 
He ED: dinghen Sangen ſoudenaen De eenige 
Aeg ganſte nxs Princen / op date sitten den 
sc bans ende zoet willigheyt des voſcx haer 
— vanhebben ſoude Batrenteghen dat de 
rechtſ⸗pleginghe ende onder houdinge Lans 





Early kuropeon Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


he 8 ee — — — — — — —— — — — — — — — — 


Nederlantſche Hiſtorie 


De wetten des wier / op het hoochſte oud? 
toe gheſchzeven Wozben uwen Parlamen⸗ 
te / ende Dat ſelfs onfe Coningheu / ent Din 
onder-faten een crempel te geven / fich ghe 
witlichlch voor foo vele hare gherechtig 
heden aenging / deſe opperfte Juſtitie ſou⸗ 
den onder werpen/ ende ghehengen dat niet 
haer vecht dede / algeenen particuliere 
perfoon. Maer Dat noch aenmerchelijchtt 
ende ban meerderen ghewichte is / door dit 
fundament inuwen Statt gheleypdt / cũ 
ue NArajeſtept niet autenlhen ontlaſt HAL 
dé haet / maer ooc bebryt van De moedeidt? 
hept Der Groote meeſters / ende andere DIE 
u fender op-houden oamringhen / eude dick⸗ 
maelg dao gunſte ofte anderfins verkth⸗ 
gheu fouden dingen die grootelicg ſtrecktn 
fouden tot nadeel van den Statt. Rozto 

u Parlement kan hem felven deſe waera 
tighe eere gheven / dat het lichaem ſich HOL 
gheſcheyden noch af gheſondert en geef! 
vau Get Hooft / Waer mede het ſich tallen 
tjben / felfs in t'allerghevaerieſte or 
ber ende ſwaerſte ſtormen / alſo vereenig 
heeft / dat men het van de gheljoorfacmnb Et 
Det Honingen ver boozfaten nict en beef 
fien Wijchen. | 


De 


Soo veel de redenen aeugaet die oorfae 
ken ghegeven hebben tot het —S— 
u Parlemeut (ſiende De onghereghelt hede | 
in allede deeten van uwen Staet / ende — | 
Die ghene die tot verderf van uwen Volch 
haer Proft Daer bp daen / om fich te beval, 
den / van Baer op onderfecht te worden/ — 
bevldrighen om 1me Majeſt eyt in te dzut 
hen ſeechere verkeerde mbeeldinghen * 
bit Shefelfehap het ſelve ſyn gheloode f 
doen verlieſen / ende te bervzeemden ban pn 
me goede ghenegBenthept)heeft groot ghe 
(ch Dat het begeert fich te onderrechu 
met De groote des Acx laan De oorſaechen 
alter deſer ongheregheitheden / haerlupen 
ghetupghen te maccken ban ſyne gpeston, 
wich vdt ende ghenepchthepot tot uwen 
dienſte / ende met haerlieden OP beguas 
middelen te beraedtfiaahen / niet om orbe⸗e 
daer in te ſttllen / cube te beſlupten / MAES 
om uwe Majeſteyt De ſelve met meet fi 
ghewichte ende authozitept vocr te dra gtr 
nadat fp ſouden ber aemt hebben / in (a tree 
feliiche vergacderingher / ende haerbue 5 
over fuicr almebete trecken in de gefod 
matie, ende foo welde baden alg phelensn 
van sen pegheldck te brengheutot DE Vet 4 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


444 B 20 
















































Het vijfendertichfte Boeck. 


| ij 1615. Gan eenigen veeemden Pꝛince / op pene van 
HRN EIN Benten — Dorclaett te Wozden boog fchenders Han be 
9 M: Dan ghelhcke aen alten tract ſiupoẽ 
vanuwen Made / Officieren ban uwe op: 
perſte Hoven / eñ anderescenige penſien ofte 
weddente nemen ban eenighe Princen oft 
1 -eren vanuwen Kücke / bande Gheeſte 
luckh / enbe ban audere Broederſchap⸗ 
en of Oije neputen / op pene van geſtraft 
ve OAD ou alg ſchenders vaude Majeſtept/ 
ubillucke uptſupghers / volghens 
HET HE ASN ARELEN 


Dat de Officieren ban De Croone ende 
Gouverneurs van de Provinciẽ ende Stes 
Bei vanuwen Vjrhe ghehouden werden 
*Æ by hare anthorteyt / ende be ampten bedie, 
—* Ben moghen/ vaer mede hee den Toninghen 
belieft Geeft haer te vereeren ſouder dat pes 
\ 4 mantfich moghebemoepen,/ met pets te bes 
KMA Ai ES OE ſchicken oft ozoonneren/Dat aen Gare bedie, 

— ninghe is hangende. 


Datter ban nu voortaen niet ghegheven 
en woerden eenige Ampten / Goubernemen⸗ 
ten / oft Caſtelpuſchappẽ van flexche plaet⸗ 
fen bp Survivance , Dat ig teghen dat de 
Amptlunden / Gouverneurs oft Caftelepug 
in bedieniughe weſende / Komen te ſterven: 
ende ſoo daer eenighe van ai voort ghege 
venkomen fewerden dat die verklaert 
Werden te weſen vongheener waerde / als 
Wefende ſulcx een middel om de ſelfde erffe 
ck te maken / ende uwe Mojeſtept de vyp⸗ 
heypdt te nemen bandacrmedete begena: 
digen de Gene Die Haer wel ende behoorlck 
ghebient fuit.n gebber 


End: doordien De verdorventhepdt ban 
deſe etuwe dit miſbruyck heeft mgenoert/ 
dat de Officien ban det Oorlooge / de Gou 
vernementen / De Capiteynſchappen van us 
—u We Wachte ende andere Officieren van u: 
LA ED wer Hupſe / Den welcken De feecherept van 

heh en uwen Perfoone betrout werdt / jge ſelfs de 

open ſtaende plaetſen van uwe Lyfwacht / 
De Cafel dienſten / ende andere Die noch 
minber ſyn / van uwen Hupſe / ende ban onfe 
Meeren Die hinderen van Pranckrijck / nu 
Her tydt foo openbaerlyck verkocht worden 
bp de ghene Die wel te Hove ſtaen / ſo wordt 
uwe Majeſteyt ghebeden de vercoopinhe 
der felve Wel upidzucheljck te berbicden, 
om berfchepden onghelucken ende droevige 
toeballen & vermyden / met vaars Dat wwe 


Perros: 
pinghe ban 
Ofiicpen, 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQvest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 





Nederlantfche Hiftorie 


Frontierſteden niet geflracht enn werden miet 
het gelt ban vꝛermde Priucen / noch be trou⸗ 
We ban andere Officiexen gheürtüclit. 


ls. 







Als oock Get Gouvernement van uwe 
Pꝛovincien ende plactfendaer aen ghelegen 
is / midtſgaders de Ampten ende waerdig⸗ mat) 
hedendes Wrdefig / teverfien met perſoo⸗ Dn 
heu wecker getrouwichert mel bekent (P/ Jp 
| ende bie noch Door wetdeden/ noch Daag Dl: 
ſondere ende epghen gheneghentheden att 
niemant anders verbonden en zijn / ald al? 
leenlycken aen uwe Majeſteyt. Euve dat 
fp volghens De ordonnantien deg KHE 
miet geſtelt en woerden fn handẽ ven vecht? 

de / die van natuere fulchen genegentttepdt 
‚wiet en ſouden hebben / noch haer daer ſod 

veelaenghelegen laten werfen, alg de gebo⸗ 
ren Francopſen. Dewple Get geen reden LU 

ig /_ De ſleutelen uwes Toningrijer ende de 

verſekeringe van uwen fact te betrouwen 

opt'abontũer vau haren wille/ dewelckt 

wanneere hp quame te veranderen / ſoo 
ſouden haer de Provincien op die Frontit⸗ 
renlegghende / moghen ontrechen van UWE 
gehoorſaemhept / ten waere dan dat ten oP? 
fiene van haere merckelheke ende lofweer⸗ 
dighe verdienſten/ her uwe Woj ſtept be⸗ 
liefde hier tegens te doen Deo brieven in UP 
We Parlementen gheverificeert. 

N 
d 









of Nile 
Pademael de Godtvzuchtichepot HEE tiki 
voornaemſte fondament ig nau alte Stats] pende 
foo Wozdt uwe Majeſteydt wel ontwoede nek 
eh ghebeden / bimen Baer Coninghrycktt 
behouden in haren ouden glans ende Watt’ 7 
bichepdt die Catholhchke Apoftolijctte, enDE obip 
Roomſche Religie / die te brgunſtigen / ende Oi 
daert moghelych igsse Bermeerderen / ſon⸗ 9 
Bette v vminderen de Edieten van Deed! mep 
| ende nochtans te wederhouden ende verbie⸗ Bos 
ben alle Gepmeliche berftanden verbordfd rudi, 
raedt flagben/alte gemepnen vmmegangh cfthj 
ende te Dichmaels wedercomende ſpraeck⸗ 59 
houdingen ban uwe Onderſaten / tzy Oet⸗ — 
ſtelhche perſonen / oft andere iet uvt eli” pet 
ſche Geſauten oft Princen / alg ooch DEW 
voeriughe ban den nicuwen Eedt van ge⸗ 
trouWwmichept/ die nu be fommighe Veerche? Mt 










Icke perfoonen ghedaen wagdtsende te OH ie 
donneren Dat He onderfoechtugen van het le 
leen ene De ſeden der ghene Die met COM * 


ſiſtoziale beneficien ofte Pzovens verſien 
worden / geſchiedẽ ſullen vaag De Biſſchop⸗ 
pen der plaetſen / ghelhckmen gewoon was 


te doen. 
| Oock 


Early European Books, Copyright © 2 


Images reproduced by courtesy of Ko 


444 B 20 









arly European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Brieben 
kan grati⸗ 
er, 


Het vijfendertichfte Boeck. 


Dranchrijck / oft voor den Pzevooſt des 
Hofs / onder deckſel dat Get vecht ſpelen 
zyn / oft ontmoetinghen bp ghevalle. Dal: 
ter oock gheen Commiſſien uptghegheven 
en werden / Get fp om foupere paeigen ende 


Nederlantſche Hiſtorie 


ſhn vam beranderinghe van ſtraffe. Men 
foubebter moghen verhalen verſchepden 
andere gewelt daden om den loop der Ju⸗ 
ſtitie te verhinderen aengherecht / ende an⸗ 
dere grove onhebbelyckheden tegen be pere 
ſoonen van uwe VNechters / Officieren / ende ſander eenigh voorder appel te vonniſſen / 
Diengaers / als ſu hare Ampten bedienden | oft eenige beſchuldichde haer Proces te ma⸗ 
aengheſtelt / die niet danal te bekent en ſyn. ken tenſp dat deſelvec ommifſſien alvozen 
Ende om Dat De veelvoudighe ongheſtraft⸗ ghtwerificiert zijn in uwe Pariementen. 
hepdt van ſodanighe zielen / boog de weſcke 
uwe authoziteydt in ven Perſoon van Gare | Mat de Editten ende Arreften ghevallen 
Officieren ghequeft wozt /uwe Majeſteyt opt'ffuch bande Duelien oft campen VAN 
ſoude moghentot eleypnachtinge breughen / yf onm löf/ge'eoicht ende ondergouden Wels 
foo werdt fp ootmoedelyck ghebeden / Dat den / ſonder Dat Be miſdadighe eenighe ghe⸗ 
alſulcke ge welt-Daden ende feptelycke ffuc- | nade oft bernietingge moghen verhopen 
Ken/niet ongheſtraft en blppen / ghelijct fn | alfo het een alte becigeghlyche ſaeckis / dat 
hoo? deſen ghedaen hebben / ende datter gez | foa veel Edicten / ende verclaringhen it U 
procedeert werde teghens De gene diemen | Parlement gheverificiert zunde / onupt? 
bebinden fal ſchuldigh Haeraente weſen / ghevoert blijven / inde dat het bloedt uwe 
volgens De ffcenggepdt van uwe opbonná: | Coeldamg/ Det bewaerdt hoort te worden 
tien/uiet tegenftaende ette gratien/Bergtje: | ten dienſte van uwe Majeſtepot/ foo dick? 
vinghen / ende bernietinghen / Die fp/niet | maelg om lichte ende gheringhe oogfacchenl 
moedelijck Daer om acn te houden fauden | wozdt bergoten. 
moeghen verwerven / met verbodt sen De 
Hechter vandaer op te paffen / aft eenigh Dewhl daer spenbare clachten vallen / 
inſien inte hebben. bat de Donniffen oft Arreſten in uwen 
de beſloten / in ſulcker voeghen bera 
Dat de kemniſſe bande ſaken die ghe⸗ worden / Dat een die zyn Proces gewonnen 
handelt worden in uwen Kade, gheregu⸗heeft / naederhant dick wilg bebondẽ woꝛrdt 
eert werde volghens uwe orꝛdounantien /het ſelpen verlooren te Hebben ; datmẽ ſtou⸗ 
ende Dat De Juſtitie in ghefchit ſtaende ges | telyck ende fonder gheſtraft te worden DE’ 
Bzacht werde op den voet van de ſelve op | loften Boet Han Arreſten te kryghen vand’ 
pene bandat het ghene Daer ingGedaenig | wen vadesDatmen teghen alte vechten al” 
van geener Weerde en fal Wefen, Ende dat | derhande brieven uptaheeft/fa van reſpht/ 
De Axreſten van uwe Parlemeneen niet ong Van herroepinghe ofte t'appel ban baurt! 
mogten ghecaffeert oft opgbefchort woz: | tude ban de Galepen/alg anderg/ tot nat⸗ 
Ben op vegueften/ ghelyck her ghemepatijck | Deel van uwe ozdonnantien 3 Datmen in⸗ 
gheſchiet:maer Dar De gene Die haer tegen | dirertelijchk fommighe officieu weder van 
DBrreften fulleu willen berften / Hetfelbe | nieus heeft doenleven / ja datmen alſnoch 
niet en ſullen moghen doen/Dan bp weghen Pzocuratien ofte volmachten behoudt / 08! 
gan rechte ende bolgheng uwe opdonnan: | fn prefjt Daermede te dzijven: ſoo wodt 
tien, Wat oochde al te veelvoudighe evo⸗ uwe Mojeſteydt feet ootmoedelijch ghebe⸗ 
catig ofte aftoepinge/ban t° welck de krach | dente ghehenghen datter inalle De voor⸗ 
te heel keulyck is / ghebracht Werden op Den | fchzeven kuchen berfien moge werden. 


boef bau de ſelve opdonnaut icn. 
Dat de afdringhinghe / welcke gheſchiet 
Datter geeubrieben ban gratie oft Bers | inbe kleyne Cancelrije ſonder Edicten Ul 
nietingeuptabegbe ben en werden tot booze | uwen Parlement gheverificeert van twet 
Beel vanfulche / bie achterdaelk zijn ban | fchellingen Parifig voor brieven Die niet EU 
moordt / ende andere fepten Daer Den hals | liggen in keniſſe ban faken / daermen te VOP 
aen hanght / noch ooc eenige evacatten hers | ten niet met alte boo? en betaelde / ende HAN 
gunt en werden om t'vervolgh Det ſelse te vier ſchellinghen Pariſis boor de gene DIE 
eluderen oft crochteloos ende van gheener ligghen in kenniffe / waer Hoog men watt 
waerde te maecken / ende alfoo Be deurete | twee fchelltughen Parifig plach te beralt! 
spenen tot oagbeftvafthepdtefclfd om diete | afgheſchaft ende berboden werde / miſga⸗ 
beplepten Goor de Maerſchalcken Ban | derd all andere gerechticheden —— 
opgbt⸗ 



























































J 5. 


ou 


per 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


444 B 20 



















































\ kh As Nederlantíche Hiftorie Het vijfendertichfte Boeck. 
dE de op Óis, blpyẽ / uwe Me. nochtans ganſch geenẽ bp: , venne Hoven / als anderg wederoepen wer⸗ 9 \ I5, 
MAD ORE —— ſtant en heeft ghetrocken / ende fade pens | denten epnde datmen niet en meent/Datit AP 

ME 18 ODELL ed. ningen bekertt ghe worden ten pofijte van | Doog ſulcke middelen ſouden counen afge, 

Ke A fommighe Particuliere) ende ig de ongere: { Went worden van hacren fchuldigen plicht 

BEE er KOREN gelthept fo groot / dat die gene Die t'bewint ende gheneghenthept tot de ghemepne WE 

Bie ORE nd hebben van uwe Financien / met wenich baert/ende ban haren getrouwen dienfs 
——— ghereede penningen afkoopen ſehere merc⸗ uwe Majeſtepydt. 

Hit ATR AAG kelyck oude ſchulden / fpzuptende upt de 5 

AL MCM: ere giften endegunften foo vande vpoorleden NYeghelück weet / Dat het gene maer DOD} 
BN BEDIENDE DN Toninghen / als ban uwe Me. vande welc? | her rijche Deg voorleden Tonincx geluchig 
BERT ht Ad ed keſp haer tot eenen pening toe doen beta: | ende overbloedich gheworden ig / ende Dl 
oft ef he eed fen. Enbedatonlpdeljchig / Batzijndie  Welche hem den middellicht gemaecht Gee 
—1006797 Hf. Klien groote afflagbenende ontheffinghen ban | om groote fchatien te vergaderen / ch 

KORONRE 8. OOR ltd ſchade/ die nae De boodt des oogleden Co: | pachhupfen van wapenen op te vechten / 4 
REN jee Cona Ono 0 nincx berguntfjn aende Pachterg vant | Sraagcen Daer vane / gheftelt op 3D 


J. ſout / van De Aijdesoft bpftanden / vande Fmanucien. Waer van D'eerfte oofccregel 
OA schokt. bf groote pachten ende andere/bedzagen: | wag het be windt Dee ſelver te bevelen aen 
J—— be ongenet eue ſommen geldes. Ende om | wepnigh perfoonen: in plaetfe dat-mendt 
ae Eder Daer toete comenbeefcmen verſchepden nu ter ihdt bele heeft ingevoert / dieſe bod 
J——— perſoonen gheſchoncken groote ſommen | maetenbefvaren. Waer upt uwe JRA 
J van penningen: waer ban uwe Me onder⸗ooꝛrdeelen Goe dieuftclijck dat het fp Dit OM, 
RA Aaah ns recht fal worden / indient haer belieftte gez | ghetoomde ghetaltot wepniger perſoonen 
AR LEARN tapen. henghen / datmen informatie nemefotegen | tebzenghen/ het welcke doch nier eu dient! 
FIRM AES DERTIEN Degene Die be afflaghen Gebben toegeſtaen | danom uwe Finantien upt te putten DO q 
IAEA ARR PEPR oe” atnandere die Gaerdeeldaer vanhebben de appointementen ofte beloofde dienſt · ge 
VV— ghenoten. den / ende door De vereeringhen ende peul⸗ 
| J oenen die fp uyt Deelen aen Hare Ouder 
IE BONE Sieb SRI Een ban De groote belaftinghen uwer | Deiendensende Dertroude. 
EN OT BAAR — Financien beſtaet iu De overmatighepdt 
OE INE er van de ghefchenchen tũ penſioenen / welche 


Heere, be verquiſtinge ende doozbrengiu⸗ 
J—— wonderlyck zijn gewaſſen nac De doot des 


ge van uwe Financien; gefchiedt (evert get 
overleden Hau Wijlen den Coningh / #0 Á 
ghelooflyck. Gheduerende fijne Heerſchin 
ghe / gl hoe wel De incomſte van u Coui 
rhck foo groot niet en mag / als fp teghe 
woordigh ig (gheljch fchzifteldeks fal ben 
fen Worden, indient noodt ig )foo lepden 
nochtang alle jaere veel groote ſomnena 


LHE OAT, boozleden Conincr / ende Wozdt uwe Me. 
EKEREN gautfch aotmoedelijch ghebeden de ſelve te 
KEES Zit NORD dsten beengen in even den felven ſtaedt daer in fp 
EESN cr RE te hooren ge weeft zyn / ende tot fulcken epn- 
1 ot OREN de/alg fp voornamelick gheſchicit zijn, te 
EMR Weten om Dienaerg te winnen bupté uwen 
Ik jaer Coniuckrijcke / ende tot De fectete handelin⸗ 
KAS Ad MRE Bondt 4 ghen van uwe Me.dewhlhet gheen vreden | Diemen nae zijne doot heeft opghehouden 
EE lie ee Hoe is / dat den dienſt ende ghetrouwicheptdie | betaclen aen Herfchepdene upthtenſ 
LED SOE uwe onderfaten u ſchuldich zyu / met geldt | Pzincen/Potentaten/ ende Mepublichtlië | 
| —* gekocht Werden: Eñ niet toe te laeten / dat Daerenboven hinghmen groot geldt tl 9 
— een groot Deel bande penſioenen keere ten ſte / ſo aen De trotſe gebouwen Die hy matt f 
4 Tik SC RE pref dte ban Die gene diet be windt van De | te/alg aem andere bekende onkoften/ beo, 
LAI ORNE faechen hebben/beftelt wefende ouder ons | ghendealle De Hooefc.fommen over De Pi 
ic iele bide ende gheſtelt onder lupden die onbekkent zijn | milioenen ponden fjaerg/ boven ende ME 9 
BIE 400 OE: ende gantſch geen Dienft gebaenen hebben, | dan tgene Dat men tegbenwoozdeldct dE 
HELE oe OO Ende Wat aengact de ghene Die uwe Me. | taelt ende befkeede: Des niet teghenfiaend 
—J—— ſal willen reconpenſeren oft haere goede | lepde men alle jaers noch op twe meñoenen 


eene — — — — — — — —— — — — 


LEGE 
* * 
* 


de Ve BONE Dienften vergelden / Bat men De felve berees ponden / welcke tfamen zn bf millioene, 
A IRREEN re met ſulcke ghefchencken ende Weldaeden | Diemen jaetlicx conde verſpaert Gebben — 
SEE Pi MEG IE Bie geberificiert Wozden in uwe camer ban | Dert zjn doot / beloopendein de vier jactt 
IRENE Hee Hecht rekeuninghe / ſoo wanneer fp over DE Dupfent | Daer nae ghebolcht meer Dan twintich & / 
EK Rr pandencomen te bedzaghen. Ende voordts lioenen ponden / diemen foude mogen de, 
gif 4 NER ere Bat De penfioenen ofte wedden vergunt aen ſteedt Gebben tot afloſſinghe ban u wt 

0 KEA LEN ſammighe Officieren / foo van uwe ſouve⸗ mepnen / ende tot ontlafkinge — hapte 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 
444 B 20 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of <oninklijke Bibliotheek, Den Haag 


444 B 20 










































| r 
wb 
hd ut tn ’ 
| ms Ont 
he 7 ' „ie 3 J AN id 
Í J t 
U Hb wil Bme 050 hd! 
ij k * br, blik , 
ere J "tj Lines 
gt Mie k 
ú * 90 rige | 
p | * * | [f well ne 
J — ind ‚nie! HOREN ie) 
4 beeld, KE — 
w Ì en | hdd hi 
0 wi} 
Ù * 
BEENS er Oe RENS 
wies 1; fj \ * 
PIN VES * Aeg 
—9. en ed 4 
—* 4 ' hit ' 
nk \ KP Bik 
Ì Wij ij) 4 vi, 
Hihi, hi —16 * 
4 "id hi : hikt PTM …/ 
N í | í ° 
\ ne ich, BN, 
í Hi WER on Pie PLE 
Î lat LEMON 
i | —904 
* 
J —56 
—— J —99 pr *4* 
1 —4 ik ebi CIM * 
BRE TE OORD ef 
Î 4 Ik HeT ide fh Mao 
PEN p J —3 
440 Belk et dik 2, 
' ki wi 1 opel”, | k 
AE choke 
* 1 — 
8, —000 
Maher Hen 
‘ Pike 
ue ’ 
ER —3356 
Jim he | 
Ô bi add 
ES 
B WP 
He tete ME 
J Kp vide ie 
‚ ‘ tf E id 
sl rt Ke ebde 
me 8 4 ha * 
J bed A 
{ ii | ; 4 * 
k 
ĳ ( | 1 | we 4 43 
et Ì ! 
4 iste id 
n ’ ; Í 1 
— 9066 
rd” ii 
u N „4 * 
4 * ’ Ä * 
ns, 
A bl Ih 
Ì 1 Meld 
se — 53*1W4 F 
k n ue es 
4 fe . k: « 5. as 
\ 44 * 
u 9* 
Ma ie : 
Á ' J 
EE} 
N , 4 
—39 
ens. j 
” , ief im 
ak A 
AK 2385 
1 
hik fs 
ml ' — 
Re, - abt 
1 
« el) 
ï 1 J Hr rank 
J NN J 
* pi 4 
El bd eha e 
( —26 
sap Rid: | 
: î Ï 
Ü 4e —— 4 
1— —— 
ke At Nd ALK 
us B, 4 
NES Pen / 
J. — Ne 
Ll, We 
‘ Í Ì * — 
1* J vn, u 
Pil FN 
* mj xl Ht 
' bek: B 
| * APD le 
ni te ' dd 
DN ĳ „3 u: ⸗ 
4 — 539 
— * 94 
4 14 Nom . 
J Ei 0 4 hl ” u 
9 — 
1 
Hr, a f —* LI , 
“ RE Oan In ik, 
H h ’ Pen Wel ‚B 
: À, . —3 hj 
Î | ik er me he 
« { | id, 
ko AIM 
Ì *9 — 4 
1 | Nie 
* 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 
E40) 


1615, 


Nederlantfche Hiftorie 
fatelijche gierichept der ghene die hupdenſ⸗ 


* daeghs de authoriteyt ende t'bewindt bau 


be faker: ende niet acn en mercken het miſ⸗ 
noeghen datter gefchapen wordt in de Gets 
ten van uwen bolck / bau het welcke men 
breefen moet evende felve vzuchten / die dt 
voorleden tydt ous heeft doen ſien / teafp 
Dat mea haer verlichte vande laſten Die fp 
draghen. 


Het welche ſeer wijſſelyck na de doot des 

boopleden Conings bemerchende De Co⸗ 
ninginne Megente/ foo hadde fp tot verlich⸗ 
tinghe ban uwe onderfaten Boen vercondi⸗ 
gen een verclaringhe / mede bzenghende Wes 
derroepinghe ban verſcheyden Edicten ent 
TCommiſſien / welcke ſtreckten tot verdruec⸗ 
kinghe uwes Volcx. Ende daeraua iſt / Hee- 
re , dat u Parlement ſchuldich is ute ver⸗ 
taonen/ hoe Datmentegen uwe Deplige eñ 
vechtweerdige mepninge/fonder Bereiatinge 
te hebben Die in uwen Hobe gheverifictert 
zp/upt krachte vanſimpele befegelde Com⸗ 
miffien / vervolght heeft de upt voeringhe 
ban Commiffien bie wederroepen Waren/ 
onder andere Die vande vype Veenen; ende 
nieuwe bercrdginghe de nieuweopnemin: 
ghe vaneenen ſchellingh te ponde op aller⸗ 
lep koopmanfchappen / Waer Boog u bolck 
onuptfpzetcheljeh feet gheperſt / ende den 
Koop-bandel groeteljer ontrieft is ghewor; 
den / ſonder datter peis / oft immers feet 
wepnigh van ghecomen zp ten profyte ban 
uwe Majeſtepdt. Wer welcke u Hof ban 
Parlemente beweeght gantſch ootmoedes 
lijch te bidden / te wilien caſſeeren ende Wer 
deroepen al het ghent dat gheſchiedt is te⸗ 
ghen uwe mepninghe ende verclaringhe/ 
ende goedt te binden datter informatie ger 
nomen werdt tegen De gere Die fuiche com⸗ 
miſſien uptghevoert / erde de penninghen ue 
Wen armen volcke afghevordert ende afs 
genomen hebben: Datter ooch een verbodt 
ghedaen werde ban voertaen eenighe > 
dicten / verclaringhen / ofte Commiſſien upt 
teboeren / tenſp datſe eerſt gheverficcert 
zyn in uwer Souverepne Hoven / oppene 
van den hals / ende Dat alle perſoonen ber: 
boden werde eenighe adviſen ende nieuwe 
vonden te gheven oft ontfanghen / welcke 
ſtrecken moghen tot belaſtinghe ende ver⸗ 
druckinge ban uwe Onderſaten / ende pars 
tpen daer ban te maken/ op pent van Daer 
ouer gheſtraft te worden alg oubilliche upez 
ſuyghers ende berſtoorders Lan de gemep⸗ 
ne ruſte. 


Het vijfendertichfte Boeck. 


we Majeftept wordt ooch gebeden tot J 67 5e 

te laeten een nauwe ende ernſtighe onver’ 

foechingbe van de miſhandelingen gefchiek 

inuwe Financien dooz de ghene Die COL 

windt ende befchick van dien fulten Gebben 

ghehadt / fonder dat fp eenige compofitië 

ofte Berozach hebben te gerhoopen ghelyck 

het boor defen tot fchande van Dranchrid/ 

eudeteghen alle Forme bau rechte gefchitt 

ig. Delfs datmen ſai mogen Wederom LPI 

fchende overgroote ghefchencken gedacht 

acu perfoonen ban clepne verdiensten / DIE 

Daer Booz in weynich Jaren groot ge | 

Den zin ten cofte vanuwme Majeſtendt / EU? milj 

De ten berderven ban uwe arme onderſa⸗ be 

ten. NIS oock te berbieden datter upt uwen f 

Coninghrycke / het zp oock in wat marit 

ten / niet wech ghevoerdt en Merde eenit 

Gout oft Bilver/ghemumt ofte ongemuut! 

oft ooch cenighe Gouden ende Silveri 

Pateu/ghelöck het gefchiedt is / tot nadet oi 
(van de Wetten heg Fijchg. Ende met EE nik 

wen te befnöden den grooten overdaet VAN odf 
De ffoffen ende paffemeuten van Gout ende UT 
Silver / De peerien ende Diamanten / DE 
haut ófte Apelle-merchen van pedertandt 
ende Milauen / de fkoffen ban China , ER 
andere ounutte waren / die men bzengdt 
van de upterfte epnden deg Aertryer ende 
waer daor upt uwen Coninghrüche GOE 
trocken Wordt een ongbeloofigeke menichtt 
| goudtgendefilbers / am tſeive met ovel⸗ 

tollicheden te berbullen/op pene van coufiſ⸗ 

catie. Oac mede Gouden Vaten te hebbeu 

oft Buppkeng / fi Cobben om in te bad 

Nanden / ende andere Daten van Ditvel/ 

elf tot ben Hupfraet vanden Waert eude 

Yreuchkentae / dewhle het een ſchandelyck 

dingh is vaag Branckryyek / de Shemeyntt 

gebzacht te fijn tot de uyterſte armoede e 

be Dat men evenwel faa fchzichelijchen hoff 

boet in De Hupſen der gene die de gemept 

daer van uptgheputt hebben. 


Heere, Wp bekennen al t°famen/ende ver⸗ 
tondigent oock met eendrachriger ſtemme 
dat uwe Majeſtepdt gheheel vry ende pf 
fchuldieh is ban be ongheregheltheden / * 
een oorſaecke gheventot deſe feex ootwoe 
dige Remonſtrantien: Wp weten ooch De 
be Coninginne u Moeder met een felrfatt 
eñ fonberlinge voorfschrieheps Get Coning 
rich behouden Geeft vande Schip beeuck 
Daer het mede ghedzepeht mag, zaet W 3 
weten daer beneffeng mede hoe datde go, 
de ende Beplighe meeninghen ende Belo 








dd EEE —— — — — — — ————— — nn 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


444 B 20 

























































Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 
444 B 20 


Nederlantíche Hiftorie 


1615. ne. Ditig oock defe naeft-Wooz-gaende jas 
— renbetuxrcht ende beerachticht als de Cos 
uugen Ban Enghetaud uwen Staet meer- 

maels treffelicken ende ſtercken byſtant ge⸗ 
daen hebben / inſonderhepdt ten tyde uwes 
Vaders (eenes Conincks weerdich ter eere 
gedacht te worden) tentyde als ſyne ſaec⸗ 
hen aldermeeſt verwerret waren, Soo dat 
alles mat mijnen Meeſter doet, dat moet 
ghy nemen ende dupden alg her comende 
bau een oprecht goede gheneghemtheydt / De 
Welche ſyne Meraen fpnder fide 7 Wel bez 
geert (foo het wefen can)te onderhouden; ja 


ooch foo Wenfchr dat de (elfde by ſyne ende 


uwe nacomelinghen in Ber eeuwichept mor 
ghe beftendich bijven. 


Het vijfendertichfte Boeck. 
ghen verhepſcht / dat den eenen deg anderen J 
vrientſchap ſoecke / inde bat fp haer fat 
verbinden door feodanighe altiancpen ende 
banden van vrient ſthap: Maer dit dient al⸗ 
leenlick am uwe FR: „mel ryypelick te doen 
aen-merchen / hoe oorbooruck ende nood? 
Wendich het ſy / datmen het vol trecken de⸗ 
ſer Gouwelicken opfchozte tot ernen ryperen 
ende beguaemerenrdot / ende dat foo Wi 
ten aenfien ban uwen perfoon in het part” 
Culier/alg van gantfch Chriftenrjch/indelt 
Oufeecherbepot ende twijfelachtichept datt 
in heden ten daghe de groot-wichtichfie ſa⸗ 
ken (hu ſtaende. 

Behalven defe oude affectpe, ende band 

vanliefde tuſſchen De bepde Croonen / (00 

meynt ſyne AD: dathy van confcientpe WE? 


—— — 


So heeft dan ten Dien aenſicne fyne Mi. ghe verbonden ig uwe Me deſen dienft te 
wp erpreſſelick bevolen ende belaft / Dat ich | doen / ten aenſien van de ghetrouwe belof⸗ 


uwe zit, wel eenſtlick / tot Welftant van uz 
Wen prrfoan ende Staet / jee van Get ghe⸗ 
heele Chriſten· ryck in Het ghemepn)dete res 
monſtrant pe doen foude. Shelyck hp in ſyn 


eyghen ghewete mel verſekert is dat Gp fa 


langhe afs hp Coninck geweeſt ig (ban ben 
aenbeginge ſynes levens) nopt door curi⸗ 
euſheydt hen⸗ſclben met anderer vegievins 
gen ende ſaecken bemoept en heeſt( daer ban 
ghp ende al de werelt cont getupghen) Alſo 
heeft hp oock bit ghetupgheniſſe in fijn Ger: 
ke/ende bp betupcht Get voor Godt / datde 
eenighe oozfaeche ende rpnd die hem bewo⸗ 
ghen heben ſich te bemopen met deſe ſaec⸗ 
ke / is den wel ſtant Umes Staets/ ende 
ontlaſtinghe ſyner conſcientpe. 

Sire, Syne Me it verwitticht / Dat nme 
Me. van mepnuaghe is mer den eerſten enz 
de op het ſpoedichſte ſich op de repſe te be: 
geven / om De verwiſſtlinge der Princen enz 
be Princeſſen met Spanpen te doen. Mij- 
men Meeſter gehtt hem felven verbonden 
te Wefer (foo ten aenſien Der goeder a ffectpe 
die hp uint particulier toe⸗ droeght / alg ten 
aenfien Der forgbe die hy fchuldich ig voor 
gheheel Chriſtent jck toe te Dzaegben) uwe 
Mo ter goeder trouwe boog doghen teſtel. 
len het groot aenſtaende pergchel / Daer in 
ghy / door Dit u booz-nemen / worpen fult u 
epghen doninchrjcke / mitfgaderg den 
Staet uwer naefter nae-bupzen ende geale 
teerde, Diten faluwe Me alfao niet nemen 
nochte berftaen / alg of mijnen Meeſter u 
Woude raeden toe verbreeckinghe Gan Het 
houwelicx Contract alreede op-gherichtt: 
Dijn Me . verſtaet en Weet dat wel / bat de 
groothepdtende weerdichepdt Der Conin: 


| 
{ 





teniſſe die uwer M's Daeder ende Gp mal’ 
Canderen gedaen hebben / ten over-ffucil 
van eenige fecrete Dienaerg van uwe IR 
Oaerbande voornaemſte gheweeſt ig DEN 
oberleden eere van Viery als naemeiich/ 
Datfoo Wanneer cen van Gar bepden fou’ 
be comen te aver-Ipden/fo foude de langhſt 
levende op hem nemende forghe over des 
ober-iedenen Start ende nac-ghelacttië 
Viinderen. Sne Moj ſtept Geef: vit ſtrac 
nae de ongeluchighe goct-ftehe vie De Co⸗ 
ninck ontfangbenbeeft / door den Baren 
ban Hates, Moni dela Borderie te kennen ge⸗ 
geven/bie deg maels bp hem was hem · ſel⸗ 
vẽ peeſenterende na ſyn wterſte vermogen 
Dic te bol-poeren/defe belofteniſſe bijft VER 
Diet tt af vaſte bp (rie Moajeſtept mijnen 
Meeſter. Soo en can Gp dan om fijn con⸗ 


ſcientie geruſtt te ſtellen nier nae· latẽ uwe 


Majeſtept ende de Conighinne uwe Mot⸗ 


Der indachtich te maecken/ het groot onge⸗ 


ch dweick hp achte dat uwe Mojeſteydt 
ghefchiet/indien men u Bet jocks des houwe⸗ 
lichg obes Den Gals werpt, eer ghp gheco⸗ 
menfpt tot De rppichept uvaer jaren / ende 
des ogdeels ofte berffandrg , dwelck LEL! 
heyſcht Wo2dt ende noodt wendieh ig in het 
gerhiefen ban een Dzoute/ Get fp teun ati’ 
fien uwes ſelfs / ofetemaenfien van den 
Staet Des Bier. Wier ig uwen wel · ſtaudt 
grootelicx aen gheieghen jae oock u ghe⸗ 
noeghen ende daegeſickſchen Handel. DIN 
Mae ftept aen-merchende t°ghene datmen 
nu fiet gheſchieden in uwen Staet / alg” 
metic de menichfuldigher jaloufgen eude 
quaet-Willichepdt van be qrootfFe Die NU 
Boffju 3 Pet auact-ghenoeghen van UWE 
VParlamen⸗ 





is, 


on 


‚ European Books, Copyright © 2011 ProQvuest LLC 


Images reproduced by courtesy ol <oninklijke Bibliotheek, Den Haag 


444 B 20 









Het vijfendertichfte Boëck. 


1615. — — is daer de Coninck eert in 
deckt. 

Een tweeden / foo beſchuldicht hp hem 
| van quaede genegeuthept ende factpen ofte 
500 F0 HN EL oneertiche tfamen-berbirdinge/ Wel ſtou⸗ 

—J— telick ſeggende ende verſekerende / dat ſyne 
AE, we ARIE ARD zp gheſoght heeft te fapen het ſaet van 

| leer ord fchuringhe onder defe verfaemelinghe/ende 
in den Staet deſes Conincrijcr poghende 
hierinte voerende Articulen ende den eedt 
daer hp fneepghjene ouberfaeten mede bez 
fwacerr. Ende bat noch het quaerfte Ban at 


— — 

— —2 at 

eN PER eer 

_ a . zE — 
— 


Rie er hp in ſyn regieringhe ware eenen bloet · dor⸗ 
— VJ———— ſtigen Cpran / ende alg offer fo weeet geen 
topmeunten en ſouden cunnen verdacht wor⸗ 
den / daer mede Gp ſyne Catholcke anders 
faeten niet en ig ppuigende/ de welche deſen 
Cardinacl ig in voerende al fuchtende/ jat 
9 he alg machteloos (lenende onder Get jacht DET 
Bt MERA er vervolghinghe. Eude op her epnde ban Dit 
Os, Wifcours fepede Cardina:i (alg bp manie: 
re van teghen ſtellinghe) bat / God lof / de 
Praucopfen geenen Comuck en hebben / die 


r * * 
zie 


Ee EDE gevende / datde Coninck ban Groot · Beri⸗ 
dT HONDSE taupeu foo weeet ende fo onbarmhertich ig / 
—904 dat hy ghendechte neemt in het bloet · ſtor⸗ 
ide. ben Der outſchuldighe. 
Vi aA nf maer fine PR ig Willich onder boet te 
(ben ad treden al deſe verwytingen ende ougegron⸗ 
BEN 20de U de ſchelt⸗ woorden / dewple fp alleenſhnen 
J— perſoon int particulier betreffen / ende hy 
J euhepſcht geen reparatye hier ban / maer 
E EAM so OEE ONIN alleen acht hp hem ſelven verbonden/jat hy 
wi — ſoude achten dat hp niet eu Dede dat Godt 
| | Bi eude de natpze hem toe betrout Heeft/indië 
tr hl le hp uiet levendich voe? ooghen en ſtelde Get 
briet. US MED Melian miſghenoeghen dwelck hp Geeft / dat defen 
—9 Cardinael be eere / geruftichept/ende Weer: 
dicheyt der Coningen / door (june Marime / 
onderwerpt het believen ende goet · duncken 
Han andere. — 
— hij we Sne MR: heeft mp bevolen / Dat ick Dit 
—— leventlick ende ernſtlic hier (oude voor· dza⸗ 
0 gheu / tot dien eynde op dat uwe Meer ende 


— — 
* 


KEN Th De Kaetſ · Heeren hare ooghen mochten oz 
penen / om te fien ende te begrypen (alg dat 
| hetaemt) de ergerlicke / Periculeuſe / en ſcha⸗ 
delete conſequentpen deſer leere / quetſende 
in het ghenevael De ghehtele Cheiſtenhept / 
alg oock'int particulier den Staet ban 
Pꝛanckerijck / ende datter haeſt een ſterck 
| remedpe moghe ghevonden worden tot ons 

FE HN HOE der druckinghe san Dit ſchaedelhcke fact. 
HAAR REN op Sjne Me ghedreben ſynde door Die harz 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 
En: 40) 


ig/foa beſchr yft Gp mijnen Meeſter / alg of | ſoude be beſcherminge 


Martelaers maeckt. Daer mede te hennen 


Wanna zE, „did 
VEE EEn EEE 


— 





































Nederlantſche Hiſtorie 


telicke affectpe Der oprechter ende onghe⸗ i5. | 
| vepnfdeltefde / Die tuſſchen hem ende DEN A ame 
laetft over-tedenen Contuch was / Wiets 

| 





verlies hp dagtlicx befchzept / ende WIE 
gedachteniſſe ho in fgu herte eert; Geeft MP 
bevolen dat ick uwe Heen ſoude inday? 
tich maechen / Bacbp Get leben deg VOOR 
ghen Conincks ſp haer tſaemen in vriendt⸗ 
ſchap verbonden hebben / ende Bꝛoederlick 
gerdzagen / dat wanneer het God believen 
ſoude een van haer bepden vanhier teue 
men / datde laerſt levende op hem neme 
ende momboorſchap 
over de nar-ghelaetene Rinderen. 
Om deſer borſaecken wille / moet (GE 
Majeſtept om fue belofte te voidoen / eude 
om tedoen bijeen het goede herte dwe 
| Gp de ghedachteniffe dieg Conincks ig LOP 
toedrae ghende)yoptubaren fijn Gerrelick ME 
delden over Den elendighen ende ghevaer⸗ 
lichei ſtart van u we Mojeſteyt fynen IN 
nerlick beminden Brorder die ſteets ouſe 
| ker is / bp-al-dien De leere des Carda 
in Pranckrck genghenomen Wozdt. 
Soo (ft dan dat ſo ne Majeftept tot oil? 
laſtinghe fijner confcientpesende om te doe 
Dat fönen perfoon betaemt / wenſch ende 
_verfoect Go/dat deſen Stact Hooy Get optif 
bare ende ernftige ouder-dzuchen defer ©’ 


gf 









* 
oe) 
bij 





ratpe des Cardinaels / ende dooy een open 

baer placcaet / opentlick voor de ganiſt 

| werlt doen blcken / dat fp Defe nieuwe? 

\ (chadelicke ieere verfoepen ende verdatme, 

op dat daer Doo? De onghetoomde Oheeſten 

ſodaenigher onder-faeten des te beter GE 

toomt ende in trouwe ghehocefaemheyt B 

houden moghen Wozden. | 
Ebepde Bier boven verhaelde A 
vatpen deg Enghelfcpen WUrmbal’ gw; 
ſadeurs heeft de Conincende ED eh, 
ninginne ban Dzancherijck aldus ip 

| laeten beandwoorden. 

Be Coninck / ende ſyn feer Eerweerdig 
Drou- Hoeder Couninginne / hebben kend 
dancheihcke aenghenomen Den dienft ii 

ghrdaeuupt den naemedeg Conincks VE 
Broaot-Bzittanien hares goedẽ oudẽ 252 

ders/ende Bondtghenoots / door Den beet, 

| Edemont fynen AmbafTadeur; (ao wel mik 
levendigher ſtemme / als bp memogieit 
Gp aen hunne Majeſtepten heeft overghen 
vert / begrypende die redenen tũ aeu· ue * 
kinghen / die hp gheacht heeft bat huub 
haordente wederhouden van Get boog 

‚ Gouwe 

rentot de uptuaetinghe Der Gou * * 


) 2011 ProG 


T 
u 
E 
4 
8 
5 
6 
q 


Images reproduced by c 


Early European Books, Cop 












arly European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


— 
Ke 


5 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


161%. 


— vSe ſozrghe / de wyſhept / de goede ghenegente 


dere Croone / alg ooch voor harte ghemeent 


Nederlantſche Hiſtorie 
ghewozden / dat bewhſt ooghenfchepnijck 


hept / endt het Coninghlycke ghemoedt Lan 
bare Majeſtepten. 


Daerom gele fp geen oorſaecke gehat en 
Hebben haer ín efen Deele te beclagen over 
De vrrentſchap van hare Majeſtepten / alfa 
hebben fp ter contrarie oozfaeche ſich daer 
onerte bedancken / ende in toecomende tijs 
den deſghelycks te verwachten. Sp hoo⸗ 
pen, Sas De Bondt · ghenooten alle goet bez 
trou men ſullen Gebben op Gare fant vaftice 
he gheriwmert op foo bondighe / ende ha, 
ven Satt/ols oock De ghemeyne ſaecke (oo 
grootelicx aerigaende fondamenten/ Dat De 
voo ſeyde nicuwe maeghſchappen hun Dat 
geloove niet en ſullen doen verlieſen / het 
welche ban tijde tot tijde ſal verſterckt 
Wozden door even foo opzechte Daden, ende 
feo wettrlijche belijjdinghe ban hare Maje⸗ 
ftepten/ale deſelve tot noch toe Hebben Doen 
blycken / ende baormamelgc tegen Den boog: 
fepden Heere Conings / foo om deſe ſhue 
betooninght ban goetwillichept te bezege⸗ 
nen / alg om Dat fp oogdeelen Dat het binden 
ende bebeftinghen ban hare bziendefehap 
profijtelijck is / fo boog ween alg baog dan: 


brienden ende Bondt ghenooten. 


Ware boorfende Majeſtepten hadden 
mel ghekwenfcht/ende t°’ badde ooch oo2baer 
gheweeſt boog bie gemeene ſaecke / dat ha⸗ 
re gheſamentlyck goede dienſten met foo 
grooten ſorchvuldicheyt ende oprechtichept 
befteedt inde ſaken ende verſchillen ban 
Gulieh / alreede voorghebzacht hadden de 
vrucht diemen achtt daer toe noodich te 
weſen. Elck een weet dat het niet gheſchiet 
en is bp ghebreck ban goede redenen / ende 
pattijen af weder zyde profpteljjcke voor⸗ 
flaghen / maer alleenlgch vpt Die eenigbe 
fwaerichept die fp daer ime gemaecht heb⸗ 
ben / beweeght fijnde door ſeeckere ſchadu⸗ 
wen / eude ſoo teghen woordighe / als toe⸗ 
comende jalouſien / die fp hoor brengen ende 
ſegghen te beduchten. Ware Majeſtenten 
en hebben noch niet nagelaten Det exuſt igh 
beſteden ban hate authoritept / gheſament⸗ 
bek met Den voorſeyden Heere Coningh 
bangroot Bꝛittannien te continueren, foo 
bp de Certz-Wertoghen van Blaenderen / 
als by de Weeren Dtatender vereenighde 
Mederlantfche Probincien / accommoderen⸗ 
he ende te rechte helpende De beloften diemẽ 


gm — — — — — — — —— — — — — — sen — 


Pan. pm 
am VEE EL EE 


Het vijfendertichfte Boeck. 


verſocht Heeft tot verſekeringhe vant at⸗ 


coozdt/ Bet welck / fp feer dbevich fu dat 
tot nach toe fo mel niet ghefuccedeers en id 

alg fs wel betracht hebben. Des niet HE 
gheuſtande en fulien fp nimmermeer moedt 
wozden de crachten ban hare Officien cude 
foychouldiehepde teghenbepde partijen té 


berbolghen;gherefolveert funde / het fp dan 


watter namaels bande ſaecke ſoude MO? 
ghen gheworden / ſich iu Die ſelve te beraet⸗ 
flagen ende reſolveren wet den voorſeyden 
Hrere Coningh, om de ghemeene farchc tt 
flerchen / De beroerte te verhinderen / eude 
Den pretendenten recht te Doen naer reden 


ende biilichepde / ſelfs om Gare ghemeett 


vrienden ende Boudtgenooten in Buptſch⸗ 
landt tetrecken uptalle mifvertrouwerng 
ende beducht ſaemheden / Die fp binuen ſekt⸗ 
ren tydt herwaerts fchpnen ghenomentt 
hebben: Waer toe fp fullen continueren ſich 
te laten ghebzupehen/ fo by De Princen cudt 
Latholgehe Staten des ſelven Hauts / al 
in Spangien ende elders foo wanneer ht 
van noode fal weſẽ / hopende / dat nefe nie 
we maeghſchap / die ſp makken met die zybe 
ban Spaengien/ haer De middelen daer toe 
licht maken, ende t'gheioove vermeerderen 
fal/ ghelijck Dat Gere goede ghenegentheyt 
tot ben alghemepuen oorbaer betaemt. 


Wat aengaet de ſaecken die tegenwos⸗ 
delhck gheſchieden in Italien / het is ale 
man kennelijck / met wat een fozghe ENDE 
wacherhepbt Dat hare Majeſtepten Gare”! 
dienft daer toe hebben laeten ghebrupcken 
ende Wat Looy veuchten hare autbozite ps 
ſtadich boorrghebzecht heeft / om De BC ſchil⸗ 
len met minne te beflechten/ ende be bitter” 
heden / die nu ín fwanghe gacn/te verbindt? 
ren / Bet fp door t'fenden ban ertraopdinë 
Ambaſfadeurs / ofte boog Dew ghe woonlyc 
ken plicht ban hare ghefanteu reſiderend 
foote Benttien als binnen Curju / £ 
noch gheheel nieu weijer boog t'ghene pats 
upt Spaenjen ghebootfchapt ig ban 
boormemen des felben Coriucha / omt f 
verſoecke ende ter liefde ban Gare Jrett, 
ſteyten de boorſeyde beflechtingge cht 
maechen die cen peghe hen oogdeelt foo DI 
tick ende redelhek te weſen / ten genſicn —9 
Den oorbaer des Weeren Hertoghen VE — 
Savoben / dat de diengers ende Bubali 
deurgder Comngen Princensende Lrepuê 
lichen, bie hare Meeſters bp den voorftP/ 
den Coningh van Spaugien dienen / beuen 
hebben/dat hp meer toegeſtaen badde age 







































be js 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


444 B 20 













— — — 


—— — 


J 
— — 
En 
* 
u v 


pe * * * 
hmnee — —  ee * — — 6 ot * * * 
— Sf 4m Mr OE han | minn VEE TERRA S 
* — — * * ẽ ——— = — mn ten EEE — — — — -- . — 
p= _ pi * — — En — —F * — pe are —— > > * — 


Nederlantſche Hiſtorie 


1615. der ze treden int'anderſoec han De redenen 
| 90 verhaelt in het ſelve boeck / ende meer andee 
NE verdie atreede Fefchgenen zn / ofte noch ge⸗ 
he Poel et, ſchrꝛeuen moghen Worden ober De felze mas 


Het vijfendertichtte Boeck. 


Coningh van Groot Britannpen een ſett J 65 
treffelick boeck metengBener handt in DE men 
Franſopſche taele ghefchzeven; dweick (ip 
Den ſeer tv: fFelicken Godf gheleerden BEL mik 
terie/aenghemefen ende verhaelt / dewelcke Perro Molinzo, Weeracr der Gerefogmeetdl pul 


| —J ke ſp beter achten te verſwiyghen / ende te⸗ Aeligne binnen Paris / heeft ia handenge et 
be OHACHE GOTT ORDE BRD Gen woagdelijck niet en begeecen weder ope | ficlt om Bet fclfoete ober eſen / foo veel dE gait 
AR BEN en ghehaeit te hebben / foo kounen fp Ben bast: | Phrafiologiegfte engentfchap der Feanfche rolf | 
—4 Ede fepben rete Coningh verſekeren / Datfp | taele aengact. Tot welcken epnde fue El 9— 
den boven-ghenoermde Molinæum in ERI he 
lant te comen berfchreven Geeft. ti 
Dit Boeck deg Coninghs ig vol gelet tl’ Pd 




























, Defen aengaende Daft ende beftendich blij: 
denint gheloobe ende ghebruyck van De 
Heoft-regrig der Coninghen harer Doo? 
J AOP baderg / in de Weiche fp nimmermeer en hept / ende bet is fodacnich/dat alte Coniu⸗ 
| ti Willen toelaten of ontfangheneenigbe bite | genende Princen in Chriftene· ryck uu en 
— A andermghe Die haer oft Gare authoritept in toe-comende tpden sayfache hebben / om 
Et Ab 2 OD ER tot naedeel faude moghen ſtercken Wel Wer | fijne A: boordefenfguen aerbept eũ 500 
Bender ghelhck ooch wſſtihck Boet De voor | forghete danchen endeteceren. ek (ol 
J.——— fepde Heere Coningh hoe verl datter aen hier alleen verhaelen de ſomma ofte i xort 
EE NGB 100 Ce, gheleghen is De felbe alfoo te ghebrupcken. , begrijp deſes Boecks. De woorden ſhuer 
VE aad eee, Endefullen niet te min/ foo verlin haer is | Miſyn defes 
sd Re beſorghen / datmen in Haer Connckryck 
* booztaen ſpaerſaemer weſen ſal in dierghe⸗ 
kt A he ljchte ſchriften / om te ont gaen be inconveni⸗ 
HER ha enten / die de berfchepdentthept van ghevoe⸗ F 
J leng in deſer ſaecke / ende oe ſchadtihcke in⸗ 
KL AE Ee beeldinghen in De ſwackſte Bheeftenfouden , AN, N° 
lj EURE ABE AA moghen baren / ghelyck de felbe haere Co· KS HE 8 
BER U ning met niet minder gheneghentbept alg | NÀ Î 
OBA a ot Boofichtichept is bewſende. EN 
Li PE Dit igd'antwoozde Hie hare vocrfeyde (A 
TEEN Majeftepten hebben bevolen tedaenepde | las 
EE, Hie MRE, boozfepde memozien oberghelevert bp Den 





REN Tin gheneghent 
5 8 Gepot enig met cuti’ 
eus te weſẽ inde KE 
pubtjcke van ande⸗ 
lS ve / nochmp te DE 
8 moepen wet De DV 
| 3 glen van mju ghe⸗ 
| 5 Gueren fonder dat 
ed toe berfocht te welt, 





el 





















————— — 
Rd 


Meere Eomondt / ban weghen deg ſelven 
Veeren Coninchg/ wiens oprechte ghene⸗ 
genthepdt/ ende bolmaechte vriensesap fp 
altjtfullen bejegenen met ſulcke daden er 
he wyſinghen / als de achtbaerheyt / maer in 
ſy hem houden / ende de begeerte Die fp hehe 
ben / om hem Doozalte nutte ende aenghe⸗ 
matme middelen te verſekeren eũ te vrien: 
De te houden / betaemt. 


| E Coninck ban Groot Bꝛitannpẽ 
geen contentement hebbende noch 

aen het eerſte / noch aen bet ander: 

7 De deel deſer antwoorde beeft ghe⸗ 
rontinucert in de gunſte totden Hertogohe 
van Savopen / Den ſelfden helpende nict alo 
leen metvaet / maer oock daetelicke hupe 
toc· ſegghende / indien de fake tot fuer eere 
ende teputatpe niet en conde gheſuſt ende 


— — 


De Coninghlyeke Waerdichepdt ( met 
Welcke Bodt mp bereert heeft) wetten PE 
gheven aen myn eyghen GOnderſaten / alg 
raedt aen den vꝛeeenden. Des niet te mid 
de vrientſchap bie ick toeghe draghen hebbt 
Den Coningh Henrico del V.pan gheluck- 
faligher ghedachteniſſe mijnen feer- Ett⸗ 
Weerdigen Broeder / cñ De ſmerte Die ic vnt⸗ 


Beter betaemt DE 


fanghen hebben banden afgrſelieken DAT 


der moordt / hegaen arenden perſonn Dan 
deughtſamen Eoningh / ende be ghedachte⸗ 
niſſe van t°perijcheldat ick felve wtgenes 
hebbe dooz be confpiratien vpt cen ſelfde 
JPontepne ghevioept / maeckendat ick me⸗ 
belijden Gebben metde fiechten van mikt 
vrienden / die ſoo beelt teigvoater zyn / alg 
Contngbenfelbe / Die De meeſte ſchade daer 
When / De ſelve te winder ghevoelen. 


welcke indien icft niet en can op wecktn 
Dooz mine weerfcheuwinghen / ſooſullen 
ten minſten de naer · comers mine ghetuP? 
ghen ſyn / hat ick in gheenen ghebreecue ghe⸗ 
Kaeeft en ben in foo baogh-bzimgende. Sie 


EVK verdzaghen worden. 


J meganic Belangende de Oratpe Des Cardingels/ 
MR Ae ban Orot. Dieailee Contohenende fouverepne Paine 
INEEN diode … Wiftranpen cen feet nachte; hin /- Daer teghen heeft de 







Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 


ien 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


444 B 20 








Het vijfendertichfte Boeck. 
1615. 





















































KP ln ON od De leſſe willen voorſpellen. 


Nan On ae hide Wozden. Waer upt noodfaecheljck volght / 
[EIER A it 4 MDR Dat Hp oock rechtveerdelhek mach ghedoot 
LELIE Nel BRS RE Wozben/ iadien hy naer eene rechtveerdige 
| jk, af-fettinghe / zyu recht wilt befchermen. 
9 J Het welcke mp Doet ſegghen / dat den Adel 
Ì —J ban Beanckrhckſich behaorde te ontklee⸗ 
J— Ben bar fue Titulen / ende die over te ghe⸗ 
—99 ven aen den derden Staet / aengheſien dat 
Eee Dit eenige lichaem ecu Edel herte ghehadt 
| | 9 beeft / niet hebbende konnen gebogen Woz 
HOER ode hee Des dooz beloften / noch berbaert gemaeckt 
Wid Tere Worden doo drepgementen / om niet ſtant⸗ 
J paſtigh te blijven in tghene de waerdic⸗ 
Nt hs a heyt ſynes Coninghs / ct de verſeeckerin⸗ 
Keb eek ghe ſynes perfoong betreft. 


J Onder de Gheeſtelhckhepdt Die fijn eere 
—— alder-meeft te coope heeft gheſtelt / ende in 
ANDES We ane Wien Dranchtich aldermind gehouden is / 
KIL, Hee ED bat ig min Heere de Cardenaclvaun Pers 
| MEOT ron / anders een man bol weetenfchap ende 
href Wel-fpzeechenthept / Die in tWee Oratien/ 
J uptgheſproocken d'eene boor Den Edeldom / 
D'andere voor den derden Staet / ghetracht 
beeft hatelijck te maechen de Heere Die De 


ts RAA Coninghen on-af-fettelijch maeckt bp deu 
ET Eee Kn Paud/ aleen Heere die fcheuringhe ver 
IRE in Mm dean ooyfatcht/ ende Die deure open doet vooz als 
KT 4 NOR DR le tetterpen / cort · om / om alg een poiuct dat 
HEA 2E RR ger (p De (ouden onderteeckenen / Gp ende 


a vropean Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC. 


courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


per witticht / Dat defe woorden ſtonden in | 
| ok HIER LE a DE Bieven des Paus aen Den Edeldom / | laerg wplden ſterven. Het welcke ic vyeen⸗ 
LN ec maer in Den D2ucheude Coppen daer ban 

bd EE Ed, ghenomen / heeftmenft geropeert, Nebulo- 


Dat nu in dit poiuct den Derden Staet 
meerder gheneghenthept heeft be vaefen tot 
ſhnen Conngh / dan de Geeſtelyckhept / dat 
enig gheen wonder / dewhle de Rlercken 
| 99 dzyven / dat ſp gheen onderſaeten deg Cos 
VH, 00E Be | ninghs en ſyn / ende eenen Soperepu heb⸗ 
ENTIRE oren ben bupten den Rycke daer fp aen hangen / 
BC ERN EME Aa berbonden Wefende die Monarchie te vers 


Nederlancfche Hiftorie 


der / om dat Gp langhe tydt ghe volgt HE 


ier nes,exfeceplebis : Dat is: Boevenuythet | ben overtedern Koningh: feifg Doen bp DAN 
Kk TT Oe AD fchuym des graus. Als lupden die quanſups 
ES Aro ORL RE bes toeghenepghden ende verſtandighen 
Kd Si: OAD ONM hebben wilien (checen/ ende haer Meeſters 


contrarie Religie was / ende bp ben Paus 
afghefet / ende omdat hpeen teprigh 
boozen/ in gen bergaderinghe ghehoude ten 
Tacopuen binnen Parijg, dein Nunciustt? 
gen gheftaen hadde, de welche mitde dot 
deſe Leere bande tijdeljche Souverepu⸗ 
hept des Paug/foude gehouden worden & 
eenattĳchel Deggheloofs + Maer in deſt 
Oꝛatiẽ haelt bp ſyn woorde dooy den Gale! 
ende ſpreeckt met ſhaen epghenen m 

het bonnig vaucondemnatie upt ober 

heel ſyn boogledenteven/ ſich in defen deelt 
ghevoeght hebbeude naer den thdt. Want 


beffen daer fp ſelve een Deel van zijn; gelijck | bp is fa voozſightigh wel/ dat ho onder DE 
J ic opeen ander plaetſe beweſẽ hebbe. Maer vᷣoorleden Btouiugh mieten foude hebber 
Jo— nout en ſoudemen ghelooft hebben Dat den 
dk HN, Edeldom Bie Der Coniugen vechter arm is / 

De waerdighept ſhaes Coningh ſoude heb⸗ 
ben willen tecoope flellen(ghelijck wanneer 
* eenẽ arm zyn hooft ſlaet) ende ſtaende hous 
zl Ben / Dat ſhnen Coningh afghefedt moghe 


Durven beftaen bet ghene hy ghedaenh 

onder & Voningbrichk ſhyueß Soons / dien de 

groote jonckhepdt ende nieu we intrede 

den KAycke / Denongbelijcke meer onder 

worpen maken / ende ghemaechelijcker oft 
| te bedrieghen. 


Danbefetwee Oratien / hecft hj beent! 
Die hp aen Den Woei ghedaen hadbde / onder⸗ 
dzuckt / van vzecfe den Paug te verſtooren: 
Om Dat bp Daer al te dick wilg gefept pad’ 
De/ Dat Defeleere problematijch ofte D —9 
tabelis / ende om Dat Gp hadde durven ſeg⸗ 
gen/dat be Fatfgolchen van mjnenkdeht 
ghebouden zjn up te gheboorfaemen/ Wi 
wetende, Datde Paug defe Keere wander 
Toninghen affettinahe Goudt voor aoodſo⸗ 

-keljckesende gheenfing toe en ſtaet / Dat dt 
Papiften mijnes Voningbrjchg, wp ghe⸗ 
Erouwesin. Ende foo t'kost begrijp VAB 
fn Oratie aenden derden Staet / Dat ac 
den dagh ghegheven ig/ waerachtigh is / imn 
bet welche Gp de macht deg Paus vergbe⸗ 
lchtbpbie vanden Wertoghe van Dent? 
tien / Die de eeere ontfanght ups beu naem 
bande Berche/fo en ver wonder ic mp niet) 
dat bp/Boende defe Bzatie dzꝛuckẽ / dit clan’ 
ſelken ende andere dergheiſche daer ur 
beeft genomen / upt vreefe ban ſyn heplis⸗ 
hepdt te vertoornen. 


Dov beeft ſich dan laten verghenoeghen 
miet te doen dzucken De gheue die pp gedaen 
hadde aen den derden Staet / vande welt’ 

ehp mp we fju gratie een Cophe gheſou⸗ 
ben heeft / welicke gheleſen Delember ze 
e 


Wes — = 
mn En EEE 


alle (ne mede Biſſchoppen / liever grati * | | 
Ber ghebonden hebbe in heim alg in cena’ 


— — EE MU Oerd 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


444 B 20 







































































J 
WK 
DANE, 
AN 
LINE * 
ú *9 
DL 
Lô “ 
ke nwd tE 
[ 4 
HAR en 
{ ’, 
ú 1 ar 
—9 
BNI U 
it IN 
9 FAN 
Á Ki bilt De 
Hi WE EIN 
h X 
EAN. Naf 
he * 
DELEN 
4 IER, 
we wl ’ 
kf LD 
é b, Hg 8 
hl dr Mi hol, 
di wr! 
í * 
NR — hr 
BLUES JN 
44 * 
—346 | be 
\ | ] 
J be, 4 
Je Pi 
ĳ E 
{ ‘ 
Tb Kd J tn 
IK PRAET S Pf 
J 4 Pa! 
KN it 
—44 
Nid Bik 
E 4 
3 4 4 
hik, 
% 
\ 
At \ 
‘ 
# 4 4 
d kl 
d hal 
V 
J REN 
bl * 
J kt 
ik u 
Á 4— di 
Ù Ie 
4 
B 
OEE | 
He "é 
Î í 
” 
eh 
J | 
B 
ba 
' Î 
J J jj 
bf | 
‘ 
Le 


“tek 
Ae ' | 
J et 
“oe 9 3 “— 
EINE Ie 
ville » 
BERN 4 u 
AM hel hij: a 
RUP d PEG al 
4 —9 Pk ‚ J 
Kf (br, i ij 9 *3 
dh ij 4 
Nn Ni — 
J LA * 
HE IOS ZK 
| Ublad er 
— ND 
dE 
LANE * 
* 
wie . enb, 
EAO Aak 
del Ioan 
' —4 1— ni hi 
* — — 
kid —* 
LA (et rt ’ 
DI | HEEM 
sier. M „nf 
k wi en 3 
id Wes 16 # le 
Ll Ps Ar ‘ 
996* 9 dl L 
‚ AL F4" 4 
8 ANNE an _ J 
MAT de de 
* 9 54 
wek NT il b 
909 wk et " 
PA ie wf —3 DI ad 
DE A0 MEAN ti 
nil ADE k 
Et Ml J 
heef RIN 
K r 
AA tt ver 
JN 
Db Meer 
La 
4* vie 9 re 
i A 
ko olle 
wi ú 
pi Ld 
Ae Cd IE 
Ch — 
ld ie 
od pi * 
ltr tredend AD 40 
PIN í 4 7 
u’ , 1 
Pe fi ot í J 
die ia | 
a! pie 
WN sie 4 
h DE 
* * xX 
4 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 
444 B 20 


Het vijfendertichfte Boeck. 


zo, Hpen kent anders geen oorfakte van | be Princen verheft / ſelfs tot Haer Godentt ie i J. 
— bdeafſetlinghe eenes RAoninghs / alg Witte: | 


tpe/afvalsende ongheloovichept / ende ber 
Wpft niet te min / Dat de Paus macht heeft 
om Meterije ende af bal, de btaniugben af te 
fetten/ door exe mpelen ban Loninghen Lp 
Den Paus afgheſet / niet em Yietterije/maer 
om Houvaeljchen/ eude Cipele pretenfien, 
ende ghebzech van bequaemhept. 


rr, Ende trect ober albe plactfen fo bans 
De H. Scheift / als vande out · vaderen / ende 
verſche Niſtorien aen (oo wepuigh teu pro. 
pooſte / erde met fo klepuen getrouwichtpt/ 
gheiyck wp hiet na ſullen doen ſien / dat Get 
miet mogbelijch en is / dat een gheleert maan, 
goede hpis / daer in ſpreke naer fijn ghe⸗ 
GECH. 


12. Dit alles gheſeydt worzdende om ber 
Paus te believen / ſod autballen hem noch⸗ 
tans dinghen die den ſelven wel dapper 
quetſen / merckelck Daer in / dat hy hem on: 
derworpen maeckt Den Concilio, ende ſyn 
oordeel ſtelt onder toordeel des Frauſchen 
vdlichks/ ghelyca Wap te fijner plaetſe ſullen 
ſien. Item Daer in / dat hp ſynen toehoorde⸗ 
ren voor oogẽ ſtellende hoe daenich het bon: 
nus is dat De Pauſen ende Concilien over 
deſe materien ggegheben hebben / even wel 
ſegt / dat hp deſe queſtie miet en handelt dan 
problematdekelich/ende ſonder pet te reſol⸗ 
beren: Ghelyck of zen Cardinael nade dee 
ciften ban De Pauſen ende Coucilien moſte 
vreeſen met vaſtighepdt ende cefolutiete 
ſprekenr Ofte alg of men irreſolutelhe moes 
fEe ſpzꝛeecken vaneenfakte / om de welcke 
men fich prefenteert het Marctelaerfchap te 
Willen lyxdeu. Waer bp beegende Bat miju 
Weer De Cardinaelte voort altoos Get Con: 
trarie flaende ghehouden hadde ban tgene 
hp ſtaende ghehouden heeft inbe vergader 
ringhe van Staten / ſoo fuit ghp ont wuffe⸗ 
lItken beffupten/Dat hp daer geſprokẽ beeft 
teghen ziju Conſcientie. 


Deſe dingen ſullen blijcken Hao bet naer” 
volgende vertoogh / ende doog t'examen dat 
ick met Godts hulpe wil doen van deſe Dz 
catie / ghedaen tot ſchande dert Couinghen 
ende omkeertage ber Coningbröchen. iet 
Bat ick meene Dat het mp eenighe eere fp te 
Belde te treden tegheu een Cardinael/ Wel 
etende hoe Berre fulchg ig beneden de Co⸗ 
nincklycke Waerbighept/ wel Wetende Ban 
ghelgchen hoe hoogelych bat Godes woort 


Per . * —— * pen Sn en 
EEn EET GEE 


Nederlantfche Hiftorie 


noemen / in plaetſe dat De waerdichept B 
een Cardinael eem nieuwe menfcgelgene 


bindinghe ig/fao ich elders beweſen hebbte 


Maer ick ben beweegt ghe worden Dit 


Doen boorden ghemepuen Antereft die db 


Coninghen dacr bp hebben z ende door DIE 
De gemelde Meere Cardinael in deſe O1 
tie miet en (pzeccht alg een particulier PET 
ſoen / maer alg vepzefenterende Get Lichato 
van de Gheeſtelickheyt ende van den Ade!l / 
Dist wegh gedragen hebben tegen den DEL 
ben Staet, Dock door dien hp mp in mk 
patticulier tracteert alg eenen tmift-faeptt 
ende verbolgher / onder Wien de Uerckt 
groote moepte heeft om Garen adẽ te ſcheb 
pens ende die de Katholieken doe tijden al? 
berlen foogten ban ſtraffen. Poemende 
artckel van den derden Staet cen RON? 
ſter / Dat den Steert beeft van eenen Diſch⸗ 
Die wt Enghelandt ig comen fwemmtiië 
boeght Giet bp Dat Dewiie ben Staet 
ban Vranckryck hupdenfdaegyg foo tl’ 
lendigh is / bat het een fclpelsa-ftuch in ee 
| —— is voor ſpuen Coningh te ſpyee 
| hen, foo dat de naeghebueren noodfaecht! 
lck het woordt moeten doen / ende pjoeter 
van verre te doen Kliacken He waerheydt/ 


— — — — — — 


bie doch nu gaet ſterven ende Die meñno· 


ber t'ghe Weldt wilt begraven. 


Ick en ſal niet aentrecken verſcheyde 
klepne diughen / daer zyun Boeck mede DON 
faeptig / gheldck {jac aen wpſinghen VAR 
Perilces, han Ageſilaus, ban riftotcles, van 
Minos, ban die Druydes, van de Franſche 
Dꝛouwen/van Annibal, bau Pindarus , ENDE 
ban Poeetfche Fabelkeng / welche ſyn al⸗ 
roodzende blauwe bloemen waſſende ou⸗ 
der thozen / die meer verderben / daN 
vercleren: Ende welche niet on betaemdes 
be waerdigh epdt foo ban de bergaderingt 
ei materie/alg ban Den perſoone Dit ſprat 
Want Gp enbehoogde niet aenghe vanghen 
te Bebhen met Pericles maer met deu Heli’ 
gen name Godes: Hoch de plaste ban ttl 
Stoninghlijck Propheet te doen volgen ach’ 
ker &'erempel ban ten Heydenſche Gzateul · 


Wp weent / dat De conqueften van DLRP’ 


mepnen Waren ghenaden Godes endt 
belgche fegheninghentot vergeldinghe VA 
Ben per dief Hebben tot den dienst paertt 
Nfgeden. Bg of Bodde boofdaden verge! 
De/ ofte bat het eenen feghen Gobeg Wave 
andere lupden haer goet te nemen. pe 











an mr ME PP a PY bl PD 


Onder de regeringhé V 


—* lupt oock qualfick bat hytot een ex⸗ 
ke pel vande zeuwighe pjnen / Door DE 
— Tettau / naedit leven ghe⸗ 
— vooribrenght de Maeghden van 
leten die meu na haere doot naeckt ER? 
J bloodtlanghs de ſtrate ſleepte. Daer zyn 
enghte diergheljche dinghen / Die ich o⸗ 
trſtaͤrn wil / ommp te houden an den 
Qronb ende fubftantie ban Der ſaecke. 


E €... Heeren Gheneraelt 
Btaeten fiende Ge al tE groote Li⸗ 

centie ofte oughtbondenhepdt vAn 

Bers berfchepdene Schryvers eñ drue⸗ 
J bie daghelicr alterlep boecxkens ach 
en ach gaeven / inſonderheyt in Det ſtuck 
tet be Gerigpeseude differentpatle puncten 
vd tor Gier te lande (wenende / ENDE 
nel Sn Qĳrboerde ende ghebracht wierden 
Ee chanipere/onftichteuche faechen / foo 
ſy veroozfaccht gheworden DAT in ke 


bij, Daer teghen laten publiceren. 


erſien / cú hebben een placcaet DEN 7, FU: | 


D Ija Coufijn,f hebben 


an Philipsde derde. 


meynighe in defen niet konnen weten, 


ende wan uwenthalven anders niel ge- re vun ve 
hadt als uytſtellinghen ende wertreck. Spaenicbe 
D flchen cedronchen zijnd brune te 

aerentuffchen gedronghen zijnde mj gaen onte 
op den wegh te begheven, fendick der- moeten) 


woude hes 


waerts den Heere van Pontchartrain seur. 
Be Print 


mijnen Raetſman ende Secretares van van Londe 
State,om gefumentlijct metten woorft. we 
Heere van Villeroy u aen te f sgghen de 
reſolutie die ich chenomen hebbe van 
te wertrecken om mijn woorfc.reyfe te 
wvoorderen op Saterdach,deneerften des 
naeft- comende maents ‚en u van mijne 
wezhen op ies te bidden ends nooden 
weder by my te com , om my gefelfchap 
ze houden ende de plaetſe te beware die 
uwen ſtaet en de gheboorte toe-komst‚oft 


inamers in teghenwoordicheyt van den 


| woorfchreve HeerevanPontchartrain 
pe werclaren,of qhy van meyninghe fijt, 


Dd 


D meermaels laeten weten | techen tohene <hy my hebt doen hopen, 


de begeerte die ick had- 


de dat ghy my wergefel. | 


en fou op de reyfe 


hebbe naer 


8 Se 


is Á Á 
4 ge fs 
Ehr De 


Ae tot we 


le Zu sn Ee u 
en, * die ick ende de Coninginne mijn 
Arend — u toe-draghen. Des 
emin en hebbe ick tot noch toe uwe 


| 


fulcxtewergeren, ofte fwaricheyt daer 
inne te maken , ende my deſe vernoe- 
| ehingheteontfiggensop dat hy my vol. 
comen verclaringe daer van overbren. 
| zhe wefende fulcx de woornaempfte oor- 
| fake van zijn reyſe. Myderhalven ghe- 
dragende tot het gene hy ende de woor- 
fchrevt Heere wan Villeroy # van mj- 
nent weehen fullen ſegchen, bid ic God, 
mijn Coußin, dat by houde in fyne 
heylighe hoede. 


Ghefthreven te Parijs defen 26 
dach des Maents Tulij. 1615e 


Gheteeckent 
Loys 
Ende laegher 


De Lomenye. 


11 Piet 


pgs: 


— 


—A 
vr EAD en 


—X 
_ 





Ant woorde 
bes Princen 
ban Conde 
aen ben Eos 
Aincobert- 
geſonden. 


Nederlantſche Hiſtorie 


er op heeft be Pꝛince ban Conde 
D2pe daghen nae datobefeg / Wt 
Soyfons aldus gijeand woo dt: 


Eere, verftaen hebben- 


C Uvt den brief die U= | 


we Majefteyde my de 


eere ghedaen heeftte | 
fchrijvendoord& Hee-; ghebiedenute gaen vinden,met pre- 


re van Ponechartrainvan | 


den 26.defer E de veere 
dighe refolatie die ghy genomen hebt 
van te verbrecken opuwe reyfe naer 
Guienne,„ende tr gebot dat u belieft heeft 


uwe M', gefc lſchap te houden:So heb’ 
ick gheacht , dat dit foo verhaeftigde 
vertreck „fonder eerft ordre gheftelde 
te hebben op de faken van uwen ſtaet, 
ende verfien te hebben in de anghere 
geleheden die vertoont fijn geweett 
foo by de Staten Gene racl,als hy uwen 
Hove van Parlemenre te Parijs , cen 
vervolg was van de boofe raetflaegen 
der ghenerdie d'autheurs daer van 
flijn,de welcke ick voor defen in mijne 
feer ootmoedige Remonttrantien om 
uHeere , noch die Coninginne uwe 
moeder niet te mishaghen, nagelaten 
hebbe te noemen , op hoope d e ick 
hadde,dat fy ouds ij h Û iede goet 
heydt vanuwe M ſruycken. 
Maer nae dien fy voort varen ſiel 
uwe authonteydt te behel 
deeck-manre! vâ haer fchad 
nemen ende e!} 

nu alte wel beke 


J 


tE FM 


dan,dewyle ſy (trecken tot os 
van awenttact , tot ve 

we Croonce, ende tot ver 
cr van de Prir 


ot 
> dk 


he van 


J 
van uwen heavie 
ie Oy4t 


ie 


| tghene van verfchevden Princenende 


imet 


er | 


— 
— — — — 


— —— — — — — 
— —b 
tee —— — — — — wrw — 


Het vijſendertichſte Boeck. 


derdaen ſijnen Coning ſchuldig is, te 
vertoonende rechtveerdige redenen 
die my beletten u gebodt fo terftont te 
gehoorfaemen.Ie fal uwe M'.dan feg- 
ghen „ dateven alsick my begheven 
hadde binnen Crey! „ende her u belieft 
hadde den Heere van villeroy tot my 
te fchicken‚om my vanuwentwege te 


fentatie die hy dede , datuwe M*, letté 
foude omeen goede ordre op de ghe- 
meene ſakẽ hares Coninghrijcx te stel 


len.ick hem tor antwoorde gaf, dat ic 


hebbende acht Maenden tangh te Pa- 


my te doen van ute conn& vinden,om | rijs gheweeft, ende aldaer gheften het 


begin,den voortgang ende eynde 
van de Staten , als oock hoedanichdat 


‚ gheweeft zijnde proceduren die men 


gehouden heeft, om de Ghedeputeer= 
detemifleyden , ende omte coopen, 
nde hare beraetflaginghen ende refo- 
lutië krachteloos te maken, hoe t Par- 
lament verhabfackt ende anwaerdelic 
geh indelt is gheworden, om dat het 
uwe Majefteydt hadde willen dienft 
loen,ende hoe dar mijn leven, als oo 
! 
Heeren van ienfien in een 
waegh-fchaele gheſtaen heeft, om dat 
ick beneffens haer luyden vrymoede- 
lijck mijn ghevoelen{feyde in uwe Ra- 
den , opt ghene daer voor viel tot u- 
wen dienfte , ende den welftant van u- 
wen Staet, ſoo en conde ick met eere 
ende veylicheyt daer niet weder keee 
voor ende al-eer | 
evt belieft haddete « 
torm 


ande EC 


Een 


J 


—— van aarre 
opennare ongercge 
raONtrantien van 
n 

4 Krep J u ICT f 
May ſteydt 


den: Mrt ch 


andern et | 
Heer 
NAEr Clermout ACH ray te 

ickere meerder má 


certi revfe gehadt hackt 


vn 





Ae Ebo remeae 


$. 6 J. 


— 


J 

* 
up Subie 
Vg che, 


Onder de regeringhe van Philipsde derde. 


laten fien. Ende wataengactdeRe- 
monftrantien des Parlements,ick heb- 
be ghefpaert hem mijn gevoelen daer 
van te verklaren;tot dat icker van ge⸗ 
Een ende gheadvifeert hadde,met 

ePrincen ende Officieren van uwe 
kroone , ende andere Heeren,die met 
mijn gevoelen over eëftemmen, ende 
met my genegen fijn tot uwen dienfte, 
tot de welvaert van uwen Staet, ende 


tot de vaft-fettinghe van uwe Croo- | 
lin handen vande ordinaire Rechters, 


| op dat hem fijn proces gemaeccktende 
 voltrocken werde, gelijck foo fchelm- 
| achtighen ftuck verdient : Ende tot 


ne,ghelijck de felve Heere van villeroy 
te kennen ghegheven heeft aen uwe 
Majefteyt. De welcke voor niet on- 
aengenaem opghenomen hebbende, 
het ghene hy hadde beginnen te han- 
delen,daer enboven ooc goet gevon- 
den hadde hem wederom herwaerts 
te fchicken, alwaer hy van defen mor- 
ghen aenghecomen ſijnde, w alreede 
ghetreden waren ín —— over de 
voorfchreven Remonſtrantien, ſo dat 
de fáken opeenen goeden voet fton- 
den om ghcholpen te worden,als de 
voorfchreven Heere van Pontchartrain 
aenquam , die my den Brief van uwe 
Majefteyt ghelevert heeft,ende te ken- 
nen ghegheven dit haeftich vertreck, 
het welcke t'ghemeyne befte berooft 
van de vrucht die fy verhoopten uyt 
den uyt-ganck van defe conferentie, 
maeckt de faken die men daer foude 
hebben moghen belooven,onmé ‚ghe- 
lijck om uyt te voeren voor het felve, 
ende dat uyt oorfake van defe verhac- 
ftinghe: Ende t's ermeerdert over fulcx 
le onghere elcheden,die fich inuwen 
hin ek on Waer door ick ghe- 
dwonghen ben uwe Majefteyt te noe- 
men de Autheurendesfelfs , welcke 
zijn de Maerfchalck d Ancre , de Camed- 
lier „, de Commandeur Slery , d Elle ende 
Builon „ dic alleenlijck acn-gewefen 
waren in de Re-monftrantien vant 
Parlement, Van de welcke ick uwe 
Maiycitevt leer OO moedelijck bidde 
den ghemeynen befte te willen recht 
nncerende dat de klachten 


vuen, ordt 


over haren handelende wandel ghe- 
daen , gheverificeert werden , ende 
dat men teghens haer procedere nade 
ordinare wegen van rechte ‚volghens 
de ghewoonlijckeformen: Als oock 
van de moort over fomimighe daghen 
begaen aen den perfoon van den Hee- 
re Prouville Sergant Major väuwe ftadt 
Amiens door een Italiaenfch{oldact 
op t'Caftecl aldaer in g rnifoen leggë- 
de,ordonnerende dat hy geftelt werde 


dat de goet-vindingen van uwe Raden 
gemaeckt ende in t'werck geftelt fijn: 
De Remonftrantie des Parlements o- 
verfien: Op de ongeregeltheden daer 
inne begrepen,ordre gheftelt,ende fo 
wel over de perfonen daer in aenghe- 
wefen ende tegenwoordelijck by my 
aen uwe Majciteyt ghenoemrt,als over 
den voorfchreven Italiaenfchen fol- 
daet recht ghedaen zy,bidde ick uwe 
Majefteydt wel ootmoedelijck my te 
verfchoonen,foo ick haer op defe rey- 
fe niet en mach volghen,het welck ick 
anders doen foude,ende oock doen (al 
fonder eenige fwaerichcyt iſt dae het 
uwe Majefteydr belieft voor haer ver- 
ereckenindefe faecken te verfien haer 
altijt willende door mijne ghehoor- 
faemheyt be wyfen,dar ick ben Heere. 


Vyve Majelteyts ootmoedigeha 
ende onderdanighen Dienaer ende 
onderfact, 


H pes Bonzon. 


omeen tot Soyloas bew 29.lulu, 
1615. 


Li ij Corts 


Fol. 1 zo. 
1615. 





— — — — 


— ee 
% 


J * J 
— — — — E 
— — = — * 


— 


Nederlantſche Hiſtoxie 


Orts na dat be Coninck deſen brief 
( | Banden Priuct Bau Conde ont fare 


1615: 


ES genhadde / heeft hy Hem opde rep⸗ 


(chegbeven om fyn Geupbt te gaen 


moeder / ende met veel Princen ende Dam: 
menghelendt mer ecrciche dupſend rupte: 
Een ende voer⸗knechten / wi Parig geſchep⸗ 


bart PBarius / 
om ſijn 
bruptte 


Courg/ende fo boortg operoeuur, Doets 


Be Coníginne Moeder ig met eenige Pein: | 
tengberepft tet WBatona / om aidaer Ue 


paenfche Princeſſe te ontfangen. 


N XXIL. 
— — — 
Eenighe 
Gbeſanten 


Wee daeghen nae des Conincks 
vertreck fguderte Paͤris eenighe 
comen te Ghefanten wt de vergaederinghe 
Paris /om ban Gzenobleaen-ghicomen/ om 
— ben Coninck te behandighen Defe vae-vol, 
—— gheude poincten:Booꝛ eerſt foo necfochten 
wichtighe ende barden fp/Dar Det füne ID, woude ge⸗ 
—— lievente andt woorden op het verſoeck Van 
NME De Staetendeg lands / enbedat bp de be. 
geerte des Parlamentg woude vol Doen, 

Dat bp den Prince van Conde fbnebez | 
Booglgche bede enoe berfoech niet en woude | 
afflaen. 

Wat hp metopene brieben woude Bers 


Het vijfendertichtte Boeck. 


Ermen noch tot De waepeuen oft 1615 | 
Daetelichept ghecomenig / Geeft DL ⸗ 
drince ban Conde een proteftatpe 
ach Den Connck Deen pzefenteren/ / 


| e —— id Ontfangben,Dp ig ben 17 Augutti , met fijn | De Welche bp oock ffracr Daer mac in opene 


baren dzucke heeft laeten wt-gaensom alle 
monte ontdecken enbe mede te Deplen yn 
redenen ende doge merck in Get aenvangen 


SANO, Ben/ (nen weed nemende na Ozlcand ende werck lupdendr alg volght. 


De Paince alteede meer-maclig ze hé’ pedant 
nes gegeven Geeft aen den Coningh gevat 
X ende aen De Coninginne fijn Ree Pipe ow 
der / De groote onheplen ende ongh ereghelt⸗ pret, 
heden die Dit ConincicHche zyn bef waeren: act Abel t 
De/ ende Die metter edt verwenichvutdicht fw 
zunde / ſich hoelangber hoe meer verhaeſten 
om het ſelve te dzſben tot ſhneu verderve 
teuſp datter meiten eerften in berfien wor⸗ 
De door De vorſichtichepot van Gaere Ma⸗ 
jeſtepten. Dit was het veorleden jaer Di 
toffe ban fjne ſeer oobtmocvighe vertoo⸗ 
ghen / De Welch hp aen de Ceninginne ñe⸗ 
genie preſenteerde / door den Raebt bau cen 
goedt ghetal Princen/ Officieren ban DE 
de Croone / Hrexen eũ Edelliphen/ Die hem 
bpfËenden ofte vergheſelſch pten. Maer DE 
quade KMaedtflupd n° Dir de Branden var 


xx ih 
E Eu peghelch Weers Dat mijn Heert _ — 


claten/Dat Die vande Dijereformrsrde Fier: Ben bpede ende geruſthept van Vꝛanckrek 
ligpe Die Retters wiet en waren / die hpop in beſoldinge pouben bp haere Mejeſteprẽ/ 


ſhne croonaghe gheſworen hadde uptte 


i plaetſe ban peofyt te doen mer Defe ade 


roeden: Dat hp niet lijden en ſoude / Dat het | voyſen / ſo hebbe fp el van boen af dit beet? 


Concilpe ban Crenten in Vranckrijck fous 
De iughe voert worden. 

Dat hp Den eedt van getrouwichept / die 
Den derden Dtaet te Paris iu de openhacre 
vecgaederinghe Was voorghe-Hzagen / ens 
De bande andere berwozpen Wag / foude 
Bernieuwen/ ende bau eenen pederen ſoude 
Doen onder-Gouden, 

Dat hp neer ſtichlick foude tacten ondere 
foechen De Moorders ſynes Baeders (ende 
Dat Gp De gene Die Baer ſchult aen hadden / 
nae bebhoozen foude ffraffeuntaetens 

Bier open heeft De Coninck ſhue getrou⸗ 
fte onder ſaeten tot noch toe gheen conten- 

tement nochte ghenorghen ghegheven. Ha 
Wat de ſaecken alle bage meet ende meer fön 
perbittert gheworden Alſoo dat niet alleen 
be Coninck / maer dock de Princen Beel 
volcx bergaedert Hebben, die malcanderen 
weer maels dapper gheſlaeghen hebben, 
er en eg Gzecher verhael gefchie: 
“fat. 


Autheuren van defe alghemepne die 


fel in ghift veranderende, Bet remedie ghe⸗ 
maeckt rot cen anderhoudinghe ban de fiecs 
te/tnde ſiende Dar Daag befen middel hart? 
raedtſlaghen bekent / en haer voorne: ct 
onnut ghemaeckt fouden worden / mepnen⸗ 
De hare miſdadente bedechin / ende Hau 
haer te Meeren Get verwijtende de fehande 
Die fp niet en conden ontgaen / foo brb» 
benſe haren toevlucht genomen tot de liz 
ſten / Waer mebefich Nallen tijde behoi⸗ 
pen Belien De ghene Die ghefwozeu hebben⸗ 
De het berderf deſes Connghehcx / in het 
felbe te Dien epnde gjeboeder Gebben de ars 
gheregheltheÿt ende berwarringbhe. Want 
De wle de onhe plen onteibaer vaarten / foa 
en conden puist te weghe brengen / dat 
deſe alghemepne lachte den Coningh / ende 
bet Coninginmne ſyn Moeder niet ter oere 
ghecomen ſouden zijn, ende foo hare mede⸗ 
dooghſaemheden be weechthebbentot vers 
lichtingde ban de arme Gemepnte/alg mes 
De hare rechtveerdighe Wzacche tegen de 


dh dd 





Early European Books, Copyright € 9 renale 


Images reproduced by courtesy of Koninkl ike Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 





— 


— — * — 
et — — ir EL — — IS —— —ñ — 
— 


Het vijfendertichſte Boeck. 


1615, Hecre de Prince derwaerts gaende met et: 
— tel jche ſyne hupſghenoten / om recht te vers 


foechen van ſeeckere onhebbelhckhepdt tes 


ghens Gem bedreven / doer den overlaͤſt aen 


een banden ſynen gheſchiedt / fp dodz hare 
wt-ghefonden boden een deel i woonbers 
opgherupt hebben / Die fp wiften dat goedt 
verſtandt hadden sm oproeren te bevoor; 
deren / De welche De Stadt vervuit Hebben 
met verbaeſtheydt ende vycefe van dorloge / 


even alg of De vpandt boorde poozten ghe⸗ 
weeft hadde, Waer over de Boorfchzeben 


Weere Princefich aen de Couinginne bes 
claecht / ende vecht berfocht hebbende van fa 
opzoerighe ende onbebhaoglijche proceduren / 
De ſelve quade Fachdtf-lupden hebben ter⸗ 
ſtondt gheWonnen de ooge ban hare Maje⸗ 
fEept/ende Die gheblafen volcalumuien ende 
balfche inbeelbingen/gelöc oft hp de Stadt 
van Poitiers hadde millen vermeefteren. 
Cen belaechelijck ving / dateen Prins op 
E'ghemepne vertrouwen ban een Onder- 
handelinghe / onghewapent gaende/eude 
alleen met een klepu ghetal van ſyn Gupí- 
ghenooten vergheſelſchapt fijnde/foo groo: 
ten aenflach hebbe willen wtooeren / ende 
ſich meefter maken ban een Stabt daer fa 
becl aen gelegen is / int midden deg Coning⸗ 
rcx / hp(ſegh ic) dic ge Wapent fjudemnietst 
en hadde boorghenomen opplaetfen van 
geel veheren toegang/ ende veel ghemaecs 
heljcher om tehouden. Maer ſp hadden 
t'bermoeden dat Gp be Wzake foude willen 
vervolghen van defe mifdaet, fa rechtveer⸗ 
dich bielden fp ſelve Die te Wefen / ende foo 
hem be weder · oprechtinghe Der felve ghe⸗ 
Wepgbert wierde, ghelijck tot noch toe ges 
ſchiedt ig/Dat fulchx gem foude mogen d2ps 
bentoteenighe ertremitept ofte upterften 
noodt / ende Dat fp alfoo dooz De beroertes de 
bp-een-voepinge Sande Staten fauden bez 
letten, De baoz-gemelde Deer Princerpeeft 
tot befte des Coningrder/ hem (elven even? 
Wel ſtille gehouden. Pp dit ongbelijck onge 
mercht hebhende laeten doorgaen / Hebben 
ſy / ſiende Dat fp het niet voozop en mochten / 
De Staten tehouden / ghereſolveert die te 
laeten vergaderen, ende in ſulcker boeghen 
te boen afloopẽ / dat De vecht beerdige klach 
ten ban De onderfaten Deg Tonincr aldaer 
verdonckert / De aenflaghen ende verrade⸗ 
xhenteghen den Staet daor de vinghers 
gheſien / de ongheſtraftheydt Ber baofdaden 
ghevoordert / de ongheregheltheydt ende 
verwarringhe gheſterckt / allerhande ſortẽ 


van onhepl voor henen geſchiedt / beveftigt / 


| 


Í 


| 


| 


id 
| 


Nederlantfche Hiftorie 


ende ín tockomenden tijde voortgheplant / óf 


Ende den naem van de Staten bp de Fran? 
copfen in der eeuwichept ghehaert ende bere 
bloecht mochte werden. Cot defen epndt 
hebben ſy in alle de P2obincien liften acu? 
ghewendt / om Bhedeputeerdeng te Doen 
berkiefen na Garen fin/ wiemaudt tot de ble 
ſondere bp-een-comften doen roepen hebbẽ⸗ 
de / dan Die haer goet docht / doende den ee⸗ 
ren penfioenen gheven / den anderen groott 
beloften Doen/ eude gebzupekeude ſtoutelht 
tot fodanighe omcaopinghen ben naem DES 
Conincht ende der Coninginne /fcifg tot te 
boen Weberroepen De berkiefinghe van 
berfchepdem perfonen / Die fp fepben bat 
hare afeftepten niet en behaeghden. 
Ju ſommighe quartieren hebben etteihcke 
van haren genhaug / haer felben ghedepu⸗ 
teert / ebbende met openbaer geweidt ghte 
daen bet ghenefpboozde Wettelijcke ende 
ghewoenycke fozmen / Han rechte nict en 
kondenBopen. Hozt-om/ De vrpheyt van 
berkiefingeig gheheelonderdzuckt gewoz⸗ 
ben Daoz De t'faatencottinghen/ omkoopine 
gendzepgementen/ ende ober meldinghen/ 
ende De Dtaeten beftonden wt perfoné doorz 
foodanigbhe weghen gekozen, Koch en Geeft 
men fich daer met niet te vreden gehouden / 


maer oock memozien ofte ghedenck-cedels 


in De Probincpen mt-ghefonden ban t’gent 
meu wilde gheſteldt hebben inde Cahieren 
oft gemepne Kegiſters de welcke op veel 
plaetfen; jae ghenoech overal, iu geftelt fv 
geworden / ſonder die den lichame dee Sie⸗ 
den / ende Ben ghemepnen vergaderinghen / 
foo banden Edeldom / alg ban den voicke / 
mede te Deelen oft te commumiceven : Soó 
Dat men met waerheyt ſegghen mach, dat 
befe bergaederinghe nietanderg ghehadt 
en Geeft ban de Staten/alg den bloté naent. 
Bet bolck heefter ober gheroepen / ude 
claechter alſnoch openbaerljc over in allen 
hoecken : Maer ſo Die met de ellendichepdk 
Beg bol haer profdt doẽ / ende fijne armoe? 
be waepen/Weten / Daozalte groote erva⸗ 
venthepbt Die fp Daer ban hebben / dat als 
ſulcke clachtenterftont verouden ende Het? 
ouden / ende ſegghen daerom haer ſeiven 
toe / Dat allerhande ſoorten ban onhepl als 
tt fuilen verdꝛaghelhck worden doo, ghe⸗ 
woonte. Dewledan het volck aifnoch geê 
beritchtinghe bau deſe Staten en beeft ge’ 
voelt / alſoo en can bet gantfch geen goede 
hope daer ban hebben! noch pet gheware 
worden als ontallycke woor-boden Lan 
noch meerder jammer. * 


hat 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LL( 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


444 B 20 





Het vijfendertichfte Boeck. 


| 4 615. Webercoopingbe Der Grhffen ende ander 


re Domepnen (Die Doog ve goede hupf-houe 
dinghe deg voozleden Conincx binnen co2e 
ten tpt (ouden outlaft gie weeft hebben) en 
for gheſchickt am inde Riſten des Toniucr 
te gaen / noch am te berften ín De alghemcp⸗ 
ge wootdzuftigheden ban den Staet / maer 
&m te berfadigen de onberfadsljcke gieric⸗ 
hept Len den Marilchal d'Ancre, Die ſobanich 
ig/Dat men bewyſen fal/Dat Gp nat De boot 
Beg oberleben Conincr / door verfchepden 
middelen / ende boog t'ſtellen van gheleende 
gamen/om De berificatie ofte becrachtinge 
ban De geſchencken De te ghemackeiycker 
ke bet Werben, ín baren gheide ghetrocken 
- heeft meer dauſes Millioenen ponden; dat 
fg tfefkich tonnen goudts. 

Men heeft ooch gheften met Wat Lljt hp 
boozdefen ghetracht heeft upt de handen 
Handen voorſchreven Heere Hertoch van 
Languevillefe rucken Get Gouvernement 
ban PiccarDie / ces van de ghewichtichſte 
Goubernementen bes geheelen Ahcx / hem 
Doende prefenteren enòzaenbieden overe 
matige ſommen vaa penninghen / ende met 
een fchandelijck erempelop helt (etten het 
gheue tot een beloomnghe ghegeven ig aen 
De deucht ende ghetrouwichept ner boor: 


* nk he — — — — 
mn NE 
— 


= — 


Nederlantſche Hiſtorie 


ſeggen. Alſoo hebbenſe ten koſte van ſine ibi 


Mojeſtept cũ tot grooten nadeele van fonẽ 
dienſt / een groot ghetal creaturen oft aen⸗ 
hangers ghemaecht / ende fulten der not 
meer konnen maken/ Wanneer fp na de af* 
ſchaffinghe bau Get jaertijcfche recht / daer 
‚fp vieriglyck om aengehouden hebben / vol? 
kamen macht hebben om van de Officientt 
Difponeren / trachtende Doogalfuicke one 
wettelijke weghen in de ſwackheydt Han 
beg Coninckx ouderdom, hem te ont telde 
toeghedaenhept ban fn anderſaten / ende 
aen haer ende hare gunſte te daen hanghen 
al het goedt Dat be onderſaten ban Ben Co⸗ 
ning connen verhopen / ter wijle Dat ſyne 
Majeftept beladen blijft met Den haet van 
het onberdzaecheldchejochk / Dat fplupn ee 
fijaen volcke hebben opgelept/pet welche DE 
‚ weghen (Gu tot hooger aenflagen/ ende een 
‚ Bhewiffe ghetupgheniſſe / bat hare voorne⸗ 
‚meng niet kleyn en ſyn / Wanneer fp ſchoon 
‚anders nief eu wonnen alg een genoegbfat” 


me ſtercke macht omfich ontfachelijchte. 


maBenbp Den Coning / ende ben fEock kl 
trecken teghen fijne Juſtitie/ de weicke fp 


| 


| weer ban eenig Dinghs ter werelt outfiett. 


„®efedingGen/ ende beel andere dierghte 
| lcke met ffoutichept voorgenomen; ende 


INE 


faten. Het welcke niet habbende connen | met alte ongeffrafthept beftaen zijdes bebe 
verwerven / hreft men ober weynich dagen ben ſelt ſaem gheſcheenen in De ooghen Hare 
goeften Get ghe woelt dat ronder den maen | be Staten; Den welcken / nacdien Gaer niek 
Des Tonine Geefcdaen aearechten binnen obergeblebëen was alg De naem ban haer 
Awiens / om hẽ f elven aldaer De ſterckſte te oude Waerdichept, het niet gheoorloft enis 
maken/ende fijne Majeſteyt alfoo te dwin⸗ gheweeſt pet daer teghen te feggen/ fonder 
gen/ ſyne macht te ontſien/ endefDne baden | t'confent van de gene Die De Auiheuren zhn 


ende aenftellingten te pdem/upt bzeefe van 
fo gewichtigen plaetfe te verlieſen / ſo wan⸗ 
neer Get hem ín Den kop ſal ſchieten ſich van 
fue gehoorſaemheyt te ontreckẽ: Gen fake 
die lichtelyck bejeghent aen perfoonen van 
fguer condities Die gantfch gheene natuers 
Igche ghenegheuthept en hebben / noch fich 
pet laten gheleghen zijn aen De behoudeniffe 
hauden Staet, 

Men heeft gheſien / ende fiet tot fchande 
gan Bꝛanckrijck noch dagheſhecx / Dat defe 
vremdeling met fijn ſuppooſtẽ / ofte Die ons 
Der hem ſtaen / De deure fijn tot de Staeten 
ende gemepne Dienften/ Dat fp Be beneficien 
ofte Pzoveng ende Goubernementen berid- 
Deren/ de penfioenen oft Wedden WtDeelen/ 
jadefegf-lupden ende wtdeelders Bn van 
alte De gratien ofte gewaden/felfg tot het les 
ven ofte De doot aen Be onderfatendeg Cos 
nincx te gheben/nae Dat het haer Dan belieft 
Be verghevinghen te doen toeftacn oft ont? 


ban de ongheregheltheden / welcker Aefor⸗ 
matie meu hadde te berfoecken. Endeof 


wel ſommighe eerlycke lupden met gheen 


omcoopingbe befmet zijnde / maer in haere 
herten noch behouden GHebbende cench le⸗ 
bende voncrken ban De deucht onſer poor⸗ 
ouderen / opgheſprongen hebben van dzoef? 
hept in hare ghemoeden / ende uytghewor⸗ 
pen be laetſte ſuchten ban De ſterbende vry⸗ 
dept:ſoo hebben doch het groote ghetal / DE 
drepghementen / ende De naem des Conincx / 
(Dien men oawaerdichlijck ghebzupckt om 
bet quade te beerachtighen / ende De goede 
taetſlaghen om te ——— altijd: Hoer 
ſtilſwyghen / ende over fulcr werfticht het 
cleene goet dat men ban die bergaderinghe 
conde Ber machten/in welcke wergaderinge 


De boopfc. Heere Preince ghereſolveert zjn ⸗ 


De te verſchhnen om een peghelych te ver⸗ 
manen zjjn eyghen aen-gheleghenthedenaf 
be legghen / ende ſich niet be wenden Hi * 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest Ll 


Images reproduced by cour 


444 B 20 


esy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 





Ne In 
k en 
eam: gn LE EEN renee 


—— 









4— | iN Eed | _ Nederlantfche Hiftorie Het vijfendertichfte Boeck. 6 
ALONE 161 5 (De Dopen haeſt een groote reformatie, got: | uieve ban alte boeven / Wanneer fp aenght? 1615 E 
beozbzenp allefaken / ende cxempele van | klaecht ende beſchuldicht wordẽ / dat ſp dan— 























































Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
A44 B 20 


Mi ok di, * Juftitie in het ſtraffen der frhuidighe te fui- 


IAAA JX 4de 
Maer eben Die ſelve lupden / die Doo, ha⸗ 
ce aenſtellinghen ſtoffe gheghevben hebben 
tot deſe vertooghen / eude inde feite claer” 
ck ghenoegh gengheweſen worden / in 
plaetſe ban ſich te ſugperen / oft immers cer 
nighenedericheyt te berohſen / Die deu bes 
ſehuſdighden t’atten tyden wel Getaemt ; de 
autbozitepdt des Conncx hoe laugher hoe 
meer mifbpunchende/fijn fp voortghevaren 
tof alfulehen upterften Daet/Waer bp De eer 
ve ban ſyne Majeftepdt foo ſeer verkozt is/ 
ende fijne juſtitie fo grootelucx ontheplicht/ 
alg bp eenighe daedt Die in ſ menſchen ghe⸗ 
dachte foude cannen vallen beftaen hebben: 
de / ſy die ſchuldich waren / die aengheclaecht 
wierden banden ghemepuen roep / enbe die 
epenbaerljch aver· wonnen maren ban de 
ſtucken tn deſelve Bertoogden gheroert / en⸗ 
de axreſt oft bonnisgte fmeben / tweſck fp 
ſegghente weſen eens arreft ban den Faedt 
des Canincr/Daer het nochtans ontworpen 
ende befloten ig teghen Get advßs vanden 
meeftendeel ban De oude RaedtsHeeren 
vanfgue Majeſtept / Die be ffemme hebben 
van alie lupden giet eere tot ghetupghevuiſſe 
van Gate ghetrouwicheyt ende geneghent⸗ 
heot tot ſhguen dienſt onde t°welbaren ban 
ſhuen ſtaet: bp welch arreft fp verclaren 
dat het DE Parlemeute niet toe en comt den 
Coninck te vertoonen de ouhe ylen eũ onge⸗ 
xeghelthebden / die fich tot onder· drzuckiughe 
van fijne onderſaeten ende verderf Ban fj: 
men ffaet daeghelycx meer ende meet herz 
menichvuldighen / roepende de voorſc. LET” 
tooghen upt boo, calonmieug ofte laſter⸗ 
lyck / die noemende eenen geuſtagh ende on⸗ 
ghehoorſaemheyt tegen fijne Mojeſtepdt / 
ende ordinerende / om De ghedachteniſſe daet 
van teffens te dempen / Dat fp ſullen uptge⸗ 


ſchrabt ende wech genomen worden upt He 


Regiſters bant Dof / ende dat De Gzeffiet 
fat gehouden fijn De ſelve weder te brengen 
aen ſhjue Majeſtept / op pene vanfijn Offi- 
cie te berliefen. 


Waer in fp ghenoechfaem Heen blijken 
gheen ander aoghe-merch te hebben alg be 
waerhept te verſadoren Doog archliſtighe 
grepen met de welcke ſich De alter ellendig: 
fte ghemepulijch pleghen te behelpen / om be 
ſtraffe ende caſtydinghe ban harte booſda⸗ 
den te ont gaen. Het is be gewoonljcke ma⸗ 


— — — — — — — — — — — — — — — — — —— — — —— ——— —— —— — — ——— — — —— — 


de rechters Wzaken/voor Baer parthe hou⸗ 
den / ende Dupfenderlep upt vluchten ſoeckẽ / 
cr dentht met wat anders dooz te bren⸗ 
ghen als metennifte tenemen van hare 
hooſdaden / die door deſen middel dicekmaels 
ongheſtraft blpben. Een ſeltſame ſake / dat 
het den genen Die onghelyck lijden niet ghe⸗ 
gogloft en fp te klagen / ende remediẽ te ſotc⸗ 
ken tot haerder verlichtinghe. Dit en kan 
men anders niet noemen alg een gheweldt / 
Dat Be naturre Wozt aeughedaen dewelcke 
deſe ghenegentheden toi haer felfg behou⸗ 
deniſſe allen Dieren heeft im gheblaſen van 
Den rit haerder gheboorte aen. 

Bit ghefelfchap ban wennich perſoonen / 
twelck fich noemt Den Raedt deg Conin. 
ontfangbt alle dage upt den name Han ſyne 
Mt aliertep baorflagen / ffrechende tat ou⸗ 
derdzuckinghe bau den volcke / eude tot Het? 
derf vanden Start/ foo datter gheen dinck 
ghemepnder en is als de Arreſten voor dt 
gherechticheden Der ghener / die de Autheu⸗ 
ven ſyn van ſulcke vonden / welcke nochtans 
verdoemt ſhudoor verſcheyden odonnan⸗ 
tien ban onfe Coninghen die alſulcke ſup⸗ 
den willen gheftvaft Hebben, alg verſtoor⸗ 
Derg ban De ghemeyne vufte, 

Ende alg het Parlement de ongere geit? 
hept vandien beeft bertoont / ende Witten 
voorſtellen het ghene fp oordeelden te ſtrec⸗ 
kentot Den dienſt des Conincx / ende De DEL? 
lichtinge ſynes volcx / ſo heeft De ſelve NRaett / 
de authoritepdt vanſhue Me. in De tecder? 
hepdt ſynes duderdoms al te onwaerdich⸗ 
lyckende miſbzupchende hem met woerden 
ban wederwaerdichepdt doen verwerpen⸗ 
bet ghene Dat voort ·quam vã dat eerweer⸗ 
dighe ghefelfthap / als of ſy niet waerdich 
en Waren eens ghehoozt / oft ten minſten al? 
ſoo getracteert te worden / als de minſte cn 
gerſugſte perſonen onder Den volcke. BDoch 
en moet men Dit niet vreemdt binden / DAE 
bie ghene Die afte He Wetten overweldicht / 
alle opdze bau rechte onderte bowen CIE? 
worpen hebben / De authoziteyt bed Patle⸗ 
ments trachten neder te vellen / dewole HEE 
eeu dingh ig bat haer Boen alte Dingen Let 
wereldt teghen i8/Dat hare zeerighe canfch 
entien alle meefk boet beven/ ende tweſcke 
fp meprenteenigher tydt te futen moeten 
wrakken / Waer tue fp oock daorgaens alit 
middelen op ſoecken/ hebbende alreede LOE 
befenepndefommighe ffucken ghetrocken 
upt de Negiſters van den Booten his 





Early European Books, Cop 


Images reproduced by cou 


444 B 20 































































Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


1615 


peert 
se 


— 
—* 


— — 


Nederlantſche Hiſtorie 


bp dẽ Marquis Spinola inde landen ban Cleef 
ende Gulich / almaer pal grooter voort⸗ 
gangh ſoude ghedaen hebben / ten ware het 
Gem belet hadde ggeworden door de Wape⸗ 
nen van Myn Weeren de Staten / die tghe⸗ 
meyrne beſte daar ober heeft te dauchen: Eñ 
aen het Tractaet ban Zanten / Waer van 
De ghedachteniſſe ſchier vergaenis / ober: 
midtg De upt-voeriagje foo menichmael 
opgheſchoꝛt / verſupmt / ende nu teenemael 
naeghelaten is gheworden / gheeft genoech 
te keunen tot groote clepu achtinghe van 
Beg Conincx aurhozitept / dat ſulcx geſchiſt 
om de aenſlaghen des Spaengiaerts te be 

gunſtighen / ende hem tydt te gheven om 
fjwonrechtbeerdighe inneminghe / op onfe 
oude vꝛinden ende Bondigeuoten gedaen/ 

te beveſtigen. Cen pegelick Weet ooch De 
fchaemtelgche ende der achtbaerheydt van 
Pranchrijch nict Wel betamende Procedu: 
ren / die meugebzuyckt heeft tegen Den Der: 
toch van Savopen / om ſhnen Staettelatt 
overvallen ende rooven ban Den Spaen 

giaert/tot merckelyc nadeel ban deſe Croo⸗ 
ne, Dit —5 recht veerdich achter⸗ 
dencken / alg ofBe Spaenſche macht bere 
ſfterckt zijnde met Die van Brauckryjck / nat 
De Deerfchapppe ſtonde ban gantſch Euro- 
pa, ende batmen t'vol-trechen van beg Co⸗ 
miner houwelch niet boosten dzeve Ban 
tot fuichë cpnde. Ap wet dat defe Macche 
fchap niet allecn en beftaer in be perſoonen / 
maer ooek inbe Maedt ſlaghen. Apfien 
Dat de Coningh fijne faken gaet vermeugẽ 
met eenen Prince bie int befte Bau fijn leben 
is /hem den ingaugh gast openen tot alie De 
gheweften venfpnen Eiche / hem ſyne 
Haedtflaghru gaet mede Deelen / ende De ſy⸗ 
ne ontfanghen/ oin ſynen Stactte regeren. 
Hun en ig oock niet oubewuſt / Dat de Cor 
niugbinne ſyn hupſperouwe hebbẽ ende we⸗ 
ten fal alle fu gheneghentheden goetgun⸗ 
fichden/ ende voornemen / Dar fp ooch De 
macht wel hebben ſal de Spaenjaerden in 
te boeren in De grootfte ampten/ ende Gou⸗ 
vernementen Han plaetfen Daer meeft aen 


gheleghen is / alfao wel alg Wp nae He doot 


deg oberledenen Conincx de Italiauẽ daer 
in Gebben fien voeten. 

Ende foo deſe macht eend bevefticht 
wordt / ghelck Get dan feer ſwaer fal vals 
len ſulcx te beletten / ſoo ſal deſen Staet een 
heel ander aenficht eryghen door de veran⸗ 
deringhe Die daer ballen fal in alle dinghen. 
Sp zyn in de wapenen foo boa? haer alg | 
poot ong, om Dit haeftich bertrech deg Cos | 


— — — — — — — — — —— — — 


— — — — —— — — — 


— ———— — — 
— — 


— — —— — — 


— 


Het vijfendertichfte Boeck. 


nincx / door Dien fp fien Dat men ſonder noot/ 
Daer de fakken des Coutaghrir inwendich 
in fooguaden Stat sn / noet even Welid 
fag feederen ouderdom He natuere geweldt 
daet aendoen/ende De ghefondiheodt ſynes 
perfoong iu een waectj-fcharle ſtellen DOO 
t'bol-trecken bandit houweluck / bet welt? 
he wel foude mogen uptgheſteldt worden 
tot ep een ander tydt / om te ontgaen DE ge⸗ 
baerigcke ongevallen die defe verhaeſtin⸗ 
ghe aen alte cantendoet bzezfen/ waer DAN 
bet jammer alrcedtg aen eenn peder bekende 
ig/maer De remedien aen feet weypnich per” 
faonen/tude De maniere Uu Die op De WEI 
detelegghen fchieraen niemantter WE 
relt. Daerentuſſchen feud: oe Coningh met 
be jaren meer en meer toe-nemen in crat 
van lichame ende ven geefte/De ſanen ſoud 
moghen in beteren fraet / fijn Onderſaten 
beter te zeden / fijne na-ghebueren eude 
Bontghenooten te verſekerder / iñ alit din⸗ 
gen merſhnen perſoon tot den houwel 
beter gheſchickt zijn. Pp en foude niet lau⸗ 
ger hangen aen ben Eer ſucht / gierichept 
ende alle De verkeerde ghenegentheden DE 
anderelupder. Hp foude felf Meeter ſyn 
banfpnen Wille / den toom ban ſyn Wet” 
fchappije bp Der handt Hebben, tot De amp⸗ 
ten niemant beroepen / Dan Biz wel gheue⸗ 
gen Ware tot ſynen dieuſte / tot De Gouvty⸗ 
dementen niet Dan de auergerrouſte / tot fÛ? 
men Kaedt allrenlijck luppenmereere. 
foude berftandich zijn om het quaet upt DEE 
midden ſyns veler Werf te nemen / f erck 
om ſyne vpanden te wederſtaẽ erve mach⸗ 
tichomdeaude Bondtohenooten van ſyn 
Eroone te verſekeren. Wp ſoude bloeptnde 
wefen ín prede / nverwin yen in doozioge⸗ 
eube fijn Coninghricke overſtulpt mett DE 
zegheningge des Hemels / ende vvervloe⸗ 
dich ín allertep ſoorten ban voopfpoedt. Ulf 
Dau foude hp zjn houwelye mogen voltrec⸗ 
ken fonder pet te vreefen / Daer altang opt 
gerecht van fn vertree geheel Dyancherdt 
intcanen ende beneuthent is/ ghehxel Euro” 
painvaere/De na-ghebueren in mifver toit” 
wen / De gantſche Woerele inn ver fl gent dep? 
ober de verhaeſtinghe van di: Bo wos teke 
Afdanfoudenheu fte Onderſaden datt? 
om bidden / fn: Vartqgenoten oudt der 
mtoe noedighen/ alte menfchen ſouden⸗ 
er eendzachtelden in confenteren/c OO 
ſouder fynen featien over ſtrecken. 








Die vaube Bhereformeerve ãelidit DIE 


niet anders euh geerendan ruit? —— 
weldaet vane Eiicten / ſtg8bu 


— 


1615! bi 5. 


5* 
— 6 —VX * ins SE ie ren 
— in EN sx —8 


N 
* hd 


Early Europear oks, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Ke ninklijke Bibliotheek, Den Haaa 


444 B 20 





— 


a Jee nn ane 
mmm 202— 


— 

















Het vijfendertichſte Boeck. Nederlantſche Hiſtorie 





— ——— 


ſtaen / als die van haer enghen gengelegent⸗ 





ſinghe: Alwaer hp eenen tydt langh gebles 


hept maeckten ven algemepu verdriet / ende ven ſynde / meu hem openinghe dede van 


openbaere verwerringhe. Shne goeder⸗ 


feecher Gheſpreck tot Erepl. Alwaer dE 


tierenthept / nederichept / ende eerbiedinghe Weer ban Villeroy gheſonden weſende van 


en heeft met ghedient / Bau om haer te ver⸗ 
bitteren ende noch meer te verſtouten / ende 
fijn langhe / ja upterſte ghebuldichept heeft 
gheſtreckt om haerte tergen petg teghen 


weghen des Conincx / met bevel alleculijck 
banbemte nooden cm weder te love té 
comen / De voorſchreven Weer Paince ſich 
bevontfchulbighbe op De techtueerdighe 


ſhnen perfoon ende vzpbept vaar te nemeu/ oorſaecken Die Bp Baer toe hadde / alg dit 


ſelfs te dier thdt alg gp: Betoondde het bol: 
comen berttouwen Dat hr hadde ep Hare 
Majeſteyten / ende ſoeckende den genen alle 
middelente benemendie optgenoeghte gee 
Gat hebben fijne daden te catomnieren/hoo? 
be oogen der Staten in ſ Conincx banden 
ſtelde de Stadt ende Blot Han Amboife, 
welcke hem was ghegeven door Het Trace 
taet van Sinte Manehou/ em alſoo ghe⸗ 
heel Branckryck te Boen ſien / dat hp anders 


ſulcx niet en conde doen met die waerdigh⸗ 
hepdt ende ſeeckerheydt die een Prince toe⸗ 
comt ban alſulcke qualitept ende conditie 
alg Godt hem heeft doen tec werelt comen / 
totdat het fijne Majeſtepdt foude belieft 
hebben een o2bze op te vechten in fünc Has 
den / ende te berfien inde oũgheregheltheden 
van (gaen Fiche, dewelcue hem vertoont 
hadden ge weeft bp de NAemonſtrantien van 
den Bove ban Parlemente. Waer over alg 


geen ſekerheden en begheerde, alg die daer | Get fijne IB: .belteft Badde dé Lo tert 
Gaugen aen ſyne onnoftlhept/ aende goede | ban Villeroy ede tot em té —— 


ratien ban hare Majeſtepten / ende aen 

e goet-Willichept van lupden met eere. E 
Darten zjn noch liften noch lagen geweeſt / 
Die fp niet ghebzupckt en Gebben / em hem 
Bande teghen moozdichept ende goede gras 
tie des Conincx te berzeemden / (elf {aa 
verre Dat fpfich beholpen met den nacme 
baafdue Majeſteyt / om Gem Daag den Wee: 
rean St. Geran te doen verbieden ín Het 
Parlement te gaen op berfchepden ghele⸗ 
ghenthepden Die Daer voorvielen tot wel: 
baett vanden flaet / met bevel Ban Gera te 
arreſteren / bp aldien hy bit gheweldt niet 
en ghehoorſaemde / Get welche voortquam 
upt egen de feltae Raden / in De Welche men 
meermaelg beflooten hadde hem in de Ba⸗ 
ſtile te ſetten metde andere Princen ende 
Pracipaelfle Officieren van De Eroone / die 


naer Clermóc, met wat meerder belmacht/ 
ſoo hebben fp get ghefpeech aengbebangen 
metde reformatie van De Boozfs.Fraden/ 
ende met alfuicken ozdze alg ſyne Me. daer 
tn Wilde ghehouden hebben / waer bande 
felve Heere van Villeroy laft hadde Gem ſe⸗ 
kere beftieringhen te laten ſien / die tot defen 
epbnde Waren aengeſtelt / ende die de voorſz· 
Heere Priuce me⸗ſtendeels ſeer redelhc wad 
bevindende, Wat nu aengingh de algemep⸗ 
ne klachten in de vertooghen deg Paree 
ments begrepen / daer ban ſpaerde hp ſyu 
—— te ſegghen / tet dat ho daer over 
oude gheſproocken ende gheadviſeert heb⸗ 
ben met de andere Princen / Officieren van 
Be Croone/ ende Heeren bp hem gevoeght / 
be welche hp te dien epnde bad? fich op den 
27. lulij te willen vinden kot Couchy se 
wat 


h il CAN eni 1615. Riſnoeghen dat hy ooch Heeft mogten hel, | fich met hem ghevoeght hebben / om te ver⸗ ribn ús 

— DA ben / ende of hp Wel dickmael ver weckt ghe⸗ faechen De noodighe reformatie ban deon’ —8 

VAREN ee: weeſt is Doog ſynen fchuldigten plicht, ghee | gevegeltheden defen ſtaets. pe 
Kd OE HEREN toepe Doop De afgemepne hemme des volcx /Epndelhck Heeft de voorſchreben Weet 
dE 0 AIDE et ende geperſt door het ge melt beg quardts/ | Daigce/nae dat hy allen mogheſcken LIJDE 
—946 at foa heeft hp rochtang altijdt ghevult geno: aenghewent / ende foo langen tot gewacht 
MEt od meende alle weghen verſocht / kot bat al | haddenae He remebien die men Gade Doen 
| id A RD De Werelt ghefien Geeft / Dat ſhne teghen⸗ hopen / ſiende Dat men refolutie maechte/ DE 
be wordichept daer meer beracht wag / alg | vepfe ban Guienne bp der haudt te nemen / 
if | NEN Ae noodigh/ Dat de Coningldcke authogitepdt | om het houwelyck banden Coningh ende 
KD NE ZD gaufch. ende gaer geſtelt mag inde handen | Mepzouwe / (ouder eenigher wyſe daer in 
bi 96 0 Der gene / dieſe om haer epghen authozitept | teberfien / ende Dat Gp daghtlder allerley 
ii Bt Heden, op te vechten miſbeupcken / ende dat zyn al perijchelen onderworpen Wag / bp heeft 
9 ENDE GE telauge ghedult ſtreckte ten verderve ende | (fen ich ) om Ben ghemepnen befte in deſen 
LER Rr fchabe bandit Coningrijck / hun ghelegent⸗ Beele niet te beſwycken / ende om fijn Leven 
ERR MEER bept ghevende om alte dingen / Hoe auterhte | in alte feeckerhept te befitten/ befloten ende 
J— beerdich ſy banoock conden weſen / tebez | gherefalbeert te bertrechen naer fijne hupe 





ar vropean Books, Copyright © 201 1 ProQuest LL 


LLC 
ages reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


444 B 20 








TI A — —« 2 
F pn — 2 = 


J 
— ne — . J — 
Wezeren en ren rra —— — —— ——— — * 
* 
— enden 
_ — — 
— * 


— 


— — —— 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Biblioth 


Het vijf endertichfte Boeck. 


vemandt ban Dit ban haren aenhang zjn! | fal hebben / bidden wp haer nochmaelg wel 1615 his 
ootmoedelijck / haren Onderfaten Dit Dole „| nn 


toegangb tot de ſelve te vergunnen / Me⸗ 


dwonghen zijn bare paffien te authoziſeren 


oftebecrachcighen : War men tracht ende 
jaecht nat’berderf van De goede Francop⸗ 
fen/ Die met ons ziju hakende na De RNefor⸗ 
matte ban Deun Staet. Dit fiende (ſegh ich) 
vinden Wp ong felben gehouden ong tegen 
deſe ghewelt · daden te ſtellen / ende al wat 
ous Godt ter wereldt verleendt heeft / jac 
ong leben felbete beſteden / our ben Coniug 
te Doen erkennen voor ſulex alg hp ig; Gem 
fe verloſſen upt de berdzuchingge ende pes 
tchelendie heu dreyghene: De Edicten 
ban Pacificatien te Doen onderhauden / De 
berlichtingbhe deg bolchg te middelen / de 
Auſtitie te Doeu in ſwanghe gaen: de goede 
boorde ſtaen / ende teghen alie ghewelt te 
befchermen: De quade te doen ſtraffen / ende 
alle dinghen te herſtellen in haeren ouden 
glang ende waerdichept / door een ghemeny 





Nederlantſche Hiſtorie 


noeghen te gheven / dat ſy haer vertreck 
echter uptſtellen / tot aenſien van het merc⸗ 
keigek na-deel Dat fp anders ſoude moghen 
Gebbenbp De veranderinghe ban de herten 
ende ghenegentheden harẽs volcks / wieng 
| fanumetende elſeudiche den / die op ihooch⸗ 
ſteſwaer ende beclaechlyck ſyn / haerlupden 
ongeduldich doen werden / ſiende Dat ſp UPE 


‚ Debergaderingbe vande Staten ſulcken 


verucht ende Berlichtinghe nict cn maepen/ 
‚als haer dickmaels beiovoft ig ge weeft. CH 
ghemerckt Dat De houwelgelsen Ber Conin? 
|gen geen particulieren ofte beſondere hupſ⸗ 
faken en zyn / maer Dat haeriupdenCouing’ 
ricken eit Staten ſeer veel daer aen geleg 
is / als diaghen Die De ghemeyne vufte conné 
onder· houden ofte afbzehhens Soo biddẽ WP 
fgue Majeſtepdt ſeer oodtmoedeiyck daer 
inne te willen doen onderhouden De orde / tũ 


ne ende nutte Reformatie ban foo Geel one | natefpuerendie fcherhedendie in een ſake 


gevegeltheden, ende Dooz een vecht beetdige 
ſtraffe Der gene Die De autheuven daer ban 
zyn / Den welcken Yap fulten toe fchzpven 
alle de onhebbelichedẽ welcke upt De recht⸗ 
veerdighe beſcherminghe / tot de Welck e fp 
ens gebzacht hebben / cuden moghen voort 
comen/ Waer aen fp alleene ſullen ſchuldich 
ſyn / nademael fp in plaetfe van tquaet dat 
Den Staet is depghende te wederhouden/ 
bet ſelve voortoryven eude verhaeſten / raet 
ghegeven hebbende: om de Conferentie afte 
Bzehen/ ende afgb: (lagen Gebben alie vecht: 
beerdige ende redelhcke middelen ende con: 


Ditien / Om alfoo Den Toniugh te bꝛenghen 


tat een ooploge Die onnoodich is / ende Daer” 
om oee ourecht veerdich / op Dat fp ten cofte 


baufgune Majeſteyt door het bloer-bergiee 


ten van ſhne goede ende getrouwe Ouder. 
faten/Bare epgene paffoen mochten weckẽ. 
Perclarenbe/Bat nadieu De wapenẽ / die wp 
te deſen epnde ghenootfaeckt ſullen ſyn acu 
te trecken / niet en fijn dan boog den Coning 
ende fijn Beohept / boorde behoudiughe 
van ſynen Perfaon / ban ſijn Croone / ende 
bande gront wetten deſes Coningrycyx / 
wp oock altht ſullen bereydt ſhu de ſelve af 
te legghen foo wanneer ſyne Majeſteydt 
bp ende beter beraden zijnde / ſal berfien 
hebben inde ſaken hier boven aengewefen/ 
ende ſommighe andere inde Remonſtran⸗ 
tien vanden Hove wan Paetlamente/ende 
Cahieren bande Sraeten naeder verhaelt. 
Ende tot Dat fp dooꝛ hare wyſhept gewiſſe 
ende beguame remedisn daer inne gefchicht 


gan foo grooten ghewichte noodich ſhu ot 
haren staet intoe comenden tjden te bevry⸗ 
ben tegen de aenflaghen die men bp de gl? 


leghentheyt ban haer hauwelhck daer tegẽ 


ſoude moghen int werck fEcllen, Ende te diẽ 
epude Boog al te boen verificieren ofte ber 
arachtighen ende te boeche ſtellen het con⸗ 
tract ban tfeloe houwelyck inde Aegiſters 
vant’ Parlement: ghelyck fp van door cour 
bitten des felfg uptdzuchelijch Baer toe HEL? 
bonden i8/ ende ghelck het t'allentyde ge? 
bruptkelhck is gheweeſt / met een bpgaendt 
verclaringhe/ bp de welcke tot navoiginge 
ende uptboeringe van De oude Dydonnan? 
tienende Wetten des ber / ghengdineert 
fal werden / datgeen Spaenjarrden noch 
andere vremdeliugen en fullen toeghelaten 
worden tot eenighe gouvernementen / offi? 
cien / ppoven / Capitepnfchapen / aft andert 
openbare bedientngben in den Coninghric⸗ 
ke / noch tot eenige bupf-Dien tear in de hupſe 
vande toecomcnde Coniughinue / ghelyck 
wen bindt Dat ſulcks altHdt ghebruÿyckt is 
gheweeft in alle Staten / met namen in En? 
ghelandt/ ten tjde van t° Beuweljek van 
de Coninginne atie met Philippus Paine 
ce van Spaenjen/ alwaer gheljcke verclas 
ringhe / om ghelycke ooplake ende om ghe⸗ 
lijcke onbebbelijcheden te ſchouwen / gheve⸗ 
vificeert ig gewerden in het Partement van 
den Tande. Ende om wech te nemen het 
na-Denchen ende rechtveerdige miſpertrou⸗ 
wen die de Maechſchappen —— en / 
ter oozfake ban De groote verhaeſting * 












men ghebzuyckt om die te baltveckre 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, 


n/ aen | bpftandt ende gunfte te bewoifen/fonder toe 
Nn Alle De Bontgenooten van Dranchrich gee | te laten Dat foo goede ende ghetrouwe ons 


Geben hebben / foo bidben wp fjue Maje⸗ | Derfaten/alg de Pzincen ban den Bloede / eñ 
ftept ooch mcde teonderhouden ende ban , andere Pzincen en Officieren ban De Cros⸗ 


Nieug te bevestigen De oude bziendtfchap? 
Pen ende berbouden/ die wplen de Contng/ 


ne/Doog alſulchen tfamen-rottinge/ onders 
Drucht werden / overmits het ghevolgh bat 


gheluckfaligher ghedachteuiſſe / ſoo ſozch⸗ ſulcx mede ſoude ſlepen ober alle Be Staten 


vuldichinck ende voorſichteiychk vernieut 
beeft met de wiheemſche Prinucen / Poten⸗ 
taten / ende Republycken / als weſende een 
ban de gewiſte middelen tot verſekeringhe 
ban Garen Dtaet / en. bande ruſte ban 
Chaiftenhept. Ende ſoo men niet teghen: 
fkaende deſe foo redelhcke / ſo noodige / ende 
foo wettelhche conditien / De heprcrachten 
Beg Coniuchgevrn wet dort optrecken te⸗ 
gens ong oft pemant van die gene Die met 
ons in verbondt ſyu(het welcke wp ver⸗ 


Wachten ſullen/eer wp reſolverẽ ſullen ous 


te befchermen) foaen mort men niet guaet 


binden / dat wp tegen du ge welde ſtellen 
ten vechtveerdigeende weitelncke beſcher⸗ 


mingen / nad:macide natueren ende De 
Wondt alten menſchen toelact haer leven 
Voo te ſtaen / ende alte midvelen te gebrupe⸗ 
ken om gheweidt met gheweldt te verdrp⸗ 
ben / enöe nademael ong niet anders en IS 
Dberghebleven om ong felven vant guatt 


te beðßzuden / alg alteen onfen toevlucht te 


nemen tot be upterfte vemedien / de welche 
nochtaus moeten vecht ueerdich ghz vonden 
Wozden/ aaedemael fp hooghenso odigh ſyn / 
ende die Wp tot noch toe / ſo ſeer Get CNS doẽ⸗ 
Bek gheweeſt is gheſchout hebbende oock 
Wel wenſchten nu wiet te moghen gebrupc⸗ 
ken ten ware dat Wp ghebzacht waren tot 


Defen upterften noodt / te Weten/ ofte fien. 


Be uptroedinge van den bupfe van Dranc: 
tch / emde met eenen den endergang van 
Den Staet/ofte ré rechtveerdige ende Wet: 
telijcke beſcherminghe tot onder bhoudingbe 
ban die bepde bp Der handt te nemen. 
Bidden en vermanË alte de Pruucen / Ges 
Nooten ban Draucrick / Officieren Lan De 
Croone / Heeren / Ridders / Mouverneucs/ 
Bellupden / eit andere van Wat ſtaet ende 
Conditie dat fp oac fijn/alle de Parlemente, 
Alle de Staten van dit Couingrijc/ende ges 
neralyck alle ve gene Die ſich noch Jrrancop: 
en noemen / ende fich bp ong noch niet ghe⸗ 
voeght en hebben, dat fp ong Witten helpen 
ende bpftaen in een foo rechtveerdige fake. 
berfoecken ende befoechen alle uptlautſche 
rincen ende Staten / ende alle oude vrien⸗ 
nende bontgenoten van Befen Staet / ons 
Daer inne te willen behulpich ſyn / ende alie 


a vropean Books, Copyright © 2011 ProQuvest LLC 
es reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


| van Chuftenrijck. 


Ghedaen tot Couchi,den 18.dach in 
Augufto a615.onderteeckent. 


Henrick van Bourbon. 


k, tot Bordeaux Met 
bet Conincklijcke 
F4 Pzouké wt Spans 
jen / ſyn bp legher te 

houden / ende hierẽ⸗ 

teghen ſyn Suſter tot een tegben-houwee 
Ich deg Conincks van Spaenies fone/nat 
Baiona televeren / miet een machtich endet 
ftaetelck ghefelfchap ghecontinueeert ende 
vervolght/ achterlactende Den Mareſchal van 
Boys Daulphijn, met een nootelyck crpabf- 
hepgte Paerde eude te Daet / om Op DEN 
zince ban Condeende fijne aenhanghers 
(haer daeghlycks verſterckende) te wach⸗ 
den / ende wet ghelegent hepdt te overvallen 
ende te ſcheuren: Daer ig ooch in den name 
deg Couninckg een Mandaet dooz Heraul⸗ 
tensmet het ghelupt der Crompetten / ghe⸗ 





publiceert gheworden / Dat De Priute von 


Conde met alle ſyne byſtanders / binnen Den 
tudt ban een maendt / de wapens afleggen / 
haer cꝛughſ volck afdancken / de Gbevan⸗ 
genen ontſlaen / het Geldt ende de Steden / 
Die ſy hadden inghenomen / wedergheven/ 
ende alles inden voorighen ſtaet / daer hek 
in gheweeſt waere/fouden ſtellen: Fu cad 
van onwillich ept /fouden fp haere ampten/ 
Diguitepten/ haeve / goedt/ incomften; ende 
baphepben ofte Pzivilegien verbeuren; eũ 
Rei Criminis Lefe Majeltatis gehouden Woe 
Den. Waer ineen Deel des Parlements ££ 
Parðs niet heeft Willen be willigen; Waer 
Doog De Princen Gaer op meer plaetfen roch 
berftercht ende we” ie obeliee 


Fol. 142, 



























































Tes — —— EE: —— — 
rn = — 
en 


Sn Sa Cfeende weer alte Es Eek 

5 vere dingen enheb⸗ De go. 

G& benden Coninc in Hinck ende ; 
ftw baog-nemê uiet HEEL 
cunnen beletten / Hy Haer tor den 
heeft ſyn repſe / om erych. 









































































‘ 
—J 
cah EEn Het vijfendertichſte Boeck. 
ä —9 KORE lan 1615 vac De Marefchal van Daulphijn gedaen heeft 
Kolk telde: 9 — — op eich ander blytich wach⸗ 
RA ORR KLAR, tende. | 
1 J tik 9 — bil 
OD, AE POEMA POE, 
ee De Princen Gebben in ſommighe baens 
tdi le eige: Belg enbe Copnetteneen herte , mer een mes 
ANR doorſteecken, ghevoert / Baer met te hennen 
BD re gebende/ Datfp Dern doot ban den vermoor⸗ 
bN ben Coninck weeecken wouden / ende de 
EAT dend Steden / die fp ingbenomen hebren / hebben 
ba WR He PEI Het felbe oock te wilen daen ſweeren moer | 
4 ih —936 ten. Hierentuſſchen heeft de Graeve Lan | 
wl J— Witghenſtepn meer dan zoo, FRupters / die 
ie hed 0 De Marck⸗ DOraef ban Brzandenbuzgh int 
tE ONS il Clecffche Landt hadde afghedanckt / aen? 
A ghenomen / ende vnaengheſien datmen op 
J oi he hem in berfehepden paſſagien wachtede / 
We RR.” beeft hp De ſelve boog / oude Bes: Prince van 
el NER Conde toeghcvoert. 
DA NK rl PI 
1 Sito WON ten grommulier De Prince banCondehp een hebbende 
VAT abevaer  Meeft al bet erychſ. volck / Owelek hp vobr 
JJ— banber dat mael vermoedde te ſullen cunnen in het 
AD hie deld rchſvolck velt brengen / Soo heeft hy monſteringhe 
hj En neen gehoudtet Crefpy in Laonnoys in be macnt 
RAA HEt van September, ende heeft al ſyncryehſ⸗ vole 
ET AN NAE deſen eet Doen daeusick N.N, (waere ende be- 
Eg efen Ta ig love wel ende getrouwelich se dienen den Co- 
—Jv — ninck onſen Heere, onder d'autoriteyt eû tge- 
Ket Hi BORE biet van mijn Heere den Prince van Conde ef 
EDE bea, beloveinfghelijck,darter mijus wezens, oact en 
Ee, OON ne Te falehefchieden tot nae-deel van ſijnen dienft 
Hi Gade ee {onder efelvete melden. Sal oock den ſelven 
7 ARDE oBB Ee dienen tegens eezen yegelicken , ende naemẽt- 
el Pied. lickteghendefes tyrannen, die op den naeme 
J— vanden Coninck aen hun trecken topperſte 
IR OR Lee pg, ghebiet, efelve milbruyckende tot haer eygen 
rondde fall baete „ mitfgaders teghen de gene die beticht 
(ht daer fijn, ende lullen bevonden welen fchuldich te 
in 4 ak hora fijn aen de moort des over-ledenen Conincx. 
ORHAN Ovt el KKT, 
IRE CN Her ſyn te deſer -tĳt verſchepdene 
—4 ha: kle a Fran diſ⸗ fraepe Diſcourſen / ende wart ſchau⸗ 
ED TENEN —— winghen aen den dach ghecomen/ Gez 
—— vanckhet langhende Get houwelick bes Conincx / ende 
te AEN —— de confederatye met Spaenpen / waer van 
J —* * dit hier bolghende Viſcours cen is. 
9 —4 ad î A00 ih 
de PEN en ad 
ik dE u gene Eer Coninck, 

RIB baai e Wp leecen apt best onume- 
/ Á —J loop Der tyden ende der. 
1 RE opg pe , eeuwen) Dat alle Dingen, 
J16 deur de gheneghentheydt 
EIND ed nel A ij vanhare natuere/haer tes 
te ori be gen-Deel ander wozpẽ ſyn / 

9 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


ee 
nme — 


Nederlantfche Hiſtorie 


het ſu dantẽ goede ofte tẽ quade:Jae ſelſs / 161 


dat ſy menigh-mael weſende op het tipken 

han haere belmarchthept / ende gheraccht 
tot Det hoochſten top van Haer weſen / op 
ſtaende voet berniett ende verdorven Wo 
den / Deur die gheweldighe roe- vallen DIE 
hoer over-comen bp quebrech van goede 
| voozfichtichepbt endetoe-repchingije VAN 
‚ Bepifame remebien. Wierban, Weer Co? 
| unck / bebt ghp een heei verſch ixempel aen 
| 
| 


Dien grooten Coninck / aen dien dapperen 
Hendrick uwen Ede len Vater / die in dert 
| Waerhept de Heerlyckhept deſes Staets 
tot ſo hooghen top ben sere opde achtbaer⸗ 
hept gebracht hadde / Dat ho felfg de groot? 
fte lichtẽ des weereltg berdoncherde. Maer 
Die beroockte gheſworen vpandt van uwe 
groothept / att ben weichen men u Wil Ber? 
marchfchappen/nret honnende verdraghen 
het glinfteren ban fee grooten ſonne / eude 
therte niet hebbende ont aen getaften 
langs de wegen Der eere (Hie Wp ont tegen 


hem behaelt hebbẽ daor De tracht van on⸗ 


ſe weerben) Geeft ſynen toe vlucht gheno⸗ 
mentatde verraderhen ende moorden (DE 
ghewoonlcke wapenen der bloode) ende 
beeft gheacht / Batsmen (am ſonder bloct 
ſtorten over den roof Lan deſen macht igen 
Sdtacert te triumpheren) tot dengrondt toe 
moeſt uptroeden Get Edel geftechte bande 
| Bourbons, overmits hp gelooft / dat dit 
Viepfer-tjch bam be Griecken in Den loop 
fyneg voorfpoedes gheweeſt ig / ſoo langhe 
als hetemnandi ghehadt heeft van de afs 
comfte ber Eaciden. Om de uptkoarfte vant 
ſhnen eeoflach ghemgeck iyck te maken! 
beeft defen Goof wet boorhettae-doen det 
trouwelaofe Ganden; Die ich u noemen fal/us 
wen geeden Bader ter doodt ghebzacht er 
ven up Defelbe tidt / alg hp ſtondt om tegen 
alle de Coniugen banden aertbodem te ſpe⸗ 
len het fpel dat Wp Frranfen naamen au bou- 
te Hors, Bat ig / Wie malcanderen vpt Den 
thraon faude ſtooten:Willende doen gheljt 
ben Arent / Die om fa protte te verfünden 
aen de ooghen begint / ende gelden Ger vere 
gift / twelck Witiende Plichacm verderven 
ende Berntelen / vecht nae t'hatte ſteeckt. 
Ende naderhandt altijdt voort bouwende 
op defen ongheluchighen aeuſtach/ Heeft be 
ſelve Hem Doen hopen (ghelyck be Bolphyn 
verfchaicht ſynde ban eenig groot getier/ 
fich lichtelhek vanghen lact) bat ap mede/ 
Heer Coninck Die boen ter tijdt onfen Dolp⸗ 
hin wert / verbaeſt ſynde daag den val vaa 
Bien grooten Coninch/haeft het Hooft ſoudt 
ſtooten 


hs, 


mmm 





1656 hs, 


Onder de regeeringhe van Goninek Philips de derde, 


floaten teghen de llippen Handen onder” 
Gancutarg Daders. Naer vevopt hp ſagh⸗ 
dat ghy den Wemcltot uwen beſchermer 
bede ende de Gerten ban ſoo veel dappere 
Princen tot u bol werck / foo heeft de ver⸗ 
rader doczalle middelen ghetracht OU 
te tutten de ghetrouwichept uwer ouder⸗ 
faeten ende te zele Dien (acten mups / die 
beteeuighe ſteunſelvan uwen Staetn / 
daor der doodi ende onderganck ban DE ge⸗ 
ne die de eere hebben Ban gheſprotente es 
ſen unt uwen Goelen bloede / ende VAN DE 
andere Officteren uwer Croone / fún oorſa⸗ 
kedaerupr nemende / dat ſy De ſucceſſeurs 
ofte naeboigers waren / ſoo wei vanden on 
berfaentächeu haet welcke Dien grooten 
Wendzicktegheng Gem hadde / alg van DE 
Weerlchgent (greg dapperen moedts. Cit 
obermivtg defe hooft reghels Van State 
ſoodanige ſchadelycke aenſtaghen een ver⸗ 
We gheven / endefoodanigije moorden be⸗ 
wimpelen met eenigh fchoouen Deck-man? 
tel/foo Geeft hp (alg cen middel ep Phuogtte 
daer toe bequaem / ende den volckeren aeu⸗ 

henaem zynde verſocht de eere DAT uwe 
Maeabfchap / erde u gheepſcht tot ſynen 
DSwagier / in plaeift van dar Gem de ELLE 
verboudt ſyn dechter tetaten aenſoecken / 
ende niet die vanſelfs tecomen aenbieden 
fonder voorgaende verſoeck. Bit heeft DP 
albug gedaen / op hoop: Dat alle goede ende 
ghetrouwe Prancopfen fich ſtellen fouden 
tegen dít vooznemen ende Dat uwe Princen 
ende goede Bioet vrienden / (als ghemntereſ⸗ 
ſeert fnde by u verderf) deſen val ſouden 
fleuren ende dat hp oberſulcx Dit groote 
Kepſer⸗ rck ſoude ſpſhyten / cmde Bozrger⸗ 
Weke oozlooghe daer in verwicken / eude 
Deur ficke middelen triumpheren over DEN 
roof va uwe Geerlijchtpent ende geaothept / 
hebbende fijnen verberffelijchen aentlach 
tot fien woopdeelefoo verte ghebracht 
Datghp nughecomenfpt tat DEN dach der 
beoz-berepbingGe van op Get Toonneel der 
fes bedzuckten Vzanchrpchg te fien fpelen 
De dzoevelichfte Creur-fpelé/ die men uoch 
opt gpefien geeft ende in perhckel ſtaet (foo 
hp u nieten gupt als een Coninck : foo 
hp geen onderfchepdt en maeckt tuſſcheu 
uwme goede magen ende uwe bpenden/ (nde 
De Wntpeurenumer ellendighepdt niet en 
Maer met uimenbligem) Dat menu de veer 


| 





tops / eñ te ſeer pperigh voor u wen dienſt 
om geen veer te hebben aẽ t'geſchrey ent aen 
se tranen Die uwe arme onderfaten fo over⸗ 
ploedelije ſtortẽ over Den ondergang u wes 
Conincrycx / eñ ober de verdruckinghe Die 
mentegen uwe minder jaricheypt aeurecht. 
Daerom laet ons Heer Coninck met den 
aers opde zadel / rũ met het Sweerot inde 
vupſt / ghelck De manaftighe Alexunder 
ghedaen heeft / in eenen ſucken ouderdorm/ 
als ghy teghenwoordigh hebt / laet ous / 
ſe gh ick / als ſmeden / alg dappere Camps 
vechters ſlaen op ben rugge LAN uwe Dy? 
anden/ tact ong uwen vrede f thihven met 
haere bloede / ende Heut Gare Wonden vooꝛ 
nen dagh doen comen De heer hekhepdt Ue 
vrg mo dts.Wat ſal Dit zjn HeerG oninck? 
fultghpnu , euve in ſulchen oud: rdom/ in 
den vorleken uwe Poorſatten nopt een ANS 
der Hooft van Haeren Ratdt begeert en DEUS 
ben / als Haer ſelve / in fu chen gelegenthept / 
Welcke fiet oft op De beveſtinghe van UWE 
groothept / oft op De beef Wacktnge ende ge⸗ 
Beelen oͤnder gangh ban uwe Croonen) 
futt ghpenu / ſrgh ick, gheen ſterume int Cas 
pittel hebben? fnit ghp niet ais Coningh ſeg⸗ 
ghen / Ick wilhet, maer ghedoghen dat men 
sug leſſe ſal voor· ſtellen op cen briefken / 
dat men u Bert ſtaet uwer ſarcke ſal verber⸗ 
ghen / ende niet eens af vꝛaghen wat ghy 
gevoelt ? Ach Heer Coninck, hoe verachtmnen 
aldus de waerde van uwen Stact? ſalmen 
u verclaren vol jarich te weſen / ENDE ſult 
ghpdes niet te min ſtaeu onder De hand 
placke van eenen anderen? ſult ghy anders 
geenen witte hebben / alg dte U ingheblafen 
wazdt van eenen fchadelgehen Tiaedt/ die 
fich houdt bp uwe Me. Wat ſullen de upt⸗ 
lantfehe Princen hier ban feggend wat ghe⸗ 
poelen futten fp Gebben vanu oordeel en⸗ 
De Couragie? Voelt gh dan die cracht nief 
Dietse Comnghen teuen moedt eeft DET LE 
bonen den ghemepnenen mand die haer van 
datfp noch inde wieghe liggen / inblaeft cen 
golcomentijch wetende Diele / ende DIEN 
angbelder eere / Dat punct ban Couraghe / 
Dat haere Gerten pzickelt vanden eerſten 
dagh haerder geboorte aeu/geljch Den Cos 
ninghijcken doorn van Babilovien pleech 
te botten op den felven dach Dat Gp gegrift 
wag:Ach/Heer Coninck, Wp zijn nu gheco⸗ 
men tot fulcken tjdt | Pat ghy moocht ende 


boorhen been fal ſeken / ende u als tenen | moet doen biycken uwe deücht / uwe groot⸗ 


mit berdppwen gheihck eertpts de Goden 
Den mit Vulcanus upt dẽ Hemel jaeghden. 
Weer Coninck,Sfch benalte goeden Pavar⸗ 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


| 
| 


matdicheptsende deliefde Die ghp ſchuldich 
zijt aen de gedachteniſſe uwes Paderg/ WEL 
zin nu gheraeckt tot Dien Freeft-bach DET 

Rud Perſi⸗ 


Fol, 143. 


1615, 





| 
J 
9 


| 





| 1 | 
—* Wi 


— 
= — 
— — — — — — — re — “ J 

















































































d 
4 1 
J 


jp fiet 
Bet Wit baden 


non/dDie 


Valleste, 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
A44 B 20 


ki 4 kend ze heer op DEN 


Het vijfendertichfte Boeck. 


ders / van De ſtraei ſchenders uwes volcr 
Moet Wzeechen De daodt van uwen goeden 
Dader / die maagden Die men voorneemt ter 
ghen uwe Prinren / ende u Leven beveftigen 
ende Berfehecen op t°uerderf van deſe min⸗ 


eedige meufchen, Tig nu Den dach Heer Co- 
ninck Sat De mam van't aenficht ig/Datmen 
fiet be Regiſters vant Parlement/Dat men 


fiet Defoo langhe verborgene bekenteniſſe 


Ban Ravaillac.ge vastfl gen Die meu grhou⸗ 
Dru beeft ten hupft vange Jongvrouwe 


du Tiller, Die memogien Die fp over-ghes 
geen Geeft vandien Camclioen / Die ſich 
houdt bp uwe Majeſtepdt / Die fao ſchoon 
vallecteert,* ofte den goeden dienaer fpeelt/ 
ende ſas feet wil ſchhnen te poeren. Lig au 
ben Dach Datmen oogſchynende fiet de 


Berrogde waerheydt ban De befchutdinghe der 
u Bait vcfpet: rouwe die defen heplighen Herxemht 
J ghefpzaaten deſen goeden Gafcon betichtt Heeft / Tig «u 
#8 wt Den 
Bunte dela merlche Daden van eenen Conchine, van 


den dach datmen grondelijch weet De jam: 


tenen Cancellier / ende haeren aenhang. 
Cig au den dach dat deſe verraders / om De 
recht veerdighe wrake ban Haere booſdadẽ 
ge ontfpelen u een oozlooghe verwecken / u: 
Wen lieben eve calomnieren / ende noch 
adem / noch ſtemme / noch longhe meer enn 
hebben Dan om te verderven / Deur dien de 
goede Pzince haere levens beeft upt-ghr- 
condicht / uwe Juſtitie wit becrachtigheun, 
ende uwe Heerlyckhepdt ende eeve verfeec⸗ 
Beren. 

De wijle dan Heer Coninck, bat Den Pez 
mel om foo Geel boof daden vertoorut zjn: 
Be / gheſtut ende beozedicht wil wefen deur 
ten ſolemnele ende openbare offerande ban 
het bloedt van defe verravers / ende gebiet 
dat uwe Huftitie het ſelve ſal vergieten, 
faudt ghp oer witte des Hemels wel wisten 
teghen 3u £ (oudt ghy foo omnatuerlychen 
kinde zyn / dat ghy de Ziele uwes Daderg 
gen foo Godtvruchtige weaeckt foudt ont 
feggendfoudt ghy tot De rufte umes volcks 
foo wepuich gheueghen / ende ſoo ondanck⸗ 
baer zyn( Heer Coniuck, Berfchoont mp)tee 
ghen uwen wellieven Pebe? Dat ghy fijne 
biefDe foudt betalen met ſtrafhept / ende met. 
Bet ſweerdt in de vupſt u tegen hem onmae 
ken/om Dat hp Waecht boo De behoudenif. 
fe ban uwen Staettfaudt ghp toeftemmen/ 


Bat het bloedt umer onderfasen geſtozt ens 


1615. Perfianen / die fp noemden De doot der ſon- | 
— — de. Dit ig den dach op den welcken GIP 
Beurt Den Doodt bande Wercaderg uws 
ſtaets / vande IB renaerg uwes Da: 


| 
| 
| 


Nederlantfche Hiftorie 


De fp op een Bieefch-banck gebzacht ſouden ibi⸗ 


Werden om te handthaven be oõngheſtraft⸗ 
heydt van ſulcke / di⸗ Duanden zijn van Ue 
wen Braet ende Ceoonctoan fuicke die het 
oorlocrhs· liedt niet ea ſinghen dan om fich 
Meeſters te maecken van uwe Wepycrach- 
tentende Gan u met uwe Moeder , ende de 
Princen ban uwen bloede in cen Clooſter tE 
fkeechen / ghelhcke fp doen wilden ten tijde 
van Hencick De verde t Ach Heer Coninck, 
Bet is eenen aenflach ban langger haud gee 
fabziceert oft ghetiaamert:met ben doodt u⸗ 
Weg goeden Baders begonnen / ende bevor⸗ 
derdt deur deſe beleudinghen bie be tercke 
ghebruvckt beeft op oe vergaderinghe van 
Dz Dtaren Ghenerael / poghende het tijde 
lycke uwes Coninerijer te boen Bangen aen 
hare Yuthozitept. Uig maer alte bekent! 
Datmen gheſworen Geeft beu gheheelen ons 
dergangh van de Bourbons. € placen/wit 
Wer Diet miet en mercht/Die uret enfinghtt 
Diet niet en roept / ende nieten befchzeptd 
Gijp ſoudt fien Heer Coninck , foo wet alg 
Wp/ Dit beiepdr vol Derraderie / deſen vers 
bisechten coopbandel / indien de hoofden” 
ders / Die De Pzefidenten van uwen KRaedt 
zyn / ende ſich met uwe autfhozitepdt Ledece 
hen / een mael afgheſett Warren wan Batt. 
ampten/ ende gefteit in Banden van ve Gus 
ſtitie. Bhp fout Heerlijke end Edele vrůch⸗ 
ten fien / indien gp woudt authaziſenen DE 
ſorghe ende Den poer van uwen Hebe endt 
van aile Die goede ende ghetrouwe frans 
copfen / bie nigt en haechen Dan nae De eere 
ban u dient te moghen doen. 
Marr ick berclaere u ooch/Heer Coninck, 
MGten Gp uniet aenen rrecht Den vou Wie 
bte alte uwe oude onder faten maechen over 
be boot uweg Daderg. mdien gin aiet bee 
weecht en zit over de onheylen die men 
ong berept / ende onſe tranen niet en verſa⸗ 
melt: Bat en Hemel in den daghe ded ons 
ghelucx / al mede fat flepen in onfe rlicndice 
hept/ende Dat de Boochept van umen fact 
u niet en fal dienen / dan aar u De ſmerte / ſoo 
veel te beter te Doen ghevoelen / ende fo veel 
te legher te doen valien/ daerom / Heer Co- 
ninck, verheft uwe oogen tot ben Hemel’ 
ende berfoecht fu gheuade : ghelooft mp 
bp ſalu inde middernacht fche bupfterniffer 
befer boofer aen-flagten verlichten/pp (alu 
Alg eenen goeden Enghel voorgaen / ghe⸗ 
lich Pallas met eea brandende fackel gingh 
boog Diomedes, om Gem te bewaren bande 


ghevaerlyckheden Beg doots / begeeft u aen 
de ſyde ban uwe naeſte Wloedt-pziender 


Naeds 





t 


mmm en 


























Î 
Î 


Images reproduced by courtes 


444 B 20 


Onder de regeringhe van Philips de derde. 


Naedt ende beweecht Die Coninginne / Dit 
Boog het lief-loché van deſe Crotodhlen bes 
dzoghen ig / dat fp de oogen ſtoppe voor DE 
raedtſlaghen uwer bpanden, ende ingae be 
beerijche bane vande ghene Die Deel ELIEN 
aenden Staet / ende over-weecht bepde ge⸗ 
famentihen ende eick beſonder / hoe veel DAK? 
ter aen De teghenwoozdighe faechen ghele⸗ 
ghen is: Mercht ſonder Paflic ende LOOF 
dordeel aen / oft niet beter en is / dat deſe Dar 
der moordeẽ / ende verraders deur Den wech 
ban Iuinie geſt caft werden/ alg een bo}? 
gelijche ooztoghete ghehenghen om haet tt 
verfekerentHeer Coninck ‚Die Peincen ende 
Coninghen hebben opt feex gepbert / Dat De 
eJuftitie in t'gheliche mocht bedient WEL’ 
Den / em voor haer te behouden den Cytel 
bau Kechtveerdich / het rechte erf-Beel VAN 
Uwer name / ende op datmen haer niet en 
berwete het gene Daer Lyartes , Capitepì 
Generael van Atheuen ſick over beclaechde 
teghens Appius Burghemeeſter DAN “oge 
WMen/te weeten / dat fp ongerechtich waren / 
voorwaer al ber Coningen groothepdt bee 
facs in defen eenigGen titel Rechtveerdich, 
De wpie fp atieen om deſer oorſake zyn GE 


ve / van dat Coninckrijck / dat bp ſyn doodt 


foo veel verloren heeft eude grooten droef⸗ 


hept daer van gevoeit / dat het geen verlich⸗ 
tinafye en can Binden; dan Doo, De Doot LAN 
De —— deſer wreedthept. Fe come / 
ſeg ick / u mede ſeer oodtmaedelhck bidden / 
nen fuven Coningriche toe se laten/dat het 


fich partie ſtelle reghen Den Hertoghe van 


Eipernon , ende andere ſyne aenhangers / 
ie het te fuer tht ende plaetſe ſal noemen / 
ende nadien/Heer Coninck, dat De Clachten / 
die gen Moeder doet over DE doodt van Gas 
ven Sone / altht gunfte ende mede · dogent⸗ 
hept vinden / ende ghp aen d'ander fpde Dee 
fen dienft Der liefde miet en kunt wepgherẽ / 
ſonder rechtveerdelht beſchuldicht re wor⸗ 
ben ban eenen booſen aert te hebben / het 
welcke ick geenſins en can gelooven / ſo fiel⸗ 
(en wp onfen trooſt opde Juſtitie van deſe 
afgriſelycke boof-Daet / ende ziju verſekert 


ſo veel bictózjteechenen Le (uden oprechter 


geer Defe bictogpe / alg Wp wel graf · ſchrif⸗ 
ten op gherccht hebbenter eere van ſyne 


Aſſchen / Ende ghelhyck Wp hem ſchuldich 


zyn De eere vas DE behoudinghe oufer goe⸗ 


beren / ende vaude verſekerthept onſes lez 


ſtelt / ghelyck Herodotus , ſprikende van DE peug/alfoo kom’ ick oock / om in deſen Deele 


ieden berhaelt. Ende Agefilaus ſich beclas 
Rende overde ougGerebtichepdt LAN ben 
Hant-boocht Der Pecfen/fepden 3 VVACEM 
is hy dochgrooter danick, als hy niet Recht- 
veerdiger en is? Derhalven / Heer Coninck, 
iſt dat ghpy behouden wilt Die groote ydt 
ban defen Statt ende t'voordeel Dat bp ale 
thts ghehadt Geeft boven alte Monarchien 
Des wereitg / foobrijoudt deſen Chtel van 
Keehtweerdich / omheiſt be gherechtichept/ 
Kraft ve ghebreken ende beloont Be Deuch⸗ 
Den ; werpt ong niet weder fn de grouw⸗ 
lBehtept onfer verwarringhen/maccht niet 
Datment’fmeert ende t'vper Wederom in 
De Gandenneme 3 Endeery'U: rande De 
breuchde wart een focte vreAe ict in DE bide 
terhept der ellendieheden / noch het ſoete le⸗ 
ben in een levendiate doot, anders / ſeg ick 
a-dieu onfe hrerlyckhept / a· dieu onſe groots 
epe. Ende dewpie ick fis /Heer Coninck,dat 


Alle De Provincien LAN bit Coniuckrjcke | 


Met De tranen op DE wanghen / ende met een 
Diep verfuchten int herte / (veroogfaccht 
Deur dé moogdt uweg Vaders) acn De DOE? 
ten ban umer Majſt. feet gobtmroedelijck 
(uiten verſdecken datmen baer zecht Boe, fo 
hom ich ghegeel over-ftolpt gan tou we 
wipt den name bandeg feloi grooten Cor 
wincx goeder, ich wil (eggen van Navar⸗ 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuvest 


LLC 
y of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


niet oudanchbaerte weſen / UWE Majeſt. 
verclaren / dat alle De Navarropſen / ſo hatſt 
het Trompet ſal begune te ſprlen / fich bere 
eeuigen fullé met uwe nebe, met Dien goedẽ 
Prince / ende haer leven waghen boog DE 
wake van defe booſdaet / voer UIEN dienſt 
ende Welvaren; ende voe DE VEL ſcheringht 
gan uwen Staetende Croout. 


Eu acht· tiendt Octobris BeefEBl 
Die Foniuch van Vzauchrjeh  4*Y- 


fijn houwelick met De dochter Lan 


Fol. 144. 


1615, 


DLS 


fufter/Doog Bend Wer togt: Lan Guijfe „met 33 


grooten ſtaet nae Baiona ghelepdet / alwaer van Dzane 
Defe jonge zinc: ffe feer ſaetlick is ontfans zöckienne 

van Syau⸗ 
pee 


gheneude ghewillecomt. 


onrijp: houwelicken / ende allian⸗ 
rpen tuſſchen Pranckrück eude 
Difpanpen/ ende van weghen andert bier 
boven ber baclpe ſ — —— 
ch op (ou hoede gehouden met Get CUDEUIP 
ſich opfpm hoede geen St rich 


E Pryinee ban Conde matecontent 
PES ban weghen deſe alte 


— 


panpen vol trockẽ binnen Boz⸗ —— 


deaur / mei feer groote pompe eude maagm⸗ bouweker 
ficentpe Ooch ig ter ſelper tút deg Comnex tefiderven 


— 


R 
* — 


* — 
— RE 


— 


— EE 



























































ir refchal des te merr / om Dat De Eoniuginne 
Mtd? Begeote fchrentot 
ſen / ja willich wag Dé Heere han Boys Daul- 
phin te verbieden perd met Wapenen te 
Doen: elek dan ooch De Heere Prince van 
Conde br (foten hadde geenen aen-val eeft 


IA RR OE Be Doen. De MarcfchalDediguieres bermaenz 
EREA ORE las Be deft vergaederinghe / datfp doch ſtricte 
a ie ie eG Wouden blijven binnen de paelen Der boog: 

bil okra latente ſichtichept / ende geenen crijch te veroorfae⸗ 

Ie 0 Hald $ ken / maer den verhaeteden naeme ban onz 

J.1 in ruſte aen het Rjcke te maken, op bet nau: 


fiete vermyden / opdatmen immerg den 
Jeſunten ende anderen vpanden Der Heli: 
‘ gveghten aosfaccheen gheve van quaet 
v J ſpreecken euſchryven / jac ooch van doen, 
he gant fepdebp / fp fullendefe occafpe el 
B Md eten Waer te nemen / ende tot Garen 

— 9 ſchoonſten / doch tot ſchaede der Gherefoꝛ⸗ 
eng ben/te gebzupehen. Wilt doch /fept hp mel 


—9044 * gedencken hoe dick wilg wp ende onfe Da: 
ERS Ed Berg deſe vrohent / die wy nu belezen, ghe⸗ 

HZ 1 MAL DER! Wenfch hebben : laet ong die Wel ghebzupe: 
ú 


ken) eñ toe-fien bat wp geenen onn aobigen 
erjch aen en vangen. Het Euangeligm woꝛt 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


| Den Diede endeafleg: 
ginghe Ger wapenen wel gheſinnet te Wes 





Denraet ende goet-Duncken en volcht / ende 
ſhurycke tot Wel-gheballen ver felfdcr en 
fal in Den brandt ſtenen. Maer men foude 
van ong cunnen ſeggen / Dat onſe vooz · ſich⸗ 
tichept ſodt en dwaes is / indien wp onf-fele 
ben in Get bier werpen / om dẽ roock te onte 
gaen / ende onfen ouder-ganch willende 
vermpden/ den felfden bekaoogderen. IDP 
bebben/fept deſe Marefchal, noch tte ghe⸗ 
noech te ſchuplẽ al wp het onweder fid co? 
men/laet ang onder tuſſchẽ ons gereet bous 
Den, WDanneermen ong De oeffeminge onſer 
Aeligye wilt benemen / ofte ong af ſupden 
be vrpheyt ende verſekeringhe die onfe Das 
Berg ende Wp met onfen bloede hebben verz 
Wagen ende bedochten/ende Die de Groete 
Coninck ong heeft ghegheven: Alſ dan (ul? 
len wy rechtveerdelich De wapenen iu de 
hant nemen / om tegen-Weere te doen. Dar 
(uiten ong alle de bzome Francopfen onder 
Ge armen nemen, alle vremde vrede lieben⸗ 
be Pzincen ende Staeten fuilen ong bp· val⸗ 
len / met alle die De Ware Keligpe ende ben 
Mel-flandt deg Aijcx aen-qgaet / eude Boven 
alfullen Wp Godes ſeghen (Hie wap boog 
deſen bp onfe rechtveerdige warpenen — 
t 





we * EN 


HE: ble ik Nederlant(che Hiftorie Het vijfendertichtte Boeck. 
EK Ì — J— 1015. bolck dwelck rt ateedts verſaemelt ende immers over af gepeedickt / het heylich Pre⸗ 1615 ig 
He ID: elle” BENZ enomen hase, rude om des te meer dick· amt wordt veler weghen wt deg Cor Sen 
—9 de bac: hupe ende byſtant te moghen crijgen tot | miner renten onderhouden / een feecher ghe⸗ 
ie ME fik Ee, nolpaeringhe (Greg Dao?-nemengifoobeeft | talvan Steden warden met garnifoeuen 
1 Í had bind Ag bp Die bande Sherefor neerde Weligpe in | Gefer op des Conincx ancoften/ tor verſcec⸗ 
KH Te bt, BRK Vranckryck ghefocht aen der haad te er: keringhe ban die bande KReligye / daer toe 
[Er gleden ghen / haer foeckende te doen ghelosven / dat/ iſſer een ſeecker Camer gherichte tot afleg⸗ 
HN aM de Def: houwelicken tot hare ende aller Ghe: ginghe alter Berfchillen tuſſchen De Paepf⸗ 
Hi (rk SE | —— wt · roedinghe ende onder⸗gheſinde ende de Äeligionſ berwanten op⸗ 
JJ——— * Zemee ganck ſouden gherepcken Bie nan De Ne⸗gherichtt. Iſſer inde boog verhaelde bite 
HEL) val ike Th: —— ughe woel Wetende Dencuden haet die de gien eentch gheb2ech ofte tn-bzeuche / ſoo 
u Ii HAS He —9 gee maete Spachjaerden ende hate Adherenten van machmen ciaeghen/ende om reparatpe ofte 
J NARREN bie banbe ouden tijden her/ haer hadde toe-giedzae. berbeteringe aen-houden/cp Bat onfelterc? 
ANR: —J td ghen /en heboendefe erinnerynge mtetlicht | kenin eenen feecheren ſtand ghebzacht mos 
EEM Eigen bant. Geatht/ maer Gebben/ met vaoz-wete ban | ghen worden. Wanneermen tat De wape⸗ 
[dash ODE et bare Me.hare verfaemelinghe ghecontinu: | nen comt men Geeft geenen feqen van God 
KAREL AST Ws Maer niet kert bimmen Grenoble. Le Marechal Dedigui- | te verwachten/ teufndatfe vecht veerdich 
4 9 (RN ij ete — — eres, pꝛofeſſpe doende bande Gereformeer: | fijn, Baer fp wiet boor ghehouden en cunnen 
EHA Dr Weren guieveg, De Neligpe beeft aen befe vergaederinghe | morden/ fadienfp fender noon: in De Gand 
Ae BENE ie gheſchreben den 21.Septembris , Gaer vae: | ghenomen worden. Ten is ooch niet voor? 
ANR 4 U Dende voor· ſichtelick te handelen/ ende niet ſichtelick ghehandeilt / indien men alleen WE 
ERE Hatake lichtelick cot be warpenen te romen / nadien | een quatde ghevattede hope van een geluc⸗ 
(OSD bl: her boch nu het Gauwelie weg polbracht maer | kighe Wt-temfte/teghen bie gene Die Beel 
AKE. et OE — ritt veel meer / dat de Prince ban Conde, ſtercker fijn alg wy / ende beter berepdt / het 
Ii: fe Ee met die van be Aeugye fauden beatbepbé/ | oozloch waeghen. Wat aengaet / dat pes 
HEAR Dat de oude O2Dineuiien / Wilende bat be | maudt ſeggen macht Dat door defe houwe⸗ 
bin OPE AAR EME Mat-landerg gheen Amten nochteOfficpen lichen de Aeligpe gheheelick in perikel ghe⸗ 
ARD IE (ABe chik, 1de Des Wijcr bebiené en (ouden/baft eñ ober: | felt Wozt « Daerop ffaet dit te merchen/ 
Maden at) boecchelick machten onder · houden Wojden. | Dat eenen Prtuce aen füneg naebupyg doch? 
WEI Re Dit ciedt en Djeef De bopen ghengemde Ma- ter hplickẽde / daerom niet terftoat deg ſelf⸗ 








































brl is, ben ghefpuert) aen ouſe fpde hebben / die ou⸗ 

EEKercken tot ſynes naems lof eude cete 
aderlyye ſal beſchermen. Deſen voor · ſtach 
des Heeren Dediguieres heeft Veele Heeren 
ende Ghemepnten der Ghereformeerde 
Kercken wel-ghevalleu/Beft houdende dat 
Menfich vredicht ende like Gouden ſoude⸗ 
totdat de groote noot anders verheyſſchen 
foude. Maer andere ſjn van anderen ad⸗ 
vpſe gheweeſt. 


Canine ende fijne Moeder Wel we⸗ 
tende goe ſterck ende machtich dat Die 
ban de Ghereformeerde Kicitgpe in 
Pranckrick ſyn / ende merckende Dat ſp 

at inclinetrden ende hielden aen de ſyde 
ban den Prince van Conde, ſo hebben fp omt 
Dien flach te bzerchen/dit nae⸗ volghende E⸗ 







dict Doen puticeven. 

vn, 

Nen kl FP Lobovicug Han Gods 
er CE qgenaden Coniuc in Fraue 
mts Ë a re ende Navarre / ONE? 
KN Eel bieden aile ben geenen tot 
8 \ Kort dien defen tegenwoordigen 
hj: NZ j brief comen ſal / onſen groet, 
big, CD onde doen te weten) hoe wel 


De Wagelj-gecerde Wpan ende moeder Wel 
Wijck beet obergheleyt / ende over ſulex 
Wet alle moeghcne naecfticGept /gedap⸗ 
rende hare redeertaahe dart var gyetrach. 
tefheefe / opdat daer nac gheleeft worde: 
AnfaBeljer fayghe ghedraghen / op bat/ m⸗ 
Dien pers daer teghen worde ghedaen / tſel⸗ 
be datelhen naevat daer over De clachten 
Behoort maren: weder te rechte ghebzacht 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuvest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Onder de regeringhe van Philipsde derde. 
mothte werden. Sulcken raedt hebben wp 16 


\ bevt gehouden faude worden. 





dock / nae dat wp tot onfe Garen ghecomen 


zjn/trouieh ghevolcht / jae nae Garteerems — 


pel nieuwe Welbaeden hun beweſen / ende 
Dick wilg de exceſſen ende gedaene gewals 
ben / bauſonnughe upt het midden Lat 
haer / die Wel groote ende ſware ſtraffe ber? 
Dient hadden / ghenadichſt overghefien. 
Alles tot Dien epude / op Dat fp alt ydt ban 


| onfentoeghenepchden wille ende ghenaden 


verſeeckert / ende hiet daor ia * — 
tabe ghetrouwichept ende gheboorſaem⸗ 
— Bub zere 
hadden hier bp willen ghedenchen aen DE 
ett ghenadighe beſcherminghe Des 
Coninckg / whlen onſes Wooch-gheerden 
Weeren ende Baders / als vandien fp de bez 
beftinghe Garervaphepdt ende Heligiong 
oeffeninge/Bie fp ten hupdigen daghe in alle 
ſekerheyt ghenieten / Gebben ont fanghen / ſo 
hadden ſp fulcx teghen ons met loflycke 
dauckbaechept / ende fchuldighe volco mene 
ghehoorſaemheyt / ende trouwe onderda⸗ 
nicht behooren te erkeimen / immers de oute 
ſchuͤlt ende fwatheyt onſes teederen ouders 


doms hadde behooren De deucht / t'herte / 


ende de ghetrouwichtyt van alle onfe vꝛoo⸗ 
me onderdanen op te Wechen / tot befchutr 
tingbe ende be waringte/ vanhet aenſien/ 
Dat ong Godt ghrgeven heeft s Daer sen 
alleenede ghemeene ruſte / eude het ſon⸗ 


derlyche Welvaren van ecn veghelhck 
hangbht. 


So heeft nochtans dat alles/ Ap Geelen 


gheen vrucht gefehpa ft/Want eenige Gaer ter 


en ong he ben gewoapent / om de Beroerte) 
bol — * Oan den Pzince / van Conde 
begonnen, bp te vallen. Waer onder ſommi⸗ 
ghe / om here hoovaerdye ende uptſinnige 
begeerlyckheden door onor deninghen ende 
onderganck deg Kycote verheffen / onder 
ſulcken fchijjn te bedecken oude EG bemantee 
tem)de Metigte voor-wendende: B'andsce 
zijn met Balfche wyſmaecktugen eubefuzees 
fe / die haer Weerfie alg hadden ſy ber? 
boiginghe te bzeefen/ indien fp Bie nict mEt 
De wapenen voor quamen) balfchelijs bebe 
ben aengejartht / in hacrer ermbaudichepds 
nat ghegaen eude bedrooghen gheworden 

vooerghevende / Dat bp het gouwelgjch van 
Spaengpen verborgene articulen gheſlo⸗ 
ten fBn/enì een berbont ahemaeckt / om Gazet 
upt het Fipchete verd hHben / ofte gantſch 
upt te roepen. 


Dewple 





nn ents 


mn 
8 — — * 
mn Ae nike WER 






















KAD Lene Nederlanthe Hiftorie Her vijfendertichfte Boeck. 
Lid fe eran, 1615.  Bewjlefp dan alſoo dooz al te groote | Alle hooghe Boofden/vermepnende haet big hs 


ál te Ere licht -ghetoovictept ban de op-floocherg in | ampt te zyn / Dit Coninchrijche in fijn OUDE „eK 
KEE ik EES Dit voorhebben ende valfche meeninghe | Teputatie / groote ende Weerde te houden / 

p alg waren fp tot een rechtpaerdighe noot· bekennen oock dat Bit houwelijck tot ghee⸗ 
‚nen quaden epndegherichtet ig / zp en Hehe 
‚ben De minfte fufpicie ofte Wantrouwe niet 
gheſchept / naedien fp ghenoech waren ghe⸗ 
| informeert ofte gheleert / Dat onfe intentië 
| Warerden vreede / ſoo beelt moghelyck / inde 
| gantfche Chriſtenhept t'onderfouden/ende 
allen t wiſt ende fwarichepdtin de Landen 
| ende ghebiet Ber Princen ende Potentaten/ 
| Goedaenich die oock fn / maer voornaem⸗ 
ie nict ſyck de verbreechiughe ende verftoogingdt 
binteniſſe aende cen ede andere ſpden alles | des vrerdes ende ruſte / dien onſe Onderda⸗ 
fing van hooghe Potentaenten is afgheros nen boog deſe beroerten alſoo gelucklycken 
men / eit Doo cericke middelen is geſocht / ghenooten hebben / verhoedet worde. Niet 
Batme van ons ſulcx nieten conde begeert | te min en houden Die vande ghereformeerde 
ende verſocht hebben / oock dat het niet en Keligie / die de wapenen hebben aengheno⸗ 
(men / nemmermeecr op te voepen en upt té 


Wweere ghedzongenende ghedwongben gez 
Worden / zuugheworpen/ foo fu wel hatt 
feplen eenichfing ce vutſchuldighen / ende fp 
veel meer mettjorug alg ſtraffe weerdich. 
KR Maer fp hadden tot du quaet niet gheco⸗ 
Eel, EMR bed men / in Dien fp hadden gheodocht / dat deſe 

ich onverſchaeade ende beofachtighe leugens 
ke genen (cha bau waechept en hebben / ende 
niemant fal foo onverslandich ende fat ſyn / 
bie niet Conde beſnnnen / dat / nae Dien De LET» 


a 
— — indd — 


— 


J 
— — 


J 
* 


pi conde volbracht werden / ſonder bet Conincs 


rgchemet bier ende ſweert te verderven / 
ende te ghelycke tor een Woeſthne te ma 
len / twelck ſonder twuffel waere geſchiet, 
indien wen de Pacificatriones, Edicten/ ende 
onfe onderdDaenen van bie ghefepde Ecligie 
foo haetenberpranich/als vie pꝛaeters Wel 
met leughen / vaiſch / ende archliſtieh opent: 
ljck voorgeven / trocteren ſoude. Wat ong 
het tractaet ende tbiſluyt van deſe ſaecke 
belangt/tenig niet heym lyck ghehandeit / 
bet ig al opent ljck aen den dach ghecomen 
watter te Dier Et by ons is gehandelt gez 
worden / door tuffchen-comen / raet ende 
Daet vanaufen Dom den Grave ban Soy- 
fons,tenen wyſen / ouden / eude boozfichti: 
ghen Priuce / gyelnck oock onfen Gom den 
zince ban Conde , ende andere Peincen / 


eeren / Officierg Der Croone / tũ De nam | 


haftighe perfoonen onſe Raeden / Onder: 
welcken infghelict onfen Oom / De Mare⸗ 
ſchal ban Bullion,altoog ig gheweeſt / die als 
le t'ſamen / met ghemeenen raet / dit houwe⸗ 
lijck hebben voor goet gekent / ende heeft 
niet een bau haer t'felve teghen geſproken / 
Want een pegelch ſtont vrp(de faccke noch 
iu haer gheheel ende ſlechts voorgheſlaghen 
ſynde) fn meeninghe / wat ſa voor Haere 


Conſtientie tot deg Ahcx welſt aut / het ge⸗ 


ſchiede ban niet / af / ofte aen te raden / Dien? 
fielijch achteden/vzpelĳc topenbaren / (onz 
Det eenighe vreeſe van ong te vertoornen / 
ofte Gan onfe onghenade / zynde der Conius 
gime dieg tijt egentinne / enbe ong ghe⸗ 


moet fonder eenich prejuditie/ alleë gereſol⸗ 


weert Get beſte te verkieſen. 








ſchrepen / Daer fp een hepmelgck verftant 


tuffchen Franckryck ende Spangien / tok 
haren onderganck / om Daer doog alle ouſt 
onderdaenen wg te maecken / alg oft WÈ 


| onbedacht waeren / Dat Wp toelaten eude 
pꝛhſen ſouden / dat Franckrijc tot een ſchou⸗ 


plactſe ghemaeckt woorde / Baer in men beft 
blordigbe tragedie fpeleu/ende den geloofs? 
ſtrydt met het ſweerdt verrichten ſoude / dit 
wp doch berre ban deſen ractflachfju/ en⸗ 
Be ter contrarte het Daer boor Gouden / DAE 
Dit Oordeel Bod alleen toecame / die te fi)? 
mer tidt / tot ſyn Cere ende onfe Salichept! 
dienſtelycke ende bebhooglijcke middeld wett 
te ghebruycken / daer dooz hy / nae De reynt 
leere ende inde waere Rercke / (welche WE 
ghelooven de Catholcke Apoſtoliſche / ende 
NRoomſche te zyn / Daer wp ol aenhouden / 
ende daer by wy doog fijn genaden te leven 
ende te ſterven ghedeucken) vau alle Chri⸗ 
ſtenen gheeerdt ende aenghebeden worde. 


Nocht ans hebben deſe grepen / Die fp tot 
bemantelinghe ende bedeckinghe van hart 
rebellhe hebben ghevonden / de Wfte endt 
broomfte lupdé(Die de ſelve Religie na hatt 
confcientie bekennen / ende Die Gate falichept 
Daer Door meenen te bercrjgjen ) ſonder 
lichtelichk bedzoogben ende werboerdt / Dit 
in mercheljcheu getale (foo wel Heeren / E⸗ 
Belen/ Steden / ende gemeenten, alg ande? 
te ghemeene lupden upt alle Standen) DE 
booſhepdt ende ffoute vermetenheyt harts 
voornemens verwerpen ende verbloecken / 
ooch opentlijc bepde met monde ende ſchrif⸗ 
ten hebben berclaert/ Dat het ſelve ae 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 


LC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 





Early European Books, ( yright © 2011 ProQuest Ll 
b 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


444 B 20 





Het vijfendertichfte Boeck. 


1619. tureur Benerael bevelen Mo gijzen ver vol⸗ 


ginghe teghens haer voor te nemen / Wart 
o iſen wille is / Dat alle t'voorzgaende Weed 
ghenomen ende neder gheleytzyu ghelyck 

ſultx door cracht deſes alleſins opnemé. 

aer indien (p naer verloop bande aenge⸗ 
ſepde maeunt / noch in Hare begoutte rebellit⸗ 
hepdt verharden / t'ſy met die wapenen te 


Nederlantfche Hiſtorie 


En eenent wiutichſten Octob. doe 169 
be Mareſchal van Boys Daulphijo he 
van S.luliaendu Sault om ſyn Le xxu 
gher in loignij te ſſaen / was ver⸗ 
trocken / is hp ſercher bericht / Goe dat GEL Dub 
Quartier deg Veeren ban Lutzenburch / 
jude int verbont met den Peince ban Cour — 
de in een Blechergheitaems Chaulay, ander⸗ woort 


deaghen / ofte ben ſelpen eenige gunſte ende halve mhle ban loignij zynde/ hem out hit it / ge 


huipete Doen, fo Willen wp bat fp als ſchen⸗ 


Diefgatuen u terſtont den Heere ban-Pral- ;g-2d p 


Ders der Majeſteyt / ende verſtoorders DES | layn met De Fegimenten der Weeren / van —* 


ghemeenen beedes ſullen vervolcht ende ge: 
ſtraft worden / inſghelhcxde Steden ende 
ghemeenten / Die haer in toecomenden tydt 
aeubaughen/fullen uyt atie ghensden / bape 
heden / ende Peivilegien / die ſy bande Co: 
ninghen / onfe bvoog-baderg ofte van ous 
hebben vertreghen(als Welcker fp haer fel» 
ben on waerdich hebben ghemaecht) geftelt 
Wozbe / twwelch wy ban onſen Procureuren 
Ghentrael / met alle neerftichepdt te doen / 
hier mede bevelen / als oock onſen Parle⸗ 
menten / dat fp met ghelijckten eernſt ende pe 
ber teghen haer fullen pzocrderen. Deelen 
infghelder onfen Gouverneurs ende Gie 
neraele Stadthouders / om haer tot vols 
treckinghe ban fuicke banniffen tebelpen/ 
eude haer de ghenade ende hephendt / inde 
boozgaende Edicten ghegunt (alg Haer Lan 
fp haer ſelnven doop moet willighe volherdin⸗ 
ghe in hare vebelGept onweerdich gemaeckt 
hebben)gheenfing te laten genieten. 


Bevelende Den voorghenoemden onfen 
Genralen Pzocureuren ende haré Subſti⸗ 
tuteu hiet op eens wakende ooghe te houdẽ / 
ende bier ín hacer ampt / tot Dadelijche vols 
treckinghe van onſen boorghefepden wille 
ende eernſtighe meenighe / in ſchuldighe on⸗ 
Derdanichept tedoen, Wann dit ig onſen 
eernſtighe wille, Cot ooꝛconde hebben Wp 
onſen Econincklycken ſeghel daer aenlaten 
drucken. Ghegeventot Bozdeaur op den 
ro. dach Novembris. int jaer Der Ghenaden 
1615. ende ban onfe regeringhe het ſeſte. 


Alſoo gheteckent, 
Lors. 


Endeeen wepnich lagher / 
Opt bevel.des Conincks in ſijnon Raet: 
PHELYPEAVX. 


Ende befeghelt met het groote feghel op 
geel VVas. 


| 


Kichelien, Vaubecourt, ende Rambures, bent⸗ 
ven een Compagnpe lichte Peerden / Die DE 
Heere van Contennau voerde / inſghelycks 
oock een Deel Dan dien / welcke De Heere van 
Vitry, Muogias, Qunet, Baſsi, des Gꝛaben va 
Marcq,des Marckgravẽ ban Salle,Marolles, 
ende des Marckgraven van Nangis, mitſ⸗ 
gaders de Compagupe voet volck ded 
Pꝛincen van lIoinville, ende de Carbineren 
des Beeren ban Gye, Daer henen gefonden/ 
te beb2agben ende eygentlck te Befpieden/ 
wie dat tut baorfepde vleck Ware / twelck 
fander bertrechen ig ghedaen / ende men 
beeft ſeker bericht zhetreghen / Dat int ſel⸗ 
be een goet Deel Chrehef⸗ volcks lagh. Als 
dit nuden Meere Mareſchal was aenghe⸗ 
ſept / heeft Gr bevolen / datmen haefteljch 
het bolck ſſude bp Der hand nemen, Strak 
hebbende voorghendemde Overſten aken 
fchuldigen vlyt / foo veel als haer mogelijk 
was / gedaen / om tfelve te Berrichten / eude 
hebden deſen Condeiſchen door eenẽ Crom⸗ 
petter eerftelijch laten aenſegghen / vat fP 
haer gheven fouden/ Daer toe haer De Con? 
deiſſche niet hebben willen herftaen/ matt 
hebben boor antWoogdt weder ontboden) 
dat onder·hatre Dype Hondert Eedel · lupden 
waeren / Die veelliever gedachten te ſter⸗ 
ven / als haet ober te geven / verwachteden 
oock dat ſy van den Princen van Conde, 
ende haren Overſten dew Heere van Lut⸗ 
fenburch in een halve upze ſouden ontſettet 
Wozden. 


Dit nu den Mareſchal Hie met het ghe⸗ 
fchut/het andere voet· volck / de Swyptſers / 
ooch Der Coninginne ende des Heeren VAN 
Chaftre Compagnpe bp 200. treden vant 


vooꝛ·noemde vᷣleck Chaulay tot noch toe PE 


te vugge hielt) weder aenghebzacht ſynde / 

ende Wel berftaende dat het vleck Lan we⸗ 

ghen de baftichept Des ſelven / fonder grof 

gefchut quatück ſoude wefen te winnen/ cũ 

oock lichtelhek upt de ghehoorde refolutie 

ende beſlupt / Der Daer in leggende Dt 
t 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest Ll 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


444 B 2C 





1615, 


— Re 


Nedeelantfche Hiftorie 
eend goeden Raedts bp fĳn Coninckliche 
Majeſtent tut werck te fieilen / ende ghe⸗ 
fonde ordinantien te maecken / op bat Le ge⸗ 
meene noodtdruft ce cechte gebracht / de re⸗ 
monſtrantie ende aeuwiſinughe des Parle⸗ 
ments nae gheleeft ende Dat voudertuſſchen 
Det aenfien der ghene / Die ſchuldieh zyn aen 


eynde dan de G 


kes 


— ———— — — — — — 
— — 
— — G — — 


Het vijfendertichfte Boeck. 


ghe bp den Prince, Raden zijn fulien/ eude 
aen d'ander fpbe ſal de Printe ſyn Gedepu⸗ 


teerde bp den boben ghedachte vergade⸗ 


De ordeninghen die iut Ahcke inghereten 


— ch moghen wech ghenomen wor⸗ 
en. 


5. Sozghe te draghen / dat die vande fre 


ligle gantfchelijch ende met der dact magen 


Bhenieten/ al dat haer hier te vooren ig bes 
looft / ende foo Wel dao, het edict tot Nantes, 
enbede Particuliere articulen in ghelcker 
foym/gheldch Die int Haer 1598 .tot gemel? 
ge Nantes getroffen enoe gepaoticeect ſyn / 
sock berfchepdene Coamiſſien / verclacin⸗ 
ghen / ant woorden ende toeiatinghen / Dis 
hun naemaels teu beſten mede geveelt ende 
gheconſenteert fu / ende daer van alle De 


| 


| 


ringhe Hebben twelch ten epndetoe / fou? 
dal ernight veranderlycke reſolutie / blppen 
al. 


8. Syo beloovẽ dat het eene derl hem van 
het andere niet ſal ſchepden / noch ve wape⸗ 
nen afleggen / tot dat De vanzghemelde ſa⸗ 
hen beſtelt ſyn / vock gheen verdzach tok 
vreede / het ſy ban met gezscene conſent endt 
ber wiiltngje/aen te neinen. 


9. De wapenen van die vande Keligie/ 
goch Die bedieminghe ende uptdeelinge van 
alle haer gelt / dat fp/faa wel rot Het ondere 
hout ban haer gemelte Chrochs volck/ als 
Osch Cot anderhoudinge vande verſorgers 
haerer zielen ende onderhoudinge han hatt 
overige Ferckelycke ſaecken in De Landen 


heſanten deſer bergaderin⸗ 101 


even 
* Va mee pn 
, ee, E ⸗ Vee ———— — — 
— — — — A — — 


his 


Parlementen ende andere Moofden Defrg ende Steden Die fn in hebben⸗ op·breughen 
Toninckryer berechtet zyn / iaſghelhex dat | Die ſuſſen fp abſolunt met ordze / ende regu⸗ 
ſp tgheene / daerom de vergaederinghe inbe | leringhe nae inhout der vergaderinghe / Die 
naeſt verloopene Maenden ban Augufto , faatanghe ale den Cehch dupzen fat, ſtaen 


— * 
J — 
— a — ⸗ 
” — 


— p= n — 
PA —— en ere re — 


Ende Septembri, Die De Krerchen vant voo: 
fchzeben Coninckrijck / gock der Landen enz 
De heerlyckhept Bzarne hoochdringhende «ú 
no tfaechen/belanggenbe / dooz hare 
Sheſamen aenghehouden Hebben; dateihch 
ghenieten moghen / ende hun / wat aengaet 
D'andere bande ghedachte berfamelingbe 
ovberghegheven ende noch met ghecoufen: 
teerde articulen / inhoudende te meeften: 
Beele De clachten over Die met onderhoubin⸗ 
gú? ende quade uptlegghinge Hes Edicts/ 
vecht ghedaen / oock door bitijcke Commiſ⸗ 
ſarien boorde aflegghinghe der wapenen 
definicive ende epnteſhck piacts ghegont eñ 
ghedecideert ofte gheſteten ſullen worden. 


6. Sozghe te draghen / dat bie bande Tree 
ligíe/Die van weghen De peghenwoordighe 
tnde voorighe opzoeren / upt haer goet, 
Seeringe / Standt meerdichept cnbeamp: 
ten ſyn gheſet / ofte noch in torcomenden 
thyden daer ban machten afgheſettet wor⸗ 
den / ghereſtitueert ende in haer gheheel ge 
ſtelt ſullen worden. 


7. Onder malcanderen goede Correſpon⸗ 
Dentte te houden, oock ghemeenen bpftant 
te Doen / ende het eene Deel Den anderen alte 
Maetflaghen in ghetrouwmichept te commu: 
niceren ende mede tedeelen. Cot weicken 


* J — * — 
* A, E Be 53 ——— — er Wd: 
EN 
* — — —* — * ge Ek —— 
DR EEN Ve, Mant A0 

ú 1% P Be el eN 5 


mi a PK hg. 
* —— — — 
beits dein En 


fal alleſius voorſten / ende (al dieg niet t£ 
urin alles onver het bemelende ojdinantit 
des Hoochghedarhten Princes beſteldt 
Wozben, 


ro, De ghemelde Bergaderinghe faltot 


ſien Dat Be bedieninge der Steden fi Lan⸗ 


‚ Den/Die De geuoemd; bande Keligit in heb⸗ 

ben / met ampten / ſo wel in rechts falen alg 

de ghevallen ende audere in De gherocrde 

| Dteden / Die erghens ghedupzende deſe be? 

roerte / dooz verſter vẽ afte upt weſen ledich 

zhn mochten / met perſoonen ban Veugie/ 
nae het believen ban Die van ber Keligie/ 
onder De voorſteninghe Des Boochgemelten 
Pꝛinces / nae behooren / moeghen hef eldt 
Wozden, 


ir. Inſchelicx faltot verſekertheydi der 
ghetoecde Mercken ban He Provincien/dig 
gheenen RetraCtum ofte ontwijchk hebben/ 
oock ter gen fien van Het peghenwoorwige 
contract evbetractaer in peryckel comen 
mochten / het fp nu ofte in toecomenden tij⸗ 
den / noodelijche ſorꝛghe ghedzagen wozden! 
ofter erghens een plaetfe / Dien Die vande 


Aeligie iu hebben; ghedupzende bis oorloch 


mochte berloozen Wozden. 
rz. Wa en ſal in de plaet fen Die Die van⸗ 
| De Nel⸗ 


din dent » 
(3E 
» G-af J 


— 


— 


bad 
2 — 


— 


— 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest Ll 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


444 B 20 





6 r 5 ' 
Ì 
\ 

Ô *X* —— pen * — * 
Pr — — EE Zen — —— — — — — — —— — — 
— J — B . 


— — 
ana ee 


— —— 


— — 
— — 


EE 


* 
— 


— 
——— 
Br EERE 


— — Es 
— ee * 
— b * 
* —— e= ES * 
— ee 
ed * * — 


— XI il Den 29.Novembris, als de Coninck Han 


_ Des Bain 
cen van ós 


—ñ— * — 
——— 
2 * 


Nederlantſche Hiſtorie Het vijfendertichſte Boeck. 


1615. Htrent deſer tijdtig oock geſtor⸗ Schalemont, De overſte Reteyl, ende noch 
— ben Auguftus Hertoght van Sars twee andere Wop lupden commandeer⸗ 
KXXIL en/ tũ buite Friburch in Meiſ⸗ | Den. 

— ſen landt ſeer daetelick begzaven. Cen wepnich hier nae is de Herteghet 
Zuguſtus ban Guite, in voile ſlach orden teghen DEN 
bte Aer is op het epnde Hefer jaers Prince van Conde ghetrocken nae S. Maxi- 
geflozben. van berfchendene oorden en plaets ent, Daer fpelckander dapper bejegent hele 
XX X Mi, fen ſchryvens ghecomen/ als oock ben / alſoo dat op bepde {poen , Beel volcx / 
2 af-druckſels in coper gheſneden | doch meeft op des Hrincen ſpde / ig gheble⸗ 
monbeste Lan een feet ſeldtſaen Zee-wonftecte Cal. ben. Waer over Die ban Guile eenige Can? 
Colmer gee WEL ghevanghen / lanck (inde ander half el⸗ deif che Baendels Geeft verovert / maer fB’ 


— — — 


_bangben, le, In den rugge hadde Het dzpe Helebaer⸗ hen voogpnaemften Overften Chamerault if 


Den Goegher wt-puplende als de reſte van doot Ghebie ben. 

het vels In Get oao2-hooft een (weert /eude 

in Ben mont cwee groote Biepjantg tanté: Daecr na iffer op Der 20, Tanuarij 1616.et⸗ 
Ontrent den maedel hinck alg eenes mene nen ſtilleſtandt ven wapenen tuſſchende 
ſchen boet ; Aen d'een poe deſes viſſches bepde legers gemacht te Fontenay le Com- 
ſtonden Defe woorden giefchzeven:VVee, | te Haer ganicin het naeſte Boeck verhael 
VVee,VVee,menfchje, Wat dit bedupde / is | fal doen. 


God beftens. 
J N de naeſt· voor· gaende jaren hebbe ick 


Franckrijck hadde beſloten / ſyn repſe van daer ups den crijch tuſſchen ben Coniut 
Bordeaux Weder nae Parys te nemen / deel⸗ ban Bifpanpen t ñ Carolus· Emanuel Net 
de vorrkk ten DE GP ſhu Crychſ· volt tu twoee deelen / hau⸗ toghe van Savopeu gerefen is / daer van ſal 
— bende Get grootſte Deel bp hem / eũ fepudede | ick nu voorder in &'cozte verhaelen ſuler alg 
—— ; het ander voor al / om De paſſagie bep ende | dit jaer tu{fchen de bende Pruce paſfeen 

ſeker topenë, Als nu deſen voortocht onder ig. De Hertroge ban Sabopen wel renntn⸗ 


tghebiedt Der Heeren dela Salle,du Bourg, | He be groote macht des Conincx van Hiſpa⸗ 


ende Fourilles, tot Melle, ſes mylen bau S. | mpen ende wel Wetende dat de Nepfer/ alg 
Iohan d'Angelí, quam / hebben fp De wete ge: | oocde Coninginne van Deanchrje/ neven⸗ 
creghen / dat / op tWee mplen tuſſchen Melle | peel andere Princen / fijne Mi. van Spa⸗ 
en D, Maxent / een Deel vant Eryehf-volc | npen gunftich waren, fa heeft hp fijne Am⸗ 
Ban Conde lagh / twelck des Conincks baſſadeurs ghefonden in Enghelandt aen 
volck / op dat het niet voorder trecken / ende den Coninck van Gzoot-Bzittannpen/ in 
tot der Mareſchal van Boys-Daulphijn niet | Switſerlandt aen de Cantoug/ in Neber⸗ 
ſtooten en ſoude / De pafTagie verleggen fou: | lantaende Staeten der Geunieerder 3910’ 
de / De gedachte Overften Gebben cogtelijch vincien / ende aen alte De Princen in Duptſ⸗ 
gereſolveert / ſeer vꝛoech ende fn ſtühept De ! landt / bp deweleke bp hulpe eñ trooſt hoop’ 
Condeiſſche / aente gripen / deden der hale | te te Binden. Be Coninck ban Enghelandt 
ven bevbel / Dat haer onder ·hebbende volch Geef: em Fra toe-feggingte gedaen VAR 
ee peerde eude te voete / ſich foude ghereet gelbt/ oock toe-ghelaeten bf dupſent En⸗ 
houden. Deie upzen Hoog Den dach namen | geïfche ende Schotten aen te nemen; Haet 
fp soo.uptghelefene Muſquettiers / ende | toe Colonel ende Doerfteffracr fijn ghe⸗ 
onttent bier Gondert Rupters / hopende den | noot gheworden / maer obermidtg De felf DE 
Coninck haer mede eenen goeden Bienftete | niet en conden accorderen ober verſcheyde⸗ 
boen/ofte haer leven daer gacr tetaten/fp | me conditpensalgbangagven / traufport⸗ 
fade Condeiſſche onverſiens aë- gecom, | gelden; Bec. fo enbeeft Get beloofde fecourtd 
alſoo dat fp malchanderen niet alleene niet geenen voort·ganck genomen. 
en kenden/ maer fp en conden ooc niet te ſa⸗· Edoch fo fader oock verfchepdene cloec⸗ 
men comen / ſoo Dat fp haeſtelick wierdeng: | ke ende boogficheighe Politici gheweeſt / DIE 
ber-vallen;ende / behalpen eenighe die nae | grootelice ghetmöfzit hebben of Get ernſt 
5, Angeli ontliepen: gheſlaghen fhudeoa: | was met Defen cech niſſchen hiſpauven 
trent 1so. Duptſche/ ende op Detmee hans | ende Sayhopen / fjude fo nae bloet· vzienden 
Bert Jrcanfopfen te paerden / ende varrent | ende heg Sabopaerts oudtften Soue pon 
300, Man te voer / Daer ober Ve Meese ban | Philibereo, uu noch fijnbeende blijvende GE 


mentpe gemaecht van Get mifverftank 


| 
ibi 


— 


xl 
4 


‚nea 


« 
ad 
* * 


* 8 NE a 
Ee el u hid Trip 
— ——— — 
EU B IEEE led 
À ee Ee 


TN 

* A 
hk 

ltd 

vR dt 4 
le 
dn Vaz 


— 


F F — DE J 
Ben 
net se ben 5 he 


—* 
er 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LL 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


444 B 20 





1615. 


ke 


Hm ‚2 
Pt: 
8 

ef 
to — 


_ 


Berdzach 
bán Aſte BE 
3e Kun. 


Het vijfendertichtte Boeck. 


Spaenſche legher liet fchieten/foo quam hy 
Wederom in ſyn voorige plaetfeliggé/ Daer 
bp oock niet bip en mag vanhet grof ghe⸗ 
fchut des Savopaerts. Doch den viec-en- 
twintich· ſten Mai) iſſee binnen Aftc aen Get 
Bunctban eenen paftepe ofte rondeel WE 


bevel bes Hertoghes ceren Eananier ghe⸗ 


hanghen / met eenen rooden bupdel aen ben 
bals / Diebanden Spaenjaert mer geldt 
was om ghecocht / alſoo dat Gpofteover 
gheſchoten / ofte alleen metcrupt ſonder 
ſcherp op den Spaenjaert gheſchoten bad. 
be, Die iuſyn plaetſe quam te ſtaen beeft 


foo Dapper merbhaegbet enuſcherp opde | 
Spatnjaerden gefchooten / ende foo veel | 


ſchaede ghedaen / Dat fp wel haeft vernae⸗ 
men datter eenen anderen ſchipper aen het 
roer ſtont. 

De ſaeken dug Bec. 


Pae Bat etteliche daeghen lanck de bepe 
belegerd boog Alt: malcanderen bapper bee 
groett ende beſpꝛaughen Badde / foo Geeft 
De Marquis van Rambovillet ende Des Paus 
legact Doop Bee! maepte eyndeluck De ſaeke 
fao wijdt ghebracht / datter den 21. Iunij 
Weberom een verdzach tuſſchen De bephe les 
ghers ghemaeckt is. De Articulen deſes 
berbzachg Waren defe : Dat de Hertoghe 
van Savopen beloofde fich binnen tene 
maent ban dato deſes cffectuelic te ont was 
penen / af-Danckende tot Dieu epnde alte ſy⸗ 
ue meheemfche foldaeten/ foate boet alg te 
peerde / (onder dat hp det ban Dit teghen⸗ 
woordighe hep: tot verſeeckerhept vau fs 
nelanden / eude befcherminghe ban fue 
plaetfen/meer fal mogen behouden / als bier 
Compagnpen Switfers van t'ozdinarië 
ghetal / uoch oock ban die gene Die (Sne on: 
derdaenẽ fijn niet meer alfer tot finer verz 
ſekertheyt ſullen van nooden Wefen . 


Beloovende mijderg/niettoffenderen be 
landen vanden Hertogh ban Mantua Eude 
van weghen de ghefchillen ende pzetenfien 
Die tuſſchẽ hen bepden zyn / en fal zyne Hooc⸗ 
heyt tegens den ſelpen Hertoghe niets at⸗ 
tenteren bp weghe van wapenen ofte ghe⸗ 
welt / maer civitijck ageren voor t'eydinaz 
tis Gerechte des Hepfer. Dit is aldus gez 
Daen int Legher bupten Afti, den ar. lunij 
1615. eude Mag onderteeckent. 


C. Emanuel, 


Per he 


mn 


Nederlantfche Hiftorie 


Ermidtg welcken De vooz⸗ghe⸗ 
ſchrꝛeven Weer Marquis van Rame 
bovillet beldoft beeft / in den na? 
me ban zijnen Coningh / dat DE 
Daffalen ende Oñderſaten van Mantua, die 
in De laetfte ooylogh van Monferrato DE 
wapenen tegheng zone hoochepdt van Sar 
bopen ghedragen / oft hem gedient hebben / 
ſullen verſeeckert zijn / gelyckſe verfeeckert 
Werden van daerlieden perfoonen/ wet re⸗ 
ftítutie ban baere Goederen / omme Diet 
gebzupeken/geljek voor d' Oorloghen / &c. 


Naer De ontwapeninghe fallen weder 


overgheleverdt werden alle De ghenomene 


ſterckten ende plaetfen / met alie Get Ghe⸗ 
fchut / Wapenen ende amunitien daer inue 
ten tijde Der veroveringen bevonden / alg 
mede oock alle de Bhebangheng ban deen 
ende D'ander zijde. Ende ín gevalle de 
Sgaignaerden teghens De fubftantie ban 
befe Capitulatie ende tegheng het woordt 
bp Den Coningh van Spaignen genden 
Alderchriſtlyckſten Coningh ( ghelijck de 
Deet Marquisde Rambovillec Ambaſſadeur 
van zjne Nlderchziftelijchfte Majeſtept 
verſeeckert) ghegeven / zyne Hoocheydt aen 
3jaen perſoon ende in zyne landen wilden 
infiftecenoft beleedighen / bivectelgcke oft 
tnBirectelijch, foo ſal zyne Alderchzif eihck⸗ 
fte Majeſtept ben eenen ende Ben anderen 
in zyne protectie nemen / ende zyue hoochept 
pie noodighe Hulpe tot zijner Defenfie doen / 
Ce. 


Ende alfao om tot D'erecutie van t°ghent 
voorghemeldt ig te comen, Ban nooden ig/ 
te ramen ende accopbeven de forme ofte ma⸗ 
uiete bant vertreck des Goꝛloghs· volcx 
ban d'een ende D'ander zde / foo fal tſelve 
gheſchieden in manieren alg volght / dc. 


De Heer Marquis de Rambovillet ſal aen 
zyne Qoochept bidden, dat bp upter Stadt 
Afte bee vertrecken dupſent voet-knechten/ 
ende ter ſelver tdt als ſulcx fal geſchieden / 
ſal hp aenden Deere Gouverneur ban Mila- 
nen fch3ven, Gem mede bindende t heyr de⸗ 
Catholijcken Coninghg te doen When 
vande plaetfen Daert iegenwoordigh lept/ 
ende bertrecken tot Crece bianca ende Quar 
to toe/t‘Welch ghedaen zynde / ſal de ſelvt 
Heere Marquis aen zijne hoochent op nieus 
bidden / dat hp alle De vefte der Soldaten Dok 
vertrecken / behoudende atleentickhlfulee 
ken ghetal alffer tot verſeeckerhept ende bte 
fcherminghe alfboozen behoeven * * 

* | no 


Ld * GE ies 
— TE emmen 
— 


io Ns 








hd hi 5. Mooden mogh weſen / ende ten felven da⸗ 
— — ghe als ſulex fa! geſchieden / (ai De Heer Mar- 
quis bidden ende maecken / Dat De gheſchre⸗ 
ven Heer Gouverneur van Milanen mettet 
gantfche hepz des Coninghs ſal vertrecken 

uptten laude van zyne Hoochent / ende Dit 
votcomelfch ende ter goeder trouwen vol: 

bracht fynde / ſal fjne Woochept fich alſpoo⸗ 

ren ontBopenen/ ende belooft De Heer Mar- 

quis aen ſyne Woochept / inden naeme DA 

ſhaen Coningh / dat ve Beer Gouverneur 

ban Milanen (atfutcke ont wapeninghe ghe⸗ 

Schiet zijnde) met ſyn voor· geſthreven bev) 

in futcher manieren Difpoueren ende hande: 

fen fal / Bat voch om den fleet vant felde/ 

hech am ben tt fue Boochept noch eenich 

ander Prince geen jaleufie oft achter-Dence 

ken fat behoeven te debben / dat dock inden 

naeme vanſhne Catholique Meaj:ftepte 


Geenen pag voor eenichTryghs · volck voor | 


Ben tudt van ſes naeſt⸗cocuenden maenden 
Booz pn laadt en fal verfocht werden; 


Zine Alder⸗Chriſtelückſte Majeßeyt 
ſal dẽ Weer Marifchal Digera, ende alle Gour 
verneurs vande Pzeincië van Dzancrde/ 
aende landen ban fyne Poochept palende/ 
bebelen/dat zijnde alle tghene voorſt hzeven 
is / vol trocken / ende de Gouverneur LAU 
Milaeuen eenighe in breucke daer zeghen 
dede / ſo (ade Marſchal Digera, ende andere 
Bouverneps Gier nae bp palende / den Her⸗ 
toghe van Savopen ter hulpe comen / met 
haer Erijchf-volch / ſonder eenighe andere 


drdre ofte aft vant Hof te verwachten / eñ | 


hietteghenftaende d'oydze Die fp ter Contra” 
Ue mochten Hebben. 


Sal dẽ Heeren Switſers ende Poudoi: 
ſen(indien het van nooden ig) gereſtitueert 
werden de bꝛpe commercie ende handelin⸗ 

be opt Heriochdom van M:lanen gelijck fp 
ie boog de oozlogGe ghihadt hebben. 


Zijne Alder⸗· Chriſtelheke MRafcftept fal 
bergheven alten ſynen Deffaten ende On 

| Derfatendie teghengfjne verboden ſyner 
Woochept den Wertoghe van Savohen in 

Defe gheleghenthcydt za comen affifteren 

| Ofte hienen / oock mede den genen Die hem 
| hebben witten bp komen / Hun reſtitueren⸗ 
tende wederom ſtellende in ſhne gratie, 

Ende in haere voozigheofficien / bedienine 
Gben/penfionen/ende onderhoudinghen/ fo 

fv eenigtje te vooger habden / ende hen Daer 
Afberkeenen de noodige brieven ende be: 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images rep 
444 B 20 


eproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Onder de regeeringhe van Philips de derde. 



















































| fcheeden/ omme vande Parlamenten ghe⸗ 
perificeert te Wogden/ volghens Be conſtu⸗ 
me ban tfelwe Coninckryck in dierghelyc⸗ 
ke ſaecken. 


Woꝛrdt zine Hoocheybt tijdt ban drye 
maanden ghegeven / om zyne vriendente 
mogh adverteren / dat fp Gurt onthouden 
pan alle acte van Hoſtiliteyt / ende wordt 
herclacrt / Dataltede gene Dicder binuen 

Den voorſchreven tjt (ouden moggen ghe⸗ 

| fchieen / verftaen wogen Ben bzede niet 

ge mogten bzeken noch prejudiceren mied 
bat fyne Hoechtydt ie fuicken GUV atle de 
dinghen diemen bevinden mocht genomen 
te wefen/(al weder gheven/ofte De Geinte⸗ 
vereerde terfacche vandien fchadeloog 
houden, 


ude alle ve voorſchzt ven dinghen (upto 
ghenoruen De bevelen Di alg vooren aenden 
| eee Marifcal inde andere Gouberucu 16 
dan Oranckryck moeten ghegheven wor⸗ 
den) werden verftaen te ſullen geeffectueert 
ende volbracht werden vanfgne Ader⸗ 
Ehriftelijchtte Majeftept / alleentijeh wa DE 
| Reëleende effectuele ont wapentughe DAR 
fue Hoocheyt. Belonende ende caverende 
| Be fetwe heer Marquis inden name ban ſguẽ 
| Coniugh / (Oemelche hier van zjn epghen 
| fake tg makende) voor d'onderheudinghe 
van ghene ins deſe Capitulatie begrepen 
ig/fa Wel voor tgene Dat ſyne Alder· Chri⸗ 

| fielijchfte Mojeſtept ig rarckende / als van 
wegen zyner Catholique Majeſteyt / boog 
tgene deſelve aengatt/ als mede ailes alſo 
bp ſhne Alder· Chriſtelyckſte Mojeſt evt 
| binnentwintich daghen naer d onderteec⸗ 
eninghe van deſen te doen ratificeren. Gee 
‚ gheven ins Leger bupten Alte den 21. lu- 

nij. 1615. | 








VVas onder-teeckent 
C. Emanuel. 


Cfi larger | 
S.Dungennet. 


It berdzach getroffen f jnde / heeft 

be Hertoghe ban Sabopen daete⸗ 

lick Gracf Johan van Naſſou 

(Die een goet Heel Aupteren ende 
Boet-nechtenin Heder · landt ende elders 
aen genomen hadde / endt tot Straeſburch 
toe met De ſelfde gecomen wap) te gemoeie 
geſonden / eũ deſen bzief ghefchzenen. 
Pp wel- 


Fol. 150. 


1647, 





— — — — 






ig Hest J 
J J 
w * AN ee ountr, 
Ì A ie —3 bns 
n il x Bl E ij 
bk | Al SLIM in Ve EP 
J 9 —J— 9 
—4 Wik hid el OE dn 
\ 1 ft 4, 
ED IRG 4 IA eter EN 
* In Nt sp Bede LW J 
4 4 4 Ji, ‘ L, 
det MEERN Al 
344 Bible: Ui Me hi Ì 
í ARE HCH MOES 
BN en OREN Nee 
bott ii | bt 
J A 4, 60 
re dà 4 re 
‚ * vijg wike! 
Hf A oe he 
Î DO BREN RE 4! 
N & ”, kas Ie … 
…t / RE AN es 4 Bnn 
f , / r ohm Alt * 
EEM 4 v MTRANE D 
dM 1 4 MS ij df 
Ì ka à d v vig 
‘ nig 
ui J J — bn 
UN bi E b DEK Ni a FN 
1 Bot GRANDE OMD ID kie 
‘ j 14 beid he, ds ns ' — 
B du BRD Pa vel er 
X F 2 Eik ' ld 
I Pi —J end 
ER (Olsen 
A ME. HR worde Hen 
. 8 —34 9 Tia di, 
Ì Le Tobler 4 8 LI 
* ‚ vo bek 1 
À ĳ $ * (Ts - 
J 44 * —— —* Un ' 
3 Ld Je pkt, bidon so 
J kh ki * p el 
| Ì RL ijs nva LS 
Mi Ì il $ : SAE Ao 
l ip ARAS PE, 
IRAN NR BEE, Je 
\ p „wk : Ni and 
4 BEN td 
| J 0 Mt | 
ih EN hik dl Po 
—64 — 
1 fd ip 
' KN 3 waard 
uik Pite mi * 
J 
J / el 1 vg 4 
zis M J 
Non Er hed 
OE, Ct ebi OREGON 
ld ' J 
HT RG (N Pis 
‘ 4 nm ne INN 
J „ hs 
| 4434 9 
4 OR cen Lob 
44 okt) — 
4 
| b 0 et Ô ak. ì 
5 Un! Pi RENE 
4 AE bt 
Ì Ie kt 4, 
| * ij ] 
4 Pr * 
| .— * 
bd 
$ 40 0 ie EPAR | 
J AIN | J ‘ 
UR Bil Ae 
Ie 8 ' J 
Kn * oli 
He Ve TARN 
, Ì Jan gij, 
« ie 
4 1, 
L , d — ——4 
—J U 8 ) ol 
‘ Uli lll? 
„ig (NAS * m 
EN olde —— 
tl Bad KIET B 
“ — * * be tt * 
PE 4 k —4 —* — 
(| 
Fi { A p Hier k 
MOEREN Pr 
MAN k 
d dv, * Md 4 
vi Lb te TTR 
| N k 4— dS 
vj —2* 
4* * 1e aad 
N | pi —* 9 ih 
4 ⸗ A 9 tif Je 
J * 7 
EN Ee 0 
IRA PRE zo 
* it 
Î 45 PNR RA OTDAEEN 
i { —26 —* 
Ke Ol ef 
8 ‚bne 
J 3 ie —Ju 
—J5—— 
€ 3 * RB 4 
— ot U ‘8 * 
é Ll F —* Ie | b ie Han 
p iin j 
HEURE ZEN 44 
N 3 dif * 
Eet Gh OR as 
Hed 0 ER, 
Í 4 Hirn fi oe J 
is Eon } 4 id 4 
Ì dd Bk if 
I J— B 
6 Î ' * 
Sl A EEE 
í OE: EE Pe 
Wit — 
4 u 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Te * 
MWriefban B 


ben Gzertos 
ge ban Das 
Bapen aen 
Graef Pan 
ban jp af. 
fou, 


Badde onderfthreven ende befvehelt, 


se ei 
en Tame nnn de 
— ———— 


— 



























Nederlantfche Hiſtorie Het vijfendertichſte Boeck. 
SEBAS El- Gheboorner | af-dancken „ende geen meerdere coſten óf hy 
= F Grave Ghelicfde aenwenden founder. Houdt dit voor 
Goufijn den 14. \ féker, dat het my mijn leven lanckfal 
dach viäMey heb- | berouwen , dat hy niette vechter tijt 
8 beicky. L.laet- | hier by ons aengecomen en fjt‚want wy 
A flefchryvenont- ſouden, buyten allen twijfel ‚wat treffe: 
ſanghen, fint der licks hebben wt-gherichtt,ende ſouden 
| tyt en hebbe ick \ den Spaenjaert te rugae gedreven heb: 
miet van .L.vernomen,onaengheften \ ben ‚ want wy hadden ons buyten der 
dat ic op Bern eride andere plaetfen my. ‚ Stadt fo mel befshanft ch gelegert, dát 
ne Gefanten hebbe geſonden, om paſſu. het een veel grooter lecher als dit, fon- | 
gyevoory. L. endehet by-hebbende | de onmoghelich (yn chemeeft ons van | 
Crijchf-volc ve werfoeckt Ick hebbe oac | daer te dryven.Ick falp.L met eerfter 
op Bacfeleezë Curier met noodwendich \ g helechentheydt alle omftendicheden 
chelt V. L. te ghemoete gheſonden, met toe ſchicken, midler tijt blyve ick. Heer 
laſt ende ordre om V. Laot op onfenbo. | Graeve , Beminde Cofijn, 4 L.dienff 
dem en zhebiet te geleyden. Midler wy- j williehen C objn W+ Altiden æ2“. Iunij, 
le heeft des Coninck van Vranckrijcx | 161 s. 

Ambafladenr feer ernflich ende hart: 
aem-gehonden , ende my vermaent tot | 
verdrach met Spanyen „ja hy heeft my 





C.Emanuecl, 


ij / 9 
Naef Jehan vã Naff u dit fen ei 


fo hart aengeporret „dat hy my in fijnes | ven ain fanghen Achbende / Geeft paral 

Conincks naeme dem crijch heeft aen boden Ae — ——— af EM | 

ine eenen: kaas due: ancht/ ende paſpoorten gegevrn. | 

geſeyt, indien * daer za niet en vermil. Wet boet. volcn Geeft ſich verdeelt/ende cich ' 

hehe , hy heeft oock alle de Francoyfen | i8fng weechs gitvochen. Wier ende vact EN 
die in mynen dient fijn by openen plac- | Bett-watlle bedzubenbde / pu boerder velt ded 
ER PNM DS hon 43 bande boeren Boot gheflaeqten. De Kur? Ätra 
46 VOLE MIJNE dient te [C 1Eja6, | teren Beven noch Wat bp malcanderen tũ Mt 
houdende dat alle de ſulcæ niet en doen | quaemen op een corts meefi webderom nat he! 
te fullen committeren Crimen Læſæ Peder landt. ne 
vb PIE DADER ISK IEDER ANaer dit verdzach en heeft niet langhe Wk 
ajeſtatis. Oos heeft my e Veneerfche | ghedupet / ghelhc hier nae fat Gipchen. # sj 
Ambafladeur geraeden tot verdrach, cl We 


DefachEdud verwerret ſtatnde it Dat ft Dj 
vopen / ghelhc verhaelt ig hadde Mode wit eh at” 
Coninck bas Vranchric een piaccact 12e? — 53 — 
ten WE-gaen/ verbiedende ſeer ernWlichs alle 
ſhue onber-faeten van wat ſtaet ofte gualie vit nj 
tept Dat fp wacen / den Herroghe van Sa⸗ nt | 
Bopen tor têtreehen/ eade in ſpuen erich te 
dienen / by De hoochſte oanghenaede / jachP 
Berlieg ganlbfengoet, Bewvtlende DP DE 
ſelfde oughenaede alte de ghene die alreetsſ 
der maerta ghetrockren Waren / dactelyck 
wi dien erhch te ſcheyden ende te hups te 
comen. 


Dit Placenet hadde deſen naem / dat LA 


divelck ooc de Marefchale Dediguieres 
ghedaen heeft Hier daor ben ick eynde. 
lick beweecht ghemorden , dat ick dit 
werdrach dwelc ic ul. hier toefchicke, 


ghelijek ooc de Gouverneur van Mila. 
nen in fijnes Coninghs ende in fijnen 
naeme ghedaen heeft. Dit hebbe ic .L. 
willen op het. fpoedichfte weten laten, op 
dat ghy het aen-genomen Grifchf-vole 


eee eee — — 









élf Uns, ne Me. daerom fijn onder-facten_ verboot 
—hbacerin defen erhch te laeten ghebruycken 





xv, 


om Bat Gp Die partpfchap tuſſchen ben Co⸗ 
nine van Hiſpanpen / ſhnen fchaon-haedet/ 
ende ben Hertoghe Lan Dabopen / fjnen 
Coſyn in qeenderlen manieren en Woude 
ſtyven nochte ſterckẽ / noch doc Rijven ſterc⸗ 
ken faeten maeer dat pp met allen moghe⸗ 
icicuvipt woude arbeyden dat het mifz 
herftaur ſonder waepenen ofte bloed- log” 
ken mochte ter weder ghelept worden / OP 
Dat aiet bit bier vaart cruppende / oock Wet 
bertjt den vrede in Dzanckherdek foude | 
quetfen ende beroeren, Daerombeval BP | 
Wel ernftlic alle ſyne Officieren, / hooghers 
ende leenhers ſtandes / Dat fp met allen blt 
ende neerſtichept hier op letten ſouden / be⸗ | 
ſpden fleliende atte andere ſaecken / ende dit 
alleen betrachtende / dzepghende met calle: | 
tpe van Officpeualleve ghent Dit hier in 
traeghe ofte onachfacm ſouden Gebonden | 
wogen. De Coninc Geeft ooch ſtracx bier 
nae eenigher Ehel-lieben hupſeren⸗ Die Dit 
fBubewel niet ghefpoopfacmden/ laeten af⸗ 
brehen eñ hy heeft hatre goederen gheen” 
fifgneert. Maer even wel fijn Den meeſten 
Deet mer Heeren / Edel lieden / ende ahemep 
he Franſche ſoldaeten / Laden dienſt deg 
Savepaertg ghebleven / jae daer ſynder 
hoch daegheliex Dele WE Frranckröch nag 
Dabopen toe ghetrocken / al 0 dat Het gez 
talber ſelfder met der tht is ghewoſſen 
tot tmintich ouwfendt toe / of Daer ontreiit. 


| Her ig onlancx in Polen gedruckt 
D eenen Commentarius Ofte dat leg 





Magiraet ber bape HRepſerlicke Stadt 
— te drbiceren ende toe te ſchic⸗ 
hen, Die heeren des Moagiſtraets fuler 
fiende ende vernemende / ſyn daer over ſeer 
verſtoort gheweeſt / ende hebben Valencinum 
Smalcium doer al wet meerftelie larten ſoec⸗ 
nen / om hem een belonnuge cube verterin; 
ghe voo ſyn dedicatpete geweun / maer Dien 
boeve wel vermoedende Vaar het LOA et: 
Re belooninge weſen ſoude / Heeft fich ver⸗ 
Pacht. Deieerven den Magiſtraets uiet 
willende gheachtt weten te ſijn ſodaenighe 
Arden Die met fucke Gadlooſe bochen ende 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Onder de regeringhe van Philips de derde. 


Retters vrientſchap of kenniſſe hielhẽ / afte 


een wel-ghevallen hadden aen ſülche Viets 


erfche Boechen of Schriften / hebben in ale 
ler —— haer mif-ghenoeghen voo? 
be wereidt witten openbaeren ende blycken 
tacten / ende hebben met hulpe / Tact ENDE 
advps haerer Paſtoozen ende Rercken⸗ 
eraͤcren / Dit hier balghende ſchrift in ope⸗ 
Druck wighegeyen: 

— wat ordrochrareh-liskichept / ende 
{oofe behendicht Dat De Beeft Der dupſter⸗ 
niſſen certijtg De vesht-ghpeioonighe KNerc⸗ 
kenin Get Weten Geeft gefocht de Godloor 
fe ende Bodf-Lafteriiche Ar riaenſche Het? 
terpe / die de waere Goddelicke natupge on? 
(eg Dalich-machers l efu Chrifti loochent 
ende beftrijdey niet alleen en hoeft gepoocht 
pp te djinafpen/ matt geef by uae De gehet- 
ve Weftorfche Grerche Waer mede heeft ver⸗ 
Baert ende beſmert / Bat ic wtb: Geeechelies 
ke Hiſtorpen Eufeby,Sacracis, à heodoreti,ch 


ammerer meer Dan doer · vloedelick Geen. Theodot. Bb 
Inſonderhepdt foo perhaelt Theodoretus, 2. Hittsc. 18, 
datter inden Ariminenſchen Spnodo / bez Toke 


seude mt de Weſterſche ende Oofterfche 
——— / van de Biſſchoppen des Ar⸗ 
rineníchen ghebzocefelg / onder Den epſer 
Conftantio ghehauden miet anders geſocht 
en wiert / daupaps en vrede metde Ok 
thadore ofte recht-finnige Rerche / met DEC 
fen bidinghe / datmen be woorden Oufia eũ 
Homooufia wt Be formukieren ende belpde⸗ 
niſſen des geloofs lartenſoude. Sp ſepden / 
menbeheorde inmens nit EC lyden / dat het 
lichaem der Rercke ghefcheurt worde om 
Wee wodrdrkens / Die doch uerghens in De 
H. Schriftupze en ſtaen. Bet deſe liftichept 
hebben ſy te weghe ghebzacht / dat eenighe 
mif tepbrfjnde / andere DOD? vreeſe / Der 
Aerriaenen Confeſſoe ofte Belpdeniſſe Geb: 
hen ander-fchhreben. Heden ten defen onſen 
daeghe gebruyekt De ſelfde Geeſt Det dup⸗ 
flerniſſe veel grooter bedzoch dll boofhept / 
alg Ip de Gobf-laftertijche ende Goðddeloo⸗ 
eleere der Arriaenen eicke vepfe wel niet 
Ex profeffo ofte opemlick / maer Gepmeldck? 


alg van wat anderg handelẽde allentrkens 


gecht in te voeren. Op defe Wijfe iſſer Dek 
—— — jaer te Racou in Polen / 
door Get Belept ende beſtellinghe tenes Va- 

entini Smalcij Gochani, eem boecrken Faufti 
SaciniSenenfis aen Den dach ghegeven / — 
deſen naem ende Citel / Een wt-legghingne 
over den eerften Brief des Apoſtels lohanuis, 
paer mt (ſoo des Autheurs Acligne ende 


waere ) de ſſchte 
gheloove niet hekent en Ep * Pen 


J 
II ID 
— 11 
ONNIE HEt 


HEEREN 
KD HEAK Í 
—90— 


Hi 


Hi 
“ 


9 


900 
Hi 
BEI 
dt” 

Le 


Kadt Na 















































































hem EPA a 


. * 
* 
‚der afin 


er 
me 


Ee mm en ete 3 
“ 


— — 


—— — — 


—— — — —— —— — 
— ma pe A de 
** nn den 
* — 


en — 


B — * 
— 






























































Lj | Ar deed k — —— Hiſtorie Het vijſendettiekſte Boeck. 
De LOOD ENNE 160135. EMBEEERDOUDIGDe/ gant ſch geen quaet bees ( Hp in herbzeede / (dach te bergheefs) wete. 161} In 
Ee ii (GA 6 — Warden ban Arrianerpe en ſouben nemen/ —— hef —— — 
HAMER kn —— te wepuiger / de wple Valen- | gen om te bewopfen/ bat lefus Chrittus fp een kv 
Í —J—— ee D00p fijnen zoe epohenvbrief waerachtich Godt, @aver anders waor? * 
Vd OE OM ofte dedicatpe / fic mer gefchaemt en beeft Den ghebrupckt hp deſe Dat Chriftus ſoda⸗ nd 
MEt, onee te foech ſodanighe parvoonen / diefupver | nie fp (aamentlich een Waerachtich God) ie 
bl Si 4 Hiel 2 onbeſmett (ju in die Religpe / te weté/De | drpuen Die / vig Defe Plaetse up-brengen actt MRhe 
KOT ENG OE ae Hooch· Achtbare(ſo hpſe ſeifs noemt) Ma⸗¶ De Godtheyt Chritti te beurten. Maer ver hae 
HN tnt ORR —— Der doo uchtighe Nepubiycque wyle men haer geenfius en can toe: ſtaen hi, 
Kehl en boron) perurch/lgne goer-guoftigbe (00 | Dat we Befeplactfe cav sefioaten wozbet 
| it BA ette hb DD) — ———— en Doch Wt Be opé: | gene datfpbrttsen : Soo en cauneeh en 
| Ì ij J Ween fen Der Sterche te Straeſburch / be alber: | Dat Die maozben (Defenis de waere God) op 
RAN ER AE groatfte branden Defer Yretterpe te ſyn/ Chriftum te BupBenfta. Maer al ghendech 
Lik. 5 wit Eer overd.oedeijjek enbe oogben-fchijnelich ber | van deſe Godi-Lafteringg mtegsu Chriftum 
RENE En ee re aam — wr ere | onjen Bactich-maecker / den mei een WP 
EERS BEN EEE 4 / 00 ORDEICGEPLEN/ | besp Godesgenaede / gelooven / leeren / ende 
He AEEA nl Bat Gp De fz:fde darff berfoechentot patros | belpden te (Du eenen Dien Bon ret best 
id J—— nen ban befen Commenrario ‚ofte wi leg⸗ Wader ende den BD. Gzeft. 
J————— ginghe. Zoo Dat lichtelick vemandt tet deſe aa moet het Dan verre fn jae heel ver⸗ 
ENE A BAE fijne voor reden ofte vzefatpe ineen quact | re moet Get fijn / Ehrifksliche eñ goet-quur 
kil f aen, Hd | ——— ſoube cunnen ghebrachi | ſtighe leſer / at ghu u dodz ben Dedicarper: 
HAN tt ON Ee Le Werden alscenight tor-fiemuiegheofte bꝛief Vaientini Smalcij, gheſchreven aen on⸗ 
4 db 0 verd -lupekingi e tüſſchen oute RAercue ende fen Achtbaren IWagiftract kan Straef⸗ 
Hr Üt —9 — deſen menſthe ende ſyne gen hanghers wa: burch / ſeudt laeté wys maechen / als of van 
EN nt Zoals ARE ve Oaercoeftrecht in herepnde ſoner | onfen Hooch Achtbaeren fPagtftractsofte | 
ti ol ARM OAD voor; reden / deſen treffelichenlof / dat / nae van de Bebienaers ber ercuebenbup⸗ 
WIE OE ce ME Det oordeel heers: Kercken / hy beonfe wel | Teven ende Botlasten menſche eerighe / jae 
J dte — ed verderen “rset gock de alvernune atn lepdinghe ſaude 
PROBE te ane aepubigenenen Kercken / Die nas het ſyngegevẽ gewerſt om haer tse te chopvé | 
Bij ere hd —— feng ved reef ende —— ea — — 
——— | Ge mek et ghebett ade, redendeſes onſaeli Faufti Commentari- 
Ee HE weſch daer wede Bp ſoavaor ·cedẽ beft, | Beta en —* be baer/dbat Diens | 
WE HE RA <17 — kk Ben lefer ee: quaet bedenchen ban ous/ alg toe epohen brief foude fÛu aen ghenemen ‚| 
KE sot RE RR hv albus felrpijfe/ Ie bidde Ged van gantfcher | gheweeßt met eenighe guufte/ belweftipeptl 1 
J herten dat hy ulieden akijt gunftichlick ende | ofte liefie. Wo Hebsen blütichtichtacien , 
ĳ rk je ART. genadelick wille Dy-woonen,ende geven, dat | bermenten Ban wie euh: Booz wien dat dien 
EI OA ed € Shy-heden im die dinghen die de Religyeaen- | Commeucarius Sociniong aen-gijecomen{p/ 
dE He Di Poa: gaen, eñ daer in ghy alreers vermaert fyt‚dage- | maer tot noch toe en Gebben Wp het ſelfde 
in nT arte licx meer eù.meerjmochr toe-nemen. In bet niet cumen Weg warden. Valenti Smal- 
pe Ne Boeck ſelfs mort De w ief N ut G}0en eutinus Sm 
EED A OOAD, Chrifti feex Godi Baere Godthent lef | tius Goude die Wt-Legatjarabe woog fich ende 
DAO ONE € Godlaſterlick met mont en pen: | de ſone / bat my / voor de ghenaede deg Dees 
J ne geloochent zute beftreben, We belenfui- | ven / met hemm nermermeer venige hee 
ET 4 Rn len wp hier alleen een wibondich txempel mepnſchap oft verdzachfaemBepat in defi 
| eren 0 deſer Godloofer Wetter pe verhaelen want | Gadloefe 1 B che Photiní 
J be Godf-Dienftichepdt enbe confcier ontesi Sodf-lafterliche Photinigen⸗ 
ENOR 8 ep —— ichepdt ende confcientpeen | ſche ende Arriaenſehe opinne heben en (ule 
Ki, 4 OE sacten miet toe / Dat Wp mert duſdaenighe len / betupghen wy apemlijck Boog deſen 
Se Eed God-lafteringhen van cufen Geere Icfu | openbaeren uiief woar de gantfche Rercke. 
15 EDT Chrifto, waere God ende menſche in ceneu | God de Gesre witte ang in He een-macl be⸗ 
/ ie Nd AL perſoon / bp breugen / ende wt dẽ Dervloechke | kende waerhepot tat gen het epnde onſes 
ORR ore ten mondt Ber Weiteren verhaelen ſouden. levengs in volſt andichept laeten vol herden. 
EREN AAA bk In Den 516.ende nae-bolgende Pagg. Beftg | Scracfburch deſen vierden Septembris „in het 
He At Be onee HDoechs/Daer d' Apoſtel dat ſeer claere ende jaer ouſes Heeren 
Rt dupdelicke ghetupgheniff?/ tot beveſtinghe 
Eek he, — ber waerer Godthept Chriltiftelt/Ditisde | leſV Chrifi nouen Verl Del, 1615. 
ú J AL Kit J ware Godendet’ecuwighe leven , So poocht 5 
J pes 
ke SN Ees | 
J 


— Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


ages reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 

















































Onder de regeeringhe van 


Ot datmẽ Anno 1612. De vꝛpheyt 
MQulhepun begoſt heeft tor EEN 
Zradt op te bouwen / ende LAN 
den befittenden Bozſten ber Nan: 
euwe Dern Gulich / Cieefg / Verch öcc.deg halven 
Giep: CER mefehag oingein date ben 12.) deg 
—8 booz-fchreoen jaers (daer in ceenighe DP 
att ben heden ende Predilegpen gepubliteert ende 
hy tlb. bekent ghemaecht fijnden ghenen die DAEL 
Woonen ends beuwen Wilden) ende hoe 
Daer tegen Den Cerfaemen act ber Stadt 
Ceulen Denfevenden Aprilis ejuidem anm 
een proteſt heeft ghefchreven/; OW tſelve te 
berhtudeken ; Dat Gebben de beſittende 
Dopften ineen ‘wopt-loopich ghedzucht be⸗ 
richt ban dao den ſevenden Mep/ te keunẽ 
dhigheben. Den E. Naet der Stadt CLU: 
len Beefc deſe faite aen dẽ reyſer gebracht / 
ende daer is op den 17. lulij 1612. Len Beep 
ferlich verbotstot Betettinge Der bouwinge 
te Mulheym / door ceren caemer bode / Den 
befittenden Borſten tot Duſſe ldorp ghein⸗ 
finueert ofte openbaertickt aen ghedieunt. 
Maer olfogelijche weide voorder op bou⸗ 
Winohe ig achter vorght gheworden / DE 
poſſderende Borſten / tot beweeringe hae⸗ 
trg voet eñ ger echticheyt in defer fasche/ 
een ander fchzift aem den dach gevende, fua 
beeft den E,Kraet ber Stadt Ceultenop Bet 
bericht Ber poffederende Dogftenseen tegen⸗ 
andt woorde den 20. lalij ghepublictert: 
Siende ende bevindende Dat fp Daer mede 
niet en hebben tot haer voornemen cunuen 
tomen / nochte den bouts Le Mulheym 
verhinderen: Soo en heeft 
Ban Centen niet gheruſtet / maer heeft deſe 
farke feer poerlic ende ernſtlic bp Den Lied: 
ſer bervolghs,Alfoo datter epntlick Der 10. 
‘Tanuarij Anno 1614. Gan be Kepſerlick sa: 
een ſcherp Mandaet af de bepdt befiitende 
Porftenigghegacn ; Waerop hatte D. 
B. Phalfgaef Wolf-ganck Wiem Han 
Iienbugcij ee. Den Wal Dat het nieuwe 
Mulheym / eenſ · deels heeft af⸗gheworpin. 
iaer op den 25. Augufti An. 1614. beeft De 
Marquis Spinola De nieu-geboude Stadt 
Multem in⸗ghenomen / eude bp heeft den 
wal der ſeifder gheheel af ge wozpen ende 
gheftechtt / maerde huvfen, ende nieuwe 
tiammecagpen liet Ip ſtaen. Wie van deulé 
Bier mede noeg mies Ke DADEN weſende / heb⸗ 
ben alle de Meifelaers/ Timmer-lieven. eñ 
Dier gbrlijche Ambachtſ lieden mes haere 
Veneclsten ende jongers / binnẽ hare Stadt 
Woduahtich/ ende der Stadt beerdicht tñ 


169 bs, 
—— 





— * — 
— — — — 


verpuche (Dude, wel ernſtlick bevolen / wt | 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuvest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


den Magiftract | 
| Det Poꝛſten Dic 


Coninck Philips de derde, 
Geutente trecken met Baeten bzeeck · ghe⸗ 


veetf chap / ende alte De nieu · geboude bupfen 
hinnen Mulhevm af te breken ende te raſe⸗ 
ren, So ſyn ban de ſelfde op den z0.Septem- 
bris Anno 1615. Be morghens ontrent D3pe 


upzen met aite gereetſchap Wt Ceulen den 
fu af gevaeren / ende in nieu Mullem ge⸗ 
comen ſonde / hebbẽ ſy terſtont aẽ de groot⸗ 
ſte / ſchoonſte hupſen of te bꝛeken / Vendire 
graeven/ende ober hoop te werpen / ten be⸗ 
ghin ghemaeckt / ende en hebben niet op · ge⸗ 
ouden voor ende al eer Jp alie Die nicu· ge⸗ 
boude hupyſen gheheelicken hadden ghera⸗ 
ſeert. Baer is menighen coorn· ſolder ghe⸗ 
bzoken / ende alder hande Gꝛanen / als Car⸗ 
mer Aogge / Mout / Haever / Erwtẽ / Boec⸗ 
wepte / Earſte Boonen : Item Spick / 
Picis / Myn / Wier &c.ſyn in den dreck en 
fant geworpen / ende met boeten bertre⸗ 
Derden iuwoonderg en ig geenen tijt ghe⸗ 
gheven / om haere bedden eude meubelen te 
falveren. Doo dat dit voor De nwo ders 
vau Qullem / inſonderheyt voor de eyghe⸗ 
naers Der hupfen / ren ferr deerlick fpectas 
Belofiefeheu-fpelig gheweeſt / Die bedzosfe 
de neden nies wetende Waer fp teghen den 
agu ſta uden couben winter Geer Bergen 
ofre met Der woone begheven fouden. Cen 
was niet genocch Datmeudie lupden oM De 
Feligpe wt Ceulen / Aken/ cude audere 
Steden verjaetht ende verdreven hadde /⸗ 
maer nufpbeer binnen Mullem hadden 
neder gheſlaeghen / hoopende oaldaer ſonder 
Dimanek Der confciente ie leven / ende haeren 
haudel te dp ven, onder de beſchtrminghe 
weftelickt Weeren cover Des 
fe Stadt vaacven: vir Haer in haere protectpe 
hadden op ende aen⸗ghenomen / foo heeft⸗ 
men haere hupſen bug jaemeridek af-ghez 
brafken/ende ol Haere ueeringhe / Daer fp bp 
ken mofter/oeaomen ende af gheſneden. 


Hare DP. Palfgraef Wo'fgenck Pile 
heim heeft Dient halven aen det Gulieſche 
ende Vergeſche Caneelije raden / Godee 
fid ban Steen / Johan ban Wiening! 
ende Wilheim Baften D. dit nae velgen 
de ghefchzeben- 


ERA An Godes Ghenaden 
Welf-gangh Wilhelm 
Palf-graeve by dé Rijn, 

in Beyer£,tot Guylich, 
GE Cleveende Berch Her- 
NN) Pp ij Loge 







* En —— — — — 
* — * — —— — — 
— — 


— — 
— 


Dol iN 
0 


— Ld J 
balk ct 


MEE 


S— 


J 
— 
ie ain a | he Sha 


E 
a 


— 


— 


TR mee 4 
« ———— * 
⸗ Le, in Dein — 
enge beh es Ei emmen 
























































⸗ 
— 


J * 
— — — — — 


— 2 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 





Het vijfendertichfte Boeck. Nederlantfche Hiftorie 


1615. toghe.Gravetot Veldens ‚ Spanheym, | meer met recht beftaen ende gefchie: 161%: is 


Marck,Ravenfberch ende Meurs,Hee- | den mach, wraekgiericheyt nde or «an E. 
"e tot Ravenfteyn &c, Onfe ghenedi- gherufticheyt die de Stadt Geulen tot si 








goe — Oper tc —— onſen ende onſer onderdanen merck- | Mi 
ocheeleerde eve -OUW ij 
—— — Leve ghet ouwe,u | lijeken (chimpende fchade heeft bez Ne 
N * en v ze ens * IS Ons welo- weſen, te wreecken ſo bevelen wy u, ak 
ver-levert,ende noch: srdae- N | Du 
nichlick verhael: — ————— ——— aa vl pe ide a 
erikson en le can det ge- | dighft, dat ghy met uwen Ampt-ghe- 
* * Er noch wel wat —* ach | notenalle oude ende nieuwe actien, 
—— Maj.onferaller ghenae- | defe Mullemfche timmeringhe belan⸗ 
Ie u gn — cen jaer, uyt het ghende,nacrftich door-fiet,oock d'ou- 
ger voor Welel , nopende dehon- de-accoorden ende verlijckinghen 
winghe van Mullem, hebben gefch —* —— 
8 m, en geichre. | die tuſſchen den vooriehe 
5 chen den voorighen Hertogen 
ven,ende vande felve verfocht, dat fy ĳ | : if 
— “> GAËIY | van Gulick endeBerch, ende de voor- 
at werck wilden by onfe gehoorfam- | chemelde Stad Ceul ] — 
— [8 e Stadt Ceulen op haer voors 
eg orlaemneydt taten beruften, | oheven gemacckt {; } d 
—— 2 n gemaeckt fijn mochten, ende 
ghelij yuytde byehevoechde re- | 1 k of a reol 
5 * 7 00 veelby onſe Archivis ende regiſtra- 
en niet anders verwachteden, ende | tien ni ind : | 
ae ER en, iet en istevinden,doordederde | 
door onte onderdanichfte bidden van hande, dic foeckt te becomen. uvr het 
haere Majefteyt niet meer is begeert. | vervolch Ì zen 
eee —— ervolch u te verclaren, ende een vols 
— v * rn nu met hooghe ver- | comen bedencken nemen woudet, of 
wonderinghe befwaringhe,ende me- | «4 5 — 
8 Sne, iC- | ende hoe wy, fonder de felve 
de lyden,hoe dar nu onlanc | lj 
\ : € ancx een nieu- | fE,onfe vrvh 
* * vryheyt tot Mullem met recht 
we verftooringhe daer boven is ghe- | connen —— kd 
ſchiedt, hebben oock ons, foo welaen | ratie vandefe fehade men — pi 
Pe * v e wy van die 
des Keyferlicke Hove , als op and —— 
„ AS OP andere | van Ceulen hebben ehel 
Ô ieleden „ons cú 
plaetfen dient halven nae behooren N 
it ha | onfen onderdanen tettrooftend 
befwaert , ghelijck ent de 
»Shelijck oock om dat ons | beften:Oock h 
f :Oock hoenuondertuffchen de 
voor-ghecomenssfekere ghedrevch 
8 SRCALEYCN- | verdorvene luvde 
Kp ; en v ghelo- 
de uytroijnghe vande andere int oude kn — vederom ghelo 
a 5 geert , oock in onfe Landen onder 
P jp ughetimmerde huylen, En | ghebracht worden mochten. Daer 
vreefen nochtans nict, dat daer over met wy oock hier over de noedtdruft 
yets voorders {al worden gedaen,ofte bedencken laten moghen ‚ dat wy u | 
‚4 


—* —* — perſonen ende goe- | tot ghenadighe antwoordt laten we- 
— —* wen fal ghedaen Wier | tensende zijn u tot gheffaden wel ge- 
erat ee * te min been neycht. Ghegeventot Nieuburchaen 
a Mb aL 1 van uwe perio- | de Donau _ 

nen in ſpecie by de Keyferlicke Maje- Bd dm 

fteytte CAE ‚Ende te verma- 

nen : Doch wy willen niet nae laten * 
12 nt „ * zxxv 
das van te vernemen,affer teghen u- —— — ß rs — 
Cc F u mi hi Proces foude tuſſchen den Hooch· Geborenen Doop | 
vorden begonnen, t felve ute laeten uchtigẽ Doeff Frederich·Pbeieh/ Bevo 
heit op by Keyferlieke Majefteyt | toghe van Baunf wich / Eunenbozeps8ec. 

OOCK uten beften de noodttruft inte ter eener / ende be Stadt Baunfwijch ter 
brenghen, daer ghy u gheheelijck op anderer ſꝑde / welcken crijch defen Sarver 

meucht ende cont verlaten, met ernt is aen-gegaen) Endt ooch geepu⸗ 

Maer overmits wy eyndelijck be- | de od enk ad ban sek hier cen cort 

loten hebben, foo verre het immer- | ie 


Dar 





oe 











































































Onder de regeeringhe van Coninck Philips dederde, Fol, 153. 


Î 
Ì 
í 
k Ì 
he — Waist or-fomer binnen Danas | met boomen dichte Beplantt. Daetfijnin 1647, if 
ibiſ 15e Semen er /hetangende | defe Stadt vyf marchten/ vijf Kaet · hup⸗ ORR — 
olie het langhdupzige uufverftant tuſſchen DER fensende vnfderlep Magiſtraeten. 16 





van Doyft ende Stadt Brunſwyck / o be wen⸗ Michel-Victor van VVunſtrau over⸗ ARE 
beses he fu verfchenen foo veg Borftes / als DEL vbn ves ide | He | AN 
re ———— Steden Geſanten / omte ſte bevel hebber ban des Borſten legher is EN EL 


ha | 

Efi eer à egenen {oude | Den eerſten Augufti deſes jaerg met cen les —06 

Mars at —— Bren Wie van | ger ban fef-tien Dupfent Man te voet ende 96 
uniſto. nueder ape nhet belt ghecomen / beflapten⸗ —90 


TE ‚ Waogluchtics | te Peerd: LE) | 
eee tegzvenetter be ende af-Qra ende gerne fd Hij 
Weke vumfenbt Hijer-daclerg wi Baert gangen tot de Stadt / Get jaer » er beleg Jh 
Stadtf-wacghe / ten Schoon Cafteei DOO? ringhe is indie werfen begrepen: DN 


ate coften £é > BENE | 
mein aren * DD. Atadtf; | MenlaBrVnfVIge Perzerret PrinC1Ipls arDor. —900 


| | noebp machte ſouden HN 
orde seer —— het bemfoud: | Die van der Stadt —— 
Boelieven boch bat be agidract DELEN comme banden A —— aL 
telen in Ganden houden ende bewaeren. | ©! hen haer He 
De / hebben raetſaein ghevonden De hiii 

De herroghe eu was hier mede nier te | fiEMDE / ich/bweich fp Bichte bp De Stat | 

Baeden / marr woude ten werniehften van f Erpedfevoleh/bweich HE HIE ngen lig | 
| er” De | rot &:. Bemaertg in Garnifoen hadde 

Eene paorte De ſtaetelen in fuer gant EU dn (zeten comen. Wir volck 
bewaeri Vben / woude ooc noch an: | ghende/biamen 1e laeten COMEN. | hin 
amira vetes Baer toe Die van | met v2ouwen en Kimderen/ bagghen end Arda 


í HBA Ì | Kl 

hi ' didi) 448 | 

| Bꝛunſwiyck met haere ghtconfebercecde baggagpe tot de Stadt aentvechende / is⸗ —1 J 
Hi 





il ge bri then HAC ſt / Jee Hei f 
| | aen cndetg Derfalven | ban des Hertogen volck achter haet” BE KEN 
defe hive envzuchtbaer ghe- | flacgen/ende Dele Der ſeifder (Gu eert E En | 
ſchepden Derfchepdene prfonen van grogr | ven/andere zyn zekerder, baet beeft da | 
ten aenficnenbe autozirept bpdra Borſt | gagpedaer vand oe srhirtentfalfe bek EKE 
bebben fijne D.D.tot de wetegperingde ver | Gie van Der Dt adt ſeer Vert geen nnb as | 
Stad: feer gheraeden bord heft bit tuſon⸗ —J—— hebben haer hier 0 EE | 
Dt A ? F cu Heer Miche Vicrar van j ste das azarus U E ij | 
vet 0 De eere. | Seema ven MEL Hi 
Ende daer ig fulen een haeſtighe reſolutpe U ofteMelaeten. OEPS sd daan verovert / ARID 
befe graot-wichtighe faeke genomen / dat | Matte vont Sr SES refer Dwingtst —900 
mendeg Greot machrighen Corine van | ends Get geſtunt OP erg, ende vaer wiede 99 
Dentwarch (Oem des jongen Vozſtes gen de ſelfde poorte „aide wert gefloten. Kl is | 
van Brunfwiek) aduge ende gert vinden | Die gr Beele pacte eN en Degs ghjeweits/ KONI) 
niet en Beefs af ghewachtt / dom fonder | EDES rd bie van binne AAN Ë H 
Abenocchfaeme achtinghe te wemen/Dt CON? bart mede DE iid’ heweeſt de vierbal⸗ 1 
fedevarpen / biedefe Stadt heeft metde hebben nep ad. Ag bie fp darghe⸗ HD | 
Stacteu der Geunieerde der laudtſche | len ende gloepen r et dl eld kr E00 | 
Provintpen / erde ve Dype-acu zee Steden | Kier Coach in —— oare ghetaele in de EEN | 
Bie machtich (pur 2 Osch fondrr tppetick gez | fect DAPPer CEN elen, daer mede fp in chat 
noech te overleggen de macht defer Stadt Stabt Deen beren eenen groeten bi | 
fel moiehe ig De Hooft ſtabt van Sarens: | Det eerste DEN f 9 aetht / maer cu bebe A 
| Tandt / maer verf fchpiec ger Cencum oſ⸗ febiadehs ee ne foo ; rootefchacde daer 9000 
Pi te middel. punckt ig, Het is een groote cade ‚ben net ghene —* od fouwe werusochet HAN | 
bolek-rijce Btadt/ Gegrypende meevdan | mede —— — — 538* BEEN 
ten Duptíche mpte inhet roude. De iaer | Gebben, Dt 5 * etat veeb fonnen ere 900 
ter-bloebt Ockeroloepter midden Deo, | Menten, — werphen 0 
van daer blietende iu de groote Niviere de Ruppen miet „apud bgeben ete pick tone APEL 
VVeler. De geheele Stade leptin cen biach bzauk ve paths — / oprtatpever een —900 
belbt / ende ig biſteten met ſſercke betten! pier Ac dee achte lauw ne Renes, Dit 0 
ende dobb le⸗ jae Op ſommighe plaetſen — bit china ende licht ber pikt ie 
met vypegrachten) die frer diepe fDn. DE) DER NE serve mepnendedmt Def Lott n— 
Wallen tuff hen de grachten ligghende / ſyu tonnen ſienide / e ee —90 


—0—— 





— gE — 


— ⏑ — —— —— — — 
E 
e * a 


——— — 


* 1% 
«Her se 


\ dn 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 



























— 
— — — — — 


— 
Kal 
— — —— — 


* 


— — ae Is 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


1615. 


ann 





Het vijfendertichfte Boeck. 


aen berfchepden oorden aen brandt ffoudt/ 
hebben eenen gheweldighen aen⸗val op De 
Stadt ghedaen menende He felfde te overe 
welbighen LerWmplege Burgers ſouden 
Befich ſyn om den bzant te leſfchen: Maer 
{p vauden ſoo dappere tegen-Wmeere/ Dat fp 
suoften af-vejehtu. Wet fchieten met grof 
gheſchudt opde Stadt / alg oock met mute 
gueetten ende handtroers / ende alleriep 
ooglochf-ghetmelbt op Der Stadt Weften/ 
wma len / Poorten / eft toerns/ heeft weltince 
maenutu lanch ghedupet. Sinte Mag us 
toorn ig leelicht gherupneert/ daer ſyn over 
Be Dupfent fcheuten Han grof gheſchudt 
op gheſchooten. Oock is der Petuwen 
toorn / ende 5: Peterg toorn ſerx beſchae⸗ 
Dicht, Baer ſyn vers inde Stadt gheſcho⸗ 
tert DAN 40 590.60. 70. 80. ponden. Daer ſyn 

in ſommige hupſen voor aen den wal ſtaẽ⸗ 
de / geronden Wet 10. 12.20. ponden (Mar rz 
te van Muſquet· coeghelen / die voor ende 
nae in de Stadt gheſchoten fijn. De bele⸗ 

gheraers waren ſao haoghe cp de Stadts 

wallen ghecomen ende gheclomamen / Dat ſp 

ende de belegerde malcanderen met pfercu 

haeken in Be cleederen ende int Bleie flac: 

ghen ende haeckten / ende doch eenighe in De 

Stadt trocken, Die bau binnen Hebben doe 

haeren Bpandt met heete Reenen: fiedende 

heet waeter / calck / ende brandende pick 

repenbewmogpen ende beſchacdicht. es 

Dertoghen volck heeft ml verſchepdene 

mijnenghemeaecht / maer alſoo den gront 

Baerfeerfandich ig / (ao Grobea De fdlfde 
slepne operatpe ghedaen. 

De Bozghers / Rupteren ende boet. 
knechten / ſtaende onder hetghebiet van 
den Overſtẽ Euptenant Koijphuyfen, Dour 
verneur der Stadt / hebbenhaer wterfie 
Bevatr tot be waeringhe ende beſchermin⸗ 
ghe der Stadt, ende af-weertagje haerer 
Ppanden ghedaen / baeghelier met haer 
Dapper wt fehiefen ende Wt-ballen haeren 
Ppandt ober groote ſchaede ende afbyeuc: 
he doende / vele ber (elfder dooi ſlaende / cu: 
De bele ghevanchelick in der Stadt been: 
Ghenderdie boog bebaoglick rantfoen / mat 
erbchs ghebrupck / ſjn gheranfoneert ghe⸗ 
worden. Omder andere is Matthijs Treur- 
miet, een cloeck Meeſter ber fortificatpẽ / die 







mel gedient heeft / met eenen Miiſquet coe⸗ 
Meln den hals lancx de rs a ghetrof: 
Oene doodelick ber woudet ghetaozden. 

or bp ig noch epndeljeh ghenefen / nae 
beelfmerten. 





Nederlancfche Hiftorie 


| ®enr. Sept.zhnder Stadts Aupteren 
benen wt naede Olber-Schang gheeoc⸗ 
Ken / ende ebben haer daer woor ſeer zat 
bictoont. Vermerckende datter gheen 
Muſquettiers inde Schanfe en Warren) 
| hebben fp Pfrijde den Borgers inde Stadt 
laeten Weten / Diefonder bevel Ban den 
tact / met (ommige Soloaten fijn wt? 
gevallen / ende hebben De Schanſe terſtont 
verovert / goeden bupt vercregen / een Hurd 
ofte Wee gengheſteken / ende ſommige ge⸗ 
vangens ghenomen / daer onder deg Mer 
tooghen Ghencracl Pzoviande mepyfter ig 
gheweeft. Als nu ſulcx den Borſteicken 
Atadr-hounder/ Michiel Victor van VVunfte- 
rou (Die Dat ghentrael Coirrmanbement 0? 
ver Defen Cehch heeft ghehadr)intjtsis 
aengheſeyt / wiet berfoeck omde Schault 
| tantfetten / foo ig hy hoefteljch van 110? 
berg-hupférflechts met bier ofte vnf Peet? 
Den derwaerts ghereden / ende hoe welp 
ban fijne Rupters / ende inſonderhept bans 
den gherichts Schulten vermaent is om 
niet aae be Schaufete ryden / maer te rug” 
gete kKeeren / om Dat nae haer vermoeden 
der Stadtſ-volck de Schanſe al in hadde / 
ende De ſelve al inden beant gheſteken Gab? 
de / heeft bp nochtans hem wiet willen lae⸗ 
ten afraden / ſiende / dat des Hertogen geelt 
vane / Die hp daer in gheleydt hadde (maer 
bandeg Btadtg bolck nu al geeregẽ wag) 
Daer blooch, Maer wiliende / nac dat GH 
| 





— — 





vanhet overgaen der ſchanſe verwitticht 
Weg / doorz twaeter de Ocker gheheten⸗ 
weder te rugghe trecken / foo ig bp midden 
int felwe bande Stadefche / door de keel? 
gheſchooten /Dat Gp vant Peert int wattl 
nederfiegede) Bj hadde oock noch eeu ſcheut 
boog De flinche boft ghecregen / ende ig alfd 
fchier Boot ſunde ende de Gherichts ſchul⸗ 
te ghebanckelyck / inde Stadt ghebrachtt 
Waer over inde Stadt een groote bzuchd? 
ende juhchen is gheweeſt / om dat hy pent 
te vooren haddeſaeten verlupden / bat GE 
ben volghenden Bach de Stadt Den Wert? 
ghe leveren Woude bp ig nae Czꝛuchs ghe⸗ 
bruck op S. Martens Rerckhof / eerick 
ter aerden beſtedet geworden. 


en 24 Sept. heeft deg hertoghen volch 


de ẽ.2. M. Heeren Staeten langhe ende twee bjuggten over geworpen / ende Batt 


over eeuen grooten aen-bal ghedaen. Vaet 
in aeu des Hertochs fide ſeer veel / ende ot’ 
Der andere de Overſte Brendel van Ham- 
burch, een wel er varen Crhehſ· man / Ca? 
pitepuswerijn Capitepn Burhene 


165 rs 
— — 


— 





TT 







Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, Fol 154. 
—2 


161516: 5. BitepnPankoecke , ende andere meer / ſju dien de ſebve, alſoo elck andere onder- 1615. | 
dbdbebleven. Der Statt volck ig eenigdt | Lrengen, ende den algemeenen uyandt — I | 


tcpfenbp deu walafghelaopen / ende er door meer ende meer ſterche Heef? | | 
inde Cote beneden aen den Wal | 5e it bi 
— — / bie hebben fp met | ons dan goet ghedocht den ghemelten HE | ij 

flacht-fweerden ghedoodt. Op bet Wolle: | exrtoge de groote gevaerlijckheyt voor Ek | 
werck hreft oock eenen vapfker/meb NAMES | ogohen te ffellen , daer in hy hem , fijn | 
Geefeke Magdeburgs ot 34. Jlaren/ met ecn 3/6 > lS RR | 
fweert/bupft-Gamer/ eude Muſqutt ghe· Landt, ende luyden ſtorten ſa a HEN | 
wapent / Baer ridderlijck gehouden / Ack hy hemtoteen goet, redelijck wverdrach IEA | 
menich Eeichfmanbefchaedicht. OPDAT | j, rj laren brengen. Ick hebbe oock —01 
fn veele ſchueten ghedaen / maer ſpis on⸗ 7 fA Add — Mi | 

ghequetſt ghebleven. te gelijcke, ghehouden te vempoecken en- HEET 
| de te vermanen „dat ghy uwe matht en HEN | 


pomar. Sep igber Se em be | deamthoriveyt tot finlcken eynde „fa mel KN 
Stadt verdient hadde / naedathuveele | Ay de Staat Brunfwick, als de Anzé- 90 
Hranget appelen over de gie gee * leden, daer toe gebruycktat fj el ſulck BEN 
| ag — — bloatgbe: | verdrach niet af en ſlaen. Tot welcken HEN 
gheven Hadde/ghefchaaten/ende met groor | Ho zoeden ende Godtfaligen werke, w | 
tedzoefhept op Michiels dach in mar | aen onfefijde oock geern doen willen at- a 


6 

teng Yerche folemmelijck begraven : Ju ende 900 
fa paeife ig fien Luptenant Thomas | les dat het ſelve VETT — — | 
Viller, Die hem inſghelycks De gantſche tit mach. T wijffelen oock niet, cy Ju AAA | 
Ober feer mannelyck ende * beeft gepou |, fijde infghelijcks van [elfs v ten EEND | 
DLO ANEGRE hoochften daer aen laten ehelegen fijn, td 


lacobus de bzede-lievende Coninck van dit vuyr (dat anderfins over de gant. bekakt | 
| Groot-Bjitanpen hoorende Endt — fche Chriſtelijche Kercke gaen ſal) te EE 
Mende, Dat De Hertoghe ban Bunte À pp luſſthen Md | 
| ende Euaenburch / fuer Me. Heve / met | dempen enae te 4 
| alle gheweldt ban oorloghe de Stadt VAR OA | 
Orunfwijck aen te taften gheſinnet was/ De Beeren Staten deſe vermaninge des 


——— — 
2* 




































— — — 


Ee en 


— 


— — — * EK — — mn ⸗ 
eeen J 
Nn * — ö— —— — — — — — mis * — 
a —— — —— — ” - J EE 
— — « |. — 
I J 
J J — 


J 


— 
hae er EAD ie ME 


f | 


heeft om alie voorder onheplte Belpen ver⸗ roniner ter Gerten nemende / ende oock LO Ki 
hoeden; defen brief aen de E. H. M. Heexen geſtichtinge deſes crüfchg/ fo bande Stadt HE | Ei 
Dtaeten der Grunieerder Hederlandtſche onsunf wijck felfg/ alg mede van — 
Pꝛovinepen gheſchreven. Dp-aen-zee ſteden / hare ghecaufedereerde LEENE f — 
Menden / verfocht ſhube / hebben goet ghe⸗ in 
Kie eer wanden Den Wooch-Wef-gheboogen Prince | Ii Ei 4 
dr Sie vel Hendrick ban NPaſſou met al hare Rupteré —4 
gtt ui À ende Soldaten derwaertg te fender / CM tit 0 
— ‚ & met vaet ende aavijg der gecommitteerde Dee it 4 
IN hage fanten Der Beeren Staten (Die at etteliche il ij ij 
Kiten weken te hoogen met de Ghecommitteerde Kion 
Bega gerDrp-aen-zee Steden daer maten Defais sd 





| 
| tbe to: | iceen (uier 0 
deſtett qnerende geweeſt)te helpen verrich 7 ENE 
[lek g.adt Bruynfwijck , tot cen openbaere J eeze ende ratt — KEE 
— aemſt ſoude ge oꝛden. mt Neder· U | 
_Oorlooch is ghecomen: Dewijle de felve |” \vanr den 26, Auguttiu615. hadden de hant oge —90000 
den gemeenen Religie-handel, ende den | Geldersche HanſeSteben , mdr De Sen fanten aë be bi! 
di hemomen hebben , niet | Stadt Debenter(opde ont fange WEA Oanfe-fkebe LN 

| Pisa iefe aengheno di ) . binghe vanden Wanfe-dach heben se * geſonden. Hi 

FEMEN IRT S u⸗ HE AND 

| an tot groote fchade en can n- | cegbeng ben zj. Sepeemb T x —9 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduce by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


444 B 20 





















Met vijfendertichfte Boeck. 


el Bare vergaderinghe binnen Aernhem goet 
| gebonden, dat eenige gequalificeerde petr 
foonen fouben gedepureert wogben/om ban 
EADS eh. SOKA EMED harent Wege Bie vergaderinghe bp fe woor 
J— nen / ende fis eenen weghe te vernemen Wat 
bande langhe ghewenſchte aliance met De 
RL Wanfe-Bteden te ver achten Beat; mitſ⸗ 
Ki HAP gaders om De Hanfr-Strben met alle bez 

* guame redenen ende midbrië daer toe te bez 
HETE INI Megen. Wier foe fin genamineert De Heert 
He ie Silves Iohan Byel 1.r‚o. Penficharig der Stadt 
EBIT Nimmegen,Fredrich vanden Sande, fratt ende 
Motmboz deg Forſtenboms Geldreef Der 
Graeffchap Zurphen/ ende Diederich Sticke 


4 


gertepft op Donder · dach ben bij. Sepremb. 
id IE Aere * eñ tot Aubeck aengecomen op Woenſ· dach 
EAF 1% AALO ARR Ben ij, Der ſelfder macht / ende ſyn deg anz 
KAR Tel OND BRE deren daechs Boog eenẽ Sccretaris inde Here 

14 gaheringhe ghehaelt / daer prefent ſynde De 
Medeputterdrn cit Geſanten Ber Bp· aen · 


He had —4 Moftoch, Wiſmar / Margheẽborch Brunſ⸗ 
9 Wihck / Danſ wij:krende Wunenborch/ heb⸗ 


VBolmachten Ban ſommighe andere hanſe- 
4 Mit Wer aen deſe Bergaderinghe fehere td 
94 (jn 0 EH 270 Bingen quamen / dat den Operſten Schom- 
u PI burch banden Cuerverft Palſgzave coméz 

| Be/ Doog Breemen was ghepaſſeert / Deen 
EC AMRO ORNE ſchrhyvende Dat bet Was om een Verdzach 
EEN BRR LE, tuſſchen den Dos ft eñ be Stadt wan Brunſ⸗ 
HE Wich te Belen op-richten + Nudere bat hp 
wam om met erijchf ghewelt de Stadt re 
elpen dwiugen / ende brꝛenghen tot een-ne- 


winner haer ſoude op-Dringhen. Ho hebben 
Be Meder-landfche Gecommitteerde ben 26. 
Septemb, wt Wubech aen fin Geſtrengich⸗ 


terfte machte Waer ſyn: Meer indien fijne 
Geftrengichept gecomen was omde Stadt 
ban Baunf mick te helpen overmerfteren. 
J Soo geben fp hem te bedencken hoe dat Get 
J felfde bode €. B. M. Weeren Staten / in 
Te ke ND: welcker eet en dienſt hp was / (oude gheno⸗ 
J men worden / de welcke ſyn Genade Graef 
Lat | Ernft ben Naſſou geenfing en hadden wite 

len toelaré fich im Defen crych tegêde Stadt 
J ban Brunſ wijck te laten ghebrupcken / jac 
. hebben ſulckes verboden alien crüchf-lieden 
onder haer ghebiet ſtaende: Want De Deer 

ven taten haer felven kenuen te ſjn leden 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 


ie 
y of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


| eproduced by courte 


ters EN 
444 B 20 


Ridder, Burger-Meeſter der Stadt Dee 
venter. Dele Gefautenfjn oan Deventer | vermanende ende radende / pzefenterende 


* pik AE —4 kende eenighe van de ſelſde iuſt uctien ende 


minghe van de harde Wertten die de Oper⸗ 


hept geſchreven / dat fp weũſchſten / dat het 


— TEE en 


— — — — — p= 






Nederlantfche Hiftorie 


ber Wanfe- Steden / Die fp gantfchelijck ge⸗ 
neycht ſyn. | 

De Stadt ban Brunſwijck rontom Bett 
belegert ende om tinghelt (gade; is De EO: 
muck Chriftianus wt ®enemarchen gerep 
ende te Wolffen-burtel bp den jongen Pot 
fijnen Neve gecomen/ ou: dit acengebang en 
werck ce helpen belepden/ende tot eenẽ goe⸗ 
den eynt te helpen beengen. ed): 

Sine M· heeft op den tweeden Schrem- Bf 
bris wt Get Cloofter Fiddachf-houten eenen 
ſeer vriendelycken ende beleefden Hyief AU ur 
eenen Cerfamen Haet ber Stant Bruuf, pe 
wich gheſchheven / haer wel ernſtelyck tot 
brede ende berdzach met baren Kant-Borft 


haer tot Dien eynde alie Bulpe ende faveure 

Wier op Gebben die vander Stadt DEN 31 
vierden Sepcembris ſyne Coninculicke M be 
grand woozt / dat fp tot den Wiede gantſche/ € 
lich genepcht waren / op Dat de groote elcu⸗ 


de ende benauthendt / Die alrecte Het landt 
zee Steden Lubeck / WBeeinen / Hatubozch / sh 


rontom haer /maer infenderhept Gare ſtadt 

feer jammerlick mag perſſende / mochte van 

haer af geweert Worden. Edoch alſo fp in 

deſe ſeer graot-Wichtige fake niet on moch⸗ 

ten noch ex dorſten bora, fonder Gare Drie: 

Ben onde Aſſiſteuten ſultx eerſt te com muut? 

reren / ende raet met haer re piegen / ende elif 

weghen ende Heer ſtraten hers nu voor des 

Hertogen volck waren af geſloten / eũ DEES | 

balven noch fp / noch harte brieven nfet DAN | 

fre Coninchtgche Me. verfcherenderdatfP | 

tot ben vꝛede wel geaffectioneert maren. 4 
Gier op Greft wederom de Coniack DEN oo, 

6,Sebrvemb. wt WDolffen-buttel geand woodt / go 

bat/ gheiyck bp nopt tot Defen cröch ghe⸗ 

ſtemt / ende Den feitsen nopt hadde in-gewil 


licht / alſo en hadde hy dock tegenwoord? 
Welt ende te deſer uren noch gheen wel- ghe⸗ 


over· comen en conden: Deo baden fp ſynt 


Mi. gantg outmoedelick / dat het hem wou⸗ 
De ghelieven haer te gunnen, dat fp boden 
enbebzieben aen hare Aſſiſtenten mochten 
Wt-fenden/ on: dit met Haer te communice⸗ 
ren / ende dat middeler-Wiile alte hoſtuiteyt 
ende vpandlich gewelt mochte op · houden / 





ballen aen ben felfoen, Maer dat ho (Duct 

Neve / jae Sone/en Booruchtighen Het’ 

toghe Lan Brunſ wyck / Tunenborch &C 

faude raden foe langhe Get aenghevaugene 

werck ber beiegeringe te flupten ende in den 

pberighen weozt-ganch op te houden. D | 

en bout hy niet gevaden/ jar alls dat bufde’ 

nige Communicatien waver Brechendetot 
__Jangbe? | 





/ 









| 











— — 









— 9— 
— | 
—— — —— 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, Fol, rss. 
rni enfchen hier op geandwoort / dat fp iu gꝛootẽ Barc | 
enal oe: —5——— hont deſe pꝛeſentatie van ſyne Coutuclijckte Me. In 
Wag belanggende/rmepnde Hp Bp {june Doze | aen-Hamen / ende Dat ſy haer met allen — BEEN | 
flexlicke Wooztuchtichept tecunnen erlan⸗ gelicken bijt daer toe ſchicken ef pr 90 
gen / Dat de felfoe aer eenen bach ofte meer | ſoudk. Maer alfoo Den EDE cort — wi BN 4 
Gare tot ude quae : Dare cpanel mes (Peel efter bac (oane uren A 
| n | 
gn — twel condé me erdich ende prefent weſen / om ban bet 


en Edelen vrede te handelen / ver ⸗ 0 
renardi —— — verianginghe van tht / tũ —1 





























































——— 
an did 
* 


— —— 


—— 





— — 


—— — — — 


— — — 
= — — ———— 


— — — — —ñ— 


— — 





| anders haer mede te bemoepen. tyooz Garen Secretarium, B 
7— —* nere fesiitoen; Geeft | een ban paſpoort voor EN 
* eind ben Bene, | omtot de Ghedeputeerde der Steden Gare ok 


| ſenden / 
Ld raadt van BrunfwBch PDrienden ende Aſſiſtentente Mogen 
—— bat fs ban —* Dent ende | ende haer ADVIS ar — op het 
ane hhertach Fredrick Plrich bene —* | er weird — J— HI 
À p u 2 . . —“00 
— die — —— op Wolfs | Cerweerd, Kaet der Stadt gheſchreven / | 





| | en eve Hertoch Birich- | AOR | er; 

wf enb B. Septemb. Degt wmorobens dat Gp ende ſynen Je Hen | 
vil echie geraecnllme — sld bel, — —— AE | | | 
rn Aant De poogte Die fp | noemden tjdt te copt was om met haet EIN | J 
got Con: Diienden ende Aſſiſtenten in communica ib | 4 


erden te weten hoe 
v Hiern / ende bee tecunnen treden / begheer 
ni enge —— ebt bens$. Sep- langhe tydt fp dan —* pee) dee * BN 
tembris foude cefferen ende op-houden. beloofde met alten mogelicken Di 


| ane Dorf. Dooꝛl. te ſullen bee J 
—B⏑——————— —— och Daer benevens (chri bene EE | 


MR, Hooghlick ghedanckt boog fijne ſorghe Der dat hp ende ſhue Borſt · Dooꝛl. inge wite f ii | 


ende moepte aen gewendt tot het-bjergine 


Ed > - ⸗ ad 
hade Ser EAD is RAE 


î -Gganbdeliagt 46 

uiteten ſyne lighden / gedu zende Defe onder · han Hi 

es blt Te van vrede / afie haftilitept À abel aid —1 
haotwendelick deſe fake met et — —— hike rd Genomert mes EER 
tra : : “„9 0 

dee echten doen in deſe fen / indien fp ooch — BE | 
f Waer-wichtige (aken) moften indelibzatie —— be Gie ant ——— | lie! | 
leggen: Soobaven fp al wederom gantg ten / ende PEEL Met bes —1 


i mnet waren. IE 
| onderdanige ne Eoniacht SD, DAL | POE bre ne ie ceren bopgpelrnbeg KE 


* 


dt eñ in ſouden trecken / haer ooc 
| 


bet Be (elfde woude ghelieven haer daer tot eeft lS oer Stadig Aectetae Hi 
— ed — J VE eenen rydenden Bode / eude Wies | H | iN | 1 
®Benz3.Sepremb. Geeft (jne Coninchide | NE, Coninck heeft oock hzienbelich ſches Het 
he Bt. op bie van Byunf wich gefhgeben/ | De tonie eten banfe-Zteben hes 200 
bat fp met belieen ende bemilliginghe van pens aen — ch prefenterende —0000 
fdmen eve ende Bone den Waogluchtigen | ſonden (ich fee ben Vorft ef Stabdt/ | 
Dertogevan Bzuuf wijck efi Lunenvogch/ | de berfchiiten rar te TPapeng ofte bloets HN 
hadde te weg: ghcbzacht/Dat zegen den eers | kader GOEDE 56 En el Bier 91 
— HEM 
| ſten / ofte hare Bhefanten te Wolffenbuttel | id DER 30. jg 8 Ke en be Stadt Bramfs HENS 
| berfch té Drede-Derdzach | gerefchatbeert OPO | N —0 
huen ſouden/ ON: wipeh die in deſen was principale part) Ik 


ss 
EN! 


- ende haer opte nebe # De HN 
kiffben paren Lan tegenatf ban har | ne gabtliche ouder bandelinge ment Wor Hall 
te Boden ofte Bhefanten a daen te fLHDEN/ aenggebehen, / Batde Bopenten Moge —00— 
enbe haer Wgriffenten ende Prienden ſulc toe conde brenghen alte bstrlickbepben wore —900 
—* bptijrg te laten rr ori haer —* —— Bet eene vlc te bt 90 
of Dien epnde eenen gelept DALEN. | | mw Hertoghe ban Zuren? KN 
Die Ken Stadt hebben den 25. Sept | gLandt gevoert / Den D ph si bozch it 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
\mages rep d 
444 B 20 


er roduce by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 






— — 


X 
ed 
— —E ⸗ * 
— een ————— —— — — GE nen 
IE oh an 5 — 


— 





Early European Books, Cop 


Images r 
444 B 20 


3 
— 


—— 
Ee ö —————— 
— _ en 


7 Kade 


— 


eproduced by cour 


„ e= 
— —— 
⸗ — 


— — 


* - 


— — — 





7 nh = 


‘ 
Kol 
. 


EMCR 


yright © 2011 ProQuest LLC 
tesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


— —— 


1615. 


Nederlantſche Hiftorie 


hoꝛch pre ſuo intereſſe, ende Be poorts. Stedẽ | Stadt Bꝛunſ wihck / om alſoo wat naerder 1ól 
ſamelich weghen hares deg Hanſiſſehen bpdebandt re wefen. Wier heeft De Ozadt ijn 


Gollegieincerelle, ende alfoo ooch Der Ne⸗ 
berlaudfche Banfe- Steden Gheſanten (Die 
in tamelichë aentalfich by Beg Collegij raet⸗ 
Aaghen lieten binder ) cot be onder hande⸗ 
linghe mede worden toeghtlaten / dude oock 
Daer toe eenen ghelegenen tijt ende neutrale 
plaetfe woꝛde acugheſtelt / dat in ſulcken ge⸗ 
valle de Hanſe Steden ſouden debudit doen 
om Die bande Stadt Brunſwück tot de 
gaddelicke onder-GHandelinghe / ende voorts 
tot alfe vedelicke conditicnte be wegen: Ter 
tontrarie foo He vOorfepde conditien gheen 
plaetfe en conden gewinnen / Wouden fp 
het Godt bebelen/ ende haerer goeder confz 
cientie / ende Dat fp aen des Chziftelicken 
bloet sg verſtortinge / ende Wat meer onheyls 
ben crch mede brenght / haer ontſchuldich 
kenden/ ende Den wtganck (Dien Bodt ten 
beften wilde wenden) iaghedult verwach: 
ten Wouden, 

Deſe fake brlangende iffer hinc inde ver⸗ 
fchepben ſchrhven ende wederſchrhven gee 
gaen: Bock fijnder verſchepden Geſanten 
beg epſers / oock ban benabup2de Princen 
ende Dorften over ende weder overgegaẽ / 
al ſprekende ban Derdzach eri Vreede. Doch 
al te vergheefs / fp en heben niet vrucht⸗ 
baerlicx ten pyincipalen cumien Wt-richten/ 


gelijck ſulcx De ervarentheyt beef: bewefen. | 


Op den 19. Ottobris ig ban Beemen ter 
Celle / aengbecomien Gzatf IPrederich van 
Solms ber Banfe- Steden Erghf-Oherz 
fle/bp fich hebbende niet meer Dau acht hon. 
Bert Rupteren / ende ſeſtien hondert te voer 
te/ dagheliex noch zoo, te boete han Wez 
men verwachtende, daer tegens De Herto⸗ 
ghe nu hadde zooo. welghemonteerde Fur. 
teren / neghen dupſent Soldaten té voet / ef 
2000. gewapende boeren. Pen Erabe ban 
Doms is ſtracx ghebolcht cert Repſerlijck 
Mandaet / daer bp hem verboden wiert al⸗ 
le voordere hoſtilitept tegens den Hertoghe 
van Bzunſwch. Maer ſyne Gen, in ach⸗ 
tinghe nemende ſhnen ghebuerlicken plicht/ 
Baer mede hy de Hanſe⸗Steden verbonden 


was / alg ooch aenmerckende dat de Herto⸗ dapper gheſchernutſelt / elck een fn devoit 


ghe niet nae cn liet alte hoſtolitept op de 
Stadt te ghebruycken. So heeft hp ghere⸗ 
ſolveert / tot defenſie ofte verloſſinge der bes 
legherde Stadt / ſich ten wterſtente laeten 
ghebruycken / ende is gecromen te Siſhoorn / 
een ſtedeken ghelegen in des Hertogen van 
Hunenborg LTandt / bier mylen vande 








Het vijfendertichſte Boeck. 


van Solms op donder·dach den 19. Octo⸗ 
ris met eenen cpghenen bode wt der Stadt 
Brunfwijck ſcheh vens becomen, baer WE 


bp verftaen heeft/Dat de Stadt inden Wier”. 


| fien noot was. Wier op heeft ſyn Ghenad. 
| ſtracx gerefolbeert met fu clepn hoopken in 
| Godeg name voozt te trecken, eñ Heeft DER 
ſelfden bode Wederom inde Stadt gefchict! 


ende den Overſten Kuptenant Veniphupien. 
‚laten Weten / Dat hp op den naeſt⸗· volghen⸗ 


Den Sater ˖ dach / ſynde den xxj. Okobris, a 





ſich ſoude laten vinden, eñ De wijle de Land’ 
weert ſterck befedt ende met Reduptẽ DEL 
fien wag/ foo foude inip hupfen foo ſterck 
alg bp conde / wi der Stadt vallen / ende ſich 
bevlytighen de Kand-Weere in te nemen / eit 
eenen Wech Daer door te flechten / daer (DU 





wmochte Doo, pafferen. Saer alg zijn Geile 
terbeftember tijt af be Kand-weere quand 


ſoo heeft hp in De plactfz van Ger erychſ volt 
Der Stadt / aldaer gevonden deg Hertogen 


welck. Sijn Gen, heeft Capitcyn Bemardin 


met bier Daendelen/ deg Bertoahen bolck: 
laten aenballen/ ende heeft ſtracx uoch VIEL 
Daendelensonder Get belept ban IDolfgand. 


Wendzich Grave van Yfenborch, ghefonden 


‚met fulck een couvagie (ijn aenghevallen 


de Land-weeve ende We de vijf Reduyter 


gheſlaghen / ende ober de zoo, man hebbeu 


| nebergeiept. Ondertuſſchen heeft des Her⸗ 
togben volck den alarm vernomen / ende iS 
met bet ghehecle Leegher op twee fijden MT 
bolle batatie op beg gaven Lan Solmet 
volck aenghecomen/ den welcken vOvnerfie 
Luptenant Jenip-hupfen met dupſent wau 
te voet / ende dzie Cornetten peerden Wat DEL 
Stadt ig ze hulpe ghecomen. Cerwile dak 
De Grave befich was met het maken vande 
veg doorde LTand weer(dat wel tmee uten 


duerden) foo ig bepder fúdig cröcht- volck 


aen malcanderen ghecotnen / erde Daer HD 


wet doende des Hertoghen volck ig teru B? 
abe gedreven. Haer alg Graef Hans Geor- 


| giaen van Solms, deg Overften bzoeder / bit 


De Drie Cornetten Peerd bte we ver Stadt 
ghetomen Waren/ lepbe / ende daer mede 
mepude te treffen / fao gingenfe door / nae DE 
Stadt toe/ verlatende Den geintuẽ Giant, 


De Kandweer tuſſchẽ Olber ende Faftoorn 


Gen, met Wagens / Peerden / ende geſchut 


om Be voerighe te ſeconderen / die tſamen 


datſe in corten tyt Des Wertoghen volck WE 











































lis 





— — — — 
































































Onder de regeeringhe van Philips de derde. 


Ì 
| | 
| f inck aen de —01 
óf Úig, die daer over van des Hertogen bolck ghe⸗ Den ———— ee Dan Becht 1615. EL | 
bangen wiert. Wet vluchten der befe Com” belegherde ghe ——— rd ver meme ——1 
J idd be — Dorf kre. wollte ende berept was(om ef 
Á erſta Hi | 18 
abide. foe ochtans/bat fp haer | alle voorder — — — Oi | | if 
onder Get-belept van Graef Frederich van | DOO te comen)be ber Cricof-oolctt afte RER 
Solmg gaeren Oberften/Dapper ter weert | op LE bgeechen, — — ——— OE | 
ftelben/Doch deg Wertegben volck ig haer te hepſchen branie pie vander Stadt H 
ſterck gheworden ende ſyn ——— —— Semen oock aen haerder fide alte HLN | 
nie 1 1. 000)4 
time) bie bp hem bleven alle nae be Stadt | vpantiche ——— nenten — HE | 
toe —— Men meput Dat indien De „Die vander —— —7—7 BAD | 
Mupteven die wt der Stadt ghecomen Wa fgue Me. ghelchaer aten goochften bee —90 
xen/ de vlucht stiet genomen en Gadbew/ Dat | Dat fp ſyne Copincal. ne ende Chziftelijche HN | 
be Brahe van Holme het ghebeeie Weger | danchten —* * tot baren beften HEN | 
beg GertogGen in diſordee es op De Vlucht woos-forghe Bie —— — * Ln 
foude hebben ghebzacht. Maer als NU beg | was dragende, B: ——— gbelieven AN | 
Giaven Boet-oolch (Dtbelek met Desi pere | nichlijch Dat Het DE Ë gc. @ooch dat fp foo He | 
Cogtjen Poet-votck in het werck mas) fach | Daer bpte tijd Lott —— 6 KE | 
Dat haerbe Capalierhe verliet, ende nae De ſtracx haer op den —* wevelarcruiont HI 
Staat vluchte / ende Bit noch Daer bp quam ee nachte Beepferticke —— IE 
——— ebr Daer farten/ ende Doyfterliche heſſenſche — —9 
kk pjachten. Soo | ten hadden gheſchreven / warr ban kozij 
Ne fr beclaten / ende IM. copie fonden PA —— ed Ik 
tì in é Hef Hai 4 
hen, Des Bets | benk —— —* noch en dorſt reſolverẽ / ia} 
it ff wichende | hier in niet en COR $ MOA | 
| bogen vol Diele de spact-balch/ | maer Dat fulct de Bi, dais 9 Ik 
| ende foo Dapper daer onder glefchoten ene | (RAS ore er lan he ende veel geplaechde Hd 
| gheflagen; Batter wel zoo. ſyn doot gheble⸗ de ieke'voog Get verlaten deg HRN | AR 
ben, De Gyas deg van Den meeftendeel DU apen cuoe gantfhe belegerine Bn 4 
| föneg valer verlaten ſynde / ende alieen Die Palg/Achanfen, € h Mn) A 
| 





ze 
pe, 
„4 zm 


n 


ee 8 
heen EA in 


mo 
e 
— 
Cr 
€ 
pe 
Cy 
es 
a 
en 
Eme 
en} 
pn 
E 


3 — 
EN # 
B € ze er ain 


Drie Lompaqnienbp fich hebbende / fooi 
des Bertoggen balch van allen canten dap: | LE ——— 
per op Gem ghevallen. Dr heeſt ſich langhe Wreed” De poor ol De manier ende tydt 
claeckelick ter meere gheſtelt. Doch) epudes er bl k ii 
lich ( nae dat het glgewrcht gheduert hadde | DES Ee pitten beroemen ende erprimeren 0— 
ban fmorgeng te ſeven uren tot elf uren toe) HED iest met baoot Ii 
ig hp foo gheperft geworden vande menich⸗ xc. Op miet liever BE 
tefduer vpanden / dat fp met goede ordee de / Da ploedighen erich ende wierſte 
tetireecbe eri te vuggie weer tot De Stadt | DALE  Htabt ende der omliggende | 
aen/mepnich volcx verlaten hebbende /ende verderf —— ge-epndicht worden. 
mede gebanchetick bjengende eenen Gaate | Por op geeft foe Conin. Pr. Defen Hier 
F Aant DER Die ok —E bier aen de belegerde ghe⸗ 4 | 
lev op Geeft ſtracx des BELLO bidt 
lede slanken at de Celfchefpde C alg Den ſchreven. cr MEN 
WDendetooza / Olberfchans/ den Dam, s Hriftiaen de vierde , —000— 
Slaftoorn / ende dat gantſche Epghericht SN Coninck van Dene- 0 
Fheguneert ende den pas nae Celle open ——— —4 
| marck.&c. Onfen ohe- 


gBelneten. ——— 
| 8 —* 
Qinque aquater foles jerant Octobris, ED td 8 En. 
rig {den vville te vooren. 0 

| SoLMICVs eCCe heros Inftingkt gV- CS Eerfame lieve befon- KL 


_eLphlCa Caftra, | Q.a ij dere, 


(RR en 
J — a EE Ee — 
j 
— rn — — en en — nd x p 
br « pn e —— ⸗ ⁊ * 
J e= Eer — J * 
* 


— De 








Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 
es rep d 


st LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 






— — — — en 


— 


* — — — * * 
ö— ——— re — —— — 


— — ee 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 
ed by courtes 


Images reproduced by 
0) 


ie 
y of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Nederlanefche Hiftorie 


_dere,vvy hebben u fchrijvens in date 


van gifteren vvederom op huyden 
in onfe handen vvel ontfangen,ende 
vvt het by ghedane onder anderen 
geften, dat ghy als noch het van ons 
voorgeflagene ende aenghebodene 
beftant niet en ghedenckt acn te ne- 
men nochte aen te gaen , voor ende 
aleer de vrylactinge des V Vals, der 
fchanfen ende der gentfcher belege- 
tinghe datelijck vvorde voltrocken, 
ende voorde handt ghenomen. Op 
dat nu oock in u begheeren vvorde 
ghedaen ende volbracht,foo hebben 
vvy het by onfen vriendelicken Neef 
ende Soö Hertoch Frederich Vlrich 
tot Brunfvvijck ende Lunenburch, 
&c. daer toe gebracht, dat hare lieve 
nu opt dienftelickfte ende fpoedich- 
fte (in voeghen foo verre het beftant 
vvort ghemaeckt ) de belegeringe af 
te fchaffen , ende hare Soldaten te 
Peerde ende te Voet vveder her- 
vvaerts af te heyffchen,gantfchelick 
gherefolveert ende befloten is. Sal 
daerom van nu voortaen aen uvve 
fijde met ophoudinge vä alle vyant- 
licke daden u alfoo fchicken, op dat 
men te ghevoegelicker tot de hande- 
lingen, hoe ende in vvat voegen mé 
het voorfchreven beftant befluyten 
ende maken fal, ende daer op voorts 
den vrede vvederom te planten ende 
ouverbrekelick in te voeren fy, conde 
comé ende tredé.D'vvelck vvy u ge- 
Aadichfte tot een antvvoorde hebbe 
vvillen tekenné gevé : fijn u met ge- 
naden toegedaë. Gegeven op de Va. 
ftichz V Volffenbutt. 20. Oct. 161 5. 


WVas onderteeckent Chriffiaen. 


Het vijfendertichfte Boeck. 


E Gedeputeerde Ber Geunieerde 
Nederlanden(die nu te Hamborch 
waren ) hebben ten ſelfden daghe 
== _Gaacf Predzich van Solmg pu’ 
be binnen Brunfwihck / door eenen poft oute 
boden ende toegheſcheeven / Dat fp bzieven 
hadden becomen benden 19. Gétobris WE 
f'Gzaven Hage / Haer inde Heeren Genete 
taten ſchreven / Dat fp ghereſolveert wa⸗ 
ren de vereenichde Hauſe Steden in haeren 
tegenwoordigen noot bp te ſtaen. Bit Geeft 
bie ban Bzunſ wck grootelice gheaui⸗ 
meett / ende ín Haere ſtantvaſtichept bete 
ſterckt. 

VDolgens de boven·gemelde reſolutie DEL 
Heerẽ Staten beeft Prins Bendzick alle DE 
Mupterije, ſynde in dient Der Gheunieerde 
Wanden verſchreven / ende daer toe cen goet 
getal Daet-knechten/ende ſes hondert was 
ghenen omde Soldaten / Ammumitie / enbe 
Baggagie te boeren. Met de weicke bp dE 
tweeden dach Novemb. wt den Hage ig gee 
trocken / ende den febenden Novembris van 
Rees na Brunſwyyck aen gherepftig / ner 
mende (nen wech dooz het Sticht pan 
Munſter / paſſerende den rij.Novemb. dich⸗ 
te voor / ooch daor de Stadt Munſter / datt 
bhp wat gheruſtet heeft. Die van Munſter 
ſyn Willich ge weeft al Dit crychſ⸗voick door 
bare Stadt te laten merfferen niet bp trop” 
pen/maer Wel alle gader ghelijckelick / haer 


verblydende dat be Staten de Stadt van 


Brunfwijck tot afTiftentie trochen / ende die 
gingen befchermen tegen den overval ende 
rupne Die haer ober Get hooft was haugen · 
de: Sp hebben de Aupteren ende Soida⸗ 

ten wt ber Stadt/ Wijn: Bier / Broot / ende 

alterlep nootdruft ghebracht / ten deele voor 

haet gelt / ten Deele oock ſonder ghelt / ſchene⸗ 

kende peder Compagnie een tonne biers/ cũ 
de Officieren ben Win vereerende. De 

Clocken op Sinte Kambertg thoogn (peel: 

Den middeler Wple, 


Drinckt wt goet Munfters mout, 
Van d'befte datmen brout: 

Met Rijnſchen wijn daer by, 
Voor d'Edel Compagny. 


Prins Hendrick heeft Mons de Brochum, | 


Fidder ende Nidt · Meeſter / voor wt ghe⸗ 
ſonden / met xxvj. beredene Rupters ont. 
he Ghedeputeerden vande Edele hoogh· 


Mogende Meeren Statente gaen vinden / 


eude haer bande aen campfie wan Prins 
Hen⸗ 


4 


rn, nan 






























































| Onder deregeeringhe 
Hendrick te berwittighen. 


Hp heeft zyuen weeh genomen op Beer | 


men / daer De Heeren des Magiſtraets wel 
bihde om Waren alg fp die tDinge hoorden / 
ende Hebben Mont de Brochum met becl com⸗ 
plementen eñ courtoiſhe Gedancht voor ſyn 
goede thdinge. Dan Brewen ig hp gereyſt 
op Hanborch / daer hp de Gedeputeerde 
Der Heeren Staten, midsfgabders verſchey⸗ 
Den Gedeputeerde Der Hauſe⸗Steden ghe⸗ 
bonden heeft / Die allegaer / alg ooch De ghe⸗ 
heele Borgerhe binnen Hamborgh / Loven 
Maten berblijdt waren / us ſp ſeñere tydin⸗ 
ghe cregheu dat Prins Bendzick foo nae bp 


Ber handt was / ende hebben alle gaer Mons 
deBrochum feer gewihecomt ende goet chier 


Men aengedaen / mêt Beel complementen. 
bie en⸗ 


Prins Beudzich ban Naſſou / heeft op DE: 


van Philips de derde. 


meer overmidts het accoopt ende berdzach 
te Eanten met believen ende confent vande 
| Gedeputeerde Landtſtandẽ ban Gulick! 
Eleve / Bergh / Marck / Kavenſ⸗berch ghe⸗ 
maeckt/ ende van beyde Borſten Branden⸗ 
borgh ende Nieuborgh verſeghelt ende on⸗ 
dergheſchreven / ende vande Heeren princi⸗ 
paleu gheconfirmeert / ende beveſticht / oock 
gan (oo veele Conincklicke Ceur eñ Borſte⸗ 
jjcken / ende meet andere booztreffeldchke 
Gefanten gheauthentiſeerde accoordt ende 
werdzach. Int poinct ban D'erecurie Door 
nieuwe ageworpene onnoodighe diſputen / 
beſpottet is ghe wozden / ende De Spaenfche 
tot geen effect hem Geeft willen laten breu⸗ 
ghen/ (oo hadde harte F. Die voozforge ghe⸗ 
| dzaghen / Datmen om foo beel mogbelich/ te 
perboeden de ſchade / die Siberch / Mullem / 





as | ; Me 
tige ede fen tocht fude/alg cen Paffant, met Wepuich | ende doorgaens het gantſch Kant daer o 


t St 


amste Garnifoen befedt De Stadt Herwerden / cũ 8 

en eigen OE — 
{uden game 9. ci Re 

— — Om dat dit vozſaeckt ſynde / op Dat haere V. D. DE 


aja 


hex was obercomen/Datmé De Graef-fchan 


che | De Meverfalen ende paſſagie tor den Cruc Braudenborgheſche 
PB koen te Pooten 9 randene | Landen moete obertjindert blijven. 


borch ende Nieuborch hier te vodren opghe⸗ 


GSock fao ig doch achtervolgende het bo⸗ 


richt. Soo iffer eenen Branden· borchſchen venghedachte Xamiſſche verdzach het 


‘Conrmiffarig aen die Landt · ſteden cheſon⸗ 
Den/die Haer defe navolgende redenen deſes 


boornemengeeft voorgedzaghen. 


Graef fchap Nabenfberth dien Doft LP 
*5 ie torghe weſen / wiens reſidentie ofte 
fidt-plaetfcte Cleve ballen ſoude. 

Opdat de Stadt Ber werden / ende au⸗ 


Dong eer ft beeft hy de Staten vermaent / Dere plaetfen Be Barnifoenn te tiever ſou⸗ 


Ban ben dadeihcken inbel / dien De Mar⸗ 
Qutg Spinola tvoopleden Facr inde Bulich: 


fche ende andere Wanden hadde gedaer. 


2, Wat daer doop ſynes Genadiger Dop | Kratten ber G 


eu innemen: heeft Prins Hendrick Frede⸗ 
* deſe oꝛdre ende Articulen in ſchꝛifte ges 
feit / ende Den: Landt e ſttuden ende Magi⸗ 
zacf ſchap Aavenſ berch bez 





| | . 
fen ende Heeren des AWatch Graven van handighen —— Amptehupfen / ende het 


1. Ve S 


Bꝛanden borchs perſoon / ende De Handen , stands ber Sraet ſchap Haven berch/ (utr 


ſelde inde hoochſte ghevaerlhekhepdt ende 
Been ofte enautheden zijn ghe⸗ 


3, Dat hare Deurluchtichept daer door 
Rhenootfaecht fp oheweeſt haere vrienden / 
Doch infonderhept de Woorp-mogende Hees 


extremitepten ofte 
bracht gheweeft. 


“pepde een-mael de Ceur ende Vorſten 
— ende Polg- Micuburch ge⸗ 
Bane hautaftencke beloften / alg cock: bp DE 
uytghegevent Reverſalen bihven / cube ſal 
Booz mneminghe van het Garniſoen / Gen 


ven Staten om aſſiſteutie ende reddiughe te pevanderinghe voorgenomen worden. 


verfoechen / die te Dier tyt / met haer legher 
hdogher optrocken / om den cours ofte loop 
beg Narquis Spinole te beletten / ende op 


te Houden, 


ee taetfen bie het Spaenſche 
feecheren vande plaetf bain bebo 
Defe tt baar geet aengefien be Hooftſta 
eñ — —2 ver Graef ſchap Match 
vnder ſeere articulen te befetken. Bed te 


4. Op Dat nu haere F. haer conde ber: 
| 


volck noch niet en befaten / 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
es repr d DY COUr 


| er oduce k Y 


mag tesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


2, We Soldaten Yulien wet gacde (oldie 
gerfien Worben: ende daer fal onder De * 
de fuicke diſciplhne ghehouden worden / dat 
dingefetene noch mc tdi noch 
met ſer vjs / ſullen orden be 
De Soldaten fullen vande Bre velheb⸗ 
berg deg Garniſceus eds Woz 
| ende hert woort ontfanghen. 
—* et atie fat daer in ſoo langhe 


nlſeenen Banden 
bljven / totdat Die Garuiſ —— 


J 



























e r ad - - 


— — 
* nn _ 


— —— ⸗— 


meneer a 
ei dn 


mem a 





— — 
— — ——— — — * 


ndr 








— — 


— 


———— 


— — — * 8 
een — —. — — — 
DN 


— 


— — — — — 
tss hl — if — — a ne 
« _ * — 


— — — ——— * — —— 


nn — — — — — — — — an E — 
— me 


— — 


Early European Books, Cop 


Images r 
444 B 20 


yright © 2011 ProQuest LLC 
tesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


eproduced by cour 


SE 
— 
— T 


1615. 


Emre —ñ— 


wijck/ eñ De 


Coninck 
teeckt nae 





MTS Li Fn Hil oa bn ine Beka AN PE 
Asi ACH ad tſche Hioxie 


Marquijs Spinola, ende des Poꝛſtes van 

Nieuborah/ na het inhauden ban Get Fans 

tifcge verdrach / upt Wexſel / ende andere 

vande ſucceſſye eg overleden Hertoges tot 

Gulick dependerende afte ofcomende Lau: 

BOEKEN ANDE placsfen/ weder upt trec⸗ 
en. 

Deſe Artyckelen belooft fu Excellentie⸗ 
Dring hendzick nauwe tehouden / ende de 
ſelve vanden March⸗Geave tot Branden⸗ 
borch ratificeren ofte bepeſtigen telaten. 

Als nu de baben-gemeive Gedeputeerde 
be Heeren Staten ende der Gelderſche en 
Over⸗ Yſelſche Hauſe⸗Steden voor ſeccker 
vernomen hadden / dat Prins Hendrick ban 
Naſſoeun op den aen-torht Vaas niet alle Der 
Staten Mupterde / ende een goet Deel mus 
quettiers / die op wicr-hondert Hollandtfche 
Wagens ghevoert wierdensende met tweer 
halve Cartouwen / eude drie Delt ſtucken / 
foo hebben fp noodich gheacht Gen Coninck 
ban VBene-Merck ude Hen Hertoghe han 
Bꝛunſ wijck de reſolutie der Heeren Statẽ 
ſchriftelick te verſendighen / ende volgens te 
verſdechen/ datfdne Hi. De ſaecke by deu 
Dorft ban Biuuf wijck alfoo Woude belepe 
Den/Dat der Staten Crchſ-volck geen oor⸗ 
fake hebbenen (oude ſich bp der Hanſe ſte⸗ 
Ben Crychſ· volck te vervoeghen / ende Wat 
bpantlichg in deg Hertogen Kant te atten: 
teren/ maer Beel meer Dat deſẽ cröch moch: 
te neder⸗gheleyt / ende alles ia vechtende 
biliichept mochte geflicht Worden „ende alle 
boogder blaet-Horren/ verderf; ende onghe⸗ 
mack verhoedet worden. 


Ver Jegher Maecr eer deſe brieven Den Coninck ende 
— —7— Hertoge te handt ghecomen waren / hebben 
nez Bꝛrinſ⸗ 


fp ſekerlick ghengech vernomen De comfte 
ban Peing Hendeick met Der Staten Rup⸗ 
teren ende Boet· voſck / alfoo dat fn F. G. 


Benemerck Haer boor ig be weecht geworden de Stadt 


Dwelch De 


ke berlaten/ ende de belegeringe op te breec⸗ 
Ken/ ende De Coniuck ig na Denemarcken 
gherepſt / ende heeft onder Wege op den bf: 
den Novembris tot Ryn⸗berck eerſt dẽ brief 
Ber Nederlandtſche Ghecomitteerde ont⸗ 
fanghen / ende Boog ſhuen Cauceler een rece⸗ 
piſſe daer van doen geben. | 

Hertoch Vlrich Frederich Wozft van 


Bertoge aë Brunuſ wijck op Den vj. Novembris aen He 


he Bercoms 


mitterde 


Der Staten 


Schaft, 


Ghedeputeerde der Nederlanden gheſchre⸗ 
vẽ / Dat hp om bele eit verfchepdene confides 
ratten atacht dagen boog de gantſche bele⸗ 
geringe/enbe De geoccupeerde Stadtf-al: 
len / Ratten / Gzaven / eude Bolle⸗wercken / 


— e — — — — — — — —— — — — — ————— — 


— 


Het vijſendertichſte Boeck. 


= EEE EIER Een 






ghelck ghequiteert / ende oock het Crichſ⸗ roͤi⸗ dd 


volck Daer ban afgeboert hadde / ende alfo0 
Die vander Staùt eenen bapen pag geopent 
hadde / dock ghefinnet was alte bpantlijcht 
dat elickhept ce doen opholden / ende Get Det? 
fchildooz cen goedeliche onder-handelingdt 
telaten af-handelen/ Daer bp verclarende 
Dat hp het fith niet en et mif Ballen; Dat DE 
Jeberlantfche Gecommitteerde de Stadt 
in Gefe onder handelinghe metraet byſton⸗ 
den / ende haer Haer toe diſponterden / dat ſy 
aen het gene Dat tot Den vzede noodich Was 
aen hare ſyde nict en lieten mangelẽ / dwelck 
be eghene haer in ghenaden beloofden kt 
erhennen / endc hare E. H. M. van weghen 
hare gheſpuerde goede affectie alle behage⸗ 
SAE nabuerfehap te bethoonen / gheneycht 
as. 

DE elfder Novembris fijn van Hamborch 
tet Bloetelbogeh int Stift van m̃inden af 
ghecomen De Nederlamſche Gecomitteer⸗ 
De / Daer Prius Wendzick met der Staten 
Criychſ· voſck een hale ure te vooren was 
aeugbecomen. Wier ig ſtracx bp fijn Excel. 
ghecomen looft van Adelips beg Hertoghen 
van Brunſwiycks Landt · dzoſt eñ Erpchf” 
Commiffarig/Doende een lange oratie / daer 
toe ſtreckende / om van weghen fijne V. 
Pꝛins Hendrick te verſoecken / dat fijne Er⸗ 
cel. te rugghe trecken / ende den Weſer uitt 
eu wilde pafferen/indien ſulcx niet en ſoude 
gheſchieden / ſoo protefteerde De (elfde Ghe⸗ 
ſanten voor Bodt ende De Werelt / Dat ſhue 
D. B. ontſchuldich woude fijn van al DE 
f warichepdt Die Daer wt foude ontſtaen / 
daer bp voeghende / dat door fulcken handel 
niet anders DA deg Cuer en Boꝛſten⸗ ftants 
reupne conde ghemeput fu: Bock daer on⸗ 
ber latende loopen / dat ſynen Genadichſten 
Borft ende Heere / noch ettelicke dupſent 
Aupteren ende Soldaten in foldpe hadde/ 
em bet verderf Daermen Gem mede dreych⸗ 
de ban fijn Landt af te keeren. \ 

Peing Hendrick Geeft met advs DEE 
Meeren Gecommitteerde, goet ghevondelt 
defe ontpdighe proteſt en Loozbp te gaen 
beeft eerft bp monde / Daer nae ſcheftelck 
Gheant woort / dat hy met het ederlandt? 
fche Crijchf-bolck Daer ghecomen was / oP 
het wenichfuldich aenhauden Der Wauft” 
Steden/ om De felfde in hate wettelicht DE 
fenfie de goede hant te bieden/ ende dat van 
weghen de goede bzientfchap ende corre; 
fpondêtie Die fp met De Pederlantſche Pan? 


fe-Ateden boog ettelicke onders jaren Len 


























































Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, Fol, 155. 


si Dekt igen Cuer eñ Do ‚6 
419 lr teghene  Brumfwijck/meveng eenigen Cut 1615. 
Et onberhnben. ed lo ent | ER —— — At ——— 
lende der 4720 aes al Hen 1 
— ren aen\wefenne Gfcfenten ‚ grochen ende De Landen met langder rd fl IND 
geet achtö/fpue P.D. bande Stadt Bzunf- | gheringhe niet bef waren enfoude/Doch DEE heul Af 
Wijck was afgtetogfen/ ende tot de verde Hanſe⸗Steden Ohefanten en waren niek te Hen 
baudeliegbe nu wel ghenepcht was / als bewegen om in deg Neder· lantſchẽ crychſ⸗ He, 
mede gf‚erefolveert wag om inder Evan: bol af-tocht te comfenteren / Den D2PDE” A | 
geligfeher Over Vorſten Dorften: Ztenden handel niet vaſtelich vertrouwende / maer —0 
ende Steden Onion ſich mede te beghe⸗ vreſende dar na get vertreck ban fijn Prin⸗ Daf 
Ben. &c Soo was Gp gheenſius van celycke Excel. De ſaecken meer te rugge / DA AAD 
Mepningbe tegheng fijner B. D. ofse der boopwarrte gatnfeuden. — a | 
foe amo OND LC en atten gbefjeven bac op ber SCS Ei 
flilitept te doen / ofte tot verclepningde ‚ran bs. | id 
ú tat | 5 irteerde der E. H. M. Dees 
föner Dort. D. reputatienfte Kand-1Do2: vande Ent fich aeuvdeg Bere Ait 
eli t‚de Stadt Bzunfwickofe | ren Staten/c DEWI ehpſich HE 
0 rrd aken vineenighe one | togen beloften (foo beel aenginck d oen —0 
rechim atighe faken ze ſtercken. finghe ban alle Hoſtilitent) bp —— Kie 
Daerbineffeng ig Dé Weert Adelipsaen: | ghrmoeghen/ Baddebeflorente verurecn Ig 
gefepiroat (Dae ret. Pins Benonhaet DPaeruie befendigeEebemen ourooDen af 
en ecomen/om pemant te veronghe⸗ DE | —8* HARK 
hoch een seri Em Den Landt-iyebe | finder wederkeren moude — ik 
ke berftelien/Daer toe men (ach Dat dit mael _ Ghedupzende Deff bel BEONE eine —9 
Der itpferiijche Me. authoritept niet en aen des Hertochs fijde/ bp de scfooner Ge J 
hadde ter holten cormen Gelpen / endedat amd ander zijde bp De deet hen Were HE | 
Derhalwen (pre Erecl. ghedschte ben DE feeen beeft geleden id feer qzoot 01 
te pafferen/eubde int Lant van Bruuſwyck toch tuig Laut —9001 


en 


a 


— 
— he 


foo lange te berblijen tat datde ppantfchap _ghewerft/ aengiefien niet alleen Die vaude KEE 


— he. ndr gheplondert bebe —900 
ae ophouden eúidat ſyn Stadt ſcer ghersoft end: — oaf 9 
B ben, maer och Oeben Dot Wan, 9 | 
belooft ende verſekert deſe vier Articulen: | — ————— ſommige / Ei * 
J. Ce beloven al het Crichſ· weſen afte 5 Dtabt veel bef Wats HD id / d 4 


er “ehf-poich foude afde? die eener tt launch bet sb ja Ö | 1 

wr ek * hs Orr Ale vereri. | vingen Hadden — ————— EN 
a Oe genendande vo | Arre began geen — 
arb eat a tot eenigẽ tijde ofte — — beeft Dee verras vol k om | 
3 Dat alte difreventen ende gueftien fou: | tyns onder ————— * vee Hie 8 F 
ben gheſteir worden om Doeg tufichen-hanz nge vande Wanfe-£ 8 J 04 


⸗ 
* 


— es Ende obermits dat de BIE 
ĳ j Cowmiffartenende | part ooch ghebaelt; | , enk 
me ——— 5 en) tú Oſſe cooyers bar — — — —90— 
in bpientfchap met onderlingtge commrunie | ben Werft PE REE ier erran ban Gare 30 
tatie allee te accoꝛderẽ / af te doen, te ſubwmit⸗ marten —— Ml 5 Leger vendẽ EAN 
teereencee tien, | OM ne Behrens De ei 
4. Dat bp aldien teghens ON heat, | tochg welch Daer upt oogfaeche ghenomen, chip 
to ten pets werde gheat: | tochs DOI Ì | 9 
ee dlp —522 ofte offen⸗ | om die Offen-coopers op De Krop Offen/ op | —00 
derende partje, met macht ende affitentie wachten / ende hebben senen Erop hi 
ban bepder (út onderhandelers / ſo * ef 12000. JP. ghewaerdeert / genomen. HE | 
| ie weghen ende mid⸗ EE BA | 
belen vosrefiebaren/ ende if fehadeende j _Obfidio celſat Brunonis ab ide, | i 
Sn oncoften berhaelt (ouden werden. Ipfo in principio quando November erat. 9 
herop ate jer na íg Doog veel fchzij: —9— 
* vl —— De rake totecnenters | Daer is ten laughen laetſte * —* Hi 
Cmb, trouwelienen Stilleffant aen heyden ſyden Mep beren — tube and di 
ghebrzocht / waer op ſtracx De Pozft van | ban Geur DP gd ree | 


arly European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
ages reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 

















































Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliot 
444 B 20 


— — ⸗ 
* 
— pan * - — 
— * — e= 5 * 
nent —— 
— Cee pe 
— 


— 


— 
— he End „es _ J 
— et — — in Enk 5* — 
* nn — 


— —— 


— 
— — ——— — — — 
_ 2e * = — — * 


⸗— —— 
ijk 


Nederlantfche Hittorie 


1615. Eer Hincen / eẽ goet‘ Ick berdzach int loos 
— ſter Steter burgh begonnen / ende na vele 
ghehoudene onderhandelinghe ghetroffen: 
dwelck met Crompet· blaſeñ / ũ Cromine⸗ 
flagen dẽ 21,Decemb. gepubliceert is / waer 

van Be copye hier volght. 


GCUDE VAN me 1D God namen, Amen. Heder ven ſp 
Drach tus kenuelick / dat tuſſchen den Baachy-lofs 
(ben be, lycken Forſtlhcken Gupfe tor Bunt: 


Seed aan wijch eñ Tuuenburch / vande Wolffen: 
Brnfwijch, buttelſche linie / nu vele Jaren herwaerts / 
ende inſonderheyt bp het leven ende Aege⸗ 
xiuge wijlen beg Hooch weerdigen / Deür⸗ 
luchtighen / Hooch ghebooren Borſten ende 
Meerten Hendzicken lulij ghecoren Biſſchop 
tot Walver-Stadt , ende Hertoghen tot 
Bꝛunſ wek ende Lunenborgh/ ende epntes 
ch ooch DS. D. G. ourften foong ende ſuc⸗ 
ceffoogen inde regieringe: Des oock Door⸗ 
luchtigen/ Mooch-gheboozen Porſten ende 
Meeren, Deer Fredzickẽ Dlriché Hertogen 
tot Bzunf wijck ende Lunenborgh Bec. ter 
eente. Ende den eerfamen ende Wjfen Bor⸗ 
gher· Meeſteren / Naet / ende Gemeente der 
Stadt Byuuf wijck/ tander ſjden / ſware 
queſtie / miſverſtanden / ende twiſten zyn 
geweeſt / die ooch tot verſcheyden tijden tot 
periculcuſe onghelucken / Cryjch / ende dade⸗ 
Itke handelinghen / ende ten laetſten voor 
Wepnich Maenden tot eene wedersmme 
ghedarne belegeringe der Stadt fu geco: 
wen : Ende alfoo De felbe haer/ met hulpe 
eñ Aſſiſtentie oftr byſtant Laa haer ſampt⸗ 
Geke vrienden ende Banfc- Steden/ Bont: 
ghenooten / daer tegen gheruftet hadde / tot 
een open ooꝛloch uptghebzoochen / daer upt 
niet alleen merckelhcke ſchade ende Tandt 
Berderf gevolcht eu is / maer ooch noch vor⸗ 
deren oproer ende gevaerlickheden / foo wel 
inden Nederſchaſſchen Creyts / alg oock 
int ghemeen in onſen lieben Baderlande der 
Duptſche Patie/ ig tebevzeefen gheweeſt. 
Zos hebben De From. UNepſ. Majeſt. onfer 
aller ahenadichfter Heere met ghetrouwe 
Waderlijcke boorſorge ende vermaninge tot 
weede ende cufte/infgbelj de Wereltigche 
Weeren; Ceur-Dozften Bals / Saſſen / ende 
Brandenborgh/8ec. ghelijch ooch niet min 
De Lon, Weerbichept in Benemercken ſelfs 
in perſoon / ende andere Borſtẽ ende Stan: 
ben deg Hier) cũ befonder des Weeré Kant- 
Grader JRauritg tot Geffen B. G. foo mel 
door ſchriften / als aenfiendeldche Gefanten/ 
haer ten hoochſten Daer met benoemt hels 
beutot bderhochinghe van meerder quact cf 


—— — —ñ— — — — —— —— 
ö——— — —— —— ui 


Het vijfendertichfte Boeck. 


bloet-ftogten/De ghenomene Wapenen offs 1 
ſchoon niet t'eenemael int ghebeel afghelext 
Wogden/ nochtang een (cher Beftandt git: 
troffen worde / ende bolgeng daer op tuffchë 
S. F. G. ende die Stadt Breuuſwyck ett 

goeden bzeede-handel onbegzpelijch LOO 
ghenomen / ende berfocht mochte worden⸗ 
Aengheſien dan oock dat de Meeren Staten 
Generael vande vereenichde Nederiantſche 
Pꝛovincien het haere met fuiche vzebe ver⸗ 
maninghe dich wilg hebben ghedaen / eudt 
dient-halven hare beſendere Ghedeputter⸗ 
De ín Dit Tandt gheſonden. Ende alfo ſulckt 
aen alle canten wei ghemeende intentie eube 


| boognemen/upt alleriep inghe valien beletſe⸗ 


len / ſoo haeſt niet en heeft connen volbzat 
worden. Doe hebben niet wepniger dE als 
ler · hoochſt gedachte Fom. Hepfert. Mal- 
daerom aen deſe plaet fe Wel gheordincerde 
aenfieneliche boogtreffelijche Gefanten/ DE 
Welgebaozen Heere / Heere Georgh Fredric 
Graef van Hohenlo, tñ de Heere tot Kaugtu’ 
berch / eñ Den Edelen / geſtrengen eũ Eerent⸗ 
veſten Felix Rudivger harer Iaj. Naet ovet 
D'appellédeg Loninc-rjex Bohemẽ / Bec. HA 
Ploffelijche believen ban hare Maj. vanden 
gedachten goetlhchẽ handel niet afgehoudeẽ · 
Maer gele oac ondertuſſchen de Beurtuch’ 
tichfte hooch geboogen Doyft eñ Beever Heer 
Fredrick Palfgrave by dé Rijn, deg h.A. Mit 
Erts truckſes ende Ceur-vozft, Hertoch in 
Beperen, Bec.tot ghelhchen epnde voor hem 
ende boog fijne met verbondene Vorſten cũ 
Standen fuer Ceur· vorſt G. PBooꝛnaem⸗ 
ſte ſecrete Raden / die Edele, Beſte rñ hooch 
geleerde Ludo wyck Cammermepfter/ Ca⸗ 
merarius gheheeten / Doctoz inde vechten! 
ende Andream Pauli , Biet in uptgheſonden / 
(ghelich ooch haerer Reyſ. Maſ. bevel aen 
here Gheſanten ig gheweeſt / de Gheſanten 
ende Boden / die tot deſe handelinghe vande 
Ceur · voꝛſten / Porſten / ende Standen des 
Mier waren uptgefonden ende geordineert 
aen hare ſyde te Erechen ) daer op alfo onder 
hare Repfalijrke Maj. voor haer / ende mét 
ende bene ven De ſelpe inden name alg boven 
verhaelt ig / de gheheele ſaecke in een gott⸗ 
yck deſpreck ende handelinge te brenghen 
trouhertich haer heeft bemoept / waer boor 
Get ten lartſten foo verte ghebracht ig: dat. 
Den naeſt⸗· voorleden 23-November een ſtille⸗ 
ftant banalle Crijghg-acffeninge boog 1e 
daghenis geconfenteert ende gepubliceert/ 
Baer nae Den derden deſes noch bier / e 
wederom ſes / ende den / ende epntelch noch | 
fet daghen verlanght ende wirheſtelt CAS 
Grt 





Ec oe 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuvest 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliot 


444 B 20 


— ⸗ * 
ö— — —— Mn * 
pe — 


LLC 
heek, Den Haag 


Nederl macac Hiſtorie 
1615. Eoffupmen te laten blhyven / ende te verdza⸗ 
ghen / alles ouſchade!hck / ende voorbehou⸗ 


DE nt — ⸗ — 


Den een pegelyck⸗a parthe bieut-halven veſe 


poincten belanghende / ſjn vecht, Actie / Ex⸗ 
ceptie / ende alle rechtelycke middelen ende 
noot· dzuft. 


Een tweeden / nae Dien Borzgher⸗meeſter 
ende Naedt tof Brunf wijch/ met Gare Aſ⸗ 
ſiſtenten ber Eerbate Hanfe-freden Orfau: 
ten / haer oher de boo; deſen tegen Die Stadt 
B2eunſwhhek Declaratore fententie ban Ker 
belle, ende daer op gevolchde verworvene 
Leoſ. Achts verclaringe/ten hoochften heb 
ben beſwaert / ende om bupten perdehel te 
zyn bebben berfeheringe begeert. Is daer 
Cp verdraghen ende verlehen / Dat tot plan. 
tige beu beftandige bjede/ ende genadich / 
ende oock onderdanich vertrouwen / de ghe⸗ 
fepde Dectaratezie met al het gevolch ende 
effect, hier mede gantſchelhck afghedaen rú 
Opgenomen; eude te ghelycke Ber voor Den 
Hepf. Camer-gherechte Dient Gelven benz 
gende vecht veerdinghe / gherenuncieert zijn 

fal.Dat ooch S. P.G. tie voorſeyde Uepſ. 
Acht Eeghen de chedachte Stadt Brunf⸗ 
Wich, hare Borghers / teebehoogderg/ende 
Bont ghenooten in ofte bupten recht / ende 
iuſonderhept teghen bit verdzech niet meer 
berbalen noch daer apen ghedenchen / waer 
alle bare Ende hacrer Kant-fchaps Intreſſe 
ende recht / Dat fp Daer upt conderr «ti moch⸗ 
fen hebben / Gier met gantſchelyck gecemit: 
teert ende nae ghegeben hebben / inſghelhcx 
bp de Mom. Repſ. Maj. met ghenocchfaem 
berhael ban Defe hore verclavinghe doog 
Diemfteldche interc ſſte⸗ brie ven Willen aen? 
houden / daer met have HRepſ. Maj. De vols 

comene affchaffinge bande voorſepde Acht 
alderghenadighſt (geiyck fp verhoopen dat 
fp voor haer ſeifs / ſonder dats na ghelegent⸗ 

hept der ſaecken / tot behoudeniffe van dit 

verdrach ende beſtendige vrede)ais een mil⸗ 

he Repyſer / daer toe ghentycht ſyn ſullen / 
—— eerſten int werck moghen flellen 


Ten derden / aengaende bie aẽ de Stadts 
Dode oegeerde xeſtitutie bande int Dozften- 
Dow Brunſ wijck hebbende ende haer toes 
comende / ende voor defen ontfangbene goe 
den / Meublen / Chienden Reuten eh Tias, 
mit ſgaders het pzofijt daer ban ontfangen, 
oft Weldaer tegen berfchepden vedenen fijn 
bp gebracht / fon ig dock ep'itelijch Die ofz 
ghthandelt/verlijcht, ende verdzaghen / bat 


7 maden RE 
— rn pn 





Het vijfendertichtte Boeck. 


|G, fuleken Gocden / Meublen / Clen⸗ sbij 
| Ben, Neuten/ ende Ting/ int gemeen DEE — 


Stadt / Ber felven Vercken; € looſteren⸗ 
Schoolen / Gaſt hupfen / ende de Borehers 
ke Brunſ wijck int ghemern endeveſonder / 
Waer Genen ende wien de goeden oock tot? 
comen / wederom ten volſten in rupmen 
koecomen/enbe reſtitueren latenfullen. Ci 
ten eynde Die Stadt met De hare van wegẽ 
tol nortoe ontraden profpt/ des te meet 
vermakinghe hebben fulten/foo wülen ende 
ſullen hare F. G. vanden geenen, Die tot 
och toe De fel: goeden hebben ghenooten/ 
hondert dupſent Bijer gulden op nemen / tũ 
in vyf Jaren ech jaer zoooo. gulden (Daer 
va: Deerfteter-mijnoptoccomendé Mich⸗ 
biel Anno 1616, ende veighende vier Jaren 
op Michiel) tot Aidoerf hupſen / den rade 
tot Brunſwiyck op behoozijche Quit ancie / 
ſonder ghebreck betalen: Gock te ghelhcke 
Det ſelven Anptliupden erde Dieners eũ 
Bevelchebbers upt deelen laten / op dat niet 
alleen De reſtitut ie ende aenwfinge vande 
voorſepde goederen / terſtont int merck ghe⸗ 
ſtelt worde / maer oock Den epghenaers bat 
dien / ſoo Wel alle cube reſten / ende het uyt? 
| ftaen/bp den Landtſoten ende Tinſgevers / 
ghelyck oock vande bzuchten t'berbadt de⸗ 
feg moch loopendẽ Jaers/ van Gun noch niet 
ghegeven inde alfoo in verte zynde / in gelyc⸗ 
he voeghen betaeit ende ghele vert worden. 
Inſghelhex oock Die hiec vo ren gheſeque⸗ 
ſtreerde BerchBeelen, bien van Bzunfwijd 
exfequeftro, nat unt wijſen der berch oꝛbi⸗ 
nancien / in toecomenbe ſperiale rekeninohe / 
Die een pegbeljch Berch werck moet doen / 
ende overgheven / wederomme ſullen ghe⸗ 
volcht worden. Wier tegen {al Die in uebl 
Camergherechte dient halven / eenfdeels in 
Annis 1591. 1592. ende 1593, boog geweſen 
recht veerdighẽ ende Die daer op ingheſt eide 
reviſie gantfch verballensende alfoo in alit 
manier van Dit poinct ontledigtt ende out” 
flagben fu. Doch daer bp ig nech voorts 
verſproecken / Dat be goeden die der Stadt 
B2uuſ wich ende haren mede genootende 
naghenoeude bijf Banfe- Steden; ende die 
daer toe ghehooren aengehouden ende afge” 
nomen zin / dae met niet berffaen ſullẽ zijns 
Maer de ſelve fu!len inde biltichepdt weder 
ghegheven Wwozden. Gnfgetijer fal ooch DE 
betalinge bande ſelve doighen / t' weick ghe⸗ 
duprende jegen woordighe belegeringe) ha⸗ 
ter P.G, ofte dẽ har éinde gederhte Hauſe⸗ 
Steden ig opabebeuden ende afgenomen 
worden / Dat oock ban weghen de Oererde 
444 


CDE epe 

































































big 
— 


ofte d'ander partpe tegen Ben anderen ofte 
deſſelven toe gedane / die fp ofte ooch Der ſel⸗ 
ben onderdanen Bozghers / ende toebehoo⸗ 
righe ſelve teghen eſckander int JPopften? 
dom / ofte de Stadt Bzunuſwhck / ofte in an⸗ 
dere Steden hebben / ecn peghehhck tot het 
gene Dat vecht ende billhek ig/ opt ſpoedich⸗· 
ſte / gock Daer het ban nooden ſyn fal / DOS) 
d'Overhept (al geholpen worden. Ter con⸗ 
trarie fal ende Wil S, FP. G. De Kaet tot 
Brunfwpeh/Die voor deſe tyt in des Capit 
telg cor S.Blafij be waringe ghecomen / ende 
Boch ín bewaringhe zynde / acta, ſchriftelyc⸗ 
he Oorconden ende Vorſtelycke Secreten / 
terſtont weder geben ende volgen laten. 


Cen vierden / of wel aen weder ſyden / by 
boopgaende jegenwoogdigen Erich eñ gez 
Dupjende De mif berftauden/ ghedane onco⸗ 
fen ende gheleden fchade/feer hooch aenge⸗ 
Lheven zyn / oock der omlegghende Landt: 
ſchappen intereſſe daer by is gheſocht / zyn 
nochtans De fet dooz tuſſchen⸗ ſpzeecken 
ber Beeren Middelaers / oweriegghende al⸗ 
lertepe omftandicheden/ ſoo veel B.P. B: 
Ber felwen Kandifchap iat ghemecn ende int 
befonder / ende de Stadt Bzunf wijck aen, 
Laet / doorgaens tegen maichanderen ghe⸗ 
Compofeert/ gerleken/ ende opghenomen/ 
Daeromdaunoack van alle ſyden dienthalvẽ 
boorgenomen epſch ende aenſpraecke / hoe 
ſp oach heeten mogen, bier met gantſch eñ 
al afghehandelt ende nagelaten worden / ſo 

at daerom in noch bupten recht pets ghe⸗ 
epſt ofte gheclaecht ſal worden / maer dat 
ſal al gheheel ende t‘eenemael vervallen ſyn. 


Onder de regeeringhe van Philips de derde. 


is, ſteerde ende opghebeurde / ofte andere be⸗ 
Nen Bende ſchuldich ende erffeniſſen / Die d'eent 


ö— — — — — — — — — —— — — 





daer ergens nieuwe Coilen ende Japoſten 


op gheleabt fijn/ofte D'abe verhoo ht / ſulc⸗ 


ke ſullen weder afgeſtelt worden. 


Ten ſeſten: Alſo oac aẽ Der Stadt Brunß⸗ 
wycks ·ſyde een hooghe beſwatinghe / ghe⸗ 
Dupzende deſe on ruſte / opphecomen / in ghe⸗ 
mobeert is / ende datter nieuwicheden MEE 
Bier-Byouwen ende Ambachten in ende om 
Die Stadt Biunf wijck leggende Dorpen 
ſyn inghevoert / foo is bp deſen verleken / 
afghehandelt ende verdraghen / Dat het / no⸗ 
pende het Bier-bzouwen/ bp het verdrach 
pan Anno 69, int 15. Artckel / ſal Blijven! eit 
ne nieuwmicigeden vande Ambachten, om de 
Stadt afgeſtelt fallen worden. 


Ten ſevenden / is verſproken ende Bere 
dzaghen / Bat het ta toecomende tyden van 
wegeẽ Eeck emde Wend hupſen / der Paſto⸗ 
rjen / ende anders Der Beunſ wyckſchen 
Borgers eñ Leenlupden beleeniuge / Leen⸗ 
eets/ooch het Keen; Weer / ende Scherpfgelt 
belanghende / mer den aeuclene ban dien / bp 
het inhouden deg 69. Jaren verdzachs / ende 
bp d'oude / ende ooch noch Anno 1571, ghe⸗ 
f mogen form deg Leen eets / ende ober futs 
in Get eene ende over het ander/bp Bꝛieven 
ende Segelen ende der Coftupmen ofte Hete 
comen fal gelaten worden / die Leen eede 
gocek banden Faedt tot Baumf wijck ende 
die Borghers aldaer vande outften DAN EES 

peghelhck gheſlachte / ghelhck Get van outs 
een ghebzupch gheweeſt / ende mek Den ver⸗ 
dragen ofte accoagden ober PEN comt/ ghe⸗ 
baen worden ſal. Daer benevẽ geen Bzunfe 
wije Leen⸗ erff of dinf-nsan fal upt reden 


Cen nijffken ig ver fproken / verleken / eñ vaude boorgangden onruſte / ende Daer upt 


verdraghen / dat aen des Landt vorſten ſh⸗ 
de / van date defes verdzachs aen / De ſtra⸗ 

en / paſſagien / te Water ende te Lande / al⸗ 
Omme (uilen weder gheopent worzden / ende 
Die hanteringen cude Commercien/ ua upt⸗ 
Wfen ver Nechts ende Bier Conſtitutien / 
doch voorghevoerde ende jeghenooadieh 
verdrach / vep ende onverhindert gheiaten 
ſullen worden. Overſulcx mede Die hier voo 
ten uptgegaene ver boden / nopende Ben toes 
Boe /af ghedaen ſullen worden: Ende alfao 
Die Staͤdt Bzuuf vhch / eñ d'andere Hanſe⸗ 
Steden / gh hck voormaels in tht ban vre⸗ 
De is gheſehnet / in S. F. G. Landt ende gez 
biede te handelen ende te Wandelen vrp ſtaẽ 
ende torgekaten zijn / ende alie verhinderiu⸗ 


ar vropean Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
AAA B 20 


| 


ecomen berf wygiugen / ofte oock: De ghe⸗ 
— MWlimenten/aen fijn Leen / erff oft 
Tuſgoeden vercortet worden / ofte De ſelve 
verſuymt hebben. 


Een achſten / op dat De ſelve vrede tuſſchẽ 
hooch· ghedachte s Fredrick Vlrichs F. G. 
ende be Stadt B;unf wijch/ende daer Boog 
aen Weder fijden een genadich ende onders 
danich vertrouwen gheplantet / ende te be⸗ 
ftaubiger onderhouden / oock voorder outer 


nichrpt te Beter voorghecomen worde / iS. 
gheaccopdeert ende verdraghen / indien in 


toecemende tijden / ter caufe bande badge 

gaende, alg oock Dit Ke en 5 iten 

drach /-ofte et eenighe anhert O9 
— är ij txuſſchen 


Fol. 160 


ghe ende verſpieringhen der Straten ende 1615. 
Stroonten afgheſchaft ſullen worden / cude 


KAR 
9— Mik, 


\ 
pt, 


ah 


| 
w 
ij 
J 


HET 


— — — 
* sa — 





| 


Ì 
ere ne ee en —* f Ì 


















PE Ce 
* — 
— 
* 
— 


— 


— 
— 


Ee — 


— — — 
— — * —9— 
— —— — 


—— 


— — ——— — 
8 — ET — 


— 


— — 


—— — — zm 
. I Kin 


en — — — — 
— a . 
hade Serrie rh 


— — te 

— — — — 
DRE Gn tage rn ——— —— — — 
we — _— — nd N ° ke ——û— pn — 


——— — 































—i* 


PE Sf 


mem 
Ae 





en mnd neen — — 4 
* ⸗ Kk J ad * y on en 
_ ⸗ * kv DR Eerd E- Dn 
* — en OO "€ OE GENRE En 
— * — J Ee - — 


— 





ee — 
* — * 
— an _ : ——— — — 































As — — 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuvest 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliot 


444 B 20 


LLC 
heek, Den Haag 


be ge Het vijfendertichfte Boeck. 
Eke CDL IAR J tuſſchen den Landtſ vorſten / ende die ſtadt Den zijn. Cen ſy dan / dat haer dit verbdzach 1OLP 
HAD vo zb Begeer 0 B2unſ Wick mif verſtaut / twiſt ende ous | Alboogen zp gheconfirmeertende der Kant, et 6 
0 OMP OEE SA eenichtyt / Dat Godt verhoede / opſtonde: (chaps vernieude Obligatie ende verbinde⸗ * 
ids NE: OE 0 Dat gheen parche tegen d'andere paer met | niſſt ghegheven worde. Wende ander ſyde 
E50 OLSENE CDT dadeſycke handelingh / ſelf⸗recht / ende ghe⸗ hebben in gelitche vougen Borger-meefte 
—Vod———— Wwaalt / ſal vergz hptn veel minde Wapen ue: | Kachdt eñde gantſche gemeente tot Bruuſ⸗ 
be 0 REEN men / noch De ſtraten/ paſſagten / toe⸗ voer / e wyyck / boog haer ende harten nacomelingen 
Bond ee bas Caopenfchappen/tot eenigen tijden fal fpic- | bp ware Wosden ende trouwe / in plactg LE 
bel Hek ba ven ende berbieden/ ende daer Boop Den ans | eede / berfprohen ende belooft/ daende fulck 
eN MEER ADEMEN bevensende deſſelpen Laude / Aupden / Bor⸗ in ende door crachte deſes verdzachs Wee 
BENT HON ER ELIEN gers / mwoonders / onderdanen ofte tocbe⸗tentlyck ef wel bedachtekijch / dit verdrach 
EL | ij HS ik Ok hoozende / aenvechten / beſchadighen / ofte on⸗ inſghelycxaen hare ſyde / iu al ſyn puucten / 
(td * Agere: gheldck boen. Maer fal de faechen ofte tot claufulen/ ende articulen / ſtedich vaft dude 
BA Mi eis A goebe ende vriendelyche audientie ende haus | onberbarhelch te houden ende te volbren⸗ 
|K HUD 10 HAES HN Delingbelatencomen/ ofte door onpartydi · ghen / daer teghen niet tr gaen noch te hans 
VN: ON OEDOAEE gen ordentlycken wech bes Aechts aen het delen / noch te lijden ofte ghedulden / bat hek 
EH 1% GEEN Wibe Nepſ. Camer-gherichte bjengbhen/ofte hoe. | ban andere gheſchiede / Wef halben fp dan 
HER Cn BlilBendike les men Gem beter Daer over berlgehenenonte | ooch haer famptipche vrienden ende aſſiſtẽ⸗ 
VJ ſcheyden mochte / ende het alſoo vzedeijeh ten / De Eerbare Dupſche Hanf:-Dteden/ 
Cd ad ERN et haer bp fal beruften laten. | ende befonder de Dtedeu Lubeck / Beemen/ 
SOIR wd 0 | k Namboꝛgh/ Magdeborgh/eñ Lunenborch⸗ 
ENE adve en negenben: Tot merrder verſterchin⸗ Daer toete hebben berfocht / Dat fp onder | 
EI Rik ghe ende verſekeriughe ban allen defen; / ſoo haerer Stadts fed elen op eeuwige eude on? | 
RKD F5 BEP MANEMEEN heeft De Zandtf-bozft vooz hem B. F.O. wederrotpelycke ghenoechfame obligatië/ | 
HED opt ber he” Erben end: nacomers / bp Vorſtelyche Ee: pock in plactg ban ecde / ſullen geben / dat it 
BEE tT Met de A ke ende Weerde / in plaets van eedt/toegbies | vien bande Stadt Beunſ wiick, ofte part 
KEO CN AR HBM feptenbe belooft / Doet Pfelbe in ende Doo? nacomelinghen / teghen dat verdrach worde 
ENEN OEP ie * vacht deſes verdzachs wetensijch ef Wel ghedaen / ſy alf dan den ſelpen geen Bpftandt 
KE EES bedachtelijch, Dit verdrach in alle fijn poincs | fullen Doen, maer tot Der ſeldeñ afſettiaghe⸗ 
EEK DE Pe ten clauſulen / ende articulen / beftaendich’ psa haer befte beimoghen/ fuilen trachten B 
MORA dte, baft/ende onverbrektlhck t'onderhoudenefi arbepden. 
IND, Bat bd te voſbrengen / ende Baer niet teghen te gaen | 
IK DR 40 EED ofte te handelen in eenige manieren/nochte | Aenthienden / aengefiennu voortaẽ dao⸗ | 
| | J— gedoogen ofte toe te laten/Dat Get felbe van | De ghedaene gronie moepte ende naerſtich⸗ | 
HEL st OEE ARES anderen geſchiede ofte gedaen worde / Dient: | heyt / inden name ende maniere alg te Deo} | 
HE € dk ai halben heeft ooch P.G. haer getrouwe, | int begin is ghemeldet, alle vpautfchap met | 
J RI lieve / Tandtſchap Woiffen-buttel ende Cas | Den aencleve ban dien / gantſch Wech gheno⸗ | 
HA í (he lenberghſche Deel Doog overghebinghe deg | men is / ſoo hebben bepde partden/toegefe pt 
EELT ORDE BAN, VBoꝛſtelycken Deereptg/ ende met verlatins | ende belooft, alle hare tmde ban hare vzieit? 
4 —44 2 gehares plichts ende tedts Daer met fp S. den vercreghene Crichſ· volck / te peerde eit 
BACO + RORE IE F.B. berbonden ende toeghedaen zyn / foo | te voete ( Der. D'een ofte b'ander partie tot 
EE 1 INE Mee heel Befe faeche ende acte belanght/Daer hee | hewaeringhe bande baftichept ende Stadt 
EN if 6 nen ghewefen / ſulckr doende in rode Hoog | niet ban noodenhetſt) foo haeſt het doen? 
— MB hen, erachte deſes verdrachs / Dat fp Haer crach: | Tick ig./ ende ma het ia-Goudt ban deg ijt 
& — EE EA A telhck ende aen erdts plaetſe berobligeeren | Conftituten / fonder pemanbt fchabe endt 
RE —— ende verbinden / ende daerom ghenoech ver⸗verlies / Oorlofte geben ende af te dancken | 
W | LEO fcReringe Doen ſullen / dat indien in eeuiger: | tn voeghen ſy daer in inſonderheyt verdra⸗ | 
| 0 Ed lepe manieren Gan S. F. G. Der felben Cte | gen zhn / alles opzecht ende founder bedrsch⸗ 
— Mt an kie ven ende aatomers hier tegen gedaen Moge 
EEA in eh NEA de / ſo alg dan D.J.M. ende Denfilbengeë | Eenelfften / fat oock in dit verdzech end? 
—4 ONE Hi: bpftant doen’ maer om Den (efen af te fsts | Die daer over aen beyde fijben beloofde ende 
10 5 ODD OE tensnae haer beſte vermoghen (uilen arbepe | gedane berfcheringe mede bege pen ende 
[4 J——— ben. Dat oack De Raet / ende de Borghers inghefloten zyn / Dat gantfche Doytieliicht | 
| FN beo rege te Brunſwihck int ghemeen/nu ende in toe: | Bzunſ miechfche hupse Celliſſcher lijmen | 
KE comende tijden S. F. G. Der ſelver Erben | fao wel D: ſſelyen / alg oock meer Heech che⸗ | 
J Hek ende nacomers te huldigen ſullen ongehou⸗ dachtes Wertoche Predziekt Vlriche donde 
— Kie | 
HBA aj 





44 


Onder de regeeringhe van Philips de derde. 
bare. G. Overſte / CrychsConmnſ⸗ 1615. 


— bis, Tauts ende Haf raden Overſte ritme: 


— fers: Capitepnen / Officiers / Amptlupben / 


Landt.ſaten / Teen lupden Diengers / On 
derdanen / ende toebehoorende / met alle Gate 
bate ende goederen / als oock de Eerbare 
Duptſche Hanſe Steden / infandergeptde 
voogenoẽde vhf Stedẽ Lubeck / Biemen / 
Wambozgh/ agdeborch ef Luuenborch/ 
&c. tfamen ende elcit beſonder. Inſgelyerx 
goc hare rú der Stadt Brunſwycns beſtel⸗ 
De ade / Syndici Overfte/ Nent· meeſters⸗ 
Capitepnẽ / Officiers eñ bediende Borgers 
Înwoonderg/ende haer toebebodrende / oock 
met alte hare gave ende goederen. Alſoo dat 
ban gheen partpe teghen Vander/ ofte gock 
ban pemant directeihck ofte indixectelck / 
Onder eenich gheſocht pretext ofte ſchn / hoe 
men Bet noemen mochte / de boorgatnde ofte 


-_BegbenWwoozdighe affiſtentie / oft oozloch/in 


offe bupren vecht ghedaen ofte ghehandeit 
fal wozden; moch pemant cenigefchade ofte 
Ongbelijch dient halven tot ghevoecht fal 
worden. Ofte in gevalle ſulix boven ver⸗ 
maeden ende hope mochten gheſchieden / fat 
Pfelbe bande partde die hier teghen gedaen 
beeft ofte laten doen / ghedzagen / betaelt / eñ 
Cherepareext worden. | 


Kot beftupt {al de From. Repſ· Mej. on⸗ 


fet alter gihenadichtte Heere / binnen ben tt 


n twee maenden â dare deſes te reeckenẽ / 
aller onderdanighft ba bepde parthen door 
brieven / met overfemdinghe bande ghefiene 
topje deſes verdzachs / berfocht wozden / 
Dat ſelde aller ghenabichſt te confirmeren / 

be met hulp ende toedaen des RN. Rickr 
Ceur-varften ende Standen / na tunhouden 


Bet Ahcx Conftitutẽ ende ordinancien / daer 


Ober vaſt te houden / ende daor gheoorloofde 


middelen / fonder renich aenſien ooch als 


techt ende billick ig / teghen de inbrekende 


Partie / ende tot Der ſelven perijckelende co⸗ 


len ſpaedich te handelen / eüde De heſchadig⸗ 
De ende aengi vochten partye behooglijcken 


te helpen verſocht wozden. VEnde ſal niet te 


Mia aen bepde ſyden tot op De ghevolchde 
Ätepf, confirmatie dit verd2ach tallen rdé 
in alle ſyne articulen ende clauſulen / niets 
Uptgenomen/crachtich ende bondich zyn eñ 
Biven/volbzacht/ ghe⸗effertueert / ende ges 
trouwelyck onderhouden worden. 


Bp deſe haudelinge / verſpreck / ende ver⸗ 
drach / zIhn gheweeſt / aen De ſyde des 3lantf: 
vorſten / de Eerweerdige / Edele / Geſtrerge 


* 


—⏑—— pr « ie es r — mijer Re naren. 
Ade Eerent · veſte / Hor pggekene HSE 


ar vropean Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
AAA B 20 





farien / Tandt · Droſten / Gravt-boocht/ 00 
bet Tandtſchaps Wolffen buttel nde Cas 
lenberghfchen Deel Landts ſecrete es Hof⸗ 
Haden / oock Camer Secretarien / Geer 
Hhendrick Abt des Clooft: ro Rid agf-burs 
fen / Bote ende Hooft Brocders tot Ade⸗ 
lipſen ende Junde / Idoſt van Wepke Jo⸗ 
achim vander Strept · horſt / Hemnini van 
Acden / Bartelt van Nauten borgh / Chers 
bart ban Werhe / Pred: tick van Dder/ Foe 
hau van Der / Hildebrant Giefter Auh⸗ 
man beyde Doctoꝛen inde rechten / Hende⸗ 
rick Hartwigh / ende Cheodorus Blocken. 


Hen ber Stadt Wruuf wijck ſyde / De 
oock Edele /Eerentveſte Hooch gheleer de / 
Eerbare / Woſe / ende voorficht ige hendrick 
oBrakeg / Borghemeeſter Der Stadt Lue 
beck / Johan Soman der eerften Docters en 
beg Hanſiſchen verbondis Syndicus, Cha? 
mag Wickeden / ende Caſper Bope / beyde 
Faet mannen / ende Golan Delt-Gupfen/ 
Sectetarius vandeghedachte Stadt Lue 
beck, Johan Hanemon / Willem van Bemt⸗ 
hem / eude Harmen Muller Raedt ·mannen 
der Stadt Bremen / Hieronpnuus Poegler/ 
Borghermeeſter / Dincentiug Muller der 
vechten Doctoꝛ Syndicus. Goan Roden⸗ 
bach / Naedt · man / ende Pincentiug Muller 


der Bechten Licentiget/ Secretarius DEL 


tadt amborch. Mart jn Aleman oge 
—— ſter ende Geergh Hendrick Bolfes 
cag der Mechten Doctog ende Syndieus DEL 
oude Stadt Wagdebergh. Lohan Rel 


‘beek Der Rechten Doctor Confiliarius, ENDE 


eo choenmeker Macdtman der ſtadt 
—— Andzees Glogoio Secretarius 
ber Stadt Deventer, Heumgh Baverlant/ 
ende Herman Schrader / berde Borgemee⸗ 
ſiers / Johau Sroot· hupſen Syndicus, Fos 
han Cãmman Conſiliarius, ende Frederick 
ipepdeman Seczerarius der Stadt Bꝛupnſ⸗ 
wijck. 


Ende ban Godts ghenaden Wp redes 
rich Dlrich/ / Hertogh tar Weunf wijck ende 
ALunenborgh / &c· ende Wp Boyger-meefter 
ende wracdt ende gantſche ghemeente Det 
Stadt Brunſ wohck / boog ong ende cuſe ex⸗ 
ben ende nacomelingen bekennen ende doen 
conds met deſen brief openslijch vang eert ve⸗ 
ghelijch / dat Dit baorgbefchge ven verdad 
pe onfer beyder parthen wel be vathes 

gemorde ooch iet ZACST OGER ENE 


; —— 
— dS HEt Ee IE EA Kef 


Fol. 161. 



























































— J — er 
a 


——— — 
— — — 





— 
— 
— 
* * — — oe * 
gn ES me 


Ek Te 

’ VP nnen 
dk 
— ——— 


































































PEN He ESA Modertandfciig Lel Ori€ Her vijſendertichſte Boeck. j 
4 ER 94* Ki 1615. Mde Wp/aufeerven/erfghenamenjende na: uoodighen / daer ban ſommighe zyn verſche sor) Urs 
NAE ee ET mmm, COathingben fulten ende willen Dat ſelve in Hen/tegten welche H. F. G. haet genadich — 
td 9 kk, rn een ende een pegelyck poinct / artyckel / en beweſen eñ De ſelve Wet ghctracteers Geefte 
ha eeb ed AN Claufel /bp onfe Dorfteljche weerdicheyt | An De ſelve weecke Geefimen mde Stadt 
ik PLO Abd! ARIE Bock Warte woorden ende trauwe / in plaets het Erdelf-volrk te Peerde ende te Boete af 
De ree AN ban Edele / vaſt inde onberbzeechelich Gaus | ghedankt: Oock hebben 19. F. G. Gare ra’ 
EMA EME Den ende volbzenghen / daer tegen ons / onſe Den inde Stadt ghefonden / ende om DEL 
BAE ON OE erven / ende nacomeliughen met beſchutten huldinghe bp eenen Eerbaren Naedt laten 
A— ofte vꝛpen en ſullen eenighe geeſtelhcke ofte | aenhouden / Die welcke / met bewillinghe der | 
9 Kr ebde OA wereltlijche beſchze vene vechten; tegenſpree⸗ Stande vande, Stadt . F. G. Den 6. Fe 
| rk ien: BE. heu ende beheip / erceptie ofte uptvlucht. bruars heeft benoemt / fuichen tit Heeft D. 

REED —4— Ghene Gheuade / Privilegien Couftituten/ F. G. haer ghenodich laten wel ghevallen / 

4 Hg | Mr fogmatten/ Bettingen / Indulgentien of? | bier van fulten wy nu in het naeſt volgendt ) 
J—— —V te Aemiſſen / Geleyde / Berbondt / Ghebodt | Loeck breeder verhael doen. xxx 
HEBE 2 OE TEAR. ofte Derbodt/ Borgh ofte Laut vzede/gene | —*— 
KADES EEE abfolutie ofte reſcriptie / ofte eenigh recht / E Bhedeputeerde van wegen dE ge, 

ld: ve HNO Genade / Nomſche Repſer ofte Coninch/oe Gelderſche Hanſe-Steden ende n⸗ 

— ede” fp ghenamt / abegeben ofte vercreghen zyn / der Stadt Deventer / hebben nof wett 
J6 ofte noch vertregen worden mochten / want verlderhande Commumcatie ende Rep Kr: 

KO iet OBR, ° wap ſulche beneficien tfamen ende int befon: aenghewenden viht De onie (om welche tt % en 
EMD At Nt KADES, det / nu ghelijck alg dan : ende dangbeljck | treffen fp afghefonden aren) op ben 27° ppt. —8 

KHE U Rae nu/ bier met uptdzuchelhck verfeggen ernde Decemb. binnen Bzunſ wiek befloten tuf: 2 leren 

HAR 2 ODE GERO begeven / om De ſelve noch in och bupten ſchen De Geunieerde Medereland:fche Pro⸗ Viert. 

ik 4 ier sle: vecht hier teghen te gebzupeken / alle bedꝛoch biatien eñ de Oofterfche Dyp-aen-zee Stt⸗ 

JV———— ende argeliſt hier met gantſchelyck uyt ghe⸗ den tot mutuele Defrnfie der handelinghe⸗ 

k Ek, O0 Ak HEE Me | floten ſijnde / erde tot ware ende ſteers dure  commercpen/ enbe traffGequen opde Oo 
EIER 0d, 00E ON tende oorconde ende vaſtichent ban Defen/ | eube Noort zee / ende op de Nivieren datt 

WENT atd EON hebben Wp Merroch Frederich Vlrich dit inne exonererende als namentlich met DE 

| ii ARSAR ES Oet Meli berdzach/ Daer van twee ghelyck lupdende Stedẽ Aoſtock / Staelfunt: Wiſmer / Cripſ⸗ 

[id HEC OAD REN DOEN, teghen elch ander zijn ghemaeckt/ende elche | Walt/ / Maghdenborech Byunf wijck / · Lu⸗ 
J parthe een ter handen gheſtelt is met wijn | nenbozch/ ende Nuclam/ ende op ben elf BEN 
IE He HARE KN EAN vpgen Gant onderghefchzeben/tii anfe Doy: | Tanuarij met Hamborch binnen hamboꝛch 
IE ME 0 0e fietjche Segel; ghelytk oock wp Borger: Item den 18. lannuarij binnen Bremen MEE * 
AIT REN OR, meefterg/ Raet ende Gemeente tot Brunſ⸗ | De Stadt Beemen. Mae datde obghemeitt | ie 
HE TK OER wijck onſes Stadts ſeghtl aenden felven | Ghetommitteerde Dit alieg ſeer bequawe⸗ | 
IBAN teh hebben hangen laten/Datum tor Stever: | lick verricht hadden / foo (Hr fp op Den riJ° | 
4 Cheer heN Deg. | borgh op Thome Apoftoli dach / die was de lIanuarij 1616, ban Bremen nae Hederlant 
J 21. dach deg umxarg Decembris, int Jaer verreypſt / ende in wepnich vagen vooz ſpoe⸗ 
HE be le MN | na/Chriftionfeg lieNen Gerven ende Salich⸗ delick aldaer aengelandt, 
Di Hel. a akkers gljeboogzter sen dupfent fest hondert | Dan het vol-trechen/ verſegelen / be⸗eedi⸗ 
Is Oe yfthien. Nie ghen / ede onderfchijben defes verdrachs 
AN deb 8 | fat in het vaeff-bolghende Boeck bzeedet zr 
J—— Des Sondyechs den 24. Decembris, nae gheſprken waozden. 
Kit GRENEN: Dre te booze ben 15. hujus De ghevanghene 2 ori 
EN, eeN 4 Grase Hans Georgh van Salmg met roo. | Enzo. Decembris deſts jaers (OW jn) ht 
J— Peerden van Woiffen-buttel wag gehaelt / Ber groote fchzicBelijchke ffogm win? crd Bar: 
Dis he ee ne deeftmen inder Stadt iu alle Rercken Bod Den met hoogte fpzinck-bloedet! gn Heu 
[Eb EN opentlijck woog Defe beede-befluptinghe ge gewmeeft/bie op ver ſche pdene plaet· el 

J As danckt / ende op Den Middach bp beurten | feu groote fchade Gebben ghedaen. Hert WS’ ze als 

ME 05 OR atle Clochen inder Stadt ghelupdet / oock | ter heeft te Hamborch ende Bremen twee DA’ Nie 

dte De A EN alle g2of ghefchut op het Bal-Werck drie⸗ ghen lanck deur de gantfche Stadt op DE Ker 

bt ok AEN EEEN mael afghefchoten. In Chꝛiſt feeſt / hebben ffratengbeftaen/ doende gzaote ſchade ati! 
LR — J Daer op h.F. G. Gheſanten van die Eer⸗ | de goederen der Toop-lieden / in keiders eũ 
dt BREE bare banfe-Steden / ooch genen Eerent- | pach-hupfenliggende. Daer zijn vele ſche⸗ 
beften Kaedt der Stadt Bzunſ wich tot | pen op der Zee vergaen / ooch zijn De DIL 
NEON Geert nae Wolffen buttel ghenadich laten | ken op verſcheyden plactfen dec gebren 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
sy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Images reproduced by courte 


444 B 20 




























Onder de regeeringe van Coninck Philips de derde, 


Aj rs. In het Landt te Holfteyn ende Ditmarfen 


— ſnHnder Wel veertien Dorpen met Get Watet | „vefenen Voormomber ende Ad- 
werloopen / (oa datter Beel menfchen/ oock 


— * — 
ſeer uele hobrn vbeeſten / ende andere bets miniſtrateur der Geur Forftel. Pals 
Deoncken (gu. Bp Get Eplaudt Tercera us | ones ghenadighft geliefden Heeren 

| Det twee Spaenſche Caracquen / wt Indien | Vaders, Hooch-loflijcker gedachte- 
| Comende / cude feer rjjchelich gheladen (ue niffe, iste kennen ghegheven ; vvy 


| de / in ſtucken qheftaoten ende vergaen. De — 
| —“ Hollandt ende Baere nar | forch-vuldelijck hebben overgeleyt, 


bupgen hebben oock door deſe flopmen 8200? hoe vvy,van vvege het Vorfteadom 


te ſchade gheleden gen ſchepen / goet / beeſften 
en biicher gn Oor deden Goch beie | Nieuborch , midefgaders allen daer 


menfchen enbe deeſten verdzonchen. Daer zen clevenden rechten ende ghe- 








sj fn ooch eent ke elve 
ch eenighe ſchepen wt Spacugiento⸗ peden. invoegen,tſelve door 

gr Wende, geladen met fupcker, fygtu vof: | rechtiche 4 vd * 
df nen / ende anderen vafkcn-coft / oeck met voorgheroerden, eyaer OOUHIJCKEN 
9— boom wolle / ende andere waren / tamſterdã afgauck, is vry gheyvorden, ende foo 
wl xr, boog be palen aen ſtucken gheſtooten. vvel na Godlijcke ende natuerlijcke, 
fj + 
Kl R E Coninck van Hiſpanien heeft in als vvereltlijcke befchrevene Leen 
J De door —— — ende andere Rechten, op ons 18 ghe- 

Den ie, De Stadt La Nache in Barbarhẽe B—— SRE a 

lers in gheveghen: berflaende ende Hers | vallen niet alleẽ fchuldich zijn, voor 


jagende veel Modren die Defe Stadt tegens eerſt den Almoghenden Godt, ende 
hem foctsten te ſtercken ende te gouden. Wier | daer na de Hooge naeſt hem geſtelde 


Booz ig de Coninck van Hiſpanien ban Bet k Á 
Behar: om ber belegen Meeſter ghe⸗ Overheyt, alle behoorlijcke —— 
worden / daer mt groote Eontribupten trec⸗ ſaemheyt ende ontfich te bev vijfen 4 


Kende / midtigade: g anders Comaditepten/ ko nden 
want betig en stadt aeuot ee ftrechen: | Maerhouden oock ons vernont en: 
De, ende mel gbrleaBen om beel fchepente voor ons felven, te denc Ê 
tduiperente bergfen/ende wt enintedaten | achten op mogelijcke ende prijfe- 
Ln, eblen. lijcke middelen ende vveghen, hoe 


— Olfgangh Wilhelm Phalſ⸗dat voortaen die van Godt ende 

| Ô / 3334 Erea ne „oe | rechte ons — Landẽ * e 

aepfch-veli aen⸗ — antinge, onder- 

* hebbende / heeft tot Lu) de —— ke Er he van 

bevoorderinghe der felfderinfjnen Lande houdinghe, ende verbe g 

—* vlt ende neerſticheypt cis ief goede beftardighe Politye ende or- 
Belek ſulckes id blekende War het hiet na nee ) alfvo geleert vvorden,daer 

sh} _Bolgende Placcaet. deninge ) alſoo ge! ; 








zij helm, Palfgrave by den —— 
5 A) Rijn,in Beyerẽ, Gulick, | Maer oock met ende beneften der 
E\ (©) Cleveende Berch Her- elven nabuyren, te beter leven ende 
„© © toch,&c. onfeghenade | profpereren mogen. Ende hoe wel 
Snn6rs ende alle oet, VVy en connen V.L, | dit een ſeer ghevvichtich vverck IS, 
Niet lacé onaengedient, dat onlancx, |endeniet vvel mogelij ck, dat sn rn 
als ons, het overlijdé des Deurluch. | ende eenen yegelijcken —F een mat 
tigë Forften ende HeerenPhilipsLu. | fijne behoorlijcke re connen ge- 


geven. 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


duvvigen,Palfgrave by den Rija, ge- 1615. 





* 
—— a he ha 


RT 
— 
> an 


4 
me 


en en 


Zaad et — —— 
Waan — —— — 
ED ane er gn GJ ern 
— 
as - ne 
r_ä eh ne 


—— 
* — 






























Early European Books, Copyright © 2011 ProQvest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Catholijcke Schoolen ende School- 
meefters, Proceflien ende Cruyfgan- 


Leere, ende het Luyden, ende vvat 
dierghelijcken aen de oude Cathol. 
Rom- 


KOE ie HERDER 
1 deerne Nederlantfche Hiftorie Het fefendertichfte Boeck. 6 
KH 0 Ee 1615. gheven vvorden , ghelijck dan onf | gen „ende foo het by de Catholijcke if dé 
tl kt Bd mm vvijlen ghenadichfter Heer Vader | meer cen gebruyck is , haere devotie 
il | jh 5999 vele Iacren heeft laten arbeyden, | endeaendacht opentlick binne ende 
ik Ki 9 ofteen doergaende politije ordenin- buyten Landts te doen, ende te vol- 
Eis B 9 ghe ghemaeckt, ende met vruchtin | gen,gelijck oock den vreemdelingen 
Ik fo BN AR dit Vorftendom conde gepubliceert | met Proceflien , Cruys, ende Bede- 
\ dl 9 bt e 9— vvorden, ſulcx vvy oock voor onsde | vaerten,harë aendacht‚in ende doof 
1 * ik 9— | fclve poinéten na geleghentheyt des | ons Vorftendomende Lant te doen, 
8 9 — tijts, voor ‘tmeerendeel op veerder | ende te volbrenghen, vryſtaen ende 
EKD UND WET nadencken endedeclaratie, ofte ver- | onbenomen zijn. Overmidts vvy 
4 if eit Bien claringc moet ſtaẽ laten. Nochtans | oock aen de ander fijde ghelofyveer? 
Ki 05 EEN op dat fulck een ghen:een, nut, ende | dich verftaen , dat fornmige fo fterck 
IE e Eide, ns. ons van Lands Vorftel. Overhevyts, | vvederftaen,dar fy haer met beloften 
4 EIER Oe OTE oock Confcientie vveghen bevolen , ende eeden foo feer teghen malkan- 
bii fid HAR vverck niet na blij ve, o hebben vvy | deren verbinden ende vergaderen „ 
Ì ik (PCM pie — by ons, belanghende naevolghende dat ſich nochd᷑ne noch d'ander tot 
LE. tt EE REEN © poinâen,om de felve in defen Vor- | de Catholijcke Rom. Religie bekec- 
HEN a erheen” ftendomende Landé eerft publicerẽ , ren vvil, ofte als fulckx gefchict is,de 
J— te laten, ghenadighſt, Vorftelijcke | bekeerde voor cen afvallighe ende 
IT ARD ee Vaderlick beflotë,voor ecrſt, devvij- oneerlijck menfche fal ghehouden 
EE A bj IE le bekent is, dat noch cen goct deel | vvorden hier op is ons eernttich be- 
(he de ReRk vande Geeftelickhevt,Ridderfchap, | vel, vvilie, ende meeninghe, dat vvy 
MR OE Burgers,Invvoonders, ende Boeren, | fulcke belofteniffen, ende verbinte- 
| Ii | 94 ed inonfen Vorftendom ende Landen | niffen ‚van rechts vveghen ende in 
HT A ORS zijn,der Room. Catkolijcke Religie | heer {elven crachteloos houde, ende 
it EE OTRA 9 toeghedaen, ofte anderſins daer toe | alfoodit den genen die de ſelve niet 
EE be oh geneycht zijnde,nsaer een lange tijt | onderhouden, niet alleen tot gheen 
Ei it Rd iet f hervvaerts ‚gheen behoorlijcke oef- | oneer ofte firaffe fäl gedije, maer ter 
HEN BO id feninghe hebben ghehadt,ende hacr | contraric fal de ghene, vvelcke den 
IER sd en de, geloove niet hebben bekennen mo- | anderen dient.halven dat minfte 
Í ik hei de | ghen, hebben haeren yver moeten mochten voorvvorpen , feker ende 
ĳ 1 — verborgen houden: Soo (al he: den | gevviſſe gheftraft vvorden: Ghelijck | 
eG felven, ende eenen yeghelijcken van { vvy oock infghelijck ernftelijck vvil- 
J”J nu voortaen vry ſtaen ende onghe- f len „dat voorghemelde ohſe Raden. | 
9 EN EE. vveert zijn , om hem niet alleen tot | Over ende onder Amptluyden,oock | 
ú 40E Se hi den Rom. Cathol. Religie vry ende Provooſten, Landtſaten, Burgemee- 
Cnet iva opentlijck te begheven, ende te be- [fters, Raet, ende ghemeenten, dé 
J PEEN El kennen ‚ dan oock met Miſſe ende { voorthelpinge vande Proceſſiẽ ende 
| pk Predicatie te hooren.Inftellinge van | Bedevaerten,verrichtinge der kinder 









Onder de regceringhe van Coninck Philips de derde, Fol. 163. 


î ie 8 LL 
nf Ús, Rom. Religie cleeft , veel min het | in alle manieren nagegaen, — 1615. Hin 
kek aennemen onfes Cqtholijcken ghe- vvel de beralinghe als anders , inſon- | 





loofs, gheenſius en beletten ofte op 
houden, noch den felven dienthalvé 
eenich leet , ſchimp, ofte {pot int 
minfte aen doen , maer haer met 
vvoorden ende vvercken ongemole- 
fteert ofte onbefvvaert laten. Haer 
alle Chrittelijcke lieve,treuvve,ende 
Vrientfchap, gelijck fy vande Catho- 
lijcke vvederom fullen hebben te 
Vervvachten( die oock daer toe van 
ons hier met vermacnt vvorden)be- 
Vvijfen, fo hief hun allen ende eenen 
yeghelijcken infonderheyt is onſe 
ftraffe ende ongenade te vermijden. 
Maer devvijle ten vierden , foo vvel 
ten aenfien des Gods dienftes , als 
oock derghemeene Policie niet vvel 
moghelijck en is, alle confufie ende 
Onordeniaghen te vermijden, ten fy 
dat een Calender, tot der faecken als 
cen beftandigh richt{noer gebruyckt 
Vvorde, (oock vvijlé onfe Genadich- 


| 


| 


fte Heer Vader Hoochloflijcke ghe- | 


dachteniſſe, evẽ om dit poinét hooch 
Verftandelijck is bedacht ghevveeft, 
Ende hem heeft bemoeyt) foo is te 
Zhelijcke ons bevel ende meeninge, 
dat voortaen ende vä date defer onfer 


Publicatie te rekenende nieuvve ſtijl | 


falalleen onderhoude vvorden,doch 
met beralinge ſal het alfoo gehouden 
Vvorden . dat alle termijnen van be- 
talinghe, in de oude Contraêten, die 
Voor defe publicatie zijn ghemaeckt, 
Ende beftemt,deffelven thien daghen 
later na den vieuvven ftijlte rekenẽ, 
{allen vvorden voldaen, maer in an- 
dere toecomende Obligatien , den 
Gereformeerden nieuvvé Calender 


| 








derheyt de vercondinghe ende hou- 
dinge der feeft ende vierdaghen, daer 
nae ghericht ende inghefmelt fullen 
vvorden. Ende fullen ten vijfften 
hier met de Kercke plegers,Clofters, 
Kerckmeefters , ende Mifdienaers 
eernftlijck vermaent zijn, dat fy ter 
gedachteniffe der Heyliger Meních. 
vvordinghe, Lijden , Sterven onfes 
Heerẽ, ende Salichmakers lefu Chri- 
(ti alle dage s Morgens , s Middaechs 
ende Avonts na ouden Chriftelijcké 
ghebruyck, ghelijck hun dat {al aen- 
gevvefen vvorden luyden. Ende ten 
feften vvillë vvy oock de Lutherfche 
Predicanten ende andere onfe on- 
derdanen hier met genadich hebben 
ghevvaerfchout, dat ſy haer hier na- 
maels vande heete inveétiven ofte 
fchelt vvorden tegẽ hare Catholicke 
ghemeens-luyden, Nacbuyren, ofte 
oock teghen ons felven, maer infon- 
derheyt vande onbevvijflijcke be- 
fchuldinghen , daer met fy de Kom. 
Catholijcke t'onrecht mede befvva- 
ren, ſo vvel in fchrijven.als prediken 
ende ommeganck,gantfchelijck ſullẽ 
onthouden : ghelijck vvy oock de 
Catholijcke hiermet tot behoorlicke 
befchevdentheyt vermanen. V Vant 
indien het contrarie bové vermoede 
mocht ghefchieden , fal teghen de 
overtreders een cernftighe ſtraffe 
voorghenomen vvorden. Ende oft 
fehoon tot noch toe tnde houvve- 
lijcx faken ende inde rechté verbodë 
verhijlickinghen is ghedifpenfeert 
gevvorden, ſoo vvillen vvy nochtans 


hier mettten fevenden,een yegelijck 
S ij vvacr- 


0000 













































Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 








mir FEL ge A 
in HEDEN 
Peis' k y 
—8 rg 
RA 0d id 

in ', 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQvest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


444 B 20 





Nederlan:fche Hiftorie 


1615, vvaerfchouvven , dat {y voortaen 


voorfichtich handelë , ende haer niet 
meer op onfe difpenfatie en verlaten, 
maer haer van diergelijcke verboden 
houvvelijcken gantfch onthouden, 
ende daer door de ftraffe ontvlieden: 
Eyntelijck is oock onfe meeninghe 
ende bevel, dat tot voorcominge van 
ergernifle ende quaden , ende op dat 
de vifch-handelers ende viffchers , 
ten aenfien vande brenginghe ende 
vercoopinghe der viffchen,haer daer 
nae hebben te reguleren ende richté, 
dat op de Vrydagen ende Saterdagen 
als opandere daghen, vvanner den 
Catholijcké onthoudinge vant vlees 
is gheboden, gheen vleefch by open- 
bare Gaftboden , ofte in VVeerts 
ende Gafthuyfen {al gefpijft vvorde. 
Ende hier op voorfien vvy ons ge. 
aadichft, ende vvillen eernftelijck, 
dat defe voorghefettede alle ( daer in 
fich met reghtende reden geen men. 
fche behoort tebefyvarcen ) in toeco- 
mende tijden, ghehoorfaemlijck be 
leeft vvorden , ende daer door ons; 
als vä Godt voor geftelde Overheyt, 
fchuldighe refpeSkgehoorfaemheyt, 


Í 
| 


— mn 


— 


Het ſeſſendertichſte Boeck. 
ende volgh ſal vvorden gedaen, ende 
ghelijck vvy hebben genadichſt ge- 
vvilt.dit, aende gehoorfaemde famt 
ende int befonder met Landtí-Vot- 
ftelijcke Genaden te verfchulden, fo 
fullen ter contrarie de tegenftaende, 
vä vvegen hare ongehoorfaemheyt, 
behoorlijcke ftraffe hebben te voor- 
vvachten. Alfoo ghegheven ende 
ghefchiet tot Nieuburch aen de Do. 
nau,onder onfen hier voor gedructẽ 
Cancelije ſegel.dẽ 24.dach Decemb. 


_Nieuvven ftijl, Anno 1615. 


Neenighe Tanden heeft het dit Tatt 
feet nele qhefneeut / iaſonderheyt den 
tWintichften lanuarij. 


Bls declMa Ianl nIVe ftagnant arVareferta. 


Doch De faeeu is alienchf kens gheſmol⸗ 
ten/alfo dat De Rivieren hier te Lande uiet 
alte hoogh opgbheloopen en fu. We Kentt 
deſes jaerg ig cont ende fup? gheweeft „Wiet 
op ig ghevolcht eenen dꝛooghen ſower / ende 
ſeer heet / fa Dat De clep-lamden wan dzooch⸗ 
te fpleten ende vreten / ende de vruchten des 
beldeg berbzanden. Ben Herf maf wep? 
nich bjuchten op Get Belt end: Boomen: 
Gock Wwepuich Wing / maer goet ende Heli’ 
caet / foo in Bꝛanckryck / alg in Hoogh⸗ 
Vuptfch-HLandt. 


Eynde des xxxvj. Boecks der Neder-Landefche,ende anderer 
Landen ghefchiedeniffen des laers. 1615. 


TETN V— —— — 























1615 6. 
E 


xl | 


J 
— 

gene 
ett 


Ee s 
me en 
a —— 


































— em — 


Fol.164. 900 


it derde. 
Onder de rcgeeringe van Coninck Philipsde derde Be 


it he. Het xxx v rr, Boeck 


0 
Nae, — — EL | 
DER NE man LANDEN 0) INR 


ghefchiedéniffen des laert M. DC. XVL. ', 







ictie nae —IJ 
1 î ij | hens ende De ghewoonljeke benedie u 4 
— —— —— Pontificiaels gefchiet (En KE 
Nm za GC, ig op Paoyghtdane pefe wooden; Vr hanc electam in Cho- ä 
* 3 coftelicke toeren, Coronandam benedicere digneris. * —5— HEN 
—6 he ghe / De oom rus , Te Rogamus. Dat ig ; Dat gp hes —0 
dt. 3 Kepfercinne Ante: | gercozenspoderot een Contnginne nn Be Hg 
— * iot Boheẽſche Co | ron: al mozden/ geweerdicht teſegenen 


Re ninginne op peag Daer op antwoort het Choor: vvy bidden 


iere gecroõ: : ifchop geſpro⸗ á } | 

NT eren ie been oe piere eug anc a” di | 

OE cer bifehop.mitf | he: Gre, Dat ig: Áo EN 

4 Gaberg de Pgelaten / —— hops nd runmige Goot ef ne bienft-matchf KN 
nb, — _hoebenop/ met de gantſche Clexiſhe⸗ hf nna/Ece. Mier na ffont De — —9— 

Kercke vaut ſlodt Haer bgeven. Dn ek ende werdt van berde — * Bip nt KEIN 
ſerlycke Maj. ig inde verciertſele met de pentot Garen ſtoel ghelepdet / erdes 


— — biſſchop Wink 
gebit als € ist B p ——— nepfe⸗ | DEL gekuiclt wag/Ù: gonft —— Uk 
— In VV de € pelte gegaan, cit be ile, wieger pen De bepde Biſſchop⸗ HE 
beeft haer tot be Crooningbe berepr/cnder de Pankatane weber rat ber Naer Op EE O8 
tuffeben beeft de Eerst bifichop De CED | eren Googeren trap, — beelen De Kat | 

aer ghefa!ft: a HAAN 
Wachrer/ ende fommigs oude Blaue —— —— — Dors Eg 
oflraer tuffchen | ne banden icaer / ende gaf Dit beb 


merlinch/ Die DE HN 
| fen Landt-Camerlinc jefe de Conin Kg 

twee Biſſchoppen/ te weten den Heere Cle⸗ ee overrepchte dieſe Hi 
fl Bifepep te Dien, embe di Biffchop ban | Ser Eese peer —— beft 
. jn n 9 
ghedragen de Boombeemfehe Craone/ DEN woegden : Acre abt de Crgone der Cor Li 
—— Bie nbebdie Clenos | ti=,Datië: eg li 

Appel / end: ven Schepter / £ chljcher weerdithep 


ee 
„ 8 4 
hade Aer EE ih 


…. 


pe Coningisne alſo 

— fwlamus uc hanc confortem | cragde, vorh, —— Schepter ende | 90 
noftram nobis à Deo conjunêtam ;benedicgre, goe ide bant houdende / tot haren ſtoel — 
& Corona regali decorare digneris, ad laudem s ee —* opiffeboppen ohebaa cht. Ende 9 | 
Eerifbiſſchop tot Haer gefpzoken 2 Kn 

| 


nr 


De Bene 
Í eeren dat ghy deſe eeft s verî br à Deo delegatum · Kh 
— lim ader Ean Bodt toegeboecht/ | Sta bi —5*— zeke hondt De plaetſe DIE | 
abeweerdicht te feghemen/ ende met be EO: |” za v be 
ninchlijcke croone te vercieren / tot Acffen |D. et Wagt / er 
Gere onfeg Satichmaerhers lela Chr íg :@ Godt Wploben bp/ geor. n/ Hi 
Oaernaginck hate Raj, na baren throon ende de Miſſe ghedaen Was / (00 is de Co | 94 
KN 


manden en 
erneer 


erdertfhereoghe Care — ik — * ninginne tot DÉ Offer/ 


bet Al⸗ ſchotel gbelepdet / enze heeft daer na met DE 


dere plaetf: op de vechter Da | f 
ke Maj. ghecommuniceert. P 
vljche M Sr * 


Altaer. Ananne hecft boo 
gar Kadet /aer op ig be Letamet gheſon⸗ Kepfe 


ERI 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuvest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 





Hehehe Nederlant{che Hiftorie 





a ingenomen, Wifoenen/ onder Get belept ban Capitepn 
Berman Kreyinck, het bupg ende het Stee 
Deken Lichtenvoorde „bp Gzol gheiegen/lae 
heee ten berennen / ende Gebben het Datelick in- 
—J26 ghecreghen / latende Daer mt trecken De 
— Houe· veren / oſte Muuſterſche Garnifoen⸗ 
houders / met Gare meubelen ende bagga⸗ 
gpe/fonder eenighen hinder ofte ſchade Dit 


— 
—2 


EW 


* 
denn — — — —ñ—— — — ——— he 
Ee ou hd as Ee 
: 
— 
* 
* 
— 
4 


J if Stedeken / met de Beerlichbeptende jurifs 

(ABEND. Dictje Daer bau Dependerende/ ig bp feiten: 

Ie ARE MEOT feutit ende oozbeel bau Canceler cũ Maden 

HA) ROER a beg Forſtendoms Geldze ende der Graef: 

RR Ie fchap Zutp en / ten oherſtaen ende aen we⸗ 

ik 4 AS ie fen ban eenighe ghecommisteerde Haeùtfs 
J 


ar vropean Books, Copyright © 2011 ProQvest LLC 
mages reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
0) 


1616, Bat alte Kerckelhcke Seremonten/ eude de Weeren wi 
Crooninge Wag ghedaen : ig be Kepfer on: 
Der De Croom(gelepoet fijnde van fijne Deer 
ren / Kaden / Camerlinghen / Officieren ) afs 
EL PROD beed A ghetreden. Booz aen gingen beg Heeren / 
UN: 0 EEDE ek Grave ban Furſtenborgh twee Bonen. 


Wi Ä mit bid ®e Deer Brave Wilpelm/ Kijer Hofraets 
KA Pl Ki HED Viceprefident drotch Den Scepter / cit Deere 
KA OR Wibig harer Haf. Camerlinck/ den Ap⸗ 
B MAIN OOR peis De Heere bau Lunborch / Ajcx KPofcact 
ERROL Ie droech dat Ruſſen ten Driefe/; Weer Sigif- 

BEN BEN: ten Wundt ban Toſenſteyn Overfte Hof Ma⸗ 
| 9 Kolt reſchalck / Dat bloatef Weert, ende be Baz 
|E HI € apr TN beemfche Meeren Tandt ſtanden volghden 

EE Ze Anda Daer na / ende baer op datelhck die Nepſe⸗ 

DE ME Peet inne met de Croone/ Den Scepter, ende 

KMR de Appel (n bepbe handen houdende, met Get 

HEK BELONEN Bohcemſche Drouwen-tinmer, eerſtelck 
BHE knagen inde Lant-taffeld Camer; daer hare Waj. 

BABEL bat habit heeft afghelept / ende een mantel 

ARE 0 00 _ om gheuomen/ ende ſyn de brieven tot deſe 

ERE diie eon Crouingeghemaeckt enBe bevefticht/ vaer 

Li À ak ‚ — in gelecht / eude Daer na inde Landt camer / 

KME rt BRR SAE MEEN daer 13, taeffclen warento:berept/ ig Die 

J— Koniucklücke Maeltjt in vreuchden ende 
HE Brod met ftateltjcke Mupſck ghedaen/ ghedup⸗ 

Jo——— vende ban een tot bier uren / hierentſſchen 

LIEN ge —* — gꝛoote Baten met Wijn prs ghe⸗ 

| IE J— an ij Des volgenden daechs ig een Camploop 

J—— ghehouden / ende ftatelgche optochten/ende 
Bt Eon fchoone Adelhcke Aidder· ſpelen. 

EIN He MEAN at Wet Jaet-tal bande Croouinge ig inden 
DEE: 05 NA EK 9 bolgenden diſticho begzepen : 

EL ORDE 
ii A ie J nr geen prage ColLata boheMICa 
3 9 at be AN 6) * 

Ii le en Cæſareæ, Ve Tan] qV Inta ble orbe nitet, 

AE be ie Mae Lichtibongs De Staten Benerael Gebben op den tien» 

DU Dd AAN: bebpter den dach Tanuarij met eenighe Baendelen 
J— Engthboie Soldaten wt Zutphen ende de naefte gar: 












































Het fevenendertichfte Boeck. 


De reſpective Doven van Mol 
laudt / Zeelandt / Frieflandt; ende Vrrecht / 
Ben Hooch wel gheboozenen Deere / Bratt 
Jooſt / Gꝛabe te Kunbozch, ene Bronch 
horſt Sec. toeghekent / na dat fijn GOhenade 
Wel acht-en-Bectich Taren lanck met dE 
Munſterſche daerom, ende om De heerlick⸗ 
hept Bozhelo, foo te Spier alg eiders ghe⸗ 
lept hadde, Den 17.lanuarij hebbe ick binn 
Lichtenvaozde Gobeg meot ghepzedicht! 
ende Den Veerchen-Dlenft gedaen wa de wijft 
bet Gereformeerde Vercken. Fn dit Ste⸗ 
beken hadden etteiijche Jaeren jancks DE 
Munſterſche laten prediken eenen Papt/ 
Boog Get gantſche Lant von: G her vermaett 
voor eenen Cooveraer ende dupbel-banner/ 
Die veel beſoecks ban verre eũ na bp gebabt 
beeft / elck een hem vragende na fijne bets 
lcosene ende onrftoolenegogderen. efen 
Pape op Paeſch · dach deſes Jaers binnen 
Zutphen bp comende / heeft verſocht ende 
begheert / Dat ich hem woude gunftich ſyu 
ende helpen / dat hp alg Paſtoo⸗ binnen 
Zichten voorde foude moghen blijven. Alé 
ick hem ſephe / datmen perfoonen Ban ſulckẽ 
naem ende faem als hp was/in de Gereſor⸗ 
meerde Kercken voo? gheen lidtmaten DEL 
Kercke / ich ghef wyge alg Peedicanten oft 
Leeraers conde kennen ofte aennemens So 
beeft bo aap/ ua berfchepdene woorden endt 
weder woorden aldug gheant woozt / Do- 
mine Paftor, Ick belkenne eandelick Dat ick 
tenen Coobenaer gheweeſt ben ia eenen 
grou welcken Toobenaet/ namelick alg ich 
Miſſe ghedaen hebbe / beranderende het 
auweljen ofte oblpe in Bet lichaem Hels 
Cheiſti / dat ig een ozcuwelicke ehooverdt! 
bie ich menichmael hebbe ghedaen/maer Dit St ha 
ig mp vau herteuleet / ich enhrbbeoockn Fitr 
in bete jaren gheen Miſſe ghedaen / ick (al hete 
oock geern nataren het belefen/feghenen/ et * 
mepſteren ban menſchen en beeften/ ende 
het aenwyyſen Der verloozener goederen / el 
ich Wil mp Fefopmer ? laten, Aldus mepude 
deſen Pap: fijn bup'ichepdt af te waſſchen / 
ende tot het hb plige Predick· aint te gevaBil. 75, pd 
Maer ick hebbe hem gheandt woort / 38 noeg, 
Waert ghy fau gheleert nde ervaren in De MP 
H.. Schrift / alg een van al be ghefchichtt —* 
Leeraers die ouder ons vu ſon ofte opt Ziko” 
gheweeſt fijn / foo foude het nochtang alte minis 
fchandelrug ende onbeteurelijch fyn / u tot —* 
bet Predichk· amt inde Gerefozmeerde Here C° w 
toe iclatrn. | bor 
Den 22.Pebruarij ig he Colonel Biebel pas 
ban Dorth / wt benel der Haoch HP. Geeren in 
Generait 


— 


stir 










Sb) ús 


* 


J ha 
gE 
lg fes 


Onderde regeeringhe van Philips de derde. 
Se Generale Staten / ende fjuer Princ. Excel, 


met negen Banen Trupteten/ ende dertien 
Compaguien Woet-bolcr/ ghetcochen na 
Borkelo ( welcke Stat met feven Dorpen 
Daer ouder gehoorende. Den Nunſterſchẽ 
Alg Lichten-Boorde / was afghekent/ ende 


ben Welgeboozenen Gzabe / Grave Hooft 
ban Branchtyopft/toegeheert. De Bozuers/ 
fDnde den Gzave alg haren Ghenacighen 


de Goedertieren Deere gants gheveveht 
ende wel toeghedaen/ hebben het Erijchf- 
Balck vzp-itichtick laten binnen comen eñ 
alle huipe tot belegering: dis Caſteels gie 
Dac. Hae datter achthien ſchueten met 
anon opathefcheten Waren / hebben De 
Munſterſche haue Veeren / onder het ghe⸗ 
biet vanden D;oft ſtaende / grappoincteert / 
Ende finder met Moer gheweere ende bag⸗ 
Bagpe oanbeſchadicht wtghetrocken op DEN 
25. Februarij. ®edieifoen daechs ig de Cor 
lonel Dorren wet of meeſterdeel deg crchf- 


1 
Î 


| 
| 


| 
| 
















gheſtorven. Deſen ſtrenghen Doeft beeft 1616, 
een Matut lanck ghebupgt/alle daghe ende 
alte nachte een gangh pg vziefende. 


En s.Februarij, na de noene te Baie srevericg 
uren / zyn H. Jr. G. de Deurluchs irish 
rige Wooch-gheboozen Forſt ende dnf 
ipeere Weer Fredrick Birick Her⸗ woozt vinnen 
toghe tot Brunſ wijck eñ Tunenborch / dec · Byn wijck 
om ghehuldet te worden / inde Wallevef- SPUL 
Heeffche Poozte tot Brunſwyck aante ss, 
Porftelijch ende Prachtich inghetrocken. 
Poor aen hebben B. F.G. Pooznacmfte 
Officierg/ daer na fommige Cromperters 
gereden/ op welche Be Edellupden/Daer toe 
verſchreven zijnde, zijn ghevoicht / daer na 
wederomme eenighe Crompetterg ende 
Heeraulten: Poorts WP. Fr. B. Hof· Jonckt⸗ 
ren / ende H.F. G. ſelven alleen / daer na 
zyn ghevolcht / der ſelver Deer Beotder / 
Hertoch Rudolff / ghecooꝛen Biſſchop des 





boler becteehen/ ach na (Hu Garnifoen/ Stichts Walber-ffadt, Dertoch tot Bꝛunſ⸗ 


tende aldaer eenich welch in beſettinghe. 
Aer en ig ghedupeende deſe belegeringhe 
boor dit Hups maer venen vander Staten 
oldaten aoot ghebleven / Die hezu ſelven fe 
loot gaf / comende ſtaen dichte onder De 
Omspe opde piaetfe Des Cafteelg / niet 
willende te rugghe gaen op Get bevel ende 
Waerfchouwinge nes Garnifoenst. Daer 
is ooch eenen aen De querfupze gheſtorven/ 
Ende De Kuptenant Ban Capiteyn Louter: 
Ach ig inder mout ghefchoten / dach niet 
gheſtorven. Dane belegnerde cn iſſer nies 
Want doodt ghebleven. Ich Gebr den 25. 
rebruatij binen De Stadt Godes woordt 
Bhepzedickt. 


P den 17.lanuarij heeft het teghen 

ben avond: begonnen hart te vrie⸗ 

fen / alſoo Darmen des anderen 

daechs fmorgheng ober het Ps 
Úep / daer Het te vooren heel fachte weder 
Wag ghemeeft. Den Tja, Jan / Iſſel, 
ENDE andere Fivicren ſyn ſtracx toegevro⸗ 
ſen jade Zupder Zee tuſſchen Poltandt eñ 
elDer-landt / alg oock tot boo? Campen 
tn Swollesende de Meern in Hollandt: fu 
WtWMee ofte dppe dagen gaen ſigghen / foo 
hardt bebziefender batmeuder met wegend 
EN peerden / oock met gheladene ſleden / beeft 
vergebaren. Waer fiju hier en daer men⸗ 
en en beeften vande coude doot gebleben/ 
Dock eenighe fchepenop het water ban het 
Pe fubptelick fo-omcingelt ghe worden / date 
ter bele menfchen ban honger / en coude fyn 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


444 B 20 





wijck ende Tunenborch / Beer lulius Hende- 
rick , Hertoch io: Saſſen / Engheren / ende 
Weſtphalẽ / geljt doc Grarff Hang Georgh 
van gans felt/ te Peerde: Ja welche haer 
FG. Gemael/ gebaoren npt be Ceurforſt. 
Stamme Beandenborgh / daer op B. Foꝛſt. 
G.Dufter Vjouwe Hiedwich Herteginne 
tot Brunſwyck tũ Lunenbezch / des hsoch 
wei geboorenen Beeren Ereff-Cafimir va 
Peffeuwen Gemelinne / ende andere Edele 
vrouwé eit Camer·maechden zin gevolcht. 
ga defe zyu De repſige Dienaers eñ eenfpar 
nigers getvochen. Ondertuſſchen bat nu H. 
F.G.haren intocht dede / front De gantſche 
Borgerhe met haer rufiinge eñ geweer fect 
wel gbeftoffeert in goede ordeninge / bendt 
boorſchreven Poorte tot arn H. P.G. Het: 
berge / Wijlen Hendrick Statij Caleni Hups 
bp S.· Martens Rercke / cp bepde fjden 
vande ſtraten: Synde nu B. F.G. ia hate 
Herberge / is al het geſchut vontom De ſtadt / 
ghelyck ooch het groot ſtuck gheſchuts de 
Vuyle Mets gheheeten / met eenen kuegel van 
7. Centeners / ende fommige ponden / afghe⸗ 

oten / ghelyck ooch terſtont de aengeno⸗ 
mene Aipterhe der Stadt met haer Coruet 
ende volle ruſtinghe / vorrts De Borgers in 
goede ordeninge met vlieghende Vaendels / 
19. int ghetal: Ootk der Stadt Capitepu 
met zjn Soldaten ende Daendel / voorbp 
W.F... Verberge zn ghetrochen/ende DE 
Schutten Deen na Den anderen boo2bp DE 
Derberge gecomen zynde heeft bet eene ge⸗ 
lidt ma Het ander ghefchaten. — 


Fol.165. 





Ki 
ik Mm 4 
Ii II 


— cl | 


ij } 
ii ï 
| 4 
9 4 
IE * 
EN 8 
hi Ne 





























ef 
—⸗ ⸗ 






































% 


— ed 


he eh 


— 
— — en 


— 


— — — 
etn ar arr — 
Eeen 

ms 


— 
Een 


* 
— ⸗ 
— — 


tat ok 


e- 


Ke 
— ma — — — * 
— — Per —— — — — —— — — 


A 






— — ——— er 


— — — 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQvest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


* 
LOTS. 


Renn 


Nederlantfeche Hiſtorie 


BDeuſelvẽ avant ziju h. F. G. vande Ge 
deputeerde des Haers onderdanich ontfan⸗ 
gẽ / eñ met ſomnuge Amen wiyns haver/ eñ 
auders bereert/gelijch ooc hetEerweerdige 
Pꝛedicanten / eñ De 14, Gilden eũ Amptð / B. 
F. G.onderdaenichtyck hebbẽ ontfangẽ chi 
vereert: Gn gelhche manieren is oock H. F. 
G. Gymact/vãde Gedeputeerde des Racis 
onderbanighlhck ontfangen ende Bereerdt, 

Den 6,Februarij ſmorgens/is (pie F.D. 


met voorghedachte Forſtelhcke perſoonen / 


ende ghelepdinge Der Baoruaeniſte Naden/ 
Officieren / ende andere upt den Adel / na de 
Kercketen Broederen ghereden / het Forſtl. 
VPrꝛouwẽ · Cimmer ig op wagens gevolcht / 
gelijck ooch den Raet. Daer heeft de Su⸗ 
peringendengder Stadt een Heerlycke pre⸗ 


dicatie gedaen / ende ig Daer na een lieflijche 


Muſðche ghehooꝛt. Na gedane Pzeditatie 
is h.F.G. en Boochgrdachte Forſtel. pere 
foonen ende Pesuwe Timmer en Edeldem 
he dert ouder Stadts Agetheyts ghegacn. 

Na dat nu ſyne F. G. aldaer langer alg 


een ure hadde gewachtet / heeft fp ber hadt - 


grooten ende clepnen Huldebrief onder haer 
F.B. handt ende ſeghel bert Faet gege ben, 
ende heeft alfooder Stadt vyp rudegerech. 
ticheden bebefticht / Dact op Den Aaedt H. 
F5. Heeft oheuldet/De feitze meveromme 
aenſienljck bereerende/ ende alle De fe tydt 
zp be Burgerg op d'oude Stadt-merckt/ 
baet fp bp haten eedt ende plicht gheroepen 
waren / vergadert ende bp een geweeſt. Na 
Bat Dit werck was vol epudicht / zijn H. 
J.B. met haren Weer Broeder ende Wer, 
toch tot Saſſen / eade andere Edele perfoo: 


Men opde Lene bande oude Stadt aedt 


hups gbhecomen/ ende heeft de Deer Bur 
gemeefter Coenracdt Bjept prach; Doctor 
in bende rechten fkaende bn haer J.B. oer 
gantfche WBorgberde (na dat hp Hoer van 
hare ghehoorſame berfchöninge hadde ghe⸗ 
danckt) te kennen ghegeben. Dat hun wel 
bekent mag / hoe Bat Hoor Godes Genedie 
ghen ſeghen / arbept ende moepte Lande 
Hecren onderhandelers afte middelaers/ de 
boergaeude mif verſtanden ende dwaliugẽ 
tuſſchen H.F. G. ende de Stadt / gantſch 
ende al waren bp gheleyt end: verdraghen/ 
gelek ooch ſulck verdzach den 21. Decemb. | 
boltcocken ende bebefticht wag/Wunafchten | 
Dat Pfelve bau odt den Lande ene der | 
Stadt ten beften ende eeuwich bijuen | 
ochte/ ende obermidis deſen dach tot de 
Duldinghe was beſtemt D.F B. ooch nu 





Het fevendertichfte Boeck. 


bꝛrieven hadde obergelevert / ſog hadde Hatt J— 


Foꝛſt. G. een Cerbaer Aaedt nu ghehul⸗ 
dicht / ende het Ware nu Daer toe ghetomen 
Dat be eerijche Borgherde infgheider haet 
| Foꝛſt. G. ben uldingh Ledt dede / die hatt 
| ban den Secretario foude Worden voorgbele, 
ſen / daer fp op tetten fouden. 
NHier op Geeft der Stadt Secrprarius F0? 
han Blemandeu gewoontelyckẽ Huldiũgh 
| eedt afgheleſen / daer na heeft De voorſchre⸗ 
ben Beer Borgemeeſter vermaent / Dat etl! 
pegelijch tmee vingeren opfteken foude / EK 
ep Get BoorGouden banden cedt hem HAL 
fegaben : Twelck ig gheſchiet / dus daa ded 
eedt vande Borgherhe ghewillich ghedaen 
zyade: heeft ) Forſt. Gen, den Kaedt / de 
Pꝛedikantẽ / de Gilde⸗meeſters / ende Bop’ 
lupden te gaſte ghehadt. 
Woenſ Bach den 7. Februarij: Dijn haere 
F. B. mer De voorſtchzenen FPopftelijcht 
perfoonen/nade Stithe Nerckẽ S.Blafij ge⸗ 
reden / Daer heuen ſich Her DBzouwen⸗ im⸗ 
mer oock heeft ghefchickt/ ents daer ig VAN 
haer Forfichhtie Gen. Superintendent tot 
Weiffenbuttelseen Pzedecatie ghedaen / EU 
wederom ef Beeeigeke Mupfyene gehoort. 
Deſen Middach beeft den E. Kracht VAN 
wegen he Staht/ haer Forſtelycke Geta’ 
ae/ Ber ſelver Eorftelyche Brouwen Cim⸗ 
mer / múdtfgad::g alte prghen woordelijke 
Foꝛſttl. ende Edelt gerfaonen/ royelgche 
Meden ende Officieren, ende alle hare Dit 
naerg te gafte ghehade / ende haer Fozſiel⸗ 
G. een ſchoon Peert ghefchonchen. Eude 
deſe bende dagen hebben Gare F. B, ſetr 
brolgel Baer ghetaont endebewefen. 
Donderſdaechs / zijnde ben 8. Februard)s 
een weynich na 12. urin / alg haer F®- 
eerſt het bzaech-mael ofte aenbyten hadde 
ghehouden / zhn fp met al Get Bagftulicht 
ghs felfchap We Be hooghe poozte niet w 
vâ haer F. G. herberge / weder na Wolffel⸗ 
huttel ghetrocken / ende hebbende Borgerẽ 
weber in haer gheweer geſtaen / ende al Dt 
Grof gheſchut der Stadt ig afgeſchoten / tet 
eere ban zine Forſt. Doorlucht. ende DÉ 
felfDen ghefelfchap. | 
Wet ig onmoghelick te ſchryben hoe VEL 
vreemt volcks datter Wt de Henabupidt 
Steden han Lubeck / Beemen / Hamborch 
Maeghdebozch / Selle, / Tunenborch / endé 
andere Steden en Dozpen / om defe Bul? 
Dinge aen te ſien / im der Stadt gecomen WA’ 
ten, Godt de Heere geve Dat Dit een beſten⸗ 
dighe vzede moghe (pin / ten beffen ban ſyne 


Den Raedt de gewoonlijke sepde Bulder | Mortel, Dooꝛluch. ende ber Stadt medt: 
ed 


his 
E 




































































4 Onder de regeeringe van Coninck Phílips de derde, wets hi mjs * 
én he En 12.Februarijop ben avont/ig te Ealbeeufche ende puſpege hem te * de, | | Ĳ | 
— Franeker in gpric{lande fee godt | Frauener — te Worden / bel — | Eik 
gie falichlick inden Weere oniflapen de | hoozenende onders ü/ wt IE | 
—28 fraepe jonghe mannen fn ghecome RE 
Boach Hooch· geleerde ende Wijt beroem⸗ Be peber-Duptfch- Landt / wt | ĳ 
Wb De Yohannes Drufius, ofte Drieffchius, mijnen ——— — Engelandt/ Schotiandt, Dez | li 
Drug, fer liever ende weerden Leer meerſter in Jatch/Switferlandt, ende andere Lans HIN Ei | 


De Hebzeeuſche ſprane. Die met rechte Den | À 
tweeden —— genoemt weſen / ——— | 
ten aenften ner boogtreffeliche geleerthept | Derinade, —30 t. Amno 1500. hebben de dia 4 
ende erbarenthepe inde Webzeeufche / END? Gebben genghe envel Staten Drufio 1 
andere ſpraken / als oock ten aenſien ſynts €... Deere Commentarium te maken HNE 
Gxverdzoteren arbeptg. efen voortreffer opghetecht EEN laetfen De ouden Cefta? ü 
lijcken perfoon ig binnen Wudenaerde in | ODEL de dupſtere plat mnobe deſes f waren IBAN, 
Blaenderen gheboozen. Anno 1550. Den 28. mentg/ hem tot verſoe be pier hondert EN | 
lunij, fijnen Dader Wag Clement vanden arbepts DEE es p ende treffelickt HON | 
Drieffchen, fijn Moeder was Elifabeti Dec- | gulden s Jaers Dit leng REEN Gobt BK | 
kers. Por maer rop. Jaren oude guteig | werck Masten nan Peren Prafeffeut | 
bp wt Plaenderen (nen Dader tn Enge: | De erb defen hooch Be elſche vreucht NRE 
lant naghetrocken / bie derwaerts gelucht | We DIE aethicge Dale ee arven bit gaoate da 
was /om de ware Ghereformeerde Keligie Se Deen Dru noch xxxiij. andere HRE | 
Ee moghen bpwoonen/ende om te ontoluch: | Wert Bt enbe ducken ia⸗ 


| ie oechen gematt 
ten de wzerbetpzannen/ Die doe tec tijt DEEL basf tide 56 rleerber mannen Boeck- 


men ijck ver volchden om de | 1 | 

bebe Oaeeele ie. Tohannis | cameren te binden (Gn: Cr rke petfaonssr —4 
Drieſſchius Kri. Garen out ſjnde is te Cam⸗ fgader na de —“ — Com- ii | 
brigh ( een vaorkreffelich Wcadenpe in Cu⸗ gesonden p —* —— na over aile 9 
gelant)beroepen tat Profeſſeur ber Ebꝛeru· mentar | Eefkacaentg ) alg din | 





ſcher dar vier jaten De Boecken Heg oude 4 
wlj ech be rpatbeeufche cre Sp: oock Commentaria, oft —— — ad | 
riſſche) opentlick ende met gzooten of en beterinagen/bergzorr rror * echen LEN | 
gpucht gbeleecer beeft. Dan * — Nene ger beefden zach aen et cht cap ORN 
Keuben 6 sm te ſtuderen in OE 
——— echten maer * den inlant⸗mende / t ſamen ———— —4 
henerbeh het Landt in roere flelde/ ſoo is ſes mael Den BOU ran Get Frueffche 9 
De wederom na Konden ghetrocken tot fijs | Curiander ret een Drufi) oudtfte —900 
Wen Dader / ende ig daer ghebieven tot de | Kegiment (Die de⸗ ) in fn oewaringhe did | 
Pacificatie van Gert. Ban daer is hp Anno | Dochter gesrout DE bienft ber Serche 
1577. te Hepben in Wpollandt gheroepentot heeft / ende eh sl tb genen. ik! 
be Profcfipe der Eoyeeufche/Chaldeeufche/'| Godes fat oen Bent febent beft voortreffe⸗ in 
vee Spaffche fpzaken. Bier 8 GP feeder | chen ARang obewmeeft fp/ (al ich met wepe 9 
| ief, 
tie verroghende Iperen Staten van | nich woogber ver halen WE eenen bzief/ Den | 
eft-FPaieflandt Anno 1585. hem met Cen * echen i eeraer binnen Franeker / ld | 


ſeer cer: noodicht ende geroe⸗ IE 

neet oefe | An pre anr dE 
en in De ni Academhe / Die fp te Dier | inder ) 0 

tyt binnen —— —— Even ſcheyft : Alſmen hem vraechde hoe Get met IS | 


ke deſer tijt miert de hooch · geleerde Drutius | Gem Was! Dos antwoorde Gp Bip oedich / KE 
dock met groote pgefentatien Han tveffeliek | Dat het feer Woclmet hem — 7* | 
onderhout/ghevoepen tot De felfoe Pzofefie | bat Gp aen ſyn gant(che WES oppert HA | 
Îa Cogelant/maer ho heeft leder fijn pont/ | engheboelde / MaET vat * — DRA ORI KI 
dwelck Godt De Heere Gem ghegeven Gad: gheheeljch vergacu Was. Artop 9 
de / in Nederlaudt / weſende fijn Baderlant | hem leſom Chriſtum den di in 
Willen aenteggfien/Dan in Eughelant/ ende | ende ſpyſe Ber fielen Voorn ed ich, bet fp LIN 
ig alfaa eenen bectich jaren lanch met g200s | ſprack D.Drufiusfcer — | 
ten lof en goem profeſſeur Der Ebzetuſthe / Dat ict lebe ofte ſter * *5*— 






Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 









































— 


—— — — ⸗ * 
———— —————— —— ———— —— — 
* 2 — an — 


— — ——— — —— — — — 


7 
kh —64 * 
— | RE des, HAND etape 


HENDE 
CE, 
je Ai —9 Mk Y 


d ‚4 EIN _ 

| ue etl / 
d RE: : rd 
Er Dii HONDA b 


mm 


Mi, 


9 


ar vropean Books, Copyright © 2011 ProQvest LLC 


es reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


ma 
444 B 20 


1616. 


Nederlanefche Hiftorie 


mijnen eenighen Salichmaker met een ghe⸗ 


loodich herte / ende bekenne ende belde pent 
te ſyn eenen Warten Godt ende menſche / ee⸗ 
wen middelaer tuſſchen Godt eñ de menſchẽ. 
Mp verclaerde Dat ſha conſcientie gheruſt cn 
Welte beden was / eude Dat hp Wet ſyn herz 
se hadde gheſtelt alle vpantſchap ende haet / 
ende Dat Gp niemaunden haetede. Alſſer een 
clepne Waite boog fn doot gheſproken wiers 
van Get Hemelſche Ferufalem : Hoo ſpzack 
Hp met een liſperende femme (oo fachtjeus 
batmen het nau hoogen en conde. Men leeft 
bat de Stadt van Jeruſalem in twee deelẽ 
fg verdeplt ghemeeft/inde opper-fladt ende 
onder-fladbt, Gude opper-ftadt was den 
Berch Apon ende aria, den Beplighen 
Cempel / ende het Coniucklcke Paters. 
Wier Woonde be Stammeder Leviten ofte 
De Paiefterg/ende des Conincx familie. Fn 
Be onder-fladt Woonde het andere bolch/ 
Bwelch Boven tat Gen Tempel op-quam. 
CTerwijle dat dien godtſalighen Man deſe 
propuoften voerde / foo ig hp ſoetgens inden 
Heere ont ſlapen / Dat de ghene Die boog fijn 
bedde ſtonden /niet en merckten dat hp den 
gheeft gaf. Salich ſynſe die aldug in den 
Deere ſiapen / ſmruſten van Geren arbept. 
Acht dagen hier na / namelick op Den twin⸗ 
tichſten Eebruarij, is deſen voerztrefftlicken 
ſeer gheleerden perſoon (die veertich jaren 
lancũ be Hebreeuſche / Chaldeeuſche / ende 
Gꝛeiecxſche ſprake in verſcheydene Vniver⸗ 
fitepten of beagte-fchoolen gheleert had⸗ 
be) begzaben in be g3oote Rercke binnen 
Fraueker / het Lyck rs ge volght vade Pre⸗ 
dicanten ende Rerchenraet / bande Heeren 
Des Magiſtraets / profeſſoren / Studenten / 
ende ſchier ban alle De borghers Der ſtadt / 
hem daer mede De laetſte eere aendoende. 
Made begraffeniſſe des iehaems is at Dit 
gebolch ghegaen na be Heoge-fchool-kercz 
he/ alwaer De Hooch · gheleerde D,loh.Mac- 
covius SS. Thelogie DoCtor & Profellor , ter 
gere des af-gheftogvenen Weeven Fohanuis 
Drufij een feer treffelijcke Oratie ghedaen 
heeft / ende heeft tot des felfden ghedachte⸗ 
niſſe Dem Dit Carmen ,ald tat een gaaf-fehzift 
goegeven? 


Vincere ſi rigidam poſſet Sapientia mortem, 
Vincere fi virtus,vincere fi pietas, 

Vixifles Drufi, pictate coacta fuiffee, 
Et virtute tua paceres parca tibi. 

Sed quia mulla poceft — — virtus, 
Vincere que cunctos ferrea fata manent: 

Lxpleſti mumerum vitæ, terraq; relicta, 


Het fevendertichfte Boeck. 
Carpis coeleftisgaudia Ieruſalem. 


Aft manet in terris rutilans tua fama ſuperſtes, 


Fama tua haud vllo-diminuenda die. 


Daer fijn noch veel andere treffelicke ge⸗ 
leerde mannen, ende jonge Studenten ghe⸗ 
weeſt / die ter eere deſes vooztreffelicktu 
perſoous Tof· diedten / Graf · ſchrifien / ende 
ſchoone rijmen iu het Ebzerus / Giiecx / HDE 
Tathu ghemaeckt hebben / De welche hiet 
te berhalen te lanck foude vallen. Pet ig WP 


ghensech Dat ich aldus in Get cozte hebbe 


arugeroert Get leven, ſerven ende begzatf? 
feniſſe mynes Cerweerdigen Heer-meefter/ 
ende Kandf-mans / ende Bat ick den goet⸗ 
willigen Leſer hebbe laten weten wata 
ſchoone gheleerde wi leggingen ober De Re 
Schaift/ bat deſen voortreffcſicken Leeratt 
aus heeft na-gelaten/ tot onderrichtinge t 
onderwöfinge aller der gener Die in De HEP? 
lige wetenfchag ban Godes woozt ende DE 
W. ſprake begeeren tac te nemer, 


hael gedaen ban de beroerteu die Anno 
1613, binnen Franckfoort fijn ontſtaen 


|E voorighe Boecken hebbe ich BET? 
tuffchen Den Magiſtract / ende De Bor⸗ 


gerhe aldaer. De Veepfer Heeft alg Com’ 


miffarifen na Pranchfoopt / befer fake Hale 
ven / ghefonden Den Errit Biſſchop end? 
Cuer-Dozft ban ents / cudr den Handt’ 
Grave van effen tot Barm· ſtadt / Bit HE 
beel moepte ende fvaarichept defz fake tot 
een verdzach hebben ghebracht. Maer ttl 
heeft niet lange gheduvzt/ of Daer en ip 28 
wederom nieuwe moepte ende onghema 


out ſtaen tuſſchen ben JWagiftraet ende DE 


Borgerde.Nifo dat in Maio 1614. bele Bor 
gerg de Heeren des Magiſtraeis fommig? 
dagen inde Marct-camer Eihefloten ende al 
Ghtbangen Hebben gehouden, De feloe mit 
bare poffulaten ofte af-hepffchingben (09 
beaughſtighende / dat fp Bet Fracthupg ende 
haer amt hebben ghereſigneert ende over⸗ 
gegeven / om meerder perilkel re verhoeden· 
Gude eypndelick ig het daer toe ghetomen / 
bat De Magiſtraet is verandert gewogder/ 
booy deg Reyſers Subdelegaten / ende daer 
ſyn andere iu Det afgaender plac:fe geſtelt⸗ 
atv ober De afghetredene bp ben Hepftt 
clachtich gevallen fpude/foo heeft ſyue Ie 
baie Der mieu-bercogene Maetf-perfoons te 
Vincent Feemilch, Coenraedt Schoppen, €? 
Coenraedt Geerngroot dooꝛ eend Perault 
ben ban ghedaen. Haer alfu Die perſconen 
baer beriepen op der Stadig paivllegie 




















































van Coninck Philips de derde, 


Onder de regeeringhe 
ende ſteunden op He guufte ban men mees | hens De vage aen ggn * | 
(len deel dev Burgeren / Dao en DEENEE | 5 — — Schoppe, — | | 
het ene Ee en mi dee In 

engen eigne aanbad (nee en oale veder 1 
fout, ene foo matdech GOD over: | ande mifbacden / ben (cherpvicter UL En 
bris 1614 in cenegwmijn-tapperd pups beeft — * der rechter hant / 
durve aen-taften ende gevanchelick (ete | ENT —— ft ſoude af Gouwen: * BIEN 
—* * gheernte rechte gefteie hebben ende DAE wins | dn 


milchs lichaem foude wor⸗ id | 

en. Daer na Pat daer nae Ferm: li ERR: | 

fonen doh ars van be Dotacbelte per | ben gleblerendent ve bupete grote di B 
foanen deſer Stadt ghevanchelick gheſtelt ⸗ bien oube goeba ki | 


6) hg, 





Gen worden / ende Dato dik 
4 “Palange pgo | De/af foude ghebr⸗ HN | 
sane rebooi bege ae |geen ON 
incent * * e 
Sec — ii 
MiGpesr ocen groot , OP ben 28 /als oock (ouden ghebannen (jn endeblijven : Dat IN 
ne bims Weſchiet ig / hetft den Magiſtra peen pſeren pinne aen dentoora — 


fi to EN 
Kaa Be epe | (OO geoude gf weben We EN 


„| deverodorieremop be erebe-marcht/baer | miet met ie Dien gabor: Dern hi 
Mij ckecutpe ghefchieden ſoude/ — ee kiek fn onder De ——— 4 | 
a ftemer ggeweerte verfchdnen eau: | en/maer bete boofden Dn op pinnen HE 4 


en. Op de, ſynde 4 onder De ik ik 
Dante aem — — fits acht / die oock ſyn onthaoſt ENDE Ek 
Dlaetfen verordineert / met tapeten bean? oi 
den on —* een de magiſtraet bant nen at F Daer nae ſhnder noch neghen | Han | 
Franckfort foute fitten/Get andere voo? DE debruaget cht / Die met voeden wel bape KAN | 
onber-racben. ende andere Officieren | per —— ende daer nat ghebans Hin 
tede-regierderg Der Stadt : Amhetmud”  P biet Ban Franckfort / Wents 9— 





den wa daeropde berweſene neu wt bet JP 
fouden bns —— inve ter doot ghe | ende Det ed nd 
Bracht worden /vontom met zen fhachet bee | Doch —* —— Kh 
fett. 9Behalven datde Borders acu Be ghebanu ncktelick erhahen / (Gu in des HL) 
Poorten, ende op verfchepdene plaetſen in derunn ng n epe en Wil wan de Merkeid ed! 
De Stadt met haer gheweere opde wacht Keyſers Ncht ODE, t defer Hrepferkics hed amer | 
—— ——— — | —— — wee Gaat Hie 

MAnechten perio! Hek 
Bagmpentupteren ude Doe peegeperges | woefen) nietfpaeken? maer beleden brede A 
ſchut 3 nghebzacht/ei be Stadtfe | Baer LOOF tat beeft bat be (aajt. Ii: 
Poorten toe-sefioten: Niles aldus veroz | Den Boogben enb er aca gerant en beefs/ ht 
Dineert gjmde / foafijn op vier beere · wa⸗ | geen wel ge Et 9 dooꝛ Hi 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


⸗ NB ne, venmne 
— SERRE 
— hi 





























Het fevendertichfte Boeck. 


1 
Hoed· hand wederom beſien / ende den ſelf⸗ róié Ke 
ben VVely gereftitueers ende in ſyn Ganden ⸗ 
ghelebert. 

lan Parijs dooꝛ het aen· ſchouwen ban dE? 
fen ſchaonen feer coftelichen Hoedſ band in 
quaede beroeringhe eude begeerlijchhepdt 
ghecomen fpude/ heeft bp ſich felwen obers 
Dacht Hoe Bat hp daer mepfter ban ſoudt 
cunnen worden. Mp heeft loan de La Vigne 
Adelborſt onder De Guarde ban Prius 
Maurits aen· gheſproocken / ende onder at’ 
dere propooften verhaelt wat eenen ſchoo⸗ 
nen coſtelicken Hoedſ·bant Bat Ian van VVe⸗ 
ly fijn Erce ghepreſenteert hadde / ſeggende / 
Die ſoo een manden beck conde beeecken / 
ende de Juweelen becomen / die ſoude DB 
Heef-Daghe ghenoech hebben, Deſe beyde 
verder in ſulcke Propooſten comende / biſſo⸗ 
ten eyndelick onder haer beyden / indien ſy 
lan van VVely met fijn Juwelen wederowm 
conden crijghen in Tan Parijs caemer / daer tl 
boozen De Gu weelen warten be wmaerdt ghe⸗ 
weeft/Dat fp hen Wouden om· bzenghen / om 
alfoodefen coftelichken Hoed bant te beto⸗ 
men. Sp hebben bier toe defe occafpe WATT 
ghenomen / Dat fijn Erce dien ſelfden dach 
een banquet foude Houden, ende dat fp on⸗ 
der het rumoer ban bet bancquer ende bet 
danfen/ Dit hun boos vooꝛ nemen wouden 
inhet werck ſtellen. Sp ginghen tot lan van 
VVely, ende vzaeghden hem / of Gp t banquet 


— 258060606 Nederlandfche Hiſtorie 


1616. beoog bien dat een ganden Magi'ſtraet / die 
daer was gecamen Ons derecutpe ofte vol⸗ 
ici treckinghe Gefer fententpe bpte woonen/ 
ban ſynen ſtoet op Het ſchavot gheſtort ende 
neder-gheballen ie / eude ig daedelhck doot 
ghebleven. Wepnich daeghen hier aac ifVer 
noch eenen ban Gen nieu-bercoogenen Jaz 
giſtraet / oner De baꝛugghe gaenbe neder · ge⸗ 
ſtoet / ende coꝛts Daer nae gheſtorven. 
de Be Joven Corts hier nae fjnder binnen Franckfort 
worden bin⸗ noch eenighe met gheringher ſtraffen ghe⸗ 
1 aber ſtraft gheworden / ende Daer ig een refor 
Kitab ven boorige watpe tu bele dinghen ghemaeckt. Dock 
—J ſtaet geſteit. ſyn de Joden / die voorde poorten ſtonden 
J tc wachten / nae ghedae ner executye / binnen 
ghelaeten/ende met aurozitept der Overic⸗ 
heyt oock met den trammel-flach ende ghe⸗ 
J leydt ban beel Soldaten in hare ſtraefe eũ 
hupſen beghelepdet ende ghebracht: Ende 
Daer is eenen grootẽ Fer Arent op blick 
gheſchildert / aen de Pooꝛte van der Joden⸗ 
fivaete aengheſlaeghen / daer deſe woorden 
bp ſtonden / Keyſerlicke beſchuttinghe. 
Jer en can ich uiet nalaten te 
verhalen Den ſchrickelickẽ moort / 
Ben welcken loan de Parijs onders 
IEN 4 AN RBE, A Camerlinck banden Doozluchti⸗ 
IIR ROER IE AZ Tamvanwe- geenende Hooch · gheboorenen Dort ende 
hy hegaenin Weert / Maurits Prince van Ozangpen 
Eh Tome daje”. f@abens &c. gheboren te Verſigny in Picaropeusende 
dre ld Hage/aois. Tan de La Vigne; Wdelboyft onder Be Guarde 


Schrickelie 
ken: Mooꝛzrt 
aenden per⸗ 


EM 
—4— 


vanſyn Princ. Exte.begaen hebben. Het ig 
ghebuert / dat Tan van VVely, Fuwelier ende 
Coopman ban Amſterdam / Den 12. Martij 
aen ſyn Exce. ghetoaut hebbende ende vepl⸗ 
biedende eenen ſeer coſtrlicken Hoedſ-bant 
van Diamanten / verſtaen heeft / dat zyn 
Exce met Gem daer van noch ſpzeecken ſou⸗ 
be/ daerom Geeft hp begeert Dat loan Parijs 
efen Hoet · baud bp Gem moude Houden ens 
Be bewaren / om zjn Eece vaer na wederom 
te laeten fien / ſegghende Dat he dien 
wel bertroude / daer de andere Juwelen 
ban fijn Ercebewaert mierden. Wier op 
Dreft Parijsven Boeb-band in fijn bewarin- 
Be ghenomen/ ende hp heeft VVely op fijn 
Laemer ghebracht / hem wjſende een hifte 
daer in hp den felfden faude fluuten / daer 
in nach andere Boedf-banden van fijn Pz. 
Exce laghen. Parijs heeft alſoo deſen Woodf: - 
band be maert totf'anderen Daeths: / ende 
beeft Ben felfden eenigen perfoonen (ieu lacs 
ten, Als nu deg anderen daechs ſon Erco 
wi be Herche guam met de Hooch ghebo/ 
rene Prouwe / De Princeſſe Douwagiere 
ban Ozaugpen/ foo hebben fp bepde deſen 





— — — — — — — —— — — — — 
ö— — — —— — — —— ————— 


bau fijn Exce woude comen ſien· Die ſeydt 


hp conde fn comen / Parijs ſepde/ Ick ſal op U 
paſſen ende fal u ín laeten/ maer en beenght 
u juwelen niet mede / fp mochten yy wt DER 
aef ſack gheſtolen wozden / dweick hp ſeyde 
om VVely alic quaet achter· dencken te be⸗ 
nemen. Boch Ian van VVely en quam niet: 
Soo Dat Dien boofen aen-(lach Hoog Dat: 
mael niet voort ew ginck. DD: fen Parijs NDE 
La Vigne Deben des maeis malcanderen 
nach vafter verfeecheringhe van VVely oft: 


te brenghen / beractftagenbe in vien fp Bert: 


met ſhue juweelen conden boven op het Hof” 
cryghen / Dat fn Gem Haer met era Piſtole 
Doo? hooſt wouden fchieten / on: hens alf9° 


ſtracx de ſpraecke ende alie geroep ende gey 


ruchte te benemen. Indien befz acte biel te 
boen terwijle dat fp Free te Hove was / ſo 
foude Perijs-ftracr nae He fcheute Iwopen OP” 
De Wapan-caemer ban fu Erce/ enðe ſeg⸗ 


ghen-/ Dat hy een Piſtoie gheloſt hadde op 


een vuftinghe, Maer indien ſyn Eyce niet te 
Hove enn was / Dat Ban pe fache beg te mid 


bebenchens Gebben (oude. Tas van VEL 


Jae / dat hp daer wel luft toe hadde / indien 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
mages reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


| 
444 B 20 








Des moygheng te Hove gecomen fjnde/ 
vraechde / of bet miet te paffe en foude comê/ 
Dat bp fijn Ercel. foude cunnen ſprekent Pa- 
rijs aud woorde hem / t'fal beter ce paſſe co⸗ 
Men nae Dea noene/ comt Dansende breught 
Ujuweelen mede, Parijs Geeft tegen d'aen⸗ 
tomfte van VVely de haute venſters van fön 
Camer, om min beften te connen wecden BE’ 
laten, Bp Geeft loan de la Vigne des nae⸗ 
middaechs / nat’ghedaen xercitie ben wa⸗ 
penen / Boen boven comen op De wapen⸗· ca⸗ 
‚ Wet bau (pre Hooch ghemelde Ercel. eude 
bp belafte hem bp der handt te bijven. 127 
van VVely Deg nae-middarchjg ontreut Djtt 
upzen op het hof gecomen ſynde / ginck daer 
alleen wandeien/ Parijs heeft hem gewenckt 
Wide Bruſter Daer De Heliebaerdiers fitte! 
Dat bp foude boven bp Gem comen / hp beeft 
em oBrleptinde Fet-fale/ ende fiende dat 
bn Creel. in (Ha Cabinet was / ende datter 
(de Guarde Robbe maer twee clepue Par 
Bpenen maren/met de caerte ſpelende / ſoo 
tiepbp Vvely binnen te comen/ openende De 
Deure Ban de Guarde Robbe, ende De deure 
banden trap om botsen re gaen / latende 
VVely onder be Cappten boven gaen/ fort: 
er Dat de Pagien conden fien Wit datter 
boben ginck, Parijs voighde van VVely, ende 
lepbe hem eerft op een camer dacr De Heere 
Graeff Willem van Paſſou flaept / als DP 
indẽ Page ig/ ende ban daer brocht hp Hem 
iu fn epghen camer / daerte vooren DEN 
Woedf-bandt wag bewaert geweeft, Parijs 
Binck Benen ende haelde zentge oude hoedſ⸗ 
banden wan ſyn Ercel. De weicke hp VVely 
liet beſien / die hp befien hebhende/vaaeghde 
na eenige Knoopen fs Excel.toebehooꝛende 
met Diemanten befet / Die hp wet geer bp 
Xuplinge meder aengenomen (oude Gebben, 
Dwelch Parijs ſeyde niet te cunnen Deftellen/ 
Waer ſepde / ghp moet hier wat wachten, 
tot dat fijn Ercel, u comt fpzehen/ Dit geſeyt 
ebbentermams hp zen iftole/met etn doof? 
Daer coghrien ende buffe-cvupt mnlach / ende 
baer mede ginch hy unir de WWapen-camet 
toe / daer Lan de la Vigne Hem was wachten: 
Be:(rggenbe tet VVely in het Weth gaenick 
fal gaeubefien wat ſyn Ercel. doet / ende bp 
landela Vigne comende ſeyde bp/ 1 y eft Dit 
is de Man. Parijs hadde De Piſtole met werp: 
Wie erupts gheteden (om des te mt ghe⸗ 







luntg * de ſelfde hadde 

ideeen — bijfe helevert 
Aen loan de la Vigne;bië tat Parijs fepde/m en 
ſal noch tenen Poenjacrt moeten heotf/em 
hem flvacyte deeſcheren / bp atdiende Di’ 


Bhevert ghemaccht/fo0 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
20 


Onder de regeeringe van Coninck Philipsde derde. 


fe quame te ontfeggen/ andeefing ſouden 
an ontbecht mogen worden. Doe giuck 
Parijs weder op De Camer Daer VVely fabt/ 
gan daer halende eenen ſleutel / daer mede 
pp een Wapen. cafft gpende / daer eenich ge 
weer ban fu Puacel. Excel. inne wad. DP 
nam eenen vergulden Poeujaert Daer WEL 
bien hy Ian de la Vigne gaf / Die den ſelfden in 
‘Buen die ſack qeiehen beeft. Doe fepde 
Parijstotla Vigne ‚ gp fute wel fien wan: 
neer dat Get tij: fal wefen. Daer mede ginck 
tot de Camer tor Daer VVely was/ ende 
la Vigne voichde Gem ſtracx Daer nae. Doe 
fp daer bp het per Wat ghefzten hadden / 
ig (ijn Excel. met De koetſe wtghereden na 
@ypf wijck. Dan VVely was befich om De 
oude Hoedſ banden van fijn Excel. wel te 
befien/ fittende in eenen ſtoel / midts Dien 
omt fa Vigne ( gheweunckt (jude van Parijs) 
ende giuck ſtaen achter lan van VVely, * 
nemende De Piſtole heeft hp lan van VVely 
een fcheute Doo? het hooft ghegheven / aen 
enſhde bovend oore ingaende / ende —* 
comende aen d'ander ſyde achter D'ooze be 
foot voortg tot indeu MUD, vliegende. Dan 
vVely deſe fcheute ontfangen hebbende / — 
liep Gem Get bloet te monde / ende ter * 
v / niet anders ſegghende Dan Amen / 8 
werdzarpde de aogen / als bupten ver * 
ſynde / Doch he bleef inden ſtoel ſittende. 
gibt Dien liep Parijs wat De camer/ bit * 
fluptende/ eñ gaende Ha de —— — 
toe/ om tefië of Daer pemaut * ant 
die wat ghehoort hadde / tot Den We — 
hp woude ſegghen; Ick hebbe een Pi — 
gheloſt op een ruftinghe/ om alſo bef ae 
Zedencken / dat vemant mocht hebb em ) 
te nemen. Tan van VVely een weynich Hind 
mende beeft fich we den ſtoel op —— 
alg of hp hadde millen na de venſteren gat· 
Parijs niemandt pernemende / is Wederom 
va fijn Camer gegaen/Daer hy gefien heeft / 
gat tan de la Vigne Het lichaem ban 8 * 
VVely op den vloer neder-ge worpen ha el 
ende Dat hp hem twee ſteken met Den Dont 
jaert van ſyn Extel. gegeven hadde / om DAE 


—* pe 
juweeten wt Den Die-fach genomen! au 
— — rg rein ide van: —35 
iamant | 

bant, feg cofteliche amen id 


Fol.168, 




























ele 





— 


—— 4 
Mrne EA) Den PE 


— 


Er 
in ì ï 
J 
14 
É J F 
| 
J 
I 
| . 
t | 4 
E | d 
i . 
| 
9 
ERI J gi 
1 
KI L 
kik 
Î _ 
9 
J 
J He J 
Í ER E 
I 
HEN | H 
_ ; 
si! Er 
9 bt 
Ie 
í Î 
t 
Hin 4 
: 
Tk 
Ie! fi 
3 
d il 
J J 
Hi 
| 
l 
rh 
Ï 
\ ‘ 
RN j 
art 3 
Î : Î 
3 
4 
J 
J 
14 
I 
| ĳ 
Ls ' 
44 
ig 
14 
| 
IER 
4 
14 
40 
EL ij 
B 0 
J 
1 


> De enn 
a 
 & 


Es 






























_ — — 


Dd 


mk Tm : 
, Vere aman d —— 
aA Cr * Aer me g mt hale) 




































HOERA Nederlantfche Hiftorie Het fevenendertichfte Boeck. 


alia 15,6 groot Peerlen fnoer ban ſeven touren / noch | Pen en ſoude / daer door men haer hadde col, ibi a 
—JJ KAATE _____… 375.ADeerten aen cleyne ſugexkẽs / noth 120. | Hen nae-paeden,Parijs heeft den mantel vaN —8 
EREN EMG A0 IKC HOUR tof: Heerlen / bier cbaelfkuchen met Diaz | VVely om fn Kf gheflaegen/ ende hp heeft 
chen Co maͤntenbeſett / erde cen carcantgenoocmet | Bet doode LTichaem bp-de armen op ſynt 
IEDERE JVDiamanten verciert dwelck Parijs tfacmen ſchouderen gheſchort ende heeft Get fo ſtille⸗ 
UE Io, opde voozſz. caemer in een cofferken Geeft Keng de trappen af ghedraeghen / La Vigae 
—J gheflaten / verbrandende Den Hotdſbant / De beenen op-beurende / omgheenrumort 
— ee Keuſedoeck / Ntraeghe / Handt · ſchotu / Cas wmet flepen op de trappente maecken. SP Pe 
fel-boech/ente beurfe van VVely , maerbez | hebben Get Tichaeni vecht oer t-Pofnade 
houdende het ghelt dat daer in Was. | puttetoe-ghebzacht / ende hebben daet het 
Dit maogdaedich fept aldus gedaen ſyn⸗ fpden Lint ende de ſerviette ban het Lic? 
4 De / Hebben de beyde Moordenaers het doo: | haem af· ghebonden / ende het ſelfde inde 
BRE See Be Vichaem in eenen Hoeck bant'caemerken | put ghecait/ wer pende Den mantel Daer op/ 
vJJ21. gheſierpt / leggende het ſelfde met Den hoof, | ende dande aerde Daer ober / Die effenende 
HEE hatte ARL De cpeen Beeren cleet/op dat het bloet daer | foo fp beft conden/ ende met De fchuppen af? 
DR op bljven/ende niet op De Caemer bloepen | che Daer ober brenghende / op batmen des 
(0 PK) J 4 en ſoude / ende ſy trocken De taefeldDact LOOF | te wepnigher ſoude ſpeuren / datde aerde 
En 0 ERO W op datmen Het niet fien en foude. Sy gingé | aeroert was. Bit ghedaen ſijnde / foo heb⸗ 
OEE of ONE SLEE bepde befichtigen rontom t Hof / of fp ner⸗ ben fp al hare ghereetſchap (niet achter late 
EED Ct REEN geng een fchupte conden fien: om Haer mede | tende bat kenniffe hadde moghen gheven) 
Kh At ME MENE Het doode Tichaem over degracht te bzene | met haer ghenomen / ende fp fijn weder nat 
LIE if Wb ae: Ghenopt acker-Tand / endebataldaerte | boven toe ghegaen / (onder ban pemand ge’ 
AN CS: ORN ERE begraeven:Gheen (chupte bindende / Gebs | fien te Wozden/ mits dat het eenen feer DUP! 
AAE Ene beu fp tfaemn beloten dit doode Kichaem ſteren nacht mag / ende het ſeere waepden. 
ed A pDen afch-put op Get Hof te begraeven. | Sphebbenallede glaef-benfteren Der cat’ 
— EE oort ginghen fp met noch) eeuige andere | mer Daer fpop waren / met mantclg ghe⸗ 
ti EHEER OON perfoonen/in Den Doel/ om aldaer eenighe ſtopt / op dat niemand (ieu en foude Dat Batt 
(TA Sel OENE NE ED del camueê Wijng te Dzinchen/ Dien tgdtendeup: | Licht wag:Sp ginghen voorts / ende bte 
ehs nle DSi Het * ge Wel oathoudende / om haer te dienen tot | fichtichden alle De trappen; om Get bloet dat 
Fte) ORE RMI: excuſe / indien Daer eenighe fufpitpe op haer | daer op mocht. gevallen weſen / afte wiſ⸗ 
—0 mochte ballen, WIS fu Prine. Ere: ter tate | ſchen. Defpden Linten ende ſerviette heb⸗ 
—— felen was ghegaen / foo ginck Parijs om WE | ben fp daer nae verbraudt / doen ginghen ſp 
J—— ſyn hups een ſchuppe ofte ſpaede te haelen | elck nae haer hups toe / reynighende hare 
Edens am Get doode Lichaem daer mede ín D'aects | fchuppen inden Dpver/ ende haer (elven 
—J———— de te graeven / ghelijck daun Ian dela Vigne | De pompe bp Den ſtal: Sp hebben een Hore⸗ 
JJ eenen put bp Ben afch-put Baer mede heeft logpe / eenen ſleutel vande Roffer / met et 
RARE OOH: 10 dh ghemaecht, Bae Dat (Du Exce te bedde Wap ſilveren inftvumentjen VVely —— 
HE NERO: ghegaen/ foo heeft Parijs De Wallebardierg | De/in Ben Vpver gheworpen. Bes anderen 
EEN He De OAN boen veetrecken / ende De Deuren toe-flupté. | Daechs heeft Parijs het Lederen cleedt daer 
Fit ODE: 1: Als de Wallebardierg vertrocken Waren/ | VVely doot op gheleghen hadde / verbrandt / 
| hl fm Parijs ende la Vigne flillekeng af-gbhe- | ende al be gheroofde juweelen ban het Dof 
Re OE gaen/ om te befien of De put groot ghenoech | ghedraeghen ende in fn hups gebracht / die 
A, lk Wag / ombendooden VVely Daer inte bee | Auptenbe in een Hiſzghen / daer ſy bleven 
, graeben / Den felfden bevindende niet be. | totdat bet doode Lichaem ban VVely ghe⸗ 
HN 4 SOF IKL: guaem ghenoech te Wefen / hHebbenfphem | vonden was. Doe hadde Gp de felfde ver⸗ 
(RE Ji dT rt LAN Wat beter nae Garen fin ghemaecht / Daer | borghen in een Vugheliec-téfte in ſynen 
Wet NN mede ginghen fp nae boen toe om bet Doos f Mef/maer daer nae Geeft hyſe in ſynen Viele 
gin (GPA ARRA be Zichaem te haelen / Wi-trechende haer | Der begraeven. , 
(AE ODE OE ſchoenen / om min ghehoort te wozden. Pa- | ¶ Deſt Mooꝛdenaers acn Den boven · ver⸗ 
J xijs heeft een Sexviette ghenomen / ende Gaelben bupt noch niet verſaedicht weſen⸗ 
OENE ol ORN Beeftfe met De ſyde · lintẽ Daer mede bp VVa- | De/hebben noch een ander flucrhé van dief? 
PR dice 10 ST Iy gheworcht hadde / voor deg Dooden maug ſtal begaen acnden Oheffier van Print 
al OSE fe ntufe ende mont ghebonden / eude onck heeft | / Maurits / vernomen hebbende; Dat hp een 
J0—0— pp hem Ben heet vaſt voor het aen-abefichte | goede ſomme gelts br hem hadde ligghen” 
J— ghetrocken / om voor te comen dater gheen | de, Dit hebben ſp aldug in het werch ghe⸗ 
F adr, bloet op den vloer / caemer / ofte wech / Dzup: | felt, Op Mep Avondt ig Parijs, met la * 





— — 


— nn — 
— —— — ng 1 
— — — — — — —— — — 
— 


— — 
— 


— — 
— 
— 

* 


— — — = 
an 


cel 
— 
— 
— 
2 1 
> 
Eee 
oi 
hd 


— — 


Ke (PKR 


— 17 
— —— — —— ——— * 
* 
— 
** 
— 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 









































































Onder de regeeringhe van Philips de derde. Fol. 169: 


0 hé, ne,ende teuen Goffepijn, wet ben voogfepben | flat (úw ſelſaenn —— Ll Eee, 1616, 
OE — ——— Oa MN 
“Den wij iacken. uu De | j | | 
meden bp bebangenoag De gan Hd 
vn dance —— —— feu | tumee bjouwen teu bupfe van Parijs» fn (ORDE | 
telen (ouden cunnenin Gare handen cejgen | Hupf-biouwe ind Taebe bene HE. 
| Gere aange 4 
adde) om Daer mede tn ſyn Caem p + hegaen Gebben bp eenen HEEN | 
toit te ende het ghetdt van daerte | met mynen man g esi: 90— 
—* ve Oreffiecfeen —— uders Coop-man / Die (ulche — aaien 4 
Op een bedde ghevallen/om wat te flaepen/ | beeft Das fp miet te Weerden CTED pandt. Hin | 
ende la Vigne ginck bp hem ligghen/Gem fele | men tenen (eer — Beg hik 
beu aen-frellende alg of hp ooch over-ftaltie | Defe vzouwen begeerich (Du k Pariis aen/ iN | 
gemenen waer gee, lavigne | keen en ne bar De ij 
ach c be Gyeffier hard fiiep | Die — 9 
en hoon, foo beeft hp ben — de | van geenen jubeliee cn wij, Daan It 
eutelen wi fonen fack genomen, —— | — eh eng fo bet Ergon beztelt abs 900 
ni eef aen ië/ Den / nae Dat het doode lichaem — ie | | 
aldaer hariende een tefte met eencole viers | was / dwelck aldus ghefchiede / ENE en J— 
ende een ieerfe. Baer mede ig hp ghegaen dienger d —— iſo A | 
inbe Kaemer oan den Gyrffier/ Hp heeft als | lap ind'affche — — —* | 9 
daer de eerſe dmſtenẽ / ende alte des Gref⸗ Det goet Igken — * * maer hoe hp meer EE 
fiers Yofferg beſocht / ende Geeft Daer WL wt daſſchete recken wiert / ende Dee B 
tnomen alhet gbeldtdat bpbaer bont. | track Boe Den LE Oee in D'aerde cube 
®e Keerfexot-gedaen hebbende: ig Gp we: | vondt / GAD hiet en conde Wits 
Dec mt de caemer gegaen, met al het gelt | aſſche lach / datmen Dem ffoobeeftmen 
Decaemer dichte toc-ffuptendr, Goflepiju | trechen. Nifmendaer Da BOE * haem 
Quam op Bet bof bp Parijs „ die fug biecvan epndeuck venanden⸗2383 5 lachrd welck 9 
Been wetenſchap en hadde, maer den bandt | ban lan VVely daer — — 5 — Hi 
ban een beer fachen daer Get geldt in was | ffracr over al ig ruch —* moojbers Was Ie 
0 gaenbe/foa ifter eemdrel geleg wirghe⸗ | noch en Wifkmen miek pj” vgraben Ganden. HEIN | 
ballen Diele Parijs weber op racpte Daer | ven / ADN ENE Ar bet gele outftolen HE | 
We Goflepijn ig ghewarc geworden, bat | Saer de Bi See neecftichept ane KE 
Parijs met goelr ghelaeden wag. Parijs we: | was⸗ eeft oden ONES ae te comen ende IKAN 
erom in de voors. Werberghe comende, ghewendtrom Dn De Den meert Daer EE 
beeft Gp daer t’geït int hech ghefett / ende | Des Dief Te ont — —— —— | 
lanen gaende Heeft Gp ia Vigne de (leutelen | DP bzoncken (Gad: OP en/dat Parijs, gedup⸗ —94 
—— behaudicht fin be ) fe — iel 3 bin ep: har wrghegacn/zú daer Ins 
(8 laependen Gy ffierg (ach giet ecomen 90 
ee : : iero ⸗ na weder ain gh 4 En 9000 
——— —* Ad daher — Pp defe ende andere ſuſpitien heeftmen | 





— de 


— 


—— 7* Den Mh 


a 
*z 
—— — — — — 


— — — — — 
⸗ 7 — -_ - 
hed 


Qbefchepden / ende fp hebben den Garffiex | lan Parijs Dupe — ier deser ard EN | 
ne F fyucaemer 668 / coke) aj aats Beumer’ ende Daer bp een dh 

fc st egae de. Ig 
vnd Li Aret het gelt vers | paerlen ſnoer /dat VVely toebehoort had a | 


kt AEN | 

toonende/fepde var het best Gpeffierg gheit Wier Door ie de — — —— ñ̃ Hi 

was / ende hp gaf Gollepijn ef Drei daer ban/ gheweeſt Parijs gr var die allert, obelijck EE 

Ep Dat hp fwpgien foude / {€ —— (herpen eis raekent Deeft beclappeude ij 

Igne alieen/Dat hy nac) WEES Ga | | wieg ‚ Vitfept —90— 
adepten Sede | eene ee 
DER ghede nae Dat Szoktepijn ———— r Des 
begoen wag/ boch Moofe- nobele heft | (eer grouweliek ende pac: DA of van It 

DP Waor ſich alleen bonden. wyle bp gedaen aeg ui ect eoivich — 

Den boven verhaelden moogt ende dief⸗ zyn Pꝛ.Exctl.duru pp allracipect NN, 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 





* — 
— 

— — — 

— Ld 


— — 
* 
Ne 


2 — 
— — nn 
* * * — — 
en ee - 


hs 


had 
— 
— — — as > 


— — 


— 


— * me _ 3 
— Dz ren GEE * J— 
— F — J 


— — —— 


—— — * 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
mages reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 





Nederlantfche Hittorie 


610. Wad: Soo iſt / dat Her Hof van Hollandt / 
mek rpe deliberatie / deurſien ende over⸗ 
wagben hebbende al t'gene ter materie die⸗ 
nende was / op deu 15, Meyp / den voornoem⸗ 
Den lan Parijs gherondemneert heeft / open: 
baeritch inde audientie Bande Rolle / met 
gheboghen knyen ende gheboudben handen / 
Godt / de Juſtitte / ſyne Excel. ende De vritn⸗ 
Ben ende maghen van lan van VVely, te bid⸗ 
Den om bergiffeniffer ende daer nae gebracht 
te Wogbenter plaerfe Daermen ghe moon ig 
juſtitie ce doen / ende Daer gheleyt eude ghe⸗ 
bonden te worden opeen ECrups / ende fue 
Leden gebroken te worden Ban onderen op, 
tot datter De doot nae polght: Sijn lichaem 
gheſtelt op een Radt / ter ghewoonelicker 
plaetſe / verclarende alle ſyne goederen ghe⸗ 
confiſqueert te weſen té pꝛofjte vande hHoo 
ghe Overichept. 

lan dela Vigne, ghebooꝛen ban Chaſtillon 
fur Loing in Dranch-rijck, Die te vooren ge: 
Weeft was Kacquap van Dzing Maurits 
ban jaffou/ ende Daer nae Adelborſt ander 
fu Guarde / ig ooch ter ſelver plaetfe / ende 
thot bande Kaetf heeten des Hofs ghecon: 
Damneert niet de felfde ſtraffe alg Tan de Pa- 
rijs gheſtraft te Worden. 


2 


De Benes E Meeren Staten (jn ban vere 
rale Staten fchepdene Beeren Gonverneurs, 
pre ende Commanduers verwitticht 
houden haer gjeweeft / datde Ppand inhet 
geerdich Landt ban Lieve ende Daer om Ger bp den 


om te belde @n 


te gaen/ iu 
Marcio, Ul 


Beren hadde gebzacht tuſſchen de fet enz 
ſeven Dupfend boet-knechten/ ende daer 
hebeag beertien ofte bjf-tien Coznetten 
eerde) hondert ende tien of twintich was 
ghens / ghelaeden met munitpen ban Boz: 
loghe/ meel / ende andere pzoviſien / tuſſchen 
400. ende 500. hootſ· gheſellen / ſes Canons/ 
ende eenige Delt-fruchen: Pioniers / Schup⸗ 
pen / Houweelen / ende Picquen / behalven 
Dat tot Weſel waren ghecomen twee ſche⸗ 
pen met meel/ende datter gereetſchap Wiert 
gjemaecht om te Ryn⸗Berek een bzugghe 
te legghen ende alfoo den Rijn te paſſeren / 
ver wachtende meer volcx te Weerde ende te 
poete /fander datmen boog eerſt eenighe fe: 
kerheyt heeft cunnen berftaen van des Vp⸗ 
andg diſſeyn. Overſte Hau Dit bolck ig 
Geaef Hendrich van den Berghe / ende 
wierdt gheſept Dat de Marguis Spinola oock 
bp Dit bolck wiert vervoacht. 
Syn ree Pzing Maurits ban Graef 
Eruſt Cafimir van Hoſſou (Die feer goede 
Cozrefpoudentie met Wtenhoven tũ Vinſen 











* 









Het fevendertichfte Boeck. | 


| | \ 
reſpective Gouberneurg van Cmmerick eñ bit — 
Meeg alg ooch met andere / ig houdende) 
daghelicks van alleg matter paffeerde ſett 
pertinent veradverteert fĳnoe / heeft DE 
Garntfoenen vã Einmericu ende Heeg) BEL’ 
ſterckt met if ofte feg hondert man. € 
bp heeft aen alle Friot-meefterg geſchreven 
ende haer belaft, bat fp haer fouden ghereet 
maken ende houden ten dieufte bande Lau⸗ 
den / om te marcheré op het eerſte Comma’ 
Bement / Dat haer ſoude ghedaen woꝛden / 
oock ſchryvende aende Pzovincien van ZL? 
landt / FP zieflandt/Gzoeninghen: eude OW, 
melauden / Dat De felbe gheen ſwarichep 
wilden maken de Compagnien van hHatté 
repartitie te laten volghen / om ten dienſtt 
bande Gueralitept ghebzacht te worden 
Daer ben nopt ſulcx foude verepſſchen. 


G 


be nae Brandenbürch gerepft / 9 


met (nen Deer-WDacder den Cue! nes dij 


Doꝛſt te ſpꝛeken ban De bevoorderinge d — 

bouweler tuſſchen ſyne dooriuchtichepdt rt Ike 
cube Des Phalf-Gzaeben Cuer⸗ Borſtes DP" ue 
Ben ahn fuſter ghenoemt Eiyfaberh-Chat- Fi 
lotte. Als Defen jonghen Prince met ſjuen 


Heer· Baeder alleg beftenit ende befteldt 
hadde / ſoo is hp van Berlijn nae Hepdel⸗ 
berch gbherepft. Wiwacrfpue Borñeiycke 
Dooꝛluchtichept (eer Staetelijck ig in-ghte 
haelt / ende ontfaugbhen gheworden. Nat 
Dat aldaer het houwelick was vol trocen / 
ende de Bruplofts-feeſte met groote mag’ 
nificentpe ghehouden / foe ig De Pzince VAR 
Brandenburch met de Prince Te fpne Ghe⸗ 
maelinne op het epnde ban Tulio ban Hep⸗ 
delberch ghefchepden,; ende met Statte geh 
ghefelfchap den Fijn af-ghebaren/ende ge⸗ 
font met voor · ſpoet te Ciebe aen· ghecomen 
ende bande Burgherye aldaer ſeer Stat’ 
telyck iughehaelt ende ghewillecomt / endt 
boosts ſhnder groote treffclicke maeltpden / 
baucquetten/ ende brꝛruchde ſpelen gedaen! 
Daer ban ick lieber al heel fwgen wil / dan 
te wepnich Daer bau verhaelen. 
C reyſt was fjnde Spaenfche/Die il — 
het Tandt ban Gulick ende DALE zen 
om her laghen / onder het belept van Graef 
Hendrick banden Berghe na Dorth mon 
‚aefngetcochen. De Magiſtraet defer Stadt 
| Wel: merchendedat Bet haer gelden er | 


Oꝛts nar Dat de Pzince ban Brau⸗ — of 


he 
denborch van Cleve na Berlijn Gl er 
en 


{ 
























































* Fol.17o, HER 

Onder deregeeringe van Coninck Philips de * — * ————— “— IE 

bbl 6. Deere eenige Geſauten aen Szaef Hendeick Peerden ende gederduer SEE dln HE | J | 

— Ghefonden/ om te vernemen wat de aogf alie Noo 1614, den 8. Auguſti is loris gort pere | in 
was / dat ſjn Genade met fulck eenen gzoo⸗ Spilbergen alg Aomirael wt Eed haeloanne 

eenigen san | A Feiten maere EE 0 

n was. Graef Hendrick fer | | 


emonteerde fchepen/ met cloecke race spitver- 
hadde te verfoechen / Waer toe dat fich De —— — —6 — —— 


in ti vlas * geeft door | | 
heven bemtooapt Hes. UK 
percent mi wepgerenen | fe Vineene nde ee Ae Degre bezen UW 
vat Poorten zend Stadt bo daghe | SOE vecverfchiigde, planden gemift oo dat ik 
ende nachte te openen / eude vat fp wouden lieden Gebben —— Bꝛamen ghecomen ſn / 
boen alleg wat ghetrouwe Oaderſaten LE fp op De kuſte sick hebben ververſcht / | 
boene fchulbich waeren, Ende foo fp pets | al-Warr zaten graden. 1 
(eutdich waren / welck fp uiet en veree | op BE DOO tmeeden Martij 1615. fu fp ghe⸗ —9 
Den/bat fp willich waren Get feifde batelickt | Op Ben te pan Magelancs, aen de Kl 
te getalen. #p baden datmen Gaer doch Met — —— perekel/want bet 
Sheen Garuifoen bef waren en ſoude. DE eenen Eamoefefivate haer Dick wilg belet 


nnn — — 


— —— — — 5 
— J 


— 


| & nt woojde hoogen ‚ guaet weder / IE | Ft 
Be berend Daifp met witleggeen | wiert boor deel Mopmen IE rn moed A De: 
se Sarmifoenin-nemen en (ouden, is meed | rjg, boop Bode ulpe Den DEEDEN A= 1 
oe bolck van daer getrocken, haer vermanen: | LOTS ge engte gepaffzert ende fu ben 0 Ee 
—* Be volſtandi hedane belofte te | piizd eerten Cordes Baje geco⸗ IRE ek 
—9 Bien ——— heij 4 sb — gerfien van wa⸗ Ge AN 4 
men / daer ſp Da Hi | th 
4 — — Pden vooꝛ·ſomer deſes jaers Waren” —ã— anderen noot en 9 | Mia ; 
E Ne Der groote gecuchten ban @ogloge: Batt | for loo enne groote moepte ghecomen Ei J MRRRED 
Gelkbter Ml fic be Coninck van Denemerche ſcheẽ g3OOED mep. Spfgu dm 26, Mep ME be NER 
* toe te ſchicken. Daer wierden etteliche den ſeſten s Shearrfoeert aen Get Epe U HNE 
cbepentoegeruft/met de welcke fijne Ra). | peelquast hrs ie fp bp de in woonders vi HRE 
hab De / ende fao de ſprꝛake te | lant Lamoche, Daer fl ntgaelt gemeeft/ 9 Ee 
e Sont toerepſ De / wget ende beleefdelick ſyu 0 


| t‚ NAE 002 nae. et ſhu dat | 
| Meghan re ———— 8 haer doende —— Aerden. 01 
| fouden beed Egiluupden mede gaen / LS — er 5 r spaent zón (p ghecomen AE 4 
toeten maer eèhen Dienaer Gebtcu. Den | Den 29de A ed rfant Santa Maria, weles EER 
ettoef ban Bpunfwijes wort gefept ooch | sen anche Berg oac Chilefenfn/ Doch Hi | 
te fullen mede trecken, Goch Bertoch Graft | hect ergerde (ubjcet. Spilbergen deet 
Bander Touwenboroh: deſe fullen op fijner | Den pacman henomen / paer Bindende iN 4 
hac Tchipsbn, boogtg den Deere an Schapen Boenderen, LOE 
lier ende be fger-Faben, verdeelt over Dit | IEA ee orrneriching:. Sp bondent Hi 
Ander : efchope Daer gaen nach wedt | CUDE vary: pe en Spaenjaert ghevaugen⸗ —99 
ginds achten waeren Galepe, de fchepen | renden beeerarig aider /ooc berien Cpileg/ KN 
Gu gewo Di toegeruft, Dat beele vengaoot | (Dt DE eng fpgach / bande welde (P | 
Gebenchen be ft Da jg ernen nieuwen ‚Die gen Op Eept vernamen. Dan daer (Dr 90 
Ingeni ‘gecer naan Groeningen DE | alle ghelean, de Ba e Conception,eíi voorts 4 
be nieuwe Et —* be Elue bp Dambozch | fp gecomen In boende aen Get Landt Den 90 
Geeft af se bie neemt ztjne Jdat, oac | in Valpen ende Haeren fubjseten foo veel —9 
mede / age van opinie bak — Vdieucne alg fp * 4 
in Pooztwegen oheſterckt (al Wordt Iipe Bayo Quintero hebben fp bar TRS 
sne Far, oock derwaertst wil. Het cent | 5 ger ergerfcht/ ende marchten Daer BTS Ki 
(chip ig ghemanteert met pfefich Meta | Peta, not een halve sane tot befchern den 0 
Mucken/de andere hebbender veertich op eñ | Det La De gDeter-halers. Sp paffeerde Hf 
| neamen fal/ | ghe vande Ha, ende fp zijn lance De — 
ebde nemer ad be Paes | voorts Poros Arn fok Ganterie DER ii 
enten a —— — van eee | Cuftenboan Pr Arn arche/ comende ban (ii; 
pps eerdre eguigpecofictjcht 16. Iulij cregen ſy 8— * k “Arifica, ik 


dt 
AN 
— 


— — — 


Pan 


- — 


— 


— 
—— — — 
J 
J ⸗ 
© 
. > 


* 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 

















































Ke ERE, 8 
| | | ES Hee Hi Nederlantfche Hiftorie Het fevendertichfte Boeck: dl à 
4 iel J 1616. Arifica, ende berſtonden Wat de ghevanghene | pet De Sonnetende De Mane na bp malkandt, U Rl 
Oe A Std Ppaenjaerden bie Daer op Wraren/ dat fpin ven. Maer alfoa haer Godt de Grereen 
BD AC OI ef Kl 1 Peru al ober lant vaude komite deſer Blote | weynich koelte gaf / hebben fp gheinckelit 
J EL ALEA RE wt Spaenjen veradverteert maren/geljck | op den Spaenfchen Admirandt gheftdt« 
KE OMR LE Ber fp ooch bewanden Gebben Gp de ghtinterci⸗ Dwelck Don Rodrigo fieude / foo is DP deu 
LDS REAR pieerbe bzieben. ſelfden ter —* ghecomen. Hier ginck een 
A1 Med, Op defe waerſchouwinghe hadde Den | dappere ende bloedighe Bataellle aen / bt⸗ 
0 Md pe Cord Marquis de Moules Clares , Vice-Roy van Peru | ginnende boog middach / ende duprende tol 
ROAD KEA be ende Chely, houdende fijn Pof in Luna, doen | inden bupfteren avont. — 
(HEEN 0 DIR OOR armeren acht Gallioenen / opde welckealg | Bepde de Generatlg / ende beyde de Die 
ENDER: Capiteyn Generael was. Don Rodrigode | ce-Momiraelg ſloeghen ende vochten Langen 
—9 MEEUSE Mendoza, ende Don Pedro Aluares de Pulgare, | tit met malcanderen / eer D'ander fchepen 
A Bil Ae Te AN eenaut vermaert Boldaet ter Zee Mag | conden aen malcanderen comen. Get (chip 
WR ERE Womicael op defe Plote. Den Admirael | Zolus van Bliſſinghe oock Wat koelte krh⸗ 
br —J—— Spilberge heeft op den 18. Iulij deſe Spaen⸗ghende vervoeghde Gem mede by Dit ghe⸗ 
EE HE, Ae WAE ſche Armade vernomen: Foch ten felven | vecht / ende weerde ſich feer kioeckelick, Het 
HARDE Ct bite AOBA bage deg avontg late ontrent middernacht ſchipde Morghen-fterre dede grooten arbeyt 
IJe6 is deſe Spaenſche Armade gecomen tuſſchẽ met bouchſoorden / waer ten conde bp DE 
EIC MBA U 00 OE De Neberlandtſche Vlote / ende Geeft Loor | Wloote niet gheraken/ dan teghen ben A⸗ 
ER if BON Wet el eerſt het fchip de Sonne acnqbetaft. Naer | vondt. —— w, 
1 CR KEE Hi De Nederlandtſche ſchepen beerdich op Hare Ghedupzende bit ghevecht / ig het (CHIP 
NOR Hee ON: Wachtende hoede ſtaende / Gebben haer lu: | de Mane Doug ſtilte tuſſchen beyde De Dpacn! 
HNE PE ONE EREA ſtich ontfangen ende met Baer gefchur her | (che Galliceng gheraccht / maer Het heeft 
WEEK An MOO OEE geget / ende be Generaels vanbepde De Bee ſich ſeer manuelich al vechtende Haer wi JE 
IK ONE 0 TOE CU RER maden zijn met malkanderen in gevecht ge: | veoder. De anders Spaeniche Galoen 
FL HOND 54 ODAN MAREN | komen. ja datfpetteliche voleen op mal: | fiende Dat Daer niet ben ſſaghen te halen el 
EA IE ACE AOK kanderen ghedaen hadden inder macht, foo | waren / maeckten frp!/ ende sch fart om ER 
REL EL OO 5 ig Don Rodrigo afgewendt / verwachtende | goet Geenen kamen, Pp ben Avont moſt BE 
HED HE ODE SONN | den dach. Ghedußzende Het ſchermütſeren Dpacnfche Admirsel nac lange vechtentet 
VEROOR ade dd inden Morgen· ſtom / quam daer een Parache | ſinckens toe doorzſchaten ſynde / hHem auerge⸗ 
J aen feplen/Datr wel hondert vftich Caba⸗ven inde handen ſhuer vpanden / op geuade 
| | DR id u liers in Waren. Dele was banden Vice Roy | ende ongenade / maer alfoamen noch hefich 
EE GOOD BRBOORLE Bander fchepen ter Hulpe nageſonden. Defe | wag met Be andere Spaenfche ſchepen te 
HN oh OEREN Patache gherarcht ſynde onder be Hollandt: | hermeefteren ende te vervolgen / ſo en heeft? 
HE af Parle: — ſche ſchepen / wiert boog eerst van het fchip | men den Admirael niet cunnen vedden/ matt 
OEM, ien GA De Sonnefoa ge wiilecomt ende doorſchoten | ig geſoncken / doch fijn verfchepden Apers? 
BEET om BE Bat fpter nauwer noot Defe vierfpouwende | jaerdenende andere ghebaugens ebercht / 
J———— Sonne conde ontromen / ende kamende gh: | wt de welche men alle gheleghenthept ver 
NEN Ar Dzeven vaag t’fchip ben lagher ghensemt / ſoo ſtaen heeft. Den Generael Dou Rodrigo 
J TRE RE U beeft Dien hem noch ſommige foo harde flo: « wel befepit ſhnde / iff vluchtende outcomen/ 
HE 40 — * iN ten ghegheven / dat fp mofte ſincken / metal Het fchip de Sonne bolchde hem Happer nael 
(Ts dik EBER De Spaenſche Cavalleros, Moer bphetfchip al fchierende/ maer alg het diepe inden 8 
| [cl ORS MAREN be Mane feplen oock eenige Galiorns / die vont ghecromen Wad / ſoo heeft Hp het felfdE 
Di SAR OE 12 aer heel van heete Coghels wt de Hollaut moeten verlatensende ig alfoo Haag Be hulpt 
ĳ —J—— chefchepen wel te Begeantfaugen Gebben. beg alder hoochſten De victorie aen de gab 
A AOR DADEEE en naeſt bolgendẽ nacht hebbende Spaẽ⸗  landeren ghebleben. 
| dh EN ED che wepnich meere ghedaen / maer de Hol⸗ Na deſe feet treffelicke birtogie ig Spitbere 
HERON Ee — auderg en hielden niet op vAn fchieten. Don | ghen Ben twintichſten Tulij ghecomen MDE 
te Ie A Kodrigo ſiende ende bevindende Be ſtaute Bape ghenoemt Callau de Luna. Het fchÍP W 
AOM De OESO Onberfaechthept ber Hederianders / focht | de Sonnerig op ancher gaen tegen dichte Ni 
IGE y ds HT des anderen Daechs de flaghen ende ffoo: | onder Callau, daer de Spaenjaerdenbapptt fi 
dei 0 ON EEE ten te ontcomen. Wp wag feet Wel bee | op Gebben abefchoten. Spilberghen- fiendt Wi 
VOE OBE feptt / ende De Peder-tandtfche fehepen | dat daer gheen voordeel te haeten en was / 
HEE on Wat wht banden anderen {ude / en conden { Heeft fepl gemaecht/ ende girnck tmee wijlen 
ORR eh foo haeſt obermidtg de ſtute / bp malcans | van Tandt ligghen / hepende Don Rodrigt 
Lt 4 AE Beren tiet comen / alleen waren Defohes | voef te becromen doeh Gebben hem niet wer” 
— BA © | | nomen⸗ 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 



























































Onder de teggeringevan Coninck Philips de derde, arb 


BON Wb, hemien/ maer cojts Bier na Geeftraen werner | Weef recht op Zorft — 1616. IE 
Wer in Suarina ende Payta, Bat hy ſoo leck zyn by hebbeude 5 —6 vander | 
ng oomen amal dep ba e |A et b ermede barf —4 
——— Dooz-naept hadden / Dat De Hendricũ vanden Berghe daer —7 | | 4 
Dit aldug voorſpotdelhek verricht Bus grecken ——— wed Hi) 1 
8 / foo beeft ben Admitael Spilberghe {gn | Goopennee Conen be Poorten gefloten 1 
vepfz2 bebaogber: langhft de Cuñe ban Peru, | Dem / maer (P VORDEN OE ENE haer gene det Hi 
fBrde ghectomen inde Gape ban Payta, foo | embee — * Hendzick hoorende IEKE | 
Beeftbp dic Stadt ghematert/ 1ngenomen, EEDE Staten —— na Sort getrocs 1 
geplondert/verbzane/ blijvende Daer liggen dat der Di MO efieg op bet fpoebichfte met iN | 


— —— be lost WEEDE, —— ber wa erts begeven / latende 


Banten te /de welcke niet co⸗ | É | | 
wende, foo stiúpbeorts ghefepit nac Nova | het Doet-bolck met * — * HIB 
Spania. Mes mag eenguact/reghenachtich/ Der taten aen Dt laten / ende dat | 

ongbhefont weder / foo dat fp veel fiechen niet en woude in De — — lil 
Babdden, Dan daer zhu fp ghefeple nae Aca- | Graf Hendricks Lup idea ip | 
Pulca, al waer Gouverneur was Don Gre- | waren/begavé haer ban Daer. Hie | 


pen achrften Aprilis aenden Ma⸗ Nd | 
gorie de Poires, Die achtien groote flucken drick heeft eſonden / ende Geeft EEN 
Bhefchurs op fijn Cafteel hadde, (plaghen | giftract VAT — ews Bee id J 


| 

Daer negen daghen voor / ende Dongen verſocht Alberto, ende Den Doyft ban | | 
Ben Goutbernette met haer teaccopdeven. | Eerst ertog? tén fouden openen omt EE | 

Pan Acapulca ig Silbergen ghetrochen na Sieuborgh / De Doo? N bamtal De ata Ni IN 
InGlages, Sinzelago, Nativida „de Califomnes, « Garnifoe ne Gp beroepen op be mental it Alt 
de en afwaer fp foo fchoone lieffetichz | giſtraet Heeft fich * —* de beyde Poſ⸗ de AEN 
bjuchten bonden / Dat Be fiechen (Die Beele | Les / bie haer niet à tan er oock ban Prins ii 
Waren) daer van heel gheſont Wierden. federende Doyften / teg Spinela weg hi | 

Den dertichſten Meerte / Anno 1616. i Maurits /ende DEN dei —— | Iii | 
Spilbergen met feg fchepen wel gheavriveert helooft / ende tot noch vo afctem onde bzieven | ii 4 
boo3 De Stadt van Maleyen int Eplaut van thoonende baer ban DE ier op heeft Graef Kn 4 
Pernate, al Get boick/fa Boldaté als Bott” | 7 —— ——* dat 004 
gheſellen geſon fjnude, Deſſchepen ſyn ſeer Heudrie e be Peutralnepyt ver⸗ 9 | 


| taten Weg A 
el inde Molucces te pofſe gecomen / om | vander —— memẽ vande Gzaefs J 
— —S——— by beeft haer ver⸗ | 


Donlan de Silva, biemen aret vreſe alle dage | f ars Hans 
bar verwachtte: ae pen uiet ge, | ont beant nde De gembe batelch be UIN 
tomen / mans de omicael Verhaghen wag | qui Apinola, * ende hem met eenich 04 
Wet fijn fchepen voo Malacca gheweeſt / ende Poerten te vreet 5. lle be MRagiftraet 4 
Geeft aldaer erbzant diie Gangens daer Trychſ polen He rpg begeerden, óns IE 
gaende, met moch een gaoot Galisen van | cube Bord or paer Gier over teberadd: Iik 

en Coninck, Wier mede ig Don lan de Silva | met ——— — —— Ga ef | 
banfjn voornemen verfteken gheweeft/ er Soenis haer falter niee hefehut daer voo 90— 

Pig torts daer nae in Malacca gheſtorven.· goendgick liet ſtracx —* add tot ghewels. ke | 

e Peder-landerg Gebben eenen grooten | planten/ — ——— wel om teghen 1 | 

padt aen defen Don Tan de Silva ghehadt/ | Me Borghers bevende kem wrangbelde haer 9 
Bo wag feer welervaren inde Zer-handel/ | warren — are —— fp greven ij 
bp namen in die Muatieten. | wr —* van guter / mumiepe / 


| oock geenen 
de dewelck naeft |-Crijchf-gereetfchap eu Badden/ | | 
EET EE | 
Spans fie Stadt van Weſtfalen) neutrack | Das fp Da aich op 90 
Kep ete : : ben / fo hebben (p Graef Heudn it 
Ems lana. vende onder De gelpanzs | en padden, 10E € | 
fn Apc, faembepk beg Hiepfers , ende ber Dopften | feecheve eonditieu De Poorten geopent/ eud Lipſtade nà Ki 


Bꝛaudenborab eude Nieuborgh· Cot Vat | Hebben Garnifaen —— par ſchdach Be vaer” 


/ lig, (che maenoz (hij 
RU in den Apzil Graef Wendzick Lan gen Denthienden Ap: rat haak. 4 
Berghe comende van Wogtemont af/ (Prem | wa den ouden HONDT — van Aprilis. — | 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 















Nederlantfche Hiftorie 


1616, Handen Berghe die vander Kíip-ftadt ghe⸗ 
dwonghen Spaens Garnifoen in te ne 
men , 
mfobivercp We Gzabe ban Midbergh (bed Graven 
woztden _ Ban Ooft-Peieflants Broeder) heeft ſtracx 
—— daer na ſyn Caſteel Ridberch ghegheven in 
— handẽ vande Spaenſche / dic het feifde ſtracx 
hebben gefoztificeert / ende met Garniſoen / 
Sheſchut / ende Amunitie ober-vlocdelijck 


verſorght. 

id Dee neghenden van April 

EN eenen brief gefchreven aen 

| de Staten der Vereenichde Ne- | 
iP der.Landen, vvaer van dit de Co- | 
JvJ AR ih J pye is: | 


— — — 


E Turckſche Keyfer heeft 


‚Ende glozie bande gran: 
sr te Voꝛſten in Chriſten⸗rick | 

5 be Michterg der Pederlan: 
—Nen / welcker epnde gheluck⸗ 
Vſalioh ſo / eenen brief ban zi: | 
Ee) ke Stepferlijche Mat. 


* LENS 


Coppeeend RD 
briefs van 
ben Turck⸗ 
fcharBiepfer / 
acn be Stas (Ks 










EEDE AT AAN N dte ' : té Generacl A 
HEELT ME LAS NOTEN, gefchzeBe/in Pe 
ip den Apsil. 1616 de 


J Glorie vande groote Dozfté in Chriſten⸗ 
Et, xhck / toeblucht der machtige onder De wet 
vanden Miſſias Goetdoenderg der geener 
Die Daer goet Doen aende Mazareenfche nas 
tie Weeren van macht ende eere, Patrooné 
hanaffectie ende glogie, Heeren Staten der 
Meber- Handen ende Kichterg ban Conto 
Aer Mauritio/welcker eypde in alle manieren | 
(EMG gheluckſaligh zy. | 


KN OEE ——— efen Britf D. ter handẽ comende, weet 

ANR — — Bat aen mijne Majeſteyt / Die Daer ben een 

ſteunſelder Princen van dẽ gantſchen aerte | 
bodem / ende een toevlucht van alle Borſten 
— en Potentaten / welig behandight V. aen⸗ 
bn enaem ſchrhven / waer mede gp betje aat 
JVJ nalle troubertichepdt: ú ſinceritept beſtan⸗ 
[MESURE Di} bich te ſyn. Ende ghelyck voozen vergunt 
kj ts gheweeſt inde Eomncklycke Capitula⸗ 
tien van mijne Majeſteyot / Dat alle De ſlavẽ 
— 598 Die Nederlant aengaen / ende inde Landen 
—Jv—— mijnes rcks gebonden Werden ſouden log 
Miles TAN ende bap ghelaten werden ; foo ig om mijn 
OE ol AANG Commanbement te executeren / ende de ghe⸗ 
ar bangenen tot Tunis en Alguers los te laté/ 
il AN met laſte van wyne Majeſteyt / eene ban 
| grijne Doobelingen/met naeme Omar; der: 
waerts gheſonden · Ende alfooder ban meer: 


— 


— ⸗ 


— J — — 
| 
ren — re ne —— — in 


— 
— — — 
_ 

— 


See df ⸗ 
e — — = e 
ẽ — — — 
ed 
TE 


— — — 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
urtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Images reproduced by 
444 B 20 


lele, 


Het fevendertichtte Boeck. 


, U | 
alg hondert Neber Lantſche flaven die te ibi 
Cunis en te Alguers gevangen lagen DOE =| 
maer achtien vp gheſaten en Wierden ende 
De reſte ͤhe vangen bleef: Doo ſyn daer na⸗ 
dooz epfch vande voer·gendemde Copitula⸗ 
tie / Gefrighe brieven Der waerts ghefonden/ 
om de reſte vonde Nederlantſchẽ ſlaven DIE 
tet Tunis en Aiguers ghevanghen waren/ 
log te laten / ais ooch mede alle de andere DIE 
fouden mogben bekent efen oft worden / 
op bat ghp alfoo bolcomentljeh tot uwer 
ghenoegen mocht genieten De bauriten VAR 
brientſchap door WD. verfocht / gunde van 
mijne Majeſteyt vergunt / bp Get verleenen 
van mijne Conncklicke Capitulatien: be⸗ 
velende bp Get Commandement van mikt 
Majeſtept dat alle uwe laven foo tot Cu⸗ 
nig alg tot Algutrs (ouden leg gelaten en 
bp ghemaecht worden: ende Dat met ſule⸗ 
kefincevitept/ oprechtichept / ende affectic/ 
alg het vecht ban bzientfchap V. doog DEL 
leenen ban mijne Coninckiyeke Tapitulatiẽ 
vergunt / is bereyſchende. 


Soo is het oock behoorlhek Dat deſe mijnt 
brieven overcomende / ghyỹ ban gelycken DE 
VDꝛientſchop ende Eenicheyt met mju Co⸗ 
muckiyche Hof doos zenen oprechten Handel 
en trouwichept ſoeckt te voeden eu se main⸗ 
teneren « niet opboudende ban ong Dol? 
gaens met veele brieven ban uwe welftant 
en gefonthept te verwittigen ; wp en full 
af onfe fijbe niet nalatẽ alie het gene dat toe 
verfterchingbe ban vrientſchop en liefde 
ſtreckt / neer ñelhek te volbzenghen ; op DAE 
onfe vrient ſt hap bandage rot dage meer EB | 
meer mach Waffen ende toenemen, gefch)® —* 
ven Den eerſten dach vande Maem Rabie © Krin 
Eroel , int Jaer dupſent en vierent wintich | 
nae de vlucht deg Propheetd, wien fp alle onl,” 
heplen falichept. f 


Boven aen nae ghewoonlijcker wijft in 
een groot Widt belt Raet Is dat ig te ſeggi 
Wp/waetmedefp te kennen geben Geus die 
ban Eewichept sot Eewichept is / Godt 
Almacht ich / om uiers lof te ſchey ven allé 
bat pampier Daer widt blijft, 


Baer nae bolght met gout ghetrocken 
het ghewoonlyck teechen ofte wapen vande 
Ottamanfe Hepfers / welch in ſeer groott 
eftime bp haer is. | | 

Onder aen Raet een door een· ghetrocken 
treck tũ hant· tercken banden Secretaris. 


In-hoës 








































Rs oninck Philipsde derde. 
Onder de regeeringevan Eoninc ws 
ibib 16. 4 van den Viſur Basja different van het 1616. 


Jes vanden Brief vanden | ghene vanden grooten Turck. | 





en Vifier Basja aen fijD En Pertocthy van Bouillon Hof⸗ memertogt IE 
Prik rr — len | gouoende binnen Ledan, (GNDE EER foech UT 4 
FAACEUJCRE MADE EE | pPyimee die onder uiemantg ghebiet rentie —9 | 

fchr iſt. en ffaet) alg ſynde Soverepn in np ne Stat | | 

| hne Landen / ende en de * —— 
deeg eee | Deet Danen ene if 
n Chriſten Kyck Ben Fein et Ie | 1 


| hek/onder fijne beſchernung Be J 
derTanden wiens eynde ghehuckſa⸗ — fiende ater tpr/ Dat den ij 


ch ſp. gh aet tot Paris d'oberhant heeft / 

— ed Staten Oeneracl ver DET, HE 
sn Y fchrijft het fchrijven | genichve geber-landen / —* — * NEE | 
van fijne Excel. ontfan- | gare befcherminge willen ner sxe I9noch Ii 

Per te hebben en met Stadt Sedan boen be ward Deur DEES * HL | 
ghen te he Rog. Garnifren/ tottet ghefal JAN AOT” —90 
vreucht daer uyt te Ver maer bier op en ig cot deſer tijdi toe ik 
JÌ ftaen fijne groote ghe- geene vafte Kefolutie ghenomen. in ſon Hdi} 

INNEN neghentheydt ende af- | “De hertoghe van Bouillon beeft wi 2 Jg 
affe ie tot fijne Keyferlicke Majefteyt, | gerfte ouwelck ghehadt * —— pd 
dat fijne Majefteyt de flaven die inde | panbder Merck / ſynde eenighe £UG 


dd LIN BINH 
Landen van fijnen Rijcke ghevonden | pan sedan ende De Lande ertoe dp iN 
vverden los gelaten heeft. Ende dat hy | haozich / hebbende sckt Die voorz Lauden / | | 
den Brief * ſijne Majeſteyt leſende —— ghenaempt Henry dela | | | 
hem verfekert van het gevvis volbren- Manche Conte de Maulevrier, op Def rde HA | 
gen des inhouts van dien-En vermaent | aetie ppetenteert / als fullende Gerfoen 4 


* ftato „ ſoo VOREN 
daerenboven fijne Princelijcke Excel. | fijn vande baorfs Dzouwme ——— 3 | | NI 





lk A 


Te 
beent EE in 


X 
re 


‚ met vele vvoorden tot een vaft handt- | neemt Ip hem Dit werck —— (inbe | ER 
haven van defe vrientfchap. Dat het | fijne actie te hetcoopen a ——— ii in 
| nende fide vanden Certf-À | 


onmogeliick is op fulcken treffelicken ÉR n Bouillon, dat pe⸗ | 
Miëlteve re fcdné en fich te vertrou- foo ae DAN, Er en erpehf-oolch bes Hij 
vvensfonder groot voordeelen geluck paopf Eeref- Hertogen mogen beoordgen id | 


* EA 4 


daer by te genieten, Dat hem van dage get welche hp meymn maen —— — HER 
wr totdage meer ende meer profijts door | neer hp — in Garuifoen HIE 
An | die vrientfchap (tact te vervvachten, | Staten bale — * in verbenteniffe met Ik 
(5 7 aldien hy de-felvige te degen hant- — Pever-lantfche Provintien. 9 
u avet en beftandieh daer in is, niet op- | 900 
* Enmm eritk | 
houdende van deurgaens te fchrijven, @ Heeren Staten der Geunieerde orn, gees 


vijfen, Dat hy { Vifur Basja ) hem nae De ende bevindende / dr —— HE 
ijn vermogen in gene quartieren alte Spaenfche gheeuen ech grmaer Stien 3 —1 
faveur hulp en vrientfchap (al trachten | get Dautiffche Pdga ee wat-bluchten fegtifueesr id | 
te betoonen (als vvefende fijne (chul- | dat Beel meet — ese / foo beblen. 9 
dige plicht de vrienden van fijné Heere ende Wt-frel waren 10 hij 


ry fen” 5 8 
ende metter daet vriëntfchap te-be- | D —— probintien fien” pp omzevi IE 











e gegeven op de noodtWenbige (032 
en Keyferlicke Majefteyt met alle cour ERE et AR Emmerick ende Rees, 


- ien Hf 

be Dat fp meer Den crijch/ HAN Hi 

Prens wanden Spacujatrt waren Ze ik 
bendes iu welche ghevalle fp deſe 


toife hulp ende vrientfchap te bejege- 
nen ) op dar de begonnen vrient chap 
en alliancie meer en meer mach toe 
Bemen en bevefticht vvorden. 


| heſinnet Waren ‘ot voordeel van Gar? nas 
Inden kant {fact het gulden teecken 


— sbupgder Stedeu * 
bupzeu/ende tot baren DA bupr effe | 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


LL 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 






































A TT — —F — 
—J— Nederlantfche Hilterie Het fevendertichtte B oeck. 4u 
EE De BE OEROL ‚na 

ke ad Jva— (Gre, verſekertheptte houden. ruſte / ende tot af-weeringbe des onhepl⸗ —286 

—— De Gouverneur van Grol Matthijs Dule- | Baermebefooneen / alg Bander veu ver 


EUN MI, 9 motte gee ken heeft doch / wt laft ban hare HWoochtden / 
KE HENRI Ze oriificeert.· de Stadt olle sen berfchepdene Oorden 
RIE ER Pere laten faztifieeven ende verftercken. 


ſcheydene Gare vpanden gedzepcht worden 
Op Get voſtrechen defes Berdrachs waren 
in ſ Graven Hagge preſeut de Geſanten van 
deſe na-benoemde Stebden: 


MND A PE OEE Forckſthe | C Ulgierg in Barbargenge⸗ je 
Ì — (EE WAD PRE uc-toberg legen/Waren dertith welghe⸗ Dokter lohan Doman, Syndicus bande Hã⸗ 
HE MONO EADE jr FOEER TI wanteerbe groote ſchepen / ſiſſche Bundſteden. 
6 weſende Zeeroovers / met Doétor Mattinus Nordanus, Syndicus vau 
J———— Conmiſſie vanden grooten Curck uüptghe⸗ Tubeck. 
IEA It He J— varen/ omme te wachten de Zilver · vloote Diederich Hoeyer, Boꝛ gher · Meeſter van 
ERK CN OR ES vandẽ Coninck van Spaengien upt Wefts 25 zemen. 
EE 0 oe rn AAE Indhen comende / dan is hem Dien buyt Doctor N. Buytorf,Syndicus ban zemen. 


ARORA wiſſuckt / ende ix de felve Zilver · vloote in 


u. | je Henricus vän Cappeler, RNaetmã te Bzemẽ 
J d — Spaengien behouden ghearriveert, Fu ke 


lohan Datichen, Boyger-meefter te Wam’ 


WES oa MAENE Mey heeft Bes Hertoghen van Flozencen borgh. 

HE Mineira” Et Pilote wet Curckſche Galepen inde Mid⸗ Doétor Vincentius Moller , Syndicus van 

fid CN aad RA delantſche Zte bp Negropente aen · ghetaſt / Hamborgh. 
J———— ende cepudelich/ nae een Dapper ghevecht Doctor Georghi-HendrickBolftaes,Syridic 
KEI TM overwomen / crygende eenen bups wel ban van Maegdeborgh. j 
A it NE BEN hondert dupfens croanen/ ende HJ maken, Henringh Corbenlanct, Borgher · meeſter 
J6 be wel goo. Chriſtenen. Oock hebben Die ban Bzunfwick. 


Iohan Vleman, Secretaris bâ 95 zunfwite 


VBooꝛ d'andere Steden ig De Syndicus DO- 
mangbelaftet gheweeff. * 


Quota der Steden die boog en nae in Ac⸗ 
coo2t met Defe Landen fijn getreden / tit 
nae adbenant van bet berbont ende quote 
Die fp boor lanck onder malcanderen t 
mutueke Denfenfie hebben gegeven. 


Ditigtgenedat | 1 Wanneer de DEL 
Die Steden onder | | eenichde landé fullë 
malcanderen cons | | gevë1ooooo.dt-lP 


EK ar Her hoen ban Malta met Dope Galepen eenige Curck⸗ 
Bh Ee CDR ſche fchepen ober- ballen / verſlaende veele 
ER SOM 24E ROEM Janitſaren dit Baer op waren / ende eenige 
(6 OE il SRO op De Galepen om te roepen gebannen. Ben 
VRO. Wgent Die van weghen de erven Staten 
OE: EE ct OA tot Algiers lept / is foo Herre met die van 
RAMEN Nigiers verſproken / dat alle De gevangentn 
ENE ECO DATE EE ende flaven upt deſe bereenichde Provincien 
— HOOPER aldaer Wefende,te Weten Die t'federt Augu- 

’ ae ti . 
He MANE WERRAENLE 1, | ſti leſt leden / ende een Jaer daer te voozen 
À 4 Eh ghevanghen ſynghewerſt / forder Fanfoen 
J ſullen vep gaen / ende De ghene Die voor dien 
— HA tjt ghevanghenzyn / midts haer rantſoen 


| 4 ' ale betalende mede vap fulten zjn/ende Bande tribueren: fullë bere (rené gek: 
JEDE AR ADE BR flavernúe ontflagen wefensendeiginbeoz: | _ Rücx-dalers. | 
NOK He EE rh der goede hoope vaneen actoort gbetroffen 


EOOr ‘diens. KUDEER: salie AE 
6O — Bremen, Vn 
80. ‘— Hamburch. deer 


BO ande SOG) apie 5 


J—— te ſullen worden / tot vrphept van onſe 
—JJ Pabiganten. | 


Ae vele ende berſchepdene delibe⸗ 
| ratten ende communicatien / ſyn 








epndelick op verſchepdene Condi⸗ 





Jh everlaties tien ende Moog aerden in eẽ vaſt | 
ne, verbont niet malcanderen ghetveden de E. SO, lin Straelfonr. ai, 


J Vrye-aen- WMP. Deeten Generael Staten der Geur 
js 1 OE Lee-Steders mieerde Heder-tandtfehe Pzobincien (met 
LO Han rere. ADS van shu Paine, Ercrl, ende be mia: 
Bree aeg den van Staten) ter eener ſyde / ende de 
1 ORE AAMSRE Pape-aen-zee Steden ter anderer fjde, Dit 
| Be accoo3t ig befloten in ſ Gravben · Hage op dẽ 
KE bertienden lunij tylo novo deſes jaers 1616, 


Te les WV haer” 2 

ovl! 
40. Macgdeburch, Ie gf —9— 
JO —_ r het. rd 
60. Lunenborgh. — Je 


— 











— 
eren zen —— 
— — 

— 

EA 

& 

F 


— 1 — en Ge rn — — — — — — — 
J — 
pd 5 Ë 
ns ë a — N de B 5 
2 * — — 
— — 5 * — 
* — 5 
* —— 
* 7 Ea An * 
— 
—— dd 
Bn 
GEE 
253 DD ey 
Esa 
— 
Seg 
® 7 8 
— — —ñ— — — — — — — — — — — — — — — — — —— — — — — 


JJ————— Godt be Heere gebe dat Det beftendich mo: | 28 — Grijpl.vvalt. bm EN 
EED del goe bljven / tot bepber ſyts berfcheringe er — volgen 


fe vropean Books, Copyright © 2011 ProQuest 
e urte 


ite 
d by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


eproduc 


444 B 20 

















































> Onder de regeeringe van Coninck Philipsde derde. Fol17s. | 

6 —E | | gemepne op DeprrnEehnn ——— 1616. | 
| eftighen ende erhouden machten — Hf 

vien …velghen die Contraêten vande | ae efen merloop van Jaren Hie meefte | | 

Hanfee Steden , in Saxenfche } pPederlantfche Benfe-fteden tot be vervat⸗ HL | 
ſpraecke nde der Pooch- ⸗ Mogende Heeren Staten | 
r de in 

| gen gheraecket / ende E | 

geepe | (nameten tact batmen fo miet mek | 

Bau) enbe begi hepligé ooms | haer af-fouderljch/ rate mer de DATE ET ii 

fcpen Fepchg-frade Hubech/ | bervattinge ban gare Ho, IRO, bee 4 


| | ende baopderljcher habbe te 1 
ep add mt Ben — me over Dan nu etteljjche Ja⸗ | 


beu wigſchen Hooeh-Moghenden Beert | cht aen allen (ben in 
ven herwaerts Dit Wer: 
eerde be ee Comun Der | enchouibiggene btbtigeberaoing, OE 
Cerbaren Hhanfee · ſtet am anderen t'BePl/ ahen / dient halnen m — ende Ghefanten 
eene ian ond rumeicke Bereeniuge miuvnitatien boog (cha) De ín midbelft 
BBetvoffen / taudende van woorten zu | aengeftelt ende onnieke per 
Woo oeckt die Heeren Borger-meeftere —* | ik 
woorten / wie volcht. per Frye ende * Bevlighen. — — 
— bren gtot Tubeck met hooch · gedac Lin 
benedenstad is | Senda beats nd ae Dap | 
allgene hebben gehoopt Die Pofterfche Pte: | DES Jaers 1613. DB been rüpen ende Î 
Ben aeude Oaft-Zee / mitfgaderg acude | ten / (HO sean age Heeren ſtaten IE 
Wivel/ober Cibe/emde HDefersende daer oa» | KHDIGDEN —— net Gedeputeerden 4 
trent ghetegen/maer oock vele Peter-lant: | Generae! DOO Dofterfepe Waufee-flebeny lid | 
che Btebt aen De Poorrende Zupter Zee, | metdie Sta rr fee Ipamfee-freden | 
alg oock acude Mafe) Waste) Bh a/ Iſele / ende die Eerhare Os ei | richte efans Li 
ende andere Dateren vate flracmer ide | Loor Hare — * moocfp- gewel 
ſelve Noojt ende Zupber-zee exonererende | LEN eabe Gedepu tree, Die oude Der ú 
degen / ent met ben anderen in vafte eer | te Beeren Staten feapipekhen wernieut/ KE 
aichepe ende vriem ſehap ſyn ghewee ſt / eude inghuge endeeirn k ende vaſtelyek te Jk 
be mabupe oninc peen 0e HOED | enge Pereinigbet ende verbe, IE 
deel | e epe rtieu —4 
⏑⏑⏑— ende warvolghende pimcten ende A 
Contracten ebben vernregen / de ſelve oock 
Wet — raebt/mibbelen ende mach⸗· 








— — — * pr 
er 



















— ⸗⸗ — 
— — — 


pen 3 — 
— — — — ——— meng 
nn « men 
— — — —2— J 


epntelijchen hebben wergeieechen ende ghe⸗ | | 
floaten. u ij 
ven eerſten patdefeDereenigingessfte Hi 
— pe ie weſen tot pemants offenſie / 
maer alleen tot couſexvatie ende onderhou⸗ 
Dinge ber vrye navigatie / commertilen/ ende 
trafgeguen inde Ooſt * —* gk | Ik 
ide ſtraomen / HN 
Geen beer inde ſelve Ooſt ende Door set 
gronereerende/ ende niet anders EB fal gha⸗ 


en * * 
— eenn ie en 


— 


mwihlen oock mer defenſive Wapenen 

eu bebochten / ende ſtaende ghehouden / 
ende dan noch dit Peder landtſche Hanſee⸗ 
eden metter tijt door den langh· weeren⸗ 
Den Crijch/ eude eenige door inghevallene 
Mmifberft uden int befechen der ghemepnt. 
Wanscefche t'famen-komften verhindert / 
ende van megen hare epgene f ware laften/ 


Wiet m verbontg-laften > | ie verte? — 
en bebbea —— —— welch danhet meput fn / alfoa Dat were er erde 9 
genflen wan tanige (cheuriuge ofte af ſchep⸗ nichde haere Borgherene pe hare rrlang” uik 
Dinge van derne zen Geeft gevonden, pie vechten aller volckeren 41 Srehren/ Pais [ | 
Mdedan — panigatie/Coamercië/ te ende hebbende Drpberden/ | 





ende wet hergebrachten ghebrupc⸗ 
———— Doft ende Noort⸗te⸗ Hi 


ende Trafdeguen verfchepdene bef maer: 
(fivechende tot behoefden tor) PD: ep DE iN 


Riffen voopwatlen; ende noch wijders te bes 





ſorgh * eden Inte⸗ MWateren 
—— boule a beft maes gelest, boog Froomen/. Mebieren De bat Ei 
aaien mibpeden ende | onterfinvertamogen JULLIE nc | 
| veg rid eet (p maeft Godt, jegens Dep genen bie Den OO eum — Ei 
Dim berbpeerRenden pucaet Werren/ cit Gate | Waoondererv end: annae ven | 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


— “ 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
d heek, Den Haag 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliot 
444 B 20 


— 


1616. 
——belen Daer aen Hinderen: ende turbecren / tñ 


2. 


3e 


Ze 


Nederlanefche Hiftorie « — 
bew met ghewalt ende ontechtmatige mids 


Bat weder Dem eenen Der gheunieerden boog 
ben anderen dte Commercien nederlegghen 
ene berbieben/ ofte bed eeuen Hoog des an 
beren aen / ofte afgaende Waren fonderlinge 
beleggen ende Gef waren wolden / Die tſa⸗ 
mendijche gheunieerden den ſelven defende⸗ 
ren ende ſchatten fullé/ op dat die veelwou⸗ 
dighe beſwaerniſſen ſoo Garen Borgheren / 
Anwoonders / ende Onderdauen / tot groot 
bedruck ende verhinderinghe Der algemep⸗ 
ne Commercien / ende Schip-baert weder⸗ 
varen / afgheſchaft / ende deſe Navigatie ii 
Coramercten den hepligen Rhcke / gantſes 
Duptſlant / Die naebupzighe Fricken ende 


Landen / ende namentlycken mede den ver⸗ 


eenichden tot nut ende voordeel gheholden / 
ende gemterdert mogen worden. 


Der wegen dan deſe Date niet enſal pre⸗ 
judiceren Bie brientſchap met be Froomfche 
Hepferljche Mat. ben Weplighen Keke 
noch oock meste Con, Marten van Vraut⸗ 
rick ende gzaot WBzetanien/ een ſamentljck 
bie Bereenichde Euangelifche Ehur- Foz: 
ſten / erde Dtenden beg heplighen Rücr / tot 
noch toe mette Heeren Staten onderhoudẽ / 
alg Dat oock Die Eerbare Hauſee · ſteden / die 
tot noch toe inder From, Repſerljcke Mar. 
ende des hepligen Aycxſchuts ſcherm / vers 
wantnis ende ghehoorſaemhent gheweeſt / 
oock hun forder daer in ende onder fu ende 
berbljven / oock een peder ſtadt bie eenen 
middelbare Overichept heeft / De ſelve Wat 
recht ig peder tijt ſliſten cube mede vande 
felbe verwachten fal/ ende inſghelhcx de fas 
mentlijchke vereenichde hare alliancien / rech⸗ 
ten / ſtatuten / oaꝛdonnantien / ende bondtniſſen 
in haer gheheel / ende bolle weerden / onver⸗ 
andert ende ongheſ wacht ſullen beholden / 
alles nochtans Salvo præſenti fœdere. 


Die Dereenichde ſullẽ deſe articulen trou⸗ 
weldch ende opzechtelijjck onderhouden / eñ 
bie met Eede beveſtigen. 


Die Beeren Staten Genecael ſullen deſe 
VDnuie den ghemeynen mefen dec Dereenich: 
Den tenbeftendirigeven / Doch alfsa bat in 
allen wat boozgenomen worden fal/ een pe 
gelsch heel die oppe ſtemme fal hebben te ge⸗ 
ven / tot welchen epnde dan alle tijt ban we⸗ 
ghen Ben Oofterfche HanſeKeden / eenighe 
inden Haghe / ofte andere plactfe/ Dart die 
Weeren Dtaten Generacl ſullen vergaderd, 


Het fevendertichfte Boeck. 


| mede fulten mogen ſyn by be KRaet · ſlagen fo 


m — a er —— — — — 


deſe Bnie / ende Mat daer van dependeert / 
aengaen / ende ſullen die Heeren ſtaten Ges 
nevael eenige mogen ſtellen ende committe⸗ 
ren tot Tubeck / ofte daer Get die noot ende 
gheleghenthept fal verepſſchen / daer mede 
bie Confilia beftebeter gheconimuniceert / tñ 
tgene Wat voorders te effectuer ban noor 
De is/en acht genomen worde. 


Die Dereenichde fullen hare Contributio- 
nesdaer tof Die ſelve verplicht fijn/ ende foo 
veel Daer ban tot pedertjbt boor goet aens 
gefieu fal worden / op hate epghene oucoften 
aen gelde/fchepen/ ende bolch te peerde ende 
te boete met allen taebefhoozen ende gebeur / 
fn goeder bereptſchap / ende oyDeninge bour 
den / ende Daer mede ter plactfe Daer ſulcks 
ban noode/ende beftemmet wort / ſich vindẽ 
laten / ghelyck Dan in befondere ſchriften bie 
namen vande Vereenichde Hanſe · ſteden eit 
Ber ſelver Contributions quoten ende omſla⸗ 
gen fu vervat ende uptgedzucht. 


Even Berre nu bp den genen foo bie Com- 
mercia ende ſchip · vaert behindert / ende tea 
geng die boogfs Previlegia ende berdzaghen 
handelt / nat voorgevende goetlijche ende 
bzientijcke aenfoechinghe niet erhouden en 
fp / wat vecht / veden/ ende billickhept vers 
epſcht / ſoo ſalmen Defenfive Daer tegens wet 
smacht procederen / gelyckmen ſich des Wes 
gen boog hem vereenighen wert / daer medt 
bie voozſz Previlegien ende verdragen ghe⸗ 
houden. Ende bie Commercien ende ſchip⸗ 
vaert bebrpt ende geſeeckert werden mogẽ 
foo berte oock De eene ofte De andere Stadt 
wegen deſer Duie/ofte der boorgemeite ges 
mepne/ende fonderlinge Privilegien halben 
bevint verdorven / ofte in andere weghen 
beſchadighet worden / ſoo ſal die ſelve tot 
weeringe ende ontlaſtinge bande aengeto⸗ 
ghene bef waerniſſen ende Operatie bande 
ſchaden / ſpoedighe ende ghetrouwe bpftant 
gheſchieden. 


Endedaer het aiſ dan met beyder beelen 
toeſtemminge totte wapenen comen (oude/ 
ſullen die Bereenichde jaere Inwoonende 
Bozgeren / Ingeſetrenen ende aenghehoori⸗ 
ge / ſoo Crychs als Zee· vaert volck / fo der 
wederpartpe dienet / bp verlies ban if ent 
goet af bogderen/ooch gelijcker geftalte niet 


gheftaden / Dat der feltaet wederpattpeupt 
Baete ſteden ende gebieden / gelt / volck / ſehe⸗ 


pen / ammunitien / wapenen / viveres/ Af 
6 





z616 lr 
8, 
5e 
9, 
6. 
lo, 
u, 
7e 
Lp 



























































ibib 616. 
8, 
5e 
5 
Ó, 
lo, 
U, 
je 


Onder de regeeringe van Coninck Philips de derde, 
ſulcks ghefchieden bp gemepnenHactende 1616. 


Diergelcke goederen toegefonden ofte ghe⸗ 
bolgbhet werden / maer fulcx bp Ipf-Araffe 
verbieden / ende oock fao beele mogelycken / 
verhinderen / Gat het ban anderen oozden 
niet en gheſchiede. 


Bp aldien vocht by He Wweder-partpe Der 
Geunieerde Onderdanen/ perfoonen/ ſche⸗ 
pen goederen ende uptſtacude ſchulden / fn 
ſhne Vanden werden ghearrefteert / ofte inz 
Der Zer aengeBenden/ Werd genomen / ende 
Pets ghemaeckt/ focfal inder ghruniter Den 
Tanden / Steden „ende ghebieden Der ghe⸗ 
lheßken ooch gheſchieden / ende men fal Dat 
jeghens cenen pederen helpen Werren ende 
tegenſtaen. 


Der geumieerde ſchepen / ſullen eenen des 
anderen haven ende ſtroomen vep ende on⸗ 
verhiudert te ghebrupcken hebben / eñ daer 
inne haere noot drzuft Berrichten ende repa⸗ 
reren / doch bat niemant ban hun eenig: ge⸗ 
Welt ghebzuycke / maer ’ghene hp noodichh 
heeft fich verfchaffen/ ende Danchbaerlck 
betale. | 

Soo fal der gheunteerde Onderdauen al 
bhyme inde Manden ende ſteden Hefer Die 
Dat Borger-recht ghegunnet / oock Die Erf⸗ 
feniſſe daer toe hp gevoecht is ont Wwepgers 
lijch ghevolghet Werden / bp erlegginge tot 
nochſchos ofte erve deg dartichſten ofte Des 
thienden pennincks / gelijck fuler aen elchsen 
oogt herghecomen ende ghebruyckelick ſis 
alles fondet onderſcheyt der Religion , fao 
Die int Beplige Rcke gherecipitert ofte toes 
gelaten ig / boch fateen peder fich anBerfing 
Borgherlck verholden / ende Den Siatutis 
loci onder Waerpen/ende confoꝛm bethoonen. 


Niemant vande vereenichde en (al onde, 
te Deg anderen confent ende wille / met DER 
pegendeel fich vergelycken / noch Berdzage, 
ofte anderfintg pecweg iegaen;dat ben ans 
Deren tot peeiuditie ende ſchaden gereycken 
conde /mact Beele meer Daer heen trachten, 
bat die Wrede int ghemepn erhouden / eude 
Der Wereenichden Borgerẽ / Inwoonders / 
Onderdanen / ſchepen / goederen ende Com- 
mercia vande bef martniffen bevrht wierdẽ / 
Ende men tot Die voorighe Peyheyden ende 
Pꝛevilegien ſeher ende onbehindert ghelau⸗ 
Shen moge. 


Daer oock een vrede ofte flil-flant met Dé 
Pegendeelfoude ghemaeckt worden / foo fal 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by CouU 


444 B 20 


rtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


believen / ende anders niet, 


Dit verbont faldupgen twaef jaren / ende 
op ghemepne beliebinghe doorder gheconti⸗ 
nucert worden / maer Daer ban Wegen deſ⸗ 
ſelvigen ende War daer vandependeert / pe⸗ 
mant bande Deieenichde byſtaende bont⸗ 
niſſe/ ofte oock na geepndigden bont te Was 
ter ofte te lande (oude aenghevochten ende 
hef waert worden / foo fal d'eene Den andes 
ren teqeng eenen pederen / ghetrouwe hulpe 
ende byſtant leyſten. 


Indien eenige Potentaten / LTanden / ofte 
Steden in diſe Deteeninghe begeeren te co⸗ 
men/fullen op vedetijche Conditien met ghe⸗ 
meenen cenfeut daer toe ontfangen wozdẽ. 
In ooztende fijn hier ban Boog Hare B. IR. 
ende vander Percenichde Hanſe · ſteden berte 
ſchepdene ghelyck lupdende Inſtrumenten 
opghericht ende verveerdighet / ſullen oock 
roch wyders nac Dat haer van ten beyden 
füven fat ghereftreert met Eedes lepftinge/ 
en met eenen pederen aendjangenden Groote 
zegelen befhaoglijek bekreftiget wozden / als 
bug ghedaen inde Maent December inden 
Jare feftien hondert ende bifthten. 


Pnt dan auch deſe ſtadt Lubeck ein bzal- 
tes ghelid Ber Hanſiſſchen Commun , und 
Die eexſte quatier-fiadt foo Dat DireCtorium 
Han: fuerzept gheweſen / und noch iſt / wir 
auch bereptg Anno 1613. in Mayo dieſe buus 
tenig mis den Hooch Rog. Heeren Staten 
Generael Wie oben infine proæmij Mention- 
nirt, believet und geſſoſſen auch obermaelgt 
bie ſelve wie fp pet zo extendirt und verbeſ⸗ 
ſert / belieben und einwillighen / und ons 
Dabep landt deffen zu endt Der Drion aen⸗ 
gebeuteten verlaſſes / und fonderlich auch; 
bes dritten Artikuls inder Ozdeningh Obe 
legen theut. An roekuurfftigen maentMayo, 
aeg welchtr maent bepder ſyts Dat toe 
beſtummet / die ſelue Dnion mit Ber Ehots 
lepſtunge und onferen groffen ſtadt An-Zec- 
gekte bekrefftighen. 


Des Wir demnach / und tot bolereckinge 
fulcheg Eydts aen onfer Stadt / und Han 
onſer umd ghemelter onfer ſtadts weghen 
verſucht und vermocht / und daer auf conſti· 
tuirt / und verordentt haben / conſtituiren 
und verordnen auch nochmaels hier mit / 
und in crafft deſes brief / Wie eg zu vecht 
im Rrefftichften gheſchehen foll / kan oder 

ER. mach / 





13. 


14. 


Wil 






























Nederiancfche Hiſtorie 
mach / den Ecem ⸗veften / Acht baren / ende 
Waoch-geleerden Weerter lohan Doman DEL 
vechten DBoctogen vund der Lobihchẽ Com- 
mun Der teutſche Hanfee-fkadt verordueten 


9191 


wir infevicte Pnion ia allen eighen puuc⸗ 
ten / clauſtlen ende articulen ( pedoch das 
wirt auch bepder behandelten Contribucio- 
nisquota, alg fuuff vund ein half geghenein 
hondert der H. M. Heeren Staten, Dafer⸗ 
ne Sernach ba keine fernere Moderation zu 
erhalden ſein ſolde ghelaſſen worden) ſtett / 
feft / / vund onverbzuchlick obſerveren ende 
1 halten Wollen / foo wacr ons Godt helffe, 
truwlich bunde one ghefeherde / vund Gaz 
ben deſen zu waren zeugenis / ende bevelen 
zu voor berurter bekreftigung Der Vnion / 
onſer ſtadt Groſſen In⸗zieghel wiſſentlich 
ande welbedechtich aen deſen bzief aenghe⸗ 


Aprili nach Chriſti onſers lieben Heeren ge⸗ 
burtẽ in Jechzehem hundert vnd ſechzehen⸗ 
HE Jore / was geſegelt met een grooté zegel 


Dubbelden noet ban rooden ende Witten 
fijde. ‘ 
Approbatie, Rauificatie, ende Ect 
der E‚H‚,M Heeren Generale Sta- 
ten,belangende de boven-gemel- 
de Vnton tuffchen defe Landen 
ende de Vry-aen-zee-Steden, 


: He Staten Gencrael der Deress 

| michbe Nederlanden / doen te wett 

allen ende eenen peghelycken dient 

aengaen mach / nae Dien tuſſchen 

bug ter eenre / ende het Commun der Eerba: 

re Danfe- Steden ter andere zijden / eenen 

aliantieende brientelijcke vereeniginge ge⸗ 

trocken is / lupdende van woorde tot woez⸗ 
be aldus: 

_Alfoo van ouden oldenckelicken tijden tor 
den gemeenen Hanfeefchen verbuot, &c. ghe- 
ijck vooren verhaelt ís. 

Ende ban boozghemelte Daunfee- Steden 
ſulcke Buion ende verbonteniſſe op hupden 
datum alg boozen bp De quota gheteeckem 
„tpatelijch ballentogen/Die notulen Daer van 
‚onder baren grooten AInſegel ong aber ant⸗ 
WMoodet / ende den Eedt dooz haren beftem, 
Ren Symdicum op geborchfame ong vboozge⸗ 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 








$ 








| 
| 


| 
| 





Het fevendertichfte Boeck. 





brachtt / ende geexhibeerde volmacht Date: ibib 16, 
lick ſwreren ende aflegghenlaten / fooi „tf 


bat Wp kie voorſz Buion ban onſer ſyden 
inſgheihtr belieft ende approbeert hebben / 


gemepnen Syndicum, Dag ernemblich in Drs | believen eude approberen / De ſelve ooch tér 
feve Deele ſweeren mogen / vunden ſol Dag | gen woorbich ende in crachte deſes beloven 


Die fel ve in allen Baren puncten / clauſelen / 
eude articuten / ſtede ende vaſt te houden⸗ 
ende inder bewilligdẽ helpe ende contribs 
tie foo dickmaels een hondert te geven / ende 
bpte brenghen alg die Waunfce-Dteden nat 
umnne quota Bier booten elcks int ſyne ghe⸗ 
ſpecificerrt ſullen geven ende opbrengen / tot 
welcken epynde wp ooch van onfer ſyden ge⸗ 
conſtitueert ende belaſt Hebben / Doen dat 
oock tegen Woogdichh ia crashte Defc britfs / 
Den Edelen ende Erent beſten Joncker Ta- 
co van Burmania teghenwoozdich in onſer 
vergaderinge preſiderende / Dat fijne ED. in 
onſe ziele ſweeren mogen ende ſolle Dat WP 


hanghe laſſen / welches gheſcheen in onſer die boven Inſercerde Bnien / in alten harẽ 
Haedtg verſamelinge zu Lubeck in monat puncten / clauſelen/ ende articulen / ſtedt va 


ende onverbroocken obſerveren ende holdẽ 
willen, Soo waerlijck ong Godt helpe / ale 
leg ghetrouweihek ende fonder argelink/Def 


Han geele waſſe upt-hangende aen eenen | tot oo2konde Hebben wp deſe berdenigingde 


notul met aenhanginge bau onfen groot eit 
Juoſcgil vie gewoonlcke Parapbhure:mitfs 
gaderg d'onderteeckeninge van anfer Griſ⸗ 
fier Doen beveftigen. 


Gebaen in onfe bergaderiugde ins Gꝛa⸗ 
ben-Mageop den 1 3.Funij, inden jare ſeſtien 
hondert ende ſeſthien. 


Eet ghedaen ende gepzeſteert ter verga 
beringe bande Boorh-gemelte Beer Stat 
Generael ber Bereenichde Peder landen / 
ter pꝛeſentie Bande Beeren Gecommitteer⸗ 
De bande Hoofs Dereenichde Neder· landẽ / 
inde voorſz vergaderinge / op Der-xiiij. Iunij 
1616, Bebaen bp Taco van Burmania , pzefi? 
Derende deg maels inde Vergaderinge DET 
Weeren Gentrail Staten, 

Ick beloove ende fweere inden naem ende 
ficle vande H. ende M. Heeren Staten Generaet 
der Vereenichde Neder-landen , volgende den 
laft ende volmacht my daer toe ghegeven, dat 
hare H. M. famt ende byfonders het TraCtact 
van Vnionende Verbontenifle met die Eerbare 
Hanfe-Steden Lubeck, Bremen,Hamburch,Ro* 
ftock, Straelfant , VVilmaer , Maeghdeburchs 
Brunfwijck, Lunenburch, ende Grijpfwaldt, 
op huyden voltogen ende befegelt, in alie fijne 


puncten, clauſulen, ende Arriculen, ſteets, vaſt, 


ende onverbreeckelick fulien Onder-houden 
ende 


Na, | 


























Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, Fol, 17 ; 


ij 
brb, 1616. ende nacomen ghetrouwelick, fonder arch oft { datde Coninck / Die in den thzoon Godes 516. | | i | | 

j 

Ì 


5 dick helpen. idt / alleene macht heeft ſubalterne ofte onz 
meen tie idee te ſtellen / Welcker amt is nit 00 


In kei - Wi nick vâgzoot | wettente geven/ maer De gegevene Wetten IE 
| —* D: gpeg vn Fmiurichften wi te legghen / ende juftitie te hant-haver. 9 





ie Li EN 
— Jaers / cen ſeer treffer Epghentlick komt het dordtel Bode toe / DE V 


akebinnen | Coningen fijn Godes Stadt · houderen / cit 
Whien, —* GALEN —— — Alle | Die ordineren Wederom andere ſtadt · hou⸗ 
hen des Honden ghedaen inde Sterre | | 
—88 perfoonen hooges ende leeges ſtandes Gees ders / om hatr te verlichten in her dꝛaghen 
ere ftelich ende MDereltiehs, vermanende tot Bee | Dep ſwaren laſtes Gheluen Mopſes beeft 14 
vii, rachtinghe ende viptighe verrichtinge des gedaen / door den raet van lerhro, alfoo Heb? TE RE 
S_ Amtegbaertoe fp gefkeit ende vetord meert | ben oeck —— —— 4 ANNI BRE 
ſyn. Weicke goede vermaninghen/ alſoo ſy | wijfte Conughen Die opt op aexden heb⸗ | | —94 


Ot Brie 





Ni den 


„gee le ich tot bien | 

De @naulfche/maer ooch andere | ben gheregeert. Dit verhale U ‘ | 

Sienese —— git ende voor⸗ | —— — belen mgr | 

erli nn weſen / ſoo hebbe ick goet gee datte —õ—E— 

bicone bach Na — tranglateré ot | opwaerts rie beu Coninck un De pine | 

de @nghelfche in onfe Scder-Dupifche (paas | — —— epe dgn Anjer 4 II | 

fi me | acht an pe Ik 

— re be felfde onfen Kantf-lupben | beobenfe be — * — je | 

bne 09e. int Defe fue aen-fpzafe | gelck De Coningen Godt de —41 

— ne — —— Dꝛophe⸗ mocten rekenſchapgevcu/ —— J 
Dr, ten Davids / daer bp ſept / Gode — —— Gode ende den Coninc k 
Coninck,ende uwegerechticheyt | Lé&chjcgap d | di 

—— ver op —— fitten indẽ | Pu ick volbracht hebbe fept zine * —* HI 

throon Modes / Die vanden acn-beginuede oude ſpꝛteck· woort / A love princippum, (OU Propofciee LIE 


dj wil ick pu boogder comen ende ſpreken ban HI 
tegeringen overde Nepubiycquen / Doch bp enwoordelick hiet ver⸗ —9 
mamen over de Monarchien / heeft verozdi⸗ ſulcr Daerom —— * an * —— * | 
E 





« — 
nn A ef 


’- v 


neert ende bebefticht.@pgentlick te ſpreken ſchenen ben / e erp 
| | de het ghes | twee ſtucken / voor eerſt falic 
—— er bals, ez Deca. redenen / waerom ick deſe Beerthien Zaten. 


/ , tijt mhuer croonin⸗ 

agiftraten volmachti⸗lauck⸗ namelick vanden | 

dopen derne beftiectuge dev juſti⸗ge totnutoe’ 1 opt in indd | 
te: giet Dat be Eontach Hem (nit | Eeen eboe/mat uwer bele fooferce bee ij 
Ban outblootet / maer hy matt , alg een fwanghere Iik 
| chtich/ foo dat het } ne verlanght hebben | Hij 
gaten bucht ber Hi 

lative, geljchmen inbe fcholenfpreect. Det | LME ee Siche mijne baagfaten dich enbe Hi 

maniere van regeringtge tg feer out / nams⸗ ſe / ide Welke mj feten/ ende bp namen ID 

ef vandien et af al lech Mh Din TAEE | ich penjich be fenenfeoandë wete 4 

Begenen beeft; Datdp oren ed en ick gheſproten ben / jag dubbelt aftom⸗ ik 


fraeliten | ld | 
ne Kete nen | 


inchi oten / ſoo 
volck encande | lich icá naeft van hem ben gheſpr ij 
ene B en Entel il 

| e oordeelen; | den na ben. /foofalt | 

—* hen an ete groete ei wiche — eni AS dat ick’ nu hiet 
| menlaten. Jade: | beu berfchenen. — | 
—— ——— ende Prineen/ De reden waerom ick niet pe —* Hij 
ifonderept Gyiftenen Daten to Contern bef algich Engdande ij 
wi rop eenderlep Wijs | Ki 
—— eme aen —— van rege⸗ guam / of ick ſchoon tenen ouden CO — 
ringe in Vꝛanckrick / anders Hier / —* —— — — afl —9 
kricken en ig met eer” t | | ij 
——— —— van regeringhe. pe gr —— AE eens ie ik 
Maer hier in comen (palle gaer over etn | regier nebe ( Er B gent — 


— 
— 


































* 
B de 


— — — — —— — — — — — — 
— — en — — — B * 
— 
ad 







Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 


ite 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 























































59966 
14 ik: 4 r Ë 
MA Me HRC. —9 
— 
KOE NDE et hi 
EN bad: iN 
IN GAS 4 id 
HED 4d PRESEN 
li RLN —000 
Û 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Nederlanuche Hiflorie 


616, dat ick ineen ander Coninchtijckt wag op- 
—gevoedt: Doo hebbe ick voor mp genomen/ 
nae De Wijfe ban Pythagoras, pen Gaten 
lanck flille to { wygen / eude ſelfs de Wetteu 
deſes Coninclricx te leeren / eer ick De ſelfde 
andere woude leeren. Als deſe ſeven leer⸗ 
jaren voorby Waren ſoo vielder een ander 
verhinderniſſe vaar: welche was De verkies 
ſinghe Ban De aoorwendichept diet ſaeckte / 





ye 


bie my beweghen faude hier te verfchünen. | 


Ick hebbe ghewacht op eenige notabele a 
hoop-treffclpche fake die mp Bier te verschi 
hen foude veroorſaken / ant dewnle ich fa 
lange gewacht hadde / foo docht mp dat het 
EEN inpogtante ofte f\waer-wichtighe ſaecke 

ehonde te ſyn Die mp bewegen oude hiet 
verſchynen om u-iieden aen te forehen. 
Deſe heeft mp tot noch roe antbrokensmacr 
uu ich cen babbel ghetal van leer jaren ghe⸗ 


ſwegen hebbe: foo en hebbe ick niet langher 


willen ſwygen / maer beu hier ghecomen om 


met u lieden te ſpreken. Irk heboegheBup: 
tende Den tt mijner vegieringe atbiet/gas 
De geflaen ende gemerkt berfchepdene Dine 


ghen in het belept van zechtefaken hier te 

WDeft- MRunfter/bie mp gedocht Hebben Dat 

ich ſchuldich was te veformeren ; ende ick 

mephe Dat ic dat niet Geguameiicher en can 

doen / dan hier voor u-licden wijn mepninge 

te openbaren ende te verclarẽ. Chrittus fe pt/ 

Mijn fchapen hooren mijn ſtemme ‚ alfao berz 

ſekere ich oock mp ſelnen / bat mijn Onder⸗ 

fatenfeer ghewillichtick myn Fenme fulten 

hoogen dewyÿle ich ben haren Werder ende 

Toniuck. Ick fal int ghene bat ick u lieden 
mu hebbe aen te Dicnen/ oders Batsen, blij: 
ven bp bet ghetal van dypen/ Drach ig het 

getal der bol-macchthen:/ ende in dat ghe⸗ 
tal fal ich begrijpen alies wat ich u-lieden 
hebbe te feggen. | 

grapittelen erft faléch oan mp ſelven fpyeken / ende 
anc in gijn DAN ſulcx alg mp is betamende / want eenen 
zatte bere Coninck bie fjuen epghenen lat ende amt 
handelt. mieten berftaet / Bie en falnimmiermeer den 
genen die onder hem fyn / cumen aen wiſen 

wat fp te doene ſchuldich zjn. Cen anderen/ 

ſo ſal ick preken bande Rechters: Ten der⸗ 

den / ban De onder-amt-lieden ende bedie: 

ners der justitie. Wat voor eerſt mp felwen 

aengaet / ich proteftere ende getupge opent. 

hek veoru alle / bier fittende inden foet der 

juſitie / die Dodt toe-comt/ ende nu op mp 
ghecomen ig/ bat ich ghereſolveert ende az 

ſtelick voor wo ghenomen hebbe / nu in min 
voltomender jaren te vermeu wen onhe be: 
erachtighen m: nen eet ende belofte die ich 





Het fevendertichtte Boeck. 


op mijn Croouinghe ghedaen hebbes belen: 1616 br, 
genbe De hantavingbe Der juſtitie / endede 3— 
ondet-houbiuge vande Wetten des Lauts. 
Ich betupge inbe teghenvasopdichept Baz 
| | des / bat ich alte ſorchfuldich ben gewreſt / 
ende poortaen zyn ſal em mijn conſcientie 
ſimver te behouden in alle de puncten Die ich 
befwozen hebbe, ſoo veel alft mijn menſthe⸗ 
litke ſwackhepdt eenichſins ſal moghelck 
Wefen/ofte foo verre alg het tot mine kens 
niſſe ſalcomen / Ick Fpyeechhe van de Juſti⸗ 
tpt enbe Wetten des Handig. Want wat 
| De Keligpe acn-gact/ Ick hope dat meu mp 
nutaemelijcht Welkenr. Wat de Weten. 
acngaet / ghy moet alle gaer getupghen / dat 
ick in De Parlamenten nopt geraeden noch⸗ 
| te ghedreven en hebbe/datmen de felfde fou⸗ 
‚be veranderen / Maer ter contrarie/ alg ick 
meeft ghedreven hebbe op vereeniginge ber 
Aycken gelyck fp alreede in mijnen perſoon 
vereenicht waren / ſoo ig mönen wenfch ene 
De begeerte ghewerſt datde Wetten nam 
Sdtchotland/mochten gheconformeerdt Woze 
‚Den nae De Wetten ban Engheland / niet de 
| IDetten ban Cugheland/na be Wetten ban 
Schotland / em alfoo te vol-trecken de pro· 
phetpe mijnes wijſen dzoet-Waderdt Hen- 
rici des 7.die Boorfent heeft / dat Bet gherin⸗ 
gher Coninckrhcke het grootere ſoude vols 
ghen / miet bet grooter het clepnder daerom 
heeft bp fijn outfte dochter Margriete ghe⸗ 
houwelickt een Jacob den vierden, m nen 
Ober-befte-Baever. Miyn oegbe-merck is 
altDt gheweeſt eendzacht te maecken duo 
De t'ſaemen voeginghe van Schotland acu 
Engeland / maer niet Engrland aen Schot⸗ 
land. Dit ſelfde verſeeckere ich uiieden ooch 
uu Gier tegen Woozdelick, 

Wiet vorghe ich nu bp het ſtuck der Ju⸗ 
ſtitpe / deWelck ich noeme / Vnicuig; faum 
tribuere. Elck eenen geven wat hem toe comt. 
Ul mijn Veaerf-Weeren ende Nichters / Door « 
be ende vr noch lebende / conden ende cunnẽ 
mp ghetupgöeniffe geven / hoe onpartudich 
ick gheweeſt ben in be bedienings Der Net: 
ten. Tae oock alg De faeche mu epghen Pa- 
trimoniem Weg atngaende/ faa hebbe ich De 
ſelfde alfoa ghewillichlich de Wetten ondere 
wozrpen / alg pemand bau alle mijte ondere 
(acten faude cunnen doen, Dii betaemt mp/ 
op dat ick anderen een goet exempel foude 
gheven: Beel wepnigher falick dan partie 
atl afte een-fddich ſyn in anderer Kupden 
faechen. Tech mach welde Inſtitpe maetie 
ghen met barmbertichept/want daer en hee 
hoorde gheen Inſtitpe te gheſchieden dan 
vermenght 





— — 


























faeckeu van juftitpe eenen pederen het fijne 
Wil gheven / ende bliat te ſyn gheen ooghen 
Ban Vartialitept ofte een· ſydichept te heb⸗ 
ben. Als ick noch in Schotland was / ende 


Mp pemand ſocht te beweghen tot geſchor⸗ 


tinghe der Juſtitpe / ſoo ant woorde ick / Dat 
ſulcx ſtreet deghen den eedt des Conincks: 
Maer alſmeñ my bat metde Juftitpe Le 
haeſten / So antwoorde ick / dat ick beel liez 
ber beectich fulche fupplicatpé Woude bere 
hooren / dan eene vandeandere. Dit ig al 
tyt mijn wijfe ban doen ge weeft / ende Get 
af voort·aen alfoo bljven met Godes belit⸗ 
en. 

@’ghene bat ick ghefproochen hebbe ban 
Wetten ende Juſtitpe / bat moet berftaen 
weſen bau be Wetten onder-houden binnen 
De paelen onſes Lands / namelijk Die wete 
ten / Die onfe Dooz-Dacderen hebben ghe⸗ 
maecht / ende die bantreffelicke geleerde 
Mannen ſyn weghelecht in hare camentas 
tpen/diemen ghemepnetlich noemt Reſponſæ 
Prudentiurmn. Bftede Statuten en Wettenbp 
De Parlamenten qliemaecht/ ua ghelegent⸗ 
bepot Dictdbensendederfaechen. IAchen 
flupte hier mede gheenſins at aile andere 
Wetten van Engeland / Maer dat is de 
erf-Wet deſes Loninchrdehe. 

Daer ig noch een ander Wet / Die b2p is 
ende D'opperfte boven alte Wetten welche 
is Godes Wet/nae de welcke alle gjemep: 
ne ende particuliere Wetten moeten ghere⸗ 
guleert wordẽ / Ende ten fp Dat fp haer ooge 
Op deſe Wet Gebben: foo fu fp onrechtverr⸗ 
Dich ende onWettelich. — 

Daerom ſpreecke ick Gier alleen van Die 
Wet / omdat deſeifde in dit Coninckrhcke 
te ſeer vervallen ig / ende om dat De Kercke⸗ 
liche Perſoonen in te groote verachtinghe 
fa ghecomen. Ick moet de Waerhept ſpee⸗ 
ken / De Groote / de Heeren de Richters / eu⸗ 
De De reſte des volcx / van wat ſtaet ofte con⸗ 
ditpe Dat fp fu’ van deu Woochften tot Den 
Leeghſten hebben de felfde eenen tt lauck/ 
alte ciepne ghracher, Godt oe Heere eu fal 
ong gheenen feghen gheven in onfe epghent 
Wetten, indien wp Godeg Wetten niet en 
eeren nochte gichoorfaemen / dewelck niet 
geſchieden en caun/ ten fp Dat Wp de Wt-tegz 
pees ver felfoer reſpecteren / eeren / ende 

oog ooghen houden. 

Dat de (egierders ende Heeratrg Der 
Kercke heden ten daeghe in de Herche ban 


a vropean Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


es reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Onder de fegeeringe van Coninck Philipsde derde. 


46 Brig. vermenght met barmhertichept: Doch is 
vLanſchelickdit mijn Reſolutie / Dat ick in 


Eugheland feo ciepn gheacht/ ende nat be⸗ 


hoogen niet gheeerdt en worden / Hat ig een 
teecken Dat Den jonghſten dach voor Handen 
ig: Daer ick ſus oordeele in canfctentpe/ dat 
de Enghelſche Rerckt ig De ſupberſte / ende 


naefte aen De cerfte Apoſtoljcque Rercke / 


in Keere ende Rercken ordemughe / ende id 
be vaſt gegrondtſte op Godes Woozd / van 
alle de Hrerchen in Chriſtenryck daer ick 
opt afghelefen ofte henuiffe ban ghehadt 
hebbe / ſoo teghenwoordighe / als Die eertjts 
ghewreſt ſyn. 

Pu wel aen / ghy Heeren Aichters / den 
laſi Die ich ute gheven hebbe / beſtaet oock 
in dꝛwe puucten. Doogeerft int gheweyn / 
Dar ghpde juftitpe opgechtelick adminis 
ſtreert / gheiyck ghy daer ban boo, Gobt 
wilt reeckenſchap gheven / ende oock mp: 
Want ghelck als ick alleen Gon hebbe ver 
keufchapte gheven / ende ſtraffe van ſyn 
haud te berwachten / indien ich mp vergepe 
pe:Alſo moet gho lieden God reeckenſchap 
geven / ende oock my / ende ſtroffe ber wach: 
ten van God, ende ban mp / moten ghp U 
verloopt. End 

Cen anderen ſoo moet ghp jufkitpe Hoen 
fonder onder-fchepr tuſſchen onderſacten / 
ende onderſaeten / tuſſchen Coninch ende onz 
derſaeten / ſonder wiſtel / partialitept / vree⸗ 
fe af giſten / met een vrp anberſaecht herte / 
met fchoone ende onbevleckte handen. 

Als ick u bevele bepmoebeirch jufittpe te 


doen / Soo bevele ich u eben wel bat ghp bet 


met beſchroemt hep: fult doen / nacmelick als 
dus / dat gh u fuit vzeefen uepghen goet 
duncken te volgen / befgden fleilende den 
vechten ſin ende Mepninghe der Zetten. 
Ghp moer ghedencken / Dat ghy geen mac? 
hers der Wetten erft / maer wtlegghers 
Der ſelfder / WD ame ig jus dicere, niet jus dare. 
Het is fs Wijt van baer Dat ghy macht faut 
Gebben Metten te maccken / Dat ghp in het 
hooghe Parliament hups alleen u adbug 
moocht gheven / als ghy ghevraecht wordt. 
Ende lett hier welop; dat uwe Wt-leggins 
ghen altijt moeten over een comen ende one 


der wozptu fijn De reden ende Get ghemeyn 


gheuoelen ofte berftant der menſchen. Ick 
en cant nimmermeer fulche wilegginghen 
toe ſteurmen / Die ick in mijn verſtant nief 
encanbegedpen / ende Die met De rechte Di- 
alelica niet ober een Pu comen. Mant Ra- 
tie eft anima Legis in alle meufcheliche Wet⸗ 
ten / Daer en moet geen Sophiſterpe iu fijn 
ofte verblindinghe des verſtants/ maer cla⸗ 
ve Wetten/of vaſte redenen. — 
Maer in die Landen dar de formaliten⸗ 
EE ten 


1616. 


di | 


út | 

—* 

Í Ì 
di 

Ii rd 

Kid ! 































en rin — — — — — 
— J = - 
— — — — — en 
* = En 
— —— 
EN —* pa — 
E * — 8 


— — 
















































Te 
— — — 
= 
— 
E- — 
* 
2 
Ea 


— 
me — 
es 


ge 
—⸗ 
— 
* 
* 
* 
— 


— — — ⸗ — —— — 
— — — — 
ee in” — 
En 
> — 
Tr 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQvest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 





Nedetlantíche Hiftorie 


1616, tendex Wetten gheen plaetfeen hebben / ge⸗ 


ipch in Denemarck / d'welck ick met DET 
Waerhrpdt mach ſegghen / alg die pet ſelfs 
ghe ſien hebbe / Heeft Der eenander ghelegent? 
hepot: haren Staet wozde gheregiert DP 
De gheſchzeven Wetten / Deer en oogt noch 
Advocaet 7 moet Procureurtoe· ghtlaeren / 
macr de partpen verhandelen hare epghene 
ſaechen / d'weick gheſchiet ſjnde / ſoo ſtaeter 
eenen Man over tynde / ende leeſt De Wet / 
ende darrnede ig vat Wer ghedifputeett ſo 

bartyaer Wet⸗WBoeck haren Kichter ig, De 
Coninckrycken fouden gheluckich Wefen 
conbenfp allegaerfoadoen, Maer hiet te 
Lande ontſtaender Beet ſwaricheden in De 

Wetten doorde ſpitſfinnighe geeften / felte 

faeme verdichtſelen / ſeltſame dzyvinghe / en⸗ 

De verſchepdenhtyt var cxempelen. 


Het ſevenendertichſte Boeck. 


en 161 
groote clepu achtiughe in eenen ouder · 
faette Difputeren Wat eenen Coninck car |T 


boen/ofte te ſegghen / dat eenen Coninck DIE 
of dat niet doen en car. Wout ute vꝛeden in 
t'ghenedat Ben Coninck geopenbaert heeft 
in fijn Wetten. Cen anderen / foo moet SHV 
u houden eick binnen de parelen uwer ghe⸗ 
richtſ·bancken / fonder re taftenin auderet 


jurif-dictpt ofte ghebiet. Pant dat ig ou⸗ 


wettelick ende onbeguacm. Benevens Het 
Wof der ghemepue Wetten, ig het Hof van 
VNequeſten / het Hof vande Admiralitept / 
bet Dof ban den Pzreſident ende Kaedt van 
VValies, De Prefident ende Faedt van het 
Nooꝛder · Quar tier / de Boven van hooght 
Commiſſien / Item De Hoven ber Biſſchop⸗ 
pen. Deſe Goven moetuneichk appart ende 


| int beſonder ſyn end: blhven / elck volghende 


Ghedenckt oock bat gp ſyt Aichters / ſyn commiffpe ende inſtructpe. 


niet eenen Richter: Bat ghp verdeelt ſyt in 
gherichtſſchancken / om vaer mede aen te 
wyÿſen / dat alitg wat ghy doet / dat ghp Dat 
most doen met adje ende voor bedachten 
raedt / niet haeſtelick noet) anbevachtfacm: 
lick / ſonder op De ſaecke Wel gelet te hebben / 
ende die met malcanderen wel over leydt te 
hebben / ende dan en moet niet neder ſyn oor⸗ 
Beel wtſpreecken / per emendicata ſuffragia, 
Maer eenpaerlick / ende alſoo / ghelyck ghy 
dat voor God ende voor mp cond vberand⸗ 
woorden. | 

Dug vele gheſproocken hebbende Hau u 
lieber amt int ghemenn / Doa fal ick nu oock 
ſpreecken Lan De paelen Linnen De welche 
ghpelieden maet blyven / de welche oock Dype 
(Ou. Boor eerſt moetighu u wachten ban te 
croocken De prerogatten der Croone. Indiẽ 


Daer eenighe fwarichcpdt voor valt Die de 


Woocheptofte ghehepmeniſſe vanden ffaet 
detreft / en doeter nfet in Dau met veoz- wee 
te Des Conincx / ofte ſhnes geheymẽ KRaets / 
ofte bepder. Want dit ſyn ſwaerwicht ighe 
ſaecken / ende daer en moetmen niet Bacftes 
lich over loopen in een pverith ghemoet / 
Want anderfing fout ghy lichtelick ben Co⸗ 
winch connen quetfen boog eenes particulie⸗ 
zeit perfoond ſyde. Bat de verborghenthept 
ban deg Coniacr macht aengact / Daer en 
mortmen niet openttich ban diſputernn / toe 
telacten datmender alleenlyck ban Difpur 
teert / is een quetſinge Der Croone / ende des 
Eoniner. Het is ern blaſphempe / de Athei⸗ 
ſten betaemende / te diſputeren wat God 
boen can/goede Chriſtenen fw te vredẽ met 
—— Wille in fijn woozt gheopenbaert. Al⸗ 

oo is het ten groote vermetenheydt ende 





Daer ishet CancilpeHof. Dit ig eert 
Hef ban equitept ofte billichept/ ende het 
heeft oack macht om Civile ofte Burgher⸗ 
Ipche ſaeken te verhandelen. Dit Hof weit 
ghenoemt Difpenfeur van des Conincx confci= 
entye, volghende altht den Wille ofte inten” 
tpeder Wet endeder Juſtitye De Wet 
niet bevanderende / oock niet ſwart mate” 
kende Dat andere Hoven hebben wilghe⸗ 
maeckt noch / € converſo. Maer hier iu gatt 
het anderg alg andere Boven; dat het ghe⸗ 
naede met Juſtitpe vermenght / daer andes 
re Boven alieen nae den ſtricten veghel DEE 
Wetten procederen. Daer de gheſtrengic⸗ 
hepdt der Wetten in verſchepdene facckt 


De onderſaeten foudenrupueren/ Daer ve⸗ 


menght deſe Canctlpe de Wet met de equi 
tept ofte billichept/ende fptempert ghenae⸗ 
de met Juſtitpe / alſoo de menfchen be wat” 
rende voor onder-ganckt. Ende bug doende 
is deg Coniner troon beveſticht Door Ohe” 
naede ende Juſtitpe. | 
Beomffaenderg ende tot· hoorders heb⸗ 
bricht re deſer upre wepnich te ſegghen / doth 
dat weynich ern ſal niet quaelic beſtaet WOI” 


en. 
Aengheſien ick als op een nieus nu hebbe 
ghevofolbeerd ende belooft dat ick nihnen 
Eet / de Wetten ende Juſtitie wil onderhou⸗ 
den: Aſſos verwachte ick var ulicden / 
dat ghy mine onderſaeten / u daer toe fu 
fchicken/ om nae behhoazen De Wetten te ge⸗ 
hooꝛſaemen. Dier toe worden Dype dinghen 
verhepſcht. Wat het eerſte acugact/ Dat ig 
be behoorljehe onder-houdinghe Her Wet⸗ 
ten / welcke dzue eben beeft, Doog eerſt / wies 
te verſoecken / dau dat recht ende hüllich is: 


6, | br 
J 








6, 6: 6, Cen anderen / te vzeden fijn ende aen te ne⸗ 
ot | meme, Mie ſulckx alſer geweſen wort / ſonder daer 
— teghen te murmeren / indien Get anders 
gaet alg abo het geern hadt. Ick ſtelle mp: 
ſelven u lieden beo? tot een erempel / ende 
betupghe boog God ende wiieden / dat ſoo 
… Wanneer eenich Decreet offenteutpe teghen 
Wap fal wt· gheſproocken worden / in een 
faeche Die mp enve pemandt ban mijn on: 
ber-facten aeu-gaet/ich falfoo nederichliek 
up te vreden houden / alg Den gheringhſten 
man die in het Lands ig. Dolcht mp hier in 
nae. Fu aite plapdopen fijn twee partpen/ | 
ende Det vetten canmaet totdeg eenen | 
Boor-Deel we gheſproken worden / het moet 


Den anderen teghen gaen. Cen derden / En 


claecht noch en queit mp niet belanghende 
ghegevene orderlen / want ick houde Dit Pa- 
radexon vooꝛ eenen goeden veghel in be te 





ievinsafser Dat het eenen Coninck meer bes | 
7 pl ' f treft te dezhe. Sja Heeren KRechters / ghy 


| 

| faemt een onrechtveerdich Decreet ſtaende 
te houden / dan darmen peder Decreet eude 
Bogdeel/ma Bat Get wt geſpoken is / intwp· 

fel faltrechen / want ſoo doenderfao en ſal 


der nimmermerrt eynde ſyn van ſolliciteren 


ende nae loopen. Weeſt te vreden met DE 
vat-ghefproksene fententpe/ al gaet fp ut 
ghen / ende en quelt my niet / maer bevint 
grater bedroch onder ſchuplt / ofte Da? 
De Nechters voor Gacvenen gheſchenchen 
berlepdt fon / Comt dan vypmoedelcis LOE 
wp. Ich fegohe vepmotdelick / maer fiet 
nochtans wel toe/ Dat qhp niet en comt cla⸗ | 
ghen / ten fy dat gho oaite gaet / eude ER 
rrchtveerdighe echehebf. Sus anders 
vreen Legem talionic, de wet Der vergheldin⸗ 
ghe/die u bowen Get hooft hanght. Haut be 
tlachte over eenen techtveerdghen Kichter 
berdient dobbeie ſtraffe / om dat gho fulck 
eenen weerdighenperfaon ſoeckt infacm te 
maeciten. 
Ten tweeden / fiet toe Dat ghr inuwe 
plapdoven u niet eu bemoept met diughen 
ie be prerogative van des Eoutuer Geerlic: 
hendt betreffen. Sonmighe Cdel- Wieden 
| fijn onlancx hiet in al Wat te vzp-moedich 
| gbeweeft. Indien ghy dat voort · aen Doet, 
De Nichiers fullen u ſtraffen / ende indier:sp 
Dat ongfemucrcht lacten voor bp gaen: Zoo 
** ick haer * u adh Lieh ſtraf⸗ 
„Wife binnen De OLDE Ze $ 
| — ‚ at gh wat te vechten ofte 
te verfoecken hebi / fon en loopt niet van het 
eene Boftor Get andere. / Want hp Die ver⸗ 
andert van hove / ſchhot te twijfelen aen de 
gberechticpepdt (pner (acche gat tot De 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQvest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
VAO 


Onder de regeeringhe van Philips de derde. 


























































Eol.r77. 


rechte plactfe / ende tot Bai Bofofte Sie 1616, 

richtſbanck / daer u ſaecke epgheutljcs hes 

hoort. ar 
Dugs hebbe ick nu aengheweſen / watrom 

dat ick miet eer hier verſchenen en ben / daer 

nae / waerom Dat ich nu ghecomen beu’ ten 

derden hebbe ich ghefpzakken van my ſelven / 

bande Kichters / bau te toe hoorders ende 

om· ſtanders. Ghy moet het mp vergeven 

indien ick pet vergeten hebbe / afte inden ick 

mijnen Mechodum niet ghevolght en hebbe / 

ghp moet ghedencken / dat ick Gier niet ver⸗ 

fchenen euben meteen gheſchreven Peedi⸗ 

catpe / ick enleſe het oock wi geen Boeck / 

Ernlanghe Oꝛatpe/ Menighetley occupa⸗ 

tpen / ende wennich tyts / cunnen mp excuſe⸗ 

ren / indien myn memorpe erghens in ghe⸗ 

faelt heeft. 
Maer eevich ſcheyde / foo moet ick bole 

trecken het oude ſpreeck · woort / Comt feldé, 


weet ſeer wael / dat ghelhek ghp Lichters 
met mp fbt alg gp bier fitt : Alſoo ſyt ghy 
Aichters onder mp/ende mijne Stadt · hou⸗ 
ders vontom Ger / Daer ghp Kichters ſyt 
ou mja volck recht te doen. 
Det is een oudt endelofijck ghebzuyck in 
bit Coninchrpche/dat de Kichters Get Lant 
Daoz-repfen / be ondecfacten alſoo verlich⸗ 
tende ‘van groote oncoften / bie fug anders 
wr alte heecken ende Deelen deg Coninck⸗ 
rcr (ouden moeten te WDeft-minfter Halt 
comen. In deſen omme-gauck moet ghe 
ghedencken / Dat gho siet alten en gaet om 
te ſtraffen ende baog te comen De miſdaeden / 
maer in alle de deelerhees Rijcx Baer ghy 
door repſt moet ghy dien achtingfe ghe⸗ 
ven op Be vegieringhe De)s Lauds / alſoo wel 
alg juftitpe deffenen int pactieulier tuſſchen 
partpen ende partpen in erimenele ende ci⸗ 
bilefacchen. Ghp hebt commiſſien te vers 
richten bp De Dzoftenende Hooch⸗ Balllu⸗ 
wen / die fp moeten nae-teven/fa wel in u af⸗ 
weſen / ais in u teghen woodichept. Meent 
reeckenſchap ban haren handel / ende als 
ghy wederom comt / foo moet ghymp ofte 
deu Canctler des Kij laeten Weten, hoe 
haer draeghen. Ick falder op Get vlhtichſte 
nae berneemen. Opdat ghp-lieden Dit des 
te beter foudt cunnen verrichten / Doo hebbe 
ick u eenen Bach meer toe gheſtaen om Hier 
in toe te hzꝛenghen / dan mju beog-facten Gee 
baen hebben. Mee Godfatich:- Wijs: Accht⸗ 
beerdich / eude — dat eenen Coniuck 
ig / foofalber eben wel groote diſordre iN 
fn Coninck · Ahcke ontſtaen / Cen fp dat De 
fubalt cerne 


ij 
Hi 


EE 





pe - k ie 
al 
De 4 Lr P d E Ns - 
gen 8 ED — ende 


— 
— 


ee Fi 


ba enn EA ie 


Se 


p= ; er es — — — —* 
* * as 
kn …. 


























































Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest L 
Images r by court 
444 B 20 


re 
eproduced y lesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Nederlantfche Huitorie 


1616. fubalserne Magiſtracten haer amt Wel en? 
De bigtichtick bedienen crude verrichten; 


Want fp fijn des Conintx oogen enoe dozen 
Daog Hek gantſche Land. Mẽ moet mp rape 
pozt boen Ban De goede ende getrouwe Of? 
ficteren/ op dat ick De ſelve moghe kenven / 
danchen / ende belooven. Ick haete de Ju⸗ 
ſtitpers / Die ſelden Haer met de Juſtitpe bee 
moepen/ten fp om Deen ofdander van Gare 
maechſchap ofte goede vziendente Lienen 
ende behulpelich te weſen / ofte om hare Pp: 


_ enden bindertick te ſyn / miſbzupckende alfoo 


De Juſtitpe tof deſchacduwinghe haerter 
factpen/ende oproerin het land, 

Ghelijck ich begonnen htbbe met God en: 
De goddelicke ſaecken / Alſo fal ick nu beflups 
telick fpzeechen ban ſulcx a's ve Kerckelic 
hefaechen aen-gaet. God de Heere fal alte 
gacde fsechen deg te eer ende te meer ſeghe⸗ 
nen / indien men hem ende fijne Rercke den 
boot-ganch gheeft. Ichk fat fpzeechen Ban 
Mecufanten ofte Wepgierarrs/ende Papi⸗ 
ſten. Ghp Beeren Kichters en fjt nopt Wez 
Deromte hups glhecomen ban uwe ommt” 
ganch ende bifitatpe booz bet Land / Of ick: 
en hebbe nm ban weghen u-ieder rapport 
grootelicx verheucht / ende oock grootelicx 
bedroeft. Ich berblijbe mp alg ick hoore / dat 
hef ghetauder Recuſanten in verſchepdene 
gheweſten des Lands vermindert: Maer 
het is een ſmerte myner ſiele ende miaecg 
herren / als ick verneme / dat De Necuſanten 
in andere Deelen des Ahcx aen- Waffen ende 
vermerederen. Ick proteſtere ende betupge 
voaoꝛu lieden / Waer en is gheen dinck ter 
Werlt / dat aw meer Dee Doet / Dan alg ick 
booze datter in De oaeghen mijner vegterin: 
ghe eenighe afvallen van de ware Feligpe. 
Wen dander ſyde verclare ick Dat Dit mijn 
grootfte vreucht is / als ick verneme / Dat de 
Kieligpe onder ip is waſſende ende toe ne⸗ 
mende, God ig azijn getupge / Dat ic Hit niet 
en ſpreecke Mt pdel glozpe/ / Maer ter goes 
ber trouwefeg’ ick noch eens / het Doet mp 
in myn herte Wee / alg ick Hooge Dat de Ker 
cufanten waffen ende toe-nemen, Daerom 
wenſche ick / Ghy Meeren KNichters / Dat 
ghp dit wilt behertighen / gheſhck ick doe / 
ende Dat ghy het voor⸗comt ſoo beel alg ghy 
cont / ende dat ghp mp boog foodaenich bp 
mjn Onberfaeten bekent maccht / alg ich 

n. 

Daer fijndrpe ſoorten ban Aecufanten / 
Vooꝛ eerſt ſodaenighe / die felfg gheen Aecu⸗ 

fanten en willen gheachtt weſen / maer hare 
vꝛouwen ende Hupſgenooten ſynhet. Sr 











Het fevendertichfte Boeck. 


ſelfs comenter ercke / cens of twee wael 1616 
des jaers / ghedwonghen Doo, De Wetten / — 


ofte wel ſtaens halven. Deſe moghen Wel 
geſept worden De Wetten tegehoorfaemen / 
waer fp ſyn Bod onghetrouwer / dan d'an⸗ 
ber ſoorte. De andere Aecuſanten fijn lichen 
welcker confcientie berlept is ende daerom 
Wepgheren fp ter Veerchete comen / / Matt 
fug leven fp alg Brede · Tevende Onder · ſa⸗ 
keu, De derde foorte ban Kecuſanten ſyn 
Bie ghene / die al hare dienſt · boden dwingen 
Aecuſanten te ſyn / ghelyck fp ſelfs fijn. Jae 
fp enlyden gheen pachters op haer Land en 
Erven / of ſy motten Kecufantenfijn. Zat 
oock indien haere naebupzen met haer in 
brede Willen leben / foo moeten fp oock Re⸗ 
cufauten worden. Defefultghplichtelick 
vinden boog haeren quaeden reuck / ghelck⸗ 
meu eenen Vos by den reuck een groot ſtuck 
weechs bau fijn hol vindẽ can, Det ig trou⸗ 
weng een groote flout-moedichept, Dat het 
de ghene boor Welcker fielen ich Bod den 
Deere fal reeckenſchup gheven / ende die ons 
der mp haer leven in gheruftichept moghen 
lepden/niet ghenoech enis / Dat fp ſelfs Fee 
cuganten ſyn / Maer Dat ſy noch and te bez 
(mettensende nae haer trecken. Ick can wel 
lieben ende beminnen den Perſoon ber Pas 
iften/ Die fuganderg goede eerlicke lieben 
* die nopt ander Keligpe gekent ofte ge⸗ 
weten en hebben / Maer ick haete tz ghene 
die Apoſtaeten Worden / ende ban de Wart 
Aeligype tot De Paepſche vervallẽ. Wat die 
polpp2agmatdche/ofte al-beftellighe Papi⸗ 
ften aengaet / Ick woude Wel dat ghp eenl⸗ 
ghe harde ffraffe ober haer bedachtt / om 
bat fp het fenijn niet bp Gaer ſelven in Gare 
herten en behouden, Maer fp befmetten ooc 
eenighe ban onfe goede Ouder-faeten. Dat 
ick fpreeche ban De Recuſanten / Dat berftae 
ick Bocht ban be Parpfche Priefterg. Ick 
behnenne wel / Dat ick niet gheern eenen Pas 
pe op-hanghen enfoude/ alleen om dat hy 
paeps is / of Miſſe doet : Maer indien hp 
wepghert te doen Den eedt ban getrouwic: 
heyt Bie Doch pupa civijl ig (laet den Paus 
eñ alte be Dupvelen ban der Delle Daer. ter 
ghen ſegghen wat fp Willen) Die laete ickt 
nae de Wet oopdeelen/ Cen ig geen perſecu⸗ 
tie/maer goede juftitie. Wat -De Pꝛrieſters 
aengaet / Die Door mjn ghenaede ende goez 
Dertierenbepdt wt de ghevanckeniſſen ſyn 
ontſtaeghen / ende ghebannen / met berbot 
van niet Wederom bier in Get land te comd: 
En vꝛatght mp niet wat men Daer mede 
doen fal/maechtfe mp quht / laeter mp niet 
meer 





616 616. 
— — 


meer van hooren. Tot de vooꝛighe voeghe 
ich de ghene Die wt De ghevanckeniſſen bre⸗ 
ken / het ig fercher dat die Pritſters bie DE 
gevanckeniſſen niet en cunnen vaft houden / 
Booz gheen ander wyſe en cunnen vaſt ghe⸗ 
houden Worden/Dan met den bafſt. Dat 
fpu gheen Martelsers / die wepgeren te liz 
ven Hoop haerc Religie. Paulus en Woude 
felfg niet wtromen / of fchoon de deuren Der 
ghevanckeniſſe open ſtonden / ende Petrus EU 
aram vat De ghevanckeniſſe niet boog ende 
ateer Dew Enghel deg Weeren hem Daer WE 
lepde: act vefe Willender wt / al faude De 
Enghel Satan haer Daer Wtiepden. 
Waerig noch cen Dinch bat ergherlick is 
int Coninckrijcke / te weten / De groote Mes 
nichte van tap-bupfen ende drinck hupſen. 
Derhalven om De occafpe ofte aen· depdiuge 
tot het quacde te vermijden / ende om DEN 
Woztel Daer van wechte nemen / Soo wou⸗ 
de ick Wel darmen die oneerlicke tap · hupſen 
afbraccke. Gu beft worden gheherbercht He 
Diesen Die mp het wilt duſtelen / Item die 
mine Onderfacten ontftelen Gare Peerben/ 
Oſſen / en Schapen: Oock wozden in De felf? 
be gheherbercht Moordenaers/ Buydel⸗ 
ſniſders / ende Der ghelycke gheboefte. Der: 
ſcheurende dieren / ais Leeuwen en Beeren) 
en ſullen niet bihven daer fp gheen holen of 
fpelonchen en hebben 4 Wifoo en foudender 
oock gheen Dieven fijn / Wauneerder gheen 
heelders en waren / nochte fchupl-plactfen: 
De tsp·hupſen fijn Gare holen ende ſchupl⸗ 
Winckelen. Waer moet oock nootfacchetichk 
Odꝛe gheftelt worden op De bedelars ende 
Peeborfte, Want vit gheſpuns fwarmt foo 
boor t'gheheele Landt / dat eerlijcke lupden 
naeu vzp en gaen over De ſtraetẽ ende Meere 
weghen. Sielt u vooz ooghen het erempel 
ban ben hoogen Zuſticier Popham. in wieng 
tt daer niet eenen omſwermenden Bede⸗ 
iaer in gheheel de Graeſſchap ban Somer⸗ 
ſeth fijn Vader ·Tandt te vinden en Was. 
Hebt ooch achtinghe op Be timmeringhe 
ban Hutten ofte Poten op de Ohemepnten 
ten platte Landen / dewyle bele Der (elfder 
fo {lim ſyn / als de tap · hupſen; Biefe bewooz 
nen fijn ghemepnlick dieven ban Get wilt / 
EConduen/ Schapen: Oſſen / Peerden / ende 
zy fijn hupſ⸗bzeners / ende bedrhven aller⸗ 
lep quaet. Cig waer / daer ſyn eenige here 
achtfame Officier bie Haer pzof pt bier ban 
trecken / laet de (elfde weten / dat — deſe din⸗ 
gen doen tegen den wille des gouincr. 
Dan gelycken recommandere ick ulieden 
be heer-ftcaten ende bzꝛuggen / want het ger 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQvest LLC 
sy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Images reproduced by courte 


444 B 20 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, 






















































meyne befte geootelicr Daer aen gheleghen 
ig / Bat De paffagien wel onder- houden Wor 


Den. Ghelyck myn herte fich verbeucht in — 


het oprichten van Schoolen ende Hoſpita⸗ 
fen (melcker beel meer in mijnen tt ghee 
maect ſyn / dan in bele eeuwen mijner booze 
faten)alfo doet het nin wee / dat ick fie hoe De 
bjugghen ende heer-ffraten bervallen ende 
verbuplen. Gheeft daer achtige op / dats 
men ven Page doen can miet eenen penniuck / 
daten ſalmen bier na met geen Hondert pont 
cumen verbeteren 3 Ende Datmen nu in ee⸗ 
nen dach cam verbeteren / dat en ſalmen bier 
wa in een jaer niet cunnen G&-maken: Ende 
batmert nu in een jaer foude cunnen herbes 
teven ende ſtaende Gouden / Dat en (af bp ou⸗ 
ſen leven niet ghedaen Werden, gheiyck Wp 
fien aen Pauls Rercktoorn. 

moet een ander ſtuck Daer Mel dient OP 


ghelettet te worden / ig het tfeamerenente 


oprechter bende nieuwe geborſtlen hier one 
trent de Stadt van Londen. Daerig vang 
Defen bp Popham ende dẽ opper Aichter des 
Mier geoogdeeit / Dat Dit ven geheelen Eos 
ninckrycke ſchadelick is. Het is ghelyck de 
milte in “merfchen lichaem / De welſcke 
groepende/ ſoo verdwijnt her lichaem. Cen 
ig niet mogelick of ber Landt moet afnemë 
en ſchade Iden / indien Tonden voogtaen 
dus vermeerdert Wozt / ende allerlep men⸗ 
ſchen te Londen comen woonen. Den ris 
bom daer ick ban ſpreecke en openbaert ſi 
niet in het herte Der Stadt, maer inde voez⸗ 
ſteden: Cen voordeelt de Stadt niet/ maer 
Get veroorſaeckt etende ci fWarichept beyde 
de Bradt ende het Hof / mede-bzengheuhe 
dierte ende ſcharſheyt / overmits De gzoote 
pꝛoviſie van bictualieen voetſel / Die ſulck 
een menichte van menſchen verhepſcht. 

Ben jaer voor Cheiſt · dach hebbe ick doen 
publiceren / bat alle Edel· lupden van qualite 
vertrecken ſonden vat haere Hupſen ende 
Quartieren / om herberchſaem haer te bez 
toonen bp hare nabupjen. Dit ig æquivoce 
verftaen bp ſommighe / als oftmen bit alleen 
mofte berftaen geſproken te fn Ben Chriſt⸗ 
dach. Maer mijnen Wille ende mepuinghe 
was / ende ſo ig alſnoch urnen Wille, Dat Dit 
akht ſoude bupzen. | 

Gen vande voornaemſte oozfaken Waer” 
om bat DEDel-lupden geen amt noch beroe⸗ 
pinghe hebbende / begeeren binnen Londen 
te Woonen/ is he hoobaerdpe der vrouwen. 
Son het ghehoude vrouwen / ſoo motten 
hare mannen/fiju het jonge jofferen/ fo moe⸗ 
ten haer Daders we te Londen Bir 

Pp 0 


Fol 17 


1616. 

















1616. 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest L 
| by court 


re 
mages reproduced y lesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Nederlauctche Hiftorie 


Em Dat Den nieuwen ſuof ban clecberen als 
daer te ſien ende te Vinden ig. Die ongehy⸗ 
licht ſyn / verderven haer hauwelick / ende De 
ghehoude verlieſen haer eere / erde berooven 
harer manneabeurfen. Get ig cen Wife in 
Italien / infondertept re Napels ( dwelck 
een hande ryckſte deelen van Italien is)dat 
al den boornaemnſten Adel fa De voornaem⸗ 
ſte Steden woont / daer over comt het / dat 
vaſt het geheele Landt onbewoont ig. Al⸗ 
Dug gaet het heben ten daghe bier in Enge⸗ 
lant / Bet gheheele Kant ig nu fchier binnen 
Honden comen Woonen : AIndien Dit alfoa 
boozt gaet/ ſoo ſal aaet Der tht Vanden ghe⸗ 
Beel Engetant fijn’ ende het Landt rondom 
er ſal woeſt leggen. Ghelck wp de fran: 
che Wife van cleebinge navolgẽ / ende daer 
fu/ Dat peder man eenen lackepe heeft Die hẽ 
navolght: Alſoo volgen wp hier in De boet: 
flappen der Italianen / dat Wp armelick lez 
ben im onſe hupſen / opdat Wp alle binnen 
Honden mogen Moonen. Laet ong in Bos 
Beg name Defe pdele Wtlandtíche proncke⸗ 
re caſſeren / ende laet ong de oude wjſe LA 
Engelandt onderhouden/ Baer het de Edel⸗ 
lieden pleechten eeve te achten / Dat fp op het 
landt waonden/ ende herberchfaem Waren, 
daer ban Wp Den roem hadden boven alle 
Be natiender Werelt, Dit cunnen Wp deg te 
beter doen / overmits wp een vruchtbaer 
Tandt hebben / ende alle nootdzuft genoech⸗ 
ſaem. Ick verclare ulieden nu met epqenen 
monde (dwelck in deſe plaetſe geſchiedende / 
ſoo veel ig alg een openbare pcclamatie / die 
ick een Wel op een corts fal laten Doen) Dat 
Hovelingen / Borghers Nechtſ⸗ geleerde / cn 
wat daer van dependeert / alg oock Die hier 
peocefTen hebben te vervo ghen / Die fijn al 
leert De perſoonen die poat wendichlick in Des 
fe Stadt te boen hebben : Andere moeten na 
bet Tandt vertrecken. Want behalven dat 
Bet Lant Woeft blijft liggẽ als de Edel-lie- 
Ben aldus binnen Londen comen woouen / 
foo ontftaen daer kut noch beel andere fwa: 
Yicheden 2 als voor eerft, wanncerder ceni⸗ 
gen oploop mocht comen / Wat ozdre cander 
gemaecht worden / indien d Edel · lieden / Die 
ordze gheven ſouden / daer niet bp ber hande 
enſha? Poorder oock fo vervallen nele lie⸗ 
Den in armoede / om datter geen Edel⸗ liedẽ 
en Waonen ontrent haet / bp de welche fp 
hulpe / trooſt / of winninge hebben, Cen ders 
Ben fo Wart verſunpmt Den dienſt diemen mp 
te Doene ſchudich is / opermits be principale 
Edel-lupben/die mp Dienen foudé/ daer ict 
en woonen. Ten lactften;fo verf wijmen de 


meene ee ee — — — — — — eee gee eee 


Het fevendertichfte Boeck. 
Edel-lupven haer epghen Wel-baren/ DOD 


Dien Dat fp op Hare Hupf-fakken nieten lette. … 


Gelijek peder viſch leeft in fijn epgeu plact” 
ſe foramaige inde verſche wateren/ ſommige 
inde ſoute/ ſommige inden modder en poelé: 
Soo behoorde oock veder man in ſynplaetſe 
te woonen / eenighete Hobe / eenighe inde 
Stadt / eerighe Lantwaerts. Cot vermiu⸗ 
deringe der nieuwer gebouſelen hier te Hor 
Den; foo verſtae ick datmen de timmeraer⸗ 
der felfoer behoorde inde ghevanckeniſſen tt 
fetten/ ofte canmen De becoftigerg ber nieu⸗ 
Wer timmeragien miet vinden / datmen DE 
tinamer-lieder gebangen fette/fat oock Dat: 
men De gebouſelen weder af-bzekesick mep” 
nefodanighe diemen can af-bzeechten onder 
vemants anderg bef Waer / ende Dit alle 
met goede ordre. 

Daer moghen noch Wel veel andere mifs 
brupcken fijn Die ick niet en weet / mijn Dees 
ten Kichters / geeft Daer gotbe achtinge op/ 
men ſeght mp / dat het tooben ghemepnder 
Wozt/ alg het voor Defen pleecht te fijn/ende 


bat uwer eenige alte barmbertich ft. Er 
liever / gedenckt dat barmhertichept te doẽ 


deu Coninck toecomt / niet u-lieden/ maer uz 
lieden comt toe juſtitie te doen / Daer reden 


toe is. Neempt Dit boog eenen veghel in De 


politie, Die ſonde Die in het Landt meeft re» 
gneert / die moet op het ſwaerſte gheſtraft 
worden. 

Pu Wil ick mijn ozatie beflunten met 


Godt /gelijcht ick Die met hem hebbe aenghe⸗ 


gangen. Doo eerſt bevele ich u· lieden / dat 
ghy in alu ghebiet Gode ſyn behoorlcke 
eere geeft / dit berſtae ick aldus / dat ghy Wel 
toe ſiet Dat de Herchen ende Hercheliche 
perfoonen/ niet bercleput nactste bevacht en 
worden / ende Dat aen d'ander ſyde geen par 
piften noch puritepnen berbeven en woꝛdẽ· 
Maer berheft/toont beleeſthept / ende geeft 
moet de goede Rerckelicke perſoonen / ende 
leert het volck / door exempeleñ voorganck / 
De ſelſde eeren. Want alg fp goet en vꝛoom 
ſhn / ſoo ſyn fp dobbel eere weerdich / ten aen? 
ſfien des amts dwelck ſy bedtenen. Indien 
fp haer ergens in verloopen / foo en betaemt 
bet u-lieben niet de felfdete beſtraffen / ſp 
hebben een ander trichtf-banch Daer voor 
men haet betrechen moet / indien fp haer 
vergahpen. 

Hier naeſt / moet ghy ſorge dragen / dat de 
Coninck ende de Wetten in eere ghehouden 
worden. Jufoꝛmeert ende bericht mijn one 
derſaten te deghe van my / hee prerich dat 
ich hen inde bevoorderinge ende hantavmge 








1616 
pen 


* 


— — — — —— 


— — — — — 
















































| 
1 Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, | Fol, 179. IE 
| W616, Der &eligie : feo grootelier dat ick wenfche deſe Provintien nae epnbingbe bescriöchs, 616. | 
—— nnie ki | 





Dat db Derhouden mogen worde. | Have IR: volcomelick ſonden betalen alie 
Dat br Dil — — — Dof fat blijven bp | orcoften ende verſchoren penninghen wtge⸗ Kid 
fn Furifdictiezdat alle onderfaten Haer de | geven tot genneminge / oberfchepluge/cnde — ki 

Wetten fullen onderwerpen. Bit voende | gagie DEL boven ghenoembe Kupteren cude 
(uit ghp een ghetuck-falicp volck fijn onder | Soldaten alfco namelick/Dat defe Handen EE 
eenen vechtweerdighen Coninck/ endeghp ‚ het eerfte jarr vanden Peps fouden ber aten | 





ult ahénieten De baucht der jede ende Der | de oncoften ende ongelden Die Gare JB: doen 10 HI RN 
— ick al * — in 5 ber jus | ſoude Get eevfte jaer deſes Contracts /ende || il Ik 
flitie oprechtetick dragen alte de dagen mjs | Dat de reſte in biert naeftvolgende jaren bias | El | | 
hes leveng. nen Londen volcomtlick ſoude betaelt wor⸗ {ME 

R Beel ber Dier ha ebben De 5 Briet J 

Obert Car Robart Car, Gꝛabe bam keringhe Dier ban De ld, NER E 

Dele ban Bonet, ene fön poeefpelige Landen hare AR: in handen geftelt Dlifine A 

* ernie, Bupfvzouwe (daer ban ich inhet | gerden Briel / ende Het Caftecl Aammekens 8 

Örefozoutve jaer 1615. berhael hebbe gebaen) | in Walcheren gheleghen. Dit Conitact ik 


boot den ge weeft niet alleen bp het levẽ 

be Wel ge lanck haden ghevangen ghe onderhouden g | 

iweſen. feten foo sön * Det — — bande Coringinne Eliſabeth / maer ooch tes | 

| aen Get leben gefiraft te worden/maer door | nigGe jaren gheduprende de cegieringe ban | 
booz-bede ban bete treffeliche Beerenende ' Coninck Jacob De bj, Totdat Get (Due Ik 
Damen Geeft de Coninck d'erecutie moeten | Me bit jaer Van 1616. belieft beeft met DE 
opghefchozten. Reges non{emper quo juvat | Generale Statente handelen bande loſſin⸗ 


— 
*34 —* J 


eDefer verpander Steden / ende (jn na tes Ji! E 
oe gt 1 INR 
ngel⸗ veraccordeert / LER | 1 a 

gtr — er nf berfehotene penningen? beloopende ontrent ol AMR ER , 
ner, ba geheel owerheert te wordẽ ftons | tot ſeſtich tonnen ſchats (de Staten alxeets 90 | 18 
kong nes Den/ Doo? De overgroote macht deg | vanden tt Der Trcfues alle jare Dzie tonnen | 4 
moan ba Coniner van Hifpanien, ende de treffelicke | ſchats tot afcortinghe Der ſomme hetaelt 0— 
digen victorien ban Alexander Farnefe Vrince ban | hebbende) noch betalen fouden be ſomme Ie N 
Nore, Parma ende Playfance , foo Gebben ſp Anno | ban vijfthien tonnen fchatg binnen jaers | 1 
Mj 


1585. ffatelicke Ambaſſabeurs in Eugelant | ende noch bifthien tonnen ſchats op D3ie | 
gefonden/ om B entend Gipfabett be | Halve naeſtvolghende jaten/ $elckeng vjf IE 
Souberepnetept ende t'haochfte ghebiet Des | mael hondert dũpſent guldens. Doch torts HE 
fer Banden te prefenteren; op ſchere condis | Daer uia is veraccordeert · Dat befe dzie ters N 
tien ende boorwarrden/daer ober te maken | mijnen teffens (ouden betaelt Wozden, Sia | 
ende te befchzöven. Ware HA: Geeft om fee | me WD: Dact bp bedingende / dat deſe Landẽ 9 
here confideratien ende oozfaken gewepgert | in haren dienſt ſouden houden bet Eungelſche ij 4 
Defe prefentatie aen te wemen/ maer fp heeft | Eröchf volch / maeckende beerthien bandee 4 
goedertierentlich aenghenomen de befchere | len/famen ſtertk fijnde ontrent ſeſtlen Gone In 
minge defer Kanden/ op ſekere conditien eri | bert Man / Waer oper / o bet verſoeck bam 90 
boorwaerden, Die inde voorgaende boecken | fijne A: tot Oberfte gheſtelt ig le Vicomte Ui 
Defer Pederlantfche Difrogten berhaelt flag. | de Plle. Sijn Priuc. Ere. Graef Maurits Ï 
Onder andere fijn hefe gheweeſt dat Haere | ig Den o.lunij Wot den Haghe getrotken/om dd 
FB: tot hulpe ende bpftant den Geunieerdé | teghen woordich te fu bp oen wt tocht det ij 
Pederlandefehen Provintien foude fenden | Engelfchpe wi de verpande Steden, Die den 9 
bier dupſent voetknechten / ende bjfhon: | vj. Der ſelfder Macut ſtylo novo Wit den 9 
dert pteren doch daer na iſt verdjaghen Beiel getrocken ſyn / weſende in alles ſterck 9 
op Sooo, voetknechten / ende dupſent Rup⸗365. mannen / onder bier baendelen. Ten Ki 
teren/onder het gebiet ban eenen Engelfche felfden dage is ooch het Engbelfche Garnie HH 
Generael/ fijnde tenen Heere ban treffelic: | ſoen Wt Biſſuge getogen, ſterck ſynde on? if 
Ken hupfe / ma mhafticheyt / ende Kloetkmoes | treutóoo, Rat. 


Bichept/ profeffie doende Bande Gerefoꝛr⸗ _ @plaop ber 
meerde ol ie bit bolck foude de Co D E Beeren des Magiſtraets binne, Drouwen 


en — 


, ne, REA eg Î binnen —0— 
ninginne betalen, ſo langhe alg den crich in Deift hebben tot betalinge der OU? Sif, ven ik 
— fous bupzen: atiet ber Joa coften ghedaen — aider 23, Tali 9— 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 


ite 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 





dd 


















en We 
Vias — 
es 


Tarse ves — 







































Early European Books, Copyright © 2011 ProQvest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


| shin 1 k fn — — — — ——— 
—J——— Nederlantſche Hiſtorie Het ſevenendertichſte Boeck. | 
ĳ HEER 1616 aeneennieuwe baert(tot pzoft harer ſtadt Paobinciael van Hollandt Heeft Defe Bast / ‚616, |, 'É: 
Kl 6 BORE Be ende borgerhe) Ben Eoorn-accia vijf ſtup⸗ fjnde bau ſeer quaden crempiel/ ter Gerten mt | Sn 
KAA BIMO berg op Ven ſack verhoocht / maer den Wijn genomen / ende heeft gedaecht ontrent twin: ⸗ 
| | ab se Ad acchs hebben fp Wat bermindert. Bier over | tich mannen / die hier mede handt-dadich af 
He 0 BOER — ig een murmuratie onder Get gemeyne bolck | geWeeft te ſyn ghehouden wierden / ende die 
— A NR binnen Delft gereſen / alſoo darter eerft of | alreets meeften-Deel haere confcicntie haer 
ROND Hi oft fe Douwen den Magiſtraet aeuſpra⸗ beſchuldigende / ofte ter Stadt wt gevlucht 
KR 2 Wende Wouden hebben Dat dien nieuwen waren / ofte haer berfteken hadden drepgt⸗ 
MR INE er Eoogn accijg (oude afgedbaen worden / ghee | De ſwaerlick Die De (elfde ſouden Gerbergert On; 
ERR EL bjupchende veel foute onbeleefde woorden. | ofte verfteken / ende fcttende hondert gudẽ bri 
| | j Wilko Daer Dao? de Magiſteaet is veraorfaecht | op De ghene Diefe ſoube melden ende aen den De 
fik HRe geworden deſe Douwen op het Haet-GHupg | dachbzengen. Eenighe der ſelfde gheciteert * 
—V gevanckelick te ſetten. Den derden lulij (ja | ſhade / ſyn ghecomen / ende hebben Haer vers le Dur 
J ettelicke hondert vrouwen / oock eenige jan: ontſchuſdicht / andere ſyn inghecomen / ende Anet 
| be a Ae geng ende mannen/op De beenen ghecomen / | miet civile bzeuchen gheſtraft eenige fijn wt | —9— 
HE EA ende hebben eenen Kerel/ inde plaetfe van eẽ ghebleven / vreeſende Dat zp toon nae haere 
VE: (be rommel / ende een ſlape laken inde plaetfe | wereken foudeu ontfangen. 
RIEK IRN vaneen baendel ghenomen / ende fp fijn alfo pn 
ENE AB na het acchs· hups toe getrocken / rozpende Enheeft den 29. lunij in Ooften: Shin at 
REE vl 90700 NN Dat fp Dien nieuwen Cooya-acchg wouden | ryck een ſeer ſchrickelick teech en —5 
| DRE afghedaen hebben / ende batmen den Wyn aen De Lucht gheſien / des avonts gycit ijn 
ER rt Ll acthe behoorde te vermeerderen. Wig daer | ontrent tier uren Alg de mant OL, 
DE TRO. iemanbten wag Die haer gzoot befchept | op Get helberfiefcheen/ foo (Te op een coats Bins 
DE ele bier op conde geben/foo hebben fp De deuren | berdupftert / ende men heeft ghefien alg een 
EE 0 ODA eñ benfterg van het acchs hups afgeruckt / hooft eenes dooden Rang. Daer na heeft⸗ 
‚ND PE CAA EBR De beechen gheſcheurt / ende het gheltbat fp | men geſien eenes menfchen hooft met lange 
KN LAD NS Baer in bonden hebben fp over De ſtraeten Honds ooren / ende oot eenen rooden Creeft / 
EI ERA geworpen. | ende twee Diffhen. Als defe verdwcenen 
ENE 00 Se Sk De Magsiſtraet Geeft om deſen op-loop | Waren/foa begoft de IWane wederomalbes 
DE in ED EERE: Der vꝛouwen te ſtullen / eenige der felfder las | bende voorts te comen. Stracr daer nat 
———— bk ten aen taften ende ghevanckelick fetten/Die | heeftmen gefien eenen openen Helma met er⸗ 
| | A NRO | ſtoutelick ende onbeteefdelich op hate Ove | neutangen beck / Die in een Wracche veran” 
OOR tichept hadden gheſproken / mepnendcbier | dert ſunde / de Mane (cheen te verflinden/(0 
HE 4 OENE! mede De andere eenen ſchrick aen te jaeghen. Datfe geen ſchhnſel en gaf. Haegen vieren⸗ 
Kl OENE Maer het ig fo wijt ban daer gheweeſt dat Deel vaneen ure quam de Mane wederom —F 
Kl —4 ker cOntrarie De vꝛeduwen te Goopetuchten: | albevende boo? den dach / eude bleef alſos 
Tt EA de / alg bol eu raſende Dzie ende Dzie in lache | vodrts ben geheelen nacht ſchhuende/ Doch gen 
ON Re 0, 03de ſyn gemarcheert nae Get Maet-hupg/ | Dupfter en dzoebe. Aat Dit bedupdet eñ 8 
| ee el dwelck fp met een groote furie hebben be⸗ weet ic niet, Godt Weet het Die het alwees. Dre 
CARA U CEM Bn ber — de re jd brouwen * | 
1E ANIMA be bet ghewelt Daer upt berloft. Onacughe: e Bat de Paus den Biſſchop VEN peraf | 
J Bak, fieu bat De Magitraet haer beloofde Date Weenen — —— —— 
[5e ANN Mein den nieu opgefetten coorn· acchs foude biwael ght maect / Boo iffer eenen EV pe gp” 
A Veoh eld Berminderen/ Gaer vermanende elekt in flil⸗ Biffchop van Hoome nae Praege bebe, | 
OBI A. lichept na hups te gaen / foo enbebbemdefe | geſonden met den Cardinaetg-Wpoer, dis Dent —2 
J boofe vrouwen haer Daer mede niet willen | (elfden Den Cardinael ban Vietricbepn⸗ege 
KIEREN te vreden ſtellen laten / maer zy hebben alte | beeft over ghelevert / ende hp hect hem den 
dp Be gtaef-benfteren ban het Mart-bupg ia | nieuwen Fardinael op Het Hooft gefet / voor 
Hir BON Auchen gheflagen ende gheworpen/ ende fp | ben Wlraer flaende/ na dat hy be Miffe ende 
HEE 1 EED > hebben daer nae den Wagiſtraet ghedwon | gewoouelicke Ceremonpẽ volbzacht hadde. z 
He, LAS BEAN ghen bp openbaere publicatie Bert nieuwen | Op beu 26.ulij heeft oock bien Biffchop/die 8* 
IR 04e Coorn· acchs afte ſetten / ende baecte vers | den Cardinactg heet ban Heome gebracht fan 
HEN AE ee geben alleg Wat fg mif baen hadden. hadde / be Hepferinne in des Paus vam 
(6 BE Ot Saer ſtracx hier nae polghde Besle-bee | vereert met een goude Koefe banden vᷣaus 
—4 RA it ENA raus / elch een oberdenche Wat eendeeliche gheconfacveert! eude verſiert met ſeer cofte? 
[ARR a, ende ſchaudelicke Daet Dat bit Wap, Het lof | hiche peerten ende ghefteenterdir ghemevnee 
| Kin HE ij * | pe : 





516, 1616. liek ghenoemt Wozt Rofa Salutis, De Roole 
rt [Sman des Heyls,ofse Ber (alichendt. Dekkepferinne 
9— ſtaende Boog den Witaer heeft met groote 
ceremonien / ende met grooten paer end: 
aendacht feer weerdelick dit coſtelicke ghe⸗ 
fchenck beg Paug ontfanghen/ ende na Dat 
ſy den brenger met neel coftelicke fchencita: 
gien vereert hadde) ſoo is pp wederom nat 


ì Moeme ghekeert. 

—* 

ett wr Get jaer 1615. hadden be Heeren 
ten co Generaele Staeten nae Sweden ende 
eptdee I der Moſcou in Ambaſſade ghefonden 
Baten, © N.van WBgedevode / Heere ban Weens 
gut tue hupfen / pPrefident in den hooghen Raet van 


Dollandt, Aibert loachimi, ghecommitteert 
in De Genevalitept ban Wegen Die van Zeer 
landt. ende PD. Bag Burgher· Meyſter tot 
Amſterdam / om / foo Get mogelickt ware / ten 


ichel⸗ 

or af» * 

en zede te bearbepden tuffchen die boven ghe⸗ 
eli, noemde Princen. Deſe Gheſanten ſyn den 
dd blerden Auguti 1616. Wederom te huys gez 
— comen. Alſo De verſchillen tuſſchen deſe bep⸗ 


De Potentaten groot / ende de gemoederen 
feex verbittert zyn / Soo en hebbende Ohe 
ſanten der ED.Dooch-FRog.W. Staten bp 
haer / in fonderhepdt bp den Gzoot-Doyft 
ban Ber Moſcou / niet veel vꝛuchtbaers sun” 
men verrichten; Doch men hoopt ten beften. 
De Coninck van Sweden heeft deſe Ghe⸗ 
fanten ſeer beleefdelick entfanghen / ende 
met feex treffelicke gefchenchen begifticht/ 
Ende de Burger⸗Meefter Bag ig ban den 
ſelfden Coninck Aidder gheſlaghen. 


MEDE der E Neder Aandtſche Hegotianten 
F hebben voor en nae feet ſterck in 
— Boſt Indien ghehandeit / ghelyck 
8 ſp noch doen / dnaengheſien dat de 


n 
Spacumjaerden ſoo voor/ alg nae De Trefues 
auf | gefocht hebben met groote macht haer ſulcx 
| te verhinderen. De macht der Nederlandt⸗ 





| : Dé | 

gd fche Coop-liebenbeftaet dit jaer ban z616. 
—9* fn of en beerrich graate fchepé, op be welee 
ot ke (midtfgaderg ia be fchanfchen die fp al: 


wigs Daer Gebben) gherekeut werden te zyn ober 
de bier Hondert metalen flucken gheſchuts / 
ende antrent drie dupſent ſes hondert pere 
ſtucken / met tien bupfeudt mannen’ foo fols 
daten / als boot- bolck. 


bunt Pp ben xxv. Augufti niemandt pet 
—F quaedts vermoedende / heeft De 
Grepferliche MRajeftept van Ture, 

fpen / ſiniſterlick ende fonder ee 

wich fondament gheinformeert ſynde Dat in 


feld vropean Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
es reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


ma 
AAA B 20 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. 
Galata ovnx De Ljfende twintich Dupfent 1616e 
















































vreemde Chgiftenen/ ſyne Daderfaten niet 
znde / diemen daer Francken noemt/ ghe⸗ 
bonden werden / met eẽ deſſein om (Du Ma⸗ 
jeſtepts epghen perſoon/ ſju Pellepg/ ende 
gheneralich alle de Curchen ep eenen nacht 
te over· vallen ‘ende haer van Conſtantino⸗ 
polen te inpatroneren em onberfieug veel 
vyeemde ende onghehoorde pzoclamatien 
laten doen / ende onder anderen/ Dat geenige 
Franchen/jafelfg vie Daer reſiderende Ams 
baffadeurg/ende hare Cortes, De ſelbige alle 
met namen noemende /norhh te paert / noch 
te voet/moch te Water / haet bupten ſouden 
begheven / noch oock pemant ban hunlup⸗ 
beng ia Conftantinopolen ofte van daer in 
Galataober beuren / Waeroberpder een / 
niet wetende tot Wat fijne / ten hooghſten 
verwondert was / ende bemerckende Dat by 
fúu Majeſteypt den Cahimacham, eude Mufti 
groote confulten ghehouden / ende alomme 
ſterckt hepmelicke wachten gheſtelt wer⸗ 
hen / niet wepuich verſchrickt ig gheweeſt / 
pꝛincipalick / ſiende Den tweeden dach daer 
nae/ Det men Get Lioofter van de Jeſupten 
overvallen: Haere p:rfoonen ſes int ghetal / 
ende meeft Fronchopſen / defgheljeks den 
Vicarium Patriarchalem , ban De o3d2e Dan 
St,Francifco, die Gier alg een Biſſchop / om oe 
verde Papiften te commanderen/ ban Ro- 
ma ghefonden Wert/ met alte haere ſchriften 
ende papieren boog Den Cahimacham ghe⸗ 
bzacht / ende daer hae in een ſtrickte ghe⸗ 
vangheniffe ghewoppen heeft / Op welt⸗ 
hetjgdt ban veelen gheobſerveert is / Dat 
De volle maene ecclipſerende haer ſeer blos 
dich / ende ſcheickelhck vertoonde / welche 
teptkenen apparent waren / nae Dat haer de 
faecken daghelicks meer ende meer ontdece 
ken / mer de bloedighe effecten ober cen te 
tommen. Godt Almachtich heeft hem ober 
fijn bolck erbarmt / ende De diſſe pnen ban be 
bloedtdorftighe ghebroocktu. De harten 
vande Turcken ende gemeente (Die De oor⸗ 
faecheignszeerden ) fijn dooz deſe vꝛeemde 
procedupzen ende vervolginghe / hotzende 
be eene proclamatie op d'andere, uu jegens 
be Grierken / Armenen / Jooden / nu teghens 
de Frauchen / ſoo ſeer op de Chaſtenen ver⸗ 
bitrert geweeſt / dat icwant ſhuleven bete 
feechert was de Chriſtenen van de Torckẽ 
niet anders alg berraders hoorende / ende 
malcanderen Diffiderende , wet feet groote 
verbaeſthepdt / van weder ſyden · 
Den Curcxſ cbgn Kepſer ſelfs hem in ſyn 
Palleps uiet vertrouwende / eude met ſco⸗ 
| Brij — banics 


Fol. 18o 





Hi 8 
4 


ee 


er Bradt. 
ede Ne > 


— — — — — ——— * * — — 
— 
rare EA en Md 








Nederlantfche Hiftorie 


1616. banich voóz-oordeel/ende geen cleyne vbree⸗ 
— einghenomen ſynde / Geeft etihcke nachten 
in per ſoon door Tonſtantinopeſen gereden / 


enge De Wacht ghehouden / ddende den eere 
ſten macht / sot eenen ſchrick van allen, fes 
venthien miſdabighers heymelyck upt de 
gheventkeriſſe hatſen / ende in verſchepden 
puvtijcte plaetſen bande Stadt aen Wince 
gels op hanghen / vecht of fp op de ſtraten 
caſu ghevonden waeren, De Pzagemang 
ban alie be Aubaſſadeurs geroepen ſynde / 
Werden ten anderen ſeer eruſtelck ghe⸗ 
waerſchout / dat npemant bande Cortes of: 
te Cocplupbeng / noch te Kande/ noch te 
Water; bupten foude gevonden Worden, 
nochoeck tot Couftantincpolen oberva⸗ 
ren/op peijne ban Datelijck met be boot gee 
ſtraft te Wogden/middelert dt fijn De fchaifs 
ten vanden Vicarius Patriarchalus ghebiſi- 
teert / ende ehetvanflateert gheweeſi Daer 
onder eenige bullen ende abfolutien ban 
venegaten/ Die haer wederom tot De Chri⸗ 
ſtenheyt wilden beghe ven / ende oock ver⸗ 
ſchepden brieven aenden Paus / Coninck 
van Spangien / Dicetep van Napels ende 
Sitilia / tot nadeel bande Turcken / ende 
ontbechtaghe ban haren Jeghenwoordi⸗ 
gen Staet/gebonden (jude, ig hp (nachtg/ 
boog erpzeg bebel van ſyn Maat. felfg daer 
prefent ſhude / ende door Conſtantinopolen 
rdende op De ſtraete gheſtranguleert / ende 
hetdoode lichaem inde Zee gheworpen. 
De Fefupten hebben oock geen clehue pez 
töchelen ban haer leben gheloopen / maer 
(on eputelyck door feer groote moijte gade 
terceffie banden Heer Ambaſſadeur van 
Pjancrich/ ende met ghewelt van ghelbt/ 
verloſt gheweeft / ende Wepnich daghen 
bate naeten tweeden in verfeecheringhe 
ghenomen/endeeputlijck van hier gheban⸗ 
nen/ende met een Siaugtot buptén de Car 
ſreeſen toe ghelepdt. 
®en Gooten Heere / am verſeeckert te 
ſyn / wat mennichte van Arancken hier ge⸗ 
bonden werden / heeft eenen Commiſſaris 
gheordonneert / om op be felbighe te inguts 
reteren / die nu pertinente beſchrüvinghe 
ban alle De bzeemde Chriſtenen / ſos Coope 
lupbens Artifanen / alg oock be Cortes 
bande refiberende Aubbaſſadeurs / ontrent 
drie hondert perfaonen / in plaets ban vijf 
ende twintich / ofte Bertich bupfent ghebon⸗ 
den heeft. Cen peder can daer upt borbee⸗ 
len / wat daer booz een Gouvernement 
moet ſyn / baermen eenen Prius foo graffe⸗ 
lvck abuſeert / ende op (aa cie pue fondan: 








Het ſevenendertichſte Boeck. 


menten ſod treffelhcken Staet troubleert. ibl 


Om deſe inquiſitie / die foo ſpottelick Was 
upighevallen / met een fchadutwe ban eeni⸗ 
ghe redelichepdt te dedecken / heeftmen ſta 
tum Rei muterende / een andere comedie ge⸗ 
fpeelt/ ende fich niet anders ghelaeten / al 
oftmenbde Francken befchzenen hadde met 
die intentie / om deſelvighe ghelyck alle ane 
dere Chriſtenen onderfaten van Gꝛooten 
Beere / onder het Charats (twelck ig een 
hooft gelt ofte tribupt / dat de ghefubingeers 
be Chziftenen aen Sne Mat. Haerljex 
betaelen) te bꝛenghen / dDaer toe bertoonende 
ten Ficfa ban ben Mufti ( Dat it Summi Pon- 
tificis dedege divina confultirefponfum , quod 
pro lege habetur) ende baer op Die commans 
Dementen ban Dijn Mat. ghefondeert. Hee 
geng be melche (alg ſtrydende regbel recht 
met alle be Capitulatien) de Ambaſſa⸗ 
deurs foo particulierlick/ alg int ghenerael 
haer geoppofeert/ ende de inconbenienten/ 
Die upt foodanich boopnemen noot wendich 
foudeu moeten volghen ſoo mondeling: als. 
fchziftelijch aen Den Camacham gheremon? 
ſtreert hebben, Daer op Shn Erc. nae lane 
ge difcourfen / gheſamentlck met alle be 

mbafſadeurs ghebouden/verclaert beeft / 
datmen volghens haere Wet ende de bever 
len ban Sn Mi. foo bande Djagemant 
ſynde Ingheſetenen deſer Landen, als alle 
andere ban onfe reſpective natien hier gez 
trout / ghehupſt ende ghehooft fjude/fonder 
eenighe contradictie het ghepzerèndeerde 
Charats ſoude nemen/ Daer van me exi⸗ 
merende onſe Cortes ende alle andere die in 
deſe Zanden níet ghetrout enſyn / Haer bp 
perſiſterenden / niet jegbenftaende wp daer 
jeghens als Contrarie De Capitulatlen / 
pjotefteerden / Maer De faeche it Daer bp 
niet ghebleben. Nae dat de Deaghemans 
ten Deele voor Deepghementen / ten deele 


boog ghebancheniffe/ ende oock fuſtigatie / 
tot betalinghe gheconftringeert waren/ 
heeftmmẽ alle be Cooplupdeng int Generael / 
bier ober-jaert bebbende/fonder de voorge⸗ 
naemde biftinctie ban ghetrout ofte ougher 
trout aengheſproocken ende j 
be feer cudelijck ghepzocedeert / ende met 
gheweldt het Charats afghevoordert / Dt 
Jrranchodfen ende Denetianen Hebben ſon⸗ 
Der eenighe voordere -oppofitie / door laft 
banbaere Ambaſſadeurs/ de ghepreten⸗ 
deerde Charatſen betaelt / De Ambaftar 
beur ban Gzoot Bgitannien/ endevan Fe: 
der Tandt / hebben hare reſpective Coops: 
lupden eenighe daghen in hare gupfen ghe⸗ 


eghens be ſel⸗ 


ſalveert / 








Diemen daghelicx Was doende / gheprotec⸗ 


— teert / onderteffchen bp Den Cahimacham 


aenhoudende / datmen ban diergelücke pro⸗ 
cedupren ſoude ophouden, eit De onderſaten 
bau hate heeren ende Meeſters onghemo⸗ 
leſteert laten / ende De Capitulatien wet ſyn 
Majeſtept gemaeckt / hanthavenen / i welck 
al Boe wel Den Cahimacham, fa aen Den Wel⸗ 
gbedachten Peer Ambaſſadeur ban Gzoot 
Byitanten/ alg oock ban Nederlandt abfaz 
lutelick beloofde te fullen doen / ende rondelit 
verclaerde / Dat het ghebodt van fju Maje⸗ 
ſtept de Cooplupberrg hier niet ghetrouwt 
Zynde / niet aen en giuckt / ende dat Hp ordre 
oube flellen/Dat wien haer onghemoleſteert 
iet / foo beeft nochbtang den Fowmiffaris 
Baer dooz niet alleẽ niet geſubſiſteert mart 
Cfonder twijffel door fecteten contrarië laft) 
Benumer ben Cahimacham berftaende/ met 
meerder furie ende per hoogt gevaren / tot 
Dat epntlick den Ambaſſadeur ban Gzoot 
Writanien / feex cudelick van dico tommifs 
ſaris bejeghent fjnde/de furie van De Eure: 
ken ( Die nu dooz det betalen vande Fran 
chopfen ende Venetianen meer outfieechen 
Was) cederende / fijne Cooplupdeng oock 
beeft Doen coudeſcenderen / den Nederlaudt⸗ 
ſchen Ambaſfadeur Haga van fijne ſucceſſen 
advrrterende / die van advijs was / eer ſulcx 
ke ghedooghen / fn Majeſtent ſelfs te cou⸗ 
benievren: Dan ſiende Get exempel vanalle 
de andere / ende hem alleen ende de laetſte 
bevindende, Soo ig hp ghenootfaecht ghe⸗ 
Weeft/om de Caoplupdeng ende haere got: 
Beren in gheen perijchel te ſtellen ende aen” 
fiendede Fonckhept ende veerhept van defe 
Djuntfchap/ midtfgaderg de contraminen / 
Die onder ſoodanighe actien, te vꝛeeſen Was 
ren / den tijdt te dienen / ende fich neffens an? 
beretecompozteren. Sulcks dat men alle 
De Francken / ende Cooplupden daer over 
jaert hebbende / reghel recht / jeghens De 
TCopitulatien / het Garats heeft aſgheno⸗ 
men / ende onderſateughemaeckt ban den 
Turckrſchen Repſer / waer mede / alg met 
ten goudene ſacrificie van onghewoonelic⸗ 
ke tribupten / De groote tempeeſten opghe⸗ 
—— de onghehoorde beroerten ban 
vi wilde baeten haer gheappaifeert heb 
Be. 


Brief yanden Ambafladeur Haga 
aen de Ed, Hoogh-Mog. Staten. 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


444 B 20 


Onder de regeeringhe van Philips de derde. 
ibis, falveert / enbejegheug Bedzepgementen/ 





onſen toevlucht tot Sine Me. ( die 
Een gaedertieren ende rechtpaer⸗ 
dich Prins fchijnt te weſen) niet hebben 
ghenomen / pꝛincipaljck / alſoo men / nae ges 
woonte / alle inconwenienten / ende begaene 
fauten / op den Vifijr pleecht te laeden / ende 
met Snert Mat. ignorantie te excuſeren / 
ſoo veel alg mijn acrgaet / ick hebbe alle 
mogbelĳcke Debuotten ende infkantien by 
bandere Weeren Ambaſſadeurs ghedaen/ 
dat Wp in een gemeene faeche een ghemees 
ne vemedie ſouben ghebzupcken / geen naer⸗ 
dert vindende / als tot Sijn Mat. ſelfs te vee 
cureren / maer die particuliers reſpecten 
hebben ſulcx verhindert. De Benetiauen 
om veel wichtighe redenen van Staet / by⸗ 
ſonder ſtaende haere jegen woordighe Doge 
loghen / Den Ambaſſadeur / ban Branck⸗ 
rick / om Het accident ende perijckel vande 
Jeſumten / (Die bp avontupzen niet heel onz 
fchulbich Waren) ende vau Gꝛoot Bꝛita⸗ 
wien weghen feechkere ſwarichepdt aen een 
gan ſhne pzincipaelfte Coop-lupdeng int 
poinct ban deſe furie onserfieng opergeco⸗ 
meu / haer jeghens Den Cahimacham niet 
willende formaliſeren. 

Ick ſal V hoogh· Mog.den cafus vande 
Enñghelſche verhaelen / Seeckere Factooren 
in Zanten / hebben ſeer oubedachtelick eeni⸗ 
ghe Curckxrſche goederen(die door de Mal⸗ 
teefehe Galepen genomen waren)hier ge⸗ 
ſonden / ende aen ten voornamen Eughelſch⸗ 
Coop·man verſchreven / ſonder De Balen 
ofte Turckſche mercken int minſte te bere 
anderen / waer Dao? DE Cahimacham, bpfone 
Der in deſe conjuncture / occafie becomẽ heb⸗ 
bẽde / om ſyu IA: .noch meer jegẽs De vreẽde 
natiẽ te irriterẽ / heeft deſe fake niet anders 

henomen / alg oft hek goet bode Engelſche 

elf ghecaoft waere / ende Den Coopman 
als met de Roobers correfponderende bp 
Sijn lat. ten quaetſten aenghegh even / 
ghevanghen gheſett / ende ta ketenen ghe⸗ 
fiaghen / epſchende ban hem reſtitutie van 
Schip erde goet (t° welch op twee hondert 
bupfent ducaten begrootet) waer jeghens 
al hoe Wael Den Ambaſſadeur Han zoot 
Beitanien Gem dapper heeft geoppoſſeert / 
be imnocentie banden Coopman, ende outs 
ſchult ban ſhue natie docerende / oock notoir 
ſynde / dat de ſelvige goederen van de Mal⸗ 
teeſſche Galepen ghenomen ſyn / De epghe⸗ 
naers van Dien hier preſent ſulcks ſelfs bes 
kennender N tot noch toe De —* 

a 





Fol.sör. 
D.A. fulten haer ber wonderen) 
\ ) Bat Wp in foo wichtighe ſaecke / erf 


1616, 


EE ij 




















































J — 
— 
«de an 


ne ln re 
r I 
ank hann EAM en Sd 























































Nederlantfch. Hiftorie Het fevendertichtte Boeck. 


1616. atie uiet heeft kunnen te weghe bꝛenghen | moetenbeteren/ opde verbeurte van ghte (656 té 
ende ſal apparentelick Befe fake miet ſonder lcke thien qulben/voog eicke maent / die | 
veel dupſenden oncoſten / boven het verlies | (elfde fchaopftrenen daer na ongebetert ſul⸗ 
bande goederen gheaccommobdeert werden | Len blyven ſtaen. 
dc. Wt Conſtantinopel Denis. Octobris, Dat ooch gheen hout onder in eenighe 
1616. haerdt · ſteden ſal moghen weſen / noch el” 

nigh hout vaſt ſal moghen ſtaen / achter ee⸗ 





Crtyact wt Lſoo be oude Gteuren ende Oꝛdon⸗nighe ſchoorſteenen Mel verftaende dat DE 
* er nantien op Den Brant (Dien edt | Burghers / bie niet dan Hoog haer eyghen 
atillez verhoede) ghemaeckt / tok noch tot | Familie en peten / in ſchoorſteenen / datt 


Acuren bp tijde ban brant niet mel fange: | Hoorde publicatie van deſen / hout teghens 
obſerveert: Ende wyne Weeren band? der | acn gheftaen Geeft/D'welche in allen ghe vate 
gercerkene KEcDte goet gevonden hebben, De voorſz Oz: | le/tottc voorſz. hooghde toe / van ſeven voe⸗ 
tet de Let⸗ donnantien in eenige poinctente veranderẽ | ten / een ſteen Dich fullen moeten weſen / op 
ter Le ende t'amplieren. Soo iſt datde boorfchzer | de penebier boven geftelt / t°felfde Hout ache 
ven mijne Weeren onbermindert De felve | ter deſchoorſteenen Daft ſullen mogen lat? 
Oꝛdonnantien Daer Bie bp defen niet gede: | ten ſtaen / mits ſettende een pfer inde ſchoor⸗ 
rogeert nech beranderten Werden / gheor⸗ | fteenen/om daer teghens aen te vperen / oP 
donneert ende gewillekurt hebben / oadon⸗ ghelycke verbeurte van thien gulben/ Wels 
neren ende willekeuren midts deſen. verſtaende dat d' Eyghenaers vande Bure 
Dat in De oude nochte nieuwe Stadtſe / welcke dooz de laetſte vergrootinge bits 
gheen houten gevels / vorr noch achter / noch nen de Stadt ziju ghecomen / ofte aldaer ak 
ooch eenige Bouten ſydel wanden / al waert | veede moghen zn gheſtelt / binnen een jack 
batfe acn hoecken van ſtraten / ofte fkeghen | made publicatie, oock ghebouden fullen we⸗ 
guamen/ aen cenich ghetimmer ghemaecht | fen Haer na het inhouden ban deſen te regu⸗ 
fulten moghen Worben, uptgheſept op foas | leren/op ghelĳjcke pene alg vozen. 
banige Erven! op welche fulchg bp difpene | ¶ Datmede geen bout vande depſent door 
fatie boog thien jaren / bp Keure van den | De fchoopfteenen fal mogten freeckken / op DE 
twaelfden lulij, Anno ſeſthien hondert dere | boete van thien gulden / ende Datelijche be” 
thien is gepermiteert/op De verbeurte van | molitie. 
bf en twintich guldeng: _ Dat ooch De Brouwers / Perwers / 
Ende Baer en boven binnẽ veerthien da⸗ Schoztel doeck⸗ ver wers daer onder begre⸗ 
ghen / na de bekeuringhe / de houten gebelen | pen, WDaf-fmelterd, Seep· ſieders / RHooper⸗ 
ende Wanden te moeten Demolieren / opde ſlaghers / die vper beſighen / Backers / Hafs 
verbeurte ban eer pont vlaems / vooꝛ elcken finiers ban (upcher, Eoot-gieters, Swmits / 
dagh / Dat De ſelve gevel ofte wanden daer Zepl⸗maeckers / Undop gieters / Sicer⸗ 
nae ſullen blijven ſtaen. ſmouters / Bãcktt ſupcker bacherg,; Spietſ⸗ 
Dat ooch alle Niet · dacken / welcke byde maeckers / Bheel-gieterg / Oip flaghers 
laetſte vergrootinghe binnen de Stadt sjun Potaſch brauders Raf⸗.finiers van goute | 
ghecomen binnen een jaer nae De publicatie | ofte ſilver / Hoede maeckers / Roffer⸗maet⸗ | 
ban defen/ofgebzoocken fullen moeten Woz, | herg/ende alte andere / meer bperg tot vor⸗ | 
den / op pene bas twee ponden vlaems / eude deriughe van bate neeringhe ban bederf | 
baer en boven op De berbeurte ban eenpont | hebbende / alg tot heur lupder orꝛdinaris | 
blaemg / boog elche Weeche Dat De (elfde Bupf-houdingbe noodich ig / hare voozſz· 
Kiet-Dachen Daer naefullen bliĳbeuftaen. | neeringbe uiet en (uilen moghen doen / ſon⸗ 
Dat vooꝛts niemant vper fal mogen mas | Der kenniſſe ende confent Ban mijne Heeren 
ken anders alg in freenen ſchoorſteenen ei | Han den Gherechte/ midtſgaders Hoog ende 
namentlijck oock boven de daecken / gheen | aleer / dat fp de bper plaetfen ban haer lup⸗ 
houten ſchoorſteenen moghen hebben; ende | Her vefpective neringhen / mjne boozfz. PEES 
Dat Be ſchoorſteenen tot hooghde ban (even | ven ſullen hebben berthoont / ende de (ele 
boeten toe / niet min alg een Keen Dich fullen | (ulcr ghemaecht alg hen-lupden fal woerden 
maoghen wefen / uptgheſondert de boven | bebolen/ Dat fp ooch Die feltse namaels niet 
ſchoorſtrenen / be Wreicke in een ander pipe | eu fullen mogen Germaecken, dan na voor⸗ 
komen/op be boete ban thien guiden bp de gaende berthooninge ende bevel alg boven /⸗ 
contraventeurs te beebeurten: Ende binnen bepbe op be boete ban hondert guldens by 
gern maendt nae be bekeucingbe t°felfde te | den Berwers / Bꝛouwers / ende — 
d 


— — — — 





r vropean Books, Copyright © VAO RN re — —⏑— 
es reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


ma 
444 B 20 






616 1e 
— 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. 


Fol. 122 


berg / ende bijftigh guldens bpde andere 7 weder fal mogen verhalen / aen de gene/Die 755. 


boozfz.contcaventeurg ban defe Oꝛdonnan⸗ 
tie te verbeuren / ende Daer en boven dater 
lycke bemelitie. 

Derbie den oock alle Cimmerlupden ofte 
Metfelaers/ecnige der voorſz vper· plaetfẽ/ 
contrarie deſe Ozdonmantie te maken/ op de 
pene ban thien guldens. 

Ende dat in allen ghevalle anderg gheut 


| WBack-evensg/ van meuwes fullen moghen 





Werden ghefteitofte ghemaeckt / dan benee 
Den op de vloer ende rontſomme vp ban al: 
le andere mupz werck / oftt getinamert/hebe 
hende ten minften rontſomme Wier dupm 
ſpellens / op verbeurte van thieu gulden; ene 
De Daer-eri-boben Demolitie van alfuiche 
Obeng. 

Sullen mede Die Rruynen bande Ovens 
Die ban nirus ghemaeckt (uilen Werden (ACH 
geene foldevinge maerder mogen komen als 
twee voeten/op de boeten ende demolitie als 

oben. | 

Dock fal niemant eenige barninghe / als 
Tackeu ende anderfing/ boven ofte ter (HDE 
De ſelve Ovens naerder alg op twee Voeten 
* vau / moghen legghen / op peue van drie 

uldens. 

Itrem fullen gene Backers eenighe kolen 
moghen dooven / anders alg in ſteenen bate 
Ken inder gerde / ofte in noperen / vſeren / ofte 
diergelheke potten ban harde materie / ghe⸗ 


Becht met pſere ofte kopere deckſels: Ende 


de koolen ghedooft zynde / eu fulleu infgelder 
noch bp Backers / noch pemant anders Diez 
fe bande Wacherg haeit / of ſelſs ghedooft 
heeft / anderg bewaect mogen worden / alg 
in hacken inder aerden/ oft in leenen? koper 
peren) pferen/ ofte Dierghelijche potten van 
harde matevie/ mede gedecht alg boven / als 
leg op pene bau fes guldeng/telciten mael te 
berbeuren. 

Piemandt fal aack aen eenighe Bupfen / 

hoedanigh die zyn / pe weg mogten teeren / 
Dan de Tuͤpffens alleen/ op De verbeurte ba 
tijen guldens. 
_ @ack fal niemant ban nu booztaen/ cents 
ge hepde / turf / hout / tacken/ vlas hennep / 
ſinnen / pampier / of eenich ander goet / dat 
lichtelyck aen brant komt / op een boet nae / 
gende pype ban eenige ſchoorſteenen / mogen 
leggen/op een boete ban ſes guldens telcke⸗ 
Wael te verbeuren. 

Item / foo waer bp teeckenen bevonden 
Wot, datter Yraerffen erghens tegens aen? 
gekleeft ſyn gheweeſt / ſal de bewoonder des 
Hups verbeuren drie guldens / de welche hy 


arly European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courte- 


444 B 20 


sy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


ek A rn ONES Tes 


tfelfbe geaen heeft. 

Piemant fal ooch inde buplenig baten of? 
te fchupten heete affche met bper mogen 
bzengen/ oft daer bupten op De ſtraten wer⸗ 
pen / op pent van drie gulden telcke maei te 
perbeuren/ende Dit beben de boete / Lic ver⸗ 
beurt wert alg De vuplenis elders / alg inde 
vupinis fchupten gedaen Wiert, 

Item / fal niemant binnen de brpalingde 
defer Stede / pper ofte licht in eenige Sche pẽ 
mogen hebben / anders dan vanden eerſten 
Maert totten leſten September toe / ban ſes 
uren des morgens tot ſevẽ uxẽ des avonts/ 


ende banden ſactſten Septembris voozſʒ tot⸗ 


ten eerſten Maert tot / van ſeben uren ſmoz⸗ 
gheus / tot bf uren des avonts / op De pens 
van drie guldens t'elcken maclte verbeurẽ. 

@ock ſal niemant binnen deſer Stede tes 
nighe hepde/ roo of matten daer ban ghe⸗ 
maeckt/mogen op doen / als in plaetfen / Die 
rontſomme br {loten/ende bp mjaen Heeten 
vanden Gerechte befichtight/ ende Daer toe 
beguaem bevonden ſullen zyn / op pene bau 
of en twintich guldens. 

Wat mede niemant binnen defer Stede 
eenigh hop fal mogen op Boen: bau in plaets 
fen Die vontfonime zijn befloten/ tot conten? 
tement van mijne Geeren banden Gerech⸗ 
te/ omme waer ban te bezer verſeeckert te 
mogeu zyn / alle de ghene Die eenich bop ſul⸗ 
len begeeren op te dden gehouden ſullen Wee 
ſen / alie jaers binnen De maent Iunio tſelfde 
Den voorſz. Weeren banden Gherechte aen 
te geven / omme op Dé ghelegentheyt vande 
plactfe/oculate infpectie genomen te mogen 
worden; ende De voorſchreven tijDt geerfpie 
veert zijnde/ ſal viemandt eenich hop binnen 
De boorfchreven Stadt moghen opfetten/ 
alleg op De berbeurte ban Efelfde hop cons 
trarie Befen opgheſet. 

Dat oock niemant eenich hoy birmen defe 
Stadt / noch hinnen De jurif dictie ban dien / 
fal mogten beenghen / ofte doen brenghen / 
Dan bp kenniffe/aoglof ende confent ban den 
gheenen / Die Dopficht bau Dien fal weſen 
hevolen / den welcken tot dien epnde behoor⸗ 
lijcke acte ban comwiſſie ſal worden bere 
leent/op pezen ban drie guldenop elcke kat 
hopste verbeuren. Dop, welcke vooeſchee⸗ 
ben bifitatie/bp den epaijenacr bant Looze 
fchze ven hoy / voor elche har hops / betaelt 
ſal worden anderhalve ſtuprer. 

Dal mede var ru voortaen niemant bin⸗ 
nende Stadt / ofte jurif dictie ban Dien ernis 


e nieuwe buffe-krupt-hurfen ofte moleng 
3 ſſe Pe ſi outa 





pmen — — 








H 
{ 
| 
EE 
erin wanen ef 
* * — J 
— en sn * 
* e= — — 


>| 


















































ES wr 


en en — 
nn * — 


Dire 3 — 
En 
—— 8 
* —— pie * 
5 > * _ 
— — — 





— — * 
gE — 
En — - * 










Nederlantſche Hiftorie 


Het ſevendertichſte Boeck. 
RAE, À ij 1616. maghen maecken/ dan Bp fchzifcelijck con? 


nigh pech/teer/fwavel/ofte traen / in hupſen 1616 ge 
daermen bpert / ofin Uelders ban fulcht — 


pene ban hondert guldens behalben de Bas | hupfen/telegghen : Ende ſullen De ſelbe ſpe⸗ 


























































Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliot 


444 B 20 


ie 
heek, Den Haag 


Ï BRAND! É fent van De Weeren ban den Gerichte, op 


Rb! relijche demolitie / ende andere boeten jer 


ghens bet buptentimmeren vaar deſen ges 
ftatueert. 

Niemant fal hem Bock vervorderen / bin⸗ 
nen deſer Stede noch binnen De veertich 
voeden Daer bupten / eenighe bufje-krupt 
binnen fGuen hupfe / meer te Houden legghen 
ofte be waeren, alg ſes ponden tot een mam 
fter/op de boete van dertich gulden / fa dick 
ende menichmael pemant Dact op bekeurt 
fat worden / ende dact en boven op De verz 
beurte Ban alle het krupt dat bonen be ſes 
ponden / in eenighe particuliere hupſen bez 
vorbeu fal Worden, 

Ende ghemercht De plaetfe daermen ghe⸗ 
woonlick is / alhier ter ſtede buffe-krupt re 
legghen / ſulcx zungheappropzieert / Dat het 
buſſe krupt tot de ſelve plaetſen bequame⸗ 
ck te water met Schupten / af ende aen 
Kan werden gheboert: Soo wordt bp deſen 
gheinterdiceert/ Dat ban nu booztaen geen 
buf-kruptlanghsdefer Stede ſtraten / fal 
mogben werden gefleept/ op pene ban acht 
guldeng te berbeuren/bp Den epgenaer Lan 
Dien / ende Daer en boven twee guldens bp 
den Sleper. 

Item (uitten ghtene Schepen eenich bufs 
kvupt gheladen hebbende / meghen komen 
binuen defer Stede palen / Hoog ende alecr 
fp t'ſelfde fuilen hebben gheloft/op pene ban 
pf en tWintich guldens. — 

Ghelijck mede inde Schepen die alhier 
ter Stede opgbelept werden / gheen buf: 
krupt / ſal moghen werden ghelaten / op be 
berbeurte vantkrupt/ ende Daer en boven 
dertich guldens. 

Niemandt fal oock ban nu voortaen / bin⸗ 
menbefer Stede eenichfintg mogen fwavel 
ofte falpeter rafmeren / vermellon / vernis) 
of terpenthu maecken/ opde peue van der⸗ 
tich guldeng tAckemael ze verbturen / ende 
evenwel de ſelbe neeringhe niet te moghen 
doen ter plaetſe / Daer fp contrarie deſe O2: 
Donnantie ſulcks onderſtaen fuilen Hebben 
te Doen. 

Pan gel chen ſullen geen Potte · backers / 
Eſtrick⸗hackers / Ghelep backers / noch 
Platerl-backerg binnen deſe Stadt eenich⸗ 
fing moghen potten / eſtrichen / gheley / ofte 
plateel bachen/alg met kenniſſe erfde confent 
van mijn Beeren ban Den Gherechte / ende 

volghens d'oyDze Der ſelver. 

Dodt mede gen peghelhck verboden / eer 





cien bart nu boozt-acn alleenlijck wogen op? 
ghetept ende gehouden worden / op be Prin⸗ 
cen graft / ende Daer bupten WDeft-waert/ 
midtſgaders vande Bupdfijde van Boo⸗ 
men floot/enbe Dpien-burgher- brugge, tot 
atude Mooytfgde bande Beede ſtrate /Ooſt⸗ 
waerts op/tot aen defer Stede Wallen / en⸗ 
De vande Doftfijde vande Groote flupg/ in⸗ 
De Anthonis dijck / ende Supdtfijbe vande 
boozfs. Beede ffrate / mede tot De voorſz · 
Stede Wallen toe/behalven cen Con of art” 
derhalf‘booz de Sijters ofte Lytſters ſon⸗ 
Der meer : Op pene ban Vijf en twintich 
guldens wtgheſeyt de Oude fijdtg Teer tup⸗ 
neu; alwaer t°pech ende teer / Booz Befe thdt 
noch werdt ghetolereert: Del verſtaeude 
dat de boozfz.fpecien in gheene hupfen moch 
Teelderg alg voren fullen moghen legghin / 
op pent als boen. 

Ende foo Wanneer pemant venige Schee 
penlegghende aen de Hooghe· Noort / aen DE 
®ichftalsofte indelaghe /bupten de palen 
Defer ſtede / fal willen overhalen om te bias 
keren ofte bzauwen, Sal in fulchen ghevals 
le aen Weder ſyden ban De ſelfde Schepen / 
vupmite ghelaten moeten worden ten mine 
flen ban twintigh vademẽ fonder dat d'ars 
bepbers tenigh pech /teer/ofte voet op t’blot/ 
De ſchouw / ofte in tbaot fulten magen Wars 
men / anders algopfiroom / aen Deboep 
van haerancher / legghende op gheijcke 
rupmte/ban twintich vademen alg boven. 
Ende ſullen de Hoozfz. arbepderg bp haer 
moeten Gebben twee hooſvaten op elckt vlot / 
ofte ſchouw / ghereet legghende / om bp mids 
delen van dien / teghens alle opkomende on⸗ 
gheluck / dat od verhoeden / te beter te mov 
ghen verſien / alles op De boete van twaelf 


guldens /t’elckemael te verbdeuren. 


Sullen mede booztaen binuẽ deſer Stede 
geen Eeſten mogen werden gebrupceckt / dan 
met pſere latten / ſonder datſe op eenigh 
houdt ſullen moghen ruſten: Ende bie ghene 
die pegen-Woozdigh alſulcx noch niet en zjn 
ghemaecht/en fuiten in ſulcker gheftalte nicë 
langber moghen Werben ghebzupyckt / op De 
verbeurte ban vijf en twintich guldens 
t'elcken repſe te verbeuren. 

Dat mede nae Mep toekomende gheen 


uppers in ſteghen ofte ſtraten aen weder 
ſyden betimmert / op ffract fulten moghen 


blakeren / maer fullen t’felfde moeten boen 


binnens hups in ſteenen ſchoorſteenen — En 


nr 





6, Uig, mijn vooꝛſchreven Heeren eeeft ende al boor | 


ren ghevifiteert / Op boete vandzie gulden ghe 


Velckenmael te verbeuren. 

Niemandt fal vermaghen beneden in de 
hupſen / tenich hennip ofte vlag te legghen 
ſonder tfelfde te behanghen ofte bekleeden 
met linnen / ofte wollẽ / ten minſten (eg Dat: 
ten hoogh bau der aerdeaf te reeckenen / op 
pene Bau dzie gulden. 

Sal oock niemandt binnen deſer Stede 
moͤghen hekelen ofte vlaſſen / ofte doen heet: 
kelen ofte vlaffen / dau in een voorhups / met 
open Bepnfteren ende deuren: Ende niet op 
eenige ſolders / camers / ofte achterhupſen / 
op pene ban thien guldens. Ghelyck men 
aac niet fal mogten Doen des morghens 
boog bf upren / noch deg avondts nat nee 
ane upzen opde verbeurte ban Drie gul: 

end. 

Ende deg morghens Door dagbe / ende 

| deg avontg bp Doncker blaffeude ende hes 
Relende/en falmen gheen licht moghen ghe⸗ 
| bzupeken/ dan in befloten hangbende Laus 
| taecnew/op een ghelgche boete van drie gul 
| Deng te Berbeuren. 
| Zullen oock de Plafterg ſos laughe fp bp 
De naers wercken / ende blaffen/ tu gheen: 
| derlepe manieren / eenig) biec/ bp Haer MO? 
ghen Gebben, ofte gebzupcken / op pene van 
Drie guldeng bp den bewooner des hups te 
| gperbeuren / Bie de ſelbe weder falmoghen 
verhalen / aen den geenen: Die contrarte Des 
fen tenigb vperbp haer ghehadt ofte ghe⸗ 
hzupckt ſulleu hebben. 
Item bp tjde van Byant fal de be woon” 
Ber vant'hbupg/ baer inne eenighe 25 zandt 
komt/ghehouden weſen overlupdt / op der 
ſtraten Brandt te vorpen/op eſoo ande, 
re lupden / niet ban deſen hup geſmne zijns 
de / eerſi Den Bgzandt ontwaer woorden ende 
Biꝛandt roepen / van bf en twintich gul⸗ 
Deng bp den bewooner des hups te verbeu⸗ 
ren. Ende ſo in een ſchip eenigbe bzant qua: 
me/falbe Schipper geljche 25. gulden bere 
beuren / alwaert oock dat upt Bet felfbe 
fchip eerſt brandt gheroepen werde. 
Ende om alle err ban bzanttebeker 
te verhoede: Ende De ſelfde ontftaen zunde / 
paer inme te voorſien / hebben mint voaazfs. 
Weecen vanden Sherechte goet gebonden, 
in elcken Wwijcke bande oude ende nieuwe 
Stadt widtſgaders inbe qhedefigneerde 
uartieren be naghenoemde perfoonen tot 
randt-gldeefterg te nomineren nament⸗ 


yck:&c. 
iDelske voorſz Brandt⸗ Meeßers / ende 


— —— — 


Early European Books, Copyright © 2 


011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Onder de tegeeriage van Coninck Philipsde derde. 




















































































Os 
Fol.155. 


bie nataatlg iu hare plaetfen ghtkozen/tubt 1616, 
beftelt ſullen Werden / Het weicke voortaen 





jaerler/ by afluvighepdt / verhupſinghe / 
ofte aͤdere wertelycke excuſe / by dẽ ᷣrigbſ⸗ 
raedt / met approbatie ban Burgher· Mee⸗ 
fteveu/ fat worden gedaen / te ſaruen ofte elck 
befouder/laft ende opſicht ſullen hebben / ole 
me met be Capitepnen / Luptenanten ende 
andere Offlcieren / vande vefpective wické, 
foo bickmaelg/ fp tfelve oirbaer ſullen vite 
benm/ende ten minſten een vepfe beg jaers / cc 
befien/ hoe ende in Wat manieren DAE aes 
op alte plaetfen vpert / ende hoe Hà torfende 
hout / of eenigh ander goes Bat lichtelhc —* 
brands komt / Den vpere ofte den pipe DE 
de ſchoorſtenẽ lept ende Daer tant eude tge⸗ 
ne aaderg tot verhoedenghe han brandt 
dient gedaen / te doen remedieren ende voor⸗ 
fien/alg fplupdente rader ende noodich vin⸗ 
Den fullensEude of pemant van fuicx te Boë/ 
in ghebzeeche mochte Werden bebonden / 
(uiten de Capitepnen/Kuptenanten / Ofte 
cievervende Brandt · Meeſters/ ſuſcx mijne 
vobrſchreven Heeren vanden Gherechte te 
ennen gheven / amme bp be ſelve / daer inne 
vpoorſien te werden / alg beponden ſal wer⸗ 
beu te behooren. 

Bullen mede De Bzandt · Meeſters / bep 


neffens ben ghenen die ſulex ban oudt bez 


goten ig/opfichte nemen / op De Brandt· em⸗ 
mers / Teeren / ende haecken / om De ſelve in 
goeden ſtaet / cade reparatie te onderhou⸗ 


Den / ende verdeelen ter plaetſen Haer fp 


futer moodich (uiten vinden. Eude ten epude 
De voozfz. Brant- Heeren ende haecken OP 
haer Eupder plaetfe moghen blijven / ende 
in tjben ban noodt gevonden Werden, in⸗ 
derdiceren ende verbieden mijne voorſchre⸗ 
pen Geeren vanden Gherechte alle Cim⸗ 
mer-lupden / Metſelsers / Lepdeckers 
ende allen anderen £'3p Poogteren aft he 
woouderen defer Dtede/of anderen Wie 
zu moghen/niemaut uptghefondert / be 
boojfz. Brandt -Weeren/ofte haecken tot ets 
nighec cdt/te Galen/ofte te Boen haelen van 
heure plaetfen / om in Geur werck te befte 
qheu / ofte anderfing in eenigher manieren 
te ghebzupcken / ban alleene bp brande / op 
be verbeurt: van die gulden / op dicken has 
he ofteleerg / Die contvarie ban deſen ghe⸗ 
haelt fat worden. 
Gude op dat de ſelbe Bjanteleeten ende 
— * bp laft ende noot te beter mogen ge· 
eeficht/ ende merter haeft ghekregen wor⸗ 
ben: Sullen de voorſchreven Brandt · mee⸗ 
ſters De ſleutelen — Beren batt was 
3 









ee 


— — 

























































— * 
— 266 did 
| dit bind —9 J 
1 — ed, 
ik J àl Pe, 7 
" L | 
Hi vi —9— 4 \ 
—14 he J u € y ba —4 
—24 9 * Ae u — ij 
5 j en, pi | ids: Ih 
li Ni hal 
ie 


* 
— 
— 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQvest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


444 B 20 


RTT — 


— — 
EBA ot trad 


‚616. de voorſz leeren ende Baken gheflaten zyn / Loor bekent ende behoogljck ghereſpecteert ‚616 
geben ende leveren te bewaren; Den genen/ | mo 


nm 





Nederlantíche Hiftorie 


Die Daer naeſt hp woonen / ende Grim dunckt 
Baet toe begquaemſt te vaefen/Die ouch (cute 
Dich ſullen zijn Bz ſelpe (leutel te outfangen/ 
ende te bewaren / omme Die bp brandt, ende 
noodt ghebeeſicht te werden / ende anders 
niet / op arbitrale correctie. 

Ende de ghene den welcken de bewaer⸗ 
niſſe bande Brandt emmers ſal weſen hee 
volen / ſullen Bie ſelve inbe voorhupfen / ofte 
gangen / ende nergens elders moeten han⸗ 
gen / ende daet vantat alfea tijden verant⸗ 
woorden / ende Die niet anders als in tjde 
van noot laten gebruycken / ofte bp gebreke 
Han Dien, (uilen mijne voorſz. Heeren vandẽ 
Gerechte / De ſchade bp berfupmeniffz ofte 
quade toeverficht/inde voorz eamerg ghe⸗ 
beutende verhalen aen Den Guwoonderg 
vande Loorfs hupſen. 

Eñ ten epude alle plaetfen ban Emmers 
bequamelck mogen weſen voorſien / fo ſal 
voortaen van Stadts weghen / inde reſpec⸗ 
tide Wijchen ende quartieren meerder ghe⸗ 
tal van Emmers wozden beſorght / eñ Het 
Emmer gelt Daer tae noodich/bp DE krijchfe 
raedt nae Bifcretie berhoocht / welcke Ear 
merg ben: ff:ug De Brant meeſters / mede 
gaerlcr bp be Schutteryhen / tot De opfchzij: 

inge alomme ghecomwmitteert / ſullen wor⸗ 
Den ghebifiteert / ende Den lupden bp welcz 
he eenige Cwmerg gemift, ofte ter beoog 
Wicher plaetfe niet gevonden worden / date⸗ 
ick boeten afgenomen te werden / voor pes 
ber Caumer fes ſtuppers ten Ware fp hare 
Emmerg naer eenigen Bzant hadden ghe⸗ 
mift/ ende op Haere vermaninghe atn Den 
Bjant-meefters ghedaen / de ſelve of andere 
in plaetſe / niet weder hadden bekomen. 

De Bꝛant meeſters ſullen inſgelhetx van 
&'petal vaũ Emmers in De vefpective quar⸗ 
tieren / midtſgaders vande hupfen in welc⸗ 
Kade ſelve zin beruftende / goede notitie 
houden / ende ten minften twee-maclf’jaerg 
ghelycke bifitatie boen, alg hier boozen ig 
gheſeyt / ende eenich gebreck ofte contraven⸗ 
tte bevindende / Der tupben ghelücke boeten 
mogen afnemen, 

Ende eenigh ongeluck bau beant ontffas 
zunde / fulien De Haopmoemde Bzeant⸗ mee⸗ 
ſters foo haeft fuicr in heur lupder Kenniffe 
ghehomenfal weſen / hen na Den bzant vers 
voeghen / bp haet hebbende (ekeren langen 
tooden gefchilberden ſtock / met deſer Stede 
Wapen Daer op / van ſeben ofte acht voeten 
fanch/ ten epnde fp bp ven pegheihck daer 


mm 


J 
— a — 
= — 
— 


— —r 


Het ſevenendertichſte Boeck. 


| nemen, Dat de Emmers vande Oude ſyde / 
giet gebzacht fullen Werden aen de PRieuwe 
ſude /noch vande Nieuwe fide aen de Oude 
ſyde. Wel verftaeride Dat De Enumerg/ op 

deſer Sttde huys hangende/ gebzacht ſullẽ 
moghen werden / ter plaetſen Haer De brant 
komt / ſullen ooc volck / ende alte gereetſchap 
teghen Den brandt noobich bp ben anderer 

‚ Deen brengen / omme boots bp den Heeres 

| Schout/Boygemeefteren/ Achepeneu/ ofte 
36, Raden eude bp abfentie bande ſelve bie 
den voorſz. Brandr- meefter ſelfs / alſulcke 

oꝛdꝛe op De uptinge vanden Bzant gheſtelt 
| te worden als fp bebinden fullen meeft diens 
| fielidch te weſen. 

Sullen bobewdien alle Bzouwerg/ Were 
werg, Zeep· ſieders Mout-makerg, Naf⸗ 
fineurs ban ſuycker / Smeerſmouters/ 

| Wag-fmelterg/Olp-flagerg/ ende dierghe⸗ 

lycke / ghehouden wefen/tot heur lupder bez 
hoefte hopen ende te onderhouden / achthien 

leeren Brant emmers:Eñ fal peder Bance 
het ſupcker backer Yooper-flager Die vper 
| beficht / Schortel doeck verwer / Spietſma⸗ 

(fer /Woot- gieter / Cinne gieter / Brande⸗ 

wyn maker / Slote maker / Swit/ Deple 

‚ maker/Docde- maker, Geel· gieter / Hnoop⸗ 

gieter / eñ Potafch-brander/ Faffineur van 

gout/oft ſilver / tot ſyn behoef moeten koos. 
pen / ende onderhouden biet leeren Bzant⸗ 
emmers/ghemerckt met haer epgen merck / 
op pene van een halve gulden voor elcken 
Emmer te verbeuren: Sonder nochtans DE 
ſelve upt te moeten leveren / Dau tat afwee⸗ 
ringhe van hun eyghen peryckel / ten ware 
heu lupden / by mijne voorſz. Heeren ofte DÉ 
Breant meeſters / omme ſekere conſideratiẽ / 
anders werde gheogdbonneert In weſcken 
gevalle hen lupden de Emmers die alfa fous 
ben mogten werden ghemiſt / ban Stadts 
wegen fullen Werden vergoet. 

Sp tijde van Bjandt-rumver/ Klocke / 
Beken, Crompet⸗ghiſtach / bp nacht ofte 
dupſterheyt gheſchiedende / fal een pegelyck 
ghehouden weſen een Lantaeren met iichte 
voor ſhaen huyſe te hangen / boven het bene⸗ 
denſte vier kant / op peue van twintich 
ſtupvers. 

Ende fuite ten voorſz. tjde / Den Heeren 
hout: Borger⸗meeſteren / Scheptnen / 36. 
Taden / Penſisnaris/ Secretariſen / Procu⸗ 
reurs / gheſworen Roedragers / ende audere 
De juſtitie aenhaugich weſende / hun binden? 
met hun geweer / op deſer Stede-hupg. 

| * en Ch: £& utter. 





mn" 


ir 
gem wozden ; Ende (uilen voorts oplicht „A SS 


— — — — — 
— 
| — 





Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. Fol. 184 LE ENE AI 


gbl Ús, Sullen inſghelhtx ten tijde alg vooren / de Brandt falmogen toopen/ ten ware ſp pau 1616. 
— — — Schutters ende Soldaten gehouden weſen 


terſtont te komen met haer ghemeer/opde ghewen/ die onder perjckel vanden Brandt 


geordonneerde plactfen onder hunne reſpec⸗ 
tibe Waendelen / iu confozmite Lande Oz 
Bonnautie daer ban zijnde. 

Item alte Borghers / noch inde Schutte: 
rẽ / noch onder De Baendels zynde / eñ oock 
alle Gnwaonderg (Get Parent Polck / mitſ⸗ 
Qaders Cimmer-lupdeny Metſelsers / ende 
Opper-anechten uptghenomen) fullen bij: 
ven in Haere buerten ende wijchen / omme 
Qhe-emplopeert te worden Daer hen bp Bert 
Genen, ſultx competerende fal werden geor⸗ 
Donneert/op pene ban feg gulden by DE con⸗ 
traventeurs te berbeuren. 

Die van deſer Stede Frupter- wacht ſul⸗ 
len gehouden wefen te kamen op deſer Ste⸗ 
De-bups / onder heur upder Capiteyn / ten 
Ware eenige vande ſelve⸗ of vande DOOS. 
Borgers, Soldaten of inwoonders waren 


ontrent den Beandt ghefeten / ofte vanden 


vrienden of bekenden/Der gener/Die outrent 
Den gant gefeten zjn. 

Wile vreemde ende upt-Heemfche perſoo⸗ 
nen / hier ter Stede niet Weoracht ich; ſullen 
bp tbe ban Brandt ofte rumoer alg vores/ 
blijven binnen hare hupſen / loghſen / herber⸗ 
ghen / ende ſchepen / ten Ware het Scher pf⸗ 
bolck hem dadelchen tot leſſinghe vanden 
bzandtsemplopeerde. 

Ende fuitende aerden ende Waerdin⸗ 
men gehouden wefen hier van hunne gaften 
te adberteren, ofte waerſchouwen / op det 
zp in haer logis mogen blhven / oſte op ghe⸗ 
bzeke van dien fullen be waerdeu rũ Waer 
Dinnen boog elchen gaft upt ſyn loghs / als 
voozen / gaende / ende niet gewaerſchout zjn: 
De, verbeuren drie gulden: Maer indien De 
ſelve gaften ofte bzemden ghewaerfchout 
zynde /even Wel upten hupfe gingen, foo ſul⸗ 
lea fp De boorfz. boeten ſelfs betalen: daer 
en boten gherorrigeert worden tot diſcretie 
ban Schtpens. | 

Dan ghelycken fullen gene Prouwen 
nochte Winderen/ bp Cloche geflagh of ru⸗ 
meer /t°3p bp Haghe oft bp nachte: hen ver⸗ 
Borderen té ramen op de Straten / ten Ware 
fp ontrent ben Brande ghefsten waren / ofte 


‚Bande vrienden of beende / Her ghener Die 


Outrent den brandt gefeten sn. * 
Ende ommete verhoeben de incoweniẽ⸗ 
ten van dieverije / inden Brandt: Oꝛdonne⸗ 
neten mijne voorſz Geeren vanden Gerech⸗ 
te/ Dat ban nu voortaen niemant onder pze⸗ 


Î 
den bloede of goebe bekende Waren vanden | 


nl zyn / op pent ban ſes guldens alg 
oben, 

Ende fou Wanneer cenigen Bzandt foude 
mogen ontſtaen / ſullen tot uptinghe vanden 
felven/ghehouden wefen te loopen / alle Ma⸗ 
kelaers / Bic · dzaghers / Meters / Setters / 
Coorꝛn-draghers / Stozters / Waegh· dra⸗ 
ghers / gjoote ende klepne Schupte-boere 
ders / Diot-fchupt-boerderg/ ende Roep⸗ 
ſchupte-vgerders / daer onder begzepen / op 
pent van ſes gulden / ende pꝛivatie van Baer 
tupder Offitie / Borgherſchapende Gilde: 
Welverſtäende dat de Over lupden / bande 
boorfs. reſpective gilden / niet gehouden ſul⸗ 
ten zjn ſelfs te arbepden/ maer goede opſicht 
te nemen / Dat heur upder reſpective gilde⸗ 
Beoeders bp den Brant komen / ende henna 
behooren quten:Oock fal het Barent· vole / 
midtſgaders Cimimer-lupden/ Metſelaers/ 
ende Opper-Kneihts/tot het bluſſen banden 
Byaundt foot hen goet dunckt / hen oock moe 
gen voegen/ende Daer toe laten gebzupekens 
Eude indien eenight vande voorſz Gilde⸗ 
broeders / fander Wettelycke excuſe / haet 
abfenteerden/afte tot bermaninge ban hare 
reſpective Oberlupden/ haer in behoorlycke 
ozdre niet flelden / fullen boven de boeten in 
hare gilde-bzieben gheftatueert/boog pede t 
repfe verbeuren een Carolug guld ten pꝛo⸗ 
fte banden Officier. 

Bulten oock tot behulp vanden genen / die 
De Bzaudt unten / hen voegen deſer Stede 
Fabrock· meeſters / Meeſters Timmerws 
ende Metſelaers moet humne knechten, aen 
defer Stede Fabrck werchendermer bile) 
breeck · pſers /ende uuder ghereetſchap: om 
te Doen ſulcx Den noodt verepſt / ofte hen bp 
mijne Weeren ban ben Gherechte / eenighe 
van dien / ofte Den Brant · meeſters / fal worz⸗ 
den gelaſt ende ghee2donncert. 

Nite welche perfaonen tot Den Wendt te 
upten gheozbonneert / berbodern Wert ghelt 
ofte profijt daer af te epſchen ofte outfange/ 
opde verbeurte van haer Poorterſchap / tñ 
cogrectie Defer Stede 3 Bihoudelyck indien 
pemant devoir doende / tof votiige ban Ben 
ande gheguerft worde / Gat de ſelfde alfs 
Dan bp Ben genen uyt Wiens huys de bjant 
is ghecomen / ofte bp Den Epghenaers ende 
Inwoonders vande ghebupr hupſen / daer 
be Brant weſen ſal / bevzit ſal worden ban. 
t Meeſter⸗ loon / erde gherecompenſeert Dan 

























































text / van eenige goederen te bergen; tot den | ſhue ſmerte / ende paorts ot lk. 


Bart 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 
Images reproduced by cour 
444 B 20 


Le 
eek, Den Haag 





Nederlantfche Hiftorie 


1616, Van wifende kinderen/betaelt ſal worden / eenen peghelhck / eenigh pſerwerck / ofte vel ibib 


van alſulcke winſte ende dagh gelden / als 
bp bp be boozfs. quetſinge ende ſwerte ſoube 
mogen hebben verſupun / enbe bit al tot ats 
ee ende goet duacken Landen Ghe⸗ 
xechte. 

Bevelen voorts Den voorſz. perſoonen / 
dat ſp hen beleefdelyck ende voorſichtelyck 
dragen int neder werpen bande Emmers / 
Baer inne voor tijden die wils genoech moet, 
wille / omme Den goeden lupden beneden 
ſtaende te miſdoen / ende gzaote onmanier? 
lichhept ghebzuyckt ig gheweeſt. Ende fog 
verre Daer inne voortaen van ghelijcke gez 
pleegbt wordt / zijn mijn Weeren van mees 
ningbe/tfelbe flcengheipch naer ghelegent⸗ 
heyt te corrigeren. 

Item ſoo ghedupzende ende ontrent den 
Biꝛandt / pemandt hem vervordert / eenigh 
ghevecht aen te rechten / ofte pemandt te 
guetfen/bp daghe ofte bp nachte / fal boven 
het dobbelt vande boeten / Die anderfints 
teghens foodanighe delicten zijn gheſta⸗ 
turert / Hoch arbitraerlck ghefteaft woz” 
ben/tot Bifcrctie van mijne Weeren vanden 
Gherechte. 

Ende ten epnde de Brandt emmers / lee⸗ 
ren / ende haken / na Den Braudt bequame⸗ 
lyck moghen werden vergadert / ende op 
haerder plaetſen ghebrocht / hebben myne 
Deergn banden Gercchte / daer toe ſpecia 
lycken ghecomwitteert / den Fabzick⸗ 
Meeſter deſer Stede / indertijt weſende: 
Midtſgaders den Brant⸗Meeſters / aide 
voorts alſulcke andere perſoonen / alg de 
boornoemde Fabrhck · Meeſter / tot ſyuder 
hulpe nemen ſal: Verbiedende allen ande⸗ 
ven hen daer af te ouder winden / ofte eeni⸗ 
ghe Der ſelver wegh te drꝛaghen / ofte te vers 
ſteken / op pene ban aen Den lhve ende 
ieden openbare Dieven gheftrafste wor⸗ 

t « 4 

ar oe Wozdt ban Weghen mijne 
voorſz. Heeren / ſcherpelhck gheboden / allen 
den ghenen / die cenighe van der goeden 
Tupden goeden / ontvent Den Brandt ghe⸗ 
ſeten / hoedanigh die weſen mogben/ten tijs 
be bande Brant / gen Deen ſyde ghebrocht / 
ghebercht / ghehupſt / ofte ghehooft ſullen 
hebben / dat fp alle Die ſelve binnen den tijdt 
van bier en twintigh uren Daer nae bzenz 
ghen / oftelebeten / ende Doen lebecen/ in 
handen ban ben Epghenaers van dien / of 
indien De ſelve hen onbekent zjn op Defer 
Stede hups / ín handen ban mijne boozfs. 
Beeren banden Ghevechar/ interdicerende 








Hetfevendertichtte Boeck. d 
anders te nemen ende Dzaghen wan pls —t| > 
mandtg erbe/dan alleenljck ban ſyn epẽ / 
alles op pene Goofs. 

Eude ſullen de voorſz. pecuniele boeten Bee 
Keett wozden / het een derdendeel tot profite 
vanden Officiers / het tweede derdendeel 
tot boogdeel van Den aenbrengher / ende 
toerde tat behoef ban Bet Tucht-hupg De 
fer Stede, | 

Aldus ghearrefteert ende goet ghevon⸗ 
den / den 37. Augufti 1616.bp mijne Heeren 
den Schout/alien Burghermeeſteren / ende 
allen den Schepenen / demptis Peter de Vla- 
mingh ende Ian Peterfz, de VVit, 

Eude gepubliceert Den 3.Seprembris 1616. 
prefentibus Ben Schout Gerrit Jacob 
Witſz. Burghemeſter / Jacob Backer / en⸗ 
De D.Andries Bicker Schepenen. 


Bp mp 
M, Bouvver. 


tul 
Me dien een mercheljck ghetal cie 
Vfcochen,'gaoonende iu het Kants ger; 
ſchap Iftria zijnde feet bergach⸗ —5— Stad 
\ rich / ende hebbende beleengte “Asje | a 
peffagien/ ende oock aen ende upt boerin: De pa 
ghen / infouderGept te Zeugh aende Zet: nete 
Eenen langhentydt herwaerts / te Water 
ende te Hande / niet alleen den Turcken / 
marr oock De Denetianen / met ſtropen ene 
be bupt haten / grootte Schade hadden ghe⸗ 
daen / ende beel ſchoon Tandts hadden bee 
dorven / ende bele ſchepen gheplondert / ghe⸗ 
lck ſp onder anderen boog een jaer / ten 
fchip willende unt Curckpen nae Venetien 
lopen / hebben over · vallen / allet volck ver⸗ 
moordet / ende onder anderen bupt eenen 
ober-grooten Ozientaten Diament / weic⸗ 
kers ghelycken noht was gheſten / dooz | 
ben ſchipper (hie hier door fijn leven heeft | 
ghehouden) openbaert/ende hun ghegeben/ 
hebben bercreghen. Soo heeft over ſulck 
werck niet alleen Den Turck om hem te 
weeecken / veel onfchuldichh Chriſten bloet te 
Water Dergoten : Maer oock hebben dE 
Penetianen haer / dooz Haere gheſanten / DP 
den Ertg · Hertoge Ferdinandum tot Grꝛatctz / 
daer over beclaecht / ende of ſchoon hare 
Deurluchtighept ben Oderſten ber Vſcoc⸗ 
hen tot Zengh / ernſtelhck heeft bevolen / 
dienthalven naerſtige inquifitie ofte onder” 
ſoeckinghe te doen / ſoo tn Heeft hp nochtand 
ſulcks got henoegben bande Denetiante 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 








Onder de regeeringe van Coninck Philips de derde, 
Dich mraecte/ Dat fp best anderen batch drie 1616: 


6| 166, Wiet ghedaen. Waerom de WDenetianen 
| Sman Eontelijeh Gherefolveert hebben haere ſcha⸗ 
atn de Bſcochen te Water ende te Lande 
ſelfs te wzeken. Tot defenepude hebben fp 
haren Admiraelen ter Zet Veniero , met 
ſommighe Ballepen ende 25. Barcken te 
Water/ ende haren Delt-Operften Pompe- 
jum luftinianum te Lande / met etljcke dup⸗ 
ſenden te Peerde ende te boeterupt-ghefous 
den / die onder andere baden den 14. Decem- 
ber een deel der Kantfchap Friaul, ende des 
Berchs de Medea tuſſchei Palma ende Gra- 
difca,ende Cormores, heeft inghenomen ende 
verovert / ende met ſtreupen ende plonderen 
in des Ertz-Wertoghen Landt / ende de 
epuden van Dien / groote fchade ghedaen) 
daer over oock berfchepden ſchermutſiu⸗ 
ghen zjn gheſchiet / want be Heer Overſte 
ban Truptmans Dorp / was met een 
groot ghetal van des Ertz Hertoghen 
Erichg-Dolek tot Gardifca ghecomen/ tot 
ben welcken / ghelyck oock tot de Benetia⸗ 
hen / noch Dagheljer meer volcx ghecomen 
is. Ende Dit ig een beginſel van eenen ghe⸗ 
duprighen ende bloedighen crych geweeft. 
De Penetianen ſyn dÿ den vijfden artij 
Radica pg, itt haer legher / ffevch 8ooo. gran / boor 
Wer, °e* Gardifca ghebatlen (welch ideen Stadt 
meteen Cafteelghelegbhen aen De Aiviere 
Lifonte) ende hebben Daer voor gheplantt 
fef-tien ftucken gheſchuts / veel hupſen / als 
oock de Stadt daer mede ſeer beſchaedi⸗ 
ghende. De belegherde hebben haer dapper 
gheweert / ende fp hebben aen d'ander fijde 
Bande Veviere een groote ſchanſt ahelept / 
Om van hare Pyanden niet rontom her be: 
legbert ende befloten te cunnen worden. 
Op Ben zo. Martij meynden He Denetianen 
ſtormender handt De Stadt ia te nemen/ 
Maer de belegerde hebben den ſtorm name. 
lick afgeflagen/ ende de ghevangene Hebben 
be Denetianen verclaert / dat fp wel wiet al: 
leen nootdzuft binnen en hadden / die daer 
Wel van nooden was / maer dat De Soo. Die 
Daer binnen lagen/fao cloeck· gehertte man: 
nen / ende foo wel ghroeffende foldaten Wa: 
ten/Dat fp gerefolbeert waren / de Stadt tot 
Den wterſten toe tegen te hauden. De De 
netianen fiende Dat fp met fchieten niet beel 
Wt en richten / hebben zy begoſt de bolle- 
Werchen ber Stabtte ondergraven Dwelck 
be belegerde bermemende/foo Gebben fp oock 
Dan binnen baer tegen gemineert ende ghe⸗ 
Graben. Wen 21, Martij bielen De belegerde 
ME / ende werftoeghen een goet deel ban der 
Denetianen ſoidaten / DWwelch Haer ſoo moe⸗ 


—— 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 
courtes 


Ile 
Images reproduced by tesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 




























































f warte Daendelen ban het Cafteel lieten 
bliegen/ende ontboden hare vpanden Dat @ 
maer aencomen ſouden / fp wouden haet de 
poogten Wjt open fetten. De Denetianen 
hier door getercht ſynde / lieten een mijne, dit 
fp onder De halve mane ghemaeckt hadden / 
fpyinghen/ eude Die haere operatie ende opts 
ninge wel ghedaen hedbende / ſoo zijn fp met 
een furie Daer op aengevallen/maer Die bam 
binnen hebbenſe mannelick te rugge ghedze⸗ 
ven / foo datter aen bepde fijden veel volcx 
bleef / Dochy meeſt bande Benetianen. Alk 
Den 23-Martij De Denettanen tjdinge cregẽ / 
bat deg Eerft-Mertogen volck vaer meymn⸗ 
ghe wag meer volcx ende allerlep boog-ratt 
inde Stadt te brenghen / foo heeft Camillo 
Trevifani ſtracx twee Dupfent foldaten over 
be Niviere gebracht / met de welcke bp futer 
verhindert heeft / cen Deel Der victualie ende 
andereu booz-ract Gaerafncmende / ende 
een Deel ban het Canbop flaende. De ghe⸗ 
uluchte wierpen ffracr een bozft-weeringde 
op tot haerder defenfie / ende verhieldent 
daer foo lange/tot Dat haer wt Atpzien van 
Cruptmang ®oyp meer volcx toegefonden 
nde, fp al de pzobiande binnen Gradifca 
gbebzacht Hebben. Deun 26. Martij Gebben 
wederom De Denetianen eenen ſtorm aen» 
ghebzacht / maer Die ban binnen lieten een 
mijne ſpringen / daer mede fp de Denctianen 
groote ſchade beden/ ende Daer mede weken 
(paf. Deg anderer daechs creghen de Dee 
vetianen wederom ſchade in Baer Crhchſ⸗ 
voick / dat inde graefſchap Muterburgh gez 
ballen was. Den 28. Martij hebben de Des 
netianen eenen Generalen aſſault ofte een- 
val op de Stadt gedaen / maer fp fijn at Wee 
berom mannelick afgeftaghen/ ende moften 
met qpoote habe af wiüchen. 


nige Dagen / maer conden dat uier crijghen. 
Soo hebben fp ban bp nachte haer gheſchat 
afgevoert / ende beg mozgensg ſtont het heele 
leger in bataillie. De belegerde vervolgh⸗ 
ben haren vpant / maer te vergheefs. Don 
haeft alg De Wrenetianen afgetrocken warẽ / 
Gebben die van binnen here Stadtf-mup2é 
ende mallen (Daer De Deunetianen over De 
acht dupſent ſcheuten op ghedaen hadden) 
over algerepareert / ende fp hebben noch eer 
nig: uieuwe ſchanſen ende foztiftcatien ghe⸗ 
maeckt. De Benetianen ben 30 Martij hatt 
bolck manfierende/pebben bevonden dat ſy 
wel twee dupſent man f wachter — 


Fol igs. 





Soen ſonden fo eenen tvommel-flager aẽ De Bene 


tianen w 
de Stadt / ende verſochten beſtant voor ee⸗ biaten Lofje 


Gradifcas 


— 


— 
Nvt — —— het ka 


& ed E 
Â # 
«de ae 


* 
em — 












Ten 


—4 


— 
—4 
4 
« 
tak 








bft 


Ve ik 
13960 dites 
te Hs 


Nederlantích: Hiftorie Het fevendertichfte Boeck. 


1516. Berfp boorde Stant gecomẽ waren. Maer , erploicten/ercurfjen/enbe aen · ſlaegen ſjn⸗ 
fo eregen ſtratx daer na nisu volck / iot ver⸗ der van bepden fyden vele geſchiet / de welt⸗ 





































ſerchiuge bareslegers. ‚| Reich mce en hebbe booz-ghenomen in beft 
J De Bſcachi Int beginſel van April hebben de Vſcochi Hiſtorhe te verhaelen. De Italiaenſche 
| J—— nemen be _gemtge vaſte plaetſeu den Benetigenen afge⸗ | Hiſtorp· ſchrpvers fulten ong op een coꝛts 
J nage nomen / hebbende in hare Paendelen de beels | hier ban bolcomen ofte ghenoechſaem bee 
4 J De af. *teniſſe van S.Marcus, ende vooꝛgebende Dat | richt boen, — fj 
dk — AEN kein fp vande Denetianen ghefouden wartnsam |_ De Fepublücke van Veneghen in deſen De Pl 


—M— aldaer Garnifoen te Gouden: An ohelaten ſwaren crych met Den den Gerft-lpertogle rf 
BE zude/hebhen fp etuen grooten moogt bedjes | Ferdinandt ban Graets gheraeckt (Gude! oudt) 


bew/ ende Die plaetſen gheplondert / ende ſyn Heeft foo in Enghelaudt / Branckrüſck / ende sent, 


— gee —— 
— —— ex 


alg boo; Ferdinandt den Cerſt · Hertoghe | Ecjchf-bolck heeft defe Deigueurie wt DE 
bp verlies ban lf en goet. 


ie | alſoo Haer han getracken. | elverg/alg oock in Neder ⸗ Tandt bp He Bes B 
| ——— De lierler _gpaedathetiegher Der Denetianen baar | necacle Staeten / fautur verfocht/ende oock * 

HD De TN Denetianen Gardifca Wagop-gebjoken heeft de Kepſer abevouden. Wet grootfte Dat Die Kepublge⸗ 

VERE A Hee re dienen. gen verbot ghedaen / dat in Ooſtenryck nies | ke vandoene wag / ig gheweeft Crychſ⸗ 

dw: den Ad mandt fichen foude vervoorderen Crychſ⸗volck / hebbende noch goeden Looz-raet ban 

Í | RER ON bolck boog pemaudt anderg aen te nemen | Geldt ende ammunitie, Wp ghebzech bant 


eplanden ontboden ende becomen eenighe 
honderden ſoldaten / geen ander gheweer 
hebbende / alg boghen ende pijlen: Tae ſy 
hebben bele Banditen v2pdom ende pardon 
ghegeven / ende in foldpe geuomen: Sp heb⸗ 
benoock ban den Turckſchen Kepſer vber⸗ 
lof ghecreghen / dat ſpwt de Ehziftenen/ 
door gheheel Curchpen verſpzrepdet / eenige 
tot haeren dienſt machten aen-nemen. — 
De. M. Weeren Generaele Staeten 
han Neder⸗Landt hebben oock / op het ver⸗ 
foech der Benetpaenen / gheconſenteert ende 
in-ghewillicht, Dat Graef Iohan Ernſt van 
Naflou,tot Gaever affiftentpe foude moghen 
trechen met drye dupſendt ſoldaeten / endet 
hebben ſyne G. gheoctropeert De ſelfde in 
erſt et be Geunieerde provintpen aente newen / 
beſichtinghe bp Goritia dooz het hooft ghe: | gelijck dit alles bihckt wt De Acte hier vol? 
ſchoten / eñ voot gebieven. Eude bpisven ! gende: | gort 
16,November binnen DenetieninS. Lauren-.| De Staten Ghenevael Ber vereenichde 
tij Hercke eerliche begraeven. Corts hier Meder-Handen/ hebben op de feex ſerieuſe Jar pl 
on Hat Waeig Don lan de Medicis Delt-marf:halch | Inſtantie m haerer Mo. Mo. bergaderin: baton 
Deic-Oners Der Denetiaenen ghemaeckt / dwelck belen | ghe / ban wegen die Sereniſſime Fepubz Dent, 
—— gen quaet vermoeden gaf / ende niet welen mcque ban Denegpen/yifteren ghedaen / by to st 
0 behaechde / obermits dit hups ſoo groote· den Heere Chrittophord, Suriano NKNeſident 
licx aen den Paus ende Coninck van ifs | alhier / ende Secretaris ban State / ende 
panpen verplichtt ende verbondẽ is / dwelt Prince Raedt bande voorſz. Sereme. Ne⸗ 
jmmers bepde der Penetiagenen grootſte puplücque; upt crathte van ſyne L. Cre⸗ 
vpanden ſyn. * dents brief / ghedateert ben toer. der voor⸗ 
Als Donlan de Medicis deerſtemael int | ledener maent / Mitſgaders opt (eer ern⸗ 
legher was gecomen / foo hebben die ban | ſtich werfouch bauden welgheboren Weert 
Gꝛeaets De Venetianen tot fchermutfelen | Johan-Ernſt Graef van HPaffau / ende 
wi · ghelockt / in welck ghebecht de Veneti⸗ | omme Die Heren, Aepublycque te believẽ / 
aenen De meefte ſchaede leden / ende moften | ende fijne L. perfoonte gratificecen / den 
| 


in Swit ſex⸗ te Aerbevinge op berfchepdene plaet⸗ 
Jaube, fen in Switferlandt gheweeſt. Peder 
gen vermoedde ende vreeſde Dat Dit 
baog-boden Waren vangroote elende ende 
ſwaricheydt die Switferlandt bokken het 
hooft waren hanghende / wat daer op bols 
ghen fal/leert ben tijt, God de Heere wille 

alles ten beſten wenden. 


Yuiopeius En tienden Bach Octobris antrent 
Juſt ma⸗ De uprennae Den middach / is 


Aertbeben⸗ 1 Ntbeghinſel van Meerte iſſer een groo⸗ 


— Pompeius Iuſtinianus (in Neder⸗ 
Landt welvermaert / ende HU Len 
Overſte byde Wenettaenen) ſynde opeen 


— — — — — — — — — — 


be plaetſe ruymen. Pompei luſtiniani ſoon ſelven heere Bzave verlooft ende ghecon⸗ 
bit ghevecht aen-fiende/ig met eenighe an⸗ | ſenteert / verloben ende confenteren mits 
bere Cavalleros ghevanghen / ende van die | Defen;dat hp hem / voor DE tjt ban een jaer / 
han Gracts wech gheboert. Der ghelycke | inden Dienft bande ſelve Serene. FRepu⸗ 

blycque 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 





bib} Hs; 





Onder deregeeringhe van Coninck Philipsde derde. 
ven · Haeghe / den laetſten Septembris 1616. 1616, 


blckque ſal moghen begeven ende verbin⸗ 


| Sen / ende iot dien cpnde lichten / ende hae 





Denetgien tranſportexen / bupten coften 
bant Xant / dzhe dupſent cen hondert foldar 
fen te voct op te Couditien bande Capitu⸗ 
latie maet (ijze L. daer op ghemaeckt / mits 
bat föne E.onder De ſelve ſoldaten niemans 
ben en fal mogten in Dienft acunemen/ Die 
inden eidt ende actuelen Dienft van Defe 
bereenichde Landen is / fender expres con⸗ 
fent van haexe ho: Mo:tñ van fijne Exc. 
ende Dat ſjne L. cock Gem boog fijn perfoon 
inden Dienft bende boozfz. Sereme. Atpu⸗ 
blicque nies langher cn ſal moghen engagte 
ren ofte verbinden / alg oog Den tijt ban 
een jaer / ſonder ghelyck expres confent ende 
permiffie ban haere Dos Mo: Item dat 
fBuer E.nicten faltoeftaen eenige Raden 
ofte vaetflagben nor hem voor fijnen pere 
foonsende ſyn volck int gheheel ofte ten Dee: 
le laten ghebzupchen in eenighe ſaecken / tſp 
van oogloghe ofte anderſints / bie ſouden 


moghen frecken tot defer Landen prejudi⸗ 


tie int Generael ofte particulier / ofte van: 
De inghefetenen bande ſelve / ſal voorts ſyne 
X.ghehoubden fijn ouder die Wooft-Officie: 
ten bau fijn Aegument te brenghen ende te 
flellen / eeñ / ofte twee Predicanten / enbete 
bedingen die vrhe Exercitie ende Oeffenin: 
ghe vande Gereformeerde Vreligie boor fj 
Ne T.perſoon / ende Aegument / ſoo Welinde 
Rarnifoenen/in fue U. Aoghement / ofte ee⸗ 
nighe andere brguame plaetſe / afg ten bels 
De / op dat Die foldaten in Godes vreſe on» 
Dermefen/ ende te beter in goede Ordre / Ter 
ghel ban ieven / ende diſcipũne onderdouden 
moghen woꝛden / ende fal voorts ſynt L.by 
alle occurrentien ende Exploicten Ban 002? 
loge hem manihck ende couragieufeljck 
dzaghen ende houden/ende deg Lants cube 
fue veputatie ende eere betrachten /ghe⸗ 
lich Haere Ho. Mo. ſyne X. dat vaftelijck 
toe betrouwen / mitfgacderg Dat hp Die 
Wooft- Officieren; Capitepnen/ Officieren 
ende foldaten bande Towpagnhen / inſge⸗ 
löchen (al bermaenen hun mannelick te gee 
bjupcheu / op dat fp alſoo te meer mogen 
bermeerderen den roem ende vromichepdt 
Dien defer Handen Crichf-bolck in vrꝛemde 
Tanden / Thebuprende De voorgaende 003: 
loge vberereghen heeft / wenſchen bare 
Hooch. Hog. ben wel-gemelten Heere 
Gate hier denevens den ſeghen des Veer 
ven/boog-fpoedighe repfe/ ende alle geluck. 
Ghedaenter bergacdecinge ban de Hooch⸗ 
gemelte Heeren Staten Geuerael in ſ Gꝛa⸗ 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


444 B 20 

















































N befen tijdt compter eenen bꝛief DAN vrou: si 
B Den Coninch ban Marocces ghenaempt daa Conint 
MulaiSidan, aende Staten Gfhenerael/ ban Me:oc- 
inden welcken hp verbazlt / Dat het nne 
Schip van oodoge/t Welck baere Bo, Mo. ve Staten. 


aldaer gheſonden hebben / met groot benoes 
ghen ban hem / is aenghecomen / ende nae 
dat hp Bern ſelven groote titulen ghegheven 
hadde/ alg Megierder over verle Coningen 
ende barbariſſche Hatien / ſeyt Gp inden ſel⸗ 
ben bzicf / dat hy begheert wrtentfchap te 
houdt metde Fegirberg vant Pederlant/ 


| Die hp verftaet Dat trouwe onde gheloof 


houden / ende daer inne foo vaſt ſtaen alg be 
bergen opeerden / wil Daeromme tenen 
Dienaer ofte Geſante fenden/ om met haet 
naerder Szicndtfchap te macchen ende te 
houden. 


Lſo deſen Bomer brie gheruchten 

ban Wt-heemfche Crijgen indefe 

Handen liepen/eude de Staten wel 

kennende De nieuplichtichepdt ded 
Erdebf-bolck. Soo Gebben fp om het bete 
loopen haer foldaten boo? te comen / Dit nae 
volgende placcacs gepubliceert. 


LANE Te Staten Generac 
gaver Weveenichde Nederlã⸗ 







# fe jegenwoordige fuilen fien 


fchepden lichtinghen ben volck / van Oorlo⸗ 
gefte Peerde / ende te boete/die bp De Pae⸗ 
qebuere Princen / outrent De Frontierẽ van 
deſe Werrenichde Pꝛoviutien ghedaen Werts 
den / daer mede de ſeive een goet getal Kupe 
teven ende Rnechten in onfen dienſte weſen⸗ 
de / ende andere onfe gocde Onderfaten tat 
haren dienſte meenen te trecken / tot defer 
Handen grooten ondienfte ende piriuditier 
bpfonder bp deſe ghelcgentheyt / daer tegen 
mits bien nootelhen Dient verſiẽ / omme Def 
Tanden ban Iniandichs eñ ander rchſ 
volck teghen alle occurentien niette laten 
dntblooteu. Soo iſt / dat wp na rijpe Delibes 
vatte gheordonneert ende geſtatueert hebs 
ben / o2bouneren ende ſtatueren bp deſen⸗ 
bat gheen Gngefetenen vande voorſz. DET, 
eenichbe Nderlanden / nachte ooch eenighe 
ANupteren / ofte Soldaten te Water ofte te 


ande / inden dienſte vande ſelve weſende / 
* B e Naa Gen 


Fol. 166 


Wlaccaet 
Der Gener⸗ 


Nden / allen der genen Die Der biedende 
Sarte hooren lefen/ fulupt . 5 


— — Doen te weten / alſoo wy breemde 
feecherljch verſtaen bande groote ende ver⸗ Princen te 





— a — 
* r — 
3— e' 
ee, % 
— — —E E — * 


ner ERA en 2 


PR 
ld 
nr 











A 15e Kit bre. 
4 KAN Rr IL 


5 JA J— 









































4E el Lijk Nederlantfche Hiſtorie Het fevendertichfte Boeck. | 
ii |: dell VR 1516. henindienfteter Dozloge ban veeemde Lo: | gaderg inde Steden ende plactfen bupten 1616 | J 
EAN ch if TK —ingen / Pot entaten/ Princen; ofte in andert | De Derzenichde Provintien onder ons ghe⸗ — 
J8 Landen fullen mogen begeven. in Wat ma: | biedt weſende. Laſten ende bevelen Voorts | 
J meren / ende onder Wat pretext dat het zy/ Die Maden ter Admira itept / den Adbocaté | 
KEN IE MESEN — fonder Daer toete Gebben erpzeg / confent | Fiſcaels/ midtſgaders Dea Admiralẽ / Dice? | 
HN RE Eck van Ons / van zijne Erc. ofte vanden Raet | Admiralen / Capiteynen / Officieren; ende | 
KL, 5 HOEREN” ban State/dat ooch De gene Die hun alreedt | Bevel⸗hebberen / deſe anfe O2oonnantie di 
é PUK ade 2e 4 AN in fulchen dienſt Gebben laten aennemen foo | Berboth te achter-volgen/ende Doen achter | 
KAI AD DEBAERE, verre alg die alſnoch niet en zin vertrockẽ | volgen. Procederende / ende doen procederen 
Bets PHONE ABMEE. SL Ben ſelven Dienst fulten verlaten eũ afftaen | tegeng de Contraventeurg ende Overtre⸗ | 
| | Fi —4 REECE rijde bat De gene Die alrerde té epnde voorſz. berg van dien totte voorſz peenen / ſonder — 
J re eenen ne per | Ahrend aant ople ven bier d 
[EHD 6 ONEMAN ot ick nae Defe Landen te heeten. Alles op pt: | ofte verdragh: WD: | mn 
Í if k LAT HN ne dat Dit Contraveateurg aen Ifefi goet | van Den Lande Gebben bevonden te ber ot 
i | 5 OI Ehio —90 | ende Die haer abfenteren bp eeuwich bau: | hoogen. \ 
Fide tek bi \ kt niſſement gheftraft futen werden. Begrh⸗ Ghegeven in Graven Hage / ouder ou” 
id —J6060 pende hier inne mede Die Rupteren / Dolda: | fen Coñtre zegel / Paraphure / ende Signa⸗ 
JJ6060 — gen/ ende andere onfe Onderſaten / bupten | ture van onſen Geeffler / Den twintichſten 
— 3 Mt BALD be Dreveenichde Provintien inde befettinge | Bach Septembris, int Jaer fefihien hondert 
EAR (Ab MENNE vaude Steden ende plaetfen aldaer / / onder ende ſeſthien. Was gepacrapbeert 1. Magnus | 
ij IN Aid 0 hk Ong raed if liggende. Derbies | Ve. Onbderftont / ter O2donnantie vande 
Ú J hd Dende voorts meer allẽ —* — —— — rp bbij — | 
KIN 0 ODE gee | peren / ende andere Ingeſetenen ende On: | Beteccheut C.Aertlen. Zijnde Daer op Î 
ids ales perfaten van defe Landen / midtſgaders allé  Dzucht het Contre-Zegijel der frlver ete Ji 
Pit NEL ELI andeten onder Dag gebiedt Gupten de ſewe ren Staten General / invooden Waf: | 
Eik, én A BEONE | are rvan fh etage zl ſche. | 
NIER 04 PEN NOB 6 voeren / ende bzꝛengen / ſonder onfen erpzeffen | 
KOE OM BREED Et : confente/ eenige Zchepen / Geſchut spee Us eenighe Hederlandtſche ſche⸗ | 
KE SLAM OOAD | nen / Munitien van Ooglaghe/ ende andere ‚pen ghraomen Waren van De on⸗ 
HM —8 sc bilt Ooꝛloghẽ conmoditepten / bp Herbeurte Derfacten des Conincx van ZS Wee 
RBK Re A wandefelsecsende vaer-en-bobê op arbitrale ben, fan hebben be Beeren Statten 
Ei BE ot REEF coꝛrectie. Ende ten epude vi· mant vandefe | Der Dereenichde Qeder · Landẽ Anno 1610: 
| | Hfd EE gnfe Ozbounantie eije Derbothigaorantie | ten berfoeche ende op coften van eenighe 
li 29— dl eu pzetendere / eude oogfaeche hrbbebemte | Coop-lieden / eenen Ambaſſadeur acu DEN 
ii be kh J oniſchulbigen / hebelen wap woel exprerſſ lIIck | Co mek ban Zweden ghe ſonden / die daet 
0 9 | — de ERE * wr mone elf — er ese 9— 
666 egent Die alreede verteghenzyn / ten epude elverricht het gene daero 
9 J—— | Boorfz. ghehouden fallen weſen Den felven | fouden Was. Amba 
OEPS He MR AND 5» banden mbieude van Defen / te waerſchou⸗ Costs hier nae Heeft Dr Coninck van peut Dj 
- —— BRO! wen / aengefien wp verſtaen Dat Defe puns: | SWwedeneen ffarreipche Ambaſſadeur ge⸗ —8 
VV————— tuelijck athtervolcht ende onderhouden ſal ſonden iuſ' Grapen-Haeghe / die Den 3. Sep⸗ sal 
Fi AE KONA 00° Wezben. __[ tem.16ro,gubdientpe ghehadt heeft; vertoo⸗ De 
IK Hat —— —* led voorts bie — — eeigen niche if 
cib Erem ek eeren Staten Stadt Goudercn/ / Gecom⸗van Sigiſmundo ende Get aen· neme Dan -a” Der gt | ® 
a —* * oink — KRaden / erde Gebdeputerrde ig * tot Eek —* —9 der Ape, Pd bn 
IEN Elit 98 ten bande Proventien refpeetive ban Gel: | Maent hebben Bie Aurbaſſadeurs weder’ z a 
—J ark derlandt / * Graeffchen Zutphen / Bols | om ouditut ye ghehadt in de vergatderinge groe tl 
J0 lant / ende Weſt· Dzi ſiaudt / Stelaudt De | ber Statten / verſoeckende met De ſelſde MN aang ha 
9 9 Ie eee aleen dl ———— denk t{p —59— met de 
J 0060 ende Ommelandes / ende alten anderen Ju⸗raelofte particulier / om de gemeynt Dral? ren 
re NR ſticieren ende Off cieren Hat fp deſe D2dou: | ben; Poriſche / Spaenſche / ende Jeſuptſche 
— J nantie ban ſtonden aen allemme Agen Hers | te weder · ſtacn. Sp verſechten daer gu tuf? 
(ER AE kondigen / uptroepen / publiceeren / eude affi | fchen een Pzovwitianeel aceoorr/aito ff vreeſ⸗ 
RD geren in alle plechen bau onfe Landen / daer deu dat De Polen de Mofchou gheh⸗ti moch⸗ 
| OPERA men ghewoonlyck ig Duf barige uptroepine | ten ober-balten/jat ſelfs ooch Sweden· AP * 
Mi. Hi ghen / publicatie / ende affitie te doen / midtſ⸗ berjochten een aſſiſteut pe — | 
if one IAEA … + Oj\ 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LL 


Nie 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 









Beerden / omde ſaecken in Dee Mofchou te 
emmen ED3efferen / vertoonende Dat de Ieder 

_ Handen aen be faecken van Sweden ende 

De Ooft-Zeefeer vele gheleghen mag. Sp 
Meſenteerden ovrrt’onder-Goudt van t'ſe⸗ 

CGUr& in contract te ireden/ omt de pennin: 

Gente reſtitueren / ende daerentuſſchen vry 

te laeten De baect op kiga, ende mebe alle ge 
nomene fchepen ende goederen te reſtitue⸗ 


n. 
oor De Starten Beneracl hebben de Ober 
tar ac be fanten deg Tonincr ban Sweden tot audte 
Wafra- Woogde ghegheven / Dat fp alleene Daer toe 
—8 Met en conden verſtaen / ten waere bat ane 
dere Foningen ende Potentaeten mede dez 

fe faecke Wouden hantaeven / vzeefende Dat 


alfoo fp deſe ſaecke (ouden Hebben aen-ghe: 
vaughen / fo alleene niet machtich en fauden 
efen die te vol-boeren. Daerom te Am⸗ 
| Baffabeurg gheraeden wiert / Dat fp haer 
| ouden verdzaeghen met hare ghebuͤpzen / 
| Ben Coninck van Wenemarch / De Bupt: 


lant &c. Alg De Staten fien foudeu/ Dat aur 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. 


Dere ín de alitantpe ende affiftentpe wilden 


Participeren, foo mochtenfp Gun vertrou⸗ 
| Wen / Dat de Dereenichde Provintpen de 
| la:tfte niet en fouden weſen in De aliiantpe/ 

Boch met De minfte middelen, Maer onder 

de aſſiſtentye Der Coniughen van Enghe⸗ 

lant ende Denemarcke / en conde der Stae⸗ 
ten alliantpe ende aſſiſtentye haren Mep⸗ 
ſter niet heſpen jae foo de Staeten eerft dez 
fealliantpe macc&ten/foo fouden mogheuck 
Die Coninghen difficulteren nae de Peder: 
landifche Staten Daer inte comen. Were 
, aerden voorder / Dat fp uiet gheraden en 
al benden hart proviſionele affitentie te Doë/ 


/ | fche Boyften/ ende den Coninck van Enger 
3 
| 


Je Â Om dat fp riet machtich genoech en Waren 
oel, De ſaecke alleene Wt te boeren. WMefeant: 
dp woorde hebbende Staren oach ſchriftelick 
— op Den 12. lanuarij 16x1. Den Baron van 
9 Stermborch Ambaſſadeur deg Conincr 
mt de Cont mede gegeben, 

den —R Cerwyile deſe Gheſanten van Sweden 
| amg bege in Pederlandt Waren / hadde de Coninck 
ed | tenongeter Dan Benemercken na pollant bzienen ge- 
iig | Naape,**_ fonben vanden bierden Decembris , ſchah⸗ 


k bende Dat hp vaſt bele Differenten hadde 
wet ben Coninck bau Sweden / vermanen⸗ 

De de Staten wel toe te ſien / Dat inde Gan: 

delinghe die fp met Den Swede mochten 

Bengaen/ fp ntet en flaten/ Dat hem / ofte de 

J alliantien die hp met haere Landen hadde/ 

be do de mochte nadelich zyn ðc. Daer op ie ſhue 
St, IRE. wederom Den eerften lanuaij 1611. 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 


ite 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Fol. 167. 


gheant woort / dat de Staten haere ſaecken 7615, 
met gen Coniuck van Sweden ſo belenden 
fouden/Dat zjne Me. Daer bp geen na⸗ deel 

yden en ſoude bermanende fyne Me. fret 
ernſtelick alie Die differenten met Den Larz 

pinch ban Sweden in Ber minnete willen 

laten af-handrien. 

Waer cope hiet na is Den crijch tuſſchen Erich cut: 
Wenemarch onde Sweden ſeer heftich aen, [hun Dees 
ghegaen. De Heeren Staten hebben goet Sivenen. 
ghevonden als Ghefanten in Denema: ck | 
ene Sweden te fonden GE Beert van Bp: 
dam / den Kaecif heer Hoogerbertg/met den Bien de 
Borgher-meefter Bas / Die met ſchoouen ag hed 
ftate van Cuchupfen vertrocken fijn den 8. minderen. 
lulij, ende artiveerden den 17, det ſelver 
maent tot Coppenhaghen / Daer zp twee 
Mer-Kaden vonden ont haer te willecos 
men / die deſer Ghefanten binnen begeerden 
te fien eer ſptot aubientie bu Den Coninck 
fouden geadmitteert worden / dwelck of ſy 
wel ongeern Deden / ſoo moſte het eben wel 
alſoo ghefchieden. Haren laft beftont daer 
in / on te helpen accommoveren de differen⸗ 
cen tuffchen Menemarck ende Sweeden / eũ 
aen te houden omt affchaffiaghe vande bets 
hooginge Ber tollen/ ende te paratte Der ge⸗ 
ledenes ſchade. De Coniunck het cappozt 
fine Mjer-vaven ghehoort hebbende / ont⸗ 
boot der Staten Geſanten bp hem te Cal⸗ 
mer/die hare propofitie bp fijne Me. aldaer cre ver⸗ 
gedaen Gebben / maer De Coninck en milde geefs. 
nerghens na hoozen / ende fprack erachter 
lick vande Staten. Eñ nopende de Sweet⸗ 
ſche ſaken fepyde hy / Non agitur de Religione, 
fed de Regione. | 

De Ghefanten fijn wet believen des Cor J———— 
niner van Benemarck op Sweedẽ gerepſt orden oer 
Daer ſy banden Coninck ſeer beieefdelijck ontiacie, 
zjn onthaelt gheworden / ende creqhen goet 


heſchept ophaer verſaeck / beſtaende in de 
ſelfde poincten / die ſy ia Denemerch gepro⸗ 


‘poneert hadden, Sp zijn aldaer peder met 


een heten bau 1200. quideng beſchoncken / Leeren na 
ende wederom nae Denemarche gekeert, VBuematts 
haer berfoech itervende, maer hebbẽ ſcham⸗ mienten 4 
per befchept gheereghen / de Countach haet nict ur, — 
ant woordende geen Staten te kennẽ / daer 

mede nop: ghjehandelt te hebben / noch oock 

met De langen / mraer Wel met Ben Conincis 

Ban Spaengten/alg Meere derfelfder. Hy 

en Wilde nict hooger na afdoen Bar eenighe 

laſten / noch reparatie baa fchaden jure belli 
gheſchiet / Sc. Der Staten gheſeuten bit 
bevindende namen haren af ſcheyt van fj? 

ne Me. Die De ſelfde 7 a met een het 

a a 


van 





















































1 4 
ed 
⸗ 
hade Ser EA nn: ARE 


4 
edad 






ne 































Fein 
li 4 Pi —9— AA Ki k 
8 4 0 if 


ts il mi, | 
Hie ee | Nederlantfche Hiftorie 


— 





Bh vt J 
| H ARN 1316. beugbelijcken prhſe / alg ben Coninck ban 
bel cit Biden, J Sweeden ghedaen hadde / vereerde / ende 
KEI UD guamen den 10,Octo. inden Hage / cude Dee 
eid 9 J ben Den 15. rappogt ban haer weder vae⸗ 





A y J N 
WE jwt in W 
J kt kvk — J 4 
J —30000 


* J J zalk HAREM 


rene. 
hs in Enge Tſoo de Coninck ban Gzoot Biꝛi⸗ 
— tanien/ ophet ernſtich ver ſoeck en⸗ 


F 


——— 
— 
— 
* 
— 
— — 


— * De dryben ban berfchepdene Euv 
ie MID Hakenen tut he gelfche Boop lieden / ende Draper 
oke, tenderen, niers / in zjn Toninckrcke van Engelant 
Ve Lr alten zijnen onderfaten wel ernſtelick beeft 
| verboden / eenige Witte ofte ong Gever mede 
laeckenen wi Get Want te voeren, ghelyck 
Mr tot noch toc vꝛplick gheſchiet was (mep? 
EO de mende Dooy Bis verbodt fijne onder-faten/ 
J— haudelende met lakenen / gzootelicx te beue⸗ 
9 ficeren)foo hebbende E. M. Weeren Statẽ 
Lork oa GHM Der Nederlaudtſche Provincien / Doop aen⸗ 
’ gheven der Kaken-caoperg ende Der ers 


— — 
— — 


md 


hiertelarde) lichtelick verſtaen / Dat Daer 
he se dol Daag vele haerder onderfaten in hare neriu⸗ 
J ge eude coop · handel merckelick ſouden ver⸗ 
cortet ende beſchadicht worden: Weſ Gals 
J606——— ven fp verbodt ghedaen Gebben van in deſe 
J6 Tanden te laten bꝛeugen eenige f Warte ge⸗ 
di Bit: verwde lakenen / ende Dat op groote penen / 
ende verbturte der lakenẽ. Dir heeft ſtracx 
HAA 00 Ol Den laecken· handel in Enghelant feet LET: 
| ip 0E BLOED ſwacket / ende t'Geeft menich fchamel Bant: 
et NA BEE werchf-manen en bjouwcatot geoote are 
moede gebratht / want alſoo Beel Dupfenden 
van takeneu (diemen na Nederlandt plecht 
| ge bꝛengheu) daer au bleven / ende niet en 
SNE conden vercoeht worden. Soo en heeft Den 
| coopman geeventuft gehadt/ om fa beel la⸗ 
kenente berepden alg voor deſen ghefchiet 
was. Dit heeft aldus eenen gerupmen tit 
| ghedupet/noch d'ren noch D'ander willende 
HE Wichen ofte toe-geven. Cot bat epndelpeh 
900 op Den 25.Octobſis 1616. deſe pꝛoviſioneele 
oidꝛe daer op ghemaeckt ig nf Graven· 
Haghe. 


Praat E Staten Generael ber Meret: 
her Staten B jr Pederlanden/ alfeo inder 


———— jare 1091. ende 1592. bp ong Waes 
De — ren ghemaeckt ende gedaen / publi⸗ 
(ee ene, ceren feechere Placaten ox het Ruck bande 
25 0@,16x6 Tarra Bande Eñghelſche lakenen ; Ende de 
Engeiſche Coop-lupbé haer met DE handel 
EAD HI Bande lakenen in Defe Handen geneetende/ 
vd ed — _ eer inftantelick hadden aenghehouden / dat 

De fctoe Placcaten tot haer meerder accos 
modatie ghemodereert / ende bevandert 


mochten wogden : Soa iſt Dat Wp tot on: 


a s reproduce 


m 
444 


Het fevendertichfte Boeck. 


Cogrefpondeutie / tuſſchen de voorꝛnoemde 
Engeifche Cooplupden ende De Ingeſetenẽ 
ban defe Banden / Gebben op te voorſz ſakt 
bp probifte geordonueert ende geſtatueert / 
ojdonneeven end: ſtatueerẽ De poincten Giet 
na volgende. 


Eerſtelick Dat alte lakenen/ban Wat (907 
te De ſelve fullen mogten zjn! op De welche 
eenige fouten betoonden worden / tex plaetfe 
vanden in-soop Der felber lakenen gheviſi⸗ 
teert eñ getarreert (uilen wordẽ / t fp eerdat 
De laeckenen upt De ſebve plaetfe vervoert 


‘zijw/ofte daer nae / tot kture banden cooper 


behoudens dat alle cortigheyt eude fmalté 
der ſelver daer t'van blijcken ſal / by behoor⸗ 
licke atteſtatie van de ghef Woozen Jane 
nen / oſte Meters vande Steden hier Ha gee 
uoempt/ ſonder ſwarighept goet ghedaen 
fullen worden. 


Gabe fullen de ghefwaozen JR annen oftt 
Meters / tot verhoedinge van alle frouden / 
ghehouden zyn alle laeckenen Die men Pae? 
tendeert te co2t ofte te ſmalte zyn / te viſite⸗ 
ren nat zijnde / ende te meten met een Op” 
rechte Brabantiche Cite. 


Doch fullen geen lakené/ houdende t wer 
Berabautſche Eten bzeede nat / boog ſmal 
gherekent werden / noch en falmen voor cert 
bievde-part vau een Brabantſche Elle CO2? 
tichept op een lanen / den bercooper niet af 
cozten. 


FAIT. 

Ende omme iẽ verhoeden alle onnoodige 
oncoften ende reſiguen van over · ſepudinge: 
in gevatte Dat eenige fouten ban Bol-ftop’ 
felg ofte Bol-gaten/ ofte van Linnen ofte 
Cattoen-Dzaben / Gen openbaren int bet? 
wen / ofte Dat ecnighe foulten dubieuy DEL? 
claert werden / ter plaetſe bande eerſte 107 
coopinge/foo fal de finale vifitatie ende eftie 
matie bande boozf3 fouten/ gemaecht WOZ 
Den in eert vande navolgende Steden, 


Alſoo ghefuitineert id/Dat in alle plaetſen 
gheen biquaemhept en is / om goede mc 
terg te binden / ende dat dEngelſche gua⸗ 
lick op alle plaetfen perfoonen zonnen heb⸗ 
ben / bie Helpen letten Dat de metinghe ghe⸗ 
trouwelicken onde onpatt jdeljeht geſchie⸗ 
de / foo ſiulen de Coopers woonende vupt 
De Steden vau Nimmegen / Zutphen / en 


ernbem eiber-landt ; Vordaecht / 
Aernhem in © t * us 


derhoudiuge vande goede vzuntfchap eude ‚616 | 


OI & 











Onder deregceringhe van Coninek Philipsdde derde, 
Eede te (upbeten. 


p Nib, Haerlem / Delft / Lepden / Amſtelredam / 

| mam Goude otterdam / Gorrecum / Vicmaer/ 
Boorn, Ench-hupfen/ in Bollauk eñ Weſt⸗ 
Biie fiam: neiddeiburch ende andere ſtedẽ ⸗ 
daer Berepderhe van lakenen in Zeelandt 
ig: De Stadt Virecht / ende Amers· foort in 
Det Tant van Oirecht: Leeuwaerden ende 
Wartingen in Brie ſtandt: Deventer / Came 
pen ende Swo / in Over Yſſel: De Stadt 
Groeningen/ inde Pzobintte van Gzoenin: 
Ahen ende die Omme · landen / haer moeten 
addzefferen aen een van de ſelve hiet voor 
ghenominterde Steden / haer beft ghelegten 
3Önde / op dat de Tarra aldaer alg vooren 
mach gemaeckt worden. 


De oncoſten vande overfepndinge/ fullen 
ghedzaghen worden bp deu vercoopers / in 
De tefintie bp De — 


Ende foo Wanneer De Tarra bande aber 




















Niemant en fal eenighe Engelfche lakes 


nen / mogen boeren ofte bjengen bande ee⸗ 
me Pzovintie in d'andere / ofte boog bp be 
@Coilen / ofte Wachten vande ſelve / dan die 
in conformitept van defe Oꝛdonnantie (uls 
{en zyn becomen / waer ban oock fal moeten 
bljjcken bp Certificatie als boozen/ eñ des 
noot zöjnde/bp Cede moeten berclaert Woz” 
benalg voozen / op De penen Dier voozen 
verhaelt / te appliceten alg Loozen. 


Gntbieden ende verſoecken daer omme 


be Weeren Staten / Stadt · houderen / Ghe⸗ 
committeerde Maden/ ende Ghedeputeerde 
bande Pzovintien vefpertive ban Gelder- 
landt/ende den Gꝛaefſchap Zutphen / Hol⸗ 
landt ende Weft-Dzieflandt/;Zeelandt/ D⸗ 
trecht / Drieſtant / Over· Iſſel / Stadt Gꝛoe⸗ 
ningen ende Ommelanden / ende allen ante 
deren Juſticieren ende Officieren, Bat fp 


Wjeechen / verhaeit hier vooren int vierde deſe Oydonnantie ban ſtouden aen alomme 


Beticul/ falercederen De ſomma van Drie 
Ponden vlaens / fal deu bercooper altydts 


Keure hebben / om ſhu lakenen / naer Dat de 
Tarra Daer op gemaecht fal zyn / weder aen 
hem te nemen/ ofte Den Tarra te voldoen / cũ 


en fal geen Tarra ghemaecht werden” bene 
Den De twee gulden op een laken. 


D ie 
Als den tt —— / naer bat 


Den coop aengegaen fal weſen / ge· expireert 


ſal zm en fat niemant mogben pretenderen 
Tarra te hebben / ofte verbeteringhe over eer 
nige ghebzeken te verkrijgen. 


Derbieden voort wel expꝛeſſelicken / alle 
SIngefetenen van defe Lauden eenige lake 
mentecoopen / ofte bp eenigbe contracten 
ofte handelingen te verkryghen / op andere 
tonditien/int regard ban de eftimatie bans 


Be faulten ende ghebzeechken ofte het maken 


van Tarra, alg be paincten hier vooren ghe⸗ 
ftelt zjnde/mede brengende / op de verbeurte 
bande Kakenen anders ghecachtofte beco⸗ 
men / ende boven Dien op elch Haken noch 
twintich ponden ban rl. groeten / te Beheer 
ren d'eene helft teu profhte vanden Wen: 
bzenger/ ende danser helft ten pzofijte van 
den Officter/die t'berbolgten ende executie 
doen ſai / ende fal bp wettelijche Certifica⸗ 
ticmoeten blijcken/ Dat De-caop ofte vers 
Bandelinghe in confogmitept ban Defe Oz: 
Bownantie ig ghefchiet / ende fat dencooper 
ofte bzengher daer en boen gehouden zyn / 
Des vermaent zynde / Gem Daer ober bp 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 


ite 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Doen vercondighen/ uptroepen / publiceren / 
ende affigeren in alle plecken Ban onfe lans 
Den/Daermen ghewoonlicken ig duſ danige 
uptroepinghe, Publicatie ende affictte te 
boen; mitfgaderg inde Steden ende plaetſẽ 
bupten de Derecnighde Provintien / ouber 
ong ghebiedt wefende / laften ende bevelen 
poorts De Haden ter Admiraliteyt / den Ad⸗ 
bocaten Fiſcaels / midtfgaders Den Adwi⸗ 
ralen, Dice- Aomiraten/ Tapiteypnen / Offie 
cieren / ende Bevel hebberen / deſe onfe O3 
Donnantie ende verbodt te achter · volghen 
ende doen achter · volghen /pjoceberende en 


doende procederen / tegheng be Couttae 
venteurg ende Overtreders van Dien totte 
voors penen /fonder gratie / oogh lupckin⸗ 
ghe/ faveur / diſſimulatie/ ofte verdzach/ 
want wp fukr ten Dieufte vanden Lande 


Fol, 188 


1616. 


—— — 


Gebben bebonden te behodozen. Ghegheven 


in PGzaben-Wegbe ouder onſen Contre 
Zeghel / Pharsphure / ende De Signa⸗ 
ture van onſen Oei fier opten vhfent win⸗ 
gichft £O&obris 1616. Was Geparapheert. 
toh. Kelt ken. PD. Onderſtont/ ter Oydons 
nantie vande Hoech gemelte Heeren Sta⸗ 
ten Generael gieteechent: C.Aerffen. Zine 
de met Get Contre-zeegel ber ſelver Beeren 


Staten in rooden Waſſche hanghendt act 


dubbelde fleerte van parguement. 

Enðbe op Dat hier in des Le wepnig jet 
fraude ofte bedzoch faude ghefchieden / (oa 
hebben de Heeren Statenten felven daghe 
defe navolgende inſtruttie ghemaeckt tude 


ven / betanghe nde Bet 
— Wia ib Biriter en⸗ 





































eene * * — gee 5 = © _ 
—⸗ — — 
mn — ps — 
J er en 203 h 
; x ir d ” 
* ar er Saone —— ef 


enne ERA ns ——— 


— 
ve her ai 


er 
ant 





















































HEA He 05E DT. 
KM! BOTER 

















hi hee eld Nederlantíche Hiftorie … — Het fevenendertichfte Boeck. | 
| ik J 1616 viſiteren / meten / ende tarren bande Engels | benghekeuttsofte ghemeten / met den dach 1616 1 
—J ſche lakenen: ende Datum Waer opde ſelve gheſchiet i— — 
—544 lich | * ende den Epgenaers Daer van ghehouden 
Bh OPEREREN Inſtructie Erftelijch ſullen de Meters hunre⸗zyn behoorlhcke Acte oft Crtvact te leberẽ⸗ 
RE Ai —3060 Hi nd gulcren naer het Placcaet vande , met uptdzuchtage in Woozder bande lengte 
Ki AE: sponserd Tarra op t'ſtuck vande Enghelſche | ende zeette/ het Noptepcken ende Coltur 
CEL, OMO” an gende Lakenen heden gearreſteert: Ende van dien op elck Taken bevonden / ende GOC 
1D AES ORB tvifiteren/ falopde Magiſtraet vande baogfzrefpectie | het vierkantich Merck ofte Zoot vanden 
h J—— ek rat be Dieden be voorſz Gheſworen Mannen | Cugelfchen Coopman, iudien eenige datt 
Bibi ie CAA BK Eugelfche Oft Meters / gheievert ende intanden ghes | op bevonden worden / twelch fp mede in 
ĳ rd Í E EE! — — Katie. Bande — vet voors ol oft Extracten ſullen 
VAK 4 INBEEDENE TROD, GENE/EN de en / Dat fp mette fel: | aten. 
DER 50 OOR De Eile alle Engelſche Kakenen/ bie te cort TAFT, 
| EF \ ir — ofte te ſmal bevonden werden / ghetrouwe⸗ Judien dat eeniah Haken te ſmal bevon⸗ 
9 KEEP oen ende eer en alg ed 9J — pn goe RT Bꝛabantſche 
Et BR ee euren / inde meten / ende Gp foo verre als (p en bzeette binnen de Lyſten nat uptten 
| If / ie ne —9 | er ei, Kk a ed eed pe pg fal * van En, ende ghe⸗ 
LHE 6 ORBA inden ofte weten iu oft op De boorfs Kas | tarcert worden seen achtendeel ban een ge⸗ 
if 9 —39 Ma HE kenen gepracktiſrert te zyn / om oubehoor⸗ lijche Elle / op elcke Elle Lakens / die algte — 
(OON © ick roger Tarra (De — * van — Agere werden. id 
LAREN od. 20050 oogen ghekeurt ofte ghemeten gheweeft | geler fulien alte Eughelſche U akenen ghee 
| \ 44 sh | hebbende)te verkrijgien (uilen op hun-lups | meten worden meste Brabantſche Elle / re⸗ 
J EE nn Ben eedt gehouden zyn ſulcke pꝛactycquen | Kenende bier ellen boog dzie Engeiſche gaer⸗ 
PIE MTOM ende practiſyns den Officierg ofte IWagie | den / ende dat Daer nae bebonden Wozt te 
BLR Le firaetober te dragen / op Dat fp anderen ten coꝛt te zin / t'ſelve fal goet ghedaen wozden / 
Eik dk ak il OLE — 5 sale mogen wordẽ mette pene * * Eeten iere ak mits breughende 
ĳ | 4 Rn avolgende. ger ban behoorlycke Acte / alg voozen : 
————— J. Wel-berftaende dat ban eẽ bievendeel ban 
KR ski —90 diit De boozfs ——— Mannen / ofte | cen gelcke elle alg boven / geen bergacdine 
Liko BRS bf erges — eres ere mad ge fa! ghebaeu — 
J— temmen pretendeert te kort / oftete fmalte : 
il: ORDE BAER zyn / te keuren erde meten nat ef niet Dzoos | De boogfs gefwoogen Mannen oft Mer | 
UE AREND ge: Cude naer Dat fp eenige Lakenen gee | terg/fullen moeten ſyn Perfoonen van goes 
A SOR keurt ofte gemeten hebben / foo fullen zp | beu Dame ende Jaem / hen deg wel gion⸗ ®, 
(Tt MAORI 5 hf — ted ofte | Delgch Dench ref {eis indien dat bn | hans 
J0 er-eynde Ban elch Laken / een | woordichlyck / oft hier namaels eenige zyn Sien 
li ee He HE Bentepchen fetten/met cen pfer Daer toe ers | Die voor dronckaers/ oft onnuttige perfoo⸗ dm 
ET, Ak OMEIN ee” preffeljch ghemaecht / om ober al te gher | nen gehouden wozden / ſullen be dMagiftrar 
EEN ee MD b2upcken/ ban ten forme ofte fatfoen/ gez | ten bande tefpectine Steden daer inne bere 
U MERE | ljch hier neffens uyt ghedruckt ſtaet / eube | fien bp hetdepozteren vande felve/ ende ans 
HN 0 Re ghelijck tot Amſtelredam gebruyekt iggee | dere bequame in heure plactfe te ſtellen / oft 
Ki hl * OORD Weeeft. Ende in gevalle t’baoyfz kentepchë anderſins naer behooꝛen. Ende om volco⸗ | 
Vi AERON toegeftopt ofte anderg bevandert ig: ende | melijcts alle ialoufie ende achter denckẽ voor | 
4 Ae: ——— wd eenighe —— te an Wi * ſullen * voorſz. Magiſtraten 
—J0060606 | t eten Gebonden mochten Wozde verſocht Werden / De booerfs ghefwoozen ® 
J Ik A ghebzupekt te zijn ten fijne voorſz. alg t’fel | annen oft Meters een Degel te geven / * 
—J0 be fal weſen opte verbrurte vant laecken | den welcken fp op alle Heure Weten/oft Ex⸗ feng 
—J06 —— — — —* —* ger tracten ghehouden fullen zijn te dzucken. he 
RAe OREN en / gE appucerenter dif. | ° ti 
TE IE ERO: pofitie banden Magiſtraet in elche plaetfe | _ Heftelijch/ De beorfs gefwoozen Mannẽ / Wat 
HI A BORE Daer De baeten fullen vallen / ende gheerecus } oft Meters (uilen ban elck Haken bv Gene t 
(ABE lenen keert worden. lieven ghekeurt oft ghemeten / boog ſalaries orb 
ij J J | JT. hebben twee ſtuppers / midts leverende ber, 
ER 0 0d | De voorſz gefMaozen Mannenoft Ier | daer voozen behooel jcke Wete oft Er'vact fry 
—J A ters ſullen moeten gset ende pertinent fe: | als boben/tot coften bande Oziginele Pers de 
Hi —9 RN: ke gifker Gouden van alle Kakenen bp healie⸗ coopeyg Cade fullen de LOOK a | da 
| pe, Rf If ann 


a vropean Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
e courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


444 B 20 





Onder deregeeringhe van Coninck Philips de derde, 


1616, Mannen oft Meters goet vegardt nemen 


mm, OP De Duplicatien bande Weten / ofte Ere 


tracten Die ban Henlieden ſouden moghen 
Ocht Werden / op dat De feibe upt O2 
Ginele Act en oft Exiracten moghen ghedif- 
cerneert ende ghekent worden / ende Dat zy 
ed twee Weten van eene foute upt en 
en. 
| Ghedaen ter vergaderinge vande hooch? 
ghemelte Meeren Staten Generacl / int 
&Graven-Mage / den vJf-en-twointichften 
Octobris ſeſthien hondertrbj. Was gepa⸗ 
rapheert Ioh. Relf ken Vt. Onderſtondt / ter 
Oꝛdonnantie bande Hooch·gemeite Heerẽ 
taten Generael. 


Geteeckent C.Aerflen, 


Le bit Placcaet in Engelant ghe⸗ 
comenig/ foo ig het (elfde aldaer 
‚_ feer qualick gheuomen ge weeft tñ 
de Coninck ig daer over feer her: 
ſtoort ghewo den / foo dat d Ambaſſadeur 
Carron feex ernſtelick door ſyne brieven De 
Heeren Staten was radende ende verſoec⸗ 
kende / dat het hare E. M. wilde ghelieven 
met den eerſten Gare Gefanten aenden Co⸗ 
ninck in Engelandt te ſenden / om deſe ende 
Meer andere ſakente ſlechten / verhoopende 
Dat ue MP: fich in alter billicheyt ende ree 
Belickhepdt foude vinder laten, Waerom 
Dat ſuſckes niet ghefchieten {fp / Weten die 
Wel Die Het verhindert Hebben. 


| ta toge JR Oâtobri is bimen Denegien oberle⸗ 
—8 den De Hertoge Bar Benegien. Bp is 
en. met een ghevbolgh vauden Senael / als 
oock ber Amboſſadeuren van verſchep⸗ 
dene Princen ende epublcquen / als mede 
veler treffelicker Heeren / Jonckeren / Boz⸗ 
geren / begzaven op den vierden Novembris, 
ende in zijn plaetfe is tot Hertoge vercoren 
Yohannes Bembus, out zhude Ixrtj. Jaren / 
Die met De geWwooneliche Ceremonien ende 
de Crooninge is ingehuldet geworden. 
in, Oe Den 4 Novembris 1616. ouden flijle/ is 
Ehgerantg den Prince ban VValles triumphanteliek eñ 
met feer gzꝛoote pompe binnen Wonden in: 
ber ghebzacht / ende berciaert als Prince ban 
Way, "®e VValfes, Behalven den Anmbaſſadeur Me- 
: lord Rofch,bie met geoete magnifitatie van 
Nance Wegen DE Tonine van Groot · Berit angien / 
ens , 
Wens Oue naer Spaengien gefonden is om dE Dachs 
bon ener LEE Banden Coninck van Spaengieu dou, 
tt mor” Dem vodeß Prince ten Pouweliche te ver⸗ 
Ôpae OL 25 : | | 
\engien, ſorckenſal tat dien ſelven epude noch Be 





ĳ — çe— — — — — — 
— — — —— — — — — — — — — — — —— — — — — — 







Fol 1 89 
Aidder Dichbi, wefende Vice⸗· Camerſinck „5, 
nae Spaengien geſonden werden. 


Noo daer daghelicx groote clachtẽ 
guamẽ aber De excurſien ende fou⸗ 
ſen / die eenighe Nuyters cũ Doete 
kuechten deſer Landen deden inde 

benabuerde Banden. So hebben de Beeren 

Staten tot vermeerderinge ende vermin⸗ 

deringhe Der felfder / Dit Placcact ghepu⸗ 

bliccert. 






hee Fe Dtaten Ge⸗ Liatcaten 
5 nevaclber Deret: oro, SLEE 


gliẽ den genẽ die defe PLUIE Der 
ſullen ſien ofte hoo⸗ eractien u: 
renleſẽ / Saluvt.Al⸗ de Landen 






2 ’ AZ | — — — in Neven.b, 
YES Die klachten / ober 
— * die foulen / exactien / 
roncuſſien / ende Wt-teeringen/ die tp onſen 
Rrijghſvolcke / ſao te paerde als te doete / 
geſeght Werden bedreven te worden / ſoo op 
te Forſten dommen ende Landen Lan Gur 
lick / Cleve / Berghe, / Marck / Aaveng- 
bergh / als andere bacr toe ghehoorighe / der 
welcker verſchooninge Wv tot alleuthben 
gheheuden hebben in goede nabuprighe Tee 
comandatie: Ende Daeronrme dock gedenc⸗ 
ken de voorſz. diſordren naerder te onder⸗ 
ſotcken / ende ersmplaerijch tot afberr ban 
anderente Def ſtreffen volgens onfe voor⸗ 
gaende Placcaten ende Orvenmantiendacr 
tegens gemaeckt: Hoo iſt / dat wp tot cone 
tinuatie van onfe voos goede ghene gent⸗ 
hepdt / totten welſtant bande Hoort, Nae⸗ 
hueren / ende t°groet mif Bagen Det vp zyn 
ſcheppende mt De contraventica ende ius 
fractten onſer voorgarnder Oobervantien 
ende Placcoten / boben ende nukerminkert 
de ſelve / ende De penen Daer in uptgedruekt / 
met advijg ende geet viadẽ van zijne Exel⸗ 
lentie / ende deu Kaet van Ztate-Dienftich 
gevonden hebben ban nieus te ozdonneren 
ende ſtatueren / geihck Wp ozdonneren ende 
ſtatuerenbp deſen. 


Eerſtelyck dat geen Lelanstg ofte Obere 


ſten / Nidt meeſters / Capitepnen / Officiee 


ten ende gemeene Soldaten fe Peerde ende 
te Vote / inde vaars Wanderrben Gulick⸗ 
Mleve / Berge / Marckt / Acvenſberghec. 
Garniſoen hondende / humonderſtoen IE 


Á: vant Bulick/ 
foo Wp met gzoot 


mi | 


— 


3 


ed WU 


ee — 
« 


np 


—— * 
arden p 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 


ite 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 








listen UI 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Nedertantíche Hiftorie 


1616 by Croupen / ofte anderefiug inde voorſz. 
VLanden ende omlegghende quartieren / te 


begeben / ſonder expres verlof ofte Patens 
te van Ons / zyne Ercelentie/Den Maet ban 
State oft anderg deg lafs ende macht heb⸗ 
benbercnbe dat alles om ſonderlinghe reder 
nentotter Landen dienſt oft Dat ſulcx noo⸗ 
dich bevonden ſal worden / op PEC van ar⸗ 
bitrale coꝛrectie. 


FJ. | 

Cube foo wanner tot deg Lants dienſt 
eenige Tochten met behoorlyck verloͤf ſul⸗ 
len moeteu geſchieden / ſoo bevelen wp allen 
Overftensende Officieren, Die Het Rrÿghſ⸗ 
volck fullen belepben ende commanderẽ / op 
ralderſpoedichſte Daer mede Booy te treckẽ / 


fonder daer mede te bljvẽ liggen inde vooz⸗ 


ſchreven Borſten bommen ende ganden : 
och t'boofs Krijchf-boick aldaer om Le 
ichepen van D'een Borp iu b'ander/ ofte de 
omleggenden Dorpofte Boꝛpẽ te beſchr⸗ 
ven / ofte dꝛepghen / omme met gelt / oft au⸗ 
bere gefchenchen Die gedrepchde inlegerin⸗ 
ghe / of ze befoechtnge te komen af-Koopen : 
maer Gem precdfeljek te ceguleren naer de 
ozpdze Die hen mede ghegheven fal weſen / op 
peuc van Lyſſtraffe/ eñ reſtitutie bans gene 
ſp ghenoten ſullen hebben. 


TAA. 

Bulten mede de Eommanbeurg eñ ander 
Officieren gehouden weſen DE Ampt · man / 
ofte Officieren vande Dorpen / ofte eenighe 
der ſelver daer fp vernachten willen / aen te 
fpreechen/enbe Gare paſcedelen te vexihoo· 
nen / omme met orbre onder ghebzatht ende 
ghebitletteevt te worden / ſonder een billet 
meer te doen maercken ende uptgheven / alg 
het ghetal vande Troupe is beloopende. 
Bulten dock Ben Jugheſetenen inde voorſz. 
Landen/aen heure perſoonẽ / heure Beſtia⸗ 
len / gꝛoot ofte clepn / Meublen / Granen / oft 
Hupſingen / nochte ooc Kercken / Clooſters / 
ofte andere publjche ghebouwen int alber, 
minſte niet befchadighen / op pene ban aen 
Ben lijve gheſiraft te worden / ende Dat Die 
ghedane fchabe aende Commandeurs / Ca⸗ 
pitepnen ende Bebel-hebberg hare perfaor 
nen / gapgien ende goederen fal Wozden 
berhaelt/bp ſoo verre fp bevonden Wozden/ 
Psp bp conniventie ofte anders / bie mifs 
dadige niet gevanckelck avergelevert / oft 
tot reſtitutie / ende verdiende ſtraffe tegens 
bie wiet geprocedeert te hebben / ofte Dat zp 
miet en be wijfen Baer toe behooriheh devoor 
gedaen te hebben. 


— — 


Het ——— Boeck. 


| FFFA. 

Ende alfoo Wp Óp wieutchfuldige Klacht 
ten ooch vernemen, Dat ong Brijchf-volct 
inde boopfz. Forſtendommen ende Landen 
Garnifoen houdende, hen vervorderen den 
goeden ingefetenente bef wart met Maẽ⸗ 
teljche Contribupten / ende Dienften van 
heure perſoouen / Waghens / ende Peerden/ 
ender berfchepden pzeterten: Soo iſt / dat 
wpaen allen Commandeurg / Kidt mee⸗ 
ler Tapetepnen / Officieren / ende gemee” 
ne Soldaten/laften ende bevelẽ / dat fp van 
geze Steden / Borpen / ofte Gehuchten gelt 
ofte geïtgt weerde ſullen mogen epffchen / oft 
ontfanggen / onder dechel van ghewillighe 
fcheuckagie / ofte anderen ſchyn / op peput 
ban caffatie / ende veftitutie van het dubelt 
vaut’ gene fp bevonden ſullen worden ont⸗ 
fangen te hebben / ende voorts arbitralick / 
ofte aenden lijve geſtraft té worden. 


Dat oock d Ingheſetenen bande voorſz · 
Landen van vu voortaen bp DÉ volcke vaN 
Sonoghe niet fullen moghen ghedwouges 
wozden tot eenighe dieuſten ban heute per” 
foonen/ WDageng/ofte Peerden / upt gheno⸗ 
men to6 pubihcke Mercken ofte Dienften/ Ás 
welcken ghevalle fp bv be Booghden ofté 
— — aldaer / daer toe ghelaſt ſullen 

erden. 


PF. 

Perbieden oock wel erpreſſelijck / dat ge⸗ 
ne virhchOfficiexen ben Magiſtraten {ns 
Den poorſchreven Handen / Die authoriteyt 
ende macht bau billetteren ſullen benewmen 
ende aen heur trecken: maer ſullen te vre⸗ 
den weſen met alſulcke accommodatie als 
bie Magiſtraten / met advps vandeẽ Come 
manderenden Officier / den Soldaten eltx 
nae qualitept ende gelegentheyt ſullen aen⸗ 
wyſen / op Bat daer inne raku mack 
wozben gehouden / ende ben eenen orger / 
ofte Bupf-man wiet meer als b'ander hes 
fwaert en Wozde. 


J. 

Sullen oock gheue vorgers ofte inghe⸗ 
ſetene bp den RNrhchſ· volcke met nacht / of⸗ 
te dach wachte befwaert mogten worden / 
noch onder deckſel ban dien / ober heur cents 
Ahe autbagitept bpden volcke LAN @ozlage 
gheufurpeert — 


Die Sergianten ende andere geſtelt tot⸗ 
tet apen ende ſſupten bande Poorten / Eil 
fullenben ug: fetenen geë incommoditept 


{ 5ooz Bet laet op-(lupten oft vꝛoech in 
e 




























































en 


ofte gelts Weerde / onder Deckfel van bien; 
af-boyderen/maer (uilen naer gelegenthept 
banden dagh ende fapfacn vant jaer / op eẽ 
… bequame ure be Pooten op ende toe flup: 
ten, met kenniſſe ende opdze vanden Com: 
wandeur / op Dat de Ingheſetene in haet 
Landt/neeringhe, ende dagelichfchen han” 
del / miet bercopt en Worden. 


Ende op dat de Marckten ende Peerin: 
geninde Steden uiet gheheel en bederven! 
foo verbieden wp wel expꝛeſſelyck allen ef 
eenen peghelycken van ong Herpehf-volch/ 
eenige Vivers / oft Waren ter Merckt kor 
mende, boog op te hoopen/al eer De ſelve ter 
gheWwoonlijcher verkoop-plaetfe ghebzacht 
(uilen zyu / alwaer het een pegheldck vzp fal 
ſtaen zijne Waren tÉ oorbaerihckſtẽ te ver⸗ 
Coopen / tea Ware bp den Commandeur eñ 
Magiſtraet / om noobigte ooꝛſaecken / goet 
ghevonden wiert / daer op eenen redeljcken 
taux te fielen: Ende ſullen be Berchf-lup: 
Den de ghecochte Waren betalen met gerete 
den gelde / aldaer ganghbaer / fonder den 
berhooperg het geht hooger aen te Dzingen/ 
Beel min De ſelve Daer teghen ſpreeckende te 
flaen oft te ſtooten / ofte Dz: pgben te ſlaen / 
oftete flooten / op pene ban aenden Live 
geftraft te worden. | 


Ghelijck oock ghene Wrichf-OfFicieren 
boot aen ben fullen vervoorderen eenighe 
fart opte Ingebrꝛouwen Bieten te fetten/ 
ghelyck Wp verffaen dat in eenige plaetſen 
geſchiet is: maer ſullen hen hebben te regu⸗ 
teren naer De eſtimatie ende taxe Die Den ges 
ſwooren Setter / met advs banden Com⸗ 
wmandeur ende Capitepn/ende Magiſtraet / 
haer ouder ghewooate / op Die Wieren ſal 
fetteniop pene ban arbitrale cogrectie, 


Vooꝛts oꝛdonneeren ende Willen wy / dat 
alle Officieren ende Soldaten / ſo te Peerde 
alg te Boete / inde voorſz LTanden Gaerni⸗ 
ſoen haudende / hen ſullen contenteren mette 
ordinaris ſervice / ſonder dẽ Borgeren koſt 


oft dranck / ofte pet anders bupten deghe⸗ 


woonlickeſ — afte epſſchen. 


Ende belanghende de Soetelaers onder 
de Compangmen / dat de ſelve haer niet en 
uilen vervorderen heute neeringhen ende 
Gafterdentat koſte ende lafte / bande Woz: 
Beren te dzhven / maer t'gene Daer toe noa: 


Onder deregeeringhe van Coninck Philips de derde, 


1 616, ten vande Poorten, ofte het toehouden ban 
— Dien/aen moghen doen, veel min cenich gelt 


dich is / ſullen zy om haer epgen gelt gehou⸗ 
Den zjn te koopen / ende ſich Laten contende⸗ 
ren mette oꝛdinaris ſervite ban een Sol⸗ 
Daet/op pene ban caffatie / ende bat hen het 
Doetelen teenemael verboden ſal worden. 


Woꝛt mede den Commandeur; Capitep⸗ 
nen / ende Officieren / Wel expreſſelyck bere 
boden / den Borpen / Bou · hupſen / ofte ans 
dere Gehuchten / met eenighe ſevende Saur 
vegarde te bef maren/maer onder den Dols 
Daten goede ordre te houden / Dat die Hup⸗ 
ſen / Hopen / Boomen / ende Tant · vrzuchten 
onbeſchadicht blyven. Ende in gevalle dat 
van t'eene ofte t'andere Garuiſoen eenigen 
ober-balofte fchade Den Bupf-lupden aens 
ghedaen Wazbt/ bat fp den befchadighden/ 
tet vergoedinghe ban heure ſchade / ſullen 
ghehduden weſen te helpen ( ende De delin⸗ 
guanten daer ober te doen firaffen/ofte dat 
anders De gheleden fchade bp berklaringe 
banden beſchadighdẽ / opten Lommandeut 
deſſelfs Garniſoens ſal worden verhaelt. 


J 
Ende omme te beter alie diſordre tot noch 
toe voorgevallen boog te komen / laffen Wp. 
be Commandberende Cepitepnen inde ome 
liggende Stedekens ban Gulick: Mitſga⸗ 
ders alle andere Capitepnen / dat ſp / ald 
flaende onder het Commandement banden 


| Commandeur ban Gulick / den felven int 


adminiftreren bande Juſtitie / teghens alle 
klachten ende diſorderen Defe onfe Odon 
nautie/Den Artijckelſ·brief / ende voorgaen⸗ 
Be onſe Placcaten contrarie zijnde / te aſſi⸗ 
ſfteren / ende De Over⸗treders Der ſelver / 
ſouder conniventie oft doogh· luyckinghe te 
ſtraffen. ES D \ 


Perffaende Dat De Commandeurg / Cas 
pitepnen ende Officiers Gen niet en ſullen 
berborderen Ben Booahden / Scholtiſſen / 
ende andere Forſtelheke Officieren in heur 
eJurifdiette te verhinderen / ofte int bedient 
ban heur Ampt te treden s Maer fullea 
haer alleen mette militaire ſaken ende Ju⸗ 
tif dictie ober bet LAAryghſ⸗ volck / ende t'geo 
ne Dat Daer ban dependeert/ contenteerert. 
Ende op Dat niemant bier van eenighe one 
wetenthept en pretendere / ontbieden ende 
berfoechen Daeromme De Geeren Staten! 
Stadt houderen / Gecommiteerde Kaden / 
eũ Ghedeputeerde Staten bande Provin 
tien reſpective ban Gelderlandt/u Graef⸗ 
fchap Zutphen; Hollandt / ende Weſt⸗Deie⸗ 
ſlandt / Zeelandt / Perecht / Dgicflant/ Duet 

bb Hels 


Fol. 190 


1616. 


— — — TE 



























































| 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 















* 


et F 


—M— 
ip bek LE 
bi ARANDA 8 
ARL! OP HEEREN 
RA MESI AEN ta 
k Hb 
— Pe Mibe” wi . 39 
bk ME ER Ka kr zut | 
RN , MEBR Kalk —348 —R 
Eed NERD 
* 49 — 
re Vite Nb if 
4 je ok 94 * 
as eN Oise erk ti zi 
Pe DR . hit 
Ee B 
RE Mbit ln, Rn J 
LEE, So ODE EDEN 
; Pe { datt 
' J —* ide EN hi st 
k d Ate il sl, di 
h EE k PU 9 * 9 
——— 
— 3299066 
hi nn Jij Í 
EE N iet Ë J 
9 


Rn an” 
_ — — — 
* 
—— —— 
— 
⸗ 
* 
— 
* 


KT 


= 


— — — — — — — 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


_—_ 
Û 


* rg Raad 
⸗ 


ef 


Nederlantfche Hiftorie 


1516, Vſſel / Stadt Groeningen /ende OGumelan⸗ 
Den/ ende allen anderen Pufticieren ende 
Officieren / Dat fp Defe onfe Oydonnantie 
vaii ftonden aen alomme Doen vercondigẽ / 
upteoepen/publiceten/ ende affigeren in alte 
plecken ban onfe Landen / daermen gewoo⸗ 
meigek is buf dauige upt · rotpingen / publi⸗ 
calie / ende affxtie te doen: Mitſgaders in 
die Steden eude Plaetſen bupten de veree⸗ 
nichde Provintien onder ons ghebiedt Wes 
fende, Laſten mede allen Overſten / Color 
nellen / den Advocaten Fiſcaels / Fridt-meer 
ſteren / Capitepnen / Officieren / ende Bevel⸗ 
hebberen / deſe ouſe Gedonnautie ende Be⸗ 
velen te achtervolgen / ende doen achtervol · 

gen / pzoctederende / ende doende procederen 
tegheus den Overtreders van dien / ſonder 
gratie / faveur / diſſimulatie / ofte verdzach. 
Want ſulcx onſe ernſtige meninge ig. 
Ghegeven in s' Grꝛaben· Hage / onder one 
fen Eontre ⸗ zegel / BParaphure / ende Signa⸗ 
ture van onſen Geeffier / opten ſeſthienden 
Das) der Maent van November, int Jaer 
ſeſt hien hondert ende ſeſthien. Was gepa⸗ 
rapheert: Magnus Vt. Onderſtont / ter ops 
donnantie bande Hooch·ghemeltt Weeren 
Staten Generael. Geteeckent C. Aerſſen, 
ende opghedruckt het Contre· zegel der fel: 
5 dai Daten Generael / in cooden 
afde. 
Gheſycke Placcaten alg het boozige heb: 


hen ooch iude feifoe Maent be Staten Ge⸗ 


nevacl ghegeven ende publiceren laten tot 
bebrydinghe Det Biſ dommen Cuelen ende 
Munſter / ende anbere benabuerde Kandé. 


rd Ae dat de Marquis Spinola den 
ning Conivchljchen fioel ende trcr- 
gebangen/ ſtadt Aken hadde ingenomen/foa 
Wopden aen beeft de JRagiftraet aldaer / met 
berrraftjoen hulpe vanhet Spaenfche Garnifoen / ver: 
3,Decemb. fchepdene Borgerg ende Juwoonders qe: 
1616, Andes gangen genomen! alg Oproct-makerg/ el 
Eee ms als fchuidich ſynde aen het af-fetten Des 
migefotbe Nooms Catholfchen Magiſtracts / ende 
Stadt ge De ghevancheuiffe eeniger Jeſupten aldaer 
bannen. Annor6ur, Boch principaltch wt haet van 
De Beligie / om Dat die lupden niet en Wous 
den comen tot Den Pauſetlickẽ Godſ dienſt / 
die Daer opentlick in alle Rercken geocffent 
wort. Aue Me. van Gꝛoot Britannien 
heeft(bp ſupplicatie eenige gevluchte raetſ⸗ 
perſoonen ende borgheren ban Aken / daer 
toe verſocht ſynde Anno 1616.) briebẽ van 
interceſſie ende Hoor bede gheſchreven aen 
Ben Eertſ-hertoge Alletum, ende verſocht 


—— — 


Ean “UE 
—— * —⸗ 


— —— — ne 


J ggn en 






























Het fevenderdchfte Boeck. 


| be lof-latinghe ber ghevanghenen / maer te 1616, 
vergeefs. Baer ig ban wegen ende op DEN „mf 
name beg Repſeis foo ernftelick endefoo 
pberlick tegens De gevangene, oock tegen 
De gevluchte / jae ſelfs tegen be doode ghe⸗ 

| procedeert / bat epndelich Ferdinandus O⸗ 

| Ber-Doyft van Ceulẽ / eude Albertus Eerſt⸗ 
Dertoge ban Ooften-rck/ alg daer toe by 
ben Wepfer Marchia ghecommitteert / met 
vaet ende adje van Bechtf-gelterde/ende 
deg Magiſtraets binnen Aken / Gebben 
oog vecht wtgheſproken / dat lohan Calck- 
bremer, ( ge mefen Borger · Meeſter binnen 
When / Die met behendichept in een koffer 
wt Aken was ghebzacht/na Bat de Marquis 
Spinola die Stadt bermepftert ende met 
Garnifoen befedt hadde / ende ſich binnen £ 
Gulich eenen tjdt ianck onthouden hadde / 
maer nu aloverleden Wag ) in efhgie ſoude | 
gheſtraft Wozden/alg hooft Der oproermae 
kerg/ ende Die ſich ſelpen in het amt Der O⸗ | 
verichept on weteelick hadde ingedrongen. \ 
Alſoo namelick / datter een fleenen colomne/ 

‚Daer toe berepot / op De marckt boog het 

| Stadt · huys opentlick gheſtelt ende opge 
richt ſoude worden / inde welche eenen naec⸗ a wel 

ten perſoon / Halck · bzemer repzeſenterendt / Fremer B 
ſoude ghehouden worden / ende daer nebeng weent ip 
| eenen ſcherprechter / Die Gé in ſtucken hout / Borm | 
| Ben cop op de tinnen ban Get sraet-hups Bren wor, | 
ſteeckt / ende De vierendeelen op der Stadtg in cfizi° 4 | 
tooꝛens op hangbt. Om daer mede te ken⸗ vierendt 
nem te geben / dat ho ſodanighe ſtraffe vers 

dient heeft / ende ſoomẽ hem levendich had⸗ 

de cunnen becomen / dat Gp niet beter ſoude 

te verwachten hebben gehadt. 
De andere ghevluchte perſoonen ſyn bete Zeier ol?’ 
verclaert verbeurt te hebben lyf en leven/ lucht, 
ende alfoomen Gare perfoonen niet en Geeft boren 
cunnen crijgen? foo zu at Gare evbenende Eeconfil’ 
goederen; Bet fp Dar datſe in het Miche ofte gucerte 


| eiderg gelegen zijn/berctaert gecoufifgueert | 


— * ende inder Veepferiicher Maie⸗ 
ſtepts fchat-camer gebrocht te worden. ad | 
Mattijs Smeets, F Khin Swarts , fijn all — 
vtroordeelt met den ſweerde ghericht te ones | 
mo;dé ende haer goederen geconfifgueert/ Swat | 
dewyle fp bet Mart-hupg met ghewapen⸗ worn ' 
Der hant ingenomen hadden / eude aldaer et bet 
met bloote geweeren eenen Wart f-Berwoant peerd? fi 
bejegent / oock Den acuflagher Des Repſer⸗ zichte 

lichen mandaets Anno 1611, (alg hp alrees 
De van andere verwondt Was) ban Deen 
plactfe tot De andere hadden omghevoert/ 
ende ghedwongen het Repſerlick mandats 
be ſcheuren. Deſe fententie ig ter txecutie 
geſtelt 


— 


Á 






























































1616, 


nme 


Joch 
Bo * 
ban Auer 


Shebannen, 


Hoch hier 
twintich 


Bozcheren 
Ban Wien 
hen, 


„Ao 
X 
Borgeren 
bannen, 


gheſtelt op den derden Decemb.16:16, 

Op den ſevenden Septembris it een ſen⸗ 
tentie witgeſproken tegens Iacob de Meloy, 
Waer in hp wor den Naomſchen Fiche, eñ 
tegbheng Pieter Reul, Rutger Reynaerts, ende 
Matthijs Lull bie wt de Stadt ende tAijcke 
Anen / ende de heerlickhept Burſchept zón 
gebannen gheworden. 

Op Ben 26, dach Decembris ſjnder noch 
KRG. perfoonen wt den Roomſchen Kijche 
ghebannen / alg hebbende inden voorghe⸗ 
melden opzoer Anno 1611. ben bijfden Iulij, 
teghen de gepubliceerde Hrepferlicke ooybeer 
len endebebelen haer met gheweer eñ was 
penen gheopponeert / Dat Fact-hupg inge: 
nomen/tegben haere wettelicke / ende ban 
Vepferliche Mi. goet gekende Overichept / 
in veel manieren haer weevelick gedzagen/ 
gun De fleutelen bande Stadsf-poozten eñ 
t'Wepen-hups afghedwonghen / ooch den 
Aenflager deg Repſerlickẽ FRandaetg verz 

On ende om·her geboert, 

Noch ſunder ten ſelvẽ dage feg-en-beers 
tich Mannen Wt De Dtadt ende t Ayck 
Aken / ende de heerlickhept Burfchept vers 
bannen/in Welcker fententie wel gheen ſpe⸗ 
ciale mif daden en woꝛden Wt-ghedzucht/ 
maer Wojden gefept begaen te hebben ſtraf⸗ 
Matige, ende der Wederfpannichept aenclee 
bende Daden, 

Soo datter in alleg onghebaerlijck bons 
Bert borghers van Aken zijn geſtraft ghe⸗ 
worden / oim den Loorgbemelden opzoer / Die 
Be borghers mepnben haer vergeven ende 
bergetente wefen vandẽ Hepfer Rudolpho, 


Obermitg de Coninck van Branckrijck / de 


Cuer-Doaft Phals / ende andere Woyften/ 
Doo? hare Gheſanten ende Ghedelegheerde 
Commiffarien al beng lanck ordre gemaect 
hadden indie Stadt/ alleg in fiilte ende rus 
fte brenghende / bevonden hebbende dat die 
bovengenoemde borgerg ende andere ſulck 
Crimenniet brgaen en hadden / Daer imede 
haere quaet gunners haer beſwaerden. 
Maer hoe op-fetzich ende partydis datmen 
al vooꝛ lanck met Die bande Aeligie binnen 
Wen gehandelt heeft, Dlijche we berfchep. 
dene procedupzen eenighe jaeren lanck hier 
beboozend ghefchiet/ich fal tot een fpecimen 
Daer ban hier alleen dzie exempelen verha⸗ 
len / wedervaren eenighen der gherondem⸗ 
heerden perfoonen on het booz-berhaelde 
oordeel ende fententie des Repſers. 


Eenen Tieutenant by de Spaenſthe / ge⸗ 
naemt Croonenbogchs / tot Aken comende / 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 


ie 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 





Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. 
heeft inde herberge ontboobetllaacdu Me- 7 


gee 27 == — — 
ö— — — — ——— — —— — — 


floy, ſoone van Iacob de Meloy, den ſelfden 
epſchende rantſoẽ voor hem eis meer andere 
(alfo defen du Meiloy boog eenige dagen niet 
meer andere inden Dient der Weeren ſtaten 
zjnde/ van Defen Croonenbozgh gevang 
Wag gheweeft / maer / qualick verwaert 
zijnde / outcomen) daer op du Mefloy boog 
antWoozt gaf / Willich te zyn / voor ſich te 
betalen/ maer niet boor d'andere / Welche 
ghy / ſepde du Mefloy , beter mocht bewactt 
hebben; Pa lange propooften ig Croonéns 
bozab op ſyn peert gheſeten / du Mefloy Gem 
par courtoyfie De Wijn pae dragende / ende 
een glag wijng ín De handt hebdende / heeft 
De Luptenant hem noch eenst gebraecht / of 
bp beog hem ſelven / ende zyne mede · gevan⸗ 
ghens nieten wilde betalen / als du Mefloy 
perſiſteerde bp fijn boozige ant moode / foo 
heeft Croonenborgh bet glag met den Wijn 
hem int ghefichte gheworpen / ende voorts 
den felben int hups nae rgdende/ heeft hem 
een doodt · wonde ghegheven. Waer mede 
van rpdende ende comende aen De Stadtde 
poozten: heeft hp fich ghevoemt/dat bp daer 
eenen een Hrermiffe ghegeven hadde / die hy 
niet na vertellen en ſoude. T'is t' When gee 
fchiet inde Herberge genaemt het Berchen/ 
ende Wag deſe du Meſloy een Degelick toop⸗ 
mang foon t° Aken reſiderende. 

Diederich Merckelbach mede eenen der 
gener Die te deſer tydt is verordeelt bp fene 
tentie des Repſers verbeurt te Gebben lijf 
ende goet / was eenen tijdt lanck daer te 
boozen fufpest in zn huys een predicatie te 
bebbenlaten doen / het welcke hp loochende/ 
fen Wagooch inder daet niet gheſchiet. De 
Meeren Des Magiſtraets niet cunnende 
bem overtupgen. hebben hem afgevzaecht/ 
of Gp niet in Den fin en hadde ghehadt de 
ſelve te laten gheſchieden 4 Bp bertoonende 
de onbillickbept ban Defe vraghe / ig niet te 
min gedwongen ghemerft of Aken te ners 
laten / of in gebangeniſſe te gaen: het laet fte 
kleſende / heeft hp ermghe weecken ghevan⸗ 
gen gheſeten / ende en conde niet gerelareert 
Wozdé/ voorz dat hp hondert gout· guldeus 
Getaelt hadde / als tot een wuicte ofte ſtraffe 
van eenige begangene mifdaet. 

Een eerlick ende treffelich Borgher ghe⸗ 
naemt Prang Mees is Mt Aken nerdzes 
ven / om Bat hp befchuldicht zynde bp eenen 
Kinder· doop gheweeſt te hebben / den Pre⸗ 
dicant niet en wilde verraden. 

Atem / Aegidius Roſtius een geleert / ge 
falich/ende voortreffelick mañ / is wt Aken 

Bbobo veriaeght / 


616. 













_ Dennen - 


bd 


— 
if 
ul 


















































Nedertantíche Hiftorie 


PACHA (4 Ade’ 1616 veriageght / om Dat zp in colloquio familiar: 
—— —met zijnen nabup2 / ghevraecht zijnde Wie 
REK i De Wurichzift was / Loo? antwoorde gaf / 

Hi Bat hp niet cn conde verſtaen / dat De plaetfe 

PR 2000010 RD ende woorden / 2,Thellal. 2, 3. niemant con 

OEKON. A00 00 0 Pe toegepast worden / Dan Hen Paug van 

ANNEE Foomen, 5 
IE ORENOREEEN Deſe ende meet andere dierghelycke on: 
RUN oe Chꝛiſtelicke procedupzen teghen die vande 
iet 56 AMN Religie etteliche jaren lanch geo: ffent/beb: 
hen groete bieterhept verweckt / ende De 

Berten der Onder-faten afgetrochen bande 

oM Spe LN Magiſtraten / Die inde plaetfe van haer te 

REEN EN befchermen / haer vervolghden ende bet: 
ikk hehe” | druckten. 

| Bm den goet-Wiltighentefer des te beter 

9— ende naerder Bericht bande faken ban Akẽ 

Rob, CEN te doen / falick hier by⸗· voeghen de Coppen 

EMA! ber Auplicatie bie be mige Wwekene ende gee 
RA vangene Borgemeefteren ban Akten / in has 
ren ende harer goeder borgheren name / den 

Hf hed | Coniuck ban Groot·Bꝛitannien hebben 

ke SNN Behandicht/ mitfgaderg zijner Majeſteyts 

ie KOMET E97 Brief ofte boorfchphben in faveur Her felfder 
—V aen den Errſt· Hertoge Albertum van Do: 
EMME Le, flen ryck / Hertoghe van Bzabant/ wet be 
04 Nen antwoorde Die zijne hoocheyt den Coninck 
AENIDR ban Gjoot-2Bzitannpen Daer op ghere⸗ 
—6 fedzibeert heeft. 


Op-fchrift. 
— Aen den Sereniſſ. N. van 
HEE Groot- Britanten. 


lt Cole MEA E leer ootmoedige ſopplica- 
Red ho tie van Lambert van Beeck, 
BARON | Iooſt van Beeck , Pierer van 


Nut, Gillis Zinck , Matthieu 
HIN Soleyn , Pieter Croffel , Iacob 
Block, Toan Schoelts,Laurens Wolf, 
—94 RutgerKrous &c. Hier bevoorens 
Borghermeefteren ende Raedt van 
110 de arme Stadt Aach in Daytflandt, 
—— Achab ie by den feer Door- 
1 EM uchtigen Prince Palts-Grave „ghe- 
0 EEA duyrende zijn Vicariaet, ende ette- 
J —* andere Borghers, foo teghen- 
5 TIN woordichlick ghevangfien fitten in 
de voorfz. ftädt,als.elders gevluchr, 
ter oorfake vande vervolgingen, 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
d of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Wake ei repro uced by courtesy 


444 B 20 


Schrimp, GuertKeukel-korn,Karel - 











Het fevenendertichfte Boeck. 
Teas Mer Bet lijden van DE 16 


Á 


16, 


tende elenden / in welche DE 
Si Marme Supplianten verval⸗ 
NKéten zyn dooy De vervolgingẽ 
ende weerthedẽ Der Hoomg 
——cTatholcken in de Stadt 
Nach / zin nu He felfde foo verre ghecomen 
Dat 3p Gebben verkregen van zijne Nepſer⸗ 
ljche Me. feechere Commiffarien/ welcke 
dzepgen Het onnoofel bloet wt te ſtortẽ var 
uwe Supplianté (welche zp alrede ban har 
ve goederen ende erven berooft hebben ) in? 
dien het den Almogenden Godt nieten Gee 
liever Haer feet haeſtelick te verloffen 007 
D'iuterce {Tie ende authozitept ban ecnighen 
fachtmoedigen ende Chziftelchen Pzinet 
Pae dien nude boorfz. Suppliauten gef 
wacht onder Den Demel en Weten / die haert 
meer hiupe ende trooſt foude conner verlee⸗ 
nen alg uwe Me. welcke ban adt ig ver⸗ 
ordineert / als voornaewſte befchermer van 
De ware KReligie in gantſch Chjiftenhepdt. 
So iſt / dat de Supplianten in aller ootwats 
bichept uwe Ronincklicke Me. preſenteren 
have Claechelicke Supplicatie / cp dat / ge⸗ 
ich uwe Conmcklycke Me. in voorige th” 
den ghebzuyckt beeft effectuele ende dade⸗ 
licket interceſſien ende byſtaut tot Welvaert 
Der bedroefde Ledematen vande Ware Car 
| tholijche Gereformeerde Vterche/aifoo oock 
tegenwooꝛrdelick gelieve uwe Conincklycke 
| ID. de trooft licke handt te bieden tot beke 
loffingbe der bedzoefder fupplianten Wor het 
merchelick peryckel Daer zp haer in binden. 
Ende Dat daoz het ſcheyven bau effectuels 
brieven aen Den Deere Eerts⸗ Hertoge Ael⸗ 
bertus / met ſoodanighe erpeditie als uwe 
Coniucklycke Wyyſ hept fot raetſaẽ vintd ẽ. 
Op dat daag de ſelkoe / de teghenwoordight 
furie een wepnich mach gematicht mozdé; 
Ende dat ſoodanige oꝛdre bp de hant mach 
genomen Wozden / Die daer diene tat pzc? 
ſervatie Der perfaanen ende goederen DEL 
vooꝛſʒ. Duppliauten. 
|__ Dme Mꝛ.dit doende/fulten-De voorſeyde 
Supplianten met hare arme Dzauwé ende 
ninder en / als ooch alle andere gereformeer⸗ 
de / deſer ende anderer quatieren welcke in 
hare elende metljden hebben / niet aphou⸗ 
ben Godt te bidden dat hem ghelie vete bes: 
loonen / foo in dit alg int toecomende leven / 
ſoodanighe befondere ghenade ende welda⸗ 
dicheyt / waerlick eenen Chziftelicken Prin⸗ 
cen betamende. 
Copye 


En 


Oto) hj woterfte ende langhdue “=S 








N 
| 
\ 














— — 


TN Copye vanden Brief van zijne Mt, 


aen de Eerts-Hertogen. 


EB Onfieur, mijn Couſijn 
S ende Broeder, wy hebben 
Salreede tot verfcheyden 
malen aenghehouden by 





Onder de regeeringhe van Gon 


inck Philips de derde. 


worden, dan door matighe ende fachte 
middelen, niet fo feer wijt loopende van 
alle extremiteyten„als ooc felfs van aen 


ſchijn, dat vryelicwat partialiteyt daer 


onder vermenght xy, ten aenſien vAn 
Fonderfcheyt datter isinde Religie. Dit 


Fol 192 


befte en ruſte van Chrifbenrijck,welcke 1616, 
wy pordeelen niet te connen herſtlt — 





der Stadt Aach , welcke fich al te feer | 
wertrout ende verlaten hebbende op eẽ 
accoort voor haer vercreghen, als oock 





den tijt des jnterregni int Keyfer-rijc, 
| als de faken gheadminiftreert wierden, 
naer Keyferlicke con flitntien, deor den 
Vicariû des H. Rex: Ende hebbende 
Paccoort verder wtgeſtrect als de mey- 
winge van zijne Keyf. M*. die geſucce 
deert js, foo fijn zy vervallen in ſijnen 
toorn ende indigsatie. Nu iſt al o0,dat 
En my feer goede hoope hadden ghefchept, 


Ö den welck voornamentlick was bevo- 


lende weder oprichtinghe van de fake, | 


daer opfouden volgé, eneen favorable 
conclufie voor de felfde. Maer ter con- 
| trarie foo hebben wy daer na vernonst, 
datmen gefint is tegen de felfde te pro. 
cederen met meerder flrengicheyt ende 
bardicheyt. Het welckeons verweit de 
| ſaecken meer te behertighen , ende met 
| inftantië onfe voorigheintercesfien te 
| vernieuwen. Niet dat wy ghedreven 
worden met curieufheyt ofte affectie om 
ons te bemoeyen met anderer luyden 
faecken ‚ maer alleenlick om den ſchul- 
dichen plicht, met den welcken my ons 
werbonden vinden „ tot het ghemeene 


| verwachtende dat eenige goede effelten 
| 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


J wi onſe voorige intercesfien uwaerts, | 


EK 1, in faveur van eenighe is tgene wy noodich gheacht — 

“ arme bedroefde Borgers | te repreſenteren, wefende deſe faecke 
wan foodanighen gewichte, datſe noot- SE 
farelickin confequentie fal ghet 
worden ‚wy blijven alfoo u Couſijn ende 
op de confirmatie des felfden geduyren- | Broeder. 


lagunes 


Van Theobald. den 20. 
Septembris 1616. 


Coppe vanden Brick DLS Gert 
Hertoges Albert. 









ge Eer hooghe ende feer 
JS Dy machtighe Prince, mijn 
ſeer vveerde ende lieve 
©) Broeder ende Coufijn, 
8 —Agent van uvve M:, 
heeft my onlancx behandicht den 
brief, die haer ghelieft heeft my te 
fchrijven in faveur van eenige Bor 






gers van Aach ,v ervolght by juſtitie 


door expres bevel van den Keyfer 
mijnen Heere ende Broeder. Ende 
heeft my foo feer mifbaecht het 


quaet ghenoegen dat u t ſelfde geeft, 


als icbedroeft ben d'authoriteyt en- 
de middel nier te hebben, om u daer 
in contentement te gheven ende te 
dienen,nae mijn vvenfchen. Vv Vant 


Quelle n= 
rocken tire 
feqnen 


Bbb ij alfo: 





































Da 





— — 3 





Z — — 
J d Î — — ki, 
* — 1 Hi A 49— KEE deit 
NRE Tarin ol 


A6 
—HD0— | 
it PER dok IMD we 4 el Bi 



































Early European Books, Copyright © 2011 ProQvuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 








ennn 


Nederfantíche Hiftorie 
1616. alfo my d'executie gelijckelick is be- 
volen met den Heer Prince, Ceur- 








Vorft van Cuelen mijnen Couſi jn, 











Het fevenendertichfte Boeck. 


Biſſchop van Spalaten/ Overfte der Cor ó1b, d 
niuckrycken ban Dalmatien eñ Croatien.. 7— 
Up is bp zn Paincel. Excel. in ſ Graven⸗ peract 


age ten eten geweeſt / eude na eenige dagẽ 2 


by zijn Keyſerl. Maj. volghens d'in· Oan daer na Cagelant gherepft / op bet ver: gers 


ftruêtien opghericht by rijpe delfbe- 


ratie vande Princen des Rijcx, fo en 
connen vvy de elfde niet overtrede 
noch altereren, fonder toelactinghe 
van zijn voorgemelde Maj. Maer in 
dien het u belieft aen den felfden 
uvve intercesfien t'adrefferen, ick ſal 
gheern verftaen , dat de felve liever 
kiefe den vvech van ghenade , dan 
van juftitie, ende {al immers fo veer- 
dich zijn om d'executie te modere- 
ren ofte oock opte fchorten , als ick 
fchuldich ben die aen te veerden om 
den yvelftant ende rufte vant Key- 
fer rijck. Hier mede bidde ick Godt 
V.Maj.te behoeden , feer Hooghe, 
feer Machtighe,&c. in goede ende 
langhvvijlighe ghefontheyt. Van 


uvve Maj. 
Seer geaffetioneerde Broeder 
Bruffel den ende Dienaer Aelbert. 
9 Novemb, 
1616. Ooꝛ Be boven verhaelde heftighe 
pꝛocedupeen / als oock obermidte 
p Ben Bozgeren Get exercitium Reli. 
Dele Boꝛ⸗ Bionis gheheelick benomen mag, 


Bman ende fp Dagelicr vande Spaenfche Garnis 
on foenenfeer bef Waert/ befpot/ ef gedrepcht 
Wierden / ſoo funder bele Bergers ende ins 
Woonderg Mt de Stadt van Aken vertroe. 
ken/eenige na Wollant/ vele na Pimmegẽ/ 
alg oock in andere plactfen der Vereenich⸗ 
be HNeder·lautſcht hᷣꝛobiutien daer fp wit: 
lecome zijn gheweeft/als: mede-brengbhende 
neeringhe / ende Godes ſegen over de ghene 
Die Herberchſaem fijn / infonderbept over 
Die Die De gene Gerbergen die om den ame 
lefu Chritti , ede om De belijdenifre ber Waz 

ver Beligieg Berbolginge den. 


Marcus Ane 

tonius de PD het epnde deſes jaers ig in Hol⸗ 
Eenr- Bie lande aenghecomen De Gerweer. 
fchop ban dighe Deere Marcus Antonius de 
Spalaten Dominis, Die gheweeſt ig Eerif 


inden dienſt Chriſti voordeei doe / fo bebe 


foech bau zijne Hej. daer hp met groot pe⸗ meerd — 
viel ſynes U oevg ghecomen is / van wegen ugit? 
be groote ſtoꝛmen ende onweberen. Wp ig 
bp sue Mej. wel onthaelt / ende met een 
ſeer treffeticke onderhout verſozcht. er bp 
Wt Nederlant Beerepf De/ iſſer mt het La⸗ 
tynughetranſtateert ende inde Nederdupt⸗ 
| fche ſprake in dzucke mtghegaen een clepu 
Eractactgen/daer ia hp aeamift de reden? | 
| ende aogfacchen/ Die beu be weecht hebben | 
fich afte fondetenbaude Roomſehe erc⸗ | 
ke, fu Cerfk-Wifdom te verlaten / vat hef | 
Pauf bam te vluchten / ende fich te begeven | 
ouder De bleugelë Der Cuangeliſcher waer⸗ | 
heyt / welche redenen alfoafp treffelick ſyn / 
foo hebbe ick goet ghevonden dic hier bp te 
boegen/lupbeude aig volght. 


DP dat dit mijn vertrec / hae⸗ waer 
ſtich ende onverwacht voo} ac 
Hoellẽ anderẽ / maer nochtans 





treck / dooz eene beguame voog- kowinghe 
vertellen ende verhalen moeten. 

Ick voor fie wel datter gene laſteraers 
ende achterklappers ontbzeecken ſullen / de 
welche wt Dit qyn vertreck oopfshe ende 
ſtof nemen ſullen / om qualijch te fpyehen/ 
ende mp/ gelijck hetde wf: ig/lafteringen 
ende ſchelt· woorden nae te Werpen: Maer 
ſulckes ich bekenne het voor ben Wrere, en 
quelt noch bekommert mp nict feer's Want 
het is my, met Paulo , voor het minfte ‚ dat ick 
van meníchen gheoordeelt worde : laet ict 
Dwaeg zijn om Chr:íb: wille laet ich on-edel 

zyyn / laet ick act vupſten aefl:gen worden / 
Ghebloecht wozden/bervolght ſchandelick 
ghelaſtert / een upt-baechfel beg Weerelts / 
ten upt · werpſel / ia gen vervloeckinge ſelfs 
worden / als ick maer allirene Chriíto den 
Deere genoech doe! ende mijnen Beaederen 
































































Early European Books, Copyrig! 
courtes 


mages reproduced by 
444 B 20 


Onder deregeeringhe van Coninck Philips de derde, 


1616, ick ſulckes atieg gant fchelijck te verachten. 
mn. VVantonfen roem is tgetuygemffe onfer Cóf- 


Cientien , Dat ick in eenbboubichepdt Beg hei: 
ten ende oprechtichept Godes / ende wiet in 
Dleefcheleke wyfhept / maer inde genade 
odes / de plaetfe verandere ende vertrec 

he, Detbetaemt mp gewifſelyck / Dat ick 
wp felven voorſette / alg eenen bienaer Go⸗ 
des / in bele IBtfaemBhept/ in berdzuckingen/ 
in noeden/in bangicheden in arbepde /Nor 
eere ende omeere/doo laſteringe ende pes: 
Want ick ſoecke miet mpruoch t°gen: miss 
is / maer De Dingen, Die leſu Chrifti zyn / mp 
quelt endebecommert veel lieser dit / Dat ſo 
ick den laſteriughen cube achterclappingen 
niet te ghemoet en gae / Bet lchtelhck ghe · 
ſchieden conde / Dat veel licht gheen kleyne 
vrucht van eene goede flichtingbe in veler 
Gobtfaligen gemoederen / Die fp upt mijne 
redenen fcheppen mochtẽ / behindertĩ mochte 
Werden;ende bele in piaetſe van ſtichtinghe 
upt Die onrechte laſteringhen die fp hooren 
fullen/van mijne vedenen geen kenniſſe bebe 
bende/in eenigbe ergernigfe mijnent-halven 


onberfichtelick mochten vallen. Op dat ick | 


Dan den Defen voor namelyck te hulpe kor 
We/foo ontdeckt ich De reden ban mju ber: 
treck / ende openbaerfe boeg al De Werelt. 
Dat defe mijne berorpinghe/ inde ver: 
anberinge ban plaetfe Godlijck foude zyu 
ende niet menſchelhck / daer af en kan noch 
en beoog ich niet te twÿfelen. Ick Weet 
Wel datmen niet allen geeften lichzelich gez 
loobenen meet / maer datmen de geeften 
beproeven moet / of zp ooch upt Godt zhn / 
ghelyck heerlheben vermaert De gheliefde 
Bifcipel Chrifti lohannes. In deſe beproe⸗ 
vinghen behalver Dien ghempnfemen toe: 
ganck ban thien jaren algich ghefept heb: 
be/ tot Den Dader der lichten / welcken toe: 
ganch ick ben Chrifto gheltert hebbe: foo ig 
Dat Get alderfeccherfte bp mp / Vaer ober 
ich Bodt ende mijne Tonfcientie ret getup: 
hen aenro:pe/ Dat genes menfchen aentas 
dingen / wie hp oock (oude mogen qhe weeft 
zjn tot mijne oogen opt zjn gecomen : Jen 
en hebbe gheen genlockers apt ghehadt/ of 
geent aenraverg: Ich en Bebhe hier in nopt 
vemants raet gebruyckt ick hebbe mp met 
niemant ter Werelt over deſe ſake berant. 
Maer coch en vermotde niemandt? bat ick 
wiyjnen vact upt Die boecken / tegens de Fo: 
tmepnfche Heere ſtrydende aheromen heb: 
be ‘vant Godt ig mijn ghetupghe / dat ick 
Wat die boecken / Diede Momepnfche neer: 
Räb:pt heeft verbant ende verboden; cen 


ht © 2011 ProQuest LLC 
tesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


mn — — Ee ——— — 


— ————— — — —— 


welche ghewiſſelhck / fo beerfe pemaut ban 
De Py:laten eude Overſten / den Roomſchẽ 
Bove toeghedaen zynde / ghedeteſteert ende 
verworpen heeft / ſoo hebbe ichfe voorwaer 
door vdele ſchrickingen / van ioncx op inghe⸗ 
nomen hebbende, boven matẽ ſeer verfoept 
ende verwogpen. Woe wel ich oock gheen 
Nint en ben/alg deu Welchen tfeftich jaren 
bpcantg out zynde een peder fonder wichtte 
ghe redenen foude Wijg maken connen Wat 
bp wilde. Ick en hebbe myns herken ghe⸗ 
Dachten ende invallen door gene andere res 
gulen ghematicht dan door de regulen / De 
welche De heplige Geeft der Ghepliger brerc⸗ 
he inde B. Schuft heeft voergeſchreven / na 
welckers beftier ende beleydt / de rechtghe⸗ 
voelende G.B aders inde Catholjche Lere⸗ 
he aldervermaerſt zijnde / ende Die fp oock 
feifg altijt albermeeft ghe-eert heeft / Die DE 
geloobigen Chrifti onder wefen ende geleert 
hebben: welche U). Daderg alleen / benefe 
feng die innerlijche beweginghen Des Wo 
Geeſts / van deſen mijnen vacdt ende booze 
nemen heerlycke oorſokẽ epntljch geweeft 
zjn. Waerom fal ich dan vermoeden, Dak 
bet foude des quaden geefteg werck Wefen. 
Pan welche fufpitie ende vermoeden MP 
oock Daer-en- boven dit verloſt / Dat ich niet 
en weet / voor Den Heere / die de Herten ende 
nieren doorgzont /Dat ick opt in mijne overe 
denckinge ende rae: flagiuge/ mijn gemoet 
tot menſchelyckt ende tötijche vaetflagen 
ghewent hebbe. Nict oock tot Hercheliche 
bignitepten oft ffaten/ De welche mochten 
ſchynen mijnen ſtaet ende conditie te betas 
meu. Waut ick was nu al Biſſchop / ende 
pock niet Die minfte / maerde Opperste in 
min Daderlycke Kandtfchap / te Weten? 
Biſſchop vã Spalatẽ / dat ig anders Aertſ⸗ 
Bifichop van Saloniten, de Overſte van twee 


Coninckrijcken , van Dalmatien ende Croatië, - 


ee was ia fo grooten aenfien in onfe Kante 
fchappenende Nercken (ich ſal my ooc niek 
fchamen de waerhtyt te bekennen ) als pee 
maut mochte Wefen. So verre mp Die Ao⸗ 
mepufche weerdicheder aengeftaen haddẽ / 
ick hadde altijt tot De ſelve cenen ſeer Wie 
Den toeganch : maer De manieren ende zedẽ 
bau bet Roomſche Hof / die mp niet feer ale 
ſtonden / hebben gedaen dat ich alt Ht eenen 
afkeer Daer van ghehadt hebbe. Ende niek 
temin nochtang fa Geeft De Asomſche ſtoel 
Bick wilg mguen dienft gebruyct in ſwaer⸗ 
wichtighe/ oock ghemepne ſaecken / bp DE 
Hepfer ende Aertſ Hertoghen. De De 4 


Fol. 153 
gheweldich groot afkeer ghehadt hebbe / de 7616. 


2 
vre DAR - het 


—— 











Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 





er nd ge 


Nederlantfche Hiftorie 


lücke Bullen / de Repſerlheke Brieben / alg | De ick voort altydt mijn ghemoet ende ghe⸗ 1616 
ooch des AertſBiſſchopiycke / Die ich in | dachten dverg henen/ op dat ick teghens DE —N 





Het ſevendertichſte Boeck. 


min bewaer hebbe ghetunghen ſulcx ghe⸗ artijchelen ende leeringen deg gheloofs / die 
noechfamelichen, Ook mijnesier geringe | ich vaſt ende ſeker achtede (Want foo Woz? 
dienſten ende berdienften aen Die booztref: denſe ons/ kinderen zijnde vercocht)de ghe⸗ 
felche Repubiycke van Benegien / hebben | vinghfte twff:linge niet ſoude mogen toer 
mp(alg zijnde mpnen natupglicken Prince) „ laten. 


guufte ende Gratie gemaeckt ende verwor⸗ 


ven, Dao dat ich Daer van een beter foztupn 


enbe Woozdecl te Ger wachten hadde / ſo verz 


re ich nae meerder hoochepdt luft ghehadt 


hadde. TEN À 
Goch hebbe ick niet gheſien op tÔteljche 
nu cicheben ende ghemacken / als De welche 


ick foo bele ghehadt hebbe / alg een gheneus 
gende ghemoct (Get wilche sch altijt gehadt 


hebbes t'welck ick Godee genade toeſchrh⸗ 
He) foude mogen begeeren ; maer in deſe 
mijne Beranderingbe ban plaetſe / hebbe ick 
liever Die fchade ende verlies ban weer⸗ 


bicheden ende goederen te berhiefen, Want 


als ich gheſepot hebbe / ick ſoecke niet Dat 
miyns / maer dat lefu Chriſti is. So en bebe 
ben mp bam niet beweecht eenige menſche⸗ 
Ieke raden / of reden / nict eenighe onghe⸗ 
goomde ghenegentheden / niet eene tytlycke 
noot wendichept/uict de uptcamfte/ niet els 
mighe bitteren mif vals die He menfcheu wel 
placht om te drhven / ende op den loopte 
brengen / fulcy alles en Geeft mp niet bee 
weecht / om te fchepden of te vertrecken. 
Haer mat dat ge weeft fp/ fal ich ſonder 
bedzoch of valfchept oprechtelick berbalen. 
Ick ben voor maer bau mijner jonckhepdt 


aen/inde H. fludien na De ghemepne Keere | 


Der School-leeraren/ ende nae Die ogdinau. 
tien Des Aoomſtchen ſtoels / inde Societept 
ende t'geſelſchap Bau lefu meeftendeels op: 
geboet ende opghetrocken / ende ben altijdt 
gantfch bevept geweeſt ſelfs te ſtervẽ / voor 
Die ſelve Roomſche ordinantien ende epgen⸗ 
ſelfſe infertingben / meer Daag authoriteyt 
alg doog vreden met vecht gevangen nemin⸗ 
ge des verſtant / in mijn gemoet in gedruct 
eñ gantſchelhyck ín ghehechtet zijnde: Want 
ick achtede / Dat het een gzoote ſonde waer / 
Bat ic aen ende ober De ſelve de winſte tij: 
felinge des ghemoets / Der ghedachten / veel 
wepniger er toeftemminge ſoudetoclatẽ / 
ende doorde ghemeypne Keligie verbonden 
zijnde / ſoo wanneer mp altemets eenige gez 
dachte voor quam / oft dat het leſen der hey⸗ 
liger Boecken mp eenighe zwyfelinge acus 
bracht / ſoo hebbe ich geacht / dat ick mp ſel⸗ 
ven ghelijchalg in gheloofs ſaken geſchiet / 
ghewelt behoorde aen te Doen/ende fo keer⸗ 





Ick bekenne / dat ick altijt voncxkens 
deg in wendigen geeſtes ghevoelt hebbe / die 
weicke ick nochtang tegenſt onde / maer ick 
hebbe al even Wel nimmermeer ten bollen 
te vreden weſen connen / noch en hebbe mp 
van die groote fufpitie ende vermoedinght/ 
die mp altijt (alg ich nu inde heplighe ſtude⸗ 
vingen Der Godthept opge waffen wag)ber 
commert ende ghequelt heeft / t'eenemael 
niet bebzijden noch verloffen connen. 

Ende defe fufpitie ende achterbenchingde 
berg2ootede enðe beemeerderde feer Die ſoo 
ſcherpe / ſoo ſtrenge / hupſelicke ende Hoon” 
ſche neerſtichept/ waer dooz ick merck / Dat 
fp op het alder-fcherpfinnichfte letteden en 
wachteden/ Dat doch die Boecken / die DEL 
Aomepuſcher Heere contrarie ende teghen 
waren / van niemanden onder ong mochten 
ghehadt ofte ghelefen Worden 3 Want ick 
achtede wel / datſe De felve met recht ende 
reden Den ghemeynen volcke verboden / OP 
datter geen vreeſe mochte zijn/ dat Die ghe⸗ 
mepne flechte luyden / geen oordeel noch on⸗ 
derſchept hebbende / eenighe dwalingen in⸗ 
drinckken mochten: maer datmen de ſelve 
boecken t'eenemael benam den Studenten / 
ende die oock beft tot het Catholĳcke geloof 
gheſint waren / ende ín gefonder leere erva⸗ 


| ren waren / dat heb ick altht geacht (gelyck 


alg de reden billick ſulcx leert) Dat Dit niet 
fonder fufpitte oft achterdenchen conde WES 
fen: te meer dewyle ooc het Roomſche Hof 
geenfing den oft toelaten wil / dat woy / die 
Theologiſche Godtlcke ſtudien volcome⸗ 
lychk ge-epndicht hebbende / oock grzadenen 
thtelen inde Godtheyt gecregen hebbende’ 
ſelfs oock tot Biſdommẽ gepzomoveert tu 
verheven zjnde/ ſulcke boecken hebben oft? 
gebruycken moghen. Dit achter-denchen 
‘worde noch al gzooter / dewijle dat de Pro⸗ 
feſſoren ende Meeſters ſelve / alg fp de con⸗ 
troverfien ende gheſchülen opentlijck / oft 
montlijck / oft fchöftlijck verhandelen eude 
verclaren / enckel willen / datmen haet ghe⸗ 
loof geven ſal / ende dat de wederparthe ſo 
ende ſoo ghevoelen / deſe ende die mepningt 


hebben fal/eben alg fp die jupft verhalen of 
ſeggen / ende Dat ondertuſſchen Ben toeheor⸗ 


deren op geenerlep wſe wort toeghelaren 




































































— 


Early Europ 
Images 
444 B 20 


1616, da 
—bLeiaecht Zijnde) ſp Die ſchrift en ende boecken 


— 


— 


ean Books, Cop 
cour 


8 reproduced by 


Dat (bzeefe bande ercommunicatie haer as 


ber Wederpar de ſelve ieſen moghen. Soo 
Dat fy faa frer arbepden cm Die boecken te 
verberghen / te onderdzucken / ende uptte 
rohen / datmen mel achterdencken hebben 


mach / Dat inde boecktn wat ſchuplen moet 


Waer toe onſe leere niet ſuffiſant ghenoech 
en is / om tfelve om te ftooten ende te Wer 
derlegghen. | 

Ick ghevoelde in my / al van mijne eerste 
Clerckſche jaren aen / eene ſonderlinge bp, 
cants iagebsoozene begeerte om te moghen 
ſien / Dat alle de Hercken Chrifti bereenicht 
mochten worden / ick en coſte nimmeer met 
goeden oogen aenſien / Dat Die Rercken / Die 
Ghemepnten int Ooſten van tWDeften/ int 
Noorden bant Zupden / inde faken ded gee 
loofg foo afgefchepden waren: Ick begeers 
Be ſorchvu delyck re weten; welche doch de 
ooꝛſaken ban foo bele ende fo qgzoote ſcheu⸗ 
tingen wefen mochten / ende te befien oft? 
men niet en ſoude connen eÉ beguaem mids 
Del erdencken / om alle be Kercken Chritti 
tot Be rechte oude eenichept te bzengen ende 
te vergelycken / ende om Dat te fien Daer na 
berlangbbe ick feer, 

Ick Voorde feer gequelt in mijn ghemoet 
Met groote innerliche Dzoeffeniffe / om Dat: 
ter foo beelt onecuicheden ende verſchillen 
zIhn tuſſchen de gene Die ban de Chriſtelhe⸗ 
Ke Religie belüÿdeniſſe doen / datter fulcken 
bitreren haet tuſſchen De edelfte fchoontte 
Gemepnten ontftaen ig, Dat den rock Chri- 
ſti foo feromerljch ghefcheurt ig. Welcke 
deceffeniſſe rnbeober groote hert · zeer Wap 
boven matt ſeer quelde / ende quelt mp noch 
Dagelcken aerder. 

Ick ben ten laetften tot Die regieringhe 
Ber KRercke ge peomobeert ende gheftelt/ nu 
al boog twintich jaren / eude benghematckt 
Biſſchop van Segnien / het welcke mine 
Waverg De Hefupten/feer qualichen namẽ 
alg bele fp bekenden ende oock be bonds, 
Dat ick niet 'up noch ledich/ noch Boog hare 
Socktept niet onpzofdteljek was / Het 
welche ic nochtang niet veel en achte/Maut 
alle menfcheliche achtinghe ende eere / Wort 
van mpeghelck het behoort verachtet / ten 
ware bat De ſelve tot De Godtlitke achtinge 
verweg vermochte / foo datſe / ſegh ick / be, 
vonden / dat ie prof dtech Weg, want noch 
in t°midden vanden tt Der bepzoebingte/ 
hebben fp mp noch een ionghelinck zijnde, 
Bheftelt om Die bzpe conſten inde openbaere 
Schoolen tot Beronen te leeren endevoo 


roQuvest 


re 
eek, Den Haag 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. 


te ſtellen. Eer ich Prieſter worde / hebhen 


fp mp te Padua op den opentlicken Leerſtoel 


gheftelt/ / om die Mathematiſſche diſcipli⸗ 


nen ende conften te leeren / niet ſonder geco⸗ 


Ĳ 


| 





Î 
Î 
Î 


ten toeloop der toefhoozben. de Breffe hebbẽ 
fp mp beroepen om te weſen Profefloor ban 
Rhetorica, van Logica, ende bande Philoſo⸗ 
phie / inde openbare Schooten. 

Inde Kercke / op Feeſtdagen / hebben sp 
dick wils ghewilt / Dat ich pyediken ſoude. 
Oochk hebben fp mp dickwils byſondere „rit 
oock geen geringe dinghen belaſtet ende bee 
volen / ende ín andere Dicnfié ban harte. Sor 
cierept/ Gebben fp mp altijt genen onbers 
dzietighen Met· hulper bevonden. Goe en 
fouden fp Dan niet qualck te vreden zyu 
gheweeſt over mijne promotie ende vorde⸗ 
ringe / bie map De eerfte occafie gheweeft is / 
om vande ſubthle / ende alg npt de locht gee 
fchrpte diſputen Der Dehool-leeraren tot 
op d'aerde neder te klimmen / ende De ſtudiẽ 
felfg tot de pzactjcke ende oeffeningge van 
De geeftelijche ſorge Der zielen ende Der Ge⸗ 
mepnte te Wenden. Ende De wijle ick mn 


epgene Biffchopd-amt ban pzediken bekẽ⸗ 


De/ fo heb ick De beecken der Sermorartien/ 
Daftel-prediché! tũ andere / naer gewoonte 
voorghenomen te iefen. Maer ick begoſt 
haeſt de walge ende een berdziet daer van 
te kryghen / want ick fach/ ende oock lichtes 
lick / Dat daer ín Wag een fchantelijck mifs 
bruyck Der ſchriftueren / De wijle De ſelve tol 
poele onnutte onbequame / iae ſchadelycke 
finné verdraept Wozden. Ick ſach dar Daer 
in exempelen / die of valſch ende berftert wa⸗ 
ren/oft immers onſeker oft ſpottelhck Was 
ren / voorgheſtelt worden: Ick ſach dat het 
acme volck iammerlyck bedroghen worde / 
ende dat verſierſelen ben gierichept ende 
eergierichept ín plaets ban heplighe leerin⸗ 
gen deg gheloofs / niet ſonder ſuperſtitien / 
haer inde handt gheſteken / ende mgheplant 
worden / Gier door ben ich gheſchrickt ghe⸗ 
worden: ende Daer na fc hebbeick mp voor 
ghenomen / dat ick berlatende Die onklaere 
Aivieren / mp gantſchelck beoogde te bes 
geben tot De Fontepnẽ vande heplige Out⸗ 
vaderen / ende ſoo hebbe ick (maeck 1 ver⸗ 
maeckt begonnen te ſcheppen upt het lefen 
van hare boecken / om Die in De predicatien 
te ghebrupcken / ende tot het oberdencken 
bande heplighe regulen / om inde vegeerine 
ge Der Herchen te ghebzuycken. 

Ende bier upt (hu mp wederom alg ffras 
len ban een nieu licht noch teghens wijnen 


wille tñ wiebe id vermerckte 
c 


c ende 


Fol 194: 


1616. 


Sen Den Tad 


— Fk nr Ee * > 
* ve vl a 
- 
Î ‚her in * 


re 
— 















25 * — 7 


—— en 
— 
int: 5. 
ne gn De 
— — 

F ant te 

bes — 

* — — 
Sn —— 
ER Ee 
2 * 

— 
* ke — 

— * — 

* 


—— — ——— — 
2 2 
— eeen — —— — EEn 
—— 
— —— — 
J— —— — Pr — — 
> — — —— 
— — — - — — 
* —— —— 
















IE 
k 
| 
U 
EI 
Les 
Iek 
Hi 
L4 
It 
4 
14 
| 
K Aij 
NE 
N EEH 
ad 
ML 
4 
J 
4 | 
% | 
| J 
an 
" \ 
Ur Ii 
í 
y 
je 
J 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


- … 
* ee Mem 
— — 


— — * En De en 
Ee — — — — — 


* € * —— — rt 
—— — — 
1— — dd _ 
— 


— — — — — 
— 
— — —— 


— —— 
— 
F hd 


— 
—— > 
—rn —— —— * — * — — — 
X E— La — 2 — ae an har 4 * 
* 2* re * F ⸗ — 
* — — 5 —— 
— — en 7 — ce Enk 
ẽ Ein * a — — t ens — 
* Ed riek ie B — — 
—⸗ — : * De zet - = - 3 — — PE 
— E - * J 
* z « Te 7 a prik —— ——— — — 
> — A Bn Mer —— — 7e — — — — a 
* Baal — _ — - — En E * 15 — — * 
* — — * El ⸗ — 2 — * —— 
3 * * * — — 2*2 — 
x nt 


1616, ende bont fulche fpzeucken der Dut-babts 


xen / de welche ber gemepner leeve Die ick in⸗ 
de Schoolen ingedroncken hadde / in beelen 
tegen waren / ende merckte bat de ſelve van 
mhue Meeſteren / oft overgheſlaghen / oft 
miet ghetrouwelyck bp ghebrackt / oft niet 
gendechſamelyck / oft oock qualick uptghe⸗ 
kept waren. ach foo ſach ende merchte 
ich / niet ſonder verwonderinge / dat de prate 
tycke ende regel han Die Rerckeln cke diſci⸗ 
ne tucht / erde geztkelijche regieringe / van 
Bufe tyden feer Beel verſchllde Han bie ou: 
De: Ende hier boog fijn mise boorgemelbe 
fufpicien ende achterbenchingé boven mar 
fen feer gewaſſen ende vermeerdert: Doch 
fo fach ick/alg ban berre/dat wp niet trou⸗ 
welyck genoech Die leete ende De fake Chri- 
fi, ende Der Hepliger Rercke verhandelden 
ende verrichteden / alg Die wp onfe Cheolo⸗ 
gie ende Godtheyt meer met (pitg-bianige 
hilsſophiſche redenen. / cabelinghen der 
menfchelcher fpeculatië/ ende verdench ijn: 
Gen: dan met De woorden Der Godtlycker 
chriftuere / neerftelfich onderfocht ende Mtr 
gelept ſynde (waer van bp ong Die groot (le 
pun wetenthept is belleeden ende berhlaren. 
Dan het Bifdom ben ick verheven tot 
ten Wertg-Bif dom / ende fo is mp een nieus 
We ende een Dringender, ooccafte ende gheles 
genthept boog ghecomen om mijne Rudien 
ge bernituwen/ende Daer in te vieriger ende 
temcerftigher te arbepden. Want alg mp 
Bie moepten ban Die andere Biſſchoppen / 
mine mede-bulperen fn mijn Landtichap / 
maer Beek meer Die alte gzoote macht ban 
het Boomfche Hoff mijne metropolitiſſche 
vechten verſtaorende / mp begoften te Ber: 
drhven: fo heb ick onderſoecken ende grzon⸗ 


delhck Weten moeten, welcke Die wortel va 


alle Rexckelycke graden / machten / amptẽ 
officien / ende ſtaten / ende vooruamelck 
ban het Paufdom fp. Horts daer nae / ig 
Daer bp ghekomen Get berbobdt ban Vene⸗ 
gien: De Romepuſche boeeken hebben ong 
Biſſchoppen / ſynde ban die geheele Wez 
neeiſche contrepe/alg Becftê/plompe oner⸗ 
parene Menſchen eñ ban quader coufciene 


tie ſynde / niet onderlaten te nerdzucken / te 


quellen ende te laſteren. Daer dooz ſyn mp 
al nieuwe occaſien ende ooꝛſaken ghegeben 
tot een nieuwe ende een vierigher neerſtic⸗ 


Gept / om onfe befenfien ende verontſchul⸗ 


bingen te bolmaken/ ende or De waerhept 
in die Deneetfche ſaken ſelve te onderfaec, 
ken. Doo hebbe ich eerft moeten de oude 
Hepuge Canonesende Regulen / de rechtge⸗ 






Het ſevendertichſte Boeck. 


boelende Concilien ende Dergaderingẽ / Dit 1616. 
diſcipline ende tucht Der Dadtren De OUDE met 


Kerckelycke gewooonte/neerfteljehen door⸗ 
ſoecken. Wat meer & Fa allen deſen hebbt 
ich volcomelgek gevonden / al Wat ic ſochte / 
ende voch al obervloedigher als ick ſochtt⸗ 

Ende nu dan / nu niy die ooghen meer gheo⸗ 
pent fijn, hebbe ick Lichteljjca mercken kon⸗ 
nen / dat De leere ban Dig Vercken / die weit⸗ 
he veele Be Roomſche KRercke ſich tot een 
parte maeckt ende bie ban ous heftichlick 
beſtraft / ende van onſe Cheologanten be’ 
ſtreden worden / Dat die leere vande Wart 
oude leere / der ſupperder Kercke / of wmiet / of 
ſeer wepnich afdwaelt / ende Dat Die ſelvigt 
leere miet om datſe inder daet ende waer⸗ 

heyt Ketterſchis/ oft balfch ig / maer om 
Datfe teghens Die ſinlyckheypt ende verdor⸗ 
bene manieren ban het Roewſche Bef «fd 
Baer Menſchelycke cactfelen ende verſierſe⸗ 
len / nu teu vollen tötljch geworden ſynde / 
ſtrydet / tot Raomen ende bp ong meer ghe⸗ 
ſchrickt ende verdzrven / alg wettelycken 
beſtreden wordet. Ick hebbe nu op het al 
derklaerſte geſien ende gantſchelhyck door⸗ 
ſien / dat tot oomen / ſonder eenich wettich 
Fondament iae boog t°gzootfte gewelt / on⸗ 
tallijche Artckelen des Geloefs daechlick 
nieu ghefmerdet ende ong oyghedronghen 
Wozden in Die Dingen/ die Welche niet alleen 
tot het Godtlicke Geloof niet en gehooren / 

maer Die oock in haer (elven eene openbart 

valfchrpt begrijpen; die Welck e fp ooch niet 
toclaten Wil Dat ban pemandt onder focht/ 

ofte toteene behoorlycke confultatie oft be⸗ 
vaetflaginge ber Hercke ghebzocht magen: 
Wogben / maer (p vervolght tot der doodt 
toe be gene, die daer teghens eeng kichken 
dozven. Sp lteeft de Deplige Concilien eit: 
bp een comfie:t al over lange bedwonghen / 

ende heeft alfoo der Bepliger RNercke Shriſti 
Dit oogen wegeſteecken / op datſe met Same 

{on blint geworden (ude, eude vaa epgent 

macBt ontbloot ſhode / gevangen ende HETE. 
acht ghewogden snde / ongeluckith ſoude 
berfuchten. 

Het is eer hts geweeſt een artijchelende 


punct Des Geloofs: Bat de Agemeynt 


Kercke doorde gantſche Merelt verſtroyt 
ſynde / fp die Catholucke Rerche Ohriſti, 
der welche Chriſtus ſelfs zijne geduprigt LE 
wooninge belpoft heeft / De Welche Paulus 
noemt Dé Pilaer eũ vaſtichʒ der waerhept· 

NHNu hebben onſe Kamepnen deſen Artie? 


hel beg Gheloofs foo inghetrocken / dat AU 
bea? de Catholijche Kercke verſtaen —7 — 











1616, Bet Noomſche Hoff ſelve / ende vat Daer in 
— alkeern / ia dat inden Peug alleen; De geheele 
er Geeft Chriſti ruſte / foo Dat dat / om met een 
baft grloobe te gelooven / voorgeſtelt wort. 
Eude al wat ecrtits tot eere ende lof van 
Die Agemenne KRercke Chrifti gheſepdt is / 
bat dat alles tot Get Kamepnfche Hof(door 
tgrootſte ge melt ende ongelijch Der Kerc⸗ 
ke)ghetrocken wordt / ende Dat te Koomen 
fot de Artycktlen Des Geloofs nele dingen 
gemaecht tñ gebracht Worden / bande welc⸗ 
En Ke wp gene inftellinge Van Chrifto opt ghjes 
| hadt Gebben; dooz De welcke oock De zielen 
Der geloobigen tammerlck bedzogen wor⸗ 
den / ende alfa volgens vallen fp/ bint fijne 
De/ met hare blinde leptg-lupden iben poel 
Ber verderffeniſſe ende Wozden daer benen 
ingeftogter. 
Defe dingen Hebben mp onder anderen 
al ober langh gꝛoote quellinge aengedaen/ 
Ende in mijn ghemoet verweckt eene onge⸗ 
looflycke droe ffewiſſe. 
Marr alte Die outallijcke nieuwicheden 
Oe Foomfchen Hofs ende de alderfchade: 
lickſte dwalingen / waer doo, Dien neer (lach 
Der zielen gepleecht/ ende De kracht ban die 
Kerckelycke diſcipline gebroken wozt / ende 
De voort· plantinge / ende door ſupveringhe 
bes qheloofs Gebindert wozt / ende ontelice 
Be ergerniffenin Godes ghemepute inghe⸗ 
boert wozden / ende de Borgherlycke vzede 
Der Chriſtenen geſtoort wozt / ende ooglogen 
onder haer ber wecht worden / Koninckt hc⸗ 
Ben om gekeert Maden / ende ſchzickelhcke 
ſcheuringhen der Vercken gheſchieden / ende 
Dir alderſwaerſte quaden heer· komẽ / welc⸗ 
| ke dingen aile ich nu biptiger bemerckt hebe 
be / maer alle De ſelve int bpfonder te verha⸗ 
| len late ick ntt nae / om Dieg wille / Dat ick 
| fulcke dingen alle bolkomenttjcken ber vole 
| ge ende aenWwife in mijn werck de Republi- 
ca Eccleftaftica, ban die Rerckeljcke Repu⸗ 
blcke / het welcke ick ober Langh al gerecdt 
hebbe / ende falbrtterftont We gheven ende 
druchen laeten Der eerften Pzucher die mp 
op mijne repſe in Duptſch · landt beguaem 
Daer toe fijnde / boorkomenfal, Ick verz 
batte dit geheele Werch bande Rexckelycke 
Er publijche in thien boecken. 
In Get eerſte ber ſelver onderfoeche ich 
Die forme ban deſt Republycke / ende stelle, 
dat De Kercke onder Chrifto tot De alder⸗ 
holfkomenfte Monarchie gehooze / nochtans 
dat die Diengers Chriſti op Der aerden ban 
be aertſche Monarchie gantſch vervreemt 
Wefen moeten / endt na Die inſtellinge Ehriſti 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest L 
courtes 


Le 
Images reproduced by tesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Onder de regeeriùghe van Coninck Philips de derde. 


— — — —— — ——— — — 


Fol ig 
felwe Ariftocratice, nies (onder eenighe bets 1616 
menginge ban Democratia , De Ghemeyute 
ſelve vegteren ; Ende alfoo dien volghende / 
wife ich aen / Dat die Pyimaetfchep Petri, 
ofte Ger Pauſdom / met Get Euangelium, en⸗ 
be met Chrifti mſtellinge feer frjdich ig, 

Fn Get tweede Boeck / hemerche ich Die 
wegierderg ende Dienaerg vande Rercke⸗ 
che Republycke / Wie Die ſelve ſyn / ende 
hoe den Hepligen Apoftelen de ſucceſſie ende 
nabolginge ghegeven wozt / eũ Welche Daer 
ſp de infteltinge der Biſſchoppen / cit hoe DE 
ſelve onderſchepden zjn Hau die Prieſters/ 
ende welche Die mindere Dienaers zn / ei 
wat de Heplighe Oꝛdeninge in deſe Repu⸗ 
blycke te wege bjenge. 

Fu het derde Boeck verclaere ick / die 
Hierarchie / Die onder de Biſſchoppen ende 
de Megierderg deſer Republyche gebonden 
Wozdt s ende leere/ Dat nae het Godtlijche 
recht / onder De Biſſchoppen gheen voorſet⸗ 
tinge/geen onderſettinge / of onder ⸗werpin⸗ 
ge ig/maer dat alieen/nae het Rerckelhcke 
recht / de trappen Der plaetfen/ ende De Biſ⸗ 
ſchoͤppen onderfchepden Wozden/ende alſos 
volgens Gandele ich/ban der Biſſchoppen 
veekiefiuge/bebeftinge, infegentuge/oft its 
ſtellinge / vande rechten Der Metropolita⸗ 
nen / der Primaten / ende Patriarchen. 

In het vierde onder ſoecke ick die Privt⸗ 
lecen vande Noomſche ercke / ende Wijfe 
aen / dat fp noch in haer / noch fn Garen Biſ⸗ 
ſchop / noch in hare Geeſtelhckhept eenight 

zem inentie ofte wtſtekinge boven andere 
Seche Gan Chrifto niet ghelhadt en heeft? 
maer foo fp eenige ghthadt beeft/ oft Heeft! 
datſe Die felbe ban Menſchelicke behulpſe⸗ 
ten heeft geregen. 

In Get vijfde Boeck neme ich aen De ep» 
gene macht ber Rercke te onderfoechen/ eñ 
dewyſe / Dat de felwe gheherl Geeſtelyck is / 
ende verwerpe alſoo alle juriſ dictie oft ge⸗ 
veebtichept wt de Rercke / ende volghens 
handele ick van Die kracht ende De were⸗ 

kinghe der Sacramenten / alg oock ban Dé 
Cenfurenoft Dogdeelen, 

In het ſeſte / vergelhcke ick be macht det 
Teecken met De macht Der Rercke / op Dat 
openbaer worde het onderfchept / datter is 
tuͤſſchen De Herckelycke ende de tydtlycke 
Arpubijcke / ende leert Dat De Chriſtelncke 
tötteljche Princen veel vermoghen in De 
Herche / maer Dat De Uercke niet en ver⸗ 
mach in tHtljche / inſonderheyt teghens De 
Roninghen. Soo handele ick Dan ban Bet 
tijtljche Fjche Chritti, van He macht Der 

Cee Ì Kercken / 





















































5 
2 


a | 
ee Stad REP 


bd ‘ * Ne — a 
— ⸗ J and P 


—— 


— = Ee — — J —— 
Dn ed — 7 5 ‚ — ——— — 
* J Ee 
— 
4 


Gak nek 


— — — 


ed 


= — — 






7 — — 
— VEE Peer cen 








— — — — — — 
Z DE 4 vn — — —w en E J * ẽ — == Là — — 
— — —— — — — — En: — — — — — 
F — — — — — — * — — — — — — — er mene — 
J 7 — 


\ 






bp stak 
J 
(HRM | 

BR: k df 






















— — 


— — 
— 


— 


— 





Nederlantſehe Hiftorie 


1616. Rercken / zan Waer bie ſy / ende hoe Geer de 


ſelve fich ſtrecke / naude vꝛphepdẽ der Pierce 
hensende Der Rerckelhcke Perſoonen / ban 
De Rledinge / vau die Monarchie van Sici⸗ 
lien ende diergelychen. 

An het ſevbenſte / daorſie ich Die imnerlicke 
beſtueringe Gec Rerckeliche RNepublike doo; 
het geloove / eũ onderſoecke Den rechtẽ regel 
Beg Geloofs / eñ foo Difputere ich van het 
Woot Gods/vau de authoritept Her Kerc⸗ 
ke / ende des Paus daer over / vande Tous 
cilien / nande Retterhe bande Scheurmge / 
ende diergelcke. 

In het achtſte / aenmercke ick Die wter⸗ 


Het ſevendertichſte Boeck. 


men aenſie die leere / het fp men aenſie de 1616. 
diſcipihne/ ban den vechten wech ſter verte — 


Waren afge wer chien. 
Wat fauve ick dan meer hebben gematct 
in hee midben ban dit boofe ende verkeerde 
geflachte Boo veer ich hadde witten ars 
ne gemepnte/als brt behoorlyck War / nat 
Die Difcipljue ende veghel Der Catholycker 
Hercheregieren s foo Verre ich de oudt war 
te Latbolijche lere haddeleeren ende oeffe⸗ 
nen willen : Ick (oude het aldergrootfte 
ſtoomſche onweder ende De ſchrickelyckſte 
tempeefden over mp gehaelt hebben/ alg tes 
ghens weſcken al over laughe tot Roomen 


(behe regieringhe Der Rercke doez wetten | eenen grooten haet ghevoet worde / dewyle 
Canonen /ende oordeelen / ooch ſoo handele fp alreede nu geroocken ende verſtaen Had: 
ick vande verbinteniſſe ber Canonen / van den / dat ick tegens haer gevoelen ſchreef tú 
diſpenſatie / bande gheboden / van vaſten | arbepde / Want ick hier over meer maels 
Gebeden / ende diergelycken. vanden Apoſtoliſchen Nuntio te Denetien 


— —— — — 











































— * eend 
— — J 
— —— —— 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuvest LLC 


es reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


In het negenſte / kome ick tot de tötlijche 
goederen Der Rercke / onde verclare int bzer 
de / hoe maetich Dat wefen moet De ondere 
houdinge der Dienaren der Yterche / waer 
henen Dat bie genomen Wozt / ende hoe de 
Kerckelhycke goederen bedient Wozden. Doc 
foo handele ick bande Chyreuden/bande bee 
neficien ende gaven / van hit ghebict over 
De goederen der Kercke / van het ghebrupck 
ende miſbruyck der Rexckelycker incomftê/ 
vande penſioenen / commenden / ende van De 
Teſtamenten der Rlercken. 

In het thienſte ende laetſte onder Winde 
ich mp te beriaren be Kerckelycke vrp⸗ 
hept / om te mogen fien hoe deſe Republycke 
Dap ig ende volghens handele ich van die 
Patbitegien ende die gepeivilegieerde / ban 
tmifbzupek Der Pribilegiẽ / van die cxemp⸗ 
tien / ende dien / die cexewyt ende Dap fijn ban 
ber Monnicken fubiectie ende onberdanic⸗ 
Bept ende diergelhcken. 

Dit ig ge weeft Die vzucht ban mijne ſtu⸗ 
dien. Want dew le ick daor fulcke occafien 
ende gheleghenthepden / ols ick nu verhaelt 
hebbe / gierichlhyck ende begeerichtijck door⸗ 
lag den Hepligen Bpbel / die recht ghevoe⸗ 
lende Daderg/Die alderbefte Canones: Die 
Boecken der Toncilten: Seo hebbe ick / als 


Woonende, BErmaent ende beſtraft ben ge⸗ 
worden. 

Het mag dan Get beſte dat ich De vleuge⸗ 
len der duppeiyaennam / wech vlooch / eudt 
mp verre machte ende vluchtede nae DIE 
wilderniſſen / al waer ich verwachten 
mochten ben genen / Die mp bebypben cant 
bau De clepnmoedichept des gheeftes / ende 
van het onweder / dan dat ick willens blint 
zynde met ben blinden / de Blinde int verderf 
ſoude lepden. 

Wat zjn ni doch de Biſſchoppen onder 
de Nomepnſche macht? An tjtljche ding, 
alwaer vette Prieſterſchappen zyn / ende ſp 
met weereltſche cere verciert zijn: daer 390 
fp gzoote Baufen:(p zin in grooten aenfien/ 
fp zijn Princen: maer Biſſchoppen en zyn 
fp miet / dan abufg welch ende onepgentlichs 
Maer anderer Biſſchoppen Biffchoplycke 
bedieninge is heel vergaen / want de regie⸗ 
riuge ban alle Rercken is t‘famen na Toor 
meu gh: bracht / ende De Biſſchoppen ſelfs 
zyn van miju Deere den Paug/ nauwelicx 
Picatifen ofte Dirnaerg, flecht / veracht! 
berdzucht/onder be Voeten ghetreden / iam⸗ 
merlycken onderworpen niet alleen bert 
Paussmaer ooch den Cardinalen / ende foo 
velen bergaderingen teghen heer tot 100? 


mp De ooghen nu gheopent warcn/ende ick | men inghefet zynde / Den aenfientijchften 


nu aenqbefteechen Was ban Den per der 
watrhept/ om die feive my ende anderen te 
verclaren / niet konnen nalaten te ſchzyven / 
$gene Dat ich aenmerchte : Ende dit mijn 


„menichfuldich fch2öbens heeft dat Werch 


voertgebeocht / ghelyck ick berbaelt hebbe, 
Ick hebbe dan gheften/ ende Wrlaerlijch bes 
merckt / dat op in onfe RHercken / oft het fv 


Legaten à Latere, den Apoſtoliſchen Furie 
tien / den Inquiſit uren / den Viſitateuren 
ende eyntſych den ontelljchen ordzen DEL 
Aegulſieren / ende hare Brotders: niet allel 
en worden deſe den Biſſchoppen gelijck ge⸗ 
ſtelt maer fp overtreffen haer sock / ende 
behinderen hare vegeeringe ende ber lach 
haere macht. De Verche en is onder den 

Paus 








Monarchit banden Paug) gheheel titlijch 
ende re He zynde: Sp ig eenen Wyn⸗ 
gaert / allet om den zoe dzonckẽ te maken: 
OD is eene kunde de weicke De Perder 
ſnupt tot het bloet toe/ De lieden fcheect/ iae 
vilt / iae ſſachtet. Waersm en fat ick dan niet 
bluchten / op Dat ich dit quaet niet meer en 
fie/Dat ick ooch daer ban ahe en mede Werc: 
her en 3p / ende beg (elven niet deelachtich : 
Chriftus heeft mp tot eenen Boat ober zijne 
Kudde gefteit/ ick en moet dan langher niet 
ftom weſen / ghelck de Boſſchoppen onder 
ben Koomſchen Siſſchop al te (amen ſtom 
zyn / de welcke of door hope aengelocht / oft 
Ooo vreeſe afgefchzickt zonder Hilfwpgenr/ 
Ende liever plupmftröcheude te geljch uret 
Den Leptg-man tot het verderff loopen. Ai⸗ 
foo dan de gebienftichept bzienden/maer de 
Waerbept haet baert / be wijl ick be waer⸗ 
ept niet can noch behooꝛe te verlaten / foo 
hebbe ick den haet die mp naeckende Wag/ 
Antoiteden moeten / ende die ordinariſe ghe⸗ 
mepne vruchten banden haet / fenijn ende 
poiguaerden / ontgaen moeten. Want foo 
herre ig De faeche in onfe thden ghecomen / 
Dat de Rerckelhche gefchilten nu niet meer 
ben ECheologanten/ maer den Concilien/ 
Maer den Pijnderg: maer den Scherprich: 
ters / maer Den bloet-bozfrighen/ maer den 
Moorders / jae Den Wader-moogderg / om 
Boomen te befchermen/ tot Woomen beo: 
og ehehe 

efe Dingen /al hoe Wel fp mp altjt ghe⸗ 
Weldich feer gewaden hebben / dat ick mp ep 
Be blucht begheven foude nis t te min moch 
tatig foo hebbe ick langhe gheboelt ende be- 
vonden / ick bekenne het/ dat oock de dient: 
maecht Agar met harẽ Ifmael mp moepclick 
geweeſt ig/te meren : Ick hebbe dicht wits 
gehoort / Dat het vleeſc hteghens den aber ff 
opftout/met def moorden: VVaer wilt ghy 
eyntlijck henen > ghy hebe onder den Paus van 
Roomen feer groote weerdicheyt ende eere, cf 
gheen cleyne profijten becomen ‚ op hope van 
anderen „foo ghy wilt, dit heb ghy nu dit is 
vaft(eker ‚en ghy weet niet, wat elders wefen 
fal, four ghy foo u Vadermlant ende Bloet-ver- 
wanten ende Vrienden, ende Maechden verla- 
ten, (onder nimmermeer tot haer weder te ken 
Fen ? VV aerom acht ghy u felven wijfer te we- 
fen als ontallijcke andere Biffchoppen: Sy alle 
lijden alles, dulden alles, ontfchuldighen alles, 
Waerom lije ghy, duldet ghy, ontfchuldicht ghy 
OOck niet alles : wilt ghy alleene onder ſo vele 


roQuvest 


re 
eek, Den Haag 


Onder deregeeringhe van Coninck Philips de derde, 


616, Paus ban Boomen 
: geë Rercke meer, maer 
— eene Menſchelyche Fepublpche onder De 


— — 































































na over al, met de ſchantlijcke vlecke van eenẽ 
Ketter ghebrant-merckt ende gheteeckent ſult 
worden : 

Deſe ende diergelijche Dingen heeft my 
altcmetg mijne Agar in het ooge inge biafen/ 
niet fonder eenen f warrn inwendigen (Exit 
tuffchen haer / ende mijnen imwendighen 
Gheeft/ ende mijne / vu overtupcht ſynde / 
conſcientie. Maer bie Godelijcke Gheeſt / 
door een geweldiger drꝛpvinge / en heeft mp 
niet toeghelaten / dat ick langher vertoeben 
ſoude / maer heeft my / alg cenen Abraham / 
met deſe krachtige ſtemme tot ſich geroepõ⸗ 
ſeggende: Gaet we u Landt, ende wt u maeck- 
ſchap, ende wt het huys uwes Vaders, ende 
komr indat Landt dar ick u wijſen ſal: Ende 
heeft gedaen, Dat ich het bermaerde ſpreec⸗ 
woozt der wyſen / volcht Godt, met Der Dae 
int werck ſtelde ende volchde: Ghelycker⸗ 
wig alg het felbe be goede Abraham/na DE 
aenmerchinghe Ambrofij, int eerfte boeck 
van Abraham / in het tweede Capittel / met 
der daet voorgekomen heeft. Welcke zyne 
daet / mp op eene wonderbaerlcke Wife 
hert / moet/ ende crachten heeft ghegheven / 
dewhle ick fie / Dat Bodt ber ghewilligher 
gehoorſaemheyt Abrahams ſulcke vergel⸗ 
dinge beeft ghegeven / Dat Gp ban hem alle 
fchande ende ancere Verre heeft ge weeret 3 
wât hp beeft de kupſhept Sarz fuer ſchoo⸗ 
net Bupí vzouwe u perycktl Wefende bp 
den tpranné vâ alle ſchaude bev2ijt. Matr 
cach foo heeft mp Hier Door Ambroſius ſter 
ghetrooſtet / alg hpfept : Daerom / dewijl 
Wraham om Gode wille alles berarht 
heeft. foo iſt Dat ho van Godt alles dubbel 
ontfangen heeft ; maer De terſte vergeldin⸗ 
ghe Heeft Bcdt ghedaen bande repnichept 
fyuer beouwe, Dic hy wiſte bat den Man 
aengenaem Weg, Ambrofies daet baer ooch 
heerlyck bp ; Dat ve gene Hie odt volgt / 
Die is altijt vep / daerom / ſept Hp/moett Wp 
Godt boven alles ſtllen / ende en moeten 
ong niet te rugge laten rotpen / ban die onz 
Berhoudinge ber Hemelſcher geboden / noch 
baog acumerchinghe van het Vader · landt / 
noch om Der Ouderen / oft Rinderen willt / 
noch em der Hupſprouwen wille / Want 
Godt geeft ang alte Die dinghen / ende hp ik 


machtich te bewaren Dat hp gheeft. Deſe 


Dingen Doen mp ooch feer beft vertrouwẽ / 
Dat het gefchieden fat / dat Godt ooch voor 
Die eerſte vergeldinghte ven mijne, Hoe wel 

Eee ij lanche 


Fol 196. 
ontallijcke, wijs wefen , ende fijn alleandere 1616. 

onwijs? en weet ghy niet, dat ghy terftont niet 
fonder groote lafteringe,eerft re Koomen, daer 


enten EAA in 


| 


—— Pape 


d 
oi «4 âme * 





Nedertantíche Hiftorie 
lanckſamer / volginge / mijne eere ende ach⸗ 
tinge beſchermen ſal / dat die ſelve van wat 





Het ſevenendertichſte Boeck. 


ghy boog allen arbepdet/ ende niet fupraich 1616, 
enfpt/alten te hutpe te komen, Ender Cye 


ghebaente oft ſchoonheyt datſe ooch fp / {MW | prianusinden 13. Sendtbrief iut 3, Boeck 


De Ganden ban Barbarifche menſchẽ ſelfs / 
geen fchhande lyden en fal/ maer ongequctft 
ende ougefchonden tot fhicht inge ban ande⸗ 


fept / Dat hp met Stephano ben Koomſchen 
Biſſchop/ gelhyckelic die waeghſchale Hout? 
om de Kertke te regierẽ / ende Doet Dit daer 

















ren inſoderhtyt / ende vrrumbdinge van ex· bp: Wer gefelfchap der Paiefteren is over⸗ 
gerniſſe / bewaert worden / boog Welch ver⸗ vloedich / met het iu Der onderlinghe cen” 
trouwen ick moet gheſchept hebbende / ende drachtichept / ende bant der eenichept ver⸗ 
Booz de voepiuge beweecht fijnde/ hebbe ick | bonden! op dat foo pemant Wt onfe verga⸗ 
nu be blucht Berept-willichtijckt aenghe⸗ | deringe Metterde Begofte op te brengen / Cid 










nome. 


Pachtaug ſoo dringht mp Die liefde Chri- | 


ſti boben allen. Ick feude ban verachten 


de Nimndde Chriftifcheuren ende verwoeſten 
wilde / Dat die andere Dan te hulpe komen. 
Soo is Cyprianus ſelver den noot hdeuden 


ende hlepn hertigen gemoede ſjn / ſoo verre Rercken / ooch bupten Africam gheſtelt fue 


ich alleen vluchtede om te ruſten / om eenen 
wetteljchen ſtryt nelatende / ergheng in 
lupichept te verpupien ende te verdorren: 


de / ia ſelfs ooch Der Moomfcher Rercke met 
der daet meermaels te hulpe ghecomen: ge⸗ 
ck alg ich in mijn werck ban de Rercke⸗ 


















DanChriftifaecke morter ghehandelt/ deſe Ijche Lepublijche in het 2. ende 3, Bdeck 
roept my toi ſich. Ich Booze De ſtemme als | int bzeede verclaere. oo Gebben oock feex 
töt im mijne oogen klinckens Roept: ende mp | ghearbept Polycarpus Irenaeus, Oſius Cordu- 
vermanen / op dat mijn roepen; ghevoecht benfis , Achanafius Bafilrus , bepde de Eufebij » 
met het roepen der ghener/ Die welche hate | Samofarenus, ende Vercellenfis , Lucifer , Ca- 
finpeu voor Baal nict geboogen en hebben /  rallicanus. Hilarius Piltavienfis, Theophilus, tũ 
beter verhoozt worde / dat ich op eenen hoo⸗ | Syrillus van Wiegandzien. Aurelius Carcha- 
Gen Berch kiimmẽ fal/ om Sponte Euaw | ginenfis, end: bele andere meer/ Dat fp WE 
gelizeeren eade te pꝛediken. Die ſtemme haere enghentljcke Biſſchoppelhcke ampt 
velge ick; eude klinmne in eene feechere bype | ende officie/ Den noot Der algemepner Hert? 
plaetfe/ Daer Die Catholcke waerhept ſel⸗ hete hupe morhten Komen / ende hebber! 
be haer hooft bzp nu Geeft op ghefteechen/ | hare epghene Rercke onder · tuſſchen verla⸗ 
ban waer icft/na plicht mynes ampts / die | tender doch wel onder wefen ende verſien la? 


















ſelvighe waerhept/ (oo beel in mp ig/ ber» 
kondigen/ ende De wegen openen ende Wijs 
fen fal / om alle ſcheuriaghen Weet te doen / 
ende Be eenicheyt Der Rercke weder te krij: 
_ gen. Miyn geroep fal Gaeft de Ghemepnte 
hoozen: Ach fal ſpreken tot het herte van 
Jexuſalem / ende fal haet toe roepen Want 
ick en kan niet onderlaeten mijn ampt te 
boen, Ick ben een Biſſchop inde gemeente 
Chrifti, voorders ig eenen pderen Biſſchop 
zijne particuliece bpfondere Nercke (oo ber” 
trout ende ghegheven / Dat hy oock Weten 
moet / Dat hem die algemepne Rercke ooch/ 
alg bet noot is / van Chriíto is bevolen, ong 
Biſſchoppen alle Wozt ban Paulo gheſeydt: 


tende / tot andere laff-ljdende bedguchte 
Mercken / om Bie te Gelpen/ op haer epghen 
authoritept haer begeven. den ig dan van 
min ampt niet ver veremt / iae bet is met 

tot mijn amp: gehoogende/Dat ich den 102 
mepufchen Hove / alg De welche eene ſecktt 
ende fcheuringhe apart maeckt / ende Dit 
Yrudde Chriſtſ verſcheurt ende verwoeſt / na 
min vermoghen / alg Cyprianus bermaent/ 
niet weldooz eenen toeganck tat haer(wãt 
Die enig niet verlich; noch v3p ) maer dod; 
ben lichamelycken wech ganck van haer / 
haer te hulpe kome: Ick ſoude vooywatt 
mine Ghemeynte tot Spalaten Wel ſeer 
geerne gehouden hebben: gelijck Oſius, Ba⸗ 










Hebt ackt opu ſelvyen, ende op de gheheele 
Kudde over welcke u die Heylige Geeft geftelt 
heeft tot Biffchoppen, om die ghemeynte Go- 
des teregieren, die hy met fijnen bloede heeft 
verkreghen. 


| filius, Bie Eufebij, Hilarius, ende andere/ tE 
| voozen banmp ghendemt / harte Gemeynte 
ghehouden hebben/ ende tot de ſelve / alg fi 
(ben opentlijcken Dienff det alghemepner 
Kercke gedaen hadden / wedergeheert zyn/ 







Onder den naem van kleutherius den al⸗ 
ber outſten Paug van Foomen/ worden 
deſe woorden tot De Biſſchoppen verhaekt / 
om deſer oorſaecke wille is u-lupden van 


maer de wijle die ſelpige oock met ben ande⸗ 
renfuchtet / onder het iock deg Paus / DE 
welcke bie Neformatie hatet / ende ſchout / 
eude met alte zijne ende ſhner hem aenhan⸗ 







a uropean Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Chrifto, bie algemepne Hercke bevolen / dat gende Princen macht ende geweit / sg 
e 





Onder deregeeringhe van Coninck Philips de derde, 


1616. delet / ende ober de ghene die be Meformatie 
— bdꝛboẽ / macht beg bootst ende levens heeft / 


Ende niemant lebendich laet : Daromme fo 
hebbe ick mijne (elfg Gemepnte naotfakee 
lich teenemael verlaten moeten/op Dat ick 
deſe banden oock dutſpronghen zijde / mu 
gantſch bzp wefende / te berepder ſyn mos 
ge / om ben lof van die waerhept te verkon⸗ 
beu/ ende det ick alfoo te bzper den ondere 
auck ban Die heplighe Kercke / Die ſp van 
et Moomifche hof pdet/beclagen moge. 
Die Maieſt⸗ept eeneg Aertſcheu Conincx 
(B welte ontfien / alg die welcke alg Tertul⸗ 
kianusfppeecht / Die tweede/ naeft Godt ig 
eude alleen minder dan Godt is / ende bovẽ 
welcken alg Optatus Milevitatus ſepdt / nies 
Mant is / als Godt : Daerom / als eertijts 
be Coninck David van weghen Overſpel 
Ende Doorftachbeftraftfaude worden / ſoo 
en Geeft noch Die hooghe Pziefker / mach een 
ander / ofte Prieftec/oft LTevnt / noch eenich 
vrunt / oaft goet bekende dit ampt aennemen 
dorven / maer Godt ſelbe heeft daer toe ſy⸗ 
he epghene byſondere bootfchappergt aber 
brupcnt / ende heeft den Pzophete Hathan / 
om Den Coninck te beſtraffen / verordent. 
Saer met den Paus van Koomen / Die 
Welche nu bie gheheele Werche verſtoordt / 
edgert / bedzoeft / verdruckt / enu behoe venge⸗ 
ne Pꝛopheten te handelen / men behoeft niet 
ke wachten / bat Godt daer toe bpſondere 
otſchappers verogdene, Feen / onſes 
Wang ban Koomen: macht / en is foo qzoot 
Miet / datſe pemaut behoe be te ſchricktn / t'is 
tene berfierde tytljcke ende apgheblafene 
Maieſtept / ſp is gheuomct fp cu ig ghene / 
Pis anfen Brorder / onfen met · hulper / me⸗ 
De Biſſehop met ong; ende mede Dienaer 
ME Werchsende inden arbept. Nu Die broe⸗ 
der / Die Hadden bzoeder gheholpen worde / 
gelhck alg inde Bpfpreuchë Salomonis ſtact 
Die is als een vafte Stadt. Wat ffapé wr? 
At (lupmeren wp $ De Brorder gaet 
berloozensende treckt mei fich int berliege fi 


berderf die Bhemepnten/ fullen wan / (Dre | 


Bꝛrorders bit niet achten & fulten wp niet 
Baer toedoen } Laetfe alle ſwhohen laeiſe 
alle ſtule fnract fp Get alle miet achten; Ic 
Bet kleynſte Hondeken banalten/ falvoog- 
Waer met eenigh keffen / mogelijck be groo⸗ 
ke ſlpende Doggen wacker vaaechensdie 
ban bet Pauf dom door eene Wonderbaer: 
Wehe honſte in fl1pe ge wiecht ſyn die mele: 
5 Den Woif keeren / ende de Schaepg-kope 

hriſti, ais het betaemlyck ig / maer haer 


Apt beſchermen ende verdedighen fallen. 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQvest 


Nie 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


— — — — —— 
— — t r— — — 






















































din Die goede Hauden Wacker te mahen / ick 


fal Godes woorden ghebzuycken / ende ſal 


bie roepinghen van die Heplighe Daderen 
ende Concilien / nae Ber Hepligher Catho⸗ 
hcker Kercke voorſtellen ende verdubbelt. 
Met de thien Boecken de Republica Ec- 
clefiaftica , die ick gheſeyt hebbe / dat ich tere 
ſtont ſal int licht gaen lat en / ſal ick meeftens 
deels acbepden / dat die Noomeynſche dwa⸗ 
linghen ontdecht moghen wozden / ende Die 
waerhept endegefonthept bandie Catho⸗ 
(che leere ende Difciplijne openbaer mach 
woꝛrden / dat de meefte Gemepnten / van on⸗ 
fe Kooriſche verworpen eñ verſtooten zyu⸗ 
de / inden Catholjcken ſin onderhouden mos 
gen Wozden: Dat dien wech / om alle Vence 
ken Chrittite vereenighen / met ben wenck 
ende met den Binger / foo niet klaerluck ber 
wefen/ ten miuften immers aengheweſen 
moge worden / of bet eenigher Wife mochte 
geſchieden / dat wp alle eens ſpraken / eend 
gevoelden / ende Dat die ſcheuringen moch⸗ 
ten onder · gehouden worden / enbe dat alſoo 
den Chriſtelhcken Princen alte oorſaeck bes 
nomen mocht wozden/ou gheen gedachten 
te krijgen van malkanderen te onder dzut⸗ 
hen / ende onder Dêdeckraantel van Aeligie 
eude Geloof Die opentlijche vrede ene ghe⸗ 
ruſtheyt des Chriſtelycken voltx / Hoog on⸗ 
behoorlcke ende vaaerlcx Godlooſe Cris 
ghen ende Onzloghen / te verſtooren / maer 
datſe vrelliever afle haer wachten daer toe 
anmegghenmochten / Het die Ghemepnten- 
Chrfli onder het och Der Tpzanmen/ waer⸗ 
ljcks ongeloovighe / ſuchtende / in hare oude 
vꝛrijeyt Wederom mochten geſtelt wordẽ. 
Jen Wil bat deſe mine vertreckinghe ofte 
voch uptganch upt Bakel) oft vluchte / van 
alle fufpitie ban ſcheuringhe vzp weten fal/ 
mant ick vliede vie dwalinghen / ich bliede 
bie miſbrupcken / ich vliede / opdat ick nief 
detlachtich in wordt van have ſonden / eude 


dat ick ban hare ptagen nieten ontfanghe. 


Nochtaus en ſondert ick ap nimmeruer 
af / wan de liefde die ich der Catholycher 


ercke / iñ alien Dien Die met haer gemeyn⸗ 
fchap houden / ſchuldich ben / maet ſoo veel 


alginmp ig / ſoo ben ick berept altijt uhee 
mepnfchapte houden met dien allen/fo lane 
ghe alg ‘wp indie fubftantiele wefentiijche 


tang {oo verre wp alle te geijcke zalle meu⸗ 
we Arthtkelen / oft vegel-vecht teghens DIE 


heplighe Schriftutre ſti hdende / oft van Die 


boozfep be 


Fol.197. 
Ich en fal mijne woorden niet gebꝛuycken 7616, 


Art hckelẽ onfeg geloofd/eit Spmbolen van 
de oude Herche Chrifti over ed ceemẽ: Noch⸗ 





eren Gt aÂ : het ha 


ee MP 






















































































sh 
JAIME 
ELN 


J 









ij 
* 45 
5 AEP 
1 
Dik, 





Alea 


\ 
En 
. 





I Fe EEE. | Nedertantíche Hiftorie Het fevenendertichfte Boeck. | 
Hi | d ind id 0 | 1676 voorſeyde Spmbolen vervreemt zijnde) eñ | tet onder haer gene fcheuringe/de welcke is 1616, 
OND ADE KAPOOR I ER daer teghens ſteydende / verwerpen ende | eene fchadelijcke pefte van die Gemepnten/ / — 
MERE 90 Lif berfoepen. Matr dat wp oock andere in | chtftaen ofte ryſen mochte. Ende hier in 
h NEDER | lul ì haer felven midvel-matige Areijchelen/Die | heeft Cpprlanus/ tot zynen grooten ſe ff / dẽ 
IE ARR 00 LC DN nopt inde Veerche ghenoechſamelyck andere | pver Btephani/Die niet geheel difereet noch 
(il E PRN —0— ſocht / ggedefinieert cf beveſticht zyn / vooe befchepden en Wag/over wonnen: Want dE 
Ld, 5 DAN —9 Arthekelẽ bes geloofs geenſins en nemen | Wijldat Stephanus met (Hue ercommunie 
BE EME — Booz ende aleer dat De ſelve eerſt teu Dollen | catien ende uptfluptingentot Get quaet DEE 
| — A J gebefinteert worden / òf aenghewefen wor⸗ſcheuringe verviel / ſo heeft Cyoprianus doot 
—JJ9 eo * a 24 ten bollen ee al —— ende — gan al drf fondere | 
—466 BA ebeftiget zun / maer dat dp oock haet niet | unghe boorfichtichept, die ſcheuringhe ghe⸗ 
(ER AR nl J terſtont alg NRetters nerboemen/ ten ſpy dat fchout ende sert de haa beeft | 
FIE —— Wp het eerſt voorſeecker Weten Detfe te | Auguſtinns dickwils Cpprianus hooch? 
OEL ad CH —— arte — ek gk lijchen gepzeſen / eude heeft deſe — 
OA. OR Be erdoemt 3ĳjn/of berdoenit Mogden. at | Cppyiaui/aig een vegel/ form / iũ vooꝛſchri 
| —J 99 J ban een pegelycke Rercke De veryphept gela: | Der geheeler Gemepnte voozgeſtelt / Dat DE 
| ii a BMR Dolf ken Wozde / om in middel-matige dingen te | geheele ſtercke deſelve navolgen foude. 
EIN € MEK ml zh ghevoelen ende te Deen/ ende Dat een pege⸗ Ende onder anderen / daer Auguſtinus 
J NOOT ORR ich in zynen fin onervlaedich zp / totdat | De Bandelinge Cppziani ende den ffrijt met 
ii HT ZAHN Die Herche ſelfs banben Gheeſt Chrittí ver⸗ Dtephano overweecht ende infiet in fj 
| EE inde — | fienende geregtert zyude / der verfchilleneen | vjfve boeck de Baptilmo contra Donatiftes, 
ki HEM N | | — ——— het rechte kaf van het „° Get — bean be HD Capittel fept hyr 
J060 t hoogen af ſandere. ochtang heeft De liefde Chriſti in haeren 
| ij 94 ee — — — —— —— —5 e bern edad Da in uche 
ARRA CN -bermaertfte ſperreck- woort deg | berfchepdenthepdt ende verſchil / het uae 
bits En is BEM ĳ alber-bermaerften Cypriani, het welcke hp | der ———— onder Badr uiet erat 
(HEE LA RRD inden Concilio Carthaginenfi gebꝛuptt Geeft | noch plaetg binden ſoude. Dit ſelve dan 
ij vel BEA ij —9* Niemanden, fept hp: oordeelende, oft yeman⸗hielt Cpprianus voorſeker Dat Stephanus 
En” RNN HE den van het recht des ghemeynfchaps affonde- | gzoffelijch dwaelde / om Dat fp De ietters / 
VIND beker elk rende, {oo verre hy wat anders mochte gevoe- | bietot De Catholhcke Herche meder keers 
9— EE 30 len. Want oock niemant ban ops voorghes | Den fonder op nieus ghedoopt te Werden! 
J Bt Ei nomen Geeft/ een Biſſchop der Biſſchoppen gennam / ende nochtaug wilde hp lieber/ 
KO A NOR te weſen / ofte Doo? eeuige tpzannifche fchzice | uiet alleen met Stephano ſelfs / Die gheheel — 
IS Et kinghe fijne colleguen ende met huſpers tot | anders ende gantſch berfchepbenttijck ghe⸗ 
ij ik de! Ie moot-wenbichept Ber ghehoorſaemhepdt te | voelden / ende Dede, Dan hy / maer oock ſelfs 
OR HNE: bedwingen. IDauncer foude een peder Bifs metde ghene / die hy boog gantſch onfupver 
AR td edn AE fchop uae de vepheyt ban zijnen Wille ende | achtede / commumceren ende gemepnfchap 
ELN 0 49 macht ſynen epgen vzyen wille hebben / aas houden / daeromme alleen / om bat fp ban 
mt J oft hp ban niemant gheoordeelt conde Waz: Stephano tot de ghemepnfchap toegelaten 
14 li AE Ki den/Dat Gp eenen anderen ooch niet oogdees | worden: Dan dat Hp Be Ghemepnte LOOF 
| NN et open Ben ee anas Der Bnn 
AN APR Hg cl hee Auguſtinus den Donatiſten/ 
94 HRN welcke een ende alleen be macht Heeft / ong bin na te boloben boo gheſſelt / hy ſtelt hek 
GON hoo? aen te fetten inde regieringhe (ner | ſelve ong ooch noch voo. 
Erie ELAN Kercke / ende van onfen handel te ooꝛdeelen. Laet ong dan H. Dader / ende ghy Par 
ESA E20 00 Sypꝛeianus Gadde Doe een berfchil niet al⸗ ders / Broeders ende heplige Colleguen ct 
—J66 leen bande Koom(che maer fchier ban de  met-huiperg / den Cppriauum navolghen/ 
RN Ka ghebeele Verche,aengacnde ben Doop van Auguſtino gehoorſaem wefen / op dat doch 
J bi f Ni be De Kettergs / ende op zyn epgheu mepuinghe vooz allen dingen, De fcheuringhen moghen 
Di) MEREN baft ffacnde / mepubde hp dat Stephanug wech genomen worden: Want Cyprianus, 
—4— Ee J VKomauus die hem heftichlck hier in tegẽ⸗ | alg Auguſtinus bemerchkt / de welche het her⸗ 
ER brt ſtout / ende ſchier alle Die andere in opdbaer: | te vol van heplighe liefde hadde, heeft ghe⸗ 
REEN 0 det DWalingen ſtaken / niet te min nochtang acht / dat de gene/ Die berfchepden gevoelen 
| fj F nd € en heeft hp nopt toegbelaten / dat Die Bang | hadden/eben-Wel in eenicheyt behoorden te 
EER Aen ib iN des eenichepeg ende Vrercheljche liefde on: | blijven. Watt ong dan ouder ong een HEL? 
ET BER: 4 Der Baer gebroocken foude worden / opdat: | fchepdengevoelen hebben / tot de tijt a? 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Early European Books, Co © 2011 ProQuest LLC 


duced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 














































Het fewenderuchfte Boeck. 


bupl ghewin / ende ben voel · luſt ſyaes vlep⸗· 1616 
ſches. Ben Eerweerdigen Veerchen- AE | 
Der wt-tantfcher Nerck / ſulckt fpuexende/ 
eu Geeft Hem tot garen Cœtum ofte pergae⸗ | 
deringe niet willen toelaten / als cen lidmnatt | 
deg feifben/ortarngefien Gp ſulcx mondelin⸗ 


Nederanſche Hiſtorie 


1616. flers is inhet Lathn / ende in Neder · dunts 
ghedruckt ende aen den dach gegeven / ende 
bet wort van eenigen geacht ende gehouden 

alg een feer coftelich cl:pnoot. 


Stercora quod porcis, Afinis quod carduus, 


hoceft, qe ende ſchriftelick was verfoeckenbe / maer 
Babaries iſtis aſinis, porciſq; Magiftris. hebben D'opficht over Gem bevalen ben pets 
ſoonen / Die hen gheadvancetert ofte inge: 

Dat ig, Dongen Gebben, efen Spinola (ol! Der 

Belek Hen dzeck Get f Wijn, De diſtel menſchente meer te bedriegen / ende wys — 
D'&fzl voet / mafen/bat hp ernſtelick Get Paufdom had 

So maeckt bouwetenshept De Pap” De verlatẽ ef om ie Hove met Des Pf mett⸗ 

ſche Pꝛieſters foet. deren ſchhyn van redenen deg te beter gehooe 


te mogen vinden / als hp pets te ſolliciteren 
“Marcus ‘Antonius de Dominis dit laſter | hadde. Soo heeft Gn een Eughelſche Jof⸗ 

ſchrift geleſen hebbende / was van mepnine fecou ghetrout/ met de welcke hy nochten 
ge bat te beantwoorden / Boch gedachtich (eer onvreedſaec ende guatick geleeft heef 





Dude ber vermaninghe Salomonis Prov.26: ſynde bol jalouſye eũ vuplichept/ pe welckt 

5. (Enantwoort dé dwaes nier na fijne dwaef- | Gj ſchandelick verlaten Geeft! alg be Eertf? hd 
heyt, dat ghy hem oock niet ghelijck en wor- | 25iffchop in Enghelant Ber wacht wiert/ E18 ed 
det) Ooch vanden Engelſchen Salomon dẽ | met Hem fijn etteliche Italiauen mt Enge⸗ ke 
Conimeklacobo vj.(tot den welcken hrfjné | lant ghetrochen. BP ig nae Der handt te 
toe viucht genomen heeft) vermaent ſynde | Beueſſe! afzeften. Met welcker hennie? e 


in Engelant {p gecomen/ende met wat [UP] 
Ben Gp binnen ende bupten Landts hebt? 
correfpondentie ghehouden / fal ben EDE we 
openbaren. Immers ig dit / iude der gely⸗ 
ke exempelen/ een goede waerſchouwingh⸗ 
datmen die verloopene Monicken niet lich⸗ 
telick aennemen nochte tat het Bp, predich- 
ampt promoveren en ſal. Ne cuicuo manus 
imponito. 


dat hp dat ſmaetſchzift eude het blaffen des 
gufsljcken Prieſters verſmadende / al (jn 
mende tijt ſoude geven tot vol· makin⸗ 
ge (neg voor· treffelicken Bocrcks dwelck 
rechtevoort onder De Perſſe is: So hteft bp 
Get laten beruſten. Dat bp oft yemant an⸗ 
Berg met gheleghenthept bier op fal doen/ 
keert den Sjt. 


Afcanto Spi- Es de Eerts· Biſſchop ban Spa: 
wela Bets A op Ben wech Wag om na En: 


— — 


| PM Decembri deſes jaers ig rAmſter⸗ clap 


4 jd b 5 
mapt wt gelant te repſen / foo ig ſteelſ·wyſe dam aengecomen Captrepn lacob Tante Doa én, | 
— wt Engelant verloopen eenẽ Don van Edam , Die ban Wegen het Collegte jermtl jp | 


der Womiratitept Looy t'ahrpafreerdt ze | 
fomer-fapfoem/zijne wacht gebatr Heeft P Ba. | 
De cuften van Wifpenien/ ontrent de ſtrate 
pan Gibralter. Wp heeft eenen Curckſchern 
roover vern epftert/ die op zhn fchip pater 
fef-en-beertichh man : De bijf-en-Dertieh 
beeft hprachterwolabers ſynen laf (HWEL 


tú 2* Aſcanio Spinola, Die eenen thdt lauck binuen 
Houden wos Pꝛedicant ge weeft inde tar 
haenfihe Ghemepntt aldaer / meer doorz ee⸗ 
nen onbebachtfamen pver cenigher perſoo⸗ 
neu tot het predich-amt ghevoordert ende 
ingedzongen ſynde dan met voltomen con, 
fent/Wilte/ende bevoorderinge des Rerckẽ 

















raets / ende der gener Diemen biet in princi⸗ 
palyck hadde behoorente keunen. Wp en 
wag niet lange inden Uercken dienſt ghes 
eeft) of ten if aen den dach gekhomen(boog 
brieven ende na-fchzijben cenigbher goeder 
geloof-Weerdiger Perfoonen ) dat hp eenen 
bedrieger ende valſchen boeve was / die niet 
en focht de eere Godes / nochte Be op · bou⸗ 
winge ofte beuoorderinge der warer NKeli⸗ 
Fie (oft hy / als nader hant genoechſaem gee 
bleechen heeft / niet oprechtelick en was toe⸗ 
gedaen) Maer bp heeft veel meer gheſocht 


oock ig Den laf? ban atie Capitepug te W 
ter)de boeten gheſpoelt: P'andere/ zjn 
Ehziftenen/ ende als laven daer op ght/07 
feert/ heeft be oop gelaten. Deſen good 
en Wagt noch niet lange in Zee geweeſt. 
hadde wepnighe daghen daer te vooren es, 
dep Spatng Coopvaerdije fchecpken q 
nomen/Waer van De ſchipper met ſynen * 
ne op deg Noovers ſehip ghevangen ſate 


ende zĳn door Get nemen des fchips doorde 


Hollanders verloſt ende in bapdom geftelte 
De Zee ig dit jaer ſeer onver! gheimerfs 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 


ile 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 









1616. die te doen publiceren / in 












Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC. 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 





Nederlantfche Hiſtorie 


alter ueerſticheppt 
der waerts te fchicken. Ende oft ghebeuc⸗ 
De / terwjie men nae De voorzſßz. Publicatie 
wacht/datter eenighe perſoonen genaugen 
mierden na den dertichſten daeh deſer tegẽ⸗ 
woordiger Maent / foo worben Dt ſelpe al 
Ban nu af verclaert voor quade pryſe / ende 
fulten on ſlagen wordẽ opt'eerſte verſoeck 
dat derhalven ban Deen ende GAN d'ander 
ſyde gedaen (al worden. 

5. Gedurende De gaagfs opſchortinge / 
en ſalder noch ban Deen noch Lan d'auder 
fide eenighe fortificatie gemacht worden 
im De ſteden ende plaetfen ingenomen ſedert 
Den eerften September ieſt eden / nach ooch 
eenich volck opgenomen worden Binnen DE 
Coniuchrijcheende Wanden ſtaende ouder 
pe gehoorfaemheyt ban (Due Majeſtept. 

6. Ende om te beletten dat De naderheyt 
vande Legers gheen veranderinge eu DET? 
voꝛſaecken / noch aen Deen noch aen D'ander 
ſyde / ſoo iſſer onder twel behsgen van zyne 
Mojeſtept gheactorderrt / Dat int Wachten 
na de voorſs Conferentie: gheue van zyuer 
Majeſtepts Arychſhoopen st ſullen paſſe⸗ 
rn noch verbly ben op ghene ſyde van De 
Niviere Clain: gelijck mede geduprende De 
feive Conferentie De Bepz-hracht ban zyue 
me. vertrechen fal aen ghene fide bande 
Fibier Vienne, fander De vaorſz Stadt Ban 
Londunepacht mylen natte ghenaecken. 
Maer foo veel belaught De Garniſoenen 
Die noodich ſouden moghen weſen tot Ber: 
fecckeringhe bande Steden ende plaetſen 
aen Deeg ſyde bande Awieren Clain ende 
Vienne, De welche eenigh fatoufie fouden 
moghen veroorſaecken / val met DEN voorſßz. 
Weere Prince, oft pemant Die hy daer toe 
committeren fal / fact ghemacchkt worden 
van t’ghetat der mannen bie Daer innt ghe⸗ 
lept fullen worden. | 

7. Shelyck mede ghene Urhchſ-hoopen 
vant’ Teger van mijn Deer De Princt / ghe⸗ 

Duerende De voorſz opſchortinge / de Stadt 
van Poitiers en ſullen mogen ghenaken op 
feg mdten na; moch oock logeeren ach ghent 
fijbe vaude Awiere Tove, och inde Pro 
vincien ban Aniou eñ Bret aguien / aen Bees 
fijde bande ſelve Neviere Tove, Ende Wat | 
mengaet de Garniſoenen / de welcke noodieh 
ſouden moghen weſen tot verſekeriage Lan 
De plattfen van mijn Heere Den Priuce / 
wilcke mede jaloufsje londen moghen bere 
pozfacchen, Daer van ſal ſtaet ghemaeckt 
worden met den genen Die het fue Me. 
helic ven (alte committeren. 





Het ſevendertichſte Boeck. 
8, Ende ten aenfien bande P 


Daer en fullengene Lvjbf? 


Ban Saintonge , 
u Taillebourch af / DE 


hoopen inlogberen Da 
Awwier Charante Op waterig. 
9, Belangende d'audec P 
len (pre gRateftept € 
gorie / eenige 
Urychſ volſck 
leren / ende met 


zobincien/ ſul⸗ 


geputeren om DEE 
mefen faite veil” 
Den anderen t'overcomẽ VAR 
eve Han leven. 

Bu Meere De Pei 
De De voorſz Conferentie / en 
ringe Ber ſelve ber mogen bond 
Gan Oogiogt te logeeren binne 
Hau Lilebouchard , ende tot @C 
mannen toe binnen DE Stadt Lan 
midtfgaderg Lierhander 
der felber Stadt van Loudun, 
nende quartieren alg Dier 
genoemt Wozaen bp 
gienen Die Get hem beliehen 


bande voorßz · 
ten vertrecktn 
verlof vande Gent 


nee ſal gedueren⸗ 
Be tot verſeke⸗ 


— — — — — 


— 


11. De Kryghſ-hoopen 
Leghers / de weſcke ſuflen wi 
ten bevele oft DP 
Ber ſelpe / oft Dex voorſz. Meers 
Hertogen, Genoten Officier€ bande 
ne / inde Dtadig-houders Bnr 
15 / fallen v’feloe magen Deen 
ſekerhept / ver wutigende be Dot 
vande Steden end. plactſtu Dat 
veren / doch en ſulleneve 
en paſſeren bau bp wintich tel? 


— — — — 


Ghedaen ende ghetetckent tot Fonte 
pay le Comte, ben 20.lanurij 1616 


Is vu in Drꝛanckrijck defahien tof 
auf Ban wapeuen gebzatt 
waren / heeft De Pynce van 
evandende Geeren 
ber Oeuateerde Neder land 
cken De ghelegeotheyt 
herz in Preanckryck / erde Wa: her 
vere Princen veroorfaecht hadde de 
ner acht nemen: 


Hooch-ende-Mogende Heeren. 
ER en twyjffele nict/ of ghy eu beb 
voozen ghedanen OPE 
ſchryven de gherechtichept B 
"rene ſaecke / bie tch met ve 

Princen / Hertogen, als ooch 
rieren Der Croont / dir met mp int 











































































Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, 


| _ 1616, ſtaen / tebefchermen hebbe aengbenomen/ | deg Loninckric 

. . | xr pubi s 
| — Anſgelycx ooch De noot Bie mp De wapenen/ om oock bet — if | 
aen te nemen/ gedzonghen beeft; om daer | nac dat Det Gebonden heeft / Hoe dat biet in il 





— 


Booz De upterfte gewalt ende bedwanch der | bupten ene 
Ht É göeningte i 
Ae te heeren / Die den name cube bie | Aaten/Datmen den Banie onnie | 
he é El, seuche des Conucks mif bzupehens | cebem ende bedenchen/dacron De Beriftcasie if 
hen hooge aenfien Baer heben afs | ende vegifkratie vande voorſchreven vers 
(on voer: SEnde nabemael zp haer aende | claringe moch conde nor machte voortgaë/ it 
hihi en — — F —— ſoude openbaecen. gRaer boen | 
5 | ER/ FCGUIDICG be⸗ | Dit befchept (weerdich de waerfichtichen | 
Linden, op Dat fp haer docz defen Coninck deſes h gozſrherbepot 
ba, doghen Parlements ) den loon b —1 
ker onder-genck meehten verbeffsn / zen | haer | a bogen | 
Smid bes Hupkes van EE 
eerd oock dagheucr acbepdentegbenbe | beeft willen nerhintseren/ Hebben fp hate IE 
é ‚ „Westen deſes Conutrycx / Dat doch | door bare ghrfanten: oock ghefchenchen; eñ | 
heao tacten | 
| | PE ANEICHE IA omi de bzphepdt Dec zrraufopfen t° 9 
| te boerten/onderftacn bs bben. Diet Wepnie | Bruck dd auſopſen tondere J—— 
| Gher/ben ich berichtet hoe doos hare fubrp, | genere PtUDe gebzupcken/opt upterfte “J 
ens ‚Dong Hate fubt: | Gearbept/ Dooy henn.lijche bebrieacri UN 
| | he EN eg Geenen/ | oogdeel/gant fci 14 NEE AN 
Je é As zun/ wen des voorſchrrven Bofg:hedriechtiick WMWM— 
— heeft / U bande Waerheyt afte | voerens: úint — Bick upite — ANNO 
epdẽ / ende met valſthe enbe lafterliche pere tiichhen eriepen, Warr uni D. heer⸗ LE — 
fmafien ende obet-redinge onfe fohe fufp:et | ne acuut haer oahehosrit ckheydt ende uvt U NNI 
sie ur ſent ſuſpett desengheweſent facchen h; EE | 
Ende verhatt te maen / (oo heb ich int aeme | hennen rehen Daer omt Weep beo ii 
fien bande Oualitept bie a:p Gott gegebë , gerichter te opnr arn en anderenepnde If 
—— * Qet te zijn/ alg De faken tot het up | 
beeft! gheacht confozar mine repuraieeú | ie 0 ach. a tot Get Upters 
cete db | He Oozioch enve on-rufte hier te Boen 
EELE te zyn / u dienthalpen Woprechticherdt | Daermen ter £ ig denghen, 
* Er * * ontra - B ate 
———— ban? — te 3 — bande bapperhept ende booabfte koi bens iis J | 
noch or anders niet gefacht/ | Deg Overledenen Conincr oieluchtalicht: | 9 
AIB Der Contachtgehe Meje ſtept mijnes Hur gbeluchfalichfter 
* ij 8 B ghedachteniſſe / den Couurcht > 5 4 RM 
benmadigbten Geeren ſchuldigen dieuſt / ia | rick berwornenen oct nnee LN 
Decker AC De ante | heboudrufr. eh bebe mer | 
DEM ENDE GRBZUEHIAE HEN Den felis fue hept befucht Bet u reeite mifh: 
ben onver md: Ichken onderganck d he neet Dagben, 
—34 | epgẽ | Gat ich hebbe / daer in dat ick mp fic 
foo hebbe ick aïtertepe nuudelen gefec | cert MD fie berbone 
| gefscht ate | ben ende fchuldicB tot mijner e 
griep Weobeh bp de Gant genomen/ om den men / inde getrouwen rn * | 
ad c Ejegtnen. Cot fulchen epndeheb minct recht beerdige befcherminghe/ de Was 
bic * Ondevbaninbfir Zemonfitantie Met; penen aen te nemen/ende fulchke vemerien te —9 
Parlement Pikconfopueerk ende | ghebzupeken/die fonder ahcuoeien bso nije —0 
oaee eezet aneh grorchehen | ne niet connen ghebzupcht worden, Evans If 
| id ber feecher/Dat D. heerlhek- mel at eer ich Baer toc hen Qbecomen / beb 4 IN 
| end rr pd: be boodleben bers | ick bedongen ende « phirclaertsooch nictg 1 
—* ed ut € gpekalden / Diemen Den | nae ghjelaten te Doen, ofte te fppeechen/tegen —4 if 
pan ne 8 ef ; —— Geeft gedaen/ gene daer met ich Dern Coriusk eh CGtch WN | 
Dich en —JJ lers berbonben ben, Ick hebb gantſch opend —4— 
| bes befieterg bie Dvd En E * ———— ooch Dew IE | 
ed, ke handelinghen cude oproer Daun Dien toes | Den welcken. hat —— * Croone / 
ot it geſchreven / Die Daer van ſelve zjn beclaccht F-canfopfensaen Ne oib a 8 Ben boomen Hi | 
«Dof gheworden / Die alſoo ſtout ende beumeten ſelver Gaachep erhoudinghe vander 
| 


— 
—— 
— —— — zg — — — 
n — — — ⁊* — 4 le % ta — — 
— es — Ee 
me = ban x je — ; * 
* ad 
En b 
4 * 
%. rp 4 — 
. ge Le - ĳ Ee. 
„8 k KT sr Ban : ai 


— 


— — — — — — — — — — — —— ——— 


9 





X 
ee 





— 
KP ve er 


Ll Berten zijn; Dat fp/ daer fp hac J ende weerdichept in ghele⸗ | 
vo’ en aijn; dat ſp fp haet felben fou: pt is g 

ns, ben vecht heerbigden / onder Den name des ——— — — ——— | 

@ Coniner/feuder al vooren De faker met beg t Derks ffen/niet fouden latẽ 

9 ſelven Maden over te legghen ſonder gelhck heen —— Henke obp foe 

—2* cxmpel / ende tegen De wekten enb Bereomé | gen; tot welcher benee e — —— Hi 


| | GED lj Des 





Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest 


UC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 















































; IK, 
| bn il Nedertantfche Hiftorie Het fevenenderuchfte —— dk 
KE eg ID cha geern miyn befke doen wil. Ghp hebt nuals ghers / ende alle de ghene / Die ober ben DOO + 
BRA EIN — EK berftaen/ hoe Dar Get corpus dier van | Beg overledenen Coninchg/ Vendyich dig 
—44 J—— De Gertformeerve Religie / de welche boog | Goooten / Hooghſt beroemder gedachtenif 
4 RIE LTE en ANA befen/ in Gare alghemepne vergaderinghe) | fe aengeclaecht/ ende ffraf-weerbich zijn / te 
De 0 Baere meeninghen eude voor nemen metde helpen weeken / op Dat de gerechtichept RAE 
| if sd HENNEN Mone ende deg Parlements hebbẽ gelet | behooren worde geor ffent. | 
br) Of DS DEAD ghemacekt / nae Dien jp de upterfte verach⸗ zene AES ; ger grofaestif’ 
ij IE CO tinge / diemen teghen haer Heeft gebrupyckt / RER Cen xxiijlanuarij iſſer ſchen Dei 
Wik MEE EAR NSA IE gogenfchdaljck beaten semerchrsendege | A LK Ep den Coninck o2dze gue⸗ dont | 
Kelt ik hf il ih {ten Dar anders gheen auddel vosrz-handen 4 t Waren ende ghepubliceert/ ben Ende | 
ii —4 OOSTR Was / haet wat openbaeriycker met mp | Sl Poa) 1 clangenbe de op-fchortit? , pont!’ 
HENK: COELEN J Gebben verbonden / eude Gare wapenenpp NESS Stinghe Det wapenen / die | 
Ei Ö |t, ie OPA 9 De mijne hebben ghedaen / LU voortaen in | mers ND Duppen feude tot op DEN 
AE 4 NBE IM 9 befen Dringenden noot gelücherhaut / Daet eerſten Bach Mart'j. Den tienden Februart) 
| Ik tE hae arbepden / Dat Des Wijers Metten Weber | zunder te Foncenay gele Princen ende Pzine 
| in oꝛdre gebroch / de ingeſlopene mifbgupcs |-ceffem bp een ghecomen/ foo bau Wegen DER 


Kenende anogdeningen(dDrepgende Den ghe⸗ Conindk/ alg van weghen ben Prince DAN | 
Wiffen onberganck)gautfch afgheſchaft / ‚Conde, Die oock in epghenes perfoont met 
Butozen ban deg Grerleden Conincr doet , fijn moeder aldatr verſchenen ig / vergeſel⸗ | | 


(daer van men alle daghe nieu bewijs ſiet) fchspt niet De Bertoginne ban Longeville 





bat na verdieuſt gheftraft Wozden. Bnfges de Bertogé ban Longeville,Majenne,Luxemte N 
Wer dat het ongeluch ende De boofe werckẽ / | bourgh,Bovilon, Rohan,Sully,de la Tremovil- wi 
Die ober Get Coninchrĳjche door De voltrec⸗ le, eude den Brave ban Candalle, Bock iß NH ; 
kinghe deg Spaenfchen berbondtg'conden | Be Weere Ermandg / Umbaffadeur des | tet 
comen belettet worde, Ick heope Godt fal | Conincx van Grꝛoot· Bꝛitannien mede ale 
die aengebangene Bhenade continueren cũ daer verfchenen. 
berbolgen/ zynen Gepligen fegen over mij: | De Prince ban Conde heeft Den Gedepu⸗ 
ne recht veerdige befcherminghe uptgieten/ | teerdDen deg Conincx in handen geftelt DEL? 
ende door voorſpot dighen voortgauck voor tich Articulen / daermen ban Handelen fol’ 
alle de werelt de oprechticheyt van mijn ſa⸗ | desde welche gheleſen zynde / wierden ſoda⸗ 
fie blincken laten / verhope / Dat ghu iuſghe⸗ nich bevonden / Dat bepder ſjts Ghedepu⸗ 
lUcke niet ſult toelaten/ dat de ſelve worde trerde ſtracx oordeelden / Dat de af hande⸗ 
ghelaſtert / ende niet anders oozdeelen/ als | linghe Der felfder meer thts verhepfſchtet / 
ick bau uwe billichept voorwachte / eũwil als tet den eerſten Marij, derhalven hebben 
het hier bp laten blijven. E fp beu ſelfden verlaught tot Den vf thieu⸗ 
et, Dender felber Maent . Ja Daer nae ig def 
D we bzient-willighe Trefues —— tot op den — * 
ban April, daer na tot op Den 15. Aprilis, | 5 
enn lien epndeltck tot op den 5. Haa Mey. De wers ie 
j toghe ban Vendofine ig mede aldaer gheco⸗ bin 
Copye des Eeds , vvelcken den | men / om in dit Derdzach mede begsepen tt —F 
Prince van Conde, fijn onder- | Worden. Wem ig zijn fidt-plaetfe vererdiu 
hebbender Cot rolt” heers A8 benebeng De Gravinne ban Soiſlops⸗ 
ebbende Cruchi-volck, DECIL | in weſckers hups deſe bp-een-comfte ghe⸗ 
ghedaen. Gouden Wiert. ê 
ia | 
CK ſweere ende beloobe voor Godt / | De Gedeputeerde des Coniucx deſe At⸗ 1 
Coninck / eñ t Ahcke / onder het belept | ticulen doorz ſien ende haer daer op beratt? Micop* 
des Weeren Princen ban Conde eù nies | flaecht hebbende / Hebben fp eenige der (elf? | He 
mandeg anderg/ wel ende ghetroumes | de gheactopdeert/cenige in nader bedenchen a 
Hck te Dienen/Den ſelven tegen alle Die hem | ghenomen/ eenige hebben fp gheaccordeert J ber 
teghen zijn; maer inſonderheyt De bjf Ep: | volcomeuttick/andere met (Bere reſtrictlen ber 
rannen/ welcke onder het ghebrupck des | ofteconditien. Dach epndelickt zijn De Ge⸗ * 
Conincklickẽ naems Der ſelber Maieſteyt deputcerde des Conmcx den Pzince van | * 


Hooge aenſien / hun bedechteljjekt tar-epqes | Conde ende zijne Geallieerde naerder ghe⸗ 
nen / der ſelpen goet gunners ende aenhan⸗ | comen / ongeern bele Dingen accorder 
ope 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Imag by c 
444 B 20 


ges reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


| 
E 
; 


pr ae 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek Den Haag 


444 B 20 
















neder 
- 


















































v 


Ld 


Dd 
F 
— 





—— — 
— — — 


Pi 


F a 


| 
| 
f 
‘ \ 
EE, LANA 


de OEROL INLAN if 
REE WEN ol 00 
—60 


hd ‚ 
J el! Et 
“ € krik ve M J 
—J dk 8 
EN 0 
A sf 


J 
— 


uik 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC. 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
A44 B 20 


— 


—i 
ö— — — — — — — en : 


— — —— — 


1616 





De TConiut 
ramt te Pa- 
rijs met fijn 


Svaenfche 
doningin: 
ne/ den 16. 
Mey, 1616 


’ Kandi 
* 


Nederlantſche Hiſtorie 


ap de ſelfde geheelicken / als oock de terck⸗ 
licke diſcipilne ende orꝛdeninge ber voorge⸗ 
noemder Pterche / beloovende ong Daer nat 
te vichten ende oock Die te onderwerpen, EU 
ce ſweerẽ Be unie Der felfoer inde Generale 
vergaderingen Die tegenwoordichſick ig te 
Nimes, berot pen bp permiffie des Conincx / 
men welcken wp erkennen Hoog onfen nae⸗ 
tuerlcken ende wettelycken Prince / onder 
wiens gehoorſaemheyt wo geterft hebben / 
ende voortaen leben willen / weſende ende 
wiliende blijven ten eeuwigen dage een on” 
berdanie ende getrouwe Dienaer ende ON: 
kerdaen Dan zine IRajeftept. Ende om 
datter Beel licht gijebonden mochten wor⸗ 
den / Die onfe goede in teutie eude meninghe 
verkeerdelick ſullen uptlſeggen: Soo pyote: 
ſteren Wap voor Bodt / Die ecn onderſoecker 
is der herten / ende een richter Der fielé voor 
Ben welcken wy / dDoor zyne ghenaden / ſullen 
verſchynen tot onſer rechtveerdichmakin⸗ 
ge ende trooft / Dat het niet en ſyn geweeſt 
beweginghen deg bieefchg ende bloets / oft 
eenige wereltſche confideratien/ Die ong tot 
deſe bandelingbe hebben ghedreven / maer 
alleen het ghevoel ban onfe confcientie / Die 
ong heft aheprickelt tor De belbeniffe ban 
Befe waerhept / om welcke ſtaende te houdẽ 
Wp wagen ſullen ter ende goet / bereyt ſyn⸗ 
Be Die te verſegelen met ong bloet / ghereſol⸗ 
veert te volherden tot den laetften adem, 
door de hulpe des ghenen vanden Welchen 
kompt het willen eude volbrenghen. Dor 
kont defer hebben wp deſe tegen woozdighe 
gerklaringe onder-tepchent, 


De Foix Candale. 


Defe belijdeniſſe ig Orviginaliter in De 
acten Der voor ghenoemde vergader: 


Moderator, Bony, vergaderende DE acten / 
Paulet,mede DE acten vergaderende. 


mdr 


| fche Hertoginnen ende Gzavinnen / als oot 
ghe / Die aldus ſhyu gheteeckent / Codur 


Het ſevenendertichſte Boeck. 





goede ordre alg of het oude Soldaten Wa? 1636, | 


ren qe weeft. Ban Orleans troch De Coninck „| 


tñ be jonge Coninginne vas Fontaine Bleau, 
ũ de Eoutnginne Moeder na Parijs. Daer 
fp vaude Borgerye act groote eerbiediuge 
ontfangen cvdeghemiliecamt ig. 

Ben 16,May is De Coniuck met De JONGE 
Contugisvie binnen Parijs be Hooft · Stadt 
zynes Erber gecomen smar hp met groote 
teiumpte ende maguificertie tg inghehact 
ende gewiileconst ge weeft. Daer zijn thien 
dupſent Barger wt Parijs getrocken/ Wil 
en coſtelyck ghecleet ende ghewapent / den 
Coninck in een open vont welt ver wachten⸗ 
de / almaer twaeif teuten opqeflaghen WI? 
ren / Daer fn De ppcfident Suret, De Naetſ 
Weeren/ende Officieren haer onthielden tot 
De acncomfte beg Conincx. Des avonts 
ontrent feg uren quam De Coninck aenghe⸗ 
reden / ende befach wet grooten luft ende ge⸗ 
noechte deſe groote ſchoone hoopen zyner 
Bozgeren / ſtaende verdeplt in negen trou⸗ 
pen. Dele vande Groote / ende vande tref” 
felichfte Der Stadt van Parijs ſynte Peerd 
den Coninck tu Bet gemoet geredẽ / bp batt: 
hebbende een goet getal rupteren eñ ſnech⸗ 
ken/alle gaer in ſter goede ordre. 

Als be jonge Coninginne na bp dt Stadt 
bau Parijsquam/ foo tradt fp Wat hare Litic⸗ 
reofte Coetf-magensende (7 ginch fitten iu 


eenen feer cofkelichen Wagen met gout 1 


peerlen berciert/ aen alle canten open / DO 

bet votes te fien / ende ban Get feifde gefien 
te Worben. Sphadde eencroontgen op DEE 
booft van poele Miamantẽ / bat feer fchoort 
glufeerbe ende blinckte. Ai het geof geſchut 
der Stadt ig los ghebrandt / wet ſoo GIO 

gedonder eñ ghecraeck; Bat De aerde dreuu⸗ 
De. ade Coninginne volchden de Apart” 


Hoeliche Jofferen / allegaer fittende op feEÉ 
cofteliche CoetfWageng. - 

Poor de Stadtf-paorten waeren leeghe 
fkellagien ghemaechkt / op de welcke ve Mu⸗ 
ficanten ſtonden / ſugende ende ſpelende (LEE 


ginſelen Ban pacificatien ghrmaccht uieffelicke Muſhcke / tot verheuginge eert 
ende afgelefen waren! ig de Coninck | peberen Die de (elfde aenGoopbe, Aeu ZU 


S Tracx nadat De boven· verhaelde be- 


et Loys xii), met De Spaenfche Infanta 
zyne Wupf-freouwe Ban Bloys nae Parijs gez 


Jacobs Poorte was eenen fchoonen Arcus 
triumphalissende Theatrum, eñ Daer op front 


repff. Mer 8, ban Mey quamen fp binnen ‚eenen fchoonen triumph-wagen / daet in 
Orleans, alwaer fp met vreeucht ende trium⸗ Coninck ende de Coninginne nae Get leven 


phe fn ontfanghen. Het fraepfte iu Defe 
triumphen was bit / datter Drie hondert 


fonge knechtgens onder een Daendel mars | 





ſeer aerdich afghebeeldet ſtonden. 
crium phe waghen troch een out gehs mau 
beteechenende den Tht, bp fich hebbende DE 


cheechen/atie gaer wel gewapent ende frap | beelteniffen bande boopnaemfte Heerend 


ghecleet / gaende Hoog Den Coninck in foo | Magiſtraets bind Parijs, Boben bet * 


—— — — — — — — — 





ê 
E 


dina dS 


DES en ERA ———— 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by « ourtesy of Kc ninklijke Bibliotheek, Den Haag 








y tesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Nederlantfche Hiftorie 


1616. gene bat federt den rerſten dach Lulij leſt le⸗ 


den / alg wanneer De tegenwoordige auge⸗ 
ruſtheden ende becoerten Haer beginſel ge 
nomen hebben / ende ter oogfacche van Dien/ 
in defen onfen Coninckrvcke gheſchiet is / 
gotser tt toc Dar de Publicatie deſer breede 
acte inde Pgobbincien ghedaen fal wefen bp 
onfe Gouverneurs ende Benerale Stat: 
houderg der feline fat gedempt ci geſmoort 
blúven/ als een Kopt gheſchiede ſake / ende 
en fullen anfe Procut eurs Generael noch 
amdere publjche ofte particuliere perſoonẽ / 
$’fp Wie Date oock zyu / niet permogen noch 
toegelaten worden tot ceniger tht / om Wat 
porfake Dat het oock fpseemich gewach / pro⸗ 
ged ofte vervolch in eenich Hof ofte echts 
gebiedt / daer ober te makten, 

2, Werbieden wp atie onfe Onderfaten 
van Wat qualitept ende conditie Die oock 
zjn/de ghevachteniffe Daer Han op te halẽ / 
malkanderen aen te taſten / qualick tot te 
ſpzeecken / oft upt te daghen opt onderſoeck 
Bant'gene gepaſſeert is / ooch den anderen 
Daer ober voor recht tebetrecken / te becla⸗ 
gen/ ende oberlaft ofte leet aen tt Daen/ t 3P 
met woorden oft met wercken © maer bee 
laften Haer fick Daer vante onthouden / ci 
predelick met malkanderen te leben / alg 
bzoeders / vrienden / ende mede borghers op 
pepne voor Den overtreders Dau geſtraft te 
worden alg verbreerkers vanden vrede ci 
verſtoorders Bande gerneene ruſte. 

3, Oꝛdineren wp bat be Catholcke A⸗ 
poſtoliſche ende Foomfche Aeligie datelijck 
weder opgerecht ende herftelt fal worden in 
alle de oore ende piaetſen daer de oeffenin⸗ 
ghe Der ſelve upt oorſake deſer tegen woor⸗ 
diger beroerten / ſaude moghen naghelaten 
hebben gheweeſt / verbiedende alle Perſoe⸗ 
nen ban at ſtaet / qualitept / ende couditie 
fp oock zyn / op pepne alg vooren / De Pere: 
Kelijcke perfoonen te verbinderen/ moleſte⸗ 


ren/ofte ontcuffen in De bedieninge vanden / | 
| fen Hove van Parlemente te Pars, be? 


Sodts ·dienſt / gherietinge ende nuttinghe 


van Hare thienden / vꝛuchten ende inkomſtẽ | 








Net fevendertichtte Boeck. 


he van dien / met De gherechtichept / vꝛphe⸗ 161 


den / ende ſeeckerheden bie fp te BOOZEN heb⸗ 
ben ghehadt. 4 

4. Wiee wel doop De foychvutbichept en 
bet boozfichtich advhs van de Coninginae 
onfc feet eervaeerdighe Dzouwe ende Mot⸗ 
ber / Wp boog deſen wel upt-druchelchen/ 
faa mondelinghe alg bp ghefchzifte bevolen 
ende gheogbiueert hebben / aen ouſen one 
van Parlemente ende aen onfen Pyacuteut 
Generaet/ alle bervolch ende onderſ oeckin⸗ 
dhe te doen op ende teghen de gheue Die bee! 
ghebabdt hebben aen ben afg yſelycken Da? 
ber-moozt ban Wijlen deu Honingh onfen 
feer eerweerdighen Heere ende Dader (DIE 
abt ghenadich zp ) even wael De Wijie ons 
bertoont ig geweeft/ dattegen onſe menin 


ghe ſommighe ban onfe Officieren ghehou⸗ 
| den worden onachtſaemheyt 
hebben int voorſchreben onderfoeck ; 
boꝛdineeren wp echter eude belaſten wel WE’ 


ſeecht ££ 
gep Boo 


druckelycken onſen voorſz Hove Lan joar? 


lemente te Parÿs / ende onfen voornoemden 


Procureur Generael /te arnvcerden advi 
fen/memorijen/ende bewyſen / die hen / deſen 
aengaende (uiten werden overgebracht / w 
te Doen het onderſaeck / vervolch / ende De 
ſiraffe van dit bervlaechte Crym / GER bez 
getende in defen nae te komen Get gheue (p- 
amptg halven fchuldich zjn tot polcomtë 
uptvaeringGe ban Befen onfen wille. Cade 
om De Berten van onfe Onderfaten afte 
keeren ban ín troekomenden tijden meet 
denchen / op foo grouwelgeke baden en 
boomemeng/fulien Wp fchyijven aen alie D 
agiffchoppen van onfen Yoninchrdcie/ DAE 
fp eich iu zjn Biſ dom boen uptkondighen 
het Deereet deg Conciliumg vã Confian 
ghewach makende ban De feeckerhept DA 
En leen dev Conisghen ende ſouvereput 

zincen. 

5. Cube al ift ſaecke / dat de opfchort NO 
bande uptvoeringen Der Arreſten VAN on’ 


grepen in het Arreft bâ ouſen Fade in pate 


haver beneficten ende in alle De andere ger | Den 6. lanuarij 1615. ende de perktaringher 
vechticheden ende verplichtinghen die Bacr | die wp gheſonden hebben bypten duſen ER 


toebehoozen. Wig mede haer vꝛpelick te faz 
gen woonen ende verblyven in hare Hupſen 


Dac inne fp pleghen te woonen / boo? deſe 
Dillende/Dat alte De ghene die Moder / 


beroerten. | 
geducrende de feloe/ ber Kercken goederen 
ende inkomften der voornoemde Trerchelic: 


ninehrjcke, Gp org geordineert zijnde goe 
weeft inde tegheuweogdichept bande o⸗ 
ninginae onfe feer eerweerdige Preuwe k 
vande Princen: Pertoghen tn id 
Genoten van Danckryck / Officteren ve H 
onfe Croone/cfi andere boognacmfte er 


Ke perſoonen ende bie giſnoch behoudé ende | ban oulen Kade / weſende bp onfé perſoen | 


gefitten/ hen lupben ſullen laten de bolkos 
mene befistinge ende D3 





met groote henniffe ban facchen gade 1: 


eebelche genietins | overweginge/ ende om goede mdr gede 








⁊ 
F 
— — — — ———— 


* 
* 
er 
N 
» 
* 


Early Europ Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by cou tesy of Kc ninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 
















Nederiantfche Hiftorie 


1616. ende bebefticht (uiten worden / omme Die te 
ghewieten / volgeus eude iu conformite Dan 
De peobiſien ende volmachten Gem daer ban 
berieenr/ widtg dat fp fich harent · halven 
Daer ín fulleu quhten / ghelck sp upt kracht 
. ban hare pzoviſſen ende vande eden bp hen 
Hit gedaen, alg ooch upt · wyſende cafe edicten 
1m ende ogdinantien/te Doen sja gehouden. 
Hee 12. Cnde berftaen wy niet Dat Hart nu 
boojtacn De Bienften Gan ouſen hupſe / van 
Die vande Coninginne onfe Morder / ende 
Pzouwe/oft ban onfen Broeder / noch oock 
int Ie Be Gouverneurſchappen ban onfe Provin: 
9 cien ende Steden / de Stadt houderſchappẽ 
Generael ber vooꝛſʒ Pꝛopiucien / de Copi 
ge pnſchappen van plaetfen ende Caftee len / 
midtſgaders alle ampten ban oorloge ende 
andere / nief begzepen m onfe caſucle oft gez 
k bnn Beurlijjche parijen / fullen bep:baer ofte te 
EAR (EL OPENDE Roope 3ijn/ Het welche wp allen ende eenen 
Dd 0 AND pegelpeken int bpfonder verbieden. 
Sr: 13. Ende op bat wp beg te beter middel | 
—06 megen hebben om ve Drucht ende verdien⸗ | 


Het fevendertichfte Boeck. 


de fe Officlen / die by het zo. Weejjchel des ‚616, * 
voorſʒ Edicts gheaffectedt ofte toege p·· et 
gent zjn aen Die ban de voorzſchreven voor⸗ 
gevende Gereformeurde Keligie / belndemſ⸗ 
fe gedarn heeft van de Cathoſycke Gtligie: 
Soo hebben Wp van nieus ghemaeckt ende 
opgerecht / manen ende oprechten bp deſen / 
een Kaetſeheerſchap in onſen Hove van 
Partemente te Parys / op De felpe wedden! 
peivitegien/autdoziteptrm/ende bedieninge / 
alg de andere. Welck officie alſoo / als ghe⸗ 
ſeyt is bp ons tegeuwooꝛdelyck opgerecht/ 
wp affecteren ofte toe-epgenen aen die van 
Be voorgbe wende Gereformeerde Keligie/ 
fn plactfe ban t'ghene De voorſz. Berghe 
beſidt / ende (uilen Daer mede Doen verſien 
een perfoon ban Die ſelvighe voorghe wende 
Gereformeerde Keligie / Die daertoe ſuffi⸗ 
fant ende beguaeru fp/bolgeng de forme be⸗ 
grepen in t'vftichfte ban de particuliert 
Arthkelẽ dien ban dé voorfz Kieligie ve Nan- 
tes inge waillicht. | 

16. Willen ende verſtaen wy / dat de oef? 


nn — 


— — — 
- _ — * * 
— ——— ——— —— 
za - 


—— 


* ee 


si dn. Ren Oer ghene Die ons Wel enbe getrouwe⸗ 


ch ghedient fulten hebben / te vergelden! 
foo vberhlaven Vep: det Wp niet en verſtaen 
ban nu voort eemtghe overleveringhen ofte 
dehoudingen van eenige haten ende officlẽ / 
ampten/ ende weerdicheden / t'zp van onft 
Croone / van oufen Hupſe / oft andere; noch 


feuninge van de ſelvige vorrgemende Gets: 


formeerde Keligie weder op· gherecht endt 
beveſticht ſal werdeu inbe plactſen daer DIE 

upt oopfakke/ ban de tegenwoordige beroert” 
tent foude moghen ghediſcontinueert oft ope 
geſchort geweeſt hebben; federt den cerſten 
lulij 1615. neben aiſulckt foyuc/alg fp voot 






Ban Gouberue urſchappen ban Pzobincien | benen aldaer ig ge weeft. 
ende Steden / Stedt-houderfchoppen Ge: 17, Ende opdat men nict en twiffelde 


merael/ ei Capitepnthappen bau plaetfen / 
ge verleenen: W:lienudeBp aldien hier nac: | 
marlg eenighe beieven ende probiſten / tp | 
Beormoeprlijch aenBeudésoftonder-krup: 
pinghe / daec van Werden verleent / Dat De , 
felvighe fullen weder · roepen Werden/ fons 
der datmen eenighe acht Daer op fal nez 


men. 

14. Willen ende verſtaen wy dat de C- 
dieten ban Beede makinghe / mideſgaders 
De verklaringhe ende heymelhcke Arthcke⸗ 
ben in onſe Hoven ban Parlemente geberi: 
ficeert/ alg macde De baieben ende ant woog: 
Den bande tahieren / by wijlen den Coninck 
pufen feex eerweerdigẽ Deere nde Dader, 
ende bp ong gegeven / tot voordeel Ban onft 
Onderſaten van de boorge wende Gerefor;c 
meerde KAeligie / fullen onderhouden ende 
uptghevoert wozder / ende Dat fp de ſelve 





atn de optechte mecningbe bam onfen Heve 
Den Paine van Conde, eude vande gene DIE 
fic mer hem Gebben vervoecht / foo vercla⸗ 
ren wy / dat Wp ouſen booz-normden Nevt 
Den Perince Houden ende achten voor onſen 
goeden Bloet vnitnt ende ghetrouwen on⸗ 
derſaet ende dienger / geljck wy mede doen 
enbe voor onſe ghetrouwe onder faten hou⸗ 
Den d'andere Princen / Dertogen / Oenoo 
ende Officieren bande Troone / Heeren / E⸗ 
bellupden/Bteden/ erde Orme punten ende 
andere foo Catholijcke / als bande voorge” 
wende Gereformeerde Weligie, van Wet 
qualitept ende conditie Dat fp dock zijn, DIE 
em bpgeftaen; ende ſich met heus gevoecht 
ende bereenicht hebben / bet zp vooz ofti BEL 
duerende den frilftant van wapenen / ſeiſs 
Daer inne begzepen de Gedeputeerde vau⸗ 
be ſelbighe booz-ghe wende Gereforwmeterde 


genieten fullen/ bolgeng Be forme ende t'is 


Ae AMEN DELE religie, onlanchg bergabert tot Nimes, E18 | ê 
J—— Gout ban dien. 








| teghen woordelyck in onfe Stadt van rdf | 
ER <00 OMR 15, Endealfoo Weeſt / Peeter Werger) | chelle, Ende na dat Wp verftaen hebbend é | 
| if ARNE Kaẽetſ· Heer in onſen Habe van Parlemen: | verklariughe by onfen boogfepden Neve 


be je iarhe / Die verſien wap wet een van | Paine van Conde ghedaen; oo gheloop · | 





* 

*— 

— 

— — 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
ed by cour 


| eproduced by tesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 


mages r 
A44 B 20 


S 


Ì 


ee 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 






























Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LL 
| ed by c 


G. 
mages reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


1616 


Nedertantíche Hiftotie 


ende verbreeckinghen teghen ben ſtilſtaut 
van Wapenen aen wederſyden gheſchiet / 
bie noch niet gebetert en foudeu mogen Wee 
ſen / ende alicg wat ghedaen, bedzeben ende 
gebandelt/ofte ghefept ende ghefchzeben ig 
ín boeckten/ verklaringen / ende afveerdig in: 
gen van faken/tochten/berffanden/tract ar 
ten/bontgenoot (chappen ende onder hande, 
lingen ghedaen : fp bp Wat perfoonen Dat 
het oock fp/ende op wat plactfe/ eñ om Wat 
popfake Dat Get foude mogen weſen / foo bin⸗ 
nen alg bupten dea Rycke:gelhck mede alle 
aentaftingen ban oufe penninghen / oft van 
Die van particuliere / tp ban haebanigher 
natuere Dat 3p oock sijn / ende hoe gzooten 
oft kiepnen fomme fp fouden mogen bedzas 
geu/ t'ſp in onfe recepiſſen oft bupten de fels 
ve / ſoo van de domepnen / thienden / behulp⸗ 
ſaemheden / tollen foo klepu eÂg groot / verx⸗ 
koopinghen banfout / ende neminghen beg 
ſelfs foo wel ban de Veoop-lupden/ alg ban 
ben tol / impoſitien ende octropen Daer opge” 
felt / trechingen ende iwpoſten gheftelt op 
Koorn Win, Cetwaren, Hoopmanfchep/ 
ende alle andere ſoorten van goederen / gaẽ⸗ 
De oft Komende vpt ende inde ſteden oft aur 
Dere plaetfen/ gaeũt aſtingen ban penningen 
op renten / conſignatien / boeten / bupten / eñ 
log gelden / ende roerende goederen / aenght⸗ 
ſlagen om achter ſtellen van renten ende in⸗ 
komſten / toebehooreude Wat perſoonen dat 
het dock fp / bzuchten ban benefitien ofte 
proven, fubfidien/ onderſtanden / contribu⸗ 
tien / leeningen op Steden ende Dorpen / cũ 
alle andere aentaſtingen ende opnemingen 
bau publcke oft beſondere penningen / ſon⸗ 
ber De ghewoonlcke ſormen te onderhou⸗ 
den / by het ſy dan oock Wat perſoonen ghe⸗ 
daen: Ende generaljjck alle daden ban bp. 
antſchap / ongeregelt heden overtolliche⸗ 
Ben ghedaen ende bedreven doorde onghe⸗ 
bondenheydt ende naer Den epfch des Dors 
lochs / ende alle andere dinghen / alen snie 
Biet oock miet befonderlijck uprghedzucht/ 
ſtaende De voorſz beroerten gheſchiet ende 
uptgeboert/ende upt oozfalke Der ſelve / t’zp 
da op Wat wijſe oft maniere het foude mor 
en weſen / ont ſtaen / oft bp Wien Dat fp oock 
ouden mogen gedaen zyn / upt macht, laſt / 
bevel oft toeftemminge van onfen vooruoẽ 
ben Neve / oft vande Princen / Hertoghen / 
Genooten/ ende Officieren ban onfe Croo⸗ 
ne / Hoofden ban Zeghers / oft Bevelheb⸗ 
bers inde Provincien die ſich aet hem ver⸗ 
eenicht ende verbonden hebben. Ban alle 
welcke dinghen wp alien perſoonen / fp zyn 


Het ſevenendertichſte Boeck. 


ban oock wie fp fouden mogen weſen / WEL 1616 
uptdzuckeihcken verbieden tot eeniger tt mm 


eenich gewach / ophalinghe / pꝛoces oft ver⸗ 
volch te maecken boog eenighe Boven oft 
Baucken ban rechte / int alghemepn oft int 
beſonder / het fp tegen onfen voorfcpdé Ne⸗ 
oft voor goet ghehent. Werftaende dat fp 
Daer van ſullen blijven ontlafs ende ontflas 
gen/ ghelhcu wp ben daer van ontlaften ci 
ontffacn midts deſen: het fp de boorfs dins 
geu ghefchiet zhu door commigfien/ brie vert 
ende beelen Gan onfen voornoemdẽ Neve / 
oft van andere hier boozen gheroert. Ope 
leggende over fulckg- een eeuwich fEilf wi? 
gen aen onfe Procureurs Generael cũ hate 
fubftitutien/tegenWoozdich ende toekomẽ⸗ 


de / ende aen alle onſe Hobẽ van Pariemen⸗ 


te / Nechteren / Officieren / ende andere / ſou⸗ 
ber dat eenige particuliere perfoonen; DOOF 
foo beelen die aengaet / behoeven ſullen 


ve oft alle andere bp Gems gheauthogifeert/ 


andere bzievé alg Defe tegen woogdige DAR 
ong te verweren. 

20. Sullen inſgelijcx ontlaft ende ontſſa⸗ 

gen bijven allede ghene die bp onfen Hoofs 

| Neve den Prince van Conde ghecommite 

teert zijn ge weeft tot beftievinghe vande fie 

| nantien ende gemeene penningen/ alg mede 


| alg bande berkiefingen ende Zoutfolberg! 

ende alle andere Die be commiſſien ende O7’ 

dinantien bam onfen voorſeyden Hebe ghe⸗ 
executeert / ende ſich door zijn bebel ende uyt 
krachte ban zyue commiſſien bemoeyt heb⸗ 
ben met De plichtinghen bande voorſz pen” 
ningen ende andere erpeditien ende 
van rechtfepleginge Daer ober-ghedaen BP 
De Steden die Baer met hem geboecpt CUDE 
vereenicht hebben / fonder oft nu oft in LOES 
komenden tijden daeromme gemoept/ ver⸗ 
volcht / ofte ín eeniger maniere aeugheſpro⸗ 


onſe Officieren foo ban onſe Gencraliteptẽ / 


fen te mogen worden. Willende dat al Hef 


gene Dat bp haer is ge-erecuteert ban even 
alfuicken weerde fp/ als of Get gedaen had? 
be gheweeſt upt Krachte van onfe epghen 
commiffien, 

21. Willen Wp mede/ Dat alte onfe alge⸗ 
mepne oft befondere Outfanghers / Pach? 
ters inbe Steden ende Plaetfen ingehou 
bponfenboorfepden Mebel felfg de Inhol⸗ 
ders oft Collecteurg vande Prochien endt 
Gemeenten/ ende alle de ghene Die hem 0 
oock bp de ander Princen, hertoghen / Ge⸗ 
moten ende Officieren bande Croone / endt 
andere met hema geboecht ende vereenicht / 
ende macht ban Hem hebbende / DN op, 


nge 


= — — ha — — — — — — 





| 


bn de Cn 


ME er 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 





ee EN 







NONE — — 

Ken df, — id 99 * 
BOE HERRE IE Nederlantſche Hiftorie Het fevenendertichfte Boeck. | 
—91 —9 BE! 1646 andere met hem vereenicht ende verbondẽ / | De penningen Die fp alfoo betaelt ſullẽ bebe 1616, 
ENNE EDEN * ende ban hem geauthozifeert. ben/ om den Ontfanger General te vient — 
BD 68 COOR ROAN 24. Willen eũ verſtaen Wp Dat De vooꝛſz | tat ontlaftinghe ende juftificatie van den 
J LE IIIA 1 


Articulen mede plaetfe fullen heben boog | ontfanger zijnet rekeninge. Ende mat aen⸗ 


—J8 Den Meper / Schepenen / Genooten / Borge⸗ | gaet Het gene dat out fangen geweeſt is by 
Keb: EN ren ende Inwoonders onfer Stadt van | den opdinarig Ontfanger vande ghemeent 
— 6 Rochelle, ende bat fp ſullen onttaft blijven | eude palrimomale peimunghen der ſelver 
AP ban al het gene Dat ffaende De teghenWoozs | Stadt/oft andere ban haet tot DE ontfang 


HE dige beroerten tot noch toe bp haer gedaen / 


Bedzeven/ ende ghehandelt is gheweeſt / foo 
binnen de voorſz Stede / alg inden Laude 
ban Aunijs, €°fp Wat aengaet het aevn-nemê 
ende bergadeten ban Nrhchſ volck / inne: 
minghen van ſtercke plaetſen / Caſteelen / tũ 
Hupſen binnen beu vooꝛſz Gouvernemente 
ende De gꝛeuſen van dien / inlegeringhe ben 
Barniſoenen / toeruſtinge newinge ende op, 
houdinge ban Schrpen/ Commiſſien / ende 
beſtellinghen te Dien epude ghegheven / ende 
Generalijck van alle andere Daden ban bp, 
autfchap/alg mede ban alie impoſitien ende 
oplichtinghe ban penniugen / ſoo binnen alg 
bupten Der voorſz Stede / ſelfs bande ſubſi⸗ 
Dien bp hen-lupden opghelept aen Die van 
Rochefort op Be Charante, aentaftingen van 
gemeent penningen (oo ordinaris alg extra⸗ 
ordinaris ban Wat natuere De ſelbe oock 
zyn / ende infonderbept Hes de penniughen 
onser g2oote ende kitpue tollen: onderſtan⸗ 
ben ende aenwaſſen / vande welcke Meeſter 
dan de Royer ontfangber vande rolien inde 
dorſz. Stede foude ghedwonghenhebben 
geweeſt zijne handẽ te pdeſen ais ooch ban 
Be penningen bp hen catfangen nan Mee, 
fier laqucs Raifijn, ontfanger vande Bomen: 
men Der ſelver Stede / Die ong Hoog Def ziju 
toegeweſen ende oheconfif keert gheweent 
bp vonniſſe vanbe Nechters Der treckingen 
in De boos Steden in Date Ben 2. Iulij 1613. 
Waer bau fp antlaft bìiben/ wiet tegenftaês 
be alle ſchenckagien Die Wp boo, befen Daer 
gan fouden mogen ghedaen hebben /t'fp af 
Wat perfoonen Dat het oock zy / ende ſonder 
dat De boozfs Royer ende Raifijn nu oft nim⸗ 
mermeer daer ban aengbefpzoochtn fullcn 
moghen worden, Willemde dat De quitan: 
cien Die fp inbzenghen fulten vande voozfz 
Meper / Schepenen; oft andere bp hen om 
Die t'ontfangen abecommitteert/fullen aeno 
genomen worden inde Camer ban tek euins 
ghe / ende De voorſz penninghen Gen iu vehes 
ninge ghepaſſtert / upt kracht bande felbe/ 
ſonder eenighe ſ warichept. Ende daeren⸗ 
tuſſchen ſullen fp binnen Den tijdt van eeu 
Maca ten Gurecle ban De Erefazieren ban 
Waanchrijch te Poitiers Inle beven Baes vá 





vande voorſz penningen ghecoumitteert/ | 


ende hier onder gefpecificeert/ fp ſullen ont? 
laft zjn mits vekeuingbe bande boojf3 alfa 

j ontfangbene penninghen boende boog den 
Meper ende Schepenen/getijch fp ge woor 
zynte Doen Han andere penninghen ſtaende 
tot Garen lafte. 

25. De Commiſſariſſen ende Couterole 
leurg van Oorloge / Betaelderg ende andes 
re / die gerommitteert ende geozdincert ghe⸗ 
weeft Gebben bau onfen boorfepden Nebe / 
alg ooch De Gouverneurs der Pzobincien/ 
oft Die in De ſelve t' ghebiet ghehadt hebben 
opt ſtuck ban De monfteringhen ende beta⸗ 
lingen Ban t'Kerijchf-bolck/ foo te voet alst 
te Peerde / die geduerende deſe tegenwoor? 
Dige beroerte ín zijnen ghevolghe / oft onder 
zijne ende Suer vereenighden ende byghe⸗ 
voeghden aut hozitept gheftaen hebben/fule 
len mede ontlaft blijven van al het gene dat 
aengaet De fectificatie bande acquiten eudt 
papementen ber ſeive uptwijfeide De rollẽ 
Die fp Daer ban geterckent ũ afgeveerdicht 
fullen hebbẽ / al en zijn De foramen daer in Kits 
onderhouden ende achterboicht. 

26. Ghelyck mede be ghene Die ffaende 
be tegenWoogdige beroerten geftelt zijn ge” 
weeft om te bedienen be ampten van come 
miſſariſen ande toefienmerg op De vibres eñ 
munitien ban Oorloghe / inde Tegers ghe⸗ 
boert bp onfen voorfepden Febe efi andere 
Paincen/Bertogben/Genooten/ ende Offi⸗ 
cieten ban onſe Croone / ende Heeren ſo Car 
tholycken alg vande boozghewende Gere⸗ 
formeerde Aeligie / met heus ghevoecht ende 
vereenicht / ontlaft ſullen blijven van Haer? 
bedieninghe/ ende Dau al het ghene bp haet 
inde boozfs Ampten Doog opdinantie HA ou⸗ 
fen baogfepden Mede oft andere Pzincen tit 
Weeren ghedaen ende uptghevoert is / voor 

ſo veel aengaet allerhande ſoorten bau mu⸗· 
nitie/bibgeg/ peerden / Harnaſſen / ende an⸗ 
bere dingen op hare namen gelicht ende op⸗ 
ghenomen / (onder Bat fp fulten gehouden 
zijn te verant woorden boog t’ffuck van hbar 
te Commiſen / Velerchen/ ende andere Offie 
cieren bp haer ghebrupckt / alleg mitg bin” 
nen bier maenden oberbzenggen de —2 
r 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images r ed by cour 
A44 B 20 


eproduced by tesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 











































Onder de regeeringhe van Coninck Philipsde derde, 4 Fol 206. 


1616 ringhe ende certifica | 
te Dam onfen booafs. | Ocroecteir ende te i | 
: : | too OR HIRE TOA 
— — Woof ende Gouver⸗ | ooch alte ber boigen — —— 1616, HE ie 
been eer ende getroume ⸗ghedaen zijn trgeng de gpebrputeerde — ANKER 


— dag — — Da, En woorſz voorge wende Gereformeerde F2 
haer iuſgelhex autlaſten nan ermghe ed —— — geweeſt hebben⸗ 


66, 
— 





ninge Daer af te maeten geven Nimes voorſz eube binnen Rochelle ges Mi Pt 
| 27, En dn oudẽ / ende op De Provinciaie bp-een- REK 
| 7 be om Dat de Weduwen end? erf: ſten / ende Kadeu * aard ige RN BEF 


| Genamen Der genee Die geſtozven zn inden | ende ban ener Krat 
ie = 4 Een 
ever ofte Weert ven oufea vaorfepben | ende ag foobanige geropeeet gefegeut 
Weef, fouden ooo BOebzupeht pn ge: | Werden upt de regifterg van onfe Faben/ NE 
bervoleht hep, vo Aengefpzoachenende | Boeman Parlemente ende andere Furife BA 
R—— — unt redeuen vande Dias dictie. Inſgelycx alle uformatien / proceſſen / u 
roerten ende t oaf teghenwoordigebe⸗ veras, qhedeereteerde aentaftinghen van 
mannen afse * velie bam Dien bp Gaere | ichamen begounene proccdueren/ ende ans 
Baert tea ennen | Beat ectie bent baai 
Wp bat ze genieten fulien De feive onttaftin fak acnDe De 0003 3beroerten eñ ter 0ogs 
iede. brek t bau dien geft hiet, Ei 
— 5 woeeledene balg: Ws De voorſz ar· Pzoruteurs — ——— a hed —4 
28. Onfen — oen aline aac — * andere beſondere gerfaanen eeniqhe inz ĳ I | 
ween ae beenen B | Aaf geld mine te HI 
— — voecht ende ber 30. De berclaringhe binnen Poitierg in Ri 
Dentupden gecom — ———————— en September leſtledeñ ghedaen/ the 
feert/ en fullen niet mogen gebonden zijn te | nopt ohannes SCHE Weerde sijn/ alg of fp | HE 
betalen/ oft op heeren namete ba: (tabe ze ahefchieten ware, ende fal werb ghee ——9 
Geöpen aen pemant wie hp ooch foude mo. | mentre SCT HPL Det regiger des Parlee 00 
Ben mefen/ Get gene daer toe fp/ upt Boech: | deel ke gan Darbe/fondet bat fp eenich nas MR 
betagbenben noot ber faken gheducveide de celfal mogen aenbzenghen moch t'erempet Hb Dt 
booyfs beroeeten, eude ter corfake van bië/ — Dien voortaen in confcquentie getrochg tt HN A 
eed desedie 2den / boog faa beel al HR RA 
fel —— britven / reſcxiptien | ende ij — — — A NE 
Dsoben ende beloften ghegheven ſullen fen bloede ; Bewelcke uiet te min onfe Tue tt EA 
É ftitie ſullen onder wozpen blijven / upt Wijs IN 
fende De oube ende ge waonloche fogmen bee u 
fe Coninckrijcx / tẽn opſien Der feive, Ende | 
Wat belanggt het regiffreren bande boorfs | 
berhlaringhe/Wp berftaen dat in Wat mas | 
niece Gek felve gheſchiet fp in onfen baorfs 4 
Hove ban Parlemente te Parijg / fp gbez Nl 
ſcheurt fal Werden unt deregifterg ban biër ik 
ende Dat infgelijer De booefpde berkiarina —9— 








— 


— je en 
R+ ⸗ 
—— 
— Ld ae —— ————— e— 






















































— 
nen EA Dn Zak 


Br — 





mi 
ee 


29. Endetot meerder verſekeringe ende 
bondichept van onſe tmeeningêr tuiten ende 
ordiueeren wy / dat alie Cdicten-opene brie: 
ben / ghedane ende gepubliceerde berclarins 

gen, arreſten / vonmiffen / oozderien ende rez 
folutien daer op ghegheben in onfzn Fade, 

Ì Hoven ban Parlemente; ende andere fouz 
betepne Hoben / ende in alie andere plaetfen 
cube Aechtbaucken ban onfen Coninckrijc⸗ 
Ke ende Tandẽ van onfer gehoorſaenhept / 
ſoo teghen onſen voorſepden Couſhu als de 

andere Princen, Wertogen/ Senooten ende 
Officieren ban onfe Croone, Beeren/Gdel: 
lupden/ Officieren; Lichamen ban Steden; 
| Gemeenten ende beſondere perfoonen/ van 

Wat guafitept ende conditie fp ooch zijn: foo 

Catholpchen alg ban de voorgewende Ge, 

— | refozmeerde Neligie / bie (ich wet hein ghe⸗ 
| 


! 
ge met De arreſten / vonniffen cù fententie | 
tn aile onfe andere Doven ban ark | 
ende leger Furifdictien daer op ghevoicht / 4 
mede ſullen wech genomen ende gheſcheurt ik 
eerd: 4 hdd, der felve, | 

. Gelekt Wp mede willen / dat idien⸗ 4 
det eenich Arreſt ghegheven ware in onfen Ki! 
Hove bau Parlemente te Boꝛrdeaus inde ij 
maent feftien hondert ende Beerthien/ oft ij 


è eenich beſtupt | 
Boecht ende vereenicht / ende hun gevolcht/ | mare — ed — —* — 


bpgeftaen: geholpen ende gunſticũ geweeſt tegen on era Bove, | 
| er ema made manera De | Cond eer bonne | 
i ſp / gheduerende De voorts tegenWoozdighe | fcheuct ende ech genomen fal wmozden. 8 | 


32° Alle 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 


LLC 
Images repro uced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 







































ane mend 
Deer J 
* 
: — — de nn 
7 — — 
— — — 
4 


— 






pre 
J J laken, wak — 
Ie Hi 9 


— 
— — 
— 

* 
eend 
— * 

F 
— = 


. Me e Trage 
F — — 
er a 

5. 


— 
— — —— —— 
— — —— * 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuvest LLC. 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
A44 B 20 





«mr 3 J 
— 


9— 










1616. 


— — — 


ö—— — —— — — 2— 


pr 7 
* he Ld 4 


en 


nere 
* 
— — — 







— — ——— — — — — 


ane men ee 


Nederlantfche Hiftorie 


32. Wite plaetſen / Steden / eue Bemet: 
ten die ſich geboecht ende vereenicht hebbẽ 
miet onfen Boozfs Heve Bé Prince van Con- 
de, ende upt oogfakte bande tegenwoordige 
Beroerte fouden moghen verhiudert weſen 
inde Wgpe ende voikomen ghenietinge ban 
alte hare oude rechten / privilegien / vpꝛphedẽ / 
veplicheden / giften / verleeninghen / ende ocz 
tropen / ſullẽ daer inne (upverljch ende bot: 
komelyck worden herſteſt. Willende vat fp 
die ghenieten in De ſelve foꝛme ende manie⸗ 
rt foo fp bie Wel ende behoorlck ghenoten 
Hebben tot der eerſten lulij left Leden, Ohe: 
lich Wp mede Willen ende ordineeren / Dat 
aile inſt ancien / juriſdietien / bureelen var at- 
gemeene ende beſondere ontfangẽ / de welc⸗ 
ke van dien tijtaf ende upt oorſake ban De 
tegen woordiuhe beroeren fouden moghen 
wech genomen et op andere plaetſen ober: 
ghedraghen wo: feu/ wederom ſullen gheſtelt 
ende bebefticht werven in voegen ende wa: 
wieten alg fp te voogen gheweeſt zijn / ENDE 
Bet name De Casier vant’ Editt Lan Guy- 
enne tot Neras. Cafferende ende wedrriot⸗ 
pende alle nieuwe oprechtinghen Lan ver: 
hiefinge ie gheſchiet fouden magen we fen/ 
ſtaende De voorſz beroerten / ende ter oogfaz 
ke bau bien, 

33. Dat be in woenders ban on(e ſtadt 
Ban Poitiers/ foa Preccheljche perfvonen 
ende Off tieren / als andere/ Van Wat quali⸗ 
tept ende conditie fp ooch zijn / Bie welcke / 
ger oopfakt vant gene daer ghebeurt igs / ſoo 
Den 23.funij, 1614. ende volgende daghen! 
als oock Daer na/ upt De vodrſz Stadt ber: 
trocken 301/fulen terſtent na De publicatie 
deſes teger woo digen Edicts herſtelt ende 
Weber ingeſet Woghren in De ſelve / ende inde 
beſutinge / ende bedieninghe Ban hart amp 
ten / Werrdicheden / beneficien ende Officien / 


Ucie ende financien. Sheich mede fu!len 
elle andere Die om oogfaeche alg vooren zijn 


Het fevendertichíte Boeck. 


vBtadt-Gupsrende alle andere plaetſen / cũ 16 











6, 
* 1 


Wogdende beben geuoemde perfoonen an: | 


ghenomen in onſe beſchermiughe enbt boo⸗ 
Felepde / als oock in Die van onſe Gouver⸗ 
neurs ende Officieren Der ſcwer Provin⸗ 
vn ende van alle de Borghers der voorſs 
tabt. 

34. Alle pꝛocedueren / informatien / NDE 
aenſprahßen tegens enluppengedaen oock 
alte ſentencien ende venniſſenteghens hen⸗ 
lupden gheſtreken ſedert Den 23. Iunij, 1614 
ſoo Wel vant'ghene belanght de vaert DEL 
Aivitre bau Claia, ende oprechtinge bande 
nieuwe flrate binnen Poitiers / alg de WA? 
teven ende fozeeften/ fuilen nul ende ban ge⸗ 
wer kracht ende weerde fijn/ ende fuilé pats 
Ben deſen aengatnde Weber gheftelt wor⸗ 
den inden flaet Daer in ſy te buopes waten/ 


ende be Arreſten van onfen Kade achter? 


volght. 

35. Willen wy / dock dat onſen voorß 
Nebe ende De boven genoemde Printen⸗ 
Hertogen; Genoeten nd: Cf cieren LAN 
onfe Croone / als occh alle Hee eu, ChEUD* 


den / Officieren Rerckelyckt perſoonẽ edt 


andere / foo Catholyckten alg bande Dort 
ghewende Gereformeerde: Keligie die Gent 


 ghevolcht ende bygheſtaen / erde ſich met 


bem gheboecht ende bereenicht hebben / ſoo 
voor/alg geduerende den fieifkarr Hat WA? 
penen / weder geſtelt gehant-haecft / ende es 
houden Werden inde beprende vol Komen 
ghenietinghe vanhaere Goubernement 
Staten/ Ampten Officien, beneficien ende 
weerdicheden/slg dock van De wedden / ge⸗ 
rechtiche den ede in koarnſten hier naer EE 
veroatien/De welche fp chenodten voo? DE 
maeut van dalius left Irden/ eude waer HIE 
fy foubetr magen verhindert gheweeſt heb⸗ 


5 f hebt ben not cozfahe vande tegen woerdighe be⸗ 
foo ban Oeyogeralg ban recht ſghehiet / po⸗ 


gheſtooten gheweeft upt eenighe dienſten / 


ende alte brieven / acten / procedueren ende 
informatien op tſp ooch Wer Eommiffait 
fentegen haer gebaen/ ende Die ie eerugher 
manieren (ouden mogen raken cuſen voor⸗ 


ſepden Pebe den Prince van Conde, alg | 


gock De eere Der boogfz Inwoonders / ban 
Wekker ghetrouwichept ende onſchult wy 
ong houden wel «fi behoorihck onderrecht 
ſullen gecaffeert euve Wederrer pen zjn alg 
mut ende van geener Bracht oft Weerde, eú 
wech ghenomen worden vpt de Regiſters 
foo vaude Banchen/ Paefidiact / alg nan 


hd 


roetten / founder bat fp ghehouden ofte VEL? 


benden fijn andere pzobifien ofte confirm? 
tic ban oud te nemenzalg vete cghenwoor⸗ 


dighe / neel oock eerie pentiaghen up! * 
heeven/ofi pergeldinge te doer aen denge⸗ 
nep Die flacnde haer af weſen ſich vaer mede 


vbebbenlaten verſien/ ende De fte bedient · 


Ende Dit niet tegenftaende alte verklariu⸗ 
qhen/arteften/erde bonnig{ » tcafeug batt 
Fegeven / de Weichke/alg wefende zul eũ van 
geer Bracht: fallen gecaffzert ende wedt? 
roepen blyven / gelijch wy Die caſſeren endé 
wederroepen / ogbineerende dat fe Ge fcheuts 
werden upt de Legifkerd. foa van onfe ſou⸗ 
verepne Hoven alg andere lege Pierſcha⸗ 
ren / oft Zuriſdictien. 36, Dillen 


8 


Í 


— — 































— Onder de regeetinghe van Coninck Philigs de derde. Fol. 207 


6, 1616 36, Willen ende verſtaen mp; da ĳ 
tn J talle zyn gheworden / van alle i 
NEA En Bme OS 
ij £ erden / ghe⸗ ſen / fentencien ende arr — 
hel wp Die weder inftellen bp defen ín — — | 
e tge⸗gheſcheurt ſullen werden | 
9 — —— Gori Been (oe ban anfe Hoven an Datlemante ke 
| SEN efen / tens | Kennes ende Rouanen, alg 9 MK RL 
— dette — (EACS Dietfejacen) —— * Bi 
wet A Tanen Me evondẽ | Gier oer een ezuwich Kif wi BN 
| J—— —— — ne: — —— hike gaen, 8 
4 zhe Ki ' ebben upten te hj ĳ 
— bande tegenwoor⸗ werde. OOAD ne OE Ao —4 
| EGER ende Beroerten, miet te: 38. Ghelhelz wp oock weder ro Á 
| rt. ne alle verſchenckinghen die daer | arveften in onfen Done van ——— | 
Bert ghenen — gis | * ep idchcn ee blake watuer” —4 
—* juamen/haerer wedu⸗ chen broeder Den Der A 
wen / kinders / ende ere, welch - Z fag han Vendome, 
| ei EE berfchene: | ende de gene die Gem ban: 5 * KIN 
| Gingen/confifcatien/ende alle anbere bi — RAA eh 1 ij 
j futien Der feler/mint tratie ste eee L kor | 1614, af tor uu toe foo upt oopfake Bande HK 
Ì pe ſgaders alle verbinte⸗ beosfztegbenwoaitiahe gee | 
| el —— bast ober ghedaen Wp | madret vanhet — — De 1 NEE 
| volde mere deenber weerde fullen We: | houd, ude bant Etictin gevolge van t'fe, MEE 0 
| J—— 





— — re pr zn 
* hadi , 2 — B 
3 _ n 
? ip me en … — 
— eer ie , J — 
_ al Br Paine — pe N 


(erv gfheleh mede alte prcerdeuren bonni | 
$ haife | be tractaet tot föne | 
manger | Stb al ede 
ûgeneralit ande felvege, | cp De leſte Staten oafer act | 
J al het gheue dat daer Bertanien —— rs Stadt van PEER (4 
30. Derfkart' Nantes inden boorfs, Gare 1614. tot nadeel hk 
——— in WP goch/ Dat dit teghen⸗ vande ampté die bp indé vaozfepde Rande Ee 
en fe lemen ate et B, | DDO den — Ik 
atuerljchen bzocder Den | 39. Bet Edicht ghema | 
— J Vendome, ende alle die hem taer van Sinte — * bide | 
oft ha nat ded —— openden ende onderhouden Werden in alie J 
heeft met onfen baoztepben Meve Pé Ct 3yue declen / ende alle pracedeuren / ſenten⸗ IB 
| , ẽ Prince cien / vonmiſſen ende acrerten t | bi 
BAN Conde, ende Das fp fulien begrepen Da | fel ————— HEN 
inbe boopfs algemene antlaftinge bieieter | ende ater nopt np eee llen mul efen, —9— 
| Behe hei ttes ‚ende als nopt gheſchiet. Ghelijck med iN 
gen woordieh Edict mede brenght / noog foo | berroepen full f Der MEDE Wee 49 
beel aengart al water fraende de tegens | deninarie oenere nn Er Det arreg ban Cons Mi 
woordige beroerten ende ter dorſanen van | Parle: selle an kennende | 
, mente Ban Rennes te 
— ghepaſſeert ia. Ende tot deſen epude | ban Camorre,ende bet 5 or ——— | —9 
* en Wp ghecaſſeert ende wederroepen | Ker wife dheftreken bp de Senefchaetb Cz if 
8 eren ende Wederroepé midts defensalle | Dit Severt in Guyenne teghen den * 
—— — ende arreſten die tegẽ bau Eftiquoli ende De dhene Die hem Bolnes 
f * ende de gene Die Gem gevolcht hebben! | ffaen hebben in den aenſtach van Sin ge 4 
| ouden moghen ghewefen zijn; Bet fpinonfe | vere inden jare 1614. weiche (uil efcheu: p | 
| — ——— — abi Werden upt de Regiſters van on en one | 
amonfen | ban Parlemente te R | 
—— te Renges ín date dẽ Banck van Sint — ie ales | 
„Meerre left-Icden/geWwefen tegen De Dee, | ve Dierfchaeren ende” lactf: an alte andee | 
ten Dan Allegre,Saint Denies, Mallet, Pierre. dat De gecondemneerd en. Willende —4 
Pont, la Roche-Giffärd, Camore, Charnade, erde ſullen herſtelt wer⸗ | 
| 
| 

















































| — 


— 


u 
en ns 
ier Senn EA in 


— hemm — — — 





— — 


beu in haten goedẽ | | 
tube la Barre-Chivray , mitfqaderg dat Bau | Dic SE naem ende faem, Weers 
onfen Wove ban Parlemente te Rouanen in — al otra — te 
Ate Den 13. Martij left-teden tegen Den Dee: | teeckenen oetfkappen ender Ent e merés | 
Ee bat la Balumere ende andere daer inne ge, | be woopfs. epeeutien mecp:apendinee ed in 
— it eed ————— Werden. ‘) genomen fulien it 
n/a'p ooek De weduwen / kinderen eft |_ 40. AÄAlle fententier ; u: | | 
erfghenamen der ghene Die ghe-ercecuteert tefteiuftacade be a meid berorrre, | 
| F 


tegen Gij 


— — —⸗ — 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 


LLC 
Images repro uced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 





— — — ⸗— 
— — — 


—— — 


EM — 


Ld 

{ ‘ 
4 
° 
“ 




































sy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 





arn — — — 


Nederlantſche Hiſtorie 


1616. teghen afwefende eñ onverweerde perſos⸗ 
— — rren ſas Wel aen Deen / als aen D'ander ſy · 


de/hei fp in civile oft crinunele juſticie / in ale 
le onſe Hoven ende Bierſcharen ghegeven / 
ende met name De vervolghen ghedaen tot 
uptebotringe ban d'arteften oft fententien 
bos de tegen woordighe beroetten gheftre⸗ 
hen/fullë nul ende ban geender kracht ofte 
Weerde zijn / ende fuilen De partijen herſtelt 
Werden in den eerften ſtaet/ Daer inne fp DÉ 
gtr ften lulij zjn gheweeſt. Eude Wat arn 
gaet De erecutien Daer De doot nae ge bolcht 
ig /ker ooꝛſakt van De boozfs te gen woordi⸗ 
ge beroerten/ten Wederfden ghedaens Wp 
Willen dat de ghedachteniffe der ghene bic 
ghecondemneert ende ge-trecuteert zyn Gee 
worden / herſtelt fp / ende Hare weduwen / 
Kinderen ende erfgenamen ontlaft ban alle 
bzeuckẽ ende confifsatien Die Daer ober four 
ben moghen gheſtreken zijn / alg mede ban 
alle cible intereften oftc koſten / ende dat 
alle merchteechenen ende roeringhen Der 
baorfepder executien werden wech gheno⸗ 
meu, Het welcke Wp ſpecialyck Willen bat 
ſtadt gꝛhpe ten aenften vande condemnatie 
ende executie ter doot / ghefchict inder pers 
foon ban laques de Mormonville, Heere van 
Hebres, ghelyck Wp mede witten Dat alle 
berbolgë upt ooꝛſake bande voorſz beroer⸗ 
ten ghedaen teghen Vicebailliu van Gien / 
ende De ghene Die Hem verloſt hebben / nuleñ 
van gener weerden ſullen weſen. 

41. Den tijt die berloopen ig ſedert den 
eerſten Tulij totnutoe / en falniet moghen 
bienen om eenige faflatinghe van ſaecken / 
ofte peefcriptie / fp fijn dan ghewoonldch/ 
Wetteitjch / oft by onderliughe verdzach / 
teghen de gere Die onſen voorſchreven Pee 
ve ghevolcht / ende fich met hem ghtborcht 
ende vertenicht heben te verkrijgen. Deg 
niet te min alie fentencten/ vouniffen/ acres 
ſten / ende pzoccdueren/ ende alle andere ace 
ten van rechte /fo in onfe Douverepne Doe 
ven / alg in alle andere leeger Fechtbanchen 
ende Dierfcharen / tuſſchen perfoonen van 
eener partpe / ende tuſſchta ellen anderen 
die ghewaitiichljck ghelitiſconteſteert ende 
fich ber Dierfchare onderwozpen Hebben / 
ghegeben ende gedaen / eu ſullen geene we⸗ 
Berroepinge onder Wwozpen ſyn / maer in ha⸗ 
xe cracht ende Weerde blyven / behoudens 
Ben wech ban rechte / Daer De fake alſoo fal 
willen vallen. Geijeh mede alle vonni fen 
bie gegeven fullen Wefen bp Den Fade Hooy 
onfen gebe opgerecht/tuffchen lupben van 
tener parthe / ende Waer op srecutie ghe⸗ 





— — 









Het ſevendertichſte Boeck. 


veicht is / ſullen Gan weerde blijven / ſelfs 16i16. 


oock De criminele vonniſſen gheſtreken ober 
De ter ghevechten / Welke voorghevallen 
3u foo bp onfen baorfspden Peue / als inde 
Legers/ cũ Pꝛovincien / be houdens he inte: 
reſten Bet civile parthen. 

42. Alle memozien/ faem⸗roovighe libel⸗ 
len / brieven / ſchziften / ende injurieuſe la⸗ 
ſterlytke boeerhen / ſullen onderdzuckt bly⸗ 
ven: ende wort allen Borck-Gandelaerg cu 
D2euckers wel upt-dDaucheldeken verbode / 
booztaen eenighe meer te drucken ofte tE 
koope te houden, ende allen perfoonen cent? 
ghe meertefch2ijben ofte dichten/ op pent 
van Den hals. Belaftende acn alien onſen 
Biechteren ende © fficieren Garen ſchuldigen 
plicht te doen int onderſoeckẽ cube ſtraffen 
ban de autheuren bau bien/ ende ban alie 
De gene Die teghen dit verbodt gedaen ſullen 
hebben. nde niet te min om Be gedachtes 
niffe der voorleden dinghen gietijchelick te 
dempen / willen wy / dat De ghene Dir ſouden 
mogen aengeſproken ende vervolcht wer⸗ 
Den upt oorfake Bau alte be ſchriften na t E⸗ 
dict van Sinte Manchoud gemaeckt et tE 
koope gheſtelt / daer van ſullen ontlaſt zyn⸗ 
gelyck mede de gene Die om gelycke oorſalie 
gevangen ſoude mogen fitten. 

43, Willen ende ogdineeren Wp / datttr 
ver volch ende ſtraffe gedaen werde aver DE 
crimen ende delicten ſtaende de tegenwooor⸗ 
dighe beroderten / tuſſchen perſoonen ban Els 
ner parthe bedienen. Als mede over De ge⸗ 
ne Die befchuldicht ende overtupcht fullen 
zón van bzantffichtinge/ moorden in koelen 
bloede, verkrachtinghen / ende outſchakn⸗ 
ghen Lan vrouwen ende dochters / endt 
van Vrerch-raof. 

44. We pecfoonen Wefende ban contras 
rie parthe / die fhaende de teghenwoozdight 
beroerte ende ter oorſake vandien ten WE? 
derſyden ghevanghen zyn gheWwogzden/ oft 
noch in hechteniſſe ſitten / t°{p in Wat plart⸗ 
fe dat het ooch fp/feifg-in d'oozlogte/ oft DIE 
ontflegensön geworden / op caufie / jur atoit 
oft ander borch tochtt / ſuſlſen gheſtelt wor⸗ 
den in haer gh heele ende Lolkomene HIV? 
hept / ſonder ghehonden / vervoicht oft ghe⸗ 
conbrmneert te moghen worden in eenight 
ljf-ftroffe / eer⸗verlies / ofte geit · bꝛeuckt/ 
Waer ban wp Haer ontlaft hebben bp dit 
tegenwoordich Edict, Eude mat aengatt 
De ghtbangeng iu de Oorloge / Daer in (alt 
gehouden mozden alg voicht / te Weten! dat 
alle perfoonen ban contrarie parthe / die ten 
wederſyde zjn ghevanghen ghe worden /⸗ 

ſtaende 


































































ies Onder deregeeringhe van Coninck Philips de derde, Fol 208 
ró, 016. Aaende defe tegenwmoogbighe Beroerten; cû | in Wat manieren hat h | —— 
ge | — —— —— geoerdeelt zijn gewor⸗ Wop mede willen/ dat alle ll ge 1616 
GA | Gele bns € pile) ende upt kracht der | onfen boosts Pee | 
| — (uiter fen zantfoen betaelt hebben, | Hebben ora fer Zee te gaen / ende Die mei De 
| er dpa, veh ahd actiedaer ober | ſelve alreets ſullen ds 
mingen pretengnen ide reftieutie van pens | fallen weſen ban alte pzijfen bie fp gemaect MEE IRIS, 
@ock mede all bie tegen Wie het oock ſp. heben / oft noch (uiten mogben maks HAN Bee: | 
6 rant Die ghevanghen ende vodz cratht ban t’bao2fs — 90 
nk en prhſe verclaert fjnde/ upthrachte RN 
| —— vonniſſen ghecompofeers «út | Lick fp ſouden doen, wo 
| oat ghemaeckt hebben ban Baer van: den van ons / oft van 
ende fongarrn Sehteren ende bepaelben pag | mirael/ waer ban d 
oftefich — oft noch gevangen fitten, | frecken worben br 1 ERE NEN 
ben boor de hide borghe gheftelt beb: | ban onfe voorfs Womiralice pt , oft andere BR MID 
ende 6 3 Me vttalingBe bande boogfsfehere | Die kennigre daer over te nemen hebben MERKE 
Rek tpaclde fommen / fullen te defen aen: |_ 47. Onfen voo N 
mi ze berkaolcht ende giedwoughen | ce van Conde , fal terftont na de upt-k 
1 en De felbe ſonimen tebetalen. Ende Dinge van den an 
* belanght alle andere Die niet gherom⸗ | gheoaen; wede 
8 b past an ban — Cafteau-Thierr 
et op eenen bepaelden  Damaf; 
hide vn ea fp datfe nach) wedr —— — 
Butte juratoir / erde van boog | De ghene Die ban b ij 
recht ke berfchönen/oft andere borihochte | me hed, KE HN 
in hare vypbept fijn geſteit: die en — | lob meteen chen an ghebaecht eben, INI A 
generley betalinghe Gan rantſoen moghen wende Gerefo INR 





S— — — — In a E . 
— * 
4 4e 
3 e 7 
” al: Br Fast en 


— 


hid 
8* 
en 
— 
Ez 
had 
Ss 
kad 
e 
er 
ard & 
* 
ßẽ 
—* 
bn 
8 
en 
5 
— 
er 
fe 


Vv 


‚men, Ghelyck mede ſullen gereftitutert cũ 


bee Den’ in Wat manieren dat Get ooch alg van ——— —— 


Cy 
Le 
- 
p= j 
ec 
— 
md 
V 
2 
Ie 
— 
kar 
Gr 
id 
ef 
hin) 
— 
cy 
9 
Le} 
— 
pe 
be } 
Las 
8 
8 
ke} 
* 
— 
Len sf 
8 
— 
3 
cf 
jee} 
a 
4 
Lan a 
en 
Je 4 
hah 
zi 
€ 
— 
es 
— 
€ 
2 
ar] 
os 
—X 
en 
pen | 
ey 
ad 
Lee 
pe] 
kan 4 
ef 
* 
herin eer St aÂ het he 


en 
ef 
cy 
ea 
8& 
— 
En) 
ve 
en 
re 
De | 
Cr 
Las | 
4 
rs 
et 
— 
ze 
S7 
— 
23 
2 \ 
en 
eZ 
Ds 
De 
2 ez 
8e 
Ei 
Ze 


45. Sullen ten weberfjden gerveftitueert | of 
| ozden alle itulen papieren/ende bewmifë, | bar in Baas 
| welcke fouden — sia. — —— De epgenaren Der felge/ 
| *—— ende Taſteelen Ban particuliere, | ten maren nheniettnde, Ende voor fo brei 
| den (8 hj nd — ————— — —— De wijle De ſeive platife Ben 
| ex | Meere De la Harije it af 
| soeren amel bat het oock foude mogen * el ftilftant ban webenen, foo fais bar 
| telck / ende eermen tot d 4 | 
46, Alle pryſen / die Haende defe teghene | d'andere ot De teftitutie van 
A rn 
ande toelatingen 8. Gphelück — 
— Bä—— — 
ber Bomiratiteptoft andere een cDterg | tele (uien weder gheleverr werden 
* miralitept oft andere Officieren daer | handen ban onfen boor toert Werden in 
ee Gptramtaritteert/ooaggocde prhſen ghee { ban Conde, in falchen he Hebe den Prince 
8 rdeelt ende verclaert Zijn ghewogden/fuls | dat infgrjckgd et als fp fijn/ cube 
| n gheſmoort blyven ander de weldart Han t Steden Van Brienne, Ro- 


5 n 3 
bit Edict, fanter doiter cenich bervolcham | den in —— ie de Ii 
| o⸗ 


1J ghedaen / noch ve Capitepnen / oft hare bor: 
| * eũ ſaetelaers / oft oock de voo⸗ —* —— BER tee 
En — 
erin land Mae EMA bef bezoe, fauden mos 


f d ghen 


id 
UT 
5 
8 
Le 4 
la: 3 
3 
ez 
Ge 
kad 
kan) 
| 
— 
€ 
8 
cr 
ed 
= 
Lan 
A 
—— 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 


LLC 
Images repro uced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 





| 


4 dl 
eid 
! . IE | 


| Nederlantíche Hiſtorie 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuvest 


LC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 

















































Het fevenendertichtte Boeck. 


ke de RA Ei 616 gien weſen ghedaen. on ic | 616, 

104 CIE EERE 1 8 s teghenwoordich Ebict/foo bevelen dp 1610· 
V—— — 49 Onfe Officieren / foo Catholhcken/ | ouſen lieven ene QGettouwen Hastg-Beer ꝰ 
BORN ich eN | alg vande voorghewende Gervefopmicerdt « ven / ven fapdeun Houdende duſe Hoben val. 

J— Btligte/welche gewoont Gebben ta Stedẽ | Parlementerdat fp texitout naet’ont faraë 
4 ROOK 10 0000 AE ABN bie ouſen boorſepden Qeve ghevolcht ende | bau dien / eude met ſtant ban alte faker? 
Win ER ete ha bpgeftaen Gebben/ende ter oozfake vandiẽ | Ges ſelve naer znne fozine ende inhout / ſup⸗ 
—J—— oft iu gebolge bau De tegenwoordighe be: | verlijck ende eendeudelyrk fallen deer pu⸗ 
9 ijn — J koerten/ De jaerſcxſche gherechtichept ban | bliceven ende te boecke Jelleu in onfe Hovẽ / 
4 ij — 59606 —9 gare Officien / binnen den tijt daer tot ghe · fander te ghebzupchen ecnige modificatien/ 
ABRI ſtelt / aen de Bure⸗elen dic daer van waren erde abindingenofte veſtrictien / oft ſonder 
—J——— opgerecht nief en hebben konnen betalẽ / ft anderen laft ende bevel vá oog re verwachte’ 
bid 4 | ijk ORE De gebzeeckt ban De felte/ hate Weduwen, | tens Cade oafen Procureurs Generaet/ 
4 | 00 AD inderen ende erfgenamen fullentoegelaté | bat fp terffont ende fonder bertreck fulieù 
—J—— — De boorſz gherechtichept te betalen | verfoechten ende bevorderen He pub icatie 
| IE ì When ij | raus * —— De publicatie van dit van dien;De welche mp oock belaften onſen 
EE EEE goemioaogoic Tdict / ende ſulcks doende, / Gouverneurs ende Dtadt-houderg Genes 
VK: 4 HOO epic Wel-batt bande Hoorfz gite | vraci van * Pravincien/er.be voorts eernẽ 
— 6 Net ‘ ⸗ peghellſcken in De Landt ſtreecke van zjn 
EE OR Eh ij Ki 5o, Cuore om op te bjenghen Degroote | gebiet/znde op alie oopten ende —— 
BEI ORN etappe js ei {atot afs — ghe woen is te doen / ende dat opt 
J———— | EDE volck / nat tegen⸗ eerſte bebel Dat fp van ouſent wente Haer: 
LE (6 be dend de EE woordich ten weder · ſHIden op de beeneũ is | vau fuilen oatfangensende ſonder — wach⸗ 
J—— alg tof andere Ooꝛlachs· ſaken / noodich ba | tÉtot de publicatie gefchiet ſp in onfe voors 
KOE 0 wf Minot, ven DOE helbbe full De viftich Ruptserg op pder | Boven ban Partemeute/op hat fp geen one 

j 9 id OEREN 5* hou: Ì mudde fouts, Die in £ jare 1610.afgebaen | wetenhept daer van en pretenbeere / ende 

1E ON RBE — 53e waren /w der op gheſtelt werden! gelijck 1 Dat opt aliexfpoedichfte site wegen van vy⸗ 
HET HDA gh iet REN i fp waeren bp t'leven ben Wijlen den Toe antfchap/oglichtingen van peminghen / be⸗ 
Hie and HIK * oe feex Eerweerdigen Weere onde alsde —* reeel Shete berfcheenen ®, 
ERA 45 0 TON * rg as nac te verfchijnen fFaende/ innemtn gl! | 
i MOORE EP st, Om gelchginfichten/ fullen weder | afbzeheningen ende foptificatien van Dies 
J— opgheſtelt werden de verrtich ſtuppers die ben, Plaetſen ende Caſteelen / ophoudẽ wor 
| —J—— ten plach te trecken ban pber quintaeloft | gers. Derkiarente vaum aen/ Dat de ſeſbe 
5 ON ARE ’ hondert pont foutg/inbde Landt free bau | oplichtingen ban penninghen / fortificatien / 
IN A GEERD 9 den pacht ban t’Uponnis / ghendemt lapart | afbreeckingen ende coutributiensaentaftine 
Hi CE OENE ib du Roy-aume‚bat ig het deel deg Rijer. gen ban caerende goederen/euùe andere ars 
EMAS, 0 52, Ghelck mede / om De voorſz onkoſtẽ ten ban vyantſchap / de welche nac de alſoe 
A NEE te berlichten/ wp (ouden gheogdineert Geb, ghedane publicatie inde Provincien fuiien 
| Pꝛovinc | 
4 AIEE Ar ben / Datter fekere gherechticheden gheſtelt geſchieden / der reſtitutie / ſtraffe ende weder | 
| tE. | | ende getrocken ſouden werden op De Hoop: oprechtinghe onder worpen fullen weſen/ 
J— ech OA Dirt Er EEn —— waer toe Wp ooch Willen dat tegẽ de over⸗ 
J6— | Eren onfen Honincke) reders ghepzocedeert ſal werdemte weten 
IED 4 GERE vijche / om Get bolck banden ghefelfchappe | teghen fulcke die eenige kracht oft ge melt 
| ORS SNNEE OL, et erde in Steden foo heel te meer te —* —A— int overtreden ende ver⸗ 
| AREA 1 p — | daken deſes onfeg tegenwoordige Edict! 
ORNE 53. De ſecrete artckelen Die hp one ſul⸗ | perbindrrende de baucht ende ber ups bots 
— 6 len inge wilicht zjn / end | R 
ERE tongen eben raes, |L 
KE 400 ONE A | hkhaled ndit tegen | hope ban genade oft vemig: Eñ wat aen? mn 
DEN NEE woordich Ediet / ſullen van punt tot punt | gact de ander Wapenensende kracht oft ge⸗ EN 
WE ON onderbouben/ ende onderbzekelch nage, | Welt / De felve fullen gheftraft worden mit EK 
— ot ORDE Komen worden / ende fullen ake noodige andere ſtraffen aen Den lijve, banniſſemen⸗ be 
Ht \ Hee DEN letteren ghe-erpebeert worden opt extract | ten, Dat is/ als men Godt juftitie ef pat” 1 re 
HEARD: dn state omde techn’ Secretariſen de honorable ende andere bzeuchen / * 
[SEA ME A in — volghens de ghewichti | Ln 8 Su 
DES 54. Ende op Darter batt mage br, | orc fähew/enbearbiobeor midnr | 
— REA fien werden op de onderhoudinghe ban dit | moderatie van onfen Welter, ben weldhd 
REE Hij & Ï tel! dh 





































































16, 
— 


ed 


ages re 


m 
444 B 


mmm 
— — —— ———— 


— En 
mat — — 


1616. wy de keuniſſe ban bien bebolen hebben eñ 
— bebelen mits befen/Belaftende in deſen Deele 
haere eere ende conſciemie/ omme daer inne 

ce procedeeren met aifutchen gevechtichept 

ende gelyckheyt als beaort/fonder uptner 
minghen oft onderfchept van perfaonen. 
Bevelen daer-en-boven onfen baozfs lup: 

Den/ houdende oufe Hoben van Parlemen⸗ 

te / Camers van onſe reheninghen / Boven 

Dan ouſe Aydes, Onderftanden:Bailleumt 

ende Seneſchalen Prevooften ende andere 

onfe Nechteren ende Officierensdien Get bes 
hoort / oft haren Stadt houders / dat fv bit 

ONS tegenwoordich Edict end: Oꝛdinantie 

boen leſen / publicceren/ ende te boeche fel 

len in hare Banen ende Jucriſ dictien / rũ Get 

ſelve onderhouden nakomen / ende volghen 

in alle puncten / doende allen ben genen Dien 

het behoort volkomeutlijch erde vredelyck 
ghenieten ende gebruncken Den iuhdut ban 

len / phaudende rcũ doende ep-Bouden alie 

belet ſelen ende verhiuderingen Die daer tez 

gen ſtryden. VVanc het ons alfoo belieft, Eñ 

opdat het ven bafte ende gewiſſe fake fp nu 
Enbetof allen thde / foo hebben mp defe te: 
genwoordige onderteechent met aufehant/ 
Ende Onfen Zeghel daer onder Boen feiten, 
—355 — Andere ſaecken onfe ende 
dere luphen Garve gherechtichept. Gie: 

ait lede geben tot Blois inde Mep. maent / int jaer 


' Der ghenaede 1516, ende ban onfen Kijche 
bit fefte, 


Onderteeckent / 
Louis. 
Ende lager / By den Koningh in ſijnen Rade. 


De Lomenie 
Cube ter fijben Via, 


Ende gefegelt met ben gegoten Begel 
in groenen Waf: / ende op (nocten van 
rood Zijde, 


— 
Se 
* 
— 
— 


tier herz 
ld 


R Enelfden May heeft he Deere du 
Starre. & Maurier , cdinaris Ambaſſadeur 


zz 
Ed 
ag Kal 
z & 
Ge ZX 
5 


— ——— 


beg Lontacr ban Vranckrheh / de 
enck E. M. Beeren Staten General 
den * in ſ Graben Hag aengedient hee dat alle 
| 8 ei Fen ende mif berftenden tufichen den Cos 


—— 
ses 
* 
25 
b- 4 
pn 
een 
en 
> 


uropean Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
roduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 
20 


a — — — —— — —— —— —— 


{ bart inne althts tc 


Onder deregeeringhe van Conùhek Philips de derde, 


feext Waren / Haer benevens ban weghen 
fine MB. Berelaerende De Q2oote fdabe hie 


be ſelfue was dꝛaghende voor de xufte ende 


welſtant deſer Landen/ alg mede Dat zyne 
Me. noch Boog Dit jaer belsofde te — — 
ecren Get onder hout vande Dzie Regimentẽ 
Franſopſente voet ende tee CTompagniẽ 
Peerden tot dienſt De fer Banden, Nae Dat 
haere C.J, Die alles tpelick hadden 
overweghen / foo Gebben fp Des anderen 
daechs ben Heere du Maurier op't eerſte 
pomek ban bien verclaert / dat hen feer lief 
eude aengenaem was / ende van gantfcher 
herten verblyt fhn/ Dat de fchadelche mos 
bemeten Ba Oorloge deur Gode ghena⸗ 
be/ende fonderlinge foachfuldichept;aaeders 
tierenthept / eude affectie nau bare Maten. 
totten welſtam van Gare Rhcken ende ons 
Derfaten/met eene goede berfeecherde vrede 
3haunedergilept. Ende bidden barr B. M. 
Godt den Peers almachtich / wenſchen oat 
van gantſcher heeten / Dat De ſelpe wzede 
mach) Wefen lanckduerich ende firecken tok 
heyl / gheluck / ende weiſtant / bedanchen has 
te [aten feet ootmoedelick boog de communs 
nicatte Ban foo loff lick eerlich/ paoffitelick 
ende noorelick / goede ſaecke / ende ghelyck 
bare H. M. althts zjn gheweeſt conftant 
ende religicus voor De behoudeniſſe van ha⸗ 
ter Rate: perfoonen/ / Nechten ende Dignis 
tepten/ mitſgaders den Welftant van Haere 
Wijchen hen gherranwelick te quiteren int 
boldoen bande Tractaté met haere FDaten 
gemaecht, Boo verhoopen hare Be: Mo: 
(deur Godes genade) met oprechte affectie 
tonttkurven/ biddende 
haete Maten boog Hefer Handen welſtant 
ende verſeeckeringe altijt te continueren, 
ende be bermeerderen acre Cone, offectles 
faveuren/onde affiftentie/ ende fuiié arbepe 
ben naer haer vermogen am die te verſchul⸗ 
den met alle goede dienften ende affectien. 
Oock ig den Weeren Stoten lief ef aeno 
ghenaem Dat bp het tweede Poinct bande 
vaorſz pꝛopoſitie Haere Maten forchfuldich 
SDum/ourme ben Start deſer Tanden in goes 
be Cn geluckige bzede te fien Bheconfer veeg; 
Mes Bermaniage ban boorftehtichs te witten 


RE interruptie en valle, We Heeren Stafen 
mogen met goeden ghewiſſe opt ſclve point 
Wael berclaren/dat fp daer inne anderg niet 
tn hegheeren dan Pahene Gp den oterieben 


Coninck ban Paanckrdeh hoochſt · loff De 
et 


Fol, 209 


1616. 


- Í 
—— — — — - L € * 3 — — — 
RE — — — — — — — 
— — — — ze n — — — 
— — — — TE — — 
ij — en — * * 
J 
pe " 
x < an 
— - 


2 “ _ 
+ AA 


— 
EES 
1X 
mk 5 
4 
en 


TT se: 


— 


— — * a 
— — — 
— — — 





— — 
— — ⏑⏑— — — 















—4 dend EE Nedersantíche Hiftorie 

| 4 ech EN | 1676. Her ende onſterffelheker ghedachteniſſe is 
J————— ghereſolveert / ende bp De macht ban hatte 
BL A OMEERERKENE IN 00 garen Ben Coninck van groot Beit unten, 
ĳ EAA ear it Be Bereenichde Chuer · Forſften / it Forſten 
—3 We, «A ban Dupiflandt ende deſe Kanden/ inden 
4 A0 ORDER > Jare 1610. loffelick ghe⸗ effretueert is/ int 
| EI PORANEN EE CU off doen Bande biolente occupatie jeghens 
RE AE ber poffederende Cheur ende Forſtẽ onder: 
A A 9 ſaten / hebbende eene vaſte apprehentie / Dat 
HEN 14 HA OOR > foo berte Dooz authoriteyt Dan hare Maren 
BEE LOCATE bet Cractae: ban Eanré niet en werde nas 
Hi kt 4 RR geleeft ende ter gocder trouwen onderbou 
EIN COD AE | ben(daerinne bp Die bande Spaenfche ende 
(ONS SEE —9 Eerts Hexrtogenſude terſtonts naer het hbe: 
INR ME et | flupt vandien fwarichept is gemaeckt / als 
KOREN ide Koh | miet hebbende willen accorderẽ Dat Die Acte 
9 ERA OA vanbeloften bp heu begheert tot het voorſz 
45 MENNE | Cractaet (oude Werben gemaecht velatdf, 

| | GOESE de gelijck nochtans Die Weeren Gefanten van 
J6 hare Co:Mart. van Dranehrjch ende qzoot 
| UN 000 7 NE titannië/ ende baude Cheur ende Forſtẽ 
ERIN Opere 0 ei RD verſtonden redelick / ende behoorlick ce Wes 
————— fen. Bock daer na gedifficulteert hebbende / 
BER ot OE ONES lS batmen De voozrſz beloften faude boen aen 


— e— 


Het ſevenendertichſte Boeck. | 


xe dau 1616. Sind: hare Po: Mo:G. ded 616, 
te meeer acn Gare Me. verobligeert ter ij? 
(en Die ſelve Tomucklcke liberalitept haer 
geatcordeert wort/ met teghenſtaende zhue 
Majeſtepts finantie door het ghepaſſeerde 
extraoꝛdinaris zijn bef waert / ende verhoo⸗ 
pen hare Ho. Wo. De ſelve liberaliteyt met 
alle ootmocdigen dienſte ende goede efficich 
voor harer Majeſtepten / perſoouen/ rchtẽ / 
| ende dignitepten/mitfgaderg den welftant 


ban hare Aycken / alsijts daunchelichk te er⸗ 


hennen. Derfaechende den Heere Ambaſ⸗ 
ſadeur Defe antwoozt ende Defer Landen 
| faechen hare Majeſtepten ten beftente LE° 
commanderen. 


pupt gevallen tuffchen de Beveputeers Bradt. 

be Edel lieden van D'eene ende d'ander verf. 

Meligie / boog bien dat de Catpolpche —2 
Edel lleden in pare Camer beſloten bande, gonik. 
ben Conluck te berfoechen / bat hp de Gar opus 
thotjche / Apoſtolhcke / Noomſche Aeligie —5 
ſoude in fijn beſcherminghe nemen / achter: eb 


| pe 
TE Jare 1615. iſſer een groot bife BN u} 


' 




































Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


L 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


J 4 
EP ORI ID He 
k ei MNS ' be 
«ih DE UR: 4) eh 
* SAN Ì 
in, t A BN, Í 
— Jer . 7 1 
Vind Hed h 
é J we " 1. 
40 \ dE 
wf hr i A 4 Lj u 
10 ot —9 Wh, 
Í ‘ 5 P k A —*9 J 
ORR el Ii 
9 win 5 — 
—J— J 
be ODA AE is kl IM 
4e Pie Mt MEA id k 
vin Vd) CAM J CMN 
«ie —4 ** — 
bre Ms: ; 
Î er En BN Wi 
| nl Mt: s 4 
—— IE 
‘ 5, ib, bns / 
J J J 
: reuk 
N —* NR * 
A # rd 
Ì i —* in AL Á 
* | 


MOEN beyde haere Maren alg Mediateurs bant 


buorfs Cractaet/ miet teghenſtaende haere 
Ma ſelfs t'ſeive Geaoziich Gebben were 
ftaen/ ende datmen in plactfe van dien / De 
Steden ho den Meeren Staten verſeeckert 
(op eene Acte bande Spaentche fide Anger 
frelt/ níet relatdöf acnt noozfz Tractaet van 
Zanten / nochte beloften doende aen haere 
Mart. ban Drancherijcht ende gront Berita⸗ 
nien / als Medlateurs vã t'felve Eractart/ 
ſoude ontrupmenjdat seine eẽ rechte mid⸗ 

bel ſoude weſen / omme het gheheele Landt 

oft onder pꝛetext ban ſcqueſtratie / ofte an⸗ 

derſints weder te boen comen in handẽ van 
De gene Die over lange ghetracht / ende gie: 

arbept hebben / Gen daer ban Mepſters te 

maecken / ende alfoo ze ill uberen De Aeſolu⸗ 

tien ban bepde hare Mae. der Pereenichde 

Eheur-Worften ende Forten van Durt- 

flant/ende bande Heeren Staten) ſtreckẽ⸗ 

be omme ſulcke onbehoorlhcke occupatie 
miet te ghedoogen. 

Enbefoa veel aengact Het derde poinct 
bande Hoozfs propofirie/ De Beeren Staten 
Geverael bedaachen Gare HP: feer ootmae: 
belick bong De continuatie bâ hare Conince 
beke goedertieventhept / libcralitept/ qun⸗ 
ſte / ende affectie tot DE welſtant deſer Haus 
Bert int bewilſighen ban het onderhout van 
De brie Regimenten Irranchopfen ze boet/ 
ende twee Companten te peert in dienſte Des 
fer Handen wefende boog den laopenden jas 


volgende ben eet Dien hy ghedaen hadde 
fn Crooningfpe/ met befe Woorden / Ick 
my bevlycighenter goeder trouwe, ende nâ 
mijn wrerfte vermogen , wt mijn ghebiet ende 
Landen my onderdarich, te verjaghen allede 
gee die Ketters genoemt worden vande Kerc= 

e. Die ban de Meligie fepden / dat De No⸗ 
blefle met de boben-gendemde Nequeſte / bp 
deu Coniuck berforht / Dat Gp die LANDE 
Heligie DE Erich aendoẽ (oude, Derhalve 
foo verfochten fp / Dat de Coninck (bove 
(Bae verklaeringhen ghedaen den laetſten 
NMartij 1615.) tot haerder verſekeriuge ende 
gheruftichept / noch een voltomene vᷣercis⸗ 
ringhe Bier ober Woude daen / dweick ſyue 
Mt. gedaeu beeft op ben 20. Iulij, be welcke 
bp het Paiement ig aengenomen ende be⸗ 
befticht den vierden Augutti, 

De Coninck betupcht/dat Bp befe ſaeckt 
rprlick ende wel over woghen / ede met 
fijn Moeder / De Princen / ende Officieren 
bande Croone/ende De voornaemſte Aaetſ⸗ 
Weeren die bp der haudt waeren / overlert 
hebbende / die van De Hreligie verſekert / Dat 
hy inden eet dien hy gedaẽ heeft op fijne Croo- 
ninge, met de boven-verhaelde woorden van 
Ketters , niet verftaen en heeft fijne onderfaten 
wefende van de voor-gewende Gereformeer- 
de Religie, levende in fijn Coninck-Rijcken s 
die hy verftact begrepen te fijn ondef de Wie 


gegevene Editen, Wiet bp boeghende / pat 
bef ſynen wille ende belieben wag/ zin ons 
\ 


verbre⸗ 


— 


— — — 





ori DE CDA SLEE 


— 
Klee RE, Se. FS x 


ep ey 


ed by courtesy c 


Images reproduc 


Early European Books 



























































IN 0: 
bi | 
‚MN 3 
add be 4 
“ " M raf) 9 
«het hi 4 J 
Aon * —V il 
Kl E Be 4r SDS OTE Sit N vl 
OEM ADN 
big REDE Dd 
BA A Biber dU) 
K) Á ni * —9 
nl dl ig J —4 
Ee bee OSE 
df _ in 


1e belli pe lk 

| É —668 BEC 
NE ien k * “Lt 
— Ld 


| 
—0 
RR OENE 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Marquis 
d'Ancres 
aarde waer eenen op-loop ouder tvoſck / dwelck 
gehzuasken, DE meuichte ghrlocpen is mac deg Marquis 


Nederlandfche Huitorie 
1516. hyop een peert ende bluchte ſo ſeere als hy 


—coande. eder een riep ende oordeede / dat 


De Marquis d Ancre Ben Coninck hier tot ge⸗ 
vaden ende ghbroeht hadde 8 firacr quam 


d'Ancres huys/ dweſcu fo op-diepen / endet 
namen ai zgnen coftelicken hupf-ract/ bien 
(w braken ende vermorſe lden: Ap braken 
Bet loet van De daecken / den hof wroetenſp 
omme / cade vernielden alle De fchoone bloes 
men ende erupoen die daer iu ſtonden: Jae 
fp Gebben ooch Corbinelly fijneg Secretarij 


ie s 


Die deſe Macquis ie weyniger alg zen ure 
thts gheledes Heeft/ wort zheacht op meer 
Dan vier mael Gondert diwſent guldens. 
VDeelhanden waken licht werck / macr Wee 
Den genen die ſulcke arbepders overvallen. 
De Mag ſtratt ven Parys hoozende Wat” 
tet eude mas / quam ſtracx derwo erts 
met een gort Deel Soldatten/ tn mepa ghe 
deſen op-teup te verjinberen/ maer fp von⸗ 
Ben Ger daer alfoo gheſtelt ende hei gemepe 
ne boleh in fulche furie ende vrafernije / Dat 
fp niet geraden en beuden pernant met ge⸗ 
woelt aen te taſten / veceſende Dat fp het volc 
Daer Boortot meerderen op-loe pende beo? 


ber plonderatie verwecken ſeuden. Des 
Beg Mar ° 

quis An. anderer daechs is bet gepeupelte gelorpen 
cresbupg bupten Pards / ende beeft aldaer des Mar- 
tus wo Pe quis d'Ancresfchnon Cafieel oock afghebro⸗ 
vernielt. 


ken / ende te ſchande gemgeckt al wat deer 
in was. Soo dat ſp oock alle de ſchocue 
prerdẽ eude veulens Die hp Daer hadde met 
rapiers ende hallebarden om Den bals 
brschten. 

Dr ghebluchte Pzincen quamen te Soiſ 
fons bp malcanberen / ende overleyden Wat 
fp beft doen ſouden / tot haexder beſchermin⸗ 
ge/ Duc de Guyſe, du Mainne, Vendolme,Ni- 
wers, la Trimoille, ende andere meer / fu al 
Daer bp haer gecomen/ maer De Hertoghen 
pan Rohan, ende Sully, onarugrfien fp 2202 
feſſie boen van be Keligie / ſyn bp ben Coe 
winch ghebleven. 

De Toningiane ende haren Spaenſchen 
Kract/ aen her boben-berhaelbe Wet mere: 
kende Goe hatelick Dat deſe Daet Wag / ende 
hoe qualick Dat Get ober al fauve genomen 
Wozden/Datmentegen het Beede · Edict / eũ 
ghebdane beloften / ben Prince ban Conde, 

gerfte Peinte vanden bloede / hadde gevanc⸗ 
hetick ghefedt / foo Gebben fp ſtracx een ver⸗ 
claringhe / op deg Conincks naem / aen den 


Het fevendertichfte Boeck. 





bach gegeven / ende Doop den dzuck alle man Wib,⸗ 
gbemepn accht / daer in be cerſeen die et 


Ben Coninck heer oe ve weecht haddeẽ / Wor⸗ 


ben verhaelt / bende alg voicht. 






ſien ſalunt. 


LENTES MS 72 
en 
befe autbogitept te ghebripcken / om te we⸗ 
berftaen het oubehooglijck beo nemen DEE 
Ghener Die Daer foechen tberderf onſes 
Dtastg/ De voorderinge bung wel varens / 
eude onder De gzouwe icke inlantfche Gor 
loghe/ De Bzphept tot alles Dat De Wetten 
ende He redene hun verbiedt. Ende beg Le 
meer. / om dat de noot-Wendighe remedien 
ende tegenſtant die Wp gebruptken moeten 
tat bewfeechertpeptonfrs perfoong ende be⸗ 
boudeniffe van onfen tact, ſchant· vltckẽ 
ende onseeren ong epghen Bloedt ende be⸗ 


ſchuldigen die van ougadt-tauchtichept fos 


tegen: ons / die Wp zijn alg Bader over oufe 
Onderbanen als oock huuepghen Dader? 
landt / vernaemt zijnde alg eer Moeder / 


feifg bande beremde Patien. LOP zyn ode 


dwongen onfe Klachten cpentinck te docn / 
ende ing icht be beengen / fo wel tegen oxſcn 
Pee ven Prince van Conde, alg regen DE 
Princen / Heeren ev De andere Die mede toe⸗ 
faenbet valſch ende boog vougnemen ghe⸗ 
ſticht segtien oufcn Perſconen Staet?: 
dattet niet mr gelijck en is/ ofte fp en ſullen 


cenafgehſen over deſe odauckbaerbeydt | 


hebben, ale bie bedenchen (uilen van dn 
foe De over azcotefacht-maevichept/ fun 
menich-macl vhenwaeer:s gyebzupchtort 
bit te winntuendetat onf waert te treck 
ende daer en⸗ tegru acht nemende op hunue 
oumenſchelycke hert-nechichept / ende on 


Bet ban ong te beſchadiohen iaete verder⸗ 


beu. Piet leauge geleden alſſe de Wapentn 
aenbingen ouder tdeckfel van tegente fa 
be eerljchsfte alliantie die Mop ia geheel Chu⸗ 
flen-Bept hadden moghen verkieſen / ende 
om onfen Staet te reformeerẽ ban fijn ver⸗ 
berf / wp haddenfe lichteltichk met een wer? 
nich te patienteven fien fm-iten ende van 
(elf tander-gacn/ om voor onfe boeten HE” 
Der te batten / ende mifericogdie aen ons te 
gerfoecken: Maer onfeooghen flaende oP 


» fori ëni volch 
dellendichepdẽ ende miferië Diefe HA Nn, 


IN ijn WED ; 
olp Moninch van Deancktijek 
NA ek ende Navarre / cen alie DIE DE he 


Piet fonder merchelijck p 
— leet· weſen ende hert· ſ werr HE 
gheſchiedet / Dat wp gheuootſaeckt DN „ 


arin⸗ 


—— 


— 


Early European Books Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


444 B 20 








































Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


L 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 





NWederiangche Hiftorie 


161 6. op eude anſe boorſz Deore ende Moeder 


foo grootelijer in Gem gefpauden waren / als 
aen ong epgen Dader ends Moeders welc⸗ 
he epghene woorden osca gheſeght ſouden 
gheweeft fijn aende voorſz Bꝛouwe bp een? 
ander Priuce / haer biddende geen (emblant 
Daer vante matchen / opdat euf.n Hebe 
baozfa niet en ſoude bertrecken. Nu fo had 
Ben Wp boorgenomen / met ooghlupchinge / 
moede te maecken D°Vuteurs van deſe ver⸗ 
werringhe / ende met ouſe patientie / die We: 
derom tot hunnen behocaznnckẽ ꝓlicht te hele 
pens Maer Wp werden terilond vant alle 
kanten gewaerſchout / dat onfen voorſz Ne⸗ 
he miet tegenftaende zijne verclaringe niet 
op en hielt met fijne Adherenten / met Gun 
boos vooꝛnemen woortgd te naren: foo dat 
eenen bande meefie van ong oniuckrycke 
bp onfe voorſz Dou ende Moeder gecomen 
is / haer verklarende / dat hp bp eea ban den 
Boorfz ade gheweeſt wad, al Waermen 
ghetvacteert heide onfe Perſoonen vaſt te 
houden / ende hun te fkelier: int Gouverne⸗ 
ment banonfen Staet 2 Cer ſelver tijt een 
ander perſoon van geljjcher guatlitent, four 
De een Martf-Meere ghefonden Gebben aen 
onſe boopfs Bꝛou ende Moeder / om ong te 
Berwittighen He voorſz genſlaghen. Ende 
Daer na foude hp felbe ghecomen/ nde ong 
ghebeden hebben om anfe perſoonen in bes 
waeringhe te ſtellen / pzoteſterende fulcha te 
ſegghen tot ontlaftinghe ſhner confcientie 2 
Daer bp voeghende dat het beter ware ghe⸗ 
eeft / Dat Den legher de Peronne zijnde bp 


ons Waer / ende dat Hp mel menfchte Dat 


dp ban hier varen / midden onder 1200. 
Peerden. Cen bande Boopnarmfte Prelatẽ 
onſes Coninchrijeh / ende die gantſchelhck 
miet boor fufpect gehouden en wert / om eer 
nichfing in defe ſaken te Willen vepnſen / quã 
ong oock waerſchouwen / datter onder de 
principale ban befen aenflach voerg houdt 
wert om in ons Parlement te geen weder 
douden het arreft/by t' welcke geozdonnrert 
Was de vergaderinge der Princen / De Der 
nooten Ban Drzanckryck / ende Officiers 
bande Croone / om te tetten opt Gouvernt⸗ 
ment / ende aldaer haog te Wenden em ong 
Hat af tenemen. Ende deſe ſaken waeren 
al-reebe foo notepy/ Dat d Aubaſſadeurs 
bande mtheemfthe Printẽ in ons Wof zijns 
de / met hun epgen Bant ong waerſchouden / 
ende volgheude hun ampt / ong raet gaven 
ban acht op ons ſelven te hebben. Ong 
Wert oock aengedient / bat inde Maeltuyden 
bie gehouden wierden bp de ghene diet mact 


| 





nn 


Het fevendertichfte Boeck. 


onfen ee voozſz hieldẽ / fo voor eẽ ſpreet⸗· 
maozt hadden: De Bare ter neder, wiillende ⸗ 


daer mede te kennen geven ſyn pretentieat 
De Croone. Ten ig ons ooch nies oubekent/ 
Datmen inde felve tt ober al in onfen FHC 
ke bolck lichtende / (onder ond conſent endoe 


ſonder beu:l ben donfrsendete fulcher EÔE/ 


Datmen wiet en hande ſegghen dattet 
om eiderstte gebzupcken ende Dat met ſult⸗ 
hen licentte/dat f'Baeghg boog het arrefteré 
onſes Peves / wt onfe Stadt van Parijd 
ghehaelt Werden Wapenen hoop 3000: 
Mannen. 
Ten leſten onfe patientie ober wonnẽ fte 
De dooz het merckelch pecijchels tweick 
niet allrene en ſach op onſe Perſoonẽ / watt 
bien volgens op be ruyne van aug Pionier? 
rjche/ong veel weerder zyude alg ong eygẽ 
leben, fa Hebben wy ons tot Godt gekeert: 
ende na Dat wp hem / als ober een verloore⸗ 
ue fake, om Gulpe ende ract aengheroepen 
hebben / ſoo Gebben wp bevonden genen be⸗ 
teren vact tot Dit quaet / alg ong te verſeec⸗ 
keren banden perſoone ban onfen Heve 
boo2fz. Woe wel ons ghenoech bekent if 
Pperbehel dat wp loopen / door de aenflagẽ 
ende practdchen bp de welcke fp ban over 
langen tt De herten ende ghenegentheden 
ban ang verbzeemt hebben/ niet aïteene DAN 
onfe Onderdanen/maer ſelve ooch ban ok 
Officterg ende Dicnaers. Wp henbi hem 
bau baft gehouden / ende gelogeert bp 0 
it Raſteel van Louvre, mer Get eerljchfte 
ende gunftichfie tractement alg ſoodanighe 
ſaecke berepfchte. Ende beur bien onſen 
Boog Meve met fijne aen-hangberg open 
baerigchen huune trouwe/aen ong belooft! 
ghebzoken hebben, ende in aller manieren 
ghedaen tegen Get accoort van Lodun , ghe⸗ 
ek fp ghedaen hadden tegen dat van Srite 
Menchoud, Booz den aenflach op Poiltiesss 
ghelyck fulcr waer gemaeckt ig bp p'inf03e 
matie van meer alg 150. ghtloof· weer dige 
ghetupghen. Ende aiſoo wp viet en tWIÍ? 
felem ofte vete partiate gheefhen/ met hunne 
paffen overwonnen Fonfen dieuſte niet ge⸗ 
negenswoch tot de Welvaert onfrs Dtactdl 
en fullen verſthepden Wttegairgen ende dife 
cour {Ta over befe ſaken maken’ foo Gebben 
tp eenen pederen By def tegen moogdighe 
ong voornernen Willen berklaren/ DE met 
eenen Witten voorfien op De perſckerthepdt 
ban onfen Staet ende Welvaren onfer On⸗ 
derdanen / ende hun bewohſen dat onſe geoe 
———— Doo2 —* geet nechtehepd 
nieë en kan vernieticht Werden. 
Ù Hierom 


$ 

4 
7 
1 


* 


veren ei J rr em 


* 


wak 


Early European Books Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 








8 


dd " 





} A aag 
gu bi | 


KA 1e Nederfantíche Hiftorie 
J DDNS 1616 _ Degheluchte Princen hebhen ſtraex tot 
ES helte CEN —— hbhaerder berfekeringe: foo veel Crychſ⸗ volex 
del tt 9 | Denrejep Vergadert alg fp condens Soo dat nut den 
hi! 


EE gaet wedere eroch opeen nieu weder aen ginck. Deu 

ERR tl ra —— voorighen erich heeft Den Coninck ghecoſt 

vi BEEN: | | "over De twintich milioenen gouts / behalvẽ 
—J 


— — 
— 
ns k 
— — — S 
— — 
— 
— 
* Rags 
— 


gen — 
* F 8 
— —, — — 
== E 
—— X 
— 
— — * 
—— — 


Eee 


het bloet veler menfchen. 

De Coninck prefzuteerde Den Parg met 
beent handt / maer met Vandere betepdde 
bp fich tot Ben eeeh. Wp liet in Swidiſer⸗ 
landt nieuwe Regimenten lichten. Wt Par 
hg Wierden den 17.September vier Delt- 
ſtucken / ende twuee couleurines ghe voert na 
9 Meaux, met amunitie / erde al des Coniucx 
J OKE Legher vergaderde: Meu fchichte Garni 
1 Pee, foen binnen de Steden op de Marne gelegen: 

/ ORR U Vaubecoure nat fn Gegiment bau Lorray- 
— noyfen tach ontrent Chalons, ende d’Elbene 

— 0 — Wiert binuen Elpernay gelecht. 

De drie Ge Beeren van Boiſſiſe ende Chanvallon 

braeders Ghedeputeerde deg Coniucx / te Soiſſons coo 

— — mende / hebben De drie broeders ban Ouyſe 

geconfehee ſoo verde ghebracht / dat fp de partie van 

keerde Dauwe Den Coninck Gebben aengenomen. Ien 

— — heeft ooch Be Princẽ van Vendoſme, Mayen- 

— ga⸗ ne, Bouillon „den Marquis de Cœuvres, ende 

andere geſocht tot ſtule ſatten ce brenghen / 

Die welden ghepreſentrerden vrede niet en 

vertrocden / nochtans om Dat haer hooft 

N ghevanghen fat: Das be winter op Handen 
it was / endedat fp viet marhtg ghendech en 
9 hadden / noch inder haeſte en conden bp cen 
brenghen / om des Coninehk / Die alxeets ven 
goet Reger te belde hadde Bet hooſt te bie⸗ 

Den: Doo ebben fp nae eenighe deliberatie 

Dertien Articulen opt pampier ghebzacht / 

be welche de Hertoge Lan Guyſe (mer ſjn 

beybe broeders ben Cardinactsen den Bers 

toghe van loinville) te Pars comende ven 

24. Septembris dẽ Coninck heeft behandicht. 

Des nachts Die Ben 24 Septemb. ghevolcht 

Be Hince is / is De Prince van Conde bande Louvre 


nap opde Baftille ghebzocht in een Carofle, bie 


— — — — 
— — — * 
e ee 


— 

— 
* * — re en 
— — — — 
— 4 De" : — — — 
— e 4 

— 

et — — — 











































— * 
— 
as e — — e 
* —— 
— 
hf 
E- 


bzacpt, voet⸗· knechten omcingelt was. 

Den 27-September ig De Bertoghe ban 
9 Guyfe wederom te Soiflons gecomen / om He 
Princen te bootfchappen deg Conincx milte 
ende believen, bp is DE 29.September weder⸗ 
om binnen Parijs ghecomen. Op den der: 
tichften Der ſelfder maent/Beeft De Caninck 
tu fijnen KRaet de Dertien Wrticulen brandt: 
wooꝛt / foo alg hier volcht / be antwoorde 

achter pderen Artikel gaende, 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Batiile gee routom han beel gewapende rupteren ende | 


Het fevenendertichfte Boeck. 
Articulen den Coninck gepte- 


iertogen,Payren ende Officieré 
vande Croone, Heeré ende Edel- 
luyden vertrockë vant Hof (edert 
de aenhoudinghe van mijn Heef 
den Prince van Conde : metde 
antvvoorde des Conincx op de 
felfde. 
Lee 


At d'onderhandelingh 
van Loudun, Bopene ende 
5 ſecrete Articulen gheat⸗ 
fcozdeert in conſequentie 
svandefelfde/ ſullen wor⸗ 
— — Den onder-houden / ende 
datelick ge· erecuteert / doorgaens en in als 
leg dat betreft foo mju Weer den Prince 
ban Conde, al andere Pꝛinten / Hertogen 
| ec. Officieren vande Croone, Heeren / ende 
| Cel-lupben/ Officieren Daer iu begzepen / dE 
‚ dat beende, foo Get Den Coninck belieft/ bat 
be Wegers gelegt voos de Stabt eñ tCa⸗ 
ſteel vã Chinon, ende Haag Tour de Bourges 
gelicht worden / ende dat de ghene Die in DIE 
plaetfen commanderen: Gp haer anipten GEE 
mainteneert Worden. 
Ant woorde. 

Me mepninghe ban zijn Me. is/ EEL 
goeder trouwe tPonder-hauden ende doen 
evecuteren t'gene geaccordeert ig te Lou⸗ 
dun, maer ten aenfien ban mja Heere 
Dé Prince vã Conde,heeft zijn Bt. DOOS 
behoiden daer met tozdonmeren, alg Bie 
fal goet vinden / it ñ vut boog fjnen dienfte 


2. Dat de declaratie Die Het Den Coninck 
fal ghelietven te bergunnea den ghemelden 
Princen, Wertogen/Sc. Officieren van DE 
Troone / Heeren Eoellupden/ende anderen / 
fal ghepubliccert worden in alle de Parla⸗ 
menten van zyu Coninck-rijcke / eñ tot DIEU 
epnde brieven afgeveerdicht / om de Varla⸗ 
mentente vergaderen. 
Antwoozde. 


Geaccordeert. 


3. Dat de ſomma ban hondert dupſent 
ponden belooft in Wonder-Gandelinghe vAn 
Loudun, gheaffigneert op d'inrpofisien von 
be Fiibieren/ Die men niet en heeft connen 
op-richten/fullen betaelt —— rd 















— — 
















ies, 


fenteert van vvegen de Princen, “5e 





Î 
en 





8 
* 
— 


Rr 


wiet. \d 
ON 
ere at hi Je 


ral * 


ole td AR" 
KLE 


Early European Tere CG yright € 2011 ProQuest LLC 


esy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 





vrm 2 


r& 







































TEEN te) CLE Nedertantíche Miftorie Het fevenendertichfte Boeck. 9 
1 ki Me does ND 1636. (genen ban dit Coninckrijche. Deſe Articulen met deſe antwoorden ibib 
5 BREI dc AE EED — te Soiſſons geſonden wefende wt laſt des⸗ ꝰ 
bie MRE A 9 zr. Datde Garnifgenen nieuwelincx ges Coniucks / ſo hebbende Princen daer on⸗ 
| — 266 BEI 0 ſtelt fu ſteden ende plactfen/ ſullen ghelicht der geſchreven als volcht. 
4 ROK 0E ende ghelicentieert worden / ende Die placte 
VOET 04000 REEN fen geïtelt (oo Bie waten Looy be aenholdin⸗ V Gebben De Artitulen ende 
—J— ghe bau mijjn Heere Den Dring ban Conde, ant woogden alg been / oute 
Ik kt POP 0 edn A berfoechende feet aotmoedelich be Princen, fangé,gebzacht bp mijn HEE? 
—9— ni DR Hi | Hertoghen / Officieren vande Craone, dat te ban Boilifle, dooy cxpt 
—J— ziju MWe. daer op rypelick gelie ve te letten | bevel des Conincx / eude om zijnen willete 
ie BAR ete OEI _of pet raetſaem (p boos zijnen dienſt bp eeu | ghehoorſamen. id 
ELKE A4 HIK te Golden fu velt-teger nieug opgericht. 
ai Ni it Bied k Antwoorde. Ghedaen te Soiſſons den 6.Octob. 1616. 
bij Ce a Sn Me. en verſtaet niet datmen ſal getepckent daor mijn Heert van Vendof* 
—J6 andere Garniſoenen onderholden dan | meende Majenne. | 


bike * 9 | bie noodich ſullen zón boor De verſeecke⸗ 
—38 hd Hi 





HA: Co Md ae PER cinge vande plactfen. Wat aengaet zĳn Mer fön ghebupzende deſe tweebt 
Ik — hik | velt legher / zyn Me. advhs ghenomen in-landefche Oorloge verſcheyde⸗ 
J666— hebbende ban de Princen Die bp hem zyn / ne ſaken ghepaſſeert / Die Wel ver⸗ 
DBE 00 oe OE BEL falbaer van oꝛdonneeren ben pzofgre ban haleng weerdich fijn / maer MIN 
EIN of, sijnen Dienft. oogh· mercu en fg niet De Frauſche hiſtorie 
Vk idd bi — te veſchr ven (bat laete ick doen be Flau⸗ 
J— (07 12. in Wſodt haer belieft / ſal bebelen copfen feifs vie binnen ſLants ende te Ho⸗ | 
BEE 4e RN RE Or te vaferen De foztificatien bau Blavec ende | ge fjude / alle op Get nauſte cunnen Lerner | 
HEE MROEDEORELD ES bite Douarneven, om t’ereenteren Be Gandelingë | men) maer ick (al, beel andere faken voor 
NHM NRK HERRE af ban Menchou ende Loudun. bp gaendes Gier in het corte verhalẽ | 
BART Dt: 0 Wit woorde. gbepaffeert ig tu{fchen Den hertoghe VAN 
BENK TTE bn Me. en Gerft fich bp die tractatẽ Efpernon ende die van Rochelle. 
BORE 0E OET niet verbonden te raſeeren centge fortifs, Bie ban Rochelle ſeggen dat fp van ver⸗ rrd 
U: ii bidet ek catien ghemaeckt Bao zjn bevel / noch ſchepdene Praufche Coninghen dit privile ⸗/ ⸗ 
Id: J ſich bie vꝛpichept Genomen auBere te mar | gie hebben / dat fp geenen Gouverneur en vn, | 
Ae REEN: 0 keu alg fp raetſaem fal vinden voor hats | behoeven acute nemen in hare Stadt —— 
AANG RBE | ven dienſt. | ghebiet/baet onder berffaende enve begid? sf | 
ot EER ‚b ’ — pende het Kandeken ban Aulnis. Maer de 
J——— be Croone ghegheven worde ecn duplicaet den Dat hp ban weghen deu Coninck Wad : 
IER Aen IE AE vande beezgemelde verclaringe. Gouverveur ban Kancoigne ende Aulnise EE: 
EE OOS Aut woorde. le De tpdinghete Rochelleguam DAEDE | Dd 
Ki MADE 1 Is geaccoꝛdeert. Prince ban Conde was ghevangen gheſe 
Hike ALE 2 la Baftille,foo hebben Bie ban Rochelle haet b 
EI 10 RRA Ghedaen ende befloten inten Maet Des | mepfter ghemaecht vau Get Lafteel Roche” 8 
il OPRA EE Eoniucr geholden te Parys / in het aenWee | forc, gelegen inhet Kant ban Aulnis, op DE Ù 
gen EN + fen deg Conincx / der Coninginne ſjn Moe⸗Niviere Charente, enbe fp hebbẽ daer ſtertli fe 
KEM | ber/ ber Heeren Carbiaarl ende Hertoghe arnifoen in gheleyt. Ve Hertoghe er | 
—J Adf ban Guyfe, Pzinte ban loinvilbe, ende andes | Efpernon bit vernemenderheeft het gehoud 
EHBO TA re Princen ende Offcieren vande Croone | voeg een inbzeuche diemen Gem dede ín fi 
| is AREA ben lactflen Septemb. 1616. Gouvernement, Hp Gerftoie ban Roche £ 
EE 7 NE 4 tE ontboden/Dat bp alleen Gouverneur WOU 
HIER oft Speteechent. De fijn in het Kant ben Aulnis,gacr verma? 
HEt nt EAA el — nende / jae belaftende / dat fp daetelick haer 
(HC 5 BOONEN, Lonys. Garnifaen Wt Rochefort fouden nemend : 
WEE BANEN dwelck als ſy niet Doen en wilden / ſoo beef 
UT EREN 2 Ende beneden, bp ffracr (oa beel Cvjchf-volck bp een gbe 4 
HEE BEAR | | bjacht alg hp conde / ende bp beeft bat oee | 
HOLA ORL Mangot. Angoumois Ma Auinis ghebzacht/ Werpers” 
4 RODE 0 0 ſterck Barnifaen in het Cafteel — 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


L 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 





Onderde regeeringhe v iß 
161. 6 geres, vier milen v en Conic Philips de derde, 
—— maerder getalen (omdat „6, 

TT hieerder Dederlantfche Proving rn | VP Was een ongheregpett jonch-man; den 0. 

weghen den Coninck —— fa van | Welcken de ouderen veel goets hadden aen : — 

ſcheven van Gorioge tot den om eenige ge⸗erft / dwelck Gp Vfamen hadde verdemiz 

toghe ban Eſpernon * Be bande Bets | neert/gefclfchap houdende met lichte quan⸗ 

bande Riviere bp Röchelle ber —— ze — —— boog deſen foo wt verloo⸗ 

| : adde 
tor haere E. iP. ID. ende Prins Maurits | lagen Babbe er ſynen ouden Dader ghe⸗ 


„hoode gecomen fn, niet qe 
han Rochelle, * miet geern Willende die 


| n& met defe Wer: | 
/ flick bande Beicie fis nd Herben in Get DD): gꝛave ban Auvergne baffart fe, Be 52. var 
























































Mg DEE, echt ans dew Úie Da verand Re van Coninck Charles De ix. lans Aavergne taz 
rijn fi . 5 x’ 7 k he *— * * * 
el ofte immers vie des maeig Get gebiedt in Gej Tet om fijn andrucht hebben, EE'tiunnde 


— — 
— — 


Pranckrheũ y 8 | be gecangen gheferen ala Baftille, werken 
„en JC auden / oa is maia Balti A Werrk h né 
| | foo Dickwi'g tl ng vitantelich ende is ghedurzende defen Gutandtfchen Erich Warie acus 


Deli aden fo Gebben fp epu: | Wot de gewangenidte ou; tichten, 

meere een | ef ener eenn 

8 jagen) gefchae ber Dat (paer inbe mate ——— Pe beeft Novem- 
| Char | is binnen Parys oo B, is oo 

bear —— agen, baer tot oienft bau | een groot — 
bie ban Rochelieg pos geen Boftditept sé | Dupfteré anont ter cere wan Binte Lienne 
Dereis ende — —— pee ee ‚2 Ô — Ber Doen was) den welcken Die Sa = Det 
van fo de te AU De Parpfch: Keligie a —— 
Boalse Genner bre roan vpe 
Efpernon ede Die ban Rothelle maleanbderé ende het gefchiet Ber buſſen/ Heeft den Peins 


* ce ban — 
U eenen heeten pper met de Wap:men fou: | — — bie nu in De plactfe van den 


de atntaften / ſoo heeft de Couinch/ Boo? | enbe bedroeft — —— 
en Heere ban Boiſiſſe eude anbere/ dẽ t\n 
ghe epndicht ende ter nedbet ghelecht / alſoo 


— 


7 * 
Seren Ed hei kar 


pe, Dat Die ban Rochelle hier Garnifa: Phet cynde Ban lulio ig wi En K 

| cue h arniſoen w en chräch f Ber ox , | 

ar Rochefort hibben genon é/ ende be Corinth landt nac Dgaucheijeh in Bmbafs veur ben BA 
hu⸗ Breft het laten af-bzelcn : Ended⸗ Wertoge | (ade gerenft My lord Rofch, omte Engelant 1 — 

Wa -… _ _&Efpernon heeft fan €rischi org handelen van een Pouwelick tufs WEP nae —9— 

—9 — feel — 2 ‚Da rucb polen Wt Det ſchen Den Printe van VValles ————— Dranchrij:k 

AN . : | br Wrede Dochter Henrici tij. Conincr jg Pouweluen É 


ĳ du ghsebolet is foo coffelich„magnieijch/eg 
* El äMn / 
Compagnte lichte peerden ban den beven matten prachtich — —— ezen ende 


B Le e 
— Fé Boutfier, Kupter onder den Prauckihhck. Deſen Anbeffadut, met al sg 
Delvce an Conde, Breft gheroemt | niet en weet + batser opt Qmbaffadeur we zp Per van 


Im ten borderl / dat Hp fr sl dr — 
toerde wp 4 fſtracxte baozê | Engelaudt foo fat Drancvijck, 
BEE te eames bee od gien Inger | anc inven Paps fee magnijbchtge an 
ot De ont | nee Dae | met feer té iedinne i a 
4 — rs / ende dat hy haer mepnde met eenen —— tiedingeingebarlt eñ ge⸗ 
| Retevony Ponjaert Doosfteechen tr hebben / ten ware | dat fich de Coninck fel i — fe) pe een 
en, —* De Cardinael ban Guyfe, bie tuſſchẽ de vervoeght / om die heid if Ee benfter heeft 
—— * en was / Gem inden Wech | Den feenden Auguli ——— 
eege ———— mbaaoeur op bis 
— £ — 
Op ig daer op gewangen / efì ge-ramineert. Facube in gaocteniffen ende oore —* 
ter plementen, 
—— * Dat hp fuicx te daenenopt in | Boer nae heeft Defen Amb 
* geha — hadde, Hp is beroogdeelt | handelt han een Pourmeiict offadeur che⸗ 
——— 7 edaer na verbzant te wordẽ / Pꝛiuce van VV alles. eritie —— Dj Ä 4 fn 
aire tot eem erempel / welcke fententie | van Baanchrbek; edoch neren eo ccdter 
J vol-trockten op Den vierdẽ dach geiſchen Wmaafradenr t Ó 3 jl Ben Eus 
vembris. (ek vermoeden ende De fenten, | ende enchel woude —— — 
bb gen 


Wp bekende mel die woorden gheſproken te 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 













p te EE ES 
€ F — 


— 







— — ee 


ko vet J 
Hi bi 9 


TA Ki 








vropean Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Némours noch meer foude befchhadicht Woz: 
Dé siaer dooz tuſſchẽ ſpeekẽ vande Prince 
pa biemond des Hertogẽ vã Savoy ens ſone / 
tñ eenige Waede-lievende Heerẽ / is het ver⸗ 


Her ſevendertichfte Eoeck. 


ießt / alſo Dat bit Franfche Crychſ⸗voick dE 
trockẽ ig tor Guipe des Herroges vã Savoye 
tegendẽ Spaeujzert / dwelch De Coningin⸗ 
me van Deanchrjes niet geern gheſien en 
beeft. De Hertoge van Savoyen belooft den 
Hertoge van Nemours te taten beſitten fac 


landen ende goederen in Savoyen, ende UAET 
ontrent gheleghen / ende geeft hem voor BE 


achter·ſtedichept twintich dupfent Duca? 
tans / peder doende lij, ſtupvers / alle jaett/ 
fu leven lauck. Goch ig te deſer thdt de 
Marefchal Dediguieres Govexueur Ban Pro⸗ 
vence in epgener perfoon met een goet Det! 
Erüchf-boter getrocken tot aſſiſtentie HAN 
ben Wertoge ban Savoyen, niet tegenſtaen 


de alle faftantien Die De Couinginne val 


Dꝛantkryijck dede / ou hem ban fijn voorut⸗ 
men te diverteren. Wo ſuſtineerde Dat DP 
Dit vermocht te doemfonder nieuwen laf? EC 
berfoechenoftete verwachten / Wat cracht 


wan Get berdzach vã Afte,erpzeffelick mede 


bzeugende / bp fao verre Get ſelfde accoort DP 
De Spaenfche niet en wiert nae ghecomen 
dat hp ſonder voorderen laſt of ronfent (PPE 
troupen Datrlich nae Savoyen (nude DOP 
marcheren. Doen nu de Marcſchal im 24 
voyen was / ſo Geeft de Coningniue alleriep 
middelen bedacht om Gem ban daer te LD! 
gen/fchydbende aen hem / Bet ſpbegheerde 
Dat Bp te have ſoude berſchnẽ / alfa ſy hew 
inden dienſt des Rcr te gebrupchen padde) 
&c. Maer bp ig even wel 7 Savoyen gele 
ben / tot feer grooten dienſt ende voogd 


des Hertoges aldaer, 


| IKE Lt 4 —4— Nedcrantſehe Hidorie 

— bie otor BENE ONE 1316. 

Ladd ki J CEN fre ſouben Gebben op de Croone vA Navarre, 
del r ne iid dit ende He goederen bau ber hups van Albret, | 
DER heel COIN indien Dao? verſterf (uccefive, futcheg ſoude 

| 4 is Sed J comen tot ac deſe twerde dochter, ſoo is 
HET RAE * peso me ged — als dock 

Kh, AE AROMED 0 | RAE IDEEE, 
ij LE aa Bibi Moutwelick _Cudecorgbiernae heeft fjne Me. ban 

JJ COR Obe in Spanien Gzoot Bzitannien dooz eenen Enghelſchen 
BL ang brctneb Heere / Die ooch al Umbaffadeur met ſeer 

1 | —A— wine ham Goote magnificentie in Spanien gherepſt 
bid an Í co ME wales, is / laten handelen ban een houwelick tuf: 

14 J J ſchen den Prince van VValles, ende des Co⸗ 
| ie rs ke AHA nincx van Hifpanien tweede dochter. Daer 

(LNB. J over ſich bele wſe mannen gzooteliex beb 

KET ER Rn —4 ben verwondert / ende veel goede religionſ⸗ 
DA: (5 ORR verwanten hebben haer Giet over feer bes 

EiE € WENEN, droeft / niet Wetende hoe fp Dit ouden dupe 

| pt ——60 Ben ofte verſtaen bat Defen Wijfen/ hooch⸗ 
Li eo A geleerden, ſeer god: ſaligẽ Contnch/ trachte 

KR: A Hidden: id een Houwelick te maken tuſſchen ſynen ſo⸗ 

HE (ENOR nesenvedie Spaenſche PrincefTerfpude D'et 
ki 7 J— 1 inde Gereformeerde / ende D'andere inde 
| IE basel no Parpfche Keligie opgetrocken. Maer het 
UE OE EEEN ig foomen ſeght / Der Coningen Boecken fijn . 
EEE, Ot Zoe READER duyfter om lefen, Shne Me. vâ Groot Dai 
Hi: (IS MBA) tannien ig foo eert Wig ende Godtſalich 
AIT ae at OHNE Peince / dat bp nietg en Deet fonder reden. 
LHE LAER SRO Coꝛts bier nae ig De Derde Dochter ban 
J Mk, Paanchrijch Den Hertoge ban Longeville tẽ 
I He Gadet Mouweliche belooft. 
OMR) A ht HEEK 
RE Ef * 
—J Se berde Hs de hertoghe ban Savoyen ep 
AT 4 BERNE pachrer LAN het hebichfte vanden Gouverneur 
ES RME 0 —— barn IP: lanen wiert beſtreden / ſoo 
U, ohh Kl Hertoge vã heeft de Hertoge van Nemours, va 
ENOR At Longeville den Hupſe Gonzaga, tuſſchen De acht ende 
Hi Rr tick belooft, negen bupfent maunen aengenométe haet 
| ie Hee Maene "ende te pretde / tot Gulpeende byſtant det 
MK: (AE BEEM: | Spaenjarrden / haopende Daer ha door hule 
J pe der ſeifder te geraken tot ſyne pretenſpẽ 
6 op eenighe goederen int Hertochdom ben 
(NEEDE 205 Savoye gelegen, De Hertoge ban Savoyen 
id — en areets vpanden genoech hebhende/vzeefde 
AEB Bat fijn Kant deog bit Frauſche legher bau 


Noch veel andere Bande 


banden Savoyaert,om den Spatuj aert tege 
fant te dol, Dit mif haechde wel groetelick 
de Toninginue ban Drancrijch ende 
Spaenfchen Kaet/maer de wijle fp mercte 
bat de Coninck ban Gyaot Betanien DE 


Staten der Geunieerder Peberlauden HE 


De protefterende Doyften in Vuptd — 
Hertoge van Savoyen gunſtich Wert /ſ * 
het ghewen ende ongeljjeks Dat de Lont 
ban Wifpanien Gem Hede, fo moſt de — 
ginne haer vepnſen. Sed mane alsa MEL 


repoftum, 


Eynde des xxxvij. Boecks der Nederlant{che ende anderer 
Landen ghefchiedeniffen des laers 1616. 


— 








odette vert rea 


Gyoote HAB 
Pꝛanckrijck / trecken na Savoyen tot DIEN: 


haren 


6, 


res van deſen hedde gebaoren Gare pzeten⸗ ſchil tuſſchẽ die bepde Hertogẽ per neder BEP 


nn A pepper nn an 















Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. 


Het kxxvrir. Boeck. 


DER NEDERLANDT- 


SCHE, ENDE ANDERER LANDEN 
ghefchiedeniffen des Taers M. DC. XVII. 





S: Fe Staten Gee 
mz nerael ber veree⸗ 
Kes michde Meder-landé 
pint ſeecher berichte 
b2 fönde/ende bp expe 
rientie bevondẽ heb⸗ 
 bende/dat wt ande⸗ 
ite Landen in deſe 
GBGheuniterde Pꝛo⸗ 
bincien geſonden / tũ 
in gebracht worden bele poederẽ van Per 
per, Hoten / ende Macis/ die hier te Lande 
onder De fpecer ien vermenght / eñ vertocht 
werden / ende Dat door ſulcue vervaiſchin 
ge niet alleenlick de Bewint⸗hebberen van 
be Oeft Indiſſche Conmaignve ghebla⸗ 
meert / iũ De Coopers ban foobauige ſpece⸗ 
ten q2ooteltcr gefraudeert maer ooch alle 
De fpecerijen ban be boozfs. compagnpe in 
meichelicke diſreputatpe gebracht Werden: 
Waer nochtang die Wooz-fepde WBewint- 
bebberen/ tot verhoedinge ban (aodanighe 
kermenginghe ende vervalſchinghe a'turg 
ghewoon fijn gheweeft ende noch ſjn / hare 
poederen iat'water te doen ſmuüten / gack 
als mede doen de Poztugeſen / ende Caſti⸗ 
lianen / ſonder pers daer ban te be Wwaren/ 
ofte aen pemanbs te bercoopen: Ao hebben 
be Beeren Generale Staten/ omde voor⸗ 
fepde frauden ende in convenienten voo te 
comen / ende De ſpecerhen bande Hoozfepde 
Ooſt· Indiſſche Lompagnpe iu reputatie 
te houden / bp openbare Placcate den 24. 
lanuarij. verboden ende gheinterdiceert al 
len ende eenen pegelickẽ Coopmau/ Schip: 
per/Doerman, of anderen Wie bie ſyn cem⸗ 
ge poederẽ ban Deper/ Poten: Macis/ ofte 
ban ecuighe andere Speeerden inbe vooz⸗ 
fepde Bereenichde Pederlanden tiſcheep / te 
Wagen:te peerde/ ofte op dẽ hals in eeniger 
manieré (alg gene Lopale Coopmanfchap, 
pen fGude)te brengẽ / by berbeurte ende cons 
fifcatie ban Be booyfepde poederen / cũ Daere 
en boven ban Be pene ben hendert gouden 
Adpders / tot laft vanden Anbrenger: Taps 











Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 





pliceten een Derden-beel Daer bart tot behaef 
banden genbrenger / het weede derdenderi 
tot behoef banden Officier Die be Calugie 
doen ſal / ende het vefterendeberdendeel tok 
behoef ban din annen van deplaetſe daer 
fulche poederen achterhaelt ſullen werden, 


Lſoo in bet Forſtendom Gelbdze tn 

eenige Steden ende Dozperé oock 

mif verſtant ontftaen was in bet 

fuck bande Keligie / foo Hebben He 
CAB. Heeren Staten deg felfben Fozftens 
doms goet gebonden hier in te handelen eñ 
vooꝛſien / dat Dien Grant Der oneenichept / fa 
beel haer moghelick was / bp tötg mechte 
gedempt Wogben/ende Hebben tot dien epu⸗ 
De Daer in gebaen ende gheftatueert/fan alt 
Dier volght : 


GTA AN Njet eem Zutphen / 
VEN 





Rvoor oogen hebbende / De 





ke sf nae tolde Bpoftolie | dl 
que gheloof / Gereformeerde Feligte / als 
maer in mede beſt aet Den bant han Jpolitpe 
quen fat / De welcke Godt Almachtich 
Daer Doog in De berioopene Garen marches 
lick / ende boben menſchelickẽ vernuft gheſe⸗ 
gent heeft / ſo to: ruſte / eenichept/ ende Wels 
fant bande Rercke ende Politie innernein, 
alg wterlick tot af weeringe bant’ geWwalt/ 
Daet mede De felipe foo lange jaren bevochtẽ 
ig gheweeſt / hebben met fandacichen loflie⸗ 
ken per verſchepdent lick ende naem kun⸗ 
Dich indẽ jare van ſeſtien honder en tWaelf 
De Meeren Cantzeler ende Haden ghedache 
tes Furſtendons ende Gꝛaefſchaps geluſt 
te maintenteren ende te Doen voort· planten 
Be voor· aen getogen Gereformeerde Chzis 
ſtelicke eligie / foo alg die van aen-begin 
Der regieringhe in Oefen Furſtendom ende 
Gracffchap ter eeré Goderrufte, eenicheyt 

ꝑbbiÿj ende 


















— pe a 
} « 
eg en, 
* ran — — 


Bei 


4 


— 


— 


en EE 


Ze Weeren Staten des Afgeſchept 
Jroeften doms Gelreende barn wegen 


en 


eere Godts ende de hant: deu ercke⸗ 
Wehavinge bande Ch erift elic⸗ dienarẽ der 


are 












me — 





rs 
Ô 





4 ‘ re » 
A: 
A RENEE DAD 


Ik 








1617. 


* — — 
— — — — 
* 





— Books, Copyright © 2011 ProQvest LLC 


courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


444 B 20 





Nederlantfche Hiſtorie Het achtendertichfte Boeck. 


ende welftant bande Vercken eude politie , glen bever ghevoelen inde verſchiſlende 
aengenomen ende gelzert is gheweeſt / ende | poincten nae Den woerde Godt g ſtichtelich 
tot Dien epnde op De klachtcu bie Gare Mo. ende ſonder ontruftinge bande Mercken ct 
EC, op de lefte bergaderinghe tot Zutphen | Ghemeputen ſellen mogten ende behooren 
ober eenige onftandene ſwaricheden ouder gehouden ende gedzeven te worden. 

Die Verchten-bienaren ia t° NMiemwecchſche Welche poincten binnen dẽ tijt van tWLE 
Quartier pooꝛghekomen fpu/ neffens Well- | maenden / als ————— zjnde/ 
gedachte Weeren Cautfeler erde Naden bes | ſullen welghedachte Heeren Lautzler endt 
ſondere Gecommitteerden gheordonneert | Hadendefridt mogen ſtellen in hande van 
Die na beſchry vinge bande reſpective Claf: | ſulcke Claſſen ende Cheologen / in eit OUPEE 
fender ſelver Lantſchap / met advis bande | lants / om Der ſelser bebenchen daer oder 
ſelve / De boozaen ghetaghen ghereſen (Was 
xichepden int boaz-acugetagjen Quartier 
ſulleu mogen accommoberen. Eñ na langh 
verhooꝛ vande ſelve mif verfkanden / ende 


ſullen binden / ten eynde ſulcx alles met DE 
Weeren Gecommitteerde vande Lantſchap 


te hebben / als haere E. goet ende noodich 


Daer op ghehadt hebbende het advns ende 
goet-bedumchen der Claſſen van Zutphen 
«nde Beluwen / ols Waer in Be Wooz-aenge: 
tagen f warichepden niet ghevonden Woz: 
den. Bock gchoort bekhhende De verklarin⸗ 
ghe vande Gedeputterdender Claſſen ban 
Ni umegen / TCiel / eude Bommel / van datſe 


ſich ten Ballen hielden by De voor aengeta⸗ 


ghen Chꝛiſte licke Gereformterde Neligit/ 
daer ban Get formulier van genichept inde 
HMederlantfche Coufeſſie ende Den Hepdel⸗ 


berchſchen Caterhiſmo vervatt is / fonder 


eenighe nieuwichept oft dwalinghen / Daer 


tie op Den Pꝛovincialen Synodo van Gelre 
tant mach voortgebracht ende onderfocht 
worden / of de felve berfchillende paincten 
met goeder confcientie/ belhoudeng Gode 
eere ende de ſtichtinghe Der Rercken / ſellen 
mogen Worden ghetotereert. | 
Ende worden in name ban Well-grdach? 
[te Heerẽ Staten defer Lantſchap Be Hert 
hen dienaren bande baozfepde NRimmeech⸗ 
ſche Claſſen gelaſt et gherrdonveert / datſe 
ſich wiet en fuiien onderſtaen mevdrlijng oft 
ſcheiftelick / opentlich of heymelich / directt⸗ 
liek moch indirectelick pet wes Boog teſtel⸗ 


mede men hacr fall moghen hebben bebacht len / dzhven / of verdedightn / dat in eenig EE 
toe te ſtaen Dan beel meer Daer ban eenen manieren foude ſtryden of niet accozderren 


mrouwelende afkeer te Gebhen/alleen datje 


ſick confogmeerden met Den Hollantſchen 
Memaonftranten/ inde If Articulen aldaer 


boorgeftelt/met het gevol ven dien. 
Waer ober goet ghevonden ende gheor⸗ 
donneert is ende wor: mitg deſen: Dat die 
KRercken-dienareuder voorgenghetaghen 
Nimmeechſchen Clsſſen cher her voor aen 


getagen ghevoelen bir vof Articulen / bin⸗ 


wen twee marndemnarſt-komcade aca Wel 
gedachte Meersn Cautzler ende Maden ca- 
thegoricé ende in ſpecie, fonder relatie ofte 
Deductie ban redenen: by gheſchrifte uilen 
overgeven de poincten ende articulen Daer 
in 3p het inde boog aengetagen bf poincten 
eens zijn / met De olde aenghenomene leere 
Der Gereformeerde Rercken. 

den tweeden / waer in fp cygentlick (ju 
verſchillende / ende over ſulcx waer in hes 
ſtaen controverftarum flatus. 

Teu derden / of be vaugfepbe olbe aenghe⸗ 
nomene leere ban be Rercken in De felve 
poincten / daer in fp ſullen aaghen verfchil- 
tens ſellen ſtryden met het fundament van 
De olbe Apoſtolycque Cheiſtelickie Heiigie. 

Ende in Lieu neen) of/ dû in Welcker voe, 


wet de eeumacl atnge nomen lecre der GE“ 
veformeerder Vierchen., 

Ouder-heudenve eude volghende in allt? 
poineten de Veercheliche n202- meenfsan ikk 
vande Nationale / Pyovinctalr / cnde Cia 
ale reſolutien / ende d'obſervae tie in bef: 
Furſtendomb ende Gzacefſchap Daer OP” 
ghevolcht. 


naren in Steden oft ten platten Landt MS 
Den ſelven / nochte in anderer Ouartieren/ 
moghen genghenomen Werden: dan die NAE 
| Yeerchelichen Beroep ende cxamen ſich ſullt 
hebben geconformeert met den acht ienden / 
twintichſten / ende een ende twinichſten 
Articulen deg Getderfehen Sonodi, des 
Jaers 1612. 8 
Daer en boven noch Vie nicuwe Dicta” 
renten platten Vande in conformite vander 
Lantſchaps reſolutien/ũ daer op gevolch⸗ 
ben ghebrupck bp den Hove ſullen verſoec⸗ 
ken ende verwerven behoozliele brieven 
bau inſtitutie. 
Sulien noch aen Die eene noch d'andert 
fjden mogea upt gevens ſchryuẽ doen drut⸗ 
ken/verfpjepden/of pemanden communie 





geeramineert / ende met behoorlicke DiteL? 


Su len mede geene nieuwe Kerchten-dit? 






























































vd 

















Onder detegeeringhe van Coninck Philips de derde, Fol.216. 


4017, xen eenighe lafterliche ſehrifren of Fameuf e dooli ij 

— —— * op Den Dye ct of | rader — —— — — sevende et ie 
swan Be odteufe nas | den/ende hier gheloof weerdelick fi ⸗ 

jeep pela ndr —— hef ende Diergteidche atie te zoden 

«js Detpen Beeren ende weeren: 

ie —— edel teghengeenighe | Derhopende dat de Synodus ſick met deſe 
——6 heten doende / fullen vernlaringe fal getontenteen houden / ende 

— — epi ende bp verſuim bp anderen die anderg bericht ri mifnaegen 

hen Dolitaucit at ghelrgentbept der fas | gefchept hebben hatt fal heipen ont fchuldie 

hquelick geſtraft worden. gen ende verant woorden. 
























Gedaen ende gefroten tArnhem d 
} en 20. 
| bĳfden Februarij, 1617. Dorf most goet ghebonden gn fozs 
an onderteeckeningbe der 
| | Getepckent et Pld —* des Catechifmite ſtel⸗ 
“welck voortaen alle gen⸗ ko⸗ 
| E. Engelen, mende Werchen-bienaré Des Foyftendomg 
| | Gelre ende der Bzaefschj ap Zutphen ſullen 


Artijckelen vande Gelderſche —— Du te onder-teechenen / aidus 


Synode, des Taers feftien hondert | | 


ERA toe t'voorfchreve af. ene ngefcpaenene diengers 
| | odtlicken woorts / ve 
geſcheyt fich refereert. ———— deſen eben | 
s ck in goeder Conſtiẽtie voo Hd 
Gravamina san nieus boorgeftelt. den Heere / Dat Wp Houden ende —— INE 
ES —* ha mek — — begzepen inbe HERE Mes 
a : iſſie ende Catechiſmo d deder 1000 
AGE AES: P het eene Deet Des eersten | lautfche Gereformeerde —— Baten HEE: 
td SN Gravamens verklaren Die | de feive Hoer defen een-Daachtelich im Defe 


DN pt, AN 8 A 6 
pe $ bande Claſſe van PNRimme⸗ KRercke is ghepredickt gheweeſt / in allcs 
iS fchriftmatich ie/-û met Got:s woort ove 







, — 


4 


Ee 4 





ee 


LAA 4 5 Ghen Dat dewyle de onders 


il 


ë * — 
mf 








AE —9 /, cha binge/Die bp ſommige ren homt/ende beicven be (toe leere b Hil 
ENC 45; oe beutupden gedaen Añ | licht ende int beſonder / nac — ——— IEN hi 
fefsere baie Ure fommige appaobeert is | te leeren ende voor te aen, nde alfe Dunn: —4 | 
| pp ſekere Date Artycklen D.Vorttij, ghetroc⸗ lingen tegen De vodefch jp d 


| en Íg oft oude mogen wopben / tot Defen- | bende, te verweer verden heere ged den hik A0 
— 4 es hie IN 
| —— —— — ————— ges tegenſtaen: * ——— | ( 
d EpreBen tegens | tijden ſouden wogen krij gen ide 
bate intentie : Daer bp voegende / foo haer | fre bedenchê Dagen eenich gevoelẽ 
bekent ware gheweeft/ her geene beer Hen 8 À ak * ——— Die voorſchrevẽ leere/ 
Die voorſchze ben Vorftius nu befchuldigdet 5 dik) ffte gevoeld ofte bedenckẽ niet 
AN - wet 4 

a eeen ne aeg ESE 
nj en * em aengaet het leerẽ /drh ven/ oſt⸗ verbrenden/macr het ſel⸗ 
herald bepbe bi e Chafie part oravamens,bes | be opdenrelick ende bolkormentlich bea Claf: 
diel- Bommel, in toekomer Pimmegen ef | openbar, cú ong attijt in befen het oordeel 

beren Claäibus hefer omende met den ans | Deg Clas ofte des Synodite oud t 
Paobintien/ inde eere | Mp betooven cock ra erwerpen. 
ende kerchen opdeninge / inde Eon | en GOCH mits Defen/ det Wp ong 


| Wp hi sei 
Reerr/ goede zede ende eenichept te Houdé/ den —— er Ger \o —* 
| PB tb 0e; 


— 
De rek 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 











* 


—9 




































J 
6 ei 9 Mule ° 


p € 
VARES KE end 
CRE [OE tt 


4 
sl | 
1 | 
Ki 


HE oli 


— 








tijt 


— 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Mederlantíche Hiftorie 


1617 


ende gedepogteert werden. 


—— 2e 

P Bet poiuct vende teghenwoozr⸗ 

dichept der Ghedeputterden des 

Synodi in het txaminet rẽ der nieus 
We adenhomende Predicanten / is 
goet gebonden, bat De DeputatiSynodi daer 
te ſullen verſocht wordeu/ dat ten over: 
ſtaen Der ſelver / met den aenkomende Pze⸗ 
Dikanten ghehanden ſall worden: Pudteu 
d'een oft d'ander ander de Gedeputeerde ad 
examen niet kamen en kan / ſoo ſallhy even 
well ad Claſſem examinatricem ſrhzhven / vft 
bp pes wegbeefz waerom het wiet Richter 
lich feude weſen Ben examinandum aen te 
nemen / ſus anders ſalt haer ſilentium voor 
appaobatie geuomtnwosroen: Voelde De- 
putati Die ad examen komen/ ſullen gehouden 
zyyn / ſulcx te doen fonder koſten des Class 


Daet het examen geſchiet. 
lk Gene D ende andere plactfen ban Italien / 
Denctians, datde Lepublijcke ban Denetien 
en dẽ Eertf⸗ feer ghenegen Mag teteen accommodement 
—— ofte verdzach met den Eerſt⸗· Hertoge Fer⸗ 
ban Dzeers, Dinand ban Gesets vreeſende De erceffive 
coſten / Die fp tat noch tor in faveur vanden 
Dertage ban Savoyen gedaen hebben/ende 
fiende datter geen apparentieen was am 
be paffagie boo? de Gꝛiſons ban Pranck⸗ 
| ryck t'obsineren. Dphebbê haer laten bers 
—9 lupden / als of fp haer verſchil met dE voor⸗ 
noemden Eerſt Hertoge wouden ſtellen tot 
diſcretie vanden Coninck ban Wifpanien/ 
ende Dat om tWeeberlap oorſaken: Eerſte⸗ 
lick / om Doo ſulca middel den Coninck van 
Spaenjen (ſieude Dat hu gekent wort meer 
ende boven ſyne 48°, ban Branckr hck) tot 
een equitabel vechter bau haer different te 
hebben / als hooch · hertich eude feer genegen 
om fijn eere ende reputatie te mainteneren: 


Aer quamen inden beginne deſes 


| : daer Woet ind 
jaers ſtercke tydingen van Genoa, 


geſproken 
han Vrede 


oogdeel des Claſſis of. des Synodi ban onſe 
dienſten / na euſch der ſaken / gheſuſpendeert 


| 
| 


Vuder-Deeld/ om aen Wrancrijch haer mif: | 


hoegen te betoonen/ alfoo fp ſegghen in alle 
| haere ſaken geen faveur nachte bzientfchap 
banden Coninck ofte Coninginne / in defe 
hare ſwaricheden / genooten te hebben; pzin: 
cipalich inde verſochte paſſagie ende allian. 
tie bande Gepſous / niee teghenſtaende Dat 
ſo dief-aen-gaende alle daghe foo gzoote in: 
flaatien ghedaen hadden. 


Het achtendertichfte Boeck. 
zlours ghewerſt / ende is De 
be Ambaſſadeurs van Denetien /ende van 
Savoyen, om ban haer te vernemen De teder 
nen ende oorſakẽ van defe (ubite bzede-haut? 
delinghe / founder henniffe ban Haere Maren 
van Deancttrijck, Die beducht waren/ dat 
door Defe brede De Wapenen Han Savoyen 
met De Franſche ſecourſſen aldaer / dẽ Pins 
cet mochten toevallen / tot gꝛoot nadeei ban 
ben Coninck, ®Ambaffadeur van Bene⸗ 
gien antwoorde Daet op / als boozfept is 
maer Dien bam Savoyen vertlaerde alſ⸗noch 
Geen advhſen ban Wrede becomen te hebbẽ . 
D Pat-bifch noemt / te Schevelinge / geſte⸗ 
ontrent een half ure gaens van 
ſ Graven· Haghe / gheſtrandt / ſynde lanch 
ontrent ſeſtich voeten / ende xxxvj. voeten 
dicke. Daer ig een gzoote menichte ban 
menfchen Wet alle Be omliggende ſteden eñ 
Dorpen gerepft / om deſen grooten Viſch te 
ſien / ende wie Den ſelfden ſach / die heeft hem 
met groote verwonderinge aenſchout. BL 
ig bercocht Gooy ſes hondert guldens / cort 
biet naer fnder moch twee dierghelckt 
Viſſchen / achter t Eplant han Goeree aen⸗ 
gecomen. De ſtrandingen van duſdanige 
Monſter dieren pleghen wel voor · boden te 
zijn ban eenighe groote ſaecken / Die daer OP 
fouden bolgen. Ben tijt falt leeren. 


We Bollanderg ende andere Neder· lant⸗ Jan 
ſche fchepen ſynde op ven Walvifch-vanch 


ontvent Gzoen-landt / faa Hebben haer DE greet! 


Engelſche fchepenatefern fulckeg te belet? Deed 


ten / Waer ober content pe wallende/foo zyn „anche 
De NPeder landers he ſtercaſte gheworden / 
ende hebben een Engels chip genghehaelt 
eude Gier binnen gebzacht, Maer de Sta⸗ 

ten Generael wel Wetende wat haer aendt 
vrientſchap harel nabupsensende Gp namen 

der Engeiſche Patie gelegen mag / hebben 
hat ſchip ende goet gereiaxcert/ iñ ben Ca⸗ 
pitepn met bereevinge beteeftheyt ſhues 
werchs in vꝛeden laten varen. 

— 


H Et Lrichf-boiet Hier te lande aẽ⸗ 
tien, lach in Ianuarso noch in Cel? veran 


| act 
genomen ten >tente hande Bett” d 
fel bp ghebreck van Dertelichen oft Maort” zpeverld 


Trÿt 


Aeurs Beerr dan Lu⸗ 1657 
ſon indẽ name ban Gare Matea gegaen DP 


En twee-en-twintichften Tanuarij Bit BE, 


iſſer eenen grooten Diſch / diemen pola, 


ori 


— 
engel 9 


In rebtua 
pf noi? 


t 


niſſime Mepub Begur van Dente frl pe 


int. 
Dt 


hadden. Wier oberifmen | Ooftrlichken aint. Wazrbrgaften alber? aur-30° 
acu des Canincx Gaf in Vranckrck feec | ſchepdene fiechten- onver der Dalchte — 
| Ooc 







































































1617, Goth geer de regeeringhe van Coninck Philips de derde Fo! 
| fen et lange ende on mn $ 
(7, lick nn Ongemaches | daer aen i 

LO Hilden ende epe eenigen omt | gemigreerd petan me 3617 
d gamen waft berfcbepbene vaer; Catt | (oude wefen, D-welch gedaen fuberfaans — 
Hiſpanien / Datmen t € EPDingben wt | Gp wederom van daer aen fn b lid 

een blote van f ntrent Gibralrer met beghelepdet van cen ĳn herberghe 

hare mcn eene heel Crijchf-valck, Seigneur ije nighe Beeren Wt Die 

: aer nemende om | _raef Aon 
Ger me zaef Jo | | 

erdee — begroeten / ende te | Helpen En Preben —— 

Anderen te Doene b w ER EERE ppant den | levenden ende baltanten Erich. On * 

cleef erde Saer defe | toeftact. Maer Doo} jaleuf beu dla 

ſao ziju fp ben xxviij.F 5 Wepnich achtende/ | Tuan de Medicis Dek-Overfte Ba bert 

Dienende/ wegDelaopen/ fboreh pont VAE ber Denetianen/ ende Sraef Foban? bin 

fchepen. Den Aomiraet borvdrvenien: | LETLOEPDene Falken foo geluchtick niet wers 





> derde een vlag: | vichtet 
À ed ———— Beelteniffe | fn. — Beef Be Dele Over DEE 
; Ê ⸗ 
* landtſchen eeu, fijnbe be ** bie einde pnt gam impoytantie g/dan met ozbje 


9 * —— (be tekenden: is Cen Vande Aaetſ· Heeren van Denegien/ 
ert Coopbaerdn 7 
gen wtgeloopen / die in Tr (Te —— — 

wachten op ben windt. Elck troch fijns 

| Weechs, Det Neder landſche Erüchf-botch 

‚ham fguencourg recht op Gibralter. daer fp | 

geven tegenftant bande Spaenjaerden gee 

bonden en bebben, Want 

(chepen/ Die ontreut Gibralter op haer had: 

ws leggen wachten: waren Wepnich dagẽ 

, —* bare aencomfte ban Daer bertrocken? 

— aen Kant ghevaren/ om haer te bere 

ber fcfen. Vet Meder-landefche Cryehſ⸗ 

— Ee Denegien bover maten Willeco- 

ed: Ge Weef ; Deerfte die Den Hertoghe iñ 

gneurhe de ſekere thdinghen ven haere 


ep 
ee 
en 
as À 
4 
_ 
2 
kas 
— 
er 
en 
jen 
5 
ER 
5 
5 
er 
ham 
= 
2 
ef 
ar 3 
hs 
— 
mn 
be Â 
eek 


eej voort. 

AET FM Doog ſieckte ende onahe 

beel goeder lieden Kinderen Die —— 

en met O3. Johan ghetrocken waren / ge⸗ 

orven: Oock ig aldaer gheſtorven / al in Boffa * 

bet booz-jaersde Colone VVallen.hove, iñ Bode ges 

op Get epnde des famergig ooch te Bens fetven. 

gien ober-ledg Graef Johan Lan Naſſau / Sigef 

hude noch ind ĳ get hen ban 
| en fleur fOnesteneug, Wet ban ban 

Daode lichaem ig aldaer ghebalfemt/iú nag afeu 


a 


EE ee 
Smeren RE 


sk 


„k 
— 





| : 7 fr te Be⸗ 
5 Ben welcken — Capitepn Melander, | Ornatdeer pee raefcap Deffou gebzache, heotee 2e 
(Á, gouden keten befch; npe met een (choone | De peder-lantíche bns gen Ed 
le Italiaenen/ die gy eme id en Mile Be | mepniger dan een jaer tte hart ne — in 
bolck ghefien Bebhon mer entiehe EeBebf: | fert ghefmoiten tot ARE RD? 
en Gebben in Gare opdze erde pas ep onttent ſeven ofte 


acht hondert mannen : Cent fis v. 
/ | 8 Bs Bands: 
Graeff Johan Heeft den 7 · Martij aen De laid, id red — 
AVE accomodatie ende 
Ren af- 5 van ongema | 
ber farber 'baent beg CH Op is op den 13. cupfchept da rek Sor iß rin 
eenighe Capitepns mt bew ba (pade met wighe oock — * ——— 
hen/ ende ober Eant bete acres 
Bien gerept; dacv hy den oApril; Ha Denes | nez halen boet biete, foo Baren ee ee⸗ 
| ghecomen is/met — —— — Ube cunnen wt-rrabten p . Ib ig 
gheleert jongbman / ( Dactcomt ‘ben bie Moge ee eenen g}ooten faxich in het 


AE ee 

; | gheſin. Dijn Genade ie D | 

k ahd 

p Darch na fija aencomfte van eenige it la ‚ Cn böfden dach Februarij ftylo no- Cort ver⸗ 
we Aigneurte aldaer frer Beldefdetiek ones, ver eben De Aemonftvantenbin: jie varore: 





w; ghen en vi | , B wen Ai * 

bape gehe cafes Ham ene 

f m tad! mts | HUB / alm hs t 
peen vei Bme | eenen EE 


Wwaogdiehp 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
0 























































Á 


—* 
Pdf dee 


ad 
— 





——— if 

} 9— ea 5 ANO 
9— 
OL —44 is it 


‚dM, A, 0 LANE 


Ps 


— — 
7 





/ — 


Kp jp EK 
Vibe OAN 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


444 B 20 


* 9 
Je WREE * ii | 9 





— 


1617 


Red 


Nederlantfche Hiftorie 
woordich (jude ontrent twee hondert per⸗ 








ſoonen / wiet aflegarr van hate gheſinthept / | 


maer oock eenige Lontra-temonftranten/ 
ende andere Die WE nieupliehtichepot daer 
bp ghecomen fn. Oader de predicatie iſſer 
renen ſmidt op gheſtaen / die Den Predicant 
ppentlich heeft gheſtraft onbe in ſyn predi⸗ 
catie gheſtoort / foodat nae vele woorden 
ende weder-woozden Die vergaderinge met 
fcheit-moogden ban bepder fis geſinthept 
ig verloopen. Dr Remonſtranten haer hier 
niet aen ſtootende / hebben ſtracx des ander 
ren daechs eenen grooten ſchoonen ſpycker 
gbebupzt / daec Wel ander- half dupſeut 
menfchen in mochten / ende fp hebben Die 
plaetſe Doen ſchoone maken / oock bancken 
ende fidt-plaet fer voor De toe-hoozdersg/ ct 
tenen predick-ftoel voor DE Predicant / daer 
in getimmert/ alles fun forme ban een {ters 
ke. Dele menſchen gingen a quamen omt 
bit ghetimmer aentefien/ ende elck een op: 
Deele van deſen Handel nae fijn goet · duuc⸗ 
Ken. Deg vrpdaechs daer aen/ wefende Den 
tienden Fobruarij ig bp machte een briefken 
geplacht aen De Ferck deuren / aende beuc⸗ 
ſe / ende eiders / aldus lupdende; 


iſt dat yemant luſtick is om de eer-dieven 
van Godes woortte deftrueren, die comeen 
Sondaghe te half achten op de Beurfe, daer ſal- 
men vergaderen. 


Stracx daer na is dit navolgende brief⸗ 
ken Gier en Daer binnen Amſterdam ghe⸗ 
pleckt ende gheftropt ; 


Ghy Arminianen laet ſtaen u preecken ende 
u vergaderen, want het fal u bitter op-breken : 
want wy Borgers en fallent niet langer verdra- 
ghen, wijf en kinderen fullent befchreyen, (oo 
verre als ghy voort gaet, want Wy willen daer 
geen lappen op hebben,daer on: de Heere vic- 
torie mede ghegeven heeft, daer en fallen wy 
niet afwijcken , want wy hebben wel ghefien 
hoe het met onfe ghebuyr-fteden ghegaen is, 
Alift dat ghy nu een groot pack-huys gehuytt 
hebt,wee,‚o wee. Mijn Heeren weeft doch hier 
voor , want t’fal hier qualick af-loopen, foo 
verre als hee haer niet verboden en wort op te 
houden. 


| 










Het achtendertichfte Boeck. 


Öl 


Begint ghy Arminiaenen en Sondach weer — 


te preecken. 
Soo fullender een deel int water werden 
ghefteecken, 


De Kemonſtranten ofte Arminianen dit 
alles licht achtende / ſyn den 12. Februarij ters 
tweed male vergadert; ende Daer (ju Wee 
berom verſchepdene Contra-Hemonftrare 
ten / eude perfoonen van andere gefinthepe 
bp-ghecomen/ foo dat deſe vergaderingde 
grooter ig gheweeſt alg de boozighe / datt 
vele lieden niet ban gheweten en Gadder- 
@nder de Pzedicatie begoften eenighe jon⸗ 
ghirs met ſteenen te gopen inde glafen / ag 
op de deure. De Peedicatie bp na ge· epu⸗ 
Dicht ſynde / ſoo waſſer eenen Enghelſ· man 
in defe vergaderinge / Die over eynde ſtaes⸗ 
Be bp den Predick ſtoel / ober luyt geroepen 
heeft / Hoort hier, mijn Heeren hoort, Preeck⸗ 
men oock anders inde oude ende nieuwe Kere- 
ke daer onfe Predicanten Plancius , Hallius » 
Triglandus , endealle de andere predicanten 
redicen?>. Daer riep het bolck over hoop/. 
b'eenlaclaclae , D'andet N een‚Neen,Neend 
Doe riep den Engelf-man wederom obers 
lupt / VVaerom maecken wy {cheuringhe inde 
Kercke ende Republijcke. O Amtterdam, Ame 
(terdam , ghy pleecht de Croone te ſpannen, 
waer toe fijt ghy nu gecomen? Tis Godt wel 
teclaghen. De Piedicant bieef noch al ox 
ben Pꝛedick · ſtoeĩ ſtaende / ende riep filentyes 
fileatye, van mepninghe (jude een kinde EE 
doopen Dat daer gebracht wag. Maer het 
rumoer / ende t'gedrangh Wiert ban oogen? 
Blick tot oogheũſblick geooter / alſoo Dat elckt 
een opſtaende / fpzeechende/toepende/ daer 
geen gehoor meer en was. D'een riep comt 
bier boven bp ong/D'andere riepen comt bee 
neden tot ong/ men hoorder vorpen flact 
doot, flaet doot. | 
De jonghers wierpen de glaef-benfterd 
iu fluchen / ende fp bꝛaken ooch De houten⸗ 


‚ penfterg deſes Bupfes: Eenige hebben met 
| eeu Dwerg hout de trap deure toegbefpijd” 


Ì 
È 


| 


kert. Deg Piedicants Hupf-feouwe hael⸗ 
be Geren man banden Pꝛedick · ſtoel. LES 
wige Wat quaets vrteſende / ſppongen WL de 


| beafterg;andere braechen met eeñgedruvs 


ter Deuren wt. Dr: Prcdicant ig ban eenige 
fijner toe-hoogberen nae hups begelepdet/ 


Hoch iſſer een ander beiefken geplackt | maetende onder wege eenige ber wijtingen 
aen de deure Han eenen Borger binné- Am⸗van d'een en D'ander hoozê. Door het wer⸗ 


fterdam / aldus luppende: 





pen der fizenen ſym eenige perſoonen iu beft 


vergaderinghe mat verſeert ghe worden. 
Maer 















Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. 


1617, Maer alfoo Get jongerg en bengelg maren bande hant dad 
| | | daders ghebangen gh 
— bdie Dit Deden / ſos en ſyn De duplen foo Heel | Heder een / infannerbepe bie mas te verliefd zat 


































































gꝛoot niet geweest die Den ſlach Der (Evenen hadde / was banghe / m 
en 
biaenen, it n dat De Magiſtraet ſulckes foud 
Arminiaeuen. Sp hebben int hups — hebben verbind er @oniopr 
: men ghepredickt hadde / alte de bancken in bier bp —B———————— —— 
de m 
Pr ag core enen | (pof dagmenu eeen 
Ì Den was / ende ie grootetice te bewonders, rears 1 5 t vaan bennen are 
bat defen tumult (onder vloet-fFozten ig afs | leefth —— — 
ept en vriendelicke woeed 
Dante Ap enden hee —* —* —* ate — aem —— meet oes: 
r chafte | bedroefde / Dat hp Dit aire melt en 
— — het gehege hups gera⸗gheieden hadde. br —— niem en 
* hebben / ten waere dat de magiſtraet deſhne / en fjn aen Baer lich arm ghequetft 
de : rg bptirs haer hadde verhindert. Da | ofte berfeert: De Beeren des Magiſtraets 
— bid — — ha wig hoen —— tu ſhyu bups gheſett our Geur 
| gheen: juf noeg te beter gheruftichept 
bijte ——— eg —— —* pt ad op si mibbach 5 —* — ————— 
| ; hi 
merckinge nemende Dat oock De naefte upe —— siehe 
fen mede ſouden aen brandt ghecomen jn. 
De ſchade aen dit Pack-hups ghhefchiet, ig | À 
ſtracx gerepareert geworden. Maer defe 
ongers ene andere noch niet cunnende ru⸗ 
—— on * venter we 7 —— aen / weſende 
19.reDruarij, itylonovo, ugzeoten geta⸗ 6) Nar Î De infolentië 
5 op De beurſe vergatert,bermocdende dat | TIDE so tach ber elben Borgers, bai maen 
re Kemonftranten ofte Bemintaenen We: | ende Jugeſetenen ten Boochfteu verepſcht / —— 
—— ſouden pgedicken/Boch niet Wetende | dat de Chriſtelicke Ghereformeerde Beclie 
—* an in Wieng hupys / foo ſyn baerder | gie/ welche federt de Reformatie / in ernich · 
er ten ghedrꝛups geloopen na eenes hept met d'andere Gerefngmerrde Herck és 
—3* s hups / die vermacrr was boo? een vã | foo binnen / als buptens Lauts/binnen defe 
Ee wend Arminiaenen binnen Um: | Stadt inde Publöche Veerchen is gheleert 
| —— — hebben rerſt met ſteenen de ende ghepredickt / ende alſnoch geleert erde 
5 aer venteren ingeworpeyn. Daer na heb⸗ gepzedicht wort / Midtſgaders alte de ghe⸗ 
en ſy de deure ende venſteren met ghewelt ne/ die bande voerſz. Religi⸗ profeſſpe zjn 
—— — in hups gheracche ſnde | doende, ofte haer Daer ae houdende in goe: 
Ae fp De kiſten en kaften op te ſlaen / De culte ende bzede moghen erder: gecoue 
ENDE alleg Wat boopde Bant was te roopen . ferveert/ende Dat die bpſondere/ ende gefes 
| en wech te Dzaghen. We Schoiteſen defen pareerde bergaderingen ende Predicatien / 
Op-loop vernemende / quamen ſtratx met | Melche bande ghene bie haer aende Bere, 
en Dienarenderwaerrg gheloopen om | formeerde Meligie brgeeren te houden/fan: 
efen oploop te ſtillen. Maer daer bloghen | ber noot ofte wettelycke redenen / bp der 
€ iej —— — —— ——— ge er — ——————— ſwariche⸗ 
| . © en ende ſchadelycke effecten voort b 
| heeft be Soldaten ofte Garniſoen houders gen/alg Die er — — 
varen ñ 
—— —— ende De Beeren deg d'acuwaſſende —— — 
J agi —* * ſelfs in eygender pere | deren / meet onbe plen foo inde Politie ende 
À Done mede/om Defen op-loop te (lillEsCerft | Veerche, alg ín het Lichaem vande Stadt 
—* ee — fich hi —— als of bet | foude mogben veroozfaken;fonder Datmen 
| shae — gd — Te —— — Dopgherefene berfchillen occafie bee 
LIN weder overghegaen / ende elch een is ſhns 58*— heen en abonne sage zo 


| afgefonderde ðv 
bergende/ doch heeft be Magiſtraet eenige | dieu vande voozſz. — als ram 
ii 


paertjck 


ke 
⸗ 
en NM 


É 


pa m nt een — — — eee ee —— = 
« — — — a *8 * 
A 
= n * 
— — J * 
*24 d 
: * * F * 
en, * — 
* * X pas. — 


= IS, ne ee 









CAHAG), Loa mijne Weeren vanden puvticat 
BES) tn \ Gerechterfedert eenigen tijt gedaen Led 
On ENA Np DerWwaerts in abewmiffen er, Het Lmftere 
Evaringhe; ——— 
fe gesn ghecomen/Bat eve ruis. 
ENCEERÀ NE De Welffant / verſekerthept Feb:. reaer 


N \ 





as 





ä 


* — — 
* As hara EA nn Tk 


Pand 


ts 
—— 





J 
} 
£ 


Early European B 
Images reproduce by 
444 B 20 


ooks, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 






Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 





Nederlantfche Hiftorie 


1637. paerldeh inde Vercken/ende bp den Heers: 


xen des H.Euangelij, ooch ia confoꝛmitept 
bande alghemepne Weformatie binnen deſe 
Stadt is gepzedickt/ waer jegens viemant 
iut partieuker eenigbe nicuwichrpbdt met 
aparte bergaderingen: ofte anderfing bere 
mach te plegen/ emasecs’ niet foolaughe de 
gene Die vande Leering: Befer Rercke bere 
ſchillen / echter in / ende onder Be Gherefor⸗ 
meerde Rercke Haer begeeren te onthoudẽ / 
Dat mede bp erperientie wozt bevonden / 
dat nevens ende onder Defe alteratie bande 
ghemoederen/ eenige frditieufe ende quaet⸗ 
willige geeſten / hare perfonagiefoechen te 
fpeelen/ aen Deen ſyde De Weeré Magiſtra⸗ 
sen ban deſe Stadt: in hare Perfaonen/ ac: 
tien / ende belept Diffamerend:/ ende arbep⸗ 
Bende De ſelve met vilaine pzopooſtẽ / hatich 
ende verdacht te maecken endt Doo, ſooda⸗ 
mige manieten ban doen Be leffelicke / ende 
Boog Modes gratie gheſegende vegievinghe 
van deſe Stam te confuuderen/ ofte te fub: 
Berteten; ende aen d'andere ſyde met paf: 

guillen ende fawseufe billetten/De goede Ge- 
meente tegen den anderen op· hitſende / ende 
fommighe daer onder openbaer ghe welt, 
hups · ſcheuderhe / overlaſt / moedt wille/ tñ 
ghenoecpfame oproer aenrechtende / alle 


rwelcke tot onlhdelycke ſchande «it fchade 
bvaudefe Stadt ende Der felber goede Gye⸗ 


meente / midtfgaders tor Wijdec Verlo: p 
feude connen ghttacchen / mdien daer inz 
me miet thtelych ende behoorjch Wierde 
Hoozfien : 

Soo iff dat mijne Deeren benden Ghe⸗ 
rechte / bp advöfe / gu:t-Huachen ende wat 


— mr ho. — Ge 
— — 


” 





Het ächtenderuchfte Boeck. 


Den brengen / of aen wſen ende voozts Kon? 
nen verclaren / ſoodanighe kenniſſe als PE’ 
ment vant'gepaſſeerde (al weten te doen 
met beiofte dr gene die eenige notoire fact 
ken fuiten te heiïrmen geven/baer vooren HAL 
ghelegenthept ſullen worden gerecompen? 
ſeert / ende Die etnichſins ſchuldich ſyn / mits 
aẽgevende hate autheurs/ hupers / of coll? 
plicen / impunite pt ſullen genieten / ende an! 
derſins tor alien rijden oock na twaeclf ende 
meerder jaeren/culpabel ghraonden zijude / 
in alle rigeur worden gheftraft. Ende op 
dat boog Get toecomende alle diſordren / ols 
geregeltheden / moet Willen ende onceniche? 
den mogen 5oor-gecomsn worden / ſoo Geb 
ben mijne booz-noemde Heeren gheordou⸗ 
neert,ende ghhewittekeurt/ogdonnerert ende 
willekturen bp Defen/ Dat alle be ghene DIE 
haer aende Chriſtelheke Ghere forꝛmeerde 
Aeligie begheeren te Gouden / Gact ſullen 
wachten / in eenighe beſondere vergaderiu⸗ 
ghen ofte predicatien buyten de publcke 
Vercken te begeben / hare Hupſenofte pat? 
Hupſen daer toe te verleenen / ernige ſooda⸗ 
nige convocatien te Doen ofte laten doen/ cũ 
be goede ruſte / ende eenichept inde Rercke / 
eit onder De Gemeen: ban deſe Stadt dats 
boog in perijchel te ſtellen. 

Ghelnck mede alte ende een pegelijch wet 
ſcherpelyck wort verboden / eenige quade / 
ſeditieuſe / ofte vilaine pꝛopooſten te ſpreec⸗ 
ken / diſſimineren / eũ upt te ſajten / ſegens 
de Heeren Magiſtraten / der ſelver perſoo⸗ 
nen / actien / ende directie / ſfrechende tot hae 
re difreputatie / ende de wettelicke regiexin⸗ 

‚ge haerlupbden bevolen / ende in Ba aden ge 


riype deliberatie vande Beeren xxxvy. Raz | geben/ ofte oock jegheng de Diengers bef 
Den deſer Stede ban mepuinge zuude haet | H‚Euangelij, hare ampt / handelingen / endE 
eruſteihch te boen infogweren: op de gheue  pardicatien : Oft eenighe pacticutiere met 


Die de boozleden degen Ben mort wüle / iwfo⸗ 


injurien / ſchelt ofte fmraet woorden te Diffa” 


tentie/ende opeubaer ghe welt op ve ſtraten meeren ofte bey geuen / mitfgaderg eenigs 


eñ aende bekende hupſen Gebben gepleecht / 
allen ende een pegheinek / oadonneeren / ende 
waerſchouwen/ die etvighe ſodanighe ghe⸗ 


vafquillen/famcufe Billietten / ende Libel⸗ 
len te ſtropen / of offigeren / ende laetfteljck 


te ſamen· rottinghen / of ſtraet gheruchten / 


Welbenaerg / ende moet-Willighe weten / met loopen / rorpen / erde Daten aẽ te ech⸗ 


kennen / gehupſt ofte gheherberght hebben / 


ten / die ſaodanigt te volghen / rude boven al 


oſte eenige gheroofde ofte gheſtolen goebes geen ghewelit / bups-fehenderije/ oberle 


ven hebben ontfangen/genoten/ ofte weten 
gen te Wijfen/midtfgaders Die oproerighe / 
imfalente/ ende twiſt wakende propooften/ 


pafguillen/ende bilterten/ Gebben gheſtropt 
ende geoffigeert / ofte tot de boopfzalteras « 
tie / ratt / daet / behulp ofte oorſake gegever / 
Be ſelve Den Heeren Schout / Borger · mee⸗ 
ſteren / of Schepenen te hennen gheven / De | 
gheroofde ofte-gheftoleu goederen ter han: | 


| Dinge ban goede Politie woe ulticie ss 


ft 

mupterije/of feBitie te plegen, helpe —* 
of aſſiſteren / aen renighe Hupſen / Perſos⸗ 
men/ofte op de ſtraten / op pene dat ſoodani⸗ 
ghe grove/ ende ghequaliflceerde delicten / 
aenben lyve / eude ſeifs metter door: endE 
d'adere met exem plore / cũ arbitrare coe⸗ 
rectien / nae ghelegenthept ban ſaechen / ſule 

len Wogdeu gheſtraft / gelhek tot onderheu⸗ 




























































































 v6h 1617, wen deſe Stat bevonden fat worden te bee 
— boesꝛen. 


Adus goet ghebonden/ende gearrefteert 
4 be Den Meeren Schout / allen den Borghe⸗ 
en meefteren/ ende alle den Schepenen / op den 
2. Februarij. 1617, ende ten felden dage ge⸗ 
dg pulliceert/ Prafentibus de Heeren Schout, 


eNepnuier Pau we/Borgemeeftersende alten 
be Schepenen/bp mp Secretarius der Stadt 
VUmftelredam. 


M. Bouvver. 





Twee bagen biet na / bp occafge vaneen | 
Pafquil / ig deſe nae-votghende Publicatie 


van alle mif berftenden / fchandaz 

len / eude onheplen / op cergifteren 
gepubliceert / eeaighe boofe cude oproerighe 
Verſoonen onderftaen hebben / te maechen 
ende den nacht daer achter-bolgende op de 
25turfe binnen deſer Stede te aff:geren/ cû 
bitter ende lafterlijck Pafguil. Daer toe 
Erechende omme de Weeren IRagiftcaten 
met Calumnien te blameven/ ende de Ge: 
meente foo jegeng har: Overichept/ alg jes 


Vſoo met teftacnde De heure ende 
| A tot wech· neminghe 


wecken / ende mine Beeren banden Ghe⸗ 
vechte deAutheurs en Medehupers bast 
voorſz Paſquil geerne facen ontdeckt: Doo | 
iſt Dat mine Beeren boozfs. allen ende een 
peghelhck vermanen ende laten wetzn/dat 
De gene bie de Autheurs dichterg eû ſchrn⸗ 
| vers vant Boozfs. Pafquil ofte bie t°felve | 
a Gebben aengep!ackt/ raes ofte daet baer toe | 
| Bbegbeben:weren/Kennen ofte counen aen: 
k wyſen / t'ſelve Den Beeren Schout / Borge⸗ 
meeſteren ofte Schepenen camen aenſeg⸗ 
| ghen / belooben den aenbrenger Daer boorte 
La pereeren met Dzie hondert Carolus gulden/ 
indien ſoodanighe perfoonen in apprtbenfie 
J geraechken/ende culpabel wozden gebonde/ 
Fn ende inDten De (ele aengebzachte/ haer quas 
J men te abſenteren / ende notoirlich ſchindich 
A8 Wierden bevonden, fald'aenbzenghevenen: 
J Wel tot diſcretie ban mijn Heeren Wogden 
gherecompenſeert / ende in alten gebalte zij⸗ 
| Hen naem fecreet gehouden wozden. Nous 
B goet gebonden ende gearrefleert bp mine 
E Weeren den Schout /Frans Hendrickfen Oet- | 
| J— Gens, ende Docter Dirck Bas Borghemetſte⸗ 
rin ren / ende allen den Schepenen. | 


| | Gepubliceers den z 3eFebruarij.16x7, Praz- | 


Tee ee —— Te pen MP & LL a 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images r e court 
444 B 20 


eproduc d by lesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Onder de tegeeringhe van Coninck Philips de derde. 





ghedaen. ‚8 


| 
| 
gens den anderen/ tot oproerichent te ber: | berneur ban Geldze/ ĩ 


 fentibus Ben Schout: Frans Hendrick{z Oet - 
gens Borgemeeſter / D. Ian ten Grootenhuys, 
Ioris lorifz. ende Iacob Tacobfz. Hinloopen, 
Schepenen. Bp mpder Stadt Amſter⸗ 


ſtam Secretarius. 
M. Bouwer. 


Des nachts tuſſchen den Sondach ende Brant bin⸗ 
Maendach/ alg Den boven verhaelden op. Heit Unfteze 
loop gefchiet was / ſo iſſer bp de Baerlemere dam. 
ſiups eenen grooten bzant gecomen/ bie get 
bups gbhenoemt De lepſers Eroane / ende 
noch trace anbere, Geeft weth genomen. 

it beroogfaechte gzoore verſtaghenthept 

onder de Wozgerije/overmitgt mé bermoes 
t/Dat het gheſpups beg bolcr oozfakke foece 
kende om der icker lieben Hupſen te plaus 
beten, deſe Hupſen hadde aen-ghefterchen. 
Mart men Heeft daer na be vonden / dat bes 
fen bzant bp ongelucke wag gecomen/ ende 
foo fn alle faken wederom in rufte ende in 
Milte ghecomen. 


Her Dat eenen ertta-ogdinarifen De Berts 
Touriet inden beginne ban Fcbr. geha zee 
wt Spaengien te Buffel was nieue Ische 
aengecomen / heeft de Geref-Wer: tingde. 

toghe Albertus ſtracks twee Colonelg / te 

Weten: Don Guillermo de Verdugo, Gou 

Monsjeur de Coin 

Gouverneur ban Aentz / Comiſſie ende taft 

ghegeven / twee nieuwe Regimenten boete 

volcks aen te nemen / om te hebrupcken in 

ben lrhgh van Savoyen, foo eenige ſepden / 

andere meynden Bat het was om te ghe⸗ 

brupcken inde Landen ban Gulick: Tieve⸗ 

Bergh / &Sc. Defetwee Fegimenten ſou⸗ 

Den ſterck weſen eick vñfthien Compai⸗ 

guien / ende elcke Compaignpe van twee 

houdert Coppen. Don Guillermo foude zj 

ne lichtinghe Doen in het Kant van Lutzen⸗ 

borgh ende Namen / Monsjeur de Coing, in 

Artops ende Wenegouwe, In het Laun 

ban Lupck wierden oock nieuwe lichtingë 

ghedaen. Mier benevens foo Wierdender 


in des Gertf-WBertogen Alberti Landen ges 


worven dupfent Rupterẽ / erde Dat in aller 

5 — 5 ad lanck À bit werck gers 
ag hooge opgebeben/maer me 

beeft Bes fachtjeng taten fincken. n 


D Aer is inden winter deſes Jaers Wrevaratie 


Geoot geroep ende gheruchte ghe tetdẽ crych 
weeſt ban De ſeer groote Crycho mars 
Dotparaeten Die De Coninck van 
Danemerche — — 
1 


Doch 





am am 
- n * * 
J 
2 
af 
a” * 4 an * ha 


J 


— 
hanen EM he Hide 


Bed 


X 
— 


ie 


mali Mes ane dend 























































4 J 
He 





rde peerdenende Mmapené, Dwelch fp feex gier dupſent Doet knechten aen⸗ pand 


le — er 
J0 A A SER 
TRE EAN Kij Hi Nederlantſche Hiftorie Het achtendertichſte Boeck. 16 
LED OENE L tor por mac der Gand heefimen mt berfchep: { vintiende (pif-camer mepnen toe te ſluptẽ VOUL 
—9330 bek it dine hundige perfoonen ban daer comende/ | dweick het wit is daermen opooght. Men ⸗ 
9 ie CEE | vernomen / Dat Gen felfoen Coninck maer | Hielt voor feker dat bet groote leger dwelck 
4 EU HE (De acht ien ſchepen gereet on hadde / wepnich be Prince van Poloigne Heeft aengenomen 
RN 9 a verſien van goede bootſ· gheſellen Die Die | op den name ven na ber sRofcoute trechér 
EERE 070 © A ZR, mepnbde te gebrupcken tot bebzpdinge | tot berrichtinghe ban bet booz-berfpaeldt 
| 9 MEA Hi banden Walvifch-vanck. Doch beeft fijne | diffepn in Pruvffen ende op Sweden faudt 
GAD OPO) dR„Lebolenop gzoote ongenade eñ ftraffe | ghebrupckt wozven. 
IK ft 4 J ik gen alie de Nidderſchap ban Holſtepn / dat 
ed MED NS A 
9 AK 
hi kb ‚ 


meerfteiick ghzhoogfamen / fonder Datmen 


e/ (pbaer welmonteren / ende berften van E Gꝛave vã Heeu-wenftepri heeft 59 
D genomen / tot dienſt vande Repu⸗ Wege 


pod 


Ì 
Í ik sl It ad al noch weet Wacttoe, Men gaf Wel blj K ope 
HD OE alach ° che ban Benegpen. Bit bolck en, 
| | — We A ii ik oo/im-fonderhept De idderfchap aldaer! | nies — ober zand in bet ghebiet ber orn 
| ‚ 7 ij dl vaster Gp Ben Coninck niet en foude Wodé | Benetianencomen / heeft den pas gheno⸗ 
Wi beftaen teghen de Dyp-aen-zee Steden, Die | men op Boft- zr ricflant/ mepnende te Car 
Ï RSE fp in gheender manieren en cunden ontbeez den ſchepen baoz gele te hupren / om DAN 
4 EMA 0e ren: Maer Die Stedẽ haer hier op int mins | daer nae Benegpen te f:plen: Maer alg (P 





Ei iele, 
0 EADE | fte niet vertrouwende / namen aen alle goes | daer gren beguame gelegentiept gevonden 
| (EEMBODE de — be Soldaten Die fp wiſten te betrommen / eũ en bebben, foo is De rabe be Zeeuwen” 
EERE 00 HNE wort gefop. Datftendaer ſeere met haere ſortificatpen | fepmnae Bolland gherepft/ ende Heeft / met 
ERE Sha behal l ikt tificeect, bpſonders die van Hamburch / die dagelice | confent ban de Staten ende Pring grau 
IE ENEN It met onghevaerlich twee Dupfend JRannen | rits; Amſter dam ende elders fchepen ghe⸗ 
J— Boen aerbepden. | | bupzt/ende bp beeft be foldaten bp de ſchip⸗ 
DE oee Ae MEER pers tu beu coſt beſtaet / belovende voor PE/ 
J—— —— Jgott tydt in ben beginne deſes | der foldaereenen quldente bzachte / eade Put 
MEER Hot A — jaers ſynder adbertiffementêbier | feven fupverg('oarchg voor de mont -coft/ K dear 
ĳ J— „Khen Polen te Bande gecomen: Dat de Coninck | tot hat fp ſouden in het qebiet vande Dent’ Sat 
Reker ki ikt tú Bweebi, ban Polen vaſt hadde Loog-genos | giaenen gelaudet föu. Baer fp voorſpoede⸗ ' wid 
J eN wen / met goot ghewelt Den crüch tegen | lich ghecomen (Husende waren (eer wiliecor brie 
Ai: RE ONDO Den Coninck bau Swedente boeren/laten, | me. Maer de Grave met fijn foidaten mo⸗ s B in 
| IER E00 trad OEE Be tof Dien epadaveel volet werven in Bo: | flen beertich Dagen bijjben in het Laſaretto, Beb 
J———— fieurdch / deor Den Baron ban Attems. | Doop dien datme fufpiceerbe/dat de beft: * 
IC ARNE én Maer andere Bielbent Daer voor / Dat De | teliche fiechte onder haer vegnerrde, Datt 
ik OR Coninck ban Polen gereſolveert was met fijn opde ſchepen / eer Dit bolck aen Land 
IE AN edt bit bolck in Pruuſſen te vallẽ / daer toe ber: quam, geftorben ober De honderd menſchẽ / 
| sot (0 willicht fijnde ban het hups ven Ooften, | bock wepnich aen de Pefte. 8: 
HK BEEREN dbm ha bn Helin |_ zoe bat bit bolck eenige Maenden Dhu 
ERE EO rupſſen is in gyoot mif-berftant met Den | daer aheweeft mag/foa hHerft het gemupti⸗ fons, 
| | J— Cuer-Dozft va Brondenbuech. De Stadt | veert, Waer jaegende oock ghevangtjen 1E wait 
ie Ae AEN Elbingh ig in DÉ Gan gedarn/fpude Be iae | mende de Capitcpug ent Benel-hebbers/ 
EULA ANKARA DS fte Stadt aen Prupſſen. Conde dr Tonine | ende andere in har eſendt. 
EERDE is | barre plaetfe verkieſen 
ANS ERRNEN 4 am Polen mepfier worden van Prupffen | Sp hebbende probiande ende amaunitpe — 
HE be HELU ende ban Ebingh/ foo ware Danuſick ghe⸗ te Lazaretto prijg gemaecht / ende en ſyn uitt k 
J Oh hoechfaem beltghert. De Gertoghe van | te ffillenson-acnahefien de Beigucurie batt 
SEA V. Courlant ig ooch iu den ban ghedaen / om bereert heeft met ſes dupſent Ducaten. 
lid! a 0 rs bp beeft abe —* —— twee Edel⸗ ot 
J—— eden vanden Coninck aen hem gheſonden / Permitg datter deſẽ winter obet pon 
|: BRB begaende ernigte uchen gheen Ambafja: al beel — ——— En Oerlogle ton 
—00 9 Drurg betamende. Conde de Daepfche Li⸗ enbde berfchepdene Wervijngen tu ruyt 
0 9 id gut De voor verhaelde Borſtendoemẽ ende beftellinghen van Aupteren and? —— 
J J An steden bermepfteren / foo hadden fp die Poet-hnechten waren/fao fynver veel vor bu 4/ 
Hi) RE DES geheele Zee-ftreke ban Biga af / ende foo | be couragigufe foldaten die in die aft van DE watt 
IN DEED touden fp Sweden bedwingen / ende foudé | Staten waeren (berdzietich ſynde / om dat 
|| J hek ib | Bao? De hulpe ende vrientſchap ban Dane⸗ fp van weghen de Trefues, tot geen avantt? 
BER AT HI ON march / lPollandende de Geunieerde P3o: | nent uochte berbeteringhe en conde comen 


genepcht 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 




















































































ä Onder deregeeringhe van Coninck Philips de derde 
1617. genepeht gheweeſt / Gate pafpaozten te nes , wed 

9 mre Betere eee — dienſt te | woougbigde/am neete pine de beden: * 

wijk | ‚ja je veru penſonder pafs | ban ſynen fchoan-bader ende -b2oes 

Dette À — —* oa —F —— —— * Hiſpa ————— 

| reneen goet Deel ban Ha ont patrimoni 
pofatcht gheworden bp Placcate van den De De reſte f — 
berden Februari) allen haren vuder hebben af Di —— —— — 
hiet voori ghebracht int? 
ben Aupteren ende Woet-knz er⸗ —— 7* —— 
bieden / haer in dienſt van —— ——— ré (couloofr andane> 


Fol 220 





baerbept / eude lu ï * 
wi, Ki ——— — te * beoor ban fijne dep 
ger € ENDE toelatinge der Ger | bzemt is / maer nochtang Echt te abel 
pu netale Staten) fijner Cyce, ofte Der Faben | bá die/ welche het ghelooben 
J ban State, bn berb Det: A elche het natureel der Spaignaer⸗ 
Dock —— — —* hfeñ goet: | ben vecht kennẽ / al Waert (Boon datfe defs 


ocpende alle De | fecten Daer Lan niet en ſagh 
gene Die haer alreetsbupten Lands ia ans | eeraieri aſaghen / mart haert 
beren Beeren oi nf b d geben badden bp — —— en epndicht Daer niet / fp gaet 
Ager DIE berbot ig Mep, | Want daer en is ghe 
olene BUEN | ademen ae Palflte egennge ber 
te Capitepng verfocht enbe gbjecreaberven —— uropa, welcken aenflach fp nopt 
ſhnte Lande wegetrochë, eenige ot Dienft —* —* en ne icht bzenghen / noch 
ban den Coninck ban Branckc hci andere S De welck * * mien meneere 
tot bieuft Der Paincen/fonder bat des haloé — * alfoo daffaren ghediſponeert 
e Spaignaert 
pemant is geſtraft ahewoꝛden. —— op de —— * 
n 


ie — — — Se — 
— KE — ES * r * B * 
* x 
Ps * hant 
„f ak Br Pan 5 ars, 


— — SU 


Ì et anders en apprebende j 
Bi —— Jam Sabopendagelice | cpgenen onderganch/ van welche — 
ee U À apnamoereneredeatn | ie bela eni, banbaap den Bech 
— Aiſtentpe vochten wordende banden Spas: ves felfoen Conuer. 


beefaerhe Ende Wetende Dat 
rte lt (chen Bouwer neur ban Milanen / heeft in bet ſchoon berooft v rs ee 
EE erm efen en Ba Sa | elanden eren en 
Mario, M.· Weeren @enerale Staten ber Beree⸗ ede Dpanden ban Wegen Hare eergierich⸗ 
nichde Mederlandfche Provintien, ſecours ek in affen, fao bebaen (p Daag een joie 
ofte bpftant laten berfoechen, Cot welcken vic — fe Welch men te vooren fiet Das droe⸗ 
eonde De boben-ghenoemde Ambaffadeur | privdrnaner Pad Peanckrick / alfoo be 
vaneut | pzincipaelfte ghewonnen / Dat | 
—— mondelingbe/als fchziftelich | meren/altes at de — li, in 
obergelebert heeft. (a aren * hebben daer ban alle dogiz 
: À ginelle schaften gheſien / door⸗ 
Mien | teng rene 
4 | nende Staten | 
fch fte b) fegghen/ Soo falick coztelich | ereenicht, Zp hebben en bat uit 
Bibbe + es ——5 Dat ich mondelinghe van haer hooft beroo ft stlaberr haus hens 
ek en wil niet — Meeſters wege. heur verandert Wag, Ende inde plactfe ue 
se bienen van Bust verhalen De g200- | haer te wachten Loo Daenf! ghen teghen 
——*—— —* wr / AEK 4 haer genomen „woarn fp nu vapclick e Gé 
hallen. Cis m p — 5 at ſoude te langh | nae peder mang berdeef 1 fich iberi nb 
hens Oak pp bk —— — —— ——— haer ooge-merch futen came 
aDeefters or gebolgbt te heben ben hep. — — ben raet van Bzancr yck tot 
fer Carel de vpfBes ſhnen fchoon-bzoeder: | On ts — 
hevloogen beeft alle fDne Raten/ Emanuel | verft mt ben mege b ed ftellen/foo moft-men 
be f Rene ‚ blijnende langen tijt berooft van het bong-bechten Mance refnlupt fe — 
hept / AP bat hp Door fijne man· haftich · Tealia ende Europa. — h sin zp 
een ghelucnieh Houwelick / Die Srjch verweckt teghen be ——— * 


Zii ij Deuss 


—— 





EEG 


—— 


— — 


— 


— 


— 


arly European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 





— — 


— 
— 


ze 


— 


— 

— — 
— — 
— 


— 
— 
—— 
— 
— 


—3—— ied 

é Te, kN 
Aert AD «Mt 

hi be Er 


— 
Ee 
SW * — — 
ns — — — Er 











































Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


* men — ——⏑⏑⏑ 





































Nederlantſche Hiſtorie 


1617 Benetpen / ende teghen fijn Hoochept ban 


Sa vope / Bermepnende (gh elek Het inver 
Dact faa ig)Dat Diet wee Moachten nederges 
Belt zijnde / gautfch Icalia heur (al te wille 
fdu/want de Paus en fonde Gem niet dorven 
ratten / Florence is haer nat verwant ende 
leen man / ten aenfien ban Siena Genua ende 
Parma, gantſchelick haughende van Hiſpa⸗ 
men / om redenen genouch bekent, 


hefor in Buptſlandt / daer Geuren eerſten 


aenflach ſoude fijn / om t° Nepſer⸗ Ahch aen 
t'Wupg ban Bifpanien te voegenshet welcs 


ke bericht fijnde / foo waren de Duptſche 


Dorften genouchſaem hare tpzaunie ondere” 


woꝛpen / ende noch merr De Beo · ſteden ban 
De welcke De Spaignaert in befonder een 
onverſoenelick bpaut ig, ende daerom oock 
uergeng meet op en loert. Dan hare vꝛphept 
te bexranderenin een ſlavernie / Get welche 
hem licht te Doen ware in ſaodanighen Lal, 
waut teghen De ſommighe ſoudemen voer 
deckmantel nemen fehere gerechticheden ct 
paetenfien bant‘ hims van Gaften-rijch/tes 
gen fommigbe vant Kijckrrgbend'aadere 
fauide genoechfaem fu pretert bande see 
ligie welche is den ſchoo uſten mantel van 


Het achtendertichfte Boeck. 


ten Den eenigen Priuce in Italia / bit de ibi · — 
couragie heeft om ſich te ſteĩlen ceghen lijd at 
tprannie / ende moedtg ghenouch foude Hebe — 

ben om mijn Beeren de Statenbp te ſtaen 


De noot fulcr verhepſſchende. | 
Be faechen dus ſtaende / ende de Spaen⸗ 







feker/ Dat Den erjgh / welcken 3p in Galia 


mijnen meefter/ niet alleenlick teghen hem / 
maer oock teghen de Buptfche Doyften dik 
Bereenighde ftaten van Hebertandt ghe⸗ 


conden fp haer macr grooter maecken met 
welche Bodt wille afwenden. Om die tér 


onbeweechlick enbe ontwfelbaer fondar 
mout leggen / ende deſe marime voor ge 


fter ben Hertoge ban Savope / haer behou⸗ 
deuiffe is / ende ſyn verderf haer verderf. 
Om twelcke te mijden het eenighe ſenet 
middel (gt / ſyne hoocheyt van Savope bi 
te ſtaen / het welcke profdrelick/ende licht ik 
te Doen den Dozten/ ende ftaten der Detr 
eenichde Hederlanden 
Profijcelijck, Beagle het heure conſer va⸗ 
tie is / ende dat Gare verfeheringe daer van 


houden / bat Be conſervatie van mijné wet”. 


bare onberfadeliche roovergse 
JBijn eert vande Derseniehne Neder⸗ 
landen / aenficnde Dat de vyeede ende ber, 
blorcte eergistichept ban Spatgupen heur laut · palen ende dat met voordeel, eñ voore 
epghen bloet niet en ſpaert / roch en paftop | van goet ſucces. 
Be nacufte verbiutenſſen / geẽ achten neemt Licht, want willende mijn voorß Peret 
op de groote Dienten bau tBupg van Sas vichde Hecren / Borſten / ende be Steden/f0 
bope/maer met boeten fg tredeude alle gade | counen fp ſone hoocheyt byſtaen met volck? 
delicke ende meuſchelice techten/toobende | gelt / ende munitie ban Goꝛloch / ende zyn 
De Landen ende het oude patrimonium beg | boocbept alfoo gbeftercht zynde / foo iſt ou⸗ 
Dertoges ban Savope, War hebben ſy te twiffelbaer / Datfe haer niet alleen en can 
boopensofte om beter tr ſegghen / Wart heb⸗ verdedighen / maer oock de Spaignaerden 
ben fp te beeeſen / anders dan Aderiep foo: | geoote af-bzeucke doen / welche tn Italia 
te ban weeethept van befen vpant / bie bez | lichtelicker fijn t'aver winnen, alg erghens 
neffeng Dat Gp onverſoenlick ig 7 foo eenen anders / Eñ mefende daer eend over-mete 
bitteren haedt tegbhen mijn boorfende Hee⸗ ſtert / foo ſon hare ſaecken merchelick ghe⸗ 
ren heeft / dat hp meer haer verderf beher⸗ſchapẽ om Groote afbꝛeucke te lIdeu. Waãt · 
ticht/alg pemands anders: weſende eens berooft / niet bau al a gheue 
‚_Gpelijchelich hem weſende anverdrage⸗datſe in Italia hebben / maer alleen van 
liek hare gzoothept ende voorfpoet/om 003: | Bat fp houden in Lombardit / daer en ig ge⸗ 
faken Dl. M. genouch beent. Baerora | nen middel noch ſchin / om pet in Duptícb- 
en iffer oock gheen twuffel aen/of al Eghene | landt invoere te ſtellen / noch ín Nederlandt 
mei attenteert tegen mijnen meefter/dient | vaſte fhaenbe te bljjben. Want Get herte 
om (ich een vzpe paffagpe t'openen/ om ben bande Spaenfche Monarchie weſende in 
ceĳch te bzengen tut herte van uwe Eands, | Úifpanien / ban Dier tHdt af dat haer mid’ 
Ende om Daer toe met meerder ſeeckerhept Heten funen ontbzeechen om bpffaudt t'ont” 
te geraecken / foo ig noodich geacht te wees bieben taande verre gelegene maass 


hangt / welckedit cenich fondament Beefte 
Want fDne hoocheyt bp ffaende / foo doer 









| 


1 


fche aenflagben ſoodanigh wefende / it het, 
| voeren teghen den Bertoghe van Savopt 
Weſende Meeffers van Lealia, fa hebben⸗ ne * 
fe haere Wapen-plaetfe ſterck groot, cade 
verſekert / om voortste gaen alft baer bes 
veert Wort, om bie geheel t'ondertecrdgë/ / 
bew bal des Hertoghs van Savope / het 


benen moeten fp alle gaer een en het ſelfde 


fp Gaten bpantden erhch arn buprendaett / 





— — — ——— 
































































































— — — EA | hi id 
HNE J it be 
| Onder deregeeringhe van Conihck Philips de derde, | TR 
| 


REN tonnen ontfangen boerfet moch fpirieus vita- lieſen / alſoo 
gꝛoote oorſak 
ce 
vanden van haer herte/Baeftel dek e —*—* tracht anderer lupden tanden te 
Dit alfao Wefendergelijck Het feer war — — 
achtich is / Wine Weeren d De Waer (ja twee middelen Wel licht / om te 
Staten der Dere —— os ee —* berfeherende vereenichde Staten/ende om 


booren gren ander oogte-merch te hebben, —— —— 


| | onteeht he deli 
enen aan | en Braden 
beei teegaucr en beeft foo Op rennen EE 00 boeren fp erych tegen den Spaignaert/ 
Der gantſch geen; ofte im 
gouts bau Pelu/ alg Hoorde goede coꝛre⸗ ae red 
L / ngemach tegevorlen / w 
fpondentie ban d Boftenrdchfehe Princen, bpftaende/ * houden ſp —— 


want hoe Mel met langdueri ‘ 
Bept van Difpauien —— Oren. ban huer/genieteude bolcomenttich De vꝛp⸗ 


le | hept bie men heur ſoe 

| en me 
ve PEER s | meerderende ende ſt | | 

—— lean 

* | Op Den hals eri 
naren 
Ben trecchen ghenouch hebben / om haer te aen meeftersson Oeochept bam 
bifgoneven / ende gout / on èe — Savope / mynen meeftersdat Get B.P. M. 
| wille ghelie ven / hem bp te 
ed — rp Be Princen van t'hups pen met bier erg apie ind 
m Le Coopen ' Die haet | veettende met bier hondert peerdé/betarit 


Wiet en fuilen doren 
gen der Spaigwarrden, iegen d'aeuſta | Gp mja booyfs Beeren / befen erich gebues 


* rende / ende met renige muviti 
geeneen Been | Bau rte ade ri 
| Wert goet Lap — sn Eubenae en Ge feex f acer foude val, 
* oer WGEELS en / ten aenften Dat dep! 
Prmarrtick feestend, EmDe mae Dien Get eer |_ nem anberen gelegen fie rat bat vete 
inte cryghen ————— * 6 hat — —— di * 
ſpaens gbemaecht hebben) foo Waert ahee eee eer LCD Miek en fallen. wien 
abe: | ontblooten ban foo Beel volcr pen 
nouch De cantons bande pzoteftanten daer | | mn acter A oa biDde ich 
in te tretken / want Daer wt (oude ee ont | Berenvnarr opte in geler willen veran. 
voordeel peupten boog eran en — beren maer adberant Dat De betalingde der 


Mademarl bat: de Spaignaert uiet cone — — ende Rupterg (onde 


nende erych boeren in Gtalta, fonde Enm | | 
te lichten wt —— lant Pin Berre oet mijn eerd/Doogbien de Spaignaert 


| onfe gheme ê ú 
ban Beern Zurigh, ende Bafetconnen ale |: > aus en: repen, 
leen. Dé pas fupten/ welcke dr —— | biep ain Cacnbiebedé beg ©orleghe gene 
Beeft Boozde clepue cantong ‚Die de prote⸗ 
flanten met de Vorſten Beteeniche ſiende / 

… Bogfaeche ſullen hebben om. op hare faecken 
te betten / ende en fullen Haer ‘pacnen- onder. 
Banen deu toeBanck inden Dienft van Hi⸗ 
re seh on pe, Wes 

u gheſtadighe vereſe / enſullen fp haer | ae 
zor) beo zen moch len oft wapenen, | ge en vor bar per inbe harfficbrpteuge 
| ? Den Spaignaert, Ì —— WER van deſe ſaeche 


et \achhe gheweidich (oude {aathen De: | feer-al be lee ich u vecommamdere: if 
Ede 


$ 8 IK 
—444 — 


* 1617. kenſo mart dat alte ſamen bergaen. Want |: Leen 
É | | N aenflagen ende gemepnen 76 | 
1 —— Dern lichaem / wanneer — 3— antfch 17. NO diese 
— 07 eentich actidem niet en | open boor de Switſers / om Dar niette — *81 


ee AV 


eee kk 
Ee, Ade 


4 
——— En 
— 


— 
+ % 
— ke 4 rd £ 


— — Sri inns Ke 


— 








arly European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
es reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


ma 
444 B 20 









Early European Books, Copyright © 2011 ProQvest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 
444 B 20 


Nederlantfche Hiftorie 
617: 


Wager Ben 14. Marti; ftylo novo, 1617, 


⸗ 


Was ondertepchent 


Guillet de Monthou. 


Erwole dat andere Coningben cf 
Princen malcanderen Met Wape: 
uen beſtreden propter Regionem, fo 
hebbẽ wp geconfedereerde Neder⸗ 
landers malcanderen inwendich beet moep⸗ 
te ende f Warichept aen-gedaen propter Re- 
ligionem , ofte faumerg moſte be 3 dẽ 
uber 
Doo? gronder der nieren 
a0Ghe-merck Dat peder 
een Gier ín heeft / Den welch en ick het ozdeel 
an Goot Bꝛitan⸗ 
ena Schet-landt, 


} Generaele Staten in 
fBraven-Bagc/ deſen navolghenden brie 


name hebben / maer Godt / Die een Ke 
Der herten ende een 


ig / Weet beft mat 


bebele. Be Covinck v 
upen ſtaende op fu cep 
beeft aen De Weeren 5 


Leſchreven / haer ern ſtli 
twiſten ter neder te leggen : 


Copne pes 
nes briefs 
geſchreben 
banden Co⸗ 
ninci ban 
Groot Bei⸗ 
tannyen aë 
de Staten 
Generael/ 
aengaende 
De Lercke⸗ 





ringhen end 
onder u lieden inflibberden, 
licke vere _ FEN alfoo ontfteecken door 
ſchillen in die w hebben totde K 

y e Kercke Godes, 


mitfgaberg Ende befondere affedtie,die 


vy dragen 
—— tot het welvaren van u-lieder ſtaet Jat 


ullenden Wy terſtont de handt boden om den 
to Martj. veort-ganck van dit quaet te weder- 
ouden „ende wy gaven U-lieden by- 
onfe dienft-willige brieven Ernftelijck 

te verffaen welek onfe gevoelen ende 
apprehenfie daer van waere ‚ u-lieden 
biddende ende vermanende forchval- 

del;jck acht re nemen,dat defen Canc- 


Ende hier en regen biedt ſich fijne bosche. 
bept aen/fich obligerende / in geval veau ge⸗ 
ljcke Hoof wendicheyt / tat geſycke affifkene 
tie / nae ſjncracht en berm ogen, als die we⸗ 
ſen ſal / Bie gp Berra ics verhoope/ by deſe 
Acaſien (ult doen / bindende; Dat volgens 
Den goeden wille/ weichen gijp ſhne hooch. 
bep: beweſen hebt; u oock gelietne Defe pzo⸗ 
pofitie/ van fijnent wege voorgeſtelt / t'ag- 
Arseen ende favoziſeren. Ghedaen in den 


ED Ooghe ende Moghende 
Heeren, onfe goede vrië- 
den ende geallieerde. Als 


Wy eerft vernamen het 
“ongheluck vande fcheu- 
e Ketterijen. de welcke 
wy wae- 
den yver 



















































Het achtendertichtte Boeck. 


ker nieten foude verder in eeten in 0, lk 
lieder lichaem, maer veel cër hetfaedt # 
daer van foude verfticken „eer dat het 
foude komen uyt te Ípruyten : Ende. 
naderhant vernomen hebbende „dat! 
eenige van uwe Predicanten hacr bes 
gaven door curieuf heyt om te predi- 
ken het punt vande Predeltinatie op > 
haere predick-ftoelen,wy fchreven u⸗ 
lieden eenen tweeden brief op defe ſa⸗ 
ke, u-lieden vertoonende de kleyne 
vrucht welcke voort quam uyt ſulcke 
predicatien, de welcke in plaetfe van’ 
vafte ftichtinghe die fy u-lieder volck 
behoordente bedienen s nieten diens 
den dan om haere geeften te ketelen — 
ende t'altereren, door de fcherp-fin=. 
nighedẽ van dit argument,alte hooch. 
ende duyfter voor het begrijp des ge- 
Meynen volcx, Maer onlancx verwit- 
ticht zijnde,dat in plaetfe vande vrucht 

ie wy verwachten van onfe goede 
dienften ende vertooghen,de dwalín- 
ge ende het quaet gheweldieer inge 
dronghen is onder uwe onderste 
ende datmé felfs onfe voorſeyde brie- 














f | ven wil doen dienen om de felve te 
ch bermanenbde alle 


authoriferen heel contraric van onfe 
meyainghe : Wy hebben ons verobli 
geert ghehouden foo wel om de eere 
Godes, als om de verklaeringhe ende 
ontlaftinghe van onfe Confcientic ‚u- 
lieden wederom door onfe brieven le⸗ 
vende te vertoonen het aenftacnde 
quact ende perijckel, waer mede uliee 
der ſtaet ghedreycht wart doordefe 
clendige deylinghen, die wy ghereet 
lien om uyt te breecken in een fcheu- 
ringhe, ende Ghereformeerde factie 
onder u-lieden , welcke peften dus te 
forghelijcker ende (chadelijcker voor 
u-lieder ſtaet fijn „om dat de beveftin- 
ghe vanden felven noch maer en is in 
fijne kinefcheye, ende dat het fondae 
ment daer hy op ſteunt, niet en beftact 
dan in v-lieder eenigheyt, ten eerften 
tegens Godt, daer nae oock onder u- 
lieden felve. Weleke de —— bf 
mijne Heeren, waerom u-kede 
jn p omme wy bidden 






















1617, bidden ende befweeren inden name 
‚oM S= van dien Godt die u-lieden tot noch 


de toefoo geluckich-lijck onder-houden 
cen heeft,te dempen defe dwalin gen ende 
dei Partyfchappen welcke dé duyvel door 
at de behendicheyt van u-lieder vyanden 
e heeft inghevoert , ende alreede alfoo 
ie geauthorifeert onder u-lieden,dat den 
Pp Onder-ganck van u-lieder Staet, in de- 
J ſen aenſien, heel nae by is, foo ehy-lie- 
k den nict Promprtelijek daer inne en 
— voorſiet, u-lieder gantſchelijck hech- 
tende ende vaſt houdende aen de wa- 
4 re ende oude Leere daer ghy lieden 
altijt profesfie van ghedaen hebt,ende 
5 die gheaprobeert ende ontfanghen is 
‚| door de algemeyne bewillinge van al- 
k le de Ghercformeerde Kercken, ende 
bj waer van de gemeyne belijdeniffe ge- 
— weeft is als het eerſte ende voornaem- 
J fte fondament , omme oock te beve- 


qf ftigen het eenige ende vafte Cement, 
welck heeft onder-houden de nauwe 
vrientfchap ende intelligentie die foo 
langhe tijdt gheweeft is tuffchen onfe 
Croonen, ende u-lieder Provintien: 
Ende indien het quaet gevonden wert 
alrgede foo fterck ende foo ingewor- 
telt onder u-lieder volck ‚ dat het niet 
en foude konnen foo promptelijek ef 
lichtelijck uytgetrocken werden. Wy 
bidden u-lieden ten minften het perij- 
kel te wederhouden „ende de faecken 
door u-lieder authoriteye in Vrede te 
houden, fonder toe te laten ‚dat die 
vande ware ende oude profesfie ghe- 
quelt werden,tot dat ghyliedë moecht 
by ghemeeren ract een Nationale Synode 
by een roepen , om te decideren ende 
eyndighen defe elendighe verfchilten 


bi 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC. 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Onder deregceringhe van Conihek Philips de derde; 


ende wy en twijfelen niet of air 1617. 
de hier toe de affeltie ende gheftalte- ⸗·⸗ 
niffe vereyfcht onder u-lieden, Godt 

de Heere fal fegenen den voortganck 

tot voorderinghe fijner eere, ende tot 
hant-veftinge ende beveftinge van u- 


| lieder ſtaet. 


Alfoo bidden wy Godt,Hooghe &c. 
u-lieden te houden in fijne heylige eũ 
weerdige bewaeringe, 


Wt onſe Hof tot Hinck-hingbroeck 
en 20. Martij. 1617, 


Onderfchreven, 


V-lieder goede vrient ende gheal- 
lieerde, | 


Oheteecheut. | 


Facobue MR, 


en eee — 


| En laetften dach Martij heb. 
D ben de E. E. Heeren Schout, 
ende Magiftraet der Stadt V. 


| trecht dit navolgende Placcaet ghe- 
‚publiceert, 


— 7— 





ghelieft heeft deſe Lauden vande Spaen⸗ 

ſchetprannie / ende het Dauſſelicke jock te 
verloſſen / haer ghene faeche meer en hebben 
Ig neffens het wel⸗ 


hae: en De Daphhept der 
‚ Confcientie / midtfgaderg den — 








als voarftant ende Woort-plantinge der ware/ 


‚ Dena Godes . Woort Ghereformeerde 
| Religie, hebbende tor Dien fine geopent de 
‚Publjque Uercken / ende de Ghemepnten/ 
fao tube Steden / alt ten plasten Lande / 
‚ Miek ſonder groote mac pten ende coften; hers 
ſorght Met goede Herders ende Leeraers/ 
laetende niet te mun peder een isa fi:r prive 
& kk be 





Fol 222. 









































— 


—— me mana 
— J ee 
… 
* 
+ 2 id 
v pe a es Er be, 
— 


4 


* * 


vehaal 


df d “ + 7 * F — 
— — 


































1617 


Nederlantíche Hiftorie 
ende particuiter in alle flillichept zijnd gez 


— loofs vry leven / ende Godt ven Geere die: 


nen / ſoo alg Gp in conſcientie verſtaet te Dez 
hoogen. Dat Bare €. Mag. iafgelhcx om 
alle mif berftanden te voorromen / Dit over 
fuck vande Pzedeftinatte met Den aencter 
Ben ban dien, ta fommighe Nabupzſteden 
waeren ontſtaen / inden Gare 1612, bp De 
Chztftelijche Vretchen-Ozneninghe Defer 
Pꝛoviutie/bp alie ve Pzedicanten’ daer toe 
Ouder D' Autortept ban hatre E. Mog. Sy- 
nodaliter vergadert zynde / inghe witticht et 
geartefteers/ ozdze hebben geſtelt / hoe haer 
De berfchilleude Predicanten in Ouderiiage 
Verdzaechſaemhept / fo Wet onder malcane 
deren / alg int leeren banden Delche, tot be 
meefte ſtichtinghe Der Rercke fonden heb⸗ 
beu te Dzagben / Wieng bolgende oock vaer 
nat doorgaens goeden Djede ende Cheiſte⸗ 
lcke Cenichept onder De Heeraerg/ door 
beg Beeren Genade/onder-houden ig ghe⸗ 
weeſt / ende afs noch onder houden Wozdt : 
ſulcx dat niemant cenighe Wertelijcke rede⸗ 
nen en heeft emme in weer-wille ſyner 


— — — — — — — — —ñ — ú — — — —— 


Het achtendertvichfte Boeck. 
in alte liefe onder houden / Wel wetende dat 


hebben verſtaen / Baten de Chriſtelycke 
Glhhemepnte ofte Rercke daeronme niet en 
brhoort ge veroordeelen / te ſchouwen / noch 
te ſcheuren / dat ooch peder ecn vrp· gelattu 
Wort bande Preedeſt inatie foo hoech te Gez 
boeten alg zijn berftant can begehpen fans 
Det batmen daerom pemant De EC hzifteljjee 
he Gljemepuftgap int alberminfte ontfept/ 
ofte weyghert: Datſe ooch vaer-eu-boven 
giet te bjeden zynde / Datfe in haere hupſen 
in alle ſtilte mogen leven / onder deckfel van 
De Crercitpe Der Gereformeerde Keligie / in 
ſonderheyt nu onlantx / elders gheſien heb⸗ 
bende De ſtouticheyt der Geeſten ban ges 
lycken humeure / met troupen bupten op de 
Geenfen bande rabupz-landen ter Pyediz 
catie hebben beginnen te loopen / Daer van 
fp haet Dan noch bp haers gheihehken / cnde 
ate haer hiet toe raden ende animeren / riet 
en fchamen te voemen / alleg contrarir de 
boozgaende Placcaten bau deſen Lande⸗ 
ende met namen banden Jare 1590. daer 


Magiſtraten / ende tegheus de voorgacnde mede alle ſoodauige Bergaderiugen / C'ſa⸗ 
verboden renige Conventiculen te houden / men⸗ rottingen / eude upt-tooptagen op ſeec⸗ 


veel min om Gem onder den deck mantel 


‚kere penen zm verboden / ſtreckende gene 


bande Gereformeerde Feligie af te fondes voorſz. is ; omme neffeng De onruftinge bes 


ren / te ſipareren / oft te fcheuren vande 
Chzifteljche Ghemepute ende Herve / Die 
vanden aenbeginne der Chriſteljcker Kiev 
foymatie doorgang onder de publique Aus 


ler gemoederen De publique Authoitept 
tefupplamteven ende onder Den boer te tres 
Den/be ghemepue ruſte ende ſtaet ouſes lies 
ben Vader⸗iants / in peryckel te ſtellen / tũ 


D'Oude Gode vruchtighe Leeraers altjde 





1617. RAS 
— 


thozitept in deſe Provintie ig toe·ghelaten | Den welſtant Der gocder Ingheſetenen te 
* ende gheltert gheweeſt / ende als noch ſuy⸗ troubleren ende te verſtooren / Daer bande 
ver in conſormit· yvt ban Godes Wooꝛt eũ ſchadelcke ende ſchandelhcke inconvenien⸗ 
d'algemeyne Gereformeerde Rerchen / we: | ten hier ende elders in voorthden / ende ons 
wiſens verclaringhe bp haerr €. Mog. in laucx ghebeurt / ons ende anderen niet dan 































Be voorfs. Uercken Oydeninge ghedaen / ũ 
bp alie De Predicanten goet gebonden ende 


aengenomen, tegen woegdich geleert ende 
nhepzedickt Wort. Seo bebintmen noch? 
tand / Dat des niet tegenſtaende ſommighe 
ongheruſtighe menſchen ban poorgaende 
Mupter ge niet vzu zynde / met Ben name 
bande Gereformeerde Keligie ſoo weten te 
fpeclen/ Dat zy met verachtinghe Der gener 


Die Godt ober haer beeft gheſtelt / haer (eer | 


lichtveerdich ende temeraerlick bande opé: 
hare Ch2ifteliche Gemeynte ende Kercke 
somen af te fchepden / anderen tot alſulchẽ 
af-fonderinge te trecken omme alfo fcheu: 
vinghebepbe in De Rercken ende Politie te 
veroorſaccken / al-hoe-Wel de Pzedicanten 
met haer eenfing geboelende/ met d'andere 
haere Mede.broeders ende Dienaerg feex 
wel accogderen/ ende DE bant Dev eenichept 


alte beel Erempien ende waerſchauwingẽ 
gegeben Gebben: ende noch gheven ude tot 
argher ſouden loopen / teu fp vaer inne bee 
hoozlich werde verſten: Dogift / datde 
voorſz E·.Magiſtraet gefien hebbende t°ges 
ue bp hare €. Doogoudercn ende Daozfaten 
tegeng deſe ende gelijche mif bzupchen ende 
inconvenienten in booztdden gedaen is / Dez 
geerende der ſelver goebe Chziftelgehe ende 
Gobtozuchtige intentie ende Doet-ftapyp:n 
na te volghen / ende daer inne Dooz Godes 
genade te volherden / t gene voorfz.in ripe 
deliberatie ghelept hebbende tot conferbas 
tpe bande ghemeyne rufte ende verſeecke⸗ 
ringe bande goede ende ghetrouwe Onders 
Danen ende Fngefsrenen defer Stadt moo⸗ 
Dich gevonden Hebben Wederom te vers 
bieden, gelyck hare €. verbieden bp deſen / 
allen ende eemen pegeljchen ban ee serf 
it 





fe] uropean Books, Copyright © 2011 ProQuest 


LLC 
es reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 








— J 





Onder deregeeringhe van Coninek Philips de derde, Fol, 223. 


161 7. litept/ Sere / oſte conditie hy ſp / onder den , tie en hebbe te pretenderen: Soo heeft de E. 161 J. 
— decrkmantel ofte pzetext bande Gherefo⸗ Magiſtraet voornoemt / gheordonneert dez 


meerde Keligie / eenighe Dergaderingen te 
Doen legghen / maken / op te houden / ofte ſich 
in eenige Dergaderinghen/ ofte Conventie 
culen/t’fp Gepmelich ofte openbaer / in hup? 
ſen / Rercken / Clooſters / Delden / ofte andes 
re beflotene plaetfen te laten vinden/bp das 
Ge oft bp nachte / anderg Dan inde Dergae 
deringen bie openbaerlich op De ge woens 
lichiebagen/ evdetot qheWaanijehe plact: 
fen mes harer E. consent ghedaen Werdtus 
Gelyck haere E. vp deſen mede verbieden, 
in gheſelſchappe ofte mer Croupinte trec⸗ 
hen ofte xepſentot tenige Steden / Dorpẽ/ 
ofte plact fen; bupten deſe Pzovintit / alleen; 
liet om De Pzedicatie aldaer te hooren / of 
De Sacramenten te ghebrupcken / alles op 
pene Dat een pegelick / Die ter contrarie ban 
Befen fal betsouden worden ghedaen te heb: 
ben/verbeuren fal voor de eerſte repſe / zijn 


fen banden Stadt-bupfe bercondicht ende 
gepubliceert te Wogden. Aldus gedaen eñ 
eendzachteljck ghearrefteert bp Den Raedt 
Der Stadt Vtrecht / op den leften Martij, Wat 
Saer ong liefs Beeren ende eenighen Zas 
lichmaecherg Iefu Chrifti xvje. feventhien. 
Cube was onderteyckent J. de Leerdam. 


Poef legher ſtont Ghepub!iceert vanden 
Stadr-Huyfe t°Verecht naer voorgaende Cloc- 
luydinghe,ter prefentie vande E‚ Heeren Subt. 
Schout,midrfgaders Nyhof , Duyverden,van- 
der Lieh, Dompfelaer, Pallaers, ende Muyden, 
Schepenen, op denleften Martij xvjc. ende ſc- 
venchien. 


Bp anp Secretarig der felber Stadt. 
Ende was onder-tepchent 
























* 2 * | 
Ei ‚ ®. 









ofte hare Peeringe, Bantwerck/ ofte Am⸗ 

Becht niet te moghen exerceren / den tijt ban 

fes weecken: De tweede repfe het Borger: 
| fchap defer Stadt / met De Dopdemmen/ \ A8 de Coninck ende fjue Haden Deletrinct 


I. de Leerdam. 


— 


— Sad kT 


I 


| Gechten/ ende Perbitegien Daer toe behoor vernamen / bat hare pzocedupzen ek fet fe 
rende. Ende boor De Derde repſe / Mt De velen Wt-heemfchen Pyincen miſ⸗ ne Ambafe 
| 


— 
—* 


Stadt ende Drphept ban Dien te moeten 
vertrecken / founder Daer weder inne te mo⸗ 
ghen comen dan bp fchzifteticken Confente 
vande booz-noemde Mmagiſtraet twelcke 
niet ghegeven en ſal worden dan na gedane 
gerclaringe ban leet-Wefen Der voorſz. bez 
gangene fouten/ ende belafteu: ffe ban voor⸗ 
taen ín geſedicheyt / ghehoorſaemhept / ende 
getrouwichept der E. Mog. Heeren Sta⸗ 
ten ende Magiſftratt woognoemt te fullen 
leven. Ende alfoo aende goede onderhou⸗; 
deniſſe eude Erecutie ban deſẽ voor De cons 
ferbatie bande goede rufte ende Wel-batrt 


haechden / foo hebben hare Maje⸗ fadeurs oen 
fepten Diverfche rrtraogdimarife Ambafs VEEN, 
ſadeuxs ghefonden aen alle De gheallieerde gen princë/ 
vande Croene / alg den Baron de Tour naer ende Aepu⸗ 
Engtlant / dn Brave van Schomdergh blücken. 
naer Duptflant/ den Gꝛave ban Rochefau- 
cau‚ Die Wieutenant ig banden Coninck in 
Poiltou, ende een goet Jrranchops/ naer 
Spaiguien. Den Heere ban Ballompierre —— 
naer Brabant / inde ben Geert van la Noue 3 
aen De Germieerde Staten van Pedere Jederlant: 
lant / met vafte hope van aengenaem te ſul⸗ acnde Dtae 
| {enfin bau wegen de Gereformeerde Neli⸗ eu · 


“ — 
4 ke 
— 


— 


deſer Stadt merchelijck ghelegen is: Zou 
bevelen mijn Heeren voornoemt / allen ende 
eenen pegelhycken / ende ſonderlinge den Of⸗ 
ficiers /midtfgaderg De Deeckens / Broe⸗ 
ders/ ende Boden bande Gilden binnen de⸗ 
fer Stadt ende Pepheyt vandien / Gier op 
fcheep cegard te nemen / ende teghens den 
Overtrederg ofte Coutraventeurg vã Dez 
fen te procederen/ende Doen procederen / tot 


| gpe/ daer ban hp profeſſye doet / ende andes 
re fijne goede gualitepten. Alles om de 


| boozfepde vrituden ende geallieerde te ins 


formeren vande rechtveerdicheyt der (aken 
ende brocebupzen ban hare Meen. teghens 
de Princen ende om Doog Defen middel haet 
te benemen alle hope ban wt-beemfche huls 
pe ende affiftentpe in deſe tegenwoordighe 
commotpen deg Rcx. 














De affecten ende erecuticn Bande peynen tũ 4 ke 
—— Gier boozengheftatueerts Bijs |___Op den tienden Marrij beeft Mons de la- Noue tomt —9900— 
bende De voorgaende Placcaten ende Dj: | Noue Exttaoꝛdinaris Ambaſſadeur ban ed td ib, 
Donnantien/uoog foo veel De ſelve bp defe ter | Pranch-rijch een pzopofitie inde bergade: onaf 
genwoozdige niet becandert en worden in | ringe bande Heeren Staten Generael ge⸗ veur inven 
Baer gebec/ volle cracht/ ende bigeur, Eri daen / ggende ſommierlycken Daer heen / dat ri 
opdat niemant hier jegens eenige ignoran | bp Den Prince van — Ae a * — 
las muffe des 


ar vropean Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
b urtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Images reproduced by co 
444 B 20 








































Nederlantfche Hiftorie Het achtendertichfte Boe ck. 


1617 De hem totte devotie ende wille vanden | bier dupſent man, te w imen: 16 
9 oninch ban Spaignpen ghenouchſaem | ten Prameapf-nt: on ents tabe, 1617, — 
LED | Princẽ oan Leboecht ende overgegeven hadde; alg ecn pagapen Franſthe Nupteren. é 
J — an pjincipael ende mut Juſtrument / daer door Alle wruke faecken bp ben Kade ban 
ON — De voorſz. Coninck tot ſhne meeningbein | Staten ende ſyne Ere, (Welcker 8 advi 
—9 tegen de Djancht geh ſoude gherarcken / dat de Co⸗ De Weeren Staten Seuerael bier o * 
Pꝛincen. ꝓinginne Maria de Medicis, dẽ Pꝛince Hoofs. ſocht hadden) verdiſputeert ſynde iſſ 
—1 Deur gyoote giften ende gheſchencken tot | goet gebonden, datinen de Weeren Staten 
aen ban ſhu boopmemen gebzacht had⸗ Generaclfoude boog atbjs aendiemen/da t 
e / dat hy nochtaus naber-bant/ willende meu mert beleefde redenen / deſe ſaechen 6 
den ſtaet van Dzanch-rjck im onrufe fFcle | fecourg foude traineren/ deur Dien me 5: 
TH | len/ in alle manieten daer over gheacrg:pt | allen kanten hoorde / Darter bj de 5 î on 
it heeft / om Die meefte Princen bant Nyck | fche/ groote lichtinge ban volck ——— 
daer heen te bewegen. Datſe tegbens het | daen / vermordelick om het ſeifde dd 
Spaenſthe Houwelyck met Coninck Ho. | ong, ofte ín De Landen ban Bulich/Eieue 
beek den tij. haer ſouden opſtellẽ waer WBergtte gebruychen: Maer fas ver rey 
Deur Gebeele Nyche in beele beroerten ge. Coninginue haer niet foude Willen Bter m / 
flrit Ig geWogden, tot verderf bande gode | De laten contenteren, fo wert berfteen dats 
| Gat Dieu Beaune abe | eten gan 
4 } ret ſteringhe bande | foudelaten volghem, micg nocht 
EE Date Stenden deg Nhex/ ende Beeler Peinct | Paovintren in fulct —— 
EN sonfent toegbelaten Wad. Dit alleg aen: ſtellen / — cd ot dp 
(AM | merckinde (met meer redenen bier toe Die: | machte lichten / id —— — td 
BE ende heeft / ſeyde Hp / Die Coninginne alg | bier na — ve Leek A: 
HEN Hegente geacht / dattet beter was dé Pain: | Crude deſt Handen vist ontbloot en b * 
EL te ban Conde ghevanghen te fetten/aig bet ‚ van noot wendich Erdehf-votck. ij 


—— in ip te hauden: verhaelde oock 

att nae / wat gzoote gheſchencken bie Co: Onsdela Nouer fnari 

| ikt rtra-ogdinari. " Drai 

Ri ME | unginne beeft moeten Doen aen d'andere Mons de Maurier ——— denn — 

4 & — Pꝛincen / om: Die ſelsghe tot ghebaorfacm- … Drur des Coninchg ben Pranrk. Aolle 
ER dept banden Coninck te begeghen;name: | ryck / Hebben Wederom Den 25. Aprilis in D Nid 


vergader u? 


EN lich weltwackf oft derthien millioenen qul- | v-rgaveri ® 7 
NE. | d ⸗ inge bande €, rn \ brae ber BL 
HE dens / die melche Covinch Hendrick de bier. | neralz Staten * een leen: 0 
HES De in boog-vaet inde Battille ende elders ghe⸗ cm Wot Defe Kanten te mogben * hi hd Elin 1020 
5 tept hadde. Cowpt alſo wder tot dercuſe hulpe deg Conincx regten De Print, fo en dn | 
| van datmen He bye: wide linghen Wilbe ep: | Danich ferourg ats De Beate ex —— —— 
ii: * legghen / dat Pun-tupber tgheit toegbelent ſchuldich waeren dE eroone bart Drank | 
| | was / dat ſultx niet gheſent ſoude werden/ rych bu te fetten „te Ben m B arir * rekt, | 
| Want off de Caninginue ernen vrremden | Der (unter wag beeftchende. We dsatn je id: ° 
il Die Marquis d'Anere @2oofe bienflen Dederre: | fp Deu 25. Aprilis tnt Diemwennte ft B ik, 
| mige Uiberalitept be wefe/ en honde niet tot deliughe ghedaen daer nae (chziftelieh F 
nadeel bant Nücke ſtreichen. Begheerde | ben ebergelevert / was deſe: heb⸗ 
penai re eh —* Coninck/ dat Die 4 | 
aten an Defe Zanden Doch Millen cans In Heeren 
tinueren inde Alliantie / welcke fp mer Co: M * fstigen atd sd Ô Bzief | 
en Bepndzick den Hierden Anno 1609, Welchen Gy ong beveelt bp D 9 de 
Oaurdanen see enne primer vebelle | aen te hotden om de pftaut ban haer bees 
3pranch-rchybie ne tnamenent neen in | focht clagende ober ong/alg of onfe anacht, 
genomen teghen den MarquisdAncre, be ſaemhept in het ernſtich follieitecen der feif, 


der / oorſaecke maere, dat Bun iet err 
de Spaenfche | a Noct miet e 
nd: 40 5 Sig factpe) gheen gunft en mou, beeft ontfangen, dat Gp wenfcht ende ver⸗ 


| ng Î 

Gen 17. der boorfz maent Geeft den — trout te ſullen erlanghen. | 
| 

| 

| 













— * 






— 





ier te boazen hebben mp D, 
noemden Ambaffadrur een naerde Nn / Wp DD. M. ber, 
fitie ghedaen, daer beenen gaer bel eres toont / hoe feer be Coninck dat han doene 


dels ed : hadde / midtſgaders hoe ſrere 
Coninginne begeert tſecois van ontrent | geert ft Det felve te Fenben ——— 


ban 


EE gen TE 


*— ne ml, 
- „es * * 
mn an Es an nT TE Sen nv — * * 5 
* —* var mede -à * * 





— 


— 
* 






— — 






—— 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
AAA B 20 









617. 


mel 


ten aenfien van uwe epghen intereſt. Ce- 


— genwoegdichticht ſullen Wp infifteren op den 


hoogen noodt / om V. E. h. M. te be wegen 
bet verſochte ſecours pꝛomtelick eñ haeſte· 
lick te ſenden:Ten aenſien vandẽ Coninck / 
nae Dien hp alreede met fijne vpanden be: 
ſigh ig / befloten hebbende op eenen tĳt drie 
Legers int belt te brenghen / op berfchepdes 
ne plaetfen/ Berre genouch banden anderen 
gheleghen / daer tot beel troupen ban doene 
ſyn / ende infonderbept ſoodanighe / alg ban 
hier gaen / die hare gheljck inde werelt niet 
en hebben inde kunſte ban ſteden t'atsague: 
Yen. Want De bpanden ban 3jne Me. ſich 
int belt niet vertoonende / Daer fp bie foude 
mogben gaen bevechten ende epndigen het 
Different tfffeng met eenen veltſlach / maer 
fich gheftels hebbende op de defenfibe / in 
ſtercke ſteden / ſo iſt naodich om fijn Coninc: 
riche haeſt in vrede teſien / dat fp haer ver. 
fie met ghenoechſame macht om Bie tc Doen 
Berhupfen Dit jaer / ofte ten minften te doen 
blycken Dat fp het Doen can/ om de felbe tot 
Geur devoor te bꝛengen / ende De ghenade te 
boen verſoecken / Die 30 anderſins niet en 
conuen beconienn, Cen aenfisn van DB. 
KR. ſoo is de noot nach groster/om haeſte· 
lich Den bpftaat te ſenden / Want Goe wel He 
felbe geeen byſtant en fenden/ De Coninck 
en ſal daerom niet laten ten epnde ban fijn 
vooznemen te comen / hebbende middelen 
gheuouch ende vrunden ban audere plaet: 
fen/om ſich te Doen aſſiſteren. Maer na dif 
bp bit verſocht heeft vat cracht vande alli: 
antie (welche hp han föner ſyde altjtg foa 
ſorch buldelick Heeft onderhouden) indien 
men ſos langhſaem toertydet / dat hp ſt'ſelve 
miet en behoeft / ſonder twyffel ſyne Me. fal 
Dit dupden als lauteren ſchimp / ofte quaet” 
willicheyt. Maer ghelooft zp Godt / mjn 
Heeren fue ff renbeginnen te proſpere⸗ 
ren / ernde ſoodanigen voortganck te nemen / 
Bat indien D.H. M. ſich niet en haeſten / om 
te ghetupgen met Dit goeteffert/ De affectie 
van welche fp De Haer tot nu toe fo verſetec⸗ 
hert Beeft gehouden / foo iſſet te vzeeſen / dat 
ín plactfe Ban danck fp in Harten noot ſullen 
hebben te bermachten een aſſiſtemie van 
gbeijcke nature, 

men foude ong gheern betalen met den 
mangel ban dant Woozben wt peder Pro⸗ 
vintie / als of men ſonder die / geen Generale 
reſolutie en ſoude connen formeren / wy ant: 
waooꝛrden / dat in foo claere ſaecken / als Daer 
fijn die tractaten Die D.H. met Pꝛanc⸗ 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


| 
4 


44 B 20 


mages reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


| Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. 
1615. banuWe beloften / ende den eedt als oock 
a 


| 





en 





in iii 


rijck hebben opgericht / heen nieu eonfent 
en hoeft verfocht te Worden, Ve Cractatd 
fjn ghetepckent bp mijn Beeren de Gener 
rale Staten / zyn ooch ober epchent ende gez 
ratificeert bp De vefpective Provintien / der⸗ 
halven fu fp berbonden fut Generael / ende 
int particulter tot D'onder-boudinge Der (els 
he, Als men ont fanghen faude/ 3.4. 5. ſes 
hondert dupſent ctoonen ſJaers / foo en 
beeftmen tot De P2obincien niet behoeft te 
ſenden / eẽ peder heeft vocatie gehadt / maer 
als men ſal getupgen de minſte danckbaer⸗ 
heyt boog de weldaden / ſoo moetmen tot De 
Pꝛovintien ſenden / erde in deliberotie ſtel⸗ 
len oft men ſhne beloften falhouden. 

Wat meer is / mjn Weeren, onſe laetſte 
pꝛopoſitie is ghedaen / vooꝛ 25. daghen / in 
plaetfe van te drꝛingen opd'ant woorde / als 
wp wel wochten / met noodich ſhnde dan ja 
of neen te ſegghen / ſoo hebben Wp patientie 
ghehadt / vm B.B. ID. te ghelieven / Datfe 
gheſonden hebben tot de Pzoviutten/ fat 
tanger reſpyt ghegeven oma te aut woorden 
alſt noodich was / wpy en hoogen gheen ghe⸗ 
wach ban de ant woorden jae ter contrarie 
Wp vernemen Gat ſemmighe gedeputeerde 
niet foo haeſt weder comen fullen / ende foo 
een eemge Provintie wangelt / datmen wief 
en ſal voort gaen tot De refolutie Die Wp 
voorderen. 

Mijn Heeren, Defe proccdueren fullen ong? 
tentaetften dwingen te ghelooven / Dt foor 
danich wiſtel ghefchiet met opſfet / endet ſal 
ons dwinghen te proteſteren in Den name 
deg Conircx/ dat hit neemt alg een Werger 
ringhe. Indich V. h. M. particuliere cons 
fideratien hebben/om alſao te doen / ende de 
ahiantie ban Pranch· ryck voor indifferent 
te houden / in Godes nacm. Maer datſe 
ong niet langh in twuffel en houden / foo fp 
Daer-en-teghen Den Coninck willen oblige⸗ 
ren / Datfe ooch niet langher en vertoeven 
hem Opteftaen. Wp weten genoechfaen/ 
dat fao flerch als ghy ay Dt: ghy mochtich 


genoech fijt om vefolutien te nemẽ inſwaer · 


wichtigher ſaecken / ende die te Doen goet 
binden / Der halven ghelooben Wp / indien 
B.B. MA. willen / dat ſe ooch Die vefolutie 
copnen nemen Dis Wp wenſchen / fonder te 
vreeſen af-flagighe antwoeogde te cryghen 
baneenighe Provintien. Welcke foude die 
fijn / Die Daer (onde willen haeren cede fez 

qhen-coment — 
Der halven foo ſullen wy voortlaetſte 
D. H. ID. bidden / dat fp ghebrupekende 
De macht die wp Weten bp haer ze ſoon / noch 
Ann ij burden 


— — —— 


Fol 224. 
1617. 



























































Dg * ® 
EE ed ME 


Rn 


s — — 
- 


ze 


r 
ank 






















— 
—— 
— 

pen 











NE, 
—— — — 
— 
nek 
Deen ms Te gn 






EE apen 





mn 


— 


ande dend 


& * * 
— dal 


Kd 





— 


as s — 
— Sk en Ee 


* — — 





| é If beurs gez 


N 
— J _ „ 
3 * J J - ” 
en —* 8. 2 — a E = — 
* * — hang 2 
— — — * ⁊ — * — en eN 
- _ n — e — — — * 
— — — — — — 
EE —— ——— 
—— — — PS * — — Le —— 
er - Ger — * — * J 
Et - 7 ' 3—— — — dn F —— 
— — — J —— > 
— — — ⸗ weerd 


HE eerſtes daechs af te vaeren. 
Kn H. M. haere berbinteniffe ghenouch doen, 


Nederlantfche Hiltorie 


willen reſolveren byſtant te doen, alst oock 
banden Geuerael Diefe cammauderen fal/ 
bat DE Compagnien we welcke het bpftant 
fal beſtaen / ghelaft worden / De ſchepen bee 
tepdet/om Die oger te Boeren, ende 





| watter 
meer aenhanght in ordze geſtelt worde / om 
Alſo ſullen B. 


ende De Coninck ſal ſich op een nieug vers 
bonden binden / als Gp ghetupeht ap defen 
brief / welcken hp ong bevolen heeft te pzer 


fenteren. 
Was onbertepckent 
Du Maurier 


La Nouc. 


Ki D Es anderen daechs, mefende Hen 
if 26. Aprilis, hebben de boben-ghez 


noemde Deer Ambaſſadeurs mes 
derom audientpe gehadt inde gers 


J 94 
Le 00E gaderinghe der Weeren Generale Staten, 


ſprekende alg volght: 


| Dratpe ber Ijn Heeren , d'onſekerhept inde welt⸗ 
if Fb re ke Wp foo langhen thde blëven ſte⸗ 
ken / verlangende nae De finale reſo⸗ 


preſenteert lutte ban D.P. IR. op onfe Propofitie / en 


den 26, Apt. heeft tot nu toë geen auderen trooft ontfan. | 


ĳ | ghen / dan dat verſeeckert für / Bat ghpin 


uwe conſcientien overtupcht ft / dat fijne 
Me. U bermaent tot De vechteerdichfte/ 






1677. bupden ofte morghen fondertanger Wt-fkel ! 


Het achtendertichfte Boeck. 


lopende De nuttichept/Wieenfaldieniek 1617: 
ooghenſchynlick erkennen, bier in/ Dat Der 
bpftant haeſtelick bergunt / fue Mi. ſaa 
verſtercken in ſyn offectie/ ende De ſelfde u 
dubbel te verghelden indien u bpanden den 
wech weder ingaen om ute beſchadighen / 
welcken tuft in haer ſoo langh dueren fal/ 
Alg De uwe om u bzpichept boog te ffaen. 

Macr indien D.H. IP. in verachtinghe 
ban ſulcke ftercke redenen / vie niet en conz 
hen omgheftooten waden / noch twiffelen 
ons Get jae woort te geven / fa fulten pong 
oozfaecke gheven achterbencken tz hebben / 
of dit gheſchiet bp manghel van macht / of 
faute ban goeden Wille / ofte bp eenich tee 
fpect in faveur bau die, welcke dẽ Coninck 
ben crijch aendoen. 

Het eerfte foude ſtrecken tot al te groote 
Difte putatie ban uwen ſtaet / welcken ter: 
contrarie/ men meet machtich te fiju / our 

fich ſelfs te helpen ende ootk De vrunden. 
Het tweede ſoude ſchandelick weſen/ alg 
of D.I. be-tedigende Gare Tractaten/ 
heymelicke intentien hadden om Die te elue 
Deventer eerfter ghelegenthept / ende bp het 
derde foudemen ten vefpecte van ſyne 
be gaede effecten Die zis van D. Wo. mog. 
verwacht / verkeeren in een merchelicke ins 
jurie / (ner bpanden ſaecke De fijne voor⸗ 
ftellende. 

Mijn Heeren, Wp en fijn Bier uiet meer/ 
om ute demonſtreren of be wijfen de bůlich ⸗ 
bept ban zijne wapenen / want het is alte 


openbaer dat die weſende hoodich / oock 


rechtveerdich ſyn / ende dat zine HR: ghe⸗ 























eerlichfte, ende proſhtelicke ſaecne / die nhp | 
; opt foudet conuen ofte moghen ter hande 


il nemen. 

Want wat betreft de gerechtichept / ſou⸗ 
de men Wel connen een treffelichere imagi⸗ 
— weten? Dan-bp te ſtaen eenen Prince ber? 
4 Duct van Die / ban welche hp behooede De 
meefte Dienftente ontfangen? daer toe vers 


OER obligeert ſynde ban weghen de natuere/ 


welcke Den ſterckſten bant ig onder De mó: 


ſchen ende ban Wegen de groote weldaden 


wet De welcke zp ooghenſchhulick bercropt 
fu. Wat aengartde eertichept/ mat can, 
| Ber eerlicker wefen boo? V. E 1D. alg op. 

vechtelich nae te comen De couditien van fo 

een folemmecl contract / alg dat ig dat ahp 

hebt ghemaeckt / boorgegaen en ghevoſcht 
met foo veel mildadicheden / datmen van de 
Ik fcheppinge dec Werelt af niet binden en ſal / 
if Dat eenigen Monarcha Diergeliche Bemant 
| bewefen beeft, 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


noodicht is toe Defe extremiterten met faa 
goot leet Wefen ende dwangh / alg dander 
partie Daer toe ig gheloopen neet genuechte 
ende hertelicken welluſt. 

Pan een dingh willen wp V. h. M. ber, 
ſekeren / dat zyue Me. ſiende De AUn-zee- ſte⸗ 
den / de NAepublyque van Venetien / ende DE 
Coninck ban Swoeden / om intere ſten u Beel 
wepniger aengaende / alg die ban Branch⸗ 
Hd nocht ans te ontfangen ſulcke ge wils 
ighe 
ſen ſtaet / ſich niet en fat connen in beeiden/ | 
noch de weerelt gelooven / dat qhp haer | 
kont wepgheren ofte af-flaen tgene batfe 


fao authentice geboor waerdert/ ef fo Weers | 


bichlick ban B. H. M. gemeriteert heeft, 

Wy weten Wel/datter oproerige geeſten 
fijn/ die in De warre-fchaole geſtudeert hehe 
ben / weltke / om oufe tractaten crachtcloos 
te maecken / ſubtiliſeren op De Woorden der 
ſelfder / ſeggende achter bacx / dat er aſſi⸗ 

entie 


ende merckelicke aſſiſtentien van de⸗ 














Ts} 615. 


flentie ghelimiteert is / te meten / foot ghe⸗ 
fchiet Bat zijne Mi. beſpꝛongen wort bp ces 
nighe Wi-heemfche Princen / maer Defen 
crych inlands ſynde / foo eu Balter geen ans 
Vere hulpe te Doen/ alg aenbiedinge bau ia: 
terceſſie om Dien neder te leggen. 

Maer wie en bemercht dit bedzoch ende 
balfchept niet / Wt verkeerde geeften voort 
6omende / Die bp nicuwe marimen de mens 
fchen willen Wijd maecken / Datmen niet 
fchuldich en ig Het vper harer vzunden ende 
ma-bupzen wt be biuffchen / om dat het die 
ban haer Buplgefin Gebben aengheſteken / 
meenende met fulcke vot vlucht wt het gee 
tat der bpanden ban eenigen ſtaet te exciz 
pieren / foodanige onderdanen Hie ſich De lis 
centie gheven vpantlicke acten te bedzhben 
teghen heuren Souverepn. 

Moe beel ſchoonder apparentie eũ meer 
Der waerbept ifTct te ſeggen / dat de ſchoon⸗ 
fie occafte ter errelt D.49. M.nu aenghe⸗ 
boden Wozt/ om op tenen tjdt een ſeer heer? 
lichte Sarmanpe ofte accoogt ban bele goede 
dinghen temaken/ te weten (bn IR. goet 
te Doen / hemte betalen eeu fas wettelicke 
ſchult / ende ooch met eenen wetdaden te bez 
wyiyſen Den lupden / die alſo bupten den weed 
vecrdwaeit (ja, 

Want ſiende uwe goede reſolutie berge, 
ſelſchapt met gelhcke effecten voor de mel: 
bactt ban t' CTonuckryche / oighetwijffelt 
foo ſullen fp eenen andere werf ingaen/ende 
De reden te hulpe roepen / comendetct haer 
amt/om heure conditie te verſeeckeren / fp 
ſullen u danck Weten daer van / daer nu ten 
daghe de paſſie haer het vzpe car gheſonde 
dordeel verdupſtert. 

Mijn Heeren, V. B. M. vecht examine⸗ 
vende alle circonſtantien van deſen handel / 
ende in allen ſin ende verſtant die keerende / 


ſullen oordeelen / dat alle andere wegen / als 
in Pranckryck / groote ende Beel redenen 


Die ban vromichept / oprechtichepr / ende 
goebe trouwe / verkeerde ende ſſimme Wez 
ghen fijn/ende dat die / Welck e Geur ſoecken 
daer af tetrecken / nict en connen goede ine 
tentpen hebben tet Wiel Leert ban deſen 


fratt / welcker regeeringe utoe behoozende / 


fo ſullen wp uwe Wijf heden rypelick laten 
Wegen/Wat in deſen acnfien/Den ſelfdẽ goet 
ofte quaet faude mogen fu. 

Betreffende den onfen / Dart en vefkeert 
nict bp te doen / afg Dat De qualitẽ han onfe 
eitende ſoodanich is / dat bet geoot mif ber: 
ftant ig te mepnen dat de ſelve can geuefen 
wo den met Woorden ofte conjurathen / oft 
De felfde met fpinne-Webben te willen Bez 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
s inklijke Bibliotheek, Den Haag 


Images reproduced by courtesy 


444 B 20 


of Kon 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. 


— — — — 
J — — —— — 


wimpelen / Daer Wazden noot wendichlick 
berfocht vemedien immerg faa crachtich/ 
alg die fijn die Wp ban Dl. M. berfoechë 
in ſyner Majeſteyts name; De welche onge 
lyck meet gheinterreſſeert ſynde in Defen 
erijgh/alg pemant anderg/ ooch ongheljck 
beter als pemant ter Merelt fiet ende kent 
De mtddelen om Daer toe te gheraecken. 
Daerom oock fander ban wille of middelë 
te veranderen, af-(nijdende allen wiſtel eff 
dilap / foo bef Weeren wy B. B. M. datſe 
haeſtelick ende met der Daet haere beloften 
doen blĳjchen, 

Tig ober De twaelf hondert jaeren ghe⸗ 
leden / dat Dyanck-rijtk/ Bode fp lof / bijft 
flaende onder ongheſyck grooter onWeder/ 
Wp fien ooch/ dodr de felve gocthept / bed 
Conincx faechen gefchickt om Bit te. flilien. 
Off u Baer wat aenghelegen ig/Deel te Hebe 
ben aen De eere bande Weder-oprichtingde 
ban onfe vufte/ te gelìjche eené vaſten g2ont 
leggende ban hare epghene rufte/ dat ſtaet 
unu te bedenchen, 

Dacr-en-tuffchen bermachten Wp uwe 
laetfte ant Woopde / tuſſchen au ende taecaz 
werden Woenf dach/om Die fijne IND. te las 
ten weten / by eenen txpzeſſen ceurier / alfoo 
zp ens gheordonneert Geeft. 


Oundertepchent/ 
Du Manrter, 


€ B. MR. Heeren Generale Staten Pe Staten 
D met fn Prine. Ercs, ende Den Haet gronden Hé 

ban Staten gheiett hebbende opde van Prance 
boben-verhaelde propofitpen ende De mes tk afs 
_nich-fuldighe gzeat-Wichtige redenen daer tentie. 


in beazepen / of fp ſchoan in regart ban den 
Marquis d’Ancre eube De Spaentfche factpe 


hadden / om Dit berfochte ſecours af tr ſlaẽ / 
nochtans niet willende voor ondanchbare 
ofte onbeſtend ighe berbont-makers / ende 
lichte verbꝛekers Der ſelfder geacht weſen / 
hebben epndelick op den 26. Aprilis beſteten / 
datmen tat affiftentpe des Coniucx promp⸗ 
telick ſoude ſenden ſoodanich fecours/ alg 
fp ex contractu te ſenden ſchuldich Weeren. 
Maer ter wijle haere E. H. M. ende (hu 
Pꝛincel. Ere. mer De Franche Ambaſſa⸗ 
deurs befich waeren, om eenen Generael 
Bier over re opdonnerten/ ende ordre op ſche⸗ 
pen ende alles wat tot den treyn ban nooe 
Den was te geven: foo iGer den Ene de 
cloe 




























































er 3 — 8 4 
akar — zn 


# 


- s 
3 I 


X 
ee 


PRE 

























































Nederlanefche Hiltorie 
1ó1 7. felbec maent tĳbingbe in ſGraven Haghe 
gecomen /dat De Marquis d’ Ancre, roer· vinc⸗ 
Maer gaet he Ende ſtooker van aile Def? Franfche in⸗ 
niet booat/ landſche beroerten/ comende a Louvre, geen 
KMR Dar be Mar. quaet vermoedẽ hebbende, wtlaft deg Co 
4 | guisd'Aancre niucx vermaoort is ghe worden / ende Dat ſj· 
BERN | berutoo,bt me Me., alle Be verbannene Pꝛincen batelick 
berge ië gelgob: Geeft ontboden / ende dat alfoo bie 
5 ___Bgoebe lucht in eenen bljden Wemel ig ber: 
amndert / fue Mer De Weeren Staten ont: 
biedende Bat hp haer bedanckte hoog Garen 
goeden Wille in Get refoltgeren van Get ſendẽ 
Des fecourg / maer Dat Gp het nu niet en bez 
hoefde. Wier ban fal ich hier na bzeder Gere 
hael Doen. 
| | B'Oierfte Ls de geconfedereerde Pzincen in 
ik Gend neemt Deanckrijck fpeurden/ Dat de Co⸗ 
| —— uinck / door iuffigatpe banden Mar- 
inenm quisd'Ancre , ende de Spaenf-ge: 
VBꝛencrich. findDz Francopyſen / gereſolveert was haer 
met dꝛbe Leghers te becryghen / foo ſyn ſp 
Dock op hare Goede ghe weeft; haer ſtellende 
tor teghen · weere / ende nevens het binnen? 
landſche Crychſvolck / daer ſo tamelicke 
Wel van verſien waren / hebben fp oock door 
Den Overſten Gent, Heere ban Open / &c. 
laten werven vÿfthien hondert rupteren/ 
Die hp in cozter tdt heeft op De beenen ghe⸗ 
bzacht /fich mede laetende emploperen twee 
jonge Graven ban Stprum / ende Bzoncke 
horft / &c. ende eenen jonghen Grave ban 
der Lippe. Alg deſe ruptecen in completen 
ghetale waren / foo fijn fp aen den aentocht 
ghecomen weynich met ghjelt ver fien/alfoo 
fp noch niet ghemonftert en Waren, Hp nas 
| men haren pag dooy Het Sticht van Pater⸗ | 
boru ban daer boog het landt te Beffen op 
Jrranchfozt/ boog der Cuer-Dorfté Mente | 
ende Phald-Handen treckende / tũ fo voozt 
op Cweebrugge / cũ na Totteringe / daer de 
Hertoghe haet den pag gunnende. Maer 
(ug wat wech of paſſagpe Dat fp namen/eii 
Waer fp quamen / Daer Wafmen haerder 
haeſt moede, alfoo bufbanich eenen Hoop 
volſcx noorfaeckelick verderf en {chade is me- 
de brenghende, fp met voeder en macl te 
vreden Waren. | 
As nu bit bosch tot bp Ef dan ghecomen 
Was/ fao Hebben fp De tpvingh? ghecregen / 
Dat De Marquis d Ancre be ctth-maker gee 
MafVacrcert was / ende Dat ve Coninck de 
Petacen te Hove beriep! ende Dat hier mede 
Best cerych ge-epndicht ſynde men harer nu 
piet cn behoefde, De Gberſte Gent heeft be 
Stupteren bp cen gehouden / ende ig edere 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliot 
444 B 20 


ie 
heek, Den Haag 


î 


4 


Het achtendertichtte Boeck. 
Ot na Get Landt ban Cleve eũ des wechs 1617, 
met de felfbe aen-ghccomen / ontmoetende 
‚attent 5. Joꝛris/tuſſchen Aken ende Oue 
lich Graef Weudzick van ben Berge / met 
eenen grooten hoep rupteren/ ende Daer bp 
eenich Doet- veich/ at Beel fiercher dã d O⸗ 
verſte Gent was / daer ghecomeu (ude out 
| beg Eerſt· Hertogen Land vaag dea in val 
‚ofte in· belegeringe deſer Mupterête bevzp⸗ 
‚Den, o’Oberfte Gent den Gzave van den 
Berge met dit bolck bernemende ſtelde fic 
_faflach-03D22/ende indien De Mzave band 
| WBergefoofeere tot vechten ware genepcht 
‚Gheweeft/ald Gp was / daer foude ten bloes 
‚Dich gevecht ſjn ont ffanden/maer fijn Ges 
naede geenen laft hebbende dit volck aen te 
taften/ig ſtaende gebleven, fi mẽ ig bepder 
ſyts fonder flaen ghefchepden. 
Nae dat deſe Bupteren eenen töt lanck 
bp Emmerich Hees/Bog/ eñ daer ontrent 
‚tenpiatten Lande hadde liggen wachten, 
haeren Overften gerepft fijnbe na den Wets 
toge ban Bouillon, fo ſyn be Weeré Generale 
Staten der Dereenichde Meder-landenstot 
Berfchoontughe der hupf leden / te vreden 
gheweeſt / datmen de ſelfde ſoude bꝛenghen 
ende logieren inde Steden NRiemegen / Zur 
phen / Aernhem / Doeſburch / &c. teerende 
boo? haer ghelt. De Staten waeren eerſt 
wel geneycht defe Fupteren Dype maenden 
lanck tot Dienft banden Wertoghe ban Das 
bopen te gdgieren/ maer alg fp onmillicg 
Warenop te trecken fonder hetaelinghe der 
maenden Die fp alreetg in Dienft bande 
Princen gheweeſt waeren / ſoo ſhuder oock 
eenige andere f waricheden Hoog gevallen, 
alfoo dat fp epudelick/ outrent een maeut 
ſolts ontfangen bebbendergefchepden/ende 
elch ſyns weechs gegaen ig / De Overfte 
Gent fGudete Parde/ ende daer follicitees 
tende om betaelinge/foa de ſpꝛake ginck. 


Hug fn doop de boot vanden eer Spaenſche 
higen Marguis d'Ancre ín Drancke Baet/bol dE 
ryck ghe-epudicht De in-landfche Zaederlat! 
Oozlogen/maer in eenige-der Beu: 5 peveroi 
mieerde Meder-lantfche Pzovintien ſyn Be onder —9* 
inlandfche twiften ende oneenicheben dage, Spaas 
lier meet ef meer aengewaffen. De Spat: (50° 
jaerden Fefuwúten/ende hare adherenten 

Dit bper Det on-eenicheden Wel meefterlick 
op-blafende. Een goet Patriot / nevens vele | 
andere/Dit merchende / ende overleg endef 

bat het booz-waemtte fluch Der voor fiche 

tichept is Her branden raetflaghen Weten? 





om ſich daer tegen in SOES te voorſien ende 


hef 


k 
— 


—N 


DSeuneerd⸗ 


login 





eene nn TE Ee ee — ERI EE an ESE ii ETE di — 


* 
ed tele 
— 





Nederlantíche Hiftorie Het achtendertichfte Bocck. 


1617 wy nwu beginnen te vreeſen Die gene die Wp aenlocken/ met der tijt die trotſe gemoede⸗ 161 7 
me te deeren verachteden. We macht der vp: | ren ſuſſen verfachten, Sp fulten atlenf BEDE mm 
Anden ist Dao? onf? keachten ghewaſſen / ale Wederom komen tot fhaeren ſchuldighen 
ſoo datſe vreeſ. Wek is geworen te Jaude Plicht/alg men Baer met Den oogiege niet en 

ende te mater ; Opermidts darfe ghefon⸗ erft. Wie fp in ruſte zjn / foo futtenfefcloe 

deert isz / ende ſtaet op goeden vact / ozdze / | bere pete Bapbept miet achten; diefe fo (ERK 

ecudrachtichent end: ſorchfuldichept. begheert hebben. Men fat door De Wade 
Francif.cá- _ Dit voick vande Vereenichbe Neder⸗ | ofte Treves te Wege brengen / dat dooz gold 
hasella ia landen ig atfao gheacerdt ude gefhelt indien | qe niet en Geeft Boonen ge ſchieden. Sp ſul⸗ B | 
—— Gon Bhp baer met ghewen Actitaft / foaenfult len ban felfg menzrom tot ovgkomin/die 
Rifgani po- gp niet upt-reeften / marr met ftichepe | niet en bebben written mce ghewelt ghetemt 
teitatermie- · Moue aenradiaghen fuit gho lichtelyek wat | Worden: Wis fp onse Wapenenniet meeven 
digendi, bp hactte weghe biengben. Dacrom ſoo ſullen vreeſcn / foo ſullenſe beginnen haer éd 4 

| ar Woetmen aerbepden/Dat met De vereenich⸗ | onder onfe ghcbiedr te begeven / ende (iten * 


| bee moer _ de Heder· landen eenighe reve ofte ſtihhept niet Wepgheren Hooy haeren Prince sente 
gelchieven DAM Wapenen ghemaecht verte, De welche nemen Den gienen, die Wp algvoczonfen 
Roo? Tre- wſoodanighe aorloghen nimmermeer gher | Waver houder, — 
veh maeckt en ‚dan met (eer MEO ende open⸗ Begeert hp Bier vaneen treffelyck ende Dit wor 
wabenen. Batt voordeel van ben Comnen Baer inne | ghelijch erompel/ var tot defer akefrer Dien: —— 
in / dat Wp olteſamen over een komen, dat bis. Webr gh ziet ghelefen ban de oor. — 
fuer ten hoochſten heodich is / Maer fems ‚ loge Die Sextus Pompeius in Dieilien voerge Lip Gin epil 
____Wighe mepnen Datmen beoog: een lang, | tegbea ven Yeepfer Octavianus? Deſen Pom- 5 
duerighe ofze eeuwige brede fe maechten/cfi | pers mag Meeſt er ben geheel Dicitiene ee 
________ @mderedetmen brhoort Beftant ofte Treves | Dardinien : Op hadde veels ſtercue plaets: · 
te maecken. Dan ven eeuwige veede te mas ſen / Waer inne bp hem baft  flerch hielt / Ee 
en⸗/en hebbe ich Geen hoope / ten ware cate | ende Maeckte dat gehet Italien Wmgzeoten 
— mien ſulcken bprede foude maken / die ve ver⸗ bougerg-noot ende ohebeeck quam. Op en 7 
—— eenichde eder-Landen Pernemael vanden | kondentet oberwonnen worden Dan alleen 
Lipfiucia Coninck foude af-fchepben. Dacrem fouve Dac? een korte wreed, Defe it met bemges — 
pit ich Daer toe meeft gheneghen zyn / Datmen | nrarchtrùie 253 linghen za Weberoment: 


- « J— 2 * 
« 8 — « 
nn 
_ — — — ⸗— — 
— — — DE — —— 
— — dn — * mna * — — — See 7 
ẽ — — ⁊ en: — J 5 N 
= K. * — * be d 
* * — 
⸗ — — — Ex = 


. 
7 
— — — 
Ee. — 8 
——— p — 
— J —— N 
* * * — — * * 


—E 


* 


— ______ Frevesmakes Want ban bijft De Coninck | fangen zyne macht is alienfBess van Daer 


ín zn gbrbeel; om zan Boope ende voorne: ghetrocken / ende zjn & röchf welch heyme⸗ 
Mente kennen volbeengen / ende men ſal ut tick omgekocht. Bet ſaimen Bet frggen? 
De Treves alle boozseel honne trecken Die | Deſen Pompetus, gir te UOAprn een baerfe 
een ecumige bzede ſoude kennen geben,nae | ende fehzich was va altensenge griëchatg — 
meijch s Dat won met haer-lupben fulten eenen 1weede Neprunus vande Zie) Heefg 
mogben onder-handelen / ende bereenicht | daer UA qUsljc met een ſchiphounen 
worden / Bat berde Paärtpen bp matcanderé vluchten / inde Heeft ſanen bets moeten Wte 
fullen comen / onder des Coniner beietben/ | frekken or: Grdaader re Worben” ende alfag — 
rude b;p ghelcpt: Dat de macht Der bpan: | ig bat groore dortogh binnen Facts ghe⸗ 0 
Den berflauwenfal / ende batfe foo fcherp | heel wech ghenomen. Dit is wet een oude 
op hate ſaecken miet en fulten tetten. ®aer | Biftozie / maer fat Wederom een nieue 
en fullen ooch fo harde conbditien niet bedone | Worden; indien men deſelde middelen ghes 
Nop Aen worden / ofte fp futten fonder g2actt bruvekt / ende infouderhept mndien Hap He fas 
* warichept ende ſchande konnen gebzooché | Ke met goeden racer eũ ernft betepden. Wier 
worden. Ende boden dien fa odt onder zjn ban nooden dappere ra et Aaghen/ ende 
dees konnen eenighe goede gheleghentheyt die-ghetrou ende ſecreet zyn. Oiealers porn 
voor den Coninch laeten berfchjnen/ maer bapperfte ende ktoschtte volckeren/ sie miet Ora: de ee 
Bede bp zijn paoft ſal conuen boen. ooerloge niet en Gebben konnen overwann:y dec J 
Puteanas en ongheluckelych Bozloocht / ende | woeden / zyn Dick wilg overwonnen, nae 
Orat.de Fn- men eer flmsaerlijck be oper tmningbe kan datſe tot beeede ofte tot een!atien flÌl- fant 
dacijs. becomen int Bet belt/fo moefmen inde traet: | van wopenen gebzacht zjn. Eertütg heb⸗ 
Hupſen met goede raet-flagingen verhten | ben De Veienten Treves ghemaccht met 
om de bpanden te sverwimen. Haer Ban | Romulus den eerfſen geuf a Des Frooms 
De Wapenen een tijde lanck beruften / ende fcheu tier boo, hondert jaeren, be meiche 
mien ſal beuinden dat de Treves, bie De vrede daer nat banden aedt ban Aoomen ver⸗ 
— EN — — —— —* — — — lenght 


—* 





En —— ee — — — 


yright © 2011 ProQ 


y of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 





Ed 
| 


t 
Mti 
Hi 
E 
: 
ĳ 
t J 
} Î J jI 
U J 
4 
ik — 
La Kk | 
1 
Ht MEN } 
it 
il ks 
{ { 4 Np 
FN 
! HE il 
| | } 
J —94 
In 
Hil Ì bede, 
t 
Hi j 
! | 
Ei 
i hl 
IK 
EN Í 8 
j | NE AE 

_ t } 

\ t 4 
I u Ì 
J } 

8 | Ï 
1 ATEN 
4 | 
5 | is 
he 
0 LANIER: 
TRI Ì 
tik 
9 94 
4 Ei IR, 
B SES 
Mi ' 
Î Ì Hi IR 
' 
1 | 
ij Ì 
4 J J 
HIE 
tk til 
KE ij 
h —4 
J 
Al J 1 
Ì 
ĳ 
ï il 
} 1 
| Í 
É 4 
J d 8 B j 
” 
J a 
“5 J 
3 x 
Í 44 
9 
' t 
fi 
ï ( 
ks} Í ij 
\ " | ' *6 

Hf 
dl 4 Ie f 
Ô uti 

ir 
Hi il 
€ IRD 
ERD (Nl 
Ì ' 
k Ri Ie IM 
' EE 4 J 
19 4 
1 
9 l 
ze | IE 
Ap it p 
ie / ir Mid 
hi | 
pi — J — 
| 4 l 
Kh MEE | 
—J 
J NN 
J 
ke 
} Bien ' 
Ieke Kl 
J J 
J 
‘ ! 
’ He | {4 
} 
KE 9 it 
HED 47 
| RE 
K J 
Ml J J 
| 
it à | 
hé { 4 $ 
r Ï u 
9 7 
Ek 
ER 4 
Ee Mi 
Í | Î 
EN 
Ee € 
4 
É 
J 

ai 

* 

HK 

7e 1 
ii 
ERK 
x 
i 
{ | 
t 
d 
| | | 
{ 


— 


— — — — 


1617 


n — 
* 


* 


* 


— 
br 


8 
Ees 
Md 
* 


ne — 7* 


rn —— Meran a 4 BV Ee en ee 
— a ven ain Ven 


aid — erpen Mes 7 one WE 
Óf J I 
2 


Nederlantíche Hiftorie 


ſchen / Die Daer na malcanderen verſtoegen 
eñ ombꝛachten / alfa moet De Coninck oock 
om fet gebiecht vande Iederlanden te ver⸗ 
evÖgen/eerft ende boog at ombzenggen Deut 
Djaech Die deſelve Wanven bewaert/: nas. 
elek M. V. P. (Daris Mauriciuin Vranie 
Primcipem ) ende daer nag mact Do be tan: 
Den zaenen / dat ig, bp moer onder oe Wong: 
naemſte Woofden rade FRegterders wan 
_ Landt twi ede oneenſcheyt zaepen / op 
dat alſos de Meder-landers/ alg Solbaten 
upt deſelvt tanden gewaſſen / macanderen 
mogen verſtaen ende om brenghen ende op 
bat Gp daer na De gene, Die oberbtjen fut. 
len / moghe ghebaupehen /alg behooren fat, 


MEET LE doen waſſen / ſo moetuẽ hepmelck 
_ eenige nieuwe ſectẽ onder haer ber wecker, 
rude De feitae tegen malcanderen opbitfen, 
Zuſonderhept moermen verwecken De qe, 
fchillen banden B2ven wille bes Menſchen/ 
Ende bande oozfarche ofte coz prauck des 


Auaets/ aen melche reen Rlippeu ſeer vele 


haer ſtooten: ude in Het diputeren moet 


__ Wen Dese Wet houden / Darmen fich niet en 


AN A £ 
d 


be 


ſal mogen beroepen op ben Our-bader An- 
guftinus, ofte op fine pt leggingen ober dé 
Bðbel / maer men most boogt- beenghen de 
Outbaderg, Die noch vuder ſon alg bp/ua- 
melych S. Clemens Romanus ‚ S,Syprianus, 
Clemens Alexandrinus; S. Chryfoftomus,ende 
S.Bafilius, Die De % etter he Der gener / die den 
vprpen Wille bed menſchen ontliennen / bater 
omſt oot en / als de Out· paders / Die va haer 
gheweeſt zijn. Men mort Hele Borcken 
fchaöven, «nde ver bernichbuldighen/ ende 
Bet gheſchil op · houden fonder Detect afge: 
Baen worde: Waänt ols mien nat Doet / foo 
fchönt het dickwils/ var oock De gheue / Die 
een ongberjmde me pningticHoozftaen/ Die 
obetWwinnige Gebben. De gene bie ben Co. 
minch ende Der Spaenſchet vegieringe toec 
gedaen zjnsmoetmen met betooningben/û 
faten vereeren Waer door ger ghebeuren 
fal/ dat de oneenichept onser haer⸗ upbden / 
ende De liefde tot de Spaenfche regieringe / 
meer ende meer ſullertoenemen enne waſ⸗ 

fen. Aen moet oack de Pederlanders loc: 
Ken bupten haer Daderlant/:om Daer Bay, 
loge te boeren) ofte inden Ooꝛloge te diené, 
op vat fp aldaer Haer ſelven Mmogbhen confuus 
meeven/ ende heere krachten alfoe moghen 
gorbzoocken Worden. Veauneer nu fpr-lupe 
dra aldus deo; beft midbelen ahebzafsen cíì 
verf werkt fullen Wefen/fa moetmen im feér 
ooten haeſte met een gheweldich Eeger, 


Eg Wie 


A ist 


Het achtendertichtte Boeck. 


ghelept Hoor bern Coninck ſelpe / om haer 617, U 
Öieg te meer Berbaert te maechen , Gaerap — Of 
| Get iDff valtensende Baer ven da per oorloge 
aAadoen / eer fp hare krachten wederom ſul⸗ 
| len honnen vergaderen. Dus verredie bo- 
ven-genoemde Raetf-heden des Conincx van 
Hifpanyen, 
‚De goede Godt witte grnadelich Def: tñ 
diergeſycke raet-f gen te ſchande maken; — 
Wet elle Be gene Gie De felfne volghen ende — 
Oug liebe Dader tant van ver Spaesjaers 
Ber gewel ende tpramwe voortaen genas — 
Delich be waren, 


Vader-land-lievende Lekt. 


Eemtacht op al war nu omgaet, 

End’ mercke hoet paft op defen raet. 

Siet dar ghꝰu niet bedriegen laet, 
Ghy claecht vergeefs alſt iste {pact 


Om defe Oii-EtnicGept onder Gaer Des te | 


O Godt, bewaert doch'N eder-lant, 
Daer in ghy hebt u woort geplant: 
Met foo veel wondren van u hant, 
Daer door wy ftaen in defen ftant, 


Richt op dat is vervallen wijt: 
Heelt onfe wonden doch by tijt, 
End? tor defer bloet-honden ſpijt 
Vvolck, Heer, fteers ghenadich fsje. 


VVileons doch eens her-ftellen vry, 
Van al dees nieuwe t wittery: | 
Op dat ons tong? end? herte bly 
Vol van uw?’ roem: end’ eere zy. 


Egen Den feften Tunij heeft He iep zel 
fer eenen Vider-dach verſchreven lier | 
binnen Peante De booft- fred: van toute vant, } 
Bohen €/ aliwaermebeng veel an: Dolin 
oere gjate Geeren » met ben Viepfer gpu wett ber 
berfchenen de Eert Hertogen Maximilianus in Boren 
tube Ferdinandus ‚ Met De Officieren ende eù gerroors 
Baetf-Beeren bes Coninckrijer ven Bg, Di 29 We mi 
Gemen. WIE be Lrerer act fijn Wscederg 
inde betgaderieae weg gbecomen/fo beeft 
be Opper-Lanrttaer in den name barn bert 
Viep'er een pe peſitie ahelefen? Dic daer nae 
boog Ben Oppen-burab-Ls2are ben Staten 
Ges Lands is behandicht / deſes in-houtg: 
Dat hp (Hiepfer Matthias) aen-merchende 
fonen machen ouderdom / ende vat fijn lee 
gen niet lanck en conde weſen/ Göeoordeede 
heeft / Om alle bewaerten ende £ Waericheden 
bythts boor re comen / dat het goet ſoude 
weſen / dat het rjche ban Vohemen / met be 
5 — — — Edi: Provins 


2 —— ED A ede 7 —— 
Jer RE rt 5 En 
* x epe 


—— 





— en en en — — — 


ropeon B Copyright € 


reproduced by co sy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 





8 emee Onnen eme “en J 
" Pis —4* ad F 


Nederlantſche Hiſtorie Het achtendertichſte Boeck. | 
bzimek-beecher/ eick bpfeg panden (waet/ | ban Spanien ende Jriogencen/oockbe Cats 1617. 
droegh: In deu eenen wag maiuefep/inDen | dinalen Dietcrichfieensende Clezelius/ heb⸗ 
anderen ſpaenſchen mjn, Paer Defe bolche | ben defen gheheelen handel bp abe waonten 
Den ettelicke bande Overste Kant-Officiez gen ſchout. Haer defen ig be Couinch:den 
ten, Die eerfielich den Bebeemfthen fcep: | welcken dat biete fmcert wiers voor ghe⸗ 
ber/ten zweeden Den Kcks appelſten der⸗ dzaghen, ghevolcht / alleen gaende nict die 

den die Croone/ tú zen bierden Dat fweert | Croone op t'hooft / in Conincklicke cieraet / 
in eene roode fluweelen cheede droeghen. | met ben fcrpter inde vechter / eude vjchgs 
iet op ig be Coninck geerdinand tufichen Appel inbe (lincher-handt, Den Coninck 
Dé Biſſt hop tot Deurra, gungerfche Cant: | boichven die Hepfer ende bie bepde Errfte 
selier/ende Den WDpe-biffchop van Paffane | Hertogen arimitiaen enn: Carel. Sp 
gheleps fBade/gevalcht/ende Geeft fich mid. | (jn up: der Irerche boog be groote Slot-fas 
den int Chao gheſedt / aldaer ben Coninck te inde Kautftovr gegaen. — 
eeuen Conincklicken ffoel / endedaer over | oe Cardmaclvan Dieterichſteen / gar ⸗· 
enen hanghenden hemen alles ban goude dinael Gloffen ende ù'Oberffe Camerlinch /· 

— lakten / toegheruſt ig ge weeft. De gendem⸗ſyn naer getreden. Fau: U aut-fafel-ffone 
Be Juwelen (pn alle den Prirfter behami⸗ Gebben fp Habyht ende Croone afgedaen. — 
Re — bau den ſelven op deu Outaer ge⸗Jut upt-gaen ig venen achter haere Rat, * 
febr gheworden. met een ſacrken nieuwepenninghen(daer 

Ge Coninchig tok den Outaer getreden; | onder ettelicke goudene waren ban een ii 

0 — ende is neber ghekuielt / n heeft deu Gerfte twee ducaten / oocũ ſuveren groet ú klepyj 
iſſchop om Die Croone aengefproocken, gebolght/eude Greft Defelfoebeenendewmes 
eande op ontfangen Goet beſcheet / is hy we⸗ bet upt⸗gheworpen. Daer zn oock opde 
— ſelve ten tweeden male tot den Outaer ge⸗onder De Weeren ende Edele berdeelt. Baer | 
____ komen mas heeft hp op dat boech/Der Bo. | ag opgemuntet eengekroondeF,efi daer 
___Beemfche Lantg-pyivitegien ende ozdinan: | fout omi gefchrebenlegieumécertantes, wet 
tien gheſwooren. Die Coninck ten derden | celick rijdende, Inde ghenoemde Hante 
macle tot Den Outaer hamende/ is de felbe | Aove ig eene treffeliche mael-tĳjtgehouden/ ⸗ 
banden Cerſt Biſſchop ghefalft/ende heeft bp be welcke haere Hepferljche MPa. (de d 
Dat ſweert bloot is:De hant ontfangen Daer | Kepferlicke Kleederen ende cieraet afgelept — 
nae Geeft (Dne Me. vat feifde ingefteechken, Bebbende ) boben aen alleen fat. Ger rech 
ende t'is hem aen Die ſyde ghehangen/ ende | ter hant faten die Coninck in Couinchlichë 
bolghens ig Gem Hen fcepter inde techte/elt | habhte / met de Erdon⸗ opthooft/endede 
den Kcks · appel inde flincher handt / oock LerſtHertoghe Maximiliaen ende Carey 5 
bie Croane vanden Eerft-Biffchop eũ den | ende de Spaenfche Ambaffadeur ter flinte 
opper-burg-Ozabe opthooft gheſedt ghe⸗ | ker fbde faten Die Cardinaei vá Dieterich⸗ 
worden. In welche oruamenten de Es⸗ ſteen/ Cardinael Gloſſel/ ende den Ambaf: 
ninck weder in ſhuen (koel fich verboecht ‚ fadeur vanden grooten Wertoge ban Flo⸗ 
heeft. | Eencen, De herioge van Saren binaten, 
De Coninck heeft daer naden Bohtem⸗was deg Yrepferg , ende bie Baron ban 
fchen Staten ende fp hem / geſ wogen. Alſo Wartenbozch / was deg Conincr ſchencker. 
dat pegelick met ſyue twee vinohrren hem | Dart Waren noch twintich tafelen berept / 
Die Eroone op den hoofde aentoerde, Ale | aende welche hare Viepferliche Majefteptg 
daer beeft de Coninck drie adeliche perfooe | opperfte Wof-meefter, Dof. JRarfchalch/ 
aen miet Den Conincklichen blooten (weer, Stal. meefter, ende andere duptſche Gzaz 
be tot Widderg gefiagen, Parr bolepndins ven / Bep · Heeren / ende Fidderg macltidt 
ghe der Crooninge ende Der Miſſe / ſyn alle gehouden hebben. Men heeft int flot-Wof 
Klocken ghelupt / de Muſhel inftrumenten twee Daten wing/een met rooden / het aus 
grof ende fijn acnghegaen / ende atie gzaote | ber met witten Wijn ghefet ende loopen las 
ſtucken gefchurg tot dep vepfen togt geſcho⸗ Daer ig ooch den armen biel bzootgt 
kel ghemogden/ oock hebben de Borgers, —9 ende daer ig am prys nae den 
Die met blieghenbe Danen inde Wapenen | vinch gherunnet/ oock ghebiert/ ende meer 
maren / hunne eed ien 1 Goede o3bze | andere ghenoechten bedze ben / alſoo dat be 
tog gebrant. Die iep er / Hepſerinne / Eerſt· Croonivge genoechlick ende met vꝛeuchden 
Bertoghe Marimiliaer / de Ambaſſadeurs is gheſchiet / Godt gebe Dat oockt ben * 
ik PME Eg sen gauk — 


; —J * 
— — 
Pi p 
5 x nd 8 2 
B MP 
\ a # 
4 


rd PRE 


ne 
—— — — — — — 


— 
— 


* 


— at EE — * 


* 


e * 7 pa dien 5 * * hf PE ns mn — — 23 — — A —— nt —— — 
olm. . ⁊ — mn mn _ J * * — —— * 7 * > — * — 
— — — * —* ds É en ee — 3 — — —— — — 
* Er —— —— get — — —— ẽ *— — Die * —— —— — — g F — En — — Er = = 
5 - er = — — — Bman 8 — — —— — 2 ee 2 a - E mee 
— — — * — 5 , — * — — jn —— 7 EES - : — — —* — — — — 5 
—— — Tas „4 8 4 * * 3 F EE — — ra — u 
— — — — — F 
* J — u * e * — —— — as ⸗ 
2 — * — * J — 
E an — * — — 


Ee De 


— 
3 


Leti 
Ja 





ight © 2011 ProQvuest LL 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


444 B 20 





ì „ 
Ba * je 
ke * ⸗ 
* — — —— 
2 J — * * — 
* — en 
TE en — 
* — — — — RA 
— 


En 
= — — minr —r 


— 
reren 


gr 


ee 


Ld 


— — — — 


Nederlantſche Hiſtorie 
1617, aen waleanderen te lhmen in een achters 
nm ſchup⸗e / het ber niet wel be waert en heeft. 
Waer fijn in mepuigher als D2pe uren tyts 
berbzant ober De wijf hondert hupfen. Wire 
Bagen Daer na iſſer wederom in defe Stadt 
_bzanrt ghecomen, vie oock qzoote fchade ge⸗ 
__ baenbeeft/alfo Dat Die Dtaot meelkendeelg 

__ @fgiebzantig, 


We fange 
LAN t- Wrar 


ie oi derden 


ge Bau Heſſen / Abt ban Hirſ⸗felt / bez 
at itn ens Ozorffelich om Den hals gecomen, Hp 
gen piſtole Bach wm een venſter lovende op eenen 
woorſcho:c · houdt / dieu hp weude door ſchieten. By lict 
al zjn diensers ende pagpen van de camer 
gacn/ ende feite cen gheladen eude gefpans 
__ _menpiftolenebeng hemm / die log gaende Des 
fen jougen Meere beeft doot gheſchoten / ee⸗ 
nige meynen Dat De ianghe qquiſpelen zyner 
cauſſen aen het flot bande piſtole haperen⸗ 
de / als Ip het heen verſette / den hane hebbẽ 
doen vper geben. Andere ſpreeckender an- 

ders ban, 

Ger ſelver tit ís De Baron ban Derbene 
ſteyn ooch om Den galg ghecomen/rpdende 
hae Steirmarch heeft pp een piſtole log ges 
bzant/ Daer ban het peert faa verſchrickte / 
Dat het om Googe fpzonck ende foo ſtepger⸗ 


Ï JB Augufto is Otto de jonge Land gra⸗ 


De Baron 
ban Werbés 
ſtern Lait 
mi lijnen 
poenjaert. 


de / dat de Daron wt de ſadel vietvende mit | 


bien viel ſhynen ponjaert wt De (chepde / in 
Ben weichen hp viel ende hem foo quetſte / 
bat hp op ſtaeuden voer doot blerf. 


Cu zr,Augufti ig binnen Franche 

foort eeu steenen colomne op· ghe⸗ 

vicht ter plaetfe Barr Vincent Fer« 

milchs huys geftaë hadde / Dmelck 
Anno 1616, Wtlaft deg Viepfers / was af: 
gebgoken. Wen Defe colomne hangen twce 
cooperer plaeten / op welcher eene int het 
Dupts / op d'andere in bet Lathu gb: fchzee 
ben ſtaet / Dat Vincent Fermilch verdient heeft 
dus fchandelick gehandelt te worden , om dat 
hy de Gaffelen met brief ende (egeltot oproer 
hadde verweckt , den Magiftraet hadde veran- 
dert, de Ioden ten beften ende ten roove ghe- 
geven, der Vorften Gelanten befpot , des Key- 
fers ban veracht, vafticheden ingenomen,ende 
de vrome Borghers eenen fchrick aengejaecht 
hadde, wes halven den laetften Februarij.1616. 
hem fijne vinger ende het hooft waeren afghe- 
houwen, gevierendeelt,ende de vierendeels in 
vorcken opgehangen warë, fijne vrouwe ende 
kinderen ghebannen, ende fijn huys te gronde 
afgebroken was, daer benevens noch verdient 
hebbende defe fchand-colomne, 


Ge Francke 
fo2t wast cê 
fte nen co⸗ 
lomne ops 
gericht tot 
intact en 
ſchande ban 
Vincent Fere 
milch, 


nd 


— ——— 
Het achtendertichſte Boeck. 


| hups Boozenderaengebauden/ende De Spat’ 
| Dreft Die met Erijchf-Bolck nae J⸗ ſaeconn 
talpen geſonden. Hier over Hebben in Tunio * ilk 
| berfshepdene Frpdergd ende Schippers / in fche fchepd 
Graveu· Hage hare clacite gedaen. Alfa 
Defe Daet Directelich wag ſtrydende tegens 
De Trefues, ende hier wt ichtelyck meer in⸗ 
rondementen hadden cunnen oñntſtaen / foa 
hebben De Geeren Generale Staten aen 
‚fijne Hoochent Alber tum Ban Ooſten⸗rijck 
‚beg halden gheſchreven / ende ernſtighe ver⸗ 
maningeghedaen/ dat ſyne Hoochept die 
verſieninge ſoude doen, Hat Die ſchepẽ ſcha⸗ 
| Deioog ontſlaghen ende brp ghefteltmoche 
ten worden / ofte Dat fp fauden genastfaect — 
Wefcn Daer ins te Boen mat behoorlick foude 
Wefen / ende de noot verhepſſchen foude. 
| Aue Hoochent Heeft fich hier in ontfchule 
Schti / als weſende gefchiet bunten (gu kene 
Wifje ende fonder fjnen raedt / ende Hat hem 
| Derhalben de facche niet aen engisch,maet 
De Geeren Generaele Staten ten tweeden 
| Maele feer iuſtantelick Gier op ozowenderci 
fijne Woochept wel merckende Hat de Dtas 
ten gerefoltveert waeren repzeffalia te ghe⸗ 
brupcken / foo Geeft hp ſoo eruBige brieven 
aen den Coninck ban Bifpauien geſchrevẽ / 
dat de Nederlandtſche ſchepen datelick ſyn 
gerclaxeert geworden. 


ſtelt Get Placcaet bp de Weeren Gene⸗ 

vaele Staten ghepubliceert op Deu 25. 

Octobris deg (elfden jaers / Delict nae 
berfchepdene Difputen anovo Shepubiiceert 
is Op den 22 Mey, met (geel Wepnige veran⸗ 
beringe/fa alg hier volght : 


TE Bet boos gaende jaer hebbe ick ghe⸗ 


bande Carra van⸗ 
— de Engelſche Laec⸗ 
handi kenen: ef Engels 
fche Cooplupden haer met den handel van: 
‚ De Laeckenen ín defe Handen ahenerende / 
‚ feer iuſtantelick hadden aengbebouden/dot — 
de ſelve Placcatf tot haer meerder accomz 
‚ modatie gemodereert/ ef verandert machs 
ten Wozden. Soo iſt / dat Wp tot — 
— * nge 


— * 


EE 


⸗ —— Be caten op het ſtuck SE 
| 


— 
ier Praet, * * 
Mes” P — 
4 ais r 4 15 “ 
/ we 3 — Ez : 
* * * 4 J dr pì 


4 
* 


van 


C Spaenjaert heeft ſeyen Coops 1617, 
D paerdne ſchepen / ín Hollandt te 


1 











Onder deregeeringhe van Conihck Philips de derde; 


1617. 1617. Dinge ban de goede Bzuntfchap ende Coys 


refpoudentie/ tuſſchen de vpoornoemde Enz 
gheiſche Coop· lunden enbde de Ingheſetene 


bau deſe Landen / hebben op te voogfs. fake 


bp proviſie geoydonneert ende geſtatueert / 
ordonneren ende ffatueren be poincten hiet 
nae volgende. 


Eerſtelick dat alle Kakenen / ban wat 
foozte De ſelpe (ulteu mogen zjn op de welc 
ke eenighe fauten bebonden Worden / ter 
plaetfe vandenin-coop Der ſelner Laecke⸗ 
nen / gheviſiteert / ende getarret fulten wor⸗ 
den / zp eer Dat de Barchenen upt de ſewe 
plaetfe berboert zjn/ofte Daer nae / tot keu 
re banden kooper / hehoudens bat alle kor⸗ 
tichepbt ende fmalte Ber ſelver daer’t van 
Blöcken fal/ bp behooglijchke atteftatie ban 
De gef Woozen Mannen / ofte Meters van 
be Steden biet naer genoemt / ſonder { Was 
richept goet gedaen fullen worden. 


Ende fuilen Die gef woozen Mannen ofte 
Meters/tot berfhoedinge van alte frauden/ 
ghehouden zjn alte Hakenen Die meu pze⸗ 
tendeert te cozt ofte te ſmal te zijn; te viſite⸗ 
ren nat znde / eñ te meten met eenn opzechte 
Beabantſche Elle fander Ferf. 


Doch fullen gheen Laeckenen / houdende 
twee Brabantſche Ellen breede / nadt / voor 
ſmal gherekent worden. Moch en fal meu 
boog een bierde part van cen Brabantſche 
Elle kortigheyt op een Laken / den Dertoo⸗ 
per niet afkozter. 


Ï AT. 

Ende omme te verhoeden alie onnoodige 
onkoften ende rifiguen ban overfepndinge: 
in-geballe Dat eenige faulten van Winnen 
ofte Cattoen-Dzaden / hem openbaeren int 
verwen / ofte Dat eenighe faulten dubieus 
berclaert Werden / ter plaetfe vaude eerfté 
in-koopiuge, foo fal be finale bifitatie ende 
eftimatie bande voorſz fautten / ghemaeckt 
Wozden in een bande navolgende Steden. 


Snfgbelöcr fal oock de bifitatie ende eſti⸗ 
matie Ban Polftopfelg ende Bolgaten he: 
fchieden inde naer-genoemineerde Steden. 


D A. 
Alſoo ghefuftineert is / dat in alle plaetfen. 


geen beguaembept en ig om goede Meters 
te binden/ ende Dat D'Engelfchegualick op 
alle plaet ſen Perſoonen konnen hebben, die 
belgen letten Dat die meetinge ghetrouwe· 


arly European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


ges reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 





— — — — — — — — — — — —— — — 


fallen Be INtoopers woonende bupten de 
Steden ban QKimmeghen Zutphen / ende 
Aernhem in Gelderlant: Dordrecht / Haer⸗ 
lem / Delff/ Tepden / Amſterdam / Goude / 
Rotterdã / Gorcum / Alcmaer / oorn / Enc⸗ 
hupſen / in Wollandt ende IDeft-Dzieflandt: 
Middelburgh ende andere Steden / daer 
Berepdere van Takenen in Zeelandt is: 
de Stadt Btrecht ende Amerf-foozt in het 
Kant ban Derecht: Leeumaerden tũ War: 
lingen in Dzieflandt : Deventer, Campcu 
eñ Swol / in Ober Vſſel: De Stadt Gꝛoe⸗ 
ningen/ inde Propiatie ban Gzoeningben! 
ende de Ommelanden: haer moeten addzefs 
ſeren aem een van de ſelve hiet boorgenomt” 
neerde Steden, haer beft ghelegheñ zjnde / 
opdat be Tarra aldaer alg vooren mach gee 
maeckt Wozden. 5 


DFF. | 
De onkoften bande over-fepndinge / fulz 
len ghedzagen Wozden bp den Derkooperg/ 
ende De refigue * De Rsopers. 


Ende foo Wanneer De Tarra vande ghe⸗ 
breken / verhaelt hier vooren int bierde eũ 


| bfde Articule / ſal extederen de (omma van 


drie ponden vlaems / ſal den Bercooper al⸗ 

tyts heure hebben / om fijn Takenen / naer 

dat De Tarra Baer op gemaecht ſal zin / we⸗ 

ber aen hem te nemen ofte den Tarra te vol⸗ 

Doen; Ende en fal gheen Tarra ghemaeckt 

rits / beneden De twee guldens op een 
aken. 


AE. 

Alg den tijdt bau elf Maenden / naer Dat 
den Hoop aenghegaen fal wefen / ghe-erpie 
veert fal zón/ en fal niemant mogen pretens 
deren Tarra te hebben / ofte berbeteringge 
ober eenige gebzekente berhrigen. 


Perbieden boozte wel expzeſſelicken / al⸗ 
le Gngefetenen ban defe Landen eenighe 
Lakeuen te koopen / ofte bp eenige contracs 
ten ofte handelingen te verkryghen / op ane 
dere conditien/ int regard bande eftimatie 
bande faulten ende ghebzercken / ofte het 
maken ban Tarra, alg De poincten hier bons 
ren gheſtelt / zyn mede brengende / op de bere 
beurte bende Taeckenen anders ghecocht 
ofte behomen / ende boven dien op tick La⸗ 
ken noch twintigh ponden van veertigh 
g2ooten/ te bekeeren deeene helft ten pzoffie 
te vanden aenbrengher / ende Vander helft 
ten profgte banden Officier, die t vervolgh 
ende evecutie doen ſal. Ende fal bp Wette⸗ 


lichen ende onpartijdelgcken ghefchiede fo | lycke Certificatie morten blycken / det De 


JR mm Coop 
























































— 


5 a — 


Ee, eren 


8 « 3 pn 7 — 
„4 mr Ka gen - 


ed 


« — 
Mene EA en: 2d 


’- yv 









Nederlantíche Hiftorie 


617 Coopofte berhandelinghe in confozmitept 
en vbandeſe Ordonnantie ig ghefchiet : Ende 
ON falen Hooper ofte Bzenger baer eu bodẽ 
at ik ghehouden zyu / deg Bermaent znde/ hun 
Daer over bp Ede te fupveren. 



































AMR Niemant en fal venige Engelſche Laec 
‚BE i kenen, moges boeren ofte breughen bau de 


IBN olien, ofte Wachten van De felpe / ban Die 
NN En coufoꝛmiteyt ban Defe OPounamie ſul⸗ 
ken zyn behomen / waer vau doch falmoe, 
| Sen blycken bp Tertifscatie alg boezen/ende 
il des noot zynde / bp Eede moeten verklaert 
B EAN worden / als vooren / vp Be pepuen bier voo⸗ 
xen verhaeit / te appliceeren alg boozen, 
Ontbieden einde verfoechen daeromme De 
AK Weeren Ztatru/Dtatt-heuderen, Geeroms 
EE ktteerde Maden; ende Gedeputeerde Sta: 
| ten bande Provintien re {pectine Ban Gel 
derlandt / erde BGraef-fchap Zutphen / Hol⸗ 
lant / ende Meſt Vrieſtandt / Zeelandt/D, 
trecht / Prieflant / ower Vſſel Sradt- Groes 
mingen Lude Onmelanden/ende allen ande: 
AUM ren Juſticir ren ende Officieren: Dat fp defe 
NE Oꝛdonnantie ben ſtonden aen alomme dof 
B verkondigen / upt ro⸗ pen/ publiceren / ende 
J affigeeren in alle plechen ban onfe Wanden, 
| | darrmen ghewoonluchen ig duſdanige we⸗ 
| epingũe/ publicatie ende affircie te Doen: 
| Midtſgaders in de Steden ende plaetfen 
ER bupten de Dereenichte Pzobietiens onder 
KN oug ghebiet wefende : Laſten ende hevelen 
BR. | Booptg De Laden ter Admiralitept/ den Ad. 
—4 bacaten Fiſcaels: Mitſgaders den Nomie 
ralen / Bice⸗·Admiralen / Capitepnen Offi⸗ 
geren / ende Beveelhibberen/ deſe onfe Gr⸗ 
EE donnantie onde Derbord te ac{tter-belghen 
MEE ende Doen achtervolgen , procederende ende 
| doende proct deren / teghens de Contraven. 
teurs ende Over-treders van Dien totte 
| Doof peynen / ſonder gratie: dogh tupchins 
ghe / fazeur/ diſſimulaii⸗ ofte verdzagh. 
MEE Want wp ſultx ten dienſte vanden Lande 
| hebben bebonden te bebeozen. Ghegheven 
in ſ Graven · Hage / onder orfen Contre· ze⸗ 
ghel Paraphuere/ ende De Signatuer⸗ ban 
oufen Greffier opten tmee-en- twintichften 
Aep 1617. Wag geparapbeert A, Clandt 
toe Meima Vr. Onderftont:ter Oꝛdoman⸗ 
tie ban de Hoogh· gemeit · Heeren Staten 
Generael. Bhpeteechen: C. Aertlen zijnde 
bezeghelt met het Contre zeghe⸗ der ſelver 
Heeren Staten in rooden Waffebe/hangé- 
Be aen dubbelden farte van Parquement, 


— 
J = — * — - * — * 
— — * — * — —— — 
es — — * — F 2 — — El — = — 
* ẽ Rs — * — — 3 — F 
— — — E - — * * — Na Ea _ — — 9 
> — — — En leen : in AS R Erlend N | 
_N zj —— me Kl he — — e= — — — 
28 — — — — — * ———— 
— ef — == ann E — — — — zB 


& akk 
















— — 


— 









— 
Ea 
— 















AREN ae ———————— 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 

















awelck die goede affeötye 
ghylieden altijt hebt doen blijcken ip 
het bewoorderen onfer faken, 
derheyt de ghereede diſpoſitye, die ghy- 
lieden hebt betoont in de 4e 
He, ghereet fijnde ons Dy te fetten het 


Het achtendertichfte Boeck. 


E Coninck van Branck-rijck een 
Wepuichf ken ſynen adem geſch pt _ 


D hebbende Geeft ſyne vritenden ende De onin 
gheconfe 





1617, 


16 
— 


dereerde bedanckt Hoog ban Dea 


het fecours dweich fp bem in ſynen noot ges 


Daen Ganbensende koch te Doene willich ende 


berept waren. Veren nabolgbendeun bzi: 


ten Generale Btatender Dereenichde Fes 
| Der-landen ghefchzeben : 


Seer lieve, ende groote Vrien. 
den,mijn goede getrouvve Bont. 
ghenooten. 





in, Y hebben wt handen van 

> Uwer Ambafladenr hier 
\ VA VEL Dy ons reſiderende, ont- 
| DY fangen de brievë die hy 
LD 075 ehefchreven hebt den 






oock wel verftaen ſulches als hy ons van 

uwent weghe heeft aenchedient sons be. 

tuygende de vreucht die hy hebt van 
| weghen het goede ſucces onfer laken, eù 
de pacificatye wan de beroerten onfes 
Rye. Gheluck ghy lieden willich fit 
Zhemeeft om ons te fenden hes fecours 
dwelck wy van u lieden begeert haddi, 
alfoo achten wy dat ep Olde fult fijn, 
dat wy het nu niet en behoevë, ende ons 
te fien in dien ſtaet, dat wy nn het ver. 
mogen hebben om onſe goede nabuyren 
ende bonteenooten woorderlick te fijn, 
als wy woor defen ghemeeft zijn. Ghy- 
lieden moet hoopen de vruchten te che 
nieten tot voordeel van nme Republic. 
ke,als het de gelegentheyt fal woordert, 


werdient „die 
als infon… 
elaetfle ocea- 


verſochte 


eerſten dach deſex Maent wy hebben 


rijck beda 
de Staten 
boog hare 


| f wortrichept 
| beeft bp tot dien cpnde af ve E. .M.Hee⸗ in bet COM 
eene Prodintie in d'andere / ofte voor bp de | 


feuterẽ valt 
haet ſe⸗ 
Cours, 














Maurier, Raetſ beer in onfen Raet van 
State , ende onfen Ambaffadeur byn 
eden vefiderende belaſt in onfenname 
ulieden te bedancken , endeu lieden te 
werfteckeren van onſen goeden wille 
tot uwaerts, waer op wy ons verlatende 
wy Godt bidden, 
Seer lieve ende groote vrienden, 
goede getrouvve Bontgenooten, 
Vv te hoeden in fijne Heylighe ende 
weerde befcherminge. G vern te 
Parys, den 22. Mey. 


Onder ftont, 
Wren goeden vrient ende Bontgenoot 
Loijs. 
Noch laegher 


Brulaert. 


De eer flen dach Tunij heeft d'Ambaſſa⸗ 
beur du Maurier Defen bgief inde verga⸗ 
deringe Der Heeren Generale Staten over 
ghelevert / ende t'gene Dat de Coninck hier 
ing cote verhaelt / heeft hp Wijt-luftigher 
met monde aengedient, 
JR De beſchrh vinghe der Wiftozien ghe⸗ 
B paffeert in Get jaer 1615. Pebheic ver, 
RK maen gedaen vande beroerten Die bin⸗ 
nen Worms gherefen fijn tuſſchen de 


ber geeen it Borgers tũ De Geden aldaer / de Borghers 
der Joden, clagende over den grooten woecker det For 


den / die ſy des Galben wt haere Stadt ghe⸗ 
jaecht hebben / verbrekende hare Spuago: 
ghe / ende hare begzaef-plaetfe omwroeten;· 
De: Maer coꝛts Daer na Wederom moſten 
laten binnen comen, Dacer zijn te Diet tijt 
eenige borgers / als Hoofdẽ deſes tumults / 
ghe vangen ghenomen / ende ghevanckelick 
ghebleven / tot op den 26.Martij, die alſ dan 
van des Repſers Comwiſſariſen hare ſen⸗ 
teutpe ontfaugen hebben / ende is ten ſelven 
dage ge-erecuteert/tot welchen epnde daer 
binen gecomen Waren dype Compagnpen 


arly European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


— — — — 















| Onder deregeeringhe van Coninck Philips de derde, 
W617, werfochte fecours. Wy hebben dé Heere 


Aoldaten banden Cuer-Dozft Phalg daer 
ghefonden/om De juftitpe ge helpen ſterchen 
eñ bp-Woonen / ende om vooderen op-loop 
ende onbepl Ber Borgheren te vermijden. 
Genen Doctor Iuris, Die het belept Der ſaec⸗ 
ken gehadt hadde inder name der Burghe⸗ 
re / heeft moeten ſweerren ende belooven/ 
vat hp bertrechen foude Wet de Stadt 
Woꝛms / Wt Den Phals / ende wt het Wife 
bom van Spier / ende Bat Gp ſich boozraen 
niet en (oude ghebgupchen laten on: alg Ad⸗ 
bocaet parspen te Dienen? betalende hier en 
baven noch) Dupfent gulden tot een bꝛeucke. 
Eenen Borgher wiert fn huys fjuleven 
lanch tot een gebancheniffe gegeven, alfoa 
nochtans Dat het hem gheoorioft Was ws 
fn bups inde Vrerche te gaen/ om De pzedie 
catpen ende onder-richtinghe wt Godes 
oogt aer te hooren: Dype ander Borgers 
fn gegeeffelt ende We het Wijcke gebannẽ. 
Dit alles verricht ſynde / ſyn des Phalfs 
Gꝛaven Compagnpen noch dien dach voor 
den middach Mr de Stadt van Worus 
—— / ende alles ig ín vzꝛe den ghe⸗ 
even. 


En dertichſten lulij ig de Repfer / De Kevſer 
D met Ferdinando den nieu-bercozes 


nen Coainch van Bhemen / ende 


Fol.23r, 


1617. 


Matthias, 
be Coninck 
Ferbinand/ 


Cerft-Dertoge Maximiliaen / met cide Gerfte 


hare ghehepme raden ende hooge Officie, Vertosde 


Huts 


ren / gherepſt nae Dreſ den / om den Cutts ijaerveevferr 
Boꝛſt van Saxen te gaen befoechen / reyp⸗ na vzeſden / 
fende ober Kant van Pzage tot Labaſſits / in eef 


baer De Cuer-Doyft van Saxen vier qz00v 
tefchrpen den Repſer te ghemoete gefonden 
hadde / in De welcke ſyne Kepſerlycke Me. 
met den Coninck ende Eerſt· Hertoge den 
eerſten Augutti de elve fijnafgebaren. De 
Cuet-Dozit ig met berfchepdene Voꝛſtelic⸗ 
ke perfoonen/ende een ſtaetelick geſelſchap / 
den Repſer Wel ſes wylen te gemaete hee 
trocken / ende hj is / nae datter beel vetes 
fcheuten ghedaen waren / in deg lepſers 


fchip ghetreden/ ende afgevaren tot Bzefs 


Dentoe. Ale de Repſer bp Coninckſtepu / 
bp Ppꝛren / ende andere Steden en Caftees 
len quam! foo heeftmen wt de felfde dapper 
met grof gheſchut / muſquetten / ende Hands 
roers gheſchoten / ende beuevens Coninck⸗ 
flepn was een fraepe jacht van geef wilt 
aengbeftelt, Berten er Winden, ooch ander 
g?of wilt Wiert Wt her bog gebitft ende ges 
jaecht nae de Elue toe / alfon Dat fijne Tepe 
ferligche Mi. ende De Princen bie bp hem 
waren, wat de ſchepen eenighe herten; die in 


Damm H het 


F * 
DA 


— 


— 
Venen EA —— — 


ek 





MeT 
Td 
we Her aine 


na 


—* 


— 
— 






— — — 





— 




































































Nederlantſche Hiſtorie Het achtenderttiekſte Boeck. 


6 het Waeter gheloope | Ai 
——— gheloopen waeren / gheſchoten „ bifbondert runteren in ſchoone cleederen 1615 61 


Cnde levzenen/ Op de nic * 
Tuſſchen Pypren ende Bzefden ig oock Den oock pier baenibelen Boldaten aen: — — F 





—9 BEHEE gen Herten jacht í [vi 
U, gheeft Detinne IDEE cCluebeltelt De oude marcht flonden be WBozobers ban bt 
ERE ferliche Me. niet mi ' ek —— | SetefDen/ oock fu bier vaendeken berbepit/ he 
HE ° Ht ban Dief bemaenge, | eick in zn befte cteederen ende fmuch/fracp —* 


J 14 if tomen/ almaer Dipefchoone Tenten ox | 
KOA Mant gheflaghen waeren/inde torichefpae SPDEOHEg. Det fchieten mer grof gefchuty 
HN IN Hepferlijclse A: metd uſquetten / ende handzoers, eu men hielt 
EREN —————— et den Coninck, Eerſt⸗niet op/tot dat fijne MA, eenen tit lanc 
—4 — mas ooch en 
ve tangge fot Da perwerck gemaeckt / d 
NE —A—— met —— enn re 
ROR | De Kepſer paffeerde Doog Des Cuer-Do ; che drone ee aen. A 
RE 3 | Veepferljcke JD:.op D 
J | ies jacht bups / alwaer aen Deene fide | Beeftmen bitr fijner oe moarcht quam, 
| | en bier ſtucken 
eme ra te male ín gzoenjachts | ben Crups toojn log —— — 
NER: hentaerefijderdena neren more etien | gamck van Get Wof/ op ben toojn waeren 
LI RAD aen een groen fide shore aoe tek bielt | ARuficanteus die op allerlep Fnftrumenten 
AM jacht -banben. Bp efen ate ger Oda | Ban Much fer (oon meerde alg 
LEON 1 te jacht · hooruen: Hen d ander fide flonden | de ergere JD. Daer onder pafferrz 
Hek dede / ende Wat boozder ies: 
EE AAA — — Eide houd boeven, ende | met Gaer gzobe ————— 
dik Panden Enge oogen ee | SOAP (chen ae rcompeen, 
RE ar Berg t phet Slodt ig fine t daa 
V idd bre groot ghetier maechten/ | nincklicke —— Ee 
(NN vooꝛen/ bard k de Wepde-liché beel lieber | ander Weeren, ſeer beleefdelich ontfan zb d 
iK mene heen of ee | eelco ua deg Eler 
HO: | nà Ì s rau⸗moeder Bemaclinne / ende ar 
4 aug Mae ee ag Bou foonerende ich een 
dl MIN sien neamer begelepdet. 
(ROR IN bieeben Aogud) eve eld Was op ben — bera alter deſer Princen gez 
EKO |E é X en er : 
4 EN ee ie ed die inde paftpen vontom de | van Edele/ — — or 
HE —— — waren / los ghebraut / ende Toetf Wagens, Item de magnifieke mast, 
—10 —* dn res — res vd — eas ende banchetten/ woog ven * 
RE * ven de eel TENGERE | Coninck, Eerſt · Wert 
U me ae | Wee Der Dr geta alen: 
4 ſeſten male afgefehoten/alfoodat De en | Ooms infikger / ende filber bergult / dat 
| Gebeee | foude bier beel te Tanck val 
le Stadt Daer ban roochte ende daverbde. | de Get verblijf vaa —* — ed | 


Eke Hel De Kepſer / Coninck van Bhemen 
fl dan „ende de | binnen Dzef ven / | * 
en * Maximiligen voeren inees | daer op de marckt * vei nd * 
—49 elert / ende De * * miet Amert fluweel bez | Daer waeren te hidifen ende te ja be J 
J— atbmael Coſelin cenen roo⸗beeren / vier fuck Qzof wilt / Elten wilde 


ONE —* ——— Leetfier ei Deere | (wind, ût febem hien Daſſen / eñ daer was 
| — ——————— —* fluweel becleet. ren bri⸗e murters op de opaherichte bennen. 
HE — —— e — alle | boomen / die de Cuer-Boyft daer af gefchos 
J Peerde/ et etteliche pupfaat tevoet oe te — Vara er one Cerf De 

Í Bte ff n : aet/ met De 
Badde fijne Cuer-Dopfteliche Deurluchtic⸗ Peinceſſen / laghen inde —— — 


cept Ei 
en 3. genoot aieo Orr Febfezidche het / ende (agen dit fpel aen/Dwelch wel vijf RB 
RE AIN ende —— Princen hem verwant * je bi —— Den twaefſten — 
dig | | n , es om een fiatelicke jacht g | Ò 
Ju De ffraten Der Stadt fonden vier | ende Daer fn in de —— milk ted 


in cleederen ende wapen / ende ontrent | met allerlep triumpbe,bzeucht en blyſchap. 


Ai vaendelen Ho f 
dik à bortkuechten in flach ogdze/fcap | gheboodt. Dus is den tĳt Daer gepoſſeert hel. 
Midler 





— Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
roduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


444 B 20 





Midler wite Dat fijne Vrepferljche Me. 


— te Wrefden aldug in vreucht en blytſchap 


— 
ANoeyen 


was (dach al vꝛp wat ſwackelick eñ ficce 


Werben Kelick) foo Geeft het ſich taegedraghen / dat 


ert 
Diners ke 


eq, 


eſant 


eenen Caputfmer Monick biunen Praghe 
inde Hof·Capelle in het AItaliaens pzedick⸗ 
te / Die geern gehoopt Wiert vaa wegen ſyn 
groote elonuentpe, Daer waeren nevens 
geel andere perfaonen / te Defer tydt inde 
Yeerchke ghecomen/de Spaenfche Ambaffas 
Beurt zlconde de Ognato, met ſnnen ſone / de 
Veneetſche Ambaffadeur/De Ozdinarig eit 
ertraogdinarig Vmbaffadeurg Lan Florẽ⸗ 


cen / ende eenen Jongen Grave /ghenoemt 


El Conte de Iuſti, adjunct banden extraoꝛdi⸗ 
narifen Florenthuuſchen Ambaffadeur. Der 
fen Conte de Iutti ſiende eenen ledigen ſtoel / 
Daer niemant op en fadt (maer deg Spaen: 
fchen Ambaſſadeurs Sone ftont nevens dé 
ſtoel) ſoo tradt Gp toe / fn Willens fjude in 
Dien foe! te gaen fitten. De Spaenjacrt 
Dat ſiende / nam het feer on waerdetich/ ende 
verhinderde hem fulcr. De Ftaelktaenfche 
Gyave fprach oock trots / ende fepde / ghy 
eu fjt niette goet om nevens mp te ſtaen. 
Wier over ig De Spaemaert foo toornich 
geworden / Dat hy dé ponjaerr wi De ſchep⸗ 
Be trock / om den Italiaen te ſtercken / Die 
oock ſtracx van leer troch / ende gaf hem 
ecnen dapperen ſſach. Stracx is Gier Wt 
eenen grootf oploop in Der Kercke geſchiet / 
alfao datter ober De dertich cappiers ghe⸗ 
trocken wierden. De Caputſiner Monick 
dep vanden Pzeedick ·ſtoel / ende riep over 
lupt bat fis doch Die heplige plaetfe verſcho⸗ 
nenſouden maer alte vergheefs / hy wiert 
ſeilfs ghtquetſt ende creech ſchepders loon. 
De Italiaenſche Grave wiert indefen op” 
loop drurſteecken / fonder datmen geweten 
Heeft wie het hen: dede / men dzoech hem We 
Der Rerche / hy beſ wijmbde/ ende gafden 
getſt. Dejonghe Spaeuſche Grave is in 
arreft ofte bewaringe genomen. 

We Kepſer is wederom te wacter Han 
Deeſden op Leutmerits / ende ban Baer op 
Praegh gereyſt sit De Coninck Ferdinand 
ig overtaudt gherepft / ende den 25. Auguſti 
te Praghe wael aengecomen / Ende Wepnich 
Dagen daer nae verſchenen op De Kant das 
gemin Mheeren ende Slefpen. 


: P moet ick al Wederom Wat bere 
haten van onſe bedzoefDe rude fo3 
gheliche inlandſche diſputen / Die 
alien Padierlandlievenden per: 


— 
a (bsten foonen oozfacche van fuchten gheben / ende 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 








Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, 


allen libertinen / Paug en Spaens geſindẽ 
groote oozfatie ban veeucht ende bijfchap. 
Ick en wil Dier niet verhalẽ Wat Deel pars 
ticulieve perfoonen met naeme ende fonder 


Fol 232, 
1617, 


tegens mals 
canderen 


name teghens malcanderen hebben gepre⸗ votgaen. 


dickt / gheſproken / gefchzevensende in opens 
baren druck wiegegeven / want Dat ſoude te 
lanck / ende Den leſer te verdrietſaem vallen / 
oock ſynder vetl foo bilepne naem· roover⸗ 
ſche boecxkens van ſommighe lieden ſonder 
name ( wie Weet of Bet miet Jeſuwyten en 
fu) aen Den dach ghegheven / Die beter int 
vper geworpen ende verbant Dienten te 
Wefen/dan Batmen de felfdein memozpe of? 
te ghedachteniſſe (oude Houden. Defe ban 

voozbp gaende / ſal ick hier voor eerſt ſetten 
het publiche ſchrift / dwelck op Den naeme 
vaude Beeren Staten ban Hollande ende 
Weſt Frieſſandt in Auguſto deſes jaers is 
arn Den dach gegeven / dragende deſen titel/ 

VDerclaeringhe vande Weeren Staten van 
Hollandt ende WDeft-D2ieflandt/ Waer bp 
hare Mog. ED. int cope berthoonen / die 
oprechte goede mevninge: Die fp altjts ghe⸗ 
hadt hebben / omme neffens de Pepheyden 
ende Rechten der Lanven ende Stede ban 
Bollandt ende Wefts Dzieflandt, Die waere 
Ehriſtelicke Gereformeerde Keligie in fups 
verheyt te behoauden / ende waerom haere 
Moq.Ed. als wettelicke Hooge Overich⸗ 
heyt Der voorſepde Landen toecomt Veres 
heitche wetten te maken ende Doen onder⸗ 

houden / ende om War redenen Gp goet ghe⸗ 
bonden hebben proviſtonelick te ordonuerẽ / 
Dat De Rercken diengers in dienſte weſen⸗ 

de / of comende / die vande predeſtinatpe / tũ 
ghevolge van dien / in goede conſciem pe niet 
anders en konnen teeven / als conform de 
bf poineten verhandelt tuſſchen twaelf 
P2edicanten in hare Mog. Ed. vergaedee 

riuge inden fare 1011. mede in De Gerctfor⸗ 

meerde Vierchen Heizoogen ghetolereert te 

worden / foo Wel ats Die auders daer van 
gevoelende zjn. De werden Dist vercla⸗ 

tin ge ſyn Defe 3 


* 








* —— iN 
fien ofte ho 
ten op berfchepben worgteghebven libetlen/ 


Ghemacchte gheſchaften / erde ghehoudene 
AK ma kat ih pꝛopoo⸗ 


Steden van Hollant ende se vande 
MWeſt Prꝛieflandt / Repre⸗ rl Be 
ſenterende De Staten Dan onde Wen: 
Penen feiten Lande: Allen Bairflanar, 
S ven genen die deſe ſullen Desscnde 
oꝛen leſen SatuntsDoente we: } de ih 
ten; Goe Dat wp rpelick hebbende Deen let: Aeugus. 


WWE EN F Nidderſchap Edele / tũ Berclarm 
si} 6 


uctenber 

















































— nn mm 2 — * e ° - 

— — * E = ‚ if — * — 

ne nm e= — 5 5 - — — 5 En E — — — — 
— * — * * Te — af. — — aff 


— 


— —— 


— — — — 











Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 


Nederlancfche Hiftorie 


rór7. pꝛropooſten / daer bp wt · druckeljck 5002, 


gheſtelt / ende foa met binnen alg bupten 
ſlandts / alle ſoorten van menfchen inge: 
beelt \aett / Dat Wop van meeniughe (ouden 
wefen veranderinghe inde mare Ehꝛiſtelic⸗ 
he Gereformeerde Keligie te maechensende 
Dat De jeghenwoordighe Rerckelycke ghe⸗ 


ſchillen daer upt ſouden fpzupten: Sooiſi/ 


Dat Wp dienſtich ende noodigh bebinden/ 
jegheug De felbe calumnien/ deſe onfe open: 
bare berclaringhe te doen : Te weten / dat 
banden beginne der Reforzmatie vande 1ies 
ligie in Defe Landen / twee poincten tuf- 
fchen Die Hooge Overichept ende verſchep⸗ 
Den Rerckelhycke perſooñnen ín gheſchil zijn 
gheweeſt· Het eerſte / oft een DBetrelüche 
Cheriſtelncke Hooge Overhept toeſtaer/ in 
Kerckelhcke ſaecken ordre te ſtellen/ ende 
alfoo fozgete drꝛagen / dat De mare Chrifie 
Igche Aeligie den goeden Fagefeten in ſup⸗ 
nerheyt / conform Godes heplige Woort / ge · 
deert / eñ De lkerckelcke ſanen ſtichtelck in 
goede ordre eũ eenicheyt bedient werden, 
met afweeringe ban alle fcheuriagen en er. 
gerniffen: et tweede of het gevoels vande 
Pꝛedeſtinatie cú tgene daer aen kleeft, vers 
baetet inde navolgende vjf poincten : 

Dat Godt/dooj een eewich onnerander: 
Ich beflupt in Ieſu Chrifto fguen Sone? eer 
Des Werelts grondt ghelept wag/ beflaten 
beeft;ups het gebaltenc fondige menfchelijc- 
he geſlachte / Die gene in Chziftoom Chrift; 
wille / iũ Doog Chriftum, ſalich te makken/Die 
Hoog de genade des .Geeſtes inden ſelven 


nen Done leſum gelooven/ ei inden felben 


| 


gheloove / eñũ gehoo ſaemheyt des Geloofs, 
Doaoj de ſelve Genade / totten eynde toe vols 
herden ſouden: Ende daer tegens de onbe⸗ 
keerlicke / ende ongeloobigesinde ſonde / ende 


onder den toognete laeten ende te berdoes ! 


men / als vjeemt ban Chrifto, naer t*vaoogt 
Des Weplighen Euangelij bp Iohannem 3. 
36, VVieinden Sooneghelooft, die heeft het 
eewige leven, ende wie den Soone ongehoor- 
ſaem is, die en (al het leven niet fien , maer den 
toorne Gods blijft op hem , efi andere plact: 
fen ber Schziftupge meer. 

Bat deſen volgende leſus Chriftus He Da 
lighmaecker deg Weereltg / poor ute ende 
poer menfche gheftozben ig; alſoo dat bijfe 


alle Boo? Den Boot deg Crupces / de verfoes 
ninghe eñ vergebinghe Der funden verwoz⸗ 
ben heeft / alſao nochtans / bat niemandt He 
ſelne vergebinge Der ſonden dadelyck ghe⸗ 
niet;Dan De Geloovige / mede naer twoort 
Beg Euangelij, bp Iohannem capc 3. 16. Soo 








Het achtendertichſte Boeck. 


lief heeft Godt weerelt ghehadt, dat hy fijnen 

eenighen Soone ghegheven heeft , op dat alle 
die in hem ghelooft , niet en vergaet, maer 
het eeuwigheleven hebbe, Ende inden eer⸗ 
ſten brief Johannis 2.berf. 3. Hy isde ver- 
foeninghe voor vonfe fonden, ende nier al- 
leene voor onfe, maer voor des gantſchen we- 
relts fonden, 

Dat de menfche falichmakende geloove 
bau hẽ ſelven niet en heeft moch upt kracht 
banfnen vzpen Wille, alfoo hp inden fant 
bet af-Wichinghe/ ende der fanden niet 
goets / dat waerlick goet is / ghelck infors 
derhept ig het ſaligh · maeckeude gheioove 
wt ende ban hem ſelven kan denchen/ wil⸗ 
len / of daen / maer Dat Get ban noode is / dat 
bp va Bodt iu Chriſto dooꝛ fjnen P. Geeft 
werde herboozen eũ vernieut / in berftant/ 

affectie/ofte wille / ende alle crachten/op dat 
Gp het ware goet te vechte moge verftacn/ 
bedenchen/woitlen/ ende volbrenghen / naer 
t' woog Chriſti Johan.i5.5. Sonder my en 
kont ghy niet doen, ; 
Dat defe genade Gades / is het beginfel/ 
De voortganck eñ volbrenginge atleg goetg/ 
oock fo berre/ Dat De Wedergehoré menſche 
ſelfs / ſonder Defe boorgaende/ofte toekomé. 
De opweckende / volgende ende mede werc⸗ 
kende genade / noch het goede Denchen/ wil. 
len/ofte Doen kan/ noch oock eenighe tenta⸗ 
tien ten quade Wederftaen/;oo dat alle goes 
be Baden ofte werckinghen diemen bedenc, 
ken kan / de ghenade Godes in Chritto moe, 
ten toegeſchzeven worden: maer ſoo veele 


De mauiere vande werckiughe ber ſelver 
ghenaden aengaet / Die en is niet onweders 
ftandelick , want daer ffaet ban belen ghes 
ſchreven / Dat fp Den Bepligen Gheeſt wer 
_beeftaen hebben; Actor. 7. 
veele plaetſen. 


ende eiders op 
Dat die leſu Chrito Booz een Ware geloos 


ve zyn ingelijft/ im ober ſuicx ſyns levendich 
makenden Geeſtes Deelachtich zjn gewoz⸗ 
den / over vloedighe cracht hebben omme tez 
gens den Sathan / de ſonde / de werelt / ende 
haer epghen vleeſch te ſtryden / ende overs 
winninghe te verkryghen: Welverſtaende 
altht dooꝛ den bpftant vande ghenade des 
Hepligen Beefteg / end: 
haer doop ſynen Gheeſt in alte tentatien bps 
ſtaet / De hande biedt, ende foo fp maer als 
leene ten firijde berept zyn / ende ſyn hul⸗ 
pe begeeren / ende in gheen ghebzeeche zijn, 
ſtaende houdt/alfoo datſe dooꝛ geene liftichs 
hept noch ghewelt beg 
| vf vpt Chrifi handen konnen ghetrocken 


ende Dat Felus Chriftus 


Sataus berlepdt/ 
wozden/ 


— — — — 








Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. 


17e 1615, Wozben / naer t'woordt Chriſti Hoban. 


— 


— 


— 


* 


— 


— 


10, Niemandt en ſalſe uyt mijn handen ruc- 
ken: Maer of De ſelve niet en konnen door 
nae-laetigbept het beginfel haeres mefens 
in Chzifto verlaeten / de jeghen woozdighe 
Weerelt wederom aennemen / Bande Pepe 
lighe Keere hen een-mael ghegheven af: 
Wijchen : De goede confcientie verlieſen. 
De ghenade berwaerloofen / fnude eerft 
moeten nactder upt De Weplige Schzifture 
onderfocht zyn / cer wp s’felve met bolle 
Berfeecheringe onfeg gemoets fouden kon⸗ 
nen leeren. 

Of t'ſewe gheboelen fulcr ig / datmen 
eenich lidtmact ofte Leeracr / ten opfien 
vandien / Die Chziftelijche Broederfchap/ 
ende Rerckelycke eenighept (oude mogen 
ontſegghen / ende of het hoogber ghevoe⸗ 
len alleen / inde Veerche geleert (oude behoo⸗ 
ren te worden. 5 ; 

Op teerfte ig een peghelck kennelick / 
dat ten tijde van het Oude Ceſtament / 
Die Coningben ende Wettelpche Hooghe 
Overheden t'ſelve vecht hebben ghehadt 
ende gh-Beupekt / ghelyck oock over beel 
hondert Jaeren ghedaen Hebben de Chri⸗ 
ſtelhycke Repſers / Coninghen / ende anr 
Bere Hooghe Overheden / aengenomen 
hebbende het Cheiftelche Ghelocf / ende 
Dat alle Coninghen / Chur Furſten / Fur⸗ 
ſten / Graven / Weeren / ende Regeuten 
van groote ende clepne Nepublyequen / in 
De naeſte hondert Jseren / t'Pauſ dow 
verlaten ende verworpen hebbende / ban 
ghelhcken eicx inden haeren hebben ghe⸗ 
daen / is upt haet upt · ghegeven wetten / 
ende Orꝛdonnantien / ſoo claer als de Son 
ne / ghelyck oock bp den ghenen die inde 
Neder landen de Reformatie eerft verſocht 
hebben / behoorlyck / dienſtich eude noodich 
te weſen / verſtacnis / alg claerijck blyckt 


upt de Peder-landefche belijdenifje / De: 
Weichke fepdt / Dat het Ampt bande Ober⸗ 
beden ig / niet alleenlijch te Warcken over. 


De Burgherlche vegieringhe ende Polis 
tic/ maer ooch ober De Rerckelycke farcz 
kin / om te voorderen t'Coningh- Rijcke 
Cheiſti / ende het woordt Des Euangelij te 
Doen vercondigen / op dat Bodt ghe-eert 
ende ghedient werde / ghelhck hp bat door 
ſyn Weozdt epſcht ende Boegdert / tele, 
bijckt upt de Supplicatie bande Vers hen 
aen Den Coningh van Spatrgien / heur 
bende defe Wootden 3 Met behoordt u toe 


ghenadighſte Heere / keuniſſe Der farchen- 
te hebben / om u tegen de dwalinghe te 


arly European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


fiellen / hoe berWoztelt dat fp door lancks 
bept ban tijden zijn / ende Wt be Supplicas 
tie bande ſelve Herchen / aende Staten 
vande Peder landen / Daer bp de felve opt 
hoochſte bermacnt worden / haer niet te 
waechen Erccuteurg van anderer lupden 
cenſueren / nochte haer te laeten achten boog 
weereltlycke ongbewijde/ onbeplighe lies 
ben / Die niet en ouden moghen oozbeelen 
bandelecringhe/ ende ſaecken bande Kez 
ligie / alfoo Godt Jeſus ftellende tot een 
Begierder ober fijn volck / hem geboden 
hadde / Dat het WBedt-boech niet Wijchen 
en foude ban ſjne ooghen / nochte ban ſy⸗ 
ne handen / ende de Dzie Repſers / Oratia- 
nus, Valentinianus, ende Theodofius, ghe⸗ 
fepdt hadden een mifdaet ban Herch-roof 


te zyn / Dat fp niet Weten en fouden De - 


Wedt Godeg / Dar het onbehoorlyck was 
De Oberbhept re Weeren. ban bet ghebruyck 
bande felve Wedt / welche is doozr de ſel⸗ 
be bande leeringhe te oordeclen upt tgunt 
bp De Ghertformeerde Leergers opent: 
lyck is gheſuſtineert inde Conferentie, foo 
tot Embden / als tot andere plaetfe ghe⸗ 
houden met De Mennoniten opt ſtuck ban 
De Authoriteyt vande Overhept : Item 


upt De Lerchelpche Wetten lange boo? 
De pacificatie van Gendt / op Den Mame: 


van mijn Deere den Prince van Ozaengie 
hooghtr memorie / ende De Beeren Stas 


ten ban Hollandt ende Zeelandt / met har 


ve gheaſſocieerden / ghemaeckt / ende be Ju⸗ 
ſtificatie vande ſelve Wetten / jeghens Get 


contrarie gheſuſtincerde baneenige Merce 


kelhcke perſoonen: upt her Artyckel / bp 
ong inden Jaere viyf thien hondert ende 
vijf en t ſeventigh gheſtelt in de Commiſ⸗ 
fte van fjn Hooch·ghemelte Excellent ie ome 
der anderen mede-bjengbende / Dat ingee⸗ 


ne Steden oftt plechen/ eenighe Collegien 


ofte Confiftozien fonden werden onderhou⸗ 
den / dan met advhs / nom inatie ende inſtel⸗ 
lingbe van ous / ofte vanden Magiſtraten: 
upt de ſerieuſe vermaninge by Hooch· ghe⸗ 
dachte Princelhcke Exct. aen ong gedaen / 
iuden jare vnfthien Hondert tWee-en-tach)s 


tich/ ter occaſpe ban ſekere ufurpatienbpeê 


Kerchelycke vergaderinge inden jare vijf⸗ 
thien hondert een-en-tachtich gepltecht/ ñ 
De fcha delieke pzoceduren, Die in eenige tant: 
fchappen warten voorgenomen / inhoudende 
dat Wp bthoordẽ werten ober erckePlycke 
perſoonen út ſakẽ te maken, of Dat De N li⸗ 
gie tñ t° Lant bepde foudé verlooren gang 
eude vur De Rerckelheke © 2dge inden en 

6 4 


Fol 233 

























































2* 


add 


’- yv 


eenen EA in — 


4 
ee 


—— 


— 










Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 
f 


ie) LC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Nederlantfche Hiftorie 


1617. are ghemaecht dooz verſchepden perſoo⸗ 


nen daer toe upt alle Collegien ghecommit⸗ 
teert: upt De Reſolutie bp ong ghenomen 
inden jare vjfthien hondert ſeſſentachtich / 
tot maintenement ban t’recht of gebzupch/ 
foo ong alg De Celen endr HRagiftraten 
vande Steden competerende / int Bet aen⸗ 
nemen ende afſtellẽ van Nerckendienaers / 
jegens t'gunt iu eenn Synode banden felben 
Jare was befloten. Stem upt De @3done 
nantien banden Hare nifthien Hondert een 
en tnegentigh / bp acht Pelitijcgque / ende 
acht Trerchelijche perfoonen ingheſtelt / bp 
bepde be Collegien Bande Maden / ende Get 
meerderendeel Bande Edelen ende Steden 
bienftigh / jae noodigh bevonden / ende al: 
leen bp bf Steden qhediFicuiteert / ober” 
midtg Die ſuſtineerden / Dat Daer by te becl 
Authoriteyts De wereltlicke Overhept onz 
toghen / ende be Rerchelycke perfoonen toe: 
geſtaen was. Laeffeljck upt de UNerckelic⸗ 
ke Oꝛdonnantien bp be Staten vande nae⸗ 
bupzige Provintien ghemaecht ofte gheau⸗ 
thozifeert, Weſ⸗· halpen ſeer vꝛeemdt / ende 
van gzoot bedencken is / datmen au in Dol: 
landt ende Weft-Drieflandt voorſtelt / dat 
wp niet en fouden vermogen de voozfz. onfe 
Oꝛdonnantie te doen ghebruychen / bpde 
FRegenten vande Stedé ende Dorpen / daer 
De ſelve dienſtich ende noodich Werden bez 
bonden 5 Jae Datmen bp Publijegue ghe⸗ 
ſchꝛiften ende Pzedicatiende Booge Over: 
hept Wil uptfluptpn upt het oogdeel van 


Rerckelycke gheſchillen / upt het maecken 


van Rerckelhcke Oydonnautien/ ende upt 
het verkiefen ban tercken dienars ende 
Kercken raden: Datmen ooch fonder ken: 
niffe vande Overhept pretendeert te erers 
geven de Herckelycke diſcipline in alle haere 
trappen ; Patmen daer en boven De Over: 
heden Wepgert te admitteren tot de Herc: 
kelijcke Wergaderinghe : Jae Datmen oock 
bpfecrete berbinteniffe malcanderen verz 


plicht tot affonderinghe bande ghene / die 


bupten tenige queftpe inde leere hare ſchul⸗ 
dighe ghehoorſaemhtyt betonen, in t'nae, 
Komen bande voorſz. herckelicke Oꝛdon⸗ 
nantien / ende dit alles niet jegenſtaende bp 
De gemelte GOꝛdonnaniie foo veelis geſorcht 
voorde RNerchen / dat volgens dien menaut 
tot Den Vercken dienſt en kan worden ghe⸗ 
admitteert / dan Die bp De Yterchkendienaerg 
nat voorgaende eraminatte van leere ende 
leven beguaem Wert ghekent / ende de Ghe⸗ 
meynte hare vꝛpheyt Wert ghelaten / om op 
Be voorgheſlagene perſoonen haere bedence 


— — 





weghen de Ghereformeerden niet ont fept/ 


Het achtendertichfte Boeck. 


Dieten regarde bande politie foo notablen 
intereft hebben in defe facche / bupten het 
recht van approbatie / inde berkiefinge felse 
gheen boogdeel en heben Boven de Nercke⸗ 
lycke perfaonen. Waer noch bp komt / bat 
bp de Overheden gheen andere perfoorien 
tot De Heercaelijche ſaecken eu mogen werz 
den ghecommitteert / alg Die daer toe wers 
ben be vonden de beguaemfte te zyn / dat is / 
beft gheaffectionntert tot den Welftant der 
Vrerchen, | 
Nengaende de Tolerantie / ban het ghe⸗ 
boelen berbatet inde booefs. bf poincten/ 
ig kennelick / Dat niet alleen in Boltant ende 
Weſt Prieſtandt / van Get begin der aenges 
nomen Keformatie/het ſelve ghevoelen ons 
der De Gereformeerde Meligionf ver wenté 
is gheweeſt / maer Dat het ooch oberlanghe 
inde Duiverfitept ban Tepden / ende in bere 
fchepden Veerchen Defer Handen ig geleert, 
fonder dat ten ſelven tijde Daer upt eenige 
fcheuringe ig ghereſen: Tae leven noch bere 
fchepden Pzedicanten / die ghetupghen den 
tt ban ontrent beertigh Paren ſuicx fans 
der eenighe berbinderinge gheleert te heb⸗ 
ben : ghelhck oock inde nabupzige Provins 
tien geen Teeraers en hebben ontbzoocken 
ban t'felve gheboelen/alg niet alleen bp gee 
tupgeniffe / maer bp gedzuchte boecken can 
blcken / ende namentljchk bp het boeck A- 


| naftafij Veluani , inden jare böfthien hondert 
‚ Dier en bftich ghedediceert aen de Staten 


ban het Boyftendom Geldze / ende Graef⸗ 
fchap Zutpben : welck boeck bp notable 
Gercformeerde Teeraers aen de Gemeene 
ten is gherecommandeert / alg oock bp de 
gheſchriften Gellij Snecani, Yeerchen-bienaer: 
gheweeſt zijnde in Drieflant / om nu niet te 
te fpzecchen ban Melanthone,Bulingero, He- 

mingio, ende meer andere Teeraers bupteu. 
beft Landen / Die niet jeghenſtaende hact 

berfchepben confideratien over Be beorfz, 

materieu/ blijckende bp haere boecken / bp. 


‘Calvinum, Bezam , ende meer andere treffes 


lycke Leeraers vade Gereformeerde Rerct⸗ 
ken / niet alleen voor lieve Bebeders en zyn 
erkent / maer oock gehouden in groote acht 
ende Waerde. Ja har Wel die vande Augſ⸗ 
burghſchap Confeſſie / boven het verſchii / 


aengaende de voorſz· materie, in bet ſtuck 
vant Avontmael / ende meer andere ſtuc⸗ 


ken met de andere Euangeliſche t'ſelve niet 
en gevoelen / nochte en leeren/foo en ig haer 
daerom be Chriſtelhcke ghemeenſchap ban 


matt 


































































| kingen te verclaeren / endede Overheden 1617, 16 





117, 


— 





Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, 


161 7, maer ker contrarie zijn de ſelve ober lange/ 


— mmm. EADE werden nach ten hundighen baghe/bp 


berfchepden Gereformeerde Furſten ende 
Vierchen vermaent ende gebeden tot bzoes 
detlycke eenigheyt / onwermindert de vrp⸗ 
bept ban haer ghevoelen: ghelck oock bp 
Mijn Deer ben Prince van Djangie hooger 
memozie / ende bp berfchepden Spnoden 
ban defe Wanden ten ſelven cpnde bevondẽ 
Werdt ghearbept tezijn. NQu foo en ig bp 
niemans verſocht / veel minder bp ong ghe⸗ 
ordonneert / Dat eenig nieu ghevoelen inde 
Vrerchen ingeboert (oude werden / maer al⸗ 
leen Dat Get ghevoelen bande voorzſz. vijf 
pPeincten/ alg nopt boog deſen inde termen/ 
ende wel afgbhefchepden ban alie exceſſen iu 
andere poïncten bande leere / ende in proce⸗ 
Dupzen / met onfe appzebatie / ende ober, 
ſulcx wetteljehs zijnde veroordeelt / veel min 
berclaert onwartdich die Chriſtelhcke ghe⸗ 
Meenfchap / bp pzabifie niet en ſoude Were 
Ben ghefdoten bupten de Kerchen/ ofte ghe⸗ 
Gouden Boog genoechfame reden ban ſcheu⸗ 
ringhe: cnde dat De ghene Die verclaren in 
goede confcieutie niet hooger te comnen ghe⸗ 
voelen / niet beſwaert en fouden werden / 
om Get hooger ghevoelen toe te ſtaen / ende 
in confoꝛmitept ban dien te leeren: gheljck 
Wp aen D'ander zijde gheenſints van me⸗ 
ningh en zjn ge weeft/ nochte alg zoch zjn, 
bet hooger gevoelen upt de Rercke te (lupo 
ten/maer hebben altijdt foo vu / alg ober de 
twintich / dertich ende meerder Jaren / dien⸗ 
ſtigh ghevonden poor de Uercken / Dat de 
voorſz.materie bp Lie vanteene / ende tan: 
ber ghevoelen / niet anders alg ſoberlyck 
ende ftichtelöcht / en foude Werden verhan⸗ 


„Belt. 


‚Get houden ban een Wetteliche ende one 
partpbighe Nationale Spuode / ig bp ons 
voo, alte andere Provintien al inden Tare 
vfthien hondert feben-en-tnegsutich bee 
willight / mitg Dat inde feite De Pederlant⸗ 
ſche Confeſſie / bp Wepnigh perfoonen oor⸗ 
ſpronckelick ingeſtelt / ſoude Werden ghere⸗ 
videert: Overmidts wp bemerckten / Dat 
eenighe woorden bande ſelve Confeſſie bp 
de Proftſſooren ende Rercken dienaers Des 
fer Banden / niet eenpaerlick verſtaen ende 
upt-ghelept en Wierden. Bp andere Pro⸗ 
bintien is Daer nae mede int houden ban et 
Nationael Spnode gheconfenteert / midts 
dat inde ſelve om gelhcke reden / niet alleen 
De Nederlandtſehe Confieſſie / maer oock De 
Hepoelberfche Catechiſmus ſouden werden 
gerevideert / Sultx dat Get bp ous geenſius 


a vropean Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


ced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


en heeft gheſt aen / dat De Nationale Spro. 
be niet ober langh enig ghehouden / maer 
bp den ghenen Bie ſwarſgheyt Gebben ehe⸗ 
maeckt in De claufuie bande Mevifte bande 
vooꝛſz. Rerckelicke ghefchziften ; War by 
ghckomen 18/Dat opbe maniere ban thou⸗ 
den ende bete pden bande felve Spnodesaiet 
alleen de erckelhcke perſoonen / matr oock 
De Peobintien gehodt Hebben verſcheypden / 
ende niet in alles aber-een-komeunde conſi⸗ 
deratien. Hier Beneden konnen wp niet 
naelaten te berclaren oufe meeninge tr zyn / 
Dat eenigde potncten / Die foo inde Dube 
Chriſtelicke Rerche / eig ſedert De Refor⸗ 
matie/ niet en zijn eendrachtelich ende Wets 
telick ghedecideert / jegen woordich te willẽ 
decideren / ende ober fulcr nieuwe articulen 
bant’ Gheloof te ſorꝛmeeren / ig banupters 
maten goot bedencken / ende alg fuicr al 
oozbaer mochte zhu / dat in alten ghevalle 
gheenfintg met den Dienft vande Úerchten 
foude accordeeren / t'ſelve te millen beſtaen 
boogeen Pergaderinge gheconvoccert upt 
wepuich Preovintien die dochs de algtmcene 
Kercke nict en Bonnen repzefenteeren smeer 
bat veeleer / nae Het ghebzupek bande oude 
Eogiftenbept / ſuͤltx (oude brhuozen te ghe⸗ 
fchieden door oBer-een-fiemaminge ban alle 
De Íterchen / die hoop leden eeng lichacn:gt 
worden ghehouden / alſoo particulieve Decis 
fien/ inſonderhept in deſe gelegenthept van 
tyden / niet anders en konnen mede brengẽ / 
alg meerder verdeelthept onder de Chriſte⸗ 
nen / minder heope om de Euangelifche 
KRercken te bereenigensende gaoot voordeel 
voorꝛ de vpanden bande Cheriſtelhcke Re⸗ 
foꝛmatie. Maer boog alen konnen wp nief 
goet binden den cours / bie zedert eenighen 
tt in eenighe quarticten bet Landen Lau 
Hollandt ende Weft-Dzirflant ig gehoude, 
waet dooz-men ghetracht Geeft de aenko⸗ 
mende Heeraers, jat ſelve Gem genen die 
lange in Dienst waren gheweeſt / op onghe⸗ 
woonelgche enbe Loor De conſcientien bes 
ſwaerlycke manieren te examinceren / ende 
nauwer te verbinden aen De Rercktljcke 
ghefchaiften / als Wel beftaen Kan metde 
eere/Die Wp Godes woordt alleen ſchuldich 
zyn / ende bupteu ouſe kenniſſe in de Rercke 
inte voeren berfehepden nieuwe articulen / 
foo int ſtuck vande Keere, als int ffuck van 
Dr Oꝛdre. Ondertuſſchen ig onfe meninge 
chelyck Wp dooy verſcheyden Keſolutien 
verclaert / cude bp occaften metter daet bes 
thoont hebben / dat bet niet gheoorloft cnis / 
foo laughe de voorſz. Nederlantſche Cons 
Ann feſſie 


1617. 


Te — e —— f 




























































Ed 
hoemeer Et Dee B had 


3 — ES 7 * 
A — ra 
* 
me me 


* 
— 










































1617 


Nederlantfche Hiftorie 


feſſie ende Cacechifmusniet en zijn ghereſu⸗ 
meert/ De Gemeente eenighe Weere Hoog te 
daꝛaghen / ſtrydende met De ſelve formulierẽ 
van eenighept: Alſoo wp verſtaen / dat nice 
mant op (Du epgene authoritept en behoort 
eenighe PReuwighept te plegen / zp om: 
foodanigtie nipbepdt alg bie ban begin af 
bande Reformatie / onder De Leden der Ge: 
zeformeerdbe Rercken inde Lands ban Pol 
landt ende WDeft- Dai: landt is ghewerſt / 
atugaende De Pzedeſtwatie ende Den acus 
tleven ban Bien / doo pzeeipitante condem⸗ 
natie ter eente ofte ter anderer zöden te 
verkorten / t'ſo om eenighe andere Heere in 
De Rercken in te voeren / die voor deſen miet 
beent nochte toegbelaten en ig gheweeſt. 
Inſghelycx bebben wp doen blijcken/ dat, 
hoe Wel Wp niet dienſtich en konden vin: 
den / datmen De Rercken-diengers / Haer in 
brhoorlicke liter dzagende / ſoude belaften 
met bet beant woorden ban veele queftien/ 
Die onde: De Gereformeerde Leeraers ghe⸗ 

Woon zjn ghediſputeert te werden © Mp 

ebenwel de perſoonen / Die met redenen (uz 

fpect warco in gewichtige painctê/ anders 

alg de Bercken ce gheboelen/ van t'onderz 


Peejuditien toegekomen is / dat de Sprodé 
ban bepbe De quartieren Vande Handen 


Het achtendertichfte Boeck. 





berliage Tolerantie / Die met onbef waerde 1617. ‚Jk 
gonfcientie aen beyde zyden ſoube moghen — 





aen ghenomen worden / ende om Hoogte te 
adviſereen op middelen Die dienſtigh ende 
bequaemſt ſouden zijn tot onderhoudinghe 
bande Kerckelytke eenigheyt. Ende indien 
tfele ghedaen Zijnde / bebonden machte 
Woiden dat cenighe poiucten Decifie ſouden 
| verepſchen / Dar in fuicken ghevalle de fase 
| Dooz een jZationale Spnode tot cen Genes 
vale foude Werden ghebracht om aldaer fa 
| Wel de Waerhept alg de noodt wendigheyt 
vande ſewe poincten na Godes moordt te 
cxxawmineren / zijnde alſnoch berept alles aen 
‚te Wenden / dat Daer toe ſoude moghen die⸗ 





‚nen / alſoo Wp volghens onſen ſchudighen 


‚plicht: ghene ſaken ong meerder ter Gerten 
laten gsen / alg het maintenerent vande 
wate Chziftelijche Gereformeerde Hetigie/ 
ende Den Welftant bande Hercken. Ender 
gelyck Wp mu dit oprechtelhck ende finceers 
lock berclaren / alfoo bidden wy Godt Al: 


machtich/ Dat hp onfe Negieringhe / Die hy 


Doo? fijne ghenade tot nach toe foo wondere 
baerlyck heeft ghetonſerveert noorder wit 
ſegenen eñ geben / Dat onder De fclue f Buen 


if foech niet en wilden bevryden : maer ter | B. Jaem/fonder ophonden / in alle daer: vat 
| contratie hobben wp altijt berclaert / dat hept eũ Liefde aen-gevoept mag Weyden, —F 
gens ſoodanige ſerieuſelhek gepzocedeert | ende befchaemt ghemarckt Die t'felbe niet eri 
fi | ehooptte morden. Eúfeudebuptentwij. | opzerbrelick en bebartighen, Abus gedaen ge: 
Í 9— fel onſe goede intentie / ſos in deſen algin | ende ghearreſteeri mde bergadiringe bans ed 
9 Bet rey meren ban all hevich ept / inbectie | De Ed. Mog. heeren Staten ban Hoilant mf, 
| ven ende lafteringhen Die ter occafte bande | ende Weft-Dyi-flant, op ten vijfden Augu- — 
l queftie bande Predeſt matie bp die bau het | fi, int Jaer ang Weeren eenigen Weplants he 
! sche/ende tander ghevoelen tot gaoote our | ende Dalighmaeckerg dupfent fed Bonders bee 
—9 gheruſthept vande Vercken ende ondienſt eude ſeventhien. he De 
k —4 Ban iꝰ Landt werden voorghenomen/beter 
| ij re hebben gheforteert / ten Waere de Ter Ozbonmantie bande Stas mn 
J laſſicale vergaderingen / Die de Cenfuren ten ben Hollandt ende Weſt⸗ 
| | behoorden te ererceren /Dooz onoybentliche Prieflandr. 
4 afſonderinge / hart vigeur hadden verloorzẽ 
Waer dooy/ende boor meer andere gegeven A. Duyck. 

















Bie ban Hollandt ende Wet -Wricdandt / niet 
45 | Beguamelijck ende met vzucht , afehauden 

BK Gebben hounen Werben. Om welcke Clas 
J feu te beveenigen/ ende alfao be Spnode te 
| berftellen / bp ong boog defen feer ig gears 
bept ende noch onlaacr voorgheflagben de 


9 

Htrent een maent hier na hebben *59 

be Heeren Wornber-Keefteren/ grace u 

Kaven/ ende Broetfchappen bee fte 

Dteden han Wmfterdam / Enck. pile 

advi ñ atijd —— —— 
| ande bergaberingbe oer Heeren Staten de/op 0 

ronboeatie van ecn wetteljche ende onpar⸗ ban Hollandt ende Weſt Prie landt/ een —*— 


in: HE tObighe Provinciale Spnadesem doeg goes | erclaringe in oncneu dane: lat * verciarin 
90— De oñder richtinge matcauöcren te brengen bg belok mad km Td 


BEE Waer bp hare E. E. int cozte ende noerhte: Sraten Pi 
| Eat hefenteniff bonte Waerkeptrende over | lick bertooncn, de ghetrouwe effectpe, die pollanbi, 
BONE 0: unt m verſchil foude meaben bihven te | fp aftdts gehabt heben / eude noch hebben Bant in 5d 
ri (ORL beven ceren paovifconelen voe bamons | tot Den woeltant DE Hands / ende Mercken embri. 
van 








Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 





Onder de regeeringhe van Conínck Philips de derde, 


bau Hollant ende Weft-Dzieflant/ende hoe 


61% ST lant end nde 
— — verre D'authogzitept ban een Chiſtelicke 


Ë 


Hooghe Overichept inde jeghen woordighe 
Heercheliche Diffentpen / ende andere Meli 
Gienf-faechen/ ooch int doen emaneren ofte 
berauderen ban Pterchelicke Oyd3en ghe⸗ 
eresceect bebhoozt te voerden & Eũ watrom⸗ 
me hare €, E. nict hebbẽ cunnen goet Din: 
den / dat be particuliere ende berfchillende 
opinpe van ſteckt re vijf poincten op t’fluch 
bande predeftiuatpe ende ghevolghe ban 
Dien/zedert eenige jaren wt· gebrept / ſonder 
ghendechſame voor gaende examinatye / 
met d'openbare ende eenparige leere / door⸗ 
gaeng inde boorfepde/ooch nabuprige / ende 
andere Gereformeerde Wanden gepzedicht 
ende boorgheftaen/ inde Vercken van Hole 
landtende Weft-Veieflandt faude werden 
gemeen gemaecht/ende fo wel De Biengers 
beg Goddelicken woorts / alsde Chꝛiſte⸗ 
licke Gemepnten / Baer toe bp authoritept 
ghehouden. 


De woorden der boven-gemelde vercla- 
ringe ſijn deſe. 





edattage )Lſoo Boꝛger- Meeſteren / 
Br Beers WEES $ Maden! ende D2oedtfchhap: 
herrees A pen Der Steden van Am⸗ 
Me Broers felredam / Euckhupſen / E⸗ 
Gham / ende Purmerende / 
wet ban mede-leden bande verga: 
repen, CISS EEP peringie, der Heeren Stas 
Blanm/einve ten ban Gollandt ende Weft-Diteflandt/ 
bemeten: niet meerder ter herten hebbende / ais ome 
debet” me mebeng Der Landen vzp/ ende gherech⸗ 
Île beroers tichepden te helpen conferveren de waere 


Vsept, Chzifteljche Gereformeerde Meligie / ver: 
ſtaen / ende bevinden / Dat bp eenighe partie 
culiere/ende andere uptgege venen geſchrif⸗ 
ten / oock diſcourſen Daer op alamme gehou⸗ 
ben / opentlyck ghetracht wort hare E. E. 
ghetrouwe affectien / ende devoiren tot den 
Welſtant der Landen ende Rercken / eve 
Dacht te maecken/ als of De ſelve De wette⸗ 
Bcke authoritept Bet Hoogher Overichept 
in Merchelijche ſaecken niet en ſouden toes 
ſtaen / ende gene Colerantie ofte Chꝛiſtelhc⸗ 
ke eenicheyt over de hupden· daeghſe Keli⸗ 
gions Berſchillen begeeren inte gaen: Soo 
Hebben fp dienſtich / ende noodich gheacht / 
tegeng ſoodanighe miſ dupdinghen te doen 
opzechte berclavinge ban hate E.E. goede 
intentien/midtfgaders banden oorſpronck / 
ef remedien der jegenwoogdige Verchelie: 
Be oneenicheden / vaog Defen Dich wilg ende 


ar uropean Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


mages re 
444 B 20 


courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


ghetrouweljch aengeweſen. 


oog eerſt Gebben hare E. E. niet connen dent, 


bevinden / Dat Den oopfpzanch vande hup⸗ 
dendaechſche diſſenſien / upt De Difputen op 
De autGozitepr vende Hooghe Overhept ia 
Kerckelycke ſaken / ſouden wefcn ontftaen/ 
maer na Dat de queſtien op De materie van 
Pyedeftinatie eade ghevolghe ban Dien / 
bupten aile ogdze ende ghewoonte in eenige 
Veerchen ban Hollant ende WD eft-Dzieflaut 
waren ver wecht/ende Daer jegens / midtſ⸗ 
gaders Get invoeren vande Leeraers daer 
mede ingenomen zijnde! veele clachten ende 
boleantien somme Qhedaen/3ijn De voorſz. 
bifputen megen d'authozitept / tot ophit fins 
ghe vande ooge ende ſubalterne Overhe⸗ 
den / teghens De clagende Rercken dienaren 
ende Gemeenten te Wege ghebzacht. Ende 


boe Wel miffchien in voor gaende tĳden/ 


over Get beleps Der Rerckelhcke facchen ee⸗ 
nighe bifputen mogen ghevallen zjn / ghe⸗ 
lck alg d'ordren Dien aengaende inde berte 
eenichde Nederlanden / oocũ inde quartieré 
ende Steden bande felve/ nict in alleg ober 
een en quamen / ſoo Weten Gare E. E. noche 
tans niet/ Dat eenige Aegentẽ in defe Lans 
den / ofte vecht-boelende Teeraers / oyt Hebe 
ben ontkent / dat een wettelicke Chriſtelicke 
Hooghe Oberichtpt toecomt het vecht Dan 
publque RNerchelycke wetten ende ordon⸗ 
nautien te maecken/op dat / Godes Hepligẽ 
Wooꝛt in fupverhept/ haet ghemeenten eñ 
goede ingeſetenen ſtichtelck gheleert / ende 
alte Rerckelycke ſaecken ozdentlijch beleyt 
moghen werden. Jae het is meer dan 
kennelijck / Dat De Gene Daer op achterdenc⸗ 
hen Wozt ghenomen / doorgaeus protefteren 
bau te Willen blijven bp de Nederlandtſche 
belijdenigfe deg ghelooſs / behennende tgene 
aldaer inden xxxvj. Articule van het ampt 
der Oberichept wert verclaert: Nament⸗ 
liyck / dat het ig niet alleen acht te wemmen eũñ 
te waecken ober De Politie / maer ooch DE 
hant te houden aen den H. Rercken · dienſt / 
om te Weeren en af te Doen alle afgoder hen 
ende valfche Godg-dienfteu / Het Coninck⸗ 
rijcke lefu Chrifti te voorderen / ende bet 
Woot des Euangelij ober al te Doen pꝛedic⸗ 
ken/op Dat Godt ban een pegelhck ge eert / 
ende gedient werde / gelhck hp in zijn woort 
gebiedt, Ende zijn dien volgende haere E. 
E. ooch bereydt De ſelve autbozitept Der 
Hoegher Overhept Bier te Kande te helpen 
mainteneven. Maer Gebben daer nevens 
altpt berftaen/dat op Het ghebzuyck bande 
voorſz. authozitept ende ertenfie ban DE 
Ann d macht 























































me 


* 


* 
eme Er AR 2 het rk 


4 * De Pa 
en 
EN en 


— 
ark 


PE OW —— Se — 
Je 
E — — 





































6 ht na ea Het achtendertichfte Boeek 
KO) 7 ir der Gooaher dd i : p - — 
1_ ete cit ougiang ezehertn Kerches | DLtoe in Get vacht meer bevopuche / ban 617, Erꝛ 
—— aren/ tppelgch Diende | verhoort waeren gheweeft : —— * Ie 
| —— — De ſelpe waer gele eade pratefkereude voog Godt erde fijn ; Ee 
400— rufe Der Mercthen nine, tot de meeſte | gelen/ datſe nict Googderg en begtjeerven, 
90 | | — aire, ghereguleert te woꝛden. dauonder He ghthoorfaemhept * — 
BREN Overichept / eg eea — —ã Der zele 
IR IE EME J ⸗ en / Godt te dienen / ende ha fi 
EN ritept / Wel heeft te bedenchen dat die ig | zön woordt end ror roder ſewenna 
AEK beflooten binnen be palen deg Goddeldee | Beforiecn ve, SCOPE eke geboden te 
HA Neforꝛmeren ende Dar > 
ij: | | bergaben Wel haer Ui 
Haer Dooy niet werde berbindert / —— haer LTichaem / ende goes 
—*— deren Den Coniuch 
bet polit ycque Regiment — 34 * / waer baden orc 
£/ | oofmoedelek zijne Hai ft * 
ORE ende Dat Die Frerchelcke perfoonen / Die ĳ ———— 
J tot B ———— cpfepe, wurde Boot te ͤheven bar Gp 
EEN KEA sddeleken Woordis ende opficht inde li “Din: 
KE Kn err pleeg: ————— ——— pieren 
J—— tt CME verrichten der Herckelyc⸗ Ampt der Over | 
| J—— ke ende Religions facckenende verfchilien | b - OE Aid te bemaeren 
ARCO : d eyde De tafelen Ber Goddelß 
1 ORM miet Werden untgefloten / gheijck bevonden , ovdeljcher Wedt/ 
ARK N/ gt t ſamen Godt-fael 
J werdt bp alle Godtſaligh⸗ Nepferen / Eo⸗ ens ichent / ende ghe⸗ 
UM 4 s | techtichept te boozderen z 
ei mingen/ende andere Chafterdche hooge ©: | h 2deren: maer egen wel 
J bericheben(pet fdlbe alfso mede bert za aere macht ſonder renighe bepaeliughe 
99— rs Á u, niet beent / alg upt 5 - aí 
LAAK Bhepzactifeert te zjn, Ende namelckins | boeck enig. eo 
il | Den Ouden Erffamente bp de Toni eere beo tenls. Ende belen mijn 
Ki | STERKE UJ oningbhen | Deere de Pzince van Orsenri , 
Me NIE, Gofephat/ende Wifkiaralg f an Ozafngien hoogher 
NE tt Ep pen bervallee | FRrmozie / ende d | 
ND heu Gods-dienft in Guda weder deden op: ‚ Boll horen Staten ban 
| | f 4 zee 19 bt ende Weſt VMri flaud 
EN | richten / ten tijde deg nicuwê T ffaments/ | 06 a 4. (landt / nae De 
—00— bp De Cheriſtelhcke Uepferen Conftantinus À — Der ſelver Wanden / de 
NE: | | artken alfoo mede fi 
Kn tube, Theodofins de Groote, Valentinianus, | tegenftacnDe al boor be Pacifearrt IL 
E) manus, en t meer andere alg ent Wierde earbe , : —æ 
ſp begheerden te weten weſche Teere ende ghe vande anvabefeee dendert 


% 


en — 


Ee 


_ — ne 
Er 


























ip m 
etl 
— — 


hs 


— — 







U Keligie fp behoo 
VBN e behoordente Mantenetentegend | legien / ofte Confi 

KA | * Log 

1 KIN nopen teen ang | Geen en nt ebr him 

RE A naefte hondert Bare: maten) | peren betreffende / wierden ghehandelt) 
ER ME aren bn de Coninghen/ | de felve onverandert | ' 
\ te IKN Pꝛincen / Furſten / ende Bepublijequen: die | vervol in spoot Duen / ende 
EREN BDE Gare Handen ende Herchen;na Bod E gens inde Synedale vergaderingen 
RS ORR —⏑— iú / odes hey· bp haere kemuſſe ende toeftant / fi 

EE NE ghe woort hebben doen Fefoymeren/ ende | tick inde Dare ucceſſwe⸗ 

—10 Uerckelycke Wetten gheapprobeert — S8r.rmte 1586. gee 

| | Jeapp: / ofte houden / niet alleen de Feliai hi 

Í il | laten emaneren / Daerinne zn boorgat gions ghefctjitler 

| Mhh ghebaupcht Hebben den ras SE eej, rna been verhaudelen / maer ooch Berchelijche 


Pd 


ordren laeten beramen / vefume | 
uptgbheben/ ende nae dotſe a — —* 
Hooch gemeite Excellentie/ midtſgaders 
den Heeren Staten ende Steden bat: Pole 
landt ende WDeft-Dzieflant waren ghepre⸗ 
fenteert ofte cber-gefonden / Befeloe alom: 
me laeten practiferen / oock eenighe brie⸗ 
ben tot obferbantie van dien/ ende Booze 
nam ntlyck op Paennemen ende af-ftellen; 
ber Dienactsu des Godbdelirken woorts/ 
Ouderlinghen / ende Diaconen upt· ghe⸗ 
ſchreven / ſonder dat Be meninghe/ of van 


| ban Kerckelycke perfoonen / ban binnen 
Bi bare Landen / ofte ban bupten / Daer toe 
ES EN berfocht ende beroepen / het Wwe'che noch De 
PONNE Beligtons verwanten in de Peder ſandes 
J in haere ſupplicatien aen den Coninck ban 
AI Spaignien / cube De Weeren Staten der 
J Nederlanden/ inden Jare 1566. ghepzeſen⸗ 
0 teert / alfoo hebben te hennen grgevensenbde 
Ben Coninck niet toeohefchgeven abolute 

wacht / omme ín be fa-chen der Keligie 
hae zyn ghelieven te diſpon⸗eren; maer 






—— We 

























x 


Dr De onnooſelhept ban dien / Die tot Dier 


|: TAR tog boogie erheen | zm bond) gbachie r Bor mars 
1, FORE ‚Hen ban eenighe Ozdonnantien ufti 
| ME teghen De Dweiinghen ſtellende,/ befcherme | ficatien / oock enden —— 


Staten ban Hollandt ghedaen / ofte bau De 
| felve 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Ì 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. 


6: fi 
1617 17. felbe inde bolghende befoignen op de Kerc⸗ 


Reljche Wetten bp Der handt ghenomen/ 
Opt can gheweeſt zyn / op de Feligiong ende 
Terchelijcke faechen ende bedieningen O- 
Dinantten te maechen/ ſonder communicas 
Kie / examinatie / ende advhs bande Yercz 
kelhcke perfoonen, Jae alg inden Gare 
1591. een nieuws pzojeer Ban Rerckeſycke 
oꝛore was beraemt / ig inde vergaderinghe 
bande Beeren Staten van Woilandt ende 
Weſt Peieſlandt / foo wel gefuftineert/ dat 
De felbe al boozen in een Wertelche Spnoe 
De aen Godes W. Woordt foude behoozen 
onderſocht / ende met contentement «ú ſtich⸗ 
tinge Den Rercken voozghehouden te Woz: 
Den/ alg Dat de erckeſjcke perſoonen daer 
bpte eel rechts eude voordeels foude Wer 
ſen toegeſtaen. Synde daer-en-boven hens 
nelhck / dat De Heeren Staten van Bollant/ 
inden ſelpen Jare / een particuliere Vrerches 
lijcke ordinantie hebben aenghenomen / na 
datſe Die te boozen inden Spnodo Previn⸗ 
ciael hadden Doen overſien: Ende dat jong: 
fieljchen De Weeren Staten ban Vtrecht 
hare Herchen-o2deninge met eendzachtige 
toeſtemminghe van alle de Yerchen-dienas 
ven haerder Pzovincie hebben uptgegeben. 
Cade alfo op den vame bande Heeren Sta⸗ 
ten ban Hotlandt ende Weſt Deieftandt/ 
geen pub!ijche ofte geauthoriſeerde Rercke⸗ 
Iche Wetten opt zij: ghe-emaneert / ende 
Dact-eu-tuffchrnde Rercken langhe Garen 


wet goede vrede ende stichtinge Hebben gez 


bzupcht D'O2Dje inden Baere 1586. inde 


voogtreffelichtte Polit yeque perfoonen bez 
raemt / eude boden Weeren Statin ba Bolz 
lant ende ID fÌ-Dzie flaudt bp pyobifte aen» 


ghenomen / hebben haere ‚LE. feet veeemt 


ende ban gzoot bedenchen gheacht / dat bp 
occaſie bande jegen woordighe diffenfien/ De 
voozfz. ozdze foude worden gheduffolveert, 
ende De gheconcipieerde inden Hare 1591, 
fut gheheel / ende Beel min fluchs ghewis / 
Ben Rercken alleen bp publycke authori⸗ 
teyt opohedronghen / ſonder dat die al voo⸗ 
ren rypelyck na Den woorde Godes ſoude 
weſen Ghe-rtamineert/ende Daer op de bee 
denckinghen bande Kerckelheke perfooncn 
verſtaen. Ce meer nae Dien Doop het ſtucx⸗ 
ghewis inboeten bande voorſz. Ordee / eũ 
derogeren bande voorgaende / kenvelijchen 
ig ghetracht / Den ghenen die int'ſtuck ban 
De Keere banden anderen verſcheelen / te 


famen te combineren/ den ghemeenten on⸗ 
aengename Teeraers ende opſienders op te 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuvest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Dn 





































dringen / ende niet alg confufie foude bere 
ooꝛſaken / Dat inde Rercken ban cene Pro⸗ 
vincie verſche pden ordren ghebrupckt ende 
onderhouden ſouden worder: Weicke out ijs 
dige ende particuliere veranderinge deſelve 
miet wepuich heeft beroert ende pmmerg 
hare E.E.te ghevalle ſoo Wel hadde cun⸗ 
nen ende behooren naghelaten te worden / 
als inden Jare 1591. ten regarde ban eeni⸗ 
ghe Difficuiterende Steden / het inboeren 
vande geheele Rerckelhcke Ozbinantie iet 
opgehouden: Daer mede veele diſputen 
ende geboſchde inconbenteuten (ouden heb⸗ 
ben gheceſſeert / ende nae De nederlegginghe 
bande Religions berfchillen met beter ghe⸗ 
ruſtheydt ende ſtichtinghe een eenpaerighe 
Cheiſtelychke Rercken ordeninghe connen 
beraemt worden: Daer toe haete E.E.be⸗ 
rept ſullen weſen / met een goede ende wel 
onderrechte confcientie te contvituerét’gez 
ne tot meeften Dienfte Der Handen / rufte 
ende eenichept der Vrerchen / bevonden fal 
Wozden te Dienen, 

Maer hebben haer E. E. altödt ghe⸗ 
dordeelt De pzincipaelfte ſwarichepdt iu 
De Vercken deſer Handen vergopfaecht te 
zyn / door De berfchepdenGepdt / zedert 
eenighe Jaeren / in t'ſtuck vande Weeve 
op De Goddelhcke Predeſtinatie ende au⸗ 
dere wichtighe pomcten te weghe ghe⸗ 
bracht / daer ban eerft in den Jare 1610. 
bn ſeeckere RAemonſtramie Den Weeren 
Staten ban Woliandt ende Wert-Dzicz 


‚ flandt openingbe is ghedaen: Ende midef: 
Spuode Nationael / ten oberftaen vande 


Dieu niet aenghenomen can Worden / Dat 
banden beginne Lande Reformatie/ ens 
De ghedupzende De ſelve / Get ghevoelen 
in de vijf poincten ban De boozfende Fez 
monftrantien begerpen / in De Mercken 
ende publycque Dchoolen ban defen Tans 
den / opentliich ghepzedicht ende ghe⸗ 
leert / gheen feecherhepdt Dien gengaende 
onder houden / ofte gheen Rerckelycke 
Cenfueren ende Pasccduerenter oopfaecht 
ban Dien ghebruvpckt fsuden zón. Tant 
niet alteen upt de Nederlaudtſche Belhde⸗ 

niſſe beg Belaofg ende Chgifteljehen Caz. 
techiſens / inde kercken defer Handen tat 
betnpgingh ven De Mefopmatie aenghes 

homen/ henveldeken ig Wat Dien aen 
gaende confoym den woorde Godes is bez 
kent ende voorgheſtaen: Maer ooch upt 
De Boechen ende Paedicat ien van ſoo qzoos 

ten menichte ban vrome cũ ghetrouwe Diez 

naers des Goddelheken woorts / Die vand 
aenvanck Der Aeformatie de voorſchreven 

Nun ij hercke 


Fol 236 
1617. 


Ì Î 
ik 
* — — z * F 
* —“ mer. — — ns ii | 
En — — ———r — || 
— — — — —— l 
— — — — — — — — 4 
Be —— —— — — — — > — — — — —* 
— en —— — Ee —— — — j 
= - —— — — me | 


EE in en 
En eneen 





Ë rn = —— 


BET — 
— 
LA 
* zr * 


eed FS mz 


Narren: Arad ROET 9, 


— —— pm 
— — — — — — — — — 
— — — — — 
* — mt = 
… 



























— 








































hat 2 


ne en Ea 






* 
—— 
—— 


vn 
en 






amen * E 
LE NE nende eren 





rc REE ST ns 
— 


MLP moge 





— — 


— — — 





A 
—— — 








mr p= —— 
— — — 
ET Bite 3 
EN Ke 


ee en ee 
ed 


Ig 
| eproduced by courtesy 


mages r 
444 B 20 


— * nes 


— — 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
f 


of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 





Nederlantfche Hiftorie Het achtendertichfte Boeck. 


1677. Herckenhebben bedient / ende gheen ber, | Keeraerg van dien ghebrupckt / be gheoor⸗ 


ſchepden ghevorlen beent gemaethts Bht: | loofde licentie van andere queftien onder 
Leh ooch upt d'eendrachtige ober eeu⸗ſtem⸗deckſtl vande bijf poincten te voorſchin eit 
minghe Bande Fterchen Hefer Tanden / mit ouder Den Bolche te bzengen/ ende leftelnchd 
bie van be andere Dereenichde Pzovintiẽ | De ghehoudene Pzsceduren jegens De Wiee 
in t'ſtuck vande Leere ghehouden Watop | naers ende Chnſtelycke ghemeenten / haer 
De voofchzeenmaterie ende ghevolge van , beſwaert vindende ſonder ozventlëche bes 
Dien opentihek ende booz-gaeng ig bercon- | pzoebinghe met de Diffentievende partie te 
dicht / Dart ban Anaftafius Veluanus poogden | boegben/ niet wepnich hebben gheholpen: 
tdt bande Meformatie wel anders mach Ende voorder appzehenfien zjn ghegeven / 
Hebben ghevoelt / ende Gellius Snecanus oock | mitg de Aeligions queftien / de wetrelche 
ten Deele afgheweecken zijn / Daer over bp ‚ende bebhoogtjehe examinatie onthouden 
niet ongecenfurcert ig ghebleven:maer Me- | werdende/alleen bp politdeque aut hozitept 
lanthon ende Bullingerus nopt hebben gediſ⸗ 
errpeert/alg upt haere bzieben ende onder: | fonder toeftant ban Beele die Baer authozis 
teecheningBen/ooch Calvini ende Beze boecs | tept Daer toe niet conden mede deplen / ende 
Ken wel ig te bemerchen / midtfgadergupt | be ocffeningbe bande Cheiſtelhcke vreligie/ 
De gheſchriften Ber ghener die de Chroiogis | eenmrael bp eenpaerichepdt aengenomen? 
feb: Proſeſſien inde Daiverfitept tot ep: | geerne ſoo laughe (ouden Gebben gheconfere 
Den ſucceſſwelck tot De tĳbden Arminij hebe | beert/tot Dat eenige noodige verbeteringhe 
ben becleedt / ende leſtelhek Francifci Iunij ft | of veranderinghe upt ben Woorbe Gobeg: 
ban bepbde De Trelcatij, Dader ende Sone | ware aengewefen/ ende bp ghemeene opdze 
Wat inbe Publicque diſputatien ende leffen | bewillicht gheweeft. Siude nochtang cen 
aldaer ig berdediget: Hebbende haer oock | fake in alte welgeftelde Wanden ende Weree 
geen Predicanten van ander gevoelen bes | ken/niet alleen onder Get Crups maer oock 
kent / ende Daer ober aenhanck gemaecht/ | onder Bobtfalige Kepferen/ Coningen/ eít 
algeenighe wepnige / bie ſucceſſſpelhßchze⸗ Overheden ghepzactifeert / Dat over Gelis 
Bert 40,30, ende 20. Jaren / onder andere | giond poincten eude verſchillen de Vrerches 
oock Dief halven met kenniffe ende toeftant | lcke perfooné Die met De kenniſſe des Goss 
bande Roogbe Overicheydt zjn ghecenfus delhcken Woorts bpfonderlick ſjn begaeft/ 











veert / ende daer ober tot ercommunicatie/ | ende Daer inne geoeffende (inten hebben, its 


afſtellinghe banden Ierchen-Dienft/ ende | behoorihcke vergaderingen al vooren Wers 
verbodt ban Boecken / inde perfoonen ban | ben ghehoort / eer Befeive in publcke Rerc⸗ 
Coolhacs VViggert{z. ende Coornhardt, ghe⸗ | ken Ben Cheiſt elicken gemeenten zijn hoogs 
peocedeert is gr Weeft, Dat nudeberfchite | gedraghen. Bet welche het concipieren vang 
lende ende ſtrydighe opinie op ’tfiuch van: | be boor-geroerde Nerckelycke Ordre inden 
De Pzedeftinatie ende ghebolghe ban dien | Jaere 1591. ende nae De conferentien tuf⸗ 
fonder voorgaende examinatie ende onders | ſchen Gomarum ende Arminium, inden Hare 
foechingGe aenden Woozde Godeg, opden | 1609. bp den Weeren Staten ban Hollant 
Predichttoel ſoude werden ghebracht ende | ende Weſt Brieflandt / mede alfoo fg ver⸗ 
ghemeen gemaecht met D'epenbare eenpa⸗ ſtaen: Gude ald De rebifie hande Neder⸗ 
righe Leere / doorgaens inde Mercken ban lautſche Confeſſie ende Chꝛiſteljcken Ca- 
Hollandt ende Weſt· Bꝛieſlandt / ende ande, | techifmo iude Hercken defer Randen opent⸗ 
te Gereformeerde Landen aenghenomen | lyck aenghenomen / noodich ſoude weſen / 
hebben haere E. E. boog den dienſt Der | veel meer over foodenige poincten ende ars 
Zanden/ ruſte ende eenichept der Vercken | theulen behoozt te ghefchieden / Die jeghens 
ende goede ghemeenten niet connen goet | De voozige Heere ende Profeſſie eenige Ja⸗ 
vinden / ende ober lange ghebzeeft, dat boo, | ren herwaerts zijn boorgbefkelt / ende daer 
ontgbighe afwijckinge ban De eenpaerich · onder Beel andere opinie zn vermenght/ 
hept int (luch bande Teere / ende inboeringe | voor deſen inde Vercken defer Handen ons 
ban ſtrydende opinien in eene Kercke ende gehoort / ofte tegen ghefproochen/ waeroniz 
Hoog eenderlep gemeente / den bant van | me hare ©. E. volghens de evempelen der 
eentchept ghebroocken / ende affonderingde | Bepliger Wpoftelen/ Chziftelijche Hepferd/ 
beraoyfaccht (onde Wozden: Daer toe de | Coniagbhen/ende Oberbheden/ende namente 
lafteringhen ende invectwen / veel ttg tee | ck bande Furſten cũ Steden van Bupte 
gens be openbare ende beende Keereende | Janty die inden Pare 1530. be Augſ ne 
N | {CE 


Ld 


ig ghetracht Daerinne opdze te fEellen / oock 





1617, té 









17e 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. 
161 7. fche Confeſſie ben Nepſer Carolo de V. heb⸗ 


— — benoverghegheven / oock inden Jare 1548. 


het Interim, ende 1580. Het Concordi-boeck 


niet Hebben connen aennemen / ende volgens 
&gbene in deſe Landen zedert de Reforma⸗ 
fie in Herchelhycke facchen ig ghepzacti⸗ 
ſeert / oper langhe hebben aenghewefen / dat 
ober be ghemoveerde KReligions verſchillen 
itlyck een bergaderinge ban Godt-falige 
ende wel-geoeffende Rerckelycke perſoonẽ 
hadde behoozen beroepen te worden / omme 
De bf poincten in queſtie ende andere Daer 
onder bedechte gueftien / nae Den woorde 
Gobeg te verhandelen: Wel voogfiende/dat 
Dooz De verhinderinghe van de Ordinaris 
paodale vergaderingen in Hollandt ende 
Weſt-Pꝛieſſandt / De faechen der Rercken 
fouden geraecken in meerder confuſie / ende 
midtſdien gheſtadelheken aen-ghehouden 


hebben / dat De ſelve weder in t'repn ghe⸗ 


bracht / ende inſonderhent dat bp de jeghen⸗ 
Woozdige algemeene alteratie vande ghe⸗ 
maederen/ ed Rationale Spnobde der Herc: 
Ken / aengenomen hebbende: een profe lie 


Han geloove / ende daer ben doende een 


Deriep belijdeniffe/ ghehouden mochte Woz 
Den, omme aldaer boezder af te Handelen 
tabe in particuliere Synoden niet ver⸗ 
effent conde werden / ende D'eenichepdt int 
fluck bande Leere inde gefamentlicke Pro⸗ 
vintien ende Steden onghequetſt te confer” 
beeren, Piet Dat hare E. E. de Hooge G⸗ 
berichept bet mede oordeel over De Heli: 
gions faecken begeeren te ontrecken / ende 
alleen erecuteurg maecken bande Rercke⸗ 
lcke decreten / maer Gebben daertoe ghe⸗ 
arbept/ dat onder ber felver authoritept eñ 
Directie / bp affitentie onde interpofitie van 
Hare Gecommitteerde / ende met volcomen 
pmder-rechtinge ende henniffe bande Boos 
abe Overicheden/ alles faude ghefchieden/ 
ende den Landen ende Rerchen int gemeen 
tot ruſte ende wel ſtant mogten ghedijen. 
Back hebben hare E. E. piet ghetracht dat 
eenighe nieuwe Articulen deg Geloofs fou: 
Den werden gemaeckt / ofte Deeiften gedaen 
bande peincten die bp de Generale Beres 


formeerde / ofte inde primitive oꝛrhodore 


Veerchen niet en zijn ghedecideert / bec] nrin 
ghewepgert / ober het berfchil vande Bod: 
Delijche Predeſtinatie ende aenkleven ban 
dien / renen dragelycken boet ban tolerantie 
inte gaen / bp foo verre De ſelve wettelhck / 


tonfarm Ben woorde Godes can beraemt / 


ende tm goeder couſcientie aengenomẽ Woz: 
Den < Maer te vreden ge weeft; bat telve 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


LL 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


behoorljck ende onpartüdelch foude ghe⸗ 
tramineert/ende tot Chriſteſneke cenichept 
ende eer paricht pt ghearbept Worden / alg 
bp de Cuangelifche Rercken in Polen ind 
Jaere 1570. inde Spnode tot Seudomir 
ghehouden / is gedaen / ende door Godes fez 
geninge gheluckelycken ghetroffen ofte bp 
andere weghen ende middelen / Diemen iu 
Synodo alder-beguaemft ſal gheaegderlen. 
Middeler tÖt hebben hare E. E. niet cone 
nen toeftacn;den courg Die inde Handen vã 
Hollandt ende WDeft-D3t: (landt is gehou⸗ 
den/ Waer doop men getracht beeft verſchil⸗ 
fende leerẽ ende opinten inde Gertfozmeer⸗ 
beende vrredtſamige Mercken ín te voerẽ / 
be ſelve de Rerckelycke eraminatien ende 
ceuſuren te ontrechen bp polit ycque Decre⸗ 
ten te authoꝛiſeren / de Reexaers daer aen 
te binden/mitfgaders De Rercken diengers 
ende Gemeenten haer in goede confcientie 
befwaert bindende / bp upterlijcke Autori⸗ 
tept daer toe bedwinghen / ofte hare bedie: 
ningen te ontſegghen / ende ben Gemeenten 
bet erercitie bande Chgiftelijche Neligie te 
verhinderen: Ghelyck fp mede niet connen 
goet vinden / Dat bp particuliere Synodale 
handelingen ende befoignen / ban D'cenicijz 
hept ende over een· ſtemminge der Rercken 


ban d'andere vereenichde nabuprighe P2o: 


bintien fouden afghet rocken Wozden / als 
zynde Den feecherften bandt Daer mede de 
Provintien; Steden ende goede ingt ſetenẽ 
van dien / oock in Polithcque eenicht yt ende 
reputatie bp De gheheele Ghereformeerde 
CheiftenGept comen beſtaen. Eude hebben 
der halven volghens De lefte aenmaningbe 
banden Coningh van Groot Britanien, ade 
fen bau gzoote eñ treffelijche Perſonagien / 
banbinnen ende bupten de Vanden / ende 
menichvuldighe inftentien bande Kerchen / 
geen ander ofte expedienter middel alſnoch 
connen bedencken / alg (’ghene daer toe de 
Ehiïftenbept ín foadanige voogbailen booze 
garng haren toeblucht heeft genomen’ na⸗ 
mentlytk Dat de Eeligiong verfchitlen door 
bet hauden Bande Provinciale / ende ver⸗ 
bolgeng Patiowate Spuoden / tot ven goe⸗ 
Be ende feechere vpt-compfie mochten ghe⸗ 
bjacht / ende Daert-en-tuffchen alle nieus 
witheden gheweert / ende van onghe woo⸗ 
ne pꝛoceduren opghehouden worden / alſoo 
tot behoaudeniſſe vande ware Cheiſt elhche 
Gerefcrmeerde Aeligie/ ruſte der Rercken / 
weeringhe ban ergerniſſen ende canfufien/ 
ſulcx ten hoechſten Wort berepfcht. Ende 
gheldek haer E. E. deſe Verclaringe hans 
a 


1617. 












ee 
E 


— — 
is nn EE — —— — — 


— en WE ———— 
—— — —— — 






































—— — 


— —— — — — TN 
En * 


NL 


th 


— 3 F 





— — ——— 









— Ee 3 
X 
— be 
N a «. hd 
* — ⁊ * 
Ee pn * 
—— ij — 
— MEE en Te — — — = . — — 
— — — * TR — S — 
— ⸗ s — * — — £ — — 
* * 2 hen. — — * pin sn 
2 Ps — — — J — J 
— 2 
rt Bag * “ 2 8* a 4 
— en 8* 
— J 


















— —— ————— — 
— * * 


Early European forel Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Nederlantfche Hittorie 


1617, alle finiftce iuterpretatien ghenootfaccht 
— — 3 te Doen / Wart Gan noch andere medes 


leden ban De bergaderinge Der Beer? Sta— 
ten ban Hollandt ende Weſt Vꝛieſtandt 
miet veemt en zijn / hoe wei anders voorge⸗ 
geven Worte Aſoo binden (p Gurt almach: 
tich / Der felber Steden ende goede Fuge: 
fetenen/ nebeng/ ende onder de regeeringhe 
der Heeren Staten ben Hollandt eñ Wet. 
Dzieflende / ende andere Steden vanden 
ſelven Lande / in waeren Bhrloove ende 
goede etuicht pt hoe langer hoe meer te con. 
ferveren ende herftellen/op bat zjn Gudde. 
Ipche Woort alomme eenparichljck mach) 
Werben berbzepdt / ende zyuen Heplighen 
name Daer ober aengberoepen / Midt ſga⸗ 
ders beſchaemt gemaecht/ die veranderin 
geu inde Religie / ende coufuſiẽ inde Policde 
ſoecken aen te rechten, 
Gedaen bp Burgermeefteren/ Naden / 
ende Droctfchapgen der Steden van Am- 


ftelredam , Enckhuyfen, Edam, ende Purine- 


rende, ín September des Haers nae de qbe- 
boo2te onfeg eenigen Beplantg ende Das 
lichmakers / dupfent ſes hondert ende ſevẽ 
thien / ende bp haere reſpectipe Secretaris 
ende Gecommitteerde geteechent, 


Cer OyBonnantie van Borgermeeſte⸗ 
ren ende Maden der Stadt Amſteire⸗ 
damme. 

Bpmp Secretaris 
De Haen. 
Fredrick lanfz. 


Goo, laft ban Borger-meefterg ende 
Maden der Stadt Enchupfen, 


Tacob Claefz, 


Pieter Vaes, 


Dooꝛ laft ban Borger-meefteren onde 
Maden der Stadt Foam. 


Matthijs Meli{z, 
Dooꝛ laft ende Oꝛdonnantie ban 


Borgher-meeftscen dec Stadt van 
Purmerende, | 


Het achtendertichtte Boeck. 


| ghecomen / ende niet tegenftaende 
fijne De boren Die bp ghedaen heeft / om Des 
Conincks ende Der Coningimen redenen 
goet te maechen / ende der Princen ſtuch 


€ Baron de la Tour, extraordina⸗ 
us Ambaſſadeur van Dzanergch/ 
is in Februario in @ngelanbt acne 





Tj VOR 
Derſoech⸗ 
ven Fra 
ſchenñ 9 


ä 
in Endt, 
tant, mé 


quaet / foo heeft coen Wel de Coninck zijne —— 


perſuaſpen verworpen/ ende ghepoecht der 
VDꝛincen fake te juſtificeren/ achtende die be 
gheſontſte te weſen: Ohne Mt. fepder Dat 
hp wel besl accufatpen teghen de Princen 
ghehoort / maer veel meerder juftificatpen 
van harent weghe ghefien Badde. Soo dat 
fre Me ten boochften Geeft doen verfoecz 
ken/ Dat het den Koninck ende Coninginne 
ban Branckryck woude ghelieven / om fjz 
ent Wille / Defe faeche te laten verdragen 
fonder crych en wapenen: Wat fur foude 
ſtrecken tot harer eygener gheruſthept / eñ 
Wel-baect haeres Rher. Ende heeft aiſoo 
ſhne Me. den Baron de la Tour met bjieven 
ban Complementen ende credentpen geres 
depeſcheert / heeft oock ben ſelfden (eer Wel 
doen tracteren/begiftensende gedefropeert / 
Daer mede deſen Ambaſſadeur inden begins 
He Ban Martio wt Eugelandt nae Dzancke 
rich berrepft ig / met belofte ban met den 
eerſten Sir Thomas Edmonds, alg extraogdis 
natte Ambaſſadeur / in Pranckrijck te fen> 
den / om met ben Coninck ende Coninginne 
hier ban breeder te handelen. Maer aite 
bergeefs, Die Ben Coninck tot crhch aenpoz⸗ 
ben vermochten meer bp herr, 


an fj! 


dour, Ei 


E Coninck van gzoot Britaapen me col 
heeft Door ſynen Ambaſſadeur ban BW de 
Dudley Carleton, Be h. . Heeren Dricani 


ban Gꝛoot Bzitanpen fulcr bp de Staten 
te Willen beboogderen/ haer ghevende ben 


Spaengien / indien de Staten ſulcx wepe 
gerden / de Stadt Weſel / ende andere meer 
inde Dozflendommen Gulich / Bergh/ Bec, 


ningen 


1 
— 








4 16 
J— 17, 


fue) ne 
1 r 9 

je, pe 

adt 

ed 

t / me 

ooo) 

1 fint, 

nt, 


Onder deregeeringhe van Coninck Philips de derde, 


ningh ban Goot Britannien Heeft Dit de 
Staten daog ſynen Ambaſſadeur latẽ voor 
Dragen, hare W. Mog. ſeer Daer toe raden⸗ 
De ende agenporrende. Hare E. . M. heb⸗ 
ben deſe fake in haer beraet geuomen / ende 
met De (teur-Dopften van den Paltg/ oock 
ben Bzrandenborch / ende andere Princen in 
Deliberatie gheleyt / qualick konnende ghe⸗ 
looven / dat het den Roningh van Spanien 
ernſt was / of dat Gp het ter goceder trouwẽ 
mepude. Dwelch de Staten den Ambaſſa⸗ 
Deur Carleton hebben gengedient / ſeggeude 
onder anderen / Dat bp de Spacuſche ſeer 
bjeemde pzoceduren/nae het verdzagh ban 
Santen / eerft bp berfchepden bariatien «fi 
dilapen / Daer na inden Jare 1615, bp vpan⸗ 
delhcke imeminge bande in portante ſtede 
ende plaetſe Ziburgh , ende inden Yare ban 
1616. met De ober weldinghe bande ſteden 
Soeſt ende LTipftadt / directeihck tegeng be 
loften / onder handt ende zeghel beveſticht / 
ghepleeght zjjn / ende noch ghecontinueert 
worden. Deſen allen an gengheſien / heeft 
Die Ambaſſadeur Carleton op Denz 3. Ianua 
rij, upt laft ende bedel fjneg meefterg/ we⸗ 
derom feer inſtantelyek aengehouden / ede 
De Staten bermarnt tot acnnemingbhe ban 
het Santiſche Verdrach, berfoechkende bier op 
kozt beraet / ende fchziftelchte ant woorde / 
Die fijne ED:. foo promtelijch niet en honde 
ghegeben wozden / overmits Defen Handel 
De Staten niet alleen / maer oock / ende in⸗ 
ſonderheyt / de gheintereffeerde Treur ende 
Poeften was betreffende : Als oock Den 
HKoningh ban Vezauckryck / wieng Am bafs 
fadeur Dit Derdzagh hadde helpen maeckt. 
@Ooch gaf Dit haere H.Mog. een gzoot nas 
dencken / dat be Spaenſche Ambaſſadeur 
fn Beanchrpeh fepde/Wel te weten / dat fh: 
men Meeſter de Roningh van Spacugien, 
den Spaenſchen Ambaſſadeur in Enghe⸗ 
lant / ſulcken ampelen laſt ofte bebel niet ges 
gheyen cu hadde. Noch oock en wiſt men 
miet Wat Gier in De mepninge Wag Ban den 
Gerft-Wertoge Alberto ban Ooſten rijck: 
Peel wepnigher wiſtmen Wat verſekerin⸗ 
ge/datde Coningh van Spaengien ende de 
Eerft-Wertoge Albertus Woude geven / tot 
onderhoudinge deſes Berdraghs. Dit al: 
les ig aenden Coningh ben poot Bitau⸗ 
uien overgeſchzeven / met verſoeck / Dat 3: 


ne Majeſteyt ſich efelvighe Wit laten ghe⸗ 


vallen, Pan weghen defe ende andere in: 


vallende f waerichepden / is Defen handel. 


verbleven / ende in ſtille ſtant ghecomen. 
Soo Datter deſen gheheelen Somer gheen 


Early European Books, Copyright © ORN ee Salle 


LL 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


gewagh meer ban ghemaecht en is. 


Aer is inhet voorleden Jaer mifz min. 
verftant ghereſen tuſſchen Be bep⸗ — 
De poſſederende Bornẽe Branden⸗ Brinten 


burch ende Nieuborch / vbelangende 
het betaelen van Den Col / op Den Ahn- 


ffroom / die eerthts te Burick ig betaelt bera 
gheworden / maer ig vat der Hands te Ares Den 


geleght / overmits bat ghedupzenbe De Ne⸗ 
derlanrfche crigheu/; De (che pen te Burick 
niet vyp en lagen/maer Wierden eiche reyſe 
befprongen ende geplundert, De vorſt van 
Pieubureh heeft im Octobri 1616. bp opens 
bare Placcaten bevolen / dat alle Coop- lies 
den ende fchippers den Rynſtroom op eude 
af-barende / vaer oude ge Wwaonte Ger Cote 
recht te Burick betalen ſoudẽ bp verbeur⸗ 
te van fchip en goet, Alſoo nu Heeg wet Det 
Staten Garniſoen befedt was: De Prince 
ban Bzandenburch ter rontrarpt heeft ge⸗ 
fuftineert / bat deu tal nu te Rees ligghen⸗ 
De/ daer behoorde te verblhven / met opene 
bare Placcaten den coop-man ende fchipper 
wel ernſtlick belaftende, aldaer te vertolẽ / 
achter-bolghende D'ozdze Daer ban bp den 
overledenen Borſt van Cleve ghemaecht/ 
ende nu beel jaren onder-houden/ oock met 
ten-parige in-willingbhe Der poſſederender 


Princen/ ende toeftemminge van Get Sane 


tiſche Gerdzachbevefticht. | 

De Prince van Beandenburch heeft alz 
len Die Dit aengaet toegbefchze ven ende bee 
laft/ Dit zjn bebel nae te leden ende te ghe⸗ 
boogfamen/ bp de verbeurte ban Dzpe dupe 


fent gout guldens: Ende datde fchipperd 


ofte coop-lieden/ die te Burick den Col bee 
taelden / Datrom te Mees miet bjp ſynen 
fouden/ waer aldaer Wederom (ouden moge 
ten betaclen. 


Deſe twee tegens malcanderen ſtryden⸗ 


de mandaten hebben firacr vetl Werrmghe 
ende groote ſwacrichcyt denſchippers ci 
coop · lieden Den Kjnftreom ghebruycken⸗ 
de / veroorſaeckt. Alſoo dat vete fchepen met 
wyiyn ende alder · hande coop manfthap ghe⸗ 
laden ſoote Bnrick / als te Nees / ei elders / 
alg in arreſt bleven ligghen / niet cunnende 
bare repſe beboogderen. Alg Dit ettelicke 
maenden lauck gevupzt hadde / ende de Fins 

woonders der Geunieerder Pederlanden 
de meeſte ſchade Daer over leden / ende vol⸗ 


gens dien de meeſte clachten Deden bp hare 


Hooghe Overichepdt De Weeren Generale 
Staten: Soo ie hetbat De felfde Dit ſtuck 
ker herten nemende /Daoz bare Gecommit⸗ 


@ og keerùe 


Fol, 238. 























* * s 
LD 2 ee 

hi „ 4 i” 
N ka — — — — 





— 


— —— 




























9 
a 


— 


— 
ade 


— — 
— ——— 











— 






— —— 













































































Imag 
444 B 20 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 
U 


ie 
es reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Nederlantíche Hiftorie 
1617 


teerde Goncher Frederich van Fervou , eñ 


FORET H. ban Eulum, bepde Braden ban 


State/in Get vooz-jacr van Anno 161 7. de⸗ 


f: finarichept doe eë pyoviftoneel vertraeb 
besben afgemaccht, alfao dat de fchippers 
borghe fleliende / moch en varen en vepfen/ 
KOE WE-Dgacht ber fake; bie bp bevder (htg 


Gecommitteerde corts Daer na (oude afge 


Difputeert wozden. 
Derharl bã 


sich, 


ex hghen eu ſoude / heeft ſulcx belerfdelick af? 


Malferan ha Geflagen/tot dat het De noot meer voorderẽ 


den Deine f 


Pes ban corts ghedwanghen fn bolck in te nemen. 


bopen/ 
ee ‚ veeg Cot verſocht De Prince van Waſſeran/ te 


augenomen, Nobarre ſynde / fecourg Han Don Pedro, | 


om Creveczurte verſteckerẽ / daer De Pein, 
gefle Dan Maſſeran op het Caficel was. 
Creveczur 
belegert. 
wont den z7,lanuarij Boor ghecomen met 
acht dupſent man te voet / ende Biet hon: 
Dert peerden: latende bupfent peerben ende 


vopen / ende dẽ Hertoge ban Der 

mours / foo ig De Prince ban Pie 
Mont De bergen gepafleert/ ende ig mer ſyn 
legher comen logieren in des Princen ban 
Moaſſeraus landt / lanxt De ciniece Lan El- 
no, ®e Pziuce van Maſſeran ende zĳn 
tandt ſtaen onder De proteetue ofte befchere 
Wingbhe ban Den Coninck van Bifpanpen. 
Don Pedro de Toledo Pelt-Oberfte vanGet 
Spaenfche legher Geeft den Prince ban 
Maſſeran volck ghepzefenteert tot Garni: 
foen binnen Mafftran eude Crapacore, ofte 
Creveczur. Maer deſen Peince bzeefende 
indien hpeen mac Get Bpaenfche Garm— 
foen in fyn Steden ende Foztereſſen crege / 
dat hp het niet lichtelick wederom daer wt 


e oude, Macr op bet onbaorfienfte ig De 
—— Bunte ban Piemont met fu legher boog 
bes Dertos Moſſerau gecomen, ende heeftfe op een 


hen Mene, Ae dat den paps ghemaecht was 
—— Neer ben Wertoghe ban Das 


: 
É 


Ì 
Í 


bupfent voet knechten te Maſf tan. Wp. 


heeft ſtracx alietoe-gangfen corder Stadt 
gaende / beſedt ende befloten / als infonders 
heydt de enshten tuſſchen be berghen te 
Guardabuzon ende Guardelle. Als de Sa: 
Hopartg een befchanft berchí ken nae bo be 
Stadt hadden ingeeregen; foo Hebben fp de 
Stadt doar eenen trampetter laten ophepf. 
fchen/maer Die ban binne hebben hers met 
mufquetten afgeweſen ende vefchaten; Soo 
bat De Piince van Piedmont ig beroogfaect 
gheweeft ſyn geſchut te planten / daer mede 
Hp eenen tzoozn heeft beſchotẽ die lauxt twee 


| 


tement berbzooehen hadde / noebtang ont 


Het achtendertichfte Boeck. 


gordinen flancqneerhe s Oock heeft bpetn 163 ’ 


16 


goote bzeffe in bern mupz ghefchoren / ende — — 


pact eenen dapperen aeubal opgedaen / als 

(ap dat die van binnen de blucht namen wi 

ſalne erden haer op bet Cafteel, Dit is ghe⸗ 

ſchiet op ben zo Tanuarij. Eenige Der blurs 

tente foidaten ſyn ghefchoten ter fp op bei 

Cafteel conden gevaschken/ andere zjn Daer 

binnen gecomen, euve tfameu bevindende 

dat fp het Cafteel tegen Get ghewelt deg 
Princen ban Piedmont niet cn conden Dee 
fenderen/bebbé geappoincteert / het Caftaei 

ober te geben in handen bau zjn Erce, bez Ende of 
houdens haer leven ende wapenen, gRaer geaeven 3 
ais hp/bie afgheſonden was / befe iphinghe langen 

vocht, foo ag be IDacht-mepfter / bie op 25" Pik 

het Cafteel commanbeerde/malecontêt/onr aout, 
datmen in het accoort niet en hadde gheſtelt 

ende bedonghen / Dat He ſoldaten met bzans 

bende lonten fouden aftrecken / eñ hp Geeft 
berhalben bet appoinctement niet Willen 
acn-nemen/ maer heeft heeten bper gheven. 
euopde Savonaerts laten ſchietẽ Sweicn 

be Prince ban Pieduont met geoote bere 

wonderinge Goozende ende fiende foo beeft 

Gp oock Wel Dapper op Het Cafteel tacten 
fchieten / Dieu nacht met fu appzochen be 
belegerde al naerder ende naerver comende, 

Du Cree. liet bier ſtucken gheſchuts aen 
D'ander fide ban het Caftzel planten opde 
fpitfe ceneg berchs Dichte na bp het Cafteel. 

Dit geſchut met het geubrelen deg daechs 
veerdich ſynde om te ſpelen / foo hebben de 
belegherde Wel gheweten/ datmen met bit 
gheſchut het Caſteel ſeer grootcucx foude 
beſchadigen / end: hebben derhalven tepckẽ 


van Parlamenteren ghegeven. Of welde 


| _Peince ban Pietmort hier niet qgeern toe en 
Dan Pedro Geefter etnich volck binnen ghe⸗ 


creghen / eden Wel iffer oe Princte van Piee 


Woude berfiarn / om dat de Majeur des 
Daechs te vooren het ghemaecũte appoint⸗ 


Dat De Prꝛinceſſe ban Maſſeran op het Tar 
fleel was / boorde welche f ĳn Erce, groote 
ſerghe dzoech / ende foschde in dien hpmet - 
bie vier ſtucken hadde gefchotensdatf plich⸗ 
telick hadde magen ghequetſt worden: So 
beeft hp geaccoro ert ende-geappoincteert/ 
met den Widder Galleazo Pietra, overfte Der 
gener Die inde Stadt ghelegen hadben/ende 
met Lops Albercazzo fubítitupt van bei 
Meijtur / ei met Francoys Barnardinde Ver-. 
tua, Dat. fp met al heer onder hebbende 
cvchf-oolek fouden af-trechen/ beBoudeng 


haer leben ende wapenen founder tontespuie 


ver / of cogbel/ latende alleg Wat fp hadden 
binnen erde bupten het Cafteel in vanen 
an 





H 
3 





Onder deregeeringhe van Coninck Philips de derde; 


617, br, banfgue Erce. om Baer medete Doen wat 
— — dem beliefde. Des beloofde haer fijn Exce. 


door Den Aidder Afconio Bobba , vppen pag 
boo? zyn lanot en ſeger. Dit is gefchiec op 
Den 30. lanuarij. Pu al de belegeringe ende 
W-ncatage BauCreveczur en heeft He Prins 
Ce ban Piedmont maer thien mannen bets 
looren / eude eenighe ghequetſt. Als die van 
EE afteel afgingen ſos hebben haerder eeni⸗ 
ge / teghen het verdzach / patver mede geno⸗ 
men, Alſmen dit gheware wiert / ende haer 
het ſelfae woude afnemen (oo hebben eenige 
Der felfder Dat met een baos ende toornich 
gemoet vaer Genen geſtort ende geworpen) 
ende hoe het Boot gaf / Het voer ig in Get 
pulber gheraeckt dat tegen D'aetde lach/ 
ende voors it ghecomen in Hare fleſſchen / 
ende in De pannen van Gare roers eù muf: 
quetten / ooch in eenige tonnekens met pule 
ber: So dat be ghelaͤdene voerd ende muf: 
qu-ttenlog giughen / ende vele quetſten / jae 
nack eenige Doet ſchoten / ende eenige Wiets 
dẽ leelich berbzant/fo va deg Sabopaerts / 
alg vaude Spaenſche ſyde. Waer over cen 
groot jammerlick ghetier / ende gecrijt ont: 
ſtaen is / dwelchkmen verre conde hooren. 
Eenighe Spaenſche rupteren ende voet⸗ 
boſck gheſouden tat hulpe ban de belegerde 
binen Creveceur, fijn ge vailen in de haudẽ 
bande Savopſche tupteren / die met mals 
canderen een treffen ghedaen hebben / daer 
ſhutwintich doode / ende t vaintich ghevan⸗ 
gens gheweeſt bande Spaenſche / ende bele 
ghequerſt / de reſte fg inde vlucht gheflagen/ 
twee Cornetten ghenomen / dieene van Cas 
pitepu Avila, ende d'andere Banden Marquis 
de Sanéta Lucia, Ae 
Des anderen daechs He Peiuce ban Pie: 


mondt met eenighe rupteren eñ voerknech⸗ 


ken om her rydende om be quartieren te 


| Seprinre Vefichtigen daer fu ccijchf-voich lach; Dine 
Viemont Dende gelegenthept om den pant (Die maer 
| geytutfere een maufguet-fcheute verre van fu volck af 


et klick 


en lach) af bꝛeucke te doen / fo ig Dp tot haer 


Paenree, inghe vallen / ende heeftſe Wt haer voor deel 


Early European Books, Cop 
db ur 


Images reproduced by courte 


444 B 20 


ghejaecht / ende in het vluchten fader bele 


der felfder dact gheſlaghen: Ouder andere. 


ig oock Don Sanchio de Luna Gouverneur 
van Get Tafkeel ban Milauen / ende Ober⸗ 
fke in Dit quartier / doot gebleben 2 Carlorde 
Sanguire,Maeftro del- Campo , met een Han 
zhu neven ſyn ghebanghen. Aen des Dar 
bopaertg fide en bleef maer eenen Capiz 
tegn doot / ende ſes Soldaten, We Prince 
ban Piemondt heeft de Cafacke ban Don 
Sanchio de Luna, fijn rapier / ende eenighe 


yright © 2011 ProQuest LLC 
sy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


— — mn - mmm — 


Fol 339. 


pampieren bp Dem ghevonden / aen ſguen 1617. 


Heer Dader Den Gertoghe ban Savbopen 


gheſonden. 

De Hertoght ban Sabopen heeft / met 
hulpe van den Mareſchal Dediguieres, de 
Stadt ban 8.Damiaen, ghel ghen in Mont- 
ferrat, entrent twee mijten van de Stadt 
Atte, gaen belegheren / crude hp heeftſe met 
pele ſtucken geſchuts aen verfchepden oor⸗ 
Den dapper laten beſchieten / foo langhe tot 
Dat bp ozeffe ghemaeckt hadde. Doe beval 
Bp het Regiment der Piemonteeſen / dat fp 


aen D'eene ſyde met een Groot gheroep ende 


ghetier famblaut maecken fouden/ als of ſu 
de Stadt hadden wille aen-bellen, Dit 
Heeft de belegherde ſulck eenen ſchzick aens 
gebzacht / Dat fp hare plaetfe verlateu ende 
te rugghe weken / dwelck be Piemonteeſen 
fiende / ſoo zyn fv haer ſod cozt ghevolght / 
datſe inde bzeffe mart ſpieſen malcanderen 
af-tepchen conden, Pu befen alarm: heeft⸗ 
men begeft te parlameuteren (De Gouver⸗ 


8 Damiaen 
belegert eñ 
ingenomen, 


neur doodt hade ) met eenighe Ber beleghe⸗ 


xaers. Doch de Gzave Guido ſchickte aen 
fijn Alteſe / om te Weten Wat hp doen foude/ 
matr cet Dart tpdinge medetom guam {où 
fn De ſoldatẽ / op hope ban Bupt/ De Stadt 
aen-ghenatlen/ founder Gaer te ont fien hoog 
den haghel ber leenen ende deg bperg/ Die 
op haer gheworpen wierden / ci fp hebbenſe 
in ghecreghen / met wennich verlies van 
polche/ Want daer en ſynder niet bove vijf⸗ 


thiene doot ghebleven / ende ontrent bferch 


oft ſeſtich ghequetft. 
Pae het innemen ban S. Damiaen, is 

bet legher deg Savopaerts ghetvacken na 

het Cafteel van Garennes , Daer twee hon: 


dert mufguettierg op lagen / Die Bet ge welt 


des legers níet en dorſten af-Wechté/ maer 


Het Taftesù 
be Garennes 
ingenometrte 


hebben Get Cafteel gegeven in handen van 


den Hertoghe ban Savopen. Dau hier ig 
de hertoghe ban Savopen ghetrachen nae 
Albe in Montferrat / Daer De Pyince Lan 
Alcoli tach met feg dupſeut man te boete, cit 
meer Dan Dupfent peerden / ende ſes ſtücken 
gheſchuts / ghereſolveert fhnde haer aen te 
taſten. Dwelck de Prince d'Aſcoli ende 
‘Don Alfonſe d'Aualos vernemende / fas ft 
ſp met haer volck bau Daer vertrocken / laz 
tende de Stadt Albe in de bewaxinghe has 
ter Borgheren / Dit wel Wetende Dat fp het 
gewelt deg Hertoges niet en condentegen 
ſtaen / foo Gebben fp haer iuzue Handen 
over ghegheven / ende gaven hem t wintich 
dupſent Bucatons / omt de Pilagpe af te 
Coopen. N * 

Oodo ĳ Don 


Albebande 
Hertoga Li 
abopen 
ingenomen. 

























































ee TES B 5 — an 
-, — — — 
— —— * 
—— —— —— > Ri — ten = 
—— — — — —— — — 


— n 
J * 
24 


har EA en Mad 


—— 
nn 


— — — — 3 — —— —— —— — —— 

— — — — — — nn — ? — — 

Ee. pen ee — — —— — et _ — — * * 
Ee — — * — — J — — pe pn * 


— 




















hk 4 










































Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 


Images r 
444 B 20 


eproduced by courtesy of Koninklijke Bibliot 


ie 
heek, Den Haag 


Spibergẽs 
weberi gine 

fre in Gorlät 
Wat Audpen. 


Nederlantíche Hiftorie 


Don Piedro de Toledo niet willende pee 
mants taet bolgé als (buen epgenen/ Wiert | landers in Augufto :616.ondet Ille Fraufc ge⸗ 

feer miſpreſen / ende Daer ober Heeft Hp eel 
tamp-fpogt gehadt/veelgzoote Weeren ber 


lieten hem / ende hare plactfen: alg onder 
andere Den beroemden Nidder Melcij die na 
Dupe ghet rochen ig. Don Alonzo Piementel, 
General han De Fupterde/ende fnê brzoe⸗ 
Ber/ Colonel gan een Regiment voet-Anechs 
ten / hebben Gare € cmmiffpen gereſigneert / 
erde dragben de pycque / alg fleicht⸗ Edel⸗ 
Weven, De ſaken iepen te Defer cit fa voor⸗ 
‚poedelich boog ben Herroge van Savopé/ 
beimen mepude hy foude dent Spaenjaert 
En Atalpen foo heel ee Doene maken/Dat hp 
ger Gefe ſyde ban Be Alpcs niet peel en (oude 
connen wt · cichten / ofce hy foude in perikel 
Haca ban Het ghebeele Hertoch· dom ban 
Milanen te vetiueſcu. 


tant aengecamen De Beneracl Loris van 

Spilbergen, met twee ſchepẽ upt Daft: 

Indien Get rene ghenocmt Amtterdam, 
het ander Nicu-Zeelant. Pp ig boog drie jaré 
met bf Schepen uptgevaren nemende ſy⸗ 
hen tours door De Strate Magellanus, ende 
Mare pacicum, ianghs De Gout-cuften ban 
Chile eũ Peru. Gp heeft Djpenael onder be 
Ainpe org WDere'td-kioot om geſepylt / rũ hp 
heeft inde zupder Zee be Spaenſche Arma 
De gefiegen/gelijchk daer vã vooz efen bers 
hatlt is. Beladinge Die befe Schepen mede 
brenghen / wort ge-eftimeert ter minften op 
£wmte-en-tWintich tonnen goufs / die de goe: 
Beren ſullen mogen uptbrengẽ / wanneer fp 
Berhoft fullen werden. Be Carga ban Get 
fchip Nieu⸗Zeelant ig alg voleht. 

25. Caſſen met ſyde Waren / ede Gout, 
draet.5. Balen Catoenẽ garen. 350! Pikol 
Ebben hout/t Pikola.i20.tb.38345.ſtuckẽ 
Voꝛcelep ẽ 643. Sochels Foelepeã. Pacx⸗ 
hen met Beſar⸗ſteenen. 1.Potten met gez 
confyte Gengber. 374. tatti Cancel, 92!, 
Catti ®raken-bloet. 2. af kend met muf: 
tus. 2.Difaelkeng met Biamanten.13239. 
Pachen Bantammer Peper. 6.Faf kend 
met Lackwerck. zoo, Cattp Dutte-gom: 


1 Nlulio deſes jaers 1617. ig in Neder⸗ 


Me. Zo. Packen met Indigo / met noch au⸗ 


dere coſtelhcke Waren. Diergelicke ladin⸗ 


ge heeft oock het Schip Amſterdam. Deſe 
teen zyn den elfden Decemb. Anno 1616, | 
ban Bantam gheſeplt / ende 1617, den vijf: | 


Ben tulij Pieuwen · ſthl in Zeetant ghearti⸗ 
beert, Daer Wozden op een kortd meer 


ſchenen / ruckelhek geladẽ / verwacht. Defe 


Het achtendertichſte Boeck. 
Schepen bꝛengen thdinghe / bat onfe Nedero 


nomen hebben 1. Portugaels ſchip van Ma- 
coneb comende / Fheladen met 3000. Picol 
Ebben hout / 12. a. 1300. Picol Spyauter / 
12 Armringen. Eñ is deſen prijs Den nende 
thienden Augutti ta lappon gebracht. iet 
tegenſtaende de groote ſollicitatien ef nſtã⸗ 
| ten Bande Portugeſen gedaẽ / ſo is bp zijne 
Kepſerlhycke Me. van lappon Dit fchip voor 
vrpen bupt ghekent. Gude Ht pferje van 
lappon ig ban alderten prowifie te bekom: 
men / Oſſen / Berckens / Boeck⸗ wepte / ghe⸗ 
roockt vlepſch &c. Oock worter goet bier 
ghebrouwen. Daer worden Metalen ende 
VYſeren gefchut-hogelg gegotẽ. Alem, Wiee 
kers / Úietenen / Bhlen / Koers / Sabels 
Schuppen / Spaen/ende ader Hſer⸗werck 
Wozt aldaer in overvloet geſmert / dock sjun 
daer te Wande goede Henghſteneũ Moer⸗ 
Peerden te beeemen. 
De jacht Aeolues genoemt komende van 
De cufte Coromandel, 5ubde fijntadinge 121. 
pachen kleederen bocy de Molucques, eñ an⸗ 
dere Gndiaenfche Natpen / gekoſt hebbende 
bovẽ de houdert t Wwintich dupfent guldens / 
is opt Eplant Enguna gheſtrander / ſchip en 
goet gebte ven/behalven De z2r. pachẽ Klee⸗ 
deren / die geberght zyn / d'welck een groote 
fchade voor de Compagnpe is / alfoo deſe 
Roopmanſchap wel drirwmoael ſoo veel in be 
AMolucques foude verſtreckt hebben. Waer 


is op nieug weder nae de kufte ban Goroe 
‚ mandel gheſonden Den Gouden Leew / met 
8oooo. Realen / Die Ben 24. Novernb. Anno 


1616. ig t'zeple ghegaen. 

He Coamanbeur lan Dirckíz Lam, heeft 
in April Anno 1616. het vermaerde Eplant 
Pula ingenomen, bat gheacht wozt te zjn 
dẽ fleutel ban Banda. Hp beeft alle be Bans 
banefen/ Die Dact cp woonden! ban t'Hant 
verdeeven / haer af-nemende biet flerchten? 
Die fp Daer gemaccht habben: Die Dzie heeft 
bp gbeflecht / ende Get vierde / bat het 
flecchfte ende beft gheiegenfte was / heeft 
bp inghehouden / ende berfien met 140, 
Soldaten, plantenbde op Get ſelve Eplanut 
în plaetfe ban Baudaneſen 450. zielen / fao 
mang alg bzouwen ende kinderen / Die bp 
met Garen wille gelicht heeft in Chyaneb eñ 


Solco. ®e Wandanefen hier Doog feer bez 


naut zijnde / zijn met De onfe in een bondigh 
contract ghetreben/ om Hunne Foelpe ende 
Heeten alleen aen Be Nederlant ſche Com⸗ 
paanpe te vercoopen. 

De Engelfche hadden ban Bantam dere 
Wwasrts® 


(16 
— 





Í 


dn —————— _ — En 


titel vande Bandanotfen te ſecoureren / die 
- pock bp Ber Gant zón gecomen. Doch alſoo 
fp hlaerlgch beſpeurden De refolutte vaa 
-D'onfe / om Gen niet te ontſien / in ghevalle 
fp afTiftentie aende Bandaneſen dedea / vol⸗ 
geus D'infinuatie aen haer ghedaen: Soo 
en zyn fp in haer voornemen niet boozt-ges 
Baten, maer fp zyn gheſeplt nac de Molu- 
cos, al Waer ſp eenige / naeghelaten ban de 
Spaenfaerden/ onder Het Eplant van Ty- 
dore gevonden hebben / met de Weiche fp 
gereult hebben geſchut / krupt / loot / ſcherp / 
ende andere amunitte ban oorloghe / daer 
D'onfe niet Wel inte vreden en Waré/houdée 
De ſulcks geen goet wabupy-ffuch te weſen. 
me Molucques op Motyer , heeft eenen 
Melchior Lambertfen, Moꝛporael vá bv: Adel⸗ 
bozften / onder Capitepn Benrich Meper / 
atn be hant ghecregen feftien Soldaten / die 
boor-genomen hadden fich Meeſter te mar 
keu vande Fortreſſe Baer fp op lagen / ende 
Don Hyeronymo, gan Tydore , ontremt een 
mile Zepleng ven haer ghelegen / te outbie⸗ 
den / eñ De plaetfe ov r te leveren. Defen ate 
(lach ig Deo, eenige van fu Conſoꝛten aen 
DE bach gebzacht/Die oock het Lant · Bolle⸗ 
Werch Gebben iagenomẽ. Oe Capitepn dit 
Bernemende) heeft De ſchelmen geappeehen⸗ 
deert / cit Den principaten is na vooꝛ gaende 
Sententie vanden Nerhghſcraet / gebieren⸗ 
deelt ſeven ſynder met de koorde gheſtraft / 
ende De reſte op bie Balepe gebannen. 

Op het fchipVVelt-Vrieflant, gaëde na Bã⸗ 
tam / gꝛoot 500. laſtẽ / is in Sept. Anno 1616, 
pock conſpiratie geweeſt / Die Hoeben ſterck 
zhnde 28. Man. Sp wacen vanme pringe 
hare Overichent te vermeeſterẽ / ende over⸗ 
boort te ſmten / eñ ſich alſoo Meeſt rs van 
het ſchip te maken, Mae voorgaende Den: 
dentie ig Der principaelſten ghevierendeelt / 
bve gehangẽ / die reſte op Galeyẽ en Fre⸗ 
gatten gebannen/te roeven fonder gagie. 

Dedaruatanẽ onfe geallieerde: Gebbêmet 
De Tydoreſen onfe. bpandé Treves gemaect / 
hoe vit noch wil af-loopen/fal den tit leerẽ. 

Den 14.Februarij 2616. heeft He Coningh 
Ban Batſhaen getrout deg Coninghs van 
Terenatens fufter Die de Pederlandersg/ al 
Baer handelẽde / vereert hebbẽ met alde: lep 
frapicheptster fomma vã 150. Aealt n. lfaac 
le Mayre heeft boog twee jaren en dꝛu maen⸗ 
den uptgeſondẽ twoee ſcheephkens / om te gaẽ 


ſoeckẽ eẽ nieu gat door de Landẽ van Tarra 


Alta. homende onder De ſtrate Magellanus, 
ſhuſp geſeplt ontrent veertich mylen boben 


Early European Books, Copyright © ORN ee T-Dalle 


LL 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


| Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. 
Wro waerts gefanden bier Schepens ouder den 


guldens 
‚ge wt Liſbone tñ van S-Lucas gecomen, dat 
4.Engetſche fchepen gevefcongeert hebbẽ re 
ſpaenſche Caranue/komende we Indiẽ / die 


de frcate/alWaer fp hebben gebonden(ſo hy 


ſept)eenẽ inham / weſende ſeben mylẽ bzeet/ 


eñ ſeven mijten lanck. Bier Doo zeplende is 
Gp gecomẽ inde Zupt-zee/ maer Gp en heeft 
aen et vaſte lant geen Landen op-gedaen/ 
daermë negotpe eñ profgt ſoude koñnẽ doẽ. 
Wet eene ſchip ie verbꝛant: het andere groot 
ontrent 130.laften/Den Eendracht gendemt / 
refolbeerde zijnen cours te ſettenna de Mo- 
lucques,alWaer fp af DE Generacl Laurens 
Aeael / eñ Maden ban Indien gelaoft hebb 
geẽ negotie in Indien te doen / cũ dat fp ooe 
daer toe niet gelaſtert en warẽ / maer ſochtẽ 
verlof om hare repſe te mogẽ vooꝛderen na 
Bantam / ef vooꝛts wa hups/tꝰweick haer 
gegunt is. Maer comẽde te Bantam / heeft 
Dé Directeur Gener. aldaer vernomen / dat 
fp handelinge ſochten / Daer toe fp bp ſecrete 
inſtructien gelaft waré hebbende ooc eenige 
brieven aendẽ Gener. Repuſt / die fp dẽ Was 
mirael Verhage overgelevert hadden / om DE 
gelegentheyt Der negotie te vernemẽ/tweic 
hun gerefafeert weſende / fo Hebben fp (uict 
gefocht bp hepmeliche eũ ſiniſtre prat: Gquê. 
Waer aner de Directeur Gen, ri 

Indiẽ ſyn vergadert / eũ hebbẽ gevefolbeert 
datmẽ ſchip en goet onder Inbẽtaris faude 
aenflaen;Bet welcke qe-rffectueertig. Baer 
fides inne geloond z6000. Realẽ / met wepuich 
Ceopmanfehap/cis het meefte volck willich 
ſynde / is aeugenomẽ in dienft bande Comas 
pagnpe. Want volgens t° Detrop bp de E. 
H. M. h. Start Bener, verleent / wort bere 
boden/ Dat niemant om De Cabo eñ door DE 
ſtrate Magellanes fal baren / eũ verl min in 


gnye. So dat alles wat upt defe Handen in 
Judiẽ cõt / vooꝛ prijs Wozt gehoudẽ: founder 
datmẽ ſoude niet anders te verwachtẽ heb⸗ 
bẽ / dan de totale ruvne van deſe treffelicke 
negotiatie/Daer fo bel Dupfende genhange. 

De Bootſgeſellen eñ ſeld tẽ Die nu 5.67: 
8.9 jaren ſun wegeweeſt eit mer Defe twee 
fchepen ingecomẽ ſyn heeftmẽ alrecde boog 
bare maeut-geld in et gagiẽ by de 3ooooo, 
taelt. Daer iste befer tijt 15) dins 


Ooft-jadren ſal negotieren / da die Compa⸗ 


ſp na drie dagẽ veebteng fo doorſchotẽ heb⸗ 
hẽ / dotter zoo, man op doot geblerẽ ſyn / eñ 
zy is bp de Eplanden vã Tercera geſonchẽ / 
Daer ſyn wepnich goederen ghebercht / met 
wepnich voler / te Liſſebona ghearriveert. 


Daer quam odockete deſer tydt tydiughe 


ban Sint Lucas ende Madeil/ over Mexico, 
@aog ij kat 


aet vi 


1617, 



























—— Ee Ee Ge — — — 
2* en . — 4 em — 
8 « - ” 1 En 
® * it 
Le 
aha » ĳ , en 


er 5 
ap Maren EAR Den 


Ng 5 








— 





* pn hen . —ü— — den * * ——— 
mn — — — — nt — Ee. — — — en — — 
= = - Ee E. - z E ee . Ee — e re E — — — * — —* 
= — — — — Lain Earl es = — — EE an Sn — — WE ss —— — * 
— — Ee . — * — en EE Een — 4 — — ET 
— — — — — nn — — — — TT 
ẽ — — — — — — — — - — — — — — —— 


nen en 














































































Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 
| 


mages reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliot 
444 B 20 


Nederlantfcht 5: orie 


1317. bat onfe Indiſche Schepen die Vloote tube 
Maailles (ouden gheſtagen hehben / ende dat 

2de Manilles tegtieng De 
aerden vebalreecaen, ende He onfe 
anden (ouden inghenowen hebben. 
ſt-Andlen ſoudẽ die Famanea t'ftez 
beken Zot, Louhjs ingenomen ende de Sil⸗ 
hebben / en soo. Spaen⸗ 
Deſe tydingen comen 
p2. barcquen d'advife | nigher De. me 
F laven te mak 


Het achtendertichfte Boeck: 


Staten ontmoetende / De 
& tracteren en fullen/Dau be 
Gepfcht, fonder He ſelfde ee⸗ 
C ofte ſchade te boen. 

teden wy inſonderhep 
pters / Die Baer in one 
verhouden / Dat fp haer niet 
enich fchip of gochexen 
Deren af te nemen/.beel Weeps 
Wichen die op De felfde zin tot 
en / maer Dat fp dic 
Weder op hare oppe vaeten ſetten 
goederen Die haer afghename 
| Wederom reftitueren, Haer 
deſen bau ans ſterch ende ecn 
u lleden gegaen is, 
U-lieden tot t\nce 





be Indiauen boo ‚ Ditentfchap wer 


| nigen Binder o 


vermhne beſedt 
den NPederlan 
wt Weſt AIndien b 
aen Den Coninck. 


It jaer hebben de See⸗ roovers in ne 
De middelandtſche Zee meer (Chas 
be ghedaen alg noch opt inde veoo⸗ 
righe jaren / fp fyn aver de fefkic 
ſterck gheweeſt / qz 
ete Tunis ende hebben Garen toebluch 
ende Algier, nis eude Algier 


eude De Weeren Staten 
mari met ſchrhven ver⸗ 


ick ong (chzijven den B 
heinſinueert / noc 
ebt indentaomg 
NHeder landers foo wel 
aengehpen / ſchi 
be menſchen tot 
bruncken. hp 


‚WEE oogh· luyckinge ban de 
mebe haet part en 
« Dit Waren wel 
godlooſe Chriſte⸗ 
hebben ſich daer 
der achtinge hiel⸗ 
ick / don ben ghe⸗ 
De Heeren Statender 
r-landen hebben meerz 
genten ende Gieten hier 
ht / aen Den Turchfchen Nep⸗ 
phet verſoerk ende euhoudẽe 
aſſadeur Haga aen 
verneur te Algiers Defen 


affen nist en hebt 
h de Zee-roavers niet ein 
h/maer Bat fp de 

uu alg te baozen. 
pen goet prijs maken/ende 

flaben vercoopen ofte ghe⸗ 
daer ban ghenietendeden 

ve / ende bande 
ren ooch ubeel hebt, 
lick hebben te kenne 
anderg Dan alg op 
teert Worden / lij 
ſchade / ende dat ſp 
bracht Worden, bi 
be / Datong Yep 


q 
; ghetrouwe / bp befen [8 
/ Ne onfen Hepferlichen baief cú 
DA Mes (egel bebt gip te veraemen/ 
VEN in Hoebe Wenerlantfche Am⸗ | 
boſſadeur Gier in onfe pooꝛ-⸗ 
te vefiderende, aenghedient 
heeft / dat alſoo zijne pzincis 
el Der Dertenichde 
tpen / met onfe Ney⸗ 
chap ghemseckt / eũ 
haren Ambaſſadeur afge⸗ 
/dwelch Wp aengenomen 
bt hebben / gunnende ende 
taten ende Baeten onderdaz 
men fulcke privilegnen ende vapbepden,; alg , 
Wp andere Potentaten met ong in verbuu 
teniſſe ſtaende geguntende 
in de welcke onder anderen 
Dat ban nu voo 
Zee baren, ſy fij 
ſen / of Sangiabe 
perg / of Hoop· lieden der 


Deel handen bunt hadde 
meeft Curckensmaer Veel 
nen Dan atlerlep Natyen 
bj verboecht / Die in meer 
Den Den gecrupſten pennit 
crugſten Chrifttum, 
Dereenichde Mede 
maels door Hare A 


geroofde goede⸗ 
Saoo Dat fp ons ciaech⸗ 
ughegeven / Dat fp niet 
enbare vpanden getrac⸗ 
dende onberwinnelicke 
in he wterſte elende ghe⸗ 
ddeude ende berfoechens 
ferliche bebel noghe flat 
nomene ſchepen ende goet 
ende bie in Dienft-baerhept 
eten machten gheſtelt 
rvoeghe / Dat bp al-dien 
hel niet en werde na ghe⸗ 
bende de capitulatpe met 
Dat fp allebe fchade hie fa 
/ op umochten berhalen/ 
eclachten bie ghy ong daer 
foude Willen gen hooen. 
ngenepeht (Du in allet mas 
Lherichte veientſchop metde. 
exen te ouder houden / ſo doen 
f-uoch te Weten / dat dit onfen ern⸗ 
puinge / ende bevel is / dat fa 
fen onſen deur · waerder Haan, 
Keyſerlicke handt getepehens: 
et onfen epferlickeũ feghel bee 
ſcheuven u ſal ghelevert ende 
hebben / dat ghy badelick daer 
op berbacht ſult weſen / Dat alte 
ev goed: ven; die Den dede 
be bitentfchap tuſſchen ong 


daief gheſchreven 


ſyn / op Haere vz 
worden / in fulchhe 
ong Viepferlick be 
leeft / achterboig 
haer opgbericht / 
gheleden Gebben 
fonder datmen d 
over doen fout / 
VDewyle wp da 


— — 


de Staten Genera 
Hederlautſche Pzobin 
ferliche Baazten vrien 
tes ſulcken epnbe 
beerdicht hebben 
ende ingite willic 
gevende Den Dt 


gegeven Ged, 


Aaen alle De ghene bie ter 
Beglerbegh / of Baf: 
pitepnen / Schp⸗ 
Zee· roobers/ dec. 





ne ae 








Onder de regeeringhe van Coniack Philips de derde. 


óf lr 7, Wateht/haer zyn afgenomen, ende be mene ( tigher gheworden als fp optte beogen was 
— — ſchen Die tot (laven ghemaecht ſyn / Defen | ven/ ende hebben havenen ende herberge te — 
Algiers ende in andere plaetfen ín Barkas 5 EAEHEEE AMON 


| onſen Wienaer in Ganden qheftelt ſullen 


worden. Gijp fult ooch Hen vjp-bupteren 
Die haer in onfe Stadt Algrer berfauden/ 
Defen onfen Hrepferlichen wille eime bevel 
aendienen / ende haer verbieden voortaen 
Den Medet-landergeenighe ſchade ofte mo⸗ 
leſtatpe aen se doen / vock niet De alder min⸗ 
ſte / ende ſoo daer pemant bevonden wort / 


Die Dit ong bebel ober· treedt / dien fuit ghp 


datelick ſonder eenighe oogh lupckinghe/ 
anderen tot cen exempel frraffen. 

Watdpaengaet/ algonfen Beghlerbeg, 
ende Stadt-houder deg Coniuckt jcks eũ 
Der Stadt Algier, daer ban moocht ghpu 
wel verſekert houden, indien ghp mepghee 
Eich ffjt de meer-gemelte fchepen en gerdez 
tente reſtitueren / ende De menfchen toonde: 
ren deſes ter bant te ſtellen / ofte indien ghp 
Hoogten de Zee-roovergtozlaet be Neder 
landers te beſchadighen / den bupt met haer 
tebeplen/ ofte in u Doubernement te laten 
bercoopen ende in fomma in allen befen ons 
hebel niet en gehoozfaemt/ofte pet laet he: 
ſchieden bat tot na-Deel van de vrientfchap 
tuſſchen ong ende haer opgericht foude gez 
repckten/ foo fuit ghy datelick uü wes amts 
ende umer eere berooft worden / Gijp fuit 
hier acn onfe Vrepferliche poozte ghebracht 
worden / ende nae batmen alle De ſchade / die 
(p gheleden Gebben van umer goederen fal 
ghenomen hebben, (ult ghy alg eenen onge: 
boofamen geftraft worbden: 

Derholven ſoo en fult ghy iet nac-laten 
Dic ors Lepferliche bevel met alten blt eñ 
nerrſfichept nae te levens nde te beoorde: 
ren / Dat niet alleen Dit alles / maer aock alle 
ende peder puuct Der capitnlatpe met den 
ghemelten Staten op-ghericht/nae-gelceft 
ende ghehaogfaemt Wozde/ ende op Det dít 
ong tegen woordige bebel fijne cracht hebbe 
nu ende in toecomende tijden / foo Willen r% 
bevelen Wp / dat het onfere Stadt han Al- 
gier Neten-Wezde nverlft. Gegeven inder 
maent Sefer, Sec, | 

Dit is immerg een ernſtich ende geſtren⸗ 
ghe bevel / ende het betupcht ghenoechſaem / 
bat het den Turckſchen Repſer niet lief en 
is dat ſyne onder-Gebbende Gauverneurs 
de Zee-vooberg ſtyven en ſtercken / maer 
Get fchijnt dat de Baſſen ef Gouperneurs 


vandle Landen ende Steden foo heelnaus | f 
We op des Hepferg bevel niek en paften/ 


want nae Dit Hier boven verhaelde bevel 


zn De Zee-Vaovergt veel ſtercker ende mach: 


Early European Books, Copyright © ORN ie Salle 


L 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 





tpê gebonden. So dat epndelich de Weeren 
Staten genootſaeckt (bu pe worden Dit jaer 
twintich ſchepen toe te rufen / omde Zees 
roobers Hat te jaghen / ghelycn ooch de Co⸗ 
muggen van Prantk ryck ende Engelaudt 
belooft hebben haere ſchepen hier bp te voe⸗ 
gen / be Hextoge van Guyſe prefenteert met 
deſe Armade iu perſooue te gaen alg Nomie 
rael Geuerael / elche natpe haren Admirael 
noch appart hebbende. Jeu hoopt dat oock 
be Coninck ban hiſpanien / ende andere 
gheint ereſſeerde Princen de handt Gier hen 
fullen flaen/ ende helpen behoorderen Dat de 
— — deſe ſchupmers moghe ghevrpet 
orꝛden. 


€ Magiſtraet ban Ceulen proce: 
beert nu wederom Heel hert tegẽs 
Die bande Aeligie in haere Stadt 
cube ghebiet niet Willende andere 
in Baere Stabt lijden / alg Gequalificeerde, 
bat is / Roomſche Catholijche. Ha ty, 
oock ín bele Rcx· ſteden gepzacti 








Jeſunten ſuſtinerende / dat de Eu⸗ e 3 
ende Gereformeerde, inde Keligionf-VSE. 
wiet enfDnbeazrpen / Quod pax Religionis” 


non fit pax herefeos , maer bat de Wetrters 
Deur De felbe De handen warden geboren, 
| om miet tegeng be Naomſche vreligie (Die ſy 
alleen boo, Feiigie houden ) te doen/ eñ niet 
omde Catfolijche te berbinderen in de bez 
boogderinghe harer Keligpe, Dit zu de 
vruchten die be Steden nu ghenieten door 
hare flappichept/eude floffichept in het mas 
nuteneren vaude Euangelifſehe Keligie Aas 


Barbe pro⸗ 
teduprẽ deg 
Magi⸗ 
ſtraefs bart 
Eueten ze⸗ 
gen die hart 


zj Be Aeligue, 


tende eerft Den Rooms Catholĳcken/ ende 


ouder de ſebbe den Jeſuyten toe / het inca, 
men’ ende eenighecyercitpe in hare Steden 
ofte juriſdictpe / die met der tt doog hulpe 
vande Hooge Overichept / foo Hebben ghe⸗ 


en — — — — — 


beſoigneert / dat eenighe ban Haere ghefint⸗ 


heyt inden Naet ſyn ghecamen/ende epudes 
lich fulch eenen aenhanck ende aen-wag 
heboen ghecreghen / bat fp d'Euangeliſche 
Mt Den Kaet Gebben ghebeten/ jac oock de 
felfe met vouwen ende kinderen wt be 
Steden ende wt haer Wabder-taudt bibben 
verjaecht / ſuſtinerende dat fp teghens die 
ban De Keligpe haer wiet en bergz pen alg 
p ua haer vermeugen / de ſeifde in bet Fuch 
hater faliebept voorberfick fijn. Defe waves 
Be paocedupzen fu dorſaecke dat Bee! goede 
CThnſtenen Cuelen verlaten / ende er der 
Baie 























ied id 


— en 







































- — — 
— 


— Dent Kd 


Ee Dee 2 * — 
——. za E 
reet —— — 
, 
— 


— * 


— 


— eeen 
Es 


nn —— 
— — — 
—r 
— me 



















Nederlantfche Hiftorie 


1617. Woont op andere plactfon trecken 1 Batt | te hoope gherucht / 


— vprer haer bele harer vervolghers verheu⸗ 
ben ende berbljden / qui ubi deſolationem 
ecerunr, dicunt Pax eſt. 


Be Tonine Wer ig eenen ertraaybinarifen Am⸗ 
ban Groot baffadeur / genoemt Sir lohan Ben- 
— net, aen De Eerſt Hertoghen te 
outeanuut Beuſſel / vanden Coniugh upt Ene 
hab? Lerffs gelant geſonden / om hare Boogheden noch 
Brui re eens te vermanẽ / dat zúne Hlajeftept vecht 


ende Fuftitie ghedaen Werde, teghen die 
perfoonen Die uptghege ben ende ghedruckt 
Gebben een feer Fameus lebel of ſchanda⸗ 
leus boecxken / teghen deu Perſoon vanden 
Coningh, geintituleert Corona Regis.dwelt 
De Coniugh pretendeert ghemacckt te ſyn 
Dart eenen Eryceo Purcano te Leupen/ ghe⸗ 
druckt bp eenen Flaminius. Sine Maje⸗ 
fiept begeert publĳjcque ſtraffe over de ſelf⸗ 
De Perfoonen ghedaen te werden ghelck 
fp oock al overeen Haer Get ſeifde begheert 
Geeft, Alſoo dat tat noch toe ig gebilapeert 
gheworden / ſoo Geeft (Due Me jeſtept Sir Jan 


Benver expꝛeſſelhch Derwaerts gheſfonden / 
fe: van voorber wepgeringhe 








en / Den EertsHertoghe Alberto 
tof Gen alle voordze vrientſchap ende 
ghemeenſchap / ende zynen opdinarifen Am⸗ 
beffadeur Trumbel ban daer teroepen/ eũ 
te hups te doen komen / ende fu effecte alte 
vpantſchap aen te ſegghen. De Coningh 
neemt Dit ſtuck wonderlycke feer ter hers 
ten. De Cerſt⸗Hertoge belooft dat hp den 
Autheur deſes boecks behoonhek fal ſtraf⸗ 
fen / waer Puteanus ontkent Get ſelfde ghe⸗ 
maect te hebben / onaengeſien al het bewys 
des Coninghs. 


KR 


Be urekẽ Erwite datmen te Praghe trium⸗ 
ep Eer mai pheerde ende tournopdes hebben be 
vertaald Eurcken ende Tataren haeren 


in Siebens nabunpꝛen feer ghequelt / met ettes 

berger lant, (Beke dupfenden Dew eerſten Martij vallende 
in Polodpen / alles boot flaende / vernielen⸗ 
be / ende ghevanckelick Werh-boerende. 
Dier Steden, ende over De hondert Dorpẽ 
verbzandende/ende in flabernije brengende 
Wie of wat ſp conden. De Prince ban Po 
len beeft in Peupffen ende daer am-her neel 
bolckg gheworbeũ / om den Turck weber. 
fant te Doen / maer deſe Berderbenoachde 
acme Bupf-lieden/en Burghers ber Wii 
gelegener Steden / ende men hoort noch nict 
Dat fp pebanderd hebben wtgericht. Daer 
fu wel tien dupſent Curcken in VValachia 











Het achtendertichfte Boeck. 


hebben / Alſoo dat eenighe onbafte Steden 
ende quartierê deg Lands haer onder cone 
triburpe vanden Curck begavensom bp het 
leven / oock bp bupsen hof, by brouwen eit 
kinderen te mogen blyven maer och lacp/ 
be dienſtbaerheyt ende elende Der Chziftes 
nen Die onder den Curck leven ig foo qzoot/ 
dat het beter waere eens door De fcherpte 


bes ſweerts ban Get leven bercoft te wor⸗ Gyoott 
den ban ſteets in ſulcke elende te levẽ. Waer ve ord 
ië onlancr eenen lohannes Bocatius bp mp ſtenen 


gheweeſt / die eenige jaren onder contribu⸗ 
tpe banden Curck in Hungaren fin Bte 
benburger Kant ofte Trauilvania ge woort 
beeftrende Heeft fchaiftelick eude mondelinge 
ghe vertelt / dat De Curcken alten bijt ende 
neerftichept aen wenden / om niet alleen ake 
Handen onder haer ghebiet ende palitüche 
heerfchappie te brenghen / maer Heel meer; 
om De in woouders Ber ſelſder tot hare nas 
Gumetaenfche Weligpe te trecken. Bache 
tang laten fp haer geheel anders veriupden 
alg fp eenige Wanden en tupden becrghen / 
want alf ban feggen ſy / dat fp alleen ſoeckẽ 
tribupt te halen wt andere Landen / maer: 
dat fp een pegelick willen laten vyp leben in 
zjn Geligpe. Maer alg fp mepfterg ghe⸗ 
worden zyn / foo Doen (p beel anders alg ſy 
voorgheven. Eerfl/bevanderen fp de Ma⸗ 
giſtraeten / ende ordineren al Turcheninde 
regieringe / ende en laten geen openbare oefs 
feninghe ban Meligpe toe / dan alleen 
Turckſche. Ap belooben allen ben gienen 
Die haer na de Enrchfche Wet befnijben tas 
ten/g2oote baphept/ ende out flach ofte ver⸗ 
lichtinghe van de ghemepne laſten / jae oock 
laten fp deu felfden genoechſaem toe/ dat fs 
alleriep boete ſtuchen doende / ongbeftraft 
bljben/ Daer zy ter contrarie alie de ghene 
Die beſtendich blijven bp de Chriſtelicke tree 
Ugpe / met groote flabernpe bef warensende 
alg fn petg mif doen teghen de oybinantpen 
Der Turcken / ſo moeteuf;: bꝛanden / of Baer 
laten beſnhden / ten fp Dat Hare begangene 
foute wepnighen bekent ië / dan cunuen fp 
met gꝛoot gelt haer pardaen coopen ban de 
Turtkſche Officieren. Indien eenen Chzis 
ſten / Het ſp in ernſt / ofte bp jocke / eenen hoet 
op Gek haoft fette / inde plaetſe ban eenen 
Tulipant, Bie mofte bzandensofte ſich beſnh⸗ 


laten, Indien pemandt averlaft dende 
‚ baneenen Curch / den felfben in tegen wer⸗ 
re met der vuyſt / ofte met eenen fioch ſſoe⸗ 
ge / men ſoude Gena daexom datelick de Bant 


„&f- hous 


| Die eenen ſeer gasoten O1 165 
Schaick tat Landt Daer om: her ghebäacht "=n 





roQuest 


ie 
mages reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 








rbi 61 7. af houwen. De Curchen hebben veel Boor 
— — eegs wyſe / dat ſy De Chriſtenen Die haer te 


Early European Books, C le 
d by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Images reproduce 
444 B 20 


gemoere comen/aidug aenſpreken / Pacurxi- 
ca Nardos, dat is/ wort Turcks broeder, Wat 
Mien Gier op ant woozt / het is periculoos / 
daeromeniſſet niet heter Dau fitl-fwijgene 
Be voort te gaen. Cis ghebeurt / dat eenen 
Curch ontmoetenbe ernen Zungherſchen 


Ezifteustot Hear prach: Wort Eurr/Dat | 


De Chriſtẽ ant woorde Wot cn Hongers / 
banfalten Turcks worden: ffracr namen 
Gem De Turchen ende beſurden Hem teghen 
ſhnen danuck. Wis pemrant Lesl quade fepe 
ken ghedaen heeft; Die Weerdich ſyn met der 
Boot geſtraſt te worden Wenneer Hp maer 
beleoft bat hp fic wil beſnyden taten / foo 
worden hem «tie ſhue miſdadẽ fonder ſtraf⸗ 
fe Gergheben. Wanneer fp cenen Chriſten 
beſnhden ende Turcks waecken ſullen / foo 
ghebrupcken fp onder andere Ceremonpen 
Befe / Dat hp eerft gact in den Veerche ber 
Chꝛiſtenen / ende Dar hp Die beſpouwe / ende 
met ſteenen bewerpe / tot een teecken ban 
verachiin ghe ende ſmaet der Chriſtelicker 
VNeligye. De Turcken en cunnen niet Lijs 
Ben / Dat vemant groene of blauwe kouſſen 
D2age/ Cig wel ghebeurt bat fp eenighen 
ſulck coleur ban Boofen miet belen bleps vã 
De beenen gheſneden hebben. De Turcken 
Baen grooten bijt om der Chriſtenen dach⸗ 
ters ten Dou weliche tr ci hgen / daerom bes 
Wen fp de ſelfde alle beleeftheyt / Kunnen 
fp de ſelfde foo Wijt brengen Datfe maer het 
aldermiufte van haer nenen / al cn Waere 
bet maer eenen appel / foo dwinghen fp die 
dochters haer te trouwen / jae de Curcken 
ontvoeren wel de Chriſtenen hare pꝛouwẽ / 
ende behoudenſe voor De hare. Wanneer: 
men senen vermoorden menfche ergens op 
Get belt vint liggen / ſoo dwinghen de dure: 
ken De Cheiſteurn Der naeft-gheleghener 
Stadt / tor eer: brrucke te betalen Bier hon: 
bert gulden. Lig wel gebeurt ende gebie: 
ken / dat eenen Turck fulchen doot lach bez 
gaen hadde / even Wel moften de Chriſtenen 
Die gelt · breucke betalen / ende De Door lager 
bleef ougeſraft. VDer ghelycke procedupze 
gebruycken oock de Curcken alffer pemant 
derdronckenis bp een ongeluck / Maer in⸗ 
bien pemandt ſtaende op Den cant des Mae: 
ters eenen angeren ſaghe verdrincken / Die 
woꝛt tot een ſlave gemaecht (Gu levẽ lanck? 
Indien eenen Turck in cen gevecht van e£ 
ander wozt doot gheftagen/ ſoo worden alle 
die in bat hups ſyn / ats den doot · ſlach ghe⸗ 


ſchiet / tot lavenghemaecht. De Chzifter 


yright © 2011 ProQuest LL 










Onder deregeeringhe van Conihek Philips de derde, 


genen doren gheen Derchens Gebben of 
houden / Dan beſtoten. Alſſer Deur-tochten 
van Crijchſ volen gheſchieden / foo moeten 


‚De Chriſtenen haet fprchh Wel nauwe be⸗ 


Î 
Ì 
1 


| 


$ 


| 


Waren / anders ſouden Wel De Curcken 
hepmelick een ſtucxken daer ban fupden/eú 
in haer moes of (pijfe werpen / ende ſeggen 
Dar het De Chriſtenen ghedaen hadden / die 
daerom tot laven ſouden gheinaeckt wor⸗ 
Den, Alg de peſte argens ſu een Stadt is / 
ſoo beveelt den Turckſchen Schout ofte 
Officier / dat peder een fyn honden ſal doot 
ſlaen. Iſſer vemandt ouder De Chriſtenen 
die geenen hont en heeft / ende volgens dien 
niet en can Doot flacu ende bzengten ter bes 
ſtemder plaetfe / foo Werpen fp hem ſtracx 
een actpe op/ende ſegghen Sat Gp Het bebel 
der Overichept Heeft verſmaet / ende Work 
daa ſtracx gheſtraft na haer qoet-Duuchen. 
oo dat eenighe Chytftenen/om Dit perikel 
te ontgaen / honden coopenende doodt. De 
Turcken ſegghen / Dat be ps fie cen teechen 
is/ dat Godt vertoornt is / ende Dat hp wict 
blart moet verſoent weſẽ / ende Boe hp meer 
blaet fiet blopen ober be ſtraten hoe br eet 
verſoent is / daer gheen achtiege op gevens 
De / of Get menſchen bloet / of bonden bloet 


Pp. 
De Jeeft-Daghen Der Curchen moeten 
ooch de Thgiftenen bieren; of fp ouden daer 
ober fwaerlick geftraft worden. C'ig eend 
qhebeurt binnen een Stadt genoemt Thol- 
na, Dat senen hont / Die Den ſteert af gehou⸗ 
Wen was (men Weet niet van Wien) ober, 
ſtrate loopende al bloedende ende huplende / 
boor bu den Turchfchen Balliu bier plaetfe 
liep. Wier wt nam efen Curck ſtracx aca 
tpeom de Chziftenen een geit-beeuche/ nae 
zijn goet-Duuchen/af te ſchatten / ſeggheude 
Den hont hadde oker haer geclaecht. Delen 
felfoen Ballin fiende eenen menſche over 
ftrategaen / Die eemen feeven boet hadde / 
vraechde hp hem hoe hp aen Den fecré voet 
quam? Bp ant woorde / dat bp Hem q: ſtoo⸗ 
ten Gadde aen een hout / dat op der ſtrate 
lach. Stracx heeft. hp, vernomen Wieng 
bout dat Dit was / ende heeft den ſelfdẽ met 
ſhnen Dogonich of ſtaf wel Dapper af-ghes 
fmeert/ ende Den ghegquetften man nam hp 
ſes guldens af/om dat hp niet beter toeghe⸗ 
fien eu hadde. 


Bet ahebeurt Dick Wilg / dat de Turckten | 


de Chiſtenen vraghen / of de leeve ende met 


Mahomets epzecht en waer ſy Indien de 


Chꝛiſtenen ſegghen jae / foo masten fp haer 
datelick Laten beſnpden / of fp moeten bzau⸗ 
Pon Den. 


























pe, k 
— 





Se 


——— * aa 







































eV 
mi > 
eN — 


Rad 






—— —E— 





— — BE — 









































































Nederlantſche Hiſtorie Het achtendertichſte Bocck. 


1617 Ben. Want fp feggen/ ig onge eligpeende HDebben de ouderg geen geltombare kinde, 41617, 16 
— WEE goet en Waer, fog ft gp (chuidich De | ren te Yanfonerceu/ foo moeten fp de felfde ht —* 
ſelfde te belyden/ eude om bat ghp dat miet overleveren inde flabeenpe Der Turcken. ‚ 


{LA l | en Doet / foo fh: ghp des doors fchuidich. | Vier en boben afg de Dayften of B Bs 
9 t/ | / rodte Det 

IN | Maer jadien Pemant fepde, De Wet Maho- | Curchen ergeng eenen bupfcben jongen f.6/ * 

| | iN mets 18 Wel Goet maer onſe Chziftelicke ‚temen fone Der Chꝛiſteuen / Dien nemen ſu em 

IEEE He Beiigpeig noch beter / ofte, Dacrfgu mel | dat bp haer diene , oft: fp verſchichen ende * 


veel goede dinghen in / maer oock bele din berfchenchen hemergens aen cen van ate 
gen die uiet Waer en ſya. Stracx moetfich | goede vreienden. De arme boeren en we 
Bien menſche laten beſupden / of hp Wozdt | beun niet epgens / wat fp ploegen/ ſaepen / en 
ghebzaut. Derhalpen wanneer de Chriſte⸗maepen / het ig al boorde Curché/ ter nau⸗ 
nen die der Curchen fireechen hennen, ale | mer noot hebbender be boeren den foberen 
HN bug ghevraecht wozden/foo ſorcken fp ghe⸗ coff ban. Fu fomma/ wt Ger gene bat ick 
EM mepuelick Mt bluchten/ ende gaen Dat pꝛo⸗ | hier coztelickk verhaeit hebbe; can een peder 
ENE pooft aeg En ſonder autwoorde / indienfp | af-nemen/ in Wat eeen bedzoefbeu ſtaet / 
cunnen / Maer cunnen íp vat niet doen / foo | dat bie Chꝛiſtenen fitter /die in Hhungarpẽ/ 
AN ant woorden fp ghemepvnelick aldus: Wp | in Tranflilvania, ende ciderg Haeren necke 
VKA. | Weten Dat onfe Beligpe ban Godt is / ende | moeten bupghen onder De tptannpe deg | 
iN û Hi warachtich:met veel micaculen beveſticht | Turcks / even wel geeft Godt de eere Die 
AAN. | maet u-lieder Metigpe en weren wp niet / menfchen ſulcke ſtecckte rade beſtendichept 
want wp en hebben unten Alcoran niet / wy | inde € bziftelicke Religne/ datter weynighe 
| en verſtaen ooch uwe ſprake niet / wyleſen zyn / Die De ſelfde verlaten ende De Turck⸗ 
0 alleen onſe baecken. Indien de Curcken ſche aennemen 
90 conden vernemen Dat pemant Haeren Alco- | 
| ran in het Latijn! of in eenige andere ſpra⸗ 
he heefs/anderg als inde hare / die ſoude met 
alle De fijne feer Wzecdeiich gheſtraft woz 
| den / jae fp foubdender wel ef gautſche Stadt 
KOTS INN ende Kant om: verdslghen. Als de Curc⸗ 
de ken een neder tage hehe ghecreghen / ende 
UNK inden crheh bende Chriſtenen over wonnen 
B fijn, foo moghen de Ehriſt enen wel bzeefen 
ml dit onder haer ghebiet teven, in fonderhept 
| De Predicanten / want fp ſeggen dat be ſeif. 
| De Dooy hare ghebeden oc2farche zon vande 
le Ik enderlage Der Turcken. Dp Doen haer Wz 
de AEON terfte beste om de Poeoicanten 1 School: 
u— weeſters van cante te helpen / om oat fp de 
| ®ungaten lijven rude fhecchen in Get Chri⸗ 
| ftelicke geloove út Betigne. Cen ig crou- 
ER Ii Meng geen ciepne f warichept/Dat be Chii⸗ 
| ftenen have cerft-gheboozene foons moeten 
A overgeven in basten ber Curchen / Die de 
ik MENE felfde befnijden/ ende in de Turchtche meli. 
Ee. NI gpe / ende crychſ · handel op trecken ende 
Janitſaren maken, Dwelch de veor naem 
fe zijn Die den Turck ghebzupekt om de 
in Ch2iftenen te becrjgben. Aint De dure: 
Ht EN hen te paft: comt / foo gaen bare Officieren 
| | doorde Steden eñ hebben eenen rinch / Daer 
ba paffen fp be hoofden bar De kinderen ber 
BRIE Chaiftenen/ die foo clepne zyn dat fp boog Hé 
BEI rinck paffen/Die fiju vey / maer atie dis groo/ 
FAIR ker Goofben Gebben als deſen rinch mt is / 
ERR IE Baer moeten De ouders boog peder hint ban 
EAR bet alen twee Gonderk ende vijfsich Ufperé. 






















O Miferos, verbis quos Thrax perjurus inefcat, 
Vulpeafraus ills, Punica ineltq; fides. 


19 Be ernftige Remonſtrantyen rũ De Chriſte 
iuſtantyen ban be Aubaſſadeurs hen woz | 
der Coninghen / Princen / ende He: eha 
publycken binnen Couftantixo: ven geert 

prienrefidetende/ rude daagde ghetrouwe Ci —A— 

aſſiſtentye ende debuoiren banden Vaijr PLE pe 

Azem jeghens alle oppofanten / beeft zine haer onlit 

Diepferlijche Me. epnelick gjerefolveerg, a daer ops 

Datmen het Gepyetendeerde Eharats date⸗ Lelept. 

ich falaf-fchaffen / ende alles Wedereim 

ber-ftellenin fate aig voozen / foc veel sle 

aeugaet De onderfaten vanſyne geallieerde 

vprtenden / Die in due Handen met ſne ons 

derſaten niet ghetrout zijn, fulrx bat alleen 

be getroude met de Lurchen daer mede hes 

laſt ſullen blyven / darr bp de IPrancopfen/ 

noch Eagbelfehe / noch HNeder landers int 

minſte gheen ſchade en hebben / de Beuetia⸗ 

nen / Die bifWijten haer met vzouwen van 

bie Landen in den Bouweticken iger begeo 

ben, fullen daer docr cenichfing ban fuiche 

Houwelicken verbremden / dwelch bie Ties 

publijcke niet on-acngenaem en ig tea fuice 

ken aenfien, Soodataren hoopt dat in toez 

comende tijben foodautge accidenten (ulle 

na-bljven: ende bat de Toop-lieden op des 

Curckſchen Repſers Handen, fondernacs 

dencken / ſullen miogen $taffiqueren, | 


De J 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQvest 
k 
Ur 


ie 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 



























51 Je br Je 
— * 
urck⸗ 
bhe Benten 
erleden, 
pf broed 
(eerg Ue 
riffen 
„far 
nen 
gent 
laſt 
nie 
wuyt 
nlãtt 


goet-aerbich ende feex deboot Prince / van 
fijne onderfaten feer bemint ende be weent. 
Bp heeft vagelaten of foonen/den outften 
is derthien jaren out/ ende feben dochters / 
aile ban cen vꝛouwe/ behalven den out fren 
faonesende tem Dochter. 

De nu gecroonde Repyſer Sultan Muftaffa, 
is gheduprende het Gouvernement ban fj 
nen Beoeder / in een biſſoten Camer ſeer 
ſtricktelick bewaert gheweeſt / ende ig out 
onttent xxv. jaren. Soo haeſt alg br inden 
Vrepferlicken froel gheſet ende boog Vrpfer 
ghegroet was / foo is dartelick Daer acu De 
begzaeffeniffe ban Sultan Achmet gheſchiet / 
met wepuich Ceremonpen / Booz ſulck een 
machtich Potentaet / ende fonder eenighe 
commotie ofte alteratie onder het volck. 

fDaechs daer aen ig De vieü ghecroonde 
Prepfer ghetrocken na een plactfe genaemt 
Aitverflarey , Bie boog frer Heplich ban De 
Turcken gij benereert wort / overmits al: 
Daer ig De ſepulture van renen Sant / die vã 
Mahomet nae Conſtantmopolen gheſonden 
Was / om den Grieckſchen Vepfer tot aen: 
biddinge ban zyn Wet te verſoecken. Nae 
Dat deſen nieu Qhecroonden Repſer aldaer 
eenige fchapen geſacrificeert / ofte geoffert / 
ende aen De arme eenige Wtderlingen ghe⸗ 
daen hadde / ig bp te peerde Wederom nat 
fn Seraglio met feer clepne fupterabekeert. 
De peincipale Ceremonie der Coronatie 

beftaet in het aenhanghen ban eenen fabel, 
t'welck banden opperften Vifijr oft Cahi- 
machan, nae voorgaende ghebeden / gedaen 
wot / in pzefentie vanden Mutti, ende alle de 
Vifyren, boende alfa fijne Me. een ſolemnele 
intraede inde Stadt door De poezte Adria- 
nopolistot in fjnPalepg/geaccompagneert 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Onder deregeeringhe van Coninck Philips de derde, 
E Curckſche KRepſer Sulcan Ach- 
— D mat,igt DÉ derdẽ Octob.te Conſtan⸗ 


| 


ban alle de ghene Die ban dit Dof depende⸗ 
ren / viſiterende alle De Yrerchen ende fepuie 
tueren van ſhne boo? Daderen/Die in Cons 
ftantinopelen begraven zijn / Daer alf-Dan 

folemnele ghebeden gedaca Worden. Soo 

Beel men we de Phiſionomie van fjne Me. 

canfpeuren: foo is hp cen feer een-beudieh 

Prince, feer lis ffelich ban aengbefichte; Et 
tangeam mortis 1mago,van Wegen be lanctie 

wylge ghevanckeniſſe. 

Den xxvüj. Novembris heeft deſen Uepſer 
(nae Get ghebjupeh des Kants) alle Be ſol⸗ 
Gaten / ende alle Die in cenighe andere Diens 
ſten ban ſyne Me. ſyn / een vereeringe ghes 
gheven / t'welck meer Dan t mee milioenen 
Ducaten impozteert / fonder Defe Donatie 
fouden Be Soldaten den Repſer obedientre 
Wwepgeren. 

De Gefanten ban Raguſa(ſtaende in cone 
federatie met den Curch) houden te Cone 
fkautinopclhartaen/ om aſſiſtentie teghen 
De Denerianë/ ſeggende ende Wtftropende/ 
Dar be fclfDe hare Stadt belcghert hebben; 
om: alſo dẽ Curckſchen Kepſer te meer tot 
opwaecké eũ forget boog haer te verweckẽ. 


alfine Erüchf-machtt‘famen ge: 24 Spaar 
D bzocht / ende heeft de Stadt Ver. pfveresert 


cellibelegett/ fijnen legher rontom 
her met fchanfen foo veel bebzpdende alg pp 
conde / boog Den in val deg Hertoghen van 
Aabopen/ Die miet eenn tamelich leger niet 
Wit bandaerlach. De ſprake ginck / dat 
Don Pedro de Toledo wael xxv. dupſent man 
flerch Wag. De Hertoght hadde bp tötg 
de Stadt van alleg Wel voor ſien / behalven 
ban Pubwer / dwelck bp neeh thts genoech 
mepnde Daer binneu tecrghen / ſcndende 
derwaert by De drie duyſent voet knechtẽ / 
ende drie hondert Ruraſſiers / die peder een 
ſacxken pulvers op haer peert haddẽ / mey⸗ 
nende bp nachte tuſſchen De ſchanſen dodz 
het Waters inde Stadt te geraken. Maer 
Don Pedro heeftfe int Water gheflagen/ cer 
fp daer konden binnen geraken. Daer fijne 
der Wel bier hondert doot gheble ven; ende 
bele ghebangen. | 
De Spaenjaerden hebbẽ de trenfeen vã 
Vercelli ben belegerden Fracr mepnenaf te 
nemen / om Den ſelfden alle wit vallẽ te bete 
hinderen / fp waren oock foo wijt gecomen / 
Dat fp mepndé de felfde vermepftert te Hebe 
ben/ roepende Spania Spania, Baer daer is 


onver ſiens een mine aengbeftefsen/ dic bare 


operatpe foo Wel ghedaen heeft / datter veel 
Pov &uvacns 


Fol 243. 


“5 —* 




































_ 
za 


* 


hen Edd jk 


- — 


| Es 8* 


= 
—e 


Ì 
n 
k 





& 
4 


— 
| | 


enen an 


* 
* Pe * 
. * 
* Te ji —— 
— EK — — ⁊ * — — 
Es 5 € — € — 
— —— — — rie —— — — 
* oen En * «<3 ge _ — « Di 
* at — ie E 





— an —— 








































Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliot 


444 B 20 


| 
Ì 
1 


1617 


— — — 


veroeil ap» 
vpointerrt. 












NederlantícheHiftorie ® 


Het achtendertichfte Boeck. 


Spaer jaerden / daer onder oock Heel Offie j en pack / met vlieghende Paendelen / bzan⸗ 1617 i 


Mete waeren / ſyn doot gebleben / ende heb⸗ 
ben alfoa de Spaenjaerden onverrichter 
fake boor Datraacl meeten af-wijcken ende 
Hebben De beieger de haer Dee noch daghe⸗ 


Uc bupten De Stadt inde Wepde gaen 


taten. Wier nae Heobend: Spazufche den 
belegerden ein Halve Mane af ghenemen / 
maer die van binnen hebben Baer mz: ſchie⸗ 
bert einde met ghewerp wan ſteenen foo alie 
queitende beſchadicht / dat fp nieten wiſten 
waer fp Baer berghen feuden/faa dat fp Die 
halve Mane wederom verlaten motten. 
Maer ig ben 17.lunij eenen (eer grooten 
ende onherkoarhten pluf-regen ghevaiten/ 
bie verooꝛſaeckt heeft bar ae Kebieten Poo 
ende Seia foe fn oner-gieicopen / Dat Het 
Spaenſche leger scheet in Get vaater ſtont / 
Wel uren lanch. 
®acr is der 10 lulij in het Spaeuſche le: 
gher eeuen Ce2porae, Die bele Gaten ben 
crych ghevolcht hHanderende uu wetier. jas 
Een out was / den hopaf ghehauwen / nde 
Daer nae met ſpieſen deuc peiemt / om dat 
bp in handen vauben Gertoge van Savopẽ 
bet Caſteel Bury hadde Helpen aver-geven/ 
ende fic meet-maclg tot eenen berfpieder 
hadde bzupehentaten. Wier nae Hebben De 
Spaenſche De belegerde binnen Verceil alle 
dage mert ande meer ghenadert / eñũ Gebben 
met veertich ſtuchen gheſchuts De Stadt 
ende De bupten werchen veſchöten/ ende 
Hebben berfchepven maiendapp:re ſtormẽ 
ghedaen; doch fp ſyn elcke vepfe wel bapper 
met gjoote ſchade afgeſtsghen: als infon: 
derhept op den bert êlulij, hebbẽ die Spaẽ⸗ 
Ache (mar Dat fo Het Gavefgutoor S. An⸗ 
Dies paorte gheſprenght / ende den Stadt 
smupz wel fes Padewen beret gheopent hade 
Den) bierder wegendapper geſtormt / maer 
fp zyn mamelick af · giſſaghen/ met verlies 
Ban Don Pietro Servellone haren Deit·mar⸗ 
fchalch/ende Don Bernando Meſſia haren Ate 
tilerpe weeſter / eude ober dupſent ſoldatẽ⸗ 
met veel Capitepug ende Bevel hebberen. 
Maer be Spaenjaerden hebben dach eu 
nacht beg gza vens / minerens des fchteteng 
ende des ſtormens aen allen canten foo veel 
ghemaeckt / ende De belegherde ſyn merder 
tht foo bloot geworden Ban pulver ende al⸗ 
lerlep amnumitien / dat fp eyndelick hebben 
moeten berfoechen te appoincteren / vree⸗ 
fende Boog Den ſtorm bie fp wiſten bat de 
Spaenjaerden op DS. Jacobs dach / na Hare 
pude ghe woonte / ſouben genbrenghen. De 


delegerde fijn op S. Jacobs dach met ſack 


dende lanten / ende bier Lutken gheſchuts — TT 

daer wi getrocken ſynde 4109, man ſterck / 
die nae Ali ghetvochen (u. De Burgers 
hebben de prunderinge met qzoot vant foe 
moeten af-caopen. De Hertoge ban Zas 
Bupen heeft DÉ Marquis van Califo Gouver⸗ 
geur der Dtadtjende Den Capitepn Euange- 
liſta inde gebancheniffe laten beengen/ geen 
ghenorgen hebbende aen Get GHeeftige overs 
geben defer ſtercke Stadt / Die foo wel met. 
cröchf-wolck verſien was. 

Don Pedro heeft inbe ingenomene Stadt 

Vercelli ghelept twee Aegimenten Spaen? 
jaerden / ende cẽ Regiment Italianen. Wet | 
andere Crichſ⸗ volck Geeft hy routom Hec 
zÀ de Dorpen ghelept/ om haerte verfliſ⸗ 
chen. 


Mer ig meermaelgfprake geweeſt perla 
ende ooch eenighe apparentpe/Dat PiArpe 
Den er ebs tuſſchen Den Cerfi- ers crijch. 
toghe Ferdiaand ben Graets / nu 
Coninck ban Behemen / ende de Venetia⸗ 
nen / ſoude ter neder gheleyt worden / Maer 
het ſchhyut en blyckt Dat De ſonden ber men⸗ 
ſchen daer te Lande verdient Hebben noch 
langher met De roede des riche ben Godt 
den eere gheſtraft Er Woorden. 
Vaer zjn heop en vae tuſſchen De bepde 
legers nu en Dau berfchepdene ſchermutſe⸗ 
ten gevallen / met ſchade eude berlieg van 
bryden ſyden / nu Deen Dan Wander d'over⸗ 


— — — —— — — — 


handt hebbende / fopte water / als te lande. Kr 
De advdſen wet Italpen ſ gohen / Dat De aas 
Vſcochen ben Deurtianen in het boog jaer tual 


over De cwintich fchrpen teghelycke ghe⸗ 
namen hebben / erft wt Candia camende/ 
rchelich gheladen met allerhande coſtelic⸗ 


| Ke Waren ende ſpecerpen / ooch een goet deel 


gelts in hebbende welcken bupt fp te Zeng 
ghebracht hebben. 

Corts hier aac heeft De Neopolitaenſche 
Armade een azoet Ben⸗ diſch (chip genom / 
ghenoemt Balbi, nae dat fp ſanghe met mals 

kanderen ghevochren habben, 

De Venttiaeuen hebben Gradiſca bele⸗ mrs 
gert / maer daer en is gheen epparentpe Bat segers, 
fo het ſullen dwiugen. Wet ig feer Meel booze 
fien van bolck ende alles watmen in een 
briegerde Stadt behoeft / och foo niet bez 
floten’ of Ferdinandusen cũ noch elche vrepfe 
met ſtercke conbopen Daer Binnen comen, 
ende noot dzuft deer in bꝛenghen. Heres 
uetianewleger ig ſwack / ende by foure van: 
goede ozdre en wozden De ſaecken niet bez 

| voorders 





























































— — — — nn mn 2 a 


6in 1615 booꝛdert nae behoozen. 


— — 
dean in Gradifca em Goerts bapper gheviert ende 
Deel bzeuchde ſcheuten ghedaen / nan Wegen 
De Crooninge Ferdinandi deg nieuwen Co⸗ 
niucks van Bohemen. Daer zjn te deſer 
tt becl bau der Denetianen (oldaten ver⸗ 
loopen/clagende Dat hare befaldinge lauck⸗ 
faem betaelt Wiert / ende dat fp groot ghe⸗ 
breck in het leger haddẽ vanalle nootdzuft. 
Haer is wap gheffelt of fp Dieaft wouden 
newmen / ofnae haer lant trecken. Dele fifa: 
Ber deur Tyrol nae Burtfcy-landt ende foo 
boost elch baren wech gherepſt / met ghere⸗ 
| Bene ende verſletene cieederen / Dicher met 
| lappen en luyſen / dan met geït of gouden 
| paflement beſedt. Vele zn op Heu wech 
| gheſtorven in groote armoede ende elendt/ 

ſomnughe inde gaſt · hupſen / andere int het 
t / ſammige zyn van de boeven geknevelt 
rde e doot gheflagben / haer betalende Den 
moet-Wilie Die fp ende Gare compliten in 
Het oprepſen ende Doog-trechen hier en dact 
byde boeren bedreven hadden. Dele witter 
bzoats hinderen hebben Daer bevonden hoe 
waerachtich Dat het ghemeyne ſpretck⸗ 


woozt is/ Dulce bellum in expertis, De cröch | 


ig ſoete ende ghenoechelich den ghenen Hie 

hem niet beproeft en hebben. Veie ban befe 

broot dronckene gheſellekens hebben mel 

gheſproken ofte goedacht / ghelhck den ver⸗ 

looꝛenen ſoone / Hoe veel kuyrlinghen mijnes 

Vaders overvloeyen van broodẽ, eude ick ver- 
gae van hongher. | 

8 VDen 13. luhj in Der macht ig de Grave 

tales Tampier ‚Don Balthafar, eude Be Overſte 

Mecelgraver, met dupſent Aupteren ende fes 

hondert Muſcquettiers / de Riviere Lifonzo 

ofte Vſints qhrpaffeert / ende heeft Graits 

met margin-aets /, ende trychs nootdzuft 

Wel verſuen. Beer ontmoete vijf Deneetfche 

Compagupen wupteré/De weicke fp tẽ Deele 

berflagen/gen Deele tot Mariano toe gejaecht 

hebbẽ. Fn defen ſchermutſelſyn aen De ſyde 

Der Denetiand verſchepdene cloeche Ober⸗ 

Rr ghebleven / ats onder anbere Marcus An- 

ri tonius Manzon, endt Conve Gualdo Vincenet- 

7 no eenen Maltheſer ANdder. De Ovrrfte 

Camillus Trevifanus „ ende Capelletti hebben 

groote ſchade geleden. Als des Cerſt· Her⸗ 


togen voick te rugge quam / hebben de De: | 


netiaenſche wt haere ſchauſen Dapper o 

haer gheſthoten met grove ftuchen tt wuſ⸗ 
quetten / oock zijn ſy op ve felfde weghe val⸗ 
ſen / ſad datter arn beyden ſyden ern tame⸗ 


bic geval dooden waren / Maer Ferdinandi 





Early European Books, Copyright © ORN ee T-Salle 
db ur 


U 
y courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Images reproduce 
444 B 20 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. 


Den vijfden lulij hebben de Guarniſoenẽ | De Gꝛave Fampier miert in zijnen avurges 


bolck beefter ſich dapper booz-ghebochten. 


quetſt / aaer Hiet Doodelich, Bit Couvop 
heeft mede genomen wr Gradiſca, De vzou⸗ 
wenen kinderen / midtfgaderg het onnut 
ghefinncken / dwelck Den belegherden eenen 
ounutten badaft mag. 

Ben 14, lulij heeft De Meapolitaenfche De Dene⸗⸗ 
Armada wee Deneetfche Gallhoenen geno: traenen hdẽ 
men / mitt allerlep coſt elicke coop manẽ was Voote fchar 
ven gheladen / varendesaeSpaladro. gien dete water. 
eſtimeerde Dat Die beyde Gallidenen aen 
goet en ghelt in gehadt heben een milioen 
ende t Wee mael hondert dupſent Ducaten. 

Ontrent deſer tt heeft De Neapolitaenſche 

Armada noch eenighe clevnder ſchepen Die 

Baer bp be Denetiacnfche Armade mepuden 
‚te boegen/betmepftert, 

Den 25 lulij hebben Drie Hondert Muſ⸗ 
quetiterg ende bier Copnetten ban Ferdi- 
nand: Rupteren / dẽ Denetianen twee ſchan⸗ 
fen afghenomen / daer in verſſaende eenen 
Grave ende Wel drie hondert Soldatẽ /met 

hare hoop· lieden / ende bebel-Gebberg, De 
verwinners hebbendaer ſchoonen bupt ge⸗ 
treghen / beebberguldene ende verſilverde 

| rappiers / eñ ander geweer / oock vechtoſte⸗ 
licke cleederen / met gout en ſilver bebztint / 

| sede Opie Baeudeten. 

Seignoꝛ Zorfi Provedider een Oberſte der m5. Hene⸗ 

| Pegetraenen/ beeft met date Dupfent man te gienen ved 

| Peerdeente Doet in UNria Het platte Kant bare vpan: 
Doog-leopen, met branden en blaecken; met orn Score 
tooven en plinderen/ Deel arme dieuen ma⸗ À 

Kkende / loopende tot beez Pifin, Daer hp Dit 

| voorftadt geplundert Heeft. 


"4 »Adviſen diemen te Defer HDE Wt Pzopoorten 
Gtalpen heeft becomen, beengden —* Herta: 
| mebe/datDe Wertoghe var Oluna Sens pee 





| Viceroy ban epel& # onland m 1rangende de 
propooft zijnde met Dee: Veſident han Ve⸗ Beloften eñ 
petpen/belangende De Contracten/Nccoog: aardt der 
Den, Berdzagen / Paps / en Frefues Bec. ghe⸗ Nugen. 
fept beeft. | 
De € oninck ban Bifpanpen it Groot 
CeniceR tronwe ende beloften verplichten 
eude verbinden Wel perſoonẽ Ban clepuder 
conditne / maer niet ſulcke gzꝛoote Coningẽ / 
als mijnen Prince. 
Dat Be beloften fönes Coninct moſten 
gereguleert weſen nae getegent Bert der ve 
ſolin peu ſyner Maet-cameren / Die dagelicx 
deranderen / nae gelegenthept der oorbel 
tende ſaecken. 
Das derhalven fine Diernaerg wiet ſeo 
Evy ij kers 





3 rn J 
— es «rs 





Kn 


el etek 
° Tc heien Sr EA ie AE 










































































Hetachtendertichfte Boeck. 


1617. feere ſien en moeten op t°gijene dat bp haer | ne t* welch 
Ep Ga tot onderdzuck 67. 
| ek — als op t'gheue dar gem Dienftelick formeerde Belrgie Bun err ee nd — — 
0 if e Werroge van Zavopen bevindende! 
Ik Dn ede Oeveren tat nen | eld mach wagon Di gende Bef 
J —— van Bauspe: — nd neh ba Spantentange te cume voerd, ect j 
KN EEEN 4 Geeft fegabende da aengefien Dar De RNepublycke bau Bene: jn ve 
KOR OU zhuen —— zor N ev eng hd gpen hem alle maende ecn treffelycke ſom⸗ fr6 nur 
EHM niet Steden over te geben. * oli, ij lanen ae efefune Baachepr Deer 
Ra l RU — dus met malcanderen die Co⸗ ie: * helften De * * 
| wgen cn Peincen/Die De alde Catholdcke | arti an 
J olhck/ ghe. Ende alfa de Geunie 
ffe ban Cozirtenrijch willen geacht cú he: | Duptíche — FE Hit — erk 






| bouden Wefen/ende bie malcanderen foo na | mel | 
ZUN * nge hielden / foa ig de Sav ⸗ 

Etn bel ne Beren pban gecom vande (fo sad 
RNN | ii ken / Die Gaer inden sloede niet en beftacn/ helt ———— berfoecr Pe Sr —8 
| , / Ui 

Î enbe bie fp Hoop ketters houden 4 De ben. — (eggbende niet te twfelen / of haere Anes wg et 
BEE 1) penen in De hant ſyn De beſte verfeserthept oꝛuchtichedẽ ware genoechfaë bekent, Satopellj "U. 
EE HEN Sigifm, La- à GEDE. hoe rũ op Wat wife da â ilb rue 
EM —— Prenen te deſer tijt ſtercke tpdingë | voren voor — ied Een: ies: Ks 
sE De Spaen * COENE Banden ende Coninckryc· van Mantua van wege Ber Dertochdom van Hor. 
Rl — —— — ande — por Montferraet in mif verftant in i wi geraect co 
| ban tutellis Dat Get aud —— Ware / alſo Dat fp tot De wapenen gee | 
EL ROME gentie met eu techten tt was / omde Be: | waren / Die zin aile ne 
OR: ben Eurch, te ne ren dr Ee doẽ | hadden / dat bo meeft all reren 
LRAD andia, ofte elders | verovert end | 
TER gn 
_ nu Nertoge Ferdinand. ninck van Bifpani IND i 
J Maer obermidte meeft alle oz Spamnfche panien tot eenen Middelaer 
or Galepen ban Sicilpen en Neapolẽ tegens Banen Daboer fo Geeft — Wertoge ban 
Bi; 0 De Denetiaenen gebzupet wierdenifo hebbe | Conic iie Perte laten bzengen, Das Gp DE 
me | be Turcken hart lach waer genomé, ef f tua bet gare enpen EADE Berroge va 
HN B | Mantua het gantfche Wan 
MR it, — ix. ſeylen bp maicanderen ingerupat/te eID — — bie belofse 
J Sciyen beent Gevallen mde Eplandë van ‘bar Gem bol contentement op een cort vans 
ENEN Dael beboen erteerdreoren roof we ge: | megen fi pyctenfpe/foubenbegeoer wore 
EM ftené gen aochelich oanhaer ne Chi | Den, Maer alfoode Coninck van Bifa» —8 
EIER bienfp andere gegzaven habbén. Dier dao? | Beers ett sonen pende leap De * 
Ki On Bamsalachtj Oalpaben — 
— banden Gals tenewen / ende Die | zijn recht te bevoorderen. De bertoa alfoo —8 
beliche reaper en ttbaenghen/ omber Toledo, Gouberncur ban Bila pgehan 
| Bhelchefchade din Siciliaenen eff anderen/ | tot bevel beg Conin van pj reren beers 
nden Gals te keeren. | F van Difpanpen/ den 


Wertoge ban Savopen geWwapender handt 


in NEEM | tegenftant gedaën 4 
EN 8 we | gedae/ verdervende ei be 
HRS | Be stig Dj: teltlijche Cour / eñ beelande,  frenne feet jamerlick deg Derto —— 


te Furſten in Duptſlant / ſyn optẽ 
Ceur e ,} N ADNOPpte vopen 
Boyftë hin: 1.Martij deſes jaerg nae ben ouden dich — De Baar Ah ——— 
ARE | nẽ Heylbron D flijt binnen de Stadt Heylbron ters Haer bp nocbt cloechelick en taſtende / 
ON gadert/omme gefamender hant een beflupt dhen — Ch was afgeflas 


Resa Ù Waer op een 
te meme Wot (p tegbeng W'acnfaghen der ‚mag piveleh de sienpe rota beeldt 
id felt int Aen Sr upder atnbangeré fulz de / maer tee contrarpe mer groot gbemel 
{A Dat Die Pauffeiehe beb —— merchen / hem beerdehde Sec. Dewyhle dan die alge 
Me | Kepſer / Coninck Phil in stuc den gemepne fake wag/efidêrenen Hoꝛſt ſchul⸗ 
BREN att inder An ‚Pä in Spaignen/ dich wag bew anderen Hulpe es b -ft 
ER batfe niet en (uil na —— nen Ber mgot te Do-m / (oo berfacht bp / Das pet 
ENE 4 n/a erge⸗ bare Bortelicite Deuluchtichcden monde 


| Hi gelieven / 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
| eproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


mages r 
444 B 20 




























Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. 


1ór7 615, gellenen ven Hertoghe van Savopen met 
—— gelt ofte bolck te aſſiſteren. si 

of Jae oh momene deltberatpe / hebbende 
De Duptfche Dozften ende Stendé te Heylbrun 
cheb bergadert/dé Gefant van Savopen fonder 








naaf Dertrooftingde ofte toeſaghe van hulpe af: 
—99 geſedt. Wp is van daer nae Den Wage ghe⸗ 
ce fid repſt / daer hp Der geljjeche werbingde ge 
geyl daen heeft. 

pieds De Hertoge ban Savopen Heeft oock de 


R Citgenooten van Bern aen-gedzaghen een 
| se ban ondeclinghe berbonteniff:/ die lanchfaem ig 
Wot voort·ghegaen / want men heeft ſchier den 

ten bee, Leheelen (omer bier over gehaudeit / doch ig 
balg epndelick bijven ſtaen op defe conditpen / 
lt Ges Dat De Hertoge (oude rcnuntieven alles wat 
y ny hadde te pretenderen op Get landt Vaux, 
Cars Lude Voozt-aen goede vrientſchap ende nae: 
—R frr eap houden / met die ban Bern, ja de 
nn ſelſde in tht des noots aſſiſteren met een fe⸗ 
m ker getalerichſ· volciis/ des fouden die van 
Bern vu datelick den Hertoge bpſtant doe 
MEE Dzie dupſent maute voet/ ende De felfoe 
biet maenden lanck op hare coften hem ten 
Dienfte ouderbjouden/ met ſekere conditpen 
belangende het ſtellen der Overſte / ende der 
Capitepng:Oach heeft De Wertoge ver wil. 
licht -/ Dat Die ban Geneva mede in Dit bere 
Drach ſoudẽ begzepẽ wefen/ iũ dat hp voort 
aeg op De ſelfde niet pretenderen en foude / 
Maer bat hyſe alg ré vzient eñ bont·genoot 
foude Gelpen beſchutten. Wen hoogen voot 
heeft den Savopaert hier tor gedwongen. 


® 2* 
Pe be: P het lange eũ cruſtich aen· houdẽ 
Wagt, CAS Gen Ambaſſadeur ban Das 





hope, 8 nopen hebben de Peer Generale 
es bant ‚ Steten der Dereenithde Heder—⸗ 


dens landen ingewillicht be famma van 200000. 
guldens/ iot affitenspe van ben Hertoge vã 
Savopen. Wet emplop deſer penniugen in 
deliberat ie ghelept fpndemet zu Excel. cíi 

Den Raet bau Stat / habbẽ de ſelve geadvi⸗ 

ſeert / bat bet ſecours behoede ghebaen te 
wordẽ mer Gt volck vondẽ Oberfté Genut / 


rupterẽ dé Hertoge profitabelder faude Wes 
ſen dan bet geit / vermits dẽ coep ban zooo. 
rupteren (oude Waffen tot 2oooo. na De mas 
miete Dar: Oo3loge, Daer mm geruchtẽ mede 
gelden / eũ Gate operatie hebbẽ. Daer bp gee 
couftdertectk/ Dat Den Hertoge het gelt dooz 
De vingberen fauve Druppen/ cf wa ſyne bes 
ſtellinge nau soo, man Dart mede foude cone 
nen te Delde bꝛeenghen. Evenweldefe ende 
andere mottoen uiet tegenftaende/ iffer gee 
reſolveert / het ſecours te doen in gele, ter 
maent vhftich dupfent guld. ingaende mets 
té 1,Auguftinaeftcomende/ om bat het paer 
gudictabel ſoude zijn / De rupters aen te nee 

men, fonderlinge op ſulcken boet alg den Os 
berften Bent met Conte Camillo geraceogs. 
deert Mag: Itẽ dat de Rupters twee made 
den faudea moeten Hebben om in Savopẽ te 
comen / waer bp comende eẽ maent Hoog afs 
tocht / ſoudẽ fp maer tẽ niacut in alles connê 
Dienft Doen, Daer beneffeus indien men De 
tupterg aenname / fo ſoudemen pecife ghe⸗ 
Bonden fijn tot biet maendẽ Die felfde te ous 

derhouden / maer tconfent ban gheit komt 

ban maent tot maent te ce (Feeren/ foo haeft 

Deun Hertoge vrede maecht, Pen Ambaffa⸗ 
Deur van Savopen dit mede in confidratie 
nemende / Woude lieber Her bolck hebben/ 

waer alfomen upt kracht van alliantie ofte 
anderſins in zynen Mepſter niet gehouden 
is/ content eerde hp hem woog eerft / hebben⸗ 
bealleenlijch verſocht avance van den eer⸗ 

fien termijn / ende Dat de Phaltz-Ozave 

machte geaQberteert worden van Dit ghe⸗ 
confenteerde ſecours / ten epnde deſe ſaeche 


‚bp de Geunieerde Vorſten des te beter ende 


te cet moete gheabanceert worden. 
@e Ruptecen vanden Overftẽ Gent(die 


| tot nienft vande Princen in Vranch-rijch 
| warten aengenomen/maer niet ge-enplops 


eert / Dor Dien Dat De doot van Den Marquis 
d'Ancre Deanchrijek den Dyede heeft acts 
— 3hyn afghedanckt / met een maent 
olds / _pzetenderende Dat haet Wel deie 
maenden ſouden toe comen: Soo lengte 


ter nomb2e var · rooo. Hupterg/ber welche | ald-meu delibereerde van haet nae Sabo⸗ 
beſoldinge gecalculeert / naer bie gagien ban | pen te fepnden/ foo wierden zp gheleyt in 


deſt landen / neeh niet enſoudẽ monteren ter 


De Steden van Carmnerick / Nimweghen / 


ſomme ban so. bupfent guldens ter maent / Aeruhem / Zutphen / Doef bozch : ende foo 


be bideeg Daer in gherekent. Derfchepden: 
hebben gemepat /datmen Den Hertoge ban 
Dabopen met zooo. peerden aſſilterende De 
tanden Daer Ban meerder reputatie hebben 
fouden/ daa alfmen hrm foude ofſiſterẽ met 
50000. guldens ter maẽt t: geiucke Wierter 


Early European Books, Copyright © ORN ee Dalle 


U 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


baer omeheer waer alg ùe Staten hadden 
gereſolveert Dat fp Den Dertoghe ban Dae 
DOREN met penningen wouden affifteren: fs 
dater gheen hope van betaliughe voog befe 
rupteren we Daanchrdch en quam / fo zyn⸗ 
fr afghedancht/ende elch eer ig malcartens 


an confidevasie genom Dat Dis fecours ban | (Dus weechs ghetvochen. Genigge hebben 
* 


boer 








RE iid 









































n 
— 


”, 
— 


Ber GBT 


* — — — — —— — == — — Ee ẽ ——— — — — — — — * — — — — 
Ee Ees En — — * — Res RIE ent en — = 5 — nn Ee Rs — Eer ner — — 
— — IE en — ——— — me — Et — — — een — — — — — Zan 
en — — — — nn er er —— = — — ee — — — — — — — 
* — ⸗ — = * — — Er Ees. — — z = a 
* 


— 
nee TE 
— 


— 
— 





wenn — 



























Nederlantfche Hiftorie 


1617. haertot ſteelen en ſtraet ſcheuden begehen/ 
— derhalven verſchepdene ber ſelfder op Gal⸗ 
geu en tadenſha geſedt geworden. 
Bang ghe⸗ Dat de Edele Gaag Magende Zeeren 
ren je tufs Staten fa voorſſchteljck tur hee coufenteren 
Pedrognse Van dit fecourd handelen / Dac Hadden zp 
ben vert-ge geoote reden toe Want alrerts De tpdinghe 
dad Sabone, hier te Lande ginuck / datmen mag hande— 
lende ban verdzach tuſſchen ben Gouver⸗ 
neur van Melanuen / eude ben Hertoge van 
Savopen / welche duderhandelinghe haten 
voortganck ghenomen heeft / alſoos dat epn⸗ 
delyck den peps is ghetroffen op den voet 
van het verdrach van alte. 


Amſterdã⸗ Wer zyu eenige Portugeſen t° Um: 
k ie Spee ſterda woonachtich / banden Bou 
anti ad gecneur te Diepen/ ghevanckelick 
fekeringthe ghenomen / die be felf He een groots 
genonen. heeft afg fchat/ wtcracht va get vigareug 
Ehict og Coniacks teghen die vande Wes 
beeeufche profeffpe. De Heere van Aſperen 
Ambaſſadeur der Weeren Staten defer Gez 
unieerder Banden, Geeft groote moepte tot 
haerder ontlaſtinge aeughe went / doch ziet 
anders wtghericht / dan dat het oaghelhck 
dwelck De Gouverneur haer aendact/ eeni⸗ 
gente Hobe ig bekent ghemaschkt. 


De Bife Eſtercke beftinge die de Biſſchop 
fchop van va Spier te Epdenheym int mid: 
maecht ée den vande Phals / voor defen Geeft 
— aengevangen / gast al even Dapper 


midde tn voozt/ watmen bp middeië van vecht daer 


Het achtendertichfte Boeck. 


en ffatpe. De Dacpf-ghefinde / ſoo hier te 1017⸗ 





i6 


Tande / als in Engelandt / ende elders heb⸗8ﬅão⸗⸗— 


ben haer hier ober ſeer verblydt / hopende 
Dat dit een gorſake ſoude weſen / Det De Cas 
niach ban GzootBzritannpen(die Doch eet 
Maat mif-geadrgen hadde ban weghen den 
Relionſ twiſt in defe Proviatpenvalg oock 
van weghen ondere vooz ghevallene mifs 
berftanden ende cracheeleu) daghe licx meer 
ende meert Bande Neder landen ſoube gers 
wmemdem / jae Dat hy den Coninck van Die 
fpanpen tot de ſouberepnitept over de ſelf⸗ 
de verhelpen (oude: Be Weligtonf-berwans 
ten ter contrarpe / hebben haer ban wegen 
deſe tydinghe ſeer berwondert eñ bedzoeft/ 
gualtekeunnende ghelooven / dat dien Brie 
tanniſſchen Salomon dit Houwelick ſoude 
laten ſynen voort · ganck ghewinnen / tok 
groote bedroeffeniſſe van vele ſyner beſte eñ 
ghetrouſte onderſaten ende nabupzen / bet 
Crojaenſe Peert iu fijn Coninckricke Gar 


lende: Wen ander fide hoopten ende bere 


trouden fp de Wol bept ban zine Me. toe/ 


Bat he sne polit jcke conſideratpen hadde - 
Waetam defe onder-Gandelinghe hp hadde 
aengevangẽ / maer dat Be (elfde niet en fous 


den voltrocken Wozden/ten waere Dat fijne 
JR. boog zyne groote Wijf hept voorſach / 
datter extenebrislux, licht var De Dupftecs 
niſſe ſaude comen. In het wae- jaer heeft⸗ 
men vernomen / Dat Be Spaenfche Ambaſ⸗ 
fadeur in Engelandt refiderende / ſich liet 
berlupden/ dat zijnen IR -pfter de Coninck 
bau Bifpanpen is dit houwelick niet cn coft 


bk M —* — tegens is doende / ſa van wegen ſyne Cuer⸗ noch en mocht conſenteren / dan met believẽ 
HIN ar Pott. laochept Phals / alg van weghen | ende Difpenfatpe banden Paus / ende dat 
HERE be Stadt Spier/om Gaere gherechticheden bien ſulekes nemmermeer en foude inwilli⸗ 

te maluteneren. Men hout het Daer voorz / | ghen/ ten Ware! Dat zijne Me. van zaate 

bat deſe Befkinge Wort gemaecht/niet alleen | Britanyen den Nooms Catholhcken ín ale 
HEERE deur deg Conincr van Bifpanpen ratt/ | Te ſteden fijnes Aher brpe erercitpe haerer 
maer oock int gheheele ofte ten Deele deur | Freligpe confenteerùe. Be Godtfalige Los 

ninck ban @zoot-Britanven Heeft bier op 























J If Ef fu toedoen ende middelen, 


Brake van KE Looy jaer en dach iſſer eenich geo 
Woutwelick ſpreech gheweeſt Ban cen Houwe⸗ 
— lick tuſſchen DE Priuce Ban V Valles 
tû Spauré, ende De Dochter van Bifpanpen. 
De pzefentatpen des Conincx ban Bifpa. 
ngen met fijn dochter / (jn magnifück/ fich 
latende berlupden / bat GP met De (elfde tot 
eenen b3upt-fchat wil geben achtmael hous 
dert dupſent Croonen /' ende jaerlic een 
hondert dupſent Croonen. Daer ig tot on: 
derhandelinge defer ſaecke eenen extraordi⸗ 
nariſea Ambaſſadeur wt Enghelandt nae 
Diſpanpen gerepſt / mei (eet gzaoten pracht 


gheſeyt / Dat Gp voor eerſt Bodt den Deere 
hoochelick danucte / dat hy eenen bzven Paine 
ce was / ghebenet van Get joch Des Paus / 
beclagende den Coniuck ban hiſpanpen eñ 
andere Kaoms Catholjcke Coningen ende 


Princen / Die ſoo ſtonden onder de fubjectpe 


beg Paus / Dat fp haere Rinderen niet en 
dozſten Wt-hijlicken / Dan miet (Haen wille 
ende believen: Daer noch voorder bp-hoez 
ghende / dat hp die conditpe ban openbare 
geffeningbe dee Paeufslicker Geligpe / nu 
noch nimmermest en foude in · willighen / al 
wate Get ſake / Dat de Coninck ban Hiſpa⸗ 
upen met zu dochter Woude geben alle De 
chatten 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQvest LLC 
| es reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


mag 
444 B 20 





gifs 1615, ſchatten van Indpen / Maer foo dit Bau, 
— me. Melick ſynen voort gauck ſorteerde / Dat De 
Spaenſche Princeſfe in Engelandt comen⸗ 








de / Die vꝛphept van Relige ſoude hebben 
voor haer ende haer Hof·geſin / die De Ame 
boſſadeurs Gebben in anderer Coninghen 
Landen/ geeu g3outere, 


| € Paus ban Koomen heeft deſen 
Dhr a * ſomer met opene ghedzuckte brie⸗ 
Ubel Taer, ben eer al Daer ſhu ghebiet gelt / 


ben lant, 


tweed 


Norem: 


| een lubel jaer Bercondicht/ten aen⸗ 
ſiẽ fo bp fchaöfr/ber menichfuldiger elenden 
Doog gants Eiziften-rijck / maer infondere 
heyt han weghen de Fratliaentche cryghen 
tuffchen Spaupen ende Savopen / als oock 
tuffchen Den Eerſt Hertoghe Ferdinandum, 
ghecroonden Coninck ban Bhemen (ende 
De Benetiaenen / Daer door Geel Italpen / 
miifgaderg veel omligghende Landen / in 
voere ende fu g2oote fmaerichtpt ghebzacht 
worden. De Paus belooft allen ben genen 
bie op fulcke daghen / als hy in defe Bulle 
verordineert / Baſten Biechten / het Sacra: 
meat des Altaers ontfangen / ende Aetmiſ 
fen geven / geheel volcomen Aflaet ende ver: 
gevinge aller harer ſondẽ:doch hp voechter 
eẽ goede cautpe ofte Nota Bene bp / ſeggẽ oe: 
Soo volcomen, als in het Iubel-jaer dien gege- 
ven wort, die in ofte buyren de Stad: Koome 
fckereK-rcken befoecken, 


E Cuangelifche Rercken hebben 
ap den tweeden dach Novembris 
een Zubel-feeft ober al in Hooghe 
Duptſch lant gehouden / om Godt 
den Deere te roemen eñ te prfen van we⸗ 
Ben zyne over groote genade ende weldaet / 
bie hp haer bewefen hadde / als hp haer 
boog hondert jaren Wt De tpzennpe sf dup · 
ſterhept des Paul doms heeft verioft; ende 
gordertier ntlich ghebrzacht tot de kenuiffe 
Da waeren Godſ dienſtes / Als onch om 


ẽ 


J 





Onder deregeeringhe van Coninck Philips de derde, 


J 
ö— — — — — — — 


Godt Den Meere vierichlichte bidden / dat 


bet zyue goddeliche IB:. woude ghelieven / 
baozt-aen fijn Wt-bercoozen bolck eũ ſcha· 
pen fe behoeden bp De fup vere Heere rade 
Beligpe, die nu bolle hondert jaren bp har 
was ghepeedickt ende gheieert geworden. 
Want Anno 1517. dẽ lactſten Octobris heeft 
D, Martinus Lutherus binen Wittenberch 
ſyn eecfte propofitiones opentiich aengeflaz 
geutegen loh.Thefclium des Paus Aflaet 
Rremer. 

Osch was by de Euangeliſche in Hooge 
Duptſch · lam dit Jubel jaer aengeſteẽt / om 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuvest LLC 
d by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Images reproduced by co 


444 B 20 


* 















Godt den Heere te biddẽ / Dat Get ſhyue ged⸗ 
deliche Me. Woude gelieven in goeden Wels 
faut / ende in cen ſalich anch leven te bee 
waren alle de Coninghen / Cuer-Dozften/ 
Princen: ende Weeren / Die Woefter-Weeren 
Der ware KRercke Chrifi zijn / ende Die haer 
van dé Paug ende tegen⸗· woordige Noom⸗ 
che Weerch: u hebben afgefond:rt/Waer ons 
ber Def: nu levende endet regietende Coniu⸗ 
ghen/Cuer-Dozften/sende Borſten / de vooge 
naemfte zijns 
lacobus, Coninch van Gzoot-Bzitans 
npen, cc. 
Chriftianus Be vierde Coninck in Des 
netsarch/&c. TN | 
Guſtavus Adolphus, Coninck in Swe⸗ 
ben &c. | bint 
Frederick oe vjfde/Phalf-Gzabe bp bé 
“in, Curr-Doztt. B 4 
lohan Georg.us , Hertoghe ban Saxen / 
Cue: -Dozit. 
lohannes Sigilmundus, Marck-Graef 
eñ Cuer Vorſt van Brandenborch. 


Benevens defe hier boben ghenoemde 
Cuer Vaſten in Duptſlandt / ſynder noch 
peel anders Dorften / Hertoghen / Marck⸗ 
Grꝛaven / iñ Princen/ die haer ban het Pauſ⸗ 
bom Gebben afgefondert. Met ſoude te gzoot 
een Regiſter zijn De ſeifde hier alle-gaer te 
noemen / Geh ſalder bier alleen noch wep⸗ 
nige bp voeghen / te weten: De Herfoghen 
Ban Twee-brugge, van Saxen, ban Pruyflen, 
ban Silefien, Auf bach, Côlmbach,Brunfwijck, 
Merlenburch, V Virtenberch, Holfteyn, Pome- 
reu, Lunenburch,Lauwenburch, De Landt⸗ 
Gꝛaven van Hellen, Marck-Graven te Baedẽ, 
Vorften vä Anhal:, Gertoge te Montterberch, 
De Bertogen ban Briegh, ende Lignics, Wes 
halven noch beele Graven eñ Bry Meeren 
in Wooge Buptfch-lande. Hier in edere 
landt 3e Boorſtauders der Euaugelifcher 
Neligpe/ Mauritius Pzince van Ozaengven/ 
Gaaef VVillem van Naflou , Pzing Hendrick 
Eederick van Naflou, @Bzaef Ernft-Cafimir, 
ban Naſſau / ende atie andere Graven ban 
Naſſau / eenen wtgeſondert. 

Als ooch Gier in Neder · landt de Hooch⸗ 
Wel gheboozene Grave / looft Gzave te 
Limburch eude Bzonch-hoyft &zc. eñ Flo- 
ris Gꝛave van Culenborch. 

An Branchegeh zijn Dit de principaelſte 
Beeren die Profeſſie doen bande Ware Ges 
reformeerde Keligpe / 


De Hertoge van Rohan, 
Henry dela Tour, Gertoge vã Bouillon. 
@ag Henry, 





Fol. 246 


1617. 


— 






— 
| —* 








Se 













— 


Ee U 
4 haine Sne EA ir 


* 
ae 




































* 2 — F — — — * 
— — — = — —— = Es 
F F * — s « DE *8* — — 
— ⸗ mm — — 
⁊ — J — 
— _ = — —— — 
— ide — —— — * * * ẽ 
—— rd aca : TE * Te = 
ke — — — — — EE — E F — 






mma 


— ok 
— —— 






—J 


* 


J 
— — — —— — — — 
— 


— — ve eer — en — 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 
Ur k 


ie 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Nederlantíche Hiſtorie Het achtendertichfte Boeck, 


1617. Henry Hertoghe ban Touars ende Tre-| Sock zijn alg Pilar 
7 moille , ende zijnen broeder Monsde | der be * eed: — — tér, Á 
Soubise, van Budowits , APrp-Becer, In Mehren⸗ * 
De Hertoge vanSuliy, ende ſynen ſone landt / Heer Carel van Zerotin, Fep Heere. 
de Marquis van koſaye Alie deſe ei andere voortreffelicke Heerẽ 
De Hectoghe ban Deſdiguieres, Mare- in Die boben genoemde Coniuckricken ei 
ichalde France. Doyfkendommen/ ofte Heerſchapphen / eu 


De Marquis van Candale oltſte Doe | fijn Het niet all 
J ⸗ — cen voor haere perſoonen die 
* Banden Hertoge ban Elperaon, _ … Profeffne Doen vande Euangelifche ende na 
ß — pau la Sufe, nea kuſſy, eũ Bodeg woordt Ghereformeerde Aclighe / 
e Vidame de Chartres. ‚Maer Defe ſtelle ich Gier alleen alg Boefter⸗ 


Midtſgaders veel Barons / ende veel Weeren der Chriſtenen die her Pauf dom 
—— Delice / ende wel thien mi⸗ — 1 *5 rn 0 aer ghebiede 
oenen ban ín | enden Van menschen hebbende, € 
osoeren in —————— rr bichevbacleich Bier vox sien —— 
Doen vande ware ef nae Godes 9. Worn Doen blycken / hoe hooghe dat in Bonder: jas 
Gereformeerde Feligpe. | ten tits het clepue moftaert-faet beg Euan- 
Ju het Coniechrpche van Hungarpen | EEL) ghewaſſenis / ende hoe breet / Dat het 
ude in Beben-Burghen ofte Tranflylvania, fpue tacken door gantſch COziftenrich heb 
In ooc becl teeffeliche Weeren/die de Paep: | PE wtgheſpzept. 
— ee verlaten hebben / alg ander Eaige booptreffelicke ende machtige K 
: age u Derſoet 
Gabriel Bethlew, Wosftin Beben-bers Coop lieden Hefer Wanden / Hebben — 255 | 
ghen. bp De Heeren Generale Staten one cooplichg 
Francifcus Rheday , Stadt-houder te ' © gevaeriick al voor drie jaren geſup⸗ oaren wa! 
Waerdin, Luceert — — Conſent ũ Octrope/ Sale, 
Sifaì omeen Generale Compagupe te mogen Mecc! 
——— | Op-tichten/ ende te mogen baren om —* 
bi — der te oudecken de cuſten van Africa, Terra 
/ | Auftralis, der kufte van Magellanes, ef Ame- 
rica,ofte Weſt⸗ Indyẽ / hewyſende met hers 
fchepben argunienten ende diductpen / dat 
ar ade — RNN eerlick / eñ pro⸗ 
— A te erck ant Hoog deſen middel 
Stephanus eñ Nicolaus To- pFep Beert.  foude men in die U anden cunuê volek bjens 


Stephanus Niary. | 

Francifcus, Georgius, ende 
Gabriel Priny , ghebroe⸗ 
ders 





There — —— gen Mt deſe Landen / ende aldaer Colonias 
— des ofte bepolcknghe van Chriſtenen planten: | 
Breure be * ze Ni. bie met Der rijde de Barbariſſche Patpen | 
colaus For ich ebzoee ! dier Kamden ſouden mogten onder-Wifen 
ber Bachy g J ín De Ware Chriſtelicke Feligne: Hack fous 
en be Dit flrechen om deſe Meder-landen daoz 


In bet Coninckrijcke ban Polen doente | LR eerliche trafföche ende coop handel te 
ſer rdt Profeſſpe van de Banes verrytken / met ſchade ende verf machinge 


Aeligpe / bet Spaenjaerden / die gzoote ſchatten ban 
Raphael, Gyabe te Lefno, baer halen om ovg cũ anbere Matpen daer 
De Graven van Ooftrorock, mede den crijch aen te doen £ Daer bp bere 


— toonende / dat dit wel conde gefchi: den ſon⸗ 
Als onck De Beeren L arafcij,Firley, Siene- ‚ber berbrekinghe van ben —— — 
ei, bin — Sbanfcij, Przyemtcij, Trefucs tuffchen den Conkick ban Difpe 
—— sn pets Key, Sieniute, Bro- | gpen ende Defe Landen opghrvicht/alfoa de 
a ———— Bien N —— Spaenjaerden vanden aen-beginne gheen 
woosdereit * he Eua Om Littou bes | beftant aen gene ſyde De linye zquinacrie 
roede Pe hare B Euangelij, Defe bee | acl ghehouden en hebben / maer hebben ter 
© zen: tontrarpe den coop lieben ende fchipperen 
e Dorff lanufius, | Der Dereenichde Peder-landen alle hoͤſtili⸗ | 

De Hertoge Chriftophorus Radzivilij. | tept Bemefen/na haer Wterfte vermogen. 
Die 









(617: 1615, 
—Ni 


Die Supplianten hebben hier benevens 


— Svch verhaelt De goede ghelegeuthept / ghe⸗ 


ſande locht / De vzucht-baerhept beg aerte 
KC / De menichte Der Nivieren / den overe 
bloet Der vier⸗· voetighe dieren / der vogelen/ 
ende Der viſſchen Die Daer te Kande zyn / 
Item wat bzuchten vat daer Waffen / wat 
Waren ende Cocy-manfchappen- Dat daer 
balen / ende hor g3coten Cocp-bandeldat 
Dart faude cunnen gedzeven worben/ Bec. 
De €. U. M. Weeren Staten Generael 
hebben goet gevonden, datmen beft gzoot- 
withtighe fake wel ſoude behertighensernde 
foechcu te bevoorderen / ende dat tot Dien 
epude We alle ende pedere Pzowintie eeuige 
ertraogdinarife Gedeputeerde ſoaden Herz 
ſocht worden / om met matcanderé hier van 
ke Delibereren/ ende cen concept te vacnien/ 
op bet welche deſe ſahe foute moghen in het 
Werck gheftelt Worden. Maer alfa (ofte bp 
ghebreck bau vervolgh/ ofte bat hare E. h. 


JB, hadden goet gebonden dit wt te ſtellen 


tot betere gelegenthept/ ofte dat het werck 
te (waer geacht wiert/ ofte batmen me pu» 
be Datter niet mivdeten ghenoech en (ouden 
te becomen Wefen om Dit te cunnen bolvoe: 
ten) dit werck tot noch toe Wag bijven fie: 
Ken/ ende men bernam dat andere Pzincen 
Befe ghelegenthept ſochten Waer te nemen/ 
ende Defe Landen (Die het nochtans boven 
alle andere Kanden van Europa beft ghele⸗ 
genis) te willen Dit heerlick ende profüte- 
lick werck ontrecken: foo ig het/ Dat ver: 
fchepdene ciche/ cloecke / ende beftendighe 
Coop lieden / Dit Haer het booz-berhaelse 
berfoech hebben gerenoveert/prefenterende 
bequame middelen voor te laen/Waer daor 
Dit werch / in fic f Waer/ ſeer licht om Hoen 
foude Gebonden Wozden/ daer bp voeghen⸗ 
de / dat Dit foodanich een Werch is / Dat met 
oprichtinge deſer Compagnpe / den Geuni⸗ 
eerden Provirtpen meet ſterckte ende ver: 
feheringe foude ahegeven worden (De fclfoe 
wederom fn DOozloghe met den Coninck 
ban Gifpanpécomendejalg met alle flants 
incamften t'famen ghedaen can Worden: 
Jae Dat bp al dien de Coninck van Hiſpa⸗ 
npen den Geunieerden Wanden de Oorloge 
foude willen aen boen / De P.I. Heeren 
Staten hem zijn in-comften aldaer fouden 
cunnen vruchteloos maechen/ ende De (elfde 
al heel tot haer trecken: Wig ooch/ Bat defe 
landen(gedupzende den Treves, ofte bp pzar 
longatpe ban Treves , ofte Datter vrede 
mochte ghemaeckt Worden) meer ryck⸗ 
doms / ende groosen coop handel daer ban 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
sy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Images reproduced by courte 


444 B 20 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, 
fouden ghenieten/ alg de Coninck Han Hi⸗ 


fpanpen tegenwoozdelick daer van ig trec⸗ 
hende, Boven dien berhoopten de Supplis 
auten hare), M. aen te Wopfcn dao? wat 
middel men foude cunnẽ geit becomen (fons 
| Det Defe Landen te befwaren/ofte Den ogdie 
narifen coop · handel te berminderenjal war 
| te het ooch een (omme Dan thten millioemen/ 
om Defen handel miet Godes hulpe / te cons 
‚men onder houden: Ap preſenteerden oock 
| te willen bewijfen / dat Def Compagnpe 
niet aileenciich en foude ſtrecken tot profit 
van den Coop-man, Ambachtſ⸗man / ende 
Zet-varende perfoonen/ maer Dat oock We 
Delice perfoonen;crichf-licden/ ende andes 
re ingheſetene ban Derfchepden qualitept/ 
het meeſte gheniet hier van fouden trecken / 
verſoeckendt Ghecommitteerde van haere 
U. M.om t'gene vooꝛſept / met de felfde pars 
ticulierlick / doch int ſecreet te moggen com 
municeren / &c. 


voozleden hem met ghewelt mee⸗ ran aid 


PW De 28.Novembris, inder nacht ig Be meere 
©, Den Deere Coreftry (Die het Baer Corefiey 


fter ban Moldavia ghemaecht heb: nope wt de 


bende ban Scender Pafla ghevangen te Con. gebancke⸗ 


flantinopel ghebzacht / ende inhet Cafteel gd 
vande ſwarte Sre ghefedt wasdurtgebzos ſche Ambaſ⸗ 


ken / van eenen ſeer Dicken CToden / hooch ſabdeur u: 


omtrent veertich vadems / door een gat ban —5 


hem ghemaeckt / met cen coorde weder ghe⸗ raeckt ig, 


daelt zynde Waer over Den Cahimacham 
met Get gantſche Hoff ſeer ontſtelt zunde / 
datelick Den Caſteleyn ende alte Die Wachs 
ters gevangen Geeft genomen / Ende daer 
van bie Gier refiderendt Heeren Ambaſſa⸗ 
Deurs doen berwittighen/ ende verfocchen 
dat fp Daer op verdacht mochten weſen / eñ 
om Die bzientfchep banden Grooten Heere 
alomme in hare Bupfenende Schepen fous 
den beelen, Bet niemant banden harẽ den 
ghebluchten Heere ſouden ſalveeren / waer 
nae / daor traminatie ban Den Caftelepu eñ 
wachters / vernomen hebbende dat den 
tweeden Becretarig banden Ambaffadeur 
ban Dranckryck / genaemt Martin, met Den 
gebluchten een töt lanck gepzactdequeert/ 
hem berfchepde vepfen foo perfoonelick alst 
met beel brieven / befocht/ gelt ende eerbare | 
waren ( daer onder oock ertraogdinarig 
gꝛoote paftepen)Gadde toegefonden/ Heefte 
men Den eerſten Decembris alle be Dyoges 
mang ban zjn Ed. ghevangen ghenomen / 
ende De Ambaſſadeurs ghefamen Ijck tot 
den Cahimacham outbaten/Die jeghens den 
@aa d Geer 


Fol, 247 


\ 























j er Ti 
+ DA 






ed 
En J 
Senter ERA in — — 









































en EKE nn ene En” iT a en _ —— — — —— ẽ — 
— ri — —— hek. — ze EE — ES IT —— ——— F * — 


a 


* J 


—— — 


vee oe 


— EE * — — — — — = 
* * ez = —— SE pere —— —— Eee 7 = 
me —— — — — — — ——— _ = — — —— 
* — — — — F - ẽ — nt 


= = — 
—— — 
— — —r 


—— — mee en 
— — — — 
— — 


4 ks = — — 
— — — — 
—— — — nm zee —— 
— — — — — * 
Dd EED mn en 
— * * 


— 5 —— — zz es _ * 
— — — * 
— — — — — — — — * J —— 
— — == 5 — —— — — = = - a * 


— — 
— — 





— — 





617 


Nede: tantfche Hiftorie 

Weer Ambaſſadeur van Pranck-rhek 
met Wooghe Woorden fee heftich is 
upt-gevaren / Syn Edele te late leg: 
ghenve / Dat hp den ghevluchten ghe⸗ 
falveert hadde / ode dat hens De coorde 
in een paftepe ban zijn Edele was toceghe⸗ 
fonden, willende deer halven den Cock o⸗ 
vergelebers hebben. 


Nile de andere Meeren Ambaſſadeurs 
feex coptefelich bej dhende / eude dins 
Poztantie ban deſe ſaecke Voor houden, 
De , Der-halven als vooren verſoechen⸗ 
De ende verſocht Gebbende / Dat fp fez 
eveteliich debuoiren fouden doen / off fp 
bp avoutupzen pet Baer ban conde beco⸗ 
men ofte vernemen / Dat fulckg (oude 
fivechen tot feer gjoote benefitpe Lan 


…___Hetachtendertichfte Boeck. 
ofte Camer · Herr van ben Yepfer/ ende 


oen Diaug Balla / ghesccumipaiansert … 


met een menichte von Siaufen/ deſghe⸗ 
lycks Den usa / ofte Schout van 
Conftantineprieu et zjue Diemacrg 7 
ten Wupfe van Den Deet Ambaſſadeur 
van Dranuckrycu gheſonden Heeft / Hie 
nae eenighe minnelijche Debuoiten ont 
zjn Edele te bewegen tot conf (fte ende 


‚ber-leveringhe van Den ghebluchten / 
| met beloften Dat fp Die faechen alf Dan / 


foo fouden Belepden Dat zjn Edelheyts 
tere ende reputatie ongheledeert mochten 


blven. | 


Eyntelck heben fp Get gantfthe buys 
deurſocht / ende Den Hoff Meeſter / mitſ⸗ 
gaders meeſt alle DE andere DBienaerg 


zijne Mojeſtepts vermeerderde van gevonden / ende oock deu Heere Ambaſ⸗ 
vatensfchap . End: dat het in alle oc⸗ | fadeur perfoounetijchk te Peerde met Gark: 
currentien erkent foude werden / ende | 


behens foude efen. 


De Beer Ambaſſadeur van Branche 


* rijch in cen groete fuerpe han Den Car 


bimacham tot nauwer noodt ghelicen: 
tieert zynde / beeft men zyn Edele ops 
perfte Secrttarius Monfz, la Febure baft 
gheboudin. Ende in be Publycke ghe⸗ 
vangheniffz ghebracht / Daer nae ooch 
ben Coch gheha:l: / Die-mien daechs 
Daer aen miet De coerde in De Puber 
ke Divanó boog aile De Wifteren gheſi⸗ 
fleert Geeft / ende Daer nee alle De ghe⸗ 
ne Die tou⸗werck bercorpen / Doo Det 
Nechter ofte Cadi ban Galata ont-bo: 
Den / ende bevonden Dat een bende Gar 
matdnfche Curchen / de ſelvighe vercocht 
hadde / Die met zón WWinckei-hnrcht 
dock ghevauckelhck Wech ghivocrrt is / 
gheljck veel meer andere prrfoonen Die 
mu foo fecretelijch uvt haere Gupfen ghe⸗ 
haelt zjn / ende Hoor deſe fasche in 
zaoten laft ende grooten woot Ghecomen 
ju. 


Ben felbighen nacht ( niemandt Wes 
tende Wat naerder ende feecherder in— 
foymatien men Becomen mach hebben) 
zijn de Secrctariug ende De Cock gheph⸗ 
nicht gheworden / ende De ſaecken allepnf- 
Keng ghekomen ín foo-danighe extremi⸗ 
tepten / Datmen op Den bijfden deſes den 


Cadi pan Galata, beutffens een Capiballa, 


Booz Den Calimacham ghelepbt / Die 
nae Wepnich Maagden cude affraginghe / 
off hu den ghevluchten Wilde te booze 
ſchyn beenghen / fh: Edele nae Ger 
Pups van den Sisus Baſſh ghefonden. 
heeft / om daer berfeechert ende bewaert 
ge Wogden / ende Den Wof-gBeeftec met. 
Die andere Diengers nae Die Publycque 
ghevangheniſſe/ tat qroote Ber Wondee 
ringbe van alle Menſchen / Die nopt ſoo⸗ 
danighe extremiteyten / ten ſy bp bzeccs 
kingbe ban vriemſchap / gheften ofte ghe⸗ 
hoogt en hebben. 


Dit aldus ghepoſſeert zInde / ende bes. 
merckende Dat De ſaeclien tot irrepara⸗ 
bete ſchande guamren / hebben Die Heeren 
Ambaſſadeurs van G2oot Beitannyen / 
Bailo van Venetia, ende Cornelis Haga, 
tfamen Daer over gheconfulteert / ende: 
gheraben gevonden gheſamemlyck deu. 
Eabimacham aen te ſpretrhzen / ende zjn. 
Ercellentie De over-br:fFrlichhepdt vande: 
Croone ban Dzarch-rijck / wet De depen⸗ 
dentien ende alliantien ban Dieu / mins 
veljck te Remonſtreren / ende te verſoec⸗ 
ken / Dat hp ter eere bande ſelvighe / ude 
meer andere confideratien / de procedun⸗ 
ren jegheng Den Beer Ambeſſadeur fous 
Ben modereren / ende Den Ambeſſadeur 
weberom in zyn ghewoonclijsk logement 


fenden / Dat-men Daer met minder op⸗ 


fpraeche ende diſreputie / bet ſelfde rffect 
conde Gebben / alg int Hups van ben 
Siaus 








































Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 
| 


ie 
mages reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 








61% 1617. Siaus Wats / pꝛincipolyck alſoo Get 
ki — noch onſercker was / cff zjn Edele daer 
aen culpabel ( welch verhoepten neen ) 
ghevonden ofte bedacht foude Werden : 

Daer op Den Cahimacham bethoonene 

De Dat Befe minnelycke Fnterceffie ende 

Officien hem niet on-aenghenaem Waer 

ten / met wydt uftighe difcourffen ber: 

Baelt foude gheweeft hebben / Dat hp 

Wel voorſichtelych / ende fonder eenighe 

furpe / met loode boeten in een facche 

bau foo groote Impoꝛtantie qhrpzoce: 

Deett Gadde / ende dat Hp ommers t'fes 

Dert Bet vluehten ban den ghevanght⸗ 

men / niet ongbhetenteert ghelaten en had: 

De / om de cete Van Den Peer Aubaſ⸗ 

ſadeur te bewaeren / maer nae Dat Yp 

noch met meer ghendechſaeme fcecher: 

hepdt ban D fe facche becomen hebben⸗ 

be / ende zjn Edelſte tot gheen open: 


baeringbe noch aen-wifinghe bau Den 


ghevluchten honnende beweghen / dat hp 
—— was gheweeſt foo verrt 
bgn 


Pergaetende daer en boven / Dat als 
boe-el bp de Bupfen vau alle De Am⸗ 
baffadeurg in cali cafu met goede rede: 


nen ſaude Gebben moghen Doen befoecs 


ken / nocht ans dat hp de cete Lande fel: 
vighe Heeft Willen ſpaeren / met deel 
meer andere dierghelhcke pzopooften / 
fivechende tot Juflificatie ban zins pzo⸗ 
cedutren / Daer Geneffeng berfoechende 
Dat ghelhch De Ambeſſadeur Officien 
Deden tot celafatie van Den Weer Am⸗ 
baffadeut ban Pzanckeryck / Dat fp Def, 
ghelncks fouden doen foe recuperatie Lane 
ben ghevluchten / beloovende br zyn Wet/ 
bp ai-Dien Den Vmbaffavrut Door haet 
conde be wercht Werden / Dat hp hem in 
zijn eere foute herſtellen / De ſchult op 
pemandt van De Dienaerg legghende / 
ende Dat hp alles nergheven foudz / fan 
Der Wijders ze nqupreren / ofte teu min⸗ 
fien Dat Den Veere Ambaſſadeur AEN 
hem foude over-leveren / den voor ghe⸗ 
noemden Martin, ende ernen ghenacnpt 
Andreas , Die-qheftadelijch met Den ghe⸗ 
vluchten zhetracteert hadden / Dat hy 
zhu perfoon-alf-Dan ſoude relsxexen. De: 
fen Martin ig ontrent verrthien Dagen 
gheleden met een Dicnaer ende Dlarff 
baar Coreftry Gepmeljck ban Conftautis 
mopet vertrocken / (ao: men fich heeft la 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 
ed by courtes 


ie 
y of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


| eproduc y 


mages r 
444 B 20 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. 




















































ten verlupden / DAmbaffadeurs hebben. 1,6, 7. 
de ſaecke Den Cahimacham naerder te 
bedencken gherecommandeert / ende gheen 

andere Geſolutie kannende obtineeten / 

zyn Erceilentie Den Man in alle manie⸗ 

ren begheerende/ ende affirmeerende 

wel te Weten / dat Gp noch verbozghen 

Wag / ende hem op ben Weeg niet en 

beeft begeven / za de Ambsſſadeurs 
gheretiteert / miet dervende impoztioues 

ich inſteren op cenfacche / Die foo hooch 
ghenomen / ende pzevidiciabel voorz deſen 

Staet gheacht wert. | 


Oratie van den. Ambaffadzur van 

… Sweeden ghedaen inde verga- 
deringhe vande Edele Hooch- 
Mooghende Heeren Staten Gee 
nerael der Vereenichde Nedere 
Tandefche Provintien op den 
feften Novemb, 1617. 


| Her ig in den Tare een-Dupfent Ambaſſa 
D ſeſthien hondert ende feventhieu/ Deur des 


— — — — — — — —— — — 


Den feſten Novembris eeuen me v 
| baffadeur van Weghen deg Cos comt moer 
nincks ban Sweden in Den Haghe ghe, Raadt. 
‚tomen / een feer clocchel:R ende ſtate⸗ 

Ich Man / ſeer treffelyck vergheſel⸗ 
ſchaͤpt. Audientpe verſocht ende vers 
creghen hebbende iu de vergaederinghe 
van Be Erie Hooch-Moghende Mees 
‘ren Staten Generael. Heeft bp zjn 
‚wervinghe ofte berfoech in bet Wa? 
tin ghedaen / Omtrent een ure lauck 
| goeoupzende / foo cierljch ende foo aers 
(Dich / bat een Peder Die het hoorde ende 
berftont / een ſonder linghe ende wel⸗ 
ghevalien daer aen hadde. De fomma 
Daer Ban Wad deſe: 


Dat, alſoo De Coninch ben Sweden Wat fijn 
Den. aen ſtaeuden Somer ooghen ſchyn verſoech ſu. 
neljch oude ghenoot ſaechkt wozden om 
den bloedighen Ooriooghe aen te nemen, 
tok heeriughe ende afweeringhe van dek 
in-ballen ende offenfive ge walt deg La: 
ninchs wan Polen / foa verſecht bp ſeer 
eruficlick / dat De Edele Hooch · Mo⸗ 
ghende Weeren Staten Genervaci ach⸗ 
tervolghende Get feluz vol marckte Cons 

@qa id tract 


Fol 248. 


— * — 
2d pe: dà a pn 


- y * 
a ' 


mi 
— 
































Ee HIRE | Nederlanfche Hit orie Het achtendertichfte Boeck. 


LADEN 1517. Contract met hem opgericht wouden daer | weghen af etendes namelich de woatelenin 161 
| — tat verſtaen / om Gem te aſſiſteren. Wet oer: | der aerde / ende Get coozen Wat de — Dat Le F 


(EEE | Drach tuſſchen Den Coninck van Sweden | fp niet o | 
, Í | 

(AIS En onderd: ope — —— * — — — ken 
| ontnch met bier dupſent landt Gebben De boeren in Den Winter D we 
| man De Staten (oudste hulpe comen op (d- | grootte (cade giycleden/als Get coopn inde * 
LGE | na: ede Staten reciprocé (ne | berghen ende inde fchupzen lach / Het krim been 
MM — — Man / ofte iu plaetſe ban | melde in cenighe Hoeben foo van dit onghe⸗ eet 
HN | SDatr alf eertich Dupfent guld. ter maent. | Dierte / Dat ofmender fchaon etteliche dupe —* 
er alſos Dit een fwaer wichtige ſaecke ſenden doot flaech ende vernielde / fo en cous baren 


was / ende het noch onfeecher wag / of den | demen even wel het c jef 
EI | oorn miet beft | 
900 ke, —1 Polen en Sweden zijnen | maer het coopn Kad bet ftroo —— 
J | —— (oude nemen / ſoo hebben haere | clepae ghekaut ende in ftuchen gebeten / of 
u — De bolcomene antwoorde voor Dit | Het caf ware gheweeſt. | 
J 9 * bare beraet ende bebenchen |__ Defe mupfen ward veel geooter ban an⸗ 
ARK go — wt te meer obermitg den Raet | dere mupſen Hebbende fcherpe muplkeng. 
ER for verwwerzot ggn oDintpen des maelg | Cenighe hadden witte haofden/ maer het 

| | k ag. — í oe — — wit aen 
Oe Hene⸗ Hriftofforo Suri or Ander fGde fart, {Ren 
tianen ins uriano KReſident be 

| boog teeffelich:e Gronin * le beefter vele ghevonden die maer een ooghe 





Í | | neren tok alb en hadden / fommighe hadde 
—— Benegien nf" Gyaura-Wagerbeeft | jeugsende be vefte * rene 
nnncerde pp ghenoechſaem te derſtaen gegeven, Cenlgelupden fepben dat de Tovercſſ 
AN Pe vinien. — ———— ———— Denes | Dit beden / Daer ſyn oock eenige Cobereffen | 
EME Id enepcht Waren/ | fommiger Wege ghevanghen die bek 
om Ween bafte alliantpe met be Geunieers | bat fp va | borre ige 
De DederlandtfchePzovintpen te treden/ Fer ober arne Ere —— 
Vaer toe oock verfchepdene onderbde € Dit od oerep apen znbegemmaecht Jabben, 
’ t gheloofden al fommigte ltupden / 
hi M. Heeren Gedeputeerde der Staten wel bu bel vieren ern 
toeſchryvende t’ghene dat Gadtd 
ghenepcht Waren/oogdeele::De dat becanfe: | de ink D * 
ii Deratpen tuffehen Fepubijcguen ende es | niae nenten eer DEE menfchen miet Duf Dae 
if publiequen bafter gaen erde langer duo. ge oudieren is te hups foechende, Alfmer 
| | ) tupzlick hier ban wil fpreechen,;foo í 
i ren / alg De Derbonteniffen die de Coningë | feker ende b ——— 
ende Republycquen met matcanderen o ende bp erperientpe bebonden/ dat op 
If | p-| heete fomerg / ende Winterg d 
—0 richten: Edoch andere onder De Weeren | f | te mepnicg 
Bi taten van anderen ghevoeten fijnde/ende pige — ande engere Dufdas 
HIER De Handen cortst (waere retraordinarr ige eñ andere ondierten volgen, De wijle 
B fchattingen hadden opgebracht raro er ek. € | ong Dan Godt De eere nu drie heete Doos 
| ghe vande oude fchulden/ende tot berfche d * agg nae malcanderen gegeven Geeft? 
| bene tochten ten Dienfte vande anfe- Ste. w ck en pemalgbtspn winterg / in be 
Hi den boo} Bzunf wich/ende eldargrrdnan | f elcke wepnich fee en vegeng gevallen ig/ 
Md | beeltachterheben te betalen waren / e ne bearn eer gheer wonber bat De Zanden 
LEEM bet Contract met de Peaetiaenen (Die —— otk a mupfen 
HE 538 te, | zijn gheplaecht geweeſt. Wi ú 
4 geuwoordeliek in eenen (maren eröch was | Door d er te lande fijn 
ren) pyompte affiftentpe datelichk bere fs d etn ghe wateren ende Darden Dot 
uiet ghevolght. — bit mac, 


HELI Ermits verfcheyd | 
‚RUM: » yden vver. 
ik —— — Deere heeft bit Jaer vele vingen ende aenneminge 
hi al groote Amben wiet groote menichte van _ väCrijchfvolckesi B tl 
if ciade, munſen gjrplaecht/foa in Italpen TIG VOICK En Boot 
Ki gern genees |} VOD varcherdene plee, 
44 En tiuerg, ie Di 
HE Î | EEE r2 Landen hebben ſy be meefte logabe ind | cbben de Heeré Staten dit Plac. 
(ENDE NE fomer ghebaen/alg het coopn ende t’gefarp, caet gepubliccert. 
J Be moch op het belt mag / Get feiſde neelder 


E 
* Es 
DE Ree * 

— et 
E. oe 





er 
v 





— 




















Ee Ur 
— 


— — 
2 — — — 
— — a * 
—— 
nae En — 
ne Be — * 
F 5 EE 
— 









re — mai 


——— — * 


ek 







Ne 








—* 





* 
— 
— — — 





— * 
— 
— — 






— — 
‚er pd 












De 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 
Ur k 


ie 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 





























































Fol 249 
Je Staten Generael der | Danighen dienft ende voorne ee 
Derzenichde NPederlandẽ /ren / Den ſelnen Dienft te Dieneke 
‚alien Den ghenen Die defe | ten langhſten binnen den tt ban dzie mat: NEER IE 
egenwoordige fulien fien | den nacftcomende Wr:derom alhier te Kans ACE IE 
Sulupt : Dente metens | De inde plaetfe haerder vefidentie te beghe⸗ EN 


1617, 


ten REN) Alfoo wp ſeeckerlhck vers | venvop pepne bat alte Overtreders Han dee aa HDE 
bmp ſtaen ende onderricht zjn, Dat eenighe Ute | fe onfe Bevrlen end @sboutramiem, fo wel 0 
die om beemfche perſoonen / jae felfg ooch eenighe | de ghene Die eenige oufe Onderfaten tot fos 90— 
—8 deſer Landen Inwoonders / hun niet cn danghe dienften (uiter: Hebben geinduceert / —*0 
baren, te ontſien / onfe Onderſaten / ende nament⸗ ghehuert / ofte atnghenomen / alg oock die 
lck bele Zee varende Lupden deſer Kan: | bun tot De ſelve bienften fullen hebben bez 
Den Pinduceren/omme hun uict tegenftaen: | geben/ten eeigen daghen upt defe Beree⸗ 
De onfe voorige Placcaten ‚ende in vilipen⸗ nighde Nederlanden ghebannen / ende alle 
Die Der ſelver / te begheven inden Dient van haere goederen alg ghecounfifgueert / bere 
Coninghen Weeren/ende Princen / als oock | beurtsende vervallen bp d'Officieren van⸗ 
ban eenighe particuilere in deſe ofte andere | Be reſpective placifen haerder vefiden: pe} lada Ede 
Handen bupren Die Gheoctropeerde Oofts | ofte daer de ſtlve abrieghen mogen wefen/ —3000 
Indiſche Compagnpe / ende op ber ſelver aengetaft / ende bechoft ſullen mogen mers EEN 
Schepen te baren naer b'Ooft-Jadpen/ | Den. Endedat voorta(ſoo Wel Hier te lans 
felf ooch op ſgodanighe Schepen / Diecpe | De/alg inde Gubien ov:t al) foodauighe @ 
gentlyck gedeſtineert zijn! omme De vooꝛſz. vertreders van deſe one Oꝛdonnantie in⸗ 
OoſtAndiſche Compagunpe in deſe Beree⸗den Dienfivende op ſoodauighe Wihtemſche 
nichde Hederlanden / niet alleenlhck inden | ofte andere particuliere Schepen bupten de 
handel aidae:/maer ooch ſelfs wet ghewelt | noopfs. Geoctroperrde Compagupe gevon⸗ 
ende ghewapender haut alten meugeiheken den zóude/ gheſauſtert / aengehouden / ende 
af-bgeuck ende ſchade te doen / ende Dat bun teghens haerlupder perſoonen ende goeder 
Deelt onfer voorſtz. Oaderſaten vervorderẽ | ven ghedecreteert rde ge-erecutcert fùlten 
foodantge bp onfe voozighe Placcaten ver⸗ werdẽ de pepnenende ftraffen inonfe vooze 
bodene Dienten aente nemen! daer teghens gaende Plarcaten geogdonneertende ghe⸗ 
Mitt Dien nootlhck ende pzompteljch (om | ffatueert/ (onder dat de Fngbeboesen ofte 
alle inconveni uten ende fchaden Hoogte | andere Onderdanen ban def: Landeuefte 
komen) dient booyfien/cnde alle mogelycke andere in Dienfte gheweeſt zijnde bande 
ordre gheſtelt / Soo iſt var wp over fulcr | boog 3. Geoctropeerde Daft-Andifch- €65: 
alten ende eenen peghciheken ban Wat cons | paigape/ Doozberanderinghe van Woon⸗ 
Ditie ofte qualitept Dat hy fp / ende Hoog al | plaetfe ofte eemigde audere middelen; hoe⸗ 
onfe Onderfaten/Gawoonderg/ofte Inge⸗ | danich die fauden moghen zu / Vande dif: 
fetenen Defer Wanden: wel fcherpelgehhebe ' pofitie vande Placcaten ende De Pepnen 
beu gheinterdiceert ende berboden/ foo Wp | daer bp gheſtatueert / bedeht futen moabenr 
interdiceren ende verbieden midis deſen | werden. Ozdonneten voorts alle Officiez 
eenighe onfer Zanden Ingebooren Ondere ren eñ Juſticieren in Defe Dereenichde Ne⸗ 
Danen, Fna: fetenen ofte Inwoonders/ eũ derlauden / MMitſgaders ooch aller: ben ghee 
voornementlck eenighe Zre-barerndelupe | nen / foo in onfen dieufte alg vande vansfz. 
Ben Defer Wanden / tot foodanighedieuften | Ooft- Indiſche Cempaignpe ia Oet In⸗ 
alg voozen te hunzen ofte aen te nemen: | Dien weſende / Gun hier naer te vequlieten/ 
Ohelnch Wp wede atie onfe Iugheboeren | ende De pepren bp deſen ende onfe voorhe 
„@ndetDaneu: Onderfaten/ ende Defer Kans } Placcaten gheftetueert gegensd'@vertree 
Den Ingeſetenen / verbieden Gun tot fooda: } ders der felter / in alte rigeur te vervol⸗ 
nighe dienften te verhupzen ofte te degevẽ: ghen/ Becreteren ende terecuteren (ander 
Oꝛdonnerende voorts oock / ende welfcher: |} eenigte conniventie / ooghlupchinghe / ofte 
p elyck belaſtende mitgdefen/allen den ghe⸗·diſſimulatie. Ombieden ende berfaechen 
nendte hun boog deſen op eeuighe ſoodani⸗ mede die Heeren Staten / Stadt houderen/ 
ge naer de Ooſt · Andien varende Schepen / Ghecomm ittterde Naden/ ende Shedepu⸗ 
iuden dienſt ban cenige Coningen / Heeren | teerde Staten vande Provimien refpectiz 
Dincen / ofte particulieren/alg boazen/mo- | be ban Gelderlands eũ £° za efſchap Zute 
ghen begeven hebben / ofte naermaels fou: | phen/Woilaut ende NDeft-Wrieflendt Zere 
Den moghen ofte Willen begeven; ban (oos f tands; Derechr / Waieflande, Over- BAT 47 
| tant 





— — 
LE * J 
* —* 


alie 


* 


— 


* 


* 


— 
ank 


— 


ö— —— — — ——— — — —— — 





Early European Books, Copyright © ORN ee alle 


LL 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 








































Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliot 
444 B 20 


Nederlantfche Hiftorie 





Het achtendertichfte Boeck. 


1677. Stadt-Bzoeninghen / end: Ommelanden / gel / Patapjuete ende Siguatuere van ons 





ende alle andere Juſticieren ende Officier: 


ben aen alomme daen vercondighen/ upts 
roepen / publiceren ende affigeven in alle 
plechen bande Wanden / daermen gewoons 
lick is Duf Danighe upt coepinghen / publi: 
catten / ende affictien te doen 3 Mibtſga⸗ 
berg (nde Steden ende plactfen bupten de 
Prreenighde Provintien onder ong gebiet 
wWweſende / Procederende ende doende Pya. 
cederen teghens de Contraventeurg ende 
Overtreders ban Dien totte boozfz.pepnen/ 
aengheſien Wp t'ſelve teu Dienfte van den 
Lande bevinden alfo te behoozen. Gegevẽ 


af’ Graven · Hage / onder onfen Contre · ze⸗ 


— —— fen Gꝛeffier / Den veerthienſten Decembris 


We Far 1617. 


Was geparapheert J. vaa Goch Vt. Ons 


derſtant ter Oꝛdonvantie bande ooch gee 
melte Heeren Staten Generael. 


Gheteeckent 





C. Aerſſen. 


Sijnde daer op gedruckt het Cou⸗ 
tre-zegel der ſelver Heeren Staten” tu 
vooden Waſſche. 


| 


ERANSCHE GHE- 
SCHIEDENISSEN. 


Gh £ Parlameuté in Dꝛanc⸗ 





Navarre eñ 

Bearn ‘03e rhck hebben / doo, bevel 
—— —6 des Conincks/ een Edict 
— Zvan arreſt geconcludeert / 
ban Bzatiee Stot in feparabele combina: 
cick Btpe ban De goederen ban 


ken ban Bearo gzootelyex te betlaghen/ alg 





Navarre euDe Bearn, ende beu ghevolge bau 
bien/met be Craon⸗ van Deanckryck ende 
onder De ſelpe Wetten: War-weldat fulx 
gheſchiet is om gewichtige redenen bau in 
toecomende tijden te eviteren groote fiaas 
richeden / Die bp De Houwelicken van de 
Dochters van Pranckryck fouden mogen 
ontſtaen / foo (ft nochtans dat ſulex oock al 
groote opfprake Geeft ghecaufeert. Alg zer: 
ſtelhck Dat De Dertoghen van Rohan, alg 
naefte erfgenamen bande voorſz. Landen 
ende goederen/ma de kinderen bau Bzanch: 
ryck / Daer bp ten eeuwigen daghe worden 
ghe-wcludeert : Bat oock De Prince van 
&paengien met Madame gebölickt / ſulcks 
alfoo niet verſtaen en fal ; Back de Hooge 
fepde Landen bau Navarre ende Bearn, heb. 
bende hare epgene wetten / Chantellerie / ̃ 
ſegelen Gebben graate oo2faechen haer feer 
guatich te Houden; als weſende hier mede 
gereduceert onder De Chancellerie ende zee 
ghelen ban PBrauck ich. Cen vierden, foo 
hebben haer ooch De Gereformeerde Werc 





be welcke hier bepoorens de tractementen 
ban hare Predicanten / ende andere oncofté 
ban hare Rercken/ getrocken eude ant fane 
gen hebbende wt De ghcbeneficeerde goede⸗ 
cen ban be Biſſchoppen ende prelaten al⸗ 
daer/ uu ſullen moeten te vreden (jn miet De 
folbe ordze ban de andere Hercken van 
Beanckehck / nae ben teneur van het Edict 
gan Nantes. 


het Houwelick tuſſchen me Joffrou⸗ ge des A? 


„DN Cracr inden beginne deſes jaers / ig pour 
we ban Soilons, Pzinceffe vã t'bloety weticr i 


ende den Dertoge ban Longeuil'e gee (DE GW 


peil 


ghearretteert ende gheconcludeert/met ber —— 
willinghe ban alte de vrienden / hebbende ef ve —J— 


tot Dien epnde De Gravinne ban Soiſſons 
alg moeder bande beupt , met confent van, ' 


‚Den Coninck / Doaz een EDel-man aca Den 


Pꝛince ban Conde inde Baftille oock tSclye 
confent Doen verſoecken / ghelick oack ten 
ſelven epnde bp De Pzinceffe ban Oraengien 
ghefonden ig, Baere Hates, hadden wel 
geecne gheſien / dat De voorſeyde Hertoghe 


va Longeuille ſelner fa perſoon tot folemp⸗ 
niſatie ban t Houwelhck te Move hadde 
willen erſchynen / maer De ſelve zyne Erco, 
‚hem noch uiet ſeer te Move vertrouwende 
heeft hens ſelven ghe-ercufeert, Klat 


Daer 


er van 
Tons. 









— — — — 


f Aer Wag oock een Houwelick ten 
de ſelven tide om eenige politüche 
il — confioeraticn beozgbenomen ende 
Al Marquis J genegortieert / tuſſchen den Marquis 
— Waler, eg dela Valette, twerde Boon vande Hertoch 

h ban dte ban Efpernon, met de eenig): Dachter ban 





J Maru, Dé Macrſchaick dꝰ Ancre, Gie mct zyn doch 
(acre, EET ten Houwelicke beloofde achtmael hon: 


Bert dupſent Croonen / maer de Bochterig 
den 2. Ianuarij geſterwen / tot feer gꝛoote bez 
Droeffeniff: vande duders/ behoudende de 
bongs. Maerſchalck niet meer alg eenen 
tenigben foon, 


nt Gou: B € Gouverneur vã Letour(dwelck 
—— Ígeen bande pzincipaclfte Steden 
ooms ê boog Die bande Friigne in Guien- 
holhck. ne) heeft de Gereformeerde Heli 
gpe verlaten! cũ ig Roowſ· Catholjck ghe⸗ 

worden / tot goot miſcontentement bande 
Ghereformeerde Rerchen in Beanckryck. 
Men bzeeft Dat De ſelfde Stadt voozt-aen 


Niet bafte en fal ſtaen boog die vande Kelis 


gpe.WDelck vermoeden afte vzecfe verſtertt 
Wot Ooo Dien De Marſchal van Monrigni 
| gheſonden fg om Die ban Sancerre te gaen 
bebwinghen. De Bhedeputeerde ban de 
Herchen in Bzanchrijck Hebben feer ernttes 
lich acageBbouden bp DE Coninck om redzes 
ban be ſaecken an Letour. Daer waeren 
tog Moprauban in Guyenne wt neghen Pro⸗ 
bfutpein Gedeputeerde der Vercken verga 
Bert deſer fake holven / alg haer grootelicr 
daer bp geinterefTeert houdende, Vele van 
de Maden des Conin / felfg eenighe Die 
Moomf-Eatholpeh waren: gaven dẽ Bou: 


| berneur groot ongelijch,aig hebbende / door 
geef lchttseerdichept en particuliere intereſſen / 
eg 9 oorſaecke ghegheben tot groote commotpe/ 
Tad Die Gier Wot alreets Wag ontftaen. De ſpra⸗ 
oge Pi ke ginch fierch / Dat hp daoy hepmelicke 
eol) pzacthcquen ban den eerſten Prefident van 
ee si Tholoefc , ende eenighe Biffchoppen daer 
J outrent / gheinduceert was zyn Keligpe te 


veranderen / bzenghende de Stadt wi heu: 
ben van die bande Feligpe / mits daer voor 
ghenietende tien dupfent Croonen contant/ 
ende een penfjoen ban 2000. Croonen jaer: 
lier. Winnen Surgere ig in Get vertrech 
ban den Hertoge ban Elpernon eenen Exemt 
de Guardes met Dertich Archiers ban den 
Coninck opt Cafteel aldaer gedept, t' welch 

ooch aen Die ban De Keligpe nieuwe om: 
Aas: ofte achterdenchen geeft, Fide, fed 
cui vide, 


Early European Books, Copyright © ORN ge T-alle 


LL 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


_Onderde regeeringhe van Coninck Philips de derde. 


wm — ——— 


inden beginne deſes jaers te incli⸗ 
neren tot den Paps van Davopé/ we Conin⸗ 
foo het ſcheen / daer toe Gare Ja: ban Spa⸗ 
f:ftepten van Bzanchrijck ooch wel fouden Wer ee De 
zyn ghenepcht gheweeft / maer bzcefden Dat vzede van 
deſe dorloge ghe-epnbicht zynde / het volck Saboren. 
vanden Marſchal Dediguieres, ende van den 
Hertoghe ban Monrmorancy , met alle de 
Frrancopfen Die in Piedmont waren / ja felfst 
oock De Hertoge ban Savopen / de Princen 
tn Branckryck ſsuden toevallen. Doo dat 
De Nonce van der Paug/Die den Pays van 
Davopen bevoorderde / bp Ben Coninck aus 
Dientpe ghehadt hebbende / gen feer coelt cũ 
fobere aut woogde becomen Geeft. 


Vis/nae bet bol-Dauchen Der gee Zeiet den 
fchicdeuiffen des jacrg 1616. ee» es rd 
nen bzief Des Corincx aen Den de Hertoge 


D E Coninck van Bifpanpenbegoft 1617, 


Hertoge ban Bouillon tet handt và Bouillose 


ghecomen / dien ick hier bp vorge / tot naer⸗ 
ber openinghe ber Franſcher gheſchiede⸗ 
nief /al hot wel nict op zyn behocziycke 
plaet ſe. 


Mon Caufijn, 


O Ntfanghen hebbende op den rr. deſer 
ARaent uwen bzief van Den rijd. det 
felfder / foo ſchryve ich u Defen daer op tot 
ant woorde / ende fal beginnen, met u te ſeg⸗ 
ghen/ dar my duncht. Gheljch u niet en 
cunnen onbekent zyn De oogfaecken Die ick 
hebbe om crjchf-volch te houden in mju 
Pꝛovincye ban Champaignyen , ende omt 
bie te Doentrechen ter plaetſe Daer fp nu tes 
ghenwoozdich zyn / Gyp alfoo niet en moet 
twöfclen / of ten gheſchiet door mijn bevel / 
ghegzont op De kenniffe Die ick hebbe van 
t'ghene datter in De voorſz. Provintpe ende 
elderg ommegaet teghen mijnen bienft/ cã 
op de reſolutie Die ick houden moet om Daer 
in/ gelicht noodich is / te verſien / tot behou⸗ 
dinghe ban mijn antbhozirept ende de ghe⸗ 
meene rufte ban mijn Eoninck-rijch/Waer 
in niets ghedaen en Wozt tot nae Deel van 
t PDerdrzach ban Loudun, ofte vã mijne bere 
claringhe banden leften Septembris. Maer 
de wyjle ghy np Die bepde in den fin brengt? 
foo Wil ich u Wel Doen blycken / dat ghp de 
man zht / Die Daer teghen gedaen hebt / ende 
noch doet / ende Die door uwe aenfteltingen/ 
welcke mp recht veerdighe oorſaecke gege⸗ 
ben hebben ban miſ vertrouwen / beneffens 
bet ghene dat den Hertoge ban Nevers inde 


vooꝛſz. Pꝛoviucie tegen get refpect Daturcu 


rt mg 
























































» he 5 
4 —* 
De Ke a an 5 


sen * F 
enen ERA hen: 2d 


— — — —— 
es * men — 
me 
— 


— 
nd 


———— — 






Het achtendertichtte Boeck. 


Provincie van Compagnien / ende geleyt in 
verfchepden ban myne plaetſfẽ Sonder mijn 
bebel/ teghens mijnen wille/ ende alte ghe⸗ 


Nederlantfche Hiftorie 


1517. mpfchuldich ſs / heeft beſtaen / my gedwon⸗ 
gen bet Erijchf-Loleh derwaerts re ſenden. 
—AUlle die onderhnghe befoechtngen ende an- 


f si | 16 
— 


dere menchvuldighe ober ende weder gau⸗ 
gen / die ick wel onderricht ben bet geſchiet 
zyn / komen Die over een met de ſoo menich 
mael verhaelde pzoteftatieu daualle Bout⸗ 
ghenootſchappen ende verſt anden / ſoo bin⸗ 


Se men alg bupten mijn Coninckehck te bere 


chyhen / ende geheelyck te verlaten £ hebt ghy 


$ in Hollandt ende Gerfchepden plazefen ban | 
Duvpiſlant lupden mogen ſchicken / die ver⸗ 


ſoecken (ouden mijne ſaecken leelyck upt te 


OO eepen/ ende practijchen acn te Wenden tot 
nnadeel der ſelde / ende Die lat van u ghehadt 


hebben / gelijck bewaerheyt woest met Haier 
ben die ghy gheſchreven Hebt aen eenighe 
mine Anbaſſadeurs / om menichte van 
wapenen mede te nemẽ ende Yirij:hf-voick 
ke Doen optrecken nae Sedan, ban Waer 
menſe in g2aoten ghetale heeft fien gaen na 
tenighe plactfen Gan mijn Coninckrhcke / 
ende aldaer in garniſoene ghelept werden / 
ſander mn bebel of: befteltinge 2 Ick heb⸗ 
beal verſtaen / hoe beel perfvonen gijp Len 


ij ſelven epnbe gefchicht heb: nar Wapch/alg | 


_ pock tgene De Baron van Pefche algaet was 


_______Haende/ als hp boog wepnich dagen omge: 
______… _, Brarht Wert Doeg een EDel-man van dat 
Taut/de welcke tor fchaemte ban veel ghe⸗ 
beooꝛen Jrranfopfen/ niet en conde berd2az 


woonheke manieren van Doen, jas frifg bp 
nachte / ende met verraſſchinge / in voeghen 
Gattereen gz2oot ghetal vande Inodon⸗ 
ders Der Stadt ban Sinte Manehout, (aldus 
miſhandelt ende ver overlaſt zunde) hare 
Maon-plaetfen verlaten hebben / ende ver⸗ 
rocken zyn in andere omliggende Steden/ 
daer fp haer meeften-deel noch onthouden. - 
Diet Daer dau de cozfaeche Die mp Hebben 
Doen reſolveren volck te ſchickẽ inde vboorſz. 
Pꝛobinche / om te verhinderen De aenſtagen 
die men daer voorder ſoude hebben moghen 
voornemen tegens mijne authoriteyt ende 
De ruſte ban mjn onderfaten, ende De Hent 
te houden aen he upt vorringe bande bouz 
niffen Der Camasiffarifen Die ick te dier — 
plaetfe ghefonden hebbe / ominfogmatiete — 
nemen op De overtreddaghe mijner o2vons 
nantten, eit Ben ghenen Die ſchuſdich bevone 
ben fullen worden Gaer pzoces te maecken — 
volgens de ghewoonlycke fozmen ban Aur 
flitpe / weſckers weghen ick Hebe witten 
volgen hoe Wel dit quaet veerdigher vemev 
Dienfcheen bau naode te hebben. 

Maer ich ben wel bljde gheweed; Dat 
ick den ghenen tijt ghegeven hebbe / diever⸗ 
ſupmt hebben haer ſelven te erkennen / alg 
Gheen ander ooghe-merch hebbend: akg cut 


pegelyck te herſtellen in ſynen ſchuldighen 
plicht / waer in ick door den goeden cact va 
de Coninginne mju vrzouwe ende Moeder 
ghebzuyckt hebbe ven extraordinare gen⸗⸗· 
tichthept / ſo dat het verre van daer is / dat 
ghy fout hebben ernige vreden ban klachte/ le 
oft mif vertrouwen / noch mantelomtebes: 
Deckende daden / Hoog De welcke ghy nin 
recht veerdige oorſaeck Daer toc geeft/ ende 
vande welcke ghy u moet onthouden, Det 
niette min, baert ghy noch Wijber boort: / 
want ghp bidt mp opt epnde Han uwen 
bztef / Dat ick mp welgheallentater Dat 
gp in moot u behelpt met Die wettelicke ves 
medien ende middelen biz De natuere ecnen 
vegelycken toelact tot fijnder eygẽ beſcher⸗ 
minge ende behout / Het welcke ick niet Wel 
kan verſtsen / ende begbeere derhalven tar 
ghy mpt’felve dupdelicker verclacrt. Daer 
en-tuffehen Wil ick u Wel ghewaerfchont 
hebben; Dat de wettighe middelen die gop 
hebben cont om u felaente bewaren / zjn 
Dat ghy u addzeſſeert aen my / Dan wien 
ghy verwachten maet Het behout van t’ges 

ue ghy befidt door De Gratie ende weldaet 
NE af, han 


gghhen dar de voorſz. Baro:i mijaen naem eñ 
uthoꝛitept foo verachte. Is dit niet ghe⸗ 
nvpech om ute Doen ver ſtaen / Bat het uwe 
eygendaden zhn / met De vpt-iegginge daer 

op ghemaeckt / die mp oorſaeck· geven van 
wiſvertrouwen ende miſnoeghen? Hebben 
mre Ambaſſade urs niet gecouſenteert in 
ARE tgeue dat ghpbegrert? Jae Gebben fpdact 
eghen qheweeft/ fp hebben ghedaen dat fp 


kemn als tot De behoudinghe van uwe plaet? 
fe/nademael fp niet aengetaft/jae felfg niet 

__— … ____ghenadert ents gheweeſt bp een eenich fol 
_________ Baet ban mijnent wege / oft ban andere/dat 

B) Ee: ick wete. Maer Dit vermoeden is noch 
vermeerdert gheworden Daag Dienich te fel 
EE ver tht berwitticht gheworden ben; datter 
teecghen Bie oude Wetten pan mijjn Coninck: 
___tBeh/ ende mine nieuwelicr afgehandichde 
verclaringhe// bolck ghelicht wort in aijn 


fe Á ke " —* 
J en, ad A —R ⸗ ee 
4 4 * 
IE nde HK Se 7e rk t AE 
/ te EE , € 
pn 7 


ek ke 
sE * 


Te 
ape VAES be 
dn 

——4 


F 
zp 





Early European Boo Copyright © 2 ProQuest LLC 


Images reprodu ) sy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 





— — — — — 


1677. dienſt vanſhue Me. verſckert te houden. 


De Coniuck was vá mepninge de Prine 
ten met drie Leghers aente taſten Waer 
ban het principaelſte ſaude wefẽ van twins 
tich dupſent man, ouder tbelept van Den 
Hertoge ban Guyfe, in Champaigue, tot bee 
dwanck bande Steden Mefieres, Sedan, ende 
andere. Wet tweede / ſterck nde ſes dup⸗ 
fent man te voet / ende twaeif hondert te 
peerde / ſoude gaen tegheng de Dtadt van 
Soiflons, ende andere Dteden in die Quar⸗ 
tieren. Het derde foude fijn onder het come 
mandement banden Marefchal de Themines, 
tot bedWanck ban de Stadt ende Banden 
ban Nevers. Hebbende de Conmek den Wer: 
tage ban Nevers berclaert begaen te hebben 
Crimen Lefe Majeltatis, alg bljcht bp defe 





Ben Wertoge 2 
bau Nevers, / 
ende alle Die 
dem bpftate. 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


pzofcriptpe, 






* 


Digen eit toecomenden Dae 
lupt : Wp haben ong fele 
ps Dé belooft ſcdert het Trac⸗ 
| eN, taet gemaect ín onfe ſtadt 
ban Sinte Menehour op Den 15. Mey 1614, 
Dat oen Herroghe van Nevers, beroert daog 
het leet-wefen Dat Gp behoort te gevoelé vá 
bewapenen/terft tegen ang aengenomẽ /tñ 
Doop tverraſſchen van onfe Stadt mm Ca⸗ 
fteclbâ Mazieres, de beroerte Die alſdoẽ in Dit 
Conincrycke geweeſtig / hegoſt te Hebben, 
eñ voorts behalven ſynen ſchudigen plicht 
gen ong ber bonden ſyjnde door het goet jon” 
ſtige tractement / midtſgades de qratiẽ dít 
weldaden die Gp oug frhuidich ie / volgeug 
De prateftarien Die hp ong Dichwilg daer 
Ban Heeft ghedaen / ſich anders tegens ong 
foude aenqheftelt Hebben, Ende om defer 
dorſaecke fouden Wp verſchepden exceſſen / 
overlaſten ende gheweldicheden aen eenige 
Ban onfe Officieren tot verachtinghe van 
onfe autbozitept / ende op-abare ſchandale 
ban onfe onderfaten ghefchiet / aia oock ans 
Dere daden die Wel verdient hadden ſtren⸗ 
ghelck gheſtraft te worden / ober t°hooft 
gheſten ende onghemerckt taten deurgaen 
hebben: Maer hp gheduerende onfe vepfe 
Raet Guienne, ende ſtaende De oorlooge die 
ons teu ſelpen tjde Miert acngedaen/ heeft 


ons doen bljcken/Bat hy boozt-voer in fijne | f 
graet-Willicheben. Want fiende dat Gp 
Wepuich bpftants te berwachten hande, 
ten waere Dat hp middet vont om ſich te 
dehelnen met onſen naem ende authoritept/ 





PH, LB Owijs by der gratie Godts 
£ — Coningh van Vranckrijck ef 
Nik LAG Navarre, allen tegenWoozs 


— 





— — 










Het achtendertichfte Boeck. 


ſos beeft hp aen ong verfocht / bat wp hem 
beftellinghen wilden toefegghen om hehf⸗ 
bolck aen te nemen/alg wp hem fulcr betas 
len ſouden / dwelck wp Hem niet en hebben 
Willen wepgheren/ ende dat op De berfekes 
ringe Die hy ong gaf van De felve tot onfen 
Dienfte te gebzuypcken. Marr na der hant 
fich baer mede behelpende tegen zijn belofte 
ende onfe mepninghe / heeft hp bolck aenges 
nomen / ſonder ong bevel te verwachten / eñ 
Dat noch in veel meerder getal alg de boorfßẽ 
beftellinghen mede bzachten: foude oock Het 
felbe Crijchf volck Houden ligghen Gebben 
tot berderf van ong ſchamel volck / fonder 
bie be ghebruycken in onſen dieunſte / jae ſelfs 
Daer mede geſterckt hebben onſen Neve dẽ 
Prince ban Conde, hebbende ſith een deel 
des ſelfden ghevoecht bp de fjne / ten tyde 
Dat bp troch ober De Aivier de Loire, het 
Welck Gp miſſchien niet en oude connen gev 
daen hebben fonder De fchepen/Dië onder de 
befcherminge ban den voorſz. Hertoge van 
Nevers afguamen naer Bonij ban Nevers tñ 
la Charite,bien dooꝛtocht te mege brachten/ 
Die foo beel quaet veroorſaeckt beeft in dit 
Coninghricke. Des niet te min en (ouden 
Wp noch niet hebben Willen nalaten onfe 
q2atien ende gunſten teghens hem te bere 
volghen / gade int goede ghenomen hebben 
fijne tuffchen-bepden comſte int Cractaet 
ban Loudun , hoe Wel Get Wt alte De voorſz. 
dingen erde ſynen handel in &fzlve Trac: 
taet / niet Dan al te henaeljchk was / Dat hp 
niet ſos feere en (tcechte om ong Ceninghe 
ryck Weder in veede te brenghen / alg wel 


‚om tebsgunfiigen de ghene die het beroer⸗ 


Ben: ende hebben hem nadberhaut opaclept 
een eerlhcke Gheſantſchap in Pup: landt, 
De Welche ho tot zijnen lafte genomen heb⸗ 
bende: beeft hy zynen af-fchept ban ong gez 
nomen ontrent uotgaenden April left'edens 


fonder derwaerts te reyſeu: Cuſſchen we⸗ 
ge vernomen hebbende / dat mp ong verſe⸗ 
kert hadden vau den perſoon Ban onfen 
Neef ben Prince van Conde, heeft hp upt 
hem felven fich verhoudẽ in ons Lam ſchap 
ban Campanien / ende heeft baieven aen 
Org geſchreven / bp be welcke hy openttüch 
betupehde fijne quaet willicheyt / ende hoe 
wepnich wercr Dat hp maeckte bau onfe 
aut horitent / begheerende onderricht te Wee 


en ban de redenen Die ong beweecht hande 


deſe vefolutiete nemen: hp heeft oock geet 
doens ghehadt met De ghene Die ten ſelven 
thde binnen SoifTons-ghetrocken waren: eñ 
„Gereetfchap fchenen te macchenom de waa 


MEUL: 





— —— — —— — ——— 





Onder deregeeringhe van Coninck Philips de derde, 


1 ff 161 7, Denen tegen ong aen te nemen : Ende om de Steben beg voorfs. Kantfchapg/eude noch 


felve foo Beel naerder te weſen / is hy weder | berder/ jac ſelfs in defe Stadt ende tot bin⸗ 
Sn gekeert in onfe Stadt van Fheimg/ daer | nen ong Hoftoe / De geduchte Coppen van 


Ge al boozbp weg / ende de GFnwmoonderg | de Bzieven Die hp ober Dit fuck aen ous 
berfamelt hebbende / Heeft hp Haerte vers | hadde gheſchreven / met noch andere Daer 
ftaen gegeben;dat Gp gherefolbeert Wag te | beneffeng gaende/Doog De welche hp ſich bee 
boen opnemen ſes hondert Peerden eũ vier bljtichde niet alleenljck te doen qualijck 
bupfent Boet-knechten/ den Gedeputeerde nemen bet ghene daer inne upt cracht van 
voorhoudende Get opbzenghen vaneen deel ong bebel was ghedaen / maer voch te laſte⸗ 


Der fomme Die kot onder-hout Der ſelver ren ende ſchelden Get belept van oufe ſaken / 


troupen foude ban noode zijn, pet welche fp | eñ den volcke verkeerde inbeeldingen Daer 
ghewepghert hebbende te doen fonder ong | bantedoenbebben / ende ig terftont bere 
beveel / prefenteerde bp haer ghelt te ver⸗ trocken van onfe boozfz, Stadt La Rheyms, 
fchieten / midts dat ſp toeſtonden Dat bet ‚ vrecſende dat De Inwoonders / inde Wapee 
voorſz. volck mochte gelicht worden: Waer | nen ghercaecht zijnde, Doog De voorſlaghen 
ban fp haer ercuferende / ende ghedzaghen die bp haer gebaen hadde / ende opgeweckt 
hebbende aende Chreſorie ren van Branck⸗ door de fogge die fp aitoog ghedzagen heb⸗ 
rick / ingheſtelt in onſe Stadt van Chaa⸗ benom te volherden in hacren ſchuldighen 
lons / foo heeft hy gheſept / te willen gaenna | plicht: ende door tghene te Chaalons ghe⸗ 
de ſelve Stadt / om atdaer deſen voorſlach ſchiet was / hem fauden ghedwongen heb⸗ 
int’ merch te doen ſtellẽ / ende hp heeft vooz ben daer upt te ſchepden. Maer feheren tE 
ut ghefonden eenige vande zijne/Die logis | Dart na/Willende/gheljcht waerfchinljch. 
me-epfcht hebben voor bier hondert peerdẽ / is / bepzoeven / of deſe quade ghetuchten die 


innemende toer Gerberghendichtebptwee bo bhadde doen uptftropen / ende De treken 


ban De vooraaemſte poopten Der Stadt / Die bp ghebzuneht hadde / om De ghenegent⸗ 


willende / teghens ghewoonte / treckenen de heden Van onfe Onoerfatente ber flau wen 


Huuſen vande Canoniken / ſegghende: dat ende berbaeren / midtſgaders de liſten die 
fp Die van doen hadden Hoog Geeren ban eenige ſyne genhangers geduerithlyck aen⸗ 


qualitept/ Die heem Daer (ouden komen bin: ſtelden binnen De voorſz. Stadt, hem ecnich 


Den: Wer welche De Inwoonders ſoo ſeer boogdeel mochten Forgebzacht hebben bp be 
Dede fchhpeumres vaor zijt komfterDat fp upt  Fawoonderg der (rie beeft hy de ſelve ges 
Baer felben Heden broden ven Meere van naerdert / ende De Dertoginne van Nevers 
Vaubecour , bit op Weeg was em met zu { fha Hupfbrouwe Boog upt ghegaen stade 
VNegiment naer ong toe te komen; dat hp bp ) 
haer ſoude comẽ / want fp vzeeſdẽ zijn hulpe maecken / hoe Wel onder eenen andere deck⸗ 
ban nood: te ſullen hebben / eñ hielden haer | mantel / ig Daer op Den 14, November bete 
ſelvẽte weten in gzoot pergehel. Waer over | ſchenen voor De poorten Der ſelver Stadt / 
top hebbende ſorge Willé dragen voor haere alwaer ſy gencomende / Den Stadt-houder 
verſecckerioghe/ ahtlyck bet noodich wag/ | ende andere Inwoonders bevolen heeft / 
Den Bjave ban Tremes Gouperneur der | gbelijch corto te vooren een banden haeren 
Stadt ende ben voorſz. Inwoonders bevo, · mede ghedaen hande van Garten t'wege/ in 
Ten hebben / dat indien Die boogfs. Hertoghe hechtenig te nemẽ den perfoon vanden Mar- 
daer berfchene fonder onfen laſt / fp bem | quis van Vieuville onſen Stadt-houder Gee 
niet fouden ont fanghen/ tot dat fp naerder | nerael int Gouvernement Det voorſeyde 
Befchept hadden van onſent Weges Fu boe: Stadt / der Juriſdictien oft Lant ·gebitdẽ 
men dat den Hertoge ban Novers blyvende Daer genhangende / inde des Hertochdems 
bp oe reſolutie bie hy ghenomen hadde van van Ketholois. Ende alg hp haet ghebeben 
Der waerts te gacn / ghrbrden ig gjeweeft | hadde te Willen bertr:chen/ ſegghende dat. 
fich Daer bant'ont Gouden/ Waer banbp hyſe niet en mochte laten inde Stadt comẽ / 
fich tegens ong beclaecht hebbende, / wy hẽ | heeft fp teghen Hem geb2upeht verſchepde⸗ 
bapmoedelüch berclaert hebben Be oorſakẽ , me drey zementen ende infurpen/niet tegens 
ban nabencken ende mif vertrouwen / Die | ſtaende / Dat hp wag int bedienen ban fijn: 
ong bekaeecht hadden fuicken ordre te fkel: | ampt (Waer in bp de cere heeft ban te ves 
ten. eaer in plactfe ban Die te doen opbou: | Preferiterenonfen perfaon ) ende haer verz 
ben/gpelijck hp wel conde/heeft Gr doen af⸗ | claert hadde / Dat hy ong bevel Daer in nae 
condigen ende Geeft gheſonden door alle de ‚ quam / het welche hp ne te nauwer gehou 
vr ij : 








Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduce by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


om hem Den wech te berepden ende bepl te 



























































u 
Í 
4 
Hej 
Í 
' 
J 
—66 
INL 4 SP | 
u! ) 
11 NN 
11 ad 
eh el 
Nei 
j) # 
IMOR IT 
\ | 
TI A 
EIDER 
sid 4 9 
EE 
Ek { 
id 
Ker 
Hilke 
Ë 
OREN EU 
RE 
HN? / 
| 
EEN 
\ | 
‘ f 
weil Ì dh 
Hijs KON 
—40— 
verl M 
| 
Ht | 
j 
ik MW» : 
|| fl ni | 
eedt 
9 J 
al 
—00 
46 
Hin 
— En 
Ki et Bie 
genk k 
J | 
HEER 
ee KHE 
sen kin 
9 F 
HAL ’ 
bl 
{ 
9— 4 


— die 


en; — 
— 
an 
⸗ 


— Lr Ee 
J — 


er 






Hiftorie Het achtendertichfte Boeck: 


1617 Den Warte doen: om datter Erichf-lieden van Charleville ‚ Vanscelles, Capitepn bau 11 tér 
nm DREECNE Deele Stadt waren/ bp niemant | cafe Stadt van Rethel, ban la Chappelle, rd 
aengenomen als bp den booyf.Bertoge ban « Boon banden Capitepn ban tCafteel nan 
Nevers, ende om Hatmen wepuichteaozen | Mazieres, pan Boifiardin, Capitepn ban deg 
aldaer ghefien Gadde eenige wagens ghela⸗ baoeſs. Hertoghens ljf-wacht / ende meer 
Ben met Wapenen/(psiugerg adders ende andere (ne mebe ghenooten ende aenhane 
Andere Diergelche gercertchap. Haer de | GETS bp hem Daer toe ghebzacht / dieder niek 
boos, Dertoghe van Nevers, uiet fe va: den | aileen een geoot ghctal ban ghelept hebben 
Sade tet het quaet ende oumeerdich ont: | binnen oufe voors. Steden ven Mazieres ñ 
Dacideg boogfs, Marguis van Vieuvilie, in _Rerhel, ende binnen la Caſſinet Caſtetl Por- 
et uptboeren Ban fDuea fchutdigen plicht ciaen,Richecour, ende andere Bupfeu/maer 
__bpDefe ghjetegentbept heeft Go bacche daer ‚Ap beeft fich dock berboo2dert dooy berrafe 
Aen Doen bercaffchenfgutrmpete Sy, daoz fchinge op Den cerften Decemb, te ft-leden/ 
eeu goot getal Erdehf sneren die Gp een deel boler te bzergen binnen onfe Stadt 
Aser ghelept Handen beſettinge / endeefs | Ban Sinte Manchoudt, tot Geootleebtwefen. 
elyicke daghen baer na wWetende het recht⸗ vande Juwoonders / de welcke ſeer ghene⸗ 
vaerdich miſnoegen dat Wp daer in haddeẽ gen zijnde tot onſen dienſte / eude niet ijden 
beeft Dm gebacu een leenlijche acnteftinge/  connenùe Boog ſoodauige gewelt ghedwonz — 
Weicher forme ſelve ende nz onvoorſichtige ghen te Worden om in ghekzerche te blijven? * 
permen Die ae Offici-lupdeu gebzupchen/ | pre Moor plaetfen verlaten hebben, ende — 
foo feer Freden tegen ange opperſte gerech⸗ ſich Gegeven inde omligebende Steden, jae — 
icheden / ende eerbiedingGe, Die ong to: Efs in eenige bupten onfen Foningbricke, — 
Comt/alg de ſake ſelfs. Waer ban berwmite | fot Hie ofte bier haundert toe / De welcke — 
GBE zyude / Wp tot Gen {-bichkten een van noch van bele andere ghebvolcht fouden heb⸗ 
__Onfe Exemte vrpe ljf-vrachtê: om t'voorzſtz ben gheweeſt / bp albiea de voorz. Stadt 
Garnifoen ( dat niet miu tot verachtiagje | niet enn ware wederom: gebracht ggewor⸗⸗ 
_ firechte van onfz Au horitnt / alg tot uas | den onder ons hoorſaen heyt geihen gee — 
Beel Banden voorfs. Marquhs/ banVieu- | (chit it ben 20. deg becfz.AlBacndts/ op — 
______Ville)te doen bestrechen , ende ban onfent Weleken bagh(de geze Die Deer binnen Was — 
Wege in het boosfs. Gups te gaenende bijz | ven He me ger bes hoogfz.Bertooche Wte — 
Den. Maer De boozfs, Hertoge ban Nevers | gherochen zünde) wer bekort Batfrbpbde 
—— heeft hemte ruggh gheſonde / fandrr ong Bf Gandert manſterck Waren: biz ſich hea * 
euige gehoopfaembent te doen bewhſen ter gamen Binnen Rechel rf Mahieres oudegene — 
_______Bedfarche bandeferenfe /iae ker coutvarien | dic ich te hoogen aldaer bebonden/ ude die — 
Heeft Gp Beel quade woojben ghehart met men Daer noch Dagelfer int opeubaer aen — 
den boog6, Cr:mpt/ enbe de Archiers die | neemt, Id 
hem vergefelfchapten, tegen her ecfpeet dat daer gbrlijch Wanneermen een maelde 
Inê ong ende de Couinginne onfe meerbdich, Dogen ah. (loten/heeft hoop het vefpectende 
fte Brouwe ende Roede: ſchuldich is ons } ſhuen ſchucbighen plicht / demifdaden hoe 
____ Bekanderefegghenderdat fp onder De roede langer hae meerder Worben, ende De oughee · 
_____ Matrn: dat ho daer nict laugber en mag, boagfaembept langer gheen perch en beeft; / 
____ Wasemagihp niet laagher te Dove en mag, foa heeft De voorſz. Hertoge Lan Nevers ſich 
ERE dat hp hoopte fp foudender. binné drie woel Wijderg berbogdert / Want bp heeft 
______ Maenden We zijn/ ende Gp fonde den Geer vreemt Erüchf-volck Hoen komen in onfen 


— — 
* — 


Jt 


. Nad, pn 
eee rn 
- 


— ——— — — 
* % 8 * 


——42 
end 


td tem" 
Eee oen 
— — 


— 


⸗ EN 
E DE >. 7 - 

— — 8 — 
— we 

EE 0—2—— 


Ban Prelam(aie ouſe Verchf-Ouerfte mag, Coninchrijche, ende ouder andere binnen — 
lu De baofz.Pzovincie)met 20.dupfcat mâ mepnich dagen herwaerts Geeft hp in onfe 
te gemoete gaen. Dolgeng wecken bpoock | Stadt vam Mahieres ontfanghen menichte 
hoozt-ghebaren ig tof De daet want Hp op | ban U upckengers belepdt Dooz eenen Galo- 
nen naem / ende founder laft ende beftellin: | pijn inwaonder vá Charleville,die genelght 
Ge vanong/teghen De oude Wetten ef Oje fuilen worden van nach meerder. eroupen/ 

donnantien onſes Coningbrier / end: onfe dewhl daer binnen Kupch erpeeffe perfoae 

nieuwe verclaringhen ende verboden / heeft neu igghen / die de lunden noch zynent Gale 
volck Doen opſoecken ende arunemen binnẽ ‚ ben verſckeren / gheluck alg de Baron van 
| be voerſz. Pzobincie / haer te verftaen ghes | Pefche dede teu tijde alg. bp ghedoot wiert / 
vbvende / dat het was tot onſen dienſte / ende Ende daer· eu· tuſſchẽ koopt De veorſz. Her⸗ 
Bat Boog be Weeren ban Aubillij, Capitepn | toge van Nevers ober.al beel Peerden/ Doet, 
BE | he bpene 


* — * — — RE 
7 pn rea Se he 4 CR ra al . J et 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninkl ike Bibliotheek, Den Haaa 


444 B 20 












1617 verclaren midts deſe met onfe Bant onder? 
— teechent / Den boozfs. Hertoghe van Nevers, 
ende alle Bie hem boftaen ofte bpftaen ſullẽ 


ende verboden. Tu welcken gevalle be 1órh 16 
voerſz. Hertoge ende alle andere Die hem bp — — 
geſtaen hebben / ſullen vrp ende ontlaft blj: — 









in zyne ongehoorſaemhent / aenhangen oft 
aenhangen ſullen in (gure aenftaghen/ ver⸗ 
ballen ban alle eeren / waerdichẽeden / ſtatẽ / 
officien / machten/ gouvernementen / laſten / 
penſioenen / privilegien / ende voorbeelen die 
fp van ong ofte vande Coningen onfe boog 

faten Gebben; die Wop wederrorpen hebben / 
ende Ban nu aen weder roepen / aerclaeren⸗ 
De Ben boorfs. Hertoge / ende aile ſyne aen: 
hangers voor ongehoopfame lupden / rebel⸗ 
len / verſtaorders vande ghemeene vufter cũ 
ſchuldich aen Crimen lele Majeftatis, ende 
Willen dat tegen haer alg (zodanige fal gez 
Peocebeert Wogden/ foo wel in Hare perfoaz 
Ren alg goederen / memoritendẽ pofteritent/ 
alg mede tegen alle De geze die hem directer 
fjch oft tmdirechtelĳch fulten bpftaen ofte 
fabvoziferen. Wevelen oock onfe Gouver⸗ 
Reuten ende Stadt-houderé Benerael van 
onſe Prꝛovincien / Capiteynen / Hoofdẽ / ende 
Webel-hebberg van onſen luyden van Oog. 
loge/haerop t'ljf te vallen / eude onſen Of: 
ficieren / Mepers / Burghemeeſteren ende 
Schepenen ban onſe Steden / hare perſoo 
nen / ſoo ſp aldaer bebonden worden / acute 
taſten / om Baer in onſe Ganden te ſtellen cũ 
te vervolgen doa alie De wegen ende ſtren⸗ 
gicheden van onfe oꝛdonnantien op gelbehe 
trimmen gemaect/Wel-berffaende nochtans / 
foo de baozfz.ertoge binnen vijft hien das 
gen na gedane publicatie van Defe/ in onſen 
Bove ban Parlemente / (Dae faute niet en 
bekent / ons niet en comt binden om fich met 
ber Dact ende in perſoone te comen quiten 
ín onfen Ganden van den plicht Die Hp ong 
ſchuldich is / ende niet en Doet vertrechen eñ 
upt onſen Coninghrijcke gaen be vrzeemde⸗ 
linghen die hp dact heeft doen incomen / af⸗ 
danckende alle de aengenomen Krhehſflup⸗ 
den / ende wech nemende be garniſotnen bp 
hem ofte fijn aenhangers bunten ong bevel 
ende beftellinge tugeftelt 3 Ende mar aen: 


gaet De Cdel-upden ende andere onfe On: 


derſaten / ſoo fp binneu ben voogfs. tijdt uiet 
en verſchhuen inde Fechtbanchen van onfe 
Bailliuagien ende Denefaelfchappenonder 
De welche fp vefogteren ende te hupse hoorẽ / 
om daer ban te Doen berclaringr ende pro⸗ 
teftatie gheregiſtreert fade Giffen Der fel: 
be / ende ſich nict geheel ende al en ontſtaen 
ban alle actien ende aeuflaghen / fireckende 
tot nadeel vã onfen dienſt ende aut hogitept/ 
Erde van onſe ordonnantien / verclaringhen 





— — — 





ben van de ſtraffen hier vooren geroert/ eñ 
ontfanghen worden in onſe goede gratie. 
Bivelen daerom onſen lieven ende getrou⸗ 
Wen Naedtſ⸗Heeren / de Luppenhoudende 
onſe Hoven dan Parlamente / Ballliuwen / 
Seneſchalen / oft hare Stadt· houders / ende 
allen anderen onſen Gechteren ende Officie⸗ 
ren aten het behoozrt / eick in fijn gebiedt / dat 
fp Defe tegen woordige regiftveren ofte Doen 
regiftreren / onderhouden ende nacomen / 
bolgeng hare forme ende inhout / endt onſen 
Peocureurs Gentratl Der voorzß Hoven / 
dat fp alle vervolch ende neerſtichept aen⸗ 
Wenden fullen tat De vptboeringe Der ſelve / 
ende Doen ſtraffen ende cafiijdeu De gene Die 
daer tegen ſuſlen Doen, VVant het ons alfoo 
belieft, Om het welcke te ghetupgden wp 
ouſen Segel hier neffens hebben doen ſtel⸗ 
len, Ghegeben te Parys in de maent ban 
lanuarij, t’jaer ban genade 1617, ende ban 
onfe Rycken bet ſevende / Gheteeckent Lo- 
Wijs, Ende wat lager / By den Coningh Poe 
tier. Cer ſyden font ghefch2even Vita, ende 
was gheſegelt met den gzaoten feghel van 
groenen Waſſe / op roode ende gzoene fijden 
banden. 

Grlefen/gepubliceert ende geregiſtreert / 
ghehoort zijnde ende ſulcx verfoeckende dg 
Peocureur Gentrael deg Conintx. Waer 
cp tof ojbonntert/ Batter Cophen fulien 
gheſonden Worden inde Bailliuſchappen  ú 
Seneſaelſchappeu deſer Juriſ dictie/ om als 
daer geleſen / ghepubliceert / geregiſtreert cs 
int werek gheſtelt te worden door de neers 
ſticheyt Der Subſtitupten banden Procu⸗ 
reur Generatl beg Conincx ; den welcken 
tHoſ belaſt neerſtich daer over te weſen eñ 
de hant te houden aen de uptboeringbe/ út 
den Hove te verwittigen fulcr ghefchiet te. 


efen. Te Parys int Parlement den 17, 
lanuarij.1617, 
Onderteeckent 
Du Tiller. 


D< Coninck heeft op den zo. Februari 

De Pꝛeſidenten de la grande chambre, in 
De Louvre bp hem doen comen / ende bp beeft 
ter pzefcntie vande Coninginne Moeder/ 
boo? den Weere Garde de Seaux, opentlick af 
haer doen berclaren/ dat bp met bedzacffes 
niſſe verftaen hadde / dater int Parlement 
teng 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 





16 161 7. temtijde ban 
mn 


hae 


ke 


— — — — 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde; 















De berificatie ban (Due Dela: (met antdechinge deg aberlaſtes bieWDzancs 761. 

ratpe tegen Den Hertoge bau Nevers,eenige | rich banden Marquis d'Ancre wiert aenge⸗ d 
Raedſ· Heeren (cer koutelick hauden gede⸗ daen ſprekende als volght: * 
fendrert / ofte purmers ge· eciſeert be fanen 

banden ſelven Hertoghe / tigens fpaemees | ns Mart IRE. 

ninge ende vechrbaerdige fake/ende Dat fh: | (6/7 (OR — 

Me Me. daerom Gooch-noodich gebonden Ne (ops De feer ootmoedige eù 3 
Gade een src ffeliche Femonftrautie in foze | An feet getrouwe Ouderfaten 5e eran. 
Me har ant woorbde / op de nianifefte vande |K N en Yeoh ende Diengers / De Priucẽ / frrantse asre 
abſente Hrincen dẽ 14. Defer maent ontfan: lg Wertogben,Geuootensonde Bertooch 
ghen / te boen inftellen ende publiceren/waer | “WBO © fficuré ban uwe Croone / ge PEST 
Daag De gantfche werelt claerlick foude bes ende voorrariaſte Peeren uwes BECKI of meayenne, 


binden be waerhept eude rechrbeerdichept | bede gebaertijchbeden Die u omtingen/ende —— 


vande ſaken met iterative aenbiedinge van 
fijne Coninchlijcke gratpe aen de Princen. 
Welcke Kemonftrantpe ter tdt der felver 
bergaberinge opgelefen zijnde, (prach ende 
betclaerde de Coniuch fulcr zine intentpe/ 
eude fijne vefolutpe te Wefzusende epſſchen⸗ 
Ge baer op penite ende incht / heef: hp ſelve 
bie datelick in pzefentpe ban allen ondere 
tepchent. 


Dat het deel heter foude ge weeft fn boog 
ben Hertoghe van Nevers, Dat hn in goede 
Wielligentpe met hare Mien hadde gheble⸗ 
ven ende eenighe faken over hem hadde las 
teu gaen / fonder fu wterſte pzet entpe ofte 
vecht teghens fijnen over-Weere ſtaende te 
bouden: Maer dem Miniftro deg Wertagen 
bau Manruaig ban eenen Macdtf-Weere des 
Conincr/ met den Welchen Gp hier over in 
Blopooft was ghecomen / geant woort / Dat 
De Caninck gereſolveert was in geene Cas 
Pitulatien ofte Conditionele Cractaten met 
tente Princen ofte Heeren / (Dude fijne on. 





de augeluchen DiE uwen ſtaet drepgen met 
| eenen onmgdelijchen onverganck / ten ſp 
batter feer haeft in werde berfien/ ende Dac 
haer allen toegaugben tot uwe Me. om u 
met bypmoetziche pdt ende ſekerhept De oor⸗ 
ſaecken daer van te ontdechen / ende De Tes 
medien boog te ffelten / Wiozt ghewepghert: 
Bidden uwe FR, Haer ten beften te Willen 
| afnemeu deft Kemouftrantie/ Die ſp u in ai⸗ 
ler ootmoebichept voor houden / ende Die 


R E Wertoge van Mantua heeft eenẽ miet anders alg Wel en can paffen in haere 
teke Jg ertrangdinarifen Wmbaffadeur in ‚monden / ademael fp anderg uiet en bee 
„ge hi Deanuckrick aen den Coninck ges tupcht alg ghetrouwichept ende genegente 
op iet ſonden / om eenich middelte foechë, | bept tot uwen Dienffe/ ende tot De behoude⸗ 
becoran om Den hertoghe van Nevers fnen gebe) niſſe ban uwen geheplighden perfoon/ ende 
ten. metbare Meen ge bereeniahen/fegghende: | Weiftant vanden Staes haertupden De te 


‘beter voeghende / owermits fp daer toe ver⸗ 
‚bonden fu doog alle Godbdelche ende mens 
ſchelycke wetten, door Den Eedt Die fp ghe⸗ 
‚Daem hebben/ewde door ben laeſten dienft Die 
fp fchuldich zijn te be wijfen aen uwe Croor 
(ne, Wp weten Wel Heere, Dat het quaet 
vpooꝛ u vermomt wert / Hoog De gene Die Det 
doen / Die paamergfoa ſeere arbepden (’fslbe 
te bedecken als te bedrüuden / ende altjdt 
‘trachten haetelhck te makken bp uwe Me. 
‚Die gene Die ſich daer over beclaghen. Ende 
bet ongheluck van Pranckryca ig ſulcx / dee 
wijle fp alle De macht uwes Ahcx in haere 


ſchaltks ok 
Bouillon Sc. 
aen Den Loe 
ninck. 


derſaten / te treden / dewiyle men bevonden ‚handen hebben / Dat fp u boeg vpanden doẽ 
heeft / das de Princen iñ Heeren / door ſulcke houdẽ uwe aller gekroufte dienaers. Maer 
middelen / van cjdt tot tt vꝛeemder van De het ghewelt ban hare tpranniſche handelin⸗ 
bolcomene ghehoorſaemheyt beg Coninct/ | gen ig tot foodanigen ober · dadichept opgee 
ſyn gewordẽ: Dat Get derhalven bau noor | ſteghen / datſe niet langher en ig te lijden. 
den foude fu / vat de Peincen haer bupggh | Beclachte daer bau ig algemepmreen pegte 


Den ander fijne Me. fonder eenige Capicue 
latpen ofte Cractaten meer te maken, met 
pet de, berfoech ban pardon ofte bere 
entire, ' 
We Geconfedereerde Princen hebben ben 
tweeden Februarij fchaiftelijch aen Ben Co: 
winck bertoont het onghelhck Datmien ben 
Hertoghe van Nevers, eude oock haer dede / 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


lich fiet eñ boelt hare iammerlicke vruchtẽ / 
ende Haere lifticheden en konnen langer niet 
beleiten/ Dat den algemepnen roep «fi raus 
we Miet en Kom? tot De oogen Han uwe Mec. 
ende uwe mededooghſaemheyt niet en bes 
wege tat ontlaftinge ban u bolck ende ban 
uwe Juſticie / teghen de Authturen bau fan 
veele eilendicheden / Die alleman kent ende 

opene 






















ee - : 
4 3 
nn d 4: er Sane Pam Ì 



































mn 
zat 


Padi 
Sar ERA Den 


8 


EE 
E — = n — 
—— — — ms — — — — — — — ſi— 
— — — * —“ — — - nnen — ene — — nt F * — — 
— —— — * * — * = 5 = = — 
*— 


abn 
— 


oai + 


_ en = * — ar * 
* — — Te — — 
— - _ we E — 
— — — — 
—— —— — — 


— ———s — 
te he el eni ES 
— ee — — — — == E 


















































ar vropean Books, Copyright © 2011 ProQvest LLC 
mages reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


617. openbaectdeh vervloetkt / ende die doop ee · drachtich te matchen onder matcanderen/ 1617 \br 
De archlifticheven ende om· hoopingen DEN ng San 


mdr 


— i 


Nede lantíche Hiſtorie 


nen ghemepnen rorp van alte uwe onderſa⸗ 


"ten zyn verweſen tot De vechtverrdigde 


ſtraffe van Gare onderdienſtẽ / Deeerſucht / 
Heere, ende de gierichept Bau den Marquis 
d'Ancre , ende fyn Wupf-bzouwmerig De eeni⸗ 
ge oorſaecke bande plagen Die wp ghevse⸗ 
len / vande ongheregeitheden die wp fien / eñ 
han het ghene wp echter veeeſen. Dit is 
&gef wel dat het geheele lichae ban uwen 
Staet teu naeften Gp verbezven ef befmet 
beeft. Uig ober hẽ alteen Datmen claecht/ 
ende ober be bedienaerg ende upt · voerders 
bau fijne ghewelbighe ende uptfinnige paf” 
fien / miet ober pemantanders. Cigde 
tlachte bant meefte Beet umer Onderfaten 
van allerley ffaet ende conditie / Die noch 
gen Franſch hert in t'lhf hebben / de welche 
fienbe haer ſewen met vreefe ende fchyick 
omringht / ende allerlep ghjebaerlichheden 
onderworpen / Doo be intandt (che t'famen: 
rottingen aengerecht tot verderf van uwẽ 
laet /Baeren toevlucht nemen tot uwe Gu 
ſtitie om bevat te zón vande verdzuchtus 


ghe ende dienſtbaerheyt die men haer over 


ben halg wil dzinghen: Eñ om wine Croo⸗ 
me te verloſſen ban foo veele rampſfalichedẽ / 
alſſer dagelhex boog den dagh komen om De 
feibe tonderfte boven te Werpen. De reme⸗ 
die Heere, hebt ghp fn uwe handen ende 
macht: foo ghy Die niet en gbebzupekt / de 
ſieckte fat ongheneſelyck Wozden / om het 
Welchtete ontgatu, men de oofaeche meet 
Weel) nemen/ De welcke na Dien fp u bekent 
is/ ſoo en hangbt fp maer aen u woogt alleë/ 
doesde ban uwen gebeplighden perfoon eũ 
de Coniuginne uwe Ieder wech-faghen 


den Marquis d' Ancre, fn Beouwe / tñ haren 


aenhangh / ende uwe Juſtitie macht ge ven 
de / om te ſtraffen foo veele boof daden die 
fp begaen hebben tegen uwen Staet. Alle 
Man Weet De treken daer mede bp omme ge⸗ 
gaen heeft fichtent de doodt van Wijlen den 
Coningh, geluchfeliger ghedachteniſſe / cm 
Bot fich te treeken De ghehtele oft volcomene 
regievinge uwes Aycx hẽ ſelven meefter te 
makẽ van nwe Rade van uwe Financië, 
ban uwe Wapenen / efi vanuwe Sterctẽ / 
te bedeelé De gemeene Officien eũ Ampten / 
ende fcheptf-man te Wefen van alle ffaten 
ende weerdicheden / jae ſelfs nan Get leven 
Ende De doot uwer onderfaten/ be middelen 
Bie hp abebzupekt heeft / om de Pyincen van 
den bloede/andere Pzincen: Officieren van 
uwe Croone / ende voornaemſte Beeren ue 
meg jer te doen bertrecken ende twee 


Her achtendertchfte Boeck. 


hy ſich mede beholpen Geeft-anrde authorzi⸗ 
tept ban uwe Patiementern re verſwacken 
ende t'ouderdzuckẽ / de wertelycke vzpmoe⸗ 
dichept ban hare Vertogen met geweit EL 
ſmoren / uwe voornaemfte Officieren te doẽ 
ghevangen nemen / ende oneeniehept te ver⸗ 
wecken onder alle de Staten uwes Ahcx / 
om het gantſche bewindt Baer ban ge crij⸗ 
gen/ ende alleen te gebieden inden Staet / 
ghelyck hp teghen woordich doet, met eene 
onverdraeghlycke ſtouticheyt ende moet⸗ 


Wille, Bet Daer boog houdende Dat ſich nie⸗ 


meant en vermach tegen fue ffaet-fuchtige 
raebiflagBen te ſtellen / ſichtent Das Go act 
De hoochſte ongderechtichept ende overda⸗ 
bichept bande Werelt heeft Doen gevanck⸗ 
lich fetten Den eerften Prince ban uwen 
bloede / ende door defe vermetele Daet ches 
ſchonden beeft De gemeene trouwe des ber. 
dꝛachs van Bodupn ; aen Welckerg onder: 
beudinge ghelegen Wag de vufte ende vrede 
ban uwen ftaert/ Bie Ip lieber heeft weder 
inde ellendicheden Det vozboghe te Werpen; 
alg te ijden Datmen hem aftrecke her mous 
aenſicht ban uwe Coninghljcke authori⸗ 
tept/ met de welcke by ſich behelpt / als met 
een werch tuych ban t'berderf van uwe 
aller getroufte Diengers. Deſe dinghen / 
Heere, zón foo kenbaer / ende fijne aenſtagen 
ende bedriegeryen foo naecktelek ont dect / 
datmien Daer niet aen cantwijffeien/ ende 
De extraoꝛdinare proceduren ende ghewelt⸗ 
Daden Die hp Dagelet op den name ban Us 
we FRajeftert int werck Doet ellen tegen 
mijn Deerr Den Hertoghe ban Nevers, onder. 
fonReanelijske dechmertels eũ caſlomnien⸗ 
dat ſelfs Den alghemepnen roep berftvecht 
tot een proce om Gem te weherleggen / ge· 
ben genoech te kennen / Dat fijne confpivatie 
int ghemeen ig gengherecht teghen alle de 
Pꝛincen ende Bzoote uwes Wier / Die ſich 
niet en connen nach wilen bupghen onder 
fine tpyrannhe / ende He macht hebben ons 
ſhne aenflagen: die hp dagelher tot verderf 
ban uwen (att upt-boert/ tedoen fupten: 
Want welche is doch de mifDaet vam mijn 
Deere den Hertoge ban Nevers , bamdat hy 
een Prince is / gheſprooten Wot ect ban de 
Doodluchtichtte Huyſen uwes Vier, Die 
fu Baderlandt lief beeft / Dic be rufte van 
dien beſorght / dietot noch toe niet gepbert 
en beeft alg nae uwen Dienft/ ende geen ans 
dere autbozitept boog wettelhek en bekert, 
alg de uwes Hy heeft fich — — 
enert 


—— — — — — 





1607 615, 


ſekere mifbamdelingen he aengbedaen bp 
eenen ſynen particulieren De fVaelsende ban 
Weghen Barmen tat verachtinghe zynes 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, 


| 
| 






ban uwen Raedt ende Parlement af fet té / 
ende haer upt Be hauden nemen De cer na⸗ 
men, Die fp Dooz haten ouderdom / door bare 


Ampis Berm ict en heeft Gelaten De vgpe deucht / ende beg haere berdienften berctes 
BedieningGe ded ſelven in fn Gouwerne: genhadden / om in haer plaetfe te flelten fü⸗ 
‚ necreatueren/perfoonen geheel onweerdich 


Went, Bo heeft Hoen vervolgen de uptvoe⸗ 
nge ban fekere leenlycke gherechticheden 
sn fge Wendt, door be ge woouljeke wegen 
Gin Guffitie, Eude om wiet te laten Der 
longen gaen het ghene fijne heoz-Daberen 
Dem bp fucerffie Gebben naqdetaten / fiende 
datter berbozghene aenflagthen op handen 
waren / Die men pt focht te boeven teghen 
fijne Hupſen / foa heeft hp/ nacr behooren/ 
fo2ge ghedragen voor der ſelver verfekert: 
hept, am Dir onder u we autozptept / ende 
Eor uwen Bienfte be befchermien / ende Defe 
foo noodige Daden Worsen tot ſyuer oneere 
miſdupdet / erde hem toegerekint zooz mits 
Baden ende Wederfpannichept. Wp bebben 
gheſien de Berclaringe tegens Gem upt gee 
corDicht onder ben naeme ban uwe Maje⸗ 
Kept; ende be vedelijcke conditten die bp ſich 
plaid heen bew felven te vecht veerdi⸗ 
Len / ende fijne onnoofelhept te doen blijckë: 
Be welche ma Dien fp ong bekent ig’ fao bids 
ben Wp uwe Majeſtept feer ootmoedelijck 
De ſelve te nemen inn u we beſcherminghe / eñ 
niette ghedooghen dat fp nerdzuckt werde 
Boog Be ongerechtichept ende t'gewelt van 
des Marquis d' Ancre, wiens overlaften ende 
miſ Daden Wp niet lanaBer en connen bet. 
{wv gen/nademael onfe langfp-dupzige vere 
draechſaemheyt tot noch toe anders nev 
gens toe en Heeft connen Dienen, als om fj 
nen moet wille ende vermetelheydt meer en 
meer te boem groepen : op datmen ong niet 
meer en berte, fsocieenen genegenthept 
ghedraghen te hebben tot uwe MDajeſteyt/ 
foo ondanckbaer gheweeſt te zyu tegen ong 


Baderlandt / ende ſoo troum laos ende onz 


—————— — — — — | 


NUE Hoog ong ſelvẽ ende onſe nacomers / dat 
Wp ſtille gheſwegtn hebben / ſiende De over” 
wonderlicke begunſtichepft deſes vrremde⸗ 
lings moet willichlyck den boet ſetten op de 
kele ban uwen ſtaet / in ſyne Handen Gebben 
Den eerſten Prince ban uwen Bloede / De 
Wetten ende Magiſtraten onder fijn vat: 
Een treden uwe Finantien door ſhue bete 
doenlickheyt upt-putten/u volck met oper⸗ 
matighe laſten verſticken / uwe onderfaten 
derradelck ende ongeſtraft doen vermoor⸗ 
Den: tot een belooninge van ſoodanige bets 
raderen ende trouwelooſ heden; De Gou⸗ 
bernementé ban uwe plaetfen wech ſcheuc⸗ 
ken / de oude cude boormaemfie Officieren 


a vropean Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
rtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


COU 


zynde / onbebzeben int delepdt ban geren 
Start / ghebooren tot ſſavernhe / bpanden 
van Lupden met vere / ende bequaem om 
fijwe paſſien uyt te voeren / Get fp dan oock 
Wat ſchade dat Brancktick daer bp foude 
mogen lpden/Dewile Hp geen dingh onghe⸗ 
oogloft er: hout / wanneer tfelhe maer Dieng 
magh om De aen flagen ban fue eergierich⸗ 
hept te bevpoorderen. 

Dit / Heere, Hoet ons uwe FD, ſeer obt⸗ 
moedelck bidden / te willen genwercken DÉ 
ellendigen ſtaet daer u Coninckryck toe ges 
bracht is / ende hervoort bꝛeughen door uwe 
voorſichticheydt ende authozitept de teme⸗ 
dien die daer toe van noode zyn / hanghende 
alleenljck aen uwen Wille, (ouder te gedoo⸗ 
qgen/ dat uwen naem oft uwe Wapenen ges 
bzupckt werden / om te bergieten het bloet 
ban uwe Onderfaten/ ende de Hupſgenos⸗ 
ten te verdrucken om tot Gaeren nadeele DE 
bzeemdelingen boog te ſtaen / maer lieber De 
felbe boog altoos ban u wech te Doen / ende 
tot caftdbdinge ende ſtraffe der mifdadighe 
mu Coninchrüchte herſtelen her vertrou⸗ 
Wen ende Defercherbept/; Weder op te doen 
rechten be gemeene trouwe Die au geſchon⸗ 
den ig ende mn Peere den Prince te ſtellen 
in bolcomen bephept. Ende om Doo bee 
hooelijche middelen te flillen De onrgeregelte 


r heden van uwen ffaet/te Doen onderhouden 


het Derdzach ban Loduyn, nde bp uwen 
per ſoon in uwe haden te raspen De Princen 
van uwen bloede, be andere Princen/ Pers 
togen / Gendoten oude Officteren ban uwe 
Croone/ ende Mardtf-Wreren ban State? 
bie wijten den Coningh uwen Dader ghe⸗ 
dient hebben geduerende fijne vegieringe/cit 
die Doop natuerſcke genegentheyt ñ epgẽ 
genghelegentheyt ow Gee narſte verbonden 
fijn aen De befroudeuiffe ban uwen ſtaet · Eñ 
alſdan fullen wp tgeluck hebben van u elck 
na ſhnen ſtaet / waerdichept / efi groothept / 
te bewöfen den gautſch oo: moedigẽ dienſt 
ent getrouwe gehoorſaẽhept / die Wp u fchuls 
dich ſyn / eũ be wofen ſullen / ſoo lange Wap les 
vẽ / als uwe aller oot moedighſte / getrouſte / 
en gehoorſaemſte Onderfatérú Dienaers. 
| Safer de Vendome. 
Ee Soiflons dẽ twee⸗ 4 Henry de Lorayne. 
Den Febr. 1617, Henry de la Tour: 

Ö Raet 


Fol 255. 


Î 
Ë Í 
/ é 
M 
- — — * — — — E = n 
pe 3 E E — — — — * — — xr — ik — 
ZE — — — — — — — — ẽ — 0 
— — > —— — — — — — ẽ * me 
_ — — — — * — —— ſ z*“— — e — — — ⁊ * 

—— — — — — — — — — — — te— — — ⸗ — — 
— = me * — —— — — — — — — ARA 
— * — — J —n * — * — — = —— J 

— * — — gn er, — J — — — — — * 
Teen = SE ee - —— — — F — nee — — ee — ——— 
e — ẽ = — — — * — — == = 
En 5: ee = d — — — 
me —— — — F — — — — mn — — — — — 
— — — — == pe — CE — — — * — — — —— — rs _ — > — — — — 
— 2* = — — — e Dee — —— 
pO ed S f wei * * — 0 — — ⸗ 5. ẽ —— 
— — a — — — — kn i 
* — — — Ie 
* * * 
1. 


— — — — 



















— — 
* ee Ae 
ke ME - ee 


— 





he — 


— 
4 * 





— 
⸗ 


—— — 
24 —* 





















































— 
— — 


arten Arak. * 


— 


ee Tr 


















































kh 
— rf —— — — 
* E 2 — 
— * —— — — 
— — — — od p 
e * — * — 
En — ⁊ — 
J 
— J 


Ear ed 
⸗ Een — 
* 
pk = * 
— — — —— 
A BS Hie 
eel — ge E 


— 


— 
4 S — — 
ee nd 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQvest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Nederlantíche Hiftorie 


617 RAA Berdefe, mitſgaders noch verſthep⸗ 
— bene audere Nemouſtramven Gie de 
VDeincen gedaen hebhen / waren aite 

vergeefs / Ga fp Gebben ben Marquis d'An- 

cre Meer oorſake gegeven; om ben Couinck / 

be Loniuginne Moeder / ende antvere vaa 

Be Graote / dagelicr meer ende meer teghen 

De Princen te berbitveren ende aen te hitſẽ / 

ghelyck fulcheg ouder anderen ig bijjekende 

bp De openbare brieven deg Coniuct vandẽ 
13.Februarij, Daer inne hp Be Hertogen van 
Vendome,Mayenne, ban Bouillon, Ben Mar- 

quis gan Coeuvre, Den Pzefident le lay, ende 

alle die haer bpffant doen, berclaert gecoms 
mitteert te hebben Crimen Læſæ Majeftatis, 


Ge Woorden vande Declaratpe des Cos; 














nine ziju deſe: 
Be Continue BILL * Quijs by der gratien Godts 
verclaert ve Ds Sas Coningh van Vranckrijck ef 
ha verde 5 UP: Navarre, allen tegenwo0g 
me,Mayen- À ENVER, Digen ende toecomeube fa: 
ne,Bouiilon, 3} Le , lupt. De goethept ende 
DE Marquis * fachtmoedichepdt bp ong 





va Couvre, GSI gebzupcht / mitfgaderg De 
(tor le ie gunſten ende Weidaden Die wp Hebben mee 
met alle vre De gedeclt aen ommige Princen; Hertogen) 
— Ghenooten ban deſen Lice, ende andere 
te hebben omfe Onderfaten / heeft ong met goeden 
Crimé Leta tethte doen verhoopẽ dat de ſelve Gaer fous 
Majeltacis, Hen houden binnen de palen Han het ontfsch 
ende gehoorſaemhept ‚Die fp oug Van natu⸗ 
ven ſchuldich zyn / voornamelick Die ghene / 
Ben welcken wp niet alleen de mif daden by 
haer begaen / vergheven / maer ooch nieuwe 





goet-jaufticheben bewefen haddey. Den: 


Het achtendertichfte Boeck. 





be Bertoghen ban Vendolme enbe Mayenne, 161% 


met De Marfchalck van Bbuillon,ende De Mare — en 


quis van Coeuvre, Bie tegen alle De betupge⸗ 
affen, De welche fp ong federt De Handeline 
Gen ban Loduyn enbe Soilfons Gebben ghe⸗ 
daen ende Boen doen / ban ſich nimmermeer 
te ontrecken ban onſe gthooꝛfaemhept ende 
banden ſchuldigen plicht / daer mede fp ous 
ban matupge weghen verbonden ziju / haer 
ſelven op neus / io onſen grootrnieedt· we⸗ 


ſen / niet tegenſtaende de bevaraninghen die 


Wp haer boog berfchepden perfoonen hebbẽ 
Doen voorhouden / ten epnde fp iiever we⸗ 
derom Wilden pzoeben de vruchten van ons 
fe ſachtſumichept / alg de cracht ende ſtraf⸗ 
bept ban onfe wapenen / bp een ghevoecht / 


verbonden ende tr ſamen verknocht hebbẽ / 


oft veel eer voort ghevaten zjn in Get ſelvi⸗ 
ge berbont/aenhangten/endetfamen-rots 
tinghe bie fp onder malcanderen tot nadeel 
ban onfen Dienfte ghehadt habden met den 
Hertoghe ban Nevers, den weichen Wp om 
ghelhcke mifdaet berclaert Hebben ſchudich 
te weſen agu het Crimen Læſæ Majeltatis, cũ 


vooꝛts te bebzijven allerlep baden ſtehden⸗ 


De teghen den fchuldigen plicht der Onder: 
faten ende Officieven vande Croone, die op 
t'aldernauſte verbonden zjn aen haren Co⸗ 
ningb : hebbende De voorſz. Hertoghe ven 
Mayenne int befonder niet alleen beſedt we⸗ 
Der inde Stadt te comen / den Stadthouder 
Gentrael end: andere Offici-inden van 
Saiflons, De welche ſtaende de leſte beroerte 
Doo fijn bebel daer upt gheſet aren / ende 
in ander Steden daer hp macht heeft: met 
cracht ende gewelt upt De handen bon onfe 


miet te min / ſoo ig het gebeurt/ dat fp echter | Offitieren Doen nemen onfe bzieven van 
kugge fiellende alle Defe opus erchinghen/eù | Verclaringhe teghen Den beers. Hertoghe 
Bergetende De beloften bp haer gedaen nde | van Nevers, met verbodt bande ſeſve te DOË 


left-boorgangene handeliugen ban Loduyn 
ende Soiflons, alwaer fp hart begeven had⸗ 
den eben op De felbe tijt alg wy deden baft 
Houden Den perfoon van cufen Neve ben 
Pꝛinte vaa Conde, fp haer in fulcker wife 
berclaert Hebben teghen oug «fi onfen ſtaet / 
Hoog nieuwe berbintrniffen ende tfamen: 
vottinghen binnen ende bupten den Rhcke / 
Dat Wp met Waerhept moghen ſeggen / Pat 
fp anderg uiet boo en hebben, alg het felve 
in den gzondt te verderven / ten fp Dat bp 
ons datelijsk daer in Werde voorſien: waer 
toe fp aengelocht wordẽ boo) de ongeftraft. 
heydt ende profyten Vie fp voor Defen Daer 
bp genooten hebben / ende door Get voordeel 
bat fp alg noch / in plaetſe ban ſtraffe / ver⸗ 
hoopen te ghcuketen. Ende ua dien het fu 


uptcondighen / gheijck wy haer padden Des 
laſt: maer, dat meer is / om ſyn quart belept 
te bedecken / heef: Gy bet geruchte Doen laos 
pen: datmen gheſtaen hadde nac fu levens 
het welche hy aen ons gheſchreven hebben⸗ 
de foo hadden wp / om onder · recht te zijn 
vande Wacrhept. bj vafen Bobbe ban Wars 
lemente Boen ozdineren/Datmen Den miſda⸗ 
dighen fn proces foude makken tot So: fons 
voorſchreven / ende Dat bp Daer na faude gez 
bracht worden tot onfen boozfs. Bove / om 
nae Ben epſch van fao onhebbelncken fept/ 
geftraft te wogden: Waer han Gp het upte 
boeren verhindert heeft / ſiende hat de miſ⸗ 
badige niet en bleef bp ſyne beſchuldinghe/ 
maer in teghen-Deeie ten bp-Mefen ban alie 
De Officieren, bekende be weegt te zy dà rich 
ee 


— — — — — — 
































































ETT — — —— — — —— — — 


Onder de regeetinghe van Coninck Philips de derde. 


161 617 ‚ Weef om De ſelve beſchuldinge te doen boog | berclaert hebben / ſeggen ende verclaren bp 
, emmen. ENIGE lupden ban ſhner ſyde: ſo dat hp / om deſe / gheteeckent met onſe epghen handt / de 
— — J— te beletten datmen gheen henniſſe daer ban | boozß. Hertogen ban Vendome ende Mayen- HHR LANDE 
en name / genootfarcht ig ge weeft ve Arche | ne, Maerfchalck ban Bouillon,Marquijs van 1100 00 DAN 
| 


OR ader Beamer 





bier g bp die van onfen Hoge aldaer gefons ¶ Coeuvre, Pꝛeſident le lay, ende alle andere, EAN 
des om Den mifdadigen tat Haer te bzengẽ | die haer bpftaen ofte bpftaen fullen in haere 
‚ Se Doen bewaren / ten epnde (pt‘haerder onghehoozfaemhept / ende hare boopmemen 
Weder-comffte uiet fiende De Officieren van … aenGhangen ofte aenbangheu fulten/vervale uue 
be Banck Pꝛeſidiael / De ſelve met en foudê ien te zu ban alle eerẽ / weerdicheden / Sta⸗ —9006 
mogen onderrechten hoe alles was toege: ten / Offitien / Machten / Gouvernementen / 0 
gaen: ende hebbende ſp al te ſamen / tot na⸗ laſten / penſivenen / pzwelegien / ende voorba⸗ 
Deel ban onfe foo ſcherpelhca ende folems teu die fp Hebben ban ons / ofte bande Co⸗ 
nelhck uptg· kondichde verbodẽ / doen Were ninghen ouſe voorſaten welche wp weder⸗ 
ven ende opneasen volck ban oorloge / ende roepen hebben / ende van nu af wederroepẽ 
de ſelve verdeelt inde Stedenende plaetſen / midts deſen / verclarende De voorſz. Herto⸗ 
Die wp haer vertrout hebben te bewaren: gen/ Marſchalck/ Marquis / Preſident/ eũ 
ende onſe arme ouderfaten met menichten alle hare aenhangers voor ongehodyfame/ 
ghedaen arbepden, ghelyck ſp noch dagtlitx wederſpannighe dunpden / verſtoorders ban 
doen / gen De verfterchtagen vande ſelve / be⸗ De ghemeene rufte ende ſchuidich aen °Cri- 
fiacnde ende aentaftende onfe peuninghen men Leſæ Majgftatis,enBe willende dat tegen 
Ende Coffers ban onfe antfangers / cũ haer haer als teghen ſoodanige werde ghepzoce⸗ 
uypterſte beſte doende/onnte verlepden ende deert / ſoo aen hare perſooven / als got deren / ATEA TD 
Dan ons/Dien vaigeng ooch vã garen ſchul ⸗ memorie / ende nacomelinghen/alg mede tes ——9—00 
digen pricht, te ver bꝛeemden De Capitepnẽ | gen alie de ghene Die haer fuilen bpftaen ofte BAIN ETI. 


ind 


— — — En ag * = — — — — mi 3 * te —— — En — a * 4 
* — — — 3 > : — — ne — — — — — — — — J 
ide p EE ee : — — — — — ne —— — — — —— — — 
— ——— J EE — — ⸗ —— —— En ẽ — — 
— * > * — — aman — ee — — — ee 3 
pe — 
* pe — pn * Kd nd 
E K pn . 
* 1 
— F 3 * * 
PE k — J WE P 4 
pl Is = A: ar De J be. E J — 


ende Gouverneurs van onfe Steden ende : voorderlycũ weſen directelyck ofte inbirec⸗ — Kit HA J 

Coaſterlen/ ghehelpen ende by⸗geſtaen mog telyck: Ghebieden allen Gouverm urg eñ HED À 
Dende in alſultken oberdaden cube verache | Stadt-houderg Generael van onfs Pro⸗ HESTER RA : 
tinghe van onfe authoritent/ daor Get inge: | bincien;Capitepnen;Woofden ende Belep⸗ —9000000 5 
Ben ende Den vact vau Meeſter le lay, Parte | berg Dan ous Crychſ· volck haer optiÖfte KEEN. 
ſident in onfen Bove ban Parlemente: vallen / ende allẽ onfen Officieren / Mepers / 4 


4 
U her welcke wp geleden eñ ober t'hooft Borgermetſters ende Schepenen van onfe | | 
gheſies hebben; totter tc toe, Dat (paer | Steden/haere perfoonèn/foo fp aldaer ghe⸗ —9000003 
inde wapenen bergadert einde te belde be- | vanden werden / gaen te taſtẽ / om: bie ce flelo il EAN IA 
ij 
Ki 


Nn 


geben hebben / tot verderf ende berdzuchtu: | (en in onfe handen: ende te vervolghen door 
ge van onſe arme onderfaten / foo dat fp | alle de weghen ende ſtrengicheden ban onfe 
ons / tegen onfen goedertieren ende foeten | Ozdormriantien op ghelycke mifdaden ghe⸗ 
aert bedwingen teghen haer teprocederen | maecht : behoudens nochtans/ foo binnen 
Door de Wetteljehe megen ban rechte / om veerthien daghen / nae dat defetegenwooze STN 
alfao Door cen rechtveerdighſte ſtraffe te dighe ſullen afgelefen weſen in onfen Hove | 
Derhinderen den voortganck van alfuichken | van Parlemente / de voorſz. Herroghen van KEE Eet 
miſdaden: futlende anderg Daer Lan re: | Vendome ende Mayenne, {Rarfchalch van 0 
keuſchap moeten geven boer Godt/ Die de Bouillon, Marquis van Coeuvre, ende Paefis HEE Lc 
| Fuftitie tube macht gefkelt heeft inde han. f dent le lay, hare ſchult niet en bekenmen / ons —0000 
| Den der Houwerepnen/om fich op ce wreken | nict en konnen vinden / om ſich metter daet —0 
tegenſpodanige overlaſten / ende te verhin ende im epghen perſoon in anfe handen te Ni HN 
beren het verderf van de voſcheren ober Be | guten in hard fchuldigëplichtteanfwaert/ / | 
welcke hp haer heeft gheftelt: Doen der: | ende niet en vertrechen ende Wt onfen Fijce 
halven te weren/na Dien wp deſe fake inbe: | he gaen De bezendbelingé Die fp daer in b:he 
taectflaginge hebben doen legghen in onſen ben Doen komen; de aengenomen: € richt: 
Kade / alwacr teghenwoogdich waren be | lupden niet af en Danchen / ende de Garnie 
Coninginne onfe feet eer weerdige Dzouwe | foenen bp haer oft hare aenhangers/fonder EEN 
ende Moeder / cenighe Princen ban onſen opſe ordze ende Comwiſſie optierecht, niet HEEN 
bloede, andere Princen / Hertoghen / Genoo | Wegen nemen : Endeten opfichte vaude EN 
ten / Officieren van onfe Croonesende boog: | Édel-lupden ende andere oufe Ondertats/ 
Waemfte Weeren van onfen LOo2fz, Trade, | foo fp binnen den voozſz. tijbt haer niet en 
Dat wp met advhs Lau Dien gheſept ende | prefenteren / ve * Bancken ban onſe 
ig 


— — — —— 


Bail⸗ 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 






































Early European Books, Copyright © 2011 ProQvest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


— dd 
4 





* 





Nederjantfche Hiſtorie 


1617. Baullluagien end: Benefaclfchappen ouder 


De Weiche fp 'Bups haozen / om verclaxinoe 
ende proteſtatie daer van tedoen regiftreré 
inde Gzeffien ber ſelvt/ cue Haer niet t'ee⸗ 
unemsel af cu ſcheyden ban alle daden cube 
acnſſaghen / ſtreckende tot naedeel Hau onft 
authoriteyt ende Dient / ende van onſe Oz 
donnantie / berclatinghen ende verboden. 
In welcken ghevalle De voozſz. Hertoghen / 
Maerſchalck / Preſident / ende alte andere 
die haer LN reds futen Bebbeis Mullen van 
ende ontlaft Bljben van de penen hier voor 
ven geroert/ende ontfangen worden in onfe 
goede gratie, Bevelen voorts onfen lieven 
tube getrouwen Agedtſ⸗Heeren / den Tup⸗ 
Den houdende onſe Hoven ban Parlemente / 
Batlliuwen / Seneſchalen / ofte hare Stadt⸗ 
houderen ende allen anderen onſen Wschtee 
ren ende Off cieren / Dien Dit gengaet / eube 
elck ben hun int beſonder / dat fp deſe tegens 
wooꝛdige regiſtreren ofte Doen regiſtreren / 
beworen ende onderhauden / uypt wiſende 
hate forme ende inhout: ende onſen Procu⸗ 
veurs General der voorſz oven, alle vere 
golch ende neerftich: pt te doen / om Die unt 
fe bosten / ende alle biefe overtreden ſulles / 
te doen ſtraffen ende caftjdé. VVant het ons 
alfoo belieft : Des te oazconden Gebben wp 
onfen fegel Gier onder doen flellen. Ghege⸗ 
bente Parys inde Maent van Februario, 
tJaer van ghenade 1617. ende van onfen 
Aycke het fevende. Onderteeckent Louijs, 
ende Wat legher by den Coningh, De Lome- 
nie, ende ter fijden af Vita. Ende mag geſe⸗ 
gelt op voode ende groene zijde banden in 
groenen Wale. 

Ghelefen/ afghekondicht / ende te boecke 
gheſtelt / daer op ghehoort zijnde ende ſulcx 
berfoechende De Pzocureur Generael des 
Conincr/ende ig gheordineert / datter gecol. 
latisneerde Cophen ſullen geſonden wordẽ 
aen de Bailliuagien ende Seneſaelſchappẽ 
van deſen gebiede / om aldaer geleſen / afge⸗ 
kondight / ende te boecke gheſtelt te worden 
hoog den blt bande Subſtituten han den 

zocureur Generaeldeg Conincxdẽ welez 
en Get Hoff belaft alle neet ftichept daer in 
tedoen / ende fulcx binnen ſmaents aen te 
geben/op pene bam upt haren epghen naem 
daer boog te verant wooꝛden.Te Pars int 
Parlement ben 1 3,Februarij.1617, 


Onderteeckent 
Du Tillet, 





Het achtendeetichfte Boeck! 


is voort· ghevaren in ſyne reſolu⸗ 


tren/ de ſelfde pogende ghewopen⸗ 


der handt Wet re boeren, alfop dat Branck⸗ 
ryck aen alle haecken en canten in oproer 


ende merychſ·vuſtinge gecomen is. 


De Coninck heeft DE Brave van Auverg 


16 


Det cri 


ne met eenen Weger gefonden Inde Pzobins gact wer 
pen bâ Thimerays,Parche, (ft Mavne,teger:g Ee 
be Princen vergadert binnen Sauttons, Die 2% 


ooch Daer crchf-bolchk Deieder Wegen had⸗ 
den liggende / daer mede fp verſchepbene 
plaetfen befetten/ alg namelick het eene ink 
quartier bar Perche, ende inde vafte plaets 
| fen gheleghen tuffchen de Bivieren be Seine 
‚ende DE Loire, Der andere/in Nivernois Daer 
fp boven over De Aiviere Loire tWee bugs. 
ghen hadden / eene te Dizire, d'andere te Ne- 
vers. Het Derde in Soiflonnois, Laonnois, «ff 
Rechelois, Daer fp in hadden / tuſſchen de Kia 
gieren d’Aifne, d’Oyze, ende Mæſe, deſe nas 
volghende Steden/Laon,Coufly,Richecour, 
ende andere plactfen. Op de niviere bau 
| Ailne, hadden fp Soiflons , Chatteau-Portien, 
ende Rethel, Op de Riviere Oyze hadden fg 
deſe plaetſen Noyon,Chaumy, ende la-Fere. 
Op de Maeſe / Mezieres, Donchery, eñ Sedan. 
Fu het Lande ban Valois, het Cafteel vam 
Pierre-fons: Ende in Het lant van Tierafche 
ua Camerich aen/ Caſtelet, Daer be Weere. 
ban Haraucourt Gouverneur was. 

Ve MBjave van Auvergne heeft in Tanvar. 
ende Februario eenige Stedeheng ende Caz 
ffeelheng ofte Edel lieden hupſen inghenos 
men / ende met gatuifaen befedt/ met clepne 
moepte/De Beeren enve Cdel-lupden/die De 
Pꝛincen Waren torgedaensmeeft ghevlucht 
ſynde. Wp heeft Vernevil inghetreghen / De 
Baron ban Meldavy hem inlatende/Ha bat 
bp met Drie Dupfeut Mau ende twee Welts 
ftucxkens daer Hoor qitecamen was. De 
Weers ban Longeval, iſſer als Gouverneur / 
banden Marquis d'Ancre, ingelept/ waant het 
ghehoort ouder Normandye, Daer d'Ancre 
Gouverneur ban Was. Bock heeft bt Gra⸗ 
be ban Auvergne het Cafteel ban Senonches 

fn Thimerais met des Conincx crychſ⸗· volck 
beſedt / als oock Chafteau-neuf‚ferte au Vida- 
me, la loupe, Nogent le Rotrou, ferte Bernard, 
ende Mans. Cenigheclepne Heerkens ende 
Edel lupden gaven haer byp- Willich in fju 
banden/eude beloofden en (Woozen den Cas 
ninck te fullen blijven ghetrouwe onderfas 
ten, Soo becl heeft deſen tocht tot voorbeel 
deg Conincr te wege gebracht, Dar Aen he: 

te 


€ Pꝛincen fijn couſtant ghebleven 161 — 
D In Gate reſolutpen / eũ be Coninct 


Be, ' 
“oger 
bamie 
Eis, 


































a 


„Onderde regeeringhe van Coninck Philips de derde. 


al 1617, Ailte ende in ruſte in dat Quarti 

N ke ir) ssUartier gebleben | ende DE Marefchalde Themines, ant in Cham- 
KE —— fmb Ren fs ö pemant Geeft Dozbenops | paigne den hertoghe van Nevers den crch 
— gat Ls? id Hoen Contuch, De armeone | acnte boen. De Hertoge ban Guyfe ig Ben ger arte 
foo af-he pee berbljt dar de faecken | 17.Februarij ban Paris ghetrocken / eñ den van Riche- 

babba bat (a boere [B te baozen ghevzeeft eerſten Marij heeft hp het Eafteel va Riches fort wart 

Belet ak PP das bele inlegeringGen enbe | court of Rilcourt op de Aifne belegert /fGubde — id 

weur-tochten fouden zzu berbogven gewoze | een flerche plaetfe natura loci. Baer lach Ee 


Ben, Jaden beginne bande Meerte ig De 2. | binnen eenen Capitepn Fefmes , met feftich 





en erf ban Anvergne wederomte Pari Her | 
ta acg geconẽ | foldaten/bie Die Dagen lauck allen mogelic 
vaan aats pale Geveetfchap beeft ghemaecht/ / ken teghenftant gbh:daen heeft / maer hide 
anet | etons ende Soiflons te gaen belegber | hem pulver ontbrach/ eñ bp meer dan twee 


ren. Det Garuiſoen wan Pierrefons.ametch hondert fchueten ban Bet Cano: 
qui 4 | tberwacht 
4: es quis de Coeuvres Daer in gheleyt hade | hadderfcoig bp abenoctfaecckt ge weeft * 
—* a bet Laudt ban LiledeFrance, | compofitpe De plactfe te verlaten op deng, 
dl — an ere guartieren Daer om her / geel | Martij, wt treckende met bagge eí baggas 
on pr Wetioopenen ſtroopen /beroopeude gpe , met trammel flach ende brandende 
die wagens Die WE Normandeende Picar- | lonten., ADt laft ban den Coninck iet die 
—* Hoe Parp Wouden gaen, De Wertoge plaetfe gheraſeert / nde afgebrant, 
ren — * heeft de Compagnpe ruptes Wier nae ig de Hertoghe bau Guyfe ODE ron vee 
Ben Conincheudeneardnsale, Diehermet | trocken nae De Bleche ende t*Cafteel ban gest ef ober 
le galen ' he belt, verflagen. 5 Rozon in Tierafche, drie mijlen ban Veruin. wonnen 
Opgericht In Martio eude ontrent dien mdt / wier- De Capitepn Camar heeft fich met fDn7o. 


—— 
en 
1 
PA 
: X 





































Bac Deuter Veel algen binne , d BEELEN 

tis, —— Hone Varys opgericht | faldaten ghetoont gerefo'beert te ⸗ ASTEN | 

op F bier Gesch) plaet ſen/ ende clverg, Al⸗ meere te doen * ig — Mi | | 

foo De Marquis d'Ancre in ggooten haet wag | Caftedl. Cerwie dat de Dertaghe van EAD | Ad 

| Aeeomen by belen aen Det Hof cude bp ben Guyfe befich Mag om ſyn gheſchut te plane —0 kl 
Ghemrpuen man / ende vaft peder cenquaer | ten/ foo creech hp tydinge dae de Wertogen KIO J 
vaii Bcn ſprach / foo Was het gemepne ght: | van Vendofine ende Mayenne ‚met den Mare —90000 18 
tuchte binnen Parys dat dele galgen wa: | quis van Coeuvres Balck verſan idẽ om Re- —4 —v04 4 

ooo—“— J 


ten Opgericht, om daer aen te hanghen / die zoy te ontferteu. Pernemende 
qualick fpzeechen fouden bau Defen Marquis. mit ban fijn Kerger en sidi * 
dere ſeggen / bas fp Wi laft van het pof | aen grtamen : Heeft haer int ghemort hee 
aten opgericht, om Daer aen te hanghen / ſonden Hen Marefchal de Themines, met Be 
fonder forme ban Proces te houden, De Da: Herren Praflin, ende Vieu-Ville, meteen goet 
| __gebonben/sende ander ghefpupg van bandi⸗ | besl tugpteren onde voct-kuechten/ De welc⸗ 
| ten / Die beel moet-Wiiie erde groote Diede: | hep ſelfs foude bolghen met De vefte Dan 
We bp nachte bimaen Parijs benzeen. Wfjnteger. Maer ve Hertogen ban Vendof- 
—R Rb 27. Februarij iſſer blemen Pars LOD, ne erde Mayenne tat vernemende / fn te 
ARE js BEE Cafteel han Louvre een Schotſ⸗Edel rugge getvachen tot Soiffonne, cl fmo2geng 
oft. man onthooft / die inde wandelinghe miert trockten ſy nas Laon. Dwelch Camart ber⸗ 
genoemt den grooten Schot, ende was ghe⸗ nemende heeft geappoincteert / wt trecken⸗ 
ple —* — — Gem | De — met dabagagpe. BEEN IEN 
| e laſte gheleyt / dat hp de Princen ee» pden tienden dach Martij heeft De Her⸗ SENA 
| migbe folbaten hadde toegheſchict Panelch | roge van Nevers eenen La — — * — HE | 
| hu tot Der boot toe onthende/ doch mé heeft | den aen ben Pans, bacr im by verhaeit de (Pzöitven 
| Bear Der weſen ende onthalſt op hek (eggen | naodt wendichenden die hem ghedwonghen dip — 
Be Ber getupgeniſſen / bie teghen hem ghegaen hebbenmet de 8 De wapenen aen te heit bebe 
Waren, Phan Die 0 nemen / namelhckt tot (Daer verſekeringhe/ beweectie 
Ware ren hebben gereſolveert Djie He: | endetenbeften beg Bijcr : Clagende minigg CD PEP: 
gers te boeren tegen De Pzincen ende hare | mijle/datmen hem ſhůe Hupfen ende Caſte⸗ —— 
adherenten / eenen ouder het belept banden | len heeft afgebrant ende aberafeert. Beria⸗ 
Mare{chal Montigny iu Nivernais. Den an⸗ ghende op het hoochſte ſhnen ende anderer 
Deren onder den 7. Dan Auvergne om De | Peincen laet / door Dien Haer Ben mech) ghe⸗ GN VRA 
Steden in ille de France , Die. het, met De | beelick mag afgefneben om Den donirnch te —9.— 
Dꝛincen hielden / te belegeren: Den derden mogen remonftreren het ongelÿck Dat haer —900 
douder het belept vanden Hertoge van Guyſe was weder varende/ alfou de oude Weerde | 


Naetſ⸗ 


— 
a 


Sn Wraate 


Í 
r * — r 4e { 1 
= * iz - = = = — * — — — — — 
== — — — = mé - * * — — — = pr = * 
— ze — — * B — = — * — —⸗ 
— — — ene — — EE = nes, | 
2 — EE = E — ze — 
— —“ * a EES —— p —— — — = - - = — * 
p 5 - ern — — — TE — — — 
— — * — — — — — — — n — - p a — 
———— 2 * — 3 — — — — * —* J 
— — — —— — — ze * — — — n = ⸗ Li 
— — * == e n= — — — ==: — — — — 
men 4 n — — — — — — nn en , 5 * = = ne * En — 
— — Tek 8 * — — J = ij * — ze ; == - * — 
F e =-st * — — — — — en en Bd — Dn — — * — et — — Pea ee = 
= — — — Br vlnr — — — * — — * Fin PE — — 
xt Es —— — — — J nae an mnd - ve - * — — — — — 
9 = — Es * — 
ie — — — — — pn à * 
menner and — — * * — — 
— PE 
1 a 
* 
2 DN n 
— dns 








—— 


— 


— 


Ee — 
en — 
* — mk 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


——— — 
= — nn — — 
J —— — 


adr 


Nederlantfche Hiftorie Het achtendertichfte Boecks 


161 7. Maebtf-Deeren ende Officieren van haere ſche Soldaten, ende Daie Hondert Fupteren 161 16 
— — Amten ende Officpen gefet Waren, ende NU | hadde aengenomen tot dienſt bau (Hue IP. et 


—F * 


nieuwe partodighe perfoanen den Coninck 
alſoo befetten eũ omtiugelden / dat niemant 
ſonder haer beueven audientie bp ben Cu 
winch conde erlongen. Hpybeclaechde groo 
teliex die nieume Mast Hreren / dat fe hem 


ende dit alles op ſyn epghene coſten / vier 
maenden lauck / op dat Brauckryck mochte 


ſien / dat hy was een gehoorſaem eũ getrou 
Onderſaet ende Dienaer va ſyne Me. pres 
ſenterende die te bzengen end: te ghebzüpc⸗ 


en Daer het Des: Coninck believen ſoude. 
Deſe groote pzefenratpe Die de Marefchal 
d'Ancre Den Coninck dede / is ban Belen ſeer 
L qualick ghenamen / grootelier haer profit — 
gheſonden hadde daer wt fn busfchult ge. | Daer mede doende / Dat hp iu Dranchrijck 
noechfaem: foude ghebleken hebben. Waer | comende’ De macht miet en hadde om ernen 
bp voegende / Dat hp meput ghenoechfarm | Kacquap te onderhouden / uu coemde De 
Doo Godt ende de zienfchen onfchuldich te | macht ende bet vermoghente hebben Bat 
fu/bat hem ſynes Coninex befchermiugde | Gp tot Dienft vanden Coninck bier maendê 8 
onbfept ſande / hp cp ſyn engen befchermm: | lanckt op ſhuen bupdel conde ouder-Gouden — 
— ge achtiage gaf. Biddende ſyne eplichept fes dupſent mante voete / ende acht hondert 
yhne eñũ der anderer Princen goede faechete | peerden. ik 
wuillen gunſtich ſyn / eude hemtehoudé boog | De Pzincen hebben ooch feer wel in Ed tan 


hadoen ghecondemneers / ala began heb⸗ 
bende Crimer: Læeſæ Majeftaris, founder hem 
gehodozt te hebben jare ſonder te Willen open 
ofte lefen be bzie's: u Die Gp aen den Conck 


______fûner Geplicheptg fee ootmoedighen / feet | druckte boecrheng weten haer pzoftt te doë Prints Beb 
desvoten/ende gantfch toe-genepchden Die. | met het aennemen Der Hupcher-Waten bp Ds boor 
B Den Marquisd' Ancre, ſeggende: Wig wp ree d 
_ Coxgbierte baozen/ namelick op Den fes | wich vremt cröchf-bolck in Het Ahcke bren⸗ | 
bendeg dach Marti) hadden De Gheconfedc: | ghen tot defenfpe ban het Fijcke/foo weet: — 


ceede Princen in openen drꝛucke Wme-grgevé | menongdatelckerepfebecrwĳtelichvoorte | 
ten Declaratie ende Pꝛoteſtatie/ teghen de 


werpen / Maer dat deſen vremdeluck Dug 
ouuratien ende Cpꝛauupe van ben Mar- | veel vremde ſoldaten in het Fiche brenght / 
quis d'Ancre ende fue Adherenten. Waer | bat moet al Wel ghedaen weſen / dger noche 
As fp verhalen hare ghetvouwichept tot den | tang al fDu aenflegen fn gereyckende tot 
Coninck / ende hoe die Marquis alle goede verminderinghe ban deg Coninx Hooghe 
macht/tot berguiftinghe bande Financien / 


Kkaett{lagen heeft omme geftooten tot gzvot 
ende onder-Dpuchtugbe bande Probincpen. 


nadeel Der Eroore / niek anderg ſoeckende 
als hemfelven gzoot te makken ende alle de/ Want men fict dagelicr boozoogGen/ Dat — 
PDeiincen banden bloede, oock andere Paine | hp tot fpu voordeel berfchert, Steden ende — 
______ten/Dertogen/Paterg/ende Officieren ban | Eaſteelen / die fogtificevende nae ſyn welges 
De Croone te vupueren/tot ondergauck bau | vatlen/pp marcht Citadellen/bp gourmane — 
Ben Coninck endet’gantfche Fiche. beert De Parlamenten/ppfedt de Officieren — 

ne Maer dit alleg eude Wat fp meer deden / op en af nae ſyn fantaſpe/ hy on Derdzuckt 


en mocht haer al niet Helpen noch} voozderé. 


deg Conincr/ met toe- ſteuminghe van Get 
Parlament van Parùs/ gedzuckt ende aen 
den dach gegeven een Declaratie ende Ar⸗ 
reſt / berclarende alle ber Geconfedereerder 


je het ghemepne bolck / ende hy treedt onder 
Want Baer is den zo.Martij op ben name | boedt De goddelicke ende menfchelicite wete 


ten, Quellebzuf mepnt hp te maecken de 
fierchfte foztificatpe bâ Europa , doende das 
gelicx ont alliche beel menfchen Haer aenars 


bepoen. Ju fomma hy ſtelt eude herſtelt 


aueert. 
— — int Niyck nae fijn epghen wel⸗ge⸗ 
vallen. 

De Pꝛincen claechden en fchzeben / Dat Door 
de Marquis d'Ancre roemde / dat hy ben Pais dal, — 
ende Den Erich in fjne handt ende mach 
hadde / Dat Gp Luptenant over d'Armeen cre, 
des Conincx fleige/ Dat hp maechte Segel, 
ver waerders/ Setretatijen ban Dte: eri 
Generale Fontrecolleurg ban Be Puau⸗ 
cien / we Be melche hp op eenen tt genomen 


heeft twaaef hondert Dupfent Croonen: Tae 


Princen ende haerer Adherenten goederen 
odheconfiſqueert te WefAtot behoef vanden 


Brief des E Marefchal d'Ancre beeft ben 30. 
Aareſchalt Martij wt Pont de PArche eenẽ bzief 
be daar ae aen den Coninck ghefchzenen/daer 
 banoaron) Get (np den Coninck fchrijfe / dat Gp 

… zoMarij drie Dupfent twee hondert Bupeker Morts 
Hechten ende vijf hondert Peerden / midel⸗ 
goaders twee Dupfent acht hondert Fran⸗ 


\ — pn > - 
- ——— —* A — * F 
J en 4 


datinen 


ee + 
et 


—— 

— Ee - GEN en " * al * 
Ee 
ae. * £ 5 — —* — 


et: 


4 































Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. 


1 * 
ioi 1617. datmen tonde bewyſen/ dat deſen Mare⸗ 
— — ſhalmn corter tut hadde gelicht meer dan 
— vier milfaenen goutes/ende Dat Boor ſyner 
Hupſ frouwen handen Waren wighege⸗ 
ven meer dan drie milioenen ponden: tú 
dat hp jaerlicx verdoet twee hondert eñ 
tachtentich duyſent pondẽ mt dEfpargne. 
‚ p ſchrhvẽ ooch / dat deſen Marquis d’An- 
cre op eenen avont met fpeelen verlooren 
beeft tachtentich dupſent piſtolette / peder 
EC ſeggẽ ſn weet wel Waer hp al dit gelt 


gheeregen heeft. Om dat den eere ban | 
Vair hem niet en aande te Wille fn / afg | 
bp fach ende bevont Bat defen Marquis fag | 
Biuruttelick des Conincx financyen ver⸗ 


uiſte ſod heeft bp Hen ſelfden ban ſynen 
act verſtaoten ende afgeftntsendeeenen 
anderen in fijn plaetſe verordineert. 
riad mt Baron Den een en-t tatichften Mertij is Den 
hf * —8B Baron van Heurtevan binnen Parys antz 


——* halſt. Op conde ſich ſeer qua ick tat ſter⸗ | 


ANO, den ven begeven. Hy wiert befchuldicht bolck 


in enghener perfoon derwaerts te gaen 161 7. 
Maer doo? bede ban Die Há Parijs ende 
andere/is hy te Parijs gebleven. pe 
Ontrent defer tjdt heeft de Mareſchal ee in Nie 
gan Montigny in Nivernois ende Douziois vernoys heb: 
tat ghehoorſaemheyt heg Conincks ghe⸗ be wtopee 
bracht Cutty‚Clamecy,Douzy,ende Ancrein. Hichte 
dae dat Be Hertoghe Han Guyfe Riche- goede Bers 
court Ende Rozon hande verovert / foo ig tege ban 
bp Den 15.Marcij gecomen voor het € afteel Guyte bet 


barn Portiaen. Daer ſyn den 17.twee hon⸗ Poscian hee 


dert Boleen met twee coulcvrines , eñ twee iegert ende 
andere ſtucken ghedaen / dwelck de beles — 
gerde weynich ſchade/ eñ Derhalben oock beeſt. 
clepnen ſchreck heeft aenghebracht. De 
Hertoge ban Nevers fijnde te Kethel, tee 

mijlen van Porcian, heeft Haer binnen ales 

fonden t\uee hondert Walen/ goede Sole 

Daten. De Hertoge ban Guyte heeft vech⸗ 

tender handt de voor · ſtadt ingecreghen / 

doot flaende twintich Soldaten / de reſte 

zjn inde Stadt gevlücht / wt de welche fp 


‚Marij, gelicht te hebben om baar be F zincen een | ſulck een menichte van Gzanaden erde 


vaſte plactfe in Normaadyev in te nemen. | 


| Deſen Heurzevan hadde graot gheweit eñ 
ftract-fchenderde begaen tuſſchẽ Normaa- 


dyer ende Parche gheduprend De tweede | 


ÍN Dbon: Inlandtſche Oorſoge. De Peevooften 
ke laten Meten over al Beel menſchen acn boomen 
Á (de apr en galgen hanghen / die fp bo de westen 

Danen Bonder / geenen Hienft hebbende onder | 


Capitenns Die commiſffie hadden verden | 
Coninck / dwelck oogfaeche was datter | 
een groote nienichte te hupse bleven / Die 
fue ghenepcht waren He Princen te gaen | 
dienen / niet faa feere Sut liefde der. gacder 
fake die de felfde hadden / als op hoge Lan | 
De goeden bupt te maken. | 
hi tale Den 24. Martij is He Grave vã Auvergne 
eaeat gecomen voor het Caftrel ban Pierre-Fons, 
bet wint dwelck hp met vier ſincken wel Dapper 
Phan B afteey beeft beſchoten / af-fchietende hare boefte 
vos, Te werringhen / beekende haer poorte / ende 
breſſe makende. Alſoo dat de Capite 
\ Vilteneufue beeft gheappoincteert ende het 
ys, Cafteel over gegeven/ Daer wt trechende 


otiy Met geweer ende baggagie dei tweeden 
Dee Aprilis, — 
br * chap Ben 27. Martij fl ynder wt Pars geva⸗ 


—8* ren wee groote punten geladẽ met twin⸗ 
Watent be: tichftucken ghefthutg/ met groot ghetal 
van puìiber/coegelen/pijthen Aacken/tens 

| ten ‘ende anderẽ Oorlochſ· gereetſchap / de 
riviere d'Oife opgaende na Conipeigne, ef 
Ban daer voortẽ na Soifons,am Det te bez 

| legeren. Be Coninck was ghrrefalveert 


ar vropean Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Wilt vper geworpen hebbe / dat de Looze 
ſtadt aen beant quam ende dieſe ingeno⸗ 
men hadden / moften De ſelfde verſaten. 
Die van binnen hadden een halve mane/ 
wi de welche ſy Dapper fchaoten/ eù Heel 
Ban des Hertoges ban Guyfen bolck doot 
fcheten ende oucften. Soo dat de Berta: 
ge ſiende Dat hp niet gheſchuts ghenoech 
en hadde om Defe plaetfe te Dvinghen/ 
heeft bp noch fes graote ffuchen geſchuts 
Ban Cbaaions laten halen / ende hp heeft 
tee platte formen laten berepden/om He 
ſelfde Daer op te planten. Als defe gheco⸗ 
men ende aheplaut ‘waren / foo heeft de 
Hertoghe daer medc laeten fchteten bier 
hondert fcheuten op eenen dach / doende 
moote ſchade Daer mede aen de halve 
mane/oack doodende Hele vande belegers 
De/ende Dier vaar haere ſtucken Tam ſchie⸗ 
tende / ende gzootelicx doende verflauwen 
den haghel der Muſquetten wi het bele⸗ 
gerde Caſteel. Maer alſoo de belegherde 
de ſyde na kethe * ende open hadden / ſo 
conden ſy lancx DE riviere / alle upre berg 
volck / ammunitye / ende allerley behoeftẽ 
binnen erygen. Dit heeft den Hertoghe 
ban Guyte veroorſaeckt de voorſtadt acn 
De fijde van Rethel te petarderen/ ende op 
allerlen manieren te bevechten. Deeg 
nachts tuſſchen den 28. ende 20. Marij iffer 
een Petarſe geflagen acn He val⸗brugghe 
bande voor· ſtadt / Die een gadt gemaecnt 
heeft/Daer cf mensche arr ikki 5 
t e 


Gie En ME 


— 









= — — — — = — * ee — — — 
— EEn == — — — EE * 
— * —8 — = Rn * — ee — — — ——— — en Zn 
* — ete este — — — en een — — — —— — 
— — — — — — — — — — E : Es — Zer 
—— — * man : mn : ” . 
e — —— — — 2 ke 8 — — — - — — pn 





























EN ie — 





je 


—* * 
—* 


—* 


bee 


— — 


Nederlantſche Hiſtorie 


4017. De wacht ig met Hen ſlach wacker ghe⸗ 


— 


worden ende op He beenen gecomen / ende 
ſtracx is De ramperde laurx henen met 
muſquettiers becleet geweeſt / Die fu dap⸗ 
per vper gaven/ dat fp den Petardeur en 
eenige Soldaten die bp hem waren doot 
fehootê/ Weaurdere gave haer ap He vlucht / 


_ met het Begiment vá Champargne,Dwelck | 


ghereet ffont om den acn-Bal te doen / in⸗ 
Dien He petarfe een goede openinghe ghe⸗ 
maeckt hadde. An het af· wycken hebbe 
Bie Ban binnen dapper ghefchoten op haz 
ren vpant / ende fp hebbender vele doodt 


geſchoten ende gheguetft/onder andere is 
dooot gebleven He Baron de Vigan, Coufijn 


vanden Marquis de Themines, 


% 


7 
de 


— 


andere Compagnyoen / veerdich ſtonden/ 
om eenen ſtoꝛm opde Stadt aen te bren⸗ 


— gen /ende Hie te ober · weldighen / foo heb⸗ 


* KM 
‚de t 
a 
je, 
—— * —*7 * 
— 


— 
ne 


— 


as 


* 


de / Bie ſiende Dat fp vande ſoldaten ver⸗ 
laten waeren / ſoõ hebben fp ſtracx door 
trommel · Nach teecken ghegheven van te 
willen parlamenteren. @e Hertoge heeft 
den Heere van Paraflin derwaerts ghefonz 
den / ende bp beeft He borghers / op hare 
ootmoedige bede / in ghenaden aengeno 
men / ende fp hebben hem De poorten ghe⸗ 
opent. De Grꝛave ha Belompiere is ſtracx 
met twee Dupfent falHaten inde Stadt 
gheeomen/ ende ten fofden Haghe fynder 
Freves Dan bier upren Mmaccht/ tuſſchen 
die vander Stadt ende bet Cafteel, Deg 
anderen daechs / ſynde den 3o. dach Marty, 


ee 
_ Sr 
⁊ * 


3 


nee Ja 
Pr pe 
td“ 
ad Ve 


he 


——— 


* 
—— * 
Ae * 7 2 8 Es 8* —— 
— — A, gn WE et 
or * — 2* — 
ET — 


2* 
nr, 


Het achtendertichfte Boeck. 


comen/ende Montereau hem van gelijcher. 161 16 
— 


Deſe malcanderen nà bp gecomen ſynde 
foo heeft Montereau gefept / Bat hp Yuouse 
handelen ban Get overgeven ban Get Caz 
ſteel / ende indren De Bertaghe ban Guvle 
hem Woude Oftagiers ſenden / ſoo woude 
hy tot hem in zjn leger comen. 
Alſmen Ben Herto 
vbootſchapt heeft/(o heeft (pp genntwoert / 
dat Montercau ſich wel vepelich o 


| ZM port 
woort mocht vertr 


tereau is bu Den Hertoge gegaen/ ende na EPE 


| eentghe Difputen is het berdzach ghetrof⸗ 
fer. Sy zynder wtgetrocken met alhare — 
bagagpe/met vliegende Baendels/ trom: — 

meſlach / ende caegelen inden mont. Daer — 
zyn wt · ghetrocken neghen hondert ende 
dertich ſoldaten wapenen dragende / 75. 
vrouwen / ende veel kinderen. 


G 


* 
in 
* 


tieren Ban Brauckryck / 


net Kochelle Ben 15 Hach van April begin⸗ 
nende. Sp hebben haere Gedeputeerde 
aen DEL Coninck gefondé/enderdanichtick 
verſoeckende / Dat fp met zyn believen eñ 
gebe matie mochtẽ by malcãderẽ camés 
1 hoe Wel Dat De antwoorde faodanich 
niet en Was als fp wet ouden gewenftht 
hebben / ſoo zyn fp even Wel bp malrande: 
ren ghecomen / ende fp heben iu openen 
druck laten wtgaen He redenen ende me: 
nichfuldige mroot-wichtige corfaken/die 
brt toc beweecht hadden / als bier 
eight. 


geegae, Oor erft ſerden fp / ſoo ie verd 


\ Peder man bekent Dat de 2: bi 

) Wapenen ghenamen wor Be 
den Dj nae in alle partpen om w 

| Des Coninckrycx /ae ooch; wille 
Gt fue nabuerige Landen. Her 
ne Men Weet / Hat alle Die repo: 
de age dn en in dit Coninchrijckhe, d 
voor deckmantel hebben den dienſt nes Ip 
Conincr/ende Des niet tegenftaende / foo ves Ld 

| foameren fich twee partpentegheng mal: un? 
kanderen / weleke boo? ooge-merch hehe CPF 


ge van Guyfe Hit ghe⸗ Montt, 


geel 
Cattel 


Dedupzende deſe ende andere ers merg 
plaicten in Berfchepdene Quar⸗ — 
hebben 
| die van De Religye boorgenomen 75 Rod” 
| een Generale vergaderinge te houde bin: 


J ouwen / dat bp nief gez in ban 
finnet en was Oftagierg te geven. Moun- vari, 


4 


0) 
of 
9— 
A 
—— 


malcanderens onderganch / den welcken Hiel 


nootwendich fal volgen den onderganek Ken, 
vanden ſtaet / ende byſonderlick van de 
voorſz. Nercken / indien men by ſpoedighe 
* RES ende 


3 
' 





„ Aer Wierde IRE dan 














a vropean Books, Copyright © 2011 ProQvest LLC 


es reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Nederlantfche Hiftorie 


1677. puteerde / den Coninck vequefte gepeefen: 


teert hebbende / dat het garnifven Haer wt 
mochte ghelicht wordeñ / prefenterende in 
zjn droſt ampt te verſthynen / volghens 
d'oꝛdomantie van zijn M·. om te ver⸗ 
nieuwen Den eedt van ghetrouwichept / 
gan de welcke men niet en ſoude connen 


bewyſen Dat hy opt afgefchepdê zy / maer 
bp en heeft geen antwoorde connen beta: | 


men op zjn Kequeſte. é 
Men heeft verboden Hen Swytſers vã 


De Neligie / Dre in garnifaë zijn te Poictiers, deſe 





Het achtendertichfte Boeck. 
Een —— ſoo caffeertmen t Garni⸗ 


ſoen / inde Stadt Navarreyrs, ghetegen aen 


de Frontiere van Spaengien/Bet welcke 


De felipe win· baer fal maecken voor den 
Spaengiaert / Die met het ghefchut ende 
munitie Ban ooꝛloge /die in grooten getaz 
le ende quantitept Daer binnen fn / fal 
connen aentaften ende overweldighen de 
befte plaetfen Ban Guyenne, ende voorts 
paſſeren / aiſt hem fal believen/in d'andere 
deelen Ban Branckryck. Een Deel van 
generale mifcontentementen / ghe⸗ 


ter peeoteatie te gaen / het welck men bp voecht bp openbaere aenflagen teghen de 


gelgehe redenen (al connen verbieden den 
Schotten ende DS wötser / van fCanincr 
Garde, welche in Wererritie Vande Heli: 
wie mept en gon vergindert gheworden in 
bit Coninckrycke. 


De Heere, Hertoghe ban Bouillon ghe⸗ 


claecht hebbende over B'aenflaghen des 


welcke in De peotectie ban Dranchrijck 
is / ende vereenicht met Be kercken deſes 
Coninchrijer / en heeft zijn verſoeck nict 


connẽ eryge / jac is onlancr verclaert criz 


minel Ban ghequetſte majeftept. Derhal⸗ 
Ben/ nae Kien huprofeſſie doet vande Fez 
ligie / ende Lerfoechende is den byſtandt 
Ber Mercken, De eenige conſideratie Lan 
zijnen perſoone is genoechſaem om br een 
ge roepen De generale bergaderinghe/ om 
niet Bupten reden te beflupten / over een 
faecke ban fao groote impoztantie. 


Om int Conimchrijche Lan Navarre, eũ 


Souberainitept ban Bearn, in te Boeren 
Edict van Naates, tegen t'voorſz. Crar⸗ 
taet Ban Loudun , ende expreſſt verclarin⸗ 
ghe ban zijne Me. in faveur der herchen 
Des Hoofs. Coninckrycks ende Souve⸗ 
ramtepts / foo heeftmen hefloten De tem⸗ 
gpozelle ende Hes voorꝛſz. Coninehrijer/ enz 
de Her fauveratnitept/met deſe craone. 


By deſe Drie fa bencemt men dẽ voorſ 
Kercken / die vereenicht zyn met De Wertz. 


hen van Veanckryck / alle middelen om 
hare Prediranten ende Schoolẽ te onder: 
houden / men maeckt de Biſſchoppen ende 
andere Nerckelicke perfoonen Prefidren: 
ten inde Generale Staten/ende Dof van 
——— van bearn:Men berooft mijn 
eere dela Force, ban zjn ampt vã Gou⸗ 
gerneurende Lieutenant Benerael ín He 
Booz. Landen / eunde den Marquis dela For- 
ce, zijnen outffen foone/ vande ſücceſſie in: 
Be Boogfs. ampten / inde welcke hy al · rede 
ig ontfangen gheweeſt. 





Stadt ende t 


fu geheel legher / te Doet ende te Peerd 


Gouvernement Lan Kochel- 
le,ende de gheringe vruchten die gevolcht 
3 op het Deputeren te Hove / hebben de 
Gedeputeerde Lande ſes Provincien/bez 
roepen in De voorſz. Stadt / doen oor: 
deelen/ Bat deſe Generale bergaderinghe 


e ſeer nootwendich is: Derhalven ſoo heb⸗ 
Verts· Hertoge ende anderẽ tegen Sedan, 


ben ſy Die aengeſtelt teghen den vfthien⸗ 


‚Den Der naeſter maent / met ſulck ghevoe⸗ 
ghen voor ghemepne/ datter niet aen te 


twyfelen en 18 / of ettelicke Gedeputeer⸗ 
De der Provincien (ant te thoonen haere 
geede affectie tot het generate \uct-Laren 
Der erchen/ ende partteulicrlick deſer 
Stadt ) ſullen al onder Wege ziyn / om daer 


van d'eerſte te weſen. 


He het in nemen van het Caſteel ed 
| N ban Porrian , heeft De Dertoghe f 


van Guyfe ín eenernacht tacten 


befpzingen het Crychſ volck ba court 


Den Marquis de Coeuvres, Ifgqhende in De; 
voor ſtadt ban Laon, f 


Coninex fide ik Beaulieu, Comette vande 
Deere Ban Pefche, doodt ghebleven / met 
wennich andere / ende 13. gequetft. Met 
bet aenbeehen des daechs Hoet He Marquis 
Dapper met geef gheſchut op de af-trgez 
fende Guyfiaenfche faldaten febicten/maer 
bp en racthte niemandt. | 


Be Dertoghe ban Guyſe heeft het Caz Gui 
fteel van Cifigny. twee mijten Yan Portiaen B&C 


ghelegen / laten berennen/ ende na eenige 
feheuten Die hp daer ep gedaen hadde / is 
hem het ſelfde ober-ghelegert. Het ſegher 
bleef bp Porriaen ligghen tot den 8. Apri'is, 
am de breſſchen te vermaken / ende alles 
in o2dee te ſtellen. Midler wyle maeckte 
de Hhertoghe van Guyie ghereetfchap on 
Rethel te gaen belegeren / daer hp voor gez 
comen is den achſten dach van Bppil/ niet 


e. 
Vit 


fp hebbender 35. rant vil 
doot geflagen/ende 13. gequetſt. Aen Des — 


ven V 
beigert · 


— 


it caf 
vet —7— 
arg 
euv 
cht? 


DE 





oock ryck / het is de hooft Stadt van de 
Pꝛovincie ban Recheloiss : Sp comt Hen 
Hertoge ban Neverstoe / Die De felfde met 
goet en fferch garnifoen hadde hefet. So 
haeft als het legher daer boo? quam / foo 
Dn Die van He Stadt wt-ghebatten / met 
ondert Peerden/ ende Drie hondert nan 
te boet/ onder het faveur bá haer Canon. 
De Coninckſche hebben haer luſtich het 
booft gheboden/ nae datſe eenen tyt Tanck 
bender ſyts haer rricquetrac met piſtolen 
gheſpeelt hadden / foo zjnſe van malcan⸗ 
deren gheſcheyden / Die van binnen twee 
Mannen berloozen hebbende / ende cenige 
peerden : Onder de Coninchfche en wãs 
maer een man ghequetſt / onaengeſien Dat 
Die van der Stadt met falquenetten ende 
andere clepne ſtucxkens dapper Daer Lut 
ſchoten. Des anderen daechs / als He Herz 
goge bau Guyfe, met Hen Marefchal de The- 
mines, Prafln ende Beflompiere, Om-her rez 
den ende plaetſen verordineerden om Het 
gefchut te planten / ſoo vielen die van bin⸗ 
men wederom wi / maer fp wierden Lande 
Coninchkſche foo onthaelt / dat ſy dertich 
man verlooren hebbende / inde Stadt we⸗ 
ken. De Rupteren haer hier niet aen ſpie⸗ 
gelende quamen oock aen ghereden / doch 
De Mareſchal Themines, ende De Marquis ſy⸗ 
nen ſone / hebbenſe met dertich Peerden fo 
inghevallen / dat fp met difo2dze nae De 
Stadt toe liepé/achter latende thien rup: 
teren, t\uaelf peerden / twee ghevangens. 
De Coninckſche en verlooren in deſen 
ſchermutſel niemandt / maer daer waren⸗ 
der drie ghequetſt / welcker een was de 
Marefchal de Themines ſelfs / die een ſcheute 
van een Piſtole creech in ſynen linckeren 
arm / maer het was meer ung coup d’ Hon- 
neur, que de douleur. De belegerde ſonden 
eenen trompetter aen den Hertoghe van 
Suyſe, om te bidden / dat het hem Woude 
believen haer te gunnen haere doode te 
halen/ ende Hat het ſchieten aen bepde ſy⸗ 
Ben foo lange mocht op-houden/het welc⸗ 
kefp haer confenteerde. x 
Des nachtes nae den thienden Aprilis, 
heeft Vaubecourt met fijn Regiment / wt 
laft banden Hertoghe / beſpronghen ende 
cloechelick in-genomen De voor· ſtadt van 
Rethel, aen gene ſyde vande Niviere ghe⸗ 
eghen/ nae Champaianen aen. Vp iffer 
deg nachts te twee upzen fo behendelick 


it-gheraeckt ober He Barricades ofte borſt⸗ 
Weeringen/dat niemandt hem eu vernam 


ar vropean Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Onder deregeeringhe van Coninck Philips de derde, 
sour 617, Ditigeen groote ende pepuleuf Stadt / 
— — oo 


— — —ñ — —— —ñ —— — —— — — — —— 


we Ce, — 


En en ee va 















dan als hp Daer binnen was / haer aff dan 
den flaep wel Dapper wt dooghen jagen 
de / elck een fach omeen heen comen. An 
defen alarm ſynder vyftich Lan He bele 
gherde doot gebleven / Vaubecour: maer 
bier mans verlieſende / doch Daer waeren 
geel gequetft onder ſyn volck. Deſe voor⸗ 
ſtadt is geheel wt· geplundert / eñ He bor⸗ 
ghers fijn ghetracteert nae Den appetydt 
van de ſoldaten. Den 11. 12. 13. ende 14. 
deſer maent iſmen doende gheweeſt met 
het beſchieten bande aerdene buytẽ werc⸗ 
ken / maer men heefter weynich mede con⸗ 
nen wt-richten / den gheduprigen reghen 
MNooten hinder doende. Den 14. heeft de 
deere Van Baflompiere in De Crencheen 
ſynde / een geluchtge ſcheute Ban cen muz 
guet in den buyck gecregen/die hem Mep 
nich guetfte. Den 15. liet De Hertoghe de 
Stadt dapper beſchieten / ſyn geſchut gez 
plant hebbende op r5o. treden na aen de 
Stadt / maeckende Dien dach fulck een 
breſſche / dat hn des anderẽ daechs menn⸗ 
de De Stadt te befformen. Ep Dien dach 
wiert de Heere van Praflin met eenẽ Muf⸗ 
guet-cogel de heele brae in ſtucken gefchoz 


FOA. 


1617. 
— 


ten / Wel verſtaende het vleys / ſonder dat 


het bot ofte been gequetſt wiert. 
De Hertoge ban Nevers, Dic te Hefer tijt 
binnen Maticres was / hoozende in wat 
—— dat deſe Stadt was / heeft den 
eere Ban Marclles ten Den Wertoghe ban 
Guyfe gheſonden / met eenighe conditien 
gan accao2t/ am De ruyne ent onderganck 
der Stadt bp tydts voor te comen. De 
Hertoghe ban Guyie met den Weere ban 
Marelles gheſproken hebbende / heeft hem 
verlof gegeven Dat hp des andert daechs / 
fjnde Sondach/ den 16. van April, binnen 
Rethel foudc maghen gaen / om miet Hen 
Gouverneur / Tapiteyns / ende Crüchfz 
lieden te fpeeechen van fulches als fjnen 
Heere de Dertoghe Lan Nevers hen belaſt 
hadde / hem tijt gevende tot aen den mid⸗ 
dach / midler toile hielt het ſchieten op aẽ 


Bepde ſyden. Gp den middach quam De Rernet two ze 


eere Lan Marolles wederom in het legher ‘or 


ban Guyſe. 


bp Ben Hertoge ban Guyfe.ende men heef: 
ter Articnlen ban Lerdzach gemaeckt / al⸗ 
foo dat de Stadt / ende het Caſteel van 
Rethei hem fijn avergelevert/ den 17. Apri- 
lis, De Gouverneur, Maiftres de Caup, ofte 


Pelt· Marſchalcks / Capiteynen / ende nez 
meyne Soldaten / ſynder wt ghetrocken 


met al hare baggagpe / vlieghen de Daenz 
dels / ſſaende troömnielen / eide brandende 
Att ij lonten / 





bend Aide 
















EN — —Niff 

* 
— 
he ande 


dn AG 


ns 
Ta 


Ee 
‘ « — pn 
h 7 
4 Dn 
pr _ deerd 


h 5 Ì 















— 


— we tin 
— — — — — — — — 
2 a — ⸗ — ke * — 
— S = — — — — — Ee Í 
* — — me — _ — — mn — Î 
— Een —* — —— 
— — ——— — — — J nn — — 
— — — — 
J — ee nn . Ee e En ẽ en E — — — 4 
— — — — Ee — En — Rad — on 
= EA En — EN — — — EE — — 
— — — — — — — 
⸗ —— — — pe — — — — Dn - 
” 
7 
8 — 



































— — * ET 
AE — 
za 







— X 
— * 





4 he 


_ 
pe p 
n pe 
\ í \ ë — 
LE ik 
p ni / Ip Af 
. $ | 
DA 4 
_ dr 
d. EARL | | 
PI 
{ pt 
1E CENA 
Î Gi VERRE, | 
4 J 
wets | 
\ N | 
et 
4J — 
J 4 
anꝑ 4 
1 1 1 
4 J he J 
J 
— 90 | 
1* eeN hi 
E 
d He ve! | 
Po | 
_ ui Á 4 — 
ie (ki, Ì Ì 
hen AEON { 
eb 
J 
J mi 
las 4 
ke | 
| ; ' 
d & 
Ë 
{ 
f Id 
RAK Mi} 
’ k i 
B _ | 
' 
J 
| 
| 
. | Í 
fi 
1 
« J 
J 
B 
b 
J 
il 
t 
1e 
Ì 
J J 


— 


— 
— 


3 
E — — — J * “ 
" — — ã * »— 
en Ee — — — — US e — — 5 * — 
ene — — 
ah — 
mA VE — 
* — —— pe * * en tn Ke F —— 
— * — — * J — —— =- 
—— * — — — Ns — * 
* ä kee pe, e ed — * — en — * — me aa 
* _ 4 
— — — — nn — 
— — — — es 7 — 







Nederlantſche Hiſtorie 


lonten / elekt vry ſynde van eenighe actie 
Drenten op hem te pretenderen habde / bez 
halven de ghene Die tegen ee Contract 
van Porvian Haer binnen ghecomen Waz 
ren. 

Syne Me. verſtaen hebbende Hat He 
Duptfehe Aupters die tot dieuſt van de 


* 


Princen waren aenghenomen / in Loreyne 


genghecomen \waren/ ſterck ſyn de twaelf 


hondert / ende acht hondert Carrabns / 
ende Dat de Nyn Grave eft Schomburg 
met hare Aunteren tot dienſt vanden Caz 
minck aengenemen/ oock aen de frontierẽ 
ban Pranckryck ghecomen Waren/ foa 
beeft ſyne M. den Wertaghe van Guyfe 
met fijn Cavallerye gheſonden/ vm deſe te 
gaen ontmoeten ende ontfangen / ende om 
Der Princen Fupteren het inconten op fijz 
nes Mex boden te verhinderen / Hie al 
3— di Waeren te Moufon aen De 
aeſe. 


D ſalick hier corteliclt gaen ver⸗ 
halẽ de belegeringe Ban Soitfons, 
De Hertoge Vâ Mayenne en han: 
„Be nae het verlies van Pierrefons, 
maer Bf Steden aen deſe ſyde van de 
Feviere/ te meten / Aifne, Soiflon ,Nozon, 
Coully,ende Channy. Onder alte deſe was 
Soitlons gerre De ſterckſte / het heeft Hen 
Coninck beft gedacht dere Stant eerft al 
te taften/ fich berfeecherende/dat Die ver 
mepftert ſynde / De andere nict tegen hou 
den en ſauden. Wier benevens breef Dez 
men / in· dien des Conincx leger eerft voor 
eet Ban die andere Steben hadde gaen 
liggen / dat de zincen geoote macht van 
voſtke binnen Soilons fouden ahebracht 
hebben / om Bagelier flerchte \vt- Balten m 
Des Conincr leger te doen/ ende te loonen 
2 GSTDPen tot Bao? De poorten Lan Paz 
r * 

De Hertoge van Mayenne heeft hem ſel⸗ 
ben ghewacht om De belegeringe binnen 
Soiflons te verwachten / bp fich hebbende 
twaelf hondert foldaten te voet ende on: 
rent Drie hondert Rupteren. De Herta: 
ge Ban Vendofme hadde hem toe-gefonden 
bart la-fere fijnen Ingenieur / met twee 
hondert mannen te boet. Den twaeifden 
Aprilis, ſynde Woenſedach / is He Grave 
van Auvergne met fijn legher aoo2 Soiffons 
ghevallen / ende den rid. heeft hp daer op 


gheſchoten met bier Coulevrines, Die van 
binnen wielen elche reyſe wt in clepnen 
getale / ende op de belegeraers fchietende 











Het achtendertichtte Boeck. 


| tiepen ſy / A moy Coyons,à moy. Als 


legeraers op Die ban bennen fthaatenysrige 


gt ſy / Ea trauttres ligeurs, Ea rebelles au KOl: TM 


en 15,16, ende 17. van April regende het 
Dapper / dwelck de belegeraerg feer ver⸗ 
achterde in het appzocheren. 

e Colonel Busy Lamet lach met drie 
Compagnyen Han fijn FRegiment binnert 
Prefle, een tamelick fferche plaetfe/ die 
maer een mufguet-fcheute Ban Manpas en 
lept. De Wertoge ban Mayenne Hit bernez 
mende/heeft voog-genomen deſe plactfe te 
beſpringhen / eerfe de Wertoghe van Gu yfe 
‚let vetrancheren. Bp nam Mt Soiffons arte 
der-half hondert rupteren/ Hie haer ver 
deplden in drie Efquadrons tuffchen-Maupas 
‚ende Prefle, eñ acht hondert man te voet/ 
met t\uee ſtucken gheſchuts. Pae dat hu 
ſeſthien voleen Grer mede op de rampart 
ende op Get hups van Prefle gedaen had⸗ 
de / ſoo Bieten fijn ſoldaten met een groote 
Couragie aen alle canten Daer opaen eñ 
‚ geraechtender binnen / vyftich man inder: 
haeſte doot ſſaende: Maer op cen geroep 
van Sauve le Francoys , verfchoont de Frane 

coyfen, faa fijn de andere ontwapent ende 
Shebangen ghenamen. Ware die Daens 
Delen fijn haer ontnomen/ ende in banden 
van den Wertoge ban Mayenne gebzacht/ 
‚Die het hups ban Prefle heeft latẽ af-brans 
den / Daer nae quam bp binnen Soyílons, 
‚mede brengende Den Colonel Bully Lamet 5 
„met die Drie Baendelẽ / ende ontrent twee 
hondert ghevangene ſoldaten. Wen sijner 
ſyde en Maren maer acht foldaten verio⸗ 
ren. On-aengeften den geduprigen regẽ / 
‚faa en hebben de belegerãers niet na- ghe⸗ 
‚laten hare approches te bevoorderen / ende 
Gebben de Stadt boven ende beneden He 
Keviere Ailne bp nae den pag benamen. 
De Beate Gan Auvergne hadde ap ver⸗ 
fchepdene plactfen/ Daer plante xxij. ſtuc⸗ 
keu gheſchuts / om De he egherde aen alle 
canten te benauwen. Imm̃ers hoopte ha 
haeft mepfter te worden ban een fterche 
plaetſte ghenoemt S. val, die hem niet en 
conde ontftacn/ watter De Ingenieurs tez 
ghen maechten. Deft plactfe verlooren 
ſynde / oordeelde eẽ peder Bat SoyHons niet 
lange en ſoude connen tegen houden. 
De ſaecken in Dzanck-rjch Hao? deſen 
inlandtſchen Crych dus tanunerlick ſtae 
de / ende vele Gan He poornaemſte heeren 
ghereſolveert ſynde / lever in hare wape 
nen in eenen aflault te willen ſterven/ dan 
te legen onder de Cyprannpe banden Mar⸗ 
quis 


—— — — — — 


— — 





— 1 
Beke: 16i 





ö— — — — — — — —— 
— — ET — 





feld vropean Books, Copyright © 2011 ProQvest LLC 
mages reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninkl ike Bibliotheek, Den Haag 


444 B 20 





Nederlantfche Hiftorie 
1617 























| baerde Hoo? He ſyde ghefteecken/ macr hp 
HLN Ki toemen gee was al doot. Alle Die bp hem Waren liez 
erin ‚pen elck hares weechs / als fp fa / dat 
hetdaave hy doot was. Hy is ſtracx / half ghedra⸗ 
aemban gen / half ahefleept/ghebracht in de cleyne 
‘Ancre, 
tepcken/ of fluper/zijn (chhoont Piamant/ 
ende wat Op ſus bp hem hadde Dat ſchoo⸗ 
ne was/is hem hacft afgenomen geweeſt. 
De drie ſcheuten op den Marquis ghefchaz 
ten / hebben ſtracx eenen alarm ofte be: 
roerte mm het Palang ban Louvre gemaect/ 
ſtracx Wierden alle de poorten toe⸗ gheſlo⸗ 
ten/ ende met flerche ‘wacht befct : ffracr 
hoorꝛdemen op De Louvre een gheroep van 
Vivele Roy. Monsde vitry bp den Coninck 
comende/ fepde : Heer Coninck / Gicit en 
hebbe den Marefchal d’ Ancre niet levendich 
bel kik cunnen verfcheren. Be Coninck omhelſ⸗ 
LNE: | Be hem / ende ſeyde / Gaet henen,ende gheett 
LNH gi ordre , dat defen {lach niemandt en treffe , dan 
hem alleen. Midler wijle quâ de Coninck 
| inde genfter/ ende Vertoonde ſich De Wee: 
HAR OI ren en t'volck Dat op het neder Dof wag/ 
OK He Hen Goet in de handt houdende. Daer 
| was ſtracx fuck een geroep Lan Vive le 








ep 


” … - 
* —— — 
— — — — — — — de eed wr 
DN . les — ad - — £ e 
* * — di — — * - E 
* * — — 
* mand — — — — pn — Re * 
* ter. E Ram Se — 
se J —* 
8 en * —— a — Je 


1 | Roy, datmen het bolck niet ſtillen en con: 
RR: | | De / Doe lupde Hat He Meeren die bp Den 
! | Coninck waren / riepen ie Roy vous remer- 

Ii cie, de Coninck bedanckt u. 

f Monsjeur d'Ornano Siert belaft / dat hp 
8 + Bp fich nemende een doſyne Archiers , het 
4 | Dof bau Parlamente foude gaen boat: 

| fchappen Watter a Louvre ghefchiet mas. 

| HE Dp quam eẽ weynichſ ten na dat het Dof 
| ghefthepden was. Agde Archiers op de 
opte faele vant Paleps / ſtaende met 

hare om hooghe verhevene piftolen in de 


ander Die groote menichte ban menfchen/ 
Die gemeynelick tuſſchen tienen eñ elven 
daer gaen Wandelen / ſulck een verbaeſt⸗ 
bept ende bljtſchap ontftaen/ Hat het onz 
moghelick ie Die te beſchruven. Dele liez 
pen na de poo2ten Hes 


oke der onder He voet / deen Biel ober dander / 
I | bet fcheen dat de Stadt van den vpaudt 

| i-ghenomen was / Cen ban He poorten 
Wiert gheftopt van het groot gheta! Ber 
menſchen dic Daer in op malcanderen gez 
Galten/ ende Deen ober d'ander climmen⸗ 


444 B 20 


faele ban de Pooetiers. Sijn ſchoon belts | 





NN Ad 
ENG 
—RX 


hant / over lupt riepen Vivele Roy: So iſſer 


| der ghepaffee 





— elck wou⸗ 
de D'eerfte daer wt wefen/D'een liep d an⸗ vrouwe ‚ mifbruyckende on 






Het achtendertichfte Roeck. 


| 
i 


| ſtonden op/ Ween focht zijn bier-cante boz 
nette / d'ander den hoet/de Derde HE man⸗ 
tel / Dele riepen Gheloef: fy Godt, Nuis den 
‚ Pays ghemacckt, Nu hebben wy eenen Co- 
| ninck, 

Stracx nae dat het gheroep beg volcx 
‚Op de Louvre Wat op hielt / ſoo is Mangot, 
wilaſt deg Conincx gecomen/ ende heeft 
zyne IR . den ſeghel in handen gheſtelt. 
Barbin is ooch ſtrãcx in verſekeriñge qhez 
nomen. Den Biſſchop van Lutlon is bes 








A 


J 
bp ſtracx neder biel op zyn lincker zyde / De Waren. Als peder ecn op He facte herz 161 
—32 goot blhvende ſonder een woort te fpzeec ſtont / dat He Marquis d'Ancre doot WAENA a 
EERE 0 ken. Ale bp tegen d'aerde lach / foo heeft iſſer ſtracx cen over geaot geroep ban Vive 
VE | hem een ban De Archiers met een Halle: ; le Roy ontſtaen / ende die gevallen Waren 


A— 


laſt niet wt zjn hups te gaen. Des Mar- aaf 
quis d'Ancres Hups-frouwe is ſtracx ghe⸗ Lech 
vanckelyck ghenomen/ ende op He Louvre geno. 


ghebracht / inde neder ſaele / daer de Prince 
van Conde eerſt ghebzacht was / doemen 
hem hadde ghevanchelick aengehouden. 
Daer zijn twee Raetſ· Heeren gecom mit⸗ 

teert / ont alle De goederen ban den Mare⸗ 

ſchal d’Ancre ende zijner Wupf-froutwe te 
inventarifren ; Twee andere on: de goe 
deren ende pampieren ban Barbin aen te 
teeckenen. 

Een felven Hage heeft de Coninck bries 
gen per Pofte af gheveerdicht aen alte De 
Gouverneurs der Pꝛovincien / oock aen 
De Parlementen/ alle eenes an houts / mu- 

‚tatis mutandis. Dit ig de Coppe deg brief & 
aen het Parlament Ban Rouaen. 


DE CONINCK. 


vx Nſe Beminde ende Ghe- 
trouwe, 


fs 







of ghy en hebt lichte- 





van onfen feer ge-eerden Heere ende 
Vader (die Godt genadich fy) hoe dar 
den Marefchal d'Ancre met * Hoyf- 

€ Jonck 
heyt, ende de macht diefe van langher 
handt vereregen hebben door de ghe- 
negentheyt der Coninginne onfe feer 
eerweerdighe Vrouwe ende Moeder, 
voor ghenomen hebben ongerechtee 


lick 


Beief de⸗ 


shouts 
lick connen bemercké pe d 
by de ghefchiedeniffen ben Mm 
ende handelingen die- — 





fo 


* eſonde 
Wy en twijfelen niet, par 


ã RO 


| 


e doot 
ar 


rt fijn findert den doot tf 


| 
| 





































































J— 
165 


* 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, 


1617, lick aente nemen ende te 
| : gebruycken 
— alle de macht ende authoriteyt * on- | 


fen Staet,‚volcomentlick van alle faken 
na haer believen te ordonneren ‚ende 
ons alle middelen te benemen om ee- 
nige wetenfchap daer van te hebben - 
Een voornemen alreede dus verre ge- 


coméêfijnde ‚dat ons tot noch toe niet! 


meer gebleven en is, als alleenelick dé 
blooten name van Coninck « Tae foue 
dent voor een groot quaet gehouden 
hebben, foo eenighe van onfe Officie- 
ren ende onderdanen ons int particu- 
lier befocht, ende van eenige wichtige 
faken aenghefproocken-hadden. Het 
welcke Godt door fijn vol-comene 
„oetheyt ons openbaerde,als met den 
vinger aen-wijfende het blijckelick en 
acnftaende perikel daer onfé perfoon, 
ende ftaet in ſtonden, door eene foo- 

anige eer-giericheyt, foo wy cenich: 
fins ons ghevoelen haden laten blijc- 
ken,endede (onderlinge begeerte die 
wy haddé, om behoorlicker wijfe daer 
in tevoor-fien : Soo fijn wy veroor- 
faeckt geweeft ons binnen te houden, 
ende door ons wterlick doen te be- 
decken t'goede dat wy by ons inner⸗ 
lick befloten hadden, verwachtende 
op defe felve goetheyt, dat hy onsden 
wech (oude wijfen , ende de gelegent- 
heyt, om daer inte voorfien, Hier over 
ift ghefchiet, dat binnen eenige dagen 
vele voortreffelicke perfonagien, foo 
Van onfe vrome Stadt van Parijs , abs 
van vele andere plaetſẽ onfes Coninc- 


rijcx (waer nemende de gelegentheyt 


es tijts, ende t'afwdſẽ des Marefchals 
d'Ancre, die in Normandyen ghetroc- 
ken was,‚voor-genomen hebbende ec- 
nigen tijt hem aldaer t'onthouden)ge- 
CoMméfijn by onfe voorfzVrou ei Moe- 
der, ende by de Dienaeré die de voorf. 


Marefchal ende fijn Vrouwe gheftelt. 


hadden voor hun ende thunder belie- 
ven alle.de faken van defen Staet, ende 
hebben opentlick voor-ghewent , dat 

et haoch-noodich was, dat wy ons 


ad 


begaven ,eüdat met den alder-eerften 
ende ernftlick, tot de bedieninghe on- 
ſer ſaken, of dat anderfias ons Coninc- 
rijck dat over al opftont, by ghebreck 
vandien, niet enfoude konnen ont- 
gaen een gant{che verwoeftinge. De 
voerfeyde Marefchal hier van verwit- 
ticht fijnde, is in aller haeft wederghe- 
keert, ende heeft al fijn neerfticheyt 
ende liftighe pradtijcken ghebruyckt 
om níet alleenelijck te dempen defe 
ghefonde ontdeckingen ende verkla- 
ringen , foo gantfch ftrijdende teghen 
fijn voornemen , maer hy heeft daer- 
en-boven getracht ons te benemen dé 
middel om die int werck te {tellen ‚eh 
dat door den raet van de gene die wy 
liever hebben te verfwijgen, als t'opẽ- 
baren. Het welcke volkomentlick toe 
onfe ooren gekomen fijnde, ende aen- 
merckende dat neffens t'perikel onfes 
perfoons ‚den haet die by na alle onfe 
onderdaenen ende trouwe dienaers 
draghen over de regieringhe vandat 
volck , foe grootelicx verbittert ende 
vervoert hadde de ghemoederen van 
ons Coninckrijck , dat het in perikel 
ftont van gantfch ende geheel t'ontfte- 
ken ‚foo wy noch wtftel namen van 
daer in te verfien : VVy beweecht fijn- 
de door defe rechtveerdighe bedenc- 
kingen ende goddelicken raet ‚ons tot 
defen eynde ingeftort , hebben beflo- 
ten onfen perfoon te verfekeren voor 
den SD den Marefchal d'Ancre, 
belaftende an Heere van Vitry Capi- 
teyn van onfe Guarde,hem te bewaren 
in ons Catteel van Louvre. Het welc- 
kehy willende nae komen , foo heeft 
den voorfz. Marefchal , nae fijn ghe- 
woonte wel verfelfchapt fijnde , met 
cenige van de fijne weer ende weder- 
ftant — daer over eenige ſcheu- 
ten gheſchoten ſijn, welcker eenighe 
den voorfz. Marefchal getroffen heb- 
ben, alfo dat hy daer ter plaetfe ís doot 
ghebleven. Daer nae hebben wy fijn 
Huyf-vrouwve doen bevvaren,als oock 
Vvv fijne 


J 

4 

ene — zel — {1 ik 

—— — E — 
— — — 8 — — 
— — — — 2 = — — 

— — —— — — 

* — — — — — —M — 





— — 





— — 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQvuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 





gen —_— me in 
— 


Nederlantſche Hiſtorie 


617. fijne voorſ. Dienaers, ende hebben on- 
— J frou-Moeder de Coninginne oot- 
ET ke moedelick ghebeden voor goet te 
noudẽ, dat vvy van nu voortaent roer 

vran onfen Staet mochten by der handt 
nemen, om dien vvederom op te rech- 
ten vvt d'wterfte elende daer in hy 
verxvallen is, door dẽ quaden racet, met 
den vvelcken ſy haer beholpen hadde, 
‘Fot het vvelcke vvy door Gades gra- 
tie hopen te gheraken , door dien ons 
voornemen nieten ftreckt als c'fijner 


* 
ringhe vanalle onfe onderdanen. Het 
vwvelcke vvy u-lieden hebben vvillen 


—— B 
rervwittigen, op dat ghy deſe daet ver- 


palen ſijnes pliches ende gehhoorfaem- 
______heyts,vattelick de handt daer aen hou- 
dende, dat ich niemant onder ons ge- 
biet en verheffe,ende niemant en ver- 
_______floorede rufte die wy begheeren dat 
onder-houden fal worden. Ende foo 
daer yemant eenighe-clachte ofte ver- 

_ foeck hebben te doen, datfé verfekert 


- 


_ fijn, foo fy-haeraen ons addrefferen 


AE — neghen vinden tot alles wat de: reden. 
ende juftitie verhey{chr 


| Deſe daet is herwaerts over fo aen- 
genaem, datmen nieten fier noch en 
AR als verheugingen , fegeningen; 
ende danck-fegginghen over ons ‚dic 


. En 


En — 21 2* 
een tuſſchen hebben wy gefchreven aẽ 


& 
wg PENS he) 
— 
* Dh Te Te 
Beke: 
5 


* nar 

9 — —* — 
— 

— — 

A 


gene;die onfe authoriteyt niet en wil- 


E a, In * pe 
EE ed 
nt Pe ede 
Be * — 
ke rn en 
BAT — Gn me 
Fran tr gens Kies ved 
rr à 1 ed oder, TS < 
- E B, 8 ke _ 7 
« * — Bi 
ME are un « 
— — 


—— 
— dnf 


* 


eecre ende glorie, ende tot bevoorde⸗ 


ddiex hebben te weghe ghebrachr, in 
____foobequamen tijt, wy verhoopen dat 
ſulcx oock over al fal gefchiedé, Hier⸗ 


onſeẽ Generale Luytenants over onſe 
leghers-, die in ftaet te houden, op dat 
wy die mogen ghebruyckentegen de | 


_lknroeftaen, Eerttes daechis füllen wy ; 


S 


Het achtendertichfte Boeck. 


| breeder verclaeringe af-feynden. Ghe- 1ó! 
gheven tot Parijs , den vier-en-twin- Oi 
tichften dach van April, 1617. 


Onder-tepekent 
„Loys. 
Ende legher 


Potter. 
Ende gheſegelt met cen Cachet van 
Aooden waſſe. Aer 


dOp· ſchrift was / 


Aen onſe beminde ende getrouwe Raet: ok 
lieden, die lieden van ons Hoff int Parlemenc 
tot Rouaen. | — 

| Ptrent HÉ onder-gantk Lear De ſon⸗ 
te zynder veel Beeuchde-vperen gee 
maeckt binnen Parys / vaſt op alle 

ſtraten / ende men hoorde de borgers over 

al lunde roepen vive le Koy. Vele danſten 

rontom bet vper/peder een ſich verſeecke⸗ 

rende dat bußten alten twyffel het gehee⸗ 

te Coninckrycke ſoude tot ruſte ende. vre⸗ 

de gebracht Worden. | 

Wet Doode lichaem Van den Marquis goe W 

d'Ancre wt De camer Des Portiers ghe⸗ door 

fleept zynde / lach tot neghen upren in Den BA op 

avant Haer in een. Verachte plactft op De — 

Louvre. Doe wierter ordre gegeven / dat⸗ geer 


‚wen Get ſelfde begravẽ ſoude te S-Germain wor· 


de PAuxcrrois. Hp wiert gewonden in een 


gꝛof vupl tafel⸗ cleedt / ende alfa ſine lux: 
{fine crux int graf gheworpen: Eenen Pae 


pe/ De Tofter/ ende geae-maker waren⸗ 
der by / ende niemant meer/ als hybegra⸗ 


ven wiert: Spleyden hem onder H orgel, 


ende zyn houten doot· vat boven ap hem. 
Pet mraf maeckten fp toe ten beſten dat 
ſy coſten / op Dat niemant mercken en ſou⸗ 
De waer Hat deſen vervloecken menſche 
begraeven lach. 
Des anderen daechs / zynde S. Marcus 

dach /ontrent neghen upaen/ als de Co: 
ninck in de Miſſe was te Auguſtynen/ 
met zijnen broeder den Hertoge dan An- 
jou, den Cardinael van Guyſe, den Herto⸗ 
ghe van Nemours „ende meer ander Prinz 
cen/ ende Wel vier hondert Edel⸗ lie den te 


Be 
* 





























—— 


—— — — — 


mn EE 


Peerde : Soa zimbder antrent thien upzen 
wel Drie hondert Laquapen / eà een geoo⸗ 
te menichte Ban t'gemeyne bolck verga⸗ 
Bert von? S.Garmain de Lauxerrois,ende zjn 
moe liercke gevallen Daer ſy met breeck⸗ 
pers ende hevels / het graf Daer De Mar- 
quis Ancre in lach / hebben opaqbhebraken/ 
ende De gerde wtgeworpen / ende fp brae⸗ 
hen het deckſel vande Doot-kifteop. Uig 
ſy Haer gheen lichaem in en bonden / ſoo 
mepuden fp bedragen te zijn bande ghene 
Die haer haden wyys ghemaeckt / dat hp 


daer ander dorgel begraven lach. Maer | Doe groot Van quatitept Dat de 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, 


daer ontrent woonden / haer hout te 


heel te berhzanden/fp braken oock de gal: 
ge af/ ene worpenſe mede int vper. Sp 
dwongen ooch alle De Princeſſen / Dames, 
eñ Jofferen Die met haere Caroffen Haer 
outrent quamen varen / hare Mafques gant 
aenſicht te trecken / ende te roepen Vile le 
Roy , ende gelt te geben om meer houts te 
caopen/jae oock moſten alle Princen ende 
Weeren Die daer bp nuamé over lupt roe⸗ 
pen Vive le Roy, met Den hact in De handt. 

eeren 


als haer wiert in Doore gheblaſen / Dat waren fp wierden met ſtocken geflagen/ 


bp onder bet doet· vat lach / ſoo naemen 
fp dat wech / ende Bonden hem Deer lig⸗ 
gen / met het aenftcht em lech tegédacrz 
de : Sp ruckten en pluckten Dit Doede 
lichaem/racpende/ Sorrez Coyo. Sy fleepz 
ten hem wi het graf tot aen be nieuwe 
beugge/ende hongen Gem bp de beenen af 
een galghe dte hy Daer hadde laten ſetten 
Den booz-ledenen winter. Als hp aen de 
galge hinck / foa ſneden fp hem ben neufe 
af/ dock zyn ooren / handen / ende ſchamel⸗ 
heyt. Andere ſloeghen hem met ſtocken / 
oock met rappiers / ſy ſneden hẽ den baert 
af/ oock het hap? banden hoofde. Als hp 
nu ontrent een half upze aldus acu De gal: 
me was getracteert gheweeſt / foo ramen 
fp hem af vande galge ende (leepten hem 


door de Stadt / hem Bapper met ſtocken 


| 
| 


! 
Î 


| 


| 


ſſaende / elck een zijnen meet op hem coe⸗ 


lende / ſoo ale hy beft coft: Eiche reyſe riep | Ó 
meer je ‚rs met trompetten ut De name Des Coz 


De menichte des volcx oer lupt Vive le 


Rov. Waſſer pemant Die zijnen hoet niet | - 
af en nam alg dit volck dus riep/fo wiert des Marquisd'Ancre eft sijner Pups-frouz 


bp wel d pper met ſtocken geflagen ende | 


ghedwonghen / over luyt met haer te roe⸗ 
pen Vive le Roy, @f uecl peder cen verblyt 
was om de Beat ban defen rampſalighen 
menſche / foo waerender nochtans eenige 
Die geen wel⸗ghevallen en hadden aen Dit 
ſlepen en martelẽ wan het doode lichaem. 
Epndelick wiert dit doode lichaem we⸗ 
derom gheſleeyt van voor De Battle Fot in 
de voorſtadt Lan 8.Gerwain, daer fp hem 
begoſten te branden voor zijn hups in De 
ſtrate wan Tournon, Daer toe gebruycken⸗ 
De ſtroo en hout/ dat fp hier en Daer bp De 
wech racpten ende namen. Haer als DIE 
Ber nae haeren ſin niet Branden en wil⸗ 
de / ſoo trachen ſy hem daer ot / eñ ſleep⸗ 
ten gem Wederom tot af De nieuwe brug⸗ 
qe/ Daer fp hem eerft hadden ven De galge 
gehangen. Sp dwongen de borgers / DIE 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQvest LLC 
sy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Images reproduce by courte. 


444 B 20 


| 
| 
| 


als fp niet ſtracx en Deden dat dit bolck 
haer beval. Siende Hat het Wat langhe 
aen · liep eer de v2ootfte beenderen tot af: 
fche verbranden / ſoo ruckten fp De ſelfde 
wt het vper / eude Wierpenfe inde riviere.· 
Daer warender Die het goot gheluch eit 
eere achten / Dat fp voor Gare — een 
hant / vingher / of ander ſtucxken ban Hes 
Marquiſens lichaem mochten verbranden: 
Jae eenighe boeren kochten ſtucken van 
zjn vleys/ om Dat in hare Dorpen te gaẽ 
verbranden. Daer waerender Die de nies 
ren van ſchapen voor twee quaerts- d'eicu 
vercochten / den cooper wys maeckende / 
dat het de nieren Van den Marquis d'Ancre 
waren. Indien het al des Marquifens niez 
ren waren diemẽ Boor de fijne aldus ber: 
cecht / fou heeft hy Wel veertich nieten in 
het lyf gehadt. 

Op S.Marcus dach iſſer oock binnen Pa: 


nincx gepubliceert/ Dat alle De Diengers 


We / haer bimnen vier⸗en twintich upren 
vut Parys verpacken ſouden / bp Lyf⸗ 


raffe. 
Des ſelfden daechs is De broeder van⸗ 
De Marquiſe d'Ancre (die door haer faveur 
was gheworden Abt van Marmoultier, in 
het Eerſt Biſdom van Tours gelegen / eñ 
noch meer beneficpen beftttende) vreeſen⸗ 
De De rafernpe Des volcx / ghevlucht door 
de achter-deure vã zyn Abdye / ende heeft 
ſich in een ander Clooſter verbercht Sijn 
wapenen / Hie boven de poorte Hefer Abs 
Dpe ſtonden / zyn af-geruckt/ ct He wape⸗ 
nen vanden Kidder ban Vendotme, zijn in 
Der ſelfder plactfe gheſedt alg Wefende 
De veelste Abt van Marmourier. sh 
De Coninck heeft Des Heede Margur- 
(ens ſone later op De Louvre bꝛengen / ende 


fet hem van zjn Arfiers in een Camer 
Phu HD bewa⸗ 


lades e⸗ 1617. 
ven / om Dit miſ⸗maeckte ges voorts GIC — 


—— — * 
* — — ! 
— = * — en —— — — 
— * — — — een — — — pr 
—* S ẽ ek — = — — — — — — * — a B — — 
* — — — = —e— — = * ẽ — ze d Í 
— — sed LE — — — — — Jm 
— — — — —— — — — J = — 
— — — — en * —— tn mm — —— — — 14— 
3 - mn z —— * —— * — * — x pe — wen » ' 
a S — — * eek: — — — — nn — * — —“ — 
—— he ee * —— * — — — — — A es — — — — fi 
7 5 — — —— * * — —— * De - Sen — — — — — 
E B 5 — — — — — — se = — — — — — Es — 
F ze 2 — KS x —— — — — — * — 
ã — Dn — * er — — an 





in 5 * 
LE * 3— 
pre kT ar Fot gen —— * 





































ee U 


pes Ps ker, 


Ts dg 


— — — 


ede ae 


— — 

——— rn 
neer —— — 
— — 

— — 
—— — ES * 
* 2 — — * 


— — — — 
— = 





mma 
— — 





— — EE mn —— — — — — *F 
—* ⸗ he — — 
——— — — — — ng. * — pn = 
ZS — — = = RE ue —* 
— — ———— — —a — ẽ zE 
— ——— — — — — 
* — — — — 
— — — — * — — — — ⁊⸗ 
7 mat * — 
* — — — — 
* * —— — — nn F 
— — — 1 
— 
— 


— a 


EK "tr 
Ze Ken 
ar * 





Nederlantfche Hiftorie 

















637. Bewaren, Fiefque Taft naer van hebbende. | 


* 


Het achtendertichſte Boeck. 


MEER — Alle De goeberen Ban Heit Marquis entre Concini Graf. 
AR BE od Marquite zjn geconfifaucert oor ben Coz EN | 
HAK NVl be twintich nriltoenen ponden Hp mepn verheven 
9 HIK De zyn gheftachte tot een Princelick ofte Soo haeftlick vallen can > Tis ghefchiet 
—440 HLN Iik ouverenn hups te gerhooghen/ maer in can gefchien. 
| ED EEN upze tte heeft hy verlooren zjn levẽ | Den Francoyfchen Sejan, heeft de Fortuyn be- 
dk —99 3D goederen / zijn eere/ ende alles wat bp Beven, 
EE | ik hadde. Verdrietich of vermoeydt , alfoo men hier 
9 KOI AEEA De oude feggen/ In mundo femper eadem mach fien, 
fl IKR HER agitur fabula, In de werelt wort altijde de (elf | Fortuyn , wiens tijde verdrijf is yemandt groot 
HIN de Comedie ghefpcelt, het zn atleenetich te maecken, 
VEE MEO ander gerfoanen Dreft fpelen. Iffer conich | Om te breken daer nac met groot’ onweer- 
ENEN Erempel in Doude ofte heden-dacchfche |___ dicheyt, 
J —949 | Hiftorpen/ Hat dit ſeggen bewaerheyt ef | Dieu te deege kent, en falu niet genaecken, 
Û 9 Kn bevefticht / Soa ift bet leven Epzannpe, |  Beftendich in eẽ dingh dats onbeftendicheye, 
et | 90 Ik boothept bp den Coninck / ende De Hogt | d'Ancre, diefoo groot was,foo vaft en wel gee 
























EME Defe Marquis d'Ancre, bergeleken bp Het 
B done leven / ECpzannpe eñ hoochept van De 


BIEN Die ghebangen is geworden acn de galre 
Eid ene Bie hp om Ma-dochzum daer aen te Hoen 
HIA Gode hangen hadde maken laten. Doch eeni⸗ 


ghe hebben oock feer Wel ende bequane⸗ 
bich Deftn Marquis bergeleken bp Sejaum 
genen Aomenn / met defe berfen/ 


Ai: Concint Tumulus. 


MELA: OEE „Heu rerum vices. 
MEIR u Gallicum Sejanum 
ONSEN ON Regno propinguum, Regi proximum 
KEE 1 On Penitens, aut fatigara 
El if KANN Fortuna deſtituit. 
Hil 
1 
| 


Principnm invidiæ victima maêa- 
tur , Vt facer homo faginatus pu- 
blico Galliam-expiet. 


aA ‘Ferrum expertus malê qui cupivit aurum, — 
9 Regnum qui vivus 
| Fn partes ſecuit, mortuus ſecatur in fruffa, 
Aegquius,aninmanius ? 
Diris, fibilis, indamarionibus plebs furens 
Biſta fecit. A id 
HRe | __ Trafo, diſcerpto, nullibi, aut ubiq; ſepulto. 
huh Ebeu quam diffinili 
Exituclauditur aulicorum fabula 
O verum vices, fata! 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Het water ende lucht , 








| bertupchtig/ oock bekent (geeft / 
over lanck den wille gehadt heeft /met PSL Lain 

leen den Marefchal bate eben — 
We / maer o 


ſeten, 
In aenſien end’ groot goet, vondt niemandt 
fijnsghelijck. 
Diemen PConincks fecond of 
mocht heeten, 
Als een Croigneverfoeyt, licht nu hier in 
het flijck. 
D'aerde kendt haer te goet, om dit Monfter te 
draghen, 
tVyer dar alles verteert, weyghert hem defe 
gunít, 


compagoon 


walgen met groot mif= 
haghen, 
Al wat ghefchapen 
ongunft, 
Vraeght my niet nae fijn graf, hy is nerghens 
begraven, 
Maer hy licht over al, als een gemeyn vyant, 


is toont hem een groot 


| Dien men gifteren aenbadt , den guntmê huyd” 


de raven. 
Ís niet een courtifaen, een recht Comediant> 


En tweeden May iffer binnen Paz Eene h, 
tDgeené Capuciner Jonick gez VEK 
bangen / genoemt Altonfe du Trae 5* 


u Tav \ 


vail, ghebaozen te Grenoble, Hie oz 


terende ſulcx tot Bienfte banden Co: 


hoochſten graet / enne 


30it 


om 


dat hp binten 


} zyn vrou⸗ beaecht), 
| och de Coningime- sDoeder, verbran 
Û Aifa hals te beengen/oordeelende ende 
Ninck ende tot rufte ban Get gantfche rc: 
‚| he feer hooch-noodich te wefen. Do is 
| Berwefen ſchuldich te zn ban Crimen lex 
| {& Majettacis in Den 
hy ie bp het bof van Parlament bere: 
ſcn eerſt gevabzaecht te Worden/daernae: 










1617 161 









af D, N 
eg te 
be neder 


die Pc 





Ì 


| 


Ì 
| 
b 








| Onder deregeeringhe van Coninck Philips de derde, 
16001617. | jn lichaem met zyn proces verbrandt te 


Oder / d'aſſchen inden wint heſtront / 
ende zyn goederen — © Defe 
fententpe ig ala Greve ter erecutie gheſtelt 
den thienden Bach ban IBep/Bee na mid: 
daechs te vier upsen. Hy was een ſtout 
onverſaecht man / ende droech gemepiilick 
Onder zijn Cappe eenẽe corten degen / breet 
en ſcherp / met eenen punct. Als hem de 


fo ftont hy over epnde/ ende rechte bent 
faolanck St alg hp conbe / enbe hp pe: 
fenteerde De Richters zynen arm / ſeggen⸗ 
de: Taft eens mijnen Pols, ende oordeelt of hy 
Eenichfins ontftelt ofte beroert is van weghen 
de fententve des doots die over mv is wtghe- 


ne brieven in De Maenden tanuarij ende 
Februarijleft-leden : Geeft ons genoech te 
gerftaen / dat alleen De begeerte var haer 
epgen behoudeniſſe / ende ban te ontgaert 


den onderganck Die haer toe bereyt was 


Íproken, Ter doodt gaende / flelde hy zn 


aenficht tot lachen/ cû t ſcheen dat hp ges 
Heel onverfaccht was. Meh de beul ras 
braecte / ſo en riep hp nau amp ofwee mp. 
So dat fich peder een grootelicx verwon⸗ 
derde over de hardichept deſes Monicks. 


rg En tivaelften May Geeft He Caz 
ninck / tot verſekeringe ende ghe⸗ 

ruſt ſtellinghe Der Peineen/ Her⸗ 
togen / Geñdoten / Officieren ban 

De Croone/ Heeren / Edeny den ef an 
Bere / die ſich vervbremt hadden ban zijne 


dao? De moet -Willige/ geweldige, eñ verz 


derffelicke acnflagben banden voorſchre⸗ 
ven Martchalck d'Ancre, haer gedwongen 


— 


hadden ſich ban ons te verbꝛinden en 
fententie des doots wiert vaor-ghelefen/ / ii 


haere felierbept te foechen inde wapenen/ 
hae mel Die ongheoorloft zijn / overmidte 
De voorſz. Maríchalck, tegen onfe mepuiuz 
ghe / ſich met onfe ſtrychſ macht ted 
am haer te verdrucken / maer ghelyck her 
onfe Wwaerdichept betaemt heeft / te taten: 
upt-gaen onfe brieven ban verclaeringhe 
teghens haer / doen fp in plaetſe van recht 


‚ban ons te verwachten/ bedreven fepten 


ſtrydende tegens haren fchuldigen plichte 
Alſoo Lock Dewijic Wp nu berfceckert zyn 
van haere ghetruwichent / ende fp ons 
onderricht hebben / dat de eenighe nootz 
— van haere behondeniſſe haer 
beweecht hadde / ſich alleenlick te veree⸗ 
nigen / om te wederſtaen de gheweldiche⸗ 
Ben Banden voorſz. Marſchalck: ende up 


‚ oock ban haerent weghen volcomentlyck 


JW. deſe Declaratie laeten publiceren. De 


welcke ig geleſen / ghepubliceert / ende gez 


regiſtreert / ter begheerte van den Pꝛocu⸗ 


reur Generael des Conincx/ ende gheor⸗ 
donneert Bat de geeollationeerde Coppen 
fallen ghefonden orden acn He Baljaus 
en Seneſchals / om gelefen/ gepubliccert/ 
ende geregiſtreert te wordem ende Dat He 


Biefubftitueerde des Procureurs Gene: 
rael / fulien certificeren fuicr ghedaen te 
ebben / bp pene ban Daer boog te ante | 


goden in haren name. De woorden der 
Beclaratpe zjn deſe. 


Nid Wi € Owijs der gratien Godts 
4 AN € ts Vrancktiiek en 
—3 ib Navarre, Allen tegen woor⸗ 
dighen ende toecomenden 
T8 falighept. De weerdighe 
Ke IP" gehoorfaemlbept/die na de 
— doodt van Hen Marfchalck 


Alle die haer bp geſtaen haddẽ / tegens Dic 
Welcke wp nprgegeven hadden onfe opc: 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


geinformeert zyn vañ hare goede menin⸗ 


gen tot ons / ere tot onfen Acke / ende 


vanden luft Die fp hebben om haer leven 
Dao, den aen-Wag Hee ſelven op te fetten/ 
ende ons / midtfgaders onſe authoritept/ 
flaende te houden: Eñ dat Het hacer q2aoz 
teler leedt is volck van Oorloge op-gliez 
nomen / onſe penningen beconimert ende 
aengetaſt / ſchattinghen op onſen balche 
ghelept/ ende onſe onderfaten gen De herz 
ſterckinge Befer plaetſen / die ſy in hielden / 
te arbeyden gedwongen te hebben: Wet 
welche fp ons berclacrt hebben nimmerz 
meer onderftaen te ſullen hebben / eñ veel 
min vreemdelingen fn onfe Coninckryc⸗ 
hen te doen comen / ten Ware fp daer koe 
ghedwongen hadden gheweeſtom te ont: 
gaen De enderganrk eade wterlycke ver⸗ 
wWoeſtinghe van haer ende Stare 13 upſem: 
aa betaemt het onfe weedertierenijept 
ende Conincklycke goediehept/ haer ghiez 
nadelick te handelen / endie De fauten Hie 
fp Daer inne fouder moghen begaen hehe 
hen te vergheven / oock haer wederom te 
herſtellen in de boften / ecren ene weer⸗ 
dicheden Die ip fe vooren befaten / naede⸗ 
mael dat ſult 


ſoo hoogh· noodigh is/ende ſo ſeer begeert 
Dtt ij br 


8 MAL s aach Dienen Can Bm in 
onſen Gycke te bebeſtighen den Vrede die 


Fol 264 


1617. 






























— 


—— —— — — — || 
— — — — — — — — 
a — — — — — — er — — rn * — 3 
— — — — / 


— — 


* Rad Ee D „ : 
Rn 
’ ’ er Bd B 
— tn BG le ie 


— E * — —— — — 
— an — ie es — mn 
— — —— — — Ee — oö 
* — — — — — 
en — e - x 
* J F 
5 J ———— á ®. 
⸗ — J F 
— | k 
F 








ee 3 


« 
































ETE 
* 
ede oefe 


» 















































Images 
444 B 20 


Early European Books, Copyright © 2011 P 
urtes 


reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliot 


1617 


— — — 


Nederlantſche Hiſtorie 


bp alle poen met eere, Ende daerom / 
nae Dat Wp Hefe faeche heben in delibe⸗ 
ratie boen leggen in onfen Aade / alwaer 
fich bevonden eenighe Princen ban onfen 
Blaede/ ende andere Princen / Hertaghen / 
Genooten / Efficieren van onſe Croone/ 
den De voornaemſte ban onfen voorſz. 
ade: 

Doen te weten / dat wy upt onfe ſekere 
wetenſchap / volle macht ende Coninck⸗ 
licke authoriteyt / gheſeyt ende verclaert 
hebben / ſegghen ende verclaren bp deſen 
met onfe eyghene handt onder-tepchiende 
brieven / dat Wp Die voorghenelde Prin⸗ 
cen/ Wertogen/ Genooten/Officieren ban 
onſe Croone / ende alle Die haer bygeſtaen 
hebben / houden voor onſe Aen ende ghe⸗ 
trouwe Onderfaten ende Diengers:Wil⸗ 
len ende verſtaen / Dat de ghedenckeniſſe 
ban al het gene Dat in Defe laetſte beroer⸗ 
te/om be fepten hier vooren uyt· gedruckt / 
ende andere beroerende De Hoofs. aen⸗ 
neminghe van Hrychf-Bolck ende Hatez 


lyckheden bau vpantſchap / is Thefchict/ 


teenemaeluptahewifchtende vernieticht 
fal blijben/ ghelijck wp dat ſelve upt · wiſ⸗ 
fehen ende bernietigen bp deſen: met laſt 
dat fp voortaen haer fallen houden biu⸗ 
nen Die palen ban Die eerbiedinghe Die fp 
ons fchuldich zyn / ende bewyſen fallen de 
ghehoorſaemhept / die fp onfen geboden te 
bewyſen zjn gehouden : Ende dat fp van 
nu af verſaecken fullen alle Berbonden 
ende Maetſchappen / Die fp moghen ghe⸗ 
maeckt hebben tuffchen haer ende ande: 
re/ Onderfaten ofte Peeemdelinghen / ſoo 
binuen alg bunten ben Micke / ban wat 
conditie Die ooch mogen weſen: ende Dat 
ſy generalick haer fuilen qugten / in Ben 
feubigen plicht ban goede ende getrou⸗ 


eOnderfaten ende Diengers / waer toe 
hare gheboorteniſſe haer verbint. Ende 


op deſe conditie hebben Wp haer weder: 
am herſtelt ende herſtellen midts defen in 
alle ende elche haere goederen / roerende 
ende onroerende, Eeren / Weerdicheden/ 
Staten, Officien/ ende Penſioenen / van 
Be welche Wy haer geven bolle ende ghe⸗ 
heele ontlaſtinghe / ende nemen tot Hier | 
epnde wech alle becommertngen Haer acn | 
ghefdjiet: Willen ende verſtaen / Hat fp 
fallen ghenieten onfe gunften/ weldaden, 
Ampten / ende Gouvernementen / ende be⸗ 
Dienen haere Laſten / Officien / ghelyck ſy 
voor henen ghedaen hebben / fonder Hat 
fa teghenwoordichlick afte hier nac Haer 





Het achtendertichfte Boeck. 


in futen moghen beroert ofte verhindert 61, " 


werden / in Wat ſoorte ende maniere Dat 
het gock fp ; Legghende deſen aengaende 
ecn ſtiſlſwyghen op aen onfe Procureurs: 
enevact/ haere Subftitunten teghen⸗ 
woordighe ende toekomende / ende allen 
anderen/niet tegenſtaende alte verclarin⸗ 
gen / interdictien / ende andere opene brie⸗ 
‚ben bier teghen ſtrydende / die bp ons 
‚ tao? efen ghedecreteert ende af-gheconz 
‚Bicht zyn gheweeſt in onſe Parlementen/ 
‚de welche wy wederroepen hebben / ende 
wederroepen / verclaert hebben / ende ver⸗ 
claren voor nulende ban gener weerdert/ 
‚met al het ghene tat upt-baeringhe ban 
‚dien is ghedaen / willende tet dien epnde 
unt onſe fonderlinge ghenade / Dat He ſel⸗ 
ve ſullen wech ghenomen ende geropeert 
| Warden upt de Wegifters van onſe Havé 
| gan Parlemente. Wouden Haer en boven 
| voor quyt geſcholden ende ontlaft Hie ges 
ne / Die fp gheftelt hebben over De hande: 
linge ban onfe penningen ende andere Hie 
fp fouden mogen opgeftelt/ ende nack da⸗ 
telyck ontfangben hebben / midts dat hp 
binnen fes wercken naer Die Publicatie 
gan deſen / ſullen beengen in onge Camer 
van Feheninge de Dubbelden van harer 
ſtaet / gearrefteert ende geteeckent Gp pez 
mandt bande voorſz. Peincen ende Wer: 
toghen/alg mede bande houten Die fp mo⸗ 
ghen ghevelt oude wech ghevoert hebben 
unt onſe Boſſchen. Willen oock / dat onz 
fe Edicten ende PerclaringGen voor deſe 
gemaecht tot bepedinge ban de Beroer⸗ 
ten ouſes Coninckricx / niet name Hat 
van Blois, in vervolgh ende cracht ban. 
het Cractaet ban Lodur, ſullẽ onverbeeec⸗ 
kelyck onder · houden / nagheromen / ende 
untgevoert worde Lan poinct tet poinct / 
uytwiyſens hare faame ende inhoudt / ende 
‚dat onder He authoriteyt ende weldaden 
der felve alte onfe Onderfaten ſoo Catho: 
‚ Weken / als Han de bermepude Gherefbr⸗ 
‚meerde Aeligie / voortaen fallen leven in 
goeden Heede) eenichent/ende ruſte / onder 
onſe ghehoorſaemhent / ſonder Hat fp malz 
canderen eenige voorleden ſaecken fullen 
verwijten. 

Belaften Baer omme onfen lieven ende 
ghetrouwen Kaedtſ· Heeren / die Lupden 
houdende onſe Hoven van Parlemente/ 
Camers van Aekeningen / Bailiorwen/ 





Seneſchalen / Kechters / ofte hare Stadt⸗ 


houders / ende allen anderen onſen Juſti⸗ 
cieren ende Amptlieden / die het — 
elt 











1610 1617, elck voor fin hooft / bat fp deſe tenten: 
—— on becrachtigen / ente boen afie. 
| en / onder-houden ende nae-comen naer 
aer forme ende mhout. Ende op Hat dit 
boo? althts eert Vafte eñ beftendiahe fake 
y / hebben wy onfen Segel hier aen Doen 

hangen. VVanr herons alfoo belieft, 


Ghegheven int Boſch van Vincennes in 
de Mep· maent / int Faer van ghenaden 
fefthien hondert feventhiene. Ende van 
onſen che het febende Jaer. 


Was ondertenchent 


Op Die vouwe ſtont 


by dea Coninck, 
De Romezie. 


| Ende tè ſyden Vila, ghefegelt metten 
| grooten Seghel Lan groenen Waſſche 
met roode ende gevene Banden, 


Neit ita. 

dedece gas Pp t@t beeeter onder · richtinghe des 

— goet·willigen Leſers fat ick hier 

Duis lege voorder by voegen Get gent datz 
wil ju. ter oock gevolcht is ftracr nac He 


\esaude. DOOF Wanden Marquis dAncre, ſoo als dat 
odt Aert Den dach gegeten ig in een boecrhen/ 
dRog ee geintituleert Kecit verieable &c. ghedruct 
8 


4 MBer ve 
| Bae ban — 


Lovvijs. — 










ENOR E Coninck , ent Hert wel⸗ 
ſtant van ſyn affairem eũ 
Gum getuygeniſſe te geven 

Goan ſyne goede Tuftitie 
tegens zyne onderfaten/ 







Wera Gehbende Hoen arrcfteren 
Ben Maerfchatck d'Ancre, ende zyn Wup? 
vrouwe / ende Barbin, ter oorſaecke van De 
troubles ín fijn Coninckrycke / wederroept 
Batelick zynen Raedt by ren perfoone/ 
ende dordelende Van hoe ſchadelickẽ con⸗ 
ſequentie Dar Get was in het Caſteel van 
Louvres andere wapenen te fien dan De 
fúne/heeft been ontwapenẽ De lyf⸗·wacht / 
Ban de Coninginne zjn Moeder / ende 
heeftſe doen verſoecken in haer logement 
te blijven. 5 | 
De Maerfchalckinne d'Ancre is nae De 
Boot van haren man/gelept inde Camer / 
Baer mijn Meere he Prince was bewaert 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


“Onder de regeefinghe van Coninck Philips de derde, 


*binnen Parys: 


geweeſt / eñ is Daer ooch door darchiers 


van He yYfs·garde bewaert/ ende Haer- 


en-tuffchen De Meere ban Maupeou ende: 
Arnaud Intendant ban de financien) zijn 
getommiteert om inventaris opte richz 
ten/ van hare bagghen ende papteren/ eñ 
onder andere cofteliche Helignien / foo 
hebben fp gevonden tn haer cabinet mez 
nichte ban taoberie-kroethen/maegde per⸗ 
hement/ ende een q2oot ghetal barn carac⸗ 
teren/ welch oorſake is gheweeſt / Hat fp 
ig vervoert inde Battle, ende gheſchoren/ 
ende Daer is oock alfoo datelick commiſ⸗ 
fie abe-erpediecrt / om Baer proces te 
maechen.. 

Barbin Die ſich verborghen hadde in.De 
flallingen bande Coniiginne JP ocder/ 
gevangen zijnde is in fou huys gebracht / 
ende aldaer twee Dagen be waert door He 
fchutters van De lyfs wacht / geduerende 
Be welcke / He voorſz. Cemmiffarien inz 
ventaris opgericht bebben/ende annota⸗ 
tte ban zyn papteren/Daer het fecreet ban. 


‚de gantfthe Eragedie/die gheſpeot ſoude 


worden / is ondert / ende noch andere ſaec⸗ 


ken die den ſtaet ende De financien betref⸗ 


fen / waer Lan Sup zynen Commis ende 
Agent advys ghegeven hadde. Hae dat 
de voorſz. Barbin is onder· vraecht ghe⸗ 
weeft / is hp gheleyt inde ghevangeniſſe/ 
ghenaemt Fort Leveſque, Baer hp macr 
twee dagen gheweeſt is / ende Daer nac is 
bp gebracht inde Battille, tot dat zyn peo 
ces ge-epudicht falzijn. | 

Aengaende De Coninginne- Moeder // 
wefende in hare camer ghearvefteert/zijn: 
Jr. heeft haerdatelich laten weten / Dat: 
hp voortaen qherefBleert Was kenniſſe 
te zagen ban zjn affairen / ende oock vã 
t'ghene datter paffeerde in zyn Coninck: 
rycke / hegeerde Dat fp haer Daer niet meer” 
mede en foude bemoeyen. Derfuchtg dat: 
fp moet foude Linden te vertrecken / dat Kp: 
ordre ſtellen (oude op haer bertrech. Ende: 
in allen gheval / dat fp haer machte verſe⸗ 
keren/ dat zjn Me. haer eeren foude/ als 
zjn Moeder. | 

Ende alfa de Coninginne berfochte HE 


Fol, 265. 


Coninck te ften beer haer Bertrech / erni⸗ 


he daghen paſſeerden / in de welrke men 
ochte eerlicke ende feechere middelen om: 


deſe Pfamen-fpzekinge te bevorderen. De: 


Coninginne hadde hegeerte om te weten 
‚Be oorſake van Defe ſubite veranderinge/ 
ende oock Hen Coninck te vepzefenteren/ 


Bat fp in haer helept anders geen ooghe⸗ 
merc⸗ 





















































se * 
+ DA 
» el Ve KE am 


5 en 


— —— 





Nederlantfche Hiftorie Het achtendertichtte Boeck, 


1617 mercken hadde gehadt / dan zijnen dienſt. ſy daer waeren gecomen omtontfangen 161 
_ it beeft veroorfaecht/ dãtter beflaten | He eere van zjn commandementen / ende „mt * 
is Dat zijne AR de voorſz. Deouwe zjn oock om te Wetert vaat fp ouden doen ge: 
Moeder oude ſien in tegen\woordichent duerende zijn af-\wefen. Als doch guam 
gan myn Heeren van ſynen Made: Dát de Coninck naerder bp heur / ende ſprack 
De voorſz. vꝛouwe gheen andere woorde Beel ſachtjens van eenige affairen / Men 


en ſoude ſpreecken / dan Hie gheaccordeert 
Waren / ende Dre haer bp ſcheifte ſouden 
worden ghegeven / Ende de Cominck en 
ſoude gock niet anders antwoorden / dan 
Daer befloten was / om een peder te hou⸗ 
den int behoorlicke reſpect. Ondertufſche 


wierter beſloten / dat de Princeſſen ende 


eenighe vrouwen / He voorts. vrouwe Co⸗ 


weent dat het Was Lan de verclaringhe 


| der Princen / ende Het proce Gan den 


boos. Maerſchalck ban zijn brouwer 
ende Barbin, lg 
Zijn Me. deſe Harangue ghehoort heb⸗ 
bende / antwoorde, Dat hoe · wel hy zyne 
Onderſaten niet ſchuldich en was reken: 


ſchap te geven vãſhne actien / niet te min/ 


bat hijſe Wel wilde onderrechten vã tige⸗ 
ne De laeſt ledene dagen gepaffeert was, / 
ende ordonneerde heur tiſelfde zijn parler - | 
ment te laten Weten. Tis lange geleden 
(fepde zijne JP.) Dat ich gemercht hebbe 
‚ de diſordee / in De welcke D'infolentie van — 
| De Marquis d'Ancre mijnen ffact ghebracht 
$ N . ⸗ zt 
hadde / Hoo? zyn on-wifpzekelicheeergies 
richent / ende De oppreſſſen Die mijn bolck 


heeft gheleden/ ende dat zjn ooghemerck 


ninginne ſouden megen fien. 

De Coninck heeft het vertreck Ban de 
Coninginne fyn Moeder beſtemt cp den 
Berden Men / eñ Ben ſelfden dach ant ſelfs 
te vertrecken nac het Bofth Ban Vincen- 
nes , Welck geruchte oefent nde Haag 
—— foa ig sne M. gheviftiteert ghe⸗ 

orden bp alle ſouwerepne vergaderin⸗ 
gen / ende alle ordre der voorſz. Stadt / ge⸗ 
affifteert van mou heere den Hertoge va 


Longueville, ende een groot getal ban Hee⸗ 
tenende Edel⸗ lunden / end? hp ontfingh 
Be horangves Die hem Haer ghedaen wier⸗ 
Ben. Het Parlament Beputeerde Verdun, 
eerſte Preſident / met meer andere’ Hie op 
Be Louvre ghetomen zijnde / foo heeft He 
voorſz eerſte Preſident fijn ID . wterma⸗ 
te hooch ghepreſen om zyn Manneliche 
couragpe/ Wife pt/ ende goede Auſtitie / 
Pervloechende opt hooghſte de memorie 
ban den Marquis d'Ancre, He handelinghe 
zynder vrouwe / ende huer quaet voor ie⸗ 
mert ende beleyt. Op vertoonde oock / dat 
Be Coninginne Moeder / ban goet natu⸗ 
ren was / ende feer gheaffectionneert tot 
den Wel ſtant des Tonincx ende ſynes 
ſtaets / maer dat fn Was gheabbufeert 
doo? tooverye ende omtebekende kunſten. 
Het welche fo ercufabel was in sen vrou⸗ 
we / alg het ffraf-baer was in eenen man: 
Ende bat het een iammerlick dinck waag, 
datmen gheſien hadde die Princeſſe qhez 
alie van Kupdé van geender weer⸗ 

e. Dat de doodt Lan He Marquis d'Ancre 


Beg te priſſelicker ware / om de nootwen⸗ 
Bichent. Ende dat zijn M. vercreghen 


hadde cen eeuwige glorie / hẽ ſelven Hoen: 
be erkennen voor Cõoninck ende Meeſter. 
Dat het Haf hem bevolen hange zjn JR. 
te verſeeckeren Gan haren dotmoebighen 
dienſt ende getrouwichept. Bat ooch het 
ſelfae vernomen Geh Hende zyn Bertrech/ 


n — 
— 
* * 
— PK. ad 
ra 
on 
p. 4 ie 
* 


—— 
wi 


was de Pzincen tertermineten /endeda 
‚te attenteren tegen mijnen perfoonesende 
mynes broeders / Des Hertoges ban Or- 
| leans, Ick haddet altyts ghediſſimuleert / 
verhoopende dat myn patientie / (midts 
dat ickt onder wyle mijn Moeder ghe⸗ 
| claecht hadde) hem foude mogen afkeeré/ 
| ende houden binnen de pacten ban zyn 
ampt : Des niet tegenſtaende / ende tegen 
| Mine belofte / ſoo heeft hp nae de brede 
Ba Loudun, Princen veriaecht / hn dwongh 
| nip te gaen in mijn Parlement / om Bie te 
verclaren criminels / myn moeder forceer: 
de mp Daer toe / Ick droegh 
tieutelick / alg ich haer ghe | 
De Marquis en liet daerom niet voort te va⸗ 
cen in zhue voorige handelinge, hp richte 
eenen legher op tegen nijn Eoufyn de 
Longueville, Bie in mynen dienſt befich 
was te Peronne, verhinderende door fyne 
teghenwoordicheyt Dat He vreemdelingen 
die in dienſt waren Lan den Hoofs. Mar- 
quis, niet en AAA in poſſeſſie van Hie 
voorſz. plaetfe/ hp ginck in Normandye,eft 
nam in de beſte plaetſen ban bie Provin⸗ 
cie/ hy ſtelde daer Barnifaen/fonder mijn 
weten / van luyden ban zyne factie/ mee⸗ 
ſtendeel al veeemdelingen/hy fortificeerde 
Quilleboeuf, teghen mynen wille/ eit Harz 
reſten van Parlement van Kovaen, bea⸗ 
gevende den Ade! ende alle Officieren hj 


het feer impaz 


‚ bracht op he beesten eenige legers / om de 


Peincen 





etupthdermaer — | 


tn 


* 


1617 
— 






617. Heincen te ender-druchen den eenen te⸗ 
— gens NE Eart den hertoghe van N-- 


vers, den anderen tegen mijnen 25 ener 


ban Vendotme , ende mynen Coufyu van ' 


Ma yenne, op wiens [eben hy Hede atten: 
teren / hy wapende den beemdelinch/Dede 
n aun Loninckryck komen drie dupſent 
vuf hondert Walẽ ofte Lyekenaers/ om 
De verſcecheringhe van zijnen perſoone / 
ſpeelende den Souberapn over al / ende 
Dede ſich volghen ende accompaigneeren 
beter als ic / dorvende nemẽ Die Switzers 
bar mijne Guarde/ ende Die klecden met 
ne Kibeepen/ om hem te bevaren. Dy 
beeft gheſtoolen myne financien’ hp heeft 
Mju pachten ghegheven dient hem goct 
Bocht / ende tot fuichen prijs alg hy beeft 
hewilt / hp heeft fich toe abe-epahent de 
CCPfEN Ban Iormandpe / ende hp bez 
taelde zyne Penftonarifen die hp bp hem 
hadde / met mijn geït; Dan den doot des 
faligen Conincx mijns Daders / heeft hy 
ghetrocken wt mijnen ſpaer fchat/twaclf 
of vyfthien milkoenen pondẽ / ende in fijrt 
ſterven heeft men in sinen ac{Yack ghe⸗ 
Honden belofte van neghenthien hondert/ 
drie ende fesentich Dupfent ponden Van 
Fedeau, Camus, einde andere fijne vertrou: 
De. Ick hadde Dat noch al cber-fien / eñ 
heel andere dinghen / Die te langh zjn nu 
te bersalen/alg die verdrijbinge ban mijn 
olde Offtrieren / die gedient hadden den 
Sael. Coninck / om in hare plaetfe te ffe 
ken zyne ereaturé/ en hebbe geoote moepz 
te gehadt em mp te vepnſen alg een kint/ 
tot bat ick ghewaerfchaut ben ghemeeft/ 
ende berfeerhert / dat hp eenen acnflach 
Lhemaeckt hadde op mijnen perfoone/ cit 
Bat hp een fte gemaect hadde van feftich 
oft tachtich van myn baornmaemfte Die 
haerg ende Officieren / Die hp wilde om 
Den bals helpen / ende een andere Lan die 


Welche Gp wilde wat mijn Coninckrycke 
verdryven / onder welche Waren eenighe 


van mijn Parlamentt. Om den noot van 
mynen flact ende mijnen perfoone / fog 
hebbe ich hem willen boen arrcfteren / eñ 
in uwe handen ſtellen / om hem zyn recht 
te daen. Maer zjn inſolentie hem heb⸗ 
bende doen vergeten ſynen plicht / eũ ver⸗ 
achten mijn comandemant / ende ſon⸗ 
Der reſpert hebbende willen in mijn Lou- 
vre Be hant vent rappier flaeu tegens den 
eers van Viery : Dao is hp omgebracht / 
daer ick niet dzoebich om en ben/ dan ten 
Bien aenfien/ Dat ghy ſoodanige Auſtitie 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 





Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, 


haer oper niet en hebt moghen doen / als 
teh wet gewenſeht hadde. Maer ick wit 
dat hu het prater maeckt teghens bet 
doode lichacm / ende teghens zn Hupf⸗ 
agoutue/ ende Barbin, Gp haer zjn gevon: 
den caratteren / om my te Hoen ſterven / eũ 
om myn Moeder altijt te houden ghe⸗ 
nepebt tat haeren wille / ende Barbin wad 
auteur van alle de quade ractflagen/die 
wp gheſien hebben ; waer op ich u hebbe 
doen erpedieren myne commiſſien / midtſ⸗ 
gaders de revocatie van De Declaratie, 
die ghy hadt gheverificcert teghen Die 
Princen. Ick hebbeſe ontboden / ende ſy 
en hebben niet ghedaen / dan t'ghene He 
nootwendicheyt mijnes dienſtes/ ende De 
gerfeecheringe van haer leven Was hepf⸗ 
fchende. Bhp fiet hare gehoorſaemhept/ 
ende affectie / door haer haeſtich weder⸗ 
keeren. Gaet Benen / Boet u-anpt / ende 
| gedencht/Dat ich uiven Coninck ben/ ick 
ſal ualtits maintineeren/ ende fal ſorghe 
‚boo? uderagen / Dient mp wel/ ick falucen 
| goede Coninck ſyn. 

Die Gedeputeerden bertracken na deſe 
woorden / ende terffont daer nae quam in 
Monsjeur Nicollay gerffe Pꝛeſident inde Bez 
hen-kamer/ gergefelfchapt met veel Offi⸗ 
cteren Der ſelſde / die den Coninck gegzoe⸗ 
tet hebbende ſprack ſachtjens / by nae in 
ſubſtancie aks Die voorſeyde Heere de 
Verdun, als Gp eenighe ſaecken voorſtelde 
belanghende de diſordre Die Daer Was op 


‚Die financien / ende verſocht zyne 


daer in te willen voorſien. Sine Me, 


antwoorde hem / Hat hp in danck aen: 


nam die ghetupgeniffern van de goede af: 
fectie der voorſ. Kamere tot Wel-uaert 
van zijnen dienſt / dat hy forge foude dra⸗ 
gen om haer te maintineren / ende dat fp 
haer ampt ſouden Hoen/ ghelyck fs tat nu 


Fol 2655 


1617. 





toe ghedaen hadden. Bat fm wel wiſte/ 


dat iude Vooef. Kemere Officieren wae⸗ 
ren/ Penfionarifen ban den Marquis, Dat 
ba het ghepagfeerde wilde vergeten: maer 
Bat bp begeerde/ dat boort aen zijne Offiz 
teren niemant en fauden verplichtet fiyn/ 
als hem. Dat hp haer fepde/op dat ſy het 
hare Mit· broeders (ouden laten weten. 
Dat hy o2dze faude ſtellen met zijnd ract/ 
op Die abupfen Die in gheſſopen waren in 
zyne nffairen/ ende Dat hy daer in ſoude 
remedieerẽe met haer goet advijs eñ raet. 
Porbers wat betreffet het ghene Dat der 
ghepafkert was oker Den doot Lan der 
voorſ. Marquis, Hat hy zynen wille hadde 

Ex laten 



































* E 
— bend - 3 


* 
he 


ee Ee — — 
* — — — * 
in 5 SD — 
Ed 
* 
3 * — E 
Db eg 
„ said * me Ean 








































al 


— 


bk 
haren EA in Md 


Ee 4 


4 É. —— 
Td 
E De der le 












Nederlantfche Hiftorte 


1517. oe weten Den leden van zijn Parle⸗ 
ment. 

AIS die Meken-kamer vertrock / ſoo 
uam inla Cour des Aydes, te weten / myn 
Deere Chevalier eerſte Pꝛeſident / andere 

Pꝛeſidenten ende Haetf-Weeren/eide we⸗ 
ſende by zjn Mi. Die voorſ. Deer Cheva- 
lier, ſprack in ſulcken voeghe / dat ſick een 
peder daer over verwonderde / hy prees 
d'actie van zyne It. / zyne reſolutie ende 
kloeck moedicheyt / beelacchde de moeyte 
Die hu ghehadt hadde / am ſoo langhen tijt 
zyne goede bewegingen te Dijlamu!teren/ 
prees Godt die hem hadde be waert ban 
foo vele periculen/ in De welche de Marquis 
d' Ancre hem hadde willen preriniteeren/ 
datmen wel konde oordeeleñ / Dat hy alz 
teen d'oorſaecke was van het onhepl van 
Prauchrijck/na dien foo haeſt als hp doot 
was / die Heede ghetroffen Was / ende dat 
Be daat van eenen man hender Bupfenden 
het leven hadde weder ghegheven / die mz 
Derfins in Die trouble fouden Get Teven 
gelaten Gebben. —* 

Wat haer int Particulier aẽginck / pro⸗ 
teſteerden liever dupfent dooden tc ſterven 
Ban te manqueeren in getrouwichept tot 
zijnen Dienst. 

De vooꝛſende Heer Pꝛeeſident exagge⸗ 
veerde zyn Diftourg met fo ſchaone woor⸗ 
den ende ſoodanighe authoriteyt dat men 
ſich daer aber verwonderde / welcke eere 
Menem niet en mact benyden / aenghe⸗ 
fien fp ig een ban He claechfte mannen dez 
ſer eeuwe. Di 
van groote blyſchap/ ende vareen parti⸗ 
culiere affectie teghens den voorſ. Deere 
Pꝛeſident Cherallier, Den welcken hp bez 
ende geen ander ooge merck ghehadt te 
hebben / als zynen dienſt / ende gaf hacer 
bevel te continueeren in Bare getrouwir⸗ 
hepden / ende haer ampten te boen. 
ie Geeſtelicke quamen Daer dock / ende 
Daer nae de Prevooſt der caop-lieden / de 
welche gelycke gheluck ⸗· wenſchingen dea 
den als He voorighe. Ende om dat De ure 
ban zijner Mes. Bertrech nakende Was, 
foo ginck hp/geaffifteert met mijn Heeren 
Sillery , Cancellier van Pranckeryck ende 
van gRaverre / du Vair bewaerder ban De 
Segels / Villery, Gefures, lanin, ef wennich 
andere tat bie Coninginne ſyne Moeder⸗ 

mm haer adien te ſegghen / ghekleedet met 

gen wit wambais / die broeck van ſchaer⸗ 
laeken / miet ſteselen aen Hie beenen hj 

gh inde Kenner vande voo ziende Deen 


Syne IB. gaf ghetupgeniſſe 


Het achtendertichfte Boeck. 


we / ende by haer kamde fepde ; Me Vrou⸗ 461f 
we, ick kome Gier om u adicu te ſeggen/ eũ 
ute verſeeckeren, dat ick ſorge LOA u dra⸗ 
gen fal/ als voor myn Moeder / ich hebbe 
gewenſcht u te verlichten van He moeyten 
ate ghy ghehadt hebt in mijn affairen/ het 
is tyt Dat ghy uruffet/ eũ dat ick my daer 
| Mede bemoepe/ het is mijne refolutie/ niet 
| meerte lyden / dat pemant in mijn Coe 
ninckrycke commandeere / dan ick / Ick bẽ 
Coninck teghenwoordelick / Ach hebbe 
Lodge geſtelt op het gene Dat noodich te tot 
uwe repfe/ ende a Cureebevolen ute verz 
geſelſchappen / ghy fault van mp tijdinake 
ontfangen ghekomen zynde te Blois, Adieu 
Me—⸗vrouwe / hebt nm lief ende ick ſalu 
een qoet ſoone zyn. 
Syp dede cen Diepe reverentie / ende met 
de tranen mn d'oogen fepde fp eenige woor⸗ 
den op de ſorghe Die fn Gadde ghehadt Lan 
| zijnen perfoone/ ende affairen/geduprende 
haere regencie , Dat fp zyne ID. hadt te 
iten ghedenchen haere moepte ende ars 

bept/ ende Dat fr zjn Moeder Was / ende 
alſoo Dre voorſz. Prouwe wilde haer Difz 
cours continueren / ende reden eyſchen 





haer de Coninck/ ende met een groote ves 
verencie nam hp verlof ban haer / crde 
| — alſoo wech / met zynen Voarfepdeir 
Nact. 

Syne Me. ín zijn kamer gekomen zyn⸗ 
de / ginck voorts in De kamer ban zyn 
hHupſ⸗vꝛouwe / ende hielt middach⸗ mael 
met haer/met ſoo een vrolickeũ Noninck⸗ 
hek gelaet / datmen hem nopt in fo ſchoo⸗ 





ne humeuren geſien en hadde. 


De Coninginne Moeder daer-ert-tufz 
ſchen haeſtede feer met haer middaccht? 
mael / ende klem ſtracx in haer Caroſſe met 
haren train / ende quam wi He Louvre hee! 
befch2ept. De Coninckende De Tonine 
ginne laghen inde venſters / van Waer hy 
miet en ſcheyden tot Dat het gheheele ghe⸗ 
ſſeep voorby was. | | 
tracx Baer. nae faa klanaen ſp in haer | 
Carafe ende vergeſelſchapt met Den Wees | 


re van Longevile, ende eenen gezouten heen 


Adels / quamen fp te Vincennes, daer ſich 
oock de Princen ſtracx lieten vinden / met 
myn Heere de Peeſident lelay, om te ghe⸗ 
tupghen haere ghehoorſaemhept. De Cos 
ninck Bleef acht Dagen Lmc te Vincennes. 
Daer guamen by Gem de Hertoghen tan 
Nevers, Vendofme, ende Mayenve. De Cos 
ninginne Moeder tooch wt Parys ſterck 
verge⸗ 


vant gene datter gepafſeert was ſoo kuſie 



















































16 


En. 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQvest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 





tn 
n a — — ee 




































Onderde regeeringhe van Conìnck Philips de derde. 


óf (617. bergefelfchapt/ fp hadde al haer Offirierẽ / deſe, daer en wacren gheene Zegels of Zeghel- 4617. 
—Xæ en haer ordinaris gevolch / de Compagnie bewaerders, of hy ham te wech, abe verleter- 
ban hare Buarde / de lichte Peerden des ſe, fomma daer en was niet in uwen ftaet , of 
S ouinchs Alle De Prince Ven eũ Prou⸗ | net moft ick al roeren ende bewegen nae zijne 
Wen Bant Hof / ende een a2oot aental van | fantafie. 
— ende Borgers der Stadt / hebben Ick hadde geleſen de Hiftorie van onfe Co- 
daer gheconvopeert twee off drie mylen/ ningen, van Pharamond af , ende wel betracht 
* „oude Rovne, De ſtraten ban Parys | de grootsheyt van de Majeurs des Conincklic= 
waren Hol volex om ij act te fien paſſeren. | ken Palleys,die tenlaet{ten de Cóningen hebbẽ 
‘ „haer alſoo deſen af-fchept Een vervolch afgefet : weynich Griecken, ence weynich Ro- 
vas van een Cragediſche actie / gants meynen, hebben Tyrannen ghefien, welcker 
ue ſch/ Bie Get volck feer berk Ht hadde/ | Hittorie my niet en'heeft gegeven eenige , ofte 
fa a geeft men Kante geen getupgeniſſe | feeckere ofte confuſe wetenfchap , maerick en 
Se van eenighe droeff aiſſe om tbers | hadde noch daer, noch elders niet gheleſen, 
frech: Ban de C oninginne. Ten Waeren | noch hooren fpreecken van diergelijck Tyran- 
| niet dan eraggeratien tegens De memozie | nie, als defen Marquis d’ Ancre geoeffent heeft. 
panden Ma: quisd' Ancre ende zijner Dac: | VVant de andere lieten haer ghenocger mer té 
We ( ascenige Autheuren ban He ellende | ryranmferen over die volckeren , die zy os 
ter cer var Vaanckrijch ‘Bremen ober al hoorde. | haer jock gebracht hadden , Maer defcn Vreme 
mebene, stevens De geluck-wenſchingen der delingh, ende gheringer als eenen onderfaet in 
lonmeg — VAo2-berhactde Perlamenten ende hooge | Vranckrijck , tyrannileerde over t°volck, ende 


eek en Cameren / midtfgaderg Hes ghemepnen | ever den Coninck. Terwijle by u nootdrut= Ii 


— — — — 





— — — — — — 


geroeps / eude De Congzatulatien banden 
gemeynen man ſoo zynder wel Difcourf: 
hens ghemaeckt ende in drucke Wt- ghe⸗ 
geben / oer Be Boot Gan Ancre, ende tot 
beus der gemepner vreucht daor gants 
Veanck ryck Ban weghen de ghelucksige 
gencomſte des Cauter tot De Croone. 
Ick hebber gheſien over de dertich / Dat 
bier volcht iffer een van: 


2 IRE, 


PI Tek en \uil niet roepen 
Do teghen cen doot lichaem. 
€} EC is waer / Ick hebbe hem 
hz 5 in zijn leven weynich bemint, 
4 BNO maer nochtans noyd gehaedt, 

| ‘dan als een goet Francoys, 

ende gheinterrefieert. in de alghemeyneinjurie 
van mwer M:s, Onderdanen. t’Veidroot my 
met haer, te moeten fien eenen man van geen- 
der weerde, van geene partien,noch gerecom- 
mandeert van eenighe deucht , eenen man on- 
geacht, van gheene confideratie, befonderlick 
in Vranckrijck , daer hy was aengecomen ſon- 
der qualiteyt, (onder name, niet te min in corté 
tijt, tot ſulcke fchrickelicke grootheyt gheco- 
men te zijn, darter niemandt groots te hove en 
was, of hy badt hem aen, gheenen knye, die 
fick niet voor hem enbuychde, iae voor zijne 
gherinchfte ereatueren. Daer en was gheenen 
Officier van uCroone, of hy beefde, daer en 
Was noch Hof „ noch Raet, of het fchrickte, 
daer en was gheen Officie, of hy vercocht het, 
daer en waren gheene Finantien of hy beroof- 








icheyt was, foo overvloeyde by hem den 
rijckdom, DA aenproncken met hondert 
e 


mapnen vergefelfchapt, daer ghy nau thiene en 
hadder , ende dit al in uwe tegenwoordicheyt, 
inden fchijn ef glinfte: inge van V. Mr. welcke 
alleen behoorde te ftralen, ghelijck geen ander 
fterre noch eenich licht en luchter aent Firma 
ment, in de teghen woordicheyt van de Sonnee 
Cortelick gefeght , hy beiegerde ende omcin 
gelde V. M. alfoo , datter geenen toeganck en 
was totten dienft van V. Me. dan doof hem, 
Daer en was geenen dienaer in u Hof, die ghy 
foudt hebben dorven aennemen buyten hem. 
Maer dat hijt noch daer by hadde laten bee 
ruften, met ons wederom te ftooten in onfe 
Inlantíche Oorlogen , Den Tempel van Ianus 
wederom te openen, dien ghy even gheflooten 
haddet , ende wederom te doen vlammen die: 
borgherlicke oneenicheyt , alreedts eens door 
hem aengeftoockt, welcke ghy foo geluckelick 
wtgeblufcht haddet : Ende nae dat hy een feer 
forchlick onweder verweckt hadde tuffchen de 
Francoyfen, haere goederen gerooft , eñ voor 
d'ooghen der gantfcher weerelt, uwe eyghene 
fchatten tot buyt gemaeckt hadde: Maer noch 
hier en boven haer bloet te willen ſuy pen, ende 
hem onbefchaemdelick teroemen , dat hy zijn 
goedt in uwen dienft verteerde, hy, die niet 
dan eenen Bedelaer en was ten tijde van den 
Zal, Coninck. VVie is dẽ oprechten Francoys, 
dien herte niet en foude ghebloet hebben van 
fchaemte? Niette min, Sire, degrooreende 
cleyne, hoe wel zijn doot vyanden, eũ welcke 
neffens het algemeynegevoel vande publijque 
| Xxx ij injuries 































er 
- 


TR. 


bi 
hade Sne EA in 


— * 
* F 
ES 


— 
pe 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 











Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Nederlantfche Hiftorie 


161 7 njurie „alle dage van hem geoffenfeert wierd, 


of int generael, of int befonder, hebben alle 
defe indigniteyten verdragen, den hemel voor 
V. Mt, behoudende de eere der wraecke. 

Nu Sire, Godt fy ghedanckt,die u de oogen 
over u volck gheopent heeft, die u foo claer 
heeft doen fien an fulcken duyiter weder, ende 
ons al te {amen openbaert dat hy der Coningé 
herte in zijne handt heeft,dat hy het uwe heeft 
geroert, ende hem te kennen ehegeven, dat V. 
Mt, niet te vergheefs de handt der Iuftitie en 
draeght, nae dien de felve zijn Onderfaten foo 
goede ghetuyghenilfe daer van gheeft, Het is 
emmoghelick, Sire, dat foo vele ghebeden van 
foo veel vrome luyden, niet en foudé verhoort 
worden „en geeft u (elven de voornaemfte eere 
daer niet af, Godt ſelve heeft zijn deel daer aẽ, 
endezijn groote,large, ende langhfame recht. 
veerdicheyt, ſijnde vermoeydt van foo langhe 
patientie gehad te hebben,tot groote fchande 
van Vranckrijck, heeft uwe Mt. willen ghe- 
bruycken , om haer haic eere weder te geven, 
ende delen Tyran te doen met zijn bloedt wt 
{pouwen alle de rijcddommen van uwe Onder- 
faten, welcke hy gediſſipeert hadde, 

Maer wie fach oyt fulcken groudtloofen 
Kolck? welcken afgrondt foo diepe, die niet en 
foude vervult zijn gheworden, met die dingen 
welcke hy ingheflockt hadde? Ende welcken 
onverfadigen endefchrickelicken hongher , en 
foude niet geftilt hebben geweeft met het gene 
hy opgevreten heeft, Sire, V. Mt, naeft Godt, 
heeft tot alle dele defordres remedie gebracht 
met eenen flach, met fo groote rechtveerdich- 
heyt, wijf heytende geluck , datmen niet meer 
wenfchen en can; Ghy hebt doen blijcken. dat 
ghy Coninck waert, dat ghy wildee regeren 
ende recht doen. Ghy fijt gheweeft den deck- 

mantel ende her fubjeét van oneenicheyt alten 
Erancoyfen , welcke fick fullen vereenighen 
tfamen, om utedienen „ ende te wenden tot 
vermeerderinge van uwe Croonen , met het 
fweert, datfe teghen haer felfs we ghetoogen 
hadden. 

VVy verhopen., Sire, dat wy onder fulck 
eênen luftigen ende rechtveerdigen Coninck, 
dien de Onderdanerffoo lief zijn, ende welcke 
den Onderdanen foo lief is,noch.fullen dragen 
onfe vilorieufe wapens. door de gantſche 
weerelt, ende inde plaetfe van ons onder den 
anderen doot te flaen (welcke viëtorien m̃et en 
connen dan Cadmeilche wefen „ende door de 
welcke wwe Mt. niet en can ‚dan verfwackt 
worden ende verliefen „ae felfs overwinnende) 
wy den vremdelinghen wederom fulten laeten 


fien, dat delelien, eenigentijdt by haer onbe- 





Het achtendertichſte Boeck. 


kent, zoch meer fullen bloeyen onder denge- _4ó1f 


luckighen welftant van V. Ms. als ſy oyt onder 
de Voorige Coningen uwe voorfaten ghedaen 
hebben, die de felve met den (weerde gheplane 
hebben inde veertt gheleghene hoecken des 
Aertrijcks,dat wy onder cen€ onverwinnelické 
Prince onwinbaer fullen wefen. Ende datde 
Franíche generofiteyt , hernemende nieuwe 
cracht ende aenwas onder fodanigen-Coninck, 
u grooter maecken fal als Henrick de Groote, 
heyligher als Sant Lodewijck , heerlicker als 
Philippus Auguttus:, Viétorieufer als Carolus 
de Groote , u Coninckrijck grooter ende on- 
fachtbaerder, als zijn Keyferrijck;uwen ſcepter 
fchrickelicker als zijn (weert, ef uwe reputatie 
grooter als zijnen name. 

Eh nae dien, Sire, dat ghy eerft hebt gencech 
ghedaen Godes rechtvcerdicheyt, welcke niet: 
te vreden en was met het bloet endeleven van 
defen vyandt van alle uwe Onderfaten , ende 
uwesfelfs, maer heeft hem vervolght nae zijn. 
doot,oock berooft vane’recht der begraffenilie 
(welcke uwe goedertierenheyt hemm gefchonc- 
ken hadde ) in des volcks ghemoet ingeblafen 
hebbende, (fonder ordonnantie ofbevel, iae 
teghen t‘ghebodt ) hem wr het graf ter recken, 
welckes hy onweerdich was, ende wr d’aerde, 
van welcke hy hem gifteren niet weerdich en 
kende ghedraghen te worden, ende te fley pen: 
lancxde ftraten ſeer fchandelick , ende hem. 
ghevanghen hebbende aen de felve galgen die 
hy hadde doen oprichten, verbrandendede 
ellendighe overblijfſels van zijn lichaem, met 
fulcke ongheftuymicheyt alsde raefernye des 
woedenden volcx heeft connen oeffenen aen eẽ 


„Caronye of vuyl ftinckende aes, maer daer 


beneffeus hebt ghy der menfchen gherichce- 
gecontenteert,wrekende d'eere der Francoy {€ 
ende wt bluſſcheude met zijn bloedt het vyer 
van foo vele ſtoocke branden , “welck hy be= 
reydt was in Vranckrijck aen tefteecken: Ghy 
hebt door de doot van een crimiveel man, be⸗ 
houden tleven van fo veel onnoofele, gheſtopt 
den oorfpronek van fo veel ellenden,gheftilt fo 
groote beweginghen, ende verfekert fo veel. 
Steden, den Pays gegeven uwen Conincrijcke, 
rufte u volck,u cleyne verfekeringe, uwen Adel 
contentemenrt; eũ de Iuſtitie hare authoriteyt. 
Verwervendeop defé dach meer goetwillich= 
heyt, by V. Onderſatẽ, eũ reputatie by de vrẽde, 
als ghy mer thien veltſſagen ſout hebben cunnẽ 
vercrijgen. VVy erkennen ootmoedichlick, dat 
het huyden des Heeren dach is, dat hy huyden, 

ende van altijts groote dingen ghedaen heeft. 


Ende bidden hem, gelijck het hem heeft belieft 


V.M. die fo Heylichlickt inſpireren, — 
en 








































* 161 —* hem voortaen gelieve, V. de felve ghenaede te 
— ominueren, u rijcke tefegenen met de felve 


Sratien,dien te behoudẽ die oms bewaecrt heeft, 
ende mer allerley feghen te begenadigen uwes 
levens geluckfalichey. 


Ct den eerſten / nae Hie Boot Ban 
De Marefchal d’Ancre. zijn te Paz 
rijs el eenighe apprehenfien 
van nieuwe fãctien / oft immers 


uzd' 
PU d'Ancre Ban nieuwe mifcontentementen geweeſt⸗ 


ten aenften bande Coningtnne IPocder/ 
te meer om Dat Hie Clerge ghereſolveert 
Was Doe? den Cardinal du Perron eene 
geoote Kemonffrantie ende verſoeck act 
Ben Coninch/in faveur bande Coningin: 
ne Moeder / te doen / maer overmidts dat 
id achter bleben is (na dat bernoomen 

ds d onaecnghenaembept/ eñ het refups 
Dat bolghen (oude op fulche Femonftcanz 
tie / ende om dat door deſen wyſen ende 
gooefichtigen Waet des Conincr alle faz 
ken met fonderlinge fachtmoedichept ei 
Moderatie belept wierden / om eick een/ 
naer ghelegenthept / te contenteeren) foa 
iff Batmen meer ende meer apparentien 
fach va eene groote rufte ende Beede vant 
Ayck / alles onder Hie reele autthazitept/ 
regeringe/ ende Conincklicke gratien vã 
zyne Me. Die Coninginne Moeder heb⸗ 
bende aen de Coninginne-Fegnante/ haz 
re Croone / ende die gheſteenten Lan dien 
met Inventaris / naer couftupme/ over: 
ghegeben/ig den derden Iep Bertrocken 
nae Bloys, om aldaer te blijven/ met haer 


heodtekbp Hofgheſin. Sp hadde te boozens deſe 
ge 9 Naevolghende Poincten verſocht/ Nig te 


weten / Dat fp abfetuptelick foude megen 
commandierẽe over dic wachten / ceũ alles/ 
Daer fp woonen ſoude. CTwelck haer is 
egheaccordeert / Ten tweeden / dat fn haer 
orꝛdinariſche gardes fonde mogen hebben 
ende houden / t' welck oock gheeanfenteert 
ts. Cen derden / dat fp vrp ende ten belle 
genieten macht hate dugerhe / peuſioenen / 
ende ordinaris onderhout. Dit is oock 
gegunt / te weten / elf hondert duyſent qui 
den ſeJaers / die hare Me. zijn toegeleyt: 
Een vierden / dat hare IP. cen van Me⸗ 
vrouwen haere dochters bp haer foude 
moghen Gebben ende houden: Maer Dit 
ig gewepgert/feggende de Coninck / Pate 


tet hem toeſtont zijne Suſters wt te biz 


ficken: Cen vyfden / Dat fp den Coniuck 
Yoo? haer vertreck noch fonde mogen fien 
ende ſpreken / het welche gefchict is / maer 


REE 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQues 


„alte 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 






















Onder deregeeringhe van Coninck Philips de derde, 
in peefentie Ban moet gheſelſchap van 


Heeren ende Adel / befaonende sne ID: 
eene groote flantvaftichepdt ende Genes 
rcufitept. Want hoewel die Coninginne 
Moeder veele woorden ſprack/ cnde fam: 
mige dingẽ / Die zyne ID: tegens He borſt 
waren met traenen ende droeffcniffe bere 
ſocht / foo heeft hp nochtans daer cp niet 
geantwoort / ende ig met weynich woor: 
ben geſchenden / fchimpelich met ben Ame 
baffadeur van Spaengien lachende / omt 


dat bp een groot ghelact ban droeffeniſſe 


acnftelde. Den Coninck te ten ſelven Daz 
ghe bertrocken naer Boifde Vincennes, oant 
hem te gaen bermaecken ende aldaer die 
abfente Princen te verwachten / die welt⸗ 
he den ſevenden dach van Meye bp zyne 
Mi. ghecomen fijn / met valle fubmiffie 
ende abfolute ghehoorſaemheyt / te weten 
Die Dertogen van Vendofme , Lan Nevers, 
erde Ban Mayenne, De Werre le Grand, 
Gouverneur ban Bourgoigne/ is mede 
ghearriveert / Die Bertoghe ban Efpernon 
heeft aen Den Coninck gefonden/ende alie 
ſubmiſſien overgeſthreven / die hertoghe 
van Bouillon beeft deſgelhycx ghedaen / ver⸗ 
clarcnde daer· en boven alle wterſte dili⸗ 
gentien terſtont ende met den eerſten ghe⸗ 
daen te hebben / om hare duptſche ruyters 
op te houden / weſende opt peinet om die 
Mocſelle te pafleeren / hoopende nict te 
min / dat die Coninck haer Contentement 
ſal doen / overmidts dat zyne Mi. ſelfs 
metter Bast betoont heeft haer voorneme 
goet geweeſt te zyn / ende tot dienſte ende 


Maintenement van 3D FI, teghens Die 


ambitie vandeu Marquis d' Ancre. 


9 


EConiuck heeft eenighe cloecke Crimmeel 
KRaetſ⸗Heeren ghecomnutteert / om Pzores teg 
haer te informeren ban de Daden eñ Den doedca 


attentaten des geweſenẽ Mareſchals d'An- 
cre, ende zyner nagelatener Weduwe Leo- 


nora Gaiigaey. Den 26. Apnlis is Dit Prꝛo⸗ We Leonora: 
er A5 he on J rid orka Aln S 444 Galigaey, 
s begonnen. Na genemene informatiẽ/ 


als het Parlement laft hadde het Protes 
te eyndtgen {LO is De Mai que Des nachts 
nae den elfden Map ineen Caroffe wt de 
Baftlie ghebracht inde Canciergerye Van. 
het Palispe. Pact waeren alleen twee 
Arckners die haer bewaerden. Sp is dick⸗ 
wils gevraerht ende her vraecht Ouch ig 
fs genoechſaem gehoort geworden in ale 
leg wat fp hadde in te beenghen. Alle De 
lachten diemẽ haer te laſte ſeyde / beſton⸗ 


Ben in deſe Bier Doc ft-punrtens 
| ãxx W 1. Datfe: 


mm 
Ee — — — * æ ie 
2 — pv xm” e — ten 
* — me * en — en N — 
En —— — — * 
— — - — > 


pn, 









































» Ì / 2 
hen het MKA 


— 


— 
— —, — 
— 


a —— 


— 


— — 


— 


en - — — 
—— = en - — — F 
= — — —— 
nn * 
p neff Bme mn En — 
—— a — — — — * * 2 
— — ES _ —— zn : — —— 
—— ——— — F ES ee 7 
er p ——— 
— ⸗ — —— — 
— — — — * * * 
pe Te — — — — — * es 
— | — — ns en - 
* — — 


— — — 


— 





PO de … at nn 





— ge a pe 
ve: GDR 77 ET TiS AE 
* * 


ii 


Nederlantíche Hiftorie 
1. Datſe begaen hadde Crimẽ van quetfinge 
der Goddelicker Majetteyt, 

2. Crimen der goddelicker ende menfche- 
licker Me. ghelijckelick. Wier hp verſtaen⸗ 
De/ Dat Conchino ende zjn Wupf-frauwe 
Profeſſpe ghedaen hadden ban de Altro- 
logiajudiciaria : Bat fp anderfocht hadden 
ende gebraecht nae het leven ende gefontz 
heyt des Conincx. Oack iffer betupcht / 
Bat Conchino ende zyn Hupſefrouwe ee⸗ 
nige Moniken ban Nancy, zijnde Coove⸗ 
naers / bp haer te Parys ontboden had⸗ 


Het achtendertichſte Boeck. 


handelingen met de vremdelinghen,gieten van 161, 


gefchut, veranderinge van $’Conincx wapené, 
eû applicatie van des veorfz. Concini wapens 
opt voorfz. gefchut, wapen-huyfen, bufcruyts 
ende andere munitien van Oorloge, interverfie 
vande ghemeyne penninghen , ghebruyckt tot 
profijt vandé voorfz. Conchino ende Galigay, 
en de wtvoe: inghe der felve wt het Coninck= 
rijcke, fonder s’Conincx toelaten : Informatië, 
luterrogatien , vanden 26, 27. ende 30. April. 
2 3,6. 7.8. 9.10.11. May, ende vierden dagh 
lunij, confrontatie van ghecuygen : Een ander 


. ⸗ 


⸗ 














16 
— 












den. —* Proces crimineel ghemaeckt tén verfoecke van 
3. Crimen van quetfinge der Conincklicker | Vrouwe Maria Bochard weduwe vanden Zal. 
Majeſteyt. | Heer van Prouville, by fijn Levẽ Sargant Maior 
4. Eenen Moort begaen aen den Heere van „inde Stadt ende Cafteel van Amiens, foo in hae 
Prouville Sergeant M jor vande Stadt Amiens. « ren name, als dragende forge over de Minder= 
Als De Marqui!: inde Camer dela Tour- jaerige Kinderen van den voorfz. overledenen 
relle voor de Richters gebracht Wiert/ fa | ende haer‚ten aenfien vanden dootflach began- 
beeft fp De Hichters (Hic xix. in ghetaele ‚ gen inden perfone vanden Zal, Bouville: Ende 























44 
Ë 


"in 
Î ee ei ie Ee Wd 
4 LOR AN 4p 
— Kine 
| 4 HRE H 
$ : w 


# 
HEP 
| 

Í 


ij 
ĳ 
J 
Í 








Avaren) ghebeden ende Vermaent/ indien 


vemandt van haer allen eenich mifconten- | 


tement ontfangen hadde ban haren man/ 
pat haer ſulcx niet en macht hinderlick 
efen in haer Proces. ——— 
Den achtſten Ran ie het Proces beſlo⸗ 
tert / ende deſe Marquife ig verweſen ontz 
nd te Warden / ende haer hooft ende 
ichaem tot aſſche verbrandt te Worden. 


‚ Welckefententpe ten felben dage ig in het 


werck gheffelt ala Greve, Des avonts tuf: 
fchen fevenende acht peen. 

De fententie over den Marquis d'Ancre 
dr De Marquife wt·gheſproocken lupbt 
ALDUS 3 | 


noch eenarder arreft by den Conincktegen de 
voorfz. Mulard Curateur,‚ende Galigay , civile 
concluſien, voortbrenginghe vande voorfz. 
Bochard , defenfien vanden voorfz.Mulard cu- 
rator, Requeſte geprefenteert by Marie le Mais 
rat „ weduwe van. Zal, Nicolas Largentiers 
Heere van Vauſſewin, den 27, Iunijlaettleden;, 
aengegeven,ende in den fack ghebracht by ar- 
donnantie vant’voorfz. Hof; Clonclufien van 
den Procureur Generael des Conincx,ende wat 
van hem is voorgheftelt ende voortghebracht, 
ghehoortende gheyraecht by c'voorfz.Hof,de 
voorfz, Mulard Curator, Galigay, Ludouici, ef 
Montaubert , over deftucken haer opghelecht 
ende begrepen int voorfz. Proces: 
Alles overwoghen fijnde,is ghefeydt,dat het 















Det vonniſ Hefien by t'Hof , de groote | voorfz.Hof verclaert heeft, ende verclaert den 
— EEN mn Camers,Tournelle,ende vant | voorfz,Conchini „ende Galigay zijn weduwe, 
Hi Ms Marquis eñ Edi& vergadert,het crimineel , criminelen vangoddelicke ende menfchelicke 
EBM — De Maranife ag Proces gemaeckt volgens de | ghequetſte Majeſteyt, endeheeft tot reparatie 
Et EN | HE Beert ), Patenten des Conincx , van | van dien verwefen, ende verwijt de memorie 
—9206 Bens. Aen. twee Racdts-Heeren desfelf. { van des voorfz. Conchiay ten eeuwigen daghe. 
















ae 


ek 


—— — 
— 
—— ——— 


— — 
—— 


— Books, Copyright © 2011 ProQvest LLC 


ges reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Lantern G den, daer toe van die gecom- 
mitceert, ten verfoecke van den Procureur Ge- 
nerael, Eyflcher inde mifdaet van quetfinge der 
goddelicker eh menfchelicker Majefteyt, regen 
M. Peter Mulard Procureur int voorſe. Hof, ef 
van cfelve geordonneert curator ter memorie 


{ wanden overledenen Concino Concini, in fijn 


Leven Marquis d'Ancre , Maerfchalck van 
Vranckrijck , Leonora Galigay zijn weduwe, 
Vincent Ludouici, ende Anthoine Montaubert 
haere Secretarifen, gevangen inde gevangeniffe 
des Palays, ter oorfaceke van godtloof heden, 
artentaten teghen s’Coninex authoriteyt ende 
zijnen ſtaet, tractaten ende heymelicke onder- 


ende de voorfz. Galigay t'hooft afghehouwen 

tehebben, op een fchavot daer toe opghericht 

inde plaetfe van Grevedefer Stadt van Parijs, 

haer lichaem ende hooft tot affchen verbrant, 

haere leengoederen gehouden, immediate van 

de Franfche Croone,wederom vereenichtende 

inghelijft tot de domeynen der felfder , haere 
andere leengoederen, roerende endeliggende, 
wefende in dit Coninckrijck , ghewonnen ende 
geconfif keert voor den Coninck , vande felve 
eerft genomen de fomma van 48; duyfent pon- 
den parifisvan breucke, om beftgedt te wefen 
tot wercken der barmherticheydt , broot der 
gevangenen van de Conciergerie , ende andere 
ek | * noot- 






611617, 


— 


A pe 


* 
— 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, 


nootwendicheden, volghens de Wtdeylinghe 
die ghefchrieden ſal by t’Hof ‚ ende daer be- 
heftens 24, duyfent ponden Parifis ‚ weleke 
het Hof heeft toe ghewefen ende toewijft den 
voorfz, Bochard op den voorfz. naem , op 
alle de voorſe. geconfifkeerde goederen, het 
derdendeel voor haer , ende de twee andere 
derdedeelen voor de kinderen des overledenen 
Ende haer, om alle civile reparatie , oncoften, 
Íchade ende intereft,„boven die (ommen begre- 
pen in darreften gegeven tegen de complicen. 
En heeft Pvoorfz, Hof verclaert, ende verclaert 
alle andere goederen gewonnen fo te Roomen, 
Florentie,ais andere plaetfen buyté dit Coninc- 
tijck,den Coninck toe te behooren,als gecomé 
vande pen ninghen des voorfz. Heere Conincx, 
ende qualick genomen van fijn finantien , Ende 
te dien eynde fal de Procureur Generael des 
Conincx alle nootwendighe neerfticheyt ghe- 
bruycken, om de reftitutie der felver : Heeft 
verclaert ende verclaert het kindt gebooren wt 
hes houwelick der voorfz. Conchino ende 


Galigay oneedelg ende onbequaem om te heb- 


ben eenich Ampt , Officie, ende digniteyt in 


dit Coninckrijcke. Ordonneert dat het Huys, 


in tꝰ weleke was woonachtich de voorfz. over- 
ledene Conchino, by de Louvre fal gherafeert 


Worden, ende gheflecht met welbehaghen des 
Conincx , ende dat de goederen niet roerende 


van de Croone, fullen vercocht worden ende 
de penninghen daer van voortcomende ‚ met 
anderen hier boven verclaert ‚ des Conincxte 
wefen, in fijn coffers gheleydt, om beſtaet te 
worden tot des vooríz, Heere Conincx faken. 
Ende wat aengaet de voorfz. Ludouici ende 
Montaubert, (al teghen heur breeder informa- 
tie ghenomen worden; ten aenfien vande ítuc- 
ken hier boven int Proces verhaelt met de cir- 
Conftantien , ende dependentien. Daerenetuf- 
chen heeft de ſelve gerelaxeert ende rclaxeertfe 
Over al , midts conditie datfe heur fullen pre- 
fenteren, als by 'voorfz. Hof fal geordonneert 
welen , kiefende woor-plaetfe, ende doende 
de ghewoonlicke fubmifien , Heeft verbodt 
Bhedaen , ende doet verbodt aen alle perfoo- 
ben van war qualiteyt ende condisie die fou- 
den “moghen wefen , te -hebben intelligentie, 
ofte ve communiceren met vremdelingen, t’{y 
door haer felfs , ofte gheinterpofeerde per= 
foonen , direéielick ofte indireételick , fonder 
Expres bevel ende permifie des Conincx, on- 
der gheenderley pretexten ofte andere midde- 
den, tenderende tot interverffie ende vermin- 
deringhe van zijn finantien , deel in de felve 
te nemen ofte profijt , alles op lijf ftraffe 
Ende verhaelinghe der penninghen van de 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
0 


| 





nde —ñ——— eg ee 


erfgenacmen ; ende erfghenamen van heure 
ertghenaemen. Ende fal commiffie vergunt 
worden den Procuruer Generael om infore 
mate te nemen van dovertredinghe des te- 
genwoordighen arreftes. Ende daer benef- 
tens aen alle perfoonen, gheen goudt of fil= 
ver , ghemunt noch onghemunt, wt het Co- 
ninckrijck wt te voeren, by pene van con- 
ficatie van lijf ende goet. Heeft verclaert 
ende verclaert alle Vremdelinghen onbee 
quaem om te ghenieten Othcien , Beneficiep, 
Digniteyten, Gouvernementen , ende Capia 
teynfchappen in dit Coninckrijck , volghens 
de Ediéten ende Ordonnantien , Ordonneert 
het voorfchreven Hof dat Couftojoux fal 
by thooft ghevadt ende ghevanghen ghee 
bracht worden , in de ghevangheniffe van't 
Paleys , om te rechte te ftaen-, ende in ghee 
val dat hy niet en fal connen ghecreghen 
worden , fal by drie termynen gheciteert 
worden met gheluydt van trompetten „- end 
openbaeren wrroep , te verfchijnen int voor= 


fchreven Hof , zijn goederen aenghetaft, ende 


Commiflarifen daer over gheftelt , tot dat 
hy ghehoorfaemt fal-hebben , Ende dat Mee- 
fter N. Barbin hier te voorens contreroileur 
Generael van de finanrien, ghevangen, ghee 
hoort fal worden , over de ſtucken refulte= 
rende van t’voorfchreven Proces , hier om 
ghemaeckt , endegecommuniceert den voore 
fchreven Procureur Generael , t'ordonne- 
ren als behooren fal, Ende op de Requeſte 
van den voorfchreven le Mairat , van “den 
ſeven en twintichiten Iunij laettleden , fal by 
den Coninck verfien worden, alfoo die goede 
vinden fal , Ghedaen int Parlement , ende 
de voorfchreven Galigay aenghedient, ende 
ghe executeert den acheften lulij een duyfent 
fefthien hondert en feventhien , ende den 
voorfchreven Ludouici ende Montaubert, 
de weleke hebben belooft ende ghefwoo- 
ren aen de deure van de ghevangheniffe zijn- 
de, fick te prefenteren , ende hebben ghe- 
daen de ſubmiſſien, ende huyfveltinghe 
ghecooren ten huyfe van Meefter N. Fournier 
Procureur int voorfehreven Hof ‚den 13. van 
de voorfz. Maent. 


Ghetenchent 
Voifin, 


Fol 269. 
1617. 

































— 


„4 









— S 
RS / Dn 















































— 


eh ze Pa — 
En hein Seen EA in RE 









































Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


1617 


— —— 


Be Mar suis 


te ot Wot 
Be genanc⸗ 
Kk neffe ghe 


Ernt/umt qé 


Nederlantfche Hiftorie 


As De Stock· verwaerder He Mar- 
quf. Wot He gevanckenis € amer 
liet / om haer te beengen ter plact: 
fc daer fp Gare fententie ofte von⸗ 
niffe ontfanghen ſeude / foo ſeyde hp tot 
haer/ Comt Madame dit is de laecite reyte, van 


richtte moge dage lult ghy defer ghevanckeniffe ontledicht 


Nru, 


worden, Sy quam hervoor wel gemoedt 
zunde / niet eens denckende nochte Verz 
moedende Dat ſy ter doot ſoude verweſen 
wozden / maer mepnde / dat fp met eẽ ban⸗ 
niſſement ut Pranckryck ſoude vrp coz 
men. Maer als fp tot voor de Capelle vã 
De Conchiergerve ghecomen was / Haer De 
Hactf-Deeren ſaten / Die haerefententpe 
wtſpreecken ſouden / ende ſiende De groote 
menichte Ber menſchen inde Capelle( wãt 
duyſenden Ban mannen en vrouwẽ / Edel 
ende On-edel/ waeren Haer Wt nieuſgie⸗ 
richept bp een geloopendende alfmen haer 
Belafte hacer Matques af te doen / foo begoſt 
fp te berflanwen. Des volcx was foo bez 
le inde Capelle / Datmen de mif dadighe 
niet en conde brenghen tet aen de Bicht: 
banck / maer de Gere ffier Voitin mofte op⸗ 
ſtaen ende tot haer gaen / haer belaftende 
op de knyen te ballen / ende alfoa aen te 
hoogen De fententie Hie ober haer gebellet 
was. AIS Voiin haer die vooꝛlas/ ende 
daer in deſe woorden Sutfprach/ Et la dite 
Galigay, a avoir la cette tranchee fur un efchauf- 
faut, Dat ig / Ende dat de voorgemelde va- 
ligay het hoott fal afgehouwen worden op een 
fchavot, Soo ſtont fp op/ende ricp/ Ay me, 
je fuis grotie, wee my, Ick ben fwanger, Ende 
fp maeckte ſulck mifbacr / dat fis de reſte 
van hare fententie niet en hoorde / ofte im: 
merg niet en verſtont. De Griffier ſeyde 
tot de omſtaenders / Dit en heeft fp nopt 
gheſeyt / gedupzende den tyt haerder ghez 
vanckeniſſe. Daer zyn eenige Matroo⸗ 
nen ende Peoet · vrouwen / Gock eenighe 
Doctooꝛen ende Chirurgyns ontboden/ 
ou te onderſoecken of ſy ſwanger was/ 
die met haer op de galerye ginghen / daer 

De PBrꝛouwen ſtaen alſſer Miſſe ghedaen 

wort. Deſe alle gaer hebben geoordeelt / 

dat fp haer gheveynſde ſwanger te zyn / 

op hope ban Boog ſulck middel noch eenen 


tjt lanek het leven te behouden. enen : 
vande Gichterg / Die verſchendene woor⸗-⸗ 
enmet h er hadde / belanghende haer 


kint draghen afte — —— 
fi voor Get oordeel Godes / om rekenſchap 


te gheven van het voniſſe over hacer tz | 


geſpraken: Daer op hp antwoorde / Het | 


Het achtendertichfte Boeck, 





ware beter dat ghy Godt aenriept om genade, 161) 161 


die behoeft ghy grootelicx. 

Als fp deu Beul overgelevert was / foo 
nam bp ban haer hooft haer fluweelen 
parcerfel/ ende Baer quamen vier Geeſte⸗ 
licke perfocnen bp haer / om Gp haer te ſyn 
als fp ſterven ſoude. 

Des volcx was over al daer ſy paſſeren 
moſte / foo veel / datmender naeu en conde 
doordringen met de karre daer deſe Miſ⸗ 
dadige op fadt/alfoa Dat zy Wel een halve 
upre langher op den wech was eer fp a la 
Greve quam / dan fp fust ſoude ghebleven 
zjn. Ap hiet haer mannelick fonder 
geaot gheſchrey ofte miſbaer te maecken. 
Doch haer aengeficht was feer ontftelt/ 
paers / gerimpelt / ende gepleckt.Eomende 
tot boo? He Rercke ban S.Pierre des Arlis, 
Soo vraechde zy He Geeftelicken perſoo⸗ 
nen/die bp hacer Waren. Wat dat hoor ef 
berche wast Sp fepden haer/Dat het D. 
Peters Herche was. Sp hadt datmen 
De karre foude ffiile houden / ende fn bede 
haer ghebedt tot S.Peter/hem biddende 
dat hp voor haer Woude intercederen bp 
Godt. Sp riep oock De Kieligieufe ban 
S.Denis de la Chartre acn in het voorby bas 
ren/ ende begeerde Hat fp Godt vooz haer 
bidden (ouden. 

AIS (jr a la Greve Was / Soo fach fp ban 
verre onder het Holek eenen Edel-man vã 
des Commandeur Sillerijs Hupſgeſin / den 
welcken fjr meer-maels bp zynen naeme 
riep / hem biddende dat hp den Comman⸗ 
deur Silery ende Den Cantelier Woude 
fegghen/ bat fp haer badt dat fp het haer 
vergeven wouden / dat fp haer foo g2ootez 
licx hadde vertoornt ende vervolght / ende 
ſpen hielt niet op dit te verſoecken ende 
te belaſten / tat dat den Edel-man haer 
beloof de/Dat hp het doen foude. Ep ſprack 
elcke repfe dẽ Peecbooft de Fontis (Hie Haer 
was om het gheghevene vonniſſe te Doen 
boltrecken) foo ſtout ende heerſch aen / als 
gf ſy noch in haren voorigen ſtaet van gez 
biet \vare gheweeſt. Als fp op bet fehaz 
bot ſtont / ſoo badt fp alle ende peder een 
om bergiffeni ffe ban ſulcx als fp haer miſ⸗ 
daen hadde/ende fp berclaerde ben Grief⸗ 
fier Voifin, bat het ghene dwelck ſy(ſtaen⸗ 
De in de geatie vande Coninginne Moe⸗ 
der) van den Cancelier geſproken hadde / 
niet waer en was. 

Als fp neder knielde / ende De beul haer 
d'oogen verbont/foo Begljeerde fp van de 
bepde Doctores Hic bp haer Waren / 5* 

odt 












161 617 


EE en — — — —— — 


* 


BiA 
lar: 


| 


_ nn 
mma — = 


doecxken Haer mede ſy gheblindet wiert/ 
haer voor D'ooghen ende achter Bet hooft 
te binden/ ende Den beul wat lange futfez 
lende / Se ſprack ſy tot de Docteurs/min 
Heeren ſpreeckt doch lupde/ eít vermaent 
Get volck tot bidden, De Dorteurg ſep⸗ 
den haer dat fp ſpreecken ſoude het nebedt 
in manus, In uwe handen, niet Hat fp ſprack 
commendo, bevele ick , foo flacchh haer He 
beul den cop af/ bichte aen de felhouderen. 
Als het doode lichaem onteleedt was tot 
ap het hemde / faa is Get felfde met het 
hooft int vper gheworpen / ende verbraut. 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. 


Godt Loo? haer bidden wouden. Een | En LeVa Lestrefors, Mit toVt aV Defarroy, 
„ Bande bandekens te kost zijnde am het 


| 


wt en 


Et bref fVt Mls 2 bas bVtIn D’Vne potence 

Cyuil avoic faict dreſſe, & fes membres ef} pars 

Tranchez , traifnez , battus, bruflez en mille 
pars. 


1616, 
1617, 


Tj ger mede Befiupten up den Berden Evnde van 
Franſchen In lantſchen Crych. De den verven 


Coninck heeft zijn volck afgedancht. De 
Grave ban Auvergne, Die >iflons belegert 
hadde / ig den 18. len te (Pope gecomen. 
Een felven daghe is De Pa fident le lay in 
het Parlement gegaen. De Hertoge van 
Guyie is den zo. pban Ies te Parys geco⸗ 
men / hebbende afghedanckt cen Deel Lan 


Dit is ge eelt het cpude Lan Hie geaot | zyn Crychſvolck/ een Deel oock Gier en 


gheachte Marquite d Ancre, die nu ettelicke 
tacten lanch als een Princeſſe/ jae alg een 
Loningimie van Vranchrijch/ uag ghe⸗ 
eert ende gereſpecteert geweeſt. 

eſe rampſalighe Marquife voerde den 
uaem van Leonora Galigay, maer haeren 
rechten name was Leonora Dor, Sp had: 
Be Der naem Gal:gay aengenomen Dee fp 
U Branckryck gecomen was. Haeren 
Dader was cenen ſchrynwercker ſynes 


handt · wercks / die met cen niande/ Haer 


zyn ghereetfchap in lach / bj de hupfen 
ginck arbepden / alg te Florenten de maz 
mere is. Sp en was oock niet de Dochter 
ban de Doefter der Coninginne Poeder, 
ghelyckmen fepde. Dae fp een mepf ken 
Was ban thien Jaren / ſoo diende fn by de 
Marquile van Servia. De Caninginne mac: 
der / te Dier tt zynde een Hertoginne ban 
AFlezence / ſiende dat fp geeftich Was, 
beeftfe in Garen dienſt aengenamen/enùe 


Met Der tht is fp als bau trappe tot trap⸗ 
pe hooger gerlomnien / doch epudetich dus 


deege ghevallen. 
LEONORA GALIGAI. 


Mentre elle viffe a dato ai Galli Guay: 
Et al fin morendo afato j Galli Gay. 


_ Epicaphye, ofte Gzaf-fcheift / Daer 
in Den jaer-tijt van berfchendene faz 
ken (het leven ende doodt Conchini, 
aengaende begrepen fijn. 


_YOChlne fLorentIn CreVſt MeChant en 
LafranCe. 
En granDeVrs,blens,honneVrs, feMbLabLea 
neítreroy, 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 


Images reproduced by cou 


444 B 20 





ie 
rtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


daer in Garnifgen gebracht hebbende, 


| ®e Gouverneurs ende Capitepns Bie de 


| 
| 
| 
| 


Marelcha! d’Ancre gelept hadde inde ſteden 
ende Cafteclen ban Caen, Quillebæuf, Alen- 
con, Ver: evil, Felaize, he pont de Arche, ende 
andere Steden Lan Normandyen , hebben 
al Gare commiſſien overghegeven in han: 
den ban De Ghecommitteerde des Co⸗ 
nincx. 


cre, Alle daghe merckelick tot ru⸗ 
fte ende vrede geſchickt / pederren 
ig verheucht ende verbiht gheweeſt / hoo⸗ 
pende Bat van nu aen He vervallene juſti⸗ 
tre ende De wetten haer looft in Branck⸗ 
ryck fouden beginnen weder op te richtẽ. 
De Peincen ende Weeren Gant Ahck / die 
haer gheretireert hadden ter oorſaecke 
vande infolentie uſurpatiẽ Bande Marquis 
dAacre ende Ban de sne / Die zyn ſtraͤcx 
(behalven den Hertoghe Gan Bouillon, Hie 
fich excuſeerde obernũts hp met het flerez 
cn gheguelt was / alg oock om Dat deg 
Hertoghen van Brabants Erich bolck 
hem dreychde / ende nar by zjn lant lach) 
te Dove ghecomen / mct volle ende onghe⸗ 
Decideerde ſubmiſſien / Die oock volghens 
Bien van Den Coninck met Pers den 
ratten ende aengenacmltept ontfanghen 
3. De Coniuck heeft De gantfche vez 
gieringe gen ſich ghenomen / ſteunende a 
den goeden raet van de oude / wyſe / Hoc 
mieenen tt lanck afgheſette Raetſ Beez 
ren / als den Heere Cancelier Siilery , Den 
Heere du Vair, ſegel verwaerder / dẽ heere 
van Villeroy „ben eere Peefident loannijn, 
ende Monsjeur He Chatteauf acuf, ende au⸗ 
Dere meer. De Meerc. Neaupeau is tat 
Rop Cons” 


€ faken des Aycx hebben haer / moe alte ſa⸗ 
Ir de doot Landen Marquis d'An- ken haer tt 


Frauſchen 
Rige 3 


befte ſchic⸗ 
kens 


































ins vre * * — — 
pn — 
— eg 4 Pd 
GB ae gn “ 3 8 pm 


— — E — 
* * — — * —— — — — — 
— — — — * 
— — —— — = — — 
* — — * * mn mz — — * * — 
— — — — an — — — * — — 
Es E 5 — —— rr - 
⸗ — — — — — B me 
_ Ee 5 _ * 
— J Y 
; + J— 
— En — *7 * 
OR r de ä s * 
— - 





— 







— — — — — — 
ed de Ee 
a 
















Mederfantiche Eiitoric Hetachtenderdichfte Boeck. 


‚577. Contterolleur Generact gheſtelt in BE, DE ſſeutelen van Soilfons, ban wegen den 1017 
iv ea plaette van Barbin ) eeen perſoon die ſeer | Hertoghe gan Mayenne, zijne Tae. aendie⸗ 4 
pverich te in De Gereformneerde fretigie/ nende/ Hat Duc de Mayenne des nachts 
ende wel ghenepclit tot den welbaert Ber tuſſchen Ben 24. ende 25. Aprilis De BIJDE 
Geunieerde Hederlanden. De Heere ban tydinge Bande Hoet des Marquiſes d' Ancre 
uyljeux is den Heere Lan Villeroy (am {ye ghecregen hadde / zynde op de ramperden 
men gꝛooten ouüderdoni) toegevoecht · De Lan deſe Stadt / daer voor hy opentlick 
Biſſchop van Lutlon is met toelatinghe Godt den Heere ban gantſcher herten 
ganden Coninck alg Raet vande Cont ghedancht heeft / die tydinghe Batelick DE 
______ginne Moeder / met haere Me. gherepft/ belegeraers onbiedende / eñ Hat he ſtracx 
doth op tonditië/ die hemerpzeffelick zjn des anderen Haechg hadde opgehouden. 


* 


— * NEE bat hp op Den dienſt van hare … van alte vpantſthap Hen belegheraers te 
gr. alfbfalletten/ Batter gheene ondien⸗ betoonen / latende Binnen Sastions conen 
— ſien aen den Coninck ende het Rycke eu peder ſeen die het beliefde. De belegeraers 
Ee _____ ghefthieden. Daeris ſtracx van weghen ende belegerde deſe tydinge gecregen heb⸗ 
en Coninck ordre ghegheven / vm iñfor⸗ bende / hebben beyde vreuchdevperen ge⸗ 
matien te nemen van De actien ende quae maeckt. De Hertoghe van Mayenne ont⸗ 
de pꝛoceduyren van wylen Hen Marquis boot oock zynue Me. Bat hp zijn volck raſ⸗ 
Ancre, om een declaratpe crimineeltegë ſeerde / ende fich veerdich maeckte am met 
zyn memogie te publiteren / met verifica⸗ de Hertoghen Lan Nevers ende Vendome, 
tie vande Parlamtenten / tat volte juſtifi⸗ zijne JR . te comen haren Dienft preſente⸗ 

_ atie ban De genereuſe ende loffelicke peas, ren / biddende dat het zine JP: . Woude 
_____tebupzen Dan zijne He. tegens hem / op ghelieven de belegeringhe voor Soiflons fe 
___datalde werelt daer van ſenniſſe moghe doen opbreken. De Bertoghe van Longe- 

| vile quam ooeck ten ſebben daghe te Hode⸗ 

ende negen Dagen Haer nac troude hp be 

dochter Des Graves van Soitlons. Ap e1t 

hadde wel Be wapenen niet gehyoert tegen 

Den Coninck in deſen laetſtẽ Crych / maer 

hp en was niet te Hove ghecomen / om de 

querelle bie hp met Hen Marquis d'Ancre 
bande. 


Oꝛts nae de Boot Banden Marquis Goch, 
d'Aucre iſſer alafletiche in Ber Fes Arij 
fuswijten heeele een gedre chte bj 5, 
o feboenen Heten daahe ghefien / seard, 
roet rumder onder De Wiffe maeckende. (vootig 
| Ber hadde de gedaente eenes menſcheli⸗ Hike” 
Ren lichaems / ſonder hooft / den hals Hoezo; 
dich zynde / enne het ſcheen / dat de beenen 
ende voeten met vlammigen vyere bran⸗ | 
den. Dit ghedzochte Geeft aile Be ghene | 
bie het fagen feer verfthricht. Pefe Merc: 
he met het Collegie / heeft de Coninck ban 
VPDꝛanckryck Heoricus iiij· den Jeſurwyten 
bouwen laten / ende Daer in leyt zijn her⸗ 
te begzaven. | 


Lg De Marquis dAncre met de De 6, 
A Gs factpe haeren moet: fout, 


—— 

— 
PT 
== 


— —— 


— — 
en 
22 e= —— 


— 
— 


— 


4 
J 
’ 


9 


— — 
y 


— —— 


J 
J 


Te GRS wille in Branckryck dreven / tot 9— 
| gevot verdriet Ban alle goede Le vak 
ER |. Prancopfen ende ingheſetene des lants/ wretf 
OO ®enzy;Aprilisguam de Grade vã Guze | foo en heeft dat Bie van de Gereformeer⸗ Snor 
e Parys / ende prefenteerde Den Coninck | de Heligie in Bganchedeh niet. — ſter „odo 
E * ze —— * — | | 3 ul je: F Ë Erie * * | ver oo⸗ dert | 4 


ry, ik Aan an ED J —— 2 
Je ad al - ie ‘ * 


BA: 























































Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, 


| 1619. verd m 
si 217. erdrooten / maer ſy vreeſden vock / Hat fp | fen/op dat dit Coninckrycke onder dege⸗ 1617. 
9 nn dr Et of Vander tut hier of Daer baas | luchighe regieringhe ber felfaer/ landen et 
| heben ' * arquis NDE (ne Adherentẽ / grag: | goeden vrede ende welffant moge Lehon 40— 
| berde acn * ich ſouden vernaedeelt ende befchae: | Hen blyven. Dit is het/Heer Coninck,dat in 
| demConine, ighet worden. Om hier in bp tybts te | sup uiwe ID: comen acndierten Gan Werd | | Á 
| fgne vooꝛſien / hebben fp eenen Nationalen Syno- | alle De Kercken / Bie upt alle Provincien 


»geluck dum ppt gheſchreven end 
U bent te Heepen ende hj cen gheroe⸗ous tot defe vergaderinghe ghedeputeert | 
chen ‚ Ben Binnen Vitray ta Breragne „ alwacr bp | ende ghefonden Bekben/Die (kracke in Den 0E Ie 
| bare, 90? een do zijn de Ohedeputeerde ofte beginne gaver bpeencomfte / bit hebben 00 — 
tarqai,  Afbefontdene Predicanten, ende Duner: | Yaiklen in aller oatinoedichepdt Doo? uwe HINT HH 


| Vance lingen unt alie be Oherefoameerde Herc: | ID: hetaonen enbebetupgen/ met betupe BEELD 
|V Mep, ken ban WDrancherdeh / Die nae de daadt | gutahe ban xe ſeer aotmaedighe 55 9 
Dau den Marquis dAncre, haren grootſten 
Ppaudt/ feer verheucht cube Berbijt (muz 


— — — 


der ghehoorſaemhepdt die Wp 
rheu de felfde ſchüldich ſyn. Hier toe verbinden 
| be / ‚op Den twintichſten dach ban Iep | ang one Loufcientien in aller manteren? 
| Be ghenonden ende beſlooten hebben/ al& oock de feer goedertierne gunfte/ die 
| ich te doen blycken Boor openbare hee uwe Mi. beweſen heeft acn oute Shede⸗ | 
ſendinghe aen Den L guinek ende ſynen | puteerde / Die by De ſelfde ſyn ende oock AU KOT AN 
Kaet / Eñ hebben tot Bien eynde gedepu⸗ ban ghelycke He bephepdt / Hie Wp nu tes BTR Ond 
teert ende afgebecrdicht aen DE Canine, | ghen\woordelick hier fpnde genieten/ One BEER ER 
„met behoorlicke Eredenf-brieben/Deters | der De goedertierne vegierintge ende heers 
weerdighe / Edele/ Godtfalighe heeren | (Chapppe ban uwe IM: Wp heopen Door 
| Perre Hefperien Pzedicant der Gemcpute | Codes hutpe/ te Hoen blycken / Bat alles 
| Tefa, Chrifti te 5. Foy in Peder Guyenne, | Wat anfe quaet willighe ous fouden can 
Denis de Bouteroüe, Weeraer Der Geineyn⸗ vern ver wyten/ fa terre is Garn onfe ffantz | | 
ke Icfu Chrifi te Grenoble in Dauphiné, Al- vaſtighe refolutien/aengacnde Be getrou⸗ Cn MENT 
bert de Mars Eſcuyer, Deere ban Baleine, Ou: | We ghehoorfacmhepdt die up uwe me. MEER: CO 
Berline Der Kercke ban Maringues in Woo: | fchuldict fin raft God dat fp fal bebinz gent ONM 
ghe Auvernene, ende Guillaume Gerard Ef- den ende erkennen onft valconene ghe⸗ 
cuyer Heere Gan Moullac, Ouderlinck der trouwichepdt tot haer. Gheſhck dit par: 
Rerche Ban Moullac in Leegh Languedock. | ticulierlicker uwe ID: fat vertoont Moze 








— — — — — —— 


Wit was der boen genoemder Gede: | den door He Heeren Hefperien,Bouteroüe,de | 

| puteerden Der Bercken Eredenf-bzief. | Baleine. eude ban Moulac, Bie Wp aen uwe GHEHE EE RON 
cha . JE, tot Dien fine gheſonden hebben. Wp | 00 
54 Eer Coninck, bidden uwe Ie. ſeer onderdanichlick dit EE, 
J Onder alle de onderſaten tan | in het goede te nemen/alg mede Be ghehe: IR NN 
ä uwe IV, die haer berblĳt hebbe den die gheduprichlick Hoen tot Bodt al NE: Ra! 
och, ‚ban Wegen He Wonderbaerlicke machtich den Contuck Hen Coninghen. —00000 
Js cofalutie die het Godt den Wecre belieft —000— 
An Geeft de ſelfde te geven/om bp der hantte | SIRE, HD 

| nemen het vaer ban Defen Stact / ende | Mooz den welſtant ban uwe Me. Aup uwe Ik | 


nieuwe beſitti | inckli SIEGEN MA 
| beſittinge ban zyne Coninchlicke eer ootmoedighe / ſeer ghetrou HN | 

| tuthozitent / met eẽ cloecmoedich bewys dps dn ee ende Dise HINDER 
Der felfder: Cunnen ende magen sop paar | naerg/ Be Derders cude Buderhughen | 
stefteeren goor uwe ID dat fine ſeer oat⸗ Her Bereformeerder Hercht in Prance | 
moedrgte ende onderdaenichfte onderfaz | rck / bergaedert in Hen Nationaelen BIEN SCD 
teu / Doende belydeniſſe wan de Gerefor⸗ Synodo te Vurray, ende int aller nacme. EER 
meerde Keligie / inſonderhent ende hoven | — V———— 


alle andere eẽ extraordinarſe vreucht gez Andre Riuet, des Synodi Præſes, 

ſchept hebben / van weghen de ſeer groote Chauve. Afleffor, 

genade en gunſte Hic Godt ume HR heeft D. lamer, vercoren om d’ Aften te verga 
efen / den welcken fp van gantſcher deren, 

herten dancken / ghelyck zp oock vnerich⸗ Bigot, oock vercooren om d’ACten te ver- 

lick den ſelfden goeden Godt bidden dat gaderen, 


Bet shne Goodelicke Me. wilſe ghelieven | HEEN 00 
uwe H):, voortaen zijne gunfte te bewe | Den 27. van Men Hag peſe Ghehe: EEN Hop 
| pp pur HE — 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 


ie 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 





Nederiantfche Hiftorie 


| 1617. puteerde ber Bhereformeerder Mercken 

—9 Daudientie ghehadt bp Den Coninck / ende 
(ENE — gen heere Hefperien heeft albus den Cor 
LAN || | ninck aengheſprooken. 


Bi SIRE 
J Biet hier woor uwe voeten in onſe per” 
| | faonen/alle He onderfaten / doende belijs 
deniſſe ban de Gereformeerde Keligie/ 
gerepzefenteert boo? He Pationaclen Sy⸗ 
node / door uwe toe-latinghe vergaedert / 
ende onder uwe authorzitept / in De Stadt 
Ban Vieray, Bie ons qhedeputeert ende mee 
fonden hebben aen vive Me. om De elfde 
te vertoonen ende te betupghen/ Be ertrae 
odinarife ende beſondere beweginghen 
Her vreucht / die fp ghevoelt hebben / ende 
alf-noch ghevoelen / als ooch De ſolemnele 
ende openbare danckſeggingen Die fp tot 
Godt ghedaen hebben / ende nach doen / 
LANE ||| | fiende teghen wuoordelick wen Stact in 
dBA | ruſte ende in Gzede/mwe authozitept heer: 
HN 49 Vick ſchynende / ende uwen perſoon in vry⸗ 
ot HEINE EN dom / ende dat deer uwe niet weynigher 
LEINE js cloeckmoedighe / als wyſe vefelutie / Die 
ghy hebt ghenomen ende in het werck ge⸗ 
ſtelt / ſtraffende rechtveerdelick Dten mene 
ſche / die urycke in roere ſtelde / die uwe 
dk: anthozitent onderdruckte / Ende Dat noch 
BE Mi | ergher is / Bic uwen perſoon in ghevaer 
dr Ml 0 brocht. Deſe daet is extraordinaris ende 
Wat beſonders gheweeſt jac dock eeniger 
| | maete Goddelick ende miraculeus / Verz 
it: anderende ghelyckelick eude afs Mm eenen 
A paghen-blich/ De ſtoꝛmen ende het onwe⸗ 
8 HN, Ber in ſtilte / den crych en paps / De vreeſe 
1 RN | in gheruſthept / het perikel in ſeeckerhept / 
ende de Cpzannpe ineen rechtveerdighe 
| Fie ende. Wettelicke regieringhe. u ter tit / 
| als of uwe Mi nieuwelincg tot deCroo⸗ 
1 Suf ne ghecomen ware / Bekent Vranckryck / 
J— dat heteenen Coninck heeft / Die regiert/ 
— eude al De werelt bekent / dat Dranckryck 


Het achtendertichfte Bocck. 


comen / óf fpen heeft ſolenmelick ghepro⸗ «6 


teſteert ende gheſwooren / ghelyck Wot laſt 
ende in den naeme van alle de Oherefor⸗ 
meerde Kercke uwes Rycks / Wp prote⸗ 
ſteeren ende ſweeren / dat wy ons nim⸗ 
mermeer en ſullen af ſcheyden ban de al⸗ 
der · ootmoedichſte gheoorſaemheyt / ende 
alder · ghetrouſten dienſt Die up als op: 
rechte ende natup2licke onderfatert-uwe 
Mi. ſchuldich fyn. Wier tac bekennen op 
ans feer nauwe verplicht ende verbon⸗ 
dent te ſyn door alte de groote ende me⸗ 
nichfuldighe weldaden Hie up ontfangen 
heben van Hendrick den Grooten , uwer 
me. Pader Hoogh· Toffelicker memo⸗ 
rie / de welcke ooch uwe Me. ons heeft be⸗ 
weſen / ende Die wy noch van He ſelfde 


haapen ende Berwachten : Wp honden 
bet daer vosz / dat de vaſticheyt van uwer 


Ies. authoriteyt is onſe verſecckeringe/ 


ende te vaſticheydt Lan uwe Croone is 


onſe gheruſtheyt: Maer noeh nauwe hon⸗ 
den wy ons tot uwer ghehoorſaemheydt 
| verobltgeert door den bandt enfet Con: 

ftientie ende onſer Keligie / de welcke ong 
renpaerlick / nae lnyt der H. Schriftupre / 


leert / datmen ſich de hooge machten moet 


onder werpen / ende Dat ſoo penrant ſich 


daer teghen ſtelt / Hat de felfde ſich ſtelt 


tegen dordonnancie Godes / die wy ez 
sten dat u verheven heeft onde geſet opu⸗ 
wen thzaon / win handen ghevende den 


— — 


en kenuen Wp nevens Godt gheenen an⸗ 
Beven Souverein of Opper-ieere / alg 


uwe jn «Ons geloove is / datter tuſſchen 


Godt ende den Coninck geenen midden- 
heere en is. Deſe waerhept in twyfel trec⸗ 
ken/achten up een ietterne te fijn/ ende 


| 


b'emacieëte Difputeren. Dit is een leſſe⸗ 
SIRE, die Sup gheleert hebben var onfe 





Sceptet de Croone op Get hooft / ende de 
Coninchlicke deuchden in het herte. Alſo 


een Boot-Wweerdighe farde daer van pr. —- 






_ z — * - 
en EE ven 
. — adm 
_ K A5 Es e ⸗ 


a 


—— — 
— 


ae —Ee 







— 


— — — 















— 
— ·— 
— 
——— A * J 
— een ler 3 
» pe 


arly European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 
444 B 20 


a — 


eenen Coninc heeft / Die weerdich is tere: | Voaar-faten/ Die up ghelooven ende upt⸗ 
gieren. Aengheſien Bat uwe HA, nu ſelfe roepen overal / faa net ſtemme als met 
het roer van zynẽ Staet in de hant heeft / boerken / ende Die Wp fullen naclaten fog. 
foo fallen alle uwe onderſaten u betoonen: met onderwyſinge / alg met cremplen der 

de feer nederighe ghehoorſaemheydt ende gheenen die nae ons comen fullen. Alſoo 
onderdanichepdt die fp u ſchuldich zyn | vbertrouwen Wp/ dat uwe ID. hebbende 

doch inſonderheydt ſullen die van de Gez | bevonden onſe ware trouwe ende beſten⸗ 


reformeerde VReligie ſultx doen / Hie geeen dichepdt / ons voortaen fal laten genieten: 


ende gewillichlick al hare goederen / eere / De weldaet ſyner Edicten / ende dat uwe 


“gage legen ſullen te pande ſtellen tat-uwë | Me. de ooren ſullen open ſtaen / om ouſe 


dienſte. Wat die vergaderinghe aengaet | clachten aen te hooren / ende Dat de ſelfde 
Hie ons aen uwe Me ghefſonden Geeft/ | de waech ſchaele recht hondende / ous ſal 


SIRE, en was ſoo haeſt niet t'ſamen ghe⸗juſtitie doer So Warden Wp daeghelicks 
meer 


it 
e= 





mmm Ve 



















































rn 
"éd 


Onder deregeeringhe van Coninck Philips de derde; 


réaps W617, meer ende meer verſterckt in de onwant- 
— kelbare reſolutie / eenmael by ons gheno⸗ 
| men / welcke is / dat wy Willen leben ende 
| ſterven ats de ootmoedichfte / ghetcoufte/ 
ende aldergehoorſaemſte onderſaten ende 
Bienaerg van u\ve Majeſtent. 
| eet op antwoorde He Coninckt/ick be⸗ 
Ì Bebeg Loo dancke u lieden , blijft beftendich in mijnen 
J Uncks men dienſt, ende weeft des verfeeckert, dat ick u 
ki — eenen goeden Coninck ſal weſen, ende ick fal 
d Sperefor: U egte in de Editen die ick u ghegheven 


| Keerde he 
mense Daer nae heeft zijne Majeſtent Den 
brief dien be Spnode aen hem geſcheeven 


F 
Z 
d 


| Sheen, 


| hadde / ghenomen / ende heeft dien gege 

ven in handen van Montfieur de Pontchar- 

tam, hem belaftende Hen ſelfden te lefen/ 

“ende te beant weorden/Welch hy datelic 
ghedaen heeft/als volght: 





Den brief. 


| | Jeve ende Wel-beminde/ wy heb⸗ 
ben uwe brievẽ Ban den twintich⸗ 
ſten deſer maent ontfanghen / in de 

welcke Wp gheſien hebben He ghe⸗ 

tupgheniſſen / die ghy ons gheeft belan: 
ghende uwen pBer ende gheneghenthepdt 
tot onfen Dienfte / ende tot het giemepne 
beſte / Deelachtich gheworden ſynde der 
Beeucht die al onfe onderfate heben ont: 
fanghen ban Wegen Den wrede Dien ſy 
nu ghenieten / de welcke wy hacr feo ghe⸗ 
Anchelick hebben te weghe ghebracht: 
D'welc wy nu noch partitulierlicker heb⸗ 
ben verſtaen unt den mont Ber Ghedepu⸗ 
teerde Die gl tot dien eynde aen vns gez 
ſonden hebt / van de welcke wy geern Verz 
Women hebben de nieuwe verſekeringhen 


— —— — — —— — —— 





met der daet onſe goede gheneghentheyt 
tuwaerts ghevoelen ende — —— * 
ae — —* alle voor ⸗·vallende 
aecken. egheven te Parys / den 29. 
dach van JRep.:617. — 
Onder· ſrhreven / | 
LOVYS. 
Ende laegber 


Et is onlancks ghebeurt / dat egg 
5 Er Zeſuwyt genoemt Ar- nould Ges 


1617. 


nould, predikende in de teghen⸗ roemt ſich 
woordichent deg Coninchs Ban venaten 


Bꝛanckryck / wel ſtoutelick fich heeft dur⸗ (on predie 


| 


Schrier Op-fchzift. 
k — p· ſchrift 
| Winch op” Aen onfe lieve ende wel-beminde „de | 
* berſoeck Ged puteerdens van onſe onderfaten van 
bre⸗ de ghenoemde Shereformeerde Religie, 
— vergadert in de Synode te Vitray. 
ckrijc. 


ven bergemen / dat hn woude bewyfe dat catie ON? 


atle ve Scheiftupz-piaetfen / die aen Hen —— 


cant ban De Franſche belijdeniffe des gez mort hande 
loofs ſtaen / Balſch fn. Defen Jeſuwht WPeedicanti 
verſtaende / dat de Conint begeerich Was ferneben 
om het bewyys hier van te fien / heeft in Bchgie 
ſyn naeft-volghende Sermoon hier van binnen Pae 
wederom gheſproocken / ende hj heeft op [UN geer⸗ 
menigherlen Wife ghepoocht Hie van de verspacnn 
Religie haetich / jae Lerdoemelick te maz 

ken bp den Coninck / hem ſelven verdoe⸗ 

Menden Bet Helſche Vper / ende te Wden 

Allerlep tijdelicke fEraffen ende tormentẽ / 


indien bp niet Dupdelick en beweeg /Dat 


alles watter aen den kant van de Frans 
ſche Confe {fie fact belanghende He diffe⸗ 
rente puncten Der Keligie tuſſchen Hede: 
reforncerde ende Hoonifche ierche)bal 
ſchelick gheallegeert is/ier bp voegende 
noch veel odieuſe woorden ende vo ⸗ 
lende het exenpel van de Princẽ in hodeh⸗· 
Duntſtandt / die yeder maer cen NReligie 
in haer Landt toe en laten. Ten was 
det Jeſuwyt niet ghenoech / dat hy dit op: 
Ben Predick ſtoel gheſeyt hadde / maer hr: 
beeft fijn bewijs ſchriftelic ingefkelt/ ende 
heeft bet ghegheven in handen ban eenen 
Edelman Bau de Ueligie / opdat hy het 


ende proteftatien die ghy· lieden ons doet felfd 


“Ban u\ne trouwe ende ghehoorſaemhent / 
als ghy· lieden hier by blyft/ / ghelyck ghy 
ſchuldich ſyt / ende ghelyck ghy voor deſen 
gedaen hebt / Soo moocht ghy uoock wel 


verſeeckeren / dat wy alle tydt ſullen ſor⸗ 


ghe draeghen om u lieden / De hant te bie⸗ 
den eñte beſchuttẽ in alle de Privilegien / 
Bie uiteen fijn ghegheven / ende gip ſult / 
foo in het ghemeyn / ais in het particulier 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 


WLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


rn en —— — — — —— —— — — 5 
pe. ' J < ’ F we . EROS AE EE Pd 


elfde den Leergeren der Gereformeerder 
Kercke binnen Parys behandigen ſoude: 
Die dit ontfanghen ende: gheleſen heb⸗ 
bende / Soo hebben fp gheacht erde ghe⸗ 
dordeelt / dat het nootwendelick moſte be⸗ 
Autwoort weſen / alſo de Jeſuwt opent 
lick hadde beſtreden al hoewel met veel 
OnWwaerhepden) de Beihdeniſſe des ghe⸗ 
loofs / die de Leeraers der Gereformeerde 
Bercken in Pranckryck hadden overge 
Bpr ij „Sheen: 


Fol. 342, 








—— — — — — _ 2 — * ns pes 
—— — ee — er 
= nà — — — — — 
me * — * — — ES * 
me — — * * —— — — — 
— 
J 








—— 
— 
— — 


— 
















Ed 


n en en — 
hd ” 4 8 
4 *8 
4 — aan Es …e. 


TE En —— — e 
En en —— * * — ã * — * — 
— Ee > k rede Eeen * * 
—— — en — — — — — 
4, = EE — —— — E = 
* — 7 
+ ’ ° 
«SY 4 
—— * „ 





ee 







a 






— 
— 





16 


17 


Nederkäntíche Hiftorie 
geven / in Bander ban Coninck Hendrie’ 


den tweeen Dan dien naeme. 


grenen mpd — 


Di 4 —* 
Raden 


ee En 
We Zie jn — 
En De — * 


* 
hd 
Ee 

pe 
Ar % 


Hetachtendertichfte Boeck. 


alle de paffagien Bie nevens Dien Artikel 161 
gheciteert vaarden/te Weder-leggen/ende 


niet te blyven ſtaen op een Schriftupr⸗ 
plaetfe in den tant aen-gheteeckent/ghez 
ek hy ghemeynelick doet. Als hy dean⸗ 


dere niet aen er roert / ſo bekent hyſe boo? 


gaet/enhe ſoo blyft banden Artikel goet 


Len vaſte. 


16 


„Ar 
⸗ 
— 


1441. Men moet ooc weten / dat de wey ⸗· 
nige paſſagien Die aen Den cant van onſe 
Confeſſie geteeckent ſtaen / maer een fact 
ofte proef hen en zyn / Daer ſyn behalvens 


die wepmighe aen-ghetekende paffagien/ 
noch veele andere fag claere ende Hupdee 


eft/ | licke als De gen gheteechende zin / maer 


nemen. 


1Men moet oock Dit agen merchen } We 
mantel van ghehoorſaemheydt ende leer⸗ 


5 mat - : 4 ‚À 3— ed 
k, “. ‚ Een Er - —— —R 
TREE Dt * 
B EN * 
BN ste „ 
af; — — — 


en en 
2 
A 


D; en en 


4 oe — 

⁊ — — pl 

4 vend Eri —— —F J we 4 3— uh 
— hie, 03 —J — PE - —— — * ile in — 

* — — — ze * boe’ 
Keri Ver wt oer 7 

ES ee —— 

— 4e : Le pi es 5 — * 


[Haeren is geen plaetſe omde telf Be in den 


Def er. Ghereformeerde 
} Herche binnen Parys hebben haer be⸗ 


cant te ſtellen. 
De Pꝛedicanten Her 


wijs/ofte be verdedinghe harer Tonfeſſie 
in drucke laten upt gaen/ ende fp hebben 
De ſelfde aen Den Enninckt ghedediceert / 


met een ſeer treffelicke voor⸗reden Be 
weltke fp onder anderen aldus (Chzijsens | 


yy EER Coninck, Get gheene daer Het 
ap ons alder meeft in bedr oeven DEELS 


is Bit / dat onſe Keligie in uwe 


Grrr 


teghenwoordichendt wort ghe⸗ pend! 


laſtert ende ſwart ghemaecht / onder dat 


bet ong geoorloft is ons te ſupveren ende 
tPontfchulbighen in uwe teghen woordic⸗ 


hepdt / machte ons dat toe ghelaten wor⸗ 


den / Wp ſouden claerlick doen blycken / 


dat onſe Keligie ghehaet wordt / om dat 


fp gheenen anderen Keghel er falichepdt 


aen en neemt / dan Godes Woort / begre⸗ 


pen in de h. Schriftunre / ende geen ander 
Hooft der alghemeyner Herck / alg leſum 


Chrittumanfen Heere / nochte auder Bac: 


ghe· vper van onſe ſonden / als ſynbloedt: 


nachte andere verſoen offerhande als ſyn 


bloedt erde lyden:nochte andere verdien⸗ 
fen bp Godt / dan de ghehoorſaemhendt / 
Die hy voor ons ſynen Dader ghedaen 


beeft: Pe IN: ſcude oock bevinden / dat 


wp ghehaet worden / om dat Sup leeren / 


dat het volc ſelfs behoorde te weten ende 
ste verſtaen den wech Der falichepdt/ ini De 
plaetfe ban hacer ghe Bit 
verlaeten / d welck een moet · willighe onz 


op andere te 
ie / diemen bedeckt met dert 
t, willen gat het volck He 
tupae (al haoren endedefen meê 
praeche bie fip verſtaen / ende bat den 


A Kh dk « 


p 
* —— — 
far nh > 


Kercken⸗ 






































































9 


— — — 





Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, 


1617. dienſt opentlien ghedaen worde in be nace 
— tu blicke ſpraecke ban uwe onder ſaten / 


op Dat fp daer vpt moghen onder weſen 
worden / ende dat vaort-aen Godtde Deer 
ve bp De menſchen niet ſuſpect en ſp / als of 
zyn Woordt een periculeus ofte ghevaer⸗ 
liek Boeck ware / daer voer fich het volck 
hadde te wachten. Franckryck ie hier in 
aen ons Verohligeert/ Bat wy het hebben 
De Heplighe Schriftunre laten ſien in het 
Francoys Die te Haaren een onbekent 
Boeck was / wy hebben de kinderen later 
fien bet Teftamenthares Paeders were 
men boor haer verboeghen hielt. Dive: 
Je. faloaek bewinden / dat vp ghehaet 
worden / om Dat op een Weere-dert Lalcke 
boor-Dagten/ die de menfchen teert flex: 
ben in Beede der Conſtientie ende in Herz 
feeekeeingbe harer ſ alichendt / ghegrondet 
ſynde op de beloften Godes in L: fu Chrifto, 
in de welcke Godt allen ſondaren die herz 
telick berou hebben / ende haer tot hem be⸗ 
keeren/ende ghelooven it iefum Chriftum, 
miet en fallen verlooren gaen nochte verz 
doemt ſyn / maer Hat ſy het eeuwige leven 
fullen hebben. Welck vertrouwen aen le= 
faum Chrittum Be ſtervende gheloovige ver⸗ 
loft einde wyet ban Ben ſchrick der Werle, 
ende Dan Die vreeſe / datnien meynt alfmert 
Ban bier ſchepdt/ datnen deu in het Baz’ 
ghe· vier gheworpen wort / om daer in ge⸗ 
beant ende ghephucht te Worden verlecu⸗ 
Wen aen een. Ban welchen brandt ende 
gyne men meyut dat wy ſyn mt ghehrele 
ofte ten deele/ Bie de Herche wat gheven, 
ende Die Den welcken het Heniaug belieft 
De Andutgentien mede te deylen / Hoog 
welcke deure Den Caop-handel in He 
Koomſthe Kercke tagbeflapen te. 

D De. fat oock be binden dat up ghe⸗ 


worden / ant Dat up fr He bedienin⸗ 


Che ban Get Heylighe Sacrament des Az 
vondt · maels / ſpreecken endedoen gelijck | 
lefns Chriftusmet fine diſtipulen ghedaen | 
beeft. Aengheſien Dat peber cen bekent/ | 
Bat Jelus Chrittustuel ghedaen heeft/ ende | 
bat ſyn inftellinghevict en-can verbetert 
Worden / Soo foude de Paus aile Be bez 
Foerten ende diſputen die in Chriſtenryck 
ghereſen ſyn van weghen Hit poinet / cun⸗ 
nen eyndighen / indien hp het Heplighe 
Avondt· mael wonde her ſteſſen in fulcker 
forme alg Chriſtus dat heeft ingeſteit / pee 
ie ghelyck Chriſtus gheſproken heeft/ 


bende bp de eenboudicheyt der H. chrif⸗ 
tupze/ende der Moorden rd 


foude een peder ende alle man mede gaen 


tof netaefel des Weeren ende daer en four 


gen gheen privaete Miffen meer ſyn / men 


ſoude d Oſtpe niet am hooge beuren /daer 


en ſoude geen oblatie der offerhande ſyn/ 
ende een peder fande He beyde ſperien onte 
fanghen / foo wel den beker als het broot. 
D 112. foude oac fien ende beninben/Batz 
men onfe Keligio veel anders affchildert/ 
dan fp in Ber Daet ende in ber aerhepbt 
is. Indien Die Dinghen daer mert ong 
mede beſchuldicht / te weten / Dat wy Vp⸗ 
anden ſun van de Heplighe / ende van de 
ſalighe Jonck· Prouwe Maria : Dat wp 
leeren / dat de goede wercken ter faliehept 
niet Ban nooden en ſyn/ ende Hat wpd: 
maecken eenen Auteür ofte beroorfaecker 
der ſonden / dec. warachtich waren/ Soo 
Waren up een Gerdloeckt volck; onweers 
dich bp mrenfchen te woonen ofte te Herz 
keeren Maer het ſyn verfierde ende verz 
Dichte calummnien/ op de baene ghebracht 
omt ons haetich te maecken / die doo⸗r onſe 
ſchriften/ predicatien / ende door ons leven 
menich mael Weder-Iept ſyn. Maer voor 
alende principalick fouden Wp uwe Ir, 


tunnenubewyſen / Hat \up ghehaet ende 


gunlichk ghetracteert wordem omdat op: 
Be weerdicheyt van uwe Croonehantaez 
ben/teghen Die veemde gewelt Hoenders/ 
Die De felfde befmetten/Bertreden / ende 
ghevanckelick nemen. Want Het fal uwe: 
SR noch wel indachtich ſyn / datter op de 
bergaderingheder taten Hie onlancks 
te Parys gheweeſt is / deſe queſtie aldaer 


verhandelt is/ Otde Paus macht heeft-onfe 


Conmpghen afte ſetten, ende of hetin der Pau 
fen macht ftaec van uwe Croonetedifponeren, 
ende of uwe M:. ‘het proces verlooren heeft 
door dien dat-de partye der Gheeftelicke een 
deel van den Edeldom aen harefijde ghecregen: 
heeft. Waer vver dr Paus haer ghefshpez 
ven heeft brieven ban triumphe/ ende bot 
ban fofenteeere. Dit is een faccke Hie 
Yop/ als oor veel Moonf-Catholcke van 
uwe onderſaeten / nenmiermee toe-ffacr 
noebtelijden en ſullen / we wetende / Hett 
wp ſchuldich ſyn ons teven erde goederen: 
te waeghen tot beſchernunge ban de eere 
uwer Croone / inſonberheyd tot verdedi⸗ 
ginghe bay ſulck een recht / d Welen Godt 
u ghegheven heeft / ende d welen in fijn 


nie 
——— ghelyck hp ghedaen heeft / Gosine eerie Wy Imoper Bas 


bp gaende afte pifputen / ende bij- 


Godt de Meere eens uwe ooghen fal ope: 


nen / 





— 2 


— 
df 
he 


à hd Te 4 
*4 —* 


hmdl de setae 


a RS 





— 


— 8 
RER St 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 












1617 


Nederlantíche Hiftorie 


nen / Dat u Me. fal fier dat onder den eer⸗ 
ficken naeme Van Koomſche herche/ Den 


Paus een wereltſche Monarchye hier op 


aerden is op-rechtende. HDplyreftalreets 


in ſyner macht iet Derdendeel Wwes aycx / 
ende hy heeft het vijfde deel uwer onders 
faten ban uwe ghehoorſaeniheyt ende ge⸗ 
biet ghetrocken / te Weten alle Rerckelicke 


Het acht endertichſte Boeck. 


u 
ende een goet deel ban hare Hefuwitfche 1617, 
Deeteurs / bp Arreft van Het Dofinhet ed 


openbare dao? Hen Beul in het vper ghe⸗ 
Women ende verbrandt fijn. Indien het 


uwe Jt. belieft daer op te letten Sp ſal 


bevinden/ Hat in het Collegie Der Jeſup⸗ 
ten/ghetinmnicrt ala bleſche docz De ſibera⸗ 
fitept Van den Coninck uwen Facder/ 














perfoanen / Die wel vꝛwnedelick durven Hoogh · weerdigher ghedachteniſſe / in de 
ſeggen / datſe uwe onderſaten niet enſyn / | neder-fale van deſer Paderen Logement / 
ende ſy en ſtaen niet te rechte voor uwe | ecn groote taefel ofte fchilderpeig / in de 
Vierſcharen / ende fp hebben / felfs foa Beel | welche af-ghemaelt ſtaen de Martelaers 
bet tijdeliche aengaet / eenen anderen Sou⸗ Veur De Grdre der Jeſuwyten / onder De 


| berain ofte Opp:r- eere buyten het Ryc⸗ | welche ſyn eenighe Die met Her Hoot ghe⸗ Dre 
| | ke. Voeght hier noch by t gheene Dat de | ffraft ſyn / om Dat fp gheftaen hebben nae den 
Paus peetendeert ofte heyſcht / ende Dat | get leben harer Ceninghen/ ende bat deſe 4 


hn over lauck heeft ghepractifeert/ende in | ſtraffe van haer Wordt ghenoemt Martp⸗ 
het werck gheſtelt / ſelfs teu deſen onfen | rifatte/ende Bat Dit wordt gheſtelt in't gez 
tyde / te Weten/ Dat Gp u mach het leven eũ fichte var een graote menichte Her janger 
J de Croone benenen: Wat reſteerter / O jeucht / om De ſelfde door deſe ereniplen te 

Nl | ECouineh/ dan dat u Coninckrycke is een bewegen / door den felfden wech en middel 

if een van Ben Pauſelicken ffoel/ endedat te geraken tot de eere van Martyrdom. 
9 9 ghy niet en leeft noch en regiert / dan nae Dit fyn even welde liede / die ſonder ſulcx 

ON |, * ſyn believen ende Difcretie. te wederroepen / ende ſonder eenige open⸗ 

U Om uwe IR. hier van noch meer npe: bare vertlaringhe te Doen Hat fp ſulcke 
Wat voor ninghe te doen / Soo cunnen wy u bewijs boecken ende fulche leere verwerpen / hede 
Heden dat ſen / Heer Connck / dat ghy in u Coninck⸗ ten daghe der Coninghen ooren epen bin: | 
be geſuwee rcke hebt eenen hoep menſchen / die haer den / de fecreten Gaerer conſcientien Hears: 

r DE erpen noemen Ghefellen van lefus , als of graven / ende de naeſte bp hare perſoonen | 


mg dk bet te gheringhe Ware ghenoemt te wor⸗ ſyn. Heer Coninck Dit ſyn Die lieden / die 






















dert fijn Dutcipulen, Die eenen ect Doen Lan 
blinde gehoorſaenheyt / eũ onder eenige 
erceptie ofte umt bedingh)haer hoeft ende 
Generacl ban haerc Bere te ghehoorſa⸗ 
men / die nu ie / ende altijdt gheweeſt ig 
een onderfact Des Conincks van Hiſpa⸗ 
nyen:Die door uweParlamentẽ ſyn ver⸗ 
oordeelt te fijn Dpanden banden Staet 
ende ban het leven Der Coninghen/ ende 
berdervers van de jonghe jeucht: Die het 
bolck leeren / Dat De Paus macht heeft De 
Coningben aftefetten / Die te laten Hoa: 
den / ende hare Croonen op andere hoofde 
te fetten: Bat fp niet ſchuldich en fu te os 
penbaren De confpiratten teghen den Caz 
ningh / als fp die vernemen in De biechte / 
ende dat fp ghevanghen ofte aber-tupchjt 
ſynde / dobbel-finnighe Woorden ende ves 
denen mogten ghebrupcken / ſtaende voor 
Be Aichters. Waer unt ghevolght ſyn 
Beel vruchten Die Franckryck / ja gantſch 
Cheiſten ryck groote on-Ger\vinnelicke 
ſchaede hebben aen ghebracht. Wes hal⸗ 
ben haere Boecken ghemaeckt ende acn 
Den dach ghegeben met publycque appro⸗ 
batie banden Generael van haere O2dze/ 


au hare particuliere aenſlagen te bevor⸗ 
Beren / op?oer ende ergherniſſen teghens 
ons aenrichten ende ſtichten / oan haer (pel 


Baer mede te bemantelen/ ende op Dat de 


oproeren Die fp aenrichten den naeme van 
pber tot belkeligie mogen boeren. Want 
fp en cunnen gheenen Coninck lyden / hoe 


Koomf- Cathoſyck hp oock weſen mach, 


indien bp gheen vervolger en is Gan ſyne 
onderſaeten / ende indien hp fijn Coninck⸗ 
rycke niet aen beant en ſteecekt. Immers / 
SIRE: en cunnen fp ons niet verwyten / 
dat opt yemandt van onſe Heligie ſynen 
Coninck hebbe vermoordt / ofte dat opt 
eenigen Leeraer der Gereformeerde liert⸗ 
ke/ in het heymelicke ofte in het openbare? 
pemandt hebbe berweekt oft aenghepoge 
ret om fuichs te doen. 

Nae dat de Leeraren der Gereformeer⸗ 
de Meligie binnen Parys / ten Vollen verz 
dedicht ende ſtaende ghehouden hebben / 
dat de Schriftup2-plaetfen in den cant 
gan de Confeſſie vecht en Wel geftelt ende 
bp gebracht ſyn tat bewys der Articulen 
deſer Confeſſie / (een peder die het belieft 
kan ſulcx lefen/ daer ſyn gedruckte 

en 


— — — 


arly European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 





—— — 
denn — — — ——— ——— 





Onder de regceringhe van Coninck Phil: psde derde, 


4617 KX | 
61, 7. Aens hanin dDeucke wtgegaen.) Soo enz Wijft dat He Paug i | 
f —— 02 | aug i iſte 
A gegen — 
| Bat fin fallen beantuoorden , ann Scheer ſehreven ſtaet Gen, 1. Dat Godt inden be- 
Srl, au ende alfoa | ginnegefchapen heeft hemel de. 
ni RE epen en bateae 
te Predicanten ber Oeretaad: onden/ alg | peheningben acn Ben cant / is bat ghe⸗ 
— on Mieerde Kerc⸗ trouwelicũ ghehandelt ende tel 
bant ae nend ged Brun le Sabena 
re Jeppe en noaere befpot. | ffe Coticitie van Lacran, ercf 5 
tinghe cunnen ercuferen De allegati * — —— 
> chi beg allegatien Der | De Bali Leo den thienden/ het Cancilie He 
) — npe / Die haere Paufen ende | fclfden Paug aenfpreeckende —— 
—— En: vengen tot poorſtant ende mont Ban eenen Pretaet/ ende De al· ghe⸗ 
zt — haerer Keligie. We vragen dar —— troofternde/ aldus de ſeifde 
* Broeden aenſpreeckende/ Vv hy doch 
| Sejten an 0e) goet Kennen De allegatie deg | Sions, want tict hier J— — —* J 
voezgeſteit. bar Big eers deg achften / in De Ertraz | Ípruyte Davids, Siet Godt heeft u verweckt 
— be Vram S nctam , Daer hp bewijft/ | eenen Verloffer , die u verloffen fal van de hant 
nen 9 nienſchen meeten zyn onder-Dae | uwer vyanden. VVy hebbenu verwacht , als 
gef * de naevolghers Peui, Om datter | onfen verloſſer, ô ald. rheylichſte Leo, wy hebe 
heſchreven ſtaet in het tiende Capittel | ben ghehoopt , dar ghy fout comen, om te fijn 
—— Ze: tal een Schaep-ital ende ceren | de verloffer: Strijt met mijne beftrijders ‚ geeft 
* —— my den ſchilt ende efweert in handen. Di 
Nee 
| eng den 51 ehantdes Leo, Doch acn den cant ien HD | 
Paus, Get Wereltliche ende Beefteliche, | Pfatm.34, ale of in bien DPralm gbefproten HEE 
———— hoſtelen uce 22. ſeguhen / Siet | wierde vanden Paus. dat If 
a weerd, daer epChuitus heeft | In denegende Seſſpe des ſelfden Con- KENIA IN TSOR 
© fte alen Is genoech, cilij wort albus vanden Paus gefprohen/ 
Weert US hy be\uijft, dat het wereltliche Alle de Coningen des aertrijcx fullen hem aen= 
bol — de macht van S.Peter/ente | bidden , endealle volcken fullen hem dienen. 
Pe engere ——— zt nf meters cant ſtaet aheteeckent dert 
3 t #\ en 1. X — 2 
heeft tot SD Peter / Steeckt u u in de be —— aterdag 





















































































en 


- 
r& 


= 4 F 
cher aaline arn EA en WAE od 


—— 


lchey de HEN | 
apen Kn In de felfde Seſſpe fazeeekt He Verche AM 

| — * là bewyſen dat het tndelicke aldus den Paus ef / „e erich ast-e mij: IKK | | 
—— en zn hct Bees | nen lieven b.uydegons, uwe eenighe,uwe wele IE 

| — m dat d'Apoſtel Paulus kKom. 3. | beminde, uwefchoone , die nu wel mach roe- REKE PE 
in — ac ens geen macht dan van Godt, eff pen, En fiet my niet aen, want ick ben — HN 4 

| Often dodesbpermegacn. | endeverblacckt, Gu Hen cant fact Cane.r. Ii 

| acht als bn bewyſt / dat de Beefteliekhe mof de beupdegom/ Daer indat € apit» SHANE 

a in / dat is/De Paus / mach ſtellen ende tel Ban abefproken wort / De Paus ware. He 

tBcelen De tydelicke macht / Hatiste Andetiiende Define worter gefept tot 


ſegghen / Coningen maken/ende dic ſtraf⸗ ù 

| | 2, Hert Paus / V is ghegeven alle ghewel 

| far/om —— ghegroechen — er | Hemelende op * — ——— 
‚ ICK hebbe u heden gheftelt over de ffact Mat, | (TC | 7 

| * —— hinein nde ef paer geſprenen wierde 

„fte als hn bewyſt / bat de Geeſtelicke Ende op dat niemandt de 
| —— te De Paus / niet en mach noch allegatien ende —— En felle 
| Can gheoordeelt Worden / Han alteene | ve eenige particuliere perſoonen / ſprehen⸗ 





4 
* 
e pm INE Í 
— — ze — nt nnn S — hanen cal * 
— — — — — —— — e —— Eten ẽ — — — — — | 
- — — — — ee — * F — ne — — — — — ek | TN 
- a, * — — — — — - — — — — — * — — — — — J 
— — — * es r en —— — — = pe = — — — 
— — — F * 
* — — —— En … * — Er E - — — —— — r_n { Ì 
—— — — — * — en: 8 s — — r — 2 — E je = * pn e = 7 ; 
s — nn _ — — — — — — 
en * e Ee — = ITI = TE Ds —— — 
—— — — — — — — — — 2 — — — — 
* — —— —— —— mn GE en — — 7 = z = — — — REE : — — — 
5 — — — a — — nn — — 
nn a — — —— * — — en ee —— — — — — * — — — — Zer 
— in * TS ps * * — * — — en — ek — — FE — 
r * ss — — — fes E' KS >; e En 
— — — — — — — — > = S= A — 
he — ze * * 
8 — — 
ge A 


— 
* — — — — — —— —— — 
« ” — . * — — — 
made — — — == —— — 
—— — — Er - — — —— 
J a: —⸗ —— — 
4 — — 
— * — — — — z 
— Tp * 
— * — = — 


van Godt/ ont Bat Paulus 1.Corint.2. fept/ | D 
) aulus 1. vez. ſeyt | De ander approbattie ofte roet-vindinge 
— de geeftelicke menfche richter is overal. | fa flater mel aen te merclsen/hat be Pand 
— dat hy van niemandt en mach geoor- | Lev ſelfs / in Weerfte ſyde defes oncilij 
a} t 
t worden. berclaert / dat hn Hit Concilie heeft laeten 


| Of als hp fept/ dat anders geboeten/is | averfien end 
JD Ver site, 1 eeraminer 
di prncipia ofte begintſelen inde \werelt | alles Dat Haer in statt —— — Ì 
ellen / geljck He Maaicheen Doen/ende bez | het foude worden ghepubliceert / ende onz 
Z33 feplbaer: | 


ie, 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 



























































FED 0 NEO 
II ik 
hee Air 
' Kil k LN 
ik Ki 9— Heu Ì IN 
l EH NR IEN ì 
READ 2 ARORA 
—94 LDA 
—1 hl OREN 
b —— 
J 
(ie 9 —J 
| H NNI fl 
LE! —9 
J—— 
El 9 HDE 1: 400 
| Fet EME sld TEHN He 
1 4 ij | u 4 9 — 
bi | kik Hebt Ei 
kl UE HE —4 iN 
| tt ELEN 
KR verie IEP id { 
\ IE: J — 
—— 
J IAN 
—41 EEN 
Î 4 bak | À 00 | 
tet PN —* 
J “ij ki Ì 
4 sil b *30 
—D W EON: 
U hik —90 
bk EER —————— 
ENE 2 OCO, 
HERA HHN stee 
BE HIE BBIE 
if 99 
KAR U GOEMINNE 
Hi —2 
J RG Hi 
Ì 1 An li, J 
Fik Rd el HNE 
hi — v 
ú 9000 
J IE, 
4 5: 4 4 
Vanier 
A l 
Aint 
—460 
—vucö—— 
00 
—30 
dE | 
KAAK Kif 
Bli it | 
EEA EE 
Ib k Ke Ih 
AT u— 
9 JN \ 
KOEDRELHOHAA 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Mt k 
Hil 90 
Hib Ì —9 Ei 
E Î il 5: —3 —* J 
If It If lk Aftel Ì 
RER AIN! ti), 
BEE J 
Loh HERH IE | 
—J—— 
EAM RBE 
It HELE AIEE 
BEER 
IV EE IA 
’ J Mt Ld 
—4 4 Ei — 
EAN! 
Ik, HEA 
14 IN ij 
4 k 
Hi J 


161 
— 


je 


Nederlantfche Hiftorie 


feplbaerlich onderhouden. 
Indien men bier foude willen verhalen 


de bewys· redenẽ / die de Roomſthe hertz 


ke trecht wt Ne H. Schrift / om hare leere 
te onderftutten / men (oude lichtelick Verz 
ſtaen / dat de Weeren Jeſupten De menfche 
niet ent onder-richten / maer dat fp met 
Gout fpotten. Vig bp exempel Avanneer 
fn het facrificie Der Wiſſe bewſen Met 
defe Wwoarden/doet Dit tot myner gedach⸗ 
temnſſe: Ende dat He Paus niet faelen cn 
tau / om dat Godt tot Perrum gheſproken 
heeft / Ick hebbe voor u ghebederi,dat u ghe- 
loove niet en befwijcke. Itẽ als fp De LET: 
toltighe wercken daer mede bewyſen / dat 
He Samariraen gheſproocken heeft tot den 
meert / Alles wat ghy meer te cofte lult doen, 
dat fal ick u wedergheven als ick wederom co- 
me. Ende het Bage· vper bewyſen fp daer 
mede/ datter geſchreven ſtaet / Dat de fon- 
de inden H.Gheeft nier vergeven en wort noch 
in dit leven noch in het toecomende. 
Maer waer ſullen fp heguame plaet⸗ 

fen der B. Dcheiftupre vinden / om EC bez 
wyſen / | 

1, Dat Godt bevolen heeft , darmen de ver- 
ftorvene heyligefal aenbidden, 9 

2. Ftem/waer dat Godt bevolen heeft, dat- 
men de H‚Drievuldicheyt {al reprefenteren in 
fteen gehouwen,ofte in Échilderije. 

3. In wat plaetfe der H.Schriftuyreons be- 
volen fy de beelden der verftorvener heyligen 
te eeren ende te dienen, Tae te aenbidden, ghe- 
lijcker gheordonneert is in het tweede Conci- 
lie van Nicenen. 

4. In war plaetfe der H. Schriftuyre bevalen 
wordt, datmen het lichaem Iefu Chrifti in de 
Oftyefal opofferen ? ende waer dat Ieſus Chri- 
Rus bevefticht heeft de Priefteren zijnes lich- 
haems. 

5, VVaerdat Godt verboden heeft den Leec- 
ken den kelck te geven van de bedieninghe des 
Sacraments. 

6. In vat plaetfe der H.Schriftuyre dat de 

Bilfchop van Roome is gheftelt tot naevolgher 
Petri, als hooft der Kercke. 

‘In war plaetfe,dat Godt bevolen heeft dat- 
men de H, Schriftuyrelefen (al in een ſprake die 

het-volck niet en verftaet > 

8. VVaer heeft Godt bevolen datmen hem 
fal aenroepen.,-fonder fich felven te verftaen, 
biddende in een{prake die de bidder felfs niet 
en verftaet > 

g. In war plaetfe der H.Schrift datter ghe⸗ 
Échreventtaet , datde doot ende het lijden leſu 
Chrifi heeft voldaë woorde ſchul t ende ftraff 


Het achtendertichfte Boeck. 


der fonden die voor den doop begaen fijn,ma€r g 611 


wat aengact de ftraffe der fonden die ghedaen 
fijn nae den Doop, dat wy daer voor moeten 
voldoen der gherechticheyt Godes, ofte in dit 
leven, ofte in het Vagevyer, 
ro. VVaer dat Godt den Priefteren ende den 
Moniken heeft verboden te hylicken? 
rr. In war plaetfe der H.Schrift gheboden 
ftaet, datmen de Reliquien der heylighen {al 
aenbidden? 
12. In wat plaetfe der H.Sehriftuyre datter 
ghefproocken wordt van het Limbus der cley= 
ner kinderen? 
13. In watplaetfe der H‚Schrift datter ghe- 
fchreven ſtaet, Dat de Roomfche Kercke is op- 
er-Richterfche over de twijfelachtighe ſaec⸗ 
ken des gheloofs , ende dat fy niet en can 
dwalen? 
14. In wat plaetfe der H.Schriftuere, dat de 
lonckvrouwe Maria genoemt wort Coniginne 
des Hemels? 
15. VVaer Godt den volcke verboden heeft 
de H. Schrift ze lefen fonder fpeciaele toela 
tinghe, 
16. In wat plaetſe der H.Schrift dé Paus macht 
ghegeven is in de ſchat-kiſte der Kerckere ver⸗ 
faemelen de overtollige, voldoenigen der San 
ten ende der Moniken , om te verftrecken tot 
betaclinghe van andere diete cort comen, die 
wi=deylende door fijne Indulgentien. 
17. Centactften/ wacr ende wanneer dat 
Godt den Paus heeft macht gegeven de Co- 
ningen aftefetten: Ende de fielen wr het Vage 
vyer te trecken : pardoen te gheven van feven 
ofteacht hondert duyfent jaren. 

Defe ſeventhien poincten maecken het 
lichaem des Pauſ doms / ende in De ſelfde 
beftaet Get mifbeupek ende De tyrannpe 
Beg felfden. Wy wilden wel / ſegghen He 

zidtcantert tan Parys / dat het Monsjeur 
Arnould woude believen by te brengen eez 
nige plactfe der H. Schriftupze / om die te 
Beveftighen. Onſe Confeſſye ſtelt op yder 
Artifsel veel plaetſen / ende men cander 
noch wel Beel meer by⸗ brenghen: Maer 
wy / om hem ſoetgens te tracteren / ſullen 
te reden zyn / miet eenige paſſagpe op Pez 
der een Der boven⸗verhaelder poiucten. 
maer up zijn Wel verſeeckert / dat hy Iet 
niet fal cunnen Doet. Jae oock Hat hp het 
nemmermeer en fal beginnen te Haen . 


Want hp/ ende zijne mit-broeders zijn 


ge\voone de Confeffpen afte belijdeniffen 
der Geloovigen te calomntert/ maer niet 


de hare te bewſen ende te beveftigen met 
De 


Godes oort. 





mn 















































































Onder de regeeringhe van Coninck Philipsde derde, 





1617 E mari 
ximen ende reguten ban, fond bei 
bite onden/ uptſthryvende eene ANhcks⸗ ver⸗ 
bij Sen — bp Hen ouden Coninck gaederinghe binnen arn —— 
an —* 5 rand goo2nbhenamentot den 25.Novembris,orm ozdze te ſteuen op de 
pe isden m — onſer Jatte van de gheallieerde Hoven / ende op de Financien, ende on te 
kopte roone van Branckrijck / wierden reformeren de muyſbruycken Hie in alle 


te deſer tydt niet al 
open — iet alfeen daghelicks meer ordren ende ffaten Hoo El 
Bbenescht. ie * beherticht/ maer daer ig dock fn — Eide — 
Gact í utre by Hen Coninck ende fijnen … letten op alles wat den noodt ende ghele⸗ 
ban Savoorivende elfde tenregarde gheuchevdt des Fiche ende Heg onder(as 
te felter alf: weerftes daeghs int werck ten erhepffelhen/ alg oack op fuickee alg 
—— on datter is ghereſolveert een De verſeeckerhept / eere / ende weerdicheyt 
— —— ander tbelent ende gene⸗ der Croone boozderen/ats mede De bees 
—— — Mareſchal Dedeguieres van ſtinz he des Paps naor het gantfche Aje: 
Deir 4 bef eghe nae Savopen te fepuz | ke/ldier tae naodigende de Princen/Care 9 
| nch, —— bat die ſelve Mareſthal dingelen / ertoghen Shenboten⸗ ende Ei 
| —— eft an angen van Sapenen, | Efficteren der Croone. HBiet twijfelende! 9 
| tat die EL ichtinge te doen eft te ſeyuden | of het aheene Dat in ſulck een treffelicke 
—— | bau fijne buochepdt. Eenighe vergaderinghe foude beflaten worden/en 
herin —— mm Drauckrpek Gebben | falfeecher ende onberbzeechelick onder= 
maerta ie Jeet ende verkreghen / om der⸗ | houden ende vae-gheleeft worden. Alert 
mepninek gaen met tentglje roupes, De | Pzelaten ende Gheeftelicken perfaonert 
° —— dn —— —— —— Prauchrijeh / 18 belaft ende 
er als op de frantieren bart Baas —* Bd en oninck bevolen / datmen in alte 
lien / Clooſteren ende Convente 
laten blijben/ ene Daer te wachten op be lan wee —— | 
entanti ahd bes pd, ì ghe ale deſe Bergaderinghe AM ON 
| — jen deſſeins van Spanien’ | fal/poccffien —* beleden ——— 00 
— AS ende met Der Baet Ben | Daer fal/am God dendeere te bidden/at IE 
eintie ban * En panter fe porzren tot der: | het zheene d welck in def Vergaderinge 
| Ie. gan Dart van Ait ale bp fijne | fa! verhandelt worden moghe gerepchen 
| Sommige mennp det bemtdBelt finbe. | tot fgner eere/ tat voordeel Der onder-{az 
tie/ nach he eh ten Dat nach He vepntas | ten/ ende tot Bereftellinge van bern Stact. 
——— entie van Spauien fauden De Coninck is den 29. Decembiis Bart 
ten ie Bieke als bebhende alſulckẽ grace ‚ Roan vertrocken na S-- Germain,om aldaer BEE HAT 
willen —— e bernen / ſo datelick foude | dejonge Coninginne te gaen vinden die LEONE Hi A 
_Baanckrijcks en Op de Mepgentepnten ban | ten felgeu daeghe/ al heeel noch fwack AG MDA 
bit aroot Te * Dat Ip beft ſamer met | ſynde aidaer ghecomen ig. We vergade BIN NRE 
ori he elck een ſaude in vreeſe ringhe Gan de Notables is ghefchepden/ HERKEND OMG 
Re ie e tegens den inter met minz | ende meeſt alte De Beeren fyn na Parijs gez Ei —98 
A — ſthaede ſich tot den pepe trocken / hebbende ten naeſten bp haer be⸗ 
haer begheven Maer deſe fijn ooch in | foignes af gedacn/tet root tanteutement 
5 ve mepninghe bedrooghen / Want He van zyne IB doch niet Ban veele partis 
— is noch tot het epynde des culieren. Eenighe Weeren van Het Caz 
— van 1617, in de wapenen gebleben/ | ninchs fact fijn noch eenighe daghen te 
| fiel hoch langhe Daer nac/wepgberende | Roan gebtewen/am afte doen t'geene Dat 
* te ontwapenen / ofte eenighe vaſte daer noch was refteerende. 
8 getſen / die hp in ghecreghen heeft/ over 
eleveren / foo langhe als fich de dertoge D Aer quam te deſer tijdt tijdinghe ZSehertoge 





ge Ten 
> = —— TE * 
— — —* — —— 
— 
+ 8. J 
—— ie 
„® xe e * — 


— 


ev 


— 
— 


han Sabopen niet gfteheelich en vntwa ——— 
pent, Die rechte voẽrdt maer en Geeft on⸗ De vane — spiral F —— 
fine wf handert man in de Wapenen/tat bagen Úet Icten dee Hofs moede : fi 
ide Pi ee wennighe afte | gheworden zyn de / tuft hadde Cardinael —90— 
8 aetſen. te worden / ende dat jp Hoor vecommane 00— 


datie van ſynen Ennich vand 
dering, JR het midden ban Oktober Heeft He | toefenni kn 
Sarir, 1 Coninck patenten ofte opene Grieven eos nghe vercreghen hadde. 


| Gs Over al Hoog gants Deanchrijch ghe⸗ 233 Ö Den 


16 









Early European Books, Copyright © 2011 ProQvuest LLC 
ges reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 






vbliijft noch 
in verſeecke⸗ 





Mederlamttche Hiftorie 


(Or 7. En 3. Bach ban Mep is de voor⸗ 
— treffelicke / Gheleerde / Wyt⸗ ver⸗ 
acobu⸗ maerde Franſche Hiſtorp· ſchey⸗ 
Thuanus ver/ Iacobus AuguitusThuanus,p2ês 


okerlecen, ſident van Parys / binnen Parijs over- 
leden / ende legt begraven branen Parys 
in de Uercke van Se. Andre des Arts. 


We Pinee 


ghevanchkelick / dach foo is hp tes 

genwoordelick upt De Baitille gez 

bracht au Bois de Vince. nes . Daer 
hp in meerdere vryheyt is / als hp te voo⸗ 
ren was. Syn hupffrouwe is Lzp-\vilz 
lich tot hem in ghegaen/ haer ſelven mede 
ghevanghen ghevende / met kenniſſe des: 
Conincks / die haer ſulckes heeft vrp · ge⸗ 
laten / maer met conditie Dat fp Daer niet 
Wwederont en ſoude nat comen als het haer 


ringe· 


De vꝛinteſ⸗belief de / maer als het hem believen ſou⸗ 
“fcvan Com De. Sy is in Decembri te Bois de Vincennes 


oe met dootelick cranck gheweeſt / aen een ſpecie 
1e d 
booꝛnẽ (one, 


van apaplerie ofte beroeringhe/eude fp is 
verloſt vã eener Soone/ maer het Vint is 
doodt ter werelt ghecamen. De moeder 
gan deſe Princeſſe was Defen Somer te 
Rochelle alg Bie Van He KReligie aldacr 
Bergadert waren / in Mepntughe te Parijs 
te comen / om boo? den gevangenen Prinz 
ee Ban Condete mtercederen / maer de 
refe ig verbleven / op bet advys Des Coz 
nincks / die haer liet weten, Dat hp het niet 
goet en vondt / dat fp Dit mael fe Parijs, tat 
bien eynde / comen en ſoude. Defe Prinz 
ceſſe heeft oock / ten eynde als boven / ber: 
ſocht De interceſſie van verſcheydene Co⸗ 
ninghen ende Princen / maer ten heeft al 
niet gheopereert / hy moet de patientie nez 
men / tot dat het des Conincks plavfier 
fal weſen hem vrp te laten. 


Voecht dit naevolghende tot de Hiſtorie 
van het houden des lubel=jaers by de Euan- 
gelifche in Hoogh-Duytflandt. 


EER Erſcheydene Vorſten / aac eenige 
ai aem : epublyckẽ in Hooch · Duptſch⸗ 
— 32 landt / hebben ter ghedachteniſſe 
fte oa Het van het Fubel-faer / ofte refor⸗ 
San matie door den dienſt Lucherite weghe gez 
geffen bzacht / ſchoone goudene ende filgeren 
ooch: _ Medalien ende Peuninghen munten lae⸗ 
Wuptflant. ten, 

Die van Nurenberch lieten ophaere 
penninghen aen d'een ſyde deſe Woorden 
fetten /- MarclnVs LVther Vs theologlæ D. 


Nuren⸗ 
bozch. 

































Het achtendertichſte Boeck. 


at 16 

maeckende de getal letteren MDLLVVVIL 16170 
1617. —— zi 

_ Bieban VVerms begeepé het jaer 1617» goon en, 

in deſen wenſch / LVMeneVangeLll perenna toer 

DevVs noſter, Dat is/ O onfen Godr, laet het | wf 

licht des Euaugelij ceuwelick by ons blijven. J 


Op den peminck ſtaet afghemaelt eenen 


openen Bpbel / ende een brandende keerſe / 
ban Londe D E Prince Ban Conde bijft noch | ende Daer nevens aen De rechter ſyde / een 


handt als wt De wolcken contende / ende 

met den voorſten vinger op De keerſe wy⸗ 

fende: Aen d'ander ſyde ſtaen inden rinck 

deſe woorden gheſchreven / Turris fortiſſi- 

manomen Domi, Gat is / Des Heeren na— 

me is eenen vaften toorn „ene Daer ſtaet ee⸗ 

nen dicken tooen op Hen penninck midde 

in Die Woorden. | 
Franchfazt heeft eener penninck gefla grad? 

gen / hebbende aen D'een ſyde eenen dob⸗ 

Belen rinck / ín Ben buptenften rant ſtaen 

deſe oorden / Verbum Domi: manet in 

ætéernum, het woort des Heeren blijft m der 

eeuwicheyt. An Hen bimnenſten rant ſtaen 

defe woorden / furcirer Gott, vnd gebt ihm. 

die ehr. Apoc- 14. Vreeft Godt ende gheett 

hemdeeere. Binnen deſe ringhen of ran⸗ 

Den is gefchildert eenen Engel houdende 

een open Baeck inde handt/ daer in ffact 

FVANGELIVM. Aen Pander fijde | 

ffaen Deft Weerden met Capitale Rette⸗ | 

ren / in memoriam jubile: Euangeliei aunode= 

culari M. DC. XVII. celebrati, Senatus Reipube 

Francofur F.E. Dat is/ Ter ghedachtenitie 


van het Euangelifiche lubel—jacr, gehouden op à, 
het honderlte jaer 1617, Heeft de Magittraet Pien 
é : . | 
van Franckfort defen laten maken. ken 1 
Andere hebben het Zubel · jaer 1617, in | —— 
dit verſken beg2epens | tf 
IVblLa LVtherl In DaMino pla gens E 
agltote. } arg 
| Nae 
Ctac 
Nu keere ick wederom tot onſe in- * 


landtſche faecken. 


€ Staten van Hollant eñ Weſt⸗ opp 
Fricſlandt zijn deſen Somer al red 

wederom in ſ Graven· Hage er: ter 

gadert gheweeſt / ende Lange ver⸗ eid, 
gadert gebleven / principalick van vegen flats 
Be Differenten in De Meligpe/ende de fa f —9— 
richeden dre wt deſe differenten in de po⸗ 
litye zyn ontſtaen. Dit is De neghen en⸗ 
dertichſte vergaderinge Der Staten van | 
Pallandt /imde welche gheſppoocken ende | 
gebhandelt is geworden ban He mefchi! F | i 

en 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 





—J— 617, * 


Dog Groote bes 


| brent in 
di Öteben 


Rollant, 


vand, 


Nn mn n 


nd — — 







Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, 


ende mif-verftanden in de Aeligie. De 
taten zijn op Der 24,lunij ghefchepden/ 
fonder pet bzuchtbaers ut te richten, 
Ghedupꝛende deſe vergaderinghe / als 
oock voor ende nac De ſelfde / zynder veel 
onordentlickheydẽ begaen ban berfchep: 
dere —— in verſchepdene Steden 
ende Doppen. Binnen Schoonhove zijn De 
Contra-Femonftranten tot verſchepde⸗ 
ne reyſen belet gheweeſt hare vergaderin⸗ 
gen te houden. Men heeft He Peedicanz 
ten Die ban andere plaetfen Haer gecom 
Waren om te prediken/ ter Stadt utghez 
weſen / jae Haer wt ghelepdt. Patnech 
Meer is / eenighe boofe menſchen hebben 
het huys daer de Contra· Nemonſtranten 
unpredickten / geheelicken afgebroken / eñ 
gerltpieert. Waer ober clachte aen zijn 
Prine. Ere . ende aen het Woff Prosin: 


‚_ttacl ghecomen zynde / foo ig den beſchae⸗ 


RE Ve cont: pi 
Romte, gherupmen tyt bupten den Hage te Kijfz 

| inde do Wich ter peedicatie ghegaen hadden / zyn 
ie Kercke 





dichden ende doſerenden het middel van 
Juſtitye verleent / ghelhck ooch Dien feif⸗ 
den wech geopent ig geworden berfchenz 
denen anderen / die van weghen He diffe⸗ 
renten inde Keligie ende eenighe Daer \ut 
ghereſene mifverftanden hier ende Daer 
Wt de Steden verbannen waren. Haer 
Be Heeren Staten ban Wollant, als oock 
eenighe der Remonſtrantſche Magiſtra— 
ten / hebben gheſuſtineert / Dat deſe diffe⸗ 
renten gheen ſaecken en waren de jnſtitie 
ofte Prõvintiale Doven aengaende maer 


De politpe. 


Be Contra-Bemonftranten/ die eenen 


Dit Berre gaen moede gheworden / inſon⸗ 


—88 derhent als het cont was regen de / eeu⸗ 
fe pes de / haghe de ende flaggerde/ Oock wae 


dinen 

| len 

| O5 daer 
Crochde 


loofters 
Berrie,” 





tender Veel nude bebaechde perſoonẽ / als 
mede fwache ende onvernioghende / ende 
arme dunne ghecleede / Hie ſoo Verve niet 
gaen en condens Ban met fWarichept / de 


elche ftende Batmen haer met beloften: 


langhe tot hadde opgehouden/fonder Dat 
Daer pets op. volghde / ſoo hebben fp de 


vrynidedicheyt ghebruyckt / ende hebben 


een hups buien den Vage ghehuyet / om 
Daer in te laten peediken / Maer alg haer 
ſultx by He Overicheyt verboden was/ eñ 
de denren met vaſte floten ende grendelen 


toegehouden wierden / foo zijn fn gegaen. 
ten hupſe gan een van zijner, Prine, Ere, 


Boeck· houderen. Deje plactfe haer veel 


…… Be clepn zynde / ſoo heeft zjn Exc de ſake 


ere 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQvest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


fao wyt ghebzacht / Nat den Contra⸗Ve⸗ 
monſtranten belooft ig / datmen haer de 
Cloofter Kercke foude repareren, eñ haer 
Die tot oeffeninghe Des Gabtf-dienftes 
foude inrunmen / ende Dat fp midler wijle 
foudt de Cuangelfthe Uercke mogen gez 


beupehen / Daer mede De Ghemepute ban 


den Page fich voor Bat mael heeft laeten 
ghenoegen. ak 213 


Fol,276 


1617. 


Maer de Engelfche Werche indert Daz ed antrae 
ge veel te clepu zynde voor De oer groote Benen: 
menictste der menfchen / die Daer ter pre [antennes 
Dicatie guamen / foo hebben de Contra⸗ fter. Kerrke 
Bemonffranten De Clacfter-Wercke int im FOzubêe 
Doo?-hout (Die haer al voor lanck belooft Reabe, 


was / maer te lanchfaen: reet ghemaeckt 
Wiert) op eenen Sondach des morghens 
vrsech gheopent/ ende inghenomen/ Haer 
datelick in beengende eenen peedick-ffoel/ 
miet eenn Deel bancken / die ſy tot dien eyn⸗ 
de hadden laten maccken/ende Haer al br 
der handt hadden. Des anderen daechs 
zyn Daer een groot ghetal van menſchen 
geromen / om aen Dic kercke te helpen ar⸗ 
bepden / alſoo Dat ſy in wepnich da heu/ 
nae verhepyſen / ie vol-tinmniert/De gaſen/ 
vloeren⸗ banckẽ / ende ſtoelen in heel wepe 
nich daghen daer in fraep ende wel vol⸗ 
maeckt zynde / oock corts Daer nac ecn 
gaelderne / ende een qheftoelte Booz zin 
Peine. Ere Aen defe Kercke en hebben 
niet alleen ghearbept Metſeſaers Smez 
den/ende Cimmerlieden / maer asch Jof⸗ 
feren / Prouwen / ende IPans/vande Beffe 
fao2te die inden Hage zjn. Eich een heeft 
met eenen befonderen paer De Bandt aen 
dit werck gheflagen/ veele voortreffelicke 
perfoonen hebben alg opperaers ofte op⸗ 
per-hnechts den metſelaers ende Ben tin⸗ 
merlunden allerlep marteriaelen ghewil⸗ 
lichlick, jae met grooten luft ende mite 
beerdichept toegedzagen. 

Den 23.1ulij is zjn Deme. Ere. deerfte 
repfe in deſe Herche ghegaen / vergheſel⸗ 
ſchapt zynde met eeu ſeer groote menichte 
van meunſchen / hooges ende leeges ſtan⸗ 
des / jae meeſt alle de groote Lan Hen Was 
ke gaen in deſe Herche ter predicatie/ eñ 
het ghetal der gener Die Daer in dev Cons 


tra Remonſtranten Uercke comen / waſt 


ende vermeerdert Dagelier ſoo (tere / Dat 


Die Kercke (al-hae-wel fn heel groct en. 


runmis / ende He menſchen heel Dicht op 
Mmalranderen ghedrongen fitten en ffaen) 
nochtans veel teclepne ig / alſoo Dat de 
ghene die at te laete tomen ezide wat 

233 WD wijt 


| 
Ì ü 
en Hd 
— — Sint — 
— 
— | 
* * — 
Et — — 6 
— 4 
— } 





* ne — — 
— ö— ——— a 
> — — E — 
— — — 
























ie 


J 8 * — J— — ie 
Fi , ke 4 
—8 
ande 7 — — 


— me is 4 





s “ pe Boi 
4 * 


































— 


” 


* 
ee 


— 


— — — — — — — — — — 
—— — — — — npe 
* — — —— — 















8 — 


ze | 






—— 
* J 
— — — 





— 


hce 


ie B Ee jd ez a * 
* — ad eo 












— — * 
ig A — — ⸗ 


— 







— 


pn —X— 
— — —— — — — 


J 


Te Ami „ 
ee 
— 


* 






Ea 
— 
ES nr, „DS 








—— — 
— — 


pe … 
ke 






— * 






— * 


— 
F 


— — 






—— —— 


— —— 
— — — 


































r — 


EK belt ver⸗ 


KEEN ben Haghe. 


— — — — —— —— 


rn in TE 


Nederlantíche Hiftorie 


| ij | | | 1617 Wit af-ffaen/ de predicatie des goddelic⸗ 


ken woorts niet en cunnen hooren. 


E Meere Advocaet Ouden-Barne- 
velig coꝛts nac bet ſchepden Lan 
De Staeten/upt den Haeghe Gers 
trocken / repfende nae Diaenen/ 
Amerfſooꝛt / Ptrecht / alwaer hp ettelichke 
weecken lanck ig ghebleven / excuſerende 
fn Weder-comfte in Hen Hage overmits 
ſyn indifpofetie / niet cunnende verſtaen 
tot weder-keeringhe in Hen Haeghe / on 

aengefien Hat twee van de Weeren Gaden 


Uv or 
caet Barne⸗ 


HLN Hebi treckt unt 


RIE tert van State aen henri ghefanden «bez 


EE weeft verfoechende zijne weder comſie in 
| f'Gzaven-Maeghe. Wp igeerft den ſeſten 


HR Novembris. wederom inn Hen Haeghe chez 


COMEN, 


9 ik | Waertgels Als dAdvocaet Ouden-Barnevelt Dz 


OE aat» Êrecht ghecamen wag/ fo fijn aldaer acu⸗ 


Hi HE ghenomen, ghenomen ſes Compagnien ſoldaten / die⸗ 


men VvVvaert· zhelder· Ndemde / eiche Com⸗ 
pagnie van een hondert man / Die op cen 


Hi bi, cots coniplect waeren / ende Daer nae 


Berftercht zijnde tot hondert ende vyf⸗ 
tich Mannen. Daer ſyn oock deſen 
Daeatert te Lenden / Waerlem / Tot: 


I | terdam / Goude / ende andere Stenen 


meer in Hollandt VVacrrezhelders, aenge⸗ 
nomen / ſynde bp de Magiſtraten Her felfz 


Ke | 90 der Steden ſulckes noodich gheacht tot 


wantienement van hare authouitept. 


IN de Staeten Generael aen He Staten ende 

Hi Stadt ban Dtrecht gheſonden / om haer 

(En te vermaenen tot af-Danckinghe ban Get 

Hit —P nieuwe ara ghenomene volck / maer fn 
| en hebben niet uptghericht. 

ih _®efc/ende nach beet andere maepten cit 

NEL | ſwaricheden / die ic hier niet aen en voere/ 

hebben haerèn oorſpronck ghenomen upt 

9 | de twiſten in het kuch van He Religie hier 
| —6 te Lande ghereſen / De welcke alle hrome 

| feer bedroeven / ende He Ppanven der Waz 
ver Keligie / oock ben Pyanden onfer Bep: 

hendt / oorſaecke der beeucht gheven / Seo 

| Bat verſcheydene uptheemfehe Coningen 
ende Princen De Weeren Stacten Hefer 

Handen tot vzede Germacnen/of dat fp op 
een co2ts/bupten alten twyfel / ſuͤhen tore 
IE il der gaen/ Hen d'ander ſhde acht Hen Pp⸗ 
Iik ant in ſyn bupftgen/ ende meynt hp hebbe 
IEN ous alreets Men Boet in Den neche vhefet⸗ 
In | Ghelyck ſulcks blyckt upt be propooften 
—4 if ende bravaden Her Spaenſcher Anbaſſa⸗ 
beuren eñ Miniſters af de Hoven der Eo⸗ 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


| 


Het achtendertichfte Boeck. 












ningen ende Princen vefiderende, De 161} 


Lerſt· Hertoghe Albertus heeft oock ghes ·: v· S= 


duprende Hefe inlantfche fcheuringhen/ in 
opene ſchriften ghebruyckt den titel bart 
Ceacve van Dollandt/ Zeelandt, Heere 
van Dtrecht/Frieflant/ Stadt Groenin⸗ 
Gen ende Omme-Handen/Lee. Den ract 
ende middel am upt deſen Oneenicheden 
te gheraecken / die de beft gheadvifeerſte 
voar-flaen/ig het houden cenes Nationa⸗ 
len Synodi, daer toe de Provintie van De 
trecht / alg oock berfchepdene Steden in 
Hollandt ende Overijſſel / niet en cunnen 


verſtaen. 


IR Bat hier van nu daghelicks Kl 

faa veel wordt gedifputeert ende — | 
ghebifcoureert/ bp Schzift-ghez wifi 
leerde/ Kechtf-glieleerde / ende con! 


perfganen van allerlep ffaet binnen ende fn A 
bupten Lants / Doo faltehierinbet coyte ben bij 
verhalen wat eenighe jaren herw 
deſe ſaecke ghepaſſeert is. 


9 


ti 
aerts in 54 


In de jare 1586 iſſer in ſ Graven· Ha⸗ oat, 
ghe een Nationaelen Synodus Der Ghere⸗ 


p 


formeerder Herchen ghehouden / ende Daer chat 
ig Articulo 44.beffoten/Datter ten minften ve pet 
alte drie jaren opdinaerlick eenen Patio⸗ Det 
naelen Synodus foude ghehouden Werder. di 


y 


De Beputeerde Her Kerchen hebbẽ meer- beni 
maels bp de Hoogh⸗· Moghende Weeren pol 
Gheneraele Staten aen-aelouden ene Pio’ 


Dar ſyn Ghedeputeerde van wWeghen verſocht / dat met hacrer E. h. MD. 


cars fen reg 


ſent / goet · vinden / ende authorifatie / eenen Wet 
Pationaelen Synodus mochte beſtemt enge fot· 
wtgheſchreven worden / vertoonende met 
veele / vaſte / ende beſtendighe redenen de | 
nootwendiehepdt Des ſelfden/ende de mes 
nichfuldige goede veuchten / Hie daer ban - 

te verwachten Waren: Maer fn veele jas 

ren en hebben fp geen tonfent Gier toe ban 

hare €. IB, cunnen ber werven. Doch 
inſonderheydt hebben de Ghedeputeerde | 
der kercken om conſent tot het houden 

des Nationalen Synodifeer ernſtlich aen: 
ghehouden Anno 1606, (alg het vper der | 
oneenichepdt in het fluck ban de Kelt gie, 

in Hollandt begoft te vaachen)met becleez 
dinghe ban bewegelicke redenen hier toe 


bienende/als waren / 


eenig)’ j 


1. Derfchepdene ſaecken ende gheſchil⸗ beers 


len / Die al oer ettelicke jaeren gheappel: 5, spel 
leert Ajah op Den Synodum — Sor dus 
erg ſtille 


welcker 
ſchade den. 


ſtandt de Rerchen groote no ink 


te 
Ze Pers 


m Dé 
ai 
ghehou 









bsp 1617, 2. Verfthepdeue poincten de demepner 


— — 


— 


— 


Verchen-odeninghe allenghſſens vers 


pallende / ſoo Gier fa daer; ende niet beter: 


lick / dan met ghemepne beſtemminge der 
KRercken. 


3, Eenige poincten Her ſelver Wercken- 
ordeningẽe / die de experientie teere/Dat tot 
nootſaeckelicke oppouwinghe der erc⸗ 
ken / in Peen of Pander gheamplieert/ of 
oock wat berandert dienen te \uo2den. 


4. _Eendachtichepdt ende gacde carref- 
outdentte onder Defterchen te beveſtigen 
pBerfchepdene wegẽ / tot meerder voort· 

plantinghe des Evan geliums. 


5 Seguame middelen te overleggẽ / om 
B ordre te wederſtaen allerley fecten/ ſoo 
met Schaiften/Conferentien/ alg ander⸗ 
fins/alfoo gerfchepdene boecken / bp die 

eder-partpen/Hefntten/ende ander Lut: 
ghegaen zjn / Die wederlecht dienen te 

oden / ende oock Herfchepden ffucken 
Der Keligie bp erpreſſe tractactgens wel 
Bienende ghehandelt tot onderwifmghe 
ban den ghemepnen Man / t'welck fan: 
Ber ordee ende Laft faa wel nicten Ban ges 
ſchieden. 


Te aenhooꝛen verſtheyden klachten 
ende ſwarichepden van de particuliere 
Bereken end” hare ahcleghenthepdt / Hie 
by de ſelve opghehouden worden / ende ut 
berfthepden redenen niet en Kannen ghe⸗ 
betert worden / dan Gp gemeyne reſolutien 
der Vercken. 


7. Verſcheyden vraghen van verſthep⸗ 
den materien alten Rerckenimt ghemeyn 
angaende die De lupden ongeruſt maken / 
Ende daer inne de particuliere Bercken 
ofte Claffen niet en Dezen noch moghen 
reſolveeren / tot pre juditie Der anderer eñ 
om gheene confuſie oft twiſt te maecken/ 
ghelyck oock De Heeren Staten van Hal: 
landt jaerlichg aen haere Commiffarien 
ſperialick belaften toe te fien / dat fulche 
AlgBemepne pointen in de particuliere 


Synoden niet berhandelt ent worden / eñ 


der ſelver iſſer aleen goet ahetal/bp welc⸗ 
her onſeeckerheydt de Rercken ſchade Ie 
den / als Lan onghedoopte te trouwen / het 
formulier ban den Voop der bejaerden/ 
Be ſiecken op het hedde te Doopen/ ende 


derghelycke meer. 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 


—E 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Onder deregeeringhe van Coninek Philips de derde: 
8 Andere beele particuliere poincten 


— — — — — — —— A GRE 


meer/ tot welſtandt ende voortganch der 
Aeligie dienende! He welche fo hiet kens 
nen Defpecificeert Worden / erde noch⸗ 
tang niet gheholpen / dan daor ghemepre 
refolutie/ende Waer bp de 4 erche fchacHe 
poet / foo langhe alg De ſelve niet recht 
beftelt en zyn. | 

Deft Wepnige noat-Dringende Heden? 
Wierden alleen verhaelt mt veelen ans 
dere gravamina Ber Kercken veferherende 
tot Dat De Synodus in debica forma foude 
bergaedert fijn. 

De fchzifteliche Femonfframtie bp de 
Ghedeputeerde der Spnoden deg maels 
aen Den eer Adbocaet Olden-Barnevelt 
bebandiget/em ban hem aen De E.D. M. 
Heeren Generale Staten over· ghelevert 
te worden / was deſe: 


Ertoonen met aller Aeverentie Cop 
ende Onderdanichept de Gede: memon: 


Fol. 277 
1617. 


oppe Der 


puteerde van De Bercken ban firantie aen 
Supt ende Poort Hellandt upt HRe, 
den name ende ban weghen alle Hercken Staten/be 


van de Bereenichde Mederlanden/te ker: de Gedepu⸗ 


nen gevende / dat al ober veel jaren D.E. — —— 
€. aengedient is gheweeſt van te verga⸗ abeles 


deren / onder D.C. CE. authozitept / eenen bert Anno 


Dereenichde Pederlanden/om He ſelve in 


goeden welſtant te onder-heuden/ ende 
voornaennick te remedieren Lerfchepbeer. 
ne fwarichepden Baer in zijnde / ende or 


andere pregnante redenẽ meer/ D,E; E 
ter anderer tyt beeder ghededuceert ende 
vertoont/Ende hebben DEE noch ver⸗ 
leden jaer / op ſulck Berfoech Hen Menon 
wanten Berclaringe ghebaensalg Hat D. 
E.E, Def? ſake wel oog billick ende nace 
dich achteden/ maer datter noch cenighe 
Pꝛobincien waren / Die ee reſolutie hier 
oper miet ingebracht en hadden / ernie Hat 
o2dze gheftelt foude werden om fiulcr eerz 
fles dages te wege te bennen. 

Cis nu fo / dat de Femdhffranten niet 
Kannen vernemen/ ſulcx als noch ig 
ge-effectucert/ / immers en kryghen fn ale 
noel gheen weder refolutie LAD... 
ende Daerentuffchen verlangen die Wercz 
keu al omme itae Die voo heevene bpz 
eenkomſte / bedroeft zijnde over Dit lange 
untſtel in faa eenen Goddeliche / wichti⸗ 
ge/ende noodige fake. Ende hebben dien 
volgende de Kemonſtranten op t'nieuwe 
belaſt Dit ſtuck met cruft bp WE * te 

er⸗ 


| Synodum Generael hande Kercken Defer 1S05.Ben o… 


ccembes, 


— 
u &. 
’ 












































— — — 4 — — 
pe — — —— — —— — * 
— int see : 5 
4 … 
\ + * le Sed 
— —— — — n=” 
rr ar sr Saas Ur een 


ede B s 


—— 


ac 


— 


— — 








— —— eene — — 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Bibliotheek, Den Haag 















































KME Nederlant(che Hiftorie 


IF LANE | 1617 vervolgen / upt welche oorſaken dan / als 
J iii ‚mede Wt aeporringe vã hare epgeie con: 
RR | ſcientien Die Memanftrauten hiet hebben 
J | moghen noch willen nactaten/hicrom DD. 
HIN E. E, wederom aen te fpechen/ ende met 
IN eerbiedinghe te verſoechen / dat het D.C, 
OR €. gelieve tiſelve met ernſt tebehartigen / 
KEN ende Daetom in verſrher ghedachtens te 
nemen / hoe billick ende wel ghefendeert 
ſniſck verſoeck is / ende van hoe groote me⸗ 
nichte ban D,E. onderdanen / jae mede 


aenmerckende / Dat ſoodaene verſochte 

bf vergaderinge niet en is eene menftijeliche 
infettingbhe / maer opn ordonnancie Des 
W. Gheeſtes in sijn Ghemeynte/ ende vol⸗ 


—0 manutenieert ende voor⸗·gheſtaen / aldaer 
KA HE ende bp den ſelvben oock noot wendelick de 
En if Hercheliche Pergaderinge/generael ende 
particuïier/gemanutenteert ende voorge⸗ 

ſtaen macten worden / bp ghebreck van 
welche het onmoghelick is menſchelicker 
Wwyſe te ſpreken / glſoo het Godt den Heere 

| » eit Defer werelt alles Hoor ordetlicke mide 
V Melen belieft te regieren) Dat de Feligie in 
hare fupverhepdt/eenichepdt/ vaftichept/ 
ende welſtant kan ffaende blijven / macr 
Moet noodtfaechelich ir menigherley on: 
1 „bb ghereghelthenden / confufien/ verwarrin⸗ 
Ki EINE | gen ende vervalſchinghen altenchf kens 
Í Ii gerballen/ ende eyntlick te gronde gaen) 
—4 ghelyck Baer ban die ervarentheyt hlaer 
HE HD bak boerse in Befen Deele DE Herc: 
Û kelteRenftant ende regieringhe van geen 

andere nätupee / Dan de Politucke / De 

welche D, Exel weten fonder generale 

ende particulteteddergaderinghe’ gheen: 

fing te honnen beſtaen / dvermits bp ghe⸗ 

beck ban Dien / alleg in He Politie tot 

fcheichelicke confufte/ jae tot ondergaan: 

—9 des Landts vervallen moefte. Ende even 
* di ghelyck aen die generale Vergaderinghe 
BEI | ban D.C. €. teghenwoordelick hanght / 
(ERR HE | ende upt De ſelve herkoemt die o2dze onde 
KAR vaſticheydt / om den ghemeenen ffant Hes 

E Landts te bewmacrentezhen den Wpant/ 





reproduced by courtesy of Koninklijke 
0 


Kik: Aegierders im alle De Derecuichde 20: | 
NE vincien ſulcks gemept wordt / beſanders Godtſalichent verſtupren ende verhinde⸗ 
| ‚ren ſoude konnen / 














| 





ghens niet hanghende aen ecnigbeg men: | Staet des U 
ſches autoritent maer van Gedte/ ende neu Vyandt / ende alfe Hie gheene ghelyck 
| onwederleggelicken Goddelicken Rechts Jeſuiten ende | 
l —9— | weghen Dr Gemeynte hexkomende / ende der Kercke ende des Landts arbepden te 

Be welcke Die Gemeynte Gedts niet meer onderdruckien ende te ſabverteeren. 





Het achtendertichſte Boeck. 


ende op alten inbreuc Hie ſelve te voorſien? 
Alſoo oock aen Die 
ghe der Vercken in deſe Vereenichde He⸗ 
derlanden / hanght voornaemlick / ende WE 
Be ſelpe moet herkommen de ordee ende 
vaſtichepdt om den ghemeynen ſtant De 

Ware Cheiſtelicke Feltgie im eendrachtic⸗ 
hept teghen alie vervalfthinghe te bewa⸗ 
reu / ende op alles te voorſien / waer Haer 
den Ppant Ber warer Cizifteliche Meligie 
De (ele beſchadigen / oft de Sathan met 
fijne practjcken De waere eenietendt ende 


De kon So dat upt fulcke cons 
fideratien blycken han / Dat de verſochte 
Gheneraele Dergaderinghe den Yterchen 
oock Dient tet mede Vaftichepdt van dert 
auts teghen Den al-ghemeps 


derghelyckem dic den fact 
Je 


vk J ala de oeffeninghe der Keligie (elves (daer  aach deſe ordre Ban byreen· con ſten in bert 
OE: * van zy mede een lidt is) ontooghen han ſtandt der Aeligie noodtwendirh / om Hat 
Kit, | worden / ſulex Bat al · waer / ende by uien verſthendene ſiecten ende valſche geſont⸗ 

Be waere Cheriſtelicke neligie wordt ghe⸗ benden in deſe Handen fchuplende doorz 


ſoodanige particuliere ende generale by· 
t'ſamen kongten kunnen wegh genomen 
worden. De Vpanden der Gereformeerde 
Religie hier in Neder· Tandt / houden by 
hem ſelven duſdaenighe herckelicke by⸗ 
een camſten / ſoo dickwils alſt haer luſt / 
daer ín fj alle hare ſaecken gieruftelick 
tot haren wille verhandelen / ſo ſy tot hare 
verſeeckeringhe ende tat voort pᷣlantinge 
harer fecten gheraden Linden « Ewelck 
alfao het met oogblupekinghe daghelicſrx 
gefchiet/fo kan met rechte wel feer breent 
ghebonden worden / dat daerentuſſchen de 

rechte ware Chꝛiſtelicke Religie/ daer 0 

ende waer bp des Lants welbacrt bern 
ende beveftighct wordt / ende in de \uciche 
alles met DE. Wettighe autozitept in 
Fopenbaer gheſocht \wa2t te handelen / in 
fulche rechtveerdige ſaecken / tot bedroeft: 
hendt der gheenen Die fn voorſtaen ende 
onderhouden / opghehouden Werden / lij: 
dende de ſelve alſoo meer fchade bp hare 
openbare bephept. Dan de voorſchrevene 
feeten bp hepmeltche connibenttien, Defen 
agenghemercht / ſoo iſt dat de Remonſtran⸗ 
ten onderdaenichlick op het nien we ver⸗ 
ſoecken dat D. E. E. haer in deſen / alg 
goede Voeſter · Heeren ende boorftanderg 
der Ghemepnte Godts / willen be wijfen / 
ende volghens (indien daer eenighe Pzoz 
vincien 


generale Bergaderin⸗ 


it 


—8 


óf 


— d 








ordre flellen / Hat fulchs met Hen eerſten 


gheſchiede / ende dat geeffectueert zynde/ 


bat D. &. ghelieve een Shemepn ende fnz 
nael beſlupt tat beſtemminghe ban de verz 
fachte Ghenergele Svuodale vergaderin⸗ 


Me te maken / ende Hat den 1% emonftranten 
te laten \ucten / am alfea 


den / als van nooden weſen ſal Welche tij- 
dinge de Remonſtranten verſeeckert zyñ / 


dat met groote blytſchap ende contente⸗ | 
Went in alte hare reſpectide herchen ghe⸗ ‚ van Godts He 


hoort fal worde ende de felue tot meerder 
vperichcydt nerwecken ſal/ om voor D. 


oorſaeckt fal worden. 


Hae veewoudich ſolliriteren ende lange 
aenhouden / hebben eyndelick de Gedepu⸗ 
teerde der Kercke deſe nae · volgende Acte 
van Conſent by de E. H. M. Weeren Ges 
neraele Staten erlanght: 


EStaten Generael der Vereenichde 
Nederlanden gkelet hebbende op die 
Rementtraut:e ‚ foo mondelick als 
en je, Íchriftelick vaa weghen die Chritte- 
licke Ghe eformeerde Neder antſche Kercken, 
In hare vergaderi: 'ghe ghedaen ende overghe- 
levert, om tehebben een by=een-comfte van 
PEN Nationael Synodus der voorfchreven Kerc- 
thom redenen in de felve Remonftrantie wr- 
Shedruckt , hebben naer rijpe deliberatie de 
voorfchrevene by=een—comfte gheaccordeert, 
Ende accordeeren de felve by defen,ende is dië 
volghende goet ghevonden den felven Syno- 
“Um Nationaelen in harer E. Moghende namen 
&'S Wettighe Overheyden ende voorftanders 
van de voorfchrevene Chriftelicke Gherefor 
meerde Religie,in defe Landen, ende volghens 
de Authoriteyt, hare E. Moghendenaer Godes 
Voordt competerende, te convoceeren, foo 
Wanneer haere Ed. Mog, met de Kercken Die- 
Maren (diefy van meyninghe fijn daer toe met 
die eerfte g heleghentheyde te befchrij ven). op 
€ Manierevan t?houden des voorfchrevenen 
Synodi,midt/Baders van den tijdt ende plaetfe 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
0 


daer toe bequaem, ſullenh 
niceert ende advijs ghenom 
voorfchrevenenSynodus Narionael met revifie 
van de Confefsie ende Cathec 
fchreven Kercken, midtfgade 
ordeninghe,in de felve tot noch to 
(ghelijck men van alle ti 
deringhe ghewoonlic 
N telen het acns | me ende vreefe des Hee 
ftaende Jaer / miet D. Es abuis —* ap⸗ 

probatie / den gheleghenſten tydt ende 
Piaetfe aengheſtelt te aarden. Endedan | 
Vaa2ts bj de liercken alfinteke inftructien 
ende ghereetſchap in tijdt Berent te Woz: | 








‚ daen inden Haghe: 
E. gheluckighe regieringe Godt Almarch⸗ Heeren Staten Gen 
tich te bidden/ geler ter contrarie Douz | 1606, 

het Langhe opbeuden var t'voorſchreven | 

berfoecht groot miſnoeghen bp allen vere | 


ghehouden/he 
aer eenich nae-be 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, 


1617 bineien zyn / Die Haere reſolutie ober deſe 
— ſcſaecke noch niet inghebrocht en hebben) 


N.van Berck Ut, 


Onder ſtont gheſthreven / Ter ordonnan- 
cie van defelve Heeren 
ende was onderteeckent 


_C.Aerffens. 


€ Bhedeputeerde Der lerck , 
Acte beramen hebhende/ hebbẽ haer vureerde ; 
bef\waert ghevonden Bier ín v 
andelen / voor ende 
fouden ghehoort hebben 


deſe reftrietie in de Acte van confent hãd⸗ 
ben ſtellen laeten/ Dat in Synodo Nationali, 

ydeniſſe der Neder⸗ 
n ſoude w 
ben der halven di 
goet gl 
ke Fen 
aen de Beeren G 


gecommitteerde Kerckendie⸗ 


ick beſwaert bonden in de acte Die 
Met ſulck een dlaufinte/met verſoec Dat die 

dele Moghende L ceren Staten Genee 
tact ghelieven wilde deit Kercken eene 
pure ende ſimpele acte ban confent te ver⸗ 
remonftraucie is gheſtellet in 
re/ 


Aaaa Op 


ebben ghecommu- 161 
en, ten eynde den 


hifmo der voor-= 
rs der Kercken- 
e gepleecht, 
jden in foodanige vere 
kiste doen)in den na= 
ren der maten aenghe- 
leytende ghehouden worde, dat die gewentte 
vruchten daer uyt moghen v 
lick de beveftingheende voo 
de wae: heyt Godts,onderho 
ordre,rutte ende vreede in 
Saders bevarderinghe van 

hcheydronder der voorfch 
fetenen, alles nae den r 


olghen, nament— 
rtplantinghe van 
udinge van goede 
Godts huys, midtſ- 
de waere Godt-{a- 
reven Landen inge- 
eghel ende voorfchrift 
ylighe V Voordt, tot zijner eere, 
ende welftant deter Landen ende Kercken.Ge- 
nde vergaderinghevan de 
eracl den 15. Martif Anna 


Staten Generacl, 


En deſe Be Gede⸗ 


erder Der Bercken 
al eer ſy bier op 
bet ade der 
Nae conununicatte hier over ——— 
chben de ſelfde verclaert/ dat herl —— 

dencken gaf / dat 
eenighe Pravineten in hare bewilliginge/ 


Landtſcher 
orden gereſumeert Heb: 
e Ghecommitteerde der 
jevonden / datmen eer 
onſtrantie foude inftelté 
heneraele Staten Anvaer 
in verklaert fouden orden de redenen 


































— 


23 
*4 —* 
—R td - 









„ee 


— SO aar 



































J 
J a 


„ 
— 


— 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Bibliotheek, Den Haag 



































Nederlintiche Hittorie 


MA | 617. _ Ope vooꝛſtellinge ban de Chele Mo⸗ 
IE | | gende Heeren Staten Generael der ver⸗ 
EE OE wrenmone  Lenichde Nederlanden / belanghende Be 
| teantie van clauſule ban te reſumeeren Be Pederiants 
ve Bebop ſehe belhdeniſſe des geloofs / inden Ap: 
| Ttercken bes node Nationael /faa geven Hie ghedepu⸗ 
9 langhende teerde der Kercken met aller reverentie 
—— ende onderdanichept ter antwoorde. 
serlanrihe _ Vlfoo He Sonode Pationacl Van He 
Covfeie. Mercken Her Werecnichde Pederlanden 
| | met confent ende anthozitent Her Edele 
DECOR OEE Mogende Heeré Staten Generael drent 
10 peen te komen / alg een nootwendighe 
RUDE EEN remedie nae Godts woort ende gebruyck 
AU RENEE der Cheiſtelicke Werchen tot allen tyden / 
1 9 om te adviſeeren op De eendrachtighe onz 
DD derhoudinghe ende bewaerniſſe Der ſup⸗ 
J verer leere ende goede ordeninge / na we⸗ 
9 wijfen ban He inſtructien ende memorien 
4 Mi ESE die van alle De Werciten maeten komen/ 
BR ende Bau Be ſelve / nae eltx noot · bevin⸗ 
se MERA J dinge ende gelegentheyt / fpecialicher gez 
ij flelt ende ingebrocht fallen moeten Waz: 
den : Doo en vermach He laff der voor⸗ 
k ſchreven Gedeputeerde niet/ eenich fpecie 
(EM HN ael poinet te ſtellen / ende beſonder niet / de 
—40 reſumptie vande Nederlandtſche belyde⸗ 
niſſe des gheloofs / als weſende een hooft⸗ 
40 | Eee van t'welcke fn Den Synodo voor⸗ 
9— —9 threven tegen woordelick vergadert zyn⸗ 
| 700 de / nae voorvallende ghelegentheyt ghe⸗ 
EMME att delibereert ende ghereſolveert moet wor⸗ 
den / ghelychk Han dit poinct oock int Gez 
— nerael eynde Der Spnodale by⸗een kom⸗ 
ſten (namelick be onderhoudinghe ende 
bewaerniſſe der ſupverer leere) ghenoech⸗ 
faem tacitẽ begrepen wort / in Dien He noot 
| „| ſulcx vereyſchet: Ghemerckt mede / dat 
HEIN, | Hoog ſulcke fpectale wtſchryvinge oorſalie 
gegeven ſoude worden te dencken / als oft 
EE li, Be Bercken felve hare belydeniſſe in tij: 
ĳ eb fel trocken / ende Haer door groot miſghe⸗ 
l noegen ende ongeruftichept onder die ge⸗ 
inf Wie int gantſche Landt veroorſaeckt 
foudemoghen worden / t welck pnuners 
(onder coerectie geſproocken) in deſe Lanz 
zunctture des tyts geenſins oorbaer en is/ 
blyvende daer· en tuſſchen eenen pegelic⸗ 
keu/ Die op De voorſchreven belhdeniſſe 
Ik —0 afte eenich Artyckel Ban Dien pet ſoude 
BE A hebben voort te brengen / Die Grphept om 
| ſulcx aen te Dienen in Den voorſchreven 


op letten/ende daer op vefalberen fal/rrac 
wel is gheſchiet biddende daerom alg 


reproduced by courtesy of Koninklijke 
0 


Synodo, dewelcke het ſelve hooren / eñ daer 
behooren / ghelyck ooch tanderen tijden 





Het achtende ets chfte Boeck. 


nacth enberbanichliek / vat haere Edele 1017 
| Mogent. gelieve / o pxde Hoorfchreven con: 
fideratie acht nemende/ te confenteren/ wort 
dat D'wtfrhbtinge des vooreſchreven Sy- 
nodi, nae ghewoonte Ber Pterchen/fimpez 
lich ende m genere gedaen worde / tot een? 
drachtighe onderhoudinge ende bewaer⸗ 
niſſe ban He ſuypvere leere ende goede or⸗ 
Beninge inde erchen / ende om alle f Waz 
richeyden Hie Haer inne bevonden ſullen 
moghen worden / bequamelick eñ behoor⸗ 
lick te mogen wech nemen. Geel indien 
hare Ed. Mog. vooꝛrſchreven conſidera⸗ 
tien teghenwoordelick gheene plactfe en 
konnen gheven / Willen te voorſchzreven 
Ghedepũteerde haer ghenoegen laten in | 
Defbrt dat zp haere €. Mog. hunne bez 
ſwaerniſſen gheopent hebben / verſoet⸗ 
kende niet te min/Hat hare €. Poa. ghes 
tieve hun Die acte van bp een⸗ komſte dek 
Synodi Nationalis datelick te verleenen / 
fulcr alg nic hp haere €. Mog.is gijeves 
folveert. 


— — — — — — — 


De Gedeputeerde des Synodi ingeſtaen Anti 
ʒynde / heeft de Heer Adtocact Wan Hol⸗ B ek 
lant/ alg Prefideut/ in Den nante Her Verz Bratt 

gaderinge Der Beeren Staten Generael de Vg 
fot antwoozde gegeven / Hat Die Weeren VA 
Staten Generacl/opermits alle Provin: ge. 
cien verſtonden / Dat het honden des Sy- 
nodi Nartionalis eer nootwendich middel 
was / om de ſuxverheyt Der leere cit goede 
KRerckenorder te onder houden / nu alle 
te ſamen tat het houden deſſeen gecon⸗ 
fenteert hadden. Belangende Le erffvictte 
van het reſumeren Her Nederlandtſcher 
Confeſſie / alſoo He felor van eenige Ppoo⸗ 
| vincien gheftelt Was / dat de ſelve fonder 
pꝛejudicie der ſelver Provincien niet kon⸗ 
de nagelaten order: Bat reſumtie nict 
‚mede beacht altoos eenige beranderinge/ 
„maer oock beveſtinghe: Dat die Heeren 
Staten Die claufide alfaentet en verſtan⸗ 
den / gheiyck oft aen De waerhent Her lecz 
re in Be confeſſie begzepen/ ee nichſins ge⸗ 
twiyffelt woede / aft behoorde ghetwyfelt 
te worden / oft datter Gan noode fonde 
weſen eenige berbeteringhe/ geenſins / eñ 
dat Haerom in He clauſule gheene groote 
fwarichent te malen en Ware. Want it 
dien de ſelve van gene Derchen onder Hie 
gravamina wtgeſchreven mochte worzden / 
bat men als dan by de Provincien / die de 
ſe we clauſule gheſtellet hadden / ſonde be⸗ 
guamelick arbephden konnen/ dat fp * 
aex⸗ 


————— — —— ———— ———— — — — — — — 





Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, 


1617 v | 
617 7. berſtaen tot naelatinghe Ber ſelpen: het comen. Waer als nae de Trefue⸗ i | 
— — —* ban ichtelick foude kannen ghe⸗der Herckelijche ——————— — — 8 
hore. — en / in Bien bp geene Gierche Hit | in Wollant / maer aork bier ef hacer in ece 
5 * ann in —— werde / dat als dan nige Her berachupeder Provintien / lichte 
* herr gept Daer mede mech gheno: | Taep begoft te branden, ja He vlammte ber 
ven eend * ende dat men Baeront feex | aneenichept boven alle Werchen begoft tur 
enn * | irt ran fake tan het houz teflaen/ Soo zijn Anno 1612. in "Gas Anno r6rs, 
—* —* * atiobalis op De reſolutie ven Hage bo een gheromen/ met alleen de Hebben de 
bes e ge jegheven was / inden name Ghedeputeerde Der Synoden Han Supt eñ aoe 
—* rp aenfangben/ ende op alle ma: Poort Hollandt / maer Haer zón afghe⸗ — 
ae —* ame edn Ende wat belanght ſonden Ghedeputeerde wt Hen name van alte be vels 
" rend ere beleydinghe defer faeche/ Hat ' alie He Gerefoameerde Herchen Her Gee PEELeBros 
— ser Staten General verſtonden/ nieerde NRederlandtfeche ᷣꝛovintien wt weverom 
b ä N € S:avamma Der Mercken / waer over « gefondert der Prointie van Drecht, Die aeughebou⸗ 
sLOyuodus fautse gehouden wozden/ den tat bevoorderimge deſes nootwendighen Vert om ce 
| en —— Staten Seuerael eerſt ſouden wercks niemant ghedeputeert nochte af⸗ Malene 
alie ie ge-crlibeert worden / al eerfe aen _ghefouden en heeft / ongengheſten fp door Syaodam. 
oe erclie n wtgeſchreven wierden. Et befendinge ceniger treffelieker cú goͤdtſa⸗ 
engaende Be weſcheywinghe des Synodi iger Mannen met ermſieuck Daer tot ver: 
dconals, Dat Die Heeren Staten Gene: ſocht ende vermaent waren. 
wael berffonhen/ Dat de felve foude beho⸗⸗Be baven-berfactde Ohedeputeerde 
* te gheſchieden ban de Heeren Staten der dierchen hebben na bperighe aenroe⸗ 
eneracl/ afs weſende Voeſter Heeren pinghe des Weplighen Haems Godee 










































































* a Ar à 
X he a tier - * 


— 


— * — == 8 R n fj 
EKE = * en — — ef En — — — F En = H 
— — — — — — et Te — En — — — — ez 5 Er — 
8 * TS 5 8 —— — — * — 
— — Ken 3 — —— — — — —— ee - —_ 
— — a — — — 


ende voorſtanders der Yerckten in veſe NT kia J 
| | — ende nae verſrheydene ronnumicatien/ ijk | 

Wee —— doch Dat dit niet en ag eene goet ghevonden eene Bemonftrantie op Hi ; 
lg sar vn pear Der Weeren Sta⸗ Get pampier te beenghen / ende Haer in U, ane 
rat, binten neee en/ overmits eentghe Peo⸗ pederom de €. H. 1D, Heeren Generale OI 
ve, * a u abfent waren / Die hier obernict Staten He nootwendicheyt Hau het hour Mt 
—* aren ghehoort / op dat alſoo aen: den des Patienaeten Synod: Bao? oagtert 4 | 
on aende Synodus met meer — q à 
be meerder vreucht mo⸗ teffellen / met cuderdaeniahe bede ende 

ge gehouden worden : Het welcke de Gez ue ren * EA 

—— den: Het welcke De Gez verſeck / dat het haere E.D. IV. woude 


deputeerde der Rercken verſtaeude, heb⸗ ip gen | 
* skelet vene gelieven in het houden des felf ben te canz 
———— dat aengaende Bie twee fenteeren. Def ——— veerdich 
——— geſſagene ſtucken / de Herchen ſynde / ſoo iſſer goet ghevonden / Dat de 
Beens — metde Edele Moghende Shebeputeerde der Uercken ( audientie 
Ee * taten ouden moghen treden in Du haere E. D. A. verfacht ende derere 
roere communicatie. | ie pen goe perſoonlick boog 
f are €. H. M. verſchynen fou 1 
| Det — Cen heeft niet ontbroken aen de neer: bat ſelfde ooch —5 — * ol. 
Deeft ben (lige bevoorderinge vande Gedeputeer: | tembris , hebbende de E.D. IB. Weeren 
| deetBanck e Der Mercken / dat bp het boven-ver⸗ Staten voor ceren peren Der Ghedepu⸗ | Bk 
— — de nootwendinghe houdinghe des | teerde der Uerchen eten eenen ffael fer: ENEN AOR 
gedi eenige 4 gedi Nationalis etteliche jaren lanck ver⸗ ten/noodighende de felfde iterative eerbicz HNDENE NNT, 
38* blenen is / maer alfoa daer op ſtracx ghe⸗ delich/te gaen fitten. 

ert. —— —— —— Ee De boben-ghenoentde KRemonſtrantie 

’ ae erhandelen van re ina 5 

bele andere ſware politieke facchen / ins —— was ingheſtelt / als volght: 


ſonderheyt obermidtg He gene Die nu Re V Ertoonen met behoogiche eers copia bee 


— — 


— 


— — 


monſtranten ghenoemt worden (groot cre⸗ ie hi Aemons 
Bijt ghevonden hebbende by eenige Loor: eig he —— ſtrantie ban 
reffelicke Mannen die aen het voer onſer Woordts gecommitteert Lan He Bercken he 
Jederlantfche Kepublijckefitten) genen | Bereken der refpectitse Probincien hier Herren Dre 
ſmaeck er hadden in het houden des Ma: | onder gheſchreven / hoe dat nu abeheele eral Sus 
gionalen Synodi, fag en iſmen tot het \uts | fes en twintich jaren lanck geen Verga: levert bep 
gert afte voltrechen deſes noot\vendinë | deringhe der ghemepne Kercken/ in Deft 27-Sertem- 
eude wel begonnenen wercks niet cunmen Nederlaudem of gheen Synodus Nacionael vain rin 
Aaaaij is *5 * 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


gn 


vd 


a Wd ° 


mm 
































Het achter.dertichfte Boeck. 


als de Heere ſyne Nercke Chriſtelicke O7 161 le 
verheydẽ ende Hepfers verleent heeft; / t ⸗ 
blyckt unt die herchlicke Hiſtorien / Dat pont 
De Godtſalige Kepferg Conttantinus, The- 

odofius ende afte andere/ Die Den welſtant 

Ber Bercken hebben beherticht Wanneer 
eenighe duſdaenighe ſwarichepden in DC 
Kercken waren opghereſen / de ſelve door 

Bit middel van De Ehriſtelicke Synoden / 

ander Gare autbozitept gehouden / vrucht⸗ 
baerlick ende ſtichtelit hebben afgedaen/ 

ende Wanneer fp Daer toe door He opſien⸗ 

ders der hercken zyn vermaent ende ver⸗ 

ſocht gheweeſt / datſe in ſulck eene Heplige 

ende dienſtighe ſaecke / niet en fijn wep⸗ 

gherich nachte nae atich bevonden. Die 
ervarentheydt heeft ooch tot alten tijden 


Nederlantfche Hiftorie 


1057. is ghehouden gheweeſt / int De welche van 
— mn facthen De Mercken in't ghemeyn betref? 
fende/Die tot fulche Dergaderinge alleen 
ghehooren / heeft kimnen ghehandelt wor⸗ 
den / waer Hao? gheſchiet is / Hat de ſelfde 
ſaecken in een ſeer merckelick ende ſtha⸗ 
| delick verloop zyn ghekomen / in ſulcker 
9 voeghen / dat niet alleen veele treffeliche/ 
| fer pꝛofytighe / ende noodighe ſaken / Hie 
grootlicx ſouden ſtrecken tet voort·plan⸗ 
tinghe van de Euangelifche Waerhepdt/ 
tot bevopderinghe ban ware Godtſalit⸗ 
—J hepdt / tot onderhoudinghe bar goede or⸗ 
LRE Dee/eenichepdt ende vrede / tnt voor·ko⸗ 
LAGERE minghe ban nreenichfuldighe ſwarichep⸗ 
| | den / ende tat welſtant ende groote ſtich⸗ 
ERONDER tingbe der Herchen hier te Lande / gants 
1 —J00 onghedaen blijven ende achter gehouden gheleert ende leert noch hedendaechs dat 
ED | worden / waer daor de Hercen dagelicks ‚ gheenen ſtaet / hy ſy Burgerlich/ of Were: 
—M | feer groote fclhjade den: Maer osch dat | kelick / beſtaen kan / fonder alghemeyne 
HEUSER CAN boven dien doo? vit langhduprich uptftel | Dergaderinghen / in de welcke opficht gez 
deg Synodi voorꝛſehꝛeven / alomme in De | nomen werde op de faken Dien ſtaet in't 
J Kercken ban de Vereenichde Nederlan⸗ ghemenyn concernerende/niet anders Dart 
DIEET hd Ben ontftaen ſyn ende dagelicks fo langs | gheljchk eenen acker ſonder behoorlicke 
INEEN foo meer inwortelen ontallicke ſwaeric· | mpficht niet Dan met alierlep anfirupt fat 
| hepden Ban oneenichepden in de Leere / bewaſſen: Dat ooc wanneermen Die ſwa⸗ 
diſordren ende regieringhe Der kercken | vichepden Die Be Kercken innt ghemeyn 
BerWwerringhen/ergemiffen/ verbitterin⸗ hetreffen/ door andere middelen als deor 
ghen ende verdeelthepden/ ſulcks dat bet | eenen >ysodum Lan De ghemepne Hercken 
apparentis / in Dien deſe ſwaricheyden | heeft gheſocht te remedieren / dat Het ſelve | 


| ME 9 niet met den aller eerſten en worden ghe⸗ 
HEHE remedieert / dat ten lactften d'eene Hierche 
Ban de andere / d'eene Stadt van De an⸗ 


Bere/in het ſtuck Han Heligic/D welck den 
Bant onſer eenichendt is / fal komen af te 


ſcheuren / gheiyck (Brat betert) Dacr ben 


fick alrecde eenige ſchadelicke beg infclen 
in verfchepdene plactfen beginnen te Verz 
toonen:T welck V. E. JA. aller beft verz 


altoos onvruchtbaerlick heeft gheſucce⸗ 
deert/ ende dickwils geftrcel t tet meerz 
der verwarriaghe:Teghenwoordelick ifk 
alfaa gheſchapen in Defe Vercken / dat 
d'opghereſene ſwarichenden Hie te verbe⸗ 
teren ſyn / feu feer daor alle Peuvincien 


ſyn verſpreydet datſe door gheen particu⸗ 


here ofte provinciale Spuoden ſullen con⸗ 
nen ghebetert worden. De Kercke ban 


— — — — 







Amſterdam van Hen lactſten Syned. Narie 


IO | ſtaen / dat op alle manieren Bient verhoe⸗ 
ii onat: Daer toe getonnnitteert zijnde, mit fz 


det / afs weſende het alderſchadelickſte 








ke 1 quaedt naer Deorde Krerchen verwoeſt/ 
4 li dk, ende oock De welſtandt Defer Handen als 


dermeeft kan ghekrenckt morden : Wet 


alberbeguaenffe middel om ſoodanighe 


f\varichepdamte weeren / ende noch; meerz 
Ber voor te komen / wetẽ D.C 1.1. dat 
ons Die W.Ohucft de ſelve aengheweſen 
heeft in Be handelingen der Apoftelen af 
het 15 ,cap. Namelic / Dat het ig een Chri⸗ 


ſtelicke Synodus: Dit middel hebben ghe⸗ 
beupeht De H. Apoſtelen / ende door tſelve 
hebben de Cheiſtelicke Vercken nae de tij 
den det: Hh. Apoſtelen midden: onder die 
ſware vervolginghen Goede eenichendt: 
in de Meerc/ende ordre ghehoauden. Ende 





gaders die Gedeputeerden der Synoden 
ban Supt ende Noort·Hollandt / als die 
naeſt gheſetene / Baer tee mede van Baere 
reſpective Synoden Belaft ſynde / hebben 
nu gheheele drie en twintich jaren lanck 


ghedupzichlick upt der: vame tau de ghe⸗ 


meyne Bercken met alle ootmoedichtpdt 


aen BD. Ed. Hh. M. aenghehouden / dat 


hetder kercken hier te Bande gheoorloft 
machte weſen Dit middel te ghebruycken / 
ende deſe hare Chriſtelicke Vergaderin: 
ghe ten eynde voorſehreven onder De au⸗ 
toriteyt van DE I.M. te houden / ende 
hebben enntlick beorontrent {es jaren na 
voorgaende bolkomelicke bewilliginghe 
van 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Bi 


bliotheek, Den Haag 


| reproduced by courtesy of Koninklijke 


mages 
444 B 20 





IE —— — — —— — — 









































































Onder de regeeringhe an Coní ey | 
el 16 | | Bee van Coninck Philips de derde, Fol. 280. 
1619 “°I7, Ban alle De refgeetive vereenichde P2os | Den: Wp vertrouwen Hat De ghemepne 


dE en en tr Ben benden onde TET 
Babi die ullen ſenden Laoefichtighe e , 
verderen etn Edie gur 0 | 
ar tudt ende plactfe | Heeren met oprechter confcientie / fonder IE 


by B, €. 1. IM. beraemt ende de v udici 

ie C … HEEG Ans | prejudiete/ partpſchap / ofte itteri 
Gene wtanoneven terde: | Gee ae ae le er | 
ſchrevene — — — abe Dn hel ede wemilligine If 
Al boog ontrent pier jaren de Vercken t | rif ka SER ĳ 
te fegahen/Dat de felse haer volko — wet tot Wech-neminghe ban de teghen⸗ 
Mochten Verfeecheren / foo haeſt als d — den ende gewenſch⸗ 
{ware Kandt-faecken van de Tretuestf „| iendene, ende beftendighe eenichept in De 
— — eſou⸗ Werchen deſer Vanden. 
Worden. Waer nae de Kerche tj mie als vooren gantſch onderdanichlick 
lichs verlanghenbe/hebben gact gevon, | jee, dotmoedelien bidden ende verſec 

5 | gen goet ghevon⸗· ken / datu EW. ID. heli 
pe Dronten u Beef | ei maei og beeren ende Sr 
IT EENES | „Diez hmakerg leſu Chritti, die u € 
haren af te veerdighen / om beneffens die D efter. — 
voorſchrevene ghecommitteerde aen D cfr eee eren ober beft Herchien gefel 
€.D IB. de beloofde uptfchaiwinghe in: | verle, Vetende beft sne Herchen deſen 
fEantelieh te verfoechen. Dit berfoeck ir ten beren Bienff te doen / ende nu eeng 
— — ‚Ht ten laetſten nae ſoo langhdueri ⸗ 
—— gaderinge op den twin⸗voudich/ ende rb fuel we 
beeft D. E15 ane zynde | Vercken / deſe hepüghe ende foa gantſtch 
efoeren/ overmits er | teobrgbe fase mevernen €hrifeifen p 
meerdere Deel Der Provincien: Alſoo dan | | eee DEET 
i det reg c lemen / tydt ende plaetſe tat het 5 
ehehe wbt Ee —— 
ghe gheen naerder reſolutie ig ghenamen: B tad Hina vnd 
Soo hebben He Bercken baarde Ghent. ſten aen alle Peotvincien / nac Het loffeticz 
eerde Pravincien-die foo fanch ô * — ke ghebruuck / moghe wtgeſchreven wor 
rden. D'welck doende fat De 

Sp Der alier-haochfte na de voorſchrevene de Vereenichde —— ed 
| - gertvindendan ne Ed Berre gu | (on manken Bop gegeven Worden, 
chi ar mene hr AZEEEN OEZ ON haer over D. E.D. ID. godtſaliche⸗ 
ten van De refpeetiue Pꝛovincien / ghera⸗ regieringhe te verblyden ————— 


TU 


a kh J 
F —* 


DE 


- y 


* * zE 
EE EE Ee — — — — mannen en — — — 
— — een — — — — — — en — — J — 
— — — — — — — — = * — — — — — 
, — 
et 


den ghevonden neeh-mael ans in £ Î ericht 
kr Dit; ampe⸗ | den Heere vierichliche | 
wi getale aen V.E. H. M.af te fendé/ | te Arden richlich ende eendrachtelick 
m beneffens De voorſchrevene ahecamz | | 
nutteerde in aller onderdaniehendt ende | 


—— — * 


Onderſtont 


| dotmoedicheydt Wederonr te verſcerken Ot den name Lande Bercken van 
| Ende bidden / Dat P.E. h. M. believe het Furſtendom Gelre / eude — 
Hoet te vinden / Dat een ſo Soddelicke cũ ſchap Zutphens | 
hooch· noodige fake eyndelick rennigel in 
es Deeren name haeren voortganc mo⸗ oannes kontanus. 


ghe hebben. Dit is het ootmacdich ende V Vilhelmus Baudartius, 
| endrachtich verſoeck Lan alle de Gere: Dt der 
| ormeerde Hercken in De Preovintien die Polta vo’ * der herchen van 
| Ons hebben afgefonden / Bie alle te famen pi aant eñ Weſt· Frieflant / vande 
fichten ende ter aller hoochſten bedroeft erchen ban Amſterdam: 
—— ontruſt zyn ober De teren woorzdighe Libertus Fraxinus. 
varichenden / ende Wt gantfeher herten Feftus -Horamiùs 
— verlanghen / dat om De ſelve te reme⸗ B 
teren dit aller-bequaemſte middel een⸗ Petrus Plancius. 
Mael mach bp der handt ghenomen ore loannes Hallias. 


aaa ig Wr 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Bibliotheek, Den Haag 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke 
444 B 20 











































— — 


HM 
Ô HEE —360 
3 jm, Nn il PE 3 y 
Ii Af 9 
44 14 SMN Î 4 
EN OE 
J5J > ORO HE 
ORE < AE vs. 
| af ouk) Ei 
ied $ 939 
——— 
IEN | habe EE 
HRE ecc 
IE: dE 
bak à 9000 — | 
Hi 
ie 
IE 
ĳ Mis | 
i 


— 


* 
me 
SEE Rr 
— 
En 
— 
— 


| 
| 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


J af - - - 
EN | IN f fd 
Ad Ut k 
\ | I | —9— 4 
fi EM 4 
J Ik 
ji bid Hit if 
8 HERE ER A 
Ki hit ISEEN 
—4 Li: HIELD 
| ABE ESRO 
HIHI 
M Ei Í 
NN If HE IE — 
0— Hi 4 if, h 
Í hd EC HINGERN 
VIES IER EUCTE END 
| | | bi: LANE 
Kit IE id EINDE 
AEN 
| rant Wik id Û [EN 
OOMEN 
—— 900 
EOCEEN 
EEEN Ie LEEN ed 
F4 OREE 5 IAEA LU 
Hi Ht Ì 
8 Hit ‘ Wert ei 
{ | Ì hit | lik Hit ij 
di í —4— Mette! 
HEEE ROMAE nt 
EAA AOB 
EIN ER ISLA ä 
bied U Me EN, 1 
| 
LER si WENEN ee Le 5 LE 
EEEN U ENNE 
4 hi — Lee Kir 
HN DONEREN Ld | 
EA Mile —4 —99 TPM | h 
LE SEE, ik Hen | 
GELE of 0e 
PLA Hi ij 
f #/ Î Kp 
J 9 


ki 
| tik 
"ik KOEL í 
Ì 4 
ML id 
Ô 
KR 
EREN bs 14 
4 BAN a 
) 9000 
J lijf b 
| Hike eb | 
IRCE EE 
ieu — 
— DN, 
—VV 
90 99 It 
9 J it 
—0 IE ct 
4 wi hi IEN h 
— J0 


ee VED ter a” | BV ie _ en — — 


| A 


Nederlantfche Hiftorie 


Mt Den naeme Her Kercken Hart 
Zeelant: 


Hermannus Fauckelius. 
VVilhelmus Teelingius. 


WE den mame der Kercken Lan 
Fricflaut: 


Gellius Acronius. 
Godefridus Sopingius. 


Wt ben name der Vercken tan Bz 
ver ᷣſſel: 


Ioannes Gosmannus. 
Ioannes Langius. 


— 


Wt Ben naeme der kercken Lan 
Groeningen ende Onmelanden: 


Cornelius Hillenius. 
V Volfgangus Agricola, 


| Vergaderingheverfchijnende , fal alsdan met 
gemeyn advijs op het verfoeck van de Remonp 


D8 e Supplicatie ig obergelevert Hoo? 
De handen D. Ioannis Fontan: in tegens 
woordicheyt van alle de boven-gheftizes 
bene Werchen-DBienaerg / nac Dat fijne 
Cerweerdichfke cerff mondelinge’ met ee 
nen befonderen pver / den Hoogh⸗·Mog. 
Heeren Staten de nootwendichept/ ende 
verhoopte vruchten beg Nationaelen oy⸗ 
nod: hadde vosꝛ·ghedraghen. 

De E. 1). M. Heeren Generaele Sta: 
ten/nae Hat de Dienaren des Godtlicken 


Wooꝛdts in een vertreck camer nevens 


Copla der 
Acte die de 
Gheneraele 
taten den 
ebicantt 
in ſ' Graben⸗ 
haghe ghe⸗ 
gheven bebe 


ben / den 29. 


Sepcembris 
I5:% 


de camer bau haere B. M. gegaen Waz 
ren / hebben met malcanderen ober deſe 
faeche(daer Ban fp Boch oock te Loozen in 
bet particulier Waren acnghefproocken) 
ghedelibereert/ende nae verſchepdene He: 
batten hier op ghehouden / hebben fp hacr 
eerftmondelinghe / daer nae fchziftelich 
deſe antwoorde / ende Acte ghegheven: 


Ie Staten Ghenerael der Vereenichde 
Nederlanden met alle confideratien 
eexamimeert eñ ghelet hebbende op 

e Remonftrantie eerft by monde in 

hare H. M. Vergaderinghe ghedaen, ende daer 
nac by ghefchrifee overghegheven by de Die- 
naren des Goddelicken VVoordes, de felve ge- 
teeckene hebbeude, ten eynde tijt; ende plactfe 
tot het houden van een Synode Nationacl be- 
racmpt,ende ordre gheſtelt ſoude worden, dat 


en ee ee — * 


— 





Het achtendertichſte Boe ck. 


de felve met den eerften aen alle de Provincie 16 
uyt ghefchreven worde, &c. Verklaren,dat fy 
altijdes ghetracht,ende beherticht hebben, ge= 
lijck fy als noch doen, ende door Godes genade 
verhoopen te continueren, omme foo veele in 
hen is in de Vereenichde Nederlanden te be= 
(orghen den welttant,rufte, vrede, eenicheydt 
ende goede ordre in de Kercke Ieſu Chrifti , Ef 
fullen over fulcks mette eerfte gheleghentheyt 
op de voorfeyde faëcke befoignceren , áls die 
Gecommitteerde van eenige Provincien naer= 
der ghelaft (ullen wefen,die hen befwaert ghe- 
vonden hebben op t'voorfz. verfoeck te refol⸗ 
veren , fonder al vooren te hebben naerderen 
laftende autorifatie, omme de welcke te ghe= 
krijghen defelve Ghecommitteerde, de voor= 
feyde Remonftrantie in de naefte Vergaderinge 
van de Heeren Staten hare Committenten,ful= 
len openen,endealle goede officien doen. Ende 
defelve naerdere hift ende antorifatie van hare 
Committenteù ontfanghen,ende die Ghecome 
mitteerde van de Provincie jegenwoordich in 
de voorfz. Vergaderinghe gheen commiſſie 
hebbende , mede mer laft ende auchorifatie ter 


ftranten gherefolveert worden , ghelijck voor 
den meeften dienft, welftant,ende verfeeckarin= 
gheder Vereenichde Nederlanden , midt{ga- 
ders rufte, vrede, ende eenicheydt der voorfz. 
Kercken fal bevonden worden te behooren, 
Begheerende hare H. M. ferieufelick,datte Pre- 
dicanten in't ghemeyn ondertufichen metten 
anderen willen leven,ommegaen,ende wandee 
len, als Broeders,in oprechte Chriftelicke lief= 
de,ende vrientfchap,ende hare Leere endeVer= 
maninghe voor de goede Ghemeynte dirigee= 
ren,ghelijck tot de opbouwinghe van de Kerc= 
kc Chrifli,ende ftichtinghe van de Ghemeente 
nootelick vereyfcht wort. ‘Ghedaen ter Ver= 
gaderinge vande voorfz.Ho.ende Mo, Heeren 
Staten Ghenerael, in Gravenhaghe, den 29. 
Septembris Anno 1612. 


Onderftont 
Ab. Conders, 


Ende Was ondertepchent 


Ter Ordonnantie vande Hoochgemelte 
Heeren Staten Generacl, 


Ende nach leger flont 
e: Arffens., 
Dan, 


nd Nn - 




































































Onder deregeeringhe van Coninck Philips dederde, Fol 28 r 


bi, 7 VWVAn beft tDE af heben werde Shede⸗ | Bercken hier in Peder-tanht/ | 
A eeen den Kn oden LO 
Weten, Pationaelen Synodi „maer niet f : Npen / omt aen Den Coninck Han ; | 
Se, lieers » whe faafolem: | Gꝛoot·SBꝛittanni p ICKE 
BEE eben Ree HE 
aen, was / ende Dat van wegen zantkryck / den Cheur-Voꝛrſt Phals AEH! 
}] adt van weghen de groote ge⸗ Grache/ ende Hant-racve van IS 
deeltheyt / in het ftuck ban-de Relinie niee | u; ant-G2acbe ban Weffen/ 
alleen/ maer ooch in be Politie, ied —* midtſgaders acn de Kerchen van Eude⸗ 
* | Dat | ene Beemen / vorn Zuerieiy/ 
niet in eene / maer in berfchendene Pzos | Bareli ries, ern, ende 
bintien. Doch defe in Nandtſche —* d a————— 
ede oneenicheden ons allegacr d? en den / omt harer Vercken Gedeputeerde tot 
epgens ; bp-wooninghe defer Chziftelie gaz 
eee deg, oere lie 
ninghen / ende Princen / Die onfen Stact | — wedn dee 
Bunftich zyn daor Haere Ambaſſadeurs / —— sdi Hd „nefhagoingde 
ende —— Nemonſtrantien De ED. | deg j opgefchozt tat den eerften Februari 
SD. Heeren Staten Wel cenftetick Gers def eralutpe rcn jepe Hat de gene bie 
| | | ‘ id cefolutpe tegenfpraecken mider wijz 
| maent tot het houden eenes Patronaelen | le haer naerde bed * 
8 — ie ac t· he 
— 
* Gre €: naelen Synodi, ende Hat ⸗ 
(lift ende ter neder ghelecht Worden. Ar richept al het bernatiene meren spaties 
eee Eon a | Oer ee beet 
* Boninckvan Geoot Britan⸗ Dit aldus ghearre 
sA ette beft 
ban, Ae fo2ge ober anfen bebzoefden ſtaet | puteerde Ber Provincien bertrachen/ elek 
D —— Ambaſſadeur / den Edelen/ | nae haer @Guartier/Bie van Gelder-landt 
5 weet Dfen/ende voortreffelichen Heer in den Haghe latende ende aldaer begra⸗ 
Heere — meermaels de E· P. M. bende den Boorh-gheleerden ende Acht 
| ed en Seuerale Staten Dao? zyne ha- | baren Frederich van den Sande, Naetſ⸗Hee⸗ 
„Swen CDE acnfpealten / vol Waer wer re ende Maomboir des Furftendoms Gete ER 





* “ k B 
+ *8 


m7 * F | . 
L rna ERA rn: Hd 


« ne 


— 


—— ——— — — 
— E —— 


gende redenen zynde / genporrende tot het | dre ende Der & ĳ 
en d ſꝛaefſchap Zutphe de in den 
ge, Ponden eenes Parionalen synod. | Borger Det die 
peften beet het in IC 18 epudelick door Den vlydt ende tot bevoorderinge des bopen Verhaelden nie 
Robine — belept ban verſcheydene voor | werchg/ nevens andere Weeren glecom- (AE 
* * Gente ö te Mannen / dit werck fo wyt ges mittert zynde / in ſGraven⸗HYaghe ſeer AE 
tions ACE, Dat op den bier-en twintichften/  Gantfaltehlick in den Deere ontflapen iet HI 
eme * ende vyf⸗en· twintic hſten Novembris itylo inde maent van Augutto. Wp is gheweeſt 
ve ag, —— ‚In odes name de Synodus Nationa- ‚een feer Dapper geleert man/niet alleen in 
gj brie pn te houden ghearrefteert is / by die van | Be iepſerlicke Fechten eñ Politie/tloecht 
| Gelderlandt eñ de vidi Zutphen/ ' ende welervaren / maer voch in Theologia 
| Zeelant/ Frieflandt/Stadt Groeningen « feer vigilant ende arbeptfaent / hie dert 
rise Omme-landen / midtfgaders Doze welſtaut der kercke Godes/ende bevoor⸗ 
zecht / Amſterdam / Enchupfen/ Edam / deringhe der waerer KReligpe ſeer ter herz 
ende Purmerepnde / mede Ichematen der ten nam. Dech ten ſal Godt den Beere 
Staten ban Hollant eñ Weft-Arieflant. nimmermeer onttzecehen aen duchtighe 
‘och hier in mede · ſtemmende in Cher·p⸗ ende rlaccke arbeper⸗ in zynen Goghſt. 
Bt Stadt ban Deventer / met Stecnz eben andere Harangnes die de edele 
| ev DaffelwendeDallen hove. | Wobeh-HAehitbate Deer Du —— — 
v aer is bp Be Gheconmitteerde der | de vergaderinghe her €. 9. F1). Beeren 
per en-ghenoemte Provintien ende Ste: | Generale Staten tut laft sines Coninck 
pa dad, Generaclhitept / goet ghevonden / ‚ ghedaen heeft tot bevoorderinge beg Na⸗ AKD 
—* beſlaote / dat tot DefrrSynodum Natie tiongien Synodi, heeft hp oacheen satie | ij 
gers ouden ohenoodiehf ende verſthee⸗ ghedaen / de weiche in Huck ut ohjte 0— 
he; ween uiet alleen He Gecammitteer: gaen ie / Den 6. Otobris 1617. Waer toe 
Ber Meber-Huptfehe ende Walfehe ich Bewgoetwiligen-efer wuift. 


eN — 
—— — — ee 
— 
a 


Wen 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 
























— 


brengt meee 


4 
; 
— 
En 
En 
\ 
n 
9 
J 
J 1 


inge Bred, 







— — 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Nederlantíche Hiſtoxie Het achtendertichfte Boeck. 


Den ſeſten dach Novembris ftylo novo is ‚gecomen, Ober deſe daet hebben Wel ce 16! 
(men weet niet waer / noch Ban Wien) op nige Dapper gemurmureert/ende wouden — Pe 


pe perſſe ghebrocht een Boecxken neghen | Wael geern wat Haer tegens ghedaen beb: Pho, 
boogen of bladen pampiers groot/ aldus | ben / maer niet cumnende met veder ofte beg 
gheintituleert / v Veecn-Schale, om in alle | voege zijn Erc. beſchuldigen / dat bhp bupz id 
billickheydet recht te over=weghen de Oratie | ten de Limitẽ zijner Commiſſpe twas ges fie, 
van den Edelen, Hoogh-Gheleerden, VVijfen, | treden / fao Gebben fp het hier bp laeten bon 
Voorfienighe Heere, mijn Heere Dudley Car- verblyven. te 
let on, Ambafladeur van den Doorluchtichften . k 


daen in de vergaderinghe der Edele Hoogh- de Hollantſche vae Ja 

Moghende Heeren Staten Generael. Gemaeckt Handen — plaa ras or) Da 

tot prondighe achwjfinghe vaa deo waren Erc . gberepft tot verfchendene snak ein 

oortprenck &c.der huydendaechfche oneenic- | Stedert in Hollant / als tot Delft / Schie⸗· té eũ 9 ben 

heyden in de Kercke ende Policie:Ende verde- dam/ Rotterdam⸗Gorchum ende andere En al 6 

diginghe der gheencr, die daer in onfchuldich | meer - ende bp beeft ficlh Loor He Magi⸗ peo) 

fijn. De Edele Deer Dudley Carleton Bers | fracten ende Pꝛoetſchappen Ber felfer matt”, 

nemende Dat Dit boecxken was aen Den | Steden ten Hoochſten beelaecht over de 

dach ghecamen/ende Hen inhout Haer van ; faadaenighe / Hie aver al Boor het Landt 

verſtaende / heeft Baer over Den 25. Novem- | untgaeven ende berfprepden / dat hpon⸗ 

bris wel ernſtlick fn clachte ghedaen in | der het peatert Lan de oude Gerefarmeerz 

Be vergaederinghe Der £. 49. M. Heeren de Keere voor teftaen / focht hem ſelven 

Gijeneraele Staten : Soo dat nae Vers (tot Souvereyn Defer Banden te maken/ 

ſchende Diſpunten hier ouer ghevallen/ | daer ſulckes dach gheenfing fu voghe⸗ 

enudelyek by plurantare vocum, beftemt ig | merck en Was/ te beeden ſynde met ſhnen 

een placcact te maecken ende te doen pub⸗ ſtaet ende conditie/ niets pꝛetenderende 

ceren. | opde Handen / dan te willen bipven cen 
ghetrouwe Stadt-houder, Poor vechter / 


P Rins Mauritius ig met fönen Broeder ende Befrhermer Her felfde / ghelyck hy 


Coninck van Groot-Britannyen,onlanghs ge= O DP het epnde ban November, alg pri, 


Peins Hendrick / Den laetſten Sep | tot noch tac gheweeft was. 
tembris deg avonts upt den Haeghe _ Boorder ſoo Geeft fin Ere. De Magi⸗ 
ghereyſt met xy.waghens / ende hy ſtraten ende Dractfchappen gebeden ende 
ig tuſſchen vier ende vyf upren ghecomen vermaent tot vrede ende eenicheydt ander 
te Maeſe · Lant ·Sluys / alwaer eenighe haer/ ende met hare nachumzen/ ghevende 
ſchunten ghereet lagen / met de welche Ip | tot ien eynde haere Bheconmmitteerde/ 
de Maeſe overghevaren is naden Briel, | Die fp tot dien aenftaenden Handt-dagh 
ende bp ig fmo2ghens ontrent ſes wpzen ( fenden feuden/goede inſtructien. 
Albaer gearviveert. Dan Wegen defe ſu⸗ Cackbeeft zjn Ere. verelaert Haer in 


byte ende onverwachte overcomfte zijner | niet welte vreben te weſen/ dat in cenig ® 

Ere: sijn eenighe inden Magiſtraet ende | Steden van Dolan. neet | ans 
Borgerye aldaer eerſt wat verbaeft ghe⸗ Wierden aen-ahenomen/ ende Dat fonder | gen 
weeſt / niet wetende Wat het te bedupden | fijn confent ofte henniſſe / daer nochtans boor 
hadde / Maer ſiende ende bevindende / dat hy / als Stadt-hauder/in fulcke ende dier: 
zyn Exc. nieten Was ghecomen om eeni⸗ ghelycke lichtinghe ende aen-neminghe —* 
ge veranderinghe inden Magiſtraet al⸗ van volcke behoorbe gheent te Morden/ * 
Baer te maken/ dan alleen om het Garni⸗ nerfaeckende mel ernfilick / Dat van nu Verp 


ſoen te veranderen et te verſterckẽ / fo is | voortaen geene Waert-gelderg moc | 
, pn Kj e Jt ten 

neder cen ſtille ef te vrede gheweeſt. Sijn | aengenomen Warden/ maer dat Heel abt 

Ere: heeft binnen Den Briel gebracht zij | De alreets acngenomene mochten ghecafz 





nes broeders Compagnpe/ ende hu beeft | fcert worden / Aaſoo daer gheenen Drant ven 
Ben Capitepn der felfder bn proviſpe tet | noodt en was / ende wanneer elijk | NG 


Commandeur oper het Crychſ· voick in | vaorderde/dat h haer tydts genoech m 
ben Meiel liggende) ghemaeckt / zynde nu noodtwendich — —— * 
daer in Garniſoen ontrent ſes hondert de / ſuſtinerende te ghelijche/ dat het hem⸗ 
Mannen. Des anderen daechs ie zjn | als Stadt houder des Kants / ende niez 
Prine. Ere. wederom inden Vage aenz | Maat anders toe-ffont/ patenten te ghe⸗ 
Ben, 


 / % 





nn nn 
— — ⸗ —— — 











































































Ni Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, 
MT WV Sean ) ks f 
il zal Denen Rn af hebben wel de, Des te ongherymder heeft Bet belen ge⸗ 16 17. 





erde Der Rerckẽ A t / * 
Trae ie meer- docht / datmen deſe Conferentye he 
4 boort bert — etage ghedaen / ſonden aen alte De Edele / ID natte, —— 
zeed— 
Ù onaenge, Met fa folemnele befendinge/ ats EL | pete Synoden / Claſſen / Predicanten/ 
fen albe” Hag el efendDinge/ als deſe hier | nach Vierchen-Hacden / em dat niet all 
Ollicire ren en verhaelde gheweeſt ig/oordectenne | die Politici Ben welcken defe Co ade 
er í J * ⸗ FE Co Y 
—5 — ——— ende aen⸗ghe⸗te examineren was in handen —— — 
Bercken, ) efer faeche / te Bers | ‘waren Pannen Pꝛofeſſpe doende ban de 


= => * — * — — 
— annees — JN! 
— — = — — — SR 
* — 
J 





| eefs ag om dat hare rraat-micktinke | in. | oe 
pri, — Se dat hare groot·wichtighe waere Gherefornecerde eli | Js 
n Í — ——— vels: gie/ maer eee 

ms ud en licht gheacht wierden bp bele Die | nighe Ber (elfder fijn Geel vremt / jae vpan⸗ 


| Darenr… SCH Bet roer faeten. | —— 
polla! tbfebe + 5 * den van De Ge eer | : 
DE meeten — —— als Politycke per⸗ Keligie — — 
ezeezn grootentwrfel gefrac: | Dacr s oock Anno 1613. binnen Delft Deiſtche 
a Vaz, 2 Onterentie ofte Cfaemen- | eert Tan erentpe ghehouden tuſſchen drye Lonſeren⸗ 


— — — 


er ſprekinghe/ die A 
ent U pꝛepinghe/ die Anno 1611.gehouden was | ende Dd? : Drcdí cpe A 
anak mf Gzaven-haghe/ tuſſchen fes ern. daag laffoan beid a eneen, — 


Dore ofte Contra-femanftrantfche/ende | ban Hollan 
rin Ik Dt ende WDeft-D 
ennen be ronte — 
entier, é an Hollant ſene Geligions faeken feuden monher 
ende Weſt Brieſlandt daer toe berbepen/ remedieert Mos Gen Hee 
Qmaer miet van de Shemepne Hercken jac def, fe rreoemmacr al te berghoefs/ 
kere) — de ——— | — ſaeke is ban guaet ergher ghẽwor⸗ 
| en van De Jeedeftinatije/2.Dan, Pit jaer ban 1613.hee G 
be WE ffeeckinghe Ber kracht ende mere: | onfeftenbieh nan) in een boech. DIER wan, 
J zie — Boots Chritti.z. Ban de genae⸗ hy in openbaren druck heeft aen Hen dach Peel Stoke. 
Danner de Werchinghe der (elfder. | giegeven/de ghetrauwe / Godfaclighe, PPE en 
| Mone E faelichmaekende ghenaede den ‚ende Beftendighe Heeracren fchendelick ken bet * 
deni — —— / ende mede ghe⸗ beſpott ende ghelaſtert / ſchry wende / datfe Lerrkelicke 
ld 8 —— he Ana ber mts, menfcheliche Schriften voillen Canantfer these ver 
Be toe) te berbandelen idd ed | vensdatfe de Haagtje Overichepden haere vaerten in. 
Defe Canf 5 behooꝛlicke authozitept niet toe en ffaen/ dele Lande. 
— — ghehouden in de ‚ende conden fp eens comen tot het geene a 
botte bern: n Maert / April Mey/ in de daer fp nae trachten / datſe faa ſouden te en varones 
ten Gan — — ban de heerẽ Stae⸗ | wercke gaen/datmen haer faude moeten nren teghen 
enibe fp: 2ollandt ende Weft-Drieflandt/ | hidden ende finechen / Datfe haer ſouden 9% Sbetrou: HAK 
befel en eerft ſcheiftelyck berbatt ende willen maetighen. Wp fpott met de Úiercz —— * HEK 
mrd en/eri baer nae/ wt laſt der Staes kelicke regierjnghe / De Ouderlynghen Leevaeren HA 
Ve matie, fi —* Hollant / doen drucken / ende daer noemende twee-jaerighe by-ficters. Wa ſept LE Seres | 
Mms berte Dn alleen eremplaeren ghefonden aen een | Dat de Predicanten in deſe Peder-Lante formeerde 
| Wen eder der Edele / der Magiſtraeten ende | fche Fepublijcke, cen tweedde Fepublijce totgegekeng 
4 bop ten zoetſchappen in Vollandt ende Weft- | he willen op⸗richten: Jae bp derf elo 
l wethieus * Dzieflandt / om bp de fel | J epa 
BE Weans ard pdefelfde ghelefen ende | beſchaemdelick fegghen/dat de Peedicau⸗ 
OE tabetiehe gheeramincert Ee worden / maer nopt en | ten bet bewint der Civile fackt aen haer 
| gep elers —— de Heeren Staeten hier oer ver⸗ Millen trechen + Ende dat de felf de oop: Jer ghe⸗ 
ocht het opgdeel Ban Den Synodo Nationa- | facke ſyn Lan het verlies van Blaenderẽ / BENE It 


4 
beep bte te | potes jn Hi 
| banderë, li,ofte Der particuliere Spnodê/ofte Clas | dwelck fa notoir valſeh is / dat daer Hoor Bt oe Woe | Hint 


— 


— 


— 


PET 
KT en 


er 
ark 


— 


fen Der Bercken binnen lande / veel ep: | Dlaenderen is verlooꝛen ghegaen / ende toghe Lan 


| nigher heeftmen Gier over gevraecht ofte | nach andere Bande Herfchot/be 
| zaecht meer / amd: 

| fator Olot het aagdeel Der Wt-landtícher | de getrouwe leernghen / bea. —— 

—8 chift Geleerde Profeſſye doende Lan | aen / veftrafrsnahen der Ghetran\ue Duc d'lé 


De Gereformeerde Keligie:d -er het noch: hr 8 comende 
tans eenen pederen eygentlick he * Iezraren des Godlichen Wooste / niet oere 
dal p pi peins | en beeft in behoorlicke aehtynghe gheno⸗ soubers 
aerjck toe comt te ꝑordeelen ban Die | men/ende dat bele fegicrders / haogheg neuve, EKE 
iughen / die fijn Profeſſie / amt / ende bez | ende leenhes {tander / meer faer epghen Daine —000 
roepinghe fijn betreffende. eere ende proft gheſocht hebben / Dar De a — HI 
— 8666 ERE —0— 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
20 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
) 


Mederlantíche Hiftorie 

1617. eere Godes/ ende den welſtandt der Lan⸗ 
——— MEIDEN 

Der ghelycke Brand-flichterg / ende 
Brandt-elock-ghieterg alg De haven ber: 
haelde / ſynder al vele te deſen onfen tijde 
opgheſtaen in het midden Lan ong (Die 
Den naeme Lan Gherefogmeerde Predi⸗ 
canten adden) foo lafterlick ſorekende 
ende fchapLende Ban de Heere ende Heers 
gers der ouder Wacre Ghereformeerde 
Vierchen/dat het ſchynt / datſe ghehuprde 
Bileams fijn/beeoett ende gehuyrt om lirael 
ofte de Ghereformeerde Mercken te vloec⸗ 
ken. Den Auteur ban een Boexken ghe⸗ 
noemt den Criftalltaen-Bril, befchulbicht de 
Leeraerẽ der oude Gercformeerde Herc: 
ken / datſe den Catechiſmum willen tano⸗ 
niſeren:Datſe het Hetter-Dooden dryvẽ / 
datſe een. Inquiſitye eũ Retter dwanck 
willen in-boeren: datſe de Magiſtraeten 
ſchelden voor Libertynen / Epicureen / A⸗ 
theiſtẽ / ende Blindariſen / ende datſe ſulcx 
den Ghemeynten inplanten: Datſe He 
Magiſtraeten Wt haer amt hebben ghe⸗ 
ſtooten / ende noch poghen te doen: Tatſe 
ſoecken te Berdepven alle Hie gene Die Lan 
andere gheſintheydt ſyn / als fp : Datfe 
Handt-verderffetijche leerynghen ende 
opinien Dzphen : Datſe de Overichepdt 
Boor geen Chzifteliche Overicheydt en 
willen houden / voor en al cer fp alle Die 
van een ander ghefinthept fijn als de Gez 
veformeerde / ende haer nae Wwaerfchouz 
wjnghe beurt een half jaer niet en Willen 
tot de ſelfde vervoeghen / met een beief ken 
te lande wt wijfen. 

Eenen anderen Bemonffrant verghe⸗ 
ljckt Deleere der Bherefarmeerde Hertz 
ken/bp de grouwelicke Daet Des kepſers 
Tiberij, Die een maeghet Dede Lercrachten 
banden Beul/ ende doe liet hyſe verwor⸗ 
ghen / om datfe haere eere Berlaozen had: 
Be: Alſoo/ ſeydt hy / dat de Heeraers der 
Ghereformeerde hercken God maeken 
gat een Tyran / die De menſchen tet De fan: 
Be noodſaeckt / ende daer nae om de ſelfde 
ſonde ſtraft ende verdoemt. Wye heeft opt 
— lafterhughen ———— 

ee Nocheenen anderen Kemonſtranut ſeyt 
—— eñ ſcheyft Dat de Contra⸗ Remonſtrant⸗ 
ghen daer ſehe Leeraeren fijn Stoici ende Libertinẽ/ 
Often. Item / dat God Hoer De leere Her Contra⸗ 
beteere ver Nemonſtranten wordt gheſtelt tot eenen 
Lontra⸗ Epzan/ eenen verſpieder / eenen voghel· 
Aemonſtrãe vangher/ een Crocodue / een Hyena, ende 


—— dat ſp de leere der Cerdoniſten / Balenti⸗ 


Chꝛiſt allinẽ 
Bꝛil / Anna 
1613 ghe⸗ 
dzuckt. 


ñ — — — — — — —— —— — — — —— ———— — ———— ee — pa 
ee ——— — — — — — — 





Het achtendertichſte Boeck. 


niaenen / Priſrillianiften / jae Simonem den zó. ie 
Tagbenaer felfg / wt Ben af-grondt ops td Sn 
ecket. 
Eenen anderen Arminiaenſchen Prꝛe⸗ 
dicant / ſtaende in een ban be beſte Steden 
Defer Landen / enfpeeecht niet fachter/ 
maer roept ober lupt / ende ſchryft / dat wt 
de Heere der Contra-KRemonſtranten 
volght / dat God aorſaeke is ban Den val 
Adams : Dat Gob oogfacke ig ban alle 
de ſonden Die daeghelicx gefchieden; Dat 
God oorſaeke is vanſ menſchen verdoe⸗ 
meniffe: Dat God onwys is: Dat Gok 
foo wel boog He Dupvelen ig gheſtorven / 
alg voor het grootffe Deel Ber menſchen 
in de Werit Dat God uil / dat de merz 
ſchen onwaerhept ghelaoven ſullen / ende 
dat hyſe Wilt ſtraffen / om dat fp de open⸗ 
baere leughenen niet ghelooft en hebben: 
Hy befchuldicht ooch de Heere ende Lee⸗ 
aers Der oude Gereformeerde Uercken / 
alg hebbende gemepnfchap met de dolyn⸗ 
ghen der Stoycken:der Manichæen: ber 
Libertinen / ende Geeſftdrpvers / jae ghe⸗ 
mepnfchap te hebben met be Leere der 
Curcken eñ der Saracenen. Anddre ges ", 
gen Caefereelen aen den Hach in openen B 
druck / daer in He Heere der ouder Ghere⸗ raid 
formeerde herchen / ſeer ſmaedelick ende veel, 
haeteliek- wart ten toone ende ten fpotte ver Sil 
gheſett / als of ſy in Belen puncten een en⸗· 
Be Get ſelfde leerde / Dwelche de Turcken pant 
ende Saracenen onchziftelick Weeren enz wett; 
De dryven. wg | 
Jae de Kemouftraten fn foa wijt in 
baren moet wille voortgeloopen / dat fp in | 
publycke fcheiften ſegghen / het ig onmoz 
ghelick / dat De Godſ· vruchticheyt recht 
bevoordert erde / ten fin De Leere Der 
dredeftinatpe wtgheroept werde / als ce: 
neu beam / die onnuttelijch de aerde bes 
flaet/ende met fijn ſchaeduwe / blacderen / 
ende af-Deuppenden reghen belett / dat 
daer onder niet goets maffen en cart. Als 
of Dit noch niet ghenoech en waere / ſoo 
ſchruft eenen anderen Vrmintaenfchen 
Peedicant aldus / tek fach dat daer door 
(ſprekende ban de Heere Der Gherefor⸗ | 
meerde Hierchen) als door een ongheluc⸗ 
kighe ende dwaelende flerre / de ghemoe⸗ 
deren Der menfchen van alte @r Dfaelics 
heyt ende LG eligpe/berde afgheleydt wer⸗ 
den. Hoch eenen anderen Aemonſtrant 
fept en fchabft dat De Meert den Contra⸗ 
Hemonffranten in Der: Weel fijn ende dat 
fet Aaedt · Huys int Buoft hebben / ende 
de wyle 








dn mnd 


zól 1619. dewyple haer de deucht ſulcx niet can ghe⸗ 
— — bLen / ſoo ſoecken ſyt ſeyt hp / door oproer. 


Vn voechter bie (ſprekende van verſchey⸗ 
dene Ledemaeten der ande Gereformeer: 
De Verche binnen Schoon-howe) Dat het 
echt deel onnutte ende Herratte leben/ende 
ſcheur ſuchtighe menſchen fin. Btracr 
daer nae voeght hj deſe woordẽ Haer bp 
Ben Magiſtraet aenfpeekende / dacght u 
ſwaert niet te vergeef s/ Sec. 

Dooꝛ Befe / ende Veele der ghelcke feer 
bittere verghalde Schriften / Die De Lice 
Monftranten opentlichk in druck Wtgaez 
Ben (ſommighe haere naemen bepmeede: 
lick daer bp fettende/ ſommighe Die bere 
ſwyghende, het fp dat haer haere canftiz 
Entpen ghetußchden / Hat fp Beel te laſter⸗ 
lich foraehen/ ofte Bat fp vreeſden Baer oz 
Her ogentlick ban leughenen te ſullen bez 
Kraft worden) hebben grooten twee-fpalt 
ende ſcheuryngẽ veroorſaeckt / niet alleen 
onder den gemeynen man / diemen in ſche⸗ 
pen en fchupten/ op waeghens en caeren / 
in Herberghen / op ſteghen ende weghen / 
(fp waeren dan WBurgers/Baeren/ Dans 
nen / Brouwen / Jonghe gheſellen / of jon⸗ 
ghe Dachters) fchier nerghens van en 
boorde ſpreken of Difputeren / alg van de 
Predeſtinatpe / met den acn-cleven Ban 
Bien: Maer ooch onder He Staeten/ Ma⸗ 
giſtraeten VBreoetſchappen / Officieren ten 
platten lande / jae oock onder Berfchhepdez 
ne Cheöchf-Officieren/ ende Soldaeten 
Waeren Hit He daeghelickſche propooften. 
Ende elck een maechte Baerheng/ Wiede: 
kens / Taefereelen / Pafauiiten/figueren 
ende af-beeldijnghen op coper of hout ges 
ſneden / elck een des anteren Heere ende 
perfoonen op het ſwartſte ofte leelichfte 
af-beelbende : Dae Hie voor treffelhcke in 
God verftorvene Mannen Lohannes Cal- 
Vvinus, TheodorusBeza , Petrus Martyr, ende 
andere Ber ghelycke / (Die alg lichten gez 
ſchenẽ hebbein Godes kercke) en moch 
Een met vreden in haere graeven niet ruz 
flen / maer men heeftfe in haer graf ghe⸗ 
beten ende beknabbelt / alſoo dat eenighe/ 
Bie voor Gherefoarmeerde Peedicanten 
ghyngen / den ſeer treffelicken ende Weers 
ick van God verlichtten Leeraer lohan- 
nem Calvinum met haere pennẽ geel fchenz 
Belicher ende fmaedelicker hebben afghe: 
Maelt/alg dien onbefthaemdé baof wicht 
Bolfecus opt ghedaen heeft. 

Dooꝛ deſe ende der ghelycke middelen 
ende manieren Lan doen / ſeggh ick / fyn 


a vropean Books, Copyright © VAO RN 41e CTT- Halle 
ages reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


ve P kr H 8 de — * ar Te Eon ke 
Onder de regeeringhe van Conluck 


— — — — 
m—— — — — —ñ — — — — — — — — — — — — 




































PRG. oss 
ES on; 
2⸗ 


8 
Hippe KN s$ z vies 


- 


gele ſao haoghes / als leegtes ſtandes perz 


ſoonen niet alleen laen gheworden in de 
eenmael aenghenomene Keere Der eres 
formeerde Beligpe / maer veele fijn (eer 
verbittert gheworden tenten De Leerge⸗ 
ren ende Ledemaeten Der ouder Gerefore 
meerde Kerchken / De Vaeder is tegen den 
fane / de Moeder tegen de Dochter / de 
Man teghen de Dauwe / He Douwe tez 
ghen haeren Man / den ceren Broeder tez 
ghen dert anderen / Burgher tegen Burs 
gher / naebup? tegen naehup? ope gehitſt / 
ende ſy fijn malcanderen fo Byandts ges 
worden / dat Deen den auderen niet ſpre⸗ 
ken/jae naeu groetẽ en wilde. Men heeft 
te Schaon-hove gherafvert ende tegron⸗ 
Be afgebrsken het huys daer de Contra⸗ 
VKemonſtrauten in ghepredicht hadden. 


De Kemonſtrantſgheſinde fiende dat fp Beernon:s 


tot Wt-boerdnghe haeres aen· ghevan⸗ 


ſtrantẽ wil⸗ 
ten ſuſtine⸗ 


ghenen werckẽ Brachinm feculare van ren/darde 
doene hadden / ſo hebben ſy om de Stae⸗ Staeren 
ten ende Magiſtraten aen De handt te empeteert 


ery ghen / ghedreven / ende gefcheeven/Dat o 


e hboochfte 
pſicht in 


ben Heeren Staetẽ competeert de hooch⸗ Lierckcticke 
fte opſicht / beleyt / ende beſtupronghe/ met ſaeken. 


alleen ober Burgerlicke / maer oock over 
Vercheliehe faehen. Dit ghevoelen het: 
ben eenige voor tre ffeliche erchen-Hees 
raeren defer Provintyen feer grondelick 
wederlept/ blyckende bp haere Baechers 
bier ban in openen druck wtghegeven/ 
maer/ ſoo bet ſchynt en blyckt / vp De dry⸗ 
berg der heden-daechfcher nieuwieheden 
ofte niet ghjelefen/ofte niet gheachtt:heb: 
ben derhalven ve € &. Weeren des Ma⸗ 
giſtraets ende de xxxvj. Kaeden der Ster 
de Amſterdam noodich gheachtt ſchrifte⸗ 
lich haer ende anderer goeder Steden gee 
Boelen bier ban te ontdecken / haere moor⸗ 
den fijn deſe: 


Soodaenighe gemeynde fuperiozitent/ er, 
firpdet teghens Sodes Woot / ons lees — 
rende / Bat de opperſte opficht over de (wreken ene 


be ſchrob 
Kercke alleen toe comt onfen Pepland le- —2* 


fu Chriſto, het eenige hooft der ercke/ die 
Op-baerende ten Hemel / De naeſte opficht 
Ber Liercken onder hem / nae Den veghel 
Ban fijn Goddelicke Woort / de wettighe 
Kerckelicke perſoonen bevolen heeft/ ene 
De hy heeft de Magiſtraten ghieftelt tst 
Boefter-Hpeeren fyner nerche/ om Die bp 
haere vryheydt endererht te bewaerens 
ende niet (als de Paus van No me ghes 
Daen heeft) De felwe tat haer te trecken? 
ude een weereltlyche Weerfhapppe in 

askbb ĳ der 


er 
BERe, 


1 
3 1 
Ë 
_ Kaa 
H J 
⸗ — 2 — — * > — — — — — — — — ra zen — — * - — — mn _ * — 
— TE = ee =S — * — — — — — ZEE En * — — — — — —— — — — — — — 
ee . pe ne e= p „- = — — _ — — 5 — — — — — 
mn — — 5 — — — — — * — * 5 — * ——— nr — — — — — — — * 5 E Er 
— — — — * — — — — ned - — — —— — —E—— J J er = 4 
* — — En ——— — — — — EE — — ẽ E — — — J 
— * F * J * — — * — 4 es ES en 5 — — —— ẽ — — nn ed aen _ 
TE — — — —— — —— — = * — E E — — — iz * — * —— — — — — — — J 
* — * — * ee em * * — — p= En genen en = m a —— cn > — — —— — — " — — — — 
— — — —— — — * mr | 
— — —— kik a — 2 Ed — * z * — — — — * * * er ee en S — EK — 
* — — ef z De E —— —— — — — —— —— : ee — — eee —— 2 De 
— — en E en — — — — — — — — — — Te —— — — — am ã — — — en — — — — en 
— — — — — — — — — — — — = B — — e En — — — — — 
‚ —— ẽ — pn * — — * — ne en — - De — En er ZT = — — — Ere 
Sn — ⸗— En te mg — — — — SE * - IE — in en — — — — — — — — — 3 Eran — — — — 
* de — —J gj} ———— — We J — — ẽ — En * ane En — — — — — — — — e 
— — * e — F — — E a — — — ad = E e= 3 A * 
— _ — mt * * 2 — — * rd 
— — 5 * — —— — — J * 
⸗ — — — Ee PE er —— - _ = — — — — — * ns 
* F kan rh p * E — * — * - * Ee din ze e re = 
* J — vd hu * mt * * — — — pe 
























































Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
0 





dEdele vã merckelicke abupſen / ende ſorghelhche 
Boltand â 
Gouden het 
metde Mes 
monſtran⸗ 


Wark de 


EE 00 
HE J 
BR 9 tzen. 
Hi | | 
| be Korn meefte Ste⸗ 
Ij 4 k 9— den. 





Het achtendertichſte Boeck. 


Nederlantfche Hitozse 


geenſins mede : Maer daer Doo is hen: 
lieden alleen aengheweſen / dattet haer fche weerden/met Bemonftrantfche Pre⸗ 
toe quam De Vierche voor te ffacn endete | dicanten fi yn befett gheweeft / ende een 
Befchermen / vae ben veghel van Godes | groot deel / jae verre bet grootſte deel der 
Wooꝛt / op bat onder haere autozitent De | Magiſiraeten ende Obericheden in Dat 
abufen in De lierckelicke Dienften ont: | Ouartier/Biclde het met de Femonftrans 
facen / door wettighe Merckelijchke mid: | ten/ban De felfde berlepdt weſende. 
delen / mochten gheremedieert Worden. De GreaefſchapZutphen / Peelau / Zee⸗ 
VPooꝛrder iſt onwaerheydt (ſegghen de landt / ende Frieflandt / en waeren dock 
Heeren Burgher⸗Mepſterẽ/ ende Proet⸗ niet heel fipver, hier ende daer waeren⸗ 
ſchappen der Stede Amſterdandat ſulcx der al eenighe voncken Lan ſcheurynghe 
altpts is ghepzactifcert bo de Overheden | ende oneenichept in De Feligpe/ glinſerẽ⸗ 
Die het Pauſdom hebben verworpen / als De/roockende ende beghinnende te bran⸗ 
dat blyckt / Cen eerſten ut het gene dat den / aengtefteken ſynde door He behen⸗ 
ghepractiſcert is onder Delofielpeke rez dicheyt eenigher liſtighe voſſen: Maer 
gierpnghe van den Prince van Özanpen | God de Heere heeft ghenaede ghegeven / 
Hoog. Memoꝛrpe / Anno. 1582. in De fache | Dat dit vier / door het js / cloeck/ ende 
Ban Cafpar Coolhaes:Enbde Daer nae Anno. | booefichtich belept wan berfchepdene foa 
1586, in het Houden van het Nationgel Politheke/alg Rerckelicke perfaanen / in 
Synodus ín Den Haege. Teu tweeden wt | dre Handen ende @uartieren bp thts is 
het gene bat de Euangeliſſche Doeften in gheleſcht / ende in ſyn aſſche ghedempt. 
Duptſchlandt in de Aughſborchſe Cons 
feſſpe Den Reyſer hebben voorghedrae⸗ | alle Peedicanten KRemonſtrants / cock 
ghen. Bchalven dat hoog ſulcke politycke | herre Den meeften Deel der Predicanten 
ſuperioriteyt in Hercheliche facken / alle | in die Provintpe/maeré de Remouſtran⸗ 
Kerckelicke Collegyen / als lercken ⸗Na⸗ten tac ſtendich / Immers waeren fp ſoo 
den / Claſſen / ende Spireden / ten deele hooghe Doo faveur/hulpe / ende byſtant 
geabrogeert / ten deele vruchteloos eũ noo | der Staeten eñ Magiſtraeten Dier Pas 
deloos gemaecht ſouden werden / ſoo ſou | biatpe) gheclonnmen / dat fp de Contra- 
Den mede alle de gene die tegens d'aenge⸗ | Memonfiranten op contributpe hadden, 
nomene leere eenige Particuliere opinpen | ende eenighe Predicanten verdreven/ ens 
hebben ingenomen /ende ſoecken voort te de verſchendene Burghers grootelitx 
planten/ in cas van oppof! itpe / telekẽ haer bedroefden/ eñ beſchaedichden / die elders 
cours nemen tet de vergaederynge der ter Peredicatpe ofte ten Avont·maele deg 
Staeten ofte Magiſtraeten ende andere | Weeren ghynghen. 
Caemeren afte © Ficieren/ende over fuley erpffe 
fouden alte tudic:a Ecclefiaftica camen te | bept / die van Campen hebben infonders 
ceſſeren / ende De palitjenue perſoonen hept haer met groote hevichepdt gheftelt 
fauden het amt der Dredicanten eñ Hercz | teahhen de Eoutra- Vemonfiranten / af- 
keu-liacden Ererceren. Daer wt dan | frttende ende wt Officpen weerende niet: 
groote diſordren ende confufpen / oock | alleen den eenen ende den anderen Lan 
haere Peedicanten/ macr oock Heel andes 
re Mannen / die Politijckhe Amten bedie⸗ 
den / verbiedende de ſchippers ende voer⸗ 
lieden haere waegens ofte ſchepen te vers 
hupren den Burgeren ende inweondes 
ven/ Die des Sondaechs op de naeſt ghe⸗ 
legene ®ozpen ouder gaen/om De zes 
Dicatpen 


Maes en Wael, Cielſche ende Bommei⸗ 





veranderngen ſouden ſtaen te verwach⸗ 
n. 

Derde het grootſte Deel van Nidder— | 
fchap ende Edelen in Wollandt / hielden 
De fpde ende partje Der Remonſtranten, 
als ooch de mecfte Steden van Hollandt/ 





Maer in de Stat ban Btrecht waeren P 










































































Í 

| xor7. der Bercheoptercchten. ende Deft-Deicflandt / feer behendelyck 1ó1’ Ti 
I MWoꝛt oock bevonden / dat deſe fiperte: | miflepdt fijnde. a id Ven: 
iN Meguefte ritept impertinentelick op berfchepdene Jae defe vlamme ig Wijtg en fte foo BT ze, 

Ïĳ ande Coe Crempelen wert gebout. Dekequctte bp | Wtgheflaeghen/bupten Hollandt / dat DE 

—— Die Van De Keligpe/ ten tijde van de Verz | Peedicanten te Qiemeghe / Graeve/ Ciel / 
| eeetijtg bp volghynghe/ ſoo aen Den Coninck van Bommel / als oack in Schenchen· ſchans / Mete 
Ai, Diebande Viſpanpen / als ooch aen de Stacten van Andries fchanfe / mitfgaderg He meefte het 

ai IA Ben Lande overghelevert / brenght ſulex dorpe in bet Hiemeechſche Quartier / als 


Zutph Son, 
zeeal, Clam: 
Dneſla berg., 


Ung 


epde 
| Ar et 
In Oberpffel was ooc groote gedeelt: ore | oo 








2eDicanten te hoor. Ee D 


Becton 
tì x 


ſten/ende Jonckeren / vock Officieren ten 


platten lande / belden meeft acn De ſpde 


Der Remonſtranten. 
dedaele De Spnodaele ende Claſſicaele bp cent 
velo berg raele Comffen heeftme in Hollant/ Weft-Driefs 
tingen ops lant Oberpfiel/ ende het Sticht van D- 
| Vefcbozr, trecht / eñ elders / niet laeten haren vodet⸗ 
ganck nemen / nae ghewoaneliche wyiſe 
ende ghebruuck / ſoo datmen in de Spio: 
den einde Claſſen geen i enniſſe en heeft 
tunnen noch moghen nemer van He nieu⸗ 
wicheden in Bet fuck van De Meligpe op 
fen: de Baene ghebracht. 
brorunn Pe Men heeft eenige Profeflores Theologiæ 
7 binnen Teyden berdepen ende ingevoert/ 
bef, Ont ende by publieke autoriteyt de handt gez 
pe Aerdt tba boden / die in berfchepdene puncten Der 
rech⸗ Neligpe niet eenes ghevoelens en waren 
Met de Ghereforneerde Vercken ſoo hier 
te Lande / als in Drancherijch/ Erootz 
Beitannen/Phats/ende andere Ghere— 
formeerde Conpguckrdehen / Cucr Daz: 
ſtendoemen / Graeff chappen / ende Repub⸗ 
Weken. Een van de voornaemſte ende 
befaemfte perſoonen / doo? wiens Beer, 
nende Schriften het bier Her orieenice 
Vortig hept is ghevocdt ghemorden in onſe He⸗ 
epen org” der-Lañdtſche Uerchen⸗ wag D.Conra- 
ror dus Vorftius, Die Anno 1611. ban Steinfozt 
te Mij gie beroepen ts/om Profeflor Theologie te fijit 
Apen IE binnen Wepden/in de plaetfe D.lacobi Ar- 
if o ien Mwij,Die Annor6og. den rrij. Octobris 
ub | binnen Uepden gheſtorven was. Onaenz 
gheſien dat de Gade-lievende Groote 
Machtige Conijnek ban Graet-Bzitan: 
Npen/ ende verſcheydene treffeliche Ghe⸗ 
| leerde FRannen / binnen ende bupten 
flants Befen Conradum Vortlium befchulz 
dichden van Hetterpe ende valfche ee: 
rynghen: Do hebben eben Wel fijne goet⸗ 
Sunders ende Patron fa Veel vermocit,/ 
Datmen hem evenwel in Hollandt gehou: 
Den / ende ut lands middelen ryckelick 
Bhegagiert Geeft / lactende hem met f Hue 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
tesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


es reproduce by Cour 


Imag 
444 B 20 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, 


óf 1615, Dicatpen der hoort re sanftrantfehe behendighe Schaiften / ende Crocc dlg, 
f eventer was 

ge egte, Goch fcheurhnghe inde Werche ende op 
het Maebt-hups : Te Salle en waeren 

bet de Predicanten dock niet eens/cp het 
Aaedt huys aldaer was oock ghedeelt: 
Ù Schoot bept Derfchepdene Wiectozen eũ Schaolz 
Perg, meeſters flelden haer oock opentlich tegen 
e leere Der oude Ghereformeerde Were: 

ken : Ende onder de Burghers was ghez 
Deeltbepdt / Jae De Ghedeputeerde defer 
Handtfehap/dBitfgaeders de mecft Dro⸗ 


traenen / De eenmael acnghenomene Gez 
reformeerde Religpe becladden ende ver⸗ 
valſchen / alles fander dat ant de Remon⸗ 
ſtrantſgheſinde eenighe cenfire over fie 
nen perſoon of Boeckẽ/ hebben gaen lae⸗ 
ten / maer ter contrarpe hebben de ſelfde 
in de vergaederynghe der €. 1D. Veeren 
Staeten ban Bollandt ende Weft-Priefz 
landt verclaert niets gheſien nachte ghez 
lefen te hebben / in fijn Boecken nict ghe⸗ 
vonden en hebben / dat de waerheyrt ofte 
Godſaeligheyt naedeelich is. 

So dat in deſen deele de Jeſupten Geel 
beter ghedaen hebben / Dan De Remon⸗ 
ſtranten / want die hebben eenighe ſyner 
grove dwaelynghenñ (in bet boven ghe⸗ 
noemde Boeck ſtaende) met openbare. 
(cziften beſtreden / ende teghen·gheſpro⸗ 
ien. 

Ge Bemonftranten hebben daeghelicx 
ſoo toeghenomen/ (want haere ſarke is 
bp verfchepdene ban de voornaemste ins. 
De reqierjnghe van Hollandt ende Weſt⸗ Decreet 
Drieflandt geer gheacht) dat Anno 16 14. ban toles 
Dit Decreet van Tolerantye bp pluralitept. rantve 
ban ſtemmen ig whemaccht/Dwelek goe Arne 1614 
CP Den naeme der Staeten van Hollandt 
in openbaeren Dench is Wtehegheven/ 
ſtreckende tot den brede der Herchen/ faa 
Den Titel mede brenght / ende npt aldus: 


Alſoo vele twiſten ende aneenichepden 
inde erchen defer U anden beroozfaeckt 
worden / over Die verfchepdene wtleggin⸗ 
ghen / van eenighe plactfen der Heylighe 
Dchriftuere/fpreechende van Godes ecu: 
wighe Predeftinatie / ende t'ghene daer 
ban dependeert / daer wt volghen heftige 
Defputen/jae ſultke / Bat eenighen nae gez 
dupt wordt / Bat ſy directelhek ofte indis 
rectelyck leeren / dat Godt die Heere eenis 
ghe menſchen geſchapen heeft ter verdoe⸗ 
meniſſe / den Menſchen tot de ſonde noot⸗ 
faechtsende eenige ter faiiclept noodicht / 
Die bj gantſchelck beflooten beeft Die fas. 
lichent niet te gheven: ende eenighe andes 
re/ Dat des mentthen natupriycke crachtẽ 
ofte Baden heure fatichepdt connen werez 
hen: ſtreckende bepde tot Godes oneere/ 
groote lafferinge enfar € heiftelpcher RNe⸗ 
formatie / ende ſtrydende tegens onſe goe⸗ 
De mepninge. Son iſt Dat wy tet voorde⸗ 
ringhe van Gades eere/ende Glorie/ wel⸗ 
ſtant deſer Landen ende Vercken, ruſte/ 
eenichepdt ende ſtichtinghe vande goede 

Bobb tij Ges. 





























hel 









— 


RE — —— — 
— — Eeen a 
Vee ” — 























































€ 
Men — — 


2 
re wrr dl 
EE O7 OEE 


ge 


Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest L 
elf ed | 8 


Images reproduc 
444 B 20 


d Dy CO 


LC 
esy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


— 


1617. 


/ 
— 


—— * 


* | , ' 8x. e 
Mesderlantfche Biftorie 


Gemennte / noodieh Bindende Daer iegks 
te verften/ Nae rype deliberatie / ende in 
Godes vreeſe / Welende behoorlick ghe⸗ 
let hebbende op t'gene in de Conferentie 
in onfe vergaderinge inden Pare ſeſthien 
hondert ende elf / tuſſchen twaelf Nercke· 
dienaren / eerſft mondelinghe verhandelt / 
ende Daer nae beneffens reſpective advy⸗ 
fen in ghefchrifte overghelevert is / ghe⸗ 
bruyckende de authozitept / Die oans / als 
wettelicke Hooghe Overicheyt nac Gos 
des Heplighe Woost / ende het Exempel 
bande Toninghen / Princen / ende Mepubz 
chen / Bie Heformatie bande Keligie 
aengenomen hebbende / is competerende / 
gheordonneert hebben ende ordonneren 
bp deſen / Hat inde voorſchreven uptleg: 
ginghen bp een peghelick acndachtelijck 
ghelett fal worden op die vermaninghe 
des Weplighen Apoſtels Pauli, leerende / 
dat niemant en ghevoele boven het gene 
dat hp behoort te ghevoelen / maer Dat 
ſyn ghevoelen fp tot matichept / nae Dat 
Godt een peghelijck die macte ſyns ghe⸗ 
loofs ghedeylt beeft / ende op het ghene 
Die Beplighe fcheiftupze in berfchepden 
plaetfenteert / alg Dat onfe Heyl alleen 
upt Godt ig / maer dat wy ong ſelven in 
ongheluck brenghen: Dat dien volgende 
Die voorſchreveñ uptlegginghe ſulcx ghe⸗ 
daen ſal worden / Hat bp alle Kercken⸗ 
dienaeren He goede Gemepnten ende in⸗ 
gheſetene bp alle ghelegentheydt inghe⸗ 
pᷣlantt worde / dat het begin / midden / en⸗ 
De eynde Lan fmenfchen Salichept/ende 
namentlick oock het gheloove / niet des 
menfchen natuprlycke crachté ofte Werc: 
Ken / maer alleen Die loutere onverdien⸗ 
baere Genade Godes in leſu Chriíto on⸗ 
fen Salichmaccher/toeghecpghent moet 
weder; Dat Gedt almachsich gheen 
wenfchen gefchapen en heeft ter verdoe⸗ 
menifje: Sheen menfchen tot die ſon⸗ 
ben nootfaecht s nachte geen menfchen 
tat nie falichept noodicht / Die hp gant: 
ſchelyck beſloten heeft die niet te gheven. 
Ende hoewel inde Hooghe ſchoolen / oock 
onder de Gheleerde ende Leeragers van 
Godes Heplighe Woort / ghebzunct is 
(ghelyck Wap aac vrylaeten) van het LET: 
fant der ſchruftuyr plaetfen vande voor⸗ 
ſchrevene Pzedeftinatie ende ghevolghe 
San dien / in haer byeencomſten vriende? 
Ick te confereren/en handelen / daer ober 
Ban verſchendenheyt bar gevoelen mach 
vallen / ghelhck Lan outs / eũ ooch bp onfe 


| 


Rerachtendertichfte Focck. 


thden / onder gheleerde Godt vruchtighe 16 


Mannen gevallen ig. So en verſtaen Wp 
nochtans niet/Dat He hooge diſputẽ / waer 
ut tegẽs onſe voorſz ordre eu goede mep⸗ 
ninghe bie voorſz. ongherymde nacdups 
dingbeendeertremitepten ſouden volge / 
int dpenbaer ofte opten Pecbick-flocl/ of 
anderg onder het ghemepne Balck ghe⸗ 
bracht ſullen moghen worden: Gheſyck 
up eeck niet en verſtaen / dat die ghene 
Die inde voorſz. uptlegginghe niet hooger 
en teert ofte en ghevoeſt dan Dat Eodt de 
Veere Bimachtich Lan ecuwichepdt nae 
zjn welbehaeghen / ghegront in letu C hrie 
to onfen Heplant ende Salichmaecher/ 
ter eeuwigher ſalicheydt Bercoozen heeft/ 
den genen / die Hoor de onberdienbare ge⸗ 
nade ende werckinghe Des Heplighen 
Gheeſtes / in onfen Heere lefum Chrittum 
ghelooven / ende inden felven gheloove 
duer ghelycke onverdienbare ghenade/ 
ten eynde toe volharden: Ende daer ie⸗ 
gens ten verdoemeniſſe verworpen heeft 
den ghene / die in leſum Chriſtum nict en 
ghelaaven/ ende in t'ſelve ongheloove ten 
epnde volherdẽ / Piet en fal gemolleſteert / 
nachte hoogher te leeren ofte ghevoelen 
beſwaert Worden / houdende De ſelve lees 
re oock ghenoechſaem ter ſalicheydt / ende 
tot Cheriſtelijcke flichtinge beguaem. Gzs 
donneren voorts Dat alle Kerckendie⸗ 
naeren Die uptlegginghe ban alle andere 
ftucken der Thriſtelycker Veere / ſullen 


doen / volghende Godes Weplighe Waort/ 


ende t'ghene deurgaens bp die Gerefor⸗ 
de kercken Hefer Wanden (die Wp opens 
baerlyck tot noch toe hebben ghehanthaz 
vet / voorgheſtaen ende — ende alſ⸗ 
noch hanthouden / voorſtaen / ende voedẽ) 
gheleert is: Ende voorts hen te regulie⸗ 
ren in Eheiſtelycke liefde / eenichept ende 
goede flichtinghe / nae onſe voorgaende 
refolutien / tot weeringhe ban voordere 
oneenicheden / alſowy tſelve tot der Lan⸗ 
den / Kercken / ende goeder Ghemeynten 
dienſt / ende gheruſtichent / verſtaen te be⸗ 
hoogen. 


Deſe KAeſolutye op den name ban de DD. 
Mheeren Staeten ban Wollant ende 
eft-friefland aen Hen dach ghecomen 
fynde / hebben de Remonſtranten (Doo? 
meïcker belept den Eontra-Femorftrans 
ten de felfde fepden te weghe gebracht te 
fyn geern aen-ghenemen/ afs graotelict 
tot haren voor · deele wend 

mi 




































































16, 


re 
— — — — 























































16 1 ê , 

zélf 7e Mits fp Daer door in eenen / ende den (elf: 
* graet met de Gitta mement, 
vi Wierden geftelt ende aen-ghenamen. 
5 phoembden de felfde een Chrittelicke ver- 

vaechfzemheyt, booegebende/dat dit den 
eentgbhen middel was/ am alte voordere 
ſpunten te doen ophouden ende de Ver: 
6 ꝛmde ghemoederen wederom aen cert 
— hechten / ende alſo den wech te baenen 
aes eene vaſte Oidze/die nae Der handt op 
re foude moghen ghenomen worden. 
5 Act Be Contra-Fenonffranten / den 

„oericheden ende Ghemeputen voor oo⸗ 
Sen flellende hoe wijt datde Femone 
f vanten in defe bijf poincten ban de eens 

ael aenghenomene leere der Sherefor 


meerde Kercken waeren afgheweken/ eũ 


datter noch berfthepdene andere paincté 
bns meerderen ghewichte ander He vijf 
4 genoemde waeren fchuplende / hebben 
— dat nu der laſterynghen ende 
praet redenen, Bock fmaet-fchziften ban 
er Bemonffranten fpde/fa Veele waeren 
— dach ghetomen / dat fp niet er 
* en berftaen Dat tuſſchen haer ende 
— eiſde / Colerantpe ofte Berdraegh⸗ 
emhepbt in bet openbare Predicen van 
—— ſyts ghevoelen / conde beraemt 
aqben / maer ſchoven het alles op tot 
| ad âtlonaclen Synodum , Bie fp hoopten 
| * eens ten langhen letſten bp He hooge 
E verichent faude inghewillicht / ende hp 
e Kerchen ghehouden vorden / fuftine: 
oe — altbt / dat ſy in poflefione veritatis 
| jaeren / ende Dat de Femonftranten 
| — — opde baene beachten / eñ 
ble. ghedruckte Eractaeten tegen: 
go cfproken ende Wederlepdt de Scheif⸗ 
Upt-plactfen / Concilpen ende Gfyetun: 
genffen wt de Boecken der Gut Baede 
ren / ende hupden-daechfcher Seribente/ 
| bp de Kemonffranten tat berdedinhönge 
ban Die Kefolutpe der Staeten ban Wolz 
| landt / ofte (foo andere Dat noemen) tot 
Dp-ponchijnge ban de leere der Nemon⸗ 
firanten, in openen Druck wtghegheven. 
Of fchaonfoa wel bp velen polttjcken 
perfoonen/alg infonderbert bp velen tref: 
felicken Cheotoganten/ die Hefolutpe ig 
erthẽe⸗ teghen gheſproocken/ Soo heeftmen evert 
wel ghepoocht / door publycke autoritept/ 
ve Defelfbelalg ooch de Kercken ordeninge 
en pz Abno 1591. by acht politycke / ende acht 
op: Ütercheliche per ſoonẽ geconcipieert/ doch 
k_Hoptin Synodis ofte Kandf-bergaederin: 
ghen voor·ghedraeghen / veel wepnigher 


— — — — 


U ⏑ — — 


Mutaties Te 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
U 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Onder deregeeringhe van Coninck Philips de derde, 


bp de felfde gheapprobeert ofte eenpaer: 
lick aengenomen) de — ende herte 
helicke perfaanen op te dringhen / wtroe⸗ 


pende alle de Leeraeren / ende andere goes 
De ingheſetene deſer Wanden (die fich in 
bet aen-nemen Der felfder Ttefolutpen enz 
de Ozdeninghen beſwaert vonden) voer 
bart-nechtghe ende wWeder · hoorighe Lupe 
den / Diemen Doo? gheftrengichepdt mofte 


tot ghehoorſaemheydt conftringeren. 
den heeft haer verweten ende gefept 


/ 


Dat fp ‘waren van Knipperdelijnghs volck, 


Stem Lan Frederich Fetmilchs , ban Han 


Mutyhns eñ Oproer-maeckers doo? han 


5 


 beern-Groots volck , Hie Anno 1617. als 


den van den Beul te Franchkfoort fijn ges. 


Doodet/ alg hier boven verhaelt ig. 


Dan ſhn Pinc. Ere: hebben verſchende⸗ Di ì zkt 1 Ff 


eſpeoocke 


ve 
ecke 





Va 





Men heeft Doo? nieuwmerenel/ biert bie Ap Q Oef 
| /Diemê hi | 
en Daer de burgers entbeer DE bet * 


voor hielt / gheſocht — ⸗ 


derhoorich te maecken. 


Aen ander fijde heeftmen de Nemon⸗ 
ſtrantſche Predicantẽ / ende alie die deñe⸗ 
monffranterpe toeghedaen waeren / alie 
end hulpe / ende bevoorderinghe bez. £ 


©p den naeme Gan te mainteneren de E 
publijcke autoritent / heeftmen berfchep: procevupsen 











dpf 


rfshens 


dene Gijemepnten/ofte ovaengbenaeme/ tegben de 
ofte ongheſonde Leeraeren / teghens haz —— 
ven Danck opghedrongen Den heeft verz haard 


{chepdene godſaelige / treffelick / Geleerde 
Peedicanten gheſuſpendeert / dock eenige 
gedeporteert: Eenighe godſaelighe per⸗ 
ſoonen / ſoo Leeraeren⸗ as andere goede 
ingheſetene der Landen/gemuſcteert met 
pecuniele boeten / Andere jeeftmẽ gevan— 
ghen / wt de Steden verbannen / ontpoor⸗ 
tert/ontfchuttert/ van Staeten ecude Of: 
ficpen gedeporteert / ofte Bare verbeterine 


‚Benen promstpen verhindert. Men heeft 
verſchendene Blhemepnten gheftelt bups 


ten veffeningbe ban haren gheweonelicz 
ken godf-dienft/ ende He dolerende heeft⸗ 


den. h ban Guftitpe af-ghefne ó 


Alſoo hier wt in verſchendene Steden 
veel Doleantpen eh ſwarichedẽ ontſten— 
den / 


ẽ nemijn⸗ 
ghe kan 
Waert.gel. 
ders, 


—R 
—* 


e harde 


J 


* — Kn ne — 
* — — 
* 

*4 

— 

3— 4 

Pan — * 

* ⸗ pe 


J— 

| kf 
M Ks 
J 
7 3 
( 7 


ee Se Ek 1 








Kit 


en” Tk ze TS EE 
a, 


Pa 
" 


Nederlantfche Hiftorie 


1617. den / Soo hebben eenighe Remonſtrant⸗ 

— ſche Magiſtraeten (meer wit vreeſe / ban 

wi nood) tot haerer verſekerynghe / ende 

tot toomijnghe haerer moet-willigher 

00—— Burgheren/ſoo fp Hat noemden / maer fa 
HEU Ki andere fepden/ tot onderdruckhnghe der 
HAAK EH _ Ceontra-temonftranten / ende am den 
IEEE ae voortganck Des Nationaelen Synodite 
| behinderen / Vaerc-Gelders aengenomen / 

| dat is / Seldacten ofte Crychſ⸗ volck / in 

| eenen particulieren eet onder haer ſtaen⸗ 
HOUTE BEER de. Diemen weleerſt heeft gegagiert wt 
IEEE AP Dier Landen ende Steden middelen / Die 
9 de ſelfde hadden aenghenomen / maer nae 

Re EEE der handt heeftmen ghemennt de felfde te 
—1 gagieren op ghemeyne lands coſten / ghe⸗ 


J J | ſyc men Des Lands Magatijn te Delft ant: 
Hi zat EI blaaotet heeft om haer te wapenen. 


Wie han 
Derecht fijn 
beki D'eerfle Die 
Hi Waertghel- 


Dit hebben eerſt ghedaen Hie ban De 
trecht / als d'aAdvocaet Barnevelt, onder cl 
il ander paetert/ wt Den Haege vertrocken 

li If men endete Derecht gecomen was. Daer 
bert ME 5 nae hebben agt Die Van Haerlem / epden 
Ok Rotterdam / ende andere Steden in Hol—⸗ 
landt / Waert-Ghelders aengenomen. 


Ij i Over ſommighe compgpagupen der felfder 
Hic deli fijn gheftelt tot Officieren / ſoodaenighe 


Sh Perfaonen / Die Loor Ppanden Lan De 


VOEL SOON NE waere Ghereformeerde Keligye langhen 


tyt ſyn bekent gheweeſt: AUſmen detrom⸗ 

mei geroert heeft em Dit volck te wervẽ / 

(5 IHC fao fynder ut berfchepdene Steden ban 
Ml Brabant en VBlaenderen / oock Han andes 
/ 9 re Steden onder Den Hertoge van Bras 
bandt ghehoorende / verſcheydene ſoldae⸗ 


IN «KEE ten comen loopen / die onder deſe Baende⸗ 
EER Eee fen fijn aengbhenomen. 


Woe de ghedeelhept in He Kreligpe haer 
Wpder ende erder witſpreyde (erde ders 


Ki, | halven het beflichten der felfder te meer 


hadde behooren beherticht te Worden) 
hoe daer Wepniger hope ofte appareutpe 
was / datmen den ghewenſchtten Sync- 


Hil dum bererjgen foude. Het cn liet ſich niet 


anders inſien / dan dat Vele / ſus anders 

wyſe / cloecke / deftige / goede / vvome Ranz 

nen / verblindt waeren / niet ſiende noch 

ghevoelende / dat fp haere mede-burger?/ 

jae vele haere ghetrouſte onderſaeten (He 

| | oude Gereformeerde Religye toegedaen) 

J verdruckende ende verdryvende / haer ſel⸗ 
ven de rechter handt verlamden. 

Batte Een was die ban Kotterdam niet gez 

KAAR dams plats noech / dat ſy Anno 1612. den Ljfdé MWey 

1 caetAnno gen placcaet hadden ghepubliceert / waer 


„ges 
vabtievert, bj dengenen die Ban de oude Gherefor 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


— — — — — — — — — — — — — — — 
ET NN EE RENATA Ke EEM REE penn 
3 5 
H 1 
Bis 


4 


Het achtendertichfte Boeck. 


meerde Feligpe Waeren/berboden Wiet’ } 


en Alle vergacderijngken,Predicatyen, ende 


vermaenijnghen ;op peynedatdegenediede « 
voorfeyde vergaederijnghe gheleydet hadden, 


elcx fouden verbueren honderdt guld, Ende 
diefein fijn plaetfe,huys, Schuyre, &c. foude 
laeten houden,twee honderd guld. Ende die 
ghepredickt , vermaent, gheconfereert,ofte 
andere Kerckelicke Exercityen {oude ghedaen 
hebben,honderd guldens: Maer bier en boz 
gen foo ig Anno 1616, Hen xxj Luni), tof 
faveur Der Femanfiranten / ende tot 
groete bedzoeffenifje Der. Contra⸗Re⸗ 
monſtranten geemaneert / ende in vub? 
elken Druck wtghegheven / Hit hier vol? 
ghende placcact / ahearrefteert op hef 
Naed-hups der Stadt Rotterdam / by 
Baihiw / Schepenen / ende annen van 
Schielande 






— 
| B ſcheyden Refolutië zijn 
JAE JA \L ghenomen tot onder- 
IO En PI 


kj) 








nicheyt inde Ghereformeerde Kerc- 
ken,met laft om iegens de Contra- 
venteurs vande felve Refclutië te pro- 
cederen,als jegens parturbateurs van- 
de ghemeene rufte:Ende dat contrarie 
de felve loffelijcke end Chrittelijcke 
Refolutien bevonden werdt, dat eenie 
ghe perfoonen indẽ Lande van Schie- 
Land ‚door eenen verkeerdé yver ge« 
dreven, arbeyden, om de goede ghe- 
meente ongheruitte maecken,endete 
brenghen tot fcheuringhe,practiferen- 
de tot dien eynde conventicalen buy- 
ten de publijcke Kercken , die tot oef= 
feninghe vanden Godtf-dienft zijn ge= 
deftineert: Alle t'welcke is ftreckende 
tot groot naedeel vande Chriftelijcke 
ghereformeerde Religye , ende ver- 
menght is met perijckel van meerder 
fwarigheytende inconveniente , die 
in tijts dienen verhoet te worden: Soo 
iſt, dat Bailliwr, Schepenen ende Man- 
nen van Schie-Lant , om nae te comen 
de beveelen vande Heeren Staten, En- 
defoo veel in haer is, te bewaren die 
goede 


— "CRE en 


| Lfoo by de E.Mog.Hee: wu) 
Ni ren Staten van Hollant Dei 
ende Weft-Vrieflät ver- endif 
nek 
A 
houdinge van goede eee 


—— — — 


































— 7 








óf 1617: goede rufte ende eenicheydt tuffchen 


LJ 
" 


et 


——— de inghefetene van Schie-Lant,infon- 


derheydt dic ghene die haer houden 
aende Chrittelicke Ghereformeerde 
ReligiesVerbieden by defen een yder, 
foo Mannen als Vrouwen, Ionghe en- 
de Oude van war qualiteyt die fouden 
moghen zijn , te houden eenige ver- 
gaderinghe tot oeffeninge vande Ge- 
reformeerde Religie , anders als in 
Kercken ende in plaetfen die publijc- 
kelijck daer toe fijn ghedeftineert:Op 
pene dattet Huys , Schuyre , Berch, 
Schip,Schuyte,Velt,ofte andere plaet- 
ſen, alwaer foodanighe vergaderinghe 
ſal worden ghehouden, metter daet fal 
vervallen aenden Armen van het Am- 
bacht , ende over fulcx by den Schout 
van hetfelve Ambacht ten prouffijte 
vanden Armen fal wordé aengevaert, 
ende voorts by de opfienders vanden 
Armen geregeert, als de felve Armen 
ineyghendom competeerende , be- 
houdens dat den eyghenaer, foo den 
felven inhet Huys ofte plaetfe vande 
vergaderinghe niet en is woonende, 
fijn regres „fo op fijnen Huyr-man,als 
op alle andere die de voornoemde 
vergaderinghe fullen hebben ghefre- 
quenteert ‚al moghen nemen : Dat 
daer-en-boven die ghene die in foda- 
nighe vergaderinghe fal hebben ghe- 
Predickt , Sacramenten gheadmini- 
{treert voorgelefen, ofte andere Kerc- 
elijcke exercitien ghedaen , ofte de 
Convocatie fal hebben ghedaen „ ofte 
doen doen: Ofte die in het huys ofte 
plaetfe hemtoecomende , ofte daer 
hy hem is onthoudende „ fodanighe. 
vergaderinghe fal hebben laeten hou- 
en‚fal worden gemulcteert inde fom- 
me van drie hondert guldens , t'appli. 
Ceren een derde-paert aenden Off- 
Cier,eenderde-paert aenden Aenbren- 
gher, een derde-part aen de ghene die 
e Heerlijckheydt is competeerende, 


Waer vooren hy datelijcken fal mogen 


Worden ghearrefteert ende verfekert 
fonder we den Arreft ontflaghen te 


vropean Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
ages reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Onder de regceringhe van Coninck Philips de derde; 


worden voor ende aleer de felve fom- 
me al zijn ghenantifeert,Ende indien 
die perfoon niet en waere te becomé, 
oft becomen fijnde , t‘nantiferenuyt- 
telde, fullen ſjne goederen genomen 
worden in Arrefte ende fal fommiere 
lick gheprocedeert worden by exami- 
natie,ende recht ghedaen worden op 
de Confefsie , mids dat weygeringhe 
van pertinente antwoorde , mede ſal 
ftrecké voor Confefsie: ende by wey- 
— ghe van Gonfefsie, fal gheproce- 

eert worden tot hooringhe van ge- 
tuyghen,ende daer op worden gefen- 
tentieert , fondervoorder forme van 
Proces, dan indien die befchuldighde 
gheinfinueert oft gheroepen zijnde 
niet en compareert „foo fal gheproce- 
deert worden by defaurt. 

Ende worden midts defen belaft de 
Schouten, op verlies van haer Officie, 
ende alle andere die t'aengaen mach, 
op arbitrale correctie, de goede kant 
daer aente houden , dat defe Keure 
eù Ordonnantie volcomentlijck mach 
werden achter-volght. Aldus gedaen, 
ghearrefteert , ende gerefolveert,op 
t'Raet-huys der Stadt Rotterdam, by 
Bailliuw,Schepenen , ende Mannen 
van Schielandt , Collegialiter vergaedert 
zijnde op den xxj°® Iunij xv) ©. fefthië. 


Onderftont: 
My jegenwoordigh 
I. D. Verfijde, 


Dit placcaet heeft de Contra⸗· Remon⸗ 
ſtrantſ Geſinde binnen Rotterdam/ enz 
be elders grootelicx bedroeft / ende bez 
angbfticht / als oock ghedaen Heeft het 
placcaet by De € €. Heeren Schout/ende 
Magiſtraet der Stadt Otreeht ghepub⸗ 
liceert / hier boven fal.222.gheinfereert. 


1617. 


Rr 


Het is el waer / Dat eentghe van He Eenige Kes 


fpde Der Wemenffranten He opgherefene ; 


monſtran⸗ 


Cr oordee⸗ 


berſchillen ſeer cleyn heben gheachtt/ ſen dat de 
ſeggende / Dat de ſelfde het ſchraepſel van nit — 
n 


eenen naeghel nief meert ent waeren / alg 
aack / Datfe niet fondamenteel en fhin/ 
Creer nochte 


er weerde 
yn. 


| 
' 
— — —— 
— — — == EN 
een rz — — — | 
> mn < . | 
- EEE — — — — 
— — — — — ee 
mr * — — — — — — 
ie ge * * En 
































































— 


—— 


— 
ed 
Ee, ne 


z … * — — 3 
— —— * — — — 
— — 
— 
& 
* — * 
* 3 
* 
„”® — — * es. J 


— 


— 


— — — 


— — 


zg 


3 —— — 
— 5 —— — nT * 
—— — E e — 


EE 


EE 


— 


— — 





Ee — 
nn — 








— = 






— — — 











— — 























































ü 
\ J EN 
) ì ik 
AP / 
Eel ff 
* 4 — 43 
Hi ' 
4 Ik ' 
ti 
HEEE MI 
—9 — 
— nj: ÍN 
4 J 
li 
99 
J 
J 
IKE. 
Ti 
Hi 
í 
Lil 4 
4 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


mages reproduced by courtesy of Koninklijke 





Bibliotheek, Den Haag 


1617. 





Nederlantfche Hiftorie 
nochte be faelichept en vachen. Maer de 


_ Fantra-Bemonftvanten Hie ſulcx ont: 


kennen / ende aorBeelen dat fp het fonda⸗ 
ment Der faelichepdt raeken) ſeggen / As 
dat alſoo / Sa en hadden dan de Remon⸗ 
ſtrantſche Predicanten haere Collegen 
ende Mede ⸗Beoeders foo onbeleefdelick 
niet behooren te beyeghenen / ende ſchel⸗ 
Ben : Saven hadden oock De Keman: 
ftrantfche Overicheden/ De Contra Ke⸗ 
mouftranten niet behooren met ſoo veel 
harde placcaeten eû decreten te beſwae⸗ 
ven enne te bedroeven / alg door De Welt: 
kende feifde ghenostfaecht Wierden ofte 
haere confcientpen te forceren / ofte haere 
bedienynghen te verlaeten. Het is voor⸗ 
waer ſtchandelick / datmen om dynghen 
die het ſchraepſel van eenen naeghel niet 
waert en fijn/ende Hie De faclichepdt niet 
en raeken / faa veel ffancr ende maepte 
aenrichtt, Immers Gebben odock ver⸗ 
fchepdene/ niet Gan be gherynghſte Hez 
maenffrantfthe Predicanten / ſoo mondee 
lynghe / alg ſchreiftelick bekent ende belez 


| 


Het achtendertichfte Boeck. 


De E, Beeren Burgher-HPepfterert 1óif. — 


ende Veoetſchappen der Stede Amſter⸗ — 
dam (mitfgacders berfchepdene andere Dil 
cloecke / seleerde/Derre-fiende JRanné) Ba 
hebben gheordeelt / ende faa ſchriftelick / pacte” 
als mondelynghe door Haere Ceccmmitz role 
teerde den €. M. Weeren Stacten van ei 
Hollandt ende Weft-Frieflandt ghere⸗ 
monfireert / dat foalanghe de Keman: ve 8, 
franten met laſterynghen ende condem— (ed 
natpen Ban de oude Gereformeerde leere/ gemd} 
eũ voornaemſte Leeraeren Der Kerchen / prat’ 
ende met het roemen van haere victorpe / reden 
ende van He Keſolutyen tot haeren voor⸗ 
deele verrreghen / foo Dapperlick boort: 
voeren: De kerckelicke bergaederijngen | 
in haere griven eñ clachten nietbelhhaezs 
ich gheholpen / maer daer en teghens dat j 
ſp / ende berfchepdene Gemeynten / ende 
hHercken diengers / met Hecreten teghen 
haere conſtientyen wierde beſwaert / ofte 

van haere dienſten gheſuſpendeert Ende 

dat jeghens de ghene Die verſchepdene 
nieuwicheden / ſelfs bupten de vyfponctẽ 







den / datde leere der Contra-Bemone | in Be Kemonſtrantpe vervattet / op DE 
ffrauten / actk ín Die Hf. contro-verfe baene brachten / peedictensende fchzeven/ 


uneten / de ſaelicheydt Ber menfthen niet 
hinderlick en is Wis wy ſaelich cunnen 


worden / Wat willen of wenſchen Yup | poincten eñ perſoonen men gemeent Was 


meer! 


Be Femonftranten ſiende / eñ met der | Dat De fpecicufe redenen ende exemplen 


daet bevindẽde het graat fabeur eit genes 
gentheyt Gan de Edele / als oock Van bet 
grootſte ghetal der Stede ban Hollant/ 
Weſt-FPrieſlandt / Ptrecht / ooc Der Stad 
Campen in Oer ſſel / ende ban het Nie⸗ 
meechſche Quartier in Gelder Landt/ 
tot hunwacrts/ maer veel goede patriot⸗ 
ten indeeude Ghereformeerde Keligve 
wel ghefoudeert / ende in fonderbept Hele 
Ban He treffeticte Predicanten ende Pro⸗ 
feſſoren / ende Berre het graatfte Deel van 
De Ledemaeten Det Bherefuamieerde 
Meligpe/te ſtaen aen He fpde der Eontra- 
Bemenftratensfgo hebben fp noch al ghe⸗ 
fpzaken van Tolerantye ofte verdracche 
faemheyt, oꝛdeelende Hit het beſte Re medi- 
um ofte erpedient fn Defe troubelen te 
weſen / citerende ende bp brenghende (in 
hacre bier ban gefcheevene eñ ghedruckte 
Eractaeten) veel eremrpelen ban toleranz 
tpe tuſſchen eenige voor treffelicke Lee⸗ 
raeren Ber Euangeliſſcher ende Ghere⸗ 
formeerde hercken ín voorighe tyden/ 
jae ſoo fp fepden ende ſuſtineerden / ſom⸗ 
migher Gier in Jeder- Landt, 


ken. 


niet behoorlicken wiert voorſien: 
Ende het gants onſeber Was wat 


onder de tolerantpe te compzebhenderen/ 


fot beveorderijnge Lan tolerantpe voer⸗ 
gheflaeghen / wepnich te paffe quaemen 
ende Wepnich apgparentpe te weſen (fca 
langhe men Den voorverhaelden Loet 
van pracederen begeerde te houden) om 

tot eenichepdt ofte tolerantpe te gheracs 


Hengaende Heremplen Daer mede He 
tolerantpe ban de Hemonftranten booze 
gheſlaegen / wort becleedt / Die fijn ſeyden 
ſp / gants impertinent / als ſynde van een 
ander natupze / alg deſe onſe hunden⸗ 
naechfche ſaeke is. Want die fpzehken ban 
talerantpe/gepractifeert in Werchen wijt 
van malcanderen in verfchepdé plactfen/ 
Steden ende Handen gheleghen: Ende 
ander ons wort gheſproken ende gheur⸗ 
geert tolerantpe van tweederlep gefint: Pel 
heyden in een Hrercheliche vergaederyn⸗ meel 
gíje/ ende ban eenen Paediek-fEoelte pre⸗ pou 
Dice. tuf 
Datmen dacghelicx fepdt ende Hoog: — 
gheeft / datter maer bof verſthipoinctã 


—— — 


eu ſyn tuffchen De Nemonſiranten ende gei 
Eoutra-Memonftranten / — ſtrau⸗ 
ach⸗ 





160 Ru. t 


ſtranten in De vergaederynge der M ar. | De Kemonſtranten 
Weeren Stacten (nac Bat de Contra-mes | 


Early European Books, Copy 


Images reproduced by courtesy 


444 B 20 


mm rt — 


Onder de regeeringhe v 


achtich feggen de Contra⸗ Kemonſtran⸗ 
en. Want boog eerft heben de Femanz 


monſtranten De ſchrickelicke dolynghen 
Vorſtij aldaer hadden aengheweſen ver⸗ 
claert / dat fp ín de Boeechen orftij niet 
ghevonden en hebben / dat He waerhendt 
ofte Godſaelichent naedeelich is/ ende 
Het verſtaen te hebben / dat hem met vez 
Ben can beſwaeren/ waer ut blyckt dat 
fp aac de delingen Vort tacftaen. Daar: 
der / ſoo is het hemnelyck / dat de Hemnon⸗ 
ſtranten in de Conferentye tor Delft, haere 
voordere af wickijnghe van de aenahez 
heme Waerhept/ niet hebben uiten verz 
claeren. 

Cen derden/fa ig oock genoch Bekent, 
fac ot Be Predicatnen/als ut He Schrif⸗ 
ten der Kemonſtrauten/ datter Heel Ha: 
ughen op de baene werden ghebracht / 
Die verde bupten de bf Articulen loopẽ/ 
tot exempel ende tot een proef sen hier vã / 
citeren De Contra-Femonftranten verz 
fchepdene plactfe \ut verfchhepdene Boer: 
hen der Hemonffranté.Adol phus Venator, 


Hegge fp loochent de erf ſonde/ jae ſ chimpt 


—* De ſelve. Remonttran. P. zo6. 172, 179, 
1 O. 

orltius ſent / Gos en heeft niet pre⸗ 
ciſelick ban leſu Chrifto onſen borghe alle 
het gene verbenfcht / het welche up om 
Der ſonden wille verdient hadden, Orat. 
Apol. P.47. Lin. 17. Vorftius de Deo P 396. 
De gbherechtichepdt Gades / die hp alg 
Bichter oefent / en heyſcht niet preciſe⸗ 
lick nach nootfaekelich boo? allerley / oac 
De minſte fande / gen ſtraffe Die De ſonde 
berdient Geeft. 

Idem Contef. P.27. het en tan niet ghe⸗ 
ſchieden / dat foodanighe volcomene be⸗ 
taelhnghe voor onfe gheheele ſchult /be⸗ 
ſtae met Der liberaele ende milt daedighe 
quptſcheldynghe der fanden. tf 

Armin. Refp. ad 31. Art. P. 114. Lin. 119. 
Wie heeft meer beloften van Melia ont: 
fangben alg David? Ende neer ban hen 
Shepropbiteert / ende nochtans fal pes 
mandt / niet fander reden / twÿfelen/ of 
David verſtaen heeft / Bat De Mema⸗ faude 
ſyn eenen Sheeftelichen Wemelf-Coz 
mynck. 

Adolphus Venator leert / datter bupten 
De kenniſſe Chriſti faclichept ig. Remonftr. 
Pag.185. 

Cenr.Vorft, fent / Ghelooven ist even· 


right © 201 1 ProQuest LLC 
sy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


— — —— — ——— — 


an Coninck Philips de derde, 


— — — — — 





veel / als de onderhoudynghe der ghebo⸗ 
den Chriſti, Catal. croti. Sib. Lub. Pag. 62, 


is pryſelick. Confer.Pag 346. Im. 17. 

Arminius, Det gheloove wort tot ghe⸗ 
rechtichent gherekent / niet alg een inftrus 
ment / maer alg een werck. Keſp. ad 31. Ara 
tic. Pag. 159. Lin.25. | 

Idem. Set gheloove felf/ als een Dact/ 
ghedaen nae het Euangeliſch bevel / wort 
boo? God tot gherechticheyt gherekent, 
Declarat.Senten. l’ag.6s. 

MWt welche weynighe altegacten (hoe⸗ 
daenighe men een groot getal faude 
cunnen allegeren) ghenoechſaem blickt / 
datter geel andere verſchillen fijn / die 
het fondament vmftacten. A waert Ban 
ſegghen de Kegierders van Amſterdam⸗ 
Bat de verſchillen overde vyf poincten 
niet fondamenteel en waerem hoe ſoude⸗ 
men met de Auteuren der nieuwicheden / 
die ſoo vele andere ſwaere dolynghen op 
de baene brenghen / kunnen tolerantpe 
practiſeren? 


B 


Remonſtranten ghedaen hebben 





am eenen ſtock in het wiel te ſtekẽ/ 
ende den voortganck des Nationgelen 


ſegghen / het tupfeten 


Enevens andere impedimenta ofte Setjemon⸗ 
hinderlycke voorflaeghen Die De ficanten 
flaen hoog 
bet houden 
enes Gene- 
aclenSynoe 


Synodite Berhinderen / ig oock dit ghe⸗ divan atte 


Euangeliſ⸗ 


weeſt / dat fp voorgheſlaegen hebben / alg c ofte 
eerten Geguaemen middel om de oneenicz Bherefog 
heden der Kercken te dempen / het houdt Heerde 


eenes Gheneraelen Synodi, ofte ecineg Cone 
cilij, van alle de Ghereformeerde ende 
Euangeliſſche Yerchen in De gantfrhe 
Chriſtenheyt / dewhle ſegghen fp/bet ſtuck 
ban de Religne ofte leere / daermen hier 
te Lande van Difputeert/ghemeen is met 
alle Ghereformeerde Vercken. Maer Dez 
fen voorflach en heeft niemant behaecht/ 
dan die wepnighe Die Ben felfden op De 
baene ghebracht hebben. Want behalven 
dat Dit fegghen de Contra⸗ Aemonſtran⸗ 
te / niet anders en is / dan de ſaeke ſchup⸗ 
ben op De langhe baene / ſoo is het oock 
eenen rechten middel / om de ſiercken 
doorgaens in oneenichept te houden/ jae 
De Liften in de ſelfde te Doen vermeer⸗ 
deren: Want peder een Die eenige nieuwe 
ofte beemde &pinpen in de Kercken fous 
De ſoerken in te voeren / Die ſonde ſich / 

tet De felf He vreden / op alle be Gherefor⸗ 


meerde Vercken beroepen/ ende alſoo bet 
gozdeel ban He NReder⸗Lantſche Kercken 


Ectt y decline 


ercken. 














































































nenten —— —— — ss — —— — — 
— — — 
— — 
J— J ad 
* 
F A pe Ee 
„4 ed nl Ve B nme * nj 


— 


—— —— 
— arne ERM Fm 


Ee en een me - = 
en ———— — 



















































Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 
duced by courtesy of Koninklijke Bibliot 


Images repr 
444 B 20 


ile 
heek, Den Haag 


ein hikt 
Á 

— 90 
00 — 


Nederlantſche Hiſtorie 


1617. rel ze ſelve J —— 
dtwiſen ende verwarrynghen ſtellen. 

Als nu De vlamme deſes viers mek 

ſulcken gheweldt was wtgheboꝛſten / dat 

het niet alleen De Bercken / maer oock De 

Macht-hupfen veler Magiftraten / Jae 

gach de Caemeren Her Gheneraele ende 

Ber Particuliere Staetẽ hadde al beant 

gheſteken / mitſgaeders oack andere. Col⸗ 

legpen / ende het nu ſoo hooghe was ghe⸗ 

clammen / Dat het niet verder gaen en 


machte / aften foude ons alle gaer te nae 


ghegaen fjn : Soo hebhen eenighe goede 


Be Genee Steden in Hollandt / jae oock verſchey⸗ 


ed hp bene treffelicke perfoanê onder de Stae⸗ 
Peins ten ban De benaebup?de Peobintpen/een 
Aauriti· mannelicke Befalutpe ghenomen / ende 
— aenghevanghen haer te ſtellen teghen de 
wahemerr procedupzen nueenen tydt fanck gepzar⸗ 
ber Nemon⸗tiſcert bj het meerder ghetal der Steden 
Kranten. van Hollandt / ende Weft-Deieflandt/ 
met eenighe haerer nachupzen. {diet cunz 
Mende nu ſangher met opene ooghen fien 
baer Paeder⸗Landt verloren gãen / door 
den twiſt in De Keligpe ende politpe ont⸗ 
ſtaen / ſy hebben gheordeelt / dat het hooge 
tyt was deſen brandt met voorſichtic⸗ 
heyt te dempen / ofte ten minften den loop 
daer Ban te ſtutten. Sp hebbẽ fijn Pein. 
Ere: wel ernſtlick be ghewichtichept dez 
fer fache vertoont/ende gebeden te wil⸗ 
fen daer opletten / Dat de Peder-Wandtz 
fche Republycke in geen verder fchacde 
en quaeie / maer / nae He gheleghenthept 
ſhnes amts / te willen de handt aen Get 
voer ſlaen / ende het fchip (eer het te gron⸗ 
De ghynck) ineen goede haeven te helpen 
flupzen/ Als hem competerende ende toe: 
comende teletten niet alleen op De ſwae⸗ 
ticheden die Ban buptẽ door He openbae⸗ 
re Pyanden des Daeder-Handte gere 
oorſaeckt Worden / maer oock op de inz 
wendighe ouruſten ende ſwaericheden/ 
die niet gheryngher / maer ghevaerlicker 
ſyn / dan Die gene welcke de Vpandt 
opentlick met gheweldt ban Wacpenen/ 
Derſchey⸗de landen is aendoende. Verſcheydene 
anker — wtheemſche Conhnghen / Peincensende 
aeee Porſten/ De Gerefagneerde Aeligpe toe: 
Boſiẽ / bero ghedaen ſynde / ofte onſen ſtaet gunftich 
maenen de weſende / hebben door haert Ambaſſa⸗ 
————— deurs / Brieven / ende ernſtighe Remon⸗ 
mede. ftrantpen de ©, WD. IR. Beeren Feneracz 
le Staeten / alg ooch de Staeten ban 
Pollandt ende Weſt· Prieſſandt / meerz 
maels vermaent tot onderlynghe vrede 





Het achtendertichſte Boeck. 


Ghelyck ooch eenighe der ſelfder gedaen ibſh 
gn tot het houden eenen Nationae⸗ ⸗ 
en Synodi,in den welcken De opghereſene 

twiſten in het ſtuck ban de Feligpe (ende 
volghens dien/ de politijcke mifBerftans 
den daer wt ontftaen) mochten gheſliſt 
ende ter neder gheleydt worden: Fnfons 
derheydt heeft de Groot · machtighe ende 
Sode-lievende Coninck van Groot⸗ 
Bꝛitannyen lacobus VL. hier in betoont 
fhne Waederlicke forghe over onfen bez 
maefden foo Herchelichen/als politycken 
ſtaet / meermaels Doo2 fijne brieven / als 
oock Hoog ſynen Ambaſſadeur / den Ede: 
len / Hooch wyſen / ende voor treffelicken 
Heere Dudley Carleton, De E. W. MM. Hee⸗ 

ven Staeten vermaenende tot het houden | 
eenes Nationgaelen syrodi,ende tot ſlich⸗ 
tĳnghe alter in-landfcher miſverſtanden / 

als alreede ten Deele ghebleken heeft Wat 
eenighe hier boven verhaelde brieven enz 
Be fchaiften / ende ghelyck hier nae noch 
bzeeder blycken fal. 

Immers / ghelijck ich hier boven ver⸗ 
haelt hebhe/berfchepdene goede Patriot⸗ 
ten hebben met fijn Prine. Ere: De handt 
aent roer gheflaeghen / Dacr toe God de — 
Heere ſynen ſeghen naem⸗cundich heeft 8 
ghegeben. De eyndelyeke Bicto:pe ende herria, 
gheluckighen wtganck Suillen Wp van — | ant 
onfen goeden God bidden / hopen / ver Fk 
wachten. | N fou 

Gm dat het periculeug is / ende veel op- wat bn 
ſpraeke onder\wozpen ban deſe materpe EE ny ° 
heven ten daeghe beelte fth2nven Kwant * vis 
de fformen ende onflupmighe golven en pact, 
baeren Des onweders nu nach aldermeeft WIE | 
burlen / tieren/ en raeſen) Sao was ick PP 
ghefinnet deſe faclte bp het boven-berz | 
haelde te laeten beruften/ende Die pericuz 
leuſe haeven ſtillekens voor bp te feplen/ 
Ende foe langhe cpanckerteliggen/ tot. | 
dat deſe zee foude ſyn calm gheworden: 

Jae ich was daer al voor bp gheſeplt / 
dach vernemende / Dat veele leef-ghierige 
perſoonen ſeer verlangen / om grondelick 
te weten wat hier deſe naeſt voor ⸗·gaende 
tyden is ghepaſſeert / in onſe Verckelick- | 
politijche verſchillen / Soo falick om de 
Leſers deſer Wifkarme (principaelick Die 
bupten deſe Provintyen woonen / ende 
alle ſchriften die daeghelicx wtgaen / niet 
en cumen becomen) tegherieven / Den 
ancker lichten / en bet ſeyl wenden / ende 
icl ſal hier wat wjt-luftigher / als myn RE 
voornemen wag / gaen verhaelen — 

ich 













zón. 161 Je ſich in deſe ſoo Rerckelicke / als politycke 
in landſche twiſten heeft toeghedraegen/ 
Vat gio. CS Alle gaer dzeyghende miet een merce 
—W8 kelicke veranderynghe / Indien niet met 
bien bo⸗ EEN totaele onder-Deuckijnge der eligpe / 
| tier boort Der beſwoorene Pipe / der Begierynahe 
blogs, Sen Des lands / der Fuftitpe/ende der militai- 
| ve Difcipline afte crychſ ordenynghe / eyn⸗ 
delick ſtreckende am ong te brenghen on? 
Der den bloed-doeftighen Spaenjaert. 
Ick en fegahe niet dat alle de gene Die 
bet met de Memonffranten houden ende 
Depen/dit aage-merch hebben (ick weet 
Datter gele fijn miflepdt / vele en hebben 
niet berder geften als haer de neufe Tanck 
18) maer deſe in-landfthe diſſentyen ende 
Dreentcijeden / (men wil het \weten/ofte 
| | Riet) fouden ons opeen corts inde han⸗ 
Den Der Spaenjaerden hebben averghez 
levert / fn waeren de rechte bangghje die 

Den Spaenjaert diende. 
Em tedoen het gene dat ick ſtracx bez 
kooft hebbe / foo fal ich hier gaen by voe⸗ 
Bhen berfthepdene autentjche ſcheiften 
ultro citrog; bp de Staeten ende aßi⸗ 
ſtraeten wighegeven / wt de welcke Jen 
| peder bet boveñ · verhaelde oijt-tuftijer 

Dieven _ fALcunnen vernemen. 

— De eerſte en voornaemſte die opentlick 
OR ene Gebben berclaert ende boen bljeken/ bat 
| fbbece ſy Verfchepdene Plarracten/Fefolutpen/ 
| —5*— Ende Executyen het ſtuck var de Geligpe 
RARE Site, aengaende bp de Weeren Stacten Lan 
* nBorare Holſandt / ofte het meefte Deel der feifder/ 


sot 

t wf —BE ghenamen / ende int werck gheſtelt niet 
ar en approbeerden / fijn ghewreßn de € €. 
pew Weeren Burgher-Mepfteren ende Dzoctz 
ge fchappen der Stadt Vmfterdam / ende 


Enchupſen / die ſoo boozalgnae / vers 
ſcheydene berclaerijngen in het Collegpe 
hande Ohedeputeerde der Stacten ban 


Onder deregeeringhe van Coninck Philips de derde, 


handt conden criĳghen/ Hat fp alſdan ges 

| wonnen fpel hadden. Maer haere ld 
ſaemheden op alles rBpelick ende mel ges 
lett hebbende nae behooren / hebben fuice 
hes gheheelick afgheflaeghen/ blekende 
bp haere fcheifteliche andtmaarder aldus 
lundende: 

Edele, Moghende Heeren: 
Burgher-Mepſteren ende Raeden der 
Stadt Amſterdam hebbende gehoort 
Die propoſitie van uwe Ed. Mo. Gede⸗ 
puteerden den 24. deſer maent in haere 
E. vergaderinghe ghedaen / ende De ſelve 
aldaer overwoghen cnde gheeramineert 
zynde / als mede het eynde Waer toe Die ig 
ſtreckende / om bupten wettelycke Spno⸗ 
dale vergaderinghe / in Keligions ende 
Kerckelycke faechen Staets ghe\mife te 


helpen befoingeren/refoiveren / ende exe⸗ 


cuteren: 


ebben haere Ghedeputeerden ghelaſt 


te verclaren / Dat hare E. verſtãen de 
waere Chaiftelijche Geligie te maintenes 


ren / Daer af nu over De vjftich Jarẽ hiet: 


te Lande erercitie ig ghedaen: 


Dat mede boog den Stact bant Eant: 


ondienſtich is / daer in be minſte verande⸗ 
ringhe te doen / ten fp de ſelve by wette⸗ 
Weke Spnode wel ende rypelyck waere. 
geexamineert: 

Ober ſulcx niet hebben connen confene: 
teren in diverſche propoſitien ende Actẽ / 
zedert Den Jaere 1611, tot D'Acte van 
Hete / in dato 18, Martij deſes Haers, 
Mitſgaders niet in de peopofitie van u⸗ 
| We ECD. Mog. Ghedeputeerde in Feliz 

eng ende Kerckelycke ſaecken voorge⸗ 

elt: 

Gock niet connen toeſtaen / Dat ander 
den naeme der Stede Amſtelredam / als 
zynde cer: lidt deſer vergaderinghe/ eeni⸗ 








ollandt ende Weſt Prieſlandt ghedaen | Be placcaten veel min d'executie Der ſel⸗ 
hebben / betoonende ende opentſick verz | BET / ieghens die Van De ñeligie fouden 
Claerende dat fs Bie Daeghelichfthe pra Worden geftatucert/ ten Wacre al vooren 
ceduyren van het meerder Heel der felfder. | De verſchillen ende De Veranderinghen 
| gantſch niet en condê approberen nochte inde Keligie ende terckelycke faecken/ 
| onder DXutozitept ban uwe E. Mog. 
DM Heeren Staeten in April: 1616. aẽ ‚bp wettelgehe Soncde waeren gheexa⸗ 
Baere Eerſaemheden gheſonden eenighe mineert ende verhandelt: 
Geconnnitteerde Raeden wt ſ Graeven⸗ Verſtaen mede niet / datmen middeler 
Aeeghe / om haere EE. Daertoete thteenige Kercken-dienaren / zynde van 


lauderen. Dacr fu \ut den naeme der 


Ong ende lerchelicke fachen Dtactf-gez 


Wife te helpen befoignere/hapende Warte 


| | 

Deenghen endete verwillighen / dat fp | De Feligie der Contra-Hemonffranten/ 
| 

Bnn, * 


WEL meer fp Die ban Amerdam macr-aen de 


Gaer Wouden ghevallen laeten in Heligis | Van haere bedieninghe fal fufpenderen 


ofte deporteren / uptoo2facche He ſelve 
ban weghen haer ghemoct ende canftiz 
entie / met hen Remonſtranten in eenicz 

Eert id benk 









Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 


ie 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 
































hd 
A * 


br 
arne EA dn Wd 


hed 


— 
ee 


—— 











al, 
Ke 
me 















Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 






















Nederlantfche Hiftorie 


1617. Bept der Bercken niet konnẽ weſen: Ofte 
De lupden Der Contra-Femonftranten 
leere taeghedaen/in haren Godes-bienft 
beletten/afte verhinderen onder pretert 
van ſcheuringhe / ende om Dat de felbe 
f\maerichepdt maecken tot het ghehoor 
(mede teghens haer ghemoet ende conftiz 
entie) van De ſulcke te connẽe / die Remon⸗ 
ſtranten zjn / der ſelver leere aennemen/ 
ofte met hen lunden ghemeen zjn. Ende 
Dit alles tot Dat bp wettelycke Synode / 
ender Hautozitent Der E. Mo. Heeren 
Staten/ De verschillen ende veranderin: 
ghen lullen ſyn gheex amineert ende Ber: 
handelt. 

Deſe wel ghemeynde andtwoorde / is 
bp de afgheſondene NRaeden / alg oock bp 
haere principaele / weynich ofte niets gez 
achtt / blyckende bp verfchendene Hefa 
lutpen/Decrveten/ende placcacten ap der 
haeme der Stacten wan Hollandt ende 
Weft-Arieflandt nader handt gheemaz 
neert/fot ffpbijnge ban De Hemonftrans 
fche partpe / ende tat verdruckhnghe der 
Eontra-Hemonftranten. 


Wlaccaet Te defer tydt hebben de Bhecanrmits 
opis by teerde Der Stacten van Hollandt ende 
gberatver …Oeft-Frieflandt (mel—verftaende Get 
Staetë van Meerdere ghetal der felfde) beraemt ende 
— gheſtelt felter placcaet deſe inlandtſch on⸗ 
ee cenicheden vetreffende / waer Ban dit de 

lickeenbe Coppe is. 
—— De Kidderſchap / Edele/ ende Steden 
eroerten. van Hollandt ende Weft-Frieflandt/ rez 
zeſenterende De Staeten van de felve 
anden / allen Den genen Die defe teghen— 
woordighe fullen ften ofte hooren lefen/ 

aluyt: 

Doen te weten / hoe dat un tot onfen 
grooten fect efen / deur daeghelickſche 
ervaerhnghe bevinden / dat Hao occafpe 
ban die Differenten die in Be Cheiſteliche 
GBerefoameerde hercken Defer landen fn 
gereſen / door verſcheydene onbehoorlicke 
paſſyen / Die haer Haer onder vermengen/ 
entftaen feer drꝛoevighe alteratpen ander 
Die goede Ghemepynte deſer lander / Dat 
oock He Branden Der ſelver landen ſulcx 
tat haeren voordeele miſbruycken / ende 
door ſeditieuſe libellen ende paſquilſen die 
alghemeyne ruſte ſoecken te Berftaoren/ 


Cm Waer inne te remedieren ende den 
wortel van bie Vacr-fcheevene onheplen | 





dd 





Het achtendertichfte Boeck. 


dienende tat voor· berendynghe van ett ibl 161 
wettelick eñ onpartidich Suuede / OU men, 
alfea door het eene middel/ ofte het andez +81 

re / de waerheydt ban De Chriſtelicke Bez bs 
ligne nevens die Kerckeliche eenichepdt Zp 

tn goeden ſtant te ſtellen / ende te coanferz 

Beren / vermaenende mits defen de ingez 

fetene Gan deſe landen / fan lief als haet 

is De behoudeniſſe ban Be waerhept ende 
cenichept/ mitſgaeders t'welvaeren van 

haere lice Dacder-Handt / dat fp God 
“lmachtich bidden deſe onfe opzechte 

intentne meteen goet ſucces te ſeghenen. 

Doch am ondertuſſchen bp probifpe te 

flellen eenich goet reghement tot rufte 

van Plandt ende die Kercke: Suu iſt / dat 

Wy / met advns van Den Hoech⸗Ehebo⸗ | 
venen Doeft Maurits Prince ban Czaz | 
npt ce. Gouverneur ban Die voor · ſchee⸗ 

ven landen / fonder pecjuditpe van onft 
voorgaende Placcacten ende Lefolntpen/ 
ghelaſt / bevolen / ende gheordonneert heb⸗ 

ben / laſten / bevelen/ ende o2donneren by 

deſen: Dat niemandt / Wie hp ſp / hem et 

ſal vervoorderẽ te ſcheuven / wi te geven / 

te doen ofte laeten drucken / in deſe Jans 

en te brenghen / ofte ban De eere plaetſe 

tot De andere te Berbaeren/te Lercoopen/ 

omme te draeghen / te ſtropen / ofte anderz 

fing te diſtribueren / eenighe Boecken/ | 
Ziedekens / nieuwe maren/ weferepnen/ 
ofte pet anders / ſtreckende tot nae deel 
van onſe authertept/ ofte van fijn Prinz 
cel. Eye /Van de Ghecommitteerde Lacs 
den / Hooghen ende Provintiaclen Baes 
de / ofte van die Magiſtraeten van Ste⸗ 
den ende platten lande / maer dat alle en⸗ 
Beeen peder die ſulcke Geſchriften ſullen 
ten hande comen / Die ſelve ſal over leve⸗ 
ren bennen Bier-en twintich uren aen de 
Magiſtraeten ban He plactfe/fander dek 
te Blpben in ghebzehe / op pene ban aen 
den poe / ofte anderfing aerbitraerlick 
gheftraft te worden / nae gheleghenthept 
der faeken / Verbieden oock op ghelche | 
pere / een peder mt pubſyck ofte particus 
lier / te ghebruycken eenighe propoeften 
teghens onfe voo2-ghefch;ebene authoziz 
teyt / ofte teghens ſyn Erc:/onfe Gecom⸗ 
mitteerde Kaeden / Den Hooghen ofte 
Peobintpaelen KAaet / ofte teghens bie 
reſpective Magiſtraeten / maer belaſten | 
ter contrarpe Die gene Die ſulcke propoo⸗ 
ſten ſullen hooren / Die ſelve te been hen 


EE — 


wech te nemen / {vp ban meynynghe fijn | tat kenniffe als vooren. Ende alſoo voor⸗ 


perfteg daechs te Doen fehere Be putatpen | 


der be Bonden wort / dat ſo wel Get hedich 


predicen / 





pand 


pi 


ou 


n 


—— — 











































Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, 


| ibl 1617, predicen / alg bet ſchruven ober de diffe⸗ 


pr — renten in die conferentpe van den Hacre 
+5; 


1611, verhandelt / groote onruſte onder 
Bie goede Ghemeente heeft veroorſaeckt / 
ſoo Worden alle Kercken diengers ernftz 
lick vermaent ende ghelaſtt van De voor⸗ 
ſchreven differenten / fen Wanneer die 
Gerten ban Godes Wrc2t dat verbepf: 
ſchen / faberlick ende mactelick te handez 
len/ ende te gebaupeken f: ch2ift-mactighe 
Manteren ban ſpreken / fonder Die gene 
Bie van haer-/eden daer in verſchillen/ 
te laſteren ofte condemneren ofte De nacz 
Men van Femonftranten ofte Contra- 
Bemonftranten / ofte eenighe Difcrepez 
tende Leeragers in hare Pzedicatpeu te 
ghebruypcken / maer infanderhepdt tot 
Srocderlijche liefde ende ongbevepntde 
beterni fe des levens te Bermaenen / op 
Dat alfa Di. tae-hoordeg Dac? ernſtighe 
Bermaentnge/gije beden/ ende deepghunz 
Ben opghewecht ſynde/ neffens alle Wte 
vercorene meughen beramen Die € roone 
Des eeuwighen levens / ende midler tijt 
haere verkiefjughe vaft macken dao? cc 
hen Cheiftelicken wandel Ende alfoa 


Voo? defen meuiehh-mrac! bu ong ie ber: | 


daer taefullen werden gheconunitteert/ 
van Welck confent bn ghedzuckte Acte 
gheſtelt in Den omme-flach want cerfte 
blat / (al moeten blycken / alles op pene 


‚van confiftatpe ban Be felfde Boechen 


ende Gheſchriften / verbot ban neerynge 
Ben tt ban een jaer / ende De boete ban 
hondert guld. boo? d'eerſte mael/ verhot 
van neerynghe voor Den tit van depe jas 
ren/ende De boete Han Dane hondert quid. 


| Boog de tweedde mael / ende voor de derde 
‚ mael op pene ban napt dre neernge meer 


te moghen Doen / ende Daer en boven te 
betaelen De boete van fes hondert quld. 
Mits dat / ten reguarde van gerfoonen 
geen neerynghe doende / in plactfe van 
t verbot ban neerynghe / fal fnccederen 
arbitraele coarectpe. Ende napende die 
Boexkens ofte ghefcheiften voor deſen 
wtghegeven teghen de regierynghe van 
deſe landen / ofte raekendẽ die voorſchee⸗ 
ben differenten / verbieden wel exprefſe— 
lick op pene als vooren / de ſelve te ver⸗ 
coopen ofte te diſtribueren / ende inſon⸗ 
Beriept ig onfen wille ende ernffighe verz 
maenynghe / dat door alle Officiers neers 


tlaert ende gereſo vbrert / dat in alle wao: ſtelick fitten worden inghetrocken fekere 


Dere leer-ftuchen miemaudt de Gemepnz | 
te pet fal voordraeghen dat ſtrydich fou: 


Boexkens eit ghefcheiften gheintituleert 
Babelfche Tragilche-Comedye , Tacfereel, 


Meughen ſyn met de leere bp De Ohe: | Den waeren Geeftelicken Riddder,Inhout van 


reformeerde Hercken aenghenomen/ende 
Betupcht daor Haere Confeſſpen / ende 
naementlick Decor de Neder-iandtfche Bee 
lydemfle ende Heydelbercnfchen Catechif- 


mum, S00 iff/ dat wy alf-noch een peder | 
belaften/yem daer nae preeifelich te regu⸗ 
leren / willende Dat tot dien epnde de | 


Kercken futlen worden ghevifiteert bp de 


gene Diede Claffen Lande @uartieren | 
Daer toe fullen committeeren/ omte verz 
ſtaen / off ſulcx alfoo ghefchiet ie/ ende | 
Wel wort geobferdeert/ ende dat pegens 


De Contraventeurs fal warmen ghepeo 
tedeert/Deur behoorlicke cenfuren, Wil⸗ 
len aack / indien eenighe Clas Gier inne 
mochte naetaetich fijn/vat ſulcx ons / ofte 
Mife Ghecommitteerde Kaeden / ſal wor⸗ 


Ben aenghedient / om Daer in te Doen pro⸗ 


Cederen nae behooren: Berbieden boots 
Ee pederte drucken / te gheven om te 
Deuchen/t’fp ghedruckt cfte vnghedruckt 
te Divulgeren/ ecnighe Boechen vfte Gez 
ſchriften / waer bp Wo2t ghehandelt van 
De voorſchreven Differente/fander expres 


conſent van ong/ofte ban de Magiſtr ae⸗ | in 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
sy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Images reproduced by courtesy 
444 B 20 








eenighe brieven aengaende de beroerten bin- 
nen Amfterdam , Querela Ecclefie , Sedich 
Onderfoeck van eenighe handelijngen in Gele 
derland: , Kaften Baat eñ bevelen alte de 
ingheſetene deſer landen / haer te draegen 
in goede ghehoorſaemhent van haere Dz 
berhepden / ende in goede liefde tot mal⸗ 
canderen / Waer acn shefchieden fat dat 
God Almachtich behaeghet. Ende op 
dat niemandt hier Ban ignozantpe en 
peetendere / Soo belaften up ende beve⸗ 
ten den Pzefident / ende Laeden Ban dert 
Hooghen Lraede in Hollandt / eerſte ende 
andere Kaeden van den Hove van Wale 
landt/mitfgacders de Magiſtraeten ban 


‚de Steden / ende Officiers ten platten 


lande / Deft te Boen publiceren ter plactfe 
Baermen ghewoon is publicatpe te doen/ 
ende tfelve ghedaen ſynde / oWdonneren 


Wp onfe Ghecammiteerde Waeden/ den 
voorſchreven Prefident ende Wacden/ 


ed 


mitſgaeders aile andere Efficiers ende 


Juſtitiers / oock alle Herchen-vienaerg/ 
eltk voor ſoo bele hem aengaen mach den 


— Fol 289. 
ten haerder vefidentpe/ofte der genen Hie 161 


hout van deſe te achtervolghen / ſonder 
eenighe 




























































en EO on ER EE 


_ edn enn — 








Nederlantfche Hiftorie Het achtendertichfte Boeck. 


eenighe conniventpe ofte diſſimulatye / preiuditie der Vercken ghemaeckt / CL 1 
alfoo wp ter ceren Bades/ten Dienfte ban | die Vercken ghehoort zjn / ende is ſoo⸗ 
het landt ende Kercken / ſulcx Linden te | danich / Dat daer Doo? een maete gheftelt 
OE | behooren. woꝛrt/ waer nae niet alleë De pecparatosre 
ERE OMO Advijs der De € E. Heeren Burgher-Meeſteren ' bergaederinghetae een onpartydigh Sys 
If ORE NDE Deer? BUS Gan Nmfterdam / hebben op Get voor⸗ nodus , maer het Synodus felge haer foude 


ï 617. J 








































— —⸗— 


F * 
* — — — « 
— — 
* ee 
se 


rrd — made R 
is — … 8 > 
mj B enge — 
— — — 
— — — B — 


— 
— — — * — 


— — 


HEEN ger Jeps 


— 


ſteren Ban 


verhaelde placcaet / door haere Ghecom⸗ 


Amfterdam mitteerde gheadviſeert alg volght: 


op het eos 
fect van het 


boven⸗· ver⸗ 


Wet ooghe merck van dit project / ghe⸗ 


ſtelt bp forme van Placcaet / ſchynt twee⸗ 


haeldelac · derley te zijn. Namentlyck / tot wechne⸗ 


tact, 


minghe bande hupdendaechfrhe Keligi⸗ 


ang verſchillen / ende tat weeringhe Lan 


afte feditieufe Libellen / ende principaez 
lyck om die van Amſtelredam te believẽ / 
om pet at te Doen tegen het drucken 
ban het laſterlyck libel / wtghegheven tez 
ghen de E. €. Magiſtraten ende Acers 
aeren Der Vercken aldaer. Welcke t'ſa⸗ 
men-weginghe bande Keligions Herz 
ſchillen / neffens de fameuſe Libellen / tat 
beſwaringhe ende laſteringhe vande 
Chꝛriſtelycie Ghereformeerde Uercke is 
ſtreckende. Op bepde dient Wat naerder 
ghelett te Worden. Watdie Geligions 
verſchillen belanght/ dat zeer droevighe 
altevatien onder die goede qhemeenten 
deſer landen zyn ontftaen / ter accafie 
Lande apgerefene Beligtons verſchillen/ 
ig geen wander. Want Hao? eerſt fo wor⸗ 
Den De ghefonde Leeraren befnopt int 
leeren Der Waerhept/ende de goede Merce 
kelijchke ordre wordt haer verhindert te 
ghebrupchen. 2. De Hercken worden onz 
ghefande Keeraeren tegen haeren Banck 
opghedronghen. 3, De goede: ghemeen⸗ 
ten worden in verſcheydene plactfen Lan 
haere ghetrouwe ghefonde Herders bez 
rooft/ ende alfoo gheftelt fonder evercitie 
tande ware aenghenomene Ghereforz⸗ 
meerde Keligie / diemen niet en wil datſe 
pock int particulter ſullen geffenen. 4. De 
afghewekene vande aenghenomeme Waz 
re leere Der Ghereformeerde Meligte/ ge 
hanthaeft/ ende De ghene Hie bp Die aenz 
ghenomene waerbhept blyvende / haer tes 
ghen die opryſende dwalinghen ſtellen / 
— als wederhoorighe ghehandelt / 
C 


_@ntnu de opghereſene Keligions vers 


gebitten te vemedieren/ ende de droevighe 
alteratien daer Wt ontffaen / wech te nez 
men/ is het middel in Hit ghefchzift voor⸗ 
gheſlaghen / gheheel ondienftich : Ta bez 
guaem om Hie te boeden / ende te Verz 


meerderen. Want dit Placcact Wert tot 


— — — — — — — — — — 


| hebben te reguleren. Stem in Keligions 
\faecken / fander Wettighe Kerckelycke 
vergaederinghe / Staetf ghewyÿſe te diſ⸗ 
poneren / is De lercke Chrtt haer vecht 


benemen/ ende over de felve te heerſchen / 


het welcke van alle Godtſalighe Chris 


ſtelhcke Overheden berde zjn moet Ens 


De nopende Get voornemen Geur feeckere 
Deputatie tof voorbereydinghe Lan cet 
wettighe onpartpdighe Synode / is Dit 
Daer toe geen beqguaem middel : NHaede⸗ 
mael het gheene bp He ſelve ſoude kunner 
ghedaen Worden / ts t'eyghen werck / dat 
het Apnode ſelfs taecamt, Item in deſe 
peeparataire bergaderinge fullen of 2y⸗ 
nodale dinghen verhandelt worden / alg 
vant’ Preſideren / Stemmen / &c. of arte 


ders niet / als tjdtende plaetſe beſtemt 


worden: Waer toe ſulcke vergaderin⸗ 
ghen niet noodich en is. Dit ſchynt 
oock te zijn De ſelfde voorſlſagh / gheſtelt 
inde uptfchepbingbe tot de dachvaert te 
ghen den 21.Februarij left leden / welcken 
voorflaah bp de refalutie Bande xxxvj. 
Maden Hefer Stede Daer op ghenomen / 
afgheflaghen / ende ondienftich gheoor⸗ 
deelt is / ende Dat met goede redenen / 
want Dog? ſulck een Deputatie Lan eeni⸗ 
ghe iterchelijcke ende Politycke perſoo⸗ 
nen / dec. Wort die ſiercke benomen tge⸗ 
ne haet eyghen toecomt / ende in handen 
van anderen ghetranſporteert. 2. Een 
Politycke Regieringhe inde Vierche inz 
gevoert / daer nochtans die kercke Chri- 
(ti wiet mach gheregeert werden / nae die 
wiyſe Van wereltſche Kepublycken. 3. 
Ghearbeyt de Waerbhepdt met de loghen / 
ende Chrttum met Belial te vermenghen / 
datis / daer door foude ghebeſoigneert 
worden / om De hupdeafdaeghfche Kelis 
gians berfchillen bp accommodatie ende 
moderatie te vemedieren / bet welche 
geenfints gheſchieden mach / ghemercht 
de hupdendaechtche afwyckingen bande 
aengenoemene waerhepdt / niet alleen en 
zijn kleene of fimpele onwaerhepden/ 
maer oock groote dwaelinghen / Get fon⸗ 
dament der faeltchept om verre ſtooten⸗ 
de: Ende eyntelycke ſodanich werck / van 
zulck een preparotoire — — 

| an 


—— — —— — — — — — — — 


—— — 


— 
ö— — — — —— — LEE PE — 





— — h — * 
u — — — 


PE 





J 
4 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


LL 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 































bande falichmakende waerheydt err Ze 
brede der Kerchen : Maer el tot mee: 
Eu ghe ende wech · jaeghynghe van dien / 
ghelich ons / twelck Wel te beclaghen ig/ 
Pp erbindinghe gheleert heeft / 1. Wet 
Concipieren vande lierckelicke o2donnan: 
tie Anno 1591. 2, ®ieHaechfche Confe- 
tende, Ende Aeſolutien daer op gevolcht. 
3. De ghewaende Befolutie banden as 
*1614. WOelche oorſaecke zjn bande 
Toote alteratien / ende ſwaricheden / Hie 
Wiet alleen in de hercken / Maer dock inz 
ben Staet onſes VDBaderlants / Bupden 
ten daghe werden ghevonden: Sao dat 
fodanigh een peeparatoire bp-eencom: 
fte onnoodich / vruchteloos/ origherymt / 
ende ſchadelyck ſoude zyn. Belanghende 
poort het Meglement / dat andertuffchen 
bp pravifie / tot rufte van bet landt ende 
ber dtercken / foude geftelt erden/ Daer 
Ban in deſen Werdt mentie ghemaccht/ 
18 gheen midbel om Hat epnde te become: 
aer om de diſordrzen / ende alteratien 
te bermeerberen/alfog Dit ſtelien Ban t'rez 
Blement fonder de Herchen te hoozen/ 
Dits De fWarichepdt int landt ghemaeckt 
Beeft. Want hier toe werden d Befen de 
Sewaende Kefolutien/ (allcen bp fanumi: 
he leden bande ver aderinge Ber E. M. 
eeren Staten van ® 
Deieflant ghenomen/ Waer teghen ſoo / 
die van Anſteſredam als andere goede 
Steden altjt op t'hoochſte hebhen ghe⸗ 
Proteſteert) gheauthoriſeert / ende beve⸗ 
ſticht / ende zjn Excellentie met behen⸗ 
Bichept Daer in ghetrocken/ om De ſaecke 
alſoo te meerderen ſchyn te gheven. Welt⸗ 
he Keſolutiẽ nachtang zijn recde Placz 
Caeten/tot bef\waringh bande ghene / Die 
bp de aenghenomene waerhept willen 
blyven / ende tot voorſtant vande ahene 
die bande genghenomene leere Her waer: 
Gept zn afgeweechen. t Syn traditien/ 
Waer door Godes Waart ghemeeſtert/ 
Ende beguame inſtrumenten / die eenighen 
tbt herwaerts zijn gebrupckt/tot naedeel 
Ber waerhept bef waringhe vande goede 
ghemeenten / deportement Ban de gheſon⸗ 
De vroome / ende epdringinghe van onge⸗ 
ſonde Teeraeren: Somma fp hebben veel 
Ware onheplen / eñde alteratien / in ons 
liebe Baderlandt veroorſaeckt. Weten 
ſoude den hooghe Overheden deſer lan⸗ 
den oock niet wel betamen / noch tot eere 
Ban haer Ed, Mog. ghedyen / bp fo ber: 


| _Onderde regeeringhe van Coninck Philips de derde, 
1617. Kan geenfing ghedhen / tat bewaringhe 


oflandf ende Wefts 


ve hare Cb. Mo. De Confcientiëber dies 3 


naven eenighe nieuwe Fozmulieren van 
leere ſouden voorſchryven / ende de ghe⸗ 
meenten opdringhen. Ghelyck als bp de 
voornoemde Befolutien is ghedaen/alfaa 
be Ed. Mo. Weeren Staten / — den 
aenvanck vander Oorloghe / alle hare ac⸗ 
tien daer na hebben gederigheert / dat de 
welſtant deſer landen / by handthoudinge 
vande waere Chriſtelycke Gereformecr⸗ 
de Kicligie machte werden getonſerveert. 
Dock zn De unten tuſſchen de Provinti⸗ 
en/ ende De alltantie met de Coninginne 
ban Cngelant Hoochl. memozie/Daer op 
ghefandeert. Derhalpen foude het niet 
wel betaemen eenighe beranderinghe toe 
telaeten / ofte petg anders nieug in te 
boeren/op Dat het niet en ſchyne / dat wa 
lichtvaerdich zijn / Die altpt nae wat 
nieuws trachten / ende geene baftichepdt 
inde Keligie en hebben / ofte Hat \up de 
verhaelde unte/ ende alliantie Willen berz 
breeken. Gheen menſche heeft oock De 
macht eens anders confcientie te binden? 
het 3p oock wie hy zy / die macht comt 
Godt alleen toe / onder welches ghebiet 
en macht die canfcientie gefkcllet ie. Pu 
de voornoemde Kefalutien 58u fodanich/ 
dat door haere executien / dwang der cons 
fcientie foude ontftaen. Gheen menſche / 
bp zy Kepſer / Coninck / of Prince / hy zjn 
Biſſchop ofte Leeraer / en is het hooft der 
Merchermacht hebbende in De ſelve te or⸗ 
Dineren ende Hifponieren t'ghene hem bez 
lieft: Maer dit omt alleene toe onfen ecz 
nighen Heere / Heplandt / ende Saelichz 
maecker lefus Chriítus- Ru Be Icere ban Hea 
fen Meere (bp heminde Canonhhcke boec⸗ 
ken deg ouden ende nieuwẽ Ceftamentst 
zijn Kercke naeghelaten) meeten de ghe⸗ 
trouwe vꝛoome Viengers Chrta ſupper⸗ 
lick leeren / ende die Magiſtraten moeten 
de ſelve hanthaven / niet als heerfcherg/ 
ende abfalute Kegenté: Maer als PBoed⸗ 
ſter Heeren / ende bewaerders van bepde 
de tafelen der wet Godes. Daer naer ſo 
wordt oock ſelve tighene de vooren ghe⸗ 
noemde ongeſonde Keſolutien mede been⸗ 
ghen / in dit Pratect bedecktelyck bees 
len. Want den Leeraeren werdt verbo⸗ 
den / de dwalinghen / ſtrydende teghens 
Godes Woordt/te wederlegghen / ende 
dit onder deſe woorden. Van de ghene die 
van haer verfehillen niette lafteren. Ende 
Doo? tverbodt / Lande naemen Her ghes 
ner Die Van haer zyn diſcreperende / niet 
GD te fullen 


617. 


— —⸗ 


a Zi 





E 


enten Edd — 






— 
An — x 


a 


— —— 





























ie 
EEn 
5 * — 
Pd 
es 


er 
en ae 









fe] vropean Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
roduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


































































Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


1617, 


—* murl vandt / ende verhindert Werden te 


Nederlantſche Hiſtorie 


te ſullen ghebruycken. Ende alſoo ſouden 
die ghetrouwe vroome Heernerten ghe⸗ 


doen t ghene haeren ſchuldighen plicht 
mede brenght. Waut Get is kennelijch/ 
dat de ghene Diede opghereſene HNieu⸗ 
wicheden zijn toeghedaen / tijt raepen 
datde Leeraren latkercitgfaa wanneer zp 
alleen / nae gheleghentheydt van t'ghene 
Baere texten mede brenghen / Die hupden⸗ 
daechſche verſchiullen verhandelen / ende 
de opghereſene dwalinghen wederleg⸗ 
ghen Wet welcke nochtans Die ghetrou⸗ 
we vrome Leeraren niet. moghen nala⸗ 
ten / ſonder trouloos te zijn in haer aupt / 
ende De hoochſte indignatie des Abder⸗ 
hoochſten op haere halſen te haelen. Bock 
faa kunnen De ghetrouwe Herders / ghe⸗ 
merckt jaer alie andere middelé tot Wees 
vinghe ban Ketteryen zijn afgheſneden / 
Baren ſchuldighen plichtende confcientiz 
en nae behooren niet betrachten / ſo wan⸗ 
neer haer verboden werdt de ghemeenten 
fe waerſchouwen ende te wapenẽ tegens 
allerlen dwalinghen: Want in t'ghemeen 
alleen eenighe dolinghen te wederleggen / 
is teghen haer ſchaduwe vechten / alg zp 
Hie goede gemeenten He wolven ſelfs niet 
aen en Witen / by welcken fulcke Balin: 
ghen werden ghevonden Want Daer me⸗ 
De wordt de gemeente nae belangen niet 
ghewaerfcheut/ende en kan ſeifs niet ons 
Berfchepden teghens welcke zp haer Waz 
genen meet. Want het is niet ghenoech / 
datmen die lieden Vaag Get quaet waer⸗ 
ſchout / maer oock vaur De quade: Gelyck 
Bet niet ghenoech en ig / datmen vemant 
Boog de Aoovers waer ſchout / maer oock 
die / en ſulcke roovers. Eñ gemerckt inde 
voornoemde Fefolutien/ Die hp Dit Deo 
fect werde becrachticht / Die maecte vande 
woorden foberlijck ende maetelijck Wordt 
afghemeten/Boog die limitatien ber Kelt 
gions werfchillen / in Die Keſolntien upt: 
ghedruckt / ſtreckende tot vermenginghe 
bande waerheydt met De onwaerhendt / 
voorſchryvinge Bande deelen / diemen lee⸗ 
ren / endt niet leeren en ſal / ende alſoo tot 
naedeel der waerhepyt / ende voerdeel van⸗ 
De opghereſene dwaelingen:Soo zijn deſe 
ouden alhier feer capitieus geſtelt / en 
He Daer deur zouden De ghetrouwe Hoo: 
me we. racreri/altút ghevanghen / of ghez 
ſtaghen zyn / ghelyck ſulex alrecde is / ende 


werdt ghepractiſeert in haere executien 
Boet de Nemonſtranten tegens de Kecht⸗ | 


— — — — — 
* — — — — — — — — — — — 


— — —— —— — — — 


Het achtendertichſte Boeck. 


ſimighe Kercken.@ock ſoo wert in deſen 


De leeve Der Femanftranten gheautorzi⸗ 
feert ende ingerupmt / om alomme te MD? 
ghen gheteert worden / die nochtans / niek 
alleen is ſtrydende teghen Godes woort / 
maer oock nopt Kerckelycker wyſe is ge⸗ 
eramtneert / ende bp alle rechtſinnighe 
wert veroordeelt ende alfao handeltmen 
ab excurione voor die Kemonſtranten £C2 
abend die aenghenomen leere Der vecht? 
ſinnighe ghereformeerde Hercken. Want 
daer wort gheſeyt: Dat in alte vordere 
leerftucken / niemant de Shemeente ſal 
moghen voordraghen / dat ſtrydich ſoude 
moghen zyn wet de leere Der Gherefore 
meerde Rercken / betuycht door haer Con⸗ 
feſſien ete. Ergo die dwalingen der Eet 
monffranten ſullen moeghen gheleerdt 
worden / alleen De vordere leer-ffuchct 


niet. Dit ſiet al bep wat verde. Hank 


men ſpreeckt altijt vande Peedeftinatie/ 
ende dent aencleven Lan Dien: Baer onder 
de —— gheleert heeft / dat eenigen 
tjdt herwaerts verſcheyden ſwaere fon⸗ 
damentele delinghen zyn ghehandthaeft / 
alg de Recht⸗ vaerdich · mackinge des HRE? 


ſches door t werck des gheloofs / ofte de 


wercken / die nae die wedergheboorte ge⸗ 
daen worden / het verſaecken Lande Erf- 

fonde:de leere Van Hert vrjen⸗vville: het 
looghenen Bande feeckerheyt der ſalicheyt: 
Get Drijber Vande Volmacckcheyt.er. Het 
bepalen bande oneyndicheyt Godts : Bet 
untbreyden Bande macht der Overhey „GA 

te vermoghen in Keligions faechen diſ⸗ 
panieren nas haer believen # ende ander 
paincten meer / welcke noetfaeckelijch Die 
bf artyculen nae volghen moeten; Ende 
alſoo ſullen hier Boor die ghtrauwe vroo⸗ 
me Leeraers beſwaert / die onheplen ende 
alteratien vermeerdert / ende De gheſonde 
vrꝛoome Leeraers die oorſaecke van dien 
toegheſthreven werden / om Dat zy in goe⸗ 
Ber conſcientie / niet ſullen konnen noch 
mogen toeſtaẽ / dat ap ben ſtoel Der waer⸗ 
heyt / eenighe onwaerheyt ghebracht / veel 
mn die waerheydt metde on waerhepdt 
vermenght zende werden. 


Eyndelick werdt in deſen Hie Juſtitie 
apbinarig ontrecken t'ghene men de Gez 
cunumitteerde Baden gheven Wil. Cot 
wat epnde Geeft alrecde De Crperientie 
ciaeritje) geleert : Waer doeg oock Die 
Jaerſicxſche Syn den Defer Preevintien 
werden afgheſneden. Want tgene tet ſo⸗ 
danighe 


161 


— ———— — 


a ete ——— 





























—— — —— — —— — 





Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, 


É — | gen bez, taldert uptvercorene vervult zijn r 
é | — Hoort tuozdt alhier ben Ghetonnuitteer, | andere. De Behiftuere Weet ban: Been 
* we toegemeten, Ende Dat in Hes | berde ſgorte / maer alleen vande uptucr: — 
ichte ? ghefent vande Paedicatien te | cozene Vinderen Godee / ende be bers 
AEEA htot Mroederlijckeliefde/ alg ooch | Worpene Badtloofentenfchen. seridich. 
geene foe tegens roeren daer t | ant nefeng alle Be wevereezene zb 
- | ten fullent | ge idere / alg « 
Draghen/ende bebeelen dat be Clafien cp geen andere/ alg alleen Goddelooſe mens 


aſſen ſchen / die niet vertoren en zyn / ende bolz 

ae gheſonthept der leere / Bao? viſitatien gens dien / haer —— — niet 

jen J achtnemen : Daer op dient ghenos | maecken en cumen. 

twa * dat neffens De bebeftinghe bande |_ Iaer het rechte middel tot wechne⸗ Meicke de 

de af gept der leere Des gheloofs / Die lief | minghe bande opgerefene Belfgiong Gers vecbte mive 
ghenoech ghepzedicht werdt. FDaer | fchilten/bevzedinnhe Ber gemaederen/eys LT fr tot 


get is te berlaghen / Dat den hact tegher app, oechnee 00 
— * de: gyens | de ruffe der Vanden en Der Berchen/ KAN 
deltercken / die by be aengenamene Waer: ß en⸗Is / mmge van HERNIA 


onder berbeteringe/tgene hier na volcht: de Hengi⸗ 

— Arbepden te blhven / wert ghepractis | Vet welcke ſoomen ds ingacn en wij, ons bees 

bee Ende de goede oeffeninghe der lef: | heeftmen niet anderste verwachten alg sen 
gaende, ts niet mogbelijck Bat ghez | canfufie ende berwarringe/ ende daer bp 


161 7 


mr 


RUU PRT Gere er rn a vee me en rr or en 


EE 


ant die liefde moet voort komen upt eẽ 


ſchiede / daer twee · ſpalt ie in t gheloobe ' ſalmen kunnen afnemen waer men henen 


wil / Namelick / om de kercke haer vecht 


onbeveynſt gheloove / het welcke maer te benemen / ende De waerhept met de ons 


bewaringhe bande gheſonde leere / Die 
3N Bp De Mercken ghendech waergheno⸗ 
men / maer t'effect ban dit is dooe de ver⸗ 
leende ſurcheantie omgheſtooten / ende 
prꝛuchteloos gemaeckt: Soo dat de vroo⸗ 
me Leeraeren / Die byde gheſonde feere 


volſtandich blyven / ghewuſich ghenoech 


zyn Die goede ordre Der Werchen/ die alle 


deſe poincten eñ nach meer mede brenght / 


te onderhouden / het welche f acr 
haer danck verhindert iet / — 
Bhedaen hebben. Ende alſod blnekt nat/ 
aengatde bet eerffe deel / dit praiert geen: 
fins en dient tot werhneminghe vande 
Religions berfchilten / ende tot ruſte Der 
landen ende Der Gerchen / maer \vel tot 
Bermeerderinghe ban De felse / ende op: 
weckinge ban meer ende meer onhepten. 
Dier beneffens blijeht felfe / dat dit Pea: 
keet ontworpen is bande gene Die De onz 
ghereſene Zieuwicheden zyn toegedaen. 
Want daer wort afefent / Hat de eera— 
ven haere Prebicatten fullen rechten tet 
raederijcheliefde/erc. Opdat de toe⸗ 
hoorders Doo? haer eruſtelyehe verma— 
ninghe / beden / deepginghe / spabewecht 
Iynde / nevens alle wwtvercoreue/ moghen 
comen He croene des levens/ ende mid⸗ 
Deler tht haer verkieſinge vaſt maecken: 
it is eẽ ongeſonde maniere ban ſpreec⸗ 


| 


Em en is. Belangende die viſitatien tot waerbept te vermengen: Kelcke de twee 


rechte middelen zyn / om Be Religie na ap⸗ 
petyt der Overheden te veranderen / ende 
waer dit oogẽmere is / daer ig niet goets 
tot welftant bande ware Chziftelpeke 
Gereformeerdekeligie te berhocpen. De 
voorflach nu ban Prechte middel ig deſe. 
J. Bat de Ed Mog Beeren Staten haer 
goede meeninghe ende intentie Willen doẽ 
blyckẽ too? amullatie Vande voornoem⸗ 
de Fefalutien/alteen be ſommighe leden / 
van haer Ed. Mog. bergaderinghe ghe⸗ 
nomen / Bie foa Beel altevatien/ ende on⸗ 
heplen hebben veroorſaecht. 

IL, Datmen alle partydige / ende haeti⸗ 
ghe Proceduren / Die door Authoziteyt 
vande voornoemde Keſolutien eenighen 
tijt herwaerts zyn ghepractiſeert / doe op: 
houden. LLL, Datmen de ghene Die by De 
aenghenomen leere ende ordre Der Hechte 
finnighe Öhereformeerde tievcke zyn gez 
bleven / alleſins waer Die ſyn openbare 
exercitie van hare Melinte dee hebben / ef 
Daer bp hant have. Datde Wa. Mo. 
Beeren Staten Gernerael / neveng zijn 
Preincelyek Ereeltentie / na behoorlycke 
communicatie met De Provincien ende 
Steden / op het ootmeedich verſeck van⸗ 
De ercken meermaelen gedaen / met den 
cerflen ghelieven te conſenteren Get upt⸗ 
ſchryveñ ende houte Han het gewenſch⸗ 







— — — 
— he = 
— — 
k prk 
4 ’ A 
5 pe rn, 
—* —* > * ae” 


— 


— 
ramen EA rn Hd 


had 


—— en 
Pak. “% — va he 


ee 


ie ken / ende ſtrydich in haer ſelpven. Onzhe- | te Natronael Synodus sten Jaert 

ie font, want de wtvercorene alleene berom⸗ Anno — ne pen ian 
n Men de Kroone des eeuwighen Tevens: ; ſalse ouder He authezitept van haere 
os 8 Ende alle de uptvercaozente/ Hat is /t'ge⸗ ED. Mo. ende van zijn Paincel. Excel. 
dod De be⸗ 










Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


ages reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Imag 
444 B 20 



















— 










* 
— — 


EE en — — 


——— ate Se ar EET en 
—— — EE HET 
* * — ee 
pes er — * 


















s 
. 5 e 
— — — — 


— — — 






J — 
J „ 
pen Ee _ — 
vn — 


ac — 
ier ka 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Nederlantfche Hittorie 


1617, De bedenchinghe over Hie Heere / onde 
| — ordre Der kercken / Broedelyck ghehoort / 


mde vreeſe des Heeren overghewoghen / 
ende liercklycker wife upt Godes H. 
Woest / verhandelt ende ghedecideert 
meclte werden. Ende alfaa d'alleen Sar 
Úichmaechende waerhepdt / beveſticht en⸗ 
De aengenomen / ende goede ordre in alles 
Bp hef toecomende gheſtelt zynde / het gez 
Befoigneerde vande Hationacle Hera: 
Deringhe / met goet vindinghe ende aps 
Probatie bande reſpective Provintien enz 


De Steden / Deur publycke Authoritept 


bande Ed. Mo. Veeren Staten Genes 
raele / neffens zjn Princelycke Ercellenz 
tie / te auttoriſeren / ende de Kercken Dez 
fer Landen haer alleſins daer nae te doe 
fegulieren. Ende dit is den ghereedtſten 
ende beguaemſten wech / ende het rechte 


Middel van outs heer / in alte rechtſinni⸗ 


ghe Kerchen ghebruckelicxſt Waer door 
datmen de meeſte vruchtẽ / ende beſte vre⸗ 
De Der Kercken / ende Des lants becomen 
al / om alle ſuſpicien wech te nemen/ De 
Mijealtereerde ghemoederen te bevredigẽ / 
Be contentien te doen ophouden / de waer⸗ 
bept te behouden / ende voert te planten/ 
ende goede vaſte ordre op het toaecomende 
te flellen/ y dat Hie godeſdienſt der veelstz 
finnighe Gereformeerde € hzifteldeke rez 
ligie / ende Die Broederlycke Liefde wee 
erom eendrachtelyck gheoeffent foude 
magen worden / tot ruſte/ vrede / ende wel⸗ 
Waren ban ong lieve vaderlandt / opbou⸗ 
Winghe vande kercke Chit bier te lan⸗ 
De/tat onfer falichept / ende graot-maets 
kinghe van den PRame Godes / Amen. 
Wet tweede ooghemeerck ban dit ghe⸗ 
ſchryft aengaende/ welc is ſtreckende tot 
weringhe Ban alle ſiditieuſe ſchriften / en⸗ 
de libe len / ende principalick / om die van 
Amſtelredam te believen / om pet Watte 
Boen teghens het ghedruckte laſter Gel 


mm — — —— 





Het achtendertichfte Boeck. 


ghereſene aïteratien niet ter herten en ibl 
gaen / weien boecxken in deſen uptghe⸗ 


druckt wordt. Hoedaenighe boecken niet 
behooren verboden / maer veel meer dE 
autbeuren van Bien met goede recompens 
fen vereert te worden. Gelyck alle Ehri⸗ 
fteljehe Hraome Overheden tallen tijden 
dg ghedaen. O qualyck gheftelde 
Hen: 

2, Panthetig noodeloos dit placcact 
tot defen conde voort te beenghen / ghe⸗ 
merckt tot diẽ epnde voor deſen feer goe? 
Be Placcaten/ ende met namen binnen cent 
gaerofte twee bp de Generalitept ghe⸗ 
cmaneert zyn / ende inde Spnodale acten 
der Ohercfagmeerde Vercken Defer Lanz 
Den/Werden defen aengacnde / oack feet 
goederegulen ghehhouden. Datmen die 
Boe onderhouden eñ nacamen. Het ſchoꝛt 
alleen aen die Erecutien Ban Dien/ waer 
naniet ghetracht en wort. 

3, Want deſen voorſlach ſchynt ghege⸗ 
vente worden tot ſterckunghe ban de gez 
ne / diehet Fameus Libel teghens Hie 
van Amſtelredamme hebben uÿtgheghe⸗ 
ven / gemerckt daer goede placcaten zyn / 
diemen / waer Die faeche ten dienſte / van 
die van Amſtelredam ernſt geweeſt had⸗ 
Be cunnen / en behooren teghen Hen druc⸗ 
ker eñ Autheur ban dien / doen in Pwerc 
ſtellen. Maer in de plaets ban ghenoech⸗ 
ſaem / ende behoorlyck devoir ende onders 
ſoeckt / foudemen quanfiups dit placcaet 
voort brenghen / om alfoa te ſchynen wat. 
tedoen / daer nochtans daor deſen / DE 

goede faeche der rechtſinnighe Gerefor⸗ 
meerde Bercken grootelyck wort verach⸗ 
tert / ende te kort ghedaen / ende alſo wil⸗ 
men die van Amſtelredam alleen met een 
Beief hen wapen / in plaetſe Ban De oude 
placcaten tat dien fine gheemaneert / te 

doen evernteren. Waer bp op datmen 


mercke hoe dat ment met Die ban Amſtel⸗ 


uptghegaen/teghens De CL Magiſtra⸗ vedan meent/te noteeren flact / datter 
ten ende Heeraren aldaer: Bient ghelett/ | niet enig ghedaen ——— op se 


Bat het middel bp dit project voor geſſa⸗ klachten Van Die ban 


mſtelredam ouer 


ghen / tot dien eynde uiet dienſtich / maer het onbehoorſycke drucken ende divulge⸗ 


vpruchteloos ig. 


1. Want hier door worden verboden 


niet alleen De Seditieuſe fchriften / maer 
geacht alle goede boecken / Die alleenlyck 


Vande patneten hupdenſdaeghs contraz | 


Bers handelen/ als onder anderen ig het 
goede boecxken gheintituleert Quærela 
kcelefie , Welclie claehte ſoo wie niet vre 


ren vã het verhael Groij. Bier upt bljcht 
dat het proiect ondienſtich is om He twee 


voorgheſtelde epnden te beromen / ende 
datmen bolghens Ben Dat behoorde ach? 
ter te houden / ende in plactfe ban dien / 
toucherende het laet ffe/ Datnien het plac⸗ 
caet bande Beneralitept binnê een Jaer 
of twee geemaneert/met ernſte Doe execu⸗ 


en Doet/geeft te hennen / Dat hem de op⸗ | teren/ende Daer toe behoorlyck ende ghe⸗ 


noechſaem 


16; 
— 





ós t6r7 


— —— 


— 


Images reprodu 
A44 B 20 


ced by cou 


hac behooren gheremedieert Worden. 
Maer ter octafie ban defe Religions 





| 


Onder deregeeringhe van Coninck Philips de derde, 
noethſaem debvoir doende / fal dit Heel 





advhſen Baer ober in te beenghen / Want 
daer Doo? wordt ong vordeels He rechte 
behoorlhcke wech in ghegaen / Dien on 


verſchillen bevintmen Hat de Papiſten de | hoopen ende Bertrouwen / Hat bp hacr 


oof den feer beginnen op te fleechen/ de 
Jeſuwiten met groote menichten in deſe 
Peabintien comen / Baer afgodiſche fu- 
Berftitien met meerder vryhepdt plegen/ 
als voor deſen / graate fammie vant gene 
mnghen upt de Gemepnten collecteren/ 
ende de gheruſte Gemeente gaende maec? 


ken / jae het fef ĳnt fchier dat haer Daer | 
toe meerder zp eptghegunt wort / alg | 


Wel betaemt. Boor wien/fact te onders 
foechen, ®Be Franſche Liftorp-fch2jver 

Oteretus Lib,6 Pag.546.racmt feer Ban deſe 
Megunde ende toegheſepde deffeninghe. 
lk allen ghevalle Beintmen / Hat ten 
Bratten lande geel Papiftifche Officiers / 


Baliuwen/ Achauten/erc. ghefte!t Maze | 
Ben : Ban welene geen goede dienſten tat 
(ken wott / is Dit hier volghende: 


eſſtant van ong Daderlandt / veel win 
Ade rechtſinnighe Gereformeerde Liez 
hete connen verwacht worden / alg Die 
de canfctentien aenden Roomſchen 
8 oel verbonden hebben. Sao datde 
À oghe noot verepfeht / dat dacrinne bere 
id Werde/ende daer neffens Dat t Plac⸗ 
Ae bande Ghencratitept van den Jare 
6 12, niet alleen op nieu ghepubliceert / 
ve dock beheneigeker whſe gheexecu⸗ 
hie werde. Want de publicatie is niet 
gjenoeci) / jac Dient tat klepnachtinghe 
ande authozitept der Ed. io. Weeren 
taten/fao lange geen meerder debpair/ 
duder ſoeck / ende executien / deſen aengaẽ⸗ 
E/ hedaen werden / alg eenighen tijt 
herwaerts is ahefchict./ waer hacs de 
ffoutichept der Papiſten / ende Jeſuwp⸗ 
ten Dagbelper aenwaft. Ende alſoo / be⸗ 
anghende het eerſte Heel by Bit proiect/ 
ten verkeert ende anbeguaem middel om 
et ghewenſchte eynde te becomen voor⸗ 
heſflaghen wert / fo iſt dat om den €. E. 
eeren te dienen van voltomen advps/ 
bp deſen gaet eert ander praiect/oolghen: 
de den voorflagh hier vaarzen ander ver⸗ 
beteringhe dedaen/dat de €. £. Heeren 
Wrgbermeefteren / nae communicatie 
Met den Beeren xxxvj. Maden deſer Dtez 
Ben / fulckx ghelievente fenden aen de 
Ed. Mag. Heeren Staten / verſoecken⸗ 
De dat hare En. Moghentheden / neffens 
zyn Peincelpehe Ercellentte/ Hit willen 


v 


| 


mmm 
me ——— — 


Ed. Mo. als oock by zyn Weincelchke 
Excellentie / niet ſal afgheflaghen / maer 
aenghenomen worden / om alſos eenmael 
tot een goede uptcomſte upt deſe droevi⸗ 
ghe ſwaricheden te gheraecken / Goùt/ 
Almachtich biddende / deſen voorſlach 
met een goedt ſucces te zeghenen / tat 
grootmaeckinghe van zynen Heplighen 
name / ruſte ende vrede ban ons liebe Daz 
derlant /ende ban de kercke Chritti in He 
fclve / ende tat onſer eeuwighe falichept/ 
Amen. 


Det Pzniect ofte voorſſach / daer van 
op het eynde des baoz-gaenden Advps 
by de €. E. Meeren Burgher- Meyſteren 
Der Stede Anſterdam ingheſtelt / geſpro⸗ 


Ghemerckt hae langer hoc meerder be⸗ project of⸗ 
angen Wardt Dat tet behoudeniſſe / Lan te boarpla th 


Die ware Ghereformeerde Keligie/ rufte/ 


ende eenichepdt inde Landen / noodich is ervan; 
De Beligions Hifferenten bp eenSpnoda: dreuftich 
te bergaderinge te verhandelen ende dat ter wecbnee 


daa? He publijcgue authoriteyt / de waere 


€ heiftelpche Meligie befchermt eñ Boggs daechfehe 


gheftaen / ende alle ſcheuringhen verhin⸗ 
dert behooren te worden / dat ock niet bez 
hoorlcke ordre uyt de ercke gheweerdt 
worden / alle leeringen ſtrydende met Cos 
des Woozt/ ende mette Keere Die confort 
Godes waardt / bp de Ghereformeerde 
kercke ig aenghenomen / ende door He bes 
lydeniſſe der ſelber Kercken werdt Gee 
tupcht / om alſoo negens De conſervatie 
falichmaechende waerhepdt / oock De een 
nichendt der Mercken Hefer Handen on—⸗ 
der malcanderen/ ende met andere Gere: 
armeerde Bercken te onderhanden. 
tem ghemerckt dat / amme Gier tac te 
komẽ / de rechte wech niet en ts geweeſt / 
noch de Boorflach bande Politique ende 
lRerckelhcke perſoonen ban Aanorssr. 
noch de peeparatoire bergaderinghe Hie 
Anno 1607. ſ' Graeven-haeghe hier op 
berfchepdelijck gheadviſeert heeft / nach 
De Pꝛovinciale Apnade Arno 1609 toege⸗ 
fept/ofte foo een andere / navemael hier 
niet meer ghedaen en han worden / als de 


untſcheyven gende Edelen ende Steden/ | ohefchiltighe poincten/ aende aengheno⸗ 
om Daer op gheprepareert comende / haer | mene formulieren te toetſen; Guermidts 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
tesy 


of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


ries 


Padd ih het 


Hi 
| 
} 
— — — — — — — — 7 | | 
= — — — — EEE \ 
— —— — — De —— — ——— — — — A 
= — — — == — — — nakend J 
—— — —— = . — — — —— —— —— ——— ⸗ — — 7 Es 
= — — ————— —————— ———— — gn ne 
* — eeen * — — az — — — mmm t 
me : n - en nrs ER 
— — — mn = — md | 
— ee Een: — — ee 






























































nt — — — — — — —— — — — — — — 
— — — — J — — — — Ee — ⸗ * 
— — — — — — — — 
— — en - J ⸗ 
⸗ * eren — E EE. en — ee = _ n * 




























































Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Nederlantfche Hiftorie 


het examineren Der verſchillen met de 
Scheiftuere / het werck ban Hie te ſamen⸗ 
komfte epgentlyek is / welcker formulier⸗ 
ſchriften bet zyn: Een ſy men ſoo menige 
Provincie ofte Stadt / ſoo menigen wech 
ingaen \uil : Ghelhek oock eenighe ande⸗ 
re vergaderinghe / daermen in prejuditie / 
oft tot verachteringhe van een wette— 
lycke kerckelycke hp-een-komfte pet ſou⸗ 
bn Ber handt nemen Haer toe ondien⸗ 
ich is: 

Maer dat ter contrarien blyckt / Dat 
ſelfs door deſe weghen / ende midts deſen 
met het ophouden ende vertrecken vande 
wettelycke Wercheljche bergaderinghe/ 
alle onheylen ende partheſchappen inde 
Landen ende Kerchen oñtſtaen fyn / ende 
dagelhcx meer ende meer toenemen / oock 
fo Dattet gheſchapen is / datſe tot meer” 
Ber fwariehepdtaptberften willens; ende 
dat Wp de ongbhebandenhepdt Den toaom 
langer lactende/ den foorn Godts bet 
verwecken ende zjn rechtveerdighe plas 
ghen ober het gheheele lant brenghen ſul⸗ 
len / indien Daer metteneerften niet 02: 
dentelyck in Berften/alle verder onghere⸗ 
gbelthept gheſtupt / ende met zijn volgen: 
De onghemack niet booekomen en‘ wordt: 

Ende alfag bp He Bercken Anno 1586 in 
SGreaven · Haeghe o2dze gheſtelt ie tot⸗ 
te convocatye van een Pationaelsynodue, 
Daer deſe ſaecke t'huys hoort/ ende welcke 
belydeniſſe de onſe ach is / ende de welcke 
bier mede ghehoort moeten zyn: 

Stem dat by de (elfde br-een-comfte De 
Bercke van Amflelredam belaft is de upt- 
ſchruwinghe mette benaminghe van tdt 
en plaetfe te bevorderen! de welcke oock / 
ſoo met hare Clafles ende bepde Synoben 
Han Hollant ende Weft-Deicflandt / ofte 
haer Ehebeputeerden / als gheaſſiſteert 
Inde mette gedeputeerden Lan andere 
Pꝛovincien / haer devoir hier inne gedaë 
beeft / met ettelycke Jaeren achter-mals 
canderen / de hooghe Gvericheyt / fan Gez 
nerael als Pzovinciael / inſtantelye te ver⸗ 
ſoecken / naer lupt ban het xliij. Artijckel 
harer Kercken ordenighe Anno 1586. ge⸗ 
tmaecht: 

Ende alfaa daer gheen ander middels 
Werhh en is / Die Den Vercken over al 
Beter bevallen kan / de ordre ende t°qhez 
houpeh Der hercke minder inbzeuche fal 
— deregieringhe des landts naerder 
Kamt : 

Dewyle Dit ooch het gereetſte / hequaẽ⸗ 





ö ——— — — ——— —— — ————— —— 


— — — 





Het achtendertichſte Boeck. 


ſte ende ghebrupckelückſte it / ende daer⸗ ibl⸗ 
men de meeſte vzuchten ende beſte vrede / 


met de minſte ſchade / ende onruſte inde 
Kercke / ende int Lant / in teecomende tij 
Ben van te verwachten heeft: ghelyck oud 
Dit De ervarentheyt alreede geleert heeft / 
ſoo langhe men bier nae ghelupftert ende 
gheen andere wegen ghefacht noch inge⸗ 
gaen beeft; 

Soo iſt. Dat de Beeren/ Edele / ende 
Steden verſocht worden / met alten ernſt 
bier op te willen letten / ende ten langhen 
leſten in deſen haogbdringhenden noodt 
cenmael te verſtaen / hoe oorbaerſyck hef 
is / dat bp de Generalitept/ op het billick 
verfoech bande voorſz. Synodale kercke 
met haer gheaffifteerde/ nae behoorſycke 
communicatie / ſoo mette vefpective Pro⸗ 


vineien ende Steden / alg met hare Ho. 


Ma. nevens fyn Er. ghehouden/ alle ha⸗ 
telhcke proceducren middeler tydt op⸗ 
houdende / ende de gemoederen / ſoo doen⸗ 
de / tot onderlinghe vrede ende liefde be⸗ 
repdende / op het ſpoedichſte ende alder⸗ 
moghelyckſte gheconfenteert erde het 
uptfeh apen ende houden ban het feer ges 
wenſchte ende begeerde / ober langh vers 
fachte / ende oock voor thien Baren / te 
Weten Anno 1606. ghetonfenteerde Hati⸗ 
onael Synostus. 

In het welche De eude ende ban nieud 
boegvallende ſaken / ende nacmkundichs 
Beken de bedenckinghen cp De leere ver 
ordre Der Werche/ metter minne gehoort / 
in de vzeeſe des Heeren over woghen / en⸗ 
erckelycker wyſe / uyt Godes hepli⸗ 
ghe woordt / na ordre ende ghebrupen der 
kercken / verhandelt worden / onder de 
authoriteyt ban haere Hog. Io. neffens 
zjn Exellentie: 

Op dat alſoo de ſuſpicien wechgheno⸗ 
men / ende de tontentien ghemindert zyn⸗ 
De/ De waerheydt behouden ende Hoozt- 
gheplant/de eenichent ghetroffen / mit: 
gaders goede o2dze ende teecker regemet 
Boost toecomende gheracmt / ende met 
goedt vinden / approbatie / ende authori⸗ 
fatie bande refpective Provincien/ ende 
Steden / aengenomen ende onderhauz 
den mach worden: Ende Dat hier Hoog De 
Verchen ende Claffen weder verheelt enz 
de te famen ghebzacht zijnde / de rechte 
Gereformeerde Meligie/ Godf-dienftsenz 
de liefde / ſonder op fpzacthe wederomme 
gheoeffent werde, tat ſtichtinge van veele 
onghebondene / eenſamentlyck tat ruſte / 
vreede / 


16 


— 





ibſ⸗ 
— 


Early European Books, Copy 


| 


mages reprodu 
444 B 20 


Daberlandt/tot op bouwinghe van Ga⸗ 
des kercke hier te Tande t'onfer falic- 
hent ende tot groet-maeckin ghe bar: den 
Paemedeg Alder-hoochtten / Die Hanz 
deſen lang-dupzighen twiſt ende twee⸗ 
Bracht niet weynich onteert merdt / de 
welcke allenthalven Hen laſter ·mondt 


Bande Dpanden Der Waerhept ende der | (f 


Geeder tucht open Duet. 
Om welcke ende andere redenen meer/ 
Heeren / Edele / ende Stedensernftez 


penn min 


Onder deregeeringhe van Coninck Philips de derde, 
1617. vzeede / ende welvaeren ban onfe liche 


redamme ende Enuckhuyſen / onſe reſper⸗ 
tive principaelen / altyt hebben ghetoont 
tot voorſtant ende befcherminghe ban 
tDaderlandt / Vande waere Ghjerefurs 
meerde Meligie / ende alie oprechte lief 
hebbers onfes Paderlandts ende Haen: 
ghenomene Reformatie (Daer inne fp aoc 
met de hulpe des Almoghenden ſtautva⸗ 
elek gemeent zijn te perfebereren) heeft 
haer gheſtadich becommert/ende Wacker 
ghehouden / omme naerftelijck te tetten 
op alletgene Den landen ende Werchen/ 


beken verſocht werden / rypelyck inde | tot fchade / periculende verderff foude 


preeſe Godes op defen voorſiach te willé | 


letten/ende daer van/ende cp alte t ghene 
Baer ban Hependeert / ende He behande: 
Miffe bande waere Ehriftelijche Meliie 
Berepfcijt/ metten aldereerften voleeme: 
Bek ghereſoweert ende ghelaſt te comen 
Ende te ſeynden / opdat in tuts alle an: 
beplen ende verdere incontbenicnten moz 
Bhen werden voorghecomen. 


Bel M. Beeren Staeten der ander 
ter Peavintpen fiende den brant Her on: 
genicepDt dus hooghe op-gaen in haere 
benaebunede Prꝛovintyem eñ hebben ſule⸗ 
Beg ſtil⸗ ſittende niet aen ghefen/ maer 
fia hebben waeter tor·ghedraghen / ende 
allen moghelichen bijt aen ghewendt 
Ot Den brand te fliſſen tot mien epude af- 

endende haer Gedeputeerde/die Mebeng 

eordinariſe Shecommitteerde ter Cie 
Reralitepde) Doo? treffeliche Gratpen, bol 
ghewichtighe redenen/ hare nae-Bupzen 
be Starten ban Hollandt ende Wei- 
Frieflant / tot leſſchhynghe des brande, 
Belople het noch tjdn as) bermaent 

ebben. Dit hebben ghedaen Die van 
Gelderland ende der Graeffchap Zeepben, 
Op Den 19. dach ban Aen/1617. Bie van 
Frictlandt alg gack Hie ban Groenijnghen, 
ende Ommelanden: oock ten ſelven daege/ 
Welcker harangnen ick co2thepts Galen 
bier niet bp en voeghe. 

Maer hier fal ich noch by voeghen de 
Propofitpe Der EE. Weeren Ghedepu⸗ 
teerde ban Amftterdam ende Enchuyfer ten 
fine als bavent ghedaen in de Vergaede⸗ 
KDnahe der Staeten ban Hollandt ende 
Weſt Vꝛieſiand. 


Edele Moghende Heeren. 
De goede ende ghetrouwe ſorghe / affec⸗ 
tpe / ende pber/Avelcke Burghemenfteren/ 
Baden ende Waoetfchappen van Anſtel⸗ 


right © 2011 ProQuest LLC 
rtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


hebben cennen gherepchen. 

Waer ban Wp oock niet twyffelen ofu 
CD. fallen in verſcheyden hare voorgaen⸗ 
de actien ghenoechſaeme preuven gefien/ 
ende in memozie hebben ghehouden. Enz 
de namentlyck / Dat ober bele Haren/cez 
nighe particuliere opinien/ teghens de os 
penbare aenghenomene Feltgte ende lees 
ve binnen onfe Stadt ontdeckt / ende aen 
den dach ghecomen ziünde / Die alfdoen 
Wefende Magiſtraeten / de voorſorghe 
ghedraghen / ende ordre gheſtelt hebben/ 
Dat ſodanighe opinien niet openbaer qe 
Maecht/ende de Kercken ende Ghemeen⸗ 
ten daer Hoog ontruſt / ofte ghedeplt ſou⸗ 
den worden. 

Ende alſoo naderhandt / tot grooten 
leet weſen Ban onſe reſpective principae 
len / de voorſeyde opinien in andere plaets 
fen zyn upt gheborſten / ende met vollen 
monde ghedreven / ende allenchf ken door 
het gheheele landt — — / jag 
faa verre Dat eenighe hercken dienaten 
Pfelve hacr ghevoeſen bp Femonftrantie 
aen de ED. Mo Heeren State van Bols 
landtende Weff-Dziecflandt / opentiick 
hebben te kennen ghegheven / ende bere 
fochtin haere ED. Mo. protectie gheno⸗ 
mei te Worden. Gel 

oo en hebben fp infgbetöer van Dien 
tyt aen alle debvoiren / foo publyck als 
particulter aengeWent/Bat de eenicheydt 
eude rufte Bande hercken ende Gemeen: 
ten / Daer Doop niet gheturbeert/ofte mifz 
verftanden/tWiften / ende oneenicheden 
veroorſaeckt (ouden werden. 

Cot welcken cpnde / terſtout nae het 
Gouden bande Conferentie ( op dat De ſa⸗ 
ke niet aider foude berlacpen:) Leorger 
flagen/ verſocht / ende meermalen gheür⸗ 
geert hebben / dat bp Synodale eñ Wiercz 
kelycke vergaderinghen / De ghepropo⸗ 
neerde poincten ende Articulen / ſouden 

Wojdern 


Fol, 293 


1617. 









































































* — — — * — — — 
— — — 
— — 
3 Az . 
x 
1 
* re 4 
—⸗ A 
⁊ * Br Pain en _ > 


ek 7 * 1 
elende rr EEA hen: 2 









Ke 1 —— We 


"Ke ” 
J 
OE eg OBE en . 
à — — — Q —— 
— — a — 
* Pr 2 * 
* — 


Early European Books, Copyrig! 


Images reproduced by courtesy 


444 B 20 





mag 










ep 


EE 
4 


9 NA | Nederlantfche Hiſtorie 


— Chie onbder worpen / ende door het ſelve 
middel in ghelycke ſaken / van allen Cuz 
den / ende oct bp onfen tijden gebruyckt / 


HE EAN nemende Biffentien heflicht ende te ne⸗ 
—90 derghelecht. 

KUN Dan gelijck d'eene partÿe / ſo te vooren 
als naderhandt / de Kereckelycke verga⸗ 
deringhe ende examinatien heeft qhede: 
clhneert. Ende meer upt politicque/alg 
| an IEN andere inftchten gheſocht hare fake inde 
He! GAO vergaderinghe ban hare Ed. Mo. te 

KORE NE brenghen ende te houden: Haa ſchynt het 
| HEBE datmen de felve oock aldaer bp der hant 


—99 ú 9 | te alrerts ghereſen ende Daghelier tac 
r | 

Ì 

| 


| 
ghenomen hebbende’ gemeent heeft met 
| —00 proviſionele Reſolutien / verſcheyden enz 
900 De diſſentierende parthen / in ruſte / eenit⸗ 
9909— hept / ende goede ordre te beenghen. 
—000 Waer op / Peene partye dapperſhek is 
| HEIL voort·ghevaren / ende by alle middelen 
9008— getracht heeft / hare opinie boost te plan⸗ 
si ten/mitfgaders/fander Wettelijche voor⸗ 


EN gaende eraminatie / inde Mercken te ins 


if &roduceren / ende ghemeen te maechen. 
— | | Baer upt terftont ſoo Lele ſwaricheden 

—0 ende doleantien zyn ontſtaen / inſonder⸗ 
it | hepdt ter plactfen Daer De Peedicanten 
J— ende Ghemeenten bp d'aenghenomen / 
(0 TEN endete vooren niet ghecontroverteerde 


4 di KA leere wilden blyven ende behouden zyn / 


If a Hat hare Ed. Mog.van tht tot tt / Ban 


EE HN in bergaderinghe tof bergaderinghe / foo 


groote ende menichvuldige clachten zijn 


Et toegbhecomen/als D. ED. ende onfe prin: 
| | fik, cipalen meer alg te Beel bewiſt zijn. 

HL | | Wt Den ſelven boefem ende oorſake zijn 
—460 mede gheſpzoten / De vreemde ende te 
| | ij * vooꝛen onghehoorde procedueren / welcke 

fi ĳ ï 


op diverſche plactfen ieghens verſchep⸗ 
den bterchen · dienaren / Ghemeentem/en⸗ 
| De particuliere litmaten / haer houdende 


ze _ Hp de aenghenomen leere / ende haer bez 


ſwaert bindende met D'andere verſchil⸗ 
fende parte in te laten / zjn voorgheno⸗ 
men / vervolght / ende int werck gheftelt/ 
eenſdeels met ſuſpenſten oft deportement 
van hare ampten. Weeringhe upt ver—⸗ 
iN ſcheypden dienſten / daer toe fp waeren gee 
i xoepen/opdeinginghe ban andere/ fa onz 
—0 aenghename als anbeguame / oock ſu⸗ 
fpecte ende reprochable perſoonen / ber 
hinderinghe bande oeffeninghe haerder 
Meligpe binnen ende bupten de Steden/ 


| J— ten eñ Iniurien. Waer van wy deren 


ht © 2011 ProQuest LLC 
of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Ke ie —0 mitfgaders verſcheyden perſoonele bla⸗ 





— — — — — —— —— — 


tn 
* 





Het achtendertichſte Boeck. 


1617. worden gheexamineert / enteludicio Ece | gelen wel ſouden konnen bp brenghen / 3 EK. 


indien He ſelve niet in verſcher Memozie/ 
ende B. Ed. ten vollen waren bekent. 

eten beeft oock aen gheen Prætexten 
ontbroken / op welche de voorſeyde ende 
Diergbeljehe procedupzen ghefondeert / 
ende naederhandt gheiuſtificeert zyn ge⸗ 
worden. Ende namentlyek heeftnien hert 
deurgaens bier mede beholpen / dat ſoo⸗ 
danighe kercken-dienaren / Gemeenten / 
ende Lidtmaten / haer niet en wilden gez 
draghen / nae verſcheyden Keſolutien / CP 
den Naeme ban haere Ed. Mog. uptge⸗ 
geven / ſoo nopende be Eccleſtaſtigue @22 
dre / als Onderlinghe verdraechſaemhept / 
ende forme ban Leeringhe / by de ſelve ge⸗ 
prefcribeert. 

Piet teghenſtaende onfe Principalen 
ende meer andere Steden / ende lede van 
tLandt / ſoodanighe Kefolutien niet als 
leen niet haben inghewillicht / mact 
directelhyck tegen gheſproocken / de ſelve 
landen ende Verchen-ondienftich ghe⸗ 
oordeelt / ende Be apparente / ende nader? 
handt gevolchde f waricheden/ te vooren 
ghenoechſaem gengheweſen. 

Piet teghenſtaende sock He ghene / je⸗ 
gens De welcke in manteren vooren ber? 
haelt / is ghepzocedeert / haer aen De boot 
vighe Ordre vande Herchen/ ende forme 
gan Heeringhe hadden gehouden / ende 
daerinne gheſocht haer ghemoet te qupe 
ten/ende de gheruſtheyt Wan haere conſti⸗ 
entien te beleven. 

Hoe wel nu onſe Principalen wel had⸗ 
den verwacht / dat haere menichvuldige 
Remonſtranten / Inſtantien / ende Hers 
ſoecken / ooc Proteſtatien jegens de voor⸗ 
gheroerde Keſolutien ende Procedueren / 
als ban opsechte/ghefrouwe/ ende wel⸗ 
meenende Heden ende Wontghenooten/ 
in behoorlytke achtinghe fouden hebben 
ghenomen / ende Dien volghende de be⸗ 
ſwaerniſſen / ende procedueren / jeghens 
de goede Keligions Lerwanté (niet min⸗ 
der lief hebbers bant Baderlandt / ald 
bande Keligie) voortaen ſouden hebben 
gheceffeert, ende naghelaten gheweeft. 

Sag bevinden nochtans, dat dagelickt 
meer ende meer/Det vervolch ban gelycke 
pencedueren wort bp Der hant genomen/ 
ende den wech gebaent tot verhinderinge 
ende onderdruckinghe ban alle Hie ghe⸗ 
ne / Die de hupdendaeghſche quecftieufe 
poiucten niet anders konnen ceren ofte 
verſtaen / alg Die sedert de ——— 

ier 












































Images reproduced by courtesy 





nomen / ende beleden zn gheweeſt / ende 
Dien volghende / door Pfamen-Hoeginge 
Met d'andere Diffentierende partie! hare 
eenicheyt met De ſelve niet en kannen toe⸗ 
ſtaen / afte der ſelver gheintroduceerde 
opinie platfe gheen, 

Dat dien volgende / zedert De lactfte 
Bach-vaert/ meer als te baren ie ghear⸗ 
hent / omme door Pgehecle landt den Prez 
dicanten ende Claffen te ronſiringeren/ 
tot d'aenneminghe van de nieuwe dedee⸗ 
Opden name ban Keſolutien onlanghs 
Melyckelych uptghegeven; Strydende 
eghens tgene Daer op fp-lupden zjn 
genghenomen / ende inden dienſt ghetre⸗ 
Beu / teghens de Heligic bp haer beleden 
ende ghepredickt / ende jegheus hare cons 

cientien. 

Jae datmen op eenighe plaetſen voor⸗ 
neemt / de publycke Uercken ghefioten te 
Gouden/ ende He Lidtmaten ban de Kelis 
Gre met Criminele proceduerẽ ende Eres 
cutien te ober-ballen:Op andere het ghe⸗ 
hoor van Sodes Waozt/ den Uidtmaten 

‚ onbzuchtbaer ghemaecht zynde / tfelfde 
Met rigoureufe Placcaten ende verboden 
ben lupden voorder te verhinderen / ende 
te benemen / ter plaetſen daer fp ſuckr 
Met goede ſtichtinghe / ende tot trooſt van 
hare confctentien/ ſoecken ende verlange 
te moghen haozen. Waer van Wp oock u 
€. de particuliere Erempelë niet en kon⸗ 
hen verſwyghen. 

Ende namentlyek / dat Dirck Cheiſti 
anfz.nu ontrent die bjfthien Garen inde 
Dozpen van Wvenho2n / ende Craats- 
bupfen oheſtzen / ende De € hzifteliche 
Shemeente aldaer/met geede fkicitinghe 
bedient hebbende / zedert ee: ighen tt 
ſulcker maten ig ghetravailleert / Dat eerſt 
Zyne ſuſpenſie / ſonder ecnighe redenen/ 
Wonghehoorder wyſe / is gheprocureert / 
ende naderhandt bp de Gijecommitteer: 

le Vande Weeren Staten gjerepareert 
zunde / niet te min heftelycken vervolcht/ 
30n tractement langhen tt onthouden / 
Be hercke tot zyne bedieninghe gheordi⸗ 
neert / gheſſoten / met interdictie aen den 
Coſter van niet te moghen openen / ende 
bp eenighe Lidtmaten daer nae niet +} ru- 
Multuarie, Maer diebus et horis folisis , om 
haeren gheoorioefden Godſdienſte te ma: 


Monets, Wen continueren / geopent zynde / tegens 


Befelbe criminele proceduren zyn ghein⸗ 
tenteert. Deproviſien bp henlieden Daer 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
sy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Onder de regeeringhe van Coninek Philips de derde, 
zó 1617. bier te lande doorgaens gheleert / aenge 





teghens van den hobe Provinriael ver⸗ 
ſocht / belett / ende ſplieden mitſdien in 
groote extremiteyt ende perplexitept ge⸗ 
bracht / eude gheſchapen te vervauen ten 
fp bp u E. daerinne werde verfien 

Wat tegens Hé Predicant van Berck⸗ 
hout Albost lanfz. is gheattenteert / ende 
eenighe andere inden Noorder cuartiee 
re/ m achtervolch Bande wmtgihef-nd ne 
Reſolutien mede begouft: Sullen Wy tes 
ghenwoordich niet verhaelen / cp hope 
Dat met alle voordere procedueren fat 
Warden ghefuperfedeert. 

an kenner niet voor by gaen/ tgene 
behalven ander in defen quartivre, Sm- 
velt van dê borre, ende Petro Vvallenbutgio, 
Predicanten tot Geast Ammers ende 
Poetugael/kozteljek is bejeghent. 

p den eenen zyn onlanghe ghecomen 
een Burghermeeſter ende Peedicant van 
Schoonhooven / met den Picdicant van 
Nieupooꝛt / uyt den Mame ſoo fp fcpdé/) 
Der Beeren Staten ende deg Cliaic, vpra⸗ 
ghende oft hy hem by den Claße wilde 
houden / ende naer die nieuwe untghege⸗ 
ber ordre reguleren met comminaue / dat 
inghevalle van weygheringhe / eer lange 


‚Van zynen dienſt ſoude Worden ghede⸗ 


portcert / Baer toe Wp oock verſtaen heb⸗ 
ben inſtantelyck ghearbendt te worden. 
Den anderen / ſtaende de ſeparatie in 


den EClaſſe ban Schielandt / in dienſt 


ghecamen / ende met goede henniffe Lan 
zn tueltnatie aenghenomen znde / is Lie 
twee Predicanten van ARotterdam / ende 
eenen van Chharleis mondelinghe ende 
ſchriftelyck voorghehouden / dat hp hen 
wederom bp haren Claſſe faude moeten 
voeghen / ende de meer ghemelde uytghe⸗ 
fanden ordre aennemẽ / oft Dat anderſuſts 
Caſſatie van zynen dienſt ſal hebben te 
verwachten. 

Dacrenboven ſoo begintmen te diffi⸗ 
culteren / De examinatien Lan de jenghe 
Studenten / tetten KRercken-dienſt bee 
guaem/te laten gheſchieden / ten ſpt ghe⸗ 
ne den ouden Predicanten nieuweljck 
wort gheverght / ſy lupden oock van acne 
beginne ſouden willen beloven / ende de 
gaven hen lupden ban Bodt ghegheven / 
ſodanige proviſionele ordren onderwer⸗ 
pen / Die fp verclaren met goeder Coufcie 
entre met fe honnen aennemen. 

daer hetis veel meer te verwonderẽ 
dat int midden ban onfe Vaderlardt/ 


| Miet verre ban deſen Have / oac Placcaté 


Eece Cue 
































































x : * 
— Tk He 4 
oe Sn EA in Mk 


eh k 
















— — 
tee 












— — 


J u 
te Renn 


. * 
F 
J * mam : . 
eg 
en Ma — 
— 
—— * * bad 
- =d 






















— 5e 
Ii ——— 





— 
—* 
* 





kn hat a 


â "A 
Oe EE BT — N-DE Vit al 
“em — —* r - — Pd —E 8 * 
5 ; en ẽ 
nf * 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


. — * — 
— — 
a Ea, d —— me — ed 
: * ? e — — 
r * —— ET Tema EN ERF ——— 
— à Es he —* rn € { 
Ee … — — * — df * 
En - - en _ rt, Hi 
— En _ ki 4 
— — — * * N Ï _ 
: 


Nederlantfche Hiftorie 


1617. ende edicten tegens de goede Aeligions 


verwanten / in wepnich daghen zijn upt⸗ 
ghegaen ende ghepeeclameert / met ſeer 
ſcherpe bevelen ende penen / als teghens 
De Vpanden Van engen Staet ende Heli— 
gie napt zyn te werche gheleydt / ghelyck 
wyugd. berept zijn te verthoonen. 

Wyp ſullen niet voorder repeteren / t'ge⸗ 
ne over eenighen tyt / in ghelycker voe⸗ 
ghen teghen de Keligions Lerwanten/ 
op een andere plaetſe ig ghedecreteert 
ende begonnen ghectecuteert te Warden/ 
mitfgaders De menichvuldighe acten/ eñ 
erampelen/tot haven merckelycken preju⸗ 
dictie / ende bef naringhe Loor deſen / DOC 
ten deele voo onſen ooghen ghepaſſeert / 
ende ghepleeght. Weſcke nevens He voor⸗ 
verhaelde / niet alleen die continuatie ende 


verſwariughe Bende voorgaende proce⸗ 


dueren klaerlyck aen wyſen: Maer oock 


ln Gn 


— — — — 


Het achtendertichſte Boeck. 


weeſt hebbende / ende alſnoch zijnde / wort ib⸗ 
voerghenomer / ghepractiſeert / ende ghe⸗ 


hanthout. 

Ghelyck mede geenſints konnen toe⸗ 
ſtaen / Dat op den Name ende authoriteyt 
vande Heert Staten (van welcke fp oot 
geen geringhe Ledematen zn) aloname/ 
ende infonderbhept ten platten lande / DE 
Feedicanten ende Ghemeenten bupten 
ghewoonte / oock jeghens hare conftctene 
tie / met nieuwe decrcten / (welcke onſe 
pꝛincipalen nopt Loo Reſolutien Steets 
ghewyſe genomen / hebben konnen erken⸗ 
nen / ofte daer in eenighe overſtemminghe 


plaetſe geven) ſouden Worden beſwaert / 


ghedreyght / ende de Ghemeenten in hef 
exercitie vande Ghereformeerde Feligie 


Berhindert/ofte De Lidtmaten Lan dien/ 
‚ter oorſaerke van haere hp-een-conften/ 
ghecauſeert ende ghemulcteert: Weicke 


ge — — — — — 


















— — 

— — xX Td 

—— mi 
—— 







groote oorſaecke geben vante gelooven / oock anderen buyten onſe KReformatiue 
Dat He Libertendt bande Conſcientien / | wefende/impune zyn gheaozloft. 
ber erercitie bande Chriſtelheke Ghere⸗ Riet anders konnende bevroeden / ens 
formerde Heligie / ende bepichept ban | de apprehenderen/als Dat bp voortganck 
tPaderlandt/ te ſamen ſoo ſuprlick ver⸗ ‚ban fodanighe vreemde / exorbitante / en⸗ 
creghen / ende fu loffelyek gemainteneert / De rigoureuſe procedueren in Meligiong 
Ep ſodanighe manieren Ban Deen / ſulcx faken / ende jeghens He Meligiong ver⸗ 
Worden geattacuueert / bat Baer upt lich⸗ Wanten /het bper Han oneenichepdt/ hoe 
telyck groote ende dangereuſe fWariche: | langher hoe meer falontftecken / De pub? 
teen ende Inconvenienten fouden mogen lhhcque authozitept/ famt Hen florerenden 
upt--berften. ende Dan Godt gheſeghenden Staet der 
Waer ober Burghemeefteren/ Kaden / landen ende Kercken / in groot ghebaer 
einde Proetſchappen van Amſtelredam⸗ gheſtelt ende ſoo bele ende groete ofihepe 
me ende Enckhupſen / onfe vefpective | ten ende ſwaricheden ſullen beroorfaeckt 
principalen / mtwyſende Haren ſchuldi⸗ worden / de welche haeft ons Baderlandt 
ghen plicht/ ooch achtervolghende de Ds | in jamerlycke conbuſtie ſauden moghen 
nien / ende omme te continueren in hare brenghen / ende namaels niet fa lichtelijk 
affectie ende pver tot den welſtant der efen te repareren. 
landen ende Herchen: Dae rijpe delibera⸗ Alle twelcke tegenwoordich kan voor⸗ 
tie niet langher hebben connen ledieh ghecomen worden / indien u Ed. met 
ſtaen / ons lunden hacre Geconwiteerde | Beede Wijf hept/diferetie / ende modera⸗ 
extraopdinarie / ende geſamentlhekher⸗ | tie/Defe ſaken ghelieven te handelen / oock 
waerts te ſchicken / omu Cd. den droevi⸗ andere Daer toe te houden ende vermanẽ / 
ghen ende periculeuſen flact/ inde landen | ende voornamentlick te verſorghen / dat/ 
ende Bercken / te kennen te gheven / van tpendente deliberarione, op He Memedien/ t 
de Imminente ſwaricheden te preadver- | teghens De Herckeljeke ſwaricheden / 
teren, ende rondelye te openen De beent: | het gevoelen hier te lande aengheno⸗ 








hinghen diefp Daer over ende jeghens men / ende doorgaens gheleert / (van ® n° 


zijn hebbende. | t'Wwelcke oock onſe Principalen / ende haz 
Wefende ſoodanich / dat noch goet/ | ve Kercken profeſſie doen:) niet indiret⸗ 
mach wettelick / nochte aenghenaem kon: telyck werden ghefupplanteert/ de ghene 


nen houden / t'ghene op dierghelycke wy | die haer Daer aen ghehouden hebben/en? 
fe tot Conſtraincte oppreſſpe / ende ber: | de alfnoch begeeren te houden ſoc Predi⸗ 


hinderinghe Van die Preditanten he: | canten alg Studenten/ ende andere Lits 


meenten / ende Lidtmaten ban aenbegin | maten / niet peghens hare confcientien 
met haer inernichepdt bande Geligic ges | werden bef Waert / ofte bp anderen van 
| haer 


—— —— 











| 
B 1615, 


U ET Te In VS TET U 


ern neen wer —— 


rr 






/ 
b 
4 
B 
Id 


48) | 
Î Popafitne 
heerde. 
ER Mrt 
tar 
banen 
ind 
‘Rade 
be band 
Dn 
bon etẽ 
| Dou 
enn, Ollant 
tig er. 


— — dd — Kal hd hdd 


Early European Books, Copyright LL 
sy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Images reproduced by courtesy 


444 B 20 


de Ges, vV 


qe: 
e 
t Ces v 


lande, vol 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, 


Baer verſrhillende ghedrenghen / nechte 


— mhaer exercitie hetett / midtſgaders alte 


comminatien ende exorbitante proredue⸗ 
ren gheſurcheert ende naerghelaten. 
®acr toe Wp ghelaſt zón u En. wegen 
Anfe reſpective principaten / met adlen 
ernſt / ende ten hoochſten te Berfoecken: 
midtſgaders ferteufe aenmaninghe te 
den / datde ſelve tat foulagement ban 
bet ghevaffeerde/ / Wech nenuuge van alle 
ambeagie / ende ten epnde een pegtelijck 
Mach blycken /Dat He Chriſtelhche Ohe 
reformeerde Meligie by publiegue autozie 
tept hier te lande wort gehanthout/orbze 
ghelieven te ftelfen/tot weeringhe van de 
mentchbuldighe ende genoechfame open 
Bare canbenticulen/vande Paus· gheſin⸗ 
de / ende haere afgoderyen ende ſuperſti⸗ 
tien:welcke daor middel tan on fe diſſen⸗ 
fien alomme haer profit faechen te doen⸗ 
tot berlepdinghe ban beele zielen / ende 
rupne ban onfe Daderlant. 
Det welcke (Godt laf) eenmael van 
are tprannycque proceduerd verioſ zjn: 
e/ende by hare bep ende gerechticheden/ 
midtſgaders bj De erercitie van de Chi: 

elhcke Gereformeerde Feligie gemain: 
teneert Werdende / onghetwiffelt meer 
nen Godes segheninghe fal erlan⸗ 


Daer aen wy u Ed. binden de goede 
handt tehouden / ende ong ſodanighen 
antwoorde te laten toecomen/ met weic⸗ 
ke onſe reſpective principalen beter mo⸗ 
hen wefen gherontenteert / ende de nia⸗ 
ghende Geligiens verwanten / Die niet 
berlaten konnen worden / voortaen bup 
Een oppreſſie / ende in ghenoechfame fee 
Kerbepdt ende gherufihepdt mogten lez 
ben/eic. 

Sheproponeert aen Die Ed. Heeren de 
Gerommitteerde Naden bande Staten 
Ban Hollan ende Weſt Brieflant/ bu de 
Bheconumitteerde ban Amſtelredamme 
ende Enckhupſen / den xxix tun: xvj c. ſe⸗ 
en-tiene / ende was onderteyckent G. 
VVitfz, G. Hòingh. lacop Poppen, Adriaen 


0, Beers Pauw. Gerrit Iacobfz. Brouwer. Frederick 


lanfz, ende lan Nanfz. Crijtman. 

De Staeten van Zeeland hebben te de⸗ 
fer tyt door ertrardinarfe Shedeputeer⸗ 
de / de Staeten van holland wel ernſtich 
ermaent / ende met Beel redenen aenghe⸗ 
porret tot het houden eenes Nationaelen 
8yhodi als ander andere by deſe hier nae⸗ 
ghende propoſitpe te fiene is 


© 2011 ProQuest LLC 


— — — — — — — — —— — — — — — — — — —— — 


Edele Moghende Beeren/ 

Ouſe Printipaelen hebben ons belaſt/ 
aen D.E.ID. te doen Beag eerft hare di⸗ 
ſtighe gebiedeniſſe met aenbiedinge ban 
alle vzuntſchap ende goede correſponden⸗ 
tre ende voordere preſentatie bai al het 
gene tt Der felper Dienff/ in hun vermo⸗ 
ghen is. 

Hebben ons boort ghelaſt uwe En, 
Mog . te vertoonen / hoe dat fp upt hun⸗ 
ne/brer aen-mefende Gedeputeerde / alg 
anderfing/ berichtte zynde / vande ghele⸗ 
genthent ban de opgerefene ende ontſtae⸗ 
ne miſverſtanden inde Lterchen/ende Fez 
ligions ſaecken / ende De ſwarigheden die 
algereets / daer over in verſcheyden plaet⸗ 
fen Waren ghevallen / ende noͤrh flonder 
te bevreeſen / ſao Daer inne/ bj behoceihe⸗ 
Ee ende wettelhcke middelen ict bp tijtst 
en Wierde voorſien: ende fonderlinahe 
bernemende/ dat / niet teghenſtaende B. 
Ed. Mog nt daer over/ ende em onders 
linghe eenige middelen te beracmen / ont 
De ſelve te affopieren ende neder te leggê/ 
nu langhe befigh zn gheweeſt daer naer 
haere Ed. Mog. van herten hebben Bers 
langht) echter Daer in met elckanderen 
niet en hadden kunnen verdraghen / dat 
fp daer over ten hoochſten zjn bedrseft / 
ende becommert gheweeſt. Ende alſoo fp 
ghenoechſaem verſtonden / dat fp hun niet 
en behoefden te bemopen met de regierin⸗ 
ghe ende ordre van uwe € IM. Provinz 
tpe / maer ſulcx te laeten tot uwe Ed. 
Mog Wijs ende vaoefichtigh belept / als 
de gene / acnden Welchen Die eere maet 
ghegheven Worden / van tot allen tyden / 
daer inne / niet alleé Booz hun ſelven / maer 
ooc Hoo? andere ft noot ende ſwaricheyt 
zynde / Dick wijls trouhertelyck ghefszcht 
te hebben: 

Nietemin canfidererende / Die faa naer 
berbinteniffen ende Dnie / Die Daer zyn 
bp verſchepden tractaten / tuſſchen De 
Provincien ban Hollant ende Zeelanst/ 
Daer Dao? He ſelve verobligeert zin / Dees 
ne / d'andere / in alle opcamende ſwariche⸗ 
den / met raet ende daet naer vermoghen / 
by te weſen ende te hulpe te comen: 

Maecer inſonderhepdt over-legahende 
het ſubiect ende de maͤterie / Haer upt deſe 
ſwaere mifberffanden zyn entffaen / te 
weſen De verſchillen ende de oneenighe⸗ 
den fn eenighe poincten vari De Keligie: 

Ende wetende Hat He ſelve / ende DE 
eenichendt in den Godes-Bienften ie Den 
Eeee hj ſterck⸗ 


a — 


— 


j fi 7 2 e ; 
ke # 


ank 






here EA en AE 























— 
































——— 


—— — 


* 
EN * 
* . ‘ 
de ie — 
—— — — — 
2 — — —8 — 
—— —— 


Early European Books, Copyright € ike 
sy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Images reproduced by courtesy ol 
444 B 20 


2 3 EE > — 
—— — — * * — d 5 ce J 
ee — — — — — — — Er —— 
nl — ME \ 
A ——— * 


— 


4 He hi 4 | 
LE 
EE — — Ik, 
hin 
Ki | 
fi 


© 2011 ProQuest 


Nederlantfche Hiftorie Het achtendertichtte Boeck. 


ſterchſten bant Die De Herten vande men⸗ de Kerche / als die ſemwülẽ ten upterften 
Cen aen malcanderen Berbindt / ende met twyſt ende oncenithepdt ig beladen 
bat ge landen tut noch tue ander Be beffe- gheweeſt / is berommen ende verkregen; 
maghe der Gijercf. smeerde Keligie / zIIn Dat ooch den Heplighen Geeſt ons ſelfs 
verbonden ende ghehouden gheweeſt / in fijn woort / egeen ander noch beter ex⸗ 
ende daerz Ben zeghen Godes tot de ver⸗ pedient en heeft voorgheſtelt: 
oꝛvene vryhepdt gheconen: | Patuwe Ed. Mog. alg noch believen 
Ende dat de cenferbatie bande ſelve willen hun te laeten diſponeren / om nez 
vercreghene vepbept/ ende Den Wel-ffant | beng andere Provincien / toe te ſtaen en⸗ 
Des laudte / alg noch is hanghende aen | De t'accorderen / Hat ep het ſpoedighſte⸗ 
bet mainteneren van de ſelve Keligie / | ende hoe eer hoe liever / ende iſt mogelijck 
fauder eenighe Berauderinghe: | binnen fekeren tht ban nu afte beſtem⸗ 
Pat daerenteghen/ niet Wel anders en | men/ende daer toe te o2dineren / Dic by⸗ 
Bau gefchieden/ vf Daer en mact ter defer | een-komfte Lan een Wettighe Nationaele 
go tate ontftaen groote cneenichept onz | Spnode/ alwaer de poincte in gueffic/bP 
Der de particuliere onderfaten die Dan | Sodweefende/gheleerde/ende vreedſame 
dickwils oorſaecke zjn ban groote alte: | perfoonen / tot de ſelve vergaderinghe 
ratten in Steden ende landen: / behoorlyck / te Deputeeren / moghen upt 
Be facke dan Wefende Lan groote im⸗ Den woorde Godes gheeramineert ende 
portantte ende confequentie/ hebben onfe | ghedefineert worden / daer naer hem Hart 
peincipalen gheaogdeelt/ Dat fp ten aens | een veghelyck in alle ſtillicheyt faude heb⸗ 
fiene Ban het ghemeene intereft ban bep: | ben te ghedraghen / wetende onfe print? 
De De Peovintien/niet langer en connen | palen egheen ander beguame middel aen 
mech en behoorden ledich te ſtaen Han ' te Wijfen/ende vertrouwende dat de ghe⸗ 
hier inne by forme van interceſſie ende | nevale brede in de Kercke (Haer tac tert 
advys bp D Ed. Ja. te doen ende rade | upterffen moet ghearbeyt Wogden) daer 
t ghene ſy in goeder conſcientie mepnen | bp fal worden ghetroffen. 
te Dienen/tet wechneminghe ban De alge: Ende / want fp Wel weten / Hat ſulcx fa 
reets ontſtaene ſwaricheden / ende Hooge | terftont ende promptelyck niet cn kaun 
tcmingbe van alle wydere perghulen | gheſchieden / maer Hat daer toe eenighen 
ende onheplen. tijdt wert mpd / om alles daet 
Hebben daer ober goet ghevonden / ons toe noodich te preparecren/ ende datmen 
extraordinarie têfelve epnde herwaerts | onder tuſſchen verneemt / Dat noch dage⸗ 
aenu Ed. Ja. bergaderinghe te Depu- | lich vele ſwaricheden hier over in Gere 
teren / ende voor eerft aen De ſelve te ver-⸗ fchepden Steden ende plaetfen onftaen/ 
faeciten ende inftantie te doen / dat gelyck- dat dock Lerfchepden Peedicanten ende 
men nu eenighen tĳjt herwaerts / ſiende | andere perſoonen / ſoo men verſtaet / hun 
dat daghelicx He verſchillen / ende queſtiẽ zjn beclagende van t'ghene hun / alleen? 
in eenighe poincten ban Die Religie ban | lick ter ſaecke Ban deſe differenten / ig os 
tyde tof tijde waeren toenemende / van | Lerghecomen/Waer teghen fp hun met dE 
weghen eenighe Provincien / alg ooch | gemeene Juſtitie witlede behelpẽ / ſy daer 
ban vnfe principalen / met ernſt aenghez f toe voor als noch / foo het ſchynt / niet en 
houden ig geweeſt / ten eynde op het fpaez | hebben kunnen geraecken: So meynẽ ons 
dighſte / een Nationael Synode mochte { fe principalen / onder carectie ende het 
Werden beroepen / ende Dat aldaer de fel | wel nemen van WD Ed. Mo. dat het ten 
be mochten werden afghehhandelt / ende | haochften nodich is / Dat peovif ioneelht / 
Be liercken / ende De ghemoederen allent: | ende tot Dat de queftien ende controverse 
halven gheruſt gheſtelt / alſo d'ervaerent⸗ſien bp de voerſchreven Wettighe Spnode 
heydt leerdt / Dat ban allen ouden tyden | ſullen weſen ghedecideerdt / ordre ſoude 
ſosdanighe middel inde Chriſtenheydt / behoozen gheſtelt te worden / dat de voor⸗ 
in duſdanighe accidenten / ten ſelven ſthreven clachten wechghenomen / ende 
epude is ghebrunckt gheweeſt ende men | De Kercken ende Be particuliere Die hun 
bevindt dat alle andere middelen / tot | bp voorgaende peoceducren binden gein⸗ 
noch toe te vergeefs zyn aengbewendt | tercffeert / eemich teutentement möchte 
ende Dat daor Hir middel / ooch boo? Gos | werden ghegeven/op dat fp redenen had: 
des zegeninge Deun gewenfcijten Leede in | den bun fie ende gheruſt te nh 
aio 








je 
















: óf 
1 


— 


Re VE PES TP BVE EL Wren Wi We NN Wk ve 


⸗ — — — 


— — —— ⸗— — ——⸗ — B OW enk 


_ ve — ve vn — — — —— 


— — DES NS 


eden es 


— — — 
Mg 
id 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, 


1617. Aſoo bie voorſchrenen Decifie af te wach⸗ fchap/ Edelen/ende Steden van Hollant 1617 
ende Weſt Vrieſlant/ ie hens DEN xxj.c mame 


— kköe / ende Hat daer weder alle vordere / noch 


te vreeſen ongemacken / mochten worden 
voorghecomen. Pit alles meynen onſe 
principalen / dat oock kan gheſchieden / en⸗ 
de ſonder verminderinghe van de autho⸗ 
riteyt ban be Cverhept / ende ſonder pre⸗ 
iuditie Gan de queſtien ende diefferenten / 
daer Lan men ſoude hebben in De aen⸗ 
ſtaende Spnode te diſputeeren cù te han: 
Belen. Berclarende nochmaels in een goes 
De confcientpe de ruſte ende vrede bp hae: 
re foo weerde naeghebueren ende bondt: 
ghenooten lief hebbende / ſy teghen woor⸗ 
delyck anders nieten ſouden konnen ra⸗ 
den / ende inghelycke fwarigheder zyn⸗ 
de (Baer vooren hun Godt uil bewaere) 
ghelycken raet ban uwe Ed. Mo. feer 
Beerne fouden aennemen. Derfoeckende 
Dacromme dit alles hun ten beffen tc wil⸗ 
fen dupden fende Daer op fulchy letten/ 
als den welftant van Ed. IR Provinz 
tie/ ende Hooghen noodt van de Herche/ 
zyn vereyſſchende / verwachtende hierop 
eene toeverlaetighe antwoorde. Aldus 
ghedaen ende overghegheven / ter verga 
eringhe bande Ed. Mo. Beeren Sta⸗ 
ten ban Hollandt ende Weft-Dzicflandt/ 
befen tienden sBiep/Arno,1617.ende was 
ondertepckent 1. DeMalderee , Brouwer, 
E‚Portey,Bonifafius de longhe. 


De Ed. Heeren Gedeputeerde Her boz 
ven ghensemde Prabintpen/hadden wel 
ghewenfchtende ghehoopt / datde ED. 
SA. Weeren Staeten Van Hollandt ende 
Weft-Drieflandt/ lettende op haere ern: 
ſtighe ende \vel-ghemepnde Propofitpen 
ende Vermaenynghen / het (chip wat oz 
Ber eenen anderen bouch fouden gewent/ 
ende ze eene goede andtwoorde fouden 
Lhegheven hebben / maer nae eenigher 

chen defiberatpe ober He inlandtſche fa 
Kerckelicke / alg Politijche oneenicheden 
Mallandt ende Weft-Derieflandt in roe: 
teendein ſcheurynghe ffcilende) hebben 
De Staeten Der felfder Provintye bp 
Pluralitept Bar ſtemmen / op den vierden 
Augutù defe Mefslutpe ghenomen / Die grez 
mepnelick Defcherpe Refolutye ghenoent 


| —— wort: de woozden der felfder ſyn deſe: 


Nae dat in de vergacherjnghe Lan de 


J Heeren Staeten van Hollant ende Weft- 


Deieflaut / opt bfde Painct bande bez 
ſchryvinghe / maer op Be Meeren Fidder: 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 


ie 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


gE — — —— —— —û— — — — — — 


bruarij inden jeghen woordigen Jare Lan 
1617. Staetſgewyſe inden Hage beſchre⸗ 
ven Waren / op Die poincten Han het Hes 
ces bande felve vergaderinghe Den xxiy. 
Marij ghenomen / omme Daer op den Tj. 
April weder te vergaderen / midtſgaders 
Den brieff aende Steden by de ghecom⸗ 
mitteerde Kaden gheſchreven Den x. ulij 
leſtleeden / beneffens t'gheene inden loo⸗ 
penden Jaere openbaerlick foo binnen 
de Stede van Haerlem, Anitelredã, Schoon- 
hoven,Brielc, Oudewater, V Voerden,Heufden, 
ende fonderlinghe alhier inden Haghe, tes 
ghens die Ordze / Pey / ende gherechtych⸗ 
hepden der Landen ende Steden datelic 
is ghepaffeert/tot verfche pden malen ſeer 
rypelyck was ghelett / ende beele inſtan. 
tien te vergheeffs gedaen / omme den Ge⸗ 
deputeerden van eenige Steden (die ver⸗ 
claerden/niet ghelaſt te weſen / hen mitten 
Heeren / Edelen / ende de meeſte Steden 
von Hollant ende Weft-Deieflant te con⸗ 
formeren)omme de ſelve Ghedeputeerde 
tet een ghevouchlycke ghenoechfacmbhept 
ende accommodatie Vande fake te bewe⸗ 
ghen : Oock niet teghenſtaende ten leſten 
ãengheboden is / Dat indien op te Theo⸗ 
lagicque diſputen upt Be LIF poincten in 
de Baechfche conferentie inden jare TU}. 
elff verhandelt / definitie ofte deciſie foude 
Dienen ghedaen / de vaorfchzeben Heeren 
Edelen „ende De meefte Steden te vreden 
waren/ dat tfelbe foude ghedaen Werder 
bp ghedeputeerde vande Ghereformeer⸗ 
de haeghe@verichhepden ende Kercken / 
refpectie daer toe Wettelyck te verga⸗ 
deren / ende dat tot conſervatie Vande 
Hoocheyden / vry ende gherechtycheyden 
der landẽ van Hollant ende Weft-Deief> 
fandt/onder De authoriteyt ende Directie 
vande Heeren Staten der ſelver landen/ 
een Spnodale vergaderinghe Provin⸗ 
ctael upte vijftien Claffen Der ſelver lan: 
den foude gheconvoceert werden / omme 
mit ende ten over-ffaen bande Ghecom⸗ 
mitteerde bande Heeren Dtaten voor⸗ 
neemt/ te adbifeeren ende te delibereren 
op de onderlinghe tolerantie / ende naer⸗ 
dere bepalinghe der leere over de voor⸗ 
ſchreven pointten / midt verbot dat gheen 
leere bpde Bheveformeerde khercken der 
Elriftenthepdt / ende namentlick bande 
Dereenichde Nederlanden niet aenghe⸗ 
nomen / die Ghemeente foude Werden 
| Eeee ij vc or⸗ 


Woꝛt vooz⸗ 

gheflaghen 

eẽ Synodus 

Pꝛovincio⸗ 
cle 








— 


— dn na 
— — — 
« „E., — Za 
. ® 
fp 1 
D, — — ⸗ ie 
— et dn ee, mf — 


Seri: EE in 


Ee VE 


X 
— 





—— en en er 
— —* sk 


— — — — 































Nederlantfche Hiſſorie Het achtendertiehſte Boeck. ‚16 


HIE 1617. voorghedraghen / op peyne van Vrerrktes onmodatie is gheoffereert / alles ten Linn 

HE | uche conſure eude Politgehe correctie / eynde De goede Shemeente ende De voor / 
waert noot: Soo is epute ick bpde Hee⸗ſchreven pᷣrovincien / vande goede intere 
ren Edelen / ende die Gedeputeerden | tieende Sfficien Bande Weeren Staten 
ban be meefte Steden van Hollandt ende | ban Hollandt ende Weft-Deie landt ude 
(dana | Weſt -Drieflant Staetſgewyfe verſtaen / voorſchreven faeche/moghen worden gee 
HIE 9 Dat fender ſeer ſchadeſycke Pꝛejudicie informeert: Dat voorts de Fefolutien op 
900 | ende nacdeel vande Hoochepden / b2p/ | te Kerckelhcke faecaen Bong Hefen ghe⸗ 
| ende gherechtichepbden Ber vanefehreven | nomen bp De Beeren Edele/ ende Regen⸗ 

landen ende Steden inde opinie banees | ten bande Steden ende Wozpen Hie dE | 

nighe Steden / verſtaende Bat men alg | felve inden haren Dienftich / oft nodich 
nu foude behooren inne te willighen niet ebinden) met alle moderatie ende diſtre⸗ 

Be Partia: alleen het candaceren Lan een Brovinciz | tie fullen moghen achtervolcht / ende bis | 

waele Syno- ale/maer ach ban cen. Patianate pna: | alle hegname middelen geaerbepdt wor⸗ | 


Iik d 2 hd * 
—— de / niet en can bewillicht werden / ſa om⸗ den / omme He goede ingheſetene in ruſte 



































1 
Ke nj 
J 5 
— 
————— — ⏑ — 
* — — 
— 


— md 
— Ess 
* 





ne — — — * 


u 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


metgheene den Weer Staten van Dol: | ende ftilte te ref oock alle Beeghen 
ĳ 


landt ende Weft-Berieftant/nae de LRech⸗ 
ten / den landen alleen toecoemt / midt an⸗ 
dere niet ghemeen te maecken / als am 
Beele andere ghewichtige ende megnante 
redenen ten Deele verthoont: Ende is 
daeromme bpde voorfz. Beeren; Edelen/ 
ende meefte Steden / als vooren / verſtaen 
ende ghereſolveert / dat een peghelhcn alte 
het ghepaſſeerde inde voorſchreven ver⸗ 
gaderinghe naeder overdenchen / ober⸗ 
weghen / ende ghetrouwelych nae de 
waerhepdt rappozteren fal / op hope dat 
Godt He Heere Almachtich zijnen Godt: 
Ieken feghen verleenen / die doghen naer⸗ 
Der openen/ende Hie ghemoederen diſpo⸗ 


Heren ſal / tat alles wes tot Godes eere/ 


ende glorie Ber landen vey/ ende gherech⸗ 
ticheyden / miſgaeders behouden ffe van 
de Cuangeliſſche waerhepdt ende eene⸗ 
hept dienſtelyck is. Ende ten eynde daer 
en tuſſchen een peghelyck mach onder: 
rechtt ende verſeeckert weſen vande op⸗ 
rechte goede meynynghe vande Weeren 
Edelen/ende Hie meefte Stenen van Hol⸗ 
landt ende Weft-Derieflant/ anmme waer 

Gepdt ende eeniche ydt mn Meligions faecz 
hen te houden / ende te doen verdwynnen 
tghene ter contrarie met onrecht wordt 
gheffracpt/ende haere Edel calummeuſe⸗ 
ek nae· ghegheben: Sos is verſtaen Dat 
Be gheconcipicerde verclaringe dies ageu⸗ 
gaende ſal worden ghedruckt / uytghege⸗ 
ben/ende ghemeen ghemaeckt; Dat oock 
Be antwoorde acnde Weeren Staten Lan 
Zeelant ende mutatis mutandis acnde Ge 

committerdbe banden Provincien Han 
Gelderlandt / Prieflandt/ende Omme 
fanden/ fal worden ghegheven ofte over⸗ 
gheſonden / Daer bp voughende Pgheene 


nac het inſtellẽ der felver tot naerder ac? 


ntt — — — — 


van datelichbepden over perſoonen / pub ⸗ 
que ende andere plactfen ende goederen 
aff te eren / Ten Welcken cpnde de Fies 
ghenten vande Steden bp deſen / bp proe 
viſie ende tat Bat anders Htacdtf-gewufe 
fal weſen gheordonneert (cop fou veel 
fnoot té) gheaunthogifeert werden inden 
haeren te ghebzupchen t'ghene andere 
Steden van Hollandt ende Weft- Driefs 
landt (beff in’t beſtellen ban haere politics 
que Begieringhe berfcechert ſynde) ghe⸗ 1 
beupchen / Oock by het aennemen van meer Aut 
volck van wapenen, ſo verre Burghemeeſteren Deng 
ende Voerfchappen vande Stedẽ fulcx tot hac- peat 
re verfeeckeringhe ende affweeringhe vande tot — 
voorſchreeven datelijckheyden noodich be- EL 
vinden: Ende off yemant over tghene Burghe- wat 
meefteren ende Rigierders diefsaengaende ful- 
len doen,ordonneren eff executeren hen foudé 
willen beclaghen, verftaen dar t'Íelve aen nice Deng 
mant anders als aen de Heeren Staté fal mogen ON, 
ghefchieden,houdende voor nul ende van on- wodt 
wacrden t'ghene by ecnighe Collegien van ju paòië | 
(titie ofte anders daer teghens fal ghedaen ofte fP@ 
voorghenomen worden , fulcx dat niemanc … „Ó 
daer aen fal wefen ghehouden. Perftaen reed 
voorts / dat een vyeghelyck in Eedt / ofte ect df 
dienſt der Heeren Staten ofte reſpective — 
Steden weſende / int hanthouden vande pete 
publycke Aucthoritent vande Weer Sta⸗ mett 
ten ende Hegenten vande Steden, mitfs H08 
gaders bet aff-Weeren Lande boorfrhzez 
gen Datelichepden Mes vermaent ſynde) 
ghehouden fal weſen hen behoorſyck te 
ghebrupcken ende emploperen/maer geles 
ghenthepdt der faechen; Dat oceck Lan 
weghen den Weeren Staten van Wals sie 
landt / ende Weft-Mzieflandt / aen allen U 
oberften/ Capitepnen/ andere Oficierg ouot « 
ende bolck Lan oegloghe/ Daer ſulcx —*— tep 
p | 












— 


1 


— 







bt 
Zn 


Zn 


Early European Books, C 
es reproduced by 


mag 
444 B 20 





ienftaende eenighe andere beveeen) 
Ee Staten ofte Baere gecammitteers 
Aaden in hare abfentie / ende de Ma— 
Riftraten vande = teden Daer fp in garni⸗ 


foen ghebrupent worde / ghetrouwe ende | 


hehoorſgem te wefen / ende alle Datelic: 
5 als vooren (ſonder eenighe excep⸗ 
te belgen aff weeren / oppehne van 
gſſatie / Die Datelijch bp ens / ofteonfe 
8 erommitteerde Baden fal wozden gez 
kecuteert. En onume fyne Excell. Prince 
aurits / ale Gouverneur / oock me 
uwe De Peinceffe ban Oraigne/ 
duwe ban mn Hheere Den Prince 
an Eaigne H. Ghedachten / mitſga⸗ 
He Prince Wendoijch te verfcecheren 
RDE Opete affectie bande Weeren 
ane en bau Hollandt ende Weſt Deief⸗ 
wd ende namentlyck bande Weeren Ee 
elen / ende het meerderdeel van de Ste⸗ 
* tof handthoudinghe vande bzpe/ enz 
: gerechtiehepden der bodrſcheevẽ Tan: 
gep ehoudeniffe vande ware ghercfer⸗ 
— Keligie / ende alle geene Lan op⸗ 
Jte liefhebbers des Paderlants/ oock 
—— loffelbche memorie ende meriten 
* n hooch· ghedachte Veere Prince van 
felt Sie f_ende Ban haere Ercellencien 
5 A midt behoudeniſſe vanden welftant 


8 Onder de regeeringhe van Coninck Philipsde derde. 
1. BiB ofte bieaftich ſal weten eernfteld 

| ĳck gufti, Anno 1617. g 

— belaſt ende bevolen fal worden (oock niet | tpebande Staten. 


Landen / midtreden mach worden 


Whrert / ende ban hare Errel. int bedie: 
* ban haere Gouwernementen ende 
She Ampten / conform haere commiſ⸗ 
lins. inſtructien / ende acten altyts te ful⸗ 
haut⸗houden / oock henlupden contis 
tg ende vermeerderen haere oprechte 
ede affectie / ende Haere Creel. te verz 
ErRert ende verſoecken / dat haer ghelie: 
toreet Pgbeene voerſchreven ie/De handt 
ĳ eden / mijne Weeren de Staten van 
: ollandt ende Weſt-Pꝛieſtant (ende nas 
entlyck / den voorſtheeven Verven Ede⸗ 
feld. ende Reghenten vande Steden) die 
Afs / oft haere Ouders ban het begin der 
loghe af tat nu toe mede Lande eerſte 

u geweeſt / mie goet ende bloet voor Der 
Uden vapende gherechticheyden / cnde 
eware Cheiſte hene Freltgie hebben ges 
Ecert/ ende noch bereydt fijn te om: 
loperen/ Syn gheconunitteert twee up⸗ 

Ee Edelen ende Ghebeputeerden Lande 
Cn ban Haerlem / Delft / Lepden/ 

oude / Rotterdam / Wlenraer/ eñ hHoorn. 
Shedaen inden Haghe den vierden Au- 


opyright © 2011 ProQuest LLC 
urtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


en 


Ende was gheteyckent 
4. Duyck 


Haere H. M. wel wetende dat deſe Fes 
ſolutye (bp pluraliteyt ban ſtemmen gez 
nomen)beel opſpraecke ſoude onder Wozs 
pen weſen / Sea hebben He felfde firacr 
Daer nae deſe Suffificatpe laeten tuftcite/ 
ende hebben de felfBe in openen dzuck a€ 
gen Hach ghegheven. 


De meefte leden bar He Dergacderijte guſtifies⸗ 
gie bande Heeren Staten van Hollandt tue ban de 
ende Weft-Drieflant bemerckende dat in E 
de Megieringe vande felbe Landen jegens » 
woordich bp eenige Steden werdt genas « 


men eenen cours Boog deſen onghehdort/ 
eñ die nergens anders toe en tan ffrechien 
alg om de felve Regieringhe / die tot noch 


toe {oo aengenaem bp de Ingeſetenen eñ 1917° 


goede vrienden / ende Den Byanden ten 
hooghſten ontſichelyck is geweeſt bp een 
peder Verdacht ende veracht te maecken/ 
Dao, Bien He ſelve Steden haer de Neſp⸗ 
futten bp tmeerderdeel genomen / niet ale 
leen niet en \willé onderwerpen / nae tges 
bruyck van alle welgheformeerde Coſle⸗ 
gien ende vergaderingẽ / maer oock haer 
felwen daer jegens oppoferen/ende hacre 
oppoitie niet alleene zijne @rcellentie/ets 
de Haden Ban t Landt / maer oock He naz 
bupzighe Provincien / Die Baerinne niet 
te diſponeren en hebben / ende Daer en bos 
gen oock De Hemeente bekent macthen/ 
jae de ſelve Shemeente eccafte geben tot 
onbehoorlicke ende columnieufe impzeſſi⸗ 
en/als off de Beeren Edelen ende De mees 
fte Steden waeren trachtende tot veran⸗ 
deringhe ban Keligie /ende confuſie van 
Politie / de voorſz. nabupeigheP2evintpe 
en ſtyven in eenen cours / Die de Pephep⸗ 
Den ende gherechepden Landen Hande 
Ban Hollandt ende Weſt Perieſlant ten 
boechften teghen · gaet / de gecommitteers 
de Naden overleveren pomcten directe⸗ 
lick ſtrydende met de voorgaende Gefoluz 
tien / om Haer op De Edelen eñ Steden te 
beſchryven: hebben nict canne nae ine⸗ 
ten aber alie het ſebbe harc upterfte Dreef: 
heydt ende leedt weſen bekent te maets 
ken / ende voorts haer ſulcx te quhten ten 
dienſte ban haer ſieve Daderlant / ende 
bande Wettetiche Negieringe van Hien/ 
alg den Eedt mede beengbt/ Waer mj e 

| 4 


nderſtont Oꝛd onnan⸗ 16: 7. 


= — 
— 


— 


—— 









— — Een TT 
— pe en Ee F — 
— — — * 


— en — 


— — 











— 





— — — 






— —— — 


— 
— 














































x 5: * 
y 
4 * ir 
e _ € 
„ — Kra —— —— 


** 


eh gen 
are er aene 





A : — —— — * * 
pn - . — — — — — — — — 
— J — — — —— — — — — | 
zen = — ee * ee — — — —— — > * En — — — — — — — Í 
— = — — — F — nt md — — — * * — * EE = 
En = — —— — 5 he b 5 J — — ps — — — — en — — J * — — — En — En — 
ee * —— — —— — — ef De * ns za -— . - — * — — — — —— * — — 
— je e = — — — — —— — ——— — — —— — — — — — 
J — * ES = — u 5 — — — — 
5 > —— 
& = an 5 * — — — 
* ——* * — — e ip — 
— 


ZE De 











de — ij 4 
4 4 

(ip u 
J En \ Î 
del 
Ts, 


arly European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
ages reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


1617. 


Nederlant(che Hiftorie 


fp aende Kandeende acnde ſelve Kegie⸗ PO2tantie andere Steden helpen over⸗ ro⸗ 
ringhe fijn verplychtt / vp hocpe dat de ſtemmen / ende overſtemminghe jeghens ⸗ — 


vnreſz. Steden ſiende het evidente pe⸗ 
rijckel/ waer in zy De Landen ende Ue⸗ 
gieringohe fijn breughende / haer naerder 
ſullen bedencken / ende van ſodanighen 
cours deſiſteren / tot conſervatie foe vaut | 
haer ſelver / als van alle andere/Die bp DE | 
wel-ffant banden Lande van Hollandt / 
ende Woeft-Brieftant ſyn gheinterc{feert. | 
Booz eerſt / ſou verclaren De meefte Le⸗ 
den voorſz. dat de Aeſolutie ghenomen / 
op den vierden Augouſt; laeſt leden / byde 
Edelen ende De meeſte Steden / ſonder 
veranderinghe bande Fegieringhe Lan | 
t'landt / niet anders en can ghehouden 
Worden / als voor een Kefolutie Vande 
Staeten van Hollandt ende Weſt Pꝛrieſ⸗ 
landt / houdende ober ſulcx voor aenghe⸗ 
naem de notificatie door de Gedeputeer⸗ 
den vande Lergaderinghen Haer ban 
ie aen zijn Ercel. me VPreouwe de 
vinceffe ®ouagtere ban &zangte/ enz 
de aen Prince hepndrick / mitfgaders de 
devoiren ghedaen bpde ghecommitteerde 
Haden / volghens haren Eedt ende inz 
ſtructie / tot maintincment ende upt- voe⸗ 
ringhe vande ſelve Keſolutie / ghelyck fp 
ter contrarie alle t'gunt daer jeghens ig 
ghedaen ofte voor genomen / niet an 


dn ve 


telyck ende ſtrydich met Heu Wel-ffaut eũ 
regieringhe van defe landen. | 
Want niemandt en kan ontkenncn/ 
ende wort bp Hen gheenen Die haer Haer 
jeghens onbedachtelyck fe2malifceren 
toegheſtaen / dat de ſelve Reſolutie is gez 
nomen byde Weeren Edelen ende de Mee: 
ffe Steden/de welche na t'oude gebruyck 
ban deſe landen / het vecht hebben cm 
Staetſghewyſe te reſolveren / ende hare 
vefolutien alg reſolutien bande Heeren 
Staten te Hoen obedieren / conform de 
alghemeene vechten ende Pahebzuck ban 
alle gacde Politpen / mede beenghende/ 
dat het meerder gedeelte Bande Teden/ 
het recht heeft om het lichaem te repzefenz 
teren De ordre inden Hare 1581. beſloetẽ / 
opde befaiene hande Bergaderinge Lanz 
de Heeren Staten van Hollant eñ Weft- 
Vꝛieſlandt / brenght oock fuer expreſſe⸗ 
lick mede/uptabhenamen alleen m materie 
ban contributte/ende Beranderinge Lanz 
de Gerieringhe, Bien volghende hebben 


ders en connen houden, als voor onwet⸗ 


Het achtendertichtte Roeck. 


haer felveu plaetſe laeten hebben. 

wat can daer ooch onredelijcker zón) 
als dat de gheene / Die inden haren LP 
pluraliteyt concluderen / ende over ſulcx 
hare mede-raden ende Beeetſchappen o⸗ 
verſtemmen / ſodanighe ſtemmen ter ver⸗ 
gaderingen brenghende / evenwel niet en 
Willen lyden / Dat de medelede vande ver⸗ 
gaderinghe jeghens haere ghelycke recht 
Fhebruychen / als fp ghebrũpcken jegens 
andere / t' waer noch eenichfing extuſabel 
indien De leden Die onerſtent fijn / alleen 
fuftineerden/ Dat de Reſolutie bp Plura⸗ 
litent ghenomen inden haren niet en ſou⸗ 
de werden gheeffectueert / ghelyck van 
weghen de Saadt van Amſterdam op DE 
Aeſolutie vandé Jare; 1614 is verclaert / 
ende bp de andere leden toegeſtaen / maer 
datmen nu verder gaet ende de conſenti⸗ 
erende leden / oock allen anderen / die daer 
mede Wel te vreden zyn / niet en wil tue? 
laeten haer met ſodanighe reſolutien tE 
behelpen / ende dit nict alleen in kerche⸗ 
weke faechen/ maer oac: in ſaeken raec⸗ 
Kende de verfeecherthent/ v2pijeden/ende 
gherechticheden bande landen ende Stes 
den / mítfgaders De conferbatie vande 
Wettelycke authozitept bande Weeren 
Staten/ Ae geenfinsg te verdraghen / alſo 
daer upt niet anders en can voſghen / als 
cen pumze a archie ende confuſie ofte do⸗ 
minatie van die Steden / dic de minſte ſyn 
tn ghetale / over alle andere Steden / ende 
over het gantſche landt / ofte overdra⸗ 
ginghe vande Kegieringhe ban het landt 
acn andere Callegien / Die door plurali⸗ 
tept van ſtemmen uptcomſte conren bits 
den in hare befoigne. Alle twelck DE 
vaorfs. meefte leven verclaren nummers 
meer te ſullen toeffaen / ſao Tanghe haet 
Godt de middelen fal gheven em fuicx tE 
connen verhinderen. 

Dat jeghens de Loofz. Fefvlutie vans 
den vierden Augutti wort voort gebracht? 
datde felve ſoude fijn gheprepareert by 
aparte bergaderinghe ende deliberatie) 
ſonder voorgaende commiffie ofte depu⸗ 
tatie / daer tde Staetſghewyſe ghedaen / 
mit excluſpe bande Ghedeputeerden vat 
andere Steden / Is Ghefurdeert op ſuſpi⸗ 
cien ofte quaede informatien / ter contra⸗ 


rie is waerachtich / dat de ſubſtantie van⸗ 


de Steden / die haer in deſen formaliſcerẽ / de ſelve Fefolutie tot verſchepden malen 
menichmael in ſaecken van groote im⸗ er ghedeelten / ende daer nae oben 


neh is 





bit 


— — 


—— — — 






















































16, 































Meefte ftemmen Wettelijk ig ghecontiu— 
beert ende Staetfghewopre beputatie gez 
Daen/ om de felve fubftantie ——— 
tevervaten: Wat het gheſthrifte / bpde 
Shedeputeerde daer van ghemaeckt/ de 
gaderinghe ig voorghedraghen ende 
ettelyck ghearrefteert/miet alieen byde 
meeſte ſtemm̃en vande prefenten (hoewel 
anderſins de abfenten ghehouden wers 
en haer met de meefte fteumen vande 
Peefenten te conformeren) macr eock bz 
anseefte flennmen ban alle de eden 
— vergaderinghe. Cis waer / dat He 
edeputeerden Ban eemghe Steden bp⸗ 
reken metten anderen hebben ghecom⸗ 
Utceert/ niet om nieuwe Mefolutien te 
Rmeerẽ / maer om He Aeſolutiẽ Stadtſ⸗ 
hewys ghenomen met goede redenen 
de Befenderen/ t'welehe bpde feive nict en 
ghedaen / dan nae dat andere Steden 
Ct alleen eenige FRaenden/maer eenie 
39e ‘Jaren lanch/haer daer inne hadden 
fons edegaen/ende dat om He Loorfs. Kez 
Oiutten te everterẽ / ſulchkx dat de voorſz. 
eſte Leden ghenootfaecht fijn geweeft 
t De Woorfs. communicatie / die onder 
eden ban een lichaem niet en ig onz 
coogloft / oock fander deputatie / foo 
5 Anneer die ſelve ghefchiet tot maintie: 
ement bande autbhozitept/ het gantfche 
geert COmpeterende/gheldeh fulcr oock 
beest upt De inffructie bpde Staten/ foo 
* deſe alg andere Provincien gheghe⸗ 
EN enden kacht van Staten / mede 
enghende / dat die vanden ſeiven Kade 
he NDE Canumunicatten/Deltberatien ende 
folntien/ van hare Collegie niet en ſul⸗ 
Ei fpzecken bupten het College / Cen 
Aer met Die vanden felwen Fade apart 
Bdefthepden van alte ander. 
E Pde Goofs. meefte Steden en fijn 
ock gheen andere Steden vaorbu ghe⸗ 
Säen / neel minder wigheſioten upt De 
900f3. comnnmicatien / als alleen die 
JAC (nde bergaderinghe jeghens de ghe⸗ 
Mene Kefaiutien farmalifeerden/ ende 
te boozen vergaderende apart / andere 
teden upt hare conamuntcatten hadden 
Upt-ghefloten / fulcr Dat het (eer breemt 
W8/ende bupten reden in anderen te culpe⸗ 
Een/ tgunt men felftcevft heeft ghedaen/ 
ENDE alfa anderen Daer toe beroorfaecht. 
Off uu ſchoon de Bhedeputecrden van 
eenighe Steden opde Loorsz. Neſolutie 


opyright © 2011 ProQuest LLC 
courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Onderde regeeringhe van Coninck Philipsde derde. 


6 \61g. ihch is voor ghedraghen inde ver 
| . aes 
— Tinghe nae ghemoonte/Bat daer il de 


met haere principaele begeert hebhen te 1617. 
communiceren / ſoo en bete MNN 
boo? anderen niet comen beletten de (ele 
ge Reſolutie te nemen ende arrefteere::/ 
aenghefien alle be poincten waer op de 
voorſz. Aeſolutie is ghenomen / ianghe te 
boozen Waren ghebracht inde Poincten 
van befthepoinahe ende ban recettes ten 
deele oach boo? miffisen Vande gljecom: 
mittceerde Maden de Steden ghenotifi⸗ 
ccert/om Daer op tidelyck te letten/ fulrr 
dat be Steden ghehouden Waren op alte 
be felve Poincten / ende voorts op alle 
voor· vallende ſaecken haere Ghedepuz 
teerden ghelaſt te ſenden / ofte anderſins 
ſoude het inde macht zyn van eenẽ Stadt 
onder Pactert ban rapport / gheſtadich 
alle ſaecken tehouden bupten refalutie/ 


ende conſequentelyck in gheduprighe diſ⸗ 


ordre / twelck den ſtaet ban het Landt 
geenſins en can verdraghen / ende daer⸗ 
enboven ſtrydich is met het ghebruyck 
aengaende tot noch toe onderhouden. 

Cen is niet genoech Dat weynich Ste: 
Ben ſegghen / dat He voorſz. Befolutie niet 
en ſtreckt tot den dienſt vanden Lande / 
Want oft fulcr waer ig ofteniet / t'felve 
en can door hare opinie niet werden ghe⸗ 
deeideert/maer ſtaet het dordeel Daer van 
aende gantfche bergaderinghe/ ende bj 
diberfitept ban gevoelen / aen t'meerder⸗ 
Deel ban dien / die Peoetſchappen Hie inde 
Steden ende de Faedtfperfaanen/ Die in 
haere Collegien werden oberftemt/ core 
nen alle t'ſelve ſeggen / maer connen noche 
tans daer mede de concluſie niet verhin⸗ 
deren / de voorſz. Burghermeeſters / Faeces 
ben / ende VBreoetſchappen Bande meefte 
Steden / ghevoelen ende hauden voor fees 
ker ter contaric/Dat de voorſz· Aeſolutie 
niet alleen dienſtich ntaer teenemael no⸗ 
dich is gheweeſt tot behoudeniſſe vande 
verſeeckerhendt / vryheden / ende gherech⸗ 
ticheden banden Vande ban Hollandt 
cude WDeft-Dzieflandt int ghenerael/ende 
bande Steden mt particulter/ fulcr oock 
Dat fauder evident perijchel De ſelbe Lies 
falutie niet upt-gheſtelt en heeft connen 
warden. 

Want toor eerſt / wat aengaet de acco⸗ 
maodatie vande lierckelycke differenten / 
nae Dat inde Lefaluntie inden Hare xvjc. 
Kui). Daer op ghenomen / fa beel Was tac: 
gegeven bp de Beeren Edelen ende meez 
ffe Steden, Bat de Stadt van Dardeecht 
daerinne nam contentement / nadat ver⸗ 

Ffff volghen & 


— —— — — — 








———— — — — Ee 
n — 
— — —— — —— Dn: —* * — 
— * * 
J bad 8 pe * 
*4 
— 
* — — 
* en b E 
— Ld ak Br Paste — ae. al k as 

































Ee 


J 


—— 


— 





— — 
⸗ 
en _ 





— — 


— — — 
mg _ . 
5 —— EE 















Nederlantfche Hiftorie Hetachtendertichfte Boeck. 


—900— 1617. volghens verſcheyden acten tot naerdere | verclaert / dat He Kercken-dienaers bie b 
AEN interp?ctatie ende moderatie vande ſelpe de felve Pationale Spnode foo hooghe ⸗ 


i6 




















































Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
| f 


L 
mages reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Reſolutie Waren genomen/ em de Stadt 
ban Anſterdam ende andere mede te ge⸗ 
Ben cantentement / ende namentlyck om 
de ſelve te verſeeckeren / ieghens t'invoe⸗ 
ren van alle queſtien / buyten He ghene die 
alrede waren ghereſen over de Preedeſti⸗ 


natie/ende den aencleve van dien / ſonder 


datmen nochtans nae langhe Patientie 
daer mede pet op de ſelve Steden hadde 
gevordert: ae bat eyntelyck opde hope 
ghegeven bpde Stadt Lan Enchhupfen/ 
ooch eenighe Ghedeputeerden Ban Ume 
ſterdam / by den Heeren delen ende mee: 
ſte Steden was ahecondefcendeert in het 
Been bande deputatie van eenighe Joli: 
tique ende lerckelicke Perſoonen / op den 
voet Lan t'beſoingne vanden Jare 1591. 


om alles bp te brenghen / dat tot naerder 


accommodatie dienſtich ſoude moeghen 
zyn / t'welck by den ſelven is ongheſtoo⸗ 
ten / die De voorſſaghen Baer Lan hadden 


ghedaen / ſoo is noch eyntelick ſoo beef 


ghearbepdt / opte inſtantie bande Stadt 
ba Amſterdam / ende andere / Dat de Wees 
ren Edele/ende meeſte Steden / onaenge⸗ 
fien de groote alteratie vandehumeuren 
bande ſierckẽdiengaers / ende De verſchep⸗ 
den complotten van eenighe der ſelver ie⸗ 
ghens het recht bande Handen ende naz 
mentlijck ieghens het vecht inde verkie⸗ 
finghe tot kerchelicke Ampten / He Vee: 
ren Edelen ende Steden camgeterende/ 
haer hebben ghediſponiert tot jet contooz 
cêren gan een Provinciale Spnode/ van 
Hollandt ende Weſt Deieflandt/macr He 
wijle men Daer mede beſich is / ende alles 
Daer toe mepareert/ fun zn / door ſecreet 
belept/biernabupzighe Peovincien opgez 
maeckt / om te bevoorderen een Nationa⸗ 
le Spnode / ende de ſelve vaſt te ſtellen 
Haag het houden vande Provinciale / om 
alſoo trecht vande conb eratie / directie / 
ende approbatye / den Staten van Wol 

landt ende WeſtPBꝛieflandt competeren⸗ 
de / in ſaken Ben welſtant vande Herchen 
raeckende / te brenghen aende Staten 
bande ſelve Provincien / ende de Proin 
ciale Synode veghens alle redenen van 
goede Policie / dock jeghens het hercke⸗ 
wer ghebruyck te Doen Dienen / alleen 
om de Kenniffe vande faecken te brengen 
aende ſelve Mationale Synode / beſtgen⸗ 
de ten meerderdeel uyt perfaanen / die 
haer inde voorſz. differenten fuer hebbẽ 








recommanderen / vande uptrompſte van⸗ 
Dien t haren voordeel / haer t'genemac 
fcer wel canden verſeeckert houden / ende 


Bat niet jeghenftaende bp mijn Heeren 


de Edelen / ende meefte Steden was acre 
gheboden / alſoo tſtuck vande Leere ghe⸗ 
meen Was met alle de ghereformeerde 
Vercken / dien overde queftten vande 
Predeftinatie ende den aencleven VA 
dien eenighe deciſie nodich faude mogen 
fyn / dateenighe Proviftonele ordre ghe⸗ 
ftelt zynde / na He ghelegenthepdt vande 
Vercken ban defe Landen / op De voorſßz · 
differenten / voorts het oozdeel bande als 
ghemeene Gereformeerde Kercke moch⸗ 
te Worden ghevoedert/met Welck preſen⸗ 
tatte/foo billick ende redelhck zynde / im⸗ 


mers te verhopen Was / dat de Beeren 


Edelen ende Steden ſoudẽ hebben moe⸗ 
ghen volſtaen / alſoo tot. Decifte Ban de 
Heerpoincten Be algemeene Concilien 
eude niet de Nationale bp de Chriſtelyc⸗ 


he Hooghe Overhepden ende de gheleer⸗ 
fte Theologanten bequaemſt ende expe⸗ 


dientſt zyn ghehouden. 
Tgunt daer nae is ghevolcht / heeft 


wel ghetoont hoe fecr de Megierderg van 


eenighe / doch weynich Steden / door ghe⸗ 


paſſionierde Werchendienaerg werden 
vervoert tat Nadeel ban de bepbeden ef. 


ghherechticheden bande Lande ban Val: 


landt ende MDeft-Deieflandt / alſoo de 
Gedeputeerden bande bier Provincien/ 
niet jeghenftaende fo veele Remonſtran⸗ 
tien ter cantrarte ghedaen bpde Gecom⸗ 


mitteerde van Dollant ende Weſt· Vrieſ⸗ 
landt / Otrecht ende Overyſel / evenwel 
hebben voortghegaen metde deputatie 
tat de Peeparatie bande voorſz. Synode 
Pattonael / direecteluck peghens He De 


nie Ban Dtrecht bpde Proumeten beer 


ſwooren / Waer bp onder andere ſouve⸗ 


raine gherechticheden / He diſpoſitie ober 


de Meligie aende Staten ban pder Pro⸗ 


bintie ig gebleven gherefervert gelekt 
henerael ende zyn 
Ercelt. te verſtaen noch inden Jäere 


ſulcx byde Staten 


1590. Alg wanneer de Statẽ va Vtrecht / 
met lenniſſe eit approbatie bande Sta⸗ 


ten Generael/ zn Excele commiſſe heb⸗ 


ben gegeven / waer van het eerſte Poinct 


is / dat zjn Excell. De Chziſtelicke Euan⸗ 
geliſche Keligie ſoude orderhcudensende 


boen onderhouden / volghende de Orꝛdo⸗ 


nantien / 


— — 








—— ⸗ 





‚éh Erg, 


Onder de regeeringhe van Conînck Philips de derde, 


nantien / daer op byde Staten vanden 
Lande ban Brecht ghemaecht/ ofte alg 
noch te maecken/alfon He voorſz. Staten 
verſtonden He diſpoſitie over t'ftuck van: 


Be Weligie/hentupden/ balghende het 13. 


Artickel bande voorſz. Vnie te compe⸗ 
teren / waeromme de Gherfommitteerde 


Ban Wallandt ende Weft-Drieflandt feer 


wel ende volghens haren ſchuldige plicht 
teghens De Voarfs. deputatie ende alle 
Ben ghevolghe ban Dieu / hebben ghepro⸗ 
teſteert alg fijne alte tfetve ſtrydich 
met de voorſz. Pnie / ende naedeelich He 
vryheden ende ghjereehtichepden Van de 
boos. Landen van Hallant ende Weſt 
Drieflandt/tot canfervatie bande welke 
âlle de Regierders van t° Landt bp Cede 
fin verbonden. 

Def halgen grootelicx ig te Ger wonde 
ten/dat van wegen eenighe Steden/uer: 
te De minste in getacle(waer ban eentge/ 
foo te vertrouwen is dock daer toe ghee⸗ 
He laſt hadden ghegheven) iegens de ſeive 
verclaringhe bande Ghecommitteerden 
Han Hollandt ende Weft-Drieflant/heh 

en ghepaocht te doen een contrarie Verz 
Claringge/daer nochtans gheen Steden? 
Rotte particuliere Leden Bande Pra: 
heten ghequaliftceert ſyn / om inde Ge: 
heralitept haer opinie te Berclaren/ ghe⸗ 
cht ſulex / ſos van wegen be Landen van 
Hollandt ende Weft-Deieflant/ als van 
weghen het Landtfchap van Gveryſſel⸗ 
met gaede reden is ghefuftineert. Wie 
dwelcke niet jeghenſtaende / hebben even: 
Wel de voorfz Ghedeputeerden van⸗ 
Bier Prabincien / fender oock Haer toe 
voor beenen te verthoonen hare credentie 
Vande Staten ban de refectitne Pratvin. 
tien / voortghegaen met hare beſoigne / de 
Camer badéGeneralitept daer tee onbe: 
hoorlye gebruneht er haer ontwerp/ waer 
bj boor Precht vande refpective hooghe 
Oberheden feer wepnich is geforghht/ ter 
Vergaderinghe vande Staten qlerape 
porteeert / trachtende de voorſz· Ghehe: 
Uteerden haren anwettelicken cours ca: 
leur te gheven / door de verdeelthept van⸗ 
eden van Hollant ende Welt -Dziefs 
andt / waer de fetve Handen merieghen— 
Weide haere groote moeyten tat de ghe⸗ 
Meene facchen / vork het debourfament 
an ſg ſwaere ſommen ban Penuingen/ 
Waer daag de ſelve ten Gaochften zjn Gez 
Waert/in ſoo elepne canfideratie fyn gez 
comen by Be Ghedeputeerden Han ceniz 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 
ed courtesy 


| es reproduc 


mages rep y 
444 B 20 


LLC 
of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


— 






























ſaecke ban ſoo groote inportantie/ haer 


het heraet van eenen dach niet en heeft — 


willen gunnen / ende De deltberatie / haer 
te ghevalle / ſoo Tanghe uptftelten / beha⸗ 
ven meer andere wederweerdich epden/ 
die te langh feuden vallen te verhalen⸗ 
alle gheoccaftaneert door den cours van 
eenighe Steden / dic doo haer bp-wefen 
ende genhouden / de Ghedeputeerden ban 
die voorſz. vier Prꝛovintien ſthyven jegens 
Be vefolutten/die bp de Staten Ban Walz 
landt ende Weft-Bzieffant zyn gecomen? 
zynde t'ſelve foa naedelich Goor de Van: 
den van Hollandt ende Weft-Deieflant/ 
Dat in coaten tt wel conde gebucren/dat 
Die gheene / Die Daer toe occafie hebben 
ghegheven / de eerſte ſouden ſyn die haer 
Daer over fouden beklaeghen. 

De voorſz. meeſte Heden verſtaen niee 


Mant bande andere te wcken inde voor⸗ 


ſtant vande ware Chzifteldche gherefoz⸗ 
meerde Keligie / waer vooren bele van hẽ⸗ 
lunden niet Wwepnich ghedaen ende gheles 
den Gebben / Hach en meenen nict Dat de 


ſelve Keligie beftact int Precig aecnnemé 


van opinien van eenige particuliere Wees 
raers / over Get ſtuck Bande Peedeftinatie 
ende den agencleven van Dier / waer over 
vele Bljeleerde ende Godtfalighe Pers 
faonen níet eeirpaerlijck hebben gevoelt/ 
maer wel inde Poincten hp de oude Chri⸗ 
ſtelycke liercke eendrachtelhek upt Gods 
des Woordt aengenomen / inde weeringe 
vande Paufelijche tyrannie / afgoederye / 
ende ſuperſtitien / ende voorts inde bevor⸗ 
deringhe bande ongheveynſde Godfalics 
heydt ende beterniſſe Des levens/ ſonder 
dat noch de Staten ban Hollandt ende 
Weft-Detefluidt / ofte ooch die Fegiers 
ders vande Particulere Stet haer heb⸗ 
ben verplicht tot mamtenement vande 
eene opinie / aengaende de Predeftinatie 
ende aencleven vandien bavé andere, 
ofte De cenſuren / die de Herckeliche per⸗ 
ſoonen ter oorſaecke bande ſelve verſchil⸗ 
len alleen voorghenomen hadden jeghens 
hare Medebrdeders / nae ghenaemert 
kenniſſe / hebben gheapprobeect winden 
Daeranmme ſeer onbehoorlick fo fanghe 
De voorſz. Hifferenten fuler met en fvrt 
onderfecht met maderatie ende onpar⸗ 
tydighe ghemoederen/ Dat-dac? crachte 
ban Gedes Woordt de conftientien” ter 
eener afte ter ander zijden ronnen werd 
abertupcbt/ dat middetertijnt/ ende ba 
Ffff D provpſie 


Fo! 299. 
ghe andere Paobintien / datmen in een * ï 


— 
ps 


— — 


— — 


— — 


— — 


— ST 


— — — EEn — 5 em > 2 
— - « — wer — Arun U — — — 
mn — ⸗ 
7 

" ĳ 

+ ®. 4 < - * 

* * en - 
S_ pe” E — 






























































ee 


ed é 








Images reproduced by courtesy ol 
444 B 20 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 


LC 
f Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


















































Nederlantfche Hitorie 


1617. Probpfie de voorgaende Lierckelycke Ber: 


gaderinghe ende Fegieringhe verlaten, 
andere Vergaderinghe ende ñegieringhe 
ingheſtelt / ende alfaa den bant Bande ee⸗ 
nichepdt ſal werden ghebroocken / welc⸗ 
ken bant eens ontboñde zijnde/niet lich⸗ 
telyck uden voorgaendeũ ſtandt en wert 
herſtelt / ghelyck bp verſchepdene droevi⸗ 
gie exenpelen / foo vande oude/alg ban 
oanſe tyden / niet Dan alte ſeeckerlyck 
blyckt. Dat inde Kercken differenten 
ontſtaen / ooch ſwaricheden jeghens de 
aenghenomen Teere / en ie niet meuws / 
noch onghehoort / De dupſterheydt van 
verſcheyden materien ende de ſwacki⸗ 
bepdt Lan het menſchelycke verſtant / 
brenght ſulex Dichmacl mede / maer dat 
ſulcx foude werden ghericht doos Proviz 
fionele fcheuringhe/is inde oude ende gez 
xeformeerde Vercken altijt weder fipzaor: 
ken/ alg de welche boog Daft hebben ghe⸗ 
houden / dat blijvende het fondament/ 
twelcke ig Chrittus,Bele andere onweten⸗ 
heden ende dwalinghen fao inde Lidt⸗ 
baten alg Leeraers felve / connen ende 
behoozen verdraghen te worden / ende 
Bat de affſonderinghe is het upterfte rez 
medie Waer toe men niek en behoort te 
comen / Dau foo \wanneermen inde can: 
fcientie ig verſeeckert Datmen He eenice 
bepdt niet langer en can nochte cu mact 
anderhouden/ in welcken ghevalle ooc 
noodich zijn behoorlycke trappen bau 
vermaninghe ende ſolemnele verclariu⸗ 
ghe:Overſulcx indien int voorſtellen van 
ernighe vreemde opinien ofte bef vari: 
ghe ban auderen Lan haer difcreperende 
bp pemandt was gheercedeert / Pfeive 
hadde behooren gherecht te werden Heoz 
renſuren / ſoo vande lierrken ⸗· Aaden / als 
Bande Clailes, weleke Clatles tot Dien epuie 
De bp den anderen hadden behooren gez 
bouden werden / alſoo om alle Pfelbe te 
vechten / De ſcheuringhe gheen beguaem 
nochte geoorloft midact en Was / want 
inBient fander Loorgaende Wetteliche 
examinatie onbebhooziich was He vyf poe 
ucten te authoriſeeren (t' welcke bpde 
Edelen ende meefte Steden nopt en ig 
gepoocht te doen / niet jeghenftaende 
Büch inde Conferentie daer op ghehon⸗ 
den / De ſelve goincten niet directelieh en 
fyn ghesontradiceert) immers ſoo onbez 
hoozlich waſt ſonder ghelijche eraminaz 
tie de ſelpe paincten te condemneren / en» 
be Daer over feparatie nente vechten tes 


Het achtendertichfte Boeck. 


ghens defe onooꝛdentliche f — 
Bende met het gunt Dief aengaende bp 
treffeliche Leeraers vande Gereformeer⸗ 
De kercken ſeer eendrachtelicken ig ghe⸗ 
ſuſtineert / ſtrecken de KAeſolutiem die 
voor De fen ſyn ghenomen / om gheobſer⸗ 
vrert te worden tot naerder onpartijdie 
ghe examinatie. De ſelve Aeſolutien ek 
werden oock ſonder diſcretie niet ghe⸗ 
pPractiſeert / maer de Overbepden haer 
wachtende (ghelijck fp Haer toe fijn ghe⸗ 
houden) van eenfgeonbehoorljche fcheu? 
ringhe te approberen/ hebbende evenwel 
medelyden met vele perſoonen / Die DE 
faechen niet in en fien nae behooren / laten 
de felse tot hare bergaderinghen / ofte 
binnen de Steden / ofte Daer De gheruſt⸗ 
hepdt bande Steden ſulcx niet wel ent 
can lpden/ ende t'ghetal is ban wepnich 
confpderatie/ op eenige andere plactfen/ 
Daer zp bequamelick Godt cannen Hienert 
nae haer gevoelen: Synde feer vreemt / 
datmen ſoude fuftineren / dat de ruſte 
bande Steden ende plechen niet ſoo beef 
en foude meriteren/ Dat wepnich perſoo⸗ 
nen daeromme ſauden belfaozen haer te 
contenteren metbet exercitie op een an⸗ 
Ber plactfe/ te meer alfoo tot %snfterdbaut 
be ghene die berclaren im goede confciene 
tien De publijcque Peedicatien niet te 
connen frequenteren/ foo om andere oor⸗ 
faechen / alg om de daghelyckſche laſte⸗ 
ringhe ban haer ghevoelen / t welck fp ale 
Daer ſouden moeten hooren / Evenwel 
gheen erercitie felfg inde particuliere 
hupſen cn Wert toegbelaten/ nict jeghen⸗ 
ſtaende Be vrpheydt vande confcientten/ 
ande ecn Bande peincipalefte oorſaecken 
waerom de Wapenen zjn aengenomen? 
haer uytſtreckt tot bele andere / Die int 
ghevoelen onghelck meer verſchillen / 
Behoorẽ daerom Die onder pretecxt vane 
de ruſte van hare Steden ſoodanighe 
pꝛeciſe ordre ſtellen / anderen ghelycke 
vryhepdt / ende authoritepdt niet te bene⸗ 
men / want dat d'eene Stadt hacer ſelven 
meerder recht als andere ſoude toe metẽ/ 
onder pactert ban ghebleven te zijn bpde 
Rude Veere / ſulckx waer voozeerft De 
faeche ghedecideert/ founder vaorgaende 
eraminatie/ ende aende andere fpde nief 
beldaen de vrpheydt ban conſtientie / als 
de welcke aen Be aengenomen Heere niet 
enig ghereſtringeert. 

Wat aengact De Judicature bp de Ka? 
den banden hooghen ende — 

NAa 


N 


mT 
bi 


———————— ———— — — — 













| 


— ee 


— — — 


| 
Ì 
_ 
’ 
| 
| 
Í 
id 
J 
J 
* 
| 
ae” 
— 
J J 
Lj 
uk Ì 
J— 
4 
M 
EEN | 
—*3 
‚If 
A 
ki 4 ij 
4 
*3 J — 
WV _ 
Bek | 
' 
1 
1 
ál 
id 
| 
* 


me 8 * 
* ne * 
— * 
J 


— 


— 
— — 


Dee — — 


— 


mi RE 
—— — 


— 


14 








Nederlantſche Hiſtorie 


1617, ſaecken ſpruntende upt ne reſolutien batt” 


De Staten over Be lerckelycke differen⸗ 
ten/ende De oordren / Die tot nacominghe 
vandien / bude Magiſtraten vande Ste: 
den ende doepen ghẽſtelt werden / meten 
cronnen ghehouden werden voor rompe⸗ 
tente / nochte oock voor onpartydighe 
Miechters/ dat doock de Staten ban Hol⸗ 
landt ende Weſt Prieſſandt niet anders 
als met Difrenutatie ende ondienft Lan 
bet Laudt / aen anderen conden overge⸗ 
Ben De kenniffe ban ſodanighe ſaecken / 


is bp ſeeckere Deductie iegheñs haere Fez 


manftrantien/claerlick aenghewefen/en? 
de overſuſcx onnoodich alhier te verhalẽ. 
Om welcke redenen hier vaozen ende an⸗ 
dere in De ſelve Deductie ghefpecificeert / 
be voorſz. meefte Heden houden Loor aẽ⸗ 
ghenaem/ t’gunt bo de gherommitteerde 
Haden aende Hooghe ende Provinciale, 
Kade nae tfchepden vande Lergaderinge 
is aengheſchreven / ende houden ter con: 
trarie voo? nul ende van onwaerde alle 
proviften ende procedupren jeghens de 
boos: Mefolutie berleentende ghehou⸗ 
Den. Perftaende/dat de Naden daer toe 
ban f'Landts wegen moeten werden gez 
houden / Dat 3p de voorſz. Mefdlutie obe⸗ 
bieren / ende Dat de Heden volghens de 
outſte Dnie / fchuldich zjn malcanderen 
inbe Dude vryheden ende gherechtichep⸗ 
den / jeghens alle ſoodanighe inbreucken 
ende uſurpatien te helpen mainteneren. 
Wat aengaet de verſekeringe ende bez 
Wacringhe ban Steden / is cen pder kere 
nelick Dat ban alle oude tüden-de Steden 
Pan Hollandt ende Weft-Deieflant recht 
hebben ghehadt om de upt-gheleefcne 
van hare Burgers te wapenen / ende 
Boo? de ſelve het Stadthups / de poorten / 
ende andere wacht plactfen te Hoen be⸗ 
Waren/ fonder dat de Graben ban Walz 
landt bermocht hebben de ſelve Steden 
jeghens haren danck met vreemde garz 
nifocnen te hefetten/ alſoo ſulcx altijt gez 
houden ig te ffrijden met de Privilegien 
ende vrpheden ban t' Landt: Soo wan⸗ 
neer nu de wachten de notabele Burgers 
te ſwaer/ofte oock uyt vreeſe ban tumult 
ofte andere inconvenienten / meerder enz 
de ſtercher wacht van noode Was / foo 






Het achtendertichſte Boeck. 


‚Min Deere den Prince van Orangien / de zó. 
Graef van Lyceſter / ofte zijn Ercel, opt tl 


hebben gheclaccht / dat fulcr was fErije 
Dende met hare authoriteyt. De Stadt 
Ban Amſterdam Geeft bode fatif-factie 
bedonghen bier hondert fodanighe Sol⸗ 
Daten te maghen houden tat hare bewa⸗ 
ringhe/ tot laft van t' Landt / ende Geeft 
daer en boven upt goede canfideratien 
nach onlancx twee hondert Soldaten 
aengenomen. De Stadt van Dordrecht 
‚ende Gorcum beenghen jaerlicx cen goet 
ghetal ban Waert-gelderg tet aft bande 
| gheneralitept/ende de Stadt van Enchs 
bupfen / nevens eenighe andere Steden 
van het Poorder-guartier/ brengt De ſel⸗ 
ve tot lafte vã Holſant ende WDeft-Detefs 
landt. Bat nu in deſen tydt eenige Ste⸗ 
den haer met ſeerker ghetal ban eeniahe 
Soldaten ofte WPnert-gelders (oude heb⸗ 
hen voorſien / vm daer mede bie van d'ete 
ne ofte dandere opinie over de Nercke⸗ 
cke gheſchillen te opprimeren / oftete 
travailleren / is een puere calumnie/ ſtrij⸗ 
dende teghens de evidente waerhepdt. 
Dat ooch de Steden fonder eenighe re⸗ 
Ben haer ſelven daer mede ſouden belafté/ 
en fal geen verſtandich perfcon gheloo⸗ 
ven / maer de redenen waerom de Steden 
tat het gennemeun bande Soldaten ſyn 
ghemoveert / fijn pderman niet dan alte 
kennelgck (Godt betert) nantentlijcit omt 
bat men fach / dat tot Oude· wãter De 
Magiſtraet ophet Stadt-hupe Wicrdt 
gheagareffeert/ fonder Hat daer over ces 
nighe ſtraffe is nhefchiet / ofte t'minfte 
refentement ghethoont / blpbende Haer 
Boo? de Magiſtraet tot noch toe ſonder 
authoriteyt / ende de Stadt vol difvordee 
ende confuſie: Om dat tot Amſterdam 
bp lichten daghe / upt haet van opinie/. 
een eerlick Burger tot oncere bant’ Lant 
was gheplundert / ſonder dat daer op ec? 
nighe ffraffe Was ghevolght : Om dat 
inden Hage een Claofter de Heeren Star 





ten toecomende / jeghens haren danck 


was inghenamen : Om dat tat Haerlem 
ende Delft/Dao2 Pfamenrottinghe/miert 
ghearbepdt de Magiſtraten haer recht/ 
nopende de electte tot Hercheliche Amp⸗ 


— — — — — 


J hebben de Steden Daer toe ghebruptkt 
MEE eenighe Soldaten, die zp namen in harê 
ii particulieren dienſt / ghelyck ſulcx in bere 





que ende Synodale a02dze / unt de hert⸗ 
kelicke vergaderinghen upt te fluptens- 
Om dat tot Heufden een Paedicant op 


ten/te vercorten / jae jeghens alte palitic? 


fthepden Steden is ghedaen over de rr. 


Í ſtoel was ghebracht / fonder boorgaehde 
REEN xxx. vl. ende meerder Jaren / fonder dat 


Wettelick confent Lande — 
m 








Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 


ie 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 




















J Onderde re * 4 RT HON 
Ait 1615. Omù | ol. zor, oud A 
ef mna dien — eme an een liertken · eentghe moedtwittigpe baofwichten/ ſoo HEE HAM 

ú bincialen Racht iu kequefte inden Peo waſt nu immers meer dan tĳt / Dat de 1617. di — | 
as ohepzefenteert/ine | Wagiſtraten haer felmen ende haere at HANNE 
IEEE HBD 


oud 4 
Bbetwee jegens be ee genten ban | Steden jeghens alle tumuiten / plundes 
2upcken.Öm dat bee agiſtraet te ghe⸗ ringhe / ende Andere infolentien foudert 
Baoit vierden fditt U Daegbelper gez | berfceckeren/ fander haer daer ban door 
afquitlen gijefteaopt enbe fee seer PC — dn hoobighe menagie 0 
nal F OLE: af raeden / alfo : | HEN 
pooften gheen ten ende waghens peo: | t'Handt ende bande ee —300 
J 
en/tonfnirati e ozitept vande Magi EBEN 
egieringbe bere J berachtinge bande | gheconfervcert / — — 
fleitinge bande Merien er Staten / afs dugenghefien haer ghewoelen / in tffuckk | 
ende inftellinge b din at | — ban hare leben ende ghe⸗ 
en a | — eghens alle/ che 
EEE 
oot ban faoù aniahe perfoon C erde Derfeechert / want te vergheefs 
| anben lange enn vertoonen {Die De | foude Booz beele Soldaten den brandt 
hebb eghetrouwe Dienften , ban bupten werden afnhekeert / « 
* han — factieuſe debp⸗ | van binnen dao? een en 
gen Jeen be train Le: | antec (oude moeten erder ge 
melche niet bp geruchten : | acteert. eſhalven De voorſz. meeſte 
ante informatien op; aer bp fuffts | leden haer wel berfeekert houden / Dat: 
Ì : vervloedelhck can | gheene Steden I | * 
eeen erat eeb | ree elanden Ange 
eeft | wr | En gheſterckt / als om ghewichtigher 
| J ed ——— ghearreffeert / ofte denen / de vrpheydt weetn 
07 welcke, e ſtraffe ghedecreteert: niet alleen vande Steden int particulier/ 
| fende/iguptaf — * Be licentie Waf: | maer oock vant Landt int generael cons 
flach / dan aM — dan tut een Haat: ernerende / ghelyck fp aen de andere ſpde 
penbaren tumult ende | handen Boo t'eenemael onrcdelick ende 


— 
— — — 


— — 


— — — — 











— 


— — — * 
— zer en — — * 





SE — 


— — 










— — — — — 











— — — 

—— — — 

— —— 5 
— — 
— — — — 


— — — 






Sm 
I 


a 


» 
Mane EA en: Hd 






Ln — — 


— — — — 


—— 
Pad 







































— — 
3 2 * 2* 
F radi | ; - , E 
en en. Kar Ban —— 


Meuterde: 
mant/felfs neen anigbe actpen en ſalnie⸗ onverdraechſyck / dat de Steden / die haer Ab 
Den manie van neysr re zynde- onder | felven Hoer ſoo damighe middelen jegens Hea Fin 
fuftineren/dat bie ————— ofte | tumult ende gheweſt bewaren /-anderen il —00 
ſt rwerden ghe⸗de vepbepdt fouden willen nemen van. | 

! 


—* * 
ank 


taft/ter EE & ij REN RA 
| Veere — ae lyden Myn gheloche middelen te ghebeupehen. | HNE MU 
hem de Berefarme an angie ende met |__ Dat alle Overften/Capitepnen / Offi⸗ ERIK 4000 4 
| Mecrmael benen) € Kerchen/ hebben | cierg/ ende boïck ban Oorloghe in dienſt Ik RE A 
en bande Been 4 dat haer het breec⸗ banden U ande weſende / fchulbich fn de HEAR: RAN 
donen zijnde af en / Úp particuliere per Staten banden Lande / de ghecenumite- If lik ONES 
aeqdezal ——— teenemael miſeſteerde Raeden ende deMagiſraten bans HEHE AID BRD 
oꝛdonnantie aende/ Dat ſultx fonder | de Steden in hareauthazitent te maintes- (Far IN PA 
er-Weere ande Magiſtraten ende | neren/ghetrouw ende gehoorſaem te zijn? RM 
den: pe heel ts niet en machte gheſchie⸗ende alle Dateltjekheden te Weeren. / Ag —,000060 
ghehadt beken. tbe meege alena eneen / tot welcken eynde Ho! INE MEP 
| —BErGaeLDe | Alle De felge / boven den « Bet/ bil MEI 
ohepsregeltieden / waer van vele zjn | aneh bp Grecintermeent ——— | 
di 


ebeurt Op dre plactfen./ D | 
ober vp Die p {Baer niemandt | verbonden; wat wypfende het: | 
bananedatechngde ban het orereime | chel vante-Duie LEDs HELE 
je £C Belneqten: Indien hetBan onrsne | erk en verſchendene Steden ban Wols ENE HN NRA 
ler zo eens Indien het Dan onrede- | lant ende Weft-Drieflant one * 9—000 
en eo beed ede | meenden enige anais ae 90 
alleen 55 oe AOK & HEE} peactifeert;bp eenige daer t/- —9— | 

en de Wagiftracten- / maer ooch de bj eenighe cnùe — RR Hi HE IN 

| RNN 


— 


20ome. Burghers ſullen fyn in geſtadi⸗ La 
1 | tn ADE: Wer Goude ⸗ 
ghe vreeſe⸗ ende lenen op de ghenade van Beert; Deel meer a —— — 
| — den 


—— — — 


uropean Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
eproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


























































Nederlantfche Hiftorie 


KEER Ee 1617. Ben gherechticht om de Officierg ende 
nl | | 7 

DV———— | mm Shtchflupden opden ghebanen Ledt/ 
GEND || HE belofte te bozderen ban haer Daer in te 
LAREN, || | guten naer behooren / ſonder Bat aoe pes 
KR NEC mant bermach haer ban foodanich Des 
KME AIDE voir te Difpenferen/ofte pet ter contrarie 
ON | Onder eenich pretert te bevelen Pat nu 
AEN | EN be Steden tot het voorderen van ſooda⸗ 
B Kin nighe helofte/oorfaeche ig ghegeven / cant 
LONEN — HIE met ontkent werden / aengeſien tot Delft 
HK: HE | | gheſien is / dat ten tiyde vaude meuterte 
' BOE Olhos ie. aldaer / He Magiſtraten by de compaq: 
DELEN AAA hie Soldaten / die binnen de Stadt was 
ARENO logherende / int minſte nict en is gheaſſi⸗ 
ER KR leert. Dat oac eenige commandemienten / 
| felff ghedupzende De vergaderinghe ban: 
A: | NES De Staten/ ende founder khennigje ban Dië/ 
ek, MI — aende Soldaten zjn ghegeven / van haer 
niet te moepen met ſaecken ſpruptende 
id unt de gheſchillen bande Religie / onder 
ORE — | welcken Deckmantel jeghen woordelyck 
4 Be alle commotien camen te fchjuplen : Dat: 
4 | De men oock bele Capiteynen ende Solda⸗ 
EOD: (NNU ten daghelicx verſtheydene propooften 
OR Ien hoort Boeren/ooch actien fiet pleghen tot 
ORN ſtjvinghe ban ongherufte perfaonen/en- 
OR | | de openbare verachtinghe bande Regies 
ENE ï ringhe ban £ Want ende bande Magi⸗ 
EN! ei hakte: ſtraten vande Stedẽ / met feet onbehoor⸗ 
HEN 9 lycke ende dangereuſe gloſſen / ende inz 
4 ERR: | ’ terpzetatien op Den generalen Cet / waer⸗ 
FOOR Ie omme de vooꝛrſz. meefte Heden feer ons 
J | 90 gaerne hebben verſtaen / Bat op t'verſoec 
—J06060 van een goede Stadt / ſodanige beloften / 
INET als vooren ghefept is fn ghewepahert/ 
ik NS: ende ſyn gheenfing Han meninge te cons 
HE ONE tribueren tot ouderhout Lan eenighe 
ij Compagnien/van welche getrouwichept 
ikan men in Dien Beele niet ten ballen en ſoude 
zyn berfeechert / Permanende He gecom⸗ 
mitteerde ARaden / om jeghens alle De gez 
ne / die verſocht zijnde’ Ve voorſz. belofte 
duden wengheren / te voorſien bp dates 
Heke caffatie/aïfo den Bienft vande Lans 

den / ſulcx Peenemacl is vereyſſchende. 
| Die groote Dienften Lan zjn Ercell:. 


EIK € ANNE | Moettelijche regieringhe Ban dien / fijn De 
ĳ meefte Leden foa wel / als d'andere ghe⸗ 
noech bekent / ghelyck oock bekent ig der 





ES ET EN ——————— —— — 





Hetachtendertichfte Boeck. 


en me 


tabele Dictaziente becomen hebben oock pl 


de felve Steden niet nae gelaten/ ſoo veel — 


in haer macht ig geweeſt / de meriten van 
zyne Wooch-ghemelte Excell. Hoor ver⸗ 
fchepben teycrñenen van danckbaerheydt 
te erkennen/ ghelyck zp alg nach bereydt 
zn Baerinne te continueren / verhopende 
ende bertrouwende dat zyn Eycell:. HAN 
alleg wel ſynde onderrecht / ſal continueré 
in alle goede vrientſchap / ende correſpon⸗ 
dentie met de Weeren Edelen/ende met al? 
le de Steden : Mertrouwende aock/ das 
zin Crcelle. niet anders alg wel en fal 
nemen / dat de Staten van Bollant ende 
Weft-Deieflant / die Ban alle oude tyden 
de Princen vande Handen vrpmoedelc⸗ 
ken hebben bermaent/oock zijn Excell. by 
thts waerſchouwen jeghens alle guade 
impreeſſien ende informatien Waer Hod? 
De wyſe Keyſers / Coninghen ende Prin⸗ 
cen dickmael ſyn gheabuſieert / inſonder⸗ 
heyt foo wanneer de ſelve eenige Wepnr? 
ghe persoonen / niet Wettelijck Haer tol 
zynde gheauthorifeert/ meer credyts des 
fereerden/ alg de Fabden die ban Slants 


weghen tot het ſtuck bande Begieringhe 


waren gheordonnert: Cwyffelen oock 
níet/off zijn Ercell:. voorſtaende de aus 
thozitept vande Beeren Staté van Dol: 
landt ende Weft-Derieflant/ende met ha⸗ 


re Rog. €. ghecommitteerbe Fraden/ 


houdende alle goede correſpondentie / fal 
hem ſelven Daer bp beff bebinden/ende na 
zijn ghewoonte/ de gemeene ſaecke groo⸗ 
teler bevorderen / zijnde He perfoonen té 
hoochften pernitieux voor het Want ende 
vaog zijn Excellentie / Die de ghetrouwe 
affectie ban zjn Ercellentie tot den Hee⸗ 
ven Edelen ende bele Steden / poghen tE 
diverteeren / door valſche impreſſien bart 
veranderingh ban Keligie/ende vermin⸗ 
deringh bar zyn wettelhcke Authozi⸗ 
tept. 

@m alle deſe ghewichtige / pregnante / 
ende onwederlegghelycke redenen / ver⸗ 
ſtaen De boorſchrevene meeſte Veder 


if | tot conferbatie Ban Befe Handen ende vande bergaderinghe / Hat de Kefolutie 


op den bierden Auguiti ende andere voor 
Befen / bp pluralttept ban ſtemmen ghe⸗ 
namen / niet alleen fijn Wettelijck genas 







Images 
444 B 20 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest L 
ed by courtesy ol 


le 
ges reproduc y y of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Ue: u J grooten pBer/ foo bande voorſz. meede | men / maer oock ſoodanich ſyn / dat na DE 


als andere Aeden / om promptelijck aen te | gheleghentheydt Banden tijt/niet anders 
bzenghen / de middelen Waer dao? De Le⸗ ten Hienfte bande Landen en conde Wer: 
ghers ghehouden / ende zijn Extell⸗. mas: Den gherefolbeerts 

terie ig gegeven/om ter eere ban t° Lant / | Poeh hebben de B. M. Deeren Star 
ende Lan zijne perſoon / ſoo beele ende no⸗ | tenvan Hollandt ende Weft Rhei 


































il Uit! Il f 
| |J 


if 4 99— J 
140, | 
\ ‚kb J bie ‘ 
Al 4 


Hie 
D 


— 
— 









me ve Sr an EE 7 — — — 
„Gs * —— — ms En — 


nd 
ee a 
e * — 





















Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


ne ee 






Nederlantfche Hittorie 


1617. mentende/ opde Beligiong ſaecken Werc 


kelycke Wetten ende ordonnantien heb⸗ 
ben ghemaeckt / doen publiceren / Deut 

ken / ende obſerveren / als namentlyck bp 
Caninch EdWwaerdt / ende Coninginne 
Elifabeth / hoochloffelycker gedachte: 
niſſe / oer hare Aycken ende onderfaten 
ban Éngelant ende Arlandt/ He Conin: 
ghen van Penemerehe ende Sweden oe 
ber hare Bijchenende onderfaten / Die 
Churfurſten ende Furſten Pfalfgraven 
bp Den Rhyn / Baren / erde Branden: 
burg / Furſten van Bruynſwyck / Wire 


Wagen 


Het achtendertichfte Boeck. 


⸗ ja \ : 1 
niſſe / nan wegen BE Conine van Spaig⸗ Hf 
nien Gouverneur ban Bollandt / Zet A * 


laudt / ende Deieflant/mifgaders die PE: 
eren Staten ban Hollant ef. Zeelandt/ 
in Beligiang ſaecken ende over Kercke⸗ 
lycke perfoonen Wetten ende Ordon⸗ 
nantten ſyn ghemacckt. 

Ende faa eenige Kerckelycke perſoo⸗ 
nẽ dier tt wilde fuftineren het maecken 
Ban Verchelyche Wetten nict die hooghe 
‚Overichepdt/ maer Bie herckelijche VET? 
gaderinghe toe te commen / is tſelve ges 

uſttneerde mit een goede juftiftcatie/ / m⸗ 





tenburg / Heſſen / Anholt/ ende veele ande⸗ houdende feer pertinente redenen van 
re/de Graven van Naſſau Van Dame, weghen Hag. B. zyne Princelycke Cx⸗ 
Hanau / Teeckelenburch / Benthem / ende reſſeücie ende He Heeren Staten vat 


bp veele andere : Pie Steden Lan Beez 
men / Surich / Bern, Baſel / Gencven/ 
ende veele andere. Ha 

Alle weſcke inde haren beerckelycke 
Wetten ende ordonnantien ghemaeckt / 
pock verandert / vermeerdert / ende ver⸗ 
mindert hebben / nae dat ſy tot ſtichtelye⸗ 
Ke opbouwinghe ban hare hercken ende 
Gemeenten gheoordeelt hebben dienſte⸗ 
Uch te efen. 

Daer hy ghevoecht is / dat bu de Sup 
Plicatie van weghen de KHeligions ver⸗ 
Wanten bande Hederlanden inden Jae⸗ 
ve 1566 genden Coninck ban Spaengni 
en /ende den Heeren Staten Der Peder 
landen ghepreſenteert / untdruckelyck 
bertheont Yuo2ds / fuler Des Printen 
Ampt ende laft-te weft: Face datde Con⸗ 
feſſie ſelfs / t ſelve mede beengbt. 

Dat oock byde Requeſte van den Weez 
xe Ban Brederode B. M. aende herto 
ginne van Parma Goubernante / van we⸗ 

en die gheconfedereerde Hheeren / ende 

delen iden Jaere 1566. gepeeſenteert⸗ 
verſocht Dat ordre op. de Keligiong ſaec⸗ 
ken bu den Potnce/mette Generale Sta 
geren aevenerlgndeid dude Werden ghe⸗ 
eit. 


Dat mẽde inde Confcrentien tufichen 
Be Miniſt rs vande gereformeerde ki 
ligie erde Doopfahefinde tot Embhen/ 
ende elders ghehouden / van wegen die 
GOhereformeerden / het recht eude autho⸗ 
Fitept bande Gberichent, in kerckelycke 
faechen ende oer Kerclichyeh perfaonen/ 
is voorgheftach. 
Dat voorts int Begin vanden Oorlo⸗ 
ghe / eenighe Garen voor de pacificatie 
aan Gent/bp mijn Heere den Prince van 
Mꝛaignen / haochlofft lucker ghedachte: 








Hollant ende Zeelandt / wederie pot / ende 
verthoont ſulcx te weſen het Ampt vans 
Be wettelycke Chriſtelycke hooghe Over 


| richept: 


Dat oock byde Helatie van Het Gou⸗ 
bernementaen hooch gedachten Weert 
Prince / bp De Heeren Staten van Wol 
landt. ende Teelandt Daer-nacr inden 
Jaere 1575. ende ſucceſivelhch ghedaen / 
bedonghen ende belooft ig Be hant⸗· hou⸗ 
dinghe van alle wettelycke Officieren/ 
Magiſtraten / ende Overichepden ſonder 
in eenighe Steden ofte Blecken ondere: 
houden te moghen Worden eenighe ans: 
bere Callegienofte Eonfiftozien / dan 
met advys/ nominatie / ende inſtellinghe 
bande Magiſtraten der felver Steden⸗ 
ofte vande ghemeene Staten. | 

Dat vooꝛts inden Igere 1582, hooch⸗ 
ghedachte zyne Princelycke Excellentie 
verſtaende Bie difficultenten / Hie reſul⸗ 
tecrdenupt te O2donnantien ende Keres: 
kelycke Decreten by eenighe Herchelijcs 
ke perfaonen binnen Middelburgh in: 
Zeelandt. inden Jare 1581. ghemaeckt⸗ 
ende Dic peritulen Boor den fact vande 
Landen/ ende die ware Cheriſtelychke Fez 


ligie daer wt apparent Meftnde / den 


Veeren Staten Lan Wollantende Weſt⸗ 
Derieflant ſeer ernſteljck vermaent heeft? 
in tyts opte Religions ende Uerckenyc⸗ 
he facchen ende perfoonen goede Wetten 
ende@ydonnantientemactken / ofdat: 
anders de Landen ende: Keligie bepde: 
ghefchaepen waren verlooren te gaen. 
Cp welche bermaninghe die Weeren: 
Staten van Hollandt ende Weſt Wrieſ⸗ 
landt. inden beorfs. Jaere / eenighe uyt 
hare Dog. Ed. Bergaderinge ende boekt: 
upt:De Collegien bande Gufticie gecon 
mitteert 






























Onder deregeeringhe van Coninck Philips de derde; 


16. Wro. mitteert hebben / omme de oude Üterekez ven de doorſchreven 


— brrbe Wetten ende ordonnantien te ref ĳ Obonnantie niet 

z | alleen Dienftic er 1617. 
meren / ende eene fulche te maechen als —— el — vermeng ed | 4 

. Jd 


be hanthoudinghe bande Ware Chai 
à he hriſte⸗ den / als Vercken. 
ie 5 ard gheleghentheydt der Ghelijck —— voorgaende veſch 
Broele bande Boogert bnn beten laren Bis 
en van Hollandt Dei 
bedonghen ende belooft was / datopde | die felve Öraonmaintie be profaan, 
* 


—00 J 
* HEART Ch 
ten ware bf MEDE 24 





de A 


oeffentnghe der Heligie/alfutche.n J 
202e bp | namen foude fijn 
* — ſoude gheſtelt worden/ Steden el edn a baer b 
gheleghentheyt Der-faechen ende Heel rechts den Weeren rupte Hú nk, 


* 
Ne 


— — 

—— — 5 

— ⸗ ma. — 3 * & - — — 

— 
« ⸗— — 
+ —* 
it 

Es 8 dt ar Beshe Eem ei 


EN | 
meente/ fonber prejubieie ear aande Des | men / ende aen Leercheliche perfoonen HAHA 
re/ bebonden foude worden te Dienen en: Ge nsdeoen te wefen / &\eleh ſy jupden EEE ARID AE 
€ Gehaozen / (aac met adops bande | niet en herst Det Handen ende Steden ii INE 
Staten) maer hadprn Ee ps vande | meten konden gaet binden. | 
2 pwelcke commiſ⸗ Ende u 
fien inden (elven Bare bp Ben baoefchzes eten haere Mo. Ed. Hat de 
ben Öhecommitteerden cen —— ‚| Beeren van Zeelaudt inden felven Paes EH ER 
ordonnantie ghemaecht is/maer Beur ve, doruanpee ett ielieze Herchelijche oz: HN 
k4 donnantie genghe 
opghecommeñ ſwarichepden / ende het erprefte beeclarigtie/ bak ——— 


— 
— — 


—— — 











— — 
2 — 





bedroe ffelyck omme been ĩ hoo HENDEL OAN UE 

lesdzengen Van hooch:  foude weren (547 00DEL HIN 

meneere gpega nie in woleome | Weeren — ———— die — A AAT 
ghebrocht. deringhe/vermeerderinghe / vernunde⸗ fih OMGE da 








































Waer na bp kerckeihcke perfoonen inz | rin 0— 
ghe van die | | ROEL 00 
— 586, ouder het Gouverne⸗ ſerveert Dat och. — pg eg verd —000 
nieuwe — ment fi Be ab. f rd — ee en 
maeckt / die bp den Veeren Staten ban! ghenau, b ſondere befpzeehen hebben 
Dollandt ende Weft Dricflandt en DAR ghedan / omme in den haren int bp-fons 
bp proviſie fijn —— alleen | Dee ghevolcht te worden mit uptdrucke⸗ 
| | ner ers | (che ordre / dat een veghely 
hele oibaech / Date Weeren Staten, | — Baer ——— te 
bien) * en —— vecht ende ghe. Die ſaecke dan opt voorſz. eerſte Po⸗ 
ſtellen der —— ende af· inet vande Authoritept vande hooghe 
Wetcle Decret Raeren. — Oberichept/in Verchelijche faechen/ende 
practical bevonden fide / hebben B | —— perſgonen alſo in Wols 
zeeren | Ë ie landt ende Weft-Deieflandt ffaende 
— van Hollant ende Weft- kunnen die Tete derd * olla 
| die troub! inden Facre 159 1. (na dat | ende Weft-Deieflant niet Bheloaven/dat 
tioanscr upt Det Scubernenicut bans | die Beeren Staten ende egenten Banz 


& 


ed n 


mi 
— 


den ooꝛſʒ. Grave van Le 
—3 eycetter ende de | De Steden ban Zeelantian Hie get 
Ee 
perte, Waren Beflicht) ghetammits | Dien rypeldek Iettende / hacer: | 
j p J AC É . 
—* acht Politheque / ende acht Beecker | nachte de Deeren Eneleu —— 
Sohar same Veeg | LANDE Arcane foramen ouden 
| heuse ure Fel; een willen raden tot there Arenck | 
nieuwe herckelycke Ordonnantie te | vermi | Den ofte 
DC donnar rnuinderen ſonde hare AC slee lars 
| Nr * als aack inden ſelven Gare gez —D— tinn —— * — mii ee 
Die : Ahare Mor, Ed. fan 
emanatie den bie Dae 
| ude aende Weeren Staten. over-gfjel si seen Op predicatien / Iibelſen / ende anz 
In - IES QCTP Weber 
——— bende die Collegien de weghen ghepleecht fijn ende waas 
: kaden gheſonden / omme daer op Geek niet Hi 
te je * EC niet Die hen by onhehooet ef KEA 0} 
hebben haer advps/ ende is bp den fel verbynteniſſen eude anberteeckeninge KENAN 
| OET ver⸗ KEN 





arly European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Nederlantfehe Hiftorie 


berplichten/omme den Peedicanten ende 
rope Die hen inde voorſz. ſaecke 

tellen in poincten ban obedientie Lande 
Heeren Staten ofte Fegenté vande Stes 


Bern / de Chaiftelijche Broederschap ende 
raten fet op te ſegghen / daer ban te 
heuten / Herchen jegens Herchen te 


bouwen / mit het ſtellen van verſcheydẽ 


Veerchen-Maden / Waer deur tof nadeel 


bande berfeecheringhe der Landen / Die 

Weligiong berwanten in vigeur ende 

dier vermindert ende gheſwackt Woz 
en. 

Ende Geel min die Bp Hateljekhepden 
ete hare Wettelche@verichept 

ellen. 

Weſende fulche ende ghelijcke proce: 
Dupzen altjte bp oprechtẽ Ghereformeee⸗ 
be Cheiſtenen qhedetefteert / ende bp de 
Confeſſie des Ghelaafs / die Overichept 
alle eeve ende refpect ghedefcreert / nict 
jeghenſtaende die Papift was / weſhalve 
veel min ſulcke onbehoorlycke procedu⸗ 
wen ghedoocht kunnen worden tot Lili: 
pendentie bande Wettelycke gherefor⸗ 
meerde Oberichept/ ghelyck in defen ge: 
ſchiet jegens den.gheenen die mit waer⸗ 
heydt moghen ſegghen / meer voo? de Waz 
ve Chriſtelycke Reſigie ende Diengers 
der ſelver gedaen te hebben / ende te doen / 
alg eenich Coninck / Prince / ofte Repub⸗ 
Keque bande Chzeiſtenheydt inde naeſte 
ei hare ntehden beeft / ende die 

fe/ende hare Ouderen / tot affiweeringt 
bande Spaenſche tprannie / ende voor⸗ 
ſtant van de ware Chꝛiſtelycke gherefor⸗ 
meerde Keligie / Wff/ goet / ende bloet/ 
tuſſchen veertich ende vyftich Jaren / 
mit groote conſtantie by alle ghelegent 
— — als ſy noch 

oen. 

Aengaende voorſz . tweede Poinct/ 
houden hare Mo. Ed.mede voor onwe⸗ 
derſpreeckelyck / dat op de verfchepden- 
heydt van het gheloove der Boctozen/ 
Peedicanten/ende Scribenten van Go⸗ 
Bes eeuwighe Preedeſtinatie ende tgeene 
daer aencleeft / begrepen inde voorſz. 
vnff Poincten/noyt Wettelycke definitie 
ofte deciſie bp een ghenerale Rerckelyt⸗ 
* ——— der Chriſtenheydt is 
ghedaen. 

Ende dat over ſulcx ter oorſaecke Ban 
het eene ofte andere ghevoelen / op De ſel⸗ 
ge ghewichtige materie / niemant Wette⸗ 


m ⸗ — — —⸗ — — e —ññ —ñ— e —ñ — — — — — — — — — — —— — — — 


en — — 


—— 


Het achtendertichſte Boeck. 


Fr 
Wroederfchap ontfept / ofte Haer wet Ô) he 


ſcheuringhe behooglijck ghedecreteert is· 

ig oock kennelyck / dat ban het be? 
Binnen der Oozloghe / feer veel Ingheſe⸗ 
tenen defer Landen / Ghereformeerde Ge⸗ 
ligions verwanten / van het gevoelen in⸗ 
Be voorghenoemde Poincten. verhaelt/ 
ſyn geWeeſt / weſende Den leecken VVech- 
wijfer over De t'ſeſtigh Jaren ghemaeckt 
bp Anattafius Velvanus, ende aen He Weert 
Staten van Zeelandt ghedediceert/ OP 
die materie int alle mang hande geweeft/ 
ghelyck lange te vooren Die boucken Phi-- 
hppi Melanchonis,ende meer andere. 

Jae dat onghevaerlyck veertich Ja⸗ 
ren gheleden inde Vniverſitent tot Ley⸗ 
den / t'ſelve ghevoelen opentlyck / ende 
fonder eenich teghenfegghen is gheleert/ 
oock in eenighe Steden ende Doper 
ban Hollandt ende Woeft-Beieflandt. 

Weftnde noch int leven verſcheyden 
Peedicanten / Hie omtrent beertich Far 
ren ghedient / ende ſulx altijt geleert heb? 
ben / mit goede flichtinghe -/ fónder dat 
henlupden daer aber eeurghe Nerckelyc⸗ 
he ofte Politicgue fWarichepden fijn ge⸗ 
moveert. 

Eis waer / dat geleden tuſſchen twin” 
tich ende dertich Jaeren / eenighe Hert” 
kelycke procedupzen begonnen fn ter 
ghens Hermannum Herberts Pzedicant: 
binnen de Stadt vander Goude / Taco 


Sybrandes binnen Medenblick / ende eeni⸗ 


gheandere / Die welche mede van het 
voorſz · ghevoelen gheweeſt zyn / maer 
beneffens dien / werden deſelve mit velt 
andere Poincten belaft: 

CE Deels hebben He Heeren Staten bart: 
Hollandt ende Weſt · Vzieſſandt deur in⸗ 
terventie van haere Auchoriteyt ende 
Ghetomnutteerden / de Rerckelycke pro⸗ 
ceduren / aengaende De voorſz. Poineten/ 
doen ophouden / ende die ſaecke tot at⸗ 
commodatie ghebracht. 

Ende bevindende hare Jo. CD. van 


tĳttot. tijt nieuwe gueftien ghemoveert- 
te werden uptte Berfchepben interpreta⸗ 


tien van eenighe Articulen vande Pe⸗ 
Berlantfche Confeſſie / hebben inden Ja⸗ 
re 1597.gheraden ghvonden in delibera⸗ 
tic te legghen / ende te reſolveren / dat men 
ban wegen He Weeren Staten ban Hol⸗ 
landtende Weft-Beieflandt inde Heres 
ralitept foude aenbheuden tot Get berou⸗ 
pen ende houden van een Pationaelt 


ich geercommuniceerdt; die Cheiſtelycke | Spuode / mits dat in t'ſelve De —— 







J 
| 


i 
| 
4 








Early European Books, Copyright © 2011 ProQuvest 


LC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 





t. 1617, Tantfehe Confeſſte foude worden gherevi 
9 — dbdeerr / op hope, dat daer heur —5 


nn ns 


claringhe bande Paofeffozen Gommaro, 


Randen pt De voorſchreven verfchepten 
conſtructien ende upt· legginghen reful. 
teren / fouden tot accommodatie ende 
eenparich berftandt ofte Onderlinghe ta: 
lerantie worden ghebzacht. 

Waer nae bp den anderen Provincien 
Daer inne mede bewillicht is / mits dat 
ade felbe vergaderinghe inde vreeſe des 
Heeren niet alleen de Confeffie maer oock 
Die Catechifmus foude worden gherevi⸗ 
deerdt. 

Ende hoe Wel bp De outſte lierckendie⸗ 

ers in voorgaende Nationale Spnode 
ghecompareert heb bende / bekent werde / 
bat het ghebrupcheljck mag int begin 
bande Pationate Spnode boog al de 
Confcffie ende Carhechifmus inde breefe 
des Deeren te eraminerö/ende der Broe⸗ 
deren bedencken daer op te verſtaen om⸗ 
Be tſelve overwoghen ende daer opghe⸗ 
daen te wozden naer behooren. 

„Sao hebben nochtans veeie Kercken⸗ 
dienaers haer bef waen ghevonden inde 
voorſchreven Kefolntie/ten opſien vande 
poorfz geordonneerde rchoifie, Waer deur 
bet beroupen bande fpnodale vergane 
Pirate een tt langh ie opghehouden. 

aer en· tuſſchen is quade opinie ghe⸗ 
nomen jegens lacobum Arminium berou⸗ 
pen tot Profeſſoz der hepligher Cheolu: 
gie inde Bniverſiteyt ban Leyden. 

Dan omme de ſaecke in kilte te vnder⸗ 
feucken/ ig ten hupfe banden Heere ban 
oortwijch / als outfte Curateur bande 
Goofs. Puiterfitept/ten overſtaen van⸗ 
den DPoofeffeur Gomarum , Berfchepden 

ꝛedicanten / ende Gheleerden / Dre faec- 
Be verhandelt / ende Arminius optgheene 
Jt voorghehouden werde fatiffactie 
ende cantentemtent ghegheven hebbende) 
is bp bp Doëtorum Gommarum Doctoꝛ 
Lhepromoveert / ende totte profeſfie ghe⸗ 
admitteert. 

Ende hoe wel kennelitk was / datboc⸗ 
tOr lacobus Arminius vooꝛruoemt / het Loor” 

Gee ghevoelen int fhuck vande Paes 
Deftinatie ende ghevolghe ban dien toc 

onde / ende dat ter oorſaecke van dien 
bp eenighe tercken-bienaeren Baer over 
Een gheruchte verſpreyt werde / Van dat 
Oder de Profeffazen inde Pniverfitept 


| 


tot Kenden groot berfchil Was inde Hee: fi 


te: Sao is nochtans bp ſchriftelicke ber? 





arly European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Onder de regeeringhe van Conînek Philips de derde) 


Îrelquatio , Arminio, ende gen eaten 
Banden Collegie Kuchlino, ao an 


fp wel eens ende ſonder ghefchil waren: "=== 


aer bp te kennen ghevende het voorſʒ. 
ghevoelen onder den Cheolo — * 


Chriſtelycken Ghereformeerden tolera⸗ 
| 


bel te wefen. 


Seecheren töt paer nae ſyn nieuwe 
ſwarichepden / tot lafte Arminij voort·ge⸗ 


bracht / waer deur de Beeren Staten hes 
weecht fijn gheweeſt te p2donneren/ Dat 


uden hooghen Fader de Pꝛofeſſeurs der: 
bepligher Theologie/ Gommarus ende Are 
min1us, ten oberftaen Ban eenighe Predi⸗ 


canten ban nieus ghehoort fouden wor⸗ 


Cele ghedaen ſynde / te baden hoo⸗ | 


ghen Raedt aende Weeren Staten ban: 
Hollandt ende Weft-Drieflandt gherap⸗ 
porteert / Dat fa niet en konden vinden 
datter eenich verſchil van confideratie 
op t'ghemoveerde ende ghecramineerde 
Was/ ende vanden der halven gheraden 
Ben voorſchreven Pꝛofeſſeuren te laſten 
in Chꝛiſtelcſie Breoederſchap ende licfde: 
te leben ende hare profeſſie tot ſtichtinge 


ende goede inſtructie bande Studenten: 


te dirigeren. 
Seeckeren tijt daer nae / heeft Doctor 


‚ Arminius aen De Heeren Staten ban hol⸗ 


landt ende Weſt· Prieſlſandt bp Feguefte: 
berthoont / Dat hy beruchtt werde van: 
onſuyverheyt inde Leere / ende ban nieus 
wichenden te willen in· voeren / ende Dat: 
Daer over Die examina Der Studenten. 
van fijne kenniffe verf Waert / op.andere: 
wife als ghebzupekeljeh was / ghedaen/ 
ende zine ghetuncheniſſen minder alg: 
betaemdt gheacht werden / preſenterende 
hem te ſupveren Vande voorſz. gheruch⸗ 
ten. 

Daer op goet ghevonden ie hem inde: 
Vergaderinghe te befthepden/ enume fu: 
gheboelen inde fondamentale peincten: 
Beerens te openen / als hu ghedaen 

eeft. 


CWwelck verſtaen rijen bp eenighe: 
Herckendienaerg/hen houdende als Gez: 


‚ Deputcerde van bepde Synoden / hebben: 


bp brieven Gommarum vermaent / mede: 
audientie aen de Beeren Statente ver⸗ 
ſoucken / ende tot laffe Arminij te openen / 
Egunt bp op fijn. leere ende ghetsoelen te: 
egghen hadde / ghelyck oock gefthict ist. 

Waer op Conferentie tuſſchen Goma-- 


rum (ten overſtaen ban eentghe Predi⸗ 


gags ij tanten 
























— — De: — — — E — — 
— — — — — 
TE een en - * —— — — Oe J 
————— me ee ea — — — te = — — — — J 
me Ten — — — — — — — — ——— 
— — — —— — — — — — 


ee 
— — Er 
— * 


— —— 
——— — —V 
akar 






—— — —— 


— — — — — — 
— — — 






— — 
— 


— 
— —— 








































en — 
Pa — — * 
*4 7 
NN ⏑ — —— Ean 


— — 


Hink | 
l Hj 4 ge, 
IE Hi 9 J 
IE CERN IN hr 
| —49 9 9 
000 
et 3 
90 4 


TE 









Early European Books, Copyright © 2011 ProQvest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Nederlantfche Hiftorie 


1617, tanten aen bepden ſyden Bercozen) inde 
— vergaderinghe Vande Weeren. Staten 


ghehouden ff ynde / is henlupden belaft / in 
Bꝛoederlycke liefde metten anderen te 
blpben / ende hare reſpective ghefiftiz 
heerde in gheſchrifte over te leveren/ om⸗ 
me daer op naerder ghelett ende ghedaen 
te worden / naer behooren. 

Doo? de voorſz Conferentie Was by 
den Veeren Staten Ohenerael cen prez 
paratoire bergaderingbhe/tot het houden 
des Nationalen Synodi , Hoen heuden/ 
omme naerder te letten/hae/t’fclve onder 
Der Deeren Staten autGozitept ende di: 
rectie dienſtelyck vaor de Vanden ende 
eri foude moghen ghehouden wor⸗ 
den. 

Dan daer op tuſſchen He Doctoren ens 
De Peedicanten oock berfchepdenthepdt 
ban ghevaelen ghevonden ſynde / is ver: 
ſtaen / dat fp hare reſpective hevoelen bp 
pertinente redenen fouden Inſtificeren/ 
one Daer op bp betere ghelegenthepdt 
naerder ghelett ende gedaen te worden/ 
als tot der Handen ende Kerchen dienfte 
foude bevonden worden te behooren. 

Ende naer Bien inde particuliere Sp⸗ 
node van Hollant goet ghevonden was / 
Dat alie Hercken-Dienaers inde veeeſe 
Des Meeren aendachtelyck fouden letten 
Bp tensnbhoud bande PederlantfeheCon- 
feſſie exe Die Cathechifmus , omme aen te 
teechenen / t'gheene fp daer inne wt de 
berfchepden conffructien ende wtleggin⸗ 
gen Daer op vallende / bedenckelht moetje 
ten vinden / omme t'ſelve aende refpectibe 
Claſſen in gheſchrifte over te ſepnden. 

Soo hadden De Weeren Staten ban 
Hollaudt ende Weft-Deieflant daer ban 
advertentie ghecreghen hebbende / ende 
beduchtende / Bat wt het openen vande 
ſelve bedenckinghen inde reſpecive Caſ⸗ 
fen te doen / meer fwarichepden ende gez 
ſchillen inde Yerchen fonen magen onts 
ſtaen) goet ghevonden dat fulcke beden: 
kinghen niet aen de Claflen / maer aen 

Gare Mo.Ed.ofte hare Gheeonmmitteer. 
be KRaden / fouden beſloten geſondẽ wor 
den / ten eynde die beſſooten ende fecreet 
Mochten blyven / tot dat een wettelycke 
Spnodale WDergaderinghe ghehouden 
werde. 

Corts daer nae is inde Claſſe van 
Alckmaer bp eenige Predicanten te we⸗ 
ghe ghebracht / datinen aldaer heeft in⸗ 
gheſtelt / een nieuwe forme van verbinte⸗ 


er 


Het achtendertichtte Boeck. | 


niſſe/ die bp alle Predicanten ſoude moe⸗ 10, 1 
‚ten gheteechent orden / inhoudende i rt 


effecte / Dat de Confeffie ende Carechifmus 

in alleg Godts woort conform Wag/ eu⸗ 

De batmen die ten upterften Hoor fulck 
foude booeftaen. 

In het teechenen ban Welcke nieuwe 
Acte vijff Pzedicanten vande felge Clafs 
fe ſwaricheyt maechende / wierden ter⸗ 
flont bp Wat meer alg He helft van de 
Pꝛedicanten vande ſelve Claſſe / vande 
vergaderinghe ghefecludeert. 

Dier aber aende Beeren Staten bp He 
gheſecludeerde Rerckendienaers dolean⸗ 
tie ghedaen weſende / nae dat die vande 
Claſſe ba monde ende gheſcherifte daer op 
Waren ghehoort / zjn de voorſ procedus 
ren gheoordeelt onbehoorlyck ende eros 

bitant / Is ober ſulcx reparatie der felve 
| gheogdanneert/ ende na ecuighe dilapen / 
uptbluchten/contraditien/ende conteſta⸗ 
tien / is de ſebe bu Commiffarpen gheef⸗ 


| fectueert. 


Ende fas daerentuſſchen Doltor Taco= 
bus Arminius was overleden / ende veele 
Peedicanten / foa el Die Arminium inde 
voorſz. Conferentie hadden geaffifteert/ 
alg andere beducht waren / dat hentupdé 
ghelycke moepelycheyden aenghedaen 
ſouden worden / als Arwinio, ende De 
voorſz· Predicanten bande Claſſe van 
Alckmaer / ſoo ig bp den ſelven op ten na⸗ 
me Van alle gheintereffeerde mit hunlups 
der goet gebonden/aende Weeren Stat 
te preſenteren Remonſtrantie / inheuden⸗ 
de berrlaringhe wat fp op de boozs. vyf 
paincten gheleert haäden/ ende voorder 
in goede confctentie berftonden te leercn/ 
et Dat ſy haer bef waert bonden dieſaen⸗ 
gaende te leeren t'geene andere Doctozê! 
Schribenten / ende Paedicanten Lac? 
haer ghevoelen hielden/Daer ban fp mi dE 
openinghe Deden. 

Dan overmits ten tijde ban het preſen⸗ 
teren der voorſz. Memonftrantie bp de 
Heeren Staten ghenelibereert werde ep 
twee poincten inde lierckelhycke ſaecken/ 
als eerſt op het eyntelyck arreſteren van⸗ 
de voorſz. Merchelhehe Ozbonnantie / 
vanden Jare 1591. | 

Ende boos het tweede / ofmen upte 
Claffen ban Hollandt ende Weft-Driefz 
landt bp Be bequaemſte middelen nict en 
foude moghen Berkiefen een goet getal. 
vande aheleertfte / gheerperimenteertfte 

in Hercheliche faken/ende vꝛerdſamighe 
Peredicanten 























































































Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, 


bit 1615. Peedicanten / omme Pfaemteliù: 
bnfe — bek te ane ferenticte doen houde 
el nn —— — Alherbeft he Verrkelijez rekent varden elenp ſyde ſes / omm 
pPꝛoviſioneie — —* —— — malcanderen | 
tente der Landen/rufte ende Hee | ge niet en Eon verdragen / ofte fan t ſei⸗ 
teecken (oude mogten brenghens weer | Be niet en konde ghefchieden te maechen 
Ee. beenghen? Soa | Stactumquettieni 
is de oozfs. Kemonftranti k | quevienis, omme de felve gheſien 
ben opgehouden / 0 eeenige maẽ⸗ op de beflichtinghe van dien fuler ghelett 
Bone een tr / Op hope / Bat opde | ende ghevefolveert t 
Ben sooner gereten regele ſou⸗ —— — tot —— * —— 
53 Eid Le ende Her * 
hope fonber vrucht wytgeval⸗ | te bel he DN bebonden foude worden. 
deſende nde maent ban Iep Deſe Conferentie f | 
A * enuet J 
| N Ber geringe he oufteantie tn: | gien * marmeren rit — 
| | ) % Mep anno 1611. Aiiets Fris UIOL Ve 
A ep den Ghedeputeerden bande | daer op facceffivelders ban tbe tot. tiBe — 
| barente jade — omme Die inden ghenomen de Kefolutien Laven berbaelt, 
teren/ende abel cren/ daer op te delibe⸗ Cpt houden van cen Spuodale Pere 
Ber te gaderinghe ig tot meermalen (gedupzen: 


Pol. zo5 
ufichen twaelff 1617. 


Pa EAV 
Mh aande Ee ie 


hé 


— laſt binnen corten tyt we⸗ 
Dir Bhche: — | de Defe Detiheratiengheconfiteertinaer 
tien bagben daer Kho berte ee hemmen Derffaen, bat verle 

De | > e DP Pꝛeedicanten Doo? de nnn 
nn eee See ae genen 
hae rüpedetiberatie bp eſende / 18 | (DW/oock bp Befalutien ende andere Hee 
pden Weeren Cz | loftenerhondein ertpe rete be⸗ 
le atonale 
pt dg dEN/ DAEMEN / opende De , tot voorſtaut vand DE | 

Q hg eee 

8 ijs Bf poineten / niemant int leeren | nie : Wef-halven — opi⸗ | 
aren / 3 ——— * verſtaen waden / dat bp een Pationale df 
Bemanftrantie:dí fac. ADE DOANS, | Opnode inde jeghenwoordige ahefterre-- 
tie: Eñ hoe-Wel veele Stedẽ niffe v “BL gheſtelte⸗ 
ertlaerden Get ander qheh niffe bande gemoederen / Die Queftpen: 

bar — gyebaelen inden | enpartpdelijek gheeramin 
Gans pre Soeleertte (Dn/ foo ig noche | met dienfte vande Werche nheberinei ee 
ende ongberaert ghelactns cie hd loer ua af gb eter, Saer fbn ooch 
Dae on Perth LES | ter VOD WHEN ghedaen / Datmen Haer: 
he laf gegen | ce ue raf eten eenige ba 0 
ten in bienfte vcſe RAtan⸗ dedoheleerſte / BPeeedſamichſte ende beſte Hili IN DRA 
enge / ofte in Dienfte | sheer Bs nmin, €. 4801 Hi ONE 

omme— bn | perimenteerſte Perdicanten maer dt HIE ANA 

É Merde / int cramineren Daer koven P'felwe is mee ghjediffrcuiteert/obernies, Heh Furl MENDE 


nn 


ne, — TE: — 
— — —— —p — —— — — * — 9 
EE — mn Ee ee — - — — — 
TE — 2 ia ne re ——— —— — nt —— — — me — — — — de ——— 
— — — — — ẽ — — — E — — rn — — 
x — Es — 5 — e ze — — — 2 — 
— va — edt T — — — — — — — — 
nn — n r . n E F 
8 — e mn r 8 —E — 
* * — 
J J J * 
B Pp 4 en ie á J * J 
* ⸗ J jn « 4 J * " 
dn «2 7 — —A 
sh „ve ; dn aid Kr sr Ten re « > ee _ end , ’ k 





















































F je — 


— 


6 Bef wmaren/fots- den f ER On 
oen | Wi te den felben/Deur Com: | b he ie Hears FENDE 
Mifare Cor „Uil < | bpeenighe hefuftineert we j g4e ATE ARK 
geiten, inde beſte fozme belaft / futer | vande Lercke behoorden te heen De ej IE Hi NEN 
Ef been Ee boen / alleenelyck ten ops | electie bande perfuorien. Epntelnc is me 9 HIE Melk 9 
—— die hen daer inne be⸗ lt Ad ſes maenden in befstugne nez 9 | iks) Aak 
art den. veeſt/ omme ghelhck gfretal y Tibi ENNE. / 
(tree Beer” Beubenranterden: | beoor lerrheliche perfsenen, kietb. U NE Ne 
| | Jje A cuz Jdergaberinghe / e 4d) HIK MER je 
en de Kerrkendienaers/ hen draak atie Seef, Act bp de Edelen. RNN 
* | naer: ende ende eenighe Steden te te nTí ENEN 
„Sedeputeerde ban bepdenSproden/ | omme op te onbertinghe tolerante eR/ l | | 


Ober he AS pe Wel f 
B —— d 
hennen | Deen ĳ 
ont enge ae eeens 4 
nde —— —— —— in —— cube npars 4 


| ryck/ 





Early kuropeon Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 























5) IN 











— 
— 
— 


In an een 


1 F * 
— — 
— hf 


2 


— 


* LE — * 
















Early European Books, Copyright © 2011 ProQuvest 


LC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


1617: 


Nederlantfche Hiftorie 
rihck / Groot-Bzittannien/ ende Swit⸗ 


— id Gier toe foude mogen beſchry⸗ 
Hen 


Haetftelijch is noch voorgheſlagen / dat 
Hoor Claſſicale deputatie / met bewilli⸗ 
ginghe van He Overheyt / beroepen foude 
moghen worden een brovinciale Synode 
ban Hollandt ende Weff-Deieflant/ niet 
om de gueftien in de Eonferentie verhan⸗ 
Belt te deciderẽ / maer om Haag goede on: 
derrechtinghe malcanderen te brenghen 
tot bekenteniffe vande Waerhepdt / ende 
ober Pgunt in berfchil foude moghen bliz 
Hen / te beramen eenen Pzovifianelen 
Hoet ban Onderlinghetolerantie , Die met 
onbef waerde conſcientien aen bepde ſy⸗ 
den oude moghen aengenomen werden / 
ende omt voorts te adbpferen op De bez 
guaemfte middelen Die dienſtich ſouden 
ſyn / tot onderbhoudinghe bande hercke⸗ 
lycke eenicheyt. Ende indien t'felbe ghe⸗ 
daen fijnde bebonden mochte worden / 
Bateenighe poincten Becifte ouden ver⸗ 
epfchen/dat in fulcken ghevalle de faecke 
Hoor een Nationale Spnede tot een Gez 
nerale foude werden gebracht/om aldaer 
ſoowel de waerheydt / als de nootwen⸗ 
Michept bande felve poincten / nacr Go⸗ 
Des Wooꝛt/te eramineren Mt alle twelcz 
ke de Meeren Staten van Zeelant lichte: 
Gek pinnen bemercken / dat de Heeren 
Stater tan Hollandt ende Weft-Dziefs 
landt nietmeer en wenſchen ofte begee: 
ren / als tot een goede beguaeme wt com: 
fle ban defe fchadelpehe ſcheuringhen 
enke mifgerftanden te mogten cammen, 
Maer berffaen Dat Loo? al / De Daz 
telhyekheyden ende Populaere factien / 
bolghende De gemeene Vnie (tufichen 
de hereenichde Probincien ghemaeckt } 
moeten cefferen/ ende dat de Heert Sta: 
ten ende Begenten vande Steden in hae 
te Wettelijche Rechten ende gebruycken 
onghequetſt ende onverhindert ghehou⸗ 
den moeten worden / daer toe Die Weeren 
Staten Ghenerael/ ende Han elcke Pra: 
vincie int particulier/ ende fanderlinghe 
de Heeren Staten ende Regenten Hande 
Steden / van Zeelandt/ ten opften bande 
Heeren Staten van Hollant ende Weft- 
Meieflant / bolghende hare particuliere 
Prien ende berbinteniffen/ Hoor al ghe⸗ 
houden / verbonden / ende Berplichtt ſjn / 
Ende ſullen de Heeren Staten ban Wol: 
Tant ense Weſt· Dzieflant int Generael / 
midtſgaders Die Weeren Eedelen ende 


mmm ee — 
en 


nd dn 
— mf 


Het achtendertichfte Boeck. 





Megenten bande Steden / mitter daet eu⸗ bf, u 


De Deur Bodeg genade onveranderljck/ 
bethoonen/ dat fp althts inde meefte re⸗ 
commandatie ghehadt hebben / ende alf? 
noch hebben / de ware Chzriſtelhcke HL? 
ligie/in fupverhepdt naer Godes De 
woordt bp de befte ende bequaemſte 02 
dze te conferveren/ende dat het openbare 
calummten ſyn / dat men henlupden int 
ghenerael off particulter pet ter contra? 
vie is nae ghevende / ofte haer devoiren 
tut weeringhe bande fchadelijche ſcheu⸗ 
riughen mifdupdende. Weſ halven DE 
Weeren Gheconnnitteerden bande EDE: 
le Moghende Heeren Btaten ban Zet? 
fant mit vꝛiendelicke bedanckinghe voor 
hare meepten in deſe befepndingkhe ende 
befoigne ghenomen / verſocht worden DE 
fe antwoorde ende verclaringhe ten be⸗ 
ſten / ende het ophouden Lan dien langher 
alſt behoorde / ten goeden te dupden / ende 
hare principalen te rapporteren. Gedaen 
inden Haghe / den 5. Auguſti, Anno 1617. 
Als deſe Juſtificatyen (d'eerſte ſonder 
naeme bar plaetſe ofte Drucker) Waren 
wt-gbhegaen/ ende eenighe leden ban DE 
vergaederynghe der Stacten van Hol? 
land ende WWeft-Deiefland (Diede ſelfde 
niet en hadden cunnen avoueren) haer 
hielden niet Wepnich gheledeert / als daer 
in beſchuldicht ſynde ban te ſtellen eenen 
Cours die de hoocheden / Pryheden / ende 
Gherechtichedẽ des Lands ſouden ver⸗ 
corten / ende De middelen tat her-ffclljnge 
ban de voorighe ruſte noodichlick aen? 
ghewent / ſouden impedieren: Sa hebben 
Die ſelfde door hare Ghedeputeerde in⸗ 
ftantelick bp hare Y. Mog. aen· gehou⸗ 
Ben / dat die LOOF, Juſtificatye ſoude 
moghen in⸗ghtrocken worden: welck 
als haere € €, niet alleen qhewenghert 
ents / maerdat Die felfde ten tweeden 
maele is ghedruckt geworden: Sa hehe 
ben die gheledeerde Steden (inſonder⸗ 
heyt die van Amſterdam) tot voor · ſtant 
van hare eere ende reputatne / dienſtich 
ende noodich geachtt aen te wyſen haere 
goede inteutpe /om der Handen hooche⸗ 
den / Bry/ ende Gherechticheden te main? 


teneren / ende de hercken deſer Landen 


in voor gaende eenitheyt ende wel · ſtant 
te doen her · ſtellen/ mitſgaeders de goedt 
deuoiren by haer tot Dien eynde ſucceſſi⸗ 
velick ghedaen / beenghende Daer toe aen 
den dach / verſcheydene documenten / ſtuc⸗ 
ken / ſcheiſten ende Deductpen / Caslin 


A 


Ed 
k— 
⸗ 





ld 


—5* 


€ ban 
After. 


am / 
Amb Ende 


ben 
Balla 


he le ate ghe ban di 


tact 
—B * 


{ ne Des 
k 
—8 
aten 
hg Cee 
—3 
‚Vn Oye F 
Waer, ‘ge: 


WeSte, 


Whelen, felver Gije 


Remen dan dien / den welcken fp meerz 
maels hadden voor· gheſtaeghen. Ich fal 


haere epgene woorden Gier ffellen/ welcz 
e ſyn⸗: 


ke defi 


adat hp He Beeren Burghemeyſters 
ende Waedt der Stat Umftelredamume/ 
Gijefien ende ghelefen ie qhetveeft die 
„Lopofitte ban weghen die En. Hog. | 
eeren Staten van Zeelandt/ dao? Her 
— ad — verg — 
| € CD. Mog. Weeren Staten 
* Van Hollandt ende WDeft-Weieflant/ den 
hienden Ien boorleden ghedaen / ende 
u gheſchrifte overghegheben:Midtſga⸗ 
rs berffaen/upt Het rapport bau haere 


Shecommitteerde/ de voorſchre⸗ 


n vergaederinghe hebben geaffifteert/ 


E/ niet teghenftaende alte debvairen/ 
Ende Wffantten/Die de felwe / nevens de 
SKCammitteerde ban eenighe andere 

É EDER / in conformite ban haren laft 
hadden aengewent: Die Heercu Edelen 
ede heel Steden / niet hadden kunnen 
Agen worden omme inde aenbiedinz 

Bie Ende Pberfaeek vande Weeren Dta- 
EN Ban Zeelant te bewillighen / ofte met 
ercr En. Mag. Geconumnitteerde daer 
Ober in naerder canmmunicatie te comen: 
maer Bat op haere Ed. mondelinghe 
ODE ſcheyfteihche gropafitie/ fekere lan» 
€ Deductie Ende ant\mooorde Was ghe⸗ 
oncipieert. Ende onaengheſien die beelz 
oudighe bedeuchingen ende difficulten: 
W/fao bn hare €. €. Getomnutteerde/ 
ne ban eenige andere Steden ghemoz 
jn Eert / dock epndelijck peoteftatten daer 
eben ghhedaen/cven wel voo ghenomen 
eſelve deductie / uvten name vande hee⸗ 
taten ban Hollandt ende Weſt- 
Aeſlandt voor audtwoorde He baar: 
“eben Heeren Gecommitteerde toe te 
“Biden : zijnde nader handt vernomen/ 
Dat bie felve Haar er prefe Hefendinge den 
Veeren Staten van Zeelant ie overghe: 
lebert gheworden: Sao hebben haere E. 
SA rijpe Deliberatien noodich ghevon⸗ 
et / te Doen opzechte berclaringhe van 
haere goede intentie/ mitſgaders bande 
ewichtighe redenen ende metiven/ 
aeromme de ſelve neffeng meer andere 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


— — — 














Onder de regeeringhe van Coninck Philips dederde. 


08 1617. Daer mede betoonende / datter geenen art Steden / ende mede leden bande verga⸗ 
eren Cours en heeft noch cunnen / be⸗ 

Gaozen genomen te moaden/ am De Heres 

licke difſentpen te beflechten / ende de 

Jaricheden Baer \ut ontffaen ech te 


⸗ 


deringhe der Heeren Staten van Hol⸗ 


landt ende WDeft-Daieflandt/niet hebben. == 


konten goct binden / dat De Weeren Sta⸗ 
ten van Zeelant/ ofte haerer Ed, Rog. 
Ghecommitteerden/ met de Shecontipts 
cerde ende uptghegheven andtonzde 
feuden worden btieghent. 
VBoor eerſt / As haere EE. oock ſeer 
aenghenaem gheweeſt die beſendinghe 
ende vriendelycke aenbiedinghe van we 
gen hare Ed. Mog. aende Heeren Sta: 
ten ban Hollandt ende WDeft-Beieflande 
ghedaen / ende inſonderheyt Die ghetrou⸗ 
we aenmaninghe ende noodiginghe/Daer 
neffens gheopent / ten epnde Die ſelve wils 
De believen tot wechneminghe bande jes 
ghenwoordighe mifberftanben/ende Hes 
ligions verſchillen/ te helpen ende laeten 
tanwoeeren cen vrne wettighe Nationale 
Synode Bande Geref 2meerde Mercken 
der Bereenichde Nederlanden ende had⸗ 
Den wel ghewenfcht / dat over langhe / 
ende immers Op die jeghenwoordighe 
Inſtantien ende Officyen / foo ban binn 
als ban bupten flante/daer opeenparige 
Hiefolutien hadden konnen ghenomen 
worden maer ghelyck Get aenden laſt eñ 
devoiren ban haere E. Gheronnutteer⸗ 
Ben niet en heeft ontbronen/ omme de ſel⸗ 
be Spnade te vorderen / ende andere dif⸗ 
fieulferende daer toe te beweghen faa 
konnen Burghermeeſters ende Haden 
voornoemt / Hen Heeren Staté van Zees 
landt / oock wel verfelseren/haere oprech⸗ 
te meninghe ende intentie niet minder 
daer toe gheſtreckt te hebben / ende alfz 
noch te ffrecken / als om / nevens bie ben 
ende gherechticheden Der Vanden / te 
conferbeven Die Chriſtelhcke Gherefozs 
meerde Keligie / in alle waerhepdt ende 
fupverhepdt: Mitſgaders in cenichepdt 
met andere Gherefoͤrmeerde hercken/fa 
binnen de Banden Lan Hollandt ende 
Deft-Deieflaudt als bande andere Vers 
eenichde Probincien/ hebbende ten ſelven 
epude alle haere deliberatien ende Fefae 
lutien ghedirigeert/cude dien niet tegen⸗ 
ſtaende / tot haeren grooten leetweſen / 
met bele medeleden bande vergaderinge 
der Heeren Dtaten van Hollandt ende 
Weft-Dezieftant/ opde oozfakken ende ree 
medpen bande jenhentuaordiahe Yerce 
—— ancenichenden nict eens konnen 
rden: 


Want acugaende Hen oorſpronck van⸗ 
005 De he⸗ 





Fol. zo 


1617, 





— 
— ee eee — 


af — 
— 



















— — — 
en En, 
— —— * 


— En Ad 8* 
en Es en ad en z ne 
— = — mand — 
— — — 
hd — — 
4— 
J— * 
* X 
a mr Pan ei en 


pn 
8 
































— — — — 


ds 
a 


— — — 
— 


ef en 


zE 


— — — — 
— — — — 
—* 
her ine 












— 4 * ⸗ 
— id 
=> 2-8 

— * — No 
De ————— 
— — — — 
= — — — * 
* — je — 


— 


——— ————— — 
* m — 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuvest 


LC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 





1ó17- 


Heeren Staten ende particuliere Hagi: 


Nederlantfche Hiftorie 


de hedenſdaecſche diſſentien / hebben hae⸗ 
re €. niet konnen bevinden / dat de ſelve 
upt De diſputen op d'authoritent Lande 
Hooghe Oerieheptin Herchlijcke faecz 
ken / ſouden weſen ontftacn/ofte met fon⸗ 
dament daer toe konnen gheappliceert 
worden: Maer/naer dat Die queſtyen op. 
Be materie Vande Preedeſtinatie ende ge⸗ 
volge Lan dien eerſt waeren geſuſciteert / 
op eenighe plaetſen / bupten alle ordre en⸗ 
de ghewoonten ingbeerapen / ende ver⸗ 

volghens getrachtt werde De ſelve / ende 

De Leeraers daer mede ingenomẽ zynde / 

aock jeghens danck bande Vercken ende 

moede Gemeenten / alomme in te voeren / 

Waer jeghens van weghen die ghemeen⸗ 
te ende particuliere Rercken Ban Hollant 
ende Weft-Prieflant verſcheyden klach⸗ 
ten / Nemonſtrantien / ende Doleantien 
Werden ghedaen / Is daer upt de occaſie 
ghenomen / omme De voorſehreven diſpu⸗ 
ten Wegen Die Authoriteyt / te voorſchyn 
te halen / ende Daer Hoog de Bercken ende 
Kerckelyckelycke perſoonen haer heu 

dende bp die aenghenamene teere/ bp den 


——— — —ñ — — — — 


ſtraten in verdachtheydt / ofte mette ſelve 
in Contentie te brenghen. 

Bet mach wel weſen / dat in voorgaen⸗ 
Den tyden ober het helept der Herchelijc: 
he ſaecken eenighe difputen gevallen zjn 
gheweeft/ghelijch alg d ordren ende ghe⸗ 
bruycken / Dien aenqaende ſelfs inde ver⸗ 
eenichde Nederlanden / oock inde quar⸗ 
tieren ende Steden vande ſelve / niet in 
alles overeen en komen:DBan Weten har 
re E.E. nochtans niet / Dat eenighe Le: 
genten in defe Landen / ofte rechtghevoe⸗ 
lende Leergers opt ſouden hebben ant: 
kent/ Dat de Chriſtelycke hooghe Over⸗ 
richeydt toecomt het echt ban Hercker 
lycke Werten ende ordonnantien te maetz 
ken/op Dat Godes H.woordt mm zupver⸗ 
hepot/hacre Gemeynten ende goede In⸗ 
ghefetene ſtichtelyck gheleert/ ende alle 
Hercheliche faechen ordentelick belepdt 
moghen Worden. 

Jae hetis meer Dan kenneljch/dat de 
ghene / Baer op achterdenchken Wardt gez. 
nomen / doorgaens peotefteren van te 
willen blhven bp de Hederlantſche belije 
deniſſe des geloofs, bekennende t'ghene 
aldaer in Den Frtbj: Artijckel ban Get 
Ampt der Overljept berklacrt wort / nae⸗ 
mentijck/Dat het is / niet alleen acht ne⸗ 
men / eude te waken over de politie / maer 


| 


mn —— — — — — —— —— — 
— — — — — — — 


Het achtendertichſte Boeck. 


oatk bie hant te houden aen den H. iert · 161 
ken⸗ dienſt / om te Weeren entre afte doen —⸗ 


alle Afgoderyen eñ valſche Godef- diens 
ſten omme het rycke des Antichryſts te 
gronde te werpen. Ende het Coninckryc⸗ 


kelefu Chritti te vorderen: het woort des 


Euangelij oger alte Doen predicken / OP: 


dat Godt Ban een veghelhck gheeert ens 
de ghedient wore / ghelhck hy in 3018 


woot ghebiet: Waeromme haere €.C 
het Derhael vande exempelen Des ouden 
Ceftaments/ mitfgaders Der Kepferen/ 
Coninghen / Princen / Vorꝛſten ende Mez 
genten bande BepublBeken ten tijde DES 


Nieuwen Ceftaments/ ende der Aefor⸗ 


matie / tot bewiys van t'ſelve onnodich 
achten / als mede berept ende gereſolveert 
zynde / die voorſz authoriteyt Der hooger 
Overichepdt/ hier te Lande / te helpen: 
voorſtaen ende mainteneren. 

Hier toe connen wel dienen die Sup: 
plicatien ban wegen die Religions ver⸗ 
wanten vande Nederlanden aenden Co⸗ 
ninck van Spaingien ende Hen Heeren 
Staten der Nederlanden iñ Jare 1566: 
ghepreſenteert / mitſgaders tgene Die 
Miniſters der Ghereformeerde Keligie 
inde Conferentie tat, Embden met die 
Mennoniten ghehouden / hebben voorge⸗ 
ſtaen / indien De ſelve te rechte werden 


gheappliceert. Want gelijck alle opeechte 


ende ghetrouwe Leeraers den Overhey⸗ 


Ben nopt en hebben ontfept/ ofte onnen 


Wengeren de kenniffe vande Kerckelych 


ende Keligions faechen/ foo hebben oock 


de boorfcheeventeligionf-ber wanten DE 
Coninck niet toegheſchreven abfolute 


macht / omme inde zaccke der Beligie nae: 


zjn ghelieven te Bifpaneren;maer klaer⸗ 


lyck verthoont / Dat zijn macht daer toe 


behoorde te ſtrecken / op Bat hy hem tegẽ 
Be dwalingen ſtellende / beſcthermde d'art: 
noſelheyt ban dien / die tot Diet tijt toe in 


het recht meer verdruckt / Han verhoort 


waeren gheweeſt. Betupghende ende 
proteſterende opentljck voor Godt ende 
zyn Enghelen / datſe niet hooghers en 
begheerden / dan onder De Ghehoorſaem⸗ 

heyt der Overheypden in ſupperheydt Det” 
Toͤnſtientie te ſeven / Bed te dienen / ende 
haer ſelven nac zyn Woozt.ende Godde⸗ 


lcke gheboden te reformeeren:ende Dat: 


aam acht nemende cp het buangelium, in 
twelcke gheſchreven is / Gheeſt den Keyſer 
wat des Keyſer is, ende Godt wat Godes ís. 


Offerden ende Cvergaben wel harel ie? 


hamen 



























































— — 


Onder der 


Mr), hamen ende gaeteren Ben Eoninc/ maer 
— Er Bock ootmoedelhck zijne Maje 

ſtent / dat haer toegelaten wierde Godt 
te gyeben/ dat bpepfchte. 


eſghelyckr hebben de Miniſters tot 
Enbden feer wel gheſuſtineert / dat het 
AMpt der Overicheydt is / te bewaeren 
Bepbe de tafelen ber Godihehe wet/onts 
Me Pfamen Godtfalichepdt ende gerech 
Bchept te bopderen, Maer evenwel foo 
Banighe macht, fonder eenigte bepalin: 
ghe / niet behent/ef fn(hebbende den Hee⸗ 
Te Orave van Doff-Drieflant onderftaë 
te verbieden haere ozdinarife vergader 
Tughe / inde welcke fp verhandelden de 
facchen/ haer ampt ende Die ſtichtinghe 
Der Kercken betreffende) ooc met begua 
Me Femanftrantien ban zjn voomemen 
Lhepoocht te diverteerem ende haer niet 
Ontfien / den ghenen die intentie van 
zyn Ben, beftanden te Fuftificeven/ met 
CE Opentljcke bericht inde Saeren 1594. 
Uptabegteben/te wedderiegnben. 
| aerommeby den Leeren Burgher 
Meefters ende Maden veognoemt/ altijt 
25 erffaen ende ghefuftincert ghewerft/ 
Dyer de practhcque ban de voorſchreven 
Utjogitept / eñ hee verre fich de macht 
er hoogher Overicheyt in Herchelpehe 
Side Keligions faechen is uptftreckende/ 
Ebpelijch ghetett/ ende inſonderheydt de 
elbe/nae de ghelen benthept der Tanden / 
ende tot de meefte ruſte der Rerche gerez 
Zuleert behoorde te worden. Dat mits 
Dien een € hriftelehe hooge Overichept/ 
WM het everceeren van deſe Nuthozitept/ 
el heeft te bedenchen / dat die is beflaoz 
ten binnen be pacten ende Unten des 
SSodbelchen Waorte/dat den nercken 
enſt daer dooz niet worde verbindert/ 
Ofte met het Politijke Kegiment gheconz 
fi rmeert: Maer weete cer geordert/ende 
Ver Ban bijven onderfchepden. Ende 
tele, Dat Bie Merckelpehe perfoonen 
Au het oordeel ende berrichté der lierc⸗ 
che endekeligiong facchen ende ber: 
ſchillen / niet wo den uptahefloten/ ofte 
Saer in voor bp ghegacn / fonder onder 
Peeter van Souberaine macht/alleg aen 
JACr te trecken/ ende een forne ban heer: 
focbppe over De lercken te ghebzupe - 
De exempelen bande Coningen inden 
Ouden Eeftamente / mitfgaderg Lande 


de eren, Foningfen/Paiicen „ende die 


beiftelijche meligpe hebben aengijee 


egeeringhe van Coninck Philips de derde; 
nomen / als ooc vande Princen ende Doze’ 


ſten die De Rercken in haere Handen hehe 
ben doen reformeren / 3hn ghenoechfaem 
bekens: Ende namentijeh onder andere/ 
dat Den vroomen Coninck lofaphat Hen 
vervallenen Godtr dienft in Luda Weder 
aprechtede / nae Godts opdinantie bevoas 
len heeft / dat Amafias De Paiefter / foude 
over het bolck zijn / in allen zaecken des 
Heeren / eũ Sebadia Hen Poeft inden hupſe 
luda, in allen faechen deë Corrinckr:Dat 
den Gadtzalighen Coninck Hifkia Her 
berballenen Godts dienſt oder beeft 
doen aenftellen/niet bp zijn felsen/na 30 
epghen wel-ghevatlen /macr naer He gez 
daene onderrichtinge der peopbeten: Alg 
het Davidt bevaelen hadde fept die Hen⸗ 
lighe Scheftupre / ende Gad die ſiender 
des Canincr / ende de Pꝛopheet Nathan, 
Want het was hetbevel Godes dooz 
zijn Propheten. 
Als Dre dwalinghen ende Hietterpen? 
hier ende Daer inde Chzifteldehe Mercken 
opgherefen znde / de Cheiſtelhycke Nepſe⸗ 
ten begeerden te weten welche leere ende 
Religie fp behoorden te maiunteneré/hebs 
ben fp be Concilien te faemen Ineten kas 
men/tenepnde De ierckelycke perfoont/ 
in de bzeefe Des Weeren De Heligiong bere 
fchillen fouden eramineren/ ende zp dien 
dolghende / bande ſelve onderrichtinghe 
moghen ontfanghen / ghelhen ander ane 
deren ghedaen hebben / de epſeren Con- 
ſtantinus ende Thedofius degroore over HE 
voorgheſtelde dwalinghen ban Arrius ene 
de Neftorius inde Synoden ban Nicenen 
ende Cphefen. De Hepferen Valentinianus 
ende Marsanus, inde Spnode ban Chalte⸗ 
den / over De dolinghe Entiches, De Vepſer 
luttinianus in het tweedde Concilium tot 
Eonftantinapelen/ jegens den Patriarch 
van Antiochien / Die De voorſz. dolinghe 
Euucheus Weder op De bane hadde ghe⸗ 
bracht / ende andere meer. | 
Welcker exempelen / De Coninghen⸗ 
Princen Furſten ende Republycquen / die 
hare Landen ende Rercken nae Godes 
Woort hebben doen reformeren / oock 
hebben ghevolght / ende Baer ime ghe⸗ 
bruyckt den raet ende hulpe vande Keres 
kelycke perfoonen / Ban binnen haere 
Landẽ / oͤfte tan buytẽ Baer toe verſocht / 
ende gherocpen: Als uyt vie Hyſtorien 
ban Puptflant ende andere Tautſchap⸗ 
pen notoir is. Wet welcke over fuler te 
meer plaetfe moet Gebben inde Kercken 
Dbhh alreede 


Fol 3 or 
1617. 


TELE Ei 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 








Kr . De =* — E * 
en an n en - 
ee ⏑⏑———— — rd ny - 
* Wa ee — „in 
— — — —— — tT 
„ > 4 — — — — 
Tum eu — : 


— — 







— 










mei 2 
vt 















— 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


1617. 


— 





Nederlantſche Hiſtorie 


alreede op den voet vande reformatie 
hebracht / ende Daer inne door Godes 
gheninghe wonderbaerlyck toegeno. 
men hebbende / ten eynde fander Booz: 
gaende advns / onderrichtinge ende oor⸗ 
Beel Banden genen Die met de kenniſſe 
Bes Goddelycken Woorts bn f: onderlyck 
sn Begaeft/ Baer inne geac ffende ſinnen 
hebben ende tot bercondinghe ende unt⸗ 
roepinghe des ſelbighen Woorts inde 
Chriſtelicke Ghemeynten zyn beroepen/ 
niet mode glheftatucert / / Waer door die 
ruſte ende Wwelftant ner Vercken foude 
moghen ghebeoken / cfte in peryckel ghe⸗ 
ſtelt worden: zynde het felbe niet minder 
nootwendich int maecken ende Boen ere 
amineren ban He kerckelycke wetten / oy 
Dat die conform den Waarde Godes / ende 
tot die meeſte ſtichtinge ende oppouwin⸗ 
ghe zyunder Bljemepnten gheſtelt zijnde/ 
met goeder ende gheruſter Conſtientie 
Bette hercken vengienomer / ende an, 
derhouden magen werden / ghelijek bez 
Bonden Wart hp veeler Contugen/ Pain: 
cen / ende Potentacten nr wrgheven/ofte 
appeoberen ban lierckelycke Ordonnan 
teu / tiſedert den tijt vaude aeformatie 
alfoo ghedaen te zijn. 

Dat oock zine Prunelycke Excellen⸗ 
tie Ho. Mem. De Weeren Staeten Ghe⸗ 
nerael / ende Particulierlick van Hollant 
ende Weſt · Brieflant / nae die ghelegent⸗ 
heydt der ſelver Landen / de faecke alſoo 
hebben ingheſien / bluckt Baer upt / dat by 
tonſent ban hare Hog. Mog. ende zĳn 
hoochghedachte Eryceltentie een Spnone 
Nationgel in lunio des Facts 1478-uptz 
Lheſtchreven zynde / alsaer onder anderen 
gene Kerckelycke Ordre is beraenit / Hen 


Steden van alle overgheſonben or. 


gheexannneert sc worden / eud Haer naer 
bp den Heeren Staten van Hoffant ende 
Weſt · Dꝛieſſant avn allen (leden eude Of: 
ficieren bp hare brieven Banden zo. De ee 
3579.Renfthejbinghe ghedaen : Alloo her 
watt alle tijt, ende bytouder in fodanige tijden, 
feer periculeus was ecnigenieuwicheydrinde 
Kerckelijcke ofte wereltlieke polit ie in de voe- 
ten, die ghemeenlick groote veranderinghe 
vende fcheuringhen-mee haer brachten: , dat 
daer omme gheen nicuwicheydt noch in teen 
noehintander, infonderheydt intaennemen 
‘ende afitellen der Dienaren- des Godtlijcken 
VVoorts, Ouderlinghen, ofte Diaconen toe- 
‘ghelaten foude worden. Maer tfelve alles by 
“gie voorighe, ende tot. dier tijt toe. gheobſer⸗ 


Elen 


— — * * — 


Jet achtendertichfte Boeck. 


veerde ordreende ghebruyck ghelaeren , ten ólf 


wacre by haere Ed.met rijpen rade ende deli ef 
beratie int ghemeen,anders waere gheerdon= _ 


neert. 

Ende als vervolghens in Hen Jaere 
158r.een andere Spnode tat Mddel⸗ 
borch in Zelant was beroepen/Geeft niet 
alleen zijn Printelycke Exrcellentie aen 

| Berfthepben Pienaeren deg Godtſycken 
Wooꝛkts verlilaert zynen wille ſulckx te 


3: / maer ooch aende ſelve Spnodealg 


eeu Wettighe vergaderinghe / ban ghe⸗ 
wichrighe ſaecken gheſchreven. Fac nag 
Dat den Heeren Staten Genevacl alfdoë 
Binnen der Stadt Aemſtelredam verga⸗ 
dert zijnde / de nootwendicheydt van DE 
Synode was gheremenftreert / hebben 
haere E. Mog.by Apoſtille verlaert / dat⸗ 
fe het voornemen Ban He Kemonſtreren⸗ 
He Predicauten niet anders Ban Eheiſte⸗ 
teh ende Ooddelyck ronden vevinden⸗ 
| ende bande feluighe gheen andere opinit 
afte Bermacden hadden / Han datse alle 
hare Gandelinghen / foawelinde doen? 
maels aenftacde Synode / als anderfing/ 
tat Sodes eere ende flichtinge der Vere? 
ie Chrütti fauden chicken ende ghedra⸗ 
qe. | 
Daerenboven hebben He Weeren Sta⸗ 
een ban Dollantende Ieft-Deieflant DE 
Difpupten ende onſtichtinghen Booz Cal- 
parum Coolhaes Pꝛeditant tot Lepden 


veroorſaeckt Inde voorſehreven Spnos 


De berljandelt/mibtfgaders vervo ſghens 
door Haere Ed. Nar. Ghedeputeerden 
ende verſcheyden Pzedicanten upt DE 
Claſſen vem Hollant ghedaen zynve / on⸗ 


Berfoechen/acrtde agenſtaende Prebinriale 


Sypnode gherenvoieert / ende daer van die 
naevolghende acte op den BierdenDecem- 
brides Igers 1581. gegheven/ De Star 
tent Ban Dallandt ghehoort hebbende! 
hebben berffaen ende verclaert / Dat die 


‚bande HerckeChrittiin Synode op DE 


voorghenomen cenfuren jeghens den 
voornoemden Coolhaes ſullen moghen 
procederen / ſulcx als fp-licden.nae Go⸗ 
des leere ende woordt bevinden fallen tE 
behooren / zynde met eenen inde voorß · 
Spnode Be voorgaende ordeninghe Het 


Kercken ghereſumeert / ende koter ghe⸗ 


ſtelt / midtſgaders aende Weeren Statẽ⸗ 

ende reſpective Steden obergheſonden 

—e * 
Ende hoewel eenighe Orzdinantien 


‚ende Juſtificatien hp-sjne Hoochghed 


Excel? 


— — ——— — — — — — — —— — — — — — —— — _ 
























T— 














Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. 


Extel⸗ moeghen ghemaeckt / oock ver⸗ende daeren· tuſſchen de Her 
mani ‚4 Jie erchen Ta 
patiugben aende Heeren Staten van | Jaren met gocde brede ende ——— 
ante ghedaen / ende vervolghens | ghebeupcht hebbende d'ozdze inden jare 
ï fdinge op Wreecheleke Wetten gijcvale | 1536.inde Sonode Patiomael inden Waz 
enzyn / (t weltk haere Ed. nict endgnoe ghe / ooch ten overſtaen Ban voortreffe⸗ 
geet) Saa ghefooven nochtang niet dat Icke palttijehe perfoonen’b:taemt / be REEDE 
ht meentnghe ban Hen Ho, B. Deere | bp He Veeren Staten van Hollandt ende RIE END 
DPrince/ofte Bande Beeren Staten / ten | Weft-Deieflandt bp provifie aenghenoz REKKEN OL 
Velven tijde opt faude gheweeft zjn / op | men / en hebben He Heeren Burghemees Li TANE: 


bi — 1, 





— 


de Keligtong ende Kerckelycke ſaecken 
Fude bedieninghe Wetten te maccken/ 


Ouder voorgaende communicaties era: | 


Minatie / ende advys bande lerckelycke 
Derfaanen : Immers kannen haere En. 
Vlaerich doen blycken / Dat inden Tare 
159 teen nieu protect vande Herchelijehe 
ordre ghemaeckt zynde / der felber Glee 


ſters erde Raden Her Stadt Amſtelre⸗ 
damme niet konnen goet vinden dat by 

occaſie vande jeghen woordighe Beffen: 
tien / He voorſßz. ordre ſoude warden qe 
diſſolveert / ende de geroncipieerde inden 
Jaere 1591, int gheheel / ende Vee wirt 
ſtuckxghewys / den Vercken atieen bp 
publycke authozitept epehedeanghen / 

















EEM 


hé 
* Le — 





commmitteerde doenmaels er 2e fen laſt 


(ander Dat die alvoren rpelhen naer den 
Sghegheven / Haer inne niet users te — 


Waarde Godes ſonde efen gheeranu— 
















* KE ke: 2 * 
4— 8 rf 
it ak: 6 Pa pe 


bewillighen ten ſy de ſelve al vooren in | neert ende Daer epdie hederehingen der 0 

ten vettelpele Spnode aen Oodes Hee | nerckelycke perſoonen verffaen / Daer | II 

noe Waart ſoude weren onderſocht / en⸗ Onder Beele hun grootelhckx Befwaert Est HEE TND 
SE Met contentement ende ſtichtinghe der hebben ghevonden / ende berent zyn ghe⸗ 0 


| Bercken konnen aeughenamen vordert. weeſt / met behorlhytke eecbicdinahe, daer 


AT Ban onghetwyffelt Boen ter tit fo 
ee mentie is ghemaeckt / als van eenige 
ri te Steden geſuſtincert / Dat De Frerez 
„EC DCheperfaanen daer by te veele recht 
is voordeels waere toegheſtaen. 
pp Ecrenboven weten hare E. E. datde 
gr taten va Zeelandt inden felben jare 
Ten Narttentiere Rerckelyche ozdirantie 
Abben aenghenonten / niet nac haer Cpz 
Shen guet-Dumeken / maer de ſelve inden 
„/odo Provinciali,in Eéb-uario gehouden/ 
Poen OBerften/eride nave gheleghentheyt 
E an Baere Provincien gheriehtet zpnde/ 

U Septembri Beg felbighen Haers / bp 
peouifie goet ghevonden ende gheappro⸗ 
veert. Waerinne gelyck haere ED. zieog. 
Met hebben ghedaen ſonder ripe Kerr: 
Kelbehe eraminatie/en konnen hare Cb. 
dork niet ghelooven / Hat de felve alteen 
Met pubtjche authoritenst / fonder Be 
Kercken wederomme gehoort te hebben/ 
ſouden wiſſen veranderen. 
hoo. Efaechen Dan op t'punct vande autz 
oritendt Der Hoogher Overichepdt in 

ErCkelpehe faechen / in Hollandt ende 
efl-Brieflandt alfoa ghepafeert ende 
— recht ingheſien zynde / fonder Dat op 


_ Pet name vande Heeren Staten der fel: 


er Handen, pupljcke ende gheauthori⸗ 
Verde lerckelhcuͤe Wetten opt zjn ghe⸗ 
maneert / het welche te wenfehen are, 
at over langhe ghedaen hadde geweeft/ 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


van goede rehenfthapte gheven. 

…_ Ce meer /alfaodoar het ſtueckr · gewys 
in· voeren vande voorſz o2d2e/ ende Des 
tugeten vande voorgaende kennelyen 
is ghetracht / parten int ſtuchk vande 
Heere vanden anderen diſſentierende / te 
ſamente combineren / ofte by den ande⸗ 


rente affacteren/ He Ghemeente anaenz 


gename Leeraers ende Opſienders opte 
dringhen / daer upt Verftooringe van veel 
dreoevighe alteratien / ontſtichtinghen 
ende Derhinderinghen Vanden loop des 
Euavgelij zyn veroorſaeckt / ende miſſchien 
oock occaſie ggegheven tot eenighe naer⸗ 
Ber correſpondentie onder be kerckelycke 
gerfoonen / op vele plactfen wepnich 
voorſtants genaeten/ende veel aenftaots 
aheleden hebbende Pict dat hare E.E. 
vegheeren Boog te ſtaen Pgeneergens tes 
ghens He Wettighe anthozitept ende on⸗ 
behoorlycker wſe mach zjn ghepleechts 
Pan hebben oock nopt kannen teftacn/ 
Bar door faedanighe ontydige ende pare 
ticuliere veranderringhe inde ordre Der 
Kercken / den ſebbe noch meerder ſouden 
werden beroert / ende over ſultx menich⸗ 
vuldighe Inſtantien ende aen⸗maniñ⸗ 
gen ghedaen / dat met het gennemen / in⸗ 

voeren/ende erecuteren ban nieuwe ordre 
Op He verkieſinghe ende beroepinghe van 

herckendienaren ende andere Herchee 


che perſoonen / ooch affifteren van 


hhh ij Merchez 





— — 


— —— 
— — — 
CEE _ — 


—— — pe 
Esta NE 

































shar 


* 


* 


— 


— 


ke 


J— 


Ik 
hj 
„ij | 
B 
a 
1 / 
| 

















Nederlantfche Hittorie 


Heerchelijcke vergaderinghen / machten 
worden Bhefaerf edeert / tot Hat He Reli⸗ 
gions verſchilten al vooren ſouden weſen 
vereffent. Het welche inmers haere E. 
Evende andere ſteden ban ghelijche opi⸗ 
Mie gheweeft zijnde / te ghevalle ſoo wel 
hadde vbehooren na ghelaten te worden / 
alg inden Jare 1591ten regarde Han cer 
nighe Steden ghefcnt wordt / de gheheele 
Verckelycke ordinantie vpghehouden te 
zn: beſonder alſoo nade peghenwoor⸗ 
dighe conſtitutie der Kercken/ daer upt 
meerder ombragien ende alteratien onz 
Ber De Gheneenten ſtonden te verwach⸗ 
ten/ ende veel droevighe inconvenienten 
zyn ghevolght. 
Edoch hebben hare E.E. menichmael 
Berclaert ende doen preſenteren / de Feliz 
ons gueftien door behoorlycke midde: 
sen ter neder ghelecht zynde / berepdt te 
ſullen zijn / onume tot het maecken ende 
authoriſeren vaneen Chriſtelycke Merc: 
kenogdeninghe te helpen contribueren/ 
gelyck bp de ſelve tot meeften dienfte der 
Tanden /ruſte / ende eenichendt Der Werc: 
ken bevonden ſal worden te dienen / dan 
nopt de meeninge ghehat / omme de Wet: 
telycke authoriteyt der Heeren Staten 
Bien aengaende/te quiteerẽ / nemaer bee! 
eer der ſelver recht met een goede ende 
wel onderrechte conſciente te helpen be⸗ 
waeren / ende Den goeden gemeenten tot 
ſtichtinghe ende gheruſtheydt ghedpen. 
aer alfao hare €. altijt hebben ghe⸗ 
oordeelt De peincipaelffe ſwaricheydt te 
Beruften/op tffuc bande Leere/ende door 
He berfchepdenthept/t’zedert eenige Has 
re daer inne te wege gebracht / die Herc: 
ken defer Landen inde jeghenwoordighe 
diſſentien / beroerten/ eñ droeve alteratiẽ 
ghergeckt te zyn: So konnen ſy den Bees 
ren Staten banZeelant nict onthouden, 
Dat over ettelijche Haren de queſtien ende 
particuliere opinien / op de materie ban: 
De Predeſtinatie ende gencleven Lan diẽ / 
binnen haere ſtadt ontdeckt ende aenden 
dach ghecomen zijnde / de Magiſtraten 
alfdoen in regieringhe wefende/ de voor⸗ 
ſorghe ghedragen / ende ordre geftelt heb 
ben / bat de ſelvighe niet openbaer ghe⸗ 
maeckt / midtfgaders de Hercken ende 
Gemeenten Baer door ontruft ofte ghes 
Deplt ſouden worden. 
an naderhant in anbere plaetſẽ uvt 
gheborſten / opentlyck abhedreven/ende ai⸗ 
leenſkens door t'gheheele Landt ghedif⸗ 












Ei —— a ———— — 


Het achtendertichſte Boeck. 


ſemineert weſende / hebben eenighe wen⸗ vól k 
niggeberchen-bienaren haer particulict rt 


ghevoelen / vervaet in feecheve vh fpoint 
ten / ſtrydende peghens t'ghene te voren 
doorgaens ende ẽendrachtichlyck inde 
ghereformeerde Vercken was gheleert 
ende ghepredickt / eerſt inden Haere 1610 
den Staten van Vollandt ende Weſt⸗ 
Drieflant / bp Femonffrantie te hennen 
ghegheven / ende verſocht in haere CD 
Mog · pꝛotectie ghenomen te Worden. 

Daeromme bacre E.E, menichmacl 
verwondert zijn/ende alſnoch grootelijek 
haer verwonderen int Pgene gefuftineert 
werdt / Dat banden begin Lande Kefor⸗ 
matie / ende gheduerende He ſelve / het ge⸗ 
beelen inde vyf poincten begrepen / ſoo 
inde Kercken / als Publieke Schoolen / 
in deſe Landen mede gheleert ende ghe⸗ 
peedickt/gecnen ſeeckeren boet dien aen⸗ 
gaende gheamplecteert ende onderhou⸗ 
den/aoch gheen kerckelycke cenfuren cd 
procedueren ter-co2facche bau dien / ghe⸗ 
vallen ſouden zijn gheweeſt. 

Het is immers kennelyck / Wat bp de 
Nederlantſche beljdeniffe des gheloofs/ _ 
ende Hepdelberghſchen Catechumus ill 
onſe Verchen/ tot betupginge bande Fie? 
formatie opentlyck aenghenonien ende 
voorgheſtaen / uptden Woagde Hodes 
Baer ban is bekent / ende alomme dert 
Ghemeenten/ voorghedraghen. Oock uyt 
Be meenichte van vrome ende ghetronwe 
Diengers des Goddelichen Waozdts/ 
Die ban genfanc der Reformatie delierte 
hen defer Wanden hebben bedient. Waer 
van eenfdeelg De boecken ende gheſchrif⸗ 
ten by den ghenen Die gheſtorven / zyn 
nagbelaten / ende boerder de openbare 
Pꝛedicatien / ſoo Der ghener Die noch ink 
leben zyn / alsdie vervolghens inden 
Vterchen-Ddienft zjn gheſuccedeert / ober? 
bleedighe ghetupgheniffen cannen ghe⸗ 
doen. Ende naerder berclaringhe ſoüden 
gm: becomen worden / indien ín een 
Kerckelycke bergaderinge daer op moch⸗ 
te / worden ghehoort) wat op de materie 
ban Pꝛedeſtinatie ende ghevolghen van 
Dien opentlyck / ende doorgaeñs is ghe⸗ 
leert / ghepredickt ende verdedighet: ſon⸗ 
ber dat het ghevoelen Haer ban iude vijf 
poincten upt-ghedeucht / ende ghelyck 
tfelve vervolghens wert ghedzeven/ an? 
derg als boog Wepnighe Paren op Hert 
Peedichftoel is ghebracht / ende te vooren 
weynich bekent / ofte immers weer De 
pro 



























zón 617. 


Ere vereenichde Provintien: / 


an Weren. 


Edoch geloovẽ Haere E. wel / dat vandẽ 
ginne bande reformatie moge geweeſt 


In/ ghelyck noch zyn / vele vꝛome Gere⸗ 
ormeerdeteligious verwanten ende lit: 
Maten der Bercken / die de verborghent⸗ 


beden vande Predeſtinatie ende Haoz-o2: 
Aineringhe Godts niet foo wel hebben 
Berftaen als Andere, Die door gheffadige 
geffeninghe inde Beplighe Scheyftuere 

eter zijn ervaren / hebbende haere falicz 
CpDt cenvoudelijck ghefocht inChrifto le- 
gheloove/maer dat fp het gez 
Boelen der Bemonftranten fouden hebbe 
boorgheſtaen ende gedreven / het con⸗ 
trariẽ verworpen ende veroordeelt / is 
tot noch toe niet bewefë. Ende of fchoon 

cn Leeken-wechwijfer van Anaftafius Vele 
anus oper de ſeſtich jaeren ghemaeckt/ 
zes Aende Veeren Staten van Geldcre 


ù Hoo den: 


AME ghedediceert/ in alle Mans banden 
gheweeſt: Soo is nochtans den ſelben 
cluanus, Boen hp zijn Baecrken ſcheeef⸗ 
Been Weeracr gheweeſt vande Gherefor⸗ 
heerde Dierchen:Doch hoe mel hetboecz⸗ 


bequaem is gheacht am Die lupden- 


Bande fuperftitien des Pauſdoms af te 
trecken⸗ ten ig evenwel vande Vercken 
Hopt gefel ſchrift matich nach fuffi fant 
heoodeelt / om de menfchen Waarder inz 
e kenniſſe vande ſalichmaeckende Leere 
onderwyſen: Beneffens dattet niet in 
Alles met het ghevoelen erde dryven der 
Emonffranten oger een en komt. 
5 09 Batmer: / omme te hebben Bet ghe⸗ 
welen Lan de eerſte gereformeerde Heres 
EN Defer Handen / niet en heeft op Dat 
ecxkẽ te zien/ maer op de Nederlant⸗ 
ſthe beljdenifte des gheleofg / deWmelcke 
Up Den name bande gheloovighe deſer 
Aden int ghemeen / aenden Coninck 
Voel Spaingien ig oberghefauden. Fude 
Joreden Ban He welcke / Hie f elvige gee 
Sjeleovighe vertlaren / dat te Dier tijt ine 
le Mederlanden waren /- meer Han hon— 
XE Dunſent mannen / houdende ende 
AUghende die voorſchreven bekenteni ff:/ 
At nu de Dijf Varticulen in qu ſtie met 
deſt belideniffeniet cer cen komen / is 
erſthepdentihchen aenghe weſen. Im⸗ 


arly European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde; 
broken is geweeſt het welche uptte eens 
Deachtighe ober een flemminghe bande 

Eeken deſer Lande met die ban Hanz 

| int ffuck 

ande Heere onderhouden. / Hen Heeren 
eeen. Zeelant mede niet onbehent 


merg hebben haere €. E. ban de ſelve 
niet ghehaozt/ boor dat over feben Faes 


d'ordre Der Vercken ende Wetten ban 
bare Mede · Broederen inde vergaderin⸗ 
ghe bande Beeren Staten ban Hollandt 
ende Weft-Daieflandt sijn aebzacht/ens 
de achten datſe inde andere Provintien: 
noch Wepnigher ende lacter bekent zjn 


gheworden. 
Dat ongheveerlyck veertich Jaeren 
gheleden / 2ofeffozen Der Heßligher 
Theolagie tot Wepden t'ſelvighe ghevoe⸗ 
len opentlyck ſouden hebben gheleert/ is 
hare E. €. napt ghebteken : Maer can 
veel eer het contraͤrie klaerlyck warden: 
beweſen/ upt de ſchryften bande ghene 
Die ſücteſſivelych de Theologiſche Pas 
feffien totde tijden Armiaiy toe aldacr 
hebben bedient / zijnde onder anderen! 
noch in berffcher memorie / Dat der Wijte 
vermaerden D. Erancifcus lunius ‚ Die te 
hoogen ooch tot Wepdelbereh de felve: 
profeſſie hadde ghecleedt/ midtſgaders 
bepde De Trelca Dader ende Sone / het: 
| ghesoelen der Memonffranten met haere 
publicque diſputatien ende gheſchriften 
hebben wederleydt: Ende daerenvoven 
natoir / dat inde Voorts. Dniverfitept: 
ende andere Hooghe Schoolen vande: 
Nabuerighe Provintien , ban niemant: 
anders tfelve ghevoelen alſnoch wort 
gheleert eude vaorgheftaen / alg bande: 
®Bifcipulen ende naêr-bolgergD. Arminij 
gazen Berlaclt.. | 
Belanghende de Predicanten Hie ghe⸗ 
ſeydt worden tſelbe gheboelen in eenige’ 
Steden ende Dogpen ban Vollandt ende: 
Weft-Deieflant / opentijck ende fonder: 
eenich tegen ſpreecken / ober langhe ghe⸗ 
leert te hebben / can het wel Weten’ dat: 
ſommighe Wepnighe eenich bedencken 
daer ouer hebben ghehadt/ ende haer in: 
alle ftillichepdt ghedraghen / maer datde 
ſodanighe tſelve bekent Den Ghemeen⸗ 
ten ongheruſt / ofte tat een aenbangh gee: 
maeckt / ofte de openbare Meere qiecanz- 
tradiceert ſouden hebben ghelyck dee⸗ 
monſtranten hebben ghedaen/ente noch 
daghelyex zyn doende hebben hare. 
niet connen vernemen ende neemen ghe⸗ 
adechſame preuve ter contrarie voort te: 
beengben. | 
Want niet arten gheleden tuffchen Die 
202ende 30. Jaeren eenighe Herckeljeke- 
procedueren zjn begonnen tegheng Her=- 
maaum 


ren/ van eenighe Peedicanten / bupten e, 


Fol. Jeg 


1617. 


ed 


_ 






—— — 
nn 
— 


—— — 


— 





— — — 


— 
— — 

























—— — — 


— 
— — 









et Ea 









——— 













ij 
\ 1 
| 
> = 4 
* = == — — * — = — == * J 
* — | In 
- 2 — — — — * J 
— — —— — 2 Ei. * — — — — J 
— — —— — — — —— urn — 
— —— — — — — — — — — Ee * — 
* * * — == — — — — — — —— 
— TEE = — — 
— wor — — — — — 
— — is = - — — — — — 5 — * — ME | 
Kn — rn en — — — — — ——— —— 
en a tee — — — — —— 


— — — 


— 
— 


— — — 


a 
—— 
>. 









— 
— 
— 









en 
* — — — 






— — — 
— — 
Re ee — 










» 


— — — 
I 
Ke | 
NN * 


EY ——“ 





— — 


Wee: — 
—— — 











eh ede 





























_ — 










- 
- Ed - 
* 

— * 

AD Se — ——— — — — J 
— nn — — —— 

3 — we = J 
Li 


——— 





























































Early European Books, Copyright © 2011 ProQvest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


HN 
{ 


| 1617. 


Nederlantſche Hiſtorie 


Het achtendertichſte Boeck, 


manum Herbares , Predicant binnen Her wefen van een ghevoelen , hebben naer tijpe 16 4 


Goude / ende Tacomem Sibrandi binnen 
Medenbleck / maer oock ateenighen tydt 
te bogen / ende weynich minder als veer⸗ 
tich Jaeren gheleden/ Kerckelycke ceu⸗ 
furen aengheſtelt / ende tot d'exxomnumi⸗ 
catie toe upt ghevoert / ooch met kenniſſe 
ende confent van de Weeren Staten van 
Hollant ende Weft-Dzieflant / jeghens 
Calparum Coolhaes Pzedirant.binut Lep⸗ 


| deliberatie , tor dienfte der Landen,welftant, 
‚ endeeenicheyt der Kercken , eenfamentlijck 


der Gemeenten binnen Heorn,den voorſchro- 


ven Cornelis VViggertfz. verlaten ende ont= 
flaghen- „ verlaten ende ont{laen by defen van 
ſijnẽ dienft‚als Kercken-dienaer binen Hoorn, 
ende hebben hem voorts vermaent ende ver⸗ 
klaert ‚ dat hy hem naerder ſal hebben te be= 
dencken_ „ende foo hy hem tot dien eyndein: 


den / mede onder andere ter oorſaecke Ban | ftilke wil begeven, ende onthouden in Vrieſ⸗ 
gheljche Heere alg inde vijf poinerenig | landezijn Vaderflandt, dar de S:aren te v1e- 


begrepen. Ende wort Daer en boven bez 
bonden / Dat Hermanus Herberts Vande 
Kercken niet weder en is aengbenemen/ 
Dan nae voorgaende rechtgeboelende bez 
kenteniſſe / die noch voorhanden is / ende 
Bat Taco Sybrandi zjn geboelen verlaten⸗ 
Be/ende hen met d andere Verchen-®ies 


den zijn,hem vooreen laer, twee ofte drie al⸗ 
daer van behoorlijcke onderhout te voorfiens. 





op versrouwen dae hy middeler tijt hem met - 


de Kercken fal moghen vereenighen.Ghedaen. 
in den Hacghe den 27.lulij Anno 1596. 


Dau ghelhehen./ alg te voozen inden 


Jaere 1591. Dirck Coornhere ghemaecht 


naren berghelehen hebbende / voordaen hadde feecher boeck gheintituïcert/ vans 


neffeng haer in goede eenichepdt Des gez 
loofs heeft ghecõnwerſeert / ende daerinne 
gheruſtelyck is gheſtorven. 

Wat handeliũghe met Cornelio VVig- 
gertſen Pzedicant tot hoorn / eerſt bp Die | 
Spuoden van Noordt Hollandt / ver⸗ 
A dao? Berfchepden extraordina⸗ 
ris / fo Polityche als Eccleftaftijche Ger 
Beputeerden / Lan weghen den Weeren 
taten ban Hhollandt ende Weſt · Vrieſ⸗ 
landt zyn aenghevanghen / ende tat afz 
ſtellinghe Ban zynen dienſt toe uytghe⸗ 
boert / mede ter oorfaecke bande Leere 
Hie jeghenwoordich bp Hen Femonftranz 
ten wort ghedreven / Daerinne hp mette 
Lercken niet eens konde ghevoelen / is al 
te notoir / alg dat eert ander peetert ghe⸗ 
gheben / ofte verſweghen foude behooren 
te worden / te meer alſo Haer op verſchep⸗ 
den Keſolutyen bp Hie Weeren Staten 
van Hollandt ende Weft-Beieflandt zyn 
ghenomen / ende onder andere De navol⸗ 
ghende. 

Die Staten van Hollandt ende VVeſt-Vrieſ- 
landt ghehoort hebbende het rappoort van 
den Heere van St. Aldegonde , mitfgaders de 
Raetf- Heeren Cafenbroot ende Heflels „ van 
haere ghebefoingneerde op de poincten diffe- 
rentae l tuflchen de Synoden van Noert-Hol- 
landt „ende Cornelis VViggert{z. ende voorts 
op de mondelinghe verclaringe vanden felven 
Cornelis  VViggertfen verltaen hebbende 
tghene vande voorfchreven befoingnien by 
hem was verclaert,ende voorder , dat hy be- 
kende metten voorfchreven Synode in ver 
fcheyden poinctender Leere , niette konnen 


| 
| 


} 


de Predeſtinatie / verkieſinghe / ende ver? 
werpinghe Godes/ Ontwarriughe/in⸗ 
houdende onder andere Hie felve poinctẽ⸗ 
abfurditeptern / ende lafteringhen daer 
mede D'openbare ende bekende Heere det 
eformatie worde beeladdet/ welche de 
Bemonffranten / omme te verdedighen 
haer opinie / ende die voorighe Keere te 
denigreren / Bannicuwes Geedder hehe 
ben opghehaelt / hebben Hie Weeren Star 
ter ban Dollandtende Weft- Dzieflandt 
bet douchen vant voorſz. Boech/als ſtry⸗ 
Dende jeghens die eere Godes/ ende Dit: 
ghereforneerde Beligie / ten hoochſten 
ſchadelyck / doen verbieden / ende nac Hat. 
bet teghens voorgaenden laſt ende bevel 
even wel binnen Der Goude was ghe⸗ 

druckt ende untghegheven / by beievert 

acnde JRagiffraten ende Officieren vans 
de Steden daer Ban waerſchouwinghe 
ghedaen / met oder ftpndinge van lyſten / 

daer inne die Capica ban Hes Laorfze 
Coornharts fchandaleufe ende omwaer? 
achtighe naedundingheu cortelyek War 

ren uptgbhetrochen / ende begeert Dat 

d exempelaeren fouden worden ghefupe 
pꝛimeert / ende als verbeurt bnden € fie 
cieren na-Bhenomen / vork jeghens De 

vercoopers gheprocedeert / ghelyck den 

Pꝛocureur Generael mede ghelaft was 

teghens foodauighe te procederen naer 

behooren. 

Ende alſoo He Nationaele Spnode af 
tfedert den Jaere 1589,eerftelijch is Were 
focht ende vervolcht / waere te wenfchen/ 
ende met allen Dienftich gheweeſt/ De * 

* 





615, 


—— 





heenen gheſchriften 


Shen. 


Cat fadanighen middel. wech hebben 
Lheinclineert/ ende dert Heeren Stacten 
de dertien / foo 

Nofeſſoren als Pzedicanten/Dte nevens 
ROC bier andere/ inconventu præparatorio 
Jaere 1607. hebben ghebeſoing⸗ 
eert / ende esi Ho.Mog.het navolgeũ⸗ 


Bhenerael gheraeden 


inden 


evertoont: 
VVy veiloccken, 


€ 


„ie, diefy ter noot gelaftet zijn te verthoonen. 


ACTOMme wy uwe Mo.Ed ootmoedelijck 
idden , andere min quetfelijcke woorden in 
Plaerfe van voorfz. ve ftellen , als tot beveftin- 
frscendrachcicheye ‚ ende voorplantinge der 
“Uy vere Leere, onderhoudinge van goede or= 
Fe Ende vrede in de Ghemneente, mutfgaders 
EvOrderinghe der Godtfalicheyt onder d’In- 
Sefetene vande Landen. Alhoewel wy verltaen 
inde Synode Nationael De € onfeſſie der Ne⸗ 
rlantſche Herchen/niet moet/ maer fat 
<toghen overleſen worden / Indien de 
noduas omvervallende oorſaecſien ſulkx 
noodich vindt:Ende fal vroſtaen deu ge: 










dat uwe Mo.E.ghelieve 
inde uyefchrijvinghe des Nationaelen Synadi, 
de claufule van Revifie der Confeſſie des Ca- 
techifrai (daer inne haer de Kercken doorgaëês 
cer befwaren, alſoo fy de felve voor fchrijft— 
Matich houden)uyttelaten, tot de ghemeene 
Tufte ende vrede vande Kercke,ende om ande= 
re Bhewichugheredenen, die wy , desnoots 
Eijnde, berey: zijn te verthoonen, te meer de- 
Wijle eenighe tot defe vergaderinghe ghede- 
Puteert,dien aengaende (pecialen lait hebben- 
» Diet alleen van hare Kercken , maer oock 
Vande Ed.Mog Heeren Staté haerder Provin- 


Cn 


Ee ed 
gg 




































































Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde 


ſelve Daos de clauſule bande Aeviſie Der 
Onfeffie-ende Carechifmi niet hadde op⸗ 
gehouden / ende daer inne een geede mite 
el⸗wech geamplecteert ge\vozde. Want 
hoe· wei eenighe fegenten van LTanden 
ende Steden/ ende verl Kerckert-dienae: 
Fen haer inde claufule bef waert banden/ 
Als ſchynende eenighe twyffelachticheyt 
Ofte nadenchen over d'openbare betup 
ginghe deg gheloofs te peefupponeren/ fo 
onden nochtang meldt, Hat die 0003 
in Synodo fauden 
orden Berlefen / gheljckimen in andere 
tonale Spnoden ghewoon Wad te 
den / vomme He Bedenchinghen / die daer 
DD ghemoveert ſouden moghen worden / 
et welcke een peder vepffonde / naden 
oorde Godes te overweghen / ende tot 
parigh verſtant / ofte goede interpre⸗ 
tatie ende verdraechſaemheydt te bren 


nen Die wat Haer teghen hebhen/ 
Be debite iune te becuglgen/om bp de gn 
node / nae Godes Woodt/te lacten overs 
wegben/Dordeelen/ende afbandelen. 
Indien ten felven tyde het voorſchre⸗ 
ben advps hadde kennen aenghenomen 
ende ghevolght worden / ende Daer tegen 
d'andere Bier flenaunen niet foo veele toes 
ghegheven waere gheweeft / men foude 
apparentelhek Daoz het houden bande 
Spnode Patienael / de jeghenwoordige 
ſwaericheden voorghecomen/ ende de 
berchen in eenichepdt gehouden hebben: 
pmmers na Dat Arminus hem hadde gez 
opendacrt/ende tuſſchen Den felven/ende 
Gomarum berfthepden handelingen wa⸗ 
| ren ghevallen / Die opentlyck verclaerde 
mettet ghevoelen Arminij (nopende het 
ſtuck vande rechtvaerdich maeckinghe 
Des menſchen voor Godt) voor Dé Merke 
ber ffoel C hriftiniet foude derven berfchije 
nen / indien de Reſolutie der Weeren Sta: 
ten ban Hollandt/ ende Weft-Deieflandt 
Daer op-ghenomen/effect hadde gheſooz⸗ 
teert/lupdende alg voight 
De Staten van Hollande ende VVeſt-Vrieſ- 
landt verclaren haere E. Mo. meyninghe te 
weten, de openinge var.de Profelloren Theo 
logie refpective , van hare opinie inde Leere 
ghedaen,met redenen bevefticht,diecontrarie 
opinie met redenen wederleydt,daer naer ten 
beyden fijden in ghefchrifte everghelevert 
zijnde , endealfoo de Heeren Staten kennifle 
vande poincten differentiael ghecreghen heb⸗ 
bende, Dat alfdan die poincté bly vende diffen 
rentiacl, ende die by het advys vande Proffeſ- 
foren ende Kercken-Dicnaren , inde Synode 
Provintiael van Hellandt ende VVeſt-Vrieſe 
lant,fullen moghen gedecideert werden gaende 
telve Synode Provintiael wettelick befchreven 
ende vergadert, fallen ghebrocht, ende aldaer 
cen yeghelijcken van hen-lieden naerder ende 
volcomentlick z:ja opinievan nieus bevefticht 
hebbende, befiecht worden, ende dattet felve 
Synode ter eerfter gheleghentheydt aaer toe 
zijn voortganck fal.hebben , Ghedaeninden 
Haghe den achthienden Augul Anno xvic. 
ende neghen. 
Dan alfbodie Veeren Edeten 7 ende 
Steden van Hollandt ende Weft-Drief: 
landt / den anderen op het convereren enz 


He Heputeren tatte Boazfs. Synode niet 


handen verſtaen / werdende bp Beelen 


gheſuſtineert / dat de Paedicanten ende 
Owderlinghen aldaer te verſthynen / bp 
deu Meeren Staeten ende Particuliere 


Hiii JRagie 


bet ſel⸗ 161 1. 


EEM 


—— — * 
nt Es — 
— —— — 
* 85 J 
es . 
J 4 
—— id Ke er Ba eg 


_ me — 
Bg: 7 
Ne Bk | 


Je 
za en 


DE — 






Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 








































mr 


Me E — me — 
Ee 
— — 


En 


— 


ee ——— — 
— —— 


— — — 
— — 
—— 


je — 


X 
— — 





(PK FE 


—— EDE — — « 










J EEE A 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


1617. 


Nederlantfche Hiftorie 


Magiſtraten fouden werden geeligeert / 


Daer nochtans altpt gebeupekeljch was 
mheweeff/dat Bie vande Keſpective Hert 
Ken ghecammiteeert ende gefonden Were 
den / is de gewenſchte ende beloofde AV: 
node mede achter ghebleven. 

Met is wel Waer / dat cenige Vercken 
dienaers ende Opſienders der Gemeen: 
ten / beeefende voor Die invoeringhe Lan: 


De voorſchreven particuliere nieuwe opi⸗ 


nien/ ende d'oneenichheyden Die daer upt 
flonden te berwachten / An haere claſſe 
goet ghevonden hebben / niet inde exami⸗ 
natie nieuwe poincten te vraghen (als 


voorghegheben worden)jmaer bande pa: | 


mecten Her Heere diemen verſtondt ín 
Controverſie ghetrachen te worden / Die 
aencomende Predicanten Wat nacrder te 
ondertaffen/ ooch Bat donderſchryvin⸗ 
ghe vande Confeſſie ende Catechuſmus, als 
formulieren der eenicheydt ende obereen: 
comende metten woorde Godes fauden 
worden gheboordert: Maer tiſelve is alz 
teen gheſchiet omme de ruſte ende eenpae⸗ 
righe Leere inde Kercken te onderhou⸗ 
den/ tot dat wettelychken / ende behoede: 
ker wiſe / eenighe veranderinge afte ver⸗ 
beteringhe upt den woorde Godes foude 
aengheweſen zyn. Ende is daeromme 
eenighe Claſſen ende Uerckendienaren / 
Bie nae t'overgeven vande Remonſtran⸗ 
kre: / belaſt worden Ben Kemonſtranten / 
ende die met haer eens waeren / weghen 
haer ghevoelen niet te moleſteren / ende 

die aencomende Preedicanten / Die ver—⸗ 
claerden Laut felbe ghevpoelen te efen 
niet hoogher ende wder te evaminieren/ 
bet ſelve feer breemt boorghecomen/ ver⸗ 


midts fp de vyf Articulen Der Femon:- 


ſtranten nopt en hadden gheſien / de ſelve 
aen Godes Heplighe Woort niet waren 
onderſocht / ende d'openbare Leere van 
onwaerheydt ofte onſunverhepdt over⸗ 
tupcht / ende miſdien hare conſcientien 
daer over beſwaert vindende / is het ghe⸗ 
ſchil tot openbaren twiſt / oneenichepdt / 
le fcheuringhe Gierende daer upt · ghe⸗ 
aften. 

Dit bemerchende die Ghedeputeerde 
bande parcticuliere Spnoden Lan Hol⸗ 
landt ende Weſt Vrieſſandt / welcke nac 
ouder ghewoonte ghelaſt maren/tot uptz 
boeringhe bande Spnodale Mefolntien, 
ende omme met echten op He eenichept enz 

Be welſtant der Vercken achtinahe te 
helpen nemen/ hebben raetſaem ghevon⸗ 


Het achtendertichfte Boeck. 


* Ie ne an 
— eN aas — sne Pe dede — 





den / gende Heeren Staten van Hollandt zel W 
ende Deft-Dzicflandt/over het onthdich ⸗ S= 


Wbaeren bande voorſehreven bf point? 
tente baleeren/ende te verſoecken / dat DE 
Claffen ende Vercken metten felven met 
En fouden Warden bef waert/fot datſe in 
cen Wettelycke Synode behaaglijck fou 
Ben zyn gheeramineert: Ce meer alfa (pe 
lupden berffanden De felve ſtrydich te 
wefen met. Godes Weplighe Waoordt/ 


midtfgaderg mette Pederlantfche Con* _ 


feffie ende Carechilmo , telch fp (des 
—— zynde) bereydt waren te bewy⸗ 
Cite. 

Daer op haere Ed. Mog. goet. ghe⸗ 
vonden hebben / in haere bergaderinghe/ 
Over de vijf paincten mondelinghe ende 
fchebftelijeke conferentie te doen houden / 
weleke door Den druck in handen van 
een peghelhck is: ghecomen / niet teghen⸗ 


ſtaende cerft goet ghebonden ‘vas / Hat. - 


die alleen den Weeren Edelen / midtſga⸗ 
ders den Megenten/ ende Peoetſchappen 
vande Steden foude Worden ghediſtri⸗ 
bueert. Ende zijn Haer op vervoſghens in 
haere Ed. Mog.vergaderinge verſchey⸗ 


den deliberatien ghevallen / veele upte 


ſchryvinghen ende propoſitien ghedaen / 
cock acten beraemt ende uytghegheven / 
al te ſamen daer toe ſtreckende / dat ne⸗ 
vens de openbare aepghenomen Leere/ 
goch het ghevoelen der Nemonſtranten 
me Vercken ghetallereert ende opent? 
Gek gheleert ſoude moeghen worden/ 
zynde alle de ſelve gheinſereert inde de⸗ 
ductie Ben Heeren Staten ban Zeelant: 
overghelevert. 

Gn geen ban welcke / Burgemeeſters 
ende Maden. der Stadt Anſtelredam/ 
nevens meer andere Steden ende mede⸗ 
leden ban Hollant ende Woſt Deieflant/ 
en heben gheconfentiert/ alg geenſints 
overeen comende met haerer Ed. oogen? 
merck / nachte ghedient hebbende tot: 
werh-neminge ban Be gefchitten/ midtſ⸗ 
gaeders behoudeniſſe ende ——— 
Bande vrede der Vercken / ende gantſch 
— eenparichendt int ſtuck vande 

eere. 

Te meer/ alſo notoirljek ig bevonden / 
dat onder Get deckrſel vande vnfpoinc⸗ 
ten / veele andere leeringhen ende gevoe⸗ 
lens / ſtrydende teghens Hen gront vande 
Neformatie/zyn senden dach ghecomen/ 
daer jegens voor eerſt ende voezrament? 
lyck / bp behoorlycke weghen ban * 

dec 


— — —— 



































6 
⸗ 


elff / inden 
eert is 
bolght: 


. Euangelij onfes 


Mde M 
le en 


» Ende leftelijck in defe vergaderinghe 
Vernie 


AEN , Ende verftaen,datdefelve ordre by een 
…_ Yeghelijek fa! worden naghecomen ende ach 
Eelvolcht:hebben voorts gheordonneert,ende 
Ordonneren by defen, dat inde Kercken ende 
Publijcque Schoolen der Landen van Hollant 
Ende VVeltVrieflant , vande poincten Der 
volcomen voldoeninghe onſes Heylants 
de Salichmactkers lefa Chrifi Gao? 
ONfe fonden/ bande Herbtbeerdich-mae 
nge boo? Godt den Weere Amachtich/ 
ban bet ſalichmaeckende gheloof: bande 
| Effonde/ vande fekerhept der falichept/ 
ande volcomenheydt des menfchen fn 
it leven / buyten her verfcheyden ghevoelen 
Vande poincten hier vooren verhaelt,niet an— 
ders geleert fal worden.als t'ghene doorgaens 
Inde Chriftelijcke Gereformeerde Kercke ge 
cert worde, ende indefelve Landen , inde 
Gereformeerde nerchen tat noch tac is 
gheleert waer nae yeghelijck inc leeren,als 
VOCren,hem fal hebben te reguleeren‚op pene 
| als Wederhoorighe vande bevelen der Hooger 
Overicheyt gheftraftte worden; by datelijck 
CPortement,ende anderfints „ nae die ghele— 
Sentheyt der Cohtraventien. Ghedaen inden 
„Haghe den iiijen Decembris Anno 1611. 
Ende Hat inden Hare 1614, bp Heeten 
leden inghewillicht was ſtecker Concept 


it Detreet/aleentghen tyt te vooren inz / 


© Deavintie van Btrecht uptahetomen/ 


Eu Detende ommie t'gevoelen Der Hemons | dagte tac/ ghefuftineert/ Dat in het bera 
| cauten miet openbare Heere gemeen | effenen vande Nerchelicke verfchiiie/ina 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. 


1615 ſdeck / hadde dienen bodrſten / alle voorde⸗ temaken/ te ſamen inde Yer 6 
EN Undoe Aen/⸗ EZ A, erck il 
— re bzagien wegh genomen te woren terrdoogs TOEN 
Rubriek ſulcx Booz Die Conferentie tot 
Jaere 1613. ghehouden/ by 
eker contept al in Decembri Heg felveit 
Kers 1601, bp en Beeren Edelen ende 
Steden oberghenomen tut voergheaſſ⸗ 
hen / maer niet ahewattit ofte eare 
gheweeft / lupdende t'felse als 


De staten van Hollandt ende VVeft-Vrief= 
lande verftaent alfnoch, dat de Leeringhe des 
Heeren Iefu Chriítí, in alle 

Iyverheyt,foo inde Kercken , als publijcque 
| Schoolen der voorfchreven Landea , (al wor= 
den gheléert , ende hebbentot dien eynde,op 
| € onderlinghe verdraechfaemheyde van het 

verlcheyden ghevoelen,op die poïncten van= 
de Prediftinacie,doot Ieſu Chrifti,werckinghe 
ter Ghenade,ende volherdinghe „provifionele 
Ordre gi, cftelt,eerft inden Iaere 161o.daer naer 
denden van Meije ende Septembrileft 


ut, met nadere verclaringhe daerop ge= 


ſchryften geen 4 
wylen evidente teechenen/daer ban had⸗ iK 
den ghegheven. | 


WE 


— — 


ten/ ende de Ohemeenten te laeten voor⸗ 
daghen / ſonder dat nochtans He er 
‚kelijche perſoonen / immers de ghene die 
‚haer houden gende openbare Veere / opt 
in eenighe Wettelycke vergaderinghe 
daer on waren ghehoort ende tſelve Dez 
creet ſonder kenniſſe ende tact vinden 
Bande vergaderinghe der Geeren Stas 
ten van Hollandt ende Welt Waieflant/ 
met alfegatie ban veel paſſagien der Hep⸗ 
liger Schryftuere ende authozitept vais 
de Concilien / Outpaederen ende Soeto⸗ 
en / men druck was utghegheven/ — 
Rlaerlyck beſpeurt/ Hat Get voorſchreven 
Vecxeet alfa verdediget ende bedupdes 
18 gheworden / als of der Femonftrantert 
| Shevoelen ware fch2öftmatiaher ende hes 
‚Eer bekent / omme den Biemeenten ber: 
‚tonbighet te worden / als tahene open⸗ 
baerlijck t’federt De Feformatiermet goe⸗ 
De ſtichtinghe / ſoo lange was gepredicht 
zunde oock t'ſelve/ midtſgaders de voor⸗ 
naemſte Leeragers van de Keformatie/ 
met veele ongherymde conſequentien beo 
ſwaert / daer ban die Baechen met pube 
Wegue Octtope / edach fander haere Ed. 
Mog .kenniſſe afte confent uptabhegcben? 
ghetupgheniſſe konnen gheven/foa verre 
is het ban daer / dat bp het voorverhaeide 
Oerrcet cenen Dagbeljcken Boet Var 
EC ollerantie foude 39 geracmt/Haer mes 
De haer de Heeraersdietontra-liemons 
ffranten genaemt oden) in geede cons 
fctentie hadden mogen conformeren. 
Daerenboven / hoe wel bp F'booprs chre⸗ 
ben Decreet / ordee ſcheen gheſtelt te zijn 
ieghens andere exceſſen ende exoebitan 
tien / die bupten Die vyfpoincten int ſtuck 
vande Keere voorder ſouden ghepleecht 
worden / is nochtans upt de Nactique 
bevonden / datmen die ghemeynde tolles 
rantie / daoz verſcheydeñ torrectien ende 
deportementen van veele getrouwe Hees 


















































Ral k 
” 8* 


— 
— 


— "EN 
— 


raeren / gheſocht heeft door te dreinghen/ Li (Ek 
ende gheen regart ghenomen op andere/ LN 
Die not irlyck oock bupten Hie of poines EIN 
ten hadden ghecedeert/ ende Hoor haere af 


dagheſyckrſche Pꝛedicatien ende Ghe⸗ 
kleyne ſuſpitien / dock ſom⸗ 


MWaer haben at hebben haere E. ban ĳ | Ki 
en beghinne deg Saers 1611. tet Defen it ENDE 


Aitit pertinentg 












â — 





— inn & 
« _ — 
Bel * x * il * 
— * — ee mede “in 
A pn — KS e 
— 1 E: Par Î — * 
N — — p n 


wenn las 






— — 







—— 





U Sn — 






— 













- OL — 
> Ent 


— — 
— ⸗ 
* — * 
Ten 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


1617. 

































Nederlantíche Hiftorie 


vertinent / fae kan ſchaedelycke conſe⸗ 
quentie Was/bp Geſolutie / derreten / ende 
executien van dien te procederen / De Fez 
ligions queſtien de wettelyck ende be: 
hoorlycke examinatie te ontrecken / ende 


ghen ende ordreen inde kercken tentro— 
ducceren / Ende als in Martio des Jaers 
1616. ſeeckere Acte van Keces tot con⸗ 
firmatie van ſodanighe vorrgaen De bez 
faingnien dienende / Was ingheſtelt / heb⸗ 
ben haere €. G. Ghedeputeerden wel 
Inſtantelyck verſocht / dat d'andere me: 
Be-leden haer voorgaende ende alſdoen 
Bernieuwde fuftenue / benevens de overs 
ghenomen poincten van Reces / machten 
worden bekem ghemaecrkt / daer bande 
oock is verleent de naevolghende 
Atte. 

De Staten van Hollandt ende VVeſt⸗Vrieſ⸗ 
lant, verclaeré,naedien de HeerenGedeputeer= 
den der Stadt- Amiterdam ter jejzhenwoordi- 
gher Dachvaert wefende,ernttelijck verf orght 
ende aengehouden hadden, dat inde Ate van 
Reces foude worden inghelſtelt, deſe volgende 


Woorden:Maer alfoo eenighe Steden fwaeric- | 


heydt hebben ghemaeckt ende meermaelen, 
foovoordelen, als nochmaeis verclaert ‚dat 
pet het nerven ende effettueren vande Refo- 
lùtie , de Kerckelijcke oneenichheden niet ge- 
remedicert., maer by een Kerckelijcke verga 
deringhe (oude behooren verdraghen , ende 
ter neder gheleytte worden;endein alten ghe- 
valle de voet van Onderlinghe duldinge ende 
Tolerantie ſulcx gheraemt ende ingeftelt, dat 
defelve aen wederfijden kan worden aenghe- 
bomen , ghepractifcert ende memaar in zijn 
eonfcientie daer over worde befwaert , ende 
dat nae deliberatie by den Heeren Edelen enz 
de Ghedepureerden van de Steden daer op 
‘irt heur begheeren , evde ver= 
oeck niet en is goet ghevonden, is gheordon- 
Beert tot kenniffe ende blijckevande debvoi- 
ren vande felve Heeren Gedeputeerden, defen 
in acte gheftelr, ende t'haerder defc harge hen- 
lieden verleent te worden.Ghedaeninden Ha- 
ghe-den xviij.Martij Anno xvjc.ende Xvj. 
Ende alg het vaer naer Hen Heeren Ee 
Belen ende beele Strden hetieft hadde / ee⸗ 
nighe Ohedeputeerden aende Burgie: 
meeſteren ende raden deſer Stadt te ſen⸗ 
Ben / Die bp hare E. propoſitie den xxiih. 
%pzildes voorſz Jaers 1616. inder felver: 
vergaderinghe ghedaen! met veele vene: 
nen haere C.C. poochden te beweghen / 
in ſodauige voorgaende acten te conſen⸗ 


Kerckendienaren , zijnde vande Relig ie ende 
Ì * het” 


en — — 


— d r . * nn = 
. mn ERE rears ue 
mm 


— — — 


Het achtendertichfte Poeck. 
teeren / ende als Aefölutien Staetſgew 





zyunde De voorſz. Propoſitie ſonder Mn: 


niſſe der Heeren Staten ende bupten alle 
| ghewoonte / veel: Dac2.den druck gemeen 
bp epghener Authozitept andere Lecrin⸗ 


ghemaeckt / hebben haere É. Fna ripe 
exweginghe / foo ban bet ghepaſſrerde⸗ 
als t'ghene daer wat apparent was fe 
bolgen/endeao2deelende de redenen daer 
toe gheallegeert / niet ſuffiſant te weſen⸗ 
om hare vsorgaende Befalutien te doen 
beranderen.Eerft de voor verhaeide Ge⸗ 
deputeerden bp monde / ende. daer naer 
ter bergaderinge vande Deeren Staten 
van Hollant ende Meft-Deieflant. doot: 


haere E. S Bhheeenumitteerde, mede bu 


Cheſthrifte in ſübſtantie het namolghende 


doen aendienen/ ende verſocht/ Dat nes 


vens de propoſitie vande voorſcheeven 


Heeren Ghedeputeerde gheregiſtreert 


ſoude Worden. 
Dat Burghermeeſters endè Raden der-Szade 
Amftelredammegkiehoert hebbende de Pro- 


pofitie van weghen haere E.M. den 24 der 


voorfchreven Maent in hacre E. E. vergader 
ringhe gedaen,endede felve aldaer wel over 
woghen ende gheexamineert zijnde. „als mede 
het eynde waertoedie was freckende „ om 
buyten wettelijcke Synodale vergaderinghe, 
in Religions ende Kerckelijcke faecken. Staete: 
fche-wijfe te helpen befoingneren,refolverens- 
ende executeren:Hare Ghedeputeerden gelaft 
hebben,te.verclaren : dat haere E verftaen de 
waere Chriftelijcke Religie te maintenereny 
daer af nu overde so laeten hierte Lande. 


exercitie is ghedaen. Dat mede voor den ftaet 


vant’Lant ordienftichis , dâer in de minſte 
veranderinghete doen. Ten fy defelve alvoren 
by werteliycke Synode wel eí rijpelijck werde: 
ghexaurineert,Over fulcx nier hebben connen 
confenteren in diverfche Propoficië ende Ac= 
ten tfedert den lare 151 6.mitfgadérs inde Pro⸗⸗ 
pofitie van haere E. M. Gedeputeerden in Ree 
igions ende Kerckelijcke faecken voorgettelt, 
oock niet konnen toeftaen. , dat onder der 
naem der Stede -Amftelredam. (alsfijndeeen 


| lide der felver vergaderinghen eenighe decre- 


ten,veel min d'executie der felver, jeghens die” 
vande Religfe fouden worden gheftatueert, 

ende int werck gheftele, ten ware alvoren die” 
verfchillen ende veranderinghen inde Religie 
ende Kerckelijcke faeken , onder de Authori=- 


teytvan haereE_ Mo. by wertelijck Synoden. 


waren gheexamineert ende verhandelt : Ver⸗ 
ftaen mede niet datmen middeler tijdt eenig: 


brb W 


fe ghenonen ter Erecutie laeten ficlten/ et *— 








Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. 


16 1617. het ghevoelenby de Contra-Remonftanten 

ltrd eer bekent | 
— men —— van acre bedieninghe foude ſuſ⸗ —— Een Er 
d Renderen ofte deporteren uyt oorfaecke de ghen alle die ghene die 
| 













































































de eenmael tat he | 
behooren te bewe, bk 
den welſtant de— 
ken / ende conferz- 
uchſints ter herz 


Elve weghen haer ghemoet en confcienrti 
—2 — emtie, | Landen / ruſte Her 
iben ——— ot aen der Kerc= { Gate van de — pee 
terenkonnen weten, ofte de ghemeente | ten gaen/kormnen { 
4 | aere E.E. ande 
| ——— ref teak houdende,ende of erpedienter de dd nd aijn eet 
| — anten leere toeghedaen/ bedenchen ende Hon? | ——— 
Zijnde , in haeren Godefdienft beletten oft terre een/alg Get conto 
hinder ceren ende Berffelien Ban Moominars 
verhinderen, onder pretext van (cheu in h 4 ï | rinefe Sainactfe 
Ahl: € en, | Kerckelycke vervan 
Ende om dat diefelve fwaricheyd — | avg den / endenaz 
| che mentlyck / het houden v | 
totheeghehoor (mede teghe an att ouden van een wetteſlycke 
8 enoo € tegens haerghemoet | ende pepe Paticnges 
ende confcientie ) vande Remorftanten t p — ae Sypnode vande Ger 
| LIE ) emoudta e co- | reformeerde ercken ù 1 
| MEN. Ende die alles, tot dat by werrighe Syno— | Der-Wannen/ er Dereenichde Dez 
| den, onder d'aucherite y wermishe syno— der Landen /foo om De Bijf-painctensen: 
; | yt der Heeren Staten te | De andere opghereſen — 
punvoceren, die verfchillen ende voorgheno= | f Waer jerejene qucftien / ende hez- 
gs | n gh waerniſſen Die te Hoo s 
Ber erndghenflle ijn geames | ete De felt Worben As EU 
ste GN DE vreeſe des Weeren te cr dale: 
| — honig Aeg died KEE en⸗ * de eenichent ober ————— 
? njedhens Die KRelighions Leere inde ghefäamet 
— hier ende daer gheemaneert / ende Stenen — — 
elf ————— oock Ee ebi ghe⸗ Want / alſoo in controverfie Dordt * 
Dude Heeren Burghermee⸗ tooghen/ wolch peen ee EN 
| Aden. der Bercken fp 4 bp de nn Die hae 
ei Radt/ente van Enckhunſen bewo | Bemanffranten — — 
36 — heweeſt haere Ghecommiteerde in re vande ſelve diſcreperende: {tem off: 
tè — Aen volghende / gheſamentluck | hat verre de vyfpoineten in qũeſtie/tolle⸗ 
heen aen FEolligfe bande Heeren rabelende inde Vercken actumemelpeh/ 
ban ———— ee — set — weltk gevoelen den Waarde Godee 
je Beſt-HBrieflant Weele. | conf.am pt Soacan altfele ni | 
—* minded ernſtich beelach ende verthoo⸗ ende beguamer / ats in * —— 
—* tgene in bepde Die quartieren men-comfte der herchen, aenghenomen 
berfo 2 Je/aen haere ©, Mo. inftantelijck | hebbende een Prof: (lie ban gheloovesen: 
| len Nee hebben / fodaniehe opdzete wil: | de daer van boeude cenderlen belydenfa’ 
| De he en / dat dierghelcke klachten en · | ſe / onder bauthozitept ende Hirectie van⸗ 
a, ain woceduren mochten ecfferen | De Weeren Staten Senergel abeeramis- 
ef et ghecomen Worden/ofte dat an. | reert/verhandeltrende tuteëpaerrichent. 
titan. de De Vanden. ende goede Fngefe: ghebracht Worden. ae dien de Herck en: 
batte: Dan Dien / gheſchapen waren te enghendgeh het oeedeel ober de Leere der 
den tinde uaterffe berbitteringfen ens | Vercken toecumt / ende tſeive ſeifs in 
Pparente-ertcemitepten. Waer van | Bollandt ende Weſt Prieftant aack alfa: 
erin cpertpie nief pertinente redenen cl is ber©haen, nutſgaders inde lefte gecons- 
ne —— / doen ter tijt ghedaen / des cipieerde nertchenordeninge inden acre: 
0? = ſnde gheerbibeert foude conneu | vs ì — 35. klaerlycn uptgedruckt: 
egel. ende beveſticht | 
Met tegenffaende alle Be voorſchzeeven _ Dit is tú d 
N bee ien” Acꝛ Jit is mede tat: allen Iſoo in: 
vfanrien noe bebngicen och pan: | welgeftlde antfcpappen ende erder. 
Steen ende notable leden. menichz | gepzactifeertiniet alten | — 
heſecordeert ende tot deſen da⸗ maer aach onder —— 
enge Wefotuten bier entemger fe orlen nghen / ende Overheden / alg hier: 
| giet , HEL Owen met verfchepden erenmelen ts hee 
Wehrdt Ende midtfDien Die faechen | Weſen/ende wpt be herehelinehetn fan. 9— 
F tchen hier te Lande hoe langer hae | nader kan moden befgeurt: Sonder hat: —00 
erft gheraeckten in ſeer dꝛdevighe mif- | bare. „connen Bebinden / — 04 
gudn permaruane ende then” Theteic EEE 
| ghen Diealle de werelt niet dan alte.) Kelticke gheſchillen founder Berckelpere: 1— 


„it il) verdeel! 





men — 


—— 


a 


kr oe ERLE 


OE 


we herin 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 









* ne — 
— — — —ru —— — — 
aap zee —— — — me Ean al 
_ — — == mn ee gi — — 
— — wat — — — — — — mmm — * 
— — —— — * 


— — — 






st 


* — — ne F 
z 8 ee —— * * 
—— — En 5 3 
3 = x —— — ** — — wf 


er EE 
— 


EE 


a 





pen „€22 
— — 
— 


— 









— af 
Dy 4 - 
— — 
— — —— ——— — —— 
Ee mk — 7 e En — — 


4— 
































— 8 SK» — 


— — 
⸗ 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


— 


en ⏑ 


IE 
















Nederlantfche Hittorie 


t Aelve hebben niet minder / tſedert He 
Hefozmatie / verſtaen be Furſten ende 
Steden van Duptflandt/die inden Fac: 
re 15 30. De Auf burghſche Confeſſie den 
Kepſer Carel des. overghegheven heb⸗ 
ben / verthoonende hoe noodich ende nut⸗ 
telyck De Vrercheljehe Concilien Waren 
tot beflichtinghe van De Meligians ber” 
ſchillen inde Thriſtenheyt / als fp den 
Peper albug aenfpeeken/soo faì dens Key 
fer een faccke doen die zijn Hoocheydt weer= 
dichis , ende feer begeert vande gant{che 
Kercke , indien hy de Synode toelaet van die 
ghewichtighe faecken te oordelen. Dit is het 
VVerttelijcke middel , ende inde Kercke ghee 
bruyckelijck , om de oneenicheyden wech te 
nemen , namentlijck de Kerckelijcke ghefchil= 


len te brenghen tot een Synodum. Peſe ma- 


niere heeft de Kercke ghehouden, vanden tijt 


der Apoftelen af‚ende de treffelijcke Keyferen 


Conftantinus ende Theodofius , en hebben, 
oock in faecken die nier feer duytter en wae⸗ 
ren, ende in ongerijmde Leeringhen, niet wil 
len ordonneren fonder de Synode , op dat fy 
de Kercken fouden behouden by de vryheydt 


‚om vande Leeringhete ordeelen. 


Ende is indé Tare 1548. als getrachtt 


werde het Interim in Duptſlandt in te 


voeren / wederom het houden bande Sp 
noden ernſtelyck geraden/ende verſocht / 
midtſgaders door De onthdighe aenne 
minge vant ſelve Incerim op vele plactfen 
groote ſwaricheydt / jac verwoeſtinghe 
ſommigher Kercken ende verhinderinge 
inden loop des Euangelij veroorſaeckt / 
oock als voor / ende ontrent den Jare 
1580. het Concordiboeck, onder preteert 
van vrede te maecken / in verſchepdeu 
oorden Ban Duptflandt// ingeboert wier 
De / hebben diverſche Furſten ende He 

genten ban Vanden ende Steden / als De 
Handt- Grave van Heſſewde Hertogen 
van Swepbrugh/ He Dart van Anhalt, 
etc. Pfelve Concordiboeck gewepgert aen 


tenemen/ ende begeert / Datmen in een 


Wettelycke Spade vande Uerchen van 
Duptflaudt de verſchillen ſoude berhan⸗ 
belen. Pae is oock ſelfs Auzuttus Chur: 
boeft ban Saven / Die meeft op de zide 
ban De Concozdiften was / van Hat bez 
dencken gheweeſt / Cimen niet te vooren 
eenen Generaelen Synodum vande Duytíiche 
Kercken en behoorde te beroepen , om den 


Het achtendertichtte Boeck, 


Leere teherftellen , eermen een Concordie. 


| boeck, van foo weynich perfoonen gheftelt, 


foude.in voeren , opdat hy niet en fcheen te 
wijckévan het exempel ende vande voerftap= 


‚pen der H. Apoffelen, midt{gaders der Godt- 


falighen Princen, ende opfienders inde eerſte 
Kercken , mae: dat alles ordentelijck fonder 
yemants vooroordeel mochte ghefchieden, 
Maer alg de feg Bergifche Theologi Aut⸗ 
beurs Han het Concordie-boeck met haer 
daghelhekſche aenloopen aenden WD. Ge 
Cheur-Durff ende andere Worften des 
Rycx/ t'berdepen Meg Synod: verhinder⸗ 
den / ende te Wege brachten / dat het Con= 
cordiesboeck onderteerkent / ende met 
Authoriteyt inghevrert wiert / Is daer 


Dao? veroorſaeckt / dat op veele plaetſen 


De Euangeliſche waerhepdt is verdup⸗ 
ftert/Deele bzoome Predikanten zijn ver⸗ 
jaecht ende Beefchepden Mercken jam 
merlyck berftac2t/ welche exempelen alſ⸗ 
noch wel behoorden erdacht te worden / 
al eer de ſaecken hier te Lande in meer⸗ 
der verloop komen te gheraecken. 


MDat cock den Coninck van Groot· Britan⸗ 
uien hist ent verſtaet / Dat de Wooge Dies 
vicheden De Judicature overde Heere) 
den lerckelyckẽe perfeconen ontnemende / 
tot haer ſouden trecken / blyckt onder 
andere upt zyne Majeſteyts verclaringe 
voor het recht der Coninͤhen ende in 

pendentie van haere Croonen/ teghens 
de Oratie des Cardinaels bant berop: Al⸗ 
waer zyne Majeſteydt bekent / dat de 
liepferw haer nopt en hebben beroemt 
opperfte Michterste weſen vande points 


ten des ghelsofs ende der Heere / mact - 


kenniffe namen ban de beflupten ende re⸗ 
guten bande Foncilten/ende dat het eert 
poinct ban Cheologie is / te oordeelen 
vande uptffrechende / ende vande macht 
der fleutelen / het welcke noch naerder / 
upt De Apologie voor den eedt van ghetrou⸗ 
wicheyd: ende zijn hoochſt gemelde Ma⸗ 
jeſteyts verclarmghe aende Heeren Scaten 
General ober die ſaecke Vorkij ghedaen / 
kan aengheweſen worden / Macr Loot 
al upt deſſelfs laetſte brieven aende Wees 
ren Staten Gererael/ den zo. Maxcij leſt⸗ 
leden / tut verclaringhe ban zynen voor⸗ 
gaenden betef/ inde Deductie alleen geine 


ſereert / ende voor advps inde jeghen⸗ 
wWoordighe ſwarithepden dienende) ie te 
| befpeurten: 


Copye 


1617. dordeel / alleen Bp publieke autoziteyt / vrede in den Kerckemende de eenicheydt det 169 
—S hbeeft ghedecideert afte beflichtt. 


A 


u 
— 





1617. 


(OD bm 


— 


Copye deſes briefs ſoeckt hier 
boven lib. xxxviij. fol, azr.b, 
ende fol, 222, a, 


At nu de verſochte particuliere 
eude Jattonale Spnoden niet 


ſouden over een komeẽ / met bape, 
gerechticheden/ ende peeeminen: 
bie bande reſpective Peobintien eũ Lant⸗ 
happen / en can met gheen apparentie 
heſuſtineert worden/ Aſoo bp nacft van: 
en beginne vande ieghen woordighe re 
Lieringhe der Landen / door Vele folems 
Wele handelinghen / d renparige ve ffenin 
ghe vande Gereformeerde Neligie/ is gez 
Peſunponeert verfchenden gheñerale/ ſoo 
Polityche alg militaire Ecden daer Bp 
Eieb ghefondeert: Inde Feductie vande 
teden De ſelve gheneralyck ghecapitus 
leert ende imeghevoerdt / Ende zijnde 
aetenbaben den ſeeckerſten bant daer 
Mede de Pzavintien/ Steden ende goede 
Ingeſetenen van Bien/ oock in politijche 
Echichepdet ende reputatpe by ae gheheele 
Ghereformeerde Eyziftenhepot ghehauz 
dert connen worden: Het weicke onghe⸗ 
twyffelt de Weeren Staten generacl ende 
Particulier: / ten thde alg inden Haere 
1606, De Dpnode Hationgel wierde gez 
accordeert / el hebben ingheften/ ende 
eghenwoordich geen minder plaetſe be 
hoorde te hebbem 
Andere particuliere voorſlaghen / Hie 
faa nu/ ende Ban tot nederlegringe Hanz 
De Keligions queftien wel zyn ghedaen/ 
hebben hare E.E. gheoordeelt / cf nac De 
teghenwoordighe gheleghenthepdt niet 
peacttcabel te weſen / of tat gheruͤſtheydt 
ende contentement Ber beroerde kerchen 
miet fe ſullen ffvechen/ zijnde de vorrftagt 
gan eenighe Wepntghe politycke ende 
Rerckelhcke gerfoonen te laeten befoing - 
neren / ofte eenighe uptgheſonderde Pae: 
Dicaaten tot anderhandelinghe te nie: 
brunchen / in deſe ghenergele alteratten 
der Kerchenende ghemoederen / niet ſoo 
heguaem / aac npt voorgaende exempelen 
bedenckelyck ghevonden / midtſgaders 
unt het houden van cen particuliere Pzaz 
binriale Synode gheen ghenogechfame 
bucht ofte ge wenfchte unttomſte te ver⸗ 
Wachten /- ten fp de JPationacte Haer Cy 
Bolge/ Op dat Heenichept ende ovbereen 
emminghe met andere Oherefoomeerde 
Kercken niet verbroken / maer onde rhou⸗ 


Early kuropeon Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. 


— 


den mach worden. 


Waeromme hare E.E. op de o2dinarife 1617, 


Wegen ende middelen/Waer tac Die € hei 


ſtenheyt / in ſoodanige ban? vallen door⸗ 


gaens haeren taeblucht heeft genomen/ 
de naefte feven Taren gheduerichljck 
hebben gheinfifteert / ende ſeive boog ans 
dere extraordinare bandelinghen ende 

befotngnien peefererende / oock andere 

Difficulterende medele dé gefocht te pers 

ſuaderen / op dat onder de Directie vande 

Hooghe Overichepden/de gerefene Hers 

kelhcke fwarichepden ordentelyck ende- 
ſtichtelyck / met goede feecherhendt ende 

gheruſtheydt / tat een ghewenſchte upt⸗ 
comſte moghen worden ghederigeert / het: 
fp dan bp Wwechnenunghe bande gefchils 

len / ofte bp een goede eguitable tolleran⸗ 
tie / ghelyck Panderen thden ontrent den 

Jare 1570. de Euangelifche nerchen van 
Polen / door middel vande Sinodale bere 
gaderingẽ te Sendomir gehoudẽ/nae rijpe 

Aanminatie / tot onderlinghe eenichepdt: 
hebben gearbendt / eũ bequame middelen 


Ahevonden / daer door de ſelve Rerchen⸗ 
‚tt midden ban hare vnanden / in goeden 


welſtant behouden zn ghebieven. 
Want al hae mel Haere E.E. daer zin 
ghelogeert / Daer met goede flichtinghe: 
ende behoudeniſſe vande eenichept / tWee 
ſtrydende Leeringhen op eenen Predica⸗ 
ſtoel / ende voor eenderley Ghemeenten / 
niet connen ghebracht worden: Soo heb⸗ 
ben fp nochtans noyt ghewenghert / ofte 
vuepgeren fullen over het verſchil / nopen⸗ 
dede Goddelycke Predeſtinatie metten 
aencleven van Bien/cenen eendrachteiyc⸗ 
Reu voet ban Tollerantie in te gacn / bp 
faa verre eenen ſodanighen / Wettelchy- 
ende canform Den Waarde Gedeg / can 
beraemt ende gengheſteit / midtfgaders- 
met behoudeniſſe vande Wwaerbept / ende 
een goede conſcientie aengenanten wor⸗ 
den / ſonder Dat hare E. aach heben ver⸗ 
ſtaen / ofte Doen fuftineren/ Dat bs de Gez 
reformeerde kercken Defer Vanden eenia- 
qe nieuwe deciſpe ſoude orden gedaen) 
Bande poincten die bevonden fulien Woz 
ben / by de gheneraele Ghereformeerde/ 
ofte inde Pamitive Vercken niet ghede⸗ 
Cideert te ſyn / moghende wellyden dat 
De ſehe Den alghencenen oordeele wer⸗ 
Den ghereſerveert: Mer nochtans ghe⸗ 
meent / dat middeler tyt de verſochte Spe 
node Nationael / onder diergheiyche unde 
andere pretexten / niet opgehonden⸗ eerd | 
ce 


—“ 









































































and É 


A 


— —— — Ei « ” EN - 
: — — — 5 
— mien — — — 
— — > — 
venen p _ E * 
Bal 
é he k h 
ú - n : 
5 * 3 Ee 
2d — AR hl Br Don — al 


y a 


- — 


* 
ee 


Er ———— 





















ze 


am — — — mr — — — 
— * — Se — 4 J — pe - — 








— 





— 
2 a nas 
dS 



































Bir ii —4 HIN 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


opm 


Nederlantfche Hiftorie 


DME meerder ondtenften ende ſwarit⸗ 

heden in be Wantsen ende Hercken / als 
noch te verhoeden. 

Ende konnen ober futer geenſins bez 
grypen / Dat bp aenneminghe van VVaert- 
elders , afvorderinghe-van nieuwe beloften 
vant volck van oorloghe ende excraordinarye 
employen van c'felve, mit{gaders crenckirghe 
vande authoriteydt ende reputatie van zijne 
Princelijcke Excellentie , oock particuliere 
aflociatien ende verbintepiffen, tot uyt-voe- 
Singhe van eenighe gheconcipieerde Reſoluti- 
en opfeer wichtighe poincten, den Staet van- 
de Landen ende Religie ten hoochften betref- 
fende , ende / nae de canftitutie vander 
Landen vegieringhe / niet Stactf-qhiez 
Wife genomen / de jeghenwoo2dighe 
mifverftanden gheremedieert / ofte De 
ghemeyne tollerantie daoz-gedreven ſul⸗ 
tent konnen moden : Maer beduchten 
eel eer/Dat B voort · ganck van fodaniz 
ghe vremde handelinghen / ende harde 
peotedueren in Aeligions ſaecken ende 
degens de Religions verwanten/ die haer 
ſonder voorgaẽde behooriycke eramina: 
tie Bef Waert binden met dandere diſſen 
terende partden in te laten (hoe-Wel an: 
dere peeterten moden genomen) Get 
Der van oneenichepdt baelangber hoe 
meer (al ontſteeken / de publycke authazi. 
tent / famt den florerenden ende ban 
Godt gheſeghenden ftaet der Landen 
ende Rercken / in groot ghevaer fullen 

beftelt / ende foo beele ende groote ons 
Beplen verweckt worden / Die namgels 
feer ſwaerlyck fallen efen te repareren, 

Alle t'weltck Burghemeefteren cf Gas 
den der Stadt Amſtelredamme niet heh 
hen konné ledich ffaen/den Weeren Sta: 
ten Ban Zeelant/upt ghetrouwe affectie 
ende per totten ghemeenen welftant der 
Handen ende Herchen / fi inceeritjchen te 
Berichten / mitfgaderg Hat haere E.E. 
meer Dan tydt ende noodich achten te 
efen / datter langh-berfoehte middel 
van Spnode Nationael / dewi⸗ doch be 
andere gheen goede uptkomſte ghevon⸗ 
den / noch lichtelhel is te vinden/ eennael 
werde ghetenteert / ende metten eerften 
bp der handt ghenomen. 

Ce meer/ naedien de Gedeputeerden 
ber Bercken / in Den Gaere 1611. ende 
1612. tytelyck ende ernftelijch vervolch 
aende Beeren Staten Benerael daerom 
Gebben ghedaen / Be Remonſtranten foo 


Het achtendertichfte Boeck. 


ſelven mel hebben begeert/ veele Provin⸗ 

tien jeghenwoordich Haer toe inclineven/ 

ende miet weynighe leken van Bollandt 

ende Weft-Deieflant:Dat oock bp groo? 
te ende voortreffelycke perfonagien/ ſoo 
van binnen / als bupten ſ Landts / daer 
toe ernſtelhyek wort gheraden. 


Wef-halben Burgemeeſteren ondertas 
den voornoemt / den Beeren Staten van 
Zeelandt / nevens bedanckinge vac? har 
re Edele Moghende voorgaende € fficíz 
tien ende debvoiren / ende met aenbiedin⸗ 
ge ban hare ED. vrientſchap ende dienſt⸗ 
Willichent/ alfnoch wel Witten berfoecht/ 
bp haere voorige intentie te continueren? 
ende andere Difficulterende Provintien 
tot fodanigen Cheiſtelhychen voornemen 
te helpen diſponeere / gelyck mede De Hec⸗ 
ren Ghecommitteerde ban haere Edele 
Moghende / verſocht orden / de jeghene 
woorde berclaringhe ende bedeneknighe 
ober haere Ed. ghedaene propoſitie / eñde 
de Deductie bp forme van antwoorde 
Daer op overghelevert / ten beften aen har 
re peincipaten te bevupden ende rappor⸗ 


— — — 


ö— — — — — — — 
— — — — — — 


teren / Ghedaen ter vergaderinghe van 


de Heeren Burghemeeſteren ende Maden 
Ber Stede Wmftelredamme Hen dertich⸗ 
ffen Augufti beg Haers 1617. Ende ghe⸗ 
gheven aen de Peobintpen. 

‚Cot naeder epenpuge van ſulckes als 
in deſe beelaecheliche verſthilien ghepaſ⸗ 
feert is / ſal het den weet ghierighen 
Leſer believen te her-lefen de publijche 
Scheiftendie de Staeten ban Wolland 
ende Weſt-Frieſlant ter eender/ Ende de 
Steden Amtterdam, Enchuyfen, Edam, ende 
Purmerende (mede Ledematen der Stats 
ten Ban Holland ende Weft-Frrickand) 
aen d'ander ſyde / teghen malcanderen 
hebben ghefchzeben ende in openbare 
druck hebben wt· ghegheven: Soo alg ick 
De felfde berhaelt hebbe fal.232.23 3.234° 
235.236. &c. 

Ende voeght dan noch voorder daer 
bp deſe corte opendughe (belanghende de 
beſwaerniſſen ende bedenck hughen over 
de ſcherpe keſolutye Ban den vierden Au 
gufti) Ghedaen ban weghen de Steden 
Amſterdam / Enchupfen/ Edani/ ende 
Purmerende / in de vergaederynghe van 
de Ghecommitteerde Raeden der Staes 
* ban Holland / Den rij Seprembris Anni 
1017 


Edele | 


* ae * — 
SEE raars 
































út 
1617. Veeleer gevordert hehooorde te worden / | wel alg andere Vercken-Dienaren/ tet wl ke 
wd \ 





zó. 1657. _ Edele Gheftrenehe Heeren. 
2 — 5 Pong 
Brohemeefteren / Maden / ende 
Deoetfchappen/ der Steden van 
Amſtelredam / Enchhupfen/ Es 


| 


dam / ende Purmerent / onſe vefpecz 
tive principalen / hebben met leet-Wefen 
vernomen / ſoo upt de cappoorten van has 
te Gecommitteerde / alg upt dacten ende 
Bhefcheiften/ op den naem vande Weeren 
taten van Wollant ende Weft-Drief: 


ant untghegheven / t'ghenein hare Ed. 
Jaq. te En Be 
eden voor affchept aenghenomen: Ende 
hadden nopt verwacht / dat op ſoo wich⸗ 
ighe poincten / den Staet vanden Laue 
De ende Aeugie ten boochften betreffen: 
€/ Gooeghenomen fouden zyn gheweeſt / 
D pluralitept ban ſtemmen (nict teghen⸗ 
aende De contradictie bau beele notable 
leden / ende in abfentie van eenighe ande: 
Ee) fodanighe Refolutie te formeren/ bps 
fender nadien De felbe/bp apparte verga⸗ 
Beringhe / fonder voorgaende Deputatie 
Staetf ghewyſe ghedaen / waren ghe⸗ 
becpareert ) ende teffens jeghens alle ges 
donte Hooz-ghedzonghen/ ooch niet tes 
Bhenftaende He Shedeputeerde van ee⸗ 
nighe Steden/Daer on al-Lozen met Hare 
Piincipaele begheert hadden te commu⸗ 
niceren: Synde onſe Heeren Principalen 
hoch meerder verwondert gheweeſt / dat 
Opentihek ghetracht ig zn ercellentie/ 
e·vrouwe de Pzinceffe ban Grangien / 
ende mijn Heere Prince Hendrick / fodaz 
nige handelingen/alg Kefolutië Staetſ⸗ 
ghewyſe ghenomen/ te notificeren/ende 
berbolghens/ door fekere Ghedeputeer: 
den / datelyck binnen Hen Beziele ter exe⸗ 
cutte te ſtellen: midtſgaders / ſonder Lanze 
gaende laſt ende commiſſie / Hen Weeren 
taten van Zeelant/ met overleberinge 
ban de gheconcipteerde ende uytgheghe⸗ 
aen gefchziften/hekent te maechen. Waer 
ober onſe principalen niet wennich zyn 
ontroert / ende naer rype deliberatie / 
elckr in den haeren op alles ghehouden/ 
bewooghen geweeft/ ong ertraogdirarie 
berwaertg te ſchicken / om D.C. hare bez 
ſwaerniſſen ende voorder bedenckingen 
te openen / op vertrouwen / dat de ſelve / 
“Alg ban ghetrouwe ende oprechte Bonte 
ghenooten / ende mede leden‘ Van de ber: 
Gaderinge der Weeren Staten Lan Wel: 
landt ende Weſt Bieſlant / aengenonien/ 


rly European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Ima 


mages r 
444 B 20 


ghehouden bergaderinghe is 
Biepaffeert/poorgheflagthen/ende bp bele 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. 


ende beberticht fullen worden. 
de eerſt / hebben onfe principalen ats 
tĳts ghetoont/ geen minder affectie ende ===> 


de felve Landen /h 


pver / tot booeftant van He haachept/p 

ende gherechtichenden der Zanten vant 
Hollaudt ende Weft-Brieflandt/ mider 
gaders belhoudeniffe bande Authoriteyt 
der Heeren Staten / ende reſpertive Mas 
giſtratien / alg eenighe andere ſeden van 


ebbende / hare E. ende 


ber ſelwer voorſaten / niet weyni gher / ſoe 


inde beginſelen van de ooꝛlooghen / als 


ende vreemde hee 


vervolghens / daer bp goet ende bloet ope 
gheſett ende Hoo? Godes ghenadighen 
zeghen / deſe Landen van alte tpranne 
rſchappye helpen bevry⸗ 


den / Daer inne oock door de ſeibe genade 
ſtantvaſtelyck ende onweranderihen ghe⸗ 
meent zijn te continueren: Waer hebben 
bier nebens in Be haochfte recommandas 
tte ghehadt / ende noch houdende zjn / He 


‚ Ware Chzifteliche 
ligie / 


Ohereformeerde Fee 


ende eenparigheevercitie vande 


felve/ ban den aenfanck Der Feformatie/, 
ende gheduerende d'oorlooghen/ in deſe 


ende andere bereenichde 
Iek aenghenomen / 
handthaeft: ende altĳt q 


anden opents 
ent/ ende ghe⸗ 
eoordeelt/Dat 


heo 


baerinne geene particuliere inbreucke / 
‚als met grooten ondienft Der Vanden, 
‚ende ontruffinge van de goede Gemeen⸗ 
te/bp der hant konde genomen worden: 
sDnde haer mitſdien tenbhoachften leet/ 
at De boorgaende eenichepdt int ſtuck 
bande Heere niet onderhouden is ghe⸗ 
worden / ende veel meer / Hat tot herſtel⸗ 


linghe van de ſelve 


/ ſodanighe weghen 


ende middelen niet zjn ghebruyckt / die 
voormaels ander D'eerfte Cheriſtelycke 
hooghe Obericheden/ ende naderhant in 
wel-geftelde ende Gereformeerde Hante 
fchappen / doorgaens beguaemft ende 
erpedienft zón ghehouden / daer toe onfe 

zincipalen noch willen berhopen / Dat 
be biffieulterende mede-teden/Doo? goede 
deboiren/offitien/ ende acmmaninghen? 
fao ban binnen / atsbupten de Landens 


haer eyntlyck fitten ghelieven te laeten 


beweghen. 


Middeler tijt / Alſoo V. E. ende alle de 
Werelt kennelhck is / wat eenighe Jaren 
herwaerts in Keligions facchen / inde 
Landen van Hollant ende Weft Pzief: 
lant is ghepaſſeert / gheffrecht hebbende 
tot groote droeffheydt ende bef waernifte 
ban hete Dicnaré des Godljckẽ Woerts / 

— KEK h ende 








1617. 




























































f ï 


— — 
— — 


— * 


— 


ed 











\ 


* 
——— 


* 

3 

Ie 

1 / 
B / 
# 

ORE! 
ARP 
val 


— &” * 

— — * 
ee — — a 

— — 


— — 


* 
⸗ 


ze 


— 


— © 


| fi 
ne hi 
f J 
—4 
J 
4, 








— * 


ke pe EN, Vn 


— — ⸗ > — pes 
Rn — 4 — 
Kd an — us 5 * 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
es reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 





Nederlantfche Hiftorie 

ende Chriſtelhcke Bemeenter / Tát ver⸗ 
ſtrohnghe eude onderdeuchinge. van veel 
blaenende Merchen/ende Lerhinderingen 
Banerercitte der. Ghereformeerde Meli: 
gie / ende van de Meligiang verwanten / 
Bie hacr begheeren te houden in eenichept 
Bande Heere / ſonder haer te tonnen we⸗ 
ghen met andere / daer ban niet weynich 
verſchillende / Fac van welcke Die vboori⸗ 
ge Leere ende profeſſye calumnieuſelyck 
ende lafferlijck werdt ghetraduceert: Sa 
Baden. onfe peintipalen Wel verhoopt/ 
dat eenmael fodanighe procedueren ſou⸗ 
ben hebben opghehouden / ende gheene 
nieuwe occaf ie ghegheven gheweeſt ban 
te ghelooven / Hat met meerder rigeur 
baoztaen gheprocedeert foude worden / 
coannende haere €, E. niet anders degri⸗ 
pen / als dat Bie voorſſagen ter leſter Gere 
gaderiughe ghedaen / eñde affchept haer 
op bp Gele leden ghenonen / Haer toe zijn 
hedirigeert ende gheſchapen upt te Bale 
en, Want waer tae (oude anders Dienen 
Be aenneminghe Lande V Vaert-ghelders, 
daer be Landen niet als te ſeere met 
Ehadehfbalck zijn Bef \wacrt/ende He pe⸗ 
ninghen tet betaelinge ban be felbe nauz 
welcx konnen toelanghen. Waer tac die 
——— voorderinghe van nieuwe 

eloften / ende verbinteniſſe bau Get volck 


Ban Oorlooghe / het welcke op de ghene⸗ 


vale ende eeñ parighe eeden / De Banden 
hebuerende/ende nade Gorloghe tot 
efetijdt toe / ghetrouwelyck heeft. ghe⸗ 


dient:Behalveñ dat anfe peincipalen niet: 


en tonnen goet inden / dat hier Hoog 
meerder ombragien conftraincte/ofte ope 
wMeſſien fouden Warden ghegheven ende 


ghepleecht / aen die ghene Hie ban He cez 
nichepdt ende over· een· ſtemminghe der 


Sherefoꝛmeerde kercken niet afghewe⸗ 
ken ete ban: ſullen eel min tot / ofte ie 
ghens doncoſten van ſodanighe onnaoz 
dighe lichtinghen connen contribueren/ 
ende boorder het Chryſ volck in den eedt 
ende dienſt Der. Handen haer ghetrouwe⸗ 
Iek quygtende; onder andze peeterten niet 
honnen licentieren oft abandenneren/ 


nochte ooch gheſtaut Boen de ichtinghe 


ende conſumptie ban de wapenen / Daer 
han de publycke magaſuen particulier 

Wer werden antblast, 
foude poorghenomen werden / tat kreng 
kinghe ende verminderinghe ban de au: 


— — — — —— — —— 


— — 


— — — — — — —— — — — 








Het achtendertichſte Boeck. 


andere Provintien ende Capiteyn Ohe ib * 
t bolck van Oorlaghe van ⸗ 


nerael ober | 
welcken de Kanten ſoo notable ende ge⸗ 
trouwe dienſten hebben ghenooten / ende 
voor het toeromen niet minder hebben te 
berWachten/ meenen onfe peineipald niet 
alg met be grootffe ondanckbaerhept t£ 
konnen ghefchieden/ ofte bp haere E. ge⸗ 
advondeert te werden / hebbende gheen 
ander vertrouwen ban zjn Ercellentie/ 
als deg (elfs actien ende intentien tat DE 
meeften dienſt der Handen ende canftr? 
batte ban de wettelycke regieringhe BEL 
Heeren Staten/altjte hebben uytgewe⸗ 
ſen / daer van onſe principalen haer voor⸗ 
taen mede wel verſeeckert houden / ende 
wenſthen dat by eenighe quaetwillighe 
gheen voorder coutrarie / ofte calunmieu⸗ 
te impreſſien mochten werden gegheven· 
Ende naer dien Bie Ordinaris Collegien 
banden Hooghen ende Provincialena⸗ 
de / van allen ouden tyde / tot bedieninghe 
van de Juſtitie zyn opgerechtt / end DAC? 
toe met goede inſtruckien / verſien / connẽ 
onfe principalen gheenſins bevroeden 
waeromme/ by occaſie van die Neligious 


miſverſtanden / De ſebbe He Kennifie ende 


Judicature ſoude moden ontrocken van 
de exceſſen Die hier en daer Worden ghe⸗ 
— eñ baarder geplecht ſullen wor⸗ 
den: Jae verſtaen dat / tot weeringe van 
alle oppreſſien ende ongheregheltheden⸗ 
be ſelpe Geel ger tot haer devoir endt 
guhtinghe haerder confcientien Lehon? 
tet vermaent / als Haer inne verhindert/ 
ofte by difparitept ban opinten He ſaken 
elders ghebracht te worden / tot mercke⸗ 
lycke diſreputstie van De voorß. Colle⸗ 
gien / eude vercortinghe bande goede in⸗ 


gheſetenen / die Ban alte oude tijden / tot 


De ld haer tecourg hebben mogten ne? 
mett. sh 

Dao? al hebben onfe principalen / je⸗ 
ghens voorgaende handelinghen ende 
procedupren / ende Hie wyders ſouden 
moggen by der handt geucmen 5 
ons als noch ghelaſt te verclaren / hat ba? 
re E. E. noch Chaiftelijeh/ noch rebelyck 
connen Binden / dat de Ghereformeerde 
Shemeente ende Vercken binnen deſt 
Landen / het verſcheyden ghevoelen / inde 


Dat voorder pet bf petncten/ ende —— daer op 


ghevolght / begrepen / fonde Werder OP” 
ghedroñghen vfte ghemeen ghemaeckt/ 


thoritept ende reputatie ban Zpe Excel⸗vooꝛr dat het ſelve Cbentelijck inde SL 
Ë 


lentie/alg Stadthouder ban 


fe / ende node Probintiael ende Pattonaer (onder 


givectie 





Uptcomfte fa wefen ghevanden / ghere⸗ 
| Albeert zijnde daer tac/ende tot weerin⸗ 
| ghe ban alle onbehooryckheden ende 
| erdruckinghen / alle goede ende noodige 

officien ende bevoiren te employeren. Eñ 

alſoo ſekere gheſcheiften by forme Han 
antwoort / aende Gedeputeerde vande 

beren Staten ban Gelderlandt/ Zee⸗— 
lant/Drieflandtt / Stadt Groeninghen/ 

Ende Gmmelanden / oock publijchke berz 

Taringhen zjn ghefonden ende uptahez 
Beven / jeghens de intentien ban onfe 
Peiucipalen / ende ferieufe aenmaningen 
bau hare €. £, Ghecammitteerden: Sa 
Gebben die felwe niet cannen ledich ſtaen / 
Die voorß. Beeren Ghedeputeerden van 
hare bedenckinghen dien aengaende te 
Cichten/midtfgaders den goeden inge⸗ 
Etenen Ban haere oprechte affectien tot 
en ghemeenen Welffandt der Landen 
ende Verchen / met berclaringhe Lan 
ghene daer toe ſucceſfivelycn ie aenge⸗ 
efen ende bp ghebracht Waer van wp 
| UC, al voagen het eene ende andere wel 
hebben witten pefenteren/ ghereet fijnde 
om onfen voorderen laſt/ Dien aengaen⸗ 
De / oock int \nerck te ſtellen / ende alle 
moghelycke officten ende Bevoiren /dacr 
ſulcx uoodich is ende vereyſcht wort / aen 
te wenden / ten epnde De hoochnsodighe 
reede ende eenichept inde Wanden ende 
Kercken alâme geconferveert eú herſtelt 


mach worden: Waer toe op ernſtelyck J 


berfoechen/dat D.C. hare wyſhepdt en 
Diferetie mede ghelieve te empisperen/e fi 
De voor · gheroerde pretenfe eſolutie/ die 
Onfe principalen mits deſen expreffeien 
Boen defadvoperen / ende aus ghelaft 
hebben / dien volgende / zyne Ereetientie, 
De Collegien vañ Juſtitie/ ende andere 
dient behoort / hare goede intentien te 

den verſtaen / tot Bapzcominghe ban 
Meerder alteratien / ende om Nie verhitte: 
ringhe der ghemoederen / ende daer upt 





Early kuropeon Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. 
‚n „1617 Direetie ende authozitept Gan de reſper⸗ 
bi — twe hooge Oberichepden) na den Wooꝛꝛ⸗ 
De Godes/ ſal wefen gheeramineert/ enz 

| edat Daerentuffchen Hie Bienaren en: 
| Religions verwanten / die ſonder 
| voorgaende bepzoevinge / haer daer mede 
Riet connen conformeren ofte vereenigẽ / 
urhare bedteninghen / exercitien / ende 
ghewoonlycke vergaderinghen / onver⸗ 
bindert/anghemolefteert/ende onghepre⸗ 

tUdiceert behooren ghelaeten te worden/ 

tot dat een ghenerale ende ghewenſie 


— | h 


| reſulterende ſwaricheden ende onheplen / 
‚geen effect te laten fastêren / op Dat anfe 
2incipalen niet ghenontfaeckt Werder 
haere €, daer 4 Ha Wpderg te forms 
lieſeren / gheihyck haer €, niet anders alg 
be conferbatie Vande tep ende gherech⸗ 
ticheden ban de Handen / ende ban de 
ware Clhziftelijche Ghereformeerde Mez 
ligie voor ooghen hebbende, niet fauden 
konnen ghedooghen / dat onder eenich 
pectert/op t'eene afte andere foude woz⸗ 
den gheattenteert. 

Sherapporteert aen He E. Heeren Gez 
Cammitteerde Kaden van De Bog. Hee⸗ 
ren Staten ban Wollandt ende Weft- 
Drieflant/ den 12. Septembris Anno 1617, 
ende Dien volghende in gheſchrifte overe 
ghelevert / bp ons onderghefchaeben Gee 
cammtteerde Der Steden van Amſielre⸗ 
bam / Cuckbhupfen/Edam / ende Pures 
merent. 

Coats hier nae/Te weten op den xiiij. 
Septem. hebben Hie Lier boven⸗ghenoem⸗ 
de Steden dit hier volghende Scherift 
ober-ghelebert in de Collegpen van He 
hooghe ende Provintigele ,Kaeden ban 
Hollandt ende Zeelandt. | 


1617, 


Edele Hoochgheleerde Heeren, 


Et heeft den Heeren Burgemee · Hemae, 
ſteren Faden ende Dz getfclhage megben ve 
pen Der Steden Wan Umfielrez werBteden 
dam Enckhunſen / Edam / ende Bbaen ben 
Vurmerende / onfe refgective principaz Klats.» 
len/ ende mede ieden Ban Hollandt ende 1617. 
Weſt Peieſſant ghetieft, ons extraordi⸗ in —— 
harte herwaerts afte vaerdighen/omme ———— 
op berfchepden ghewichtighe paineten/-ende Pas 
deit ffaet Der Wanden ende Ketigie ten kinciaten 
baacbften betreffende / haere hefwaernif: Fate. 
fen ende bedenckinghen te openen Daer 
tbehoort / ende onder anderen Mede op 
Pfluch van de gheneene Juſtitie ober de 
den Ban Hollant / Zeelant / ende 
Weſt Deteflant. Want alfoo eenigen tijt 
herwaerts/ bn accafie ban de jeghen⸗ 
woordighe Neligioue verſchillen /ghe⸗ 
tracht ig eenen anderen voet ende ordre / 
Op £'Belept bande a2dinarig Juſtitie/ ens 
Be jeghens Hen getonontijcken trepn van 
De ſelve / inte goeren/ Daer tee De Col: 
legpen ban He Hooghe ende pꝛovintiale 
Kaden van ouden tudt zn ahefendeert? 
met behoorlycke Gnftenctien verfen? 
eude ghequalificeerde perfoonen wat het 
Khkh ij midden 






























































































— — F — — en a: —— —— 
— — — — —— — — 
— — En nn —,— — — — — 
— —— — — — — —— — — — ——— — 
—— mn ee — — —— — — — — ẽ — — — 
* — — — sh: ——— 


— — — 
—— EE ES 
——— * KT ú 
— 


a Da * 
— 


————— 


— 


— — — 
— 
— 
DE 


— 


——— 


* 


Ee 


— 
— 






— 
J kr 
Ë 9 
Hib! 
NL 


— — — — — 
— — — — — 
— —— ——— 





Nederlantſche Fiſtorie 


midden vande Landen / ende ——— 
dich D.€.geconmiitteert ende beecdicht / 
Bat oock bp verſtheyden oude privilegi⸗ 
en d ingheſetene vande Landen zijn L2p 
————— aende meer ghemelde 

oven Ban Juſtitie te moghen addreſſe⸗ 
ren / ende bande ſelve foodamighe proviſi⸗ 
en te Impetreren / alg naer gheleghent⸗ 
heyt der ſaecken / connen ende behooren 
verleent te worden: Soo hebben onſe 


principaelẽ/ niet alg met graote verwon⸗ 


deringhe / connen Vernememen / dat 
Bpentiijck ghearbepbt wordt / den Digeur 
ende Luſtre vande Boven ban Huftitie 
te verſwacken / V.E. onder eenigen pre⸗ 
tert / de gewoonlheke Judicaturen te on? 
trecken / de (Elbe elders te willen brengẽ / 
den gaeden ingheſetenen De ordinatis 
proviſie te beletten/ofte Herploicten ende 
erecutien Ban Dien te verhinderen: ende 
konnen niet begrypen / dat de Commiſſp⸗ 
en ende Inſtructien / eenmael by eenpaz 
richeydt daer toe gherefereert / Bp diſpa⸗ 
riteyt ghediſſolveeert ofte verandert mo⸗ 
ghen Werden. Evenwelignozeren onſe 
ꝓeincipalen niet / Dat Hen Weeren Staten 
ban Wollaut ende Weſt· Vieſſlant / ende 
Ben Magiſtraten ban de Steden / eenige 
faechen zjn ghereſerveert / waer ban bp 
Placcaten publycke ende cenparigheke: 

olutien / nde anderfints ggenocchſame 
kenniſſe ie: Maer dat d'erceffen/ ende de 
beſwaerniſſen / Bie Úp extraordinaris en: 
de onghewoene Pzoceduren / den inghe⸗ 
fetenen bicrendedacr magen aengedaen 
zyn / ende hacr wyders fouden kumen 


Berfpeepden/tot Fudicatuere ban deho⸗ 


Hen van Luftitpe niet en fouden fpectee: 
ven z Meenen onft principalen met deg 
Landts ende der Gughefctenen Privile 
gien / ooch ghegheveue Commiſſien ende 

ſtructien met te konnen heſtaen: Eũ 


hebben mits dien / nevens noch andere 


ledenu han Hollant ende Weſt · Drieflant / 
niet konnen goet vindẽ / die aenſchryvin⸗ 
ghe die daer jeghens by veele andere le⸗ 
Ben/ voorgheſlaghen ende miſſchien ghe⸗ 
Adert ſyn gheweeſt: Jae verſtaen / dat 
tot weeringe ban alle oppreſſien ende ou 
gheregheltheden / de Hooven van Juſtitie 
veeleer tot haer devrir ende quntinghe 
Ban hazre confcientië behoorẽ vermaent / 


als Daer inne verhindert / ofte die ſaeclken 


aldaer bevoecht / onder andere pretecxtẽ / 


— — — —— — — — — 


"he RG * — 3* 
Erg reza me e 


— 







Het achtendertichſte Boeck. 


lt U 
laft ende Conmiſſien / die jeghen woozdi⸗ éi, an 
ghe opeminghe ende aenmaninghe dt 
heben tillen doen / met verclaringhe 
Dat onfe principalen / nevens der Lander 
hoochept / vzn ende gherechticheden / ooch 
de Luſtre ende zt if vande ordinaris 
Cullegien van Juſtitie ende D. €. ber 
dieninghe in De felbe / ghemeent zijn LE 
helpen conferveren ende mainteneren. 
Ghedaen/ende overghelevert / aen Hett 
Pꝛeſident ende Fasen Landen hooghen 
Rade / Ftemaen De eerfte ende andere 
Haden vanden Provincialen Fade over 
Hollandt / Zeelant / ende Weft-Drieflant/ 
bp ong ondergheſchreven Ghecommit⸗ 
teerde der Steden Aemſtelredam / Enck⸗ FP dam 
hunſen / Edam / ende Purmerent op DUT 


14. September, Anno 1617, A bar 
| 

Rins Mauritius ſteets een voghe int’ Je tege 

fepl hebbende / ende allen dnhey 

gE __Loozeromende/ fo veel moghelyck met ban} 

Is ct ſynẽ Bꝛoeder Peing Went gen 


drick / den lactflen Seprembris Beg avonds 
fpaede ut den Haeghe ghereyſt met rij. 
Pracht-Waeghens/ende hy is deg andes 
ren daechs ſnorghens tuffchen bier ende 
vijf uyren ghecomen te Maeſe· Landt 
Sluys / al⸗· waer eenighe:fchupten gercet 
laeghen / met De welche hp de Maeſe is 
der ghevaeren nae Hen Briel / Dar hy 

Des morghens ontrent feg upzen / ghear⸗ 
rideert ie, Dan weghen defe ſubyte ende 
onverwachtte ever-toufte ſyner Exccl. 
ſyn eenighe perſoonen in den Magiſtract 
ende onder de Burgherpe aldaer eerſt 
vrat verbaeſt geweeft/ niet Wetende Wat 
bitte bedupden hadde / maer fiende ende 
bebinde dat ſyn Erce. Haer miet gecomen 

en was om eenighe Leranderijnghein DE 
lercke ofte on het Maedt-hups te mact” 

ken / ban alleen om het garniſden te vet? 
anderen ende te verfterchen/ So is peder 

een ſtille ende beter tevreden gheweeſt: 
Sijn Cree. Geeft binnen Den Bziel ghe⸗ 
bracht ſynes Broeders Compagnne / en⸗ 

de hy heeft Den Luptenant der ſelfder by 
pzovifpe tot Commandeur over het 
erbelyf-alch in Hen Briel igghende / gE’ 
ſtelt / ſynde nu daer in garnifoen ontrent 

ſes honderdt Mannen. Beg anderen 
daechs ig fijn Erce, wederom in dẽ Wat? 

ghe acn-ghecomen. Ober deſe daet heb’ 

ben wel eenighe dapper gemurmureert/ 


ih Il ende fouden Wel geern pets Daer tegen 
| | ghedaen hekrben/macr niet cunnende pe 
6e 


eAders ggebzacht te worden / waer bart. 
wp V. E. E. volgens onfen vefpeetiven. 


ö—— — —— — —— — — —— — — eee 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 






en a 


‚óf, _tC17 ee MEE reden ofte voeghe beſchuldi⸗ 
— ghen / dat hy bunten be iten rme 
LM Commiffpe was ghetreden / Soo hebben 

| Get bier bp moeten beruften laeten. 
| | Ontrent defer tt after in onfe bez 
| haebum2de Vanden eenighe lichtynghe 
| ende wervynghe ban bolck / fander Hat: 
men felerlich conde meten ofte vernemẽ 
02 Wien / ofte Waer het henen foude: 
Waer ſtracx in DE beghinne van October 
is het berloopen / elek fyne weechs / foo 
haeſt als het ruchtbaer wWas ghewerden 
Dat ſyn Cree, den Beiel met meer ceijchf- 

—— —— hadde. 
8 eHeeren Kegierders der Stat Deze 
Sinners”! Deecht dwelen is de cerfte — * 
per Encke ollandt) tat nach toe haer foo epentlick 
ge wee Metberclaert hebbende / alg de Steden 
4 en⸗ 

oe boen. cen bebben / Hu fiende ende bevindende / dat 
gid —8 Alle De wt· vluchten die het meerdere deel 
ber Steden van hollandt naemen/onges 


& 


od Weert waeren (Belangende haer refnst 
: | he dean: Wepgberijnghe in bet honden eenes 
RSationaelen Synodi) Soo en hebben fn 


Wiet langber willen nactacten haer te 
| ervoeghen mct de Steden Lan Ame 
| flerdam/Enchupfen/ Edam/ende Pur: 
| merende / Ende hebben eenpaerlick op di 
29, Septembris deſes Jaers 1617. cen Ce 
gen Proteſt ghedaen in de vergaderynge 
ban de Hooch Moghende heeren Staez 
ten Ghenerael / teghens het proteſt voor 
| deſen bp de Hemonfirantfthe Steden 
ghedaen / lundende alg hier voight: 


Ae dien in de laetſte vergade⸗ 

4 ringhe der Heeren Staten van 

Ng Vollandt ende Weft-Deieflant/ 

| …_ tot wechneminge bande jegen⸗ 
woordighe VKeligions verſchillen / veele 
Dooflaghen- zyn ghedaen / ende onder 

andere het hoüden vande Spnode grati 

Mitael over langhe / ende continuelch/bp 

bele leden ig gheurgeert / ende bp andere 

Bock Dienftich gheoordeelt / met ſulcken 
berſtande / dat tot pecparatie van Hie ſel⸗ 

ve / al vooren ecn Spnodate vergaederin⸗ 

ghe in de Aeſpective Provincypen ſoude 
Moghen-ghehouden/ ende alles onder de 
Autoritept ende Directpe vande Hooghe 
Overheden belept worden : Ende dat bp 

De jeghen woordige Ertraogbinarig Ge: 

| Beputeerde van verſchenden Provincyen / 
ſerieuſeljck wort gheaerbept/ om op het 
xconvoceeren ende houden ban cen Spna 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. 





de Motionael tidelycke eenen: | 
boet te raemenvenbe vaken te feller. —* 1617, 
kan Daer jeghens bp de Heeren @rDinaz — 
rig Ghedeputeerde bande Provintien 

ban Hollandt ende Weft Deieflant/geen 

formele oppofitie! ofte andere Berhinde: 

ringhe gheſchieden / alg met apparent 
mifcontentement ban beele Pot abeie Ica 

bert ban den felben Lande / waer ban eer 

nighe haere extraordinaris Gedeputeers- 

de oock allier in Loco hebbende, faodaz 

nighe oppofitie ofte berbinderinghe niet 

ſouden konnen toeftaen/ ofte anderſints 
veroorſaeckt weſen / haer wyder te open⸗ 

baren. Werſhalven die Peovintpen Leve 

facht worden / op De Impoꝛtantie van He 

fake / ende De confideratien ban ver⸗ 


ſcheyden leden Lan L j — 
mſterdam/ Enchhupſen⸗/ Sc. ghedaen | an Pallandt ende Weſt⸗ 


DPeteflandt/haere En. niet onbekent inde: 
jeghenwoordige deliberatie mede te wite 
len letten: Cp hoope dat door goede Dee 


‚boiren ende acnmaninghen / De Difficuls: 


teerende alfinoch/ bewoghen / erde De je⸗ 
ghenwoordighe droevige ———— 
Doo? het houden vande voorſthreve Sp: 
node / tot een alghemeene ende goede: 
—— ghebracht ſullen moghen wer⸗ 


n. 

Of welde Conhnck ban Groot·Bꝛri⸗ 
tannpen voo? Defen meermaels door ſyne 
Ambaſſadeur Den Edelen Fidder Carle 
ton de Stacten Ban Hollandt hedde goe⸗ 
de middelen voor·gheſſaeghen / om wt 


deſe bedroefde foo Rerckeſitke als Polis 


tjcke Difpupten te gheracken. Ende de 


ſelfde bp velen / die het hoechfte gheſech 


hadden / Wepnich ofte niet ſyn gheachtt: 
gheweeſt / Jae Bat bele de felfe elhendee 
lich heen mifdupdt: Soo en beeft even⸗ 
wel fue ME, niet nae-ghelaeten het befte 
deſer Landen te Beaogderen/ tot ‘weics 
ken eynde De Heere Cariccon deſe Gzatpe: 
ghedaen heeft Den feften Octobras. | 


Mijn Heeren: | 
Myn Heeren Eyatpe des 
Jh Ck ben verſcheenen in ——— 
uwe vergaderingesom’ carteron 7 
my teghen God tegen de Ben. 
8 d 5 3 k: 3 Staeten, 
— y en Coninck mijnen: Bens. oâos 
Nt 4 Meefter, ende teghien ber16176 
uweHooch-Mo.Ed. te quijten;de wij: 
le my daer toe niet dàn alteveel oor= 
faeckeen geeft de apprehenſye van⸗ 





den algemeynen onderganc,de wele⸗ 


k u) kc al- 



























































«, 


PE © 
Mrne EA pn Wk * 


4 


EEN 


, 
ee 


rz 
8 
J 1 — 
—* LE 
nh — — 




















— — — 
— 


— — 


mn — —— — 


—— — — — 


Nederlantſche Hiſtorie 


ſchappende, gemerckt het oock geen 
tijdt langher en is te verberghen, hoe 
datmen eenighe Iaeren lanck by trap- 
pen naerder ende naerder ghecomen 
is, tot d'eene defer forghelicker ftort- 
plaetfen , ende nu met vollen loop 
voortgaet tot de andere. Het ware dé 
laft die ick van wegen fijne Majefteyt 
hebbe,als wefende zijn Ghefante „en- 
de deneet , die ick uwe Hooch-Mo- 





een TE eee — — — — 


Het achtendertichſte Boeck. 


(hoe wel ſommighe perfoonen noor 
pende die poincten, een ghevoelen op 
haer felven hebben ghehadt) niemant 
anders dan Arminio moet toeghcfchre= 
ven worden, 

Wt die aſſche Arminij zijn eenighe 
andere ghefproten , dewelcke zijne 
byfondere opinien omhelft hebbene 
de, ter wijlen hy noch int leven wass 
die met eracht hebb& willen inde pub- 
lijcke Kercken „naer zijn doot invoe- 





Ie an S Er 
' EEDE — en 





1617, ke altijt de ſcheuringhe inde Kercke, , isvan alle Ghereformeerde Kercken idl KR 
mm ende de factie inden ſtaet is vergefel- 






































































DE OE — Ed. ghedaen hebbe, als Raetf- | ren, ende tot haer voornemen niet wij 
V0 cer van deſen ſtaet mitfgaders het | connende.comen door ordinarife wee (ros 
V—— —„0000— intereſt vande een ende d'andere.tee- | ghen der Claffen,ende Synodale vere der h 
ER: | > ’ y ID 
I HN nemael vergheten, wanneer ick niet gaderinghen, haeren toevlucht ghe- dar d 
OE | HD foo veel in my is, alles by brochte, om | nomen tot de Heeren Staten defer ge 
Nt 9 te onderſoeckẽ, ende perfectelijek te Provintie. | Mep 
Jv | weten den oorfpronck , voortganck, {Daer uyt comt de veranderinghe. «St tan 

MOE | Ki 


B ende teghenwoordighe gheleghent- { vanden Name van Arminianen in Remon 
ANDREI heydt van dit quaet ‚ om daer op de | ffranten,De contrarie partie,sdiedeLee- ° | 

JEDE | noodichfte remedye te wercke te |reinhaere oude fuyverheydt foeckt 

Bike Dat is / legghen. | tehouden, noemt men Contra-Remon- 
I —— Het is eenen reghel Hippocratis Jfrant‚Maer door veele inftantien, te- | 
RS | | meireine _Defpellis non adhibendam effe medicinam, ghenberichten,voorftellinghen ‚ Ant- | 
dt AE A PP bruyeken Maer(Godt danck)ten ismet ons daer woorden,Replijcken,ende neerftighe | 
HH hs” aenden gee. LOE noch niet ghekommen , hoe wel, | trecken ‚ maecktde voorfz. Remone | 

3 gaat | oratie ge. OMVryelijck te fegghen,watter van is, ftrant,dat den armen Contra-Remone 

EEDE BE fontheydt wy foo na daer by zijn,fiende hoe dat { ftrant onder licht: Hy krijcht tot zijn 

Ju6 —— het quaet van daghe te daghe ergher | faveur een Refolutie der Heeren Sta- 
ten van Hollant, doorveelheydt der’ 


Ek Mi wordt „ dat de remedie vruchteloos 
ER HEN st. wefen fal , indienmen langher uyt(tel ftemmen,hoe wel teghen danck ende. 
—90 goetvinden van eenighe goede ende | 


| begheert te nemen, 

| ú | Nu den oorfpronck hooger te gaen | groote ftedent triumpheert,diefhalvé 

AIN 90 foecken,als vander tijde ArmmijProfef- | in concionibus, ende onder fchijn vande 
Al Vijf poindten, de welcke noyt Wettes 


foor tot Leyden, isde fake vermom- 
1 IAEER men.Andere voor hem, moghen mif- lijck gheexamineert en zijn gheweeft, 
di MBR fchien de felve twijffelinghen ende voert hy veel andere onder het volck, 
ongheruftheden,in hare confcientien, | hy maeckt inve&tiven teghen die Ge- 

over de hooghe poindten vande Pre- | reformeerde Religie , ende teghen 

de voornaemfte , ende weerdichite 


| 0 deſtinatie, ende t'ghene daer aencle- 
| Leeraersder felve : verandert in veel 


vende is,wel ghehadt hebben,maer de 
plaetfen de Heerders-ende onderlin- at: 


Kercke heeft nochtans altijt haer ru- 
fte ende vrede ghehadt, Soo datden ghen om andere nae zijnen appetijt —8 
daer in te ſchuyyven: procedeert met —* 


| oorfpronck defer veranderinghe, de- 
90* welcke men zedert ghefocht heeft in fulcke ftrengicheyt,foo wel in Steden, < Ser a 
als ten platten Lande, dat hy oorfacce hi 


| | } te voeré, inde ware ende oude Leere, | 
KA | die ghy altijts beleden hebt, die oock | ke gheeft,dat men in defe Provintien —8 
AOBA OEI aenghenomen ende gheauthorifeert op gaet haelen aen d'een fyde den [en 


haetelicken 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 





































| 4 óp, haetelicken naeme van Inquifitye en- 
| — de aen de ander zijde de beclaechlijc- 
€ namẽ van dolerende Kereken, vervolchde 
Kercken altijefich bedeckende met den 
Tijtel der publijcke authoriteyt « Als 
of hy alleen den Magiftraten gehoor- 
aemheyt betoonde, ende verwijten- 
e denContra-Remonftrant(de welc- 
ie de pattentie begint te verliefen) 
endich naer den Lichame af te fon- 
Eren , tot confequentie van de ellen- 
Vat ie dighe affonderinghe der zielen,dat hy 
gleden IS eẽ Scheur-maecker,Beroerte-macc- 
ltoyenon. SC HsHlne fpargere voces in vulgum ambignas, 
\r bee vols, datment opdie-Magiftraet heeft , & 
dar né pad qerere confcius arma , tot zijne befcher- 
Aven fchut. Tinghe, Onder dit voorwentfel iffet, 
Waeper rde at particuliere Steden Chrijchfvolck 
emt, Wennemen , ende naer haer exempel 
e Provintien, 
| Daerhebt ghy in corte woorden, 
“EN oorfpronck, ende den voortganc 
van onfe ellende: De tegenwoordighe 
Cant is een datelijcke affonderinghe, 
indien niet fcheuringhe , inde Kerc- 
CsFaloufie (om niette fegghen Factie) 
in den ftaet,verbolgentheyt ende ver- 
Oortheydt tuſſchen de Magiftraten, 
aet ende verbitteringhe onder den 
8lemeenen Man , verachtinge der or- 
Onnantien der opperfte hoven van- 
| Cluftitie , verwerringhe onder de 
Jhrijchftieden, door verfcheyden ee- 
En verplichte , beroerteende com- 
Motie tuffchen de Soldaten die-nieu 
Zijn aenghenomen ende qualijck ge- 
iſciplineert, ende tuffchenden ghe- 
Meenen Man, die alreede tot vergie- 
ten des onnoofélen bloets gheecomen 
IS, endedaerop eenen ghéneraelen 
Crick, vreefe, ende verbaeftheydt. 
Ditalles binnen f’Landts.Van buyten 
en hoortmen niet anders vande zijde 
Onfer vyanden 4 dán lachen ende 
fchacchen ‚ende vande * onſer 
Vrienden, niet dan mifnoeg em ende 
eclaghen. * 
Contrarie tuxta fe poſita magis eluceſcunt. 
act ons dan ſien, hoedaenich de ftant 


Cn lean, 


Ss 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Onderde regeeringhe van Coninek Philips dederde, 


Fol. 317 
defer Provintienvoor den tijt Arminij 
gheweeft fy : Eeni cheyt inde Kercke 
ende inden (taet‚goede corefponden- — 
tie tuffchen de Magiftraten, vriende. 
lijekheyde ende Chriftelijcke liefde 
onder het volck,de hoven van Tuftitie 
gherefpecteert , de foldaten (uwer 
Hog. Mo. dienaers) met alle de We- 
relt welaccorderende, uytghenomen: 
met uwe vyanden , allerley vreuchde 
ende blijdefchap, de fegheninghe Go- 
des (die wonderlijck verfchenenis tot 
hanthavinghe fijner ſaecke, ſoo dat de: 
Zantfche wereldt het heeft ghefien; 
ende vernomen) allefins blyckende in: 
uwen voorfpoet, dies de vyanden bee 

(chaemt, ende de Vrienden van defen 

{tact grootelijex vertroott zijn: ghe= 

weeft, 

Vanneermen nu foo claerlijck ſiet 
Quantum dimiſa pecieis preftant: „ laet *Ude veer 
e Kemonftrant de naerwolghende Fer verloor 

vermaninghe niet qualijeck nemeny a1s darmen 
maer foot hem belieft, zijn profijt daer —— 
mede doen, Maturè redeat, repetatque re —* ag 
licta. by tijts wee 

Maer indien de Leere Arminij fo ver= — 
re heeft toeghenomen, dattet niet nemen dar 
langher tijt en is te eerfelen,maer dat- jan: 

efto- 

men voortvaré moet tot decifie,welc= 

ke van beyde opinien den Woorde 

Godes naeft is comende, ofte té min= 

ften wart maniere van. Chriftelijcke: 

duldinghe,fonder ergerniffe „toeghee 

laeten moghe worden inde Kerckez: 

Wie fal de competente Richter daer: 

vari zijn? 

De Wereltfche Overicheydt defe: 

Authoriteyt op tedraghen (Gepende den 

Keyfer dar des-Keyfers is). dat is te feer 

hellen aen die zijde,ende Gode benemen: 

dat Godes is. 

Om dan met behoorlijcke achrne⸗ 
minghete handelen „foo welopde 

gene die God: over onfe Lichamen; 

Authoriteytheeft ghegheven , als op 

de gene die de forge ‘endelaft onfer 

zielen hebben;tghene dat in fodanige: J 

oecurentie altijts ghebruyekt is ghe⸗ | 

weeft, 


PRE: 
































— 


— bar 





— 


en —— — * Dai 5 2 6 


* 


MN 

















































Nederlantfche Hiftorie 


BOE NN 1617. weeſt, ende daer toe men altijt zijnen 
D— — toce vlucht inde Chriſtenheydt heeft 
HIM | ghenomen,Is een Synodus Nationael,Ick 
| EE fegghe Nationael,ghemerckt het quaet 
UNE HEE CH voortghecropen zijnde van Provintie 
KM | tot Provintie , een Propinciael Synodus 
OIML COO niet ghenoechfaem en is,dan foo ver- 
0 hi reals het foude moghen dienen tot 
voorbereydinghe van een Synodus Na- 
CSR gionael, 
HEE Ee | Dit isde Remedie, die by t'meefte 
—J.000 ghetal der Provintien goedt ghevon- 
| BRIO ERE en „ ende vanden Koninck mijnen 
EURE RDS EENDEN Meefternu gerecommandeert wort, 
REKORD eee Ko Aengaende de Provintien, Ick en 
1900000 IN wil niet curieus zijn in aliena republica, 
| | om te oordelen hoe veel elcke Pro- 
| 9 vintie int Particulier, in ghelijcke ge- 
AAD ORDRE NN legentheyt , het publijcke fchuldich is 
MEEDER | op te dragen:Maer ter wijten datmen 
ARKE | in dit ftuck difputeert , van het recht 
REEDE EC | 3 der opperfte macht,die elcke Provin- 
hdd CD | tie int byfonder heeft , foo en moet- 
| f men nietvergeten het Ciment daer 
IN KN mede fy in een lichaem aen malcan- 
Ko BIEN 90 deren verknocht zijn,welcke is Dem⸗- 
ik | van Virecht,ghefondeert op de Religie. 
BE: HE nn Ende al hoewel men uyt feker Artijc- 
Ni 9 kel der ſelver Voieeen uytvlucht wil 
—*1 | neme,dat elcke Provintie hare macht 
ORDEN | byfonderlijck heeft int ftuck vande 
J Religie: Soo moetmen dat recht ver- 
AAD: Hi | ftaen , tot hanthavinghe namentlijck 
RI IE J der fuyvere ende oprechte Religie, 
WD | ende niet tot authorifatie van nieu- 
f 0 | wicheden ende voornamentlijck in 
(4 EBBK GLE defe Provintie , daer in wy teghen- 
| woordich zijn,tenaenfien van welcke 
KHD, | te prefumeren is , dat defen Artijckel 
— EN A daer in gheftelt is gheweeft ‚ omte 
9 moghen de Ghereformeerde Religie 
FIE 0 TAAL in hare ſuyverheyt handorbdlande 
MOE | verclaert te zijn nae den wille van an- 
IRE dere Provincien , de welcke in dier 
AR KN tijt noch niet en waren ghebrocht tot 
1 REENDER fodanighe Vnieinde Kercke,die fy te- 
Â KE | ghenwoordich ghenieten. 
BRE ende oe Maer ghelijck de faecken vaneere 
| ende Souverainiteydt feer ketel-ach- 


vropean Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Het achtendertichfte Boeck. 


tich zijn endeteeder , indien die Pro- 
vintien vermidts dit inficht niet en 
Connen accordeeren,ten heeft noch- 
tans geen plaetfe ten opfichte vam ſij 


ne Majefteyt, de welcke u den felven 


ract geeft als den beften : Want daer 
gheen pretentie en is, daer en is oock 
niet te vreefen dat de een den anderẽ 
een voordeelaffie , zijne Majefteydt 
heeft voorfien „ende al eenighe [aren 
geleden voorfeyt, door zijne brieven 
ende fijne Dienaers , op het ttuck van 
Vorſtius, de fwaricheden die u te hans 
benauwen, ende door andere brieven 
heeft hyu verthoont , hoe kleyne 
vrucht daer uyt comen foude,datmen 
op den ftoel gebrocht hadde de punc- 
ten vande Predeftinatie, die te hooge 
ende duyfter zijn voor t'begrijp des 
ghemeynen volcx.In beyde materien 
heeft fijae Majefteyt betuycht de op” 
rechticheydt fijner affectie , doende 
defe vermaninghen , uyt eenen yver 
die hy heeft tot de eere Godes , ende 
uyt eenen fchuldighen plicht,van wer 
8 en de ghemeyne alliantye de welc: 

e tot fondament heeft de ghemeyne 
behoudeniffe , byfonderlijck ghefon- 
deert op de eenicheyt vande Religye, 
ende hoe wel men zijne heylfame ad” 
vyfen ende ghebeden nieten hadde 
aenghenomen , met fulcken refpect 
als zijne goede meyninghe wel ver- 
eyſcht, maer feer finifterlijck gheduy- 


det, in eenen fin ende confequentie, 


——— contrarie zijnen wille , foo 
eeft nochtans zijne Majefteyt voor 
dederde endelaetfte reyfe (hebben- 
de alreede zijn reyfe naer Schotlandt 
aenghevanghen) doar een mifsive 
vandë xx, dach Martij, u wederom wil- 
len aennemen,het quaet gantfch ende 
gaer te willen ghenefen door middel 


van een Synode,twelck ghy door geẽ 


andere remedien hebt connen voor” 
comen. 

Sijne Majefteyt (Godt fy ghelooft) 
is welende gefondt weder-ghekeert 


vä zijne reyſe, daer in,‚hoewelfe groot 


ende 








— — — 


emee 


Geduerende zijne abfentie,en heb- 
be ick op den voorfchreven briefniet 
willen antwoorde eyſſchen, om uwer 
Hoogh, Mog. Ed. beytentijt eũ plaet- 
fe niet moeyelijck te zijn , maerhet 
quaet periculeus gheworden zijnde, 
alsick verklaert hebbe, ende hebben- 
de nieuwenlaft onlanckx ontfangen, 
noopende de felve materie,ende fien- 

e teghenwoordelijck een volle ver- 


„Saderinge van treffelijcke ende wyfe 


Perfoorfen, befoignerende ‚, fooick 
achte,op het ftuck vande Religie : So 
en hebbe ick langer niet conné wach- 
TEN‚mijn Heeren,van u te bidden,ghelijck 
ick eernftelijcken doe , opde voor- 
noemde mifsive fulcken antwoorde 
te willen doen, de welcke betuyghen 
Moghe beyde het refpect dat uwe 
Hooch-moghende Fd.den raet van 
Zijne Majefteyttoedraghen,ende ooc 
Uwe forghe overde eenicheyt vande 
Kercke ende vanden Staet. 


Overghegheven inde bergaderinge 
der Staten Generael der Dereez 
nichde Pederlantfche Pravintien/ 
op Dei 6, Octobris 1617, Stilo Novo, 
Was ondertenchent. 


Dudley Carleton. 


| € Stedé ban Amſterdam / Enc⸗ 
bupfen/Edam/ ende Purmeren⸗ 


De / Willende bewiſen haeren 

ernſt ende per in het bevoorde⸗ 

ten Der aenghevanghener faecken/ heh 
ben den 21.Octobris Hoog haere Ghecom⸗ 
Mutteerde aen De Heeren Naeden ban de 
Staeten van Hollant ende Weft-Deief: 
andt / deſe nae⸗ volghende poincten ende 
rticulen over · ghelevert / ten eynde het 


haere Ed. W. IM. foude believen He (elfde 


te infereren in De Wtefch2popnghe van 
De aen ffaende Hach Laert / oim daer ap 


evens andere poincten Daer bau ghe⸗ 


roQuest ie 
ages reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 
0 


vergaederynghe ghedelib 
— gh êereert te mogen 


Dewyle den Deeren ban Defen Calle: 
gie ende ghefamentlijche leden ban Wols 
landtende Weft-Dzieflant / miet onbe: 
kent en is / dat op berfchepden voorfia⸗ 
ghen inde leſt ghehoudene bergaderinge 
ghedaen/met gheene cenpaerichept en is 
ghebeſoigneert ofte ghereſo peert; Doa 
Dient het voorgaende befotane in alte 
manieren hervatt. Ce meer/ alfoo eenige 
leden / naer tfthepden bande Dach-baert/ 
bedenckinghen ende miſtontentementen 
ban hare principalen / Daer over hebben 
te kennen ghegheven. Waeromme de €. 
Heeren ende Steden/ nebeng onder fen: 
dinghe ban de propofitien bp de Gecome 
mitteerde Ban eenighe Steden ghedaen? 
ende overghelevert / eerft fulten mogben 
verſocht werden / de left-ghedane beſoig⸗ 
ne te reſumeren / ende daer op naerder 
Jhereſolveert te comen / ten meeſten Diens 
ſte Ls — — 

ude namentlyck / Alſoo t'ſedert de 
leſte vergaderinge / tuffchen de dinaris 
Collegien van Juſtitie/ende deſe aden 
aock eenighe Steden ende Dorpen / op 
de Fudicature bande erceffen ende cons 
traventien/upt erckelycke ende Beligie 
ons· ſaecken gheſproten / nieuwe diſputen 
zyn ontſtaen / daer doo? verachtinge van⸗ 
de Juſtitie ende confuſie int fuck ban de 
Fudicature werden veroorſaeckt / midtſ⸗ 
gaders d' Ingheſetenen ban de Landen 
in groote onſeeckerhept gheſtelt: Soo fal 
bp de Heeren Edelen / ende Steden rÿpe⸗ 
ek Dienen ghelett/ ten epnde/ volghens 
der Landen ende Ingheſetenen vry ghe⸗ 
rechtigheden / ende privilegien / die Guia 
tie allomme eenparichlycſe gheadnuni 
ſtreert / ende alle beletfelen magen afghe⸗ 
daer werden. 

J2adten oock hp erperientie wordt Gez 
vonden / dat He goede Ingheſetenen bans 
De Landen / ende verſcheyden Steden 
ſeer ontroert zyn / daag daenneminghe 
vande Waert ghelders / foo fal daer op/ 
erde tot alghemeene gheruſthepdt/ o2dze 
dienen beracmt/ Baer mede alle Di ffidens 
re nie Ben — ende de gee 

onlycke contrpbutien te beter opghe⸗ 
bracht werden. pe — 

Vorders / alſoo dexercitpe vande Ghe⸗ 
reformeerde Keligie / op verſchendẽ plaet⸗ 
ſen wordt getroubleert ende verhindert⸗ 

| * 1111 Eide 


Fol 318 
handelt foude Worden) ter aenſtaender 1617. 
——— 
















— 





— — 
— —— 
——— 


— — 
— ner 


— 
—— — 


— — - 
















—— 
— — 


— — 












En — 
ben 


— 


— = 
—— 


Ene 
— 


* * ze 
OE Ltd Ee 


Nan 
— 


* 2 * 

Er 

$ 7 
Er ak SB asje J En 


— — — ———— — ——— 
in = ee eee — — E — 
⸗ — — —— — a Ede ar — — 
gn — a — — — —— 
— 
— — — * 
t — 4 * * 
—— 4 4 a 4 Be. ® 
« 
LE da” * 




























healer 

























Nederlantfche Hiftorie Het achtendertichfte Boeck. 


NI 1617. ende Daer mt gheen cleene alteratien | wi ontſtaene oneenicheden / tuſſchen de — 
——00000 U oock ergherniſſen ghecaufcert/foude daer | leben ende pre en Aad) endet > 
PK ep el naerbder behooren ghjedclibereert/ Weft-Dziefland/ niet wennich vermeer? 
D ende tot beter eontentement ende geruſt⸗ | dert en beeft. | 
E00 IEIDKEN EK heyt / ſoodanighen voet ofte proviſionele | | 
RUIME Gede gheamplerteert te worden / als nact:| 4 En ſeſten dach Novembris fiylo welig 
NME De teghen woordighe conſtitutie der Lanz novo , iſſer men wiſt niet waer / hip 
ON — 30 den ende Herche ffichtelijch ende practie noch Ban Wien) op de perſſe ghe⸗ geabe, 
99— | l cabel fal wefen. brocht een Boexken negen boos Osj 
Eñ / op datmen eenmael mach gheraet | ghen ofte blaedenPampiers groot/aldug Pe” 
0 9 ken upt Be ieghenwoordighe Uelgions | gheintuteert: | (an 
zi MEN — igst hd bp — | 
BDR IN oen niggen CDE herwaerts is ghearbeyt / fal | | ats 3* „Kits 
RHEI NE: iiet aller dienftich wefen/ battvanvijfen | _ V Veech-Schacle, om in alle bile 







































J eſetenen van dien / meer noodich ende | hier over gheballen / Soo iffer epůdelick gt 


ienſtich is / Wel fulten tetten ende doen pluralitate vocum gheſtei & 
Eg 1: | heſtemt een Placcaet BIM Vo, 
| naer behooren. te maechen ende te publiceren — ed kon 


ED HEREN Maer ten heeft de Bheeammtitteerde 

DEE IN Macden der Staeten ban Holand ende 
ERE Weſt· Detefland: niet. belieft He Havens 
HEE | verhaelde poincten ende Articuten in De 
BIE OKK Dik wit · ſchruvhnghe te infereren. welen de 
u, | opghereſene nufberftanden / ende Haer 


kinge des Auteurs / ende des Rruchers Su 
waer van ick hier naer ——— ee 
Doen frl. —*— 
Det blyckt gensechſaem at get boven⸗ 9 
verhaelde / dat verfthepdeneP2ovintpen/ No” 
ofte immers. verfchepdene Steden inst” 
Beent- 


| | | iÛ bn, Ht wette reden — licheyt recht te. overvveghen: 
LORO: HOEDEN reralitent gheopent / den leven van Dols de. Orat len. 
BE NEE lant bekent ghemaecht ende overgheſon⸗ H pt 4 —— — 
666 Ben moghen worden / omme Haer opte looch.· Geleerden, V Vijfen,, 
ND | | —— pig ende gherefölgeerdt te hoz: Voorfienighen Heere. , mijm 
Ii EEE EE Elit. À Hee 7 
(RORE He eh Eat welcken eynde / Hie Propoſitie by b a noren ee 
VAN A Oe en. dẽ Heere Ambaſſadeur van Eraot-WBrit: alladeur van den Door-luch- 
ON | Maas Dn stage / odock foude | tichften Conijnck van Groote 
KE EOREOE: fl NN enten ende ghecommuniceert” : „dae 
det B MEREN | Werder / omme Bert ſclven Veere Ambaſ B en de — ghedaen 
IN COR HEE fedeur daer op met: eenparige autwoort / in de vergaederijngeder Edel. 
LOAD Ieder mitſgaders zyne Majeſteyt / met alie re: Hoogh-Mogende Heeren Sta- 
BOK IN RN rr er Behoogljck contenterment te- ten Generael. Gemaeckt:tot: 
Ki HNE epe meiehvulbighe clachten vante ies ach Vwijlingfie vann 
LER: anp! il oopluyden en chippers / Welcher n vvaeren Oorff Ce | 
Ä —34— EDE eel — Schepen in De Landen / ende bn de Offi: der huvden-d ij — ne | Du 
J | HEIEN tiers/ Des Coninghs van Spaignen zyn “L muyden-daechiche onee eb 
Ki MEE ——“ V bte nicheden in de. Kercke ende: — fe 
ie BEN eit Trevés, fat mede behoorlyck dienẽ Politye: Ende ve iginghe Aer 
OEE Bee NE elett/ omme tot voorſtant bande Inge⸗ der af à rhenen giet 
eN Nike Nan Etenen / fodanighen Fefolutie te nemen/ er Bener die daer in onſchul- jie 
Ea | 4 | Als naer recht / rrden / ende voorde repu⸗ dich ſijn. IEN 
ki RIN bki — — word verenſcht. | pe 
B AN nde alfo dan vele andere faechen ſyn @ Edele Weer: Dudley Carleton: | loer 
ee m Ben Welftant der Landen/ ſamt de navi⸗ ———— ——— | Bj: 
J gatte ende traficgue raeckende / niet nao, I was aen den dach ahecomen/en? | mek 
E CHINNR Dich omme alhier ghegartieularifeert ve Be Den inhout daer ban verftal? | bop 
Er FEA Wozben: 59 \ozt berljoopt/Dat de Hee⸗ | He/heeft daer oer Di rro.Novembris, wel |; 
‚HD 4 | ren Ölecommitteerde Kaen / Daer ow/ | ernftelich fijn clachte ghedaen in he verz — ger 
EH | | heat opalle t ghene boorde Wanden van | maederdnghe der D. do Heeren Genere- Ander 
EL Dollant ende Weft-Daieflant/endedr in | Staeten : Dae berfchepdene diſpuyten ge? 
ib 
144 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 


ie 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


ne Oo, 





Onderde regeeringhe van Coninck Philipsdederde. 


16 1615, Beene ende Bander Pꝛovintpen / Doo $ 
— — bheene redenen en ſyn * —— | Ephde af geleden inten / tot deſen 
Pden inte willighen het houten eenes qherrachen / elck een nae fou. * huns 
—— pir ent Dore berk PAN Dre van Gelderlandt in deu Daegde lac, ne 
: Je Dr GAN verſt ene / 
weet boog-treffeliche ABannen/ He e belick | ——— begraevende den Hooch⸗ 
hak Dit w 5 ep Geleerden ende Bchtbaeren Frederich 
den iv werck ſoo Wyt ghebracht / Dat op den | van den Sande, V.1. Doctor. Momb heid 
| onbe, EERD-n crde xxbeo Novembris ftylo novo, | Ractf heere des Fu rftendoms Gel Ort ende grederich 


In 6 ; dre,ende der 5 

—8 n Godes naeme de Synodus Nationalis Graefſchap zutphen, oock B „Ue AET ‘Van dé San. 
| — 

—* te houden ghearreſteert isk / bp die van | der Star Aernhern did — —— — 


bas Gelderland ende He Graefthan/Z â | orderdngbe ge 
’ > „2aefchap/Zutphe/ | deg boven⸗ verhae | er leden. 
ke Seeland / Frieſtand Staat Groeningen andere ie ———— 


ende Pnane-Yande/ Bitfaederg Dor- boert Vextraordinarië gecommit⸗ 
gaeder Dude / in ſGraeven⸗ | 
drecht, Amfterdam, Enckhuyfen „ Edam ende Godſaelichlick in den —* Bick 


Purmereynde „mebelenemaeten der Stace: | ig in ne. 
pd Bei os he Atae⸗is tn He Maent ban Augufto. | 
| — —— ende Weſt-Feieſtand. weeſt een feer baret 5 ie gien 
| fenterende in on ftemmende ende con: | niet alleen in de neyſerlicke Aechten 
Deventer, met Voller Ne — — cloechenbe mel erbaeren/ 
p Mts ld aeta ri per 
Haflel:, Zwolle mag trrefolupt / Campen erkent banen after bigtlant enbe 


Bielt het met De Kemonftcantfche Steden | ffant der erche —— eee 


in Bolland. der 
Inghe der Waercr 
gn gende eene |gen Dec nl Dobben be 
S 5 re nemmermee | 
Denter Bhieneraelitent/goet ghevanden/ | ende claechederbepdere Minten nk 


ende befloten / Dat tot Befen Synodum Nae \__ De Beeren Staecten ——— 
tionalem ſpuden ghencodicht ende ver⸗ | hare Beflutpe/belanghente a De Mm, 
ſchreven worden niet alleen een ſeecker des Nationaelen Synode et ae 2 
get an Predicauten ende Ouderljngé | Weeren Stacten der refectie —— dend 
Gen hier ûn goeder Hand / apaer oons | Pen ADrlaftaneert, Dic ban Gelberant enlace” 

N moer er HL eder If AET COCK | ende Geaefſthap Zu ghenomene 
Nirta Oee eeen ptc bide | reu range ande A 

ande 2pen enden Conhnck ban | mitfgaders verft! dend 

beamplie Groot Beittan | y De tet, benden no 
cops iplte SOA Buattanpen / aen Den Coninck | landt/Weft-Peicflannt | Synodi N 
Ee en 
ber clans zakt Graeve | Car hebben haer bier oer herteli ⸗ 
ben neten wan Heffen / Mitſgaeders de Bherefoz: blydt arte de Hercken DIAR ae 
— leerde hercken in Switſerland / ende | dere Godfalighe perfoonen/ bindende bj 
bitberans mied; / gheſcheeven ende gheſonden te | de oude Ghereformeerde Beligpe / Hele 
oei, pohen/ombgacrer HerchenGedeputeers ‚tende ende heudende dit te \vefen Her 
dei: — * tot by · woonynghe deſer Chaiftelicher | vechten midde! am nt De bedroefde kerc⸗ 
gn (al hkins go Saederdugije te noodighen ende dooz keliche gheſchillen te qheracken. Waer We Staes 
bogen he felfde onfe Merchelicke Differentente | De Ghecommutteerde Bacden der Stac: banollant 
J — (pen berdifputerenendeeffenen. Den | ten van Botlandt ende Weft-Drieftandt Versberen 
is dach ae der wt-fchepodnghe Wiert op ghe⸗ Avel-berffaende Get meerder ghetai der Pe PED 
Anders Wets eat fot Den reerffen Februari Deet | felfder) hebben Be brieven ban Wt-fcljjns Nn 
ble, te oere 1618. Op hope dat de gene Die Hefe | vynghe van De Stacten Generaetl aj Synodi aci 

„l detttor op ye utpe nu mach tegenefpachen /midz | haer gheforben/ ontfarghen ende glee, enemen. 
pi Noyecrfken er wijle haer naerder bedacht hebbende, ſen / doͤch fp hebben ne felfde feer onweers 
EPL Ap „brie Mebe haere ſtemme gever fouden tat het | Delick Sen D. M. Weeren Stacten Ghe⸗ 














































































1617. 


_ — — — — — — —— — — — 
TEE en —— — — — mm TE — — —— 
* — Ten ee ee ES — — ——— en * En. * 


- —— 
— K * 
— 
4 
„ reld Ke een EE en me, 


hee EA Den: 25 


—— — en — *— — 
—— 


* 


= = — — — 
—— — — * 
—— — 
ẽ — * — — * 
—— 7 
J * J — 
* | 8 
„mt — 
7 F Dal 
— J 
* se 


pm 


oft "oro, Houden deg Pationacten Synced: N 

: Natio yncdt , OP Daf | neraelterugahes A ⸗ 
We) Alfa met eenpaerichepdt al Get vervaſle⸗ De alfnacks ane giefouden/ betupghen: We Arran 
HE ne med h * } Baer ti geenſins te willen ac. oe wrs 
en cire herhet: onde moggen op gherichtt vorderen ofte toc-ftemmen. Besoin en 
—9— — erbetert worden. — De Staeten ban Otrecht hebben De des Nations 
lor tö tt aldus ghearrefteert ende befliten | brieven van ut fchenbiinghe antfaughen Syrte 
J ſynde / Soo fu De extraordinariſe Cher | ende dehouem Daer nen heben eeu: —E 

KU wel in 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 
0 































— — — — — ——— — — —— — 
— — — — — — —— —— 
RTT aa — — — — — — —— 

* * —— 8 — * 





























* 

4 " — 

—* Se en 
— „kt“ 


a vropean Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Nederlantfche Hiforie 


1617. Wel in het houden deſes Patianaelen 
Synod: niet bewillicht / voor ende aleer 
fn Princ. Erc:. wt laſt der B. MA. Wees 
ten Gener. Staeten / ap Ptrecht gerepft 
ſynde / eude de VVan-Geiders aldaer ghe⸗ 
caffeert hebbende / den Magiſtraet bere 
audert / ende het getal der Stacten beg 
Zandts Bermeerdert hadde met eenighe 
BE Be goede faeche toeghedãaen 

ynde. 

Het meerder ghetael der Ghecommit 
keerde Weeren Stacten van Walfandt 
ende Weft-Dricflandt / hebben am haer 
miſ⸗ ghenoeghen / belanghende het hou⸗ 
den des Nationaelen Synodi des te meer 
ctrachts te doen hebben / Bit gheſcheifte 
den Dog. Mog. Weeré Generaete Stac: 
ten overghelevert: | 


Dertlae⸗ De Ghetommütteerden bande Heeren 
Fjugvebp Staten ban Vollandtende Weſt Brief 
—— lant/ gheexamincert hebbende gunt fez 
Bracté van dert Den 10, Novembris leſtleden ter Derz 
boilanst/ Gaderinghe vande Weeren Staten Ghe⸗ 
ie hi nerael op de Religions ſaecken te ghehe 
tjngje van ſoiugneert ende te boerke gheſtelt / Here 
De Beneraes laren upten naeme harer Weeren prin: 
———— crpaten / Dat fp ten genſien vande groote 
ber Paree Detofren bj De ſewe hare principalen al; 
natten sy HE ghedaen / ten dienſte vanden ghemee⸗ 
nodis nen Welftant vaude Pereenichde Peo. 
vincien / wel ver Wacht hadden; dat op al 

ee boo? Defen by haere gedaene Remon⸗ 

ſtrantien / beter gelett faude zyn geweeſt / 

ende iuſonderheydt / datmen De Welghe⸗ 

melte Heeren Staten van Hollant ede 
Weft-Deieflandt ten. ghevalle (welcker 
Pergaderinghe an ghewichtighe rede⸗ 

nemen totnoch toe upt-aheffelt / nu voor 

handen is) feude hebben naegbetaten/ 
Ammers ten minſten gefiperfedeert met 

ſtz danighe procedtipsen / Hie niet anders 

alg graote alteratie inde booefz.aenftaen 

Be vergaderiughe / ende conſequentelyck 
ondienſt voor die Landen ban Hollandt 

ende Weſt Pꝛieſlant / int particulier, cu 

de De gheunieerde Provintien int gemeen 

en connen veroorſaecken / datmen ooc am 

te toonen / dat niemant met calumnien / 

ende verachtinghe vande wettelycke re⸗ 
gieringhe (Diemen daeghelycx meer ende 

meerftet toenemen)en is ahedient/ gheen 
ſwaricheydt en ſoude hebben gemaceckt, 

op de menichfuldighe Inſtantie/ ſoo van 

weghen be Provinciën ban Hoſſandt enz 

de Weſt · Vrieſlant / alg ban weghen cez 


Het achtendertichfte Poeck. 


nighe andere ghedaen / Daer jeghens te óf * 


4 — 


voorſien met rigoreuſe Reſolütien ende 
— Batmen oock rondelyck ende 

inceerlijch Be Beeren Staten van Hol 
landt ende Weft-Pzieflant/ mitfgaders 
de Edelen ende Hegierderg Lande Ste⸗ 
ben foude hebben verſeeckert / datmen 
berept Was volgheng de Vnie / alle popu⸗ 
laire tumulten ende commotien met DE 
ahemeene macht vande geunieerde Pro⸗ 
bincten te reprimecren / ende alfo He Welt 
ghemelte Weeren Staten/de Edelen/ en⸗ 
de Kiegierderg bande Steden te mainte⸗ 
neren bp haere Wettelpehe authozitept/ 
Maer ſiende / Dat alle het felve noch dao? 
vriendelick verſouck noch door aenwijr 
ſinghe bande aenftaende ſwaericheden / 
niet en heeft connen vertreghen Werden! 
Ende datmen daerentegen onaengeſien 
berfthepden proteftatien uyten naem en⸗ 
De Van weghen de Provincien ban Vols 
lant ende Weft Prieſſant / ende ander 


ghedaen / is voortgevaeren met het Hoen 


van Deputatie, concipieren Gan een ont? 
werp/tot het houden vaneen Nationaelt 


pnode/ ende t'ſelve ontwerp te willen: 


arreſteren / fas en heben De voorſz. Ghe⸗ 
committeerden / ampts ende eets halven/ 
niet cannenledich ſtaen jeghens ſodani⸗ 
ghen cours haer leetweſen te betoonen/ 
ende Precht van haere Weeren Principae⸗ 
len / met alte moghelycke middelen onge” 


krenckt te canferveren/Derkhaopende Hat 


de Deeren bande Habuprighe Provincie 
en / rypelhck overlegghende al t gunt in 
deſen is ghepaſſeert / ſullen bevinden dat 
De Veeren Staten ban Hollandt ende: 
Weft-Deieflant groot onghelyck is ghe⸗ 
vercht Doozeerft ſo en connen die voor⸗ 
ſchreve Gecommitteerden vande Werelt 
Staten van Hollandt ende Weft-Dricf?- 
lant niet toeſtaen nochte bekennen / dat⸗ 
men haer Boor alle moghelycke redenen 
berfocht ſoude hebbẽ / om haer mette an? 
dere te conformeeren / alfoo ter contrarít 


opde redenen ende middelen ghededu⸗ 
reert / in het antwoort bp de Weeren Sta? 


ten ban Hollandt ende Weſt· Peieſſandt/ 
aende andere Provincien gegeven / nopt 
eenighe folutie en is ghevolcht / waer nae 


van nieus bp de Ghecommetteerden vaN: 


Hollandt ende Weft-Beieflandt veele re⸗ 


denen ende perfuaften fijn bp ghebracht/ 
maer en is bp de Geconmmitteerden van⸗ 


de andere Pzovincien nopt ghetrachtt 


de ſelve te ſolveren / voor ende alcer 1P- 


Die ſaet⸗ 





—— — 










ve Ve 


senen ep 6 ve 


ENE EEN ET UE STEN 


Bat de voorts. Gecommittecrden bande 
Veeren Staten van Hoilant ende Weft: 
Derieflandt in Befen hebben ghevolcht / 
hiet Die gepreſumeerde intentiẽ / maer den 
wille exprꝛeſſen van haere Beeren princi⸗ 
palen / is fa evident / Dat niemant t ſelve 
met eenighe apparentie en can ontken⸗ 
hei / ofte ignorantie Daer van pretende 
ren/alfoo de welghemelte Heeren Staten 
Ban Hollandt ende Weft-Brieftandt/ 


ghehoort hebbende dc Propoſttie uptten 


naeme ban verſcheyden Provintien ghez 
Baen/tet bet houden baneen Nationaele 
Spuode/bp haere antwoorde acnde felve 
Provincien behandicht/ uptdruckelyck 
hebben verclaert/dat hare éd. Io. niet 


Onder de regeeringhe van Coninck Phitips de derde. 
1617, Bie faechen hielden voor ghearreſteert / 


ende overſulcx geen overſtemminge Daer 
inne toegbeftaen en conde orden Waer 
toc bp de boorfcheeben Bhecommritteer. 
den Van Dollant ende MDeft-Drieflandt 
fyn ghebruyckt verfchepden bafte ende 
onwederleggighe argumenten: voor 
eerſt het ghemeen vecht medebrengende/ 
dat alle Souveraine gherechticheden 
(waer onder bupten twyfel mede is De 
Berectie ban lerckelycke faechken) toes- 
compt Ben genen Die De felve eenst heben: 
ghehadt / voor ſoo veele De ſelve gherech⸗ 


tichheden niet claerlch ende uptdzuchez 
Uyck bebondenen werden gheabdiceert 
ofte getranffereert te fijn: Cen t\weeden/ 


Ben text ban het 13. Articul vande Ouie 
ban Btrecht:de welcke fao clacr is/ vpoor 


en hadden connen verſtaen / Datbpeen j pder onpartdich verfkant/ Dat Daer in⸗ 
Nationale Spnode/ ende in deſe gegen | ne geen Durfterhent ofte anbiguptent en: 


woordighe gheftelteniffe van de ghemoe⸗ 
Beren/ de queftpen onpartydelycn gheex⸗ 
amineert / ende met dienſte vande Ltercz 
ken ghedecideert ouden connen worden/ 
Ghelyck oock de Keſolutie ten ſelven ty: 
be bp hare Ed. Mo. ghenomen mede⸗ 


brenght Dat ſonder fchadeïjeke preindi⸗ 


fpe/cnde nadeel vande hoocheyden / vrye 
ende gherechticheyden Her Landen ende 
Steden van Hollandt ende Weſt · Prieſ 
landt inde opinie van eenighe / verſtaende 
datmen alſnu ſoude behooren in te willi 
ghen / niet alleen het cronvoceren ban cen 
Pꝛovinciael maer oac Ban een J>ationael 
pnode / niet en conde bewillicht wer⸗ 
den / ſo omme tgheene De Geeren Staten 
Ban Hollandt ende Weft-Deicflant/ nae 
De Mechten Lande ſelve Handen alleen 
toecomt / met andere niet ghemeen te 
maecken / alg omme beele andere ghe 
Wichtighe ende pregnante redenen / vol⸗ 
hende meleken claren laſt van haere 
eeren principalen / de voorſz. Ehecom⸗ 
nutteerde Lan Hollant ende WeſtVrieſ 
landt / niet anders en hebben tonuen/ 
noch te vermoghen te doen / als voer eerſt 
bet arreſteren bande Sunode Hationael 
boor deſe tit te contradiceren / ende daer 
Benevens te vertoonen / Hat de diſpoſitie 
over deſe Religions ſaecken / ende conſe⸗ 
quentelyck t'houden van een Spnode as: 
Ber de ſierckelycke ſaecken van Hollant 
ende Weft-Pziecflant:/ ſoo eyghen Was 
aende welghemelte Heeren Staten van 
Hollandt ende Weft-Dzirflant/Dat Lfelz 


Ve fander: haer expres confent mette anz 
dere Provintien niet gemeen. gemaecht/ 


can werden gheimagineert / ende over⸗ 
fuler impertinent faude ſyn/ daer banees 
nighe tuterpeetatie te \uilten ſoucken / 
anderſints ſouden onder pretext vanAne 
terpretatie alle d' Articulen vande Dnief 
Waer van Beele nergens nac foa clacr: 
enfin als t'boorſz. 13. Articul) peritul 
loopen ban gerenderftert te connen wor⸗ 
den / ende ſouden overſulcx De Provinten 


Ban hacer ghereſerveerde vryhepden ende: 
gherechticheden geenſints ſyn verſekert/ 


ende conſequentelhek commen te miſfen 
het eynde bande Bnie/het welcke ig / He 
conſervatie bande baa2fs. vephepden enz 
de gherechtichepden. Cis waer nac Hat: 
langhe tijdt de wapenen Waren gevoert/’ 
beer die bephepdt vant Tant ende bans: 
de conſcientie / ſelfs ooch eenen ruymen 
tydt/nae het aengaen Lande voorſchreve 

Vnie ban Dtrecht / Godt. Alnachtich 

eyntelyck de gheumieerde Vanden heeft: 
abhefegent/ met het vꝛnwillich aennemen: 
bande Chriſtelycke Enangelifche Wclie- 
gie / ſulcx de felve nae Godes woort bans 

be affgoderpen / Cyrannien / erteurê van 
het Paufdom is gereformeert / maer daer 
mede en fijn Die voorſz. Provintiẽ in haer: 
voorighe bephepdt niet verrot / aenghe⸗ 
ſien / fp Be ſelve Religie ghemeen hebben / 


niet alleene met haere vachupzen ende: 
bontghenooten / maer met ſoo beel ande⸗ 
re Rcken ende Handen van Europa, De: 


welcke nochtans daer deur gheen geſach 
über die gheſamentiycke ofte byſondere 
Provincien en ig geacguitcert noch oock? 
deſe Provincien ober deſelveuycken en⸗ 


Be Landen / ſulcx dat oock niet jeghen⸗⸗ 


MIN ih ſtaende 


1617. 


— ⸗⸗ 













































J 


— 
he EA in Ed 


ee & 


— * En mie — — ae : —— 
Pe * 67 ir * * i e ‚ 
nn: Herk k dee Es _ 


eha 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 
0 








Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 





Nederlantfche Hiftorie 


1617, ſtaende het Eractaet voorthts mette 
Conínginne ban Engbelant ghemaecht/ 
medebrenghende hetanaintenement van 
De are Keligie/faa in Engbelant alg in 
Defe Landen werdt geerereeert eten wel 
Defe Handen niet en hebben aengheno: 

men / nochte de Kercheljche oydee/mochte 
Qack Beele opinten die in Enghelant ſyn 
gerecrpieert;fao verre iffet daer van dae⸗ 
Dateenighe ghemeenfchap van Het bouz 
Ben van Spnoden ofte andere deelen van 
ſunerioritent ober Die ercke deur fodaz 
nighe ghemeenfchap van Heligie foude 
fou ghecontrafeert. Tig oock kennelbch/ 
Dat D'Euangelifche Cantons hanSwitz 
ferlandt/onaenghefien baere politjeque 
becbinteniffe/ende eenichepdt inde Heli 
Bie / evenwel oock inden haren hebben 
‘behouden de vrye Dipafitie over de Yercz 
kelycke ſaecken / fonder daerinne aende 
Abemeente te ſyn gheobligeert / t'welch 
ooch te zien is inde gheunieerde Euan⸗ 
geliffehe Churfurſten/ Furſten / Graven 
ende Steden van Buptflandt / welche 
Churfurſten/ Furften/BravensendeDte: 
ben van Duptflant/ alg aock bie voorts. 
‘Cantons niet alleen ober Die geheele 
Kerckelyecke Kegievinge particuitere or⸗ 
Bonantien hebben ghemacckt/ ende noch 
daghelyex maecken / Maer hebben veele 
daerenboven uptghegheven / bpfondere 
belijden ffen van Haer ghelooff. Wier je. 
ghenus te allegeren het reeht t'welck de 
Bhefamentljehe Provincien competcert 
Ober de Steden ende plaetfen Hie door de 
ghemeene Wapenen Werden verovert / 
ende oer fulcr de wetten Lande Heeren 
Staten Ghenerael maeten ontfanghen/ 
is bupten propooſt / ten regarde bande 
Pꝛovincie ban Wollant ende Weſt Pꝛieſ⸗ 
lant / die niet door de Wapenen en is ver⸗ 
overt/maer die principaelſte is gheweeſt / 
deur wiens goet ende bloet/ He imiten 
bande Heeren Staten Generael/ fa ver⸗ 
re fijn gheextendeert / t\nelch haer feer 
qualick ſoude werden qheloont / indien 
fp Daer Dao? verſtaen fouden verden fub⸗ 
gecter te ſyn aen De gheneraliteyt / alg te 
boozen. Piet minder fijn oac impertinent 
de crempelen bande diſpoſitie / Die bp de 
vbewillinghe van allede Provincien fĳn 
gheſchiet in faechen die Keligie raecken— 
De, alſoot gunt niet gemeen en ie / by 
eenparich confent Booz bien tydt-/ ende 
Hoo? Die ſaecken / ghemeen gemacckt can 
werden / gheinfereert om in gelpehe facc- 













Pe - k — * £ ” 
— —üü 


Het achtendertichſte Boeck. 
ken bp overſtemminge te procederen / ſal / 


den / Dat voor deſen ba Her: Heeren Sta⸗ 
ten Ghenerael opt ſultx is gijetvachtt te 
daen / als nu gefchiet/ maer is ter contra⸗ 
tie hennelijchk / dat inden Hacre 1590 by 
De Weeren Staten ban Dtrecht / ende in? 
Den Jaere 1591. by de Weeren Stat vant 
Hollant / Herckeldehe odonnanttien ſyn 
gheconcipieert / ghelyck acer inden ſebben 
Jare 1591. by de H. Staten van Zeer 
landt / nae voorgaende Provinciale Spe 
node / inden felben Gare 1591. een Liet? 
kelycke Ordonnantie ig ghecanc pieert / 
gearrſteeert eñ daer nae gepubliceert / in 
verſcheyden poincten differerende van 
t'gunt te vooꝛen ineen Pationale DP? 
node was beflsten / ende ig noch inden 
Jaere 1595. bp de Staten bande Stadt 
Groningen ende Gmmelanden / mede cen 
Hercheljche ordonnantie ghemaecht/als 
leg op de eyghen autbhozitept vande wel 
ghemelte Staten vande reſpertive Pro⸗ 
vincien / ſonder met andere Pzaincien 
Daer op / boorgaende cumunieagiei tE 
houden:Hoe dat ooch de Weeren Staten 
Generael/ het voorſz. 13. Artichel vande 
Vnie ban Precht voor deſen feifg / nat 
dat alle de Provincien He reformatie had? 
den aenghenamen / hebben verſtaen /is 
wel claerlyck te fien bp de Fnftructie dik 
De Meeren Staten ban Dtrecht / inden 
Jaere 1590. met kenniſſe ende approba⸗ 
tte vande Heeren Staten Beneracl ende 
ſpecialyck Lande Weeren Staten ban 
Hollant ende Weft-Dricflandt/fijne Er 
cel. De Cuangelifche Feligie inde Stadt/ 
Steden / ende Wanden ban Vtrecht fous 
de doen onderhouden / volgende Deden? 
nantie ban die welgemelte Heeren Star 
ten van Dtrecht alrcede ghemaeckt./ af 
ale noch te maecken / Alſoo He ſelve Sta? 
ten herftonden/ (Dit fijn Die epgen Waor’ 
den Bande inffructie) de difpofitie vande 
Veligie henlupden volghens het 13. Ar⸗ 
tjchelte campeteeren. Eis mede kenne? 
lyck / dat de Meeren Staten ban Hollant 


ende Weſt Prieſlant / ale fp in den Tare 


1597, Berent zijn gheweeft/tot het houder 
ban een Pationaele Spnode (doͤrh tet 
anderen epnde/op andere manieren/ende 
in andere canjuncturen ban tijden / ald 
t ſelve jeghen woordich wort voorgheno⸗ 
er / ende t'canftnt ban verſchepden 
Pꝛovincien hebben verereghen) evenwel 
nopt ghtracht en hebben fander genant 
conſen 































































































1 


DR 


ooch niet een erempel bpghebracht MA ⸗ 




























































TT — — eee U 5 TK WST 


Early European Books, Cop 
Images reproduced b 


— 


\ 


ma 
444AB 2 


y cour 


notoir ſynde / ſoo iff „nmerg breemt/Dats 
Meu nu ſeyt / de gherechtichepdt vande 
obincien niet te willen diſputeren / en⸗ 
Be ebenwel metter daet daer teghens 
Boet/alfo kennelijck ig dat het arrefferen 
an Spnoden / ig een acte van Saude: 
ainitent / melrke Scuverainitept/ in 
Materie van Keligie / de reſpertive Pro⸗ 
Weten competeert: ende noch beeemder 
8/Datmen meent/Dat He Heeren Staten 
ban Hollandt ende Weft-Deieflant/ ſou⸗ 
EN connen begrĳjpen/dat hacre gherech⸗ 
lichendt in deſen blijft onvercortt. / Date 
Me ſelfs pretendeert te arrefteré de plaet⸗ 
ſe vande bpeencompſte vande Spuode/ 
nder bet gebiet van hare Ed. ido. fan: 
r haere voorgaeude bewillinge / waer⸗ 
Dine He baofs. Shecommitteerden van 
Wollandt ende WDeft-Drieftant haer hou- 
en voltomentlijck verfenert/ Dat alle dee 
eoceduren ſtryden metde Buie / ende 
eſwoꝛrene belofte / ende dat ſy haer je: 
Sheng de Beeren Staten van Hollandt 
Eide WeſtPeie fiandt feuden Gebben 
miſgrepen / indien fp in fadaeniahe pro⸗ 
duren expreſſelyck / of bp naelatin⸗ 
goe ban begoo2tpehe pzcteftatie / in. 
latie / ende waerfcheuwingte / ftile 
ſwyghende ſouden hebben gheconſen⸗ 
teert/fonder vat nochtans De Ghecom⸗ 
Mitteerde van de Veeren Staten Lan 
ollant ende Weft-Dzieflandt Ln Haere 
erclaringe / ofte oock De Heeren Staten 
€ bp hare genomen Kefolutie verftac/ 
te Diffalveren Die eenichept die fn hebben 
ende willen onderhauden met alie Evan: 
Lheliſche Rerchen/ faa nac bp’ als herre 
Lheſeten / Aifa contrarie blycht upt de 
“enbiedinghe bp de welghemelte Veeren 
taten ghedaen/ende bp de voorfs She⸗ 
COmitteerden menichmaet gheciteert/ 
Als Bat die Hterchen van Hailant ende 
eft-Deieftant ghebracht ſynde tot ecni: 
be peobiftonele ruffe/indien als dan be. 
onden fande moghen Warden/ dat ceni⸗ 
ghe paincten/Deriften fruden berepfthen/ 
U ſulcken gevatte de faecke dooz een az 
Honael Sphode tot een ghenerate foude 
Yen ghebracht / om aldaer fac wel Hie 
Waerbepdt/a!g de nectWeudichepdt der 
felber paincten/nae Sodes woorn te Tae” 
EN eramineren. tonnen oock He Gecom 
Mitterden bande Weeren Staeten van 
lant ende Weft-Dzie ſlant des te min⸗ 
Mer boog waerachtich ende oprecht Gou 


yright © 2011 ProQuest LLC 
tesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


f _ Onder deregeeringhe van Coninck Philips de derde: 
1617. eonfent de ſelve te ar: reren / alt’ 
nt De ſe t'welcke 


dert / t gunt aengaende Het arreſteren 


bande voorſchreven Spnode / ende den 
ghevolghe ban dien is aenabetepchent/ 
alfa niet alleen de naem van die Staten 
Ghenerael in faecken Die Gheneralitent 
niet ghedefereert fonder canfent van aïte 
Die Provincien / niet en can Werden gie: 
bruÿckt / fuler Dat aock eene Peovincie/ 
recht heeft om ſulex te beletten/alg die it 
ſulcken ghevalle jeghens Facren wille/ 
ende hbupten recht Ban Gheneralitepdt- 
foude werden uptgheftoten / maer oock 
mider Dact niet en blyckt meer als drie 
Pꝛovincien / alsde Ghecommitteerden 
ban die Heeren Staten van Pellant en⸗ 
De Weft-Deieflant gheen vreden is geghe⸗ 
Ben om te gheloven / Dat het Lautſchap 
van Ghelderlant ſoude hebben —— 
veert / dat jegens danck van eenige ⸗veel 
meer Ban drie Provintien Hie Nationa⸗ 
le Spuode ſaude Weerden ghearreſtrert 
alſoo de gheexhibeerde Neſoſutie van het 
Lantſchap / in fulchen ghebaue niet en: 
ſpreeckt. Ende federt Hie contradictie 
Bande voorſehreven drie Pzchincien/ hef 
Lantſchap niet en ig vergadert ge weeft? 
hoewel niet alleen bp eenighe biroi 
mitteerde ban Ghelderlant / macr aack: 
bp die ghecommitterde vanDottant ende: 
Wefk-Prteflandt voor Defen meermael ig: 
verſocht / Dat offten reparde van Gme- 
portautte bande facchken senen Bandta 
dagh machte werden beftheeven/ofte im⸗ 
mers alles opghehonden tot dat tfeive- 
Lantſchap fcude zjn vergadert / founder” 
tn foo ghewirbtighe faechen eenich pzes- 
Judicte te gheben/ t'welck de Geecmmits- 
teerde vande Heeren Statê van Bollant: 
ende Weft-Bzieflant / meenen Dat haer” 
nae recht / reden ende billichendt niet ge⸗ 
weyghert en hadde beheozen te Werdens: 
Immers Was dit beter gheftmdeert/alg- 
dat de Cecummitteerdé/ vande h Sta⸗ 
ten ban Zeelant ſuſtineerẽ / dat wepnich 
nae bet ſcheyden vande vergaderinghe 
Badde behsoren gelent te worden / ſonder 
te weeten waer op/ ende namenttiijck oft: 
net / als apparent was / bp hare Ed. ans 
dermael foude verden gepropoueert tiſel⸗ 
ve / waer pp eeumael nae lange delibera⸗ 
tre was ghereſoveert t Eomt doch die: 
Gecommitterden vande B. Staten van: 
Dollantende WDeff-Vrieftant feer Brcemt: 
vooꝛr / dat daer kenneltje i5/ Det Hit hooze ° 
nemen vande gationacle Spuode ober 
langhe doo? bpſondere vergaderin 9* 
| z⸗ Iht⸗ 


ke 
— — — — — — 
— — — > = = 


za 


De vans 


— — — 
ad 

— 
en 


* 


— — — nnn — 
— 
— — — — a zen — 
— — — — — — — — —— Er — — = A || 
— — — * — — —— — — — — nn en en — —— — — — 
— ne en a — En ne es ——— — engen — — 
— NE dn — Ke pe — * — — — — ——e— — ne 
Dae — * * — — e —— u 9 * 
— — — — — —— — — — ze. - — — J — * 
a — e — 8 8 ã * 5 — 
ES ” ee e * 
x J 
Aike à / A , > * 
* 4 J — 
* — Ap — ka m 
s EE. a ar mr Pa en a, . 


ved ede 








Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliot 





Nederlantfche Hiftorie 
is gheprepareert / daer oock boor deſen de 


Ghecommiteerden / foo ban Veieſlant / 
als vande Stadt Greeningen ende Om⸗ 
melanden / aende Weeren Staten ban 
Hollandt ende Weft-Brieftant / gheſa⸗ 
mentlyck hebben ghepzoponeert/fulcr als 
haer goet dachte / nu die ban Hollant enz 
De WDeft-Deieflant qualijck wordt affge⸗ 
nomen/ dat fp nae verſcheyden bpfondez 
re verclaringhen ende proteftatien / Die 
wepnich in acht waren ghenomen/ cpnz 
telhek nevens de Bheconnnitteerde van⸗ 
de Heeren Staten van Ptrecht ende Dz 
veryſſel een gheſamentlycke berclaringe 
hebben ghedaen / in een ſaecke waerinne 
niet alleen Die ſelve Drie Provincien / ghe⸗ 
hckelyck fijn geintereſſcert / maer oock 
volghens teerfte Artyekel vande Dnie / 


ghehouden fijn malcanderen bp te ſtaen 


Welchen Artijchel vande Pnie / al ende 
een peder Provincpe berbindt/fonder dat 


Die naelatichept van eenighe Probincien 
Die andere Die willich fijn haer beloften 


nae tecomen/ eentchfintg can prejudice: 
ren/ten welcken Ee ichte / He reſpective 


_Peobincien int inftelten vanden taet van 
Staten/feer voorſichtelycken Gebben dot 


ſtellen / Dat fp daor het inftelten vander 


ſelven Aaet niet en Willen abdiceren het 
Fecht en macht/omme bp de Staten van: 
De ſelve Provincie bp tijde ban naot /ofte 


als De facchen bande Landen’ fulcr fauz 
den moghen berepfchen / ſelfs ordre ten 
dienſte bande Landen te ffellen/ in faecz 
ken bj bentupden gheſtelt ter diſpofitie 


Vanden voorfchreven Fact : maer boten 
Alen connen De voorſz. Bhecommitteerz 
Den bande Heeren Staten Lan Wollandt 
ende WDeft-Daieflandt haer niet genoech 
Berwonderen / nachte bedrouvenñ dat in 
plaetf® van op haer verſoeck / twee ofte 
Date daghen te ſuperſederen / van Lande: 
re pꝛoceduren / tot Bat de reden in Hefer 
ghededuceert / ſcheyftelick ſoude zjn ghe⸗ 
erhibeert / omme daer op nade ghewich⸗ 
tichepdt vande ſaerke naerder te letten/ 
fonder De ſelve redenen te verwachten, 
miet alleen het uptſchryven bande voorſß. 
Spnode / maer aack ſekere beicven aen 
uptheemfche Potentaten ende terchen/ 
(onder boorgaende laft oft communicatie 
‚ nabeftelt/in abfentie van Drie Probinti⸗ 
en ende eenighe Ghedeputeerden Lande 
vierde / die haer bef Waert vonden foda⸗ 
nighe actien bp te weſen / ghepretendeert 
werden te zijn ghearreſteert: Ne tweicke 


ö— — — — — —— — —— 














































Het achtendertichſte Boeck. 


| 
alſo ig ſtreckende tot vercortinghe Landt wf ⸗ 
vrne deliberatie / cleynachtinge ef groote ⸗ 


pꝛeiudicie vande Heeren Statẽ van Hole 
lant eũ Weſt Bꝛie ſſant / ſo millen de GL? 
tommitteerdẽ den tyt verwachten / omte 
fien / Boe ſulcx bp den Weeren Sta 
ban Hollandt ende Weft-Driefiandt (A 
Werden verſtaen / berbhoopende ondert 8 
fchen datde Weeren Staten vande an? 
dere Provincien / ban alles wel ſynde 
onderrecht / fullen doen repareren allé 
tgunt in defen teghens de Pnie/ende ge⸗ 
rechtichept vande reſpective Pien 
is ghedaen / omme He Veeren Staten VAT 
Hollant ende Weft-Prieflandt/Btrecht/ 
ende Overyſſel / nevens die verfchepdert 
treffelhcke Leden van Gelderlandt/ alle 
redenen ban Wettelycke offenfie te berk? 
men / ende omme De faecke voortaen met 
beter eendracht ten ghemeenen beftentt 
dirigeren / berfoechen de Ghecommit⸗ 
teerden vande Heeren Staten van Pol 
landt ende IDeft-Pricflaut/ dat eenpaer⸗ 
lek machte worden beftooten / binnen 
den tyt van bier Maenden te Hoen cou⸗ 
bocatie bande Heeren Staten vande re⸗ 
fpective Provincien/ onmme aldaer te DE 
ltbereren op de beguaemfte mindelen om 
den Staet bande gheunieerde Provin⸗ 
tien in goede eenichepdt/ met He behou⸗ 
deniſſe van een pederg bep ende gherech⸗ 
tichepden/ ende Dat teu ſelven tode / indte 
refpertive Provincien gehouden werden 
Pꝛovincionaele Spnoden/ omme DOD 
cohferentie bande diſcreperende lier⸗ 
kendicnaersg / daer de ſelve ſyn / oft att’ 
ders deur reſumptie vande uptghegeven 
ghefcheiften / ende namentlhck van het 
ghefchrifte vande Uerckend engers VAT 
Walcheren / ende gunt daer op tot ant? 
wWoordt is uptghegbheven / Rlaerlijch fl 
ſtellen / Punt men hout tefijn bupten 
controverſie / ende nopendetguut cot’ 
troverg foude moghen blpben / te fo 
meeren Cen adups/heemen meenen foudE 
Dat ſonder quetfinghe vande waerhepdt 
ende bef Waerniffe Bande canfcientien/ 
een vedelijche verdraechſaeneydt tof 
Bieede ende flichtinghe ghepzactiſee 

foude connen Worden / onne Haer HAL 
ban alle t'ſelve openinghe te doen ter ver⸗ 
gaderinghe vande Weeren Staten Gh’ 
nerael / ende te letten wat voorder in het 
een ende tandere tot Sades eere / Wel’ 
kant der Landen / ende opbouwingh? 
bande Mercken foude dienen ghedan, 

























































Nederlantfche Hiftorie 


entonde gemaeckt worden / alſoo te voo⸗ 
ren wel eenige woorden inde ſelfde Cons 
feſſie ſander fwarichept ofte groot for: 
malitept waren verandert: 

Maer niemant en heeft gejacht nach: 
te ghetracht bp opdringinghe ofte over: 
ſtemminghe ban eenighe Provincien / lez 
den / ofte Steden van Dien (jeghens het 
ordinaris Aecht vande Provincien ende 


ghemaechte tractaten) fulche bergade: | 


ringhe te weghe te bꝛenghen / anders alg 
by veele middelen van ſchryven / beſeyn⸗ 
dinghen / ende inductien ghearbept/Meer 
als acht gheheele Jaren. 

Ende als de Lao2fs. vergaderinghe na 
alte devoiren int Gaer 1606, bewillicht 
was / ſulcx is expreſſelyck gheſchiet mit 
verſtant / Dat inde ſebbe vergaderinghe 
niet alleen De voorßz · Confeſſie maer oock 
Be Heydelberſche Catechifmus ſoudẽ nere 
Ben gherevideert / ofte ghere umeert ten 
epnùe voorſz. 

Datt'felve is deſert ende te niete qhez 
eomen/ofte fonder effect ghebleven / Deur 
Dien de Broeders Contra-Lemonftranz 
ten haer inde voorß. Fevifpe beſwaert 
vonden / niet tegenftaende fp ſelfs beken? 
nen moffen/Dat de ſelve als menſchelhcke 
feheiften niet alleen Mevifterofte Keſump⸗ 
tie / maer oock cagrectie Maren onderz 
worpen / ende dat ſulcx ooch te Loozen 
was ghefchiet. 8 

Bedert welchen tĳdt die ſaecken ghe⸗ 
bracht ſyn in gheheele andere noincten, 
Beur dien niet alleen in elcke Pzovincie/ 
foo wel bp de Hooghe Overhepdt / alg 
bp de Verchelche bergaderinghe op He 
boo2fs. ahefthillen int verfchepden qhe: 
Boelen bandePeedeftinatie/o2dze gheſtelt 
is / namentlyck in Hollandt ende Weſt⸗ 
Deteflant/; Ptrecht / ende Overyſſel / op de 
onderlinge Tolerantie ban bepde opiniz 
en/ fac bande Bemonffranten/ alg Con- 
tra-Kemonftranten / onder goede ende 
Chꝛiſtelhcke bepalinge / ende voorcomin⸗ 
ghe van exceſſen. 

Die Heeren Staten van Hollant ende 
Weſt Brieſſant / Dtrecht/ende Obervffel 
hebben vock dien aengaende ghevolcht 
Ben feer wijfen voorſichtighen ende Chei⸗ 
fteljchen Taet bandetoninchtijche Taz 
jeftept van Gzoot-Brittanien/ bp brievẽ 
foo aen Die Weeren Staten Generael/alg 
aen De Geeren Staten ban Wollant ende 
Weft-Drieflant int bpfander / Haer Hoos 
ven Wel ghedachte Weeren Staten van 


„tie qheperfifteert. 





Het achtendertichfte Boeck, 


Hollant fijne Hooch · gedachte Coninck⸗ ij * 
lycke Majeſtept oock ſeer dotmoedelck 


hebben bedanckt / ende belooft zynen ſeer 
wyſen / goeden / ende falutairen aedt te 
volghen: Oock hebben de voorſz. Heeren 
Staten ban hollandt/ ende Weft-Prief? 
lant inde voorſchreben faecken met ſeer 
goede deliberatie ende kemtiffe ghepro⸗ 
cedeert/ / ghehoort hebbende eerft t'ghene 
Arminio te lafte gheleyt wWorde Lbooz DE 
Weeren Curateurg vande Oniverfitept 
tot Leyden / ten overftaen ban verſthey⸗ 
den Paedicanten: Daer nae Gomarum EÉ 
Arminium, in ben Hoogen Faet/ ende tes 
overftaen ban Lerfchepden Predicanten 
ten wederſyden bercogen + Daoate eerſt 
Armisium, daer na Gomarum in bolle ver⸗ 
gaderinghe bande Weeren Staten ett 
apart int langhe ghehoort / ende haert 
oberghegebeñ geſchriften geexamineert / 
ende laetſtelyck den ſelven ine volle ver⸗ 
gaderinghe ten overſtaen ende byweſen 
ban verſcheyden Peedicanten Beele dae⸗ 
ghen bp forme ban Conferentie teghens 
maltanderen / op alle gheinoveerde Pint⸗ 
ten / eñ ſonderlinghe vande Predeſtenatie 


‚ende ghevolghe van dien mel int langle 
gehoort / op bare mondelinge ende ſchuf⸗ 
telicke Deductien / behoorſhch ghelet Ee⸗ 


nighe maenden Daer nae ig daer op pro⸗ 
Diftonele O2dze genomen / alg Hat uic? 
mandt jeghens zyn ghemoet int ſtuck 
ban de Predeſtinatie ende gencleven van 
dien ſaude werdẽ bef waert/Boven tale” 
ne deftemonffranten booz hen ghevoelen 
hadden berclaert / laetende niet te min 
ben anderen haer ghevoelen vp. Endt 
Daer naer ig noch een formele Conferen⸗ 
tie / tuſſchen ſes ende fes Pꝛedicanten 
ban elche zyde / in de maendẽ ban aert 
Apꝛil / ende Iep Anno r 61 r. inde volle 
Bergaderinge bande Beeren Staten van 
Hollandt ende Weft-Peieflandt / opd 
booefs. poincten in fpecie gehouden / ende 
haere rtfpective ghefchziften ende adr? 
fen gheſien ſynde / is tot verſchepden ver” 
fen bp die voorſz. onderlinghe Eoleran⸗ 
Die Weeren Staten 
ban Btrecht hebben bp ghelijche / oft£ 
meerder fogmalitepten inden haeren ooc 
ghepeocedert/alg mede de Heeren Staten 
van Overyſel haere Reſolutie met goede 
kenniſſe hebben ghenomen. Ende op Bet 


voorſz. Hoochwyſen feer voorfichtighen 
ende falutairen 


maeningbe ban 


act / oock ferieufe ver⸗ 
Hoochghedachte ee 





— — —— * 
ge — es 










































Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 





Nederlantfche Hiftorie 


P het eynde ban November, alg | aen geene VVaert gelders mochten aen” 
O de Hollantſche dach vaert LOA? 


banden was / Soo is ſyn Peinc. 
Erc: ghereyſt tot verſcheydene 


Door-repft Steden in Pollant/als tot Delft / Schie⸗ 
epen En dam / Kotterdam/ Gorchum / ende andere 

aeten ene meer / Ende hp heeft ſich voor de Magi⸗ 
Doet: ſtraeten ende Peoerſchappen der ſelfder 


Steden ten Baachften beclaecht over de 
fodaenighe / die aver al door het Landt 
wi · gaeven ende Berfprepdden / dat hy 
onder het pretert Lan de oude Gherefor⸗ 
meerde Leere boog te ſtaen / ſocht hem felz 
ven. tet Souverepn deſer Manden te 
maeken / daer ſulckes doch geenfins fijn 
ooghe merch en was / te Beeden fijnde 
met ſynen ffact ende conDditpe/ niets prez 


ghenomen worden / maer Hat beel meer 


ene 
— — SEERDE Pean 


mn 
nn — 


Het achtendertichtte Boeck. 


de alreets aen-ghenomene mochten ghe⸗ 


med - 






I 6: 


Jie 


caſſeert wordeñ / alfoo Daer geenen DP? 


andg noot en was / ende wanneer het DE 
noof voorderde/ dat hy haer tyts genot 
met noodwendich güarniſoen verſorgen 
ſoude / ſuſtinerende te ghelijche / dat het 


hem / als Stapt-houder des Landts/ 


| 








| 


tenderende op De Handen / dan te Willen 


blpven cen ghetreuwe Stadt-houder/ 


Doaz-Berhter / ende WBefchermer der 


heling / ghelyck hp tot noch toe gheweeft 


a 0 

Booꝛder ſoo heeft ſyn Erc De Magi⸗ 
ſtraeten ende Broetſchappen ghebeden 
ende vermaent tot vrede ende eenicheydt 
ouder haer / ende met haere naebupren: 
Wis oock dat ſy daer op Wouden letten / 
dat goede patriotten / ende lief-Gebbers 
Der maere Ghereformeerde Keligpe / in 
De Magiſtraten / Pzoedtſchappen / ende 
tot Regierders der Handen ende Steden 
machten vercoren oden / Op dat alſoo 
de Ghecommitteerde tot den aen ſtaen⸗ 
den Land-dach/ met goede Inſtructyen 
berfchijnen mochten. Maer in de plactfe 
ban goede heure / heeftmen ſyn Erc: in 
bet dubbelde ghetal Haer hp alg Stadt 
houder de helft wt kiefen ſoude) faodae 
nighe lieden voor gheſchreeven / Dat im 
ſommigher weghe tot Kegierders der 
Steden / tot Magiſtraten ende Cveric⸗ 
heden / gecoren heeft Mannen Hie ex pro- 
feno Papiſten waeren. Denckt dan Waer 
—— Erc: d'andere ghehouden 

eert. 

Oork heeft fijn Ere: opentlick berz 


berg aenzee claert / daer in niet \vel te beden te weſẽ / 


batter in eenighe Steden ban Hollandt 
VVaert-ghelders Wierden aen-ghenomen/ 
ghelöck tot Wtrecht vock gheſchiet mas, 
ende Dat ales fonder fijn Kennifle ofte 
conſent / daer nethtans hp / alg Staùt- 
houder / in ſultke ende Dier ghelycke lich⸗ 
thnghe ende aen nemynghe ban volck / 
behsorde ghekent te worden / verfocts 
kende wel ernſtlick / dat van nu voort⸗ 


ende niemandt anders toe ſtont / paten⸗ 
ten te gheven. | f 

Dit aldus verricht ſynde / is ſyn Ext 
dert tweedden Decembris wederom in 
den Haeghe aen-ghenomen: 


Ober het aen-nemen ban He VVaert” en) 


gelders binnen Dtrecht/ende eenige Ste⸗ 


ben in Wollanbt / fn bootst Daghelier cf 
Gele ende Lerfchepdene diſpupten ende sn 
ſwaericheden gevallen tuſſehen De Stal’ wac! 
ten ende Steden die De felfde hebben adr det | 


ghenomen ter eender fe / ende Prins 
Maurits / mitfgacderg de Staeten van 
d'andere Peovintpen / ofte der Stacten 
Generael ter anderer ſyde Dic ſuſtineren⸗ 
de / dat ſulckes ſtrckende was tot ghe⸗ 
ruſtichendt ende verſekerynghe van DE 
Magiſtraeten ende tot toomhnghe hat, 
rer moet · willigher burgheren: Deft act 


, 


| 
| 


d'ander fide fegalende / Dat herders 


ghecffehe ende onnoodighe coften ſyn⸗ 
aldus argumenterende: 


Soldaeten werden ghelichtt ende aen⸗ 8, 
ghenomen / ofte om ſich door huipe van DE pe 
felfde te Defenderen/ofte om Daar pemand i | 


anders te offenferen. Soo wel heteen, 
alg het andere / wordt ghedaen ofte tegen 


vpanden die bupten zjn / ofte teghen de n 
gene Diemen binnen heeft. Dat ditte DE? He 


fer tydt niet van nooden en fp te gheſchie⸗ 
den teghen branden Die Wp ban buyten 
hebben / blyckt daer wt / dat het nopt en 
is noodich gheachtt (ſelfs niet in Get heet? 
ſte ende Periculcufte ban de Oorloghe) 
datmen tot gheruffichepdt ende verſeec⸗ 


kerpnabhe van de Magiſtraeten ſoldae⸗ 


ten foude aennemen : Soa datmen dan 


noedfaechelick moet oogdeelen/ Hitte CC’ B 
fchieden tegens de vpanden die de Ma⸗ IF 
giſtraeten mepnen te hebben binnen hare B 
joosten ende ffadf-mupzen. Pu is a J 
liennelick / dat de ingefetene Dier Steden). 
baermen WDaert-gelderg aen-neemt/ ſyn 
of Femonffranten / of Contra-Aemor’, 


ſtranten / of Papiften/ of Martiniſten / 0 


Menniſten / &c. Dat het nietnoodich eit 


ſy teghen de Nemonſtranten deſe Waert⸗ 
ghelders 


Tij 4 







\ 








mmm 









































Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde; Fol, 3 24 Ef í | 


61 ghel — 
ed, t7 ghelders aen te nemen / Dat fallen Hie | maer oock met Het mt- j B —90006* 
rj Staten ende Magiſtraetẽ die He Waert: | den der felfder int — — 1617. 00 


ghelders aen-nemen/felfs wel ven | HEEE ORE 
e⸗ ekennen | leyders ende Raccher | — vent NEN k 
La — fp houden de Aemonſtranten boog | het af-nemen ban —53 — HEE 
je racrnens Bie hare Wagiſtraeten gefsaoz: | poogteren/ontfeljutteren, ef bannen ban HEIEN eig he 
bh st ten/ende Die De autozitept Der felfder | verſchepdene Contra-Herronfirantfthe- EES TEN 0 See: 
u helnenmainteneren / So dat fp oockPlat: | burghers. Wier beneven / (feaahe nd HEET 
t cacten en Edicten maecken tot maincienen Contra-Gemonftranten) de grote eine LULT EDE 
— mene Der Memonffranten / eñ alter der gez | oogh ſchyneliche partpdichept / die in Bk 2, 
/ — die haer gheuoelen gen-nemen. berfchepdene Femonftrantfthe Stenen: ion Hin PESS 
ml, eghens de Papiften / Martiniſten/ geb2upet Woet in het verkiefen Ban Burs Kik TER … 

ce sdk / &c. en can men nugheenen | ger-IDepfteren/Sechepenensende Dzoetz Á Ï | bn R9 
u. rard hood voor wenden / alfmen ' fchappen/ oock int gheven van de groote OEE Rs 

wf * deſen ghedaen heeft / Alſgo ſplunden | ende ciepne Officpen ende dienften aen AN HNE ba 
te B ep errmaozdelick geen meerder oorſaec⸗ Lemonſtrantſe gheſiende / Deroorfaccht ANR — 
7 gi bef aiffibentpe en gheben/ als poco? | alle anpartpdighe te oazbeelen/ Hatmen: ME NE 
r * bans hehen ghedaen / in gheenen deele gantfchelich ghefinnet ig de Contrae OET RLD 
Ie ad tere Dolitjche gehooefaemgept vermin⸗ | Bemonftrantfche Veere / ende de aen: — 
thet Har — Jdhanghers ban De felbe/teene-mac! te one REEK 0) 
— teit nemen ef dan ont wuffe liek gefthiet | derdzucken / Hao? hinpe ban de Waerts HH OE 
de ter genſien ban deContra-Bemonffran: | gelders. Wat hier op noch epndelick bol KEIEN 
u: / Waer van d'oorſaecke Wanneer fp | ghen wit/leert den tBt. EIKEN AAN 

Ì 


rt | Vafte gaen foude) mofte weſen ofte Gare HE 
| gepaffterde onghehoorſaemheydt /ofte | Tancum Relligio potuit fuadere malorumꝰ 1 Ne 






































4 lek 

5 A mere verwoogbdigje/ofte hare toc-toz D | Ei Hel ECA 

IE | ot verwachtede ongehoor⸗ de Gljedeputeerde L 6 èn ii HERST Ne 

20 | Gembepbt ofte Bebellpe/ cn can niet bez drecht / Amſterdani / — ae 

he | oor morden / Als ooch niet hare jegens | ende Purmerepnde / met bedzoeffenifje Bi IK, 

4 ferien hare tae-contende onghehocr· | haeres herten fiende ende daeghelichs. BANE OER 

⸗ ptofte rebellpe en can met gheen | hoorende het diffieulteren ban Den mees OHIE nk 88 
datde preichhent gebaeeft worden. Sa | (fen deel ber Bidderfthap/ Enelenvende HEN DEED 8 
(elders jet gen Ziemen ban de Daerts | Steden van Hollandt/in het cenfenteren: MEN GH —— 

Ie pof: tronies, ten aenfien ban de Contra-ier | ofte goet⸗ willich in · willighen Heg Paz ‘HIN MA * 

dad — Di tanten gantſch onnoodieh is. tionaelen Synodi alrectg bj pluralitept: EREN hd iN, 

1 Meren arn boven / Sos is het aennemen { ban ffemmen by de Generacle Staeten OR EN AN 

n Baer © * — geldend feer perituleus Booz | ghearrefteert/ hebben Dit nae voſghende HE RAA * 

ie boe bg —— wyle dat alle veranderyn⸗ Concept op het houden ban een Provinz bi iN OER 5 

—— * ve se nieutwicheben(of fp fchhaon ten | tiael/ende polghens cen Pationael Syno= MRC 

oM ofte fijn Ann fijn ſtreckende) altoos periculeug | dus,inghefteit/ ende Den Weeren Stacten HEN: 

re Ftboen, u /maer infonderbpet in fulche ombzae | van Hollandt ende Weft-Deiefiandt op: RE 

H Steufe tijden / als defe teghenwoozdighe | deu rr. Decembris vver⸗ghelebert. IRI 

; — Te meer alſer geen ghenoechſaeme | bl il 4 

* —— ende oorſaeken tot ſoodanighe Ae dien De geſchillẽ ende ſwae⸗ Concept op: B 

9 obers cngben ofte meuwicheden ge: richeden in de Herchen Defer PL boude: HIE 

0 Pat hee reps en worden. Handen ontftaen / nietbegua- pzotmcie IE 

6 ORS-hemen aac aer benevens He onnoodichent/ende mer conten verhandelt ende aci/enve 9 

Naert, not det verikel / wiert noch gefiftineert/ | wechghenomen Worden dan door het Prrkolgenst 9 






leer dat het aen-nemen der Waerinhelvers | heuden ban Snnatale cr ngfpy, Sationae): HR, 
(toene epgentliek mas oherebekende tot onder | Soo ie noe drei Date Leer ALE: synoden RIE 
Wer dzuckynge van de Contra-Kemonffrante | van Hollandt ende aDeft-Prieflandt bes BE 
de an ge leere / ende de genhanghers Der ſelf⸗ | lieben te refolberen”/ dat met Ben eerſten IR 
ra er / blyckende bp berfchepdene heete ppo⸗ een Synodus Provintiael ban de Hercke | 

ten, tcOupzen in eenighe Steden ghencffent/ | Der felber Peovintie moglje Worden gee 

* alleen met het af· ſetten der Contra | houden / erde tè ghelicſe de canvoratie 

emonſtrantſche Preditaten van haeren | Des Nationalen Svnodi, bereffens Haùe 
dienſt / ende beroovinghe haerer gagven/ | Here inie inghewillicht / ende HAN (ot 
mn an ar ij ver⸗ HRN 






















WNL EN 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LL 
by co 


C 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 



































































— 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 


ike 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


IN 





Nederfantfche Hiſtorle 


1617. vervolghens birmen ſekeren cozten tBht 
— aengheſtelt. 


Ende om eerſt te comen tot de Provin⸗ 
tale Spnode, Soude bp de Claffen van 
Hollandt ende Weft-Bereflandt/fuler de 
felbe ban oudts plachten te vergaderen 
ende te Doen / tat de ſelve behooren Gers 
cofen ende ghiedeputeert te ‘werden drie 
Herckendienaren ende een Buderlinch / 
ofte tee Herchendienaren ende twee 
Buderlinghen/ ende Hat Gp ſtemminghe. 
Ende Baer de Lerkiefinghe / nact’'oude 
ghebrunck / bp eenparighe ſtemmen ban 
Bie twee derden-Deelen deg Class , niet 
el ſoude konnen ghefchteden/bp onder- 
linghe accommodatie, 

Cot Welcken epnde He Kercken⸗die⸗ 
aten ban De Claties , almaer feparatien 
zyn ghevallen / voor Die repfe ende omme 
met den anderen te Deputeren ende com: 
municeren / Bp een fouden moghen ghe⸗ 
bracht worden: Ofte indien fulcr niet 
ghevoechlyck fal connen gheſchieden / 
daer op ghelett / of de Herchen-Dienas 
ten / Die in De gefeparecrde Claſſen die 
minſte fallen efen / in twee bpfondere 
ſupernumeragele Claffen ten weder ſyden 
verdeylt / ende dien volghende De deputa⸗ 
tatien ende noodighe beſoingnen ſouden 
moghen ghedaen Worden. 

In de voorſchreven Spnode Provin: 
tael ſouden ghebracht ende verhandeit 
worden / alle gravamina , welcke in de ves 
fpective Claflen niet afghehandelt fullen 
Wefen/oack Die bef waerniffen/ die eeni- 
ghe particuliere Vercken ofte Yerchenz 
Dienacren ſouden moegben hebben / ende 
iuſonderheydt Be bekende bf poincten/ 
Ende meer andere Haer in extes ofte ghe⸗ 
fehil fal werden bevonden, 

Ende fal door Chꝛiſtelhcke ende min⸗ 
neleke tonferentien/ onderrechtinghen 
unt den woorde Godes/ ende behoorijck 
onderſoeck / geaerbeyt worden tot wech⸗ 
neminghe ofte verminderinghe van die 
gheproponeerde brieven / ende voorna⸗ 
meutlhek omme ban Hie bijfcontroverfe 
ende andere berfchil-paincten/ oprechte 
openinghe ghedaen zynde / het ahefchil 
welck overich fal Bipben/te brenghen tat 
eenpaerich Berffant/ ofte daer aber foar 
danighe voorflaghen ende beraminghen 
tat onberlingbhe eenicheydt te doen / alg 
conform Godes Wooꝛt fonder bef waer: 
niffeban de confcientien fallen moghen 
gheſchieden. 


J 





Alle Gravamina, verſchillen / ende bera? ibl U 


minghen / Bie in Synodo Provinciali COMEN ⸗ 
over te blijben/ende albaer niet vereffent 
ofte epntijch geareffteert hebben connen 
worden / ofte oock Die de Ghemeene ſterc⸗ 
ken ſauden moghen aengaen/fouden inde 
voorſz. Spnode Probinciael ordentelyck 
behooren gheftelt/eude tot den volgenden 

Synodum Nationalem gebracht te worden / 
midtſgaders Deputatie ghedaen Lande 
Perfaonen/ Hie ban weghen He uercken 
ban Hollandt ende Weſt Veieſlant inde 
boo2fs. Synode Nationael / met behoor⸗ 
lycke credentie ende inſtructie ban de ſel⸗ 
be fouden hebben te verſchynen. id 

„Cen epnde oock inde Spnode Provin⸗ 
tiael alles ordentlyck ende conform DE 
goede intentie bande Geeren Staten vant 
Hollant ende Weft-Veieflant/ foude mo? 
ghen toegaen/ ſouden hare Ed. nPog.tot 
Directie ende moderatie Gan de Loose: 
Spuode / eenighe politycke perfaonen/ 
wofeſſie doende van de Ghereformeerde 
Religie / upt haere vergaderinghe batt 
weder ſyden moghen committeren/ ende 
De ſelbe miet behobelycke inſtructie / naer 
4 degdenwaszbigde gheleghenthepdt/ 

erfien, 

Belanghende het houden ban die Na⸗ 
tionale Spnode / foude het concept oft? 
ontwerp/Dien aengaende/inde Gheneras 
Úitept beraemt/bp de Heeren Staten van 


* | 
Bollandt endeiDeft-Deieflandt ghevefie | dw 
meert / endeeerft in haer E. Mo. Verga ⸗ ban 


deringhe / ende vervolghens inde Gene? 
ralftept/ Baer op tot beboogderinge ende 
directie van De voorſz. Spnode Natis⸗ 
nael/ een goede eenparighe boet moghen 
ahenamen/ ende met eenen int merch ge⸗ 
ſtelt worden. 

Dit Project en is bp He vijfhier boven 
ghenoemde Steden niet ghemaeckt / oft 
geſtelt om de kercken aen t'ſelve te ver⸗ 
binden / maer alleen om te betoonen / hoe 
verre fp De andere Steden ſyn te gemoe⸗ 
teghecamen./ om eenich verdraeghelick 
middel tot vrede ende eenichepdt dien⸗ 
ſtich / te moghen arreſteren. 

Deſen voor· ſlach bp He andere Steden oi, 
ende leden der Staten van Heand ende HE 
Weft-Deiefland verworpen fijnde / heb⸗ 0 
ben die bf Steden het ſelfde ghelhouden ne Lip 
voor een ſeecker bews / datſe tot afdoe⸗ f 
nynghe ban deſe Kerckelicke ſwarichey⸗ 

den gheenſins gheneptht en waren / maer 
alleen poochden hare Reſolutpen / bp nt j 
ralí 


8 







































































A Onder de tegeeringhe van Coninek Philips de derde, 
9 1615. raliteyt van emmen ghenomen / mt te 


Boeren/om die Lijf poinctê/ met den aen 


COnftringeren. Celck de E.E. Magi⸗ 
raeten ban de boven ghemeide Steden 


emerckende / niet anders ban Gods ene 


eAmts weghe hebben cumen noch mo⸗ 
gen boch / als hare Keligionf-berwan- 
En Met alle gheboeghctiche middelen / tot 
booz-ffant ban He aenghenomene Ghjez 
eformeerden Clgiftelicke Feligpe / de 
band te bie den / ende boosts afflaende al 
bet maecken ende voor ⸗·worpen ban ber: 
Chepdene projecten over. Het houden ec: 
| hesPrabintpaelen Synodi(tot ophoudyn⸗ 
Bhe ban de loffelicke Wefolutpe der E. 
je JP. Deeren Stacten Shenerael ſtrec⸗ 
| ende het beroepen deg noodwendighen 
| —— met allen erſt bevor⸗ 
redreſſement ende vaſte eenit⸗ 

hendt der KReligpe. 


k 
Wij Var An de grooteinlandfche beraerz 
F Ornelicz, ten defer Gheunteerder Peder: 
Eben Lake zi pet de wouter 
Che Zee-repfe ghedaen door 
en V Ville Cornelifz, Schouten EE: Hoorn, nd 
hein De De jaeren 161 5. 1616, 1617, beſunden de 
og, SES. traete gan Magellanes , tat inde qroote 
Î "6u, irdezee / Den gheheele aerd-choot om: 

etro * Ë‚ 

Pather Alſoo bp ſeecker Octrop Her EW. ID. 
(hersen Beeren Stacten Ghenerael der Werees 
Wlrbzenen nichde Pederlanden / aen He ghemeene 
' Ooft-Andifche Compagnpe ghegheven/ 
Was berboden aen alletoop lieden ende 
Mabhefetene der voorſz Deder-landen/ te 
aren beooften de Cabo de bona Efperan- 
ce Ooft-vaert. / Ende doorde Stracte 
ban Magellanes Weft-wacrt / het fp nae 
) Indien ofte eenighe andere bekende of: 
pv te onbekende Handen: Saa hebben :faac 
—9 le Maire(eé vermaert Amſterdams Coop: 
1 Man tot Egmont Woonachtich) Ende 
—9* VVillem Cornelifz. Schouten van H oorn(een 
Man inde Zee-baert wel ervaeren feer 
| Beroemt / als die boo? bie tt H2pe-mael 
Be Ooft-Gndpen iu meeft alte plactfen/ 
fa boo? Schipper / Stuer-man / als 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LL 
by co 


C 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


< | begeerich mas t 
Elebe ban dien/met de aengenomene Hee: foech dit 


re der Gereformeerder Vercken/ in Dore 
land endetDeft-Deieflant ten minften gez 
Mieen te maecken / indien niet boven De 
ſelve de ober-hand te doen hebben / ende 
foo de teghenwoordighe/ alg de aen-caz 
Mende Berchen-Dienaeren/ ende bacre 

bemeenten daer toe met authozitept te 











Loop⸗ man / hadde befepit) ende noch ſeer 16 
terme vaerden en 7e 
befoetknghen ban nieuwe onbekenpe — 
Handen/ Dich wils met malcanderen gez 
ſproken ende over lept/⸗ Efmen niet door 
eenen anderen mech / int voorſeyde Oce 
trop niet gheroert noch Berboden/ foude 
moghen camen in de groote Sunt · zee / 
al-waer fp meynden te vntdechken groote 
ende rycke Handen / Daermen ſchepen 
ryckeluck ſoude connen laeden / alfa le 
Maire fepde daer af te hebben eentge ken⸗ 
niffe : Ofte foo ſulcx na Wenfch niet en: 
guaeme te ſuccederen / Hatmen alf-dan: 
langhſt de booz-fepde groote Supdt⸗ zee 
nac Ooſt· Inden foude feplen/ ende at- 
daer fekerlich met profyt handelen. Sp 
hebben epndeliek beftoten cen berfacch te 
doen in Get ſupderſte onbekende deel des 
Aerde rycx / beſupden de Straete Magel⸗ 
lanes eenen Door-ganch te ſoecken tot de 
voor⸗ ſepde ſupd⸗Fee / waer toe hun docht 
dl clepne apparentpe te weſen / wt vers 
chepdene omftandieheden bp andere on⸗ 
trent De voorſeyde Srtaete van Magella= 
nes ten Berfchepden tijden ghevonden. 
Sy ſyn / om dere fache in bet werck te 
ſtellen ober een gecomen / Wat lfaacle 
Maire Beene helft / ende V Villem Cornelifz. 
Schouten ander helfc van De penningen: 
tot ſulcken boo? ghenomen repfe / ut 
Roede Detenden ende licf-hebberg fous 
den furneren/ ende de ſorghe om He faehe 
te bevoorderen / ende op alles orbre te- 
ftellen / ig bp VVillem Cornelifz. Schouten 
ghebleven/ die heeft hier toe beweerht tat: 
peincipaele mede-ffanderg/De €. Weeren: 
Pieter Clementfz. Brouwer,oudt Burgher⸗ 
Mepſter der Stadt Hooꝛn / lan lan{z, Mo. 
lenwert Schepen / lan Clementfz. Kies, Se⸗ 
cretaris Der ſelfder Stede / ende Cornelis. 
Seghertiz. Borgher · MWepſter aldaer / Die: 
haer oock als Bewint-hehbers benef 
fens de voorſeyden V Villem Schouten, Iſaac 
le Maire , ende lacob le Maire (faone des 
voorſeyden Iſaacks) hebben aeten ghe⸗ 
bruncken. Deſe hebben daer toe in korter 
tht vergaedert ſoodaenighen ſomme ban: 
pennynghen / alg fh verſtonden tot haere 
voor· ghenomene toe-ruffjnge van noo 
De te efen/fander nochtans aen pemant 
ban de Mede Keeders cenighe openijns 
ghe ofte kenniffe van He voorghenomen 
repſe te Doen / maer hielden dat felve on» 
der haer voorſz. Bewint hebberen bere 
borghen. 
| | Our: 


Fol, 31 


— — — — ——— — 
— eener: pee ae —— 
— * 2 * 
* J4 7 
4 * Ed J 
tin Ì à ij an Br Paste er pe x J — 


a Een — —— — — * E 
⸗ * * EE Te —* — 

an * — — — 

— an * 
J 
hd 
p a "Y had Nn 
Ps Ee Sane Et 
J - : ee 


eh ele 





gn 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 
d tesy ol 


ie 
f Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


l s reproduce y cour 


mages r 
444 B 20 


Nederlantfche Hiftorie 


1617.  @m dan defe repfe Watte Boeren/ hebbẽ 
bdie voornoemde Bewint · hebberen tat 
Moon geequipeert ende Wt-gheruftt een 
oot ſchip / met een Pacht / het grate 
chip ghenaemt de beodracht, van outrent 
hondert tachtentich aften „Haer ſchipper 
ende principael belepder ban de gantfche 
repfe op Wag de voorſende VVillem Cor 
nelifz. Schouten , eude voor opper-koops 
man de voorſende lacob le Maire , op hek: 
bende Lijf-enfeftichh mannen/met negẽ⸗ 
tien Gotelyngen / twaelf Steen ſtucken / 
Muſuyuetten / ende ander anumitpe ban 
gogloghe naer advenant/ ende tat gheryf 
Ban t voorſeyde (chip / een groote fepi. 
flaep/een roep · ſſoep / een Baot/ ende cen 
Schupt / PBoort van Anckers / Touwen / 
Seplen / ende andere noodtſaekelycke 
dinghen Wel voorſien. Wet Jacht / ghe⸗ 
naemt Hoorn, groot ontrent vijf en vijfz 
tich laften / daer Schipper op was lan 
Corneli{z. Schouten, Coopman Aris Cfaefz. 
op hebbende rrĳ. Mannen / bij. Bote: 
Inghen / iiy. Steen-ffucken / ende ander 
Baene nae advenant:Vooꝛt van alles 
at tat wt voerynghe ban faodaenigen 
repfe ban neoden was/ wel voorſien. Eũ 
alſoo fp aen niemandt haer voornemen te 
Kennenen gaeven / als voorſent ig / fao 
hebben fp al het feheepf-batch tot haeren 


Bienfte noodich / ſoo Bootſ⸗ gheſellen / als 


Officieren / aen·ghenomen met die candiz 
tye / datſe ſouden vaeren over al Daer het 
den Schipper ende Coopman ſoude bez 
lieben. Daer over is onder den ghemep: 
nen man feer verſcheydentlick gheſpro⸗ 
ken van deſe reyſe ende Schepen/ ende 
hebben Den nacme ghecreghen ban de 
Gout- haelders:Maer De vooꝛnoemde Bez 
wint⸗·hebbers noemden haere vergaede⸗ 
rnghe De Auſtraelſche Compagnye. 

De ſchepen toe gheruſt ſynde / Is al het 
fcheepf-bolck den pj. Maij 1615. bp de €. 
Heeren Schoute Schepenen-der Stadt 
oan ghemanftert / ende Den rrd. Maij 
is het Schipde Eendracht ban Woon 
ghefep!t/ ende den xxvh. in Teſſel ghecos 
men / het Jacht ig den Derden Lunij van 
Hoorn ghevolght / ende Des anderen 
daechs in Ceſſel ghearriveert. Wat haer 
voorder op haere reyſe weder vaeren is/ 
inſonderheydt wat haer vremts ontmoe⸗ 

tet is / ſal ich hier int corte verhaelen / wt 
ber ghener ſchriften Die t'ſelve gheſien 
ende bevgeren hebben / ende die op De 
ſelfde reyſe ban He minfte / foo ban aen: 

































Het achtendertichtte Boeck. 
—* | 1 

ſien / als bedienjnghe / niet en ſyn gge⸗· 
Lef, ë ugh fB 4 a 


Ben xiih. Iunij teghen Hen avond Ús 9 
deſe fchepeu het Land-diep ban GONE (u, 
wtghefeylt. Den vierden lulij.alg fp EN f 
gheland verlaeten hadden / heben fp het gl 
eerfte vantfoen wtgedeylt, Bat is te feggen/ Ie 
dat ſy (ghelyckmen op groote reyſente od 
Doene ghewoon ís) De fpiyfe ende deantds wijk 
aent fclheepf-boïck Gp ghewichte ende BS Boa, 
maetc/elch fyn portne mtdeplt/ Daer mede mien 
ſich een peder moet behelpẽ· Op deſe ſche⸗ 
pen was het rantſoen boozeerft/ voorde 
man een hanne biers ſ'daechs / biert pon | 
broot / een half poudbotter(behalven het 
fimelteu)ter weecke / ende bf kaeſen voor 
De gheheele reyſe. Dit randſoen wort ver⸗ Zaan 
meerdert ofte vermindert / nae ghelegent⸗ 
hepdt Lan de reyſen endefthaerfheptos? | 
te nootdruft Her provifpe. / 


5 
Cuſſchen den viid.ende xv. Iunij paf’ af 
feerden fp Den Tropicum Cancri, ier VEL? cd” 
laozen fis haer Boot / Hat achter aen het 
aroote fchip fleepte / fijnde vervult mek 
waeter/ ende des halven faofwaer/ DAE 
de touwen braecken / fp hadden Hat tot 
daer toe van Woon afghefleept/ ſonder 
perijckel, oi’, 
Gen xvih. ende vir. heben fp haeren 
cours ghefett nae Sierra Liona, om aldaet 9 
te ververſthen / overmidts het volck de⸗ 
ſcheur buxck hart begoſt te krijgen. Det 
rr. guamen fp bp de Eplanden van Ma- 
brabomba, gen halve mile ban den ſuyd⸗ 
boeck Gan Sierra Liona, Sp boeren daer 
aent Land / maer bonden het onbewoont/ 
van menfthen / Ban faeghen groote NEF 
nichte van graote Wilde Dieren boef? 
flappen. Pit Land is woeſt / vol wilder? pe 
derniffen/laeghe mozaffen / ende hoogte PE 
berghen. Oack faeghen fp hier dzpe wilde fg) 
Offen,ende menithte ban Meercatren, OOCK pn, 
eenighe voghels,die blaften als honden. —— zj 






























en vonden Daer gantſch gheen vruch ket fe 
die haer conden dienftelick ofte voorder _Phery 
lick efen. in WEE 

Pach eenich ban Dit bolck mel VDF Fi Noor 
mijlen diepe in het land gaende/ / vonden Le 
een Dlachte met acht ofte neghen Limoer: „afk iten £ 
boomen, die fis gheſchutt / eude Haer af OL zoal Pis ‚c; 







den/Die waren bp nae rijp / bequaem 

te dupzen Wier vonden fp oac heel Schilt- 
padden met eenighe Crocodilen, maer geen 
menfchen. Sp fu tot verſcheyden ee 





trent 750. Limoenen af ghecreghen had si 
⸗ 








* Ke, k # 


—— — 







































































ki.» Onder de regeeringhe van Coninck Phili ps de derde. Fol, 
| Nier aen Zand ghegaen / maer niet 
ghe⸗te menichte van blo 
— bd Dan alah tenen Buffel met | de gheweſt / daer in bp veediegoten hab: 1617. 
waren in de rerijte lvlt: Sans — ej —— rant moete Bebieden, ms: 
| erra Lie | Maer r | —* 
ona, Soo hebben fis den dertichftenAugufti | grooten — re ir den 


det ancker ghelicht / ende fijn ahecoime ofte Zee-mon- 
boos et Dorp an Sera Lond tan er met pmen hooo tegen Get hip bans 


Ee 


kN AVE wer nd — —7t — — 


ral Z 
dt, rechte reede / alwacr fm acht of neghen | te tracht. Want doe —— 
5 . zend de Ce] 
—* Dupfliens ſaeghen met ſtroo gedecht. | cembris‚in Porto Dell nelle aes 


2 
5 
2 


| arte ricpen Datmenfe acn booet fchip aldacr 
| 4 | 2 | opt ffant t 
Menfchen, —— —— b Ne — machen bonden Ë bars in been eee De 
boat aen Wand» A — auden den trent ſeven voet onder Wacter / eenen 
n nt wederom hoorn int ſchip fteeken / van f 
auam met bijf Storten ent joos pſteeken / ban fatfoen ende 
Be Coich mag) nie creenen | dichte feer ghelhek het epnde van ecnen 
allerlepn taele onder | ghemeynen Blifante 
k fe — ſprack. Hier creghen fp Wel vol / van heel — nee 
nanai. honderd Limoenen / ende twee bof | been / ende flack doo? drye bupben ban 


en B 
, Bananas, Oock deden fp eenen tocht om | tfchip / te weten doo? twee dicke planes 


— ka 





erſch waeter / dat Haer feer licht baltte | ken v 
| | an grenen / e 
enen Heee | enbedarf 
Sj maer en befiacfne eechs Meen in-hout/ daer het ten lacts 
pal, hoefden de baet jens te houden ften op ghek 
De onder de af more stel pghekeert was / tot groot gheluck 
as | ynghe ende fa voorts van hetſchipe | 
in de fchunte te beenghen / het was feer — ebi. rub reg ble 


oet Waeter, Pae dat fn hier Wel vyf en⸗ maere Weghecomen/ — foute 


twintich dupfendt Limaenen/waoi | 

| /ooorwepe , het een groot aat 

| j nich Cozaelen of glaefen pater nofters, eñ⸗ Í perikel van bergman mn 
Ì 














€ (echte sPeurenburchtehe meffen hee | Befen hao ffa 
/ Kk 
goet habden (fp foudender wel honderdt fen hoorn ffac ontrent eenen halven 





el, goet diepe int fchip / ende eene Ä 
—9— mie ghecregen hebben/hadden fp es | halben Goet ai: hunten / — J 
4 bal) opedbenfpoenrSeptenbr aur | Aroer hetnet cort af er N 
( | Ancher gelichtt/ ende dreven voor flroont ich babe hetnet mer 100 abeel. d 


dich hadde ghebloedt / algte vooren verz 
be fp bit b 
s fp Dit boven · verhaelde perikel ge⸗ 
paſſeert waren / ſoo ſaeghen ——* Deel moste 
ea et — veel zie VVal.vifichen, — 
te haer nochtans geen ſchaedeg 

boen. — geen ſchaede ghedaen TREE 

uffeheu dẽ to. ende 20. Octobris: (at 6 
feerden ſy de Linye Equinoctiael. Dern ENE ME al 
hadden fp Be haachtte'vandepe gracden? 
DEE nunwten beſunden de 

at defer tydttoe hadden ſy ghevae⸗ 
ren / ſonder dat pemandt in het feb wiſt 
behalven alleen de fchipper/cú lj inte 
bebher Vvillem Cornelilz. Schout ende 
den opper-coop man lacob le Maire) uaer 
Dat fis fauden varen : Doe wiert eenen 
bederen voorgheleſen het boornemen Her 
tepje / als naemclick dat fp foutden ſoec⸗ 
ken door eenen anderen wech als door de 
Straete ban Magellanes , ‘te comen in de 
Zundt⸗zee / om aldaer te ontdecken ſeke⸗ 
ve nieuwe Landen int zunden / Baer ſy 
| Nnunn meynden 


| î Lind af/ende tegen den avondt fetteden 

P op den mont van De zee/ voor een clepn 

rarr erten, Ben tweeden Sept. boer de 

Acht aen ſtrant / om daer fchaon te mac: 

ian als t'volck ſ avonts weder aen 

CO 02E quam / brocht het een clepu wit 

| Beef hen mede/gheheeten Antipol, Dinelck 
pr i M Be boffchagpe ghebonden hadden/ 
(ad Serraern Weenen ſtrop bp de Negros gheftelt. Wier 
Geren fp oock Wot viſſchen / ende creghen 


OERLE 





bip/oenr Waffer fulck een ghedrupſch voor aen de 
pto. Beech bant fehip/dat De fchipper / fjnde 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LL 
e cour 


ie 
Images reproduced by tesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 






* e — 
gen. _ — — — 
Nate WE * — 
fend ens - — 
Ee. — — 
* * — — —— — 
F * 




















































— 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 
b rtesy ol 


l eproduced by cou 


mages r 
444 B 20 


ie 
f Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 





Nederlantífche Hiftorie 


1617. meynden datmen groote ryckdoemen 
faude cunnen haelen / ofte ſoo dat niet nae 
wenſchen en quaeme te ſuccederen / dat⸗ 
men dan. langhſt de groote Zupdt-zee 

Wer mare. föudefEplen nae Ooſt Indpen · Over deft 
peceerras verclaerynghe Was onder het fcheepf? 
pe volck dien dach groote vreucht / als Die 
gator nu wiſten waer fp ahelepdt wierden / ho⸗ 


dos, Paupe- 


“giefnFagiease pende ooch elck int fijne Lan die goede 


repfé nets te genieten / ende Daer Lan 
gerbetertte efen. 

Den eerften Novembris paffeerden fp de 

Sonne / foo Dat fp Die nu des middaechs 

A2 z02t-\aert ban haer hadden. Ben ders 

Den defer maent creech het fcheenf-Lolch 

Dubbel randfoen ban Wirt, om Dat fp de 

gericuloofe Deoochten Lan de Abrolhos 

ghepaſſeert waeren. 

Ben fevenden Decembris quaemen fj 

boo de haeven Han Porto Dehre, liggende 

op de hoochtte ban 47. gheraeden 40. mi: 

nuten. Doch fp ſeylden beſunden het rech 

te gat / in eenen verkeerden inham / in ee⸗ 

| nen ſack / ende fettent daer met hooghe 

Spſyn in waeter op bpftehalfvacdem.Doe twae- 


Q ee ter leech wás haddt fp niet meer alg viii. 


boet Waters/fo dat het ſchip de Eendracht 

met het achter · ſchip baft op de gront fat/ 

eñ het waſſer over al klippighen grond. 
2pbhadden den Wint weftelich wt het 
Hand/ende flecht wacter/ tat haren ghe⸗ 
lucke / Want hadden fp ceren Ooftelicken 

Wint ghehat / met eenige coclte/ fp fouden 
gielen het fchip fijn aut gheweeſt. 

jp benden Daer op de clippen Beel epez 

ren/ende vynghen dacr fchhoone moffelen 

ende viſch / onder anderen vynghen ſy 

Spierijugẽ Spierijnghen van feftien duymen lanck, daer⸗ 
—— om fp deſen inham noemden He Spierijncxe 
baeye. ®eflacpe Booz aen He Pirguijns Ey⸗ 

landen , ligghende Goft-zupi-ooft twee 

mijlen ban Perco Defire, Hie quaenien Des 

Zeeleen · aAvonds laete weder af boort / ende broch⸗ 
wen /en de ten mede twee Zee-Leeuwen , ende 150 Pin- 
wanguhas. guijns, Die fp des anderen daechs aeten / 
ſynde een gedierte van de grootte als een 

ciepn Peert/P'hooftalgeenen Reeu/ met 

fanck rungh haer om De halftn/ maer de 

wiyftzens fijn flecht/fonder haer / ende niet 

half ſoo groot als de mannekens. Men 

rondeſe niet dooden / dan met Get ſchieten 

ban een muket in De borſt ofte Herſſenẽ / 

want al haddenſe honderd flaeghen met 
hand-fpacken ofte koevoeten dat haer 

t'bloet tot mond ende neuf-gaeten wt⸗ 

liep / ſoo liepenſe nochtang mech. Sp ſyn 


ter) alg kievits eperen / ſp waeren St 


ne Ì 
N — REE Deans mad 4 
— , * 


a 






Het achtendertichfte Boeck, k | 1 


redelyck goet ban ſmaecke. gE 
Den achtftenDecembris voeren fp recht — 


int gat bande haeven ban Porto Defire, Af 


bet Jacht voorheen, Doe fp ontrent alt” —*— 
derhalf mile de Aiviere inghefeplt WAL? pelt 
ren / creghen fp in de Wint / endelictet SP rm 
haer ancher vallẽ op 20.Bachem/de GERD hoe 
was daervan gladde ffeenen/ Want als ben 
fp een halve uyre Daer nae eenen hardt | 
wind cregen Wt den nao d-weften BEP? 1 
De de ſchepen / ligghende elck boog twet 
ancherg / dreven terffond teghen DEE at oe 
Zund-wal aen/ Tae vyfentwintich ant? 99 
hers en ſoudenſe niet ghehouden hebben! Buik von 
Soo Dat fp Vaftelick mepnden bepde DE jd f 
ſchepen daer verlooren te hebben. HEE | 
grocte fchipfatt met de himmenop DE | 
clippẽ / ñe fchzoode met het vallende WAL | 
ter daer bp neder/altemet wat/ Dachhet _f Goo 
bleef dichte/fander leek. Maer het Jacht menſ 
beviel op De tlippen / alfoa dat het waeter 
hem gheheel ontliep/ende Batmen met hek 
laeghſte waeter drooghſvoets onder DE 
Briel neffens de groote maſt mochte DOO 
loopen: De Hiel ſtond meer alg een vae⸗ 
dem wi het \waeter/ Een dijnc dat fchgis 
kelick was om aen te fien. Ende alfoof | 
wt den Paod-nood-weften flerc Wap? FP sor, 
de / werdt het ban den Wind Hooromval? PF ber, 
fen opgehouden / Wimelck Daer wt bleeck FP Ven, 
dat doen het begon te ſtillẽ / vielt tegen DE 
wint bâde Wal af op De zijde met De tim⸗ 
men wel dzpe boet ager als He kiel / daet 
ban fp alle feer verſcſickten mepnende 
het Jacht verloren eftqudt te fijn/ JPact- 
de bloet comende ende ffil blijvende/ rees 
het weder op/Daer in fp alle niet weynith 
verblyt waren. S'avonds met de ſtilt 
Wanden fp het groote ſchip van Der Wât 
af / ende Des nachts quam He Jacht DE 

act. 

Pen neghenden Decembris ſmorghens 
ghynghen fp weder onder zepl in waert 
aen/ende quaemẽ bp f'Conijner Eplandt 
gan Olivier van den Noord alſoo genoemte de Ja, 
het Jacht gheraechte Haer achter / eñ ſet⸗ zon 
tentdaer/ maer met He Eendracht en to⸗ 
ften ſy Daer niet binnen comen / verhin⸗ 
dert ſynde doo2 contrarpe winden. Ee⸗ gif 
nich vant boleh boer aen vEyland: , BAE pf 
was bycans gheheel met eyerenbedeckt, @£? Ô 
nen man ſtille ſtaende met ſyn boeten aen 
een/C oft met ſyn handen berepehen vier⸗ 
en-bbftich neffen / in eick dype ofte DIE 
eperen / van ghedaente (maer wat grad’ — 


5 








tl 


ze 


daghe ber⸗ 


Ben, ateert dit) als in de valeyen. 


fp Sel 


— — — ⏑ — 


Groote 


° bele op t'gheberchte. 
en ſchen. 


Opt hoochſte van t'gheberchte vonden 
B verſcheydene begraffenifſen ſynde 


Ee VPE Ve VI VE 


te bedupden / hebben fp Die ffeenen Lan 
‚ ralcanderen — / ende vonden 
Ia je Onder ghebeenten van menfchen/ 
| * iſynde tien / ende oock elf goeten / de 
| ib out daer ban (onder open gemaecht 
Beene ref €) conden He boot gheſellen over ha⸗ 
—58 „of den fetten / als heimen. Dein: 
fien, — deſes Landts begraven haere 
O2Bene op Bet hoochſte ban de ghe⸗ 
echten/ plat teghen draerde / ende be⸗ 
| — meteen Deel ſteenen / op datſe 
he vpt ende onghefchendt blyven Loor de 
eeften/ende t°ghevaghelte. 
fi Den 17, Decemb. brachten fin De Een- 
orn binnen Conner Eplandt acn 
| De Wal met hooghe waeter / am ſchoon te 
lacken/alg oac de Jacht den 18.ontrent 
Ee muſquet ſchooten Lan De Eendracht. 
* en 19. als fp doende waeren om de bep: 
eſchepen ſrhoon te maecken/ ende dat 
Hel onder de Jacht ſoude bernen Is de 
Ame onberf teng ende feer haeſtich op: 
heſlaeghen tat int Wand/ende terftandt 
is Get in de hoochtte gheweeft/ Soo date 
er In eenen oogenblic geen canfeen was 
om het pier te lſefſchen des te wepnigher 
of A dat het Jacht op het drooghe fat Auel 
wi bijftich boeten ban het Waeter/ Sp mo: 
ï ſten defe Jacht alſoo gheheelick voor ha⸗ 
Te doghen fien berbranden/ ſonder Dat fp 
Aer pets conden teghen Hoen/Bet bran: 
De geheel af/tot aen bet \uaeten.®e tol 
Bhende daeghen Gebben fi het haut ende 


„ X 


eh WES 4 ew 
J 


Ven 
Wera 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuvest LLC 
ed by courtes 


| s reproduc d y y of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


mage 
444 B 20 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips dederde. 


ik 16157. dept ban ſwarte ff ẽ 
‚ de) ern⸗meeuwẽ/ h⸗ 
1 ktender bp dupſende — 
en tienden Decembris voer het bobt 
* De Noord· ſyde ban de niviere / am 
erſth waeter te foecken / maer conden 
J binden/ Sp dolven cuplen welvier 
erop ae⸗ FEEN voeten Hiep/ maer vonden t'wacter al 
rack , Soo wel op t'hooghe gheberchte 


| en elfen Decem. toer de Baat bene: 
| gen in de Kiviere gen de Zupdt-zijde/am 
TE aeter ende menfchen te faechen / maer 

vl opekttba: à en Bonden niet dan beach wacter.Dier | h 
"_ taegben fp eenighe fruy f-voghelen, Oock 

e ge: — by=nae als herten, maer met fer 
4 pore Galfen/mel fao tanch ais haer gez 
| De e ichaem 18/{p waeren ſeer ſchou ban 
| menſchen. Bit fî Bu feer fel-lgopende 
Byedierten / menfteter daer daeghelicx 


een hoopẽ / niet wetende wat dat moch⸗ 
































Rt Fol. 327 
Get pſer werck / met het ghefchut/ ende — 
d'anckers al 1617. 
began: ghebercht / ſoo veel fp conden —— 
en neghenden Tanuaris 
hebben ſy haer lactfte twarter tfebepe de: — 
haelt / ſynde wit / ende heel dicke / doch wie wae⸗ 
verſch / ende den tienden fijn fp Pfepte ges tes. * 
gaen ban Porto Deſire, om haere tepfe te 
baozderen. Den 24, lanuarij faegben fn 
een Bandt daer Leer hooghe gheberchten Dooge ghes 
in waeren / die al met fneeu bedeckt waerẽ —— * 
Sp ſaeghen hier oock ontelbare menichte bedeckt. 
an Pinguijns ‚Bech VVal-viflchen bp dupz 
fenden / foa dat fy gheſtaedich daer op — 
moſten paſſen met aenloeven ende drae⸗ —— 
ghend houden / om de Wal-viffehen te 3 
mipden/op Dat fp haer niet opt fen feplo 


Den 23. lanuarij,Badden fn de hoocht 
ban drye en· vyftich —— rn dat 
et heel — Waeter. — Waes 

en 26. hadden fp de hoochtte ve 
graeden / eude Eten: —— 
| blau waerer, Baer ut fis oordeelden / cre Blaeu 
voor feker hielden / Dat fp waeren aen de Wastere 
groote 3undt-zee / Daer ober fp feer ver⸗ | 
blpdt Waren, houdende dat bp haer dien — 
wech ontdeckt was/ die tot dier tht toe wech inder 
den menfchen Was onbekent ghemeeft, Sbebouder, 
dwelck fp nae der bandt bevonden Waer: 
achtich te ſyn. Mier ſaeghen fn \upter 
maeten groote zee-mceuwen, grooter van Botsẽ mata 
lpve als ſwaenen / als haere vleughelen ten groote 
wtgheſtrekt waeren / foo waeren fp etch; 3E-meeus 
meer alg eenen vaedem lanck. Befe'na: ged, 
ghels en waeren niet ſchou voor de men: Miet scho 
—— /{p rp pet bolck opt ſchip * 
itten / ende fp lieten haer arn 1 
F aen, : Haer grypen ende 
pen eerftert Martij ſaeghe ⸗ 
landen ban luan Fernande ll bieden hi ban Tuan 
ghetal/ het clepnfte is een Doz bar Kant, Ctrendee 
daer niet dan kaele berghen ende Klinpen 
en fn : bet grootfte is oock bol hooch ges 
berchte / maer vol gheboomte ende feer 
vruchtbaer. Daer ig mentchte ban verce 
kens ende Bocken, ende aen De cufte onwt⸗ 
ſprekelicke menichte Wan goeden vifch. Sa 
datde Spaenjacrden Baer famtijtg coz 
men viſſchen / ende in co2ten tijt haere 
erpen bol vanghen / Die fp naeerů voe⸗ 


Onfe lupden ghynghen daer oork viſe Groote ma 
ſchen / ſoo haeſt en hetenfe den Heeck ig nichte ban 
Mt Wacter / of terftout wafer bifch aen/ vince, 
fon datſe gheftacdich fonder ophouden 

Punnij niek 





has 


as 


z- = Se — — — Ee — — — * * — — ca = 5 
= — — = — — — — > — — — — * 2 — 
EE = = — — pen : — — ae EE — — — ——— — — — 
5 : * —— — — — — — — — — — — er ee —— - 
B et B EE ee — — — — — — — — — — — * 
2 — p — * * om — — — — —— EE — enn — — — — — 
edn — — — — — — — — e — — — * Ee — — 
* ki — - — — * — Er > d 
ae eeen ete —— — — — — — Ee 
cd — — mn je — nr” — — — — J 
aar n pe — mame han — 00 — an — — 
⁊ sé — J 5 * 8 Rn 
ee pa : E En Er — — 
7 7 * * * — 
J * p - 6 J J ps > J J 
| p p : & is 2 . 
⸗ « — 7 
pe J 4 * — 
7 * —X * re 
7 * J si , 5 - Es « 8 Ke a dks J— ⸗ 2 * —* + * 


— 






































Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
db rtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Images reproduce y courtes 


A0 


gp waffel tweede reyſe den Tropicum Capricorni, DE 
tmesoge 20.hadden fp De hoochtte var 17. grae⸗ 


Bebelfe Den Stheurbußek Gegoft ſeer onder Het 
bart volde. volck te comen/ alfoo dat in Apzil wel de 


ſtoep opde dregh ligghen· Des avonds 
— guaemen ſy weder aen boort / maer had: 
A den niet wegherecht / alleen brochten ſy 
fe, teal met —— mede / — ſmaeck⸗ 
llandſche tuyncarſe: Sp ſeyden 
Manten bie aldaer ghefien te hebben drye ho * die 
ek en baſ⸗ niet en biaken noch eenich gheluyt en gae⸗ 

ſen. 5 
Ben. Dit Epland lendt bande cufte ban 
Pera gerfcherden/nac ghiſſynghe / neghen 
hondert vnſen twintich nihſen Sp gae: 
ee 4 Eplaud den. naeme Lau Honden 

„and... 


®Ben-14,Aprilis ſaeghen fis weber een ' 
leech Eplandneozt-weft van haer:/ Dat. 


feer groot Wag/ Ceghen den avond / als 

fp noch mel een myle van Hand waren/ 

guam haer een Canoe te ghemoete / Daer 

Moor mis Vier Fndiaenen in waeren / die gheheel 
fchenyvie ende al naeckt, ende root van coleur waeren, 
—— miet ſeer ſwart ende lantlrhaor. Sp bles 
‘ben een groot ſtuc weechs van het ſchip/ 
roepende ende wyſende / Dat donſe aen 

land fouden comen. Maer D'onfe en ver⸗ 


ſtonden haer niet Asch fp bonfe/hoeswel : 


fp haer in Spaens / Malepfch / Fau: 
aens / ende Heder; dunts toericpen/ alg 





Het achtendertichſte Boeck. 


Be Canoe weder aen Hand quam / fo ſton⸗ Lb’ * 
ber een groote menichte van Indiaenen Pat 
opede ſtrant / haer wachtende / d onſe daet 
gheen voor· deel fiende/verlieten het CP? ra 
aud. de 
Den rv. Aprilis, al ff entrent tier mie af ho 
fen ghefeplt hadden Boeren fp Des mor⸗ Hild 


ren de ſtoep aen boot / endedonft gal” } — 
gen haer Meſſen ende Eozaelen/maerlB FP at 


nae quaemẽ fp het groote ſchip aen boort/ 

ende nae Bat ſy lange Baer op gehengeit/ 
hadden / foo quammer ten laet fen eenen 

op het ſchip in de gaelerpe / die de (PDS wl 
Gers ban De venſterkens aen Des toop⸗ gra Buro 
mangende Schippers nopen ot trock/ tet 
ende verberchdeſe in fh haer / Jae DÉ Ja 
meynde de kouten met ſyn handẽ ut het 

ſchip te terecht. Dit bolck ig foo begeerit | 

nae yſer / als het bolck in Europa na goutt/ - | 


| donfe wouden een Lan Defe Tupden act 
boort houden / ende Daer teghens cen VAN 


de onſe met hun in decanse af Handvat” 

ren laeten / om vrientſchap met haer te 

maecken / maer fp en wilden niet. Dit 

volck is feer diefachtith fr gaen ghebeel Á 

naeckt/ hebben alléen een doexken van mat= ®} 

ten voor harefchaemelheydt hare hupt was mal) 

ghetepchent-met berfchepden figueren / 7 

als Slanahen/DBraecchen/ende dier⸗ghe⸗ 3 

lycke ghedrochte / ats-oft met Buffecrupt 

daer op hadde ghebrant gheweeft. DE 

fchipper ſchonck haer een dronckſken 

wyyn in een ſchaelghen/ d'welck ſy niet en Dier 4 

w oen —— — — 
dier nae hebben d onſe hare flacpe WES Play, 

deram aen Land ahefonden / met acht: dare 

IRufketticrg/ erfde ſes mannen met ſa⸗ 

belg. / om te befien wat daer opt Epland 

Was / ende om bziendfchapmethaerté _ 

maechen/mactfaa haeſt als team | 

foo guaemender Wel dertich Indiaenen 

wt het boſch gheſpronghen / met groot 

knodfen/ ende Wilden:dD'onfe haer ge weet 

benemen/ende de floep ophet drooge trec⸗ 

hen/ Jae fptrochender twee wt / ende 

mepudenfe nae t'boſch te brengen PACE ur 

d'andere ſchooten D2pe mufguct ſcheuten king, Do 

in Den hoop / ſoo datter vermoedclich ee⸗ 

nighe doot ghefrboten ofte ghegucft WA | 


ĳ 








bt 16, 7. ten. Defe Indiaenen hadden ooek lange 
be D= flochen / met eenigbe langbe ——— 
heertdes duynghen aent eynde d onfe meenden dat 
Of bide ine _ DEET aerden ban fWaert-bifichen Mae: 
gelande ten / oock wierpen deſe ſwarte Boor: 

sf ny * wichten dapper met ſlingheren / maer ſp 
br —8 Ent quetften niemandt van donfe. Pen 
lan), faah eenighe bzouwen / Hie de mang om 
ge Den balg vielen endekreten / vermoede⸗ 
lick om de mans binnen te houden / ofte 

te Doen ban Haer fchepden. Otermits 

donſe onder Hit Eplandt gheenen grond 

En conden binden om te ancheren / ſelfs 

en met dichte onder het-WU andt/ fa noemden 

fonen © fn het felfde/Het Eyland fonder gront. Daer 

Rond, as aen den bupten cant een fmalle 


ſtreke Handte / vol Palmiteg boomen/ 
Maer binnen Was het Landt bol foudt: 
waeter. Dit Landt is ontrent honderdt 


| Wplen ban het honden-Eplandt ghcle: 
j 


nomen VDen roj, Aprilis ſäeghen ſy wederom 
BEF Ettwaes een Eplandt / dweleh nopzden ban haer 


udt. lach / ſy feplden daer nac toc/ Daer bp taz 

Mende bevonden fp dat het/ als het voo⸗ 

righe / ſonder acher grondt Was/ fjnde 

A binnen al mede verdroncken Landt / 

| och aen den cant ſtont het vol gheboom⸗ 

| te. Sy fetten haere flaep Wt/om te Diez 
| 
ij 





BEN / De welcke aen Landt comende gee⸗ 

Wen grandt eu hadde / waer over fp We⸗ 

SerOM aen boort guaemé/fonder pet tz 
gherichtt/of menſchen gheſien te hebben. 

t nae ſonden ſy de loep ten anderen 

Maele aen Landt/om te beften of fp eeni⸗ 

ghe derſchynghe / ofte acter fouden 

binden / fin vonden verſch waeter / niet 

Herre van ſtrant / in eenen put ofte cupl/ 

Welck lichtelit met galep-baetjens aen 

N ſtrandt was te brenghen / maer quactich 
teer det dſcheen te rryghen. Aant de flaepe mofte 


barts. ap De dregghe dipven ligghen / overmits | 


mederlick te pc groot barnhnghen die Daer Wacren/ 
amen, DEE volck moft malcanderen. met een tow 
Eden boot aen Landt / ende van het 

andt weder met ecn tow int baat tret: 

ken / ende alſoo door het waeter flepen/ fa 

t het ſeer periculoag ende moepelick 

WAg daer aen Landt te comen/ Daeront 

d onſe daer niet meer als Lier vaetẽ wae⸗ 

ters en haelden. Wier Bonden ſy ooch 

ſulck erupt ais ſp op het honden. Eplandt 
ghevonden hadden/Dat de fmaeck hadde. 

hollen dan Tuyn-Karfe., Daer van ſp eenen ſack 
king, ooge Bol £'fehepe brochten / als niede eenighe 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips dederde, 


Daer flachen in Waeren / feer goet ban 

fimaecke. Die Eplandt gaeven fn den 

naeme ban V Vaeter Landt, om Dat fp daer 
Waeter hadden becomen, Pier gafinen 
tot fcheepf-bolck elck ſes mutfjens wae⸗ 
ter/ende fp coockten eenen groeten ketel 
Bol Warm-maoeg / van Dat Groene crupt/ 
daer ban het bolck merchelick berguichz 
—55— groote baete bont tegẽ het ſcheur⸗ 

uyck. 

Den 18. Aprilis ponden fp wederõ ſulck 
een Eplant zuyd· weſt Ban haer / entrent 
twintich mylen van het andere / ende 
bonden Daer alle gheleghenthept- als in 
het voorighe / fp moeften Daer oock bet 
bolck met touwen Hao? het acter trece 
ken. Dan bier faegben fp.eenen menſche 
bie cen flitſboghe in de handt hadde: 
foo fp geen gheweer en hadden mede ge⸗ 
nomen / moften fp ſtracx nae De ſchupte 
haer begeven. Als fp een ſtuck weeche 
ban Landt waren / foa quaemender vijf; 
of fes wilden op de ffrand / De welcke! 
fiende dat donfe wech waren/fo keerden : 
fp Wederom nae Pbofch.. 


— 


Ons volck tiſchepe comende waeren sieore me: 
feere Date nirbtevan: 
men miet aen haer en conde bekhennen/ vuegben. 


gheheel met vlieghen bedeckt,faa 


haere aengbefichten / handen/ fchunte/ 

Jae De riemen ſoo verre Die wt het wae⸗ 

ter waren / t'was almet vlieghen fwart 

bedect / dwelck een wonder om fien Mag. 
Deſe blieghen / als het bootf-balck aen 

boost quam / bloegen al het fcheepf-bolck 

foo dich am t°IHf/ende int aenſicht / dat fp 
niet en wiſten hoe fn haer daer Loor fous 

den berberghen. / fp tanden quaelic pets 
eten of dryncken / often Was met: deſe 
vlieghen vervult / ofte befett: Sp.uzeven : 
ber bele doot met haere handê/fp maechz : 
ten vlieghe⸗ lappen / ende (loeghenbder fra: 
bele doot als fp canden. Vit duprde wel 
dere daeghen / Doe ereghen ſp ecn Dichte: 
caelte./ Daer door worden ffe noch ten: 
lactffen qupt: Spgaeven dit Eplandt : 
Ben naeme ban tvlieghen Eylandt. 


reghen / ende gaerden Dae geel waeters 
ban haere feplen ende wtghe ſprepode Yaee 
kens af-olietende / Dwelch haer feer Swel 
te pafle quam. Wier waeren fp noei.250. 
Mplen ban Terra A uftralis, Die fr ſochten / 
Ende ontrent dupſendt vnſhonderdt mpa 


len Wan Peru ende Chili. 


Den neghenden. hep ſaeghen d'onſe 


trabben/ooch fchulgen ende Hoornkieñns | een barche in Zeerdaer wilden in waren / 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


fb fthaae- 


Nnnn ij 


F * Pod í 


—— 


— 












































— 
En ne 


| Dan Dlieghen- 
bier ghefcplt ſynde creghen fp dapperen Evlandes- 


mn 



























Nederlantíche Hiftorie Het achtendertichfte Boeck. k 


B | 1617. fwfthaoten tweemael los / om Bat ſy ſou⸗ Van drollich coeur Defe menfchen 4 16 
| | EEN | iN | IEN — — denſtrycken / maer wouden niet. Doe ſet⸗ eeen ne mand — ſy ſmeerden J — 
AAI | | ®'onfenes ten ſy De loep wt met tien mufguettiers/ | haer met ole / de vrouwen hadden al cort 5 

BN | men: een die nac haer toe roepden / eñ van het (chip | haer, gheien bierte Lande He mans / eu⸗ goe 
J— —90— . ſchootmen wederom een ſtuck tog / Doch | De de mans hadden lanck haer ‚ gheverwt/ 
EA ij alles fonder meynynge van haer te raec⸗ feer wart. Waer fcheepken was ban fot’ 
ON Ii —9— ken / ofte quetfen/ maer nach ſtreecken ſy faenten fatfoene. Wet fepl was van mat’ pf 
KEE jj —904 niet/ Dan ſochtent te ontfeplen / doch de ten / ende hoe de Wint guam fp waeren — 
4 90 Noepe roepde haer in/ ende fchaten vier⸗ | Meeft altyd reed om te feplen/ fander dat wid 
mael net mufquetten tot haer in / Dae | fp compaften afte eemghe Zee inftrumen? | 
| ſpronghen ſommige mang ban berkaeft: | ten hadden / maer Wel haecken / on daer 
Dept ober boort / ſn ſmeten oock haer goet | mede te viſſchen / daer of bovenste was 
upten boort / bet welcke waren mate | Banfteen / het onderfte ban ſwart been / 
gens/ende drye hoenderen/ D'anfe fpzan: | als ban Schilt⸗ padden / ſommighe haet? | 


— 


ETE | Hoet, ghen in haer fcheepken/ De Wilde en boo: ( ken waeren oock ban Peerle-moer. Ware 
Ik ERO J9 Ben gheen waere / maer lieten haer aen touwen Et ie wel foo dicht 
B 900 rt / fp vielen dane ſulcke ſtoffe als de { 0 
D6 — — handen ende | bern. ſtoſſe als de Spaenftfe fpotekol zu 
ERNI on | ns Balck tracteerdefe uelende | — Den ro May ſaeghen fp ſeer hooghe en⸗ 
—4 J————— AE Beleefdelick. Cerſtont racpde De ſloep behlaen —— Ear 
JMEO ADE Weder nae t'volck Hat bupten boort gee | maer conden Get niet acn boort feplen/ 


AK ONERER CHOIR ſpronghen was / om dat te bergen / dan | des avonds ſaeghen fp een fept beneden teed 
EME OER | fp en cregender maer twee / Die op een | t°Land/ende Corts De me bel een an⸗ Aich 
ANNE HS | Han haere riemen dreven / ende Wefen ons der / d'welck fchenen viſſchers te fyn. Een 
HIP ME AEN bolck met de hand na den grand toe / wil⸗ bau de felfde fcheepisens guamdeg and? — | 


—94 RA, tende ſegghen / dat het ander bolck: al | ren daechs tat Wanfe aen / die lieten cent 
J— verdroncken Was. Een van deſe twee | galep⸗vaetghen achter wtdryven / MEP? 
AN HE hadde lm.ckachtich geele haer. An dit | nende dat fp haer Daer mede ſouden aen 
Ri Mil hd | ſcheepken Waren acht Leouwen / ende boort palmen/maer fp en conden het niet 
EA | aha | Depe kinderen / Hie noch de hoeft ſoghen { wel krygen / doch eert ban De hare ſprongh 
GORE Hee, ende eenighe die negen afte tien jaren | bupten baort/ die maeckt Dat fj het cre⸗ 
J——— out waren / ſo dat het ſrheen datſe wel 25. | ghen/ dae fp bet hadden / foo maeckten ſy 
10 ſtertk Waren gheweeſt in alles/fp waren | bet los/ ende naemen het tat haer/ ende 
ENEN REAR gheheel naeckt/ behalven dat fp cen mep: | Deden aen De touwe twee Cocos notert/ 
| thi nich boo? hare ſchaemelheyt hadden haus | erde drpe ofte vier vlieghende vilfchen.rat* 
KIN: | ES | ghen Eegen den abond (etten fp Be mans | pende d'onfe vaſt taermaer fn en verftor” ' 
RR | SHEER nen weder aen haer boozt/Die haren wp: | den malcanderen niet, Dit fn ſeer cloec⸗ df 
RE BAK ben feer Willecam waeren / ende ban De | he Zee-lupden/ fp feplen met hare fcheep? 9 
— || felfde gefoent wierden. Onſe lupden gae: | kend ſoo hart / datter wepnich fchepen in W 
DEMER ven Dit bolck eeninhe Pater · noͤſterkens | Bolland fjn/diet verbeteren fouden / ſy 
GR IN: —000 Die ſy om Den hats hynghen / met eenighe ſtuerẽ achter met twee riemé / aen elcken 
EI Ren | | mefft/ende ſy be wefenfe alle vrientſchap/ riem een man. Onfe ſyn nae Land acn qe’ 
MEL! | ghelgek de wilde Ben onfen oock Heden/ | feplt. De Wilde dit fende efen haer den 
AE | | haer ghevende t\uee frape fjne matjeng/ | mech nae een ander Eplandt daer bp ge⸗ 
J — ende twee Cocos noten / want fper niet | leghen / ende fn feplde/ d'onſe voor maer 
KEE ee (even balies hele meer en hadden / dat wasalhaer eten | Honfe Wweuden haerniet volghen. Soo 
Iet —90 en ſon ende drijncken, ſy hadden t'waeter al wt haeſt alſt d'onſe gheſett hadden / ſoo quae⸗ 
BEELEN arte hoe be noten ghedroneken / fao dat fp gheen | mender ffracr Wel 13. of 14. ſcheepnens 
MERE DE 13 denken meer en hadden / donſe faeghen | rontom haer boot fepten / onder ander? 
4 AR ben ET Bat defe menfthen fout Waeter mt de Zee | waerender twee die witte vrede⸗ vaen⸗ 
dronchen / ende gaevent oock haere jon: | ges ſieten vlieghe het welcke donge van 
AEN | ghe kinderen te deyncken. Ap hadden fe: | geleken deden/ haer Caroës ofte baoten/ 
EK a kere cleetiens / daer mede fp haere fchaee | die elch drpe ofte vier marrop hadde 
ik: | melheydt bedechten/ ende ooch haer Bice | maerenboop fFomy / ende arbter felerp/ 
| haem/ teghen de hitte der Sonnen / die | heel ut cen eenich voot hout ghemaeciis 
$ AL 







hi Ml 
æ — — 
Edin “te 


— 









2 


Pte — —— 





Te Een ta 


— —— — 









J Ze — 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 
db urtesy o 


ie 
| f Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


mages r 
444 320 


s reproduce y col 


















































A 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. 


617. Als ſp by het 
— groote Heder · Hands ſchipgeerich nae het ú 
— —— ſpronghen ſy bumten borst de and — 5** * 
bene Dende eender, De | bonte ban mep bie een 
| Î nu Os noten , ende | trecken | HE AAN A ded 
Men ee aken en Bers | tente batte Oe lemen, Maer fp ſa⸗ EEE 
CRETS ende Cozallen/ | mannen / Wel ahe if 
—— nae waeren / ende | en ban leben/ gront” kn ſtatupre / fp w ENE S 
Hen ſpycker / of — — leet dr ne * ongbiewaepent / ale HEE ns 
Cozallen. Ieenelick Haere ſchaemelhe —NBG 
— reed — dien dach wel Becht. Hunhaer vas veelen RIET HOR 
ten laeten We ef€ lunden quaemen | gheciert/fanmigher Was co2t/fonmí ĩ Derfrhepde Hi 0 
Dat fin haer naen eileen — — — / ſommighe —5— bapis. | |I MMA 8 
conden, One fanden haere flac aug Daer aen biechten opghebanden/ op —00 
haet’ VE ONT ! berfchepden manieren. Sp ft ON NDR) 
fien — — te vaeren / endete | tiche fmemmers. Dit Cor gen Wander: Toros Eps IEN 
liggben / panter beter en foude ſyn te op de haachte ban feftien gyn LPL ano. 
zee laegtsen —— — 10: meines — — 
fan: acptatsdeflaep | Deniz. M 
Pete 
aughſt Der Wal voer / ſos wiert het nas , vbas Waztelen / noten / Bana- 
| enegngelt ban, 12. of 13. Canoës ban | berekengseerige nope eenighe clepne: 
Pander Epland/ ende dacr guaemender | not verſch tek gp be. cocos Doppen, 


ile 


ms 


- VT en mn WT Were 88 


Weede HOC al meer ende meer bp / Daer van | di fe fchepen reutden: 
Weather, — — Wel dol ende rãeſende te ten p toamren oaelf gon —— Cocos nos 
in De hand, — Ben ffocken ban Hart houd | fferek/ foa dat ciel twaelf noten —* 
| hee abebrant den de punt ſcherp / en | Elck een Bande Wilde woud Ee Creechg: 
Bast: cam ek * aren onfe floepeaen der aen het fchip wefen / ff 9 Dane 
—— en enfe d'onfe afhandieh | bupten haere fchupten/die niet — — 
ten drye m bran onfe Dat fiene/fclhoo: | noech aen het fehip en tonden com De 
Daer defe — ErererDarr Bidet | de doken onder De andere fehupten — 
lachten / —— beur/om Des te ſpoedelicker aen het bin 
was maer met de derde ftheute wierter e Shergesen ende haer goet eerft te vens 









er 


naer ten / | | 
eenen in ſyn boeft geſchoten/ dat bet ach⸗ Cocos —— —— ne 


ter Wt quam / fijn met-gefelfen bit fiende/ | mé | 
t met groote p/ 
epen ne a Ae nebe ae 
| Da | en mofte Dac Ie fin hacs- 
/| < es F — ban de floepe af/ baerenz | ve — een Lee 
of | —— —— hare ſcheepkens /Dmelca | ſproneen fp van het fchip af/ende fi * 
ies F —— —— —* — men weder nae haere Canoës ofte ne 
want haer ——— — * en ſeer berwondert van 
boort geweeſt / daer fp wel waren getrac 
teert gheweeſt / ende men hadde haer alte 
prientſchap beweſen. Dit voich ie feer 
diefachtich / het ſtal al Mat bet conde eri: 
ghen / ende ſwom daer mede wech. Een 
van haer nam een ban de matrooſen op 
groote ſchip / ſyn kuſſen/ Deecken/ ende 
p/andere naemen meſſen / ende wat fp 
Meer eryghen conden/Daer mede fp ffvacr 
bupten boogt fprangen/ende Weet fam: 
men / ſo dat d'onfe hare ſloepe des nachts 
moffen aen boort nemen / Wt weeft Hat 
ik fauden afſnyden / ende Daer mede 
ech baren. Sp Waren Winemende bez 


ben pe — dat het was. 
„er quam een Canoe van Pander 
landt/ mede brenghende een janch f' aad 


kt, Wede 
det niet aennemen/wijfende | 
— hem verboden hadde pets te 
Are n Des nae—middaechg quam de: 
\ Doek felfs met een groote fepl-pzau/ 

An fatfoen gheljch een Hf-flede / Haer 
| waeren 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 





*- 
— 






— 
— 
— — 





bra goe 
— 


— —— — 





— e 


ad 


— 


— 


— EE 





En ⸗ 
ERE — 
a … Ms ar Sen 
En Rr Ds 


Edi & — pe 4 


l s reproduce y cour 


mages r 
EN: 40) 















































f Ko 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 
el tesy ol 


ninklijke Bibliot 


* en 
—— — — 


—4 
J 


LC 
heek, Den Haag 


Nederlantfche Hiftorie 


Waren: Wel xxxv. Canoes Die hem ghelend 
Den. Deſen Coninck wiert van fn bolck 
Latou ghenaemt. De Hollanders ontfins 
ghen hem met trommelen ende trompet: 
ten/Daer hy ende De zijne feer in verwon⸗ 
Bert waeren / als nopt ſulckes ghehoort 
nochte gheſien hebbende. Sp beweſen 
d'onſe groote eere ende vrientſchap / ſoo 
Bet wterlick ſcheen / met het hooft te buys 
ghen / de vupften opt hooft te flaen / ende 
met meer andere vremde Ceremonpen. 
Doe defen Coninck een Wepnich Lan het 
fchip af Was / foa begoft hp lunde te roe⸗ 
pen ende te tieren / als of hp op zijn ma⸗ 
niere een ghebett gedaen hadde / ende al 
het bolck Dat bp hem was /dede ban ghez 
ſycken / ffracr hier nae fond de Coninck 
een matjen aen bet ſchip doo? drye van 
zyn Dienaers/ die Done Wederom ver⸗ 
eerden met een oude bile / een Wepnich 
glaefen Eozallen / wat oude fppchers/ 
ende een ſtuck lynwaets / dwelck hp feer 
Jeerne ontfinck / leggende tfelfde dope 
mael op zyn hooft / ende hooft dan nez 
derwaerts nepghende / tot een teetken 
ban reberentpe ende Hanchbacrtent. 
C'bolck Hat int ſchip quam / cufte d'onfe 
De Voeten / ende verwonderden haer ba: 
Ben maeten ban de timmeringhe ban ſoo 
gen geoot ſchip. Defen Coninck en con: 
Demen Wt De andere Indiaenen niet onz 
Der-kennen/ want hp ginck mede heel 
naeckt / Dan Daer aen / Dat fp hem ghe⸗ 
floop farde / ende Dat hp gaet ghebiet 
Badde over ſyn volck. Synen fone quam 
aen boort / ende wiert ban d'onſe Wel gez 
tracteert / maer de Coninck felfg en wil⸗ 
Be op het ſchip niet comen / maer wel tot 
hae by hef schip. D'onſe ruplden Lan 
haer drye anghels / Die van riet waeren/ 
ghelyckſe in Bolland zn/ dach een wen⸗ 
nichf ken Dicher / met haecken ban Peers 
de-moer. 8 
Den rid.Maij guamender wel vnf⸗ en⸗ 
veertich Canoes aen het groote ſchip/ 
quanſuns om te handelen / met cen ars 
made Van ontrent drye⸗ en· twintich feplz 
ſcheephens / ban fatfaen als Df-fleden/ 
die elck (doch Veen meer/D'ander min)in 
hadden Wel xxv. man / ende De clepne 
Canoen of troch -fchupten / vier of odf 
man elch/ fp waren in alles wel dupfend 
man ſterck. Deſe lupden handelden nach 
al met be onfe / ruplende Cocos noten 
boo? ſpyckers / ende ſy hielden Baer alg 
of fp nach groote vrienden met de onfe 


Het achtendertichfte Boeck. 


gheweeſt waeren: Sp wefen elcke verft 


dat d'anfe nae een ander Epland daer by 
ghelegen/ fouden varen / dwelick fp mep? 
den te doen / maer de fchelmerpe brack 
wt: De Coninck quam ſelfs/ eñ toond? 
noch al ſchoon famblant / Boch hp ett 
Woude niet aen boort comen/ maer gaen⸗ 
De Van t'eene fchuptgen in tandere/ ga 

bp ordre op alles Alſoo dat alle die 
fcheepheng ende Canoës rontom het Wol? 
lands fchip hielden / Dichte bp / dwelck 


beſtelt zynde / Sa ſloeghen fp op een cleyn 


trommelken / Dat in het ſcheepken was/ 
daer de Coninck wt-getreben Was. Dot 
begoften alle Defe Wilde feer lupde te roe⸗ 
pen / ende het fcheen dat ſy ghetijchkelich 
bet geoot Hollands fchip wouden aen⸗ 
ballen ende oer melbinhen / merpende 
Dapper met ſteenen. Maer donfe dat 
fiende / ſchooten onder defen naeckten 
hoop met mufquetten ende drye gotelin⸗ 
gen / gheladen met mufket· roghels ende 
oude ſpyckers. Doe weken fn ſtracx / eñ 
ſpronghen meeſt over boort / ende bleven 
verre bupten ſchuets / eenige bergatéh 
thups comen. Onder defe warten WAE 
een widt menſche. Wet eerffe van D 







„at À 
* 


— 


twee Eplanden / dat hooghe was / noem⸗ wf 


der D'onfe den Cocos-berch , ende het an⸗ 
Bere (dweickeen mile ban daer lach) JA 


ger fp Den name Ban tVerraders Eylands! 
om Dat dit volck Dat onder fchijn BA pit 
vrientſchap gheſocht hadde donfe te ver⸗ 


raden/ van Dat Epland gecomen Wade 
Der ghelijcke rencontre hadden tonft 
deg anderen daechs al Wederom / voo⸗ 
een ander Epland dweilck ſeven mylen 
van Daer lach / Maer d'onfe hebbenſt 
met het af-fchieten eenigher mufketten/ 
Daer mede fp twee Fndiaenen daat ſcho⸗ 
ten / te vugghe ghedzeben. Age ſulckt 


Berraderfche Indiaenen alg boven ver⸗ 


verhaelt / zyn Bonte op deſe vepfe meer? 
maels ontmoett. 

Den 18. ban Mey 1616. zijnde op DE 
hoochde Van roj. graeden / Gif minuten! 
hadden onfe lupden variabele weſtelickt 
inden / ende fin hebben Dien dach de 
bzeeden Fact bergaedert. Daer wiet 
Banden fchipper VVillem Cornelifz.Schot* 
ten bao2-aheftelt / hoe dat fp nu wel fre 
tien honderd mijlen waeren ghefey!t @oft 
waert van de Cuften van Peruenbde Chili 
ende Dat fp Han Terra Auftralis nict El 
ontdetkten nach en vonden, ghelyck Ô 
hadden gemeent: Datter geen appart 


Une 
| Sion, 


Sn 








w ⸗ om t'weſten / Dan f 

— en Haer hooz-nem 

Ë | Bemet Osch dat fn ſoo voort — 
— a twijfel beſunden Nova Guinea fou 
ei ervallen / ende foomen Dan daer hes 


pden geen paffagne ofte deur-aanc 
p g 84 
vi oa: (dweſck gantſch ———— dai 
Ei — bupten kenniſſe was) dat alſ⸗ 
bip en goet verloogen faude fün/ ef 
Bek Palle moeften vergaen / alg onmoz 
dek 3 fDude ban Haer weder Ooſtwaert 
Benen door de oofte Winden diein die 
je en ſonder ophouden gheftadelick 
bike Led Lock dat fp heel foberlick van 
keride ve Waren vaaz-ften / ende geenen 
— — ſaghen om ergens pet te bero⸗ 
ie: F bet derhalven niet gheraden en 
Raed Eper Ben cours te beranderen/ 
en AD? D\vaert te feplen / om benooz: 
| Molich Guinea, ende alfoa voort nae de 
Beate. te magen geraken. Bit bp een 
5 ich ghehdort ende goet ghevonden 
—* odordeelden t'ſelve ghefondeertte 
dt —— dat het derhalven noodich 
* den Se hebben fn Dan met eens 
den ) ige ſtemmen befloten Paordwacrt 
ie € feplen / om niet bef tpden Nova 
ope ca Opt onfeker/maer Haer benaozden 
ied fekeren wech te vervallen. Dit 
fet terftont int werck gheftelt / ende fp 
wi haeren cours Nooꝛd· Noord· weſt 
* Dus feplende ſaeghen em banden 
* erſchendene Eplanden / He inwoon⸗ 
—— Buchten der ſelfder zijnde al 
baein en felfden aert alg de boven ver— 
dhc €/ ENDE Die ſwarten al de felfde Co, 
— ende Cragedien met de onfe ſpe⸗ 
ke € Alg hacre naebupzen ghedaen hadz 
dui dee nier d Enſe ſetten den 22. Iep Hoet aen 
en, F Ont Berfch water te halen / daer veel 
Aid KES flandé random lanrt Be ſraud, 
— aeren ghemaeckt ban bladen Lan 
bo heel {int ronde/alg eenen hap opper/ 
| per fcherpachtich toe-gaende Loop het 
| Ir Wateren/ zynde ontrent van xxv. voe⸗ 
nomme-ganghs/ ende r. of tij. baeten 
Daas boeg / met een Deur-gat/ daermen al 
| di vuckende moſt in gaen. Men ſach noch 
| n bi ter níet in / Dan een weynich verz 
vocht erupt als hop/Daer De wilden op 
Hapern/met een hGangel-rocde of twee / eñ 
at De ſommige een houten huodſe / dat is 
al baren bupf-raet/ foo nel van de groote | 
ie ban d Gverſte / ofte Coninck felue ) 
als van De clepne. 


— — 


a kkn AK Kan MRE Bet B oke 3 


desi ——— —— 


EE EAN ONIN Te HL 


— — — — — — — — WT 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LL 
e cour 


ie 
I es reproduced by tesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


mag 
444 B 20 


‘Onder de regeeringhevan Coninck Philips de derde. 


af 2617. toe en w teli 
zl as pet praftelicr te ontdechen : 
f — vdat fn oock veel verder waeren gheſeplt 


Den 24. Men ghnghen eeni | 
het groote ſchip aen An / SEE 








fchap te maeken / waer teahen 
wederom ſes Lan baere neefje ee 
ſchip fanden / bepder fits beweſen fa 
malcanderen eere ende vrientſchap⸗ mal 
canderen Deen en D'ander ſchenckende / 
ende tracterende met eten en drincken, ſy 
gaeven ans bolck Cocosende Vbas teeté/ 
ende waeter te dryncken / Hat ie het beſte 
dat fp hebben/Dach de Conhnen ſchonck 
De onſe vier cleyne Verckenjes. Wlfer ces 
nige Wilde bp het boot ban tgroote ſchip 
guaemen / foo quam de Conynck firact 
ſelfs in perſoon / ende saechdefe wech / ofte 
beſtelde het daor eenighe vanfyn Dies 
naers / Want hp hadde ſeer goet com⸗ 
mandement ober ſyn volck. Een Han de 
wilde ſtal een fabel / ſoo haeft alg d'onſe 
dat te kennen gaeven aen cen van des 
Conner Jonckeren / foo gaf bp daete⸗ 
lich laft Batmen fcgichen foude dat de 
fabel weder aen He rechter. handt foude 
beftelt Worden. An feer cogten tt wiert 
Be Raerel Die De fabel ghenomen hadde 
ghecreghen / ende hoe-\mel hp al cen groaf 
ſtuck weechs gheloopen was/ foo wiert 
bp eben wel achter haelt / ende te voor 
ſchyn ghebracht / ende de ſaebel voor on⸗ 
ſe lieden voeten neder gheiecht / ende de 
dief Wiert Dapper met ſtocken gheſae 
ghen/ende fp weſen d'onſe (met den von⸗ 
gher firijchende ober haere kele) foot de 
Herico (dat is Conhuchk) wiſt / hooft 
ſoude hem af-ghefneBen worden. ae 
Dier thten vernaemen danfe niet Hat 
haer pet ontffalen Wiert. Pit volck waa 
feer bervaert Bant fchieten / alg donge 
maer een mufguet af-fchoten/ liepen fis at 
bevende ende trillende wech / doeh fin 
waeren noch meer bevreeſt / als fp haer 
wefen/Dat fp met die groote ffuchen.oack 
ſchieten conden / dweſck De € onhnck bes 
geerde Dat D'onfe eens ſonden daen /maer 
als het gheſchiede fao Waeren Ip aile 
gaer ſoo fect verwondert ende verbaeſt / 
Dat fp alle gaeder / oock beyde be Conin⸗ 
ghen / ſittende onder De Belay.ofte tente/ 
hiet teghen-ftaende alle maerfchausuins 
ghen ede verſekertheydt Diemen haer 
bewees van grootẽ ſchrick / niet en wae⸗ 
ren te hauden maerteboffeche-waert in 


vloden / ende lieten De Hallandfche Cont 
mifs en / die by haer aen Landt waeren / al⸗ 
leen fitten. ae gele guacmenft Aves 


ag der/ 


giers / om met de inwoonders vriendt⸗ — 





































ed 


ee 


— — 
EE: Sd NE. 


* zn “en s jn 
5 
ë / ‚ 5 
d ak Ber Bake J— 


— ẽ BEE En en sE * 
—— * 2 ee — — —— — — — 
> 5 — — =S ⁊ pe = me en 8 E 
= * J * * — 

in — — e Taen — — 
* 
bd 6% 4 
} ê ED Sd f À 
J — 2 
— 


— 
ast 


ren 
— 


aka 


“ 


Bed 


—7 











1 
ár 
Ik 
\ 
Ki 





ik 
Í 

J 

k 
J 
J 



























— 


De vrouwẽ kende, 















Ld 
ORE | 
* An 

p 

an 
‚te ĳ 
1% 






— — 
— 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 





Nederlantfche Hiftorie 


der / ende coften guaelick bedaeren. Ons 
belel; was Daer feer Willecom / ende hun 
‚ Wert groote reverentpe bewefen / Want. 
ſy al ober matjens moften gaen waer fp 
ghynghen / Ende de Conhngh / met de on⸗ 
der Conynckh / ſchoncken hun bende haere 
Croonen / Bie fp ban haer hooft naemen / 
ende ſettender lacoble Maire, ende Aris 
Claefz elck eene opt hoeft, Waer teghens 


| ant dat volck met haer te bevechten ende 9 
beſchieten / maer alſoo donge geen profdt ⸗ 

daer bp en faeghen / hebben fp het af ghe⸗ 

ſlaeghen. 








Het achtendertichſte Boeck. 


Den 29. Mey quam de opper Conynck ef 
aen baozt/Dierta hare wyſe een ſtaetelick fu 
aenftenlick perfoon was / eẽ man ban on’ 
frent 60, jaeren out / hp brocht mede xv ⸗ 


| perfoané Van ſyn hof-gefin. Dronfe ont⸗ 


le Maire haer oock eenighe ghefehencken | fynghen ende tracteerden hem el / NAE 


af ban clepne waerdpe / daer mede fp 
eer vermaeckt ende berbipt waeren. 


befoozen, Als hp op het ſchip quam / (09 


| biel hp neder op ſyn aenficht / doende ſyn 


De voorfs. eroonen waeren gemaeckt ghebett / daer nae brochten ong volck hen 


gan langhe/fmalle / Witte beren; die boz 
ger ende ander aent epnde verciert wae⸗ 
ren met cleyne / roode / ende groenc veert⸗ 
jens / alſoo fin Haer Geel perrequitos ofte 
paepegaeyen hebben / alg oock eenighe 
dunven / Dic ſy in groote weerde houden/ 
Alle Die ban deg Conyncx ract hadden 
een Dutpbe bj haer / ſittende cp een ſtocx⸗ 
ken. Deſe dunven ſyn boven Wit tot de 
wiechen toe/ende dan boort ſwart / doch 

De buyck onder is van roodachtighe verz 
we. Donſe mierden met der tijt hier ſoo 
bep / als of fp te huys waeren gheweeſt / 
met haer danſende/ etende / ende deijne: 
| De vrouwen Haer te Lande bez 
ſtrycken haer hooft ende wanghen met 
fekere verwe Die fm Daer hebben. Deonſe 
wandelden met den Conynck ende fijnen 
Doener te Landewaert in/ omde ghe⸗ 
Icghenthept bant Landt te befien/ Sp en 
ſaeghen niet dan wilderniſſen / ende ſoͤm⸗ 
mighe balepen / die door den grooten rez 
ghen heel cael waeren. De Coninck 
beocht d'onſe opeené wech daer Leel Co- 
cos boomen waeren / Hie Bol neuten hyn⸗ 
ghen. ®onder-Conynch dede een ban⸗ 
dekken aen fijn voeten efte beenen / ende 
tlom meteen Groote behendicheyt ende 
raffichept bp eenen hoogen ffeplen boom 
op / ende haelde in eenen oogenblick tyts 
Dier tien Cocos noten af / ende Hp heeft 
Die met eenen befanderen greep met ecn 
hout jer foo heel lichtelick gheopent/ dat 
ons volck daerfeer af verwondert was, 
&p deden d'onfen bewohs / datſe ſomtyts 
vorloghe voerden teghen tBolck van 
Pander Eplandt/-ende toonden haer veel 
holen ende fpelonchen int -gheberchte/ 
pock boſſthen ende rupchten aen De Wez 
gen/daer wt fp Matcanderen berrafchten 
ende over · vielen. Sp hadden feer geern 
gheften / Dat d'onfe met haer fchip had: 
Den willen aent ander Eplandt loopen / 


beneden / Baer heeft. hp ander-mael zyu 
ghebett ghedaen/ats te vooren. Pp was 
Witter maten feer verwondert ban t gene 
bp ſach / gelyck D'anfe haer ooch verwon⸗ 
Derden van zjn manieren, Syn veldt 
cufte ofer lieden voeten / namen derfelf? | 
Der Voeten in haere Ganden / ende leyden 
Die op haere halfen ende hoofden / om aen 
te Wwyfen / dat fp Ber felfder onderdaenen 
waren. De Eeninck befach het gheheele 
ſchip / onder ende boven / achter en voort 
ende het ſcheen oft hem eenen dꝛoom WAL, 
re ghewerſt / Boch hy was ader⸗meeſt 
verwondert van tgroote geſchut / dwelci 
bp twee daghen te vooren hadde hoozeen 
gheluyt gheven tot ſhyner eere. Boe hy 
Pfchtp genoech beſien hadde / ende edet 
aen Laurd weſen woude / ſcheyde hp met 
groote eerbicdinahe/ erde He Commiſen 
vant fchip ghelepden hem tot onder 3IE | 
Belay, Baer bp odinaerlick fat/ ende fB” 
ginghen dae voorts wandelen met DEE 
jangen Coninck / ende quamen tegen Dit Tt 
avond weder aen boozt. Fn den avond” — 
bp de maene-fchijn boer He Commis Ari⸗ 
Claefz. Aut viſſchen / ende De foode gevan?” 





gen hebbende / ginck hp beden Coniuc / 
Daer fp vondeñ een deel jonghe dochters 
heel naeckt danflende voor den Coninck , een 
fpeelde op een hol hout ghelych een pants” 
pe: dat ghelupt gaff / daer op Die jong 
dachters feer aerdich ende vermaechelick | 
danften / met goede mratpe / op De macië | 
van het ſpelen / foo dat onfe Balck HEL? 
——— was ſulcx bp dat wilde volck … 
e ſien. 
Dien ſelven Hach quam de Coninck 
van tander Epland deſen Coninck BE mel 
foechen/ hp bracht met hem fef-tien vert⸗ 
kens / ende wel dope honderd manne! 
die Waercn alle om haer middel behan? 
ghen met feechere groene crupden / daer 
fis haeren dranck af maechen, Als dien 
Coninck 






SS 
=S 





ha Ce, 










Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. 


1617. Coni 
gij, 017. Foninek fchier bn den anderen quam/faa waren o re no Ad 
—— phaere w 
es —— hp * erve met ſelſaeme Ceres | fp atenfe heel fimapchetien Scotaden/ertbe 1617. 

€ manters € horende reverentpe hem te buaghjen | ich alg Wp fouden moghen d —— — 
ndete nenghen / vallende met het aenge⸗ | neerfe apt beſte gefaden/ófte op me ard 


4 

1 ban Malcäs «: J 
pdf Pee te one: ſiehteop D'aerde/ albiddert | fe wyſe 
be de teont ddende / met veel | ghebraden waeren Dit bolck beweeg 


ES 


hd 


h = b 
— eñ gheroep ende ghetier/ende met ſeer gzoo⸗ hare Overichept gzoote eere ende refe, sp teven eñ 


Seen ten pier / foo bet fcheen, Den anderen | want al de fobfe Die fp —— 


voo 
Coninck ginck hem te ghemoet/ ende bez (ap hare fpeake Heriecco ———— — ee 


Wees hem ban geljcke groate revere di 
| ntpe | ten/ die lepden ſy op haer 
—— met veel ghebaer / ende veemde | gen fn op baerekinpen fi Hej hen 
Hae Deel doens zynſe tentaetften | foa voo? Ben Coninck neder. Wan def 


l 
op· gheſtaen / ende met mal 
0: ‘ Rlatcanderen gaen xvj. Berchens creahender N° 
| fitten onder des Tamninck Belay, daer quae | ban elchen — die es 
5. 


— * * En . 
É F — 


Je 
— 


Men Gp een wel neghen honderd perſoo⸗ | fepden die ſelft NDE 
— — * * eer Û \ 

eneen, Besten | lenen boonen vlg 

be í egaere | boeten neder met geoote re 
ghewoonte / met De hoofden neder hane | S geoote cer-biedinghe/ 

| p gaeven daer benevens 
| Blende ende bupghende tot der aerde/ de | clenne levend —— onsen eif 
| Ganden in malcanderen flaende/ Dmeiek | ma db { marters de Derchens/ ende eenige 
Be | alles den onfen feer vremt am fen sas ha e cr matige. d Onſe befchoncken haer 
Bes nae mid daerhs voeren Tacob le |.henne: peer tegens met Ope copere Goce 

| echs boer ns / di 
— e, ende Claes anz. Ban mede aen land/ kers / — — F Dees 
ps * mikt en ———— noſterkens van glag/daer m —— 
nel⸗· ndeguamen | ge Wel verſien Mae 
bp de bepde Coningen/ Sp bliefen o | cren. Onfe bolck deſe 
\ pde | feefte met genot verm 
trompetten te geljcke / ende trammeiden | dern ae ende herwon: 
voor bepde die Coningen/ die bp matran: | den ie san efren hebtenbe/ guamen tegen 
p mal ond alle ga 

—* —— ende hadden een fonderlinge | Den zr. Dep benne 
monsta be bepde Conĳnghen / ban die hepde 
| hae quaemender een Deel boeren | Eplanden aen baozt / met haer ghevolgh 


pa —* 
⸗ No 



















nik ok, Er 


8 


DE ENE 


— 
ad 


— 
— 
ret 
kar à 

8 
5 
et 
2 
—— 
pr 
2* 
8 
— 
— 
— 
kad 
es 
= 
=d 
2 
es 
Gn 
— 
le 
er 
pe S 
2 
jam 
een 
ie) 
le) 
vs 
=s 
2 
8 
= 
2 
jen 
2 
— 
ad 
2 
8 
€ 
Gn 
E 
S 
2 
zie 
et 
8 
€ 
— 
en 
* 
=d 
ad 
2 


bant fap _ FEN/ naemen ffe Wat haere monden/ ende haer in de kajupt/ende — nee 


bet leydenſe allet‘famen bp ef in eenen gon: — E 
bet, DEE geoo⸗ tſchip. Als fp het nu alles. * 4 
et. ten houtenen back, Wis fyder nu eenen | Hen —— fn —— —— ee 


haren Adel, Sp mefenteerden aach den | hao zer de 
â— id | e 
anfen dien lieffelicken dranck als mat | ——— pt 


4 — 
Ds ee al 
pvr” er Selina 


IE VeregPne Mienichte van Vbes wortelen / Die fin ghe⸗ van donfe/ende boeren gen ——— 


WAT base brꝛaden hadden / ende ſeſſtien berchens/ | le Ma: 
/ | Me daer echts het inghewant —— edet —— 


Ü 

nerd | ; 

ar Ks Pe » s È bd? ec 7: p ’ 

Ô —9 was/ voort neeh ol bebloedt ende onghe bracht. 8 hanen dd — 


— —— Pfeplete gaen / t aat Co 
eenen daer in geſteben / erde wan bunten  tentement van be tribe Ha Bat 


et Bant iet Gier af geſenghtedie 
het hapr byhet giel wat af geſenght / die ‚ Splandt/ uermits fp / foo langhe alg 
ë oon done 






a vropean Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
s reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


er — — 


ve, ‘ &- 


# rd 






— — — DS 
— —— — — —— 


—— — — Ü —— 

















































Nederlantſche Hiftorië Het achtendertichſte Boeck. di 16 
1617. Bonfe daer waeren / altijt vreeſden dat viſrhkens / ofte alſt haer tuft fao vangenſe # an 









| — ſ haer fouden doot flaen/ende haer Kant | De ſeifde met haere hangeinens / die pal ⸗ 
| —— raeu op-cten. Soo datmen daer ſchiet 
AUREUS MN | @rooteeri Net voltk Lan Dit Eplandt ig cloeck | nae teven fiet de quldene eeuwe daer | 
HE hhh 900 gloerke ma ende groot van ſtatupre de ghemeene Poeten ban schrijven. Onſe lieden GAL pt 
| J— wen bit Epe Mannen onder haer fu niet clepuder als ben deſe Eplanden den name van Hoort: ej 
BEONE HOEVEN land. ge grootſte onder De onſe / maer de groot⸗ ſche Eylanden; ende de Bap daer fp ghele⸗ 
—u EIN fte onder haer ſtaeken verre wt boven de | ghen hadden De Eendrachts Baey, nae hatt 8 
LIEREN | onfe. Sp fn ſterck / ende Wel ghemaecht.| fchip. Als donfe fauden tfeple gaen/t here 
COME ban [pf ende Ban leden/(p loopen fnel/ fp | haer ancker lichten faa bebonden fp Dat | 
Id EA | cannen oock meefterlheh (memmen en | haer eene toume / Hoor Hefcherpte DES 
LORO Io lj Der bammme Dupchen/ ly fijn van coleur heel bruyn-geel, | grands / in ffuchen ghevhie was foa dat 
BRE He fcpen. {PlDmgeefdeh/ ende feer berfthepden int | zp haer ancher quyt waren. Sp baachjtert WAP sot! 
NR J bereieren Ban Gun haer / ſommighe had: | een werp-ancher ot maer haer kabel⸗ | 
Dn | Iik 1 EERE Belfaeme … Dent ghecralt / andere ſchoon ghefrifcert/ to hechtte om eẽ Clippe/ ende het brack 
OERLE —— ſonmighe hadden gen vier / vyf ofte ſes int Minden / Haer over -Berlozen fp oock 
HBA | LE EEE vlechten op-gebonden/ Ende ecnghe (Hat dat ancker.Dit Epland lept ou de hooch⸗ 
OREN NN | 90000 een wonder om. ſien ag) ſtont het haer | te van xiih. gzacden / fef-en-bijftich mit 
ol recht over eynt, meer als een vieren-deellanc, ‚ nuten. Ong volck heeft fich Gier heerlick 
En HEEE EEEN foottijf , endefteyl ghelijck of het verckens f verquickt/ ende geproviandeert. Á Dr, 
HEEE da borftelen wacren ghewecft. De Coninck | Au deſe cantrepe lingen veel Eplandi/ of 
HAAT ld hadde een langhe blechte aen De flijncker | groot en clepn/ hooge ende laeghe /t volt 
90 | ſyde van fijn hooft / die hynck ba fijn ſyde almeeftfwart/ waecht/ wecets ſonder 
Ei) id neder tot ober ſyn heupen / met eenen, fchacmte of trouwe. Pen 25-lunijgtas | 
knoop ofte twee op-ghebonden. Sine | men ſy Bp een ander Eptand/ maer tou⸗ 
fonckeren hadden twee ſulcke vlerhten / den geenen grand Linden begnacm ont te 
Ei | aen elche fijbe vant hooft een Ap ghyn⸗ | ancheren, Baer quaemen ftracr twee 
Hit —J— ghen alle gaer naeckt / foo Bronwen als | ofte drye Praeuwen ofte Carroës na De floes f 
KRO IEN odin Mannen / alleenelick voor de felyaemel- { pe van ong fchip / Daer heel f\vart voick el, 
ERR: he heydt een wepnich ende ſoberlck qhez | 1m was / heel naeckt / hadde ſelfs niet VAN 
4 A —1 4 Weelicks Dechit.ve Vrouwen ijn leer ongeſien, ſo van | Bare fchamelhept. vdeſe wi erpen feer fel 
MERE prouwen/eñ aen gheftehte als van lichaem / cleyn van ende fiel met ſijngers nae ons volck toe/ 
AE RNR AIG ra goat perſoon / het haer heel cort af⸗gheſneden, ge⸗ maer ſoo haeſt als: d onfe met haere muſ⸗ 
ZE AA IBE REE OI bars. dek be Pannen in Dollandt/Sy hebbben | guetten Begoften ander haer tefchieter/ | 
Kilk ij HEE 0 IEEE AE Debbenlans danghe hanghende borften Die de ſommighe foo begaeven fp Baer op:De vlucht. E 
BR Hin doen ze borſien. alg teeven ſacken tot op den buyck hanz | flaepe quã weder aen bodret / founder gront 
SE TOE MES HEEE lk Bo (jn teer ghen / Sy ſyn feer ontuys /endelaeten gebonden tehebhen / ende ſepden dat Dit — Bert 


woordichende / ſelfs Dichte bp den Ca: | de Lvaor-gaende, Bit land tach onghe! He 
baerliug 1840, mylen van de cufte VA 
Cru. 

Den 2óslurij guamen deſe farte boo⸗ 
fe menfchen met acht Prauwen ronton 
she FIE | Bepot pleecht / noch cleyn noch groot/ | het groote ſchip/ elch on hebbende 6-7-8° 

J J maer Piecft forgbeloos / ghelyck Devo: | 10.11. perfoonen / Sp Waeren op haerẽ 
HEET ME | ghels int Wout Sy en Weten van coopen wife wel Geeften wan wapenen/te weten 

6 mech vertoopen / maer fp ſchencken Bons | met Aſſagayen, ſteenen knodſen/ houten⸗ 

| ſe wat / alſt haer te paſſe quam / ende Dans | fwaerden/endeflingers. Onfe beweſen 


|! | nynck / alleen onder cen matjen. 
BEE Menſehen · &'onfeen conden niet mereken / Dat 
Lik 6 At fondes God. Dit volck eenighen ſekeren God ef Boz 


õncuyſch. Haer gebruycken int alle mang teghen⸗ volck heel een ander fptactke hadde al ij bert 
den eerde / ofte eenighe Gontf=dienfticz 


ſehhaer wederom: Sy eũ ſaeyen noch en | haer atie vrientſchap⸗ haer gevende glae⸗ 


4 

ENA BEE macycn, noch en doen geesderhande werck, | fen Cozatlen/ ende attertep fnupfterpe/t | Sart 
| | BEA daerde geeft daer ban ſelfs altgene dat | efen haer dat-fp acn ban feae paré/” | “Pan 
4 EBC He OH fp tat onderhout hareg leuens bau noode | ende haelen Lerekens; hoeuderen/ CoCo, 

À I kde —9— Î 4 hebben⸗ als Cocos,Vbas,Bannanas, ef dier⸗ en ander frupt / ban fuer als fn hadden / | 

BRE obd gheſyeke cerbaere vruehten. Alſt waeter maer fp hadden wat anders in Hen ſin⸗ 


TL haan EIN KE balt/fuo ſecken De vproauwen rde beats | want fp begonden met alſe man ſeer felſtt 
— +! EEEN ND tene pfaetſen ach den Zee cant femtits | Moren, foo met ſyngers/ alg Allagare | 
Pd 00 Il « € —— ger 


* 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 










































fwo 617. eñ meenden tanfe te vermeeſteren / maer 

— — donſe op haere hoede nde/ſchoten met 
U et Mufguetten ende grove ffucken onder Hen 
r hoop / foo datter wel ro; of-12. daat bie⸗ 
| ven / dae verlieten fp haere ſchepen ende 
ſprongen over boort / ende ſwonnen nae 
land toe / tonfe vervolghdenſe met De 
flaepe/ende cregender eenige ghebangen/ 


te ® Die ſp randſoenden / een mart vooꝛ 10; 
ñ adeer⸗ verckens. Dit volck heeft de neuſen aen 
it ſen. beyde ſijden met gaeten door-boordt , ende 
Ô daer in twee ringen, aẽ elcke fijde een, Dwelch 
f | 


sf, Dori: feer. Bremt is om fien; 
oe Den27. lunij faegen d'onſe ontrent het 
boven⸗ verhaelde Eptand/ veel roode vo 
ghelen. Den 28. quamen eenighe Canoës 
aen het graate fchip/ maer beachten nict 
mede/ (js en wilden aack den gevangenen 
man nief rantſoenen / daerom̃ fetten hem 
Tonſe aen land / ende lieten hem loopen. 
Deſe lieden hadden alle gaer cort hap? 
ende aten Betele met Calck. 

Den 30. unij quamender veel Canoës 
met ſwarten aen het boot ban groote 
ſchip / Die int aen-comen haere Aflagayen 
ofte houten f Weerden op haer hoeft in 
ſtucken braechen/tat een tectken van vre 
De/ ſy en beachten niet mede / maer wou 


beleefder volck te efen / als de voor⸗ 
gaende / Sp deckten haere fchaemelhent 
Met blaetjens / ende ſy hadden cen fraper 
flach Bam Canoës, Hoor ende achter met 
een Wepnich beeld-erck Gerciert : Sy 
fijn feer hooveerdich op haere baerden, die fy 


De VO ete en RE TN eer u 
* Ven 


baps. Maer bit ag ooch al bedziege: 





ter Manwahet onverfienfte bant Eplaudt wel 25. 


Word 


UE VE VWE 


ſlynghers / ende quetſten een an donſe / 
Die d'eerſte was ep deſe reyſe: Maer alg 
ons volca Daer onder ſchost / ſoo Lluchsten 
J fp ſtracx / alſoo fp beft conden. it az 
Á ren Die lieden Die ſ'daechs te vaazen hare 
Atlagayen ofte houtene ſweerden op hare 
hoofden hadden in ſtuchen chebzoken tot 
gen teechen Dan vetentfchap. Die voick 
eet broodt van worrelen der boomen ghe⸗ 
$ maeckt, k N 
Sandenine Den ſebendẽ lulj quam het ſchip d'Een- 
land. dracht ander een Epland/ daer eend hao: 
hen berch in was / gebende vpt hoechfte 
blammen ende roock Lan hem / daer ober 
fr het den naeme gaeven Lan Vulcanus. 
it. Epland ig Wel bewoont / ende vol 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC. 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. 


Ben alle ding hebben / het fcheen-beter en: 


met calck beftrijcken, alg oock haer hooft 
Der ore — lick ſchelms volck / want fp quaemen op. 
Peer, ge- Praeuwen ſterck/ werpeude Happer met : 


vlepſch / foech, 


Cocos haomen. De inwoonders deſes 161 * 
lands quaemen met eentghe Pracuwen B 
het ſchin / fp riepen vaſt / maer men condez verg 
fe niet berftaen / als oock nict Dien In⸗ 

diaen ben welcken d'onſe ban het boven: 

verhaelde Epland den eerfter lul) hadde 
ghevangbhen ghenomen. Hier hadden de 

lieden fommighe cort, fommighe lanck hayr, 

Wier hadden d'onſe verfcheyden coleuren Derfchendẽ 


van waeter, alg gꝛoen/wit/en geel / dwelck 


fp vermoedden te ſyn af-Waeteren tut Waztetene 
berfchepdene Rivieren Want het was” 

geel ſoeter alg t'zee-\mater. Wier ontrent 

Deegen veel baomen/ bladeren / ende tac: 

ken / Daer famtits vogelen ende trabben 

op faeten. 

Den 8, lulij guam dEendracht ten ancz Dꝛollich 
ker voor een Epland/ van daer eenighe fauve art 
Canoës ſchip ven boot quaemen /-Daer menten,” 
drollich fatfe n ban menfchen in Wae/ 
zynde Papoos, hebbende cort hap2/ eũ dat 
alghecrult / ende iy draghen ringhen door 
haere neufen ende ooren ‚ mit ſekere veert⸗ 
jens opt hooft ef ep He armten/eude Veres 
hens tanden om haere halfen/ ende opde. 
borſt / tot eenen cieract He inwoeonders 
deſes Enlands zijn beele / -doch-elek verm 
Icheydenegh: breeeken oudere werpen, d'een - 
was fcheel , d’andershadde dicke beenen ‚de 
derde dicke armen, ende fa boort vaer ut - 


Sel te vermoeden ſtaet / Dat dit een onge⸗ 


fond landis. Haere hupfkens flaen-os 
ſtaeken / ontreut acht ofte negen voet ven - 
Der aerde. Hier vanden Hone een clepn 
monſterken ban ginber. 

Den 9; lulij is tot raitfaen voor het 
fcheepf-voleh Wt-ghedenlt/ peder man : 
bf pont broot / ende ander-halfmutf-jers : 
ctpe ter weecke / anderhalf mutf-jen * 
Spaenſche wyn des daechs/ met cf pim⸗ 


vpelkel Brande ⸗ wyn. Zil hare pottague/ 


als erwten / boonen / gorte/ oech al haer 
ude viſth / was alle mael 
op / ende fn en wiften niet waer dat ín 
Waren/ Cf fp noel berre/ ofte nae bp De d Onſe en 
Indiſſche Entanten waeren/oec én had Weten niet ” 
den fp gants gheen kenniffe vant Kant waer ſo fn”. 
Daer fp dagheſiex bp lanxt fcplden/of het 
Nova Guinea was/ ofte niet? want alle de 
Eacrten bie fp hadden / en gheleechen 
niet met allen nae De Handen. die fia 
Bonden, 

Den 15. quamen Woufe bp twee laeghe 
Eplanden / die vol Cocos beamen ffacn/ 
fp roepden met de fchupte ende flaep/wer. 


| fende Wel gemanteert/at land/mepnende 


Goena tij cen 


* 
tie 


ee * — F 
— —— * * 2 * Te — Se Er — — — 
> * — — — — — — EE A dn nt ET "tE — — — 
* — e — — — — — — —ü— — — — ee — nr 
— — — — *24 me — * er > — — — — * 
— — — 8 — — 8 
— — dl — — * — J * — — — — — mn = 
— 2 — — 8 — — — — . 
* e — — * 
2 2* 
_ p ; * 
n _ 
+ J— dh | 
J a, BY 4 4 
« p N en rs 
De _ * — — ak” Br San 4 je. 4 ni 


p * — * 
pr J 
ann | 


hann EM on MK 


— 

















































Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Nederlantfche Hiftorie 


16 17. genBeel Cocos noten te Baelen /maer doe vijnghe / fo dat 
fpaent land quaemen; laeghen be fwarte 

Bef-tiene int boſch / op d'onſe paſſende / ende fchoté 
batbonfe ſo fel met flitſen / datter van danfe wel 
—— xvj. dapper ghequetſt mierden / zynde 
89 ween dwers deur den arm, wander Heur 

theen / de derde Heur den necke ofte hans 
den / ende elders gefchaten. Waer tegen 
De onſe weder onder den hoop fchoté met 
Ef moeten Mufguctten ende fleen-ftucken / Han fin 
“baor be Ine moſten door het gheweldich ſchieten Her 


quetſt. 


Biaenen 


toijchen, Audiaenen noch epndelick af wychen 


Den 17. lulij quamender eenige ſwar⸗ 
ten aen boort / ende brochten Cocos, ende 
Bananas, foa geel als d'onſe begheerden/ | 
bon? oude ſpyckers / verroeſte meffen/ eñ 
Corallen van glas. Sp brochten oock 
ende geele 
worteljens/ diemen ghebeupekt in plaetſe 
Ban fafferaen/ oack Caflavy ende Papede. 
dp Berruplden oock aen d'onſe van hare 
Pplen ende boghen / ſoo dat donſe van 
haer opt laetffe groote vriendſchap ghe⸗ 
Dit zyn De Eplanden in de 
“Caerten ghenocmt Moa, lafou, Arimo, nac 


gen wennich geene gember / 


Haaten . 


bp Nova Guinea ghelegen. Sp ghebrupe⸗ 
ken hier Caflavy in de plaetfe ban bzoat/ 
„ende backent aen ronde koechen. 

Den 23. Lulij feplden ſp Lous bp cent 
Eplandt/ap het welcke ſy geen menfchen 
enfaeghen / Maer alg fr cen Wepnichfz 
Éen van Landt af waeren/fa volghden 
haer ſes groote Canoës, brenghende ghe⸗ 
droochden biſch / als ſteen brꝛaeſem/ met 
Cocos naten/Bananas,Taback, ende clepne 
fruytgens als prupmeên. Oock gaemen: 
Dereenighe ſwarten van een ander En 
landt / die een manfter Ban Ghineetfche 
Porceleynen hadden / het vermoeden was 
Dat hier wel Chsiften-fchepen waeren 
geweeft / te meer om Hat defe lieden niet 
faonteuf-ahierichh en waeren nac tiſchip. 
Dit was een ander ſlach ban menfchjen/ 
Als De boorgaende / geelder van ver me, 
ende graoter ban pefture / ſommighe 
hadden lang haer / ſammighe cort/ ghe⸗ 
brunckten ooch flitſen ende boghen⸗ ende 
verrunldender een deel met donſe⸗ fn 
waeren feer begheerich nae corꝛaelgens 
ende yſer · werck / Sp hadden graene/ 
blaeuwe / ende Witte glaefen rynghen 
‘Doo? haere aazen ffekende / Hie ſy vers 
maedelich ban de Spaenjaerts ghecre⸗ 
ghen heben. 
Breotearrt, Pes Nachts tuſſchen Hen 28.ende 29. 
bebingge, Juli gheuoelden onſe lunden cen aert be⸗ 


Taback. 


Pozteleyne. 


Geele men⸗ 
ſchen. 


Ne zw 
— EEE vaan. me 


Het achtendertichfte Boeck, 


fliet. S î 
WE / maer fp en bonden geenen grond. 


Pen 30. lulij hadden ſp ſulck eenen fehaics 
kelicken graoten Bonder ende blicem dat 
het ghehẽele ſchip van de donder ſaegen 
ſchudde ende beefde / ende het ſcheen ſom⸗ 
tuts geheel in vier ende vlamme te ip * 
ſchrickt en wart. Daer op volghde ſulck * 
eenen grooten reghen / dat niemandt HA 
alle Be gene Die in het ſchip waeren / OPÉ 


aer af fp alle gaer niet wepnich 


Ber ghelycke gheften en hadden. 
quinoctiael vooꝛ De tweedde reyſe. Wier tt 


bernaemen fp geen volck / noch eenich ge⸗ ui 


ach. 

Den bjfden Augutti quaemẽ fp nevens 
eé ECpland ban het welcke eenige ſcheep⸗ 
kens quaemen / ende ſtaecken een vrede⸗ 
Baentjen wt/ ende d'onſe oock / ende qua’ 
men de ſloepe aen boort / niet anders Me? 
de beengende / dan een manfter van In⸗ 
diſſche baontjens ende ertgens/ oot 
wat Ays / Taback / ende twee Paradif- 


voghels / Den eenen ruplden donfe/ / enude 


Was wit en geel. Met Hit volck conde? 
men vedelich Wel handelen / want ſp ſpra⸗ 
ken ſommighe oorden Tarnataens, ende 
eenen waſſer die goet Maleys ſprack / welt⸗ 
ke taele Aris Claefz. toap-man van DE 
acht feer mel konde. Daer waerender 
oock onder, Hie eenige Woorden Spaens 
ſpraken / ende eenen hadde eenen Spaen⸗ 


al het volck ban verbaeſt⸗ 
heyt ontwaeckte ende Wat He kopé quam / 
te ſcheen ſomthts of het fchip erghens act 
p wierpen dickwils het pep! Loof 


Den zr, lulij paſſeerden fn He Linye 4J Ef 


7 J 
LA 


























































… 16 
— 


— 








zi Onre | 


olle * 
er 
4 Maer 

Of bern, 


J 


ſchen bilt. Deſe menſthen droeghe ſeet? 


kere fraeye cleetgens am haer mintel/ eñ 
eenighe hadden ſyden broecken aen VAE 


berfthepden coleur/eeniahe hadden Cult 


banden opt hooft. Ven de vingeren droe⸗ 
genfe ſammige ſilveren ommige goude⸗ 
ne ringhen / fp hebben al te mac! petit 
ſwart hapr. Sp ruplden hacre waeren 
met d'onſe vaar Cozactgens / macr ſy 
wouden liever linnen doern ghehat heh? 
ben: Sp waeren voor dome feer ſchou 
ende bevreeſt. Sp en wilden deonſe niet 
ſegghen hoe haer land hiet / maer Worte 
oordeelden ende ghelacfden vaft/ dat ſy 
waren op Ooff-epnde van Gitolo, aen den 
middelften tack ban Pland/ ende dat de⸗ 
fe ieden waeren van Tsor. vrienden VAL 
de Spaenjaerden/afetger: ffracy Barr HA 
bevonden Wiert / vaer over danfe ali 
gaer Niet wennich verblijft en waren/ a 











































































Onder de regeeringhe van Coninck Philips dederde. 


de 1617, nae ſoo beet om. ſwe 
| | ’ ſwermens ende gelede 
9 — aermoede j ghecomen te zyn J — 

Daer fp bekent waeren / ende van Daer fin 

| hoopten haeſt bp hare landf-tieden te fulz 
If len Comen/ Cen ſake Daer fn ſo langhe na 
sid or: gewenfcht ende gehoopt hadden. 
* lieden Deſen dach / te Weten den vijfden Au= 
ME) Dederne, + BULL, Waeren Done de Herde mael recht 
| hi Older Onder de Linye Eguinoëtiael. 

8, 


Fol. 333 


Den 17. Septem quam dEendra ik (1 NT END 
cht boo, HRE: 
Maleye in Ternate op ancher te nrg Rei iki 
verblyt weſende / Dat fp nu epndelick onz v'@nfe con HEE 
der onft epgene Patpe ghecamen Waren: men bas EE 
De ſchipper ende Yroopman voeren ters JReder-lans (EAA 
(kont naer land/am den Generael Laurens PES Mt 0 
Reael te ſpreecken / daer fp van den feïen bii 
wel onthaelt wierden / ais aack ban den | 
Admirael Steven Verhagen , ende Hé Gaus | 
berneur Ban Ambon, Jaſper Janſßz | 
midtfgarbers den gantſchen Traet var 4 
Den 26. Sepremb, heeft de Schipper eñ HEIEN 
Coopman Lan dEendracht ——— —9 iii: 
genomen ban den Generael Laurens Reael, HEKIE 0 
Die De felfde met Vliegende vaendelen liet LI HNE 
aen boot beenghen / ende is d'Eendracht. 
alfo na Bantam ghevaren. 
ed vierde mae qui zel’ 007 De kies. 
—— —— — — 28. October gansta | be mael ze 
je 2 lin orallen / Meſſen/ al Waer des nachte een Bs 
Spiegels / ende ſltammen. Sp vernamen ſtorf/ Die Deerfie il ar haer bale 
datter wel twintich fehenens foa Dolan: | Bien ie D'eerfte Was van alte de ghene 
EL AAN Op d' Eendracht waere zie * J——— 
Seg als Engelſche rondom het Eplanù | dach daer ——— —— Maer dine: ot RAE 
®, bife laghen en feplden/ fp vingen Veel | Ben/Die met De Zacht ut-gefenit waren. grt —9 
borgt ban Gie g. Maer als fp aen De cufte Ban | Soa datter tot dier tyt tóe ban bepde Des 
in zn Sin oe oo op ancker laeghen/ eũ at viſſehen ſchepen niet meer als depe mannen * ada 
OP berken, À acren / ende aen De zeghen ffonden en | ffazven en waren / dwelck wonder is/ten | 
| —— / foo quamender Lier Ternataenen | aenfien van die gzoote onghemachelicke 
—— — F —— reyſe / ende laughen tBt. Daer waeren 
| pre, am onfe bolck daot ' nach wier en· tarhtentich ebendin | 
oe flaen / dan de Barbier vant fchig riep  faonen ap-d'Eendracht, Die veele Boe, 
ben foe breinen ted —5* als fis hooꝛ⸗ ſont waeren. 
ten ſp ſtracx ſtille / ſppengen⸗ Den eenen-Dertichften Octobri 
ee Waeter op haere hoofden / ende fepden/ | Tan Pieterſe Koenen vanden * — ; 
> we fn —— Dat onſe volck Caſtiliae⸗ Wan Bantam Woo? lacatra met het fchijg ROND, 
| 1. Bantam, ende dart eerften November ours HK St 
hb Den 17; Septembris fette De Eendracht boot hy V Villem —— ——— * —— MENEN 
ki garen cours nae Ternate aen / ende fagen J DE Coop liedẽ van het Schip D'Eendrach f 
| —— loef⸗·wart / dat oock na Ternate ‚bp hem aen land. Daer comende in 
5 8 ; al — ren — en ———— —— * zhnen KHaed aldaer verga⸗ 
Ez} BETE) verclaerde hp haer wt den | 9 
monteert met xxvjj. lepelfluchen. De | ende u, 9 ——— 
no Li … at Weghen He 5 * HEI 
— 
| JEE WAS | fn haer fchip ende goet meften af-ftacns ED OER 
| mirar ——— Poeme Admirael. | ende tat zn handen neten —* | 1E BEE 
of hy rgen D onko tent ern ane eee DETBE | mel VVillem Cornelifz. met geet tenere: Ib NN 
Pe ſtrueert / ende tegens acht Spaenſch | at HRD 
an. fel at hande | hem Daer teghen ſtelde / bertocnende datz Ik 
—— — — rd iaer ban hyer men haer gant onrerihtrjae gewelt neder IE 
nb mie Diemen | fen eene ĳ 
Hepar — * | en t'ghene de Preſft Nes 7 9 
hoch een ſchip / ſonder merckelicke ſcha⸗ haer fegahende/ er linden | 










——— 


alg 


Dern 18, Auguſti vernamen danfe baar 
feecher/ Hat Haer een chip ban tr 
dam / ghenoemt de Paru ‚ Wel Drie maen⸗ 
Den gheleghen hadde/ laedende het fchip 
Bol rijs / eft datter oock boor een macnd 
oftwee een Engels ſchipgheweeſt was. 
Doe waren fp dubbelt verblyt: fy hadden 
doe noch vijf=enetachtentich ghefonde man 

Den, dach waeren gheheel ten epnde Lan 
Bictualpe, Den 23. droncken fp der laet⸗ 
ſten Wijn op Eendracht, maer Hadden nu. 


— 
— 
— — J 
— Ede —— — — — — — — — 7 F — 
— — — —— a 
TEE ms EEn 2 — — — ⸗ 
— Arns 2 
e Ë 





« 


* 


DEE 


, 
ús 








/ dan dat hp cen Deel volcx berlaos | He, Ende ff 
| ) | o haer doel nhae 
en bgn {ende nu gheenen bupt en ghelyck dede? Dat ſy den — — | 
. verſoecken in Bolland, Gmmers Ebi: 
ende; 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Kan 
—— 
genpat: z 


* en gn — hd den dn 
id eN ved hé A 


Nederlantfche Hiftorie Het achtendertichfte Boeck. k, 
3617. ende goet wiert haer af-handich ghe⸗ ER hebbe fol. 216. d. ghefent / Datttt Emm 
E, ed maeckt. in Galland depe Wal-viffhen giet — 
Eenweke _ Bitahefchiede op maendach den eers ſtrandet zyn / maer nae der hand iſſet 9— 
van ſes Dar ſten Novembris, nae De reeckeninghe Lan noteb eenen aen-gelandet / ſoo datter 
‚Shen. VVillem Cornelifz, ende Die met hem opde | in alles viere zjn ghevanghen / behalben 
Eendracht waren geweeſt Maer opernen | noch eentge Die voor bet ſtrand haer VEEL 
dynghſ⸗e dach / ende Hen tweeden Novemb, | toonende / zyu ontcamen. Men meyn 
nae de rekeninghe vande Heder landers dat de ſtercke ffopm-Windê/ende menich ⸗ 
„aldaer. d'Oorfake van ſulck verſchil in | fuldige ſtercke golven / deſe Wal viſſchen 
den tit was deſe / Alſo VVillem Schouten | in dit oughemack hebben gebracht. Den d 
wt Holland Weſtwaert was ghefeplt/ | eenen Was al vry wat grooter Dau DAN 
ende eens met de Sonne het Aert-ryck | mer depe/ lanck 6o. baeten / ende 36, voe⸗ 
hadde omme· gheſeylt Boo hadde hp ee: | ten Dicke / zijn vel Was ſwart / ende dB 
nen nacht ofte Sonnẽ onder-ganck mine | hart als hoorn. Cuſſchen t'hooft deſes J 
der gehadt als fp/ Ende fp-lieden Die Wt | viſſches ende zijn lichaem / en was gheen — 
den Weſten tegen POoften waeren geco: | onderfchept / ſoo Dat hp in effect gheenen Á 
men / hadden Haer Deur eenen Hach efte | hals en hadde. Wet hooft was cort ct 
„Sannen onder-ganck meer ghehadt / als vond / ende t'was ghefatſoneert alg het 
d Eendracht, t'welck cen cet—mael verſchil voor epnde van een beptel · ſchip / het ON? 
maeckte: Ende alſoo Die van d'Eendracht | derſte boven ghekeert zijnde. Het hadde 
Baere tĳt-rekeninghe Hoe lieten vaeren | onder het hooft een fcherpe ofte ſpitſthe 
®Bijngf bach Soo verloren fy in de weke den dijnghídach, { muple / Tanck / ende tol tanden / dach Die 
berlozen. ſpringhende van den maendach op Herr | en waeren niet Tanck / ootk niet (chik É, 
woenſ dach / ende hadden alfo een wekevan | Deſen Lifeh gaepte feer ijt ende eyſſe⸗ 
fes daeghen. licht. Men fach dat hp feer aerbepdde AMM 5 
Det ſchip dEendracht aldus den ſchip⸗ in de ongeſtunmde Zee te geraelien / ende 
„ger VVallem Cornelifz. Schout af-handich } vaer in te gaen wentelen / alg hebbende 1 
ghemaeckt zynde / ſoo bleven eenighe ban Daer in zijn eygen plapfier. In dit wen⸗ 
bootſ-volck in Indyen / De ſchipper | telen en woelen quant hp te ligghen OBS 
VVillem Cornelifz, met tacob le Mair , miet d'een fijde / ende alfa liggende is bp ghe⸗ 
noch tien mannen ban dat volck / begae⸗ boꝛrſten / ende hem is beel vuyl· ſtinckende 
vẽ haer opt ſchip Amſterdam / daer Com: materye wt bet of gheloopen / alg ooch 
mandeur over was looris van Speilbergen, | wi zyn muple. Hy hadde twee vinnen 
ende Schipper lan Cornelifz May‚aliâs Men= peder ontrent vier voeten lanck / eñ twet 
ſchen⸗ eter genoemt. Twaelf ander mans voeten beet / cleyne nae proportpe VA 
nar begaeven haer opt ſchip Zeeland, cit | het qzoote lichaem / De ſteert was taeme⸗ 
ginghen Pfepl van Bantam nae eder- | liche kanck en breet. Daer zijn veel hon⸗ 
land / den 12. Decembris 1616. Ben 31. ſterf Derden Lan menſchen wt gegaen om DEL 
lacob le Maire opper-fchipper. fe viſſchen te ften/ Ende ope weet of niet 
Den rriih. Apriùis 1617. Des moeghens | onder De felfde mede geweeft zijn Hie VICE 
was VVillem Cornelifz Schout, met fijn | mannen wiens gevanckenifte fp bedupd? 
ghefelfchap/Dat int ſchip d'Eendracht was | den/ nac het oordeel var ſonmige. Delft X 
Sp comen gheweeft / de vijfdemaei onder de linye E- | biffehen ſtoncken ſeer eyſſelicln foo dat een 
Dehifoe gquinoCtiael. Den z8, ſaghen fp De Poogde ( peder den neufe Daer voor stopte. Heh EE 
‚maelonder ſterre / Die ſp in xx. maenden niet en had: | mil hier geen applicatpe ofte wt leggiu⸗ 
de liwe. den gheften. ghe over maeken / maer laete dat in pedEn 
Den eerſten Iu'j-guam VVillem Cornelz | eenes oo2deel ſtaen. De wt · legginghe ik 


Am 
—— 


Schout met zyn gheſelſchap in het ſchip | licht te maeken / alg t ghene dat daer MEL 
Amſterdam/ in Zeeland / daer daechs de Woet acn-ghewefen/pal-trochen ige — 
te Booten oock in gecomen Was het — 
ſchip Zeeland: Soo dat ſy deſe waere rey Enen jonghen Yriſſchen Grave vag 

e hebben voſ-bracht in twee jaeren, ende Tyron, Die ſich eenen tyd lanch | 
„achtetien daghen. ‚binnen Beuffel onthouden hadde) | 


=$ heeft men op don folder des GUL 
fes Daer hy in woonde / ghevonden / DEES 


hanghen in cen dicke ſnaere/ zijn weete 
waren | 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 












Ke. Onder de regeeringhe van Coninék Philips de derde Fol. 
017. Waeren aen malcanderen ghebonden. | bes 334 
A Sente mepnen bat Hy hem feten heeft | ben hoogte Der teler begaen te bebe 1617. 

— berhanghen om Dat hp geenen mine — des cre dein Legen | ⸗ 










U 
7 


et Di, 






4 — tonnen eel eee — er gewe: | Condnck die ne beeft hem De == 
anr tre m defactpe der | ni ————— 
Spaenjaerden / Die He Tyrons —— —— rn — ofte rich⸗ 


in Vrland gevoedt hadden tegen de Ca: | Bonden laten teen in 











ont niginne Elylabech. Ande Libera cuftod 

Ie : te mepnden/ dat | laetende behouden zn La, Gem 
jens — van andere aldus gheſtran⸗ | comften. Sn efen fact beeft Sir Waler 
Jen — ‚ Raleig gheleeft den tH5 van bicretien jae⸗ 
an⸗ 
oe⸗ 





Is de miſ⸗verſtamden tuſſchen — — ſeh beghepentot biptich 
f | eren / endef 
A forten Ee tchen an | geheven zen gpant Goed in oi Een 





































fag | Holland ende eeni * 
(ed | ghe harer naes | Chronologia „ i * IEB 
ſt | gia, erde G l 8 Hihi 
9 foa hee —— op het hoochſte waeren / rekeninghe ende ————— tk NE 
ret — Gefansen dt hen sels —— van inde 33 9 } 
rn | ze/ertde andere Di 
———— 
au, 8 5 * tet werck no LR à 
DDe 4 oen (bide en bet flik lnb De ne — middelen oid bele ——— 
che —— e tomen / ende | | 1E RAA 
oe Bme —— —* 
‚a heren WE reffelicker idde He. 
de E we mif-berftanden tuffchen hare hooch⸗ weſenen — —— fi 
—53 — ende de Geunieerde Landen moch⸗ Tanden/ ende daer na Beerctarig ban EN 
BER men been er ane ee epen Aret, ens geregen als & 
eg boag-gecomten moden. Waer de gende ene Ene eben/me teke Mideren F 
en⸗ viſeerſte houden boog ſeker⸗ —— —————— (ERS 
pe | | cheydene rédenen / Die | Ne 
4 be ti is geweeſt / Doch | te brenghen ſoo uit — beeft hl Ei - Í 
De bie — reg gecomen zyn / om haer | de Secretaris VVinwood met zine IR:. 5 
— fcb F ick te informeren op alle inland⸗ | beeft ahefproken erde ghebharidelt van de 1 
al —3 
vet | ben. Berſchephene aen ghener fijde haus | (die te geven / am nret eenighe fchepen EI eN 
} | ey | aj hp met hulpe van Berfchepdene Ai a 
ait Den boor feecher / Dat eene Her twiftende —— lieder Been oe, EE : 
_ vende Coop- | 
ee Partpen bierte Lande / haer tot hulpe fal | fentcerde toete ruiten) te mdgben Tele ĳ * 
Ee Foepen/ erde hopen daag Bie occafpe ende | na Guraaa, voor gevende / vat Daer Mynea DN 
re gislegenthept de Paepſthe Meligpe hier | Waeren beftaende qhefheel \nt fin goudt. HER 4 
iet eberaminte voeren / ende den Coninck | Of wel de Tonijnck bit niet gelooven en as 
meyſter over deſe Banden te maeken. condecte weyniger om Dat VValter Raleigh —4 iv 


— waar | Dithooz gaf) ende het zine M 
| Jer boven fol. 229,2. Webbe ick | hielt/ dat bral nie. — Ariba 





aen-gebangen te ſpreken bande | riche M 

| De | rij yne was / Dat de S | 

peen, | Popagpe gan Sir VValter Raleigh | (Die foo teerffieh aijn in Kr —— in 

IO Nee Cuaia … … HA Gurana, Daer Han fal ick nu | Gout) dus langhe niet en fauden getoe 
er fe. Wat breeder verhael doen/alfaa hier wat | hebben diete ontvcchen erde Sut te ut 

1 groots woe ghevolcht ig. Defen Kidder | ten/ Bec. Deſen alleen on eiceriei on 

aleig is ten tide Dan De Coniginne E- | Dat fijne m5: bebond/ dat Sir VValter R 

lyfabeth in feer 8 ot credit gheWweeſt / al: leig be c van 

er B 





ele menſchen met Hie opinpe ban 


foo Hat ha „hem heeft ghemaeckt | die aout. 3 | pc U; 
ke — — in haeren Secreten Waet. | De Erne bas fijne ii veel op f — 
tag in eugelant gecomen als rears | Piber-dmorpen was/alg of haine onber 

ft “ ELL “eten miet en gunde / dat f2/ op h s 

⸗ en | * | $ p/op haere ep 
pi f de naefte erfghenacm ban de Conigin: | gene coften/ fulcke groote — 







he Elifabeth, Soo is hy / nevens andere/ ſouden gaen faechen eù vercrijghen ; So 
| Popa hecſt 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


—— — — 























— —— 















— — — 
— Ze É * a 
_ * — 
— — ep e Nn „ 
— — — — * 
ke - S — 
——— * — en up 
* — Ean pe — — fe kar ei 


Ed 
yr 
— 
— 


— — 





— 
— oe 


— 






ST ant et en 


— — 
We 





* — * 
dae 
» 
— 

















** nT ae Kd 
« 8 
pj En 
_ _ + B 
We "zer — Ga 


A 
— — 
7 _ 


























3 EK: * 
ere WE ke 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


1617. Heeft hp epndelich Sir VValter Raleig ton⸗ 
___— feut ghegheven om nac Guaiana te feplen/ 


frhe Ambaſ· Spaenfchen Ambaſſadeur bp zijne JR 
ſabeur foet in Engefand/ Dit bernomen heeft / Soo 


verhinderẽ. ſuſtinerende / Dat het-V Valter Raleigh ner⸗ 


Nederlantfche Hiftorie 


doch met een ghelimiteerde ofte bepaeſde 
TCommiſſye / daer van ick ſtracx beeeder 
fpreken fat. 

So haeſt als He Bene ban Sondomaer, 


beeft hp fich heftich hier teghen gheftelt/ 


ghens anders om fe Doene en Was / dan 
om eenen roof te gaen haelen ban de on⸗ 
Ber-faten des Conyncx van Wifgenpen/ 
Baer wi bat lichtelick conde ontftaen De 
verbrekynge Der Leede tuſſchen He bende 
Croonen/ghenoechſaem hier tegens pro⸗ 
kefterende/enùe fuftinerende/dat fijne AD: 
Bele van zyne onder-faecten tn groot peri⸗ 
kel van berderf foude krengen. 

De Coninck heeft den Spaenfrhen 
Ambaſſadeur belooft / dat hp Raleig ſulcx 
een bepaelde Commiſſpe ſoude gheven/ 
Dat hp niet te vreeſen en hadde, dat hy 
bes Contjner zynes Meyſters onder-fa: 
fen int minſte (oude hefchaedigen / Ende 
indien bp quame zyn Commiffpe te obers 
treden / Aa beloofde 3ne ID: / dat hyhẽ 


hoog ſeker ſtraffen foude/ ofte Dat Ip beu 


gebonden aen handen en boeten / Woude 
mn Spannen ſenden / met al het goud en 
ged Dat hy foude gherooft hebben / ai 
are het noch ſoo groot. Gieren boven 
beeft zijne MQ Hen Secretarig VVinwood 
belaſtt / dat hp.Raleig op zijne confrientpe 
ende eet wel ernſtelick bermaenen ſoude / 
hem te ontdecken / of hp oock eenigen an” 
Beren aen-flach voorhadde / alg alleen 
Bie riche gout Myne in Guatana te gacn 
foechen $ Ralcig heeft dẽ Secretaris V Vin- 
wood met hooghe ende dicre eeden ende 
peoteftatpen verſekert / Dat hp geen ander 


diffein voor en hadde / jac hn heẽft dock ee⸗ cryghen (ouden : Ende Dat fulckes alles — 
nen brief aen zuue Megefthreven / in den | 


welcken hy met veelhooghe affeveratpen 
ende eeden zyne IM berfeechert / Dat hy 
aantepelien niet gefinnet en was eenich 
ghewelt ofte onghelyck den onder · ſaeten | 
des Conyncx ban hiſpanyen toe te we⸗ 

ghen. De Coninck heeft dit alles den 

Spaenſchen Anbaſſadeur aenghedient/ 

maer en conde hem daer mede gheen canz | 
tontement geven / hp ſuſtinerende / dat» 
men ſulck een groote blote niet en behoef: 
de / om Die Myne te gaen ſoecken. Als 





Ep fag Beel ſcheyen ende volch moſte mede 


ban Sir, V Valters weghe gefept wiert / Dat | 


Kennen — — — — — — — — — — — — — 








Het achtendertichfte Boeck. ú 1 


nemen/ tot fijner verſekerynghe / So bes ae 
loofde de Spaenfche Ambaſſadeur / indit J 


bp derwaertg gaen Woude met een if 
twee ſchepen / Dat hy hem hp den Eon! 
van Spanpen woude te Wege Been 


repfen/ende bep in Engeland te convoye⸗ 
ren / met al hef goud dat hp daer crijgen 
ſoude / hy Daer boo in Engelandt Horde 
bljvende. Doch epndelick Geeft: zyue 
JD: Befijdé flellende alles wat de SPA 
fche Ambaſſadeur hier tegens proteſteer⸗ 


de ende Dede) Sir VValrer Raleigh verlaf BE 


geben om wt Engeland nae Guaiana te 


vaeren / Hach met een feer nauwe Com’ — 


miſſpe / waer ban dit Defommaig. 
Dat Sir VValter Raleigh Ridder , wiert 
toe ghelaeten een bopagpe te doen HAL 


be Supd-Cufte van America, ofte ergert wi 
in America, befett met Pepdenen eñ WIDE 


menſchen / om aldaer te onderken eenigt 
Eoop manſthappen ofte waerem tot nb 
ende voor · deel der inwoonderẽ Ban Eu⸗ 
geland/8c. Op hope / dat bp deſe ghele⸗ | 
ghenthept:ende onder-handelijnghe VW 
Toop mianſthap / de Gereformeerde HOL 
lime onder Die Bepdenen ende Afgoden⸗ 
Biengers foude moghen ghebracht ende 
gheplantt worden. 4 
Hem / ende alle die met hem wouden OP 
Befe vepfe gaen Wiert ghegunt ende LOE 
ghetaeten mede te nemen ſob veel ſchepen 
ende waeren / als ſy befjaefden/ende haet 
nood⸗wendich ende voorderlick weſth 
ſduden / ſoo voor haer ſelven/ als om mEt 


pie menſchen ín onder-handelijnge te 07 
mens Oock van Daer in Engeland / NDE 


alle des Conyntx Domepnen/te moge, 
brenghen fuck goud / ſilver / bullion / 
andere Waren ende Coop manſchappen⸗ 
af wat het mochte weſen / Dat ſy dae 


tat pofyt van V Valter Raleigh, ende zyue 
Compagnpe / ofte Kepders / Alſoo noch⸗ 
tans / dat de Coninck ban alten Diet BE 
nieten foude het vijfde part / nuts odf. 


betaelende de Coftumen/ Subfidpen/ ei 


anders/nae gebruyck des Ahcx. à 

Zijne IA heeft Sir VValrer Raleig geffel 
tot Goutvernem ober alte bie in deſe DIG 
te Waeren / hem ghevende vol-contf 


macht ende. authozitept / om alle DE ſelfde 


te regieren ende ffraffen / achter volgen/ 
de De-adze/ ende Wetten / als fp falnts 


ken eñ ordonneren / fb Wel int € riminetl/ / 


alg Civil oger De Mateioofẽ en andet· 
| Gegedef 


ge / 
belofte van onbefchacdieljt derwaerts B 






| 


| 







ik. 1617. 


Onder de regeeringhe van Conitrck Philips de derde. 
Gegeben Den 26. Augulti „in het vier⸗ 


— k hiende jaer ban De regierdnahe Hes En: 
iẽ J Mnex lacóbi aver ————— 


of vhftichſte over Sehatlara. 


Doorder 


lepſe. 


Wit bet Epland van S: Chrittofora 
ks t À ‚ EEN 
ban De Eplanden die Antilliaens genoemt 


Woeden / Den 21, Martij, 1617, Wae 
Dit de Coppe ig: Ten 


Mijn Heere, 





Hoe deſe reyſe Hen Minder Rateieh ge: 
| — — luchet fp / eu weet ich niet eter and ke 
wuſen / als wt den bzief/ den Wetcken bp 

een Sir Ralph VVinwood ghefchreven heeft 


eltk van vyftich man / onder He | 
gar Capt. Packer, Capt. Noorth Ô — 
bat mp Lord Montaigle „ende Mp Lord 
Noorth ) bende tleecke Eel Heder: / ende 
ban ſeer groote patientpe in het verdrae⸗ 
ghen ban onghemack / honger / ende hit⸗ 
te. Mynen ſoone hadde De Herve Com⸗ 
pagne / Tapiteyn tIornap mt Bent De tof, 
bierde / Capitepn tOkemerln door zy⸗ ln 
nen Kuptenant de vyfde / nen Bers tof Chudtey 
giant Maior Capitepn Piggot ffarf op He 

clendighe cepfe/ ende mynen Iuptenant 

Sir VVarran St. Leger. lept ſoo ſieck/ datter 


1617. 


Pppph der 


Wie geen hope ban zijn leven en is : 
Su * Chen hebbe u noch gheen rekenſchap al ghegheven aen mijnen — 
pig aan gegeven Har onfe repfe nae Indyen/ | Releig (Hie met g2ooten loft Peder-lanù 
gistere Ick en hebbe ooch federt gheen Fafe | Tanabe ghedient beeft) en was niet foa 
oog, var SOM tefchenben ghehat / Ban van het | Wel ahehoarfaemt als denterpeinfe gers 
grootte ende fcherpfte ongtetuch/dat ee: | Hepfchte/overmits Mijn af-wefen/ ende 
nich menfche ‘oude cunnen overcomen. | Det af-Wefen van St. VVarran. UB fi He 
ant daermen gewooneliek Binnen den | Fibiere op-gingen/ So begoft de Spaẽe⸗ 
be tyd ban bif-tien ofte t\uintich daeghen } Îaert doorloghe/ frhtetende eerft nae ons 
— ten langhſten comt tuſſchen Capo Verde, | Met grof gefchut / ende met Muſquetten/ 
ll ende America, So hebben op de winden G dat D'onfe ghenootfaecht waren oock 
alſo teghen ghehat / oock fan groote ende | OP haer te fchieten/ Ende co2ts daer nae 
9 geweldige ſtormen / ende ſtorte regen / dat verjoeghen d'onfe de Spaenjaerden tut 
J wp fes weken ianck ſyn onder wege gie: | de Stadt/An den aen loop wiert mönert 
a weeſt. Wier op is gevolght groote Hitte, | Soone verſlaghen / die meer trachtte inne 
) ende ghebreck Ban verſch waeter / t'oers | eeTe/Dan na zijn behoudenife ⸗/ met wiens 
Ee. lieg va Anckers ende Kabels bp het Eps | dood (om de waerbept te ſeggen) al het 
* | land Brava ende Capo de Verde, Baer up | vefpect Dat ich inde werelt hadde/met nis 
d | Mepnden alle gaer te bergaen. Ong oz | cen epnde genomen heeft. | 
gi bervielen geaote fiechten ende fferften | _ Of fchoon die Capitepns foo fwatke 
14 ban een gzoot ghetal ban onfe befte ende | Eempagnpen hadden / als apt eenige va⸗ 
beguaemſte Mannen te Lande ende ter | ante lepders ghehat hebben Doo Wte 
— Zee. | tender ander De felfde twintich of Der 
| | Ben xvj. Novembris eregben wp int | tich Edel-lieden Lan groote Coura⸗ 
—2 gheſichte He kuſten ban Guaiana, eñ ant⸗gye / Als onder andere van myns ſoons 
9 kerden bf gzaeden ban de Fibiere Ca- | Compagnpe / Mr, Knevic, Mr Hamond 
f liana, ende vertoefden daer tat den vier⸗ Ac. Langhwhorth, ende John Pleafing: tof)Peries 
9 Bert Decembris. Wy brochten Daer onfe | tan / zijn Officieren. Bir HoBn Day: heen. 
‚8 cranche aen Hand / ende op fetten onfe | den / Mr Simon Leake í, Horporaecl vant 
J Bargyen ende Sloepen op / Die op ut | Velde Mr Hamonds outſten Broeder/ M 
1 Engheland ghebroeht hadden / om die te | Nicols van Buckingam , Mr Robbert van Kent 
9 waſſchen / ende naemen verſch ater in | Mr Perrijm ,M: Tref ham ‚ IR: Wutinor / 
* Inde by· gheſtaen ende gheſpyſt door Ben | Me, Vvinter , ende zynen Broeder / W 
4 Indiaenſchen Cafique Henry Calliano,ban | t Wap/ Mr, Mylls Herbert. Mr, Bradfhaw. 1of/May 
Ik mjn oude henniffe / met graat Betis | Capt, Hall, ende andere. Ick noeme deft 
Gi ban eere ende Van liefde. Ick felve ben | EdelHienen / op Hat indien zijne JP has 
t ſes weken lanck in de handen des doots | ren dienſt van daene beeft / ſy machten 
9 geweeft/ ſonder mp te kunnen verroeren | bekent fijn voor beguaeme Mannen 
Ô | men mofte nap in eenen ffoel dragen. Ack | Bander ry. ſcheben Gieben te Trinidae 
— gaf ordre / Dat Caprtepn Kemifch met vyf do, gheen begmemer heven vindende bp 
Al ſchepen ſoude vaeren nae de Oronocques, f Guiana. Wet tmeehte fchip wiert gecontz 
He tide het volck gelepden nae Be Myne. In — mandeert Haar manen Wice-Aamiract 
9 deſe Bf ſchepen waren vyf Compagne, Capt. lobn henninghcon, van wien ich-mct 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 


ie 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


















































































hs 


— ed WE — 


A * 
ded 











































124 MI 0 
Uk, N 
if 


fe] uropean Books, Copyright © 2011 ProQuest 
ur Bi 


LLC 
ueed by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


1617. 





Nederlantſche Hiſtorie 


der waerheyt moet bekennen / dat hy een 
ban De beguaemſte Mannen ter Zee is / 
Die Engheland heeft. Wet derde ſchip 
wiert ghetommandeert Booz Sur VVarran 
StLegher, een treffelich ende wtnemende 
cloech.Gdel-man. Het-bierde Hao? Dir 
John Fearne/ende het vnfde door C apsis 
tepn Chudley bau Deuonefchice. Met deſe 
pf fchepen berwachtede ich Haegelicx Be 
Spaenfche Armaede. Indien de felfde 
pp ans ghevallen hadde/(onfe Forces Bere 
Beplt zijnde/D'een helft in Be Oronocques, 
Zonderd Ljftich mijten ban ong) Wv en 
ſouden niet alleen in ſtucken verſcheurt 
jn ghewecſt / Maer oock die Die in He 
Kiviere Wacren/ fp en hadden gheenen 
ze ee-flach cunnen ot houden/ Do Bat Wu 
ghereſolveert Waren nevens haer te fkerz 
hen ende te verbranden / indien de Spat: 


gtt 


ſche Armaede Ware op ong aengecomen. 
daer t'ſehynt datfe ons Bertaefden te 
Margareta, Daer fp wiſtẽ Dat ap one paf: 
fagpe moften nemen nae Indien. Wet 
beliefde zijne Me onster-Zee wepnieh te 
achten/ ende nan te Hoen bp cede beloven / 
ende onder mijn hand neder te fEcllen het 
ZTand ende He Aiviere / daer ich in moeſt / 

hetgetal van mijn volck / de grootte van 
wijn ſchepen / Wat ghefthut elck ſchip 
voerde. Twelck alſoot ben Spaenfchen 
Ambaſſadeur wiert bekent: ghemaeckt / 
Soo beeft hp zjn brieven nae Madrii.ghez 
fchichtecr ick Wot Den Tems was / Mant 
ſynen eerſten brief was ghedateert den. 
14e Martij.A0, 1617, ober gefonden bp een 
barke ban adbijg / welcken brief hier in 
gefloten is/ d'andere bewaere ick / niet 

etende of deſe mochten geintercipieert 
worden. 

Den tweeden brief des Conhnex was 
gheſthreven den rad. Maij, gheſonden 
set cen Carweer / aen Diego de Palamec- 
que Gouerneur van Guiana, Eldorado „et, 
Frinidado. Den derden Hoor dé Biſſchop 
Ban Puerto Rico, ende ghelevert aen Palo- 
mecque BEAT B. lulij te Trimidado, Hen Giers 
Bern was gheſonden van deu Secretaris 
Ban Ben CToll nae Indpen / op Hen felfden 
$yD/met Des Conijner brief. Daer wa⸗ 
zen oock Commiſſariſen ghefonden / om 
fpoedelick drye honderd foldaeten te lich⸗ 
ten / ende tien ſtucken gheſthuts / om te 
genden van Puerto Riconag Guiana ende 
honderd bijftieh ban Noevo Regno de Gran 
mado, order t'ghebied ban Capt. Antonia 
Mulica, ende oock honderd bijftich Lan 














Het achtendertichfte Boeck. | 
Puerto Rico onder Phelent: ban. Capt. W 


Francefco Zanchio. 

Qu / Deer / dewyle het atten dengenen — 
Die in he Indven gehandelt hebben fint — 
onfes Conyncx vegieringe im Engetand/ | 
bekent ig/ dat de Spaenjaerden levens — 
Dich ghevilt hebben alle die aerme men⸗ 
fchen die fp gecregen hebben / maer Coop⸗ 
lieden zynde / wat Boot oftormenten heb⸗ 
ben Wp te verwachten / indien fp ONS 
eryghen Wwelcker getal/ tijt ban comffe/ 
ende plaetfe waer henen Wap gaen / alxeets 
den Spaenjaert bekent fijn. 

Cen laetften om een andwoorꝛde te MAL 
Ken van Bat wp de Myne niet bearbeydt 
en hebben. Al· hoe wel tek mel weet / dat 
teh niemand (zyne IP. wttbeſondert) EE 
behoeve meer fatif-factpe te geven / dan 
mp ſelven / mijnen Saone verioren heb⸗ 
bende ende mijnen Staet/ op deſe entel? — 
Prinfe / Soo is dit feher/ Dat de Spaen⸗ 
jaert meer fo2ge droerh om den wech tok: 
De Mijne gaende te bewaeren/ Han HODE 
de Stadt ſelve / dwelck fp (nac luyt HA 
des Conduct Commiffpe )lichtelick con? — 
den doen / Den wech zijnde aſpera & frago⸗ 
la. Dit is oock waer / Dat kKemich de 
Aiviere heel leege vont / ende niet Wel AE 
den Oever en conde raeken maer moſ 
wel een myle Han Daer blijken ban weg J 
bele bancken die hp Baer vont / Al waet 
alg hp een plaetſe ghevonden hadde onl 
te landen / foo guammer een Volce Muſ⸗ 
quetten wt de Boſſchagpe / die twee VAN 
onfe Nopers dooz-fcheot:/ ende guet⸗ 
fler noch ſeſſe / ende fp fchoten eene 
claechen Edel-man Capitepn. 1 Copnap 
mt hooft ban welcke wonde Gp. not 
queelt. Daszder/ ſoo Wilke Kemilch 3E 
epgten haoft volghen / ſegghende: Dat 
bet te vergeefs was He-Mync te betrach 
ten / om dat de Engeiſche / Hie in He Stad 
van St Thomê bleven / teghen Pghewelt 
dat den. Spaenjaert Bach ende nacht af? 
wende / met gheduprich ftornien / nict CL 
fouden cunnen wt-houden /Batmeutok — 
De Myne Daoz biche Boffehen mofte gaen / 
daer feer quaelick was Hoo te gerachti 
ende Batmen de Myve ontdecht hebben⸗ 
be/ geen bolck bp der handen hadde/ oM 
daer inte wercken / Soo tiet hp het daer⸗ 
om al heel verblyven. Maer het is ſeet⸗ 
ker / Dat he Spacnjgert twee goud my⸗ 
nen beeft bpde Stadt van S:, Thowé⸗ 
Deere zijnde inde befitkinghe van Per 
trokodrigo the Parama, d'andere VALT 


Hervian? : 


Wra 




























SE 



































































Onder de tegeeringhe van Coninck Philips de derde. 


| 1617. Herviano Frontino De derde ig v run 

‚, tan au Sile met mijn aerme Bupf-fronwme / | 
Mibe ber / in be befittin | zer Wop srouwe / aen de 
| BN wtratcardo. + Vaftarbdo. fittinghe ban Francifco welcke ick mieten Darf fchaöven / om niet 


Ë 
Pe 


| 


\= 


om daer inte aerdepden/ Want: de Fn 
—— in —— — toe niet gedwon⸗ 
en werden / AVE cracht ban een met deg verbroken Herte/fwack lic et 
Keprees were V. Ende den Spaenjaert | dere ooghen / een —— —— 
noch en can Dien aecbept niet bere | te ſchryven. Ick hebbe beet dingen gez 
—53 — kin naa in —* we ontdeckt / die van mportan. 
maf “mac at Gp Wilt, | Pe zyn / belanghende den onz 
Ich wilt be wijfen door de hand van den | fferchte ban be > —— * ek * 
ropriador ‚boog t Coſtunm · Boeck / ende mijn Heere, indien ich int leven blyve/ hier 
door ſ Conyncx Quinto (waer ban ick een | nae beeder verhael fal doen / Haeren tufe- 
Ingott oftetmee ghecregen hebbe) Ick | feheun bljveich. 
Wilt doen bljcken bp eenigen Prince ofte 
Staet / hoe ghemackelick dat defe Mynen, 
ende noch vyve ofte ſeſſe meer cunnẽ ver: 
creghen worden / meeft in dieplactfen/die | 
noch nopt en zijn beſocht by eenigkhen vp⸗ 
and/ tot de welcke oock nopt paflagpe 
ghevonden en is gheweeſt noch door 
Engelſche / Franſche/ ofte Duptſche. 
Maer alg kemiſch weder heerde bande 
Oronocques, ende ick sinen racet eft voor⸗ 
nemen improbeerde / ende hem fepde/ dat 
bp mp gherupneert ofte ontdaen/ eñ myn 
rd bp * —— —— hadde | _ Mijn Heeres 
Kemi pe ban Die wederom te fullen N Ae De doot Lan Kémifch, Heeft de 
4 — Cunnen tryghen / So heeft hy hent-felven/ |: N Sergeant Maior / ende sidie an 
Oh omfetben gaende in zijn Cabona, ghedoodet / Icu fn getroufte vrienden. bekent/ Das: 
Past epe hem / dewyle mijnen Soone was | brhaer/ alg fp te rugghe quaemen / ende: 
ood ghebleven / Son en vraeghde icker | acn Hen Peter der Giviere waeren / feps 
—* nae/ offer noch honderd ghebleven de: Bat hp haer wel hadde cunnen bp ze- 
„baeren / mits Dat ‘De Myne waere onte ‚ Mync b2engen in tyuee mren tte marchee- 
deckt gheweeſt / ende ick alfa myn credyt TENS Van De Aiviere af/ Maer om dat: 
hadde moghen beheuden/ Want ich ber, | Mijnen foone was doot ghebleven / ende 
—— Ben Heere / hadde Capitepn | ich min pardoen noch niet en hadde vang: 
Vhiemy (Dien ick meer aen-fach dan alſe den Couijnrek/ Oock om datter geen aps 
De Tapitepns ban min Pioste ) ban my parentpeen was / Dat ich int Ieen fouz- 
siet wech gheloopen tot De Granados, met de blyven So en docht het hem niet ghe⸗ 
hem noch nemende het ſthip van Capit. raeden / Hat hp de Myne voor de Spaens 
VVallahton, Gek ſoude mju lichaem met . jaerden / cftevac? Haeren € ontjnek ſou⸗ 
mijnes faong lichaem te S: Thomè gefaes De openen: Ap and wordden Hem eñ ſey⸗⸗ 
ten hebben / Ofte ich foude wt Hie / ende | Den/ Onaengeften ich mn pardoen nick: 
andere Mynen ſos veel gouts gebracht | en hasde/ dat nochtans de Conynck ons: 
hebben / Dat he Zonhnck wel fcude be⸗ | der hnen grocten ſeghel mm hadde ver⸗ 
Bonden hebben/ Datie': geen pdele fache | locft op deſe repte te trecken eine miyn 
boûs-gheflaghen en hadde. Ick en- Weet | Part ban Der bupt te genieten) Hierop: 
niet wat ban mp nu fa! gheworden / Gek andwoorde Kemi h Wederom / Hat: die- 


foons doot. Ick hidde u mit. my Lord 


ms nf A + 


Der Edel. 
Getrouwe Dienger 
V Val, Raleig,. 


Vyt Sinte-Chriftoforo;. 
den 21.Meij 16175 


— AE 8 va 
MD —————— ———— —— 


Poft dato heeft Sir VValter Ralei Eer 
: wone 18 noch Dig: 
— age Secretaris VVinwood. ghjefelzes 


mj —— ſtaet ct verteert / ende en 
eet niet / ofeengen Printe mp ſal ile | Her Weerde en efé 
fen brood geben. Bek bid u-/ Mijn Heere, pꝛopooſten beboste brie ld 
bout een qaet ghevoelen ban my / zyt my⸗ ick niet tot nae zijn Dat. Als Hers - 
her gedachtich bp den Oraeve ban Arun- | nam, dat ick ghefinnct Was aen uwe Es- 
del, ende Pembrock,ende hebt mede · lnden | delbept te fehzijven/ Sa begeerde hpivat: 

| Pppy in teh 





J 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444820 


Carewe Bit mede deplen/ want het is een 


1617. 


Haer ontbreecken Negros | te vernieuwen de Deoeffeniffe ban haeres 


en hebbe mijn pardoen inEngeland met | gifte Wag eenes mang-+ non entis, nag Die nient 
de Wet/ erde datſe derhalven van geen⸗ Fies 


: — mer 
— * * — 
ae - - — 
* ⸗— 
F 
+ / De 5 
„% rs ak Br an — 


= — — — 
— al — is — — 8 — * 
— EN esn A. * — — * — — 3 
- » bd Ì ” * le 
ik / a 5 8 - 
dé . > 4 KS 4 ” * 
SE a — J 


re 


— 
ede ole 










Rat aaan 


* 


Ste | 


| “Nederlantfche Hiftorie 


1617. ck zyn onſchult bj V. E. foude doen / dat 
| | bp niet en was tot be Myne gegaen. Ick 
—90 andwoorde hem / dat ick het niet Boen en 
conde/ Maer indien hp hem-felven conde 
ercuſeren / ende He Weeren fatif-factpe gez 
—24 HERPEN | ven / dat faude my lief weſen / Maer Wat 
ij | bid OON EK mp aen ghynck / Ick wiſt wel dat hp het 
INN 0 miet cleyne ſchaede hadde cunnen doen / 
IIV 0 Dat ick hem op geen ander wyſe en con⸗ 
EN Hur | de ontfchuldigheu. Wier op fepde hp mp/ 
MENNE Dat Gp datelick mp verwachten Weude/ 
9 | ende Dat bp mp beter fattf-factpe woude 
gheven : Maer ſoo haeſt als ick Lan hem 
ghegaen / ende in mijn cabinet gecomen 
was / ſoo hoorde ick een piftale los gegaen 
| ober mjn hooft/ ende als ick ſchickte am 
A ETEENE coo EIRENE te vernemen wie die fcheute gedaen had⸗ 
LORD || | —00 de / Soo wiert mp ter andtwoorde ghe⸗ 
—4 | Moe Tayt. fepdt / Dat Capitepn Kemifch ghefchaten 
Rs HLN —— hadde wi ſyn venſter / om de piſtole 
4 J——— beeft om ve ſchoon te maeken. Als ſynen jonghen in 
ks —9 hie) bals ghes fijn ſlaep · plaetſe ghynck / fa bont hp hem 
OAD O0 ride 9 Macht. vp het bedde ligghende / ſeer bebloedt fijns 
OORD Ell st, ld de / ende als hy hem int aengheſichte bez 
ſach / foo bevondt hp/dat hp doodt mas. 
4 — 900060 Alſoo De piffole clepne Wwag / ſoo hadde 
BN | HH hem den koeghel wepnich verftert/ maer 
INE AE alsde jonghe omme-keerde faa vont hp 
Hi HR 9— een lanck mes in ſyn lichaem ſtekende tot 
—94 le 000 Hen hecht toe, 
















—— —— 


















— 
— 


Er , rd d 
NEE U 


kemifch 






— * 
— 


Kd —* er * — — 
EE WE 


Ee — 
ee 
_ 
- — 








—Ju Mijn Heere, 
ATEN EE TC hebbe eené feer valianten ende eere 
J lichen Edel-man in Enghelandt ghe⸗ 
KON: EN EE oee u ſonden / mynen Conſyn Herbert, in een 
KNIE Ds flie-baot/ met een deel onnutte gheſellen / 
NEL die nerghens nut tae en ſyn / noch te wae⸗ 
— Ad | | | ter/ noch te Lande. Ende al hoe wel fp 
OE ERE Dit ſelfs Lerfacht ende begheert hebben⸗ 
te KELE OMEN Soo Weet ich nochtans wel / dat fp wip os 
} her aldaer fp cunnen / onghelyck fullen 
he | doen / Fe bidde D.C. dat doch; Dit ſchupm 
Ee SNK | EE ban menſchen niet en mage gelaaft wor⸗ 
KE AGE | | | Den / als het quaelick Ban my ſpreeckt / 
; Dan mp/fegabe ick/ Die meer maente ene 










SHAR ij | He arbepts hebbe ghehadt / ende Die meer 
El HN —4 gheleden hadde / dan den alder-gerijnghs 
| ſten fchudde afte fielt Die op Defe Vlote 
Ás. Als Dit bolerken al wech is/ Soo fal 
Ii KANE IRD ick Be zee noch cunnen houden / tot op het 

| EEE: EEA epnde Ban Augulto , met Bier paffeliche | 
4 MEN ſchepen. 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQvest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 











Het achtendertichfte Boeck, 
Mijn Heere, 


Tä Wat Heel van Europa Bet Godt BA 

lieven fal mp te laeten aëncomen/ JE 5 
en fal niet naelacten B. E. te lacteik SP me 
weten wat op fullen ut-gherichtt hed? 
ben/Soalanghe/ Jae inder eeuwichept / 


blyve ick 
V. Edelen Dienaer / 
Walter Raleighe 


Wer eer deſen brief in Enghe⸗ ns 
landt quam / ſos was Si Ralpd SP af 
VVinwood glogerleden / ADB 
: Dat Ralegh hem nae der hand — 
niet ghefpzoken en heeft / aen hem verlies 
fende eenen getrouwen Priendt/ die GENT | Ene 
in ſynen grootſten naodt Wel hadde tut? 
nen groote vriendtſchap ende behulp 
oen. 
_ Wat hier Baader on ghevolght fp / (al 
ick in het jaer 1618, verhaelen 





inden gront / de andere vpve hebben 
Dap-bupters ghevanckelyck wech ghe⸗ 
boert, Sao dat deſe Landen ſchaede val 
ſeven ſchepen gheleden Gebben. Mermidf 
ghe de Trefues en mach noch de Conus 
van Spangen noch Albertus, geë Neder 
Lantſche fchepen aenhouden. 





Her fn oock Dit jaer onder den —9— 
naeme van den Wepfer acg obs 
namen twee duyſendt Nunteren 
ende feven honderd mamie at 

ouder t'ghebiet ban eenen Graeve VEL 

Furftenberch, en Deere ban Anholt, en 

andere Overſte Sp haden hunne loop, 


loop-plactje in het Sticht van Cuelen/£ 


opde fontieren van Oulicher- Handle 


plaets in Elſaes. De Eemmiffpen / MN / gront 
bet gelt/ tot aenmemtjnge ban Dit volt 4 den & 
amen Ban vlg ber enighe van vof of ben 
HAupteren ende Soldaeten hadden haen il Rue 




































zb 1617, 
dl — 
*— me borne í 8 
BE mey, per eer ryckelick ghelaeden met file 
il tn Blote” Ber / ende andere coftelieke waeren * 
gt Ben: Coopmanſchappon / beloopende fulches 
— tſaemen ter waerdye van elf mitioenen/ 
bliek gherags Len honderde dupfent / twee en Dertict 
‚ben, Dupfendt/ Bier handerdt ende feben Fez 
—— —* wt —* den Conhnek / en⸗ 
Adoplieden. Dit ghelt wil fin oz 
⸗ peratpe doen. 8 ke 


De RE A rs! 
Vdtagete D De Geunieerde Neder · andt⸗ 


Wt Weft-Fndpenr ghecreghen / 


—— —— 


ſche Provintyen hebben dit jaer 
‚ban 1617.gbeflazeert/foo Beel De 
| enden neerynghe cnde traffyche aen⸗ 
E Congngen, Laet Oock in het publjeke (ntghefanz 

tncen dert den inlandtſchen twiſt gherefen \ut 


benubihrüen, tpe aengheſocht gheweeſt banden Coz 
| uhnck ban Lrancktijck tegen De Pzincen: 
(an Pan Hen Conynck Ban Sweden : Dan. 
Muley Sidan Conync san Marocaues:Dan 
den Hertoghe ende Scigneurye vanVenegyé: 


Hertoghe van Bouiltou : Jae ooch ban de 
tſaementlycke Princen in Vranckerijck. fez 
gen den overlaſt Bes Märquisd’ Ancre „Cà 
niemandt ban alien befen eu ig fn berz 
foech afgheſſaeghen / maer de Genereuſe 
Heeren Bener. Staeten hebben eenen 
— Gn * gheleghenthept 
| / aſſiſten tedaen / ofaffi⸗ 
ſtentse belooft. — hale 


ze 


EN 


Es 


ghecregen de Eoppe des Briefs 

die De Spaenſche Viceroy van 

Nacpels aenden Eurchfchen Yepfer Ma- 

homet den iij. faude gheſthreven hebben/ 

wt de Itaeligenſche fprache verduptscht/ 

Soo als ich hem ghecreghen hebbe/ alſoo 

Deele ick Den ſelfden den goet-illighen 
Heefer mede. 


A ED TE TE BOM Te Ar ek 


Copije. 
Groot-machtichfte Heere, 
Usa Oo vvel vele van onſe VVer 
EN Vice. H- defe tijden eenen afkeer 


dà hebben. van de vrient{chap 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. 
St Haer ban 17. heeft De Ca: 
D nönck van Hiſpanpen een vlote 


„eee De Weligpe) ende fijn dit jaer om aſſiſten⸗ 


Pau den Hertoghe van Savoyen : Ban den 


As ick aẽ het eynde deſes Boecr 
| gheeomen was / Sao hebbe ick 


— 


— 


der groote Princen, die af.keerich 1617. 


fijn van de felve, bevvyfende haere === 
macht ende hulpe , die yin voor- —— 
vallende gheleghentheden-konnen — 
by brenghen, aen de behoeftishe ineen) 
Princen vande onfe: Ghelijck Gy al Ben felfoen 
reets in verfcheydene gheleghent- bofen tegen 
heden gedaen hebben , als een yeder ban Benes 


vvel vveet : Soo en fullen nochtans — 


VVY-Vvetende hoe groot profijt dat torbe Cons: 
2 Ê 
haere vriendtfchap ons aen-bren- bet Eos 


ghen can, énde infonderheydt over. ban cant 
vveghende de moghentheydt ende 
hoocheydt van uv veflamme, fijnde. 
de groorfte die in de vverlt is, ende. 
vvelen fal „die nu veel eeuvven ach. 
ter Cen met harde ende langhe oor: 
loghen vernielt heeft de grootte : 
Potentaeten ende Monarch yen der 
vverlt, Keyfer rijcken ontblooten: 
de van haere Croonen ‚ Konijnck. 
rijcken van haere Schepters , ende 
Vorften van haere Provincyen, Ag- 
flaegen die glorieuſelick vervult fijn 
met fchrick van de gantſche vverlt 
die noyt ghedacht , veel min vol-- 
bracht fijn van de Chriften-Prin.. 
cen„overmics haer flofficheyt, maer - 
alleen van die dòorluchtighe ende- 
trijtbaere mannen , als ghevveeft 
fijnuvve voor-vaeders , die alléen, 
met den. naeme van haere crijchf= 
bevveghijnghen „ het ſy te vvaeter 
oftete Lande , de gantfche vverele : 
hebben doen fchricken.… VViefäl 
dan fo plomp ende ſo ſot fijn,dat hy 
de gene die vriendfchap houden met 
def“ machten ,fal befpotren? Voor- 
vvaerniemaadt, Ick, betoonende- 
dat hy verre af-vvijckt vande poli- - 
Wjckeregierijnghe, die foodanighe « 


bi Petentaeten:: 


md 


— 





Eer 


— — —— — 
— — — 
— — — — — R1 
re 


: … — 
— — 


— 


— 


— 
— 


J 
/ Ld 
J 
OE 4 
* 
J 
7 
— 


ze — & 


—— — 


— — 


et 
I 
irm 
Kl 
il 
' 





— 


— 






as 
— 


1 
„Bd j 
: 
J 
he 
/ 
el 
LRE 4 
be). 
Pi 
A 
Is Hi 
J 
18 
rij f 
) 
Ô 
ĳ 
11 
‘ 
4 
fi 
‘ 
y 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuvest 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliot 





‘Nederläntfche Hiftorie 


x617. Potentaeten vercleent fal bevvijſen 
— de toe-gheneghentheyt , liefde ende 


goet-gunfticheydt, vvelcke dic heb. 
ben , de vvelcke umetalletoe-ghe- 
daenheydt.nae hun vvterfte vermo- 
ghen, begeeren te dienen : Ick (alu 
indachtich maeken, Heere „eenen.ge- 
mackelijcken,gheluckighen , ende 
grooten aen-flach,van te conquetfte- 
ren het Conijnckrijcke van Candy- 
en , onvvettelijck.befeten by de Ve- 
netiaenen. Her vvelcke u lichtelijck 
fal ghelucken, overmits {y heel be- 
fich fijn metdie vveynighe plaetfen 
te bevvaeren., die fy befitten in Sla- 
vonyenende Dalmatyén, vvefende 
ftaedich ghequollen vande fcheepf- 
vlote by my ghefonden opde Adrí- 
aetiſſche Golfo, die hun tot in haere 


eyghene haevenstoe heeft befpron- 


ghen,endefchandelick te rugghe ge- 
dreven.So dat nu bevondenis , dat 
fy ter zee vveynich,ofte niet vermo- 
ghen , hoe-vvel{y nu ter tijt in dien 
deele {cer gheachtt fijn. Nu dan, 


O Doorluchtichfte Heere, 


Is hetde tijt van eenen heerlicken 
aen-flach in uvve jonckheyt, die een 
beghinfel fal vvefen van haere ver- 
nietijnghe , ende van een groote 
Monarchye voor uvve Majefteyt, 
als oockeen vermeerderijnghe van 
de achtbaerheydtuvves naems , het 
vvelckeick met een blyde ghemoct 
fal aenfchouvven.fonder midler tijt 
in ghebreke te blyven van uvve vlo. 
ten te helpen, blyvende voor altoos 
uvven Dienaer , toe-ghedaen de 
grootheyt van uvve Majefteyt , aen 
de vvelcke ick my elven ootmoe- 


den;maer dat de Conijnck van Hifpanyen, die 
ſo eeù 




















‘Het achtendertichtte Boeck. 


delick recommandere,V Vt Napels, ⸗ 
in Iunio, 1617. | 


Vwer M'Dienaer 


De Hertoghe van Offuna V jub 
roy van Napels, | 


| Ae Ber handt is Hefe tydinghe 
bermieerdert/ met by voechſel⸗ 
Dat deſen Vice-Roy ban Na⸗ 
| pels Wt Taft ſynes Conyncks/ 
den Turckſchen Hepfer heeft ghepreſen⸗ 
teert een haeben in te gheven / Daer ſyne 
Galepen fouden moghen in falvo ligghen. 
De Bpaenjaert ende Spacnt-Ghefinde 
meynen dat het haer Swel bop ſiaet DE 
Eurcken tot affiftentpe te roepen / dewyle 
be — is ketteren — 
deder⸗LTanders) om hulpe | 
aengheſocht. * hulpe he 


En negenden Novembris heeft DE 
Agent ban Venetypen / in de volle 
| bergaederjnghe vande heeren 

Generaele Staeten aengedient/ — 
dat hp ban ſyne Meyſters met eenen ex⸗ 
preſſen Courier , Bie binnen den tijt van 
ſeven daeghen ban daer ghecomen was⸗ 
hadde tydynghe becomen / Hat de vrede 
niet alleen tuffchen Spaenpen ende Sa⸗ 
vopen / maer oock tuſſchen de Penetiae⸗ 
nen / ende den Eerſt Hertoge Ferdinand 
beflaoten/ ende bj den Coninck van PZ — 
fpanpen bebefticht ſynde De Spaenfthe — 


miet te min twee daeghen daer nac / ghe⸗ ‚Mo 


waepender handt / in het ghebiet der DE 
nettaenen ghevallen waeren / ende dat DE 
Vice-Roy van Papelg fijn Galepen ghe⸗ 
ſonden hadde in He Golfo van Denetien! — 
ve wore — — der 
ck voeghe hier noch bp (om voor 

te bewbfe hoe wepnich —— ſich heeft 
te verlaeten op de Contracten diem 
met den Spacnjaert aengact) Dat dE 
Penetiaenfche Ambaſſadeur voor ette⸗ 
ficke maenden in peopooft gheraccht ſyu⸗ 
de met den Wertaghe ban Offuna,nopendt 
het houden Van beloften / ende hoe Wit 
datde Conynghen daer aen ghebonden 
ſyn / Soo ſeyde die boorfs. Wertaghe/P% 
luyden van cleyne qualiteyt fchuldich waere — 
haere Eedenende Contracten te onder-holl® 


— 


— 


— — 











4 

/ 

7 

g 

e 

J 

| 

Pre 

4 ' 

Ko 

Pe 

pd 

J 

ri 

4 

J Î 

J 

OP Moenten 

| —5 — 

edent 
5 — 

ae 
: Bern 
E/als ia 
Wolitpe 














ende ſcheurynghen in de Keligpe / den 
grootſten Deel deg Magiſtraets ſynde 
Kemonſtrants/ghelyck oock alte Be Pre⸗ 
Dicanten aldaer / met de Ouderlynghen 
Ber Nercke / ende oock bp-nae alle de Gez 
mennſlieden. Syn Peinceliche Eyc: enz 


lonarchais , ende die met 


s | „ — p 
2E mn 100 veel verfcheyden volckeren ende natyen 


Eer de Trefues Befloten ſyn / Beeft me 
Tonynck ban Wifpanpen / cirde deert. 
Pertoghe Albertus. deft Geunieerde 1930: 
Bintpen ghekent voor bepe Wanden / on 
De welcke fp niets te pꝛetenderen en heb⸗ 
ben / Maer omlance als dEerft Hertoge 
heeft ordre gheftelt ap den Adel onder ſyn 
ghebiet ſtaende / Soo heeft hp daer van ! 


— — 


J ———— 
— 
— 















Leen Placcaet laeten publie | ie⸗ 
|-Deitde mede / onder — — sting 
| van, Gelderlandt „ prefident eride Raeden in 
[Hollandt ende Zeelandt, Prefident ende Racen 
den in Frieflant, trecht,Overy(fel,Stat Groee 
| mijnghen,ende OmmeeLanden,tatfe deſe ſy⸗ 
ne ordonnantpe ſullen publiceren / ende 
| * J— 
BDuſdaenighe dynghen ver tme 
daeghelicr/ voen wt — 
deren/ende andere Quartieren meer / fou 
vele / Dat het goede Waerfchanwijnaben 
Da ben de rn Generaele Stacten/ 
e atie goede in-Woonderg de : 
Neder⸗Landen. bn ndi 


Î 


Eynde des Acht-en-dertichfte Boecks der Neder-Tandtêctie ende 
anderer Landen Ghefchiedeniffen des laers 1617. —— 


HOLLAND IS IN LAST. 


LatatVr aDeffe, ſed noblIs LaborantlbVs DeVs, 








Her xxxix. Boeck, 


DER NEDERLANDT:- 


fche, ende anderer L 


anden Ghefchiede. 


niflen des laers1 618. | 


eG door· ledene jaer 
E binnen Nimmegẽ 


A * 











| GV 






Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
es reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 





Her waeren in het | fen Ghengedighen Beere Stathoudery 
heeft op twee onderfchepdentlijcke Haes 

S bim ghen ende verdraeghen in Novembriende 
„9 eenighe queftpen | Decembri 1 61 7. Hoor expreſſe Gijecame 
Fa el verſchillen gez mutteerde/ondereftaen deſe ſwaeritheden 
5 tefe onder De Hits taſſopieren ende ter neder te lgabheuto⸗ 
S maeten Des Ma⸗ | rufte ban de Gemeente, ende onderlinge 
LS giſtraets ende De | correfpondentpe des Iagiftraets. Naer 
Gemepnte aldaer/ | Be fachen hebben haer fa toe-ghedzäes 

— meeſt haeren oo2: | ghen/dat door Ben voor· ſeyden Ghecome 
ſpronck nemende Wt de miſverſtanden | mitteerden clepyne bevoorderynghe Gier 
mn beeft cunnen gheſchieden / maer ſtont 

Ee beſgeghen / Dat baarder onecnichepdt/ 
Ourufte / ende miſperſtanden fouden mas 
glen ghecaufeert fijn ghewogden overe 
Mits het Corpus des JPagiftracts/ ende 
de Ledemaeten Lan diest / onderlijnde 


@aag onder 





J Pis XE 


ens — wa — — — — a 
— —*s * 
b 
3 , 
- 
** * KT br Pa EE 























ee U 


ä 


* 


hed 


— 
ee 










































1 
J | 
J 9 Hi — 1 
tid | h Nederlantfche Hiftorie Het negenendertichfte Boeck. _ ij u 
ERROR (Ie, 1618. Heuſden / daer fijn dooz ſyn —— aen de handt houdende vele van de groo⸗ * ð 
1 ket HR bi ‚ Zemosffranten afghefett / ende eentahe | te Steden. | 
HE GERD 000 Lontra⸗ emonſtranten in haere plaetſe Ge⸗ 
J verordineert / Maer deſe verandexynghe M dat in het verhael deſer ss 
RD IRENE! | was fa clepu/ ende in foo weynich ter ſchiedeniſſen diek wils gheſpro EE oe. 
BZN KOON HEER been, Den / Dat daer mede De ſaeke noch niet ken Wozdt ban ne groote —2D kerl 
BEAN EU NT goet gheworden cu ig op Be Hollandsche ) Xciepne Steden van Hollande A 
Kr: ERE ij Dachvaerden / de Nemonſtrantſche Bte: | Soo falick hier de naemen Der fel 16 
0 Dr ende egierders noch verre de ſterck ferten, nae Be ozdze van fitten ende ſtein⸗ Pe 
| if ii fte ende meefte in ghetaele bipvendetende ' men op de Land-daeghenz 4 an 
kj Uk: BEU: kees | Con 
EL | 9 hi 4 ban 
ERE ORE ONNEN Groote Steden van Suyd ende ef Ze 
: | INN Ien Noort-Holland. 3 
J 4 A; | — —9— Met. 
| BADDE. Hohen ] Dordretht, gj Alckmaers * 
|In | EEH CE Delft. Poothollandfche/ofte Enckhuyſen. Mer, 
| — (a ——“„900 | Leyden, Weft-Arieffehe Edam, — 
KN LER Hen Bupb-Bot, Amſterdam. Steden. Monickedam. 
I————— landſche 4 Der Goude, | Medenblick, kee 
RME | Ateden. Rotterdam. | Purmereynde 
9 | ik Gorchum,. | 
OI 99 | Schiedam. | 
BRON: eet Schoonhoven. 


[$ Den Briel, 


| AL Dit fijn He naemen Der clepne Steden in Bollant / Hie niet ordinarie op He Zand 
Ei 0 fi Bargen Berfchzenen en worden / maer wel extraorninarelick. | 


— — — — — —— a 8 


IE EIDER Oudewaeter, 
Í- EEE DRA HEMEL Woerden, 
ER TEEM IRC hak | Heufden, 
ME HIE —4 | St, Geertruyen-Bergh, 
J Ni Pe Naerden, 
J— Muyen, 
ik —0 Weeſop. 
f'Graeven-Haeghes 


| | Elyviter UD gm Februario Heeft Graef Hendrick ( nemen/te beſetten ende de Spaenfche® 
| fieore J Landen Berghe eenen Iuptenant doen Lan daer beechen alg mech vant 
Ri ij Mieuburche J Mettien ſoldaeten ghefonden nac EL- | neg Edelmans hups / daer bp gheleg 
| Ik —— wiler, een ſtedeken in Gulicker Land / datde Spaenſche oock beſett hadden. 
ME d'welck tot noch toe neutrael Was ghez j welde Spaenfche dver-heert waren, 7 
HEN bleven. Deſe foldaeten hebben het ſtede⸗ | en wouden fp nachtangeniet deiogieren, 
el LM 90 ken beſett / eñ De poſſeſſſe daer Lan toog | maer Wonden het voor den Vorſ — 
| Pieuburgh in houden. Der Stacten fd 
Baeten niet willende de Spaenfche DAS | 
wt (laen / om de Trefues gheen inb2euc is 
te doen/ende nochtang deſe bepde paris | 
niet cunnende tfacmen hups Gouden gen ik 


—J— Den VBorſt van Nieuburch ghenomen. 
BE ERROR | | Pirhaen de Gouverneur bat End ſulcx 
DII—————— vernomen hebbende / heeft daetelien eenẽ 
Mt NGN Luptenant met Dertich foldaeten Hers 
—900 waerts gheſonden / om dit ſtedeken in te 











Early European Books, Copyright © 2011 ProQvest LLC 
b 


L 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 





Onder de regeeringhe van Coninck Philipsde derde. 


1618. Been der Stacten ſoldaetẽ be Ende nae dien by het voorf..libel, alsooek 1618, 


— ſche bp armen en. beenen ghenom 
; bebbenfe wede Statende van h 
ghedraeghen. Dit ig ecn paradox 


pacte ' ken, 


P het epnde Heg 
hebbe ick verhaelt 
verbum De Oratpe des Edelen 
Heeren Dudley Carleton 
fadeurs des Gzaat-machtigen 
tact-MBritannpen / ghedae 
derijnghe der. €. B 
eneraele Staeten/ op den feften Oéto- 
ltylo novo , Mitſ⸗gaeders hoe Dat: 
daer op is ghevolght een Baecrken/ ghe⸗ 
noemt se VVaech-Schacle tot groot miſ⸗ 
dichter en. COntentement ban den Boor noemden 
Heere Ambaffadeur / ſtaende houdende 
tepfler De Coninck Lan 
tttanpen/ ende hp ®ienaer-fij: 
hier in feer leelick Waren ghes 
Vaer op dan ghevolght is cen | 
et Boexken genoemt 
… bp. pluralitept. ban | 
Nu fat ich hier voorder bpvoe⸗ 
Ontentement. Dat de Canönck ! 
angen hier inne ghehat 
p den brief die ne JP: … 
B. IR. Heeren Gener. Staett 
gheſchreben heeft / gefchee ven 
nfter-den twee-en-t\vintichfte 
Maer eerft over-ghez: 
tt : Heeren Stacten/ den. 
Ewintichften lanuarijftylo novo Anni 1618, 


en — Le lie Dr — 

nt adden — — — 
2 — * * X 
— — — — —— 


Mer, keet Groet Britt 
land ge- Mer Me,. 
Waz ledeert / 

demnatpe ban h 
de VVaecheSchacle , 





— 
— — pe * 


bon Gzoot-Britt 
heoft / blyckende b 


levert aen de ſelfde 


Oogheende Mogende Heeren, | 

— f voelende ghevvaerfchout by | 

3 den Heere Carleton on fen Am- | 
baſſadeur by u refiderende, 

ECA kj, datoverde clachte aen uvve 

st H.M, gedaen over cen ſchan- 

ugbefacyt „ draeghendé den 

“Men, Tirel van 7 Vaegh-fchaclesint vpelcke by niet al- 

deen en is gheracct in qualiteyt van onfen dienaer, 

maer oock onfe actien felfs ghecalomnicert zijn 

in t ębene betreft debeftterijnghevan ons Kerc- 

helick gouvernement > byu daer over ghevonden 

Geeft gantfch geneyeht om ons het Recht te doen 

€ roelck betaemt ter eere var: de Princen: „ende 

Bacre publijgue dienaers > foo dat vry ons fchid- 

dich kennen,ghelijck voy by defe teghenvvoordi- 

&be doen „u feer. hereelijch daer voor te bedanc- 


kn ee en 





Re et 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQvest 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliot 





byeenigbe mondelijnghe (fzo vvy bericht voor 
den) ghefpuert vrorde,d — onſe ae int 
voors ſtuck anders verftaen ende gheduydet 
vrorden,als zy in der dact zijn, ‚foo hebhenvryte 
ghelijcke u voel ppillen-laeten vveten dat vyy hem 
laft hebben gegeven u te verclaeren ende te doen: 
verftaen de vratre forme ende beleydt die vry 
rolgen in onft voorß. Kerckelicke Regierijnghe; 
opdat ghy moogbwerkennen, ghelijck ghy by de 
voor ff verclarijnghe ſult verftaen raet hoe groote 
onbillickhet, onfe bandelingberr , ten dêfen aen 
Jlensmifduydt vvorden, Het vrelcke voy laetende 
beruftenop de prijfbeydt ende billicheydt vanu 
oordeel, —* de tegbenvvoordighe eyndighen; 
ons feer Berteliek recommanderende inu goede 
gratic, ende biddende Godt, 

Hooeghe ende Moghendé Heererr „dát by ude 
Egt voille houden in fijn beylighe bevvaerijng hes. 


Onderteycken tꝛ 
wen feer goeden Brient 
Jaques: 


In ons Paleys van VVeſtmunſter, den 22; De- 
cemb,.1617, 


De opſchriſt was⸗ 
Aen de Hooghe ende —— 


Heeren, onfe goede vrunden en⸗ 
de ghealieerde de Staten Ghene:- 
raclder vereenichde Neder-Lansr 
den. 


‘Gene dat de Coninck aldus / in 
bet copte in fijne bꝛievẽ heeft-aens % 
… Bheroert./ heeft d' Ambaſſadeu 






























ä 


ad ee 


< 
ĳ 
Í 
| 
| 
J 
J 
— &. 
Á / 
' 
: 
Ki 
hik 
J « 
9 
8 
Aij 4e 
vid e 
l kak 9 N 
Un 
Inn ! 5 
J 
* 
I 
I— 
| } N 
Ps à 
Í { vl z 
Tink : 
9 Kn 
ad 
* 
* J 
—4 Y 
EE 
ait | " 
| 
_ 4 
J El 





ede ole 


beurs Carn 
' leton.aens 


…vârieton epden t\wintichften.ta- gaende de 
nuari) wytluftiger in De vergaederynghe Werckerschg: 


derd). Ghener. 
als mondelynge vertoont erde berijacit/ 
Waer van dit De fbftantpe is/ Shue € :- 
delhepdt bedanckt van weghen fyne IP:. 
den Comuck Ban Geoot-Beittanwpen/ 
haere €. H. M. dat het haer belieft heeft 
een Placcaet Penae! ut te geven teghen 
een Paſquil / ofte fameus libel / ghentent 
VVacch-ichaele „tot reparatpe van de cere 
ner Me. ende oock ſyner / aſs An baſſa⸗ 
cur. Sune Me. vordeelt/dat de — | 
| eerde: 














Staeten foo ſchriftelhen ſeecken. 


— OE … 
pe hd D of 
* ar * 8 










Dn Nederlant{che Hiftorie Het negenendertichfte Boeck, _— 
NNI Een 1618. Betreden ſunde / heeft ſgn Eve. door Wel meer ·maels gheſthiet ie. Syn ere dl 3 


0 Den Secretaris Beyer Die Spier perfaanen | beeft in Bet fanahe den lichen Al 
D. — Ki : (naeft in ordre volghende He gene die alz baosgbebzagen enne Haen 
| a reets plaetſe ghenomen hadden) laten | ende ongherymt dar eenige daruſtighe 
KHE IA B db hermaenen/Dat fp haer niet wepgfjerlich nenſchen ſpraeken Lan d'infractpe DELER 
4 | KEA ſtellen en fouden Ben dienſt Her Btat we⸗ Pꝛidilegnen ende coftupmen der Stadt/ 








db —94—009 EEM * — 
KNEUS OE derom gente nemen: Maer fp wepgher⸗ daer Dö / erft 

OEE OC AIN lick blijvende / Bobbi ben Se „wepgher | Daerdöo? be Semiepnte ontruftet wierks 
9— | boorari den vecreraro EEL | Dat het der Gemepnf-lieden officpe VAK 
Ü 4 


00000000 If een proteſt te ſyn)ter hand geſtelt / dwelck meren/alſoo teghens „isle Je 
IDEE | nd geſten /dwe s haere Privilegyen 
HN niet ghjelefen en is maert weert haer ge⸗ opt int gherdnahfte pets — 
voo | teftitneert/ ende den neghen gheweſenen | Wasmachte alfnac ghesaen faude Wer 


ij FA |: 
0E ALAT Ki | feecher fclzift Hr welch vermoedet wierdt He Burgherye Baer van anders te infe⸗ 
BENNE HI mn KN Hraet-perfoonen ig aen-ghefept/ Andien Den / Maer dat veel meer fn Erce. in allt 


—006 Ki ‚ ee BAER s 2 2pí e DE ban € tabt eu⸗ 
| | f Í EEA KOOR ten binnen camen/ende Baot-geven Yuat | He Burgherpe — — —— 
ROER oen RA haer goet dochte / Stracx fijn fn binnen, bevoorderen foude / \vepnich achtende 
| WARD OORDEN ECR — ende hebben dit gheſchrift | ſyn recht van het aen-felien des Magi⸗ 
AERO ESE * Ui ween proteft noemden / gheoffe, ſtracts / hem als Staat-houder comptes B 
INN ec | keert / Boch ten is niet aen—ghenonten/ ' terende / maer nochtans niet te cunnen 
BODE IE: 0000! Maer haer ig aenghewefen Bet recht | toden/ | en acht 
| | | welck fu Ere: als. : Ye lpden / atmen hem dit recht Hoor quacht 
UEA ERIK Welck fu Erc:, ale Stat-houder com middelen ende met weer · wille foude ol 
ol BME J——— —— welt hem (ander kenniffe van. trecken. J 
MERE INN HEN aeken nieten macht nochte conde on: Di in bi n ier 
AROMED Di eon) Hier naefjn binnen gheſtaen de vier 
00 | trocken wapen, Puumerg niet met nefe | Seeretarifen Der Stan/hen melcher be⸗ 
| 


» - * 4 J 
bad — DD 
- — — * he 
MEE Ei ze in e — 
— x in md — — — e 
— — nt ——— — — 
= En ' Ee : 5 ——— E —4 
— J — — M p 
* J— — — — 












nd dE 
En 





VED Ardi hers 4 
—99000 onfogmelicke Wanteren Van doen / Die volen is geen andere Loo? WBurger- Me⸗ 
HEHE EO gi ngechtaen; fmaekende Waren com | pfleren eütract der Stadt te kennen/ald 

AEEA otpen ende complotten. | De tegéwaordige haer wel wachtende op? 

| 
















































wl 


— — 


if | Dit gheſchiet fijnde / ſoo is ſyn Ere: | Dn: sariftract 
| | J bee 2 jn Cr enaeme van de Stadt ofte Magiſtract 
JV—E———— goarta ghzrrocedeert tot. verkiefijnghe | pets te fchzptven / —— 
RR | BEA, Eon den / nae oude ghewaonite/ Hen eet af-gez Burgher-Aepfteren ende act ſoude BEL & 
AE ORDER IN nomen / berhiefendeende naminerende | vaten Warden /n he nke Dits 
BEN Pat daeteihen tice zint zden / nae oude ghewoonte: 9 
MEREN en onee eegierende Burgher-⸗ | hebben Hie Secretarifen aen-ghenomet. 
Ai Ï [sE eek — — — ** bpië | ende belooft te doen. —3 
AET ME EEDE é oude wyſe / ghetreden tot Sacer nae ſyn de Foen-drac edi 
HR en een A | Be 
| ERTAERNE EE tee HI ; Te DE epnf: | nae Bat Die Foeden bin bracht — 
| — | eg deden, dert Waeren (waer ban Beene hp gheen E 
EIK | | De Ale heroe⸗tredene Magiſtraet ineen inder Lats” 
EKE: > haer dte band boe | eha ran elende geef 
J Kk 9— oredene zger aen ghede ſelve wt banden Lan s: Ther, 
RN nace kende — 
Ln HEINO | epe KE ‚/ ac ermaenhnghe ban den FPaaiftract bef 
Ets: FN HE firacr beeft ſyn Exce. eenighe der felber | haozlick re bert toe te — jon fd 
oi RIN BENE, lend —— graded. her-flel- | t-ghegaen. 9 Ñ. 
EL KEER | aere voorighe plaetfen/ maer alfa Ook is Den Pooztie r acti 
IN be roe aen GOE | nians Danen eeeh 
é HBI | gende Dat fp | als aen Den jonghſteu Burat ſier/ 
ED alreets Deneet alg Ghemepnf-lieden in afelgeh fil LEGT e 
KE ISONIC banden Lan de ghewefene Baai ie Wet ban ouden tjden her he, 
| —“000 eMagiſtraeten bzunckelick ig. Item fan is den toch” 
Dt A NRR Broecbeork eter 0 is fn Ere-ghee | mepterende bei tar eene non bed 
Sef Í bok AE ENE $ ot het. verkieſen ban andere | vaten hun amtendeofficpe te recognafte!: 
J 







BAAN Ghemepuf-liehen / continuerende u | 
HE | ar, ren banden JR heu⸗ 
AA HIM ELD, Maer vpve / laetende het aen-ffelten woopdiehvenbe ber rine erdaer 8 ober 
KEE Oe afte nieutoe bebeftngGe der af-wefcude/ |‚boogfarmen. 
B) ONE w Den Magiſtraet / ghelych voor defen | _Mae dat ſyn Pine, Exce den henge⸗ 
ſtelden 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQvest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


4 ii 1619. 


Ë f 


OE Aefetre des 


—— 


| 


| 


Dathe af: 


Agis 


BE Piemegen 
; Baan hels: 
RN 


4 


Order de regeeringhd van Coninck Philips de derde. 


ſtelden Magiſtraet vermaent hadde / dat 
ſy hare dienſten ende Offiepen Wel fouas 
Waer-nemen/tot éenichent ban de Stat/ 
conſervatye harer Pꝛivilegpem ende tot 
wel· vaeren Vert ghemeyne beſte Dois 
hy opgheſtaen ende van het Raet-huns 
gegaen / ende hy ig den ſelfden dach/ jie 
Be Den derden ianuarij des avonds tuſſchẽ 


tien ende elff upeen in fijn Jacht gegaen/ 


ende nae ben Haeghe gherepſt/ om afaaer 
De Kerchelicke ende palitijcke faccken te 
belgen belepden ende bemiudeten. 


Û € afgefttte des Magiſtraets te 
| ; Niemege(ofte immers het gront: 


fte Heel der felfder) De Keüre bp 
fn vee, ghedaen / niet te vre⸗ 


Ber ſynde/ bebhen hare clachte ghedaen 


aen De €, B. ID, Weeren Ghhenerale 
Staten / jae aoch aen die Stacteit van 
Hollandt ende Weft- Frieflandt imt 
particulter/ verſoeckende reparatpe Lan 
t'ghene Dat: bp ſyn Ereeellentie gedaen 
was Wier over ſyn bele ende Berfchepde- 
ne Difputen ghevallen / alſos Hie caemeren 
Bock verdeylt Waren in politjcke Ge⸗ 
monſtrants eñ Contra-KNemonſtrants 
eſinde. Maer die de partpe der afghee 
fette Gielben/fiende ende bevindende / dat 
fp de ſelfde niet en conden mainteneren/ 
Saa heeftmen gheſocht He faecke tot een 
accommodate te brenghen / de afgheſette 
(nevens andere middelen) Booz-flaende/ 
Dat De Magiſtraetſperfoonen bp fijn 
Ere, vercooren / ende Hie bj De. Ghez 
Mepnte bercazen waren / bp beurten fonz 
Ben vegieren/ Ban depe macnden tat D2pe 
Maenden/oft fo alſmen ſich op het voege⸗ 
lickſte baer in foude cunnen verdzacgen. 

Maer epndelick ſyn de daterende ghe- 
wefen aen De naefte vergaederynghe ban 
Hidderfchap ef Stede Des furftendours 
Gheldre ende Der Bzaef-fchap Zutphen/ 
als de ſelfde ſtaetſwyſe op haren Land 
dach ſouden Vergaedert weſen / dwelck 
gheſchiet is in Den beghinne van Marzio. 
In defen Land · dach is eenpaerſyck gez 
approbeert / jae ghelaudeert / alles wat 
fyn Princ. Excẽ. te NRiemeghen in Den 
Neur des Magiſtraets ghedaen hande 
ale ſtreckende tot bepyredynge dier Stat/ 
ende des gantfchen Landts / Want wt 
ſulckeen vonexken / conde lichtelyck een 
groot vier ber oneenicheypt ontſtaen heb⸗ 
hen. — EN 


@p den boben⸗ verhaelden Ghelder⸗ 


| 


| 


| 
| 
| 


— — 


ſthen Landt-dach / is oock gheſproken 


van het houden eenes grationaelen Synoe 


diende 1e goet / jae naod-wendich ghe⸗ 
achtt / dat Die ſelfde eerſter ghelegentheyt 
ſoude ghehouden wordemachter volgen⸗ 
De de reſolutpe daer van in ſGraeven⸗ 
Haeghe by pluraliteyt van ftemmen ghe⸗ 


ka 


namen Den xxiiy.ende xxv. er Noveme fchen Land⸗ 


bris Annoró 17.by de Ghecommitteerde 
Ber reſpective Probintpen/ daervan ick 
inhet naeft-boor-gaende Beeck Mentpe 
ghemaeckt hebbe. Mi] 


Doc is ſyn Princ. Eye. op defen Getz 


16:83. 


mj 
De Syno- 


‘dus Natio- 
naelwort 
inghewil⸗ 


licht op ben 


Ghelder⸗ 
dach. 


J 
1 


derſehen Land⸗dach / nevens deh. M. 


Heeren Gen. Staeten/ gheauctoriſeert / 


alle noodighe middelen te ghebrupcken 
tof afdanchpnghe der v Vert ghelders, in 

verſchepdene Bemonftrantf-gefinde Stes 
gen Gan Hollandt / ende binten Vtrecht 


aenghecomen | 
Cots nae Hen Belderfchen Land 


dach / fs ghevolght den Oberiffelfchen/ 


die tuſſchen Paefſſchen ende Pinrteren. 


Oberngrere 
fchen Landt: 
dach confeus 


binnen ®eventer is ghehouden / op Hennen 


welcken ſyn Prine. Ere, perfoanelijck 


verſchenen is / faa langhe befpden ftellen 


De De noodtwendighe Wand-facken in 
Hollandt / enaengGefien de felfae fine 
eghonwoordicheydt wel grootelicx Waz 
ten verheyſſchende. Op defen Hann: 
Dach ig ooch den 2E Bach ban Jep bp de 
RNoſten / Hidderſchap / ende Dteden/bee 


housen deg 
Nationaelẽ 
ſSynodi,eñ 
mbt oock 
goet het afz 
dancken Der 
Waet- 
ghelders. 


flaten ende in·gewillicht bet houden deg: * 


Hationaelen Synodi, als mede datmé met: 


alle ghevoeghelicke middelen / ſoude be⸗ 


aerbepden bet af-dancken Der Waert⸗ 
ghelders. Cene der drye baoft-fteden van: 
Overdffel / en heeft tot het houden Det 
Nationaelen Synod: niet wel cunnen ver⸗⸗ 


ſtaen / alle Be Predicanten der ſelfder 


Stadt Gemonſtrants ſynde die boch 


| Daoreen langhe ken nffrantpe/de welca 


Kef der Landſchape Vergaederynghe 


dver gaeven / de vborſaeken haerer bez. 


ſwaerniſſen hebben over ghegeven/maer 
is even Wel met verre De meeſte ſtemmen 
de Synodus in⸗ghewillicht gheworden/ 
ende inghewillicht ghebleven onaenghe⸗ 


fien dat nae der hand al mederonriie eee 


ne Stadt haer miſnoeghen hiet in be⸗ 


toontheeft. 


Aer is in den beghinne deſes 
jaers eenighe verañderynge ge⸗ 
ſchiet in de Magiſtraeten bin⸗ 
ee nen ®elft/ Gudewacter/ ende 


iij Heuſ⸗ 
Qꝗuqq tj „tuf 


Ve Warie 
frracten 
worden 
ſomnicher 
weghe in 
Hhollandt 
berandbert,. 


ẽ ET 
« re en Eee — — — * — 
5 Me — es £ sl … — 
- * — —— — en ——* pe 7 — 
— — * — ** > - — — 
— ve ’ mk. J es — J 
— 5 ’ 
* kf 8 
3— J æ* * 
$ ltd * — IE 
KT ar Pa « as 


kg Me APE Ve 








Nederlantfche Hiftorie 





Het negenendertichfte Boeck. 


ende eenighe Factf-Weeren/ met de welt? J 
ke bp op Den gemoonelicken Meur dach/ A 





Hi, | | 1619. onder malcanderen fao berdeplt waeren / 


Ì 
— — DAE ſy gen publycque Acten Coiiegialiter ke 















tu de aaminiffratpe van De politpe / heh: 
ben willen pleghen / maer hebben haer in 
twee deelen gheſcheurt / ende peder heeft 
afſonderlick De fachen der Stadt bp-der 
handt ghenomen. Dijn Prine. Ere bere 
ſtaende / Dat de partpfchap in Die Stadt 
Bunder De burgherpeende gemeente meer 
ende meer tue nam / ende Den Beur-dacij 
ey den tweedden sanuarij deſes jaers acn- 


ſtaende was / heeft noodich gheachtt bp. 
tuts boezte comen De beſerghelycke onz 


te weten: op Den tweedden lanuarij MAE | 
voorgaende ghewoonelycke convocatpe — 
des Magiſträcts) in de Faet-tat 
verſchynende / Soo beeft hy cp den LON 
Mmid-dach in Volle vergaederynghe LE 
monde gheproponeert ende verhaelt / Het 
ongeerũ hy verſtaen hadde/ dat door ſy⸗ 
ne Ghecommitteerde De verſchilſen tuſ⸗ 
ſchen de Magiſtraets perſoonen niet eu 
hadden cunnen gheaccomodeert ofte be⸗ 
ſlichtet worden / alg oock dat hp met 
meerder miſnoeghen / gheduprende ſyn 


D6606— heplen / die apparentelick fot rupue Van | 
LAU RREKETSE BOORD De Stadt / ende confegucntelick tot evene: | 
HN COREES 00 ddhE ANR Kjnge van den Start des geheelen ur⸗ 
hi flendon:s cude Graefſchaps / ghefchapen 
—9— waeren ut te vallen. Heeft ſich Der halvẽ 
ſyn Princ. Exc by haachfte ongelegent⸗ 










prefestpe/badde vernomen / Datnict al! | 
leen met ſiniſtre gheruchten / macrooi® 
met fcheifteliehe billetten ende onder⸗ 
teyckenynghe / de ghemoederen van dE 
_Burgherpe ghefolticiteert wierden / ONT 
fich teghens ſyne intertpe aengaende 
































Late bept in epghener perfacn op NRiemeghen. 


begheven / ende is aldaer den naeſt · letſten 
Decembris in Den avondt aenghecomen / 
ende heeft ſich op de gheleghentheyt van 
den ſtaet ende cunftitutpe der gheheeler 
Stadt LNiemeghen gheinfozmeert. Bez 
vindende Dat de facken deſer Stadt Lan 
guaect tot erger verloopen waeren / obers 
mite uu de Ohemernte geheel ontruſtet / 
ende op particultere billetten tat ſchrifte⸗ 
cke onder-tepchenijnghen ende oem. 


piettenop geritſet was/ om onder ſchyn 


van verdedynghe haerer privilegpen cuz 

e ceffatpe van dorloghe / den heur bau. 
Ben iRagiftract aen fich te trechen/ crude 
fyn Cree Baer van te fruſtreren niet te: 


genffaende dat de ſeifde nu den tyt van. 


ſeven en twintich jaeren herwaerts / fez. 
dert. Die vedurtpe der Stadt Daer inne 
ghecontinueert hadde / met ſonderlynghe 
ghenoeghen ende prys der burgherpe al⸗ 
daer / Jae noch binne Deir tijt ban twaelf 
daeghen voorz Hen Keur door twee cre 
Peſſe Ghecommitteerde gheſolliciteert 
eade verſoct was / om ep Den aen · ſtaen⸗ 
Ber eur · dach eenighe ſekere perſoonen 
8r- 2dineren / ende te Doen ſtelſen in Den 
aiſtraet der burg fcpder Stadt: En 
atdes te bequaemer geprocedeert moch 
ke worden in De euntinuat pe Ban de Weur 
bee Magiſtraets / ende bp-legahinghe 
Ver verreſenc differenten ende aiteratne/ 
Sao heeft ſyn eine. Erc raetſaem ge- 
bor den / ti betupgeniſſe van (pn actden/- 
wi den ove ende Uken caemer deg. 
Xurſtendoms Geldere / tot ſich te rorpen 
Ende fe antwieden / Dek eere Caucelaer 


—— 
— 








bet aenſtellen des Magiſtraets / te oppo⸗ 
ſeren / ende fijne actpen te infringhere 


| ef fonder kenniffe van faeken/ter plaet⸗ 
ſe Bacrfuler behoort / hem Daer wan te DES 


paffefferen/tot bilipendentpe van de aut⸗ 
horiteyt hem als Stadt-heuder compe⸗ 
terende/cnde Dat in ſulck een ſaeke / daer 
in de Stadt haer mrin He feven-en-tWIN 
tic jaeren Wel bebonden hadde / Be⸗ 
geerde daerom te ghebeupchen Get recht 
van aen· ſtellynghẽ des Magiftrats/ ge⸗ 
lef: ſulcx bp ſyne fpeciaele rommiſſſen 
voor deſen alie jaere Door: Ghecemmit⸗ 
teerde foo ban bupten / als ut de Magi⸗ 
ſtraet gheſchiet was / Bedanckende daer⸗ 
onme vooꝛ eerſt den: gheheelen Magi⸗ 
ſtraet ban weghen haere dienſten/ DAE 
inne fp ghelyckelick ende peder beſonder 
ſich in den voog-ledenen jaere ten beſten 
ber: De Stadt ghegucten hadden / ont? 
flaende de ſelfde ban haeren cet/ ende be⸗ 
geerende Dat fp wilden vertrecken in EEN 
ander caemer / ende Ger wachten al 
naerdero2dee. Dit is gheſchiet / do 
overmits De ſeparatye deg Magiſtraets 
in tiene ende ſeben perſoonen / Soo JN 
bepde partpen af ghetreden in beſondert 
Caemeren. DEN 
dier nae heeft fijn Gree. de Faetf:per’ 
faonen hooft beog hooft / elek cp haere or⸗ 
d2e/iunherocpen/de de ghecomen 
ſynde in de ghewoonelicke eur piaetſe⸗ 
heeft ſyn Exc. de ſelfde heeten ſitten ende 
continueren in haere poorighte amten eu⸗ 
be bedienvynghen: Maer de vier nacſt⸗ 


volghende Raetſ· perſoonen / ſynde HEL 


mounftrants/ 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Images reproduced by courtesy 
444 B 20 


















































Glhiemepnte wiſpreydde 


door fijn Err. | 
fijn Erc „met den Tretucs gheerfpis , anders toe en rechen / dan tot conſerva⸗ 


an 


bier onderſcheydentlicke tepfen Daer to 5 
ved. \ toe Detot bermeerderijn | il 
â telt ban getenberende Dat het gyen / hebbende freres Pit Ltr Oke: ER 
| Des Magiſtracts | alle ne vooz-gaende actpen/tie nergég ii ek * 
LPA 
he 





reert/ ende aen De Olemeprf-licden qe: |t | 
| | Drj- gez | Epe van haere gereehtie : 
eren Ken ae ora HN 
| kennen / ende haer berorpende op de; | len ondekte hans ete HE 1 
| | p de andes, te willen ontfett | t / ende | 
te hare mede Waetf-perfaonen/ de reder | | ine enen echt „endet 
Ù verhinderen fijn 
J * rik gheen plactfe ghevende. | feipe over —— — efo me 
| —— pdefe hare Wepgherijnghe ghe⸗ | des Magiſtraets / de welche fp felfe / Di | 
u/ begeerende dat Die andere negen bem nu tegen-fpraecken / noc soos * | 
hen geroepen ende ghef ‚| Beel daeghen in den Parghe bp hem ghs | 
ghehoort Worden’ — ende verſocht badden/ met ve Ni 
Men ſinde / heeft een Der felfger in alter | fi * En — Beebe | Li 


Ne ER 





— Eed ee — 
ar 8 — ⸗ 
— 
— nn a — — 4 
— *— — 
* — 4 5 
+ Dn „ 4 
2 pd ai” Br Fase Ae — 


naeme gefpraotken/ ende in effect gefept/ nde al n h niet geep 
' q , 5 30 d Eptt | 
En dienen beebar seren en | Bicht en twas Ars De p fcdert ber | 
3 \ Tret inuelick bp ſyn recht verb ijk 
fame reductpe der Stat Piemeghensone tien tas bd Gele boenen Wk if HEHE 
ELL Hi ij} hek 


Was/SaobermepudefpnErc dathp ni 
en Dede d'welck na rechten — 100 
ofte met de Privilegpen ſtrydich was: BIKE 
Voel indien fp mepnden/Dat het ander ANDRE 
behoorde te gaen/ dat bn wel pdẽ macht? LE Kf 
Dat bef gebracht wierde ter plaetfen Daer Oi Re 
fulcr competeert / om met kenniffe ban IBE 










— 
aad 


door bet recht van fijn Eree.geepndicht/ 


ende weder aen De Ghemepnte gedevore | faeck ‘ANN 
⸗ En Daer in ghedaen te w | UIR | sE: 

—— was die ber balven | haazen/ haer vermiacniende —— te fien | | INE 
gevan Den Magiſtraet te kieſẽ | niet te boen ofte voor te nemen tegens fj⸗ | | Hi 


JRagiftraeten waer Booz confufpe 
ghecauſeert worden / dike erkend es 
haer ſelfs / ba ſoo verre fp met Daetelicks 
heydt pets feuden willen attenteren fez 
gens D'authozitept van den Magiſiraet 
bp ſyn Exc ingheſtelt / den weſchen bu 
vpermennt ende ghefinnet Was in Baere 
ftact te mainteneren ende te befchermen 
boo? ghewalt / anderg gheenen Magi⸗ 
ſtraet kennende / Han den teghenwaoz: 
dighen houdende ban onweerden t'gene 
phaer/ ofte eenighe vande Ghemepnſ⸗ 
eden ghedaen was inde verlneſhnghe 
Hag Magiſtraets perfoonen / die ſyn 
bei —— dat En — ander Caemer / 

ewoonelicke y 
plaetſe ende tt 
ter op beeft ſyn Erc:. verſooht / dat 

Baer naerder bedencken onde bee 
Wefene itmaeten de JPagiftracte te 
@qgg ĳ getreden 


ne authozitept/ ofte pet te ufitrperen alg —0 


nn Vd — here 


Wier opis bp fijn Erc:. gheandwoort / 
| datmen hem groot onghelhck dede / alf- 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQvest 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliot 
444 B 20 


ite 
heek, Den Haag 



































Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
mages reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Nederlantche Hiſtorie 


5618, Eerde Heder · landen reehte voort ghehee⸗ 
— chk in combuſtye ende brant ſtaende / ſult⸗ 
he ſulpher priemen / als deſe VVaech-{chace 
Wis / met en behoe pen. Wu voecht dacr 


noch by / Dat de Paſquillen nerghens ſo 


feere in{wanch en gaen alg te Noome/⸗ 
Maer even mel en Harf-Pafquillus Haer 


niet anders ſpreken als binnen ſmonds/ 
Men darf daer de Paſquillen niet Druck: 
Maer Dit Pafguil/ He VVaech fchaele, ig 
huten tweedden maele ghedruckt / Ende 
niet m bet heymclicke berdeplt ene ver⸗ 


ſonden geljckmen pleecht tc boen tu file 
He imaterpen) Macr het is openbaerlick 
vVercocht / ende het wordt noch daeghelicx 


gereacht. De brieven Dienten gheſchreven 
ende gheſonden heeft om Be copper, ofte 
alreets bercochte boexrkens in te roepen / 
nerghens anders toe dienende / Han om 
de ſelfde te doen dierder verroopen/ ende 
des te curieuſer te ſoecken. Derhalven 
verſoeckt ſyne Edelheyt / dat bude E. H. 
M. Heeren Staeté Meer ernſt ende per 
hier in moghe ghebruyckt worden / ende 
alſoo de publicatye in verſcheydene Pro⸗ 
dintyen ende Steden niet eens gedacn en 


se/dat ſulckes alſnoch tat canteutement | 


ba fijne A: mochte in het werck geftelt 
Worben. | 

_Baeozder foo heeft ſyne Edelheydt hier 
noeh bp ghevoecht / Hat bp expres bevel 
heeft ban ſyne IR. De Heeren Staten aë 
te Dienen / Hat in foadaenighe voor· val⸗ 
lende ſaken / alſſer gueftpe is bande Lee⸗ 
re ofte KReligye / Sao brenght ſyne Me. 
ſulcx aen be Docteurs ofte Gheleerde in 
de Godtheydt ende H. Schꝛriftupre / hem 
ſelven in ſulcker gheleghentheyt houden⸗ 
de te ſyn Membrum,non caput Ecclefie, Cen 
litmaet / niet het hooft der Rercke: Maer 
alſer te handelen is de rebus quæ exterioris 
politiæ ſunt, Ban ſaecken die de wtwendi⸗ 
ghe palitpe aengaen / daer in ghebrupckt 
De ſelde hare ſoveraine autoriteyt. 

Als de Duyvel in De kercke( in de meles 
kenu God de Deere ſynen heplighen fez 
ghen der eenichendt ende Der vrede gegez 
ben heeft) op De baene brenght {ubriles & 
mutiles quæſtiones, Subtile ende onnutte 
queftien/ Bie ghemepnelick fn beginſelen 
van ſcheurynghen / Soo iff dat de Cor 
nynck / nae fijne Conincklicke macht/Ob- 
ſtat Principijs, De beghinſelen daer van 
teghen ſtaet / Doch niet bier in doende/ 


Net negen enderuchſhe Boeck. 











| 


1 


wife Mannen: Maer als (ute eenquaet 


Wat wyt gheloopen ende verre GIETEN 
men is ende alreets ecn groot Hel VAN B 
Ben, Stact heeft inghenomen (Haet HARE 


Dod laf / De Cauduchigeken van JHE 
Dt. goa fine bor fichtigge vegierdunik 
Dip MD) Soo ozdeelt fijne HD. (helje 
aliht ende ober al Gp de Cheiſtenen 
ghepractiſeert ghewerſt) Haten ſynen 
toe vlucht moet nemen tot He Spuodae⸗ 
Bergacderijnghen / tie gheappopeieert 
Mdeten ſyn nae de gheleghenthepdt VAK 

het guaet/Bat ite fEaghen/Clafficâcle al 
het oncrunt maer eerſt begint op te gaen⸗ 

Provintiacle Spnoden / als het verder gen 


loopen is/ende Nationaele, als het ghelo 


pen is Ban deerne Provintie in p'andert/ | 
ene alg het heeft het gebhecte tichacm DE 
fimett ende ver giſticht. Ten Hefer aenſie 

ne Geeft ſyne JR. be Stacten gheraeden 
























tot het houden eenes Nationaelen | 


di, ete heeft nap bevolen Get ſeifde hier 
wederoam te vegeteren ende erhaelen Mes 
ſynde het eenighe ende alderbeſte venten 
dye tot gheneſhughe deſes quaets ZOT 
der nochtans daeram ut te flupten DE 
andere ghewoonelicke trappen bart PALI 
ficuliete Spnaden/ ende € laften / DIE al Ô 
bereptſelen ende voor boden ſyn 


Nationaelen Synodi. 4 


Eyndelick ſoo voecht fijne Edelhey 1 
hier bp tot een beflunt/ende fept/ dat AA 
diende Heeren Staeten voortaen in LEL 


ênde in achtynghe Wouden ffaende HOUS 


den de Alliantpen ende DerbontenifD | 


(Gp De welche fp ſoo wel ghevaeren fl 


Soa moften fp baar eerſt ende boor a E 








Gherefsrmeerde Keligpe fupver ende ont 


vervalſcht fien te onder-honden/ BEVA 
de felfde is Get prinicipaele / jag het CUI 
ghe fondament Ber confeberatpe DIE KE 

noch ts tuffchen den Conync van Groot” 


men or 
en 


Britannpen ende defe Kanten. De COMÉ 


ghinne &lpfabeths Booch-Loffelicker DE 
dachteniffe (fepde d Anbaffadeur) offf 


res 


ì 


wel haer principael oogbe-merck ha Dt $ 


op uwe vervolghde hercken/ Sao had 


fb noch eenige andere intereften in DE 54 
mepne ſaecken den gemepnen vyand en 


treffende /maer de Coninck mynen 


ghenietende den gheluchfactighen can 


Ber Daede met al de werlt / (Hen wel — 
bhp oock gheſinnet ig te onder Houden IE 
geel alg hem God de Heere fijnen ſeghe, 


% 


Ban met het advhs ende Wooz-gaenden | daer toe gheven faden heeft teghen woe⸗ 


ract van Gheleerde / Godtſaelighe ende | delick gheen ander different met U fen 
| Á ppande 


, Mi 
J 








mee 








— 1618. vpandẽ / als het different ban De Aeligne: 
pij — Aſos dat alles Watmen af-treckt ofte 
0% beſnydt van De fupberhept der Heligpe, 
ME | dat vermindert ende ſaptmen af ban De 
ui cracht efide vigeur ban uwe alder-befte 
Ke alltantpe ende confederatpe. 

ge _ Dat het Boerken/genaemt de VVaech- 
J ſchaele aengaet / Dat is corts hier nae it 
i het Francops overgheſett/ ghebeuckten 
ih be beler weghen Gercacht gheworben 
1e Waer over DUMbaffadeur Carlecon ez 
rt Deram fijn clachte ghedaen heeft bp de 
u E.D. M. Beeren Gener. Staeten/Ïat 
ig andtwoorde Dat haere €. H. IM. Haer 
J op hegheven hebben / ofte wat daer 
u, in ghedaen fp/ Dat en hebbe ick noch niet 
o⸗ cunnen vernemen. 

e/ De Conhnck van Groot Beitannpen 

e⸗ heeft al ſyne onderfaeten verboden haere 
e⸗ kinderen nae Leyden ter ſchole te fenden/ 
n vreeſende dat fp De opinien Arminij ende 
| Vorftij aldaer fauden indryncken. Der gez 

er che voorſicht hebben oock De Ghere—⸗ 

4 formeerde Kercken in Veanckeryek ge⸗ 

e⸗ beupcht, 

i⸗ | 

De Et ſcheen wei Dat de Gemonz 

r⸗ | ſtrantſche Overicheden haer ſö⸗ 

| nugher weghe Wat maetigher 


begoſten te draegen teghen haez 
te claeghende €: nera· Kemonſtrantſche 

t Burghers / als ſy tot noch toc ghedaen 
hadden / als onder andere Hie ban den 
dderarse, AOtiel/Die berclaerden te vreden te weſen / 
MEE Dat aidaer twee Predicanten (fjnde no: 


24 tairlick van het ghevoelen der Contra- 
DD Kemonſtranten) fouden beroepen/ende in 
Ee De publcke Vercken te predicen ſouden 
9 toe-ghelacten worden / its conditpe/dat: 
le fp Broederſchap houden fouden met de 
0:08 | Memonftrantfche Peedicanten aldaer in 
u dienſte ſynde / ende beloofden in Ouder: 
⸗ ynckſchap endeDiaconp ſchap te houden 
je eljchmaetichept/ Ee gelijche haer voor⸗ 
⸗ chryvende hoe fp haer in het predicen enz 
A Be verhandelẽ van He different igeie punc⸗ 
en ten fouden draghen / Bec. Weſche conditpz 

EE en De Contra-Memonftranten vordeel⸗ 

Ait Den ſodanich te Wefen / dat ſp De felfde 

⸗ met goeder conditpe niet en conden aenz 

° hemen/ niet verſtaende hoe fp (nac ordre 

1 Der Bherefonmeerde Herchen) ſouden 

1 Bꝛoederſchap cunnen ofte moghen hou 

J Den met Hiegene/ Hie ban de f unverheydt 

Ke Ber oude waere, Ghereformeerde Heligne 

⸗ an bele ſtucken gheheel wyt waeren af⸗ 
p f, 

/ 


ar vropean Books, Copyright © VAO RE jr er allen 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Onder de regeeringhe van Coninck Phlips de derde. 




















gheweken / ende met Be Kercke nach nict 
berfaent en Waeren/jac oock alf-nach het 
minfte teecken van tot verſoenynghe gez 
nencht te weſen / nieten gaeben / maer 
Beel meer betoonden te Willen blyven in 
haere mifberffanden/ fander eene te pees 
fenteren/ dat fp haer het oordeel des Pae 
tiongelen Synodi Wouden on Der- Werpen. 
Maer berfchepdene Bemonftrantsche Derbont ee« 
Steden hebben ooc betoant/Dat fp eens isber Ber 
| 


1618. 


: \ monſtrant⸗ 
fins gheſimet en waeren af-flant te doen fcpe Steden 


ban haere aenghevanghene pracedupzen,/ in Holland. 
maer veel meer / Dat fp daer bp wanden 
bol-herden/Daer guaeme van matter ban 

Cumen mochte/ biyckende hp deſe procu⸗ 

ratpe ende verbant bp verfchepdene der 

ſelfder Dteden op-aberichtt / endeelcx 

haere Ghedeputeerde tat de dach · vaert 
gaende / mede ghegheven. 


RBurger Meyſterẽ/ che⸗ randen 
penen / Kaden / ende Vꝛroedt⸗ niffe eemce⸗ 
ſchappen der Stadt DM. wemon 


d berclaeren/ dat alfo nu ſehe⸗ Nantſche 
ren tit herwaerts/ berfchepden faken in ——— 
De LTanden van Bollandt ende Weſt⸗ | 
Frieflant voorghevallen ende bp de bant 
ghenomen 3jn/ Birecteljch ſtrydende tez 
qhens de Bouverainitept / macht / ende 
Authoriteyt van de Edele Moghende 
Heeren Staten Ber ſelver Landẽ Kech⸗ 
ten / Depbeden / ende Pritvilegiensalg 
ooek bande Steden ende leden van diens 
midtfgaders de Bie -/ verdraghen ende 
Accoorden tuſſchen de Provintien anders 
linghe ghemaeckt ende aenghegaen / ſon⸗ 
Der Dat alſnoch daer ban eenighe behoor⸗ 
Wehe reparatie is ghedaen/ende Hat noch 
erger 18 / teghenwoordich diverſthe ghe⸗ 
ruchten gheffropt worden, acer bp de 
Provintie van Gollant ende Weft-Friefs 
lant / endecenighe geede Steden Baur 
Dien met Datelpekheden Worden ghe⸗ 
Deepcht waer teghen beochj-noedich te, 

Dat met ernſt ende behoorlycke middelen 
tot voorſtant ban des voorſz. Landts 

teden ende Heden Han dien Authoꝛi⸗ 
tept/ende gerechticheden worde verſien⸗ 
Ende die ghene Die opde felve teghens 
recht ende oude voorſchreven Eractaten/ 
Dnie / ende Accoorden pet Willen attenz 
teeven / bp publyequue Authozitept wer⸗ 
den teghen Sheftaen: Sao iſt dat op nact 
gacde deliberatie Ban rade / ende goede 
boagfichtichept van defer Stede wegen / 


onſe Ghedepüteerden / Dic ter Bachvacrt 


Ärtt zhu ofte 



















































——— 


* — & 
— Be rend: 24 
— F 
et ME EW 
DR — 


— — 


* ge 
* * — 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 






















Nederlantfche Hiftorie 


zijn ofte ſullen woeden ghecommitteert/ 
Pp deſen authorieren cude Dolkanicn 


macht gheven / ghenerael ende fpectacl/ | 


om met de heeren / Edele / ende Ghedepu⸗ 
teerde bp andere Steden te helpen advi⸗ 
feren/beraedtflaghen/ ende refolveren cp 
alfulche middelen / alstot teghenffant 
bande voorſchreven Proceduren alrerde / 
Bp de handt genemen ofte nach te nemen / 
zjn dienende / ende De ſelve met alie bez 
guaembhepdt in t'werck te belgen ſtellen / 
tot vooeftant Hes voorſchreven Landts / 
Steden/ ende Heden / Authozitent / pep⸗ 
bept / ende gherechtichept / ende onder: 
houdinghe van die voorſchreven Bnien/ 
Cractaten / ende Confederatien / ende 
Daer sper malcanderen te voorſien ende 
Berfekeren met alſuſcke beloften ban bpz 
ſtant / hulpe ende indemuitent/ alſmen be: 
Binden ſal noodich te zyn ende te behoo⸗ 
ven. / ende gheneralyck om alles te mo⸗ 
ghen doen / dat wy collegialiter ſelfs pre 
ſent zynde / deſen aengaende / eenichfing 
ſouden moghen helpen adviſeren / reſol⸗ 
veren / ende Doen effectueren: 

Belovende alle t'gunt bp enfe Laag: 
ſchreven Ghedeputeerdens / int geene 


ven ende reſolveren / ende alſuoch fal wor⸗ 
den gheadviſeert / ghereſolveert / ende int 
werck ghheftelt/oo goet / vaſt / ende ban 
waerden te houden / ſonder daer teghens 
te doen directelyck ofte indirectelyck / of⸗ 
ke ghedaahen ghedaente worden tat ee⸗ 
nighen tyden: Ende oft geviele / dat Godt 
almachtich verhoede / Hat pemandt ban 
onſe voorſchꝛeven Ghedeputeerdens / die 
ter vergaderynghe vande voorſchreven 
Meeren Staten ter ſaecken van deſen of: 
te Vande prapofitien/remonffranten/ad 

bifen.ofte vefalutien / bp He ſelve van on⸗ 
fent weghen tot f’Bants Bienfte vepmeez 
Dich) faude moghen ingebracht Wwerden/ 
alg dat behoort bp weghen van Fepten 
fte vechten Binnen afte bupten dele Banz 


ſteert / gheinguteteert/nfte befchadicht/in 
Iyf ofte goet / dienſten / ſtaet / ofte offitien: | 


om t ſelve af te Weeren / ende behoorſch 
te Doen repareren / ende vergoeden / hou⸗ 
dende tfelwe in alten ſchyn oft fuichr tez 
gens deit ſtaet ende welbaren Hefer ſtadt 


Soeo nemen wy t'ſelve aen tot onfen lafte/ 


ghefchiedt ware : Ender verbandt van | fact 


Í 


alle Stadts goederen / als naer behooren. 
Des t'oirconde Gebben Wp tſeghel der 





| 
boorichzeven is / alreede ie helpen abbiſe⸗ 


| men 
k ‚Hen Savopaert te macke blycht 
den tot eenighen tijden Werden gheinfe⸗ — ken / dat bij 

toghen van Lerma Prefident in Hen ſecre⸗ 





„Het negenendertichtte Boeck. 


faecken Heg voorſchreven Stats hier 
beneden opt fpauum ghedzucht / den:4 


Maij Anno 1618, 
den beghinne defes Haers 1618. till 


D bele ende verfchepdene bergacdt: jj 


rynghen der Ambaffadeurg ende andL jr 


Ver ſynmop hef epnde Hes naeſt⸗ 


rer Heeren ghehouden / vber het ſuſſen 
ende neder-legahen der eryghen ende DEE 
‚oggloghen in Stalpen / Sou tuſſchen HET 


Eerſt Hertoghe ende De Wenettacnen/ 


Als tuſſchen den Conijch van hiſpanyen 


ende den Hertoghe van Savopen. PE 
Conhncks van Branckerycks Ambaſſa⸗ 
deur heeft grooten vlijt aengewendt / ont 
De partyen te brenghen tet het aflegghen 


‚Der wacpenen / ende reftitutpe ban DE 
| Steden ende beftichepden bepder ſyts 


mitſgaeders tot af danckynghe van bep 
der ſyts crychſe volcu / ende dan De ſacke 
ten Principaele boog Den Wepfer te laeten 
af-Bifputeren/achter-bolghende het ver⸗ 
drach van Atte, inhet jacrr 615. opghe⸗ 
richtt, De Gouverneur ban Milaenen 
beeft ſich wel ghelaeten/ als of (pp wiltich 
was dit naete leben belovende elcke rey 
fe Verceyl met S: Germain „ende Oneiglio f6 
gerlaeten/ maer fine werck hebben veel 
anders beweſen / want hy heeft noch in 
Ben beghinne deſes jaerg Verceyl a vovO! 
gheproviandeert / ende met ammunityt 
van aaglagbe verſten ende berfarnht/ af 
of Get eene belegherynghe hadde te VEL 
wachten ghehat/ weygherende fyn volck 
afte dancken tot Dat de Hertoghe ſoude 
gheheel ontwaepent ſyn / Daer in De Der” 
toghe ſich grootelicx beſwaert vont DE 
Spaenſche beloften. niet vertrouwende/ 
onaengheſien de Conynck ban Drancke! 
ryck belaafde hem te guaranderen. 

Pat her den Spaenjuert al up watte” 
de hoeft was eenen vaſten veede met 


ghenoechſaem wt defe Oratye Beg Her⸗ 






ten Bact des Conhncks van Pifganpen: 


CK Wilde liever / in deſen erdab eentell pn 
Crecuteur Wefen van ſ Conyncx be⸗ 3 
Vell, bau eenê ractfiman: giet te mind pet 
Cm raet ghevraeght zynde / cver LCI wo 


Ke van groote impoztantie/fòa fa: iCHPE 


opꝛechtelick ende ter goeder trouwe, lS 
| ek lef hebber des Canyner / 


ende DES 
Paderlanta 





oaf 
voor Jedenen Jaers / Als ooch HE patij 


Ees 





Onder de regeeringhe van Coninck Philipsde derde; 


16,8, Vaderlants | Fol. ; 
168 rlants taeſtaet mine mepnnghe nijncx/ ende bat 4 43 HER 
ll re ade armende enen redin egaannideaten «58. HUN 
— Der legghen / ende ofinen | SBilanen/cnde stnen tnsc oghdom van — ti Hf 
neewd/ban ben Savopard fat dife | gfelaer / int hefv eeden foone/ als 






































































w ; >} ° e * * 6 5 p $ 

it — overmidts de ende daerentuſſchẽ — drh — * 
—*— fijne enlichent Deko einne bpfondeelick Bau De Francoiſen ende Baere bauntfchap —47 — 
IE ek ss: SRENDECHTEN Nun= î Je ki 
aib cius, (ler opt Baact fie — fen jk te berlaeten/ende Bie geen hulpe noch bs Ok 

au’ Datmen Beel meer / Nen cris fte | ffant te Willen doẽ of zp miffrhie: | 
Bu dich berbsorgens ee AED DÛ gheluchich⸗ ani Milanen aen te tarten pp et amë LBA 
Agende / de Sabopard fal berege | Laert ſich t'bedrogh / foo bat hp mel tuts | kg 

— £ 2 


ben Ban alie fijne Kauden 4 ofte ten mine | fini 
— ſinnich moet 3 | 
an banen goet beer ber Oba | Eer erts leem gelove tefal 
welche — — Milauen (acn verledene grave van Fuentes mieten He 
gheleafen i pinnen ah — | gj es zh / Bermarnt eeft, ‘Datmen ich 
| ne 105 ei sik achten vo IS rt 
gierde Aenbal, Pant be aken sn zon | Saone ben welken Persone Dan 
— — ertoghdam /dat wat in hooft te hebben met de iſte 
* lenten heated mach worden / als | fen / tot berderftoan Milane Francoi⸗ 
haa? melchee her 2 Dpaenfthe rycken/ dunct oock nict/Dat die cautie al en 
«directie heeft ín Abe Sparignien de | [aem 3p/ Dat hp fjnen faane i PEhof ben 
„ allerlepe conmlonitepten brons We Sp aignen ſal ſenden / als slat Mans 
Middellantſthe Zee/ende in tijt van bes — de andere / inſon derheyt 
de geaote ryckdommen erlanght van de nich des — IE 
—— * ban oorloghe De | ren / alg — — 
can oberbeen her ande als ter Zee/ / worden Daos ne ooren / welck iaghes 
Den Don EEN in berfchepbene lan: Dp Carolo v. hadde ghegheven ee N ge 
p sotd AET cn ban Pfelbe Der: | pandt / dat he de Wapens teghen de 
che van Neen verwaert Get Canhnck⸗ | Spaignaerden hiet nemen en foude. Er⸗ 
Derfins fw — —— Get welcke men an | empel daer van Geeftmen mach in d 
te negen —— bs Be grao, | Peince ban Oꝛanpe / Die el fijnen (oane 1 A 
Daos benefiched ‚Prereenfche Zee: | bp den Conyack hadde ghelaeten als gy⸗ 1! A 
tentine Dn Ee an £'felve cammen al | felaer / maer nochtang beeft hj Baie | Ii 
farde ee epen eee | ertegen ende ee | 
gberanfbereende eneen een Be | Daane wite / metde Bachter oa 
def Cs ourbon, beborder 
er —— —* die wederom ontfanghen. ycx wille waer —— praal hin ik 
Selen wat meeris gautſrh Stalien bzeis | weghe ghebsacht heeft quacts te ĳ 
ae pede — ee Spaignen niet Dat de Savapard tſelve in den ſi | 
aengaet/indiermten deparg ofncche elfs | beeft / bljcht genouch al waert alleen 
fame cautie can telf De pactpen genauchje | daer twe dat bp fick baar Ben Coninck (Ht BRE 
zpn/ die tot — ellen / ſoo fal ick d'eerſte nernederende / gee vergiffemiſfe en — | TEAN 
bat wm aem fchep oenen A Wenfthende | maer bp ſhne Draden fich vering TE MM 
iT ppende van dien ſwa⸗ de / den Spaeignerden ſoeckt —— fi MNM LI 


— 
ES, ne en 


| hé 
X 


— — — 


* — _ * — — — — — — —— — 
—* EET et z — — En > — * 
eee —— ——— er EN E — 
penn * En — * — — — —— * — = * 


reu cri in Hederlandt / ende van ffag: | fcíjpi | 
fFolt : Ichꝛick aen te ‘ RN 
Salt ende maat ban eeh ang fes | penne bien te ningen eert EE 
/ —— teghen d'ongheloovighe. daer | re eg aan maer ooch onfeeche. | 
9 kee fie geen gjenouchfame cautie in ge genouch geeren onynex autoriteyt ig 
—— Lheſtelde conditie van vꝛede Dat | Trefues daor De Nederlantſthe 
Bd Des Paus Nuncius belooft/dat de Savons naerd ans nenoestans alle Apaig: KNN 
We 5 ſoo haeſt bp verloſt ſal zyn van de —— oorloghs ſwaricheydt / BN 
5 seefe Der Spaignaerden / de wapenen far ick gheachtt hebben. Indien KLE 


aflegahen/ende fic vertoonen cen getrou — beſtandt maecht met den BE Un 
rt: UD. ORE 


ſoo 
bloedt verwandt ende dienaer Des Co: | f Wacken Dan: bgg helend 


Kir ij derven 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQvest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 



























Wederlantfche Hiftorte 


16:18. Herben attenteren teghen Hen Welvaert 


Des Wijck Dit blycke alreede acn De Az 
taliaenen / welcke den Spaianaerden Dez 
fe macht bentdende/ teghen De felve heb⸗ 
ben te hulpe ghersepen Boden ende Cort⸗ 
ken / fau Dat/ten sp Bodt ſynen heplighe 
Enghelen Den Coninck VBerwaerders 
berlcene / het peryckel niette ontcomen 
Cn zp. 
ndien men Dan vraeght / watmen 
boen fal? fog antwoorde ick datmen den 
paps niet afflaen en fat/ indien genouch⸗ 
fame cautie ghegheven worde / maer dat 
ſulcx niet ghefchieden en can / ten zp Hie 
Cafteelen ende Froztereffen / hier foe be- 
quaem ghevonden bp Hen Velſtoverſten / 
Den Conyhck obergeievert worden. Des 
Savopards troutaof Gent ig nu ſoo bez 
kent / dat Dit verſouck der Spaignaerden 
en jederman fal gheapprabeert Worden. 
udien Be Hertoghe dit afflaet / ende 
tSpaenfthe garnifoen in Die Cafteelen 
miet en wilt inlacten / fn behoortmen den 
oorloghe te continueren / ende niet opte 
houden /voor Dat fuler als ghefept. / toez 
gelaeten worde / want fulcr des Conyncx 
digniteyt berepftht. Wet melche met ſoo 
graat peryckel niet vermenght en is / als 
fommighe meenen. Nae dien up qheen 


vremdt goedt en faecken tot ong te tret: 


ken / maer het onfe te be waeren? ende alfa 
Be juſtitie op onfe zijde hebben. Daeren 
is oock aen t'gheluckigh ſucces niet te 
twyffelen / ten zy Datmen den Savop⸗ 
ard machtigher achte als den Coninck 
Die ban De wapenen uiet deſiſterende / den 
Savonard lichtelick overweldighen can. 
Die De wtheemſche macht / als der Frans 
coiſen eñ Italianen / ſoo hooge verheffen / 
moeten ghedencken / dat Deanckrijck 
tot hooft heeft een Brouwe / ende feer gez 

act is Doo? inwendighe diſſenſien / om 
de parturbatie in de eligie : Wat Italia 
rontſom omcyngelt is met Spaenfche 
dadde { ende foo ontftelt Doo? Won: 
verwachtte doodt des Conucr ban 
Peaneriek/ Bat het teghen Hen Coninck 
miet en fal Durven aenttangen. Bier dient 
alleen op gheiett / Harmen eenen machti⸗ 
ghen hep?-legher hebbe / ende die Soldaz 
ten daer bp voeghe / diemen tat nu tae ín 
Nederlandt Geeft onderhoude, van belt, 
Ouerſten ende oncaften ſullen Hie nu faem 
verſorght wozden/nu Spaignen van den 
theemſchen oorloghe bebspt is. Be 
Anconmoditepten ban den ooꝛloghe / ful- 


ie aen. . mp 
— REC rs eg 





Het negenendertichftelBoeek. _— 


Re | 
len meeft op des Savopards lant val⸗ ij * 
len. Selden preſenteren ſich gheleghe nij el 
heden om pet goede te verrichten / derha 
ge en m etmeñ niet Gerfupmen/ maer dit 
met bepde hande genvatten. Die meen 


datmen fraliam: fat connen dwynghen ſon⸗ 


Der oorloghe / die taont ſich in ſwerrelt 
ſaeken gantfth onerbaereu. Ditig dal 
mijne onberanderlicke mepninghe/ Cen 
ip bat Die Fortereſſen / om welcken Wilt — 
Milan ingheduirighe vreeſe mact weſen / 
banden Savopard ingherupmt worden 
datmen in geenderlep wife vrede en ſal 
maecken / ende datmen geen andere cau⸗ 
tien Van pacificatie en behoort aente⸗ 
Beerden / aliſt ſchoon dat die van DER 
Nuncio des Paus worden boorgheftelt/ 
maer datmen refolupt den oorioch moet 
continueren / niet wachtende tet dat * | 
Conhnck in Branckryck jaerigher 029 
de / ofte ban den Savapard ingenomen 
ende opghehitſt worde, ende nacmack 
de Conhuck en behoeve over de Alpes EE 4 
climmen/daer bp nu / de Conijnck not 
een kindt wefende / fijne tenten flaen Catt 
op f'bpanos bodem. Boten allen faldE 
Conynck nu bedencken / wat beguaemt 
gheleghenthept dat hp heeft / om ſich den 
wech te baenen / tat de Monarchie DES 
Veepfer-rper/ eñ hoe wel te tijde Godt DE 
raetflaabhen des Conijncx Henricia. HEL 
verſtroyt ende te niete ghemaeckt: Fte 
Dat Peanchryek nu ſonder Hooft is/147 
lia in cryghſ· ſaecken gantſch vnervaeren 
Dunptſchlant verdeylt met verſchey — 
diſſenfien / de Turch door de Srientaeiſchẽ 
gozlogijen gheſwact / ober al foo clepilë 
machst/ende ſoo groote canfufie/ dat nit 
ntant en fal ghevonden worden / dief 
lichtelick tegen deg Conner macht ff 
Berben verheffen. Daer beneffens/ DA 
den Conynck ſodanich onghelijck zp BE 
fchiet / datmen niet alleen redenen Geeft 
om den Conynck tot weaeche te bees 
ghen / maer oock ghebenghelgche 00? 4 
ken/om bj peter nran De continnatie DE 
oorloghs te ercuferen / Dat deg Conijn 
ouderdom ſodanigh is / dat alte Die ghen 
Die de Majeſtent ende eere ban de ͤeli 
foucken te verheffen / oordeelen / ende v ee 
gantfcher herten wenſchen / dat hp/d 
eere te behaelen / met vallen loop fich D 
toe behoort te begheven. t 
foo ſal gheſchieden / dat volbrocht 





ſullen worden / bete ſeer gheleerder MAN] 


nen voorſegghynghen ende prophetie 
ſegghyngh —— 









Early European Books, Copyright © 2011 ProQuvest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 








Dende Wden/ 


Anten feer 


in 
8 
4 
6 
/ 


TTT TT Ne ree eN Ee CB Te Ta 





ende den verwerreden 


Spaignen 
rycke verbrenden tot de 


Ban Macedonien / ofte der Komevpnen. 


gheheele Magiſtraet/ 
Alle De Pzedicanten/Werchen-Haed/ en 
de andere Officieren / De ſaeche der Fer 


monſtranten foo Waren toeghedaen/dat 


die ghene Die ban de oude Ghereformeer⸗ 


pe De Keligpe ſyn / aldaer veel hebben moetẽ 

haer niet alleen benomen ſynde ha⸗ 
re goede Predicanten / Maer acck nict 
mogende tn huyſen bergaederen/cm Gaz 
des woordt te hooren predicken / ofte de 
ae 


P. Sacramenten te gijebzupeken : 
berfthepdene eerlicke Burghers / pperen 
de in De oude Ware Gherefarmeerde Feliz 
gpe / ſyn in ſware gelt-breuché Lerclaret, 
Eenighe ghevanghen ende ghebannen/ 
an dat fp pets gheſproocken ofte ghedif⸗ 
puteert hadden teghen de Remonſtraut⸗ 
fche Predicanten aldaer/ ofte tegen Den 
handel des Magiſtraets/ Ofte om dat ſy 
gheſolliciteert hadden te moghen hebben 
ofte beroepen eenen Prꝛedicant Lan de 
oude Ghereformeerde Feligne / Cenighe 
om dat fp in eenes eerlicken Mans hups 
varen bp Hen anderen gheweeſt/ der coz 
neu Gereformeerden Peedicant van bupz 
ten Was boghecomen / fander Hat bp 
nochtans daer ghepredickt hadde. 

Deſe gacde burghers / die aldus ghe⸗ 
perſt ende gepraemt wierdẽ / verlanghoen 
(als viſſchen na Waeter/op de comfte ban 
ſyn Prine. Exce. in hare Stadt ban Cás 
pen verhopende dat hp den Magiſtraet 
aldaer faude veranderẽ / eũ tẽ wepnichſtẽ 
eenighe daer in ſtellen Die De oude Ghe⸗ 
reformeerde Heligpe toeghedaen Waren/ 
Maer ſyn Exce. is / fonder cenighe berz 
auderynghe aldaer te Doen / daer t'ſchepe 

hegaen / ende op Amſterdam gherepft/ 
lleen den Magiſtraet ban Campen ver⸗ 
maenende / haer moderaet / ende beleefde⸗ 


fe] uropean Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Ae eundynghe des Over⸗Aſſel⸗ 

— Land daechs/ Is fin 

reyſt op Zwolle / van Zwolle o 
Haſſelt / van Haſſelt op Campen, daer de 
Deroetfchhap/ ende 


zint. Ere. ban Deventer gez 






no Onder de regeeringhe van Coninck Philipsde derde! 
gk 1613, genomen wt de hemeltje ebferbatien/ 

* in ſtaet deſer tijden: 

Ende Dat die Heerlicke provincie ban 
rent / Berloft zijnde ban t'jock Her 
flavernie Daer zp mede verdruckt is ghe⸗ 
weeſt ban anderen / ſal Aazeren/ende haer 
Witerſte grenſen 
deg aertbodems / nerghens in — 
weſende / dan de Moñarchie Her Perfen/ 


liek te draeghen teghen de Contra⸗Ke⸗ 
monſtranten / dewelſck fp wel beloofden te 
fullen Boen /maer de Hact en iſſer niet op» 
ghevolght / Haere Kemonſtrautſche Pee 
dicanten hadden haer te feere ingheno⸗ 
men: Doek hadden fp daer ſelfs eenighe 
tof antten ende Offiepen ahepromobeert? 
die ſy nu niet ent dorſten vertoornen/ ende 
noachtans moſten vertoornen/ indien fr 
— hadden / in Haren Arminigenſthẽ 


Den drepe⸗ en · twintichſten van Mep ie 5: 
ſyn Ere. ban Campen op Amfterdann — —— 


ghetrocken. Als hy tot nae bp Mupden 
Was gecomen / Soa quaemen hem hie 
te ghemaete een groot ghetal Zachten, 
Die deg moeghens ban Amfterbam 
feplt Waren. Wig de E. Beeren Des Ma⸗ 
giſtraets binnen Amfterdam verwitticht 
waren / dat fijn Erc:. boo? handen was, 
Sao hebben fp ſulcx Daetelick de Colas 
nellen ende De Capitepns der burgherpe 
laeten weten / @p dat ſy de Achutterpe 
fouden ín wapenen Doen comen/ dwein 
daetelich gefchiet ig/elch een Willich ſyn⸗ 
de om Den Prince ban Ozanpen Cp hef 
magnifhckſte in te baelen/vele miet alteen 
Capitepng ende Officieren / maer aack 
Burghers ende coap-lieden vercierden 
haer met G2angpe glupmen ende flupers/ 
eich een was op fijn ſchoonſte gheclecht. 
Baer waeren twintich Baendelen Burs 
qhers/ende Depe conpagnpen Soldaeten 
opde beenen, De Burghers ftonden og 
de marcht / ende ban Daer af lanrt het 
Waeter / ende op de nieuwe / cude/ende 
Papen-brugghe. De depe Daendelen 
Soldaeten ſtonden ban der Kieſel aen 
De weft-fpde/tot aen De Perchenf-flups: 
De Colonel lones VVijlt is met bier 
Slacpé fin Cree ‚een groot ſtuck weechs 
te ghmoete ghevaeren / in peder floep Waz 
renantrent twintich wel ghemonteerde 
Muſquettiers / ente Koepers/ghecleedt 
met eẽ beſonder maeckſel van Rocxkens/ 
de E. Weeren Der Admiralitepnt toe-cas 
mende. As de Eplonel Lonas VVitft aen De 
jacht ban fin Erce, was ghecamen/ ſoo 
beeft bm fyn Ere, met groote ecrbicbijn: 
abe ghewillecont. Op ſtroom comende / 
tradt ſyn Exc⸗. we fijn jacht over in de 
loupe banden Calanct. Waer waeren 
Eert groote menichte ban jachten met gee 
ſchut verſien / als ooch eenige groote 
fchepen / Die op Guinea , ende op weften 
bacren/ die alle gacr at haer ghefchut afs 
irr tij ſchooten / 

























ghe⸗ Daer hp 


aken —* — 7 — — 4 
* — = 
— Ee ⸗ — — — 
Gn - — 
ẽ 2 5 mi — 
* pe 
'4 
ee 
8 ie —— EE on mk 















a 


⸗ dn: —— akar 


— a en * he 
hl 
‘4 Albe 
J 9 il \f 
It 
fi 
14 je 
His 9 
0 
J 
J inte 
Í 
tin 9 
—90— 
| i 
kj ‚ESI 
1 
lil 9 
J 
1 Kij 
Í IRCE 
hik Ĳ 0, 
UAR. ! EAT 
Li J 
J 4 
KET JuV 
| il Ik 
\ \ 
ER 0— 
iet? ls hi 
94 
Hie IRE 
k | AREND, 
ti 
J 0 
J | 
den | 
En 9— 
J Á 
411 al ADP 
9 (rr 
1 
HE | 
‚Jp 
tt Ue fi 
Ff J 
|M MAS 
Ip 
HIM \ In 
AT RE 
1 al 
JM il 
1 1 
Hd af IED sn 
1 | 
14 Wk ief 
ED diek HI 
TEE Jm 
1 EIK: (A 
} 
TK KRUIN € 
| 1 — 
| ke 
| — J | 
_ Lm 
94 J 
J bid 
hei 
u 4 
| ; 
Ül kilil 
] ' J 
Fl 
He Ll 
4 
Ì 
140 1E IEN 
1 ARR 
Î Ì 
MESEN 
Kd 
Rs RDD 
boa} DOEL 
J 
de I0 
toe AO 41 
ari 4 
OOR E0: 
Ö 
! J 
J | 
ti 8E OG NG 
‚ Ì | 
Ì 4 
ie Lb 
| ‚ 
Hi itt k 
| En 
J ME 
H 1 If J 
mr | 
1 1e 
(IER: ho OUR 
1 ĳ 1 'N 
— 
an ARL 
Hi —353398— 
4 1 
Ld 9 
if 4 1 
H JR, 
j PA 
1e In IP ld 
| 
\ 
BEN ONS ie 


— nd mm * 
— — en Ki 
— — — — ? 
en * — — 
— — — ? 
men — = 





, me — 
mn — — 








EEL EBEN Nederlantfche Hittotie Het nesenendertichfte Boeck. N 
if | | — — vals 
HA 1618, ſchooten Hac dat de Colonel lonas VVicft | trent een hale uoze gheduyrt hebhendt, J a 





mm Het een teeenen ghegheven hadde / bier | foa is fijn Erc:. ban den €. JPagiftraet 
bleſen opde ſchepen alte De trompetten | Colonellen / ende andere Efficieren DEL 
VVilhelmus van Nafioawen ende elc bewees Stadt/ gheleydt tot ſyn logheinent / paſſe⸗ 

HKH ſyn Erc- de grootſte eere die hneonde. | rende over al door de Burgier- Schutter 
—000— Het was vuf uppen nae den mid-dach | rpe / Dre atie gaer los fchaoten / alg ſyn 
LEIDER eer fyn Ee. binnen Amſterdam quam. Ere. haer vodr bp mas. — 

AIN al hy de nieuwe brugghe paffeerde/ Doa |_ Pae bp het Priucen / hof hadde be BWP | 
Toften een groot deel Muſquetiers/ die | bandfche Caemer eenen Arcum triumphâe | 
in de fl:upen Waeren/hacre IPufquetten/ | lem op-gherichtt / ende Daer wiert oock 
ende Daer onder ſpeelden fes ſtucken grof | een bertoonijngbhe opeen ftellagpe BIE 
| ghefchuts op de nieuwe brzugehe / Pier op | daen / Daer op defe Amen gheſchrꝛeven 
[EBEN pe | volghden ſtracx alte he Burgherg die in | landen / begrjpende in het cote tgene | 
Hib KEMA: Waepenen waeren / alg oock Be bape cam | Dat aldaer bertant wierts | 
9000 pagnpen Soldaeten / elek fijn muſquet 
ofte vaer ettelicke maelen log brandende/ | _ MeneniusAgripp? t'opzoerichRoma ſtilde / 
dwelck een grant ghedonder ende abe: | Beloofd’ hr d'oude wet getrouw’ invoe⸗ 





= - — 
— — — 
pn _ 
⸗ tE 3 
, Ms * Ge 
> en Er * Ek 
mm 5 % — 


—— — —— ——— 
rt a * * 





























2 —— 


and — Dang de RE Staùt. — wilde. 
HIN en bam was eenen flepgher ghe: lſao nu Nalaw-Helt be⸗pvert f° DEE 
| maeckt / met blaeu laecken ober deckt/ ten werck / | 


Dier ſtonden de € €. Weeren Burgher-⸗ Strydt (faa hy traulck vlach HON 
Aepfteren ende Begierders der Stadt t Land) —— de —— 9 
Amſterdam / met den Schout / ende den 1 
gheheelen JPagiftraet / oock de Colonel: | VIS fn Ere. nu in het Princen Dof 
Een/Capitepnen/ ende Officierẽ der Bure | Wwas / ſo fchoten alte de fchutters die hen 
gherye / om ſyn Erce, te ontfanghen ende | tat daer toe gelepdt hadde / hare roers eit 
—00 te Wille-coren: Dit op het beleeffte ghe· Mufgueten af tot dope maei toe / End? 
vn Sd Serto · daen Weſende / Soo waſſer vecht voor de | Dae vertrock een peder onder fin Waer? 
9 aben Wacghe / nae bp de ſteygherynghe daer del. Sn Erc-,lach in de venfter / ende 
—— de Printe Was op-ghecomen / een ſtella. ſach de twintich Daendelen der burge? 
daen — gpe ghemaeckt / op de welcke De Redene | ren ende De dere TCompagnpen ſoldaeten 
voan dn tjckers bande Canier in liefde bloeyende, \ Goo? by fyn Hogement trecken daeri 
Ere cenfChoone bertoonĳnghe ghedaen heb⸗ hp een goet ghenoegten hadde. 
| ben / tot rerreatpe van fijn Erce. Waer |_ Midler wyle quam haer feer heerlickte 
BES ie ban bit de fomma was / lupicer fittende | Wacter vertoonen De Neder Duytfche Ac 
Gitte A HE opden rent prefenteerde ende gaf fu | demye, Het waepen van den JPzinee HAR 
BEL? ht Excer het Prinfendom van Ozanpen. | Ovanpen guam voor aen / ende Dactd | 
Hak Areuserl. Daer was eenen Arcustriumphalis op-ges | volgden de wapenen ban de ſeben 3220 
A Id __ emphajin richtt/Daer Defe Waozden op-ghefthzeven | vintpen/ alte gaer ghehecht ofte vafte ge⸗ 
Ko fi edt ki ftonden: — —* eeu ſnoer kan Orangs, —* 
D6 | eur/Bedupdende de eenichepdt der ſe 
REDE Ee BENEDICTVS Oui VENIT | Peovintpen met den Paine van Ou 
| 1 nd IN NOMINE DOMINI. Hen, 
BIN —900 e o2dze ban He boven⸗ghementio⸗ 
el MINE | Dat ig te ſegghen/ —— — — 
it MEID | e ſchu xt icanten , Di 4 
SAM Ghefegbent is hy die daer comt in den naeme lep —— —— — 
1 ERR destecren. we fehaone Parmonpe maechtent. 
EI 4 0 noe tweedde ſchupte was afgichee 
A ERE Hcp JAM An weghen de Stadt Wmfter: | Def De oude Prince ae —— 
EEE cen vn Bam Wiert fijn Erce. ghepzefen: | aume de Naflou, at Boot ligghende in den 
BER it! teert eenen guldenen Ozangpe | fchaot Lan De oude Princefje weduwe/ 
Ì 





(PKP 


* N - 
wen * 
———— Kee EPE — — * * 
— en Es — 
* ze en = * x e — 
— EN af J el ” 
j - — — 






— 


— 










pen < — — —— 
_ € 2 — mr 






Bid appel/ met gheluckwenſchynghe daer nevens facten alie de hinderen VAN 
Kle il bart een gheluckfaelige regierynghe deſes | den Paince beo daelen oema 
| HE Prinſendoms / ende anderer Handenenz | in mitte ſyde becleedt op hare naeckte 


iN p 4 J Be heerlickheden, Veſe vertaonhnghe ou: | lichaemen, de 
Ene In 






Early European Books, Copyright © 2011 ProQuvest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 





Onder de regeerin ghe 


6 1618. In de herbe fchupte ſtand eenen O 


de handen flaeghen aen Dien boom. 


tepzefenterende Prince Maurice 
in de rechter handt cer 1 


| devine. Ere: negens hem ſtaende. 


| Ban Holland, d'welck ce 


| lands wyſe ghecteent war. 


van Coninck Philips de derde, 
ea: 

5 Npe baom/ ende Daer hebens flanden eer 

* 7 nigbe perfaonen int witte ghecleedt / Die 


In de vierde ſchupte ſtont eenen man 


s, houdende 


ter auce / ende met | ae gens Booz het Di 
Be lyncker hand Get waepen ban ſyn * 


| In de vijfde fchimte mas bet Waren 


Den Prince ban Oranpen / ende hebben 
luſtich op bare trompetten gheblaeſen het 
Liedeken Vv Vilhelmus Van Natfauwe , ende 
andere, 

| Den 25en, ie fijn Ere: vann: 
nae den Haege gerenft/D 





baggagpe ende het hofghefin te oeren. poen! 
Daer guaemen oock aen het Paincer PBDE. 
Def ontrent drpe honderd Muſquettiers 


n Prouſ⸗perſoone Ban de Burgherpe een wtaſcho 
| bielt op haer rechter hand / ende aen hare — hot kot alle 
| lyncker ſijde fland eenen Man / die nae 


Compagumen / ont ſyn Erc-, tot bupten : 
De poorten te Canboperen/ Daer bn weſen⸗ 


Se De De bepde Cotanc! | | 
In de ſeſte ſchuyte miert gepreſenteert | tons beyde Colanels van de Burgherne⸗ 


4 bet waepen van Gelderland , op de ſelfd 
wyſe / als vooren. 


Ss VVicft, eñ Guert Dirck{z. Oech Waez 
€ { vende ontrent beertich ban he treffelichfte: 


urgher * 
| In De ſewende het wapen han zeeland: | ponen erste peerde / die Hoog fijn Erres 


In de achtſte het wanen van Verech:: Fn 


den / tot aen den ober-toam, Weleer: 


‚halve mie b idt / alv 
De negenſte dat van rietland, In de tien⸗ ap tn er oaltwaer wee 


De/Overijflel : Fn De elfDe/hat ban Groe 


k nijnghen, ende Ommelanden, Deſe ſchup⸗ 
Je ten / ende waepenen waren alle met eenen 
hebanden aen 


4 ſyden Ozrangpen-band/ 


derom de Reden ryckers Afmeren hae⸗ 
re vertoonynghen deden. Be oude Face: 
Mer was ghefeten Gp bene triumph- Mae 
gens / gaende too? pederen waeghen fe: 


peerden/op he tí | 
t waeper ban Ozanpen/bedupdende deit | ter py, VOP De twee baognfte peerden facs 


baud der eenichepdt. 


Hae die bawen verhaelde volghdender 


wee trompetters/ elek in Een byſon⸗ 
| derhabnt / ende Op alle Bander peerden 


| ſaeten perfonaapen ban ue: 
Mocis feven Schupten / in De feffe waren | f wilbie EA 


Allerlep Patpen van volcken/ die met de 


Geunieerde Pravintpen in, canfederaz 
tpe ſtaen / eltk in ſyn habyt. 

In be ſevende ſchupte volghde het Bla- 
foen Ban de ederlannr che Kcadempe of: 
te Meden-rijck-caemer / voerende eenen 
Byen-corff, met haere Devife/ welcke is, 
YVER. 

ij 

| 


Des anderen daechs / wetende den 24, 
Dep. ſtylo novo , ig fin Erc:. met een 
ſchoon ghefelfchap ter: Kercke gegaen am 
Be Predicatpe te Gaozen/ ende fijn gebett 
tedoen. Des Haemiddaechs ontrent 
drne uren / is fn@rc:, met eenige Slou⸗ 
Ber door De Stadt ghevaeren / ende ca 
mende in De Heder Landſche Academpe 
(foo de Betardekers die noemen ſo Miers 
den daer ecnighe vertoonyngen gedaen/ 
daer nae heeftmender gheſpeelt een Cra- 
gedpen Lan Graef Eloris van Holland ‚ Die 
Duo? Gerrit van Vel lenig omghebzacht. 

Pan daer is ſyn Ere: „met de Sloupen 
voort· ghevaeren / ende heeft de nieuwe 
Stadt van Amſterdam ber: ichticht / co: 
Mende antrent de coopvaerdpe · ſchepen / 
Die Baer in grooten ghetaele op ancher 
ligghen / hebben de felfde alte gaer al haer 
grof gheſchut los gheſchoten ter eere van 






Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
A44 B 20 


un habpt. 


| Op deneerffen waeghen fatt 1 upiter bo⸗ 
‚ben om hooghe / op eenen Wieler, metcen: 
| Eroone op fan hooft / het opper deel des 
lichaems gheheel blood ſynde / ende nez: 

vens hem facten hoch andere per ſona⸗ 

Gpen. 

Op Hen tweedden waeghen ſaeten ſeven 
Maechden, bedundende de ſeven Gheuni⸗ 
eerde Prꝛovintpen. 

En — * — — att de Maeche- 
van Hotiand,met haer geſelſcha / all $ 
in cierlick ghemart. — —— 

Hae dat De boven. verhaelden Úiedens: 
ryckers met behoorlicke eer biedynghe 
haeren af-fchent han fijn Erc:. genomen: 
hadden/So fan fn nacde Stadt gekeert, 
Jae fp ſyn albus Dao de Pꝛincipaele 

traeten der Stadt ghemarcheert / met: 


deſe vertoonynghe alte man een recrea 
tpe aen doende, 


————— 


eunganck bewaeren/ nu ende 
alle de daeghen ſynes levens, 


Ut den erich der Penetiae: Ztantben 
nen met den Eerft-kertege fchë crijchgs, 
Ban Voſten Fijck/nu ta 


mynck ban Bohemen, gen⸗ 
gaet / 


ſterdam Bin dt 

| xce. 
ALT quaemen SO, reyſt ban 7 
en hof/ omde Amſterbam 
































*— ns des 3 je = = — —— — —— a 
— De ———— — — DES 8 — — — 
— * iin nn Aan Ee - e Á 
E * — 
Te n — — — ma 8 — * 
* reen * er * J J 
* NN 
* 
+ Dn ‚ „u en : Ì 
e A Ar 
5 : pe — 


a eeen Ee — 2* —— ek nn — — 
* —— ——— 24 * * — — — = * — — Rn Ke : 
een * DN = RE ee > lie En — EE ER > — 
* — En — 3 a Le * — rem 5 
— — — en — 
— — — * * — — 
* nn * * 
7 F pe 
:  e , * 
* IN , F 
x — 
is & ë - __ 
— us 








— 





































— 









BE: / aA. 

















OENE VORM, Nederlant{che Hiftorie 


EN et | 
| —900— | an Brede voorgheflaegher | 
HEIKE Ik | —t hydt lanck Beſtant ofte ftille-ftant van 
HE PDSR IE OEE Waepenen ghemaeckt / Maer Daer En is 
IE EADE 1 ont nu ter tyt alg ic dit ſchryvecin aprili)noch 
D—— gheen ſeeckerheydt van deſen pays ghe⸗ 
J————— Weeſt / alſoo partpen malcanderen niet 
0— | vertrouwende / haer daegelicx verſterck⸗ 
if lij ten met Gupteren ende Baet-knechten. 
il 0 InEngheland heeft De Gꝛaeve van Ox- 
ME —9000 fort drye Negimenten Enghelſche voet⸗ 
BAER Nt tad Kuechten ghelicht / tot dienft der lluftre 
EERE ER ENA Seignuerie Van Benegyen: Oock fijnder 




















kN ii ERE AR tot dienst der felfder hier in Neder land⸗ 
ARO RENEE LE TEA ende oock in Hooge Puptfch-land/ Rup⸗ 
SAUNA teven ghelichtt. 
in, | k IKN 4 De Spacnjaerden Haen ghenoechſaem 
ELMER TEER blĳjcken/ dat fp ghefinnet fyn gheheel Fe | 
| B Ee —— gheſtaedighe con buſtye te hou⸗ 
Ve os HAN 9 BEREN | 3 Ki n. sE 
f lk 9 | Ke! ESE el LK Den pars De Conhntk van Pranckerdeh ſchou⸗ 
— J— ————— | mer anr ende D'aoplogheteghens Savopen / ſoo 
EL INN Mi Bietmer Tanghe alg Get hem cenichfing moghelick 
AN il BEI MOD Ie kl voon is/ beeft aen Den Mareſchal Dediguieres ge- 
hehe 1 EEH | fcheeven / dat hp Ben Hertoghe van Daz 


HAN 9 open ernſtlick ſal vermaenen tot ſyne 
LANEN RN putwaepenrijnghe/ende tot veftitutpe an 
FT AN TOERKE —90 alle gheoccupeerde plaetſen / om den Co: 
Mi de oe SCD nÜnck ban Hiſpanyen Leene-mael int 
RER onghelyck te ſtellen / ende hem alie pretex⸗ 
BBE Iden. ten te besremen/ belovende Hat in Bien hy 
DE HEN ne alf-Dan Verceyl niet en veftitweert / ende 
—_ARTEERME OEREN voorts aen fijne fijde Dandere bedonghe⸗ 
Ni ol NE AR ne canditpen niet en vol· doet / dat hp alf> 

AES UNE OE Ban daetelick op Be beenen fal wefen/ en⸗ 

J— De fich opentlien flellen teghen den Co⸗ 
—0 nijnck van Hiſpanpen. 

Pae Hat Don Pedro langhe hadde ghe⸗ 
4 dreven de totaele ontwaepentjnghe des 
HOER Hertogen van Savapen/ ende fijne haat: 

ANA <a, bept eputlick ſuͤckes ghedaen hadde / niet 
Mk | meer alg vijf bonderd man in waepenen 

/ EREN houdende / ende eenighe Cafteelen / ſoo in 
EEE Coo ak Montferrat, alg in Piedmont, Soo en was 
| Bit noch niet genoech / maer fijne Hooch. 

BIE TOA moſte volcomentlick Des Spaenjaerts 
| Keel DOEN Wille doen / ghehoorſaemende hier in den 
NEEDE xact Des Conncx Lan Weanekerijck, | 
DMAE (8 Dit ghedaarfgnde / ſoo hebben haer de 
ee IN &paenfche Minifters laeten verlupden / dat 
| 


— 
— 






— 
— — 
— 







— 







* * 
* — ET 
det mcd 5 — — kk 






— ee _ 
— 


— * 


ke 1 Es 
a , d „Ee 
- — —* ijd Je —— 
— pe — — — 
* * r 4 gen — 


— —— —— 
£ es 
= 


EPS 0 4 





E- i 


| — Verceyl van ouden tijden. her: / den Co⸗ 
RE En ĳ nhuck van Difpanpen Geeft toebehoort / 
ks BOBINE If ®e Spaen dee) dat fp —— niet en kunnen 
A EE ie EM Deur fi 4: 
ĳ KI ID —* reſtitueren in Ganden wan den Savop⸗ 
| ien JAE met Dien 


rt. 
astegje. DOD Bat Hen. Sawbopaertſchen cröch/ 





arly European Books, Copyright © 2011 ProQuest 
d 


le 
ages reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


teert / mits datmen geene aennemeli he 
ſoude / Hie in actielen dienſt der Lau 









Het negenendertichtte Boeck. 
Diemen mepude gheepndicht te weſen⸗ 


* 





ſchynt dat nueerfffalaengaen. Don 5 A JP 
dro de Toledo Hoet in Italyen ende elders IN 
nieuwe wervinghe / ſoo te waeter / al 
Tande / fijn woort ende contract BANE PP 
wepnichachtende. Be Bertoge van ZU SP on 
vopen heeft verſcheydene Anbaſſadeur | Fre 
aen Berfehepdene Conynghen / Princen jet 
ende Hepublijcken ghefonden / als (DE PP us, 
Sone den Cardineel in Vranckerdt — Dic) 
den Deere Gabellion in Enghelandt/DEN deni 
Meere Montou aen De Lereenichde JACO SE res; 


Tanden / nach eenen anderen aen DE pao” EE Wal 
tefterende furften in Wooghe-Vuptiih 

IL ant/am te remonſtreren / dat de Spact 

jaert geen woort en houdt / verſoecken 
afniftentpe in ti d deg noodg indien DE 
crijch wederom aen-ghhnahe. Pi 


E oorloghe tuſſchen Hert Eeft, 
Wertoghe ban Goſtenrücken vh 
de Fepubljcke ban DenedPte, 
oock wederom aengaende DE — 
de Keſident Dier Nepublycke bp dE J 
H. M. Weeren Staeten der Geuniect — 
Peder-Wanden vercregen toe laetyng — 
om bupten f* Lande coſten / twaelf on fl 
loch· ſchepen ín Hollandt te maghen co 
pen/ende toe-ruffen/ ende coats Daer HE 
tonfent/ om tot dienſt ban Die Bepublj, | 
ke hier te mogten aennemen twacif hor 
dert Soldaeten / die met die fshepen ſou⸗ 
den aver-ghevoertwoden. et 
Bit ghetal Lan Soldaten ís (oP * 
verſoech bes Befidents) vermeerdert; 
fijn nach 8oo. manner meer gheconten 


— — — 

















ju, | 
Behalven He boven· verhaelde fee 


beeft De Kepublycke Lan Penetien 9 
elf ſchoone Peder⸗· Landtſche ſcheye ne 
dienſte / ende ſeven Itaeliaenſche Ln 
maele ſchoone wei gemonteerde ſchep 
bie oock ſeer wel betaelt worden · noch 
tienden Wen hebben de Denetiaent: rop 
twee Heder Tandtſrhe ſchepen / DU ra) 
Goro (antrent acht mplen van ee : 
met fout waeren ghecomen / HA rp 
Dienft genomen boo? 4600. ducaete ps 
maent bepde / Get eene ig van Euchur⸗ 
ſen / het andere ban Schiedam. valle — 
In Februario heeft de Prince van Vv Maf 
binnen Londen cen (eer ffactelicht rog 
queraede ende bancquet aen gericht 


het welcke / nevens veel ander ie eren, 

































































EO Onder de tegeeringhe van Coninck Phi; le derd 
J 16 19. Weeren ende Ambaſſadeurs/ mede gf ————— 
vm — noodicehti id ATS cre ghe⸗ 
ee / an cht ie geweeſt D Aambaſſadeurt 


| €: | capitulatpe tuſſchen Hen Turckſehẽ Kep⸗ | 9— 
Tonyncx van hiſpanpen⸗ aldaer ref * ferendede Stacten deſer Handen — 1618. 


8 ML ont⸗ rend TTA | been ht — 
dn nde / Maer niet PAmbatrane s | BEHEE / ende Deden ſtracx De 4 eder⸗ 
ke BEES Conbret ban — — aſſadeur dez Lantſthe ſlaven / ſhuve xxxvy. Bs | iS 


| Kerijck ende hy Dat onder D JC nnengeſis | fe / berwiffelen tedere 5 ita AND 
< AS id ⁊ 1 sd ad — Hie cn te nn Fel | ’ —— 4 \ Huf ' 
a⸗ — voordert habdertinonreetijfaem bez | Mooꝛen Diede one mede brarnenet cle IEN 
toa! — A nedatmenhem ; Diet far Nile, ere) J— 
J Franfche niet en behoorde te Bef ten/ / ſaemen hebbende;/ vn Wilde IE: MN 
BE Anbofras ouden tijden het af bree en / ſynde van | eenen flaeze meer ben la wilden ſp niet IRE 
EE | 6 ‘ ° | al wk tie ke ei ke eten/nochte 
it E We neet en Franſche Amt ghebrupckelickt / dat ne | Eneren De felseen 1 gee reſti⸗ 
E bas genog, Franſche Ambaſſadeuͤrs inenn and? | —— tegen nachte goederen Die fi | | 
Ì dicht eg ſyn ghenoodicht ghew d agheland/ |De Peder- Landers/ ſubjerten d Ä HLN SRAL 
n aſquerae ſten/ Triumphe —F en/op alle Fee⸗ mreerrde 393 rp * 4 er Ghes KEIN IE ij 
rae⸗ hen / Tournopen / Baucue Ronintyen/ hadden afghen NE! 
leg ban X Ê hoofſche 4 Pafquerade, € DE bj hee , erk chepen moſten / tot haer 
⸗ — * * Dz / ji Yoe me TTO Er ‚ - 


ie — * De — | bestande an ran te | 

| alles tAsens Ee/ noch De Prince van — de, hik 
t Vv Le, | D Ld { 
4 enter senfins gefinnet en waren den —— der ghener die ban dit volck 
tan Dzancherijck / oftefgnen ie ende den Turckenin hans 


mbaffadeur ergens ind hdi Den ghelebert worden / is feer gract/D'one 








































ri Mae it mar pieren/ , fe ſaeghen m = | 
9— * — De * — br | —— trafen gee — —— A 
De icht was tot de — enoo, jonghers ende ande ots. 8 MAL 
ai — ät F hd Malqueraede, | fellender Egrifterens ge⸗ ik — 
ft baſſadeurs niet compati wofte hare Um: | fchjzepende ooghen / datm ghende met EEN A 
rr e ‘deu anderen De haache en en fDn/ Deen ghen ende tormenten Gaer. ree VEEL flags HEEG Mee 
e niet mitlende gunne Dent 4 Opper-haud | hatne beſneden / ende gf * ct ghewelt J* 
dE BeApaeufhe Amoaffaoew vooreen an | Shen vork aen tenemen Wordende 
vl Ga? al hier toemofte ghenoodicht 1 eren ſeer ſchreckelick ende anmenf HE GH 
A en/ale Miirine | MICE wor⸗ | lich qhetracteert. Wat d enſche⸗ J3 
EO neler —— HEt: 
€ an V vall ie Nefe Mal — p oati den Contui Berm ETT ge KOER 
jk, engel) eenen Oppen jaDe Shebepuseerde aent Sandt hee dende EE — 
1 an houwelick teghenwaardetick m. ZEIDEN / De ghenomene fehener J 
&c. Scoen zdelich was / goederen moften binu pet ende 1 — 
et — Men De Franſche Bme | met De — pd (bp waeren, —4 
EEE A li 
| he únchi ek s | Wet ntet en ver / î 1 Hi 
ï hen — en de hee — eh Af (ante over⸗ geen ir de ander gecer Í He 
n vaarder dzacgen CEN / als of Die Jonghe ghefe | HN 
Ark 81 Dane: | fcheechelick u, mie eſellen / ſoo EH 
4 — — —— —— — tuitie Bie Da — * — 
45 beeft den Franfcher sLelorneert | ®e macht nev zee-ranners Len ii 
8 bupste —— aen aſſadeur te | feer groot / mani be baten-n ja aldaet groote ik 
e tydt doodt aheblorden dtehe eet * — ĩſcheuft datter in ende edn din, 
/ Fate hornet Ban Algiers, laeghen / niet min teSte Al 
Ln va, Us De Meder-Handrche Admirael als honderdt wel⸗ ghemonteerde fee min siers 
6 Mie Hillebrant Gerbrant{z, Quatt 5 ehalven alte de gene die noct pen/ 
id ;, mirael fehip ghjenoenst den Orang AP ende van def bandert fi —— 
“ende andere fl joek 2oom, | tich Bolland cher ve fetense 
3 chepen van Ooꝛloghe geco: ders / ſommighe fn van hon⸗ 












db Pesce, ret Men was toog Algier , op den tioechden dert ſommighe ban Spee Honderdt fam 














tt P&eopre Februari, naejaeghende de Zee-rooterg; | „SE LOC Gan dane hondert laft. De 

4e eg —— REEN Mooꝛſthen 3 ——— duchten / bar bel, ant 
Pe —— per —— * AD. Beeren fchaebe ter — — noch groote 
4— dan afte Viceroy alacr/ die wel met ger, | ICE codein Daer in en mos — 
el eerſten fcheen te fallen do ee er DEN | want hoe fterche vloten ban geeen 
fe en alleg wat De dere haer tegen romen / ff pn machtief 
», © fff be (elfs 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
A44 B 20 












































en 






— 
— 













TUR EKD 





Íi — 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
nklijke Bibliotheek, Den Haag 


ages reproduced by courtesy of Koni 


1618. Defclfdete flaen / ale voerende ver Geel, tich man / ſoo Curcken / ende Mooren / als 
— — gheſchuts / ende een groot ghetal Muſ⸗ Cheiſtenen flaeven fonde fander de jan⸗ ⸗ 


de Admirael 
Muaft 
flaet ve 
Zee roo; 
Derse 


— zn" ge 
3 ar * —8* 


Nederlantſche Hiſtorie 


quettiers / het miuſte fchip heeft xviy. of | 
xx ffuchen op met ct. of ec. man/ende Bie | 
grooter ſyn / nae advenant / Haer fijnder | 
Die ober De rl. flucken op hebben / niet cel. | 
ende ecc. man. 
omeplich is / ende bie ve zee bouwen) 
moeten Sel toe-fien ende ep haere hoede 
ſec/ Geer met groote Admiraelſchappen 

3 den anderen Beudende/fa heel het mo- 
gelick is. Deſe zee roovers fut ſwaerlit 
net ghewelt cunnen wi De zee Verdzeben 
ende ghehouden worden / oBermits fis ſoo 
machtich fijn. . Ap hebben teghen woor⸗ 
Dich groot ghebreck ban maften/ Soo dat 
Wanneer haer geen rant hout/toiu werc/ 
ende ammmitpe en wierde toe-ghefons 
ben / bele onder haer en ſouden niet cun- 
nen of durven ín zee camer. 

De Peder-Landtfche fchepen ban Al- 
giers vertreckende / ende ghepaſſeert ſynde 
Die Cabo de Palos , met eert biete ban onz 
trent xxv. ſeplen / meeſt Buptſche / vernae⸗ 
men eerſt een troupe van Bier ſchepen te 
Landwaerts van haer / ende een ander 


trouge ban Depe t'ʒee waerts JDerckende | 


dat hef zee · roovers waeren / fou hebben 


haer de Nederlandtſche ſchepen verdeylt/ 


ende fijn nae deſe Koovers toe·gevaeren. 

de Admirael Zuatt heeft dert eenen achter⸗ 
haelt / die ſiende Dat het op cen vechten 
mafte gaen / ffelde hem dapper ter weere/ 
ende ſchoot fehzeckeliek met Muſquetten/ 
ende met alle fijne grave ſtucken. 
nacht over biel haer / maer mits dat 
het lichte maene Was / ſoo en coſt deſen 
Koover Hen Neder-LTandtſchen Admi— | 


het ghevecht den gantſchen nacht ghe⸗ 
Bupet hebbende / faa heeft de Admirael 
Quaft Defen Zee-fchupmer eerft in den 
morghen (font inghecreghen/ hebbende 
Depe man tnt enteren verloorẽ / maer daer 


warender wel Dertich gequetſt waer 


tierg haer devoir wel deden ſos Was het 
ghewelt der Zee-rooverg nach ghewel⸗ 
digher / Maer een up?e boo? den Hach bez 
gaeven haer ontrent rr ban deſe ſchelmẽ 
in het boot / meenende in den donckeren 
te onteomen maer De boat ſtoipte omme/ 
ende fp verdroncken alle gaer· ®it dede 
be andere den moet feer berliefen. Beſen 
Zee· roover hadde op hondertende veer⸗ | 


ban federt een ofte twee gheſtorven fijn. | 


Woe Wel de Peder-Landfehe Muſquet⸗ 





Dae dat de zee gheheel 


Het negenendertichfte Boeck. 


ghers / een—en-tachtentich Caurcken eude 
Mooren hebben d'onſe gevanchelick ge⸗ 
creghen / midtſgaeders xvh Cheiſtench 


ſlaeven / de reſt Was in het gevecht doot 


J 


gebleven / ende met den boot verdrenckt⸗ 
Des Capitepns naeme was Mahomet 
kayes, een moedich man die ſoo ſwaerlick 


geguetft was / dat hy op fijn ſterven lach 


als danfe het ſchip in creghen / het ch 












| 


4J— 


48 


ki 
€ 


‚8 


was een Enghels fpiegel-fchip/ met tien 
gotelhnghem ende eentghe ſtren ſtuchen/⸗ 


groot tuſſchen De ſeventich ende tachten⸗ 
tich laſten / het was ſoo doez-fehaten ende 
door· naeghelt / dat het niet anders dan 
een wrꝛack en was/ ende was niet moge” 


lich het ſelfde langher baven waeter tE 


houden / veel Wepnigher doorde Zeete 
brenghen / de feplen waeren aen vlerden⸗ 
ende half Lerbrandt/daer en was niet EEZ: 
ne touwe nath tacchel heel ban t loopen 


de want / bepde de maften waren oock [BS 
dapper ghetreft / datſe niet langher ffacite” 


en mochten / In ſomma daer en was nick: 
beter dan den brandt Daer in te ſteecken⸗ 
ghelyck oock gheſchiet is. 


Alle de Curcken ende Maazen / tot} 
lxxxj. fijn daetelick ober boot ghewor” 


pen / achter · volghende Hen laſt die ve UD? 
mirael bier ban heeft. Wat de Cheiſten 


ſlaeven / tot xvj of rog. in ghetaele/ aen⸗ J 


gaet / dat waren meeft Spaenjaerden⸗ 
Portugeſen / Francopfen/ ende Enghel⸗ 


De ſche met drye jongers. Died Amiraette 


Alicanten heeft aen Land gheſett / laeten⸗ 
de eſck gaen Daer het hem beliefde. ‚ 
Nile Coonnghen / Princen / ende Zee 


vaelniet ontdonckeren/ Fn voughem dat Bepublijchen Lan Chriſten⸗Kyck lyden 


groote ſchaede bp deſe Zee roovers / Eu⸗ 


ſtynghe ban ſchepen te doen om de felfdDE 
t onder te bzenghen / maer behalven DE 


Staeten der Gheunieerde Peder-Tand⸗ 


ſthe Provintyen ſynder wepnich Hie had 


re waagden cracht gheven/ Fn Drancke? 
rich is wel eenighe tae-ruftjnghe/ 


bet fp datter gheen gheldt en ig / of pat | 


bet aen de odze manrguiert / ofte aen 


wat anders / De fchepen en gaen niek. 


t'feple. 

®e Bertoghe ban Guyfe mepnt dat hy 
als Admirael in Wzanckerijck / behoorde 
Ghenerael te ſyn fan over de Franft e⸗ 


als over anderer Conhughen ende HEL 
publycken Armaden / an dere verſtaen het 


anders⸗ 


pe 


ei 


teg 


4 
— 


4— 


ue 


k 


J 
on 


| 


j 


— 













6 


* 


Pi 


a 
J 
* 


rsr 
Ee. 
vi 
X 
„On 
TM 
J J 


ji 


de elck een Der felfder belooft Swel toer 


' "4 
4 
18 
IN 
J— ij 
—— 


maer 


Jan 
Er | 
J 
Ton 
J 






J 
Ii 
4 


4 
MI 













Rr 
J 
—* 


al 


































































































Onder de regeeringhe van Conin ck Philips de derde 


: ’ © 4 jo J 7 * 
af 268. amber / Immera en witten he Spaerne | ce vã Ozanpen. hyp — 


— laerden nict gaen: | f 55, 
— — — dd aae met Ben ven iut de Schol — — Hele 16,9 
Î — EEE, E E Geunteer eDras | Lippi ed —* je 1/ Ut is hin ° 
intpen/bie ſp sebelien / — ber ze ondner ban Wifanpen/outfne, — 
yi antiquo naemen / Ende No gers n nek een Virgen De Peivile ens 
J Landers en willen Bach nier oo deCDer- | Brabant / ende har ae Vni verf BAN 
Hot nhobtot a ce MOU Niet aen onder | Be he aude Pnigerfitent var 
het ghebiet de pp Maer nt ES DET Receuven / bp Repſeren Re, À ed | 
” — * k VE Zasf paen Her: á je * — eN 4 * / eit C 4 ban 
| ghelſche ſcheper zaerden. DeEn⸗ van Brabant / aotf incen Heitogen 


Ki vrat Yatarrl nen * t Veyrſeho⸗ * 
e et langhſaem Paufen beveſticht. Up verſchepdene 


aen de Gaene / CD, Men rr Dn p Xi De N onfiene 
| DHertoghe van Sapenetinenen ende Ad | toreft Be Profeflores te —— — 
docrupeert met Baere rte ereghe⸗ | Bi egpen atleneerdensende eaei 
| ghentegen Dparmen zr —* OB;las teghen de fefbe was ftrtidenbe 7 Dae het 
Ooflenrijch / Deva n bet PURE Gan | Bef:n jonghen eere. nhesandkej 
binden elders r — aen zee Steden | Baer ſoce ek Ee * elick ban 
4 | machte noch mider ie mes Dat pitct | fident van Der Blned- Fa * — Pꝛe⸗ 
J PBen ommet aí —— ghenoech En heh: | ſegghende in barba es — aer J de / 
—* ghewelt de ste-teoers ſte roarite Latin (Bheïdek 


Berden / iaer anek niche. ste, Geen Bardaris ner | 
— — wiet ont haer ſe ven ramus velfros —— was) Non cue 
vaeren be zeeraoters atb» seiner ople | uwe Prevelegen niee, ende dijn ——— 
Befchaediahen ment on voor Ge voort / eude ſynen moet witte / Geers EIER voert in 
aedighen menich eerliek Ecopmau | verſendende deſen Jons 


en ſchipper acu goet ende aen bloct/ Dum | Se Prince nae Zpaenpen. 


—8 — E 22* — —— 3 
* De E n 
k - 
oel 3 
— B. Ber Par ed Deed ip 


* | te Conhnck p 
inguli pugnant omnes dammum patiuntur. Prince ohevangben helene” deſen 
* re—n ghehoubden reet 
| Potre en 8: Februari ie Phili a Wil⸗ zaeren lanck {BAH Anso 1567 — 
e ban helm Prince han doo: SPAM | 1505, alfdan is hn met den Eerft-Herras 
Zannen * den e an & ranpen / bin⸗ ghe Alberto ban d + erſt Herto⸗ 
reden. nen Beuſſel overleden/ des nac: | Her an Goften- Bek inn defe Pes 


* | derLanden fie * — 
3 3 ve * * ſ et Ì /KAÁ 
gen eur fneonene rijen lere grape / eeen 
— Zee hbe Prik ie cis vur p : 
| red —— —— (ſünde den ab nfiſqueerde goederen / ghereftitie 
stoverij) Was ſyn Peinc. Ercel. op | Anno e 
een Groet banequet —— — Anno1599, den elfden Martij, is hp bin⸗ 
Jarquig Spinola al-4 p BEN | nende Stadt Ozangne ghehuint Poi 
Svacnfche / Ft * „waer oock Deel | ban Ozannen van daer ig | pk did 
Beeren Suacrên s rbe / ende andere | He Steden Contheton,lons nn EER nae 
9 ginck hj in de iſſe, ok aen-Dacths | ende andere plactfen in B tPrintenders 
—— Miſſe / des Dynghſ-daechs van Oꝛanpen ghetegf et Printendoni 
toeken Was hu opgheſtaen ende gez | Annd 1eo6. beeft dn 
So bat op Pen Elen iet Wel/ | Foncaincbleau op Den vrij. Novenbe 
hp £ re liet (etten Deur | trent Leono le Boks vers ghe⸗ 
——— — Be pijpe ſoo Conde , eerfie Dzincetis oe Princeffe van 
Bet troont wiedeeteheeft / Baclhp/faa | ateactet ne feboorps eve Den bloede, 
—— bois — dp rd gee; heryen maer fp en heeft —* kinder ke 
ende Daer ap í — haeren Deere den Prince ban € — 
matpe ghevolant } iech een Wflam: ghehadt De — — menger 
Daer nae afieftor ven ie ftetbenne fa The | — le Grand , heeft er — drs 
teliefk / Dat niemandt van 5 zes | Aeret ende Peinceffe/(Hue nae nichterne 
il —— e Gheeſte⸗ Rl Son jou UE Nae nichte /d 
} jiekbept bp hem en cande gheraepen og: | —— AeVe —— Dacr van 
$ — br are ee 8 Allende In De bez 
alher-boo?-treffelick fte Beeren ban He: 4. en / dwelck van Ouden tijden her cer 





”, 5 Pe 
ep 


Prince bimen 


— Dere Landt / ſoo ten aenften fijner . Bap Princendom is ghe 
= dE 1 amme fubieet re din heweet / niemandt 
Hi de Boch⸗ alster eee | fubject a'g Goo * 
4 it dali als ten aenfien | moeist gehan * 20 Dat deſen Pzince 
| 1 ps- Valiem van Gods genaede, Prine 


} fehaane heerlichheden / hp was de cuit | 
hie pes haarlj-ghebozenen ende wijt: — nnen De Woiner f 
aerde VVilhelmi van Naſſauwen, Pain. | 1609. te 257eda eer — va 
es, Keb, dr ⸗ 
© If 


4) ron Der 








Early European Books, Copyright © 2011 ProQvest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 





* 
7 — 
= 0E SS —*X 
_ — : 
— 7 4 
5 d — 






— 
gen 3 ar F > 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 


Images re 
444 B 20 


















































produced by courtesy of Koninklijke Bibliot 


Nederlantfche Hiſtorie 
1618. xron der felfder Stadt inghehuldt / ende hy 


IEN, DH) — ⸗ Heeft met fijn Princeſſe op het fehoonet as 


ER 


teel aldaer eenen gerupmen tot hef gez 

houde, oeffenende ay het felfoe(waog hem/ 

| IH ende fijn familpe) de ooniſche Feliape/ 

HAS bp de welche deſen Prince ſtaets gheble⸗ 

k | ven / ende eyndelick Baer in glieftorven is. 

il | A teneris allueicere muleum ett. 5 y was een 

| feer gaedertieren fachtmaedich Princen 

en is nopt in eenighe Amten ofte bedie: 

nynghe gheweeft / maer hp heeft cenen 

ſchosnen ftact ende hof gheheuden / al op 

—9— ſyn eyghen renten ende opcomften/ die 
0 groot waren. 

GEE Philivs- De Hertoghe ban Brabantiet ſtracx 

—40 Bree van. het Teftament/ D'melek oefen Pꝛince by 

90 moonee ſynen leven / noch abefont fonte / ghe⸗ 

Dieft bee maeckt ende onder ſchreven hadde / hae⸗ 

scacven, len / ende hn beeft in bewarynghe gheno⸗ 

men ende doen verſeghelen / tat degen 

| comite Van be Lbolmachten tan Prins 

Maurits. Wp ig te Diett begracben/ ecn 

ſtadt hem toebehoorende / met clepne pems 

Pe/ende wepnich eeremranpen / de Broe 


HAIR drick Daer niet tegien-moordich- fijnde. 
d ®e Bertonhe ban Brabanten beeft niet 
Willen ghedooghen/ dat hp in Brabant 
alg een Souverain Prince ſoude begrae: 

* * — ß 
ISU Mauritius van Naſſou / Ts bn 
pent Ceftamente verclaert/ cenich —— 
ban alle be naelaetentheydt fynes Heer: 
ome ph Beoeders Phu; ppt, gheweſenen Princes 
9— heer Bie⸗ PAN Oranpen / mits DePrincefTe weouwe 
ata Bers, gebende tot hare douwaerpe zo. dunſend 
| gud. f'jaers / ende'veel ſchoone ghereede 
| juweelen eñ goederen: Ei Paine Mau 
wits over-lijdéde fander metteliche 3 ijfſ⸗ 
a erben/fal al De naclaetenbept Hes Looefs. 
lk: Princes Philippi, erven op PeinsWendeie 


Bers Pans Maurits / noch Prins Loen: fe 








Het negenendertichtte Bocck. Bk - 


| bierte Lande. Endehr heeft in Dear” B 
kerjeh ghefonden den Wel-Edelen Wet’ 
re Danrl van Hercain , Heere van Marquette, 
ont geffeffpe te nemen ban Get Price’ 
dom Ban Ozranpen/Zec.Duclehk alles met 
goct believen Des Conner ban Meant: 
kerijch gefchtet is. Soo dat Pzing JRAW TH 
ritius uu defe titulen boert. 


Auritius by der gratyen GO pl) © 
des » Prince van Orangyeh, oi 
R 


Graeve van Naſſau, Catzé- \ 
nelleboghe,ryanden, Dietz, Linghen, 
Menrs,Bueren, Leerdam, dhc. Marquês 
vander vereende p liſſynghe Heere 
ende Baron van Breda, der Stadt Grat- | 
ve, ende van din Lande van-C uyck, 
Diff Grimberghen, Arloy, Noſeroy. 
Sint Vit, Daef burch,chs. Erf-Burch-: „if 
Graeve van Andwerpen ende-van BES 







— oel 


anfba,G onverneur, Capiteyn GChener 4 
act, ende Adynirael van Gelderland J 















ende Graeffchap Zutphen, Holland, 
Zeeland, Friefland, rrecht, overijf | 


* 







Hhet jaer 1617. hebbe ie verka kan 
dem doadt ende afijuichepdt van DEE Bh, 
Curchfthen % epfer-Sultan Achmet,Dië® ek tet * 
den > Novembris over leden is ende ao 
dat Sultan Muſtafa ſynen broeder pt De ger Ken, 


panckeniſſe (Daer hp bp nae fijn leven 
lanck in gheſeten —— | 
fijne plactfe mas aheftelt/tooz-bp-gatit, 
De des over · ledenen Bepferg fooné. Maer 


— han Paffou. De Muftíi,Cahimacham fijrens sf 
kn * ‚ ende Vifijrels so df 
bhilipe Prince van Ozanpen heeft ſiende / dat Sultan Muftafa ——— J 9 
see tabhe\uilt ende bp teftamente gheoz | Wot de ghevanckeniſſe ghehaelt / ende OP r 
uch fand borden Bi acta | hens mgee hadoey enen ri 
ah | Har enen tractamentẽ / Was ban clepn verſtant in nd 
J ten Danel an 
— 320 hadden / el alitept / d wele eñ ben mplen frenethche ende sf 
PED Peins Maurits onverbreeckelick heeft | der halven — onbaber crt vat 
SHEN Gie ar pruben / betaelenbe alle Bie het bez | gronte ayche te vegieren/ Soa hebben (pet F 
000 raet ban 3Lf rente mer opene nae zee — ————— ie J ad 
OE beent fr md | herec CIE | ende xxvj. Febroarij , wederom ín ſyut 
J | — an beeft {tracer poffeffe ges | baozighe ghebanckeriffe — — lan 
EO — sid q Ijtepn / Weers geWoraht/nae dat hp ontrent drye maen?” 
HEE INE ren fine: le en De heerlicke goede: | Hen geregiert hadde: Ende fi hebben den 
eN {pues ouer⸗· edenen Weer- Broeders. eutften Saone van Sultan Achmat ghe⸗ 





ite 
heek, Den Haag 





noent⸗ 








— — 








IE 1612. noemt Sultan Of B. 

Á noen an Oftman, out ontrent vid. jae⸗ 
—— xen/in den kKeyſerlicken ſtoel ——— 
— Be Repſer gheproclameert. Dit fijn twee 
B | onghehoorde actpen / in copter tt in het 


Eurchfche Ache voorghevallen / ende 

et fyn ban eenige curreufe Aſtrologuen Als 
( 4 ghe voorſeyt/ ghelyck al boog jaer en dach 
u⸗ bp dert Ambaſadeu— Cornelis Haga , ende 
1 andere gheannateert ig gheweeſt 





| Een Daer ig inDecembri eenen Curckſthen 
Sjaus vt Siaus, alg gheſante / in den Haeghe gheco⸗ 
ge uden Men / ghensemt Hofim Aga Syne legatpe 
— aeghe. beſtaet in camplementen/ verclaerende de 
goede affectpe Des Curckſchen Repfers 
tot defe Landen / ende gunfte tot de inz 
ghefetene der felfder: Met voorder Berfez 
kerynghe / dat fp aldaer bep ende franck 
KR 1 mogen handeie ende Wandelen. 
K De Heeren Staten hebben deſen Sjaus 
| ban ghelycken met beleefde oorden bez 
jeghent/ende nae dat hp ettelicke daegen 
in Den Haeghe Was gheweeft / hebben de 
Meeren Staeten een ſchip gehupet / dwelt 
hem beenghen ſoude tat Marfeylyen in 
Pranckeryek / Gem met al ſyn ghevolgh⸗ 
ſynde bier-tiene in ghetal/ / defroperende⸗ 
ende nieus cleedende hemende de fijne/ 
elck nae ſyne qualitept / ende noch Daer 
en boven een clepne vereerynghe aen gel 
Ee toteenen reyſpennynck hem gheven⸗ 


97 mille 
J 


& 





— — — 


OBE ker Sese D: Edele Oheſtrenghe Deer io» 


Dem aenen han Skiete, Ridder 3u Grons / Er 
tot sn aten trao2dinaries / Ende De Edele 
bent ons: Erentphefte Weer tacob van Dijc, 


OE Maan, Ordinaris Ambaftadeur des Conhnex 
opte,“ gan Sweden / hebben op den f een Fe- 
bruanj audientpe ghehadt bp de H. M. 

Heeren Oleneraele Stacten;Ende heeft 

de boben-ghenaemde Heer lohan Skiete eẽ 

feer treffelicke Oratpe in cierlicken Hati- 

ne ghedaen/Gaere WD. M. met. veel treffe⸗ 

licke redenen tet eendracht onder mals 
canderen vermaenende. Baer mede fijne 

me. heeft beweſen ende Hoen blijcken de 

groote affectpe ende gheneghenthepdt Hie 

bp defe Landen is toedraegbende. Maer 

De faechen liepen te Dier tydt faa holin 
Holland ende elders / dat bp belen De goe⸗ 

Nonang;;. De Wel-ghemepnde vermaenynghen ban 
Coninghen ende Princen / wennich ghe⸗ 

dat, achtt Wierden / Particuliere Provincpẽ/ 
Jae ghedeelten ban Provintpen / Jae ee⸗ 

nighe ſteden / hebben te deſer tot wepnich 





arly European Books, Copyright © 2011 ProQuest 


LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Onder de regeeringhe van Coninck Philipsde derde, 


me Cn, * — 




































ae Fol.34$ 
gjeacht het ghebiet ofte goetvin 

Heeren Gheneraele Ek / ge —— 
ſwyghe Dat fp wiheemſcher Princen 

raet fouden hebben witten volgen Waer 

— hier nae breeder ſal gheſproken oz: 


| E Polen fÚn in Bet Baor 4: 
met feer groote furpe ende he ———— 
ghetal van crychſ volck in Lyf⸗ Zöflant tet 
Hand ghevallen / ende heben PP Bechet, 

bet alles vermoordt / verbrandt / ende ge 

rooft / tot voor Acvel/ ſonder te verfchans 

* De clepne Vinderkeng in de wieghe 

liggbende/ Jae oock met de ſtomme ende 

— beeſten ín Den velde / maer hebben 

ee, alle Die fp niet verroopẽ/ of wech dry⸗ 

EN conden / in verſcheydeue ſchupeen 
heßoten / in Be welche ſp dan den bzant. 
gheſteecken hebben. Het arme Tand voi 
met ſulcker menichte binnen ächei qes- 

—— Dat fp niet alleen De hupfen vers 

Wden / macr hebben oock De merckten 
Ai ſtraeten ghenoechfacm met hutten. 

efett. De Coninck van Smeden berept: 
fi ich tot teghen Weere / ſoo te waeter als 
te lande/gerefolbeert fynde Hen aenſtaen⸗⸗ 

Den fomer perſoonelick in bet velt te co⸗ 
men / einde den Pool het hooft te bieden: 
maer flaet te bermoeden / datde Worfté: 


| Des Kycx ntet en ſullen toeſtaen / dat ſyne 


IA: (Dien fin ſeer beminn | 
ale — ninnen) perſoonelick 
n KNuſſland maeſtent de Polen niet cen: ES 

hacrbeter. Splaeghen ige tBtmee: nl 
haer legher (ander bet belept ban haeren: 
jonghen Prince) by fehere nlaetfe. ghe⸗ 
naemt Alky, niet verre ban der Mof kow,, 
ende fp rooven / maaorden/ende branden: 
aldaer oock tat voor Hie Stadt. Vetlaet: 
ſich aenften/ dat de Candnck van Polar: 
ghereſolveert ig fich Meyſter ban. Fugs- 
lant temachen / om daer nae met beter. 
Cammoditept Sweden aen te grijpen/om De Staete 
alfa met der tyt overde gam ſche Dit, LW Hesen 
zee te commanderen. Den tyt ſal leeren. Barst Ems 
Daer worden baft Gheſanten af. getveere nin:k ban. 
Dicht van den Coninck van Sweden aen D — 
perſchendene TConyhnghen ende Republyc⸗ ter — 

en / om hulpe ende byſtant te verſoecken 
teghen de Woedende. Polen. 


Den tweeden Februarij ſtyle eb 
ſtylo novo, heli, ame Braets: 
ben de Staeten Generael/ (op verſchen beladen ben: 
bene p2opofitpen ende inftancpen bp dg Lenie vane, 


atpes. 


O2 dinarife ende —— € Anbaſ — afs: 


(fih ſadeurg 





ed 


— — 
— 5 —— —— mbr — * — 
mi ER — — — = 
— * —ñ — — tt ee. me = En e — * 
DE a 
7 rd 5 * 
* * — * J ad 
: 3 J 
vhn Ke À — —— 
Ea 8e £ ate,” 


— — 
> 
aA 


ml 
a 








6 En 
ol 


Nederlantfche Hiftorie Het fegenendertichfte Boeck. PS u 
1618: ſadeurs des Conhnex van Sweden(ghe⸗ C Oꝛts hier nae iſſer oac eenen pij Mij 


lett (Bunde) ghercfalbeert / Dat aifao haere | baſſadeur in den Daal Ì 
Í | c nds e abt 

u E.H. M. berftaen de intentie van fijne | — —* erst odf ad 5 
Lonynchlicke HA van Sweden te fju/ | Der Mofcou gen Die Generalis Bob, 
teghens de aenftaende macnt van IDepe | Btaeten gheſanden / om met He ſelfde Sne 
met een Conyncklick legher te ſnlengge- niobe Verbonteniſſe te maecken / end gee bier. 
reet fijn tot defenfpe bau fre Leken enz verſbeckende eenighe pennynghente 9 | 
de Handen / tegen den Conynck Lan nen / belovende De feifde te refticueren/ald 
Polen: Dat haere B. M. in ſuſcken ghe⸗ hp De oorloge met Ben Conijuch van det 
Balle Get vocrſeyde legher ſullen aſſiſte- len faude ghetpudicht hebben. Te Deetc el 
ren / ende met effecte preſteren hetgene  Dtaeten hebben Defen profravijtfchee 
Baer toe ſy lieden bp het contract ban al: | Anbaſffadeur gheandtwonrdt / Dat fp GEE 
ltantpe met fijne IR ghemaecht/ ſyn ghe⸗ nepcht waeren aorde vrientſchap niet DEE 
houden / Doe dat ſyne Conynckliche Me. GractFroeft van Der Mofcou te onderbeen 
daer op fekeren ende vaſten ſtaet ſal mo⸗ Den/macr vat teren wocrdelick de Lat é * 
gen maeken: Beloven asch haere B. ID. | bloet van pennöugen ſynde doer De LANE bern, 
te interdiceren Defer Landen onder fae- | wylighe oortaake Hie fp tegen den macht PEW 
tenden Coninck van Polen ten Hienfte | tinhen Eondnek Ban Spanyen foo veßx 
te trecken / noch den ſelven ſchepen Waer jaeren ghevoert Hadden / de ach VANS n 
pens / ofte ghefcijuttocte boeren : ende weghen de groote oncoſten vic fp datde 
voorts meer tot fijner Mes. dienftte boen | licx meften Deen in Ket onderjeut val 
wat De ſelve Bau getrouwe bontghenoo bet eruchf-bolck ende fortificatyen / VOO 
ten / ende vrienden foude maghen Bers | Hit mael geen ghelt en conden verſchieten 
wachten / daer bp fijne IP: fal cunnen, | d' An: bafradeur ig gebefropeert van (UE 
fpueren hoe lief/ ende gherecannnandeert | als hy in den Wa: ghe verteert hadde/ Lie 
Baere H. M. hebben het maintenement de hem iseen goede gouden keten ver— 
ban de boo2fepde alliantpe/ mitfgaeders | eert/ ende is alſoo met beleefthept verlae⸗ 
Gan den Wel-ffandt van der felver fijne | ten ende verreyſt. 
Me, Staet/Kijchen/ Landen / ende ons | 


In Maio hebben He Weeren Staeten piel DÉ crijch te j en De, 
Shenerael Den Dweetfchen Amnbaſſa⸗ Conhnck — — —— J Dell, 
Deur lohan Skiete belooft Ben Conhnt Ban | Coninck Lan Vaten te gelycke/ (welch 
Sweden te affifteren met beertich dun⸗ | bende peetendeerden op het Borſtendem 
fendt guld, ter maend / indien ſyne We. ban Mofcou , ende hem veel ſteden Ep 
mofte in den crijchh comen/ twee maenden | De Cafteelen hadden afahenamen) | 
bp anticipatpe ofte op De hand betaelen⸗ fonderhepdt nu tot (ren lect-wefen VELT Wk: 
De/als de Corine van Sweden een tref: | nemende Dat hy wepnich hulpe wt CW B 
felick legher ſoude in het veldt ghebzacht | geland ende defe Gheunieerde Pzovit? ek 
Gebben, tpen te berwachten baùde/ Saa heeft en 

8 een W2ede-Derdrach ghemaecht met DEL 

Pae der handt heeft de Coninck ban | Coninck icere et Dien epnde it 5 
Sweden ban de 0. ID. Heeren Staeten | Stalckhoven it Sweden fendende DUEL | | 
berfocht honderd dupfent ende vyftich cloecken Fidder Fohannem Mericium. BIE 4 
dunſent Úter-Daelers / bp leenynghe | de tonditpen ofte Artieuten Defer Pedi 
maer alfoo den noodt fjne ID. nae der | handelynade begeert te weten / fp fonte 
5 ſoo hart niet gheperſt en heeft / als vinden bp Magiſſrum Gotardum Archufiufls 

p wel vermoedde dat gheſchieden ſoude | Gnder anderen is dit gheftiputeerdfe 
oa beeft (ne ID: die Difceetpe gez | Dat de Coninck ban Sweden den CM 
beupekt Dat Go fue Bont · ghendoten de | njnck van Palen nict affifteren en f0UDE 5 
B.A. Heeren Gener. Staeten oock niet | in ſynen erich teghen Michaëlem Fedrose 
fart gheporret en heeft om De feifde te bez | wic(ki G?oot-Doeft van der zRofhons 
xonen. noch met bolck / noch met ghelſt / ned | 

_ | Ammunitpe / &c. Pan ghelijcken BE 
‚|toofde dock de Dzaot-Dogft/ dathp dek 
| Gongrer 


Ber-facten. E Groet -Morft van Her Mofo ‘ 
D bevindende Dat het hẽ te ſwac 
h 





J 
es 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 








—— aa 





eat 1678. Conhnek van Polen niet en foute aſſiſte⸗ 
— xenteghen Guttavum Adolphum Conynck 
* van Sweden. 





9— a toghe En vierden dach Martij, is Der: 
—— tage Johan (overden wercken 
0 OO De Coninck van Sweden aam 


Was) te VVadftevn aBer-leden/ 
geene kinderen naelaetende / Daos wiens 
doot een ban He beſte Leenẽ aen DeCroa: 
he ban Sweden is vervallen. Aen be 
groott de incomſten ban Dien tot ontrent 
twee Benderdt Dupfend Mijer-Daclerg 
zaerlicx / die denConhunck den rouwe wat 
ſullen verminderen. 


| 52 het naeft-soor-gaende Boet heb⸗ 
* dm eick aenghebanghen te verhaelen 
ed hee Sir Vvalter Raleigh, nae langhe fat: 
liciteren / eyndelick ban den Tonynck 
Tommiſſue ghecreghen heeft om te vac: 
FE nae Guarana, eñ aldaer een gout Mijne 
te foechen/ Us oock Wat hem op de vepfe 
al ongemack ende f waricheyt bepegent / 
18/ Du fal ick oock in bet corte gaen verz 
haelen fyn meder-camfte ban Daer / fn 
ghevanckeniſſe / ende doodt, 


Sao haeſt alg deſen Widder Ban den 
onhnck hadde ontfanghen commiſſpe 


Dit D 
Spaenjacrt/of Áudpaen) te beſchaedigẽ/ 
Dt Soo beeft al ſtracx / van den bezinte Mi, 
s Her vopaegpe / tot den wtganck der felfz 
Der ahebleecken / Dat hp wel een ander 
Oogbe-merck ghehadt beeft / als huvoer 
her CE gaf / niet ſoeckeude eenigheMijne in Guaiae 
Werr/n da, maer De viote van Mexico ‚ het over⸗ 
ER tation or Welbighen vande Steden der Spaen⸗ 
Ek demea. JAeTDEN/ende de beroovynghe haerer fche: 
heo Ctri- Den eude goederen / waer bp Die foude 
Vater p,, Crtrten binden : hem ſelven in-beeldende/ 
Etec, indien hp maer grante fchatten ende rijckz 
| Boemen conde Gerfaemelen / Dat bhp fn 
fauten wel fonde weten te rantſoneren / 
ofte dat hp met de ſelfde fich ineen Land 


— begeven / Daer hp bep mochte ez 
en, 


Onder fepl ſynde heeft bn voornemen 
meer ende meer gebleken / door Dien 
OR thom, PP Opentlick fepde / Dat fijn boornemen 
OE Cuaiana LAS St Thoeme in tenemen / ende daer te 

of teeten; Gaelen be ancoften van fijn Biote.S: Thoe 





EE en es e_ 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


MEIS een nieuwe Stamt in Guaiana ‚ ban) St 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips dederde; 


de Spaenjaerts ghebout ende be woont. 
Soo Dat als Sir V valer Raleig fich liet verz 
lupen/ Dat bp St Thome Mende innemen / 
foo gaf hp opentlick ghenoech te kennen/ 
Dat bp ghereſolveert Was fijn Commiſſue 
ende fijnen eet te obertreden Als hp te 
Triasdado feer cranck wa⸗ gewesen / enz 
de hem eenige ban fyne baomaemfte € as 
pitepns ende Deienden baeden, dat of hy 


guaeme te flerben / hy haer doch aenuije- 


ſynghe foude doen / hoe ende Waer fn die 
Mijne Binden fouden / Saa Geeft bp haer 
gheandtwoordt / vat Gp daer geen direr⸗ 
‚Epe hier ban en conde geven / ende ſtracx 
| Dit propooſt capt af-fandende/ ſoo fpzack 
bp met haer vaneen Franfthe € onmmifs 
(pe / Daer mede fp groot voordeel op den. 
Spaenjaert fonden cunnen doen. 


Als uu Sir VValter Raleig wederõ begoſt 

Op De beenen te camen / foo beeft bp ordze 
eñ laft gegheven/ datmen Thomefaude 
nemen / fegghende dat Her anders niet 
moghelick en was tat De Mijne (Bie maer 
dene moten ban daer en Was) te gheraecz- 
ken. Als eenige hem ſeyden dat dit was 
ſtrydende met ſyne onmiſſpe / daer in hẽ 
bevolen was den Dpaenjaert geen ghe⸗ 
welt nochte over laſt te daen/ Sao ande 


Dit alles Ghedupzende was Sir VValter 
Raleigh te Ponr de Gallo mel neghen weken 
AEN Cen / ſchier nimmermeer eenich ghe⸗ 
Wacky ban De Mijne maeckende / ſelfs niek: 
hae dat ſyn volck Se Thome hadde ver⸗ 
meyſtert / Haer het Doch doe föt Wag am: 
fOn belofte in het werck te ſtellen / nu deſe 

adt die hem in den wech hadde 

gheu/ 






























































— 


——— 


—6 


—— 
EE: 4 









— Epen —ñN * 








HEBE ha De Nedertantfche Hiftort 
on Nederlantfche Hiftorie Het negenendertichfte Boeck: 


—VJD0.000 1618. ghen / hy Dn volck vermepſtert was Tae | ende ſie cin Ze) 
900000— If pfkert Wa, nde cen Franſche Barke in Ze: 
ik EAA | meen bp nam boa? Ban Pont de Gallo te verz fan heeft ba fin en ghepreſen⸗ 





















— 


Ki wks trecken nae De Charibes „ ettelicke mien | tee í le 
é iDes , NI} tt / Dat jp haer fijn ſchip \uelch DE 
1 il Der red ghevende Hen vpaudt ten dupfenden weert das) wonderd beffen | 
IVV0 4 en Aret vaet· volck dwelck hy aen | geven/ indien fp Gem wouden aver · ſette/ 
EURE POC | Anot ghefenden hadde / ofte indienſe op den Franf-man. Dan ghelychen heefd & 







Bit KM —900 |, e it + (4, YY —* — a 
—900 NL | Sonore see habben willen bolagen / Soa | bp ghepefenteert aen cenighe van fik | 
HIN ii é hebben A ea hongher morten ſterven voornaemſte Officiers / als bp gheconen 
9 re a Miet verſien weſende van ice | wag onder de cuften ban Brlande. ' 


tualpe · Maer áls hy bevondt dateeniabe | _Arettelicke daenen eer 4 gel 

| — —— Di dat eenugh daegen eer Sir VValter Raelc 
EE NE per gener Die bp hem waeren / hiertoe | onder Berland of Enghelannt nam jl 
EBR En * — — ſegghende / dat De de &zaeve ban vondomar, Spaeuſche 
EE Bd | HEL alck / dwelck te Lande was/n Umbaffadeur / de tidiunhe dat K ales DE 
REDER FOOR | ——— berlaeten / Soo heeft hy ghe⸗ | Stadt Lan Se Thome inghenomen / DE dl 
HVBH — brandt/beraoft/ ende d inwoonderg mt 
EN: HEN een 8 uu peder een ghenoech ſaem fach en- [Get trdchf-belekt Haer in garnifoen lig 
BOO AE de bevont/dat V Vater Raleigh f ; garn 
—9004 glen had aehbacr bed2os | ghende / hadde Boor de feherptte DES 
— 99— Re meteen balfche hope van een | (meert emghebracht/ Hie audientpe LEE 
ORE Ee Ba hele DE ende elck een nud'ooge op | den Conhute van Engelandt vercreghe 
EE | belandt Wierp / San heeft Gp den hebbende / groote clachten over Sir v ng 
Abe gepfract in ſyn Cabinet doen vergae | Releig ghedaen heeftverfoechende Fufti® 
EAR ENE EEND a íe ld voor draeghende / Hat hp woude | tpe over hem ende define / nae lupt DER 
KME ——— die nien ghevondene Landen/ | belofte die fijne IP: hem ghedaen hadde 
| | | —— ververſchünghe in te nemen/ | ger VValcer Raleigh fijn Eammifpe creech⸗ 
hoe dan te feplen nae de Wefterfche En: | ende ghelijch ſulckes ven vrede tuffeheite 






































Í 







HEEE 0 Ee landen / ende aldaer te ligghen wachten | be ie | al 
| | EE TEAN —— DE rn dr Mexico, ofte te paffen op —— EE bend | 
Eef: en niet ghefine DE Spaenſche Caracken / Eudehpſpract Di R.he Ri js Stuc* 
IH HCH EN Hd — wever: dickwils ront wt / Bat hp niet ld ban El Pdf J 
HGe ord CDE. es rbi En Was Wederom nae-Enghelandt te kees | ban Deuen,belaftet/ dat hp Sir Vvaker Ras 8 
ERE B de | Bessen, in, Shri dat hp niet en wiſt hoemen fyn | leig foude fien in handen te rryghen / MIE 
dM BRUINE elept ende tgene hp wtgherichtt hadde | dat hp hem uae Wonden foude beenghen⸗ 
doch met ghemackelicke dac-repfen/ ESE 
aenfien fijnerfiechte ende fwackhept 7 
nes lichaems. Pr 


BEER in Engelandt foude nemen ofte berftacn/ 
Soo haeft alg Sir VValter Raleig te £ — | 


Daer hp voeghende / Dat hy neramermeer 
nouch $uas ghecamen (ghenoechfaen! —9 


GR | 9 J fijn hooft onder des Conijnex gordelfteken 
(RME — J en woude, voor ende al eer hy fijn pardoen 
ghen ſynen danck) Da heeft hp mindeldhe 
ghefocht om bar: daer te ontblieden/ hal 


9 | ſonde ſien / berfegeltmet het groot fenhel. 
J Immers Sir VValer Raleigh is —— 
delende met Den epgenaer bart cen Frau 





























































— 





A 








#, ' 
KON HIE | gaen ende getrocken nac het NRieuwe nez 
4— | 9 vonden lant Bier heeft fijn volck / ſoo bi 
J—— I De ſoldaeten / als Get ſchip volck / begon⸗ 
EE AREN as Rente mutinevren. Wet is mel waer dat 
J NEE | eenighe ude zee· roo vers / die in fu ſchip 
KD, HE waeren / niet geern ſoo haeſt nae Enghe 
EEL SE OEENE EORNN arden Wouden heeren / maer verre het 
BREE HIE bd grvotſte Beel riep al Engelandt, Enghelandt. 
EL HE Deſe waeren wel twee tenheneen / ende 
EE HIK J | pf ſthoon haeren Generael aen Laudt 
VOREN enn was ghetreden/ende riep Dat fp hem vol⸗ 
He ARMEE ghen fouden/foo bleven fn evenwel in het 
| | | AR fchip/Daer fp Menſters waeren. Als hp 
hi Ee Dit fach / foo quam hy wederom tfchepe/ 
| LAMB Dn eñ hy fette fich int midnen der gener. die 
KEE MI tiepen Dat fp nae Enghelandt wouden 
J—— keeren / ſegghende / Dat fucx oock fijn 
HEE boornemen was. Onder fepl nu fijnde/ 










| 
| 










fche Barke die daer lachy ende preſentt/ 
rende den felfden twaeif — vo⸗ 
het over · brenghen van een van ſyn otd 
Detenden (foo by fepde / mepnende hen 
ſelven) in Branckryck. — 
Als nu Stuckley hem in fijn bewaerin⸗ 
ghe hadde / ſoo ſoght bp noch al middeld 1 
am te outromen. Wat heeft hyp ghedaen 
Bp beeft hem felven fieck ghemaecht/ OU 
alſoo Stuckley, Pae Hen Contnch felfs 105 
mebedooghenthepdt te beweghen / hope 
De Datmen hem niet en faude in den Touf pe 
te Londen beenghen/ maer datmen Hel 
foude Lephept gheven in ſyn eyghen Guy Aa 

te moghen blpen / hopende dooz die VIE 
bept Ween of d'auder aͤheleghenthe 4 
u ik 












{ 








































ar uropean Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
c by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


mages 
444 B 20 


Onder de regeerinehe “an Coninck Philipsde derde, 
81618. binden, om te ontſlunpen wt Be handen | heel ſieck wag, 
4 vaustuekley ſynen bewaͤerder. __ Bes anderen daechs in der morghen⸗ 

—— Daer was eenen Franſchen Medichn ſtont / als bu malcanderé waeren Stuckley, Ra. 
Mepiter/eenen Chymicus, ghenoemt Mau- | C uthbert,ende Mannowry Sa comt VValter lelgh ftel: 
houry, den welcken Sir VValter Raleig met Raleighs knecht feer verbaeſt wt de caez firb act als 
gheldt beracht ende tot ſynen (choonften | mer loopen / ende fende haer / bat ſynen if ain 
ghebrupckt heeft / die nae der hand al ſyn Mepſter bemten verſtande was/ ende dat 
ſubtyle bedriegherpen heeft aen den dach ha niet anders als ſyn hemde aen — 
ghebracht / betipghende dat Sir VValter | Bender Wt het bede was gheſpronghen / 
Kaleig op den 25. lulij, ſynde ten huyſe ban ‚ende dat Bp op handen en boeten lanrtde 
Mafter Drakes, ſeer Onberduldich was / dat caemer croop/ crabbende ende bptende de 
bp gheſien heeft/ hoe bp alleen in ſyn cae⸗ Biefen Die ap de Deele ofte vloer gheſtropt 
Mier gaende (De Heure half open ſtaende) laeghen. Zp hieten ende lieten Mannowry 
met ſyn boeten gheſtampt beeft / hem ſel⸗ eerſt alleen binnen gaen / om te fien Wat 
Ben bp Ben hare trechende / vloeckende hem lette/ AIS hp binnen quam/ foa bont 
feer leelick / ende meer maels fegghende | huvvaler Raleig op fijn bede. Dy vraegh⸗ 


Gods wonden, iſt moghelick dat my mijn on- de hem wat hem fette 4 Raleig andte 
gheluck dus wederom op den cop valt? woorde hem Uekens / mpen iett niet 

On den wech nae Londen fade / ende | met allen / ick hebbet al Willens ghedaen / 
ghecomen weſende te Salilbury , Soo | ende vrꝛaeghde Mannowry Maer fDn Vomie 
vraeghde bu Mannoury alfeen / of 6 | torium Wast Mannowry langhde het hem / 
gheen Vomicoria bp hem en hadde ?Als | Raleig flochte het ſtracx in/ Midler Wijte 
Mannowry fepde/ Fac ich Heer fao fepde | gram Sir Lewis Stuckley in D 


| ecacmer. Doe 
Raleig, Dat ig goet/ghn moet Meert Gee | begaft Raleig fkracr te tieren ende te raefë, 
eet maechen teghen morgen Weoech/ bp trock en reekte ſyn beenen / armen/ens 


Maer hout het dach ſoo fecrect / Hat het Deal fun leden/alg af hp eenen fpafmus ofte 
gheen menfche en verneme / Ick maet fier convulſpe ban aderen ende ſenuwen hads 
CE te Winnen/ om Wrienden te maechken/ | He ghehadt / ende dit alles ſo hevich / Dat 
ende te fien of ick alfao den tonönck can | Sir Lewis Stuckley,ende andere ghenoech te 
ftillen/eer ich te Londen come / Geh Weet | Hoen hadden / dat fn ft 


hne aernien / beenen/ 
Pooꝛr ſeecker Dat ich te Londen camende ende leden Wtreckten.Stuckiey liet Raleigh 


ſtracx in den Camer fal ghebracht wor⸗ voor het bier brynghen / ſoo langhe dat ha 
den / ende datmen up bet hooft falafbouz | fmeette / ende feifs weeef en ſchrobde bn 
Wwen / Ten fp dat ick middelen vinde om | hem over fyn gantſch lichaem / waer over 
te ontvluchten. Dit alles en can ich niet Raleigh Wel te deghe daer nae ghelacchen 
doen / of ick moet Den f teckaert maechen/ | heeft / als hu Mannoury Bit vertelde/feqs 
dwelck beguaemelick can geſchieden Doo? ghende / dat Sir Lewis Stuckley feer wel den 
Uwe Med cine. Saa haeſt als hp te Saliſ⸗ chirurgyn wift te ſpelen. 
bury was gjecomen / fo wiel bpopbet | Als Defe ghemaeckte paftpe ober was / 
bedde / claeghende over De groete heeft: | ende Mannoury alleen b 


p bemin de Caca 
Pine Die hp badde/feggende bet dacr ban mer Was / foa verageghde hp hem/ Of hy 
guam / Dat hp Dien dach faa wijt gherepft geenen raet en wiſt / om hem leelick te 


hadde / tc weten ban Sherborne tot Salit— Maecken Wwt-mendich / fander nochtans 
bury, welche vif⸗ en· dertich Enghelſche de binnenſte Deelen fi hnes lichaemg te 
aplen Lan malcanderen fijn gheleghen. quetſen? Mannoury ſich een wynichſken 
Nae den eten foo gheliet bp hem / als of bedenckende / ſepde / dat bp hem wat wou⸗ 
hp een dunſelhnghe in bet hooft ghecre: | De ingheven / dwelck datelick hem ſoude 
ghen hadde / die hem het gheſichte benam, ſoo maeken / als of ba bol melactfchepdt 
ag dat hp ban het bedde op font, einde | Wacre ban den ten Des hoofdes tet de 
den de handen voor d'oogen / gynck vret ſolen tac. Mannoury heeft ſtracx Sir 
p ſwym · ſlaeghende lanrt de caemer. vvairer Raleigh, op ſyn begeerte Dit te we⸗ 
Sir Lewis Stuckley nam hem bp den germ⸗ She gebracht. vv airer Kaleigh vertlaerde 
ende lendde hem / evenwel faa fljnaherde Mannoury Dat fp Dit alles Dede/op Hat des 
lyp met het haoft wel te deghe harttegen | € Annet act heeren Bit Gaardemnicten 
tenen poſt in De gallerpe /_Daodat Sir ſouden durige: 


At de 4 byhe comen maer ſouden 
Lewis dtuckley voor ſeker mepude, Dat ip — barmhertice 


16 
—— 


_ 
— 


— Een WE — * — — — ed — — — ek. — — — — — — * 
* J * md — er * — — —r En — — — * ed 
8 * ” En * — — — —— — 2 
Ie n — s — — — — — 
— —— ——— — x * ä ——— —— 2 A 7 
j me, J F 
ps « , 
’ DN Ì 
e * * NA ” 
+ — — 7 Lt É ad EN Wi n 
d » dee : > 
„ 5 5 Ke abad Ps je. 
. : B ‚ 


ede ee 


ge < 


! DE 
nn Veda — id E 


Gept over hem ingheno⸗ 
Cit men 


444 B 20 





pgeven — — mg ik 


aen — 





— — — 





nen et ee 






Nederlant{che Hiftorie Het negenendertichfte Boeck. 


1618: Wen worden. Dit ghedaen ſynde / ſoo ig ſtanck hef feer leelick Doo dat vien b 5 
| Mannoury wt decamer gegaen. ioren oordeelden Dat Sur V Valters ſiechte 
—— Coꝛts hier nae is Su Lewis Stuckley bin⸗ doodelick was / ende dat fp ban gheent 
Rakeigtaet Men gheedmen / ende ffaende voor Sir VVal- menſchen en conde gheneſen worden · 
feecrufs ter Ralergs Gedde/cnde Gem aenfiende Da |_ Bp liet ooch Mannoury fn armen ſthf 
maes fach hp/ dat fijn aenficht vol puyſtẽ was | binden met fpden banden/mepnende alf8 
ae oock vol van groete blaeren / Bers de pulf aeder te floppen, dat fp geen blad — 
cepnen ban eoteure/ iu het midden hese | gheven en foude/ als hem de Chirurdi an 
Bende een ghelu ſtipken / ende rondom | fcude laeten/ Maer Defen acu-flach faeli⸗ 
was het vel als purper-calcur / ſeer heet eerde, | | 
ende vterich in het aenfien. So Bat Scuck- | Des anderen daechs heeft Sir VAE 
ley feer verſchricht was/ oordeelende Dat | Raleig ſynen APedichu-mepfter. Mannoui] — 
Bet een Gefimettelich vier mas / daerom laeten roepen/ Ende badt hem / dat hy 





— 









— 


ghack hp ban daer / eñ vraeghde Maunoun | noch meer ſulcke blaren woude Hoen ED 
ry Wat hem Gier ban bocht Maer Man | men / infonderhepdt op fijn ueufe / LP 
nouryen andtwoorde niet befanders Daer | fijn hooft / op ſyn dyen / ende beenen· 
op / dwelck Stuckiey noch meer achter⸗ | Det ig alfoa ghefchiet/ daer over Raleigh 
dencken gaf / alſoo dat hp ſtracx nac Den | fer verbiyt wae, feggende tot Mannols | 
Biffchop van Elie gijnch/ ent hem dit alles | ry , dat hp feer graoten hougher hade 
te vertellen. Sruckiey wederom comende | de/hem biddende dat hp hepmelick WOU 
bracht met hem twee Bactozen in de Me⸗ de gaen / ende caopen hem Wat et HIL 
Ik Bicine/ende de derde volghde hem/bp den | Want fende hy / indien ick ete datmen HE 
patient comende/ende hem aenſiende / ſoo | fiet/foo falmen ſegghem dat ich wiet (ILL 
waeren fp alle gaer feer berwandert /enz | en ben. Mannoury annek ende koelt een 
Be en wiſten niet wat fp van Dit werck vierendekl Ban een ſchaep ende Hape bꝛece 
ordeelen fauden / maer eenpaerlitk oor⸗ den /die bp hepmetick op att / dat het DI | 






















ere er Eens eK 


— 


deelden ſy Dat het immers niet en diende | manden ſach/ Saa dat peder eenn MEDED 
Dat de patient inde lucht ſoude comen/ de / dat hp Depe daeghen lanch was ghe 
Dar ſulcx vermengt was met perikel fis | eeft fonder etẽ / maer niet fander DINE 
Weg levens / dit haer oogdeel gaeven (js, hen. Als hp alleene was / ſoo Heeft hy der 
Stuckley fchyriftetich over / ende Mannou y | Apologpe ofte veraudwavzdtunhe B f 
heeft het oock onder · ſchzeven. ſchreven / de welcke Mannoury heeft BEL 
Dir VVaker Raleigh dit hoorende / was ide Ende fp is den Conijnch nae der 
ſtil ſwyghende ſeer verbipdt/ yopende dat baud over ghelevert / lupdende als DIE Wy 
bp noch middel ſoude vinden om te onut⸗ volght: st) 
vluchten. ier op quam feer Wel te paffe/ / Em dat ick nieten Weet / Of ick ſoo 9— 
Bat het vonntorium, d'welck hp te vooren lange fat leven / dat ick voor uwe 70 *— 
hadde inghenomen / nu even begon te Opee | Weerdichenden ſal verſchynen/ Soo BES gt 
reren / terwyle Die Boctoren daer teghen⸗ | Be ick / om fijne IP. ſatiffactpe te geen, wr, 
woordich Waren / Boende fijn operatpe hier bp gheſchrifte wefteit tghene dat ich wi 
ppüacrts ende nederwaerts, Dermoe: weet te ſegghen foo tet nipuer epo ge 
Dende Dat Die Doctoren mae fijn Water | onfchultgherepckende / als aoth pogen a 
de SAE ORG Bit famden vraeghen / Dao riep hy Manneu:y | Dat mig tegten-gaende/ fan aipmendt — 
vR it EDE | endelupsterde hem in Daaze/Dat hp doch | nu immers neemt ende verftact. ‚ep 
BEEN pets woude bedencken / d welck ſyn wae⸗ Het is waer / dat of ick feloon ſyne M 
Et HI bidon IN ter deelich ende onctaer foude maechen. , hebbe genghedient / dat mu voor-en on 
BEEK Manuoury fijn perfonagpe wel wetende te Mag in Guarana te Tanden / Soa en bel _& 








J 


— —999900 ſpelen / heeft Get glas Daer Raleig fijn Waes | ick even wel ſyne Me noyt geopenba mt 
ORM HELE ger in ſoude maecken / van binnen ergens | datde Spacnjaert afdaer den voet en | 
id > Ì | Fi 990 mede beſmeert / ende gaf bet kaleig in het Land hadde / Gock en hebbe ich gheen 
A EERE MEDAN bedde / daer De Deetoren bp facten. Als Taft ghehat in mijn Patente/ dat ickd / 
BEN Kaleig fijn acter in de Dzienael ghe⸗ DSpaenjaertvan daer fande verdrijven 
4 KOER EECE fi . 
AREN IRAK | maeckt hadde / ſo beeft Mannou:y gen ſelf⸗ Ende derhalven faa en heeft fue KA 
A REEN Ben ghegheven in hauden van de Dears gheen deel noch kenniffe van den acntl 


J OEE: He, INTL toren / voor welcker oogben het waeteris | op Sr. Thomè gehat. Maer mp bekent Í 
KEN HB HORN ſwartachtich gheworden / als aerde / aock | de dat den titel eũ actye van ſyne — 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 







































| Onder de vegeeringhe van Coninck Ph lips de derde. Sa If ki 

| 16,9, Dat Tand / ſeer vettelick eude Chriſtelick alat (73 

it, if * — CH endeghriſtelick De gheeyndiekt fin. Daer nac heeft 2 

te ⸗ — ain genſien Bat de Waanders Ban | doot van haere Merende he * brl, | 
at Land Be Coningiune El, faberh goets | vanckenifte / de Spaenjaerden fut gie: ——— 


/ Gretabefandert trouwens des den brief deg Gouverneurs aen den Cas 


ne uilfichtiek Gekhen ahet | 
en ghekent ende aenalies | geven om aldaer een Stadt opte ri | If 
KS Vance geente blemen ban Se 
íe | Dj HI} eeft veldoft Datfe Haer boonen / op Den cant Yan O ‚s. Dar St, Thon 
eenen tegen ver Spaenjaerts | welche fm Sc. Thome Obeuacmt hebben? me ſp. ii 
it aetww Het So en beke ick daer niet aen Maer fpen hebben miet cunnen noch int 9 
(iz oosleft i CME / afte tent Was nip wel ghe⸗ | goede / neeh int quacde pemandt Han de ij 
—* — in dat LAUDE met ghewalt te ca- | Caticques ofte inwaoiiders des Hand: I 
#8 Titel x Dpaenjaerden geenen anderen  aldaer/aen haere handt crijghen/macr He ik 
ry rn —— actpe daer op heb: ‚fe'fde fu ſteeds m de wapenen teghen de Ii 
id Bebben piet ghewelt vercreghen Spaenjaerden / gheſyck fuches blyckt wt | | 
| 































07 Paeus Ghifte. auch ban Di 
| —2 : | Ch Aſpannen. 
Oockhebbe ieck in achtynge genomen | 3 * NEED 
ï | | SIch mepue met verlof geſpro ⸗ Ho HN 
h genereerde Epo 1e bas mm (nogeens ge BE 
8 ie Dat j Hen paps en can aise NE ECI Beten 
6 | ick aldaer vᷣoor de Croone Lan Engelant ‘men J geenen saps hichte If Ì HE 
bee enomen hadde. Want indien | vapsen is. geenen ikt U 
| a maalt ren erntop Guaranz en hadde/ / at ong de Spacni IE Oe 
EO dre den ie 
hk Gade wt des Conduer van Wifpanien pacte Conunghesbzicf aen fijnen 4 
Kik icx ban Hiſpaniens ouvernuer ald, 1 
koe eed —— — 6 be eenen «Bp al De boen — 5 
hek n. Want alſo weynich Die con les kuglefes Eneniioos Derde B apt 
pe Ee Jet de Spaenja erden gheoorlooft is ſche — ndelen, felroatdeen ik À 
— | é ri — 3 Wt Cornwall, Alſo wepnich Spaenjgerden die te St. Thome fijn / hehe J 
zeke abe jacengebanpe fn. 3 
| ® datmen BERCHE DEN Caz dertich Ban Mr. Haris Balck van A Re 
r ki ad ar reage toe te hooren. Daer comende / oock eenige ban —— — 
grafen aeg benee Biba aan dan gecomen ane 1 
an Biet A at tander eenighe waäcpen í 
— | felfoe recht Ro Albe — het gene Spaenfacrven —— Leg id 
5 Reen "5 de | QUACMEN/oM met haer te handelen. Hack 
| tannyen, Want de Spaenjaerden hebben is MeT Tou’ vj 
8 d iin Je —5 ie heben Den ghefo2e | Wonden met beef ander Enaieifthe an 
(bi —*8 helncben hebben fp oock in | haer vermoort teOronocques f{aers 
’ el meer andere plactfen ghedaen mijn verloffijnahe cques f’Jaers boog 
| á — NES r he WE den Towr 
HA Feen. twijfele gautfch niet of fijn Me Andien En je Ni Bir a 
k Weet feer‚ wel at recht Dat Gn Daer heeft/ | iet ſoo * Venere handelinge 
| 8 8 / fo, rt beede tuſſt 
*— dped eghetüe ten tje ban Me, SpacnjaerdenAmaer — ann 
a ghehadt heben om Hat > JErlaf | De oorloghe is / ende geen vrede / Saoen 


enn A id 


bewaonen enpe: — TN te gaen lt — onſen handel geen. vrede ghe⸗ 
Ich houde Looe ſeſer/ datter al anghe Bodeder /h 


Ho elen Wel vijf dupſendt Enghelſche grootheyt des 
tier matt vee Serie eelt (bn Wacre | Dat hn Ons branden. noemt / als hm hope 
Taut beebiober: — eee Blin —— ons te ſulſen connen in fiuchen 
sn 
o Sed ENDE Daer nae | ende Dat in eene ende Ne £ 
gare He En Ber | ent bege eta ae 

bolck ofte oe be ' igh om meer | Condnch van Difaanpen Geeft hee | 
——— menen ki ih ẽ wt Engelandt noemt Engheliche yanden in —— 
bat Be vebelipe in Brlandt fau: | aen den Gouvernein han Cere at 
| Ettt date de 


ge can het beftaen met de 
Conuncx van Hiſpanpen/ 


— — 
” 


Padi — 


Cr Per sn en — en 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQvest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 






















_ — — J ei 
— ne ng * 










5 a 
— 
* 


— — 
eg 














rly European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 





Nederlantſche Hiftorie 


— 7 ſchepden. 


Indien het den Conhnck ban Spas 


“bien belieft hadde in xvy.maendẽ (want 


foo langhe waren wy beſich in Get toeruz 
teit onfer blote) eens aen fijne Mie. te 
ch2ijben ofte laeten weten / dat onfe lan: 
hnghe in Guiana Ben paps foude breec⸗ 
Ben / Tek houde voor feecher / Dat ſyne 
JL; ons met en ſdude hebben Verlof ghe⸗ 
gheven omtfeple te gacn. Dit hadde hp 
cunnen doen met Geel minder moepte enz 
De coffen / Dan te lichten drye honderd 
ſoldaeten / ende te beenghen tien ſtucken 
ghefchuts ban Puerto Rico , He welcke in 
Bien fp gecomen Waren by het gacnifoë 
d welek alreets te ScThome Wag/ eer Wp 
Daer arriveerden/ fp ſouden al onſe raeü 
we compagnpen averweldicht hebben/ 
Ende daer en foude gheen clachte op ghe⸗ 
volght hebben. 

Wat aengaet het principaele poinct / te 
Weten De Landinghe bp St Thome, Het is 
Waer/Dat wp Lan mepnijnge waren / dat 
Wp de Spacnjaerden Wt haere Stadt 
Berdegven moften/ eer Wp daor de dicke 
boſſchagye conden pafferen / Die cy den 
berch daer De Mire is / ſtaen / Daer tae ick 
(als ich De waerhepdt (al ſpreecken) ghe⸗ 
refolveert was. 

Maer als iek daer nae mp ſelven Beter 
bedocht / fo he’ ich het nemen ver Stadt 
te rugghe gheſtelt / fot dat ich foude ber: 
nomen hebben ghehat / af De Mane ſulcx 
meriteerde / De welcke indien fp fo rycke 
vonden / dat haer docht / dat het meriteer⸗ 
de / datmender garniſoen in legghen fou 
de / dat ſy dan de Spaenjaerden daer we 
Dzijven founder. Maer datmen den brand 
Baer in ſteeckẽ ſoude / dat en is nopt mijn 
mennynghe gheweeſt / Dpen conden nin 
Bock noyt reden gheven waerom Dat fp 
bet ghedaen hadden 

Alſmen nu te rugghe was ghecomen / 
foo hebbe ick den Sergeant Major ende 
Kemi) h gebraecht/ / waerom dat fp mijnen 
laetſten laft niet ghevoltht en hadden/ 
Verſoeckende He Mine ecr fin De; Stadt 
naemen 4 ®aerep andwoorden fp mp/ 
Bat of ſy ſchaon ſwaerlick dorſten gaen 
tot de Mine hebbende het Spaenſche gare 
niſoen tuſſchen haer ende hare fehupten: 
Nochtanẽ fau hadden fp mijn factie v2 
Dee ghevoldht / ende landden tuſſchen de 
éetadt ende De Mine „ Cube Dat ſtracx de 


— — — — — — — — — 
—— —— — —— — — — — — ——— 


onaengheſien dat de Franſthe Conde 
| qĲ f e Fr if Jd De voeg” 


Het negenendertichfte Boeck. 


den/ op haer toefetté/ ende op haer OO * 
ten/haer noemende Pecos Englefes, Engen 


fche Honden, Ende datde Spaenjacrdeik 
al fchietende ende fchermutferende/ Hak 
trocken ende lepdden tot aen Der ingaut⸗ 
Ban de Stadt / ecr fp wiſten waer DALIË 
waren Soo dat offer ſchoon in deft quat⸗ 
tieren paps gheweeſt ware / Sao hebben 
De Spaenjaerden den ſelfden eerſt gE 
beoocken/ende fp hebben cer ft geßa 
Want de Eughelfche moetende Lande 
om Be Mine te gaen foecken (tut welche 
eynde fp Daer geromen Waren) ende (DU 
de eerſt Gefpronghen ende Bewochten B 

de Spaenjaerden / Soo en conden fp ni 


wepnigher doen / Dan ghewelt met ghe⸗ 


welt weeren 


Een lactflenv. foo is Bit een ſaecke van 


gheen cleyn gevolgh / datmen bekent/d 
wp mifbaen bebben teghen ven Cones 


ban Spaenpen / landende in Guatanda 
Want woog eerff fo wordt bier mede ghe⸗ 
fwacktofte ghebeelick berlacten den t 


tel ende actpe Die fijne Hr. op dit Land 


beeft. Een tweedden / Soo en iffcr nert 
Conynck gheweeſt / Bie opt Deir minſten 
wech gheopent heeft eenen anderen COL 
njnek ofte Stact in het befchaedighen 
ban fjuc onderfaeten acu If ofte GOED 


alg ong nu \weder-baert/@e weten/ DAE 
bet den Spacujaert bep fal ſtaen ons 


berract/ ende dat het-ong niet geoo2lod 


en foude fijn ons ſeiben te per weeren/ B 
De haer met hare cpghene munte te DE 
taelen/mant hier in is gheleghen ſuperi⸗ 


ritept ende inferioritept / dweſck nopt £67 


nigen abſoluten Monarche en Geeft CUI 
nen lyden / noel; immermeer cu fat ldelte 
Een derden / foo blycht hier Mt/ oat df | 
Enghelfehe den Dpaenjaert meer reſpet 
teren/ende Dat ſy haer ghewelt meer WALE — 
fen/Dan de Fraucopfen ofte gpener IAR 
ders doen / die daeghelicx in alle De deelen Ö 
ban Gndpen invallen / fonder datie 8 
haer des halven eenighe moleſtatye — JF 


doet / als ſy te hup comen. ae alg ick 
te Plymouth waag / foo iſſer een FTA 


Edel-mansghenoamt Florge ban bac de, | 


baren met vier feplen ende drye hont — 
man / met conm iſſe ende toe laetyng 
dat hy mocht landen / branden / ende as, 


cragheren alle de plaetſen Die hp in ie 


foude cunnen vernepfteren/cude Dit al 


: 





te 
Bermoe2den/ het fp neet ghewet ofte — Á 


—* i 
1618. Date den vir. van Maerte wt Madricheer ‚ Spaenjaerden / ſonder ſpraecke te ken 
Wp noch wt He Kiviere Thames Waren ges | ie f (bz iF 










































Onder de regeeringhe van Coninck Phlips de derde, 


1618. te dochter ban Spaen 
| k ier Spaenpen heeft getrotut. | Als op den eerſten Aùzulti 
— — al dat ick ſegghen can / behalven | te Salifbary was a dr (618. 
EO efemanmeghemascht/ Darlene | ear KEO Her Manon, TT 
| 5 E taz ( ry,ende gaf hem twintich Èroonen/ met 
| ne verloren hebbe / als oock mijne gefante | Belofte dat | —— 
e/s ‚be bp bem woude 
| Peke che Dat iel foa beelerlep elenden | vif honderd guld. jaerlice/ indien fbnen 
heeftvent zaeghen / als opt man gheleden ‚aenfiach ende voor⸗·nemen geluchen fous 
——— De Dat alles op hope ban den Cas | de, Ende doe heeft hp bege Mannoury te 
— ienſt te ſullen doen / ick en can niet openbaren / dat hp voor· hebbens was wt 
Bice adt nachte berffaen/dat ick eenige | Engheland te vluchten/fHren vacht ende 
ders d k fe Hen Biehl begaen / ans | hulpe daer toe verfoeckende. Mannoury (1 INAS, 
een zer efe / dat ick ben ghelandet op | flelde fich at als of hp daer toe Ware wits HEEE 
— Die tot de Croone Ban Euges | lich gheweeſt. Raleig fepde hem/ dat hp (MN 
dai ghehoozrt / daer de Enghelſche eerft Capitepn King hadde laft ghegheven ont 
jn ——— fyn / act bp Den Landtroo⸗ voor hem beneden Gravefande een barke te 1 EIN 
oen repen ner daer van gheflaee | bupzen / ende eenen boot om hem aen De LIED: 
ugpên genome swaere Sanden | Darke tevoren, candeich maer berlof “ 
ej | eryghen fepde hy / om binnen Honden i HEN: 
recht op pretendeert :Fek bennae Enghe | mr he: — bk 
land ghekeert met merckelich perikel mi foud epgbhen hups te moghen bljven/ ich- 
| e lichtelich ergens achter Wtfiup 
neglebens / nergheng anders hepe ban | dat bet SirL ij ſluypen / 
Srukley mpnen Bewaer⸗ IE 
myn leben op fettende/ dan op de genacde | der ni —— — — 
er niet eens mercken en ſoude / pede 
dee ene an lola erde Ji 
Keeren/ap biz gjcnacde,/ goethept/ cube | flacn Mm en / dat ick niet en can gaen of LHR, 
| beleefthept wertreuwe ieh aif-noch / de Kee. —— fepdetet Raleig / Maer IN IEM ded 
| welche odeetende dat ick noch wiet ghjes | une Agora AEL Doel) bluehtend it NOEL) 
get ghe⸗ polagpe ofte: Derandwac2di | | 
noech gheleden cu hebbe / foo mach de (elf: | fin Di erde ls eojnge/ 0 
De ‚tön die wiet ghendechſaem omu ⸗ HIN} EEN 
— meer elende den rampfaelighen ſchuldighen Bier op ze LL malen in bt Pd | 
| dn er Befes elendighentevens/ opleg: „gen beviel gemeet/ Scabt rup nict meer; —J 
* * | en man die vreeſt is vinrmermeer eheruft, fl ok h 
— Abe Sir Lewis Stuckley met Dooꝛ eenighe van fin — 
fer fieke ende Dt ante Peene, (eef alie (ao wert ee wege gpehaache 
| hees DEE PEDHEILE “ECH, dat de Connes Gem berlof gaf / d, | 
fao fepde hy / Soo moet wip God belgen? fau nf of gaf/ Dat bp. 
; —* 2 noghen mſyneyghenh en/ 
ch mepne dat ick vergift ingenomen ended, | dy AEN or 
hebbe daer wy deg nachte waeren eer Wp | mefe —— 6 
—— ters k ZE ster. Ma Ui YY : 
in deſe Stadt fu ghecomen / ick Meet dat finden tet Si Vaker alang poep enDer, 
| 3 zi atham , Dacr Wp logierden / cen | Coninck u defe gratpe ende Geleefthepdt 
Baer manreen ejdeent Bee tr ergen ba of 
one EEMEN Papiſt: Ende Dat | om te beter achtüinahe te rhchen e | 
brente aast verde nd nd ghefontiep 500 etebe (belbak ina 
A Pe⸗ uleven niet en ffact. Dee Ralei 
miet Montreuil ereneht Zp PitBe gp dach | Gek en gjefan tr — beeft alls 
Als nu Wee ek eat | otreefthepdt Biehrupcht, vm den Wertge 
leen in De caemer Was, He deuren ghef ï Wicon te ave te erijgen/ doemen 
4 J sb Î bem hand Ut 4 { ‚ 
ten nt / (stes ezen — 
heee, mick aem bebendd gl (Dn bene? | heben befiaten/ bathet voordeed enn 
N i / Tael ——— ——— | mcn ceren man (aldoen flerven om de — 
| ERE DAELE Il rimnvbermaeck⸗ ke end er rak — 
Ende al lachende fepbe Ip tet Man- | AR en — | 
daalden Coops eet a) Bie op beladen beet partij lfte 
Dottoren,tndé de Spaetijaetts bedroahen me WOOOZRCH/ felfS op Den perfacne des 
Belton Eee TAFELS pedroznen ED | ConGurr/feggeude onder anderen/ Lidien 
de hefpott hebben. ACK dit — Ontcemer, ick foude fufcke. î 
Cttt tij ſtucx⸗ 


— Jd REP MP U a 


—— ⸗ — 


— — Tee ee Ee — * — J — er Mem 
zh — — J — * > 
— en — — 
— —— 
— re - * F — — 
es J J 
23 J J 3 
a J 
x ir * je, 
„ KS 6 Bai Ee enn AE , « — | — 2 u 


EET? WMR PRK TT. 


— 
En 


& 


5 ì 


hed 


, 
and 


EEE SAT emd — oi SNR B of: 


TTE TET SK 


— — 








indie. PT Mk: 


— — — 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
0 


— —— — — — ne nnn. 
: 5 — zn — — — ee — DN enke dd pg 













Nederlantfche Hi orie | | | 
tantfche Hilorie _ Het negenendertichfte Boeck. 


| DE, a Te — u 
Ih | 90000 1618, —5—— —— rig Conijnck wel quaeme ſyn Officne te verlieſen/ ſoo en DL on 
Hi 9 | den beweghen wedergin eh) metbid- ſoude Gp even wel geen ſcrhaeve Daer UP 
—— on —— te huystecomen,‚my | heben / Soo bacft/fepde hp / als ichig 
—D——— ba iden —— Stact Draunckerpek / efte mn Peder-Handtfal 
| —900 Conijnek van Spanyen fog queen dese ged) Bemmen (pw ao faimusn Dzonwerik. 
MOREE EE TOR erp 2 ACECHCH ſende 
KiM eN —990 — —— van Enghelandt ſoude | flerlijner rabe B — 
J | HE | * en, ende thijn pardoen ze weghe bren- — Crasnen in aheta entre juweelen/ 
LK MERE IKR ha: aer mede ſulle ; bet 
Ì —4 —998* 6 — achterdencken in deſen helpen. on * en ecn | 
| | | — —9— | hetapentarvinort —— | Ma nowry,@h wat waere bet fon vdat Wp 
ot EREA —9— — gheholpen | conden onteonten £ s-uckters Goch 
LME ECTO hebbe / om fe ontvluchten/ wat falmen m — 
—— | — —— B, fepde hy ſtracx Wederom / ten is gheen 
BE Ban wel deens ier op andtwoordde Ra- fwaertehept / act hem —— 











— 





——— en 
—* 











— 5 
— ——— 




































BEEN EP leigh,volght mp in Drancherdek / datis 
900 JODIE mp in Dean: atis Sch we aet/ om vau.he —— 
DEN be wepahen Dacder-Lant/ Berlactt al | * | 
EEE bernbelben hebt / ick fal het u rechelich | (chappen Die Mannowrv tuſſchen bepde de’ 
| ii | — dꝛraeghen hadde / heeft ich Raleig 
SEA mice sevitnmoury bit hoerde foen daat bp | ende scacidey ip sld kds 
dto haan efen handel verborghen raleig fiet Stucktey Dat Inweel ften/Stuck” 
J oneens rra of as enne 
PROD PAG RAET: ei foort dSio mce | PE Jem biddende fuo Ys en 
KH irma gk Dijepaftheeft. Dic dit | te hebben/ tot bate fauve ovtpe geil 
nowry Hen anion err EERDE DAL Mar- Gebben op fijn @fficpe.Mannowrie De fate 
tot lana —— —— Dus verre ghebrorht hebbende / nam fl? 
HH OHANE fal cunnen ontkomen see Etch miet en | nen af-fehept van hacr bepden „ende trech 
94 | | omteomen / of op fallen noch | nae Konden. Raleighbevalhen/ dat IP 
J— ee va etn do —— Stuckley paſt fande ſecreet blphen ende haf he echie 
KR an É pum / Daer enig geenen | er te A 
Í naederen raet / Ban Vat wp hem anfen br teer eene grau foude ſeggen / DA | 
id 












lk HNE He | aenflach apenbacren / Indien hy mp tet | N 
4 wd baphepdt twillelpen / Sch fal hem dienen beent 5* 
hij gheven. Dits ter raa Ghe in baren | nijnch. ant in fou epghjen hups te moaf! 
eafteliche Bama ict Mernowry { gaen / tot dat Gp ghefont fonde wei | 
Maer Bier quam hem een ander GAU 

gent bao2 / welcke defe was⸗ Miepie fi 


IED Lode ee 6, fien een cofteliche Bagge/ ende gaffe hem 
J— in de handt / ſegghende datſe —5 



















ij lade EE AC OEE bijftieh pondt ſterlynghs weert was de⸗ 4 
EE HEBDE SEP uit ri peet): t onden w | oo⸗ 
AEM: tn foei iek hen gljeven/fepde pende baer | cliche Deeberdhe te brencierk So quant PA 
Jit AEM gie porien: aero tn Kram gene 
ME ORE hem/ende ſeght het hem/ick meet wel dat | gar de luyre fte ghevo rende | deon 
SRE OEREN bp mp gheloaven falsMannowry gynci AE | bar DE Agent deg Conijnchs van Daalt wilg | ban 
KS A el de fende df ecn) neh en: | herbeh/ghenoemt Clere, hem aendicnet/ ebk | Boz 
/ RED: Bi * — (jean Ap opelietals of — gent eer bege PRE oee: 
HOME LEON | helpen dat hp ontquacme / maer f wert 66 X 
RE Ed ct * THP Ont: | bp te Londen ſoude ghecomen wefen DAL SL borg 
HAES HE ht | pervers ontuhretan ALP Heder met | (acher bie geaotelier toen cnareigs) | Pen 
4 BREIN ende'ver wijt in ——— vpoordeel ende ſekerheyt waeren ſtreckien me 
1E E dj Sruckley liet Raleig bsaeqhen off och de. Des nachts / algRaleigfDacchitk 
ft, B geholpen hebbende ene bp et Akki —— Aiden gecomen Wa 
KENT HE Hert Ee — — eClere,meto neen 
Ks | | | ere IN ten fit hae. Syelaofde Dat he/bup:z | hupfe ban Kals erimenoe berfebepdalk 
RE HE ban fin Officpe van Dice are EL DE | peoparften die fp met malcanderen badk 
| Ki ER EE van Detiom. * ninpitE Bern fee baBrenen —— Franſche Agent Kalie HUG 
LA ERROR PE tenteert een | ke te DOE 
| | guld. ahecofthadhe/twel farde behoudens hebben / om bar — 


de BR IAN Raleig andtwoorde hierop / of u fchaon | 1 | 
H HEERE | net bz n 
NER leben ban rerommandatpe Sj 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 





KN 


„ar 





1618. den Gouvernenr van Calis ende dat hy 
— Lenen Edel-man woude over fenden/ am 
7 bent te Calis maer te nemen. De Barke et 
begeerde Raleig niet / fich Beter vertrou: 
Wende inde Engheiſche Barke / Dieop 
hem pafte / macr wat ſyn brieven ban rez 
conmandatpe/ ende fu andere mefenta 
tpen aen ghynck / die Woude bp in danche 
aen nemen/ dewyle ſyn oude vrienden in 
Dranckergeh nu meeft daot waeren. Dat 
Walter Raleig heeft ghelooft / ende fich 
verlaeten op eenen Premdelnch / den 
Welchen bp Haer te boozen (ghelyck hp 
(elfs nae Der handt bekent heeft) napt ge: 
fien en hadde / daer wt blyekt ghenoech⸗ 
faem hoe greetich ende begeerich Dat hp 
gheweeſt is / om te ontvluchten. 
Den derden nacht hier nae/foo mepnde 
Raleigh antcamen te hebben/ bp Was al ín 
den boot / om nae Bet ſchip te vaeren / maer 
Stuckley heeft hem opghehouden / ghevan⸗ 
ghen / ende ghebrocht in den Towr van 
Konden. 
Ten aenften ban deſe beganghene fau: 
‚ten/te weten / dat hu vpandtſchap heeft 
gepleecht ober Hie gene Hie in vrientſchap 
ſtaen met fijne ID. Ten aenſten ban fijn 
KRooverpen/ over·tredynghe fijner Com⸗ 
ffe mif-handelpnghe van fijner AB s. 
Dnderfaeten / ffaende onder fijn ghebtet/ 
‚ Een aenften ſyner bedriegherpen/ in Het 
ontloopen / fic pagende te ontrechen wt 
banden van ſyner es. Juftitpe / ende 
| andere fauten/ Haer van hp ten Deele is oz 
| vertupcht / ende die hp ten Deele ſrifs bele, 
| den heeft / Soo heeft hp hem fetven onz 
Weerdich ghemacckt / dats pre IR hem 
| voordere ghenacde ſoude bewÿſen. Ende 
fyne A: beeft ghewiſt / Bat Gn ſos ten 
* aenſien ban fijn voorighe Verraederpe/ 
efen mee AS ten acnften wan defenw bann 
de bpie ante fautert / niet der dood foude geſtraft Wazz 
Paltte Den ende is berwefen met de bte ghe⸗ 
| vichtt te Worden. 
5 | Boepn fie Sir VVatter Raleig ffaende op de ftellaqpe 
I pe her ſeha⸗ Ont gherichtt te worden / heeft mel eenige 
| wd Shee der boven verhaelde beſchuldighynghen 
of beeft, 


E 


—— — en EE Fl — 


Sir Walter 
Raleigh 





gheloochent / maer Conöngen ende Pein: 
cen achten Be ſelfde Wepnich/ ale fp maer 
een goede confttentpe boor God hebben, 
fanderende haer ogdeel ende Honnifte op 
De erameitatpen/confrontatpen/ende an: 
dere der ghelycke bewyſynghen / als in 
it proces ghebruyckt fijn gheweeſt/ ijn: 
De alle Befelfde ghenemenende becrach⸗ 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. 







— 


ne - ’ 
« ey * 
da 


r en EE ie * = 
Ne 


Fol, 355 


ghe aller der ghetupghen hier over ghe⸗ 1618, 
crammeert / foo bele als haerer connen- 
ſtheyven / ende dat in teghenwoordichept — 
Ban ten minſten ſeſſe van ſhner MWaje⸗ 
ſteyts ſerrete Raeden/ ende betuycht by 
Be onder · ſchryuvhnghe der ſelfder / welcke 
deſe waeren / De Eertt-Butichop van Cantelà 
berch,die Lord Verulam,Cancelier van Enge 
lant, De Graeve van VVorcefter ‚ bewaerder 
desSeghels , de Heer Secretaris Naunton, de 
‚ Meyfter van de Rollemsende de Ridder Edward 
Cake, Hooghe Iufticier van Enghelandt. | 

Ber rrit-Oftobris is De fententpe des Sir Walrer 
doodts teghen Sir VValtet Raleigh wtghe⸗ Raleig mazt 
ſproocken ter erecutpe gheftelt tot VV eit. outhdoft 
Munfter voor Get oude valaps/ Daer wars a ——— 
ven tegenwoordich de Graeve ban Arun. 
del, Gan Okxfort, Van Lincoln ‚ Bar Southe 

| Hamton,De Vicomte van Doncafter, De Beez 

‚Fen ende Barang Lan Percye, Ban Chef= 

field, Ban V Vindfoor, ef van Rufiel, benef⸗ 
fene veel Gidders/ende Edel-lieden bart 
qualitept/ Ende cen groote menichte vant 
allerlen foo2ten van menfchen. 

Sir VValter kaleigh op het ſchavot co⸗ 

mende / heeft alte die Heeren ende omſtan⸗ 
ſtanders ghegroet haer biddenderindien 
h foa lupde niet en f zach alg fp moghe⸗ 
Fick verwachteden ende vermoedden dat 
bp Doen foude/ datſe fuler niet en Wouden 
toe· ſchryven eenighe verbaeſthepdt ofte 
ver ſtaeghenheyt ſynes herten / Maer de: 
hitte ende cracht Lan he coortſe/ Die hem 
te Dier ſelver upze acn quam / Godt dert 
Deere biddende/dat doch fr fkemme nict 
ent machte beſwcken. 

Op berclaerde ende bekende wel droe⸗ Excuſen 
Be ende quaelick te vreden te Wefen op Lan si: 
Mauanowry ende stuckley , Macer even wel en — 
ſoa vergaf bp het haer/tot ghetumge daer isb. 
ban nemende den Deechen Lan Wet, 

Munſter / Die hem daer ophet Beoot des 
Heeren heeft wtghedeplt. 

Op perfifteerde ende blecff daer by / dat 
ſyn eerſte voonemen/ als hp de repfe nae 
Guaiana gen·nam / ware gheweeſt De M.joe 
te ontdecken / Macr dat het anders was 
wtghevallen/ als Ip meyũde. | 

Aengaende dat eenige hem beſchuldicht 
haddeñ / dat Gp niet gefimet en fcude ſyn 
gheweeſt wederom nae Engheland te 
keeren / Dat ontkende hy / ſegghende Dat 
bp altht was indachuich gheweeſt des 

ects Dien bp voor ſyn brtrcthdene 2229 


be Van Arundei eliedacn Ka de heu fees 
ticht met de handt ende onder-teecheuuun: | rende dat hp —— babde h s 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduce by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


ederom in Engeland fouz 
de 






































































— ————— 


— 


ede ede 











ivedertantfche Hiftorie 


1618. be comen / hoe fijn reyſe berghünghe. De 


r, van Arundel Daer teghenwoordich op 


—7 Bet ſchavot ſtaen de / heeft opentlic bekent/ 


dat Raleigh hem ſulckes met eede gheſwo⸗ 
ren hadde. 

Dat eenighe Hie met hemop deſe reyſe 
waren gheweeſt / claechden / dat hp haer 
ſchier Bande ſterven laeten bp ghebreck 
ban verſch waeter / Baer op fepde hy / dat 

alle die gene die wiſten Wat de Zee vaert 

mede brocht / lieht conden verſtaen hoe 

ied ende onghefondeert Dat die clachte 
as. 


dor fo gaf hy te verſtaen / dat het hem 
feer verdroot / ende dat het ſyn eere ende 
reputatpe grootelicx quetſte Batmen 
hem befchuldichde/ Hat hp foude Tobacco 
ghedroncken / ende ghelacchen hebben / als 
dien Weerden ende voor treffelickẽ Grae- 
ve van Ellex deſe werlt verliet / bp riep Ber 
G2eooten Bichter Des Aertbodems tot 
ghetupghe over fijn ſiele dat beydes onz 
warachtich was / Maer dat hp ter cons 
trarpe bitterlich hadde ge weent/alg Dien 
Edelen Gzacve gerichte wiert / duchten⸗ 
De dat des ſelfden bal oeck Den ſjne ſou⸗ 
De weſen / ghelyck het ghebleecken heeft/ 
want fepde hp / Die mp in fijn leven bez 


|loffenfal , ende die my bevryen fal van 
| cranckheden ende quellijngben, Poorts të; 
| eerde hp hem tot den Seherpetiichtel 


Het negenendertichfteiPoeck. 


traenen / de omſtanders mede tot ſchreyen 
verweckende. * jen⸗ 
Bermaent ſynde van eenẽ fijner vrie fs | 
Den / Dat hp belpdeniffe ſynes ghelot J 
fsude doen / Daer mede was IP 9— 
beerdich/ende ſprack / ick bidde ualle 52 zl i 
ſijt doch mijn ghetuyghen , dat ick fterve —9 
goet Chriften, een broteſtant, Ick en ſoech 
geen faelicheytin yet anders, oftein yemanin 
anders,dan alleen in de verdienften van mijnes 
lieven Saelich-maeker lefus Chriftus, ick heb 
bebegaen een werlt volboofheyden , M 
Godes barmherticheyt is oneynd:lick groors 
om mijne fonden te bedecken , ende hy J— 
crachtigher om my te behoude,dan mijne * geer, 
denfijn om my te verdoemen. Dit is mij 6 a 
loove, mijn hope, mijn vreucht, mijnen troon 
Ick bidde u al tefaemen bide met my, dew}”® 
defen ooghen-blick der ghenade my noch0 5 
verich is ‚… Bot 
Daer nae facts hp de bple aen / ende KU Man 
flefe / ende voelde op fijn naegheien of 
fcherp was / ende fepde daer nae/ Dele 
de Medicine fijn , die my van mijn coort Vie E 


fol 


‚ende met een vriendelick gelact hem atu 


fchouwende/fepde hy tot hem / Ick verge then 
het u dat ghy my {ult dooden, Ende hp ver⸗ | 
maende den Scherp · NAichter dat hp GORT 
altijt foude vreeſen / ende Loo? oogg 
houden / ende dat hp fijn werck ſpoedelith 
foude Boen / als hp neder-knietende HEE 
een teecken met der handt gheven (OUD 
Bit alles / ende neeh meer / gheſproht 
hebbende / viel hp neder op fijn kapen / ſy Bp inr 
ooghen ende handen oppewaerts ten EBB ot 
mel verheffende / hy ſprack een ſeer choline 
Ghebett / ende Daer mede fijn ſiele bey 
fende in de handen des Weeren / paft HET 
ſynen halg op den block. Een mt den 
nichte riep / Lecht hem Ooft ende VVE 
Raleig Dit hoozende / antwoorde / Mijns 
vrient , Mijn fiele fal ven hemel op—vaeren soe 


minden ende achtten / Die hebben mp nae 
Der hand veracht / hoe wel ick van cons | 
trarpe factpe wag. 

Sat bpfich hadde ſieck gheveynſt op 
Ben Werl nae Handen / dat bekende hp 
Waer te ſyn / ſegghende / dat hp ſulckes ges 
daen hadde om tjd te ghewinnen / ende 
om medelijden ober hem te verwecken / 
bp bekende daer in gefondicht te hebben / 
ende batt God dat bp hem ſulckes wou⸗ 
Be vergheven. 

Dy riep aver lunt / Dat hp ſterven moft/ 
omeen ghepretendeerde vrientſchap met 
Spaenpen/ende om eenich lect/ d welck⸗ 
men meynt dat hp defe Natpe hadde aen: 


ghedaen. 
Hy verfocht het gebett Lan alle He ome 


— EET. = 


—⸗ 


| 
{ 
„ik 
hl 
Rij 
de '| 
í 


/ ; 
E 
46 
2 3 
J fi Ö jj 
E F4 
Ì N 
onl 
h À î 
10 
# Ĳ ë 
' KN me 
k / 
N ‚DET 
Ey 
Ï AN 
{ ' 
Ae) 
| 
{ ek 
Ì 
3 
4 
hej W 
l + 
} Ela | 
kJ p 
J * * 
— Je 
J pee KAM 
Ì ' 
fi 4 PH 
OE Ke AN 
ki ‚die 
| af J 4 
J 
J — 
EN 
4 Ä 
el 4 _ 
’ n 
AE ix 
4 4 
4 
— 
4 4 
t — 
4 Js 4 
_ ) el, 
J 
9 
J EE 
1 é 
— 
ME 
b Ni 
ke 
9— 
9 
‘ 
KE 
EN 
8 4 
4 
. 4 
* 
13 
Ea 
Í 
ESPN 
t Mt 4 
Dl 


— 


Rl bu 
— 


— 


— — — 
EP td — 


— 
— 


— 
ie 


x E x * 
* J 
Fr EO Eee ee * man en — * = 


flaenderg/ ende lip batt ſelfs ſeer vierich⸗ 
lick / bekennende Dat fijne ſondẽ feer groot 
ende menichfuldich waren / hebbende ge⸗ 
wandelt in de weghen der poelhept/ ſyn⸗ 
de gheweeſt eenen Hovelynck / Soldaet / 
Capitepn/ Admirael / Ghenerael / ende 
Zee vaerent ·man / in welcke ſtaeten Heg 
levens De ſonden meeſt regneren. Hp riep/ 
Heere leſu, waſcht my in dijn onſchuldich 
bloet ‚ende vergeeft my mijne groetefonden. 


®it alles fprack bp miet bele ende bittere 


ley t mijnlichaem Suyt ende VVelt:Doch, ſt 
de bp daer nae / laet hetfoo wefen , ende 
voerchde fijn lichaem alſoo dat bet Ooſte 
De Weſt quam te ligghen. Doe flocch die 
Scherp Nichter toe / ende heeft met HUE 
ſlaeghen het hooft vant lichaem geſcht 1 
den / dwelck hy met der Bandt op NANA 
founder een wooꝛt te ſpꝛeken. Wet lichac⸗ 
met Get hooft lept Begraeven in de Kern 
gan See Margareta bp Weſt· Minſter. 


Kk 
Di 


ar vropean Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haa 
444 B 20 





„IC 


Mat, O Fa]. 


me 


N Onder de reveerin she van Coninck Philipsde derde, 
618. Dit Was het eynde van Hier vermaer⸗ 


den Raleigh. 
kb.3,de Afpice quàm fubitò marcet quod floruit 


kur ‚quàm 


Afpice quàm ſubitò quod ſtetit ante, cadat: 


Dat is. 


Siet dach hae haeſt cen fchaene bloenr 
bergact: 


Siet dach hoe haeſt batten can / Dat nu 
ftact. 


Ghene dat hier boven verhaelt 
is van De Communricatpe tuſſchen 
Den Franſchen Ambaſſadeür enz 
De Sir VValter Raleig ghehouden / 


zhée Mam beeft groot miſverſtant beroorfaecht tuf 
IE ici fchen de Conhnghen van Prancherjck 


thee ENDE G2oot-Beitannpen / Alfoo dat de 
hees Conynck ban Geoet-Beitannpen den 
Bets _Pranfchen Ambaſſadeur des halven Wat 


Ot fs 


Enghelandnae Branckerdch heeft doen 
ns Bertrechen/Ende van ghelhcke ig oock de 


Oi ezance Enghelſche Vmbaffadeur tt Branche: 


4E an 
dk oo ê 
& 


Images r 
444 B 2 


0) 


pont rich nae Engheland ghefonden. Vele 


treffelieke Mannen foo in Beanckerijch/ | C 


als in Gzoot-WBritannpen fijn bedzaeft/ 
Dat Dit mif-berftant tuffchen die bepde 
Lroonen ontffaen is / ende meynen Dat de 
ſaeke van ſoo groote impoꝛtautpe niet en 
is / dat daerom de goede vrientſchap ende 
intelligentye tuſſchen die bepde potentae⸗ 
ten behoorde geniterrompeert te worden / 
ofte ſtille te ſtaen. Men pane dat op cen 
rorts / door tuſſchen· ſpreken ban treffelicz 
ke Mannen / de vrieutſchap tufichen die 
Bepde Conynghen fal her-ftelt worden. 


derd jaren gheſchiet is) tot ber: 
fchepdene repfen/ in het € onync⸗ 
rycke van Bohemen veel moenten ende 
oneenicheden opgheſtaen van weghen de 
diffexenten in het ſtuck van de ãeligpe. 
De Cuangeliffche worden Daer te Lan 
De ghhemepnelick ghedefigneerdt met den 
titel {ub utraque,ende De Papiſten fub una. 
Om dat de Cuangelifiche het Woochs 
weerdich Avondmael deg Beeren(nae He 
inſtellynghe Chrifti „ende t'ghebruyck der 
oude Chꝛiſtelicke Merche) bedienen ende 
ontfanghen onder De gedaente Lan Bzoot 
ende Wyn / Ende de Papiften De Leeckẽ 
(fo fp Die noemen)den kelck ofte den Wijn 
onthouden, 


Winſel Aer ſyn tot onſen tijden (om niet 
arl gn De DD) te fpzeechen wat Boop twee hon: | b 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQ 
ges reproduce courtes 


LLC 
d by y of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Benevẽs verſchendene beraed ijn⸗ 1618, 
ghen ende Verdraeghen op de bra — 
ghen ende andere bp-een-comften der | 
Land-frenden ghemaecht ende beriuile 
licht tot bevredhnghe der in\uoonderen 
deſes Tondnch-Fijcr/ Is mede het Oem 
trope / ofte Accoort bp Den Kepſer Rudol- 
pho ben drye Cuangeliffehen Standen 
Des Conynck Aicx Boemer veeleent / 

Arno 1609. Den vhfden lulij : Lupdende 
als volght: 


VVy Rudolph den tweedden, by der graty⸗ 
en Gods gecooren Roomích Keyfer dec. 


Cat eeuwiger Memorpen / ſy wt Bracht Octrope ve 
deſes baiefg/eenen pegelhchken henneldene Rado 
Haer Dien alle Due Staté onſes Eonincs den din Ee 
cher Solemen / bp ong alg haren Bar tangeiif: 
heemſchen Coninck/ ater onderdanichft —— 
ende behoorlyckſt aenghehouden ende gez nijnck: jeg 
beden / datſe bp die gemenne Boheemſche Pan Boes 
Lonfeſſie ende bekenteniſſe des Geloafs/ sen ege⸗ 
Die welche ban eenigen Die Auf burgi⸗ 1609, neu 6 
fche ghenaemt mort / Inden Dare lefu Lulij, | 

brifti, 1575. Op den alghemepnen Lante 
dach t'famen ghedzagen/ende den Room⸗ 
fchen keyſer / wylen Bepfer Maximiliano, 
onfen gheliefden Heere VBader / Loflycker 
en Salichſter Memorien over gegeven / 
Die hem doen ter tyt / gelijck wy feecherz 
ek ander-recht fijn / ende upt het fchzijs 
ber onſes gheliefden Peeren-Daderg epa 
ghener handt / sack andere bp der Kants 
taeffel bewaerde Monumenten die noch 
voor handen zyn / te vernemen is / bp hare 
ARajeftept fijn bewillicht gewozden/oacke 
hare onderlinghe opgherechte ende met 
Boorgaende inghebrachte accoort / alg oac 

p meer andere dierghelycke Gerfaeck 
ende Begeerte haere Heligie aengaende/ 
expreſſelyck erhouden Worden / fulche 
haerlieder Heligte vry ende onverbindert 
moghen oefenen ende planten/ende alfoa 
in defen allen die Standen van ong ghes 
noechfaem verſekert Worden mochten / in 
fulcker voeghen alg die Vrtijchelen/ende 
bun lieder begeerte in den Voogleden Ja⸗ 
re opden Landtdach inde Landt-tacffel/ 
in het groene Boeck Her gemepne Lants 
daghen inghevoecht / dit ſelvighe bzeer 
in ich begrijpt: „ 

Dewyſe ons dan niet lievers 
Dat in Defen onfen Coninchr” 
alle dzpe Stenden / ſoo vr? 


> di ecnertep/ald 
bepderlep een allen onfen leven 


Jy u ghetrou 


7 ee — — — 
— — — — — >er 
es a 4 5 
+ be, : : 
EEN p é 
bn SN ie nn 


eN 
se Td 
he 


—— — 
— k 
’ 
LA 


ne 1 PEN aha ND, 


* 


gen 


mn Hedi — vhs — 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
mages reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


— is nr — De … “a 
— ven tn “y F — he m 
5, pf — 


Nederlantſche Hiftorie 


ghetrouwen / nu ende tot euwighen tyden 
beſtandighe liefbe ende eenichept / vrede 
ende vertrouwen tot vermeerderinghe 
ende behoudeniſſe vant ghemeene beſte 
hepleecht / peder partpe bpde Kelygie/ 
ip de weſcke fp hunlieder zielen ſalicheyt 
verſeeckert te zijn / vaftelijek gheloven / 
Deptailitelh/ onverhindert / ende onghe⸗ 
brongben bp den andere blyven / ende JE: 
laeten Werden moeghen. 
Ende ghelyck Get voor henen bp de 
Landt taeffel beveſticht ig / wat de Keli⸗ 
gie onder eenderley oft beyderley gedaen: 
te belangt / datfe maicanderen niet en 
meolefteren/maer boog eenen man bp malz 
tanderen alg ghetrouwe vrienden ſtaen / 
ende Die eene partpe De andere niet DEF 
fmaden oft blameeren (al: 


by defen Arthyckel gantſchelyck blyven | ſche als 


eñ ſullen hier mede beyde partven / gelyck 


Dit ſal aldus | Wen/haere Pꝛedicanten / 


Het negenendertichfte Boeck. 
die Beltgie inden Heylighen Aiche⸗ ende 


nu nach aock in toecomenden tyden kra | 
ghehouden zyn ſullen / hun ud — — 
portaten / de welche op gemepn 43 
dach int jaer / 1567. inde Landt Prepit⸗ 
gieu / ende elders upt-gijelaten worde⸗ 4 
reguleren, ten 

Poot willen Wp hun / den Sta — 
fuburraque , cock deſe befondere gh | 
doen / eude alte drie Standen / Die hun t0 
de Confeffie Bekennen / het Peagiſt J 


— 


Tonſiſtorpe in hare macht ende bewi 


Wederom overleveren / ende confcntere, 6 
4 


ghenadichft / dat die bereenichde State | 
ſulck de gegen met haere Pricft, 4 
fchap/die nae de Confefſie haerer verde 
gektugbe ſyn/ reformeren ende vernit — 
ſoo wel pen 

Boheemſche aldaer orꝛdine 

pris, geor? > 


laten / oft die ghene Hie alreede 


nu tegewoordich / als each toecamftiah/ | neert ſun / van daer / ſonder eenige verhit 


malkanderen verbonden zyn / by alſulcke 
eenen / als hier van inde voorſchreven 
andts Oꝛdomantie begrepen zyn / en 
De Dewple die van onder eenerley ghe⸗ 
daente in deſen Coninchryche een vep en⸗ 


deringe des Pragiſchẽ Erts⸗Biſſcho cl 
op haere Coltaturen nemen/ende DE ſelpe 
Daer mede beſetten moghen. iettew 
hebben wyp ſoock ghenadichſt den 6e J 


ten / ghelyck hun dan Lan outs af toe 


De onverhindert erercitie van hen teder ‚ Boost Geeft / Die Pragiſche Academie an | 


Keligie heben / int welcke Die van bep 


much ordzee ſtellen cm dat hier in een ghe⸗ 
lyckheyt moghe gehouden Worden: Baer: 
mn confeuteren Wp / eude gheven bun 
retht ende macht hier toe / Dat de voorß. 
vereenichde Staten / ſoo de Weeren / als 
Die van Adel / mitſgaders oeck De Pra⸗ 
ger / Guttenberger / ende andere ſteden / 
met hare Ingheſetene / in ſumma alle die 
ghene Die hun tat der Bobeemfcher Con⸗ 
feſſie bekent hebben / ende noch bekennen/ 
dewelcke Ioflijcker memorien wylen Keps 
fer Maximilian / anſen liefſten Heere ens 
de Dader / op den ghemepnen Landt⸗ 
dach / rs7s. ende nu opt'nieu oock ous is 
overghegheven / by de welcke wy bun al⸗ 
derghenadichſt te beſchutten belooft heb⸗ 
ben gheene utgheſondert / datſe / name⸗ 
lyck hare Belrgie/ / na inhout bande Cone 
feſſte ende onderlijnghe opgherechtte bere 
eeninghe / ende verghelhckinghe / vry ende 
onverhindert over alende aen alle plaet⸗ 
fen / geffrnen ende volbrenghen moghen / 
bp haer ghelvofende Keligie / Prieſter⸗ 
fchap ende kerchken ⸗Ordonnanfien / He 
welcke ghelaten woeden tet de gantſche 


| allen tacdehoogten/ op Date de felter! 
Berlep ghedaente / Die hun tat die Confeſ⸗ | beguame ende gheleerde Mannen 
fic Bekennen / hun geen inbreucke doen | ten / goede ende loffelyeke Grdonnan 


J 
peld Î 
tik 9 J 
ende eoftupmen oprechten / eude over BEET 
de / als te Weten / Bet Confiftzie oft AT 
demie / fekereende deuchtfame perfoohe ee 
tot Defenſoren ende befeijutehjeeren VER Be 
ordineren ende beſtellen moaghen. 

Ende naedien aock inde onincklych 
Steden deſes Coninckryex / niet weyu sen 
Catholycke ende der Confeſſie Door HEL 
anderen woonen: Daeramme foo iS Pe 
fen eyndelycken Wille ende bevel; Daf LE 


behoudeniſſe van liefde ende eenichephin 
die eene partye de andere inde oefent 


| 
| 
| 
| 
| 


van haerlieder Feligie / ende Herc 
Ordonnantie / niet ingrijpen noch VOLLE 
ſchryven. De begravinghe bande DOOL 
liehacmen / inge Vercken ende oP Bie 
Uerck hoven / als oock het lupden VANS 
Nlocnen /niet en weygheren noch verdi, 
den / ende der ghelycke in anderen uc 
ende dit alies tat behoudeniſſe ban KEN 
ende eenichept/ ghemepnt ende ghetrdt 
welijck aengheordent. c 
Deffenthalben belaven wy bp onſe 
nincklycke waagden / Dat aldug DIE EE 


| 


vereenichde Standen/Die bur tot DE ZE 


tenparighe vergheldekinghe van wegen heemſche Confeſſie bekenne, watje wd 





Onder de regeerinehe van Coninck Phulips de derde. 


de . 16,3, haere naecomelinghen / bj alle t'gene ſoo printinaele Heeren / pie haer in Hare Kette 

DO — noorſchreven is van ong/ onſe Erben en ame enise Vꝛnheden en temen maren/ 

fi de taecarienden Loningen in Bohemen? | Ende (pu enndetieh faa tepinochich ghe⸗ 

rain ende goleomelijek / fander gere | orden/dat fa Dane ban bate grootfte tez 
ree at — ter mn ghenpartyders / van basen af wt de vene 

eert / ende beſchermt wozden / in fulcher | ſteren harer Ract-cacmer Ae pend 
boeien , ar up be felinge mit smeten | —* harer Kaet caemer hebben gewor⸗ 

Lid re} ie Tat vba Ee: PN * 2J⸗ 16 J13— lien 
—— —* ore Age DE bes Heplighen De voornaemſte onder De Boheem⸗ Verbanck 
bintier — —— Litmaet deſſel⸗ | fche Standen Hie Hit werck beeft aengijee 02 Boves 
ns B) EIT aack ie is inſſupten eudeen fial bangen/ Ge de Grave van Toren, een Seer ——— 
—2 Aerinne iu ecamenden tyden / cigech ere ijs Heere / ende daer fn 
—— dan aften Lruen — dertich cloecke Weeren / Ditectores ghe⸗ 
nonnen ar Bohemen / nach | noemt / Bie het Belept van alle faksen heb⸗ 
bn andere Gheeſtelycke / oft pereltläjecke | ben. api 
Herfaonen/ in toecomende ende eeuwighe 


— a E 5 — 


2 
he 


—* / tg ee ofte in” 
zeucke Gjetchteden / nocf docht 
— gheſch h ghedooch 
Dit accoort is taemelick wel onder: 
houden gheweeſt / gheduprende Get levert 
ende de Regierynghe des Repſers Rudol- 
phi, alg oock foo lange als He Kepſer Mat- 
thias Repſer ende Conduck van Bhemen 
te gheweeſt. De Eerſt hertoghe Ferdi- 
nandus Conhnck van Bhemen Lercoren 
ende ghecraont wordende/ Geeft vel he 
looft de Euangeliſſche Stenden bp haere 
vryhent in het ſtuck van Be Heligne ende 


Andere hare Privilegpen te lacterr verz 


blyven / Maer die Euangelifiche heben 
alffracr m den aen-vanck fpner regie⸗ 
ringe beginnen te claeqen/ Hat fine ID: 
haer in hare vrvichent / inſonderheyt in de 
deffenynghe harer eligpe grootelicx 
Was vercortende / door inductpe ende aẽ⸗ 

rift van de Jeſu-wyten / foa peder ecn 
Wepnde. Wat dre Euangelifſche Stenden 
hebben ghefuppliceert ende ghefoliciteert 


Wier wt is ſtracx groote beroerte cp het 
Slot / ende voorts Door de geheele Stadt 
ontſtaen. De Grave van Enzen ende 
meer andere Beeren ſyn frac te peerde 
gheſeten / ende hebben door De Stadt gee 
reden / weder een tot flilichepdt bermaez 
nende / ende roepende/dat niemand eenich 
ghewelt ofte over laſt geſchieden en fors 
—— en —— —— hadden / 

ao; pierende al He wer 
oigden wonden vit verde⸗ 

au de drne Beemſche Officiers Die 
venſteren wtgheworpen ei Ge alleen 
de Vry-Heere van Slauara gerfte Peefident 
ban Hen hoogen Kaet/ofte overfte Lants 
hofrichter / ſeer ghequetſt en afschbraokens 
D'ander twee ſynt ontromem alſe ſp in de 
modder ende ep den miſt ghevallen ſyn / 
de Papiſten ſeuden/ ils font fauvez par les 
Anges , maer andere ſenden par les fanges, 
De voprghendemde Slavara miert in Des 
€ ancellaers hups be waert / bp heeft He 
Stende haer gants voornemen geopent 
ende Berclaert/ bekennende dat het aues 


* — - — EE * —— E Tr 
E E * 8 — — * 
ik —— — — 
—— me enn 
* 
2 F hi - p 
®. id DE, 
— ER hen Mer Pan EE neme en 


— * A 4 
— be Senn Sn 


— 


Eee 


bp den Leepfer Matthia ende den Conynck 

Ferdinand / dat is al vaſt te vergeefs ge⸗ 

eeft / Gmmers daer en is in Der dacdt 

gheen verbeterynghe ghevolcht/ ofmen 

ſchoon famtyts de Daterende met woor⸗ 

den eenighe vertrooſtynghe heeft ghege: 

ben. Soo dat eyndelick peder een / haoges 

ende leeghes ſtandes Perſoonen / foo ver⸗ 

drietich bier over ſyn gheworden / Dat fp 

hare patientpe verlieſende / niet langher 

en hebben Willen noch cunnen den / dat 

de By, PP/Die verre De meefte in ghetaele Waren, 

mbestt haer van het minder getal fauden laeten 
Wer Boe Over-mepfteren. Ì 

pegstters De Stenden des Coninck Ader Bhe⸗ 

uren De men fu den 23, Maij binnen Praeghe bp 

—— malcanderen verſaemelt / alwaer fp haer 

aeghe. t'ſaemen verbouben hebben teghen de 


ji 


ban de Jeſunten Wiert belepdt. In deg 
verloopenen Secretaris Michna comptoir 
(Die Dit Werck teghen de Stenden ter 
hoochſten Geeft helpen drypven) heeftmen 
niet alleen veel obligatpen ende cedullen 
van groote ſommen ghelts / Die hy onder 
de Jeuden Geeft / maer oock mel hondert 
blancketten met fijner Kent. Des. anders 
teeckenynghe ende figuet becrachticht 
ghevondeñ om alſoo de Stenden ende 
t gantſche Conynckrycke / nac der Hefitz 
pten KRaet/ te regieren. Cghelt is vaat 
eerſt ghecanfifgueert / ende den Jeuden 
bevalen het elfde in der Stenden handen 
te brenghen. Bie banden Bact/(als ne 
eere Slabara „Smyfanf ki ende andert) Die 
het te bonzen met de Coninekleke Offie 
ciers hadden ghehouden / vielen ſiracx de 

Puvw ú tens 


APR 
pr 


/ er 2 4 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 





r 
« 
el |A 
d 
‘ 
it 
4 
J 
J ven 
_ 
‘ ' 
4 ad 
' 4 4 
—4 RAN 
ì 
ARN En 
ER MEN 
J — 4 
Rtl 
' —9 
| 
9 8 
h n fi 
… MLK 
d Het 
1 
J 
Ld ” 
+ 
Ee 
1 AAN 
4* ál Hi 
8 AV 
EN Ed (II 
_ J 
1d » 
RE 
4— 
& 
J 4 
Hú 
_ ' 
en 
4 
Ip, 
ir 7 J 
— J 
se rk 
\ 
41— 


— es on — — 
— — 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


NEMA Ee … “a 
en Ne ms 


Nederlantíche Hiftorie 


2612, Stenden by / prefenterende veel dupſen⸗ 


den / om bolck Haer mede te lichter. 
De Stenden hebben in carter tijd ſulc⸗ 
Ke orde gheſteit op haere finantpen/Dat fe 
ract wiſten om op fe bꝛenghen ſeven⸗ en⸗ 
Beertich tonnen gouts. Sao veel machts 
en hadden Befe Peder-Hanven niet/ als 
fp den erBely aenvyngen teghen Den Caz 
nynck ban Spanpen. Onder anderen fa 
zefenteert Hen Gverſten Burg-graeve 
— —— Dupfendt florenen daer toe EC 


feerten. Dat meer is / de Catholyckſche 


Stenden / Die aen Der Jeſupteren prac⸗ 


tĳcken ntet fchuldich en fyn / hebben (ich 
gack wederom met de Euangeliſſche ver⸗ 
bonden / om met malcanderen in et toe⸗ 
comende in vreden te leven / den Maje⸗ 
ſteyts briefte helpen mainteneren / ende 


Boor haere vephept te (kerven / ſich oock 
tfaementlick te defenderen teghens alle 
heymelicke ende openbaere vpanden Gaz 
des / hares Conyncx / ende Des Vaeder⸗ 
Landts / Waer toe fp ſtracx den ynfden 
man int gantſche Conynckrycke hebben 
op-geboden/ Bie meer als handerdt dup⸗ 
fendt ende oyftich duyſendt man belga: 


pen. 

Nae dat die Stenden haere nieu-Gerz 
Batte alliantpe / ende de Articulen van 
Defenfpe in de Kandt-facle openbaerlick 
hadden laeten af-lefen / ſao hebben haer 
niet alleene Burghers ende boeren/ maer 
oock ſelfs de Municken ende Paepen (Die 
in groot perikel ſtonden van de Purgers 
binnen Prꝛaeghe overvallen te worden) 
haer onder haere pratectpe ende beſchut⸗ 
tynghe begeven / be welche haer ban den 
Gzaeve ban Chupu int particuiter ig bes 
looft gheworden / waeromme fp hem in 
haere Kerchen ende Sermaeuen feer hoo⸗ 
ghe pebfen. JRaer de Boheemſche ron: 
tier ſteden Pulfen entre Budvens, en Willen 
haer aen der Stenden ſyde niet geben. 

Op deu felven dach Dat de tydynge Lan 
de baven-berhaelde Leranderjnghe te 
Peefburch guanr / Was Ferdivandus De 
nieu⸗vercorene Conynck met De voor⸗ 
naemffe Catholiſſche Weeren / ende de 
€ arbinael Clefel/bp den Eerſt Hertoghe 
Ban Bran te gaſte / Daer dronckmen op 
fuer Me⸗. gheſontheydt / met groot ghe⸗ 
Baer ende gheſchal van ketel trommeſlen 
ende trompetten. Maer ſoo haeſt als die 
tyoynghe dacr quam / veranderde Hie 


groote vrcucht ende bijtſcthap in groote ; 


Het negenendertichfte Boeck. 


ne Me. daetelick baer nae vernome beef, 
dat die Baheemsche Standen oP à ov he 
goede ordze ſtelden Ende volck vant Die 
faahe aen-nemen tst haere ende Han * 
onder-faeten veſchermynghe / ſchick An 
Aunpteren ende voet-kacchten op DE deit 
tieren ende paffagpen/om Gaere VPA; 


| bupten t Nocke te Gouden / daer toe me 


nagerende des tper contrivutpen / B 
goor Ben Condnek ghedeftineert WIS 


ren. F 
De Boheemſche Standẽ ſchicken of Ma 
aen alle Cuangeliffche s>o2ften hart — 
ſanten / om te vertoonen De rechtveer * 
hept harer actpen ende hebben tot Ea Ó 
epnde een Apologpe in het Boheems ln 
thn ende Haaghe-dupte/ in openban | 
druck wtghegheven / die oock in NE of 
dupts is ghetranflateert.De Cuer⸗ 
van Daren heeft haer Wel onthaelt/ a, 4 
belooft de behulpelicke hand te bieden 
ghevalle fp tot deſe defenſye / om hare Li 
ſigpe ende bephept te mainteneren / 
nostfaecht fijn gheweeſt. paf 
We Kepfer Marchias heeft ſtracx NATIE 
Defen alarm was aenghegacn / EHA 
erpehf-bolek aenghensmen/ende hy pe 
aen alle Ceur en Haeften des ABEL gl tl 
fchaeven ende gheſonden / verſoecke | 
dat fp de Bohemifiche Stenden GIA 
crychf volck en fouden laeten acne, 
in hare ghebiet / maer wel op fijn EAT 
miſſpen. m 
Karts hier nae heeft de Wertoghe rk 
Bꝛaband een goet ghetal Van MUVL fg 
ende knechten laeten aen-nemen/ to 
fiftentpe ban ſynen Heer- Broeder caf 
hepfer tegen de Bohemen immers herz 
men Pgheruchte ſoo laeten gaen) 
even welen is dien tocht niet voort — 
gaẽ / Maer ſyne Hoocheyt heeft den / : 
ve van Bucquoy derwaerts ghefanden/ ge © 
met raed endedaed den Kepfer in DEL 
erBebteghen de Bohemen te affifkern, 


fhnde Befen Eracbe bermaert VOO op 


var He LBaoretreffelichfte Overſte / DE 


Eerſt Hertaghe van Brabant / ofte 


inch ban Hiſpanven in fnen DES 


Geeft. —— en 
Defen crch in Bohemen heeft — 
Spaenjaert ghedronghen epndelch 1 

verdrach van Attinae te leven / ende 
ceyl in handen van den Hertoge van 
Bopen over te leeren /om het Spach ijs. 
cruchſ volck te fer Ben tot affiftentPE pe 


droeffeniſſe / welche verdebbelt is/ als ſu⸗ | ben Keyſer. Goch hier ſyn oe 9 ib 


ĳ 





gpe. US Saul David vervolghde fchick ; 
Se — in het LAND —— — 
| al ghenootfaeckt vi 
Bert is ah te — meent mort 
_ênn en crych is deſen 
—S —— or de Ztgeten ghegaen tuf Det benen te 
En met acht-en verriet Zere intpen) befegelt | Bheemfthe Stenden / tot groot berberf 
melche fp ver — — Zeehen wit et — — hebben de Bie 
bererten in — Der opgberefene | fte ſteden inobeeregjen/baer vaagde meer 
als naementlick — * * ge „ib oo2 Weenen ende ben Kep> 
ghens anders om aen- genomen fi. , et De 1mWoonderen Dier Stadtrende 
dan tar befehermhaen shan hadden | om-ligghende Steden ende dorperen 
there ) arer @he: | groote bangiche je 
————— 
* DEE ne Dzpbeden, Derfoeckens wercken gheftelt / cenighe poorten met 
ten in Defe hare — de Seneracte Stace, | aerde toe-ghjeflopt / cade op D'ander fijde 
De —— Aricheden. ô Van De brugghe / Die over Be Donau lends/ 
Baren / Brandenbureh) al aren Dale, | heeftmen een Bieek-hupe ghelepdt/ ende 
ichtelick £ ored/ Al-hoe- Wel fp | bet felfdemet twee hounerdt 4 
jaert (biefich defe farce far oee peert | tiers bef haken 
eN eſe facthe feer ter herten | Die Bhee „ * 
bomen ——— 
* ae ghel er Gennieerder Bedje 
on — a —— —— Soo | fteert den oer-tat nei nepen Sfjeremon: eneracie 
, Aker el alf noch ban, ke De Repfcr Ma Staeten itn 


Baetelichhept/ Waer faecken Daar tthias ende haeren Ea 
hd ICCREN door Ghe⸗nynck Ferdinand: JLEN MO: ener- 
fanten De ſaecke te bemiddelen; ende bep: | foo in de feligpe } — — 


der ſy dik: | 
” fits weerden in de fchepden te hou | gpen/ Yes halven fp ghenootfaecht Waez 


TLE AEM 


— 


wf 


— — — — = p 
2* 2 me —* ma — * — 
* mr — * — — 2* — J — — — — 
— —— — — — —⸗ — — — — — — — — — 
— ——— ———— NE = — — — — — 
— * EE — en — — ⁊ mene — Ee en Ei ES — — * * — — 
* En E: — — — > — — — ——— —— — — = — 
* * — ET ai 3 en — — ? RE u — — ee x oe z : 2 zE. - == — — — or 4 
— — — — — * — — — en — — — — — —— 
— — — Ste — — — Ee — pee —_ — — 
man — — — * —— — —— t — —— E , — he — — J —— —— 
a — — mce — — pe r — — — — 2 pn 
* ian, a * * — mam rs : — — — 5 
Den — pen „ Ten — * * Ee J — 
Es : * a 8 — en 
- > a Ks 7 2 J J 
— IR ’ . : pb Ì 
” * # ⸗ k 1 
——— + 
2 
8 — — Kr De — ⁊ J - —— — 


akar 


& 


here ETAM en 


En / tot vermpdynghe van Braet ft | 
en | | î ete ſtor⸗ ren gheweeſt de wae ir | 
Eure ee — Doet De Phalſegraeve — —* Brod 
— — ber: faeten | de alfoo haer goet recht ſtaende te hauz 
Ô aepenen oefz | Den alfa de hepfer ſich don? het tuſſchen⸗ 


hed 


— 


ent / om in vaar-Lalienden nast d 

te m * e ſAfde ſpreken van Ceur er fet en 
e hehnpehen Goch heeft hp | Gadde willen beweghen tenet 
Noch andere Ceur erde Doren — laeten —— —— ee te 
eenich volck aen / enthe deurete — | eit! Snde alfoa defen hae⸗ 

ed glen te | ven crych den Neder 

Peondentees dean — 
ken. en gheraecs | noechfaem teghen den: felfden Bpandt/ 


role ies Het comt De Bhemẽ nu wel / dat deo —— —— op dd 


keebmer nynck LanPolen wordt a | r in defen noodwe 
Pen Cocter, vet aen-ghebogbten | dighen erde | * 
ain oden ror en BOL tkn mergen of 


Tar fe fie 

foo Barbe de Groote fehaededoen/ | Bock in Gaer faveur te felhepven aen D 
Conner van Polen — aDer in Des | Coninck van Gzoot Baitann wie 
beet plate Hana ban ola vorbei | ABe Bone — 
boerende get eeenerende bertwaeft, | Dede baere 4 doon EDE 
tentich Dupfend fielen — —— haer hulpe ende bpftant te oerdhet hat 
doo? defe oozlogde Miert: jare De Pool | en gheit / tegen Der aen ſtaen den fam * 
foude hu / bupten allen tw ebindert/ alfa fj voor feher hiclden/tat De he er 
amifteren 0: bfel/Den Hepfer | met bulge vanden Conus dns 

ſſiſteren / tot onder druchhnge der ken n Denynck van Liſpa⸗ 


Gtonf verwanten in Betenien / aha, npen/ baer teghen Ben acu-ftacnten See 
al ——— ehh: t Mer wede Are 
Gp fer prert inn fhue GFefwwvtfehe Nen | Sp berfs ten bp br okeee aren 


W LL fj gouts 


arly European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 























—— — 
haal 
î a 


— 


Nederlantfche Hiſtorie 


gouts by leenjnghe / voor eerſt: meſente⸗ 
rende verſehkerynghe ban reſtitutpe⸗; 

Se Weeren Staeten hebben de Sten⸗ 
den van Bhemin belooft alle moghelicke 
hulpe ende byſtant te doen / Indien GOE 
de Tonynck van Groot Beitarupen aen 


hewen afrie Ben welcken fp geern in haer faveur wou⸗ 


pen ſchroven) alg ooch de Cuangeliſſche 
Tuer en Bazffen in het Nycke / ende ande: 
re/Ban ghetijeken te doen / reſolvpeerden. 
Doch met dien bedynghe / dat dan De 
Stenden ban Bhemen De waepenen niet 
wederom afleggen en ſouden / dan met 
nenniſſe vaun haer ende andere Gheconfe⸗ 
dereerde. Dn gaeven oock Bie Heeren 
Stenden te confidereren / Hat het cent 
groots was / dat fp hier te Lande faa Beel 
Dupfent man / te waeter ende te Lande⸗ te 
voet ende te peerde jaer wt jaer in ga⸗ 


— 


Het negenendertichfte Boeck. 


verlupden / Pat hp woude verſtaen fot 
vrede / door tuſſchen ſpreccken Lan slip | 
fehepdene Crur ende Borſten des BIL 
Waer Bp wil hebben / at He Bohemen De 
maevernen daetelick ſulen aflegghen ende 
haer er ichſ⸗ volck tſaemen cafferen/ ende 
alles in boorighen ſtant herſtellen / Oock 
beſaven gheen alliantpen ofte Verbinte⸗ 
niſſen met andere Princen ofte Republut⸗ 
ken te maechen/ Maer fine Me. wil in de 
waepenen biypen. Ge Bohemen ocrdee⸗ 
ten Bat Dit onpdelicke conditpen ſyn⸗ 
die fp niet en behooren / nach cuunen IN? 
gaen / inſenderhepdt fp nu / door de hulpe 
Bodes / ende harer nae-Buprê/ Beel ſchoo⸗ 
ne victoryen bevochten hebben. 

Spne MA. heeft inſonderheydt Hett 
Cuͤer⸗ Borſt van Daren feer ernſtlic Der? 
fechtom Mediateur te ſyn in deBoheem⸗ 


1618 


u 












































ternenenbe in wapenen hielden / daer | fche facchen / d'weleh fpneC, DD. te 
id Be Conynck Len Wifpanpen genaote | Doene Geeft aen-ghenamen/ pro poſſe. Zal ae, 
faecht was van ghetĳjchen Gier in Fez Stracx inden beginne Der opghereſe⸗ ore 
der-Wándt fteetg eenen grooten aen-tal | nerinlandfther Beroerten / naemelick op pen it 
paler te gagperen/Die hem fo bele coftten/ | Ben tweedden dach Lunij, Gebben *9 nen in 
Dat hp den crych in Bohemen endeelderg | den vau Bhemen de Jeſuwyten WL he —39 
met foo groote machtuiet voeren en con⸗ Conynckrycke verwefen/ haer ghevende opent, 
de als hp anders wel Hoen ſoude. acht daeghen reſpyt om hare ſaecken te —* 
Ve Stenden van Sileſpen / Moravp⸗ moghen daer nac ſchicken / met expreſſen ni 
en/ende ooch de Ooſten⸗hckſche op ber laſt van niet wederom in het Contyuck- 
Eng gheleghen / ſyn de Bohemen toeſten⸗ Aycke Bhemen te moghen comen. Deſe 
dich. ie van Dilefpen aſſiſteren haer bootſchapis Ben Jeſuwyten aengedient | 
met Dupfendpeerden. ban de Meeren / drye Ridders perſi 002 
Saendelen Der Boheemfche Stacten volck Leert | ven „ende dope van He Ghemeynte. De | 
per Bhem?, meeft in De Daendelen op eene ſpde ee⸗ Heeren Duectores Heten ſtracx bjftich 
neu VVaeten Leeu ene op Dander fpde ee— | miſquettiers fetten voor der Jeſunte Col⸗ 
nen guldenen Kelck met cen Hoſtye, em aen⸗ legpe ende Herche / om allen over- laſt À 
te wyſen / Bat fp ſyn de ghene Die Apondt | Voo te COMEN endete verhinderen / Dit pe oat, 
mael des Heeren ontfangen onder Braut | Heer-Omnis haer machte doen. De oorſae⸗ wart, 
ende wiju. keu deſes banniſſements ſyn ghedruckt⸗ zelde, 
De Direftores hebben oock goet gevon⸗ af-ghelefen/ente beler weghen opde pub? et zin | 
Ben ende ghereſolveert / in plactfe Lan | Heke plaetfen aen · gheſlaegen / waer van ban | 
burgeren ende boeren int harnas te, Dit Delomma isHet is alten dpen Stan⸗ | 
brenghen / crychſ⸗volck aen te nemen / en⸗ | Hen fubutrag; ghenoechſaem bekert / hoe 
De dat acht burghers eenen / ende tien geel ende hee groot perikel ende ſwarit⸗ 
Soeren oock eenen ſoldaet fallen ondere | hept Dat het Fonynckrycke van Bohe⸗ 
Jij houden / op Dat alſoo de Burgers eñ Boe⸗ men was onderworpen gheweeft van 
ven te bung blyvende / hare huyſlicke neer⸗ | Dien tt af dat de ZAeſuwyten ín het ſelſde 
hngen mogẽ waernemen / de Heerẽ Sten ghecomen waeren. Dat de Jeſunten / Jae 
Hen haer op het crychſvolck ooch beter | De Jeſuyten alleen/aorfacke waeren van 
hebbende te verlaeten / dan op boeren enz alle Hie elenden ende fwaericheden hact 
de burgers diemen ín Den eerften alarm | ober comen / dat mag den Heeren Direc? 
mofté wapenen / eer op alleg odre Was teurs ten bollen bekent / mel Wetende? 
Se Keyſer gheſtelt om ban des Vepferg bolck niet | dat de Jeſupten daer nae trachtten, Dat 
piefenteert dver-rompelt te worden. Ben Haomfchen staet he vpeſticht mochte 
pe Bhemen Dae Geel bloed⸗ſtortens ende Land: | Worden / ende DAL alle Lonunck· aue⸗ 
—— verderf / Geeft ſich wel de kepſer laeten | keu Der werlt Der ſelfden mor a — 


hd 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuvest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 





























































be 


ved 


Early European Books, Cop 
Images reproduced b 
444B 2 


| 





Y cour 


ie) 


PE dd 


den / ende baar bj ghynghen/, dDaeghelicx 
De Dorsten ende Pꝛinten in Berfchepdene 
Plaetfen aen malcanderen hitfende / als 
Dock alle Die gene / Die van Lerfehephene 
Keligyen fin / ende de Magiſtraeten tez 
ghens haere anderfaeten/ ende De ander: 
facten teghens de Pagiſtraeten: Dat fn 
de € onynghen / Die op haere pypen niet 
Danfen en wilden/overLeverden in hans 
Den Lan Aſſaſſhns ofte Moordenaeren/ 
door beloften van eeuwighe faclichepdt/ 
ende het ontgaen Hes Baeghe viers/ het 
ſlimſte ghefpups van boeven op wecken⸗ 

e tot vermoordynghe haerer Conyn⸗ 
gen: Dat fn bloet vrienden ende verwan⸗ 
ten tegens malcanderen Waeren verbit⸗ 
tercude : Dat fp daar haere Hoz-Biechte 
Alle fecrcten coften wijs worden / verſtric⸗ 
Bende De canftientpen Ber meufchen alfn/ 
Dat ſy / ſander haeren wille/ ſelfs niet doẽ 
en dorſten t gene dat wel ghedaen is: Dat 
fp aver-graate ſchatten ver ſaemelde / ghe⸗ 
Úck als eertjts de Templiers ghedaen 
hadden: Dat fp haer hadden inghedzan: 
ghen in de politycque regierdnaies Lee 
tende datmen den genen die niet Äaomf? 
Tatholijck en ſyn / niet ſchuldich en is den 
eet ofte belofte te houden / ende de felfde 

roepende voor Uetters: 

Dat Pranckerijch/ / Eugheland / Hun⸗ 
garnen / Sevenbürghen / Benetpen / Pez 
der⸗Tand / Mitſgaeders bele andere Caz 
nynck · rijcken ende Landen / vele exem⸗ 
Plen bier van conden gheben. Dat fp(aPae 
Dien de Bohemen veel elende door haer 

edryf hadden wtgheſtaen / ende epndelie 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. 


1618. daenich machen. Hier toeh 
— eerſtighende Bat fp om Eet h 
geraeken / alle vꝛeeſe Godts beſy den ſtel⸗ 


aer alſoo be⸗ 
aer intent te 





ſtelicke Perſoonen / Jae oock den onder⸗ 
ſaeten Der Stenden fub una, niet aen en 


gjneck 2 Datde Conduck van Bhemer 8 


Dien Bzief niet en mocht beveftighen/ 
nachte ſynen onderfaeten bape oeffenmns 
ge harer Religpe ſub urrag; toeſtaen / fons 
Der belicben bet Paus 2 Daer dach de 
Paus gants geen heerfthappne nochte 
ghebiet ober de Stenden Lan Bahemen? 
nochte oger Hen Conynck haeren Heere 
en heeft/ Daer Duren de Jeſuwpten ſeg⸗ 
ghen / ende opentlich depen / datde one 
berfacten deſes Lier principaelick ghe⸗ 
haozen ander De Juriſdictye der lercke: 
Sp dwynghen die ſub utrag; tat haer te 
comen / teghen haeren danck ende wille / 
Op ſunten haer de ſiercken voor den 
neufe / Jae ſommigher weghe beeken fin 
de teerchen der fub urrag; te grande af? 
berbieden He veffenhnghe der KReligpe⸗ 
De voornaemſte Officpen des Conhutx 
ende Des Aycx / en laeten fp niet toe Hat: 
Ren pemandt anders dan aen Die ub una 
ghegheven worden / Hac eenighe perſoo⸗ 
nen verſtooten ſymet ſchande ende fmact 
ban haere Offirpen/ fonder cenighe wet⸗ 
telicke eden ofte corſaecke. 

Waar deſe / ende andere Der ghelycke 
middelen / hebben de Jeſuyten te weghe 
ghebracht / dat eenighe ſub uma, ſynde onz 
beſtendighe ende mepmeedighe menſchen / 
Be voornaemſte Aniten des Kier beſit⸗ 
fen / brenghende alſoo het KRychke in het 
grootſte verderf / ende de Staeten fub ue 
traq; in de Wterfte elende eit onderganck. 
®Dewile dan de Jeſunten ſyn Anteure 
ban al het quaet in het Aycke opghereſen 


ſoo verclaeren wy datſe onweerdich ſyn / 


datmenſe langher in het Micke dulde / of⸗ 


Ban den Yepfer Rudoipho bzicven hadden | te leven lacte. 


evtregbhen / dat fp vrye exercitye harer 
eligne ſouden heben / fander dat die 
UD Una , ende Hie tub utraq, malcanderen 


fouden verachten/fchelven / ofte verdoe⸗ 
Men / ende dat dit alles in De Kegiſters 
EL publieke Actẽ was inverlft haer niet 
en Banden ontften/ (berachtende De Deep: 
Benoemde brieven) de Stenden (ub urra- | 
Que tu hare predicatpen/ feer fchendelick 
te calummieren ef fmaeden/ende als Kets 


Lhynghe fpner Yepf. IP:. iu die boven: 


rs te berdaemen/ treckende eñ dupden⸗ 


deſhnes IDs. Brief ín eenen verkeerden 


fin/ het volek wys maechende / dat bp. 
De lepſerlicke nochte Cenöurliche Tac: 





yright © 2011 ProQuest LLC 
tesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


meren / als oock de Cloofteren ende Gee⸗ | 


De Defenfores Hit alles in achtynghe 
nemende / ende berftaende Dat defe ende: 
andere elenden geen epnde nemen en fits 
len/ ende datter geenen beſtendighen vre⸗ 
de in het Rycke weſen en can-/ maer dat 
de Conynchende alle de Stenden / met 
haere vrouwen / Rinderen / ende al haer: 
geet / Mhet aldergraotfte perikel ſullen 
ſtaen / ſoo langhe als defe alder-fnootfte 
Secte in het Ache is verblpvende Sea 
is het dat De vefenfores allen ende eenen 
pederen laeten Weten; dat ſy met goeder 
rypen raede / ende ten ober · ſtaen ban alle 
De Stenden / alle de Jeſunten wt de Ste⸗ 
den Praeghe, CrumnasCommurtavio,Neuhue 
fio,Glatfio,ende andere plaetſen / ar fi 

Le 


1618. 


— 


— 
header — Sente 


7 * 
mk PV 





2 
— 


⸗ 


een 
>, 


—— 


Re, 


* — 
——— —— 
— ai 2 
— € 


— — —— Eer Den — J 


{ 

” 

A 
« 

| KEG 
4— 
9 
AKK 
t — 
‘Et 





































Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
| 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliot 


— — — — 


Nederlantfkhe Hiſforie 


1618. haere Collegyẽ hebben / Tae wi Bet gant⸗ 


ſche Conhuckrycke van Bhemen heben 
gheproſcribeert ende verweſen / proſcribe⸗ 
wen ende verwyſen He ſelfde met deſen / nt: 
ende ten eeuwighen daeghen / alfag dat 
fp met Heede ſullen menhen Wt het Rycke 
vertrecken / maer Dat fp tot geener tyt en 
ſullen maghen weder-keeren in Dit Cos 
nynck⸗ rycke / felfe níet ander Den nacme 
van eenighe andere Geeſtelcke O2dene/ 
Een fp dat fp De ſtraffen / die / nae ſ Ayecx 
tonſtitutyen over haer ende alle De gene 
Die haer ſullen herberghen ofte ontfanz 
ghen/ghentaecht ſyn / haer ſelven ende ha⸗ 
ren tae-ftanderen / alg perturbateurs 
van Bet ghemeyne beſte / ſekerlick willen 
op haeren hals haelen. Want wy beſſo⸗ 
ten hebben / haere weder comſte in Bit 
Beke geenfing te ghedooghen / al waere 
get ooch dat De Paus ſelfs voor haer baes 
de / Tae ig belieft/ Dat faa pemant/ of hp 
ſchoon waere wi het ghetal der Stenden/ 
voor haer intercedeerde ofte baede Soo 
falmen teghens hem off haer procederen.’ 
als teghen die gene die boor perturba⸗ 
teurs Der ghemepne cufte te achten fijn. 
Pit willen Wp dat daor openbaere Bries 
gen allen ende eenen pegbhelicken fal kens 
bacr ghemaecht wozden/tot een eeuwige 
ghedachteniſſe. 

Wat aengact de andere Geeſtelijcke 
Oꝛdenen ſub una, die in Baere Cloofters 
ofte elders woonen / ſo langhe als fp haer 
ſtille draeghen / ſoo en gact haer deſe pro⸗ 
fcriptpe ofte ban niet aen/ maer dien bez 
treft alleen De Jeſupten / die aoch al voor 
Tanck Wt andere Conynck-Ricken fijn 
ghepzofchribeert ende verbannen. 

Be Zefupten defe vefolutpe vernamen 
hebbende / ſyn wt het Coninckrijcke 
Bohemen Lertrocken / haer berfpeepden: 
de ende berdeplende hier ende Daer in an⸗ 
dere Landen ende TConguckrijcken. Met 
ſulck een Paſ⸗ ſchedel als hier boven bers 
haelt is moghen fp immers wel pafferen 
ende repaſſeren door aller Heeren Lan⸗ 


en. 
Sosmaem⸗De voornaemſte mithulpers der Fez 
fte vpanden ſuyten ende vervolghers der Gherefor⸗ 


formeerde in 


meerde / Worden ghehouden deſe te fijn/ 
Den Abt vant Clootter Srroo-Hof binnen 
grarade / Hie in Ben eerften tumult ghez 

luchtt/ende nae Sweinits fich begeven 
Geeft: Ende den Abt van Brauna. Deſe bep⸗ 
de Abten hebben cots hier nae / haren 
foon ghecregen/Want den Abt Lan Scrooe 


— — — — — — — — — — — —— — — — 
— — — —— 






Het negenendertichſte Poeck. 


Hof heeftmen in fijn bede doot ghevon⸗ Lis ai 
Ben/eenen ſteeck int pf hebbende / ende — 
hen Abt van brauna is Dac het hooft ghe⸗ 
fchaten. Het waere defe lieden beter ghe⸗ 
weeſt dat fp haeren Brevier gheleſen had⸗ 
Den / Dan dat fp haer met Den crijcij de⸗ 
moent hebben. 


pelt 
€ Coninck van Danemarche Pia 
beeft inhet voor-jaer De E. H. roof — 
JA. Beeren Generacle Starten! een 
ende Den Prince van Gzanpen Daioal 

begroett / ende aenghedient / dat de PRaep⸗e tot, 

fche ligue in Hooghe-Duptſch-Landt cou 


ghereſoͤlveert was ghewaepender handt Le, 


het Eerſt⸗Biſdom van Beemen te incoe⸗ wa 
poreren / ende alſoo Dit ſoude gheſchieden 
in præ juditye ban fijnen ſoone / den welt⸗ 
ken mien belooft hadde Coadjutor te mae⸗ 
ken / Dat hp ghefinnet was fich ghewae⸗ 
pender handt daer teghen tefctten / Verz 
foechende haere €. 43. A. hem in Def? 
billicke ende noodWwendighe ſaeke te Wils 
len affifteeren. Dit ſelfde heeft ooch fijne 
Me. door eenen expreſſen Ambaſſadeur | 
bp ſynen Broeder Den Conynck Lan | 


Groot-Bettannpen verſocht. De Heeren 
Generaele Staeten / hebben goet gevon? 
Den een ftacteliche %mbaffacde nac Das 
nemarcke tefenden / foo defer ſaeke hals. 
ven / als oock om te Beaerbepden / Dat de 
mif-verftanden tuſſchen ſyne Mi. met 
die van Lubeck / Hamborch Beemen/ en⸗ 
de andere VPeye⸗ aen · zee · ſteden / mochten 
gheſliſt ende wech ghenomen worden / 
Want De Depe-aen-zee Steden haosende gal | 
ende ftende / datde Coninck ban Bane: on 0 | 
marche bolck ban oorloghe aen nam/ So „ 4— 
ge ſeſſe van De Principaele Steden te week! | 
ubeech bp malcanderen ghecamen/ende Bs 
hebben ſich met malcanderẽ beraetflaecht ven bi 
wat fps beft doen fouden in deſe gelegente wicht” 
heyt? Ende hebben goet ghevonden / met 
voorꝛgaende ads der Meeren Generaele 
Staten van Neder Landt / aen te nemen 
8ooo. man te voet / ende 2000. peerden/ 
bp aldien de Conynck booet vaert in ſyn 
wervynghe. Maer het is noch alles in 
ftilte fander bloet-fto2thnghe afghegaen. 
De Banfe-ffeden hadden ten voorſeyden 
fine in den Haeghe gefonden D. tohannem 
Doman haeren Syndicum , Die feer claechde _ 
inden naeme ban tien Steden / ober de 
groote tollen ende fWaricheden / Hie de 
— van Danemarcke haer op lepde 
De. 
Daer 


me ee a 


















Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. Fol.35s 


ß. 16 
| 1618. Daer ſyn als Ambaſſadeu 
ee ———— adeurs van we⸗VDeſe Heeren Gheſanten heeft de Co⸗ | 
—— — — — Staeten ener, niync in ————— aen — 
—— — gheſonden / de Wels | goet chier aenghedaen / ende op hacren 
Cab —— —— Graeve Florencius van | af-fchepdt met ſcehoone goudene etenen 
Apen; Gelder-Landt:De Dees | befrhonchen ende Bereert. Dpfon dert 
* ere entionaris van Dordrechr „enz | feften Augutt: wederom ín den Haeghe 
5 in acu Pentionaris van Amfterdam ‚ ut aenghecomen / fijnde ut geweeſt tien we⸗ 
„ot Te „AMDEzAlbercus loachimi, ut Zeelandt:  ken/ende eenen dach, 
duch 200 van Burmania ‚Sunt Frieſlandt. Deſe 


—A deeren Gefanten fijn den 7? May wt den HE ouse ende ſchoone — BetPattens: 
: 


AEM. end 


Zaeghe vertrocken / met een ſunte ofte der Conijnghen ban z binnen: Pas 
geul van ontrent lxxx. perfoonen/ rick / met de cafteliche Eapelle/ —— * 
ten ä — ſeer ſtaetelick ende heerlick wt⸗ is op Ben ſevenden Mertytt.n. penne ere 
Ô — doch inſonderhendt de Graeve deſes jaers doce eenen blirem ofte Hier cj slo nee 
hb Ut wenbo?ch/ want felfs fijn pagpen | tdi Hemel ſonde ontrent cen elle lane⸗ ve Anne 

— lackeyen in blaeu fluweei ghecleedt ende eenen voet breet aen gheſtehen ans '°'°* 

me ere Heeren Ambaſſadeurs fijn | trent midder-nacht Wet heeft ghebrandt 

—— andt gherepſt / mede nemende onz j \uel anderhalben dach lauck funder Date 

u dertich Hollandtſche Bracht · wae⸗ ‚men het ſelfde heeft cünnen leffchen/ oua 

uijens/ ende twee carachen. Waer deſe geugeſirn dat daer wel twintich dupſend 

iron Doo? repfden/ Daer ſyn fp wel en: | menfchen toeliepen- / met wacter/ lade 

J — —— ende ghetrac⸗ ders/ haecken / eude allerlep inftramenten. 

vert gheweeſt Fn Banemarche ghear | De Capelle daermen be IDiffe im dede/ 

Heert ſynde op des Conyncx bodem / ſyn is gheheel afghebrand / met al den cieraet 

in alle de Steden Daer fp paſſeerden/ ende Hellichbom Hie Daer in Was. Alle de 

| €: t ben naeme des Conner ſeer Magni⸗ Coninghen Die op dit Palleps ſtonden/ 

| — onthaelt ende ghewillecomt: in ſteen ſeer cofirlickt ef conftelick wegez 
berf eſe Heert Gefanten hebben ſyne Me. houwen / die fijn alle gaer verbrandt / ofte 

aft. ocht / Dat hp dach met gheen legher | van het vier tefchaurde ahemnecckt. Het 

F rychſ bolck het Sticht ban Beemen gewelfſel van de groote ſaele vlamde niet 

ude beſchaedighen/ van weghen ſyne | anders / Dan af het van ſoͤlpher gheweeſt 

De — * op het ſelf de. Het anderde punct ware. Ute de UHoop lieben Wiienels ſyn 

ren er legatpe Was betreffende den Colin | van defen brand gheconſumeert/ met al 

| ke —— Die fijne JR, voor ende nae feer | de toſtelicke Waren Daer in⸗ Aſoo dat mes 

| " haocht hadde. Cen derden foo hebben | nich goedt man doore defen Brand al fn: 

gol | * Heeren Gheſanten met ne IM . ge: | middelen van leven beriazen heeft. Men 
pe tpo0ken ban Be Ooft-Andiffehe Laert/ | mepnt Dat defe ſchaede met Mheen t\vee 
Hij * van de ſelfde ſyne Je. coꝛts te voo⸗ mael handerddupfend Croonen en ſal te 
—4 * aen de H. M. Heeren Stactenghe vergoeden weſen / alleen de timmeragpe. 
1 eben hadde / berfaechende/ dat ſyne Des te ſchreckelicker heeft dit. Pailepe 
dE Oiùderfaeten (Die alveetsg een Admirael⸗ gebrandt / ende Des tequaclicher wast 
Chap om nae Indyen te baeren hadden: | het Lier te bluſſchen / overmidts Bat het 
Opgherichtt) vande Meder-Handtfche | haut daer aen: feer ont ende deooge was. 

ampagnye in Oofl-Gndpen niet en | Deſvlamme verhicefhaer fou dicke / Hats 

Mochté behindert ofte beſchaedicht wor⸗ men de (elfde des moeghens te. acht up⸗ 

en. Oockbebhen.deft Meeren Geſan⸗ | ven candeften: op het Land rontam ber/ 
teu met fijne PR . ghefpraken vaneen al⸗ welhdrye mijlen verve / el twintich upz- 
lantpe aen te gaen tuſſchen de felfde fyne | ren ghedupzende. Ue hetvier Begon aen: 

JD: ende de B: M. Heeren, Gheneracle | te taften de ghebanckenigfe ofte Conciers 

tacten Defer: Geunieerde Provintyen. | gerpe/ foo iffer- een erbarmlick geroep: 

it is het ghene Bat ick hebbe cunnen | ende ghetier der ghevanghenen gehaort/ 
ernemen van de oo2fache Defer legatpe | Bie onwtfpzeerheliche moaepte ende. ghe⸗ 

Wat de Conyneck bier op hebbe gheandtz | ett ghedaen hebben / om tte gheraer⸗ 

gort / ende Wat epndelick over allen | ken/ ende het vier te leffchen-/ Enne ikt. 

den felfden puacten fp Beflaten/ig ni alff | epndelick Be gaelderpe Lan de ghevan⸗ 
Noch onbekent. ghens ghefalbeert/ fao door de gevan: 
ELEN: ghenen 


we 






en 5 : * 

— —— 
— — — 

* AT = — — a ES te — — 





— 


— en — 
— — En — = — — — 
EEN ——— — — — ——— — — 
— = J F 7 * 
* = = sert == - — — — —E 4 — — 
— —— — — — — — — Ee ne Ee * 
— J ES — — f 
Er — — ETE 
— zE — — * 
* a ne — 
| — Â 







— — 
—— — 
















— 
+ 


—— * ez 
"3 —* 








ze 
EE Ed 


















































Js 


ä 


ha 
mi 


ee EU 
— D — 








Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
lakes reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 
































Early European Books, Copyright © 2011 ProQuvest LL 
— 


ie 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


444 B 20 


ih , 1 
H J6 
Ie —0 
4 ij ie fj 
1 | iik \ ui 
Í \ Ì 9 
N Hel EM Ë \ 9 
Hem tt | 
ORL IMMARE MEO | 
— | 1 
{ | —D Ain, 
J — fik 
Ì Hi hd é 
HCN tE ! 
9998 
n — # 
HENIN, ki 
RBE ARE 0 
Hf: MAR 
LEI fMRI! 
k Hi 1 Lites | 
V HL 4 
J 
Ik ri re iN 
WIED HN 
EEN nd 
| Î A, 
BEL OB 
’ if Mts J,8 
Kin 
Kiks 0 
fe} (TER 9 (el 
Î KH * 
MND Ae eun 
— 1J ude 
âk Ì J J 
| t —49 
RN 
| 1 EREN en 
4 
J hel Ì 
ARR 
IM et | 


Nederlantfche Hiftorie 


1618, Benen van binnen/alg door He toop- lie: 
__ Den Bien grootelier Baer aen gheleghen 


Brant te” 


Eoenftans 
$inopaien, 


Schꝛrecke⸗ 


tichen vegen 


in Hiſpa⸗ 
npen gijes 


Halten, 


Auf Grace 


en-Wacge 


wort een et 


gbebanghen 
ende geban⸗ 


neu, Die De 
Staeten 
quam rae⸗ 


Ben haer te hadde Lan Paps tuſſchen den Coninck. 


geenen ons 


eerden Cos 


nijnck ban 


Mifpanpen. 


Was) alg ben noch etteliche Dupfendert 

ban vupten / die grooten arbept Haer aen 

eeen bebben/met groot pericel hares 
evens. 

Aldus is bit magnifjck Conyncklick 
ghebow / d'welck alg een miraeckel Der 
werlt was / in corter tydt van het vier 
gherupneert ende bernielt / nae dat het 
gheftaen hadde onghevaerlick drye hans 
Herd jaren / Want het is ghetimmert van 
den Eonynck Philippe Le Bel Die Conjnck 
— Pꝛanckeryck is gheworden Anno 
12 

Even om deſer tydt iſſer ooch eenen 
brand gheweeſt te Conttantinopel, Die wel 
Dope hondert eude tachtentich hupfen 
heeft wech ghenomen. 


EEn verſtaet datter in het voor⸗ 

M iaer in Cataloigne, tn tee en 
dertich daeghen lanck eenen 

| feer grooten ende ſchreckelickẽ 
reghen gevallen is / die vele Hupſen / Rerc⸗ 
ken/ende Clooſteren / (inſonderheydt aen 
de berghen hanghende) heeft van hare 


plaetfen gheſtooten / ende wech Doen Heije 


ven / Alſo datter oock een groote menich⸗ 
te van menſchen ende beeſten verdronckẽ 
ig. 


Aer ig in Martio cent 2. N. (gez 
bogen binuen Andtwerpen) in 
ſGraeven ⸗·Haeghe ghecomen / 
voorgevende Dat hy met de Deez 
ren Gheneraele Stacten ende met fijn 
Prine. Exte. groete dynghen te ſpreken 


van Hiſpanyen ende Defe Landen. Ap 
peefenteerde een Remonſtrantye aen De 
Staeten Generael / inhoudende; datter 
in voorighe tijden binnen Utrecht een 
Cractact Was op-abericht/in het welcke 
de Conynck van Bifpanpen belooft/ Dat 
Yp alle He Provintyen Die haer onder fijn 
ghehoorſaemheydt ouden begheven/ 
willich faude fyn aen te nemen / daer bp 
boeghende/ Dat hy daar eenen goeden pv 
Her ghedzeven ende veroorſaeckt was de 
Heeren Ataeten Dit aen te Dienen. Hp is 
wt laftvan de Staeten ghevanckelick gez 
nomen / ende gheſett op de voor· poorte in 
Hen Haeghe: Ende daer fn twee van De 
Heeren Maeden ban Stacten/ ende twee 
Fiſcaelen gecommitteert / om Gem te exa: 


Het negenendertichſte Boeck. 


mineeren. Wp ſeyde / dat Gj ſoldaet was Mi 16 
Noo. 


op bet Cufteel van Andy werpen / on 


De Compagupe van Capt. Herrera, DIE hu 


noemde cert Compagnye de Campaygne. Hp 
Bekende Bat hy Dit fijn Voornemen den 
Eerfi-Dertanhe Alberto ghecommuni⸗ 
ceert hadde, Die hem ghefept hadde / wilt 
ghy in Hollant vepfen/ ende dit De Stae⸗ 
ten boordraeghen / dat maact:t ghy DOeN/ 
wilt ghy hier blpven / dat möocht ghy 
‘oock doen, 
Hy fepde/Dat hp oock een reyſe gedaen 
hadde in Hooghe⸗Dupytſch⸗· Landt / tet 
fine alsbaben / tentijde alsde Eerſt⸗ 


Hertoghe Matthias binnen Franckfort 

wiert ghetroont Roomſeh · Corynck ende 
epſer. Wp fepde/dat hp ſich hadde ghe⸗ 
addreſſeert aen Dé Cuer Porſt ban Dar? 
en / ſyne Doorſuchticheyt bp Kequeſte re⸗ 
monſtrerende / dat He Hepfer eũ de Cuer⸗ 
VBoꝛſten ghehouden waeren het Cractaet 
Van Atrecht alte De Provintpen te doen 
goet vinden / het fp door inductpe/ofte au⸗ 
dere bequaeme middelen : Hp fepde ooch/ 
niet geweten tehebben / Dat defe 220’ 
bLintpen haer hielden ofte wtgaeven LON? 
Pepe-Handen / langher als het beftant 
duyrde / ende dat dit was het ghemeyn 
ghevoelen ín des Cerſt · Hertoghen Kar? 
Den /merchende datmen het hier veel an⸗ 


ders verſtont Doo bat hp om verghiffe⸗ 


niffe / oock datmen hem mt de ge vant? 
keniffe woude laeten / dwelck oock corts 
Daer nae ghefchiet is / De Heeren Stats 
ten hem log laetende / dach hem wi DE 
Gheunieerde Peovintpen bannende. 


TE den Beghinne ban Mey iſſer bin: 


vpe ontdeckt. Daer ſyn vooz en nat 


binnen defe Stadt ghecomen ontrent 


* 
nen Venegpen een leelicke verraede⸗ 
ne 
—* 
en 


acht honderdt ſoo Spaenjacrden / als pek 


Franſopſen/ haere flaep-plactfen hier ens. 


De daer door De Stadt hebbende. Haere 
meynynghe ag / op eenen beſtemden 
dach het Haect-bups ofte Paleps te over’ 
weldighen / ende allede Senateurs te 
vermoorden, Daer laeghen noch wel duy⸗ 
fendt ſoldaten op Galepyen / Wachtende 
ende paſſende 5 fiet teecken der ſchelmen 
t 


Die binnen De Stadt waeren / die alf-dDan 


het Muntehuys ſouden aentaften / endE 


dan het waepen huys / andere ſouden het 

vier Werpen in Die Bupfen Hie Bol olpe/ 

gisant hout laeghen. Als deſen 

vandt ſoude ſyn aenghegaen / (oa — 4 
u 





A 


| 
| 
| 


Î 


Î 
ia 


A 


—*8* 





* 1618, 










Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde: 


Den ſy De brugghen afte Werpen / op dat 
den eenen Burgher den anderen niet foa 
haeſtelick en foude cunnen ter hulpe cas 
men / om den brandt te leſſchen. Haer cer 
Defe grouwelychke daedisin het werck 
Lheſtelt / Daa iffer een van defe Brandt: 
ſtichters ghegaen bp cenighe van De See 
nateurs/ende hp beeft haer den gheheelen 
aenflach pertinentelick ontdecht/ Die bier 
Ober feer verblijdt fijnde / hem met een 
Roede fomme pennhughen hebben be 
ſchoncken / ende gegagpeert met een eer⸗ 
lick onderhoudt ff jn leven Tanck. Eenighe 
ſyn ontloopen nae Dat het aen den dãch 
Was ghecomen / eenighe Du ghevanghen/ 
ende ſommighe aen den hals / fommigbe 
Met De boeten opghehanghen. Eeniahe 
Denetiaenfche Edel- lieden / die hier mede 
kenniſſe van hadden / fn by nachte verz 
droncken / op dat defe verraederſche daet 
haeren Kinderen ende vrienden niet en 
fauden verwytelick fijn. Eenen Aran: 
ſchen Capiteyn iffer acn Ben maft van een. 
Gallepe met Be baeten am hooghe ghe⸗ 
hanghen. Deel Spaens crĳchf-holch/ 
Welck Me ViceeRoy Han Hapels ders 
Waerts ghefonden hadde / fact bier opte 
Wachten/ dweſck met de berloopene ende 
Bluchtende Drad-tichters ontfepìtis/ 
Nae dat den aenflach gijefaplpeert Was. 
„Den Spaenjaert heeft oock te Hefer 
thd eenen aen ſiach ghehadt op de Stadt 


enetigenen / maer Dit is ooch ontdeekt/ 

ende eenighe der berraeders fijn ghecre⸗ 

lij ende gheftraft / nae haere berdien: 
Le 


goede Patriotten bernemende 

verfchepdene tydinghen ban de 
bp-een-comfte best Hertoghs van Pieus 
Burch / des Marquis Spinola , ende Gracf 
Hendrick Ban den Bergie/Ms oock herz 
nemende datter binne Maeſtricht groo⸗ 
ten boog-ract van haever ende andere 
Deabiande wierdt ghedaen / Hebben verz 
Moedt / dat Dit een voor · bereydinghe tot 
Den Gulickſchen erych ſoude weſẽ Daer 
Bet Den Hond ghewaſſen was / ſoo was 
Ben clippel al veerdich Summers en ig 
Bier niet opghevalghts. 


ie E waeckende aogthe ban ſyn 
Princ Erce.ende Verfchepdene | k 


arly European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by cour 


444 B 20 


tesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Crema, ffaende onder Bet ghebiet van He ghefeten. De Conynck Geeft oock den. 


Spaenfche fchepérmeteen groot Galiot/ 


defen ſomer beginnen op te GLC smieute 


€ Gouverneur van Greeljn: 1618. 
1) ghe / heeft met macht ban'o-sthe/ 


ben een. feecher out vervallen vaert vp 
Canael/ een halve myle van Gzeveljnge bogevelijne 
ghelegen / doch op Den Franſchen bodem. 2” 
‚De Pꝛeſident ban Calis ſulcx vernemen: 
de/heeft het ſtracx verhindert; / IWaer het 





ſchint Wel dat het Be Eerſt Hertoge Alm 
| bertus nieten mepnt nae te laeten. 





ende De Princeſſe van Spaenp⸗ 
en / heeft te deſer tijd noch al ſterc 
ghecontinueert. De Coninck ban Hifs 
panpen heeft/ nevens groote preſentatp⸗ 
en ban Deientfchan/, den Coninck van 
Engheland ghepzefenteert met ſyn doch⸗ 


Gheſpreck 
ban houwes 
lick tuſſchẽ 
Enghelaud 
ende Syacaz 
npen. 


ter ten houwelicke te gheven De fomme: 


Bant acht mael honderd dupfend Croonẽ / 


Etydynghe van Hen Vryeraet 
Dee dert Prince-van V Valles, 
eens / eñ jaerlicx honderd Dupfend Croo⸗ 


oeffenynghe ban de Paepfche Heligpe 
boog defe Princeſſe in haer. hof / vao2 has 


Hen / bedynghende alleen de Miſſe ende 


er/ ende De haere. 
Wier op is ſtracx ghevolght / Dat de 


Conynck van Gzoot-Brittannpen heeft: 


los ghelacten verftchepdene Jeſuwpten/ 
Die hp boog ende nae in Engheland hade 


De ghevanckelick ghecreghen/ ende eenen: 


tijd lanck aldaer hadden ghevanckelick: 


Spaenſchen Ambaſſadeur bereert met 
feer ſchaone gheſchencken / gheeftimeert 
Weert te ſyn Wel vyftich dupſendt gul⸗ 
dens / ende is De ſelfde met Hie vepghelae: 

tene Jeſuwyten wt Enghelandt nae het 
Ooſten Ayckſche NReder⸗Land vertrot⸗ 

zen. 


Die crychſ⸗volck wt deſe Laͤnden 
ghebrocht hadden tot dienſt van 
es, De Mepublicke ban Venetpẽ / haer 
in Dient Der felfder begeven hebbende/ 


E Enighe Peder Landſthe fchepen 


fn Ben rriitj en, dach der maent lunius, 
ſynde Sint Fans dach. / nae den ouden 
ſtyl / ghecomen tuffchen Tarifa ende Gibrale 
tar , alwaer fp vernomen hebben acht 


Ghebetht 
tuſſchen Be: 
Neder⸗ 
Landers 
ende Spaẽ⸗e; 
jaerden be: 
Gibraltare · 


locpende recht voor den Wint.De Peder⸗ 


Landtſche Admirael Melchior. van den 


Kerckhove Dit ſiende ende merckende Hat: 
bet op Gem ende de föuc ghemuntt was⸗ 
belastte Datmen de fchepen foude clact: 


RIEN U 


maehen// 





























— — — — ——— — — — — —— 
— — —— — —————— — — — 
— — * ee — — 







— — 
— — 



















— — — — 
— * — ———— 
el 3 En — — — 
8 — — — en — — — — 
EE PE B en ———— En 
J 5 mi == — * * * * * — — J —* 
— En Dal 8 — Se — e 
—— * 
—*— e 
E 
4 * 
⁊ 
ht nde — zld 


— — 
nr 


— 


—— 


— — — saf” — ⁊ 
* — — 


nn — 
en — 
—— — — 
— — Ee * 
—— — — 
TE a * 
when 





















— — 
„ee Me 


— — — Ee — 
ẽ ze ET Tee — * — 

* J — x 

7 7 # E 

ie 4 Pe 4 e — 





— — — — > 


aren he — — 







. —— ne 


En 


| 





—— 





— — —* — — Ee Dea ee — 


—90004 Nederlantſche Hiſtorie 
KOEN AE gi EEE" 
—99 2619. Macken / ende de ſtucken te boort bren⸗ 
66— ghen daer be poorten / ende De Muſcuet⸗ 
HEN | tiers achter De fchanf-ctecderen / haer 
BEEREN veerdich Geudende / om te fien Wat De 
EERE Spaen jaert feude atteuterẽ Den Peder⸗ 
44 AA Landtſchen Admirael hadde: opdze DAN 
KINDE Den Heere Reſident Chrritotoro Surtano, 
—30 Bat hp niet eerſt en ſoude offenderen / maer 
BN Eethen Wel Bat hp alte offenfpen ende impreſſpen 
BNN en ſsude afkeerenende teghenftacn. Hen 
ki | Admirael van He Dpaenjaerts/met noch 
KME ORNE een Galioen / feplden rupm voor Wint 
EN ee beneden d'Urmaebe van onft ſchepen / en⸗ 
HEI He 
Í 
| 












Het negenendertichfte Boeck. 


rael op was / die dappere teghen-Weert 16,5. | ks 
bost / fchietende Dmers Doo? de Spaen? rd * 
ſche ſchepen / oock voor in ende achter wt/ 
Sao dat den Spaenſchen aAdmirael mot 
wander ſcheyen aen Den wint ſchooten⸗ 
ſettende haerencourg nae de Spaenſche 
kuſten / tuſſchen licht ende doncker / d'onfe 
haer al van achterẽ aen met ſchieten van 
veers vervolghende. DAdmirael van DE 
Peder⸗Landtſche ſchepen dede Den Lan⸗ 
teeven ontſteken/ op dat de Spaenſche LC 
beter mochten fien waer onfe Armade 
was / maer fn ghhugen even dapper door⸗ 
ende ent ſochten d'oñnſe niet weder. Deonſe 
ſtopten dien nacht / ten beften fp canden/ Van 
De ſchaede / Hie fmacn haere ſchepen van Beber| 





—0 Hol: HEE Be ruum een gotelyngh ſcheut beneden 
HIL KN donfe ſynde / ſchoot hp eent ſcheut. d Onſe 
NME Eer mepuden / dat hy Daer mede woude ſeg⸗ moet 
990 —9900 hen / dat fp haere vlagghe ſouden ſtryc⸗ Den Spaenjaert ontfanghen hadden. je 
knel en / maer den Peder-Kandtichen Ad⸗ Smorghens en verngemen d'onſe nies Bac 
Ms HHN mirael ſende tot de fijne / Dat hp > : Marco | mandt / Het fchijnt dat het avondt· mael 
IEA U Die oneere niet en waude doen. De Dice: | de Spaen jaerts fa quaeltc becomen was/ (je 3 
KK ORB, Admrael vã de Spaenjaertg/ende d'an⸗ , dat haer niet en luſte tat bet anbpttecos — 
HNE cra Ber neghen ſchepen van vorloghe fetten | men/ vermoedende Batmen hacr met den 
ARES Baere fier -bov2t-halfen toe/ende fep!den | felfden lepel foude op-fcheppen / daermen 
EN | INE LCN fa een wÿltgen tuffchen Be eder-Haut | haer deg avondts te vooren mede hadde 
HENDE fche fchepen/ ſonder ſchieten ofte fug pers | opghefchept. Bau daer fijn dan d'anft ges 
HDE OR te bedzpven. Doch twee ben de laetſte feplt nae Corfou., Baer fp Ben trije”. lulij 
(B ARKE RD: | fchepen camenBe te loevert Lan Den Pool | aenguacmen / aldaer De ſoldaeten op het 
KO | ende Peren hand/gaeven elck een Charge | Eptandt fettende/om haer wat te berbers 
OR HEN ORNE NE met haere Muſquetten / roepende Amyne | (chen / ende de ſchepen Wat te reynighen / 
| J—— Amyne Perros Luteranos ‚ Amyne Canallye, alfaoder Veel ban ong volck ban ſcheur⸗ 
NIE doch Be Peder-Landerg hebbẽ de Spaẽ⸗ buyck gheguelt Was. ier be bondt onſen 
—0 gaerden daetelick wederom ſoo ghegroett Admirael / dat hy mniet meer als vyftich 
9 in Be felfde / jae nach Beel grover ſpꝛaeke / man in Die boven verhaelde Bataillpe 


— — 


— 


— — 


en oe een ne — — 





nn — — — — 


A— — — — — — — 
* — — kie 


4 | d Dat den eenen fyn boech· ſpꝛiet / met ſyn verlooren en hadde / ende wennich ghe⸗ 
rijke | Ed He) | Galisen/ quit mert / ende den anderen, guctfl/die alie gaer gheneſen fjn/ op twee 
MMSE BEEN ſyn marf-feplreddelaag opde Mars viel / ofte Depe nae / Die aen de quetſuyren ghe⸗ 
ded Cr à Soa dat fp / Die d'onſe mepnden te Hoen ſtorven fijn. Ce Corfou acht daeghen ghe⸗ 
BM EA ſtrycken / nu felfg tegen haeren danck ruſt hebbende / ende wat ververſcht Wee 
Bs ik moſten ſtrycken: Onder tuſſchen foo loef: |feude / is het volck van Get feheur-bupcit 
J Be Den Abmirael ban de Spaenjaerts | ghenefen. Be Beueetſche Providador hreft 
4 BEER miet Get ander Galiaen / ende gaeven een | Den Hederlandtſchen Admirael ghetelt 
tn EINDE: HR Charge van Muſquettiers ef grove ftuce| goo. Vucaeten / de welcke hp ghediſtribu⸗ 
[AED ken op Capiteynn lan lacobíz. Schrob-op; | eert heeftonder de Capitepnen / tot pro⸗ 
J9 doot ſchietende twee van ſyne Mannen / viſye van Olpe / wyn / verſch· vleys / ende 
ENEN ed Doch hp graettefe Wederom in ſulcker andere ververſchynghe voor de Matroo⸗ 
EE Mi Bi HAES maniere/Dat fp hem berlieten. Den Ad⸗ | fen. Urd 
AE TENNOEE 4 mirael van de Spaenjaerts eẽ weynichſ⸗Den xxx er. Iulij ghynghen onſe Peders 
—— Ben ter ſyden afgeweken ſynde / hiel ddae⸗ Landers t'ſeyle van Corfou, ende cregen 
FEEN EN ghende / ſeer fel op onfe Armaede fchieten: | ſnachts ontrent Gafapa (een vlecke / afte | 
4 Ee De / Bonfeen bleven hem niet ſchuldich | oude Fartereffe) eenen graaten ſtorm / met ' 1, 
en? 


* 
—— 
— 


Hek maer Betaelden hem met ghelycke munte. | eenen fchzechelichen Donder ende blixem / Be 
sb ®e Spaenfehe Admirgel met nach vier | die des Admiraels groote ſtenghe / ende lice 
Ĳ andere ſchepen Ban aoptaghe quam aen | bram-feplftengetjen in ſtucken ſloech / erv urem⸗ 
| dE wuiet grof ghefchut ende gRufquetten feer de benedẽ daelende onder Get voorſte bo⸗ 


1 | fel fchietende / eude fchaot principaelick ven nett / ſſoech twintich Mannen ter nes 
| op het (chip St, Marco , Daer onfen Admi⸗ | der/eii brandde Den eenen Den — 
anderen 


— 
* — — 5 he 
er EEJ in on 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


444 B 20 





B. | 
| 


⸗ 


cven vooꝛ half doot raken / mac ĳ 
noch alle gaer in het leven — 
enerael van de Peneetſche Armade bn 
onge camende / heeft He feifge fer minne: 
lick ontfanghen / vaende haer groote 
— beſondere affertpe haer toonen 


618, anderen het haer van het beoft/ bele ble⸗ 


Men heeft nae der handt vernomen / 
at De Spaenſche in deſe bataillpe ners 
lozen hebben ontrent bier Bonderdt man/ 
ende twee ban haere fchepen faa teck ghe⸗ 
ſchoten / datſe quaelie de Keede conden 


ghecryghen. Bod de Deere fn gheloeft 
per LOOF De goede wtromſte van cufe Patpe. 
hecht er _ Maer ontrent Ben fe'foen tjd hebben 


Leder. onſe Peder⸗4 * Wies Hoes en 
i er-Aanders de Spgenjgerden 
Baert? en wederom eenen goeden vienft — 
tegen Sant de Zee gheheel onveptich ſhnde⸗ 
(jp eek Bao? dien De Turckſche Zer-raubers/ 
Moers mitfgaederg andere Zeefchupmers (bie 
haer te Algiers ende elders in Barbaz 
ryen onthielden / onder He fauve-guarde 
ban den Curckſche Vice⸗Koy) de zee ſoo 
Mvenl maeckten / dat haeſt geen Coop: 
Paerder ongheſchendt de zee en mocht 
giebetpeken/ Saa hebben de Weeren der 
dmiraliteyten deſer NederLanden / 
als oock de Conijnck van Bifpanpen/om 
De zee van Dat gheſpups te repnigen/ 02: 
loch-fchepen ghemonteert / dic de zee⸗ 
roovers hebben naeghejaecht / de felfde/ 
Waer ffe conden Geeamen/ fander eenige 
ghenaede doot flaende/ ofte over bouzdt 
Werpende. 
B'Udmirael Moy-Lambert Gan Hats 


Onder de regeeringhe'van Coninck Phlips de derde. 





toorns te Gibralter. 


| € 1618 
Gp den achtften Tulij guaemender acht ng 


fchepen ban de Curckſche Zee-Ainovers 
aenfeplen / Daer bande Spaenjaerden 
Deerfte advpſen hadden / ende fp fijn Haer 
op wtgheloopen. Moy-Lambert volghdeſe 
ſtracx met feven NReder⸗LTandſche Sche⸗ 
pen / als de roovers ſoo de Spaenfcheralg 
onſe ſchepen ſaeghen aencsmen/ foa heb⸗ 
ben fp haer teghen den avondt van mate 
canderen Verdeplt/maer fp en canden alie 
gaer niet ontcomen / de Spaenſche Ade 
mirael heeft een van deſe Zee⸗Adovers 
gheabbordeert ende verovert / doch met 
groot verlies ende ſchaede ban ſyn Lolck/ 
Want de Zee Koovers Wel wetende date 
ter geen quartier boo? haer en Was/ foo 
hebben fp haer lieber willẽ doot vechten / 
als ghevanghen gheven. 

Moy Lambert, Adnurgel ban He Neder⸗ 
EL dtſche ſchepen / heeft dock een ban des 
fe Zee Mooverg aenghetaſt eñ verovert⸗ 
met verlies ban vier mannen / ende twaelf 
ghequetſte. Teſchip Han deſen Hoover 
was groot tfebentich laſt / ende hadde og 
Dier-tien Lepelr ſtucken / ende Daer Waes 
ren welhonderdt Curcken op / die alle 
gaer of doot gheſlaeghen / cfte aber boort 
gheworpen fijn / dwelck op fijn ſcheeps 
heet De voeten (poelen. Veſen Roover Gade 
De in fijn ſchip ſeſenveertich Chriſtenen / 
meeft Spaenjaerden / ofte immers uder⸗ 
ſaeten bes Conhncx ban Gifpanpen / die 
Moy Lambert alle gaer ín vepbom gheftelt 
beeft / haer laetende aen Landt fctten. 
Efchip met ſchietẽ feer beſchadicht ſynde / 


terdam met neghen ſchepen in de Baye van beeft Gp te Almeria vercocht / eerſt daer wt 
Gibralter ligghende ende vernomen heb⸗ nemende al het gheſchut / ende wat daer 
bende Dat die xxxvj. Curchfthe zee-roas | toe ghehoorde / met andere ſcheepſeghe⸗ 
Vers (Hie ontrent twee maenden gheleden reetfchp. 


bet Eplandt Lancerotte afgheloo pen ende 
gheplündert hadden / mede nemende on⸗ 
trent Dupfendt menſchen / ſoo Mannen/ 
Als Drouwen ende Rinderen) met haeren 
bupt noch antrent Dic Stracte laeghen te 
ſwaermen / Soo heeft bp met ſyn Capiz 
teyns ende erijchf-raet gherefalveert ban 
Baer niet te wycken / maer op haer hoede 
te fijn/ ende de Zee-Faovers waer tene 

men / van ghelycken hebben oock ghedaen 
de Spaenſche Admirael / met fijne by⸗ 
hebbende Capitepnen. Sp ſonden elcke 
repſe Barcken d'adviſo wt/ om te vernemen 


waer He See⸗Koovers haer onthielden? | 


ende wat fp bedreven: Pe Spaenjaerden 
hielden ooc goede wacht op hare wacht: 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


| 


| 
Í 
Í 
| 


| 





| 


' 





Oaock heeft Capiteyn Bras van-Hoorn, miet 
hu'pe ban cen ban de Spaenfche fchepen/ 
eenen Anderen Hoover gheabbordeert / 
maer Doe ſy hem fn haere macht hadden / 
foo iffer den Brandt inghecomen/ Doa dat 
Capiteyn Bras ende het Spaenſche ſchip 
genootſaeckt waeren Heu Hoover te ver⸗ 
laeten. Daer waeren acht-tien edere 
Landers van Capitenn Bras vole geen: 
tert / ende vã de Spaenſche Mel veertieh/ 
Die fp in Den brandt moſten Berlacten/ 
met nech ontrent twee honderdt € heiftez 
nen/foo Mannen / Prouwen/ als Ninde⸗ 
ten ban Lancerore , die alte gacr in dert 


beanot ghebleven ſyn. Bit fchip was oz: 


Der acht maenden eenen Aleder- Hander/ 
Xxxxx ij ghenoemt 



































—E 


* 
dede 
ah - N. 


* —* EE ge — — * 
— — — * — * 
I — 
"3 , , 
J— 1 
| 
„ rad Kr Dg EE an kn 


Ee nRa 
bd 4 
J * 

— 


Ee 


Ke 


raes 


—— 


Ens 


* 


ed 


* 
— 














| —V 
ii EAA hik 
Î M lk 2 | 
AIEE l 
Ì hid k 
Ì 1 *8 
t 
' 9 AN 
Hike HN 
if N —9 
REL 
Í IE, En 9 4! Ki 
[IER 6 | 
Hiske 
Ll ’ 
Ve ok 
| Li NSE 
Î Ì 0— — 
EN OSE REIN 
EN Ais 
ii ‚EK KD 
OREN 006 
di A ! 
4 
ij J —9 
en Hi, 4e 1 
A 
3 9 
EE J 00 
uE if 1 
MEt Vie 
RD BEES 0 
HENK old 
ij 900 
KA f, 
AANEEN 0 
ME Bee 1010 Í 
Ik Í 5 hi LE {8 
' * ls h AE 
Î 4 En Jl 3 
Pr 
| Td, 
EREN AT 20 
| Binn; 
fi EEN 
7 Bie 4 Hie 
_ J Pr j 9 
HEE: 
HEIN ak HERON 
Ein J wi J 
ae 
{ 1 die” 
ï 3 “ A 
At J J 
J Hedi 
| —0 
neh 
Ms 
4 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuvest LL 
| 


ie 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


444 B 20 


— — a — — 


Nederlantſche Hiſtorie 


nomen / ende het was ghemonteert miet 
feftien Lepel- ſtucken. 

Men ſelfden dach hebbe He Spaenjaer⸗ 
Den noch twee Curckſche Koovers ber: 
overt / ende fis hebben noch eenen aen 
ſtrand ghejaecht voor Tituaen Defc Lurtz 
ken gheſtrandet ſynde hebben het volck 
aen Wandt ghefalbeert / Daer beel Chri⸗ 
— onder waeren / ende ſy hebben den 

vandt int ſchip gheſteken. 

Des anderen daechs daer aen / ſmor⸗ 
gens vroech / liet Capiteyn Ellert Thomaefz. 
met drye andere ſchepen / ſich ſien in Den 
mondt van De Straete / alwaer hun ren⸗ 
rontreerde den Admirael ende Bice-Ad⸗ 
mirael van de Zee⸗Koovers / met noch 
tiene Ban haerevaof-fchepen / die ſtoute⸗ 
lick ende onverſaechdelick eerst op donſe 
guaemen aen feplen. Boch defe Roovers 
ſiende Dat het vorlochſchepen Waeren/ 


Hebben terftont afghewendt / maer daer 


gede en waerẽ fp niet vry / want Capiteyn 
Adrsaen Crimpen Van Amſterdam / die daer 
naeſt bp was / heeft met groote couragpe 
Befe Zee Roovers vervolght/ ende dap⸗ 
per beſchoten / oock ten laetſten / nae veel 
vechtens / gheabbordeert ende verovert. 
Dit was een Boet van tſeventich laſt / 
ende hadde op t'neghentich Turcken / en⸗ 
Be tien gotelhnghen / daer waeren op ſeſ⸗ 
tien ghevanghene Chriſtenen van Lance- 
rotte Die liet apitepn Adriaen Crimpen 
te Malgom aen Landt feiten / maerde 
Turcken heeft hp alle gaer De heeten gez 
fpoelt. Wp en heeft maer twee Mannen 
Herlozen/ ende Liere waerender geguetft. 

Capitepn -Schrevel tacobfz, van Matter: 
Ham / ende Capiteyn Barent Schacff gan 
Amſterdam / hebben tfamen eenen andez 
ren Zee-Foover geabbordeert ende ver⸗ 
overt / ende hebben tachtentich Turcken 
Die Daer in waeren / ober boort ghewor⸗ 
gen/ende t\uintichh Chriſtenen ban Lance- 
rotte hebben fp aen Bandt gheſett / ende 
ho bupt hebben fp te Malgom inghe⸗ 

ocht·. 

Capiteyn Conijnck van KRotterdam/ 
heeft noch eenen ban deſe zee⸗ſchupmers 
ſoo beanghſticht / dat hy hem ghedwon⸗ 
gen heeftte Tituaen te ſtranden De Eurc: 

en ſalveerden haer / niet de ghevanghene / 
ende ſtaeken het ſchip aen b2and/ Dwelck 
xx viij ſtucken gheſchuts op hadde: 
deAomirael Moy Lambert met fijn by⸗ 
Bebhende ſchepen dit verrichtt hebbende / 





Het negenendertichſte Boeck. 


Leuant,crupeende De Zee / om te vernemen 
ofhy noch erghens eenighe van deſe Zee⸗ 
Loobers conde LEIDEN, 


Aldus Geeft God de Heere gheſtraft 
den godloofen moet · wille Der Curckſche 


ghemonteerde ende ſterck bemande ſche⸗ 
pen waeren wtghevaeren / ende hebben 
menich eerlick coop-man/ ſchipper / ende 
paſſagier ſeer weeedelick lyf ende goet 
benomen / In de Maendt ban Nep wae⸗ 

ren fp op het Eylandt Larcerotte, in Car 

narpen/ghevallen ende gelandet/ daer fp: 
feer grooten moet · wille ende wreetheydt 
bedreven hebben / met moorden / plunde⸗ 

ven / Douwen en Maechden ſchenden / 

&c. Ende nae al haeren moet-Wille hehe 

ben fp ghevanckelick wech ghevoert alle 

De menfthen Die fp ín Dit Eplandt conden 
becomen/ Mannen / Prouwen / Maech⸗ 
den / Rinderen / meer dan dDupfendt in ghe⸗ 

tal / om Bie in Curcknen te vercoopen / 

ghelyckmen hier te Kande Peerden en 
Hopen bercoopt. God de Heere heeft ſich 
ontfermt oger hetelendich ſchrepen ende 

kermen defer aermer ghevangener Chri⸗ 
ftenen / ende beeftfe ghelyck hier hoven 

verhaelt is) Dooz de vechtende handt der: 
Spaenjaerden/ doch principaelick onfer: 

Peder-Handen / ghevrpet ende Lerloft/ 

daer over God He Heere moet gelooft. 
ende ghepreſen ſijn. 


Ferdinandi Conner banBhemé/ wort if 
totde Croone Ban Hungarpen/ Lr pe 
heeft meer fwarichepdt ghehadt garvti 
alfmen (oude bermaedet hebben / Want 
of wel De Catholiſſche vermits de groo⸗ 
te menichte Der Gheeſtelickheydt aldaer / 
de ſterckſte ſyn Doo houden d' Euange⸗ 
liſſche hartaen / eer fp met De Wael wil⸗ 
len voort⸗ vaeren / om fpner- Me. vers 
claerynghe over deſe depepuncten: of 
Eerſtelick Bat het Conönck-rijekte van t Paid 
Bungarpen een Dap Conhuck-rijche is Pr, vl 


D € Veuve Hes Eerft-Dertoghen gei 


ban eene bape electpe ofte wael hangen: roy of, 

de/ niet ſucceſſyf. ſad 
Een anderen / Dat fp eenen tPalatijn na bat 

haren eyghenen vryen wille mogen Kiez ben 69 

fen ende hebber. an (NE 
Cen derden dat hare lachten ente beo PL 

fwaerniffen Haer in oock He contraven: bim 

tpe teghens den Religionſprede — tredet · 

0 


SZee Koovers / Die met ſeſendertich wel 


xn 
16180 ghenoemt Speelman, voor Tituaen afghes j ie met neghen fchepen tfepte gegaen nae ‚6de | mm 


ms 





— 


| 1618. Wast) te baoren a ede 

— a ⸗ 

be | — —— werden. — dd 
Dl iter In te vemedieren Brenahdee 
| me Get eene Deel/ eñ hef andere mbt iiet 
| Irao e beloften ende hope ondergaen Sa 

| fich dv Euangeli fiche Wungariff:he Sten: 

| Ben midt de andere niet ein voeghden / 
werdt gheveeeſt / Dat dit Coninck riche 
bp Koomen, Spaenpen/ ende t huys Oo: 
fleck metten eerſten Wel foude met de 
aepenen meughen aengetaftt Werden/ 
vermits de ſchande Die t'huys van Go⸗ 
ſtenryck fiel deur Der vaoz-fepder. Sten⸗— 
Den oppof ithpe mepnt te geſchieden. Maer 
ſulcx gheſchiedende/ Waste vermoeden/ 

dat de Stenden van Hungaren int ghe 
Mepn / fa wel de Catholiſſche / als De Eu— 
Angeliffche/ haer fouden daer teghen ſtel⸗ 
len/ niet willende lden/ dat het Rcke 
ban Hungarenwerde ban electif fuccefz 


paerlick De Gheeſtelicke / alg geene rech: 
te Landfaecten nachte Gront Heerẽ fijne 
de/Bermaent Wt den Aaet te treden / lez 
tende de andere Stenden deg Vier hier 


î Mede ghewerden. 


hap dns Nae langhe ende bele vergaederyngen 
Brefburgy Dier aver ghehouden / ſoo is epndelich de 


eetoone Terſt Hertoghe Ferdinandus(met believen 
bant, des Vepfers) te Preſburch met veele ftis 
Wren, * Pulatpen/conditpen/ ende Articulen Die 
te lefen fijn bp Gothar.Art. Dantifen aenqez 

nomen voor Conijnc ban Hangaria, ſwee⸗ 

rende ende belovende welexpreſſelit / dat 

bp den Hungaren / wes ſtandes fp \aré/ 

ae ſelfs den crichſlieden / de deffenynge 


— — —— — — ——— — — — — — — 


zaal) Der Bhereformeerde Feligpe ſoude toes 
—9 laeten. 

Do De crooninghe is gheſchiet op den 

* Den eerſten dach lulij , in De Kercke der 

FFrancifcaner Monicken / alwaer hp cez 

nighe tot Aidder heeft gheflaeghen/ ende 

Daer ſyn pemynghen ander het volck ges 

orpen / van gaudt ende ban filber/ met 

deſe omfchjzift/Ferdmandus IL. Coronatus in 

egem Bohemie , primo die lulij Anno 1618. 

4 Dier was teghen· woordich / nevens Geel 

wij andere Beeren / Maximilianus var Ooften- 

ig rijck ende De Cardinael Clefel. De Palatijn 

fet Die Ferdinandum de Croone op het haaft 

pol, fette/braechde eerſt al het volt / ober luyt 

p 9 roepende / Ofhet haer beliefde / Dat hp 

of) Ferdinandur foude Croonen Conync ban 

iet Hungaria? Nae Dat het bolck Depe mael ge 

bft, taepen hadde jae/ heeft hp hem de Croo⸗ 

cow Re op bet hooft gheſett. Hier nac is De 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
aders reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, 


fof ghemaecht. Immers hebben fp een: 


nien-glhecvaande Coninck tot het mids 1618. 
Bach mael gegaen / daer alleg feer ſtaete⸗ 
lick is toe-berept gheweeſt. NRae den eten” -° 
ghuck Ferdinandas Coninck ban Hunga-= 
ria ffaen op eeen heuvelken/ ende hoorde 
daer Be Cangratulatpen ende geluchwens 
ſchynghen / die eenigher Edel-Wicden 
Vinders hem ter eere/ in het Hatijn daer 
deden. Op de Riviere Donau’ ende els 
ders/ fijn veel triumph- bieren genghe⸗ 
fteecken/ ende hier en daer co2tf-oplighe 
Comedpen ende Farſen ghefpeelt. 

Stracr nae de Croonijnghe/ is de Co⸗ 
nhuck Ferdinand / met ſynen Vedder den 
Eerſt Hertoghe Maximiliaen / ende den 
Cardinael Cleſel, ban Pꝛeſburch ver⸗ 
trocken / ende fp ſyn den vierden lulijtot 
Weenen achghecomen. 

Eerde Conynck van Deef burch vere 
reyſde heeft hp de Hongaren moeten den 
effect van ſyn principaeſſte belofteniſſe be⸗ 
wiyſen / haer binnen Preſburch een qroas 
te Bevche inrupmende / daermen hier te 
vooren Den Ghereformeerden niet beeft 
Willen toe tacten / Dat fp op haere cofters 
hebben maghen cen Kercke timmeren. 


€ Cardinael Clefel , die nu eenen | 
gheruymen tjd is ge weeft doen * — 
en laeten bp den Kepſer / ende wordt ghe⸗ 
die mede ghewecft was op He Lansberge 

traandughe Ferdinand: in Bungarpen/ Is nen Pracge: 

op den twintichften lulij binnen Praeghe 

ban den Conynck Ferdinand / ende den 

Eerft-Dertoge Marximiliaen aengetaft? 

ende ghevanckelick nae Tiroll gefanden/ 

D'\welck men fepdt / Hat de Keyſer eer 

guaeltck heeft ghenomen / die Weeren met 

ernſtighe woorden Daer ober beffraffenz 

de. Daer gaen Verfchepdene gherurhten 

waerom dat deſen vermaerden Cardis 

nael in ghevanckeniſſe fp gheſtelt / daer 

van tek nief ſpreecken en wil / tot dat ick 

meer ſeeckerheyt daer ban vernomen fal 

hebben. Hem is bevolen fijn Cardingaeis 

Hlect af te legghen / endeeen wart cleef 

acn te trecken Dwelek hem Daer gheghes 

ben Wiert. Dit is alles fan ſtillebens bez 

felt ende verricht ghewerſt / dat het ſchier 

niemandt op bet hef gheweten en heeft/ 

dan de Coninck Ferdinand / Maximi⸗ 

ltaen Cerff-Bertoghe van Ooftenrich/ 

ende Dern Spaenſchen Ambaſſadeur. Cf 

bier eenighe myfte ria onder ſchuplen / fal 

den tüdt / die alles openbaert / iceren. 


De Cerſt⸗ 







— 





—— 
JEM Es 2 ol 


* — — — * — — — — 
nn Se — 
ee _ — F wire 





— 5 
* 
an 


* 






— — 
— — id en. 
RES —— 


RE: df 


eaten 
mf —— 





Es ⸗ * eenen. 3 — — 
* — — — — zt 5 En 2 
= — — — ij nn * — — nt nn 
E - — * J * — — — — — 
— En S — — 
— — —— S — — — — „Es 
— — ee — 2 — — —— ————— — — * — 
— — — — — — — — SE E B 
— — then eel — — 
— — — — ee — Ee en 
> — — — 
— — — 
2 — — — ge dr" = 
Esa — 


= 
— & ied = * — * * — — — E = 
— — — — — ẽ F 7 ge 



































5 — Kad 
= — — — — 
EE —— 2* — — 
— — — 
———— —— 
neee —g — 
— Te B. — 
ks En - 


edt ie de 


* 
— 


























Uk 





„ mdf ER KE od 
— * — n an —E ã 
A —— — — ⸗ —— — ——— — — — 
ak. e — —* * — —— kn * * — En eg — p Ì 
rl d — — 


hit MEER 0E 
1 4— hill Lt 
} Í Heen 


Nederlantfche Hiftorie 


E Eerft-Hertanhe Ferdinand 

van Goſtenryck beſnydt ende 

befnoept des Mepfers authori⸗ 

teptende ghebiet aen alten can⸗ 
ten hem meer den naem Lan Repſer lae⸗ 
dende / dan De macht. Soo datter ſchier 
geen depeſchen aen of ban den Keyſer en 
comen/ of fp moeten deur ſyn hande eerſt 
— —— Dit verdriet Hen leyſer / ende 
De ſieyſerinne ſeer / maer cunnen het niet 
beteren. Aldus heeft te vooren Macthias 
wock ghehandelt met ſynen Broeder Ru- 
doipho. Hem Wot nu met De felfde maete 
in ghemeten / Daer mede hp heeft wtghe⸗ 
meten. 


Goeree „een Stedeken nae by Dé 
Bdiiel / s deſt ſomer noordewaerts 
aen nae de zee / een oudt vervallen 
Stedeken ontdeckt/Druelch nu etz 
teliche honderdt jaeren met fandig anerz 
ftulpt ende bedecht gheweeſt / hetis nu 
doorde af ſpoelhynghe ban He zee gebloo⸗ 
tet gheworden. Aen vinter fondamen 
fen ban groote huyſen / jae oock groote 
ſtraeten / foo dat eenighe Haer vt oor⸗ 
deelen / Dat het weleertits een treffelicke 


Stadt gheweeſt is ban welckes ondere 


gek nochtans de Chrencken ofte oude 
iftazpen geen mentpe en machen. Dier 
heeftmen beelder hande antiguitepten 


daer beelteniffen op ſtonden / ende op 
Beneenen ſtaet gheſchreven Adrianus , op 
Ben anderen-Antoaius, Baer wt men ouze 
beelt. / dat deſe Statteertijts onder Her: 


KRomeynen ghebiet gheftacu heeft. Gou 


Ben of ſilveren pennyngen er ſynder noch 


geene voor den dach ghecomen. 


| 
| 


Het negenendertichtte Boeck. 


neerftichept in het bouwen Lan 
(one Veſtjnge te vdenheym, maer 


Doorluchtichendt den Phalf- grave be⸗ 
looft hadde Het ſchynt dat deſẽ Biſſchop 


Gezacve op Den hals te brenghen. 


Hertoghe Carel, Biſſchop van Pens ut 
Otieften / teghens den Hertoghe bart 
B2eunſwück / om Hen ſelven / ende alle Eu⸗ 
angeliſſche van de Biſdommen Wildef? 
heymende Halverſtat te verjaegen / endt 
alſoo t'vier Lau Den Paepſchen erych 


van beven / ende van onderen int Ayck 


aen teſteken. 


€ Biſſchop van Spier vaert 
Dee alleene voort met groote — 


pp Boet de ſelfde veel ſtercker ende anders 4 
maeken / alg hp fijne Cuer-Dopfteltche vo * 

„tho 
eenet 


Ben Euer⸗Voꝛrſt Phalſgrave faecht tot (pan? 
daetelickheydt te bewegen om alfaa BE 34 J 
cracht van de Paepfche ligue Den Palſ⸗ fano * 
ien. 
Iet gelcke procedupren gaet d Eerſt⸗ 






6 L 
Deb | 


Ë 
J 





kt: W 


—8 Milis 
$ to, it 
en dr, í 


Het ig den Gheumeerden Boeften feer Dee 


tegen de borſt / dato Eerſt⸗Hertoghe 


ſehe cht 
perfd 
a, 


Ferdinand /nu Conynck Lan Bhemen/ aͤſſiſt 


tot Rooms Conijncfoude vercoren wor⸗ * ú 
den / wes halen fp aen Den Conhnck van serge 


Prancherjek gheſchreven ende verſocht / 
dat het ſyne Me. woude ghelieven haer 
behulpelick te ſyn om ſulckes te verhinde⸗ 


ren / waer op den voorſeyden Vorſten ge⸗ 
andtwoordt is / Dat de minder jaerichept: 


ghevonden / als / onder-anderen/ t\uee | van fijne JR. IRitfgaeders fijne alltane hete 
groote tanden. aen malcanderen, twee | tpe met het hups ban Ooffen-Hijch / He 9— 
coperen rynghen / Die van outhendt / ofte tem De apparente ſwaericheden van eez Ver. 
Ban Ben voeft ſchier op geten fijn / Bet | nen blaedighen oaglach bar Spangen tat Weg 
ſchynt dat in Ben cenen wel eertijts eenen | hantaev yughe ban ſynen ſwaegher/ ende 
ſteen geſtaen heeft. Oock heeftmen hier | voorts de quaede gheleghentheden ofte: 5, * 
ghevonden eenighe coperen pennynghen / gheſtalteniſſen ban Branckerhek / gants Ri, 


fchelich niet toe en laeten. / hem als nute 


becommeren met deſe (waere ſaeke Dar 


weghen be voorſende Vorſten / wort noch 
evenwel agenghehouden / dat in allen ghe⸗ 
balie hetſyne 1. Woude ghelieveñ ee 


neu Ambaſſadeur op Den Aycxdach te 
Neghenſberch teghen ben 28. May te ſein⸗ 


Den / om Daer neede te bewyſen ne Cas 



















Se Pnten ESheuniterde Vorſten inhoo⸗ | nijnckliche affertye tot den Welftant-van 

tnt ge- Buntſch · Land / ſiende ende het Duptfche Lycke. 

ve ſpuerende daeghelicx de meneen De: Phalſgraeve Cuer-Waaft / (op d 
Racptche: Ber Paepſcher ligue / ſoeckende Wig grentde ſthanſe ofte t'vaſte ſortte —*—— 
ee is Des Paeus ycke aber-alte her⸗ſtellen: Vdenhevm aen De Vin door den Biſſchop wij 
baerenson Lnſſyn niet wepnich becommert / hoe ſy ban Spiernthemaecht wiert) al ooch de 


peronunert Hare weligpe/Dephendtrende contraven: | Marck · Srae ve van Baeden (Hie oech 
—— tyen van De Roomſehe Ligue / met mid⸗ hier bp gheintereſſtert ag) niet cumen⸗ 
Did gelen. van Weede ſullen mainteueren. De noch door beſendynghe / noehte ſchru⸗ 
vens den Biſſchop van Spier daer toe 
| bereden / 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
a 






se | 618. dereden / dat hp dit aenghebangen Werth | Palle ki | 

| Palleyſen / groote ende clepne hupſen / 4 
— ſaude naelaeten / hebben (nage ghehoudene mitracters alte — ————— di 
el vijf met de Dooften ende StCz | Die daer ſtonden /van hie bevek fte fleens 
he En te Heylbrun Lergaedert) ghereſel⸗ rotſe gheheelick ſyn bedecht. Wet ig veck 


via 
Eb Sothar, 


— meme en inie 


Beert / ghewaepender handt dit oet afte 
Werpen. De Phalfgraeve beeft op den 


BN kao bftienden Jua cenighe hondert Gupter 
gode | Koenen FEL Ende foldacten/alg oock een groot gez 


c ls zooo Al boeren / ende Holcit met ſchuppen / hãu⸗ 


tou⸗ 
nat | epe. 


weelen / hulen / ende andere ghereetſchap 


OE no, Mae Vdenhevm gheſt 
— erneym gheſonden / Die Daer voor 
WS comende / ende niet ſtracx inghelaeten 


wordende / ſoo hebben fp begoſi haere led: 
deren te toonen/ende te vichten. Die ban 
binnen befen ernft fiende / hebben fn de 
Nhalſgraefſche / fander (lach of froot/in 
Lhelaeten / die ſtracx met aller macht aen 
bet beken ghevallen fijn/ ende hebben de 
fortificatpe gheheel gheflechtt / dwelck 
verricht ſynde / ſoo ſynſe vertrorken / ſon⸗ 
Der net anders te doen. De Biſſchop van 
pier hadde Lol-nae drye jaeren laucn 
aen deſe fortreſſe laeten aerbepden / met 
veel volcx. 

Pe Cuer-Booft Phalſgraeve heeft in 
Openen druck een berclaerhngelacten wt. 


gaen/ daer in hp verhaelt den gheheelen ! 


handel afte protedure tuſſchen hem ende 
Ben Biſſchop / deſer foatreff: halven / ghe⸗ 
boert { Die het belieft Die can He ſelfde 


Ver is Hen bĳfentwintichtten 


Onder de regeeringhe van Coninck Philipsde derde; 





Aur ogelich / al Waerender ctteliche dup⸗ 
fendt menſthen bp een / ende vreghden al 
haer macht Pfaemen / Dat fin Dien bergh 
jae het clennfte Kuch dee ſeiſden fauden 
cunnen Baer san heffen / verbeuren vber⸗ 
breken / ofte verſchupben / Men can al hect 
niet ſien van de gheheele Stadt ofte pets 
Dat daer in ofte Daer aen geweeſt ie. Men 
achtt datter onder deſen Berch ten Mepa 
nichſten ander half Dupfendt menſchen 
fijn berplettert ende Berfmoort / eenighe 
ſchenven ban 2100. behalen Het bee ens 
de beeften Die daer inne waeren. Daer en 
is niet een levendighe creature Haer van 
Ontcomen / Jae men cander al heel niet 
ften noch fpeuren van alles wat in Dit 
Stedeken gheweeft is. 

Dit Stedeken heeft gheleghen aen cen 
Riviere ofte beke ghenoemt Mera, Die van 
den afghebrokenenũ ende Peder-ghevalles 
hen Berch ſoo ig verftopt ende eenighe 
Upzen tn haeren loop opgbebhouden qhes 
worden / dateen ander Stedeken gijes 
noemt Cleve, recht boven Pleurs ghelegen / 
in grooten noodt van verdrynck geweeſt 
is / Doch Bod ve Heere heeft het verſien⸗ 
wyſende het waeter eenen anderẽ wech/ 
Baer het henen gheloopen is / aen dander 
ſyde ban dit ſtedeken. 













































— 


— 






— En — — ier? — Pee — En 
— ze, — — — 






— — — Er 5 
— * Een — — zis — A 
— — — — — —— Fe 





— — 
EEn inn 
— — 








- 


% 


4 4 Ed 
Sri EA — 








* 


df u 






Ken Augufti een fchaechelichk wonder: | 

ie nies © werck Godes ghefchtet te Pleurs, Ner ſyn infonderhevdt Dit jaer meernoeers 
veel Boecxkens / Uiebekeng/ kens comès 
Feferepnen/ende Balaeden / gen Per daeghe⸗ 


dert dach ghecomen / elck ſpreet⸗ bad acn ben 


Der eenen af hangenden bergh / ofte ſteen⸗ 
Clippe / een ſeer ghenoecheũcke plactfe/ 
Daer Berfchendene rycke ende treffeliche 
Veeren ende Edel lieden / fa Ataliaenen/ 


Op Den pas vanDenetpen/ nevens / ja on: 


Als andere/haere Palleyſen / ende Speel 
boven hadden / vock viel daer Veel har 

dels ende neerynghe tufichen de Italiae 

Hen ende Switſers. Het heeft fich toes 
ghedraeghen / Hat op den 25. Aug. ouden 
ſtyls / des avondts met den onder-ganck 
Der Sonne / ſeer plotſelick / ende onver: 
hoets / dien berch ofte ſteen-rootſe / daer 
deſe vlecke ofte Stedeken aen of ouder 


lenst / in eenen ooghenblick tyts afghe⸗ 


ſcheurt / nederghevallen / ende het ghehee 


le Stedeken oſerſtulpet / verplettert / ende 


awer-decket heeft / Alſoo dat de Rercken / 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
urtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Images reproduced by co 


444 B 20 


kende nae de Humeuren ſynes Auteurs/ 
als daer fijn onder andere. 

Derfchepdene Draezh-allen/ ende Tes 
ghen-Braegh-atlen. 

Perfchepdene clachten Her Kerche/fcer 
treffelick ingbeftelt. 

Wee-clachte Ber Bataviſſche Maecht. 

Practdehe van den Spaenfchen tract. 

Endeckynghe ban de Spaenſche ende 
Jeſuwytſche practycken. 

Eenen vroplicken Crommel-flach. 

Clachte Her Gemepnte tot Eude vae⸗ 
Der gener Die houden by De cude Ke⸗ 
igpe. 

Hiſtoriſch verhael van de voornaemſte 

waricheden / Berſchillen / ende Procedu⸗ 

ren / ſos welain Hercheliche/alsg pelitijche 
ſaecken / Depe jaren herwaerts voor he⸗ 
Ppon vallen 



































































… GG _ E 
- * — 
— — er - — — —ñ * — Ed / 
— m— — — — —— — — —— ee | 

ik 

— — * —* pe J 
* 
— 


u Cd — dane 5 
4 ar * * 


NA in, | Nederlantfche Hiftorie 


1613. Hallen binnen de Stant Oudewaeter. 
oe Den Baerlemfchen Perminiaen. 
| Naerder opendnghe van een Hooch⸗ 
Wichtighefaeche / betreffende den Wel: 
Baert van ong bedroeft Dater- Land. 
Diſcours / ofte wtlegghaghe over deit 
goudenen flock. 
Den boeren ſlach. 
—0— De Arminiaenſche Baert nae Spae⸗ 
vib. npe. 
it 0 | Cooneel der Arminiaenen. 
Perclaerjnghe Lan den Goudenen 
Blaeſbalch. 
Het Arminigenſehe CTeſtament. 
Arminiaenſchen Deechwaeghen. 
Een clepn Venſterken Waer Door ghe⸗ 
keecken wordt hee Die grocte Mepſters 
haer tot De poorten der Helle wenteſen. 
Clachte ende Bede der Remoenſtranten 
hier te Lande / aen den Hooch · Oheboren 
VWoorl Prince van Czanpen, 
Remonſtrantpe ban lohannes V Vrenboe 
Zaert, ghepreſenteert in Novembri,r6r8. 
Gulden Legende ban den nieuwen S: Jan / 
Ofte cot Berhael Lan Den Edeldem/ 
deuchden ende handelinghe ban Meeſter 
Gan ban Barn evelt / dec 
Criumphe ban den Doozluchtighen 
Prince van Oꝛanyen. Ende noch vele 
andere. Ä 
Bit moft fa Wat henen blotten en Dz: 
Ben / macrr met Der tijd begoft het in Hote 
land te gaen/gbelbeht in het jaer 1617 in 
Prancherijck ghegaen hadde / daer peder 
een ſyn penne fcherpte ende te wercke 
ſtelde tegen Den Marquis d'Ancre , hem 
feheldende voo? De Koer· vhncke ofte bers 
gogfaecher Ber. inlandfcher beroerten/ 
Paoreené die Den naeme Bes Conincks 
ende Der Coniginne miſbruyckte tot wt 
Boerhnghe van ſhn guaeder Gefolupten/ 
Vooꝛ eenen Hie van niets was opgbecar 
men / ende nu gecomẽ was Boven de tref? 
felickſte Heerẽ Der Croone van Peancke⸗ 
ryck / Poor eenen / Die alle Staeten / Am⸗ 
ten / ende Officpen vergaf / Onder Loet 
tredende de Zuſtitye / Politpe / ende 
erjchfoedenhughe / Dao? eenen Hie hem 
felven hadde ſchat · rycke ghemaeckt met 
Bes Rijcx middelen / Booe eenen Die ner⸗ 
ghens anders nae en trachtte / dan 
em die van de Meligpe onder Goet te 
drucken / ende de Jeſüpten te verheffen/ 
opdat fp hem ende De ſyne fouden verhef⸗ 
fen ende groot maecken / &c. 
Even aldus heeftmen in defe tijden 


— — — — — — — — — — — — —— — 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 


ite 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Het negenendertichfte Boeck. 


after ſtraete fien tratten / ende op alie 
toonbenfteren der Boeck-vercoopers ſiẽ 
ligghen / verſcheydene Boecxkens / VDaer 
in den Advocact van Holland Lohan van 
Oidenbarnevelt, alſoo ſchendighe ſtucken 
ſyn verwetẽ / als in die Franſche Boecx⸗ 
kens Hen Marquis d'Ancre fijn verweten: 
Soo dat Die bepde Broot-Gheachtte 
Perfonagpen / dacr in malcanderen feet 
ghelyck (Du : Die tuft en tijd heeft om Pa- 
rallela bier van te maechen/ Die fal het al? 
faa bevinden. Maer hier in fijn die bepde 


berfchepden ban Humeuren geweeſt / DAE 


De Marquis d'Ancre alle Die boeer kens / eñ 
t'ghene dat hem Haer in verweten Wiert/ 
faa weynich aheachtt heeft alſmen hef 
blaffen van cleyne hondekens achtt / he 
en heeft mpnes wetens / nopt teghen eert 
der felfder gheſchreven / ofte laeten ſchri⸗ 
ven / Maer Meyſter lan van Oldenbarnevelt, 
Die eenen tydt lanck als met doove ooren 
al het ſegghen ende weder · ſeggen / ſchey⸗ 
ven ende weder ſchryven / foo der Cheo⸗ 
loganten als der Politychen / heeft acne 
ghehoort / ende anbeandwoordt ghelae⸗ 
ten / heeft eyndelick fijn patientpe verlos 
ven/alfer cen boecrken aen den dach was 
ghecomen / ghcintituleert / Noodwendich 
ende Levendich Difcours van eenighe getrou- 
we Parriocten ende Lief-hebbers onfes Vadere 
Lands , over onfen droevighen ende pericue 
leufen Staet , VVaer inne oprechtelick ende 
levendich vertoont wordt, in wat perickel eũ 
ghevaer wy gheraeckt fijn , ende waer henen 
defe verwarrijnghen tenderen, met de noodie- 
ghe middelen om die te remedieren. 

Fn dit boerxken wort de Advocaet Ole 
denbarnebelt met naeme ende toe name 
foo dapper aenghetaſt / dat hem al fijn par 
tientpe Daer mede ig benomen / Soo dat 
hp de penne in De handt nemende / hp in 
eenen haeftighen per een boecxken ghe⸗ 
ſchreven / ende aen den dach ghegheven 
heeft / aldus gheintituteert. 

Remonſtrantye aen de hooghe ende Mo- 
gende Heeren Staeten van de Landen van Hole 
landt ende VVeft-Vrieflandt , van Heer Iohan 
van Oldenbarnevelt, Ridder, Advocaet van den 
felven Lande. 


Erſcheydene cloecke ende verre⸗ 
ſiende Mannen / foo haeft als fp: 
Barnevelts boecrken ſaeghen 
endelacfen/ oordeelden / dat bef: 


numet hem wt Was / nu bp hem aent 


fehepven gheiecht hadde / Sp oordeelden / 


datter 


Ae 













zen —2R 


Onder de regeering 


‚18 16: 8. datter Hi alle daeghe ſoo veel Boerkens 
⸗ | — keghens hem fauden geſchreven ende aen 





444 B 20 


Ss 


Alerte 


Erkens - 


Den dach ghegheven Worden / ende dat 
hem Daer in fao zeel werchs foude ghele⸗ 
bert worden / bat hp meer Han gheubech 
fende te doene binden. Wet fehüut wel dat 
hu oar (elfs bit wel vermoedt heeft/ daer⸗ 
om heeft hy / om futer bp tydts voazte ca: 
Wien / Gp de Hooch. Mog. Heeren Staes 
ten ban Hollandt te weghe gebzacht/ dat 
Deir neghenden tenij (fjn baerken ontrent 
balf Wen weghegaen ſynde) een Plac: 
Laet 18 wtghegheven tegen Get fch2pven 
Ende druc en van allerlep Boerkens, äc. 
Waer vaa dit de coppe ig, 


get te Te Bidderfchap/ Edele / ende 
Drucker ar DD) Stede van Hollantende Weſt⸗ 


Staten van den felben Lande / 
Uilen den ghenen die Defen ieghen woor⸗ 
dighen ſullen fien ofte hoozen lefen Da: 
tupt: Doen te weten : Alſoo niet teghen⸗ 
ftaende verfchepden Placcaten Looz Des 
fen gepubliceert ende verkondicht / eerie 
ge curieuſe / ongheruſte / ende twiftgierige 
menſchen tot Pieuwicheden ende veran⸗ 
deringhe trachtende / hen hebben onder: 
ftaen/ ende noch daghelycks onderftacn/ 
berfchepden fchandaleufe ende ergere 
Che Boecxkens ende Liedekens / Lefez 
repuen / Qieumaren / ende dierghelycke 
te dichten / im dzucke ende gheſchreifte upt 
teoheven / ende onder De ghemeente te 
ſtropen: Oock feditieufe/ facticufe / ende 
calumnteufe propooften te ghebruycken / 
Daer bp niet aïteere onbehobelyck bande 
wetteljcke Fegieringhe der Landen int 
Ghenerael ende Particulier wordt ghe⸗ 
diſcoureert ende ᷣheoordelt / maer oock 
ghearbeyt ende onderjtaen tuſſchen Pro⸗ 
vincien / Steden / ende Ingheſetenen der 
ſelver twiſt ende oneenichepdt te maer: 
ken/fulcr dat onwetende einde onerva⸗ 
ren Menſchen / ende Den gemeenen Man 
Daer Deur lichtelyck tot miſverſtant ende 
ſcheuringhe ghebzacht/ ende ban heuren 
behoorlycken ende fchuldighen plicht/ 
Dien fp heure wettelycke Hwverichepdt 
ſthuldich zyn / afgheruckt fouden magen 
Werden. Ende alfa ſulcx in Landen van 
goede Aegierynghe nieten behoort ghe⸗ 
tollereert maer daer teghens ſonderlin⸗ 
ghe in deſe tijden/ dient voorſien / ende 
Raer Bechten ende voorgaende Placca— 
ten / Wetten / ende ghebruycken vande 


nn — — — — — 


he van Coninck Philips de derde. 
Landen ban Bollandt ende Weft-Vrief: 1613. 


ted —* — — 


lant / beleth ende gheſtraft te worden So 
iſt dat Wp naer vo orgaende rype delibe 
ratie ende beraedtſlaginghe / van nieus 
verboden ende gheinterdiceert hebben⸗ 
Verbieden ende interdiceren bp deſen cez 
nen pegbelijcken/ ban wat ſtaet / natie/ 
gualitent / ende conditie de felve ſoude 
moghen Wefen / eenighe argerljcke ende 
ſeditieuſe Boecrkens⸗Liedekens / Nieu⸗ 
maren / ſchandaleuſe Heferepnen/ ofte 
andere / hoedanich die ſouden mogen Wez 
fen/ in geenderhande talen oft ſpraecken 
hoogt acn Binnen be voorſz. Landen te 
beenghen/ tedeuchen / nochte in drzucke 
ofte gheſchrifte laten uptgaen/ te vercoo⸗ 
pen/ofte ffropen/ofte onime draghen / ofte 


eenighe feditieufe ofte calummieufe pro⸗ 


| 
| 


| 


mmm —r — — —— —— —— — —— — — — — 


Peieflant repreſenteerende De | pooften houden / op te verbeurte bande 


felbe Boerkens / Liedekens / ende andere 
gheſchrÿften / ende bar noch hondert pon⸗ 
Ben tot veertich grooten voor die eerſte 
reyſe / ende voor die twede repfe op dub⸗ 
Belde boeten / ende arbytrale correctie / en⸗ 
de daeren baven noch gheſtraft te wor⸗ 
den aenden lijve / naer gheleghenthepot 
ende vereyſch Der faechen. Ende op dat 
t'ſelve te beter mach wordẽ achtervolght 
ende onderhouden / verbieden Wp alten 
Boeck druckers binnen He voorſz Hans 
den / voortaen pet te drucken / ofte in Duck 
upt te laeten gaen / ten fp Pfelve eerſt by 
onfe Ghecommitteerde Laden / ofte den 
genen Bie inde reſpective Steden Daer 
toe fpecialicken futen ghrauthoziſeert 
zyn / verthoont / gheviſiteert / ende toͤeghe⸗ 
laten ſal zyn / ſonder Dat nae de ſelve toes 
latinghe daer pet toe ofte afghedaen ſal 
moghen worden. 

Ende ſullen alle Boeck-druckers ghe⸗ 
houden zjn t'Exemplaer origineel te 
houden Lan alte Boecken ende Ärten Hie 
fp ſullen drucken / ende tfelve aende Ghe⸗ 
committeerde Raden ober te ſeynden / al⸗ 
eer eenighe van dien uyt ghegheven ofte 
verkocht ſullen moghen werden / omme te 
Weten Wat naemaels daer toe ofte af fak 
Wefen ghedaen. Ende fullen alie ®2ucs 
kers onder Gheurlupder geduchte Crems 
Blaren ghehouden zijn te ſtelen heurlieder 
Naeme / ende plaetſe / heurlupder refidens 
tie/ cit t' Jaer Wanneer ſulex is gedeurkt/ 
gock den Autheur ofte Tranſlateur van 
Dien / mitfgaderg d'Acte var permiflie 
moden omflach bant eerſte bat : Mede op 
pebite boog De cerfte repfe van hondert 

Bop ĳ ponden 
















































































2* — RE — eenn ens ASU 
am * — ae ars te pr de“ — ms ES — * — — — * 
— « — 
nk en ant 
= — 2— FS sn — a Es r * — Nn — * en n — — — * ⸗ J 
Kd —— ” Ves — — — — n _ ee 
* am — —⸗ x wan e= — x — x an 
_ 
- f k RO 
*4 De p 
J J ve 
* it * I —— er en n * 
ak er Bon B me R ale e 


ä 


— dent nie 


* 


ee — 
n n " 
, —*— 
Pd * 4 
F — 4 
Ohe " k, 


— 


—* 
— 


— — — me a 


— — tn EE 6! — 7 — * * 
8 8 — 
























— 


” - 5: — 
————— — — ee mn — 


Nederlantſche Hiſtorie Het negenendertichſte Boeck. 


613, ponden tot veertich grooten t'pont / ende Staten van Hollandt ende Weft-Priefs úl J 
verbeurte vande Exemplaren / ende voor lanbt. Ghetreckent A. Duyck zynde Dact î * 





— De tweede vepft van twee hondert ghe⸗ op ghedruckt t'zeghel Her feler Heceren 
che ponden / ende verbeurte vande Ex⸗ Staten in rosden Waſſche. 
enplaeren:ende voor die derde repſe van Maer Dit Placcaet is weynich / jag 
Drie haudert ghelycke ponden / ende Barts | fchier niet met allen gheachtt / jac ten is 
hijfemente upte voorſß. Landen voor den heler weghe in Hollandt niet eenes ales 
tt van thien Haeren. Endeten eynde | publiceert gheworden / de verdeeltheydt 
Bit alles te beter achtervolght Morde/ ‚der Staeten/ Magiſtraeten/ der Pꝛedi⸗ 
@onneren wy / Bat alle druckers inde ‚tanten ende Ghemennten / mas te hooge 
Bou2f5, Landen gehouden fullen Wefen/ | gectammen / eſck een fthzeef enn \oreef Wat 
binnen Denthe van acht daghen nac de ‚hu wilde. Do dat/indien tot eenigher tijd: 
Publicatie deſer / in handen vanden Ia: dit verſken 
giſtraet reſpertive daer fpreftderen / te — * | 
Vernieuwen Ben Cedt/ ban dat Mmlupden , Scribendi Cacoëthes. ZZ —… … — 

Ben in alieg hier nae ſullen regulteren/ op — — — — Tenetinfanabile cunctos 
gegue Vanteicher Maendt daer nae te —— 

verbeuren De ſomme van hondert gouden. ‚_Scribimus indocu doctiq; Poëmara, 

tot «1. grooten t'paut/ foo langhe fp daer | is waerachtich ——— was het nu 

Ban ſullen blyven in ghchreechensWeiche | ter tyt / want der Boexkens / deſe Herches 






vᷣoorſz· peynen ende baeten Boor een Der: licke ende politöche twiſten aengacnde/ ik 
Bendeel ſullen komnen ten proffjte vans ſynder (oa vele aen Den dach ghecomen/ 8 
Ben Officier ie dexecutie Hoen fal / een | Dat vaftover al de Druckers Haer mede B 
anger verdendeel ten behoeve banden | haere perfen hef ich hielden; waer fp tſa⸗ —* 
Ei SAenbrenger / ende Prefterende Derdendeel | nten bp een ghebzacht / ick mepne dat ſp Vue 









ben profite Bande gemeene faeche. Oꝛ⸗ 
dnneeren ende bevelen daeromme alten 
Off cieren ende Juſticiers Bien futer toe⸗ 
ſtaet / behooriycũ onderſoeck teghens die 
Lontraventeurs te doen / d ſewe te ſtraf⸗ 
fen ende doen ftraffen. / ſonder eenighe 
gonniventie / naer forme ende inhouden 
gan defenonftnPlaccate. Endeop dat. 
niemant daervan eenighe onwetenhepdt 
afte ignoꝛantie en: pretendere / onthiee 
Ben ende bevelen wy den Prefident/ ende 
Maden banden hooghen Kate / d Eerſte 
ende andere Raden vanden Pꝛovincialẽ 
,Kade / ende allen anderen Juſticieren ens 
Be Officieren Hefer Landen / dat fp deſe 
auſe Oꝛdonnantie ban ſtonden aen atamte 

me Deen verkun dighen / uytroepen / publi⸗ 
Erten, ende affigeren daermen ghewoon⸗ 
Uch ie duſdanighen uptrocpinghe / pube 
licatie ende affictie te doen / Procederende 
ende doende peocederen teghens de Con: 
traventeurs ende Overtreders van deſen 
totte voorſz· penen / ſonder gratie/oochz 
Bipchingbe/faveur/diffimulatie/ofte ver⸗ 


Wel ſoo groote Volumiba ofte Tomos mas. 
ken ſouden / als depe ofte vier nrael Den. 
Bpbel groat is. 

Stracr nac bet wtgeven des boven⸗ 
verhaelden Placcaets/ iſſer / nevens veel, 
andere Boerkens / aen Den dach gheco⸗ 
mengen Cractaet aldus gheintitulcert; 


















— 


Provifionele openijnghe van ver | 
fcheyden facken gheftelt in de: 
Remonftrantye van den Heere: 
Advocaet van Hollandt ende: 
Weft-Erieflandt, tot naerder pn- 
der-richtinge „ oo van haere Ed, 
Mog. Als van alle getrouwe Pa. 
triotten, ende Lief-hebberen des 
Vader-Lands.. 


Maer weynich daeghen nae tie editpe 
bes voor· verhaeiden Cractaets/ naeniee 
lieft op Den 22, Luni heeft DeADwocaet bp 
ach / want wy ſulcx tot dienſte Landen | de Hooch. Mog. heeren Staetcn van 
anden hebben bebonden te behooren. Holland te weghe ghebracht / dat het ſelf⸗ poe 
Shegheven inden Haghe / onder mie De bp openen laccaete is ver boden gijes get pal 
zenbel / ende Signature van. onfen ez | worden / Ende hebben te ghelycke in het SS ipeubs’ 
gretaris op den 19, unij , int Jaer dun⸗ felfde Placcact de Heeren gesneden van: nebeit vi⸗ 
ut ſeſhondert ende achthien. Onder Holland verclaert/dat ſpo voorſz· Heer. gegu⸗ 
at Cer @ydonnantie vande Veeren. Ndbocact genomen Gadden/ende alfnoch 


F 
J 
J * 

wen A— — — — — — — 

* * e ——— et es 

7 ee 
Kd 
2 —— 


J — 4 
hd 
MCTD mn er 
_ hd . 
in een — … — — * = — ⸗ * 
r — — — —— 
EE j Ek on . . : ——— 
_ his Bn ten nd à d * es 
_ Pd * a Ie —— — —* « 
— 
- _ * * —— 
pen — 2 — 







r 


— 











le 
bp defen. — 


ght© 2011 ProQuest 


ite 
d by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 








Onder de regeeringhe van Coninck Phti ps de derde, 


6 t618. Bie mefen Berelaerden te nemen È jo 

Lain Let in hare | jonckhreyt harer Republijcque. Alle Staet | 
— — boen protectne ende Sauve-guarde, ende Conijnckrijcken — — 1618. 
schi ir oan ate ft en | oee waffen door de ſede 








pereren Die Den Autheur ofte Baucher | oorfaecken ende middelen | 
eer | door d | 
— meid ontbeelken/ een recoms | fijn ghemaeckt ende verftercke , Ende B aen 
pe Á — janderd ponten Ban Beers | oock te gronde door contrarye middelen. 
Dre iens fenurann zardeen van de gene | Vwen Sraer heeft voor fondament de allian= 
DIe che (chu! ich ſynde/ ſouden openba⸗ tyen ende Vnyen opgherichtt tuſſchen de Vere 
| keetnatnn en vate belept/ inftigatpe/ ende | cenichde Provintyen , onder feeckere condie 
“Cafe fp ſuler ghedaen 6 adden. tyen,die haer Oogheemerck hebben op de bee 
5 Dep nich | daeghen bier nae ſyn toch | hoedenifle der Republijcke int ghemeyn,ende 
Dre effeliehe Politici met chrhven | een yederProvintyeint particulier.Die wetter 
' 
Ì 










eu Malcanneren gheraeckt / al fp2uptens | moeten lieden fijn als de fiele ende gheeft 
— tt ie doven -berbaclde Boecrkens/ | van uwen Stact, fand dewelcke den (elfen 
* * (al-hoe- wel dit lunden ſi Gn ban der | niet en can leven nochte beftaen, hebbende tee- 
pe tule) Do ſouden fp ſchier a verbis ad ver— ghenwoordelick het hooft foo hooghe vere 

eraf gecomen / Want fp matcandez heven, dat hy ghelijck is, jae te boven gaet, de 


— 


8* = F — — and — hi * > — 
— — — — e= Ì 
n — — — * er J 
- : — — — — 
— — — Een —— er b 
8 e en E — * Re * — Te E _… 
eet 5 — — —— on = — 
— — — ES 
r * * 7 — Tee * — Sd 
— — — — — — — — —— — — 
* - - E En * — 


* — — — * * 
— — — == S * En — 
— — — — — — — * — — — Ee en 
* meen ne 3 — — — * — nr: E, — — — A 
— — —— — — —— Rn Ep RIE — — — —— — — — Er * 
— — — — ẽ — ——— * * —— —— — — — — 
—— * — — * — — — —— —— eN — a 
EGT C —— — — — * — — — — —— == — — En 
— —— — — _ — — — F 5 * * — F * — — — “ 
„3 : * ee ue — — — — — * —— — muk — — — * * 
J es 5 — ze — — — 2 * A Ee 3 ze 5 _ N — —— * 
— e F x * — * J 7 ng en ae en: ES de - ZE — J * ie een — * 
æ 2 — — — — F Zn Et zer, za — E z à — — — == 
— — — — * — — * | 5 = — — 
— — * —— J — — — — — 5 uee — — — 
nd * — * — — — LET — — — pn * — — 
* a. * S — — — — — — * = — * en aez —— — — — 
—— en — — * * nn — — — — — — — — Dn ae — es L — 
hs IG — —E——— Ex B KE en * * 
— * E ee; = —— 35 mn — —— — — = * 
— hans — ⸗e—⸗ — — — 
rd 


ren mettartelien/ ofte wt-daech-brieben | alder=outfte ende machtichfte Republi il 
4 tat vechten hebben gheprovoceert. oe en istot * grootte ride —— EINE 
| , ciommen in ſoo eorter tijdt s door V kr 
D Frans Ptrent het midden bart Augufto | Eendracht, ende goede — 
is in Graeven Haeghe aenge⸗ Provintyen , door de couragye ende cloecke’ 
COME deheere ban Boſiſe, alg epz | heydt van fijn Exce, ende u lieder goede ende 
re traogdinarig Ambaſſadeur des wyle raedſſaeghen. Dit fijn, mijn Heeren, de 
Wuichenpe. onyncx ban Pranckerye / ende hy heeft | rem parten ende bollewercken van uwe Staet 
Op den viertienden Der felver Maent aur | fonder de welcke alle andere fortificatyen,, 
Di entye ghehadt ‚met een voor·bedachte ! daer zen ghy foo neerftelick ende forchfulde. 
Bꝛratpe ofte veen De Weeren Ghener, | lick doet aerbeyden:, hetminfteghewelt uwer- 
Staeten Bermaenende tot onderſynghe vyanden niet en fullen tegen-ftaen. Ma gers 
en eude eenichendt in het ſtuck van De ſchepdene propooſten ten voorſephen epita 
—— audere ſaecken. Seggende / | de ghereyckende / voeght d Ambaffadeur 
hf d anderen / aldus / Mijn Heeren, Den | Hefe woorden Daer bp/ Het mifvertrouwen: 
" dien ick van den Conijnck mynen Meyſter ende den verborghenen haet onder u. lieden: 
EDDe , 190M u leden te bidden ende vermae- regnerende , hebben u lieder faecken alreets 
hen mer allen m oghelicken vlijt, footen aene | daertoe ghebracht , dat ceenighe van uwe Stee. 
fi ene van de ghedechtenifle des overeledenen | den hare verleeckerijnghe elders als in defen: 
Conijncx fijnes Vaeders, ende het vererouwen | uwen Staet ghefocht hebben, die’ feer vero 
da: ghy moet hebben op de continuatye van | ſwackt fal-worden: , indien uwe garnifoenen 
fijn vrienefchap, door de Liefde die ghyeliedë | fullen moeten ghebruyckt worden-om de in 
u Vaeder-Landfchuldich ſijt, la omde Liefde | woonders der Landen ende Steden te dwijne 
uwesfelfs, dat ghy al uwe raetflaeghen ende ghen. „ in plaetfe van de felfde veerdich ende 
ghedachten wender ende aenlecht tot verſoe⸗ ghereer te hebben „om uwe vyanden teghene 
ijnshe der — ————— onder-ſaeten, | flano te doem. | | 
ie nu vervremt ende ghedeylt fijn door eenie-| Het eynde van uwe Trefües i ende 
ghe alte rfubtile ende curieuſe Queftyenin het | Indien = den crijch over=valt bel — — 
ſtuck der Religye. | dus oneenich ſijt. Soo en ſie ick geen wtcowſte 
Ghy moet doen ophouden alle de twiſten voor ulieden. VVat vreucht, wat blijtfchap- 
Ende difpuyten die niet en flichten, wech ne= bereyt ghy uwen nae-buvren , hoefuller f * 
mende ende weerende de jalouſyen ende wan- belacchen ende befpotten, VVat hope piest» 
trouwe , ftrijdichmet:-de goede burgherlicke B haer van haer over u te fullen wreecken: 


— | / 
’ : 5 / 
e + * 
akar „8 24 ————— PE * B. . 






































ed e ed — 


hiene 











eenige Merken aeblijn 
—* * darten heeten re Chap in.drouffeniffe , verfoent uonder mal- 

* geren top vrede, ende eenicheyt, arbeydende | canderen, verdobbelt ende herftelt de banden” HRE ir DORE 
pn Erde u daer voebevlijtighende, om uwen ftaet | uwer Vnye,lecht afde hope ende wenfch die: KR 
ber ve verltercken endete vermeerden „ Ghelijck | een yeder onder ulieden heeft van dar fijn: LI 


die van Lacedemonyen ghedaen hebben inde | opinye d'overehand{al nemen , ende bevly= 
Brey ij tichc.u: 


— 





— * 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 














































Nederlantfche Hiſtorie Het negenendertichfte Boeck. 


RIN —9— — {6,9 ticheurorherghene dat oerbaerlicker ende hebben het in aller manieren teghen ghe⸗ —D 
Wk | HE bd ‚utter is tor het ghemeyne befte, _ | Beuden. Waerom fp Dit ghedaen hebben B 
ER) | ®B'Ambafladeur de bovenverhaelde ef | eten fp wel / Andere Weten bet ooe wei. Fet 
EERE mer andere redenen ende Germaeningen | Doch naelange falliciteren/ ende veel Ws 
EBER a ghebrunckt hebbende / keerde fich tot fijn | neerftichepdt bp Ben Weere van Afperen 
| 0 Exc / de ſelfde aldus aen·ſpꝛeechende. Ambaſſadeur der Meeren Gener. Stas 
PROD: Mijn Heere, redder defen Staet ti die hem in | ten/in 1dzancherdek aengheWwendt/ Iſſer 
awearmen gheworpen heeft , óp dat doorepndelick belofte ghedaen/dat fyne Me. 
delanghduyricheyt des felfdende ghedach- | eerfieg Daechs oude Betaelen He veftans 
ij tenifle van uwe victoryen ende triumphen | ten ban het jaer 1617. De Staeten es 
—30 den nae-comelijnghen moghe over-ghelevert | nerael hebben op Get aenſchryven hares 
IE: ONE worden, | Smbaffadenrs / een ooziach-fchip in 
B OTA Ende ghy Heeren Stacten,hervatt ende vere | Pꝛanctkeryck gheſonden / am dat gelt te 
Ki Ii Iik betert door uwe wyfe beraet{lagijnghen oge haelen / Maer het is te vugghe ghecomen 
P 


- 
— 


He LANA ne dar nu heldt, ende herftelt het in foo goeden fonder gelt mede te beenghen. Daer nae el 





| 
| 
Ed $tant,dat noch den tijde,noch de buyen , noch hebben de Staeten Wederom een fchip in 
J——. eenighe andere accidenten denfelfden en be- { Pꝛanckerijck ghefonden/ten fine als bos all 
| KET had weghen noch beroeren , Ende dat de befcher- ven / dwelck den xvj August: wt Franckes ow’ 
Í apa —904 mijnghe ende de Confederatye die ghy hebt rich te otterdam ig aenghecomen/ me⸗ 1 
It 9 id metde Croone van Vranckerijck „ alujt be- { de brenghende dryemael honderdt dupf. ban: 
Kf Ki AN ftendich'blyve, ende dat ghy ende u volck ine guld. die de Conynck gefonden heeft tat | ee 
————— dachtich ſijnde ende bekennende de voor- verminderynghe Lan de after ſtediche⸗ ie 
Ku treffelicke weldaeden die ghy ontfangen hebt, | Der. Wat Lan de reſte nach comen fal/ 
IENS sik Sijne M*. veroorlaeckt de felfde te vermeer- | teert deit tydt. 
| —406 — en aen — piet ontbreecken en se 
LI HPT A ORNE lal, ten ſy dat ghy felfsin ghebreecke bevon- Prent hal ep fiù | 
| | N fe hj 0— den wort fijne Mt, wenſcht u lieden ende uwé ten — Bolens ne — vate, 
| | J | | Staet, Vrede, Rufte,Aenewas,cû vaſticheyt, &c. Friefland wederom: vergaedert Land, 
BOE. | in ſ Sraeven⸗· Haeghe. Egene iov 
RIA Fantche Lſoo de Franſche Wegimenten | Dat ſtracx in den aenbanck gheſchiet is MA 
J troupes in Dienft ban defe Handen ſynde / gaff wepnich apparentpe/tot brede over⸗ 
9 —— nut meer dan twee jgeren Gan | mits in abſentye van Dorth ende Am⸗ | 
| wee den Coninck nieten Waren Bes | fterdam gerefoiveert is/ dat alle legaten | 
taelt gheweeſt / Ende Dat het de Proin: | die Loor date van de feparatne aen de | 
tpen ſwaer bieldie pennjnghen (belogz | aermen ghemaecht ſyn/ fallen comen als 
ia pende jaerlicr onghevaerlick tot fee ton | leen aen De Hemonftrantfche Diaconen/ 
HAREN nen gouts)te lichten op intere ffe Want de | ende Die nae Date Lan dien ghemaeckt 
Eden | arme foldaeten hare weeckelicke Wees | fijn san neutracte perfaonen/ fullen vant 
J—— | nynge niet onbeeren en cunnen) Sa beb: | ghelpchen alleene bp de Bemenftranten 
—0 ben De meeſte Provintyen noodich ghe⸗ ghenooten worden / al waeren ſy erpzef: 
—30 B achtt/ datmen den Coninck Ban Deane: | felick aen Der Contra-Femonftranten 
| ERD Kerbek met een ſtaetelicke Ambaſſade | Kercke ghelegateert. Ende ſoo daer over 
[BEEREN foude Befenden / omſyne Me. te congras | queffpe ballen mochte / fal de judicature 
EBERT tuleren ende geluch te wenfehhen van Wez | ban dien niet ſtaen bp PW off/maer bp de 
JV—— ghen ſyne gencomſte tot de Croone / Alg | refpective Steden / die bp arreſt fullen 
—V———— mede Dat het fpne Me. Woude ghelieven Wifen / in cas dat bp Burghers die lee 
Ei SERRES te continueren ín Die goede affertpe ende | gaten ghemaecht fijn / maer foa fp bp Ee 
* iK gunfte tat defe Handen / alg ſyn Beer | Del-lupden/of fuppoften bant Hoff macha 
li Daeder Henry Le Grand, ghedaen hadde/ | ten ghemaecht fn/fal de decifne ſtaen be 
ĳ Í J eude te Willen volherden in de betaelün⸗ vnf ghedelegeerde Richters Der: refs 


— 
— — —— 


— — 
* — — 
— — 
dé e 
— 
— 


— 
— — 
— —— 
— 
— — 
— 
— 
ad 


—— — ———— — — — 
— — 
an 
Y 


mt 
— 
eef 





ghe van de xxxvih. Franfche Baendelen lutpe heeft op het nieuweeen qr 
| 1 groot m 
—— ende twee Daenen Rup⸗ | contentement ghegheven / als —— 
J — ried hid — ude — —* te groote partidicheydt ende veran⸗ 
IEEE ER an Holland derynghe i inari 
J ei van —— en hebben in deſe beſen⸗ —A— egte eer neg 
dynge gheenſins Willen confenteré/maer 










es 


* — — 
GEN vn 


Deſe 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 





bite 1618, 
| —* 


* Lonſe⸗ den / oock Dit veroorfaecht dat 
—S die van Hollandt naelaetich ſyn 
| ꝛ gheweeſt in het confenteren ban haere 
| tanfenten/ dwelck epndelichk faude ſtrec⸗ 
| — * het oe (haede ende nae⸗ 
4 Eer Ban het ghemenne beſte der B eu: 
meerde Peder Landen. ä , 
| ®e vijf ander Provintpen als aack 
| Waeren Willich ende berept haere con: 
| fenten teopenen / alleen hebben de es 
monſtranſgheſinde Staeten ende Ster 
Den in Wollant fulches ghewenghert; 
deneman⸗ Sa Dat noodwendelick He Staeten 
Krant: he Generael met ſyn Erc:. moffen bedacht 
olan Wefen op middelen/ am den ger vallenen 
Bowe moeyy ſtaet deſer Kanten te redrefferen/Dmelck 


pd 





tegen he: niet en condete weghe ghebzacht Woz: | h 


bop veken den / ten waere Dat De V vaert Ghelders afz 
Daert.gej, Chedancht wierden. Cen felven daeghe 
hers, als de Gheneraele Staeten hier over 
berfochten bet advhs van He Facden 
ban Dtaete / Sao hebben de Ghecom: 


JN mitteerde der Remonſtrantſche Hohant⸗ 
ze ſche Steden (nevens Beel audere hevighe 
Ds Baader) oock gheſeydt in de vergaede⸗ 
*— rhnghe van de Vaeden ban Staete/ dat 
golf De Gnffructpe ban de Uaden ban Stare: 
ze ten mede brenght / datſe de Privilegpen/ 


tatnten/Bfantpen/ ende andere Bhe⸗ 
vechticheden van de Provintpen / Ste: 
Den/ende Leden Lan dien/ niet en ſullen 
vercorten / dewyle het dan ban ouden tijz 
Den her den Steden van Wallandt ende 
Weſt · Frieſſant heeft b2p geftaen ernchf: 
volck tntjdt deg noods aen te nemen / 
Bat dan haere Hooch· Mog.haer niet en. 
behooren te perſſen / dat fp haere Waert⸗ 
ghelders / ‚die ſy hadden aenghenomen 
tot beſchermynghe haerer Privilegnen/ 
ende tot verdedighnghe haerer aũtori⸗ 
keyt) ſouden cafferén : Maer hier opis 
haer gheandwoordt / Dat traen-nemijne 
ghe deſer Waertghelders niet en was 
ſtreckende tot verdedighynghe ofte bes 
fthermijnghe Lan de Pribiſegyen Der 
Landen ende Dteden/ Maer datſe wae: 
ten aenghenomen om Die ban He oude eñ 
Waere Gherefoameerde Keligpe te perf: 
fen ende te dwynghen / waer Booz groote 
onruſte ende oneenichepdt wort aenghe⸗ 
richtt ende veroorſaeckt in alle de Ste⸗ 
Den daer de ſelfde ſyn aenghenomen / An⸗ 
dere Steden / daer geen Waert · ghelders | 
en ſyn / blpvende in ruſte. 


444 B 20 


Onder de regeeringhe van Coninck Phiti ps de derde, 
Efe'in-landtfthe twiſten heb: | De Beeren Rae 
D ben / nevens audere rde b wa ed 










en De Meeren Bheneraele Staeten voor 


noodtwendich achtte/datmen ve Waerts 
ghelders fcude af-Dancken/om alfoo den 

ghewenfchtten vrede ende eenichepdt in 
deſe Landen te her-fleslen., 

Edoch am de reſpective Magiſtraeten 
bp haere behoorliche aenſienelickhept te 
behouden / Saa foudemen He felfdc vers 
fien met fo teel € ompagnpen foldaeten/ 
ftaende ep de repartitne Gan He Ghene⸗ 
taelttept / alfimen ſonde noodtwendich 
achten / om te voorſien/ datſe van de ont⸗ 
ruſtte Burghers ofte inghefetene haerer 
Steden (Be welcke fp fepden te Lreefen) 
niet en fouden over· vallen / ofte in haere 
authoritent gheguetft worden. Daer 
Bier Mede en fin de Femonftrantfeghes 
finde in Wollannt/ nachte t° Btrecht/nief 
ghecontenteert ghewee ſt. 


De Beeren Generacle Staetẽ / Mitſ⸗ moeke 


gaeders fyn Pzinc. Ere:. Graef Willem Ere. veras 
Zan Daffou/ende de Weeren Kacden van leren op 
Stacte/fiende ende bevindende; dat het ir dat rtn 
niet anders weſen conde/ hebben op den de Waerts 
tweedden Ialij gherefviBeert De V Vaere rg fa! 
Ghelders te rafferen / welchen Bach wer olen 
dient aenghemerchtte efen / om Hat:bebben mes 
Prins Mauricius van Naffou met het legher de barre 
ban De Baoch. Mog. Beeren Ohener. egchen bes 
Stacten/ Anno 1600, dent tweedden lulij, fe Hoſlandt⸗ 
die treffeliche Victorye in Vlaenderen he: * vanen 
vochten heeft / door Godes mercheliche Dordrecht, 


Amfterdam;. 


hulpe ende byſtant / tat. groate vreucht Enchuyten,. 
ick Schiedam; 


ö——— — — — —— —— — —— — — ———— 


deſer Geunieerder PReder Handen. — 
gete open het belieft / difcoureren/ tot Biamende- 
welckẽ ban bepden Defen tyde De Booch. de. a 
Mag. Beeren Staetenende ſ gu Peinc. 

Ere. grooter victorye hebben bevoch⸗ 

ten/op Den tweedden lulij, 1600. Ofte op: 

Den tweedden lulijx 6 18, Wat hip aen⸗ 
gaet / Ick fpzehe met den ouden Pocty 


Non minor eft virtus quam quærere parte: 
tuerw 


Labor ineft illic, Hic erit artis opus. 


Die Ghetommitteerde Heeren Gan 
Vtrecht (Diete Hefer tijdt feven in ghe⸗ 
taele fterch waeren in de bergaedcrijnge: 
ban de Beneraele Staeten/ ende een it: 


‚Be Macden ban Staete) faa bacft als fis: 


vernaemen dat Die Fefolutpe ghenemen: 


aas / Soo ſyn fp ghelijchelick Wt den: 


Haeghe 


Fol 36; 
1618. 
adoys ghedient/Dat fp goet/ jae gantfchy TS 


* ) 
he Ae ‘ 






— — 
— 























































Bad 
Pd 
hank 


* * — — — 
— — 3 
Een — — * 8 
— 3— —— STRAETS z Wss 
s « J * 
El - 7 

3 u it 

gr * — en mt RN 


E 1 — Ds . x 
Dae tarde 
rde DE hee E * 


R 


— 
nd 


a 


hed 


— 
— 


nin 


J 2 
«{ … 
en Hedi nn: ber ——— J 











— — — —— — ẽ * 
—m—— —— — — 

— 

— 


— — 


— 
am = — 


—— 


A 3 * 
en Er 2 
— 


EK a e 


— 





mt ‚ . 
— 
8* — — * RT. * 
* Ie * Mn 
* * ij an Saar Cen bac 
——— . 
æ — — — en — 


Early European Books, Copyright © 201 


1 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Nederlantfche Hiftorie 


Het negenendertichfte Poeck, 


1618. Barnte nae huys ghereyſt / or: haer met | te/Beftende beguaemst foude in het werc 1618. | 
ander Beeren van haere oter.nthepdt | KellensSp hebben / nae Langhe h-!iera: 


— ae beraedtflaeghen / boef Hie Heuvens 


tye / hier ober ghenomen / noodivendich |” 


gerhaelde HFefoltutpe fouden cumen geacht aen Btrecht(Haer eerft de Maert⸗ 
bruchteloos maecken ofte Drent verane | Gijelders ‘waren aengbhenomen) te begins, 


Heren. 


nen / ende aldaer de ſelfde op He ghe oes 


Ick meyne dat zedert de regierijnahe ghelickſte manierete caſſeren ende out? 
ber Stacten in defe Heder- Zanden/ | warpenen. 


nopt ſulcke ongherymde procedupzen cn 
fit gehoort alffer nu daeghelicx aen Den 
Hach comen / alle gaer tenderende tat onz 
fer aller ruyne. Die niet moet · willens 
heſinnet is de ruſte / vrede / ende wel: 
| ant Her Wanden te behinderen / Die en 
behoorde immers niet teſtreven teghen 
Be Befolutpen/ die foo ſolemnelick bp He 
Heeren Beneracle Staeten fijn gheno⸗ 
men / ten over · ſtaen Lan fijn Cree. ende 
Bracf Willem vã Haſſou / (beyde Stats 
houderen deſer Landen) ende den Kact 
van Staete / ende Dat in foo billicke ſae⸗ 
ken/als fijn het houden Des Nationaelen 
Synod: , het af-Danchen ber onnuodighe 
VVaert-ghelders (om alfoo d'andere Prꝛo⸗ 
gintpen bupten quaet vermoeden / ende 
haer felben in ruffe te flellen) ende ten 
derden dropenynge Ban haere confenten/ 
den bierden He fupberpughe ban De de: 
fecten Der voorledener Haeren. 

Det foude te lanck Ballen hier te Gero 
gaelen alle Be middelen Lan inductpen/ 
die De Gener. Staeten / als oock fijn 
Erce, foo mondelnghe als fchriftelick/ 
ghebruyckt hebben / om die KRemonſtran⸗ 
ten Ban Vtrecht / ende in Hollandt/ tot 
het af-dancken der VVaert-Ghelders &zc. 
teinduceren/ Sch fal nu in het co2t gaen 
beſchryven He evecutpe Dev: baven-Lerz 
haelde Befolutpe, 


Be Staetẽ Le hare. MA. ende De Prince 
—— ban Ozanpen / Graeff Willem 
—— van HNaſſoun (beyde Stadt · hou⸗ 
tot caffatpe ders der Gheunieerde Neder—⸗ 

Landen ende den Fact ban Staete ſae⸗ 
ghen / ende nu hoe langher hae meer bez 
vonden / dat fp daar hare menichfuldighe 
beſendynghen / met aen⸗· wendynghe van 
groote coſten / ende veel voudighe moep⸗ 
ten / niet en voorderden / Maer veel meer 
haer felben ín cdlepn-achtijnghe brochten / 
daa hebben fp Wel rjpeltck met malcan⸗ 
Beren ghedelibereert ende beraetſlaecht / 
hoemen die baven-berhaelde Hefalutpe 
van het cafferen Der Waert-Ghelnerg, 
fonder quetſynge ban de goede Gemepn: 


pen s enn — — — — — — ö— — — — — 


lij wt den Haeghe getrocken op Vtrecht / entree 
met eenighe ghecammitteerde Heeren wt ⸗ 
het Caltegpe van de Staeten Benerael. per’ 
Perfcijepdene Colonellen/ Fitmepjters/ teer” —* | 
ende Capitepnen / van alle Patpen/Gebe / 
ben ſyn Erc:. verghefelfchapt / oock ig | 
Graef Ernít van Naffou ten felgen daeghe 
op het aen-fchepten ſyner Exce. van 
Aernhem op Dtrecht gherepſt. 

Die van Dtrecht bernemende Dat ſyn 
Exce. op handen Was/en condé dee noch 
niet refalgeren tot af danckynghe van 
haere VVaert-Ghelders , maer fp ſtelden 
haer beelmeer aen/ als of fp gereſolveert 
waeren gheweeft ſyn Ere . bupten haere 
Stadt te keeren / ende bet wterſte te vers 
Wachten. 

Als fyn Ere. nu al binnen Ptrecht vet 
was / Do hebben eenighe in de regieryn⸗ gore 
ghe aldaer den Gouverneur ir ian Ogle nere 
ghefondert / ende onderbracht / of bp de Wega 
woude beloven met fijn erychf vale / daer 
in guarnifoen ligghende / haer ende haere ap ui 
VVaert-ghelders te aſſiſteren? gie 

Alg De Gouverneur andtwoordde / dat tf 
hy / behoudens eet endeeere / fich niet en * 
conde noch en wouden ſtellen teghens de 
D.A. Heeren Generacle Staeten fijn 
Betaelſ⸗HYeeren / nachte teghens Prins 
Maurits ſynen Deld-Dverflen / matt 
dat hp gantfchelick ghereſolveert mas 
de ſelfde te ghehoorſaemen ín alles mat 
fp hem ſouden gebieden: Ledenberch ende 
be andere Heeren Hie hem ban ſulcx als 
vooefept/aenfpraehen/ voor ooghen ftcle ⸗ 
tende het pericel ende fwartchept daer in miet 
{p/opintatrevende/fouden vervallen: Zo wedt 
en beeft hy Daer mede niet Wwt-gherichtt/ Del So, 
dan dat hp haere indignatpe op fijnen band) 
hals ghelaeden heeft; Sp even wel bleven Ht — Í 
ghereſolveert het wterſte te berwachten/ —52 
gelyck ſuler met der daet gebleken heeft/ Brat” 
gheftoft ſynde dao? eenighe Seron mit⸗ wedt gf 
teerde Wt het meerder ghetal der Stae⸗ meet 
ten van Hollandt / Die tot Bien eynde adt 
t Ptrecht ghecomen waeren / even ter fel” — go’ 
ger tydt als ſyn Ere. Daer quam, jad 


Sin 


, : ye Bid, 
Din Eree. is tot efen eynde Bê 25 Tu ganrit 


der 
Wi 








1618, 


— — 


deputeerde der Gereraele Staeten bez 


Sûn Etre, vindende / dat Haere induct 
In Ere, | pen ende aens 
tone Der maenynghen tot af· danckhnghe van de 


teerde D 
Bener 


VVaert-ghelders,bp de Stacten ende ID 
ned PA 
giſtraeten ban Btrecht / niet cn fouden 


faerd cafe opereren / (De af gefondene van Get meers 


e 


Daert 
„Mels 
ders binnen 


Dtrecht, 


Bae 


Je 
(eter thin 


ae , 
de ete 


CS fm tao. 
Sb ù tag: 


aert.ner- 
te tot be 
epenen 
ke gaen. 


der ghetal Der Femonftrantfeahefinne 
tacten van Hollandt ——— 
t'gene dat ſyn Exc. ende de Ghecommit⸗ 
teerde der Staeten Genergael haer fua- 
Deerden ende belaſtten) ende confidercz 
vende Dat te bertrechen re infecra foude 
ſtrecken tot ondienft van het Kandt/eude 
Difreputatpe van de Heeren Stacté Gez 
nerael / Sao hebben fp goet ghevonden 
ſelfs tot het afdancken ban de VVaert- 

ghelderste peocederen / ende Gebben tot 
Bien epnde De tee compagnpen ſoldae⸗ 
ten ban Graef Ernít van Naffou , ut Vern: 
Gem / ende de Compagnpe ban den Heere 
van Brederode wt Viaenen (tfacmen ſterc 
ontrent vijf handerdt man) ende de Com⸗ 
pagnye Aupteren vanſyn Erc:. tut A⸗ 
merſfort antboden. Dit voet volck ig op 
Den lulij ſmorghens vroech / ſonder ee⸗ 
nighen tumult ofte opraer / in De Stadt 
ghecomen / maer de nupters fijn bupten 
ghebleven / als niet van nooden weſende / 
eg ſyn Ere. gheen vefiftentpe en 

ondt, 


fijn 
waepenen / d'welck fp oock ſtracx Deden, 


Onder de regeeringhe van Coninck Phlips de derde. 
Sn Er, dan / ende He Heeren Ghe⸗ 





Fol.366 


doen comen. Deſe nubp een ſynde / JSòßunck 1619. 
Heere ban bama, ende De Luptenant van 
de guarde ban fn Exc⸗. aen De ſelfde gez 
fonden / om haer te bevelen dat fp dactee 
lick De Waepenen fouden afleggen / d'welt 
fp ſtracx deden/legghende haer gheweere 
ten huyſe van hare Daen-draegers. Sin 
Ere: alg een Gooefichtich heere hadde 
alle de ſtraeten met fijn crychſ⸗volck ſoo 
laeten beſetten / dat De VVaerr-gelders geen 
canſe en ſaeghen om pets te attenteren/ 
af fp ſchaon ghewilt hadden. Eener van 
dit volck hadde neeh aenghehouden / 
nae Dat bt gheweere hadde afghelecht/ 
fjn rynck craege deweſck fyn Erce. fiene 
de / beeft hem belaſtt de felfde daetelick af 
te leggen / dwelſck hp ghedaen heeft. 

Dit alles is foo ftille/ ende met fo goes 
De ordre toe ghegaen/ Dat het te verwon⸗ 
deren Was / hetis meeft beſchickt ghe⸗ 
weeft eer De Burgers waeren opghes 
ſtaen / Immers en ts daer door niemandt 
in fijnen flaep gheſtupet gheweeſt / Ick 
gheſwyghe dat vemandt aen goedt ofte 
bloedt ſoude ſyn ghecrenckt ofte verſeert 
gheworden. 

De Ghjecammitteerde van het meers HELLO 
dere Beel der Staeten ban Holland/ fien: van gee 
De dat de ſaeken aldug (herre bupten haer meerdere 
Bermaeden) waeren afghetoopen / wers Wer Dee, 
trockẽ in groote perpleritept wtBtrecht/ Boitaurt 
terwyle Dat ſyn Princ. Erce. befich was bertreckin 
met het ont waepenẽ Der V Vaert-ghelders, AIEE groote 
Deſe Ghecommitteerde Des anderen — —— 
daechs in de vergaederynghe der Stae⸗ 
ten ban Hollandt rapport doende / noem⸗ 
dert Die V Vaerc-ghelders Eenen hoop Rabaue 
wen, op de welcke men fich niet en mocht 
gerlacten. 

De Decretarig Ledenberch , ende eeni⸗ Lebenberrg 
ge van de Staeten ban Dtrerht/die prins wipe SIE 
cipaele Auteurs Waeren ban het aen ·ne⸗ ten Des 
men der Waert-ghelders binn Vtrecht / vecht bere 
ende andere mif-verffanden daer ut gez DEL nt 
efen / Syn des felfden daechs ut der 3 
Stadt bertracken. Maer op den nacz Sin Cree, 


| Wast ban He 
middach quaemen by ſyn Cree. ende de Wot Danne 


Weeren Gedeputeerde Der Gerner. Staes reerdener 
tacté huur — 


ten/Die Weeren Geretteyn, Hardenbroick, 
Eck, Plois, Pol, ende den Advocaet Haemel, 
als Gecommitterde ban de Staecten ban 
Dtrecht / ende hebben / nae ghedaene com⸗ 
plementen / ſyn Ex⸗. ende De Gecommit⸗ 
teerde Der Staeten Generael / hooghelick 
bedanckt ban weghen het ghepaſſeerde / 
ſyn Erc-. feer rrecosmmanderende De Vers 

Z333 fckerts 


trecht fees 
bedanckt, 


Penn ar 


EE en 
— 


— — || 
en _ * — * 
** 





— 


—— 


— 









— — 


— — 





— 







— 















A 


EEn — 
Fik Da — Se pe 
he a ——— 
































* 
— 
Fed 
An 


„ 
— 


be 
va 


RE hrm EME nt Ed 






* X ET * — —* — ẽ 8 a — — —— 
— oe — ——— — — — — 
7 ee: : — ⸗ Belang — — Wen 
——— es — KE SE — 
— 
* En 5 
I * 
mi 
‚ 





— 4 
en 










— 


F eg — J — e mn as : s 
E — — * — — — * — 7 > d — E — — * 2 * 
* = _ z 5 — — — — B x —— in — — — — — 
— — — — — — —n — * — — EE — — — — 
pe * — — * Zn —— — — — en ace = — J 
— etn > ep * — — — * — — — — — — de * — J * 
— —— — mens 5 — — Ei * ES — Tame — — — — — — — 
— F — == — — en — ER: J — — — — ——— — — * —— 
Ee — 8 — ne — — — — — —— — — Re — — — — 
as — ES Oe — Ei PE EEE rg —— pS — rte — — En — — — — 





— — — — 
— * — — — — — 




















Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 





— « 
—— 





Ee MO 7 vS — 


Nederlantfche Hiftorie 


2618. ekertheydt van de Stadt ende fact ban 
—Ltrecht. 
PIER | Die ban Dordrecht / Amſterdam / ende 
— SE ban andere goede Steden wt Hollandt 
—90 ende Weft-Frrieflandt/te Btrecht gheco⸗ 
men ſynde / om ſyne Eree. ende De Ghe⸗ 
tommitteerde in alles te ſeconderẽ / wae⸗ 
ren bp deſe danckſegghynghe / ende diſa⸗ 
| AM vobeerden De commiffpe ende befoignes 
NRE Ban de Ghecommitteerde Her Staeten/ 
0 | 9 die te vooren wt Hollandt daer gheweeſt 
IEI Waeren/ghefanden Lan het meerder ghe⸗ 
|H BORE tal der Staeten ban Pollandt. 


men Peedicant van De oude Gherefor 
meerde Weligpedes Sondaechs binen 
Ptreeht foude ghepredickt hebben / ende 
quaemen om deerste Peedicatpe aldaer 
te hoozen. Maer overmits foo in der hae⸗ 
fie op alles geen. ordre en conde ghefteit 
worden: So is He cerfte Predicatpe Linz 
nen Dtrechteerft gheſchiet des dynghſ 
daechs daer nae/ door den Godſaelighen 
Wel gheleerden D. Rudolphum Perri, Oz: 
dinaris Predicant binnen Amſterdam / 
ſynde den xxviijen. dach lutij, ouden ſtyls/ 
nae datſedaechs te vooren deſe publicar 
tye / wt Taft ende bevell ban de E. Proedt⸗ 
ſchap aldaer / ghedaen Waz: 


Ferfte Pro 
Bicatne bins 
wen D: 
oxecht· 


Men doet hier kennelick maecken 
allen ende een yeder, dat op t'verfoeck 
van. de bedroefde Ledemaeten. der 
waere Ghereformeerde Kercke hier 

binnen Vtrecht „ op defen morghen 
—*8— gedaen aen de Vroedſchap defer Stadt, 
27 Wij, Ls verftaen ende belieft, met goed vin- 


Publiratye 
Han de E. 
Proede 
ſchap Der 

S tadt De 
trecht / van 
weghen de 
ware Bles 
reformeer ; 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 






| | 
Kn A: | Deaf-ghedanckhte VVaerteghelders fijn 
HE 9 ij elck hacres werhs ghetrachen/ gerfchep: 
4 | W Hp IN dene nae De guarnifoenen van Hen Eerſt⸗ 
Jn— Hertoghe Albert van Goſten Nück/ van 
| | LE had Daer fp ghecomen waeren. Pie pets had⸗ | 
EEMESE CRP Den te pretenderen van achter-ffedichept. | 
Hi OREL O Dien ig cantentement ghegheven. 
\ | J Seerhan · Daer fn te deſer tijdt veel honderden 
iN: EREN —— van menfchen / foo wt Amſterdam / als 
ik UBE OND omen wt 
| n — — landt / op Dtrecht ghetroͤcken / Alſoo datz 
AN 4 99— tid ter geen fchupten noch waeghens meer/ | 
ie \ 9 Kuik Deveshe, in Verfchepdene Steden/om gheldt te bez 
4 | | 48 kh comen en Waeren/ende t Btrecht waeren 
be dif | —J99 9 alle Herberghen ſoo vol / datter vele geen 
ak | J———— plaetfe binden en conden om te herber⸗ 
J J ghen ofte flaepen: Dele meynden / dat ee; 





_ pe en in 


m 














































Het negenendertichtte Boeck. 
den ende goeden wille van fijn Princ. 1 618. 


Exc®, als Stad-houder,ende die Heeren —N 4 
Gecommitteerde van de Hoog. Mog. 

Heeren Staeten Gener, dat fy ſullen . 
moghen openbaerlick de wacre Ghe- te 
reformeerde Religye exerceren bin- | k 


nen defer Stadt, ende by provifye in dé 
Buer-Kercke alhier , tot naerder Or- 
donnantye , ende in aller modeftye, 
ftilheyt,ende obedientye, volghens de 
refolutye defen voor-noë by de Vroet- 
fchappe daer over ghenomen.Ordon= 
neren ende believen daeromme allen 
ende een yeder,van wat ſtaet, condi- | 
tye, ofte ghefindtheydt hy ſy, hen-lie= | 
den daer inne geen letfel ofte moye- 


wt andere benaebuprde Steden van Hals niſſe te doen , oock d'een den anderen: 


hier over, ofte ter caufe van Religions. 
| faeken,te iniurieren ofte miffegghen, 
veel min te mifdoen , op fwaere cor- 
rectye , ter arbitragye van de Vroedt- 
fchap voorſeyt. 


Maecr den toeloop der burgheren ende —— | 
mwoenderen der Dtadt Btrecht / De ou⸗e 
de Ghereformeerde Beligpe toeghedaen/ ven wor” 
is fau groot gheweeſt / ende het ghehapz Doei 
is daeghelicx foo ghewaffen / Pat He BIEN 
Buer-kerchie (al-hoe-mel het een tacmez 

licke groote Werche is nochtans voor de 
toehoorders Beel te clepne was / Alfo Dat: - 

de Overichepdt ig veroorſaeckt gheweeſt 

ben genen Diemen Contra⸗Renonſtran⸗ 

ten noemt / De Dom · Kercke te geven om: 

haren Godf-bienft daer in te doen / Bie ſo 

bol menſchen comt / alſmẽ Daer des Son⸗ 

daechs tn peedicht / alſſer eenichfins tat 

get ghehocr cunnen comen. Als ick Door opoe 
Vtrecht repfde/ ede op Ben Licrden Oce Sripre dt 
tobris aldaer predickte / meyne ick Datter/ dont 
na myn giſſhnge / naerder de bier dupfd/ BP 
als 3ooo. menſchen tu De Rercke Waren. binnen 
Dit berſchilt in mers al te vele vã twin⸗ nrecht · 
tich of dertich ContraAemonſtrantſche 
hupſ⸗gheſinnen / diemen te voozen ſeyde / 

Dat maer binnẽ Vtrecht en warẽ God de 

Heere Wille voorztaen ſynen rycken ſegen 


| hier toe gheven Dat de goede Eemepne 


te binnen 








Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde: 


den Pol ende Nicolaes Berck. Dan de oude 1618, 
geertighe en ſynder maer bier-tiene in DE — 


618 618. te binnen Dtrecht daegheliex mage \waf: 
— — (EN Ere toenemen / met alleen in ghetal 
Ban toehsorderen / maer oock in het wa⸗ 
ve gheloove crachtich in goede wercken. 


de Zia · De heeren des Magiſtraets ende De 

| 5 — Ehemepnf-lieden — — von⸗ 

— Den ſelfs goet / jae noodich / Batter door 

randerr ſyn Exc „ende de Gheconnutteerde Lan 

Be Gheneralitept / ſos danighe ordee in He 

regierynghe machte gefte't worden / dat: 

ker nae Defen gheen ſulcke maepte vfte 

Warrhnghe meer en machte ontftacu/ 

Ende of Wel haren lieur· dach / nae oude 

ghewoonte / niet weſen en faude boog den 

eerſten Octobris, fijnde Remigj dach / ſoo 

Bonden de meefte nochtans goet / Dat het 

nu teghenwoordelick foude ghefchieden, 

Ende ſyn bp de meefte ſtemm̃en eenighe 

| ghenomineert ende aen fijn Erc . ende De 

Glecommitteerde bande Generaelitept 

gheſonden / om de felfde te verſoecken / dãt 

| het haer oude ghelieven op het Wachs 

Gups tecamen/ om Dit voorverhaelde in 

bet werck helpen ftellen. Dit alles in De 

bergaederdnahe ban de Staeten Det 

Lands van Dtrecht voor⸗ghedraeghen 
ſynde / is bp de ſelfde gheapprobeert. 

Syn Princ. Exc.ende DedBlhhecommitz 


| teerde der GeneracteStaeten/Dit alles in | lieden verfkercht/ ende daer finder twee bermen 
gow! achtynge nemende/ hebben wel verftaen/ / int Callegpe der Gheeligeerde gheſtelt. dert. 
aw Dat de Stadt ende Staet van Ptrecht De Decretarig Ledenberch , Die wt der — 
ara, noch niet ghenoechſaem verſeeckert en | Stadt geweken was doe ſyn Exrc be⸗ 
wor, Waren Loor nieuwe moepte / Ten ware ſich Was met het afdancken Der Waert- fijn plaetſe, 
eu dat oock de Uuteurg ban deſe moepten ghelders / ſtracx Daer nae Wederom in De 
(ofte ten wepnichften eenighe der felfder) | Stadt ghecomen ſynde (met eenighe der 
waren herftelt/ende andere He oude Ge, Staeten van Dtrecht / Hie met hem tz 
reformeerde Beligpe / ende Pahemepne | ghetrocken waeren) Geeft ſynen affchept 
Lands befte heter toe-ghedaecn) in hare verſocht / doch alleenelick pro forma , alst 
plaetfen/ofte immers nevens haer/in des | Daetelick Daer nae gebleken heeft / want 
Hands /ende der Stats regierynge Wa: | als hp by fyn woort ghevanghen wiert/ 
ren gheſtelt. ende hem ſyn verſoeck de facto ghegheben 
De regierynghe binnen Dtrecht heeft | Wiert/ Doa heeft hp ſtracx Daer nae Doog 
tot noch toe beffaen in veertich Perſoo⸗ | eenige ſyner vrienden verſocht in integrum 
nen/ Twee Burgher-Iepfteren/ twee | herftelt te maghen oden / maer te ver⸗ 
aten Chꝛeeſauriers / twaelf fchepens/ eñ xxiij. geefs/Anthonie van Hilten, een cloeck eers 
[ede Gemepnf-lieden. Daer ig nu eenpaerlick | lick man/ was al daetelick in ſyn plactfe 
9— beſloten / dat die van De veertighen voor⸗ gheſtelt / met believen van alle be Staes 
ue benoemt / nach veertich tat haer fouden | ten van Dtrecht. De Start 
—* kieſen/ Ende dat de Stadt-houder daer Hae dat deſe verandernghe in de rez ban er, 


bp ſoude ſtellen noch twintich mannen/ 
Ende dat hy dan Wt Hie hondert ſoude 
kiefen veertich mannen / die-boort-aen 
Peraetfchappen feuden genaemt worden. 
Dt defe hondert heeft ſyn Exce. gecoren 
twee Burgher· Mepſteren / Cornelss van 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 


ie 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 





regierynghe der Stadt ghebleven. 
ê nd is / ander anderen / goet ghebon⸗ 
e 


1. Dat voort aen niet meer een Edel⸗ 
man / ſjnde in het Collegpe van deStae⸗ 
ten/en fal mogen d'eerſte Burger · Mepo⸗ 
ſter weſen. | 


2. Dat ſyn Ere. als Stadt-houder/ale 
le jaere wt een Dubbel ghetal/ Dwelck de 
Magiſtraet met de Davetfchap hem ſul⸗ 
len voorſtellen den Magiſtraet fal kieſen 
ghelyck Dit eertijds / fao wel binnen Pte 
vecht/alg in de Hollantdtfche Dteden is 
ghebzupchelick gheweeſt. 


3. Ende bp al dien Het ghebuerde / dak 
eener ut de Droedtfchapin den Magi⸗ 
ffraet vercoren Wierde/ofte Wanneer cer 
der felfder comt te ſterven / Soa fal fijn 
Crc.eenen anderen beguaemen perſoon 
tn des overledenen plactfe mogen ſet⸗ 


ten. 


€ 
Cahetalder Staeten Ban Vtrecht ig De ener 
oock met Bier ghequalificeerde Edel⸗ in de Staes 


gierynghe ghefchiet was / hebben de 12. rigter ven 
M. Meeren Dtaeté han Ptrecht de Paz Nation. 
ttonacle Spnode/ alg oock de Provintp⸗ — 
aele goedt willichlick inghewillicht / ge⸗ meden 
fijch de Generacte. tacten dat felfde #soninriee 
hadden geet ghevenden. Sphebben ost nactene 
Z353 bet afs - 


Sever 


— 








— — 
— — ⸗ 


— 
— — 
EET. 


— 





Dn 


— —* 


— ZE — 5 RE SE EERE — * A 
— F F — — — — _ — — — — — 
— — — — — — — — ! 
— — — —— — zn — — — — 
== — —— —— —— — 
* — en > 7 — nf — — — 
* —— En — — — * — — * * ze —— - 
= z — — _—_— = — — — * — ' 
— — E — — 
3 _ — — —— e me; ——— — pe hi 
* me in * — — — * — — Zed = « r * — 
mee — — * — — ee = en en = 2 — — — * 
EEE — — — — — J EE 
— — — — — — — — — — —— 
—— ne — 
— — 
1 
Pa 4 
—x a 


—— 












































— — 
— PE. a ee 


— — 
— — 
— — 


— —E — — 2 
— — * 
* 


WE me 


7 
en nn 









a —— En — As AE 
* 


« 


ed 


é — zt — 
Ee Tar 















kif Nederlantfche Hiftorie Het negenendertichtté Boeck. 


Eee. 1618. | 
9 —— ien gheheel uoodt: 
HRE oon INKE Bock bet Whegchtt / tot rufte des Lands | conmmitteerde Weer 

fl fi — dagpente Get oordeel der Gener. Dtae: | ghelick Bear — 
EE PNG gielders. (bediasle deren et: act Van ghevende —— ghedaen inh 
BiA e Ja. « er boven·verha ken. 
Sn Free, Dit aldus alles ordentlick beſtelt ſyn⸗ Nevens eid dir 


' 

Ee (NN AIEE 

| —90004 verreyſt na —0 — 

BE —— a is {jn Pinc, Ere. met de Ghecom: en/lof=Dichten / ende Eer⸗ 
ij 








EA IRE fte aldaer / den Heeren des Magiffracts/ | gacde 
fj ofte immers den meerderen deel der ſelf⸗ teen —— rid 


Í HLM HEEE Î CORE 
oc Ek: Fa Il | pesten  Oiju Ere, inden Haeghe ghecomen 
—91 MER | dBtacten. 







Ome — — 




















| il AES CVM PRINCIPEM MAVRITIVM COMITEM 
de BIE CEN SAV, &c. FADERATARVM BEL Eed 
| il AEN Ik 9 TIARVM GVBERNATOREE eN, 
PEN HNE ' —— 
FEE) MOND An Cujus ductu atg; aufpicijs Trajectum, totaq: Tra⸗ 
1 | 9 ik | jetenfis Ditio ad Ordinum Generalium obfequium feeliciter ac pacate 
mn IE | er redijt viij. Kalend, Auguſ. CIDI 19 CXVIII. dimiſſo atq; ex- 
4 Kk, If — à auétorato co.milite, qui faétioforum quorundam nutu * 
FIOM: : verſus publicam Patrice tranquillitatem conduc- 
HN —*2 tus merebat. 
J 
dt i Ì fj : 
Ki — 5 Kess err gf adorea notre 
LRL Mauritio, tota fas modo pace frui. 
| Se | Ee | 
BA Multum eft a patrijs ſecludere finibus boflem, 
ORNE | At plus internts ſi medeare mals. 
J— Auraicus Princeps illuſſris præſtat utrumq;, 
| AI, ‘ | | | E) 
HIE Pax ut firma fors fit quoq; tuta dom, 
CHE A Contudit Alcides Hydra tot divitis ora, 
bi ENEN Hec tamen externum fed fuit Hydra malum. 
J J eÂ —— — intra ſenſit ſua viſcerafſammas 
Ki (Uik 5 1 folum Hercnlei fccnbuere tors. 
dik HIE AEN De ileus non ef Alcides major-at ipfo eſt 
f Hi HE en um caast illius boftis uterq; manu, 
Hi | F Andert 


arly European Books, Copyright © 2011 ProQ 


vest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 





et afdancken ber Waert- ghelders inde | nde / hebben de €. 15. M. Beeren Gez 


peo 
—— st ee 
ein teerde Weeren/ DÈ 3 a Augults tt. v. nae | Tof ende eer F en / die tot Eer⸗ 
—9— —* eere M Doi 
0 deu Haeghe ghereyſt Bp is Tepden voor⸗ — ghemaeckt fin fin 


Í If bp getrochen/\ael wetende’ dat fijn com: | fck baoefept ië/binnen Dtrernt in se 


ik GEN DD t / fg oock bit 
Í Ko Woꝛt be⸗ der / niet genghenaem wefen en faude. ghedruckt. yner eere ghemaeckt ende 


Ld AD ILLVSTRISSIMVM AVRAL 


cal ul 
heraele Staeten/ fijn @rc:. ende de Ghe⸗ Ke — 

eſes Collegij, hoo⸗ 953 
ckt voor Den goeden dienſt 
et cloeck beleyt 













Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. Fol.368 


6 1618. A — * * eere van fijn Exce. 
— — doeſe verſen ghemaeckt / begrppende het 
nek jaer-ghetal ban 1618, n b 
Laet V fteM nV oogen Van Dit Lant 
tot in Spalgnen. 1618. 

* Met roepen VlVe Den PeincCe Van Os 

rrd | ralgnen. 1618, 

ne 


Dn Prine. Ere. nae den Baegherep: 
fende / alwaer fijn prefentpe haaghelick 
van nooden Was / heeft binnen Vtrecht 
ghelaeten Graef Ernft-Cafimir van Naffou, 
die op het verſchꝛyvẽ ban fijn Erc:. daer 
ghecomen fjnde/feer gaede dienften heeft 
ghedaen in het af-dDanchen der Waert— 
ghelders / ende andere facken ban impor⸗ 
fantpe/Daer toe fijn Erc:. hem heeft ghe⸗ 
cinplopeert. Syn Genacde ig met gact 


—— vinden / jae op het verſoeck ende bede Der 


| bit rep, Weeren des Magiſtraets binne Dtrerht 
keche,  ghebleven/als ſyn Erce, nae den Haeghe 


— — — ——— — — — —— —— — — — — 


vertrock / om op alle voor· vallende ſae⸗ 
ken ſoo in der Stadt / als in die gantſche 
Provintpe d'ooghe te hebben. 


Sir lohan Ogle,Colonel, ende Gouverneur 


Ó oep id defer Stadt, ig egen wel bp fijnen ffact ende 


bideue bedienynghe ghebleven / o2dee ſtellende 
Drent op de wachten der Soldaten binnen Dt: 
recht ût guarnifoen ligghende / ende 


REE, fao alg hpte vooren ghedaen had: 
e 


Be Coronel Edoch fijne En. L. in ervaerynge cos 


heer Cefig: mende/ Dat de Heeren des Magiſtraets 


— van Ptrecht ernſtich aenhielden bp de 
Wens,” Gheneraele Staeten ende ſyn Peinc. 


Erc:. Dat Graeff Eraſt van Naſfou, (Die cent 
Heere is van qraaten aenfien) binnen De 
trecht fijn refidentpe moeite nemen / mel 
arootelict ban noode Wefende/dat in Des 
fer conftellatpe een Heere Lan groote 
gualitept foo binnen Vtrecht / als in Hie 
Pꝛovintye het ghebiet foude hebben / tot 
dat alle ſaecken tn fEilte fouden gebracht 
weſen / Da beeft de Colonel Ogle goet gez 
bonden felfs ſyn gouvernement te reſig⸗ 
neren / ende te ruſten / nae ſoo vele moep⸗ 
ten/ die Ge binnen Vtrecht neghen jaren 
lanck ghehat hadde. 

Eemghe ſyner B@uaet- gunners hebben 
verſchepdene propooften gehouden tot ſy⸗ 
nen naedeele / die fp niet en cunnen Waer 
maken: Soo lange als bhp de D.I. B. 
Gheneracle Staeten / ende fijn Print. 
Erc:. can contentement gheven / meyne 
ich bat niemand onder Den Ghemennen 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


edi deken te blameren. Die 1618. 
gem erghens Van heeft te fipzeechken / hy | 
fateen befchepden Man Ake hem windt. — 


EhHeeren Gheneraele Staeten / 
ende fijn Princ. Exce. hebben na 
Get afdancken der Waertghel: 
ders binnen Dtrecht / nach ten 
overbloede gheſchreven ende ghefonden - 
aen Die Hollandſche Steden Die Waert⸗ 
ghelders hielden, haer wel ernſtlick bere 


Je Staeten Ghenerael —— — 

der Derecnichde Peder⸗- Hoos. 

| Wander / doen ve weren, Eratarten 

— Alſoo nu beth als eer Beneract 
jaer herwaerts geleden / der Derees 
Smeth) tn verſcheydene Provinz 

tpenende Steden/ bupten gewoonlicken op het af-_ 


. * bet ig Damcken eit 
voet ende ordee / nieuwe lichtynghe is —— 








gede vande Bheneraelttept / ende ſyne ghenomene 
Ere. Ende alfaa tweeder-hande rchf: Soares 
volck int Land ghehouden wort / t welc 
noodſaeckelick ſtrecken ſoude tot ſchae⸗ 
delicke prejuditye / ende tat ftheurijnghe: 
van dert onderlynghen band: van eenice 
heydt / ſoo cen yeghelick nae fijnen eyge⸗ 
nen wille afte goetduncken / ſonder direc⸗ 
tye Ban de gheneraeclitept / gheoorlooft 
ſoude weſen compagnpen te lichten / ende: 
daer van apart te diſponeren / behalven 
dat De Pzrovintypen ende Steden daer 
ſulcx gheſchiet / haer ſelven onbeguaent 
maechen ont te draeghen haer contingent 
tat onder-fEand ban de gemeene faeche/ 
tat confufpe ban den ſtaet ende aen Wals 
ſjnghe van allerhande factpen/ ende onz 
derganek ban de wertelicke authoriteyte 
Hebben Wp met advpſe van ſyn Erc:. DE 
Wel-gheboazenen Deere Graeve Willem 
Loduwich van Naſſau / Stadt-houder/ 
dec. Ende den Haet van State / oM DE 
onghemachen ende fwaricheden Hie hier 
2333 1 daor 


ee 











e — oen * * a À 
LE deM EE en 


— — 


| 
M | 
— — — —— er e— — J 
7 ⸗ > es eel me ed —* eem * — — = 
E — ẽ = * - ” 25 
— — eten — — J 
— — ——— S — — * — * — 
—— — == — — — — 
— — — — — * — — ge 
— — nn — — nen = — 
— — — — — — —— — — — — — 
— — er = — > — — — * — — 
— —————v ne 
* — — —— Es — en em Ee —— kk 
— — æ * — — a nd — — — * — EK — 
— * — 2 € J 
* * — En . * en f 
⸗ — 
1 


— 





„at 
_ 





* 






— 
hd 






— 
— EE 





el — F — 
— 
Tee, Te ee 






































nk EE 7” Tien 
3 } x 
—2 al Br rte EE ned 


Lal 


A 


— 


and 




























































een 


— —— — 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
nages reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek Den Haag 





— J mn S Al 
* Rts 


ä. 


Nederlantfche Hiftorie 


1613: doo de Zanden gheſchaepen Waren ober 
te kommen / te verhoeden / goet gevonden 
ende ghereſolveert / Hat tot afdanckynge 
ende caffatpe van He ſelve nieuwe ghe⸗ 
lichtte Soldaeten ofte Waert ghelders 
foude ſonder wiſtel werden geprocedeert / 
daer toe autoriſerende fijn Exc. ende fez 
kere onfe Ghecommitteerde nevens de 
felve/ ghelyck fuler ooch binnen Wtrecht 
in t'werck is gheftelt. Doch alſoo alnoch 
binnen eenighe Steden ban Holland / de 
Blhefende Waert-ghelders Werden / nict 
tegben-ffaende onfe Reſolutpe / gheconti⸗ 
mieert / tot ſoo merckelicken ondienſt alg 
haozefept is. Vaer by noch comende / dat 
de ſelve in eenighe Steden ſeer groote en: 
de exorbitante infolentpen ende moet⸗ 
willicheden ſyn pleghende / daer wt dan 
meerder fwarichepdt ende onhepl ſoude 
moghen ontſtaen: Seg ift/ dat Wp om 
ſulcx bp tydts vaorte comen / ende af te 
Weeren / ende De goede Fnghefetene te 
bzenghen tot de vodrighe vufte ende noa: 
dighe ghehoorſaemhepht / daer in De ſelve 
waren vaa? Date Ban de aennemynghe 

“an de beoz-fepde nieuwe VVaert-gelders: 
Wn de felhe Soldacten met hare Capie 
tepnenente Officieven/ ende andere Wes 
vel-hebberen / laften/ bevelen / ende or⸗ 
donneren / binnen den tydt van twee⸗ 
tael vier· en twintich upzen/nae de pub⸗ 
licatpe / affictpe / ofte infinuatpe ban dez 
fen (ſonder eenighen naerderen laſt ofte 
andere juffie te verwachten) haere Waz 
penen datelick af te legghen / ende ut hae⸗ 
ren Eet ende dienſt te ſcheyden / op pene 
Bau anders doende / oft Haer inne naelae⸗ 
tich blyvende / als Hebellen ende Perturz 
bateurs ban de gemeene ruſte / acu lijf 
ende goet gheftraft te worden / anderen 
ten exempel / fander eenighe diffimulatpe 
ofte conniventpe. Laſtende ende beve- 
fende allen ende eenen peghelicken Offiz 
cieren ende anderen Dien Dit aengaen fal 
ende behoort / Hen inhouden Lan Hit ons 
Placcaet alomme te doen effectueren enz 
He erecuteren / fonder des te ſyn in ghe⸗ 
beeke s Want Wp fulcr voor den dienſt / 
vufte/Dzede/ Wwelftandt ende verſeeckert⸗ 

heydt ban den Dtaet Lan de bercenichde 

2obintien hebben bevonden te behoo⸗ 
ren. Ghegheven onder onfen Contrez 
ſeghel / Paraphure / ende Signature van 
gufen Gzeffier/in ſ Graven Haeghe/ op 

Den achtienſten dach der Maent Augutt:, | 

fn den jacre feftien hondert achtiene. 












Het negenendertichfte Boeck, 
— gheparapheert Adriaen van Manma⸗ 
er VE, 


@nderiftont / 
Ter ordonnantye van de Hoochgemelte 
Heeren Staeten Generael, 


Gheteeckent. 
C. Aerſen. 


Synde daer op ghedruckt het Contre⸗ 
zeghel in Fooden Waſſche. 


1618. 
— N 


ter plactfe Daer ſulcx ghewooneiyck is/ 


ſoids boven haere verſchenen gagpe ghe⸗ 
gheven voor haere pretenſpe / ſegghende 
Dat haer beldoft was twee jaeren ſeke⸗ 
ren dienſt. Elck een is ſyns weechs ghe⸗ 
trocken. 

Die ban Kotterdam / Wetende Dat dit vie Hét 
Placcaet op handen Was / hebben haere Rorcerdt® 
Maert · ghelders op den tic. Auguiti afs IL 
ghedanckt / eer het ghepubticeert mag. Tacrt 
Sheiders⸗ 

Die van Harlem, ſiende dat het niet an⸗ As oock 
ders weſen en macht / hebben dock de DIEPR, 
Waert-Gheiders afghedanckt. Ee 


Als oock ghedaen hebben die ban Ley- enne Ley 
den‚op den xxje. Auguftiftylo oovo. Die den, 
ontwaepent ende betaelt ſynde / elx hae⸗ 
res weechs ghetrocken ſyn. Doch vers 
fchepdene der felfder eer fp wt de Stant 
gheraechten / hebben van de Burghers 
veel hoons ende ſpots moeten hooren enz 
De verdraeghen / ende fp en wierden nu 
bp belen niet meer V Vaert-Ghelders, maer 
QuifteGhelders ghenoemt. 


De CE, Weeren des Magiſtraets Te meot 
binnen Lenden hebhen oock o2dze dike ffe Hood 
laſt ghegheben / De Barecade ofte fchanfe bet Raed? 
Die baoz het aed-hups (fondt / afte pane 
breken / als de Timmerlieden teghen den oocken. 


avondt daer aen begoſten te aerbepden/ 


ſoo quae⸗ 





———— 


— — — 
* ama EE 
— — — 
— — — 
TE — — © — 


Heeren. 


der 


— 


hes 
ND 


N 
uus 


§ ecretar 


9 
— 





— 


ts Van PR 


1 


Staten Van W‚rech 


G 


B: Sd dl 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
444 B 20 





vn TE en We 


4 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by urtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


444 B 20 








1618, fo quaemender ſtracx een qroate menich⸗ 
— ke van jonghers ende half waſſelhngen / 
oock mannen ende vrguwen ba menichte 
taegheloopen / om te ſien hoe Dit in ſyn 
werck ghinck. Deel gaede Burghers / die 
eenen tydt lanck in groote ſorghe ende 
vreeſe gheſeten hadden / vreeſende Dat fi 
ban de Waert · ghelders ſouden van hae⸗ 
re bedden fijn ghehaelt / ofte gheplundert 
gheworden / Berheuchden ende verblpd 
Ben haer boven maeten ſeere/ als fp dit 
ſaeghen / Gad den Heere Haer over ſeer 
hertelick lovende ende danckende: Eeni 
ghe jonghers ende half-waſſelynghen / 
honghen ſtroo boſkens aen De pallifae: 
Ben deſer ſchanſe / als veylende De felfde/ 
ghelyck fp dock De pferen pinnen Deden 
Die Daer op ſtonden / welche ſy Barnevelts 
tanden noemden / daer op hooghende ende 
mynende / alſmen ghewoon ig te doen 
wanneermen pets by opflach ig veplen⸗ 

de/ vercoopende ofte terpachtende. 
Immers quam daer fulck een menich⸗ 
te Van menſchen / dat de Cimmerlicden 
daer wt moſten ſcheyden / doch quaemen 
wederom antrenteïfofte twaelfuren in 
| Der nacht / ende braeken ſoo voort Die 

Bere soo, ſchanſe ghebecl af. 

pesters Naec af danckynghe der Waert-Blel, 
hutep ette ders / ſyn binnen Leyden de fes honderdt 
m dat ontſchutterde Burghers wederom goet 
wedenges ghedaen ende herſteſt / bippende even wel 
te nee alſnoch oock in (fact de nieu⸗gengheno⸗ 
euwen mene Schutters Gocſyn die Burghers 
pine Mae ende in woonders / Die van weghen deſe 
Daer se inlandtſche troublen waeren wtghewe⸗ 
| Biere, °& fen / weder inghekomen / endealfoa ig 
ſtillekens Get banniſſement afghedaen. 


E W. M. Beeren Ghenergele 

Staeten/ ende de Prince Lan Oz 

ranpen hadden wel ghehoopt/ 
dat de Memoufirautf-ghefinde 
Staeten ende Magiſtraeten in Hotland/ 
ende ebbders/ na het afdanchen der Waert⸗ 
gelders/ haer ſoo hart niet ſtellen en ſou⸗ 
moder Den teghen de vefolutpe härer Hoogh. 
Wepsrante: ag. belanghende het inwillighen des 
benen Sn Pattonaelen Synodi ende andere faccken 

nen. 

ghehoorende tof He zede ende eenichendt 
der Landen / Maer hare H. ID. ende fijn 
Prine. Ere. fiende ende bevindende/ 
Wat vele Der (elfder: haer lieten lepden 
aag Meyfter lohan van Oldenbarnevelt Ad⸗ 
Horaet ban Hollant ende andere Pentiaz 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Onder de regeeringhe van Conin ck Philips de derde, 


| 
' 
| 
| 


| 
| 


— — — — 
ö—r—— —— ——— — 


| 


nariſen inde KRemonſtrantſche Steden / | Wat den Advocact lohan van 

















dre anbeweeghelick waren ende bleven 1618. 
Int minfte nict willende Wijchen Lan 
barerefolutpen 7 € onfederatpen / ende 
aengebangene procedupsen/ Soo hebben 

hare Hooch. Mog.eũ ſyn Panc. Erce. 
noodwendich gheachtt Gier anders in te 
verſien / eer het te facte faude weſen reſol⸗ 

verende derhalven in verſeeckerynghe te 

nemen Die perfaonen / Die fp hieiden als 
Hoofden ofte Bel haemels aller Defer inz 
landfthe moepten ende Beroerten / te we⸗ 

ten / den Adbocaget ban Bolland ende 
Weft-Deieflant Lohan van Oldenbarnevelt, 
Rombout Hoogherbeers, Pentionaris ban Barnebelt⸗ 


Fol, 269 


— — — — — — —— —— — ——————— — 


Lenden/ende Hugo de Groot, Pentiona⸗ 
ris van Motterbam/ die op Denis Augu- 
(ti te raede camende/ op bet Hof fyn aci 
ghetaſtt / ende ahevanckelick ghenomen / 
tut laſt ban De 3. M. Veeren Shenerae⸗ 
le Staeten / elck een is in een befendere 
caemer qhebzacht/ d Advocaet Barnes 
belt in Die caemer daer Booz achht-tiet 

jaren d’Admirant van Arragon in. gheſeten 
hadde. Als hpter caemer in tradtt / faa 
ſach hp om her ende ſende / Dit is de caemer 
daer d'Admitant van Arragon in ghefeten 
heeft. Daer nae om hooghe ſiende / ſucht⸗ 
te hy ſeer diepe / ſegghende / Mijn ſonden, 


oogher⸗ 
beets/De 
Groote) 
Maden an: 
den Haeghe 
ghebangen / 
ende ILede re 
herh te Wa 
trecht. 


Mijn ſonden, ſonder meer daer bp te doen. 


GoDjeeft Je WoocH-VerheVene Vans: 


De reglerlunghe afgheſtooten. 1618. 


Deſe ghevanghene is toeghelaecten/ 


dat fp peder eenen Dienaer in De caemer 


bu haer mochten hebben / Boch daer ist 
gaede Wacht ban ſoldaeten bupten de: 


caemer-veuren gheftelt / alfao dat niez 
mand / dan met kenniffe der Meert Stae⸗ 
ten/tat haer Wfafte ingaen en mocht. 


Den 17. Septembris 18 oock Gillis van Aedenberch 


Ledenberch (Bie nw ettelichke daghen ſyn 
huns binnen Ptrecht tot een ghevancke⸗ 
niffe ghehadt hadde) Wtlaftder Weeren 
Staeten Ghenerael / met goet convop/ 
gevanckelick nae den Haeghe geſonden / 
die ettelicke jaren lanck / foo Binnen De 
Staat Ptrecht / als im het gantfche 
Sticht was gheweeſt doen ende Tacten/ 
ghelyek ooch Hoogherbeets te Lepden / 
ende Hugo de Groot Binnen KRotterdam / 
Jae oock deſe Bepde zyn in de vergaede⸗ 
rynghen Der Dtaeten van Bolland / in 


grooten aen-ften gheweeſt / met weynich 


andere het ſchip ſtuprende nae haer belie⸗ 


ven. 
Olden- 
barnevelt 


wordt in 
den Haeghe 
ghebrachte 


Aenfien⸗ 
lickheyt 
ban den 
AUD vocaet 
Barnepelt. 






















EN 
_ * 
akal. 


Dale ade 
De — — Sane EA en” 



































































— ———— — Ei 
*X 
ed 


Nederlantfche Hiltorie 


1618, barnevelt gengaet / die is nu langhe jaeren 
—aen een gheweeſt den grost-gheachtften 
onder alle die in de politjcque regieryn⸗ 
ghe der Gheunieerde Neder-Landtſche 
Provintyen gheweeſt fijn. Hp is geboor⸗ 
tich ontrent Amerſfort in het Sticht ban 
Vtrecht / ſyn Genealogye ofte Gheſlach⸗ 
te en Wil ich niet curieuſelick onderſoec⸗ 
ben vins e ken / als den man maer goet is / ſoo en iffer 
origonon Wiet deel aengheleghen/ of hy Lan adelicz 
eft nimis cu. Ke/of van Burgherlicke / of van boerſche 
ira afcomfte gheſproten ende hergecomen is. 
BRE Wp ie Doctor Lurs ghepzamodeert/ ende 
bn heeft gheadvoccert / eerft voor Be leege 
bancken/ ende daer nae Booz het Hooff 
Ban Pollandt. Raer alfaa bp claeck ende 
vernuftich ban Lerffande was / ende met 
peder een wel wiſt te leven ende omme te 
gaen/ Soo is hy geworden Pentionarig 
ban Botterdam/ende daer nae Advocaet 
ende Seghel-Lerwaerder van Hollandt 
ende Weft-Deteflandt. Cot defen ſtaet 
ghecomen ſynde / heeft hy in wetenſchap / 
KRyckdom / ende Authsziteyt daeghelicx 
ſoo toeghenomen/dat hp nu ettelicke jae⸗ 
ren herwaerts / ghehadt heeft het meeſte 
gheſegh / niet alleen in de regierynge ban 
HollandtAnaer oock in het Collegpe der 
Staeten Generael / alſoo datter in fijn 
abfentpe ſchier niets en wiert ghebeſoig⸗ 
neert ofte af ghedaen: Alle groot wichti⸗ 
ge ſaeken ghyngen door fijn hooft: Ende 
bp is met der tijdt in ſoo grooten aenfien 
ende achtynghe gheraeckt / dat alle de 
groote deſer Landen / jae oock alle d Am⸗ 
baſſadeurs Lan wt-·Landiſſche Conijn: 
ghen / Princen / ende Republycquen / hem 
ſochten aen de handt te crijgen ende te 
houden. Hyheefter vele hier te Lande 
Gae oock in andere Landen / door fijn rez 
commandatpe) ghepromoveert ende ghe⸗ 
holpen tot groote Amten / Staeten / ende 
weerdicheden / tot eere ende prof Dt; Wp 
en heeft inſonderheydt niet naeghelaeten 
fijn Kinderé/Wrrenden/ / Maegeñ / Swae⸗ 
ghers / ende Berwanten te promoveren 
tot De treffelichfte Staeten ende Amten 

int Landt. 

Alle Die bp de Stacten Generael / Raet 
van Stacte/ Den Hooghen ende Provin⸗ 
tiaelen Maedt Van Wollandt / ende De 
Heken-caemer pets te verſoecken had: 

den / die moften hem Llepen/ende te vrien⸗ 
De hebben / fouden fp goede ende carte ere 
peditpe cryghen. By de meefte Steden in 
Hollandt was hp in ſulcken aenfien/ Dat 


m 


— V— 
* * —* 





Het negenendertichſte Boeck. 


deur ſyn beleyt de Magiſtraeten meeren⸗ 
Deels vercoren ofte gheſett wierden den 
Stadt · houder grootelicx prejudiciaebel 
ſynde. Hy en heeft niet alleen gheweten 
het ſecreetſte ende innerſte deſer Lan⸗ 
den / maer oock / door de groote correſpon⸗ 
bentpe Die hp bupten Landts hadde⸗ 
heeft hp aheweten Get fecreet Wan bele 
Conijnghen ende Princen/Get welcke hy 
memandt en openbaerde / Dan Dien het 
hem beliefde / ende dat wiſt hp ſoo te me⸗ 
nagteren / datmen heeft ghelooft dat hp 
noch al meer fecveten wiſt / Dan bp cpens 
baerde/ende datmen derhalven een wey⸗ 
nichſken ban hem verftacnde / hem het 
voorder belepdt der ſaeken moſte toez 
vertrouwen. 

Soo haeft als die vier bopen-genoem⸗ 
de perſoonen in bechteniffe ende Lerfche- 
rynghe ghenomen waeren / ſoo hebben de 
Gener. Staeten ten ſelfden daeghe dit 
hier volghende laeten publiceren / ende in 
den haeghe alomme/Daer men ghewoon 
ië/laeten affigeren. 

Alfoo by de veranderijnghe ghefchiet bin- 
nen de Stadt Vtrecht,ende anderfins,by ordre 
van de Hooghe ende Mog. Heeren Staeten 
Ghenerael der Vereenichde Neder-Landen. 
door fijn Exc*, ende H. M. Ghecommicteerde 
hem by ghevoecht, ontdeckt fijn verfcheyden 
faecken , daer van voor defen groot achter- 
dencken 1s gheweeft, ftreckende tot groot na- 
deel ende prejuditye vandeProvintyen int ge= 
neracl,ende van elcke Provintye int particu= 
lier, niet onder apparent ghevaer ende perice 
kel van denftaet vant Land , ende dat daer 
door niet alleene de voorfeyde Stadt Vtrecht, 
Maer oock verfcheydene andere Steden van 
de Vereenichde Provintyen fouden hebben 

hevallen in een bloed-bat, Ende dat voor de 
meefte beleyders daer van ghehouden werden 
Meyfters lohan van Oldenbarnevelt Advocaet 
van Holland, Rombout Hogherbeets , ende 
Hugo Grotius, gelijck daer van hier nae naer- 
der vercondigijnghe ende verclaerijnghe fal 
werden ghedaen : Soo hebben de Hoochghe- 
melte Heeren Staeten Generael, om defe ende 
der ghelijcke inconvenienten voor te comen, 
den ftaet vant Lant teftellen in verfekerijnge, 
ende de borgherye van de Steden wederom te 
brenghen in borgherlicke eenicheyt, gemeene 
fchap,ende vrientfchap , ghelijck voor defen, 
goet ghevonden ende gherefolveert de voor- 
feyde drye perfoonen te verfekeren,omme die 
wt hare hechteniffe hare Actyen ende beleye 
dijnghen te doen verandwoorden,nae behooe 
ren. 


me 








4 — — — — 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


mages reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 





—* ** 


— — — — 
— — * 


— 
— 
— — — 


2 
4 


e 
viIres 


y 
4 
Al 


Ten 


Í 


d 


de ute 
— 


7— eN 


de 
Seefsef C 


Li rs 
alter a 
— 

de 

et 
uwe 


ber 
garde 
ESL 


VLSE y 


ande @ 


eht 


/ 
* de Het 


4 


4 


Et 
drage CetL 


ke, 


| MNS — 
EN 


——— et 


7 
ZN 


/ 


war 


P dl 


dahan 

LES 
Lande 
di 


Jean Â On 
‚ett, Adocat 
s,de 
Le pauk 


5 
ie 
gts vre 


— 


/ 


Ho 





: * DI & If 0/10 


——— 





SS Wree 
Roder 


tractaton « 


Me 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
444 B 20 





— — an ied 





Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
444 B 20 














| 





VD 





| 





| 






art | 







I 





* — 
— — 
— 





= 





— — 






En 


— — — 





— en 






— — 





— — 
E — 
mn 









— 





— 
Uyen? 












pe 

















| 





















ee 
Rombout Van Jogerbeets Raets—heer ende EE 
Penfvonaris der Stat Leyden | 


uu 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Hoog 


er — —— — 
— — — — — 


— — — —— 


nklijke Bibliotheek, Den Haag 


Copyright © 2011 ProQuest LLC 
esy of Koni 


ourtesy 


d by cour 





Early European Books 


Images reproduce 
444 B 20 


Ke 








Augufti.1 618. 

Soo haeft als de Boven ghenoemde 
deye Pentionariſen in verſekerynghe 
waeren ghenomen / hebben de Weeren 


Gener. Stacten dactelick eenige Wt haer 
Eollegpe ghedeputeert aen He Weeren | 
| 


| mpaengaet) niet Bef waeren nochte bera 


Kaeden van Staete/aen de Stacten van 
Hollandt / aen de Ambaſſadeurs Lan 
VD2anckeryck / Groot Bertanpen/ ende 


Onder de regeeringhe van Coninck Philipsde derde, 
16:Q, ren. Acum inGraeven-Haeghe den xxix. 


VVorden nuteene mael ghetreden onder 1618, 


voet. 
Eenen Brutus can ons helpen, 


Die in de Komepnſche Diftorpen erva⸗ 


ren ſyn / verſtaen De meynynghe defer ope 


roeriſſche woorden wel. Oh Wat bedroef⸗ 
Be tyden beleven wy? Met deſe ende dier⸗ 
ghelycke ſtucxkens en Wil ick (ſoo veel 


aen den Agent ban Denegpen/om de ſelf⸗ Dacht handen eenighe perfaoner onder de 


Re te laeten weten tgene datter gheſchiet 
was. deAmbaſſadeur Boiſiſſe heeft met 
Wepnich woorden hier op gheandtwoort 
Ende gheſept / ick en twyfel niet of dit en 
fp ghefchiet mêt rijpen raet / ende dat het 
ghereycken fal ten beften van defe Wan: 
den / al mat Haer toe is ſtreckende / dat fal 
mynen Mepſter genghenaem ſyn. Even 


in ſulcken fin ende meynynghe hadde het 


oock de Ambaſſadeur Carleton genomen 
ende beandtWwoart. Een ban De Ridder⸗ 
ſchap / ende een ban De Steden van Hol⸗ 
landt fepden / indien pemandt hier in 
Hollandt pets mitſdaen heeft / dien moetz 
Men doo? die ban Hollandt / als ſynde 
haere campetenten Bichteren/lacten oo? 
Deelen. De Gecommitteerde van de Con: 
tva-Memanftrantfche Stedẽ in Hollant / 
ſenden / dat fp ſulcx met haere principaele 
ende gheaſſocieerde wilden communice⸗ 
ven. Ven vande Ghecammitteerde der 
Staeten Generacl veplfceerde/dDat Dit ſo⸗ 
daenich een ſaeke Was / Hie het gheheele 
Landt aenghünck / ende Dat ten Dien 
aenften De Staeten Generael reden ende 
de hadden De handt Daer acn te 
aen. 


Wet het gene dat ic hier boven verhaelt 
hebbe / infonderhendt in den handel Lan 
Btrvecht / fal wel een peder Vinden ver⸗ 
fchepdene ero2bitante procedupzen bp 
befe ghevanghene / ende eenighe hacrer 
Camplicen begaen / maer het volcomen 
bericht hier van ſal eerſt aen DE dach coz 
men/als haer proces fal gheeyndicht ende 
wtgheſproken weten. 

Eenighe opzoerighe menfchen hebben 
haerverſtoutt in f'Beaecven-Haegbe te 
ſtropen ende aen te placken feditrenfe 
gier kend ende Paſquillen / als ander an⸗ 

ter dit, 


Hollanders , uPrivilegyen,end’ u vryheyde 
loet, 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 


ie 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


| 


| 





Remonſtranten / diealleen Difcreperen 
van die oude Gherefornreerde Heligpein 
bie vyf bekende puncten: Maer mé heeft 
gheſien / Dat deſe naeſt ghepaſſeerde jae⸗ 
ren / de Papiſten, onghedoopte Menniſten, 
David-looriften, Coornhardiften , Libertinen, 
ende Dier ghelhcke meer / de partpe Der 
Femonffranten hebben ghehöuden/ al 
mede dreck werpende op de TCoantra-Mes 
manftranten wt foodaeniger coker mepa 
ne ick dat duſdaenighe phlen gheſchoten 
worden. 

De gevanckeniſſe defer perſoonẽ wiert 
ſtracx ruchtbaer door het gantſche Lant / 
jae over al in alle benaebuprde Conync⸗ 
rücken ende Landen / elch een ſpracker 
ende ogpdeelder ban nae ſyn ahefinthept/ 
den Gemonftranten Was dit alg eenen 
Donder ende blivem / den Contra-Lies 
monffranten als eenen ſchoonen fonnes 
ſchyn nae een langhe dupſterniſſe. Die 


tat noch toe gheſwegen hadden / die ſppae⸗ 
ken nu luſtich ut den mondt / elick ſchreef 


en reef om feerft / op alle marckten en 
ftracten wierden ghefongen Wiedekens 
tot ſchande ende verwyt Hefer ghevan⸗ 
ghene / ende haerer adherenten maer ina 
ſonderheyt ban Barnevelt/ elck een Gers 
vbloeckte / verwees ende verdoemde hem / 
met alle de ſyne. Daer wierden in ghe⸗ 
druckte Boexkens ſulcke leelicke dyn⸗ 
ghen van hem gheſchreven / dat ſich pes 
der een verwonderde hoe het moghelick 
was / dat deſen Man ſoo langhe in ſtaet 
ende hoocheydt ghebleven was. Sine 
hRinderen / ende die hem beſwaeghert 
waeren / moſten cock al te groot verwijt 
hooren. Vele die door hem waeren ghe⸗ 
promoveert ende groot ghemaeckt / ende 
Bie hemals eenen God pleechten te ces 
cen / op hope dat bp haer foude verheffen 
ende verhooghen / hebben hem Lerlacten/ 
jae aach Wel befpatt / ende al mede Dereck 
op hem gheworpen / foo dat het met Gens 
ghegaen is/gheltek Ovidius fept, 
Aaaaa Cum 



























—— 
* F 


mai Sri EA … ia 





























' 
BN As 
bed onl Mi * 
BAE HIE ‘ ui 
Î Á, EAI | 
MEA ee: Tike 
KH 
BERENT NOIR 1 / 
1 —9000— 
ik fl Hi, hi 
| Ì —9 pl Aj 
HAPE ore 
Htc int AID l 
* HEN | 
ITE AOR BEOS R Olde 
Í iN IN K h Í 
ij Inl — — 1 
|= —9 — EMI J 
— 
binn Mi x 
Kik dl k | % 
— ik N zl 
PAER Kk 
A—— —*8 4 
Arab rk: —4 
u Het R 
ein { ’ — 
4 1 
ij | 4 
kitr * 
U Aad 
del Ak, J 
zit d vj 
ba A (/ 
Ten é | 
BS He 
4 


een 


— 







ze * * = — mnd En pn — — 7 F — 
— — ei — — — — — — — — 
— Es oep en — £ = 5 : S 

— — * —— — — = — — — * En 

EEE - Ees — — — — — — — TE ne z 
—— — * — * 

ze EE — — ? * er Beren - = — ere — — 

Las — — — — in „4 mm * Se — — —— Tt = 
— — — — —— — — — 


— 
* id — 





















































— 
— 


— 
— 
— — 


Early European Books, Copyright © 201 1 
| 


ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


* — 2 En _ - 
* - —JJ - é a n * zn ” 
p * — * * X dtp - 2* Ee DR 
— E is - & Ee De 6 ne * — — — — — > End d WD — en et * 
on p * — — * — - ’ * > — — Sd * — — an — —— <= he ge 
2 J er * — — pe . 5 —— EE pe — — — 
* * — ẽ nd — - = — EN si 
⁊ ——— * ed mm nen — * * — — * — ns: — — N 4 
— mr En — — — — — * — — 
— — — — * — — — — * rn - > — — — — — ⸗ — Dl 
5 — — — — * — — —— — — = == == — 
— — en — — * * * — — * * — — 5 — — pan 
en Bas * rn zi — end — — DN — — — a —* — 7 * —E ze — — * J zn ä — 
— —— ET NT — En . — — F ved — — * — — — — * ẽ * ẽ - 3 2 == 
— — ej ed * — * * 2 en - * * —— 5 _ — rk — en a — —— — —— _ = — = —— 
— ae — — — — — — — — — — — 8 — en —— *— 1 
* a — — — — —— — Ek — ES — — — — — — — = ĳ 
— — — — — — — Sne — * — — E — * — J Ee * — 
J Ed 7 * — =S * de ed as « 5 — — —— — — — — 
— — = Pe — — — — — — — — E: * 
* J 


— — 


1618. 


—— Â 


Warder — 


Myple 
vlucht hat 
Holland. 


Ledenberch 


Nederlantſche Hiſtorie 


Cum fueris felix multos numerabis amie 
cos. 
Tempora fi fuerint nubila ſolus eris. 


Doch verſcheydene ſypner goeder vriẽ⸗ 
Hen ſouden hem wel gheern gheholpen en 
De hand geboden hebben / hadden fp LOO? 
feecker cunnen eten eude gelooven / Hat 
hp geen correſpondentye met Den vpand 
gbefhauden / ende penfioenen al voor veel 
faren wan den felfden ontfangen en had: 
De / Maer de mompelynghe jae het ghe· 
menn ſegghen was / dat hp al voor lanck 
Bes Conduct Van Hiſpanyen geldt in 
fbn taffche ghedraeghen hadde / d welck 
Hem bp alle man foo odieug maeckte/Dat/ 
Dier aenfiene/ ſyn alder-nacfte Vrienden 
ef bloet verwanten niet enn Daeften in ſyn 
faveur ſpreecken / Want hadden fp ſulcx 
ghedaen / ſy fauden in groot perickel ghe⸗ 
fEaen hebben / dat de ghemeyne man haer 
ſoude aenghetaſt hebben. De Hupf-brouz 
Wen Hefer ghevanghene Pentionariſſen / 
hebben wel gheſolſiciteert ende verſocht 
Hat hare Mannen hare hupfen tot hare 
ghevanckeniſſen mochten hebben / onder 
tautpe de fiftendo, Maer te vergheefs. 

Barnevelts ſwaegher Cornelis van der 
Myle, vluchtte ffracr wt den Haeghe / fhuz 
De Ghecommitteert in het Collegpe der 
Weeren Maeden van Dtaete/ van Wegen 
Hie van Holland / Ende hpie door Des 
Gerft-Hertoghen Land nae Pranche⸗ 
ryck ghereyſt / om aldaer fpne Schoon⸗ 
Baeders beſte vrienden aen Get Hof des 
Conner te begroeten / ende in faveur 
Bes felfden Door-fchepbeng ofte efen. 
dijnghe ban Anbaſſadeurs oft Ghede 
—535* aen de Staeten te verwerven/ 

pheeft fijn plaetſe verloopen / die hp Daer 
nae nopt wederom becleedt en beeft / bp 
is bupten de Gheunieerde Pz2opintpen 
ghebleven / Waerom dat weet hp beft. 

Wepnich daegen nae Hat Ledenberch 


wort be⸗ in den Haeghe was ghebracht / is hy / bu 


oerami⸗ 
MILLE. 


ordre ban de Ghener. Staeten / ouder: 
braecht gewerden van verſcheydene faz 
ken t Otrecht ende elders gepaſſeert / ges 
Dupzende deſe inlandſche ſcheürynghe. 
Wat hp bekent heeft / en is noch niet 
ruchtbaer / Maer ſoo veel iffer ban aen 
ven dach ghecomen/ dat hp geeramineert 
Wordende, meer · maels met fuchten ghe⸗ 
roepen Geeft/Oh Barnevelt, Barnevelt, Vaer 
toe hebt ghy oas ghebrache> Bet ſchynt en 
blyckt dat hy in ſyn conſticutpe bau Toa 


| 


— — — — — — — — — — 


Het negenendertichſte Boeck. 
vele quaede fepten ofte aenflaeghen is 


169 161 


over-tupcht gheweeſt / Dat hp ghebreeſt vane 


heeft voor een harde’ publycke / ſchande⸗ 
licke doodt / Die hem ſoude aenghedaen 
worden / d'welck hem beweecht heeft hem 
ſelven het leven te benemen / Want des 
nachts tuſſchen den 18. ende 19. Septem- 
bris{tyloantiquo , des morghens ontrent 


| 


ĳ 


tmeeupzen / heeft deſen rampſaelighen 


menfche Gem-felben het Teven benomen 
op fijn bedde ligghende / ſynen ſone een 
jengh-nten van 17. of 18, jaeren/bp hem 
in de caemer oefende / ende De Wacht 
daer voor ſtaende. Eerſt beeft hp hem: 


—2— 
penn (0) 


zove 





ſelven een clepn mes in Hen bunck geftez zou 


ken/tot den hecht toe / antrent den nae: 
gel / ende oock inden borſt / Daer mede 
eenighe inwendige deelen Des Lichaems 
faa quetfende / dat hp Mae het oordeel Det 
Wedicijn- mepfterg)daer aen hadde maes 
ten ſterven. Het meg heeft hp felfs ot ſyn 
Lichaem ghetrochen / ende al bebloedt 
in de fchepde gheſteecken. Maer als of 
dit niet ghendech en Ware gheweeſt / ſoo 
heeft hp een groot taefel-meg genomen/ 
ende heeft hem felven Daer mede De kele 
afgheſneden / d'welck ſynen fonc is ghe⸗ 
waer gheworden / hoorende ſynen Bae⸗ 
der gorghelen ende ſnorcken / ofte reute⸗ 
ten : As hy by hem quam / ende in den: 
dupfteren foe taftte/faa ghevoelde hy dat 
fjuen avm heel cout Was/liggende boven 
op de deecken / taftende nae fpnes Daes 
ders aengeficht'Lont hp geel nattichept/ 
Doo dat fp feer Berfcheichte / ende riep 
de wacht aen / Dat Mp lieht beenghen ſsu⸗ 
Den / maer cer Dat guam / Was hp al 
doot / men bont hem ghe wentelt in ſyn 
bloet. Dat hp Dit te Doen al eecntghe dae⸗ 
ghen in den fin ghehat hadde blyekt daer 
aen/ Dat hp dit mes daer mede hp. hem. 
felven De kele heeft afghefneden / eenen 
dach / twee ofte Depe te vooren heymelick 
van de twaefel ghenomen / ende onder ee⸗ 
nighe pampieren verborghen hadde. Ag 
hp des avonds te bedde gjnch/ ſoo heeft 
bp ſhnen fone belaftt / dat bp fijn boeke 
feu/ (Daer dit meg in Was) op Den ſtoel 
voor het bede foude leggen met Den ſack 
opwãerts / naemelick om Dat hp den ſteec 
met het penne-meg in Hen buyck ghege⸗ 
vert hebbende, Hat groote Mes Dep te gez 
reeder foude hebben/ende fepde tot fpnen 
fone/Of gijp te nacht Wat hoort / ſyt daer 
over niet becommert/ Gek en ben in drye 
daeghen niet op den Stoel gheweeſt / Het 
can comen 


He iN 


















| Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. Fol, 371 NE 
618) 1618. can comen/ dat ick te nacht fal moetẽ op: j fchacle , ende dat hp daer beneffens wt 1618. HEE: 


—— ſtaen ſekere gheruchten hadde verſtaen / dat BEDE 
| Sn Pinc. Cree. Was niet in Den | tohannes VVrenbogaert ofte verſekert ofte um BK nor 

| Daeghe als dit gheſchiet is maer hp | werhfoudefn. De voorſende Taurinus Edele 1 

| Was in het Poogder-Buartier om De | heeft in Dit ſyn vertreck berfchepdene ons LEREN Dg Ef 

| Magiſtraeten teberanderen. Daer is ghewaanelicke om-Wegen gefacht/ hy is 1 RENEE 

goet ghevonden / datmen dít doode lic | bancenen Peidicant ende eené Borgher —0N— 

haem van Ledenberch foude openen / ende | verghefelfchapt/ tot in eenes Predicants IE 

het inghewant bp nachte hepmelich ers { huys binnen Bommel. Dan daer is hp B 

ghens begraeven / ende het lichaem met | ghetrochken op Bzaebant / ende hp is ſoo⸗ | 

eenige Crupden Boor ſtanck preſerveren / men fept en ſcheyft / op het hups Luythae- Ei 

tot de aencomfte van fijn Erc-. Edoch | ghen bp Andtwerpen (ubptelick gheſtor⸗ HN 


— geen” — 
— ns — Ee 
— — — — 
— — — — 
we ee cal —— A { 


— — — * — 
— — 
— 
— 
zet 


— — 


— 
— — 
— — 
* es 
— — 
— — 


— 


„od alſoo deraminatpe van Oldenbarnevelt „Hen / ende des anderen daechs Binnen — 
nood ende d'andere ghevanghene langher aen: | Andtwerpen begraeven ter plaetfe daer⸗ | 

liep alfimen ghemepnt hadde/fa Geeftmen | men Die begraeft bie fonder het Satra⸗ 
ment Pontfangbhen op de Paepſche Wife’ 
begraeven Worden. Dao fhn doodt was 
hp bp cloche (lach ban den Magiſtraet 
gheciteertbinnen Ptrechtite comen / Ons - 
fich aldaer te verandtwoorden. 

Bug vuft in d'aerde het lichaem des 
wenen Die eenighe jaeren Tanck wepnich 
vufte heeft ghehhadt / maer vele menfchen 
heeft ontruftt / met bet ſchrzyven ban 
boecken/ende anderfing. Pp woet ghes 
houde te fijn Auteur Lan De Brandt-clocke, HEIN EED 
Sedich (of beter Onſedich) bericht, Reucke HENNE 1 
appel, ende andere fchandaleuft ende ope BEREA 
voerighe Scheiften. jk 8 NN 

Immers heeft hp Boo? fijn doot bekẽt / 00 
dat bp Auteur was ban dat vinnighe ONE 
Boexken ghenoemt He VVaech-íchacle, (el Bk © AD 
daer over d'Edele; Heer Dudley Carleton ON IOR | 
Ambaſſadeur des Conduct Lan G2ꝛoot⸗ EEA 
Breitannpen / foo heftich gheclaecht hade EMO | 
de bp de H. M. Heeren Generacle Staes A00 KANE 1 
ten / Die een Bereerhnghe ban dupfent NEMEN 0 
guld. belaoft hadden den genen Die den EE 
Auteur des felfden ſouden ontdecken. Het MAMIE ch ce 
ig na der handt gherefuteert ban H.C. de BMA 
du lon, Sone des Wijt-bermaerden De (LIE NEE 1 
Fravcifcus lunij. HNE (10 EZ AD 

Deſen lacobus Taurinus hadde oock fije lok. Tauz —0000— 
nen Broeder lohannem Taurinum gedi: rinus boet BIMI ei 
cant binnen Delft/ eũ daer na in "zac: hentenijfe HN 
ben-Baegbe/acr Hu ſtrynghe gecregen / binnen NT BEE af 
ende in ſyn opinpe getrocken/ Ende heeft Delfte 0 TOERER LA 
De Ghereformeerde Kerchen oock helpen ONE HENS Feria 
veel verdriets aendoen Doch nae dat he ESE PA 
om berfchepdene Wetteliche redenen fps 9 
nes predick · amts in ſGraeven Haeghe —00 
Was ontſett / heeft hy berou ende leed we⸗ —99606 
fen betoont met openbaere ſchult · beken⸗ LEDE 
teniſſe / ſtaende onders den predick · ſtoel KNS! 
binnen Delft. Hp heeft bekent het geboe⸗ OMEN 
Yen der Herchen/ nopende He vif queſti⸗ | 

NVaaaa ĳ euſe 


— 
SEN 
ze 

— 


| Dit ſtynckende lichaem moeten fouten/ 
| ende Den ſtanck breken / faomen beft cone 
| de:Maer doo lanckheyt ban tyde ts het 
| even wel fa ſtynckende gheworden / datz 
ter niemandt ontrent conde dupren / ſoo 
Datmen het ander Den blaeuwen hemel 
heeft moeten fetten/tot dat het proces en- 
de eraminatpe met de andere gevan: 

ghene foude gheepndicht efen. 
Pae Dat Ledenberch hem ſelven Ber: 
Moozdt hadde / ſoo liepender kremers 
met gedeuchte brief kens door het Lant / 
gheintituleert Belydenifle van Ledenberch, 
8c. fander naeme Ban Schepver ofte 
Deucker/in de welcke / onder anderen/ges 
fept mozt/dat Ledenberch met fijne Cons 
pien vooz-hebbens waeren / de Dupe te 


ee 


veken / ende een ander forme Lan regie⸗ 
rynghe te flellen zc. Ende dat ſy t'ſelve 
| hadden ghecommuniceert met eenighe 
ban den Raet ban Deancherijck / ende 
Haer op advys Lerfocht. 

De Weert Ambaſſadeurs ban Pranc⸗ 
keryck dit bernemende / hebben bet feer 
guaelick ghenomen/ende haere Edelhep⸗ 
Den hebben daer ober gheclaecht bp de 
B. M. Beeren Gener. Staeten / verſoec⸗ 
kende Dat gheinquireert mochte Warden 
op den Wuteur ende drucker Der felfder/ 
maer daer en conde niet in ghedaen Woze 

\ Den. 

tants lacobus Taurinus (vooꝛnaemſte Foer” 

—8* bĳnche onder de Arminiaenſche Predi⸗ 

ebt, _canten binnen Ptrecht / is den 28, Augutti 
ſtylo veteri, teghen den avondt heymelick 
Wtde Stadt van Vtrecht ghetooghen/ 
ut vreeſe (ſoo hy fepde) dat hem te lafte 
ſouden moghen ghelepdt worden eenighe 
Boexkens ofte libellen voor eenighen tijd 
in dzuck wtghegheven / ende by naemen 
feecher Boexken ghenaemt De VVaech- 


nd 


e > B — ng ———— — — 
* — * — — dT — —** ze 4 * 
— hi ee nent sd ien ne —— 
* 5 — En be REE — wo — — 
* J 3 
n p\ 3 r E 4 ft * F J ” 
— bd d\ : — 
E — ke * J J . 
— X — J 3 m2 ——— jen — Tt p : 
se d ni X E — 


en VE. Ades Bennie 


EE — —— ——— — 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC. 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 




















































Nederlantfche Hiftorie Het negenendertichíte Boeck. 


1618. euſe pointten / faadat in de Haechſche Van de W. M. Beeren Gener. Stacten/ 1618. | 16) 
Canferentpe Door de Contra-Bemonz ghebrunckende deſe Waarden: — — 
—— ſtranten (alſoo ghenaemt) voor gheſtelt | Mijn Heeren , Myne fubpte Weder: paſſa⸗ J 
Dupdelick verclaert / grondelic bebeſticht | comſte herwaerts over/en heeft geen an⸗ veur er | 
ie deLeere Der waerhept/cude den Waor: | Der oo2faeche/als de ober-bieepende ghe⸗ — 
de Godes conform: houdende het gevoe⸗ | negenthept ende goedicheydt / Hie de Co⸗ rijn wevers 
tert derFemonſtranten(ſoo menfe noemt) | nync onſen Meyſter draecht tat het befte/ romſtein sl Mee 
gelück fp Bat over De wf queſtieuſe pas | vufte/ende brede van uwen Staet: Syne Der RACEN Looy. 





fncten / felfg in De Haechſche Canferene | JA: Weet wel Dat uwe voorfichtichepdt | — 
tpe hebben voor· gheſtelt ende verclaert | niet en ſlaept / maer geduprichlick waeckt (tet 
doolinge ende verwerpelic te Wefen. Dit | ende aerbeprt tot behoudeniffe ban tges Wabe 
en verhaele ick hier niet tot fchhande De: | meyne befte / maer aen-merckende de enn 
fes T aurini, maer veel meer tot fpner ee⸗ groote alteratpen ofte veranderynghen ki 
re. Het is menfchelick te ftruyckelen ende vale | Die fn het lichaem han uwe Mepub. ſyn app 


len,Maer het is duyvels fept een van de oude opghereſen / ſoo ifk Dat De Coninck onfen 

gleeraerg / io de dwaelijnghe te volherden. | Mepſter noodtfachkelick moet gheraecht 

Oh of Goed gaeve / dat alle afghedWwaelde | ende Daer over beweecht Worden / alfoa 

în leere ende deben/met hertelick bevat | feere afg ofhet ſyn eyghen facken Waes 

weder keeren tot den schoot der Herche, | ten / hpenfaloack niet cunnen gheruft 
efen / voor ende al eer hp uwen Staet hier, 


Boilille Oꝛts nae de appzehenfpe der ba: | fal fien gheheelick herftelt in fyn voorige 
—— vengenoemde Pentonariſſen Te | Pnye eñde eendracht. Maut ſyne MWe. 
ban de weten / op den Ljfzen bach Sep- | ſynde geern onder Die gene Die uwen 
tacten tembris heeft de Heere Van Boifitie | Staet teghenwoordelick gouverneren/ 


BME Ertra-opdinaris Umbaffadeur des Co | ende hebbende ghecontribueert Geel meer 
nincx ban Pranckeryck audientpe ghe⸗ | tot umer behoudeniſſe als eenigen Prine 
hadt by de Gheneraele Staeten/ ſynen ce van al uwe gheallteerde / foo mepnt 4 
| affchept van De felfde nemende / alſoo ghe | Bock fijne Me. t Verbonden; ende gereclje tefire obligé 
reſolveert ſynde nae Dranckerijc te reps | ticht te ſyn / te intervenieren in alle affaires re —— 
| fen / als noch gheen volcomen contentee | Die De rufte van uwen Landen ſyn acne venir de 
ment hebbende in het gene d'welck hp | gaende / om af te Weeren atie inconveni⸗ tous afzi® 
gheclaecht hadde over eenen Looztreffe: | enten die de felfde fouden moghen ont: kb 
ficken Perfoan hier te Lande /onaenges | vuften. Doa betaemt het u Dan/ Mijn Hee- Gee vol 
fien hp de Heeren Gener. Staeten Loleo: | ren,omniet te fchijnen dat ghy lieden fulc Pais. 
men contentement hadde ghegheven. Pe | een goede ende noodighe facke cleyn⸗ 
Schriften die tuffchen bepden ghewiſſelt achtt / ous vrpmoedelick te verclaeren 
ſyn / ſyn in peder mang handen / door Den | ende openbaeren Den ftact ban uwe faez 
druck ghemeyn ghemaeckt. ken / ende ons te doen verſtaen tgene 
De Beeren Shener. Staeten hebben | Baer ín Wp ulieden op het voorderlickſte 
Den Weere Gan Bofille vereert met een ſullen cunnen helpen ende bpftant doer, 
gouden Keten Weerdich vier Dupfend | Me.de Maurier endeick hebben laft ban den 
guld. ende ſyn bepde foong elck met een | Conynck onfen Meyſter / u lieden te pre⸗ 
keten ban vof honderd gul. Maer hp en | (enteren alles wat fijn autazitept/macht/ 
beeft He felfde niet Willen aen—nemen. ende Raet vermoghen / met wtdruckelick 
Op is Hen achtſten Septem, (niet wel te | bevell/om ſulckes alles aen te legghen eñ 
Heeden Wefende) wt den Haege nae Kots te doen valideren / ten beffen ende tat bez 


‘hoon, 


terdam gerepft/ am Deur Brabant ſynen voorderynghe Lan uwe affayres , dwelck 

wech nae Paris te nemen. Haer FAndt- | wy u lieden beloven te fullen Hoen met al⸗ 

werpen noch fhnde/ heeft hp brieven van | fuiche forghe/neerftichepdt / ende getrou⸗ 

ſhnen Conynck ontfanghen / met bevel | wichept/ alg ghn foudt cunnen Wenfchen 

4 dat hp te rugghe ſoude heeren / ende de ofte begeeren Lan ons / als ſynde Dies 
Ju— miſverſtanden helpen appapferen. Hyis naers van dien grooten Conynck / Die 
EARN | ben 14. Sept, Wederom in Den Waege aen: | Wel metrechte mach gheachtt Wefen te 
—0 Dropoſi· ghecomen. ſyn deerſte ende vosrnaemſte onder alle 

| tpebanben Den xviij. Septem. heeft fijne Edel. | De vrienden ende gheallieerde ban uwen 
Br we audientye ghehadt inde Bergaederynge Stact, — 

e 


Early European Books, Copyright © 2011 


ie ane 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 






























































8. | 1618. 


| giſtraeten / nochte Pzedicanté/in | Daer toe te leenen / oock verboden tat het 


En Hollandt nach niet cunnen bez 
ov | Wegen af-flandtte Doen ban tgene fn 
Decs | dus langhe met groote hevicheyt ghedze: | 


roger) Peeree. Ver hadden/Waer over De WD. IP. Deeren 
| Gener. Dtaeten/ ende fijn Princ. Ere. 


003. repſt 
b lland,/ 


Weer, met Get beſte deel der Staeten ban Bolz 

landt ende IDeft- Fríieflandt/Gebben ghez 
gedeelt gantſch noodtwendich te wefen/ 
dat de Magiſtraetẽ ende Proetſchappen 
ſouden Berfett Worden / met vergetynghe 


[lt gere 
| berbe be 
| (Dre: : —— Uk 
Jappen, ſonmigher / die dit ſpel te heftich dreven 
ende met aenſettynghe ſommigher andes 

ve/Die De oude Ghereformeerde Keligpe/ 
ende Den ouden Hoet van De regterynghe 


bes Landts / beter berftanden ende ern: 


| ke ſtigher toe-ghhedaen waeren. 

boog eerft vervoeght nae den Briel , Daer 
hp den Magiſtraet / ende de Dzoetfchap 
verandert heeft / op Den 28, Augutti , fons 
Der eenighe moepte afte tontra-dittpe. 
Sn Ere. heeft vaft over al eenen ſtyl 
ofte mantere van procederen ghehouden⸗ 
naemelich/ dat bp ghecomen ſynde in die 
Stadt Baer hp Heure doen faude/fa heeft 
in⸗ be eerſt den gheheelen Magiſtraet ende 
de Bꝛeoetſchap laeten ophet Haed-hupe coz 
mien / ende beeftfe tſaemen ontſtaeghen 
4 Ban haeren Cet ende Dienft/ ende hp met 
wennighe in de Kaedt-caemer fit-plact- 
fe nemende / heeft haoft voor hooft / Die 
laeten binnen roepen / Die hp ofte contiz 
nueerde / ofte a novo vercoos tot Magi⸗ 
ffracten ende Broetfchappen / haer af: 
nemende Den eet Han ghetrouwichepdt / 
ende eſck een met handt taſthnghe deens 
de beloven / dat hy ſyn amt getrouwelick 
ſoude bedienen. 

In den beghinne van September ſtylo 
novo, heeft ſyn Exce. den Magiſtraet ens 
de Proetſchap binnéSchoonhove herſtelt/ 
daer die van He oude Gereſormeerde He: 
ligye nu eenen gherupmen tydt ſeer beel 
geleden hadden / Want fp aldaer niet al: 
teen gheen publieke erercitpe haerer Re⸗ 
ligye moe Herchern en hadden / maer 
ſelfs niet in de hupfen / Maer als een 
Contra-cmonftrants Peedicant ban 
bupten in-comende/ Bier ofte daer in der 
moeder burgeren hupfen peedickte/ foo is 
hem dat ſtracx op het gheſtrenghſte ber: 
boden/ Oack ig het den burgheren / bp 


shoonho- 


herlieg Ban hare neerynghen ende Lenz 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
A44 B 20 


Onder de regeeringhe van ConinckPhiips de derde. 


T het boven-berhaeldeen heeft | ſter⸗ coopmanſchap / oock met andere dts 
de Nemonſtrantſgheſinde Ma⸗ | bitrate correctpen/ verboden hare Guufen 


Cot defen epnde heeft fich fhn Erc:. 


EE EN ee A DO 


gehoor des (elfder Contra · Remonſtrant⸗ 
ſche Predicatpen te gaen. 


Als even wel den puer veler Burgeren 
ſoo groot Was/ Dat fp niet en conden lez 


ben ſonder erercitpe harer Heligne te 


‚hebben / ende derhalven nu en Dan hep⸗ 


melicke vergaederynghen hielden/Sulcr 
bevonden weſende / heeftmen Hen Pedi: De Lone 


‚tant met Hief-lepders ter Stadt wt ghe⸗ —— 


lept/ / met comminatpe van niet wederom ten hebben 
daer binnen te camen/bp arbitrale ſtraf⸗ boel bele 
fe. Jae het ig Baer foo haoghe ghelaopen/ Sepoonpes 
Dat eenighe mact-wiliighe boeven / het he. 

huns daer De Contra-Bemanffranten 
ghepredickt hadden / met gheweldigher 

band hebben aen-ghetaft / ende hebben 

het felfde ten grande af ghebraacken/ het 

hout ghecloven ende verbrant / ende mert 

heeft een tonne bierg vereert om te vers 
dryncken nae Hat fp dit fchoone fluctt 

wercks berrichtt hadden. 

Eer fn Peinc. Ere. binnen Schoon⸗ 
hove fich vervoechde / heeft hp rerſt een 
Compaanpe faldacten Baer Binnen ghe⸗ 
fanden/ ende Graef Ernſt van Naſſcu is: 
oock Ban Drecht Daer binnen gecomen/ 
met een goede fupte/ ende is gaen logierê 
op het Stadt-hups / fijn Cree. is ffracr 
daer nae binnen Schoonhove ghecomers/ 
met veertich ofte vijftich Waegheng. Pie 
gan de Magiſtraet ffondé aen de Cruyſ⸗ 
poorte / daer ſy hem willecomden. Sin. 
Ere: is des anderẽ daechs / op het Raed⸗ 
hups ghegaen / ende heeft een nieuwe eters 
tpe ghedaen Lan Burgher⸗mepſteren / 
Schepenen / ende Proedſchappen / ende en 
fijn ban ſebenen twintich in de Proet⸗ 
ſchap / maer ſeſſe goet ghedaen. 

Wat de KReligpe ende Hercken-Dienfk 
aengaet/WDaer dat refozmatpe/ ofte ver⸗ 
anderynghe van nooden ig / Die Tact ſyn 


Ere, ghefchieden door de Magiſtraeten 
to Loco,ende Dat alles by probifpe/totdat: 
bp ordre Van Den Nationaelen Synodo._ 
gheneraelick daer in fal verſien worden. big ht 


be oet» 
Ben achtften. Septembris is binnen ſchap bmi. 
Schoonhove deſe Publicatpe ghedaen. A Breni 
ben achtften: 
En laet een yeghelick midts wer 
B defen weten , Dat de Heeren Pär delone- 
» Burgher-meyfteren , Schepe- monftrase 


Aaaaa üj nen, 





+ 


ä 


Bed 


mi 
de le 


De 


— —— — — — * — — — En — — 
— — — — — — — a — — — — pan — — 
— peor —S — — jen — Es — — — —— — — ———g, eve E — 
——— — * 5e st et — En Ts — — r — — — — — 
* — — — en — — * — — es — —— — — 
—— — — — — — —— — — — — — — — — — 
————— me — —— * — ———— — ⁊ me * PE de ——— — — — en zn SE Ee A 2 ‘ 
mar ere —E—— — J — — — ae Were — —— — ad — — — — — — 
nn — — 
— dins En —— — —— ne * — — == Id _ 
EE. ·— — == — — ——— — —* * — 
bh é u u : j ⸗ „3 maden aa * “ 
— e — 
3 , > * es * 
: Pik’ F E à … ' Ì 
p * kk 20 
_ rn Àe —* E — J —— ak ee ——* had * J — dk * La dl * 
2 


en Madi Maes en Si 


bg 7 
Pan 


nt — ze - Et 
*i mn en > 
= — — — — * * * — — 
En East —— nd — — Ei. ke — nn — 
* J % 1 á z 
Pee - 
—— * 


rd 


KeS is 


* 





A 





















































Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
duced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Images repro 
444 B 20 


Nederlantfche Hiftorie 


1618. nen, ende Vroedfchappen der Stede 
me Schoonhoven,op t'verfoeck vande be- 


droefde Litmaeten der warer Gherc- 
formeerde Chriftelicke Religye alhier 
binnen Schoenhoven , by advijs van 
fijn Princ, Exce. Als Stadt-houder de- 
fer Provintye,gheconfenteert ende ge- 
accordeert hebben; confenteren ende 
accorderen mits defen: Dat de felve per 
vicesalternas, dat is,by beurten, in de 
Parochiacle Kercke defer Stede, neffés 
die ghene die jeghenwoordich aldaer 
predicken, infghelijcks (ullen moghen 
predicken : Daumen oock het Kloo- 
fter-Kerckxken binnen defer Stede op 
t{poedichfte {al doen preparen , ten 
eynde dat die ghene die de jonghfte 
beurte in de voor-fchreven Parochiac- 
Je Kercke füllen hebben ghehadt, al- 
daer fullen moghen predicken, ende 
haren Godtf-dienft exerceren, ende dat 
ten weder-fijden in alle modeftye en- 
de flillicheydt , volghende de Refolu- 
tye daer van op ghifteren by de voor- 
{chreven Vroedfchappen ghenomen, 
Ordonnoren ende bevelen daerom 
eenen veghelicken van wat ftact , con- 
ditye,ofte gefintheyt hy fy‚hen-lieden 
daer inne gheen letfel ofte moeyenifle 
te doen, oock d'een den anderen hier 
over,ofte ter caufe van Religionsfaken 
niet te injurieren ofte mifleggen , veel 
min te miſdoen, Op {ware correêtye 
ter arbitragye van de Vroetfchappen 
voot-fchreven, Ende dit alles by pro- 
vifye , ende tot dat anders hier in ſal 
wefen voor-fien. 

Aldus ghedaen, ghearrefteert, ende 
van der Stede huyſe ghepubliceert ter 
prefentye ende ten overftaen van &c, 
den achtten Septembris, Anno 1618. 


et negenendertichfte Boeck. 


Alſoo fchier alle Bie te Hoorn in regie: 
rynghe Waeren / de Kemonſtrantſthe 
partpe toe-flandichh waeren / ende Die 
ban Doude Ghereformeerde Keligpe in 
geen Herche en Pzedichten/ maer hadde 
alleen een groot hupginde Raemen, daer 
haerer etteliche honderden vergaeder⸗ 
den alſmen Godes woort aldaer Predic⸗ 
te: Soabeeft ſyn Paine. Exce. raedſaem / 
jae noodich gheachtt / oock aldaer de 
heckens te verganghen / Cot welcken 
eynde hp te fchepe der waerts gheſonden 
heeft eenich crychſ volck / maer alg onge⸗ 
vaerlick honderdt Muſquettiers Laag 
aen treckende / meynden daer binnen te 
comen/Zuo en hebben die van Hoorn de 
ſelfde niet Willen in lacten / Daer aver 
groot rumoer inder Stadt tufichen de 
Burgherpe ontftondt/ nochtans ſonder 
in de Waepenen tegen malcanderen Daer 
om te comen / De Bemonftranten hielden 
haer ftille / ende bevolen God de ſaecke / 
faetende ſyn Erce. ghewerden / die dit 
wepgheren quaeltek nemende / ſich aenz 
flelde am ban daer op Enchupfen te trece 
ken / dwelck Die van Hoorn fiende / ende 
vreeſende voor meerder ſwaericheyt / ſoo 
hebben ſy het klyncket gheopent / ende 
hebben de ſoldaeten een voor een laeten 
binnen comen / Ende fyn Exce. is ſtracx 
Daer op ghevolght / den welcken De ſchut⸗ 
terpe met vlieghende Daendels heeft ins 
ghehaelt / ende in fijn logement. gebracht/ 
ende oock bewaecht. ° 

Des vap- daechs / ſynde den fefté Octob. 
fylonovo , heeft ſyn Erc:. op het Raedt⸗ 
buype den Magiſtraet ende Broetſchap 
doen vergaederen / de felfde alle gaer ban 
haeren Cet ontflaeghen / ende achtiene 
verandert. Ende overmits fijn Cres. 
veeefde voor moepte Die aldaer tuſſchen 
de Burgherpe/nae ſyn vertreck / machte 
ontffaen/ foo heeft hp (op alles goede 022 
dee gheftelt hebbende) aldaer ghelaeten 
neghen Daendelen Soldaeten/onder het 
commandement ban N. Eitijngha, Over fte 
JLuptenant ban het Frieſſche Kegiment / 
in alles flerch (ride ontrent dupſendt 
Mannen / diemen fwaerlick heeft cunnen 
onderbzenghen / overmits vele Burgers 
voor Die ghewoonelicke ferbice ofte 
weech-ghelt de felfde in haere hupfen nief 
en wouden nemen. 





161% vald 


oor 


| Manbli 
| 


nr 


Beg Sacter-daechs Hertrock ſyn zoch f 


Erc:. ban Hoorn op Enchuyfen , Daer hp 
des aae · mid · daechs ontrent bier upzen 
t'ſchepe 





; Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. 


69 68: Pfehepe aen quam / ende wiert met graate 


A 


| Mablie, 


| 


| en 


u⸗⸗ 


F 


vreucht ende eerbiedynghe ban den Ma⸗ noaoden was. 


giſtraet ende Burgherye ingehaelt. Din 
Exce. heeft aldaer den Sondach geviert/ 
ende hp heeft de Stadt beſichticht / ende 
hy is / onder eenighe veranderynghe al- 
Daer te doen / des Maen· daechs vertroe⸗ 
ken op Medenblick , alwaer hp ſes ban 
d oude in regierynghe heeft ghecontinuz 
eert / ende hp heefter tten nieuwe verco⸗ 
xe 


n. 
Den neghenden Octobris, ſtylo loci, is 


ſyn Exc⸗. ban Medenblick gherepft op 


Purmerent, Daer hp van den Magiſtraet 
ende Burgherpe/onder twee Daendelen/ 
feer bipdelick Wiert ontfanghen. Wier 
waeren bp een ghecamen Lerfchepdene 
perfoonen nt de Biemfter/ Die te peerde 


ſyn Ere .te ghemoete reden ende wille⸗ 


tomden. Bier bernachtte fijn Exce. maer 
hp en deder geen veranderynghe in de rez 
Rierijnge. De Straeten daer fijn Ere. 
Doog paffeerde/Waeren al behanghen met 
tande cranfen ban groen crupt ghevloch⸗ 
ten / hanghende aen tauwen Ban teerne 
hups tot aen het anderde ghefpannen. 
Syn Exte. vereerde De Dchutters met | 
twaelftannen hiers / ende de Burgher⸗ 
Meyſters gacvender haer noch twaelve 
Daer bp. 


Pan Purmerent is fn Ercellentpe 
ghetrocken op Alckmaer , bp fict hebben⸗ 
Be ontrent: honderdt waeghens / op eente | 
ge der voorn fte ſaeten antrent1oo. Huiz, 
guettiers. Syn Cree. is den tienden 
Oétob. Ban den JRagiftractende burge⸗ 
rpe/ onder Bier vaendelen / wel outbaelt/ | 
ende op het Stadt hups gebracht. Dact 
lach een vaendel Schotten / Die oock in 
hare waepenen Waren / ende ſyn Erco. 
hielpen inhaelen. 





Befet met De guarde Dan fijn Erceedie des fÌ 


maen daechs Daer was binnen gheco⸗ 
men. De Beimſtriaenen / ſterck ſynde onz 
trent twee honderd / reden met fijn Crce- 
totaen Ruſtenburch / ende dertich der 
felfder reden mede tot binnen. Alckmaer. 
Den elfden OGob. boerdennoene / heeft 
ſyn Erce. den Magiſtraet ende Vzoed⸗ 
ſchappen herftelt / laetende eenige blyvẽ / 
geniale Die Anno 1610. Waren afghefct 
ban weghen die Kerckelicke verſchillen/ 
beeft hp wederom ingheſett. Dit alles in 


ſtillicheyt verrichtt ſynde / is ſyn Cree. 
Van Alchkmaer ghefchepden/ ende na den 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC. 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 





‘alderlep Natpen / ſyn guarde ende noch ecs 


Haeghe verreyſt / daer ſyn preſentye Lan 


Pꝛovintpen / door bevell Her 1. Zed 


den Heere te bidden / dat het ſyne godde⸗ 
licke Me. woude ghelieven / deſe Landen 
met ſynen ghewoonelicken ſeghen te gez 
benedpen/ende ons die genaede te doen / 
dat De aen-ffacnde Narionaele Synode 
machte beghinnen / voort· gaen / ende eyn⸗ 
digen tot fijner eere ruſte / ende eenicheyt 
der Bercken / ende wel ſtand des gemep⸗ 
nen beſten. 

De Ghereformeerde Neder Landſche 
Vercken in Engeland / alg ooc De Hooch⸗ 
Duntſche hercken in den Phals / ende: 
elders / hebben aock tot Bien epnde vaſt 
ende bede-dHaeghen ghehauden/ Alſoo de: 
hedendaechfthe Aerchelirke Differenten: 
haer fa wel/ als ons hier te Lande, ſyn 
betreffende / hebbende met He oude Ghe⸗ 
reformeerde Kercken eenderlep gheloofs 
Belydeniſſe. 


ẽ Kobris is ff wWitſGra⸗ Syn Er 
BE 22. 0 tobris is ſyn Ere. Wtf Gra gin Eten 
den JUF as 


ven Haeghe nae Leyden gherepſt / verge 


1618. 


— 


En ;’ Octobris iſſer over al in DE aighe⸗ 
D Ghennieerde Heder-Landſche meynen 


ſelſchaͤpt fynde met verſcheydene Cola giſtiaet 
nellen / Ritmeyſters / endeC apiteyns ban binnen 


nich crchſe volck foaechs te vooren Daer 
ghecomen ſynde. 

Ick quam daer een paer uyzen brzoeger 
als ſyn Erce. ende hebbe gheſien / hoe ces 
nen grooten hoop Jonghers ende half⸗ 
ghewaſſene gheſellen / oock janghelyngen 
met baerdemeenes burgers hupg waren: 
beſchaedigende / ſy groeven De fteenen Wt- 


Det Stadt huys Was de ſtraeten / ende wierpen De glaeſen aen 


ucken / ende ſouden het gheheele huys 
gheraſeert hebben / hadden ſy in haeren 
moet· wille moghen voort · vaeren / Maer 
ſyn Exce heeft haer ſulex verbieden lae⸗ 
ten. De dorſaecke was deſe / om dat Ber: 
eyghenaer ende inwoonder dies huyſes 
gheſproocken hadde / dat hp wel hout 
hade ende Haer toe gheven Woude/ ONT 
ecu alge daer Lan te maecken / daermen 
Prins Maurits aen hanghen foude/ Aſ⸗ 
men Die jonghens fepde / Dat ſyn Erie 
hem ſulckes bergheven hadde / ſoo ries 
pen eenighe/ maer wp en hebben het heim 
niet vergheven. Cen hoopte en 
(eet: 


Leydens- 


evach/ 


A Miz. Oce 
M. Deeren Staecten GBenerael/ ob. ieu: 


ghehouden eenen Bede⸗dach / principae⸗ — 
lick tot Dien eynde verordineert / om Bod 3370 


J ‚| 
time B 
| —94 
Kr Veel í 
u Mi gf J 
p ‚IE 
' EN | 9 J 
bj KLA 408 Kil, àl 
— 9 —99 J 
ti —9 9 
| H —0 4d) ANN | 
Ô 














40 TENEN 
i { HA eedt HA 
HERE 


Ik: 
4 —49 109 



































3— »á 
Seri EF SE 


—* 


d 
wheelie 


dr 


1 t 
25 „ 
” 4 
ie APE S 
* Kd . 
eN 



































— — — — 


p ” 
13 * * 
aten En — — 









J I iik he 
4 EERE 
_ AS | u 
IEN —4 — 
Hi | ' | A 4 ' it 
ds Ai 0 
3 0— 
Lt > ek 4 ke PM 
8 Kot Ì Ì | Hes) HEL 
Ì Ik Min A 
1. | IE NCIM: 
! ĳ 4 Hib (ijk 
Et SERRA 
Î Í 
ĳ b Hek 


* 
dns « 


«: 


"A Miet 2 
nT — EEEN —— — — 


* 
— 


pon ad 
—— ent ee 


— ee ee 


we ie MEE —— 


uropean Books, Copyright © 2011 ProQuest 


le 
ages reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


ſyner Cree handen was / liepender etteliche honderd 


— — — —— 





Nederlantſche Hiſtorie Het negenendertichfte Boeck. 


1619. foon/een Litmaet van een van de hooch⸗ | hadden een Beerlicke maelthdt op dert 1618 vér 


fie Collegyen defer Landen / Waste Bez | avond in het Princen Hof laeten ac? 


— fer tyd bp mp/ Als ick / onder andere pro⸗ richten / ende willecomden aldaer ſyn 


pooſten fepde / Dat Get wonder was / dat Exce. met qrootecerbicdijnghe. …, 
De jonghergineen Stadt van Lepden Deg anderen daechs Gute Den 73 Oce 
fulckes doeften aen-rvichten bp fchoanen | tob. heeft fijn Erce. den Mag ſtraet en De 
tichten daeghe Sos andwoorde fijn E. Peoedſchap Binnen Leyden verandert / 
Defouten die de Overicheyt ‚ nae belooren verlaetende ende van haren eet ontſlaen⸗ 
niet en raft, die ftraft dickwils Gad de Heere de xxiij. Perſoonen die ín He regierynghe 
door dufdaenighe middelen. der Stadt waren/ ftellende andere in has 
Als Heg nae-mid daechs fijn Exce. op ve plactfen. 
Beg nac-mid-Bacchs heeft fijn Cite 
alle de Officiers ban de Schutterpe BOOZ 
hem ontboden / ende hy heeft haer herz 


Incomſte 


binnen 


Aephen. hem een groot ſtuck weechs te ghemoete / 


tete liepen boor ende achter ſynen Coetſ⸗ 
waeghen / ende hadden plupmen Alupers/ | maend tot eenichept onder maïcanderen/ 
pf naſtelynghen ban Ozangpe coleur aen | D welch fp alle gaer met hand taſtynghe 
hare hoeden / of om den hals / ofte op de | te doene beloofden. 


mouwen / als oock verſcheydene in der | Om alle inſolentyen des te beter te 


Stadt / oock Hofferen ende brouwen/ Die | Berhoeden ende Baar te comen / heeft ſyn 


in de venſters lacghen alg ſyn Erce in | Erce.ten felfden daeghe Dit hier volghen⸗ 
ger Stadt quam / Ick hebbe voer-lieden de Placcaet opentlick ban het Aaed⸗ 
geſien / die met ſyn Exc⸗. binnen quaemen / hups laeten publiceren: 
die goutbloemẽ / of andere Oꝛangpe bloe. | 
menin haer hap? ghebonden hadden / an | ¶ Alfoofijn Exce. alhier binnen de Stadt Ley- 
Here hadden een Brangpe bloeme achter | den in Perfoon is verfchenen, Omme de felf= 
toate / ofeenen Gzangpen neftel in de de Stede ende de goede Ingeferenen van dien, 
craeghe / ofte door De mouwe ghefteecken, | wederom in hare vooregaende ruíteende ee 
Pele der ghener Die ſyn Erce. te ghes | nicheydr te brengen: Soo ift dat fijn Exq. met 
moete waren gheloopen / ſonghen eenert-|goet vinden van den Magiftraet deler Stede, 
Guerry-dong Baer fp bele fchjamp-redenen | allen ende een yeghelicken wel expreflelick 
ende berwöttjngbhenr op Berfchepdene | doet belaften ende bevelen hem te onthouden 
perfaonen die in He regierynghe waren/ van alle moet-wille ende petulantye, ofte eente 
in brochten / Oochriepender bele over’, gheonghereghelcheyden binnen defer Stede 
fupt Vive Orangye,Vive Orangye, Maer fn | aen te richten,nochte yemanden te injurieren, 
Ere, am te betoonen Dat hp gheen Wels | Schelden, nae-roepen, ofte int minften te be= 
ghevallen hier aen en Badde / heeft Get  fchaedighen, t'ſy aen Perfoon , huyfen, ofts 
haer verbaden/ Ende D' welck te vberwon⸗ | goederen, om wat faecken tfelve oock foude 
Beven is)ſtracx Was daer / door het com: | mogheu welen, maer hem op ſtraete te drae⸗ 
mandenient van eenige Die onder Dit ges | gen in alle modeſtye, ſulcx alſt behoort, op pe- 
felfchap/de aenftenelichfte waren /graa: | nedat dieghenedieter contrarye bevonden 
te ftilte/haer ordee vAn filentpe/ ofte flile | llen worden yet tot yemands oneere. ſchae- 
ſwiyghen liep ſtracx algeen loopent bier | de,endeletfeltedoen ‚ofte te attenteren met 
Hoor aldat volcxken / alfoo Hatter cen | woorden ofte wercken , dat fy daer over ten 
groote flilte was / betoonende alfea de | exempel van andere‚nae gheleghentheydr‚aen 
Thehoorfaemhepdt / ende doende blycken ‚den lyve ofte anderfints metterdaet , ſondet 
het refpect d welck fp fijne Erce. toe D2oe: | eenigheconniventye lullen ghefiraft worden. 
mhen/ Doch als ſyn Cree inder Stadt | Altum tot Leyden den xxiij. Octobris,s 618. 
quam / ende dao? de Straeten paffeerde/ / Dan Kepden ie ſyn Erce. Den xxii. 
foo waerender Herfchepdene Die wt de Octobris ghetrocken op Haerlem, am oock 
Venſters ende op He ſtraeten riepen Vive | al daer ben Magiſtraet te veranderen. 
Orangye, Vive Orangye „ende die met hare ‚Sn Erce. hadde Lier compagnyen folz 
®rangpe glumagpen/ ſſupers / neftelen/ | daeten voor wt ghefonden / Die de Ma⸗ 
ofteBrangpe blaemen/haer herte eñ t'fa⸗ giſtraeten aldaer ſonder moepte ofte ter 
geur Dat fp den Prince ban Ozangpen | ghenfpreecken hebben laeten binnen ca? 
tae-deoegben/ be\wefen ende blycken lie | men / ende Gebben de Guarde van ſyn 
ten. De €. E. Meeren Des Magiſtraets Exce. ophet Stadthuns gelogiert / dau⸗ 
gere 


| 








— 


Bin PA 


beb | 


Lacs 
afie info 
perle 


J 


naeln⸗ 


— 


— 





boe 
ln, 








Onder de regeeringhe vari CouinckPhtips de derde. 


56 618, Pere in Clooſter Rercken. 
—VDe Schutterpen ouder ſes Waendelen 


glenn 


Waren/\ut laft ende beſtellhnghe van Hen 
Magiſtraet * alveerdich/ om fijn Erce, 
met vlieghende Baendelen in te haelen / 
Maer ſyn Exc⸗. heeft belaſtt / Dat neder 
een ſaude vertrecken / ende fijn gheweer 
ende waepenen aflegghen / om rédenen/ 
d welck den eenen lief Was / den anderen 
uet. 

Des nae mid· daerhs tuſſchen drueen 
Be vier upren / is de Prince van Grampen 
binnen Hgerlem gheromen / endehp is 
ban Hen Scheut ende Burger⸗mepfierẽ 
beleefdelick ontfanghen. 

Debier Compagnnen ſoldaeten / Dic 
ſdaechs te vooren daer binnen gecomen 
Waren / ffonden op de Marckt in goede 
ordre / als ſyn Erce. binnen quam. “Des 
avonds quaemen Be E. €. Weeren Bur: 
gher-mepfteren ap f'Peincen Hof ſyn 
ree. vergaſten / hebbende t'ſaemen Zer 
ſcheydene propooſten ende diſcourſſen. 

Den xxv. Octob. heeft aldaer ſynExce. 
Be VPeoedſchappen / Burgher Meypſteren / 
ende Schepenen herſtelt / procederende 
Daer als hp op andere plaetſen ghedaen 
Badde / meer Dan de helft veranderende 
in de Deoetfchag ende Magiſtraet. 

Su Exce. ig noch Dien ſelfden avond 
Bau Daer op ſGeaeven · Haeghe gerenft/ 
tepfende bj nachte / om des morghens 
vꝛoech Daer te efen. 

Binnen Rotterdam hadde Hoor langh 
een compagnpe ſoldaeten ghelegen / beñe⸗ 
vens de ſelfde heeft ſyn Erce. noch fn 
epghen Guarde ende de Guarden van Gr. 
Erntt, ende van Gr. Tan van Naſſouwe, daer 
binnen gheſonden / op den 29. Octobris 

Deſe Conpagnpen fijn ghelogiert / bp 
ordre van DE Magiſtraet / op het Stadt: 
bus / inde kenñip-Waeghe vecht over 
ſPrincen Logement / in de clepne Kerche 
bp des Princen Togement / ende in De 
Franfche Kercke. 

Syn Cree, is ten felfden daeghe nae 
den middach tuſſchen drye ende vier up⸗ 
ten binnen Notterdam gecomen / Del. 
€, Heeren des Magiſtraets / quaemen 
fn Erre. te ghemoete op de Hooch · ſtrae⸗ 
te/ alwaer fp hem met eerbiediünghe heh: 
Ben cutfanghen ende ghewillecomt. 

Des anderen daechs is ſyn Exce. on⸗ 
trent neghen upren op het Stadt ·hups 
Lhegaen/ ende Geeft gheproctdeert ſoo als 
bpin dandere Steven ghedaen hadde. 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


mn — — — — — — — —— —r — — — — — — — — — — — — —— — — 


— — — —— — —— — — — — — —— ——— 


Daer ſynder ſeven bande oude in de re⸗ 


1618. 


gierynghe gheblevon / ende xxxvij. ieu · 


We vercoren. 

Wit ghedaen Wefenderheeft fn Ere 
alleen be Gfficters Han de Schutterpen 
bp ſich ontboden / ende hy Beeft haer ghe⸗ 
ſeyt / Dat het gheenſins fyn mepnjnghe 
en Was pemand in hare Privilegpen ofte 
ghereehtichent te verdzucken / Maer vat 
fijn intent was de burgerg ende in woon: 
ders der Steden in ruſte/ liefde / ende ee⸗ 
nichcydt aen malcanderen te verbinden / 
Baer vermaenende Den nieu-vercozenen 
Magiſtraet te reſpecteren ende ghehoor⸗ 
ſaemen / d'welck fp alle gaer belooft heb⸗ 
ben te willen doen. 

Syn Exce heeft op den xxx. Octob. bin⸗ 
nen Dergou gheſonden het Paendel van 
Mons de Chaſtillion, ende deg anderen 
daechs is De Guarde ban ſyn Erce. oock 
daer binnen gecomen/ende op het Stadte 
bups gaen logieren, 

Ge Prince van rangen ig ontrent 
bier upzen binnen Dergou ghecemen/ens 
be wt de Sloupe tredende ig hp met bez 
leefde Begroetssighen ban den MWagi⸗ 
ftract ontfangheñ / die ſyn Erce. ghelepd⸗ 
Ben tot int Dart-hupg/daer hy logierde. 

Des anderen daechs is fijn Ere. ghe⸗ 


gaen ophet Fnct-hups / ende heeft De 


Broedfchappen ende Magiſtraeten Hers 
ſett / doch wepnich veranderynghe ghes 
daen / inſettende alleẽ tien nieuwe roede 
ſchappen / Ende at de oude Deꝛoedſrhap⸗ 
pen heeft bp geeozen bier Burger⸗IMen⸗ 
ſteren / ende ſeven Schepens. 

Nae Ben middach hebben de Collonels 
ende Capitepnen van de Schutterpe in 
fijner Cree. Logement eet ghedaen/ dat 
fp den mat gheſetten Magiſtraet fouden 
ghehaofhemen. 

Op Den eerſten Novembris flyla novo 
Fabonts te neghen upzen / is Den, Pourier 
ban fn Cree. Linnen Amtterdam gheco⸗ 
men / breenghende tydynghe dat intree. 
bes anderen daeths bar Der. Goude daer 
foude comen, Des andert daechs vroech 
Wierden De Eoloneltern van de Schutte⸗ 
rye by Burger⸗meyſters ontboden/ ende 
creghen laſt om de borgherye in waepe⸗ 
nen te Doen Comen / inſehelyrx de drye 
haap-lieden van de ſoldaeten Daer binne 
ligghende. Des middaechs floeghen de 
teonmeten / ende de twintich vaendelen 
Schutters / met De Dove Baendelen Dole 
Dacten/ quaemen tit de waepenen / elck 

bb bh een 


Dergou 


Amfterdaas 












Ee 





— — * ae. 
' = ẽ — — Een eden 3 
B, — — —— — Rn — 
— MEE ER ————— — — — — 
— — — —— — —⸗ — — — — 
—* * * * — — ——— — hd - — — — p er — 
J— 2 — —— — Ear F — 

























































ere WRS 


4 a 


— 


—N 


— 


— nde — 
* 
— 
* 
J 


— 


ee ed ms X 


hae 


Es 














































⸗ — nn NE 
en 
— 


— — men 


. — pn 


— — 
— — 


— 


arly European Books, Copyright © 2011 ProQvuest LLC 
duced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


ages reproduced by 


444 B 20 


1618 





Nederlantſche Hiſtorie 


een op ſyn plaetſe vergaederende. ZU 
Erce. quam te ſchepe tat aen De over 
toach. Be bepde Colonels lonas VVicfz. eñ 
Guert Dirckíz. waeren met eenighe Slou: 
sen fijn Exce. te ghemaete / tat ontreut 
balfweel ben Ober⸗tooch / Haer fp den 
Prince belecfdelici willecomden / ende in 
hare Sloupe naemen / ende voeren ſoo 
tot vaar f'Pzinct Hof / voor bp de Deut, 
terpe ende Soldaetẽ Bie Daer lanxt ſton 
Den/ende alte gaer luſtich fchooten. Als 
ſyn Exce. vooꝛ het Princen Hoff wi de 
loupe aen Land tradtt / Soo is hp ale 
daer feer beleefdelick ontfangen Ban den 
Drhout ende Burgher⸗mepſteren. 

Deg anderen daechs ſmorghens bers 
gaederde de Vroetſchap opa Stadthups/ 
doe Die bergaecderd was / ſoo ghynghen 
eenighe ban de Ghecommitteerde Wt DE 
Proedfchap/ende de Schout/ nae f' Peins 
ten Hoff / metde ſelfde auch fijn Erce. 
ſtracx nae het Macd-hupgtoe / hem Lol: 

hende verſcheydene Colonels / Bitmepe 
Bers oe Capitepnen. 

Syn Exce. op het Raed huys comende/ 


ghynge alleen binnen bp den Raed. Gen 
wWepnich hier nae quaemen alle de Dur? 

hermepfters/ Schepenen / ende Proed⸗ 
kann wi He Baed-caemer/ alte gaer 
haͤres Eeds ontſlaeghen ſynde / ende elek 
ghia nae hups / Stracx daer nae heeft 
fijn Exte. de keure ghedaen / ende heefter 
alleen ſeven afgheſett / alle de andere cons 
tinuerende/ God de Heere geve haer hep! 
en ſaelicheydt. 

Baer fyn noch meer Steden in Dol? 
fanddaer ſyn Exce. de Magiſtraeten en 
Practfchappen beeft herſtelt / als te we⸗ 
ten/teDelft, Schiedam, Gorcum,Oudewaerer, 
VVoerden, ende laetſt tan al in Graeven= 
Haeghe , Ende heeft fin Erce. foo moder 
raet bier in ghegaen / dat hp niet alie 
Papiften/ Bemonftranten/ ILibertinen/ 
mach Menniſten wt He Magiſtraeten 
ende Peoetſchappen en heeft gheremo⸗ 
beert/ maer alleen ſommighe / lactende 
moch verfchepdene van die gheſintheden 
in de regieryngen der Steden / Het was 
ſyn Ext · genoech dat hy den Staet Des 
Lands verſeeckerde / ſultx doende met De 
minſte quetfhynghe die hp eenichſins conv 
de / verhopende Dat de verleydde / ofte af” 

hedwaelde met der: tdt haer ſelven bes 

fnnende ende beter bedenchende/ de goe 


de faeche fouden byvallen smde helpen. 


voor· ſtaen. 


Het negenendertichſte Boeck. 


MD te doen blycken in Wat Bet: 161 
toop Dat cenighe Steden gier — 
racckt waren / en can ick niet moord 
naelaeten hier te verhaelen hoe ! 

dat ſyn Exc· ghecamen ſynde in een LAN 5 

de Hollandſche Remonſtrantſ⸗gheſinde comen 

Steden / (doch gheene ban de boven-ghes ren. 


noemde)om oock aldaer den Magiſtraet 


te beranderen/ foo heeft een Gooz-nemen 


Edel-man ban het Bof-gefin fpner EEC 
(in peopaoft ſynde gheraeckt met eenighe 
ban de Baetf-perfoornen aldaer) onder 
andere propooſten ahefept/ Ick hope im⸗ 
mers / myn Meeren/dat ghy· lieden goede 
Patriotten (Ht ende De ſaecke van de Ne⸗ 
ligye wel meynt / Waer op den eenen 
ſtracx andwoordde / Ick ben een Libertijn 
ofte Vry-Gheeft. Uig dien Edel-man ſep⸗ 
De / Ick hope immers dat ghy ghelooft , dat 
Iefus Chriftus voor ons gheftorven is , ende 
dat wy door den gheloove aen hem worden 
gherechtveerdicht, Soo andwoordde een 
van die lieden / Daten gheloove ick niet, 
Daer bp voeghende / Hier deſen mynen 
Miteghefelle en ghelooft dat oock niet, Wie 
daer niet tegen en fpzack. Soo dat dien: 
Edel man met ſchreck fulches heeft acne 
ghehoort / ende anderen vertelt. 

Noch heeft ſyn Exce. in een ban de bos 
gen-genoemde Hollandſche Steden/Daer 
bp den Magiſtraet herftelt heeft / onder 


de Magiſtraets perſooneu wel ſevẽderley 


verſchepden ghevoelen in de Religpe gee 
vonden alle verſcheyde vande oude ware 
Gereformeerde KReligpe. 

Wie ſal cunnen ghelooven / dat deſe en⸗ 
de dier ghelycke lieden dus veel moepten 


hebben aen-gherichtt / om de Religpe⸗ 


®aer ſy doch gheen Keligye en hebben / 
of immers de waere Religye niet en ſyn 
toe-ghedaen. 


Hollandt ende Ledenberch Binz 
nen Derecht / ghevanghen Waz 
ren / Ende fijn Princ. Ere. in de Hol⸗ 
landſche Dteden/ ende binnen Ptrecht/ 
ve Magiſtraeten verandert hadde, ſtel⸗ 


r Ke dat Oldenbarnevelt / ende 
NE andere Pentionarifen in 


fende Contra-Femonffranté in de plact fe: 


van Remonſtranten / Do hebben die van 


Holland ende Weſt· Frie fſland ſtracx har 
re confenten inghebracht / gheluck oock. 
bie Van Vtrecht ghedaen hadden / ſtracx 


nae de reductpe / daer by ooc inwilligen⸗ 


de den Nationalen synodum. Hier aen 
heeft 


X 
— 


® 


lane 4 
| Meese 
Mer y 
| acne 


* — — ad * — — 
5 * — 
— * r bn, 
- € 
—* 
* 


——— ——— ——— 













| Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. 


4) 1618. Heeft gijenovchipen ghebleecken / Wie de 
— lunden waren Bie ſulcx tot noch toe had 
den te rugghe ghehouden. 
De Edele 
ai WM hollandt 
' Bt bere 
| 5 
| — 


| Ofmer 
jede * 





opde Kand-daegen comparerende / 

vermeerdert / met deſe vijf Edele Gez 

ſlachten / Brederode, Sieteo, Croonen- 
burch, Bockhorſt, Raphorſt. Ghelyck in de 

Ridderſchap van PVtrecht / nae He Refor 

che matpe in lulio gheſchiet / oock beft Edel⸗ 
| afpug, OV lieden tot Be andere ſyn bp-gheboecht/ 
Weldos € De Heere va: Ruweel,De Heere van Braeckel, 
At beent de jonghe, De Heerevan Aertl berghe , De 
—8 Heere van Suylen, De Heere van Ameronghe, 
boer bp * De Heeren van Hardenbroeck „ende vander 
ge moe Horft, 
| — Bock fijn in Holland ghenaturaliſeert / 
et ende corts Daer nae int ghetal der Edele 
| Varen, van Holland genghenomen Daniel de Har- 
| Frangors tain,Heere van Marquette, ef Cornelis Aertf- 
LS fen,Heere van Sommelfdijck, &c. Op ſekere 
Acte/de non prejudicando. 


T= Septembriig het ghetal Her Edele 


Bretten in WI ORobrifignder van des gevange⸗ 
Fer biete nen Oldenbarneveltg hupf-frouwe 
| borgers U eenigte ſchoone peeren aen den Ca 

Welt gjee ſtilein geſondẽ / om aen haren man te 


pn wort laten behandighen. DeSergeartdie ale 
| Beers, err Daer De wacht hadde / deſe ſchoone groote 

peeren ſiende / ghebruyckte De vrpheyt / eñ 
| nam twee ban die peeren/ende ſtackſe in 
ſynen dDpe-fachk/ / Als hy Die te hups hadde 
ghebracht / ende fijn hupf-frouime Deene 
hadde opgheſneden / Soo bant fp eenen 
ſchacht ofte penne daer in / daer een cleyn 
brieffken in ſtack / d'welck aen bepde ſy⸗ 
den beſchreven was in het Lathn / hem 
Waerfchouwende / dat hp ſich niet en 
foude verlaeten op De Stacten ban Dol: 
Holland / dewyle de Prince vanSzanpen 
in vele Steden van Halland de Magi⸗ 
ſtraeten verandert hadde. Oock ffant in 
dit brief ken / Dat Dudley Carleton ſynen 


vrient niet en was. 





And Ner Dat Ledenberch hem ſelven 
AOiarae ts hadde vermoordt / heeftmen bez 
lens gonnen de Pentionarifen Hoo 


gherbeets ende de Groote te exa⸗ 
mineren/doo? eenighe Fiſtaelen ende an: 
dere Geconmmitteerde Wt Ben nacme Lan 
de Gheneraele Staeten. Het ghetal der 
Fifcaelé ende examinateurs is vermeer⸗ 
dert als de Ghen. Dtacten goet gevon: 
Den hadden/Datmen den Advocaet Bar: 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


mmm — — —— ——— —— — — — —— — —— — 





nevelt ſaude examineren / d'welck boor 1018. 
d'eerſte mael gheſchiet is op den rij. Noe 
venbris ftylo novo , De Examinatores nu faes — 
men ſterck ſynde viif. perſoonen wt de 

Staeten Ghener. Ende 3. Fiſcaelen. 

Alſmen tot het examentratt / ſoo ſtond 
d'Advocaet Barnevelt ober epnde/ met 

den heet in de hand. Ende of fchoon de 

Deere Examinatores hem hebben toeghes 

laeten Den haet opte fetten / foo heeft hp 

even wel ghewenghert ſulcx te doen. 


Als Barnevelt noch in ſynen fleur Was Bamenerts 
Ende aengheſproocken wierdt ban Wez Propbetve, 
ghen het Gouden des Pattonaelen Syno- 

d‚ Soo beeft hp nebeng andere woorden 
van wengherynge / oock deſe meer ·maels 
ghebruye ſit / Soo langhe als ick leve en falder 
in Holland gheenen Synodus Nationael ghe- 
houden worden. Hier ſtaet aen te merckẽ / 
Dat / de Synodus binnen Dozdzecht is 
aenghevanghen even op dien dach / alg 
hp deerfte mael criminaliter ig gheexami⸗ 
neert gheworden / Soo dat hp te dier tijt 
is gheweeſt civiliter mortuum, ende is ale 5 
ſoo eenen Propheet gheworden. 

Als hier nae Oldenbarnevelt weder⸗ 
om is gheex amineert gheworden / hebben 
de Heert Cxaminateurs hem die beleeft⸗ 
heydt ghedaen / Hat fp hem lieten fitten 
in eenen ffoel / doch niet blooten hoofde’ 
alleen ſyn mutfken opboudende. 


Pat de Beeren Examinatores ende Fifci 
den Advoraet Barnevelt / ende d'andere 
ghevanghene Pentionariſen Loor en nae 
hebben afghevraecht / ende Wat He felfde 
hebben gheandwoort / ig foo fecrcet ghe⸗ 
bleven(tot verwonderynghe ban een pes 
der)dat ſelfs verſtheydene onder De Wees 
ren Generacle Staeten/alg oock de Hee⸗ 
ren Raeden van Staeten/ fuler niet ghe⸗ 
weten en hebben. Alleene ſyn Exce. ende 
d'Examinacores hebben dit gheweten / ende 
bp haer fecreet ghehouden/ tot wtdracht 
der fatchen. 

Doch fao Beel heeftmen vernomen / dat 
Oldenbarnevelt ootmoedelick heeft ghe⸗ 
beden / datmẽ ſijne fouten ſoude willen ſtellen 
teghens de groote dienſten die hy de Landen 
wel eertijts hadde ghedaen, Ende datmen die 
teghens malcanderen compenferende , met 
hem ten hoochften rechte niet en woude proe 
cederen. 


BbLbbbĳj Ia 


— — mt. 

— 
— — 

Rn se 


— — 


make — ⸗ 
— — 
* — — — — 
— — — — — — 
* — a & ê 
— 


—2 








F — — — 

— — 
— — — 
— „Eert 






—— 


— 
wenen — in 









" * *F en 7 ú 
ME Â — 7— 
⁊ EK kt er Psae gn 7 






Fi 


— x * 
LEE — 
Ene Ge 
= = 3 — — 
* —— —— 
— —* — — — — 
— — — ie ——— 
— nan ——— 
— — — — — 
— mei — — — 


* 4 as 


HE 
—— — 





** 


— — — — 


—2 4 8 
le A ML 
— a, 
— Ied 


— —— di 
ze 


— — 
— —— — — 
— — nen 
EE mn 
kj — — 
* — — — 
* J * — — 
— Te me 


— 


— 
— 
DEE — 
— — 
— 
— 


— 7 — 3— — san 
— — — — 
es a - — ——— * ẽ — 
se * —— ẽ IEEE 
zn . — — ⸗ — — 
Ex — — — * er 
2 5 me TE à 
* * 


— 







— 
— — 
— — 


— — 


— 


— — 


— — 


——— — 


— — — 



















































Early European Books, Copyright © 201 


Images rep 
444 B 20 


1 ProQuest LLC 
produced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Nederlantfthe Hittorie 


1618. 1 het jaer 1617, hebbe ick verhaelt/ 
— richeden) op den vyfentwintichſten 
boor (war * dach Novembris 16017. bp de Gecom⸗ | 
——— mitteerde Der Pꝛovintpen in ſ Graeven⸗ 


vallennae PHaeghe pluraltate vocum is ghearreſteert 
dat de Na⸗ het houden. eenes Nationgelen Synodi, 
tionale Sy- welcke Keſoutye ende voornemen ſtracx 
—33 bp verſcheydene Kemonſtrantſche Ste⸗ 
teert vp den den ende Perfaonen / is gheimpieteert 
seg ende teghen · gheſproken / jae met hooghe 
psobiitpe, Proteften / ende heftighe comminatpen 
* hebben eenighe gheſocht den voortganck 
deſes Synod: op te houden ende te ver⸗ 
Hinderen: 


Gn Hot Men heeft op den lach ban den Nar 


dd men — ——— 


Het negenendertichſte Boeck; 
Daer wt ſoude lichtelick cunnen ontſtaeu 


hoe Dat nae vele moeytẽ ende fwae⸗ | Dat. de eene Provintpe Her anderer ghe⸗ 


Boelen int eere of t'andere/faude teghen⸗ 
ſpreken / dwelck ftrechen foude tet groo⸗ 


| ten nae⸗· deele / jae tot ghehele verbreryn⸗ 


ghe banden ghemeeñen bant der eenic⸗ 
heyt in de Beligpe. Om het welcke te cis 
teven het gantſch noodtwendich was / 
datmen de ghereſene verſchillen in eenen 
Nationaelen Synodo beſſechtte. het wae⸗ 
re immers bupten allen t\ubfel / dattoͤr 
geef meer treffelicke / Godſaelighe / Ghe⸗ 
leerde / ende van God verlichtte / oock 


vprede lievende Mannen in alle de Pro⸗ 


vintpen / ende buntẽ de ſelfde in verſchep⸗ 
dene andere Conhnck· rycken ende Kans 


vand —5 tion. Synodo te breken / in Hollandt voor⸗ | Hen te vinden waeren / alg alleen binnen 


ghenbet. gheſlaeghen ht houden eenes Particulie⸗ 
houdenees Ten ofte Provintiaelen Synodi, ſonder 
heben Daer bpte vefofveren/ indien be differen⸗ 
Synodi,. ten ín den ſelfden niet en conden nederz 
ghelecht worden / datmen alfdan daete⸗ 
Tick den Nationaelen synodum ſoude wt⸗ 
ſchryven: Maer wiert voorgheſlaeghen / 
dat de dolerende partpe/ ban Ben parti⸗ 
culieren ofte Pravintiaelen / ſsude maz 
when appelleren tot eenen Oecumenicam, 
pfte Generaelen Synodum, hlyvende midter 
Xuöle in ſtaetende bedienynghe de gene 
Dic in Parciculari Synodo ſonden in Get on: 
ghelyck geftelt worden. 


Daer ſyn verſchendene tonſultatyen | 
gesonden oa bp Politijcke als Kerckez:| 
tche JDerfaoinen-/ oer deſe vraeghe/ of 


Haer eenich andermiddel conde bedacht: 
ofte beraemt worden / om at deſe ſwae⸗ 

riche den te gheraeken / als het houden ee⸗ 

nes Pationaclen synodie Hier ophebben 

alle verſtandighe gheadviſeert / dat dit 
miſverſtant door eenen Provintienaelen 

Synodum gan Hollant Wel hadde cunnen. 
gheremedieert worden / doe Geteerft was 
vpghereſen / ende het ſich niet verder en 
ſtreckte dan in de Provintye van Hol⸗ 

Landt / maer naedemael bet Yot Hollandt 
„Back in De andere Pravintyen verſpreydt 
ús / Dat het nu niet meeren ſtont in de. 
macht ban Hollandt He ghereſene verz 

ſehillen te dempen / maer Dat ſulcx behoor⸗ 

de gheremedieert te werden iu een Nati⸗ 

anaele Spnode/Topicis malis topica reme ⸗ 
dia, communibus communia, generalibus ge- 
neralia adhibenda eſſe. Indien men per par⸗ 
ves ſoude gaen/ ende datter foo veel Spe. 
noden/jadicantes & definientes fouden ghe⸗ 
Bonden voren / afer Proviutnen fin/ 


Deogyhen De: Contra⸗ Nemon ſtranten 


de paelen ban Hollandt: Dat de Remon⸗ 
ſtraͤnten haer (indien fp haer op De recht⸗ 
veerdicheyt harer ſaecke vertrouwen) de: 
wetenſchap ende liefde Der ſelfder niet en: 
behoorden te ontrechen-/ te ghjelijeke cen: 
geet. toeverſicht draegende tat de tegen⸗ 
woordichepdt / autozitept / ende goet bes 
leyt han de H. IR: Meeren Stacten ofte: 
hare Ghecommitteerde / Die jus intervenie. 
endi hebben / fúo Daer pet onbehoorlicx 
ghefchiet. Daer is ghedelibercert by De 
Contra-Bemanffranten/ door wat mid⸗ 
del datmen den Uemonſtrantẽ Hen Natio- 
nalen Synodum ſoude cunnen ſmaeckelick 
maecken? Daer op nae langhe delibera⸗ 
tye gheandwoordt is / datmen hier toe 
gheenen anderen raet en wiſte voort te. 


brenghen / Dan datde Aemonſtranten 


haer bp het oordeel des Nationgelen 8Sy⸗ 
nodi hef\waert bindende / haer ſonden 
mogen beroepen op het Generael / dwelc 
fich Be Contra-Femonftranten oock gez 
williechlick peefenteren te onder-merpen/ 


nidts Dat Bet judicium Nationalis Synodi 


fonen bigeur hebben ſoude / tot der tydt 
ende wyle / anders te behooren Boog het: 


Ghenerael machte bevonden werden. 


Dat dit den ghebaenden wech fn / ende 
ere or sed a ee ber Theriſten⸗ 
Cpote. 


—X en 


1618. 6 


Aengaende Hat de emonſtranten ſeg⸗ 


ghen / dat ſy vreeſen / dat deſen Synodus 


Nationalis(beſtaende wt inlandſche/ Ender 
wtlandſche Contra· Remonſtrantf * 


ſinde perfoonen) nae alle apparentye ofte. 


vermoeden / haer ſal condemneren Ende : 


volgens dien haer beſwaert vinden haer 
het oordeel des ſelfden te onderwerpen: 


gheheel 





18. 6r8. gheheel ongherymt te wefen / Want op 
— ſulcke wyſe ſonden alte quaet doenders 

F ende perturbateurs van de ghemenne 
ruſte / alletlep Richters ende Vierſcha⸗ 


ren moghen verwerpen. Hadde dit in de 


voorighe eeuwen moghen ghelden/ Doa 
en ſoudemen noyt cunnen ghecomen ſyn 
tot Yet houden ban Spnoden / ende in 
volgende tijden en founder. oock nimmer⸗ 
Meer Synoden bp een geroepen wor⸗ 
Ben. Maer / fegghen de Contra- 
Bemouftranten / dit fubterfugieren des 
RPattonaelen. Synodi , is een teecken/ 
Bat De Kemonſtranten van de eenichepdt 
Der Ghereformeerde Herchen fyn afghe: 
Weechen / ſus anders behoefden fp der: 
ſelfder oordeel faa wepnich te vreeſen / 
alg de Contra⸗Kemonſtranten doen. 
Baader ſenden decContrã · Aemonſtran⸗ 
ten/of fchaan de Remonſtranten in Nati⸗ 
onal: Synodo ghecondemneert wierden / ſo 

en ſouden ſy geen reden hebben haer daer 

in te beſwaerẽ. Want genomen men lep⸗ 
Be haer op/ datſe fchult bekennen ſouden / 

em datſe De Mercken beroert haddẽ / ende 

dat fp voort· aen haere opinpe bp haer 
fauden behouden / fander De ſelfde op den 
predick · ſtoel te beenghen/ofte te berbren⸗ 
den / Soo en hoeven fm. daer in geen fwa 
richeydt te maecken / aengeſien verſchep⸗ 

dene onder haer ſegghen / dat He verſchil⸗ 








































Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. 
de ſgecke Wil betrecken op cert algbhemep: 1618. 


he Spnode/ende alfaomen met fiuler / als 
mpzacticabel/ niet gen? en can / vervalt⸗ 
men Wederoin op een Probintiael / ners 
gheng anders toe dienende Han om-atz. 
le Spnedale vergaederynghen te ver⸗ 
hinderen. 

Om den weet ⸗ gierighen leſer hier van 
breeder onder · richtynghe te gheen / So 
hebbe ich goet gevonden Gier ap te Does 
gen een el ghefonmeerdt ende claccs 
kelick mgbeftelt ſcheift / d'welck De €. 
€. Heeren van Anmſterdam op dẽ xxiijen 
Marcy deſes jaers in De bergaederijnghe 
ban de Stacten van Poland ende Welts 
Driefland hebben overghelevert / ſpreer⸗ 
kende alg bier volght: 

Ck/om 


A Deir Nationalem Synodim by De: 


Dog, Mog. Heeren Staeten enersels- 
met. groote mopten ende co en aenghe⸗ 
houden hebben / ende alfiao’ tan herten 
Daer nae verlanghen / eer veeis om bat: 
heele ghewichtighe faect en iyie inde pars 
ticuliere Spnoden niet: afghedaen en 
hebben connen word n/ tot op Den Natie 
onalen Syoodum zyn ghereſerveert / eenſ⸗ 
Beels oock om da defe droevighe Felis 


Lſvo de Gereformeerde Pepers 
lantſthe Bercken / wel dertich 
garen langh gheduprich! 


poincten het fondament Der ſaelicheydt gions verſchillea/ eenighe Jaren Gere 


niet en raecken / Jae / datſe het ſchraepfel 
ban eenen naeghel niet weert en fijn. | 
De Cantra-Femonftranten fuftineré/ 
Dat de hoven-berhaelde ſwarichedẽ der: | 
Remonſtranten / midtfgacderg andere | 
meer / die ſy bp beenghen / nerghens an: 
Bers toe en ffrechen/ dan omalle Spro: 
Bente rugghe te handen / faolanghe/ tot 
ſu fouden moghen He fleschfte pactpe fijn/ 
ende alfdan met pluralitept ban ſtem⸗ 
mi de Contra-Bemonftcanten overwin⸗ 
nen. 
Want alſmen in den beginne deſtron⸗ 
eenicheden ghefproothen heeft van Den: 
ovintiaelen.Synodo , datnien ſich alfz 
an beroegen Geeft op Den Nationgaelen / 
Maer datmen ome den areets ingewil⸗ 
licheden Nationalen Synodum te breecken / 
in Conventu praepararorio De ſaecken alfoa 
heeft belendt/ dat de ſelfde ban jaere tot 
jaere ig ghedelapeert / Jae ghenoechſaem 
beftaechtis geworden Ende nude mees 
Paavintpen gheſtemt hebben tot Get: 
houden des Pationaelen Synodi, datnen 


fe] vropean Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


444 B 20 


Het wendt ofte 
ander ordinaris middelom pt deſe fons - 


nemnr 





— beweſen. 


Waerts/ inde Lertken Hefer Landen zyn; 
opaberefen/ ſas waert wel eens tijt/ den. 
ſelven in breerbiniek- verfoeck te verijngs- 
ten / endehet honden des Woozfzs Synodi: 
metten eerften te Bevorderen / om teen: 
endet: ander aldaer afte handelen ys entie” 
De Gorighe ruſte ende \belftandt: inde 
Virschen te herfterien. 

Want:alfmen aties wel inſiet/ hoemen 
keert: / daerenis gheen: 


richeden te gheraecken/ dan Dat het moet 
ghedaen worden / dooe een Herekelijche 
vergaeder inghe / diemen Spnodenoemt. 
Sulcx en bewyſt niet alleen de ghedue⸗ 
righe practirque der Hercken Chriíti ſelfs 
vande tyden der Apoſtellen af/maer ſch⸗ 
ten oock: Die te bekennen / die anders Die - 
Kerckelycke Negieringhe ende ordre ver⸗ 
dacht houden / als ſp voor· ſſaen van te 
houden een Peovineiale Spnode :- Dat: 
het cen JPattonate beoogt te weſen mees - 
up dat: met de bolgbhenderrcheuen : 
Wann: 


bbbb 0, 


n — 





— — — J — * erheen — 
En hd 7 
» e, 
8 + 
4 * — ⸗ 2 3 
“nd 1 — — hief" Ne Vd * — 


— 


— Pee 


Ei Serien tand 



































































— 


— = 
Mk ae 5 
hd J E J 
ERD nn a ⸗ ⸗⸗ — acher — —— — 
an a BN e — — ⸗ “ ER: * . Site” Tar FSE 
D » reid Sh * 


J 


— 













Nedorlantſche Hiftorie 






Het negenendertichſte Boeck, 


Want be voorghemelde Swarichey⸗ghe nercken / die ban onfe Natie zyn / be⸗ 


Bei / inde particuliere Spnoden nict à 
ghedaen zynde / behooren emmers tot een 


meerder vergaederinghe ghebracht te, 


worden / op datmen eens een eynde daer 


van became / dewylſe den particulieven 
Mercken dichkwyls groote mopten ver⸗ 
porfaken. De opgberefene Geligions 
haelde ſwaricheydt: | 
den cogien alleen om de Synode vande 
vijg te dienen / ſoo foude evenwel be ghe⸗ 
meene faecke ſtaen ten oogdeele Ban eelt 
Particuliere Synode. Soblijft dan noch 
vaſt / dat het billick / ende het ghevoech⸗ 
ſyruſte is / te doen by een comen He Gere⸗ 
formeerde Bercken van onſe 
fche Natie / in een Nationale Synode / en⸗ 
ge Baer bp te roepen / om Der ghewichtic⸗ 
heyts wille / gheleerde ende Hodtſalſighe 


erfchitten / en betreffen niet deſe off die 
Perche in t'particulier / maer gaen alle 
Hederlantſche Bercken int ghemeen acht: 
De Confelie ende Catechiſmus / welche 
De Gemonjtranten Willen Gebben ghere⸗ 
bideert / ende tegen De welche zp Haere 
bevenckinghen/al waor neghen ofte thien 
Gaeren / met befloten miſſiven gende 
Deeren Staten van Wollant ende Weſt⸗ 
Prieflandt hebben averghefonden / zun 
ghemeene formutieren van eenichept in⸗ 
Pe Hederlantſche Whereformeerde biercs 
ken / ende daerom ſoudet onbillick zyn / 
Be ſelve in een Provinciale Spnode te 
willen boen afhandelen / nadien het ghe⸗ 
ne allen ghemeen is / van allen tn t'ghe⸗ 
meen gheexamineert / Ende verhandelt 
bekoort te Worden. 

Datmen booorflaet Lan totte Provinz 
ciale Spnodete willen roepen Vercken. 
dienaren / ende Eheolagen upt He andere 
Provintien / en cau Hefe veden niet ghe⸗ 

naech doen:want een ban bepden/ of die 
fullen comen Han haere Bercken ghelaſt 
zönde/ende mede ſtemmen hebbeude / en⸗ 
de ſoo en fal het gheen Pꝛovintiale / maer 
gen Nationale Spnode zyn / of alleen als 


particuliere / omme te delibereren / ende fa, 


fal even wel het ghemeene ten oordele eñ 
bifpofitie ban een particuliere Dergaez 
deringhe gheftelt worden. Cwelck oock 
(alg ffrechende) tot verachtinghe ende 
gerntetinghe Gan het befiupt inde Ders 
gaederinghe Vande Weeren Staeten Gez 
nerael/op het houden des Rationalen Sy- 


nodi genomen/ apparentelijck Bp de Mees 


fte Provintien ghewepghert fal wor⸗ 


den. 

Den voorflach ban eenighe Theologen 
uyt die uptheemſche Gherefozmeerde 
Kercken te roepen tot de Pꝛovintiale 
Spnade / is heel ongherymt. Want dat 
{oude weſen / de Pao'vintiale te Willen ge⸗ 
benen ſchyn ende lupfter bande Nati⸗ 
onale. Souden oock de wtheemſche het 
ſelve met reden moghen refuſeren / alfoa 
zp cock billick fouden moghen ſegghen / 
dat Wp ons eerſt aen onſe naeburighe 





ghemeen zyn / 
gewichte/als betreffende de eere Godes/ 
de Werchkinghe ende 


ſchillen te beenghen tot een 


ann 


fwarichepdt in Duptſlant / ghemokeen, 


f_ hoozen te addreſſeren / ghelyck aireede 

verfchepden vande gheleerſte onder hun / 
neffens zjn 
hare advhſen ſchryftelyck hebben bekent 
ghemaeckt/ datſe gheen beter remediern 
Weten / als de Nationale Synode. 
ſoude oock ebenwel blijven He voor VEL 


jRat. ban Groot· Britanie /⸗ 


Soo 
Want alſoo ſy ſou⸗ 


Nederlant; 


Theologhen wi de Kercken van andere 


Patien / om onſe kercken met haer ad? 
bijg ende goeden Vaedt te affifteren. 


Want beneffens dier Dat de geſchillen 
foo fynſe oock van ſulcken 


ſeeckerheydt van 
onfe Datichept/ datſe in een particuliere 


af Provintiale Spnode niet af ghedaen 
en connen worden/maer/ ghelyck anders 
ghewichtighe ende ghemeene ſaecken / in⸗ 
de particuliere Synoden gheveferveert/ 
tot een hooge ende meerder Vergaderin⸗ 
ghe ghehooren. 


Datmen hier voorſlaet van deſe ghe⸗ 
Ghenerale 
Spnodevanalie Ghereformeerde Hert? 
kenin de gheheele Chriſtenhepdt / hoe wel 
wp niet lieber en fouden fien / alg De by 
een compfte van ſulck een Pergaderinge/ 
nochtans om de waerbhepdt te ſegghen / 
en íg dít niet anders Dan De faecke ſchun⸗ 
ven op de langhe baen / ende ghelyckmen 


fept / upt te ſtellen uſque ad Caiendas gra” 


cas,amme nimmermeer upt de ſwarichept 
tetomen. Want wie foude Dien Genera’ 
fen Synodum beroepen 4 Alle De Cheiſten 
Poeften fauden eerft moeten Daer inne 
accorderen/ ende tot Dien epnde met malz 
tanderen heraet(laghen. Ende Wanneer 


fal dat weſen. Inden gantſchen tht vane 


de Mefoymatie /en Geeft men nopt tot eelt 
Ghenerael Synode connen comen / niet 
tegenftaende verfchepdert fwarichepden/ 
inde Vercken Gier ende Haer ſyn opghe⸗ 
refen gheweeſt / Als onder anderen De 




























Cen ig oock niet noodich. Want alſ⸗ 
nach gheen queftie is om alle Gherefor⸗ 
meerde Bercken iude gheheele Chziftens 
heydt te bevredigen; maer om de Herc: 
ken inde gheunieerde Mederlanden/totte 
voorighe rufte ende eenichepdt te bren: 
ghen: Waer toe epgentlijck dient de Na⸗ 
tionale Synode, ende mẽ bꝛuchts genoech 
can fchepgen / upt het beroepen bande 
uptlantfche Cheologhen / als die ons van 
het ghevoelen harer Kercken / deſe ghe⸗ 
ſchillen aengaende / connen onderrichten / 
om niet alleen in ruſte te gheraecken on⸗ 
Der malcanderen / maer ooch met haer in 
tenparichepdt te Blijven. Lig oock ghe⸗ 
heel vreemt / datmen / afflaende t'ghene 
door de B. IM, Weeren Staten Ghene 
rael/Bier lichtelijck te wege gebracht can 
Worden / wil overſpringhen tot het gene/ 
Baer in de Weeren Staten niet meer als 
een (femme connen toe brengen / ende Dat 
in een gheheele eeuwe niet te weghe ghe⸗ 
bracht heeft connen Worden. 

Pat de Dpnode Nationael gherefu⸗ 
feert wordt / omdat Wollandt niet en 
ftaet onder De ander Provincien / is maer 
een peetert/bebhalven Dat het niet een po⸗ 
leticque/ maer een Rerckelhcke facche is / 
betreffende de eenichepdt/welftant / ende 
ſtichtinghe vande Bherefarmeerde Fez 
derlandtſche Mercken. 2u heeft Get met 
De Herche Chritti , een ander gheleghent⸗ 
bept/alg metten Politicquen ſtaet Want 
de Ghereformeerde Vereken in deſe Pez 
Der- Handen hebben haren bandt ende 
eenichepdt onder malcanderen ghehadt / 
oock doenſe noch onder tcrups Waren 
fuchtende/ voor dat de Vnie tufichen De 
Provincien ig ghemaeckt/ welcken bant 
nimmermeer en behoordt noch en can 
ghelo ſſet worden:Wy en verhoopen oock 
niet / dat de Heeren Staten Lan Hollant 
ende Weſt · Brieflandt / haer bande ande⸗ 
re Provincien / int ſtuck ban Keligie / ſou⸗ 
Den willen afſonderen: Want dit lichte 


Iek veranderinge inden ſtaet foude con⸗ 


nen beroogfaecchen. 


Wet deſelve reden fondemen oock mo⸗ 


ghen verwerpen De Generale Spnode. 
Want De Provintie van Hollandt ende 
Weſit Peieſſandt / noch minder ffaet ons 


der andere Gereformeerde Landen / ende 


VBorſtendommen / als onder de geunieer⸗ 
de Proviutien / metde welcke zp in cen 


pm en 


Onderde regeetinghe van Coninck Philips de derde. 


56 1618, Hoor He Vbyhquiteyt / ende ghevoedt door 
— hett'onrecht genaemde Coñcordie· Boec. 


Bnie verbonden is/ ende daerom / mach⸗ 


1618. 


men deſe gheſchillen ſtellen ten oordeele 


Bande uptlandtſche Ghereformeerde 
hercken / ſonder verminderinghe vande 
Authoriteyt van het Landt / veel meet 
machmenſe / jae behoortmenſe te ſtellen / 
ten oordeele vande Gereformeerde Veres 
ken in deſe Gheunieerde Hederlanden / 
pe welcke gelijchfe teghen den alghemen⸗ 


nen Vpandt aen een berbonden zyn / ende 


tot eenpaericheydt Lande Keltgie ghe⸗ 
bracht / alſos oock in goede eenicheydt / 
niet alleen inden Politicquen / maer oock 


inden Kerckeliücken ſtaet / behooren ghe⸗ 


houden fe worden / op Hat Die Pnie onz 


verbrekelyck mogbe blyven: Ende Daer. 
toe enig geen beguamer middel alg het 


houden van tHPationaecl Spnode / dez 


wyle berfchepden infichten inde particua. 


fiere Spnoden Lallende/lichtelck mates 


rie van oncenichepüt/ende Berbremdinge. 
fouden connen gheven / Waer ban men. 
reede D'erempelen met droef hepdt / inde 


naeburighe Pzobintien fiet. 


Daer beneffens en ig het quaet der on⸗ 


eenichept niet binnen de palen ban Hol⸗ 


fant ende Weſtvrieſſandt beflooten/mact- 


bet heeft ſich oock in andere Provincien / 
leden Vande gheunieerde Nederlanden / 


upt ghebreydet. Waeromme alle Be leden: 
behooren tc ſamen te comen/ om ghelyc⸗ 


kerhant de noodighe remedte te vinden / 


ende aen het gheheele lichaem te applicie⸗ 


ren / ghelyck oack de ſaeken der Rercken / 
in veel plactfen ban hHollandtende Weſt⸗ 


Drie flandt/ Godt betert / ſoo verwarret 
ſtaen / dat nae alte apparentie / inde P202- 
vinciale Spnode niet vruchtbaerlyckx 
falconnen ghedaen worden / behalven 
Dat Starus quæſtionis aldaer mack Worden 
gheſtelt / ende de Loorvallende Gravamina, 


tot den Nationalen ghepzepareert./ ende 


daeram niet anders als. p2eparotop? tot 
den Rationalen. behoort ghehouden te 


worden. 


Waer bp compt te conſidereren / Dat 


wilen D. Arminius ‚ inden eerſten acne 


vanck / hem altyt op den Nationaien Sy-- 
nodum heeft beroepen/ende daer mede DE 


Gedeputeerde / des Zupt-Hollandt: 


fchen Synodi,Hte openinghe van zijne opi⸗ 
nten ende bedenckingen begeerden/ heeft. 


afghefeth/ ſegghende dat 3u bedenchine 
ghen alte wichtich waren/ende de herte 


ken int ghemeen betreffende/ ende daer⸗ 
om niet ĩin een varticuliere / maer — 


9 
Kit 
90 
Ien —0— 
9 
Jo— 
KN 
| Hie 
P 1 ú dl Ì 1 
| 900 4 3 
ne, EN NEN 
LI NER R 8 ° 
i I Ilf 9 kt 
REL 4 
Kb: - 
| EI Hild 
INKE —* 
| — * 
—200 | ie 


Ean 


ee 
EN 


— 
— 
















— 
— — 
— — 


£ 
Ee SATE TES 

ee Saad . - E 
5 — * — Ene — Ee De d — 

ra : — 

2 F J 

4 * 
ge 

haf * * Ke a Ban * je. * 


— — 


— 


—— 


in — 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 


Ie 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 





ib N 
— 
Le 


⸗ 
en... « 
Ed 





— 


— 







— 
PS 


— an 
—* 
* 





— 





EP ir 








Î 9 OAN / bi 
ì hì ì He I 1 

| Î Wk 

' 4 


— 
Tre 
— 


— * 
er > pn * * 


je * * — 





— — 


Ba 


5 e 
————————— ——— 





ef — — 


— 


— 
— ⸗ 


— 


TE — 
— — 
—— 


& B 
E — 
nr 
* — — 


a vropean Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
ced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Nederlantfche Hiftorie ‘Het.negenendertichfte Boeck. 


1816, nacte Spnode behooren ghehandelt te nael Spnode te dienen / alg wanneer He 
— arden. Tſeſve antwoort hebben He ſel⸗ ſaecke ten printipale ghebracht wordt 


ve Ghedeputeerde ontfanghen Lande | tof difpofitie Bande Provinciacte Sp⸗ 
W.W. Cuvateurs bande Brademie ban node / ende van deſe / foofe vzuchteloos 
Hepden. Om de felve reden hebben Die ſchept / tot de Gheneraele overſpronghen · 
GShecommitteerde vande D.W. Staten | C'welck dan emmers claer upt gheſeyt 
van Hollant ende Weſt⸗ Prieſlandt wt | ig / datmen Pie Nationale Spnode niet 
DE name ende Left van haere Ed. Mog. | enbegeert + Derhalven om alle deſe In⸗ 
He particuliere Spnode van Zupt Hol⸗convientien te ſchonwen / ende door ſoo⸗ 
ſandt inden nere 1608. ghehouben Binz danighe handelingen in gheen onſeecker⸗ 
men VDordrecht / belaſt niet te rreden inde heyt teblyven/ het in alle manteren noo⸗ 
faechen Arcainij, Gheijck ooch de Gede: | Dich is / dat de langh ghewenſchtenNatio⸗ 
puteerde / Bie kan Weghen haere ED. | naele Synodus, etten eerſten Werde ups 
Mag. Gaerljchr op de particukiere Sp: | ahefrhzeven/eride Dat Beo? de particulie⸗ 
neden verſchenen zyn / deurgaens in laſt re Synoden / apten ouden Voet te hou⸗ 
ghehadt hebben toete fien / dat inde felve | den / BL voorvallende ſwaricheden tof 
niet en ſoude worden Berhandeltt'ghene | Den Patignalen Warden gheprepareert. 
die ercken in t'gemeen gengaet. EE welch ſoo het met een Chriſtelhck gez 
Wit ſephemen boen de hopẽe / vaneenen moet / inde Vreefe Godes/ Wozdt bp ber 
Pationaelen Synodum tebecommen/ghez | handt genomen /fal Godt de Deere zy⸗ 
Beel fcheen afgheſneden te weſen: Pubet , nen zegen Daer toe ghenadelyck ver⸗ 
Baorgoctde devoirẽ Daer toe is gebracht/'j leenen / de Mercken zulten goede hoope 
Dat het befiupt vande Hoog. Mog. Heer ſcheppen / ende de ghemeente in ſtilte ghe⸗ 
ren Staten Ghenerael in December des bracht werden / Anders foo men deſen 
cTacrg 1605, ophet houden bes Natio⸗wech nict in en gaet / ſullen de Vercken in 
malen Synodi ghenonien/ ig gerefumeert / meerder Verloop ghebzacht/ende voor als 
endebjde meefte ſtemmen wederonme. [Te Inlantſche ende untlantſthe ten ſpotte 
ghearreſteert / nu heert—mien het blaetjen ghe ſtellet worden / ende dattet meeſte is/ 
om/ nu ghebruycktmen allerley redenen | Der toorn Godts meer ende meer Vers 
orn den Nationalen Synodum ‘te refuſeren | Weckt worden / om datmen De beguame 
eñ allertep middelen om d'untſchryvin⸗ eude ordinaris middelen niet tydelyck 
ge deffe ven te verhinderen: Nu ſpreeckt Heeft bp der hant ghenomen ende laten 
men van cen Provinciale Synode / om ghecbꝛupcken. 
daer de gemeene ſaecken te verhandelen / 
diemen doch ſelfs te vooren / cer de ſwa⸗ fchaon De ſeer Wyſe ende 
richeben waeren opgerefen/ wiet ſuffiſant ooz-finnige Beeren der Stadt 
en oo2deelde. Waer ober men oac met het Amfterbam/ in deſe hier vaor⸗ 
maecken Lan Lerfchepden Concepten gaende prapafitpe Dupdelich enz 
langhen thdt heeft ghedifputeert/ende De | DE claerdich ghenoech hadden beweſen / 
Teven vande vergaberinghe alſnoch niet | Dat Be: Heerchelicke verfchillen / die het 
en konnen ober een dragen. Sao werden | Tand in toere ſtelden / niet anders/ als 
alle gaede middelen tot redreſſement Diez | Door eenen wettelichen Hationaelen Sy- 
mnende/belettsende de ſaecke in ouſeecker⸗ nodum , er conden bevzedighet worden / 
heydt ghehouden. Soaen hebiben fp het even Wel daer bp 
Ende ghenomen ten atderbeften / Dat | niet berblijoen laeten / / Maer om Des te 
Get alfo guam (welch niet te bermoeden | beter allen eride eenen pegelickente Doen 
enig) endefaa het gheſchiet tot merches | verftaen de redenen/ Waeromme de jege⸗ 
litke prejuditie Der Nercken ſtrecken fal) wavrdighe ſwaricheden der Herchen ene 
“Dat de Peeren Staten ban Wollant on⸗ | De verſchil poincten in De Leere / door ete 
Der maicanderen inde forme Hes Pr2o⸗ nen Nationalen Synodum behooren bere 
vincialen synodiacordeerden / ſo ſal eben | handelt te worden / ende niet DOS? eenen 
welae handelinghe aldaer foo verden | Provintiaclen Haer nu de Remonſtran⸗ 
ghepzotraheert/Datmen tot de Mationa: | ten in Bolland. hart op dronghen) ghehol⸗ 
ſe niet ſal connen voort treden. pen noch wech ñühenomen en conde Woze 
Daerenbaven ſchynen die veel projec: den: Sao hebben hare C.C. ende A. B. 
ten tot verhinderinghe van het Patias | ten felfden daege als boven / te — 


— ⸗ 























































geve 
watt 
be Be, 
wid id 
34 
ker 
al 
— 
pe 
tit ⸗ 


ren 
de 
den· 












bbl 1613. den Bane-en-twintichften dach Marti in 
— de vergaederinghe van de Stacten ban 


| Holland ende Weft-Brieflant bp monde 


ende bp gheſchrifte ober-ghetebert t'gez 
—* dit Gier bolghende Schrift vervae⸗ 
et is: 


In een particuliere ende byſondere verga- 
deringhe (ſoodanighe als de Synode Provin- 
ciael is)en connen noch en behooren gheene 
ghemeynefaecken ghehandelt te worden. 


Ten eerſten is het bekent / ende De ſaec⸗ 
ke brenght voor haer ſelfs mede / dat t'ge⸗ 
ne de Kercken deſer Nederlanden mt gez 
meen aengaet / met ghelycke toeſtem⸗ 


minghe ban allen/ghebhandelt ende gere: | 


folveert moet worden / zullen de Kercken 
ghelyckelyck aen t'ghereſslveerde ghe⸗ 
houden weſen / ende en tan / noch en be⸗ 
hoort daerom in gheene beſondere parti⸗ 
culiere vergaderinghe voorghenomen te 
worden / ¶ welck oock d'oorſaecke is / 
waeromme inde Particuliere Synode/ 
Die ſaecke / welcke De kercken int gemeen 
aen· ginghen / ongehandelt zjn gebleven / 
ende uptgeftelt tot op de Synode Natio⸗ 
nael: Selfs oock He Ghecommitterden / 
Bie van weghen Be Heeren Staten / op De 
Boorfs. particuliere Spnoden pleghen te 
verſchynen / hadden vande voorſz. H. H. 
Staten / onder anderen / in hare inſtruc⸗ 
tie deſen laſt / te ſullen acht nemen / dat al⸗ 
daer gheene ſodanige gemeene ſaecken en 
wierden voorgenomen eñ gehandelt. Qu 
is de Snnode Pꝛovinciael vanBollandt 
ei Weft-Drieflaut / maer een bpfondere 
byeencompſte vandterchelijche perſoone / 
upt de KRercken Bande ſelve Provintie / 
Die tu ghemeene faechen/ fonder d'andere 
Kercſien / niet en moghen handelen / ende 
“en welcker handeljnghe de andere niet 
en zyn / noch en connen gehouden Wefen/ 
Wat oock deeligiong verſchillen hiet te 
Lande ontftaen/ ende He bedenckinghen 
Diemen heeft oBer De Confethe ende Cate- 
chifmum (welche bp De Vercken defer Pez 
derlanden / als formulieren ban eentchept 
inde Heere / zijn bekent ende aengheno⸗ 
men/de Herchen int ghemeen zijn betrefs 
fende / ig bupten Men twúfel/ende Daers 
om felfs bp de Staten ban Hollant ende 
Weft-Veieflant goet ghevonden / Dat Die 
hene/ die over De Confelfie ende Catechif- 
Mum eenich bedenchen hadden / t'ſelve Das 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Onder de regeeringhe van ConinckPhlips de derde. 
re Ed. Mog. in beftoten brieven ſouden 1618. 


hebben toeteftellen / om t'fijnder tt ge⸗ 
bracht te woꝛden tot derifte Des Natio⸗ 
nalen Syaodi.Polgens en behooren / noch 
en connen die ghefthillen hier tp Lande 
ghereeſen / inde Spnude Peovintiacl nief 
ghehandelt worden / ghemerche Die fieche 
te meeft Get gheheele Lichaem ende alle 
zijne leden heeft deur-cropen/ eñ derhal⸗ 
ben de Medecijne miet aen en lith / maer 
aen tyantfche Lichaem / ende alle Heden 
gan Dien / moet worden gheappliceert. 
t Welck nieten can gheſchieden tn ſooda⸗ 
nighe Dergaderinghe / daer niet alle Le⸗ 
Ben teghenwoogdich en zijn. 


II. 

Zijù de verſchillen ende ſwaricheden niet als 
leen ghemeen allen Kercken , maer oock ghe- 
wichcigher, dan datſe in een Synode Provintis 
aclmoghen voorghenomen worden, 


Cen tweeden / zijn Bie ghemoveerde 
Berfthilen ban feer grooten ghewichte/ 
ende De voornaemſte Gooft-fluchen Det 
Chꝛiſtelijche Meligie aengaende : Want 
men twiſtt niet aber dinghen , die e'fchrap= 
fel van eenen naghelniet weert en zijn , niet 
meer verfchillendeals een cranck VVijff van 
een fiecke Vrouwe , (gelijck eenige Der Mee 
monffranten hebben Durven uytgheven) 
maer om facchen / Die vry veel om Pljff 
hebben / ſelfs nae t'fegghen ende ſchrjven 
bande voornaemſte emonſtrantẽ / ſpre⸗ 
kende hier int Den haeren / ende haer ſelven 
teghen / Maer meu Difputeert/ende ſtrüdt 
fn openbare ſchriften voor alle De werelt 
bekent / ban poincten Daer de eere Bos 
des / ende des Weeren ——— 
der menſchen gheruſtheyt ende ſalichept 
aen gheleghen is / als te weten / van God/ 
ende ſommige zijne epgenfthappen: vans 
de Goddelijcke Bezie -cenichepdt: Dande 
PDoorftenichept ef Gegieringhe Godes: 
Bande Erf-fonde : Dande Verdorvent⸗ 
heydt ende Dzpen-Wille des menfchens 
Bande algemeene Genade : Bande Pres 
deffinatic:Dande Wedergeboaste: Bande 
ghenoechdoeninghe Chritti voor onfe fans 
den : Ban t'zalichmaeckende gheloover 
Dande Rechtvaerdichmaeckinge: Bande 
Volſtandicheydt der Gheloovigen:Van⸗ 
de zeeckerhepdt der zaelichept / ende Diets 
ghelijcke meer. Welcke poincten zijn/ DIE 
meeft alle het Fondament raechen/ ende 


Cecctc mee 


in gheene Pzovintiaele Spnode / MAT 
c rder 


Fol 378 






























+ N J 
4 * 
⁊* 
3 d 


% 
— — 


* 
Pa 


—— 


— 
— — — 
— 
— 
E — — — 
En iter td. --- — 
—— — — — 
— — * —* 
, 
— 


—— ve 


en tdi en en ——— 





— — ———— 
— — — 


dS 


— —— 
—— — 
* Ee — — ne 
— — 
⸗—i 
— 
——— — — 
— 7 








































































ib 
Lift il 
HEt HCA 
ij ! L 
| A 
u 
J J 
j 
J — eld Ì 
—1 BEL —2 
EER KONG he WE 
J 9— KNO 
Ì bie J Ph 
B | Hi ib: 
| IE —4 “ 
— It 39 
Bk HE 
8 EJ ij 4 HE dt 
‚ 4 á Ì Î 
4 Pi 4 ' H 1! / Wes 
* odf 
4 pl j — 
J J 4 ot | 
sl IB deed 
3 enn k í 
t 1 4 il 
m8 VA il Ì ijs il 
MEL BNI 
Pt ae Hi 
; 39 h 
— * Ei, tie ki 
* 4 J i 9 4 
J ai il Wekt CN 
« Lg AT 
re, Í LM 
KEN. HE se 
N 4 AI 
v ) # 9 Hi ‘ 
En ' — — 
GEN — if i 
4 dl Wik 4 
d hi 1 4 J wij 
d . ie 4 J bid € dh 
CAMEE: Al | EERDE 
jn iN tl J — 
Kir AR | — ed kk 
a KON BEN 
*8 1 J ft 
| En Í den 4 
J— MER 
pe ” Î J 4J 
rd ‘ hi 4d Î 
Ka HN iI 
MEL Rie 
1 Ì IEN Al 
/ + j 4 KN, 
{ hl 
ed. |H il 
/ Î J en Í J 
J J — Nt 
— J I 
ik —9— 
14 
el eid 
Ai ik 
* 1 
ent | 
1 Erik 4 
[LOEK 
| 9 —9 
jk ij 1 
EN 
LN 9 
u 


rhy European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Nedenantſche Hiftorie 


1618. Meerder bergaderinghe moeten phehan: 


delt worden. 


HT. 

De haadelinghe vande Vijf pointen, met- 
ten aencleve van dien , inde $ynode Provinti- 
ael,en is den Kercken niet voorderlijck , maer 
naedeelich, 


Cen derden / maer ghenomen men bee 
ſcheijft den Sypodum Provi-uael , cm niet 
alle (ware verſchillen de poincten / maer 
alleen de Lijf articulen / fo als Die Rgen / 
Boo? te nemen / ende Baer van te handelẽ: 
Wat can dat De gemeene faeche helpen? 
Ien heeft bande ſelve inden Gare 1611. 
Eeen: / wat heeftmen daer mede 
ghewonnent Ve ghemeene ſwaricheden 
gn Baer Door niet ghemindert/ maer Wel 

rmeerdert Doczbinmen daerop niet 
tegenffacde te Couftreuten bande Lerc⸗ 
ken gheconuuitteert fijnde / echter zijn 


ghelãſt gheweeſt als particuliere perfeor 


nen te confercren) beeft ghenc men Reſo⸗ 
lutie / erde Dien volghende proccdueren / 


ffrecheude tot vooz-ffandtende handtha⸗ 


binghe vande voorſchreven Dijf artijcuz 
Yen / ende der ghener diefe voorſtonden / 
fonder bepder zijtg redenen ende ſonda⸗ 
menten wettehjck te hebben onderſocht / 
omde ſelve over al den goeden ghemeen⸗ 
den teghen wille / Danch/enve alle wette. 
lckhendt / op te drijnghen. Waer upt die 
Deeebinhe ghedecltheden ende ſcheurin 


ghenin Claffen ende Bercken zjn ghe⸗ 


aalcht. Ende oft al gheviele t Welch doch 


ee — 


—————— —— — — 


Het negenendertichfte Boeck. 


node fallen Worden veroorſaeckt / Want 16% | en 


De Kercken int ghemeen / ſelfs de Remon⸗ 
ſtrants gheſinde in andere Probintien/ 
en ſullen haer niet ſtrackt onder · werpen / 
t'ghene by de Synode Provintiael van 


&ollant goet ghevonden is. Sullen/ende 


Dat niet met goede redenen / de Vf artijts 
kelen / ende t'ghene Daer over is ghehan⸗ 
delt / doen reſumeren / ende Daer in oock 
haer ſegghen macten hebben / alſoo zp aen 
die ban Hollandt ende Weſt Bꝛieſlant / 
ende Der ſelver handelinghen nieten zyn 
ghehouden / ende Hie van Hollant ende 

eſt Vrieflant / comende met laft ende 
vooz-oogdeel van haere Spucde / ſullen 
ban t'ghene bp de ſelve goedt ghevonden 
is / niet moghen Wijcken. By aldien dan. 
de Spnode Pationael goet vindt / de (as 
ke t'eenemael te hernemen / als epgentljt 
tot haer ghehoorende / ende pet daer te⸗ 


ghen refolbeert / Wat can Daer upt doch 


anders ontſtaen / dan meerber twyſt en 
be verwarringhe Behalven Dat den ge⸗ 
nen die vande Synode Peobinciael fulz 
len ſyn ghedeputeert / hare bapbhepdt fat 
De Bencmen/ am teghen tigheen in hare 
pnode ober De vijf poineten is ghere? 
folbeert/B2pelijck te adbiferen: So niet / 
en dat hen v2p fact Daer bupten ende tes 
gen vrhelhen te mogen advpferen/ Waer 
toe heeft Dan het honden DegSynod: Pꝛo⸗ 
binciael ghedent 


Sal grootelijcx dienen: tot præjuditie ende 
hijnderinghe var.de Synode Nationaeh 


bau depne apparertie ie). Datmen inde | 


puode Paobinttacel ten nacften bp inde 
byfartijchelen accordeerde / tſp bp fornie 
ban Moderatie / ofte pꝛoviſioneel / De ane 
dere Leer poincten niet ban minder ger 
wichte / open blijvende / wat iffer Dan upt 
erecht / ſalmen nietom d andere te be⸗ 
iſſen / moeten comen tot meerder Vexga⸗ 
Beringhes: Soo dat alle moyten ende ou⸗ 
coſten ghedaen ende aenghewendt / pdel 
ende vergheefs ſullen weſen. 


EEL 
Andere- Provintien (ullen hen het: Synode 






Bravintiael nier eens willen onderwerpen, eñ 


fal daerom meer: moysen veroorlaccken. 


Een bierden iff gheſchapen / dat.doog 
de Spnode Pgobintiachmeer mopten en. 


he werwarringhe 1de Motionaele Ape 


Een vhfden / en connen Wp niet bere 
ſtaen / oß bie ghene welcke fac hart op hes: 
houden des Synod:Pzovinciael dringhen / 


foecken door verfchepden Concepten nick. 


anders dan de Spnode Bationael tee 
nemael'te verhinderen / ofte noch eenen: 
gherupmen tydt op te heuden / ofte em⸗ 
merg De ſelve in eenighe dinghen te pres 
judiceren. Want hp aldien de Synode 


Peobinciael mochte berftacn / dat het: 
verſchil op een.ofte ten hoochſten op tet. 


poincten aencompt/(almen dan gheen re⸗ 
gen Gebben vooz te Wenden / omde Ape 
node Rational te declineren / ſeggende / 
dat het niet noodich is / cm een clrpne re⸗ 
ſte / ſoo veel oncuften ende mopten te doens 
falmen niet met ſchyn van Kedenen / ans 
Bere ſo inheemſche alg upthecmfche / die 


bande gelegen Ber ſaecken / nd’ k We 
bande gelegenthept de — 






























„ie 618, Meuven Der Bemonftrantf-ghefinte geen 
* — grondighe kemnniſſe en beken / weten te 
Papen(alg oftmen De faechen der kercken 
Met eernſt ghemeynt / ende Baer in meer 
Dan ghensech ghedaen hadde ? Dalmen 
Miet bp Deoifpe met Ruthoriteyt begin. 
Heite procederen / teghen de gene Die in 
Dare conferentien fullen vefwaert fijn al- 
les naer te comen / wat inden Synedo Pro- 
vinciaclbeflaten is 4 ende fal alfoo Bet leſte 
ergher worden alg hetcerfte. Deſe ende 
diergelycke redenen bewegen ons vande 
Boorgbemelde Concepten te ghevoeien 
Dat ſoodanige bp een compfte tot grooter 
| ende meerder mopte ende verwwarringge 
| Buztaeche fal gheven. 
En tonfoamite van het boben-berz 
haelde / hebben dock De Weeren des Ma⸗ 
gi ſtraets han Enckhuyten op den 27. Marti) 
deſe hare redenen over⸗ghelevert in de 
Dergaederjnge van de Weeren Stacten 
Ban Holland / aenWwijfende wa erom fp 
Miet eene particulieren / maer deu Patto 
haelen Synodum goet banden / Ce weten / 


Bermidts de opgbherefene quez 
ftien. inde Heere / alle Peder 
lantſche hercken in t'ghemeen 
(het aengaen / ende de felve meeſt alle 
elo De Provincien beroert hebben / ende daer⸗ 
es, Omme niet in een Provinciale Spnode 
LN Deere, Gereen Provincie alleen / maer iu een 
—28 HNationale ban alle Die Provincien int 
CN ghemeen gheexamineert ende afghehan⸗ 
delt behooꝛen te werden. 
Overmidts dat de verſchil poincten al 
te ghewichtich zyn / alg betreffende De 
vodrnaemſte Haoftpoincten vande Chiate 
fteligehe Beligie/ sock na de bekenteniſſe⸗ 
Ver Gemonftranten ſelve als onder an? 
dere inde verclaringhe Arminij pag. 26. 
27. te ſien is /Dan datſe in een Pꝛovinciale 
Dpuove afgehandelt ſullen connen Wer 
den. Ende dat derhalven de Kerken / deſe 
ghewichtighe queſtien / het oordeelvan 
een Provinciale Synodo niet en ſullen 
konnen onderwerpen. 
Bvermidts De Remonſtranten haere 
Bedenchinghen teghen de Lonfelſie ende 
Carehufmue Der Nederlantſcher Liercke/ 
al inden Jaere 1610. met beflstene mifz 
fiven/ aende Beeren Staten overgefon. 
Den hebben / om in cen Wettelijehe Syno⸗ 
Dale bergaderinghe geopent ende ghe⸗ 
examineert te werden : Welck in gheen 
Anderes alg in sen Jationale gheſchieden 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. 


en mach ghelyck Arminius gele / in zyn 
Verclaringhe pag. 46. op t'epude gheſuſti⸗ 
neert heeft ſegghende: Battet betaemt / 
Dat defe fcheiften op behoorlycker wife’ 
Dat ig / in Synodo Nationah onderſocht 
Werden. Ende ghetußpght pag. 48 int bes 
gin/ datter verſthepdene onder den Pee⸗ 
bicanten zyn / Die eenich bedenelen hehe 
ben op ſommighe ſaecken in Bit voorſep⸗ 
de beeckxken begrepen; de Welcke/op hoe 
pe Dat daer van tn de Synode Pationael 
ghehandelt fal Werben / haer bedenchins 
gen bp haer behouden / ende niet opene 
baren. Derhal ven / alſo deſe Boecxkens / 
Be Confeſſie ende Catechimus vande Ghe⸗ 
meene Nederlantſche Bercken inde Ges 
unieerde Probinciën zjn / Soo behoort 
over Der ſelver bedencekinghen / gelijck 
oock aber andere gueftien / midtſgaders 
ober Ben fin der voorſz. Confeſſe endeCa= 
tec hifmus,bercfaringe vande Pederlants 
ſche Vrerchen Defer Provintien int ghez 
meen ghedaen / ende de ſelve Kercken in 
ten gemeene Pationacle Sinode/ daer 
op ghehooet te Werden. 

Overmidts oock De Autheurs ban Des 
fe f\waricheden / AS Armmius ende zijne 
Jede-ftacnders (hoe Wel fp nu anderd 
fpreechen inden eerften aewanck / haet 
op den Sy: odum Navonael untdruckelyck 
hebben beraepen/ende gheweyghert heer 
bedencken tu Geligions ſaecken te ont: 
decken / ſegghende / Dattet niet en Conde 
bequameluͤck ofte ſtichtelyck gefchieden/ 
dan on Synodo Natuonal, als te fien is in 
Atwiminij Verclaringhe pag. 34. 

Overmidts oock de B. B. Staten ban 
defe Provintie ſelbe haer Commiſſari⸗ 
fen / Die op De particuliere Spnoden 
Jaerlycx berfchenen fijn / deurgaens in 
lafte ghegheven hebben tse te fien / dat 
aldaer/ ntet ent foude werden verhandelt / 
tghene dé Mercken int gemepn gengaet: 
Daer mede verclartde hare E. E. Mog. 
meeninghe te weſen / dat de ghemeene fas 
hen der Nederlandtſcher Kercken / van 
een ghemeene vergaderinghe der ſelver / 
verhandelt behooren te werden. 

Overmits dat He Nederlantſche Werd 
ken/met groote mopté ende coften/federt 
‚Den Gare 1589. gheduerichlyck om Den 

Nauonalen Sy sodum aengelhouden hebbẽ / 
‚ende de nootwendicheydt van den / met 
ſoo veele ge wichtiee redenen / de Hooch. 
‚Beg. DD. Staten Bhencrael ghere⸗ 

monſtreert Gebben, datfe vock epndelyck 
| Cceccech den 


— — 





1618. 


—— 





— 


— —— 


Ee : — Ee Ti — — — — * 


> — — — — — 
— 
* 4 it 
akk en MEK. ak: er Poste X hees . “ i * J 2 


— 























In 


— — 
— — 
— —— 
— 

— en 


— ẽ — 


— — 
J > — — — 
bed % ; 
A in 


Ks 


hike 
— 


— 
— — te —if — * 
* 1 * 
—— ss 
ie „ ” 
«, ve, - _ 


— 


5— PE € 


nl 


— — * — 
— — 
— — 


— 
— 


— 


v⁊ 


ige 
a 
——— Mies rn 


ND 










4 | 906 Nederlantſche Hiſtorie 


HOORNEN! 1618. Ben ſelven vercreghen hebben / aleer noch 

—900 — deſe teghenwoorꝛdighe ſwarichepden enz 
BERNE —— de —— mde Leere waeren oute 
ze Kon ftaen. Is derhalven nu veel meer HOO? 
1D HR dich ende billick / dat de ghemeene Hert: 
9 Ĳ “ken defer Pꝛovincien / door Hen Synodum 


Het negenendertichfe Boeck. 


anders als meerder eonfuſie ende Let’ «6. ibit 

vreemdinghe / tuſſchen de Kercken NDE — 

reſpertive Provintien / connen ontftact 

gheiyck alveede tuſſthen de Pravtacië 

ban Otrecht / ende andere geſien wort | 
Waer bp noch comt/Dat de twiften en⸗ 

He oneenicheden tuffchen de Rercken en 














—* — — — 
Fennen 


bd 
— — 
- — 


— 







—— 


En 
— 
— 


— * 
— 
— 


— 
















— — 
Te 
h —— * J 





8 


os NEN Nationael niet alleen uyt deſe jegenwoor⸗ 


dige / maer oock upt haer oude voorgaen⸗ 
de ſwarichhenden / die ander ſints (ouden 
Bijen ſtaen / ghereddet ende gheholpen 
werden. 
Overmits Hat De teghenwoordighe 
ſwaericheden te Willen beenghen alleen 


Werckendienaren van Hollaut / ſoo hoege 
gereſenzijn / dat / nae alle apparentte/in 

Provinaalen Synado niet vꝛuchtbaerlicxꝝ 
fal connen werden gedaen: vermits 
aldaer niet anders/ dan partpen ſouden 
te fameu comen / dewelck d'een Lan dar 


dere / niet ſouden willen / noch cannen ge⸗ 
oogdeelt worden. 


TE wag ben Memonftrautfche milfs 


Bp een Synedum Provinciacl een handelin⸗ 
ghe ig vol peritkels / ende de kercken mt 
emeen ſeer naedeelich:dewyle dat daer 
oox de lange gewenſchte ende verwach⸗ 
te Synodus Nationael, Bie al in den Jare 
1606. bp alle de leden bande Hooch. 
Mog . Weeren Staten geconſenteert / en 
De iterativelick by de meeſte Provincien 
ghearreſteert is / wederomme te rugghe 
heſtelt / ende liehtelyeck int gheheel ver⸗ 
indert ſoude Werden. Ghelyjek als fulcr 
inden Jaere 1608. is gheſchiet / Hoe De 














Staeten ende Steden in Mols Au 
ſand ende Weft-Brieflandt niet | 
ghenoech / Dat fp ſeifs in haer di ſ 
ſtriet bert Pationaelen Synodum teghen⸗ —2 
ieiden / Baer fp helen ooch Baere nae He 1% 
bumzen/die van Ghelder · land / Zutpben/ sd, 
Zeeland Brieſland / Groenünghen/ende Er, wer 
; Oramelanden ghefehzeben/ende Die ghe pos’ 
































arly European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
2 


Pationaele Spnode / Bp alle de Provin⸗ 
epen: gheconfenteert/ ende tot dien epude 
een peeparatoire vergaderinghe / inden 
Sacre 1607. ghehouden Was gheweeft, 
Mae welcken tijdt Door Ben voorflach 
Heu de queftien cerft in een Provinciale 


puate te verhan Belen/ ende te ppepare⸗ 
wern/de gantfthe SynodasNacionael,niet alz 
teen te rugghe ghehauden en nagebleven 


is / maer ooch ſelfs Die Provinciale / daag 
weefchepdene projecten ende voorflaghen 
werhindertig gheworden. 

ndien inde Provinciale Synode / vet⸗ 
Weg. tot onderſinghe accomodatie. ende 
verdraechſaemhept / ofte anderfints wor⸗ 
de hefloten/fal daer uyt oorſaecke gheno⸗ 
men Worden / op den Nacionalen Synodum 
(zijnde nochtans het alderbeguaemfte 
middel / omons uptdeft ſwarichepden 
te redden deenemael te impedieren. O: 
bermidtg men voorgheven fal / dattet 
niet noodich ieë/arm £ dosgder verſchil / de 
moepten ende coften tat: Ben felfden Sy — 
nodam berepfcht/acn te Wende: Fnunerg 
ſal daer mede een groote pre zuditie anr 
Beren kercken ghegheven worden. 

WE de kerthen in dandere Pzobintp: 
en / haer mettet be Kunt ovnſes Provincia⸗ 
Ten:Synodiniet.en Ouden willen / ofte con: 
nen tonſormerẽ / gelhckſe ooe nieten ſou⸗ 


den gehouden zyn en ſonde daer uptnies: 





ſocht te in duceren Dat fp met haer de ves 


falutpe vanhet houden eenes Nationae⸗ 


len Synodifauden willen tegenfpreecken. 
D'welck alsde Steden Dordrecht „ Ame 


fterdam,Enckhuyfen, Edam, ende Purmereyne 
de vernomen hebben / Soo hebben fp in 
de vergaederjnghe der Dtacten van 
Bolland ip fne Martij, aldus Haer tegen: 
ghepeotefkeert. 


E Gecommitteerde bande Ste⸗ 

den Dordrecht / Amſtelredam / 

Enckhupſen / Edam / ende Pure: 

merepnde / ghehoort hebbende 
tghene op giſteren is gheproponeert / enz 
pe ghedelibercert / tenderende omme den 
ſegyenwoordighen Lantdach ban Ghel⸗ 
derlant ende Zutphen / ende dẽ aenſtgen⸗ 
den van Overÿſſel ban weghen de Het⸗ 
ven Staten ban hollant ende Weftvziefe: 
lant / aenſcheyvinghe te boen / dat hart 
Ed. Mag. het houden des Nationalen 
Synodi.niet ſouden Willen bevorderen / en⸗ 
de oock den felven te rugghe houden/ 
midtſgaders de lecture vande miſſiden/ 
ten feïtven epnde ingestelt: hadden Wel gee 
wenſeht / dat van weghen deſe bergacdes: 
ringhen / —— — / at: 
een foo-goede ende noodighe ſaecke / alst 
ig De Synodns Nationacl. eenith voorder 
retardement te beroorfnkenr vi 


— — —— 





































| Onder de regeeringhe van Coninck Philipsde derde. 
sf 16 18. foe alle de Gheunieerde Provincien / ins 





bat het onnoodich was de Provintien 1618 
— den Jaere 16005. ende 1606. Hen Booz: | Van Shelderlant ende Overüiſſel / reſfe mmm 
| ſchreven Synodum Nationael eenmael hee | tivelijch Wederamme te pzefenteerd t'gez * —9 
ben geconfenteert / ende inden voorleden | ne ín den voorledenen Jaere inde Ghe⸗ tide A: 
Jaere / vier Provincien / ende onder de | neraclitept op defe materie ghevallen / en⸗ EDEN VDL Se 


| Be ſelve Bꝛovincie ban Ghelderlant ende | de ten eenen ende anderen gheſuſtineert / ik 
| Zutphen upt ſeer goede ende Chziftelijche | ghedebateert/ ende oberghenamen ig gee HR 
confideratten / Den ſelven Synodum ghe⸗ Weeſt Synde in defen gheen queftie/ om⸗ —4 


— 


— — 8 
— 
—— 


| avanceert / Daer toe de voornoemde ber | me De Provincien in hare reſpective prees bi 
| eommitteerden / weghen haere Weeren ‚ minentien/vapheden/ ende gherefer beers kia 
principaelen / ooch langher tydt / foo inde | De vechten te prejudieeren / ofte te laeten df 


vergaderinghe bande Weeren Staten | berhozten: Haer alleen/ omme De Chris 
Ban Hollandt ende Weff-Dzicflandt/als | ſtelhcke Gereformeerde Keligie / ende hef. 
elders / Baer ſulcx Dien ſtich is gheweeſt | erercitie bande felve / in allen hertken 
alle debvoiren hebben ghedaen/ ende in | Lande Bereenichde Provincyen publijes 
De jeghenwoordighe bergaderingherniet | kelijeht aengenomen/ voog-geftaen / ende. 


nen 
= — 
Ees —— — 
—— — — * — 
— — — 
ns 


fe — — 


== : = 


lee founder apparente hope ban ſuctes/ noch ghehanthaeft / oock booztaen ín ſupver⸗ 
—*— wordt gebeſoigneert / Ende hadden mitf- hepdt ende eenichept/ ſoo veel doenelyck / 
—9 Dien De voorſchreven Gecommitteerden / te conſerveren / ſonder eenichſints boog: 
gg beel eer verwacht / dat alle voorgaende | te hebben / eenighe opdringinge / veel min 
Ke Bifficultepten ende ſrhrupulen cefferende/ | onderfoech/ ofte oppreſſie teghens de gez- 
Aat miet alleen Befe bergaderinghe / maer } ne Die haer bande over-flemminghe der | 
—* oc De Beeren Stateñ ban andere Lant⸗ ghereformeerde Kercken ſullen Willen. / 
med ſchappen / ende namentlje banden Lant: | affonderen:/ het welcke Dan niet tot bere Bik 
fchappe van Dver-Hfel/ altwaer voor Des | menderinghe vandePzitelegien/ende gee E 


ſengoede inclinatien zijn bebonden/ende ! rechticheden bande Peovintien ofte ffez- NEED 
®n wuifopne Fefolutie te derhoopen den / maer tot beveſtinghe banden Poli | 
ffaet/benevens de Booze bier Provinci⸗ | tichen bant; onderden ſelven / ende den Ne 

Bin / gat der Synodum Nationael gherefol: | goeden Keligiong berwanten/ weſende 
| beert/ ofte immers den anderen Daer toe | het befte ende iprincipaclfte deel Der In⸗ | 
| geſocht fouden hebben te be wegen:maer/ | ghefetenen/zan ſtrecken ende behoort. ges HE 
alfoa de beognoemde Seconumitteerden/ | interpzeteert te worden. | 
De vooꝛverhaelde Deliheratien ende con⸗ | Baer en tuſſchen uyt de lecture bande: HH 
cepten bende miffiven / daer toe bevindẽ gheconcipieerde miffiven in de Dergadee | 
ghedirigheert te zyn / omme He P2abiarte | ringhe ghedaen/ bp de voorſz · Ghecom⸗ 
ban Shelderlaut van haer goet voorne⸗ mitteerde bemerckt / ſynde daer inne vee⸗ 
men te diverteren / ofte oneenicheydt one | le ſubſtantiale poincten vervaet / ende Le: 
Der De leden bande felve te verwecken / vooren gheprepareert te zijn/ hadden / al: IH 
Mintfgaders om die Pzovincte van ©: | bonzen daer op punctuelyck te adviſerẽ/ Ii 
Berpffel / tot contrarie Kefolutpe Ee dif | opentije begeert Die te mage avernemen/ iN 
ponecren / ende daerenboven de leden reſumeren et haer Bedenchen vervolges Hil 
Ban deft bergaderinghe/ de welcke /Dol: | in te brenghen/fonder opt verwachtt / jae Ei 
ghende d'intentie van hare principaelen | ghedacht.te hedben / dat ſoo nosable/ende- Hi 
ot dert Synodum Nationael gheinelincert/ oock ten regarde bande contributien: 
ende de handt gheboden hebben / publie: | confiderable ſeden / tſelve fouden he ben: iN 
Kelgek ende in andere Provincien be Des | Behoozen/ fa connen gheweyghert wor⸗ | 
favoveren/ eñ doo, foodanige middelen/ | der: Pan alfoa(ntet tegenftaende bp opis: —4 
Ben voortganck des SynodiNational:s t'ee⸗ nien van andere mede · Ieden Baer wierdẽ | 
nenwel te verhinderen / ofte Difficiterte | ghefecundeert / oock voor haer hebbende 
maechen: Doa hebben weghen have Beez | vecht ende billiehepdt) met preciſe plara⸗ 
een Ppineipaten / gheenſins kounen goet | litept/De miffiven boog ghearrtfteert zin: td 
dinden / dar eenighe zefolutie daer op gee | ghehouden / ende He depefchen ban dien be ID: 
momen/ ofte miffiven tot Dien gpnde fou: | datelijck ghevoordert / Boo helen De: NE HEER TIE 
Ben mytgheſonden worden / Soo omme | booeftjzeven ghecommitterden;niet ton” 00 
Be boorgaende/ ende verſcheyden andere | nen ledich ſtaen / haer Daer over te hoc R tE PE 
wedenen/bzeener Bp monde. vertogit / alg „Ken te beclagen / ende — te an 8 EINER 5 


en 


’ Vs 
eN — 














— — — 
nt € 
vg * *54 ns 
Kes Ee 


— 


—— 


ne —— — —— — — 
an —— * — — — S 
— * * — 

nf « eN Se — * — * 


eneen: 
mn 





fe] vropean Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


s reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
le) 

















































DN 
518 
— 


rly European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


thaarten/ 


Nederlancfche Hiftorle 


Meeren Staten ban bollant ende 


Het negenendertichfte Boeck, 


Dat de ſelve ap Ben nacm bande Ghelders afbancken/ ende den Nationzeler rósb 
Wefts | Synodum in-Willighen fouden/foo ig CGO met 


rie flant/niet conden uptgheſonden / of⸗ Wel/ door het claect: ende Wijs belept vant 
te Dacr voozen aenghenomen worzden / De 9, M. Heeren: Generaele Dtacten eñ 


Daer van den Setretaris hebben ghein⸗ ſyn Prine. Ere. deſe facte ſoo Wit ghe⸗ 
finueert / ende by defen/ Wegen hare Hee⸗ bracht / dat de ſelfde / blyvende bp de ghe⸗ 
nomene Geſolutpe 10 Novembr: 1617. Ve nt 
wit· ſchepvynghe deg Nationaelen Synodi Norge 


ren Peincrpaclen / alg noch expreſſeſyck 
proteſteren / Daer bp voeghende bat ha⸗ 
rereſpective Principalen alſnoch inhere⸗ 
ven hare verclaringen fn openbaren drut 
untghegheven / de andwoorden ende ghe⸗ 


ſchriften / De Ghecommitteerde vande 


Pꝛovincien van Gelderlandt / Zeelant / 
Deieſflant / Grodeninghen ende Ommelan 


den ter harden gheſtelt / Midtſgaeders wi · ſrheuvnnghe antfanghen / ende ghele 
ſen / maer fp hebben De felf ne ſeer onweer⸗ 


t gheene bp der ſelver Gecommitteerden / 


ve MI | 
€ onacle if 


ghedaen ende gheſonden ig aen de reſpet⸗ ven. 


We 





tive Probintpen. 
Starten van Hol andt ende Weft-Frief: Brau! 


Ghecommitteerde · Haeden der peen, 


land: wel veritaende het meerder getal pola, 
| Der felfder) heben Wel De brieven van fende 


br 
rug? 


Án de Gheneralitept/foo mondelinge: alg { Delick aen se) ID. Heeren Gheneraele 
Stacten te rugghe gheſonden / daer mede 
betunpgheude / Dat fp alſ⸗noch geenſins 
gheſinnet en waeren haet conſent tot het | 
houden Des Pationaclen Synodite ger | 


fehriftelijch/ belangende He bevoorderin 
ghe beg Pationalen Synod: ig verthoont 
eñ in actis geinfrreert gelijck De voorſchre 
gen Ghecommitteerde haer ooch! refere 
ren op de gheſchriften / inhoudende De re: 
Denen Wacromme Hesteghenwoordialje 
Neligions quefttert in een Pationael ðayv⸗ 
node ghehandelt / ende deur t° Provinciael 
niet cunnen wech ghenomen worden / al⸗ 
reede inde Vergaderinghe ghelevert ar: 
de gheleſen / ende die teghen het beleydt 
bande Spnode Provinciael / by ſeecker 
concept leſtelyck Hen 23. bebruarij poorge⸗ 
flagbeu/ alſnoch ghemeynt ende bereydt 
zjn uptte leveren / verſtaende ende ber: 
feechende/dat daer op eude t'gheene hier 
vooren gheduceert ig / Daer het behoort 
ende noodich fal weſen / mede ghetett/enz 
De al het ſelve niet wepnigher in conſide 
ratie ghenomen mach worden / als t'geez 
neten anderen gheallegeert / overghele⸗ 
vert / aengheſchreven ofte toegheſonden 
ſal weſen / Ghedaen bp de aenweſende 
Gecommitteerde ter vergaderinge van⸗ 


de Weeren Staten ban Hollandt ende 
Weft-Deieftaunt/ ban Dordrecht, Amſtel- 
redam,Encknuylen,Edam,enBe Purmereynde 
DEN 24e Marti, Anno 1618, 
Wer al deſe / ende noch veel an: 
dere Remoenſtrantpen / Beſen⸗ 
dyngẽ / Proteſtatyen / Ec geen 
plaetſe vindende by de Remon⸗ 
ſtrantſche Staeten ende Steden / maer de 
ſelfde doende Daer teghen alles wat haer 
genichfing mogbelick was Daer tegen 
te doen / eenighe Der felfder ooch Deep: 
gende liever het Wterfte te millen maes 
gjeneude verwachten / eer ſy De vVVacrt- 


ben. 


De Staeten ban Vereche He brieven 
van wt fchepoinghe ontfangen hebben⸗ 
de / hebben De feifde gheopent / gheleſen / 

Lende behouden / maer even welhet heudẽ 
Pdes Nation. Synod: miet inghewillicht. 


Die ban Campen in Overyſſelhebben me⸗ 
de / nae haer wterſte vermoghen gheſocht 


den Nationaelen Syvodumte verhinde⸗ 


ven. 
Maer alte vergeefs / fp en hebben nret 

al haer teghenſportelen nict anders Wis 
gherichtt / dan dat fp haer ſelven met 
graote moepte ende exteſſive oncoften/ 
groote fchaude hebben op den hals ghe⸗ 


haelt. 


A 


Ae in lunio ende in Iulio He partt⸗ 
cuitcre Synodus des Furſten⸗ 
dombe Gelmeende der Gzaef⸗ 
fchap Zutphen binnen Aernhem 


gergacdert was / ſoo ig een ſekere Miſſi⸗ 
ve vande Heeren Gener. Staeten aen DE 
Staeten bed Furſtendoms Geldze ende 
der Graefſchap Zutphen gecomen/ waer 


van Dit de coppe is: 


E: 


el 
Dele, Erentwefte, Hooch-Ghe- B, 


leerde, rome, feer voorfiensghe ed 
— oen 
Heeren ende goede Vrienden, al ten 


foo wy niet meer ter herten en nemen, 


— — 


dan de behoudęeniſſe Jer waere en 
dicke Ghereformeerde Religye ‚chr lij 


ck 


de ſelve 


161! 
— 







bib W618. de ſelve wele jaren herwaerts in defe 


| Provintyen met — door 


Godes ghenaedighe ſegç enjnghe, den 
volcke is gheleert gheweeft ende mit 
bedroeffeniffe vernemen dat nu eenige 
jaeren herwaerts door t'onder-foecken 
van de leere vande Predeffinatye ende 
den aen-cleve van dien, veele oneenic- 
heyden ende mifverftanden fijn ehere- 

en , tot ondienſt van het Landt ende 
onruſte van de'Kercke , ende dat daer 


Wit noch voordere fwaericheden ende \ de woorfz Synode Nationacl de vijf 


onheylen ouden ontſtaen, het quaet 
dacghelickx voort eruypende * daer 
inne nieten werde by eene ghewoont- 
liche maniere van doen met den eerſten 
voorſien: Soo hebben wy in den naeme 
des Heeren goet ghevonden te convoce- 
ren eene Nationaele Synode vanalle de 
Kercken defer Landen ende dat tegens 
den eerſten Novenbris toe-aomende, 
em in de felfde Synode de voorſeyde 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. 


meerde Kercke, Dient deſe ten eyden- 
wer E.willen tot bevoorderijnghe van. 
dit goet ende heylich merck verforgen, 
dat in hare Provintye ‚nae die ghewoe- 
nelicke maniere , voor eerſt de Synode 
Provintiael werde binnen den beſtem 
den tijdt gehauden, Ende dat die voar- 
ſeyde Perfoonen foo ghequalificeert als: 
voor-feyt is, moghen werden ghedepu- 
teert, om in conformiteyt van de inge 
ſtelde concepten, hier mede gaende, in 


queſtieuſe poincten, ende de ghefchillen 


Fol, 381 


1618. 


—— — 


daer wt ghereſen, te helpen wettellich 


examineren, ende behoudende de ſuy- 
werheydt, van de Leere ter neder leg- 


hen tot die meefte rufteendeeenicheyt: 


van de Kercke. Waer. toe ons werlactt- 
de Bidden den dlmoghenden, 
Edele rc. 


Wt {'Graeven-Haeghe den xxven, 


BZneffyen ende gefchillen te laeten wet- lunij xvjo. acht-tien, was gheparagra-- 
telick ewamineren, ende opt ghevouge- | pheert A. van Manmaecker Vt. On- 
bickfte (behoudens altijts de ſuyverheyt derſtont. 


wan de leere) ter neder te lcgeben, met 
wafte hope,dat God Almachtich de fae- 
ken aldaer door fijnen H. Geeft alfbo fat: 
beſtieren, dat de eenicheydt ende vrede 
wederom in de Kercken ende Landen 
becomen, ende d'ontrufle ghemoederen 
gheruſt gheſtelt ſullen worden. Tot 
welcken Synodum alfoo verſtaenis, dat 
Iullen comparerenwt elche Synode Pro- 


Pwer €. goede vrienden 


®r Staten Cheneraelder Vers 
eenichde Peder Handen, 


f Haegber flont, 


Ter erdonnantye van de felve 
Was onder-tepchent: 
Co.derffens.. 


vintiael (die midler tijtdaer toe mede H Sopſthrift mas / Edele, Erentvefte,. 


Sullen worden chehouden) fes Godfae- 


liehe, Gheleerde ,Vrede-lieft hebbende 
Perfoonen,te weten wier „ofte ten min- 
ſten drye Predicanten , ende tweeofte 


drye andere geanalificeerde perföonen, | 


doen Je Proftfsiè van de Religye ‚ endé 


Wofende Litmaeten vande Gherefor- 


noch=gsieleerde, Vrome , feer voorfienighe: 
Heeren , die Sraeten des Fur ftendombs Gelre: 
ende Gracffchaps Zutphen, ofte hacre E Gem 
committeerde Raeden , onfe befondere goede: 
Vrienden. 


E Concepten ín Den boven · Bers p otnere:s. 
nd | —— brief. ghementiontert ent Aer 


fyu d 


vbelepden 


ende hors, 


Eero 

































men —— en 7 * Es * * =e — — * 
— — — — — — — — * — — — — — — = —— —— 5 
EEE — * ET oe F5 — — — ie — eee 5 — — — — —e — — — — — — 
— — —— — gs — — — — — =S — — 
ten, — —— 5 rie — En —— 0 — — ⸗ * — — * — — — * — 
— — —— * — * * 2 — — — * — — — met J e= EE Sn enke se — Te KE — — - = — En — 
— — 5 = — ** 2— E e — — — — — — E E 5 — 
— te— * — * — — — 8 — Ek = ——— —— E 5 — Ee — ns _ k * — — 
— e A E — — * — — F 15 Mn — — — Te ne — — — —— ee: — * nd — — — — 
s * * a — — — — — me - = 
" — ⸗ * x 2 me — 
x — ed — ee mag — — r — B — — Ted * — — — E — n ⸗ — * jk — 
— — — — — — — ze . — maj 





vropean Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
roduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 

























































ie 7 7 
» — * 
RS 
Tok _ - 
— „ee ad 
he dn 

a 
x= 
F 
— 











Kin 
A 
Î Hb 
HANDE Aan 
if —9 LIN 
I 
P it df 
MK 
Kd * hi hk AAN 
\ ii . Ml KA 0 An: 
AN p d _ Ex 4 
ME Me 
4J HR! || EEA 
k J re Lg —*9 
— Meh Mi: 
1 —* Ht, 
|A | Ks ELEN 
ia kj KA 
J ER * Hi al 5 
VAN |H 
J 4 Meme 
df / pi | 
dm ALI 
| ME KLONEN 
ú HI ike A 
id at 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQvest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


1316. 


den eenes 
Nationae⸗ 
len Synodi. 
gheatre- 
ſteert tee 
bergacdes 
tijngje van 
e H. 
Meeren 
tacten 
Ghencrael 
ber Berees 


Wichbe Ke 


Ber. Lanoë, 
Op ben elfs 
Bert No- 
vembris 
16176 


En EEE 


Nederlantfche Hiftorie 
J. 


Eerftelick ſalt noodich weſen / dat xiii. 
daeghen ofte drue weken voor De byten 
camfte eenen algemeenen vaſt ende bede 
dach ober alle De Provintpen bp haere 
H. M. warde votghefchzenen / tent epnde 
He voorghenoemene handelinghe bp Ood 
Almachtich ghefeghent / De vufteiu De 
Kercke / ende de onderlijnghe ecuichepdt 
der Ingheſetenen aldaer tot Godes cert 
a ghe vonden ende becomnien 
werde. 


JI. 


Dat de witſchryvynge Hes Hationae⸗ 
len Synod: bp de Hooghe ende Moghende 
Deeren Staeten Bhenerael gheſchiede⸗ 
erin haerer Woo. Mog. brieven nacht: 


_eunbich die bekende vijf poincten gheſtelt 


ende gheinfereert werden / met de tlauſu⸗ 
fe / dat bp ſoo verre by eenighe ban de 
Pꝛovintpen noch andere grayanuna wa⸗ 
remde ghemeene Neder· Landſche herc⸗ 
ken raeckende / ooch eenighe particuliere 
foo bp de Provinciaele Sproden niet. EN 
hebben cunnen afghedacn ofte gherichtet 
Wordem dat de deputati tot den Patio: 
naelen Synodum ghecommitteert / ſoda⸗ 
nighe beſwaerniſſen in gheſchrifte claer⸗ 
tick ende dupdelick aent Dpuode Hako: 
tael te bzenghen hadde. 


JIA. 


®attertot beter ordennghe / ende om 
gonfufpe te vermijden / bp de reſpective 
garticulieceSpnoden ſes ghequalificeer⸗ 
De perſoonen ſullen werden gedeputeert/ 
order welcke viere / ofte ten minſten drie 
Predicanten ſullen ſyn / ende die andere 
twee ofte dype magen fijn gequalificeerde 
—— Ouderlynghen / ofte andere 

itmaeten ban Be liercke / doende Pzo⸗ 
feſſye van de Ghereformeerde Religpe. 


3 TIF 


Bat oock mede tot defen Synode ſul⸗ 
Ten verſchreven Werden de Hercken Lan 
Be Wa!fchetaele / ſynde onder de gehoor⸗ 
faembepùt van de Weeren Stacten Ges 
merael/ geljek met de Crupfkercken van 
Bepdetaelenin Bzabant / Blaenderen/ 
ende andere Meder-Handfche Provintp⸗ 


die El Felt 
— eenst 


—— — 


— — — — 


Het negenendertichſte Boeck. 


en / die ſich ſullen voeghen onder de naeſt⸗ —2 
gheleghene Provinciaele Spuode. | 


Pp. 


Daer beneffeng foude fdpe FA. van 
Groot-Britannpen / inſghelycx de The: 
reformeerde Merce ín Pranckeryt 
mede De Cuer Porſt Phalf- Graeve / 
ende Hand- Graeve Maurits van Def: 
fen / midtfgaederg de Ghereformeerde 
Herchenin Switſer ⸗Landt ( tot beter 
coprcfpondentpe ende eenichepBt in DE 
Heere ) Lerfacht Worden / ont peder te 
willen Deputeren drye ofte bier Godtſae⸗ 
ghe / vreetſame / ende gheleerde Theolo⸗ 
ganten/om met hare teghenw oordicheyt 
ende belept He Attyen wan den Synodo tE 
affiſteren ende de ſwaricheden te helpen 
beflichten. 


PF. 


Dat oock neſſens He ſelve Hie Profeffo- 
res Theologie, Mt De Academnen ofte Il⸗ 
tuftre Scholen van deſe Peovincpen / tat 
deſe Spnode fullen beroepen werden, 


PFF. 


Stellende in bedencken san hare Boo. 
mog. Of niet mede geet ware / eenight 
ghelcerde Cheologanten wt He naehrpe 
righe Gereformeerde Herchen van Ooſt⸗ 
Prieflant ende Bremen ten ſelven eynde 
te verſchryven. 


DIJF 


Bal oock allen anderen Peedicantert 
(hoven de Bhedeputeerde als vooren bep 
ſtaen ende taegelaeten Werden in De gers 
gaederynge van Spnode te compareren 
eñ haer bedencken met voorgaende con 
fent vande Prefes ofte vergacderijnghe tE 
peoponeren / midts haer onderwerpende 
het oo2deel des Synodi,de welche doch(ou 
confufpete vermyden) ober de reſolutven 
ſich fulté hebben te vertrecken / ten waert 
dat het de vegaderinge anders goet von⸗ 


De. 
FE. 
In deſe vergaederynghe ſullen Boot 


eecft verhandelt werden Die bekende U 
controverſe poincten / ende de marit 








Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. 





6081168, Ben Daer wi reſulterende / om te beften | ven Staeten Ghenerael veſocht / ende de 4618. 
oo⸗enen met ruſte ban De Herche behou⸗ if ) facht 


— — — — — — — 


Dende althdt de ſupperheydt der Leere de 
ſelve opt ghevoeghelickſte ſoude cunnen 
neder legghen / ghelyck daer nac bp orore 
mede fullen voor commen de gravamwa ſo 
De gemeene / alg particuliere ierchen 
raeckende. 


F. 


Zn Be berhandeljnge ban alBet welc⸗ 


ke/de waerhendt van De Heere gengaen⸗ 
De/fullen die Öhedeputeerde met vehoor⸗ 
lick ende volconumen onderſoeck alleen 
Godes woort / ende niet eenighe andere 
feheiften/tot cen Gicht-fnoer nemé Avacr 
toe / ende dat fp niet anders dan Godes 
eere ende Be ruffe ban de Kercken en file 
len voor ooghen Hebben / fp met eede in 
Befe Spnode ofte vergaederynghe fallen 
herplichtt worden. 


XJ. 


Ende Wat alſdan bp He meeſte ſtem 
Hert Hoo goet ghevonden fal worden / fal 





Walfche kercken defer Handen gheinfie 
nueert Worben / om elck een bp De ſyne De 
convocatnen Gan Die pecparatoire partie 
culiere Spnoden te Baert wtſcheyven ene 
Be houden ten langhſten voor den eerſten 
Novembris naeſt⸗comende. 


XVD. 


Aengaende de plaetſe vant houden des 
Syneodi,de ſelve fal weſen binnẽ de Stadt 
®Bordeecht, 


XD A. 


Cot Bie meefte richtichepbt ſoudemen 
toet vindẽ / Bat bp De refpective Provin⸗ 
tyen twee ghegualifieeerde Perfoonen/? 
Boende profeſſpe van De eligpe / ende Wes 
fende Litmaeten van de Kercke / gheno⸗ 
mineert Werden/ ende bp de Heert Staes 
ten Ghenerael gheauctozifeert ende ghe⸗ 
comnntteert/omme inde Spnode te vers 
ſthynen / de felve bte vooren / ende de 
attpen ende t'Bbelept te modereren / ten 
epnde alle onordenhnghen moghen booze 


voor een Synodael beſſupt ofte reghel ghecommen Worden. 


ghehouden worden / ſonder Hat die ghene 
Die anders mochten hebben gheopim̃eert/ 
Ber de felve hare optnpen fullen Werden 
gheſuſpecteert / ghecenfureert ofte deſen 
aengaende beſwaert. 


EIT. 


Endt bp foo Berre eenige ſaecken voor⸗ 
Bielen/Daer in men foude eenige bef waer: 
niſſe vinden / faa faltot Get oordeel ende 
Moet-binden der vergaederynghe gere: 
ferbeert blijven: Waer op/ eirde Wwarmeer 
Bat hier over reces fal moghen genomen 
Werden/ Ende fal De vergaeBerijnge we⸗ 
Derom bp een comẽ op Den aen te beſtem⸗ 
Den tijdt/ ſonder nieuwe verſchrbijnge. 


IFT. 


‘Den tHdt Lan de convocatye deg Syno- 
diet ghereſolveert den eerſten Novembris 
Dee jaer 1618. ſtylo novo. 


EEEN 


Ende fonte tot bebaorderjnge dienen / 
dat de reſpective Provintpen by de IJee: 


fe] vropean Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


es reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
0 


ee —— — — — — — — — 


| aenghedient. 


EDIT. 


Dat nae het Beflupt Lan de Synode 
JBationact aen He Beeren Stacten Ghes 
nerael van de Bctpen rapport fal worden 
ghedaen / ende het ghehandelde / ofte Ata 
Synadalia over⸗·ghebracht / om op de ape 
peobatpe der felver bp hare Hoo. Mog. 
ghediſponeert te woͤrden nae behooren. 

Dit boven-verhaelde hebben Canceler 
ende Maecden des Furſtendombs Geldre 
ende Der Geacffchap Zutphen / den ree 


ce 


eed 


Dicanten ende Guderlynghen Synodaliter Deiſoeck 
binnen Aernhem vergaedert ſynde / ghe⸗ VA den 
tufinueert bpeen miſſive / conform Hen Landen 
betef der @. WD. MA. Weeren Ghenergele Ambaſſa⸗ 


Staeten aen haere Edelhepden gheſchee Veere 


Beh. n 


juckvan 


Vꝛanekerijt 


Ambaſſadeur der B. MA. Deer Berangertoe 
ren Generale Staetẽ in Branc⸗ pet depus 


kerijc reſiderende Gier Lan fehzij teeven ee⸗ 


n 


igger Wize 


beng becomen hebbende / heeft 
achter-golghende ſynen laft/het ſelfde ſh⸗ der Frans 
ne Me. met de hier volghende woorden ſcher Lierc⸗ 


le 


Dan Heer 


ken tot Den 
Nationae⸗ 


ſsynodum 









































* 


—— 
tE 


— — — * * — 
F = 
_ * * 1 


— — — 

— 
Nani 
- 


| t 
344 hi Ì 
ERE 4* 
94 
u 
J F 
— J 
——J 
1 
Rs PE 
|| UNMRERK 1740 ol 
ERR *9 
| } Hi MET * 
ARE à 
—90 Ie: ‚ Á 
EI PME Si 
Í er # 
|! 1 44 
Ei 
Î ' 
90 
Hd | Ea 
1 KAR à 
BREN erb, ' 
EREN 4 p 
EREN 60— 4 —71 
EEE * 
ECA 
Hdi AS ir | 
| bird 41! NN 
Hij — 
Hist Tds | 
—906 
bs, Jy 


— — 


TETE 
> — 


— 


































































rhy European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


1618. Heer Conijnck, 
Het is eenen tijdt lanck gheleden / Bat: | 


Nederlantſche Hiſtorie 


‘ter eenich verſchil van opinpen/ van we⸗ 


ghen eenighe poincten in de Cheologpe/ 
aen den dach ghecomen is in ſommight 
Bercken der Nepublycque van mijn Beez 
ren de Staeten der Gheunieerder Peder 
Landen myne Meyſters. Waer over me 
fich tot noch toe onderlynge nieten heeft 
cunnen verſtaen / wat moepte ende ſorghe 
datmen Haer toe heeft aenghewent / Alfa 
Dat deſe Bifpupten ende alteratpen. Die 
Baer wt ontſtaen ſyn / noch blhyven Pup 
rende / Tae haer daegelicx bermeerderen. 
Ende alfoa het te beduchten ftact./ Dat 
ten lactften defe alteratpen ende ſwaric⸗ 


"Heden wel ſouden moghen veroorſaecken 


noch meerder onghemack / tot nae- Deel 
tan de reputatye ende feecherhepdt Lan. 
den Staet per ſelſder / ten fp dat. hierin 
dy tydts worde verſien door de. foetfte 
ende beguaemſte middelẽ diemen eenich ⸗ 
fims ſal moghen gebruycken: Seo is het / 
ar mijn Heeren De Ghener. Staeten 
hebben gheoordeelt noodich te fijn te Be 
raemen ende by een te roepen een Syno⸗ 
de Patienael/ ende dat met den eerſten / 
amte doen examineren de gronden Han 
die queſtien ende diſpupten / om alſo Haer 
nae te binden de middelé diernende tat cops 
heudunghe van De inconvenienten ofte 
ſwaricheden Die haer Beepqghen. 
Ende / Heer Coninck , mijn Beeren de 
tacten Wetende / datter in u Eonhnck 
riche frer wyſe / ervarene / ende fter God⸗ 
facliahe perſocnen ſyn / inſonderheydt be: 
quaem om met crachtighe redenen haer 
gert voor · nemen te helper bevoorderen: 
Soo hebber fp mp wel expreſſelick be 
volen / Uwe JD . ban haerent weghe met 
alte ootmoedichepdt te bidden / Dathet 
de felfde haer wille lacten Wet-ghevatlen 
ende haer toete laeten eenighe van uwe 
Onacr-faeten te verſoerken ende ontbie⸗ 
ben/om die boven-ghenaemde vergaede⸗ 
runghe te-affifteren ofte bn te woonen / 
darr te beenghende haer talent / tot ne⸗ 
derlegghynghe ende weehnemhaghe, dier. 
heraerten.Betavende ende verfceckeren: 
de uwe JD. ‘datter niet anders en fal 
verhandelt worden / Han alleen De Hoor: 


ghevallene gueftpen/ hepende/ dat Gier 
deur onfen Ataetalfgofal herſtelt wor⸗ 


gen / door De ghenacde ende den ſeghen 


Gopeg/ datde ſelfde Nepublycque daer 


Het negenendertichfte Boeck, 


Ì 


door grootelicx ſal berbetert ende verſeet· zó 161 


kert worden / dock in beteren fact ghe: an 


bracht worden / om uwe JA: dienſt te doẽr / 

daer toe mjn Beeren deStaeten haer bez 
Binden verbonden te ſyn / gelyck fp ſullen 
Door deſe teghen woordighe ſaecke / daer 
vooꝛ mp belaftt hebben uwe Me. deſe tes 
ghenwoordighe fiypplicatpe te doen / ont 
fanghen een nien$ue vergeootjnghe bart 
ſulcx als ſy uwe IW fehuldich fu / niet: 
fullende naelaeten uwe FR te bedante 
ken met alle ootmoedichepat / ende God: 
te bidden Voorden langh-Dupzighen wel 
ſtant der ſelfder. | 

Dit verfoech heeft-de boben-ghemels 
De Ambaffadeur der Meeren Staeten tot 
verfthepden repfen geitereert: Men heeft: 
fhne Edelhepdt fomtits Wel Wat hope. 
ghegheven/ dateenighe Theoligi van wer 
ghen de Ghereformeerde Herchen in 
Pranckerijck tot den Neder ⸗Landſchen 
Synodum ſoude geoorlooft worden / Maer 
De Nuotius Papaſis, De Spaenſche Ambaſ⸗ 
ſadeur / ende Jeſuyten / Mitſgaeders anr 
Bere meer / Die onſen ffact.niet gunſtich / 
ende de Gerefarmeeede Meligpe vpands 
ſyn / hebben fulches den jongen Conunck 
ontraden: 

Pepe draeghen nac datde brieven der 
Staeten Ghenerael in Branckeryck wa⸗ 
ren ghetomen / belanghende het houden 
deſes Nationaelen Synodi, Sap ſynder 
gock beievcn ghecomen ban de ARemon⸗ 
ſtrantſche Steden in Holland / geheel het: 
cantrarpe verſoeckende als in de brieven 
der Gener. Staetẽ verſocht wort / Wacx 
doorde Conynec noch in meerder bedent⸗ 
ken ghetrocken is. Ende of Wel nae der 
band Bet ſehip nu opeenẽ anderen bouch 
feplende) De Staeten van Bolland ende 
Weft- Price flandeenparelick aen den Co⸗ 
nynck in Prancherhek hebben ghefch2es 
ven/ende bier Theologus verſocht / Doen 
heefteven voelde Conynck daer in niet: 
willen conſenteren. 


De kercken in Branckerdck hier in ſeer 
ontruft weſende eñ Defe wepgherynghe 
des Conyncx houdende ſeer prejudicia⸗ 
bel / als verbrekende ofte haer benemende 
die vepbepdt in het oeffenen / doen / ende: 


laeten in Get ſtuck van de Keligpe / dat de” 


voorighe Coninck Henry Le Grand haer 
hadde gheconſenteert / en met vaſte At⸗ 
coorden belooft ende verſeghelt: Ooc die 
Franſthe Gherefdanwerde Mercken arn | 
rende 








| ed ’ "da J 


NE ed 
— 1 


— — — — 


* Ts, . be 



































Onder de regeeringhe van ConinckPhlips de derde, 


ub | 16 B. rende in tighene Dat de 2deri 
EE - e bevoorderijn: 
| mm Ge Der Warer Beligpe / foo bp baer / is 
elders ig aengaenne/ hebben fee treffes 
licke Gheleerde Mannen wt de erchen 
ban Guienne ende Langedock gedeputeert/ 
annae Dordrecht tc fernden/ende Heun Sy- 
| nodum aldaer bp te Woonen. Mmaer ale 
| Be ſelfde haer op de repte hadden beghe⸗ 
| ven / ſoo ſyn fp doo? cenftighe brieven deg 
| Lonyncx te rugghe gheroepen / ende te 
| Dupe geblevé/fDne IP. haer op de hooch⸗ 
fte oughenaede berbiedende herwaerts 
| te Omen, Cenighe vreeſden indien fp gez 
| comen Waren / datter eenighe Difpupten 
| hadden moghen te Bordzecht ontftaen/ 
| tufichen de Franfche ende Engelſche / om 
bet cerfte ofte hoochſte fitten / Piet tuf: 
fchen de Predicanten felfg / Hie hier om 
niet en fouden contenderen / Maer tuſſchẽ 
bepder ſyts Politjegue Perfaonen / Die 
Cy Dufdacnighe dynghen Wat nauwer 
letten: Maer de Weeren Staeten fouden 
Wel eenich bequaem crpedieut hebben 
ghevonden / om Die bepde Conyngen cons 
tentement te gheven. 


tr € Kemonffranf-Ghefinde Geh, 
Eden bac D ben d'een tydt gheſeyt ende hoa: 


—8 Dupe binnen Vtrecht befloté Anno 1579. 


| 
WStaers Daer welghevallen. Dit fijn De woorden 
iten Des Artyckels: | 
| Weken. _Eúfo veel tpoinct van de Religye aengaet, 
fullé haer die van Holland ende Zeeland drae 
gen naer haer goet-duncken,eû d’andere Pro- 
vintien van defer Vnyefullen haer mogẽ regue 
leren nainhout van deReligionf-Vrede by den 
EerfteHertoghe Mathias Gouverneur ende 
Capiteyn Gheneracl van defe Landen, met die 
van fijnen Raede by advijs van de Ghenerale 
Staeten alreede gheconcipieert, ofte daer inne 
gheneraelic ofte particulierlick alſulcke ordre 
ſtellen, als ſy tot ruſte ende wel=vaert vande 
| Provintyen, Steden, ende Particuliere Leden 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQvest 


LLC 
es reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 





Fol.;38z 


vandien, ende conſervatye vaneen yeghelick 1618. 
Gheeftelickende VVeertlick , fijn goet ende 
gherechticheydt dienlick vinden fullen,fonder 
dat haer hier inne by eenighe andere Provane 
tyen eenich hinder ofte belet ghedaen fal moe 
ghen worden, Mits dat een yeder particulier in 
fijn Religye vry {al moghen blij ven,ende datmẽ 


niemant ter caufe van deReligye fal moghen 


achter-haelen ofte onderefoecken, volghende 
die voorfz. Pacificatie tot Ghent ghemaeckt. 


De Lontra-Bemonffranten hebben / 
om deſen flach te breecken / ende om te bee 
wyſen / Hat Be Ghercformeerde Geligpe/ 
ſoo alg fp bp haer ghepredickt ende ghe⸗ 
leert wiert / eenpaerlich by alle de Pro⸗ 
vintpen was aengenomen/ eude Dat dere 
balben nu gheen beranderhnghe in DE 
felfde en behoorde noch en conde ghedul⸗ 
bet nachte gheleden worden / opgheſocht 
ende voor den Hach gebracht ſoodaenige 
verclaer jnghen deſe ſaecke aengaende 
ende betreffende! Dat daer op gheen voor⸗ 
Ber erceptpe/met reden en voeghe / en can 
gemaecht Worden. ant de Beert Dtaes 
ten Generael bemerckende / dat He woor⸗ 
den in het xiy Arthekel ban De PVnye 
van Vtrecht / daer op nu door gaens ges 
roepen wordt / ſauden moghen getrocken 
warden tegens d'intentye ende meenhn⸗ 
ghe Han De Vnpe / ende Daer door veran⸗ 
derhnghe ban Beligpe inghevoert moch⸗ 
te worden / hebben op Reces gheprojec⸗ 
teert / of het niet gheractſaem ſoude ſyn 
den ſelven Artyckel wat claerder te ſtel⸗ 
len / ende (wer te beranderen/ aengheſien 
alle ge Pzovintpen/ door Godes ghenaes 
de de Ghereformeerde Mieligpe nu eene 
paerlick hadden aengenomen / fp daer bj 
fouden blijven / fonder eenige berandes 
rynghe te moghen doen / dan met gemeen 
conſent van alle de Bontghenooten / ende 
oock malcanderen Daer in met lyf / goet / 
en bloet te maintoneren / om alſoo voor te 
comen / dat in toe · comende tijden / dooz 
veranderhnghe ban Keligpe/ geen ſcheu⸗ 
rynghe mocht te weghe ghebracht wor⸗ 
den ander He Provintpen ofte leden Lan 
Bien / t'welck bp dien Van Holland ten 
bollen is toe⸗r gheſtaen / blyckende mt deſe 
bier volghende Acte bp Cornraet de Rech- 
tere , gheweſene Secretaris der Beeren 
Staeten tan Bolland /aenghetcechent/ 
De woorden fijn deſe: 


De Straeten van Hollandt hebben nae VOOr=forgneerte 


gaende rappoort elcxin den heuren genomen vande Dee 
ij 


op de 


Ka nn nn 


Ertrart wt 
ſeker gabe⸗ 






— 














——— * — 


= 3 je Te * — 
ok: — — ad > E — * — — 
— F En 5. a * — — — — — — 
— — — — — ms — 5 — — —— F — — — — * ie 
E 5 5 — — J ren — Ee Lans ES term — — —F — = 
* en —— — — — — — — — — — — —2* —— — — —— —— — er — —— 
— — * * * * * Emer _ * — J * — — — * — Nene —— — * — — 
* re AE es REE 4 Ze —— Pe —— — — * — —— Ta — * GE — — — — — — — — | 
— —e De — — — — — — - - . an Ee ——— — — ad ee —— —— — — — „lr | 
= 3 ci — —2 ⸗ Pe . db pe. en F df 
— — — — — — pn — — — en msnen — — — — 
K — = > vn E p — pe” pn — > wdd 
* — 
ni * sen 4 — — 1— 
5 ⸗ — 
# y pe — — 
5 di —— 4 8 | _ ee * — * Pad 
Sa se. - * a 4 cd kra ek: Ke 4 * * 


herin 



























— 


nd 


St 


4 * J 
4 — 
EE — Mans te ed 























































— daa ——— 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


| 1618. | 


ee mannit⸗ 


Nederlantíche Hiſtorie 


op de poincten vandea Receſſe tot Vtrecht 
gheraemt by de Ghedeputeerde vaude Geu- 
nieerde Provintyen „ gheadvifeert , verclaert, 


geerde van endegherefolveert,als hier nae volght,omme 
Be Staeten op de vergacderijnghe van de voorfz. Ghe- 


ban Dols 
vandte 


Wie han. 
Halland 
nemen DE 
Gher eſor 
meerde Mes 
Kap aen. 


Extract mt: 


be Aegir 


deputeerde der Gheunieerde Provintyen de 
felve Refolutyen inne ghebracht te worden, 
als hier nae volght. 

_ Dat de Euangeliffche Ghereformeerde Re 
ligye , daer van d'exercitye openbaerlick is 
toeghelacten, ende aenghenomen ghebruyckt 
te worden „ ende oock teghenwoordeliek 
int openbaer ghepredickt ende gheexerceert 
wort , fal worden ghemainteneert ende be- 
fchermt alomme binnen de Geunieerde Pro- 
vintyen, fonder de openbaere leerijnghe ofte 
exercitye van eenighe andere Religye in de 
jeghenwoordighe Geunieerde Provincyen toe 
te laeten, ende voorts andere in den verbonde 
toetelaeten „ achtervolghende den inhoudt 
wan defen Artijckel. 


Daer volght ſtracx: Sy verdacht aen die' 


van Vtrecht aen te houden,dat de Predicatyen 
got Cudelftaert,Myert , ende elders cefferen. 
moghen , die ghenoechfaem ghefchieden nae 
de Roomíche Religye. 
Dit ig aldus gedaen Ben 14 Iunij An- 

no1s83. k 

Dit felfde jaer Ban 1583. Op DL xxv en 
Augutti, alfer een Concept op De nieuwe 
Kegierynghe ghemäechkt Wiert / ig den 
Ghecomnitteer den deſe inftructpe mede 
ghegheven. 


EIT. Artijckel, 


Eerſt, ende voor al, fal den voorenoemden 


Hers bande Raet alle goede opficht endeforchtuldicheyt- 
nne hebben „ dat die Geunieerde Provintyen ende 


Weeren: 
tacten. 
OENE. 


Landen. , blyven ende gehouden werden in 
oede eendracht ende onderlijnghe vrient- 
chap‚fooin conformiteyt van de voorgaende 

verbinteniffen ende: vereenighijnghen onder 

henluyden opgherichtt,als anderliars : Ende 
byfonder , datin prajudirye vandien geene 
veranderijnghe noch. onverftant en ryle mt 
ftack van de Ghereformeerde Euangeliíche 

Religye,by delandenrefpecrive aengenomen, 

daer imne oock den voorfchreven Raet nieven 

fal ordonneren nochte tocftaen by yemandt: 

* gheordonneert ofte gheinno vecrt te wore: 
en, 

Shnde daer nae binnen Wordrethtde 

Vergaederynge ban de Weeren Staeten 

ener. ghehouden / is aldaer op ten een⸗ 

entwintichſten Novenibris 1583,bie voor 


et negenendertichfte Boeck. 


ſchreveven Fnfteuctpe ghearreſteert / en⸗ 


| 


De op t'voorſchreven derde Arthckel ghe⸗ | 


reſolveert afs volght. 


Aengaende het derde Artijckel , dat wort 
gheneraelick gheaccordeert. 


Cat bzeeder confirmatype van het voor⸗ 
gerhaelde / fal ick hier noch bp voeghen 
een Ertract wt He Keſolntyen Van DE 
depe Peavincpen / Hollandt / Zeelandt/ 
ende Vtrecht / den 27. Decembris 1 583. ge⸗ 
nomen / fijnde een Hefvlutpe op het Herde 
point ofte Artyckel der Inſtructpe / daer 
van hier boven ig mentpe ghemaeckt: 

Eerítende vooral , fal den voor-noemden 
Raet alle goede opficht ende forchfuldicheydt. 
hebben , dar de Geunieerde Provincyen ende 
Landen , blyvenende ghehouden werden in 

oede eendracht ende onderlijnghe vriente 
fchap,fo in conformiteyt van de voor-gaende 
verbinteniffen ende vereenijnghen.onder hen⸗ 
lieden opgherichtt,als anderfins „ende befon- 
der de handtdaeraer houden , dat int ftuck 
van de Gereformeerde Euangeliflche Religye, 
by de Landen refpective aenghenomen, goede: 
eenicheydt.ende verftant. onderhouden wer=- 
de. 

Daer te vooren / naemelick op den ſe⸗ 
benſten Febroarij Heg ſelven Jaers/ 1503. 
hadden de Dooch-Bemelte Heerẽ Stae⸗ 
ten Bheneraef / Binnen De ſelve Stadt 
Vordzerht ghearrefteert cen ſeker Ans 
ſtructye / om te tracteren fêker berbante? 
niſſe met Truchtes Hen: Euer-Borft van 
Ceulen / mitſgaeders met Hervoghe Hans 
Cafinur,eft andere Petneen ban Vuptſch⸗ 
landt de Ghereformeerde Kcligpe toee 
ghedaen ſhnde / inhoudende / dat die van 
Be Keligye haere macht ende middelen 
behoorden te conjungeren / om / ghelyck 
haere ſaeke ghemeen is / alſoo ooch door 
ghemeyn advis ende macht de ſelve te 


moghen verdedighen teghen Den Conhnt 


van Hiſpanpenende ſyne Adherenten. 
In het Arcoort gemaccht met DE Hete 
tage ban Anjou , Anno 1581. ſtaen deſt 
wmoagden Vrtie. Tij. Hollandt ende Zeelan? 
fullen blyven als fy teghenwoordichi fijn „na 
melic inc ftuck van de Religye, ende anderfins. 
Goch hebben He Weeren Gheneraele 
Staeten Den neghentienden Novembris 
beg Jgers / 1683. cen Fuffructpe ghe⸗ 
maecktop de Meconciliatpe met den Here 
toghe van Anjou, in De welcke bedyngh if 
ghemaechkt / nopende De Keligpe / lat 

gj 


ói, à 



















































Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. 


t 
‚bl 1618. fine hoothendt comende in eenighe Ster Noomſthe Beligpe doen tertjdt arten 1618. pi 
— Bet Gan deſe Handen / niet en fende ats | erevceréde/ende Haer-omme Hie vrphept / —J6 
tenteren ofte innoveren teghen het faitt Haar het felfde Artickei gheracden gier IER. 
Ban de Keligpe / maer De ſelve laeten in | Vanden te ftipuleren / om Die te moghen J ki 
ſulcken ftact alg hyſe vindt faudesFtem/ | Veranderen / ſoo Wanneer fp ſulcx tot HSH Tod EE 
Dat fijne principaele Officiers loude fweeren vufte ende wel-baert harer Prauintpe —900 
de Landen ghetrouwe te welen, fonder yeeste | gheraeden machten bebinden / Is mede EERE (8 
— teghens defelve , ofte teghens de ghenoimen rapport / of het niet ſeraeden | IE din (8 
Ende ſynde daer nae in DE Hacre 1534. 
gaet ghevonden te tracteren met fijne 
JR. van Deanckerijck over De Souve⸗ 
repititept Ban de Landen / ig mede Lp He 
Weeren Staeten Ghenerael erpac{t:lich 
ghjeconditioneert / het maintienement van 
de Gereformeerde Religye, foa alg de ſelfde 
hae ter töt publijchelichk tiert gheexer⸗ 
ceert (ouder veranderjnghe daer in toe 
te laeten / ofte oock een ander Heltqpe te 
admitteren / behoudens alteen de bephept 
voor fijne Me. om in ſyn Boef fhuikeligpe 
te exerceren / bp aldien het fijne Me. ghe 
liefden indeſe Handen te comen, E 
Als He handelynghe in Pranckerijck 
| Baren vaozt-ganck niet en coſte ghewin⸗ 
ven / ende Dat daer nac deſe Landen met: 
| Engeland begoften te tracteren / ſoo op 
Be Souberapniteyt / alg op betfecours/ | gen in deſe Done te begheven / datde ſel⸗ 
ſyn de ſelve bedynghen bj alie Cractaetẽ | ge Haer inne bp ghemeen canftnt aen · ge⸗ 
Wederom gerepeteert / ende daer bj noch, nomen ende ontfanghen ſullen maghen: 
bedonghen / dat den Gouverneur die-haere | Snorden / ende hare vrpheydt Haer inne: 
Mt. (oude fenden, ſoude ſijo van de Gherefor- ſullen moghen behouden. 
meerde Religye: Dat den Baet ban Stae⸗ | 
te/die neffeng hem fonde regieren / inſghe⸗ Onder ſtont/ 
lycx oude fijn van de ſelye Religye, fg alg 
De ſelve te dier tydt in Engheland / ende Aldus ghedaen by de Ghedeputeerde 
hier te Lande wierde gheexerceert. der Geumcterde Provintyen aen d'ooſt 
Doecht hier nu voorder Bp het RNeces ſyde der Maeſe / tot Otrecht vergaedert:: 
ofte affchept der by een⸗comſte ende Ber⸗den xy. zl. e2.1637. ſtylo novo. 
gaederynghe ban He Ghedeputeerde der 
Gheunieerder Provintpen aen deſe ſſöde In de Inſtructye Die Anno 1688. den 
Der Maeſe / Binnen der Stadt Direcht/ | PJ. Aprilis. Haag den Anedt van Staete 
pp den rrj”. Aprilis, ende nge· volghende Hefer Vercenichde Meder-Handen/ van: 
Baeghen/ nac gfhandeſynghe ban cenige | de Weeren Gheuernele Staeten / is ghe⸗ 
particuliere ſaecken / aenghevanghen en⸗ arreſteert / ſigen deſe oorden, Artic. 
de gehouden / als naementlick van den xviy. | 
Furftenvdonume Gelder ende Garaeffehan dallen beforghen (te weten de Macden: | 
Zutplen/de Geaefſchappen ende Vande Lan Stacte)da: alle Gouverreurs ; Admi-- 
tan Galland/ Zeelands Vtrecht / Daiefe | raels,Gheneraels,Overfte,Ritmeefteren, Capi- 
N land: Over fiel ende He Brieſſcheo mme⸗ ‚ teynen,endeal het volck van vorloghe te wae- 
— landen / Lupdende als volght: ter ende te lande, ſullen belo ven ende ſweeren 
epe: Ende alſoo het xih. Artickel / ſppeeeken⸗ die Straeten van-de Vereenichde Landen ‚ die: 
Nog te de van de Religpe / int maecken ende flupz | by de Vnye ende-handhoudijnghe van de Gee- 
ban” ten van de Naerder Pupe/ſulcx is geftelt | rcfor meerde Religye fullen blijven , eenfac— 
bettine in vefpecte van die Provintuen / Wtghe. mentlikk de Straeten van de Provintyen, ende 
5e, ſondert Holland ende Mesland / Die De | Magiftracten ven de Steden, daer inne ſy · Hedẽ 
| Ddddd ij ghebruyekes, 


isdat %rtjchel ſulcx bp gemeen cans HMA zite RT 
fent te veranderen / Dat aenghefien alle de EGTE, B 
Provintyen, door Godes ghenaede, de Euan= 9506 
geliſſche Ghereformeerde Religye nu een= MONA d 
drachtelick hebben aenghenomen , fy-daer by 00 
blyven ſullen, ſonder eenighe veranderijnghe —90 94 
daer inne te moghen doen , als met ghemeen RIE OKEE ERD 
confent van alle de Bond-ghenooten , ende IER 1 
etch Ben anderen met lyf / goet / en bloet 
daer ne te mainteneren ende beſcher— 
men/ om alfoe te booz-comen/ dat in toe⸗ 
comende tijden / door Beranderijnge bart. 
Keligpe / geen ſcheurjnghe mechtucrs 
Den gepractiſeert / ofte te \ege gebracht / 
in Die voorſepde Provintpen / ofte leden 
kau dien. 

Wel-zeeftaende / dat ſoo verrerenige 
Heden ofte Steben van die Asomſche 
ofte andere Religne weſende/ henbegeer⸗ 


— — — 
— — — — — 
fl - : 
Xe » _ 
+ : — 
— —7 * hs Ph Ke Bas * eg Pe 


— nt 


NP 
EE — 


* a 


. — 
— — — · — * Ld i — 
⁊* En — eee — — 
J ⸗ 
RES ee Ee — 
it Ws ——— S ka “Dm eV, — 





— — — — 


— * — — — — — — = - Ee — — — — — — — — 
— ——— — — —— Gn — eer — ——— — — — — — 
ee en Eeen _ — 5 — — ee —— En EEE — 

———— * — — ee — — * ne Re — — en — — pe ne 
— * — — — — — ẽ — Ren — — — mr — 
— — Sj * — — — — —— — — — — — — — — 
— — — — — * * renine oe — — * 
_ —— « _ — — — — * RES el * ee eender 
— rn —— — & _ — — — — 
J e * —* * e 
— 











Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 






















































| | nn 
k n nt J ils ì Ee » e ï 
Ane en | Ki: * Nederlantſche Hiſtorie Het negenerdertichfte Boeck. | 
À 8 ORE eo A 1816. ghebruyckt,endetotwienslafteende repartie | FEk hebbe hier boden aengheweſen / 168 J 
HE LIE AEEA! r memmen. ÊyEfy beraclt fallen worden,ghehou ende ge- Watter al teghenfportelĳnghe ghe⸗ kr 
| | i Ki | 990606 trou te te weſen, &c. —— sip * — ah kn el 
BAL KEREN HF ° gheraecken/dat de Pattonaele >yne- fot} Nn Die 
| se 4 | 90— Ende Artieulo xxxiij.ſtaet aldus: | dus (al aop jaer ende bach bp den meefté ree * 
9 HEB hi Die Raeden van Sraete voornoemt , lullen | enge beften deel Der Staten Defer Han ap Dann 
19 4— | NDE ‘ beloven endefweeren in handen vande Stace | den beraemt) eenpaericik bn alle de Pro⸗ —* er 
it HEK TEN ten Generael,ofte hen. lieder Ghedeputeerdes | gintpen ig cunnen ingewilticht wogden: Ingesaf ® 
IV———— te ween ghehow endegherrow den ſStaeten sper immers ig het / door de ghenaedE meu at 


Generael vande Provintyen , diein de Vnye | neg Weeren / ende boa het cloech belepdt vanchiig 
ende by de handt-houdijnghe vande waere [ geler Íicf-Gebheren her waere oude Ohe: Bi 
id Chuftelicke Religye lullen biyven,dar {fy fu.len reformeerde Keligpe / ende des Dacder- zode, 
Bn onderhouden,foveelin hunis , hee Tractaet | Lands moch epndelick fo wijt gebracht! 
—9 Ii) met haere Mt. van Engeland: ghemaeckt,ende | dat Die langh-ghewenfthte Synodus ſy⸗ 
it, | haer reguleren nae den inkout van defe In- ‚ nen aenvanck / in Godes naeme / gheno⸗ 
Bk MEE ructye, Bec. men heeft binnen der Stadt Dorarecnr 
EIN De HIN Alle He bavenverhaelde Evactaeten/ op den rij. Novembris,ityloioci. 

BRE | verbinteniſſen / ende Gnftructpen;ghee{ Baer fyn tat Het houder deſes Synodi 
—9060 ben genoechſaem te kennen / dat demeyverſchenen niet alleen veel HoochShe⸗ 
KI READ | nyngbhe ban Be Hooch· Moghende Wees | teerde ende Godſaelighe Profeſſoren / 

id ORR ren Staeten Generacl,ghelyck ooch ban | Predicanten/ ende Ouderlynghen wt ve 

KINDER een peder Provintye int particulier (nae 


— 


— — — 

— 

35 — 
— — 


Peder-Buptfche/ende Walſche kercken 
99 | Dat fpeen mael de Meligpe hadden aene | Hefer Geunteerder Provintyen/ maer ooe 
—90 ghenomen) eendzachtelick gheweeſt fp/ | pele treffelicke Weerde / Hooch ⸗ Oheleer⸗ | 
DERDE Defelve Beligpe ongGefchent in alte fup: | De Perfaonen wt Enghetandt / Schot⸗ 
HEE dk, verheyt ende eenpacrichepdt onder male landt / Ceur⸗Phals / Furſtendom Heſſen / 
Kibet pon hj canderen te conferberen/tot naerder ber: | ende vrye Republycken Ban Switſer⸗ 
HARE binteniffe ende befteniffe van He Loor 1 Kandt/ Geneven / Bremer / ende Em⸗ 
AI gaende Dupe / anderfing fouden de felbe | den. 
NN: 1 „Alltantpen van notoire luOzicitept fijn Deſen Cheiftelicken Synodus ig aenges 
J gheweeſt. Want aen Deen ſpde te ſtipule⸗ ghevanghen met extraordinariſe Pꝛedi⸗ 
Hi KD ren het maintieuement vande Keligpe / catpen/ danckſegghyngen tot God Loor 
Bh: nde act Bander fpde te behouden De | de gheluchige aen-camjte aller Dier Gode 
— J90 vprpe Difpofitpe over De ſelfde / en can geen faeligher Mannen / alg oock met vierige 
—9 | / fondament macken Ban een Laffe ende ghebeden / dat het God den Weere woude 
HEE 9 ſincere alliantpe. | ghelteben Be by⸗ een · comſte deſes Synodi 
J Bil Poeght noch dit tot het vooꝛ⸗·verhael⸗· te feghenen / ende alte die Perſoonen / die 
EER HEE os de / dat alle ghereduceerde Steden/ / ghe⸗ am den felfden fouden berfchijnen ende 
J— ĳ duprende deſe oorloghe / hebben macten | gheſegh hebben / met ſynen WW. Gheeft 
(RR ELK. genenemen de Ghercformeerde Keligye. crachtelick ende genaedelick bp te ffaen/ 
RHENEN | Vwelck de verbintenifje van de refpectis | op Dat Hoor Den middel deſes Synodi , DE 
ge Pzobintpen aen De cenpaerichept van | vervallene mupzen ban Jeruſalem hers 
Be Keligne/ wtdpuchelich te kennẽ geeft/ | bout /ende defe Handen tot haere voori⸗ 
mitfgaederg Hen fin ende mepnijnge Lan | ge ruſte / brede / liefde ende eenichepot 
De Pnpe ban Btrecht alfo clucideert/Dat | machten ghebracht Worden. MA 
| alle Dupfterhept ban de Woogden/fo Daer | De plactfe der bp-een-comfte is gheor⸗ —* 
eenighe machte fijn / teene-mael Wordt donneert gheweeſt in de Doelen / alwaer rrd 
wech· ghenomen. Het ig onbehoorlick ten boven-ghensemde daeghe / nae DE 
ende Ban quaeden ghevolghe / dat t'gene Pzedicatpen / bp-een-ghecomen fp / cy 
eenpaerich ts genghenomen / bpeenighe ‚cen groote / ſchoone / ende wel gheappro⸗ 
desen alleen / ſonder eenpaerighe inwil⸗ | prieerde boben caemer ofte Dacle de 
Iynghe / (oude berandert afte verlacten | Hecommitteerde der HoochWog. Dees 
wozden. ven Generaele Staeten / met De Gecom⸗ 
mitteerde Predicanten / Profeſſoren / ende 
{ ®uderlijngen Her binnen · landſche Kercs 


ken. 
| We 


— — — = 


— — — 
* 
Nd 
— 


BA 


pe 
Mi 
has ĳ 

Gies 


rly European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 










615 1618, De naemen der perſoonen / ſo politijez 
— be/als nerckelicke / met behoorlicke Ere⸗ 

nen denſen endeCommiſſuen bau haere prin. 
wl Prepperieos cipaele tot deſe Spnodaele Bergaͤede⸗ 
eeft teop p / * * 
cell) syno. ynghe gheconunitteert ende af· gheſon⸗ 
os Boren den / ſyn deſe. 


nen wi beriches Wrt Gelderlandt,ende Graeffchap 
Zutphen. 


Martinns Gregorij , ®octoz in bepde 
Richten ende eerfte Kaed des Furſten 
— Geldze/ ende Der Gzaefſchap Zut- 
5 Johannes van Ellen , Kaedt des Furſten⸗ 
—— Geldze/ende der Graefſthap Zut—⸗ 
hen 


Wrt Hollandt ende Wett-Frieflandt 


Heer VValraeve van Brederode Baron Bar 
Biaenen / Wurgh-Bzaecve ban Vtrecht / 
Heere van Amepden &c. 
| Hugo Muys van Holy, Ridder / Schout 
| der Stadt Dordrecht / Balliu ban Dtrie/ 
Ooꝛdinarius van Wege de Gedeputeerde 
Stadt Dogdeecht in De vegaederynghe 
ban de B. M. Heeren Stacten vankzal 
landen de Wet- Paiefland: 
lacobus Baetens , Burgher-SRepfter der 
Stadt Amſterdam. 
Gerardus van Meuburch, Burgher Mep⸗ 
ſter der Stadt Alckmaer. 
Rocchusvan Honaert, Doctoꝛ in bepde 
Hechten ende eerfte Maetrin den hoogen 
Maed van Wolland/Sec. 
Nicolaes Cromhout , ®octoz in bepde 
Mechten / endeeerfte Raedinden K202 
vintiaelen Kaedt ban Molland/Sc. 


Wrt Zeeland. 


Daftor Simon Schotte , Seeretarig van 
Middelburch. 

M: lacob van Campen, Naed van de. BP. 
Staeten van Zeeland: 


n Wr het Sticht van Vtrecht. 


Yoncker Frederick van Zuylen van Nievelt; 
Heere van Aertſberghe. | 
VVilheim Hertevelt , :. tot Amerffozt. 


Wt Eriefland. 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. 


— — 


dongherdeel / Facd vande . Staeten 1618. 
Bau Prieſland | — 

Erneftus ab Harinxma, eerſte Kaed int hof ie 
van. Briefdand: 


Wit Over-Y del. 


Joncker Nd Haeghen. 
Johan van Hemerden / Burger · Men⸗ 
ſter der Stadt Veventer. 


Wt Groenijnghen ende d'Omme- 
Landen. 


‘Hieronimus Ifbrants , Doctor in bepde 
Bechten / ende Kaed in he Meechen-caes- 
mer Ghenerael. 

loncker Edfsert-Tacob Clant, Meere in Ce 
ſynghen ende Sandweer. 

Daniel Heynfius , Connchlicher it. 
in Swedẽ Gaed / ende Wifforp-fchrpver/ 
Profelts2 der Bifkorpen/ alg ooch Biblio 
thecarius ende Secretarius der Aradempe 
tot Leyden/ ende Secretarius Ban He Hheerẽ 
Ghedeputeerde Der Staeten Ghenerael 
opdeſe Spnode. 


Wt-Land:fche Theologi ofte Schrift 
Gheleerde verfchenen op het Sy- 
nodus Nationaet binnen 

Dordrecht. 


Georgius Carleton. „ Biſſchop tot Kans 
Daf/in Walta. SS: Theologie. Doctor. 
Decen te V-Vinfoor. 

lohaunes Davenanrtius,SS. TheoligieDoêtor: 
lofephus Hallus , SS. Theologie Doétor,. 
ende Proteflor in De Aeadeanpe tot: Cam⸗ 
bridg / Peefident vanhet Eolleqne Her: 
Conighinne. 

Samuel vVardus Dottor in de Godhept / 
Regent in het Collegye van Sidaei, imn 
d'Academpe tot Cambridg. 


Wit het Ceur-Vorftendom Phalz. 


Abrahamus Schulrerus , ®octoz in de 
Godheydt / ende der ſelver profeſſoor in: 
de Academpe tot Hepdelbergh./ ende 
tof- Prediker aldaer. 

Paulus-Toffanus, Dottoꝛ in de Godhept/ 
ende Aaedt inden Boochften Merckens 


| Raet in de onder Phjalz: 


Erneftus van Ayla, Gꝛietmam in Ooft: 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


hHendt / ende der ſelfder Vrofeoe 


‚ Doctor in de Gode 
nde Bs 
adempe: 


Henricus Altingtus 


Fol.38 5 


Ì — 4 kit * d 
4 930 904x4 
—*9 In, 44 —* 

If dik 


— — * 
— — 


— — 
— — — 
—F — — — 
— 
— Ts 


— — 
— — — — 


— 


— 


— — — 





































Hi BNR, Nederlantfche Hiftorie Het negenendertichfte Boeck, ( 61f 

LIE MBE 1618: dempe tot Vepdelbergh ende / Regent wieuwe Ceftament. TÔ. 
BON Lot bne A, | ban Bet Colleave der Wijf hept/aldaer, | _ Ludovicus Crocius, Ber B. Cheologie 
BERDE 10E 0 5 : — vis } | Doctoꝛ/Paſtooꝛ tot Sr. Marten binnen 
OEREN Oo | Wrt het Furftendom van Heſſen. remmen / ende alvaer Profeſſor ban het 


ib | oude Teſtament / ende Der Philoſophie. 


Nkk ' 
‚U 1 























101600 PT Georgius Cruciger , Doctoꝛ inde God: 
HT ERTE Id ’ S * 
1 Hat iN hepdt/entde nw ter tydt Bectog van He A⸗ Wt de Stadt Emden. 
il 06 cadempe tot Marpurgh. 
HELI idbaa Grei scan pof Previgher tot Caf | —— — Paſtooꝛ der Kercke 
EME el / ende Beren des Collegy, Adelphici , BEEN Ge HUIDEH, 
—9 —— ® nn RuzrusLuce, Pafteor der Herche tof 
HERE OEREN Daniel Asigelocrator , Superintendent ' Emden. 
HR Lee der lercken in Over-Deffen. 
ARE kt Rudolphus Goclenus d'oude , opperfte | De Profefforen, Predicanten,endeOu- 
ge 90 | Prafeflog ber —— in de oen derlijnghen, die wtde reſpective Pro- 
: [SED | wue tot Marpurg exrraordinarie non a Ed oe A Adil Nr * 5* 
80 IE | dicendam,, fed ad audiendam fententiam de- | VIDtyEN ACT Vereenichde Neder-Lan- | 
900 | puracus. den met Credeniye haerer Kerc- 
9 Rad ken verfehenen fijn in Synode 
dek hf Wrede vier — — Cantons | et 
ALONE ofte Republijcquen van WIL drecht,{ijn defe: 
9 | ferlandt, 
EK be 4 * 
Kd ih TohannesIacobus Breitingerus, Daffu2 Ber Pr ofeyfor ES. | 
ERE EMO Kercke te Zuerich, | 
Ri —4 Kick (FN Pad Marcus Rutimeierus, Dacta? inde God Ioannes Polyander Deoſeſſoor Der H. | 
4 URE heyt / ende Paſtoor der Berche tot Beru. | Checlagie in de Duiverfitept tot Hens | 
8) 4 if gi Hat | Doctor Sebaſtianus Beckius, ger D. Thea bien ter tjdt Rectooꝛ der ſelfder | 
ERR INNER togie 3 in de Durberfitept tot | Atadempe. | 
J HI Ei, lagie Profeffao: in ge Vnverſitep | Eranciteds Golhiars” , bet D-Checlonie | 
1 CREE: HUE: V Volfgangus Meierus, der H. Eheotogie | Doctor / ende Profeſſoor Der ſelfder / oock | 
J J od Boctor / Palo? van St. Alban binnen tegenwoordelhyck Rectoor in de Vniver⸗ | 
An BRIE Bafel. Act — 
If BEA 3 ‘ | Ì nt®olus Lyhus , Peofeſſoor in DE 4e 
ENE lohannes Conradus Cochius, Paftoo2 der 184 & 
ik HE 0— aftaufen. Cheologie in De Alluſtre Scholte tot 
KEA Ha | Herchetot Schafhauſe * — ait 
ORNE | 0 hi | Revublijcque van Geneven. Antonius vVValæus Pꝛeditaut in Der ez 
EIK He EN Wide Republijcq mepnte lefu C heaft Binnen 3Riddelburch/, 
| A HIE Johannes Theodatus, Paſtoor der Ghe⸗ ende Profeſſoor ber 1, Cheologie in De 
4 —— MEN: — tot Genest / ende aldaer Pro⸗ Schoole aldaer, 
Ee ke feffaaz Der W. Cheologie. | " 
BE Hi di | Theodorus Troochinus, Paſtoor efi P2or.| De Predieanten ende Ouderlijnghen 
EEE PRAOODE feſſoor der H. Dchaiftupee inde Stadt/| wrede refpettive Neder-Landfche 
Hd —00 
BEE MENIN — vermaerde Schoole binnen Ber Kercken ghedepurtcert , 
BR if | 7 | | fijndefe. 
1E Wrtde Republijcque ende Stadt rosarVoara7 1 | 
ELN | Beerman: ‚ VVilhelmus Stephani, Doctor SS, Theolo- 
J IE — — gie, Peedicant tot Aernhem. 
Bk Kl Matthias Martintus , Pꝛofeſſoor Her B. |  Elhardus Menhius , Peedicant tot Hars 
RBD 9 rchriftupse / ende Bectoz in de Bermaers | derwycli. 
KERN | Be Schoole binnen Beemen, Sebaftianus Damman Pꝛedicant tot Zute 
—4— A | Heuricus [flelburgius „ Doëtor Theologie, | pen. 
9 | | Pyedicant binnen Bremen / ende aldactin |_ loannes Bouilier Pꝛedicant te Warne 
Hin de hooghe Schoole Profeſſor van Het felt, | Ey al 
1 9 | | laechet 
PENS 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQvest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 





Ol tor/ende Outerljnck tot Piemeggen. 


Wt Zuyt- Holland, 


Balthafer Lydius, Prcdicant binne 
drecht / ——— — 


Heuricus Arnoldi dedicant Binnen 
Delft. Pꝛ 


J— Hommius.Pꝛedicant binnen Lep⸗ 


ſbertus Voetius Pꝛedicant tot Wuefz 


van Vtrecht. 


Arnoldus Oxtcampius, 92 edicant tot We 


merffo2t. 


loncker LambertCanter , Ouderljnch tot 


Dtreeht. 


Van weghen tghevoelen der Re- 
monttranten. 


Ifaacus Frederic Pꝛeditant tot Vtrecht. 

Samuel Neranus, Pꝛedicant tot Amerſ⸗ 
ꝛt. 

D. Stephanus van Helſdinghen, Raed in 


—— Muys van Holy Bailliu vanZuyt⸗ gen Hove van VOtrecht/eudeouderlynck 


Aland / Guderlyngh tot Dordrecht. 
den. 
Wt Noort-Holland. 


lacobus Rolandus, Pꝛeditant tot Ame 
ſtewdam. — 

lacobus Triglandius, Pꝛedicant tot Ams 
ſte—— wis De | 

Abrahamus Doreflaer edicant tot 
Enchupfen. * 

Samuel bartholdus, Pꝛedicant tot Mo⸗ 
nickedam. 

Doctor Dominicus vam Hemf kercke, @u: 
derlynck tot Alckmaer. 
on ecick Heynick,Ouderlijnck tot Amſtel⸗ 


Wt Zeeland. 


Hermannus Faukelius , Weedicant tot 

Middelburch. 
Godefridus Vdemans, Pꝛedicant tot Zie? 

rickzee. 

Cornelius Regius, Pꝛedicant ter Goes. 

Lambertus de Rijcke, Predicant tot Ber⸗ 
Shenopzoor. 
M:.Iofias Vof bergius , Mekenmepfter van 


Zeelant/ ende Buderlijnck tot IW iddel: |. 


urch. 
ME Adrianus Hofferus, Schepen ende 
pt gl tot Zierickzee ende Oudernck 
act. 


Wrt het Sticht van Vtrecht. 
Van weghender Kercken van t'ghe- 
voelen der Contra-Remon- 
ſtranten. 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQvest 


ite 
es reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


D. tohannes Larus, Gudexlyngh tut Lep⸗ | 


Wt Vrieflant, 


Toannes Boghermannus „ Pzedicant tot 
Leeuwaerden. 

Florentius loannis, Pꝛedicant tot Sneeck. 

Philippus Danielis Eilihemius , Pꝛedicant 
tot Darlinghen. 

Meinardus ab Idzerda , Ghedeputeerde 


| Staect van Peiefland/ende Buderljngh.: 


Kempo van Donia , Raedt in den Hove 
ban Deiefland. / ende Ouderlijnck Her 
Peerche tat Lecuwaerden. 

loannes van den Sande, l. V.D. Raedt in 
den Dode vanDrieflant/ende Ouderljnc 
tat Leeuwarden. 


Wrt Over- Yflel. 


Cafparus Sibelius, Predicant tot Bevers 
er. 
Hieronymus Vogelius,Dzenicant tat haſ⸗ 


ſelt / ende teghenwoordelick bp leenjnghe 


totc ampen. 
Hermannus VViferdingius, Oudſte Pꝛedi⸗ 
cant tot Zwolle. 
—— Langius, Pꝛedicant tot Ballens 
ove. 
loncker VVillem van Broucknuyſen, Ou⸗ 
derlĳnck. 
loncker lohan van Lawick, Burger-meps 


fter tot Campen/ende Ouderlijnc aldaer. | 


Wt de Stadt Groenijnghen, ende wt 
de Omme-Landen. 


Cornelis Hillenius, Pzedicant tot Gꝛoe⸗ 


nynghen. rie TEER 
Georgius Placius,Predicant in DE Dam. 
keeee VVolfe 


| loannes Dibbertius, Peedicant tot Dogs 
drecht / Ghecommittert ban de Kerche 




































































— 


—— * Pi 


Er SEK — * 
— en 8 — 
en ahd 
+ „$ 
5 — — 
E 2e 
— 






End 
— 
— 
— — ——— 068 


—— 
** 





































U en T 
ar SS 
Te 


ed — 7 4 —— — * 
E — 
EE — — — — * — 
— — ⸗ * — — en * — — — 
— mes _ 
— — 

— = 
AE en 

* 


rly European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
2 


Hi 
Like: 
HE Ar 
Ii — 200 
REE he 
8 d | rd ATM | 
mm —J 9 
LAN 
ve Á AE Mitt 
\ BN 
J | J 
1 $ 
| 
7 
kN 
Ld 
4 


Ne derlantíche Hiftorie 


VVolfgangus Agricola, Prebicattt tat | dynge gewilleromt van be Wee 
Behem. 


loannes Lolingius, Pꝛedicant tot Poort: 
broeck. 

Egbertus Halbes, Licentiaet in de Rech⸗ 
ten/ende Ouderlynck. 8 

loncker lohan Ruffelaert, OQuderlynck tot 
Steern. 


Wtde Drente. 


Temo van Affchenberch „ Pꝛedicant tot 
Meppel. / 

Patroclus Rummelingus , Preedicant tat 
eKKhupnen. | 


Wrt de Walfche Kercken hier in de 
Gheunieerde Provintyen. 


Daniel Colonius, Megens ban het Fran: 
gehe Collegpe binnen Kepden. 
loannes Crucius, Preditant binnẽ Haer 


gas. 
Ioannes-Doucher, Pꝛedicant totDlifijn: 


e. 
Oe mie de Pours, Pꝛedicant tot Mid⸗ 
delburgh. 

Everardus Becker, Ouderlynek tot Mid⸗ 
delburgh. 

Pierre du Pon, Ouderlngh tot Amſtel⸗ 


dam. 

Als de boben-ghenoemde Heeren Ges 
committeerde ban wegen De W. M. Hee⸗ 
ven Gheneraele Staeten / ende Der Kerc⸗ 
ken ter boven-genoemder plaetſe bp den 
anderen Waren ghecomen / Soo finder 
we: deſe Provintyen eenige ghedeputeert / 
te weten ut peder Provintye eenen Pre⸗ 


dicautende eenen Guderlynt / am te gaen. 


aen het Bogement der Wtlandſche Weer 


ren Biſſchop / Dor orꝛen / Profeſſoren / ende 


andere Hooch · Gheleerde Mannen / ende 
de ſelfde ban daer te gheleyden tat in de 
Doelen / Biet ſaemen aldaer ghecomen 
ende verſchenẽ fijnde in een groote neer: 
faeleop de Doelen / Doa is ſulckes den 
Weeren Ghecommitteerden Der Bener: 
Btaeten aengedtent/ ende fyn gefonden/ 


ae Weerde Godſaelighe Mannen D, Bale. 


thafer Lydius, ende D. eſtus Hominius, %ut 
nacme Lan de gantfche vergaederynge/ 
am alle de Wtheemſche Theologos te noo⸗ 
dighen ende te ghelenden tat in het:graa: 
te. Sael / Haer De Synodus foude ghecele⸗ 
Bpeert- worden. | 

Hier fin De felfde met groote eerbie⸗ 


Bet negenendertichfte Boeck, 


renGregon 1 






ik 16 


rio Martiuij , ende den eere KLidder Muys — am 


van Holy , at den namme van de H. Mo. 

Meeren Generaele Staeten / eũſyn daer 
naeden €. Weeren Biſſchop / Doctoren / 

Pꝛofeſſoren eñ Pꝛedicanten der wtland⸗ 

fche hercken / eſck hare ſitplaetſen ghe⸗ 
weſen / de welcke ſy inghenomen hebben / 
nae dat de Ghecommiteertre Der H. Mo. 
Heeren Staeten Ehenerael / ende de Hee⸗ 
ren Doctoren / Profeſſoren / Predicanten/ 
eñ Ouderlynghen der PNeder⸗·Landtſche 
Kercken / hare gheſtaelten hadden inghe⸗ 
nomen. Wet Saelig met tapeten behan⸗ 
ghen / ende de gheftoelten met groen laets 


ken/ ſynde foo Beel gheſtoelten alfer ſyn 


Callegpen van Conhnckrycken / Borſtẽ⸗ 
doemen / Nepubſlycken / ende Landen / ens 
de Kercken aldaer verſchenen. 

Nie nu alle de boben⸗ghenoemde Pers: 
ſoonen gheſeten waren / Boe heeft D. bal- 
thaſer Lydius Pꝛedicant binnẽ Dordrecht / 
de Artye in Godes naeme aengevangen 
meteen fraeye Lathnſche Czatpe/ in DE 
welcke hy voor eerft in het corte heeft; 
verhaelt de ſwaricheden Die bier te Lan⸗ 
de Waren ontftacn Hoo? De Kerckelicke 
berfchillen. Daer nae heeft hp de D. IR. 
Heeren Staeten Ghenerael bedanckt/ 
dat het haer belieft hadde/ met her bp eert. 
roepen. Defer Dynodaele vergaederynge/ 
te bewyſen ende Deen biycke / hare goede 
ende vaederlicke ſorghe / Die fp alg Does 
ſter Heeren ban Godes Rercke / Waren 
draeghende over Den wel⸗· ſtant / ruſte / enz 
de eenichent der Gereformeerde hercken 
in deſe Gheunieerde Provintpen / heb⸗ 
bende byeen ghebrocht niet alleen becle: 
van de boor-treffelichfte Leeraren Her 
Neder Landſche kerchen / Maer ooch. 
vele van de — Opdeenfte ende wijt? 
bermaerfte Cheotoganten Wt verſchey⸗ 
dere Corynek rycken / Vorſtendoemen / 
Republgeguen/ ende Steden / de weicke 
bpin Den. naeme der. Peder: Landfche 
Kerchen ſeer eerbiedelick heeft bedanckt / 
dat fp die ſware reyſen hadden aen⸗· ghe⸗ 
namen ende hier waren verſchenen / Har 
re Eerweerdicheden biddende / de goede 
hand te willen bieden ende aen-houden/ 
dat deſe onder-hädelijnge machte vrucht⸗ 
baerlick afgaen/tereere Godes/ opbou 


wynghe ſhner ercke / vrede / liefde ende 
eenicheydt der inwoonderen Hefer. ende 
anderer Handen. 


We bage- ghenoemde.B. Lydius fn ora⸗ 
tpe.ghe” 





| 


— 




























































Onder de regeeringhe van ConinckPhlips de derde. 


6ib\ 1613, tpe gheepnbicht ende befloten hebbende | HenricusLeo, Paedicant binnen Borms 1618. 
— — weteenſeer pbrerich qhebet tot Godt den | mel. — 
Heere / Soo heeft de Wooch- Gheleerde Bernherus Vezekius, Predicant te Ech⸗ 
Raetſ-heer Martinus Gregorij, in den nae: | telt. | | 
me Van He MD. M. Beeren Gheneracle | Henricus Hollingerus, Pꝛeditant in den 
Staeten / aen ben vergaederdẽ Synodum, | Graeve. 
en ſeer treffelicke Bratpe in Get Lathn 
gedaen / onder anderen Die gantſehe ver: Wt Suyt-Holland, 
gaederynghe vermaenende / Dat fich een 
neder in ſhnen ſchuldighen plicht / alg | Simon Epiſcopius, Artium Magifter, ende 
ftaenbe boor Gob (Hie ce Kender der Ger: | Profefor S. Theologie binnen Lepden. 
| terr ende door · gronder der niereit is) fou: ohannes Arnoldi Corvinus ‚ Peedicant 
He qupten. binnen Kepden. , 
Betkacdf-Beer Martinus Gregorij ſyn afs | _Eduardus Poppius, Pꝛeditant binnen Der: 
ſpraecke tot Hen Synodum gheephdicht | Goude. 
hebbende / Saa heeft de VVel-gheborene |-__ Theophilus Rijckewaert, Predicant bies 
Heere van Brederode, vant egen de B. IR. | nen den ziel. 
Weren Stacten Gheneraet/ over· ghele⸗ 
Bert feechere Garter 4, JB. bzieven ban Wt Noord-Holland. 
commiſſyen ende authozifatpen belan⸗ 
ghende defe Pationaele Spnode/ verſe⸗ Philippus Pynackerus, Predicant binnen 
helt met het groote Seghel van hare 1D. | Alckmaer. 
A. in rooden waſſche / de welcke Doc? DE | Dominicus Sapma , Paedicant binnen 
Meere Lydium , opentlick der Dergacde. | Hoorn. 
Berni rynghe ſijn voor ·gheleſen. 
he aje Op den 14.Novembris{t. n. iſſer baarder WtOver-Yffel. 
| negen, —— tot — — * —— grin 
Prꝛeſident / twee Aſſeſſoren / ende twee Thomas Gofwinus, — 
—— — — Aſſuerus Matthifius, pep ee 
meerderheydt Lan ſtemmen / hoeft voor 
hooft/ geſchiet is / de welcke by viere daer Wt de Franſche Kercken in Ne- 
toe verſochtte Perſoonen opghenomen/ der-Land. 
ende aengheteechkent fijn. —— 
Cot Pꝛeſident / Aſſeſſoren ofte vooꝛ | Carolus Nielius, Walſche Paedicant bin⸗ 
ſtemmers / eñ tot Scribas ofte Decretarifen, { wen Vtrecht. 
fijn vercoren / de ſeer Godſaelige / Hooch⸗ 
| Geleerde’ Wyſe / ende Ervarene Merce | WDatnu voorder aengact het verhan⸗ 
ken- Heeracrg / Iohannes Beghermannus, delde in deſe Spnodale bp-ren-comfte/ 
Herchen-Wieraer binnen Leeuwaerdẽ / al hoe-welick eenighe hennie ende Wer 
| Facobus Rolandus Werchen-dienaer binnen | tenfchap daer Dan hebbe ut de brieven 
Vmfterdam/HermannusFaukelius, Prꝛedi⸗ ende correſpondentye van verſcheydene 
sant binnen Middelburch / Sebattranus | myne lieve Beoederen / ende goede Brien⸗ 
Dammannus Bedienaer Der Ghemepnte | den aldaer / Dao en fal ick nachtans hier 
binnen Zutphen / ende Feftus dommius, | heen breeder verhael daer van doen / om Plactaet 
Teeraer der Ghemeynte leſu Chrifti Bins | in het minſte niet te oper treden het Plac⸗ tegvens bet 


_ — — — we 
— * 

— * — — — — ne ne m 
- — — — Ees — — 
J — a p 

Ld J — 
4 — 
bas ed * KT Br Baz EE nn mn 


— 


Pd wy 





ad — 
—* Dg 
> > 


| nen Leyden. cact van De W. ID. Veeren Generale Bin ben) 
Daer fijn oock ghecitteert omtat defen | Staeten / myn Hooghe Grerichept / hiet percoopen 
Synadumte camen / ende in Den felfden | volghende: ofte tropen 
Bao te ſtellen / te verclaren / ende / foo Veel | wetge 


«ff EK 5, 5 
en 





Baer moghelick falfjn / te verdedighen 
vyf controverſe poiucten/ Deſe hier nac 
benoemde Remonſtrantſche Profeſſor/ eũ 
Peedicanten. 

t de ghene die 4 lderſe (ct DL fulten f 
Wi de ghene die tot den Gelderfchen S vederen/ptupt: Boen te [uilen jee 


Synodum ghehooren, / Alſoo miet jeghenſtaende onſen teren, 
€ | 


Fe Staeten Ghenerael zen enve 


N Schuf-en 
der Dereenighde Peder: Srei 


( Handen / Allen den ghe⸗ & ® unce 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQvest 


ite 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 






* — 
5 
ü— OT — — —— — —— Ks 
: : : — — — — 
— Ed — 
— A —— 
—— — mi 


Nederlantfche Hiſtoeie 


1648: voorgaenden Plactate/gheemaviert Den 


feseuden lu:ij, int Jaer dupfent ſes hen 

Hert ende xv. alomme inde Wooefs. 920: 
vintien / ghepublitrert ende berkonùicl;t/ 
genigherurieufe/ angheruſte ende twiſt 
gierighe Menſchen tot Pieuwichepden 
ende veranderiughe trachtende / hen 
bebben onfierftiien/ ende noch daghelycx 
onderſtaen / quaelijck te ſpreecken / ver⸗ 
ſchepden fchandaleufe ende argherlycke 
Boecxkens / end Liedekens / icfereynen / 
Nieumaren / ende diergelucke te dichten / 
in drucken ende gheſchrifte Wot te gheven/ 
ende onder deGhemeente te ſtroyen / daer 
Bp wiet alleenlick onbehoorlyck Vande 
Wettelijcke Megieringhe der # anden int 
Glenerael Ende Particulier werdt ghe⸗ 
difcoureert ende gheoordeelt: Maer oock 
ghearbeyt ende onderſtaen tuſſchen Pro⸗ 
vintien / Steden / ende Ingheſetenen der 
ſelver / twiſt ende oneenichent te maccht/ 
fuülcx Dat d'onweetene / ſlechte / ende oner⸗ 
varen Menſchen / ende Den ghemeenen 
Man /daer dooe lichteſyc tot miſverſtant / 
opzoer ende ſctheuringhe ghebracht / ende 
Ban heuren hehoorſycken eude ſchuſdigen 


Plicht / Dre ſpheure Wettelycke Gveric⸗ 


heydt ſchuldich zyn / afgheruckt ſouden 


moghen werden: Ende Bat wy oock van 


goeder handt / ende gheloofwaerdighe 
Perſoonen ghewaerſchout zijn / als Dat 
eenighe fulche perſoonen in den ſin ſouden 
hebben eenighe Schrften/ alreede in het 
Spnode Nationael binnen Bordzerht 
vergadert overgheghesen / ofte Die noch 
in toekomende thden / in het ſelve ſouden 


maoghen overghelebert werden / int ghe⸗ 


Geel afte bp ffuchen / in openbaren druck 
apt te ghevensende den gemeenen Man⸗ 


tat Bilipendentte vande %eticn Dpua 


dael / ofte ophitſſſnghe ban: het ghemeene 
Volck te cammunicexen / ſonder te Willen 
afwachten die afhandelinghen / het eyn⸗ 


— 


de / ende afſcheyt van t'voorſz. Sunode/ 


| —5 — dat verepſcht ende behoort / het 


elche alles in Handen bau goede Liez 
gierinabe niet en belhaort ghetollereert / 
macr Daer tegen ſonderlinghe bp deſe ty 
den / dient voorſien / ende nae Rechten eñ 


vooꝛgaende Placcaten / Wetten ende gez 


beupehen vande Dereenichde Nederlan⸗ 
den / beleth ende gheſtraft te woꝛden. Soo 
Ht dat up na voorgaende deliberatie ens 
te beraet flaginghe/ van nieug verboden: 


gende gheinterdiceert hebben / Verbieden 


ende interdiceren by deſe eenen peghelijc: 


Ì 
| 


| 


— — — — ——— — — — — — — 


— — — — — — —— —— — — —— — ————— — — — 


Het negenendertichſte Boeck. 


Fen/ban wat Staet / Hatie / qualiteyt erts ibib 6: 
De conditie be felve fouden magen weſen et vn 


gualich te ſpreecrken Bande Wetteicke 
Begieringe Der Landen ende Magiſtra⸗ 
tt van Steden/eenige argerlycke ende fee 
Diticufe Boecxkens ofte Libellen / Liede⸗ 
kens/ Pieu-FWaren/ fchandalcufe Kefe⸗ 
reynen / ofte andere / hoe danich Die ſouden 
moeghen efen / in gheenderhande Cas 
le ofte fpraecken boegtaen binnẽ de vaars 
ſchreven Derecnichde Pederlanden tE 
brenghen / te drucken / nochte in drucke of⸗ 


te gheſthrufte te laeten uptgaen / te ver⸗ 





koope ofte ſtropen / ofte onnne-dzaghe 
ende namentlick sock niet eenige Schif⸗ 
ten / Acten / ende getien Die alreede inj het 
voorſz. Spnode Nationael overgheghhe⸗ 
ven / ghehoudenende ghecelebreert zyn⸗ 
of die nech in toeconrenden tuden in Get 
ſelve ſouden moghen overgheghe ven / ge⸗ 
honden / ende ghecelebreert wórden / voo? 
dat tſelve auders met Publycke ordre ci 
Authoꝛiteyt / hy ons ſal zijn/ ende weſen 
ghepermitteert/ gheoctropeert ende toe⸗ 
ghelaten / omme te moghen bekomen ende 
ghemeten Boor het Ghenerael / in perfec⸗ 


tie / Die vauchten ban deſe foo langbe ghe⸗ 


wenfchte lp -eenkomfies Ende vat die 
Weeren Ghedeputeerde op De Spnode / 
inde opſichte over De ſelve / vock moghen 
kamen tat hare meeninghe / voor de Eere 
Godes / dienſt vande Mercken/ ruſte ende 
vreede bande Chemeente/ Roem ende ee⸗ 
re vande Synode / mitſgaders vande Ges 
comnnutteerde opde ſelve: Oy verbeurte 
vande ſelve Seh2iften / ende Ban noch 
twee hondert ponden tot veertichh grooté 
boorde eerſte reyſe Ende Lon? de tweede 
reyſe op Babhelge boeten/ ende arbitrale 
camrectie / eude Daer en boven noeh ghe⸗ 
ftraft te morden aen den Live / maer. ge 
fegenthent ende vereyſch der ſaecken / ſoo 
Weel vanden Autheur / Drucker / als Wt⸗ 
ghever ende Diſtributeur ende Derkaas 
per van dien. Ende ten epndetfelve te 
beter mach Werden achter-volght ende 
anderhoudeu. Verbieden Wp alle Boeck⸗ 
dreuckers binnen de voorſz. Bereenichde 
NPederlanden vodrtaen pet te drucken / 
ufte in druek upt te laeten gaen / ten 3p le: 
tſelve eerſt bhn die Gherommitterde Ra⸗ 
den / ofte Ghedeputeerde Staten Lande: 
Reſpertive Provintien ofte den ghenen 
Die inde reſpecrtive Steden Haer toe ſpeci⸗ 
alijcken ſuſſen gheautoriſeert zjn / Derse 
theont/ubevifiteert/ ende toeghelaten fap 
| st 




















































bib) W6:8, zijn / ſonder dat nac de ſelfde toe-laetinge 
— bdaer pet tac ofte afghedaen fat moeghen 


— — — — — — — 


erden / ende ſullen alle Boeckdruckers 
Lhehouden zyn een Exenpiaer daiginel te 
houden van aile Boecken ende Acten Die 
fie fallen drucken/ ende tſeive gende Ohe: 
Comitteerde Raeden ofte Ghedeputeer⸗ 
de Staten vande refpeerive Provintien 
OUEL Le fepuden - aleer venighe van dien 
untghege den ofte verrocht fullen mogen 
Werven / onmme te Weten vat naemaels 
daer toe ofte af fal Wefen ghedaen Ende 
fulten dock alle VW2uckers onder haerluy 
der ghedruckte Exemplaren ghehouden 
SUM te ſtellen heurlwder Ramen / ende 
Plaetſe haerlupder refidentie/cnde t° Haer 

neer ſulcx is ghedrucht:: Oack Den 

utheur ofteE ra:tflatcur ban Dien; mitſ⸗ 
gaders d'acte van Permiſſie inden om: 
ſlach vanteerftebladt : IDedeup pene 
Voo? dWeerfte vepfe van hondert ponden 
tot veertich graat t'pont / ende U. rbeur 
te vande Cremplarẽ/ ende voor Die twee: 
De reyſe Ban twee hondert ghelycke pon⸗ 
Den / ende verbeurte vande Exemplaren / 
ende rog De derde reyſe van date houdert 
ghelycke panden/errde bamiſſement npt: 
te baa2fz. Pꝛovintien Waor den DE bau 
thien Garen Endetenepudedit alles te 
heter achtervolght werde / Oꝛdonneren 
Wp dat alle Pauckerg inde voorſz. Pro⸗ 


vmtien ghehouden ſullen weſen/ Binnen, 


Deun tydt van acht daghen / nae publicatie 
deſer / in handen vanden Magiſtract ref: 
pective daer ſy reſederen / te bernieuwen 
den eedt van dat fp lupden hun in alles 
hier nae ſullen regulieren / Op peyne van 













Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. 
be Heeren Statẽ / Stadt houderen Ge: 1618 


committeerde Kaden / ende Gedeputeer⸗ 
de Staten vande Provintien refpeetive 
ban Belberlant ende t° Graefſchap Zut- 
phen / Hollant / ende Weft-Dzieflant Zee: 
landt / Dtrecht/ Deieflant/ Overüiſſel / 
Stadt Grꝛoenyngen ende Ommelanden / 
ende allen anderen Juſticieren ende Cf» 
ficteren Defer Pereenighde frederlanden? 


Fol. 358 





dat fp Defe onfe Oꝛ260nnantie eudc Plac⸗ 


cact/ ban ſtonden aen alfonmme Heen vers 
kondighen / uptroepen / publiceren / ende 
affigeren / dacemen ghewoonlyck is duſ⸗ 
danighe upt · roepinghe / publicatie / ende 
affictpe te doen/procederende/ende doen ⸗ 
Be procederen / teghens de Contraven⸗ 
teurs ende Overtreders van deſen totte 
voorß. pennen / ſunder gratie/ vogh · lupe⸗ 


kinge / faveur / diſſimulatie ofte verdrach. 


Want wp ſulcx ten dienſte vanden Lan⸗ 
de hebben bevonden te behooren. 
BGhegheven in f Craven Haghe onder 
enfen zeghel / Paraphure ende Signatu⸗ 
re van onſen Greffier / ep den twee⸗en⸗ 
twintichſten dagh der Maͤendt ban De 
cembe int Haer dupfent es hondert ende 
actien. Was gheparapheert Gijl- 
bert van Boetfe.a. Ve, nderitont, Ter Or- 
donaantie vande Hooch-gemelte Heeren Sta⸗- 
ten Generael. Gtteeckent . Ae. fen. Z jus 
de daer op ghedruckt het Contre-zegijel 
* ſelver Meeren Starten / in rooden 
che. 


Daer is dit jaer een Comete ofte ſteert⸗ Cwee Bes 


ſterre gheſien / tuſſchen S. Fan ende St 
Jacob / verſchynende vp mid nacht / in 


Pelcker Maent daer nae te verbeuren Die | het noozo voſt / ontrent Des Were cop/ 
ſomma van hondert ponden tat veertich wiens ſteert / nae onfe ooghe / untrent foa 
grooten pont / ſoo langhe fp Daer Bau | lanck ende foo breet was / alg eenen ſtaf 
fallen blyvẽ in gebreecke. Welcke baars. | pferg/nac het ſeggen der gener dieſe ghe⸗ 
pepuen einde boeten Beag een Derdendeel | fien hebben. Pefe Comete en Beeft niet bor 
ſullen komen ten proffyte vanden Offie | ben ſeven ofte acht daeghen gheſchenen/ 
sier Die d' Executie Deen fal / een ander . faa dat fp weynich in achtynghe ig chez 
derdendeel ten belzoehe banden Aenbren⸗ nomen shhewceft. Raer in November 
ger / ende Prefkerende derdendeel ten ppaf· wederomcen Someta gheſien / Die beef 
fijte vaude ghemeene ſaeche. Gadonneren grooter ende ſchreckelicker was / als He 
ende bevechen daerom alle Officieren / en bowen-berhaelde. Het ghebuert ſclden 
de Zuitieteren Dien ſulcx toeſtaet / eyooz datmen meer als en Eoncte binnen 
yeh onderſoeck teghens de Contraven⸗ ſjaers fiet. Ende als het geſchiet / ſoo hes 
teurs te doen) De felvete ſtraffen ende bdoẽ dupt dat / nae het ghevocten Ar uivrelis, die 
ſtraffen / ſander eenighe conniventie / naer nauræ Inrerpress Dat is / Een wileggne dere 
forme ende inhouden ban deſen onſen natuyre ghenoemt woddt / ſtercke winden; 
laccate, Ende op Dat niemant daer van Aerrbevijnghen ende Drvochten. 

Seuighe onweetenthepdt ofte innozantpe | Die tweede Comete deſes jaers was. 
en pretendere / Ontbieden ende verſoecken | groot ende verſcherickelick / Dacr fijn ere 

| Ecce tij ſcheydene 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQvest 


ite 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


meten Dit 
TACr 1618, 
30 LCB 












































NEE as ik 
brie ERA ir En ARS 


, 
eherandine 


ek ô 3 gi : 



























































rly European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


1316. 


Wat Set 
Sterre miet 
eenen Lan⸗ 
aten haer / 
verſchenen 
ta Novem- 


Nederlantfche Hiftorie 


ſcheydene Aftronomi, Bie boecxkens heb 
ben laeten wtgaen / Baer in fp haer ghe⸗ 
woelen ſtellen wan Be verſchyninge deſer 
Eomete ofte Bacrt-fterre/ maer t'genen 
Daer van verhaelen fal/ is meeft het gene 
gat de Hooch· Gheleerde / ende Wijt ver⸗ 


bri ende Dee maerde Aitronwus D. Nicolaus Mulerius, 


cembri 
16018* 


Doctor ende Profeſſoz in De Medicine / 
ende Mathematiſſche coufter / in De hoo⸗ 
ghe Schole binnen Grgeninghen / daer 
hanſchehft / bie Be ſelfde niet alleen met 
{yu ooghen en heeft aengheſien / ghelyck 
Heel dupſenden van Idioten / ofte in den 
Loop onervare menſchen ghedaen hebben/ 
Waer hp heeft ooch door fijn Aſtronomiſ 
fee Inſtrumenten naerftichlick ghechs 
ſerverrt ende in achtijnahe genomen E'ge2 
ne Daer in/ende Daer aenis aeute merche 
gheweeſt. 

Deſe groote Comete hebben Wp Loo? 
d'eerſte mael gheſien Den Novembris, of 
te foo anderen ſuſtineren/ den? Novem- 
bris ſmorghens te ſes uypren / ſtaende int 
Sund-Goͤſten / dichte by de Sterren van 
Libra ofte De Waech ſchaele / in ſigno Scor⸗ 
pij hebbende een groot ende lanck voor 
ſchijnſel / ſtreckende meeſt noord·weſt aen 
teghen de Danne. In het eerſte opgaen / 
ale fp haer eerſt vertoonde / was fp rood 
ende glandich / als een vier / ſoo dat de gez 
ne dieſe ſaeghen meynden datter erghens 
braud was : Maer afs fp hoogher clom / 
ende boben den Horizont font / foo was 
ſy bleecker van coleur. Sy qbhijnck met de 
werlt om geiyck aile Cometen doen/ Lan 
Het Ooften nae Get Westen. Maer behal⸗ 
vert dat / ſoo heeft defe Comete eenen epge⸗ 
nen loop ghehehadt / ſtreckende Lan De 
VVaech-íchaele af recht op Den fleert van 
den grooten Beer , gaende meer Dan Lier? 
en-feftich graeden in acht tien daeghen 
tyidts / alle daeghe drye ofte Bier graeden 
winnende op haeven cours Lan Noord⸗ 
naar d-weft Waer voor· ſchjnſel ofte Baert 
was lanck vier-en-uijftichh graeden ende 

meer / ende fp ſcheen qraater Dan een ban 
de vaſte ſterren. Als fp feven ofte acht 
daeghen in fulcker grootte gheſchenen 
hadde / ſoo begoft fp te verminderen. Wp 
hebben / ſeyt Boctor Mulerius, verſcheydene 
obſervatyen ghedaen / tot op den achtſten 
Decembris ſtylo antiquo, ende hebbẽ bevon⸗ 
den / dat deſe Comete gheen grootbaralax- 
in en conde hebben / immers minder alg de 
Maene / doch hae groot en cunnẽ op niet 


ſegghen. Ten anderen ſoo vernemen wy/ 


Meer 
Pr Gr 
„ 


een 


— — 





Het negenendertichſte Boeck. 


bat haer voor⸗ſchijnſſel ofte Baertaltüt 161 


gheſtaen heeft tegen De Donne / welck 
feer lichte \ag te mercken op Den Giobuss 
Want wy panden eenen Dract van DE 
Danne af daor He Comete voort⸗aen / en⸗ 
pe bevonden Hat het epnde ban den draet 
raecchte ſodaenigen fterresalft epnde BAN 
den fleet Hefer Comete ons gheweſen 
hadde. Wier wi blyckt / dat dre Comet? 
hoogher gheftaen heeft als de Maene/ ge⸗ 
lück De Geleerde ſullen verſtaen daa? DEK 
Paralaxin, eñ Dat den baert of voor ſchyn⸗ 
fel beſtaet wt der Sounen ſtraelen / doorz 
fchijnende Baar het Corpus van de Co⸗ 
mete. 
Op den achtſten Decemb. ft, v‚ ſmoꝛgens 
tet\vee upren flant defe Eomete op tien 
graden / endetien Minuten nac by DER 
fteert sau deu grooten Beer, int een rechtt 
finpe tuffchen het voornſte peert Gan den 
waeghen / ende Hie fclhjalder van Bootes⸗ 
Dan de welcke Bit noch aen te mercken 
is / datfe wt geen conjunctpe ofte by· een⸗ 
camfte ban de Planetenen ig wtgebroet / 
want de Pläneten ſtonden op dien tydt 
verre ghenatch van malcanderen / ende 
fp en hadden ineen wyle tüts gheen by⸗ 
eencomſte — Comete ofte 
blaeckerende Sterre heeft in cen maend 
tydts daor⸗· wandelt Perſen⸗/ Eurchpen? 
Hungarpen / Italyen / Bhemen / Polen/ 
Hooge ende Peder Duptſch· Land / Jae/ 
nae ſommigher opinpe hebben alle die 
op den gantſchen Aertbodem woonen 
deſe Sterre met lanck haer cunnen fien? 
wtgheſondert die gene/Die aenbet Zupde 
epnde van America woonen. 

d' Ambaſſadeur Haega ſchruft wt Cora 
ſtantinopolen / dat ſich op den vyftienden 
Novembris, een lanck teecken (alfoo noemt 
hy deſe Comete) in De lucht vertoont 
heeft / hebbende de forme van eenẽ Curc⸗ 
fchen Sabel / ryſende int Ooſten LAN 
onder Den Horifon af / ende ftaende met 
het fcherpe teghens Get Palays van deit 
Turckſchen Hepfer. hes 

De Cürchſche Aftrologi ende Magi die 
feer Beel Ban haere prognofticatpen hou⸗ 
den) heben hier op ſodaenighe diſcour⸗ 


fen ofte wtlegghynghen ghemaeckt / Dat - 


fp eenige vreeſe onder De Curcken Behe 
ben qhecaufeert. 

Wat ont God de Veere door deft 
haer-fferre wil aen wyſen ofte drepghen⸗ 
hebben eenighe ander-ftaente ſchrnpven 
ende voor ſegghen / als ooch in — qe 

nynck⸗ 


— — 


| 





6 br 
Kn. 



































Onder deregeeringhe van Coninck Philips de derde. eN 
618 1619. nhnck · rycken ende Wanden Hat fn prins, derlicke Danhepden / fooinde Beligne/ 1618. Ii 


— cipaelick haere operatpe doen fal: daer. | afg in de Polttpe/ hebben ghevindiccert … Bt 
ende cloeckelick herſtelt: Kiet alleen ban IKE 
| VViefal fegghen int befonder, ſtaeten ende Officpen stellende die Prin⸗ RA ds 0 
| VVat dat ons bediedt dit wonder? cipaele Fabꝛicateurs ende Wel-hacmelg J— 
| Sijn deef* facken niee te hoogh deſer in landſcher beraerten / maer oock AN 
| Voor der menfchea duyfteroogh? | gerfchepdene der ſelfder aen Get leven —9000 
hsl ftraffende / oock eenighe te Bande vt ii it of 
_grisgenoech voor ons te weten, baniende/am alſoo / door Der felfder bloet: Hi 
— ——— en ſchande / tot te leſſchen het ſchreckelic⸗ Ki 


Voor gewis ons beelden af ke vier der elende dwelck fp gheſtichtt 


— 
nd 





Teyckens van des Heeren ftraf. _ —* Eeke 
hadden. J 1 
Dier ſtaet Loor eerſt aente mercken/ meld È J—— R 
Claudia. dat den Stact der Graubunders ig Cene ver Bufie EON AE 
j Democracia,ende Dat De ver kieſynghe en⸗ ons, KORN EN 
Et munquam celo ſpectatum impune Come- | De affettijnghe der Magiſtraeten / Bail⸗ tb if 
tam. luwen / Richters / ende Officieren / ſoo Wel RB ‚a 
ere in Die Hoocheden ende Lope Heerlichhe⸗ * an 
Silins Itali, lib. 8. | den/ alg oock in andere Ampten ende bee Med Nm 
dienjngen / ffaen in De diſpoſitpe / macht/ je MR : 
Regnorum euerfos rubuit Lethale Cometes. | ende Believen der Ghemennten / die felf ze 0 EN 
hebbe macht / by pluralitept van ſtemmẽ / —9— ‚a 
| Manilius. ſtatuten ende wetten te maecken / Ver⸗ ii ie: 
| bonden met Peincen ende wtheemſche 9 ik 
| — — mutantquifceptra-Comete. Staeten te maechen / te handelen ban If: 7 
| Qyin et bella canunt Ignes , fubitofg; tumul- | Pais of Dede / ende alle andere faechen * | 4 
tus, | het ghemeyne Landt ende den Weljtant: in KR: 
| Et clandeftinis furgentia fraudibus Arma. | des ſelfden betreffende. 9— 


Eenighe Rycke li brb Ber: end 

V Vo. DoMlæae, IrafCerls? i618. Landen / hebben getracht / door De vrien⸗ EEA 

Shoot faVe qVo, DoMlIne, Iraf! Den Die fp hadden en maeckten met pro⸗ 0 
—8 Pite see Bel matpen tat amtenen Offichen / ala dock | 


& 


* 


* 


— — 
* e ⸗ 
en 
ed ** 
— — —* 


— 
— 


* ine ende Poli⸗ dooz hare foo binnen Jandſche / als wt⸗ Hate 
—8 verhaelde herckelicke ende P ———— ende ars emd IE J 
ier in Peder landt gheweeſt ſyn / door ghiften ende gaeven / als MIEREMET de en | 

foo fhÀ valk —— ghelhene fwaerice | beloften van verhooghdnghe / &c haer Ii: 90 | 

heden Doo? eenigte van de Groote in ſelven Heeren en Wepfters te maechen Wild 

Rheria ofte bp de Grifong ontffaen / de van die voornaemſte Heertiekheden ende gie JE Lo 
welcke ick Gier in het corte ſal verhaelen / Hoocheden dier Landen. Bit hebben ſp WE 90 4 

| foo alg die in openbaercn druck in De foo cloeckelick Weten te belepden / dat fm: HEDEN A 
Franſche fpracke fijn Weghegeven / Wt | alleurkens/nubier/ nu DAct/ MEE goede If dach 

i 


thegue binnenlandtfche moepten 





| 

| e Poofdben/Factf-Deerensende | occafpe/ fijn ingheflopen / ende in credyt MEI: 
eneen bef wepe FepublGegue van | ghecomen by defe-ende gene Magiſtrae⸗ IEEE: 
Hooghe Rethia , gemepneltch ghenoemt. ten / endeoffitianten. Vit heeft hacrettes EL 4 
| De Grifons,ofte Graubunders. licke Baren lanck ſoo Wel gheluckt / Wat: 0 
Als deſe Lunden haere vryheyt (wele⸗niet alleen de gene Die Ledematen waren Ee 
kehaere Baederen bevochten / endeſp | LAN haren Staet / ende onderſaeten des Beeke: 
aughe jaeren in ſtaet ende eere behauz | fclfden/ Maer oac alleg wat wtheemſthe if ki sn 
Ben hadden) ſaeghen dernneren ende af: | Printen ofte dare onder-fatten U deſen IEEE Hb: 
nenten/Dooz het belepwt van eenighe on: Staet en Kepublycque haven te harde. —90060 
Ber haer alte hooghe verhevene verſoo⸗ lett / dat moſtte daag Due ſelfde verriehtt Hike TAR 
nen/ Die alleg op De Land-daeghen cnde | ende te weghe ghebracht worden Hier UI —290880 
in de regierynghe germachten / ſoo heeft | heben fp haer ſos ghedraeghen / dat ind HAA ee 
Go de Heere cenighe Gideons onder | haer quaet belept/bedziecherpen / ONBAES —0 
haer verweckt de alg goede Patriotten | trouwicheyt / quaede practhe hd Ra —9006 
ende ghetrouwe beſcherwers haere Daer ghewelt dryven / DIE Aepubly Et Bra. i AMK 105 









Early European Books, Copyright © 2011 ProQvest 


ite 
es reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 








Nederlantfche Hiftorie. Het negenendertichfte Boeck. 


Ì 
1618. greote epfpraeche ghecomen ie bp bere, ghe aen alle Gaedf-Meeren ende andere zóu) 26 
4 fehepden Princen eñ wtiandfche Stacten/ | Perfoonen die in Staet ende Offichen — *— 
ef het belept harer ſaken heeft epudelick | Waren / Bat fp doch wettelick ende Dez 
afte man ooch binnen Hands verdeeten. | guame middelen wouden bp Der hand nez 
Dare aenflagen fn wel eenen tydt lanck | men / dat ſonder commotpe ofte eploop/ 
hepmetich ende bedeckt ghebleven/ alfoa | de vrphepdt des Baeder-Lands / ende DC 
Dart alleen eenige clacche eude Verre-ficne | goede orde fu in Berckeliche / als in Po⸗ 
de Perfoonen de felfde hebben gemaecht/ | litycque ſaecken / mochten herftelt wordẽ / 
Maer fn hebben het met der tyt fo plomp | mede Wel neerftelrcht iettende op He ſecre⸗ | 
ghemattkt omepnende hare banden ober | te onder-handelpughe ende bedrieghelic⸗ | 
al heel vatt ghemaeckt te hebben) dat het | kecCractaeten / die ernighe hadden en dre⸗ 
atle man begoſt te vergieten / ende atle f ven met Wtlandfche Princen / Am Hen | 
KOE maede Patriotten wenſchte / dat die Booz | lach daer Lan te breecken / ende toe te ſien 
[REBA LIN ghe-verhevene gewelt-dryvers in haren | Dat doa2 het belepdt Hefer Wepnigher | 
Laop mochten gheſtutt worden. Maer ha Hooch Verhevene den geeden naeme en⸗ 
ren aeubauch Was fo qroot/ende het ghe⸗ De vreputatpe/ midtfgaeders De ghetrou⸗ 
menne volck is foo wanchelbaer ende | Wichepdtende opsechtichepdt Der Graus 
ongheſtaedich / Dat de cloeckſte ende ver | hunters niet en wierden gheyuetſt. 
ſtandichſte Mannen ende beſte Patriot: | Efwelyeder man lichtelick conde ſien 
ten / quaelick dorſten de hand Haer aen | ende verſtaen / dat dit verſoeck eerlick ene 
flaen.Be grootite Htef-hebbers der Ke: , de noodwendich was: Soo hebben even 
Vinne / ende Die haer cp be hulpe Bedes | Wel de Autheurs ende aenftoochers deſer 
muceft verlieten / hebben met deu ghebede | inlandfcher Beroerten haere perfonagpe 
Gare taeulucht tot God Hen Heere geno | foo weten te ſpelen / Dat fp even Wel noch 
men / met ſuchten en tvaenen hem bidden, | eenen tydt lanck by een groote menichte 
Be / Dat hy fijn volck ende kercke ghenae Der menfchen /hoeghes ende leeges ſtan⸗ 
Drlích Au. ude redden efi verloſſen wt den des / in groet credijt/ende aenften gheble⸗ 
bedegef den ende elendighen ſtaet daer in Len ſyn / Alfac Dat Die boben-verkaelde/ 
| fp vervallen Waren, Ged de Heere Die ce: | ſoo Bercheliche als Palitheque perfoont/ 
| nen nood-hefper is / heeft Der v20men gez | met al haer remonſtreren / vermaenen ‘aês | 
Bett eyndelich verhodrt / ende hp heeft een | houden/laopen en draeven / nict veel tegê 
Wteemfte ghegheven / nae Dat berfchepe | haer en vermochten. 
dene treffelicke / ſoo Herckelicke / als poli⸗  DBefen allen onaengeften/fao hebben ez 









—— —⸗ — —ñ—ñ — — — — — — — — — — — — —— — 





— 

. — 
5 — — — * 
— — ie 







— 





* 
—ñi 
* 





al 


— — — 


— 
































— 





In tycque perfoonen/ op de Land-daegbhen ven welde Predicanten aen-ghehouden Ando 
\ ende vergarderyngen der Staeten / meer⸗ am een generaele refozmatpe in alle Staes | bet 
je maels feer dupbelick ende ernftlick hadde | tenen Steden / verſdeckende dat wt alle leon 
aengeWmefen De gracte ende grove fouten , Gemeynten ende Dtaeten eenige cloecke | (an 

Die in hare Republycque Waren/met aen? | Mannen / die acu gheen Princen ofte ut: he 

| houdynghe dat die felfde machten ghere⸗ landſche Staeten berbondé ofte beeedicht oe 





formeert ende verbetert Worden / cer in | en waren / ſouden moghen bercozen wor⸗ 

bet gantſche Landt het onderfte boven | den / den welcken fp fauden mogen vrpe⸗ 

wierde ghewozrpen / tat groote bedroeffe⸗ moedelick openbaren ſeeckere groote one 

niſſe var menich duyſend menſche. ghetrouwichepot eenigher tprannycque 

—— Deſe clachten van De Magiſtraeten Fegenten/dte niet langher te Ipden noche 

refopmeers ende onder Officieren / wt den naeme Der | te te verdraeghen en ffonden. Dier tegen 

behept Ghemeynten aen De hooge Kichters ens | hebben haer opgheſtelt alle de creaturen 

| —* eruſtut De Opper · Regierders des Lands ghes| cfte adherenten dier min eedighe die het 

ere procht fijnde/ Soo is daer bp gheboecht | Kant in die elende gebracht hadden / ſoet⸗ 

beg Hanos, een ſeer bondich endeecnftich Dchrift/ | kende defen (lach te breecken / al foude het 

ingheftelt bp de Synode Der Oethhodore | Land daer over in He aldergrootfte elen⸗ 

ofte Ghereformeerde Ber cken/ gehouden de ende verderf comen te vervallen Hier 

in April 1618. Daer in De boben-verljael: | daoz heeft het ghemepne volck fchier dert 

J He abupſen ende quaede belepdijngé Ban moet verlozen gegeven / achtende dat die 

| | eenighe der Groote, feerdupdelickende Dſurpateurs afte tpiannen niet te toomẽ 

| ernſtlick Wierden ontdeckt / met hert, ofte te verfetten waren / dan door macht/ 

grondelicke biddynge ende vermaenyn⸗ | ofte immers ten ware dat et * wi 
pluralitep 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
ges reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Ima 
444 B 20 





6 | 1618, pluralitept tan ſtemmen op de Land: 


gergaederijnghe Dooz ghedreven wor⸗ 


Epndelick is deſe ſaecke foo Wit ghe⸗ 
bracht / door den arbept ende beſtandie⸗ 
bepdt ban wennich goede Patriottẽe / dat 
De bf Ghemeputen ban Get Onder· Enga⸗ 
din ende V Vaichafna , met Die van Muntter- 
thal op het epnde ban lunio ſyn by een gee 
comen / hebbende hare brieven-ende Ohe 
fanten afgheveerdicht aen de andere Ge⸗ 
mepnten/ Berfoechende dat het de felfde 
Woude ghelieven haer bpftant te doen/ 
nae berbepfch van hare Vnpe / alfoo fp 
bevonden / bat eenighe particuliere ſoo 


hooghe ‘waren gheclonmen / dat decom⸗ 
muniteyten hare macht was benomen/ 


bare wetten verbalſcht / hare Staetuten 
verandert / ende hare goederen ende mid⸗ 
Delen ſeer ſchandelick Berguift Wart onz 
Ber den deckmantel Van Get voor ſtaen 
ende Berdedighen van de publycque au: 
thozitept. | 


_ @p dit Berfoech fo funder eenige lome 


munitepten op De Laenen ghecomen / met 


een goet ghetal volcx / ende met vliegende 


haendelen / om malcanderen te helpE her: 
flellen Den vervallenen Stact harer ghe: 
confedereerde nachumten/berktefende cer 
feecher ghetal neutraele Perſoonen / om 
Richters te fijn over Hie min eedighe enz 
De criminele Perſoonen / ende dit alles op 
het goet binden ban de andere Commu: 
nitepten. 

Dit aldus / als boven verhaelt is / in fe 
ri ſynde / Soo is Rudolph de Planta, 9002: 


one naemſteBelhaemel onder die tpzannen/ 


Waonachtich te Zerners int Onder-Enga- 
din, met advijg ende raet ban fijn compli⸗ 
cen / (onaengbeften Dat hem vry gheleyt 


toe-qhefept Was) meteen goet getalpers 


faonen ende Meel ammunitye / ghetrocken 
op fijn hupsVVildenborch, ghelegen ín het 
Doꝛp Zernets , Get felfde Lerftende met 
vivres ende andere proviſye Booz eené tt 
Tanck / ende bp heeft fes honderd Man / 
onder ſyn jurif-dictpe ghehoorende / doen 
ſweeren / dat fp hem huid ende ghetrouwe 
ſouden weſen. Met deſer hulpe heeft hy 
ſich geretrancheert / de paſſagyen befeft / 
De bruggen afgeworpen / bewſende ſhne 
nabupzen ende vrienden allerlep vpand— 
ſchap. Hp heeft oock bp anderen hulpe 
Herfacht/ mepnende een inlandſche dorſo⸗ 
Bhe aen te richten. 


Maer alg hp vernam Hat het erich: 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuvest 


ite 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. 


voltk bande Eonnmunitepten hem nae 1639. 
Derde / cude vreeſende dat fijn bolck niet ema 








mn — 


en ſoude Willen vechtẽ met ſult een groo⸗ 
te menichte Ban hare gheconfedereerde 
Landſlieden / oock over⸗ legghende aen 
d'ander ſyde / dat he door fijne quaede 
pꝛocedupren fn Baeder · Hand. groote⸗ 
licx beſchaedieht ende teghens hem ghe⸗ 


| tercht haͤdde / Soa heeft hy / wt vreeſe ban 


ghevanghen te worden / geppoocht hepme⸗ 
lick te outvluchten / met eenighe ban ſyn 
vertrauſte vrienden. Syn hups is bes 
ſtormt / ten deele gherupneert / ten deele 
ſtaende ghebleven. 

Ghedũpꝛende deſen eerſten gen · vanck / 
fao fn de reſte van de dꝛne Communie 
teyten Wacker geworden / ende fp hebben 
deur hare Anbaſſadeurs / De verdruckte 
alle hulpe ende byſtant latten aen· biedẽ / 
tot op-beffijngtje van bare Lechten / ende 


‚ Der vervallene Juſtitpe / doch midts con⸗ 


ditpe / dat fp het bolck dat in de waepenẽ 
ghecomen was / ſouden doen nae huys 


vertrechen / ende datmen Loort-actt nick 


met ghewelt / maer bp forme van Juſti⸗ 
tpe/foude procederen. FRaer fp hebbẽ hiet 
op geandwoort / dat de macht der Bers 
treders ende Der verbreeckers Ban hare 
vrpheyden / ſoo groot / ende harer aſſiſten⸗ 
ten foo vele waren / Dat ſonder hulpeen⸗ 
de byſtant ban een groot ghetal Boter / al 
haren handel te vergheefs foude ſynm 
Verſochten der halven Lan Die Anbaſſa⸗ 
Deurs ende Die Communitenten / Dat het 
haer Woude ghelieven / haer met eenich 
volck Paffifteren / d'welck haec Wiert 
gheconfenteert. Hier op ſyn alle de Tome 
munitenten te Chur bp een gecomen / ſom⸗ 
mighe met / che fonnuighe fander Banz 
derollen / ende fp ſyn Lan Daer getrocken 
nae Thuis in haoghe Rethien / alwaer fp 
eenighe oude Coſtuymen hebben vernieüt 
ende beveſticht / ende ſy hebben ooc nieu⸗ 
we ordre op ſommighe dyngen gemaeckt / 
Die corts Baer hae van De afweſende ghe⸗ 
allieerde qaet ge vanden / ende mede aca 
ghenomen fyn. | 
Daer is lp He Communitepten goet 
gebonden te verordineren een collegpe 
van Juſtitne / beſtaende wt Gode· lieven⸗ 
de / Godſaelighe / oprechte onpartpdiahe 
Perſoonen / van beyde Keligpen / Die aen 
gheenen Peince ofte Heere vp eede / ofte 
giften / verboriden en Waren. Peder ligue 
heeft hier toe gedeputeert eri. Frichters/ 
it, Pp-fienders/ twee Fiſcaels/ eenen 
FEAE Secre⸗ 


9 


en — ae 7 hann aa nd aaien den ee 
Et We 
EEE pe ‚k * 



































J he 
» 
: — J 
— 0 MN 


* 


as 4 


PR — 
— 


— 


* — — 
* ze dm 
he ee 


—— ze ———— — — —— — — — 
* = Ee 
p En En ni — — 
— — Mad — — — 
F — — — — > 





— En — 





























































Nederlantſche Hiſtorie Bet negenendertichſte Boeck. 


1618, Sercretarig/endetivee Officierg, Ende | hoogen Fmpoft te betaelen / wt ende door zó 
tenaenften Dat het volck Door het goet | eenighe Vanden te moghen boeren een 
belept-ende d'autoriteyt der Beercheliche | groote guantitept ban wiyn ende coorn) 
perfoanen/in gocde o2dze Was geljouden: | ende Daer nevens Was hem cen graate: 
Soo iffer goet ghevonden / dat oock eent: | ſomme van ghelds ghefanden vañ Mi⸗ 
ghe der felfder Daer ſouden bp ghevoecht laenen / niet allen tat retompenſe Lan DE: 
worden / behalven in De wiſpraecke Der | boben-Berhaelde dienften / Maer oock op 

Getver. fententpe. Alle Die Perfoonen hebben | dat hp de Gzifons foude brengen tot het: 
michteren. moeten ſweeren ende bp eede beloben te | aen-nemen Lan feeckere Articulen haet: 
ontdecken ende openbaren alle Die fp Wiz | naedeelich-ende Die van Milaenen voor⸗ 
ſten of kenden/ bat hadden ghefocht pets derlick He ſelfde den Communitentẽ aens 
te doen Dat ſtrydich was met hare wettẽ: Prjfende als of fp haer voorderlick War 
Dat fp haer niet en fouden laeten corrom- | ven/Jiet teghen-ftaende / dat hy ter con⸗ 
peren met ghiften ofte geſchencken: Bat |trarpe van eenes anderen wtlandſchen 
(p noch om vepentfchap / noch vpand- | Peinces Ambaſſadeur twee honderdt 
chap / noch wt haet/ noch wtent / noch: | Craonen hadde ontfanghen /met belofte: 
erghens anders om / en fouden wycken | ban een jaerlicy tractement van Lxxiiy. 
ban het recht/ Maer Dat fp alleen fouden | Eraanen/den felfden belovende / dat be 
hare ooghen flaen op de cere Godes / op | de Ghemeynte foude afracden eenige al: 
den Welftant ende vephepdt des Paeder |liancpe oft Cractaet met: Mitaenen aen 
Wands/ende op de Gherechtichepdt. te gaen. 

Dier opis ghevolght / datter beel fufs | Oochheeft de ſelfde Zambra , metmocB: 
pecte Perſoonen fynaengbhetaftende ge | anderemineedighe tot. groote Schande 
vanckelick ghefett. : %ndere/haer felven | banden Dtaetder Griſons / gelt en goet: 

Baoces- ris neunende / ſjn te Lande wt ghevluchtt. |Van verſcheydene Princen ontfanghen/ 
mmeltegenr. Ouder de ghevanghene Was de voor⸗ gaan groote belofteniffen doende / de welc⸗ 
Jean Bap: naemſte eenen Lean baptiſte de Prevoſt, ghe⸗ ke fp even wel bedroghen hebben / haet: 
—— fept Zamber, woonachtich te Vefpran , ín | gheen woordt noch gheloo he houdende. 
n Hooch Pregell, die doorde cenfeflpence | Alg deſen Zambra,anaengefien Pgetupe: 
niger Perfoonen/ die vooretteliche jaren | cheniffe van fn epgen brieven De Cons: 
geexecuteert waren / door Depefitpen ban feſſpen ban Mandere Criminele ende ge⸗ 
ghetupgen/ ende Door fehryuvens van ſyn tupchenigfen ban Lerfchepdenc lieden met: 
eyghen hand / is overtupcht/ Dat hy ende eere / ſeer onbeſchaemdelick loochende / 
ſyne conſorten raed en Daed gegeven heb⸗ Soo is he by oordeel ende fententpe ver⸗ 
be / dat de Graeve van Fuentes een fort heeft Wefen ter pyn· bane / ende hp heeft iv levi: 
gebout op de Frontieren bau deBzifong tortura, ſonder eenich ghewichte / in ende 
felfg nae dat dit fort begonnen ſynde / nae de pyne / alhet boven⸗ verhaelde be⸗ 
ende de Dope geconfedereerde Liguen bez kent/met alle omſtandicheden / Ende hyp 
vindende dat dit was ſtrydende tegens heeft noch hier en buven gheftpt / Pat- 
het Tractaet Anno 1531. met Milaenen | Rudolph Planta , woonachtich te Zernies,. 
gemaecht/het elfde Wouden verhinderen met andere / Die nu al gheſtorven waren / 
met ghewelt: Dat hy ghemaechkt ende te hadden beſloten het maecken ban het bo⸗ 
wege gebracht heeft / door valſche Rund⸗ven verhaelde fort van Fuentes te Davos, 
ſchappen / Dat het crychſ volck D'Welch | Anao 1603. gheduprende de vergaede⸗ 


tot dien cynde alreets op de beenen was | rynghe der Bontghenooten aldaer ont: hore 
8 ghecontramandeertendete rugge ge⸗ Doordefen middel het volck te dwijngen Cr 
houden, Dat hp oock aen Die van Lilac: | ende beijngen tat heure devotye / ende oM: Woe 
nen geſchreven heeft / dat ſy boorts varen | met Milaenẽe ſodanich verbont te maetr —8 


ſauden met haer genghevanghen werck / hen alſt haergoet dunckẽ ſoude / de welch 

alſoo hu de branden / die bet ſechtente (fepde-Zambra)Planra ſeer gedreven heeft⸗ 

verhinderen / hadde Wot haren ſprenck ge- | Als oock dat hy / behalven verfchepdene- 

J bracht. Eerbhpditdede/ ende daer na / ſeer profitable Trattes, op eenen tydt Lass: 

haddde hy ontfanghen eenighe Trattes fijne macpte/ontfangen hadde bier hon⸗ 

4 (albus. noemen. de. Spaenjgerden ende dert Hongherſche ®Bucaeten/met belofte: 

Aj Italiaenen cen ſeecker henefiepe- of bep: | datmen haer/ alg hare aenftaeghen ghe⸗ 
dendt / om ten clepnen peyſe ende fender) luckelick ſouden afloopen / —— 
icre 4 


a vropean Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 






L 
id 


J 
Í 


ete 


pn „ Bd p= KE 
ETE —— 


J 


1619, 


— — — 


Onder de regeeringhe van ConinckPhlips de derde. 
| Weduwen ende Weefen/ Sp hebben nae 1618. 


Bier en boven beloonen met gouden Kete: 


— HEU gheſchencken / ende met verhooghnge 


14] 
Mm 
8— 


une 
* el 


ban ſyn gheheel gheſlachte. Hyÿ bekende 
dock / Dat hy voor⸗ghenomen hadde aen 
te nemen ende te maecken een Alliaucye 
met Milaenen / met kenniſſe alleen DELI 
Tommunitenten (die hp eñnde fijne Cont: 
Picen bedrogen hadden Deur valsche bez 
richtingen met gefchencken ende groo⸗ 
te beloften) daer doch die Republycque 
Duo? eene ghediyrighe Ligue ofte Der: 
bonteniſſe fchuldic ende verobligeert is / 
niemand in harel onnnunitept aen te nes 
men / fonder expreſſen wille ende believen 
ban het grootſte deel der D2pe Liguen. 

Boch heeft de ſelfde Zambra meer ande: 
A eeen beleden/ te lauck alhier te ver⸗ 
haelen. 


Edoch alſoo nae publicatpe Lan deſe 
fententpe groote intereceſſyen ende voor⸗ 
beden / ſoo van Berchelickte / als oock 
van Politycque perſoonen gheſchiet ſyn / 
ten aenſien van ſynẽ grooten ouderdom / 
bp nu ſunde Lxxun. jaeren out / Oock tent 
aenſien van ſyn neghen kinderen / ende 
ſyne blaet-verwanten / Soo is hem deſe 
gratpe ghedaen / dat hem het hooft is af” 
ghehouwen / Bach ig het raferen ſynes 
bupfes geftelt in het goet inden Lan Get 
Commun. 

De twee ghebroeders Rudolph ende 
Pompee Planta, fijn in Der ghelycke / jae in 
noch grootere fouten bevonden / de welc⸗ 
ke/ om aen haer dert ryckdom ende ſchat⸗ 
ten deg Lands te brenghen / ende om te 
climmen tot ſouveraine macht / foa fijnfe 
ghecropen in De boor-treffelichfte erf 
hupſen / fp hebben onder den naeme Lan 

Cuteten ofte Booghdyen aen haer ſelven 
Shebzacht de goederen van verſchepdene 


dt — ———— — —— — — — — C — 


* —— * 
ma — 
B sr 
hk a 
ne ed 


nn — 


haer believen Houwelickſche verbinte⸗ 
niſſen ghemaeckt tufſchen De kreffelickſte 
Perfvonen vant’ Land/ &c. Deur deſe 
ende andere middelen / hebben ſy haer ſel⸗ 
ven eenen graoten aen hauck gemactht/ 
ende fp fu daer deure rye ende machtich 
ghew. 2den/brenghende tot hare bevotpe 
niet alleen De onder-faeten ban het Land 
van Voltelwe „maer oock fijn haer moeten 
gehoorſaemen Der felf der Baillieus / over 
De welche fp na haeren eyghenen appetyt 
hebben ghecommandeert / Fac fp hebben 
wreedelick ghetpeannifeert hare epghene 
gheallieerde ende bepe naebupzen / Der 
felfer goederen / onder deckſel ban vecht? 
tot haer neméde/fander nach te verſchoo⸗ 
nende Lichaemen ende het levẽ Lan Lets 
fchepdene foo — als werlt⸗ 
ſche Perſoonen: hielden correſpon⸗ 
dentpe met alle benaebuprde Princen en⸗ 
De Weeren / van de welche fp groote ghe⸗ 
fchencken qhenomen hebben / de ſelfde 
groote beloften doende / ſonder Dat fm 
nochtans haer de felfde ghehouden hebo 
ett. 

Hierom is het / Datmen den xvih. Aue 
guſticriminelick teghẽs Pompee Planta van 
Zernets , woonachtich te Pafquels in Dom - 
lefch,gljepracedeert heeft/Die eenighen tyt 
eermen o2d2e gheftelt hadde op het hou 


betupcht met fijn epgen brieven / alg oock 
met ſyues eyghenen Broeders Rudolphi 
brieven / ende anderer / als oock door Des 
poſitien / Dat hp de vrpheydt des Bande 
gerbzoocken hadde / de ſelfde feer trculaas 
ſelick ende verraederlick mifsaupekende/ 
helyck hp oock verraederlick gehandelt 
eeft met vremde Princen / den ſtaet des 
Lande brenghende ín groote cleyn⸗ ach⸗ 
tjngbe ende ſchaede. Ho heeft hem-felven 
ghemaeckt Doudverain ober fyn Hooch⸗ 
Ballieuſthap ban Furttenau , Dweich he 
van Den Biſſchop Lan Chur ghecreghen 
hadde / voor den tĳdt ban dertich jarend 
teghens Be couſtumen Hes Lands. 
Die qhene Die hp tot ftacten verhoocht 


ende verheven hHadde/Die Waren hem ſoo 


onder·worpen / Dat fp in faecken Die Lan 
eenighe impaetantpe waren / niet en Daze 
ſten boen nochte handelen / ſonder raed 
| ofte abuis Lan hem ofte van ſynen Broe⸗ 
| der Eudolplj. Als hy eenigher hulpe van 
Doene Was / ende Dat de felfde om hem te 
| FffEfD belge 


Fol.3gt. 


PEET 


Pompee 


den Van de Criminele Guftitpe / fURIEDÍ vranraie 
was. Men heeft claerlick bevonden / ende fusiegf. 


he 


Fl 















En. 


— 
adi EE / E 
’ . : — 
* EN - 
— — a: a Fasten Ss te, 


IE Ne ande. 


— 


— 


—— 


* 
Y A 


— 
——— 


J * J 


and 


b 8 * 
Ee en en 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQvest 


ite 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 

































































, Get ghelbEd'welck wtlaudſche zo2irrceit 


Nederlantfche Hiftorie 


helper / moſten bedienen deſe ofte ghene 
Btacten ofte Off cyen / ſoo heeft his met. 
Baer toe contribucerden· / de ſelfde daer 
toe bevoordert / maer hn was fa gievieh/ 
dat hp van ſyn eyghen niet eenen ſtupver 


== — —c 


mm 


Het negenendertich{te Boeck. 


bet Hand epndeliek foute vervallen heb⸗ 1615 
ben in Be handen van enen wtiandſchen 


eere. 

Dewyle dan Pompee Planra Hooy ſulcke gent 
ende dier. ghelyeke daeden fn Waeder? — 
LTandhadde ghebracht in ſcheurynge en⸗ prat 


daer toe en oude gheven. Gpheeft met | Be oncentehepdt/ende Bao? fin minecdits 


Wee Dupfent guidens / dewelcke hp ban 
geren wtlandfthen Printe tot dien eynde 
vertreghen hadde / eenen Lucide Mont Be? 
maect Luge Provinciael, ofte hoochſte Kich⸗ 
gevan Hooghe⸗· etien (d welck in DE 
Provintpe het hoochſte amt is den welc⸗ 
kei hp daer nae altijt tat fiju believẽ COL» 
Be ghebruycken / door hem · ſelven ende 
dufdaeniohe ſyne Creatupren het gehee⸗ 
Ye Land regierende nae fijn eygen fanta: | 
fne/ ende nietna-de tetten nochte Privi⸗ 
tegpen des felfaen. Da hadde verſchende⸗ 
me Wtlandseche Princen gen He hand / ende 
nam van haer geſchencken ende Penſioe⸗ 
nen/ Als van Den Conynck bau PBranc⸗ 
keryck / ban het hups van O@oftenrijch/ 
Pan en Spaenjaert/ende van He Vene⸗ 
tiaenenen / dach hy dirigeerde de fnechen. 
alſoo / nae datſe hem dochten hao? hem 
elven pzofhteliekſt te weſen / verbreec⸗ 
zende de eeden Die hy die Princen ende 
dock ſyn Baeder⸗Land ghedaen hadde / 
ſoo Dichwmilg als het hem te paſſe quam. 


Ooch is deſen Pompee Planta ſao ſtout 
Beet dat hy Geeft durven te rugghe 


Nm 


heydt ende onbeftendichepdt het. felfdE 
hadde ghebracht in cleynachtynghe ende: 
verſmaethendt / Soo is hp (nae dat hy 
meer maelg geciteert ſynde niet en com⸗ 


nareerde)eeeũwelick gebannen wt De ju⸗ 


vifdictpe ban de drye Ligues Communes, EH. 
ober-ghegheven aen eenen pederen / alá. 
eenen uogbel inde Bucht / met belofte 
tan dupfend- Eroonen/Die hem levendich 
conde leveren: Indienmen hem conde les- 


vendich becomen / foo ſoude hy / fonder: 


verder procedure / als eenen Verracder 
ſhnes Baeder· Tands / worden overgele⸗ 
vert in De handen van deu Beul / om in 
Bier ſtucken gehouwen / ende de ſelfde aen 
galghen ghehanghen te Worden op. DE: 
paffagpen ende heer⸗· ſtraeten / ſyn hup: 
te gronde af ghebzoochen te worden / eu⸗ 
de aldaer tiuee colonmen opgherichtt te 
worden tot ſyner oneere. Syn goederen 
ſyn gheconfiſqueert / daer is bp lijf ſtraffe 


Verboden vroech oflaete te fpzeechen ofte 


handelen van ſyn pardon. 

Bie hem hupſt of-herbercht. ſal ver⸗ 
beuren dupſend Croonen / Ende indien 
eenighe Commune fulcx quaeme te doen / 


ouden Die brieven Die Van wtlandſche Hie ſoüdenals bond bzeeckers / van DE 


Pzincen aen He drye Ligues ofte Ghetou⸗ 
federeerde Cantong gheſchreven ende Gez 
fonden waren. Fuunerg ig deſen Pompee 
enge ſynen Broeder Rudoiph Planta fB hoa: 
egheclommen / dat ſy als Souveraing, 

et grootſte ſegghen hadden in alie Der⸗ 


ghemepne®Wliancpe afgheſneden ende af⸗ 
gheſondert worden. Gudien hetparticu;· 
nere Perſoonen doen / Hie ſullen met hem 
ghebannen worden. 


gederynghen ende by een· comſten dier van Zernets, Capiteyn Ghenerael ban het Zoi! 


auden. 


3Laud ghenoemt La Voiteline, Halſ⸗ Aich · can 


Even wel vreeſende dat haer⸗ de: bolie | ter van Zerners, ende van He benaebuprde 


gens mochte tegen de ſcheenen rollen / en⸗ 
de hare booſe aen-flaeghen tens machten 


Conummmen-/ ende Capitepn ban cer: 
Eompagnpe: Griſons in Den dienſt des 


waforeethen/ Do hebben defe bepde Beoe⸗ Coryncr ban Pranckerycn. Wp ig bijfs 
ders voor ghenomen te Wijchen nae Get-| en dertich jaren lauck in ſulck credit gee 


Land banVOlteline, pf daer peder man op. 


weeſt / dat bp me ſhyue adherenten / die yv 


Bare pypen danſte / mepnende aldacr de | tot Staeten ende. fficpen gebzacht hade 
Waegenen in handen tenemen / haer te} de/ alles heeft vermocht in groot- ichtie. 


degraeven / eñ wtlandſch en inlandſch fes 
cours of hulpe te verwachten / acnrichtẽ⸗ 
De eenen inlandſche oorloge in haer Bae⸗ 
der · Tand / hare Gzaothepdt maintener 


ghe faecken / maerkende ende breeckende 
d allianten na ſyn believen / Jae hy heefd: 
om ſyn autho iteyt te vergrooten / BE. 
Wetten ende Statuten in fijn juriſdictye 


vende met de fchatdeende het verderf van | verandert / hy heeft ſedityen ende opo 
Be arme onderſaeten. Boor wekk belept | hier en Baer acaosterkt/ Wetende hie té: 


dirigeren 


Den xxvj. Augufti. is gheepndieht hetnet 
erimnele Peoees teghens Rudolph Blanta hi, 





168 
— 


NE 


8 
DK Plan 


| 








Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. 


615 1618, dirigeren tat ſyuen proufyte / Ja hp had⸗ 
— de het vier Her ontenichepdt. * * 
ſtoockt / Dat het daer op ſtont / dat Deen 


teut ‘Commune ofte @uartiergefthapen was 
geen, | teghens b'andere opte ſtaen eride waepe 
b 


hen aente nemen. Brheeft groote vervol⸗ 
ghönghen aen-gherrchtt teghens ercke⸗ 
che ende Palityche perfavnen/ Die niet 
en Wonder doen alles wat hem Beltefde/ 
De verkieſynghen der Magiſtraeten eñ 
Officieren en waren nicttangher vap/ges 
Hck fm eertijts maren ghemeeft / Maer 
Bie bp reconmmandeerde ofte promo eer. 


. 


de / die moſtmen aennemen. NHiemanden 


pjantd 


dorſt in de vergaederynghen ſyn ads | 


ofte vaorſlach tegen-fpeeechen/ maer een 
tr ofte hem volghen ende ghelieven. 

pis ooch ten naeften by fchuldich ghe⸗ 
eeft aen alte de Crimina Gier boven. ber, 
haelt die ſynen Broeder Pompee Begaen 


heeft. Behalven dat deſen Rudolph fue. 


Macht ende gebiet over fijne arme anders. 
ſaetẽ feer tpeanngchetick heeft miſbrupct / 
Waer ban ich hier alteen eenige exemplen 
amper, in het corte fal verhaelen. 
* In SEenen ſeeckeren Perſoon was wt het 
| hea "Land gheweecken om cenige foute die hy 
[Vee, begaen hadde / fieck gheworden fijnde ig 
hp gheſtorven aen den Woet Ban eenen 
berch. De arme vrienden deſes mans moz 
ften/ Door dwanck Plante gheven € Cr. 
quid. om Dat dien man ontloopen Was, 
hares Lands wetten geen hooger amen: 
De voorderende / als tien guld voer de 
vᷣlucht ban eenen Hie den Officier ont⸗ 
loopt / weltke amende nieten vervalt aen 
Ben halg-richter/ maer aen den Meechen? 
caemer. 
WIS pemand ban weghen clepne fout⸗ 
gens tn de torture ban deſe ofte gene cris 


ſoo verſweech hp ſulcx tat dat de miſdae⸗ 


Be befchuldichde aen / ſonityts vock beer 
fierde hy het wel / ende evẽ wel fo heyſeht⸗ 
te hp Bie lieden ſware gelt⸗ breucken af⸗ 
Als de lieden haer beelacchden / datmen 
Baer ſulcx niet en hadde gheopenbaert. 
ter\ugie hare aenclaghers nach int leven 
waren / om haer te moghen excuiſeren / ſoo 


Bers gherichtt waren / alſdan fende hu het: 





nicht ſynde / eenen man noemden / ende 
fepden eenich coorn ban hem gheſtolen te 
hebben / ende diten man daer over gehoort 
ſunde / ſeyde / Dat hp niet en Wift Bat hy te 
ſulcker tydt eenich coorn verloren hadde/ 
Soa heeft Planta deſen man heymelick rte 
Croonen afgheſchatt / hem drepghende 
op de pyn bane te Doen werpen / ende hem 
alſoo te doen bekennen of hute dier tijds. 
coorn ghemiſt hadde / ofte niet? 

Als eens eenẽ Prieffer Ban Munſtert⸗ 
Bal wat vrymoedelick iu fijn propooſt tes 
qhens andere! hadde gheſproocken ban. 


Be min-ceBichepdt ende lecliche grove 


ſtucken Die deſen Planta hande bedreven/ 
Soo heeft Planta , nac Dat hp ſulex verno⸗ 
men hadde / den armen Prieſter tacten gee 


vanckelick ſetten / eñ hy heeft hem eynde⸗ 


liek deur Den beul laeten richten. As a⸗ 
1617. de Predicanten ende Guderljngen 
‚bande Ghereformeerde Meligpe haer ſte⸗ 
„Ben teghen He ſeer ſchaedelicke Ligue die 


Fol, 392 


1618. 


Planea ig -e& 


bp practiſeerde met den Spaenſchẽ Gou: lr be 





minelick teghens eenighe der felfder ghe⸗ 
| procedeert:/ eenighe Peedicanten heeft 
Govanbare Predick · ſtoelen ende Paſto⸗ 
ryen verſtooten ende verdreven/ eenighe 
| beeft hp ſelfs bp de craeghe ghevatt eñde 
in de ghevanckeniſſen gheworpen / ende 


ſwaerlick ghedrepcht / ſyn dienaers Doe: 
ghen ghelaedene piſtolen / omde ſelfde te 


door ſchieten. 
Pp gheboot haer ſeer gheſtrenghelick 


dat fp ban Be faechen ban Spanpen niet” 
ſpreecken noch peeechen en ſouden. Hp 


heeft de felfbe ghedzencht met bannifies 
menten / ghevanckeniſſen / ja met de doet? 


| indien ſy hem nieten ghehoozfaemden. 


Eenighen Ber ghener Die in faveur van 


minele miſdaeders wierden beſchuldicht/ He Pzedtcanten BerBerefarmeerde Heres 


Ren fpraechen / ende hare woorden en 


Bacden ten beften wtlepden / heeft hp met 


groote gelgebzeuchen aheftraft. Pp heeft 


dickwils van bepde ſtrydende ende met: 


‚malcanderen pleptende partpen/-qijeo 
fchencken ghenamen / honderden en dupz 


en macht Bat bj hens niet ghelden/ maer | gherichte ontfehutdieht,- nae datby dipe 


ſy moften Getemet:hem af: maccken met: 


groot ghels/ wouden fp fijnen ſwaeren. 

koo2n ontromen / ende vry ſyn ban ghe⸗ 

vanckeniſſen ende phnjnghen. 
Als eend twee mif-Dacvighers ghepij⸗ 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuvest 


ite 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


fent bijf hondert Croonen ban hem ont⸗ 
fangen hadde Als eens twee Quartieren 


ſenden / ende hp heeftfe epndelick bepde- 
bedzoghen. Wp heefteens eenen: Wel- Kez 
‚kenden fchelm- ende berraeder voor hes: 


De Lands metmaleanderen in twiſt en 
diſpuyt Waren geraecht/ foa heeft hp Han 


peder tat fehenchhagpe genomer CCC. 
Fffffin 


verneur van Milaenen / ſoo heeft hp cris Predrcantẽ 
Í b f hp eri ber Ghere⸗ 
formeerde . 
Meligpe.. 


Croo⸗ 






























































* 
— — — — — — — — — ei / 
— * * 4 odd 
— — pn ond —— 
* — * — * — — — = — 8 * — 7 — Na 4 
F — — — — EE E56 5 — * — — — 
— — — | à En rt — — — vid 
— —* hed 
8 3 4 , 
Bn — * 
* J 4 
3 Balkh 2 ke 
- pe " Ee —A — * 
Kirn Ee mes 9— — * AN 


K = — — 
— dS * = 
* 7 — er — — E — = — 
* — * * — — Re be — en 4 
- EE en — — 
* * — —ñi — > — ⸗ 
* * — — — — — We en —— ie . — 
J 7 
1 Di ee — Pe 
J 9— * Kd 
— dy 
— — — — ⸗ 
* ae — — — 
— 


4 


* 


— 





adt 
GEEL — 


— 


— 






t 
Î 


il 





Nederlantfche Hiftorie Het negenendertichfte Boeck. 


ï b 
00* * 6% 161 
MIE MOORE!) | eisende hy bedrooch epndelicdeen | Rufca van Lugam, eertijts%echprieffer BAN DOED 
REL 0 AID et —— — rie arr antecgei Sonders, in het Land Lan Volteline, DIE te 9— 
wt | 006 — 7 eghen het Laud te verhaelen ſoude te boozé Ban tghemepne volck Was Be, Led 
EREN | Tanck vallen. ®eu Bitichop van Chur‚die | ghen ghenamen / om Dat hp met lean, Pa 









De Ege 


—— * * 
maps ⸗ 
— 


* 


| | | | ris, ef Vir | nhur, hadde 
KEE Ge Bn fententpe ende oordeel van De Hape | Quadris, ef Vincenr Gutto van Chur , BADDE njh 
00 — te Lande ut gebannẽ was / gehandeit om op den bodem van ihilae · 







ERR —— ———— — 1 


— 


— — 


En | ende nu wederom van fwaer Erym bez | neit te aſſaſſiner ofte vermoorden den geebi 
Usb HE li fchuldicht was / heeft Planta met ſynen | WeereSeipio Calandrin , Predicant binnen 


Bod 





«> 
a 
E 4 


aen-Ganck willen voor ſtaen / niet wils | Sonders, ofte hens ghevanckelick wt Get 


— 
— — 
— 
— 
——— 
— ——— 
— — 


—900 fende toe ſtaen dat fijn fouten ende delics | Tand nae Milaenen te bzenghen / ofte NA Sinin 
EREN ten bp —— anke fouden wordẽ Koome / gelhek Michiel Tíchappin van Por, lan 
LOE vgeeramineert ende onder-focht/ Sp heb | die daerom aen het leven is gheſtraft ze Func 
Is ( | Ben hem geholpen Hat hp wt de me weeft/in ende bupten pyne heeft bekent —8 
HIE bek Bande Juſtitye is antcomen / ende te - —— al 
v0 | | Hande —— ende fp hebbenbhem | Deſen Tuſca Geeft ſich ſeer moet · wil⸗ 
| BENNEN laeten voighen ſynen hupſraet / endean: | lichlick gheſtelt tegen de decreten ende 
hin AE | ere ſyne gaederen. bevelen ſyner hoogher Overichepdt / ende 
| } boat — Als nu in Dit jaer van 1618. eenighe | hp beeft ſich te verre inghelaeten met — 
Kel BAS Communen op De beenen Waren / om in Ambaffadeur ban Branckeryck / Doc 
HE OR EEA fieke ende bier ghetjcke abufen/ alg nu | Geeft hp de predicatpen derEuangeligfhe 
HEEE EROS teu Deele verijaelt (hu/te voor ſien / Soo verhindert te Caiol: Hy heeft in De biech⸗ 
EE Ma | Beeft Planca De JPagiftracten in fijn jurife | te ende anderſins het volck bermaent (als 
HERE MINUS Dictpe doen fweeren/ dat fp hem fouden | fer oorloghe op handen Wag van weghen 
CEE ETEN getrouwe ſyn ende blhven / Gp beeftel | het fort d welck De Graeve van Fuentes, OB 
1d hi HEN rat Hers hulpe geſocht / meynende cen inland |De Frontieren Van de Graubunderg 
tt LEADZ fcije oorioghe te berwechen/endete maec | maetkte) Dat fp niet en fouden De waepe⸗ 
| TUR INE ‘ken /dat het gemepne bolck malcanderen , nen voeren teghen den Cathohcken CU? 





































mn eeen 
8* 
—— 


zen 
ms 





Dn . 
—— 
— 
— 

ha 


Za — 

en ⁊ 

— 2* 
— 

—* 

— 












VERE BO ET : * re 
VAA URE vue vermoorden / fichfelven dan opte nynck Lan Wifpanpen / op dat fp ha 
Een 1 ES | | — voo heere — cj victorienſe par⸗ conſcientye meten beſmetten: Cot welt⸗ 
LEER | J— Plante ¶ ſpe⸗Maer alg deſen looſen Dos ſach dat | ken eynde ſich oock gheftelt heeft teghen 
VERD HUE diucht fn aen-flaeghen hem faplieerden / ende | den Proveditor ban de Depe Communeite 
4 4 BER: ES "_preefcnde Dat hp machte aen · ghetaſt enz | Op heeft groote cogrefpondentpegheljous | 
J KRK | Be voo rechte ghetrocken worden Doa | Hen met verſcheydene Wtlandfche Priu⸗ 
Bi Ik *4 Red, beeft hp fich ap de vlucht begheven Dy | cen/ertde Gp Heeft groote cugrefpondentpe 
ek Ki CTM ig gheciteert intecomen ant ſich te ver | ende vrientſchap ghehouden met de —9* 
KOER HORN andwoorden / maer hp en is noyt gjecomz | bellen des Kanus / haer met raed onde 
EE DE — ent | ret Eeden 
ANR UE ns entente do is Han even wél tegens hem wet: | ghetoochent | 
Et EEC ALEID | dier —— vena ende 5*— hy / tegen met ſubtile wtlegghynghen te — 
EME EN eſorooc or Privlegpen eù Beyhede des Lands / ghen / Alſoo nochtans / dat Gp —— 
HEA | Kid hadde ghemaecktende ghebroochen ber | berfocht heeft / Dat hp meteen ceuWIc 
HL BL fehepdene wetten/ghemaecht ende gebro⸗ | banniffement te Lande wt / of op de Bar 
[KEEN ken verfchepden Wiltancpen / inghefett | epen / mochte bep ghelaeten — 
| BBN ende afahefett berfchepdene Wagi trae | Vath hp ig verwefen ter pijn-Lanch/ pes 
SERRE ten/op fpn epghen Gant ende believen gez | eerffen dach op-ghetrocken ſyude Oe á 
EER EN Difponeert van crijghen en vrede / ende gez | gewichte/en beeft hp niets willen bekt dl 
6 deffent hadde allerley min· eedicheyt bee | NEN. Als hy des anderen daechs ES 
—J droͤch / archliſticheydt / gewelt /tprannpe/ | om Wiert gebonde / ende ſonder gewit 
Hi 9 ende verraederde / Soo is ten naeſten bp | ghetrocken/fao wierdt hyp heel fſaeu⸗ 
Ki dE 


HI e fetfae fententpe over hem tgefproocz Wiert ffvacr ontbonden endelos ghelat, 
| ĳ | bel bie ld ſynen —— te boos | ten/Doch hp gaf ſtracx daer nae DEN ge 
BNN ren ag wtghefpzoocken/ Doch rupm faa | niet fonder groote ſuſpitye ban verg) bd 
IER gheſtrenghe. | inghenomen te hebhen/ gelijck de pleck 
00 gheſtrengh 
J | ende teeckent aen fijn Wichaem geno * 
HIEROM Den rr. Augufti is afghehandelt Get | faem wt-efen. Dijn Lichaemis bans 
HA @pimindel Protest / acngaende Nocolas | beul begraeven / ter plactfe der — 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 
d rtes 


1 LC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
A0 





cols 
ol) 
if 

ye bi 
0 


dien 


Dioree t 
bean, An- 
Ine Gi 
Ser Van, 

Ca, 


168: 1618. Eenighe%afteraers hebben tet 
A ende gheſtroyt / Dat hp Wt hact 
9 
—9— 





Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. 


ghegeven , ten/Fndien yemand nae Venegpen ſoude 1618. 
der Aeli⸗ | repfen/ datmen den 


gpe in de ghevanckeniſſe weeedelick ter en feude herberghen⸗ maer dat bet oock 


doodt toe mas ghephnicht gheworden / 
daer doch berfchepdene eerſicke lieden 
Ban bepde Keligyen hebbẽ betupcht/ dat 
bp in die twee daeghen niet langher als 


een upze aen Be coorde ghehanghen ha 
Bin levis vore ahedanghen hate 


Den eerften Seprembris is gheformeert 
bet criminel proces teghen gbefo? ntoine 
Giouer van Calanca, ende hp heeft ontfan⸗ 
gen de felfde fententpe Die tegen Rudolph 
Planta ghegaen is / nae dat Gp twee mael 
gheciteert ſynde / niet en ig gecompareert/ 
QVET-\monnen ende over tupcht finde/ 





eenen poeren Bep ſtont Ben ſelfden doodt 
te flaen / ſonder Daer over gheftraft te. 
worden / dec. 


Cen ſelven daeghe is oock aenghevan⸗ Crimineel 
ghen het criminele Proces tegheũ Lucide PiOtES tes 
| Mone , Pꝛovintigelen VNichter in de Op: 

per- Ligue/ die biſchuldicht/ aver-tupctjt. voogbe 
ende over-Wonnen ig / ®at hy dor het * 


gelt van wtlandſche Princen endeAtae- per atigge, 


ten/ het amt ban Provinciacten Kichter 
vercreghen heeft / Die hp nae fijn wterſte 
vermoghen beeft ghedient in faechen den 
Staet beg Hands betreffende / wes hale 


Dat bp heeft helpen cen oo2lagepzactiferé | ben hp op eener (kont van eenes Wtaridre 


tegben ſyn Baeder⸗ Landt / daer toe Vers 
foeckende affiftentpe vá wtlandſche Dee: 


fchen Princes Secrctarig heeft ontfan⸗ 
ghen twee hondert Spaenſch Boublons / 


ten, Als oock om dat hy hadde helpen ber⸗ ende Lan eenen anderen Peince ten fine: 


binderé/ Dat He dype Commupuen niet en 
gabben miet gewelt tegengeftaen bet maz 
en Ban Fuentes Foꝛtereſſe: Om dat hp de 
fecrete beraetſlaeghngen van De d2pe gez 
menne Ligues, wtheemſche Prineẽ en ſtae⸗ 
tenhadde geopenbaert / ſoo door brieven / 
Alg door verſpieders / helpende meer de be 
voorder ijnge Der ſelfder / dan ſyjnes Dae 
Der- Lands: Om bat hp hadde geracden/ 
batfe de Griſons ſouden toe-flupten de 
paffagpe op Milaenen / ende alg de Oziz 


Ì 


h 
| 


| 
\ 





Als boven / D2pe honderd Sonne-Craas 
nen:®Dat hp oock ban cenes wtlandſchen 
Heeres Ambaſſadeur ghelt ontfanghen 
heeft / om met gheſchenchen ende gaeven 
te cumen comen tot den ſtart van Gou⸗ 
verneur ban Luguuz , Daer toe hebbende 
Wtgedeelt ende berfchoncken feben-hanz- 
Bert Croonen / durvende nothtang feer 
ſchreckelic cnde afgryſelick fmeeren / dat: 
hp fulckesg niet gedaen en hadde. 

Dat hp Kichter Pzovintiacl ſynde enz 


fons ban ghelyche ghedaen hadden in de Gouverneur / racden dach heeſt ghe⸗ 


heur Land / ſoo heeft hp even wel eenighe 
te boet ende te peerde Hoog fn Balin 


‚gheven tot De feditpe-Aano 1617. opghe= 


ftaen teghen De Kerckelicke perfoonen/ 


gee laeten pafferen / helpende te weghe ‚waer dao eel goede Patriottẽ in groo⸗ 


tenglien Datter nach hoüt / noch coorñ in 


p met gelt cenighe becocht heeft / tot on 
dienſt ſhynes Baeder Tands: Om dat hp 
twiſt eñ tweedracht heeft helpen ſtichten 
in de Keligye / Bie van d'eene ende d an⸗ 
der Geligpe wd pe malcanderen oproce 
kende : Ont Dat hp de Catholycke met 
raed en Daed heeft gheholpen / als fp den 


Bhereformeerden te Malax Hen predick⸗ 


ftoel hebben verbrant / de clocken begrae: 
Vensende De Peedicanten berdzeben/\uce 
balven de Paus hem heeft Fidder ge flac: 
ghen / den welcken hp eenen eedt koo: 
ten beeft gheheelitk ſtrydende met de ghe⸗ 
Srauwichepdt/ die bp ſyn Vacder- Land 
chuldich was: | 
— —— den naeme van de dp 

Bues ofte Eet ghenooten te Mo rben een 
valſthe publicatpe heeft ghedaen te we⸗ 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC. 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


444 B 20 


J ‚te oncoſten fijn vervallen / ende De , 
act Land gebracht en wierdt: Em dat Li gk De Djpe 


tguen in fcer groot perichel. Poorder / 
Dat Gp sot deepgementen heeft gebrupekt 
in Get beleyt van faechen van Staet/fege- 
ghende tudien De ſelfde nae ſyn fantafpe- 
niet en ghynghen / dat hp een bloed-ftazz- 
tynghe foude aenrichten/Datmen tot den: 
bals toe foude gaen/in het bloed der men⸗ 
fchen. Dat hÿ willich ende berept was 
om ban den Gouverneur van Milgenen 
te ontfangben biftich dupfend Croonen/ 
om eenighe onrehtveerdighe Articulen 
tuſſchen de Griſons ende die van Milaes 
hen te practiferen / daer in fyne Compli⸗ 
cen miet en Wonden confenteren/ vreeſen⸗ 


de Dat hp het ghelf voor hem ſelven ſcu⸗ 
De behouden / ende Dat de ſaecke geenen: 
boozt-ganck hebben en ſtude: Hpdorſte 
Opentliek ſegghen en rormen/ Dat hp al⸗ 
reets roi. Ghemepunten ban D'Ercleftas- 


fkijcje. 


ſelfden niet allef nict . — 


ghens Luci, 
de Mont, 


— —— —— 
— en 
— 
— 
— 


— — — mers — 
— — 





— 
— 
— — 


— 
en 
— 
— 
— 


— 
* 
— 
— ee — — — 
— 
— 


* 


— — ⸗ 
— 
— — 
— 


— —— 
— — —— — 
EN 
* 
— — 


— 


— — 












































Dn 
* < 


ï 
inte Es 


* 


‚En Pa 
when 


Na 


sd 4 — 8 


* 
—— 


ad ns 
En st ld 


⁊ 


—— 



























de Aengaende datmen fept/ dat wt haet 
ban be eligye eenighe ſwaerder ſyn gee 
ſtraft als fis verdient hebben dat en heeft 
Bieen apparentpe/ Be Richters fijn ghe⸗ 
eeft Perfoonen Lan bende Feligpen/ 
Bie in Die Landen ghemainteneert wor⸗ 
den / de delinguanten ſyn dork Lan beps 
deRelignen / foo wel ſyn de delinquan⸗ 
ten ban D'eene / alg Lan deandere Her 
ligpe gheſtraft. Maer dit ig ban ouden 
foo ghegaen / dat de gene die noch tes 
ligpe / noch conftientpe en Gebben + ha: 
ve godlooſheyt ende quacde ſtucken heb⸗ 
Ben willen bedecken/met den mantel van 
Keligve. 


3 
KE 


=d 

hand 

— 
— 


fool’ 


nd 
en 
— 


E 


ERK WE -ATR 
8 
2 
* 
mx 
a: 
kee $ 
== 
ñ 
nf 
2 
Kam al 
3 
— 
2 
=d 
— 
* 
2 
> 
es 
es 
— 
2 
2 
— 


Fn 


— — — — 


Onder de fêgeeringhe van Coninck Philips de derde. 


M 1612 ende Hie begeerich ſyn om haren eet ende dat He ſelfde foo 
| ’ har 4 ote ghemepnfchan 1618. 
—— veere ſtaende te honden met hare geallieers | hebbẽ met de fehelnerpe Die zjn Zane — 


be nu ettelicke jaren lanck / ſoo in Rercke⸗ 
Ipche/alg in Polityche ſaecken / heeft om⸗ 
ghegaen. 

VDie luſt heeft om Parallela ofte verghe⸗ 
Bekijnghen te maecken tuſſchen het bas 
be-Verljaelde Defe naeſt⸗ voor ledene Ja⸗ 
ren hier in Heder · Land ghepaſſeert / en⸗ 
de De Cragedie bp de Grinſons geſpeelt / 
die ſal bevinden dat het even de ſelſde 
Trogico-Comedia is Die ſoo hier alg daer 

hefpeeltig / ende dat het alleen andere 
Per donen ſyn / d'welck noch claerder fal 

lycken / als het proces met de ghevange⸗ 
ne Pentionariſen in ſ Graeven Haege / 
ſal gheeyndicht weſen / Tact ong Dan Pa 
rallela maecken. 


licke onder handelynghe ghe⸗ 





9, fp datmen haer hier in groot ongbelch | ftine De dochter ban Henry le Grand gewe⸗ 
ie 5 Boct dewyle fp De Mooge Machten altht ſenen Conjnck ban Peanckeröch/ Saa 
vn | —— gheert / ende haer ſelven ſeer ghe⸗ is epndelick He ſaecke fso wijt gebracht/ 
ig bf uckich achten / als ſy der felfder vrient: | dat defen janghen Peince op Den feften 
et fchap mogten ghenieten / Maer ſegghen | Novembris Îtylo novo, binnen Paris ghee 
ze Bat fp verſchendene onbillicke ende onz comẽ is/met en groote fupte ofte gevolch 
je rechtveerdige pꝛocedupꝛen Ambaſſadeu⸗ van Biſſchoppen / Heerẽ / ende voornaem⸗ 
at ren ende Bienaers fonumigher Princen | fte Bactf-Weeren des Hertoghes van 
e/ Het en cunnen prijſen / kennende gheern  Savopen/ die alle gaer met haren Prine 
m1 bie Princen voor haere Bheconfedereer: | ce/ feer heerlick onthaeit ende met groo⸗ 

de / maer en hennen haer aen De ſelfde niet te aenghenaemhepdt ban den Conhnck 
te Berder berbonden te fjn/Dan na tupt der | ſyn ontfangben. 
ent accoorden ende Verbonteniffen met haer | ®Bithouwelic fouden de Bpaenjaerden 
* op-aherichtt : Daer bp voeghende / Bf | gheern verhindert hebben / daer toe ghe⸗ 
zie hoon eenighe Ambaſſadeurs daoz ha: | beupekende veel behendicheden Maer de 
J ke on beſcheydene procedupzen haer ao?: | Conijnck beeht ghewilt dat het ſynen 
ge aecke van mifcontentement ghegheven Loortganch foude ghewinnen / Aiſos dat 
4 adden / ſao en Waren fp nochtang niet | het in Decembri bol-camentlick/ten over⸗ 
ea Befinnet petg te veranderen in hare con⸗ ſtaen ban He Princen ban den bloede ens 
er federatpen ofte a!liantpe / wenfchende | de Be Parlamenten/is gheconfenteert enz 
he hachtans dat de ſelfde op ef ander plope | De inghewillicht. | 
J Machten ghebracht worden / of andere in | __ Don Ferdinand de Gyron , Spaenſche 
be bare plactfen mochten gefonden Worden. | Ambaſſadeur / ontrent Hefer tijdtcerft te 
* ſſer ergens een foute begaen in de con⸗ Paris ghecomen fijnde / ende wiliende 
ug federatpen met andere Pꝛincen of Stae: | Beginnen te frequenteren het cabinet van 
ze | ten / Baten ig niemand te wyten als defe | de Contghinne/balghens de oude maniez 
* (ehmfche menſchen / Die met geld haer | ven Lan den Hertoghe van Montelon, Hit 
* aer toe hebben lacten becoopen / ende fn | aen De deure han het felfde Cabinet ghe⸗ 
* nn de goede Ghemeynte ende gaede | refufeert geworden / Eweich bp hem 
et atriaten verlent ende bedroghen. feer hoogte ghenomen ſynde / als ffryz 
ot Ard handel ende procedupren hebbe | dende teahens voor gaende belofteniſſen 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC. 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


ende ſtipulatpen / Soo is hp nach epnde⸗ 
Gygg5 lich 


Ae Hat eenen tijdt Tanck heprte: Houwelich 
houden was van weghen een ZIE 


——— — 
he Es 5 ij 
4 2 
* 8 - 
A : 
ee aa ee —— 


— 


— J — 
— —— Ld — desde — 
EE — — — 

J - hé 
Em s 
, er 4 
— 
ne a 


—— — 


op il 
a — — 








BENN 
re rORELEE 


pm 







— 

nr N 

* _ J 
— — — 
— 



































— I hen — — 
| HK | 
—44 | 0 Nederlantſche Hiſtorie Het —— send „60 1618 
di KI Se oee | à des | It Zeeland Albertus Toachimis Mt ærie⸗⸗ | 
HEER Oo | orden Maer deg | HOEZEAND Ee glonburch jm 
1 EEE | —506 —900 aGbus. Gek aundmeeer laus pride — ——— 4 
AE HERSEN jaerben —— — ester EE leriker Soort van Eufum, om haer 
J—— eghen / dat fp wr het Dof ſullen te informeren over deſe waricheps, es 
4 OAD CAERE Lok Baar molt — victorio janghe Hertoge van AA ern: —— werbepfrhen: Bork 
— Kk Ak —— vopen / groote ende meuich- fULDIJDE pe eee wite hebben de Heeren Staeten 
KOOR 0e pouwel dek faecken hebbende waerom he niet g Embden gheftheeven / dat ſy 





eni | 4 ie van 
eft ſtracx nae fijne aci: | AEN Die | lr 
— — / begoft te bear: | Der Gracve datelick op ſyn be 


wWeleck edaen 
Walls er beper eeh Gouwetick tuſſchen Ben Pein⸗ ftellen fouden /-d'weleh fp ooch gh 
gen DOC 


vv: gonahifte dochter heben. — , 
bn raes Ce bram Valles CUD pane | _ tracr (Dn hier tafelen gelogpen (NG 
aje van fe fpgt ende verdriet / maer peder ſpitien —— fn zie — nach bed 

jaert zap N pat bit houwelick feer goet | werck foute efen / D 8 * lied 
enne acten tat verfeeckevinge van goe⸗ niet ghebleken en heeft te des Gracbet 
—* prientfthap niet alleë tufichen de bep: | valt deſe ſuſpitye oen er Spaenjaert 
De Eroanen/ Dzanckerdeh ende Sughe⸗Bꝛoeders IN okee —* —— van 
land / maer —— Arche On Scantehouder van gerieflandt/ 
umieerde gpeberlanden / ende geallieerdte B peningen ende Omme Landen, eef | 
met Pranckeryck. gock een ooge int fepl gehadt/ ende heeft 


| | f tydinghe 
i F8 hebben de ozdre ghegeven / Dat op D eerſte 
—— En ar peelmoudis piemen vernenien foude Dat De Spacn 


Taen — 


— E ar 
da Ear ot 
— 
— — a — 
—— 
* Ge je 



































ser i datelick 

| sender | jaert fichy Gier in bermenghde / DAL 
ke nefe enh oe See 
kei ingber geatlen de vaert op Weft-Judien / OM Groenduabert, tot verfterchinge van 
licbt. _ gipaer te mogen handelen ende traffje: | gefonden. DANE ren Emben / ende 
oen / vacrende daor het nieuwe gat / | De guaruigoenen binnen ENDE fte. 
— — gevonden is bp ſaack waer men De felfioe ſus behoe | 


le Marre , ende V Villem Cornelifz. Schouten, | . —— —— F hebben p 
® De emonſtranten in f-Gzavert mf 





ipper van Moon / ende Dat nae Chili, 
en ef daer ontrent/ alwaer be Coop⸗ Haatse een vergacderhughe ales vj 
Heden neynen groote — — — in cenes burgers hüps 
Ii ket randen beeke abend 
EEn robert / ende dan in treyn ghebzacht te — —— ig / \mi-het welche. De leſer al ci 
— orden. ghelcghenthepdt-defer ſaecke baerder ſal 
Seaeve Han | cunneu vernemen ·· Eede 
—— it: elle Bie-van | Mauritius by sigs —— 
—A — niſver tant geres | Oranyen &c. mitſga * er oel J 
——— in Decembri. ®itig foo hoa: | dere Kaeden over Holland/ ⸗ —* 
Be Dradt fen in Decembr Lg O0: efland/den eerſten geſworen Exploic⸗ 
paden ONE“ psp aheloopen./ dat die van Emden Den Frie ſtan cht/ Dalupt 
mm 5 Ave / Gitirien ter Dtadt gecomen fyn: | tier hier —— — Staeten 
* hebben ſearreſteert op ſyn hups in) Alfood Boog Mog. chbe Peder-Lau? 
der Dtadt gelegen. Doo de Grau/als | General Der ee hebben tot belief” 
pe Magiftract der Dtant/ hebben Doo? | den / Boet —— rent — 
art afgeneerdichde Sbeſanten defefa- | tynghe bande a 
F ich op hare ſchoonſte / aen De Hecren ſedert eenige jaren ber: tab Bordarcht 
te ele Stacten:batsliek laeten ghe⸗ De ontſtaen / buen —* — * J— 
1 angen / Die ſtracx (om voorderen Dit te beroepen — e met chen vy⸗ 
41 Bepl wao? tecowmen ) centge wt het made ſeer groete ole ooete. geteerde / teef? 
| ven vana var Eugen behan — 
rdicht / Te weten Barcholr Cromhout, | forma 14 
hee rgfer-mepftee wan Bmfterbam: | Reeracre / Dat eert de zefoamatpe DE, 







Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


* 
5 
* 
u 
aa 
v 








mmm 




























| ih Nederlantfche Hiftorie Met negenendertichfte Boeck. 


—— ft 461 
—9 1618° Belek deſe nacft-Loor-gaende | nu Paeus van Roome)die neerſtich (ijt 16) — 
Garen groot mifverftant in de in het bevoorderen van ſulex als ghe- 
Sheunicerde Probintpen is ONE: | reyckende is tot groot-maeckijnghe 
| 





| — ſtaen / van weghen eenighe diffe⸗ 


iin tWÉ * * van uwe glorye ende eere, ende de 
0010 zynin twiſt rentẽ in verſcheydene Heligionf-puncten Be) , 


| fte onder de Patres, als mes 
HTI mermale (pieboor de genacde des Beeren nu hacft | VOOEAET zet: — 
0 J belanghens ſulen gheaffopieert wefen) Aiſoo en iſſer de by nac alle Chriftenen nu daer to 


mede remmende, In defen u ghehey- 
lichden Tempel , in defen vroylicken 
ende u toe-gheeyghenden Feft-dach, 
Bekennen ende belyden,dat ghy Moe- 
der Godes in den eerften oogenblick 


—900 be De onts dock geen cieyn beroerte ontſtaen onder 
IEEE edp deBeefteliche ende Werltliche des Pauſ⸗ 
—00 boozeder doms / betreffende de conceptie ofte ont: 
MEREN Jonckfrou · fanckeniſſe der H. Jonckvrouwe Mariz, 
HRE ETA of fp in er te weten/of fp in Erf-fonde fp ontfangen 


en — — — — — — 





me, ende onfes Heylighen Vaeders | ſonder ſonde ſeere is toe- ghedaen, in 


PaulijV. door Gades voorfienicheydt | aller maniere groot maken,en met * 





000 bozen/ofte ſonder Erf ſonde? De 
—9 | Beten (py ofe en Di — Gheefteliche deg | uwer ontfanckeniffe, om — ende 
| J ke miet: Paufbome/fuftineren dat fp fender Erf: Godes foons verdienften,vana e eeu 
| 9 fonbe zp / ende heben den Coninck ban wicheydt af fijt voor-fien vry te fallen 
fi HI ik Difganien ende andere Printen aan hare | wefenvan Erflonde ‚ Ende wy betuy- 
—90009 | fpde : Ve Gacobinenende andere / / ſoo ghen voor God ende voor vwen Soor 
| 14 EDI il Beeftelicke alg Wereltliche / ſuſtineren ne Dat wy dit ghevoelen van uwe be- 
J het contrarpe. De hertoghe ban Ofuna | v„yinghe van de Erf-fonde „ d'welck 
NRE! Vice Roy van Peapolig/ Geeft op DEN | > al langhe in onfe herten hebben 
KEEN tienben dach Becembzis befes jaers or | PD door her ineheven Godes, op 
if HN ber al in ſyn gebiet alle ende eenen peges | CNI heit En Ki den lacfté 
IRE BI Tick foo geeftelicke als wereltlicke met het alder-beftendichfte tot den lae 
—4900 gede het lactfte doen fweeren/ tegens het adem onfes levens fullen behouden, | 
J—— advijs Lan den Carbinael Garaa, ſuſti⸗ Dit ſullen wy opentlick, dit fallen wy ki, 
9 nerende dat dit een ſaecke fp / niet toe⸗ heymelijk leeren, ende wy fullen —*F 
AME ONE ſtaende eenen werltlicken Prince / Maer | (roo vecl in ons is) forghe draeghen, kenen 
IN. OEL OR ben Paeug/Cardinaelen/ende Beeftelic: | Dt onfe onderfaeten,ende alle ande- rn 
AN ik ke. De — — re dit ſullen ghelooven ende voorts 
BEERS etn ——— leeren;daer toe onsGod wille helpen, * 
9 ben gherefuſeert dien Eedt te doen / waer C° 
ik van bit de Eoppe iss | Stee ree ** — | 
—J0 dit fweeren wy , Soo ns 
ik 9 | PM Forma jura. Maria Coniginne des Hemels { helpen ,„ ende defe alderhe lichfte 
4 HE if ed ende der aerde „Wy vernede- | Euangelyen Godes. Defe on c belof= | 
E —4 J ii IN | HE de B. Marie ren ende werpen ons felven [ te ; wenfch , ende Eet onder-wer- | 
1 Nt BR KLONEN UI ee) voor de voeten uwer Maje- | pen wy de voeten des Alder-heylich= | 
| AAE EE — fteyr , Ende indachtich ſijnde uwer (ten Paus ‚ onfes Heeren —— 
BEE MEAN jolo Profi wel-daeden,daer voor wy uwe onbe- die fulckes ‘alles met Apoftolifiche ſe 
GEE END Eion vleckte ontfanckenifle met devotye | ghenijnghe wille bevoorderen. 
HEt FER KANE — bedancken, Soo is het, dat wy Petrus | Wilt dan (O ghy Gheluckighe,ó ehy | 
ES | Hit megle Nea: * Giron,Hertoghe van Oſſuna, ende te- alder gheluckichfte Heylige Macget) 
| 0 pol, genwoordelick Vice-roy des Conijnc- die van den aen-beginne, ende Wok 
| KID rijcx van Napels, ef defe aldergetrau- | alle eeuwen van Godt den Heere * S 
HRD fte Stadt Neapolis „ als mede de eer- | fijtwt-vercoren ende bewaert) onſen 
Kl Ni weerdige Conijncklicke Vniverfiteyt Alder-heylichften Heere Paulum * 
BS KERA der H. Theologie , volgende de voet- langhduyrighe vrede ende gelen ae⸗ 
Pig HAR! | flappen des alder-heylichften Conci- | licheydt bewaren ende vermeer tes 
HEDEN ED | lij van Trenten (infonderheydt oock Wilt oock onfenCatholijckë COMTE 
ade U 0E A der alder-heylichfter Paufen van Roo- | Philippum „ die uwer ontfanckenifie 


— 
— 


— — 


—— 


— — — 3 
ED ae a —F 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 





Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. 


1 1618. nen grooten ouderdom , ende glorye 


⸗ 


| 
| 
| 


Î 


| 


eenerrechtveerdigher Heerfchappye 
vercieren,Ende wilt voor ons vercry- 
ghen fuyverheyt des herten ende des 
ghemoets , ende eenen grouwel van 
de vuylicheydt der fonden. 

Alſoo dit groet mifverftant onder des 


bene werltlicke / foo hooghes als leeghes 
ftandes Paepf-ghefinde/ is versorface⸗ 
kende/ Sao hebben verſcheydene ( Inſon⸗ 
derhepdt de Conhnck van Bifpanpen) 
feer ernſtlick aen gehoudẽ bp den Paug/ 
Dat hy hier ober / alg ooch meer andere 
Bifferentiaele poincten / foude willen een 
Concilium wt ſcheyven / Maer de Paeus 
wil daer toe niet verſtaen / maer wil wel 
ſyn DBeercet van let vooꝛ·gaende Haer 
vernieuwen / daer in bp de Jacobinen fi- 
lentium imponeert / ende verbiet deſe ma⸗ 
terye niet meer publieè te tracteren / Siẽ⸗ 
de ende bevindende dat deſe ſnaere niet 
voorder en Dient gheroert te weſen / of fp 
foude lichtelich be gheheyle Harmonye 
verderven. 


leet⸗weſen verſtaen De clachten ober de 1619: 


Foulen Erattpen/Cancuffpen/ende upt⸗ 
tecringhen die bp onfen Krochfvoïcke/fD 
te Peerde/ als te Boete / ghhefecht Werden 
bebreven te werden / ſoo op het Cert3- 
Stift van Coelen/ Stiften ban FRunfter/ 
PH updich:De Landẽe van Gulich/Eleef/ 
Berch JRarch/ alg andere/ onder bepde 


burchh ende Pfalz Nieuborch / daer toe 
ghehoorige Tanden / ende Neutrale naes 
bupren / welcker verſchooninghe Wp tof 
alle tijden ghehouden hebben in goede 
Pachupzighe recommandatie/ende daer⸗ 
omme oock ghedencken De voorſchre⸗ 
ben diſordren nacrder te onderfoechen/ 
ende exemplaerlyck tet afkeer VAN Ans 
deren te Doen flraffen / volghende onfe 
voorgaende Placcaten ende Oꝛdonnan⸗ 
tien Daer teghens gheemaneert 2 Soo 
ift dat wy tot continuatie Ban onfe goede 
gheneghenthepdt/ tatten welſtant vande 
voorfz. Naebupren ende Handen / ende 
t'groot mif hagen dat Wp zyn fcheppens 
de upt de Contraventien ende infractien 
onfer voorgaende @ydonnantien ende 














Placcaten / Beven ende onbermindert 
de ſelve / ende De peenen Haer inne uptge⸗ 
druckt / met advhs ende goet Binden barn 
fijns Erellentie / ende Des Aaedts ban 
Dtate/ dienftich ghevonden hebben Lan 
Picus te oꝛdonneren ende ſtatueren / ghe⸗ 


— Naengheſien He H. M. Beeren 
When de Generacle Staten / ende fijn 


Paus Geeſtelicke / ende oock bp verſchey⸗ de poſſederende Furſten Chur Bꝛanden⸗ 
deine. Ere ‘meer maels ernſti⸗ 


— 4 * 


8* liceert teghen het graſſeren haerer Rup⸗ 


4 ——————— — — SE — 


444 B 20 


— —— maer eenighe Rupteren ende 


Baer tue drungende) andere (wi luſt van 
ſuppen ende Vreten) hebben elcke repſe 
haere nae bupze ongenoodicht gaen aen⸗ 
ſpreken / bedruvende oock ſommigher Wes 
ghe grooten moet· wille ende ongeregelt⸗ 


Om waer in te voorſien / hebben 


aere H. M. Dit hier volghende ernſtige 
Placcaet gheconcipieert ghepubliceert / 
ende al· omme laeten aenplachens 


Je Staten Ohenerael 
3 Der Berecnichde Medere 
‘ Wanden, Allen Den ghe⸗ 
6 wen die Defen ſullen fien 
s ofte hoozenlefen / Sa: 
lupt:Alſo wp met Groot 






| 


Wanden, teren ende knechten in de benaebuprde Iek wy ordonneren ende ftatueren mits 


| 


! 


deſen: 


J. 

Eerſtelick / dat gheen Colonels ofte De 
verſte / Aitmeeſters / apitepnen/Officies 
ren, ende ghemeene Soldaten te Paerde 
ende te Boete / hun en ſullen onderſtaen 
in het Boorfs. Certz-Dtift van Coelen / 
Stiften van Munſter / Lupdick / de Lana 
den Barr Gulich / Cleeff / Berch / ende 
Merck / onder beyde de poſſederende 
Furſten van Brandenburch ende Nieu⸗ 
burch / ende andere daer toe ghehoorig 

Landen ende Neutrale NRaebupren / Lp 
Croupen ofte anderſints te begeven / ſon⸗ 
der expres verlof ofte Patente ban ons/ 
ſyne Excellentie / den Haet ban State, 
ofte andere des laſt ende macht hebben⸗ 
de / ende Dat alles om fonderlinghe rede⸗ 
newtot der Handen dienft / ofdat ſulcx 
noodigh bevonden fal worden / op peene 
ban arbitrale correctie. 


Gggog is Ende 


Br eG SS 


mp 


— — 
















Vi —— en EK 









8 




























































| Nederlantſche Hiftorie Het negenendertichfte Boeck. 4 * 
— 
f J. deert / ofte dat nieten bewifen dar 
1618, Ende ſodo TR tot des Landts | toe behoorlyck debueir ghedaen te beb: —X 
— Hieuft / eenighe Cochten met behooriuck | Ber. 
berlof fultert moeten gheſchieden / foo bez | 
geler wp allen Eberften/E ommandeurs/ TIFF a 
ende Officieren die het Krijghfolck fule | Ende alzoo ooch gekſaeght Wordt, als 
ten belepden ende commanderen / OP tale | oft deſer Cande arÿghſ voie inde voorßz · 
Ber-fpoedichfte daer mede Hoo? te tvecht/ | Stiften / Furftendommen ende Neutrale 
founder te blpven liggẽ in tvoorſz· Gertie | Landen / ende der ſewer aenhoorige/ Gut 
Stift van Goelen Stiften ban Munſter/ ſouden bernor-etein gen goeden JN ghe⸗ 
Suite: be ar andert Ban Gulich, Cleef/ fetenen Le beſwaren met Maentelycke 
Berch ende March / ende andere daer toe Contribuptien / ende dieuſten van haere 
ghehoorighe Handen / ende Peutrale Verſoonen / Waghens / ende Peerden / on⸗ 
aebupzen. Hocht voorßz rghſvolc | DET verfchepoenpeeterten : Soo ift/ daf 
aldaer om te ſlepẽ Ban het eene * it | wp allen Commaundeurs⸗ Kitmeeſters/ 
Adere / ofte den omligghenden Doe Eapitepnen / Officieren / ende gheneent 
ofte Borperen te beſchrvben / ofte dren: Soldaten /laften ende bevelen / dat fp van 
ghen / om met gelt ofte andere gheſchenc⸗ gheene Steden / Dorpen⸗ ofte gehuchten / 
ken Hie ghoreychde megheringhe ofte geldt ofte ghelts weerde fullen moghen 
Befseckiughe konnen aftoopen / ger hen | cpfchen ofte ontfangen onder deckſel van 
ꝓzeciſelyck te reguleren nae gie orde die ghewillighe ſchenckagie ofte anderen 
ben mede ghegheven fal weſen / by peene ſchyn / vypene van caſſatie⸗ ende reſtitu⸗ 


DE eeh 





7 Kf-ftraffes eude veftiturie vaut'ge tie ban het dobbelt vant gene fp bevonu⸗ 
——— ſ — den fullen werden ontfanghen te hebben / 


Hendten ſullen hebben. 

de fp ghenoten f — ende voorts arbytraluck aenden Wise ge⸗ 
J 4 J. ſtraft te werden. | 
Sullen mede Bie ommtartbenrs/ ende 


| mdere Officieren/ ghehouden wefen DEN 5. f 
| — / oft een Parve Dor⸗ Verbieden oock wel expreſſelück Ben 
| pensof eenige Der ſeiver daer fp gernachs | terpghf Oflicteren/ Ben Magiſtr aten in⸗ 
en (ullen acute fpreechen /cndeljaere | De poozfs. Stiften / Jurftendonunt ende 
Pafcedutien te verthoonen / omme MEt aenhoorighe Peuntrale Tanden / Bie Au⸗ 
pydye onderghebracht ende ghebilletteert hortept ende macht van billetteren LE 
ge wetden/ forder een billet meer te DOEN Benenien/ende aen Gaer te treckeu: Maer 
maetken ende uytgheven als het getal ſullen te vreden wefen/ ende hun moeten 
bande Eroupeisbeloopende. Ende ſul⸗ contenteren met alfuicke accomodatie/ 
Aen oack den op gijefetenen He ude voo. | als die Magiſtraten / met advys vanden 
Stiſten / Forſtendommen eude bande Commanderenden Officier / Den Solda⸗ 
Gridere - aenghehoozighe Handen ende, te efter naer qualitept ende gheleghent⸗ 
Peutralen / aen heure Perf donen / heure vdt / ſullen aenwyſen / op Dat daer Hue 
Zeſtialen / groot ofte Keyn / Meublen⸗ de meeſte eenparichepdt mach werden ge⸗ 
Granen/ ofee hupſinghen / nochte oock houden. 
Nercken / Eloofterg/ ofte andere Publi⸗ | 
que ende particuliere gebouwen intafz DA. 
Derminfte niet beſchadigen / inne· breken / Ende omme te beter alle diſordren tot 
ofte anderſints forceren / op peene gan noch tae LOB? ghevallen / boog fe Komen/ 
Aeuden lijve gheſtraft te Werden / ende | aften ende beelen Wp die Comman⸗ 
dat de hedaene ſchaden / aenden Com: dierende Oterften/€ apitepren ende ans 
mandeurg/Capitepnen/ ende beveelheb | dere Officieren vande omliggende Frou: 
Berg/haere Perfoonen/ gagienende JOL? tieren Bande voorßz · quartieren : Midtſ⸗ 
eren fal werden verhaelt / bp foo verre gaders van Gulich ende ommeliggende 
beBorden werden zy by conniventie Stedekens / Ende voorts alle Die andere 
4 ofteauderg/ De Miſdabighen ende Con⸗ Capitepnê aldaer/ dat fp int adminiſtre⸗ 
—40 Taventeurs niet ghevanckeluek overs | Ten vande Ihſtitie teghens alle lachten 
gelevert / ofte tot reftientiesenbe berbiens ende diſordren over DIE Contraventien 
De ſtraffe teghens die ſelve niet gheproce· ban pit jeghenwoordich / ende ban onſe 














ik vooꝛr⸗ 


| 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuvest 


LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


































sik; rg. 
den 


- gp vee er rr — Ad — 





Onder de regeeringhe van ConinckPhlips de derde. 


ben haer verſtoutt / op Hen jer. Novemb. 1618. 
ftylonovo , teghen het verbot des Synodi, nen 


voorgaende Placcaten ende het ſtrafſen 
Dan De ſelve / ſonder conniventie ofte 
oogh · luyckinghe affifteren/ ende Die bez 
hulpelicke handt bieden / des belhocvende. 

Ende op dat niemant bier van cenige 
onwetenthept en peetendere / Ontbieden 
ende berfocchen daeromme de Heeren 
Staten/ Stadthouderen / Gheconnuitz 
teerde Vaden/ende Ghedeputeerde Sta⸗ 
ten bande Peovintië vefpeetive van Gel: 
Derlandt/ende Graefſchap Zutphẽ / Hol 
fant eũ Weftvrieflant/Zeelant: Brrecht 
Vrieflant / Overyſſel / Stadt Groeningẽ 
ende Ommelandeii/ ende alten anderen 
Jufticteven ende Officieren / Wat fp deft 
onſe Ordonnantie van ſtondẽ aen allom⸗ 
me doen berhondighen/uptroepen / Pup: 
licieren / ende affigere / in alte plecken ban 
onſe Landen / daermen ghewoonlick is 
duſdanighe upt · roepinghen / publicatien / 
ende affictie te doen: Midtſgaders inde 
Steden ende plaetſen bupten Hie veree— 
mghde Provintien onder ans ghebtedt 
weſende. Laſten mede allen Gbverſten / 
Collonellen / den Vovecaten Fiſtaels / 
Nitmeeſteren / Capitepuen / Officieren 
ende Bevel-hebheven/ deſe onſe Ordon⸗ 
nantie ende Bevelen / ſtrittelyck / punt· 
tuelyck ende onverbreeckelyck t'achter: 
volghen / ende doen achtervolgen/ Proce⸗ 
derende / ende doende procederen tegens 
de Overtreders van dien / ſonder gratie / 


pts Lee pe ofte verdragh Waut 


ſulckr onſe eernſtighe meeninghe ís. 

Ghegheven in ſ GBraben-HYaghe / opten 
vyfden dagh der Maendt Decenbris int 
Jaer ſeſthien hondert ende achtien. Was 
gheparapheert M. Licklama Ve. Onder⸗ 
ſtondt / Cer Ordonnantie bande Hoogh⸗ 
ghemelte Weeren Staten Ghenerael / En⸗ 
de noch lagher Eer Relatie vanden Ka: 
de van Dtate 3 Ende gheteechent. Chr. 
Huygens. 





redteanten Hie in den Provin 
tiaelen Synodo Yan Supd Hol 


ghehouden / ghecaſſeert ſyn / om groot⸗ 
wichtighe ende veelder hande redenen / 
is doek F.D. Pzedicant-binnen Lat: 
terdam / die den Remonſtrantſ geſinden 
Burgheren aldaer ſeer liefende genghe— 
naem is. Deſen N. Mende vocheenen 
anderen Kemenſtrantſchen Peedicant 
b Rotterdam opeen Dorp ſtaende / heb⸗ 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


444 B 20 





Evens andere Gemonftrantfthe 


landt / in Oétobri binnen Delft: 


ende der Poogher Bherichepdt/ binnen: 
Goetterdant in verfchepdene plaetſẽ bup⸗ 

ten de kRercken vergaederynghe te hous 

den / ſa onder den blaeuwen Wemel / alg: 
in een hupse / onaengbheften Be Kemons 
ftranten te dier felfder upre binnen Kets 

terdant in twee Bercken Peedieten. Hef: 
heeft fich toegbhedraghen/Dat de toehoor⸗ 

ders Der ſelfder feer oproerich ſyn ghe⸗ 
wodden / alſo dat vele Der ſelfder de wae⸗ 

penen hebben aenabegzepen / ende bele 
ſyn alfoa tot ervan de Buraber- Men 
fteven inſyn huns comen; loopen / Der: 
welcken fp veele ſmaet · woorden gheghe⸗ 
venhebben / ſoo dat dien goeden Veere: 
ſeer beanghſtieht ende bebreeft Was. An: 
ſyn oock gheloopen nae eenes Secreta⸗ 
vig huns / den welcken fp met menichte 
van fleenen De glaeſen hebben inghe wor⸗ 

pen. Bele Prouwen liepen en vicpen oock 


ſeeronwmanierlick aber ſtraete roepende: 


onder anderen. Dewyven en cumen niet 
mit-doen. Syn Ere. beeft daer ſtracx 
binnen gheſonden ontrentdupfendt Sole. 


daeten / om de Burgherye in ſtilte te hou⸗ 


den / ende van weghen het Hoff van Bots 
landt ſyn twee Raedſ⸗Heeren van den: 


Hove derwaerts gheſonden / om opalles 


informatpe te nemen. 

Peel Kemonſtrantſehe Burghers bin⸗ 
nen Kotterdam hebben een ſeker conpact 
Met maleaneeren gemaechtende onder⸗ 
teechent / daer in fp malcanderen belge 
Ben / dat ſp haere Predicanten willen 
hantaeven / ende malcanderen in het we⸗ 
— deſer ſaene willen by ſtaen tot den 

terſten. | 
te Armintaenen hebben oock in Nos: 


aen gherichtt daer nae 
Dat fp gheſondicht hadden / ſoo fijn haer⸗ 
Derdrneter Stadt wtgheloopen / ende 


twee ſynder ghevaughen ghenomen. 


ende in ſGraeven Hacghe. 


binnen Kotterdamop de Beurſe vergge⸗ 
derynghe te houder eude Le ee b 


Fol. 307. 


vembri in den Briel cenighe- comntotpe: Bvroer bina- 
atten der ; 
Sel verſtaende zier, 


r 4) -Decembri leeft ſyn Exte. om alle Déefteec: 
PB baardere heroerten bp tyts Des te gantenn 
beter voor te comen / De garniſoenen m cenighe 
verfterchtin den Briel / otterdam / Steden ban : 
‚Hollandt. 

Cp Ben, Thꝛiſt dach heeft eenen Hes on mee 
marftrantfchen Predicant / ſtaende op‘ mourrrane : 
een Dorp in De Bectau / ſich verſtoutt predickt re 


Aotter⸗ 













u 
id 4 ii 
lk \ J * 
4 —4 9 
J F 
IS He ft 
Ki om 
RIK 
Á 0 ‚an id 
ENE 0— Ke | í 4 
NEO IM 
—9 Ean id - 
ing 1, 8 sn | 
IEN ! 
ph! EN 


z 

— 
— — — 

— 


— 


hs — 
— — 
— > 
* 
en a — — — — — 
— — 
— — 









REE 
— 











































Nederlantſche Hiſtorie Het negenendertichſte Boeck. 


| | 
1618. voor/als nae den noerte / flaende aen CEN De D. M. Heeren ſtaeten Ghenerael/ ib Ei⸗ 
ten taefel onaengbefien dat DE Acmonſtran⸗ | om te betaonen ende te Dacht blycken / dat ⸗ — 
ten ter ſelfder upre mt pe publijche Werts fp oock aen hare ſyde uiet anders en ſoch⸗ 

fen predichten. Dau ghelycken ſoude ten/dan goede vrieutſchap ende Nabupꝛ⸗ | 

gock deg anderen daechs gheſchiet ſyn/ ſchap met fijne Me. ende fijne Onder” 

fen waere Dat / door Get voorſichtich hes | faeten te hebben ende te poen voeden / als 
| cunnende guaelick DECNE d'andere ont⸗ 


fept des Magiffraets / ſulckes waere 
verhindert gheworden / vm voorder com⸗ beeren / fynde ſoo nac Bp malcanderen ge⸗ 


motpe ende opzoer onder de Burgheren leghen / dat alleen cen enghe Zee haer ke 

ende in woonderen Hefer Stadt te ver⸗ fchepdende BA puden tijden Ger altdt 

hoeden ende LOO} te comen. vrienden ende goede nacbup2en ge Wee 
ſynde / Die oock ſoo wel in tijde Ban LTE 


DSe Staetẽ Aer ſyn Hoog en NAC deſe naeſt | ende aogleghe (d'een of d'ander aenghe⸗ 
fchichen gerloopene jaeren perfchepdene | vochten wordende) alg in tide LAN vre⸗ 
/ malcanderen niet 


Gebes” 

—— mif verſtanden ontſtaen tuſſchen de/anrde commertuen 

aen den De onderfaeten des Eonder van entonnen antberren: So hebben de HEC 
[gan Gener. Staeten / foo ha: ft alg hare 


—— Groot⸗· Bꝛitannpeu / ende de onderſaeten 
der Staeten deſer Landen / van weghen menich · fuldige beſoignes ſulckes eenich⸗ 
de Hapigatye / Pegotiatpe ende Eraf: ſins Gebben cunnen lyden / wel rypelic CB 
Vaer in Ooft-Fudpen/Ozoenlandt/cnde bet voor· verhaelde ghelett / Ende hebben 
pitſ berghen / mitfgacderg de Drzape⸗ in Noveml.r1 ghenomineert ende ghedepu Mew 
rpe / Cerra/ groote giffeherpe/ende Mun⸗ teert / om in Eugheland te reypſen / de Hete iet J 
te / batde ſelve op eenen een paerighen TER Loan van Gog, Burgermepfter birmen pe lane 
goet machte ghebzacht warden. · ‚ Zutphen/ gan eghenBhelderlant: En À * 
Eenighe defer miſverſtanden ſijn ſoo wout lacobíz. van der buiten, out Burgher — — 
wijt gheloopen / dat de Enghelſche ende Mepſter Laut Belft/Avt Balland/ ende Loe Ë 
sReder- Landers ſo in Ooſt Indyen / als achiim Liens &acùt ende pᷣentionaris HEL RE 
| onder Groen⸗ Laudt / met DE waepen aen Stadt ende des Vans Cholen / ende 
malcanderen fn gheraeckt / waer die | den heere Noel van Caron, Kidder⸗ Am⸗ 
daeghe noch meer eude Meet Waeriche⸗ baſſadeur Sꝛdinaris bp ſyne MA. Det 
pen te verwachten ſtonden ae het Was Gheſanten ſyn BEN gerffen Decembris WWE 
al foo wijt ghecomen / Dat eenighe van de fBraeven Haeghe nae Actterdam ghe⸗ 
Avonturiers ofte Eoop-lichein op Gefte | veplt/ van daer cp den Driel / ENDE alſoo ie: 
nopen gandelende / haer in Oétobri | Vaort CP Engbeland / Dact fp fpoedelick ° 
vdeerdich maeckten om te paffen op DIE ſyn aen ghelandet / ende ſeer beleefdelick 1618 
Boſi⸗ Indiſſche ſchepen pie gelacdHen nae onthaelt ende ontfangen / ende VAN Gra⸗ 
Peder- Land quaemen / om De ſelfde in DE vefande op Londen ghebracht / eude ſyn hog 
enghe Zee te beſprynghen / gerwachten: | Met goetien LAN daer gerept ep Orfort/ . 
pe alleen op het minfte confent ofte vogh paer Bes maels ſyne Me · WAR, die hart heg 
nckynge van ſyue zr. Maer (ne ART. EE.ende A. U. fect beleefdelich heeft ° 
pie in alle fijne daeden Gem felben betoont ontfanghen / haer Die cere doende / dat als ad 
ge fifa een Vꝛede· lievende ende goeder⸗ hare €. in De caemer gan audientpe ° 
tieren Eanduch / heeft al voor Fact en quaemen / daer fyne Mi. fatt OP rat Reg 
dach / ende oock noch coats gheleden / ACH throon / vergheſelſchapt met den Printe ' 
ge Weeren Staeten ghefchreven/hare 1. | ban Vvalles, den hertoghe Lan Lenoꝝ M6rg 
„permacnende dat fp cenighe She: | CHE andere Groote deg BIJ / Soo is ’ 
fijne FO. opaleftaen/ende is de Oheſan — 
ten der Weeren Dtacten etteliche paffen 


conuuitteerde rit Engeland ſouden over⸗ 
ſenden / OM alle defe ſwaericheden afte 

in het gemoet ohegaen/ om haer te tuil he 
feeomen/ fpreeckende voorts met DE (cifoe PR, 


Handelen! getovende bat hp fich ſo beleef? 
helick daer in ſoude toonen/ Dat hare B. 
geli feer beleefdelit van verſcheydene ſaecken / 
Se ſelfde daer nae / DOD: dat mael / ver⸗ 


feuden ſpeuren / pat hp gantſchelitk 
tot dei beede ghenepcht was, Alfa noche | 

jaetende/ende haer renutte rende aen fIJNE 
gheheyme Kaeden. 


tans / dat hy niet en onde nae · laetẽ ſyner 
onderſaeten recht / en De De vude Privile⸗ 
gpen fpser Gijchert voor se fhacm ende te Het DEAN onder welte paſſe / ende 
als wt ben Memel / BAE cots —— ar, 
rivemen 


Jerdedighen. 





























444 B 20 





jk Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. Fol, 395 
AR 19, rivement ban he Meder-landfrhe he: ier. iick dit j 1619. 
EE. Committeerde in Engheland/ * * wi — —— dd bead 
| dhnghe ghecomen ië/ datter een Engels van 1018. eyndige,s 
| fchig comende WwtOoft-Gndpen/in mert: | 
kelick perichel was ban onder weghe te | Den Ytepfer Marthiam in lite 
Migeten blpven / ten ware Hat onſe Pee haemeliche cranckheyt / ende 
Der-Handerg het felfde onder S. Helena tn groote becommerniffe/ bin⸗ 
hadden ghefppficht ende ghepro vian⸗ nen Weenen in ſyn PPalleps 
deert. | naeu vp ſynde Lan het crijchfz 
Corts nac het obercomen ban de Pez bolck Der victorieuſe Bohe⸗ 
Der-Landtiche Ghecommitteerde / iſſer men. Ei 
oock in Engelant gecomen eerren Spaen: Den Conynck ban Branc: 
ſchen Anbaffadeur/hebbende in Taft / faa keryck Loys xuj, met fijn jonge 
Beel men mercken can/Wederom te reno⸗ Spaenfche Princeſſe / in ſyne 
beren het houwelicx gheſpreck tuſſthen ghenoechlycke jonghe jaren; 
Den Prince van VValles , ende de dochter fyn Conĳnch-Fijcke Bol onz 
van Dpanpen/alg oock om te contramis rufte : Die van de Heligpe 
Heren Die befoignes Daeromde Ghecom⸗ guaelick te vreden / claegheñde 
mitteerde Der Heeren Staeten in Enge⸗ dat haer niet ghehouden en 
landt gheſonden ſyn. worden de Contracten met DE 
EN Conynck Henry le Grand, fijnere 
epe dee Ene vernuftighen ende cloecken Heer-Daeder Daoch loffeldee 
Enfant” Dichter heeft te Hefer tijd feer aer- | her memo2pe/op-gherichtt. 
neligpe Bich in rym gheftelt den ſtaet der Den feex ijfen Gode-lies 
— Den 4 Gheunieerde Peovintpen / peder benden Conhnck ban Boots 
| be reghel berypende eener Provintpe ghe⸗ Britannpen lacobum Vi. nc⸗ 
it > _meggenthept ende gheleghenthepdt/ende baemeliche gheſontheyt / vol 
elcken reghel het jaer 2618, Laeten⸗⸗ ſorghe over den wel-fland ſy⸗ 
De ner onderfaeten/ende naebup⸗ 
po Leeft hler Met Verftandt Den ſtaet Van ren / ſich infonderbhept bevlyti⸗ 
— t'Valie Lant. ghende / dat He waere Cheriſte⸗ 
J * licke Heligpe niet alleen in ſy⸗ 
En ne Dope Coninck-Aücken/ 
8 * GelDerlant onVerfaegbt firlit Met het maer oac hier ín Peder · Lant / 
khen relne VVooat. endeelders / moghe groepen 
⸗ Hol.lant In gobes ſaeck' gaet Met ſrer ende blaepen/ ter eere Godes/ 
t_ heg fVilVer Voogt, 4; hebbende tot bevoorderynghe 
/ Seełandt acMlinen haet’ Dooz PgVact Daer Ban tot Den Nationaeleri 
€ heg Vergift Van Leere. | Synodum ghefonden Lerfchepz 
t Vytrecht Doo? MaVritg Pelne Ie bez gene feer treffeliche / Hooch⸗ 
& he keert totten Deere. | Gheleerde / feer Godſaelig 
we 8, VrlefLant roept aM naffoV,Die haer Leer | Mannen. _ 
u heg hovt In eeren. Den Conynck Lan Hiſpa⸗ 
Le COvyerllſſel ſal feer haeft In gobes Vreef” npen Philippum 111, met fijne 
x Merg VerMeereit. Inquiſitne / ende Dpaeniche 
id _Gzoerting Ig In GoDs VVoogt heel onbe Maeden / gheheel Chziften- 
No fMet gebleven. Rijck beroeren / luo more: Lot 
u welcken dte bp meen ghe⸗ 
ib⸗ 6 weldighe Armaede is toe-rur 
de PW Bopt Laet ong PfacM bil een In Vafte ſtende / die / na d'adviſen diemẽ 
n/ rvſte Leven. hier te Bande daer Van heeft 
rz oade nd —— ——————— grooter ende machtiger dan 
ne De Armade Philippi N. in het 
f jaer1588. gheweeſt ig. 
De De Couynghen Lan Dares 
us marck ende Sweden / cloecke 
mk CErychſ⸗ 


—— 








dlnr hen meme 
« ‚ 
en, 
Ë 


mm ———— 














































Bb 





: „se — — * € _ a « * ke * — 
— — — — — le EE —— 
— — * 
*24 * J 7 be Î E 
*0* — iid ak Br Sand or — at _ — 


— 
A — 


herme Et 


rk 
- De he ade 


⸗ er 
4 msn 


—— 


















Nederlantfche Hiftorie 





— * 

— a * 
— — * * 
— Read 

- 





Den Conynck vaN olen 
in den erych teghen De uſſen 
| ende Moſcoupters. 


ER ENDE 1618. Crythſ⸗ helden / teen den an, 

GOE | — [eren meer. Deepgljende met 

— cre, Dan malcanderen nae⸗ 
—10060 bupriiche vriendtſchap bewy⸗ 
fende. 


LE 5 
— 


Het Tonyhnck Ahcke van 
Bohemen in crich ende oorlo; 
ghe teghen den Leper ſyne 
poeders / ende even : DE 
Directores met die van de Ohe⸗ 
geformeerde Beligpe victori⸗ 
eus / des Keyſers leger(daer DE 

Grave vanbucquoy over com⸗ 
mandeert) ſchier onder voet 
Den Peince VAN vvallia luz 
ſtich ende diſpooſt / ffaende in 
ofte houwelyckſche 












— tin 


— 


tess 


onder handelynghe met DE 
pochter des Conhncx VAN His 


panpen. ENE 

Annam de Coninghinne van 
Groot-Brittannpe feet ſwac / 
quynende aen het waeter / ende 
met andere paſſpen gheguelt / 
daeghelicx niet anders alg de 
doodt Lerwachtende. 

Den Hertogheende De Re⸗ 
publijcque van Penegpen aeſ⸗ 
‚fem haelen / ende een weynich 
ruſten/ maer daegelicx nieuwe 
oꝛloghe met DEI Spaenjaert 
verwachtende. 

Den hertoghe van Zavop: 
en mt ghemeratelt doo? den 
(waren crüch met den Spaen⸗ 

| jacrt ; Die noch naeu gheepn: 
{ Dichten is: doch Lol couragpe 
Jende mannelicke refolutpe anr 
den Spaenjaert wederom het 
hooft te bieden / als het den 
good voorderen ſal. 
victorium den Prince Dan 
Savoyẽ in onder-troute met 
eé dochter Ban Henry Le Grand, 
gewefené Conync van Bꝛanc⸗ 
keryck. 
Maurits Prince van Oranyen, 
alg oock Graeff VVillem Lode 
wijck Gouverneur Lan Frief: 


| | 
| {and Ec. IBRet Prins Hendrick, eñ 


| Graef Erntt Cafimir van Naflou, 
sloech ende gefont/ berſorgen⸗ 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuvest LLC 
| eproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


mages rep 
444 B 20 






Het negenendertichfte Boe ck. 


ad 
de | eenen jonghen 








ſtand der Dope Neder · Land⸗ 65 
ſche Kepublycque. — | 
Den hertoghe van Beyeren | 
in groote veeucht van weghen 

fone / DIE 


\ Gemaelinne ghebaert heeft. 


vooꝛ defen 
| naemfte faiët-rouste Hove. | 





| 1of/bupten regierynghe⸗ 


Marye de Medicis , Weduwe 
gan den Conynck Henry Le 
Grand, ophet € afteel te Bloys 
haer tucht-hups/ Wit — 
groot miſnoeghen / ende by 
haer Ben Biſſchop La Luſſoy⸗ 
een van de voor⸗ 

Den Princevan Coude , aux 
Bois de Viceunes, ende Be gen 
ceſſe ſyn Bupffreuwe bj hem / 
pie in defe ghevanckeniſſe van 
twee kinderen te ghelycke in 
den craem Bevallen is/ beyde 
doodt. — 

Ben Cardinael Cleſel, in Tie. 

rol die geweeft is doen en lae⸗ 
| ten by den keyſer / ende andert 
hHeerẽ van het huns van 07 

ſten⸗,yck. 

Pen hertoghe van Lerwa 
die den Canijnek Ban Hiſpa⸗ 
noen pleecht te gouverner ẽ / in 





Laeten⸗ clepu acht jnghe te Hove / Jat 


de ín ge⸗ghenoechſaem 
banckez | ghefthepden / 


van het Dof 
Hie voor ſiende 


niffe/vel | het ougeluck d'welck bent bo 


quafi 


De dach ende nacht Ben Wel? | 


gen het hooft Was hanghende 
van weghen de groote jalou⸗ 
fe de Los Grandos over fijner 
Perfoon/den Cardinaels hoct 
op· gheſett heeft. 

Ben Graeve ban Somerfets — 
in Enghelaud / die cots te 
vooren is gheweeſt He groot⸗ 
gheachſte bp ſynen € oninck · 

lohannem VVtenbogaert, DI 
ergens int hepmeliche fchuplte _ 

Meyfter lan van Oldenbarne” 
velt. Bie ettetiche jaren lanck 
get grootſte bewint in de Ohe 
| unieerde Prꝛovintpen ghehadt 
| heeft, Magna cadunt, 
| _ Meyfter Hugo de Groot, Jen’ 

tionarig ban Rotterdam, dit 

gheachtt ig gheweeſt te [Dx bet 
| cloechfte verſtant ban Heder⸗ 
Tand. Anflata crepant. 


Meyfter 


—— — — — 









1616 
— 





















68 1618. | Meyfter Rombout van Hoogere 

— LIaeten⸗ | beers, Pentinnaris ban Aep: 

f  _ Beinges) Den/ Die veel jaren is geachtt 

Banches \ ende gehouden gheweeſt boog 

niſſe vel een Wijs Kaedſ⸗Heer. Tumee 
quafi. L faëta prerauntur. 


Laet u dit niet dunckẽ wonder, 
Placht den blixem ende donder 
Niet te treffen over al 
tSop der berge, niet het Dal? 


(_ Be Edele Booch- FRoghen: 
be Weeren Generaele Stae— 
ten/ende Raeden van Staetẽ / 
Goek de Weeren Cancelaer / 

E Peefidenten / ende Kaeden Der 
Hooghe Hoven / ende Der Ad⸗ 
miraliteyten ofte Zee-Macde/ 
Midtſgaeders alle onfe Chri⸗ 
ſtelicke Magiſtraeten ende Ge 
gerichepden (nuin deſe ſtor⸗ 

Laeten-4 Men aen het roer flaende) in de 
de neerftighe bedienjnahe hares 
(waren ende cammerlicken 
Amptis / indefe Gheunieerde 


TR je HAN 


ghediſmembreerde Provintp⸗ 
Jen. 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, 
Mercken in ong Lieve Waes 1619. 


Hoch onlancx Belter weghen 


Paeder-ILand/ Gon den Hees 


" te biddende / dat hp in het mids 
Jden ban haer met fjnen B. 
9 Gheeft Wille peefideren / ende 
+ een goede Wtcamfte deſes Mae 


tionaelen Synodi Wille gheven. 


f Wie —— Leeraren 


des Godlicken woorts in ha⸗ 
re vierighe Ghebeden tot God 
boog DE wel· ſtand ſyner Kerc⸗ 
ke / haver Chriſtelicker Ove⸗ 
richeden / harer Schaepen. Tu 
luppelx ora. 

De Thrijchf-lieden in hare 
erdehf-oeffenödnghen ende vly⸗ 
tich waecken boo? He — 
ende DE Wel-ffand deſer Hans 
den Tu protege. 

Be hand wercks · lieden / en⸗ 
de De Kand-bouwerg in haren 
aerbept / dewyle haer ban Got 


is op-ghelecht/ Fu het weet 
hares aenfichts haer boot te 


Winnen/ Tuque Labora. 
God de Heere beware onfer 
aller \ut-ganck end in · ganck 


Ban nu ac tot inaller eeuwit⸗ 


i DeParres Concilij Derdracee hepdt / Amen. 
ken heren —— de 4 
‚y de grooteforghe/ feer Dlptict TM-A NV-E Lt: 
e —4— 
| ee LD gien hed Á rs God met ons vvie can tegen onse 
ë , 
e | 
á | Eynde des xxxix. Boecks, der Neder- Landſcher, ende anderer Landen 
et Gheſchiedeniſſen, des jaers 1618. 
ts de 
te WbbbhS es 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images rep 
444 B 20 


roduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 


— — 

— — — — — 
— — — — 
vab * mn ‚ * il 


— — — — * — 
ee 

2 * Rn IE 

* linen = __ 
— — 


—— 


Ee 


— — 
— — 


me 
3 * pn F 


— — 
— 




















































Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
duced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Images reproduce 


444 B 20 


1619. 


— 


nd 


Her vrrfteunste Boeck, | 9 
NEDER-LAND: 


fche, ende anderer Landen Gek: chiede- | 





niffen desjaers 1619 


Boeck Verfchep: 
dene dÿnghen bez 
ginnen te verhae⸗ 
(SRien / die noch in hert 
ES maeren/Waer van 

+ Wee) ick nu wat breeder 
De verhael doen fal/ 
— — Befch2puende bet 
fekerfte Dat ic daer 

van tot hier toe vernomen hebbe. 


Ck hebbe in het 
naeff-voor-gacnde 










Beumbats De Franfche Ambaſſadeurs / Monsde 
faveur SOES Boithfe,crde Mons de Mauriers , hebben in 


Conijncr 


ban Pranc⸗ 


Decembri deg voorleden jaers noch ale: 


Kevijck vers ger vaſt de Heeren Gheneraele Staeten/ 
macnende ende den Prince van Ozanpé vermaent / 


Ghener. 


Sitaeten De 


Gheban⸗ 
gheus be⸗ 


dat fp dach de ghevanghene Pentiona⸗ 
rifen niet nae rigeur der wetten / MALT 
Difcretpe ende moderatpe Wenden 


met : 
teefbelich te acteren / tot welcken eynde fp deſe bier 


cracteren. 


voighende Haranghe ſoo ſchriftelick / als 
mon delynghe in de volle vergaederynge 
gan haere td. IM. hebben ghedaen ende 
aber gelebert- Den 23. Decemb. fl. n. Auno 
1618. ſprekende in den nacme haeres Eos 
nyncx. 


Mijn Heeren, 
E Conynck onfen Meypſter beveelt 
ons in de ſelfde ſaecke te volherden 
F daer in wy ons voor deſen ghegue⸗ 
ken hebben / noͤpende die ruſte ende het 
Wel varen Ban uwen ſtaet / hoewel De 
felve niet na de Verdienften ban fijne 
bondtghenoodtfchap ende vrientſchap 
aenghenamen en zhu gheweeſt / Maer in 
gen teghenwoordighen ffandt ban uwe 
faechen en fat fijne apt. niet nalaten 
ulieden te betupaen/ dat hy over De ſelve 
even fao groote ſorghe dzaeght / als over 
Den Leede ende flilepdt (Hues MILL : 
Wy fulten dan volherden ulicden te Her: 
manen om ffandtvaftich ín de eeniclj: 
hepdt uwer Peovintien te blpven / alg 
zude het Peincipaele Jondament van 
amen ffaet/ ende met eenen acht te nemẽ / 


Dat de veranderinghe Her Magiſtraten 
ende Gaden/diein uwe Steden gebruytt 
ig / De vpandtfchappen ende verdeyldt⸗ 
hepden onder uwe Borgheren niet eit 
vermeerdere / ín plaetfe van Die ſelve te 
genefen / Want alle veranderinghen van 
Magiſtraten ende wetten in de Kegie⸗ 
ringhe / zyn den ghemepnen Gouverne⸗ 
mente ghevaerlyck / indien de ſelve nick 
en gheſchieden upt eene Hooch · dringen⸗ 
den noodtſaecke / ofdat Hie in t'ghemeyn 
ſoo nut zijn/ dat zich daer over niemandt 
en derf belagen. Daerom behoort ghy 
ordee te ſtellen / dat de Pieuwe Magi⸗ 
ſtraten door haeren goeden ende oprech⸗ 
ten wandel Die goedtwillicheynt des voltx 
vercry gen/ ende hun foo zedelhcken dra⸗ 
ghen teghen Die afgheſtelde / Dat de ou⸗ 

| ffandtvaftighe ghemepute geen oorſaec⸗ 

keen hadde / om de onde ordre te beriſpen: 
Dat oock mede De gene Die Van haere 
dienſten afgheftelf zyn / deſe beranderine 
ghen verduldelijcken verdraeghen / als 
ghedaen. zynde tat het ghemepue welva⸗ 
ren van een peder. 

Wet Synodus Gan ulieden Beroepen! 
geeft ons hope/Dat aldaer eeniglen mid⸗ 
del tot brede ende eendracht fal ghevon⸗ 
Den worden ober Die paiucten / Die den 
traubelende ſcheuringhen / die onder ulie⸗ 
den ſyn / veroorſaeckt hebben, Om He fel? 
ve nu vruchtbaer te maccken / is behoor? 
ſjcken / dat Hie vry en ſeker zp Voor alle 
de ghene Die haer aldaer fullen laeten 
vinden / ende Dat Die Opinien aldaer ge? 
eramineert oden alleenlyck ten aen⸗ 
fien Van Godes eere ende De vufte DEL 

Conſtientien. Want voorwaer ecn pege⸗ 
tek Die voornemen it de hooghe myſte⸗ 
rien ende fchatten der. Godlycker Wijf? 
heyt founder groote eerbiedinghe ende ne⸗ 
dertchepdt aen te roeren / DIe fal ſich ſoo 
wijdt daer af vinden / als hp Waende dE 
ſelve ghenadert te hebben. 

Wyÿ hebben u-lieben oock aen te ſpreec⸗ 
ken/san weghen den Coninck / over U? 
we ghevanghenen / eũ u-lieden te hertog, 

nen / 





































zó. 


— — — — — 


BR se ETEN Ee > 


— re — 
 » & 


— 
— 


ar vropean Books, C 


a 


brede uwer Provintien / ende deendracht 
uwer onderdanen toedraghende ig / dat 
ghy de ſelve cort ende goet vecht Hoet 
Gebben ; zn zijn befchulmicht over Hie 
ſchandelyckſte ende vervloeckſte mifdaez 


den / Diemen ſoude cannen bedencken / na⸗ 


mentlick van verraderpe teghen haer 
Daderlant / van Eorreſpondentie met 
uwen vpandt / ende ban uwe ſteden in 
ghevaer van plundernghe ende in ecn 
blaedt · bad gheſtelt te hebben, Da fu aen 
deſe ontrouwichepdt fchulvich zijn / faa 
raedet den Coninck onſen meefter. De 
Eraffe Der wetten teghen Baer te gebrupt⸗ 
ken. Maer ghelyck Hefe Miſdaden die 
Alder grouweliekfte zyn / ende Dien vol. 
ghens oock de aldergheſtrenghſie ffraffe 
waerdigh / foo zijn Die feltse oock tot cen 
feecher fuck ghereduceert over Die uele, 
ke alle goede ende wyſe Princen / als me: 
he de Welgheftelde Gepublijcken He ſelve 
heben Willen upt-ftrecken/Daer teghens 
Hebben veele Princen hun licht in t'ver⸗ 
gheven laeten binden / oack ober de aen⸗ 
ſlaegen ſelve teghen haerc perfaanen aen” 
ghelendt / ſoo hebben oock de aldervryſte 
Kepublycken althts het bloed haerder 
Mede Borgheren gheſpaert / ſelfs in De 
alder· grastſte miſdaden / alg zijnde Dit 
cen Lan die voornaemſte teyckenen Her 
vryhepdt / niet lichtelyck het lesen der 
inwoonderen te raeken. 
Het Crimen Dan van verraderye be 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, 


1618, nen / hoe veelhy de eere ende Heputatie 
— van uwe ſaecken ende Kegieringhe / de 


— 


— — — er 


- — En eg — dd 
en A 


ghevangene hefchulsicht zijn / narhaer 12618. 


behoozen onderfchepden / ſelfs oock Ver: 
ſchil zijnde aber Get: leven ban uwe Offie 
cieren ende Onderdanen / Hie in ampten 
gheſftelt zun / Waer af Hen eenen d'alder⸗ 
outfte vaetf-Weere Gan uwen ſtaet is/ 
Namelyck d Heere Barnevelt , foo recom⸗ 
mandabel door ſyne langhe ende byſon ; 
dere dienſten de Landen betoont / waer 


af Gn De Republygue ſelfs / oock alle Prin⸗ 
| cen ende Kende uive bond ghenooten / tot 


ghetuoghen heeft / faa Dat het ſwaer om 
| gelooven is/ dat hy foude gheftaen heb⸗ 
| ben nae het berderf ſynes Baderlandts/ 


voor het welche ghy weet Hat hy ſoo veel 


| gheaerbept heeft. 


ſtaets betamelyck zyn / Dat Die waerhent 
bekent gemaeckt werde: Om dit te doen / 


moet ghy hem alg mede Wander beſchul⸗ 


Dichde ſodanighe Kechteren Boen geven / 
die noch ſuſpect / nach ghepaſſioneert en 
zn / Die haer oordelen nae Die Wetten 
van uwen Lande / ende Dat op clare ende 
ontwyffelachtighe proeven / gelijck nae 


Bechten verepſt wordt / ende niet opra⸗ 


| dinghen ofte peefumptfen/ die de Vechte 
‚ren meeft tds bedzieghen / vermidts 
| datter veel dinghen apparent ende waer⸗ 

achtich ſchynen / Die doch nict waerach⸗ 


tich en zyn / ende fommighe waerachtitch 


die gants geene waerſchynheydten heb⸗ 
ben: Aldus beende fuit ghy Heoz een bil⸗ 


lic ende gematicht oordeel voor Die gant⸗ 





_ Edoch dewyle Gp in Aechte betrocken 
is / ſo fat het am de berfeecherthent uwes 


hoort in ſyn epghen termen ghenomen te ſche Werelt Hoen blĳchen/ vat gp Wacre- 


wWorden / ſonder Dat felve upt cenighe cans | Dich zyt defen ſtaet / tot welckes Gouber⸗ 
ſequentien tetrecken / ofte wt anderer | nement Bodt u-lieden beroepen heeft / te - 


mages repr 
444 B 20 


lupden aenbringhen / die van Befe quals: 
tept niet en zijn. 


De twiſten die ſomwijlen in De hande⸗ 


linghen der ſaeken comen / De Jalouſien 
ban macht ende authozitepdt/ Hie eergie⸗ 
vichept / Die de menfchen altijt tot ouder: 
windinghe van meer alg behoorlyck ig 
vervoeren / zyn ghemepne quaden ban 
eenen ſtaet / waer upt oock veele quaden 
ende onghelucken ontftaen : Pochtang 
en is dit nopt Crimen læſæ Majeftatis , afte 
berraderije teghen den ffaet gerekent ge; 
weeſt / vermids die miſdaed Hoo? het bin⸗ 
nenſte ende den wille / niet door de upt⸗ 
comſte gheoordeelt wordt. 

Wy en twijffelen niet / Mijn Heeren, of 





‚ Shebieden en te befitten. 


| Den Kaedt die Hen Coninck u-lieden 
geeft ober bet ſtuck der ghevanghenen / 
is dit / teghen haer geen ſtrenghept te gez 


bꝛrupcken / maer veel eer fachmoedichepdt- 


ende goedertierenheydt / als zijnde een 


werck t welck Gode ſeer aengenaem is/ 


ende bequaem omde herten der volcke⸗ 


ren te innen ende tot ghehoorſaemheyt 
te boenghen : Oockig het voor de ſeker⸗ 


heydt uwes ſtaets ban noode ende ghe⸗ 


onderſaeten te vereenighen / ende Die bits 

Lede onder hun opghereſen / te verſoe⸗ 
en. | 

Wy hebben voorders laft / om nevens 


Bhp en ſult door nwe oprechticheydt ende De bede eit Gecommrandatie fijner Rap. 


En ſienichendt de faecken waer over de 


ght© 2011 ProQuest LLC 


esy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 


| u dieden te waerſchouwen Doog de ſchade 
9hhhh ij. MINE. 


voeghelyck die verdeplde herten uiver - 


„es 
- 


— — ee — kE E — — * — 
— * ⸗ J rn F Kk * 
ze deM — 


— — — — — — — — 
— — — * * TE E SS — * ẽ — — — — — 
> — mt > J 
Ld : n 8 
» k bd ; hk’ af 
„ en * 9— ad ‚ N tr 
— * Ne er KT er Pa Bs: 
1 lame a 


hd * 
En — 


inde 


ik 


* 


dk 
ee 0— 


ed 

















ee es ì 


En Kl 
pn a a 
— — 
— 
en | 
: — — 





— 






N INEEN | Nederlandtfche Hiftorie Het veertichfte Boeck. | 4 6 
drin . € 


* » 5 rd * 6 
| inbe behondeniſſe Van uwen ſtaet / ende verſceckeren / dat niemand Lat alledent ! | 

VEE Ah, 619. Lienen indachtich te maecken de kele HE bie de eere uwes Bondt ghenoode ⸗ * 

JEE — 7 niſſe die ſyne FP. heeft van Hie groote fchaps genieten / on noch in affectie, 

IN EE pienften Bie Defe perfonagie udieden ghe⸗ | nachte in ghetrouwichepdt/ te botsen en 

KEE di gaen heeft: Dock ban die ghenegenthept gaen / in die begeerte enve plicht ben De 

19000—— die hp gheftadichtick gehadt heeft / om dre | (elfde zorchvuldelhcken alle ſchuldighe 

1 ENEN AEN Perbintenifler tuffchen Dranckerijck eu⸗ danckbaerhepdt te betoonen. Maer /dire⸗ 

BR On De defen ſtaet te mainteneren / pwelck | Det foude ong met rechte miſhaegen mo⸗ 

ARBO {pu fa Bappere ende aenfienlche proeven ghjen/ 300 uwe Map. bevanghen wierd 

GERMEN ine ghetrouheydt / datfe ſchynen alie | OM andere / hoedanighe die (ouden mogen 

RAE guaet vermoeden gan verraederie ende weſen / meer vertrouwe op het beleyd der 
ontrouwe upt te ſſuyten; Ende nadien ſaecken van ONS gouvernement toe te ®e B, 
praghen/alg ons / die De ſelve zyn / die ont⸗ der 
fanghen hebben de vernieuwinghe van bond 
de beveſtinghe ende volherdinghe in den boos De 
milden Gpftant uwer gunfte ende lia⸗ h 
ninghlycker handt / Want Wp Weten) 
Batter in Defen ghevalle zyn / die ons wel⸗ 
garen of wepnich gunfte toe draghen / of 
wepuich kenniſſe hebben Lan de redene / 
die dorſaecke tat deſe Reformatie ghege⸗ 
gen hebben. Weſ halven wy / dire. chehee⸗ 
lck ghereſolveert sijn / OP het volcomen 
betrouwen dat wp in uwe Lillichept en? 


it 
— 


—— — — — & 






















— ——— 5 
ge — — 
—— 





























El 


2 Ld 
— — 


nar 
te 
—— 




















— 
— —— 
— 


— 
— 
— 
— oe 


9000 fijne IR. tot Gier toe Gent miet culpabel 
| J IEN ofte ſchuldich houden en can dat hem Dau 
EREN. door mercheljeheende ghewiſſe proeven 
Held Pf | die mifdaet mogte blycken / ende voor DO, 
90 ghen gheſtelt Worden. A 
Hote, Saban even wel nae ſo geele goede en 
ORN 4 beo waere aöijfen / bieu ban Weghen dE 
Ee Bd Coninck onfen Meeſter vaorgeftelt zun⸗ 
—J—— ghy veel licht Ber wech Der gheſtreng⸗ 
es ROTE gept verkieft/ fal ſyne Map · Die eere be⸗ 
IRE ORO _ Boudens Bat hp u-lteden beeft ghegheven 
A dwelck oock eenen Waren bondt-genaot | 
Hel (ah ende Drient toe-fact) eenen ſeer hepl⸗ Be voorficht hebben / fonder omficht DE 
J EKE | faemen ende gaften ftaet/ / waer Ban EF Ze zo2ghe te continueren/Die wy de ghewiſ⸗ 
hoc BIE LOD | bzupch ende De uptcomfte voor uwẽ ſtaet | hepdt Lan onfe Dnie ende rufte ſchuldich 
Ee BUREN alfao gheluckich als het teghen⸗deel van zhn / door ſoete ende Wettelycke middelẽ / 
HE MRG IEN | Dien ghevaerlyck ſoude hn ende falacck | tegijert alte factien van binnen ende buy⸗ 
EAA zine Maynſt· over het aberingde Befpect | ten. Ende uwe AD. zal fander twyfel var 
—4 welch qhp fijne raeden / beden / ende oufe handelinghe vernoecht ſyn / door DE 
LEN: “prientfchappen ghegheven hebt / fich zʒorghvuldige dpmerckinghe / die wp in 
| ri arooteligeks vertoornt houden⸗ het ele: tghehandelde plegen ſullen waer af WP 
fe ftcecken falom foo geel Veeminderins | Vallen tijden uive Mi. getrouwe reecke⸗ 
ninghe geen willen: ende ondertuſſchen 
bidden op Sod / Sire voor den voorſpoet / 
gernteerderinghe / gheſontheydt / ende 
langhe leven van uwe JRAP:. Pyt den 
Haghe deſe 19:, Decemb.1618, al 
Pier nevens fonden He Beeren Dtae’ gif 
ten een volcomender verhael ende bericht vj 
van het gepaſſeerde / ende haer gebefoig 1 
neerde / alg oock belofte van Gare ſoꝛghe 
ober het ghene Dat noch te Doene reſteer⸗ 
de / vaſtelick hopende dat ſyne Mi. alle 
quaet nae-Henchen/ dewelck eenige deſen 
Staet niet al te gunſtich / hem mochten 
Gebben in-ghepzent/D'welch wel eenighe 
plactfe bp ſyne jr. ghevonden heeft / 
Maer andere hebben de felfbe wederom 
ghefochtende ghepooght in een ander ge⸗ 
hoelen/ Gae iu cen miſ vertrouwen tegẽ 
gefe Landen te bꝛenghen. 
Meer maeis nae deſen hebbẽ de Frans 
fche Ambaſſadeurs alten blijt ende neet? 
fticpepdt aenghewendt / om De en 


ener⸗ 


— — — 


* mm 



















Ke HETEREN | ghe ſyner gunfte te ghenieten / alg in het 
RER CID boozleden ghy hem Vaerdich en gunſtich 
ARKEL IE tuwaerts ghevonden hebt. 

BEEP Be Weeren Ghjeneraele Staeten beft 
ORTON pverigthe Harangue Det Franfcher Am⸗ 
ET COEN affadeuren geljooet/ende wel beherticht 
dE NE hebbende / hebben raedſaem ghevonden 
aen fpne Me. defen hier volghenden brief 
PC te ſchryven / tof andwoogde op De ſelfde: 





HE ETE Briefver lS 
EERE KEN eener, _ Ve gheftaecdighe proeven Hie het uwe 
1 ERR a pl Pap:. belieft heeft ons tot verſcheydene 
| zendende gpeleghenthepden te betonnen / hebben 
LLN Herijche OD genoechfaemlijck doen zien met wel⸗ 
BMD ke zorghe uwe IRap'. ghetroffen ig over 
—J 9 HDA | | den weiſtant ende ruſte van onfen Staet / 
EHRM | waer ban uwe Ambaſſadeurs ons bee 
TRS ſcheydene verclaringhe / wt kracht van 
bi Gevel van date / den 28, Novemb. laetſledẽ / 
| gedaen hebben. Wp verſoecken ootmoe⸗ 


delück / Dat uwe Rap”. zich gheliebe te 






roQuvest 


ie 
heek, Den Haag 


ges re 


sr 
B 20 











































Onder de tegeeringhe van Coninck Philips de derde. 


gi 1bro. 65 in Pri 

zón 9. Bener. Staeten ende fn Prine. Cree. 
A— — te beweghen eenen —— ban p2o- 
| tederen te nemen teghen de ghevangene/ 
| als fp voor hadden / Maer hare W.A. eñ 
fijn Pein. Erc:. hebben gheoordeeit dat: 
ter indefe graot-Wichtighe ſaecke mofte 
puer ghebruyckt Warden / ende datmen 
fonder dogh uyckhnghe noodfaeckelick 
moſt doen Pghene dat den Wel-ffand des 

Lands mas voorderende. 


latereft Reip. ne peccata maneant impunita. 


— De DVrꝛienden Her ghevanghene / doch 
banger OP naenen de Huͤpffrouwe ende Linde: 
glrieeen ren Ban Oldenbarnevelt / hebben bp Liez 


i® queſte aen De Weeren Staeten van Dal: 


landende ban Wejt-Feicflant verſocht / 
Dat de feif de machten gyeſtelt Worden in 
handẽ ende tet juaicatupze Lan de Stae 






— — 


* 


— Ma — 


Ts — — —— — — — 


— — 


Fol.4o: 


tweemael/eeng voor dẽ noene/ ende eens 1610. 
nae den noene: Sp hebben maltanderen 
met eede verplichtt alles ſecreet te houdẽ / 
fat wt · dracht der ſaecke / dwelck fp oock 
ghedaen hebben / alſo Dat het ſelfs Cols 
legye der Generaele Staeten / noch oock 
de Kaeden van Staete niet ghecommunte- 
ceert en is wat de ghevanghens bekent / 
ofte watmen haer obertungbtheeft, | 
Mons de Boifitle extrao2dinarisë Ambaſ⸗ Bg | 
fadeur Beg Conijner van Beancherijck/ Beus Borin 
is ín Marrio wt ſ Graeven⸗Haeghe nae meven 
VBꝛanckerijck vertrocken / (niet Wel ghe⸗ Baegbe. 
contenteert fönde) nac dat hp alles in fas 
| geur ban Barnevelr ende Wandere ghevan⸗ 
ghene hadde ghedaen / vat hem te Doene 
mogelyck twas. 
De Weeren Starten wel etende dat. 
hp geen favorabel rapport doen en ſoude 
ban bet ahebefoigneerde hier te Lande / 
hebben Datelick eenen expreſſen Courier 
aen haeren Ambaſſadeur den Heere ban: 
Langnerack hem naegheſonden / met coppe 
ban de laetffe propofitpe Die Boififlein ha⸗ 
re vergaederjnghe ghedaen hadde! ende: 
‚Daer bp De andtwoorde Die haere D. M. 





Maer de Heeren Dtaeten van Holland! daer opghegheven hadden / belaftende: 


den Deere Van Langherack De felfde den 
Conynck ende ſynen Kacdt te prefenteez 
ren / en daer bp te vermelden / Dat Boififle 
ghewenghert hadde defe andwoorde te: 
ontfangen; Ce ghelijche ooch wepghe⸗ 
rende in dancke aen te nemen eenige pre⸗ 
ſenten die hem ban weghen de Heeren: 
‘tacten Wierden gheofftreert. Deſen 
| Courier ig te Paris aenghecomen Loop: 
den Umbaffadenr Boie. Be Conynch 
ende fjnen hooghen Raedt d'andtwoor⸗ 
de der Heeren Sta ten gheleſen hebben⸗ 
De / ſyn met de ſelfde gherontenteert ende 
wel te vreden gheweeſt / ende hebben ghe⸗ 
gomweelt dat bBouiſſe quaelick gedaen had⸗ 
de / ſoo het een / als het ander weygheren⸗ 
de:Maer als Mons de Boifitle te hoe was 
ghecomen / ende alles op ſyn wife vertelt 
hadde / So is Be Conhuck heter met hens: 
‚te vreden gheweeſt. 


ende Moeſberghe / hebben met: Shen? bows. 
groote behendicheydt nu en Dan soonbentpe: 
briefkens wtgheſonden aen ha⸗ wr baer:: 
te Dupffrouwen / ende hebbender oock — 
eenighe var de felfde Wederom ontfan⸗ Te 
ghen/ onaengheſien de naeuwe Wachten: 


| Disse ene Pentionarifen/ / Degheban⸗ 


ten van Holland ende Weſt-PFrieſland/ 
Wien onderfaeten fp eyghentlick Waren, 

É ende in welcker Laudrende dienſt fn ghe⸗ 
E leeft hadden/Daaz-\vendendeende urge 
k rendetot deſen eynde Get Privilegrum De 
Ê non evocando, d'welck ſp op het ſchoouſte 
ende favoraebelſte Weten te allegeren 
9 ende Weit-Frriefland hebben de Supllie 
/ anten haer verſoeck af gheflaeahen/aver 
ie mite de ghevanghens waren gheappre⸗ 
be hendeert wt den naeme van alle de Pro⸗ 
ie bintpen/ teghen welche alle ſy gefondicht 
WD, Eide mif Daer hadden, 
p Oene Ende Daer is eyndelick goet gevonden 
ce hichte ende veraccogdeert / Datter vierentwin⸗ 
mi ezen in tich Gichterg/Depe fifcaelen / ende eenen. 
Zn tang: bee Decretarts ſauden ghecoren worden / om 
Jc ne. Defe ſaeke bp der hadt te nemen / ende af 
mi te handelen. 

ei Twaelf van deſe Bichters warender 
leſ vercoren wr HYollandt ende Weſt⸗Frieſ⸗ 
ht of landt/ende twaelf wt Bander Provintp⸗ 
qe en / wt peder Pravintpe twee / de Fiſcaelẽ 
be oe waeren Deen wt Gelder · Land/ d ander 
er⸗ Yot Hollandt / de Derde wt de Pzavintpe 
Ie ban Btcecht. | 
ſen Deſe xxiiy. Nichters hebben op den. 
vert xx. Februarij den Staeten Generael bp 
me eede belooft/ dat fp in alle gerechtichept/ 
ft/ fander aenfien ban perſoonen / befdden 
om ſtellende alte gunſt af miſguuſte / oprech⸗ 
ge⸗ telick ſouden dordeelen / gelyck fp ſuͤlckes 
gE | Boo? God Dachten te verandtwoorden. 

k Den rrj. Februarij hebben defe Fichterg 
an⸗ begoſt te beſoigneren in De ſaeke vaude 
ee Obebanghene/ vergaederende alle daege 






Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images rep 
444 B 20 


roduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 


ende alle boorfichtichept- om ſulcks te be⸗ 
zfichtichept. om f zi 


— *— | Ee — ANO — ema * ee, en ae maen a ie 
me me * 
ke da td - 


Nas 
J— 


— EEN 


F * * 
* kk - 
2 - 
3 ” N F 4 
ost ” Ee, Ke ms eg” EN 


— 


— 


ij ; 5 
# Pis, PY 
Ta Ì 
, ee - 


— 


2 J 
— — id — 8 
ze 





























































J 
J J 
IE Kik 
J 
sij jef Ki 
9— 4 il h 
BEND 
, J AM 
„id 9 | in | 
el 4 IE HAI 
J | —400 
Eik! hit Ì 
Ì Ont E | —99 “ 
9 1— Hie vride ir 
X 9 AKI 06 U 
i E: Ì Wij | nent 
AE BIED 
) ij | 
— 311 


— 
ad * * ws -_ « 
pn —— 
— 


— — — 
De 


pj or 


—— 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
mages reproduced K 
5 — uce: by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Nederlantfche Hiftorie 
1619. Tetten, aenghetuendt. Barnevelts Hup 


eenighe fehoone peeren van haer epghen 
ghewas / De Sergeant Die Met fyn Sol⸗ 
daeten De wacht hadde LOD? Barnevelts 
taemer/ heefter twee ofte drve WL gheno⸗ 
men / Die hp ſyn Huyffrouwe ghebrocht 
heeft / die de (elfde op ſundende / in deene 
en ín was / dwelck ſtracx in handen van 
fijn Exc ende De Kichters ghebracht is. 
„Boek heeft Barnevelt een cijfer ghehadt 
dweick Gp ende de ſyne conden leſen / ende 
Gp heeft nuen Dan met groote behendic⸗ 
hepdt een briefken in Dit chffer aen ſyn 
Hiwſfrouwe ende Hinderen gheſchreven 
ende gheſonden. 
grotiufer De Pentionarig Grootius die een ſeer 
fchzift nbe gheleert man is/ende cloeck Lan verstane 
gheeft aen — 
Ben bach eë De) heeft in DE hevanckeniſſe ghemaeckt 
Gerybentffe een belhdeniſſe ſyns Oelocfs / ſynde cen 
— &faemen-fpreksijngte tuſſt hen den Par: 
per ende de dochter / DE Paeder vraecht 
met een verſken⸗ de dothter andtwoerdt 
ín Rijm / oock met cen Verf ken / in ſſechten 
Aym fonder Peetiſſche verbloemynghe/ 
maer ſeer aerdich ende fracp / ſpis rechte 
voort in allemans handen. 


PE. * En rrd. Tanmarij deſes Haers 
Meeren Geen ge Beeren Staeten van 
— Pallandt ende We Frieſlandt / 
ens ghetas in ben Haeghe Staetſ wyſe ber: 
tuvaiifeerte gaedert ſynde / ben Heere Daniel de Hart- 
ain Heerevan Marquette, Luytenant Generael 
van de Ruyterye defer Landen;ghenaturalt 
ſeert / ſoo ten aenfien vande langhe ende 
ghetrouwe dienſten den Gheunieerden 
Pravintpen gedaen / als oock ten aenſien 
Jan de fkacteliche goederẽ Die hp in Hol⸗ 
Jandt heeft / hebbende ghecocht de Heer: 
fiekhepbt Heemfkercke van den Graeve 
ban Arenbergh ‚moemende nu de ſelfde 
Nieu-Marquette, nae den naemne der Heer⸗ 
lickheydt die hy in Walſch · Olaenderen / 
gheduprende deſe inlandſche Ooꝛrloghen / 
perlacten hadde. 
Defelfgevere Gebben oock De Heeren 
Staeten gedaen Francoys Aerfens , Des 
Heeren Cornelis Aerfens, Geefficr DET Hee: 
ven Gener. Stacten Soone / om ghelycke 
redenen als hier boven verhaelt ſyn / bp 
efteliche jaren lanck ſynde gheweeſt Am⸗ 
Baffadeur in Vranckeryck van weghen 
deſe Gheunieerde Pꝛovintypen / ende ghe⸗ 
coacht hebbende De treffelicke Heerlick⸗ 


tot deſe Synode 






















| (+ \ hept ban Sommelf-dijck. Deſe beyde 
frouwe heeft eens haeren mai gheſonden ſoonen ſyn gheadmitteert fn het ghetal - 
der Edelen in De Staeten Lan Hollande * 


err En 


* 


— — 


— 





Het veertichſte Boeck. 


Per⸗ zó | 6 Is 


Aer ig inlanuario eenen ſeeckerẽ — 
perſoon van Berghen in dence Bij 
gouwe te Dordrecht ghecomen 


ſegghende 


ende Hen Bik 


/ pe lef 
datter ecn en Zefuwit DE 


Eke Geeft een perte daer een brief: j aldaer ghepredickt hadde, Datter eenen al 
Synodus ín Hollandt bp de Ketteren ghe⸗ 
houden wierdt / ende Dat DE Pupvel al? 

Daer inde verſaemelynge gecomen was 

hop die Aut Engelandt 

gheſonden Was / wt DE 

bergaederijnghe gerucht ende wech ghe⸗ 


— — — 


voert hadde / vaer Iet alle De aenweſende 


zedicanten ende 


andere fo Politdegue/ 


ats Yerckeliche Perfooneit gheften hab? 
den / Daer bp voeghende / dat gock He Ptæ⸗ 
fes ende Afleilores van DEN Duyvel Waren 
ep genomen in De hoochte ende in ſtucken 
gepiettert. Seyde Dat Gp expreſſelic daer⸗ 
omt te So rin ghecomen was / em te ſien 
ofhet waer Was. Mẽ Geeft hem ebzacht 


ter plactfe daer DE 


Synodus Was / alwaer 


hy met ſyn eyghen eeghen ben Enghel⸗ 


fores gheſien heeft 


tupghen / 


ſchen Biſſchop / den Prefident/eude Aflef- 


Zoo dat hy met DEL 


Baehepdt Geeft cunnen ſegghen ende ge⸗ 
Wat Hit een fchzeckelicke BET? 


fierde leugen was/ weerdich gheftelt te 
\uarden fo bp vele andere/ alg oock bp DIE 
eïeke de Jeſupten Loor etteliche jaren 
wt-ftutten/ ſegghende ende ſchrhvende / 
Dat Theodorus Beza binnen Gheneven oP 
fún daot-bedde ligghende / hadde weder⸗ 


roepen alles wat 


gen hadde teghen den Paus ende 


bp geleert ende geſchre⸗ 
Hoon? 


ſche Merche/ eñ Dat bp ſtierf in de Paep⸗ 
fche ofte Rooms Eatholycke Keligye / 


welche grove leu 


ghen Beza ſelfs ſchrifte⸗ 


tick heeft Weder-lept ende betoont ver⸗ 
dichtt te weſen BOOZ eenen Jeſuwytſchen 


pver. 


nyen / als elders 


tpen des halven 
over ghedaen 
repavatpe noch 


Onderſaeten deſer Tanden heb? 9 
D —* ro jaren herwaerts / ge 
uprẽde 


pe geleden op De Zee / ſoo in 


De Trefues, groote ſchae⸗ 
pas 
onder Get Spaenſche ge⸗ ge 


biet / door het acnehoude van hare ſchepeu 
ende goederen / Ende niet tegen⸗ ſtaende zu 
gerfchepdene clachten ende emonffran? 


hare Hoocheden gier 

og en ſyn fp tot gheen 

te vergoedynghe ater 
gheledent 





* 


ah Sa REG VETT je ok 





Onder de regeeringhe van ConinckPhilips de derde, 


sb), Big. | eledene fch | | 
Ed 0 fchaebe cunnen gheraecken. 


erhalven foo fn De Weeren Generacte 
Staeten veroorſaeckt gheworden Defe 
aecke met ernſt bp Der hant te nemen/ene 
de hebben tot dien epnde alle de Tollegps 
en der Admiraelitepten toe gheſchreven/ 
Dat fp bar alles pertinente informatpe 
nemen fonden/ ende ſulches hare Hooch⸗ 
3Rog.fouden toeſchepven / em de repara⸗ 
tpe Daer van te voorderen. Cot defen cpu: 
he hebBen De Weeren Her Admiraeliteptẽ 
elk — publicatpe met ghe⸗ 
af⸗leſynghe / ende aen plackyn 

ghedaen. BET 


: Lſo de Hog. Mog.Heeré Stac- 
ten Generael defer Vereenich- 
de Nederlanden bevinde ende 

verftaen, Dat de clachten van de inge- 

fetene der felfder Landen Koop-lieden 
ende Schipperen over hunne geledene 
fchaeden in garrefteren , aen-baelen, 
gebruyeken,ende mifbruycken van de 

Schippers , ſchepen, endeder felver 

Koopman-{chappen in Spaenyẽ ende 

elders onder het gebiet van dë Conijnc 

van Spanyen,wel fijn gefondeert,{ùlcx 
dat daer inne dient verfien,&c. Ende 
hare Hog. Mog. noodich achten de 
clachten de particuliere te ontrecken 
ende de felveaen te nemen , ende aen 
de Eerft-Hertogen reparatye daer van 
te verfoecké: So fullen alle Coopliedé 
Ende Schippers, woonẽde in dé diftric- 
te vant Collegye ter À dmiraliteyt,refi- 
derende binné defer Stede, die in voc- 
gen als vooren befehaedicht fijn , van 
hunnebefchaedicheden mogen macc- | 
kẽ pertinente & exacte declaratye,met 

Cene deuchdelicke ende gefommeerde 

taxatye,ende die behoorlic geteyckent 

in voorfz, Collegye over-brengë, bin- 
hen den tijdt van xiiij. dacgen omme 
terltonts daer naer, ten eynde als voo- 

Kn , acp hare Hog, M, gheſonden te 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQvest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Fol.402 


mogen werden, Gedaen ter vergaede- 1619 


rijnge vande voorfchreven Raedẽ Ad- 
miracliteyt,defen xven.Februarij, 1619. 


Jacob KLaurenfz. 


De Meeren Gener. Staten hebben Hee 
fer faehen halven Aen den Hertoghe van 
Brabandt gheſchreven / Verfoeckende 
reparatpe/als Wefende Dit gewelt een ine 
bzuecke ban De Trefues , maeralfoa fijne 
Hoochepdt de brieven Lan haere H. M. 
niet en beandtwoordde / ſoo hebben fm 
iterative aen ſyne Hoochept gheſchreven / 
eñ haere brieven by eenen expreſſen over⸗ 
gheſonden / prafigerende Den tydt ban 
Bier maenden/in welcken tidt fo de Her⸗ 
toghe haer geen fatif-factpe enn gaeve / ſoo 
fouden fp veroorſaeckt efen fo-daenc 
Middelen bp der handt te nemen / als ſy 


Daer toe De beſte ende beguaemfte founder 


achten. De frhacde Die d'inwoonders des 
fer Landen gheleden hadden / ghedupe 
rende de Trefues, wiert bp verſcheydene 
begroott wel op vyftich tonnen fchats. 





—— — 


Oock hebben de Heeren Gener. Staes me peere 
ten ende fijn Prine. Erc:. (om groot bat Moen 
wichtighe redenen haer daer toe move—⸗ babba 
tende) A. VVaele , Heere van Moeſ berghe, hek binuen 
die in de troubelen gheweeſt is een van Zutphen 
de Staeten des Landts van Btrecht / ja Aebracht. 


een ban de aen-fienelijchfte onder De ſelf⸗ 
De / ghevanckelick laeten hacten / Hoor 
hondert Rupters wt Zutphen / ban hek 
bupste Mervelc,in het Sticht Lan Muntter 
gheleghen / macr ſynde cen leen Des Doze 
ftes van Cleve. Deſe Kupteren hebben 
Den boert-genaemden Weere ban Roefs 
berghe Ban dat bups meer ghedraeghen / 
dan gheleydt / hy teghen · ſportelende ende 
teghen⸗ worſtelende ſoo (eere alg hp eea 
nichfins conde. Op den Nanuarij hebben 
fp hem binnen zutphen ghebzacht / daer 
bm in goeder bewaerynghe is gheweeſt 
tot op den xxxi.lanuarij ſiy lo antiquo, ende 
is alf-dan met goet convᷣon ban dertich 
Eupteren ober de Pelau nae Wencem ge. 
bracht / ende ban daer voorts met goet 
convep Ban 18, of 20. Muſquettiers te 
Water nae den Haeghe / alwaer hp den 
12. Februarij ſt.n. is acngece men / ende ghe· 
vanckelyck gheſett ín een caemer ophet 
Hof / daer Olderbarnche!t ende dandere 
Pentionariſen ſaeten. Syn Pupffreuwe? 
Aiki mek 
























It 90 
KEUR 
E, 
1 SRU 4 
Hi 9 \ 
bide: 
HAES NIK 
4 94 
— J—6 
Blk 
J —90 FEN 
Ki —46 
—00 ik 
í í\ l ee: 
Hdi SA A 
’ if Al J ‚kel é 
| 6 Ì | 
PON OET HOR % 
if Ni \ tek ) IE ì 
VEE val 4 pes 
—9J 
MAENE ADI ‚ 
WG eN l > 
ENE EIT bk ‘ F 
EAI on Î ne: 
—J4 
Hf 08 
2 
KEERN A0 — 
beke ii: DA 
cit ree + 1 d \ 
9 bi | 94* í 
Bintan ded ME & 
RARE RIE 
ii A 
ik iN CAP CRDIR | — 
NRU raa IN! 3 
ie J —9 * 
* As ' F 
tad wt v mm £ 
Hin te 
ij 4 Ei k Í | 4 he 
bilojs MABN 4 17 " ik 1 
if OR 
EDER EE IN 
AE MEN 
| KN * 
ide 4 rar J (ij | — 
vet | 00— 1 4 B 
—9 9 —44 * 
JV——— 

Il, Nat * ik | KE 
bite Hi 4 
— Bli 
| | J 
J | 
KA 15 ! Hij eh 
AA el 8 
ijt” 4 4 il À 

—9— IE dk ij ' 
HALI \ 
RP Wd iik | < Á 
—0 Hie 4 ú sf 
Hen Lek: p 
—* J 
iin Hi 3 ij | 
99006 
HA En: 
HM Hi WID: 
ETE. 
in Kit 4 Wits 
Î il 4 30 
9 His. 
(ij He 
NIER 
Ii bl Hild ik 
„it Air il 
HBL 












nn 
















































| | Nederlandtfche Hiftorie Het veertichfte Boeck. 


iſſer in Febr. deſes jaers 
en an fijne einden ende opgedrongen / ſo iſſer in jare 
16 wet aen eee den Haeghe pen — eg rend et 
mn eren en! ID. Weer | bierniet en ffelle/ al: 
gerepft/werfoechende bp be IDL handen. Heaer ic en can niet wae-laeten/ 
ven ener. Stacten ende den Prince vant | He ‚Je inen lefer/bier irt 
p tot contemplatpe ban mijnen leſer/ 
@zanpen/ hem te moghen / ander vaſte kok contennpraapen eh te herljaelen Dé 
caumpe einde bezchtocht WL DE BA Eva at ' des ghelts/ naemelick hoe het 
keniffe trghen (hopende dat hp ſich fou alua p hemels CM 
De cunen ontfchuldighen in tgene daer ſelfde enn | 4 
⸗ ven herwaerts / daer dach het gout € 
om Hagghevaugden Was) Me Eeome | moer, - bet ontdecken van de Fndpes/ 
eef / hpen mocht niet meer privilegpe , filver/nae Gek or j — 
8 wander ahevangene / dewyle | ban jaer tot jaer fan ſeere i 
——* Ô al hae Ee niet even groote), —— —* —— —— 
karst DADER uegger. bp fe voeghen van hoe Beel ſtucken fp in 
Sꝛoete ber⸗ A Lſoo te deſer tijdt alle goudene ende het marck fijn. 


boogbijnge fileren pennijngen (cer hoge wierdẽ 
Des ghe 
haren, Dit was de Evaluatye des jaers 


1489. 1520. 1526. 1619. 


— — — — 

















— — —— )— 


De Franſche SonneCroon -24. ft, — — 36.ſt. — got. — 76. pe 
Gouden Leeu — — 30. ſt. — — 44. ſt. — — — 92, ft. 
Rooſenobl — — $6.ft. — — 85.ſt. — 97. ſt· — 9.8. 
Angelot — — 37.ſt. 10. mytẽ - 57. ſt. — 95. ſt. — 6.8. 


| Henricus Nobel — 6. ſt. — — 75e ſt. — se — 8.9. — 
Pucaet van Hongeren, &c.- 26. ft. — — 38. ſt. — 43 . ſt. — 42. 210. 

Andriesgulden — — oo — — 29. ft. — 33. ft. sg. ft. 
* Alle andere gouden ende ſilveren pen⸗ laeten reyſen / vlieten ende vlotten daer 


Aalten fx nae advenant verhoocht / eũ het De ſelfde believen ſoude / ſonder haer 
BOBINE EEE Schoen — hoogher in deſe Landen eer eenighe ſchaede aen te Doen 5 hide op 
BEB EE 500 et Placcact per Ó. M. Weeren Ohener: | de Veeren Dtacten aen —— — 
J— gele Staeten / in Februario deſes jaers | mo ende Generahflimo Scignon Tu en Ahbe 

161918 ghepubliceert. la,in dato Bent xx⸗v. Marti) hebben gheand? 
woort / dat hare 0. Luk — “ 
ẽ chepen int voorighe Jaer bp | bende Hat de Onder-faeten DEET AAD 
weer hi — pn ———— Weeren | Ban het volck ende ſcthepen van Algiers 
mir aeuten⸗ Stacten defer Landen in Zee | alg vyanden wierden ghetracteert ghe⸗ 
—— gheſonden / tot toomynghe van nootſaeckt waren gheweeft/ nae lang 
ghefanden De Zee⸗ A dovers haer te Algiers onthou⸗ duyrighe patientpe/fa grooten ongelijt ; 
hoen de zee⸗ dende / onder peotectpe Han den Curclie , niet langher te cunnen noch Willen Bers 
—— ſthen Vice-Roy aldaer / hebbẽ haer devoir draeghen / Maer hadden ghereſolvern 
eucke, fao wel ghedaen (een goedt deel van Die | fchepen van oorloghe wt zede / zj 
gheſellen de Voeten ſpoelende int rupme | befchermijnghe Han hare dert | 
A HCE | Avaeter daermen den haerynck bangbt) | der ſelver fchepen ende goederé/ ende 0 
BNN Dat de Vice-koy, alg oock de Puane van | Hen moetwille van de ſchene We Wgierd 
MI! | Algiers in Novembri 1618, aen De Meeren gevaeren / te caſtigeren / ende repꝛimeren | 
di Staeten gheſchreven ende verfocht hele | fijnde van meynyynghe daer tn te tont 
04 ben / dat fulcke hoſtilitept mochte op hous | nueren met meerder vigeur ende coura 
den / belovende dat fp hin· voorder De ſche⸗ qe, ten ware Bat ſyn Ere. ende Die val 
gen defer Landen (ouden onverhinderlic Algier de Gare van ſoodaenich ait 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


eenen — rn ee 


* 








en a — —— —— 








Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, Fol.403 


A 3 
óf érg, ende daetelickheyden effeetuelick deden pitulatpe met fpne Fepf. Me. gemaeckt/ 1619. 


— deſiſteren / Edoch alſos bare B. ID. mt | alte de ghevanghene / defer Landen Gn⸗ 


| 
| 
| 
| 


der brief ban fijn Erc:.verffonden / dat 
De felfde voor het toe-comende fsodaeniz 
gen cours begeerden te Doen ceſſeren / 
midtſgaeders oedre te ſtellẽ dat de Sche⸗ 
pen ende Onderſaeten ban deſe Wanten! 
De Zee bep ende onghemoleſteert ſouden 
moggen freguenteren/ ende Gare navigaz 
tpe ende handelhnghe drypen/ Soo Verz 
claerben bare 9. M. daer op / Dat fp in 
fuicken ghevalle van harer ſode oock te 


derſaeten / gheen wt-ghefandert/ invole 


comen Liberteyt ſouden Werden geftelt/ 
ende alle ſchepen der ſelfder gereſtitueert / 
als oock de goederen Den ſelfden afgena⸗ 
men / noch in eſſe ofte weſen ſynde / &c. 

Dit en was noch niet alles voltrocken 
als ick een eynde maeckte Ban deſe mijs 
ne Hiſtoriſſche memo2pen. 


JD Februario deſes jaers heeft Antoine Groote 








breeden waeren / die Capitulatpen van ſy⸗ Mibais Burgher binnen Tuyck / een 

| ne Repſerlicke It. te ander-heuden / en: Aequeſte ghepzefenteert aen de Hee⸗ hee hous 
De teghen He fchepen ende Onder-facten ren Gheneraele Dtaeten defer Hans Lurch onte 
ban Algier gheen hoſtiliteyt te lacten plez | den claeghende ban den oberlaft ende het ſtaen. 


— NS ——— — 


ed 


— 
Ams tes 


ghen: Wel verstaende / dat hare H. M. 
Raede berfeecherjnghe werde ghedaen / 
Dat Hefer Landen fchepen ende Ingheſe⸗ 
tene De Zee fteguenterende / bp die van 
Algier in gheenderhande manieren ſullen 
werden aen · getaſt / beſocht / beſthaedicht / 
ofte in hare navigatpe verhindert / ende 
dat fp ten fel ben epnde eenige Oftagiers 
Wt de Duane aen De ſthepen Lan Gorſoghe 
deſer Landen fouden ſenden / ende ſtrickt 
verboth doen / dat alle de fchepen ende in” 
kid van Algiers haer fauden ont: 

ouden / op groote penen / Lan teghen de 
Onderſaeten deſer Handen / directelick 
ofte indirectelick vets te attenteren: @m 
bier van des te beter verſeechert te ſyn⸗ 
wareun Gare H. ID. ghereſolveert hare 
ſchepen ban @ozloghe in ende antrent de 


ongelick dwelck hem ende anderen Wurz 
gheren ban Luyck Wierden aenghedaen 
ter cauſſe van De Ghereformeerde Keli⸗ 
gye daer ſy profeſſpe Lan deden / Doch des 
fe vervolghynghe ende overlaſt teghens 
hem ende andere Keligionſ-verwanten 
ghefchach onder Ben naeme endelpretert/ 
Dat hp ende fp met malcanderen practis 
feerden/ met hulpe bande Staten/ haer 
Meyſters te maeken bande Stadt van 
Luychk / dec. Daer fijn op deſen naeme verz 
ſcheydene Burgers dier Stadt gevanc⸗ 
kelick gefctt/ jae daer ig eenen opgehan⸗ 
hen / als fijnde eenen oproer⸗· maeker / 
die nochtans fulches tot der doot toe 
Geeft antkent/ maer wtgheleydt Wwefende 
om gherichtt te worden / ſoo heeft hy bele⸗ 
den dat hp ſtorf in De Gereformeerde KRe⸗ 











“ baden d J * 
mi & —* 7 
rige pd ed Tee en 5” 

































gn Wi 


a 


Je: 5 as —— — pie, OR 


nk, 
— — 


Middel landtſche Zee te laeten cantiz | ligpe / ende hp en heeft gheenfins wiſſen 
È hueren/ om teletten of die Capitulatpen | lupſterẽ nae de Wooden ban den Pacpe/ 
g oock werden nae-ghetomen/ in welcken | die bn hem was. Eenen die ontioopen 
4 ghevalle fp van De fchepen Van Gare H. was hebben die van Lupck doen vervoi⸗ 
JD, geen hoſtiliteyt foudé hebben te Dzeez | ghen / ende aentaften te Herftal, fyn de een 
⸗ ſen / Maer indien wederom nieuwe Cons | VBorp den eince van Ozanpen taches 
he trarietepten fauden ghebeuren met het | hoorende. a | 
If Gefoechen/aenhouden/befchacdighen/ of; |_ Den Agent ban Luyck inf" Grachens | 
J te berooven van De ſchepen ende Onder: | Haeghe reſiderende / Geeft dit aties ghe⸗ 
ſaeten defer Landen/Doo waren de ſche⸗excuſeert faolp beft conde / fegghende 
}2 pen ban Oo2logbe defer Provintyen ahes | dat het oproerighe menfchen Waeren/die 
J aft haer Daer over te vebengeren / ende | mel grontelicx verdient Hadden geftraft 
je hare, ID. berclaerden gherefolbeert te | te Worden / anderen tot een ercmpel, 
— ſyn noch meerder equipagpe ban ſchepen | daer alſoo men daeghelicx meer ende 
)É tot af bꝛeucke ban die ban Algiers te mile | meer in erbaerpnghe gecomen ie / dat 
et len doen / endetenfine voorſeyt in aller | het niet anderg en Was dan den haet ban 
er Diligentpe derwaerts te fenden ende te | de Feligpe/ waer ban haere W. ID. ghz 
by bauden;Ende om He expeſſe ende finaele noechſaem berichtt hadden/ Soo hebben. 
1 mtentpe ſpner Cree. ende die bande Du- | haere WMP. dit in deliberatpe ghelecht 
tJ „€, midtſgaeders ban Die ban Algier int met den Prince van Sranpen / ende de 
a? henerael | te moghen befgueren/ ver⸗ Weeren Hacden van Dtacten / die dek 
u chten harel), IM. Hat volgens De Cac | eens fyn ghewozden /batrmen eenen brie 

b Ziiii d ne 


arly European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


ages repro Uce by iele, 


444 B 20 


urtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 

















S — 2——— 
— — — 


cd 

















































ze 


e —“ 






* 


Same 


- E e a ” . * 
F 
a u . J * 2 * ⸗ r 
Ee — ns — we pn * 
— —— — 
— deel —— — — Shen en — — 
pe a à 2 — — Fares 
—— — EN . ———— —— DP — — — * * 
— DS — — * eneen — « * a — — — — 7 Ee — E — LJ 
_ * * - — * — — an 
— — ind 2— en — — — 2 ns 
* ws me — — — — — Ee Mo — tet on 
— — — —— * es Lan: * 
Ne a ä Ne *F — — — —— == d „ J * he > N — 
F * Ne TE in ĳ K — 2 as — aken 
k s p : * irt 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 











Nederlandtſehe Hiftorie Het veertichfte Boeck. É * 


| ‚neus 1 
| ti te gan Euptk dhngevan alle goede naebuyrſchap HE 
op ne —— te wyſen het traliteyt / ende vriendelycke correſpou⸗ ⸗ 


1 
7 graotongelges vwelck fp nict alleen dien | dentpe/als Dat betaemt onder naebup: 


| 2 ten. ſyn 
kau gen en. Deden/ | Die malcanderen foo nae gheſeten HEL 
beaten EN refs / alg oock * — * ede bal * 
—— een wae 
gade Painee van DAV | ne daochent’ —— clacten. 
* .M mitſgaeders | lieven. De boven gheroerde pipe ber. 
— es — — eine — /ſi ie ie —— 
Edd, ** icva Supplianten ſouden ‚at | 
gm®datde voormoemde Mibe: Lan DT tick ghetracteert van weghen 
cht moet, vat hy van de | ende quaelick ghe | pe 
Pl eenen Locht et Dn Ere hef | Daer 
helpen doen /als ſyn Ere. eN badrdie ende goede ergeditpe Van Juſtitype: 
hadde op Maeſtritht dwelck De bn Doorheptr ende nijp-lieden weet | 
Dan Wupck willen fp voor neutrae ger oden Veer wel / indien het De felfd e beliefs 
Houden weſen niet en roert of, aen € te weten/ Dat wp altijt alfas heben ghe⸗ 
act: Gork om Hat die Van Luyck ſyner 5 de dathaelt in 
ei (At : tracteert/ontfangben / ende ontij 
rc, jurifoictpe hellen ge oeren | alle onfe Steden./ Be Burgers vant 
Sen brief welcken de H. MA. Beeren | à | rg alle andere Coop⸗ 
à ; Facden Tunck / mitſgaeders as / 
Staten. aen ben Cancelier enah ‚\ fiené eff inWaanderg des ſelfden Lands) 
ban Lupch ghefcheeven hebben / iupdt al⸗ Ve Aat Beligpe dat (p-oack ochten 
ss. fijn (Haer van men geen — 
Heꝛift. gaen en heeft) datter nopt / LOL 1 í 
Wen He Beed kelder „ende ane | Ban ſyn Hoocheyt / ofte an D — 
gere van den gheheymen Kaedt Lan nighe clachte Der On ep heksen DE 
Eik 1 … {comen en is / dat Jen | 
fijn %oochept den Prince ban Aupck genten van fijn hoochept / ofte Die ghp⸗ 
Mijn Heeren, lieden —— — benden ari 
ef bee: ton het u Helieft te her Batten / ofte | laeten haere reſidenty 
gen Bae Ten ener dencken Den in⸗ * Eee apc ol 
— hbe brie de inter⸗ghen / ofte correſp | In 
Eancelier: ° (pont van alle onſe brieven / ende fien wat fp. profe {fue Boen van DE 
ende Madi cefVpen/ Vie Wp tot verſcheydene konden aengheſie Da pp, henietente wolcoe 
Bes Paine hen aen fijn Woechepdt | Foomfche Meligpe/ BIJEN tf 
en Beva ue, neen 
den Puut tlachten:/ ende dole⸗opzechtelic rlaetend nt: | 
— 
ende van audecẽ Steden deſer TAN ee elhe interceffpen ghedaen / als dat: 
| Het: En | de voorſeyde Doleanten nie 
Zandt — 
gogloefs / herwaerts ghevluchtt fn — hate ue Sheloobe / ende dat noch bier 
| | | ven fijn Haachept hadde gheordan⸗ 
teraent- dwelckmen haet heeft arne, en * fijnen Macht / ende wel eenftich- 
gaen / foo Binnen de Stadt ban Lunck⸗ — Deanne ichteren gfedaen/ 
alg ooch ten platten Lande dis | patmen die Supplianten / van wat flact 
aemernt om agdre te gever op de admi: datmen DIE SUPPL: | he roeden 
| | alitept dat fp Waeren/foude go 
niftratpe ende ontfanck Van haere goe? | ofte — dement ftveren / fou 
acre coxteerpeditpe adminiſtreren on 
eren ende Kenten / als ooch om haeren ende COME — 
| | der dat die ciaufule Gan profs {ine te 
— —— llen tijs ban het Catholyeque Gheloove / Haer by 
(lente de vphept bie daer in tot allen tj- | Ban bet SAN es ons ghebleten heeft 
pe. Öheunieerde Poobiutpen | DEDEN Ee De —** de / bie het u belieft. 
Landt van Lupch / foo en fult gijp miet | te ban DEE Dn eenighe anfer woor” 
binen ban maetiahe / beleefde! | heeft ans te genen op LENIG — 
—— handle bande: berjaetder bijlen Af Pee eten, 
mnghe/ vet pzefentatpe van onder hou⸗ | De alderminſte oorſt | Gebheat 


1 








| 
Ì 
| 
| 





‚| Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, 
ik 1629. hebben ghegheven 7 ofte lacten gheven/ 


van eeniefing te twyfelen aen onſe goe⸗ 
De trouwe ende intentpe tot uwen tact 
ende Dtadt van Hurk: 

Hierom is bet / Dat wy ong foa beel 
te meer verwonderen over De extraordi⸗ 
naire / onbetaemeliclie/ ende tprannycque 
procedupren:onder · ſoecknghen/ pondoan 
ghen / ende executpen / diemen nu onlanct 
beeft gedaen binn de Stadt van Lupch/ 
teghens Die van de Feligpe / niet alleen 
tegens burgers der felfder Stadt/ iaer 
gock tegheng eenige burghers der Stadt 
Van Doꝛdrecht onfe Onderfacten / ende 
bp naeme tegheug lean VVillemotte ende 
eenen ghenoemt Vrbin,ende andere / Diez 
men nach is ghevanchelick houdende/ 
Synde oock ghedecreteert het vanghen 
van Anthoine Mibais,anfen/ende Des Prin⸗ 
ten Gan Ozanpen Conumis / hier in den 
Haege refiderende / die tuffchen De ſeven 
tien ende achttien jaren is gheweeſt in 
onſen dienſt / ende is ghebruyckt gheweeſt 
om te vernemen ende te beſtellen eenighe 
onſer / ende ſyner Erc:, affapren joo bin⸗ 
nẽ de Stadt van LTupch / als elders / Hem 
Befchuldighendelter quaeder trouwe)en⸗ 
de teghens alie apparentpe)dat hp / ende 
de boven· verhaelde Ghevanghene / met 
B'andere ban de Keligye / tſaemen ken⸗ 
Wiffe ende Deel hebben fouden wan cenen 
aen-flacig / Den welcken Wp ſouden heb⸗ 
Ben ghehadt / ende ghemepnt in het werck 
te ſtellen op Thzijt-dach laeft verleden / 


{ 


| 


onfe eere ende reputape / tot onfen conteus 
temente/Die nopt gedacht en heben ſulck 
eenen leelicken/ vilapnen / ende onmen⸗ 
ſchelicken aen-flach voor te nemen op we 
we Dtadt Lupch/ nachte op eenighe an⸗ 
dere Van ouſe vrienden ende neutraele 
naebupzen / Soo dat wy niet anderg en 
cunnen apprehenderen cnde voor ſeecker 
ghelooven ende verſtaen / dan dat die: 
voorſeyde Jeſuhtſche impoſture ende bee 
drtegherye is erdacht wt vpandſchap/ 
volcomentlick gheformeert tegens onſen 
Staet / ende wt haet van de Ghereforz⸗ 
meerde Keltgpe. 

Ende ſult tot dien eynde voor eerft ont⸗ 
laſten ende ont flaen met der daedt wt de: 
gevanckeniſſe de bovengenoemde Bur: 
ghers van Bordrecht / ende andere van 
de Meligpe/ repareren Be injuftitpe/ het: 
onrecht ende ongelyck begaen aen De Gee 
erecuteerde / Weder-roepen het Heerees: 
ghenomen ban het aen-taften ende Vars 
gien ghemaeckt tegen de boben-genoents 
Den Antoine Mibais onfen Commis / hens. 
ontfchuldighende (nae t'ghebrupen van 
rechte ende Fuftitpe) ban De op-getechta. 
te beſchuldynghe / hem herſtellende in fijn: 
voorich Wefen/ ende Lepdom/ op dat hp: 
moghe continueren ende fich voort · aen 
ghebruycken laeten in onſen dienſt ons: 
bp deſen onſen Crompetter op alles uwe: 
andwoorde ende refolutpe / over-fendens: 
De/ende Dat volcomentlick ende chathego- 
rice ende faodaenighe’ als betaemt/ te: 


mepnende in te nemen/te plonderen ende onſer fatif-factpe ende contentement/ os. 


in Brant te ſteeckẽ de Stadt dan Lupclt/ 
welck even ſulck eene valſche / leugen⸗ 


ger ſulck een Grove injurpe ende hoop: 
van ignominie teghens onſe eere: Die-ans. 


achtighe/ ende verraederſche / ende deur ſoo lief is / ale de behaudeniffe van onfén: 
be Zeftwpterpe uwer Stadt Berdarhte Staet is Wp dit verwachtende; ſullen 
ende berfierde bedriegherpeig / Ais die midler Wijle/ 


ban Nero gheweeſt is teghens Be Thri⸗ 
flenen binnen Beomen / te fpuer thdt⸗ 
ate ho die Stadt hadde laeten in brandt 
fteechens Wes halben/ ende em onfe eere/ 
reputatpe/ ende authozitept in haer ghe⸗ 
— —— ende ongequetſt te behouden 

palle Princen in Chriſten rjck / Saa 
hebben Wp her noodſaeckelick gheachtt 
u-lteden deſen teghenwoordigen te fclyzijs 
ven / ende by deſen erpeeffen CTrampetter 
Oger te ſenden / Berſoeckende ende begee⸗ 
rende / dat ghy ous Wilt reden ende fatifz 
factne gheven ban De valſche / leugenach⸗ 
tighe / verraederſche / verſierde ende ver⸗ 


dachte impoſture / bedriegherpe / ende bez 


Marnghe / ende Dat met reparatpe / van 


arly European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


ages reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


| 
| 


Mijn Heeren; 
den Schepper bidden / ute behoeden im 
ghefonthepdt / in een lanck ende ghelucii 
ſaelich leven. 
— Haeghe / deſen ſeſten Martij, 
1619. 

Deſen ernſtighen brief der Heeren Ges 
ner. Staeten heeft de Cuer⸗Borſt van 
Cuelen / Biſſchop van Luyck / aldus bez 
andwoordt. 

Mijn Heeren; 


1619. 
— 


D ge ban onſen fecreten Hach banden” 
osn sind ons idd! —— ban: 

tief die ghp-lteden aen haer ghe⸗ Luelen/op: 
ſchreven hebt: bent dato Den feften der tes DE brief bes: 


ghenwoordigher Maent / Wp en hebben 
Jii ii tij 


3 eer Bes. 
nic | 



















































— 


et —— 
en 
— * 
J me doe 


rde 
pn 


— —— 
jd nd bend K en 














































































pi Le Ki ri A, , 
94 — ë tb ? —. J 
— nd jn k ki |, dl ‚f J 
J AR | ' —1 Ii | 
in BEI OR NA 
3 „ ii ' | —4 vir he 
‘ Lp] fj il Hi di 
— Hi: ik 4 her atb 
- ‘} bd —*3 W 
J dik 
— 4 ri Ok, Is Hf 
4 J— 1 ai —4— 1 —4 | bi 
\ _ J 
COEN OH út 
9J 1 (ns Hi 
—4— kij 1 | —4 iid 
hk: Á 4 
# Hi — 
| 
$ * 9 J HSE 
1 wl t ’ KEN ĳ Ke 
hj In | Yi ht ii 
d IPR KEN OH 
U1 REBA 
et * * | 90 ik 
[SOEREN 
LES | 9 
_ di | li | —9 4 | ĳ Ì 
À, AM (Pal) 
Ô J —9 HERIK 
EET BEL 
OR NA 
’ eN # Mid ij Í ij 
KOREN : HUN 
_ U 4 HAES bh 
— in Ef 1e J 
Bi In 
—3440 
1 Hr He 9 | 
ERE APE ND 
En: J 9 4 Nt 
. | Ik Hi Ik 
ä | —10 it 
3 Mel, | ES 14 bil 
_ h —4 
Ii 9 
Nij it —966 
Rt MCH 
ke | —0 
EED Rb 
—9000 
Kit 
PD | 9 
ARE TONE 
| ĳ —9 
5 LRE 
. — EAN f 
IE! J 
| 9 — 
90 








Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


— — — — — — 


Nederlantſche Hiſtorie 


niet cunnen nae⸗ laeten u-lieden daer OP 
te ſeg zhen / Wat wp ghelooven gat ghy⸗ 
ieden gheen wetteltcke venen noch 902? 
faeche eu hebt am u te beclaeghen over de 
goede nachupefthap/Die Wp aen onfer fi) 
De altyd Gebben onder- houden met U- liez 
den ende met Be uwe / gelyck wy Ban oock 
wel ghenepcht ſyn om Daer inte continu 
eren. Wat aengaet t'ghene datter ghe⸗ 
paſſeert is in onſe Stadt Luyck met onſe 
criminele Onderfaeten/ Do ig het Waer/ 
gat wy int eerfte niet en hebben willen 
ghelooven tgene dat ons Vall haer Wiert 
gherappo2teert ende aen gebracht / Maer 
alfoamen nae der hand De ſaecke neerfti 
ger heeft onderfocht / So fijn Wp veroor⸗ 
faecht gheweeſt een ander refolutpe te ne? 
métot behoudeniſſe van onfen ſtaet / heb 
bende bevonden dat fp geweeſt (UN nijfez 
ditieuſe contventicuten ofte by een-coften/ 
daer gevalle eñ verhandelt ſyn feer ſchae 
delicke propooften/beraetflaegijngen/ en⸗ 
de reſolutyen / ſtreckende tot openbare on 
ruffe / Die met en hadden cunnen iu het 
werck gheſtelt worden fonder merckelic⸗ 
ken onderganck ban onfen Staet / ende 
alſoo daer Geen dijnck en ig Daer eenen 
Prince meer aen verbonden is / ende daer 


geen grooter jaloufpe en is / dan Die welt⸗ banu 
ke defe materpe betreft/ om te vermpden looven 
ſus anders er 
ten hebben u⸗ 
ende uut AM UL 
opzechtichepdt tn De 


de fWarichepden Die Daer wt ontſtaen / 
gheluck ſulcx inſonderheydt te beduchten 
ende te bevreeſen ſtaet ineen Stadt / in 
de Suciche ontallicke veel aerme lieden/ 
ende die haeft te beweghen fijn / ghevon⸗ 
Hen Worden: Soo is het dat Wp ghenoot⸗ 
faecht ſyn gheweeſt daer in fe voorſien / 
dwelck urlieden niet vremt duncken en 
moet / dewyle ghy Get ſelfde in uwen 
Staet ghedaen Gebt/oordeelende dat (al: 
leen om de verſcheydenheydt van opiny⸗ 
en in eene ende De ſelfde Heligpe) het bez 
hoorlick was / om de ſelfde ſtaende te hou⸗ 
ben / datmen daetelick het ſelſde oude re: 
medieren. Derhalven ſoo ſult Bhp ons 
vriendtſchap doen / dat ghy ſulcke odieuſe 
ende hatelijcke ende ſoo quaelick gheap⸗ 
pliqueerde ofte toeghepaſtte titels niet en 
geeft een ſaeke die gedaen is met ſo groot 


recht ende reden/als dit ghedaen is. Of 


defe mifdaederg uwe onder-facten aber 
weeft ſym ofte niet/Daer op fal onfen ghe⸗ 
hepmen Faedt van Lupeck u-lieden vol 
tomene kenniffe laeten tae-comen / Daer 
mede ghy u behoordet te laeten contentes 
ren 3 Men heeft met haer gheprocedeert 


nae De gewoonelicke forn 
met rype Deliberatpe / En 
wetten Des Lands / ende nie 
traordinariſe ofte onghewoon 
fe van doen / ghelyck eenighe guae 
fulten hebben berichtt. 
Wat aengact Dat ghy lieden meynt 
dat ghy daer mede veronghelh 
doo? Dien dat (heel licht De ſelfden 
qhefinde menfchen) uhebben Wie ghe⸗ 
atmen binnen Luyck diſcou⸗ 
reert/ Dat ghy kenniſſe ſoudt hebben van 
haere aenflaeghen / ende D 
onder-foechijnghe ende extras 
ft aen-ghewendt/het can 
wel efen / Dat pemandt hier La! 
propos eude onbedachſgemlick fal 
coureert ende ghefpohen Gebben + WEE, 
waere onmaghelick / alfoo mel als het UZ 
(ieden in uwen Staet is / datmen onder 
menichte Ban gemepn ONZ 
ghebonden volcxken / alſſer te Lußnck is/ 
foude cunnen Wap fijn ban laſterynghe CH 
op-fprache / Die ſomtydts ſoo wit loopt/ 
Dat ſy ſe 
en verſchoonen / het ſal u lieden 
fijn/dat wy Die propoo 
grondt / oock hebben wy beter gheboelen 
Jieden / dan dat Wp het ſouden ge⸗ 

7 u lieden voer Wijfer houdende / 
1fouden Wp niet naeghelae⸗ 
{ieden ſulckes aen te Dienen) 
fieven te betupghen onſe 

fe particuliere ſaeke⸗ 
ude Dat het ſelfde is gheſchiet buyten 

7 ende Dat het ons miſ⸗ 
haecht/ ſoo ſullen wy met allen moghelic⸗ 
en oipt beneerſtighen / Dat ſulcke ofte 
icke onghebondenhepyt totu-lies — 
n niet ghele⸗ 


lighe u-lieden 


maeckt / d 


neerftichhept hee 


een faa groote 


onfe meynynghe 


der ghelycke or 
ner cleynachtijnghe voortae 
den en worden / dwelck wy gheachtt heb⸗ 
Kite fijn u lieden te verwit⸗ 
ber. bolcomene fatif-fat? 


aenbe Dat ghy ſeght / Hat Mibaife 
& / endein Dienfte van 
gen Prince ban Oꝛanyen onfen Coufijn/ 
nopt te kennen ghegeven dat. 
/ oochken heeft hp noptin DIE 
he facen ghedaen / ghe⸗ 
bp u⸗ lieden is doende⸗ 
Derkalven fooen moet het u lieden niet 
ple hy ban de Juſtitpe 
voet vervolght / dat Wp hem in onſen 
Staet wan Luyck niet en cunnen dulden/ 
hl 


ben behoorlchk 
tighen tot u-lie 


tpt. 
Hent 
u-lieder Agent t 


hy en heeft 
hy ſulex is / 
qualiteyt eenig 
ſyck onſen Agent 


vremt geven / dew 


Het veertichſte Peoeck. 


fs haeren eyghenen P 


ten fp Dat hp ſich eerſt ſupver 


te ban Zuftitpt/ zó) 161 
be nae De OUDE 
t opeen CL? 
elicke Wi)? 


atmen daer oy 


—— 


ſten houden onge⸗ 



























































4 1619, van rechte ban De loopende befchuldijn: | 


| 
| 
| 


he Cfoan 
En Meeter 


| —8* ** 
riiy.der fe!faer Maent wel ontfanghen/ 


WE TS B VP ZI Wv ve 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. 


— ghe die teghen ſynen perfoon gaen. Ame 


Mers hopen wy / dat ghy· liedeñ alfo Wen: 
nich ban meynynghe fist / ons / ſynde ee⸗ 
ten Prince des Úper / ende neutracl/in 
onfen Staet o2dze te (tellen / alg wy fulez 
kes ahenencht ſyn tedoen in den uwen: 
Maer am te Doen bleken / dat up wel 
gheneycht ſyn te vol herden ende bluven 
bp onſe garde naebuprſchap ende core: 
fpondentpe / faa ſullen op altydt doen 
blycken met alte ghenepghenthepdt/ dat 
Wp fijn/ 


Mijn Heeren 
D-lieder feer Geaffectioneerden 
Ferdinand Cuer-y’ orft van Ceulen. 


Gheſchreven Wt onſe Stadt Bonne, den 
19 ““, Maru), 1619. 


dOpfchrift was, 


Aen min Beeren / Myn Beeren / De 
Staeten Ghenerael der vereenichde 
Provintpen. 


De Cancelier ende Secrete Raeden 
Ban Lupck hebben defe andt waagde de 
tacten toegheſonden. 


Yn Heeren, 
Den brief Dien Get uwe Ed. bez 
lieft heeft aen ons te fch2pven 


den ſeſtẽ deſes Gebben wy den 


vO Den welthen Sup ſodaenich bevonden/ 


Bat Sup geen particuliere andtwoorde op 
Ben felfden en hebben cunnen gheven/ 
fander. Loor-gaende Kenniffe van fijn 
Hoochendt den Cuer-Boeft van Ceulen 
onſen Peince / ong verſekerende dat ghy 


volcomen contentement ende redelicke 


ſatiſ factpe ontfanghen ſult / Midler pz 
te bidden Wp u⸗ lieden te willen gheloo⸗ 
ven / dat de Proceſſen / ende eenighẽ execu⸗ 
tpen diemen hier gedaen heeft/niet en ſyn 
ghedaen om uwe B). M. te mifhaeghen/ 


1 Bfte om bp Be felfde mifcantentement te 
verooꝛrſaecken / Maerter contrarpe Hoog 
noodwendicheyndt ban Staet / ende bez 


houdeniſſe des ſelfden teghen onfe onders 
ſaeten / die ons door hare by⸗ een comſten/ 
conventiculen / ende oproerighe propoo 

en / dreyghden eenen overmpdelicken 
Oiider-gauck / indien hare quacde ende 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


ſchaedelicke aen ſigeghen niet Eix Waren 1618, 


vaar-ghecamen / Eeghen de welcke men 
beeft gheprocedeert bp ordinariſe / ghe⸗ 
bruyckelicke / ende ghewoonelicke manie⸗ 
ren / achtervolghende onſe wetten. Wat 
aengaet VVillemotte ende Vrbain int pare 
ticulier / Baer van in den uween mentpe 
wodt ghemaecht/ foo wel met den eenen 
als met deit anderen / is ghehandelt als 
met Onderf-faecten ende burghers defer 
Stadt / VVillemotte fijnde nict alleen van 
hier gheſproten / ende gebozen in De Hoos 
ſtadt alhier daer he Lach een vrouwe ges 
nomen / ende oock ghewoont heeft / ende 
is noch voor een jaer Daer voor afgheroe⸗ 
pen/ ghebruyckende het burger-recht dez 
fer Stat / om niet glhearreftcert te mae 
hhen worden alseen vremdelynck. 

Wat nu Vrban aenqaet/ Hie is dockge⸗ 
booren ende afcomftich Wt Hit Hand, 
hebbende alleen Lerfocht de burgerfchag 
binnen Dordrecht / nae Datmen anders 
foech op ſynen Perfoan ghedaen heeft. 
Aengaende Mibaſe, buen heeft ons nont 
Deen blycken Dat hp een Bicnaer isvan 
uwe l}. M. ofte van fyn Erc-. hp en heeft 
oock nopt in ſulcke qualitept eenige faces 
ken bier verhandelt / pen hebbenvock 
neet cunnen vernemen / dat bp andere 
waan-plactfe ghehadt heeft als ín defe 
Stadt / wy en hebben oock niet ghedeeres 
teert Datmen hem in ghevanckeniſſe nez 
men foude. Maer Heft qualitept dat hp is 
een Pienacr ban uwe B. 2. ende bart 
fyn Ere. (along verooꝛſaecken Die ban 
de Juftitve te vermaenen / dat fp niets 
teghens hem Been ent ſullen Dar niet Dae 
fte redenen ende goede om-ficht / ong 
midler wyle berlactende ende vertrou 
wende op uwer DD. M. voorfichtichendt 
ende gherechticheydt / dat gijp niet en fult 
begheeren te verhinderen De rechtveerdi⸗ 
ghe ftraffen Der criminele / opzoerighe 
meutemaehers in onfen Staet. So veet 
belanght het punct ban goede naebupr⸗ 
fchap ende cogrefpondentpe/neutralitept 
ende coophandel / foo en cunnen Wp niet 
anders oordeelen / Dan Hat de felfde ope 
rechtelick ende ghetrouwelick fp onders 
houden gheworden / jac wy hebben reder 
en oorſaeke om u-lieder goede Guftitpe te 
pebfen / Waer Ban wy de goede effecten 
ende vruchten in verfchepdene occürren⸗ 
tpen bevonden hebben. Alſoo ooch Lan 
gelycke en hebben Wp aen onfer fpde geen 

Dijnek in grooter achtynghe, als — 


A 5 — J 


eener * 
FE. mame 


5 


® 


: ERS 
Dader? * 


J 
* pre ak Mere 





— — — 
ete 0 


— 


— — 


— —* ns 
á PE “4 * Ee ” De, 





— 
— 


Nederlandiſche Hiftorie 


ATI 1619. derhouden ende bewaeren Der ſelfder / 
J——— dwelck wy betupcht Gebben Doo? De vrp⸗ 
REE | * hept die Wp den uwer ghegheven hebben 

Ï in gare reyſen / woonyngen ende traffic⸗ 
quen / ghelijck Wp voortaen oock doen 
fullen/Wel verftaende indien fp haer ftille 


Lr 
ee 


_ 
* 
— — Nc è 
— * a ie \ 
—— —— 
se IR A 
— — 


— 
— 
— 


« — — 


* 
⸗ En — 
* — 


te | se founder ſchandaele draeghen top EN 
LAM hebben nopt vernomen dat cenighe DET 
kN X elfder guactick fn ghetracteert geo 
Deun. Aengaende Dat eenighe quaetwilli⸗ 
ghe ende vyanden van onſe ruſte ende 
Ni goede nacbupefchap:bp u Heden MS gien 
BET ghefept hebben / dat ghy eenighe kenniſſe 
EINE an aenflaeghen teghen onfen Stact 
90 foudt ghehadt hebben / Daten hebben wy 
494904 nopt chelooft / wp en ghelooven het oock 
IE noch niet / maer wel ter contrarpe / Dat 
KEE indien eenighen onruftighen ende oproe⸗ 
| righen gheeftecnighe Der ghelycke ſaeke 
feude willen hebben attenteren / ende Dat 
ſulcx tot u-lieder kenniſſe waere gheco⸗ 
meu/ dat ghy / van weghen onſe goede 
naebupeſchap / ons daer van ſoudt hebbẽ 
verwitticht ende ghewaerſchout. Hier 
mede bidden Wp den Schepper / Mijn Hee- 
ren , Dat hp u Wille nemen in fijn heplighe 
beſchermynge eit proteetpe. Wt Tuyck / 
deſen 15 Martij, 1619. 


ae — —— 
- * — 






dn EN — 
Banta 
— 









































— B 


ie ne 
—⸗ 
5 … Ee Ta 


— — — 


9 Bꝛeeder 


| Bet naeſt · voor gaende Haer hebbe 
ij ——— ich verhaelt de ſchreckelicke ſcheu⸗ 
ĳ gauck Gan rĳnghe ende Lal DET frecn-clippe 


daer mede He Stadt Pleurs in het ge⸗ 
HIRE | giet ver Gꝛaubunders / gheheelic 18 ver⸗ 
ENGEN plettert. Be adviſen Die Wp nae der hand 

| KNN van De Franchfortſche Miſſe becomen 
—20006 en / vermelden / boven het gene Dat 
aa __Librorrrir. gheſchreven hebbe / Dat 

acer f'dacchs te vooren cenen feer lee 

sen flanck Mag / niemandt wetende 
er Ber Dat hy quam. Genen handt- 
voorchf-man bermaende den Cantelier 
“nyteman „ende andere / dat fp haer befte 
set mef der Gaefte packen / ende Daer me⸗ 
wit der Stadt trecken ſouden: Maer 
vgigbefpott ende belacchet / ſoo dat ho 
dleen tex Stadt wt is ghegaen / fijn lez 
ij gen alſoo ſalverende. Eenen coopman / 
HI genoemt Oc'avius Franginus , nae Pleurs 
| xcpfende / wiert op den wech vermaent 
ban eenige Prouwen / Hie van des hande 
werchers voor ſegghynghe ghehoordt 
hadden / dat Ip niet en ſoude binnen Pleurs 
en / om tfjef pericul Dwelck die Stadt 
9 ger Get hooft was hanghende: Maer bp 
9 fulcheg belacchende / is Baer binnen ghe⸗ 


Parse 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by tesy of k 
— y courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


‘en cende dupzen / ende De 


























Het veertichtte Boeck, } 


gaen / Boo haeſt als hy in der Stadt ghes 1619 
comen was/is de Stadt over-fiuipt / en⸗ — —— 
de hy is met alle De andere Doodt gheble⸗ 


ven. 

Wepnich daeghen hier nae Gebben De 
Overichepden in Die Quartierẽ cen groo 
ghetal arbeyders ghehuprt ende gheſen⸗ 
den / om hier of Daer door te graeven / ende 
eenighe menſchen ct goederen daer wt te 
haelen/ maer Daer quã ſulck eenen ſchrec⸗ 
kelické flanck / dat niemant bp dit werck 

op · ſiender over 

dit werck heeft eẽ geſpoock geſ ie / d welck 
Gem vermaende Ban Haer te fchepden/en? 
De geen Gand meer aen dat Merck te ſlaẽ / 
als ſhude alharen aerbeyt te vergheefs. 
Saer ſoude oock eenen ſteen ghevonden 
fijn / opden welcken in het Hebrecus al rr 
bug gheſchreven ſtont / Alfoo fpreeck de Heeoshar” 
Heere,mijn woords als cen vier , endealsee= <,; Artb®* 
pen haemer de fteenen in ftucken flaende: Gaet pandft** 
wt van Babylon’, éen yeder verloffe fijn iele: nasi? gat 
Niemand en verfwyghe fijve londen , want de — 
wraecke des Heeren fal kome, ende haer al * 
vergholden worden na hare boofheydt. 
D genſtont een groote aert · bevyn⸗ 

ghe geweeſt / Die De tn woonders aud 
te Congngbftepn/ Cronbergh / ef Keif⸗ Art jo 
fenberch feer beanghſticht eñ verſthrickt dn cas 
heeft / des te meer om Dat dit gheſchiet is pet. 
vᷣoor den Dach/ deg morghens fe ſes ende 
te fe'senup2en. Daer loopt een waeter⸗ 
hen/ghendemt Nidda, ep het welche veel 
pampier meuleus / ende andere ſtaen / die 
tot tien upren toe moſten ſtille ſtaen / het 
ſynde door Die 


Ve, san. 


Mer is Hen xxix. 


lanuarij ft. n. on⸗ Sꝛoeth u⸗ 
trent Franckfort / in Den mor⸗ 


aer 
—58 


| pelt 
Ontrentmid-winter is het maere ger Siet 
u Sixtum ander” 
| gheworden zeg 
aïg blaet/Gebbende het coleur ende fimaet —— 
pe 


Beesd 
van menfchen bloet. Dit waeter Beb20” jn 

fen fijnde heeft ſyn root coleur beljouden/ moker 
| helyck fuickes gefien hebben uiet alleen id 
welche ban 
den is. 565 

apt verfchepdene plactfen Wordt ghe⸗ — 
ſtheen / datter in Polen veler Wepwor feet 
| Benofte grooter Heeren / oock eenigher q af 


gemepne Burgheren hupſen ſyn be chaez nde” 
Ven gheworden met ſeer — geh 
zen 











| Onder de vegeeringhe van Coninck Philips de derde, 


+ |\6ro, vꝛemde rharacteren ofte Litteren / Roor / 
—blaeu/ ende ghelu. Alſmen de ſelfde Wt 

—2 ſchaefde / ſchrapte / hieu / of wieſch / ſo quae⸗ 
fen in menſe ffracx wederom op De ſelfde plact 

meer fe daerfe te vooren gheftaen hadden. Het 

me heeft fich tce-nhedzaeghen / bat eenen 

woitteren —— Heere deſe characteren Dan 

en. fyn Benfter heeft tacten wtdoen / oock 

beeft hp de venſter wech gename / Stracx 

Daer nae ſtonden die ſelfde titteren Hie op 

de venſter gheſtaen hadden / op de deure. 

HIE hp de deure liet verbranden / fa quae⸗ 

men die characteren up een taefel teſtaẽ: 

Als hp Be tacfel liet verbranden / ſo quae. 

men die letteren aen fijn voor hooft. Deſe 

letteren en can niemand lefen / veel Wep: 
nigher wt-legghen/ Ten ware datter ee 

* nen ſulcken Daze! quaeme / qhelijch eer: 

haf” Wrap 5 tijds de Prophete Damel gheweeftis/ Die 


au⸗ gheleſen ende wtgheleyt heeft de litteren 
— Die aen De Want Boor Den Conynck Hale 
zale thazar gheſchreven Wierden. Wpe weet/ 
q @f ooch niet eenighe Poolfche Baltha⸗ 


arg gheweghen / eude te lichte gevonden . 
on fende dat derhalven Godt de Heere 
haer dreycht / dat het riche ban haer fal 


bne heſcheurt ende anderen ghegeven Waz 
4 | Bt gk geel iſſer van / Dat De Curchen 
| rechte voort De Polen dapper drepghen. 
pane been 


® 




























Fol 406 


— — —— Soo — — J De 1619. 
nen afgheſchept chegheven / De WP. Fe 
Heeren Stacten hebben hem ende al fn 
volck nieu ghiecleedet/ende ghedefropeert 
ſoo langhe als hp in ſ Graevben Haeghe 
was gheweeſt / voor peder perſoon ghe⸗ 
vende Bier guld ſdaechs: Poeh hebben 
hare H. M. defen Turckſchen Sjaus Bers 
eert met zoo daelers aen gelt/ ende heb⸗ 
ben hem cen fchip ghehup2t / dewelck de 
% ander Wel 2000. guld. coſten / om hem 
met fiju volck te brengen toe Marſelpen / 
ofte Daer ontrent. 
Hy is upt defe Landen verreyſt in het 
epide LAN lanuarius. 


ende Den Grooten Conynck LAN ten groote 
Pe: ſia.is ceren langhen / jae fchhter-bictoppe res 
eenen onverſoeneſickẽ erych gez velg 

weeft. Nuonlancx fijn Defer bepder Za: 

tentacten leghers aen malcanderen ghe⸗ 

comen/ende hebben malcanderen veg 

qicflaeghen / Pe Eurcken hebben het 

velt behouden / ende hebben wel honderd 

duyſend Perſiaenen verſlaeghen. 

@m den crurieuſen Hefer van deſen 

grooten velt · ſſach wat breeders mede te 

deylen / hebbe ick goed ghedacht bier by 

te voeghen / den besef welcken He Vefier 


T Plehen den Curcchſchen epftt zor Beker 


PGraesen-Waege acngecomen/ | Befident der Beeren Stacten Hefer Ges 


fo Minden Her ig in Decemb. eenen Turck: ‚ Alem, Velt-Overſte ban ven Turckſchen 
als Aen: De Sjaus Kut Engheland in R,epſer / hier Lan aen Den Heere Haga, 


oier-tien perfoonen/ende heeft in He Ver” 
gaederynge Vande H. M. Heeren Stae⸗ 
ten Gener. als oock Bp fin Princ. Exce. 
audientpe ghehadt / Beftaende fijn aber: 


met ecn luyte ofte ghevolgh ban | smieerder Meder- Handen / binen Cois 


ſtantinopel gheſchreven heeft. 
Nae ontallicke geoeteni{fen/Die in bee: Cranflaet 
de eyndighen / ghelijch als onſe vrient⸗ tenee brief 


ſchap ſulcx vereyſcht. 
Aen den Heert Nbaſſadeur van Ne⸗ ——— 


J comſte meeft in complementen / preſente⸗ 
et — hare 6 M. bart wege den Turch: | dee-Hand / Wiensepude gact moet we⸗ ber-tandee 
* ſchen Hepfer/fjnen Meyſter / alle vrient⸗ | fen. iel 
* fchap / ende beveſtunghe van allebe vaa: | Eghene Wp ſhne E. vriendelick DOEN operenenene 
if id, righe Contracten tuffchen den Gzooten weten / is dit : Alſoo op boog Hefen gear, 
eghen Heere ende hare B. M. opgherichtt / om riveert waren met het Turckſche Leger / 
woel te mogen comen en gaen/handelenende endeden Tarter-Eham/ op De Frontie⸗ 
ien wandelen / in alle De Bijcken onder ſyne ren van VVan, hebben haer enighe Lan de 
et bis macht ende ghebietffaende. De Heeren onſe in graote Hiligentpe begheven nae 
wer Staeten hebben deſen Turckſchen Sjaus | de ſchoonſte Quartieren van Perfia, ghe⸗ 
osb met Beleeftigept bedankt Boop Die gedae | naẽt Nahelwar Die welcke fp met D'omiig: 
— ne prefentatpe/ met bermaengngheende ghende Dorpen ende plaetſen gheſacca⸗ 
8e * wWenſchynghe / dat het ſelfde met der daet giert / ende over de tien dupſend Slaeven 
eg | wende hier nae mochte blycken / Inſon | ghemaecht hebbende met eenen ongeloo⸗ 
rende derhepdt dat de Schepen Wt Hefe Kan | belicken bupt wederom tet ong gecomen. 
fe den comende ende Baer negotierende | fijn. Dier nas heben wy onfen wech Jee 
de mochten ghevzpet fijn Lan De Dpbup: | nemen nae Taurus. ende hebben de felf DE 
b ters in Zee. Pae dat Befen Sjaus Heel bez | Stadt (onder — iS 

Ld 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 


lie 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Pil Pt — 
— — - 


— — * a ee 
— nd — En —— EEn 
—— * — — — 
* * 
* ” 
* ES “a 
3 — Ted, 
* kT Br Dan sr — 


5 


—* 


* 


— 
ME 

























Ee 






— O0 7 EK iS de 


— — 







* — 







Nederlandtſche Hiſtorie Het veertichſte Boeck. | 


geti Aria de Medieis Conighinne 160% | 16r5, 
jer⸗tien ofoijf-tien Bach vepfen meeft al⸗ : * | 
"1619, Sn ene Dorpen werbrandende goeder in Pranckerden en ß 
ende ruynerende) ſonder groote moepte drietich gheworden ſyn brein gie 
verovert, ende wy hebben — J rn bart ie —— 
NC een: » gr en „rr act 
——— oer een leet grone raecht met hulpe van den Hertoghe VAN gen 8 
te bzeucht ende blytſchap onder ons ghe⸗ 


: ‚ink 

Efpernon , Bie fpnen Sone der Marquis de (Engente 
Valette derwaerts ahefonden Geeft met 

——— vpoorders van He bovẽ⸗twee honderd peerden / Bie De Conighin⸗ 

ghemeide Stadt Taurus nae Arderijliheb 

hen Wp alte de Vlecken die Wp onder 

weghe vonden / wel tuſſchen He vier ende 


ne welche met twee Staet Jofferen on⸗ 

trent midder · nacht achter door een ven⸗ 
Hf Dupfend it ghetaele /t eene · mael ghe⸗ 
— 7 A hoe wel Daer oock niet 


fker climmende/ ſonder dat Get de Wacht 

gernomen heeft/ ontcomen is)op cen Ca? 
ORN | wepniahe ban Get Legher ban den Car: 
IE IRA —— Sucich in der haefte de Per: 


roffe gheſett / ende binnen Angoulelme, in 
— ——— van den Hertoghe 
van bſpernon Be ea in 
ii | * at-f /acbalten fiju/ Even: | _ Wier over fn grogte JEL 
J— —— hebben top be over BAD — enen — — 
NN den / ende daer funder af De fpde der Per· AA ere hinne aes 
if D | k / Geeft fich bp de Conighinne J 
fiaenen ontalliche vele ghebleven. Sao DE Wervoenht/ male-rantent fijne bant 
eel iſt / dat met de hulpe Godes / ende de | Ber g Aau⸗ę 
weghen de ſanck · wulighe ghevan 
groot-machtichepdt van onſen Kepſer⸗ ineen van Conde pres ſchoon⸗ * 
n ben Tonynen ban Perfia, | fe des Princen Da pues JC üî 
Eointieh ofte bertich baeghen repfeng | faane/ den welcken te favoriſeren de Co⸗ ik Si, 
faa int gaen als int comen/ ban ans tees | nighinne haer ghehet. me ghege⸗ 
nemaelgebeieneer pn: So Dat DEP | am wales te bacte ene pegrde aen 
tick ig genootſaect geweeft aen DU a futer dent 
CH is | te nemen / dreyghende Dat Gu HUL 
weerdigen verfchepdene Ambaffadeurs/ gan Efpernon eñ anderen niet en 
tot viere ofte vijve tae/ om vrede te ver⸗ Bertone p De Eonprck heeft 
— ad alt | de te gaede nemen. De Coninck 
vecke offererẽde jaerlicr acn onſen Pep: | fou £ Deeren des Bier te az 
| sn leeren) honderd Lommen ofte | de voorz naemſt | À ded 
Î ten pe hub pede Somme be lg, | branta LDS Doe 
| eenen Cameedentde daer en Boven | quis de Jalette + 
Ae reien ba bore 
EUROS — den / ende ſterckten / alg voor deſen DEI — —58* (ude / die 
BU HA Eurchen ontrent de Guartierê van Ba: | Volek m — die rg en hielt/ 
| IE GeUALL pne onthie 
J—— bplonpen antwelbichtfon. Dy hebben | eh en ig niet verfchene/ Of choon 
BONE onfen mille daer toe ghegheben/ ende is Maer hye en ftact 
ENE En de Conijnch dreychde / Dat Ip (pneu 
| 3 * voorſepde condityen den vrede be⸗ aen eenen nen BEDE — * ge 
EAI B. €. weten/ ende ong in fpne | voort · aen Wepgerich DIEET DP DEN 
ij gebeten gfiebachcich on / — Oe —— ont 
—9 bie goede vrientſchap die tuſſchen on Bfoernon , heeft dert 
IRL CRO [ (ig verhepſſchen⸗ des hertoghes ban Elpernon , 
J— ej — * beg | Caniuck (pen dienſt gheprefenterrt, * 
Bi ij Hepferg Portafullen ghearriveert ſyn en | gen ſhnen Paeder/ maer hebbe —— 
| fulten wy niet nae-laeten uwe eere in al: flaen / Dat hp groot — tie 
{eg te Betrachten. Ondertuffehen hebt bn engen etend — — 
| goeden Moet. · ——— ei ie belpdeniffe (pres Ges 
Pace fp met die gene die De finceritept | gemaect hebbe / die belp | 
MACON eñ alde pt inwendich eñ wtwen⸗ | foofs ghedaen heeft in De pijen 
J an Ben ega bege na | BEA om apen, Dar 
(TRA VN dl “ ec *— 
BN tkn en over hy in de wandelpnghe be belen 19 
1 OMEN ghenoemt gheworden niet Mons de Lan 
: dale.maer Mons de Scandale, welche al 


pn 
« _ — 
— 
B * en died nd N 
ed 2 * 
* 
zt ed 
4 — — — 
Ar — 
ã 4 
J 


. 
5 mt —— —— nd 
- er 














ke" x 
dn, « 4 


eN 









EN 
—— 


— 


⸗ 
— 






















—U gn 


et Eik — 






* J J 
— —— 


m En 
—* * — e 
— — aen rra vrt —— — 
a — nt — 
—— 
eb ‚ X 


— — — — — — 






K 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 






REET —— — 


De 

| mn. fn/endelichtelick gheſchieden. 

u⸗ Se Tonhuck heeft in Der haeſte bp een 
pint ghehaut wel true. man te voet / ende onz 
erht tvent vjm. Rupteren / treckende te velde/ 
ende mede nemende ettelicke ſtucken ghe⸗ 
ie ſchuts / om den Duc d'Efpernon te gaen Dez 


leggeren om rekenſchap wan hem Le heb⸗ 
ben wan deſe daet / alg oock van de doodt 
ſpnes Heer ⸗· Paeder des Conyncx Henry 
le Graad , Waer van kenniſſe ghehadtte 
hebben / deſen Duc d'Epernon feer geſuſpet⸗ 
teert wordt / Immers hadde hy / nae pe⸗ 
der mans oordeel / de doodt · ſteecke Die De 
Mooꝛdenaer Ravaillac aenbzacht / lichte⸗ 
lick cunnen afkeeren/fittende nevens den 
Conyinck inde Coetfe. Die vande Belts 
gye waren ín goeden aenften bp den Co⸗ 
nijnck / overmidte fp haer in deſe Pers 
pleritepten foo gheneycht ende ghewil⸗ 
lich tof fynen dienſt hebben ghepreſen⸗ 
J teert. 
ene De Coninck heeft doo? ſyn Ambaga⸗ 
NNtenene deurs aſſiſtentye verſocht bp DE Wp. Gen. 
Staes Dtaeten defer Handen / naemelick ſyn 
Franfchetroupes , ende Haer enboven fez 
cours ban voick eũ fchepen mt deſe Lan: 
den ende op De coften der felfot. De Hee: 
ven Dtaeten ende De Prince VAN Oꝛanp⸗ 
en hebben daetelick inghewillicht / dat 
de pe Negimenten Franconſen tot hul⸗ 
pe van den Conynck ut deſe Landen na 
Pranchkeryck ſouden trecken / maer LEL? 
ger ſecours te doen met ſchepen ende Holt 
hebben hare H. M. gheercufeert / auer⸗ 
midts de hertoge van Braband in Wer 
vynghe Was Lan Veel Fupteren ende 
voec knechten / ende dat fp ap haer hoede 
ende wacht moften ſtaen / om op de ghe⸗ 
Vetten weldighe Spacufche Armade te paffen. 
thede jaer eer den crijch in Branckeryck te 
Bogbime deghe ende fn goeder ernſt is aen-ghez 
Malt; Maen/ Soo heeft de Canighinue defe bier 
Wince ẽdolghende clachte aen den dach gheghe⸗ 
rſone. gern / Die bp gelen ſeer favoraebelick is 
aengenomen. en 
Pao? eerft ſoo beclaecht haer De Coni⸗ 
ghinne grootelicx / Dat fp ſynde een Prinz 
cele ghebozen Lan het DSooꝛluchtichſte 
Hups van Europa-nae Dat fj de eere ghe⸗ 
Gadt heeft van ghehowt gheweeſt te ſyn 
aen een ban De groatfte Tonhnghen / Die 
optin Branckeryck gheregiert hebben / 
ende Moeder fijnde van Den muxegieren⸗ 
Den Eonynck / ende met foo veel perickel 
ende ſorghe(gheduyrende de an DET- jaric⸗ 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 
d 


UC. 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


mr 8 „. 
* F * — 
en ff He PW, 

- 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, 
bro, Men ofte illuſpen bp De Frauncopfen bele | hepdt Bes Conynex hares ſoons) pit €: 1619. 


enmet verdi en en 


njnchrijeke bewaert hebbende. 


Wat fp Booz recompenfe Lan foo Beel 


aerbeptg ef moederlicke affectpen / ſchan⸗ 
delick ig verdreven gheworden Lan het 
Hof / ende ban de teghenwoordicheyt des 
Conner hares ſoons ende harer anderer 
Kinderen / ſynde als ghevanghene ghere⸗ 
legeert binnen Blois, met allerlep ſoorten 
van onweerdichepdt / teghen het reſpect 
haer toecamende ban weghen hare ghe⸗ 
boorte / ende van foa vele Princen / daer 
van fp de eere Geeft datſe haer vermaech⸗ 
fchapt fyn / ende tegen He eerbiedynghe 
Diemen ſchuldich is De ghedachteniſſe des 
overledenen € onijner/als oock deſen Co⸗ 
nynck harer Soone / ende dit alles door 
raced endeadugs Lan Luynes , fijn broe⸗ 
ders/ eñ Adherenten /ende Dat alles / op 
dat des lichtelicker (geduprende He min⸗ 
der-jarichepdt hares faong)foude cunnen 


| tat fich trecken de Conyncklicke autho⸗ 


vitept/ende het vaer ban den Staet. 

Pier en Boven ſoo beclaecht haer He 
Coniginne Dat He boven verhaelde / miſ⸗ 
beupekende de jonckheydt ende tfaveur 
deg Conijncr / alſoo hare quaede aenflae? 
ghen belepdt hebben / dat het haer niet 
gendech en is dat fp haer berooft hebben 
van het gjefichte Des Conijncr hareg 
Soons / ende harer anderer Kinderen 
(welck De barbarſte wreethepdt is Diez 
men ſoude moghen ghebruycken teghens 
de alder onweerdichſte ende ghrynghſte 
Perfaonen der werlt) Maer oock hebben 
fp gjemaeckt/ dat haer benomen ſyn ha⸗ 
re befte ende ghetroufte Domeftijcken/ en⸗ 
de ſphebben doen ghevanckelick ſtellen 
vele andere perſoonen ſonder reden / of 
recht / teghen t'gebruyck ende ordonnan⸗ 
tpen deg Ache. 

Doende verbot aen allerlep ſoorten 
van menſchen / haer te fien ofte te befoece 
ken / alg of fp hadde begaen Crimen Lefe 
Majeftatis : haer verbiedende verder als 
een mile weechs Van De Stadt Bloys te 
gaen wandelen. 

Pp Geeft den Weere Han Roilly verordi⸗ 
neert am te letten ende te paffen op alles 
wat fp doet / De ſyne wiſchickende ent 
haerte verraeden / ſendende deſe naeſt⸗ 
berledene rr. maenden een groot ghe⸗ 
tal boden / Den eenen nae Den anderen? 
met Dupfendt leughenachtighe beloften 
van haer te Doen weder comen Bp ſyne 
1, om alfea haer hoon en fpptte doen 

Akkkky ende 


Fol.407 





ate eee d £ — == —— EE * * e 2 * * 
* — . — * —— — a * * * * E 
eer ẽ r —— ——— —— EE == —— nn 
* r — 
* —— hd Pe 8 4 J 1 
* — 7 
+ %. 7 Nef Ö 
—ſ ⸗ wit NN EE nik. ee jh - 



























































Â 


F — — 


Pea SY 
























































inbe craem 
gecomen in 


be aebane” gancheniſſe oörſaeche ig van het verlies 
haert wan / van drye harer kinderen. 


Nederlandtfche Hiftorie 
ende om haere menichfuldighe afflictpen 
ende elenden te vermeerderen: 

Men Geeft Me Frouwe haere dochter 
ghehplickt aen eenen Mt ·Heemſchen 
Prince / ſonder haer te vraeghen / op dat 
fsbefchacmt foude worden voor alle DE 
Tonhngen ende Princé van gants Chi. 
ften ryck / ende by naemen Ban gheheel 
Pranckerijck. 

Ende tot vergrootynghe van haere 
boof heyt ende tpraunpen / heeftnuen den 
Toninck doen reſolveren haer ghevanc⸗ 
kelich te ſetten ende te houden alte be Dae 
gijen haeres tevens / in het Caſteel van 
Amhoife afte Nantes, in haere handen ende 


ghewelt. nn 

Sp hier san Lerwitticht ſynde door 
een van de gene Dien fp haere grootfte fe: 
greten toe-bertrauwen/ foo is fp genoot: 
faecht gheweeſt bp nachte te ontvluchten 
ende te trecken nae den Hertoghe van 
E{pernon die haer een ſeker verbl f bin 
nen de Stadt Lan Angonlefme ghegunt 
heeft / om daer in ſekerhendt ende bupten 
gericel ban Baere spanden te ſyn / ende om 
met meerdere vrpheydt ſyne M. te Doen 
per ftaen de barbarifſthe ende onmenſche⸗ 
fiche handelinghen die haer de boven⸗ 
ghenoemde hebben aenghedaen / ende om 
{Due apr. te laeten Weten de ongeregelt⸗ 
heyden Welche Die leden in het Ca: 
nhnckrycke veroorſaeken / met voor⸗ 
ſiach ban middelen om ſultke te beteren. 

‘Ende ont eenen aenvancit te maeken 
van haere quaede regierdnghe/ ſoo dient 
aenghemercht te weſen / Bat fp met bee 
hendichepdt / guacde practjchen ende 
aech-liftichept/ het parlement. ghedwon⸗ 
ghen ende bewoghen hebben / ter doot te 
eyghenen den Marefchal d Ancre, Doo? val⸗ 
ſche beſchuldighynghen / om den bupt te 
ghenieten: Siende haer ſelven hier van 
derſeeckert / foo Gebben fp / om haer ab: 
folupt mepfterg te machen denConynck 
J———— den Prince van Conde 
oude ghebanchelich nemen / met- Me 
Frouwe ſyn Huyſ· frouwe / Wiens ghe⸗ 


Pau welche ghevanckeniſſe de Coni⸗ 


twee kinder inne warelick bekent/ ende Loo? Godt 


detupcht / dat ſy het grootfte leet efen 
/ ter \uerlt heeft / ſynde Boo? quaeden vacht 


alle de dee ende valſch bericht daer toe ghebzacht/ 


ſe kinderen 
geftozven, onfchult/Daer ban fp den Contnck goede 


hebbende nae der hand bernomen fpne 





mn am 


Het veertichfte Boeck. 


gerfeeeherijngthe candoen/ biddende ſye 1619 | Wis. 
ne IR. feer ootmoedelich / Dat het GEM mt — 


witte ghelieven ben ſelfden in vꝛndom te 
fielten/ten beſten van deſen Prince, ende 
van het Conynckrycke. 

Daer dient noch verder ghelett op hare 
mepneedichepdt/verracherpen/ ende ite 
carceratpen Ban onfcjulbige Perfaonen/ 
tot. dien eynde deſen Peince wt Ge handen 
van Ben Mareſchal de Vitry, ende Den Heere 
gan berſan ſjnẽ Schoon ſone trechende/ 
om hem alſoo in hare handen tecryghen: 
Sp fijn fo ftout/ dat fp noch een nieu Ke⸗ 
giment hebben opgBerichtt / ont hem De 
te feeckerder te bewaren / ende om: DE 
waepenen ende t'ghebiet tn Gaere hans 
den tehebben « Wier dient noch bp ghe⸗ 
voeght Be vermetenheydt ende floutics 
hepdt Die fp ghebruyckt hebben, Be over⸗ 
fedene Princefſe van Oranven guellende / 
ende ſoeckende haer tot ſulcke miſmoedic⸗ 
heydt te brengen / dat ſp / om haren Broe⸗ 
der den Prince Ban Conde te verloſſen / 
ſoude trouwen Cadener‚om door ſulck een 
alliancpe/(tot groote oneere ende fchande 
ges Conyncks)hare macht ende authori⸗ 
tept ffaende te houden. 

Wier en boven / om claerlick te doen 
blicken haere boofe aen-flaegben/ foo fie 
een peder / hoe fp van Hen Heere · Broeder 
Bes Tonhnck verdreven hebben Hen Hee⸗ 
re van breves, eenẽ perſoon vercoren Dan 
Den over· ledenen Conynck / nan weghen 
ſyne weerdichept/ende Die ſich feet wel in 
ſhn amt heeft gequcten / om met den ſelf⸗ 
gen jonghen Prince te handelen noe hae⸗ 
re fantafpe / Gem ftellende in handen van 
een van haere lieve ghetrouwe / haer ſel⸗ 
gen Boo? deſen ghelũckich achtende/ Dat. 
— ſyn ouder het ghetal san ſyne 

een en 

Wu Veere de Graeve bau Soiffons en 
mofte ooc niet bupten haere op-ficht Wez. 
fen / maer hebben door fehere perſoonen⸗ 
bie daeghelicx bp hem guaemen / doen paf” 
fen op fijn gouvernement ende op alles 
wat hy bede. | 

Wat aengaet d'ander Princen, Herts⸗ 
glen / Pars / ende Officieren Lande 
Eroone / ende andere Weeren deſes Co⸗ 
nynckrycx / die ſyn geheelick berooft van 
de kenniffe ende belept der affapren / hehe 
Bende be geheele vegierughe. gheſtelt 
in handen Lan Modene,Deagen, BER Colo- 
nel d’Ornane,ente Marfillac, perſoonen Die 
gheheel onweerdich ende onbeguaent fi Di 












IN 1619. tat verrichtnghe van ſulcke fackeit. 


— — 


Het tractenent datmen Hen Hertoghe 


ban Eipernon Geeft ghedaen / nae ſoo lan: 
ghe ende getrouwe Hienften Die hy deſe 
Croone ghedaen heeft / Daer van geeft 
haere infotentpe gjetupgheniffe / die foo 
wijt geloopen is / dat fp hem deg Conyncx 
ghevanghen wouden maecken Binnen 
Vannes, ende daer nae meynden fp hem Ee 
Deen bewaeren binnen Mets , Onder BET? 
fierde affaprnen ban Boheme , op Dat nies 
mandt haere aen-{laeqhen ſoude teghen⸗ 
ſpreken / ende om Gem te verhinderen in 
De bediendnghe Lan fijn Eolonelfchap 
over het voet · volck. 

Dier dienen by ghevoecht De ger gol? 
ghinghen diemen bp occafpe heeft ghe⸗ 
Haen teghen Hen Weere Marechal de Re 
que!aure, Best eere van Tilladee, ende BE 
Vꝛouwe ban Tiller: Ei | 

De graote clepneachtijngje Bie Men 
Ben Heere Marefchal van boviſſon aen-Deet/ 
fonder aenfien van ſünen perſoon ende 
bermeghen/hem tracterende met allerlep 
anbeleefthept / gheven ghenoechfaem te 
kennc/dat fp trachten van denConijnt te 
vervremden daffectpe Lan De grootſte 
Perſonagpe ſynes Aycx / van ben welckẽ 
hp d'alder-befte dienſten ſoude cunnen 
trecken. | 

Min Deere He Dertoghe van Mont- 
moranfy. „ heeft ooch hare onvooꝛrſich⸗ 
tichepdt bepraeft / ten aenfien van Me 
Froduwe ſyu Schoon · moeder de Conner 
fkabelinne haer nemende van den Perſoo⸗ 
neder Conighinne / om in hare plaetfe te 
ſtellen Me Frouwe Lan Luynes „ende ha: 
re Suſier / op dat alſoo niemand Bp Gare 
MP. en come / dan die het haer belieft. De 


boar-fepde Heere Han Montmoranfy heeft 


alterlep mifghenoegjen(belanghende ſyn 
Amten ende Gouvernementen) ontfan: 
ghen / deur de qnaede diensten Bie fp hem 
bp den Coninck ghedaen hebben. 

De groote bedziegherpen daer mede fp 
Mr, le Grand bedroghen hebben / fijn oock 
wel bekent/ — de ſaecken van DE 
Hertoghe van Eipernon , ende Den Mare- 
fchal de Vitry, Als oock hae fp/ dae ho het 
voor edene jaer binnen Paris feer frech 
was/mepnende dat hp ſterven foude/ fp 
ſpne Officpen verworven hadden / daer 
Han beroovende ſyjnen Broeder Hen Baron 
van Termes die De ſelfde door fyne getrou⸗ 
we dienſten ſeer el verdient hadde. 

Baer en fn gheen Officpen vervallen 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, 


(ghebupsende den tydt die ſy in faveur by 
den Tonijnck gheweeſt ſyn) t'ſy cleyn of 
groot / de welck fp niet aen haer behouden 
en hebben / die vercoopende ofte gevende 
aen Die het haer beliefde ef en wenſchen 
daeghelicx niet anders / dan de doodt der 
gheñer die goede ende profpteliche Amten 
hebben / om den roof Daer van te ghenie⸗ 
ten / tot ruyne ende ſchaede der ghener / 
Die Door hare deuchden ende dienſten 
weerdich fyn Daer mede gerecompenfeert 
te worden. 

Dat de finrancpen aengaet / Haer Lan 


hebben fp ghediſponeert / ende Difponeren: 


daer van ſeer onbefchaemdelich/ na har 
ren epghenen appetijt / fonder dat Per 
mand daer teqhen darf fpreecken / Ap 
Gebben He felfde fao wtgheputt / datde 
Conijnch ende fijnen Staet daer over in 
graat verloop ghecamen ſyn. 

Soo datt'ghene dat de Weerdichepdt 
des Conijucx toe-comt ut te reucken / en⸗ 
de te ordonneren / beloonende eenes pedez 
ren goede Daeden ende dienſten / daer van 
hebben fp alleen Get bemint / maeckende 


Tonyhnghen / propanerende ende reſolve⸗ 


rende De groot · wichtichſte ſaecken / ſon⸗ 
der pemand daer by te roepen / dan die 
het haer belieft / Ghevende audientpe in 
den vollen Naed Hen grootſten des: Rycvx / 
haer ſelven daer nae beſſuytende in heure 


raemers / daer een peder moet wachten op 


de vefolutpen ban haer goet-binden. op 
alfectep voorvallende ſaecken / Die foo 
ſwaerlick te vererpghen fijn (overmidts 
men niet lichtelick bp haer comen / nochte 


met haer ſpreecken en can)dat Beel eerlit⸗ 


he Perſoonen gheenen luft en Gebben bp 
den Conynck te blyven. | 

Ende gene dat Wel te beclaeghen 
ſtaet / is dit / Dat fp aldus hare ſaecken 
drvvende tot ſchaede Lan tglemepne.hes 
ſte / faa doen ſy den Connnck fpuen tydt 
verquiſten eude onnuttelick toe · brenghen 
met Bouffons, coꝛtſ wplighe Gecken / ende 
lunden Ban geener weerde / met ſpelen ens 


De kinderlicke exertityen / Een ſaecke 


gheenſins betaemende de weerdichepdt / 
nochte de jaren van ſulck eenen grooten 
Tonhuck wiens daeden behoorden te ſyn 
patroonen veer al ſyn Onder-fneten. 

De vergaederynghe van de Notabele 
gehouden binnen Houaernr / onder den 
herſierden naem Ban Deancherijchk cons 
tentement-te gheven ophet verſoeck bs: 


de Staeten Gcner ael vaorahedraeghen | 


Kkkkk ij 


Fol.40, 
1619: 


































































—4 

ON 
J 
14 
iN Oke 

4 ek 
hert SN en 

We AEN dl AAR AA 
IH | E b h 
Ek) Ae 
—906060 
000 nik? Ie | he) 

lime Bt dh 4 
Bernd … 
MEE Deh Í 
9 
AE 4 df me u 
IE 8 1 ka 4 * 
Ak CEN 1 
EI 
KEUREN (O8 
Ö „MAME: 48E EN LD ‘ 
v hi * 
00 4 Ki B 
beb | k 

jk 9 3— 

J 3 
wehl Ma6 
—9 HE 
| | Ek fis 
gE IE 0 OEE 
—900 

Kid 
“Ht 8 ij 
—v00606 Hi 
u * hk 
di if 

HEBE: 

LIN 11 el 
—9000 

ht — h Nik 
tre KOE 
Hinten OE 
AMH if ij Iik’ 
—9 KE Had Wil 

9 Ink ) 

ki Pie —144 Hi 

44 BU 
ik —06 
—9 4 Kah AD 
J 0 4 
ii | ik, 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 
d 


iten 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 










































— 
ee 













* 
—— 


* 
wen EDE 


Es 
— — 
ö — 


— 






— — 


sE Oe — — 


E el kt, Sa 


t 
— —— em 


ae — * 
ten 
* æ 
- # 4 — 
2 — — — —⸗⸗— 


Nederlantfche Hiftorie 


KEK 1619. ‘Bie noonwentelhek behocrden in het 
—100 95 merch gheſtelt te Werden / eu heeft geen 


Kik er reke Cffect ghehadt / dan om De | Paulette te bre⸗ 
| te met ef ken/tot onder-ganc van alle He Officiers 

KL, —9— Dzoonairs gan Pranckeryck / ſynde dit ſelfde heel 

RNN toe allo 3e gantrarpe de mepnijnghe der gener die 
|E Boweleke inte Bergacdergughe van de Hotabele 
Ki! alte ve gene gheweeſt fyn / ende Dit alles / op dat ſy ſou⸗ 
be OfliPer Den moghen vergheven DOfficpen DE 
Beven vers vervallen foudert / eenf-Heelg AM groote 
ſekert wor fommen van penynghen paer Van te Bez 
feifoe ap nieten/ander deels om dooz deſen middel 
IBEN paere kins “Waer ſelven Geel Ctcatupzen te machen in 
HIK ABR, beeen fultert at{e De befte Steden defes Couijnchryer/ 
900 vrrteoe mit ſynde een openbaer / ende ooghen⸗ 
IE tontegen  fchpnelick bewijs / Dat fp meer foecken 
LAER feker vecoge haer pacticulter proffijt / Dat gert wel⸗ 
EAA tutpeact (fantdes ARycr / ende bet ghemepne befte. 


ben Las 


NN: mud. GSheduprende gen tyd haerer regieryn⸗ 
FARO! : ghe / faa ſynder veel Impoſten eñde hef 
9 fpnghen van pennyughen verhoocht ende 
opgheſett / ende den ghemepuen Man op⸗ 
ghelecht / die geheel tonder ghedruckt 

wort. 

Wes halven ve Conighinne Moeder 
ſyne Me onderdaenichlick bidt / DAL het 
hem ghelieve ordre hier op te ftellen / als 

UE | gock te toomen Beit loop Der tpraunven 
EREA ende quellynghen der Officieren / Capi, 
iN hk tepnen ende ontfanghers der tollen, Die 
fp daeghelicx oeffenen over DE anderfacs 
ten/ ende inſonderheydt over DC Noblefle, 
een faehte die napt in ſwanck gegaen en 
ME Geeft ten thde deg over-tedenen Conyncx⸗ 
HERREN nachte oock ghednyrende He regierynghe 

aid 1 der Conighinne Moeder / maer Dit is als 

ij 90 leenelick gheſchiet wan dier tijdt af / dat 
J —900 deſe Hie mede van den bupt ghenieten / 


—— 


ns 

— —— 

en end 
— — een 
me — 


allerlen rooberpen / ghewelt / moorderpe / 
ende aſſaſingete / hebben laeten in ſwanc 
Ki gaen / ſonder eenighe ffraffe. .· 
EERDERE d'Opcomſte Der Geeffpen is onbez 
ERBER fchepdelicke/ tegen d'ordre van Den ober: 
7 GELEEN Yebenen Conduck / ende fijner JN. be 
| Kn rooft ban meer Dan van fes Milioenen 
ponden / om daer mede De boven ghe⸗ 
noemde te berycken / tot ſchaede van De 
ie goederert Der Croone wi He penftoenen 
LEME Dat is endet potten wyns / Bie fp over al in Dit 
HERDER gefrdenken Tenguckrycke ghenieten / can oock ghe⸗ 
V Hen, —— blycken hae groote threſoorẽ / 
fp verſaemlen / om haer in bert Staet te 
Doen ontfien / ende om Deur deſe haere 
—NR macht te cunnen verdryven oft verdruc⸗ 
90 ken alle die gene Die haer teghen hare tp 
HEN rannpe ſouden Willen ſtellẽ ofte verheffẽ. 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
A44 B 20 









Het veertichfte Beoeck. 


Moor de boven⸗verhaelde middelen 1619: 


bed 


ende De alliantpe Ban ME. de Monbaſon, 
hebben fn haer Mepſters ghemaeckt van 
het Caftecl aan Amiens „la Fere, Soillous, 
Coney ‚ Channy ‚ ende ban het gouverne⸗ 
ment vam Pile France , ene hebben DEN 
Eolonell POrnane ghefett te Ponr de PAr- 
che daer bp voeghende het Stadthouder 
amt / van Hormandye / om des te lichter 
Quille beuf daer by te voeghen / om alſoo 
Paris ende Rouaen in hare fubjectpe te hou? 
den. 

Ende fp noch Gier mede niet te reden 
ſynde / als oock niet Daer mede/ dat fp het 
Eaſteel van Amboife ende Nantes op DE 
Áiuiere Loire hebben / Dao is het dat ſy 
nu noch onlancx Gebben willen vergoe⸗ 
den ende tat haer trecken het Gouverne⸗ 
ment var Breraigne, het Luptenantfchap 
Des Conyncx/ Blaver, Concorveria; met 
Fougeres , B'Welch Modene alreets heeft / 
om alfa al hare ſchaedelicke aen· ſlaegen 
te facemen tevoeghen. Ware authozitept 
wordt fao graat / ende fon ſterck / Dat als 
feifsde Conynck De (elfde ſoude willen 
germinderen/ ten aentften van Gare al EL 
araate macht/ hy en ſoude het niet CU 
Daer / Ende alg het hem foude faillieren 
(metck Bodt verhoede) fao mochten ſy 
ie Tonhnck⸗ Aycke onder haer verdep⸗ 
en. 

Een peder weet oock wel wat arbeyt 
ende neerſtic heydt dat fp hebben aenghe⸗ 
Wendt / om de weynighe autgortept Die 
Mofieur de Longevilte nach heeft in Picar⸗ 
dye / te beſnyden ende befinoepen/haer NIE: 
mand anders / ais hy alleene / in den weeks 
fjnde / om de reſte van deſe Peovintpe te 
cryghen. 

Pare dwaeſheydt ende onwetenheydt 
heeft in den beghinne gheſocht te beroe⸗ 
ren ende be weghen het gheheele Lichaem 
van de gepretendeerde Keligye / door iu⸗ 

novatpe de faecken in Bearn,ende Doo? DIE 
js niet en hebben onderhouden de Trac⸗ 
tacten van paps/met De voorige Conijn⸗ 
ghen op gericht / ſonder eens te conſidere⸗ 
ren t'ghene dat Daer wt ſoude volghen⸗ 
ende ſonder te vaor-fien het perichel 
d welck in het riche fouden moghen ont: 
— by — ond de — oudyn⸗ 
ghe ſoodaenigher verdraeghen⸗ 

Dat de faken bupten deſen Tonhnck⸗ 
Acke aen-gact/ het ig een vremde ſaee⸗ 
* / dat de —————— Seb 

on ende Prince j 

— — ſtenryck / 


bro. 
— 





Een * 

















Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, 


9e \ÚÓrg, ryck / hare peopofttpen moeten doen / ende onweerdich ende onbegnaem ſn / tegens 1619 
eed | andwaogde verwachten / voor ende van welcker Iuſolentne / Nonverye / ende ver⸗ 
| fulcke impertinente ofte onghefchichte vaenerpe/ gheheel Branckeryck ghenoote 
Perfaonen/ ende die van fulche clepne af⸗ ſaeckt is wraeke fe voegen: Als oock dat 
comfte ende leeghe canditpe ſyn / Ende, het fijne IR „ille gelieven / alle De Prine 
Bat de kenniffe Dier ſaecken benomen 1e ‘cen/ Hertoghen / Pairs ende Officieren 
den voor-naemften Officteren Lau de | ban de Croone / Heeren ende ECdel-liedé/ 
&roone/ende van Dtacte, te her-fielten in De Dope bedienynghe hae” 
| De goede intelligence „ ende naeuwe rer Amten ende Weerdicheden / ende Dat. 
| brientfchap/ die al boor langhen tydt is ſy mogen camer bp Des Conyncr pers 
gheweeſt tuſſchen de Croone ban Enger \faone / ende Dat in fyne acten moghen 
| fand ende ban Dranckerijckt/ is quaelick verſchunen de deuchſaemſte ende ver⸗ 
onder-houden / ende ſoo onbeſchendelick ſtandichſte perſoonen / op dat ſhnen Staet 
wel maghe bedient Worden / ende dat fp: 


ghebrupcht / alsof Wp der felfder niet 





8 


lctes 


van Doene ent Waren. 


(Conighinne Moeder) moeghe ſyn in fee 


Even aldus heeftmen oock ghehandelt kerheyt bp den Conynck / ende haere an⸗ 


met de Weeren Staeten van Holland/ 
daende den Conynck bp der Gard nenten 
de faecke Ban Barnevelt, ende ſyne verrae⸗ 
erpen tegen fijn Daeter-Hand/ d'welck 
faoBaenich een faecke is / dat gheen goede 
Chaftenen/uoch ghetrouwe Francopſen 
de ſelfde en cunnen pryſen. 

Wet belept der faccken on Der Gouver⸗ 


amok meu ban Orange aen De hand te crgen/ 


dere hinderen / ende Dat fp niet langher 
dit miſghendeghen en hebbe / dat Die per⸗ 
foonen die haer ſoo onweerdelick hebben 
daen tracteren / dus teghen alle billicheyt 
worden ghehantaeft teghen de ſeer groo⸗ 
te afféctpe Die fp hemm ende fn € onynck⸗ 
rycke is toe draeghende / dwelck ſy ver⸗ 
hoopt te erlanghen van weghen ſyn goe⸗ 
de inclinatpe/gheenfing gheloovende / dat 















x — — — — * — 
——— ———— — — — 
* — ⸗ a J * 
* — 
+ 8* 
— js Ë * Es » 
ie vid ak sr Basie rn 5 2 © = —— 











hp de vrientſchap van fulcke perituleuſe £ Vaireess 
fhknechten / ſal houden en achten fo hooge / 
als die die de eere ghehadt heeft van hem 90 
ter werlt te bꝛenghen. —90 
Sheſchiet dit niet / ſoo proteſteert ſy cour HN 
datſe fal emploperen + alle De gene DAN DE à gui ulle a 


ig'erneur erde hem te ontrechen van de ghehoor 
nge. fgemGepdt Die bp ſonen Meyſter ſchul⸗ 
dich is / als ſynen Meere / heeft oock niet 
wepnich beweecht. De COUTAGPE deſes 
grooten Capitepns/ Wiens deucht ende 
affectpe / Die hp Pꝛanckerick altijdt 


á 
Er 


—S— 
mn — —— 


444 B 20 


——— — — = 


heeft toe-qhedracghen. uiet verdient en 
hebben ap defer wyſe getracteert te wor⸗ 
gen in ſyn patrimonpesddet is teghen hef 
recht der Hepdenen. 

In ſomma / een yeder can oordeelẽ wat 
etenden/ verwoeſchughen / ruynen / ENDE 
verderf / dat Perſoonen van ſulcke laeghe 
conditpe/ bloot van alle ervarenthepdt / 
vernuft / ende vzꝛomicheydt / cunnen DEF 
oorſaerken in het beleyt ende regierynghe 
van ſulek een groot Coninckrycke / ende 
mat fchande dat het is Boo? Vꝛanckeryck 
fulck een infanwe ofte verwyt te lijden. 
‚De Conighinne Hoeder grooteucky 
geintereffeert ſynde daor ſulcke diſordren 
ende miſbruytken / wenſcht dat de ſelfde 
mochten ver etert Worden op het ſpoe⸗ 
dichſte / ſoo tert aenſien van de ober · grao⸗ 
te affectpe die fp Den Tonine toe draecht⸗ 
alg oock ten aenſien ban De behoedeniſſe 
van ſhuen Staet / ende om te ontgaen De 
de groote inconvenienten Die hier wt 
machten ontſtaen:: AP verſoeckt ſeer Dez 
moedelick van fyne JR dat hp wille ban 
fich perdrpven alſulcke perfaonen / Die 


welcke toete behooren fp De eere heeft / honneur 0 


haer loven / eñ die de memorye Des over⸗· *% 


ledenen Conner eeren/ tegen He boven⸗ 
ghenoemde / am Lan De felfde reden ende 
Guftitpe te hebben / protefterende boog 
Bad ende de menfchen / dat fp geen miſ⸗ 
ghenoeghen en heeft aen fijne Me. die ſp 
weet dat onſchuldich is in alle Defe merca- 
kelicke onluften/ Diemen haer heeft agen⸗ 
ghedaen / maer het lett haer op Die gene 
die d'oorſaeke fjn van al Defen ontept/ 
daer mede men haer heeft beſwaert / geer. 
ander ooghe-merck nach intentpe heb⸗ 
bende / Dan de groothepdt ende proſperi⸗ 
tept van fue JP: ende ban fijn Rcke. 
Midler wijle bat Dit ſchrift ende ande⸗ 
re der ghelycke meer; ghjetrotteert hebben 
door Branckerych / ſod heeft De Marquis de 
Valette De Dtadt ende Burgherye ban: 
meets gheheelicx vermepftert, / de Burge⸗ 


ren Geeft Gp haere Wacpenen ende ghe⸗ 
weere afghenomen / ende hy heeft haer ge⸗ 
dwonghen al haer ſilver-werck op het 


Cafteet te brenghen / dwelck hp bp aber 


wichte heeft ontfanghen / met DE aen: 


tenir 


Gacz: 


pars 
5 





























she alie 


rt 


— 


— 
ed 


4 el 
— er 
Eend mad 
er aoe are Biet: 7 td 
3— E an mi 


en mn nn 


Be a 
sang 


ee rar “ 


ende Groet - 


matcandes ghecontinueert / 


ſtranten aẽ⸗ 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Nederlandtfche Hiftorie 


1619. haer hetſelf de te reſtitueren / ſoo de ncedt 


dwongh het ſelfde te ſmel⸗ 


hem niet en 
te Doen Fact. 


ten / ende ghelt daer Vai 


be Bach He Conynck niet Wel van ghelde 
enaecki. ende voor raedt verſien ſynde is eppde 


lick / daoz tuſſchen-ſpreken ban verſchey 

dene Weeren / deſe ſaeke aheappapfecrt/ 
alſo dat de Conighinne drve vaſte plaet⸗ 
fen tot haere verſekerynghe / ende outrent 
een milioen guldens ſyn belooft / ende 18 
peder een voorts by fact ende bp eere qe 
sleten / ende de Pranfche Troupes ſyn in 
Meder Landt ghebleven / dwelck ons / 
ende haer ooch/ lief is. Men ſal den Heere 
geenen tocht ontfegghen, hy can foo haelt te 

_rugghe gaen,als voorwaerts. 


| Et mif-noeghen tuſſchen de Co⸗ 
nynghen ban Deanckerijch en⸗ 
de van Groot Byitanupen Ont? 
ftaen ban weghen eenighe fac? 


ken goor-gevallé met den Bidder baleigh· 


zelmbaffas paer Han ic int naeſt⸗ voor gaende Hoeck 


hebbe verhael ghedaen / heeft fao langhe 
dat bepder ſyts Conyn⸗ 
gen haere Ambaffiveurs hebben te hups 
entboden endete hups ghehouden / tot dat 
de Prince ban Savopen / ende De Weeren 
Staeten defer Eanden/ Doo? haere Ame 
baffadeurg / cprbelich Dit Different ende 
mif-verftandt hebben gheaccommodeert / 
alfa dat dte beyde Conynghen haere Am. 
baffibeursg reciproce wederom! tot mal. 
canderen ſonden fenden in Lunio. 


Aer is den biij. Martij, ft. nende 
den xxvj. Februarij , ft. v. ſynde 
P2p-dach/eenen grooten oploop 
binnen ®ickmaer ghecaufvert 

door eenighe Remonſtranten / als daer in 
de nerchen caemer eenige Gedeputeerde 
der Mercken ban Noordt· Hollandt ver⸗ 
gaedert waeren / met den kercken · raedt 
Der Shemepnte te Alckmaer / om te han⸗ 
delen van fodaenighe ſaeken Die tot ſtich⸗ 
tjnghe ende ruſte ber Gemepute aldaer 
noodtwendich waeren / Daer fijn eenen 
hoop moet· willighe Nemonſtrantſ· Ge: 
finde/ eenighe der ſelfde drencken cn vol 
{nde / op De beenen ghecomen / loopende 
ntet groote ongheſtupmicheydt nae de 


nerchke / deſelfde omehnghelende / ende 


pᷣowfende voor de deure Der ercken⸗ 


cacmer / in de welche de Ghedeputeerde 
der Noord· Hollandſche Bercken waren/ 


Wifnuaa haer De beuren niek ſtracx op en 


dede / ſoo hebben fp met g 
er vercken-cacmer opoheloopen Mid⸗ 
Ier ijle ſyn de Predicanten WL cen ander | 
deure Delen woedenden 
keunt / ofte 
als hp eectijbts Der Sodomiten ooghen 
gehoude heeft Die Lat ſochten) ontoluchtt 
ende onttomen wi He ganden deſer woe⸗ 





Het vecertichſte Boeck. 


meufchen onbes 
Ged haere ooghen hr udende/ 


pender menfthen / fjnde in groot pericel 
haeres levens. Deſe raeſende Remonu⸗ 
ſtranten in de Herchen caemer comende / 
ende daer niet vindende die fp ſochten / 
hebben in hevichepdt in ſtucken gefcheurt 
ende Vertreden aile Be Heerckten-boechen 
ende pampieren Die fp Daer Vonden. Ee⸗ 
neneerttchen aenfienelichen Burger die 
dit volck Vermaende / Dat fp dus niet 
waelen en ſouden / maer dat elck cen in 
ſtillicheydt nae fijn hups (oude gaen / heb⸗ 
ben fg ap een fchunf-cacre of corde⸗ wae⸗ 
ghen ghefett ende nae haeren booſen ap? 
peet wat rontom her ghevoert / ende 
met roepen en ghebeer eenen tydt lanck 
beſpott / ende met vuplichept be wozpen / 
ende alg fp nu langhe ghenoech haeren 
fpot met hem ghedreven hadden / ſoo heb⸗ 
ben fp hem af ghehepſcht laan voor hae⸗ 
ren aerbent / bat phen foe lange ghe⸗ 
crdodt ende ghe oert hadden: Ende en is 
deſe balftaogighe menfchen niet cunnen 
gheftit worden / eer Dat fijn Cxc⸗. dope 
compagnpen foldaten daer Binnen ghe⸗ 
ſchickt heeft laetende eenighe bp den cop 
nemen / betBefeenighe Comnuſſariſen 
naer heenen ſendende / om informatue op 
alleg te neimen/maer coats hier nae ſyn De 
ghevanghene log ghelaeten/ ende de gene 
Die wt Drang en dwanck haerer quacs 
Der confcientpe ontvluchtt ende ontloo⸗ 
pen warten / ſyn meeften deels Wederom 
binnen comen uppen / Deen voor / d'an⸗ 
per naesende fp ſyn ongheſtraft gebleven / 
op groote interceffpe ende voor· bede ee⸗ 
niger goeder lieden haerer vrienden / Lie 
de op beloften van booet-acn haer in ſtil⸗ 
tichepdt ghehoorſaemlijck te uilen drae⸗ 
gen. Eenige Gecommitteerde der Heeren 
Ztaeten / ende nevens haer de En. Deere 
van Marquette, fijn gheauctogifeert/ ghe⸗ 
weeft De vier Capitepnen/die gewepgert 
hadden De commotpe te helpen ſtillen / te 
deporteren / de Burgher · Meyſteren ens 
de Broetfehappen een Dubbelt ghetal ſtel⸗ 
tende/ Daer Wt die Bhjecommitt. Die helft 
Gebben ghecoren / welcke fp oordeelden He 
duchtichſte ende beguaêfte te Wefen / van 
ghelyc⸗ 






































































hewelt de deure 16. 65 
— 





de bre 
he 1679, 





k 


t 
ig, 


lag 
ben de 





Mar. 
D, 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, 


ghelycken fu oock He minder Officieren 
ber Schutterpe verandert. 


Evens andere Kemonſtrant⸗ 

| ſche Predicanten Die Binnen 
Dordrecht ghearreſteert Waer 

ren / is oock gheweeſt N.N. 992e2 

ditant binnen Hoorn / die van den bræſide 
Synodigerlofbegeerende / doch niet ver⸗ 
erhghende / om nae Hoorn te moghen reps 
ſen/is ſtautelick ut het Arreſt / ende fan: 
der conſent vertrocken / daer ghecomen 
ſynde / heeft hy ſyn Gemeynte beſocht ene 
Be vermaent fot beſtendicheyt in De leere 
Die hp haer ghepzedicht hadde : De Wee: 
ren des Magiſtraets vernemende hoe hp 
bat Bordecht ghefchepdben Was/ ende 
wat hp binnen Hoorn aen-richtte/ hebbe 
hem bevolen Hactelich wt de Stadt te 
vertrecken ende ſich nae Bordeecht te 
vervoeghen / ſendende hem tot Dien eynde 
des morghens tuſſchen neghen ende tien 
upren eenen waegen/ Die hem Daer bren⸗ 
ghen foude. Maer eer hp ſich op De repſe 
begaf / feo finder eenen heop mannen / 
wyven / ende jonghers op de beenen ghe⸗ 
comen / ende hebben ſeer ghewoedet ende 
gheraeſt / maekende eenen leelicken op⸗ 
loop / roepende dat fp haeren Paedicant 
Daer wouden behouden hy ſulcx hoorende 
ende fiende/trat ooch te rugghe / ende en 
Woude niet op Den waeghen. Eenighe 
hebben haer verftoutt He ſtrynghen der 
Peerden voor Den waeghen ftaende / los 
te finpden / ende op den Waeghen te flaen 
endete houwen : Alg de ſoldaeten Bie De 
wacht hadden / haer vermaenden nae 
huys te gaen/ ende geenen alarm te Mac: 
ken / foa Gebben eenighe deſer raeſender 
ende woedender menſchen / fteenen abe 
nomen / ende de foldaten Baer mede op 
het lijf gheworpen / geen ghehoor gheen: 
Be Hen Officieren Der folbacten / nochte 
anderen eerlicken lieden / Die haer berz 
maenden nac hupse te gaen / ende haer tot 
ſtilte te begheven / maer meer ende meer 
woedende / en Hebben fp niet alleen De 
ſteenen wt de ffraeten ggenomen / maer 
oock de pannen van Be Leuven / ende heb⸗ 
ben daer mede op De ſoldaten ghegopt / 
pock eenighe tot ben bloede gequetſt. De 
Capitepns ene Officieren Dit alles noch 
verdraeghende ſonder bpandtljcke te. 
ghenweere te doen / hebben / om dit rae⸗ 
fende bolck wat te bedaeren / eenighen 
han haeren ſoldaeten bebolen met loos 


— — — — — — — — — — — — — — — — 
—r — — — — — — — — — — — — — — — — — —— 


pulver ſonder coeghelen onder den hoop 
te ſchieten z Vwelck gheſchiet ſynde / ſoo 
ig dit voltxken noch raeſender ende ſtou⸗ 
ter gheworden / worpende even Dol en fu⸗ 
rieus met ſteenen en pannen / ende roepen⸗ 
de Val aen mannen,Val aen, ſy en hebben geen 
loot, fy en durven op ons niet {chieten : ®it 
heeft gheduprt fo langhe / tot dat een ban 
de Capiteyns / fende bat het niet anders 
efen en conde’ twaelf bau ſyn Muſquet⸗ 
tiers bebolen heeft coeghelen op haere 
Muſquetten te laeden ende onder den 
heap ten vichften in tefchieten / dwelck 
gheſchiet fijnde / foo ſynder berfthepdene 
gheraeckt / vele ghequetſt ſeven doot ghe⸗ 
bleven. De reſte van dit ghepeupelte Dik 
ſiende / als oock merckende bat d'ander 
ſoſdaeten ooc mijne maeckten om te ſchie⸗ 
ten / ſo is ſtracx elck fijns wechs geblucht 
ende verſtoven / ende datelit is den alarm 
gheſliſt / ende de Predicant is nae Deez 
drecht ghevaeren. Men meynt datter 
el vhftich fijn ghequetſt gheworden. 


nieuwe miſverſtanden ontſtaen 


7 — Beroerten 
Di fon te deſer tyd Wederom ener .. 


1619. 


han 


den / ende in 
tuſſchen Graeve Enno, van Oofts woft- FAieſ⸗ 


Frieſſandt ende de Stadt Ems lant, 


den / die ſoo hooghe gheloopen ſyn / dat de 
Graeve binnen Emden ghecomen ſynde / 
de Heeren des Magiſtraets hem hebben 
op ſyn huys in verſekerynghe ghenomen / 
doch Doo? tuſſchen handel hnghe Lan de 
Gecûmitteerde der B. M. Heert Dtags 
ten defer Meder-Handen/ die derwaerts 
gherepſt fijn/ ig fu Ghenaede wederom 
ontflaegbhen ende Lan daer verrepſt / bep⸗ 
De partpen op malcanderen feer t'onvre⸗ 
den ſynde. Pe Gzaeve ban Kitberghe/ 
ende Gracf Cheriſtoffel van BDoft-Friefs 
landt / ghebroederen ban Geꝛaef Enno, bep⸗ 
pe in dienſt ban den Eerſt Hertoghe Arn 
berto , waeren te defer tydt Daer bp der 
hand / dwelck die Ban Embden feer fufpect: 
was / ende haer des te naeuwer op haer 
(luck dede paffen. De G2aeve / met die 
van He Kidderſchap ende Hupf-manfs 
fant in Ooſt· Frit ſlandt / hebben alle de 
tot noch toe in treyn gheweſene middelen 
van Accyſen / Impoſten / ende contributp⸗ 
en tot onder-houtder Emdiſſcher guar⸗ 
nifoenen / afgheſchaft / ende de pachters 
ende Collecteurs quaelick ghetracteert. 
Be Veeren Gencraele Stacten hebben a 
novo meer Gedeputeerde Daer henen gez 
fonben / om deſe ſaeke te bemiddelen / die 

14114 groott 


Fol, 410 





eN 4 
di 4 J 
| od | 
—9004 
94 ib 
J 4 Hij, 
dd 
‘ Ht t 
slee! Mg 
9 Hi 
IME: JE 
| If H Hi ' —N 
—“J 
ik; IE Ik 
1E EDR | | { 8 
ik , ij I 
1e ĳ 
Bi IP Ei 
—94 4 Hd 
U, Oi ik 
ib hij 99 —1 
904— 
49 ĳ 
RSE ORE 
Ì | Ik ' 
309 
MNM MIRE CER 
0— JEL 4 
| Ht | Le 4 ik k ke 
00 ij iÛ \ , 
ld Helid | — 4 
—304 HDE) EN hs | b 
KNIP EU ) 
AR PE be J Nul hi ĳ } 
9966 WE 
—90000 Ki 
Ld ALMEN 44 
DO EV 
EME BE bli 9— 
| k —4 9 dik! ok 
ARL 94 ik | 
—0 IE, ' EE  W 
99 Kik: J I * 
| Ä + vi il ij}. \ 
—10 In Í Í 4 |: ö 
genden * 
ORI 9 A | If , 
—9860 
MBE dd de 
allen * ik it ij 
—9009— ar 
\ L kj 
900006 
—0— | e 
14 “ ' * „ 
bil 4 — * 
J———— 
tkn ER 4 
nek In 
ag heki 
att ON 
Vidi —9 Ll € 
HEN 
EDR Fe df AND 
NED B 
—9900 | 9 
—149— J l 
WE 
is —4 
6 9 J 
— —4 — 
4 J d 
kri Ì df } 
EA td bk 9 
HOED AES OTR BA 
ke, | Ne 
0000 | h 
bit RE His 
MIN ij 
(iN HR, ij 
Hij diit 
u 6 Wi 
LN 44 HEEE 
| HEN, { 
BORE FLE 5 A0DE 0 
u 9 t Ai 
—90 EK 
J KOE Te hijr \ 
—4308 —99 ik 
| dod hi Î J 
l ait 0 3 
HEN ii Î 
ERIN il Lit: 
9— Hi ij it 
| hl Hi eh 
Kiek: 4 | ij ( | 
9 4 IN, $ EEE 
\ Di é He \ 
el HEE EK 
MAME et 4 1 Hak 
—994 — —20 KI 
ROAN IE TELL 4, 1 
Eb IT í k 
stel, 
iej | | Ik 
ik tn 9 
BETE J Hi 
BEREKEND 840 
I —30 94 
hi Il sk 44 
Hi 90 0D UE 
| 4 H Lif 0 
9 
J 










































Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 


ite 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 








—— 






























900 Nederlandtſche Hiftorie Het veertichſte Boeck. 
i619. Groote redenen hebben een ooghe op deſe vbrede Wi ontſtaet alg Conhnghen ende 1619 | 1615 









10 ket / Haeven | groote Princen perfoonelick bp mâlcane — 
J — — — ———— — 32 Beren comen / maer ten is niet altydt ſoo hannes 

1 EIK goede hoppe / bat dae? De bemiddeljngie | ghegacn/ Simers witten wy van deſer Ber, di 
LME. ban de E.E. Weeren Gecommitteerde | bender Con nghen ontmoetijnghe het chit e 
KN per B. IR. Beeren Generaele Stacten/ befte hopen / het quaede comt haeft ghe⸗ Ande tr 
DARO EE noch epndelijck den vrede tuſſchen den noech. 

THORRE Sꝛaeve ende De Stadt ſouden ghetroffen 


aen Gio haeren Land dach binnen HU, 
Campen gehouden/al-Waer ſeer 
goede refolutpen / foo in Rercke⸗ 

licke / als in palitgegque ſaecken ghenomen 

ſyn. Die van den Advocaet Barnevelt en⸗ 

de de fijne eenen tydt lanck waeren miſ⸗ 


leydt erin fiende ende merckende 
t 


D Ie an Overpyſſel hebben in Mar- overl 


pen Wt en ig den coop-lieden Der Gheu— 
9 nlet va neerde Provintpen foo wel ghe⸗ 

EMR Wolland tucht / Batter in wepnigher alg 
HAKA aen-gpeeos een jaertijdts / te Weten van Hen tij. 


AREN men int 1e é ij, lanuari 
LI wepnigter. Aprilis Anni 1618. tof Den xxi ) 
é 4 Ì E 

| 


Tien {ches Dz toop· handel op Ooſt · Indy⸗ 


dat hp het ſchip niet recht gheſtuyrt / maer 
ghefocht hadde met graote behendicheyt 
het ſelfde in ſodanich een haeven te bzens. 3 

ghen/ daer fp niet en begeerden te weſen / dt 
hebben het fepl over den anderen bouch 
ghelept / ende fp hebben met ernſt geſocht Compas 
pe Kercke ende He Kanden tot haere voo⸗ Wert mie 


| HER on vaer Anni1619. Wier in Peder · Lant wt Ooſt⸗ 
AN IE dee Indpen fijn aenghecomen tien ſchepen 
— 14 met fpeterpen ende andere waeren foo 
coftelick ghelaeden / dat De ſelfde Worden 

if ghetaureert op neghen ende tfeftich hon: 
J— derdt dupſendt / ende neghen en tſeven⸗ 
il / IER IEEE EEN tich dupfent Kepſ. guld. ofte fes Milioe⸗ 


Weest 


EN or meten honderdt / negfen en tfetvens | vighe ruſte ende eenicheptte Beenghen. 
| | ĳ ĳ | en inden guld. Dit geeft becoops| De Magiſtraet van Campen heeft ween | A 
il | fieden defer Landen moet ende couragpe toeghelaeten / datde Aemon ſtrantſ· Gez rpm 


om alle jaere noch meer fchepen toe te TU finde Burgheren ende in woonderen (NAE page tt 5 tot 










J— e Datpen maeckt het begee⸗ | dat haere Predicanten door het. gogdeel-accom® |Asyno 
| À il —4 es te Mie tice et te — deg Nationaelen Synodi waeren gheſuſ⸗ vett wien 
—4 BEES EE! befgechen ende befeplen / den Coninck | pendeert/enDe nu-langergeenen dienſt it. Nin” 
HENNEN ben. wan Hifpanpen ende fijne adherentẽ Wo? de Vercken Doen en mochten) tn de groo⸗ —8 
MENE if gen hier boor daeghelicx meer ende Meer te Werche haere vergaederhngbhen ende ' 
IIB 


bp cen-camffen ghehouden Gebben / leſen⸗ 
de eenighe Capittelen wt de H. Schrif⸗ 
tupre / ſynghede Pſalmen / ende doende 
haere ghebeden op Sondaeghen ende in 
ner weke / maer de Magiſtraet heeft bez 
ooft dat ſulckes foude ceſſeren / ſoo haeſt 
alg de Synodus Nationael ſoude Wi- 
ſpraeke ghedaen hebben over De differen⸗ 


| be middelen afaefneten / om de heele 
li gwerlt te beroeren ende te becryghen / Pe 
EREN cuniaeft nervusbelli, Daerom behoorden 
BREE en andere Patpen hier, inde Heder- Lan⸗ 

EINE pers te favoriſeren. 


pe — 


ne « 


* 
— 







— 
— —— — 
€ — — 
— 
— — 






Declonn var JP Martio fijn binnen Halmſtat in 
goen LA Renet bp malcaudez 





———— — 
ne — 
—— 
— 
= 


| Bancmats B j ncten Der Keligye / belovende 
Kij en abhecamen de Conyhnghen Hau | tracle parnc ' 
Tiet Beede ED anomaceh ende ban Dmeden/oock | Haeren boven / Dat fp/ Wanneer de Re⸗ 


edn en 


BRAS Kd Sweden 
Hie PRE cammen be ſyn aldaer verſchenen deſer bepder Co: 
VEL OA waande, wnghen Moeders / tot wat epnde: en 
DE * meetmen niet/maer vermoedelijck ſoo is 

dt ĳ | pit gefchiet am met- malcanderen Le ſpre⸗ 
Gr | ken Ban groot · wichtige ſaeken / die haer 
met der tydt wel ſullen openbaren. Deſe 
bepde Conijngen hebben eenen ſwaeren 
HAR erde onlancx teghen malcanderen ghe⸗ 
ER ORS Co goerf-/ maer nubebben fp malcanderen 
HERA met-groote beleefthepdt. ende hoofſche 
gi | 9 courtefpe hepeghent:/ ende. veiendelen 

| —0 met malcanderen ghefpzoken. Cenighe 
Hiftorici heben achtt Daer op ghegheven / 

natter ghemepnelick meer onhepls / dan 


monſtranten fouden in het onghelhck ge⸗ 

ſtelt worden / alle gaer wouden gaen tot 4 

De Predicatpen der Contra· Kemon | 
ftranten. nde bevoorderynghe deſer pact wt 
facke heeft grooten vlyt ende weerfticheps bien 
aengewendt de Edele Bheftrenge Heer: * 
Gverſte Nicolaes Schmelfijnck, Yuptenant ſel⸗ 
Sowwerneur in Overyſſel / den welcken 

Gon de heere begaeft heeft. met een fin: 
guliere dexteriteydt oM ſaecken van im⸗ 
pᷣoꝛtantye el ende. bequaemelick te bes 
leypden.· 






















Iohannes 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LL 
tesy ol 


ie 
f Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


l s repro vced y cour 


mages r 
444 B 20 





—— 
BES, Mi 


Weense vee dje rn rijen — at ed oen af — 
wi , 


RE 
— at a Me 


Ee Ee — 
ee 
















Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, 


a! 
9e _{ 619, 
—— 
| lohannes 
Mt den Bo. 


Yerché-Dienaer in ſ Grneven-Waez 
ghe / foo in de Peder Duntſthe / als 
dock in De Franſche taele / heeft dae⸗ 
ghelickſche communicatpe gehouden met 
den gheweſenen Advocaet Barnevelt, jae hy 
wort ghehouden te fijn Dien mart Den 
meïcken Barnevelt ſijn innerlichfte fecres 
ten ende confpicatpen heeft ontdecht enz 
De ghecommuniceert. Dp bleef noch eeni⸗ 
ghe daeghen inf’ GraevenHaeghe nae 
bat Barnevelt ende d'andere Pentionari 
fen waeren in verſekerynghe genomen/ 
maer hem-felgen epndelick Daer niet fes 
Ker vindende / ſoo is hp vertrocken / ende 
heeft ſich nedergheſlaeghen binnen Ant⸗ 
werpen / onder de ſauveguarde Ban DEN 
Hertoghe ban Bzabandt. De Heeren 
Kichteren hebben hem bp openbare Wt? 
Pont ster roepijnghe ende clacken-flach gheciteert 
WEL pinnen te comen / om te beandtwoorden 
Campa, _ tghene fp hem hadden voor te draeghen⸗ 
keeniee, maer hp is wt ghebleven / waer op ghe⸗ 
EN volght is / dat hp / achter-bolghjende den 
t ave⸗ inhout van de citatie/ is te lande Wt gee 
va |, pannen / fijn leben lanck/ ende alle ſyne 
Ntone goederen gheconfifgueert. Bp was te 
aad Npriodo dooren ghedeporteert van fn Peedichz 
be Fileoûges qmt/ in den Sunthollandtſchen Synodo 
Wiee binnen Delft ghehouden in O&obr: let ftz 
Wire teen / Blyekende bp defe Nete over hem 
4 ghemaeckt: 
Alſoo lohannes VVtenbogaert, Pꝛedicant 
it den Haeghe / verſchreven fynde om te 
compareren op Den Synodum Van Zupde 
Hollandt bergacdert tot Delft / niet en 
ig verſchenen / ende Hefe vergaederynghe 
bevindt / dat hy hem op verſcheydene ma⸗ 
nieren onbehoorlick Geeft ghedraeghen / 
ſoo met ſich ſelven te ſtellen alg het prin⸗ 
cipaele hooft / dirigerende ende belenden⸗ 
De alle deſe op-gherefene Kerckelycke 
fwaericheden/ Die ontfkaen ſyn foo wt De 
van hem eerft over ⸗gheghevene Remon⸗ 
ſtrautye / als van hem gheprocureerde 
fubffractpe Der Kerckelycke perſoonen 
ut de ghewoonelicke Kerckelicke cenſu⸗ 
ren / als oock met verſcheydene laſterlicke 
Schriften wete gheven tot merckelicke 
Blaeme niet allecnelijck ban bele Goars 
treffelicke Leeraeren der Mercken / maer 
oock tot lafterbnghe Lan He waere Keli⸗ 
gpe ſelve ffreckende:Ober-wegende Daer 
en boven / dat hp trouloofelick fijne Werc: 
ke heeft berlacten/ onder deckſel dat hem 
Acte san abſentpe / voor eenen tE lanck 


TE VVtenbogaert , gheweſene 


hert 
uchtt te 
Ade we, 


ia 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC. 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Fol.4r 1 


ban ſynen Kercken⸗Kaedt foude Lets 1619. 
gunt efen / ende hy alf-nach fugitüf is — 
blpventre : Heeft De Synodus den ghemel⸗ 

den VVtenbogaert ghedeporteert / ghelyck 

fp hem deporteert mits deſen Lan alie 
Hercheliche Dienften / tot dat hp Hen Sy- 

nodo , ofte haere Ghedeputeerde fa! heb⸗ 

ben ghedaen bolcomen contentement ofte 
fatif-factpe / ghelyck hp oock foo langhe 

fich fal onthouden Lan den Heplighen 
Kvondt-maele Hes Leeren. 


Ozts voor Pinxteren flylo Hole Nicotens 
landico, tuierdt Nicolaus Grevijnck- Brevone 
hovius Armintafs Preedicant LIN? roope we 
nen Fotterdam / ghectteert OM — 

voor de Meeren Staeten in ſi Ergeven⸗ Pe 

Haeghe te compareren / Waer in hp ſeer 

verſiaeghen ſyñde / liever Mt Rotterdam / 

ende voorts te Lande wt heeft willen 

vluchten / Dante comen verandwoorden 

tgene dat hare 1. IM. hem hadden Loog 

te draeghen. Deſen Nicolaus Yuag te Done 

ren/maemelfck in Oétobri Anni 1618, in den 

Pꝛovintiaelen Synodo binnen Delft ghez 

houden / ghedepogteert van ſjn Pꝛedick⸗ 

amt blckende bp deſe Acte des ſelfden 

Synodi: 

Alſoo Be Synodus berfchepdene maelen mar 
hadde gheciteert Dao hare brieven Ni- ddr 
colaum Grevijnckhovium Kercken · dienaer —— 
te Aotterdam / omme aen te hooren tghe⸗ Se e⸗ 
ne de ſelve Vergaederynghe hem hadde wan ſonen 
te proponeren / ende hp ſich weygherich dienſt. 
ſtelt te compareré/Ooc eyndelick ſchryft / 
dat hp niet en weet / of het Den Synodo toe. 
ftact ban fpne ſaecken te diſponeren / vili⸗ 
penderende alſoo hare anthozitept/ ende 
niet paffende op De wi-ſchrypvpynghe 
der Ed.Hho. Mogende Beeren Dtacten/ 
welche bevelen Der Bemonftranten op dez 
fe vergaederynghe te comen / ofte pemand 
ut haeren name te deputeren: Op welcke 
fijne webderfpannichepdt De Synodus lets 
tende / ende Haer en boven hebbende aen⸗ 
ghehoort het leſen Lan verſcheyden Ex⸗ 
tracten / wt ſyne Boecken ghetoghen / enz 
de teghen de ſelve Boecken ghecollatio⸗ 
neert / vol ban ſeer grouwelicke baſteryn⸗ 
ghen teghen de Ware Ohereformeerde 
eligpe / midtſgaeders (cDitieufe ende ops 
roerigfe redenen / waer Booz hy De TC &. 
Beeren Magiſtraeten ſoeckt op te hitſen 
teghen de getrouwe Dienaren Der Kerc⸗ 
ken/ Mitſgaeders oock ghelett op De on⸗ 
behopgliche %ectpen/procedupeen ende er⸗ 

KAL D giernife 


En 





il, 
\ 
fl 
| iN dd 
1 
PI lj 
\ 
| 
\ 
E 
| JE 
r | 
h| 9 
it 
8 4 
he 
4 
| 
4 
El 
Î ib 
l ij —4 J 
REL 
4 8 Mii 
Bik! 
it Ï 
3 N ĳ 
* I— 
— U 8 
44 LA ” pe 
bi a Ha J 
dl J 
Ind J 
1 
Í TM « 7 
# | — 
“ie J 
4 
4 eg 
NIN RI! J 
hd’ 
ä J 
HH 4 
U iik 4 ed 
\ —4 
akk 
‚am PS 
M —14 
Rek dM 
shige #1 . 
Et ABT 4 
Á J — 1 
hs 4 Ard 
IK Jb it ⸗ 
allt: ain r 
Ki — U 
u v 9 
9 —50 * 
J ke 
die ui * 
did Ì 
{ KL 
4 Ì " 
ol, ve HN * 
4 
4 ii e 
Bi 4 dr | ' 
| sn ‘4 
TARN * 
J— 
KLE 
4 d 
Ed \ 
9 
ki | 
il 
. 
\ 
id 
/ 
EI | 
4— 
ii 
ik 
| Ì 
J 
| 



















































Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


1619. 


Nederlandtfche Hiftorie 


gherniſſen by de Claffe van Schielandt 
feerlich tot fijner beſwaerniſſe inghe⸗ 


bracht ; Ditte Dan alleg in de vreeſe Go⸗ 
Beg over weghende / deporteert De Syno- 


dus Nicolaum Grevinchovium voorſept van 
alte Uerckelicke dienſten / tot dat. hp den 


ſelven Synodo ‚ofte de Gedeputeerde Lan 
Bien/fal hebben gedaen behoorlicke f atifz 


Me Armi⸗ 
nianen 
pꝛedicken 
binnen 
Leyhen in 
een hups / 
daer wt ese 
voerte ont⸗ 


ſtaen is. 


zaate: 
moet-Wils- 


liche pdt eés 
maber Meen 
maonftrante 


te Seyen, 
huyfen Des 
Ddzeven, 


Boeke - 
Niegpoorts 


Ais mede 
binnen 
Yarechte 


fac 


binnen Lepden het openbaere Pzedi 

cen verboden was / hebben fp haer 

verſtoutt in eenes Burghers ups te 
Predicen/daer ſyn eenen hoop jonghers / 
dock vol⸗waſſene gheſellen ende mannen 
Dit hups aenghevallen / ende hebben deu⸗ 
rent en venſteren ingheworpen ende ín 
ftuchen gheflaeghen/oack begoft het dack 
af tebzehen / ende fouden het gheheele 
hups hebben gheraftert / ten waere Dat 
de EE. Weeren des Magiſtraets fiilcz 
Kes met voorfichtichept ende metautho⸗ 
riteyt habden verhindert. 


E Seven-huyfen, een q2aot Dorp 
Î twee mijlen ban den Haeghe ghe 


tpe. 
J April / nae bat Hen Remonſtranten 


leghen / Ae deſe daeghen eenen 
grooten oploop gheſchiet Daer 
was een Gꝛthodor ofte recht · ſinnich 
Pꝛedicant bau de Claſſe Baer henen gie: 
fondensmet kenniſſe der Heeren Staeten 
van Halland. Defen vromen Leerger in 
het midden ſyner Predicatpe weſende⸗ 
Doo ſnder ontrent Dope honderd Armi⸗ 
niaenen / met groote ongbeftupmichepdt 
ende tumult/ter kercken in comen berfté/ 
werpende met ſteenen / ende met ſtacken 
ete / ende groot gheraes maeckende 
met haer flaen op ſtoelen ende bancken. 
De Pꝛedit ant / met ontrent tachtentieh 
van fijne Coe· hoorders/ moſte ter Kercke 
wi vluchten / doch Godt de Heere heeftſe 
dewaert dat haerder niemand en is ghe⸗ 
guetft gheworden. 
_@e Nicupoorc bp Schoonhove / is bp 
nae der ghelycke inſolentye ban De Lie, 
menftevanten aen-gherichtt. Als oock els 


ders meer. — 
Als om vele ende graot-wichtighe oor⸗ 
faechen(niet alleen de Keligye / maer oock 


de politye betreffende) alle De Kemon⸗ 


ftranten binnen. Btrecht waeren ghede 


zoteerk / foo fijn de Memonftrantfche 


ueghers vier Stadt met honderden 


ter: pꝛedicatye ghegaen op de Heeft, 
daegh ban Paeffchen/ende Haer nae / op 


ne naeſt gheleghene Woreren/Baer noch} | Staeten Generael goet gevonden WE te ſchrij⸗ 


— —— 


en mn 


Het veertichfte Boeck, 


fraen het ortder-fchept Ber differentigele 


patucten wt He weſcke Befe inlandſche 


hergerten fn ontſtaen. Wet ſchynt wel 
dat ghelyck Defe miſ-verſtanden in er⸗ 
jaer niet ghecomen nochte Dug berre ge⸗ 
faopen en ſyn / Datſe ooch in cen jaer niet 
eu ſullen cefferen ofte verſterven. Alſſer 
eenen waeghen met eperen om-ghevalien 


is / men canfe niet alle gaer Wederom ge⸗ 


heel ovvacpen. 


le Gereformeerde Herchen / ſoo 
binnen alg bupten Lands / Ghe⸗ 
beden tot God ſyn ghedaen voor 
pe goede wt· comſte des Nationaelen Sy - 
nodi, Soo hebben de Heeren Gheneraele 


Bie Datter Deur-gaeng in als 





atemintaenfchePredicanten ſtonden / on 161 | 1619 
der den welche gefept worden vele ſſechte 
ende onervarene Lupden te fijn/Die MEET 
wt een opinpe / afte om defe ende ghene 
confideratpe ſultx doen / dan dat fp LET: 


Staeten goet gebonden cenen alghe⸗ alghenun⸗ 


ghemeynen ba 


i 
ende bede⸗dach Mt te en: 


pe 


ſcheyven tegens den 17 Aprilistt.n. deſes enecae 


jaers 1619. Waer van dit den teneur is: S 
w 


fchillen binnen eenighe jaren here. 

waerts foo in de Kercke Ielu Chriſti, 
ende onder de goede Ghemeynte „als oock in 
de Politijcque regierijnge ende adminiftratye 
van juititye , met groot nae-deel van de ware. 
Ghercformeerde Religye ende fonderlijnghen 
ondienft van den ſtaet van t°Lant verw eckt, die. 
ghcheele Religye ende Godes-dienft in defe 


Lfoo her gefchapen was, dat de miſ- 
\ verftanden,oneenicheden ende ghe= 


Vereenichde Neder-Landen fouden hebben 
gherenverfeert,ende den ftaet van tLand tee⸗ 
nemael gheruyneert, ten ware datmen de Sy » 


node Nationael hadde gheconvoceert, om de 
ghefchil!en in faecken van Religye., foo wel 
deer welandiche , als inlandfche Treffelicke, 


Gheleerde, wel Ervarene,Vrome,Godfaelighe - 
Perfoonen wt Gades H. woort te lacten exa⸗ 


mineren ende neder te legghen, midrfgaeders 


datmen de wettelicke autoriteyr van regierijne 
ghe endeluttitye hadde ghereftaureert,doen=- 


e voorts teghen de Contraventeurs van dien 


behoorlick procederen, Ende dar daer. inne ale 
reets foo verre is gheprocedeert, datde faccr 


ken van defe Veree nichde Nederlanden , foo 


wel int. Geeftelicke,als int werktlicke fchijnen 


tot eene goederufte ende wel-ftant t& incline= 
ren:Soo isby de Hooghe Moghende Heeren 


yen 


aettn 
—“9 


ven⸗· 





À — di 


— des 
— ene ee en „a Kd 
J * 
J 
* * — 
a 
* 


Et —— — — — — — er 


Onder de regeexinghe van Coninck Philips de derde, 


9. | Wro, ven eenen algemeynen vaften ende bededach, 
0 | maman OVEN de Vereenichde Provintyen, Landíchap- 
pen ende Steden van dien. „ die wefen {al op 
woenfsdach den xvijen, aenſtaendẽ Maents 
Aprilis,nae den nieuwen , ofte den fevenden 
deflelven maents nae den ouden ftijl,om God 
den Heere Almachtich voor fijne Goddelicke 
Ghenade ende ſeghen teloven ende dancken. 
ende voorts mec yverigen herte aen teroepen, 
endetebidden , dar her ſijne Goddelicke M% 
ghelieven wil den felven fijnen Goddelicken 
feghen ende genaedete continueren,tot voor- 
tand vanfynes Heylighen naems eere „ ende 
voorteplantijnghe van de wars Gereformeer= 
de Chriitelicke Religye,midrfgaeders tot con=—= 
_ fervatye ende handehoudijnghe van de Iuſti- 
tye ende wertighe authoriteyt van de regie 
rijnghevan t°Land , ende tot rufte ende vre 
de vande Ghemeynte , foo wel in de Kerc- 
ke,alsin de Politye , Op dat alſoo met goede 
Hermonye Godt Almachtich aen-ghebeden 
ende ghedienrt, den ftaer van d’Land verfeec— 
kert ende in welevaren ende neerijnghe dae= 
ghelicx hoetanger hoemeer mach toe-nemen, 
midefgaedersalle defe Landen van der Vyan- 
den raed-flaeghen ende beleydijnghen tegens 
de lelve verbroocken moghen worden: Soo is 
ons verfoeck, Dat V. E den voorefeyden. vafté 
ende bede-dach ter ghewoonelicker plaetſen 
doen vercundighen „ende eenen yeghelicken 
ordonneren denfelven te onderhouden, ende, 
hen ten voorfeyden daege van allehandwerck 
te ontkouden,by verbeurte van feeckere pee 
nen by V. E. daer voe teftellen. VVaer toe ons 
vorlaetende bevelen V. E. hiermede in Godes 
bewarijnghe. 


Q 


rans cant binnen Leyden / ende andere 


te Werger elders / hebben gheweyghert deſen 

e Ch —Bede⸗ dach vent Ben Preedickeſtoel 

wig afte cundighen / nae ouder ghewoonte: 

WE Zet heeft de Weeren Staetẽ ende de Ma⸗ 

giſtraeten ſeer verdroten / dat hare Chri⸗ 

ſtelicke bevelen ſoo cleyne gheachtt / jae 

gheheelick ſyn verachtt gheweeſt. Ende 

ſyn hier over verſcheydeñe Nemonſtrant⸗ 

ſche Preditanten ghecaſſeert ende Lan 

haer Peedichamt ghedepozteert.: Im⸗ 

mers hebb hier doore de Contraremon⸗ 

N ſtranten binnen Kepden alie He Rercken 
hijr aleen in ghecreghen. 

Ves Sondaechs daer nae/ ſjnde den. 


Wen 21. Aprilss Nieuwen ſtil / ende den ar. uz 


Wiene ES Remonſtrantſchen Peedi 


een plaetſe Daer voor deſen He Luterſche 1619: 

ghepredickt hadden. Daer fijn eenen 

uroaten heop jonghers ende Ambachtſ⸗ DAN Ee 
Gefeken tfacmen gherott / Die ta het: 

hups vielen / ende Hebben de glaefen in 

Gucken gheflaeghen / ende alles ghebrooc⸗ 

ken ende gheraſeert: Deſe raſernve ens 

de furpe heeft Wel drye upzen lanck ghe⸗ 

dupet / onaengeften datde Magiſtraeten 

alle devoir hebben ghedaen / om ſulcx te - 

verhinderen. Befen tumult gheſtilt ſyn⸗ 

de / hebben De EE. Meeren Hes Magi⸗ 


ſtraets binnen Kepden bp publiche afleg: Te Tepen 


fjuge den Bemonftranten het predicken menne 
fo in het heymelicke / als in het openbaers franten-? 
gheheelick verboden / op ſeeckere qhelt * vdrg 
boete welche de Predicant / Toe hoog: Basra 
ders / ende die He plactfe daer toe verleen: 

den / ſouden betaeten. Ce ghelycke ig ooch. 

alten ende eenen peghelicken bereden ee⸗ 

nighe infelentpe te bedrhven / op arbitra⸗ 
lecorrectpe. 


DP het epnde des voorledenen aoeru 
Maers iſſer tydynghe ghecomen fthnghe 
{wt Spaenpen Portugaen ende en 
andere Landen / dat deronynck Prmaves. 
van Hiſpanpen/heeft Begonnen te equi⸗ 
peren een geweldige ſcheepſarmade / wel 
ban honderd ett vyftich groote Gorloch⸗ 
ſchepen / laetende werven veel Dupfenden - 
foldaeren / om op de ſelfde te ſetten. Deſt 
tydinghe herft dock in den beginne deſes 
jaers gherontinueert / ende het getal der 
Crychſſieden Die opde felfde fonden Wes 
ſen / wiert begeootet tot beertich dupſend 
man / behalven het Scheepf-Zalch. 
In Fratpen/in het Coninckrcke van 
Neapolis / ende elders/ mierden groore 
zegaraten ghemaeckt van ſchepeñ / ende 
allerhande amunitperbictualpe/ende.ans 
dere noodwendichede / als fulck een Dios 
te verheyſcht. Ween op De fchenen die tot 
Naepels toegheruſtt worden / föuden ge⸗ 
daen worden fes handerd baeten mijns. 
De Cerſt⸗Hertoghe Albertus lict in 


Werbiager 


Vlaenderẽ voor eerst armeren tien groo? wer bolck. 
te ſchepen / ende ooch eenighe clepne/ende 

bede wervynghe ban drye ofte vier dup⸗ 

fendt man te voet / ende fes hondert peer⸗ 

Ben / met bebell ban niemandt aen te nes 

men/ dan die onghehouwet was. Oock 

liet ſyn hoocheydt al. ontrent Mid·win⸗ 

ter ober al in ſynohebiet / deronpagwen 


Dent. Den ſtyl / hebben Be Remonſtrautenon⸗- verſtercken met twintich/ tru. rf TEL. 


Wa, derſtaen binnen Aepden te predichen/ in 


| 


Man. Men iſſer vecht over ht gheWwreſt/ 
HE ikt ê3j CRL: 


pe — — ————— — EEE EED * * es = 
— —— — — d * En ed - : — — — — 
ien * — * — — — — — EE Ens — — 5 
AT TEN ELD 7 PP ETEB ver reren ee ES Ec 


—— — 
—* zw 


AE 


Ten wi 


® 


VE DEE 
armed Edi 


* 


a 
ze 




































































- 
” 7 — 
3 
7 
* 
2 —— — — —— 
a — hk — eG g'ett 
2 — 
* — 
* 


1619. 


ſchepen 
Armade / maer 
fjuErc:.en h 
dooghen. 

De Eonynck Lan Hiſpanyen wat 
roots voorꝛ handen hebbende te waeter 


Me Con ijne 


van hiſpa 9 





Nederlantſche Hiftorie 


gm in de Geunieerde Provintpeu eenige _ fpitpe op biel / bat fp haer int minfte nae 1619: 
ende amumftpe te roepen tot heft | be Jodiſche wet voeghden / al hadden ſo— 


npen neemt erde te Bande / 


neefchepde: 
me mi dde⸗ 
ten bp der 
Hand ams 
gelo te het» 
ſae mlen. 


delen bedacht ende ghevonden / om groo⸗ 
te ſommen van penñynghen te verſaeme⸗ 
fen/fao in Hiſpanpen / als elders. Eenen 
ſekeren Monic in het Clooſter Efcuriael/ 
ghenoemt lohannes⸗· Maria, heeft den Co⸗ 
nynck DAO? veel⸗ vpoudich ſchrfpvpen geper⸗ 
fuadeert fijne finantpen ernſtlick te door⸗ 
ſien / wes halven ſyne Me. allen Chꝛreſo⸗ 
vieren Geeft belaſtt / rekenſchap te gheven 
gan haeren ontfanck ende wt-gaeve VAN 
gien jaeren herwaerts / mepnende alſoo te 
ontdecken ſommigher fraude ende eygen 
daet · ſoeckijnghe. 


hy 
Se Conynck heeft gheconfiſqueert de 
goederen Des Wertoghen van Lerma , e 
Geaeven van Calderona , ende anderer | 
„groote / beloopende tfaenten wel tot hon⸗ 
Herdt dupyſendt onfer guld. na d advpſen 
en comen. & 
Eonhnck de Geeſtelickheyt in Hiſpanp⸗ 
en gheordonneert een ſeer groote ſomme 


die wt Spany 


gan vpennyngh 


vpoorderynghe ſynes crychs. 
Verity. Milioenẽ gants die De jonghſt 
wt Weft-Fudpen ghecomene Plate me? 
ge ahebracht hadde / heeft de € onynck 
gheheel tat ſich ghenomen / daer hp maer 
gen vſde deel acu en hadde / de vefte guam 
toe particuliere coop-licden / inſondere 
hepdt de Genevopſche Banckiers. De 
Vice-Roy van Neapolis heeft inghehou⸗ 
den He Henten ende peuſioenen welche 


Bie Han Genua 


Napels hebben / Wt ooyfaelkse dat eenighe 
an haer be V 
san pennynghen gheleent ofte verſtreckt 
hadden. Veler gagpen ende tractamente 
vierden oock dapper beſneden. De Gou⸗ 
Jernenr van Milaeneẽ Geeft van de Stae⸗ 
gen fpneg Gouvernements ghevoordert 
de ſchattinghe van ſes maenden / die te 
ghen het jaer 1620. ſal verſchynen / be? 
DaegGende ſeſtien honderdt dußſendt 
Eroonen, De Joden ofer al in het ghe⸗ 
Biet deg Conyncx Lan Rifpanpen leven⸗ 
de / heeftmen gerfchepdene/oock veel ver⸗ 
fierde Actpen opgheworpen / alom ghelt 
haet af te perſen. Daer macr eenige ſu⸗ 


eben fulcx niet willen ge⸗ 


— 





Het veertichfte Boeck. 


bro, 
— 


de Weeren Staeten ende twee ofte bape Kinderen in De Elooſters / 

Soo wierden fp ghebannen / ende a! BATE 

| goederen gheconfifgucert. Doo? deſe ende 

andere middelen heeft de Tonynck veel 
gelts berfacmelt. 

Syne g:.Geeft wel neerftelick doen 
onder-foecken hoe Beel coperen gelts Bat? Zioote ui 
ter nu in Spanpen mochte ſijn Nae ghe⸗ richte be’ 
nomene in formatpe / ifſer bevonden / dat: dere; 
ter wel vijfen veertieh Milioenen gul⸗ ngen 
gens aen copcren gheit m Hiſpanyen ge⸗ pe 
muntt fijn op des Tonyncks naem / in den 
tidt van drye jaren. Waer wt lichtelick 
af tenemen is / Dat deg gouts ende Des 
filvers foo Geel vele in Spacnpen niet en 
moet wefen/alfmen wel mepnt. · 

en Geeft over al den roe laetẽ gaen / 
dat de conynck daeromme ſynen oudſten 
Sone hadde laeten croonenConync vat 
Hiſpanpen / om pat hp gereſolveert was 

pest | fich in eyghener Perſoon op deſe ghewel⸗ 
dighe Armade te begheven / Op de welt? | 
fe/foo over alde tydinghen liepen / niet Zpoten | 
alleen waepenen ende gheweer en —— 
goo? alle die daer in ſouden gheſtheept van gtt 
‘orden / Maer datter noch Daer en bode f —5— 
fouden wefen dert ich dupſend Muſquet⸗ —— 
ten / behalen een groote menichte van roger 
Spieſſen / rappiers / ende andere waepe⸗ 
nen/ende ammunitype / nat advenant / en’ goor 
ge wel Depe mael honderd dupfend pact zeg 
ſthoen / met groote menichte van emden — 
ende linnen broecken / Waer ot men ghiſ⸗ srt, 
fhnge maechte/ dat defe Armacde ooge De Dat 
hadde op Prlant, daer de menfchen mee? fo 
ften deels ongfewaepent fijn / ende on⸗ 
ghefchoept gaen. mit heeft de Coninck 
van Goot Beitannpen f elfs vermoedet / 
ende is derhalven des te LEL wacker ghe⸗ 
worden ont fijne groote oorloch ſchepen 
te Doen equiperen / ende ſyn onderſaeten 
paoz het gantſche Zandt te doen wape⸗ 
nen/ende monfteren. Wy Neder · Lan⸗ 
ders mepnde het ſoude ons ghelden. 
De Penetiaenen hieldent voor ſeecker 
pat defe groote Armade op haer foude 
aencomen:Antere mepnden Get foude DIE 
van Algiers in Barbarpen gheiden / DIE 
baegbelfer met hate roof-fchepen den 
Spaenjaerden ende Potugefen/ (00 wel 
alg anderen Patpen/ greote fchaede des 
gen: Sommige mepnden pat deſe groo⸗ ùn 
te Acmaede na Ooft-FndPen foude fepe Het 
fer/ am de Peder-JLanders ende Onee Mm 





heeft verſchepdene mid 


Oock heeft DE 


en op te been ghen/ tat bes 






in het Eonduchrijcke ban 


enetigenen groote ſonnmen 


Poos 4 ki 



























































9. iéro, 
—— 


Early European Books, Copyr 


Images reproduced by courte 


444 B 20 


fiche Daer wi te büten: Andere / datſe nae 
Weft-Fndpen trecken ſoude / om aldaer 
de Foſten ende Haevenen vaſt te beſette⸗ 
ende nieuwe Foztreſſen te maken / over⸗ 
midts Hen roep over al liep / Dat de Pe⸗ 
der-landfche Toop lieden / met octroye 
bande Staeten / derwaerts Woude: Daer 
warender oock Die het daer voor hielden / 
datde Coninck van Hifpanpen gefinnet 
was het Conynckricke ban Cyprus aen 


te taften. Als de ConighinneMoeder ot 


Blois ontcemen was / mepnden verfchen: 
gene dat Hie Armade het hooft na Prauc⸗ 
keryck Wenden foude. 

In ſomma geen menfche en wiſt Waer 
defe machtighe Vlote henen foude / dan 
de Conynck van Wifpanpen/ende eenige 
van fine ſecreetſte Naeden. Midler wyle 
Was peder cen op ſyn hoede / ende men 
nam baff over al volck aen Wp en ber? 
dieten ong op onfe Trefues niet/ Engeland 
niet op ſhnen paps noch vryeraet met 
Pifganpen/ Be Denettaenen noch wep⸗ 
migher / otaenghefien de C onynck van 
Wifpanpen alle d Ambaſſadeurs acn (on 
Waf refiderende/ heeft ghepoocht te Doen 
ghelooven / dat deſe Armade niet en wiert 
toe-gerufftom eenighen Conynck / Priu⸗ 
ce / of epublycque in Chriſten · Ayck te 
efchaedighen / Maer om een impretia te 
poen op den Eurch ; tot welftand van 
Cheriſten· Ayck. 

De Heeren Ghecommitteerde Kacden 
van de Collegpen Der Admiraeliteyten 
fijn nae den Haeghe gherepft/ om metde 
Weeren Bljeneracte Staeten / met Den 
Prince Ban Orꝛanpen / Admirael van de 
SZee / met Graef Willem van gaffou/ ens 
ge met de Beeren Facden Van Ztacte te 
confulteren / watmen beft doen foude tot 
meder-ftand- Der Spaenjaerden , ende 
wmierdt bp He felfde een claeche ende man⸗ 
neliche refolutpe gjenamen/ alg datmen 
hoor eerſt veertich fchepen ter Oorloghe 
faude-equiperen/ om op DES Sypaenjaerts 
diflein ofte acnflaeghen te paflen / Ende 
dan voorder te doen Wat den nood ende 
gheleghentheydt voorderen ſouden. 

De Eonhnuck van Grꝛoot Bꝛitannven 
liet oock fyn Opderſaeten over al mon⸗ 
ſieren ende met waepenen verſien. 


Narti over· leden / nae Dat fp lan: 


__Noa Conighinne ban. Goot: 
A Beittannyen / is Den twaelfden 


ight © 2011 ProQuest LLC 
sy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, 


ghe hadde gaen gupren ach het. 


/ 


las. * 


— EI EE nn —— 
—— — — — 


waeter / ende andere ctranckheydt / Spis 16190. 
gheweeſt He tweede dochter Frederic: DES ommen 
tmeedden Conner van Banemarche/ /⸗·⸗ 
ide van NPoorweghe / zc. Eñ Sophie ee⸗ 

niger dochter Vlrici des Bertogé van Me⸗ 
kelenburch/ende fuer Chuftianideg nu re⸗ 
gierenden Conyncx van Banemarck Ec. 

Spis gheboren Anno 1574ende ig in het: 

feftiende jaer hares ouderdams in Hen: 
Houwelicken ffaet getreden met Jaco⸗ 

ba VI, tedier tijt Coninck ban Schot⸗ 
land/nae der hand Coninck banEnghee- 

land / Schotland / Pranckeryck / ende Pze 
land/deerfte ban dien naeme. Sp is An- 

no 1590. binnen Edenburch ghecroant- 
Conighinne ban Schotland: 

De HKenſer Macthias is eenen tijdt Tanck range 
feer ſwack gheweeſt / ende is ban daeghe bert * 
te daeghe crancheren fwacker ghewor⸗ Benten 
den / hp en heeft niets in De maeghe CUIZ-Merhiac. 
nen behouden / ende tgene dat hp over 
af was vermenght met (Warte mates: 
rpe. Cranck te bedde ligghende heeft hy 
berfocht bpeenighe Cuer ende Vorſten 
des Kier / Dat fp voeghelycke middelen : 
bp der handt ouden nemen/ende helpen: 
bemiddelen / datter Tretues ofte opſchoꝛ⸗ 
ſynge ban Waepenen in Bohemen moch⸗ 
ten ghemaecht worden / dwelck eyndelit / 
met groote ſwaericheydt (De Bictoꝛieuſe 
Bohemen daer Wepnielj toe gefinnet Wes: 
fende) ig te weghe ghebracht / maer wen⸗ 
nich tyts onderhouden / Want foe haeſt 
als de tudynghe quam / dat de KRepſer 
overleden was / foo hebben bepde par⸗⸗ 
tpen wederom aen De waepenen ghetaſt. 

Even alsde Sonne in de. Linpe quid zeer 
noctiael gecomen Was/fo heeft De Done Budolpb ig: 
ne van het Duptſche Keyfer · Ahc in Linea. perieden 
mortis haer epnde ghenamen / Want De zen zo 
Hepfer JRatthiag is binnen Weenen Dee Tanvarija. 
fer Werelt gepaſſeert den 20. Martij, ſt. n. Nieuwer: 
out fijnde over de ſeſtich jaeren/Want bp sien Rr: 
ig gheboꝛen Anno 1558. Den 24-Februarij, vaarchias. 
binnen Weeren / op den felfden Hach alg Henze, 

De Yeepfer Carolus V. het Vepfer-Fijch verm nnen, 
figneerde in handen der Euer-Boffeit eude derrren. 
binnen Franckfort vergaederr.·· _ auren Fil 

@f de af-poichent defes-Hrepfers/ in⸗ 16 1de 
fanderhept nu gheheel Puptfch-Landt, | 
Hongheren / Bohemen / midtſgaeders ans 
dere Landen meer / in roere / ende in He 
wapenen ſyn / veranderynghe ſal veroor⸗ 
ſaecken in het Repſer ⸗ Kyckz/ Of dat dier 
keyſerlicke Croone noch ſal blijken in het 

huys van Habſburch / Sat (albe ne, 
| yacië: 


winnie tenger Need Ee re pe. an hv Mii 
me Ue KE | Tie k 
À * ——— * ⁊* 





arme EA ne 27 


En IE} 


A 
— — 







Nedetlandtſehe Hiftorie 


Baer ſal apparentelick pro 
an gediſputeert worden 
den eñde grove ſtem⸗ 
ende Muſquerten. 
at alg bie groote 
ge in Get Eoungncke 
ena te Meflana, €14 
bp na veerdich 
ſoo en is fp niet 
t Dat de Conn 
folweert ig / al 
heu teghens De 


de contra al vꝛy B 
met fgieffen/ / fweer 
seen Der Cartouwen 
Doa veel iffer Va 
heweldighe Arma 
ſie Neapolis,te Carthag 
pe in andere haevens 
was om t ſeyle te gaen / 
voot ghegaen / het ſchyn 
van Pifganpen nu ghere 
ſyne macht te 


ſt veftinerende ne 
honderdt dunſend 
met ghewelt het hu 
de voor te camer / 
ke croone Van DE 
ghetranſporteert en 
fpnu ontrent drye h 
ſeventich jaren g 
Moe langhe an Rudolph van Habſpu 
ghecroont Anno 1273. 
dae hp meteen Legher 
huns ban De Eert-Hertoghe À 
gan Braband, As w 
woutftein het gheſtachte 
taggen van Ooſtenryck 
ach/ gaende met den LC 
a dinavdus Cerft- 
Pafteuvijck / ghecr 
Vagaria ende Bón 
nimiere hy beho 
ende voorts Hepfer vercoren 
Maer hy heeft 
bitterheydt den K 





























































guderdt negen E11 
ſtis / te vechenen 
rch, Die Kepſer is 
Ben 29. September 
goor Baeſel lach. 


el tegen woordelick 
per Eerſt-⸗Her⸗ 
„maer gheheel 
nen voet in het 


dont Conynck DA 
‚ mepnt vat in aller 
me Aoom⸗TConynchk / 


accht/ datter wep⸗ 
tpe is / dat hy bt 
raecken / ten fp met 


Albertus fyn recht ende pretenſpe DP 


Htrent deſer tĳot worter ghe⸗ 
ſchreven / dat den © 
ghe Ferdinand / D 
Eonguck van HUG 
ende Woot Bohemen / een Catarre op 
n/ Die hem hetg 
der benomen heeft 
Bier te Lande tyd 
dockeen Catarre O9 
gallen was / foo bat 


fyn een ooge Hes 
heſichte der ſelf 
ende torts Haer nae is 
ughe gecomen / dat 
fyn ander ooghe ghe⸗ 
hem die Catharren 
ſyn oogen ſouden 


gan be haſſiten in Bhemẽ 
enen Velt· Overſten tegen 





— — mn 








‘Het veertichfte Boeck, 
Sigifmundum den Kepler : 


@f hy ſthoon 1619 


binn was met bende ſyn ooghen / ſa hefft | 


bps even mel De Euangẽeliſſche waerhen dt 
gheften/ ende manneliek daer voo? ghe⸗ 
voghten: Bont gheve DER Tonynck Fer⸗ 
dinand fijn beyde Jichaemelicke / ooghen 
ende opene Gem te ghelycke De oogen deg 
verſtands alſoo / Dat bp ve ware Keligpe 
moge ſien ende verſtaen / ende aflaeten de 
€ Boheemſtche eeeh, heeft heel De 
Duntich-Hantt/ente alle haere apuldl 
naebupzen in roere gheſtelt / alſoo war 


be deur tochten / andere tot hulpe DET t 
Sohemen / ſommighe tat bebechtjughe werp 
der felfger. De Catholiſſche P 


rincen en⸗ pan af 


de Dorften / Geeftelich ende werltliche/ gortig 
faa ín hooghe alg in geder-duptfch-lant/ Pre 


Dpaenpen/ Lo 
&zc. beloofgen tat hulpe ban den Kepſer 
teghen be Bohemen / te ſenden twintich 
Dupfendt man te voete / ende vier dupſent 
peerden. 
_ Get). M. Beeren Staeten / ende fijn 
Prine. Ere:, el kennende pe nieuplich⸗ 
tichepst Her ceypchf lieden / welcker bele 
haer geeen in nieutwe cryghen begheven / 
op hope van avancement ofte meerder gas 
gpe/ (Bie inſonderheyt aengenaem ſijn⸗ 
De / die inde NReder andtſche crych⸗ 
ſchole egen fu) ſeo is het dat haere 
3, F0. bp openbaere jlaccaeten / ende 
publicatpen der felfder/ gerboden heben 
alle ingefetene ban De vereenichde Heder⸗ 
Handen / alg aock alle rupteren ende ſol⸗ 
baeten/te waeter ofte te ande / in den 
dienſt der felfner ſynde / haer in HEN dienſt 
van vremde Eonhughen / Potentaeten/ 
Princen/te begheven / ín mat manieren/ 
ofteander wat prekert Dat het fp / fonder 
paer toe te heben expres caufent van 
gaere H. M. den Prince Van Geanpen / 
ofte den Kaedt van Stacte. Bevelende 
hier benevens wel ernſtlick allen ben ges 
wen die haer atreede in ſuicken dienſt hebz⸗ 
gen laeten agen- nemen / ſoo verre 
nach niet en waeren vertrocken gen felfe 
pen bienffte berlaeten ende af fe ſtaen / 
ende dat alle de gene die alreets Los Dien 


epnde vertrocken waeren ſpuden ghe⸗ 
houden 


tterhngen / Bourgondpen guen. 








MEAD str oe Nede dae de ze on edt Os AN EL AN Pk he dal) est Wd 


est LL( 


Prof 


11 


x 
ẽ 
© 
2 
— 


ed by courtesy o 


Je 


Images repro 


444 B 20 








| s reproduced by cour 


mages r 
444 B 20 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 
el tesy ol 


ie 
f Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


1619. 
— pek ede Beffen ts ghereyſt nae Boke: 
n 


Pointten 


Het veertichſte Boeck. | 


tice Steben/confenterd acht-tien bupf- 16019. 
ende Hf honberd daelers op te bꝛengen · 
De Joden ſullẽ boo? elck hooft / twintich 
nde der Staeten nupteren ſyn DEN jare ndi oe out —— 
Tini. v. elekt weder in haer garni⸗ OD aelers / De minder· jarighe | 
3 — ders. De vremde handelaers ſullen door 
Shecommitteerde gheſchatt worden / en⸗ 


Nederlandtſche Hiſtorie 


tot Corben aen dẽ Weſer / d' welt BAN daer 
voorts Hoor de Furftendoemen Bꝛunuſ⸗ 






nj 
2 

fan ghecomen. Op den mech eu hebben 
fp wel gheen ſonderlynghe rencontre ghe⸗ 


omndem alleen Hat de Haene· veren⸗ enge | De vanelcke duyſend daelers ſeſſe geven. 
vᷣde n die over al in De wapenen ſijn / en⸗ 


ge ne weghen beſetten / dit goortretkende |V. Is bp alle Creitſen deg Tonuchrier 
DD * en trots ghenoech inghewillicht Dh en twintich Molder 
debefen hebben / So datter Gupten allen | koorens fef-en-twintich dupfend Mol⸗ 
twijfel (laeghen ſouden ghevallen ſyn / der gerfte / ſeſtich dupſent Molder ha⸗ 
Een ware dat de Overſte ende De Lep⸗ | ver / in drye PzoLiand-hupfen/ tot Pꝛa⸗ 
ders Van dit Erychſe volck ſulckes be, ghe / Cabor / ende nuttenberch / inden 
hindert hadden / haer Yaetende daer gen tydt banen jaer / te leveren. 


enoeahen Dat fp deden Wat haer he: 
— ſe VL Een peder burgher ſal van eenen 


Holen was. — 
De Stendẽ van Behemen in Martio Dez | Land-hofdepe daelers contribueren. 


op be Dient ſes jaers vergaedert fijnde binnen Prae⸗ 
ade dr abe, heben tat maintienentent van Date | VLL De Cathotdehe ſich bp de Stenden 


—— Zenghevangene ſaecke / ende tot bolgoe: ghevoecht hebbende / ende OP deſe ver⸗ 
Tant · dach rynghe BET felfder / ghearreſteert ende be: gaederynghe gheciteert / doch niet ver⸗ 


ghe ghehou⸗ 
Berlin Mar- 


tão⸗ 


binn? Pꝛae⸗ floten deſe hier volgende Poincten: | ſchenen ſynde / ſullen even wel aen deſe 


eſolutyen ghehouden fijn. 
Vooreerft, Dat alle die ghene Die / con⸗ 
form ee beſſunt Haat Dent baoz-gaenden VIIL De Contraventeurs ſullen voor 
anb dach / den tienden ende Bjfden vpanden des Daecder „Hands gehouden 
Man niet opgeb2acht en hebben / nu dub⸗ werden / hare goederen gheconfiſqueert / 
helt ſoo vele aen gelt/ binnen twee maen⸗ ‚ende met alte de hare wt het Landt abe. 
gen / ſullen deponeren : Ende fulten de | bannen Worden, ende en fullen nemmer⸗ 
Eonumiffarifen/; Ritmepſters / ende Caz | meer. reftitutpe verſoeckende / ghehoort 
itepnen te hennen gheven Bie ghene Die [ofte beandwoogdt Werder. 
in foute bevonden worden. De witghevluchtte ſonder oorſaecke / 
| ende ſich nach abfenterende/ofte met den 
IL Vat He oude reftanten erfde nieuwe vpand practiſerende teghen het Pater 
&ontrikupten binnen eené feecheren tt | Land/ uiten eeuwichtick ghebannen ſyn 
ſullen inghehracht worden / bp ſeeckere eft-bljven/hare goederen geconfifgucert/ … 
pzneo , Wtgbefandert pie ghene Die Dao? | tat nutte deg gemepnen Dacder Lands / 
ben vpand beborven ſyn / delft ſullen vp. | ene ff anderljnghe tot betaelynghe des 
ſyn van den tydt der verwoeſtynghe. Crychſe volcx gheemplopeert maden. De 
ghetrouwe Patriotten / die het hare DP 
111, Weg Lands Amt leden endeOffis | het Baeder Land opgheſett / ende daer 
gieren ſullen peder eenen mel-verfschten | over van Den Pypand groote f chaede ghe⸗ 
erfaon Wwt-mazchen / ende oock hare | leden hebben / ſullen op den toe-comenDen 


upſ⸗knechten ende onderdaenen. el | Land-dacly gherecompenfeert worden. lk 


gheruſt ende. ghewaepent gercet houden. | Den tienden lunij iſſer cenen inval LAN st 
beg Gracben Burquopg volck gedaen 1 gal 

1111. De Weeren Kpdders / Pꝛpgheſe⸗op eenighe Aupteren ende voet Mechten —9 — 

dene / Gheeſtelicke / Weduwen / ende Wee | der Bohemen / ligghende in cen Pieche B 

fen / Willighen in boog een peder hunner ghenaemt Naccefitz, twee mylen DAT Bus 

@nver-faeten/wt hare epgene beurfe/ee | Beweits/ eñ is bepder ſyts lange tit fect 

nen halven daeler te contribueren. Item⸗ cloeckelick ghevochten / van wiiddach tot 

gan eſcke Dupfend daelers op intereft lige | in dẽ avond ſtond. De Gofter- Hehehe, 

ghende / eg daelerg te geven : Jaer | onder Get belepùt van Hen Szacve ban 


Pracge/ende andere vrpe ende Conijncks | Dampier heben De Semen afgeflaegen/ 
| : ontrent 


4 


































































115 
— 


tin 
Nen, 


| Onder de regeerinetse van Coninck Philips de derde. 
| TÓrog, ontrent drye honderd man / foo te voer⸗ troublen / diſſentien / ende onruſte hebben 1619. 


mmm Alst te peerde/ende eenighe ghevanckelick ghebracht / ende niet anders en ſoecken /·— 


an 
Wen qês 


ho 
en met openen brzieve / daer den ſelven ghepub⸗ 
diepe geert ofte ghehanpt fal worden / ende 


N ber 
n 
Amen, te 


ghecreghen. De Manſveltſche hoopten 
op ontfett/maer te Der heefs / wes halven 
fith de Graeve van Manſvelt grootelicx 
heeft beclaecht. 

In dit treffen heeft fich Graef Herman 
Otto van Stirum en Bronckkorſt, ſeer dapper 
advena fn Coꝛnet loncker Goo- 
en van Lauwick , een janck Edelman van 
groote couragpe/ig nevens andere / cloec⸗ 
Kelick vechtende / doodt ghebleben. Men 
mepnt datter aen de ſyde der Ooſtenryck 
fche (Die heel fterck waren) Wel foo gele 
gebleven ſyn / als aen der Bohemen fpde/ 


{fo datde @often-rdchfche over deſe Picz 


torpe niet en hoeven veel pick-tonnente 
branden noch te tviumpberen. 
Victi quandoq; refurgunt. 


E Bohemen wetende dat de Je⸗ 

fupten ſyn die ghene Die in voo⸗ 

righe jaren het ſaet der oneenic⸗ 
bepdt ende aller miſverſtanden 
in Bohemia ghefgept hebben / ende Bie noch 
daeghelicx peder een ‘binnen en bupten 
Lands / ſoo deel het haer eenichfing mar 
ghelick is / teghens haer (hu oprockende⸗ 
Saa hebben fp de ſelfde wt haer Conyhnc⸗ 
Ache ende ghebiet ghebannen / ghelyck 
hier te vooren verhaelt ig, Dan gelychen 
hebben in Majo deſes jaers oock ghedaen 
Die ban Moravia ofte Mheren Landt / 
Bluͤckende bp Hit hier valghende Edict: 


Np B Vepheeren / Hinder: 

A. fchap/ Edele / ende Dtez 

OAN Hen / reprefenterende De 

El) Stenden vant Marqui⸗ 

J fat van Moravien, nu ter 

tijdt inde Staat Brun ver⸗ 
gadert ; Boen eenen pez 

elitken kunt ende te weten / met defen 


gan noode Wefen fal: Hoe dat ons van 
De ghemene Stendeu des Coninckrycks 
Bohemen / niet alleen door haer lieder in 
Druck upt · ghegheven Apalogia, maer oock 
dorr veelerſey ſchriften ende onweder⸗ 
ſpreeckelicke documenten / bertoont ende 
beweſen is / tgene oock meeft De gheheele 
Eheiſtenheyt door / openbaer ende notoir 
wa⸗ met wat practycken eñ arghliſtige 
raetflaegen/ de voorgemelde elaytent ſel⸗ 
be Coninchrijck Bohemer in groote 


Dan de Heeren / Coninghen / Princen ende 
Potentaten / die ſick teghens haer oppoſe⸗ 
ren / om lyf ende leven te brenghen/ groote 
krychs beroerten alomme te verwecken / 
ende Beel onnooſel bloet / der ghener Bie 
hare handelingen niet toe on ſtaen te ver⸗ 
gieten: Ghelyck Dau vele Coninghen en: 
de Potentaten / Hoor haer toe-doen OMI 
If ende leven fijn gecomen / Gre ote 
krijchg-beroerten / alomme in de Chei⸗ 
ftenhept verweckt / ende veel onſchuldich 
bloedt alreede in verſcheyden Handen en 

Provintien vergoten is: Ende DAL wy 
infgelBeke waerachtelickhen Werden ou⸗ 
derricht / Dat de fclbe eſuyten alleen de 
goyfacche fijn ban deſe teghenwoordighe 
toamotien: daer door niet alleen ong lies 
ve Baderland / het Marquiſat van Mora- 
vien,in grooten conimer / ſchulden / ende 
laſten ig vervallen „ende fchter tot DE Up: 
terſte ruyne ende verderffeniſſe gebracht / 
maer oock gantfch en gaer t'onder ſoude 
moeten gaen / foo daer inne ter\wijle her 
noch tydt ig/niet en worde Herf ien. Yeb⸗ 
ben derhalven verclaert / ende verclaren 
midts deſen de ſelve leſuytente weſen op⸗ 
roer-maechersg ende valſch raet ghevers / 
ende ſulcke die t'gheenſins in deſen onſen 
tieven Paderlant en kunnen ofte behoo⸗ 

ren langher gheleden ende ghetollereert 

te werden: Ende over ſulcx eendrachtelit 

ghereſolveert ende Befloten/ die alomme 
uptdefen onfen Marquiſate im der eeu⸗ 

oichepdt te proſcriberen ende te bannen. 

Weicken volghende: SOO IST, Dat 

vp boven-ghemelde Stenden des vsor⸗ 

feeen Marquiſats Moravien, ulieden/ 
Reétoren, Maegiftren, Schoolmeefters, Ende 

atten Iefuyten , Die ſich in Dit Marquiſaet · 

fchaypooarfthreven / het zp ín Steden / 

mBarchten/Blecken/afte op andere plaets 
fen / Waer tſelve oot 3p/ ſyn onthoudende 
wel ernſtelicken hebben bevolen / ende be⸗ 
velen midts deſen: Dat ghy lieden wan 
ong aen ulieden gefonden Commiſſariſ⸗ 
ſen / terſtont / datelick / ende ſonder uptftel/ 
goetwillichlick ſult overleveren ende in 
banden ſtellen / De ſſeutelen van alle Cols 
ſegien / Hercken ende Schoalen/ bp ulie: 
ven Loor defen inghehebt ende ghepoſſe⸗ 
geert. ende tſelve ghedaen / u ſtracx fuit 
hebben te vertrecken npt deſen onft Daz 
derlande / ende in taecomenden daghe in 


| Der ceuwichepdt daer inne niet Weder te 


32 mm nam comen / 


aid 


J— En : en ans z — — — — — S — — — 
- — — Ben * 5 — * — — — —r ã — — — * — — * / 
⸗ = — — * * — — Sn en Ie nt —— — ms J — — — — — — 
⸗ niee — * — e — — — — — = B 
8 = — — = — ei: — —* — — 22 sr * — — — — — — 14 
—— — * —— — N e ⸗⸗⸗ — — — J 
— Ee — * — * — — — — — SCE = — — * — Sd 
me — — ee - me ms — — an En — — nn — he ET * —— — = — — — — — — ee), 
NEREDE LPT > —E — — 
J pus Ten MEEDER MEN — men: — —— ce — — 
* — = „ - * je. En 6 
E ’ € - * J * 
* 4 1. > 4 , e k 
* 7 Pa ’ ef - 7 
— —⸗ J 3 * 
% P ke N ° * he 4 es s * 
J 31c rs ef Ve In 5 kaa 5 et se * 
X —* * 


— 


— 
BATEN EMED (VV 


RIS ORE WON 


_ * F 


ma ik Jak, 
Se EAA it KE Ee a 


Ns ene 
wee herin 


— 





ae ete — — 
























































4 Hi | Nederlandtfche Hiftorie 


comen / ofte vemand ban haer Secte, onder 
wat pretext ’tfelbe oock ſoude moghen 
weſen: op pene dat / indien naer —— pe 
mandt van u, lieden tegens deſe onſe 


HETE 1615: 


sat de felve fander ecenighe ghenade ofte 
Subicieel verhoor / aen Ben We fal wer⸗ 
gen geffraft: Sult u derhalven daer naer 
Weten te veguleren/op Bat wy hier naer” 
maelg niet en Wogden ghenaodtfaccht tee 
ghenu lieden een meerdere ernftichepdt 
enderiguner te ghebaupeken. Dest'oo, 
konde / ende tot becrachtinghe Han Dien/ 
Gebben Wp/hier vooren ghenoemde Dep: 
heeren / Aidderſchap / Edele ende Ateden/ 
repreſenterende de Stenden deſes Mar⸗ 
quiſaets / Mr. Rabieu, onfe reſpective Zee 
gels hier op laten drucken. Ghegeven in 
de Stadt Brun, den ſeſtẽ Map / des Jaers 
ſeſthien hondert neghenthien. 
Stracx hier nae hebben de Euangeliſ⸗ 
fche Stendẽ deg Conhnckrijcx van Hun- 
garyen, gelijck Placcaet van banniffement 
Ber Jeſunten gepubliceert/Waer van Dit 
den Teneur is: 







Ediedder ON re R 
Euangeliſ⸗ ME 
| ſche Sten⸗ 

den des 
Conijnck⸗ 


E Heeren Euangeliſſche 
DW Stenden deg Coninck: 

) rijchg vã Hungarien,hebe 

xe) IN Eje je — her 
si Ss ghedachtenigje : hoe da 

— LAS Macr van vien. Dt af 

Gefarten/ algdeleluyten , ten tijden Des Kepſers 

eg * Ferdinandi, int Conineckryck van Bohe⸗ 

6 SMD men fijn inghevoert gheweeſt / de ſelve le- 

fuyten geel ende menigherlep onwillen / 

wiſt / tweedracht / ende beroerten / Dog 

hare quade ende archliſtighe practijcken / 

hebben gefticht: Ende infonderhepdt/dat 

té tide deg Mepferg Rodolphi des tweeden, 

hoochloffelicher memo2pen/ boog haerlie: 

der belept/raet/ende ingevẽ / Ben Turck. 

ſchen krych is bevzedicht/ midts dat den 

Paus ban Aoomen / den hoochghemelden 

Kepfer ſeer inſtantelicken tottet maeckẽ 

van dien vzede was porrende / alleen om 

ſyne urichſ⸗macht te moghen Wenden 

ende ghebrupcken tot uptropinghe van⸗ 

he wetters / die ten tide ban deic urcxſche 

HE IEPER | @ozloghe feer Waren ghewaffen ende 

EON bermeerdert;gheljck Han tſelve oock ale 

NN fao gefchietzende ben Turckſchen Uruch / 

| HEART bie fefthien jaren. naer een ander hadde 

ghebuert/ doch niet met gheringten def, 

pecten berachtiaghe Der gantſcher Ebi: 


rijcx ban 





pd 


Early European Books, Cop roQuest 
ed cour 


ie 
tesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


l s reproduc y 


mages r 
444 B 20 








Het veertichfte Boeck. 


flendepdt / ende infonderhepdt des <a: 1619. 16 
nincxrycx Hungarien, met deſſelven onuvyt | Senn 


fpeeeckeliche ſchade midts dat daer daa? 
Veel geweldige ende feer aenfienliche ges 


Befolutie/ Fnterdictie ende Verbot / in flactten/ jammerlicken ſyn vermoort / CU 
Bit Marquifaetſchap werde ghevonden / om haer goet ende welvaren ghebracht 


gheweeſt. 

Want aengaende tghene door de ghe⸗ 
melten leſuyten prattytken / het Krychſ⸗ 
| bep? deg Kepſers Rodolphi, oper FP welcke 
Georgio Bafta alg Generael @verfte heeft 
‚ ghecommandeert/teghen die Van De Eu: 
angheliſche Feligie heeft aenghericht:ge⸗ 
lick mede met Den Colonnel Beliviofa, een 
vreemdelingh / teghen ordre ende vrpheyt 
deg tonincurycks Hungariẽ, in de Hooft⸗ 
ſtadt Cafca , in Over Hungarien , tot een 
Booftman ende Gouverneur geftelt ſyn⸗ 
de / door haerlieder inftigatie heeft bedre⸗ 
Yen / Dat hp de kercken ende Schoolen 
heeft wech gl —— eren ende 
Sthaolmeefters uptter Stadt gejaecht: 
ende wat voor een bloet-bergicten tuſ⸗ 
ſchen de Chriſtenen ſelfs int voorts. Cue 
ninckryck is ghevolcht / tſelve ig nu meer 
Be gantſche weerelt Boog bekendt ende 

openbaer, | 
Bach daer mede en heeft haer deſeleſu⸗ 
ytiſche dectedewelcke gheduerende He e⸗ 
gierynghe deg left-overledenen Keyſers 
Marthiee , ín macht ende authoritept fons 
verlingh heeft taegenome) nict laten ver⸗ 
' ghenoeghen/maer hebben ſich in alle Po⸗ 
teke handelinghen in ghedzangen/ ens 
de wetenfchap weten te kryghen van alle 
des Nijcx alder fekreetfte raedtſlaeghen / 


de ſelve door hare liſtighe practücken / bp 


de Hooghe Bveriehepdt weten te annul⸗ 
leren / ende alleg te Doen interpecteren ette 
de veranderen nae haren appetijt / ende 
dat fp vermeynden tot haer 
vᷣdornemen dienftich te efen ; Jae heeft 
ootk deſe vervloeckte leſuytiſche Sette, 


— | in hare Pꝛedicatien tot 


ten Wolcke/ Durven ſuſtineren / datmen 
de Ketters behoorde te vermoorden ende 


upt te vaepen;ende berfchepden drꝛeyghe⸗ 
menten upt te fpouwen/teghens de goede - 
@nderdaenen deſes Coniñckrycks / ſtrec⸗ 


kende totte totale rupne ende noot · wen⸗ 
digen onderganck deſſelven. 


Shemerckt dan He heeren Stenden 


des Toninckricks Hungarien, ſulcke prac⸗ 
ticanten ende hinder liſtighe moorders 
van Coninghen ende Potentaten / ver⸗ 
ſtoorders des alghemeenen hi er 

raders 


dtloos 


mdj ee 


hand ie ned aandienden terre 
8 Ô * 
— — ee, bs’ 2e 


tee ee ne — 






Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, 





An, 1619, taders ban Provintien / Landen ende | vefpect van He interbentpe van fie NI. 16 19. nk IN 
| EEninckryche / feducteurs ende vervoer⸗ DE Stenden van Bohemen die ied van —4 

| ders bande Ehrifteliche jeucht/ met hate | fijne Ma verſocht handen) foude brengt tat aſſtſten⸗ FEAE HN 

booſe ende Goddelooſe leererniet langher | tot ghehoor naer eenich Eractact / Daer tye der Bar WER AN 


in haer Landt ende Coninckrijck lijden 


ofte dulden en kunnen : Soo worden de 
feline lefayten , achtervolghende het ereme 
pel der Weeren Dtenden deg Coninck: 
rycks Bobemen/ende des Marckaraef—⸗ 
fchaps Moravien,onfe liebe Weeré ende na- 
Buren / in der eeuwichepdt upt het Co⸗ 
ninckryck Hungarien gheproſchribeert en- 
De ghebannen / om nimmermeer/ onder 
Wat pretert ‘tfelbe each zp / Daer weder 
tn te comen, Ende bp aldten pemant Lan 
De voorſchreven lefuyren, binnen bier Da 
ghen naer de Publicatie van deſe 202 
ſcriptie in defen Coninckrycke betrapt 
ofte bevonden Wordt die fal ſonder eeniz 
gb ghenade aen ’tleven gheffraft Woz: 
n Ende foo pemandt/ wie het ooch 3p/ 
naer de voorſchreven bier daghen / eerien 
vande Sette Ber lefuyten, in deſen Conine⸗ 
rycke can betrappen / Dien fal gheoorloft 
ſyn den feiïven/ald eenen perturbateur en: 
be verrader des Coninckrijcks / te doo⸗ 
den / ende om t'leven te brenghen / ende fal 
ſulcx doende niet moghen verbeuren. Al 
Dug ghedaen ende ghearreſteert / bp de 
Meeren Stenden deg Coninckricx Hun 
Zarien , binnen Preffau , Deu ſeſthienden 


dao? dat fp afghelepdt fouden en 


worden Ban haren veghenwoordighen 
gaeden toe-ffant / mannelicke couragpe/ 
ende ghenomene refolutpen met der ſelf⸗ 
der gheallieerde / tot de handhoudynghe / 
Doo? Godes hulpe / ende daſſiſtentye van 
heure Vrienden van de Chriſtelicke Bez 
refagmeerde Keligye / midtſgaeders ban 
der ſelver Liberteyt ende Privilegpen/ 
Daag Dien dat hare vpanden Hoog t'boor⸗ 
fcpde ghehoor / De deure faude gheopent 
worden / om met practhcquen / correfpon2 
dentpen / ende corruptvyen de voorſepde 
Stenden in hare jonghe aen-ghebanges- 
ne regierynghe / ende in erperientpe van 
faecher: te intimideren/ende in ſcheuryn⸗ 
ghe onder dert anderen te beenghen/ende 
alfa hare profijt ende vooꝛ⸗· deel daer on⸗ 
Ber te wercken / ghelyck de daeghelickſche 
erbarenthepdt dat leert / naementlick Dat: 
ben Spaenjaertt / ende des ſelfs Adheren⸗ 
ten daer tosalleene arbenden / om Hoog 
ſcheurynghen te ondrdzucken De Stae⸗ 
ten ende Zanden van alle Conhnghen / 
Princen ende Republicquen / Die hare 
bep-ende Gherechticheden trachten te 
mainteneren-/ d'welck notoirlick in de 


May / des Haers (efthien hondert negen: | Peder-Landen is ghebleecken / ais hp bu - 


der ghewozpen / ende Daer is eenen groo 
ten alarm in der Stadt gheWweeft. 

Doch den elfde lunij is de Gꝛaeve Dan 
Churn met fijn Zegher weder te rugghe 
ghetracken / ende ghynck ligghen aen de 


Per fpde ban den Donau , tee mplen: 


* Gene, van Weenen. 


S dtae⸗ 
be enten 
rn 


lers. 
| ber wet 3 


ne 
Braats 


De Beeren Staeten Ghenerael / Wez 
tente Bat fijne Me. ban Grꝛoot· Biitta⸗ 
pen Ben Mylord Hays als Ambaſſadeur 
hae Hooghe⸗Duntſch · Land gheſonden 





| 





| 


thien. de voor ghenomen Beede handelhynughe lg 
NE Daors, — tot Cuelen Dao? Dinterventpe ban ver⸗ noe 
_[Betkan € Sꝛae ve ben Churn heeft den | fchepden Bheefteliche ende Weritltche a} 
brbe n fefken tunij ſich verftoutt met et: | Princen te weghe ghebracht heeft het af⸗ 9000 
demen ins” telicke Dupfend Mannen te taz | wijcken ban faa bele Provintyen ban He - ek Ik 
| Wenonten, \ men logieren in de Booz-fladt | ghemeene Vnye van de Beder- Landen!” Hd Zh 
ban Weenen / onaenghefien de Coninck | alfao dat hp Baer nae De vefterende Mers tE 
Ferdinandus meteen gaet-aental Erijchf: | eenichde Provintpen met alle ghewelt H EAN 
volck Haer Binnen Wwas/ Be meefte oo: | ende macht heeft moghen aen-taften-De bike of 
ghe Pupfen in He Boorſtadt fijn ter nee | Beeren Staeten vreeſden / dat Hoo? He ins - 94 


terventpe van fijne Me. alle de Brienden- 
ban de boog-fepde Stenden ín harekefas- 
lutyen ban affiftentpe ſuſpens fouden: 
gehouden Werden/fonder haer te durven : 
berclaren in De onfeeckerbhepdt- van He - 
Wtcomfte defer handeljnghe/ Wt vreeſe 
van vpandſchap op haren hals te laeden / 
Daer entuffchhen Dat die Bohemen haer 
tn coffen fouden-comen te conſumeren / 
ende re Vervallen in He wterſte confuſp⸗ 
en/ ende verloop Han haren Staet/ tok: 


Center handetot accomadatpe Lan De ſaecken in | nae Heel ende prejuditpe van het ghehers- 
Sne Sotsemen/ So fiat fp daer in feer becom · le Chriſtelicke weſen / dat ſich tegeuwoor⸗ 


—E mert gheweeſt / beducht ſynde / Dat het | dclick — ende ſoo heerſyck was 





mmmm fi opdoen⸗⸗ 











































Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


mages reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 





nn 








rg 
el —— — — Ore age — 
* - B 





















 « 
E 
n 
Amen — — — 
* Et J 





— ⸗ mak 
— — 


— 
— · — 





Mhh 


ide an De 
8 Gal": 


” 
edn 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced c s aha 
be de uced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Nederlantfche Hiftorie 

























anden te cunnen berfeecheren ende main⸗ 
tenere / bp foo verre als De pefenfpe VAN 
pe facche ban Bohemen met ghemeyne 
eſolutye / ende macht voor·genomen / eu 
wWitghevoerdt Wierdt / fog alg dat We 
foude behooren. De Heeren Ghenergele 
Dtaeten fiende op et voor· verhaelde⸗ 
hebben de Meeren Gecommitteerde in 
Engeland befoignerende ſeer ernfilick 
gerfocht ende vermaent (gan havent We? 
ghe defe hare beduchtfaemhept ende con⸗ 
fideratpen/met alle ghevoeghelicke mid⸗ 
belen bp goede occafpe ſyne Me. Doop te 
draeghen / daer toe vꝛaeghende ſodani he 
redenen meer/ als het haer goet duncken 
ſoude / om ſyne IN. te fien te bewegen) 
dat het He ede Woude ghelieven fijne 
gheghevene Inſtructne aen DEN 9002? 
fepden Milord Hayes ſuͤlcx te modereren 
ende diſtingueren / dat DE goaz-fepde ap⸗ 
parente inconvenienten voor· ghecomen / 
ende de Stenden van Bohemen / ende 
ger ſelfde geallieerde al and-fchappen/ 
ongheprejudicieert / ende bp hare goede 
Fefolutpen ſtantvaſtelick mochten blijve 
ende ghemainteneert worden / tot Ver? 
ſeeckerynghe san harer Staet/ bevoor⸗ 
Derijnghe van He Ware Chꝛiſtelicke Ghe⸗ 
reformeerde Religye/ ende den dienſt en⸗ 
de wel ſtant van de ghemeyne Chꝛiſten⸗ 
hepdt / ende op gat de gheintereffeerde 
Princen / Atenden/ ende Republycquen 
int Ghenerael ende particuler te meer 
hewoghen worden / ſonder achter-Dentz 
Ken de Stenden Lan Bonemuaj met hare 
hulpe/Gaedt/ ende daetby te ſprynghen / 
ende affiſtentpe te Lepſten / ðec. 


Pe Cuer⸗ Eer Johã Schweichaert Cerſt⸗ 
oft ban Biſſchop te Ments / des Hepli⸗ 
— ghen Moomfchen nicks Lerſt⸗ w 

Eanceler ende Cuer-Dorft/ heeft 


iDael- * 
— wi· ſchryuv jnghe ghedaen aen alle Cuer⸗ 


feanckforte Borſten Des ckr / om den rr. ulute 
gampareren binnen Frauckfort / ende al: 
paer “te treden tot verkieſynghe eenes 


Aoomſchen Conynghs ende volghens 


pien oock Roomſchen Keyſers: NPevens 


pe ſes / foo Geeſtelicke / als wereltlicke 
Euer⸗Voꝛſten / heeft De Eerſt· Piſſchop 
gan menes oock verſchreven ende hier 
toe ghenoodicht den DoorAuchtichſten 
Eerſt⸗Hertoghe Ferdinandt van Oo⸗ 
ſtenryck / Bec. als mede fijnde een Ban De 


poffidere. Dat i 
Amt / weerdichepdt / ende oock andere ge⸗ 
rechticheden eeniger heerlickheden / welc⸗ 
ke die ooch ſyn / memandt anders ent com⸗ 
peteren / dan DIEN / die ghekent wodt LE 
hefitten He Weerfchapppe/ met het Lant/ 


nn — 
* 


— — 00—— 


Het veertichſte Boeck. 


1619. opdoende / alſoo datter groote hope was feben Cuer-Dorften Beg Ahcx / in aenftent 
van het ſeifde teghen De ghemepne Ppe 


nio , acejus pertinentijs uniuerfis dignofcitur 
@/dat het Recht / ſtemme⸗ 


Dafaiſchappen / leenen / ende heerlickheyt / 
met alles wat Baer van is dependerende· 

Ende ſtracx Daer nae volgẽ defe woor⸗ 
pen in de felfoe Guldene Bulle / Quod 
pofleflor cujuf-libee Principatus illius juriss 
vocis,officij, dignatis, & pertinentiarum oganie 
um ad illa {peétantium, quieta debeat & libe- 
ra poſſeſſione gaudere. Dat is / dat de gene / 
die deſe heerſchappye beſitt het Mecht/ 
Stemme / Amt / ende DE weerdicheyt van 
alleg wat daer toe gehoort / moet Gebben 
in vꝛedighe ende vrye befittjnghe: 

Dt welcken allen genoechſaem blyckt / 
dat de Keure niet en fp jus perfonale, MAET 
reale,alfoo naemelick / Dat niemandt fan? 
ger daetelycke vredighe beſittynghe des 
EC uer-Borftendombg/ falvis Imperi) Legi= 
bus fulck vecht gheftadet ofte gegunt cart 


orden. 

Dewple dan / of ſchoon DE Gerft-Mertos 
ghe Ferdinandus fp ghecroonet Tonynck 
van Bohemen / hy nochtang nopt tot DE 
befitihnahe bes ſelfden heeft cunnen gee 
raecken / maer des halben oefen infant? 
fchen crijch ig ontſtaen: oo en cunnen 

e Stenden Des Sohewigchen Aycrniet 
verſtaen / dat ſyne Eonyncklicke weerde 
tot de verkieſynge eenes Aoomſchen Coe 
nijncr can ofte dehoorde verſchreven te 

| $pozden/ (onder inbreucke te doen teghen 

| De Suldene Bulle: Derclarende dat fp gefin” 

| net waren hier in ſtaende Ee houden 
rec 


161% 
deg Couuchrijcr van Bohemen⸗ wel ·⸗ ⸗ [nen 
heg Croone ende Citel hp praecht. 8 

Bohemiſſche Direttores deſe wtſchꝛwvyn⸗ 
ghe fiende / hebben ſich Daer aen niet ghe⸗ 
noeghen laeten / waer hebben aen die drye 
wereltlichke Cuct-Dooften gheſchreven / 
gat bp den ſelfden (nae Den teneur Der 
Guldene Bulle Carel: LIL I.)Die qualiteyten 
ende requifica niet en ſyn / die in eenẽ Cuer⸗ 
Porft verheyſſchet worden/ want in de 
ſelfde met claere wghedruckte woorden 
gheſchreven ſtaet / Vod jus, vox, Officium, 
&Xdigpitas, alia quoq; jura ad quemlibet prin= 
cipatum eorundem fpeCtantia cadere non 
poffint in alium prater ilium , qui principatum 
ipfum cum terra,Vaffallagijs,Feudis & Domi 

































érg, 











































vecht der Croone van Bohemen / ende het 


ſJſelfbe / nae haer wterſte vermoghen / oP 


bare poſteriteyt ofte nae-comelnghen te 
bebolverenende Beenghen : Perfochten 
derhalven hier op feer ernfilick het goet 
binden / ende raedt der Cuer-Doeften/ 
Wat fp tot verdedighynghe harer Peri: 
bilegien hierin beft doen fouden. ae 
biddende / dat hare Cúer-Poofteliche 
Voorluchtichepden woude gelteven hare 
beel-gheldende endeaenfienelicke autho⸗ 
ritept te interponeren/ ende haer niet alz 
leen met raedt/ maer oock met Der daedt 
bp te vallen / ende dit werck Daer Genen 
tedirigeren / datde Loffelicke Croone 
ban Bohemen niet en Worde ghenaedep: 
let ende ghegraveert/ tegen den notoi⸗ 
ren ende claeren tert ende Wooden der 
Guldener Bulle , ende hareg ouden ghe⸗ 
bruycks. 

mMaer het mac om de Guldene Bulle 
gaen hoe het Wil/ Ferdinandus Wil Kepſer 
weſen / Inter arma filent Legese 


E defer tt iffereen nieuwe O2: 

Den De Sancta Militia opghericht 

te Weenen / in He welcke haer op 

den achtften Marti) aldaer beghe⸗ 

gen hebben(nevens veel andere Princen/ 
Szaeven / ende Baroenen op Andere 
plactfenendetjden ) De Hertoghe ban 
Nivers,Natzivijl , de Bertoghe van Daren 
Lauwenburch / de Graeve van Abtheim 
ban Bucheim / ende andere. Nae dat deſe 
Heeren in de kercke te Praeghe hare de— 
votye ghedaen hadden / foo quaemen fp 
bupten de Herche / onder DEN blaeuwen 
emel op hare knyen galtende/ende twee 
vhngheren op een Euangelpe Boeck leg: 
gheñde / ſwoeren fp/ datſe de Catholijcke 
Feligpe ſouden Looz-verbten ende be 
fchermen/ ende dat fp alle onghelaoLighe 
ende Hetterg Wouden vervolghen ende 
pt roeden. Nae dat fp defen eedt gedaen 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde.” 





was / waren de Patres Concilij Boober 
Dordraceni vlptich in haren at, berbael ban 
bept befich / om met de Weeren Become Biene 
mitteerde der. W.J. Beeren Generaele roigaes bins 
Stacten/te beracmen ende te bevoorder⸗ nen Desh. 
egene dat tot den berde der Kercke ende 
eenichepdt des Lands van nooden was / 
peder een/ ſoo wtlandſche / als inlandſche 
voorts brꝛenghende wat daertoe gehoor⸗ 


e. 
Of wel de Franſche Kercken haere pers 
Gedeputeerde tot den Nationaelen Syno- Molineus 


dum niet en hebben gheſonden / ſynde te —— 


Idler wijle dat al dit boben⸗ 1619. 
verhaelde ghewoel in de Werlt 


— 


rugghe ghehouden door het expreſſe BEES san De vijf : 


bot/op den naeme des Conyncx / haer JE: poincten 

daen / (alfao duo2ghefteken ende beftelt chgifeelich 

fijnde Lan Barnevel:) fo ent hebben fp eben nr wg ** 

wel niet naeghelaeten te betuyghen / dat 

ſpeens —— ſyn met de Ghereforꝛ⸗ 

meerde Mercken hierin Neder-Landt / 

ſoo in alle andere / alg bp naeme in Die: 

vijf hierte Lande gecontroverteerde po⸗ 

incten/inumers heeft d Hooch ·Gheleer⸗ 

De Perrus Moliaæus Leeraer der Gerefor· 

meerde Hercke binnen Varis, door De Ghe⸗ 

beputeerde Der Rercke ban Geneva den 

€hziftelicken Synodo laeten behandighen 

een co2t / Doch bondich Dcheiftende oor⸗ 

deel over Deleere Der Kemonſtranten in 

Be vóf Articulen begrepen / dwelck in de 

valle vergaederynghe Des gantfchen Sy- 

nod: ig ghelefen / met groot ghenoeghen 

van alle be aen · weſende Ohedeputeerde. 

foo der wtlandtſche / alg intandtíche 

Herchen/alg oock der Ghecommitteerde 

Weeren van weghen de H. M. Heeren - 

Generaele Staeten Haer prefent ſynde. 
Etteliche weken hier te vooren hadde Als ooch 


pas | À Doâ 
oock de Hooch · Gheleerde Weer David Gor ge⸗ 


Parzus profeſſor Theologie binnen Hepdels⸗ paen peefte 


Berch / fyn een ſtemmich gheboelen met. 
de Heder Landtſcher Ghereformeerde 


hadden ſoo ſtonden fp over epnde / ende | Mercken in Die vijf paincten / ſchriftelick 


flaeghen met bloote rapierg in De Lucht / 
Ade alg ſp in be hercke gecomen waren / 
foo heben fp aldaer ontfanghen de feet: 
kenen defer nieuwer G2dee/ te Weten een 
Crupfiten/baer De beelteniſſe der Maget 
Mana op ſtaet miet De haelde fect aerdich 
gewrocht / d'welck de Heerrn deſer Oꝛdee 
gen Dun hoet draghen. 





overgeſonden / het welcke oock met groo⸗ 
te attentpe ende aenghenaemhepdt den. 


gantſchen Synodo 18 voorgheleſen. 
Week is in plena Synodo over· leſen de 
Confeffye ofts belydeniſſe des Ghelooſs der 


Neder=Landtfci.e Kercken, van Bert beghin⸗ We Neder⸗ 


Landſche 


ne tot den eynde / ende is elck Collegne Zonfee 


ende Hit van alle Collegpen belaſtt haer wor auer⸗ 


streel fi fi > test ende 
gevoelen ter naefter ſeſſpe in te beengen/ m5 — 


wel verſtaende ſo veel de Doe rinaia BEN 
gaet · / lettende niet ſo ſeere op De Pmauu⸗ 
KOEIG - 


boeit, 


_ 
* 
* 
hehe” 


* bd 7 
1 ie * 7— 
GE oel EE bd Wer 


* 


__ — 


„ete 
— 


ee 


a * 
— 


Ten N 


— 

F 
⸗ 

J 

EE 
Te 
= 
nd 



















— — 





— = —— den ze 
mg — 

























































Nederlandtſche Hiftorie Het veertichfte Boeck, 


61 
| ge 1619619. 
Ì k op , Wogden / ſynde vol equivoratpen EN | 
1619. logie — Ne * — Bs * dobbel ſinnicheden / ve ed Ee 
—— GER * bee fehepbenbepdt der Editp⸗ ſchroeven / vel —— — 
gaeude * veltrickpe/ dat Get ſiuckvanniaenſche gronwelen/ Die als ar hevoept 
enne Dele haer in bp aïle herefor | des Veeren —— —— 
If * ——— geenen eenpaecrighen | te werden. rein eig Bi iften betsaor» 
—900 meer — amen enig) in geen tonfwera gevoelen / datmen die cÌ Je inbenbe bier 
RN | voet ghen be qhenomen orden. De | de te berbranden/ achterbolg Biodt 
| —— * —— hebben eerſt haer in het exenwel des Eonjner —— 
geboeler er wan gebracht „ende | Ae CoD genade erde here 
en — € 8 — 
—— — — — eere bee | lich berou oder De groote ergijecnn llen Dn 
peen papprobrert ende boo? goet ghe⸗ hem —— 8 ——————— 7van 
sek de Rent. Be walſche hercken deſer Landen welche 5 een ivantenvin be berger 
KIN jetfoe- Anno hebben/ nevens haere epghene approba⸗ ad e ban de Weeren Staeten van 
HEIDE 63. Dacht se, Der Synodo gheexhibeert cen appro berjngje ge Weſi Frieſlant / verclaert 
EL ER —— deſer Canfeffpe ghedaen ranfche hebben, riet ghevonden te hebben / dat 
ghekente Pationaele Srpore (8 ae Dtabt Ber waerheydt ofte — — bebe 
— — afteel dau den Gzaeve deelich waere / ende niet berftaen te heb 


ban Laval. iens beroepdnghe de Kemonftranten 

Beppe _ och ig in dele vergacherdnad — | Glen ebben gheboordert / met Wien (B 

is gelefen van Loozen tot achteren oorefpondentpe ghehouden heb⸗ 
—— pt Belberchfche Cathechitmus , die in de Mez | groote COATED he fp afeftaedelick | 
docter ber-Kandtfche Bercken gheleeraertende ‚ben / ende wiens fact que | 


vorttij arie mein pe Spnodaele vergae⸗ | hebsbe gheſthreven / Daer fP ———— 
oritij , 5 


4 act/bez | Dich ſyn gheweeſt om tegeng De Leerae⸗ 
Boeck de derynabe voordhe: —— Daine: —— Shereformeerde liercken / coude⸗ 
—— es —* —— profeſſoren wit de | ende nu — — vele Tractaeten 
| | pecwerpse LEU WE — wie ; Hen dach Le geven. wf 
Em | rijende wt fu | aen 
HN: og ide ——— nopende het | Op Maen-dach den feften ARep / ftylo B: 


Hij | | de groote Keres 
ETR 5 2. / de welcken fe Der vergaederynge nae { 
| Soong ende Bar — wapen 2 —— * —— 
ede wercken / € / BAD; 9 
wagen tn — * ge Cols | Gecommitteerde Der Pp. . Weeren Gez 


9 iſſchop van 
| et eenige Bane | eeigen bee 
on er ſten * — 
et ane Cc nae Deense 
neet de orthodoxe leere DET bd 
ze Becton — — te rengerferen/fmez | ende plaetſe Die (Ri — de 
ee mies, Monte ban, HA, Doema beste ante ae Bel 
che Hodes ſchae © 
KEE Fe ene op hoch boas oes ere |De Be Peen ende aoshe 
di Il hs — — ien —— —— —— ene faa dort alle de Pacbie 
1E HI) ENEN halven ouweerdieh is IN DE Gereſor⸗ be Guderlnghen ban weghen 
| Yerchen Getamt van Doftor of | canten ende Gu 
— te bedienen. Dat ſyne Schriften De gen es Peer anche her * 
dienen gheſusprigert ende verboden te | tot deſen >y groote 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 








(9 


aaf 





Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, 


Wbio, groote Rercke was op den hoeck aen de 
ſund ſyde bant’ Chang een puipitum of gez 
— ſtoelte gheſett / alfao dat foo wel Die in 


if, hooy/als Die in Den bupc van de Keres 
faeten / bequaemelick conden hooren 
Watter güefept wiert. Daer was cen on⸗ 
tallicke nienichte Van menfchen gheco⸗ 
men / om te hoogen ende te fien Wat Daer 
ghefproken ende ghedaen ſoude worden . 
De bræſes is eerſt op den Stoel ghegaen / 
ende Geeft deſe Actpye aen⸗ghenvanghen 
met een ſeer aendachtich Gebett tot God 
Ben Heere/ in De latnſche taele. Dit ghe⸗ 
daen fijnde/foD tst D. Sebaftianus Damman- 
nus Scriba Synodiop het Beftoelte gegaen/ 
ende heeft ober lupt ghelefen voor eerft de 
Pooz-Feden ban De Canones,Haer nae De 
Canones alle gaer/alg naemelich wat tot 
noch toeinde Ghereformeerde Bercken 
van peder Articel gevoelt ende gheleert 
was gheweeft / ende Wat ter contrarpe 
by de ſelve Vercken (Heleere der Licmon. 
ſtranten aengaende) Wiert voor dolynge 
ghehouden ende verworpen. Bp het leſen 
van De Articulen ende Canones volghde 
de Cenſure ende fententpe/ bp de welche 
de Kercken-diengers die haer ghedrae; 
ghen hadden alg aen-lepdere van de 
partofchappen in De Begche / ende Keer: 
aers der dwaelhnghen / ende bp naemen 
Bie / Die tot deſen Synodum fn gheciteert 
gheweeft / vierden Berclaert Dao? haere 
nieuwicheden ende Diwaelhnghen / de 
Mercken hier te Kande te hebben gheper⸗ 
turbeert/ De waerhepdt ghelaſtert / ſcan⸗ 
daelen ende twiſten aengherichtt / ende 
grootelicx teghen t'gheloove/ſiefde / ende 
eenichent gheſondicht te hebben / als oock 
dat fp bevonden fn groote hart· neckic⸗ 
heyt ghepleecht te hebben / &c. welcke 
dijnghen alle / alſoo fp inſonderheydt in 
Heerchen-Dienaeren ende profeſſoren / on⸗ 
verdraeghelick ſyn / ſoo worden fp ver⸗ 
claert vervallen te fijn ban alle haere 
Merchelichke ende Academiſſche dienſten / 
ſo langhe tot dat fp haer met de kercken 
wederom ſullen verſoent / ende de felfde 
fatiffactpe fullen ghedaen hebben. Wat 
dandere aengaet / Ban Welcken tot deſe 
Spnode de kenniſſe nieten is ghecomen/ 
hoemen met de felfde ſal handelen / dat 
woꝛt de reſpective Spnoden / Claſſen / en⸗ 
de Yterchen-Baeden bevolen / den welc⸗ 
ken belaſtt wort de hart neckige rocpers/ 
aenrichterg ban rotterpen ende Beroerz 
ten/ofte perturbateurg ende opzoer-maez 


' 
\ 
{ 


— — — — — — — 


* — _ We. —* 
3 


Ee 


ker/ ut haere Bieuften te ſetten / ſonder 1619. 
wt⸗ſtel: De verlendde / ende DIe DIDZDE nm 
verdorvenhendt Her tijden fijn ghevalien 
ofte berrucht / &c. met alle voorſichtic⸗ 
heyt / diſtretpe / ende liefde nae verma⸗ 
ghen/terechtete beenghen 3 Bat voort⸗ 
aen niemandt tot den Rercken- dienſt en 
ſal toeghelaeten worden / Die wepghert 
be leere/nubpde Spnode gheftabilicert/ 
te onderſchryvben endeleeren : Bat oock 
niemandt fal taeghelacten ofte chetalags 
eert worden / die Doog ontdeckynghe van 
fijn verſchepden ghevoelen / deſe leere ſou⸗ 
de quetfen / ende d'eenichepdt onder de 
Leeraers verſtooren. 

Alſoo de Canones Gp alle leden der Sy⸗ 
node ‘waeren ander-teechent / faa fijn de 
felfde ouder-teeckendughen mede ghele⸗ 
ſen / ghelhek mede d'onderteeckenyngen 
van alle de € €. Veeren Geconmitteer⸗ 
de tot Defen Synodem Van weghen De B, 
M. Weeren Generaele Stacten. — 

Det is feer remarcabel / datter nict ee⸗ 
nen Brtĳckel noch Canon gheftelt en is/ 
welche niet van allen en is geapprobeert/ 
niet pluralitatæ fuffragiorum, maer harmonia 
confonant, Mima omnium et fingulorum. 


Dit alles ghedaen weſende / foo heeft 
De Prefes wederom een vberich ghebett in 
het Rathn tot God Hen Heere ghedaen/ 
ende Daer mede ig een neder pgheſtaen 
ende in fulcke ordre alst fp heee nen wae⸗ 
ren / ghegaen nae de plactfe der ghewoo⸗ 
nelicker vergaederynghe. 

Deir. Men ſtylo novo / alsdeprafte mem act 
Eccleſiaſticus / nae ghewoonelicke wijſe beer Matti- 
het ghebett ghedaen hadde / fa heeft oock me oi 
de Hooch Achtbaere / Hooch Geleerde ne Witanve 
Peer Martinus Gregory , eerſte Kaedt deg ſche Co⸗ 
Furſtendoms Beldze ende der Gzaef⸗ nsben⸗ 
fchap Zutphen/in de Spnodacle vergae⸗ Doneer 
derynghe een ſolemnele danckſegghynge Bepubipes 
tot Gon ghedaen / Loor de over⸗groote duen / cnde 
weldaet deſen Herchen ende Handen bez voerpoce” 
weſen / dooz het reſtabliſſement ende her ⸗ gunſte ende 
ſtellynghe van De waerheyt Godes / door aſſiſtentye 
deſe Synode. 

Osch leeft de ſelfde Raetſ Heere Mar- 
tinus Gregorij, te Dier tydt Præſes Politicus 
in deſe vergaederynghe / ſeer eerbiedelick 
bedanckt den Conhnck Lan Graat- 2e 
tannpen / den Doorluchtichſten Cuer⸗ 

Voꝛſt Phalſgraeve / Dicaris des Heyli⸗ 
ghen Koomſchen Kiycxr / den Hooch · Ghe⸗ 
borenen Vorſt Mauritium Kand- Graeve 
Puurn Han 


he. Mi A male 


— 
a 


— Dn ais * 
ud —— 3 2 * 
— — — = ẽ es e 
= Kk — — ne > E — — E — 
2 6 J * — — — — — 2 — € * = ®, 


nt 


























































en 


nt En EE Kk 
—* J 7 
⸗ ak Ber Paine J ——— 


at 


Ee’ 


| 


CN Pa 
— 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQue 
Ima jes reprodu )y COUrIesy — ninkl ike Bibli mee 


444 B 










































le 
e | lÓ19, fp 
— vodrzden / Daer toe ick Den Hefer verſende. 


„ 
4 
4 
hb 


matt 
nye 





Op woenſ⸗ dach / ſynde den 29. May. is De 
Nationaele Synodus met publieke danck⸗ 
ſegghynghe tot Godt / in vreden gefchep: 


Datis⸗ den / de ſamtlicke vergaederynghe gaende 
Hro ín ordre twee ende twee nae De groote 


Kercke / Eerſt ende voor aen ghynghen DE 
eeren Ghecommitteerde Der Ghener. 
taeten / daer nae De Pręſes met De Aſſeſſo⸗ 
ren eñ Schꝛiben / ende ſoo voorts elck nat 
gdze Her Collegpen / foo als fp in Synodo 
ghefeten hadden: daer opis ghevolght 
de eerſaeme Achtbaere Magiſtraet Der 
Stadt Dordrecht. Fn de Kercke waeren 
plaetfen beſtelt voo? alle ende peder ſoo 
Eccleſiaſtycke alg Politycke perſoonen. 
D. Balchazar Lydius heeft een treffelicke 
Peedicatpe ghedaen over Get 1. 2. ende 
3. Gers nes Tij. Capit. Ela , Daer aldus 
gheſchreven ſtaet / Te dier tijdt ſult ghy feg— 
ghen,ick dancke u Heere, dat ghy toornich op 
my gheweeft fijt, ende uwen toorne hem ghe- 
wendet heeft, endetrooftet wy : Siet God is 
mijn Heyl , ick ben feker ende en vreefe my 
niet, want God de Heere is mijn fterckte,ende 
Pfalm,ende is mijn Heylgheworden , ghy fult 
met vreuchden waeter{chepen wt der Hey! 
fonteyne. Mae de Pzedicatpe fijn de Heee 
ten des JPagiftraets op het Raed-hupe 
ghegaen/ende De gheheele Synodus is Wez 
Derom in ordre gegaen tot voor het 
Stad · huys / daer De Preles ende Aſſeſſores 
af-traeden (Doch alle de andere ghyngen 
gaozt tot De plaetfe De Dergaedernakhe) 
am Gaere EE. ende UA, te bedancken 
in den naeme Des gantſchen Synod: , voor 
alle gunften ende faveur den ſelſden be? 
efen / biddende ende vermaenende de 
feïfde deſe leere Die in Synodo was gheare 
vefteert / fn recommandatpe te Willen 
ouden ende mainterteren/ ende De Werc: 
be Godes de goede handt te Willen biez 
men ende te befchermen tegen alle inz 
byeuche. De EE. Beeren Hes Magi⸗ 
ſtraets bedanckten wederom den Syno- 
dum hooghelick voor de goede Dienften 
der Kercke Gades ende den Landen gez 
daen / prefenterende haere dienften Her 
Hercke Godes int ghemeen / als ooch et: 
nen peghelicken int particulier. Als nu 
alfe de Membra Synodi wederom in De gez 
woonelicke plaetſe Der vergaederynghe 
bp malcanderen gecomen waeren / faa 


beeft de Prefes Synodi verhaelt De Groote 
weldaeden / die God aen defen Synodum 


a vropean Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. 


zaecken ſullen aen Den Hach ghegheven 
weſen / inſonderheyt daer in/ Hat alie de 
ercken / fu WBtheemſche als inlandſche / 


———— — — — ———— —— —— — ———— 


— 


ende Be Kercken Hefer Landen hadde be⸗ 1619 


— — —« 


ſoo eenich waeren gheweeſt ende geble⸗ 

ven in alle pointten der leere. De Heere me meere 
Hugo Muys van Holy Kidder / ende Schout Huge Muys 
ber Stadt Pordrecht / heeft wt den nae⸗ DE Ar, 
me van haere Po. Mo. de gantfche VET: pes synod: 
gaederynghe hooghelyck bedancht ver⸗ in den Pae: 
claerende dat het ghebefoigneerde in De: Ben ras 
fen Synodo Baere Go. Io. feer aenghe⸗ ‚en. 
naem was / bermaendeende bad eenen 
pegelichen Giptichtick fijn devoir te Doe / 

dat de waerhepdt Godes ghetrouwelick 
gheleert ende Boort-gheplandt mochte 
Worden / belobende ende verſekerende dE 

felfde / Dat haere Do. Mog. de goede 

handt daer aen fouden houden / dat al hef 
ghereſolveerde ghetrouwelick foude ter 
erecutpe gheftelt worden De bræſes Syno- 

di heeft haere De. Wo in den naeme der 
gantſcher vergaederynghe ten hoochſten 
bedanckt vaog haere gunſte ende faveur 

Der Kercke Chriſti beweſen in deſe droeve 

tjden/ alg dock haerer Ho. Mog. Ohe 
committeerde voor de goede Directpe en: 

de het wife belept deſer ſaecken Lan den 
beghinne tot den eynde Cod den Deere 
bindende deſe haere ghetrouwichepdt / 
puer/ende neerſticheyt ghenaedelick ende 
ryckelick te willen belooven. Oock heeft 

pe bræſes He gantſche vergaederynghe 
hooghelick bedanckt over haeren blpt/ 
neerftichept / ende ghetrouwichept / Die 

elck een der lercke Godes ende den Lau⸗ 

den beweſen hadde in deſen Synodo. Alle 
Eollegpen / elch in haere o2d2e/ hebben 

oock Gaere Do. Ho. ende He Heeren Gee 
tommitteerde/ alg mede Den Beeren Pra 
ſidem, de Afleflooren ende Schribas hooghe⸗ 

tick bedanckt voor haere moepte / vipt / eñ 
neerſticheydt inde directpe deſes Synodi 
aenghewendt Alle die Ghecommitteers 

Be/faa Politici, alg Ecclefiaftici hebben mal⸗ 
canderen met alle heleeftheydt De handt 
ghegheven/a-dieu ghefept/ende den ſegen 

des Heeren ghewenſcht. Deſe onderlijn: 

ge aenfprache ghynck met fulche inner⸗ 

ſicke beweghynghe des herten toe/Datter 
wepmahe waeren Dic 5 ooggen gan traes 

ren niet over en vloepden. Vaer vae heeft 

de Prefes een feer heerlicke daucke ſeg⸗ 
ghynghe tot God ghedaen / Pie gheeyn⸗ 

dicht fnde fo Gebben alle De Policzci ende 
Ecclefaftici wederom malc anderẽ de haut 

ber Broederſchap ghegheven / ende is al» 
Punnn d fo Befen 








e s al « — 
= ẽ ẽ == —— — — — — — — — — — — — 
— * — — — Een * — ee en ET = J ——— ge zE E — mn ll ES * ERS — sn E = En 
ẽ a * — — J <t - nnen ⸗ — ee — — zer ef — 
* — — * — — — Ee Ee _ — 
* kan 7 J 
* — * » * 
Zn = Y — 5 
nd J 4 


Vd — ee —— 


Wen 
— — hen EREA it KE 


| 
\ 


€ 


—* 
Dink din p 































































— — — 


Nederlandtſche Hiſtorie Het veertichſte Boeok. a | 
wan inde Kercken deſer Peder-Handen 1619 \éro, 





7 itken Synodus in 02e? | de k 
1619. WW Bee oP eere. witte | ig berfchil gevallen: Wp hopen ende — oppe 
(Den (egen bajo eeft ea fonen p he Pelc eeen Bat bd ke eer 
i aas | MNN ſeghen DA GEDE iebtecert 
be geben bat het gene Dweleh im DETH | Eperpehe in atle wandere Poovintpen (al —* 
tart: ereſolveert is/ gelijke in ate Dan | ! te 5 
prin ee noe De Dghe gteftelt  ghefchteven/ende Dat afdan de ſelfde Var | geene 
| ssozben/ ef pat alle onGeplen, Hetterpen/ Legis ſullen hebben. rvt allefyne benauc= Died daer 
J ame feheurijngen inBoveg liercie boor: | — Ifrael wt alle ſy | 
| | gedet/gedempetsende | heden. · | | 
re re wernenvop bat wp | Daer ijn op defen Land-dach (eer: 


genen qhenomineert/ om nevens de Ge⸗ | 
* den Prophete megen Wat | — ———— van Bander Provintpen/ 
nen. | ende De — ee Lien — 
HEEN k inb oft Caollegpe ber Gheneraele en / te 
Kd: * di — —— | fumeren De Naerder Vnye, tot verſterckhu⸗ 
—0 Dat Broeders ingendrac As eyt be | ghje banden pant fo der Beligpe/ als der 
T ſaemen vroonen in vrede goet. Solitne. 8 
à é | — — Aemonſtrantſthe Pꝛedi⸗ | 
O fi perpetuum faxit Olympicus | canten blijven alfmoch in arreſt ——— 
Hoc pacis ſtudium RectorEt in deo | Doꝛdꝛecht / tet dat den Land vrt * 
Mare meis det popularibus. Houand / die Den 17. unij beghint/ ſalg 
reſolveert 5 — iid 
eerdighe Biſſchop ban | ghedaen te Wefert. a 
——— —— — —— gie (e — * — mu ef 
Theotogi te hups ‘waren gecomen / ENDE | FE DL do.met prefentatpe 
—— t alles | ghereſolveerde in Synodo,MEE P 
fue Me. hadden gherappozteer ij — zepen bat foepende jaer te late 
atter in Synodo Dordreons — — malse — 5— fp Gebben deſe beleef⸗ 
| wag/ met oiger-leberBngije dan de A, | en Oefent feer onbelecfdelich ghe⸗ | 
HEREN ne B. allés gheappro⸗ de peefentatpe | 
HERDE —* — het ſelfde betun | wepghert ende afgheſſaeghen. 
HRA ghende met brieven aen de Meeren Ghe⸗ 


Het id aen⸗ It heb ich aldus in eenen ademt 

| nrarle Staten —— ais Pe- Ds pertellen/om gelijchelijck 
| 
| 





ge &erche Godes in roere ſtelde te vbeſchrwooen ‘wat ick van den 


ij HDN te piërti * deechtſch 
ii: Hist tet fi | Wat te Dier tdt \ujt-vermaerden Do? | 
—J0—— —— — in Engheiand | Synodo te verhaelen hadde. ———— * 
vaneen Aere Heden es AE 
1: HIK erlepdt : In deſen van be | nachts voor ep-dach/ eenen fchoonen — —— 
2 der 
FORSE fchop wan Landaf onder alle Herven ie boom gheplant boog het hup Van et VE 
Booz-ftemme ghehadt in het verwerpe ep tbe oock boog Vander-Mylens Myle 
ban de Heere der emonſtrauten / die be: | Barnevelt , 18 daer hare pnefer, 
3 * voelen Pe- | Loghement / met vaengher | gia: 
IN fchulbicht ſyn gheweeft het ghe maepener op ghemaelt waren/ Vander 
iT EREN bagij in Ben boeſem tedraeghen. aep ‘pierbt ftracr afgehouwen/ 
1 FORCOM en / ende in dert | Mylens Boom Wier / 
HK entire ¶ beg llen Tante Ss binnen — —— —* zr bek bleef niet Langhe over 
' dach des Furſten— nde ° * 
Zu | sidie ple gingen de eeen je 
pen welcken oock De Prince ban | terg al HOO 
| ——** gerfchenen ig/ om alles ten bes | hebbende op hare Commiſſpe / welche deſe 
J— gen van Gades Kerche/ende het gemep: | ig: 
dik! FORE ne Paeder-Jand / te helpen dirigeren : 
EHA 0 Enne ig in defe Dergaederjnghe ban 
AE AEN Kidderfchap ende Dteden/voor-ghelefen 
J— ende een-paerlick gheapprobeert het oor⸗ | 
000 deel Heg Synodi van Dordrecht over de 
| bekende vijf hooft · ſtucken der Leere / daer De 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 










; 


Vnye niet en werde gheinfringiert , 
de voor-fchreve Religye gheinver- 
teert, endede Crijchf:-Overften , en- 
de Soldaeten van de Gheneraeliteyt 
van haeren eedt gedebaucheert, ende 
by ghevolge dat vele plaetfen van de- 
fe Landen nieten wordan ghebracht 
in confufyen,wederftant, ende in een 
bloedbat,ghenootfaeckt fijn gheweeft 
te faiferen ende vaft te houdé de Per- 
fgonen var Tohan vanOldenbarnevelt, 
dier tijdt Advocaet van den Lande van 
Holland, Rombout Hoogerbeets , dier 
tijdt Penfionaris van Leyden,Hugo de 
Groot, dier tijdt Penfionaris van Rot- 
terdam,Gillis van Ledenberch, ge we- 
fene Secretaris van de Heeren Stacten 
vanVtrecht, ende Adolph van Wael, 
gheweeftfijnde vant Ridderfchap van 
Vtrecht , Ende wy gheneghenijnde 
ende begheeren, dat naer rijpe infor- 
matye , Enquefte ende over-legghijn- 
ghe van der felver befchuldinghen in 
hare faecke werde voor-fien, fulcx als 
tot confervatye van de Hoocheyt, en- 
de gherechticheyt van de Vereenich- 
de Neder-Landen, ende de — 
Provintyen, Steden, ende Leden van 
dien, ende de rufte van de felve ende 
vande ware Religye in goede confci- 
entye, recht ende equiteyt bevonden 
fat worden te behooren:Soo iftdat wy 
ons volcommelick vertrouwende op 
de wijfheydescloeckheydt, ende erva- 
rentheytvan d'Edele , Gheftrenghe, 
Erentfefte ende Hooch-gelverde Hee- 
ren,Heprick var Eſſen, Raedt des Fur- 
ftendombs Geldre „ende Gracf-fchaps 


|__Zutphen , Nicolaes de Voocht, Bur- 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


— — — — 


hout, eerſte prefiderende Raedt in dert 
Hove van Holläd, zeeland, ende Wett- 
Vrieftand,Adriaen[unius, Pieter Cou- 
wenburchväBeloys, efiHendrickRofs 
refpedtive mede Racdé in den voorfz. 
Hove van Hollant Zeeland,ende Weſt- 
Vrieflant,Adriaen van Sweeten,Heere 
van Sweeten,Bailly ende Dijckgraeve 
van Rijnland , Hugo Muys van Holy, 
Ridder, Schourder Stadt Dordrecht, 
Baylly, ende Dijckgraeve der Landen 
van Strijen,Arent Meynerts Borgher- 
meyfter der Stadt Haerlem, Gheraert 
Beuckelfz. van Santen,ende Iacob van 
Brouckhoven Licentiaet indeRechté, 
Ghecommitteerde Heeren Racdé van 
de Heeren Staeten van Holland ende 
Weft-Vrieftand , Reynier Pauw Bure 
ghermeyfter der Stadt Amfterdam, 
Picterlanfz, Schaeghen, Vroetfchap 
der Stede van Alckmaer , Aelbrecht 
Bruynijninghs Secretaris der Stede 
Enchuyfen, Adriaen van Manmaccker 
Ridder, reprefenterende van weghen 
den Heere Prince van Oranyen d'eer- 
fte ende d'Edelen inde vergaederin- 
ghe vande Heeren Staeten van Zee- 
land ‚ende in hare Ghecommitteerde 
Raeden , M‘, Iacob Schotté jeghen- 
woordichregierende Borgermeyfter 
der Stadt Middelburch in Zeeland,en= 
de Ghecommitteerde in hare Hooch- 
Mog. vergaederijnghe , M*, Adriaen 
Ploos beyder Rechté Licentiaet,Raecd 
Ordinaris derHeeren Staeten f'Lands 


van Vtrecht, ende Ghecommitteerde 


ter vergaederijnghe van hare H. Mog. 
Mr. Anfelmus Salmius beyderRechten 
Licentiaet, Raet ende Penfionaris der 
Stadt Vtrecht , Tohan van den Sande 


der Rechten Doétor;Raedt Ordinaris 


in den Hove van Vriefland , Rienck 
Atfma Ghecommiteerde ter Vergac- 
derijnghe van hare Hooch-Mog. ende 
Borghermeyfter der Stadt Leeuwaer- 
den „ Volcken Sloet tot Vollenho., 
Nnnannn ij Ghe- 















































, 
Bb A 
0E, MED 


— * 
— — ⏑— 















































— 


J 
pp pn tn rg — — * 
se ms FRE 


— 


— 


ene - nd 
ev nt —— 
—— en = — n — n 
* J a ke 
- 8* * 
« — 


— — 











Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reprod * 
wide nz uced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 









Nederlantfche Haftorie 


619. Ghecommitteer | 
es Vans hare Ho, Mog, {ohan van Hemert | 
Borghermeyfterder Stade Deventer, | 
ende Ghecommitteerde ter vergaer 
derijnghe van hare Hog. Mog. Goof- 
fen Schaffer Raedfhzere der Stadt 
Groenijnghen,ende Ghecommitteer- 
de in hare Ho. Mo. vergacderijnghe, 

ende Schato Gockinga Ract ende Sin- 
dieus der Omme-Landë tuffché d'Ems 

ende Lauwers reſpective, ende mede 

Ghecommitteerde tervergaederijnge 

van hare Ho. Mo. De felve verfocht, 

ecommitteert , eñ gedelegeert heb- 

Ber „verfoecken, committeren, ende 

delegeren midts defen, Omme in on- 

fen naeme „ ende van onfent weghen 
kenniffe vande voorfz. faecken ende 
befchuldinghente nemende informa 
tyenalreede beleydt te examineren, 
ende teftaen over de ghene die noch 
voorder beleyde fullen moghen wor- 
den. , Op de aen-klachten van de Fif- 
caelen daer toe by ons mede ghecom- 
mitteert,ende voorts ex offitio te pro- 
cederentorvoorder examinatye ende 
enquefte , willighe oft pijnucke „ foo 
ende fulex fy des noodich , ende in 
rechtende reden ghefundeert te we⸗ 
fen,bevinden fullen , ende op allen de 
felve extraordinarie,ofte pt rl 
nitive , ofte by interlocutye recht te 
doen, eù juftitye te adminiftreré over 
de felve ghevanghenen, ende andere 
die noch bevonden fullen worden aen 
de felve faecke fchuldich te wefen , en- 
de mede over allen t'ghene in de ex- 
aminatye van de voorfeyde frecke be- 
wonden fal worden daer van te depen- 
deren, ofte incidenter daer wt te vol- 
ghen, ghelijck fy luyden allen dien 
in goede confcientye,naer rechtende 
redenen bevinden fullen te behooren 
behoudelick dat by notable fieckte, 
fkerfte „ ofte andere wettelicke rede- 
nen van eenighe vande voorfz. Ghe- 
committeerden 5 by ons al vooren te 
examineren , de andere,ende voorde- 
re Ghecommitteerden,ende Ghedele- 


















Bet veertichfte Boeck. 


deter vergacderijnge geerden, everni-wel voorts varen ‚en- 1 





de by de meefte ftemmen refolveren, == 


ende befluyren fallen, invoeghen als 
vooren,midtfgaeders heure Sententy” 
en by den Secretaris by ons henluyden 
by gevoeght,te doen redigeren in ge⸗ 
fchrifte, ende door de Officiers van de 
Generaeliteyt tot ſulcx gecömitteert, 
ter executye ftellen totte volle effectu- 
eringhe van dientoe , nae behooren, 
Waer toe, ende tot allen t'ghene daer 
van dependeert eñ noodichis , Wy de 
felve onfe Ghecommitteerde eũ Ghe- 
deligeerde geven volcommen macht , 
authoriteyt, ende fonderlijnghe bevel: 
Van alt'welck voorfz. is welende ge- 
trouwelick nae tecomen „ de voof- 
noemde onfe Gecommitteerde ende 
Gedelegeerden gehouden werden in 
onfe handen te doen den behoorlic- 
ken Eedt daer toe ingheſtelt, Ende dat 
gedaen, Ordonneren wy alle Gouver- 
neurs,Commandeurs ‚Officiers, Iuſti- 
ciers, ende Onderdaenen van de Ver- 
eenichde Neder-Landen,dat fyluyden 
de voor-noemde onfe Ghecommit- 
teerdenjende Gedeligeerden, doende 
t'ghene voorfeytis,ernftelick verftaë, 
ende obedieren op allen t'ghene fy de 
Hooghe Overicheydt der felver Lan- 
den duchtende fijn,ende daer teghens 
verbeurenmoghen : Beloven voorts 
mides defen de voor-verhaelde onfe 
Gecommitteerden ende Gedelegeer- 
den,ende elcx van henluyden,heuren- 
de heuren naecommelingen af te hou- 
den, te weeren, endete garanderen 
allen tghene by yemand,van wie, En“ 
de van wat qualiteyt hy mach weſen, 
henluyden ter faecke van t'vol-treckë 
vandefe onfe Commiffye eenichfins 
ghedaen ofte ghepoocht fal werden 
aen te doen,in woorden, ofte in werc- 
ken„aenlijf ofte goet „binnen ofte buy- 
ten f'lants, ofteoockineere, reputa- 
tye‚ofte digniteyt, Maer dat Wy allen 
Pfelve nemen,houden,ende reputeren 
fallen , als teghens de Gheneraeliteyt, 


ende ons felfs voor-ghenomen, ende 
fulcx 











o. | bro. ſulex mette volle macht van dien fullë 
— Af vreeren „ pareeren , ende doen be- 


— 







hele, 


teren naerbehooren , Want wy allen 
tfelve voor den dienft van de Veree- 
nichde Neder-Landen bevonden heb- 
ben,alfoo te behooren, Ghegeven on- 
der onfen Grooten Seghel,Paraphure, 
ende de Signature van onfen Greffier, 
in °Graven-Haeghe,op den twintich- 
ften dach der Maent van Februario, 
Int Iaer xvj°. ende neghen-tien, 


I. Magnus V*, 
Ende laegher op de plhcke ſtaet. 


Ter ordonnantie van de 
Hooch-ghemelte Heeren 
Staeten Generael, 


C. Aerſens. 


Nae dat de Beeren Kichters lange en⸗ 
ne int bꝛee dde hadden gheexamineert en 
de overwoghen vele ende menichfuldighe 
Stucken / belanghende het Proces der 
ghevanghene Pentionarifen/ ende nu DE 
Weéfpraecke Des Synodi gheſchiet Was, 
Doa hebben fpepudelick ghereſolveert / 
pack wot ſpraecke te te Doen vande Sens 
tentpen ofte Banniffen bp haer ghecontiz 
nieert ende beraemt / ende de felfde daete⸗ 
lich te Doenerecuteren: 

Des Sondaechs den rij. Mep ftylo no- 


tgene 
—8 vo is den gheweſenen Advocget Barnevelt 
daeths 
he qhe: 


aen-ghefept/ Hat hp fich mofte berepden 
ant f'anderen daechs He fententpe des 


A! bop doodts aen te hoazen. Hp hier over meer 





verwondert / als verbaeſt ſynde / fepde/ 
@m fententpe des doods aen te hooren? 
Dententie des daotg$ Dat had ich niet 
ghemeput. Maer waeromdfepde hp. em 
Suierdt gheandwoordt / datmen Baer niet 
ghecomen en Wag am reden te geben ban 
De fententpe Der Kichteren / ofte om De 
felfde daer te juſtifiteren. Hier op repli⸗ 
ceerde hy met verbolghenthepdt nach ee⸗ 
nighe woorden / ende heyſchtte pampier/ 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde” 


ſtrecken faude tot Bifreputatpe Ban de 


Heren Kichteren ofte de Dententpe / / op — 


Dat den brief niet onbeftelt en bleve. Daer 
op ſprack hp feer vronoedelick / wiltmen 
mp metten ftellen Swat ich ſchryven falt 
Dem wierdt gheandwoordt Keen / maer 
die waerſchouwynghe tot ſnen beſten 
goeſchiet Mag / op dat fyne familye den 

vief machte behandicht wordẽ / hp moch⸗ 
te doen Wat hem goet docht / houdende 
het gheſproockene / alg nict gheſendt te 
fn. Wp fepde feer vrpmoedelick tot die 
Weeren Die bp hem gecomen Waren/ Bat 
fp el machten vertrecken. Maer fp ſep⸗ 
den / Datſe laft hadden om Haer noch wat 
te bijven / ſonder te ſegghen waerom. 
Doorſaecke was deſe / Dat fp verwach⸗ 


ten Wouden d'aen comſte ban de Predi⸗ 


canten/dte bp hem blijven fouden. Doe 
bp nu al aen het ſchryven was / fepde hp/ 
dat ick dach wiſte waerom Hat ick fterz 
ven ſal: hem wierdt gheandwoort / Dat 
hy het wel wiſt / doch dat hy het daer nae 
particulierlicker hooren ſoude. Terwyle 
hp in bet fcheöben was / ſoo quaem Daer 
een Prꝛedicanten ín De cacmer/maeckende 
fijn intraitum alfmen ahemepnelick in 
ſulcke drdeve conjunctupzen is doende. 
Barnevelt weynich ghehoor hem geven⸗ 
de / voer voort in ſyn ſchryven / ſegghende 
Bat hem nu niet te paſſe en quam hem te 
hooren/hy hadde Wat anders te doen / ooc 
Badde hp van die materpe veel ghehoort 
ende ghelefen/ hp ware nu al ober De fee 
ventich jaren out / ende wiſt wel hoe hy 
hem draeghen ofte den-flellen foude. De 
Pꝛedicant lieten hem ſjnen bzief voort 
wtſchryvẽ / eer hy met hem breeder fpzac/ 
Dwelck ghefchiet ſynde / faa quam bp in 
verder propooſt met hem/ ende ouder ane 
deren mede Gan De Pationaele Spnode / 
fich verwonderende dat de wtheemſche 
ende inlandfche Cheolugi fo eenpaerlick 
in alles waren ober een gecomen. Dee 
Avonds dede hp cen goede maeltyd ende 
tracteerde den Predicant / als of hp in fijn 
hupg ende op fijn v2pe voeten ware ghe⸗ 
weeſt / Daer nae ontcleedde hp fich ende 
gynck te bede. Des margheng verſocht 
hp opeen van De Predicanten om te wil⸗ 
fen gaen tot ſyn Prince. Erc am hem te 


1619. 


k 


Fol ed, & J 


7 * en, m 
— — — 
— — — — 
—— — 
— 
— * 4 


— —— 


— A kees 















































en 












penne / ende inckt / om aen fijn prouwe bidde om verghiffeniſſe van ſulcx Daer in 
ende kinderen te ſchehuen. Bat wierdt hy hemmif-dat eñ vertoornt hadde / CTen 
hem daetelichzghegheven. Als hy begoſt | anderen om faocur voor fijn kinderẽ / ge 
te ſehrhven / Soo wiert hy gewaerſchout | vraecht ſünde of Get Gem beliefde te ſpe⸗ 
dat jy met en ſoude ſthryven / d'welck | cificeren Waer in ofte Waer —— * 






Early European Books, Copyright © 2011 ProQuvest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 
















































set veertichfte Boeck. 


ger d'Advocaetẽ plens 1619 | rg. 
ſpnes groo⸗ — 


Ncderlandiſche Hiorie 


Exc.vertooꝛnt hadde Pp { 
rminis / ſonder te ſpeci 
hier over acn-Bijef 
vanden Peedicaut/ ſoo aats 


s | tert gop be Aolle B 
hem/ten aen fien 
ruemg/ eenen ſtoel wierdt geſett / 
de / met blooten 


ficeren. Syn | ten, al 
unde | ten dude 
dorddehp/ op Del welche hp ſitten 
| hooft Geeft aengeh 
| poste, Kupdende alg bier volght: 
haer bevolen w 
ſyn Kinderen 
at hy haer fou 

ger wel droege/· 
communicatpe ſynde met 
heeft verclaert DAL Gp bet 
ntra-Bemonftran 


ter oen het gene Dat 
Belanghende f: 
andwoordde fijn Erc .È 
de favoriſeren /i 


han van Oldenbar- Sent 
jh nevelt gheweſen Advocaet 
v&n Vanden Zande Lan Wols joanvs! 
) lant ende Weſt · Prieſlant / oldeabar, 
teghenwoordigh ghevan⸗ 
gen. De Heeren Commif 
de Hooge Mo⸗Axr 
enerael / tot era? 167% 
geordonneert et 
hteren byde Wel⸗ 
tot vordere ken⸗ 
fyne fake gecom⸗ 
yne eũ banden van vſe⸗ 
eeft, eñ deſelve Heeren Aech⸗; 
tg ghebleecken is / Bat niet te⸗ 
emandt geoorloft en is den 
undamenñtele Wetten daer 
he der Bereenichde Ne⸗ 
meert / ende De ſelve 
Godee ghenadighen zegen 
elt/ meneen ende machi⸗ 
Ppanden ende quaetwil⸗ 





ſterft in DEE de Pre dicanten/ 
‚ Gfelt met de LO 
Sherefoꝛ⸗ Die vyfcontrover 
meerde Ue · hy tot Ben CPN 
fnde / Hoehyd 


bleven. Gevraecht 
an foo vele moeyten hadde 
oreftand vaa de. Remon 
Andwoorde hp/Ick en con 
datmenfe onder-drucket foude 
er hooghe poinêten die een yeder niet 


daechs ſmorghens Geel 
fchavor gemaecht opt 
ao? De trappen v 
rg wierden tot eenen Heut? 
om Des te ghevoeghe⸗ 


t ſchavot gebracht? 
hiſte ofte doodt · vadt 





vãſyn Perſoon 
paer naer De Heere Kec 
emelte hare Do. JC. 
niſſe eñ judicature ban 


Lande niee begripenencan. rt / bupten ppre£ 


Des Maen- 


genſtaende ni 
‚Landt ende F 


jn partteus ende He Gente | Zl 
op de Kegiering 


ganck ghemaeckt / 
ſicker op het ſcha 
als beeb al voorts fand ophe 
ende oock een platte 
van wier ongheſchaefde 
founder com⸗· morghen 
niotpen aen grommelen te fl 





jeghens alle Je 
natten haerder 
lighen tat noch 
leren / ofte te DET 
hem onderſtaen 
Keligie te pertur 


men begeſten DE 
aen om be ſoldaeten Ee 
at voor ſes upren ciel: op 
ftonden/ eenighe cp het bin⸗ 
dere voor Get dof op DE groo⸗ 
zen moͤchte gquaetic 
tbinnen Dof comen / 
n/aernae ſeven 
per bie wilde in ghe⸗ 
telbare menich⸗ 


heeft den ſtandt van de 
beren / ende de Kercke 
per te bef waren ende Des 
dien eynde fuftinerende ende 
bitante ende voor 


Bier rachtich gheſuſti⸗ 
velen in gheſcherpt / ende Hoog 
icen Doen inſtherpẽ heeft / Dat 


vegpeticken haer plaetſe 
pubipaue mei Bof/An 


Mee ae : — —— 7 * — — — — — 5 
z — * ln Re vlet; _ 3 . sl 5 

nn 4 E — x — — — En an ⸗ 7 - * ne = B. * en 
— — — —— — _ 5 8 —— — — — — — — 

—— — — — —⸗— — * * — — — mn eee den * — 


— 


int werck ſtellende exo 
Staet der Land 


aetandat moſter beſtheyden ſij 
upren wierter een pe 
laeten/ Soo datter een on 
te van menſchen bp een was 


——— 
— —— 


— 
— — 








tie in't ſyne alleen toeguam 








ver De Keligie te diſpo⸗ 























r uropean 


ge macht omne 0 
neren/ende dat 
paer mede niet 
Dathn Ghevanghen f 
gervordert Geeft Pfijné hupfe te on 
pen ende Dicteren feecher proteſt op den 
zovintien Lan Hollandt/ 
Over ⸗ Yſſel conjunctim⸗ 
me van complof/ 
Pergaderinghe 
Ghencrael ghe⸗ 
‚ datde Ghede⸗ 
tien / die De Spe 
den / ſouden weſe 


heeft deſen morghen a 
bp de Heeren Ghenera 
hem die niet en con 
heeft hp bp gheſchr 
beratpe van De DL 


andere ProLintien haer. 
te bemoepen en hadden. 
founder laſt / hem 


le Staeten/ Als 
heſtaedet worden / 
ifte feer ernſtlick mo⸗ 
tentpe verſocht: Poor 

tmen hem op een JAN 
helitk ſetten fijn leben 
Burgie / dat hp 
tegen Ben Staet 
Ofte datmeñ hem te Aak: 
nen ſoude / &c. 

t was al te vergheefs / Want 
acht ende negen wpzen Wiert den 
vacht voor de Heeren Kich⸗ 


⁊* hd 
— ——— —— — 


ame Lande P 
Prtrecht ende 

daer bp fp t'famé bp fe? 
teghens alle ordze inde 
vange Heeren Staten 
bruyekelyck / proteſteren 
puteerden van He Pꝛovi 
node Nationael voorder 


fen foute ghevant 
Yanck / midts ſtellende 
niet en foude A 
pefer Handen: 


Advocaet ged 


roduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


444 B 20 








9 | Úro. Autheurs ende veroorſaeckers vã groo⸗ 
dcte onheyplen ende inconvententen.Dat hp 


— 


— 


Early European Books, C 
s reproduced by 


Image 
A0 


nd +. en 
EON 299 
« — 
ne OM, 8 
4 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, 


en waren ; ſchryvende acnden ſelven 
Derachtende de ſalutaire Aaden van bers | Ambaſſadeur dat hp den Befanten Diet 
ſcheyden Princen / Weeren ende natable | tydt van weghen de Heeren Staten Ges 
Werfonnagien/fa ban binnen alg bupten | nerael in Enghelandt wefende/ daer van 
ſLands / hem met alle macht geftelt heeft geen kenniſſe en foude Boen. Bat hy Ges 
jegens de remedië/Dicnende tot reftauraz | vanghen oock noch daer naer tot meer⸗ 
tie banden voorſz Staut. Dat hp ooc om | der ſthvinghe ban ſyn voornemen / Hoog 


te voederen eñ ſtaende te houde fhn boor den Boognoemden Ambaſſadeur doẽ ver⸗ 


genomen deffein/eenige bande machtich⸗ volghen heeft/omme noch eens ghelycke 
fte Potentaten met onbehoorlycke ende | Brieven te moghen verkryghen / ende bie 
ſiniſtre practdeguen gheabufeert/ eit oms | nier konnende bekomen / Daoochft-ghee 
me deſelve te abuferen/ de Ambaffadeurs | dachte fyne Majeſteyt ghefugilleert ende 
vande Sheneralitept op fijn epghen aus | ghetareert heeft van te Wefen oorſaecke 
thozitept met onwarachtighe middelen | bande fWwarichepden hier te Eande onts 
gheinftrueert/ ende doen inftrueren heeft. ffaen Dat hp ghevanghen om den ffandt 
Bat hp hem oock niet ontfienen heeft te | Der Werche in meerder verwerringhe te 


ſchryben aenden Bmbaffadeur van wegẽ brenghen / wegheſtaen ende geprocureert 


de Gheneraliteyt bp fijne Majeſteyt ban heeft / dat inde publycke Herchelijche diẽ⸗ 
Groot Bꝛittannien reſiderende / dat by ſten inghedronghen fyn ongefonde Che⸗ 
aldien van weghen de ſelve Majeſteyt | ologanten ende Leergaers / ende int Poli⸗ 
fn tſtuck vande Keligie pet gheſchzeven tyck ſoodanighe Perſoonen die hp ver⸗ 
ſoude werden / dat tſelve ſoude dienen ge· meynde tot uytvoeringe ban ſyne factie/ 
daen aende Staten van Bollandt. Bat bequame Inſtrumenten te weſen. Dat 
bp niet en ſoude laten ſchrzyven / ſonder bp Ghevanghen mede te weghe heeft ge⸗ 
hem Ghevanghen alvoorens toe te ſeyn⸗ bracht dat de ſelve ſyne Creaturen ende 
den'tgundt gheſchzeven ſoude werden | inſtrumenten verſcheydemael ende op 
ende daer op te Wachten fijn advs voor verſcheyden wijfen ende plaetſen / je⸗ 
het ſeynden van eenighe Brieben / ofte ghens alle goede v2dze van regieringhe / 
Datmen de Brieven ſepnden foude aen conventiculẽ ende aparte Lergaderingern 
hem Ghevanghen em die overteleberen , hebben ghehouden/ alwaer bp hem Ghe⸗ 
ten dienfte / Aſſumerende fulct aen hem | vanghen / ende ſyne Complicen beraedt⸗ 
ſelven de authozitept inde Megieringhe | flaecht is op middelen dienende om tot 
Ban’tiLandt. vat hp ghebanghen mede | haer quaet voornemen te gheracchen:sene 
em vervordert heeft op den Paem bande | de ten epnde die ander Den Pacem Lande 
ens Staten van Hollant ende Weft: | Beeren Staten ban Bollandt ende Wefts 
Perieflandt / te ſchryven aen fDne Coe | Weieflandt mochten werden gheauthozi⸗ 
nincklycke Majeſteyt van Pzanchtijch/ | feert/hemlupden heeft doen complotteré/ 
dat de Meeren Staten Benerael intupts | omme alſoo met gheligueerde ſtemmen in 
ſchryven van’ t Synode Patianael/ufurs | weer-Wil/ ende teghen dauck Lan eenige 
peren den Paem vande Staten Bhene: | bafinotabelfte Heden ban Holland / reſo⸗ 
rael / ende Dat De felbe fijne Majeſteyt ber lutien naer haré appetijt te wege te bzen⸗ 
tieven wilde gheen ban fhneOnderdanen | ghen/ niet teghenſtaende bp felfs bekent/ 
tot de felve Synode te laten komen/maer | dat fulcke aparte bergaderinghen in een 
veel eer Die van Hollandt tegheng de facs | el-ghepoliceerde Gegubljegue onghez 
tien vande anderen te affifteren. Dat hp | oo2loftzjn. Dat hy Ghevanghen nopt 
Ghevangen met quade faecken Doen ber: | ghetrachten heeft te Doen verhinderen 
foechen / ende ban fijne Majeſteyt ban | de rigogcufe Placcaten in eenige Plaets 
Groot Beittannien verkreghen heeft fez | fen teghens de Ware Keligiong ver wans 
kere Brieven / die hy Ghevanghen hierte | ten ghemaeckt / waer bp hemlupden op 
Lande te beogen ſelfs Boen inftellen / gez | ware pepnen verboden worde de ererci: 
tozrigeert ende aenden voorſz. Ambaſſa⸗ tie vande Wareeligi:/die ſelve allomme 
Deur aber-ghefonden hadde / ſtreckende | binnen ende bupten Tandts verhatelyck 
tot bevorderinge Ban fijn deſſein / eñ Dfele | maeckende met Be namen van Peeemde⸗ 
be ten feltaen fijne aende H. Staten Ge⸗ linghen ende Puritepnen/ die daer Flau⸗ 
nevael over gelevert heeft / verſwyghende | driferen / ende de ir drin — 
DOLD ich 


fend 


opyright © 2011 ProQuvest LLC 
urtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


aende felbe in Wat manieren Bie verkre⸗ 1619. 








































: 5 


Dd 


— E — = 3 —— — — EE ES — — n je = J zl 
— * — za) . * Ee — — —— «5 En — — — 5 * * * — — J 
— —— — — — —— — —— — E —— 
— — — — — — — EEn * 
* = EN — EE Sat — = = 2 3 — — * — = RE — — —— — — —* — — — — 
— — — TE En a 4 = — st - — — — — te 28 £ — — — — — EN 
5 — een — — — — — — — — — — 
— — — — — — — — ————————— — — — * * — — — 4— 
me " ms A = — — — 
— rn == — — — — — * — — 2 — * * — — — — — — _ De 
Zr — — — — — Ee mm es pe — — — — — — — — B ee e= — * — — * 
* — F : en, — _ E 5 dk ES — — — — mg - h nnn 
— pe n — — — — EE n RES 0 pe — —— en. get 
* ame n 
: « SN - * — ⁊ 
J 2 ad 
* * ⸗ —* 7 
⸗ ⁊ M sy . 4 * — — 8— * 
* * * — — * * * a 
— — 5 ni 4 id hd re ag £ De 
9 … «, je — ee 
* * "dim —— 
ps 


— 





De 











































































Nederlandtfche Hiftorie | Het veertichfte Boeck, 


— | m diverſche 1019. tér 
| Alles miet | gheconmplotteert hebben / ONT T zel 
rog. wi ende DA error | 
fn Dit zetelen, racraté/ | ghebracht / in acluftete DOEN ZE 
gint ee efhutien over eenige |vmsende, Dat OP, Dee eefonie 
| hande welcke hy Ghevanghen —25 — ff agteftele eet eftbiea hondert 
| inghe den ande , 7 Wi 
9 ne 
— Dt te mainteneren de | van | : 
pi —— ernangteliche Meltgie/ / deringhe doen hijsen —— 
olde * pefz Tanden agenghenomen⸗ fclutie De bevelen Ban Î —* ———— 
——— je Beranderinghe Daer inne ſtitie teghens jaer En men mul ende ‘vait 
qe ; ofte ghedoeghen ghedaen te wer⸗ verleent / verklacr rei iftraten \oande 
8 touseue bat in confoomite vande (ele | ontwaarde EEE (ete niet te ghjelhaor” 
Ki ben. Da prrgien- Gombert acht-en” | Steden gheffdft/ De — mafsemapekt omt 
il vacht ö) Ale de Eeden Bande Gouver⸗ ſamen / ende die gen icf ale oa 
| heus (berken — ned Zan —— —* henlupden te lich⸗ 
| ende ſulcx 35 f | culte 
Beert —— — en nd heftige 
| arude Staten Gener r 
—— pr hand-houdinghe | meene Bondt-henoten. J nen eee 
va ne ware Gereformeerde Beligie fous | alle Officieren, / 28* gollandt ende 
— blijven. / ende dat de sle ——— mie gets geaftringeert Woz | 
gant over- gaen Bande Steden / LED Ht vefolutie te moeten. helper | 
in natfe fouden mocten | den de ſelve | 
gee ninae bande beer tee Be | 
gie/ di Antghenooten alom⸗ Ads 4 | | 
Belgie die er soag. Wat bp — baten ent ping eid, Bertens * | 
ehtende niet gheneet | fEICG DE * „ene | 
—— —— (gu boog-ge | Heeren Staten — — 
nomen guget belen ben onder pol fe De ei gbebaupcht woorden niet 
EE met fyne Complicen Ben KAT er Poli fo eende eenigfe andere bevelen/ 
tie mene te perturbereu/peogheude gen ge gfjefpoorfaem te: wefen/ OB 
BALEN jd gifezdee ene. | ghetrou ende JHE oor | 
| gieringhe vande Banden ut —5* van Cafatie. Waer op ghevolght 
HR ce ffellen / omme door middel | pepite an 
HNK en boorriemen jeafgena de, Der |iegheweeft / Dat —— op: 
HNE, ritept ende welftant bande felbe Laus | Hollandt daer af eenig raien Dolcit 
J— u ramer te meghe te reughen Dat | hu vermaning? veg 
i | AE Gm ten feitoen epne / ende tot eunfel dan | re Kchten/ ente munaer fijne acnmanine 
1 RAN: _ fijne factie, onder berfchepden fpetiticufe | foa wel fp ene kaeterik weſen / ende op 
peeterten bet ee — —— — wel telatken Moone 
ffaocht/ AAN vert Gem aenghenomen hebben in particulieren 
be Pobintien Geeft werccht —* fate Eedt / ais vooren / een groot ghetal ghe⸗ 
ſelvey ſtellende Ee teen Hooft ef * r oh Volck / met laſt om are 
tie / heeft hp ghévangten bp De Sede | Ae arteen te ghehoorfamen”/ jeghens 
: | nant / | bevelen alleen te ghehoo⸗ 
puteerben ban acht DEE — doen | alten ende eenen peghelycken⸗ ende oock 
biverfche aparte Vecgaderinghen doen | AMEN ene grheneralitept ende ſyn 
j | te vere ſelfs jeghens heneralitept € 
houden am Ben auderen voo? heen A afoa | ereeli. ats be acn-nemers van Dien mees 
ffaen/onderlinghe te oberkomen ee ee | ner fouden pets bp De ſeive voorghen⸗ 
| | are flemmen met. geconplotteerde eeuLCe | MEL Berat fp werftonden gegen 
| nt f aderinghe vande Heeren men te worden / Darp 
EE —— — in te brenghen en⸗ | haer recht ende — elo ‚ 
Hek De De refolutien nae ber feloer gocdt vins | bp ghevanghen in betepben heeft / dat- 
ATRAN Beru met pluvatitept van ſtemmen te mos | refolutie/mede terpen Beert gtje aange 
| BIES ET Eik hen foonteven: An welche aparte Perga. Conmmiffarifer son kg aen / De welche 
0 ringhen deſelve Ghedeputeerden van⸗ gen om naer den Hiel te B 


Be acht Steden eerſt onder malkanderen fonder weten van ſyn ELEC 8 8 van : 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


md blad aal pven —98 * Nr vanme aren dj 
— 4 —* ‚Dn 
n z. 5. 





































Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. Fol.4122 


de | tórg, kde ende Capitepn Ohenerael Herz op t'nieuwe Urychſ⸗volck tet Atrecht 1610. 
— cvwaerts ghegaen zyn / het ordinaris aenghenomen is / bp de welche vecht cone 
| Crijghſ⸗ volck aldaer legghende / den Eet |trarie He redenen in den Laarfs. Brief 
in voeghen als boozen hebben boen doen | gheallegeert / He ſelve nieuwe Soldaten 
ofte d'ſelve gedreycht Datelijch te caſſeren. verbonden worden / te moeten dienẽ Lup” 
Dat oock hp ghevanghen weynich dagen | ten endebimen De Provintie / teghens 
naer t'nemen van de felwe reſolutie ber: | alle ende eenen peghelycke / foo te Water 
toghen ig gheweeſt naerBtrecht/endeees als te Lande / fonder op pemants come 
nighe vande Beeren Staten aldaer ghe⸗ mandementen te paffen/als ban be heerẽ 
raden ende vermaent Geeft infgeler een | Staten ban Dtrecht / ende datſe fallen 
merckelyck ghetal van Nieu Uryghſvolc | moeten ffaen ten dienſte / foo Wel ban de 
te lichten / mede buptén den getwoonelije: ſelve Heeren Staten / alg oock ban hare 
Ken voet ende ordre / ende bupten den ghe⸗ goede NPabupren / Prunden / ende Bondt⸗ 
meenen Eedt vande Sheneralitept ende ghenoten. Ende alg tat Vtrecht gheruch⸗ 
fyn Ercell.als Capitepn Gheneracl/ De | ten quamen / dat ſyn Ercell. daer deur 
\welche ooch Dien bolghende De ſelve paſſeren ſoude / ende by de Heeren Statë 
Hrichflupden onder geformeerde Maen: van Vtrecht niet bupte ſenniſſe van hem 
Belen op-ghelicht hebben in haren beſon⸗ ghevangen(die alfboen tot Btrecht was) 
deren / ende particulieren Eet ala vooren. | een beief gheconcipteert is / daer Bp ſplun⸗ 
Ende alg de Beeren Staten Bhenerael/ dẽ op fijn Excell. begeerdé/ Door Vtrecht tt A 
de ſelve lichtinghe onredelyck / ende bee | niet te Willen pafferen / met Waerfchou: nq 
denckelyck Hindende/haer bp brie aens | winghe dat hp hem daer nae foude Willen ied DEL ooo 
maendentot berlatinghe ban dien / Dat | voeghen / heeft hp ghebangen oock wepe 9004 
hp ghevanghen autheür ig gheweeſt Dat nich dagẽ daer na bp een beſloten memoe ——0 
de ſelve Staten de aenneminge van dien rie den Secretaris Ledenberch vermaent dh. 
Bp miſſive aen hare Hog: Mog: banden dat goet foude weſẽ dat oot goede wach: Ed 
vifden September ſeſthien -hondert-fes, ten inde poorten gehouden mochten Wo? ijk — 
benthien/ gheercufeert/ ende Becleet heb | den / ende datmen Lan bove ende benede 30016 
ben met pdele ende onwaerachtighe pres | de Fiviere van De Leck / van de naeſte Banoe 
terten / alg of die Waren aen ghenomen | Steden feecherlick machte gheadviſeert 90 
tot afweeringhe ban populaire commo⸗ worden oft eenich bolck op / oft af moch⸗ on 
tien / niet ———— hem ghevangen | te comen/ende Dat Lan gyedcien tcht ops Ad 0e 
wel Kennelijch was / dat He bewaringhe | fien bande Poorte van Amerffaart mede ARE h 
| bande Provintien / Steden ende Sterck⸗ diende ghedaen: berfoeckende op Ledenz 64 EI 
ten van Dien / bp de Vnie is gheftelt ter | berch / De ſelve memozie ghelefen hebben⸗ gen ENE 
| diſpoſitie vande t famentlijcke Bontghe⸗ | He/te Willen Verbeanden. Dat hp gevan” iede 
| nootensmidtfgaders Dat bp He uptſpraec | glen daa? fijn belepdt/mede te weghe ges HERE. 
| 


SE EE UTTER 








In 
Ed 


Mae Ef ne NE 


Een bj 


— 
— 


ke ban den aedt van Staten anno fee | bracht heeft/ Dat by de Gedeputeerden 90 
ſthien hondert thien tot Vtrecht gedaen | van de voorſz · acht Steden / cerft in hep⸗ ide ti 
mede ter Hepafitie ban hare Hog: Mog: meſycke bergaderinghe op onghewoene⸗ ERE REK 
ghereferveert was / tohene tot berfeet: | Icke tjdt ende plact{e / feechere proturaz Hike. 
serhepdt der Stadt ende Lande ban Dz | tie ofte acte van Higue gheprepareert is/ 9000 
rrecht / ruſt / ende brede van dien beft fonde die Haer nae oock ín eenighe Lande ſeſvpe Hutt Ib 
maogBen dienen/ ende Hat Binnen De ſelbe Steden bp de Daoetfchappen / ende in ee⸗ | EEDE 
tant een groot ende machtich Garnis | nighe fouder kenniſſe van de Droetfchap: | —06 
ſoen vande Gheneralitept ach / tWwelck pen/ ghearreſteert 3u gheworde n/op deit u k 4 
fen tijde als de Legers inde Banden van | peerthiende Mey Anna ſeſthien hondert ted 
Gutlich, ende Cleve ghebzacht wierden | achthien/bp de welcke fp hare Chedepu⸗ on 
nieten was vermindert / ende dat ooch | teerden authoriſeren om met de Beeren | ded 
\ 


Ee — 


neffens De voorſz. aenmaninghe bp cx: | Edelen eude De Ghedeputeerden bande 
preffe befepndinghe ghepzefenteert was / | andere Steden te helpen adviſeren / raet⸗ ELI 
tvaorfs. Garnifaen niet te bermindert: | laghen ende refolveren op middelen Lan 9000 
Maer indient noodich bevonden Wozde datelcke teghen⸗ſtandt / midtſgaders BEN 
veel cer te vermeerderen, Wat mede met | om malcanderen te verfien ende berfeere | 
kenniffe ende goet Binden Ban hem he: | keren van alſulcke beloften ban bpftant/ Î 
vanchen ingheftelt is De Inſtructie / daer hulpe / ende haer Ht / alſmen ai: dE 
SAND WJ CH CRIB 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuvest LLC 
b urtesy of K 


LL 
s reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Image 
A0 














































































Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


ad î tact van 
gelt van De ſelve acte door ben Penſtong⸗ hebben den beſwaerlycken HAL U 


Het veertichfte Boeck, 





Nederlandtfche Hſtorie 


den foute noodich te zyn. Dat hy gevan⸗ j br ghevanghen felfs voor ſſoech:Gnaen⸗ 1610 


ghen den Heere DAN ioerf bergen tdub⸗ gelten hy felfg bekent Wel gheweten te 


5 ant ni he⸗ 
srheets ben heeft/ en· 'tLaudt/ tot onderhout Han t wien Ul 
SAE bate Hoc bergen —— 

ten volgen: gelet. ri eis 
op wilde letten⸗ Bert OELCREN DIE is | gort hemiſſe is ghedaen / Dat deit ſelven 
pe daer: mede naer Dtrecht bertoghen ts 3 eventerch/met de Penfionariffen Hat! 
ende ghjetiche acte dock aldaer te WEBIE | 7 etg / une Gaotiug fen huple 
oe autos | Hoogherbeets / eude 2 
ghebaacht Geeft /\ondeude ee potte | van Gohanneg Wtenbagaert ghjedelile: 
rifatie op Gare Ohedeputeerden tatte edenen / ende motiven 
alas cten Ban naer: | veert heeft op DE reden 7 
ger oere ene fenteliche enden: Mien ——— 
landt Voch alſos Die vande Stadt e/omme De ſelve te ontraden/ eu⸗ 
he wan De Adere Le⸗ | Den oude hd: N 
— ſen inne iiet en had: de diſponeren harenlaſt — 
Sorghemeeſter banden ne 5 d 3ĳ gmen Die ſecreet foude 
t verſocht zynde / Datel | 
Pagie wefende verſocht de felwe Stad Ben, “Daer op. ghebolcht is Bat den 
tot bewilliginge van Dien door fyn ſchey · houden. ve fijne complis 
neÎ boogfs. Boogherbeets / ende ſyn 
vens te bewegen / ofte ſelfs ten Dien EPU U orevan Daniel Crefel/ Clerca 
be her maerts te gaen. Weleer Rane bal d Staten Ghenerael / DOEN 
de den felven Borghemeeſter ſelfs naer pan sen hebbende / allen de Ghbecom⸗ 
Ptrecht ig verrepft gheweert ;, daer De vergade Ptrecht/ Alacer miet fect 
fe ; tteerden van Dtrecijt/ aldaer! 
FRagiftract der Stadt Precht gheap: | NL tiene redenen ende 
bt | fcherpe / ende pevuitieufe re 
_preehendeert hebbende / waer toe — Jee bp Gotio ghebzupcht/ de ſeive 
bande ſeive Procuratie tendeerde / heeft | MO ß Sneninahe ban has 
traden Gebben de Openinghe 
pe ſeive nief willen inwilligheu Bam on: | BARN, f5.laft Waer van hem ghevan⸗ 
per erpze ffe imitatie vã dat de Gecont: | Ten ak en rapport kenniffe ig gedaen! 
mitteerden niet en fouden verſtaen / ste Hen oock de voorts. Ohecom⸗ 
st Datelickhepden cur | ende Waer BOO 
Bee |M eren ast Die, 
Bere Peowintien Steden Ser acr € fonder haren voorfs. laft teopenen/ niet 
nighe nieue berbonden Ge om | tegenffaente fplupben itcratiwelek daer 
alfso de Heeren Staten ban Dtrecht on! —* bare principaten wagen gelaft.Dat 
Be oricoften/ ende laften ban tonderout | POEP vangen dele Shedeputeerden 
wan tmieuwe Beichfoalek Le oe ier le weed gaen noch vermaent beeft 
ende tot ruine ban hare Financien niet | op haer De Spnade Natio⸗ 
, ‚| tot teghenſtandt bande OP 
tanghe te continueren:opten neghentin” | LO tot continuatie ban haer nieu 
hetet | n ffpis/ goet ghes | nael/ ende to uatle. 
wenden dende 
competenten ghetale naer den KAG 6 it | te ffelten. / woegbende Baer bp. indien de 
puden / omme neffeng den Heere LAN | ekeren bp C eboegdetjchhepdt metten 
Soerfberafgen/ende andere ten benden | Berten niet on fouden gewonden commer 
merden/ende Dat ſulcx de Loorfs. Solda⸗ 
ten nach langer in dienſt fonden moeten 


— — 


















noh⸗ bande Generalitept compareren⸗ 
de — Sne Ertell. als Gouverneur/ 
ende Capitepu Ghenerael VAN De 20 
gintie ban Btrecht / op de caffatie van t 
“moorfz. uryehſpoick in communicatie te 
Konumen. Bathp ghevangen aen Leden⸗ 
bergh alfdoen mede Seconmitteert / t zh⸗ 
nen hupſe(naer dat hp openinghe vanden 
voors. laft ban Ledenberch hadde) ont: 
raden Geeft De openiughe vanden voorſz · 
faft/ aen Boochghemelte Syn Ercell. te 
doen / maer De felve laſt fecreet te houden/ 


mette gheintere ſſeerde Steden LAN Dols 


der nieuwe Soldaten; die fp t ſamen MEEs 
nen fouden tot hare verſeeckeringhe noo⸗ 


werden ghecontinueert / dat ſplupden dan 


andt / fouden Dienen te comen in NAE roer 
communicate/omme te begrooten / ad 
een ſeeckeren ſtaet te maecken ban tgeta 


ich te hebben / ende de hosten van dien te 
ED een redelijcke DE te amfteen | 
ande te volghen ſultken anderen boet / als | malcanderen onderling —95 





1619 
— 


BREEF 





















— * 


Onder de regeeringhe van Coninek Philips de derde, 


De 1619. Ghelek hp ghevanghen tſelve oock aen | te fijne Ercell, pet datelijcr teghens dele 1619. 
dvdiberfche Gedeputeerden van de Loorfs. | Le/of andere Steden faude hebben willen 
acht Steven heeft vermaent. Dat hp ue: | voornemen. Bather Bhevanghen mede HENIN: 
vanghen oock toe-gheftaen heeft / dat de verklaert heeft/ ten höochſten bedroeft te HE alt 

Stadt van Sehoonhoven / de gemeene! weſen / als hu verftont Dat de Dtadt Belt 
middeten tate lants nootelyche defen- Landen Beiele / omme te voorkoammen 

| fie / ende Getalinghe vanden vslche Ban | dat aldaer gheen nieuw Eryghf-Lole 
| Oorlaghe / Mgdetvillicht ende ghedeftt, | binnen foude werden ghebracht /met hek 
nêert / tot het onderhoudt van het nieu | o2dinaris Garnifden Vande Gheneralte 








ghelichte Arychſ volck hebben aengetaft. | tept by fijn Ercell. gedacn befetten was / 

| iDtfgaders goedt ghevonden / dãat Bere | fchzijvende upt Ptrecht aende Ghecom⸗ 
| fchepden Steden hare Conſentẽ tot mercs | mitteerde Made ban Bollant ende Wefts 
helijcke ondienft der Kanden/met beeenw | Drieftant/ Dat fplupden allen de Steden 

De ende ongewoonelücke Claufulen heb⸗ vanden ſelven Lande daer Daun adverte⸗ 

ben ghereſtringeert Dat hp Shevangen / | ren ende waerſchouwen ſouden / omme 

om deẽdienſten/ ende den Aaedt van ſyn | wel op haer hoede te Wefen. Dat hp Ghe⸗ 

Excell alarmme onbruchtbaer / eit crach- ⸗ vanghen mede ont het opbinaris Erhghſ⸗ 

teloog te maecken/ oochghemelte ſyne bolck upt De ghehoorſaemhendt Lande 

Ercell. met berfchepden calmunien / als | Beeren Staté Generacl ende fyn Ereell. 

omme gefochthesft in bedencken tebren⸗ | te trecken / hy alle weghen gearbent heeft? 

ghen/ ende booreen peder te denigreren | haer te Hoen verſtae / Dat fp bp Eede ver⸗ 

van Daf Gu flande naer De Souberaini · plicht Waren / de Staten vande particu⸗ 


_gheandere —— 
ti 


tept ande Handen / hebbende t'ſelve (Tere: Pewointien hare Beraelf- Heeren. 
gedaen met voorbedachten Raedt op DE poor alte moeten obedieren / oock tegens 
ende londen / Dat Hen noodt bande He: De Bieneralitept ende ſyn Excell. ende- 


pubtijcque zijner Ercell. goeden Raedt 


ſulcx mochten ende ghehouden Waren der 


tende dat ten hoochſten)verepſchte / in ſelver hevelen feptelijcken te reſiſteren / ſa 


epmeilhcke Bergaderinghen Hau tenige | 
ben ß ſoude moghen worden teghen danck ofte: 


Shedeputeerden van ve ũegieringhe / zy⸗ 
rie tonfidenten / ende elders voorgheſtelt / 


ende Daer over bupten Landts oock. 


met ghecifreerde Brieven intelligentie 
heheuden. Dat hy SheBanghen Doo? 
eechker perfaan expzeffcluck te dien fine 
bp nathte ghefonden/aduertentie gedaen 
heeft aen de Magiſtraet van. Kepdeu/ 
ban dat fn Extell. uptten Haghe Ber 
trecken / ende apparentelycken aldaer CO 
men foude/ende Hat fp daeromme op haer 
hoede ſouden Wefen / endg Daer Han eeni⸗ 
teden adverte⸗ 
ren / oume inſgheſlycx op haer hoede te 
zyn. Op weicke fijne advertentie gebolcht 
ig / Dat hek upr· werck aldaer oee. 
Bet nieuw Urychſvolck / ende Schutte⸗ 
rpe/ wae De middernacht fn de wapenen 
gebracht/ende eenige Steden van ols 
Tant daer over door hemlupden in Poſte 
ghewaerfchowt zyn gheworden / OMME 
op hare hoede te weſen alg vooren· Mitſ⸗ 
gaders bat de Pooten aldaer / tot Verre 
opden bolghenden dach toe ghehouden 
jn gheweeſt / tot dar Gpr Shevanghen 
aen hennupden andere advertentie Dede/ 


tan dat fpn Excell. elders vertrocken 


Was / in allen ſchyn / al of Hoochghemel⸗ 


wanneer by henilunden pet voorgenomẽ 


refalutie bande Staten bande Pzovin⸗ 
tpen/ ende Magiſtraten vande Steden: 
Daer fp in Garntfoen ghelepdt fonden: 
worden. Ende alg de Beeren Dtaten Gee 
nerael/aenmerckende Hat fp met alle ſeri⸗ 
eufe aenmaninghen ende inſtantien tot 
de caffatie Bant nieu ghelichte Cryghſ⸗ 
bolck niet en. konten gheraecken / goet: 
ahevonden hadden ten Bien epnde eenige 
hecommitteerden nevens fijn Ercell. 
naer Dtrecht te fepnden/Dat hp Ghevan⸗ 
ghen belepdt heeft Dat bp feer wepnighe 
Edelen / drie Steden) ende eenighe Ghe⸗ 
cammitteerde Baden / die tot ſultx nlet 
ghelaſt en waren / ghecommitteert zijn 
Hoogherbeets / Gꝛotius ende eenige ane 
dere / omme haer naer Drecht te tranſ⸗ 
poeteren/ende upten aem bande Staten. 
van Pollant ende Weft-Prieflandt/aens 
de Heeren Staten ende Magiſtraet van. 
Berecht / te prefenteren alle affiftentie 
ban raedt ende daedt omme De cafſatie 
Ber Waert-gelders te beletten / De ſelve 
medeghevende Brieven aende Cryghſ⸗ 
Overſten aldaer zynde / ftaende sphar⸗ 
repartitie bp hem Ghevanghen ahenrte 
nuteert/Doch inde Dergaderinghe foo DIL 
@aooa 1 Boen. 


| nis " 9 
9 Hin 


hi | \ | 





— — ek . 


—— — — — — ee — En — — 
we 7 ‚ 3 — 
11 —F % 
| À — 7 Pad en Be e 
aka en AE te Se WL een RS —* me * 




































dede 
— — armen ERA dn 


| Br oi GA 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
b urtesy of K 


s reproduce court kel 
Y 


LL 
Image oninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 








— — > 


Nederlantſche Hiſtorie 
maen was / niet gheleſen waer by dſelve 


aengbefchreven werde / dat fp ghehouden 


ende verbonden WATER hare Betaelſ⸗ Hee⸗ 
ren midtſgaders De Meeren Staten gans 
de vefpeetine Provintien / daer tune ſy 
zjn / ofte ghebzupekt werden / ghehou⸗ 
ghetrou/ ende ghehoorſaeni LE weſen / eu⸗ 

de ſelve te aſſiſteren int onderhouden 
erde boen onderhouden van alle Der fel 
ger vefolutien/fander Daer teghens pet te 
moghen doen ofte te attenteren / nochte 


eBoogbhen ghedaen ofte gheattenteert 
— — ®athp Ghevangen mede het 
uytvoeren vanden laſt van ſyn Excell. 
eridede Shecommitteerden vande Hee⸗ 
ren Staten Ghenerael/ op’tcafferen Her 
yPaert-ghelders indien ſulcx voorgeno⸗ 
















































Het veertichtte Boeck. 


gheſtelt hadden op haer nieuw ghelicht 1691610. 
— 


Ech/dat fp Gare ſaecke Wel te 
bevenfsuden komen : Ende dat oock De 
voors. Beogerbeetg met fijne Complicé 
noch ‘sShechg voor het cafferen Lan 
tooornoende nien ECryghſpolck / hare 
brieven aende voorſchreen opdinarig 
Erhghſ⸗· Overften hebben over · gelevert 
ghehadt. Dathp Ghevanghen oock DE 
Secreten ban den Staet Ber Landen 
ghereveleert heeft / ende pleghende acten 
van Souvercpuitept/heeft op fn eyghen 
handt / fander Boorweten Van pentandt 
vande Provintien / af gheſlaghen / ſeecke· 
re Potable aeugheboden Aliantie / Daer 
aen de epublÿcque ten hoochſten was 


den ECollegien van Zuſtitie / int admini⸗ 
ſireren van haer Ampt / bp verſcheyden 
hen / ende in verſcheyden ſaecken con⸗ 
trave bes Landts Rechten / Peioilegie 
en/vzp ende gherechtichepden/ troulooſe⸗ 
Bekken indzacht ende handt-luptinghe 
Geeft helpen doen. Bat noch hp Ghevan⸗ 
gen/tegen ſyn Cedt ende Inſtructie / van 
eenige Wtheemſche Potentaten / Heeren / 
ende Collegien / diverſche groote ſom⸗ 
men ban Penningen ende preſenten heeft 
ontfanghen / foudet aen pemandt Daer 
tbehoori / daer van kenniſſe te doen. Alle 
welche Proteduren daer toe gheſtreckt 
hebben/om niet alleen de Stadt van De 
tvecht ineen Bioedt-hat ; maer oock DE 
Staet van Ben Kande / ende He perfoort 
gan fijn Ercell. int upterfte ghevaer te 
brenghen / Daer door / ende Hoog alle ſyne 
voordere machinatien / ende conſpiratien 
ghevalchtig / datter Staten in Staten / 
Hegieringde in Gegieringhe / ende nieu⸗ 
we Berbonden / in / ende teghen de Pnie 


gheleghen.Dat hp Genanghen verſcher⸗ | 3 





op gherecht / een ghenerale perturbatie in 


Baer toe dork te diſponeren: Mitſgaders den Staet der Landen / ſoo int Rertke⸗ 
om Get ordinaris Cryghſ⸗ volck in krach: lüj / als tPolitjegue gecomen / die fFAP ·ncn⸗ 
te Bande voe ſ beieven mede te bewegẽ tien uytgheput / ende De Landen op ette 
miet te obediert de beveiẽ van ſyn Cxcell. lijche Milisvenen aen coften_ghebzacht/ 
ende He Gheconunitreerden Vande Ghe⸗ Generale di ffidentien/ende diſſenſien on⸗ 












der de Bondt-ghenoten /ende de Inghe⸗ 
fetenen vande Landen inghevoert: SE 
Pie verbroocken : Be Handen tot haet 
epghen defenſie onbeguaem ghemaeckt / 
ende in pericule ghebracht zjn van te 
maeten vervallen tot eenige ſchandelye⸗ 
ke handelinghe / ofte tot heuren gheheelen 
onder ganch Die daeromme im een Wel 
gheftelde Aegiecinghe / niet en belhoozen 
ghetedens Maer auveren ten — Be 

aft 


” J 

— 

yang — er —— ⁊ 

— ⸗ — — — 
J 2 — 

der ge 2 

—— 
7* x ik 
hal 


van hollant ffaende / ende aldaer weſen 
de / aille te doen ſtaen / Dat fp (Miche ordre 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 






















































sr n 
Dd —X 
— — 
Ee. nisan - > 


* 


Hempueren hem mits deſen / ghebracht te 





a dn“ 
CE, 29 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde’ 
bol bro, ſtraft te werden. SOO IST, Dat de 


en Weeren KGechteren voor· noemt / met rype 


deliberatie van Nade daor · gheſten / ende 


Fol.424 


Pointten tot zynen laſte zijn ghebracht/ 1619. 


daer van inde voorſz Sententie niet Ent 
wert vermelt / d weicke volghende d Ins 


oBerwoghen hebbende / alletghene tet | formatien ende Inditien daer upt reſul⸗ 


materie dienende is / ende leeft moghen 
moveren / Doende recht inden Name / en⸗ 
De ban weghen He Hooch · ghemelte Hee⸗ 
ren Staten Ghenerael der Vereenichde 
Mederlanden / den felvighen Ghevan⸗ 
ghen ghecondempneert hebben / ende Con: 


werden op't Dinner hoff / ter plaetſe daer 
toe berent / ende aldaer gheexecuteert Le 
werden metten Sweerde / datter de daodt 
nae volcht / ende verclarenalte fijne Goe: 
Beren gheconfiſqueert. Aldus gedaen in 
He Bergaderiughe van de voorſz Heeren 





echteren in Graven Haghe / ende 
Sepeonunchieert den derthienden Map⸗ 
anno 1619. 


Ter Ordonnantie vande Heeren 
Rechteren voornoemte 


Onderteeckent / 
___H.Potz. 


Be Weeren Gheneraele Staeten heb⸗ 
Ben torts nae de executye Der baven· ver⸗ 
haelder Sententye deſen brief aen De re⸗ 
ſpertive Pꝛovintpen gheſchreven: 


Edele 4 Erentfefte, Hoogh-ghelcerde, 
Vrome feer voorfienighe Heeren. 
befonder goede V runden. 


Pfenden uE. hier bp ge 
poethteenighe Exemplai⸗ 
ren vande Dententie/ Des 











— — 
Ok Wechters totte Judicatu 
| ve Der Shevanghenen (bp 

ang een tydt lanck ghele⸗ 
Ben in verſeeckeringhe doen nemen) Tis: 
arrefteert / ende Den derthienften deſer 
ghepgonuntieert / ende doen executeren 






terende / groot bedencken hebben gheghes 
ben / van dat Gp zyu ooghe nae Den Dye 
ant wei foude ghehadt hebben / ende fijne 
actien daer na ghedirigeert / / omme act 
dandere zyde niet alleen gheen offentie 
te willen gheven / maer tet cantrarien BE 
ſelve te fa voꝛiſeren. Ban nadien tbe⸗ 
ſcheydt / ende de Confeſſien beroerende de 
ſelbe Poincten / ſulex niet Waren dat daer 





opnaer Beehten diffinitivelycken ſoude 


hebben konnen ghediſponeert worden/ 
ſonder naerder enqueſte ende ſcherper ex⸗ 
aminatie / ende tſelve by De voorſz Gech⸗ 
teren niet en ig gheraedtſaem gevonden? 
omme zijn hooghen ouderdom alg ane: 

ere conftderatien/Den dienſt van t Kant 
cancernerendezende Boornemelijchen gat 
de Decifie van deſe ende andere ſaken nief 
langher en kanden opgehouden, Worden 


fonder merckelycke prejuditie ande gee 
meene fake: Ende De Poincten inde Seu⸗ 
téntie verhaelt / ghenoeghſaem weſende 
out int zijn Perſoon exempiare ſtraffe te: 


ſtatueren: Soo hebben wy goet ghevon⸗ 


den endenoodich aheacht uE. bp deſen 


daer vante verwittigen. Den Almo⸗ 
ghenden biddende / Edele / Erentfeſte/ 
boegh geieerde / Drome / ſeer Poorſieni⸗ 


ghe Heeren ende goede Peunden }. uE 
Ed tehonden in ſyne Heplighe beſcher⸗ 


minghe: Wtten Haghe den xix. Map / 
. c.xx. Was geparapheert Lvan 


Dorth V:, @nderftant/- Eer Ordonnantie. 
bande ſelve Weeren Staten. Gheteeckent 


C.Acrflén. 

Pe boven verhaelde fententpe des 
doots Geeft Barnevelt met vru⸗· moedie⸗ 
heyt aenghehoort. Wie de fel e gheheel 
wigheleſen was / ſepde bp / Ick hadde wel 


welcke de ghedelegeerde ghehoopt ; dat de Heeran haer fouden hebben 


ghecontenteert met mijn bloedt , endevoor 


mijne langhe dienften aen mijn huyf-trouwe. 


ende kinderen fouden hebben ghelaeten mijn 
goet. Maer hp en heeft niet geproteſteert / 
nothte Remiſſpe verſocht. 

it aldus ghedaen fijnde/fo0 wiert ha 


hebben / over den Perſoon van Johan | daeteiyck Van de. Golle af-ahelepdt nae 


gan Slgenbaruegelit/ geweſen Advotcaet 


vanden Harde van Nollandt ende Weſt 
Prieflandt : Zyude ons Naer beneffeus 


ban weghen de voorßz Rechteren cpenin⸗ 
ghe ghedaen / Bat. verſchepen andere | 


⁊ 


arly European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


het fchanat/ hy ghynck met ſyn ſtocxken 
in ſyn handt over tgroote ſael / tuſſchen 
D. tohan€ Lamotium Prebicaunt iu ſGrae⸗ 
benHaeghe ende ſynen Bietaer / DIE 


Barne veld 
hoort ſon · 
der ſchroe⸗ 
men de ſen⸗ 
tentne des; 
doot : 


{ 


kN 
' 
’ 
— 
41 
LA 


— 


hem in de ghevanekeniſſe — 7 



























































Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
d d purtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Images reproduced by co 
444 B 20 


1619. 


Barnebelt 


Nederlandtfche Hiftorie 


Hy hadde eenen ſwarten Damaſten 
tabbaert acn ende al ſyn cleederen wae⸗ 
ren fwart. So haeft als Gp op het ſchavot 





Het veertichfte Boeck. 





Sodes rechtvaerdich oordeel ghefchiet. 1619" 1615, 
— 


ig/alfa acnwijfende ende ftraffende Bar⸗ 
neveltg mepneedichepdt/ Die den eet wag 


quam knielde hy met DEN Pꝛedicant ende | te bunten ghegaen / dien hp met witghe⸗ 


J andere die op Get ſchavot waeren / D- 
Lamotus bede een aendachtich ghebett/ 
ende ſprack de Articulen des Chrutelijcken 
Gheloofs, het ghebett be fluptende met het 
vaeder-Onfe. Barnevelt wiert van ſynen 
Mueeht in den aerm gehouden ter ble 
Het ghebett ghedaen wiert. 

NHae eyndnghe Des Ghebets kont bp 
op/ ende hp trock (elfs ſynẽ tabbaert Wt/ 
ende maectite de koopen van fijn wam⸗ 
haepg haeſtelick los / ende ſhnen knecht 
track Get Gem voorts WE / fander dat De 
Sienaers der Fuftitpede handen. Aen 
hem floeghen. Doe brocht hem ſynen Die⸗ 
naer tot voor het fand / Daer hp neder” 
jmielde / de knecht troch hem het hemde 
gan de fchouderen / ende blootte hem den 
Gale / Ende hp fette ſelfs een violetten 
fluweelen mutfken op ſyn hooft / D'Welckt 
hp als of bu dornich ware geweeſt / ſtijf 
oger fijn oogen trock / ende met ghevou⸗ 
ene Ganden ſprack bp / Chraftus is mijn 

Leyufiman,Heere oncfermt u myner, Vaeder in 
uwe handen bevele ick mynen geeft. De Beul 
bau Derecht/die Baer veerdich ſtont / troe 
Het mes wi de ſcheyde / ende hieu hem met 
emeerften (lach den cop af/ het hooft viel 
foor de borſi neder / ende het Lichaen 
daer op / ſoo dat het Bichacm het hooft 
bederkte. Dit alles was ghedaen corts 
Nae neghen upren. Als hp doodt ghebloet 
Was / Soo naemen de Diengers Der Juz 
flitpe het Lichaem met het hooft / cude 
iepden hem op Den buyck niet fijn cleede⸗ 
ren in de hijte / offelich toe gheſpyckert / 
ende beachten hem in De € apelie op het 
binnen Wof/ daer hy begraven wierdt / 
fonder eenich ghevolghvan Brienden of⸗ 
te maeghen. 


Quid juvat innumeros Ícire atq; evolvere 
caſus, 
Si facienda fugis, vel fugienda facis? 


Het ig ſeer remarcabel / Dat de ſchern⸗ 


wozben fúrt pieter Dé Advacact Barnevelt het hooft 


kerde B 
hers a 
houben. 


* afhonwende / hem te ghelycke De bende 


gaomfte vhngheren vañ De rechter Gand 
geeft afgehouwẽ / de welcke hy in het bid⸗ 
Dé wat hooge hielt / Want de armẽ nochte 

anven en waren hem niet-ghebonden. 
Dele hebben gheoogbeelt / Hat Dit door 


ftrechte vijngheren He Landen ghedaen/ 
Maer niet ghehouden en hadde. 


Tuftus eft Deus in judicijs fuis. 


Dit is pen brief / Die Barnevelt ontrent 
een upre eer hy wierdt wighelepdt ou DE 
fententpe deg doots aen te hooren / ACT 
fijn Bupffcouw ende aen ſjn Minderca 


cheſchreven heeft. 


ghenaede wel gheruft , ende: 





trouwelick ghedient , oock in defe mijne af— 
dictye, ende hy ſal ten eynde toeby my blijve, 
hy behoort gherecommandeert te wefen , em 
hem by. ufelven , als andere te helpen voordee 


fulckes fal ghefchieden. Ick recommaudere u 
efelve in de befteforme, ende beveleu allein 
Godcs Heylighe bewarijnghe, Kuft malcande- 
ren. , ende alle mijne Kin 
letſie mael in mijnen naeme , ende vaert wel. 


vvt de caemer der droeffenifle, ‘den xii) Mey, 
1619. 
Ouder ſtont. 
V. L. Mampnde Vaeder, 
Ende was onderteprkent 
Íohan van Oldenbarnevelt. 


Pech LXaegher flont/ 


VVilt lohan wat tot mijn gedach- DE pe 
wind” 


teniſſe gheven. 


Daer waren berfchepdene ban de ghene 
Die Barnevelt hebben fien onto, fen/ die 
een Heel ban Get fand met ſyn loed Vere 
menght / inbare neuſ doecken raepten/ 
ende met haer naemen / eenighe wt nieuſ⸗ 

ghierichepdt / 


7 mnd 


Eer lieve Huyffrouwe endé Corti | | 
Kinderen,het gaet met my ce MES —44 
G eynde, Iek ben door Godes Pane | 


_ftpe 


_ 
ren de en En en — 


| 
| 


WETTE [U METEN 


NS en 


F 


— NK 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


444 B 2( 













| 
Ì 
4 
| 
| 
' 


ps Ks 












Nederlandifche Hiftorie Het veertichfte Boeck, 


| | venNileg. 1619 |} 
i | ende dat Ha: | Pirecht ghegheven (ouden werden 1619. 
| 1619. epen pint OEE Bier tydt Se, on aengheſien de Stadt van — —N N an 
haf ct vander Jb amde ban Hollandt’ tot | t'zedert den Jare 1610: met CEN st berkel, 
en 2e twas ghekewen / hp Iedenberch Garniſoen vande Eheneralitept Be ee é 
— elven Bepmelijehe Gp-een-homp: \ ende tegens alle populatre apert. Bé 
EM en rfiefgoutben ende ahetracht heeft/ ters | wel hoorfien PAF — f ele Btant/ 
—414 Ke nienwe Soldaten tot Pirecht | border verſeeckeringe vande fe 
EI ftont mede niewe Soldaten LOE & che vandé ade Lan State / 
9900 an eecerſt in tparticutier ſpre⸗ | bp upt-fprac ie 
| te lichtẽ / daer af eeft in ven Jare gereſerveert was aen⸗ | 
| met eenighe confidenten/ende Daer | frdenfelven. zi eens | 
* de Staten Camer / onder eenighe de Gheneralitept/ bekennende h felmede | 
—* * jeringhe bp hem op fijn € gba verch felfs/ DAL bef lichtinghe 8 e ir | 
—J op een ———— u⸗ | tegens De andere ni pen hare Dat 
— ben „mette welche hp Die face | genoten/Die fp ied: Bar Epe ji zi oxf5. 
Ke heeft geprcparcert ‚ wet uptfluptinghe hy Ledenberch hr / A ch) —39 totte 
| pan eenige bande — — | — —— —— ingebeelt heeft / 
ude teghen. ——— | 
bre De | menten eng nde 
— —— Den : en € in Ld t © 5 
Kime bee fend, 
hik fnche vergaderdnghe eenighe win ge, age van LO eten. End — 
all | — De / die Daer | ban meghen De Hoogh ghemelte — 
(LANE | ghecompareert hadden : Hebbende eg — — — ——7— 
MNI ven Borghemeefterg der Stadt HITEC | DAN erteliiehhepdt ende bedenchelijcke 
Mk —909 pie ín Dat ſtuck van aen-neminghe van — lich té van bit nieuwe trdabf: 


nieu Brjghf-olck niet En wilden confene ofc fre met aobijs vanden vaals. 
teren/fonter ‘bfelve alvorens DE Ie oe @laenbarnenelt / op denó. 


ik AND ftraet te communiceren, getracht Ve Bept. 1617. daer op ghemaeckt / ende ine 


EN | | tinente 
NN El — ——— pre Elachs | gheftelt eene reſcriptie / in ——— 
AEL — hen milben / vat hp daer naer | accorderende met taundt de nieu us 
| keek de wege gebracht Geeft dat fonder | daten be. heure oorfs. Inſtructie Was 
oochte Lek opghelepdt. Ende hoe welde Do: Mo. 


verſchrybinghe / Al: |. 

Em — — Staten, ghereſol — vere bijen de 
EIND: hp : inghe naer | | 
—4 | INKE geert is gheweeſt / datmen aldaer ſes hon⸗ —5 — Drecht De ent: ents 


bert nieuwe Soldaten onder ſes Tony: ehhenùt van defe lichtingte/ 
— aen-nemen foude / tſelve ooch —— —— nemen/ te 


acne tn Emer fictie) on Pe alg ren Datmen tSarnifoenr bupten 
—— —— jn ee be —— a'daer niet en ſoude vermin⸗ 


d iteyn er > * 
df — — ——— —— —— — 
/Yverm 
afte deſelve inden Eedt ende Inſtructie de Ardenberch medete weghe ghe⸗ 
| van ’tfeloe Berhobf vatch/ bp Henn MET DE” b 4, beeft/bat ne Staten van Dtrecht/ 
0 vs ende communicatie vanden voorſz. ene afoheflaaben heben/ende met 
| @'denbarnevelt/ ingbeftelt/ ceniEHfine | le OE euwe Soldaten tot groote bela: 
er ge ſelve met een | Dfelve nieuwe Soldaten totg 
beent te Mae eigen aftingeren” finghe bande earn Btatert 
be nende ghehoorfaemheydt Vande Star 5 he Breet faa verce berlept hebbende? 


(EDM ten van Dtrecht / ende om heur te laten | n te⸗ 
AK: | e beftaen hebben haer te wapene 
(A gebrupeken binnen ende buptens Lants⸗ * hare * Bontgehnoten ende 


HRE: / ande / ten Dienfte van⸗ | 
J | 9 —— ian ‚ ofte — hap guzel hp eender er Dekoor 
1748 PRERR goede Hae bupren / Brunden ende —* D ch-berber te erge 
| ã @ldenbarnevelt/ noch 
ij genoten/ ende op geene andere Comman⸗ hebzacht heeft/ bat op feerhere gheruch⸗ 
| pementen te paffen / Dan bie haer bp /of | aen? epen/bat fijn Excell, tat De 
man wegende mel-gemelte Staten van | ten/Die daer liepen / dat fy nerd 


mEt mp et 
Bin 2 
E © 


— 
a 


„en 
4 * 
* 
8 * re 
— 


en — ed — — & 


— 
— mn 
* * 
— — — ——— — 
— ** 
es 
- — —3 ** ad 
5 E on 
E Ed al 
⸗ _- * * 
— — * — 





— — 


* 





















































— 


— — — 












Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
es reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. Fol, 427 


610.” teecht komen / ofte daer paſſeren foude/ | Wanneer He Compagnie Fupteren ban 
Wmm ghereſolveert is gheweeſt aende felve fs | ſyn Excell. aldaer —— houdende se 


ne Excell. te ſchryven eenen bzief/Daer bp 
fd niet teghenjtaende De contradictie Van 
eenighe bande Kegieringhe / ende dat hy 
heure Stanthouder was / op hem begeert: 
den daer niet te komen / ende ſyn wegh el⸗ 
ders over te nemen/met waerſchouwinge 
dat hy Gem Haer na ſoude willen voegen: 
Inſtellende hp Ledenberch de voorſz· ves 
ſolutie ende brief / in ſulcke termẽ dat ſyne 
Excell. Daer inne ghetaxeert werde alg 
Fauteur Vanden ghenen Die populaire 
beroerten maeckten / om daer door de Hee· 
ten Staten bar Strecht te heter tE ani⸗ 


dien brief een feer langhen tt mden Ha⸗ 
ghe / on der den heere van Woerſberghen 
ende andere Gecommitteerden / onder een 
Cachet volant is gheweeſt / ende altemet 
bernteut / tot dat in Martio 1618. fijne 
— — Excell. ſullende gaen 
nae den Tandtdagh Lan Ghelderlandt / 
deu ſelven brief ig vernieut: ende dat ec? 
nen gheſonden ig gheweeft aende Ohede⸗ 
puteerden inden Haghe refiderende/ ont: 
me Die fijne Excell. te behandigen / indien 


bp noch niet vertoghen en was · Dat een | 


ghelöchen brief dodz Ter Steghe / Elerch 


bande Staten ban Vtrecht / ſyn Ercell. 
tot Lepderdorp teghen ie ghebracht/ende 


' 


meren teghens Be felbe fijne Excell. dat 
bp mede te weghe ghebzacht heeft / dat 


in de Wapenen foudegregen komen. Dat 
hp mede inde Staten ban Vtrecht voozt- 
ghebzacht heeft / omme vier ſtucxkens 
Ghefchut bp De handtte hebben / ende Die 
in tydt Lan noodt te mogen gebrupcken 
om alfo d'ſelve Heeren Staten tot tegens 
ftant te animeren. Bat mede aen hem Hee 
denberch bp eenighe Gedeputeerden vante 
de Dtaten van Btrecht over · gheſonden 
wefende feeckere Verklaringhe ofte pro⸗ 
pofttiebw de Regierders Der tadt Haers 
fem / ter Pergaderinghe vantse Geeren 
Straten ban Hollandt ende Weſt · Brieſ⸗ 
landt iaghebracht / ende bp de Edelen en: 
De andere qheligucerde Steden gheap⸗ 
proheert / endedaer nae Hoog ſchryvens 
vande felbe Ghedeputeerden bericht zyn⸗ 
De / Hat de felbe Derklaringhe in Fran⸗ 
chops werde ghetranflateert/ om fecretes 
ck ghefonden te Worden in Peanckryck 
ende elders bupten s Landts: item Dat 
de ſelve ſtaen ſoude opeẽ naerder verbin⸗ 
teniſſe onder de goede verſeeckerde Ste⸗ 
den De welck al op pampier gebracht ſou⸗ 
de zijn/ofte Worden Ende bat de meenin⸗ 
ghe vande ſelve Steden foude zyn / ande⸗ 
re goede Provintien ende Steden Daer 
inne te trecken: al'twelcke bp de voorſz. 
brieven ghenoemt worden verdzietighe 
ertremitepten / Bie onder de Religians 


vreeſende Dat ſyne Excelſ. echter voorts Derwanten bp de handt ghenomen ſou⸗ 


mochte komen / dat hy Ledenberch eerſt 
doen delibereren heeft / om d ſelpe noch te⸗ 
ghens te fepnden eenighe Gedeputeerden 
ten felven ernde / ofte datmen hem de 
Pooꝛte vooꝛ thooft fonde (pien ende 
ten leſten / datnien hem inde Stadt kome⸗ 
de / ſoo bewaren ſoude mette Schutters/ 
gat gheene bande Ware aenghenomen 
Shereformeerde Beligie bp hem fouten 
moghen komen: hebbende ten felven tyde 
mede ghevordert Hat ghetefotveert 15 Gez 
weeſt/ ende Daer naer gheeffectneert/ Dat 


ten bp vermeerderinghe Lande Lom: 
gagnien zjn aengenomen gewaden. 
Dat hy oock op ſyn eyghen authoriteyt 
Machten heeft uptghefonden aenden 
Pinderdamende andert plaetſen / omme 
alle trryghſ⸗volck dat vaer paſſeren 
mochte/fchoon op Patẽte van ſyn Extell. 
te arreſteren / ende niet door te laten. Ges 
lyck Gp oock tot Amerffoort eenighe abe: 
fonden heeft/ met Taff omme te vernemen 


afgaer noch drie hondert nieuwe Solda- 
| 


den moeten werden / Gpal’sfelve ferrcet 
ghehouden / ende niet nae behooren ghe⸗ 
openbaert en heeft: eñ als tot ſynder kẽ⸗ 
niſſe ghekomen was / dat de acht geban⸗ 
teerde Steden van Hollandt / om heur 


banden bafter te maecken / endeheurte 


beter tot teghenſtant / teghens de andere 
Sonudtghenoten ende fyn Ercell. te mo⸗ 
ghen verbinden / verleden hadden feeckere 
ſcherpe ende bedenckelycke procuratie of, 
te acte van Ligue/ op heurlupder Ghede⸗ 
puteerden/tot ſulcx ingheſtelt. Dat hp Les 
denberch mede vervordert heeft / Dat by 
het meeremedeel Vande ſtemmen bande 
t\mee Heden Bande Weeren Staten Van 
Vtrecht / gelcke procuratie ofte acte LAN 
Ligue is inghewillicht / ende bp 'therbe 
lidt op rapport alleenelyck / ende achter DE 
ſelve procuratie in foꝛma gheexpedieert: 
ende Den Deere van Meoerſberghen gaen⸗ 
de naer den Haghe mede ghegheven heeft / 
als of die abſolũtelyck ghecouſenteert / eu⸗ 
dc bp allen de Leden inghewillicht ware 

Pppoph ghewecſt/ 


— — 


— 
— — 
— — 


— —— ES — —— 
— — 





Early European Books, Copyright 
d d Urtesy ol 





































































Nederlandtfche Hiftorie 


p J 

* — * 
Bt A — KN 
—— J & En, 2 — 
5 k td — 

— se F 5 \ 

? 

ps A 4 





‚ Bhe 
1019 taten van Btrecht te beter te engager 


8 totten vaorfs. teghenſtant. Maer de Hie: 
gierders der Stap Vtrecht dit hemert” 
nende / hebben haren laft expre ſſelnck geli⸗ 
miteert/met die claufule/Datfe niet en FOM 
ve worden gebzupet ont tot datelyckhey⸗ 
den ende extremitenten te reſolveren / ofte 
orrume nieuwe verbinteniſſen te maecken ˖ 
ende alſoo daer en tuſſchen tonderhou⸗ 
den Bande nieuwe Soldaten ſtreckende 

was tot upt-puttingie Vande middelen 

He vande Provintie van Vtrecht / e confuſie 
Ban hare Finantien: Eñ daer over by de 
9 Oise B. Staten gereſolveert weſende Ee 
KE nighe Ohedeputteerben in goeden gheta⸗ 


Et UIA | Berch naer den Haghe te ſeynden / om aen 
fijn Ercell. te openen eenen voet / daer OP 
de vᷣoornoemde Heeren Statente vreden 

ſouden efen. de Voorf: ‚nicuwe Soldaté 
tecafferen. Dat hy edenberch terſtont 
begannen heeft teghen dien laſt te arbepe 
Den / gaende eerft by Den voornoemden 
Sidenbarnevelt / ende met hem beramen? 
ge middelen hae dien laft ongheopent 
machte blyven: dat ho daer naer ghegaen 
ig tok Wtibogaert/ daer Gp de Peuſiona⸗ 


eputeerden ban Dtrecht aengaen / ende 
diſponeren ſoude am hare voorſʒ· 
teopenen. Doch begheerende 


—20— fecreet ghehouden mochte worden / 
J Dat hp hem vepnfende als nerghens af te 
weten/daer naer opten 25 Fund fefthien- 
Bendert achthhie/(tylo vereri.fen hupfe ban 
Danie! Crcfel daer over heeft geſtaẽ / aer 
de ſelve Penſionariſſen de voaorfz. redenen 
ghebruyckten / om De andere Ge 
gen ten fyne voorßz · 


ſcheen te ſtrecken tot verachtering 
upt voeringe van haven voorſʒ. lafte Met 
welcke manteren van doẽ hu tmerendeel 
Harde felve fijne mede-Gliecammitteer? 
IE Ben foo verre berlept heeft / Dat fp oock op 
(RADEN tevatine Beelen bande voorßz · Beeren 

| aten Ban Btrecht / Garen laſt uiet en 
hebben gheopent: Maer / ſonder pet Daer 
ist te doemt famen vertoghen zyn naer 
Htrecht / tot. groote verwerringhe in den 
Staet vanden Landen / ende tat een UPL: 


roQuest 
by co 


nemende ghevaer Landen Btact ende 


BIEN weeſt / omme Daer mede DE Heeren Stadt ban Drecht / 
ẽvertrouwen ende —5 — 
hemlupden toegheſeyt bp 


Het veertichſte Boeck. 


ben voorfz. Jo⸗ 


ban van @lpenbaruevelt / ende op ſyne 
bermaninghe dat fplupten daer bp fou? 


den Blijven / ende nict 


wychken in tſtucſi 


vande Spuode/ofte vande aenneminght 
ende continuatie Der nieuwe Soldaten: 
maer op Be Wachten ende, Poozten van 


haer S 
advhs 
voldoen 


tabt wel teletten : Dat hp'tfelue 
tiever Geeft Witten volghen als 
Ben laft van ſyn Principalẽ: piet 


tegen ſtaende hy Bekent heeft mel hes 


fpeurt te hebben datter 
tg gheweeſt / ende 
hebben / in va 
re / enge onder De ſelve mede hem Teden⸗ | denbarnevelt veel ſeyde in prejuditie van 


eenn quaet deſſein 
pock wel gheweten te 
dat dent Hoofs. Iohan van Ol⸗ 


fan Ercell.ende Dat hp te breet ginghe / 


doch dat hy met 


fijne groote authozitent 


hem verlepdt heeft. Bat ho Ledenberch 
neede gledelibereert ende ghecanſulteert 
heeft / op het befetten van eenighe Forten 


ofte Huyſen inden 
Pamentljcke het 
Pups Lan 
gavers bande 
Pꝛovintie ban 
OLE legen: Immers dat hp DL adbpfen ende 
—J— riſen Haen / Hoogherbeetz ende Gyotiug | aenradinghen by den Heere. VAN Moerſ⸗ 

ENE ſelfs gheiuſtrueert / ende geſubminiſtreert / berghen uptten x 

0 heeft de redenen hoemen de andere Ehe⸗ berch gheſchreven⸗ aende Heeren Staten 


faftniet puteerden / niet behoorli 
gat aller | maer verſweghen ende ſecreet ghehouden 


tſelve boor fue mede Ghecommitteerden heeft. Endeal 
ende | Berfche andere 


| 


puteer: | eit anders/ afte de BOOS. 
te difgoneren: aende doen / eñ die van 
welche hp ſulcke antwoorde gaf Die * —* en eg ed belept. 
e/als * en 


| 
| 


geſtichte van Vtrecht 
Hups te Duerſtede / het 
Abroude / ende ter Eem / Mitſ⸗ 
Stadt Woerden bunten HE 
Vtrecht in Hollandt ghe⸗ 


Haghe aen hem Leden⸗ 


van Dtrecht/ ofte hare ordinaris Sedes 
ck geopenbacrt/ 


foo ſyn Excell. neffens di⸗ 
Gecommitteerden vande 
Generalitept /opten 23. Julhy 1618. ver⸗ 
ſocht weſende naer Otrecht te gaen / met 
tat omme de Staten aldaer te beweghen 
tottct cafferen Bande nicuwe Poldaten/ 
eú Pintwilligen ‘vande SpuodePationael 
ñ caſſatie te doen 
Brtrecht daer af by Miſ⸗ 
Deere van Moerſbergen naer DEN 
Hage ig gefonde/om aen Die vanVollant / 
achtervoigende De voorghemelte verleen⸗ 
de procurãtie / te verſoeckẽ aſſiſtentie van 
ract ende daet / teghens de ſelve fijne Wel⸗ 
gemeite Excell. ende de Gecommitteerde 
gan de Generalitept ; Boch aleer Die in⸗ 
den Page konde komen/ hadde den voors 
noemden Johan van®ldenbarnevelt/op | 
onbehoorſycke wife op DEN Pame vande 
Weeren Dtaten van Hollandt Doen Hers 
waerts (epndê de —— — 
— | eetz / 


alleenelhcken op 1618} 1615, 
ban affikentit „ts 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. 


19. 619. beetz / de Groot / cndeeenighe andere tin ringhe / bupten ghewoonelijcke tydt ende 1619. 
ta fijne vaarfs. mette welche fyn Ledenberch | plaetfe gehouden / hem verweten in, WENN 


particuliere Pergaderinghen Geeft ghe⸗ 
houden? De ſelve bermaent terftont aur 
Dientie te verſoecken / ende heur gheinſtru⸗ 
eert at fin beft ppoponeren fenden/ ont 
me die var Btrecht te moverẽ Datfe goe: 
den moet ſouden ſcheppen / ende datſe Daer 
toe pꝛeſenteren ſoude / op den Paem van⸗ 
De Weeren Staten van Bollant/ aſſi ſten⸗ 
tie ban raedt ende daedt / twelck fp DEDEN 
noch bao? de aenkoemſte Bau fijn Hoogh⸗ 
ghemelte Ercell. ende Gecommitteerden. 
Ende als De ſelve mede tot Drecht Wart 
ghekomen/ ende heure propofitie ten fijne 
toorfs. ghedaen hadden / dat hp Reden: 
Berch in Get formeren vande andtwooort / 


opte ſelve heuvepzopofitie/ hemlupde niet | 


heeft willen kennen als Shecommitteer 

den vande Heeren Staten Beneraclsntet 
teghenftaende fp in die qualitept hare 
Eredentie handen over-gielevert / ende 
heure propofitie ghedaen. Dat hy omme 
fine Hoogh-ghemelte Ercell. ende Ghe 

tommitteer Bert feptelijck te verhinderen 
De upt Meringhe van haren laſt / mette 
voorſz · upt Vollandt gheſondenen / heeft 
ghehauden ſecrete commumnicatien / bez 
Eschflaccht op’tbefetten vande Wachten / 
ordee te ramen Dat van bupyten gheen 
Boiek vaer binnen ſoude ghebracht wor 
Den: Wat de Schutters op't Stadthups 
ſoude waecken: Dat de Waert- ghelders 
eenighe Loop-plactfen diſpicieren / ende 
in tydt van noode in-nemen ſouden / Van 
Spaar fp De Staten Camer cũ het Stadt⸗ 
Buns beft ſonden konnen beſchermen: oac 
beſetten De Witte Douwen brugghe / ee⸗ 
nighe ſiutxkens Gheſchut daer op ſtellen⸗ 
gevende aen Capitenn Hertevelt t Com: 
mandement ober allen De nieuwe Solda⸗ 
ten/met iaſt te volghen de bevelen vanden 
cerften Borgemeeſter der Stadt Btrecht: 
boorghevende / indien de Loof. upt Hol⸗ 
ndt beſondenen / wiſten te weghe te 
hrenghen / dat de Compagnien daer inde 
Stadt leggende/ ende ſtaende op De Bol: 
fandtfche repartitie / haer fille hielden/ 
datfe ſucken ordre op hare nieuwe gelich: 
te Crijghf-volek gheſtelt hadden / Dat fp 
are facchen wel feuden te boven komen. 
Ende ſoo den veerts. Hertevelt bemerck⸗ 
te/ datmen hem Wilde emploperen tegens 
fyn Ercell, ende de Staten Geunerael / eri 
baeriume ſwaricheydt marchte, Dat hp 
Ledenbereh in feechere aparte Dergade: 


dattet blopchepbt was: dat hp ſulcx eet 
beboorde ghefept te hebben om De Came 
paguien ban andere Officieren te mogen 
dodrſien: ende indien eenighe Soldaten. 
fosarichepdt maechten in Dier voeghen te 
dienen / datmen daer op inquireren mo⸗ 
fte! om de ſelve / anderen ten evemple te 
doen ſtraffen: Dat hy oock hemlupden be⸗ 
tooft heeft / haer tractement te continues 
renseunde indien fn ghecaffeert mochten. 
wWordẽ / dat hy heur wederom ſoude breen⸗ 
ghen daer fp gheemplopeert ſouden wor⸗ 
den met teghenſtaende hp Wel wiſte / dat 
der ſelver cantinuatie ſtrecken moſte tot 
upt puttinghe vande gheheele Finantien 
va't Lant. Pat hymede / om inde voorſz. 
feytelycke reſiſtentie vaſt te magen gaen / 
aende voornoemde upt Hollandt gheſon⸗ 
denen verſocht heeft / even sdaeghs LOOF 
de caſſatie der nienwe Soldaten / Dat fp 
hare Bricven die ſy op ben Haem Vande 
Dtaten van Hollandt hadden / aende 
Brijghf-oberften opte Hollandtſthe rez 
partitie ſtaende ouder ober-ltebert: In⸗ 
houdende de ſelue Brieven / Bat de felve- 
Krijghf-averften gehouden ende verbon⸗ 
den waren Gare Betaelf-Beerens midtſ⸗ 
gaderg ne Deeren Staten Lande refpecer 
tive Provintien / daer inne fp zin / ofte ge 
bruytht worden / ghehou / ghetrou eñ ge⸗ 
hoͤorſaemte weſen / eñ d ſelve te aſſiſteren 
in tonderhounden eñ doen onderhouden 
van alle der ſelver reſolutien / ſander daer 
teghens pet te aen ofte attenteren / nocz 
te ghedooghen ghedaen ofte geattenteert 
te worden. Bat hy noch omme te thaonen 
ſyne gheneghenthepdt totte voorſz· ſeyte⸗ 
Weke reſiſtentie / op permaen van eenighe 
vande upt Hollandt gheſondenen /met als: 
le macht teghen · gheſtaen heeft / datmen 
tot Btrecht inghecn naerder handelinghe 
met fijn Extell komen en ſoude / voor ·ge⸗ 
vende Dat de Staet ban Dtrecht ſulcx 


nict Iben en konde. Alle weltke maniert 


van doen niet anders hebben konnẽ ffrece 

ken / dan om af te ſnyden alle Weghen van 
accanmmodatie! ende Daet-en-tuffehen De: 
ordinaris Soldaten / t cu aengheno⸗ 
men Wrpghf-uoick / ende de Schutters: 
vande Stadt / alle teghen de Staten Ge⸗ 
nevael ende ſyn Ererell. op. te maecken/ 

omme alſoo De uptvoeringhe ban harer: 
tart te beletten / ende heur antho2itept te: 


vernietighen banende daer en | 


YVR tj wegh 


BICKER 


— 


= En 5 — 
== — — — 
— > - de >. er z —— — — — 
ER — — ES — — — —— ed = — — — 
ee ẽ — en! — — — — — — — — — — — 
— — = = 2 — — —— — * be — — ke 
‘ E ng — — — —— — — ẽ 
— — — 7 — — — ze e= — — — 
— — — 
— — — ——— — — : — 
— 3 — kn — = Ei u — EET n nt: : — — rt = 2 ze . 
— —— — — em * —* ⁊ — = — — — — — — — 
— ——— — En ee 5 * — — — — — 8 = — * 

GERE ms . pn 5 * Sd * — 

MLT —— — — — * en ms —* 
ES x 8 8 Nn " ve TORE er ® re, 8 x Pein u 
: ke : 4 s ’ AR * PE - * — 
* ⸗ # * 4 ®. É 3 tet” * J 
Ná p s p 8 = = N an » * 
a ; rd „t » Lif DE et ee a De Ue En à —* 4 * 
— J 


STRENG alta bn Lek 


— A dt 4 A a 


































































Nederlandtfche Hiftorie 


1619. wegh om de Stadt in een bloet: bat / mitſ⸗ 
gaders den gheheelen Staet van't Lant / 


Det tfundament ende intentie Van deſen 
waden handel naerd tT MI tlicht mochte 
amen / heeft meeft alle DE brieven by LEL, 

ſchepden Ghedeputeerden vande Staten | 

aen hem daer op ghefchzeven, Vande pub: 
_Tickke Liaſſen gjenomen/ende aende ſelve 
ereffitueert. Ende ten leſten gheappre 
hendeert wefende/ vreeſende Hat hy (oude 
maeten ontdecken 'tſelve fondament / en⸗ 
de intentie Daer op alle De ſaecken waren 
ghebaen/ ende waer toe het voor-ghenos 
nien Deffein ten leſten gheſtreckt foude 
Bben / ende omme mede te ontgaen De 
vaffe daer DOO? verdient / heeft hy voor⸗ 
ghenomen hem felvert omme te brenghen / 
ende daer toe met voor-bedarhten raedt 
gen ſeventhienſten Scptembris ſeſthien⸗ 
hondert achthien / Sulo veteri, met ſyn enz 
ghen handt gͤheſchreven een cleyn brief⸗ 
hen in Franchepg / inhoudende dat hy 


beſte Drienden / torture / cen ignominieuſe 


ſelve aen ſhnen foon Jooſt / die de ſelue 
tale ntet en verſtonde / ende tot fj be hulp 
bp hem ghelaten Was : ende veynſende 
noch dien dagh / ende ben volgenden dagh 
van gheen quaet / heeft tuſſchen den ach⸗ 
thienſten ende neg henthienſten Snachts 
daer naer hem ſelven vermoort / ende om⸗ 
me⸗ ghebracht met een Mes / eenighe Da 
ghen te vooren by hem daer toe wegh⸗ 
heleydt / ende met twee ſteecken in fijn 
hi Binck, ende affnydinghe Lan fijn ſtrotte. 
EEE Ene aiſoo alten He Hoofs actien notoir⸗ 
ſyck gheſtreckt Gebben tat verſtooringhe 
gande ghemeyne ruſte ganden Lauden / 
ende omme den principale bandt bande 


Hi | AIeden Ban Dien teghen malkanderen op 
V——— te maecken: ende dacromme niet ent be⸗ 
LBR aleine | hooren gheleden / maer aderen tert ELEN? 
BREE, 0 ple gheftraftte worden. SOO IST, Dat 

— de voorſz Heeren Kechteren / met rijpe dez 

SRRI Hiberatie Van Fade dooz-ghefien / ende 
ERS oer-wagfien hebbende alle gundt ter 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
d d _urtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Images reproduced by co 
444 B 20 





Het veertichfte Boeck. 


{16 
Deme ende van weghen de Hoogh dor 1619 In ig, 
ghende Weeren Staten Oheneracl Det —e — Bin 


ende den Perſoon Van fijn Erceil. tin EUD? | Pereenighde Mederlanden : Verklaren jape 5 
terfte ghevaerte brenghen / ende cen deure | den voornoemde Gillis van Ledenberch / meo, 
tottet verbreecken vande Vnie onder de daer over verbeurt te hebben lijf ende 
Bondtgenoͤten te openen, Ende naer bat goedt : Condemneren ende ordonneren Dneege! 
pe caffatie Der nieuwe Soldaten echter | Dien volghende/ het doode Hichaeminde derde 
Bp fyn Excell. was ghedaen /Areefende Uiſte / opeen Horde, tot opte plaetſe van bove! 


tBherechte bupten den Haghe ghefleppt/ 


ghemepen Duie te verbreecken / ende de | 


materie dienende is: Woende reeht inden 


ende aldaer aen een Balghe ghehanghen 
te worden:ende verclaren alle fijne goede? 
ren gheconfiſqueert Aldus ghedaen bp DE | 
voorß Heeren Rechteren it ’s Gavers | 
Haghe / ende ghepronunchieert DEN vbfs 
thienden mMap/ Ano ſeſthienhondert ne⸗ 
ghenthien. 


Onder ſtondt / 


Ter Ordonnantie van de Heeren Rech- 
teren voornoemte 


@nderteecktent/ 
_H. Pot. 


Ledenberch ig bupten den Haeghe / daer 
andere mifdaeders gherichtt worden / ope 


onme teontgaen confrontatie met fijne | ghehangBen in cen Baot-bat/ beflaeghern 


met yriig. flerche pferen Banden / ende 


fententie/ ende canfifcatie ban ſyn goedt / paer gaet eenen ſtercken vyſeren bout deur 
hem ſelven ginck ombrenghen / rene | Bet doot-wat/die boven aen een halve gal 


ghe (tot deſen epude ghemaecht) met Dee 

deren vaſte genaeghelt is / en het hanght | 

niet dwers maer in De lenghte: alfaa dat | 

Get doode lichgem comt te ftaen met hef 

hooft om hooghe. | | 
Wat aengact de Peacuratpe ofte Hete 

gan Ligue bpeenighe Dteden ban Dols: 

Yandt ghegheven aen haere Ghecommitr⸗ 

teerde / ter dach vaert van de Heeren 

Staeten ban Ballandt / ghementioneert | 

in de boven · verhaelde Sententpe VAN 

Tedenðberch / die hebbe ich verhaelt in het | 

naeft-hoor-gaende Boeck deſer Wiftorpe 


en. | 
De Coppe van de proeuratpe ofte Acte 
gan ligue die Ledenberch bevoordert 
heeft / ghementioneert in fu ſententpe / is 

deſe: AG, goed | 

s Á * „bp DE ub, 
E Stacten vän den Lande van Sf 
Vtrecht, aen-merckende ende gevel! 9 
voor ooghen ſende dat ſedert —* 

eenighen tijde herwaerts, ver- geerd 

fcheyden 





9 big. fcheyden faeken fijn voor-ghenomen 


* —* — 


ghe 
boo 
t 


Ng Dee- 
in Araten 
onicraer, 


* u 
(ane Ig, 
| b vereri. 


> fijnte doen,en 





ende ghedreven gheweeft,ende noch 
daeghelicx meer ende meer gedreven 
worden,fo onder t'pretext van qucfty- 
en inde Religye, als ander!sints, tegen 
den expreflen ende claeren text van 
de naerder Vnye, ende andere des ge- 
meynen Lands Trattaten,Mitfgaeders 
teghende Hoocheyt „Gerechticheyde 
ende Vryheyt van den Lande by hem- 
luyden folemnelickbefworen , ende 
alrijde gheobferveert door d'oprechti- 
ghe ende ghetrouwe obfervatye, door 
weleke Vnye ende Tractacten God 
Almachtich defe Landen foo ghenae- 
delijcken ende erachtelijcken wt de 
Tyrtannijcke,geweldighe, ende wree 

de claeuwen haerder Vyanden heeft 
werloft ende bewaert , ende tot een 
fchoon ende heerlijck lichaem ende 
Republijcque heeft doen op-waffên, 
tor verwonderijnghe vande werelt, 
ende fchriek vande Vyanden:Soo dat- 
men met waerhevdre fegghen mach, 
dat de oprechrijnghe ende ghetrouwe 
obfervantye vand: voorfz. Vnve ende 
Tractaeten, is de hehoudeniffe ende 
wel-vaeren vandenLande , endede 
non-obfervantye ofte Infratye der 
felver,haer-layder ruyne ende onder- 
ganck:Waerome hacre E. M. oock al- 
tijts haer mifnoeghen teghensfulcke 
proceduyren (alsde felve , voor on- 
noodich,ende-den Landen ten hooch- 
fen prejadicabel ende fchaedelic hou- 
dende) hebben verchaert ende ver- 
thoont, jaefelwer daer teghens gepro- 
tefteert ‚ ghelijek fy alf-noch doen by 
defen ; Verdaerende by de voorfz. V- 
nye ende Tradtaeten te willen blyven, 
ende de felve met haere Bondt-ghe- 
nooten oprechtelick ende getrouwe- 
Hek tobferveren,ehelijck haere E. M. 
dat Eet ende Amtf halven fcholdich 
de met haere goede en- 


de ghetrouwe Bond-ghenooten ende 


leden van dien te heipentegen-{taen, 


tuyten. end’ beleeten den quaeden 
cours-die teghens.de voorfz. Vnye en- 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by COU 


444 B 20 


rtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 





Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, 








































Fol 425 


de Tractaeten,Mitfgaeders teghende 1619. 
Hoocheden,vry ende Gerechticheden ⸗— 
van den Lande voor-ghenomen,ende, 
Godbetert,noch gevoordert worden: 
Doende met alle ghevoeghlicke mid= 

delen repareren tgene alreede daerte- 

gens gedaen mach wefen,laftende hae- 

re Gecommitteerde ter Vergaederijn- 

ghe vande Ho. Mo. Heeren Staeten 
Generael,haere befoignes aldaer,naer 

tgene voorfz. iste dirigeren: Ende in, 

cas van oppofitye ofte over-drijagijn- 
ge,daer teghens te protefteren , ende 
voorts andere onfe goede ende ghe- 
trouwe Bondt-ghenooten endeleden 

van dien, te helpen adviſeren eñ reſol⸗ 
veren,t'gene tot ftuytijnge ende wee- 
rijnghe van den voorfz, quaeden ende 
fchaedelicken cours fal mogen dienen: 
endeftrecken : Belovende malcande-- 

ren , ende de voor-noemde onfe Ghe- 
committeerde int'gene fy defen vol 
ghende ghebefoigneert fullen hebben, 

te fullen mainteneren.Ende fo yemant 

van ons ofte onfe Ghecommitteerden: 

daer over eenige moeyeniffe,fchaede; 

ofte onghemack over-quaeme (twelck Vz obſer- 
Godt verhoeden wil) tfelve te fullen yantoure- 


lés conjuran. 
refenteren als attentaeten tegens den tiones. 
Staet ende wel fant van defen Lande, 2P25"° 
ende alles fulex te repareren; Den der--mufca Ele- 


den Iunij 1618. phantem pes- 


peresite. 

De Limitatpe welcke de Fegierders . 
der Stadt Vtrecht / (in De Bententpe page ende: 
van Ledenberch aen gheroert) opde bo, Kimntkarpe 


ven · verhaelde pracuratpe gemaccht Gebs br der Has: 
benisdefd. A * 
trecht ghe⸗ 
ERacdte deſer Stadt Verecht, jeg hens ord en 
defen morgben ten acht uren doenla- haeide waer- 


den fijndesop den Eed: k ende pergac- euratps. 
dre vveſende, ib y den E. Heereneer- 


fte Borgher-Meefter verhaelt d oorſaeke defer 


convocatye ; ende doenlefen feker Concept ofte 
Minute van Afte , op den naemvandeE. Mo: 
Heeren Staeten van den Lande meu Vrrecht ine 
ne gheftels „ ende in f'Stades Refolurye-Boeck 
bier na-rghereviftreert , die oock foude dienen: 
tot laſt ende comm ſye van de E‚ Heeren Ghæ- 

| commt⸗ 














e a 
— 
— — — — — mr 
8 * — br à — 


— — RES 

‘ ramen 2 

ne < N p —* F 
— 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 
d d Urtesy ol 


ile 
f Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Images reproduced by co 


444 B 20 


hooren : 


Nederfantfche Hiftorie 


1619. committeerden „ haerer E. Mog. ter vergaede- 
— nnnebe van de Hog. ende Mog. HeerenStacten 


Generacl:Ende naer lecture, diſcourſen, commu- 
nicatyen, ende deliberatyen int langhe daer op 
ghevallen.: Is eyndelick by eendrachtigbe ftem- 
sen gbercfolveert ende goet gheronden hun 
daer mede te conformeren, ende dien volghende 
po veel in bum is} ee approberen, ende als dien- 
Hes ende noodich aen te nemen: Doch met fulc- 
kenverftande,dat de Heeren Gecommitteerden 
poorfz. al voorens dat defe Ate voort int vverck 
„gestelt,eerst ſullen hebben te verſtaen endet aen- 
Oack falfs té proponeren alle eerlijcke 
ende ghevouchelicke middelen , die eenichfins 
fullen konnendienen ende flrecken tor moderatye 
of accommodatye der ghefchillen-ende diſpuy- 
ten, ende dat de voorfz. E. Heeren Ghecommit- 
geerden niet en fullen verftaen of helpen proce 
deren tot daetlicheden ende extremiteyten > ten 
fy dat by haere E. daer vanrapport ghedacnfy 
„aen heure reſpective Principaelen ; ende daer op 
maerder by de felve ghere — alſoo de Raet 
niet en verfhaet yemandt int fijne te pyillen pre- 
judicieren, of oock by de proorden van de Ate 
diferende onfe Le ende ghetrouvve Bondt- 
„ghenooten endeleden van dien &c. niet te fien 
op cenighe byfondere Provintyen, Steden ofte 
ledẽ der felper, maer in genere op alle die, die de 
poorfz. Vnie ende Traftacten foceken te main- 
teneren „ende daerinne verbonden fijn : Ende 
voorts hier inne te meer bevrillicht „op vafter ho- 
pesende oock op toe egghijnghe van eenigheHe- 
ven haere E. M. voornoemt dat de Magiftract 
defer Stade contentement fal ghedaen pvorden 
op t mifnoegbendatteris „ ende frrecken mach 
rot verminderijnghe baerer anthoriteyt „pre ue 
dityevanf'Stads onde gherechticheydt breeder 
gebrifzeljek opt pampier te brenghen, ende ter 
— ywijnghe van haere E. M. over re leperens 
als flex noodich bevonden fal vvorden. Aldus 
ghedaenende gherefolveert op den S tadt-huyfe 
e Vrivecht,den thienden Tunij,1618, 


P den 8. Men ftylo novo ig De 
| ster volgende Sententye wt 
proken ende gepronuntieert 


per Rombout Hoegherbeers ghe⸗ 
— Pentionaris Der Stadt Lep⸗ 
n: 






































Het veertichſte Boeck. 
Aſos KRombout Hoogher⸗ 


— — — 







% 


(s * 


Generael f tot examinatie van fijn Pete 
ſoon geordonneert: CM daer naer de HEE? 
ren nechteren bp De Welghemelte Gare 
Wo. Io. tot vorder kenniſſe ende judi⸗ 
cature wan ſyne faeche / gherommitteert: 
bupten pyne ende banden Lan pfere bes 
ent heeftsende D'feive Heeren Beclteren 
voorts ghebleecken 18; Dat niet teghen⸗ 
ſtaende memandt gheoorloft en is / deit 
handtende Fundamentele Wetten / Daer 
epde Kegieringhe Det Pereenighde Mes 
perlanden ghefundeert; ende d'ſelve Kans 
gen Door Gobeg ghenadighen zeghen/tes 
ghens alte geweldt/ meneen en machinas 
tien haerder Ppanden ende quaetwilli⸗ 
ghem tot noch fee beſchermt zimn / te viole⸗ 
ren ofte verbreecken; hp Chevangen hem 
onderftacn Geeft den ſtandt bande Belie 
gie te helpen perturberen/ ende De Kercke 
Godeg grootelycx te ——— ende be⸗ 
proeven; tot dien epude uftinerende ende 
in ‘twerch ſtellende exorbitante / ende 
goo? den Dtaet der Handen pernicieufe 
marimen; ende ouder Dien krachtich gee 
fuftineert/ende anderen inghefcherpt; ens 


pe in publijche Pergaederinghen / oock 


bp diverfe Gheſchriften / propoſitien ende 
auders/ alonnne helpen ſuſtineren ende ine 
fcherpen heeft / dat elche Paobintie in’tfije 
ne alleen toegquam De macht am over DE 
meligie te bifponeren/ ende Dat Be andere 

zovintien haer daer mede miet te be⸗ 
moepen en hadden. Dat hp mede toeghe⸗ 
ſigen ende helpen ſtijven heeft / Dat ver⸗ 
fclhepden nieuwe opinien / ſtrydende mette 
Formulieren van eenichept/te vooꝛen ine 
de Sherefozmeerde kercke nopt aen· ge⸗ 
nomen/mochte wettelyck gheex amineert / 
teghens alle Kercken ordee / inde Hercke 
Bier te Lande zjn inghevoert/ ende ghe⸗ 
gefendeert geworden: Dat hp Shevane 
ghen / omme fog veel in hem Was te bere 
hinderen dat daer teghens geen remedie 
en ſoude Worden gheftelt / ofte teghens 
het indoeren bande voorſz nieuwe opini⸗ 
en beorfien naer behooren; teghen⸗ghe⸗ 
ffaen heeft / bat inde Vereenigde Lane 
ben geen Spnode Pationael en foude ge⸗ 
houden ofte gheaccordeert worden : niet 
teghen⸗ 


— 


1619: 


ee ogende Beeren Staren — * — 


| 


UT 
— 


beetz / ggeweſen Penſiena⸗ — — 
rius der Stadt Lepden / gent 
teghenwoszdigh gevan: —— 
eg hen: De Beeren Conte Porec, | 
4 mmiffarifen/ bp be Hooghe —2 




























































— — — — — 


1619. 
| — 


mee Aba ne 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, 


deghenſtaende He Coninghlycke Maje⸗ 
—— van Groot Bꝛittannien / ſyne Er: 
cell. ende He meefte Provintien / met bele 
vande notabelfte Heden ban Mollandt/ 
oogdeelden Dat ’tfelbe een ſeecker ende 
nootwendigh remedie was / tot af Wee: 


ringhe ban allen De voorſz fwarichepden 


inden flandt bande Keligie verweckt. 
Pat hp Bhebanghen daertoe mede hele 
pen voorgheven beeft / dat alle Spnaden 


„prejudiciabel waren ’trecht vande Hooge 


Overichept defer Landen/Dat in ’tftuck 
bande Spuode gheen overftemminghe 
en biele / dattet teghens de Hoochepdt / 
bop ende gherechtichepdt banden Lande 
ban Pollant ſtrecken ſoude datmen heur 
pfte De meefte Heden van Dien / ſonder 
haer bewilligingge / een Rationale Sp: 


node foude overdringhen. Dat hp Ghe⸗ 


vanghen / omme de felve Synode te meer 
teghen te ſtaen / mette Shedeputeerden 
bande acht Steden aparte Pergaderins 
ghen heeft ghebouden / omme malkande- 
ven te haosen/verftaen/ende oBerkonnne/ 
ende dan in eenichepdt hare ſtemmen in: 
De Pergaderinghe bande Beeren Star 
ten inne te brenghen / ende de reſolutien 
naer haer goedtduncken te formeren / te⸗ 
ghens d'ordre ende ‘tghebzupek Lande 
Tegieringhe defer Handen. Dat hp Ohe: 
vañghen mede helpen toe-fkemmen/ende 
mette Gedeputeerden vande acht Steden 
Door dringhen / ende helpen effectueren 
———— met groote verachtinghe vande 

ondtgenooten / den Briefby de Beeren 
Staten Generael totte convocatie bande 
Nationale Spnode / gheſchreven aende 
Heeren Staten van Hollandt / onghe⸗ 
opent weder te rugghe is gheſonden ghe⸗ 


weeft. Bat hp Ghevanghen mede helpen 
Paige heeft/DE Wzief op Hen Paem 


vande Weeren Staten van Bollandt/ gez 
ſchreven aende Coninghlijcke Majeſtept 
ban Branckryck / daer bp ghearbendt 
werde omme dſelve fijne Majeſtent in te 
beelden teghens de Waerhept dat de mees 
ninghe int uptfch3hven vande. Spnode 
Pationael was / omme de Hooghe Bve: 
richepdt/de Edelen / ende notable Dafal: 
Ten bande Landen / te benemen heur recht 
Ban collatie ofte Patronaetfchap. Dat de 
Weeren Staten Generael / inde uptſchry⸗ 
vinghe ban de felbe Spnode ufurpeerden 
den Pacem bande Staten Gheneracl/en- 
De Daer bp Delve Majeſtent verſocht 
Swerde/niet te willen toelaten dat eenig 


roQuest 


LLC 
mages reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


ghen is ghewee 


Bent fijne Onder danen op de ſelbe Syno⸗ 
node ſouden kommen: maer veel eer die 
van Hollandt teghens de Factie vande 
andere Provintien (ſoo fp Dat daer noe⸗ 
men)te affifteren:omme fo de voorſz. Na⸗ 
tionale Spnode/ ende ’tremedie teghens 
de ſwaricheydt inde Heligie voorgheno⸗ 
men/ te verhinderen. Alles niet teghen⸗ 
ftaende allen den Bereenighde Pzobintie 


en bp diverſe Keceſſen / Cractaten Wes 


coorden ende Reſolutien / onderlinghe den 
anderen belooft hebben / ende verbonden 
zyn / met inf / goedt eit bloedt te maintene⸗ 
ren de Euangeliſche Ghereformeerde Äce 
ligie/alomme in deſe Landen aen-ghenoe 
nien / ſonder eenighe Beranderinghe daer 
innete doen / ofte ghedaoghen ghedaen te 
worden: ende dat in canformitept bande 
ſelve inden Jare 1588. allen de Ceder 
vande Gouverneurs / Overfté/ Capiteps 
nen ende Soldaten gedzeffeert/ende fuice 
ghearrefteert waren / dat fp ghetrouwit⸗ 
heydt moften fweeren aende Staten Ges 
nerael/die bp He Pnie / ende de hanthou⸗ 
dinghe Lande ware Ghereformeerde es 
ligie fouden blyven:eñ daer it alie Cracs 
taten ban ’tobergaen Lan Steden bedon⸗ 
eeft / datſe fouden moeten 
aennemen De veffeninghe Lande voozſz. 
Keligie / fulct die bp de Bondtghenooten 
alomme aenghen nen was. Dat hp Ger 
vanghen dit alles achtende niet ghenoech 
te zyn / hem mede onderſtaen heeft / ſoo veel 
in hem was / Ben ſtandt vande Politie te 
helpen turberen/omme daer inne ooch ale 
les naer hart appetijt temogen beftellen. 
Dath ry Baer inne fulchen 
cours heeft helpen houden / Dat Diverfche 
Perfaonen / foo herchelijche als Werelt? 
lcke / die klaechden tegei vecht bef\Wwaert/ 
ghebannen / uptghelepdt ofte gheoppeeſ⸗ 
ſeert te weſen / daer teghens in Juſtitie 
niet en hebben moghen worden gehoort / 
nochte’tcomplement ban Dien ghenieten: 
Maer Hat de Magiſtraten bande Steden 
gheftjft zjn gheworden / omme He be bes 
len bande opdinarig Collegien van Ju⸗ 
ſtitie Dien aengaende niet te ghehoorſa⸗ 
men. Dat hp mede goedt ghevonden 
heeft / datop Hen gPaem Lande Magi⸗ 
ſtraet ban Haerlem bp openbare publie 
catie / met kenniffe van hem Gevanghen 
ingeſtelt / den Hooghen Bade in Hollandt 
in heure Perſoonen voor wederhoorighe / 
ende als ghedaen hebbende teghens heur 
eer ende eedt / ende heure Sententien 
Cangg voor 





Fol.43 0 
1619. 


ERE) 





+ — — di p Pe 
* ⸗ 
Ede 2 ! - 
— halt ien y s 4 EE. alt er ane EE ng Al 


—— 


— 


hed 


ar 
—* * 
end —— a U 



















































































{tori He ichite Bocok. 
Nederlandt(che Hiftorie Herveertichii® 


Mbt 
| | ſz warte vergade⸗ 1619 
ß rt ahe weeſt / om dats hn gevangen inde voorß — 
1639. Pa at eea teert aen | ringhen mede taegheftempt wer a — — N 
fe Ve or te lachten tegend inſtellen heeft / de verklaringe/ —— 
mek — — te efen: Bathp Be: | vanden voorßz. Johan van⸗ —* ant tie 
9 — * —— Been heipen mainteneren | velt ghedaen / ende op den — —* 
(ED —— ke garde nieuwe Dotdaten/ bp van Haerlem inde nr ottant in rebacht: 
HAK: Aiveerche Steven van Hollandt ende die | Heeren Staten HE downt: gent Fractie 
Ban Deed t ghedaen /ineenen Befonder | ende bpde ander tn ei fept Werdt 
| van 5 eren eedt / bupren den | goet ghevonden paer by ghe nath 2 
en grtn emeene Bondtgenoten/ | Haije niet en futten ghedooghen/t stftuck 
ecùt —— h tinghe vande ſelve / ende andere pzovintien vande Die — 
pee @rcelt als Capitepu Gite | bande Meligie — Hoven 
* sant ‘Poltant ende Drecht: ende | ghedaen (oude Werden wifien fegens heus 
Bik * pe bevelen vande reſpective ma: | wan Guftitie gheen pro * Gen ‘werden 
i rts it n alteen te ghehoorſamen / tegens | re vefolutien en —— — —— 
Ei ab eenen pegtjelüchen / oock (elfs | verleent;dat De middelen gan vien fullen 
egens de Generatitept ende ju Ercell. | voo? al tot et Det orpinarig 
Ine goapnoemde Magiſtraten mepnen werden ghebaupent. — moeten. boert 
fouden bp de felve per vaorghenomen Le uryghſcvolck ed vande Steden daer 
wwerben/Dat fp achten fouven tegens haer | aende IP — lepht ſouden werden / 
de vrphepdt te ſtrecken. ®athp, fin Sarniſengoee / alwaert dat 
—— her — helpen delibereren omme de ſelve te —— werden /00?s 
ef omme pe betatinghe van tvoorſz · bp heur pets bevolen mo vande Religie 
ai henomen uryghſ⸗ volck onder faecke of pretert uyt tſtuck — * 
wee * —— Steden by repartitie te nemende / ende daer mede ſy el — Ée 
Biber / ofte oor tat Tafte vande Bene | melgelke wife / hete ere Dieben 
—9 | Binden — ngen / daer hp nochtans miterende/ ende in effecte an * vont ins 
—9 | — dat —58* onghehouden wa⸗ | ende Leden / als tot Len ——— om hen⸗ 
dE HAIER verſtonde Da Byenerael te ghehoorfa: viterende. Dat hy € Gebangt —— 
ren De 2 —* velen vande — 223 — re Factie noch vorder te ſti ht Steden | 
— ——— ba De Steven daer teghen deputteerden pande Doors. AC) é heeft/ 
—7 at bhu upt (Gn epghert hehpen gaet-binder ende — ried 
—— commumicatien Heeft Bot bone rt Steer Oalbeure Gedep —— 
NE nl Woerden te DOEL fader 
bi on De ieutwe Sotbaten/ bart | den werleden. / ende FOL MPO pees 
9 — te dat be Magiſtraten gan⸗ kennigſe bande — 5* de Voors. 
J aver hp ach ter gefach handervendejmeer | benzin fracgte vande wel —— 
ER af been aren oa — 
. rach⸗ 
—— Dat hp Ge 4 A ii has ffí | beren met alfuiche middelen — 
dk Pd gent van tordinarig Hepar. | bede hande genomen tetegbenftant van 
—4 moch mete foo Geeft Witten hepen dup⸗ | fouden zyn tot feprelge en Ee Pationael 
10 FORE DSR — pie voor alde Staten bande ref” allee gbene Die DE SPNO e voornemen. 
* Provintien barerBetaelf-Weeren/ | fouden willen bazderdr, — te cafferen. 
Gie Ber ver refolutien moften obedis | om De NIEL — — en konde 
en ere gfjefyaorfamen : ende mede van, | Hat tegen nie fijn. Ercell. entse be 
J Magiſtraten vande Steden daer fp in | dienen Dan ennn / ie tot bepde 
ami gen legghen/aoch tegens De She⸗ | Heere 2 dees vopderinghe deden. 
itept ende fijn Ercell. alg de bevelen | DE voorſz porn peruteerdé in hrache 
MN —— an time Betaelf-Weeren anderg | Vat ooeh deſelve Dedep fouden mogen. 
HA efen fouiden alg be bevelen vande hes | te ban bien Malka eren met alfuiche 
J Ik J — —— ſyn Extell. omme foo Die boorſien / ende verſeech —* — 3— 
Akki: Í BAN) bft hare factie daer —* — beloften en —— noodich te 
| | —5* oidaten ⸗ | 
angeren ge Sites e-deel wan | wefen/ftreckende alfoo een ij neee à 
Wolck wan Oozloge bande Landt, Dat, 

















onder malkanderen — — 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
d d sy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Images reproduced by courte 
444 B 20 





— 


— — 


(9 bro, mede ghepooeht Heeft Daer tae te trecken 
—— dðe Weeren State wan Vtrecht: Cot wel: 


kenepnde be Ghevanghen een Dubbelt 


vande ſelne pracuratie ghegheven heeft 
aenden Weers van Moerfberghen / omnie 


Early European Books, Cop 
r 


mages reproduce by courte 


444 B 20 


tot Btrecht een ghelycke te wege te been: 
ghen/ gheljck oock ghefchiet is onder da⸗ 
te banden derde Fung/anne voorſß / maer 
de Magiſtraet vande Stadt Btrecht ape 
prehenderende / waer toe He ſelve ghevor⸗ 
dert werde/en heeft Haer inne niet willen 
confenteren/ dan onder expreſſe limitatie 
Hen thienden Junh anna voo2fz/ Daer bp 
ghedaen / Dat heure Ghedeputeerden Die 
hiet enn fouden maghen ghebzupchen om 
te reſolveren tot Hatelgekhepden ofte ex⸗ 
tremitepten/ofte onnme nieuwe verbonde 
Bupten de gemeene Pie te maecken. En: 
de als de Beeren Staten ban Dtrecht bez 
merckten Dat tonderhout ende cantinues 
ren van heure nieuwe Soldaten rupneere 
beden Staet van hare Finantien / ende 
daeromme in Junio 1618. heure Ohe: 
commiútteerden in competenten ghetale 
naer den Haghe ghefonden Aen De ams 
me met fijn Ercell. op ’tcafferen der fel- 
ger te handelen. Dat hp Ghebangen met: 
te Penftonarifen Maen ende De Groat/ 
ten hüpſe van Johan Wtenbogaert/onde 
metten Secretaris Hedenberch beraemt 
hebben redenen/ende middelen Waer me: 
de mende vorder Gecommitteerden Ban 
VBtrecht ſoude moghen moveren ende diſ⸗ 
poneren omme heuren laſt dien gengaen⸗ 
de niet te openen. Dat hy Ghevanghen 
daer naer Mette voorſz. Penftonartfen/ 
ene andere ſonder laſt ban fijne Princi⸗ 
palen daer toe te hebben / hem heeft laten 
Winden bp De voorſz · Shecommitteerden 
Ban Atrecht / ten hupfe ban Daniel Ere, 


ſel / op verſoeck Gan hem Ghevanghen ex⸗ 


preffetjch Baer toe vergadert / ende d'felue 
miet vele ſcherpe pernitieufe / ende Loo? 
den ruſt ende Staet vande Handen onz 
pienftelijche middelen ende motiven / en⸗ 
de oock Belofte ban aſſiſtentie / heeft hele 

en perfwaderen ende induceren omme 
haren laft aen fijn Excell. niet te openen / 
maer weder te keeren naer Dtrecht / tot 
groot gevaer ende pericule Han Die Staet 
ende Stadt Ende als de Heeren Staten 
Generael hadden verſocht ſyne Excell. 
ende eenighe uptten heuren ghecommit⸗ 
keert / mie naer Vtrecht te gaen / ende de 
raffatie der nieuwe aengenomen Solda⸗ 
terende tinnewillighen bande Svnode 


yright © 2011 ProQuest LLC 
sy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Onderderegeeringhe van Coninck Philips de derde, 


2 


EE — — 
ee 





Pationael/ neffens eenighe andere faker 
daer te be borderen. Bat hp Ghevangen 
bp wepnighe uptten Beeren Edelen / ende 
Be Bhecommitteerden Van drie Steden / 
mitfgaders Van Wwepniahe Ghecommit⸗ 
teerde Baden / die tot ſulcx Geenen Taft 
van heuren Peincipalen en hadden/ hem 
heeft laten Deputeren / omme neffens den 
Penſionaris de Broot ende anderen naer 
Ptrecht te gaen / omme Be Heeren Dtar 
ten aldaer / ende de Magiſtraten vande 
| Stadt/ aen te bieden aſſiſtentie van raap 
Lende dactsende in dien fin Excell. ende de 
| Gherommitteerden vande Generalttept/ 
|fouden willen pooghen de caffatie Der 
nieuwe Soldaten aldaer te doen/ ſonder 
confent bande Beeren Staten Han De 
trechttfelige datelyck te helpen beletten/ 
daer toe mede nemende brieven op den 
Name bande Beeren Staten Van Hol: 
landt / ghemuniteert bp den voornoemde 


Johan van @ldenbarnevelt / ende ghe⸗ 


ſchreven aende Kryghſ-Overſten vant 
ordinaris Prpghf volck ftaende opte vez 
partite van Hollandt / doch inde Hoofs. 
vergaderinghe (foo die Was) niet ghele⸗ 
ſen:waer bp d'ſelve aengheſchreven Were 
de / dat fn gehouden ende verbonden wa⸗ 
ren hare betaelſ⸗Heeren / mitſgaders de 
Heeren Staten vande reſpective Provin⸗ 
tien Daer iune ſy zijn ofte gebruyckt Were 
den / ghehou / ghetrouende ghehoorſaem 
te weſen / ende d'fel ge te aſſiſteren int ons 
derhouden ende Deen onderhouden Van 
alte der ſelver reſolutien / fonder daer tes 
ghens pet te moghen doen ofte te attene 
teren/ nochte ghedooghen ghedaen noche 
te gheattenteert te Werden. Pat hp Ghe⸗ 
vanghen mette andere dien volghende 
in haeſte tot Btrecht ghekomen \wefende? 
ende met Ledenberch aparte communi⸗ 
tatie ghehouden hebbende / aldaer inde 
vergaderinghe Lande Beeren Dtaten 


hare propofitie hebben ghedaen / aſſiſten⸗ 


tie van raedt ende daet Belaoft; ende oock 
van ghelycken hebben gedaen bp de Ma⸗ 
giffraet vande Stadt / ſelfs met bedenc⸗ 
kelijcke redenen in regarde Vande Heee 
ren Staten Generael / ende fn Ercelt, 
alleg daer toe ſtreckende omme Dele te 
encourageren/ ten fyne datſe fender haer 
confent De nieuwe aengenomen Solda⸗ 
ten nieten foudenlatencafferen. Ende 
als ſyn Ercell. ende Be Ghecommitteer⸗ 
den vande Beeren Staten Ghenerael als 
Baer mede gekomen waren / ende heure 
@ngag d propoe 





















































































Onder de regeeringhe van 


pt | ro, ter materie dienende is / ende heeft mogen 
pet || Same, Moberen/Doende recht inden Name / ens 
de ban weghen de Hooch· ghemelte Hee: 

ren Staten Ghenerael der Vereenithde 
Mederlanden/den ſelvighen Ghevanghen 
ghecondempneert hebben / ende condemp⸗ 

neren hem mits deſen / tot een eeuwighe 

| evangbeniffe/ ende dien volghende ges 

| zocht te Worden in eẽ verfeecherde plact: 
fe/bp de Boogh-ghemelte Heeren Staten 

Shenerael te ordonneren / ende aldaer ſyn 

leven langh ghehouden ende bewaert te 
Worden;ende verklaren alle ſyne Goede: 

ren gheconfifgueert. Aldus ghedaen inde 
Pergaderinghe bande Loots. Heeren 

Rechteren in &° Gꝛaven· Haghe / ende gez 
pronunchiert den 18. Map / anno 1619. 


Onderſtont / 


Ter Ordonnatie vande Heeren Rech- 
_ teren voornoemt. 


Onderteerkent/ 
| H. Potz. 


| 


' 
| ae, Hoogherbeets defe Sententpe aengez 
| tte boost hebbende heeft daer wat teghen ges 
Preter murmureert/alg willende ſeggheñ / datter 
meer ſtont in de fententpe ban hp beleden 
hadde. Maer wederom ín ſyn ghevanc⸗ 








bebocht hebbende / heeft hp Wei verftaen 

Dat hy / ſulcx ſpreeckende / een groote foute 

begaen hadde. Derhalven ſoo heeft hy/ 

am fijn ſeet ⸗· weſen te doen blycken / dit 

Beren aen hare Hog. Rog. ahefchze- 
en f 


he Devous V Ooghe Moghende Heeren, 

B _d'Over-groote alteratyen ef 
extreme beweghijnghen die 
my voor-leden Saeter-dach, 

door de Leâture van de Sententye te- 
ghens my ghepronuntieert, aen-quace 
men , hebben my foo verre ghetranf- 
porteert ghehadt,daralf-doen eenighe 
woorden by my ghefproken (fijn, daer 
van ick daer nae weder tot my felven 
comende,hertelick leet-wefen ghehat 
hebbe,ende noch hebbe , ghélijck ick 
oock deffelven dacehs optenavonde 


Coninck Philips de derde, 


aen twee Heeren wt uwe Ho. Mog. 1619, 
vergaederijnghe hebbe verclaert ghe- mmm 


hat, met ootmoedich verfoeck, dwelc 
ick nugock by defen vernieuwe , dat 
uwe Ho. Mog. tgene by my indefen 


daer inne is mifdaen , goedertierente 


lijck willen vergheven , ende tot gees 

ne fchult toc-rekenen,dat in fodaenige 

gheleghentheyt van tijden ex pereurba= 

tione et mentis alienatione by my (oude 

moghen ghefproken fijn. Defen 2e. 
| Mey,‚1619, 


Onder ſtont 


V. Hoo. Mog. onderdaen{ghe 
dienaer. 


R. Hoogherbeets, 


En ſelven daeghe als boven / nae⸗ 
melijck op den xviij. Mey / is deſe 
Sententpe wit gheſproken aber 
Hugo de Groot, gheweſenen Pens 


tionaris der Stadt Rotterdam: 


sl 


rl a ven; Commiffarifen bp de 
ef WE Hooghe Moghende 
ie ve) > Heeren Staten Ger 
SS Thed nerael / tat examina⸗ 

5 tie van fijn Perſoon 
gheordonneert; ende Daer naer De Heeren 
echteren bp de Wel-ghemelte hare Wo. 
Mog. tot Vordere kenniffe ende judicatue 
ture Ban fijne ſaecke gecommitteert/bups 
ten ppne ende banden ban pfere bekent 
heeft ; ende De ſelve Beeren Gechteren 
voorts ghebleecken is / ®atnietteghene 
ſtaende niemant geoorloft en is / den bant 


eñ Fundamentele Wetten Haer op deliee 


gieringhe der Bereenighde Pederlandest 
ghefundeert / ende de felve Landen Hoog 

odes ghenadighen zeghen teghen alle 
gheweldt/meneen ende machinatië haer- 
der Dpanden ende quaet-willighen tof 
nochtoe — zijn / te violeren / ofte 
te verbreecken: hp Ghevanghen hem ons 


derftaen heeft den ffandt bande Heligie 








te helpen perturberen/ende de Merche ur 
| @qaag iü Des 


EN ghewefenPenftonar de Greer 


En WI raf ris ban Kotterdam / Wwtgefpzoase 
Nol PU) NNS tenhenwoozdigh gee Hit Den 16, 


keni ffe ghebracht fpnde/endefich naerder ip AS HeG vanghen:Debeeren 


RS \ PE Ufo Hugo de Groot / Bententee 
AL 


4 4 B à 
IEEIMEL HT eN 4 d 

IEN HEN! ki 4 J 
3 Rin 

Kl i 

—u 

ik bet 
Ik 
EEND 


KIL 
—4 —14 | 
de II ik) 





„ 
S * J 
Vall — 





8 
— hen, 





— — 


Pd < 
7 : 
—ñ— 





J 


7 
—9 
— —— 
—* 
dif 
Ì 


Nederlandtſche Hiftorie 


rootelijcx te beſwaren ende bedroe⸗ 
dien eynde ſuſtinerende ende HL 
— Wwercn ſtellende exorbitante en 
den Staet vand 
maximen ende on 


2* 



































en Landen per 
der dien krachtich ghe⸗ 
deren ingheſcherpt: en⸗ 
dergader inghen / oock bp 
ziften / propoſitien ende 


de in publycque 
diverſche gheſch 
auderg alonune helpen ſuſtir 
eeft / Dat elcke 

en toequam de macht omme 0: 
ſponeren / ende dat 
haer daer mede niet 
den. Dat hp mede toe⸗ 
fche gefcheiften hele 


dandere Provin 
te bemoepen en ha 
eftaen/ende bp diver 
deren heeft/ Dat ber 
we opinien/ftrijdende mette 
van eenichepdt/te vooren inde 
meerde ſercke nopt aen- 
wettelyck gheexami 
Aerckelycke ordre in 
Lande zijn inghevoert / 
deert gheworden · Dat hy 
naer inne foo verre is ghek 
wel metende Dat inde mach 
nen van Dchielandt niet en 
Placcaten te mogen 
er Name ingestelt 
ft een rigoureus PL 
ke uytghegheven 18 op 
-handert ſeſthien / 
van Bailliu⸗ Schepenen 
an Schielandt: de welc⸗ 
blycke kercken 


de Kercken hier te 
ende ghedefen⸗ 


ende ghetoncipi 


ende Mannen v 
ke wetende dat alle de pu 
e Bailliuſchap inghe 
ren by Pedicanten mette vaorfs Nicu⸗ 
ochtans bp’tfelve 
n hebben alle By⸗en⸗ 
ninge vande ware Gez 
eligie / anders al inde 
rchen + Derhlarende Loo? VET: 

Schupe / Barch / Achip/ 
elt ofte andere plaetſen Daer 
ninghe anders foude ma: 
edaen / alwaert ſchoon fa 
daer toe gheen couſent 
hadde / den welcken ghere⸗ 
elijch fijn regres ter 
efte Hen ghenen Die 
daer berbepen heb⸗ 
van een mulcte 


kompftertot oe 
















foodauighe oeffe 
ghen werden gh 


ſerveert werdt alleen 
ghens ven Huprman/ 
n'felwe vergaderinge 
Gen / oock met impoſitie 
wau drie hondert guiden/tot lafte vanden 
1 die Baer ghepredickt / Sacrameu⸗ 
anminiftreert / voorgheleſen ofte 
waere Mercheljek erercitien ghedaen: 
rg aock vande ghenen die DE 


—— 


— ——* ne — 


hd 
* * 
ef * 
— en - — we — * 
mn Ems — * es 
—— ———— KE En 
— — — en 5 en 
e — * 


— — — — — 
* — — J — — 
* — 


ie 
La 
| J 
fi 


J 






— 









Het veert. 


vergaderinghe by een gheroupen ſcude 165% | 1615, 
hebben / ofte inde plaetfe woont daert de — — 


felve ſoude ghefchieden/Daer woog he da⸗ 
gelgch fat moghen werden verſeeckert / 
ende niet moghen Werden ontflaghen/al? 
eer D'feive ſonime (al gon genamptiſeert / 
met onghewoonelycke clauſulen van peo” 
cedupzen Daer in te houden / alg Hat wep⸗ 
geringe van antwoort (al ſtrecken confeſ⸗ 
fie / ende dat opſeggen vande Ghetuygen 
alleen vecht ghedaen ſal werden. Gat hr 
Sevangen / omnme te verhinderẽ Dat daer 
teghen / nochte teghen het onwettelyck 
in-goeren vande võorſz nieuwe opinien / 
gheen remedie en ſoude werden gheſtelt / 
ofte verſien naer behooren / hp gheſta⸗ 
pelijch helpen teghenſtaen heeft/ Dat inde 
Pereenighde Nederlanden gheen DPO? 
de Nationael en ſoude gehouden ofte ge⸗ 
accopdeert werden/ niet teghenftaende DE 
Eoninghlijcke Majeſteyt Van Gꝛoot⸗ 
Siittannie / (u Excell. ende De meefte 
prangen / met vele vande notabelfte 
eden vanholandt / oordeelden dat tſei⸗ 
beeen ſeecker ende noot wendigh remedie 
was tot afweeringhe van alle Be voorßz· 
fwarichepden inden ſtandt gande Kelis 
gie verweckt. Dat bp Ghevanghen daer 
toe voor ghegeven heeft / dat de Svnoden 
pꝛejudiciabel waren trecht vande hᷣooge 
Vvberichepdt deſer Landen: dat in tſtuck 


—— 


vande Svnode noch ſtemminghe / noch 
over-ffenamingheen Liel/ ende datter tes 
ghen de Hoocheydt / vrp ende gherechtic⸗ 
heydt vanden Lande van Pollant ſoude 
ſtrecken / datmen heur / ofte d meeſte Ledẽ 
van diem teghen Geuren danck / LEN Paz 
tionale Spnode foude Willen ovber · drin· 
ghen. Dat hy ghevanghen omme 'tſelve 
beter te verhinderen / mette Ghedeputeer⸗ 
den van eenighe Steden aparte vergade⸗ 
ringhen heeft gehouden / om malkanderen 
te hooren / verſtaen ende overkomen / ende 
dan met gecomplotteerde eenichept/heure 
ſtemmen tnde Bergaderingen bande Wets 
ren Staten in te venghen. Dat hp Shee 
ganghen fonder Taft vande Meeren Sta⸗ 
ten van Hollandt / ende fonder Dat hem 
ghebleecken ig geweeſt van eenighen laft 
Ser Heeren Staten vanBDtrecht/ende Se 
ver⸗ Iſſel / hem vervordert heeft tent hupſe 
van Johan van Oldenbarnevelt / JP den 
Paem vande Provintien Lan Hollandt/ 
Ptrecht ende Over- Biel conjunctim / te 
ſchꝛy ven ſeecker proteſt welche fp oock 
inde vergaderinghe bande Meeren — 

u 





DE — —— 
* 


* aides — - green — — — 
ze Se 
— * J k Lr 
— id —— ge kei "ie, & 
* € * 4 


— BV PE Ei — 


h rs. ten Ohenerael inghebracht hebben / Haer 
— by ſy tfarmen tegen alle ordre inde ſelve 


| 





bergaderinghe ghebruyckelyck / bp forme 
ban complot ghelyckelyck proteſteerden 
teghen de Gheconmmitterden van De an: 
dere Provintien, Dat fp weſen ſoudẽ Au⸗ 
cheurs ende veroorſaeckers ban onheplen 
ende ſwarichenden / Hoor tvorderen ban: 
de Rationale Spnode: Welck peoteſt hp 
eoch te boozen op een onghewoonelijche 
wife in 'tEollegie vande Ghecommit⸗ 
teerde Maden ban Hollandt inghebracht 
ende voor-ghelefen hadde’ ſonder orden: 
telycke refolutie daer op af te Wachten. 
Dat hp Ghevanghen mede helpen toe? 
flemmen / ende mette border Ghedepu⸗ 
teerden bande acht Steden Hoaz-dringen 
ende helper effectueren heeft / Dat tat 
aroote verachttinghe vande Bontghe 
nooten / den grief bp de Heeren Dtaten 
Generael totte conbocatie bande Patiar 
nale Spnode gheſchreven / aende Beeren 
Staten ban Hhollandt ongheopent weder 
terugghe gheſonden ig gheweeft. Pat 
bp medebelpen inffellen heeft ben Brief 
op He Naem bande Meeren Staten van 
Hollandt / gheſchreven aende Coningh 
Weke Majeſteyt van Pranckrick / Daer 
bp ahearbepdt werde omme D'felge fijne 
ajeftept inne te beelden tegen de waer⸗ 
hept / dat De mepninghe in ’tupt-fch2ijben 
bande Spnode Nationael wag / omme 
de Boogghe BLerichept/ de Edelen ende 
notable Dafallen banden Kander te bez 
nemen heur vecht ban collatie ofte Da: 
tronactfchap. Dat de Heeren Staten 
Generael inde uptſchrhvinge Lande fels 
ve Spnode ufurpeerden de Naem vande 
Staten Shenerael/ ende daer bp D'felve 
Majeſtent verſocht werdt/ niet te Willen 
toe-laten Dat eenighe van fijne Onderz 
paren op de felve Synode fauden komen / 
maer veel cer Die van Hollandt teghen He 
Factie der andere Pꝛovintien (foa fp Dat 
daer noemen) teaffijteren / alles omme 
Be voorſz Nationale Spnode / ende’trer 
medie teghen de fwarichept inde Keligie 
voorghenomen / te verhinderen. Dat 
hp Ghevanghen daer toe in Enghelandt 
op’taent-matren Ban Johan Lan Olden: 
barncvelt / mede gheſondeert heeft De 
humeuren vande Biſſchoppen / omme ten 
unterften komende, cenighe op de Syno⸗ 
Be te mogen krijghen / Bie be voorfs nieu 
wichept niet tegen en waren. Ales niet 
teghenſtaende alle de Eheunteerbe P2uz 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips dederde, 


vintien op dibersche Receſſen / Tracta⸗ 1610. 


ten / Accorden ende Neſolutien onderline 


ge den anderen belooft hebben / eñ verbon⸗ 
den zyn / met inf / goedt ende bloedt te mas 
inteneren De Ghereformeerde Euangeli⸗ 
ſche Keligie / alomme in deſe Landen 
aenghenomen / ſonder eenighe verande⸗ 
ringhe gaer inne te doen / ofte ghedoogen 
ghedaen te werden: ende Dat in confozs 
mitcpt vande felbe inden Gare vjftiiene 
bendert acht en tachtichh / alle De Eeden 
vande Gouverneurs / Overſten / apitepe. 
neit ende Soldaten ghedzeſſeert / ende 
ſulcx ghearrefteert Waren, Hat fp getrous 
Wichepdt matten fweeren zende h. Staz 
ten Shenerael / Die Bp de Pnie / ende de 
hand-houdinghe bande Ware Gherefor⸗ 
meerde Keligie fouden blijven : ende dat 
in alle Eractaten van ’taver-gaen vande 
Steden bedonghenis geweeſt / datſe ſou⸗ 
Den moeten aennemen De oeffeninge van⸗ 
de Boo fs Keligie / fulcy Die bp de Bont⸗ 
ghenooten alomme aenghenomeu Was. 
Pat hp Ghevanghen dit alles achtende- 
niet genoech te zyn / hem mede onderftaen 
heeft Den ftandt vande Palitte te helpen. 
turberen / omme daer inne oack alleg naer 
haren appetptte moghen beffellen : Bat: 
bp Ghevanghen daer inne fulchen cours 
beeft helpen handt-haven / dat diverſche 
Perſoonen ſoo Mercheljche als Werelt: 
ſlycke / die klaechdẽ tegens recht bef\maert/ 
hebannen / upt gheleydt ofte gheoppreſ⸗ 
* te weſen / daer teghen in Zuſtitie niet 
en Gebben moghen werden gehoort / noch⸗ 
te tromplemet van dien ghenieten: maer 
dat de ſiagiſtraten vande Steden ghe⸗ 
ſtyft zijn gheworden / omme de bevelen: 
vande ordinaris Collegien van Juſtitie 
Dief-aengaende niet te gehoorſamen. Ene 
de omme malkanderen Haer inne té lijke, 
ende alle dit Baoz-nemen mette authori⸗ 
tept Bande Heeren Staten te moghen bee 
bechen: Dat hp Shebanghen Baerop ens 
de op Andere ſaecken mette Ghedeputeer: 
den bande voornoemde Steden / ter aen⸗ 
mantnge vanden voornoemden Fan Lan: 
GOldẽbarnevelt/ vele ende Diverfche aparz- 
te bergaderinghen / ende Cenbenticulen: 
beeft gehouden / omme malkanderen oock 
Daer inne te hooren / verſtaen ende over⸗⸗ 
kommen / ende alſoo heure ſtemmen met: 
ghecanrplotteerde eenichepdt inde verga⸗ 
deringhe in te brenghen ende te formeren 
refolutten heur Ër tde dienſtich: alpaer. 
mede gherecapit! — — — 
incten?⸗ 


ſ 


itn 


N 1 | 8 
lei Ì Ì 








= mma 




















Het veertichfte Boeck. 


í ie ſp ke „61. 16 1 
in beliberatie volck hebben aenghenomen / ofte Die fp | 
vande rept rme rte de —* — —— — Kerr meed EN (mer, 
— gen Generale conclufie te maecken / BIE ber! OE nst 
ce ahenaen/ ende | particulieren ende beforderen & 
— — ——— van Biden | upt{luptinghe bande Gheneralitept ende 


> DE MME é 
| teven qheftjft die niet | men te werden / dat fp achten fouden teg 

Ii apr vern je —— gheauthos | heur vecht ende vrvheydt — heeft 

hij riſeert / omme en damen pi za — ——— — ae iben ned 

ME ken met nieu ghewapent krygbſ⸗ p ban. @ldenbarnebelt/ 

HEEREN Kp elch van hemlupden te lichten in heue | noemden Johan ge var mn 

iden icutieren ende befanderen Eedt / | endetaegheftaen Dat tot MotterDann B: 
| Kreet bom non it shan pandeBonte | teke lichtinghen zjn ghedaen : gheljek 


HNE folutie te moeten helpen uptvoeren: ende | uryghſvelck daer in Garnifoen leggen” 


berften/Capitepnen/ Officierd ende Sol: 
Baten ban t'ozdinaris diryghſpvolck ern: 


foon ahebrupcht werden(niet de Hoorn / daer g een populaire factien en 
mentine ette 5* bevelen) ge⸗ | ſtonden te vreeſen / als mede tot Dtrecht/ 


| ge jet van 
e Perfoonen die hlaechde tegen vecht | grooten getal nieuwe Soldaten niet 
ON bt —7— te weſen/ * op mede gez noode en waren / nochte oock ord rd 
B 00 —— ig dat de Magiſiraten Lande | omme ghehouden ſouden ramde. zeg | 
EE aoozfs acht Steden) op diverfche aenma | den Eedt vande Generali enk Lork | 
LOR tl ningen heur ghedaen bj Ben Goopnoeme | den Capitepu Ghenerael. ien / Olne 
B | —900 den Aohan van Sidenbaͤrneveit / van wel Langen mede helpen —— vee verde 
(OMRAN oe, pp haer hoede te weſen / ende op hare Ger: | me He onhoften ende betalinghe 0 Amber 
Bilt feecherthept te letten/ nieuw ghewapent/ | De nieuw ghelichte Krbabf ———— 
ef onder Sendelen gedreffeert ryghſ⸗de gheintereſſeerde Dieden UP —*— 


« 


Early European Books, Copyright © 2011 Pro s 
ges r r | | b U 


Quest llC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 






— „de 
. * ———— — —— — — — 
al 3 A 
— —— 
% 5 — — d — 
—— ** ik KE 
— — RE EEn EEE Le 


Je 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde,” Fol.434 


19 | 3619, te vinden / ofte ooch tot laſte vande Shee oute Heden / alg tot een nieu berbont in⸗ 1619, 
—neralitent te bꝛenghen: Haer hp Ghevan⸗ | Viterenderde ſelbe mede Hoende tranflate⸗·⸗··8 B ej 
ghen nochtans (elfs bekent / dat Dfelve | ten in Franchops/énde buptens Landts p 


onghehouden waren de Staten Generael 
te ghehoorſamen / alg de bedelen bande 
reſpective Magiſtraten bande Steden 
Baer teghen ſouden weſen. Bat hy Ole: 
vanghen ooch helpen delibereren heeft / 
ommie de Franſche Eroupen te caſſeren / 
ofte De ſtarcke Compagnien te reduceren / 
emme mette penningeũ ban diẽ de voorſz. 
nieuwe Soldaten te mogen betalen. Dat 
hv Ghevanghen in krachte bande voorſz. 
refolutie/den Eet van t'opdinaris Urygſ⸗ 


t 


fepndende Daer Lan hp Shebanghen meo 
de communicatie heeft gehouden met een 
uptheems Ambaffadenr. Bat hp Gevan⸗ 
ghen over ‘tbefetten banden Bziele met 
ordinaris Garniſoen bande Sheneralis 
tept/op dat gheen nieuwe Soldaten daer 
gheltcht en fouden werden / ſyn miſnoegen 
ghetoont heeft / doende met eenighe ande⸗ 
re Gecommitteerde Aaden daer ober ſeer 
bedenckelhck ſcheyven aenden voornoem⸗ 
den Jotan van Oldenbarnebvelt ende De 


volck foe mede heeft Willen ende helpen | Steden van Hollant / ende naer den Dries 


dunden / dat die voor al de Staten bande 


le deputeren uyten heuren omme ſijn Ex⸗ 


reſpective Propintiẽ heure Betaelf-Kees | cell, Daer inne te contreguarreren· Bak 


reñ / ende der felver reſolutien moften obe, 
Dieren ende geheoefamen/ende mede van⸗ 
Be Magiſtraten vande Steden daer fp: 
in Garnifoen legghen / oock tegen De Ger 
neralitept ende fijn Excell. als De bevelen 
Bande refpectine Betaelſ⸗Heeren ende 
JRagiftraten anders wefen fouden als He 
bevelen bande Bheneralitept ende fijn 
Ewell. omme die Van heure factie / foo 


„Baer daoz/ alg daor ’tiichten bande nieu: 


We Soldaten / Meeſter te maecken bant 
meeſte Deel van tvolck van Oorzloge ban: 
De Landen. Bat hp Ghevanghen inde 


* Booefz. aparte Bergaderinghen mede toes 


gheſtaen heeft / dateen berklaringhe bp 
hem Ghevanghen / Haer ende Hogher⸗ 
beetz/ingeftelt/met adbijs bande Leorfs. 
Johan ban O@ldenbarnevelt:ende op den 


ANaem ban Die van Baerlem inde Staten 


ban Bollandt ghebzacht/ ende bp De an» 
Here Leden ban heure factie goedt abe: 
vondenis / daer bp ghefept werde Date 
nieten fullen ghedoogen Hat bp de ande. 
ve Provintien bande Vnie in ’tfluch van⸗ 
de ãeligie bupten heur confent pet gedaen 
fonde werden: Bat teghen heure reſolutt⸗ 
en bp de Boven van Zuftitie gheen prov 
piſien ent fouden werden verleent: Dat de 
middelen bande Landen Loo al tot afz 
weeringhe Ban Dien fullen Werden ghe⸗ 
brupckt: Dat tvoorſz Kedghf-bolek 
Eerht fouden moeten Doen aende Magi⸗ 
ftraten daer (p in Garnifoen gelept wer⸗ 


den am d'felbe te defenderen / alwaert dat 
by heur pet bevolen mochte Werben / oor⸗ 


faecke oft pr: tert nemende upttſtuc Dane 
Be religie / ende Daer mede fr op enge, 
waontgeke Wife heure confenten Waren 
Amiterende / ende in offerte anders Stede 


— 





— — — — — — — — — — —— — —— —————— — 


be Ghevanghen omme heure factie noch 
Loeder te ſtyven mette Shedeputeerden 
bande booefs. acht Steden / goedt ghe⸗ 
bonden ende ontworpen hebben ſeeckere 
pyocuratie vanden beerthienden Mep fez 
fihien-hondert achthië/bp Be voorſz. acht 
Steden verleden op heure Shedeputeers 
den / in krachte bande welcke dfelve ſon⸗ 
Ber border rappoꝛt ſouden moghen reſol⸗ 
veren / met alſulcke middelen als alreede 
bp der handt genomen ofte noch te nemen 
fouden zijn / totfeptelúehe teghenſtandt 
ban alle bre ghenen Die be Spnode Patioe 
nacl ſonden willen vorderen/ofte voorne⸗ 
men onme heure nieuwe ghelichte Dols 
daten te cafferen/Dat teghen niemant ans 
berg en konde dienen dan tegben fn Ers 
cell. ende de Staten Ghenerael / die tot 
bepde De Voaozfz. poincten vorderinge Des, 
ben, Dat oock d'ſelve Ghedeputeerden in 
krachte ban dien / malkanderen ſouden 
moghen berften ende verſeeckeren met ale 
ſulcke belofte/bpffandt/huipe ende indem s 
nitept alg fp bebinden feuden noodich te 
weſen: ſtreckende alfaa een nieu verbondt 
onder malkanderen aengegaen/cndt daer 
toe mede ghepoocht ig geweeſt te trecken 
ge Ssaten ban Btreeht/ op Wieng name 
ep den Derde Fund ſeſthien · hondert ach⸗ 
thien / Stilo veteri, Daer naer ghelijcke pas 
curatie is upt-gheghebens maer de Ma⸗ 
giftraetder Stadt Ptrecht apprehende⸗ 
rende waer toe Die erde werde / en 
heeft daer inne niet Willen conſenteren / 
dan onder expreſſe imitatie den thiendert 
Funi daer aen volghende Daer bp ghe⸗ 
Daen/Wat heure Bhedeputeerden de ſelpe 
niet en fouden moghen ghebyupchen/ om⸗ 
me tet datelyckheydt ofte extremrtepten 
Arrrr te pros 





































nn el ĳ 
gn 2 —— pe, NE 


— 


— Padd 
"3 De 7 
—— A Ve j 


ee 
- 


— 


— 


—— „ 


7 * 
— 





arly European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


a 


mages repro’ 
444 B 20 








Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


444 B 20 


1619. 


Nederlandt{che Hiftorie Het veertichfte Boeck. 


te procederen/ ofte nieuwe verbondẽ buy⸗ 
ten de ghemeene Puie te maecken. Ende 
alg de Weeren Staten van Peret bez 
merckten dat tonderhout ende continu 
eren gan heure nieuwe Soldaten rup⸗ 
weerden den ſtaet Van heure Finantien, 
ende daeromme ín Junis fefthten-hondert 
achthien / heure Gecommitteerde in CONI 
petenten ghetale nae den Haghe gheſon⸗ 
den hadden / omme met fijne Excell. op 
tcaffeeren Der ſelver te handelen / Dat hp 
Ghevanghen mette Penfionarifen Haen 
ende Woogberbeetz ter Gupfe van Johan 
gOtenbogaert/ ende metten Secretaris 
Tedenberch / beraemt hebbende redenen 
ende middelen waer mede men De vorde⸗ 
re Ghetommitteerden v Vtrecht ſoude 
moghen moveren ende diſponeren OMME 
heuren laſt dien aengaende niet te openẽ / 
ende daer af rapport ghedaen hebbende 
aenden voornoemden Johan Lan Olden⸗ 
barnevelt : Dat hp Shevanghen der 
naer mette voorß Penftonarifen/ fonder 
(aft van fue Principalen daer toc te beb 
Ben/hem laten binden heeft bp de voorſz. 
Shecenmitteerden van Vtrecht ten hun⸗ 
fe van Daniel Crefel / expreſſelijck daer 
toe vergadert / ende d ſelve met vele ſcher 
ge pernicieuſe ende Voo? DEN ftaet ende ru 
fte dande Landen ondienftighe middelen 
ende motiven/ ende oock belafte van aſſi⸗ 
ftentie / gheperſuadeert ende gheinduceert 
heeft / omme haren laſt aen ſyne Ercell. 
niet te openen/maer weder te keeren naer 
Ptrecht/tot groot ghevaer ende pre judi⸗ 
tie van Die Staet ende Stadt: Oat hpin. 
de ſeive motiven die Beeren Dtaten Ge: 
nevael ende fjne Ercell. ghetaxeert heeft 
voor partipen / guaet-gunftighem ende 
guaetwillighen / daermen met couragie 
mofte —— gaen / ende de middelen 
vande Landen voor al daer toe gebrupe⸗ 
ken:®at ‘tcafferen der nieuwe Soldaten 
de Boos. quaet · gunſtigen goeden moet 
fonde gheven / ende cen irreparabol pee: 
juditie voor hare factie maecht/ oock vol 
perijchelg was van in meerder ghevaer 
te vallen / ende d'andere gheintereffeerde 
Steden t'onvzede te maechen / datmen 
mettet opdinaris Garnifsen niet vaſt en 
ginghedatſe in deſen cauragie moſten 
moõonen:Dat de ghein fide Steden 
ende Heden van Bollandt heur de handt 



























ſtelen / dat die Ban Vtrecht daer af Bers 
lichtinghe fauden voelen / ende Hat DE fel? 
ge oock fulche ordre ouden ſtellen op de 
Botdaten van heure repartitie / datſe we⸗ 
ten fouden wie te betrouwen / ofte niet te 
vertrouwen ſouden Wefen : alles niet te 
ghenftaende hy Ghevanghen bekent / 11 
fijn ghemoet de openinge Vanden voorſz · 
laſt / ren goedt ende beguaem middel ghe⸗ 
acht te hebben / omme vele ſwarichepden 
te ontgaen. Ende als de Beeren taten 
Shenerael / ſyne Ercell. hadden verſocht / 
ende eenighen uptten Geuren ghecommit⸗ 
reert / vmnie naer Btrechtte gaen / ende 
de caffatie Der voorſz. nieuwe aengberos 
men Soidaten/ ende ’tinwillighen vande 
Spnode Pationael/ ende eenighe andere 
faecken daer te bevorderen / Dat hp Shez 
vanghen bp weynige uptte Beeren Ede⸗ 
ten / ende de Shecommitteerde Han drie 
Steben/ ende Van wepnighe Gecommits 
teerde Raden / die tot ſulcx gheenen laft 
van Gare Principalen en hadden / hem 
heeft laten deputeren / om neffens den Pée 
fionarig Bogberbeetz ende anderen naer 
Ptrecht te gaen/ omme de Meeren tat 
atbaer/ende de Wagiſtraet vande tant 
aen te bieden affiftentie van raedt ende 
daedt: ende indien Syne Excell. ende DE 
Ghecommitteerden Lande Generalitept 
fouden Willen pooghen de taffatie der 
nieuwe Soldaten aldaer te doen / fonder 
confent bande Staten van Vtrecht /tſel⸗ 
ge datelyck te helpen beletten: Bekennen? 
ge heure intentie ge weeft te zyn / DE intere 
tie van de Heeren Staten ban Dtrecht 
te fecanderen/ ende bp de ordinaris Dole 
paten te doen ſeconderen / Daer toe mede 
nemende bie ver gende Vrhghf-Overfte 
van ’toidinaris Aryghſvolck/ flaende op 
de vepargitie ban Wollandt/gheminuteers 
bp den bdornoemden Johan van Olden 
barnevelt / doch inde bergaderinghe (fen 
die was niet ghelefen / Waer bp de ſelve 
aenghefchzeben werde / bat fp ghehouden 
ende verbonden warẽ hare Betaelf-Wet? 
ren/midtfgaders de Beeren Dtaten vans 
de refpective Provintien / daer inne fp zyn 
ofte ghebeupeht werden/ ghehou / ghetrou 
ende ghehoorſaem te weſen / ende He felbe 
te affifferen in tonderhouden ende Hoer 
fouden Bieden/ ende De faeche met gemeë: | onderhouden ban alle Ber ſelver reſolutiẽ / 
der handt helpen uptvoeren/ende met alle | ſonder Daer teghens pet te moghen doen 
mogbelijche debvoiren onbeweeghieh ofte te attenteren/nachte gbedoogten gres 
daen 





























































daer bp biyven. “Dat die van Hollandt 4619 | lt 
fuͤcke ordee op Heure Finantien ſouden — | Sm 


* 


—2 me 
E 6 
—* 
2 


Onder de regeeringhe van Coninck Phllips de derde. 


— — — — — 
— Rs Ln 
we, * 

4 Ee 1 


_— ma EE L_a 


9 Mio, Haen ofte sheattenteertte werden. Dat ghe Schutters deen waecken: ende bere 
— byghevanghen in haeſte tot Btrecht gez — 


komen weſende / ende aldaer in aparte 
bergaderinghe gheconfulteert hebbende 
metten voornoemden Ledenberch / op de 
middelen ende prefentatien Diemé de Mee: 
ren Staten aldaer foude moghen voor⸗ 
houden / amme de caffatie der nieuwe Dols 
baten ofte Waertgeldersg niet toe te ſtaẽ / 


maer De felbe te berhinderen/Dat bp Ghe⸗ 


vanghen met Hoogherbeetz ende andere 


‚fine TComplicen daer naer inde vergade: 


ringhe vande Heeren Staten heure pro: 
poſitie hebben ghedaen / endeaftiftentie 
ban raedtende Daet belooft als vooren / 
ende oack ban ghelheken ghedaen bp de 
Magiſtraet bande Stadt / felfg met 
bedenchelicke redenen in regard bande 
Weeren Staten Ghenerael / ende ſyne Ex 
cel, Alles Daer toe ſtreckende omme He 
felve te encourageren/ ten fijne datfe ſon⸗ 
Der haer confent de nieuwe aenghenamen 
Soldaten niet en ſouden laten cafferen. 
Ende als Dhn Ercell. ende de Ghecom⸗ 
mitteerden bande Staten Ghenerael al: 
daer mede ghekomen waren / ende heure 
peopofitie / volghende heuren laft hadde 
ghedaen/ dat hp Shevanghen hem heeft 
laten emploperen/ omme inne te ftellen de 
antwoort aende ſelve / op den PNaem Hanz 
de Beeren Staten ban Ptrecht te geven / 
Daer inne hy de Gecommitteerden voorſßz · 
niet en heeft willen erkennen inde quali⸗ 
tept alg Ghecommitteerden Lande Hee: 
ren Staten Generael / aende welche noch⸗ 
tang fp heure credentie overghelevert / eu⸗ 
de heure propoſitie ghedaen hadden. Pat 
bp Shevanghen tot tracht hem mede 
bemoept heeft mette faechen ban State 
gan t Landt ban Dtrecht/ende in aparte 
gergaderinghen daer ober gheſtaen / daer 
aenden Capitepn Hartevelt ghegheven 
werde t Commandement ober He nieuwe 
Soldaten. Dat hy mede ghepoocht heeft 
in’tparticulier een ‘bande Borgemeeſters 
gan Vtrecht te diſponeren totte continu⸗ 
atie Der nieuwe Soldaten ; Bock metten 
Eammandeur in deliberatie gelept Wat: 
meu doen ſoude indien fijne Excell. tot 
feptelycke caffatie wilde procederen. Dat 
5 ghearbept heeft om He Heeren Staten 
albaer tot feptelijche teghen-ftandt Lan 


_ Dien'te beweghen / vadende Hat fp aen hae 


re Poorten goede Dacht houden/ ende op 
Beur verſeeckertheydt Swel Tetten ſouden / 
asch on hare Stadthups / ende daer eeni⸗ 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
d 


mages reproduce by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


444 B 20 


aende Dat DE Capiteyn Hartevelt ſwa⸗ 
richepdt maeckte teghen de Heeren Stas 
ten Sheneraelende fyn Ercell. te dienen / 
dat hp Gevangen daer op ghefept heeft/ 
pattet een rechte poltronnie ende groote 
ontrouwichepdt was / die niet ſtrecken en 
konde tot reputatie ofte dienſt / hem daer 
over ſeer verwonderende. Dat hy Ghe⸗ 
vanghen om 'tordinaris Uryghſ⸗ volck 
vande Gheneraliteyt mede tot teghen⸗ 
ſtant alg vooren te beweghen / De ſelve 
voorghehouden heeft heuren Eedt / ende 
die aſſoo Willen Dupden / datfe niet ghe⸗ 
houden en Waren de Gheneralitept ende 
fn Excell. te obedieren in ‘tgene ſtrecken 
foude teghen He bevelen vande Staten 
van Btrecht/ maer ter contrarien de bee 
velen ende refolutien Lan hare Wetaeifs 
Beeren ende vande Staten Lan Btrecht 
te volbrꝛenghen ende doen volbrenghen / 
ſonder Daer tegen te doen ofte attenteren/ 
ofte glhedoogen ghedaen te werden / drep⸗ 


ghende de ſelve Hatmenfe nict betalen en 


ſoude / indien fp pet daer teghen deden. 
Bat bhp ende fine Eomplicen heur niet 
ottfienen hebben Hen Commandeur te 
bevelen niemant anders als heur / ende be 
Staten van Btrecht te pareren & ende 
omme ſyne intentie totte booefchachen tez 
ghenftant wel te bethoonen/ dat hp Bee 
banghen even daechs voor ’tcafferen der 
nieuwe aen-ghenomen Soldaten booze 
naemt/de Brieven Hie fp acnde Uryghſ⸗ 
Overſten van t'ordinaris Aryghſ⸗volck 
hadden / noch overghelevert hebben / om⸗ 
me de ſelve ten minſten ſtille te doen ſtaen. 
Fn welcken ghevalle den voornoemden 
Tedenberch ende anderen Laoz-gaven 
heur faecke Wel te boben te konnen Koe 
men/ mette o2dze Die fp fepden over heure 
nieuwe Salbaten gheftelt te hebben, Dat 
mede hp Ghevanghen Hen felben nacht 
cemmunicatie metten Eommandeur heeft 
ghehouden/ ende met —9* ghedelibereert 
bp wat middelen men ſoude konné belet⸗ 
ten bat fijne Ercell. gheen meer Aryghſ⸗ 
volck inde Stadt en dede kommen / ende 
ommete dien eynde goede Wacht aende 
Pooete Lan Amerffoogt te houden / noe⸗ 
mende te wefen ghewelt/ indien ſyn Ere 


cell. daer toe De Pooꝛten Wilde Doen oper 


nen, Alle welcke procedupzen daer toe Gee 
ſtreckt hebben / om niet alleen de Stadt 
ban Direcht in een bloedt-badt : Maer 
doch de Btact bande Banden / ende DE 

Besrr D Perfoarn 
























































Fol.435 
1619. 


Ee SE AEN — én À 


— 
Eme 





— * 
haine Sri ERA Se AE 


a EP 


Br oe B 


* 3 — 
ee — — — heen 


ek 










Nederlandtíche Hiftorie 












e | Beren niet en can ften of ſpreecken / 
e | en mach niemand 






Het veertichfte Boeck. 
kenig caemer ghegaen. 


We Pentionarifen Hoogherbeets MBE mt | 
de Groote , fijn ghebzacht op het huys te zoog 
Louvelteyn bp Gozcum/ eſck appart in een beet cut 
hefander cacmer/ alfao Hat Been Hen All? Goe a 


@ack oa: 
tbphaer camen / DA Kon 
met keitnigge ende believen Ban De Heeren 
Ghenerale Stacten. Sy hebbente gers 


ke | teeren peer xxiiy ſtuy daechs. Waer 







mede dat Hoogherbeers fijn ſinnen werck 


mer De | gheeft tn fijn ghebancheuiffe vat en Weet 










ick niet / het ig Got ende hem bekent: 
Hugo de Groot becommert ſich al Veel met 


ghijnghe van het Ghebett onfes Heeren leſu 
Chritts,genaemt het Vaeder-Onfe,in goeden 
Rijm gheſtelt / alfoo Bat het can gefengen 
werden op Den oijfe Ban xj. Pfalm. Ack 


merbeh. | hope dat hp met Bavid fal ſpreecken: 















Pgene ter materi 
mogen moveren / 
me/eñ van wegen de 
ren Staten Ghenerae 
Mebderlanden/ven ſelvigen Gevaugen ge⸗ 


ebben / ende coudempue⸗ 
gfen/ tot een eeuwige 
ge dien volghendeg 


taut cmoneerth 
ren hemmidts D 
vangheniſſe / ende di 
brocht te worden in ed verſee 
fe/bp de Hoogh· ghemelte Deer 


Bonum eſt Domine quod me humiliaſti. 


Hefer / Siet ende leeft eens den tj. 
Palm op welckers wyſe Dit Paeder onſe 
ahedichtt ik / ende merckt op wien hy 


aft. 
k N.de Haen , ghewefenen Pentionaris ꝰ 
van Haerlem / die bj tijde ontweecken is / 
ofte immers ſich heeft verſteecken / ende 
bp cloche-flach gheciteert ſynde niet en is 
ghecompareert omt ſich te verdedighen/ 
ig bijf-tien jaren lanck te Lande WE Bez 








alpaer fijn | bannen / ende de helft van ſyn goederen 


heconfiſqueert. 
veins ie ve Daniel Trefel geweſenen Clercq Gan Ben geek) 
























generael te ordonneren / en 
leven langh ghehouden ende 
uwe verklaren alle ſ 
fifgueert. Aldus ghedaen inde 
Pergaderinge bande voorſz. Beert Aech⸗ 
peren in s Graven Haghe / 
nunchitert Ben 18. Map/ ano 1619. 


Ter Ordonnantie van de Heeren Rech- 
teren voornoemt. 


Onderteeckent / 


he⸗ 


Hugo de Groot en heeft ganſch niet 
en⸗ 


iceert / maer dit aen · ghehoort he 
Be / ís hp ſtul · ſ wygheus nae ſyn ghevanc⸗ 


Griffier Aerſens / in wiens huys de ghe⸗ 
conjureerde eenighe convenucula ghehou⸗ 
pen hebben niet comparerende op DE tita⸗ 
tpe bp clocke⸗· ſlach gedaen / ig twee jaer 
{anch upt bet Land gebannen : eũ in de 
fomme ban twee dupfend quid. eeng BEL 






Memiffpe verſoeckende / ten aenfien HAN 
pe groote interceffpe fijner Rupt] ouwe /⸗ 
fimer Wienden en maegen jae ſeifs (DN 
zinc. Erc:. ig begenaedicht/ mits dat 

p ef maendt ſoude mogen blijver oP ſyn 
ps Woef berghen / ende dae nae ſoude 
trecken bupten de Seunieerde Provintp⸗ 


en/eû Daer niet wederom Én te COMEN ban | 
m 





weſen. 

Ten laetſten ſo ig oock deg Meeren van Ban 
Moerfberghens faecke afgedaen⸗ Wifonaes BE 
melick/Dat hp mondeljnge e ſchriftelick gene 
























Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, 


IN 1619. miet henniffe ban Bare Hooch· Moghende 
| meme. BUCK hbetselende de oncoſten sp ſyn ghe⸗ 


pe vanckeniſſe ende proces ghegaen. Brig 
Ô den TTV. lunij ſtylo vereri met drye ſoldae⸗ 
ge⸗ fen vanſyn hupse Moeſberghe te Welle 
k p ghebracht / d'welck is het naefte dorp des 


Furſtendombs Cleve ſtreckende in ende 
aen Ge Gzaeffchap Berghe / in de Ganef: 
ſchap Zutphen. 

Die nu luſt heeft Parallela ofte verghe⸗ 
lIckynghen te maecken tuſſchen De proce: 
Dupzen van verſcheydene foo Herchelich 
alg Polithtque Perſoonen bp de Graubun- 
ders (welcke Hiſtorpe ie in het naeſt· voor⸗ 
gaende Boeck verhaelt hebbe) ende tuf: 
fchen tghene Hat hier in Peder- Land 
nhefchiet is / die fal ſien ende bevinden dat 
het de felfde Tragico-Comediaig/ Det fijn 
alleen andere Perſoonen. 

F De Weduwe / Kinderen ende Brienden 
oneeteh Ban Gillis van Ledenberch, hebben met bids 
pbaigne den ende beelt boudich ſuppliceren foo vele 
Ümomer, Bp De Generaele Staeten vercregen. Dat 
hare B. M. den felfden hebben geconfen: 

teert/dat het doode Lichaem met de doot: 

kiſte Deor de Dienaers des Provooſtes/ 

ban de ghalghe foude afghenomen ende 

te Baarburch begraeven worden / Dwelc 

gant | gheſchiet ſynde Doo hebben de Bup(lie: 


pd den dier plaetfe hem wederom op gegrae⸗ 


me | ben ende in een drooghe floot gheworpen / 


niet cunnende lijden / Hat deſen menſche/ 


Die het Land in ſulcke ouvufte ghebracht 
hadde / by haer ruſten ſoude. De Heeren 

| ener. Stacten hebben hem wederom 

| Hoen begraeven / Willende dat hare gee: 

et | dertierenheydt ſoude plactfe Lao} hem 


afb | 


nen. Paepfchen ende Tibertyn⸗ 

fthen gen hanck / over al ten plat, 

ters Lande’ ende in de Steden Wan Bolz 
Jand / Weft-Priefland/ ende elders / ghe⸗ 
raſſeert / gnebannen / verdreven / ende be⸗ 
ee | Hyoeft alle De Osthodore Leeraeren / ende 
ge | Hie Profeffpe Deden van de ware Ghere⸗ 
formeerde Keligpe / ſoo Beel bet haer ee⸗ 

nichfing doenelick ende moghelick was / 


| N 7 Ooꝛ deſen heeft de geweſene Ad⸗ 
| vocaet Gldenbarnevelt/ met fj, 


) 8 pramoverende in de plaetje Der ſelfder Ar⸗ 
⸗ 


miniaenen / onſunvere Leeragers / ende 
ſodanighe in de politpe ſtellende / Die fn 
wiſten dat nae hare pijpen danſen ſoude: 
Gude dit alleg en Waren noch, maer. initia 
dolerum, hadde Godt de Heere mies ghe⸗ 


Oe a 


ben mee 


- Eer B ans » 
€ „ 
— 
Ld 


EE A —— * 


Fol.436 


naedelick haren loop gheftutt/ fgfcuden 1619 
met der tydt onghelych grooteren MOLL esn 
wille bedꝛeven hebben over alle De goede 
Patriotten ende Bie vol ſtandich ſouden 

fyn ghebleven bp de oude / ware Gerefor⸗ 
formeerde Geligpe’ Ghelooft ende gepre⸗ 

ſen fp oe Heere Die ons Wt hare handen 

verlost heeft / verbreeckende Achitophels 
bloedighe aen-flaeshen. 

GShelyck die Godtfaclighe / ende Lan Ben Eer _ 
Godt Hooch verlichtte Mannen / Hie in monftrantë 
Synodo Dordracena fijn Vergaedert ghe⸗ Barr anaet. 
Weeft/met alle ſacht ſinnichept ende goe⸗ met gheen: 
de onderrichtynghe de afgeweechene heb⸗ quaet bees 
ben ghefacht te brenghen op Den reehten BHolven. 
wech / alten particulieren Dpnedé/ Claſ⸗ 
ſen / ende Rercken Aaeden / den Week bae⸗ 
nende om van ghelicken te doen in Gare 
vergaederynghen / focchende met mode. 
racete cenfiaren ober Wepnighe, He andere 
afghedwaelde Wederamte beengbhen tot 
den ſchoot der Herche / Alſoo hebben de 
Beeren Generaele Stacten ende Be Prinz 
ce Van Ozanpen/ foo genacdeiick/ beleef? 
delick / ende goedertierentiick gheproce⸗ 
deert in alle hare handelijngen ende m het 
fliffen Der inlandfche commotpen ende bez 
roerten / Dat fpmet feer genaedighe punte 
tpe van Wepntghe / die grootelicx ende 
groffelick gheſondicht hadden / beweſen 
hebben dat ſy voor voghen gehadt hebben 
dien veghel der wyſe polſtycken / Salus po⸗ 
puli ſuprema lex eito. 

Doch de over groote inſolentye ende 

ſtoute vermetenheudt Lan verſtcheydene 
Kemonſtranten / inſonderheyt te Votdorp 
bupten Alckmaer nu onlantx bedeeben: 
ie ſoo groot gheweeſt / dat ſhne Princ. 
Exce. (ſorghe draeghende Loor He ruſte 
der goede inwoonders dier plaetſe / ende 
anderer omliggender nae-bupzen)is ver⸗ 
oorſaeckt gheweeſt dit Placcact te Haen: 
publiceren op het eynde van Mey / deſes 
jaers 1019. 


nn — — — 


2 yn, Aurits by der gratye Blartaet 
— * Gods, Prince vanOrante nn, 
jp, gien, Graewe van Naf Betfaentene 
S|fou, Bee. Gouverneur, compie 

VS Capiteyn , Ghenerael, s 
| en — Tits? —— 
dS gaeders deerſte en 


de andere Raeden as 














k —9 
a £ 
SIE 
⸗ 
4 
ie 8 


ger Holland / Zees 
land / eñ Dzicfland) 
rrrr in der: 


me — — — — —— — —— — — — 
_ Î 
NAD 
4 
hs : 
$ 
— 


ge 
meen ed — * 


— J — — = ” — 
— E PE tad Te — Tee ES 
* = 
* 3 a e Sk 
+ $ 8* 
* * at tg * * — N — 


es Ed 


— 
— 


— 


En + É 
Sinn EAM in EE 


— 
— 


— 
J 


— 
— —— 8 





— — — 


Nederlandtſche Hiſtorie 
den eerſten gef Worenen Exploietier hier 


| op berlocht Salupt : Ulfao ne Hooghe 


ogende Weeren Staeten Ghenerael 
der Dereenichde Neder · Tanden / goet ge⸗ 
vonden hebben ghehadt / tot beſlichtnge 
van de Hifferenten in De Keligpe zedert 
eenighe jaren herwaerts hier te Lande 
ontjtaen / binnen der Stant Bozdeecht 
te beroepen een Spnode Nationael tot 
feer grootecoften / ende met ſulcken by 
een-comffe ban ſoo veel gijeleerde/ treffe: 
liche ende vermaerde Gereformeerde eer 
raerg / Dat zedert De Keformatpe hier te 
Lande dieg ghelcke nopt en is gheſchiet 
ghewmeeft. Dat oock in de felfoe Synode 
alle de queftpen van He vijfpointen / eũ an? 


Bere Daer af Dependerende ( naer Dat de, 


Zeeraers Diemen Memonffranten noemt 


aldaer Waren beſchreven / omme heur gez 


voelen over De ſelbe queffpen wt Godes 
Heplighe waardt te juftificeren ) nu eyn⸗ 
telitk fijn afghehandelt: Ende dat Haers 
omme de redene ende billickheydt Verz 
epfchtte/ Dat niemãd Gem en onder · won⸗ 
de eenighe nieuwichepden hier te Lande 
aenterichten/ Ende dat de Conftitutpe 
ende Welftand ban t' Land niet tae en laet 
eenighe Kottynghe / Conventiculen / of 
andere onbehooricke By⸗ een· comſten te 
maecken: Inſonderhepydt niet aleer ſulcx 
den Ed. Mog. Veeren Staeten van Hol⸗ 
fand ende Weit-Friefland aen-gheghez 
ven ende behoorlic bertoont is / ende Haer 
op afghewacht t'ghene hare ED. Mo. bez 
lieven ſoude te opdonneren: Ende ter con⸗ 
trarpe van dien nochtans ghebuert 18/ 
daf nu onlancx eenighe ongheruſte Per: 
faonen / heur onder-ffaen hebben in den 
Doꝛpe van Oud-dorp bupten maer/ 
tot verfchepdene tijden eenige oñnbchoor⸗ 
licke Bp-een-comften te maecken / daer 
genen Boedicantte beenghen / aldaer Le 
doen Pꝛedicen / ende den Godſ⸗ dienſt plez 
ghen op onbehoorlicke wyſe / tydt ende 
plaetſe / ende daer toe een merckelick ghe⸗ 
tal Ban menfshen te doen vergaederen / 
tegen de ordre Lan den Lande / ende up: 
ten kenniſſe tan de Hooghe Oberichepdt/ 
t welck in plaetfen van goede ordre ende 
Juſtitpe niet en behoort gheleden maer 
£Ddelick voor⸗ghecomen / gheweert / ende 
gheſtraft te worden / naer behooren : Ce 
meer / alſoo met Die ende dierghelycke mar 
nieren van doen / de beſoigne ende reſolu⸗ 
tpen van het vooz-fepde Synode Natio⸗ 
nael / onvruchtbaer ende iWufoir ſoude gee 


— 























































Het veertichſte Boeck, 


maeckt worden / ſelfs aleer bz Be Hooghe 1619 161 
@yserichepdt dien bolghende beljanliche et — 


ordre gheſtelt oude konnen worden / En⸗ 
de Daer mede eé deure geopent tot voorts⸗ 
brepdnghe van alderhande ſchaedelicke 
Secten / tot oneere van de Landen ende 
van ben Godſa dienſt in De ſelve aen· ge⸗ 
nomen / ende Die De Pzovintpen malcan⸗ 
deren belooft hebben/ende verbonden fijn 
met lijf/goet ende bloedt te mainteneren/ 
fonder particulierlick veranderijnge daer 
inne te doen/ ofte ghedaaghen ghedaen te 
worden: SOO IST, Bat Wp om Fgunt 
vooz-fept ig voert · aen te Weeren ende 
voor te comen/ ende op dat de Ghemeen⸗ 
ten Ban de Kanden in ruſte ende onghe⸗ 
troubleert mach werden gehouden/u Wel 
erpteffelick laften ende committeren te 
trecken tot Alckmaer / Outdorp, ende in De 
naefte Dorpen Daer ontrent gheleghen/ 
ende aldaer ter plaetfe daermen ghewoon 
ig publicatpe te Doen / opentlick voor den 
bolcke af te kundighen / verbieden / ende 
interdiceren aen alle Perfoonen ban wat 
gualitent Die ſyn / haer voorts af te wach⸗ 
ten ghelycke By· een · komſten te maecken 
in Hupſen / Hoven / Schupzen / Velden / of 
andere plaetſen hoedaenich die ſouden 
moghen zjn; Ende ooc te verbieden allen 
Predicaũten / Leeraers / Proponenten of 
Studenten in ſulcke vergaederynghe te 
comen/ teleeren/ of eenighe erercitpe te 
ze begr aen alle andere Perſoonen 
bart Hupſen / Hoven / Schupzen/ Velden 
ofte andere plaetſen Daer toete verhuy⸗ 
ren/oftetelaeten gljeb2upeken/ ofte daer 
te komen ofte verſchynen / op ns dat 
teghens allen ende eenen peghelicken gee 
procedeert fal Worden tot arbitraele cor⸗ 
rectpe/naer exigentpe ban ſaecken / Ende 
datde Leeraers / Proponenten of Stu⸗ 
denten Die in De Loog-fepde verbodene 
Verſaemelynghen Predicen/Heeren/ ofte 
peoponeren fouden moghen / peder mael 
fullen verbeuren elcks een boete ban hon⸗ 
derd panden te veertich grooten t'pont/ 
Endede Perſoonen Die de voorfchreven 
Pergaederhnghe beroepen/ofte Die heure 
Hupſen / Hoven / Schupeen / Velden / of ee⸗ 
nighe andere plaetſen Daer toe leenen / ver⸗ 
hupren / ofte laeten ghebruycken ſullen / 
eicks ende t'elcken repſe een boete Van 
gheihcke twee honderd ponden: Item de 
Perfoonen Die in De ſelve Bergaederynge 
haer draeghen fulten alg @uderlhnghen/ 
Op-ftenders ofte Woor-ghanghers/ ofte 





ooks, Copyright © 2 
d 


vest LLC 
bliotheek, Den Haag 


yright € 2011 ProQ 
ced by courtesy of Koninklijke Bi 








Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, 


19: | 619, Gotk als ®inconen / Berſorghers van 
—— AAermen / Ofte eenigherhande collecte fut 


Fol. 437 


Ck ondergefz, belove ende ver- 1619. 
klaere mits defen , in goeder con- 





fen doer / op Wat pretert Get ooch foude 
moghen weſen / elcks ende telchen repſe 
honderd ghelhcke ponden / Ee appliceren 
een Derde voor Den Aen⸗brengher/ ende de 
twee Derde parten voor Hen Officier, Die 


de erecutpe doen ſal:Ende Bat Hie ghene/ | 


Die eenige dienſten ofte tractamenten van 
den Lande hebben; dactelic daer var fuls 
ten efen vervallen / ende Hit alles boven 
Bie arbitraele cogreetpe ende fonder pre⸗ 
$uditpe Ban Dien : Dat ghp mede belaften 
fult den Officiers van AÄAickmaer / ban 
Gutdoꝛp / ende ban de andere naefte Daz: 


[tes ende oprechtelick, dat ick 
my vannuaf , ende voortaëfal ont- 
houden vanalle Kerckelicke dienften 


ende bedienijnghen, ende wat daer aff 


dependeeren mach,int heymelick ofte 
int openbaer,dire&telick oft indirecte- 
lick, ſoo welin, alsbuyten de Steden, 
Dorpen,ende plactfen van de Gheuni- 


eerde Provincyen , ende het reffort 


pen/ende oock Hen Bailliu Ban der Pieu⸗ 
burch / ofte andere Hooft⸗Officiers Daer 


Dntrent / Dat fp alle devoir doen omme 
dierghelhcke Wp-een-comften te beletten 
ende De Contraventeurs “an deſe Oz: 
donnantpe behoorlick corrigeren ende 
ſtraffen / ende de boeten hier in vermeldt 
doen executeren / nae behooren / op pene 
van ſelfs Daer voor aen·gheſproocken en⸗ 
de ghecorrigeert te Worben / ende Van te 
vervallen ban hare amten ende Offtcpen/ 
ende Dat de ſelfde met der daedt fullen we⸗ 
fen tmpetrabel. Alles bp provifpe ende tet 
tĳdt toe bp de Ed. Mo. Weeren Staeten 
ban Wollandtende Weft-Priefland an: 
Bers tot Wel-ffand van de Landen fal 
Wwefen gheordonneert.· Ghedaen in den 
Haege Den rrit. May, Anno fef-thren hon 
derd neghen-tien. C'ozicondeu t’zegbel 
ban Duftitpe bier op ghedruckt in Plac: 
caecte/@nder font. 


Bp mynen Heere den Gouverneur, 
mitfgaders Deerfte ende andere Rae⸗ 
den over Hollandt / Zeeland / ende 
Wziefland. 


Gheteeeckent 
A, Duyck: 


| E vif-tien binnen. Bardzecht 
ghearrefteerde Aemonſtrantſche 
Peedicanten/ ſyn in Ben beghin⸗ 
ne ban Iulio ft: n. (wt Taft ber Heer 
en Generale Staetẽ)in ſ Graeven Waes 
ghe berfchenenvende in de caemer Lan has 
re W.F. ghecompareert / alwaer haer/ 
_ nae gerfchepdene onderlynghe redenen/ 
oorden ende weder · woorden / is voor⸗ 
gpedouden de onder · teeckenynghe Defer 
{ Ee ; , 





van dien , maer dat ick my burgherlick 
in aller modefte, ende ftillicheydt, als 
een particulier inghefeten, (al compor- 
teren ende draghen , ende my nae de 
bevelen van de Overicheydt fal regu- 
leeren , ende de felve ghehoorfamen, 
In oorkonde der waerheydt is defe by 
my onderteeckent op den: 


Deſe Acte te onder-teechkenen hebben 
fp alle gaer ghewepghert / wtghefondert 
D. Henricus Leo , ghewefenen Predicant 
binnen Salt-Bomrgel/ die met hooghe kr 
beraele beloften heeft aen-ghenomen ſich 
nae den inhout der ſelfder te ſullen com⸗ 
parteren, Daer over den vijfden Lulij reſo⸗ 
lutye genomen is / den ſelſden Leoni te cons 
ſenteren ín deſe Gheunieerde Provintpen 
te moghen blyven / ende te heeren tot fyne: 
voorighe Woon plaetſe / bet welche oock 
allen den anderen foude moghen ſyn gee 
confenteert worden / Indieñ fp mede die 
Acte hadde onderteechent: iaer fp fuſcx 
perctnaciter Wepgijerende/ ende blijvende 


bp hare voorighe verclaerdnge, Soo fijn 

ſp / by defe hier bolghende folemnele Acte: 

——— als onghehoorſaeme / te- 
ande 


wtgheweſen; 


Je Staten Ghenerael dee 
VDereenighdeKederlandẽ:; 
Wel/ ende rijpeldek geleth 
(, hebbende op De berfcheps 
al ke 3 Bene Mappoeten/ foo van⸗ 
—de Politicque ale Ecclefis 

aftique Ghedeputeerdens/tot Hen Natio⸗ 

nale Spnode ſucceſſivelych aen hare Har 

Mo. gedaen/ naopende De comportemen⸗ 
ten bande derthien gheciteerde MEMO 
ſtranten / ende He twee Hie hun Haer Mede 












ednerende De ſelve 
hebben gheyoucht / gh Dpuote: 


















































Early European Books, Copyright © 2011 ProQvest LLC 
d tesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Images reproduce by cour 


444 B 20 



























Nederlantfche Hiftorie _ Het veertichfte Boeck. 


ati i gevendeel “619! 161 
| ehouden ende fpecialijcken op ſte fplieden immers verre het m an 
sita inbe vaal deeene — Za: ban hum opben toen Doe te heben — — 
VEEN * ften/ ende d'andere den achthienden Ja⸗· — peten 
MEE ; spe wenend! wer dat upt’tghene voorſz . is MI Aude ! 
9 art laeft ſeden / teghens De ſewe aiden —* talie bumnlieder actien ende on 
lj lil pan wegtjen hare Lo. Ao. doen paomul: | Da —* J kt dat ſp⸗ 
RAN | ntementen/ klaerlick bic 
HNE gferen/alg mede opde Dententie vanden | LOUD citer, ende onbeweechale? 
EMR TE n Map daer | eden pertinaciter/ ende 
4 (elen Apnabe op Hen felle Baer | lijck continuerende zijn in hunne onder? 
| | aen tegene hun voige(proochen (EED —— hertnechichepdt / ende onge? 
hoor faemhept teghens hunne wetteluc⸗ 
ke Oherichendt / niet anders konnende | 
(trecken dan tot meerder ongherufthepdt | 
bande ghemoederen der geedeFngbefete: | 
| 
| 














MEE INE nae bp hunne Wa. Mo. gheapprobeerts 
EKE AInſt he Hex wel ober-Wogben hebbende 
ENEN Ger felver antwoorde ghegheven op ſeer⸗ 

| kere Propofitieserde Interrogatorig DIE 
Bihat. Buunlupden boor Gedeputeerde van hate 
| Po. Fa. ben ryvuen. Mep daer aen bin: 
B men Wordaecht zyn voorghehouden ghe⸗ 

MIN weeft: Midtſgaders op de mondelinghe 

AAE gerklaringhe op den Derden deſes / ende 
KEI op hupden iterativelich in onfe vergade⸗ 

J— deringhe bp hun elck int bpfonder ghe⸗ 


nen befer Kanden/ende tet pexturbatie ſo 
wel vande Politie alg ban de Keligie/ 
die fp!ieden bp alle middelen tot noch toe 
ghetracht hebben / ende noch zijn trach? 
tende te fchepden ban het een ſtemmich 
ende oprecht ghevoelen ban alle De ware 
Shereforme⸗ rde Vercken/ binnens ende 
buptens Kants: Hebben verklaert ende 
verklaren by deſen / dat de voornoemde 
Gheriteerdens ende Ghevouchdens als 
vooren van alle Kerckelncke dienſten 
ontflaghen / ende particuitere Perfonen 
wefende/mamentiijck Bernerdus V Vezekiuss 
Henricus Hollingerus, Symon Epiſcopius, Io- 


J daen / op’tghene henlupden in qualiteyt 
BAD | —9— als van hie Merckelgche Dienften ont: 
HE NDE aghen/ende over ſulcx particuliere Per: 
—J—— foonen zynde / by Acte voorgheſtelt is als 
KIR namentijck dat fy ſouden Willen beloo⸗ 
ven eude verklaren in goeder confcientie/ 
ende oprechtelck en Ee af, ip deert 
en onthoude van a | 
Belieke —5 nie —————— —— itn — | — 
dk / en mach / int hepe | g'onins, Eduard ’ * 
a Tie 
ERR p d inals buptende , Sapma,llaacus ’ » 
EE HMI iten 1 Boren. De Diactfen vande | mas Goefwijnts, Affuerus Mathifius,ende Ca- 
| yeumieerde Provintien ende het reſort ‚ rolus Niell:us,9002 feecheve Boden bp red 
BRR gan dien ; maer hen Borghelyck in alle | Bo. Mo. daer toe gheordonneert / (ul vn | 
OEE mondeftieente ftiltichepdt/ als particu⸗ worden ghebzacht ende gheconduifeenr | 
J— liere Ingheſetenen/ te fullen ceuworteren | uptte Gjenuisecde Bakintien heer | 
_ GEREED ende draghen / ende naer De Beveren vande e temogen komen ofkeeren/ Am: 
EEEN @gerichepdt reguleren/ende be ſelve ghe⸗ sne Wederom riche Kanter 
Mij Dlt orlhooft/ ut: | boog/ ende ateer hare po. IR. ghenouch oe 
ooit Hendricus Leo atleen / die Be | fame ghebleecken fal weſen / dat fp —— —* 
ſeſve Hete heeſe gheteeckent / met bupder | ende berept zijn De beor-ghemelte € nde 
HE TR OEREN EEND Heke woorden verklaert Gebben hunne onde eEanfeit beer boe We — 
(RENE 5 ORE Oor Ba. Mo. van wegen Gare confeient el HD. 1800. HJC ® ter contrarie ken 
J ni choorfamen / Boog foo ghen (uilen hebben: Op pere Let CIE io, 
| | —9 eel fp ban fouten broeden ontgowdeu hun  boende/ban daer ober alsPerturbateurs 
| gaver mebe te Beplen acnde bp-een-honte | vande ghemeene ruſte / andere ten ars 
ſten van hunne gheſinthept / die ſultx bup⸗ | arbitraldeken gheſtraft te fullen Woz * 
ten de publicque Mercken van hen begee⸗ Gedaen ter bergaderinge vande moon 
ORB Ken ren mochten: Wefende de felbe Butmaort , gljemelte Beeren Staten Shene 
V MAD t | &Sraven-Maghe/den vifven Fulij 1619. 
ORNE ALL ende berklaringhe gheheel conform het | 882 Ploos Vs. Pubers 
|A I KEEN opzoerich fchadelge ende pernitieur cont, | Was gheparapheert A, Ploos V. 
É | (Ach RE 
Í 
j 
Ì 









X —— 
* in 7 — — 9 
Aar — _ * 
— 2* —*— a 
a _ * 
2 * e= ú 
























⸗ df 





— 


se 


ed : 


— — — 


— _ 
„ 


— 


wiat/ ende be ligue eenigher Kemonffran: | ffandt/ Eer Ojdonnantie Lande Soogh⸗ 

IRE en byforme ban di / rg nn — mie gn Gheneract. Be: re 

—9060 né ter Wett vericheyt bins| tee e eutil, 

OEREN —— — op dens. Marty voorle⸗Elf van deſe emonſtrante perfiftecen gard 
RONDE pen gemaecht : Ban welcke bp-cen-kom: | Be bp hare voorverhaelde af 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
duced urtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Images reproduced by co 


444 B 20 








































gt | 2610. ſyn met boden ban hare KJ. M. den feften 
— Tulij ft, n. ghebracht tot VVaelwijck in De 
deditanten Langhe-ſtraete op den Brabantfchen 
| apen te Bodem / twee nac Nyenhuys in Der Gzacfz 
Beba, ſchap Bentheim/ende eener na Emmerick, 
volghens hare epghene begheerte / ſy ſyn 
vpeder Boor-fien met viftich guld. Kepf⸗ 
ghelt / ende haer ſyn peder volcomentlick 

betaelt hare dach· ghelden / foo lange als 

fp te Dordrecht gheweeſt waren / nae ad 

| benant van bier guld. ſſdaechs. Uig die 
| rid gheweſene Remonſtrantſche Predi⸗ 
canten wt den Haeghe vertrocken / ende 

voorts te Lande Wot reyſden / Doe fijn fp 

barn De hare Wel hertelick beclacht / De 
Contra-FRemonftranten hebben gehoopt 
| bat het Land bier door deg te eer tot ſyn 
boorighe rufte faude comen/Dan het ghe: 

mepne volcxken fijn fjr/ te waegẽ gaende/ 

ende wech; vaerende bejowr ende befpott. 
iBepunich daeghen nae het Wt-lepden 

der boven-verhaelde Bemonftrantfche 
Peedicanten/ hebben hare Hooch · Mog. 

tn alle De Bhheunteerde Provintien doen 
publiceren een feer ernſtich Plarcaet/Daer 


bp alle Ingheſetene Hefer Banden Wordt ! 
verboden te hauden eenighe aparte Lerz | 


gaederijnghen ofte conventiculen / onder 
Bechfel van He Heere in De Lif bekende 
tontroverſe Religions poincten vervat⸗ 
tet. Inhoudende mede verbot van eeni⸗ 
gherhande Collecten / Beloften / Berbin⸗ 
teniſſen / Accoorden / ofte Confpiratven 
tat ſthvyynghe ende hantaevynghe bar 
bien te doen / ende op te richten. Be woor⸗ 
den deg Placcaets fijn deſe: 

















Marea» 

t 

* MAS Te Staten Generael der 
Nater, ar SEN WA Dereenighbe Mederlan: 
—5* ANSA Dern, WIE den gene Die Dez 
ter AA KEO Penn zegen-oo2bige ſullen 
Notre $ Kd fien ofte hoazen leſen / Sa⸗ 
Nees EN AS) lupts Doen te Weten. Alſo 
by Ben edn eenige Haren herwaerts/ 
pt lurij gerfehepde ongherufte Perfaonen / ghe⸗ 





hebben Hen welffandt Hefer Lans 
ben grootelijcr te turbren ende ontfets 
ten doot Veelderhande practdegue ende 
Pieuwichepden ; ten Dien epnde trach⸗ 
tenne niet alleen den bant bande Veree⸗ 
nighbe Probintien te bꝛeecken / Brijnhf- 


bolck op onghetuoonljcke ende, onbe: 

| Baostiche fe te lichten : D'Angefe: 

chen | tenen teghens malkanderen op te hitfen 
or, | ende te wapenen / ende Be Hocghſte Bez 
io⸗ | gieringhe met vreemde manieren Lan dat 


a vropean Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, 


teuſurperen; ende daer door alles inon⸗ 1619. 


ruſte / ende den gantſthen Staet bande 
Handen in openbaren ende ſchadelycke 
JPattien te beengen/ende te houden; macr 
| oock den ſtandt der Leligie ende de ruſte 
Der Vercken te bedrseven / miſbruyckende 
ongheruſte Kerckelhcke Perfoonen / die 
heer felven nae der handt bp oceafte van 
tprefenteren ban feechere Kemonſtran⸗ 
tie/genoemt hebben Remonſtranten / wet 
het formeren Van cenighe Picuwe artis 
culen/ vervattet in vijf poincten met den 
aenkleven van Dien / ende 'tindringhen 
| Der ſelver by alle weghen / tegens alle 
Kerckelycke ordre / Midtſgaders teghens 
diverſche Cractaten / Accorden / Aeſolutiẽ 
ende Verdzaghen der Pereenighde Pro⸗ 
vintien / Daer bp de ſelfde malkauderen 
belaaft hebben / de ware Ghereformeerde 
KReligie/ met iyf / goedt ende bloedt te ms 
inteneren / daer inne gheen veranderinge 
te doen nochte ghedooghen by pemandt 
ghedaen te werden / ſonder ghemeen con⸗ 
fent. Auc tweltke nergheñs anders toe 
len heeft konnen ſtrecken / Dan tot dienſt 
| Bande Hpranden/ende totale onderganch 
ende Berderffeniffdefer Landen. Gmine 
alte welche voorſz. fwarichepden wech te 
nemen/ende behoorlycke remedie Baer tes 
ghens te ghebruycken / de Politie ende Ne⸗ 
gieringhe deſer Handen in goede ordre te 
brenghen / ende om de ongheſtelde gemoe⸗ 
deren Der Ingheſetenen in tſtuck vande 
BReligie te bebzeerighen/ hebben Wop tat 
Mordeecht doen berocpen ende vergade;. 
ren / tot graote koſten bande Landen cert 
Spnode Nationael / dierghelhcke in deſe 
Landen nopt ghehouden is geweeſt / van 
| vele Creffelycke / God vreeſende ende ere 
varene Ghereformeerde Doctoren / Pro⸗ 
feſſoren / Teeraren / ende Ouderlinghen 
gan alle de Kerchen ende BHooghe Schoo⸗ 


Yen Der voorſz. Dereenighde Hederlans 


den 1 ende daer en-boven Ban faa bele 
Godfalighe/ Gheleerde Bermaerde ende 
Ghereformeerde Doctoren / Profeſſoren 
ende Leeragers Lan andere machtighe 
Coninghen / Chur ende Furſten / Princen 
ende Bepublijchen / De Ware Gherefor⸗ 
meerde Keligie neffens ons aengenomen 
hebbende / Lande welche up ong niet ent 
Gebben konnen nach moghen affonderen;, 
geaffifteert bp Hele Door-treffelijtke Po⸗ 
ſithcque ende gheteerde Perfoonen / br 
Pus daer toe ghecommitteert inde Welt? 
ke alle de queſtien Lande boorfz- bf po⸗ 

Sf incten 


— — 


* 
hd _ Kn L 
+ . : 
— td pe Vd 


iN 


1 
EEn 


— 


— de! 
— 





Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Mederlantfche- Hiftorie 


incteneñ anderen daer af mependerende/ 
mette welche de Mercken in deſe Landen 
nu eenighe Paren herwaerts meeft he: 
ſwaert ende ontruſtet zun gheweeſt / rype⸗ 
lycken in Godes vreeſe / ende na ſyn Hey⸗ 
tighe Woordt gheexamineert ende afghe⸗ 
handelt kak ghewerden / met ſulcke een⸗ 
ſteinmicheydt Han alle DE Leben bande 
felve Dergaderinghe⸗ dat niemandt eeni⸗ 
ge fuffifante reden Geeft / ban Loozte De: 
Hen / dat heur gevoelen metten beſſupt 
ande felve Synode niet accorderende / 
ſoude moghen efen’ tgeboele vande Ge⸗ 
refopmeerde nercken. Dat daer oINIE 
gillich alte de genen die De aem Van 
Gereformeerde Chꝛiſtenen goeren/of Die 
ede ande felbe Beligie doen / ende 
fonderhepdt He voorſßz Femonffranten/ 
Die altoos gheleert / geſchreven ende voor⸗ 
hegheven hebben / dat de verſchillende 
32 niet fulcx en Waren / datmen 
Daeromme ban malkanderen vermochte 
te ſcheuren / ofte aparte Pterchen opte 
vechten heur mettet beflupt vande voorſz . 
Spnode behoorden te conformeren/ ghe⸗ 
xuftte houden / eude onſe goede intentie 
nae te komen / op dat De bedroefde ſwa⸗ 
vichepden een mochten komen te ceſſe⸗ 
ven / ende de goede Ingheſetenen bande 
Handen wederom mochten werden ghe⸗ 
bracht tot de voor ·gaende oude ende op⸗ 
rechte eenichepdt ende rufte: Ende Wp ter 
gontrarie van Bien bemercken / Dat ver⸗ 
fchepden Perſoonen hier te Lande contie 
nuerende in haer quact voornemen ende 
Belepdt / twelck fp fouchen te beeleeden 
met Ben aem van Gereformeerde Heli: 
gie / om te beter De eenvoudighe te verlep⸗ 
Den / gennemende den Loos. Naem Lan 
Kemonffranten/ fo Leeraers als aendry 
Berg ende Fauteurs Lande voorſz · LIF 
nieuwe goincten/ende tghene Daer af De 
sgr echter onderftaen / dien al 
niet teghen⸗ ſtaende / De goede Ghemeen⸗ 
ken meer ende meer te beroeren / aeurech⸗ 
gende aparte vergaderinghen ende verbo⸗ 
pen hp-een-kompWen ende conventieuten/ 
tot oeffeninge, ſthvinge ende Hoogte plan 
tinghje vande Meere inde felve LIJF point 
ten ende tghene daer af depenbeert/ Ver: 
Batet/Onume Haer mede te contravenierk 
poor fs loffelijcke befoigne vande Spuo⸗ 
pe;ende alfao Klepn-achtende ende vili⸗ 
denderende onſe authozitept/ te maecken 
derbonden / complotten ende andere fo 
ghelücke conſpiratien / omme alfoo de Ge⸗ 



















meenten deſer Landen 
















































































Het veertichſte Boeck. 


Ove⸗ 


Aepublycquen deſe ende andere Landen 
aen genomen / waer door oock nach meer? 
per incan®ententen fouden konnen kome 
te ontftaen/ten ware bp Ong daer tegend 
in tits werde voorſien naer behooren. 


SOO IST, dat wy / omme te conſerve⸗ 


vert de ruſte vande Landen / voor te kom⸗ 
men ende te 
factien ende U 
Fngefetenen/dDie tot meerder trouble van⸗ 

he Politie (oude moghen ontftaen / ende 
te vepzimeren 
ghener die omme voor te ffaen De voorßz · 
bf poincten/bupten alle ordre ende vele: 
ment / heur epghen opinien / LOL deſtructie 
vande Shereformeerde eligie willen in⸗ 
ne dringem ende outer tpreterxt Lan dien 
niet auders en ſouckẽ dan de partpſchap⸗ 
pen ende factien altoos inge Handen te 


weeren alle ſwarichepden⸗ 
beroerten onder de goede 


de quaet-uillichepdt DET 


ouden en te voeden: Naer voor ·gaende 


rijpe deliberatie, Gheogdonneert ende ge” 
ſtatueert hebben / Ordonneren ende ſta⸗ 
tueren midte deſen / dat niemant van WAE 
— ofte conditie hp zp / Gemen fal 
mog 

Provintien / Handen ende Steden Dart 
onder reforterende / eenighe aparte ver⸗ 
gaderinge te maecken/ omne aldaer een⸗ 


eu bervagderen inde Pereenighde 


ge Weereltot ſthvinghe vande voorſz. vof 
dincten ende Wat daer aen dependeert/ 
uͤpt legginghe / voor Aeſinge oft eeniger⸗ 

ande lierckelycke ocffeninghe/ oft oock 
ͤptdeelinghe van Sacramenten Le doen 
ofte te pleghen / of oock te verhandelen ee⸗ 
nige andere poincten ofte berklaringen/ 
onder t'fchju bande Gereformeerde ties 
ſigie / niet accagderéde mettet beſſunt Lanz 
pe vodrß . Spnode / in wat maneren dat⸗ 
tet zp/alwaert doc onder ſchyn van Veagẽ 


ofte Antwoogdenoft eerughe andere —* 
nik. 


in geſtadighe par⸗ 1619 
tyſchappen / factien ende ongherufthepdt — 
te houden / ende tot meerder onghehoor⸗ 
ſaemheydt teghen heure wetteljcke 
richeÿdt te verwecken / ende deſelve Laut: 
Ben daer Deur ſwacker tot haer eyghen 
defenfte te maecken / ende haer af te {andes 
ren gar alle andere Gereformeerde Merc? 
hen/pe ware Gereformeerde Keligie aci? 
ghenomen hebbende: Midtſgaders gack 
omme daer mede een deure te Openen tot 
goortbzepdinge ban alderhande ſchande⸗ 
ticke Secren ende ongherjmde Pieuwite 
hepden / tot groote oneere Vande Landen 
ende vande Godſ⸗ dienſt / in andere Co⸗ 
ningrĳchen/ Chur ende furſtendommen / 


je 
— 


1615. 


— 


me van diſcourſen. Bat niemand ooc Lait 
Gngefetenen Ber Landen hem inde ſelve 
aparte bergaderingen fullen mogen late 
vindẽ bp dage af bp nachte/in eenige lier⸗ 
ken / Hupſen / Spyckers / Schupzen / Bar⸗ 
gen / Schupten / Schepen / of opeenighe 
Velden nochte plaetſẽ / waer/ ende in Wat 
manieren het aock ſoude moghen weſen. 
Dat niemandt mede in alſulcke aparte 
vergaderingen / tzy ghelepdt/ of bp occa⸗ 
fie bp een ghebracht/en ſal moghen leeren / 
unt Jegghen / voorleſen / ſinghen / Sacra⸗ 
menten adminiſtreren / ofeenighe oeffe⸗ 
ninghe ten fijne ban ſaecken alg vooren 
en fal moghen Been / nochte Bupfen / 
Schupren/ Spyckers / Bargen/ Vel⸗ 
den / Schupten/ Schepen of andere plaet⸗ 
fen Daer toe leenen ofte verhnyzen op pepe 
ne Dat de beroepers van fulcke pergae⸗ 
deringhen / de Heeraers/ / Leſers / Admi⸗ 
niſtrateurs bande Sacramenten / Der: 
huprders ofte Leeners van plaetſen / ende 
alle andere die daer kommen af compare⸗ 
ren ſullen / voor eerſt vervallen / verlieſen 
ende metter daedt verbeuren alle heure 
Dignitepten / Officien / Beneficien / Amp⸗ 
ten/ bedieninghen / bewint oft Hajo 
ſchappen / midtſgaders alle penſioenen / 


tractementen ende voordeelen / of dienſten 


ban Gilden of andere / Die fp in eenigher 
manteren bedienen/trechen/genteten ofte 
gebzupchen ban Ons/ vande Steden Lan 
eenige Schutterien/ Compagnien/Com: 
munitepten/ Dorpen of Heerljckhenden 
de welche Wp alle berklaren metter daedt 
voor anderen te fullen efen impetrabel / 
eñ die oock bp Ons / bp de Magtftraten 
vande Steden oft andere plaetſen / af Die 
des taekomps te doen / metter daet ſullen 
werden bergheven/ op andere gheſtelt of 
anderen Daer toe ghecommitteert : Bat 
Daer-en-baven de Beroupers Van ſulcke 
bergaderinghen / ofte die aldaer leeren, 
upt Aegghen / voor· leſen Sacramenten 
ad mim ſtreren / oft eenighe andere bedie: 
ninghen of oeffeninghen doen ſullen / ende 
De Toe⸗ hoorders Die haer in ſodanighe 
bergaderinghen met eenigherhande Wa: 
penen fullen laten binden: Item die heure 
Hupſen / Plaetfen of Cammoditepte daer 
taefeenen of verhupzen ſullen / oft Die heur 
draghen fuilen als Ouderlinghen ende 
Op-fienders ban die oeffeninahen/of alg 
Diaconen/Arme verſorghers of eenighe 
Eallecten doen / Elcx / ende t'elchen reyſe 
als fp bevonden of beweſen ſullen werdẽ 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
by courtes 


Images reproduced by 
444 B 20 


y of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


— — — — — — — 






Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. 


fulcr ghedaen te Gebben / verbenren ſullen 


nen —[ 


Fol. 42e 
1619. 


een boete Ban twee hondert guldens / en: — 


de voorts arbitralicken futen werden ge⸗ 
corrigeert naer exigentie bande ſaecken / 
ende peder Coe-haogder oock voor elcke 
repſe bijf-en-tWintigh gulden: Ende on 
me Klaeriick te moghen ontdechen / Amie? 
ende Wat Perfoonen in fulche Vergades 
ringhen ſullen zyn gheweeſt / fal een peder 
ghehouden zjn de nominatie te doen van⸗ 
de Perfoonen die aldaer prefent zijn ghe⸗ 
weeft / ban wat gualitept ende conditie 
bp oock zy / ende inſonderheydt Lars 
de ghene Die De bergaderinghe hebben bez 
raupen/ of herr geinfinueert vaer te kome 
men/nudtfgaderg bande Predicant/Eees 
raer / unt · leggher / Leſer / oft Adminiſtra⸗ 
teur vande Sacramenten / vande Ouder⸗ 
linghen / Opſienders / Diaconen / Derfozs 
ghers bande Armen / oft die eenigherhanz 
de Collecte ghedaen oft ontfanghen heb⸗ 
ben: Item van alle die ghene die eenighe 
Dignitenten / Officien / Benifitien Arps 
ten / Bedieninghen / Bevelen/ Bewint⸗ 
hebberſchappen / Cractementen / Penſioe⸗ 
nen / Dienſten oft voordeelen in voughen 
als vooren hebben. Ende indien diſelve 
Perſoonen wepgeren 'tſelve te verklaren 
oft te openbaren / ſullen daer over boven 
‚De voorgaende boeten Ban xxv. qulden/ 
noch berbeuren ghelcke ſomme bân rra. 
gulden. Verbieden mede wel expreſſelyc⸗ 
hen allen Perſoonen ende Inwoonders 
bande Landen / eenigerhande aparte ver⸗ 
gaderinghen te maecken / omme daer te 
handelen ban eenighe berbinteniffen/ ace 
co2den/ beloften ofte eenigherhande com⸗ 
plotten/ tot vorderinghe / ſtyvinghe oft 
handthavinghe vande voorfz. nieuwe 
Leere der vnf poincten / ende Wat daer af 
dependeert / oft eenighe andere niet accoze 
derende mettet voorſz beflupt vande Sp⸗ 
node / op peyne Ban te verbeuren alte heure 
Digniteyten / Ampten / Officien Benifis 
tien / Bedieninghen / Bevelen / Bewint⸗ 
hebberſchappen / Cractementen/Penfiocs 
nen / Dienſten ende voordeelen voorſßz / en⸗ 
de daer-en-batven bp elcr/ende boog elke 
repfe/ een boete van drie hondert gulden/ 
ende voorts arbitralijcken ghecorrigeert 
te worden naer erigentie Bande faecken. 
Fn welcke pepnen mede vervallen fullen 
alle ende een yeghelycke bie bevonden ſul⸗ 
len worden pemandt tot fulcke vergade: 
dernghe ghedeputeert te hebben. Ende als 
le de gheue Hie Delve vergaderinghen Lj 
… &fffíD een 
















































* hade J — * 
— En ME 
* 4 * Ea it ld 4 *2 KN, ve 
EE. ak a Taste eene ES ì ng SI ie 





de Ee 


Pin 
whe 









kars 
att Ei — 
1 — 3 
pe — 


——— — — — te Ten 
— roan * — 
* ol _ 1 —8 Pa dd 





























































Nederlantfche Hiftorie 


HätWeertichfte Boeck. 
Perecht/ 1619: ' 16x 


gen roupen / ende upt · ſrheyven / oft heur endt WeſtBeieflandt / Zeelant / 


Hupſen / Plaetſen of € ommebitepté Daer | D? 
goe feenen ſullen / ſullen verbeuren eens fo | 85 


ieftandt/ Over Yſſel Stadt © 
Ommelanden. Kaften 
bevelen de Kaden Han Brabant / en⸗ 


roenin — — 


geel Derbieven mede wel erpreffelijchstot | ende | 
onderhout vande Keeraers gande voorfz. | De van Biaenberen / Den 


pf poinctt/ ende Wat Daer af bependeert/ 
aft tet woogterniffe ende vinghe vande 
eere Van dien / eenighe Collecte te MAEL: 
Ren ofte te Boen doen / Op pepne van me⸗ 
De te verlieſen He digniteyten / ampten / of⸗ 
eert Hedieninahen/ bevelen, 
ewinthebberſchappen/ tractementen / 
penſioenen / dienſten ende voordeelen bo⸗ 
pen verhaelt: Ende daer en bowen voor 
pe gene Hie de Collette doen ofte ontfan” 
goan of doen ontfangen, eltx / ende telcs 
en repfe drie hondert gulden: ende BAN? 
ge genen Die daer toe pet contribueren 
fullen/hondert gulden: alles haven arbi⸗ 
trale correctie naer erigentie vander faece 
ken als voozen. Datmen mede elcr aen 
ſulcke bergaderinghe/ gerbinteniffe/ be? 
toften/complotten/ofte collect ten / ſchuldich 
Ade deelachtich zynde / in arreſt ſal hou⸗ 
den ende detineren ter tydt toe Dat hp ger 
nomineert fal hebben d Autheurs / Be 
lepders / ende Die daer ghemeeft, de belof⸗ 
ten ghedaen / collecten ontfanghen / ens 
de penninghen ghefurneert ſullen heb⸗ 
Ben, Alle welche boeten Wy mits deſen 
perklaren Bat gheappliceert ſullen wor⸗ 
den/ deen heift ten proffyte vanden Aen⸗ 
brengher / ende d'andere helſt vande Of 
firierg bie werecutie Doen ſullen Derkla: 
renniet te min klaer ende wel expzeſſelhte / 
onſe mepninghe ofte intentie nopt ghe⸗ 
weeft te zyn / of oock noch niet te zyn / dat 
pemandt van alle de Inwoonders van⸗ 
de Handen fal moghen worden geinquie⸗ 
teert / onderfocht oft ghemoleſteert over 
ſijn pacticulzer ghevoelern oft conſcientie / 
ofte over ſulcke ordre / verklaringhe ofte 
neffeninghe alg hy in ſyn epahen Bups/ 
ofte vooꝛ ſyn epghen Hupſgheſinne in ſtil⸗ 
hepdt / ſonder bp een ko mpſten Lan ande: 
ven ban bupten/met voor · Ieſen / ſinghen / 
ofte vermanen fal willen Doen : Maer 
dien aengaende ghenieten ſullen De Vep- 
bepdt ban confcientie tat noch Loe in deſe 
Landen ghemaintencert: Ende op bat 
niemandt hier van en peetendere eenighe 
ignorantie / Verſodecken ende ontbieden 
wp de Dtaten/ Stadthouderer / Oeconn 
mitteerde Maden / ende Ghedeputeerde 
Staten vande Pzodintren van Ghelder⸗ 
udi / ende Oraeffchap Zutphen / Hollant 















Dꝛeuth / ende van Wedde / ende 
wolbingherlandt/ende alie andere 
Officieren Die Hit aengaen 

Bat fp deſe onfe Oꝛdonnadtie van 
tamme doen verkondighen / 

pe publiceren/ daermen Be 

verkondinghe ende publicatie te 

gernemet bevel aenden Cancelier / Preſi⸗ 

Raden / Advotatẽ / Fiſcaels / 

Gheneraels / ende alle andere 
Lechteren / als mede Das 
ende Juriſdictie / deſe onſe 
tie ende Bevelen te achter⸗ 
de doen achtervolghen / ende 
ghe conniventie oft diſſimula · 
(ghende / te ſtraffen ende doen 
traventeurs van dien. Be⸗ 
wderheyt dat ſplunden alſulc⸗ 
rgaderinghen / alg verboden 
Yen ſullen weeren ende Gelet: 
en De Contraventeurg da⸗ 
totte voorſz . ſtrafſen / 
lieg wan heure Officien / Die Wp DP 
merckelijche Di 
fen bervallen / ende 
peren impetrabel/ ende dien Lolz 
ons / ofte De ghene die Dat 
fulten wer den vergheven 
Want wp alte dien / vmme 
au alle Factien te antgaen/ 
uſte / dienſt ende welvaren van⸗ 
vevonden hebben te behooren. 
daen ende ghareſteert tec Dere 
de Maagh-gemelte Hee⸗ 
taten Ghenerael / in 5’ 2 
derden Hult / ſeſthien hondert 
Was gheparapheert 


gaderinghe van 


ende neghenthien. 


Ter Ordonnatie vande ſelve Heeren op 
Staten Ghenergzeke 


ogente Dee: DE, 
rael der CE? ;619 
Landen Ghe— ov? 


Er Hooghe ende M 
ren Staeten Chen 
eenichde Heder 





4 
‚1619, ghe ene neder legghijnghe Lan de opghe⸗ 
| refene miſ verſtanden in de Gzactfchap 
Ooft- Xzieſland / tuſſchen ben Wel · gebo⸗ 
enen @zache ende Heere / IPeere Enno 
Graeve ende Heere tot Goſt⸗ Frieſland / 
8ec. ende eenighe Eeden van ſpner Ghe⸗ 
naeden Tand ſtenden ban @oft-AFrief: 
landt / midtſgaeders tuſſchen de Leden 
Yan de booz-fepde Stenden onderlynge / 
meeft her gecomen ut verfchepbene cort: 
traventpen / miſdupdynghen / ofte onrecht 
verſtand ban De voor ·gaende Accoorden 
ende Keceſſen tuſſchen de vosr genoemde 
Partpen opgherecht / welcke Accoorden 
ende ñeceſſen / te mainteneren ende inter⸗ 
prꝛeteren / midtſgaders He dupſterheyden 
ofte gueftpen Die te Dier cauſe van De ſelve 
ſouden magen comen te Hallen ofte gemo⸗ 
geert te worden / te decideren / Hooch · Dez 
dachte Heeren Staeten opghedraeghen/ 
ende bp hare Hooch ⸗· Mog. aeu· gheno⸗ 
men ende belooft is: Nae dat ghedachte 
hare Hooch ⸗· Mog. Gecommitteerde wel 
hadden inghenomen Be beſwaerniſſen die 
van alten fijderr/fao in Dee Graeven· Hae⸗ 
ghe inhet eynde des voor-ledenen Jaers 
_alg inde Graeffchap van Ooft- Feieflaud 
over⸗ ghegheven fyn/ met de onderrichz 
tĳnabhen ende redenen, tot juftiftcatpeen- 
| de Heder legghynghe var de felve vefpec: 
| tivelick gheallegueert / midtſgaeders nae 
verfchepbene propofitpen ende communi⸗ 
catpen ghedaen ende ghehouden / aen ents 
de met De partpen reſpectivelick / faatot 
Emden/ende Aurich / als tot Bofterlup 
fen/ / Marienhavẽ / ende elders / teuderende 
alte om met goede bewillighijnghe van de 
Partpen/ de ontſtandene miſverſtanden 
ter neder te legghen / Waer toe als De ghe⸗ 
dachte Ghecomitteerde niet hebben cun⸗ 
_ men gheraecken / Soa hebben fp op het 
papier ghebzacht een Perdzach/ met goet 
vinden Lan hare Hooch ⸗· Mog. Waer na 
fich de Meere / ende De onder Daenen fou: 


Den hebben te ghedraeghen / indien fp den 
op raedt ende verſoeck harer Hooch ⸗ Mog. 
(cor ‘$pouden voighen / Die niet en fauden nac 
Oi | faeten bie ghene die haer nae De voorghe⸗ 
ad voerde verclarynghe fouden reguleren/ 
ic wp trouwelick ende naebuprlick daer bp te 
—* helpen houden ende manteneren. 
verie Partpen en ſhn met de boben-ghemene 
—* tioneerde wi · ſpraecke ntet wel te vreden 
bie gheweeft/principselich de Dtadt / Sao 


datmen darr Cp eenighe accomtadatpe 


arly European Books, Copyright © 2011 ProQuest 
d 


ie 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde; 
tannnitteerde afgheſonden tot beſliſſſjn⸗ heeft moeten doen, 














m te Delft / ende He Pentionaris Liens, fu 


| 


ag —— 












































Fol, 43 
1619. 


— — ⸗ 
E Gulich, Duyren. Linnich, Randen- Gꝛoote 
roh, ende Daer om her / ig in dẽ Des aert debyn⸗ 
ghinne van lunio een groote aert⸗ Braesre 
bevyinghe gheweeſt / die meer BAN zand, 

twee upzen lanck gedupat heeft / tot groo⸗ 

ten fchzech ende verveerniſſe ban alle en⸗ 

de veder een Die ſulcx ghehoort ende ghe⸗ 

ften hebben. LE 

Outrent defer tHDt is De Stadt Henſ- Henfbergh 
berch van bedelaerg ende Kaud-loopers Eine 
aen Grand gheſteecken / Alſoo datter in > 
cozter tĳdt ontrent honderd hupſen ſyn 
verbrant. Ontrent drye maenden daer te 
vooren warender wel veertich hupſen 
verbrandt. 

De Bewinthebberẽ vande Ooft-Jn: De Ber 
Biffche Compagnpe / Hie nu ontrent een goe nee 
half jaer int Engheland gheweeſt / om te engberana- 
handelen ende verdraghen Dé Hifferenten wederaus 
tuffchen W@nder-facten des CTonyncx Seem. 
van Groet-Beitannpen / ende De Goſt⸗ 
Indiſſche Bendelaers defer Kanden/ ſyn 
in lunio wederõ wt Engeland in den Haer 
ge gearriveert/ hebbende na veel moeyten 
noch eyndelit de ſaecke door het wys hee 
leyt ben fijne HRe. tot ſulck eynde ghe⸗ 
bracht / dat beyde Natpen / contentement 
Daer aen hebden / maer den Spaenjaert 
met ſynen aen⸗hanck / groot miſcontente⸗ 
ment. 

God ſeaue the Kingh. 


Ve Naetſheer Ilohan van Gog, Midtſgo⸗ 


ders Ewout vander Duſſen, out Burgher⸗ Fogler 


— — 
iens 

op het eynde van Augufto wt Engheland fia Five 
in den Haege geluchelteh aengecomen/mae Leben 
goede berrichtinge harer befoignes, ude gngersstes. 
alle dꝛne ban Den Eonijnc Ridders geſſa ·⸗· 


gewel met eerliche prefenté beſchoncken. 


Dier bobben hebbe ick aen · gheroert / dat 
den Paps tuſſchen Den Conhunckende De 
Tonighinne Moeder in Bꝛanckeryck gee 
troffen ie. Dit ſijn de Articulen deſes 
Verdrachs: 


a, Vergunt fijne Me. de Conijmghinne Beene. 
fijne moeder / Datfe mach Difponeren Ban rijn: pue- 
haer Pupfghefin alſoo haer dat fal ghelie⸗ Hzanr — 
ven / roepende ende behoudende in haren Barc 
dienſt / ſodanighe Perfonen als Bet BEET Deere. 


fal believen. 


BA 2, Date: 






























































Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images repro b s 
5 ha duced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


1619, 3 





Nederlandt(che Hiftorie 


‚ Datfe ſal moghen gaen/ comen / end 
verblyven in fadanighe plaetſe des Co⸗ 
nyncrycx / als haer ſal behaeghen / ſi cifs by 
pen Perſone des Conyncx. 


6, Datſe ghenieten ſal jaer leven langh 
al watfe ghenooten Geeft by titel ban af? 
fignatie/ diften Penſioenen/ ende gratifi⸗ 
ctien haer vergunt bp den gheweſenen 
Eonhneki / ende fijne ARE. Ende datſe be⸗ 
taelt fal worden / van t'gene datmen haer 


nach ſchuldich is. 


Datſe bepelick Difponere van alle 
dimvten/ Off icien/ente benificien/ depen⸗ 
perende foo Lan de domainen/ De welche 
fp teghenwoordelick gheniett / als van die 
welcke haer nach ſullen ghegheven wor⸗ 
Ben tot geheele ende volcomene affignatie 
Ban haer houwelicr voorwaerden / ende 
bruptſchats pennyngen / alles conform de 
expeditien Die fp daer LAN Geeft. 


5. Sin Me. belooft gunſtichlic te tracs 
teren/ghelúck fijne oude onderdaenen en⸗ 
pe Dienaeren / alle die de voorſz vꝛouwe 
ende Conynghinne gheaſſiſteert ende ge⸗ 
dient hebben in haer gertreck Ban Blois, 
bp namen den Hertoghe vankſpernon, en⸗ 
fgue Kinders. 


6. Sne MR: ſal de felve Doen ghenieten 
alte Ampten / Dignitpten / Officien / Be⸗ 
neficien / ende ſal haer her ſtellen in alie 
ſieden / plaetſen ende € afteeten/ghene Wi 
ghenomen / van weicke fj haer (uilen ver⸗ 
fſieecken vinden tfedert Get vertreck 
gan de Conynghinne / ende daerenboven 
datſe fullen voldaen worden VAN haere 
genfioeuen / Ampten ende appoiuctemen⸗ 


ten. 


>, Dat alle die ghene welcke door oor⸗ 
peelofte anderſins BAN het Hof ofte Ca» 
núnchrĳche verſchope fijn/ fallen weder: 
heroupen worden / ende die in hechteniſ⸗ 
e gehouden worden / ſullen in hare volle 
vᷣ pPbeptgheſtelt worden. 


8. Dat al watter ghepaſſeert is t'ſedert 
het vertreck van de voorſz vrꝛouwe Lan 
t Cafteel van Blois, t'ſy lichtynghe van 


Tryghf volck / arreſterynghe van pen⸗ 


mmughen / ofte eenighe andere dinghen / 
perggeten ſal worden / ſender dat fijn HPF. 
renige / na verſchynge daer over ſal doen. 


prend (al geſtelt worde / om haer te verlich⸗ Cot neen, 
té vant opnemen van penningen De fp ge⸗ * 44 
pwoughen ig gheweeft op be nemen t ſe⸗ in ganden 
dert haer vertreck. 





Het veertichfte Boeck. 


1órc 
— 


er 
— 
e{ 
pel 
Se: 
bas} 
Cr 
— 
€ 
ef 
Las J 
A 
ae | 
8 
5 
— 
er 
* 
ee 
pee] 
ka 3 
e% 
er] 
ier 
€ 
— 
e 
€ 
„A 
ad 
hd 
— 
hen d 
7 
8 
hd 


peert heeft / fal gheverificeert Worden in ban feat 
alle Parlementen / volgens De forme ende —5 
inhoute Augouleſme ghedaen bp de voarfs. gulvend: 
Heeren de La Rochefoucaut ende De Bethune, 
Itcracht van de macht die van fijn Me. 

heur ghegheven mag. Geteeckent Louijs, 


ende Legber/Philippeaux. 


E Zee-Mooberg van Algiers fijn Dranchels 


in Maio met Branckerick verar⸗ treedt 
cordeert / hebbende twee honderd met vee” 


vnftich F ranſche Slaeven ghe⸗ Woversb · 


reſtitueert / ende tot meerder verſeeckeryn⸗ 

ghe in toe-tomende tyden Oſtagiers ghe⸗ 
Zeſenteert. Poor De Kiviere gan Lif bona 
hebben fp eenighe Hambozgher fchepen 
genomen/met twee Vanfickerg/ de Welcz 
he ſy nae Algiers hebben gheſonden VAE 
eenighe hoſſandſche ſchepen hebben fp als 
paer eenighe victualve 3 enomen / maer 
anders niet. 


Aer ſyn in den beghinne van Au- Dat 
guftoeen groot ghet al Zee-FOO: vaoptr? 
vers t' Amſterdam ghevanckelick eme 
in-ghebzacht / Die fonder langh —* 
pꝛoces hare verdiende ſtraffe aen den 
Paolwick ſouden ontfangen hebben / CE 
mare Bat even ontrent Die ſelfde tydt ACH 
de Heeren GShenerale Staten brieven wt 
Arzel ghecomien waren Ban den Gouver⸗ 
neu afbaer(gheaffifkeert bp den Mufti,Ca- 
di,Aga van het Legher / ende ſynen Cahya, 
ofte Lpeutenant / als oock andere hoofde 
van haer Tegher / alg daer fn Voluco,Va- pe Zet’ 
zies,enbeOdavazies) meldende/Ulfoo fp wi vooverd 
pe brieven ende Ghefanten Der Heeren van, Aen 
tacten berftonden/ dat He felfde ziende gebe Mi, 
fchap waren houdende met den Grooten ve Stal” 
Heere / Dat fp oock voort · aen gede ende 
vrientfchap beloofden te onder· houden 
(futcr fweerende bp God ende harenjd20? 
phete Mahomer)met De onderfaeté van ha⸗ 
re hooch Mog. laetende Die MEt ſeecker⸗ 
heyt gaen ende comen/fonder dat pemand 
fich fa! verſtouten De ſeifde te offenceren ‘ 
ofte verhinderen aen garegperfoanen/Goen 
re 































16ro. 


—X 


… mr ze 
" 
E el 


Onder de rageoringhe van Coninck Philips de derde, 
deren / ſchepen ofte coopmanfchappen/oet | haer te andwoorden 2 Soo langhe alt 1615. 


* 


die 
rn + 
* 


hare fchepen ofte coopmanſchappen niet | defen tydt loopt belovẽ fp/Dat fp niemand 


ä te befichtighen. 


Wier benevens ſchryven fp / Dat fp de 


ſenomene fchepen en 
egheven in handen van den HPederz 
andfchen Conful,alg mede alle de flac: 
ven / ſoo jonghe / als oude/ Alſo nochtans / 
Bat die nu beſneden ſyn / ende Daer bp 
volherden / Hat fp Mooren ofte Turcken 
ſyn (ſoo veel hare Weligpeaengaet) ende 
fulcr willen Bljben / dte en fullen fp niet 
vp gheven / Maer wel de fobaenighe/ die 
ſegghen dat fp Mooren ofte Curcken ſyn 
geworden wt vreeſe van haren Mepſter. 
Die tan Arzel bednghen / dat foo Wan: 
neer foude bebonden worden / Hat de He⸗ 
der Landſche fchepen eenighe goederen 
in hebben van Leende Patpen / als bp 
nacmen ban Spaenjaerden/ ſoo fullen fp 
die goederen wi He Heder · Landſche (ches 
en moghen nemen ende prijs maecken/ 
midtg betaelende De vracht / ende bep laez 
tende De goederen Die de Onder-faeten 
der Staeten tae-camen. 

Sy ſegghen verſtaen te hebben / datde 
Staeten deſer Landen to. of xvj. ſchepen 

eſonden hebben tot bewarynghe der cu⸗ 
fen ban Spanpen / ende bedynghen Dat 
de Beeren Dtaeten He felfoe fullen Doen 
bau daer vertrecken / Alſoo fp gheen vrede 
hebben en cunnẽ met den Spaenjaert( Die 
Ppand ig Lan den Grooten Heere haren 
IPepfter)nach met pemand die DE Spaẽ⸗ 
jaert hulpe ofte bp-ffand Daet. 

Sp pꝛreſenteren Schepẽ / Volck / Anmmu⸗ 
nitpe/ende alle behoeften de Onder · ſaeten 
bande Heeren Staeten bp te ſetten / OM 
haer te affifteren teghen der Spaenjaert/ 
ende andere hare bpan der. 

GSock mefenteren fp Oftagpers ober te 
ſenden / tat meerder verſterckynghe ende 
vberſeeckerynghe deſes Verdeachs / als fn 
Han den Grodten Heere daer toe laſt ende 
ordre ſouden ontfanghen hebben. 

Seloven met vigeur te ſullen ſtraffen 
alte verbreeckers bau dit Berdrach / in⸗ 
Dien fp onder haer ghebiet ſtaen. 

Alle Hit boven-verhaclde beloven ſy 
onverbzeeckelick naete leven endete on: 
per-houden/ midts conditpe Dat De Beert 
Btaeten haer reſtitueren de feven ſchepẽ 
elche De Neder TLanders haet coats 
Gebben afghenomen. 


| 


— — 





| 









8 


gan de Onderfaeten der Statten / noch 
hare Schepen/nochte gaederen / en ſullen 


goederen hebben | aen-taften ofte offenceren/ Beloven aack 


datfe Daetclick alle De Neder⸗Landers 
die fp tot Slaeven ghemaeckt hebben / 
ſullen vry ſtellen / ende leveren ín handen 
van den Peder Jandſchen Conſul. 

Dit was gheſchreven in haren Faede / den 
leſten van de Maent Chumat, ſynde De 
laetſte maent Des Jaers 1028. Gheſchre⸗ 
ven in Turckſche ſpraecke / ende gheteets 
kent ban den Aga wiens naeme ig Ramag 
dan Aga.ende ig beſeghelt met fijn feghel. 


Wat noch epndelick hier Lan ermen fal/ 
ende hae geyanghene Zee-raovers Harten 
fullen/leert Den tijdt. 


Fol.441 





Teelick 


Aer is dit jaer ontdeckt een ſeer Pus be: 
D groote foute bp een van De Gꝛoo⸗ 


te Meeren der Seigneurpe Lan 

VDBenegpen (qhenoemt Antonio 
Donato)begaen / die oock met groote firafs- 
fe is gheftraft gheworeden bn Sententpe 
deg Grooten Kaeds ban Pregadi binnen 
Penegpen/ aldaer opentlick ghepronun⸗ 
tieert eñ gepubliceert op den twintichſten 


io» 


Denetiaen⸗ 
ſchen Am⸗ 
baſſadeur⸗ 
begaen. 


lunij deſes jaers 1619. Gedzucht: binnen. 


Penegpen/ bp Ancon o Pinell: in He Ftaite 
aenfchefpracche/ Lupdende aldus iu onſe 
Peder-Puptíche taele: 


„ Efa Antonio Denato, Soa: 


E van den Haedt/ om fich te 
dm Prefenteren ter ghevanges 

Bniſſe / achter ghebleven is: 
hebbende terwylẽ hp is Amdaſſadeur gez 
weeſt van onſe Republycque in Savop⸗ 
en/ (bp occaſie ban tbewint ober mercs 
kelycke greote (ommen ban Penningen/ 





Sertentpe 


* des Racde 
Ine van Wijlen Sr, Nicolo, ban Pzegaas : 


9 ghedaghvaert zynde / ach binnen Be⸗ 
J terbolghens de Befotutie Peren jer: 


athens An 


nio. Donatog. 


enfen Staet ende De S:gnorie toebehso⸗ 


rende / Die hem vertrouwt zijn ghe weeft) 


fich vergeten in tgene Datmen verwach⸗ 
tende if dan een ghetrouwe Borgher 


kende, ende met liſtighe practieguen ger 
defraudeert hebbende een groote guan te 
tept van alfuicke penninghen/ De ſelve EEE 


Sp ſtellen de Dtaeten fes maendẽ tyts / fn epghen particulier pzoffjt heerende⸗ 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC. 
mages reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
A44 B 20 


om haer Bevact Gier Op te nemen / ende ende poogGende door Dit middel hem ſel⸗ 


Pus Paderlandts / midts indirecte ens 


| fl 


de onbehoozljcke middelen ghebzupts- 


ven 


es —— — — — 
ee IE ee 
a Fy „ ” 
4 de PINES - J 2 
—— AN and TEN 


— — 
= - : Ì 
* ï 
* Cd 
* pAn Ke eene ss” —* 


at 
Ke 


— 
— * 
— BS — pat 

- — — 
* Ze, 
— 






His 


S 
Ral 


4 


— 
9 
* a 


Ee 
— 








TARIEVEN B 


vropean Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


mages repro 
444 B 20 


Niderlandefche Hiftorie Het veertichfte Boeck. 
ven rhek £2 maecken / ende naderhant met 
daiſche ende verſierde ſ chriftueren ſyn 
gaet feyt te berghen:Alles ſtreckende tot 
guaet exempel / ende groot naedeel vande 
hublycke reputatie > oo 18 T, dat 
p midtg deſen berklacrt wart ghe⸗ 
priveert te zijn LAN d Anwaſſaetſchap UL 
Enghelandt / ende infghelycx ooch ghede⸗ 
porteert van anfe Hobiliteyt: Dat oock 
ſynen Naeme upt: gheſchrapt ſal worden 
upt de Boecken Hes grooten Raedts/ ge⸗ 
noemt Advocaria Ban tghemeen Ende 
worde bp deſen berſtaen / dat hp ig gehan? 
gen upt deſe onfe Stadt gan Venegien 
endet Hertoghdom / ende upt alle dandere 
Steden / Olecken / ende plaetſen onſes ghe⸗ 
biedte/foo te Lande / alg Le Water / VAN 
alte Schepen / ghewapende ende onghe⸗ 
wapende / voor altoos. Ende fao wan⸗ 
neer hy ghekreghen fat weſen / datmen 
hem fat brengheñ in deſe Stadt / ene ter 
gewoonlgeher uren / ende dat hp int mid 
gen tuffchen He twee Pilaren oP Sinte Mar- 
cus plaetfe/Daoy BE Ereruteur van De Lu: 
ſtitie / ſal op ghehanghen worden aenden 
haiſe / alſoo datter de doodt nae volght: 
ſtellende opſt hn Perſoon die hen: kan gti? 


gen ende ganghen/ofte die hem doode! fat 7 
binnen de palen onſes gebients/ maer van falaock nief moghen ſpreecken Van ſyn 


wettelycke kenniſſe bꝛenghende Bat bp | berlogfinge van naer twintich garen: ene 
ghedoodet is /tot een taillie oft vergeldin⸗ de de gene Die pet Gier van boort brenght / 
ghe/drie dupſent Vucaten vende in ande⸗ | ofte proponeert OM eenighe imaginabele 
re Landen vier bupfent Oueaten / De | naewichepat te releveren/binnen den ters 
Welcke fullen ghetelt worden van onfe | mijn van twintich Jaren / Die (al geral: 
Treſoriers ofte entmeeſters / ende by | {en in De boete ban bupfent Bucaten / De 
elcke Rent-hamre Ban onſen Staet / ſoote welcke hem fat afghenomen worden im⸗ 
Tande als te Water / de welcke taillie ſal mediatelyck ban onfe Advocaten Var 
moggen gheepfcht worden door DIE ghene | tghemeen / ende van elck een Ban onft 
ſelfs Die het fept fat ghedaen heben / ofte Eoltegie-Doozte ſullen alte fijne goederẽ / 
Hoor anbere Die wettelycke Tommiſſie | gan wat ſoorte De ſelve efen mogen / roe⸗ 
gan eenen alſulcken hebben ſullen / DAC rende/ anrgerende/ Wargen/ Hupſen / Er: 
het hen beſt gheleghen ſal wefen twelek ge / Pachten / hypotequen / ofte pandſchel⸗ 
pp alle plaetfen/niet tegenſtaende eeniger⸗ ſinghen / Wiſſelen / Trediten / Penninghen 
hande andere oppofitie ofte contrarie⸗ | ter 53aneca/ ende andere goederen / van 
tept / hem fal betaelt ende toeggetelt wars | wat foodauichept Die bevonden worden / 
den / ende behalvens de voorf taillte / ſul⸗¶ſoo wel binnen onfen Dtaet / alg elders 
Iene nors gerkrdger de macht van eenen onder andere Staten / daermen de ſelve 
anderen ghebannen Perſoon / LAN wat | verkrjghen kan oft mach / ende doo⸗ eeni⸗ 
foorte die weſen mach / te loffen / mtgeſon⸗ghe weghen hem nu noch toebeloozen/ 0 
pert Die ghene Die ghebaunen zjn Bp den | nae defen toe ballen machten verſtaen 
Aaedt vande Thiene/ ofte door deſſelben wozden Ban UU af gheheel ende al / ende teut 
authoriteyt / niet tegenftaende datter geli vollen gervallen ende gheappliceert in ou⸗ 
miteerde tht ofte groote nauwichept van fe Zeeen ofte bauck van Canfifcatie/ende 
halotten ofte temmen in hare Sententie | alle goederen Fide-Commis rs 
weſen machten: Bach en ſal hy nopt meer pen / noch tien Taren naer fju doodt ſul⸗ 
dooꝛ eenighe macht Die venandt hebben / len inſghelhcx verſtacu worden / ET: 
i en 






















te log-fpreechinghe vande gebannenjder? 
faonen / Verloft worden Lan Dit teghen⸗ 
woozdighe banniſſement;: Ende noch veel 
min hem verleent worden eenighe ghena⸗ 
de van fuſpenſie / opſchortinghe / alteratie 
ofveranderinghe / verghevinghe com en⸗ 
ſatie / relief van naeuwichepot ger ſtem⸗ 
men / noch door middel ban lant · wimnin⸗ 
ghe / van reſtitutie in fijn gheheel / van D2p 
gheleydt / noch van € rijchſ dieuſten voor 
t'gemeene beſte / noch bp inſtantie oft gra⸗ 
tificatie van Princen, wie die oock Welfen 
machten / nachte om eeniaheandere rede” 
ren / Bie meu erdencken mach / niet eene 
uptgefondert/nochte oock tminſte poinct 
gan defe voozrſz · conditien veranderen / 
dan met afie de balotten ofte ſtemmen 
gande aetf heeren ende Hoofden LAN 
de Beertighen / ende met de ijf ſeſte· dee⸗ 
ten van alle de graden van onſen Colle⸗ 
gie / ghereduceert tot heure perfecte ende 
gantſche ghetal/ ende mette vnf ſeſte· dee⸗ 
fen van deſen Faedt ghereduceert tot hef 
ghetal van hondert tachtentich / alwaer 
foo in d'eene als d'andere plaetſe / het Pꝛo⸗ 
ce voor eerſt moeſte geleſen worden: M 











































































oftetnighen tijden verkrijghen mochte / 1619. | 161 
noehte ooch npt krachte van een GIEHEN — | mn 


E 








—— — 


16 
⸗ * Zecca oft bancke ban Confiſcatie: waer 
J ban nochtans Loor cerft ban alles eenen 
te inventarig Diftincteljch fal ghemacckt 
Worden bp onfe Advocaten Lan tgemeẽr / 
Be welche fullen ghehouden zijn Wel te let: 
ten/ende met de hooghſte diligentie te ver⸗ 
hoeden / datter gheen fraude noch t'minfte 
bedroch ghepleecht en worde bp de ghene 
Die Ban De vboorſz. Advocaten Gier over 
eenighenlaft ghegheven fal wozden / ende 
ſullen daer naer vonniſſe gheven / ende dez 
cideren alle de verſchillen / controverfien 
ende fwarichepden die over ſulcx rÿſen 
mochten / Boog wat oorſaecke oft accident 
tfelge gebeuren koude / midts boo? bee 
houdende alle B'appellatien hier van / Die 
allegader ſullen komen boor DEN KRaedt 
oft Collegpen t'welck van deſen Naed hier 

over ſal gheſtelt worden. 


Deſe jeghenwoordighe Sententie fal 
worden ghepubliceert in Beerffe vergade⸗ 
ringhe banden grooten Kaedt / ende op De 
Crappê van Sint Mareo,ende op De Brug⸗ 
ghe van Rialto, ende alle Jaere op den eer: 
flen Sondagh in de Paften afghelefen/ 
ghedupzende ſyn leven / door eenen Advo⸗ 
caet ban tghemeene in den ſelven grooten 
Kaedt / ende Doo? openbaren Druck aen 
alle ende peghelijcken kondt ghedaen. 


Boeck pag. 417. in het co2te aen·ghe⸗ 

roert het oopdeel Des PationaclenSy- 

nodi, ober Conradum Vorſtiũ, ende ober 

fine leere/maer alfo ick nae der hand Lol: 

tomender bericht daer ban becomen heb⸗ 

he / ſoo hebbe ich. goct gebonden het felfde 

bier bp te voeghen / ſynde Be eyghene 

| woorden Hed Synodi, Den Heeren Sta⸗ 

| ten Ban Holland ende Weft-Friefland 
fchriftelheh over · ghelevert. 


TE: hebbe bier boven in dit felfde 













F 

ee le Lfo het dẽ Doorluchtich⸗ 
Nen syn” | ſten ende Hoogh-magen: 
kde Loaf Gap Den 1. Staten Generael; 
Nejczie (Oran We, belieft beeft / Doo? hare 
Madi © NE Mel-gheBozene / Edele/ 
—8 Erentfeſte Ghecömitteer⸗ 


5 Ep CML de/deſen Synodo te belaſten 
dat De felBe ſummierlyck haer oordeel 
faude gheven Han He Theologie ofte Heere 
Conradi Vorftij, Doctooꝛ ber H. Theologie, 
ſoo bie in fijne fchriften is voorgheſtelt: 
ende met eenen verklaren / of De ſelve in de 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
d 8 


LL 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, 
fen te Wefen ende gheappliceert in onfe | Bhereformeerde Herchenende Schoolen 1619: 


— gn / 
hd * PS A 
N £ 


—— — 
































met vrucht ende ſtichtynghe heyiſamelyck 
gheleert / ofte inde ſeive god vzuchtelhck 
geduldet mach werden: SOO IST, Dat 
defe eer\waerdige Synodus,alles in de vree⸗ 
fe des Beeren wel overwoghen eride one 
derfocht hebbẽde / met eendrachtige ſtem⸗ 
men heeft verklaert / ende verklaert by de⸗ 
fen/ Dat de vooꝛnoemde Conradus Vorſtius 
in ſyne laetfte ſcheiften infonderhepdt in 
fijn ECractact van God: , ende de epghene 
fchappen de ffelben;behhalben Dat ha booze 
ftaet ende verdedight de doolingen Lande 
vijf articulen Der Remonſtranten Die int 
Defen Synodo verworpen zyn / wiet alleen 
van een ofte twee articulen Der Gerefor⸗ 
| meerde Beligie/maer van De meefte hooft⸗ 
ſtucken der felber / als Lan De Dryvuldic- 
| heydt der Perfoonen int Goddelijcke wefen; 
Ban de Eenvoudicheydt,Oneyndicheydt,On- 
mercklijckheyde , VVelentlijcke over-al-te= 
ghenwoordicheydt, Alwetenheydt, Almach- 
ticheyde, VVijfheyt ende Onveranderlijckheyt 
des Goddelijcken wefens:tan De Scheppinge, 
ban de Voorfienichr:ydt Gods, van De Perio 
nele vereeniginghe der twee Naturen in Chri= 
fto, bande volle ende volmaeckte ghenoech— 
doeninghe Chriftivoor onfefonden , ban De 
Rechevaerdich=makinghedes menfchen voer 
‚Godt door het gheloove : ende bele andere 
| meer/Die foo Ban den Gꝛootmachtichſten 
Coningh ban Groot Battannit/alg bau 
ecnighe Cheologanten openbaecrlëcht acne 
gheweſen zin / ecnfDecls bele dinghen in 
twbffeltrecht / waer van alle de Shere⸗ 
formeerde Herchen nu al ober langhe upt 
den woorde Godes de feeckere ende gedes 
termineerde Waerhepdt hebben ghehadt 
ende beleden ; anderf-deelg ooch feer Dele 
dinghen upt· druckelyck dryft / plat uyt⸗ 
gaende teghen de Goddelijche waerheyt 
in de Deplighe Schrifture gheopenbaert / 
ende teghen belydeniſſen ban alle de Ghe⸗ 
reformeerde Kercken / De eere Godes ope 
antlijck / der Godtvruchtichepdt ende ſa⸗ 
licheydt der menſchen ſchadelyck/ ende 
met be Godf-lafteringhen dieus heplaos 
fen Socini,ofte gantfch ober éen-komer:de/ 
ofte de ſelve feer na-bp-komende.Fa/oock 
De voornaemſte argumenten/ Die ſoo ban 
De eerwaerdighe oudthepbt / alg nieuwe 
ghercformeerde Heeracrs boor De rechts 
ſinnighe eere / ende infonderheptt voeg 
De eeuwighe Godthept onfes Beeren Fee 
fu Chriſti upt Den woorde Godts vecht 
aenghetrocken / ende gebrunckt zijn / door⸗ 
Ctttt gvaens 








Fol. 442 


Well 


9 


4 
Wii 


s Pak — 


* 


ee 


NCN he ke , 
— — 
RE — WNF 


—— 


— 
* 


— 


PR NP a 
ee 


— gr 4 k ih 
nl — 
































































Nederlandefche Hiftorie 8 har vaneen — ea Gs 
Hek have wacht | Be Mercken gautfch uret Waer die En 5 es 
‚6ig. GAME EN in ge elk andere | Cen laeften bidt beft —— — 
| man SOEPELE ee georg Her waerhepdt beter eenftelijek De Baoaluchtichfe tes 
B — werden adepeaete ———— haf have au f i 
| J —0 He Sophittert > waer Dua? DE Jac 8 À * * ẽ | 
LANE ge elen De ete werdt / met atie | thozitept ot be Ofgevefogmeerne ee 
1 HEE EE nerfteitjene witlopich ——— en 7 bat be gPeberlantfehe eres, 
He ARR EI —9 ighſins teko⸗te veſorg * / 
ED beep en DE Te bande ſelve/ en ntet langher met dele Cette —5* 
—9— maer die in haer ghehceſlatenve⸗ op datie ende Rieke 4e: soe befmettet wers 
IL — geben wan bie ghene / die ſyne godf-lafterine ften deſes 
Hi nde ahem / fouden blijven hanghen. | den;ende tot —— De FOREL feer nld 
—40 fehriften left  claerinek biyckt / Dat hpli- Vof. ende dierghelycken fis — 
HE Alfoo bat De eft willen banen/ | doenlyck / mogen werden gheſuppri 


bos, frichtgeh eenen wech Deelt | ino en⸗ ck God almachtich/Dat hp Be Des 
| — hen van Socino enz Bidt oo 
| —— melden te planten/ ende berlamdtfehe Gereformeerde ——— 


looſe Ketteryen / 
perfoechen het | gheng foodanighe BOD! | 
ban bene, edge 
toe te vergee oaten/ \ 
tin left alle def — met wers | de rechtſinnige leere meer en reesi 
— herymde diftiuctien/- frivole | de ende beweftighesende rd U 
ed) arme uptvluchten / eü bedriechihc· verltium , ende alle Die ME h ———— 
Ge olinrgen te bedechen ende te — — heineken ed A —— tg 
halwen / niet alleen Dete | wegh der 4 
Ee et Oe besten licentie gan foo los en: | der-roepe ; op Dat De Berthe —“ 
Ke —— gan be voomaemſte | over de bekecringhe⸗ ats beſchaming 
be oftftuchen per Chiftelgeker Heligie te | bande ſelve / mach — — lk 
F uteren/ende deſe flibberighe/ twyffel· Beſloten ende hdmi ken Den wiers 
arbtighe ende gheſchroefde mantere Dan | Synodo Nationaltot ord 





L * tuypghen / 

elijch/ met | den zWep 1 6 1 9, twelcke Wp betur 4 wint 
kee —— geen” | lohannes Bogermannus, Praeles Synodi E went Ne Wp 
* ner een-komftich / ende eenrechts | bus Rolandus, Aflelior : — — AE 8* 
ds (ent Leeraer gantſch onbetame: | lius, Affellor Prafidis : Sebaftianus — ke 
—— ie:macr dat infonderkepdt fue leere | Synodi Scriba : Feftus Hommius ‚ >y it 
wan feer vele hooghwichtighe leer-poine” | Scriba. A 


$ — 5 * hende til, t° Rot 
endedebes | Hier op hebben hare Hooch· mogl Aeſolun⸗ l, 
ef 73 ermee Herchen | Hefe Gier volgende Befolutpe ghenomen. zan pel 


— 
Hi A lyck / ende zen gel, 
frybieg / godloog/ godf-lafiek ae € Staten van Hollandt var pg 
be Baborliche Maye ent be ber | MPN ende Det-Drieflandt in Di 
ek ronmeerde Kerchenen Schooien geen, KEUR, rd ene — 
xefore bulden / maer tPeenemael met gunge ghefien! e erts 
rh note uvt ge ſelve te Verbannen en⸗ Gfententie bp die bi ot ves fs, | 
* — ide (dine / dl Ie | ll —A onac nalt 
— — poolingen it maf | en Aegbens ben Derlon, Gherchoiften 
—9— fte niet heeft afgelaten /macr & eers \ Dortaor dert. Chectogie / ende op DE 
ER ERF ningen ende oordeels van Ghereform ſeifs fake rypelycken gez 
laki Heerners/ Nrabemienende | ſewe ende Des ſe fs 
hf Be Bpineen, Herrons ene tens | fetfy ; Debben maer gehouden deliberatie 









BEI ii 8 ‚ dat nae dien 
EEM bii je if ie hp met fine fchriften | werftacn ende gherefolveert/ De 
Hd | Bert echte me ——— ii neten mart Gene kept toe 
J——— nick repareren; Soo berklae ie B abe | 
J—— Weer. Synodus, Bathp hetamptenbebe | Lepben / heure En. MO. ren taten | 


mi tueren 'talene | 
eenen recht · ghevoelenden Pꝛofeſ⸗ quam in ſyne ſaecken tc ſta | 
* — —— Gpevefogmeere | behoorde: Voende * tſelpe / — | 


vropean Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
e courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


mages repro 
444 B 20 












» | 16rg, den voornoemden Conradus Vorftius Gan 
Te | fine dienften inde voorts. Vniverſiteyt / 
f ſegghen hem ap fijne Weddens inde ſelve: 
Ende foo bevonden wert fijne verblijven 

in deſen Lande / den Staet ende kercke te 

weſen ſchadelyck / ontſegghen hem den 
Lande van Hollant ende Weſt. Dzieflant/ 
GOꝛrdonneren hem binnen ſes Weecke Daer 

upt te vertreckẽ / ſonder daer inne wederõ 

te mogen komen / op peyne van arbitralic⸗ 

ken / ende alg Perturbateur bande ghe⸗ 

meene cute te Worden gheſtraft; Dougen: 

de hem iiet temin toe tot ſynen vertrec⸗ 

kefthalf Jaer gagie daer in hy is getrer 

hen s endelaften dat hp bp fpeciael aen? 

ſchryvens van defen fal Warden verwitz 


ticht/met expres bevel dat hp hem hier na | 


cegulere. Bhedaen inden Magbe / den 
xxbijen. Juli 1619. 


Ter Ordonnantie vande Staten van 
Hollant ende VVeft-Vrieflant, 


Ende was onderteechent/ 
A, Duyck, 


es 


lean booz-gelaopene hand-lingen ber: 
ter pe. moedden ende breeden Dat fp in het onge: 


«05 ghevouden tt te ſchehven eenen Anti-Sy- 


for! nodum ofte Teghen-Synodum, gen welche 
hae | fp fouden houden binnen Rotterdam, gelijc 
tn, fp oock ghedaen hebben/beghiunende dert 
SA | ijf en Marcij ftylo novo deſes Jaers 1619. 
fo Alwaer fp een Ligue ofte Berbinteniſſen 


beraemt hebben / ve weicke fp aen de herc 
ker gefonden hebben. 

@ Berbandelde in Hefe Teghen-Synodo, 
ig ven Heeren ——— ende den Heeren 
des hoves vanddolland ende Weſt· Frieſ⸗ 


fand in handen ghecomen / die het ſelfde 
in —— druck Gebben aen den dach 
gegeven / fo Alg hier volght. 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
by courtesy o 


ges reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Image 
444 B 20 


Onder de regeeringhe van Coninck 


Î Bat fp van qunettotarghet gaende / ſoo 
—* ——— verde 


Philips de derde, 


GS de / diemé BemonFranten 


* 
KA 
— 







naers / Ouderlinghen ende 






Nemsnſtranten meer ende meer af weeke 
bepde van Gods heplighe Waerhept / en⸗ 


| De alle Cheiſtelicke ordzee / liefde / vrede en⸗ 


De beſchepdenheyt tegen De Kemonſtran⸗ 
tert ende hare Bemeynten / dryvende niet 
alleen verfchepdene grove / laſterlicke / et 


Der godfalichepdt ſchadelicke opinien in 


tſtuck van De Peedeftinatie met Den gen⸗ 
Klee ban dië/Die fp inde Haeghiche Confe- 
rentie ofte gantfch niet, oft feer bedeckte⸗ 
licken hadden Loorgheftelts Maer willens 
de daer-en- Boven noch haer gevoelen Den 
Femonftranten opdeinghen / als noot-fas 
kelick / om alſos ghelooft ende gheleert te 
moeten werden / immers ſonder eenighe 
teghen-fpzaeche en defen te Willen Der / 
hoe moderaet ende diſcretelick de felfde 
machte ghefchieden. Dat oock de anthozi⸗ 
tept ban menfcheliche ſchriften te Weten 
Carechifmus ende Confefhe bp henlupden 
fulcr is Date gheuoechfaem geacht Wers 
den alg tweede requlen des Gheloofs / en⸗ 
de niet veel min als Gods Woordt felve/ 


blijckende by berfchepden prꝛouven Daer 


ban bp de Remonſtranten boog deſen gez 
ghevensende fp tat voort · plantinghe Ban 
befe ende bele meer andere fchadelicke opis 
nien/ (Waer van Wp eenighe hier nae als 
te principaclfte verhalen ſullen den Obere 
hepden oock foechen in te planten het 
angoddeliche en riete 
veelen van Conctentie-Divangh/ende het 
ftraffen/alwaert ook metter dood / der gez 
net die bp hare Rerckẽ oog Ketters oft 
Perturbatenrs/ban haren Rercken · vrede 
verklaert ende veroordeelt zyn / ſonder dat 
noch foo vele ende langhduprighe ondere 
rechtinghen tot kenniſſe der waerhepdt / 
die na de godſalicheydt is / noch foo mees 
nichfuldighe ernfiighe vermaningen tot 
bredeende onderlinghe verdraechſaem⸗ 
hepdt / nu bele Paren herwaerts acn 
hun ghedaen / nach) ooch ſelfs de ſolem⸗ 
nele Keſoluten Her Hooghe Gverhepden 
tot dien epnde verſcheyde⸗ maelen gheno⸗ 
men ende ghearreſteert „pet bp un bebe 
ben moghen ghelden: maer in teghen · deel 



























Hoo eenige Mercken-die: 161 9. 





®Diaconen ban verſchey⸗ eren van 
dene kercken hier te Lan⸗ titgebe ſei⸗ 


Oft Memonftrants-gefin rotterdam, 
57 He noemt / bemertkten ens den 3. Mac 
de daghelicx bebonden / Hat De Contra- iP 2: Ac 


= nao 1619 


J 
* 
41 4 
9 
* 
en KK 
ie! à 
fj « 
Vs 
EN 
r zakt 
» 
Ee 
* 
* 
| 
J 


— J De 7 
* 4 En Pe % | 
EN — — 


—— — 
EE zn he 
* dr 





Mit à 


J 
J 
2 F 
— — — —— —— — — ⸗ * 
— — ed * 
* 5 —— — Pd — 


—— — 
— — 






—2 














Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


L 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


1619. 


Nederlandtfche Hiftorie 
verde zón gheprocedeert / datſe de Ghere⸗ 
formeerde nercke Gier te Lande LOL een 
enbare Droevige ende ergerlicke ſcheu⸗ 
einqhe ghebracht hebben / oprechtende 


Feur tgantſche £ ut afgeſonderde Diets: 


Kon/Eoufifkozien/ Claſſẽ / ende andere ver⸗ 


gaderinghen teghen alle orpre inde Ghe⸗ 


refarmeerde lercke Gier Le Lande aenge⸗ 
namen/ verſtoorende daer en tegen alan: 
me Daer fp konnen ofte moghen de vreed⸗ 
fame Ghemeynte der Aemonſtranten / ſoo 
serge, Dat fp eerſt neffens De ſelve inghe⸗ 
komen zijnde tat ve publicque Cempelen/ 
paer naer haeſt de felue alleene inhouden 
met openbare ghewelt / ende De Remon⸗ 


ſiranten Daer upt ſtooten / beroovende de 


fel\ae van heure trouwe Marderen : ende 
gaorte (ele niet toe-tatendeeenigle pub⸗ 
tjche vergaderingen ende exercitien van 
haren Godſ dienſt in Steden ende Doz⸗ 


pen: Waer upt Dan anders niet te wachte 


enig/ vaneen totale vupne ende verſtrop⸗ 


inghe van ſoo vele tot noch toe bloeyende 


einde treffelycke Ghemeynten: Alles ſtry 
vende tegheng de vryheydt der C onſcien⸗ 
gie ende onfeg Daderlandts / in twelcke 
verfchepden andere fccten / fae Joden 
ſelfs / de vꝛwheydt ban f. danighe vergade⸗ 
ringhen werdt toeghelaten / ende DAT dan 
noch alles onverwacht het oogbeel Der 
Gherereformeerde Herche / de welche tot 
nach toe t'ghevoelen Der Gemonffranten 
nopt ontgbelich Geeft berhlaert: Fa ſelfs 
met het vordeel des Synodi Narionals, 
vwelck bp hare Bo. Mo. is te ſamen ge: 


raegen 7 omde fwarichepden upt de Lj 
* filterende, tot sf t godfalichept is ) te behouden / ende voor 


tontraverfe poincteu reſi 




























































Het veertichfte Boeck, 


ken UNaden niet en ſpaert / maer afſet ende 1619. | 16 
— 


degradeert van hare dienſten: Dat oock 
futer ig De gheſtelteniſſe des Sy nodi Natio= 
nalis, alg beſtaende upt loutere Contra Re⸗ 
monſtranten / ende onder DEN ſelven upt DE 
bitterſte ende ghepaſſioneerſte / die alreede 
hen allenthalven als formele partyen bet 
Glaert ende vertoont hebben: ghelck oac 
ee nighe vande uptheemſche Boctoren met 
hare heftighe ende gantſch vpartydighe 
Oratien (Die billick alg faa veel conden 
natten te houden zyn) tegens tghevoeen 
nee Gemonftranten ghedaen / ſonder Dat 
ge geciteerde Broeders vander Remon⸗ 
ftvanten zijde/dDacr op mt minfte gehoort / 
oftetot haer defentie toegelaten werden⸗ 
niet jegenſtaende fp ſultx wel ernſtelicken 
verſotht ende ghepreſenteert hebben: Dat 
derhalve van DEN Synodus Nacionael 90035 
niet te verwachten en ig die vrucht / end? 
dat epnde / Waer toe Dic ſelve by hate Ma. 
jo. ig aengelepbdt : maer in tegen- Deel, 
nae alle apparentie meer anrufte / ſcheu⸗ 
ringe / ftavernie ide canftientie / ſthvin⸗ 
ghe van dwalingen / ende juftificatie/ / mo⸗ 
ghelyck ooek vermeerderinge van ſoo vele 
dagoddeliche proccduren Die teghens DE 
Remonſtranten tof noch toe geplecht zyn / 
ende noch daghelcx gepleecht worden. 
SOO IST „dat de berchen-dienacrs / 
Ouderlingen ende Diacanen voorſz / oM 
‘bier tegen foo Veel in haer is / behhoogljee 
her wyfe te voorſien / ende DE Werchertens 
de Litmateu van de Gemeenten der Hee 
mouftranten / foo veel moghelyck is / by 
De ſupvere Leere der waerhepdt / die NA DE 


fte vande Bercken opt gevouchlyckſte ne fodautge upter fte rupue erde verſtoringe / 


per te legghen / ende om de waerheyt van⸗ 
ne Heere te verhandele / ende te onderſoec⸗ ff 
hen aen Godts woordt / ende Daer op dan 
Bare Ho. Wo, diſpoſitie te Verwachten. 
Baerteghende € ontra-Bemonffranten 
alvoozen fommighe vande Aemenftran: 
gen vecht voor taengaen / andere ſelfs gee 
puerende de vergaderiughe Les SynodiNa- 
tionalis voorſs · van hare dienſten hebben 
gheſuſpendeert / oft finalick gedeporteert / 
ende nu de faecke foo verde ghebracht / dat 
en nercke der Memouftranten en is/ 

e niet eenighe afbreucke in hare Diez 

À heleden/of fer na by is 
omte lijden: Ooch foe verre Dat men eent⸗ 
ghe Contra· Aemonſtrants · geſinde/ doch. 
met den Remonſtranten vrede houdende 
Vicnaerg/ jae ſelfs mede gantſche Mert”, 


naers en hebben 








aAls de Tantra Aemonſtranten teghens De 
ofwe voorhebben / te behotden: oock De 
ſelve aen malkanderen Lu onderlinghe vre⸗ 
he ende eenichept/fonder De Welche fp niet 
pefkaen en konnen 7 vaſt te Berbinden/ 
goedt ende ndodith bevonden hebbeu / m⸗ 
Ben ame des Heeren bp den anderen te 
Konten op Den vhfden Marij Anno 1619. 
binnen Rotterdam, eude aldaer op alles, rije 
pelich te letten / te adviſeren / ende ſodanige 
vᷣoorſſagen te Doen "als fp ter ſaecke dien⸗ 
ſtich ende nodich fullen achten: Mits Baer 
van rapport te ſullen doen aen hare mede⸗ 
Bienaren/Herchenende Herehen- Raden 
pa diſcretie: ooch tadvhs vande andere 
wercken der Äemonftrantenof hares ge 


folweert 


finden Daer op te Goozen Boo? ende aleer 
dat pet Wan alles wat volght / voor ghere⸗ 


— 


19 


perfide — — 
dat J 


Et NE es 


— — a 
is ge Bn 


16ro, folseert of arvefteert werde gehouden. 


hes 


2* 





1 
he 
⸗ 


Hertken-diengers / Oaderlinghen 


ende Diaconen voorſß / gheen an: 


J. 
E Me voor eerſt / ſoo verklaren De 
der regel noch richt · ſnoer des ghe⸗ 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, 


eendrachtelicken / Get ghevselen Der Mee 1619. 


monſtranten / ſulcx tſelve inde vyfartitu· 


len begscpen / ende bp de ſelve verdeedicht 
is/te houden boor ſchrifmgtich ende noo⸗ 
Dich anr inde Chriſtelicke Gemeente ghe⸗ 
leert te werden; ghelyck ſy het contvarie 
ghevoelen der Contra. Kenionſtranten in 


loofs / waer aen de geſontheyt ende waer⸗ heſen houden Baer onſchriftmatieh / AUS 


worden / te kennen / Dan alleen De WP. 
Schrifture Des Ouden ende Nicuwen 
Teftaments. 


{ 


Volgend dien / dat niemandt aen eeni⸗ 
ghe Menſchelhcke ſchriften of Formulie⸗ 
ren verbondenen is / ofbehoort te worden/ 
verder / Dan voer ſoo Veel mette Heplighe 
Schriftup? actorderen: Ende vat derhal⸗ 
ben De feíbe altydt eraminabel zyn ende 
bihven:oock foo verre / dat het cen Keure 
van gheen Nercken noch; Synode en ſtaet 
p'felbe Schriften te latt aen Gods Woozt 
eramineren /of niet ; maer Dat fp in gele: 

| gener tydt ende plactfe nae behooren moe⸗ 
| ten gheeramineert worden / Dat is/ ceu Pee 
Ber Vp gheſtelt worden / ſjne bedenckinge 
| biep oder or tenen dſelve heeft / voort te 
| brenghen / te debatteren / eude voort te 
| ftaen / fonder dat hy daerom eenichſins 
erde bef waert / ofte ghehouden zp hem 
felweneenigher Menſchen oordeel vorder 


te onderworpen / Dan nac dat hy felber ges. 
woelen fal: Dat hp oogdecle na Gods Dep: 


rich woordt / waer aen oock de Rechters 
haer ſelven alleen in attu ludicij, ſullen verz 
bouten houder. | 


Waer — alg oochſchynelick 


Bicht” hoe verde dat wy in deſen grondt 
pau de leere vant Pauſdom verſchillen: 


Soo verklaren ede prootefteren Wp oock 
foo God ende ſyne Ghemeynte / dat wy 
Pauſdom vooꝛß / noch directelyck noch⸗ 
ge fudivectelick ſoecken dt te voeren oft 
handhaven / ende Batmen ong met ſoda⸗ 
nigge naffropinghen be hoochſte injurie 
gcudotte, +5 EE 


13; 


ende wat aengact be gefehillen tuſſchẽ 


de Femonſtranten ende Tontra· Remon⸗ 


Arenten uptſtaende / nopende de goddelio | 


ke Peedeſtinatie met Hen aenkleven ban 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 
d te 


ile 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


hept ban alle Heeringen moet beproeft 








adien; Daer aver Norkiaren de Broeders | heeſt ende as dere ter ver do 


ſtichtelick / ſtrydich tegens die eere Gode, 
ende De godſalicheyt nadeelich / ende Baere 
ommie noch ſorehgelyck / ende upt hare na⸗ 
ture ſchadelick om gheleert te worden. 


V. 
De protedupeen Die de Aemonſtranten 
int ghemeyn / ende int byſonder byde ghe⸗ 
titeerde Broeders voor De Synode ghe⸗ 


ſondem tot voorſtant ban haer ghevoelen⸗ 
twelck ooch het onſe is / houden ſu voor 
‚gocdt ende litinatich voor ſoo Veel als Gas 


De felbe bekent zyn. 


* V J. 

Daecr en teghen cn kannen fp ben Syno⸗ 
dum Nat ĩonalcin tot Dordrecht / in ſulcker 
gheſtalte als nu d'ſelve beſtaet / boor geen: 
hbequaem NAechter erkennen / over de ghe⸗ 
ſchillen tuſſchen De-Femonftranten ende 
Contra· Nemonſtranten uyt ſtaende / ofte 
oock over eenige ſaecke Der Nemonſtrau⸗ 
ten / daerom fp oock van deſer uren aen 
alle Seutentien / die tot condemnatie oft 
renich naedeel der Remonſtrauten / azz 
in leere of ordee / mochten ghevelt Worden. 
dock aile’ Erdounnantien ende Statuten 
bj De Synodus voorſz te ramen oft arreſte⸗ 
ren / voor ſoo bele als fp het werck des sy· 
nodi moghen ziyn / voor nul ende van geen⸗ 


der waerden verklaren. — 


—VV wije —25 : 

Souden och tat den Contra Wentaiv 
ſtranten of haer Gemeenten niet kammen: 
Met goeder conſcientie weder keeren / 
voor ende alcer dat neffens De reparae 
ban hare ougeddelicke procebupren /:£08- 
feheuringhe ende verſtooringhe vande 
Kercke dee Kremonftranten aengewente 


Leech deſe navoigende leer-poincten tp: 
[-bentupbenepentlichken ſullen zyn ghecons 


4 


demneert ende ghebetert. it A 


d J. * 
Dat’ God: abſolucelicl· eemglie Roenſchen 
buyten Chriſtum ter falicheysoverdvdineorc: 
* fondsr- 

: : 


EL ett tik 


Fol.444 






































* 


— * — * 
de : * Ee 
oon zr — ms Ak he Os J 


Dn 

















































ee 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced b tesy of k 
— y courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


wendelicke vloeyt tot nae 


DASS 


Wederkantfche Hutorie 


goefzacke daer tae te nemen uyt des Menfchen 
eygren werckelicke of dadelicke fonde , met 
ales wat uyt defe abſolute ordonnantie noot” 
deel van de godſa- 
frcheyt,ende voerfel van godloofheyt:waer van 
breeder deduttie fal ghedaen worden in de 
juftiicatie van de welcke hier nac gefproken 
werdt, 


11. 

Dat de Catechifinus Coufeſſie oft eenigh 
Menfchelick fchrifr vã fulcker auctotiteyt zijns 
dat de Revifie oft examen vande felve aen 
Gods woordt niet norelick en moet ghedaen 
worden,ter behoorlieker tijde ende plaetfe, felis 
wanneer Kercken-dienaeren ende Kercken 
fulcx verfoecken,oft Overicheden beyelen, ten 


_ _zydan , dat ſulex de Synodeoft Kercke goedt 


winde:Oock datmen de felve fal onderfchrijven 
om daer door niet alleen de eenicheyde ‚ maer 
nee de ghefontheydt in de deere te betuy- 
ghen. 


II 
Noch dat de Overheyt vermach ‚ende oock 
behoort (foo eenighe Contra-Remonftranten 
bier.te Lande drijven ) hare Onderdanen met 
uyeterlicke of lichamelicke machtende ftraffe 


wan boete; ghevanckenifle, ballingfchap,jae de 
doot felfs te dwingheninfaecke des gheloofs, 
die onder den. Chriftenen gedifputeert wor= 
den, het zy om haer yet te doen fwijghen ‚of 
Belijden teghen haer ghemoet „het zy-om eenie 
e middelen: haer te doen aengaen ende ghee 
yeken die in de ooghen vande Overicheyt 
dieoftich zijn , om tot kennifleder waer heyt tc 
kommen „ef andere middelen dieden Ondere 
danen: noodich houden ter godrfdienfticheyt 
nactelaten: het zy.om yet imt ſtuck vande Re 
ligie tegens hare confcientien te doen of te la⸗ 
gen:Behoudens niette min dat wy verftaen,dat , 
de Overheydtmachtich is, ende behoort-alle 
onghebondenheyt ende alles wa: uyt hem fel 
wen totberoerte vande Politie fr eckende is, ze 


WEEEn. 


Dat alle ſorge ende. poogen des menfchen? |: 
ende alles wat voortgheloove gaet⸗ nier alleen 
nier prafajtelick, maer oock den menfche fcha- 


delick is. 


Vv. 
Dat de Menfche gherechtvaerdicht wort als 
hynoch —— dat alſoo de verge- 


vinge der fomden gaet voor de bekeeringhe. 













Het veertichfte Boeck. 


VL. 1639. 16160 
Dat de menfche waertick weder gheboren mer nm 
is, die maer een luft ende gheneghentheyt heeft zaan 
tor yer goedts , fonder nochtanste doen het 
goede dat hy wil , ende geneghen blijvende 


eets toc alle boofheydt. 


Vv IL 
Datde Herborene menfche met de hulpe des 
Geeftes, die hy van God ontfangen heeft „niet 
meer goedts doen en kan dan hy doet, noch 
meer quaets laten dan hy lact. 


IFA. 

Sullen oock Hoogte de Eontra-Kernon? 
ftranten ghehouden zyn te condemneren / 
Be thien Gelderfche pofitien / niet alleen 
in't gros / ende ſoo die in ordre van Woot: 
den ende ſpllaben / alle aen malkanderen 
hanghen : maer ooch ſtuck voor ſtuck elck 
artyckel op hem ſelven / alles in oprech⸗ 
richeydt ſonder eenighe raptie / dubbelſin⸗ 
meheyt / of andere mentale bedenckinghe⸗ 
dan de woorden upterlick / ende vecht fin: 
nelick mede-brenghen. 


FE. * 

In welche hare gemeene Chriftelicke 
-faeche / de Broeders belooft hebben / ende 
heldoven mitgdefen / malkanderen ghe⸗ 
troute blhven / ende met raet ende daet⸗ 
in de vreeſe Gods de handt te bieden nat 
Bermioghen/in Alles wat ter aorſaecke BAN 
efen hare gemepne faeche / Deen of d an⸗ 
der mochte overhkomen. 


VOock De vergaderinghen Hie tot voor⸗ 
ſtant eñ voortplantin vande ſelve ſake 
machten-ghelepdt oft beſchreven worden / 
bp den ghenen die Daer toe ban weghen 
Het ghemeene Lorpug der Kemonſtranten 
futen gelaſt zyn / naerftelichen ende ghe⸗ 
trouwelicken waer te nemen / ende te hels 
pen delibereren/vefoleren Bcc:fulcr als DE 
faeche verepſſchen fal / ene inconfcientië 
fal-bebanden worden te behooren. 


cant boog eerſt ſal blijven bp ſyne 

tot pat de noot wiſſ linge gerepfchte / 

dat.eenige waren fonder dienft / DIENT 

— —— je ae we Det en 

eert hem n ſal onder ⸗ 
deel ban de ghemepue waoederſchar / ofte 


=» __ 2. 
Dort goedt bevonden / dat elek pent 
Ei 


le 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. 


1610. Ber ghener die daer toe ſullen gemachticht f geftelt/tot welcken eynde een peder Ban 


mer, Fe 8 | deſe vergaderinghe heeft aengenomen 


Gj, de Hiſtorie vande quade procedupzen tof 
Be onkoſten nodich tot anderhoudinge | fufpenfte / Heportement &ec. der Nemon⸗ 
van de ghedeporteerde Vierehen-dienaren | firanten inde refpeetive Provintien ende 
ende anberg / tat vorderinghe van. De fas | Claſſen aenghelept! toe te ſenden / den ges 
ken der Kemonſtranten / int gemepn gefas | ten bie met het ſtellen bande felve Bufitz 
mentlicken te helpen draghen /op de moet | ficatie belaft is. Dan gelijcken fal een Re⸗ 
Baer toe onder ong te ramen. monftrantie aen Bare Ho. Mo. gheftelt 
worden / by de welcke gengeweſen werde 
EA TH. de onbillickhept ban ſodanighe Placcas 
Perklaren voorts ghereſolveert te zijn | ten / door De welcke dat alreede de Nemon⸗ 
Doug Godes ghenaderde B2pbept van ha: ſtranten hare vergaderinghe ende Godſ⸗ 
re vergaderinghen ende Gobf-bienften te ‚ dienſt verboden is / of noch ſoude moghen 
ghebrupchen/fouder haer felven vaer ban ‚ Lerboden worden. Sal oock een ſchrift 
te laten ophouden / of afkeeré/nochte Hoog  ahemaeckt worden gen De uptheemfche 
aenbiedinghe ban gaige / noch Ban bzede/ | CTheologanten op de Synode Nationael / 
ken doo? periculeñ / noch door Placcaten daer in men de procedupzen ban Lerfchepe 
of Oydonnantien ter contrarië gemaecht den Provinciale Synoden ende hare Gez 
ofte te maechen/ noch Booz eenige werelt: | deputeerden Sec. verhalen fal : Ende ver⸗ 
lijcke confideratië/fo lange tot dat de Cos | foechen Dat fp De ſelve procedupzen tot 
tra-Femonffranten de affchouwelicke po: | nacdeel der Nemonſtranten / met haer ads 
incten — ghecondemneert / ende Lijs niet en Willen ſterckẽ / noch approbe⸗ 
hare onchriſtelicke procedupzen gebeteert ren:maer liever voor De vryhept / endet 
hebben/af elcr confcientie hem anders ſal behoudeniſſe van fo bele / ende treffelicke 
ghebieden te doen. | Keechen erde Kercken dienaren hier te 
Lande / intercederen by hare Po. Mo. bp 
EF JF Fe ſyn Ercell. öcc. 
Mopende de vergaderinghen / ende erer: 
eitie van Godf-dienft te pleghen / het zp KPJ. 
publdek/ahelijck als de Mennoniten ende/ Alles aldus inde vergaderinghe Bee 
Martiniſten hier te Landedoen / het zp | Breoederen voorſßz / voor-geſlagen / gedelis 
hepmelich: is goedt ghevonden / Bat daer bereert ende geadviſeert met expreſſe bez 
men de Memonftranten gheenighe vandinge / dat niemant onder pretext van de⸗ 
are RHercken diengers / ende inde pubije | fe onſe Societept of pryheyt van Keligie / 
be Tempelen lact/of oock een/of Wepntge/ | Die wy mepnen te gebruycken / hem felben 
alieen/Die de Bhemepnte niet machtich en | fal verftouten / tot aenrechtinge Lan bes 
Bn ten bollen te bedienen / dat (p aldaer | roerten inde Politie ; maer dat wy alle/ 
aer ſeiven ſullen behelpen met openbaer | ende een peder ban ons / hem felven ghe⸗ 
oog-lefen ende hepmelick predicken : alg * deaghen fal alg een goet Buberfaet toe⸗ 
oock met neerftige vifttatie ende aenfpra: behoort: Blekende God Hat God ts/ende 
Ke vande Gemepnte/ alleſints arbeyden⸗ de Overichepdt dat haer toekomt. Cat 
ge omde ſelve Bande bergaderinghe Der welcken epnde ooch de Rercken⸗ dienaers 
Contra-Bemonftranten af te houden/ ter | hare Cochoorderen Be fchuldige ghehoaze 
gid toe / dat ober al/ off immers feer na bp | faembhepbt teghen hare Overheden / in alz 
guer al / Be Bemonftranten gantfchelijch | legt wat niet teghen Godt / nochte De cons 
te openbare Tempelen fallen beroept | fetentie ſtrydt / neerfkelick ſullen ine 
zón. In welcken ghevalle De Broeders | fcherpen.. 
ban meeninghe zyn / hare vergaderinghen 
ende pyedicatten te beghinnen De felve hp EDI. 
pe Martiniſten ende HRennoniten Woz. | _Endealfoagheene Broeders moth uyt 
ben ghehouden:ende bat op Hen boet Die | Gelverlandt / noch van Over · Yſſel bier 
aiſdan fal Worden beraemt: tegenwoordich zijn / falmen hun Copse 
\ B vant ghebeſoingneerde toe fendert / ENDE 
mede goedt ãhevonden / datter cen | Daer op oock haer advys Vernomen ede 
zufficatie van dit ong Doen (nl Wogden | ober· ſenden. Zijn 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


444 B 20 


Foie ; 


1019. 











— 


Ee et Rade ile 
2 

a de —* — 

* 2 — ess 


Nen Ef 


* 
ad 
ná 
nt 
* 


— 
— 


et eh 





—— nn 






















































Nederlantſche Hiftorie Het veertichfte Boeck. 619. 1619, 
vaag | E&W. M. Beeren Staeten stern Ei — 
bes __ Zinoock oe wt ben Srocderen Bez —— * eerden | 

aft, De Juſtificatie ende Kemon ſtrantie Midtſga zi 2* — 
woozen gemelt/ alonnne te draghen aen DE fand Bit a — bi 
ech ende Hercken-dicnaren/ DN haer | lefen hebbende, 500 1 bidt: 


| land over eenighe 
| Haen / ende over | bp den Hove van HO —* 
— — — ——— mettet ſtellen der ghener Die in — betueeff 
te chicken aende g perijnghe- binnen Kotterdam g 4 
belaſt zn. waren /Defe fententpe ghewefen/ wtghe 


ſproocken / ende gheexecuteert. | 


Alle De Anvifen Han de Remonſtran⸗ go Adriaen vanden Sente, 







5 PNT P 
eiche Befe befoingne falghe: | é 13/) CA Heres DP DEL peu 
pas ted moren / falmen addzeſſren EVge/ \S- — Jleps Verd, 
eht ter handt laten komen gen D.Harbol- | @) @& EI DertsHerboldus Tom speft-fije 
dum Tombergium ter Goude/ biet (etDe (al | AAE LES bergius Mercken-bies —— 
ammuniceren mette geciteerde 20e ers — naer vander Goude: br een 


ove Spnode / ende Die wederomme 
—— heur diſcretie: ende ſo daer erckẽ dienger Ban feae 
tab verſchiu valt inde advnſen [uilen | TE Ee gotterdá VVilhelmus Goet 
——— omt ſewe ter neder PE | RMT OLD PE Lomannus Herc die ende, 
feggen/ ende twerck — en ge⸗ naer ban Poortwyc Mitſgaders laha: Siere 
wenſchten epnde te brenghen · Galen, Petrus Cupus, ende Adriaen Symontze eweeſt 
gheweſcne Kerehen.drenaers reſpective fijne 


EL den Wourdẽ / ende Char? 
* deſe acten | ban Schoonhoven, ML 
—— Ada —— * loig/ende ban heuren bienft verlaten/ Den 
ie —— / om approbatie ende | DORE — — ———— vande 
onbertepcheninghe vande felve te ber: (g fonder eenighe laft út. | 


î ichepdt daer toe te hebben / met Nico- 
——————— ——— efen * Even ‚ Ende Carolo Rijcquert, 


——— mont / efene Gerchen-dienaerg Lan ots 
— ende Vtxccht / ende infgelder van 
ET heuren bienft weilaten 4 — 
| ts aen ufie 
te aen in elcke verga: | Hrerchen-Dienaerdan 2E | 
gen eten eige, | gers eige Oene 
kaft woorden Etch — in Martio leſtleden tot Aotterdam ee⸗ 
oeder te beſchro ven: Welverſtaen in J ia | ——66 
—— kernen van beſchruvinghe ne particuliere verg gh 


houden. Ende aldaer tfamen bez 
gher-fenden/ ende'tafgene Daer op DIER | BUL culen Baer oe ſtreckende / 
fal/ fallen prepareren ende inficiten Een be. | raemt vele arti red bounen aende up 


Kel Samuel Lanf berghen, Bene 


| gereet werchs ter | datfe heur wiet en fo — ED 
Sent er vergaberingde te binden/ en- verklaringbe vande —— 8 
ene felhe foo hort te macchen alsmoghe. datſe heur gheſeparet OE af ander: gb 
Ef kfalzûn. Denaeft befclheijvinghe fal | bande ghemeene Mercke ban Ben ma Akure 
Hijch (al sn eos bie van Leper ens datfe aparte bergaderingen (ouden TEE Ne 
ghedaen worden en ende onderhouden bande ghemeen * 
De mñotterdam. | gen heur ahevoelen : datfe particuliert sd, 
| WEEG. contributicn ſouden opftelten tot mattie, ând, 
Kid Bal oock nae deſen Gp den Bzoederen | nement ban Hepie ee EE nd e 
BENE _ gen beguacm middel geraemt worden / ONT, —— Endt —— 
HK onder venne a ede here | glen fauden maecken/ Ende gert —— 
Ee AKA kde 4 A 
BENE ——— e | bataliedefelbe acticulen BIAS ien 
| N Hi Ende ig aldus De bergaderinghe met ben worden in meeft alte DE: 


J ded ken bart heure 
REN bOELA OD À for 4, Claſſen ende Kerc 

IBEN egginghe tot Godt den Deere in aende geks ele achgenos 
TANKER | — ap ende goes biche geſchepden. gheſintheden / omme op de ſ et 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 






—s— * J — 
— — 


an 





| Onder de tegeeringhe van 
térg, niffe tot onderhout van dien Haer op ghe⸗ 


we, * 


Le maeckt te Worden: Cwelck een ſchadelick lept fullen worden bupten De limiten bare 
complot is /ſtreckende tot turbatiebande de Landen Lan Hollandt / Zeelandt/ 

ruſte vande Landen/ende omme Ge Herts , Drieflandt enhe Btrecht ; ende Haer toe 

ken ende Ghemeenten tn gheſtadige Ber: op Saterdagh/ naeft-komende te moeten 

Deeltheden te houden / midtfgaderg oock Vertrecken : Endemet alte confideratien 

tot graote verachtinge vande Hooge O⸗ryyelich naer behooren gheleth hebbende 

berichenst ende den bevelen der felver/ent | opte redene vant voorſz. bevel / inde voor⸗ 

Daeramme in cen Wel-geftelde regieringe ſchreve Sententie gheinſereert: Verkla⸗ 
niettollerabel, SOO IST,dat'tigof met | ven hare Do. Mo. dat fp berftaen/ Dat de 

ripe deliberatie van Nade / ex ofitio, tot t voorſz.ghenomineerde Perfoonen / niet 

pe ruſte bande Landenende De Gemeenten alleene en ſullen werden ghelepdt en ghe⸗ 
0% ban dien / belaſt ende bevolen heeft/laft en ; brachtuptte boo2fz. Landẽ Han Hollant/ 
pl beveelt midts defen inden grameende Lan , Zeelant-Bzieflant ende Dtrecht / maer 
fr, Weghen de Hooghe Sberichepdt dat alle gock wijt alte de andere Dereenighde Pez 
zhe⸗ De ſelve perſonen ghebracht eit met boden | derlapden ende het ſouverain reſort Lanz 
ie gheleydt ſullen Warden bupten De limiten De felbe/fander Daer inie weder te mogen 
4 bande Landen Lan Holandt / Zeelandt Komen / anders dan met Loorgaende con⸗ 
he Werieflandt ende Btrecht: Ende daer tae | fentende verlof van hare Wo. Mo. Op 
* op Saterdagh toekomende ſullen moeten pene ter contrarie doende / alg Derturba⸗ 
— vertrecken / fonder inde ſelve Landen Wes | teurs vande ghemeene rufte/ anderen ten 
ot ger te moghen Komen / anders Dan wet erxemple / daer over arbitralick aenden Lijs 
dam voorgaende confent ende oorlof Lande | Le gheftraft te worden. Ghedaen ter ver⸗ 
Weeren Staten vanden Lande ende Defen | gaderinghe vande Poogh-ghemelte Dees 


Hove daer toe verkreghen / Op gepre van 
alg Perturbateurs bande ghemeene vufte 
daer over arbitralijck aenden lyve ghe⸗ 
ftraft te Worden. Ghedaen inden Kade/ 
ende ghepronunchieert Den rit. lulij Anno 


1619. * 
In kenniſſe van mp Griffier. 


Ende was ghetepckent / 
A, Duyck. 


Op de boven · verhaelde Sententpe des 
Hofs / is daetelick ghevolght depproba⸗ 
tpe der Beeren Gheneraele Staeten / DO 
alg de ſelfde hier volght: 


EStaten Ghenerael der 








pto Pereenighde Nederlan⸗ 
— SN W) den / Gheſien de Senten: 
ten NEOS) N tie van het Hof van Hol 
Nibe a / tandt/Baer bp ’tfelde Hof 
Met” ENDS er belaft ende bevolen heeft / 
Meens ard dat Adriaen van den Borre, 


Nie Degt Heveken-dienaer tot Lepden: 
Soar goe Tombergius , Werchen-dienaer 
van der Boude : Samuel Lanfberghen, 
Herchen dienger Han Fotterbam : VVal- 
helmus Lomannus » Hercken-Dienaer ban 
| Poostwjck/ midtſgaders loannes à Ga⸗ 
| len, Petrus Cupus, ende Adriaen Symonlz, 
gheweſene Vierchen-dicnaven refpecti- 


be van Schoonhoven / Wourden ende 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LL 


ile 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


ren Staten Shencracl Der Vereenighde 
dRederlandé/opten 19, lulij,int Jaer 1619. 
Geparapheert Sv. Haerfolte VE. Ondecs 
ſtondt / | 
TerOrdonnantie vande Hoogh-ges 
melte Heeren Staten Generael. 


Ende was onderteeckent/ 
C. Aerffen. 


Deſe Fefolutpe ver Heeren Gheneraele 
Staeten ig Daedelich gheerecuteert. Ende 
fyn de bovengenoemde Peſoonen ghe⸗ 
we te Vraeiwijck bp andere hare Mit⸗ 
broeders. jn 

Wepnich'daeghen nae dat die boven⸗ 
verhaelde Sententpe over De ghenoemde 
Bemonftrantfche Predicanté/bp de Dtae 
ten Ghenerael / als oock bp de Staeten 
van Wolland ende WeſtFzieſland was 
ghepronuntieert ende gheexecuteert / Soa 
hebben oock He Heeren Staeten ſ Kanus 
van Dtrecht derghelycke wefolutpe ghe⸗ 
nomen ende gheexecuteert over het ver⸗ 
trecken ende wt · wſen eenigher ghewe⸗ 
ſener Predicanten binnen de Stadt ban 
Otrecht / de woorde harer DD. ia. ſyn deſe · 


Dust uu Die 


Fol. 446 







































— — EE ———— — — 
Pe dn —— — — —X ã 





— — — 
— — 
4 
J 
4 


ee 

EE EG meg 
“EE TRE a 

— — —— — Ln en 





* 5 4 J — 
K zr 23 Pan X Een pn Dn ad * ⸗ Ee drm X zi 








Ne 


Images reproduce 


444 B 20 






Wd — — —— * ———— 
2 — * 

— 2 
J — g 


—2 3— 
AE in had 


me me: 


le | 1619, Dat fp willegh ende Berent ſyn / de voorge⸗ 
melte acte ( gelijck ten bao2fz. daghe ghe⸗ 
daen hebben Henricus Cæſarius ende VVi- 
helmus Henrici Nieupoort , ffaende mede in 
haer gevoelen) te onderteeckenen / ende 
Daer naer ban ong ende hare Ho: Mo: 
daer toe fpectael confent fullen hebben 
vercreghen. Op pene ter cantrarie doende 
ban daer aver alg perturbateurs bande 
gemepne rufte anderen tert exempele arbi⸗ 
tralick te fullen werden geſtraft Gedaen 
t'Dtrecht den rritij:”. FJulp 1619, Was 
gheparapheert/Dirck van Eck, Dt. Onder⸗ 
ſtont / Eer Bydonnantie Lan myne booze 
noemde Weeren die Staten / Ende Was 
onderteeckent Antc.: van Hilten, 


Accordeert miet ſyne principale 
acte in kenniſſe ban mp 


Ant : van Hilten. 


ententie Dier daghen daer nae ig oock Carolus 
(en Gee Rijckewaert bp fententie des Gherichtes 
kane binnen Dtrecht berwefen die Stadt te 


vitebt ge, Verlaten, De woorden Hier fententie (Hu 







BE. Ufo Carolus Rijckewaert, 
ve (2 ghewefene Kercken-die⸗ 
Ey INS naer alhier binné Precht 
EN voor den Gherechte Der 

Fm We felver Stadt beleden ende 
NG bekentheeft / dat bhp met 
IE Ep CED Adriaen Lan den Moere 
ghewefene Hercken-Dienaer Lan Lep⸗ 
Den / Herboldo Tombergio Herchen · die⸗ 
naer bander Goude / Samuel Lanf berghen/ 
ende Nicolao Grevinchoven , Rercken- die⸗ 
naer Ban Botterdam/ V Vilhelmo Lomman- 
no Merchen-dienaer Lan Noortwyick / 
midtfgaders eenighe geweftne Kerchen. 
dienaren refpective ban Schoonhoven/ 
yPoerden ende Charloig/ van har Dienst 
gerlaten weſende / ende eenighe Ouder? 
\inghen ofte Diaconen ban Hoorn / Alck⸗ 
maer ende den Bepele / ſonder eenighe laſt 
ofte conſent ban de Overichepdt daer toe 
te hebben / in Martio leſtleden tot Kotter⸗ 
Dam eene perticuliere vergaderinghe ghe⸗ 
— heeft / alwaer zp lupden beraemt 








ebben veele ende Verschepen Articulen/ 
Haer toe ſtreckende omme Genlieden baft 
te verbynden / dat fp haer niet en fouden 
houden aende verclaringhe dwelck bp de 
Spnode Nationael tot Dordzecht ghe⸗ 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
tesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Y cour 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. 


gg EE —— — —————— ——— TA IRC ——————— en 


— 


Ed ‚bn OK 
Me, 
— Ned 


—— — 


Fol.447 


daen foude Werden / Bat ſp haer gheſepa⸗ r6ro. 


veert foude houden bande ghemeene Herc: 
ken vande Landen / Dat zp aparte verga: 
deringhen Pp hepmelick ofte openbaer/ 
fouden maecken ende onderhouden ban 
de gemeenten ban haer gheboelen / ſon⸗ 
der haer felven Daer ban te laten ophou⸗ 
den ofte affkeeren / noch Hoog aenbiedine 
ghe van gagie/noch ban bzede/ noch doo? 
periculen / noch door Placcaten of Eꝛdon⸗ 
nantien ter contrarie ghemaecht offte 
maecken / dat zp perticultere contribus 
tien ſouden opftellen tot maintinement 
ban hare ghemeene faecke ende tot onder: 
hout van de Heeraerg ban dien / dat zy 
boorts vergaderinghen ende Hefchebine 
ghen onder malkanderen fouden maecken 
met belofte van malkanderen. inde voor⸗ 
fepde Gare ghemeene ſaecke gerrouw te 
blijven ende met raedt ende daedt De hant 
te bieden in alles Wat ter oogfaeche Lan 
bien Veer of vander mochte overcomen / 
Vlie welcke Articulen ende d'acte Daer 
ban gheconcipieect qhefonden foude Wer: 
der in meeft alle de Provincien defer Lets 
eenichde Nederlanden aende Claſſen ers 
de Herchen Lan hare ghefintheden/ omme 
bp be ſelbe aenghenomen / beveſticht / ende 
eene alghemepne verbynteniſſe tot onder⸗ 
hout Gan Dien ghemaeckt te Worden/ 
Tmelck ig een ſchadelicke gomploict enz 
de couſpiratie / ſtreckende totturbatie van 
de ruſte van de Landen / ende omme die 
Kercken ende ghemeenten in gheſtadighe 
verdeyltheden te houden / midtſgaders 
oock tot groote berachtinghe Lande refs 
pective Overichepden ende expreſſe beve⸗ 
len der ſelver aenden voorꝛnoemden Carolo 
Rijckewaert fpectalick ghedaen / ban hen te 
onthouden Van alle Kerckendienſten ende 
bergaderinghen / op pencals een pertur, 
bateur ban De ghemeene tuft geftraft te 
worden / ende daeromme ineen Welghe⸗ 
ftelde Kepublcke niet getolereert behoort 
te worden /SOO IST Dat die ban Hen 
voornoemden Gherechte / met rijpe delibe⸗ 
ratie ban Kaede / belaſt ende bevolen heeft 
laff ende beveelt midts defen Den voor⸗ 
noemden Carolus Rijckewaert te bertreclien 
upt de Dtadt Vtrecht ende vepbhepdt van 
Dier /midtfgaders De heerlickheydt van 
Pꝛeeſwyck / anders ghenaemt de 1 acrt/ 
fander daer inne temogen Kamen dan 
met voorgaende confent ende oorloff batt 
de Weeren Staten Lan den Lande LAH 
Btrecht ende Defen E: Gherechte / op VEE 

Duruum zj ER 





* 2 J 
en — — — rn — EE 
* em RON . — — E * E * F * — 
* — — — enn * — 
* —2 
* * De - * 
Ld Ke - 
" à A “ er 
44 — A as 
os prs ai re —* be 4 “ ve Shan at … Le 
























































— 
Ed 


— 


«. 


k es 
# 
Oe NN 


: | je 
. er 

















































Nederlandtſche Hiftorie Het veertichfte Boeck. | 


J n 1619. 
ur ban de ghemeer ‚ tenichde Nederlanden / Op den derde 161 

— — cie err oter arbieralschen gbeftraf? Augulti {ut Jaer a Miner —* — —— 
—— te worden / actum De xxiije. Iulij 1619. was geparapheert rnolt Kelfken „ 403 


ſtandt Ter Ddomrantie vande Boogh Be Cue 

Den xxvihen. lulij 16195 Is d'uoorfs. | Gemelte Heeren Staten Generael / ende oef ha 

Carolus Rijckewaert voor DEI gherechte ———— tant te 

ontboden ende aldaer inde Haetcamer LET c Banca 

prefentie van Be ſeben Gerechte tiſpuen — —* 
aenoozen gepronunchieert d voorſz DCN 


tie /miùtfvaders d acte ofte Reſolutie 
—— ele ‚Weeren Staten Ghene⸗ 
rael der gereenichde Pederlanden/tn Bate | eet ‘weten Hete teimeradt” sort? 
en ier, Augufti 1619, ſtilo novo. ahd en gt eh had oade ze 
Doeff van Ments / den Wael⸗ Dork. 
Petr: Bor. dach cenesttoomfche Contjnchs Pane 
beſtemt heeft Den rr. Iulij nieuwen ſtyls / peach, k 
Be famenteliche Cuer-Dorsten/foo Gee. Deneo Tue 


| freticke/ ; - ys Oft u. 
tie is bp | fleliche/alg Werltlicke / Oock £ erft Herz 5 
ar wierde etende toge Ferdinandum als den ſevenden Giers gien 
beeet/maer alfaa geeunwiteert / Dat fp dien | Doeft (ir aenfien Dat hp Conhuck ban 5 
ghenoemden Predicant hebben verweſen Bohemen ghecroont was) verſoeckende 
ot alle de Geunieerde Provintien / blyc⸗ egens alfoan Binnen jranchfortte Here 
kende bp defe hier volgende Sententie. ſchynen. De Cuer-Doeft van Jente is 
nne Ar 
tre bande n Generaelder Ders | FEHENE jk Det etdinan 
Baten — — gheſien de den xx⸗. laln. Bes Baoz-mid-Daechsaite nt te 
Daer ap ge⸗ Sententie vanden Gereehte Der | trent tren wert / Seer fEaetelich ende pom⸗ nefe 
mains. Stadt Otrecht / daer bp die vant poſelick / hebbende in ſyn ghevaigh dree 
ſelne Gereehte met rype deliberatie van | Honderd wijf-en-dertich perfaanen / ende 
trade belaft ende bevolen hebben Carolo | twee bonderd feg-en-dertich peerden — Syelomen 
Rijckewaert, gfjemefen erchen-dienzer Des ſelfden daechs Riet Den abond ſyn pes Lue” 
der Stat Berecht / te vertrecien ut Be | Binnen Feanckfort aen⸗gheeomen He Dez Dort, 
| | fanten Des Cuer-Doeftes Hanf-Georgizen DAN: 


5 trecht / ende He Dephept Var * 
bien 7 Bintfgabere de feerlicktepdt san van Saxen, Dicaris deg Mier in Den AAT? gean, 
Pereefwijch / anders ghenaemt de Vaert / enſchen Creits. VVolfgangh Graeve van gen 20 
ende met alle confideratien rypeljek naer | Manítelt,\uas het haoft ende vaornaenſte 
behooren geleth hebbende op De Kedene deſer Legatpe⸗ eer den * 
want vᷣoorſ bevell inde voorſz — faon des Cuer-Do2ftes/Gebbende bp ſich 
tie gheinſereert / Derclaren hare Ho:Mo: veertich Mannen / ende veertich peerden. ad 
dat zu verſtaen / dat Be Boozfz. Carolus Rijc- Des anderé daechs ontrent ben avond eu bhi 1 
kewaert niet alleene en EE eden É yu ee Saef edere. bri acnes 

ant Dtrechtende de Pephepdt Lau | fanten des € uer-WOtes 3 — merte p/ 

— / miotfgabers De eerlichtepnt van | Graeven by den Rijo,Bicaris deg Roomſchẽ —* 
Breeſwhrn anders gheuaemt de Baert | Wier aenden Bin / in Swaben ende T* 
Maer oock wt alle Be andere Vereeniche | Pranchi-Land.P'Oherfte in deſe Lega⸗ 
Be zrederlanden ende het Souverain ree | tpe was Johan-Aclbert Gracve van Solms, 
fo2t bande ſelve / ſonder daer inne weder | met drye en-tWwintich Naetſ· Heerẽ / Pre⸗ 

| e moghen commen / anders Dani met Hoor: | Dicanten/E del-lieden/ Doctoren/ enne ú 
ij aeide couſent ende verloff van hare | daer bp een tacmeliek ghetal van J me Eeſ 
hail a:3la:/ op, perte ter-contravrie boende | ten enùe jonghers / oocit koetſthen / En 1 , 

| als Perturbateur Lan de Ghemeene ruſte Hijd-peerden: BNB zr ier 
| anderen ten exemple daer oger arbitratick | Den 22. lulij fijn de Sheſanten — of — 
bii aen den lijve gheftrafste Wworden/ Gedaen Cuer-Boefieg Hanſ⸗ Sigiſmo d Ee DE) * mer bi fo 

ii ger Gergaderingbhe bande Hoogbghemel: | burch,binuen Frranck fort ghecomein Hs ge Coli 4 

Ii te Weeren Staten Bhenerael der Merz | een gevolgt van de A 


8 
— 
mk, 
han 
ES 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


— 


rra ne: 


—— 


— 
ek Ka 






Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, 


ſoonen / eñ drpe⸗ en· ſeſtich paerden. Hooft 
deſer Legatype is gheweeſt adem Gans, 
Baron van Putlitz. 

Pen 23. lulij, des Nae · mid·daechs onz 
trent drye upzen/ie Ferdinandus CuereVorft 
ES van Cuelen bennen Franckfort ghecomen / 
Beancifozt / bp fich hebbende vier honderd vier en⸗ 
bu 23, Beertich perfoonen / ende twee honderd 


be ME 
Ges! 1610. 


mnd zeeman 


Be Cuer⸗ 
Dorr: van 


hai, depe-en-feventichh peerden. Soa vele alſer 
boven de twee honderd Waren moften 
bupten de Stadt lagieren/tot Dat de Wael 
} ofte Heure Des Koomfchen Conijncr ghez 
is daen was. Deſen Cuer Voꝛſt heeft in fijn 
gheſelſchap ghehadt acht Graeven / behal⸗ 
nes ven een groot getal van vooztreffelicke 
bod Edel-lieden/ende andere Perfaonen Lan 
vlij qualice, foo Geefteliche / alg werltliche. 
1J Be Cuerz ene Pers Vark 
Bart var Ven 25.lulij fg Lotharius Cuer- Vorit van 
tiercomt. Trier binnen Franckfort aen⸗·ghecomen / 
dimen hebbende in ſyn ghevolgh twee honderd 
gancfort gen en wijftich perfoonen / ende Honderd 
Slulije den en-t'feventich peerden. In dit gheſel⸗ 
fchap ſyn gheweeſt vier Heaeven / ende 
geel treffelicke Edel-tieden/ ſyne Vaſal⸗ 
ten. | 
beedinandis — © Eerſt-⸗Hertoghe Ferdinandus , ghe— 
it iecroont Conijck Van Hungaria ende Bohe- 
— mia, ig den 28. lubj met groote magnifi 
Hulde dentpe binnen Franckfort acn-abecomen/ 
„fkerc ſynde drye honderd tfeventich Man / 
mees ende tvee honderd Lier-en-biftich peer 
Der Heu. Defen Peince heeft in fijn ghevolgh 
ph ghehadt fever Oraenen / ende fef-en- twin⸗ 


rig tich Barons ofte D2p- Heeren / Be reſte 





‚sior maren Waedtf-Beeren/ Wof-pzedichers/ 

ar Edel-lieden/ Mif-doenders/ Vinechten/ 
…_Pagpen/Lackepen/ Rocken! ftal-kuech 
ten / &c. 

Eer Ferdinandus wt Weenen vertrock / 
ranten foo heeft hp aldaer de befte ordre gheſtelt 
dait⸗ Die Gp conde / laetende Daer Binnen ſynen 
est0' Stadt-hauder den Terſt· ertoghe Leo- 
bras) | poidum, Cerſt · Biſſchop gan baiſau Sec. Die 
Dl tracx nae bet vertreck deg EerftlDerto: 
î ges Ferdinandi.te burgers Van Weenen, 

bp verlieg ban lyfen goet / heeft bevolen 
al hare waepenen af te legghen / ende bie 
te brenghen in het ghemepne Warpen: 
Gus. Mẽ heeft met ecn goet deel des ſelf⸗ 
hert nieu aen-genomene ſoldaeten gewacz 
6 
heue die harnas ende waepenen mater: | 
JO dfte vercoopen / BED olen hare wegnchelg te 
| bo Ruͤpten / ende de ſteutele Daer van be breu⸗ 
—J jl 


ghedeputeert hadde. 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


nn 


De Stenden des Aer van Bokemen/ 
ghelych ich hier Laven fol: 416. ende 417 
ghefent hebbe / ſuſtinerende Dat de Cerſt⸗ 
Hertoghe Ferdinandvs niet ent behoorde als 
Euer Voꝛſt binnen Feranckfort toe⸗ghe⸗ 


Fol.44$ 
1619. 


Be Bohe⸗ 
ween cit ile 
lenFerdinan 
dum niet 


laeten te Worben / am redenen albaer ghe⸗ kennen 
alligeert / Maer dat Leel meer ſulckes Doo? Euerz 


haer / als Stenden des Ber Lan Bohe⸗ 
men / was competerende / Maer ſiende / dat 
fp geen gehoor en vondẽ bp He Geeſtelicke 
Cuer-Bozften / jae ſelfs datmen hare Gez 
ſanten niet en woude laeten binne Janes 
fortcomen. Soo fijn fp vertrocken nae 
Hanou / ende hebben Van daer aen hek 
Collegpe der Cuer-Doeften bereken Lan. 
Proteftatpe gheſonden / Die Den Ceur⸗ 
Doeft ban Wents fijn behandicht / die 
oock de felfde heeft beandwort / haer ſchru⸗ 
bende/ dewile Dat Ferdioandus was ghe⸗ 
troont Conduck ban Bohemen / dat bp: 
niet Wwepnigher en hadde cunnen doen / 
ban hem als Cuer-Barft verfshzijven/ 
haer voorder Germaenende Dat fp des 
halen gheen moepte maechen en fouden/ 
als niet qhefandeert ſynde in hare peti⸗ 
fpe. Su bat bet hier Was patience par force. 


Ferdinandus Cerft-tertoghe van Gaz Agee 
ſtenryck / verroren tot Conhnck ban Boz en moons: 


Boꝛſt/mat 
moetew 


hemen / ende van Hungaria / bp het leven gonne: 
Des biepſers Matthie, ghelyck ich hier hoz ende Kep⸗e 


gen verhaeit hebbe / Is den neghenden. 
Septembrisftylo novo, ten overſtaẽ van alle 
dope de Gheeſtelicke Cuer-Doeften/ ende 
gan De Bhefanten Der drepe werltlicke 
Euer-Dorften / folemnirer verclaert ende 
ghecroont Booms Coninck ende Hepfer. 
Bp deſe ceremonpe en ſyn gheen ander: 
Poeften ghetwveeft/ alsde Band- Hache: 
van Darmſtadt / met fijnen Broeder ens 
be Soonen / doch veel Gracve / des Paeus 


er. 


Nunuus des Conner ban hiſpanpen Ge⸗ 


ſanten / Den Agent ban Pranckeryck Me. 
de Bangey ende De Heere Ncher in Ben na⸗ 
me van de Eerſt Hertoghen Albe us ende: 
Iſabela. efen Kepler Ferdinands Wordt 
gehouden Hoozeenen piace ban goeden 
aert/ Die gheerne hout fpeeechen / ende 
ſelfs gheerne Difcourcert van De GENE ui: 
Landf ſaecken. Maer feer Apes fil tin u 
in De Paepſche Neligpe sche Die ſich ghe⸗ 


ent, Wieren boven foo heeft hy alte de Geetich ban bes Paus Nunttus , HAN Der 


Spaenſchen Ambaſſadeur / ende de Fee 
ſuhten laet regieren. * * 
Gier iaere ich De be Politücque diſpute⸗ 


he ye wf Pe 
oniun. GEEK ozter fy 3 ze, nꝑoce 6: sms 
3u uuum tj 


U ENEN oen 
ke dop hd ane 


ghen in handen ber ghener Hie Gp Baer toe | ratende inquireren/ Vla den dandeu ends: 









































— == 


— 


Ie a — 












3 * e 
met ee J 
3 
— 20 € 
4 F > pen 
1 J 
Ld 
x — — 
— Rt 
— —— — 1 


4— ⸗ * B 
— . n 
» 2 r 
J 
— — rr ee — — Aes 
_ — * * her 1 
1⁊ — —2 a F 


a nen ad — — — 
* — 
Ld 8 |. kel 
pr — — ri 
a — — 2 * he 
— 
jk” e ⸗ — 
Kan * * 8 ie 
* — * * Ps = 
* * * * 
e —— 


— 






— End J 


* 
— EED 
en ed — — — — — 
2* 

















— — — - 


Dn —— 2 
E —— 


—⸗ 
jn 













— 
Me man 


— 


— 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 













1619. 





Cafparus 
Shioppius 
geeft een 
Boek aen 
Ben dach / 
genaamt 
Des Heyli- 


gen crijchs 


Alarm-lach guaſoria de Christiani Cefariserga Princi- 


Gorte Bees 


Nederlandtfche Hiftorie 


nijrick te hebben „met quaede Raeden, of eenen 
arden Conijnck,met goede Raeden, 

Outer andere Kaecdf heeren deſes Kep⸗ 
ſers / is eenen Caſparus Scioppius/ die (A 8 
Bet vier der oneenicheden in Bohemien / 
GBoſtenryck / Dileften / Meeren · land/ 
gLaufnite / ende andere quartieren VAN 
Booghe-VDuptích-HLand op het hooghſte 
brande / ſynen oorſpronck nemende wt De 
Beligioenf-facchen ) Wel dapper olpe In 
het bier gegoten Geeft / fchzipvende ende 
aen den dagh gevende een voeck / dwelck 
hp tePavpé dit jaer VAN 1619 geeft drut⸗ 
hen faeten/met deſen Citel ofte opſchrifte 


CASPARI SHIOPPI CO Ne 
SILIARII REGII 


CLASSICVM BELLI 
SACRI, 


Sive 


pes Eccleſiæ rebelles officio, deázveris heretico- 
rum compeftendorum rationibus. 


is 
Des Conijnclicken Raetfeheers Caſpari Shi- 
opij Alarm-flach des Heylighen Chrijchs ‚ofte 
vermaninghe aen den Keyfer, wat eenes Chrifte= 
licken Keyfers ampt fy over die Princen die Re- 
bellen der Kercke fijn,ende de rechte middelen 
om de Ketters te bedwijnghen. 


Ce verhaelen afleg wat in dat grouwe⸗ 


—— tich Boeck gheſchreven ſtaet / ig onnodich 


begrepen · 


ende veel telangh/ Die daer luſt toe beeft 
Die Kan het Boerk ſelfs doorleſen / ick fal 
hier alleen verhaelen eenighe ſtucxkens / 
die wt dat Boeck ghenomen ſyn / op dat 
mijne leſer ben Leeu wt ſyne clauwen enz 
de ſcherpe naghelen leere kennen. Ick 
mepne dat dit Boeck ( dwelck met enchel 
bloedt gheſchreven ig ) niet alleen De Bo⸗ 
hemen/ maer alle Euangeliſſche Voꝛſten 
ende Princen in gheheel Duptích-Land 
pooghen Wel te deghe heeft gheopent/ 
haer leerende fien ende verſtaen hoe het De 
Daus / lepſer / Spaenjaert / Jeſuiten / enz 
De haren Godlooſen aen⸗ hauck / met alle 
Be Religioenf-verwanten(fp fijn Conin⸗ 
ghen / Vorſten / Princen / ofonderfaeten ) 
fouden omme ſpringhen / indien fp den felz 
ge konden Lermeefteren / dwelck God de 
Heere in Der eeuWichepdt niet en fal ghe⸗ 
henghen. Non dormit, neg; dormitat „qui cu- 
átodse Ifrael. 







Het veertichfte Boeck. 


aldus. 


Al-hoe-wel ick in het wt-gheven de- z 


. ier 
fes Boecks,mijn befonder ooge-merck Ereccoreme 


hebbe ghehadt op het befte mijns Va- 
derlandts ( dwelck Duytfch-Land is. 
Ef ick wel weetdat het verfcheydene 
groote Princen,die ick het hebbe lefen 
laeten , feerc behaeght. Midler wijle 
foo is dit oock waer,dat ick te gelijcke 
ghefocht hebbeanderen wt-landfchen 
Coninckrijcken ende landen hier me- 
de eenen goeden dienftte deen. 


Op Het epnde Her ſelfder Booꝛ⸗reden 
fept hp: 


God ghieve , dat die eens tot verftant 
moghen comen, die hy de forghe over 
het volck bevoolen heeft „ ende dat fy 
dat gheflachte van Raedf-heeren, aen 
een groote hooghe galghe mogen jae- 
ghen, die met haere fachte fententien, 
de Ketters (die gheboorenfijn tot op- 

roer ende oneenicheydt } voeden en- 
de ftyven. 


In het eerfte Capittel deſes Boecks 
fept bp. 


Keyfer u ampt is te zijn de hand,en- 
de het hooft-der Kereke ‚dat is, den 
Kerckelicken perfoonen » fpijfe te 
gheven, ende cleeden : maer ſoo daer 
cmant is die een van beyden,dat is, of 
de fpijfe , of de dleederen de Kercke 
toe-behoorende,of rooft, of befit, ofte 
dieder felfder in eenighe maniere on- 
ghelijck is doende „fo endraeght ghy, 
hand ofte arm,alfdan het twee-{nyden- 
de fweert niette vergheefs „maer om 
wraeckete doen , overde volckeren;s 
om hare Coninghen ende Princen in 
voet-boeyen te fluyten ‚ende hare E- 
dele in brafeletten ofte yferen hand- 
boeyen. Tot wat eynde doch?om haer 
nae een ghevanckeniffe van ettelicke 
jaren wederom los te laeten ende in 
vrydom te ftellen?Gheenfins,want u 

e 


—* 


Inde Goor-reden deſes Boecks ſtaet 1619. 1610 
el eol 
















































icf 


nfi one 


er 


— ⸗ mn —— 


16 | | 
B: de Heere heeffe u ghegheven ‚ghy en 


hebfe door uwe cracht in u ghewelt 
niet gheereghen : maer — dat ghy het 


gefchrevene vonniſſe ſoudet oeffenen 


ende vol-trecken &c. tot dat fy met 
gheboghene hoofden ende halfen tot 
ucomen,endede voet-ftappen uwer 
voeten aen-bidden &c. ende dat fy 
voor het cooper dwelck fy u hebben 
onthaelt , geut brenghen , ende voor 
yfer lver, ende voor hout cooper, en- 


‚de voor fteenen yfer,dat is te fegghen, 


Tot dat fy van ketters wederom Ca- 
tholijcke worden, ende haer den Paus 
onder-werpen , ende dat fy ‘tghene 
dwelck fy door Kerck-roof hebben 


gherooft , ghehoopt weder;gheven. ! 


met overvloedighen woecker. 


Ende een Wepnichfken daer nae / Daer 


bp leert hoemen fal handelen met De Ste⸗ 
den Die hare Meligie veranderen / fept hp: 


Indien eene Stadt omghehoorfaem 
wort bevonden,ende het jock der Bif- 
fchoppen verwerpt ‚, omeen nieuwe 
Religie te volghen, niet aen nemende 
Eghene dat de Priefters prediken ende 
leeren „ftracks fult ghy de inwoonders 


dier Stadt flaen met de fcherpte. des | 


fweerts, ende ghy fultfe wt-toeyen, 


felfs hare kinderen ende. fooghelin- 
ghen , ofte ghelijdker ghefchreven. 


ftaet 1. Reg. 15. Parvulum & Laêtentem 
de kleyne kinderen , ende fuyghende 
kinderen sdie door defen middel be- 
houden worden ,alfoo dat fy groot 
gheworden fijnde , niet verftrickt en 
worden in harer vaederen boofheydt, 
endealfoo in der eeuwicheydt verloo. 
KON BAEN | 


och voorder awdaer felt Ge in hen | 


tant Hefe Wooden. 


Hoe God beveel darmen handelen | 


fal-met de Princen „die de Religie ver- 
anderen, 12! Lo Ehh: 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 
d 


ie 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. 





Ende in den tert fept hy. 


Als de Overfte des volcks van Ifrael 
met de Moabiten familiaerlick hadden 
ghe-eten,ende hare Goden aenghebe- 
den ende met haer exempel het volck 
van ghelijcken te doen geleert hadden, 
foo heeft God de Heere , vertoornt 
fijnde „tot Mofes ghefproken, Neemt 
alle de Overfte des. volex „ende hanght- 
fe aen galghen teghende Sonne , dae 
mijnen toorne af-ghewendet worde. 
vanlfrael, Tof, “ro, 


Ende een Wepnichfken Haer nae. 


Van dufdanighe onrechtveerdighe 
die niet haren,maer der Kercken ende 
der Cloofteren acker af-mayen „moet 
ghy, Keyfer , den buyt af-halen., dat is, 
Ghy- moet het ghene dat de Kerckelic- 
ken perfoonen is.af-ghenomen „doen. 
reftitueren & Oock. moet ghy haere 
baeck-tanden verbreken „ende haere 
macht, heerfchappye , ende princen- 
doemen , daer fy ghewelt. mede. offe- 
nente niete maecken. 


Ende wederom Daer nat fpreeckt hy 
Den Yepfer aldus aen. 


Wat fult ghy fegghen. „ als Godt de⸗ 
Heere u fal befoecken , ende reken 
fchap voorderen. van uwe bedienijn- 


ghe?Want ghy hebtfe gheleert-teghen. 


ufelven.„ende hebtfe- onderwefen te. 
ghen u hooftopteftaen, Want uwe: 
ghelindicheydt , ende flappicheydt. 
inhet ftraffen-der rebelle ende Kercke 
roovers , jac uwe onghebondenheydt. 


toont haer hope van ongheftraft te 


fallen blyven,énde dit leert haet;dat fy. 
u hooft door een. fchelmfche ‘oorlo- 


ghe durven beftrijden. Tenfy. dan dat 
ghy haer tot gehoorfaemheyt brenght 


ende alle heerfchappye ende hooch 


ghebiet van haer neemt, foo-fult:ghy. 
doeneven als of ghy de ſchaepen be- 
veelt in de forghe ende trouwe. der: 


wolven, | 
„Derhalven: 


Fol. 44 9 


1619. 









RD De 


_ — — eg * 
J 








































nt B Ei ED re — 
- 2* 


— — — — 


eN 
eer 


Wi 


vropean Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
reproduce by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


444 B 20 


t Hp bees 
fract De 


Nederlantſche Hiftorie 
"Ende nach boorder. 


Derhalven dan dewije ghy felfs 
Letherum houdt voor den Autheur 
der fcheuringhe „voor eenen openba- 
ren ende hartneckighen Kerter » jae 
voor eenen Duyvel in de ghedaente 
eenes menfchen , wiens wreetheydt 
ende rafernye met gheen woorden 
ghenoechfaem en kan wt-ghedruckt 
worden ende de Luterfche Princen 
hem als eefen Prophete Godes, voor 
den derden Eliam, ende den tweeden 
Johannes den dooper aen nemen ende 
houden fijne leere, ofte fijne nieuwe wt 
leggijnghe der Schrifcure ( dwelck hy 
soeïmr dat noyt nae de Apoftelen er- 
ghensin de gantfche werelt en. fy ghe- 
hoort nochte ghelefen)voor cen A- 
poftoliffche , ende goddelicke leere 
Giinen volcke is aenprijfende, ende dat 
fy derhalven den Duyvel in Godes 
laetfe doen eeren ende aen-bidden, 
endefy aller tyrannen,dieoyt geweeft 
fijn „ wreetheydt feer verre te boven 
gaen: Voorwaer „ ten fy dat de cere 
Godes u weynich ter herten gaet,ende 
ghy noch door de pefte ende verderf 
der fchapen «; die met den dierbaren 
bloede Chrifti gheeocht zijn,beweecht 
en wort,foo en fult ghy gheenſins toc- 
laeten,dat het volck,dwelck God u be= 
voolen heeft wt ende in te leyden, van 
uwe f Vicarifen op den dwael-wech 


—— ghebracht fijnde ‚voor waerheyt leu- 
Baten, — fallen aen-nemen , ende den 


u/ 


0 
Pamcen/ens duyvel in de plaetfe van God fullen ee- 


De Dupe ren ende dienen. 
Zand / pꝛin⸗ 
cipalickden In het gheheele tweede Capittel leert 


Ee Sica hy den Kepfer Dat de Prateftanten Diets 


Bes tepteer ters ſyn / verdient hebbende me De hooch⸗ 


Dans. 


In den ka 


ſchriyft hy. 


ſte ſtraffe gheſtraft te Warden / Wi het 
Ayche ghebannen/en ſtracx ghedoodet te 

En orden /ende Dat de Catholycken hare 
goederen mogen aenztaften. 


De Ketterg 


ende ſeheur⸗ 
maeckers 


moet de 
Kepyſrr 


ſtracx doo⸗ 


u. 


Dus hebt ghyKeyler, het decreet des 
Richters, bevelende dat ghy die alle 


Ritdooden, die den Menſchelicken 
Priefter niet en ghehoorfaemenzendát 





Het veertichfte Boeck. 


moet ghy ftracx doen , fonder te hoo, 1619, 
ren met wat argumenten dat fy haer — — 


ghevoelen beveftighen,uwe ooghe en 
moet haerder niet verfchoonen. 


Ene Wederom Haer nae. 


Derhalven of ghy fchoon noch Key- 
fer‚noch Heereder Ketterfche Princen 
en waert, nochte eenich ghebiet over 
haer en hadt, nochtans de behoudenif- 
fe der Catholiffche Religie in hare 
Provintien , ofte wt-breydinghe der 
elfder,ende het weder hrenghen ende 
her-ftellen der Kercken die fy ver- 
troyt hebben, ende der Gheeftelijcker 
goederen die fy gheconfifqueert heb- 
ben, moeten u verwecken ende fcher- 

en haer den crijghaente doen ende 
* Vorſtendoemen in te newenen⸗ 
de voor u ende de uwete behouden; 
daer ghy fulcken grooten vergheldijn- 
ghe van mocht crijghen , want daer en 
can gheenen rechtveerdigheren noch 
wettelickerentitel wefen omfijn goet 
te vermeerderen,ende fijne palen wy⸗ 
| der wt te ftrecken,als door de wtbrey- 
dijnghe der Religie. 


Ende Haer rat. 


Ghy moet Wittenbergh tot cenen 
fteen-hoop maecken „ende met den. 
viere verbranden „de Catholijcken 
moetén befitten, ende onder u ghebiet 
brenghen alledie gheene,die tot noe 
toe hetúwe befeten hebben, ende het 
Luterdom moet te lande wt, de Predi- 
canten ende Vorften. ghelijckelick. 
Hoort wat de Keyfer Fridericus IL. 
heeft gedecreteert Indien cen werelts 
Heere „van de Kercke verfocht ende 
vermaent fijnde „ftof is in het fuy veren 
Gjnes Jandss van. de, dwalinghen, def 
etteren,foo ke wy ( nae dat O0” 
fe vermaeninghe een jaer falverloopen 
wefen.)fijnJand den Catholijcken „die 
pac wt-raedijnghe der Ketteren „het 
felfde füllen befitten , (onder eenighe 
teghen-fpraecke. 
In Bet 





— — 












1619 


memmen 


An ben 
tant ftaet 
roboarr 
ed heeft 
beenfins r 
ak tec 
eerdigh 
tte] * 
ziek rije 
Welck 
Wcheveer 
lick ve 
Stephen 





ipfine oeh 
DE dd 


le 


ee —— — 





ibro. In het 3. Capittel ſept ho. 


== Die enſijn gheenſins te hooren die 
met fachte fententien , derKetteren 
wel-ftantfoecken te voeden , ende u 
door hetmom-aenficht eener valfcher 


An ben 
ar ſtaet. 
‘roboam 
CD heeft 


be } | 
ents mer mede-doochfaemheyde „van u amptte 


beltveer. heclonverftandich zijn in het beleyt 
eben. van faecken, jae men moetfe myden als 


dlijcke 
kelig e niet 


en 
dn heet haer en hadden) door het in-gheven 


1 hoogen . e 
nier niee Godes,van hare regieringhe af-ghefet, 
n SE e- 


Orfaem 
jc veeft. 
lren Cap. XIII. 
dis hy 
heeel 
— *. Beeldet u ſelven in, Keyſer, dat de 
Bo Keyfer Ottho de Groote ( verlof ghe- 
nja creghen hebbende om een weynichf- 


fijnde, heeftaen e | 
hen,nerghens anders om, dan om dat 


nac ghevraeght en heeft hoe andere 
Conijaghen dat fouden nemen ende 
werftaen. | 


Td 
— 


arly European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Onder de regeeringhe van Con inck Philips de derde, 
















































| Cap. XVIIL 
Indien ghy „Keyfer, volghende den 
raed van Granvelle ende andere der 
ghelijck , die met vleyfchelicke voor- 
fichticheydt behanghen fijn,Godes en- 


1619. 


‚de der Kercke vyanden niet ernftich 
en haet, ende foo ghy om een ydel glo- 


rigen van valfche goedertierenheydt 
te behaelen, ofte dat ghy u felven ende 
der hulpe Godes mif-trouwende , ofte, 
dat alte veel plaetſe ghevende der eer- 
giericheydt uwer. vrienden , fwaric- 
heydt maeckt om teghen de Ketters 
het fweert der wraecke wt te trecken, 
&c.Soo hebt ghy reden omte vreefen, 
dat het Keyfer-Rijcke, dwelck van we- 
ghen de deucht ‚maer infonderheyde 
om hare godf-dienfticheydt ende yver 
tot de Catholijcke Religie,uwen huyfe 
gegeven isvan het felfde niet en wore 


de ghenomen,den. Ketterfchen Prin- 


cen meer toe-laetende als behoorlick 

is,op hope van het Keyfer-Rijcke in 

u familie te behouden ende te verfen 
iede Con. as 
Als Benhadad de Conijnek van Sy- 

rien ineen flachtinghe van de Iíraëli- 

ten „door Godes ghenaede, overwon= 

nen fijnde,in de Stad vluchte „doe fprae- 

ken fijne knechten tct hem, fiet wy 

hebben ghehoort , datde Conijnghen, 

des huyfes Ifraëls barmhertighe. Co- 

nijngen fijn (als of ſy hadden ghefeydt 


| nae de aengheboorene ghenaede des 


huyfes van Ooftenrijck,fo en cunnen fy 
het niet licht in haere herten vinden, 
dat fy hare vyanden ende rebelle nac 
haere verdienften ftraffen ffouden, 
maer ſy willen liever in daeghelicx ge- 
vaer blyven,dan eens voor al achtijnge 
gheven op hare rufte )foo laet onsdan 
facken om onfe lendenen binden, ende 
ſtricken om onfe hoofden , ende tot 
den Conijnck 1fraels wtgaen,miffchien 
laet hy onfe fielen leven , dwelck als fy 
hedaen hadden,foo heeft Achab(dien 
— ghedocht heeft een ſchoon ende 
treffelijck werck te wefen ‚ datmen 


eenen ghevanghenen Coninck foude 


XXXXX — 


Fol. 4.5a 


mezen 
— 


























































Het veertichfte Boeck. 
| bemdat Dävid van kem felven ghe pro⸗ 1619 ‚ 161 
phiteert heeft fegghende ; des mor- — 
ghens ſult ghyſe verdelghen,alfo moet Zorte t 
hy u dat oock in beelden. V lieden, die — 
Conijnghen ende laeghers zijt Ier. 16. hijugbe 

ina 
16. wort bevolen , dat ghy de cleyne toene 
voffen fult vangen,die de wijn-ftocken Conijn 
vernielen, dat is „die de Kercken ends En % 


Gloofters verwoeften, Cant, 2. 


Nederlandtfehe Hiftorie 


J gro. verſchoghen) hem * dieen A le- 
| — 25 genghefchoncken( „hoe-wel de ghe⸗ 
EE van griene Conijnek die alleen badt en- 

de begheerde ) maer hy heeft hem 
gock daer en boven WE fich felven 
broederlicke gunfte toe-ghefeyt „ende 
gen verbondt met hem opghericht, 
Maer het voor-deel dat hem fijne ver- 
keerde barmherticheydt foude aen- 
brenghen , wort Met efe woorden 
aen-ghewefen, Dit feydede Heere „om 
dat ghy den man, die des doots weer- 
dich was „wt uwe hand vry ghelaeten 
pebt, fo faluwe fiele voor fijn iele fijn, 
ende u volck voor fijn volck, 


Cap. FIE. 


Hetisu wel gheoorlooft , Keyfer, 
gen verbond te maecken met die gene 
die heel veer van ons ghefeten fijn, en- 
de met die van de welcke, ten aenfien 
de groote ghelijckmaeticheyt in de 
Religie, geen perijckelte verwachten 
en is ‚dat wy van haer fallen verleydt 
wordensals met Mahümetiftensheyde- 













Pier hoort ghp/Lieve Lefer eẽ weynichſ⸗ 
Ben ban den clauck der groote Brand-C loc- 
ke,DieScioppius , eenen Maenf- Veere DES 
Hupfeg van Ooftenrijck gegoten heeft / 
poghende door deſen Aarm ſiach gheheel 
Thꝛiſten⸗ Anck in vier ende bloed te ſtellẽ 
toonende ende openbarende ſyn moorda⸗ 
dich herte ende ghemoet over alle die ge⸗ 
ne die profeſſpye doen van He ware Ghere⸗ 
formeerde Keligme/ jge aver De tlepue EIL” 
de onmondighe Kinderkens. Cot dien 
epnde feet ſchendelick vervalſchende / ver⸗ 
draepende / eñ mif- dupdende peld. Schꝛif⸗ 
tup2e. 


Exemplo ab uno difce omnes. | 


jaer wat * oen — —— 
«1 Naed ghever / ende andere yns ghelycke 
en * — ep ED ede voor hem / hier mebe het huys van Voſten⸗ 
jp so — weeſt alle de punten bee gebaat eas bele 
ons, | | * aeghelit 
der Religie met ons cen⸗ ijn,lichtelick | geren haer worden wt-ghetrochen van 
van de oude Religie tot hare nieus | weghen De tpzannpe DIE fp over de cligi⸗ 
wicheyden,die den vleyffche aenghe- onf-verwanten etteliche jaren lanck ghe⸗ 


— rerlevd ‚| gtgecht Gebben. Immers heeft Dit Moeck 
aem fijn, fouden verleyden;van eije * 2 net Ooftenrichfchen Princen 


HE danighe is voor-feydt, datfe als door- | EE. Ù 
ik men alle gaer mosten uyt-gherooyt eer groote hae See wt ct Die 
U worden ende dieſe weeren ſal, die | bat hier boven verhaelt is / ende hier NAC 
HERAS moet fijne handen: waepenen met fat verhaelt Worden. Pant Ferdinandus is 
IE CORTE HEIN yfer „ende methoutene lancen, ende | pel gecroont Koons Yrongnck endeBtep: 
| Eion "Ay moetfe met den viere ghcheel te dk ien gens (ian et be hema. 
LAN vaecken, 2, Reg. 23. Derhalven | DES roonen ban Hungaria » EAS: wa | 
EAN Gevnie hate God 45 Heere in uwe Midtſg aeders De vᷣooꝛ · treffelicke ende 
— hand gegeven heeft, foo moet ghy{e machtige Vorſtendommen Lan Sileſien / | 
oo oe EP 


J 8 ‚ yv J 

— N * 

nne — — 

— r nd - — 
pn dn * % . “ J 
mj 7 —5 ä 
— 

—— — 


1 


| N | its ot deel 
gheheelick verdelghen „ghy en ſult — —— ſelfs een gro 
gheen verbond met haer maecken,en- 
| heyt ſpre⸗ 


—9 pe A > 
HI de ghy en {ult gheen mededyden met maer eet ick van meer ſwarit 


8 haer-hebben. ne / ſal ick hier eerff gaen berhaelen DE ſo⸗ 


—9 | | 
9 Cen weynichſken hier nae ſeyt he. | fo2t ſyn Meplerrhi / alg Ferdinandus aldaer | 
| is percogen ende ghecroont Booms Cos | 


Ghelijck wy ftracks ghehoort hebe, | nynck. Als te 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
ourtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Images reproduced by c 


444 B 20 





* 






kel uropea 


1619, 
— —— 
Corte bes 
fchenbjnge 
er eroo⸗ 
Wugbe 
Berdinandi 
tot Booms 
Contini ch, 


hbe î 
* Ke d 


Onder de regeeringhe van 


Ute Franckfort op de aen · we⸗ 

fende Ceuc-Doeften/ ende der af! 

weſender Bhefanten / befloten 

was Ferdivaadum ban Ooftenrdt 
tat centen Roomſchen Conynch ende Kep” 
fer te verkiefen / ende vaorts te croonen / 
Sos fijn de Ahcx · Steden Aken ende Nu- 
renborgh, alg bp die welcke Hie KRepſerlyc⸗ 
ke Croone ende andere infignia Ende orna⸗ 
menten Des Äycr-tot. die crooninghe Bez 
hoozende be waert worden / by tijdts ghe⸗ 
adviſeert / ende de ſelve op Feanckfort te 
ſchicken vermaent / ende ondertuſſchen ſyn 
allerlep pꝛeparatien tot die berisiefinge/ 
ende het Toninghlycke banguet/ t'welck 
Daer bp moet gehouden Worden / ghe⸗ 
maeckt / voornaemelick ift die Parochie 
ofte Bartholomeus Werche met ſtatelycke 
taphten behanghen / die ſtoel met flouweel 
becleet / den vloer met voot lacckt beleght/ 
ende in het midden Lan die Herche onder 
het Crupg eenen Stoel tot een fidt-placts 
fe oo? fine Coninghlicke Majeſtept bere 
ordent / ende met ſchoon ſyden laecken be: 
cleedet: boven den ſelven was eenen ſtate⸗ 
peken Wemel ghehanghen: Poornaeme⸗ 
ek ie Den Altaer voorhet Chooz / daer 
Bao? die crooninghe foude ahefchieden/ 


* gerziert/ ende Hoo? den ſelven eenen bede 


courtesy of Ko 


foe! voor ſyne Conhnghlycke Majeſtept 
nhefett. Eeghen den Middagh iſſer eenen 
Solder/tot Get Ridderſlaen / in die hoagh⸗ 
te opghebouwet / ende met rood laecken 
behañghen / eenen ſtoel daer op gheſtelt / 
ende met fchoon laecken becleedt / ende al⸗ 
teg ten aenfienelichften aengheſtelt. 
Ondertuffchë ſyn oock tWee heuchens/ 
eene tot Bet offen-bzaeden op Die plaetſen 
ban den Roener / Die andere achter den. 
Aoemer ofte Maethups tot het Coningh⸗ 
ſycke banquet/opgeflaghen/ Die ſpringen⸗ 
de fonteyne ghelyck eenen fchaonen rate 
ſteen toeghericht / ende voor daer aen ghe⸗ 


maeckt eenen ſwarten twee-hoofdighen | 


rent / meteen fchoone Croone berziert/ 
ende op bepde zyden twee Leuwen / Die 
pes Ackx Wapen hielden 3 Vorders id 
gan ghemelte Bartholomeus Berche aff/tot 
aen het Haethupg een houten brugghe gez 
maeckt / ende met root laecken belegijt. 

gig oock Die faele/ap Den Roemer / daer 
in dat Conĳugblicke banquet foude glee 
houden Worden/ met ſtaetelycke taphten 
behanghen : Daer was Loo? hare Co: 
ninghijeke Majeſteyt een taeffel inde 
hooghte/cnde cen wepuich beneden beſon⸗ 


n Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
ur ninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Coninck Philips de derde, 


dere taeffelen boor Die aenWwefende Hees 1619. 
ren Cheuür · Furſten aen bepde ſyden / ende 

eene in het midden boor dien Van Crier 
toeghericht / ende boven met ſchoone Hes 

meten behanghen / ende Die Credenſſen 

met aon MENU filverghefchij2 ver⸗ 

zieret. 

Als nudie beftemde dagh ter Croonin⸗ 
ghen / Naemlick Maendagh / den 30. Au 
guiti ouden / ende it Septemb, nieuwen 
ſtijls verſcheenen was / ende ondertuſſchẽ / 
Paemelick des Saeter · daeghs te Loozen 

\ LodoWwijch Landtgrave tat Haſſen / met 
fyn bepde Jonghe fonen / eude Broeder / 
‘meteen ſtatelyck ende acnfienlick ghefele 
fchap. Ende des volghenden daeghs Die 
Gedeputeerde der Stadt Murenbergh/ 
| met die Craone / ende andere Infignijs DES 
Ayckx / aenghecomen waeren / heeft men 
boog eerft op ghemelden JRaen-daeat/ 
alle die poorten der Stadt toeghehouden / 
die Soldaten op die Stadtf-Wallen/ ende 
een groot aental van Vorgheren in Die 
wapenen aen berfchepde plaetfen/ / Maer 
voorꝛnaemlyck van die behupſinghe tent 
Braunfels, Daer fijne Coninghliche Maje⸗ 
ftept lagiert/ ende van het Hact-hups tot 
aen die Bartholomeus Kercke / op Bepde zy⸗ 
| den Van die ghedachte houtene Brugghe / 
verordent. Tuſſchen 6. ef 7. uren hebben 
| haer die drie Gheeſtelycke Cheur-Doeften 
| pder beſonder in Die Rercke begheven / en⸗ 
|De aldaer haer Cheur · Vorſtelůcke habut 
| affaclecht/ ende die Pontiſicalia weder aen⸗ Nora, Wik 





— — — 


ghedaen / ende hare Coninghlicke Maje⸗ — 
ftept verwacht / die welche ontrent 8. üp⸗ werp was/ 
ren is ter Bercken ghereden / in volghen⸗ vijdende na 


der @zdre. Door eerft ſyn voor ghegaen Ee, 

geel boopneemenOfficieven/TFraeden/ Ades poef-gier; 

lycke / ende andere Perſoonen: Bien fijn te onder bes 

peerde ghevolght / Lodewijck Lant· Gra⸗ Per ts 

getot Heffen met twee Jonghe Weeren sooroet 

fyn foonen/ ende fjnen Broeder KL andt- afghevars 

Grave Philips. Bier nae DOF Heerauten / Ich/tot bee 

in hare habyten / ende voorts Die Getom. perijnghe, 

mitteerde ban Die Cheur-Vorſten Pfalts / 

Daren/ ende Branden-borgh / met dert 

Ayckr· appel / ſweert / ende fchepter. Eyn⸗ 

elek is ghevolght ſyne EConyncklicke 

Mꝛ.in Cheur- Voꝛrſtelyck habyt / ende een 

Eroone/ ende onder eenen ſchoonen He⸗ 

mel / die welcne Bogen fijne Coninghlicke 

Majeſteyt van weghen Den EE. Kaedt 

der Dtadt anckfort gedragen hebben / 

Heer Danie! Stalburger eñ Heer leremias 

Orth,fijubde bepde Borghermeyſteren / ende 
Rxrxrxrh Heer 


Fol.441 


ler berwone⸗ 


it att 4 






















































Ee Ie 7% 
ns « } Bug | 
Ed EK a: er Poa er 


& 


Hi 


a Pk die 
ee 















Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, 


ne Coninghlicke Majeſtent op het ſcha⸗ 
voer den Middagh was / opghe⸗ 
fijn de Ghecommit⸗ 
Heeren Cheur · Bor⸗ 
r / ende Ryckx⸗ 


richt / gheleydt. Oock 
teerde der werltlicke 
ſten met het ſweert / ſt 
el voo? ghegaen. 
eConinghlycke Majeſte 
aldaer in plaet ſe Bes ſt 
ni die te Akẽ verordincert 
gheſett / ende alſoo 


is / bereyt wag/ 
gheinthzonifcert / daer 
m Laudamusop bet Oꝛ⸗ 
die Muſicantẽ eñ Crompetters/ 
efigurtert ende ghefanghen 
tick ig ſyne Majeſteyt tat 
rynghe Hoor den 
ts / voor ſich ende 
Heeren Cheur⸗ 
ende hem is dat 
vltichſten bevolen. 
Gheeſtelycke Cheur Por⸗ 
hoor gegaen / ende hebben 
aten afgheleght. | 

den Dtoel blyven ſitten / 
eGraefiycke es Adelic⸗ 
ſweert des KReyſers 
tot Ridderen gheflagen. En⸗ 
ger. in volgende 
chet Raet⸗huys 


Ben felven ſyn ghe⸗ 
hlichen Cheur / ende 
ende Adelycke perz 


die kepſerlycke regie 
Cheur Porſt van Men 
in Naeme der anderen 
Dor iten/ghegratult 


Daer op fijn De 


— —— — 


ende heeft etlyck 


aeſt hier nae is ſyne 
nt die Berchen na 


dat Hoffgheſinde. 

volght die Coning 
Porftelijchke Aaeden / 
nen / daer op Vorſten / B2 
de die vyf Heeraul 


t / die Affgeſant 
Pfalts ende Br 


Porfteg / Lan 


Crier in Cheur⸗ 


ude neyſerlycke kleedin⸗ 

verziert onder den He⸗ 
voorſten des Kaedts 

vragen hebben / 
hevolght Die Cheur: 

g/ende Cuelen nevens 
anderen/allete boete. Fn fodaene 
nfp overde houtene brugghe / 

t laecken beleght was / tot aen 
g gegaen/ Ende fijn haer drie 
gereeden die welche gelt on 
e volck gheworpen heb: 
lep verfchepden ſoorten / 
filber/ op twee Die graotfte ig 
de gheftaenecnen Herm / Ea: 


5 
ced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


mende Wt een wolcke / die in Bie handt een 
Eraone voerde / met deſe opſchrift / Letiti- 
mé Certantibus, op Die ander zyde ſtont de⸗ 
ſe opſchꝛiſt / Ferdinandus, II. Hungariæ & Boe 
lemiæ Rex, Coronatur in Regem Romanorum 
9. Sept.Arno 1619. Op bie clepnere foster 
Daer van twee waeren / het eene vierkan⸗ 
tich / ende het ander rondt / ſtont op Die ee⸗ 
ne zijde en .F. ende daer boven een Croo⸗ 
ne / maer daer onder. LL, op p'ander zyde 
een Eroom ende daer onder Hefe woordẽ / 
Coronatus in Regem Romanorum. 9. Sept. 
1619. Be Wt-werpinghe Hefer Munte 
heeft cen groot ghedrangh onder het volck. 
ghemaeckt / alfoo dat oock Hie ghenighe 
bie Bat ghelt wt wierpen / hoe twel fp te 
peerde waeren nochtans van weghen het 
ghedrangh ende ongheſtuypmichent / feet 
fwaerlick voort comen moͤchten / ghelyck 
dan dock het laecken / ſoo haeſt die daer 
over ghecomen waeren / is verſneeden / 
gerfcheurt/ ende prijs ghemaeckt. 

Als nu haere Coninghlicke Majestept: 
op het Faethupg/cnde baven op den Dael: 
| as ghecomen / hebben die Afgheſante 
‚der werltlijche Cheur-Dorften/haerer ges 
nadichfter Heeren Ampten / nae inhout 
ban die gulden Bulle/te bedienen aengljez 
vangher. Ende eerſtlyck is Die Erfmaerz: 
fchaïch van Jappenheym / in het Faete 
huͤps te peerde gheſeten / wt het Kaedhuys 
ghereden in eenen hoop haver / Die welche: 
vᷣoor t'ſelve uytgegoten was / hebbende in. 
ſyn handen een ſilveren maete / die hp al ſo 
fittende te peerde vol Gaver gheſchept / ge⸗ 
ſtreecken / ende eenen van fyne Dienaren 
heeft ghegheven / ende Daer nae is hp wech 
ghereden/fracx ig het volck in aller onge⸗ 
flupmichept aen Die Daer ghevallen / ene 
de heeft. Die ſelve ten Beele ghevat ende 
wech ghedraghen / Maer meeft onnutte⸗ 
ick verdorven / maltanderen Daer mede: 
bewerpende. 

Pae ſulckx ig eene Handen Afgeſanten 
deg Cheur-Doefteg van Brandenborgh 
wthet naedthups ghereeden/ ende heeft 
bp Die hutte daer Den offe gebradẽ wiert ⸗ 
een fifveren vergult gietvatt / met een bec⸗ 
ken ende ſerviette ghehaelt / ende is Dae 
mede weder in het Raet· hus ghereeden / 

Epndelyck foo ig Haer T bende gheco⸗ 
men deg Cheur- Darts Pfalts- / Eerſt⸗ 
Eruchfeg / ende heeft Wt De Huechen. 4e- 
filberen ſchootelen met ſppſe ghehaelt / en⸗ 
de ig daer mede weder in het Naedthun⸗ 
ghereeden/ Ende in alten drien in ende WE 

xXxx xx id ryden 






























































5 a 


— —8 
naart. 4 ——— 
Pane pn * 
k C X * * 


eme 0 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. 


| - . e 4 
rYÓro. ende koſtelicke vbercierden Arcus Trium 


— — — — 


man Phalis . 


ofte Triumph-boghe ghemaecht 
daer ſyne Ie. onder deur paſſeerde / Ende 
eenighe ban de voornaemſte Weeren heb⸗ 
Ben ſyne Me. eenen ſchoonen Hemel bode 
Get hooft ghedragen / ende alſoo onder den 
felfden in der Stadt ghebracht. In De 
ſtraete die fyne Me. moſte paſſeren / Ware 
opghericht drye ſchoone Arcus Criumphalis, 
nen eerften daer hp aen qrtam hadden de 
Enghelfche (aldaer traffiguerende) beco⸗ 
ſticht,/ op den welcken gherepzefenteert 
wierden alle de Steden des Aycx: Den 
tweeden (ffaende in Get midden der ſtrae⸗ 
te/hadden de Gout-fineden op· ghericht / 
op den welcken alle De Poꝛtogeeſſche Cos 
nijnghen ffonden/alle gaer Dan filver ghe⸗ 
goten. Den derden hadden de Neder; 
B anderg maecken laeten / op den welcken 
gertoont Wierden allede P2oLintpen Des 
Ahexr / ende de Ooſtenrickſche Printen. 
Door Hen Coninck ghynghen de Vorſten / 
Sꝛaeven / Edele / ende Geꝛoote DEB Kij! 
ende beachten hem aldus met magnificen⸗ 
tpetot voor de Kercke / Daer ſchreet Gj 
van fn peert/ ende ginck in De kercke om 
Iig te hooren. Daer nae heeft ſyne Me. 
hefworen alle de Privilegpen ende bape: 
den deg Lands / d welck ghedaen ſynde⸗ 
foa ig hp ghecroont ban den Grgeve van 
Portalegze/ende onder eenen anderen Be: 
mel ghebracht ſynde / hebben alle de Por⸗ 
ſten / Graeven / ende Gzoote des Aer 
fine Mr. de handen ghekuſt / ende gheluck 
ghewenſcht. Dit alles met groote mag: 
nificentpe ende hoofſthe courtefpe ber: 
richt fijnde / ig fijne Me. onder den 
coftelichen Hemel / van alte de Beeren en⸗ 
de Obericheden tot aen ende in fjn Pal⸗ 
lepys ghebracht / vergeſelſchapt ſynde van 
ſhuen outften ſoone / eñ Fnfante/met ha: 
re Hofferen „alle gaer ſeer coftelich Vere 
giert ende beeleedt/ende alfo het nu Begon 
en te worden / fo ghjnghender Leer: 
tich 





| 
| 


| 


| 


\ 


ten/ ende ſpieghel vechten / dwelck steet. 
in roock ende damp verdweenen is beter 
dus/ Dart of Chriſten-ryck Daer mede u 
grooter combuſtye ware ghebzacht ghe- 


Fo © 4 $ 3 


1019. 


worden. — 


Daer ig int Augulto tpdiughe ghecomen / 
dat een ſcheepſlien / Den (warten Beer van vallen erve 


uwen oaber⸗ 


Nmfterdan ghensemtnae Weſt · Fnbien — 
abhevaeren ſyjnde / ende ligghende aldaer Bins boot(: 


fneen plaetſe Dic De Zee⸗ vaerders De Vir-. volck. 


gines heeten / om aldaer met de In woon⸗ 
ders deg landts te handelen / ghelyck ſy 
eenighe daghen lanck op het vriendelick⸗ 
fte met haer ghehandelt hadden / foo beeft 
het fich toe Fhedraghen / Dat onfe lupden 
Dit wilde volckte Beel Gertrouwende/ en⸗ 
de haerder te Gele op Baer fchip laetende 
comen / ban haer fijn ober-vallen ende 
bermepftert/ ende hebben defe Gudtaenen. 
al ong bolck / dwelck in dat ſchip Was/ 
feer wreedelick vermoort / behalven eenen 
Jonghen ende noch twee Mannen / daer: 
ban den eenen Wel Dapper ghequetſt was. 
De Jonghe defe moordenaers onterup- 
pende ende ontworſtelende / nam de coura⸗ 
pe / ende ſtack de ſteen-ſtucken aen / die 
anghs het ſchip laeghen / die log brandt: 
de / dit heeft eenen grooten ſchrick onder 
de Indiaenen ghemaeckt / inſonderheydt 
als fp (agen datter eenighe ban de hare 
doot bleben / alſo dat fp allegaer om eert: 
goet heen comen ſaeghen / ende over boort 
ſpronghen / eude claſterden in hare Ca- 
noes oft fchupten / ende quaemender van. 
De drie overghebleve het ſchip nu alleen 
hebbende / hieuwen het Ancker af/ ende 
dreven met het ſchip van land / daer lach 
tot haeren gꝛooten ghelucke een Zeeus 
ſchip om Ben hoeck / dwelck het ſchieten 
deſer lupden wel ghehoort hadde / maer 
ten wiſt niet wat het te bedupden hadde / 
ten conde ooch Dit Amſterdammer ſchip 
niet ſien / maer op het ghehoor ban bet afs 
ſchieten Des nbefehuts) fo hecft het eenich⸗ 


Edele knapen Laog aen met branden⸗ volck in eenen bact ghefctt / om te gaen 


de flambeufen /tot aen het Pallens/ al 


ften ende vernemen Watter te Doene was/ 


waer een feer magnifycke maeltyd / oock ende Wat dit fchieten bedupde : Als dit 


gen coftelickende conſtelick banguct toe: 
Herepdet Was. 


volch met het Boot aen het Amſterdani⸗ 
mer fchip quam / fo heeft het mct verbaeſt⸗ 


Eat vol treckhnghe deſer vepfe des Co⸗ hepdt ghefien alte Die vermoorde Mens 
nyncx / ijn een goed Deel ſchepen ende Ga⸗ ſthen Die Baer laeghen / eude Geeft DE ghe⸗ 
lepen (Diemen mennde ter oorloghe ende monde verbonden / ende LI man op HIE: 
ruf te wefen ) ghebrunckt gheweeſt / cnde ontmande ſchip ghefctt / ende het feifoe: 


ig alfa ban Dien grooten apparact voor 
eerſt ghecomen DEE Bel um belium, afte ghe 
noechelicke oogloge ende triuuphe ſcheu⸗ 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 





alfo over ghebzacht / Schipper fit toe 


Te 

























































A 
— — 


2* Ee * — x 
— 3 
Kres zr de dimi ene 


A 












































Het veertichfte Boeck. 4 


Nederlantſche Hiftorie | 
wilmer bat Ferdinandus langer ober haer 1619 


| ; E Gꝛaeve ban Bucquoy heeft het 





































































AN 1619. Am 
KN gern Stedeken Pilleck (Haer Hoog DP | FEGIETEL foude. | 
HE wet Stes met fu gheheel Legher ghetrot⸗ Wie Bohemen / met hare Ghecanfede: Dernueſ hed 
Kiks Beken Pif- ken was na dat hp aen ven Boue | veerde fiendeende oordeelende / hare ſaeckẽ geeen * 
EEC rc wont verneur daer binnen Capiteyn Haeck ges | alfoa gheſtelt te ſyn / Bat fp het niet raed⸗ yen ce⸗ 


ſaem eñ achtten / bet Eonduckrijche ſon⸗ nete * 
der wettelick hooft ende Conijnck te lae⸗ oh 
ten/ Soo ſyn ſy het eens gheworden / dat 
ſp met den eerſten wouden treden tot de 
ectpe van eenen Coninck. 
Germen tot Ben actum electionis ofte Del 
verhie finghe getreden is / ſoo ſynder Bere ven woorde! 
feepden Princen vand'een ende d'ander nooy 905 
goor-gheflaghen/ op de Welke menin ge flaegdert 
nominatpe ſoude moghen achtynghe ghe⸗ 
gen / ais ven Hertoghe VAN Savoyen,fguen 
Soone beun Hertoghe van Piemont , DEI 
Euer-Worft Frederich Phalf-Grave, ende | 
pen Cuer-Dopft ban Saxen. s | 
Ale nu de Staten Van Bohemen tat 
pe heure ende nominatpe eenes Conhncx 
treden ſouden / foo hebben fg ſdaeghs te 
bodren eenen al · ggemepnen bede dagh 
verordineert / ende Den TELE”. Auguſti in 
alle Kercken tacten af cundighen / ont 
Goh den heere te bidden gat hp haer 
pie ghenaede woude Haen Dat fp ſoodae⸗ 
nich eenen € onynck moete erweilen / Die 
haer mochte befchutten ende beſchermen 
in de hantaevynghe der ie Ehziſtelit⸗ 
ker ñcligpe / haer weder rengende ruſte / | 
ace / ende wel-ftand in het gantſche | 


Landb. 

De Tuer Voꝛſt Phals heeft ben HELL : 
zoyft Lan Daten befonden / ende laeten Reder 
onder-foecken/jae vermaenen/ in val bat te s 
pe Boleemfche Stenden foo bere moch⸗ bel 
ter comen / dat fp met het hups ban Pes: 


— * noemt / de Stadt goetwillich op te gheven 
ghenomen vegheert / ende hy ſulcx te doen erefuſeert 
boerde habde / op vier erſche plaetſen aenloo⸗ 
fee Wrede gep eude beſtormen facten/ ende heeft Die 
eeft gevjee Stadt met ſtormender hand ingenomen / 
ben. alfeg Baer binnen doodt gheflaegkhen / en? 
de die geheele ſtadt in brand ghefteechken: 

Men Gouverneur heeft hy doen hanghen / 

enne He voornaemſte der Stadt bie hp in 

Ganden creech / Geeft hy Hoen outhalfen. 

Pp heeft ooc met de vouwen ENDE hinder 

ren onuptfpreechericht tpzannpe gheoef⸗ 

fent / het innemen gan dit Stedeken / ende 


root ſchrecken onder Iet voſck / ſoo ten 
—— ande / alg in DE ontvafte piaetſen 


ee nd : 

, E Staeten ende Directuers des 
ne F7 —— — van LEoyhemen 
sanfeBer hebben in openbaren druck gen 
—— ben dach ghegheven verſchepde⸗ 
Anandom me Apologpen / in De weicke fp redenen en⸗ 
Siet kennen-typ gozfacchen gheben waerom fp De elec: 
hogere ‚tpe ende Croonguggje Ferdinand: Gp het 


B teven des Hepfers Matchite gheſchiet) niet e 
poor wettelick en conden kennert / waer! Ooftenrijck haer gantfchelick niet cun⸗ NO 
gan eenighe hier Bader verhaelt fjn/ende | nende verdraghen / fyne cuer· vorſtelicke * 
df hier mac noch cenighe fixen verbaelt Mo?” hoechepet tot eenen Conynck LAN Boe —8 
den / in den brief der Directeurs aen den Gemen vercoren⸗ Dat hp doch die occafpe lick, 

van ſyn huys grooter te maecken / ende 


inte Bethlehem Gabor, Immers foo Geel 
{fer van / dat fp op DEN xxyen. Auguiti ſtylo 
novo,ineen groote verfaemlynge der Bo⸗ 
hemiſſche Stenden / Ferdinandum hebben 
| gevelacrt nopt wettelick vercoren Pe ſijn / 
li | ende al ware Dat ghefthict/vat hy het foo 
Kik ghemaecht hadde / dat fp hem vertlaerden 
Zervailen te weſen van De Boheemſche 
bi Eroouc/ende dit hebben De Bohemen ge⸗ 
El | daen ten over ſtaen / ende met goet vin⸗ 
9 den der Moraviſſche / Sleſiſſche/ ende 
00 Kaufnitfche Gheſanten die van geleken | epndighe eenes poerighen Ghebets / bee 
ARES gerclaert hebben, Bat ſy wiet ghefinneten } gonnen te voteren ende te ſtenimen / ende 
KEN. waren, aach.ntet beu en conden noch ent | ig per majora Be Cuer-Doet — 
Jai 


ge bebranghde Thriſtenen te helpen / niet 
en wite upt He hand laeten gaen / &c. 
maer be Cuer Porſt van Saren beeft 
gerclaert gantích uiet ghefinnet te weſen / 
Die ECrsone van Bohemen aen te nemen⸗ 
of hp ſchoon Lan de Stenden des BCE 
paer toe erweelt ende verſocht wiert. 

De Boheemſche Stenden den xxvj. 
Augutti om tot De keure te treden bp male 
kanderen ghecomen ſynde / hebben / nae 


B 








ar vropean Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
ages reprod 
ee indi ueed by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


ee napern — k — 


—— 


— 


* 
—— —— 


— 
J — 
* 








mn ſchen Mex Vicanus, tot eenen Coninck in 


ue Sheep Bohemen Gercozen. De Wertoghe ban 
* Suer Oog Savopenen heeft niet een ferme qhee 


1 MenCas adt. De Cuer-Dorft van Saren Geeft gee 
gek bat bat fes ſtemmen van den Heeren-fland/ 

gemene endeeenen van de: Lidder-ftand/ Haer 

| De Cuer-Borft Phals heeft ghehat xxrvj. 

| ſtemmen van deu Heeren Stant/ende cen: 
entneghentich van Hen Kidder-Stand/ 


1 Oach meeft alle De ſtemmen der Steden/ 
oe Ende alle Bie ven Cuer-Doeft ban Saren 
* eerſt gheſtemt hadden / ſiende ende Herz 


nemende He eenparichepdt der ſtemmen 
Die den Tuer-Dosft Phare gheſtemt had⸗ 
den / ſyn daetelick de ſelfde bp ghevallen / 
Alſoo dat ſyne Cuer-Doeftelicke Hooch: 
hepdt / met eenparichept ban allen / is sers 
toren Conynck ban Bhemen. 

Ben 27°" Auguſti voteerden He Mehiſ⸗ 
ſche / Sleſiſſche ende Lauſnitſche Ghe⸗ 
ſanten / die alle gaer eenpaerlick gheſtemt 
hebben op Den Cuer-Voꝛſt Frederich 
Phalſ⸗Graeve / ende alſoo ig hp ſtracx ge: 

zoclameert ende afgheroepen Conyũck 
van Bohemen/ Hat Te Deum Laudamus is 
| met vreuchden ghjefongheu / alle klocken 
ghelupt / ende al het gefchut binnen Prae⸗ 
| ghe ende Daer ontrent is fes mael log gez 
| brandt. Wet jaer Defer verkieſjnghe des 
Phalfgraeven Frederici tat Bohemiſſchen 
Conynck/ is in defe Woo2den begdepen. 


freDerICVs 11, boheMIe reX, 1619. 


Kderich Godt de Deere ille deſen jongen Salo- 

ne mon feghenen/ wyſhepdt / ende ber ffand/ 
Adere oock een Dapper mannelich ghemoet ghe 
urekes _ Wen/toe fuer eere/ende Wwel-ffant der Wa 
vee ter ver Chriſtelicker Meligpe / daer hp profeſ⸗ 
WEvende, fpe ban Doet. 

ij. Ke 

hie Gottgebe em frieDaeiChest gVberna: 


Ment 3V Vnferen zelten. 


Daer fijn ſtracx deg anderen daechs 
Gheſanten afaheveerdicht van Praeghe 
| na hepdelberch / om ſyne Cuer-Doaftelics 
| ke Doosluchtichepdt te laeten weten/ Dat 
hp met eenparighe ſtemmen tot Conijnck 
Han Bhemen Bercoren Wag/ ende te hide 

E Den die Crgone te Willen aenncmen. 


— 








Ri E Staeten Van Hungaria alfoo 

- groote vedenen van claeg ben heb⸗ 
Mbar re bende aver De regieryñghe Der | 
— Soſtenryckſche Weeren / als ve | 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LL 


ile 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, 
1619. Phalf-Gracte op den Ahrn / des Hoom: 





Bohemen / Sileſiers / Morabiſſche / ende 
Andere Landen / Ende geen 9— hebben⸗ 
de / dat ſy tat eenigher tdt ſtaende onder 
bet ghebiet ofte Geerfchapppe Ferdinan di, 
Ofte Des huyſes van Doftenrijch / ‘in vufte 
ende in vrede ouden cunnen leben/behou: 
dende de bape erercitpeder Gercformeere 
de Meligpe / ende hare Pribiegpen ende 
gerechticheden / Boa ebben fp op hare 
Land-daeghen ende bp-een-comften Hen 
Lerſt Hertoghe berdinandum ghecaffeert/ 
Ende fp hebben in ſyne plaetſe vercoren 
ende beroe peubethlehem Gabor, anders gee 
neemt bethlinus Gabriel, den welcken fp bit 
felfoe daetelick / door hare Geſanten / heb 
ben gebootſchapt / Die ſich ſtracx heeft beo 
rept Cat De reyſe nae Hungarpen / dewelck 
bp doo? deſen ſynen brief be Stenden des 
Tonynck rycx van Bohemen Geeft Wet 
laten / haer alle hulpe ende faveur aen: 
biedende: 


Doorluchtichfte Heeren, 

Eerweerdighe Vrienden, 

ss € berepbtwillige 
py aenbiedinghe ou: z. 

> fer Dienfté te voo⸗ 

Boormaer te wen⸗ 


— ſchen vooꝛr eenen 
| LS Aen ffvachs van den % 
TEEVEN achbanck dat de 1 
Bohemiſche faece 
Ken begonnen hebben te perdeliteren + de 
ghemepne ellendichepdt eenes foo voor⸗ 
treffelicken Coninckrycks / (tot noch toe 





niet dan door ouſekere ende ſeer verſchep⸗ 


dene geruchten hier ende Daer gheſtroept) 
gande naeft gheleghene Princen ende Po⸗ 
tentaten/ Die De faeche Chrifti meenen/ fa 
ter Gerten hadde genomen gheweeſt/ dat 
Wp / die fa wydt gheleghen ſyn / Beel eer 
hadden mogen vernemen / de ghewenſchte 
vredighe tydinghe van de heplfame Hera 
efſeninghe derſelvighe / Dan de injurien 
die Van weerfijden bedreven fijn geweeſt. 
Maer de wijle federt Dient tijdt / nochte de 
€ oninchiliche fachtmoedichept des Door 
luchtichften Beers Ferdinand: „noch gocft 
deforghe Van audere Princen foo vele: 
heeft vermocht / dat eenen fa ſchabelichen 
bzaut in Be Clziftenbepdt / Door cenigh 
middel / ofte bedwonghen / ofte upt-ohes 

Evrorp bluſcht 


Fol.⸗ 54 


1619 
mn 


Toppe beg 


tef& Die. 


—— 
ren. Gabor aen 
Het waere de Staeten 
van Bohe⸗ 
men ghe⸗ 
pegelichen / Dat ſchreven 


eft / den 
e-Augufe 
194 


” 









1619. 


Brief ber 


Staten van 


ohemen 
den Bethle- 


m Gabor. 
bart dato 
NEN 9. Sep⸗ 
tembrig 6 
\ bro, 


mm TP — 


m 






gn tes 


Vwer E. Doorluchticheden gunftighe 
Vriendt , ten dienfte bereydt. 


Gabriel de Prince, 


Het Opfchrift was. 


Ben Doorluchtichften Heeren, De Belep⸗ 
derd ende Gaedtf-Weeren der Croo⸗ 
ne ban Bohemen # onfen ſeer eer⸗ 
Weerdighen Heeren. 


Op ven boveri-berhaclden Brief heb⸗ 
Ben De Boheemſche Directeurs ende 
Raedtf-Beeren / Hen Prince Lan Sevens 
burghen albus gheantwoordt. 
Doorluchtichfte Prince, Groot= 
gunttighe Heere, 

[ V amhelfen de Godvruch⸗ 
tichept han uwe Doorluch⸗ 
tichendt / die wy foa upt Des 
ſelfs Brienen / als vanden 

Edelen / Erentfeſten Heere Ambaſſadeur/ 
menichvuldich hebben verſtaen / Waer 
over Wp Godt Almachtich ten hoochſten 
ſobenende dancken / dat hy uwe Deur: 
tuchtiehept t'onſwaerts / ſonder eenighe 
verdie iſten van ong volck / tot conferva? 
tie van De Bryheydt Des Aer Bohemen⸗ 
ende tot vâorftaut van He Ehziftejche 
Beercke / Geeft verweckt Ende alfvo Wp 
niet en moeten nochte willen ín ghebreec⸗ 
ke zjn’ van onfe verdienften t uwaerts⸗ 
foo bidden Wp God Almachtich ſeer pee 
richeute voperich / dat hp de Godtſpruch⸗ 
tighe ende heroycke insentien ende voor⸗ 
nemen var uwe Boorluchticheydt Wil 
zegenen /ende met de gbewenſchte UPE: 
gomftenghebeneddHen / tweltk Wp luyden 
op Godt vertrouwende / vaſtelicken ons 
getoven/uiet eens twyffelende / of die ghe⸗ 
ue/die ong fa ſalutaire als groote ſaecken/ 
heeft abeinfpireert/ de ſelve oock met cen 
gaet ſucces fal Hoogte Doen wtvoeren. 
aerom uwe Doorluchticheydt believen 

al tercht Godts meteen groot vertrou⸗ 
(bn beginnen ende Berfchertfijnde Lau: 
pe ffantvaftighe affectie ban De Staten 


neg. Fier van Bohemen / de voorgheno⸗ 
plaetſe gheogcupeert 


men expeditie ende tocht te avanceren / 
Boot den aenſtaenden Winter / tert epude 
wp lithtelicker mette ſamenghevoeghde 


machten / ende ghemeenen vacht / dert 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
nklijke Bibliotheek, Den Haag 


Images reproduced by courtesy of Koni 


444 B 20 








Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, 


vpandt moghen berjaghen/enbe banan: 1619. 
fe Frontieren afkeeren/op dat / in ghevalb·— 


te uwe Boogluchtichepts- comſte werds 
ust-gheftelt / wp ooch teghens onfen 
danck niet ghedwonghen en Werden met 
den bpandt/ Hie meer volcks heeft als up 
ende Die ſich daghelicks berftercht / de 
onfekkere foztupne deg Oorlochs te tentes 
ren ende beſoecken. 

Pooꝛts en konnen Wp uwe Doorluch⸗ 
tichepdt niet verſwijghen / dat nadien de 
Staten ban Bohemen / met allen dien 
van Moravien / Sleſien / ende gantſch El⸗ 
fatien oock met Die van Over ende Pe⸗ 
der-Ooftenrdch/in Berbondt waeren ges 
treden/ende He Staten alomme ſeer ſorch⸗ 
vuldigh waren / ootk mede ſaghen „ende 
boog feker Waren onderrecht dat den Ces 
ninck Ferdinandus, niet ſonder upterſte ghe⸗ 


vaer ende vernielinge van alle des Aycx 
vrphepden / ende uptroepinghe Lan He 
ware Welie /tottet Kyck en conde acne 


genomen werden: dat fp met gemeen ende 
eendrachtich confent. ende adbjs/ Ferdie 
nandum Bant Kijch gheercludeert./ ende 
in fijne plaetfeden- Booeluchtichften Fre 


‚dericum V. Palſgrave by Rhijn / Hertogh 
van beyde Beperen/ des heplighen Rcx 
Churfuͤrſt ende Vicarius,tot onfen Conint 


hebben ahecogen : Waer van ten: Weder 
zijden de fee: ghewichtighe redenen te 
berhaten / de tijt alhier nu niet toe en laet; 
Maer onver be redenen waerom Ferdie- 
pandus ig verworpen / ſal uwe Voorluch⸗ 


tichepdt deſe als principaelſte ghelieven Sedenen 


te verſtaen: Dat hy teghens de Statuten ende 
Privilegien des Rijcx , by’t leven vanden key fer 


Matthias, doen tertijde onfen Coninck , foo dam niet 
als willen tere 


deur corruptien van. eenighe Autheurs:; 
deur dreyghementen:, niet deur vrye {temmen 


der Staten ‚maer deur practijcken gecroontis: nijnchi. 


Dat hyfyne Renverfalen: , inhoudende dat hy 

foo langhe den Keyfer leefde ;hem’s Rijcks faces 

ken niet bemoeyen enfoude , niet onderhou⸗ 
den, ende fijnen eedt, ten tijden van fijne Crooe 

ninghe by. hens ghedaen „niee nagliecomen,- 
maer ghevioleert heeft, deur dien hy den Car⸗ 

-dinael Cloffel, Prefident vanden ſecreten Raet, 
die alle de faeoken des Rijcks:, ende namentlic⸗ 

ken van Bohemer, dirigeerde , teghens wille: 

ende danck wanden Keyfer, vanfijn officie ghen 

felt, endeghevangtien ghenomen, ende fj 
heeft : Oockt mede deſt 
Traghedijfche Oorlogtie teghens onsende on 
Vaderlandt aenghenomen,ende op fijne eyghe= 
ne authorithieyt „ op’sKeyfersname ( voor der: 
Pyppp ij wekken 

















— ⸗ 
. ' ° rms | ï 


— 


Nederlantſche Hiftorie 


16tg. welcken veel dinghen 
ghevoert heeft : Dat hy de Soldaten die hy by 


Gratz hadde, Bohemen heeft doen invaderen: 
Dat hy over Chrijchfvolck ende Hey rtocht; 
teghens ons ende ons Vaderlandt,met branden 
ende moorden alles ver weeft , ende op ſijnen 
riacm by’ leven van den Keyfer ghecomman- 
deert heeft : Dat hy nae’ overlijden des Key* 
fers met meerder macht veel wreder in Bohee 
men ende Moravien , fijnde gheen cleyn ghe- 
deelte van’ Rijck,mer fwaert endevyer,fonder 
regardte nemen op jonckheydt of ouderdom, 
met een maniere noyt by den Chriftenen ghe* 
hoort, heel Barbarifch tot groote devaitarie 
ahetyrannifeert heeft : Dat hy met den Spaer= 
giaert ‚buyten weten van de Staten des Rijcks 
ende der Provintién , liftighe Conditien ende 
Verbond: ghemaeckt heeft : op dat indien hy 
&enighen tijde quame te fterven onder man- 
nelicke oir naetelaeten , datde Rijcken ende 
Croonen van Hongarijen ende Bohemen mette 
gheannexeerde Provintien,erffelick fouden de- 
volveren aende Erfghenamen van Spangien, 
met het welcke alleenlick hy fijne Coronatie, 
alwaer die oock wettelick gheweeft , vermits 
de violatie van eedt ende vaũ Renverfael brie 
wen,te niete ghedaen , ende den Staten van ha- 
ren —— icheydt ende ghchoorfaemheyde 
ontflaghen ende bevrijdt heeft. 
Maer om wat oorſaken ende ghewich⸗ 
gighe redenen / de voorſz Staten den lof⸗ 
Aicken Prince Palf graef tot haten Co⸗ 
inch hebben ghecofen / en twijffelen wy 
niet/of ig de gantſche hriſtenhendt / ende 
vᷣodornamentlick uwe Booꝛluchticheydt / 
hennelirnen· Welcke clectie / op dat God / 
Toninck der Coninghen / Diede Kicken 
tranffereert ende ſtabilieert / ghebenedde 
ende ſeghene / ende DEN ghecofen Coninck 
met ſyne machtighe handt oP den ffael 
fette/ ende teghens alle vpantlyck ghe⸗ 
Smelt beſcherme / bidden wp ſeer ootmoe 
delhcnen ſonder ophouden. Bidden ooela 
uwe Dooꝛluchtichendt/ dat de ſelve onſen 
gheeligeer den Coninck tot onſe defentie 
gegheng den vpant / Wil te hulpe comen. 
Weicn onfen goedertierenſten Coninck 
met ghelycke heleeftheydt / ende Wp met 
gotmoebighe danckbaerheydt / aen WWE 
Dodꝛluchtichept / nae alons vermoghen / 
ſullen pooghen te verdienen; den welcken 
wp wenſchen alte welvaren⸗ ende gheluc⸗ 
kiahe ſucceſſien. Ghegheven iu't Slot 
gat Praghe, DEN 9, September. Anno Chrilti 


1619, 





































































Early European Books, Copyright © 201 


* Ns ern alle 
ges repro : 
dais a ueed by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


verfweghen werden) | Dwe Dooꝛluchtighe Hoochepts 


jae ſelfs in Soſtenrhck 
lepen / ende ſp bevonden Hat Be keure des 
Adoniſchen Conincks haer wepnich 
conde vaogderen / als ſy Die boven ghe⸗ 
noemde / ende an | 
ende Wanten quaemert Le gerliefen ; Soo 
heeft De Eerſt Hertoghe Albertus ghere⸗ 
folveert / thien ofte elf Dimfend foo. Kupe 
teren / als ſoldaten 
beſte die hy hier te 
tot hulpe Ferdinandí „ander het belept van 
Graef Henderick van 
Get Land Lan Lutzenbozch / ofte Daer ou⸗ 
trent ghecomen ſynde / ende haer berep⸗ 
dende om voorts 
Boo hebben De 
teu der Gheunieerde Nederlanden 
De Prince LAN 
wer / dat al hare 
1200 mufquetierg (Drie Op waghenen dae⸗ 
telick daer toe aenghenomen / gheſet ſou⸗ 
den worden / om 
te comen)haer ter zyden 
voeghen ſouden / oM OP 
aenflaghen achtn 


ſfien / ftaende in 





Het veertichſte Boeck. 


Dienſtbereyde 


Direfteursende Raetfluyden des 
Rijcks Bohemen. 


pe faecken Gaer in Bohemen/ eet 


Hungarẽ / Sileſpen/ Moꝛavpen / ge bart 


Is de Ooſtenryckſche Princert ppertof 
germaemen ende bevonden / Dat vergaeder 


Bere Conynckrycken 


ve gheoeffentſte ende 
Lande Geeft / te ſenden 


den Berghe. Deſe tot in 


toete repſen / 


nae boven 
aele Sta⸗ 


Heeren Gener 


Oꝛangypen / ordre ghe 
ñupteren / met 1000 D 


des te ſpoedigher voorts 


hare tochten 
ë gtje te gheven / cudete PED 
gerhinderen / foo Deel * moghelick Aen 

foude weſen / het verder dwelck fp des 

Galf-graeven Land / afte andere Dog: 

canfederatpe met De Hees 

taten/ fouden pooghen aen te DOEN. 
iaer eer deg Eer 
noch te deghen aen het marcheren was / 
ſoo een mif-berftand ontſtaen Binnen 
5yu{fel/ ende Elders / de Burghers wep⸗ 
rende te betaelen eenighe impoſitien 
opde bieren ende wynen / Die tot op-bous 
Wojnghe van der Fefupten cofteliche 
Mercken ende Collegpen Wierden inghe⸗ 
ſtelt. De Eeerſt ·Hertoghe vreeſende Dat 
dit vper van muttinatpe verder ende ver⸗ 
ger loopen fonde ( ghelijck het alreets te 
hfſei was ontſteken ende dat het alſ⸗ 
van fwmaertiek foutie te dempen weſen / ſoo 
heeft hp raedſaem ghevonden⸗ ſyn cxychſ⸗ 
Jolck / dweick veerdich tach om hoogher 
aen 


ren 


| 


t 1 


De Stat 
/ Ais tenende, 
z ve Pai 
vandssl! 
refolvt⸗ 
ten ben 
up 
ee ſt ce 
Alberu voltk ver⸗ dpd 
ende prince, in 


— 


got aſſiſten⸗ 


dapper teghen pernandus 


⸗ 


I 


id 


ſi. Hertoghen volck opoe B 
nen Div 
Aijfel/t 


no’ 





Vee an — en. ne — — — 
A VEP — 


zE 








a 3 — 3 


hg dj ee 


& 
4 her 
ae an 


De — E — 





Onder de regeeringhe van Coninck Phitips de derde. 


x6rg, aen te marcheren / te rugghe te ontbieden 
— ende heeft vert paſſelick legher / met ettelic: 
Tr he ſtucken geſchuts/ ende cerychſ⸗ghereet⸗ 
ſchap dao? Bruſſel doen comen Daer me⸗ 

de de Burghers ende in woonders dwyn⸗ 

Lhende tot betalinghe van De impoſitpen 


Die onlaucx tot haer groot beſwaer ma. 
rcn verhoocht gheworden. Be Spaen⸗ 
baerden in het marcheren nae Bruffel tae/ 


ende Daer voor ligghende/hebben allerlep 
ghewelt ende moet-wille bedreven Mo 
more met Bouwen ende fonghe Bach: 
ters te vercrachten / met flaen en quetfen/ 
met pynighen en tormenteren / met ſtelen 
En rooven / niet anders dan of fp in hares 
bpandts landen / ofte in ECurchpen ghe⸗ 
eeft waren. Wee den ghenen Hie ficke 
gaften. ober-comen / tracteren fp hare 
vrienden dus / hoe fouden fp met ons om⸗ 
ſpringhen / conden fp ober ons mepfter 
worden. 

De Burgherg ban Beuſſel ſiende het 
legher boo? hare Stadtende poorten lig: 
ghen / hebben moeten Be poorten openen/ 
vermeyſtert ende over-heert ſynde / dech 
Wepgheren alf-noch die impoſitpen te be: 
taelen. Albertus heeft bact etteliche Com: 
paanmen / kaele onbetaeldefaldaten Lins 
nen ghebracht / tot groeten laft ende bez 
fwaerniffe der Burgheren. Andere Ster 
Den in Brabant / ende Elders / dit hooren: 
De / ende hebben niet durven blycken lae⸗ 
ten haer mif-ghenoegbhen van weghen 
de laffen ende impoſitpen Die ſy al fuchz 
Ki tende draeghen / eben Wet weten fp alice 
f gaer wel / dat dit veghel vecht is ſtrydende 

teghen den eet ende belofte die Albertus 
den Lande van Brabant ghedaen heeft/ 
belovende haer met gheen nieuwe impas 
fitien te bef waereit. | 


bit | Des Eerft-Bertoghen diffein hier daor 
rel, ghebzoochen ſynde / eñde het legher weder: 
end om in garniſoen ghebracht ſyñde / fo heeft 
| ooc de Prince vanDzanien fijn Aupterẽ / 
welcher eenighe alreets op den aen⸗· tocht 
waren / in haere Garniſoen Doen keeren, 
het voet · volck id sock ghebleven / ende De 
waghens / die alreets Waren aen·gheno⸗ 
.men / ſyn af ghedancht/ende Daer mede ig 
heen pien erBeh ghelecht. 
Me Dire ach daer Waren ontrent den ſelfden 
Wtvere tydt / ofte corts Daer te vooren / hier te 
euge Eande/tot dienft van den Phalſ graeve⸗ 
Bimo ende andere Cuangeliſſche Borſten acne 
Mems. ghenomen drie Vaenen Fupteren / Die 


— 


—— 


vropean Books, Copyright © 2011 ProQuest 
duce courtesy o 


LLC 
y f Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 









ren ghehoorende onder het gebiet ban den 


ne boeren (eenigbe fchaben ban zooo. ) 
beeft ghewapent / ende in een levreye / te 
weten / met roode caſacken ghecteet heeft/ 
ende hy heeft ghepoocht met de felfde den 
Kupteren den pag afte door· toeht door 
fhu land / ontrent een myſe weechs van 
Marburgh / te verhinderen. 

De Hederlandtſche Rupteren dit Hoo⸗ 
ghedupte niet verſtaende⸗ ende niet cun. 


men ofte inte ſſaen / vermoedende dat 
haer elders oock Her ghelycke mochte 
ontmoeten / hebben met beſendynghe van 
eenighe vat het midden van haer / de Ber 
vel-hebbers der boeren laeten begzoeten/ 
ende verfoecken / datmen haer enverhins 
derlick foude pafferen tacten / belovende 
Dat fp met voeder ende mael Wouden te 
breeden weſen / (ander pemant aen if 
goedof bloed te befchaecdighen «maer de 
baeten ende hate bebel-hebherg dit nes 
mense voor een teechen van fwúck-moez 
dichepdt / hebben trotfe ende fpĳtighe 
andtwoorde ghegheven / ende alsde Kup: 
teren guaemen aen rüden / noch al mep⸗ 
nende dat de Boeren haer fouden paſſeren 
laeten fonder haer hinderniſſe ofte moles 
tatie aen te Doen / ſoo hebben fp heel het 
contrarpe bebonden / Want de boeren log 
ghefchoten hebben op de Mupteren/ hier 
ende Haer cenen quetfende/ cock cenighe 
peerden berferende. De Fupteren aldug 
ghetergbt fhude/ende bevindende dat Get 
niet anders Wefen en conde / foo hebben 

fp haer fóngens in ordre gheftelt / ende fr 

zyn op deſe Koot-rocken qhevallen / die 

ſtracx in Bifoedge gheraeckten / foo Dat fn 

Wepnich teghen⸗weere gedaen hGebben/ 

De Hupteren verhitt ſynde cp deſe boeren/ 

hebben haerder Wel tee hondert doot 

gheflaghen ende ſjn alfao fonder verder 

verhinderniſſe voorts ghetrocken ende 

inden Phals ghecomen / dit is gheſchiet 

in den beginne ban September. 


Quicquid delirant Reges plectuntur Achivi · 
Als groote Heeren willen pluck-· haten, ſoo 


moeten d'aerme onderſaeten den cop ende hee 
hayr daer toe leenen. 


Vppyp ij Te 


haeren wech maften doo? cenighe Dorpe: 


nen refolveren eenen anderen pas te nes” 


* — er — ee nn E pe. oe — — — 
he . NM ts A 


— — —— — 
— —— — 


Fol. 456 


1619. 


Cuer-Doyft van Ments / bie Beïe ban fs * 


— ———— 
meenen 


En — ⸗ — 


— — — 
* — ee 
— — E 3 — * 
— * 
— 


—. 


on * 
—— 


Je 






















































rd 


— 
RAT, 





— —“ 


































Nederlaniſche Hiftorie pjét veertichfte Boeck. | 
| ri wan de etectpe le 7659: os 


e Deeren Staten Generael / met 





— 
1659. Prince Dan Oyangpon beſich voor gheſlaeghen ende ghepublicert is bp 
| fgude om alles te ordineren pat | de acten van VBohemen / in faveur an | 
tot Den tocht nae Sutſch· Land den Heere Cuer⸗Boꝛr halſ⸗Geat e/ | 
pien fp-tot haren Conynck vercoren heb⸗ | 













(daer van ich ſtraer gheſprocken hebbe) 
ich was / ende wel etende Dat hate Á us 
nemende/Bat DE Eerft-Hertogde 

ju Eeypchf-volck onder ſyn gebiet ſtaen⸗ 
de / heeft doen vergaederen / IN mepnhnge | 


gan tfelfde in het Ache te ſendẽ⸗ cube ale 







ger De hand aen pit werch gloegtse / {00 | | 
hebben hare 2: dit ‚fine Mi. met u, | foo in goeder eenft te onderftaen, ende faa 
brief daer toe wermaent. geel hem moghelick £8 / Ot te ſtooten DE - 
—F ig — CDE, Ae egen ps 
7 inch, ie van Bohemen ende Londer-D2UL en 
Be GOF De Hel ende bev ee —F —— 
ief der A — UWlſoode eeren Priuten rerder Princen ON er. Sheconfedereer 
Me arie Lets AD 4 — de — ni De: Ende bp ſyn erychſ woick alreets VEEL! 
mine: fl SN ronfenereerte / beweecdt dich Geeft om te DOEN marcheren / ſoo hae 
vn Groot Weren el nde dooreen recht / veer⸗ als het hem beſieven ſal / Soo hebben 
itanuen. AZOaS, 8 dighe inbeeldjaghe VAI ſtratx ordre ghegheven gat onſe Rupte⸗ 
der be⸗xve ſoude opſitten alg oock datter EEH 


pupfent ofte twaelf hondert voet KRneehtẽ 
met haer trecken ſouden / DIE Kp op wae⸗ 


? | 

oyalten ſyn / Ons bben laeten bid⸗ 

pet í Le —* ritten verclae⸗ digher voorts comen⸗ met laſt ende DELE 

n gat fp haet fouden ®acgpen nevens 
crouppes, Des DOOF ſepden Heeren eeft” 


ven / © 
Tractaeten ende gen inhout BE onfe % 6 
; en 


viantpen./ Hee 
machtofte middelen te hulp 
get De nood verheyſſchen / en 
ppudetSoo hebben wy gheacht / Heer Co⸗ 
nijnck ‚ DAE haer niet en behoorden in 
wyfel ofte onſteckerhepdt te {acten / Dez 
get voltrecken DA onge oprechte 

gntentpe ende neynynghe in fulck eene 
ichti etveffende DE 


vᷣoordert / te verhinderen / Hat ſp den ba 


Al hoe wel / Heet Conijnck, Dat wy / ſon⸗ 
per verwyt / ende met red 
| peu cunnen excuſeren in het {end 
erepne ſaecke ende rufte van ae Co⸗ —— ———— — 
inte geten / Die met en aen-fren Van ouſt Tee, / Dt | 
— — „epnde ſoopende wei lichtelitk eener aen⸗ 
‚| ftootmochte gyger-comer/ Maer ooek onr 
dat w met ge H. Prince gan de Bnye al⸗ 

nfúf verbond hebben opghe; 


richt: Deg niet te win HL achtünghe uee 


wier, oaende profeſſye LAN pe Bherefd? 
meerde úeligpe/ ende onſen Staet benul” 
nenbe/beljaogde te weſen (infonberbept De 


r 

gevlgticht om / fao veel ONS Een, 

weghen DE Waepemynge DET Hoomf-€ mogbelick ie / gan haer afte werden het: 
jchie/ guaet d welck haer dzeyobt: — 

onmpet⸗ 


cken hupten ende binnen het GD 


Early European Books, Cop 
p 


— yright © 2011 ProQuest LLC 
y courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den H 
aag 


mages r 
444 B 20 


X 


1619. 


| 
| 
1—— 





willen 





nik beden 
es 4 is GN —— 
dr je rz ak 
… NE dae er » 
a Nr 4 J 


oe 


Conijnek , het clepne ſerours dat Wp haet 
cunnen doen / nae de gheleghenthepdt ban 
defen onfen teghenwoordighen Staet / 
ſal meer dienen tot verweckynghe van 
Jalouſpe / ofte tot cen clepne verſach⸗ 


funche ban het gheweldt harer vpanden / 
sa — Princen te ga⸗ 


Dan om Die t 
randereren voor onder druckinghe / ter 
fp dat de ſeifde worde onder ſtutt ende 
herfterckt met een machtigher handt / 
ende met eenn ghemepn ghewalt ban alle 
De gheintereffeerde/achter-Lolghende het 
exempel van de Gheefteliche Printen des 


jer / Die Wp fien te facmen fpannen om 


de gheleghenthepdt ende gheneghenthept 


deg hupſes van Voſtenryck te affifteren - 


ende te verdedighen / hopende / Heer Co- 
nijnck „at door het wepnighe B welck wy 
bp der hand nemen om hare aenflaeghen 
te ftutten / uwe Me. tjdt fal ghegheven 
Morden / om te delibereren over Die propo⸗ 
fitpen/ welcke de Heere van Donau gedaen 
heeft van — den Heere Cuer Voꝛſt 
halſ graeve. ee 

P DD binten gantſch vlytichlhe / dat bet 
nwe B. wille ghelieven op het ſpoedich⸗; 
ffe met Ber daedt te doen blycken uwe ſeer 
genereuſe vefolutpen in een ſaecke die de 
eere Godes / ende uwer Me. De vrede 
ban Europa , ende DE behoudeniſſe / meer 
dan de verheffynge ende groot-maechiune 
ghe ban mijn Meere uwen Schoon· So⸗ 
ne/ ig betreffende / op dat uwe Me. deſe 
faeche beboorderende met ſulcke macht 
ende eenft alg uwe Conyncklicke B2oot: 
heydt ende macht is betaemende / wp alle 
waer moghen gheunieten Die feecherhepdt 
ende rufie die Wp hopen ende verwachten 
van uwe Gerveehtichepdt ende alliantpe⸗ 
die ontwijffelich fullen volgen/ indien het 
uwe ip: belieten fal haer met Den eerften 
hier op te reſolveren/ fander welckes Fe 
folutpe ende berrlarijngfhe.de tegen woor⸗ 
dighe gheleghentheydt van onſen Staet 
ende affaienen niet en cunnen lyden/ dat 
Wy ons veerder fouden engageren/ Pr 
ebben dit doen confereren met Den Heere 
Cerleton uiner Me; Anibaſſadeur / die par 
giculierticker uwe Mi.onſe coufrderatpen 
pefe facche aengaende / fal openbaren, 
Dit bevelen Wp oock rechte voort Den 
eere Caron , uwe Mi. biddende hem te 
ghehoor ende gheloove geben, dach 


haven al/ bat het u wille ghelieben/ Heer 
Tonjnck, ons tgelooven / dat ſonder inter⸗ 


geentpe ende 


crachtighe hulpe van, uwe 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
ed by courtes 


mages reproduc y 
444 B 20 


LL 
tesy of Koninklij e Bibliotheek, Den Haag 


— — 
* — Ve, pe, 
pe * 


rs bn 





Me. het onmogbelick ig / bat de faecken 
Ber Bnpe inhet Bijche cunnẽ ffaende blij: 
ven / nochte met vreputatpe / nochte in fes 
kerheydt / ende Bat derhalven mutydt is / 
dat fp onber · ſtuttet worden / met De aus 
toriteyt ende heldere beſchhninghe ban 
uwe Conyncklicke hulpe / Waer op Wp 
verwachtende / aller moghelicken blt 
ſullen aen⸗ wenden / om He ſaecken een 
wepnichſhen aems te gheven / Ende fullen 
Godt bidden / Sire, voor de Moothendt / 
Vooꝛſpoet eñ t'lanck leven van uwe Me, 
Wi ſGraeven · Haeghe / den xxjev. Sep- 
temb. 1619. 


—— — 


“Onder deregeeringhe van Coninck Philips dederde. — 


ol.4 Sy 
1619: 


SE en enne 


Pac Hat fue It. van Groct · Britan⸗ Be Caris 


npen/wel ende wyſelick ghelett hadde op 
alles daer op in dufdaenich een ghewich⸗ 


ban Braats 
Britannven 
belnoft dar 


tighe faeche wel te letten ſtaet / Soo heeft ne (u kune 
hp belooft/dat Gp ſyne kinderen nemer, bezen miet 


meer verlaeten en foude / waer Dat hp de 
felfde/als het den noot LOopderde/tn aller 
maniere foude helpen ende byſtaen / Syne 
Me. heeft oock ſulcx Den Conynck ban 
Bifpanpen/ ende allen Die ſulcx is betref? 
fendelacten Weten. Doch verwacht fijne 
Rr. nach eenighe particulierder informa⸗ 
tpen ober deſe faeche. 
Fn Engheland ſyn be Groote / jae ſchier 


en ſal herla⸗ 
ten. 


CTagheland 
is oock boel 


peder een / wel gheneycht den Cuer · Porſt ghenepcht 


Phalſ⸗ Graeve te aſſiſteren / ende te main 
teneren bp de Croone ban Bohemen / en: 


Nevens veel andere congratulatyen 
ende gheluck-Avenfchijnghen den nieue 
gercozenen Conynck der Bohemen / wt 


tot affiftene 
Ken 
de anbere fijne Vorſtenboeme eñ Staten. ve. 


€. 


Pzonoftiege 
tpen op den 
Connck 


overvloedighe affectpe toe gheſchreven / Frederick 
it/ ghemaeckt. 


Is dit 


Te frederice fecit Regem Bohemica tellus, 

Maête brevi forſan tempore Cæſar eris. 
Andere ſyn noch ſtouter / durvende aldus 
peognofliceren: 

AIDerlCVs reX roManVS,. 1622. 

KiDerICVs IMperator aVgVítVs. 1643 


E crĳjchf-faechen ſyn in Bohemia ee ont 

eñ benaebuprde Handen fo voor⸗ ride 
ſpoedelick defen ſomer geloopen/ ber ernve 
Dat de Ozacve Tampier, met ſyn NES, 1E 


Legher/nae — 
ſthiec wt gheheel 
gheſſaegheu cude verdreveu 18. 

In Bohemen 


oravia ofte Meerland - 


8 
ſtaen pe ſaecken oock ſeer staet san 


wil Want ve Graeve wan Bucquoy, beue- Benemia, 


Ben 
















































































Nederlandtfche Hiftorie * avefchrevene Die- 16190 : 
Lj gen Budweies „ iubet gheheele Tongue Vonder gee delieken rr vi | Ee 
1615 pese maer ioeonieh Dale enen ene woords „reforterende on ginger, IE 
— zee ——— verfien beeft! der de Claſſe van N. N: bie | 


] É acht pao· ghe⸗ 
—— met het gros ſyÿnes Leghers verclaren oprechtelick in goeder con- fepr oute 


ì dnder· eet⸗ 
| Jom aldaer / ſoo r den Heere, met defe on- onbe; 
Stset van Werxſtteg — faechei binnen — eke nijnge dat wy van her- 
oofenrick DeEDEN gp in Get gantfehe Kans, in | fs ont nen ende ghelooven,dat al- 

— — Bant een groot Beel pan ens2 Ei kẽ der Lees 

ſtaet te houden⸗ Wan le de Artijckelen ende (tucké 


cher -Ooften? | 
—— ——— —— Enbe fijn | re in defe Gonfellye ende Catechitiop 


| * formeerde 

nu in een vaſte onderlijnde Eb F — — rde 
 Ferdmanaum » & | Kercken Dept ae : 

fe ſtaende / tegheus * burgen / De Ei ‚pr eenighe poincten 

—— Mhee⸗ — — in de Nationae- 

—— Sileſpen / over ENDE onder | HEF V add AET 9. tot Dordrecht 


‚| le Synode A 
——— geel cnangheuthe ver tee 3 in alles met Godes woord 


: | 
Cr. 5 Joven der halven | 
Men Dibinter ig boor handen / fog — ove a nd — der —— te. 
43 liche maen dat wy die voor- En 
parent Eefonters in het (as D En ie | liek fullen lee — As Ee 
Mat fus Heen ſtaen, fonder yet tes e * | 
wᷣtgherichtt worden / bebendichent/ voor sk Fie Tok et byfonder, 
ranger met aen ſlaeghen⸗ de £{y opentlick ofte In D Ee 
ene berracherpen far eudiiten BOE, KE idedelick ofte indireételick te leeren 


y 8 7 dat 
den tydt gpenoerfs / batick albus ia ' ofte te fchryven: Ge ee 
rie ci van Bohemen ende has | wy niet alleen alie de namelick die: 
genere den Wen hebbe acngtjeroert: AND teghen ftrydende, ende DAA eme 
cer naebupren ep ger hand fijn / fallen rlievaor-feyde Synode ghecon⸗ ie | 
pe geheele Hiſtorpe DefeS | Gin verwerpen , Maer oock ſulẽ 
ot hee lan ghe aen den Dac Sheet: veohensfraenyweder Jeggen, ende hel- 
tot welche — —— pen weeren. Ende indien het foude 


riche 6 aheh at wy nae defen 
xt in 2e | moghen ghebeuren, da Ee 
fot onfe Uerckelicke ſaecken bier in 4 MRE roken fik ghevoelen te 


„nich 
» voor-feyde Leere, ofte eenic 
en, ghende voor en pepe 
| 2 Augu' eSeprembri ſynder VAE | Sind der felver fouden MS 
— * | 8 — Pꝛovintpen | * eloven wy ‚dat wyt felve noch 


EN 








Da? In fick fullen voor- 
gen. Gehouden Clafficaele ende Syno nelick,noch heyme 8 
febp een-comten / opde welche, Aen, dryven, predicen, ofte fchry 


edeputeer —— enden 

lenen (neee ee Seer per reſpecti⸗ | saret J 8 Be Gb do fülle 
ve — ng De Ghedeputter· Kercken-iNACHs we, — 
ge Provintpen / nevens Recht in be Ean, om vande felve gheexami | 
nowert / ende men Dee openbaren⸗ t oor⸗ | 

De Ber A Boes- gfyelefen pe Canones OP DE | neer te worden,berey cfijnde hee | 


Hationaele Svnode ghemaccht. AREN, deel der felven altijd: gewillichlick ons 


fay verheyt 


| Î | wed dat wy hier Kem 
eef e Claffen eenen pederen AEL | ee onder-werpen,op pene; ) ah 
Den —— refpjt ghegheven / om ſich a — * ipſo facto van onfen | locs 
te bevenchen of bp De ante Met lers | dienft fullen fijn ghefuipendeert. Face be à 
mensen ende ſulcx beLupgjen CT DE | indien teenighen tijde de eer 
(ie — hier volghende. indien te ope ude mo— EL 
HR teyckenynghe der Acte m pactelieks 1. Clasfis ofte Synodus {oude , ebbe 
9 wie Wwarchepdt maechtern BIE —— inde hewichtigne be IED 
90— “_tenchenen/ Dien ig reſ⸗ voed vinden „omg dec 
nee DE| heroine Rensorbe DR 
be n 8 * ac A 
te beraegen fat DEN aenftaen den Synodum houdijnghe van de eenichey —J 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


——— — 


J 








É 1619. 


—— atra 


Bs k 


fuyverheyt inde leere, van ons te ver- 
heyffchen onfe naeder gevoelen ende 
verclarijnghe over eeni chArtijckel van 


de voor-feydeConfeflye,Catechifmus, 
ende Synodaele verclaringhe, Soo be- 


loven wy oock mits defen,dat wy daer 
toe totallentydenfullen bereytende 
willich wefen, op peneals boven, Be- 
houdens t'recht van appel in cafu van 
befwaerniffe , gheduyrende welcken 
tijd van appel ‚wy ons nae de wtfpraec- 
ke ende ordre des Synodi Provinti- 
alis fullen reguleren. 


Alle He Peedicanten die deſe Acte on: 
derteyckenen Die worden gaet gedaen en 
ín hare Kerchten-dienften gecontrnuecert/ 
onãen⸗ gheſien fp haer al bep wat grof enz 
de verre verloopen hebben / Men heeft / na 
aert der Chꝛiſtelicke liefde / ghehoopt ende 
haer toe vertrout / Dat fp ter goeder trou⸗ 
we ende in opzechter herte deſe onderteyc⸗ 
kenynghe beden ende haer daer nae Loes 
ghen ſouden. 

Maer die de boven-verhaelde Acte 
wepgherben te ander-teeckenen / Die fijn 
daetelick bp de Claffen ende Spnoden 
van haer Predick · amt ontfett/ ende ghe⸗ 
houden Booz privaete perſoonen / Ende De 


Shecommitteerde Her Heeren Staeten 


{Groot ghe⸗ 
alder es 





gelecht te onder-teeche: 
nen Die Bcte Hie hier boven fol. 437. ſtaet. 

Alle Die Defe Acte onder-teeckenden/ 
mochten in het land blijven fonder mole 
fkatpe in eenighen deele / levende als pete 
baete perſoonen /maer die de felfde niet 
en wouden / ofte / ſoo fp ſpꝛaeken / met goe⸗ 
der confcientpe niet en conden onberteecz- 
kenen/ de felfde fijn belaft het land te rup⸗ 
men/ haer ſyn vſtich guldens tot repſ⸗ 
ghelt ghegheven / ende fp fijn op waghens 
ghefet / ende met eenen bode der Staten 

hebzacht tot aen de limiten ban het ghe⸗ 
biet der Heeren Generaele Staten / met 
gerbot niet Wederom binnen deſe Lan: 
den te comen / u, fekere genen ende ſtraf⸗ 
fen bp hare 19: IM: Daer hp verhaelt. 

Pet ghetal der Kemonſtrantſche Dez 


hebben haer boog 


le Debt: Hicanten Die lieder heben Willen af-ffacn 
pee / Die Han 
| — derhaeide Acte ban approbatie Der Neder- 


haer Predick-amt / Dandie boven⸗ 


\Weeiebzijveny fandefche Confeffie , des Cachechilmi, ende 


í Confef- 





ger Canones te onder · ſrheyven / fn in alle 
pefe Provintien vele gheweeſt / ick meyne 
datter wel ontrent honderd ſyn / hier on⸗ 


* 


Onder de tegeeringhe van Coninck Philips de derde. 


mm 


* 


& ; 











i ms — mm u — — 
— — — — — — —— — — — — — 


der verſtaende ſoo He gene Hie haer ſelven 


gecaffeert ende Die verloopen ſyn / als die 


ghene die bp Sententie ende vordeel Der 
Claſſen ende Synodẽ / zyn gedeporteert. 

Maer Wepnich ſynder ghevonden / Hie 
ghewepghert hebben Die boven verhael⸗ 


‚de politycke Acte te- onder-teeckenen/ 


mn — ——— — — — — — — — — — — —— — —— ————— — 


bluvende alſoo binnen ſſands. Eenighe 
hebben haer tot de medicine begheven / 
eenighe tot de Toopmanfchap/ andere tot 
andere handelhnghen / om den coft te 
kryghen. Durum telum neceffitas. 

Bock het vermoeden is / dat de Wt-ghe: 
wekene/ende wt geweſene Hemonffran: 
ſche Predicanten rijckelich Worden gega⸗ 
giert ofte onderhouden Lan Die gene / Die 
haer toe-ghedaen fijn. 

Den Hectozen ende Schoolmeyſteren / 
foo inde Steden/ als ten platten L ant 


houden : 

Y onder-{chreven Recto- 
M ) ren ende School-mey- 

fters van N. N. verclaren 

oprechtelick in goeder 
confcientie voor den Heere, met defe 
onfe onder-teeckenijn ghe dat wy van 
herten ghevoelen ende ghelooven, 
dat alle de Artijckelen ende ftucken 
der leere in defe Confefsie ende Ca- 
thechifmo der Nederlandtfche Gere- 


formeerde Kercken begrepen , midef- - 


gaders de ear) al over eenighe 
poincten der voor-feyder leere in de 
Nationaele —— Anno 1619. tot 
Dordrecht gheſtelt, in alles met Godes 
weort over een comen; Beloven der- 
halven,dat wy die voorfeyde leere ge- 
trouwelick fullen voor-itaen , ende de 
jonckheyt „nae heyfch van onſe be- 
roep, ende haer begrijp neerftelick in- 
fcherpen, op pene, dat wy hier teghen 


doende „van onfen School-dienft ſul- 


len ontfett worden. 


Daer fn eenighe / doch Wepniahe 
School bienaerg afhebonden / die ghe 
weyghert hebben deſe Acte te onder⸗ teec 
kenen / Die des halven van hare dienſten 
ſyn af gheſet / doch verre Den meeſten 
deel hebben de ſelfde goet willichlick ons 
derteeckent ende belooſt nae te leben, 
Z3333 De 









«- 
tg defe Acte te ander-teechiernen voorge⸗ 


Fol. 458 
1619. 








arly European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 




















































gen. i 
Ed x” 

ra RT: \ 
2 


RD 


Her veestichfte Boeck. 





| ú Nederlantfche Hiftorie dee 
\ hk 1 N af è Ee B: à Ln - À / 1 
| , | hollant ende Papiſten / oock Libertinen / David ot 161 
J 16019. — Benet Ptianders be peeren | fen: Menniſten/ en Atheiſten vermeng — — 
J — € — Ber Duiverfitept van den, | ber } fa ftout ef moetwilligh/Dat fp noch £ 
ii —— —9 guetende in Wat gerloop dat deſe OP per Generaler OA placcaten ne, Sean 
9 REE nd beten en Ogen ee 
collegiem heologie gecomen Ware ———— zjn : 
Hi | ——— be felfoe te reformeren / ll art — * ee) * ee ried Ee. (open, 
9 bn mopbert gaoyberen onhepl in pe ſiercken ende sede te Arianen Dpemel/ in ende bup- 
F gberefarn _gefpaten defer/ ende anderer zl anden voor | ONDET HE picht/ghelefen/ ghe 
meert. erſchepdene brofello⸗ ten de Steden ghepredick 5 ’ 
J —— be egens ke beSubregens Col | fortghem/enDe gebeden ghedaen, bwelch 
tee Theologici ‚ Van hare pienften ont: | HÈ noch/terotte ich Dit ſchrhve Leeg 
4 4 aeggen / enbe andere treffeliche Man⸗ —— 9J. — ce noch wet 
J 4 ver fyn aen hare plaetſen gheſtelt. Eurven hare — (poten med 
8 in At de toe⸗ hoorderen DET haeefbelick toe ſpreken / JE * 
haer de —— —— pres ghen / vu heeltort⸗ — ed: 
—— dicanten in verſcheyde fende Stadt / daer haer het prꝛedike 
ren der Ge⸗ aengaet/ Die hoden ie / met groote ouggeftupmichepb | ende 3 
t ne Steden ACT | Kop eenen Zonday t 
mon sebie en hebben haer niet Ee op — wpfe woel onde ch als e Pebicatpe Da Bente 
zanten D3ar ofte maniere aen oh elt nochte ghedra — crcke geta Onder 
| | ‘ aen-qhevanghen / U per Lrerche GIELL 
En ghen / eentghe/ Jae al een groot ghetal der mek Be af fp voor habben Weten fp wel/ ent 


dorende / ende gernemende de 
—— Aeſolutie DES gpationa: Bach ſ gende Dat De € wroeten e — 
fenn Synodí ; hebben haer van daghe te uige bat De — haer * —— 
| ver c tot De | EC 
reg —— tege sierden ut gegaen 7 wiet (ander gnorren 
ende murmureren⸗ — — ra che 
F emoemt \wo2e | op DE kerck deuren / ſpelende BET | 
contra SMON leer met fyjnen perten pock in een ander Kercke dier 
Stadt / daer fp met ſteenen onder de Pre⸗ 


m.Gheeft op den rechten mech DET waere | ZLAD ere el 
got Henepne dicarie door de glaefen goepoen. gn 
—— — — middaeghs nachten fp aldaer eert ledich⸗ 


agt fu / inſonderhepdt in Hol⸗ſtaende Kercke in / OM use 
— ziens ——n— als oock dd nge kik (cb „ern ap ——— 
pinnen Campen/ noch gele faa mannen/ | Doo? twee k 
4 gerbieden / bevelende eenen pederen 
als vꝛouwen/ jonck ende out / pie met | Liet —— eben oh 
enen noct onderwys en tunnen nae hups te ga | 
eene veer meberont in — —— She be — be he — 
der Shercformeerde haer te vervoeghen | EIC wege De ODE toom! * 
rovene vele redenen harer wepuhe⸗ moet dwyngen ende in den h 
ier enige onder bet getal der Boog ſtercke garniſoenen / op pe welche ff 
gener Die nu EN gan wederom tot bet ghe⸗ fommighet weghe wWepnigh gheno 


koog van Godes woort comen / en Catt paſſen / de ſelfde drꝛeyghende te ſſaen / tE | 


tang bacr toe niet bereden / Dat ſchieten / Jae met ſteenen op haer werpen⸗ 
— hae pe andere ledematen mer Be/ ende fulche infalentpe ghebrupekend? 
Kercke / haer tot DEN Avondmael des dat veelder weghe groote bloen lori 
Heeren hervoeghen ſouden. Maer wy ghen ſouden (gr aen-gericht ghewor nd 

pe Heere alle DE af-ghe- indien be Mmagiſtraten / ende Officier 
copter tv wederom der Soldaten / ſulckes met vodrfichtich⸗ 


a ner. 
in Henrechten chat „ftal breughen ſal | hepdt niet en hadden DON? ghjecas 
ende ebt Nesten andere tot ſy Boch fp hebben hef eyndelick foo gaf 
ner ghemeente brenghen fal. 4 ghemaeckt in ſommighe Steden Solbas 
In cenighe Steden VAL Rane —— ze —— —— rk | 
ft en hebben De 
DE — ſchieten / alſoo Hat in verſcheyde⸗ | 


mp 
ſche Burgheren/ (Baer onder í ich eenighe | volck te me Ates | 





Early European Books, Copyright © 2011 P 


Imag d 9 mere 
es reproduced b 5 f Ì 
444 B fe ed by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


he gen De 
- * 1 4 pe 
Pt and 





ſchoten / cenighe ghequet st. 
Bronte Det heefs fich tae-ahedraghen in een 
Woetiwils wel bekende Stadt Van Holland / dat ee⸗ 
mige geit nighe moet-\uillighe hoeven haer ber: 
(chen, fout hebben Hen godf-dienft der Contra⸗ 
Bemonftranten op eenen Sondach te 
turberen / mits over lupt op-heffende enz 
ve ſynghende in De Berche het Liedehen/ 
Een meyfken op een Rivierken fat &c: Des 
Sondaechs daer nae Hebben andere Dan 
ghelycke ffoffe alg be boven⸗ verhaelde / 
_ twee op malcanderen bitſighe honden/ 
ander den Gadf-dienft in der ſtercke ge 
bzacht/ende hebben de felfbe aen malcan: 
deren ghehift/ flellende alſoo de gheheele 
Herche in roere. 
\Wibertinen Libertinen ofte lupden die gheen Leli- 
| gnoe rbelft gye en hebben / ende die in thieu of twin: 
\gbenhaee tich jaren naeu eens tn De berche en co 
@nderve men / hebben hare hupfen ende fchupzen 
‘oe gheopent ende ten befte ghegheven / op 
Ne Datter de Hemantftranten in Prediken 
fouden. Ick vraghde nu onlanghs eenen 
Ber ſelfder (Hen welcken ick al voor bele 
jaren ghekent hebbe Goo? eenen man Bie 
van gheen Meltgpe profeſſie en Doet / jae 
in vele jaren in Herche oftein Clupfe en 
komt aiſſer ghepredickt Wort ) of hp nu 
Gemonftrante gheworden was / dewple 
hp de felfde in ſyn hupse hadde prediken 
faeten £ hpantwaogde mp / ich en Weet 
gan Bemanftrantsnochte ban Contra: 
Aemonſtrants / dat morghen ofte over: 
morghen de Papiſten ofte Menniſten in 
min huys bgheerden te prediken / ick en 
| foude het haer niet wepgberen. … … 
| Dus flout ende vermeten fijn Die leden 
overmits fp fien ende bevinden / dat de 
Magiſtraten / ander de welck ſy ghefeten 
zijn / genen rechten ernft noch yver en 
_ghebzupchen om Gare conventiculen te 
doen op houden / het fp door toe: ffuptinge 
der Bercken / Cloofteren / ende andere 
| publycke plaetfen daer fp vergaderen, 
E ofte Doo? andere midbelen/ beguaent nae 
| heleghenthept der plactfen Daer fp ghe⸗ 
ouden Worden / voor⸗comende de bloet- 
fiortinghen die ſommigher Weghe ghe⸗ 
ſchiet zyn / ende apparentelick noch meer 
gheſchieden ſullen/ wanneer De Soldaten 
daor terghen / quaet · ſpreken / ende over⸗ 
moet ſommigher onbedachſaemer merz 
fchen( Die de Magiſtraten 
men) ten langhen laeften met gheweer 





Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. 


1619. ne Steden eenighe ban defe moet ·willi |ende Waepenen Hie fullen toomen en — 
— ghe oproerighe menſchen ſyn doot ges | tenen. 


alleen de aenghenomene Leere der Gere: 


te ftichtönghe onder-houden ) in velen 


niet en toos { pen gheworden Daer 





Ewt gheweſene ende Lan Am⸗ 
ten af⸗gheſette perſoonen / mitſ⸗ 
gaders alle de ghene die de ſae⸗ 
he der Bemonffranten fin tae- 
ghedaen / beclaeghen haer feet over De 
harde / weeede / jae tpranuifiche (foo fp die 
noemen) procedupten / Die de Heeren 
Staeten ende Magiſtraten over haer ens 
be de hare fijn ghebzupchende / mepnen⸗ 
de ende foechende anderen in te beelben/ 
dat haer in deſen Deele feer groot onghe⸗ 
ick is weder-varende/ maer aen d'an⸗ 
ber zijde wort gheoordeelt / Dat fp niet 


wepnigher verdient en hebben door HE 


aroote bitterheydt ende harde procedup: 
ren Die fp teghen He Contra-Femore 
ſtranten / jae teghen de grootste ende befte 
van de Landen / ende eenighe ban de 
Godſaelichſte Leeraeren der Gerefo2: 
meerde Bercken hier te Lande / eenen rup⸗ 
meu tjd ghebruyckt hebben /als harer 
fhaene Coninck Wag/ waer mede fp den 
Glaependen (laet der Nederlantſche Hes 
reformeerde Vercken in deſen verwarre⸗ 
den ſtaet ghebracht hebben. 
Wet ig meer dan blyckelick / ſegghen gort ver⸗ 


he Contra-Tiemonftranteu/ datmen nief hael ban ee⸗ 
nigbe exoi⸗ 
formeerde nercken / betupehtin de pu⸗ —— 
blycke formulieren der eenichept/in alles voo: bet bee 
met Godes IP. Woot over cen comende / Pt ban 
heeft willen verbaſtaerden / maer datmen 
dock De Rercken ordre (in den agenbanckh ſedert ette⸗ 
per refoꝛmatye nae Den woorde Godes ike jaren 
op-gberecht/ende vervolghens tot groo⸗ Series bi 
Contra- -· 
beelen heeft berbraken : Ende cp Hat He Aemon⸗ 
felfoe miet en foude her vat worden / ſos beren Pf 
heeftmen De jaerlyckſe Spnodaele ende genomen, 
Vrercheliche bergacderinghen tn alle pros 
pintpen op-ghefchoet ende verboden. 

Datmen die Van de Ware Gerefar: 
meerde Keligpe in berfchepdene plaetfen 


mt He publycke kerchen heeft gheſcho- 


gen. 

Datmen bete vecht-ahevoelenbde Paes 
dicanten van haer Predick · amit heeft af? 
gheſet / oock eenighe der felfder Wi de 
Steden ghebannen / ende met Dicf-lep- 
berg daer ut gebracht heeft; Doch eent- 
ghe verhindert dat fp niet en ſyn Heroes 
fp goede dienſten 


| harden cunnen doen / ghelyckmen oeock 
| 233359 Mts 








arly European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 








Nederlant{che Hiftorie 


8619. verſcheydene aen comende jonghe Pꝛe⸗ 
dicauten heeft verhindert endete rugghe 
ehouden /dat fp nergheus en conden LE 
rechte comen/ ende inde plaetſen ger feif” 
per heeftmen DE gemeeenten op- ghedrou⸗ 
fen Urn niaenfele Padi en ‚ende 

Augie fp de ſelfde niet en 
heYck ſulckes veler weghe ghebeurt 
18) foo moftenfe ſonder veffenjnghe Laat 
get Godſ dienſt bihven. Want men heeft 


















pychers / of packhupſen / fchupten of 
ſchepen/ in Steden ofte ten atten Lanz 
De/ jae ſelfs niet onder den blauwen He⸗ 


2* 
— N 


Ee 8 . 8 ae Fr jn N — 
ü— ee a — — 5, ĳ n ae ” 
: - J— * en — — nag Ì . _ - — — 
⁊ aap a Ee = n : 
— — * — — — * m0 - pt — en — — * * ns 5 — 


— —— 


— — 
we ir NE ————— X 
2 ⸗ 


Sodes woort LC (efen / hate gebeden te 
doen / ofte met Pſahmnen God den Heere 
gen te roepen/ te loven / ofte te dancken: 
jae ſommiger weghe heeftmen met ſtren⸗ 


ge placcaten ene op groote penen / Die 


men Daer OP hee gheftelt gen Contra 


emonſtranten verboden nochte in DE 


tn en re — — — - 
* * n 
en € 3 









— 


De feifde in hare pꝛovintpe/ ooch miet in 


ende Bie de ſelfoe wepgterden heeftmen 
De panden Met Stadtſ dien aers wt hare 


toe ghelaeten ſouden worden 
Samen hupfen HEE 


gen (oude 


ar 


urope ks, Cop 9 
pean Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images re d 
t produced by * 
4 B 20 y courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Het veertichfte Boeck. 


teden / Dorpen/ ende 1 


GShemee ſe gheno⸗ — — 


men ſyn 
Geeft ter exe 
ranten ende 


ciem ende de Pzedi⸗ 
ten baer aen te CON 
en-ftaende Dat LEL? 


gan 0 
paer teghe 
wütijchelick DAL 


onradum Voꝛſtin 


ſch ghehouden⸗ 


mel / ſouden pergaderen / OM te prediken 


teden daer woonden / noch buyten 
J — se der houden / DET 


geten ende bee 
voordert / dat v 


d gt 
Steden / daer noch de oude Ghereformeer⸗ 
Be aeligye ghepredickt Wiert / niet ſouden 
dooghen / dat Hie van de oude Ghere⸗ 


edemolieert 
ende te gronde afghebroocken oock eeni⸗ 
F heeft toe-ghefpieckert ende met ſtert⸗ 
e floten toe⸗ gehounden / daer de oude Ge⸗ 
reformeerde Geligpe in ghepredickt was / 
dreyghende anderen van ghelycken te 
doen/ofte die huyſen verbeutt te maecken 
ende ried een daer in men peebie | D 
10 Datmen HOO? eenige van de Leden ughen DES Co⸗ 
OE ende Steden van Polland; oock in eenige ſ 
OREN ‚particuliere & tenen/ diverſche Kefolutp” 


en tegens DIE garde eligpe genomen pie met De Heder⸗ 


meenten / ende hercke 


* — — Ln 



























diene 


ad 










































































—— 


nt Et” IE gs 
— * — as k Ne / * Si p 
* Nes > * 5 Ws * 4 











Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. Foi.;6o 


| s eerde Wercten cene, Barnevelt Preſident wag / ENDE prinuei⸗ 1619. 
RD, mer — hebben: Als dock paele Aaetſ⸗·Veeren ebs —— 
| dee ®Vooruchtighen Princes ban O2as tiug/ue Haen / Ledenberch. Bit — egpe 7 
n en/der Deeren tacten Dan Waudere gergacderde op verſchepdene plaetſen · ain 
Öl eunieerde Probintpen / ende andere hier / dan daer. Om het —— 
— — Gheleerder pep. —* en —— — aken oef : An 
binnen als bupten ("ande / niet en heeft a ben — rk bn 
“Daer datmen ter contra: | het in de vergaederuugher [ 
— Be eedt — Ad —— En —— —— 
if ce act | 
— Ae dr dhg ahd wierdt Door-ghedronghen endeter erecu⸗ 
atmen den Prince van Oꝛanven (am * green ap —F ED bp — 
aem ende ongenghenaem Dart Hollande Deft- 
ke ma beha ee gheatenen /vathp | Bp-gaende De ander c Steden —* nerd 
hefacht heeft hem-felgen Gzacde van | van de vergaederynghe der tacten ee 
—— Souverain van alle de Ge⸗ —— — —— * hg 
en. gemelde Li | 
— aren he te ende nopt te. | maer haer teghens ſulckie quaede proces 
vooren ghehoorden cours LAN ken borden 4 Ee —— pag —* 5 
hughe er ha e/dan of fp ede 
— — * van de Staeten van Hollandende Weſt⸗ 
be — de er —— Priefland/ ſpelende alſoo met den naeme 
voordert heeft ſodaenighe perſoouen⸗ Died zicflan ; 
î are Ge: | tacten ban Wolland/ ende Haer me 
| of vpanden waren Lan De OUDE ware Ge ‚der D Etape 
| | elf ofte inmers Deus de de Bheneraele Staeten braverende · 
| —— betten, ende Der | JN — —— df or 
‚Herre nia 
oee De eer” pentionarifen der tieuſe College Waren leg eerd 
teen van Bolland / alſmen —— | pee — — — er 
cande/heeftinbde Ligue ghecreghen DE | 26 -i B htentactrivenbeiute 
attept heeft gheghe⸗ nijnaben/ orſten / at⸗ 
—— Beo alte — ende landſche Republycquen / midtſi — 
bp-ten-comften eeft ghefonden/met noch Wier-Landfche Pꝛovintyen ende Leden 
geniale andere perfoonen/die de DÔNGGEN | Dan dien / nae Gare mgr ded — 
elche ter Bergaederönghe van de B. n ſomma / dat fp al hare —* if 
jP. Weeren tacten van Halland ende | henen hebben ghedtrigeert/ om meta or 
pert-Fric{land verhandelt wierdẽ / hun⸗ | lupte authoritẽpt / ende Heerſchapppe allee 
Pꝛncipalen /dat ig ne Broetſchappente regieren / trachtende tat Dien epnde Des. 
inde Stenen / ofte niet geapposteertende | Lands gaentfoenen De gehoorſaemheyt 
| ef t ghemaecht sn hebben / Of alleen fo | ban de heerẽ Generaele Staetẽ / ende ſyn 
| vele als fp verftonden tot bevoorderynge Pꝛinc.Extce. bed —— 
| rg fag in De Helt: | pzetert van het vecht d 5 
| —* Geis bne je eine pienftich te | tpen hebben op Wiens repactitpe de ſelfde 
aen. KU 
| —— i urg van De ordinariſe 
| epnbelick eenighe Steden met | Datmen den cours 02 
| A Det hebben obeinaecht een Ei, | Fuftitpe heeft gheftuptt/ doog vilipenden⸗ 
gue niet alleen teghen De Ghereformeer: | tpe van de Mandamenten Lan: Der hoor 
he Beligpe/ Maer oock batmen heeft gee | gen ende Pravintiaelen Bacbttot ganze 
| facht den gijeheelen Staet bes Lands / | deel Lan ®e berdzuchte ende verjaechde 
| pe Auftitpe/ den — al⸗ ———— poes ofte — 
| was ſie boven te keez a | à ofte nieus 
| jp — we ſoldaeten heeft ————— — 
| “Patmen om deſe Ligue te onder-houz | cm dit te wapenen Des gen | d 
| meteen feshehe d'ordre ende Magaſynen van Waepenen WES 
| metteliche regierynghẽ der Hanbden/heeft | blott / trachtende albus — jeden * 
| aen-gheftelt een Collegye Dan ſeditieuſe ment van crychf bolck op EE 8 


Í ì act rc: chit aele Staten. 
Perfvonen / in Get welcke d' Advocact gens fou * — — J weerd 









Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC. 
mages reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
A44 B 20 


EK ze "> tn — 
a, * 4 





— —— 


























































Het veertichfte Boeck. 


fer mameren het Land te beroeren / ſo met 1619. 16: 
ſchryven / als met ſtout ſpreeckẽ / ende met — J 
get houden van verbodene tonventicu⸗ 


Nederlandtfche Hiftorie 


1619 Poende tot Her (elfder onter-Gout oot 

519. pie gan de geligpe betacten/ DAEL fp doch 

— gijn hie ghene / die door hare inſolentye de 
Borygherpe quellen en tergen / ende haer 
gerfjinderen it DE gyercitpe Wart GATEN 
Sob dienſt: Beſwarende Aſos hare Ger 
meenten met oubefpasliche eude moo⸗ 
dighe Laſten / daer pyoz de ordinarije La⸗ 


















len. 

Soo datter met Bie ghene pie de NKert⸗ 
ke Godes / ende de politpe hebben in LOE? 
re ghjeftelt(nae veler odeehonghelyck be⸗ 
leefdelicker wordt gehandelt / dan fp met 
ne. Tontra Aemonſtrauten ſouden ghe⸗ 


et deg Lands / tot He ghemeen beſcher⸗ 
ae — /veſwaerlick ghenoech handelt hebben / of noch ſouden handelen / Genin 
gallen. anneer fp tot haer voornemen hadden Bieler: 
Datmen HOO? deſe binnen· landſche | cunnen gheraecken / of noch conden ghe⸗ Db En 
mroepté ende beroderten veroorſaeckt heeft raeckemn d welck Gant de Heere ghenae⸗ beeft ì 
grooten ſtille⸗ ſtaut enbe Diverfpe van delick verhoedet heeft / ende voortaen ge⸗ | werf 
andel ende neerijnghe: Pele vrome eer⸗ nadelick wille verhoeden. ld 6 
} Bhenef 


lohan van eener ‚die peek, 
het hooft is gheweeſt bande ge op 
GR bie ve inlandfche beroerten ban Dio | 
gebben bevoordert / is te deſer barren, 
tydt dit verfkert ghemaeckt van eenen ghema 
fuer favoriten. 


Mors Ardentif- agri, tua erit, Cava-Tetra, 


che rcke lupden/ DIE ot andere Landen 


men ſouden heeftmen WL het Land gehou 
den / want fp Dacron: haer Land verlaett 


nen /d welck haer gedurende pefe inland 
ſche moepten/ niet gebueren en mocht. 
Datmen ter eantrarpe gele treffelicke rnina. 
vernoghende pven in fulcke vreeſe ende 
welck eenen rontra⸗Barneveldiſt al⸗ 


ahe heeft ghehouden / vat ſp hare Mes 
re bar e opfchogtende/ | DUS Geeft verandert. 


gotpen ende handelyngh 

aer ſchicken om WL get Land te trecken/ / —— 
ende te gaen woden / Daer ſp in gheruſtic⸗ Mors Ardentif-agr1 tua erit,Cava-Regio, 
‘Kepdt Godt Hen Heere pienen moghen / vita. 


Pp 

ele alleg wag ſtreckende tot verhin⸗ 

dernge van de eerlicke broot-mirnninge | Nee eer ſte ſeyt / Dat Barnevelts doodt 
ds eyndelick tot ſal weſen d oorſaecke ban den onderganc 


der goeder Gemepnte / ei 
gerei gheheelen onder-ganckt van ous afte verderf LAN WHol-land. 
pat Barne velt doodt 


fiene Baeder Land / ende totaele verloop ,_ Det andere fept/ 
gan De Ware Gijecef sneerde Aeligye ſal weſen het leven cie behoudeniſſe van 


in de ſelfde. Holland. 
Datmentat Hen wterſten LOE met al / eel 
ten moghelicken ult ghetracht heeft bet Ambaſſadeur Haga ſcheyft ACH oprekt De Pt 
goede Chzifteliche goorpnemen der ooch | | De Pos Mo: Heeren Generaele —— Be: 
Staeten / bat Get op BER vj o, bier Gi Wann 








og. Weeren Staeten van Gelderland/ Â 
Zeeland, Priefland/ Deoeninaher, ende ene roer, Augutt deſes jaers Gan sot vrt 
Dimme-anpen / Bec. ende fijner Paurc. giynten Conftantinopel met eenen BL00- 17, zalk tobris 
Eyes. te verhinderẽ / als de ſelfde getracht | ten ffoym- windt foo wapper ende conti⸗ 
ebben / door eenen wettelicken Nationa⸗ nuetick ghereghent beeft / dat het ſcheen 
en Synodum de Heligperte reffabilieren/ | dat de Deuren PAN pen Hemel haer gheo⸗ 
ente door wettelicke middelen Ben Hers | pent hadden / om ve Stadt Eonftantinge 
gallenen Staet des Lands te Ger-flellen/ | pel met eenen water Videt te Verdelghen. 
ten epnde He Mare Theiſtelicke Religpe Aiſoo datter over De dupfend huyſen gen 
in haven voorighen fleur / ende de goede verſtheydene ſeeghe plaetfen werf) ghe- J 
Shemeynten tn ruſte ende in eenighepdt ſpoelt / ende een groote menichte van Roy: 
menfchert gerbronchen ſyn / foo in hare pre 


herſtelt ende ghebzocht funde/ OC ch daer 
in mochten ghemanuteert ende behouden | hupſen als in de Baeden / pock in De 
ereen hare ghebeden doende, de Boo⸗ 


worden. rerck 
men ſyn upt DE aerde ghewaept / ende in 


EE Tatmen nunoch niet nae cn Tact CP al⸗ 
KEN | cen 


Early European Books, Copyright © 2011 Pro 


Images reproduce —— K erm aite 
444 B 20 by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 










% 


Een maetht 


die lönghe 
ct bedde 


— 


Shebhouven 
beeft biuné 
Amerffort Jonghe Dac 
Wozt mira 


tuleuſelick 
Bhenefes, 


| 


De Prince 


j tobris, 


Lettre du 
Koy à Mons 
&igneur le. 
“tince, 





| 1619. 


—* —— * 
Wort in DV’ de au Bois de Vaneeinnes 
Den 30, Oc- 


wg _ - 


— — 


— — 





— 
mn epe 


een Kercke ghenoemt Sultan Mehemet, 
flaende op ve hoochte Gan eenen Bergh⸗ 
ſynder Drie Perfaonen Van eenen DAN 
der agh haat ghebleven / dier ghelycke 
miſerie Ban water vloet / en ig in Die hoo⸗ 
ghe landen / daer ſoo gheen loopende afte 


dioepende Nivieren en ſyn / noot gehoort 


ofte gheſien gheweeſt. 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. 


| 


ghenade ende goedertierne hul⸗ 


pe beweſen aeñ een maecht ofte 
ter / die binnen Amerſfooꝛt 
over De vijf en⸗ twintich Jaren meeſt te 
bedde heeft gheleghen / niet machtich ſyn⸗ 
de te gaen ofte te ſtaen / ofte eenich werck 


gen. | 
pr en goor genoemden Daghen / doch 
in Der nacht Geeft het fich toc-ghedza: 
ghen/ dat daer fp.op haer bedde lach / een 
claer licht haer berfchenen 18 / ende OM: 
fiende heeft fp gheſien de ghedaente eenes 
Mans perſoons / doch grooter alg ordi⸗ 
naris / die feer heerlick / ſchaon⸗ ende glin— 
ſerende was aen te fien / ende bhp heeft tot 
Dit Brouſ menſch gheſproken. N. Stact op 
in den naeme des re ende bp heef. —* 
gan het bedde ghebeurt / ende IS A 
a els Beſe Dochter heeft ſtracx 
ghegaen ende gheſtaen door het hups / op 
Der ffraecte / ende Waer het haer belieft 
heeft / doende het hupf-werch/ tot hareen: 
de harer groote vreucht / ende tot Verz 
Wonderynghe ban eenen pederen die DIE 
wonder werck deg Heeren hebben ghe⸗ 


hoort ende gheſien. 
Ae dat de Prince van Conde ette. 
| fiche jaren Yanck hadde ghevan⸗ 
NI oben nhefeten/eerftala Baftille, 
eft hem de Coninck wederom in Hp: 
ld Perte op den twintichften dach Lan 
Octobre, welck de Coninck ben 19,OCto- 
bristen Prince met dit briefken ( gheſon⸗ 


den Hoor den Secretaris Lan Monfieur de 
Cadenet )heeft weten laten: 


Mon Coufin, — 
ne vous diray pas combien je vous ay- 
| e‚vouslevoyez , je vous envoyé MON 
Coufinle Duc de Luyne, quifgait les ſe- 
crets demon coeur , & vous le dira plus 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQvest LL 


en 
mages reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
A44 B 20 


amplement: Venez vous enle plus prempm= 





tende aen fegahen dat fp 


— — — 


EFOol.46 


ment que vous pourrez, car jevousattensavec 1619 
impatience , Xt cependant je prieray Dieu de 


voustenit en fa ſaincte Grace. 


LOV IS. 


De Chantilly, ce 19, d'ORo= 
bre, 1619. 


P den xxix dach der Maent Au- | Mt jn Coufin, 
Os heeft Godtden Deere ſyne 


ECH en fal niet ſegghen hoe lief bat ick Briefden: 
u hebbe / ghy fict het felfgt/ ich fende acn Eonducr 
u/mijnen Confin den Hertoghe Lan:poreersnce 
Luynes ‚ Bie mijnes herten fecreten Weet/-van Conde, 
Bie fal u daer ban beecder ſpreken / komt 
foo haeſt alg ghy cont / want ick verwach⸗ 
teu met onverdult / midler wyle fal ick 
God bidden / dat hy u Wille houden in 
fn Heplighe ghenacde. | 


Was onder-teeckent. — 
| LO VIS. 


Wan Chantilly „Hefer TI» 
Octobris, 1619, 


Mg Mons de Luynes ghecomen 
was op het Cafteel ban Vinceinne 
om Ben Prince Ban Conde Gar 
daer te ghelepden tat Hen Caz 





A 


ninck / ſoo heeft hy den ſelfden den boven⸗ 


verhaelden brief des Conhncx behandicht 
ende hp heeft hem de mepnúnghe Hes 
Conhncx mondelynghe breder verclaert/ 
hier over iſſer ſeer gꝛoote bzeucht ende 
blytſchap gheweeſt / niet alleen bp den 
Prince ende Peinceffe Van Conde , Maer 
oock vaſt bp eenen pederen / hooghes ens 
De laeghes ſtandes. De Bertoghe van 
Luynes ſynen broeder Cadenet, Vernet ende 


du Mont , fijn ſwaghers / met Monfieur de 


Modene, ende alle de Capitepnen bes garz 


niſoens / als oach veel Edel · lieden / hebben 
den Prince ban Conde gheleydt tot den 


Tonhnck / Die te Chantilly was / alwaer 
fyne M.. deſen Prince met veel hofiche 
courtoifie / ende een blpbe ghelaet eeft. 


ontfanghten. 


De Prince ſcheydende wt het Caftecì 
van garnifoen vererrt 
met een ſomme van penninghen / haer la⸗ 

— 
ouden toe-Drincken op De gheſonther 
*— den Coninck / ie, biddende vang: 
id 4 et 


ſpnen perfoon ende Stae 








te 





































































Nederlandtíche Hiftorie Het veertichfte Boeck. , 
Ck hebbe hier Hoven verhaelt / dat de mitteren ende ordonneren mits deſen 1619. 
Tohan van Herderf hem ‚ DEN gerften DEUI — , F 

ek 





















1619. hebbe 
aecken it Goſt⸗Frieſſand/ door DE 
ale Staten foo Wot. hebracht mas | Bier inden ache ter plactfe vaer Da ⸗ ten 
—— — gpupekselipek ig/te citeren ende dach. oer, ber 
Ander 


gen in Perſoonen in ge ſelve hare Camer 

te compareren / de voorfg. Albertum Hutte⸗ — 
um „ ghewefen Predicant tot Bueren; oft 
Theodorum Bonntum,ghewefen Predtcans 

tot Beuſicum in DE Seaefſtchap Buerxen / 

ende Nicolaum Hercfuycker, gheweſen Pꝛe⸗ 

dicant tat Yſſelſteyn / opten twintichſten 

Novembris naeftkomende precis nae den 

nieuwen ſtile / omme in handen van hare 

Ho:Moꝛte doen heloftẽ / vervat in de Acte 

Die bp He ſelve gereſolveert ig d'afgeſette 

ꝛeditanten LOO? te houden / ende DE ſelve 

edoen onderteeckenen/ Sy pene ſoo ver⸗ 

re fp binnen DEN vᷣoorfchreven tydt in 

Perfoone niet eu COP areren / ofte wep⸗ Beele! 
gheven fulcke geloften te DOEN ende De keke 
(5. Acte te onterteeckenen/Dak fp elck vers 


ger meeten gen het ſelfde nae leven; maer het ig DEL 
wartpen aen we⸗ 


zoractere anverd af-gheloopen: Be Par KE 
der ſÿden haer ſeer onf egghelück toonen 
de / niet teghen-Haende gen grooten v 


de Ber DO: Mo : Heeten Staeten Gene⸗ 


De i/pie miet liever en fagen dan Dat par? 


mochten. 
„Poe ernſtelick dat He Beeren Generas 
Ie Staten gerboden hebben alle conven⸗ 
n-comften / ende vergade: 
rynghen HET gemonftranter / Bljcht WL 


e Placcaten hater Ho : Jo sende ſyne 7 1 
7 * —— hier boven perhaelt. uptte amentlycke Veree nichde Pro⸗ 


Heg onaengheſten faa ſhnder eenighe pintien ende de Souveraine Juriſdictie 
gheweeſt / Hie haer gerftout hebben cou” gan De fetwe gheſonden ende ghebannen 
te | fullen werden voighende De generale Re⸗ 


vdenticulen Ee houden / ende Gier en Daer Le 
prediken : tot tomijnghe van De weicke | falutie ende @yoye Daer op ghenomen. 
dit Placcaet hebben ghe⸗Ende wordt den poorß. eerſten Deurs 


hare Wo : M 


KE: liceren laeten. 
— * Omme Hefe Acte VAN Citatie bp CDicte 
Biaccatt AOS Fe Staten generael | atomme in DEN Haghe ter plaetfen daer Borg: 
bee DIM AN TTG DET geveenichve Neder⸗ dat gebruptkelick te te affigeren. Welck 
— vanden / Alle den ghenen exploict bp hem alſoo —— zynde / wy nan 
Staeten / die deſe jeghenwoordi⸗ ouden ende authoriſeren pan ſulcker 
—— ghe ſullen ſien of haozen | weerde alg of dat aende Perfoonen VA 
monftrant” em SP (efen/Dalupt : DOEN | De 49925. ꝛedicanten ghedaen ware: 
ſche Bredi TE VVETEN Alſoo hare De: JSN fn weder varen relate: 

ghedaen in’sGraven-Haate/ tet 





tantet mp rlyck bericht. ijn / Dat Albertus rende. dt 

Spevaenit. Huttenus, geweſen Drebieamt tot Bueren: pergaderingde vande Woogh-ghemelte 
Theodorus Bonnius , gheweſene Pꝛedicant Heeren Staten Seneraei / opten naeft- 
got oBeuficum in He Graeffcljap Buenen⸗ feften dagh der Maeut Oëtobris , int 

ene Nicolaes Hertfuycker ghewefen zee | Fact fefthten-Gandert ende neghentien. 

Pas gheparapheert G. Schaffer vt. 


{nopen/ ende Gier foo daer haegh · predi⸗ 
ratien teghen deſer Landen Oꝛdonnan⸗ 
tien ende Placcaten 31 doende / daer Onder ſtont / 

mede fp het ghemeene Polck in onruſte 

ende beroerte zyn houdende endesoedens Ter Ordonnantie van de Hoogh-ghemelte 
ge / tot ondienfte ende pꝛe juditie van de Heeren Staten Ghenerael. 


ghemeene vufte ende vrede⸗ mibtfgaders | 
vanden wel-ffant Landen Staet vant Gheteeckent | 
Landt / ende de’ publicke authorithept / 

C. Aerffen. 


Daer teghen dat nootelyck Dient verſien 

omt bp tydts alle inconvenienten Doo? te 

rammen, SOO IST ‚dat hare Ho: Mo: 

ghene voorßz ober⸗gheinerckt / Com⸗ Wie 


dq vropean Books, Copyright © 2011 ProQuest 


ite 
mages 
es reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 












































Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, Fol,462 
1619. Die Lan Hungaria vertlaren rondt wt / men / ende twee honderdt Man daer in 16ro. 
— a Datfe niet langher onder het tprannighe ghelaeten / ende was voort op Zuam (een 
De hunga⸗ huys ban Doftenrdch (fo fp dat noemen) | Ztadt van Moravia, tien mplen ban Wee: ⸗⸗ 
Fen en wils ende het Spaenſche joch en Willen ſtaen / nen geleghen) toe-getrocken/dat berent/ 
‚gheen maer datfe alg cen ver landt / ooch haere | maer niet in-gtecreghen. Het grootfte 
Onder het Vrpeelectpe hebben ende genieten willen. | deel vanhet legher der Bohemen is hem 
huns van Sp betoonen befchept/Dat om haer/ ende | ſtracx op Hen. boet nae-ghievolght / hy 
Voſtenrhek andere Bane ILanden te Bempen / de Co: | heeft Horn wederom Lerlaten / maer de 
ninck tan Hiſpanpen aen Den grooten | twee hondert Bockopfche ſoldaeten Die 
Turck paps verſocht heeft / ende daer en⸗ daer Wt trocken / ſyn bau het Boheemſche 
boven deHepferen Macthias ende Ferdinan- trychſ· volck achter-haelt ende doot ghe⸗ 
dus tst bieremael toe/ om hulpe teghen de ſlaeghen / ende noch honderdt vyftich 


— — — — — 


— — 


Bohemen / by den Cueck hebben aenghes | van ſynen achter-tocht ghevanghen / ens 
houden / alie welche brieven den Turck | de Hoen ſweeren kerdinendum ende Buc⸗ 
era Bedien: Gabor ghelevert heeft/Welc: | quoy niet langher te fullen Dienen / Haer 
heop een corts fullen in openbaren d2uck | mede fp les ghelaeten fijn. Be kenferen 
wi · gaen / om alde werelt voor oogken | heeft rechte voort gheen voltk ín Bohe⸗ 
te fielen de onchgifkelijcke peocedupzen | men / behalven in de garniſoenen Her 
deg huyſes van Goſtenryck. Steden ende plaetfen dic hy daer noch 
—— Bethlehem Gabor heeft fuſſchen Buda en⸗ heeft / die heel wepnich ſyn. Ende Bethle⸗ 
Gabor De Graan , met canfent Lan den Baffa van | hem Gabor fg nu Meynſter ban gheheel 
baert dau Buda , bf dupfendt mannen over He Da- | Hungaria (wel· ver ſtaende foo veel als het 
ber voort. Jube ghefett / die nemen haeren wech nae | tot nach toe heeft geſtaen onder het hupe 
Vefprin La Letta ende alſoo nae Styria- Joch | ban Ooſten Ayck) wt· gheſondert alleen 
heeft De Dorst Bethlehem Gabor acht dup⸗ | Raab , ende de adBertiffementen Die Wp 
fendt Man te Callar bp Racopfi ghelaeten | hierte Lande ban Daer hebben / ſegghen 
ende twaelfdupfendt in Sevenburghen/ | datter groote apparentpe is / Hat deſen 
om op Den Polack achtinghe te gheven ; Peince hacft Mepſter foude Worden, niet 
indien hp pet op Silefpen oude attente: } alleen Ban Raab, maer oock Lan Weener 
ren/ ende ig in petfoone binne Peef bunt | de Hooft · Dtadt Han Ooftenrbek/jae ont 
Rerzarz ber, Metomen. ®e Palatinus Forgats ftende en: | Gan gheheel Ooftenrdeh waer op eenighe 
laet Ferdi. De bevindende Dat de faechen met Ferdi= | figerulerende dit jaer⸗verſken ghemaecht 
dandum. nande terugge / ende ie J— tf | hebben. 
orꝛ⸗·waerts loopen / ſoo is hy van Wee⸗ | 
— —— — ende | Inftat InterltVs DoMVs aVffrlace. 1619 
heeft aen Bechlehem Gabor gheſchreven/ | * * de 
gat ho het nu boort-aen mechet KandtjiVSTITIAePIETAS valide ſunt prin⸗ 
tilt houden/ dat hy tot noch toe ghedaen cipisarces, “padre 
Heeft / dat Gp dat Heeft moeten doen maer |_ Nullaryrannorum vis diuturnamanet. | | | 
vat hp voort-aen ecn goet patriot WIE |. 4 bedels — * il 
wWeſen / want berftact wel/ bat bhpeens | Daeriseen jaer drye ofte viere Ber: Bꝛoeder⸗ B 
nan Kandten lupden Die hy Hele heef?) | waerts Heel te ſegghen ende te ſchryven (hap bee, 9 
vperdreven ſynde / Ferdivandus hem geen gheweeſt / inſonderheydt în Hoorde meed | 
andere geven eu ſoude. Alſos dat nu ghe⸗ Duptſch· Land ban een Broederfchap des “7777 
Beel Hungaria fo goet alg eens is met Beth- | Roofen-Cruyces , foo alg dat gheſelſchap 
| ehem Gabor, fich is noemeride. Daer ſyn verſchepdene KAn 
Redijl Ferents, cen oberſte ban Bethlehem | Cractaeté,op bert naeme ban deſe Boes — it 
@abor,is met tien dupſendt Man in Mo⸗ ! derfchap/foo in de Lathnſche / als in de | 
vavpert aen · ghecomen / tot affiflentpe van | Hooch · Duptſche ſpraecke wt· ghegaen / Hi 
“pe Bohemen / ende haere gheconfedereer: | Die wonderbaerelicke / te hooger nopt ge⸗ — INE 
ser van de welche de Geaeve van Churn hoorde / onbegrypelicke / ende ongheloovi⸗ 


wiifonpfendt bp ſich Geeft / met noch een | 
vijf Difs p Eenighe ſegghen ende roemen / dat deſe Lof 5, 


dedt Heel van de Moraviſſche Aupte⸗ it def 
Emesentie goe voet · volck / ende marcheert | Breroederſchap de gheheete Werlt wilt Tee * befte 
sr 


‘recht nae Bucquoy tae / die in het Booz op | fegmeren ende op cen ander plage LEEN: r jan, EE 
trecken de Dfatt Hor hande inghens | ghen / ende Hat haer Daer toe noch wſ⸗ | 
. ‚ —* * | —* aaaa herdt 


ghe dynghen verhaelen ende beloben. 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


opean Books, Copyr 
ed by courte 


1619. 


—— 





Ieſus Chriftus is mijn ghewin, beyde in lee 
ven, ende in fterven. 


Goot Pes De Graeven van Bucquoy ende Dam- 


derlaeghe 
des Braces 
"han 


pier , ghedwonghen fjnde Bohemen te 
gerlaten / foa hebben fp al haer crichſ⸗ 
bolck bp een ghebzacht / ſterck ſynde in 
alles antrent acht-thien dupſent man/ens 
de fp Gebben haer neder gheflaghen on” 
trent een mple weeghs ban Weenen/ by 
een Schanffe voor be Donau Breugghe . 
Die van Moravia, Bohemia, ende Hungaria, 
ontrent twintich dupſend mar ſterck 
fünde / ſyn haer op Hen vᷣoet nae· gevolcht . 
De Eerff-Bertoghe Leopoldus is Bp Buc- 
quoy in het Legher ghekomen⸗ ende heeft 
fich ghetaant in batallle / als Willich ende 
berept fijnde eenen Deldt-(lach ſhuen 
gpant te leberen/maer hp ig Def avonts 
wt Het Techer vertrocken / ende des 
nachts binnen Weeren gebleven. 

Waer deg anderen dãeghs ſynde Ben 
rid. ctobris is hertoch Leopoldus We- 
der in hek Legher bp Bucquoy ghecomen / 
ende fijn de Legohers in eenen heeten 
ſchermutſel aen malcanderen gheraeckt / 
bupten de Donau Brugghe· 

Nig defen ſchermutſel aen ginck / ſoo is 
Leopoldus nae Weenen toe ghereden / ↄm 
aldaer op alles! oedze te gheven. Deſen 
fehermutfel ie feer heftich ende heet ghe⸗ 
weeff/fo met het ſchieten van muſquetten 
ende handt-roerg / alg met het Canan 
gan bepde fpden / alſoo Dat het midder⸗ 
nacht was cer fp op-hieldben / ende De 
Soſtenryckſche hebben in deſen fcher— 
mutfel el fes honderdt mannen bere 
(oogen. 

Des anderen daechs iffer eenen dicken 
nevel ghevallen / alſoo dat het eent Leger 

et ander niet fien en conde / de Ooſten⸗ 

rickſche meynden / dat De Bokemen op 
Beenen fouden trecken / ende Die Stadt 
aen ballen / waer ober ſich des Keyſers 
Fupterpe oock nae Weenen begaf / om de 
wSohemen dat voordeel af te ſnyden / ende 
pen wech te benemen 

Maer alg de nevel verginck / ende de 
Sonne door· brack / foo fijn De bepbe lez 
ghers nae bp den anderen gheweeſt / enz 
De de Bohemen (naget groote couragpe 
op de Doftenrdents aen⸗ghevallen / en⸗ 
Dede Ooſtenryckſche hebben haer dap: 





ger tot teghenWweere geſtelt / ende ſyn bey⸗ 
De Leghers deu gheheelen bach / tot far 


c y sy of Ko 


vonts te ſes upzen Dapper acu malcan⸗ 


ight © 2011 ProQuest LLC 
s ninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Onder de regeeringhe van Coni 


— 


Beren gheweeſt ende ghebleben / ſchieten⸗ 


de gheweldelyck met het Canon op mals 
(fa dat de Ooſtenrjckſcthe 


tanderen / 
Bien dach wel ander-halfdupfendt/ende 
de Bohemen ontrent fes honderdt mans 
nen verlooren hebben. Daer ſyn in dit 
ghevecht doot ghebleben / bele ban de 
Ooftènrijchfche Overſte / Ridtmepſters / 
Capitepus/ ende Officieren. Bucquoy 


Fol.463 


1619. 


— — 


beeft ſich in Dit ghebecht ſeer cloeckelick wee 


it in tieeckeis 
ende mannelbch ghedraghen /ende is in —— 


groot ghevaer fjnes levens gheweeſt / 
ende Dapper ghequeſt fjnde/heeft hp hem 
ſelven met de vefte van het Legher met 
ordre gheſalveert. Maer des anderen 
daechs is het ghevecht wederom van 
nieus aengbegaen/ende nae langhe ſchie⸗ 
ten / ſlaen ende vechten / hebben noch eyn⸗ 
delick de Bohemen door Gods hulpe / DE 
Victorpe bevochten ende het Geldt be⸗ 
Gouden. De Kegimenten ban Saxen 
ende Fuggher hebben haer inſonderheyt 
doecheldek ter weere gheftelt / ende ſyn 
meeft gebleven ofte ghevalifeert / ende 
daer fijn Dien dach over De twee DUpfend 
ban d Ooſtenryckſche doot ghebleven/ 
behalven Die Bluchtende in De Donau 
gerdeancken ſyn / onder andere dooden 
fouben Wefen He Graven Lan Furſten⸗ 
bergh ende Colalto. Pebeng anderen bunt 
hebben De Bohemen becomen twaelf 
ftucken ghefchurs / welche Bucquoy heeft 
moeten berlaeten. Men eftimeert datde 
Goſtenryckſche in Hefe dape daghen heb⸗ 
ben berlaozen antrent vhf dupſend maa/ 
fas gheflagten als verdroncken / ende De 
Bohemen antrent twee dnyſend man op 
de aile — 

e Goſtenryckſche deſe ſchaede ghele⸗ 
den hebbende / ende bzeefende Dat de Bo⸗ 
hemen haer vorder ſouden vervolghen / 
hebben de brugghe bp der Stadt af· ghe⸗ 
broocken / ende het overighe bolck van 
ſReyſers Bupterpe is meeft ghevlucht 
binnen Weenen / ende het vaet-bolck ten 
deele binnen Weenen /ten deele op He dogs 
peren naeft rontom de Stadt gheleghen/ 
de gheguetfte fijn in grooten ghetale bin⸗ 
nen de Stadt in de Bofpitalen/ende hun⸗ 
fen der Chirurgiens ghebzacht / ende 
mecft gheſtorven. Bik 

De Waelen ende Pongeren / die Den 
Hepfer gedient hebben / fijn nae deſe 
flachtinghe feer verloepen / alfa fp fien 


Dat fp Veel flaghen enbe ich ghelts 


croghen. Sp boen op de paffagien ende 
ash, € Naaaaa d 


heefe 


n= 
— 


— — 
— — — 


Eren - mna — — — * mn 
- we * ke 
* — ze e 
+ 8. : r ref | & 
Kal ers at 0 Dan ee be IRE 










































Je 


Á 
en aa 


‚ * * 4 7 
—— 


— —— 





































































| # gertichfte Boeck. 
—* __Nederlandtfche Hiſtorie Het veettichſte 


| Tinte * Dg 1619. 16: 

lick ghenomen 
— eer | Doch id ghevanche och LML. B 
1619. heer⸗weghen groote fcharde * Eene Land⸗ ſchryver⸗ —— —— Incon 
161. dafk  beroovende de lieden Jl Peene | LAK DE gheweſene pypeaen heteneit eet Dl 
me” gen, (elf in de voor ſtadt DAN gsech maes | Geeren / ende ſyn belt 5 aobhe 2 Seat 
—— ——— — —— 
rende alles wat ſycr ude evoert. Geeft God de en Lat 
Leopoldus wo , a tot nach toe Gee O&ob 
et 5 


| | nt / 
dtrent 6ooo. waeren ‚innen Weenen —— ene hen rien — 


ichi keu/ | 
maer de Grace DAL Gp hooghelick ig te DANE 
genade de gpagiftract ver Stadt 5 om ——— an ſynen ſeghen 


uer gautſchniet Septic te biert. pefar. 
aan se — gatter cent goet vierichlick te b | Abeett o⸗ kern ar: 
reden eugeen MD rien ae 
zn / CDE SUE an erijfeh-aolch Benzo orgote nercke boo? 
Bradt fijn / en er fu evúfeh-ole in De groote Mer 
— — fa mepa / niet Oue maer de papiften iacten 


—* chten / ſtracx 
n. Gobf-dieuft Verrichten ern, 
el te vertrouwen en ſy hebzech | haeren of prediker In 
95 innen dean, ego, —— paer nae heeft Ge ne Et — wyſe DET 
—R— ne 8 mgcre faechen. Den | ten prediken nae De | 
— opperen ende — ghendemt worden Evenen 
vaks ‚gig bevolen / Dat ſy te / ende daer nac Geeft Wp £ 
—— — de bicknalle ee pe en puptfchen duterfchen, Pedra, 
q : t 5 ediken 
ee rte / ap bate | Der bena, 
vpandt Bet noe en pes afnemen, — ſyn en Palatun⸗ 
et haer BOOS ST : u. Fe | elit beffie Weeren ſeer 
Íavien fp Get ——— “op wers | ende andere, Binet plet oock 
goth alien onee goebt/merbaben pets magnifyckelic 
van 
ot be Stadt te vluchten smeer hebben 
an Bilefpen ende IDE, alg oack | den / om ſhue Re 
de ——— beſworen nynck Frederich te ſen 
wat men Ga 
enge beeenicht alles zochten tfamer 
om bp De PIE men daer fp 
Ee en 


€ ĳ ij ken hoogs 
A de Graeve gat Bucquoy (uier al * PEN — 
dat | Licht {a 5 Beehlehe® 
me N iede Colo gemeen et heg geeft De Croone gan Hungaria aen enkel 





je udes C* 
ee br bolck dwelek hy in Hee genomen ende Waren gie Stender —— 
ce | 
—— ggetworven Geeft / ghetro 
ae ne Stadt Budian » 


refolveert ap den elfder No= graone 


* Boke” 
Eraongnghe Voort te bar aen, 












defeihadde | vaer. | de in Maab ſijn He j 
pet jie gone Ae (cite met foar) ee ders om beken A 
over t fa ' zee Be garnuſoe ann: 
t/gig oock ME bor en te nemen / Maer X | 
pe opdie ende DEED melt aen ghetaſ | Gabor den Srepfer/ Doch mert Dof 
| weagpeende ghewe ‚ | giefdent noch voo? lien eet toege 
Bat hp DE DE enen tof niet of Se ubenovets MS 
ſtent heeft Pdre papper te weere flets | aL za Maer 
—— sa — 5 ofer ie 58 * hi 
tie n / ten heodt / ende Dpt — Der 
dechtende one er be meiche ee: | fagpentden e, De neyfer id 5E de bo 
| gu ghenomen / OND tpe groote LOUTAGPE, 1 Eerite Rit 
—— —— rp —— teohen nae peulial/ —S over t 
lee en Die eis gemert was. ertogge Leopoldo te ben 
Hhowuder binnen * ä — 


arly European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 





een vt Hur A — — — 
24 * vr or 4 * — ‚r Dn 
F EE 2 gr — we, ° 


PE, 
„ee Ed 












































7 — —— — — — — — — — — — 
* — — — — 





Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. Fol, 464 Ì | 
- Jandſaſagecken. te vallen inde Uercken ende Clooſters 1610 
I619. den loop deſer Landf- ſaern der Papen ende —— — ggn 
—F E Phalf-Graecve Cuer-PDoꝛzſt / af werpende ende verbreeckende: Ziicat 
5 — is en laetſten Octobris feer | gheworden het hooft der Luſſiten {ende 
Sraeves Geerlich eñ magnifyckelick des Velt Overfte van Get Legher d'welck de | 
binnen achter-noens ten vier upzen/ te | felfoe hebben op-ghebeacht teghen Den 1 


Vracghe | ; / de Nepſeren V Venceflaum en⸗ 
eerde binnen Praeghe ghecomen /-als | Paus/ ende de Hep 
rho Bock ijn apt ſdnen Daone/ in | De Sigifimundum. De Paus Pius IL Dieeer 
1619, eenen feer coftelichen ende cierlickẽ coetf | hp Paus wiert/ ig ghenoemt gheneeft 
waeghen. Peveng veel andere Heeren | Aenzus Sylvius, noemt hem / den aller dap⸗ Ik 
waren bp fijne Dozftelicke Waochepdt/ | perftenende alder victorieuften in de waepen EN | 

Dort Chrifiaen bart Anhalt, de Dertaos | ren. DP heeft eert het Carthupfen Cloa⸗ Ie: 
ghe ban Wirtenberch/ ende veel Gzne: | ffer bp Praeghe inghenumen⸗ ſegghende 


— — — 


a ende Edele/ Sijne Ì (ghelijck Aenzas Sylvius Dat verhaelt) dac 
| —— met tgenatjenber tot conbop ens | de Moniken-een onnutt ghefelfchap fijn, daes 


erinafe pf honderd Curaf- | de Ghemeente gheen profijt van en ‘heeft, 
os Verbonden —— * ende war dat —— Verckensin de Clooſters ghe⸗ Ten 
nich voet -volck / meteen groote MES | mett wierden. pil ad 91 
Fichte van coetfen ende waeghens. Zifcaig ſoo machti gheworden / bat he 4 
Nede Burghers op het ſchoonſte ghe⸗niet alleen den Yepfer meer maels WE EI 
monteert fynde / Gebben onder Beer-tien | het velt gheſlaghen / maer ooch WE Prae⸗ 
Paendelen/Garen nieuwen Tonhnck met | ghe verdreven beeft. Eert heeft ho een 
foo groote pompe ende bljtfchap in ghe⸗vdoghe in den crych verloren / daer n⸗e 
Baelt/ende oͤntfanghen / dat inettelicke | heeft hp oock D'ander ooghe verloꝛen/als 
honderd jaren der ghelijcke inhaeljnghe Gp de Stadt Rabum Wilde vermepfteren/ 
van eenighen Wepfer ofte Connck / niet | Want aldhp het beſtormen deſer Stadt 
gheſchiet en is. aen· ſach/ ende op alles ordre ſtelde / Sos 
Die van Hen Weeren Stand ende de iſſer ceren pyl ghecomen Die hem D'andert | 
Edel=lieden ded Hands / fijn ſyne Cos | ooge heeft wtgefthoten/ Alfos Dat hy ge⸗ 
nncklyche Weerde tot aen de Sterre heelblind gheworden is, maer bactom en ij 
te gliemoete getrocken / ſterck ſynde twee heeft Gp den moet noch niet verloren ges 
dud fend peerden / alle gaer Heerenende | gheven / Maer be beeft blindt ſynde den 
Goel-heden/ende hebben fue Cuer⸗Dor⸗Nneyſer durven onder doogen comen / eu⸗ IE 
flelijeke haoehepttot in Get Praegher flot | de heeft den felfen Lut het velt ghejaecht/ l | 
Gelept/ met geel vreucht ende vꝛolocken. , niet een · mael / maer meer· maels / ende is Ii 
Sehalven alle die boven · verhaelde Dees | epndelich DES Kepfers Legher foo ſchou 
ren/ Enele/ ende ftacteliche Burgherpe/ | Loor hem gheworden/⸗ dat fp hem niet en 
waſſer nach eẽ ſtercke Compagnpe⸗ voo? doꝛſten onder dooghen comen/ ofte hein En 
Be welche het weert / d'welck eertydts ſlach leveren. Bp eenighe Hiſtorp · ſchey⸗ Re 


Hi Boheemfehen helt zifca ghe | berg wordt verhaelt / datter cenighe kee \ 
he sien Eelde Bek gare Wiert. SpWa: | gers Heg Wepfers tot aen het Boheem⸗ | 
toe ren ghewaepent met allerlep Antycgue che walt ghecomen ſynde / met een hae⸗ RDE 
—54 waepenen/alg hmodſen / Colven / Voet⸗ſtighe vzeeſe ſyn bevanghen / ende te rug⸗ 
et: bogten/ Dlijngherg/ ende dier ghelücke | ghe ghetrocken / achter laetende haren 

pie ten tdde ban Zifca waren in het ghez | Tros ende Wagagpe. | 

Binen nas Deuwek gheweeſt. De Paus Merunus V. Heeft Den Hepfer 


mi: KDeſen tioecken Welt Zifca ig in Dnen [ende de Paepfche Aeligpe te gevalle, een 
Koe 0 fleur — ten tijde als het Tonciipe | Crufaedelaeten publiceren dao? Hent Car⸗ 
Vofaouyen ge Eonftants ig gheheuden / alwaer lo· dinael VVintoy noodighende ende ver⸗ 
— —— hannes Hus, var fe van Praga, om | maenende alle Conijnghen / Cuer ende 






ir igpe Lan ende Get Paeps | Perften des Rycx haer op te maecken te⸗ jk 
Wet een ———— ĩ ju bevonsbeels/ * be huſſiten ofte Chaborziten Barr: ik 
haber oe “Anno 1416. Waer over de Bohemen fect | Zifca Oierfte van was / om die Ketters 

Wdere pads gntruftende ontftelt Waren. Sp fijn met | te dempen ofte te toomen, De € ner-3B0go IK 
cp mo ergste Hooper te ſamen gheloopen/ ende ſten ban Saxen / Crier/ 3 — —*4 
or Gebben tot ven weder ⸗· Weaecke beginnen de Conyntn van Banemar DEAN be | 


Baaaaai 


arly European Books, Copyright © 2011 ProQuest 


Ke 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


mT gp de beenen gecomen, byenghende Lok 


— — nn ii 


ij 
| 















mn & 
zen * 
* — 








re 


J 
… 38 — 
— 
F N … 
- — 
⁊ * 7 e 
— * kg " J — * ⸗ 
— ⁊ . * 2 
—— _ — en - A nr ——⸗ ma * 
en E, * — - 
— J— 3 — —* pe, me — * J * * 
bs _ ‘ * u E > 
p * Baal * * — _ an _ ey — * J . 
r „ p * A x * 
—* NE k _ « Eed ⁊ 
* — ’ 
_ Ens) ° * * J J — pn 
„ — — — n in 2 Mens E rn 
” aal — J— — * 
- _ en en — ⸗— 
— * a — — * — — * 
— — * — — ⸗ — 
me _ —— ins ee. 5 — — — _ e 
— —— — — — pn . — hi F — 
5 en e — > oom — * * — — an anal a — —— 
— * — * EEZ —*8* — * ie * — — ern — — —* * — 
* — men — — — — — * = In — WE r — — ed ze 
— — = — — — = ẽ — — — Bens — mr: — rr — — — — — — — en — — — = * ne - 
=S — — * — — — — — — Ee nn — — — — ẽ — ⸗ ——— * i 
— ẽ — — — — — — — — en * 


a — —— 














— — 
—— —— 









Early European Books, Copyright © 20 


Nederlantfche Hiftorie 


ſche Printe Han, € aſtilpen / eñ geel andere 
(yu op des Paus aen maenijnge heel ſtert 


















pienft des hepſers in het veldi Wel twee 
mael honderd dupſend Man / foo te voet / 
als te peerde / maer Zifca ende De Religi⸗ 
onf-verwanten aen haere ſyde hebben? 
pe/men machtighen Godt der Heper· ſcha⸗ 
gen/ hebben al deſe groote Hepr· eghers 
mannelicken weber ſtand ghedaen⸗ vele 
per ſelfder verſlaende / gele der (elfder 


ghejaechs/ alfoo dat fp ſonder haren vp⸗ 
and gheften te Gebben / in DE vlucht ſijn 
gheraeckt. De Paus heeft ander MAL 
genen Legatt/ B noemt lulianus Cæſari- 
nus, in Buptíchland ghefonden/ DM een 


webderom groote Hepr- Leghers van 
Buptfehe/Poolfcge/Wungerfche/ Spaen” 
fche⸗/ Walſche / ende andere Hatpen op DE 
beenen gebracht. Maer hetis haer al 
ghegaen als DE vᷣooorighe. 
Be Yepfer Sigifmundus fiende ende bee 
gindende Dat merckelick De haud DES 
Weeren met zifca ende DE “eligionf-ber? 
wanten was / ende dat hy het Tomnynck⸗ 
vijche van Sohempen met DE waepenen 
niet en conde er weldighen / Soo heeft 
bo vzede verſocht aen Acaw, die Daer HA 
upſterende / ende tot Dien eynde nae den 
Hepfer vepfende/ Soo is hp op DEN wech 
devanghen met een peſtilentiaele coortſe / 
paer aen hp gheſtorven is in den jare on⸗ 
ſes Heeren een dupſend LIET honderd / en⸗ 
de pier-en-twintich. Als Gp op ſyn doot? 
Bedbelach / Soo ſprack bp tot die ghene 
piep hem Waren / Als ick doodt ben, foo 
greckt my de huyt af,ef maecktereen Trom 
„vel van;foo hacft als de Vyanden die hoo- 
rén fallen,fy Cullen haer ſtracx in de vlucht be 
gheven. 
ek fal hier bp voeghen de Epitaphia 
ofte Geaf-fcheiften ende gedichten / die 
pe Geleerde ter eere van defen Moor: 
treffelicken Erdehf-helt ghedicht hebben 
om dat ſy ghebench-meerdich ſyn / ENDE 
eenighe woorden Der ſeifder als Prophe; 
tpen ſyn / ſeer mel paſſende op den tegen? 
Woordighen toeftant ende ghetegenthept 
ges Boheemſchen handels. 
Ee Czaflaw in Bohemen ſtaet in De 


Herchke het beelt Zrce wt gehouwen oP 
geven vier-cantenfteen/ ende daer om her 
int pier-cante ſtaen deſe Woozden gier 


ſchꝛeven. 


Anno 1424. OP 
den, 
@ack heeft ſy 


Graf-fcheift tot fgner eere g 
pe opghericht. 


| 


zifca fur gentis glor 


Ad Stygias jufte 
q 
Surget adhuc 


rurfus, quadrata cornua 
crifte, En 
5, quas meruere, 


Supplicijd 


Ven fin en 
is deſe / Mier 
























Het veertichfte Roeck. 


fchrick,Geefel dèr Papen. T'gene dat den ordes 
blindenAppiusC Jaudius,door fi) 
raedt , ende 
fijn manhafticheydt voor hare Romeynen 66” 
{ | daen hebben „dat hebbe ick gedaen voor mijn 
Bohemen, ick-en hebbe het geluckdes C 
noyt verfwijmt, noc 
blinde fijnde allegeleg 
te cunnen wterichten, te VOO 
hebbe clf mael in opene bataille ghevochten, 
t over-winne ghewe 
er rechtveerdigh 
er hongherighe 
die brood=dronckene ende, vette, en 
mefte Papen dapper hebbe voor-ghefta 
de dat my derhalven Godt de Hec 
gheftaen, inden het haeren haet ende af-gun= 


Marcus furius Cam 


hre’cfelfde my, 


zetfe ruften, den Paus te trotfe ende te ſpijte. 


@ock ſtaen in die Rercke af-ghemaelt 
ohannes Hus ‚ ende ohannes Zifca,ende ne⸗ 


vens haer ſtaen deſe 


nuus in bellis hoc dormit Zifca 


fepulchro, 


nos. 
ge luem fcelerum Monacho s,pefte me 


ue nefandam,; 


uas. 






luant. 


donder ⸗·dach voor St. 
len‚is lohannes Zifca van den Kelck over” 
Eenen-Gouverneur der Ghemeynen be= 
ften‚nood lijdende in ende cm den-naeme Gor Pr 
des,endeleyt in defe Kercke begracven. wy 
hnen Oom Gregoriu 
hemaeckt en⸗ 


hentheyt om wat gocts 
ren ghefien, ic 


re heeft 


Latynſche Carmina. 
Onder zifca ſtaen deſe £ 


ja, Martis ho⸗ 
fulmine trufit a- 


Be mepninghe defer 
lepdt Ziica zee 
ij 





1619. 


ghen ſyne vppanden. 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. 


ſtrydt baren helt / die eere fuer natpe⸗ 
Bie De Munneken (welcke daer ſyn het 
ſchupm ban alle baofhept/ende een ſchae⸗ 
delhcke pefte ) in de Helle heeft geftaoten. 
Hy fal noch te fijner tijdt wederom op- ſtaen, 
ende falde hoornen van den vier-hoeckighen 
Cem af-ftooten „op Hat fp haere verdiende 


ſtraffe erlanghen. 


Onder lohannes Hus ſtaen deſe Verſen. 


Huſſe tuus Vindex jacet hic dux Ziſca 
Iohannes, 


Sopplex Sigſtaundus cui quod; Cæ- 


ſar erat. 


Et, quoniam buſtis clarent loca multa 


ſe polchro 


Zziſcæ ‘Czaflavijfama perennis erit. 


Datis: 
Tieve Huſſe / uwen Hoor-bechter Zefca 


lepydt hier begraeven / dien den Repſer 


Sigifmundus Geeft moeten Den Paps afs 
bidden / gheſyck Heel plaetfen bermaert 
Worden / door de begraffeniffe van voor⸗ 
treffelijcke Mannen / alſoo ſaloock deſe 
plaetſe Hoor Zie Han Czaſlavpen hes 
graffeniffe beroemt worden. 


Een wepnichfiken laegher ſtaen deſe 
| twee berf kens. 


fam venit è fuperis Hos, Quod fiforte 
redibit, 

iſca fuus vindex ImpiaRoma eauc, 

ANG — ì 

Ss Dat ia: 

er « 4 * 

Bug is van den Hemelcomen / indien 

— Zifc’- ooch weder komt / 

Wie boor hem cloech heeft gheſtreden / 
Soo geet Koomen in ben gront. 


oben het.graf ban Zifca Wat het ghe⸗ 
wulfſte der Herche hanght een pferen 
nolve / de pn altijdt pleechtin He 
vupſt te hebben ſtryde troch te⸗ 







Dit hebbe ich goet ghevonden hier 
mat witluftich te verhaelen/om dat de 
Sohemen iu hare triumphe onder andere 
vertoongughen / Hen perſoone van Ziica 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 
b 


ie 
mages reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 





| 


hebben gheprefenteert/fondertwĳfelem 6ror. 


Daer mede gen te wyſen / dat fp hepen enz 
de vaftelick vertrouwen / dat de nieu ver⸗ 
coorene Conijnckh Frederich Hen tweeden 
Zilcafal weſen / ende Dat bp alſoo cloecke⸗ 
lyck Hen Paus ſal teghen · ſtaen / ende den 
Jefunpten de vier-hoechen ende hoornen 
hater klap mutſen ſal af ſtooten / als 
eertyts Zilca Den Paus gheeſtelicken die 


heeft af gheſtooten. 


Nu keere ick weder tot het verhael der 


dinghen Die binnen Praeghe ſyn ghe- De Breue 
ſchiet op De Croonijnge des Phalſ⸗Gra⸗ Wen erve 


ves Frederici, 


In de voorſaele op het Diet/Waren Up Lonigune 
een ghecomen alte De boornaemſte Dames-Wwille: 


Des Eonynckrycx Bohemen / Die alle 
gaer feer coſtelick berciert waren / ende 
hebben hare Coniginne wet Groote ects 
biedjnghe qhewilleromt ende met groo⸗ 
te demoedicheydt ontfangen. In deſe 
ontfanghnghe ende gratulatpe heeft Die 
jonghe Princeffe haer foo minnelick ende 
foo gratieus bertoont / Hat vaſt alle die 
Dzauwen ende Jofferen van vreuchden 
be traenen over liepen / ſulcke vriende⸗ 
lickheydt eñnde beleeftheyt bp De Ooſten⸗ 


ryckſche ende Spaenſche regieringe niet 
ghewoon ſijnde. 


Deſen intocht Geeft wel drꝛye upren 
lanck gheduyprt / tighetal der Perſoonen 
Die Daer gecomen Waren om de aencom⸗ 
fte deg nieuwen Conyncx te fien. / is bo⸗ 
Ben maeten groat gheweeſt. 


Als fijne Cuer-Bozftelicke Beurluch⸗ 
tichepotinet de Princeſſe ſyn Ghemael⸗ 


inne/ het Conyncklicke Pallepys binnen: 
Pꝛaeghe Hoor-Wandelden ende beſae⸗ 
qhen/ende in de Conft-caemer Hes Pep 
fers quaemen/ende Daer ſaeghen de coſte⸗ 


Ticke juweelen ende menich · fuldighe tiets 
lichhepdt die daer was / So heeft ſultkes 


alles deſe jonge Princeſſe ſeer wel beate 
len / ende ſeyde al lacchende / Voorwaer 


Ferdinandus iseenen goeden Prince dat ‘hy 


ons hier foo veelfchoone dijnghen ghelaeten 
heeft, Daer op antwoorde cen Van de 
Heeren / Madame, Sy en waren noch de fijne: 
niet. 


De Croonhnghe is ahefthiet op Bes 
vijf · en twintichſten Octobris ftylo antigus 
op den vierden Novembris ſtylo navo, MEE 
deſe ceremonven. 


Cerſtelhek 
































































































— —— ⸗ 





Onder de regeeringhe van 


1619. Gende ſprack in't Latijn Per Dominum 
poſtrum lefum Chriffum,Amen. Daer naer 
— — gafbebem den Scepter / Daer naer des 
Kijer- Appel / ende naer Dat een root 
hoepken/hier op nam Be Heer Adminiftra- 
cordie Croon / die mede hief den Heer Op: 
gerften Burg-Gracfsden Heer Opperſtẽ 
TantHof⸗Meeſter / den Deer Opperſten 
TCamerlinck / eũ den tweeden Gheeftelijcs 
ken / de welche fp zijne Majeftept in den 
naeme der Bepltgher Deiebuldichept op 
fetteden / Waer naer ſyne Mi. Wederom 
mette Croone ende Hen Decepter uptten 
ſtoel wert ghelepdet / alwaer den opperz 


ſten Burggraeftot de Heeren Standen 


ſeyde / naerdemael alg nu haeren Genae, 
dichſten Coninck ende Heere was ghe⸗ 
kroont/ (oa ſoude fp beneffens hem / vol⸗ 
gens tghebruyck / oock de Croone ſwee⸗ 
ren/ ende Den ſelpven voor hunnen Genae⸗ 
diehſten Coninck ende Deere bekennen: 
Waer op den Opperften Burg-Eraef zij⸗ 
ner Majeft. Aycx-Appel ende handt cufte 
roerende met twee vingheren die Croone 
aen / endefich Goor fijne Majeſt. neder 
ghebupght hebbende / is hp voorts ghe⸗ 


gaen / Ben welcken alle de andere Offi· S® 


cievg naer volghden / Die ontrent hondert 
waren / waer op den Beer Adminiſtrator 
dat Te Deum Laudamus met lupder ſtem 
men heeft gheſonghen / waer nae de ghe⸗ 
heele Muſicke / Crompetten ende Hetel- 
Trommels zijn gebalcht/ hebbende oock 
alle de Rocken binnen Praeghe ghelupt / 
ende men heeft alle de Groote Stucken 
log gheſchoten. — — 
Gock hebben de Borghers / fijnde rij. 
Hendels / ende eenighe Compatgnien 
Rupters / totdrierenfen toe het Salve 
ghefchoten- Wier nabeeftfpne Majeſt. 
vyf nidderlycke perfooncit Die daer fa: 
ten tot Ridders gheflaghen. Haer aller 
dwelck ie ſyne Maj. feer ſolemnelycken 
upter Rercken gen een Cafel / met een 
groot ghetal vande Heeren Standen 
ghebzocht / alwaer hp naert oudt ghe⸗ 
d byupek de Kandt-Tafel heeft gheſwoo⸗ 
ren / t welck ghedaen ſynde / is hp met fijn 
Moninchtijck kleet beneffens zijn Hupf⸗ 
vrouwe act een Cafel. gheſet / en hebben 
alſoo met malkanderen be maelthdt ghe⸗ 
houden. | 
Boven Hes voorſz. Koninghs Tafel, 
fynder noch rijk. Tafels beſonder boor 
DOfficteren met ſpyſe berepdt ghewoz⸗ 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC. 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 





* vende rated ee ee an nn rn en 
— * ree Miis 
ĳ ade. Mer a. —* 


— 
J. J — * 


Coninck Philips-de derde. 


lycke gewoonte divers gelt vangokt en⸗ 
deſilver geworpen / t' welck den Coninck 
aen ſach. Daer heeft ooch op des Slots 
plaetſe een gheheele ure rooden ende wit⸗ 
ten wyn voor alle man gheloopen ut ces 
fanteptte. 

Sine Maj .heeft hemter halver mael⸗ 
tidt de Croon laten afnemen. Waer na 
men is opgeftaen ende mer heeft op He 
ghefonthepdt bande drye Boheemſche 
ſtanden genen dronck upt ghedroncken 
ende alom ghebrocht. 

Den ſevenden is hare Maj. die Honin⸗ 
ginne ghecroont / endefijn des ſelfden 
daechs die Officiers verſet / ende is ſyne 
Majeſt nae De Crooninghe in perſoon 
naer Nurenbergh totten Vnions dach 
verrepſt / ende is De Coninghinne ondere 
tuſſchen te Praeghe ghebleven. 


Es ſelfden daechs als de x 

a Croonynghe gheſchiedt bat ig 
D Was/heeft fijne Conin, Lan Bates 
piche Me de heeren Ges Benet De 
neraele Staeten der Ger Generaet. 
5) Unteerder Provintpen 
ſulckes verwitticht enne 

toe·gheſchreven / met deſen hier volghen⸗ 

den brief/ ghedateert ophet Slot pꝛaeghe 

den 25 et, Octobris ſtylo veteri , ofte dert 

vierden Novembris ftylo novo , Die int 

ſGraeven⸗Haeghe angecomen is den 

25, Novemb ftylo novo,- | 

VVy Frederich van Godts ghenaede 5 Co⸗ 

nhnck in Bohemen / Phalſgraeve by Herr 

Rijn/ende Cuer Voꝛſt / Hertoge in Beye⸗ 

ren / Marck·Graeve in Mheeten herto⸗ 

ghe in Sileſpen / Marckgraeve in over 

ende Peder Lauſints Ec. Ontbieden | 

det Hooch ende Moghenden onfen bez k 
fonders lieben Brienden / den Heeren E 

Ghener. Stacten Ber vane Gheunieerhe L 
\ Peder-landtíche Peobintpen / onfen 
| vriendelichen groet te vooren. 

pen twpfelen niet of de Weeren en 

ſullen nu / als oock een peder/\vel fekerlick 

vernomen hebben hoe dat / nae dat in 

het Conyjnckrycke Bhemen ontrendt 
twee jaeren gheleden ontſtaen ende Booz 

boefe! het Euangeliſſche weſen quaelick 

gheaffecttoneerde ende weder weerdighe 

lupden / niet alleen daer Den welſtandt 

ontruſtt / ende crijch opgheftaen is / maer 
„och Daer en boben deo2 boofe ende hit⸗ 
tighe aen ſtelynge / een gantſch erbarm⸗ 


1619. 





— — — ——— 
* 
7 - 
— 8 
⸗ 





Ben. Ende daer wiert vock nae honint⸗ lick en EN ende moorden aen 


both vnſchuldi⸗ 












* — —— 
— — — 








































































nn 
a 


Nederlandtfche Hiftorie Het veertichfte Boeck. 


619 7 
a * pe hin⸗ ghe te verhaelen / dewnle het De bekende 1 
1619. —— —ã —— — facen | erempelen wan Aecken⸗ Muthepmn Du —— — 
—— fa wijt verloopen ſyn / dat ſoo naweert ende andere ghenoedfaen 
‚ epnuc bose Stenden in het Boor-gher | daer daen ende bewyſen / chen aldus hel | 
wel —* el nek-riehe Wan WBobemen/ bent die booſe eade ſchaedelicke lup * 
Moen ne Lander ben felfoen in-ber? | in het Conijurdche Bohewmen —— 
ane Nate nat ARarch-Orneffchap Mhee: | in-ghelifde Kander aen BE on, 
Loft oe pertochtent Biefien / ende Het | welcke practijchen haer not) Kh andere 
—* k-Graeffchap van over ende neder | den dier⸗verworvene / noch ont a ie 
Se ufnite/ot haoch-michtige/ ende van | in Beligiong faechen —— be Der 
ars alreets ten beele aen oen Bach ghe⸗ | legpen ende Majeſtepts agen — — 
—— wach te gheven oorfachen/ rynghſte hebben. FUNAI £ — — 
f-danchjughe des Conynghs Ferdie nch verhinderen DAL 1E MEE laeten 
ware , nu Hepfert, ze. ghecamen/ ende vooſe ende arch Aiſti he * pie dl 
maer na tot eenen aderen Cuer eenes door·ghedronghen ze antfchjetiek daer 
Tondnabe ende Heeren — —— ens De — ong gúevallene 
ende Wp met eenparige ſtemmen 10 cn | er fonderidnghe befehichdnate 
gen Coninck van Boenten / tie, ente boorfichtichept deg Amachtinhen/ 
Gracie in MGeeren/ Bertogde in SE | Die op. fgne herelke fuichs eeu nautwe foe 
fpen / Marck Graeve in aver —* Ben/ | he draeght / ende Be geiſde epntlich We 
ger Laufnite vercooren (Du genornen | Ber opepzepghte befwaerniffen enbe 
ente dit alles (ghelyck wp anfe confctene | Haber vaederljch verloſt) hee 
Tonhuckryc⸗vervoigynghen 
tpe/ ene de Stenden allen bhen) | ghevloten fp: Doo en helsben Wp / al 
Kien ende Kanden tat ghetupger he Den Ehoifelichen Doeft niet anders 
bupten onfe gedachten venne Sept | ennen baen/als efen fonen Goddelics 
ander-bouwwen / alg die wo MS ATIE | Ee imacht aengenaemen wille te bale 
met den, Dhand ende Cuer-Hooterie gen felfden (beſyden ſtellende 
air Nlmachtich | ghen/ende dente 
Hignitept/ daer in ons — rhinberjughe ende perikel ) te 
} aeten beghes | alle verhin 5 deu 
ghefet heeft / gheern hebben hoogheren ghehoorſaemen / g eljch Wp dan in 
naeghen/ ende NOPE id sak (Bones / ende op der Stenden er: 
wp dan | naeme WO i 
ghetrachtet en hebben / daer al oock | pe Handen teefffeliche befendpnuhe / Die 
gock / foo wel ten Dien aen ken/ ( aengebodene Boheemſche Croone / ens 
Bat wp wel hebben cunnen ghedenchen/ fs hanabender Handen regieryn⸗ 
tnutende | de der aenhanghender 
bat wp in De place bie fuïck | ghje aen ende op ang ghenomen hebben, 
woog-beel/ bp acnone ne De Lans | alleen ter eere fer imachtichept/ enbe 
gene aen ghebodene Croons ELN if: gerder tbzepdinge ſynes H. Euangelij, 
er niet anders ban MEDE — — fonder eenighe onſes perſoons —* ept 
fe enne weder eerdiehez De ermeer | ende particulier nut. / die wo bp deſt tee 
** — —— toten /aug | ghenwaogdigte fer bedroefde pg ent 
EEN eaten glsefeelich te ont{laen/ als ons. | bevdt te affecteren ofte te bogen, oi 
NEN. IN ard er Maechentheyt ronghſte oorſaeckr niet en hebden : WOP 
EEN in be boven· ver * bben oock deſe trooſtelycke verhoope⸗ 
BEN ke fieke — wien bog niee Each Dan enge endetoeverlaet / dat. —— de 
oog ong ſelven/ A achtiahe- bit. ſyn aenghebaunghen 
e-berwanten/ | Ainiachtighe naer 
Beene | enden fee 
hadden / in wat groot DINE e | ger pt te oeren / ende fyne Herche tee 
etteliche jaren —— voir Add malle de ghedachten gan Gare vpan⸗ 
-Euangeliffhe weſen gheſtaen heeft / ende ghe enne faere aenflaghen / fa! weten te 
efeer Dat (ich boofe ende heet-ghebae: | ben @yp befe onfe Befolutpe/ heb⸗ 
ftaen/het (elfs | befchermen. Op deſe Ae jÛ sd 
— omt ——— —— ben bp ons niet alleen — is ong ts 
De entealle helbers dee felfden tut te | mijnchrüche Bohemen, met BI verg 
hen ben het Baer voor / dat Dit | fchap Dan alle de onderdaenen 















voeden; WP in oock van daghe met 
alieg foo claer ende openbaer is / dat Bet —— tale noen tot Corineh 


niet vannoode en ig hef ſelfde op het lan: | vat 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
produced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Images re 
40) 


— ene — en we REE 3 4 z — * a 
Onder de regeeringhe vân Coninck Philips de derde, Fol,46» 
gan Bohemen gheintronifeertendeghes , Lan Bohemen ende De Haer toe behaa: }6y 9. 


croont/ dwelck Wp de Heeren / ban Wez 
ghen onfe oude cogvefpondentpe / ende 
veientfchap / niet en hebben Willen ont? 
holden nach verſwyghen / niet twyfelen⸗ 
de / of fp en fullen haer hier ober met ons 
verblpden / ende ons haere goede eer. 
deelachtich maken / Godeg des Almach⸗ 
tighen wonderbaerlicke / vaederlicke 
boor-forghe Boog fijne Kercke ende Ghe⸗ 
miepnte roemen/ endepzijfen/ ende Daer 
nevens ons / Wanneer Wp ban de teghen⸗ 
partpdighe ( die ong niet ontbreken en 
fullen ) aenghebachten worden / met ghe⸗ 
trouwen raet ende daet / ende Met een 
volftandich ghemoet fulten bp ſpringhen / 
ende dewple het bu alterlep onghelycke 
inbeelbijngen over defe onſe aennemyn⸗ 
ghe deſer Croone ende Der regierynghe 
deſer Landen niet en ſal Lerblpben / So 
ſyn wp beſich om in openbaren druck / de 
elk wijde die ong daer tue beweeght 
Gebben / eenen pederen cont ende bekent 
te maecken / de Meeren moghen haer wel 
verſekeren / dat ghelyck wy ons hier in 
den wille ende-ordonnantie Hodes des 
Almachtighen hebben onderworpen / dat 
wy oock ban gelijchen ghereſolveert fijn 
ang in het ghemepne Euangeliſſche Wez 
fen bolftandichlick ende pverlick te dra⸗ 
ghen / ende altijdt met de Beeren / ende 
andere mede cogrefponderende Cuange: 
liſſche Stenden/getrouwe correſponden⸗ 
tie te ppeghen / ende Wp blyven om de 
Heeren betentfchap te bewyſen / altjdt 
willich ende ghenepcht. Datum Op ons 
Conyncklicke Slot te Praegh, Den 25. 
Octobris, Anno 1619. 


Onderſtont / 
Der Heeren altidt willigher 
Gheteeckent 
Friderich. 
D'opfchrift was, 
— en * — F ee ard 


le Staeten der Vrye Geunieerde Neder-landt= 
fche Provintien. 


rende Landen aen te nemen / Waer bar 
in Ben voor⸗gaenden brief Wwozt mentpe TTT 
ernie: ſtracks ghevolght / ende is 


Y Frederick, van Godesge⸗ wonen 
nade, Coningh in Bohe⸗ waerom de 
Men / Pfaltf-Brave bp dp 
den Gbhn / ende leur⸗ man Bor 
Voꝛſt / Hertoch ru Bepe⸗ bemen behe 
ren / JRarch-Brave in be acr-ohen 
Mheerẽ / Hertoch in Die: "AMER 

fien / ende Marck · Grave in Ober ende 

Peder Laufnits/öc. Ontbieden alle en. 

de peghelpehe Chgiftelche Potentaten/ 
Ehur-Dorften ende Standen / Onfen 
naerftighen Dienſt / Deiendtfchap / ende 
ghenaedighen Wille / ende daer benebeng 

te weten ; Bat wp niet en twyffelen / het 

ig alg nu een peghelyck in ende bupten 

t Aijck ghenoechfaem bekent/in Wat bee 

droefden ende ghevaerlycken ffandt/ Hat 

het Ober-oude lofijeke Coninckryck 
Bohemen / ende voornaemſte Lit vanſt 

1. Hoomſche Kyck / mitſgaders die In⸗ 
corporeerde ende andere Pabupr · Lans 

den zijn gheraeckt: ende wat daer in ze⸗ 

dert eenn tjdt herwaerts bod? benauthe⸗ 

den / bef waerniffen / ende vpandtlycke 
dadelickheden /met onophoudelyck voos 

ven moorden / ſmoocken / branden ende 
landt-verderven / oock vergieten ban 

veel onfchuldich Chriſten bloedt/ ontees 
ringhe ban eerlijcke Prouwen ende jon- 





ghe Dochters / dootſlaginghe ban Jonge 


zupghende kinderg/ende andere onmen⸗ 
ſchelycke Barbariſſche exceſſen moetwil⸗ 
fe ende ghewelt ghepleeght ig. 

Soo is oock He Capitale oorſake ende 
Jrantepne ban al Dit quaet / jammer ende 
ellen de / ende Wat daer upt zedert is ghe⸗ 
volght ende noch ontſtaen mach / uptte 
erperientie foo claer aen Den dach / dat 
oock Hie ghene/ de welche daer toe raedt 
ende daedt ghegeben/ende hooghe Hoofs 
den voor· bedachtljck mif-lepdt / ende 
Die ſelve in Dit tegenwoordige perdekel 
ende verlies gebracht hebben / daer over 
in haere epghene Confcientpe moeten 
avertupcht zijn. f 

Mw is het pnumers in deſe laet fte tijden / 
in de Welche / in gelaofs ende Beligte fae 


- — 
— 
— 


—N 


zE EM 


RN J— pee de 
3 Shi 7 
í — pes at ber Paste et 


N mie 
— 


Eos 
A 
ê 


pope 


— 


— — 


— J 2 J * 
—— gl E — 


en Vd Mies: Der nd 


a ES 


mk 


ken verſchepdene opinien outftaen zijn? 
inder daedt bebonden / bat achterbols 
ghende de H. Schuit ende t Fondament 

Bbbbbbyij bu 


— 


De openbarijnghe der redenen die den 
Cuer · Boꝛſt hebben bewogen He Croone 


4 — Pets ran 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuvest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


444 B 20 






































































Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
d urtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Images reproauce by Col 


444 B 20 


1619. 


mn 


mou (preekt den / ettelycke vbꝛeemde lupden in ghekro⸗ 
biee ban DE en zu / eene nieuwe, boor afte Potenta: 


Jeſupten. 


Siet fol. 
449 450. 
4016 


Nederlandiſche Hiſtorie 


bp d'oude Lecraexs overlanghe gheſet / hi 
het ghemoedt eude tahe ooelen Bau Her 
nenſche ſich niet vegiecens binden / WI cij 
guermelvighen en laet / MAT (oa dich” 
wite als fulchen pwanck hepmelick oft 
openbaer is verſocht gheworden / heeft 
elvpe eenen gquaeden uptganck gheno⸗ 
men / ende in voornaeme Toninckrycken 
ende Pꝛovincien merckelycke verande⸗ 
ringhen deroorſaecht. Dies niette min / 
acten inſonderheydt in Duptſche 
Ayck / ende daer onder ghehoorende ende 
gen · ſtreckende Eoninchrjeken ende lan⸗ 


ten enne Overicheden 5 hooch periculoſe 
Heere ende Opinie in ghevoert / ende 
niet alleene by groote Weeren ende Hoofs 
den fic ghemfinucert / fonder dock: Def: | 


felfs Baden ende Officieren / ende Deur- heden „De lieve DIE 


uvt Goomſche 


Jet veertichfte Boeck, 

er en boven uu fo bele jaren herwaerts 
Ayck doorgacns aenghe⸗ er 
ſponnen / ghetenteert / ende deurghedre· * 
ven is / ende in WAL ongheleghentheydt 
het noch beſtaet / want ’tfeliae cp andere 
tpden ghedemonſtreert ende fulcx alſt 
behoort uptghevoert fal worden. 


Sao vele Dan in Specie belanght De lof: 


(che Croone Bohemen / Ende der ſelder 
egncoppowerde Handen / Soo ift kenlijck 
Ide notoir / Goe dat it ſelve de Room⸗ 
ſche Geligie van tydt tot tydt een goet 
deel af gheuomen / ende Den Schyn van't 
H. Euangelium acugevangben beeft: Wat 
befwaernigfen oock daer oer dickmael 
zjn ontſtaen / ende eputlyck met gheen 
middel draechlück LS gheweeſt / als dat 
men fich Geeft moeten benaerftighen DOD? 
feechere Compaêta,Concefliones,en De ups 


de te ondexhouden / OP 
en de verſcheyden OPL? 


gaens Be cichite ende vᷣoornaemſte Lup: | DAL niet van wegh Í 
ie/de vredelyche woonin⸗ 


den aen allen eynden onder den ſchyn 
gan heylicheydt ach ſich ghetrochen heb⸗ 
Soo is daer door Ben in⸗ ghebeelde 
yer merckelyck in ghedron ghen / om al⸗ 
te Bie ghene de welcke fich van de Room⸗ 





fee ercke af ghefchepden Gebben / Ee 


fn ſich miet acconmabderen/gheleel ut te 
roeden. Daer over ghevolght is/ off wel, 
B de vooꝛzſz· ongfeleghentjepbt van De | 


pie voorgaende tofische Kegenten fich 
ten, hooahſten Gebben beraerfticht oM 
puderhoudingke van De ghemeene vrede / 
volghens gie gheghevene Conceſſionen, 
do cherechtede ende beſlotene verghelyc⸗ 
nahen inde Keligie/ ECU ghelyck Æqui⸗ 
Jibrium tuſſchen beyde Religien té houden 
at ghelycke Wel C Gupten twyfel meer 
_upt-aenghenomene Inſututie / als wt De 
matup2ê ende inclinatie ſelfs) fp die nac 
volgende / De boven gemelte f£ adelycke 
Iupden ende hare Dependenten , f0G geel 
geben toe-gljelaeten/Dae fp D'eene 1 teu- 
wichept nae sander / upt haer epghen 
| authozitept voorgenomen, ende niet al» 
eene in openbare ſchriften / alle Conceſſien 
van Keligie / Pacta Sbligatien / ende lura- 
menta’in ghevaeryck difpupt ghetrotz 
Ben hebben / maer oock metter daet au⸗ 
gerffnen hebben de ſelve te ſwacken / te 
enfieren/ende te niete te maken. 
RB geilen wy woo? deſe tydt / ende acht 
defe plaets niet. aenraeren tghene Dat 


nien inde Keligie/ 


ghe ende menſchli 
zuderdruckt Werden. mochte. Doc lane 


ghe men nu in f ulcken Termimisig gheble— 
gen / Geeft. men ſich daer bp aen allen zy⸗ 
| pen ucl bevonden. ® anne boven ghe⸗ Jeſupten 
metde w den Gebben ſulcken vredelycken 
welſtant niet langher connen ghedeo⸗ 


che Societept aheheel 


ghen / maer (als gheſeydt is) liever alles 
opte Spitz ende uptterfte te ſetten CDE 
te wagfien / ende allez onder DES Paus 
Geeftigee / ende eyntlyck onder een 
greerd ghewalt ende Wereltlcken Do 
minatum te brenghen / ger ſy hare ſoo Dich 
inghewortelde Aentie hebben willen 
len ende fincken laten, Maer OEL 
dan is ghevolght / dat over al in de Lan⸗ 
gen Die Gravamina in de Keligie daghe⸗ 
lycks zynu vermeerdert / ende inſonder⸗ 
hept teghens den ghegevene Majeſteyts 
Brief immer OC d eene practiegue ende 
Sewalt na d ander / MEt nederwerpinge 
ende verhinderinghe LAN nieuw ghebouz 
De Euangtliſſche Mercken /met agenghe⸗ 
lepd ppepgiementen onder de Standen / 
met inireckinghe haerlupder behoorlyc⸗ 
Ke defenſien / met onchaifttijche afgryſe⸗ 
lijcke vervolginghen van de arme Ons 
Berdanen/met DW anck / ſpot/ ende peryt⸗ 
hel van lyf ende kben. / dock verlies vau 
alle tytiycke goederen teghens hooghe 


ende laghe perſoonen is gepieecht: dacht. 


alfmen eenichſins Daer tegens De na⸗ 
tuprlijcke ophoudinghe / gock andere afz 
ghedronghene middelen verſocht ende 


ghebrupekt 


1619 





⸗ — — — — mmm np gen Wma + 
gere en te —— — nijnen i a N J —95 


* 
Dak oe 
, * « dl —*8 
ver — * 8 










































ia à 
B ad | — * 


— ———— — — — — — — — 


4 


PE pee ame rie rierde Q Ni 
| Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. For. 468 | | 


3619. ghebrupckt Geeft (als 'tfelve in beele temiddelende weghen / t'voorder anges Ero, 


notuaerlgehe chriften bp de gheinterreſ⸗ luck voor te comen. Wp hadden aack Les 





| ER 
| * (eerde Standen in Deuchtuptghegheven/ leliever ſien ende wenſchen mager bebe Kik: 
te lefeu ie ) amen even-Welmette waepe⸗ hen Get oock im tts niet goede el-neeps | | * 
| nen ene bpantlycke ghewalt is voort ninghe gheraden / (ſoo het mogelijck. K 
| ghevaren:Twelck nu( Bodt betertjmet \mare)dat defe ontſtaene onrufte tuſſcheu J 
qraate ſmerten blpckt foo wel aen de ge⸗ Heeren ende Ber ſelver toe Gertroutde 
mielte Croone Bohemen / alg acu de In⸗ Standen ende Onderdanen / mette Rane 
copporeerde ende andere JAabupe heer: DE ſelfs / volghens t'oude loglijche ghe⸗ 
lyche Landen ende Provincien / De welt⸗ bruuck / ſonder wwijrlaopichedei/haeft ge⸗ 
Ke een meot Beel met vper eude ſweert / ſtilt ende te neder hadden moghen ghe⸗ 
verheert / bedorven / geruineert / ende in de lept Werden: VDewyÿle het de hervaringe 
aſſche gheleyt zyn. heeft ghegheven / dat met bemoevinghe 
Daer benevras/ alg He voornoemde Lan hooghe ende Herre geſetene Poten⸗ 
JLanden / inſonderhept zedert deſe laetſte taten ende Doꝛſten / veel tydt verquiſt⸗ 
jaren herwaerts / tegens Dell machtighen ende ondertuſſchen dat voort varende 
vpant den Turck / bp DE Doangerfche ‘quaet niet geweert / gock alleen tot meer⸗ 
Troone⸗ voormaemljek tot bewaeringhe der vertreck ende ander nadencken oor⸗ 
ban de Froutier hupſen / haer uptterfte ſaecke ghegeven wierde. Det Bli cht Dat, 
met goedt ende bloedt heden ghedaen: upt alle omftandicheden / hee het Daer: 
Dao Geeft men het teghenwoo?bdich tot met / als oock anderfints taeghegaen is/ 
deſe ertremitept laten comen / ſulcx Dat, ghemerckt niet alleene in puncto Sufpenlie. 
ghenielte Frontier-hupſen aen volck / onis Armorum veel maenden verſtreecken 
gheſchut / ende munitie gheheel zjn ont⸗ zyn / ende men ondertuſſchen dent vpandt 
blaot ende tahene aldaer teghens den, nict alleene graſſeren / ſonder oock daer 
Eurch ghedeftineert \wag / tſelve alles nae / met voortſettiughe vande voorghe⸗ 
teghens de Boheemſche Natie heeft ghe⸗ſlaghen interpoſitie geel fijdt heeft beu. 
Baupcht : Doch dieg niet te min te ghe-! gaenlaten :- Daer dach in dierghelycke 
che in't Ahck / niet alleen die oude reſte⸗voorvallen / ende daer Die offenſie ende 
rende Turcken · ſtupr inghedreven / maer groote ghewalt banden vyant gheconti⸗ 
odock bp ettelycke Ereptzen m Specie, tot nueert werdt / veele andere / ende voor⸗ 
ehoudingie enve bewringhe van, de | Waer parate ende wercklcke — 
Frontier hupſen / Ghelt-hulpe/ oock an⸗ ghevoordert werden⸗ Oock onmogelyck 
derfinte andere nieuwe Contributien gheweeſt is, ſonder voorgaende afſchaf⸗ 
heeft gheſocht / ten deele gock erhouden⸗ finghe vande vpantlycke dadelickheden ⸗ 
ende ahelycke wel gantſch niet tot Dien ende berfchaffinghe van ghenoechfame: 
doorcheſtelden eynde / maer alleene Tot aſſecuratie / door eenighe interpofitte pet: Ki 
gerdervinghe van f' Aycks Gheleden eu vruchtbaerlicx upt te vechten. So ig ooch. Hi 
de aenghebeorigfen / aenggeïwent heeft. | boven dat / na het overlijden wylen Hieps | Ei 
Baer deur Dan iu effecte niet alleene De | fer Matthiæ 6 fllycker memozien/ de beſte iid! 
Ber mup? van Be Ehziftenhepot te ghe: | occafie omde Waerde zede Wederont Le: Et 
Icke deut gheboort ende totten val abe: | brengijen/(Gupten allen twijfel door if 4 if 
recht ig/maer vock oorſaecke ghegheven lepdinghe van quade lupden / Die haer iu ZEE BE 
ig Be Dongherfche Patie/haer Welvaren tentie niet in goede/ founder mette Wapen: —4 
ende Fonſervalie in eenen verſeeckerden verhoopt heben te vercryghen ) gantſch 
ſtant te brenghen. Frage niet gheacht gheworden / ghemerckt mein | 
mu verhoven wy volcomelick / dat het | bo fuicken gheleghenthept (om De ghealz (ej) 
niet wepuigher int Ayck bekent ende os | tereerde ghemaeden te ghewinnen) ghee⸗ li 
penbaer ig hoe by it Berre uptfiende | nen goeden raedt Geeft willen hogen an 
efen/ Wpende ettelijke goethertighe inlantſche Patriotten ende — hoo⸗ 
Thur ende Vorſten / jae ooch andere Po⸗ghe Stants perſonen / maer veele iener 
tentaten int begin ende oock hier nae / by Des Boheemſchen —— ee | 9 
mit toenemende ſchadelcke bper / aen | We Lantlupden. / Jac gantích —— — HE 
trouwhertigheopzechte waerfchoutuin: | uptlantfche ofte Bie Haer BAN. —— 5 Iii 
ghen ende befaortgeke Gutercefften niet | Waer ater dan ontſtaen i&/ Da IE 


| van: dadetijche Datiffactie ende- Hin 
Bebben ghebjeechen laten/ om door ſach⸗ plaets van KANE Sn if ans Ï 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQvest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 












































— — 


es sa rn — — — 













* — — 


A 4 
zE 


— — — 


ze EN — vn En — ü—— ME U mi 


— —— 


Edi - 


arly European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
| 


lake ke Led 
444 B 20 





L 
ges reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


= mam EE en mame — —— 


Nederlantfche Hiftorie 


1649. vatie ban tgene / Daer tae men boch 
foa hooch Berbonden 18 / alleene- Des 


foften met brieven ende gheſchrevene 


Tonfirmatien / gheoffereert ende aenge⸗ 


Boten heeftzende ondertuſſchen heeftwen 


onderſtaen de Fegieringhe met ghewelt 
ende krijchf-berbolginghe aen te vangen 
ende te boeren: Die Leges Fundamentales 
ende Privilegien vant Landt / ende DES 
elfs obferbantie/Daet op doch het rechte 
fundament van alle Obligatien bevuft/ 
ner fpde te fetten: Die Eanden de voelt, 
Ke op bepe Waal beftaen/ alg Erff-lan- 
pen onder ’tjock te brengen: ende in ſom⸗ 
ma alles door te Dringhen / ende onder 
Den ns gan beftraffinghe van ettelyt⸗ 
Ke befchuldichde perfoonen/ veel duyſent 
onfchuldighe te gronde ende tander te 
brenghen: Daer toe vreemde Natien en⸗ 
pe vpanden bart Euangelium / tn groo 
ten ghetal van Beel Dupfenden te peers 
He ende te voete / ende gheheele Regimen⸗ 
tent’feffens / door het Roomſche Kick 
twelck gheen Adomſch TConinck oft 
epfer bupten confent vande Churvor⸗ 
ſten / en vermach te boen)in Bohemen enz 
Hedie Banden in te voeren / die na haren 
HBoofen Witte grafferen / ende met ſtelen 
ende rooven fich berycken mochten. Dier 
teghens Wanneer tot bethoninghe van 
opzechte vreedvaerdicheydt (alg inden 
aenvanck De wapenen neder gelept zijn) 
De Vut heurs ende aen vanghers van dez 
fe onruſte affghefchaft/ de Landen ſelfs 
tat verbeteringe der regieringe / ende af” 
ſchaffinge vã de overhoopte beſwaerniſ⸗ 
ſen getreden waren / die geſwackte Pri⸗ 
vilegien redintegreert/ ende tot eene bee 
ſtandinge obſer vantie gebracht / oock tot 
allẽt gene genoechſame Aſſecuratie( bup⸗ 
ten t' welch alles vergheefs was) Ware 
metghedeelt worden: hadde het ſeer lich⸗ 
telyck wederom tot eenen vredelycken 
gk komen / ende alle andere ſwariche⸗ 
Hen ende veranderinghen/achter blyben 
tonnen. Dewyle dan t'felbe gantſch niet / 
maer veele meer het contrarie ſich int 
werck Geeft betoont/ ende Daer op epnt- 
liyck / die ghedronghene ende opt upterfte 
gheparſte Landen / tot een ſulck middel 
hebben moeten grypen / daer door fp haer 
ſelven ban die overmachtighe beſwaer⸗ 
niſſen mochten ontlaſtẽ / ende hare recht⸗ 
vaerdighe / ban Godt ende de natuere 
toegtelatene defenfte Des te ſtercker ſta⸗ 
bileren ende voort stellen mochten / Doo 





Het veertichfte Boeck. 


hebben fp tot ſulcken eynde eene ghemee⸗ 619 fe 
ne Confederatie (daer toe fp eben wel — 


Gier te vooren Conincklycke toeſeggin⸗ 
ghe gehadt hebben) met malcanderen ge⸗ 
maecht/om daer op verder tot volle Ver? 
anderinghe der Kegieringhe/ende tot ee⸗ 
ne nieuwe electie te procederen, De DO} 
faccken ende fundamenten van dien heb 
ben die Stenden van onfe Croone Bo⸗ 
Gemen ende toebefgoogende Landen in 
pier voeghen ghededuceert/ende in pubs 
Deken Duck laten uptgaen/dat alle on⸗ 
ghepafftoneerde/in confideratie Der CIT? 
cumftantien ende motiven/ lichtelycken 
Baer inne fich ghenoegen ſullen / daerom⸗ 
me wp ong oock alhier met ſulcke deduc⸗ 
tie niet willen bezwaren / vele min DE 
vechten ende pre vrlegien Des Aüicx / ende 
hoe het met de vzpe electie Des Toninck⸗ 
reder Bohemen aheleghen is / alhier Wijte 
loopelyck inferereren/maer cenen veghe⸗ 
Deken tatte bp de Stenden gepubliceer⸗ 
be ſchriftelycke Deductie remitteren ende 
rengoperen : Wp ghedencken daer Bp/ 
Dat in deferr oock de Conincklijcke electie 
tot Franckfort ghedaen is / daer Wp dan 
oock / indien wy hadden connen neffens 
de Wereltljeke mede Churfurſten trou⸗ 
welijchen gheraeden hebben / dat DER 
fkaet in Boͤhemen niet foo feer verhaeſt / 
maer voor eerft dat de teghenwoordighe 
ooptoghe ter neder gheleyt machte Were 
den / wy hebben oock noch tot Francke 
fot voorfz. dickmaels deur onfe aldaer 
wefende Faden/ doen bermaenen/ dat 
des Coninckrijchg van Bohemen gede⸗ 
puteerde niet (ghelyck ghefchiet ig) ges 
renvopeert / maer Doo? haer toedoen totte 
voo gheflaghene interpofitie Den week 
hadde moghen ghebaent Werden. Maer 
nae Dien dierghelycke goede meninghe 
gheen plaetfe heeft ghehat/ ende Wp ober 
fulcx De ſaecken heeren oop moeften la⸗ 
ten hebben / fo hebben Wp nochtans deur 
de onfe bp alle boorgaende acten / eenen 
peghePlycken zyn vecht Dat hp heeft ex⸗ 
peefteldeken boog behouden / ende alſoo 
oock Ben Stenden defer Handen niet 
prejudiceeren Willen / daer over Wp tof 
viverfche vepfen hebben Hoen peotefteren? 
ende in acht laeten nemen inteene ende 
andere / wat nae ons Berftant ende ghe⸗ 
moet des Bcr libertept ende Welvaert 
was requirerende / niet Dat ong voor onſe 
perſoon cenigh particulier pꝛofyt daer 
toe ghedrzeven heeft / (alſoo EP ed 
hae 


— — 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, 


maels ban de naeghebolchde dinghen 
gantfch niet Was bekent) maer Dat up 


— im t generael voor dierghelycke verande⸗ 


ringhen / die wy altijdt gaerne ſaeghen 
verhoet / wel beſoreht waren / ghelhck tere 
ſtont naer ſulcx de uptkomſte Wel heeft 
ghetoont. 

Naedien dan die electie totte Boheem⸗ 
ſche Croone van der ſelver / ende der toe⸗ 
behoorende Handen / bp vergaderde 
Stenden op den ghemeenen Lantdagh 
met eenparighe reſolutie op onfen pere 
ſoon ghevallen is / foo betupghen Yup met 
Godt ende onfe confcientic/ dat Wp ons 
altijt met be Churfurſtelycke dignitept/ 
ende ons aengheerfde Furſtendom ende 
Landen die ons de ghetrouwe Gob Ber 
feent heeft / ſeer welhebben vernoecht / 
ende daeromme nae hoogheren ſtaet niet 
gheſtaen en hebben / veel min dat wy nae 
de voornoemde Croone van Bohemen 
ſouden hebben ghetracht / ofte ons inghe⸗ 
dronghen / ofte pet ghepractiſeert hebben / 
waer ober dan ons de kieſende Standt 
ſelfs dat ghetupghentffe ghegeven heeft/ 
maer Dien Wp oock in Hen bedroefden 
ſtaet gheene oorſaecke Daer toe ghehadt / 
maer veel liever gheſien hadden / dat tſel⸗ 
ge Aijck tot ſtiſte ende vꝛede hadde mo⸗ 
ghen geraecken / alle mifverftanden wech 

hbenomen/ ende door ſulcken middebden 
tet hadde moghen verſekert blpven:foo 
wp lichtelicken konnen bemercken Wat 
wt defe peghen woordighen ghedupetgen 
oorlooch ende verderven der Landen / 
ens vooꝛ eenen laſt / moepte / arbeyt / ende 
peryckel toekomen ſal / behalven noch 
pele andere confideratien alhier te ver⸗ 
ſwiyghen; Wp en. twyffelen Dacromme 
pock int min fte niet dat alle Lerftandige 
lupden het daer boor houden ſullen / dat 
gen gheoffereert Coninckryck in ſulcken 
ſtaet te accepteren ende aen te nemẽ / eene 
veel ſtarcker reſolutie requireert / alg een 
vrꝛeedſaem Coninckryck te accepteren/ 
maer over eenighe in de Hiſtorien ſoo 
hooch gheroemt werden / maer wy betup⸗ 
ghen nochmaels met vrye conſcientie 
dat ingevalle tap eenich middel ofte fe: 
kerbept gheſien hadden / dat deur onfe rez 
pudiatie / defe onfalighe oorloogh ter nez 
Ber gheleyt / ende de Landen tot eenen 
vaſten ende gheſtadighen Leede fouden 
heboen hunnen ghebzacht worden / tot 
derſekertheyt des Roomſchen Kier / dat 
ons alle des werelts eere endo gaet⸗ wich 


— — 


en ſouden verleyt hebben / maer wy ſou⸗ 
den alſdan niet alleen de qheoffzreerde 


Eroone van Bohemen af-ahefiaghen; TS 


maet aotk ane upterfie daer toe 
aenghewent hebben. 

Wp hebben ooch in Bie groote werck 
ons niet ghepzecipiteertsmaer boo? eerſt 
Godt almachtich / alg de weltke de Coe 
ninckrycken neemt / ende geeft acn wien 
bp wil / trouwelhck aengheroepen/omme 
ens den rechten fin int harte te gheven / 
hebben oock met onfe Heeren ende vrien⸗ 
ben de faecken ghetrouwelick ghecome 
municeert / ende epnteliĳck foo beel by 
ons bevonden / Dat in confideratie ban 
alle omſtandigheden / wy bp het gantfche 
werck / Godts wonderlicke voorſienin⸗ 
ghe ende ſtarcke hant moghen ſpeuren/ 
daeromme Wp oock zynen Godlicken 
wille ende beroep in gheenderlep manie⸗ 
ren en hebben konnen teghenſtaen / fulce 
bat Wp nae ons verſtant niet anders en 
bevinden / alg dat de meerghenoemde 
Standt der Craone ban Bohemen / ende 
toebehoorenden Kanden/tot De voor· ge⸗ 
nomene veranderinghe met de regierin⸗ 
ghe / ende meerder vaſtighepdt ban hare: 
libertept / ende overoude bekende vrye 
electie Die men hen lupden Booz Wonders 
lijcke middelen ghekrenckt hadde / ende: 
poochde te ontrechen / Beel hooghe ghe⸗ 
fundeerde / ende rechtelhcke oorſaecken 
ghehadt heeft / ende ſulcx de ſaecke in ſich 
ſelven rechtmatich / Chriſtelyck / ende lof. 
felyck is / oock met diverſthe exempelen 
upt gheeſtelycke ende wereltlycke hiſto⸗ 


rien kan lichtelycken ghedeceert werden / 


wp en ſoecken ooch daer bp in gheender⸗ 
lep manieren eenen anderen hetfijne tes 
ghens recht te ontrecken oft te onthou⸗ 
der / maer Beel meer / Die ghene Hie hare 
liberteyt / Privilegien/ Majeſteyts beef 
vrn exercitie van de Ware Euangeliſche 
Aeligie ende andere billicheden ghefun⸗ 
deert zijn / teghens onbehoorlick ghewelt 
te beſchermen / ende Daer by te maintes 
neren / oock mede ſoo heerljche Kander: 
ende Geel dupfent eerljcke luyden boog: 


verdere / overlaſt / ende epntelijcke ruyne 


(foo veel in ons is / ende Godong cracht: 
ende ſeghen verleenen fal ) te bevrpen ene 

de mainteneren/ hogen Dien volghende⸗ 
dewyle wp gheen tytljcke vreuchde / Wel: 
luſt / ofte profijt dacr bp mepnen te ver⸗ 
machten / maer eel meer / jne alleem 
Bors eers „iegbhemeene Welk atrt : Dev: 


r 6. Cee 
arseen gert erde 
rid ARL, ERE 20 


in : 
— — 


„bl 


: 
* 


dr 


EG APN 3 
q * 
— 


€ — 
Of — ee AG 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
duced urtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Images reproduced by co 
444 B 20 


































































































a vropean Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


mages reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


1619. 


set cras- toe fp bande voorſz. onruſtighe luyden 
Ee dock in cheſchrifte vermaent ende opghe⸗ 


Caſpati 
Sctoppije 


Het veertichfte Boeck. 


Chur ende Furften/ ſoude moghen obers 6191⸗ 
comen / ‘twelek- wy oock weghen ons — 
Ehur-hupe ende Furftendomg de Over⸗ 
Palts deg te min toe-lacten connen;nief 
alleen ter caufe van de Ber binteni ffe ende 
ghetrouwichept daer Mede wp het Wijck 
oug lieve Daderlandt verbonden ende 
toegbedaen ſyn / MACE cock omdat ons 
Chur-hups DE palts met He Eroone 
van Bohemen in oer-oude erf beree⸗ 
ninghe begrepen is / ſuſcx Dat wy wegen 
de confervatie Lan't ſelve Coninckryck 
upt de voorſchreven oorſaecken / ſoo veel 
te ſorehvuldigher moeten zyn/ ende nie⸗ 
mant die de Ware geleghentheydt Det 
faechefonder paſſie foude willen confidee 
reren ende achten / onfe actien Voo? ſuſ⸗ 
pect ſal runnen houden · 

Hebben dien volghende in den Name 
Bonte tot geoztplantinghe ban ſyne 
heplighecere tot trooſt ende beſchermin⸗ 
ghevan fac ſeer bedzuchte lieden ende 

Patie/enide tot confervatie van Be ghe⸗ 
meene vrphepdt ende welvaert / ende ont 
andere meer hoochdringhende matiger 
ende oogfaechen / op berfchepdene Der 
Staten des landts van Bohemen / ende 
toehoozighe Landen / Gier ober cn ons 
afghefonden onderdanichſte dotmoede⸗ 
tick ſchryvens / genſ ienlicke Ambaffade/ 
ende gantſch beweerhelijche motiven ens 
pebegheeren / Gare ous opghedraghene 
ren ſtemmighe clectie eyntelicken geap⸗ 
prodeert / ende daer op DIE Crooninghe 
ende Begieringhe des loffelycken Co⸗ 
ninckrycx Boheinen ende der meer ghe⸗ 
nacmde toehoorighe Landen gheactepe 
teert ende aengenomen / hebben oock 
paer ober / ons / met onſe harts· lieve Gez 
malinne de Princeſſe van Gꝛoot·Bꝛit⸗ 
taniennaejdraeghe in perſoone begevẽ: 
paer op wp dan vock in Wepnich DAL? 
ghen daer nae / met haere L met eene 
parich conſent endetoe doen Des ghe⸗ 
meenen Stants / ende met grooten joibt 
ende vreucht des volcks / met ghewoon⸗ 
gehe ſolemniteyten gekroont / ende alſoo 
in Den Conincklijcken Croon gheſtelt 
zijn de welcke De almachtighe God deur 
fynen ſtercken arm ONS. enadichlycken 
wil beveſtighen / ende ſynen herladen 
Gheeſt/ eude zegen mildelijcken wil ver⸗ 
eenen/vat wp be heele Fegieringte alfo 


Nederlantfche Hiftorie 


vervolghden trooſt / beſcherminghe ende 
confervatie voor ooghen hebben / ende ſo 
vele vromer harten ſchrepen ende ſuch⸗ 
tens ong daer toe beweghen: Dat de ges 
trouwe God ong cock hier inne niet DEE: 
läten /mtaer-tegbhens aller menſchen opi⸗ 
nie van boven af / de middelen verleenen 
fal / daer mede Wp DEUT fijne hulpe dat 
Geerte Doen ende upt Voeren connen / 
welche fjne Godtlycke providentie ende 
voorſichticheyt / nae ſyue onbegrypelycke 
wyfhopt / over langhe befloten heeft / ende 
Kaap / ſoo sop tſelve nae lieten / niet alleen 
onfe conſtientie ten hooghſten beſwae⸗ 
ren maer vock Godts gramſchappe ende 
ſtraffe over ang gerwerken fouden. Heb⸗ 
en oock boen Bien verder bedacht / 1 
gevalle wy in deſe Godtlycke beroepin⸗ 
ghebreeckigh Waren / dat alle het 
gerer. ghevolſchde bloet ftogten ende lant 
verderven / ende namentljcken ban De 
Euangeliffche Bciigions verwanten / 
apparentelycken ons ſoude gheweten 
erben/ende Baer deur occaſie gheghe⸗ 
gen / dat als de contrarie Partre haere 
mepninghe in't verdrucken bande Do: 
heemſche Natie onde DEL fel er bontghe⸗ 
maten te weghe fouden hebben gebracht 
ſy als ban oock teghen ong felver ende 
andere Euangeliffche Standen int Ayck 
hare wapenen ſouden ghebruycken / ende 
verſoecken om tſelve te effectueren / daer 


hitſt werden / Dat fp oock der clepne ou⸗ 
ſchuldighe / jae haerder epgener kinderen 
hooghen familien / ende DET ſelver Lan⸗ 
Den ende lupden niet en ſouden verſchoo 
neu / ghelyck men upt menichvuidighe 
dierghelycke dreyghementen hier ende 
daer gia OE Alle deſe dinghen 
hebben wy / in Inderhept in ſulcken ghe⸗ 
vallew/gheconfidereert/cnde in acht mee. 
ten nemen / Want anderfius dat loffelic⸗ 
Ke Côninckrijck ban Bohenien⸗ mitfgaz 
Bers de Baer toe behoozende heerlijckt 
‘gLanden / het welche cen pincipael lidt 
pes Fer ende voog-mupge tegens vrem⸗ 
De Patienig / foe die niet haeſtelycken 
geur betere middelen geholpen werden/ 
wWel in vreenide handen ende in ſulcken 
flact gheraecken machten /daer geur fp 
epntelgehen teenemacl De Duptſehe JA 
tie ontrocken fouden Werden, ofte de fel | oeren / Dat de eere aller Heeren onfe 
ve menigerlen ongemack ende nament⸗Salichmaecker Jeſus Chriſtus over 
zijcken de na-bupzighe Euangeliſſche | gig ende ouſe anderdanenregiere * 








1619. 


— 


ſelbe onſe regicringhe vaſtelhycken voor 





— — — — — — — — re; ee — 


Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde. 


bepde den weerdigen vrede ende Hants 
welſtandt langhe tiydt gheconſerveert 
werde. | 

Wy betupghen beven dien boor Godt 
ende de Bheheele weerelt / Dat Wp bp de 









gheuomen hebben / van weghen De Heli: 
gie niemant / oock niet die ghene / die no⸗ 
toir bande Roomſche kercke ſyn (als ſy 
hun maer reguleren na de Statuten des 


ſchry ven te laten weten / ende tot onders 
richtinghe te kennen te gheven:Gheghe⸗ 
gen opons Conincklycke Slot tot Pra⸗ 


ghenadelhcken verſoecken / ende preſen⸗ 
teren ons wederomme teghens henluy⸗ 
den te ſamen / endeelck byſonder / in ale — 
voorvallende occaſten / nae ons vermo⸗ 
ghen Alle'twelcke wy in deſe ghelegent⸗ 
heydt van ſaechen raetſaem ghebonden 
hebben / een veghelhcken met Dit ons uyt 


Contuchrjehsende der Handen / ende 
Woozal na Ben Majeſtepts brief/nopen⸗ 
de deſeligie verleent / ſich vꝛeedtſamich 
ende onſtraffelhyck bethaonen) te bela. 
ften / onderdzucken / afte oock aen hate 
van outs herghebrachte Keligions ever: 
citie telaeten verhinderen / Daeramme 
dan oock he voornoemde RNoomſche Caz 
tholyckque / in be Croone ban Bohemen⸗/ 
ende daer toebehsorzende Handen / in 
ſtarcken ghetale tat de mt ghemeen ghe⸗ 
maechte defenſions confederatie / ſich 
inſghelyck met corporelen eet ende niet 
harer Ganden onderteecheninghe beken: 
nen / onfe vaorgaende electie ende ghe⸗ 
volchde Crooninghe Lan Wwaerden te 
houden/ ende in alle ghehoorſaemhepdt 
buu tot ons berbonden Gebben. 

Wp zyn oock veenemael gherefolbeert 
Haer toe merten meeften ernſt ende pver 
te trachten / ende opt upterffe ons te bes 
meepen/ten epnde niet alleen in ons € os 
ninckrück Bohemen ende toehoorighe 
Landen / De Edele vrede voorderſycxſt 
doo: Beds ghenade gherecupereert/ eu 
de alle krychs ongdeleghenthepben af 
gheftelt/ maer ooch int Gijchfeifg beter 
Vertreuwen geplant ende alle perijchel 
afghekcert werde / foo maer andere infs 
ghelijcx daertoe gheſint fijn / ons daer 
aen ntet ent Binderen/cnIe tot noch meer: 
Der onruſte oorfneche gheen. 

Mn nrepnen vork met alle Ehziftelijc: 
ke Potentaten / Chur Furſtẽ ende Stan⸗ 
den / ende namentlyck metten naebunyzi⸗ 
ghen goede vrientſchap / cozrreſpondentie / 
ende vertrouwen ſoo veel in ons is / te 
pleghen ende te anderhouden / ende ver⸗ 
beh ban haer het felfde/ende Dat ſy ons 
teghens alte bie ghene / Die eene weder⸗ 
ſpamnighe intentie hebben / ende ons / m 
fe Coninckrijck ende Landen met vp⸗ 
antlycke ghewelt ſullen aentaſten / met 

raedt ende daet helpen ende aſſiſteren 
4 ſullen: Daerbme wp Dan de ſelve hier 

mede vriendelüchen / giniſtelycken cute, 
— TU 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
tesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Images reproduced by Cour Sy 


444 B 20 



















ghe den 28, November, Anno 1619, 
ee. 5 binneitt Campen gheweeſt / Die 

— aldus fs bp-ghecomen. Den 
Commaudeur ober het erychſe volck 
Wiert aengheſeyt / dat He Nemonſtranten 
in geeeten ghetaele bp malcanderen Bere 
gadert waren / hy neemt venen man/tWiee 
ofte depe bp ſich / ende gact Haer Genen 
om te beſien of het waer was / dathem 
aen ghebracht was. Hp ſelfs boor oogen 
gheſien hebbende het groot ghetal Bet 
VNemoenſtrantſche burgherem dient ſulcx 


den Magiſtraet aen / Sy bp malcande⸗ 


ren vergadert fijnDe/On te over legghen 
watter in deſe facche diende ghedaen te 
wozden / ende De Memonftranten Dit 
merchende / faa komen de fclfde met een 
ghedruyps nae het Raed-hups toe / ſterck 
ſynde tuſſchen He Dape ende hier honderd 
an / maechende groot rumser op de 
ftracten / eenighe Der felfder rocpende 
flaet Daodt/flaet doodt / ſſaet doodt / Wers 
pende met ſteenen daor de glacfen / ende 
andere groete infolentpen bedrypvende. 
Eenige van deheeren dee sBagiftraet 

ende De Commandeur ober het erychf⸗ 


volck defen opeldop haorende / komen in 


Boor-fchijn/ende bermiacnendefgop roe⸗ 


rine burghers / dat fis fouden vertrech 
ende in ſtillicheydt nat huys toe gaen / 
maer alte verghetfs / het gherdep ende 
gheraes deſer Acmonſtranten wasfca 
groot / ende den op loop ſos onghereghelt 
datter gheen ghehogz en was / fp ett D2oea 
ghen hare ovtrighept gantſeh gheen Pefs 
gect / Ne Commandeur creech Booz fyn 
deel eener fteen opde borſt / de Burgher⸗ 
mepſters maffen haer in het Kaet Hups 
ſalberen bedacht Bied 
Vaer ſoude meer onghemack gefchief 
ſyn / hadde niet Godt de Heere de ouftupe 
mighe ende op · roerighe menſthen ghe⸗ 


tact. —— 
Eert es Eek 








For. 47a 
1619. 


Ker is den ſevenden Novembris, Brion 
ſtylo veteri eenen feelichken oplaop binen 
Canyon. 


























































Nederlandtfche Hiftorie j Het veertichfte Boeck. | 


ei 619. | a 
| | an hie emon | Binnen Salt-Bonmel fn Ghelder⸗ 1 BER 

9 —— 
| EEN HIL — er acbert gee | berandert/alfe het meerde Bl 
| | | koel —— heb⸗ bet felfder den Hemon ftranten Was toe⸗ pommes 
bi Ben/ig mp oiibekent· — ghedaen ranvert. 
100 deſen Opta 
—* Det pp dee, fade verre bet | vp sppr Ger boven hebbe — 
19 minder ghetal ) in groote perpieritept. de citatye wt nae —— 
| Ghjeneraele Staeten ghedae 

aen bape Bemonftrautfche Pre⸗ 


ende vreeſe / niet durvende voor DEN dach 
ende alle ooghen⸗ ‚0 | 
| reren ed woedende Liez ——— —* ve oe — * * 
KE | ‚| Nove — 
KL manftranten haer ſouden in haere hupſen eerden ef hier — 
de / Doigopden2o. der Maent Novem). 


14 guer-vallen ende over-laft doen · 
| _ D'Overfte Smelfijnck Vice- Gouverneur ter uz 

Bn vann ef ra De mas De ee Places en SEE 

voesten bite. ordre van ſyn Excel· ELLELLCHE | ie-Stasten @ | der Vereenichde Ne= 26% S srate: 

men Gate. faldaten binnen Campen ghefone | _ Die Staeten Generae ———— raele re 

pete, gapen % tick ban. Beven: der-Landen, Allen den-ghenen:die dete Je5En* ten reg 
den / ende bp is verfocne ere oordiete fallen fien of hooren lefen;Saluyt, Alberta 
ter nae Campen gljereptt/ om on AEL, Doen te weten/ dat wp optentwintich” Lis Tnee- 

fen Oëtobris deſes loopenden Zaers fe{- gorum Bon: 


dze te ſtellen / Gdt gheve Dat die onghe⸗ 
ot ſtilte ma” | 
sdk ggn be ——— tien · hondert neghen · tien / adden doen — 


| wende iu ftilte blu⸗ | tt | 1Doe 
* me ee te ſegghen / doen in wierd — niecdertieer fe — * 
deſe dit nu⸗ ne doo | Ee „619 
deſe lupden Dit. nu,’ nae pathaere princie | Perſoo — —— 
| niet. meer voor handen en Deurwaerder 
— ef er fp niet ghedacht ende, den Haege ter plaetſen daer dat — ——— 
ghedaen hebben / waãere haren haene Co⸗ elick is omme redenen in onſe * * 
k hj worden | gerhaelt/Albertum Hutteuum, ghel eft 
neaaemarden zedicant tat, Bueren / ende Theodorum 
-l Bonoium, ghewefen Predicant tot Beuſi⸗ 


e ick bi ſynde op het 
Denen — * cum in De Graeffchap Bueren / te compa 











intichſten deſes 
waeren dene van de ge⸗ reren teghen den twintichf alt: 
Beente De 
Ameen ee — — —8 ſe handen te poen. He Beloften 
te hove ghefeten : Cenighe waeren nach | me 1 AE (be Acte die bp. ong gherefolz 
te VVael-wijck, gaghelicr- binnen PHerto— vervatt in De ——— — 
ut enbe in waende:®Diete-Vreen | Heert is / daf gheſette De Á 
began nb ern tenen 
neder-gheflagheu: / dien is onlan | te fien eer tertaerters git aathasb 
eef —— enien bat: * * * e-uoorfz. Acte van citatie 
——⏑ iben ber: —— alomme in den Haeghe ter 
fp-Baetelpek wt ſyn ghebiet ſouden gers | bp CDi be reheunveheikeke det fe 
trecken/ ende hebben haer neder · gheſſae⸗ aetſen — be Proittpert 
hen binnen: Grolle in der Sraeffchap | affigeren / g bede eben 
| met Spaeng gacnt: | ende plaetfendaer tp gen n eb 
—— welche fp —— toevlucht onthouden / aen gheſchreven ter mind 
enomten hebben om dat-fommige ban ſelyck verſocht / ſulcke affictpe inſghely 
aer mt: dien hoeck Landts gheboortich 


| in De felve: Dee, — 
fn in: haerebrienden-ende-goedes | Suillen Doen Doen / daer Dat gerrup | 
Voer Ee | ae, 
| Acte Ban: hare fille te fullen houden! | ca pe-van f | 
—— ig — ofte vegen ve en ſouden hebben te pretenderen maer De 
| wever zees EnDen/dielck het Predick ampt ig ber | felbe — pareren — bags * 
ver-tepches ie-/. hebben fulcr met brieven aen | meu: Maer a oo even-We ; 
wjngdee. een denerads. Staeten ghefchzer | ftacnde Dat DE boert): —— 


— * leecken 
Hhen / weder · roepen. ig gheſthiet/ ghelijc bp be 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 









1619. by de relatye van den voorſz. onſẽ Deurs 
— vaerder / de voorſʒ. Albertus Huttenus, 
ee ende Theodorius Bonnias (vooꝛts gheroe⸗ 

gen fijnde)niet en ſyn gecompareert / noch 
haer oock en hebben doen aen-gheven tot 
op den dach ban hedentoe / fulcx dat fp 
meeten ghehouden werden weder- ſpan⸗ 
nich/ende te latiteren/ teghen Hefer Lan: 
Den Oydonnantpen ende Placcaeten/ oM 
Daer Hoog het ghemeene Dolck in onruſte 
ende beroerte te houden ende voeden / tot 
ondtenft ende prejuditpe vande ghemee 
nerufteende brede / midtfgaederg ban 
Ben Wel-ffant ban dẽ Staet ban t Aant / 
ende de publijcke autho2ftept/het welche 
in eene wel-gheftelde regierynghe niet en 

— behoort geleden te werden: Soo iſt / dat 

Sup begheerende Daer tegen te voor · ſien / 

Den voorſz . Albertum Huttenum ende The- 

odorum Bonnium gheweſene Predicanten 

reſpective tot Bueren / ende Beuſecum / 
elcken int beſonder / wt de t'ſaementlicke 

Vereenichde Provintyen ende De Seu: 

verapne jurifdictpe van de ſelve hebben 
gheodonneert datelick te vertrecken / ge⸗ 
Ick \up de felbe Dat opdonneren midts 
defen / bolghende de Gheneraele Reſolu⸗ 
$pe ende o2dze Daer op ghenomen / ſonder 
Daer inne wederom fe moghen comen of 
keeren / voor ende al eer ons genoechfaem 
ghebleecken fal weſen / dat fp Willich ende 
Berept fijn de'booz-ghemelte Kete te ons. 
Derteetkené/ende Daer na Han ons ſpeci⸗ 
ael confent daer toe vercregen te hebben. 
@p pene ter contrarie Doende ban daer 
over als Perturbateurs Lan de ghemee- 
ne ruſte / andere ten erempel arbitralick 
gheſtraft te fullen werden, Authoriſeren⸗ 
de den voorſz · onfen eerften Beur-Waers 
der/ omme defe onfe Acte Lan Keſolutpe 
án den Haeghe ter plaetſen Daer dat ghe⸗ 
bruyckelick is / te vercondighen ende afz 
figeren. Ghedaen in onſe Bergaeder jn⸗ 
ghe in ſ Graeven · Haege / op den EDI”, 
Novembris, ſeſtien hondert neghen· tien. 
Was gheparapheert. 


A. Ploos Vt. 
@nderftont 


Ter Ordonnantyevan de Hooch-ge- 
melte Heeren Straeten Ghenerael. 


Spheteechent 
eer Ge Aerſſen. 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
y courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Images reprodu 
444 B 20 


Onderde regeeringhe van Ceninck Philips de derde. 













ende naeme Her Doogh-JRogende Wees 


Ben Seprembrisftylo loci Anno 1616, int Se 
Pipe tfeple gegaen ae Hekel ofte Narva wr Dise, 
in Lyflant / ineen oozloch · ſchip / daer fee 
ſtich mannen op waeren / van alles wel 
vooꝛ ſien / over Get welcke Capiteyn 
Rocboltetammanbdeerde: Det r5.en Sep 
tembris ſyn haere € Este Bevel ghearri · Reve. 
veert / alwaer fp van de Beeren des Ma⸗ 
giſtraets feer beleefdelyck fijn ontfans 

oden — wel —— gheweeſt / en⸗ 
de ſy fijn den a8 <° Der ſelfder 
deroͤni ban Daer dverlandt verrtyſt · Den 


— aad a ——— nanne oenen snee 
— 9 


* * 
WE ee mb: Po 


— 


— — a B 





1619. 


—N 


APPENDIX. 


P het rxxxvij. Boeck deſer Memorn⸗ 
en hebbe ick met wepnich woorden 
aen-gewefen/dat hare Hooch. Mog, 
eenighe Nmbaffadeurs in den jare 
1615. hebben afgefonden aen de Conyn⸗ 
ghen van Sweden / mitſgaeders aen Der 
Broot-Doeft van Moſcovpen / HKepfer 
ban Kufchlandt / op Den bzede-handel 
tugfchen den Conhngl ban Sweden ter 
eener/ ende Den B2oot-HDoeft ban Moſ⸗ 
covpen ter anderer ſyde: Maer alfaa te 
Dier tidt / als ick dat fchreef/ Die Ambaſ⸗ 
ſadeurs eerſt waren weder gekeert Lan Legatpe ge⸗ 
haere reyſe / foo en hebbe ick alte parti⸗ —— | 
cularitepten haerer vepfe te dier tODE nne rare, 
nach niet cunnen bernemen ; Mae det doojbe Gee 
handt heeft Anthonis Goeteeris, der Wees fanten Dez 


ven Ghefanten Pennngh⸗Mepſter op 
de felfde reyſe / alles feer pertinent be: —— 
ſchreven / wt wiens Journael ick hier Lonbugden 
cenighe ban de ghedenek-meerdichfte pen „abe 
ſtucken in het corte verhaelen fal / die fas zmorcou, 
daenich fijn / dat de Lefer de ſelfde met 

groote verwonder jnghe fal lefen. 


De perfoonen die deſe legatpe/ at laft —— 
gatve heks 


ren Gheneraele Staeten / heben ghe ben gedaen, 
daen/ fijn defe/ Heer Reynout van Braderoe 
de , Fidder / Heere Ban Deenhupfen/ 
Spanbroeck / Ooſthupſen / Eterſhem / 
Wobzede/ zc. Mae Her handt Vey· Heere 
tot Weſenberghen / Preſident in den haas 
gen Baede van Pollandt / Zeelandt/ 
ende Frieflandt. Dirck Bas, Der Hechten 
Doctoꝛ / ende Burgher Mepſter Der 
Stadt Amſterdam / nae der handt Hide 
der : Ende Aelbrechtloachimi, Kidder / 
Deere tot Ooſtende ín Oedekens Herce 
he / Gedeputeerde Flandts ban Zees 
landt ter vergaederynge ban de Hoogh 
Ghemelte Meeren Staeten Generacl. 


DBefe Heeren Ghefanten ſyn den der⸗ Zo bertrme 


Ken den ze 
Plrsrg , 


Maent we⸗ 










ae 


— — 








































































| ents ‚ip 
{ iftor veertichfte Boeck. 
Nederlantſche Hiſtorie Het veexruel 


Bokel gan boomen ete 1619 
ê seert te Nar- \fameen Dekel voerch ——— 
* ban Landt een | maften daag malcanderen gedlocdEen Ene ne 
—— —— Perbraiode/ endemoog ven erde | De weiden Al de re Hi | 

kol Ton 8 ene freud. 
* ghernxnzerde DERDE Pen voip. Oetdbris fijn Hare E. veorts 


ß | uönk Han | 5 n 

ee wad —* ker hadt oer ghereyſt ban Le EO ern —— Si 
weven woaerte ghefanden cenighe van Stadt houder Bant — Ae Ait 
be fin —* eeren Shefanten/met brie⸗ ſchreve € IL, peen kan 
pad ze ne — ‚tedoen verſtaen haere quettiers / vermidts Her PP 


— — —— 18 

⸗ as / ſoo van De olack n, àl: 
| am onrete onte | Geel ouo2p Was JOD Fuſſche taele 

—— — — ſouden | andere Kaovers / TE De eo sende 

ee rida en fen Octobris des TEILE Steel: ghenaemt / die —— — 
* * * | Ee eere Gefaunten te Nare De weghen ende J nachte meften fps 
vga amban reet |De Bo agit edgennebe 

WBekufche  Benrij. Otobrisfijn baere WE Net efanten ende De, Dtant-Houder | 

Narva it trocken ban Pe Duytfche Narva (DIE pan | rent mid oen pact fp ouder fitcpen 


—— de Rufiche Narva wordt onder-fchepden | een cleyn tentg gevolgt mofte hutten 


zer nibiere ende acten / he —— 
—— —— * breet ig) maecken van de tacken der boo 
sweroe Di een, mufguet (oeren tbia | Denne boomen be: 
— — — — Beeren gee | fp met blaederen VAN 


| ä Kierden Bers | Wer Hemel. i ‚ gmoepelie 
Braat, arpit ende (ge boleerbeleh onifam gede OB Ben eeepmaen. op Cen — 
Stadt me | [ Cancer CES edt zactende paſſeren een ganeprels 
zorant mer ghen Han den Deere „gan ſoa⸗ nigepeliche vepfe / maetende pager wak 
ait ane. —— — ———— langhe hneppel-brugose ade ie kas bruggh 
pep A tie bat de Geeren Gefanten een wepnich vaude maften ofte & —— taopeude” 
—— — felfde ghediſcoureert hadden⸗ faa | ghende over —— glen daerte Hau” 
‘Bacckel. —* ———— gan malcanderen ghe⸗ | wateren/welc * Sonrmiggelanch ſynde 
aan * * pe De Heer Cancelier is met ve ſeer ele ſyn: ber mten/ fommighe 
noemt. — Loachims gereyſt nae dert Co⸗ eene/twee/ Die fimer tien miten tanc/ B wochen 
En Kin het leger voor Plefcow „ende DE actjte/tiene, tE ber fomtamië cen wepe pi ae 
nynck in £ fen de Br. Bas fn ge⸗ werl verſtagende DALE vedan brinta (in 
gpzefient Vcenhuy ee ergherelfcgant. nieg Hoontje Lands / Denen, oei 
Ee met en Vry-Heere van Grijp, Gager: boactj-feleute ven Hooehiten à A, 


| ria comt / Daer Dart 
| | fanck. tuſſchen in comt, daer d 
eten made —— elan nte niete loopen / ende terſtont 


“en ene BrBas, de benggen te U | n 

De fsi —— — be lam medcromt beginnen dann De — ep 

Bosrand. ſyn des (elf den tabt-Ghowder dier Stadt Dede moraſſchen wed⸗ —— * 
ma, alwaer de Stadt· ne / genoemt fe Balchen van Dennen our. ghe⸗ 

‘gen Edel-man wi gr er: feer beleefs weghen⸗ eerd js —* beleid q * 

— hebben / tufichen ben Leon 

pelick Geeft ontfanghen⸗ dichargerar oen atie ge andere * ale bben/ 

ef noch tegene eunſeben 
Smet bet affehieten wan de sPurquetten geen en Seen (poe tot d'andere / Zoo 


4 st feer lich ende ſeer ghevaer⸗ 
: ir aur het er fpden in, dat Get feet MOEPE 

| De 
n eeren Veenhuyfgn ende Bas * menſthen met deb — 5 200 

| | » té 2m iN | 

nee! elepdente/tot datter op deſe tepfe Veer fles 

vane alma lere rate ag me Bert oop 
wd ‚mBe- | : | ns 

fijn ontfanggen De dee * a, 6 fich nioſte gheredzeſſeert worden ‚ofte De Al! 
rades, Htaut-houder van Caporia, DETES Gered opeet waren, mce 
| e Gupters ban ans: dere flc aaqas 
Gem hendee er len We cupeloen ene bile 
 ontorinswacter lach/ hebbende ront⸗ goe · e p zi Dicke 


hd 


sen wech ghe⸗ | an 
| 
| 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuvest LLC 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 


_ TÓro, 


Onderde regeeringhe van Coninck Philips de derde, 


dickwils over deſe balcken / met He man: 


— nen die Baer op ſeeten / Do dat veel Kup⸗ 
tecrs te voete ghynghen / leydende hare 


Sr tomen 
u peritel 


van Boſch⸗ 


peerden byden toem / of drevenſe Laag 
haer/ op datter maer eén teffens en ſoude 
ballen/het ware man ofpeert 
Als MD Here maepelicke Brugghe wae⸗ 
ven ghepiſſeert den gheheelen dach / fed 
guaemen fp teghen den abond aen een 
Bafch/ Baer ſy in't gheſichte creghen cen 
deel Cofacken ende Screlffij, Roovers ende 
moordenaers/ ontrent tachtentich ſterck/ 
maer naemen de vlucht Hoor vreeſe Dan 
De Rupteren. 2 isp SEEN MEE 
ieder een fich haeftende om van die 
ſnoode Brugghe te gheraerken/ ſoo waſ⸗ 
fer een ban het gheſelſchap Der Geeren 


Seſanten diens peert nict vourt ch wil⸗ 


de / ende nac tanghe ende veel Jaen Ede 
ſpoor gheven / ie het peert tuſſehen een 
ban De balchen met ſynen achterften 
Hoet blypven ffeken / alfaa dat hp met het 
peert mofte vallen / ligghende met beyde 
fijn beenen Daer onder/ alg ghevanghen / 
fender hem felven te connen fag maken/ 


midler wyle hoorde hy den Bof-mepfter 


roepen / Dat de Coſacken aen ·quaemen / 
hoe banghe dat dien ghevallenen man 
as / als hy dit hoorde / can pedereen 
lichtelick af⸗ nemen. Epndelick heeft hy 
Dus met de beenen onder het peert lig⸗ 
ghende ghevar ende af-ghefneden/eenen 
tach van eenen haeſe nooten⸗boom / dit 
recht nevens de Brugghe ſtont / ende nief 
de tacken over ſyn Lijf hynck/ waer mede 
hp ſonder op houden / Get geert foo lange 
ſloech / Dat het ten Langhe laeften foo beel 
eere eit fortſe ghedaen heeft / Dat het 18 
log geraect/ fander door ben val gequet ft 
tefin. De qhevaltene man op fijn peert 
elnintende is bp het gefelfchap gevraerkt. 
Bier en daer ffaender op defe Brugghen 


Crupſſen op-gericht /tet een teecken dat | Hert u; | —5 
ghen/ het paert half doodt ſynde / ende de 


®Be taoleap — 


aldaer pemandis vermoordt geworden. 
Als den avond gen quam / ſoo hebben 
de Veeren Gheſanten haer Tentgen op. 


gheflaghen/t ghevolgh heeft hutten ghe⸗ 


maeckt tan tacken ber Boomen die eſch 


ctonden Wemel gelogiert / die dach gerenft 


| 
} 


arxiveert op be Schauſſe Telaw, liqahens 


gheween in merckelick peryckel ſynes — 


— —— 


gereden / ende des volgenden nachts we⸗ 
derom in een Boſch onder Hen blaeuwen 


hebbende drye mylen ende een halse. 
Wert 2 Gctob fifi fp des avonds ge 
be aen eert gedore Kibiere / diemen paſſe⸗ 
ren moet ouer een houten vlot·brũggohe 
van maſt boomen / die niet dan met baz 


Fol.47 


1619. 


ſten van Baaren aen malcanderen vaſt 
ghemaerckt waeren. Op deſe gghe Deense 


is De Hheere van Veerhuyfen ; tweg ne ſen is u: 
ts De Hee e vien twee mael — 


lebens⸗ want alſo hy metde Coets daer 
oper quam / foo gleet de ſelfde van eenen 
ronden balck ter zijden af / ende hp foude- 
met de Koets enbe peerden ín Defe Fiviez 
re/die ſeer fiel loopt/om-gheftort hebber? * 


teit waere dat de vaederen tuſſchen we 


4 


balcken in / hadden vaſt gheclemt ghe⸗ 
worden / daer door Be toetſe ter nauwer 


noodt Wiert op-qhelhoudern. Dart He 
Loetſe af-ghefteghen ſynde op De Liot - 


brugghe / foo ghebeurdet / Dat een bande 
Edel-lfeden bp hem op Den kant vant 


vlot ffaende/ van De ronde balcken inhet 


waeter gleet / in bet vallen vattede hp 
den Mantel van Den Weere san Beens 
husfen / den wek en bn vaſt houdende? 
fyn €. ooch met ven been al van De brug⸗ 
gheint waeter hadde ghetrocken / mie 
fp fauden aifoo alie bepdein- de Riviere 
ghegleden hebben / ende door den ſterrken 


ftreom onder de brugc he ſyn ghedreven 


| gheworden / ten waere Dat De Heere van 





Deenhupſen in Der haeſte bent gen Her! 


rat van De Coetfe hadde vast ghehonden 

in gelycken perijckel was oock De Crem⸗ 
petter / die de ſelfde Bꝛugghe met ſyn 
peert ín De Riviere was ghevallen / Doch 
fp wierde noch beyde met groote moeste 


Daer Yet ghetrochen/tot groote verwon⸗ 


derynghe Ban alle man Hie het aen ſae⸗ 
Erompetter vertleumt ban coude, 


Tefſauw. 


Geduprende Den tydt dat fj: in de — 
erden 


Schanſſe Ceſſauw haer ruften-/ ſynder pee 
deye Bart haere peerden Loor He poorte jn, 


je 


elekt 7 
per ſeifder vannde Wolden op-ghegeten,/ epa 
—— —— eert qreoot gat: —* 
—— eregi er 
wt gheſcheurt Noch twee daghen lanes 
heben fe moeten Tpden dr varenaver 

haet hadden bleven den gheheelen nachte: die voor ſeyde houte ae brugghen/ tot dat 
gheſadelt. Des anderen daechs / ſynde ſy den 24 Getabtn guaenren aapoen Bers”: 
Reit zos Oclobtis, ſyn ſy wederom boosts —— rd anna ST al 


in hef Wofth mafte gaen- Gouwen ore) 
gaen haeten-/ De Bupteren: Betdeptaër 
Baer ende bleven den gheheelen nacht in”: 
Berschepdene troupen op de Watht/ ende 

alle pe rp-geerden Die De Geſanten by 





Eerecet tij 


arly European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 





Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, 


1619. Beplantken met baften van berche-baos 
— men belepdt / in fulcher voeghe ghelyck- 
men de daeken met lepen deckt / al over 
malcanderen / ſynde veel tydts bier-can- 
te (tucken/foumighe ban een / ende eenen 
halven Boet/ fonuuighe minder int Bier 
tant / ende dan noch Daer op ſooden of 
ſudſen / die wt d'aerde gheſteken worden / 
Die groen bewaſſen ſynde / het dack heel 

dichte maecken / want de bercken baſten 
veel faeren Gupzen fonderte verrotten / 
ende houdt het dack ſeer dichte. 

Fn be cleyne huypſkens ſjn de Ovens 
Beel om laech teghens d'aerde aen ghe⸗ 
maechſit / in eenen hoeck vant huns/ daer: 
Men ſeer quaelick / ten tyde als Die ghe⸗ 
floocht worden / in blyven can/ Lan Wez 
ghen den roock / oftemen moet plat ap. 
D'aerde neder gaen fitten of ligghen/ om. 
alfoa den roeck te bermpden / Die tighe⸗ 
heele ghemack vervult / ſoo datmen daer 
nieten can daogften / ende fu deſe cae⸗ 
mers over al ſoo ſwart als onſe ſchoor⸗ 
ſteens hier te lande van binnen ſyn / vol 
roets tot boben toe / den roock heeft al- 
teen. ſhnen witocht door de deure ende. 
venſters / want fp en hebben geen ſchoaor⸗ 
ſteens / haere Ovens heeten fp ordinaris 
twee mael des daechs / ſmorghens als fp. 
op· ſtaen / ende deg avondts als fp te bed⸗ 

de gaen / meeſt al dennen⸗hout branden: 
de / dwelck aldaer in groote abandantpe 
waſt / ende is ghemeyn voor een peder 
bie het houwen wilt. Haere hupſen ofte 
ftoben eu hebben ghemeynelhck maer 
twee ofte d2pe / ofte ten hoochften bier 
venſterkens / die maer-ontrent een roe⸗ 
boet groot int vier⸗cante ſyn / ende fp 
worden ghemaeckt met twee fchupben/ 
beteenemet gheolpet pampier ofte glas/ 
dwelckmen Wt-hemen can alſmen den 
Oven ffoacht/ende het andere var hout/ 


dwelckmen des nachts toe-fchupft/ende | 


het iffer Ban foo waerm / daten in Den 

Winter /alg den Oven opt heetſte io: Wel 
onghedeckt foude moghen ligghen flae⸗ 
pen. De deuren ſyn * altijt ſeer clepyn/ 
ſoo datmender al buckende moet wat ent: 

Vuffche- dein gaen. 


heerfen. 
fpacnderen/van Bermen 
Brouf-pers. clooft/cnde-op de ovens heel drooghe gez 


8 maeckt / t welck fp-Luciven noemen: 
an 


| | 


U en ————— 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC. 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 









nm ſiede van keerſſen ghebzupchen de 
Nũſſen in haere ſtoven lange drooghe 
out / dunne ge⸗ 


De hupffrouwen van de Ruſſen / die 
boas * van Praitere yn / als oock hare dochte⸗ 


ren / die ſietmen ſeer (elden. Als eẽ zongh⸗ 

man een jonghe dochter. ten houwelicke 

begheert / ſoo verfoechthp voor eerſt een yeraet 

oude vꝛouwe / om te gaeu ten huyſe ban der Auſſen. 

de dochter / die ſy dan beſichticht / ende 

doet dan rappert aen Den jongh · man / 

Indien hem dan de dochter / op dat rap⸗ 

poet aen ſtaet / ſo gaet hy dan / ende ver⸗ 

foeckt de Dochter ten houwelicke van 

baren Dader / Indien het houwelick gee 

confenteert wordt / So en mach hy even⸗ 

melde: dochter niet ſien noch ſpreecken 

Yoo? den tweeden Hach daer nae; 
Daoopemaudt een Dienft-maecht: wil Dorien de 

bebben/ dic vintmen te Popogrood alle macgiden 

vep-dDaeghete coope / ban berfchepden te Aobo⸗ 

foopten/fomtits romender oock nae-ger 33. 

laetene weduwen ban Edel-liedttecoas 


1619, 


pe/die hare mans verlagen hebben. Deſe 


veouf-perfaonen caoptmen Haer Loop ee: 

nem gherynghen prijg/ ende alfmenfe ge” 

coacht heeft/ Soo machmender mede doen 

watmen wil / men machſe oock laten gaen 

alſmenſe moede is. Sp Lercoopen haer 

felven hebbende een ſtuck lijn-Waet in de 

bantralffe op de marchtftaen/ ghelijck of 

fp daer (londen om Dat te vercoopen. 
Soo wanneerpenraud ban. qualitept/ Be Mutten 

als Gefanten ofte andere ban fijne IRS, pe —— 


weghen Dao? het Landt paſſeren / Soo lagen. 


fendtmen. aen De. Bopaeren ofte E dels 


lieden / endeaen de borghers / om van 
haer tehebben \watmen ban Doene is/ het 


ſy paerden/karren/fleden/of vyvres, Soa 


fp wengherich ſynt ſelve goet· willlchlick 
te gheven / ſoo Werden fp met een cleyn 


ſtocxken ontrent eenen vyngher dick/ fo 


lange boog De ſchenen geflaegen (d' welck 
fp niet gheern en hebben) tot Dat fp belo⸗ 


ven te ſullen doen. t'ghene.men haer afz 
hepfcht/ Dan de Ruſſen en ig fander flaez- 
ghen niet te cryghen 


Des wintersiffer-ober:graote armoe: Groste- ar⸗ 
de bp dat volck / infonderhepdtonder He moede. 
Hand-lupden / bynaemen te defcrtydt 
als de Peder-Handfche Gefanten daer 


Wwaren/ghecaufeert door Degroote Ooze 


loghe / die de Conhnck Lan: Sweden 

hadde ghevoert teghen den Groot· Voꝛſt 

van der Moſcou / Neyſer van Buflant rme ende 
Den rr bj. Octobris fijn hare C. van groopter 

de Dtadt-houderen Ban Novogrood ende binen Pos 

Coporia ghelepdt op De mupren vant Ca vosxoodb. 


ſteel / als dock tet voor de hercke ende 


noch een plaetſe int Clooſter / ghenaemt 
bet Paradijs / Daer. be Metropole op | 
out 

































mn Gas. 
_ Ser ' 
* 
* — 
5 si é 


Nederlandtfche. Hiftorie Net veertichfte Boeck, 


1 inte AT irler ek 2 61 
| vben atedpent/ | flanden cenighe Monicken / bebbende 1619. 1 
| 1619. goot. DO Etre af Baert | fwarterccken/ ende ſwarte cappen o ver — — 
IE enen. als opden dorpel / van waermen haeſt smb 0 En tillen ie hapt 
— AIN head « í i een vond dynck als EEL 002. | | 
fienconde / dat Hie Herche van binnen —— Boca} 
“pup ende Doncker was / ende vaer ffon: | JM “Tetrstatitaen, aleve bien 
4 — vintebranden/ ende rontom deit Metrop en/ a 
Li was abe bogen met geel chilverdekes) | onse ned Bpervabtn. De — 
LIN Jas SDE | : st was alg ee | 
it pie weet” befonders en waren / even WEL | BEP 88 tieten Doò 
Burt alpaer tot cieraet;@ntrent | gpeder-landtfehe Gefanten lieten DON 
Eavelichen —— — clepn Eapelle: | haren Colck den Metropolit begroeten 
ken van hout ghenigerkt / iu het welche ende —— haue € Ge — 
pemwbeelt onatericht is / van hout gheſne⸗ deor DEN FEIFDE haere Gs — | 
—— —* —— * —— door | om vriendelick bedantken. Midler wo⸗ Een v 
“gen traelpe cart ſien Waer waor de Auſſe / le ſos is daer oock ghecenenes — enqten 
oo von) vigjatt Door bp gaende / veel tijnteop hare | Odojofkij, Die DES Metrepo es HEEE Beren, 
10 Nwenneber vallen. beeft ghecuſt met fanbderijnghe TEST 
4 we Befans Deurrdiij Oéovrisofjn bp haere ©. | tie ende Beleeftbept / ghelyck haere od. 
IN ten gaen ghecamen de voven ·ghenoemde Stadt⸗ niere Ban doen is/ ſtracx hier nae fun Da 
| sgt — pomderen/ente ſyut ſacwen ghegan ten pe: * Ag gar ge 
tropoe —* mt te! ech wiens Metropolit ghefchtpaen. 
begroten, Dien Metropotht te Befoechen / Dent. —— fr hare E van Ho⸗ 


maemvende Cites: fyn (leider ReloehoMNe | dek tl , bo | 
eet ekich IseuckDen uelckenfp vogrood verrepſt / mit eene feer vrien 
— meme eme ticken Adieu van Ben Gouverneur ende 


Ön alde nae voor haren Bodt houden) 
— —— * ———— —— de Greete die daer waeren / ende met 
EE ik ijden Siraet roober/ oſte Moorder is geweeſt / | geet convop ban Mupteren ende en kee be 

Ke rorts eer bp hem tot DE Gheeſtelickhendt knechten: Sp waeren ‘tfaemen fiere 









zt Ee En em At 


A — 


| | honder vyflich leden / ende moſten 
id: e gogheven. eo shi gnét | GOnDErD DE VIEL | Stara 
„ikk aaſteelte hout hewin het -aver het pe reyſen nae Scarra kul a, — ain 
kN anouss 5 Wooster: op het gafteebter Nevogrood/ De fel lorpende Riviere VV olgada ‚Die - 
1 NE A eaobe <_ pgetek mer verſchepen toarmerwerciërt Dier tyn ſterck toe · ghevreſen Was okt 
4 EI isypie met mir Bleci bebetist (ju/ maer Daer quaemen fp ep een toe gherroſen ver 
' den middelſten toont is bedekt met coo⸗ Meer/ghenoemt Gimeen/ lanck 12 Mp: 


| ) veeel vergutotig / cpden [len / endeg. mplenbzeet. Des nachts 
— a ſtaet ten dobbeberups quaemen fp te togieven in cen Cloofter/ 
„wan filger vergult / endeop dat crupB | fever mylen ban NHovogrood / DACL ſy 
ftaet cen Duyse vantaemelicke grootte / nau broots geuoech en Hadden Loo, haer 
gan fyn Bout, oaeen — ende het gefinde. | 
ie De Weeren quarmen in een groote | Ves anderen daeghs mepnden fp te 





— Ld 


Sri — —— 














* | / aer bie voer noentde Wetro— | Srarra Ruffia ghecomen te fijn / maer Wiers 
: hi —————— des het daer faodup | menberhisdert/ Doo? Dien verſchepdene 
—* fter / vatmen de geactte Van de Caenier legen tit Det pe braecken / dwelck Doo? De 

Re niet en conde ſien want daer en Was | mentehte Der ſlede ende peerden verſle Bene 

Et ( geen ſicht / anders als in den renen hoeck | ten ende gheſtheurt Was op verſcheyden doede 

Ri ers Vande Carmerdacr tarctepwtacfelken , copden/ alfoa dat fp geel thds Verfieten weten 

8 I zalk flont met een pulpitrunr·daer op en as | om De (leder ende menfchen Yot te beus a 


t Bit iehe maeuwelier essen weet int vier⸗ ven / ende bleven derhalben Bien nacht 
vier menin ze — ghehouwen / ſchy⸗ogieren in EEN Boſch / ander DEN blaeu⸗ 
km metropo⸗ mente vecht op Bes RNctropolitaens gute | wen Demel/ cltk in fijn flete/ macchende 
AR RE we pitcumt/ waorhertuolehe Gp uwer eynde groote bieven Aen Bert tant des vaeter /·/·/ 
AK fraud hebbende eenen langhen gryſen Want hef vrꝛoos Bien nacht Wel dapper: Te zal 
_batrtrendelphaddeeenentaughen toek | Wen 14. Novemb. HAL? bert noene (ijt | Blende 
Or A Zen maervermits oe bufftethepren tens | fp ghecomen aen de Sthanſſe Scarra Rutla, oude 
ld  « Bemenaiet onderfchepden van wat ſtoffe alwaer fp van bert SOS URELNEDE MBL TT 
deo d pfte coleur dat dien vachi Was / hp hande | fcheuten wel ontfanghen ſyn⸗ ende Ee 
genen ftaf in ſyn band daer Gp —— —* vels bli Oet raise tons, *X* 
its (ijt Arodutſom hem legher Ven boer Vieicouw. BELDEN Wag 
heem (en ouderdom 2 rauvnnhhmieghet von bape BEONE 


& 


<4 Ge 
on WED dn — — 





go HUITE dek — 
| f 


' — 


Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 





bn meen en dj ee 


ht, — k 4 — 
— Ee - 5 en We, * 
5* ed he, 3 ‘ 





































Onder de regeeringhe van Coninck Philips de derde, For, 47 4 ® 


wte ſtekende 16ro 
0. zer verwachtende. | teren armtot de ſchouderen e 
— —— — Kula ig —3 om fich een wepnichfken daer mede te bez 

pd Arde, helpen in het eeten ban verckens draf / ende pon: _e 
| ende andere bupiichept / die een ADT gher. | hk 








ne xij p : tis eer⸗ 
Beſchepvin· x h mylen Lan MoLogronk / be | 

gheweeſt wel twee mp? | € ï 

Saura Kull — — — maer fp is uu | jonghſken op DE 5 — tn em share 

ganefch werbzant ende bectmoeft fo bat | (oac er, evy oofenveen Gare coat Dace 

fp binnen ledich is/ wepnich hupfen DA —— 2 


i 
in ftaende/in befe plaetje, ende Daer on” | boben op DIE EG fanper goede huls 


k s | ech foude ghe 
trent wiect witer maeten grooten DES —— cunnen gheraecken. Det 


itse ne 
gher gheleden/ want het / ghedupzen 5Heeren Gefanten Wiert aldaer Loor 
—— — — — beeren, Ge bertelt / dat daer ter placte 
ee Gefanten ‘piert aldaer Booz waer: | fen VAI onlbelpcken hangber ep gen 
Fen ee achtich vertelt/dat ontancx te vooren eee | DEN was Alea — —— 
engen kt mige upteren in het Boſch daer on” | DAG —— (inde ban be mernfchen ig 
sen. rent waeren gereden op cuntfchap LO | OE Beg ter, @och is het waerachtich / 
omen fijube in een hupe/ daer fp een | op- gegeten. ru osontmel ede 
—— enden / bie fp nae eeten vraegh⸗dat aldaer ecn MAN / zen zin —— 
ek (eh alg be vrouwe haer wepger: | een jonghe dochter / onder weerde Den 
5, fon hebben fp ſelfs eontor, Ger goe —— / sdk Gete Gefanten —** 

| : — * 
(acht/ende wonden en ien boet ben atvaer felfg oheften / dat be Gonben 
braeden rente geten. Be vrouwe dat | ende de Kinderen / etch aen hin en 
wt —— al fchyepende tat de ſoldaten | een LUP! gheſtorven —* — eg eed 
Syoywelie er Ob ieben wift wat gp beer ee — berde aes acten/ 
* — Sor Eger ban Beo? 86 Was? dweick alles boven macten wonderlick 


« hadi! — 
* ESS D 
Ed * 58 
hs pees” a: Br Taste — * 


welien is om ſien ende om hoo⸗ 


⸗ de grou 
rea antwoorde de Brouwe / Dat het haer ey⸗ en | —— | 
4 gen MEN etl geej bat fp het Den xv. Novembris fijn haere €. Dget Á 


— 4 


en — BP 
—————— Ef, 


° b 
enn erom gtebzachen Gadoe | nacbp fegaen / Se der iz Bron, 
cen — * en raefenden hongher daer Mede aon ofte Poel/ ZVN onber D'acte 
i kel rn n/ waer van de Gupters Vers vt welcke het foute nwiert ghelepdt 
fl jicht fbnue ‚naemen den fack ende de BOO —— fokte annen fDa/ 
his pien it, bindente De handen ens | in de Gupfen Daer SE — fpbe vant 
ene e ten vanhet kindeken / ende | welche fout-pannen — etaele fijn abe 
de De cer / Waer wi af te nemen | bzeede Wel veertich in — et der 
en bit hacer tweede kindt Was/ | weeft / bie den —— brenghen 
dick fp atbus ghetracteert haude/eude , Mofo, DEES roubies ofte panter | 
Dich neen wan Ben Wolf haer veertich dupſend roudies OTK | 
ee tot een excufe was dienend. ®e Plans, Novemb, fijn haere €. ber? 
siupters lieten alles liggen cn grs | prgehen mt Scar Rafa, —— — 

Den eenen daer Van. Cp d eur verlaeten ſynde / 

doeder dou⸗ geben De €. Beeren Geſanten ghevon: | Lan — nachte — 

Vr amban n/a twee hiene Jongleren erg” — * paer wepnich hupſen ſtonden / Geſſuo 
berg ſynde /teghens Mee Son anderen | meèft gerupneert onde verbrant / Daer en 
gende/ ten laeften den eenen de TENES | sag gheen Balck insende dit Was een 
geeft gedood glebaaeden eee De | crenmich verblijfaor dien nacht. 

“en rix.Novembris ſyn de Heeren WEe 


4 De eft. de 
chen daer van gheghceten HEEN | * 
efanten hebben BEN en anten afecomen te Mulagona gheleghen Muegenta 


ote Schanſſe van Starra Rufia, een ciepn rra Rulla, al zer haere 
elfde DCE cht myſen van Starra ‚le 
— fe Den asen €€. feex feeftetjehs op het wa (Dr out fans 


ghevroſen maren? JC OP b 
a negenen |gen ie 
eenen grooten hoop paerde wiſt HAES | Se on Gichhalm Heere 3u Calea, Jen | 
benen fa aleen het hooft met Den rech | re NCDO na —8 


nd 
* 


arly European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


L 
mages reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 
444 B 20 





































































Het voertichfte Boeck, 


ſprꝛaele een myle beteeekent / euders Get 1619. 
vyfde deel Ban een Buptſthe wiple/ UDC — 
was ghenaemt Hiderina alwaer De plaet⸗ Siderina / 
fe vero dineert was em by malcauderen ofte pien 
te romensense te handelen. Vue Herde del plae 
heeft de Coninck Lan Sweden met den 

fweerde den Groot Voꝛſt van der Moſ⸗ 

hou fijn landt af· ghenomen / waer DOD2 

ve MWoſrovpter veroorſaeckt was met 

den Conuynck van Sweden in Vrede 

handel te eden. 

Ben 7xvih. Decembris ſyn He Peder me Heder⸗ 
Kandtfehe Ghefanten te gafte ghenoo⸗ tanvifche 
Dicht ende met haere ſſeden ghevaren bp Shea 
de nuſſiſſche &hefanten / alwaer fp tate ve Ruff 
metijch/op haeres landts wue / ſyn ghe⸗ ſche. 

tracteert gheweeſt / weynich ſchote en 
teffens/ Doch dickwils verandert, daer 
waeren veel gherichten van viſch / ende 
geel ſelſaeme kokerafpe. Eengang in vie⸗ 
F —— —* ** fchatelen ges 
ept/(toffeevde een heere taefen. 

Booy drank ghebruyckten (p brande *25 
wijn/ende anderen ſtercken dranck / dock Bzande⸗ 
Meede / die daer te Lande op verſchende⸗ wijn hoor, 

Saerick, Get quartier van Sir fohan Merick,Ambaf: | ne manieren ghemaeckt ende ghebruyckt sed pit 

mba: fadeur van groot Bꝛitannien / weſende Wort. Hier fijn Beel propooften ghe val⸗ Vock ga? J 

edet venen Boparen Hof ſtede / deſen mbafs | ten Ban de vrede handelhnghe. Be, 3 5 
hnder wederom J 


ronte fadeur heeft op den rr. Novem. De Hee | Ben xxix Decembus{ 
Dederina ghevallen bes pe 


Ditannre Ten Gefanten Hefer Landen feer vrien⸗ geel propooften te 
gen vrede handel / alfoo ne⸗ 


pelick ende beleef delick ontfanghen ende langhende 
| geng ne Peder Landtſche⸗ oock bepder 


ghetvacteert. | zer 3 
Weir xvihj. Decembris ſmorgens vroech / ſyts Commiſſariſen daer bp malcande⸗ 
ſyn haere E.vertrocken van Méagona, ven waeren. Den 30. Decembris wierden 

avrigeert in haer De tenten weder opghenomen ; avermits 


ende des avondts ghe 
meu @uartier / ineen Dorp ghengemt De Sweetſche erde Moſcoviſſche Cons 
Dieboa. Slebo⸗, ſynde acht Duptſthe mylen voor⸗ miffacifen met malcanderen geenfiug en 

der / daer Be bovengenoemde Sweets | condeit accorderen· Maer den Enghel⸗ 
ſche Peit· Everſte ſyn Quartier dockge⸗ | fchen Ambaſſadeur ende de Ghefanten 
nomen Geeft/ met v'andere Geeren Com: wi Neder · Landt ghynghen ſao langhe * 
miſſariſen van ſyne 17 gan Sweden. tuſſchen beyden bat de tenten den FB. ng 
®it Doꝛp Gleboa WAS oock meeſt LET! ' Tanuarij „1616. Wederom gheſett wierden. de genere 
Brandt ende ghedeftrueert in de ſaetſte Daer wierden ghefpannen vijf tenten 


goyroage / doch wederom wat {jer bout | Ban DE Rufen / alle gaer met gordynen 
met houtene Gupfen/ om al het galckdat | tot malcanderen gaende. Tuſſchen de 
Ban Bepden (yder CP gefe Beede-Gande: | tenten van partpen miert een tacfel ghe⸗ 
aghe quam/te lagteren/ ende het Wiert ſett / ontrent het midden / alwaer veder 
Bewefticht/ terwyle fp daer waaerensmet van fon ſyde in ſyn epghen tente conde 
—— ofte palliſaeden / tot ver⸗ aen-fitten / teghens malcanderen over 
feherthept van eenighen in-bal. In defe | dochs daer wiert tuſſchen bende partyen 
plaet ſe bleven De Beeren Gheſanten VAN oper Be taefel int langhe ghefpannen een 
Neder · Landt gheduyrende De vrede⸗gardyntgen / ſoo dat ſy malcanderen int 
handelynghe / ban waer fp alle daeghe fitten niet ſien en conden. In de tente 
ite mag! op haere (leden tot den Engel: | Lan De Mebiateurs ſiont oac een taefel 
ſchen Ambaſſadeur ligghende van Daer over dwers / hebbende teghen D'aerde 
gutrens een VVorft, dwelck in de uffcheligghende eenighe Seeren bunde·3 
3 


Nederlandtſehe Hiſtorie 


1619. Numſs / des Aythe Sweden aaet/ ende 
opperſte Velt Hheere des CTonhnghs in 
Aret sedert / mitfgaderg van noch andere 
Tommiſſariſen van fijne ge. tot den 
PreteHandel tufſchen ue JD: pogrfz 
‚ende Ben Peper vaN Fufland / Goot 
Voꝛſt van der oſcow/ ðcc. verordineert 
wac een cort gheſpreck fn alledie Dee: 
ven / elck meet ſyn ghevolgh nae Milagona 
ghegaen om haer te warmen⸗ te ruſten / 

ene te eren. | 
Heu zo; Novemb, ſyn de Heeren Ges 
ſanten ghecomen in cen Dorp ghenoemt 
Vomarobo. Ro manow efente het quartier van den 
Kossen genoemden Pelt-Heere/ vontſom 
Befloten miet palliſſaden ofte haeckel⸗ 
merck. Wier was een kercke met eenen 
toom/een Raedt · Quys ende Cancelerve 
alte ſeer conſtich ende feet ſterck ghe⸗ 
wraecht van dennen balcken / DOO? wals 
anderen qheiechten / (onder eenich 
pſer werck.· Hier ſyn haere E. E. ſeer 
dꝛriendelick ontfanghen / ende wel ghe⸗ 
aeteert gheworden. Twee ofte dwe 


rie Johan Muſquet ſchooten van Komanow was 


















— — 


LE DA mn en 


arly European Books, Copyright © 2011 ProQuest LL 
b urtes 


e 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


444 B 20 


— Re X 


2* 


— — — — 


Hoe Deus 


mage 


K A, 


gee en er ld NO — 
J da - 


5, 5 % « — 


— 


Ondetde regeeringhe van Coninck Philips de derde, 


1619. Be voeten daer op warm te houden/ 


dwelck eben wel wepnich te bedupden 


— hadde bau weghen de oter-groote caude 

ende Doeft. 
Sulckes alles ghepsepareert fDnde/ 
fijn De Heeren Mediateurs / te weten Hen 
Enghelſchen Ambaſſadeur/ ende Peder⸗ 
Tandtſche Ghefanten / aen haere tacfel 
gaen fitten/ om eerten aen-banch te maes 
ken ban den Vrede- handel. Alſo is oock 
de Dweetfche Pelt-overfte metde an? 
Here Sweetſche Commiſſariſen in haere 
tente gaen fitten / als mede De Gheſan⸗ 
Naemen ten Banden Kuſſchen Hepfer / Geoot⸗ 
hande Bee Boeft van der Moſkow. Diens Ghe⸗ 


eg fanten defe waeren / Knees Daniel Tuauo- 
Boͤrſtes __ wits,Melzeefky-Okolnici (Hat ig / opperfte 
bander Hofmepſter) Ende Namiefnick (Hat is 


Moſ kou. Stadt-hauder) tot Sundael. Alegiluano- 
wits ‚ Sufin Dworenin (Hat is Hof fonc? 
ker) ende Namiefnick (Dat is Stadt -hour 
der) tat Zafky.Micolai Nikitinfon Novoxee= 
nov Diacon (Datig Cancelier) Dobrin Ser 
Mmeenou. Befe waren gheaccompagueert 


met eet compaanpe Bupteren ende een 


compagnpe voet knechten / tſaemen onz 
trent Dept hondert ſterck. 
ß De Ruſſen te peerde ſittende hebben 
he Buter wel voor twee man gheweer / als voor 
pent fijn. eerſt eenen flitſsbaghe / hanghende in ee⸗ 
nen koker aen haeren riem / aen de ſnc⸗ 
Ker ſy de eenen koter met phlen / hangen: 
De aen Haeren hals / alſos / Dat fp met De 
rechter handt ober de fljncker ſchouder 
de pijlen Haer tut trechen cunnen. Cenen 
breeden fabel ap haere flijncker-fijde/ on⸗ 
Der Hen booch⸗coker Een lanck roer 
onder De faedel / aen He vechter ſyde cen 
palache , dwelck ig eenen langhen ende 
beeeden fabel / am met twee handen te 
ghebeupechen / ende ſommighe dan noch 
‘vel een paer piftalen voor aen Den ſaedel 
baonr hanghende / fp hebben ghemepne: 
lick een corte dicke ſwepe /- Die fp carbats 
noemen / hanghende aen Haeren riem /met 
een ſnoer aen De handt · vaſt / dwelck haer 
meeſt te paſſe comt als de Sweden ach⸗ 
ter haer comen/ ende fp de lucht moeten 
nemen/ dan laeten ſy al haere andere ine 
ſtrumenten vallen ende ghebrupcken al⸗ 
leen De carbats geffaetelijch int het omme⸗ 
fien De paerden Haer mede ſlaende / alſft 
py het Blache Geltis / ende ſpoe den haer: 
wort in haere veſtyughen te gficracten, De! 
Dſſiciers hebhen boog aenhacer facdeist: 


clenne trommmelbene banghenas / eml| ende-ouplis spaten-glegheten/ datter 
Ben, ie ae heated: 345 in adh 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
Se | Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Images reproduced by Cour Sy 


444 B 20 


k 





t volck Haer mede af ende aen te fever 1619, 


ren. E 4 — — 5 
Als nu beyder ſyts Commiſſariſen / al De mene. 


oock He Meeren Mediateurs gheſeten Handerisnge 
waren / peder op hare gheprepareerde wort begane 
plaetfen / hebbende peder haere Calcs FH 
ken bp haer ffaende / Soo hebben de 
Auſſche Conuniffarifen de Beeren Me⸗ 
diateurs doen vraegen / of be Sweetſche 
Peldt-Derfte dock eenighe pijtoten bp 
hem hadde / alfoo fp malcanderen (hets 
mits het gordyngen Dat tuſſchen bepden 
was) nach niet en conden ſien Waerep 
gheantwoort is / neen: Bebben Haer nae 
Deen vraeghen / ofhp ooch ſyn ſyt⸗· ghe⸗ 
weere bp hem hadde? Waer op gheaut⸗ 
waardt is / Dat ſulcx ten bepden fpdeit 
toeegbelaten Wiert. De Beeren Media⸗ 
teurs hebben ten weder ſyden Doen vrae⸗ 
ghen. Ofſy ghereet waren? Als fp jae 
tot antwoorde becomen hadden / Soo iſ⸗ 
ſer ordꝛe gheftelt / dat het gordhughen 
S welck bende partyen het mutuele ghe⸗ 
ſichte hinderde) wech ghenomen wierdt/ 
met een raſſicheydt / Alſoo dat die twee 
treffelicke gerfacnen/Die malcaneren ſoe 
langhen tÿdt ſeer heftich hadden beoor⸗ 
looght/ als doodt byanden / elck van we⸗ 
ghen hart Meeſters / doch noyt ſo nae by 
malcanderen waeren gheweeſt / nu op 
eenen ooghenblick malcanderen int aen 
gefichte ſaeghen / niet fonder groote Betz 
anderyhnghe ende nterchelitke aïteratpe 
ten mederfpden: Macr fp fn terſtont 
bepte op gheſtaen / ende hebben maltans 
geren de hand gheboden / met vriendelic⸗ 
ke falutatpen / tot daeren toe/ ende fp 
reid Boots haren handel aenghevan⸗ 
gheen. : 
Gheduprende Defe onder-handelijn De auders 
ge/ hebben de Heeren onder-handelaerg Handelaess 
feoecheliche.grante conde geleden / he WE KDieer 
foignerende enige daegen ſes úpzen aen Be, 
een fander in De Stoven tecomen Den - 
mont coft voor de meuſchen was daer Groote 
oock foodiere / Dat eene s mang onbit, deue 
alleen cen bꝛoot / achttien Denninghen 2 
conde coſten / dat ig meer dan eenẽ Kepf. 
gulden / ende alle andere eet · ware na ads 
denant Oe geerden begoſten / deen voor / 


ende d ander na / van hongher teſterben 


bp ghebreck ban hop /-D' welck daer niet 
tekeramenen Was. - 

De neet hen op ſtal ſtaende hebben van 
honghers vocht at Baten eyghenen mik 


tick 


Fol.47 5 










































pr | E Ie „ 
… mp nr ve Jd 


a, EE 
en. Et BEN — 


je et 























































Nederlantfche Hiftode Hetweertichtte Boeck, | 


N 9 Tegkhent heden wel 6 9, 
nahare Cribben / | toude ende andere onge je et 

1619. * — * — werde ais | fes weecken in gheſpreck LAN vrede — * en 

beganen ane oen SC | —— 

£ jat | ew bevonden / DATE BUL: ode get olv 
ie sat —— —— be waer ten Dan verlengherynge LAN —* —D —— — 

Der eene Kemal abegeten ende op ger | pet Weteriehten / Ponie Delenphande af. 

| * Mach heeft zer ander paert eenen ouvzuchtbaer afghegacn/ —— | 
dad ‘gan.de fupte Der Heder Laudtfche ſün veraccordeert deye werende * 

Bheſanten / de moopen van fijn Wan | op Get behaech —* — peen van | 
bang ghebeten enbe op ghegheten / DEN Sweden / ende den @; — ** 
caefenben Sf Gkpepant nee ige 

4 i P > x MAP Nt 
EE hielen baar de Buffer noch aes | Wierdt/ alg mede van De edn —— 
ie heen / om geïdt nocte goede | ateurs / ende ig de gie shi 5 | 
wooden erh ghen en conde. Daer — heg van den Eughelfe 

te bier tijdt al twee honderd ende VWM? — Mariij ſyn be Hederland Cade be 
| nfoobvan | VDen vierden Marti) ep GS efantert 
—— Seber nege | fee Bhefanten/ alg ooch de Swedigehe me: oe 


ni ld 5 e de 

ie te | Conumíffavifen/ eltk met haer ghevoigh⸗ Bieerfehe 

Han. ge wilde dieren verſcheurt / Die Wi» che ae Des abonds Lem 
gbefanden warcu om fouragpe te gaen | vertrocken san Gleboa nn et er (gelost vers 


ghearriveert tot Komanow ; D} trecken Ht 

Baeleit, ms righe Soldaeten / die bp haer cicdoa, | 
at | Gheſanten te | bende eenighe DOL 

— — mac: | hadden houtene —— en J 

ten groot gheweeft/ / datter verſthepdene bpbe es carlin ** mede fp oe | 

mengen be ‘outen hen comden loopen 

fen/ ente fa fwart als CAD, cr heen andere menſchen / (ouder ſule⸗ | 

eu aen De fenuwen neder hynghen eu —F Acheen peerden / conden 
th: e ſchaetſen / oock gheen pee 

flingherden/ Soo dat fp de ſpyſe Bie onſe J Aer naperbier of vijf boes 

1/ met de | over-comen/fonder drye ze} 

Peder ande ten mofte paft | ten Die in De ſneen te ſchieten⸗ waer ME 


grs | He de boeren indie tybt ſjaers daer fe 
Koude. Eentghe was de — —— * ande haer fraep weten te behelpen. 


ge ogdenn / forumigen DT “Den fevenden. Marcij fijn ſy ghecomen Pra 
9 vroſen. nk edoan Bor ghenaemt Syta „alwacr ſy 
din Lis Eemghe van onft Peder- Landers? ih be trerche gevonden hebben verſchep⸗ 5: 





ven 8 $ ’ ẽ / 
alg fp wt beechers of roomers drouck ie van ongher ende ban in 
{oa bleef Get bel ban De lippen Daer AEN ——— waeren/hier vonden fp 2 
je: menfe daer ban conde trecken. 4 A poode lichaemen mede gheven / al ſp ren vie mel (cl 
H 5 Wiepe. — gend ghebuert / dat de Neder· Landſche die hegraeven / ende ſy ſyn op rollekens de doode He 
J — Sinin: ich hakt —— — wartee gt heroi die van binnen hol ſyn / ende (on mede geef 
ghefaven twintich pol ges int wagter Ee et vooden alg aock met (arten inch 
Abbes was ſoden heeft / ontrent pyf upren lauck / en | jäntrvent cen handt bzecd/ 
penooten,  Alfo HP —*— eten ——— | ——— twee ſpannen lanck / op 
Aichten ende Dat daag geſn tk en. | ; 
bei beitel 
… ach niet ontbop * 1mena en / feer flactclick ban 
Eenen ges ak Dire Taen — | — —— macha U 
Baacdenen - en thd egenthe acteert. 
oever. Bode 7 enne het buvtenfte af-ghjeten | ende nae gelegen dd pn ee Lene 


J n md 
sd * 
J * 
—— a Ae meme kern pa, — 
a > SÀ « . 
— ⸗ — — 3 Ed Vn — — 


£ 






Ee 















a 


he geest | Op den Weeks tuſſchen Gleboa ende Novor | 

oc). betas fonbe/alfmen hd tld (OA rood ent Gebben fp in geen D jorgen volck 4 

en SE eperen brachtmen in fachen / go ete ind eerde he 
Î 


nòt / DE menſthen doodt: gheſuueten ⸗ 
erde van zoude Eide hongher — 
of van De wilde beeren ende wolven tot 


op Be beenen op· ghegeten⸗ base Laenen. 


Epiren fas ebaafer ala fleenen / Die men Dan 
, deg —— met ben fach. nam ende fettere 
TE pgezneder/fander een He breecken. 


Pas vat.men in fehzerheliche groote ch. 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 
esy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Images reproduced by court 
444 B 20 





ved Wd — — Ln mann en — — mat * 
* — 
me ki 8 7 

and * 
pen le " 


1619. vock menichte ban Peerden/ mede alfoo 
bm hetracteertfijnde, Dele van deſe men⸗ 

e) fchen ende geerden warren Lan het she: 
tal ver ghener Die De ZH weetfe Heeren 
hadden Wt-ghefonden am Lictualpe te 
gaen haelen / ende nae Dederina te bren⸗ 


ghen. 
Sy bleven cttelijche daeghen Linnen 
| ANovogrood /alwaer fis ooch Veel jaemers 
ende elende hebben ghehoort ende ghe 
fien aen De germe menſchen /-Dieop De 
tracten Gier ende Daer Boot laeghen / ee: 
nighe van hongher / andere Han oude 
gheſtorben fijnde / Lan De Kuſſen niet 
meer ghearhtt weſende als honden / ſy 
wierdenu alle daeghen Lan mannen daer 
toe vero2dineert/op-rijenoriern/op flede: 


kens ghelept / ende fonder eenighe ceres 


menpen ghebrocht in een ſeker plaetſe / 
die mert ſſupten conde / ende Daer wier⸗ 
den Die dosde menſchen op malcanderen 
gheftacpelt / ſoo ijf als blocken fijnde/ 
ghelyckmen De tonnen op malcanderen 
ftaepelt / de ſommighe feer Beerlijch in 
malcanderen ghecrempen ende ghebo—⸗ 
ghen fijnde 7 ſommighe t'hooft aen De 
voeten, Wiffer eenen graoten hoop doode 
menfchen bp een vergaedert fjn/ foo cas 
mender dan caeren ende voerenſe bupten. 
be Stadt / ontvent een mple weechs ver⸗ 
de / Awaer drye groote wyde / ende diepe 


putten te defer tydt ghegraeven waeren⸗ | 
\ 


Daermen Die doode menschen over hoop 
Ce pova: in wierp. Dien Winter waerender over 
geoonfjn Be achttien dupſendt menfchen in ghe⸗ 
ineenen “Worpen/ Bie alle Han conde, ende raeſen⸗ 


kointer ghe⸗ den hongher gheſtorven Waren. Dact 


RODEN er ghyuͤghen te deſe 


honger er gie haer foa tanghe over epndeaen het 


re/alg man / wyf / ende kinderen / maltan⸗ 
geren bp de handen of onder de aermen 


Onderde regee ringhe vaa Coninck Philips de derde, 











240 



















































Fol.4.75 


ocker noote / d'welck effen foo Wepnich 16: 
helpen can / als een Boone in eenen * 
brau-ketel / Soo dat die arme mene ed 
ſchen niet langher kunnende gaen van 
f warkhhepot/Soo vallen fp hier ofte Daer 

neder / ende eruppen dan foo verde alg fp 

amen cuamen / tot ontrent De hupſen in 

den mijt of vuplichept / Daer fp dan moe⸗ 

ten blyven liggen / ende ſterven alg miſe⸗ 

rabeſe menſchen / ſonder eenighe hulpe 

ofte trooſt te cunnen becomen. Waer aen 
genochſaem te fpueren is / Dat Die KRuſſen 
Wꝛeede / harde / anbarmhertige menſchen 





fijn. „Haa ve onder· ſaeten ſjn / foo ſyn 


oock De Conynghen / HNeemt hier ban tot 


exempel Beit Tonhnck luan Baũlewits, Die Wꝛeetheydt 


B: f beg Coniner 
inhet Latyn aardt ghenaemt Lohannes san Balie 


Buflius , Gzoat Port Ban Moſcovpen / wus 
wiens conterfcptfel- Daer hynck in een 
caemer/ op het Taſteel / in De welcke He 
Deer Bas Logierde / Van den welcken dei 
Heder Landtſchen Shefanten aldaer 
Wierdt vertelt / Dat hp op eenen tijdt de 
Bupfvzouwe van ſynen Secretaris heeft 
ghenomen ende gheſthoffiert De Secre⸗ 
karis hier over t'onbzebe ſynde / ende De: 
Doꝛſt ſulcx aen ſyn ghelaet ſpuerende 
Saa Heeft deſen Tyran bevolen / datmen 
Die vrouwe ſoude ophangen met de bee⸗ 
neit om hooge / rechts boven hares mand: 
raefel / al-waer ſy volle acht daeghen als 
fa heeft moeten hanghen⸗ ende deman⸗ 
heeft daeghelicx aen de ſelfde taefel moe⸗ 
ten eten. | f 
och wierdt aldaer Hen: Heeren Ghjoe 
ſanten vertelt / dat De ſelfde Baſilewits voo⸗ 
ettelicke Jaren te Novogrood ſynde / van 


er tint een groote me. de brugghe die over De iviere V Volgada: 


fcheuwvan nichte van aerme lieden op ne ſtraeten / Tept/Dede Werpen feven-tien hondert van 


pe vooruaemſie burgeren / behalven noch 


gaen hielden als het haer mogelijck was / | ecn goed Beel Monichen ende arme lies 
Bende ſomwylen twee/Dype / ofte Diez | den, die ghenoechſaem om ſnn plapſier / 


alte ſamen verdryucken moſten. 
‚Mach Geeft hp eenen treffelieken coop⸗ 


hevatt / meeſt moeder naccht/ ofimmerg man doen binden ende van De: Bzugghe 


met wepnich cleederen behangen/ ſwart 


fijnde van hongher ende ban coude/ naeu⸗ | 


in te Awiere werpen / ende Haer in laten 
liggen / tot dat ha bp nae verdroncken / 


metier anders als het wel over de beenen was / daer nae heeft hp hem wederom 
hebbende. Defe menfthen over ftracte | doen we haelen / enDE alg dien man⸗ nut 


gaende roepen ende eryten ſoo Beerlick/ 

erbarm Dat eert ſteenen heete Baer over ſoude 

beet germoawen om een aelmiſſe te geven / 
er Auſſen. aer het heeft Daer wepnich te bedup: 

den / als de Auſſen deſe elendighe verhon⸗ 

herde menſchen wat gheven / ſo gheven 





fp eers ſtucxken baant / ſoo groot alg een | 


tat fich felven ghecomen was / ſo vrꝛaegh 
pe hert Bafilew:ts , wat hy in die Riviere 
vremss ghefien hadde> Waer op DIEN LOOPS 
mam antwoorde / Dat hy in de Holte wass 
ecomenm, ende aldaer ghefien hadde de plaete- 
e ende ſtoel die. voor-hem open ghehouden: 
wiers teghens dat hy kerven oude, hier over 
®ooadd ip Wwiert 


— 





* 
» « 
+ Pe 2. 


— | 
eh ade Sente ER in Fk Oe 


md 


gt J — J # 5 * 
— ad À EE - 


€ — 
Ee —— —— —— 
































































Nederlantfche Hiftorie 


1619, Wiert Dien tyran ſoo vertoornt / Hat hp 
mn Diet caopman dede fetten in eenen letel 


met afpe/ ende liet hem alſoo ban langher 
Bant warm / ende daer nae heet werden/ 
ende ſoo langhe ſieden tot dat hy gheheel 
verſoden was. 

Poeh heeft den ſelven Groot Vorſt 
den Metropolht ofte Overſten der Gee⸗ 
ſtelickheyt / die alg Doe te Novogrood 
was / averechts op een paert gheſet / hem 
gen ſack pype in fu hand ghevende / daer 
bp op moſte blaefen als eenen fpeel-man/ 
eude heeft hem alſoo rpdende ghefanden 
nac De Stadt Mofcou , met groote ver⸗ 
fimaecthept. 

Noch heeft dien ſelven tpran op eenen 
tot ſy nen Cancelier in haet ghecreghen 
(dwelck om Klepne oosfaechen conde ghe⸗ 
beuren) ende hp heeft gheordonneert / dat 
die ſelve in een Eaemer ſoude ghebracht 
wWerden / met het meerendeel Lan fijne 
vrienden / De welcke peter een ffuch WE 
fyn vleps mofte fnijden/om hem alfoo als 
eenen Martelaer te doen ſterven. De 
Secretaris van Baſilowits / die cen ban 
De beſte vrienden des Cancelaers was/ 
Geeft om hem een corte pijne aente doen / 
fin mannelickheyt af ghefneven / Daer 


van He Cancelacr terftant flierf. We tp: 


tan merchende dat Hen Cancelaer bier 
aen eert groot faveur gefchter was / ende 
hem die haeftige dant te gherijnge docht / 
Geeft daetelick dien Secretaris daen aen 
grypen /ende hy ſelfs Heeft hem aen ghe⸗ 
ſeyt / dat hp kieſen ſoude Ban twee ſtraf⸗ 
fen die hp hem ſoude op legghen / dD'eene/ 
Bat hp baetelick / ſonder eenich vertreck/ 
in ſyn lijf vanen raeu (oude op eten Dat 
ſtuck dwelck jw Den Canrelaer hadde af? 
gheſneden / ofte dat hy ſich mofte bereps 
Hen / om felve met ſtucken ban een ghe⸗ 
Meden te worden / ſoo dat de Secretaris 
ghenootfaeckt was Get ſelve in preſen⸗ 
tpe van den Cpran iu ſyn lyfte eten. 
Goch heeft Hefer tpran ſomwylen afg 
het hem lufte / eenighe wreede beeren in 
eert beflatene plaetfe daen beengen / welc⸗ 
ker claeuwen af-ghefnsden/ ende De tane 
der ghecort warẽen / ende hy heeft eenighe 
menſchen / die Bet hem beliefde / by deſe 
beeren Haen ſetten/ die de menſthen met 


Se pevers Dare pooten doodt ghedowt ende ver—⸗ 


moordt heben. 


Den xvy Ban Marte ſyn Be Weeren! 
Geſanten gheſcheyden van Mvogrood⸗ 
Garen af-fchept aldaer nemende bau ben | den herden. 


dd —— — — — — — 





Het veertichſte Boeck. 


Velt⸗·Overſten / Heer lacobde la Gardye, 16 19. 
ende fp ſyn met fleden over De MEE GL armed 
vaeren / hdende onder Weghe groote bit⸗ ea 
tere coude / alſoo fp des nachts fomtijts 

in gheen huyſen en conden Comer / maer 

moften in haere fleden flacpen onder den 

— Wemel / hier en daer in De Boſ⸗ 

C en. 5 
Den tweeden Aprilis fijn De Heeren Gonten te 

Gefanten ghecomen binnen de Stadt Ledel. 
Fevel/ter nauwer noodt conden fp haere 

eerden fan Berre brenghen / overmits fp 

ſoo ſwack waeren ban dert voorgaenden 

hongher ende onghemack / dat fp het niee? 

venedeel maften onder weghe ſtaen lae⸗ 

ten/ hier ſpn haere €. Welonthaelt ende 
ghetracteert/foa bat haer Dacht / dat fp 

int landt Ban beloften ghecamen Waes 

ren / ten aen—fien bande voor·gaende 


repſe. | — 

Ben twaelfden Aprilis fn haere E. 4, Heeren 
met al haer fitte Des middaeghs ten mp opanter 
eeten gheweeſt bp De Gouverneur ban mebe roer 
eel / Heer Gabriel Ocxfenftern , op het miaanifijce 
Eaftect / alwaer fp Wtter maeten eerlick Boorn ont⸗ 
ende magnifdeketich ſyn ghetracteertges 
weeſt / tot dranck hebbende / benevens ere 
cellent Lubeecks ende Hoſtocker bier/ 
niet anders alg Ppoeras met Carda⸗ 
momme ghelecht ſynde. _Ontrent ter 
Gatver maeltydt / ſoo quamen Daer eenige 
trompetters ter eet · caemer in / ende voor 
de ſelfde quam eenen perſoon voor wt / 
met eenen Hof⸗mepſters ſtock in ſyn 
handt / ende achter hem volghden ſo veel 
perſoonen / als Haer menſchen aen De tae⸗ 
fel faeten / de welcke in hare handen droe⸗ 
ghen voor Be Heeren / groote goudene en- 
de verguldene koppen / ende voor De fups 
te groote wyde glaeſen / Daer ontrent ee⸗ 
net ſtoop nats in machte/ alle met Ppo⸗ 
cras ghe vult / de welche alſo / als op eenen 
ooghen·bliek / ghelhckelick opde taefel 
wierden gheſet / voor peder een / dwelck 
met een wonderlicke aerdicheyt is toe 
ghegaen. De Gouverneur liet elck een 
aen-feggten / dat foo wie ſyn glas ofte 
cop fact ff ſoude Wt-ghedzoncken hebben 
dat hem ſyn glas of cop Wederom ſoude 
vol · gheſchoncken Werden /-ende Dat hp 
het / fender eenighe Difpenfatpe ofte faz 
veur / ſoude moeten Wederom vt drinc⸗ 

Ren. Wen Deferrdeonch hadde peder cen 
Hn beromſte foo wel / dat ſn het tot f'alts 
beren dgeghs ſonder dryncken wel Cons 


Haer 







| 





geren 
nten 
nte 

ſeer 
fifce 


ont⸗ 





de derlandtſche Provintien / oock 


Furie, leeſt abſolvite· Botel 


te lich ick eft ï hp < 
| tchtelicker / leeft op bat babes te lichtelicker. ſpetitieuſe / Le — Sofon 77 
— —** be harde dothter ban Branckrhck / feeft be dochter — 


De Goet · willighe ende ver 





peper Hooghe-Duytfcha 
Landr,in He waepenen / in twee 
partpen berdeelt. 


nyestp He Beeren Staten in 
— aghe ſoo goet als 


hearreſteert. 
Dent Prince. ‘van Oranyen, 







gheheel Switferdarde s in 


1 Graef-VVillém-Lodewijck van aj sor iste Aerien hd 
Anafow, Ganverneurg Genes) 3 | — che Tref⸗ 
Jaeten·rael deſer Geunieerder Hee | DE idtſch 


{aes teel cranck. eel Sed 
| De ſaecken ee Oeft-Friefs 
‚plande gheappapfeert.. · 
ov sb 1 Ber eatornaet Ole notis | 
hin ghebanckeniſſe .·. 


Prins Hendrick, ende GracfErnft 
Cafimir van Naſſou, cloeck ende 
gheſondt / groote ſorghe drae⸗ 
ghende voor De behdedeniſſe | 
ende wel · ſtant deſer Landen · E | 
_ Adieu mijn Boeck ſeylt voor den windt in Gods —— 

Als ghy weder comt „foo brenght van alles meet belcheyag 


tiek 4 8 3 JAA dt J 
rbe tin “err Kens Zieuv 
Î OW Ì 
dz j 
k s 4248 é ok pn * 
p &, ĳ . … # 8 5 7 EL 
j * 
« ” ⸗ 
* 1 Ke 


r * 





£ dy „Fe — de Se Ti 
LER 


‚nv Aenteeckenijnghe eenigher fouten. 
ore opsteri. eeft maieos fol, 64%» tegamusg leeft rogamus: Abidem⸗ eren — 
te ‚ mitti, —— fol, 19 bulteo citroque, leeſt micra cittagu⸗ feu qûaricdns terræ potuit 
an@ificalo, eeft {an iHoc , qdem civile hauferuns fan uine dextra , leeft neet pum,f0l.27» ablo- 
| $ | Hoc, quem civilee hauferunt fanguine dextrz, — gelen ‘leeft gef Emaavdl, Seef 
pclagigue patatl Hoe, JE zatem , leeft poteftatems popule,leeff populos, poi * arn, fol, 3008: axile 
teeft-utrums probabiles,deeft probabilis. ceiatamsleelt teras “ot. 3e A. quori⸗ 
| Île, fot,3o. We dari, teefkdarie Cana,leeft carna, fedilivatem , leeft amende /teeft seenomerde. 
teefturi % eni 5%. he Beates leeft beatus. trier, leeft eimet: al, 704 8 DEE ee permant 7 leeft Herkzartt 
—— Leeft Offen / oft / geben bies * sert pien —— — buon: leeft Bouillon. fol 102, 9e 
mAemiteyt, leeft conformiteyt. propoftitien , leeft propotit sen. NAA SDENE els 
— 6 — —— 114. ſtreeden / leeſt ſtaeden · rujla. leeſt nulla, mamet leeſt 
— Tellagardus, leeft De la garde, 107. B, parceres leeſt patcere. ke bri grigecfierg. ten tweeden 
; fol. 172. Ledan, ng 
numero (Aopen de doot beg Hertochs Ban Venetien. fiet fol. —— £a nfi 1 lc 
258.4. petarfe/leeft petard. fol.258.b. Paraflin (eeft Prafline f0l-260s 8e 7 —* eef 


Jon leeſt moy- 


tetta potuits pelag} ſque patari 


Emmanuel. fol.29. Be Vion, 


be:f 


‚fal,77. aí Befpicifterect / leeſt eo vrek hesfor Eh. oft be * 
ara. a. Ende of leeft ende dat. fol· 7. a. deſp * —— f annullaties ſol terde Herst ln 


‚bh, capitteug/leeft captieus. fol, zor. g. 
—— els va 5 is bp in advertentie in gheſſopen t'bertwêc bes 


ie, Bd 
316, Ae noctonacl, leeft nationael, fol, 316, b, defpectis, le eſt defperatin, Kgoghenomen. ait baoj vertand, 


jee 


fol, 3:74 Ue aettuemen / leeſt aenmanen. fol. 324. B. aengenomen — 346e ontbind i peelt ante 


paozhulpe bande felbe pemand. foi. zar.s. muriles Welk ine es a, toannes! Frien eeſt 
—— —— * — —— ed Kr ſt ——— tabe (ot, 385. 0, nae de 
ick han en. D. gedeputeerde | CIS eeN waofefTo:- / 
— haan Poliander profefor &c. beeft Sibrandus Labberrns Oberst eflopen binterceprie tend 
arrancker. fal. 389.b. ghemaeckt/leeft ghemercht. fol. zor Do Ì alto ck fol gor,h, weder, er 
Briefens ghefchechen aen B, han Dlvenbarschelt. fiet fol BAR bie ole 275 aaftact.fols a te He 
delt vie naturalifatte Ban den Meere IM arqucte € ins He petietsfe: ol. 447: a tiuntactich / M ie 


ſtandighe Hefer fal geriebendi 
effe felfite rerriseren. 


dz me 


—— 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC. 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


444 B 20 


fore Grifons oft Ht 


leeft Sedan. föl, 274. U, (iele / leeft ſtede. f0l, —* * —— fol, | 
leeſt camp· tbe. fole es, 


ve. 


— ee — * * — Gn — ted B A4 
ln * Ee B haw — ka Kr ee 1 eed ——— Af — 


BENE art — 





















































EE ——— — — — me N 
— LD 2 
nmr — — — 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest L 
s 


Ke 
y of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag 


Images reproduced by courte 


ma 
444 B 20 


Tot vervullinghe defes Pagie ſoo hebbe ick dit van het fact 
1620, hier by willen voeghen. 


| & Conftantinopolen heeft? 


— men — —— dat na 
de Curchen cen meuwe 

tt : ' | 
in be lelie Seccte is ontdeckt / Die De 
—— ſanmmige Moulchuten, andere Raffafinen noe⸗ 


men / haren oorſpronck voor langhe jaren 
gehathebbende ut berſia. Die deſe Dee 
te aenehangen / geven voor / Dat de VVerlt, 
fy van eeuwicheyt gheweelſt ende eeuwichlick 
fal ftaende blijven: Dat de fiele eade het Lich- 
haem der men{chen t'faemen fterven ende ver- 


ontſtaen. 


ende houdynghe des 
de inſtell jnghe Chriftumet beſtraffynghe 
Ber grouwelicke abupſẽ die in het Pauf⸗ 


lijcker Mi alg hy heeft Surt Godes H. 
Waordt beweſen Den grouwel Der beel⸗ 
den⸗eerynghe / ende het rechte ghebruyck 
B. Avond· maels na 


Bam ſyn ingheflopen. Bodde eere wil⸗ 
te fijne Canyguchlicke Me voortaen ſynen 
rijcken ſegen geven/ende be maeren voor 
de Godlooſe Aff iſſons / ende bloedt · dor⸗ 
ſtighe Derracderg: 


gaen:Dat alle Vrouwen behoorden gemeyn te 


Baere MA: De jonghe Coninginne van Be Coni 
wefen. Aen deſe Secte hanghen allerley 


Bohemia ig op den rx er, Decembris bin⸗ gune ban 
foarten ban Curchen/alg laaicfaren, Spae | nen Praga in Get craem bedde bevallẽ VAN — 
hyen,Siautlen,Capitfijs, Azamoglanen, enBe eenen jonghen Prince/Waer aver groote nen Brac 
ghemepne burgers in groote menichten/ | blpdtfchap is gheweeſt / ende men Geeft eenen Bon 
niet allen binnen Conftantinopel / maer | opentljck in der Herche Sod ven Heere Benson: 

Aomme in De voornaemste Steden Lan „Daer ater ghedanchkt / ende Daer nae met naar, 

Afia, gock doorgaens op He platte Landt | het af-fchieten van eenighe ſtucken grof- Ao. 6zo, 

ende Dozperẽ. Haren Scheich Hat is / Bp: | ghefchuts vreucht bewefen. 


perften Leeraer ig bekent gheworden / 
ghevangen / ter Boot gecrondemneert / en⸗ 
Be met De voeten opwaerts ghehanghen / 
ende ſynen bupck opgheſneden / het inghe⸗ 
wand daer wt gheruckt / ende alſoo om 
et leben ghebracht. Daer fijn vele HAN | 
ne Bifeipulen ghevangen / Gele Der ſelf. 
der fyn onthooft / Dele faecken hacr met 
Be vlucht te falveren. Waer wort daghe⸗ 
ucx groote Fuguifitpe ghedaen om al ſyn 
Eomplicen te vinden / die ghevonden fijn: 
de / oock al den felf ven ganck ſullen gaen 
moeten. De goederen van de gevluchte) 
ende gheapprehendeerde worden daete⸗ 
lick gheconfiſgueert. 
Deo) —— den Coninck van Bohemen / 
Ann dach heeft voorhet Feſt ber geboorte lelu Chi- 
——— ti , alte de Beelden tot He Kercke op het 
hat-horce latte Praeghe / doen wech nemen / ende 
Ik binnen op Chzift-dachig het Hooch ⸗· weerdighe 
Yraga wech Aponbt mael des Weeren in De ſelfde 
ML ercne bedienet / nac He inſtellynge Chrie_ 
fi,ende het ghebrꝛuyck der Gherefarmeer⸗ 
be Mercken. De Tonijnch is boor aen ge⸗ 
gaen / den welcken cen groote menichte , 
Ban meufchen ig nae⸗ ghevolght / alle wa⸗ 
re Godſaelighe perfaanen haer hier in 
hertelyck verblpdende. Daer waerender 
vele gheeamen om toe te fien; jae cttcliche | 
dupſenden / welcker bele oac hebben aen⸗ 
ghehooꝛt Be Pꝛedicatpe Doctoris Abraha- 
Aschuiteti, hof· prediker ſyner Conunet⸗ 





Detd. M. Heeren Staeten van Hole Ae 
landt ende Weft-Frieflandt laeten HAI ben in go 
haere Ghecommitteerde neerftighe in⸗ tatd bera: 
formatpe nemen op de veroorſaekers / PE 
aen-(lichters / ende Bel-Waemels ban 
deſe laetſte in ⸗ landtſche Beracrten/ caſſe⸗ 
rende verſchepdene der ſelfder Die in DE? 
dien jnghe ban publycne Amten tat noch 
toe gheweeſt fijn. Binnen Lenden is in 
lanuario Ao. 1620. eenen N. je. gehangen 
ghenomen / den welcken ban de Kemon⸗ 
ffranten Beel ig toe-Hertout gheweeſt / 
ende Die graat bewint haerer ſaeken ghe⸗ 
hat heeft/ bp den welcken meer ig gevon⸗ 
den/ ende hp fal meer clappen / als velen 
onder haer fallief Wefen. De Mar 

Den 19, ianuariij nieuwen ſtijl 1620. beh react wo; 
ben de Heeren Gheneraele tacten Door binnen 
Ghecommitteerde wt hacre Waemer!/ erandere 
Gracf-Ernft van Naffou , ende den Overften 
Nicolacs Smelfijnck , eenighe veranderin 
ghe ghedaen in ben Magiſtraet ende ree 
gierdnghe binnen Campen , Af-fcttende 
vijf IPagiftraets perfoanen / ende drye⸗ 
en-twintich Ghemepnf-lieden/ in Welt? 
ker plaetfe fp andere tloecke / verſtandige / 
vre de-lievende maunen gheftelt hebben / 
pie men vertrouwt/ dat de waert Gerse 
forueerde Meligpe/efi let gemepne befte 
met cenftin hare Stadfu!len helpe bevor⸗ 
beren/Haer toe haer God He Veere FDR 


| ſeghen ende ghenaede wille verlecnen. 





Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC. 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 
444 B 20 





mn — 


gmg 
— — 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC 


Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 
444 B 20 





hei anne nnie * — 4 un — -— * — — 
En dk 
dr « J mi EN Be 5 
Pe J ik 
— * 
— 
Ld 
® 
az 
» 
Î 
J 


Early European Books, Copyright © 2011 ProQuest LLC. 
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag. 
444 B 20
Internet Archive Audio

Featured

Top

Images

Featured

Top

Software

Featured

Top

Books

Featured

Top

Video

Featured

Top

Mobile Apps

Browser Extensions

Archive-It Subscription

Save Page Now

See other formats
