Oratio funebris in obitum [...] Abrahami Heydani. By Christophorus Wittichius

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.

Pflt 1 1687

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.

Pflt 1 1687

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.

Pflt 1 1687

CHRISTOPHORl WITTlCHir

ORATIO FUNEBRIS

\ in Obitum

Magni &IncomparabiIisTheoIo~i

ABRAHAMI HEYDANL

Senioris in Acad. Luod. Batava
Theol. Profcflbns,

Difta poft funus deduaum Lugduni Batavorum
a. d. XX. Odobris CId Iqc lxxviii.

A D

Chrjfiimum DoUiJfimumqus Virum,

DXHRISTOPHORUM WITTfCHUJM,

S.S. Theol. Do&orem , & in Alma Acad.
Lucrduno-Bar. ProfefTorcm Laudariil

Sincera Pietatis £r Modcfti* fngularis magnum Exemplum,

HEIDANO

In confertiffima omnium Ordinum Honorarorum Vi-
rorum Panegyri patherice parentantem.

Quem tanto Vivum femper dignatus honore es,

Mortuus is merito non reticendus erat y
Quem mirata fuit cjuondam Battavia Mater>

Atcjue fuum coluit Filia Leyda decus y
Quem Schola Doftorcm^ Paflorem Ecclefa plordns

Ingemit in Catbedris jam fluijfe fuis 9
Solus Wittichius potis eft laudare , nec alter

Debuit intanto Funere jujlalocjuu .
Ah durum munus , fateor , non mollia fandi

Tempora^ qu& raro fint reditura precor*
Vivitc Battavicdt Clarifima Lumina Tcrra y

Turbet Dottorum nullacjue Parca Chorum !
Vivat Wittichius , rar& pietatis imago,

Longa Virivolitet Fama per ora Virum !
Nam qui tam dolle potuit laudare , meretur

Laudariy Cr cuntta pojlcritate coli.

Ex MiifeoCatviciad Rhenum 8c Sand»;
xn.fCal. Januarias clo loc lxxix.

A, Pars.

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.

Pflt 1 1687

Magntfice Reffor \ Illuflres TJrbk

Leydenfis Troceres , ^Jdmodum ^e^erendi,
Confuitifsimi , Expertifimi, Clarifimi Tro-
fejjores, tolleg* honorandi y Filii, zAfu
nes , Qonfanguinei pie defunBi mwftifimi,
Tracones & interpretes Verbi dhini folidif-
fimi , vigilantifsimi , T>oBores omnium fa-
cultatum pr*flanttf]imiJbof])ites omnium Ordd*
SpeBatiffimi , tuquejludiofe jwentuth corona
leBifsima.

I locus ex cathe-

dra & fubfel/iis atcjue folita
corona Studioforum circumfi-
ftentium fit aeftimandus, fa-
teor,hnnc quem recitationibus
Theologicis quotidie foleoim-
plere, mihi non videi i poffe in-
confuetum: at fi intueor ora tot Virorum,omnia e na
eru.iitione, fapientia , prudentia confpicuorum,
qui undique convolarunt, ut qua Oratione Ma-
gni H B Y D A N I , cujus funus paulo ante ex-
tulimus, Manibus juftafacerem , intdligerent,

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.

Pflt 11687

hujus loci rationem plane mutatam, dicere pof-
fum Hoc me non poteftnonconfundere,pra?fertim,
fi me ipfum excutiam , 8c quam non fim inftru-
dlus lisartibus, qux abOratore defiderantur, mihi
meaj in dicendo tenuitatis tcftetur confcientia.
Ha?c terrorem mihi incutere, nolo ecjuidemdif-
fit^ri ; quem augeri in me fentio, cjuod lu&usfc
triftitia mentem his diebus in varias alias* cogita-
tiones diftraxerit, ut alia ex alia in magnoanimi
motu 3c perturbatione foletoriri. Noloenimdif-
fimulare, me fummopere fuifle percuifum, cum
nunciarctur prar.eritano&e, Virum tantum, quem
tcnerrimo femper affectu fui complexus , atque
non fecus ac filius Pattem fum veneratus , cui pra>
cedente vefpera nondum extremum Valere dixe-
ram, quod inani {pe meipfum laftans , lequenti
die vivum fpirantemque me vifurum putarem;
vitam hanc caducam cum ccelefti & perenni com-
mutifle.

Quod fi velreliqua omnia abeflent, ar&atum
tamen his brevibus dierum cancellis temp s non
permifitjiit omnia, qux dicerem, nte examma-
re , & qu.« in chartam conjeceram , fedata & at-
tenta mente expendere potuerim. Unde nullo ful-
tus admmicuio , fola neceffitate dicendi nixus,
cumad laudandum VlRUM tanti nominis, tanta?
doctnna: ac facundi*, tanta: Pietatis & Virtutis,.

me

meaccingo, vereor, ne illa omnia contra me,
quafi agminc fa&o, confpirent, meque vel turpi
filentiocogant fufceptam provinciam delerere, vel
infantiam meam prodere, qua m gis hujus infi-
gnis Senis iaudes detcrantur, quam explicentur.
Sunt tamenhic quardam , c\ux me folantur, & ani-
mum, qui fere exciderat, recipere ;'ubent. Pri-
mum veftra omnium, Auditores, benevolentia,
qua & me , & inprimis defun&um noftrum foliti
eftis profequi, id a vobis mihi promittit, ut, fi
quando titubavero, benigne mihi & in dicendo
parum exerckato &mceftitia confeclo condonetis,
fi tenui (ermonis vefte virtutes & dignitatem Viri
involvero, putetis, tanto melius illas pervilehoc
rudeque, quafi philolop^icum pallidlum, pellu-
cere , & veflris oculis le ingerere pofle , non fecus,
ac fi hominis pulcherrimi corpus tenuiflimo ac ra-
riflimo ami&u involvatur, ut recta ejus&torofa
membra rofeo colorc micantia tanto accuratius
queantfpe&ari.

Sic & vefter benevolus in me animus, & Viri
excellentia, adeocjue argumenti, quod tra&an-
dum eft, dignitas me lublcvabit, ut in hanc toti
convcrfi, verbis, non fatis ad amuflim exafciatis,
facilesvos fitis pra^bituri , pracfeitim, fi cogitetis,
hoc onus a me non potuifle honefta cjuadam ra-
tione declinari. Suadebat id pietas in defunclum,

A 3 quai

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.

Pflt 1 1687

qu* fpero efficiet , ut nihil fim di&urus , quod non
ad ejus exiftimationera conferre nonnihil exifti-
niemj acceflic au:coritas unanimisSenatus, quam
conlanguincorura comitabacur voluntas, qua? o-
mnia his necefticacis vinculis me conrtringebant,
uc effu_»ere non potuerim, quin hunc Iocum hac
hora conlcendcrem. Nolite tamen exfpe&are a me,
AUDJTORES, ut in.vira & laudibus HEY-
DANI explicandis me diffundam , & omnia, cjuac
dici hic poffunt, vt rbofius ediiTeram j unde ve-
lim, ut fi cui tacito quaedam occurranc , qua^ame
fuerint filencio praecerira, non tam id neglecfum,
quam fcpofitum cenfeac. Nam & cempo is mihi
rationem habcndam duxi, & veftra benevokncia
non abutendum; idque follicice mihi cavendum
exiftimo , nc prolixa nimis oratio faftidium pariat
& fatictatem.

Hiftoriam igitur vkx pera&a; , quam bre-
viftime pocero, recic curo, non tam undeexor-
diar difficile, quam qua racione finiam, nenimia
prolixicace audico.es obtundam , ncc tamen omic-
tam ea, qu£omnesa?qui rerumarftimatores judica-
verint, ad laudes defuncti prx aeteris pertinere.
Ortum dedit Francothalia inmediofere Halatinatu
inferiore fi:um oppidum , qu nd non nifi ante 3
annoscceptumeratexftrui indulcu& aufpiciisSere-
niflimiElecloris palatini, quiobreligionemextor-

ri^

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.

Pflt 1 1687

ribus hunclocum refugii, i n quo commodius exilii
tardia tolerarent, conceflerat. Atque hoc ipk>
nomine urbs illa pra? aliis fe commendat, dc
cartero amceniflima, vallis , portis 3c propuana-
culis egrtgie munita, plateis i; primis omnibus
pulchre in forum recH dire&is exornata , trium
Ecclefiarum, Belgicae, Galiicae & Germanica:
accelTione locupletata, & omni opificum genere
frecjuens , celebrata quoque colloquio illo,
quod juflu Principis inter Keformatos & Ana-
baptiftas interccflit. Huic natales fuos debct is,
cui nunc mcefti damus inferias. Quamvis autem
idtm faepe natale folum obtineant boni cum ma-
lis, plerique tamen fapientes judicarunt, clima,
& fnum falubrem , atque amoenitatem loci &
fimilia aliquid ad felicitatem polTe conferre mo-
menti , (i quis iis recte fuerit ufus.

Decus addit majus longa proavorum feries
& genus avitum , qu6d majorum laudes poffint
calcar addere poftcris , ut monftratam viam
Virtutis & feliciter a majonbus emenfam in-
trepidi fequertntur. Proavus illi fuit Gerhar-
d u s vander Heyden , antiqua & honefta fa-
milia natus Mechlini^ , cclebri Brabanti* ur-
be , cui ortum debet noftii Avus,

Cafparus vander Heyden. Hic in juventi
literis imbutus , antequ«m plene eas imbibif-

fet,

fet , fervente perfecutionc contra cos , quos Lu-
theranorum Sc Novarorum traducebant nomi-
ne, incidit in N. Teftain libros , ex Lutheri
Germanica veifione ia Bekicam linguam trans-
latos, cumquibusconferenshtfreticmtm, ut vo-
cabantur, opiniones, comperto, eascumSpiri-
tus San&i (enlis accurate convenire , non detre&a-
vit veritaci agnit.r dicere facramentum , eamquc
conftancer, abnegato Pacre, (qui hoc nomine fi-
lium domo exe jit) abnegata. Patria & confangui-
neis, ulque ad finem vita: eft profelTus. m hac
uIteriusconfirmarus,cum nihil omitcerec laboris,
nihil induftrix, quo in ea proficeret , Ecclefiae
Antwerpienliprcxfcdus fuic , ut eam cceieftis do-
ftrinx rore irri :arec , acque inter primos contra
idoiolatriam , fuperfticionem & errores Papatus
muniret. Cui muneri vacavit tamdiu, quam pcr
dirifilmam perfecutionem, qua Magiftracus illa
tempeftate, diritfimis Caroli V. & Philippi l.
edi&is propofitis concitati , fidtles affligcbant 8c
vexabant , liceret , fed Pmori , vuli;6 De -HBarcfo
gracff dicto , per proditores indicatus, defignatas
etiama^des, in quibus cum uxore , quam nu-
per duxerat , commorabatur. 11 le igitur aedes
adire, omnia luftrare, fcrinia & ciftas recludere,
fed fruftra ; latebat enim Cafparus in ulcima a>
dium oarte, in loco feceftlis , obferaco oftio, atque

in

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.

Pflt 1 1687

• nenm otolapfus divinum auxihum in hoc re-
JSS m»plo.abat ; & quamvs l.aorum
,Tuc fenettrz inferuiffet, unde eum flex.s
aUtr wo an empoterat videre, non tamen pro-
!• t qTd ^UUucom» divinitus ejus ocuhs
r ' jKum vel mifericordia duceretur m-
fuerlt °^ u ^ fcaidifce (r 1 tP 1 *tor J nemme ex

^"«lilo q«i cuftodi* & infp^om sdmm
fuls « iao , , q Deus emambus Ty-

VaCat ; m libe ar Ineinavoperiret , aquo tant.

SccSf* Kmi* Lugduno-Batava: exlpe-
Eecleli* « «c , manibus ift

aandi erant f uou, . ita ^ & .

Harpya-um el P&f^ P eftinata venifl et,fu-

Chrifti , ^^^^omnium amicorum fuf&agiis
glfib, coniuleudum omn ^ fo

coufirmatus ,,<*" tn ' t n , enheyrn , & reculis (uis fi-
& ^S^flSS commendatis ,

tfSX Palatino Priderico I I. monaftenum
Frankendal didum, quod, cedere ,u(fis mona
l ^euoiru -.t , & tandem in urbeme-ufdemno-
d,S0C ™&t, facra fua hnguaBelgtcaper-
mimS in(tiue ndis , cutn pnctfle

agentes. H» Dathcnu3 Hcidelbergam

amphus eis non pou« w ^ ^

Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.

Pflt 1 1 687

abEledorevocatus, deftinatus fuit Cafparus van
der Heyden , a vus , qui lubens vocationi huic fub-
fcripiit, & nihil in fe patiebatur defiderari , quod
Ecclefi* huic fovendse augendaeque fervire vide-
bat. interea ab Embdenfibus ad Synodum Natio-
nalem , qu*7i. praxedentis fcculi anno in iftoop-
pido habitafuit,confiIiis fuis juvandamevocatus
fuit, qu6 ubi fe contuliiTet, Prxfidem iftius Syno-
di confcripti paftores crearunt , in qua canones
difciplinx Ecclefiafticx fanciti funt, quibus Ec-
clefi* impofterum uterentur. Horum autogra-
phum etiamnum habetur in fupelle<5tile literaria
beati noftri , ut ipfe fxpiusteftabatur cum in vivis
eflet, fubfcriptis nominibus eorum , qui Synodo
interfuerant , munitum.

Heveifum paulo poft ad fuosEle&or , (cumex-
ercitum mirterctfub du&ufilii natu maximi Chri-
ftophori Palatini & LudoviciNafiovii,utfuppetias
rebus Bel^arum arrMis ferrct Jappofuit filio, pie-
tatis Sc morum Magiftrum j qui caefo exercitu fuga
in Hollandi* inrcriora fe recepit, & Synodo fe-
cund* Nationali , qu* anno feculi prioris Lxxiv.
Dordraci mit habita, pnefuit. Expetitus poftea a
Middelburgenfibus, poftquam operam mam 1II1
Ecclcfi* aliquamdiu naviffet , denu6fuis Antwer-
pienfibus reftitutus fuit , tutum fe fore ratus , Gan-
davcnfis, quamvocant, Pacificationis hde, quos

veibi

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.

Pflt 1 1 687

.M divini pabulo cibavit, donec urbe illa Pat*
m nfideaTti tutiusfibi fore cenfcret, fi ,r , Palati-

«ceptus , primiimBacheracenfium & terrs ,U,us
traausEpifcopus, Superintendentem vocare fo-
nt, conftitutusfuit, deiniFrananhalenfibusre-
vocatus cum effet, amor ift.us Belg.c* Ecclefo
tantumapud illumvaluit, utomn, neg e£U mo-
l operam fuam illi addixent etfi launorem
conditionem cum minus laud fibi permutandarn
fciret. Sed aliter longi tunc Deo v.fum, qu, il-
lum dum totus in eo erat , ut iter pnmo quovis
die fufciperet, morboimmiffo ad fe evocav.t, &
conditionem tetreftrem cum cceleft. commutare
jufllt. Bacheraci igitur mortuus , poftquam s 6.
'vltsannos fuiffettmenfus, & .n templo majon,
auod fuper monte eft fimm , fepultus fmt. Fran-
cothaliaL ve,6 ■ ut videtur , poftea profefe
uxor, ut olim, exilium dum ehgeret Iponta-
neum, comitata luit maritum , ica nondum n-
nito anni fpat.o in coeleftem patriam fa.t lubfe-

CUW Nolim aucem vos exfpedare , Auditores , ut
«me multa de Patre noftr, defunai rec.cern &
S lixitae nirma veftras aures pvem : aha e-
E avo vivente, «mpora, quam, quat poftea
foerunt fubfecuta; illarnajorem occahonem re-

bus fortiter&prudentef gcrendis dederunt, quas,
dum ab avo geftas profecuti fumus , fumma tan-
tum capitadelibavimus, variis omiflls, qu;etan-
ti non videbantur momenti.

Huic igitur Seniori Cafparo vander Heyden
unicus ejufdem nominis filius natus fuit anno
aerae vulgat* fupra millefimum quingentefimo fe-
xagcfimo fcxto, qui duiridomum Clara van den
Borne, uxore, foemina lcdtiflima, Johannis van
den Borne , primarii Francochal i<e Pr#toris, &
Chrx vandeiiBarefilia, ex eafulcepitfilios kxSc
octo filias. Octo numero libcri ante Patvis obitum
lumina claufcrunt , reliquis fex poft faca Patris fii-
perftitibus, filiis Abrahamo , Johanne , Daniele,
filiabus Clara, Johanna, & Catharina. quibus
omnibus fuperftcs fuit Abrahamus. Hujus Pater
Cafparus vander Heyden praxonem verbi Divini
primumegit Wolmersheymi, dein Francothali*,
tandem Amftelodami , 1 8- annis vertentibus , ubi
&obiit, & corpus humo mandatum in Veteri,
quoddicitur, templo. Ubivis gratus fuit fuis au-
ditoribus, quos fincerc amabat, & in doclxina,
qux eft fecundum pietatcm , fidel irer informabat.
His parentibus Cafparo van der Heyden, & Clarx
van den Borne originem fuam debuit Magnus
ille Noftcr Abr. Heydanus, quem nunc fublatum
cx oculis noftris lugemus , $c qu^rimus. Natus

Fran-

. Anno falutis reparata: juxta *ram
Ftancothdi* , Annc^ d ^ Augufti fty l 0

vulgatam cl' erat f qu ,dkseft : dccimu. Au-
VCt m ftvf. novi , quonosutimur. Infanuae.usad-
g m ; mokfta acciditmatri , qubd mfans.pfius
mo " !L & acribus doloribus , fine ulla
?*™3K 1 SiSur. unde tota douurs plo-
intermiflione alv , & is quies domefti-

C ft expcL cft , ad quid vocatus
e ft narrare lu , enau m ncmpetumluam,

effet tn mundum >, ad Jug ^ .

, u m cxterorum ^moual ,u» ^
fcrrus tamcn pa, ilo P 1 (uccumbere

l0 1mKmt autcm mox ingcmumhuiuscxccllcns
1, nuoi primis annis puetdibus ta-
SSr^rcm oblcaare : ejusque fe-
cetus «x juc rpmnera re {olebai, qua ra-

tione tattum» * nen r arct illud txdium,

^ f J.Lrem impende.unt hu.c fuo fil.o

£1Z ex voto fuccederet, 3c primum

PareUt - S 'T ouod adddcendis ptimis literarum
tirocmium, quoa au ^ ^ ^

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.

Pflt 1 1 687

clcmentis impenditur , feliciter eveniffet , Pater
deftinabat eum altioribus ftudiis. Sed cum
Francothalias nondum ludus literarius , fnquoLa-
tinas docerentur licerae , apertus elTet, nec valetu-
do permitteret , ut ad alia loca ablegaretur in
quibus has e Jifcere poflet , Divina providentia
monftravit viam. Dei enim confilio & guber-
natione fapienti fadum eft , ut Anno feculi
hujus o&avo Pater Noftri Amfterodamum evoca-
returad lucrandum animas eorum, quiinhoc to-
tius orbis Celeberrimo Emporio lucrandis num-
mis erant intenti. Lxtatus igitur Parens, qudd
quam fruftra hoc u(que in tempus defideraverat,
divino munere fibi oftenfa eflet occafio, filium
hunc fuum dilectum egrcgiis praceptoribus , qui
in ifta urbe ad vetus , quod dicunt , latus juventu-
tis curam publica au&oritate fufceperant, infor-
mandum tradidit; pie & prudenter judicans, in-
genium, quantumvis iliuftre, fi incultum jaceat,
vel vilefccre vel ad malas artes divertere folere,
culturam autem debitam adhibitam (Cicut in ar-
boribus dum exercetur , gratoscultori prarftat fru-
6tus) vimanimis infiram magis prolicere , &ad
maturitatem producere. Commiflum erat tunc re-
gimen iftius Scholar Matthxo Slado Anglo-Bri-
tanno,Viro in omni literatura verfatiflimo. llle ut
cratfeverus morum exa£tor,& ingeniorum peritus

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.

Pflt 1 1 687

seftimator, hxc ea arte folebat gubernare , ut
excitataattentione, clara adhibita, Sc ad eorum
captum accommodata. inftitutione , qux vellet
priecipere & infinuare poifet , ut Nofter fajpius,
cum ab ore ejus penderet, res ignotas non de-
mum addifcere, fed meminiflTe fibi videretur. Fe-
liciter igitur brevi temporis fpatio ex inferiori-
bus, ut vocant, claflibus emerfus, per quas vel
circumduci vel diutius , quam pareft, iis immo-
rari crux eft , & tenerorum ingeniorum tormen-
tum. Huic Viro fe totum commifit, ratus , dum
omnia nova occurrerent, novus vultus , alia vox,
Socratica docendi ratio , major proficiendi fpes,
fe in novum orbem delatum, in quo animum
difcendi cupidum abunde expleret. Et amabat
Praceptor ifte novus efflidtim eos, quos erudi-
tionis avidos videbat , & verbis, quct- coelo ali-
quem dignum efficere poterant, excitabat, ut
univerfx ipfius fcientia: fehaeredes futuros difci-
puli «eftimarent-, & hic difcipulus fingulari amo-
re deperibat hunc fuum magiftrum , a quo fitim
eruditionis fic fenfim impleri animadvertebat.
Mactehocanimo, Heydane , paratus tibi eft adi-
tus ad altiora Mufarum domicilia, fcande illa&
fupera magna animi alacritate , parata tibi eft glo-
ria, paratus honcs, parati funt fructus eruditio-
nisdulces, quosbrevi poft tempore carpes, fere-

ris

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.

Pflt 1 1 687

ris omnium ore , mirabuntur boni , invidebunt
improbi, tetitia folidaanimum tuum pafces &
explebis. Hax tua crat felicitas , quam Divino
muncri, qua eras erga Deumpietate, acceptam
ferebas, Infelices vero hac in parte merko dixe-
rimus illos , quibus ii morum & ingeniorum con-
tingunt ma^iftri, qui nuUum ingeniorum facere
deieaum, nuliam iis fe accommodandi norunt
artem, oinnia ver6 eodem tra&ant vel ngore vel
indulaentia , arte nefcio qua pxdagogica , quam ab
Orbifio didicerunt , utentes , verae, quam fequi
debent in formandis tenellis ingeuiis , vi<e ignan l
quofic, utvei taedium 8c odiumergaliteras exci-
tent in plurium animis , vel , fi quibusdam gene-
rofior obtigit fpiritus, ut has moleftias fpe fru-
auum fecuturorum devorare fuftineanc, mgenia
eorum hac fua imperitia non parum obtundant,
faltem retardent, ut majori temporis jadura ea
demum percipiant feris annis, quac diu antea di-
diciiTeoportebat. Nofter ver6 brevibusannorum
intervallis tirocinio hoc defunaus , ad ulterio-
rem animi cultum ad Academiam Lugduno-Baca-
vam amandatus fuit: Movit enim patrem ejus vi-
cinia, &Doaorum, qui in ea profitebantur , ce-
lebricas- nec enim mcticbatur ex celebricace oci
Doaores , fed ex fama 3c mericis Doaorum loco
nomen conciliari judicabac. Quia vero Theolo-

gix

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.

Pflt 1 1 687

• ;*p<Vmabatur Abrahamus Heidanus ; tradi-
ff '(ffi!dSpW«« Danieli CoiomoColle-
% 5liciRege P nti, * Ecclefi, Belgic, PaRoa
f bquentiulmo, Viro perfpicacifflmo , dodifll-
mo &quicum feveritate quadameximia fuavi-
EteVimi temperad, nutu & ocuhs mag.s,
quamverbis 8c faftu P*dagogico Kegentis par-
tes explebaf, quodelogmmen, quo illum oum
vivcret Nofter, exornare folebat Movit Paren-
tem qu* 'mcer illos intercedebat amicitia,
qu£ a teneris unguiculis fuerat fandta & poftea
conftanter coniervata, ob focictatem tum pro-
fedionum, tumftudiorum , tum etiam muneris,
aiio inunaEcckfiiambofuerant funcli , aucla
animorumconfcnfu, & confihorum ad pacem
Eccleus confervandam confpiratione & con-
cordi^ Vi^ebatillo tempore ob difcrcpantesde
Pratdeftinatfone fententias non tantum mter
dilTentientcs ma^nacontentio , quce animos a fe
invicem ahenabat & disjungebat , fed «iam m-
ter oH^tf & idcm de controverfiailla fentien-
tes oblcura quxdam diffidentia , qua locusda-
batur fufpicionibus,quibus alii alios , tanquam
bon* cau«a! minus addiftos differebant.Qui enim
ferventioris erant ingenii & omnia fumma ten-
tanda in initiis putabant ,ut in herba opprimere-
tur maium; quokunque videbant moderatius &

C ' en-

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.

Pflt 1 1 687

IentiOts agere \ ac dc reconciliatione ahimorum
potius laborare, fi vulnus forte poflfet confolidari
acfchifrrn, quod ad opera carnis pertinet , evi-
tari , eos tanquam praevaf icatores botiae caulae a-
pud plebcmcriminabantur.

Inter illos, ctim cenferctur quoque Colonius,
amultis infimulabatur Pater, quod filii tenelium
animum huic Viro rormandum tradidiffet^ quo
finiftio judicio tantum abeft , ut a fententia lua
fuerit dimotus , ut potius hoc ipfo in confiiio,
quod inierat, probando fuerit confirmatus , con-
fenfusfui cum amico antiqua; fidci tcftimonium
fic clariifimum cxhibiturus. Florebant ea terri-
pcftate Leidae fnaxime ftudia Eloquentiae Sc li-
terarum fub aufpiciis fufnmorum Virorum Htin-
fii , Cmari, Voffii. Horum fama volitabat per to-
tum orbern , utrtemo cenferet, fe eruditionis no-
mine poflc commendari , nifi his praeceptoribus
fuiffct ufus. Qui vero cum noftro ilios dicentes
meruitaudire, &pervias, huncLivium, iilum
Tacitum , iftum Snetooium atit 1 lorum explican-
tcs, auftores ipfos loqui & feipfos interpretantcs
audirc, fibi videbatur. in Philofophia tum re-
gnabat jaciijeus, Vir acutiffimi ingenii , Peripa-
teticoai n fui temporis facile princeps. Fervebat
in Academia qua-ftio delormis fubftantialibus,
earumque ex potentia materix produftione, quae

miri-

mirifice non tantum Audirores , fed & ipfum de-
ftnforem earum acerrimum Jachaeum vexabat
& torqtiebat. Quam c u m , universa diftinclio-
num (uarurrf panoplia, expedire non pofllt, &
ad liquidum oftendere , quamam illx tormx fub-
ftanciales effent, a maceria realiter diftincTar, &
tamen materiales, quxnam illa pocencia maceriar,
an parsejusquaedam converfa in formam, an ve-
16 ejus, cum producirur, tantum fuftencaculum,
an auctm, uc exatTere figura fcamni educicur , ita
eodem modo pr.eexfifteret in maceria forma?
cumque alia? plurima? fupereflent difficultates,
necullum fu f >pedicaretur nlum ex hocLabyrin-
tho emergendi, faSum eft, ut audicores & per-
fpic\ciores ditcipuli , inter quos Heidanus primas
obcinebac , de toca hac Philofophandi rarione,
quam ince'Iigendo alTequifenon pofle videbant,
plane defperarent , atque cempus iftud , quod Phi-
lofophia? addixerant , longe tutius in 1 heologiar
ftudio impendi, judicarent, At Heidanus nofter
non defpondebat plane animum , fed , ubi lux ali-
quaex Verulamii lecYione , fibi illuxiftlt,infami-
liaricatem Renati des Cartes , nobilis Galli, ie in-
finuavit, Henrico Regnero parario, quo in aedi-
bus Colonii commilitone uceb,\cur , poftea Da-
vencria?& Ultrajecti Philolophiam proteiTo.
Qua? vero ejus cunc audi verat, cancam litim ifta-

C i rum

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.

Pflt 1 1 687

rum remm plenius cognofcendarum in illo excita-
runt,ut nunquam potuerit illam plene expIere,do-
nec abfoluta fuaprofedioneinGermaniam, Gal-
Iiam,& Angliam, poft quinquenalem Naerda?fta-
tionem , Leidam evocatus quotidianam fere cum
co, tunc Endegeeftae commorante , haberet collo-
quendi occafionem. Se d ftatus Academiar eotem«
porc, quo Leida» difcebat Heidanus , ob Theolo-
gica certamina de Prasdeftinatione , annexisquar-
ftionibus valde erat perturbatus. Quaeftio enim
exquasftione nafcebatur, & lis ex Iite, & non ra-
tionibus tantum & argumentis, fed affe&ibus,
ira, odio, & invidia pugnabatur. A fchola in
Ecclefiam dhTenfio jam ferpferat, necinterPro-
feflbres tantum Sc ftudiofos, fed 8c inter Pafto-
res & auditores hae quaeftiones agitabantur , &
ventilabantur. Sicfa&um, ut ftudiofi juvenesin
partes diftra&i, & quaeftionibus illis quotidianis
agitati, faepe, quo fe verterent, nefcirent,& ne-
glecto pictatis ftudio , ille dodhflimus habere-
tur,quide quinque iftis articulis argute differe-
re & adverfaiium argumentis irretire poflct, fe-
curi de reliquis fidei articulis cognofcendis, qua-
fi in hoc folo omnis truditionis culmen po-
fitum elfet. Heidanum noftrum non mo-
veru u harc certa-nina , ut propterea a veritatis
tramite derlecierec j qui fretus prarceptore fuo

fide-

fidelifTimo Colonio, & Profeflbrum Orthodo-
xorum audiens recitationes & difputationes,fupe-
ravit omnesdifficultatesaced ufque proveclus fuit,
ut& has iplascjuaeftiones probecalleret,atc]ueRe-
monftrantium ftrophas evertere poffet , & relicjua
Theologia* dogmata ad unguem teneret omnia.
]ta a Clafle Gailicarum Ecclefiarum, Anno fe-
culi, in quodegimus, octavo decimo, inOrdi-
ncm Candidatorum Minifterii admiffus fuit,
donacjue fua dicendi variis Ecclefiis GalJicis pro-
bavit . publicae concionistirocinio facto primum
Harlemi>poftea ctiam Delphis,Leidae,Roteroda-
mi,AmftcIodami,nect?menneglexit etiam inno-
tefcere Belgicis Ecclefns , in cjuibus farpiufculS
quoque publice cum magno Auditorum applau-
fu docuit. Artem enim concionandi egregie a
praeceptore fuo Colonio didicerat & ad amu{fim
imitabatur vim iftamdicendi, cjuareratin illo,
qua fublimia graviter , mediocria temperate,
vulgaria perfpicue,& de recjtiaque , non,quae di-
ci pofTentjOniniajiedcjuaedeberePt, proferrenof-
fet, eaque eo vocis iono,qui rebus, cjuardice-
bantur , accommodatus elTet, quique nonfubmif-
fo murmure inttnrionem debiiitaret, fed inin-
termediis fpatiisconfifkret.

Quo ita Uominum affi ctus ducebat , ut eorum

C 3 quafi

quafi pulfum ta&umque vocibus cxprimeret,
& quos induere ipfc prius vifuseflet> in alios
transfunderet. Geftus ver6 ejus erat , non fcc-
nicus , fed mafculus, umverfam rem & fenten-
tiam non demonftratione, fed fignificatione de-
clarans, & virili quadam laterum flexione, ge-
ftum magis ad fenfum, quam ad verbaaccom-
modans. Oratio autemerat, non intcrrupta, fed
continua, non in multa membra 8c partes, &
particularum partes fcifTt &fracli, (ed velutar-
borlponte ex trunco enakens , & ex fe ramos, fo-
lia, flores &fru£his producens, planead morem
Veterum compofita, quibus celare arttm,maxi-
maars fuit j qua infciis audicoribus fcica quadam
Methodi xfu4« obiepere , aflenlum extoicjuere,
& ad partes fuas traducere unicum operas prctium
fuit. Verbanon potui invenire aptiora, quibus
vim dicendi , qua? erat in Hcidano , exprime-
rem, quam, quibusipfemetdefun&us vivam ef«
figicm praxeptoris fui delineavit; nec dubito,
quin omncs, qui abfque afFeftibus judicare di-
dicerunt, quique perorantem & concionantem,
pr.efertim in flore accatis, fa?pius audiverunt, me
nihil a vero alienum dixifle, fint exiftimaturi.
Talis cum efllc, fuadebant amici , pratceptores,
& faucores, ur, c.im mulc<c Ecdefiae ifta Ccmpe»
ftace vacua; cefiderarenc anciftites, in Hollandia

fub-

fubfiftefet, cxfpe&ata vocatione ad minifterium
verbi Divini in aliqua ex iftis exercendum,
qu6d fentirent, eum peregrinationem ad exteras
rtgbdes Sc F cclefias meditari. At ilie in omnia
aifa difcedebat. Cenfebat, peregrinandi occafio-
nem femel tantiim in vita folere ofFerri , hanc non
negligendam putabat, quod femel amilTa redi-
tura non effet, Ecclefiis judicabat peralios matu-
riorisxtatis confuli ponV,fibi prius comparandam
prudentiam ad Ecclefias regendas; qua acquifiti
poftea majori cum fruflu commodis Ecclelix
invigilare poffet. Et fane ex peregrinationibus,
fiquis refte fiierit ufus, multi fructus in vitam
humanam redundarequeunt. CelebraturUlyffes
eo nomine , quod multorum hominum viderit
urbes 8c mores cognoviffet. Veteres Philofo-
phos ■lcientiae , & experientiae comparandx cau-
sa ad exteras regiones cffe profe&os, Pythago-
ram pura, Platonem , Anaxagoram, Dermcritum,
aliosve, ex hiftoria conftat. Corrigunt peregri-
nationes mores juvcnum , afperos f?epe & fe-
ros, temperant animos , nec finunt effe praxipi-
tcs Itl reprobandis omnibus illis , quae a mori-
bus patri* fua? fuerint aliena, imbuunt mentem
fapientia , quam ex ufu Virorum do&orum in
aliis terris degentium queunt haurire, docent
aliorum mores^ferre etiam agreftes , & fi ufus fe-

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.

Pflt 1 1687

rat, cedere,muniunt peftus patientia iti tolcran-
dis advcrfis ; pere^rinanti enim toierandi iame
eraves imbres, patienium cft frigus & «itus , re-
renda famcs & fitis , concoqucnda dura barba-
rorum fepe hominum refpjnfa. Magnam in-
primis ex peregrinationibus licet reportare pru-
dentiam, qu* poftta coto vitac curlu ufui elTe
queat. Animo igitur Parentis expugnato , co-
mitibus Antonioab Hari >ckhcuck juvenc mo-
deftillimo, Sceorundem ftudiorum focio &com«
militone, Amftclodamenfi pofta paftore , &
Danielede Marees, amico lcle&iilimo , ltmcri
fe dcdit. Vidit Coloniam, cclebrem l i>iorum,
& Imperii urbem , indc ftppnam Ekaoris fe-
dem , alias , qu* in via Francofurtum tcndente
occurrebant, urbes. francofurtum delatus vidit
comitia Imperii, quibus Ferdinandus II. Ro-
manorum Imperator ele&us folennibus ritibus
fuerat inauguratus. Francofurto odo miliaribus
diftans Francothalia vifendi fui defiderio eum
illexit, ubi concionandi provinciam fibi paflus
imponi, auditorum lacrymis , nutibus, & gefti-
bus fe monitum deprehendit , quod eundem lU
lum locum premeret, cx quo olim Avus & Pater
fxpiiTime verba pro concione fecerant, qua* am-
mum ipfius vehcmenti commoverunt afFe&u ,
quod quafi jure quodam omciumfibidebitum re-
* pctc-

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.

Pflt 1 1 687

1

p;terent, cui ut parem fe tum exiftimarct, nori
poterat a le impetrare. Sed quia eruditionis
majoris & prudentiaecomparandas causa iter fuf-
ceperat, jjdicabat , omne tempus fibi pcriifle,
cjuod amicis dederat; feftinato igitur curfu Hei-
delbergam petiit, viditque Fridericum Ele&o-
rcm in Bohemiam dilcedentem ad gubernacula
regni Bohemici capeflenda , & ad id afferendum
contra Auftriacorum impetum. Conftituerat ibi
aliquandiu flgere fedem, fed nimia quoiundam
ftuiioforumpetulantia, cum moreillorum depo-
fitionis, utvocant, ineptiis defungi nollet, quod
Sc a Principe interdictum , & fibi cum fociis a
Parao Re&ore vctitum fuiflet , coa&us cft brevi
iftam Mufarum fedem relinquere. Atque media
liccthyeme, mcrcatoribus ad nundinas Argento-
ratenfes profecturis , quae fefto natalis Chrifti
ibi celebrantur, viae fc comitem dedit. Hinc
Bafileam re&a contendit, luftratoin viaBrifaco,
nobiliffimoGermaniae munimento, atquc quod
antiqua & infignis Academia illic efiet , mcnfes
aliquot confedit, familiariter ufus magnis Bux-
tornis , Patre & Filio, Jam Parentis juflu Gene-
vam vccabatur, qno antequam veniret, totam
obir>: voiiw Helveiiam , & quidem pedcftri iti-
ncrc, ouoi & itapro iubitumoram facere in iis
urbibus, quae vifu dcniorcs aliis viderentur , &

D

mi

-

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.

Pflt 1 1687

minore fumtu & exadius fingula luftrare & ad
rS»m extra viampof.ta loca d.gred, Sc ~
a^s intercomites amicosconfabular, l.ceret.

Schafhufra, Cochium allocutus
16 ante in Synodo Dordracena nomen decufque
aliouod gefferat, qui Magiftratibus rllms opp.d,
aulor fuit , ut in hofpitio donarentur v»m opt.ml
£o amphoris, civitatis nomine. T.gun ve-
roStScholas, CaroliMagni opus, &pulp,ta
nu* olim Zwinglius, pnmus reformantium, &

5 an S Lutherum ^»*»
• /Hm Tucte, Bibhander, Pellicanus l-

Z U l ' M trtyr%r ] lant. Salutavit ,bi Breytin-
semm, qui Synodo Dordracen* .nterfuerat.
lompell^itetiamHofpinianurn, fedparco fer-
mone P , quod religio elTct, tempus ,pf,us d,u mora-
% at cum Wafero Sc Eglino Theolog,* Profeflb-
ribus major diiTerendi copia offerebatur, qmai
Mag.ftratibus in mandatis datum ,H,s erat no-
mine luoHeydanum cumcom.t.bus lamo.n pu-
blieo diverforio excipere convivw- Be n* au-
divit concionantemFabritium, v.rum eloquen-
timmum; vidit inter alia Urforum dom,c,l,um
faxis inciU qui

uti quoanimali urbs nomenhabet, perpetuo o-
culisufurpari pofllt, & civcs or.gm.s 0» mone-
r " Genevam ubi ir.travit , hofpuem eleg.t N,-

Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.

Pflt 1 1 687

calaum Vedclium, Phyfices tunc temporisPro-
feflbrem & poftea Prevoftium, domiciliumque
in ifta urbe ad anni fere fpatium fixit ; interea
temporis Burgundiam quoque peragravit. Dc
itinere, quod poft difcefliim Geneva fecutum
fuit, paucis verbis agemus , quod illud admo-
dum^fuerit fcftinatum; quippe 3. menfibus, vel
paulo ampliori fpatio abfolutum, quodque pro-
pterea in annotationibus a defun&o rclidis vix
aliud quid reperiamus , quA m quod ad defcri-
ptioncm locorum faceret , cum noftri inftituti
hic fit commemorare prccipue ea, quar, quanti
«ftimatus fuerit a do&is Viris, cum quibus oc-
cafionem familiariter converfandi fuit naclus,
breviteredocere poffint. Vidit in illo itinere Ia-
pfum Rhodani mirabilem , varias urbes maanifi-
cas, pulchras, nitidas, celebres , amplas, atque
inter illas Salmurium Academia infignem, ubi,
poftquam aliquot dies fubftitiffet , innotuit ma'
gno Cameroni , qui, genio ejus perfpe&o , di-
gnum jam tunc judicaverat Theologica Profeflio-
ne dc Cathedra. Hinc Parifios vilitaturus in illo
itinere vidit lapidefcentes aquas, vifitavit Au-
reliam, ubi cum viro humaniflimo de Flfle
git , cui a Camerone erat commendatus j circa
vcfperam vero fuum & (ociorum nomen in al-
bumftudioiorumcuravitreferri, ut commodum

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.

Pflt 1 1687

fecuenti die properarunt; manf.t ibi tanco ^tempo
ris fpatio, quantum requirebatur ad lul anda

fu" fuit. Secuuim eft

fioue vidit ff^Jg^ rrrand-,

rio m i Procancellario Academ.s , Samnele
WaX habitam, i meridie :ve,o aud.vrt quen-
dam, quem Pr*vartcatorem W^P»^
fatvrke orantcm, ut poftero die ipli hierit pre
Savenia coram omnibus, * abmgare mu»
mn is honoris gradus, SSBJ

£ cSonium tetendic, «cafione»g«

habuit fimiks ibi videndi promot.ones. Hmc
S^it Gloceftriam , Briftoliam luftrav.t, &
? Z loU inde remota balnea tota Angha cele-
W.ma° Salisburiam item fc VVindefonam aha-

cue ptope Londinum l0CS ' ^
que prope w po ftquam tamdiu

Londinum reditus eiac , ud. p« i

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.

Pfll 11687

fuiiTet commoratus, donec omnia, qua; vidcri
merentnr, oculis luftraffet, rediic in Patriam,
poftquam fere hiennium in peragranda Gcrma-
nia , GaUia & Anglia infumfiffet. Amfteroda-
mum ubi reverfus fuit , exceptus eft parentum <3c
propincjuorum fummo cum gaudio. Sei non
diu poft reditum , cum eruditio ejus rara , 6c
infi^nis , Eloquentia mafcula& Suada efficacifli-
ma paflim innotuifftt , a Naerdenhbus invitatus
fuit, ut verbi Divini pracconio Ecclcfiam inftrue-
re velkt. Qui metuentes , ne fibi pau 1 o poft a
celebriore Ecclelia eriperetur , qu6d infignis iti
docendo dextcrit. s & fides jam quibufvis eikt
cognitajpetierunt, utad qoinquennium fe iilisob-
ftringeret. Vcrum, cum id obtinere non poffent,e-
rat enim libertatis amantiflimus , legati , qui i-
pfum adierant , re communicata cum fratribus
poft aliquotdies reverfi, Scrcfe&o illo vinculo,
quo illum conftringi nolle compertum habe-
banc, dcnuo rogarunt, ut hanc operam jam fibi
non dcnegaret, idque facile obtinuemnt. Ad exa-
mcnigituradmiffus, quodvocant, peremtorium,
exaininantis perfonam fuftinente Jacobo Lauren-
tii, quod abundantiffime fatisfeciffet prafenti-
bus , omnium calculo ad minifterium admiffus
fuit, cui etiam poftea more folenni per impofi*
tionem manuum & precesfuit confecratus.

D 3 Hoc

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.

Pflt 1 1687

Hoc mmifterio ubi pet quadrienmum ormu
cum fidelitate & magno fuotum auditorum tun-
dus fuiffet fruau , affliaus graviter fuit rnorte ge-
nitorisoptimi , quem, utoculosfuosamabat , qui
i„ Chtiftopie defunAuseft poftquam annum
tatis quinquagefimum nonum confeciffet. Sed
recteams poftcafuit, ubi fratrem fuum Joh. Hey-
danum in ordinem candidarorum mmifteni ad-
fcriptumcffe, cognoviffet. Sequente anno de
matrimonio ineundo cogitationes fufcepit, &
duxit vita^ociamSaramLootemam virg.nem
Ieaiffimam, mercatoris apud Anrftebdamenfes
primarii Caroli Lootenii , & Mar.a: de Hem h-
liam , ex qua fufcepit decem liberos , quorum
f CX pra^mifrtad patrem Spirituum & cond.totem
omnium Deum , ex quatuor fuperft.t.bus filia na-
tuminor heri fecuta eft Patrem, eodem morbi
genere extinaa, reliqui tres Iugent adhuc hod.e
nie defunaum. Poft fponfalia celebrata , ante-
quam conjugium more & riribus h.c locorum re-
ceptis poffet confummari , vocatus eft ad min ite-
rium Ecclefis Lcidenfis, inauguratus fiut i r . Julu
Anni 27 fupra millefimum fexcentefimum. In-
venit ibi Feftum Hommium , Colonium, Lud. de
Dieu acDerramoutium, viros omnes, utdoct.iii-
mos , ita moderationis & pacis amantinimos , qui-
bus ciim in omnibus confentiret , atque m qu*-

ftione tunc temporis mota : An illi, qui exR e *
monftrantibus vellent iisdem nobiscum facris
participare, nondum tamen in omnibus iJlis ar-
ticulis , ob quosRemonftrantes a nobis difceiTe-r
runt, eiTent fatis confirmati, ad communionem
nobifcum poflent admitti ? ad afKrmandum cum
laudatis collegis aliisque moderatis viris eiTec
proclivior, quam ad negandum, nomen Mode-
ratcrum fibi a malevolis impofitum debuerunt
ferre.

Quomodo hoc fuo minifterio hic fuerit fun-
6his, quanti cum Suada animos auditorum llbi
devinxerit , quanta moderatione fuerit ufus
quanta prudentia , quanta gravitate , non eft
quod dicam hoc in loco, cum plurimos ejus rei
teftes habeam prasfentes , qui pro me hoc lo-
quentur; adeo utSoIi putari poffim facem pr#-
ferre , fi his commemorandis apud eos , quorum
multi me melius norunt , diutius velim immorari.
Naerdam cum reliquiffet , fucceilorem na&us eft
Johannem Fratrem, quod paria multa cum fratre
in ipfo Naerdenfes animadvertiffent , cognitio-
nem nempe rerum Theologicarum folidam,
candem animi moderationem , pietatem, pru*
dentiam,benignitatem, eundcm candorem, fimi-
lem eloquentiam» quac cmnia efFecenint, ut
poftea Roterodamenfes & tandem Amfteroda-

menfes

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.

Pflt 1 1687

ttienfes eum pr*conio verbi Divini in fuisEccle-
fiis prxfecerint, in qua urbe etiam mortuus efl
fepultus. Nofter vero, poftquamutque ad annum
«atis qninquagefimum vitam produxcnt , aD
Harderovicenis defidcratus Sc vocatus tu.t ad mu-
„us ProfeflionisTheologics in noa qaam mo-
Ikbantur, Academu.cum tnunere Paftoris )un-
oendum. Cujus fui voti utfierenc compotes, va-
Lfponteobtuleruntprivilegia, qu^ fruftra ab a-
liis poftubres; aditum libens e|us fccentes ad o-
Ss dignicates inRepublica, «cgenero D.ony-
fio Crucio, pagi Hafetfoude conc.onatori, prom.t-
vocationem ad Ecclefnm Harderov.cenam
ipfi ver6 libertatem, non fep.us conc.onandt,
quam ipfemet voluiflit. Quo cognito Le.denfes
Lnem P moventes lapidem, neVir
tiffimus,cujus opeta tantos capiebat Ecdefcfn»-
aus & majorapotetant redundarein Academ um
commoda afeabftraheretur, hber.seundem adi-
tum ad honores in Republica feccrunt, varusque
argumenti, aliis fuerunt ufi ad eum fib. u, perpe-
tuum devmciendum; llluftres vero & Nobil.fi-
m i Dnn. Curatores junftocum Amplifllm.s Dnn.
Confnlibus Lcidenfibus confilio, cum per obi-
tum Nobiliffimi Viri Conftantini 1'Empereur
mums rheologix Profelforis dcfideraret iuccel-
foruti, affignitunt hanc fpartam fuoper tot an-

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.

Pflt 1 1 687

nos fibi probato Heydano, qui Oratione facunda,
eleganti, cUx&yScColid&jdefingularibus Scriptura, eft
inauguratus- Nec tamen hocipfum deterrere po-
tuit exteros , quin allecti fingularibus hnjus Viri
dotibus, quasfruftra ficconjundtas omnes in aliis
quxfiveris, eum magnis conditionibus fibi de-
vincire fuerint conati; inter quos Sereniflimu*
Ele&or Palatinus pra reliquis eminet; cujus vo-
luntati & defiderio etfi tunc noluerit obfequi, o-
mnitamen clementia* favore, & benignitate per-
rexit eum comple&i , hujusque benevolentiae fin-
gularis figna publice exftare voluit, quandoHey-
danus cum familia Argentoratum usque animi
gratia ante 22. annos profe&us fuit. Dum enim
Heidelbergam appulit , nihil omifitSereniflimus
Ele&or , quod non ferventiflimum erga ipfum fpi-
raret aflvctum. Ad menfam quotidie , novis fem-
permiffis nunciis, invitabat, in colloquiis bene-
vole complectebatur , donabat medio cervo 8c
aliquot leporibus, nunciato, hanc omnem tife
pradam, quam illo die cepiffet-, qiuecunque in
diverforio cum familia confnmferat , liberaliflime
folvit , & cum Bacheracum rediiflet, ad luos Lei-
denfes reverfurus, magno dolio optimi & gcne-
rofiifimi vini Bacheracenfis voluit donatum. Sed
fchlilabetha, do&iflima illa Princeps, totaque
domus Ele&oraiis dcle&ata tft quam maxime

E ipfius

ipfius & familia colloquiis & convcrfatione. Ar-
gentorati invitatus filtc i ProfeiTore Thcologi*
Smidio, ut fecuturodie interefTet Difputationi
publicsfubSmidiohabend*., quodcumille non
detre&aret , Smidius ipfum palam, nonXemel,
fed quia declinabat Nofter , iteratis vicibus ad
opponendum invitavit ; quod cum non vidcre-
tur fibi faivo honore fuo poffe detredare , ca ioli-
ditate, eaefficaciiGratiam, quam Lutheram ur-
gent , Univerfalem ita oppugnavit, ut omnium
oculos in fc converterit, &apud omnes prxfen-
tes magnam admirationem fu«c confummatae e-
ruditionis excitavcrif, Difputationis vero Pra-
fes multorum judicio parum hononhce ex
illa Difputatione difccfferit. Non poflum fiien-
tioprsecerirc; quod , dum Colom* initio ltine-
risaliquot dies fubfifterct, in diverfono inci-
derit m familiaritatem Maiincrotii Decani Mo-
nafterienfis , cui Monafterienfis jure dcbe-

batur, Viri elegantiffimi mgenii , qui intcr li-
teratos primatum jure merebatur, homimsPon-
iifaix quidem religioni addi&i, fed moderati,
qui etiam nunquam cum Heydano de religionc
iermonem voluit caedere. Eram & ego tunc for-
te Colonia: amicorum falutandorum gratia, quo
tempore prima omnium vice compellavi hunc
ipfiim, qui non niii de facic prius, dum Leida;
r ftu-

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuestLLC.

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.

Pflt 1 1 687

ftudiis operam navabam , innotuerat j iocius er-
go tertius adfcitus fui , qui cum duobus feculi
hujus luminibus monachorum quaidam collegia
inviferem. Accidic vero, utpoftquamcollcgiurn
luftraveramus Jefuitarum, & jam in area eramus
conftituti , ut Patribus valere diceremus , conver-
fus Heydanus ad Jefuitam qui nos ducebac , ex
ipfo rogaverit, annon Jefus omnia illa, quae ad
falutem eflent neceflaria , egiflet & pafliis fuiflet ?
ac Jefuita nihil finiftri metuens , refpondiflet:
Omnino; Heydanus regeflerit: Ergo vos non
eftisiocii Jefu j atque ficillo in ruborem dato 8c
attonito , ut ne verbum quidem refpondere poflec,
difcefllt nofter & nos cum ipfo, atque Patribus
valere dixit. Quod Malincrotium tanto aflecic
gaudio, ut hoc nomine gratias folennes illiege-
rit , quod fic fuos hoftes ( ica vocabat Jefuitas) ad
incitas ex improvifo redegiflet. Alio quodam
tempore cum fratre Johanne & filiis profectus in
Brabantiam, Lovanii incidit in LubertumFro-
mondum , Janfeniftarum partibus addi£tifli-
mura, quem interrogavit , quid fa&urus eflet, fi
Papa cautam Janfeniftarum damnaret-, fed nihil
aliud locorefponfi tulit , quam hoc : non pofle in
eathedram Petn id calcrc- in quo quam irtftgniw
ter fuerit falfus , vix eft , qui poflic ignorare. Non
fbemtki dcbco hic aliquid memoratu dignum,

E x quod

quod antehac Magno Noftro Heydano obtigerat,
quod & mihi & aliis amicis fiepe narravit. Ac-
ceffit ad ipfum poft publicam pacem , Monafterii
ftabilitam, Vir quidam capillis & fenio confpicuus,
quilibrumdonavit, 8c inter alios fcrmones dixit:
Pacem iftamnon veram efle pacem, fcd ex ipfo
hocMonafterio bellum illatnm iri Belgicas foede-
ratae, quo hasc ad extremam anguftiamfitredigen-
da, ut plane pro defperati haberi queat, fed mira-
bili liberatum iri modo , & ad illud culmen iri
evectum, utimpofterum fitfutura afylum afrlitStis
Chriftianis; quadere liberumcuilibet relincjuo
judicium , quamvis non videam , quomodo pof-
fitdubitari, evcntumjam vaticinii hujus partem
confirrrtaffe, num & qux futura reftant, ei fint
refponfura, dies docebit. Nolo hic commemorare
omnia , qux dum utroque munere Ecclefiaftico &
Academico fuitfundus, evenerunt; id enim pro-
lixum foret nimis , & hujufmodi funt , ut non in-
digeanta menarrari, cum publicafint, & nemo,
cuires Academiaenoftra? luntnotar, ea poftit igno '
rare; ad qux refero ccrtamina, quar intercefle-
runt nomine Cartefianae Philofophiat, cum iis,
qui non intellectam condemnabant. Hoc tamen
non di/fimulabo, Heydanum , qua; obtigerunt ad-
verfitates, ita tuliiTe,utcoram Deofehumiliaverit,
agnofccns & ferens eas tanquam caftigationes di-

vi-

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.

Pflt 1 1 687

vinitus immiflas, Deoquefemetipfum & omnia
fua commendavifle , totum ab ipfius gratia & auxi-
lio dependentem. Quam tolerantiam animi etiam
exhibuit in omnibus aliis adverfis, quaeomnem
ejus vitam infeftarunt. Sicut enim divitiis abun-
davit exdivinabenedictionc, idque ei commune
fuit cum Abrahamo, Ifaaco , Jacobo, Patriarchis,
ita multis aeque ac illi Deo cariflirni viri adverfi-
tatibus fuit ja&atus, quastamen omnes feliciter iu-
pcravit patientiarclypeomunitus. Infignc vero vul-
nus animo ejus infli&um morte dile&as conjugis,
quae obiit fatali illo Leidenfibus Anno lxix, Au-
guftidiexv. Hunc in modum quiagit, etiamin
mcdiis adverfisfelix efle poteft : necenim felicitas
inexternis & quae fortuna concefljt, fed inanimo
confiftit: Et verademum hxc eft felicitas, felici-
tate dignum videri.

Ut vero cx hiftoria vitae noftri Abrahami
patere potuit ejus patientia , ita & totum chora-
gium virtutum facilc nobis inde confpicietur ,
quibus cum mirifice fuerit ornatus , injurii vi-
deremur in ejus manes futuri , fi eas tacito pede
tranfire vcllemus. Atque hic primum occurrit
Pietas ergaDeum, quam, cum larvatis quibus-
dam Chriftianis , & Pharifaifmi typho inflatis
Labadiftis , Sc fimilis farin* hominibus , non
colloco in imaginaria illa perfe&ione , quam il~

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.

Pflt 1 1 687

li nefcii vtrx & Dco placentis virtutis, fibi fu~
munt, putantcs, fe aliis longe praeftarc, quos,
cum vident ignaros iftiufmodi fimulata? & afTe-
cT.atae pietatis, quam in externis precibus, fufpi-
riis,geftiuus &c. conftituunt, alto fupercilio defpi-
ciunt; mibi ver6 Pietas hominis peccatoris erga
Deum, quales omnes hodiefumus, conftituitur
in vera humilitate coram Deo , & refipifcentia,
qua peccata tua ferio agnofcas , Sc gratia Chrifti
& Spintus S. abiis Iiberari cupias, in fide be-
ne radicata, & non mericis propriis, fed Chri-
fti fola iatisfactione nixa. Haec eft illaVirtutum
Regina, qua fingulariter corufcaiTe Heydanum
noruntomnes, qui ipfum norunt. Quoties enim
de peccatis fuis, de indignitate fua coram Dco
conqucrentem audivimus ! Quoties tertimonia
omni exceptione majora edentem defuain Deum
& Mediatorem Chriftum fiducia !Erar porro beati
hujus Viri pecTori fax quasdam divini amoris in-
fixa , quas nocTes diefque novis ignium fuccrcTcens
alimcntis fuas undique terrarum flammas venti-
Iabat. Amor ille eft, quo vivunt AngeJi , quo
fancTi inardelcunt, qao , quicquid eft purarum in
terris mentium , fovctur ac refocillatur. Hunc
fontem omiisvuuitis ciim fic polTederit pi. <l
funcTus, non msrum ex illo promanafll tmmim
rivulos varia omcia,qu£ circaiiomines feciu.us a-

er-

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.

Pflt 1 1 687

ercuic, in quibus tameri nonfiduciam (alutis f ux
collocarat ftulta fuperbia , necputabat in his terris
fe perfe&ionem confecutum , quam noverac refer-
vari coelis. Confpiciebatur in ipfo fingularis qua>
dam humanitas & benignitas five charitas erga
omnes, quaeutomniategit, omniafperac, omnia
credit, itahocin ipfo efficiebat , utiis, quioffen-
derant, facile indulgeret , nec ab iplorum arti*
bus fibi adeo accurate caveret , qu6d alios , ex
fe illos metiens, putaret omnia eodem candore
agere , quem pra? fe ferrent. Singulari vero ^ f> f
fuos five liberos, five affines,five confwguineos
five alios, cum quibus fcedus amiciti* fanxerat
profequebatur. Atque hic recordor ejus diei,
quando, intellecBfubitamorte Colonii JCti emi-
nentiflimi& prudentiflimi, Collegaenoftri aman-
tiflimi , exmore convocabatur Senatus , ut , quid
officii ergamortuum &relic1:os liberos exhibcn-
dum effec, deliberaremus. Vidimus enim & audi-
vimus tunc noftrum Heydanum tam tenero affe-
ctu commotum , ut prae finguitu & lacrymis vix
loqui poflet, quibus& me fingulariter affe<5tum
fuuTe, memini. Quod jam olim pro figno boni-
tatishabicum fuic, adeo, ut inde promanaric ve-
tus Grxcorumdiverbium: aV«9«/ <a* mttihtm &fy w .
boni viri faciles funt ad lacrymas. Haec indoles
bona id quoque eflSciebat , uc non, tanquam Eu-

clio

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.

Pflt 1 1687

clio, fux i ncubaret olla?, fed ex divitiisfuis larga
manu diftribueret tam publice , quam privatim,
egenis & pauperibus ; honeftis quoque viris cala-
mitatealiquaprefiispromtam atquealacrem fem-
per manum ad juvandum protendens. Inde na-
tum eft ftudium iliud ardens pacis & concordiar,
ad quod non tantum fe ipfum totum componebat,
fed alios quoque quavis data occafione incendere
conabatur.

De caetero relucefcebat in eo fingularis qua:-
damGravitas , cum qua juncta erat ingenii quae-
dam amcenitas Sccomitas morum infignis, ut ad
ejus congrefllis facilis aditus omnibus pateret.
Erat manfuetus, iermone jucundus, in increpan-
do placidus , in laudando erudiendi vim habens.
Inter alias virtutes inprimis eluxitprudentia, cu-
jus pra? fidio reliqua? virtutes , quas inftar mican-
tium fiderum collucere videmus, iumma qua-
dam fuavitate difpenfantur, cui nunc explicandx
ukerius nolumus infiftere , quod , dum hiftoriam
ejus vitae traderemus, varia ejus obfervavenmus
exempla. Nec erimus prolixi in laudanda ejus
fumma eruditione, quod dc ea in fuperioribus
per occafionem vcrba fecimus. Quodnam enim
difciplinae genus eft , quod non attigcnt ? Quae-
nam vero fcientia ad Theologia: cognitionem
uberiorem faciens, tn quinon fit verfatus, atque

ita

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.

Pflt 1 1 687

ita verfatus , quafi in ea fola elaboraiTet. fpiam
vero Theologicam (cientiam , prout ea in his terris
percipitur,ita fuam fecerat, ut, cum eflet Scriptura:
interpres peritiffimus & ratione fciret dexterrimc
uti, tot veritates Theologicas ex facris codicibus
addidicerit, ut >poflet ejus animus pro vivo
Theologias thefauro #ftimari. Memoria enim
pollebat ferrea , in promtu habens & Scripturas
loca, & Patrum Veterumdic1:a& fententias, non
fecus, ac fi recenter eas imbibilTet; inqua tamen
habuit plures pares, paucos judicio. Quid vero
memoria finc judicio ? fed, fi duo hxc fint con-
globata in uno homine, egregium quid efficere
folent. His omnibus ftudium indefeiTum ufque
ad ipfamfene&utemaccelTit. Proin cumceleritate
ingenii propter laborem & contentionem vide-
retur polTe carere, &labore propter ingenii ma-
gnitudinem opus non haberet, cum tamen utra-
qtie in illo fuerint maxima , non potuerunt non
adfummum Theologicareruditionis culmen, quo
quidcmiicetinhis terris eniti , illumevehere. Ac
hujus quidemreconditrsfcientiae, fi vis poft fata
ipfius fpecimina, adi Orationes varii argtimenti
literis mandatas, lege examen Catechifmi Re-
monftrantium, evolve folidiffimum & nunquam
fatis laudandum commentarium de Cau/a Dei,
Belgice ante plures annos confcriptum, (qui di-

F gnif :

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuestLLC.

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.

Pflt 11687

gniffimus videtur, ut fo r , f r •

«'« , ut ab exter s 2 »1^™ tms[e '
nervose , adeo , P offit . ) in q U0 3 ded

Wl in hunc ule diem & Se ""P e '^an
SW <u,s plane^ri a ? «rintreperire, q UO
rare. j„ i 1Dro v /rf * f,a ^ s « refta U .

OrigineErrorismicrS ffif*^ <fi
agenera/ia, ex quibus ft^fn fun <*ame n -
Pomsouibusvis e?rorib U s S^^" 0
Orcum pl mi ab , . " ' U f"' Um '"«dere & ad

f« Venerando iilj Seni / u" Ut '" am ,icu '<-
P'icare ! nonenim kM r " Cuknbus mo ^„s ap.
PoTe, res Ioqu mr pj a manibus P«fici

gandi, ut, fi qu* i„ ? •;,? redeS , m0 funt ro-
prehenderinc ffi^^ffi ^ *-

W'co no„ invideant w D iura ca P""

nos deducanturrivi omff r * hoc fonte ad

g«* rcientiaruTTh " ^««aus q u * teRc .

"bi propoITe IS^^. im 'tan-
anmrere ad fequendL e , T c ' ud 't<onem,
ealca viam, qu L ™ e > us V ' rtut es, eandem

* 'upplici ab ipfo cf ? trem iumiuu '«
ous tuis bcnedicat. „ ''_ P cdore ' « conati-

nies

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
Pflt 1 1 687

niesadfecunda, ficque laboremtuum non expc-
rieris fuiffe inanem.

Adextrema hujus Viri pervenimus, qu* plane
refpondent primis ; qui enim pie vixit, impie
mori non poteft. Die Martis , 27. Sepfembris
circa vefperam, poftquam pomeridianum tempus,
utfolebat, legendo&meditando exegiffct, con-
queftus eft de frigorc , quapropter focum fibi
ftrui juffit, acmoxfebrem& ex eatorporem de-
prehendit. Acceflit languor , quem ut infolitum
nihil boni portendere Optimus Senex pnefagie-
bat- fed amici imputabant naturas iilarum fe-
brium , qu£ hoc tempore graffantur. Pcr febres
&lan<niorem, nunc validius nunc remiflius, infe-
ftatus^cxigebat feptimanam illam cum fequente,
die vero Solis , qui ultimum praxefllt, Medicus
animadvertit aphthas , quae tamen ex peflimis
non erant j & quia no&e infecuti commodius fo-
lito dormiebat&pe&ore liberiori fpirabat , non-
dum videbatur malum adeo metuendum.. Sed
fubfecuta die L unae morbus eft auctus , ac il-
lumle&oaffixit, &continuoex illo tempore tan-
tas fumfiit vires , ut vix momentaneam quietem
Seni concefferit , ad ipfam ufque , quaexlpiravit,
horam.

Vifttatus interea tcmporis fuit a variis , fed ubi
quis praeclara ipfius in Eccleliam merita praedi-

F r ca*

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.

Pflt 1 1 687

!*?** « fifia ConfS^c 3 " 1 * cum adclTct '

« . fe de ft| vix coo 1 ' r ft CrUc,us ' ^rmabat
c «Pic afcri u„ Um °4^ ft ; mr ' 0r ' c ..^ U e tUDl

■ timorem D " "SS?" 0n,ni£,us «».
eommendavit , mon ' ' mft ' c «m, reli gionoin

^npi 'epatere; t m rcum; u rr U " aUam * vit '^

ou, Ptecibus pr*ire t fl Ut ake <™ ope
vcrendus Dn.^ tfu °P*- In quo Re!
n ' "gilantiffimu, Tfofidi^™' VCrb ' Di W-

t,a fum affione finaJ! ? am ' auocl *eer o ra

/ufficavit diem S °° mUm ' eique "ptum

' E i cI efiafficohabendo Tft^ antem A QUi W
; ux, fej, ^vidiffi m i h enQ r ft . add '^ Quicum.l.

c "madeffi„ t>q uotZZt^ PeAivit ' &
v.ribusquaficoS atUm C ° die c oive-
P^-fet, vocis conrS^^^^mfperari
«q«e ad g ravitatcrn ^«e, j * »in,i pnden^

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuestLLC.

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.

Pflt 1 1687

a?tatem intcr feniores mvftas numerari polTet , Sc
ultra l« annos in minifterio exegilTet , confidentem
ipforum candori rogaflc , ut & publice & priva-
tim, dum viveret ipfe, fui in precibus rationem
haberent, quo lenirctur dolor inde conceptus,
quod ob morbi vehementiam preces concipe-
re, ubi vellet, non valeret; nunc vei6 petiifle
colloquium cum ipfis , ut fi Deo vifumefiet, fe
rebus humanis eripere, haberent, quo fe mutuo
folari poffent argumento, quod extremum va-
lere ipfi dicere fuilTet conceflum , fi aliter Deo
vifum eflet , quod tamen non crederet , vel
hoc iplum aditum ad amicum reditum para-
ret. Teftabatur vero, qu6d in fui minifterii
curriculo orthodoxiam & vcritatem docuiflet,
qua de re fit certus, quodquc in eadem perfc-
veraret. Addebat , fe nec efle Cartefianum, ncc
Coccejanum , quamvis cum utroquc confenti-
ret; non enim fe ftifcepifle veritatem eo no-
mine, quod Coccejus aut Cartefius eam doce-
rent , fed quod illam in natura & in verbo Dei
ftabilitam deprehendiflet , feque Chriftum ha-
bere pro fuo magiftro; quodque potius, qnam
ut fequeretur novos magiftros , fenfiflet cum
Calvino, Beza, Bucero , Meianchthone , Lu-
thero & Zwinglio, cum rccentiores illos ha-
beat pro arqualibus 8c coartaneis. Commenda-

F 3 bat

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.

Pflt 1 1687

batillis pacem & concordiam, quod exiftima-
bat, fe jure quodam ab ipfis pofcere poffe,
quod Ecclefiae Leidenfi ultra l. annos inferviifl
fet; petebatab iis utcoetum hunc Leidenfem, qui
tcmpore fui minifterii fatis pacificus fuiffet, porro
per vinculum pacis in eodem ftatu confervarent
addens , fe pofle hujus iaudis teftimonium ipfis
dare, quod fibi ab extremis caviffent ; adjunge-
bat, fc nullam concipere fpem ab hoc morbo
convalefcendi , nec co minus pacato & tranquillo
ammoclTe; quod faftidiretmundum, cujus fafti-
dium fuifletin fe cxcitatum; repetiitque; hoc
eft mundiexcitarcfaftidium ! Sic valere ipfos juf-
fit & Ecclefiam Leidenfem. Refpondebat Rcver.
Hollebekius omnium nominc, ultimumque va-
leredicebat verbis admodum appofitis & venera-
tionem fpirantibus , quemfecuti funt finguli co-
dem affeclu & dextentate. Deinde omnfum no-
mine preces concipiebat idem Rever. Dn. HoIIe-
bekius admoJum conaiuas rei pnefenti & ferven-
tes, Poft preces finguli maximo animi motu Ve-
nerandoSenivaledicebant. Poft eorumdifceflum
vifitavitipfum Ci. Meldcrus ; ego quoque cum
Revcr. Dn. vandtr Leepoftcaacccfli,fed cum val-
de fatigacum ex ifto colloquio deprehenderem,
neque mihi perfuadere pofftm , inftantem
noctem futuram ipfi effe ultimam, brevibusver-

bis

bis & more antehac confueto, quando iplurn fc-
quenti dic refalutacurum efle fperabam , valere
jufli. Subfecutus MafTifius, Medicus expertitfi-
mus , qui cum ab segro ita difcederet , ut fignifica-
rc c, fe dubitare, an craftino die vivum fit vifurus,
refpondit , hunc nuncium (ibi non mgratum effe. Poft-
ha?c cum nepos ipfius Carolus Crucius depreca-
retur, fi quid forte perincuriam omifilTet officii,
quodipfidebuiflet, eaarrepta occafione , segerli-
berisomnibus pracfentibus,&qui ex iis natieflent,
valeredixitiis verbis, qunc accommodatacrant ad
fin^ulorum fortem & conditionem , ut quilibet
fibi convenientes admonitiones factle poiTet ap-
plicare, atque fic ipfis omnia faufta fuit appre-
catus.

Mifcuit deinceps fermones quosdam cum ge-
nero Cl. Burmanno de vitaxterna, acinterbeatam
analyfin nihil incerefle nifi mutationem cogica-
tionis j quod cum hunc in modum Vir ille inter-
prctatetur , quod in cxtis alius & longe per-
fe&ior ctTet futurus percipiendi & cogitandi mo-
dus; & hanc mutacionem illud efle quod mor-
tcm vocamus , rogaretqne , num \\xc mens ipfius
eflec ? affirmavit Opcimus Senex, atque ex eo fee
reficiebat.

Ciim vero mentio fa&apofleacffet abeodem
Burmanno Refurredlionis ex mortuis, admodum

ex-

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.

Pflt 1 1 687

extoliebat myfteria religionis Chriftianar , dicens
hmK verum efie characteem ver* religion" '
qnod myfteria contineret , fi„ e ils religionem e(T
rnera m Eth ad rationis normam » ordi

atque eum ,n finem commendabat legi ea , qux in
hbro de Ongme erroris fub finem fuifTet com-
mentatus.

Hinc juffit fibi prdegi i & z ad Philippenfes

1C Pailius mMm

caufam decidit. Paulo poft 2 >. Pf a I mum canMri

dum , annu t. Sic bis prcces.qu* prius fuerant ob-
1**, ad ,lh us poftulata a Cl Burmanno fuerunt
tottx , qu.bus fe non mediocriter rcftVi often
debat Paulb ante obitum adhuc R™? «TS,"
dedudus fu,t ad focum, ad quem tamen mox
debu,t red.re. E6 redofto, cum elfet, vix dift? n .
ft. qu,d poterataudiri, voce aphthis intercE
nifi qood Mofis & Eli* nomcn intelliaeretu r
tandem rogavit, aux hora eflet, ac inox corpus'
«lanumque extendcns inter fufpiria Rever Hol
lebekn Alphenfis Paftoris, placidiifime £
vt, poftquam coepifiet numerari xv. Ofto^s
.ntcr pnmam & fecundam nodturnam. " S '
V.xerat AnnosLxxx, , menfes duos, diesqua.

tuor, relitfis iiber s iv annn.m m,; 1
u. ri . • /' quorum ma or natu fi ha

Marianupta primum iuerat Rever. Dn. Dionyfio

Crucio , Paftori primum Haferfoude poftea Neo-
ma^i , ac poft ipfius obitum Celeber. Fr. Burman-
no Paftori & Profeflori S. S. Theol. apudUltra-
je&inos digniflimo; minor natu Sara, quarPa-
trtmvi. dierum intervallo eftfccuta, nuptacum
fuiflet ConfultiflimoBrouwcroPractorihujus ur-
bis AmpliiTimo, fua morte dolorem dolore cu-
mulavif, at majornatu filius Confultiflimus Ca-
roIusHeydanus Aauarius hujus urbis laudatiffi-
mu s duxerat uxorem le&iflimam Virgmem Ja-
cobam Swanenburg filiam Nobiliflimi Sc Con-
fultiflimi Pauli Swancnburgii Confulis, dum vi-
vcret, hujus civitatis prudentiflimi , quae antc
aliquot annos mortalitati fatis fecit. Filius vcro
natu minor Johannes e primariis urbis Roteroda-
menfis negotiatoribus matrimonio jundlus eft
cum Cornelia filia Cornelii Schilperoort A&ua-
rii Rhenolandiae. Prater liberos vidit nofter Sc-
nex nepotes & abncpotes , quae fingularis Dei be-
nedi&io, fuperftitibusxm. ncpotibus & tribus
abnepotibus.

Sic cmenuis eft prior illud iter> quod nobis
emetiendum eft omnibus , annorum fatur & brc-
vis vita:. Fateor equidem fi comparentur anni
ejus cum iis, quos vivunt homines communiter
omncs , de brevitatc ejus nos conquerendi jus
nuilum haberej atquaevis etiam longiflima vita,

G ubi

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.

Pfltll687

ubi praeterierit, nihil relinquit nifi fui memo-
riam - y ^ixijfe jam dicimus Heydanum , quod ver-
bum etiam de infante unius diei ufurpamus.
Quid vero ficum xternitate , quam jam ingreffus
cft comparemus.-* nihii cft nifi pundum , quod
evanefcit, hominis cujufcunque, etiam maxime
longaevi , vita. \Jbi nunc es maxime Theologe ?
ubi es Vir incomparabilis ? Quo me mifer confe-
ram. ? ubi te inveniam ? fruftra qusero in xdibus,
fruftra in fuburbano; non invenioin Academii;
non reperio in templo : exuvias cua: humo man-
dacae funt , at tu ipfe evafifti in ccelum; ibi in choro
es angelorum, ibi in medioanimarum beatarum,
ibi triumphas cam Chrifto Servatore tuo, quem
medutlitus hicdum eflesamabas} ibi te reperiam,
ubi Dci voluntas me juiTeric fequi. Quac e terris
funt orta ttrraitcrum accipit, in ccelum quicquid
eft cocleftc revcrtitur. Haec folida eft confolatio,
quaChnftiani fuperiores fumus Ethnicis. Hi ne-
ceffitate fe munitos putant fatali; lex univcrfi eft,
ajuut, quae jubc t nafci & mori. Sic eft, fateor; quid
deindc »$ Si nihil mei poft morcem remanct, an
hoc me folari poteft , quod relinqueredebeohujus
\irjegaudia? an avarus gaudebic , quod relinqucn-
dae di vitia?? luxuriolus, quod carendum voluptati-
bus? ambitiofus , quod honoribus? an hic necefll-
tatis cogitatio luppetias feret? an non potius ex-

afpe-

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuestLLC.

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.

Pflt 1 1687

afperabit dolores, animo dum ofFertur \ dum co-
Pttatur , non tantum carendum , fed ncceffario ca-
fendum effe his omnibus > Homini , qui dum vi-
xit ludibrium&pilafortunaefuit, forte hxcinde
orietur confoiatio , quod impofterum non fit fub-
iiciendus ejus exagitationibus : at quam illud,
quicquid eft , eft exiguum I imo quam vanum , U
cooitetur, id abomni ratione effe alienum 1 ani-
mas perire cumcorporibus ratio improbat, Scri-
ptura plane abominatur. Quid ergo , fi , dum mi-
feriis hujus vi« pr* aliis fuifti fubjeclus, non cal-
cafti itcr virtutis? fi non agnovifti viam jultitiae;
fi non habeas fponforcm , qui apud Deum vi fui
meriti pro te intercedat, qui impetret, ut cum La-
zaro loco miferiarum, quas dum viveres exantla-
fti, folatiofruaris? Hkvero pratEthnico trium-
phat Chriftianus, qui novit, aditum quidem ad
mortem effe miferum , (fi cum morbis , fi cum
doloribus diu fit luftandumj mortem ipfam
miferam non effe, ccrto eft perfuafus. Novit, iuum
Vindicem viverc; in cjus meritis le in volvit; novic
nullumaliud nomen effe , in quo oporteat nosfer-
vari prseter nomen J* Chrifti; certuseft,hbi rcmiffa
effe peccata, quod pretiofo ianguine iphusomua
fua debitafint delera-, videt ocuiis ftdei amorem,
quoeum illeample&itur-, videtcxpanfaejusbra-
chiai videt paratum ad fe liberandum • ruit ergo

G i in

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.

Pflr 1 1687

in ejus amplexus , mundana negligit , cceleftia tan-
tumfpirat, ficornatus& indutus excipituraChri-
fto candidatus immortaiitatis & communioneejus
fruitur j exfpedans beatam corporis fui refurrc-
ftionem. Uxc folidaeft confolatio , qua:nititur
ejus verbo & promiftis , qui fallere cft nefcius , imo
qui fallere nos non poteft, Ita erga fponfum fuum
fuitanimatus Heydanus; ita & nos animari opor-
tct.

Tu 6 Benigne Deus , indue nos virtute ex alto,
fan&ifica noftra corda, ejice Amorem mundi , im-
prsgna nos Amore tui , pafce & folare pedo Vcrbi
tui, duc nos inomnem veritatem,verbumtuum eft
veritas j indulge noftris erroribus, expunge debita,
fuccurre infirmitati fidei , indue nos veftibus fra-
orantibus primogeniti ex mortuis,fufcipc ad te,ut
ttcum Gmus&vivamus. Tibi, Clementilfimum
Numen, fit laus, honor & gloria in fecuia. Amen.

Errata.

Pa2 A.4.b.lin.9. a fine lege P£/%* Pag. B. 4-a.lin.
ii . lege tormentum, huic. Pag. C. x. b. lin. 4. lege quw

auennalem. Hn. $>• lege © annexis.

ufcTER

T>kni(fimi JEternitate Viri

X). ABRAHAMI HEIDANL

patre\ avo

Confpicuis Ecclefiae Luminibus

N A T V S,
Eorum Pia Veftigia tam fideliter preflit,

ut

POSTQVAM PARENTES

Inquifitionis Technas & Diras,

Exilia , & Chriftiani Nominis contemtum,

Jpfeque

Hominum malevolorum odia , obtreftationes,
Et quse non fortunae ludibria
Experti (Jfent,
Omnesque in Minifterio confenuiflent,
Continuata per fucceffionem ferie,
Centefimum Vigefimum & Odavum Annum

expleverit,
Ac

Quod vulgare non eft
Lugduni in Batavis ultra unum & quinquaginta,

Et in totum

.Vltrafex&quinquaginta, quosPaftor exegit,

annos numerare poflit.
Minifterii laboribus fere ad extremum funttus,
Nunc dura nunc Pacatiora tempora nactus,
Per laudes & convitia ivit,
Semper fibi fimilis.
Nec opprobria nimis extimuit,
Nec per Encomia inflari fe paflus eft.
Pacis & Concordi» fummus amator,

G 3 EcJ

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.

Pflt 11687

Ecclefiae Defenfor ftrenuifiimus,
AnnosOdloginta & unum,
Menfes duos, dies quatuor
Patriae Ecclefi» & bonis omnibus utilis
Pie, Generofe, Candide
Sibi & Deo fuo
Vtxit.
In Fata Conceffit
Ipfis Idibus Oftobris A N N i M DC LX X VIII.
Chriftiano, forti & placido exitu,
Omnibus , Veritatis , Probiratis, Juftitias
Reclique amantibus
Nullis temporum injuriis abolendam
SuiMemoriam reliquit.
Vivetque Ejus poft Funera Virtus.
Hoc MonumtMutn
Ea qua par eft Pictatc, Revercntia ac ftnceritate,
Ncc fucatis fed quibus & adverfarius fubfcribcre debcat,

Elogiis

Amatiffimi mihi & AmantifHmi mei
AVI OPTIMI
S. F.

Ex maxima natu Filia Ncpos

Carolus Crucius.

In Obitum

fingularis
Tietatis, Eruditionis , ac facundiat
V I R I

ABRAHAMI HEIDANL

S. S. Theologiae
In Urbe Lugd. Batav.
Profeflbris , dum viverer , ac Paftoris Primarii ,

Ad

CAROLUM CRUCIUM,
Digniffimum
Avo Suo JMepotem,
E L E G I A.

Ereone vixit avus , Cruci, tuus j oraque prcffit,
Qu* toties animum comminuere meum ?
Illa filent : nigraque brevi condentur arena
Heu quantum eloquii vihs arena tcget 1
Parce tamen lacrimis, & jufto parce dolori.

NilDOteruntlacrim*,ra>tuusiftedolor.
Hzc data lex homini eft. Quod nos aliquando fequemur,

Ouod Tibi monftravit fxpe, prarivit iter.
Sir^lacitum ccelo. Cceloparere necefleeft.

Nonhoc , quem luges , fi queat , ipfe neget.
Hoc docuir popuUm^uefuum , carofque ncpotes:

Hoc docet exemplo , qm prms ore , fuo.
Hic te Bere vetat. fperne fupremum,

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.

Pflt 1 1687

Hortamcn magni f#pe f ecutus A vi.
Ille quidem interiit flendus populoquc Tibique*
Me tua , me populi , mc mea damna premunt.
Sed tamen interiit Senior : mortemque iubivit,

Omni quam vita praemeditatus erat.
Eft aliquid, didiciffemori ; pafluque volente,

Quando fata vocant ultima , fata fequi.
Eft aliquid , laudum titulis & honoribus au&um

Florcntcm multaprole Yiderc domum :
Et natos , & pcpetuos numerarc nepotes.

In quorum ferie , Carole , primus eras.
Illius hserebas latericomes : Illius orc
Legifti madidis uhima verba genis.
Num Tibi fuccurrit fupremae nodis imago 1
Qxxx vox , qui vultus jam morientis erat ?
Magno animo occubuit : vultuque , & pe&ore forti

Naturae legi paruit , atquc Deo.
Nec tamen occubuit. Mens eft, qua vivitur : illa

Vivit , & cxtremum vivct ad ufque diem.
Quod fuerat mortale , jacet. Populabile corpus,

Ettantum cineres offaque terra tenet.
Fama viri totum fpatiofa perambulat orbem,
Altaque contempto fcandit in aftra rogo.
Dum Studiis conftabit honos ,dum Leida vigebit,

Dodorumque leget fcripta, legetur avus.
In linguis animisque hominum , per faecula , vivet.

In confanguincis cordibus , inque tuo.
Utque fit exiguum hoc : pro vita hac , vita percnnis

Eft data ; qua majus nil haber ipfe Deus I
Sedibus adfcriptus fuperis , coeloque reccptus,

Debita coclicolis otia laetusagit.
Hic fortunatum nemus , arvaquc luftrat,

Quo fibi commiflas antc vocavit ovcs.
Hic pace aetema fruitur. candcntis olympi
Hk admiratur templa, fuumqueDeum.
Ergo age , parcc qaeri : nec eum vixiffe putato,

Carole , cui vitam fama , Deufque dedit.
Ingenium in terris : Animaaethere vivitinalto.
Hxc funt Heidani . csetera mortis crant.

EPI-

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.

Pflt 1 1 687

i

EPITAPHIUM.

icknus j«eet hic , noftri f acundia fecli,
IlUfcnexPyliopto»™"'""^

H

Aliud.

Aliud.

nmmodovidit, amavit,

H ic jacet illc fen« . <W c ™'T£ ote Venus.

Sincer. colnit relhg >one 1* a n$>

^»^^ Viat0r " bi -

Dc codcm.

D. > fur j m phion Thtbas firuxift cantnde,
Tcrrtno tthtrtum condtrc ma,us opus.

Pctrus Franciuf.

H

IN

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.

Pflt 1 1687

I

IN TUMULUM

Vlri per Belgicum Orlem Famigeratijfimi,

D- ABRAHAMI HEIDANI,

S. S. Theol. Dottoris,

&Profeflbris inllluftri AcademiaLugdunoBat. Primarii
Ut & Ecclefiaft* fupra Octogenariam ^tatem admirandi,
per Annos ultra unum & quinquaginta,
raro, vel nullo Exemplo,

^^ogitotiusquantumfcimus^elgii^enioris^JEvinoftriBez^

EPIGRAMMA.

"V/T ortuus heu Populi pater eft , augufta Lyca:i
r 1 / X Gloria , deliciumque Orbi» & Urbis erat
Mortuus HEYDANUS ! fatis cft fparfiffeper Orbcm

Vir Laudes fuperans , In vidiamuue premens
Non opus cft verbis Lacrymas fingul[ib l:s addo

Nam ncgat ad folitum Mufa redire mctrum

Mijn Noten fijn onjteld , m ij n geeften fonder a Jer
Mi)n Zan&uft kan zeen voih X uaL.... er '

Belgice,

mjn geefu,
mg-luft kan geen tofs , ly y ierve „ ^ £

Piis Manibus Vcnerandi Senis
ipfcsravncrdecumbcnsficlanguidusp^rentabat.

-dbrahamophilos.

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.

Pflt 1 1687

cippvs

s u p e R

Beatos «iamnum & facros Manes
^ C * cM " rimir ' R ''

D ABRAHAMI HElDANL

"» ■.«oldomrot.foor.m
H»oap»f«" n P'*8"? f diap0 naer.t«vo.
R I ppot«.*«« 0 ffl , ; > £ u ll.n.eo.aorg«,
Te facit imrnitcm , Mcn • , 5w „-
Et «pidom molms opos, leo ro( , ris .

Vot.tr.his, f»""' e '"^;; dum eot. Ctbedr.
Aft cti»m mmm» , « Rob T cmpc

Sif»s,i^';"°r iampu lpi.».cmp!i
Fer.li tcntarc : r»b» , I»» P \ , or „
S,,a»boot f» f« ^ u h „ (ecnmqoc rcvolvcnt
In cl»aes »mm»t» 'o» s .' veSion is

R«P f" r " rrJnt ?: t ' T " rcm, Nomcnqoe vcrcnaon.

J poithom» f'°^"'"^- u wn vot. <^ mo:n % ircn , is
Horrcfcetqoe .ay P ^ ia rtmp i 0 .

Public» foltenni rei Colo.io,
Iplx & Pirr.dum Hurus ^ njdatntaS ,on.s
T ? hcf.enlqoe Hc ' onj* J bufta C uprcffos
Ttift e mi..iftcri"«' l aam „6q..c perenn.

Cauia Dci , viduata JJ»u f blte , Vifti,
Armatafve manus. Tantum %

Qucij

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.

Pflt 1 1 687

Nob.s pars D,vina cad,t ; fed & invida Tantum
Luftrorum numero Lachefis violavcrat ignem,
Uamnararque rudi. Batav* fenfiftis Athen*
Lc tu Cura vm , foliti Grex uberis orba. '
Ura et ,am nunc nota rapit , vultufve ferenos

EfFusato/pernemanu. viduamur utroque
Munere; dderti , nl mcns confulta reponat :
Stare cuKiem veri cft ,-fcd & Huic parsma-na triumphi
v-cdere , acmenta rude cui permiuit arena,
Major f mvefpIi preuojam vepdicat aftris,
Adde affinc dccus , geminar confinia lucis,
Altcrnum molita jubar, nomenque proprinquum
Auguftante rogo , dirat trepidabile NocU H
bchcet excdimus luci , niu* Providus ^ther
Lmentos cineres redivivo Heroe rependat,
llluitrcfve animas , gcnus immortale Sioni,
Cotmnuo rcferat ccelefti e femine partu.
laha Defun£ti placido fub marmore Manes
Accp,ant requiem gregis folidante Triumpho,
Et votum faturante Viri , dum Pondera anheii
Atlanus fubit Herculea: vis pofthuma Turba?.
Interca md,getes inter Menscoelica ccetus
Exukare polo , Supemmqi.e applaudere Regi
Et luxum calcare foli. Tantum , *que Viator,
Has cape fupremas loculi de pcgmate voces.

Profoppp^ia Defun<3iloquentis,

BujU vVes. Ser* thatmum co gm fce feneBa, 1

Vtxt , Hoftes ; f *, viu mihi , „ ec defuit 0rhi . /<f^%

^Zqua ntets , Patrt* commoda , fantia Deo.
Htnctumulo fn P ompa „ efai . vij ^ ?

Ltc unttnn : ut mertta es , ft t , preCor % Hmbra m \
f.pprettum t„ fuperis. ^antum memtmfc piorum e a \
Vos daie ftgn* Solo j „ os mcliora , Polo. V

Compofitus a
G. HUCHTINGIO.^. Ihtol.Sud

J

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.

Pflt 1 1 687

Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.

Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.

Pflt 1 1 687