Skip to main content

Full text of "Opera omnia in unum corpus digesta ad fidem editionum Coloniensium : cura et labore monachorum sacri ordinis Cartusiensis, favente pont. max. Leone XIII"

See other formats 


Digitized  by  the  Internet  Archive 

in  2011  with  funding  from 

University  of  Toronto 


http://www.archive.org/details/operaomniainunum30deni 


DOCTORIS    ECSTATICI 


DIONYSII   GARTUSIANI 

OPERA  OMNIA 


T.  3U 


IMPRIMI  POTEST 

Fr.  Renatus-Maria,  Prior  Cartusise, 
in  festo  S.  P.  N.  Brunonis,  Conf.,  anno  1905. 


IMPRIMATUR 
Tornaci,  21"  Octobris  1905. 
V.   Cantineau,  Canonicus,  Censor  librorum. 


D.  DIONYSII 


CARTUSIANI 

OPERA  OMNIA 

m  INUM  CORPIS  DIGESTA 

AD  FIDEM  EDITIONUM  COLONIENSIUM 


CURA  ET  LABORE 

MONACHORUM  SACRI  ORDIMS  CARTUSIENSIS 

FAVENTE  PONT.  MAX,  LEONE  XIII 


SERMONES   OE   TEMPORE  (Pars  secunda) 


TORNACI 
TYPIS    CARTUSIvC    S.    M.    DE    PRATIS 

MDCCCGV 


THE  INSTITUTE  OF  KEDIAEVAL  STUDIES 

IC  ELMSLEV  PLACe 

TCRONTO  5,  CArtADA, 


jAi^    3 


-  n 


3  9i-0 


DOMINICA  QUARTA  POST  PASGHA 


ENARRATIO  IN  EPISTOLAM 

OMNE  DATUM  OPTIMUM  ET  OMNE  DONUM  PERFEGTUM  DESURSUM  EST.  JaCOb.  I,  17-21. 


IN  epistola  hodierna  sacris  doctrinis  re-  A  na  perfecta,  non  absolute,  quum  dona  glo- 

ferta,  prinio  docet  nos  beatus  apostolus  riae  sint  utique  digniora,  sed  in  suo  genere 

Jacobus,  in  vera  humilitate  omne  bonum  et  naturalium  donorum  comparatione,quia 

Deo  adscribere,  gralias  agere,  mentem  cu-  immediate  conjungunt  nos  Deo  et  gratos 

stodire,  in  bonis  proficere.  Itaque  ait  :  ei  efficiunt,  atque  per  ea  dona  gloria)  pro- 

Omne  datum  optimum  et  omne  donum  meremur. 
perfectum  desursum  est.  Quidam  per  «  da-         Omne  ergo  hujusmodi  donum  «  desur- 

tum  optimum  »,  intelligunt  omne  doniim  suin  est  »,   id  est  efficienter  descendens 

nalurae;  atque  per  «  donum  perfectum  »,  a  Patre  luminum.   Qui   licet   ubique  sit 

omne    munus    gratia^.   Alii    per   «  datum  lanquam    incircumscriptibilis  ac  immen- 

optimum  »,    accipiunt   quodiibet   munus  sus  (unde  per  Jeremiam  testatur,  Coelum   Jer.  xxm, 

gratice;  et  per  «  donum  perfectum  »,  mu-  et  terram  ego  impleo);  nihilo  minus  in  "^" 

nus  quodlibet  gloriffi.  Nec  dubium  quin  B  coelo  empyreo  specialiter  esse  et  habitare 

littera  possit  aptari  ad  haec.  Omne  equi-  asseritur,  quoniam  ibi  clarius  cernitur,  et 

dem  bonum,  utpote  omne  donum  naturae,  evidentius  ac  sublimius  operatur.  Propter 

omne  donum  gratia^,  omne  donuin  gloriee,  quod  in  Deuteronomio  scribitur  :  Non  est  Deut.wwn, 

et  quidquid  citra  Deum  est,  a  Deo  proflu-  alius    ut   Deus   rectissimus  ;  habitaculum  "''''^' 

xit.  Si  ergo  «  datum  optimum  »  referatur  ejus  sursum,et  subter  brachia  sempiterna. 

ad  dona  natura?,  «  datuin  optimum  »  con-  Denique  per  «  Patrem  luminum  »,  intel- 

venienter  intelligitur  intellectus,  et  quee-  ligi  potest  vel  Deus  Trinitas,  a  quo  omne 

cumque  ejus   perfectio   naturalis.   Omnia  lumen  (tam  naturale  quam  gratificum  ac 

equidem  naturalia  sunt  a  Deo  immediate  beatificum)  est,  vel  persoiia  Palris  aeterni, 

vel  mediate,  id  est  per  creationem,  vel  per  a  quo  increatum  est  lumen,  quod  est  uni- 

causarum  secundarum  cooperationem  seu  genitus  Filius  ejus,  qui  est  lumen  de  lu- 

subministrationem.  Unde  et  Aristoteles  di-  C  mine  :  de  quo  scriptum  est,  Erat  lux  vera;  /oajjn.i.o. 

xit,  quod  ab  hoc  ente  dependet  coelum  et  de  quo  et  Simeon  juslus  dixit,  Luinen  ad  Luc.x\,%'1. 

terra,  et  tola  universi  natura.  Et  iterum  :  revelationem  gentiuin.Sed  et  Spiritus  San- 

Ab  ipso  (inquit)  omnibus  communicatum  ctus  est  lumen  «ternum  et  increatum,  a 

est  esse  et  vivere.  Doiia  vero  nalura?  di-  Patre  procedens,  iino  a  Patre  et  Filio,  tan- 

cuntur   optima,    noii   quasi   donis   gratiai  quain  a  principio  et  lumine  uno.  Hinc  in 

prffistantiora,  scd  optima,  id  est  valdc  bo-  Joanne  scriptum  est  :   Non  potest  homo  joann.  m, 

na,  vel  optima  in  suo  genere  ac  ordine.  accipere  quidquam,  nisi  datum  fueril  ei  -"• 

Porro  dona  gratiae,  ut  virtules  theologica3  de  caMo. 
el  dona  Spirilus  Sancli,  etc,  dicunlur  do-         Apud  quon/id  est  in  quo,  won  est  trans- 

T.  3U.  1 


DOMINICA   IV  POST   PASCHA.    —  ENARRATIO   IN   EPISTOLAM 


16 


mutafio.  Deus  enim  est  actiis  piinis  et  ens 
absolute  perfectum,  in  quo  nec  est  mate- 
ria  arctans,  nec  potentia  limitans,  nec  dii- 
ferentia  contrahens.  Nil  enim  movetur  aut 
mutatur,  nisi  ens  imperfectum.  Quum  er- 
go  Deus  gloriosus  et  adorandus,  sit  ens 
primum,  summum,  ad  nil  aliud  vel  altius 
ordinabile,  sed  omnium  ultimus  finis,  ne- 
quaquam  moveri  potest  aut  transmutari, 
sed  ipse  stabilis  manens,  dat  cuncta  mo- 

Maiach.m,  vcri.  Hinc  per  Malachiam  loquitur  :  Ego 
Dominus,  et  non  mutor.  In  Numeris  quo- 

iN'um.xxin,  quc  fcrtur  :  Non  est  Deus  quasi  homo,  ut 

19  • 

mentiatur;  nec  ut  filius  hominis,  ut  mu- 
1  Tim.M,  tetur.  Ideo,  juxta  Paulum,  solus  Deus  ha- 
bet  immortalitafem,  id  est  omnimodam 
invariabilitatem.  Omnis  autem  creatura, 
60  ipso  quo  ex  nihilo  est,  in  nihilum  ver- 
tibihs  est  ex  se  ipsa,  ad  suam  niliileitatis 
originem  comparata,  ut  asserit  Damasce- 
nus;  et  verteretur  in  nihil  nisi  Creatoris 
omnipotentia  conservaretur,  ut  etiam  Pla- 
to  in  primo  Timsei  fatetur,  ubi  summum 
Deum  inducit  ita  loquentem  :  0  dii  deo- 
rum  !  quorum  pater  et  opifex  ego  ;  natura 
quidem  corruptibiles,  mea  autem  vohm- 
tate  incorruptibiles  estis.  Nec  vicissitudi- 
nis  obumbratio,  id  est  nulla  praeteritio, 
nulla  successio,nulla  alternatio  obnubilans 
aut  obumbrans  puritatem  et  immutabili- 
tatem  lucis  divinie  ac  increata?  esscntia?. 
Non  enim  sunt  in  Deo  plures  aut  succe- 
dentes  actus  intelligendi  sive  volendi,  sed 
uno  simplicissimo  et  seterno  actu  inlelii- 
gendi  atque  volendi  cognoscit  et  vult  se 
ipsum  et  omnia  alia.  Nec  actus  iste  ab 
ejus  diflcrt  essentia,  quia  in  eo  ideulifi- 
cantur  esse,  posse  et  agere,  seu  essentia, 
potentia  et  actio.  Porro  in  Beatis  est  ac- 
tionum  istarum  vicissitudo,  non  quoad 
beatificam  divina^  essenlife  visioiiem  ac 
dileclioiiem  ipsius  fruilivam,  sed  (juoad 
(juamdam  aliorum  quorumdam  uolitiam 
ac  amorem. 

Deinde  ponitur  beneficium  magnum  Pa- 
tris  cadestis.  Vohmtarie  enim  genuit  nos 
verbo  veritatis.  Potest  hoc  primo  expoiii 
de  creatione,  quia  sponte,  intellectualiter 


A  et  liberrime  cuncta  creavit  verbo  a)terno, 
juxta  illud  in  Psalmo  :  Ipse  dixit,  et  facta  p«.xxxii,9. 
sunt;  itemque,  Verbo  Domini  cceH  firmati   Hid.  e. 
sunt.  «  Voluntarie  »  ergo  «  genuit  »  (id  est 
creavit)«nos,verbo  veritatis»,id  est  verbo 
quod   est  veritas  ipsa.   Omnia   enim   per  yoa)i«.i,3. 
ipsum  facta  sunt,  et  sine  ipso  factum  est 
nihil.  Quibus  consonat  illud  Deuteronomii: 
Nonne  ipse  est  pater  tuus,  qui  possedit  te,  z^eu/.xxxn, 
et  fecit  et  creavit  te  ?  Quidam  autem  phi-  *^- 
losophi   putaverunt   omnia   profluxisse  a 
Deo  non  quasi  voluntarie,  sed  per  modum 

B  naturalis  emanationis  :  quorum  error  per 
prffidicta  destruitur.  Secundo  exponitur  is- 
tud  de  regeneratione  in  aqua  Baptismatis 
sub  forma  verborum  a  Ghristo  traditorum, 
quae  sunt  verba  veritatis  aeternae,  et  dicun- 
tur  etiam  sermo  seu  verbum  veritatis  in- 
creat».  Frequenter  enim  accipitur  verbum 
pro  complexu  verborum,  sicut  in  libris 
Prophetarum  :  Factum  est  ad  me  verbum 
Domini.  Et  in  libro  Judicum  Aod  ait  ad 
regem  Eglon  :  Verbum  secretum  habeo  ad  judk.  m, 
te,  0  rex.  In  Baptismo  enim  regenerantur  *^- 

C  fideles  ex  Deo  et  Ecclesia,juxta  illud  Joan- 

nis  :  Nisi  quis  renatus  fuerit  ex  aqua  et  joann.m, 
Spiritu  Sancto,  non  potest  videre  regnum  ^'  ^- 
Dei.  Unde  ad  Ephesios  habetur  :  Christus  Ephes.  v, 
dilexit  Ecclesiam,  mundans  illam  lavacro -^' '^''- 
aquse  in  verbo  vitae.  Et  recte  dicimur  in 
Baptismo  regenerari,  quoniam  ibi  sumus 
esse   spirituale,  quod   est  esse  gratia?  ac 
virtutum,  adepti.  Tertio   exponilur   sic  : 
«  Voluntarie  genuit  nos  verbo  veritatis  », 
id  est,Pater  per  Verbum  suum  incarnatum 
regeneravit  nos  et  redemit,  quia  a  pecca- 

D  tis  purgavit,  gratiamque  infudit,  secundum 

illud  Joannis  :  De  plenitudine  ejus  oinnes  joaHn.i,^^. 
accepimus  gratiam  pro  gratia.  De  Christo 
quoque  Gabriel   prainuntiavit  :  Ipse   sal-  Matih.wn. 
vum  faciet  populum  suum  a  peccatis  eo- 
rum.  Quarto  sic  :  «  Voluntarie  genuit  nos 
veibo  veritatis  »,  id  est,  per  evangelica) 
legis   veritatem,  doctrinam   seu  verbum, 
Pater  convertit  nos  et  esse  gratiae  contu- 
lit.  Hinc  Paulus  conversis  a  se  :  Per  Evan-   i  Cor.  iv, 
gelium  (inquil)  ego  vos  genui;  et  denuo,  '^^,^^^  ^^ 
Filioli  mei,  quos  iterum  parturio.  i9.         ' 


DOMINICA   IV   POST  PASCIIA.   —   ENARRATIO   IN   EPISTOLAM 


Deut.  IV,  7. 

Ps.  CXLVll, 

'20. 


Ut  simus  iiiitium  aliquod  creaturw  ej us,  A 
id  est,  primatum  quemdam  inter  creata 
sortiamur.  Quamvis  enim  per  naturalia  do- 
na  simus  praelati  irrationabiiibus  erealuris 
(unde  in  Genesi  dictum  esl  proloplaslis  : 
Gen.\,i%.  Dominamini  piscibus  maris,  et  volatiiibus 
coeli,  et  cunctis  animantibus  terrte;  atque 

Ps.  vm,  8.  in  Psalmo,  Omnia  subjecisti  sub  pedibus 
ejus,  etc),  tamen  per  dona  gratuita  popu- 
lus  cliristianus  ceteris  gentibus  est  emi- 
nenter  pra^latus.  Propter  quod  prima  Petri 

iPe/)Mi,".>.  inducitur  :  Vos  autem  genus  electum,  re- 

gale  sacerdotium,gens  sancta.Jamque  tem-  B 
pore  evangelicee  legis,non  utiquo  obstinatis 
Judaeis,  sed  fidelibus  Christianis  compelit 
illud  Deuteronomii :  Non  est  alia  natio  tam 
grandis;  el  illud  in  Psalmo,  Non  fecit  ta- 
liter  omni  nationi. 

Scitis,  fratres  mei  dilcctissimi,  vera  es- 
se  qufe  dico.  Denique,  quoniam  tanta  est 
Dei  majestas,  et  tam  magna  beneffcia  ejus 
sunt  super  nos,  ideo  consequenter  docet 
Apostolus  qualiter  in  Dei  obsequio  haberc 
nos  debeamus.  Sit  autem  omnis  liomo  ve- 
lox  ad  audiendum  ea  quee  Dei  sunt  et  sa-  C 
lutis,  et  quse  scire  vel  audire  oportet;  tar- 
dus  autem  ad  loquendum,  nisi  specialis 
ratio  poscat  oppositum,  quia  in  casu  sta- 
tim  loquendum  est  :  ut  si  aliquis  pericli- 
tetur  in  fide,  vel  veritas  fidei  requiratur 
ab  aliquo,  vel  innocens  condemnetur  ad 
mortem  et  aliquis  veritatem  loquendo  que- 
at  eum  eripere.  Itaque  proni  simus  ad  au- 
diendum  salubria,  nec  inconsulte  praesu- 
mamus  docere,  quia  ad  humilitatem  id 
pertinet,  et  tutius  est  audire  quam  loqui, 
quum  Salomon  dicat  :  In  multiloquio  non  D 
deest  peccatum.  Itemque:Vidisti  hominem 
velocem  ad  loquendum  ?  Stultitia  magis 
speranda  est,  quam  illius  correctio.  Hinc 
Pythagoras  discipulos  suos  pra^cepit  quin- 
quennio  silere,  ut  sic  opportune  discerent 
loqui.  Unde  in  Vitaspatrum  habetur,  quod 
et  abbas  Agathon  tribus  annis  lapidem  tu- 
lit  in  ore,  ut  disceret  taciturnitatem  et  lo- 
quendi  opporlunitatem,  prout  Salomon  fa- 

Eccie.mj.  telur:Tempus  Ioquendi,et  lempus  tacendi. 
Et  tardus  ad  iram.  Nam  ira  per  vilium, 


/•roi'.  x,19 

Ibid.  XXIX 

20. 


est  omnino  vitanda,  quoniam  rationem  ex- 
ca^cat.  Ira  vero  per  zelum,  non  nisi  ex  ma- 
gna  causa  est  assumenda,  quia  et  ipsa  ra- 
tionem  alflqualiter  turbat.  Propterea  in 
Ecclesiaste  scriptum  est  :  Ne  sis  velox  ad 
irascendum,  quoniam  ira  in  sinu  stulti 
requiescit.  Nam  ira  per  vitium,  efficit  ho- 
minem  fatuo  similem.  Ideo  subditur  :  Ira 
enim  viri,  id  est  ira  per  vitium,  quae  scili- 
cet  praevenit  rationem,  in  quocumque  sit 
\\0\\\mQ,  justitiam  Dei  non  operatur.  Mi- 
nus  dicit,  et  majus  significat.  Nam  talis 
ira  non  solum  impedit  hominem  a  justa 
operatione,  sed  etiam  ad  injustitiam  eum 
inducit,  quia  facit  eum  mensuram  rationis 
et  aequitatis  excedere.  Propter  quod  Salo- 
mon  loquitur  :  Ira  non  habet  misericor- 
diam.  In  Job  quoque  habetur  :  Non  te 
superet  ira,  ut  aliquem  opprimas.  Nempe 
in  Ecclesiastico  asseritur  :  Homo  iracun- 
dus  incendit  litem,  et  vir  peccator  turba- 
bit  pacem.  Ideo  ait  Psalmista  :  Desine  ab 
ira,  et  derelinque  furorem. 

Propter  quod  abjicientes  omnem  im- 
munditiam,  id  est  universa  inquinamenta 
mentis  et  corporis,  quatenus  casto  corpo- 
re  mundoque  corde,  fonti  totius  munditiae, 
Deo  sanctitatis  immensae,  obsequamini ;  et 
abundantiam  malitice,  id  est  continuatio- 
nem  operum  malignorum,  juxta  illud  Ec- 
clesiastici  :  Ne  adjicias  peccatum  super 
peccatum.  Vel  «  abundantia  malitiae  »,  est 
peccatum  ex  deliberatione  et  habitu  vi- 
tioso,  non  ex  ignorantia  vel  infirmitate, 
procedens.  «  Immunditia  )>  quoque  potest 
referri  ad  peccata  carnalia,  «  abundantia 
malitiae  »  ad  peccata  spiritualia,  quae  ex 
suo  genere  sunt  peccatis  carnalibus  gra- 
viora,  secundum  Gregorium.  In  mansue- 
tudine  suscipite  insitum  verbum,  id  est 
verbum  evangelicae  praedicationis,  quod  fi- 
delium  mentibus  est  insertum,  impres- 
sum,  infusum,  quoniam  Christus  per  prae- 
dicatores  suos  seminat  illud  in  nientibus 
credentium.  Vel  «  insitum  verbum  »,  est 
Unigenitus  Dei,  qui  per  fidem  habitat  in 
cordibus  nostris,  et  per  praedicatoris  ser- 
monem   audientium   inseritur  animabus. 


Eccle.  VII, 
10. 


Prov.xwn, 
i. 
Job  XXXVI, 

18. 

Eccli. 

XXVlll,    II. 

Ps.xxxvi,8. 


Eccli.  V,  5. 


6Q 
65Z2 


DOMINICA   IV  POST   PASCHA. 


SERMO   PRIMUS 


Quod  potest  salvare  anhnas  vestras  :  qno- A  mas   pias.  Mansuetudo  autem   specialiter 
niam  Verbum  a-tcrnumjVidelicet  Christus,      mentem   disponit  ad  susceptionem  verbi 
etficienter  salvat  per  gratiam  suam  fide-      divini,  sicut  et  ira  pra?cipue  impedit  bo- 
lium   animas  ;   evangelica   vero  .doctrina      num  hoc.  Unde  Ecclesiasticus  docet  :  Esto  EccU.vm. 
instrumentaliter  dispositiveque  salvat  ani-      mansuetus  ad  audiendum  verbum  Dei. 


SERMO  PRIMUS 


DE   TESTIMONIIS   DEI   ET   PR.ECEPTIS,   AUDITIONEQUE   VERBI   DEI. 


SIT  omnis  homo  velox  ad  audlendum, 
tardus  autem  ad  loquendum,  et  tar- 
dus  ad  iram.  Jacob.  i,  19. 

Dua)  sunt  partes  legis  divinae,  videlicet 
testimonia  et  pra^cepta.  Testimonia  sunt 
de  credendis,  ut  quod  Deus  est  unus  et 
trinus,  quod  Dei  Filius  est  incarnatus; 
preecepta  sunt  de  agendis  aut  omittendis. 
In  hac  autem  epistola  quaedam  ponuntur 
pertinentia  ad  testimonia  seu  credenda,  ut 
quod  omne  datum  optinuim  et  omne  do- 
num  perfectum  a  Deo  procedit.  Et  quam- 
vis  uaturali  ratione  id  possil  probari,  non 
tamen  potest  sufficienter  probari  ex  lumi- 
ne  naturali,  quod  omnia  sint  a  Deo,  eo 
modo  quo  fides  hoc  tenet  et  scriptura  libri 
Geneseos  docet.  Insuper  ad  credenda  per- 
tinet  quod  subditur,  Volunlarie  genuit  nos 
verbo  veritatis,  ut  simus  initium  aliquod 
creaturae  ejus,  si  intelligatur  de  regenera- 
tione  spirituali  et  supernaturali,  facta  in 
fonte  Baptismi  seu  per  instructionem  et 
gratiam  Christi.Cetera  in  epislola  hac  con- 
tenta  pertineut  ad  agenda  aul  omittciida, 
ul  quod  ait  :  Sit  omnis  humo  velox  ad 
audieiidum. 

Ilaquc  in  primis  obediamus  huic  brevi 
sed  vere  salubri  verbo  Aposloli,  quo  pro- 
fatur  :  Sit  oinnis  homo  velox  ad  audien- 
dum.  Quod  ctiam  ad  subjcctos  ac  simpli- 
ces,  ad  minores  ac  feminas  polissimum 
pertinet,  qui  sermocinationes,  exhortatio- 
nes,  correptiones  superiorum  suorum  ac 
sapientiorum  et  seniorum  fervide  debent 


B  audire,  memoriter  retinere,  strenue  adim- 
plere.  Verbum  etenim  Dei,  cibus,  robur  et 
medicina  est  animee,  vita  et  illuminatio 
ejus.  Ideo  loquitur  Christus  :  Beati  qui  Zwc.xi,  28. 
audiunt  verbum  Dei  et  custodiunt  illud. 
Augustinus  quoque  affirmat  :  Non  minus 
dignum  est  verbum  Dei,  quam  corpus 
Chrisli.  Idcirco  non  minus  reus  est  qui 
verbum  Dei  negligenter  audit,  quam  qui 
corpus  Christi  ex  negligentia  sua  cadere 
in  terram  permittit. 
Dcbemus  ergo  proni  esse  et  alacres  ad 

C  audicndum  vcrbum  Dci.  Primo,  quoniam 
verbum  Dei  illuminat  animam  ad  cogno- 
scenduin  ea  quse  Deus  ab  ipsa  requirit,  et 
sinc  quorum   notitia   salvari   non  potest. 
Vcrbuin  ctcnim  Dei,  est  sacra  Scriptura 
ct  salutaria  documenta  circa  Scripturam 
conscripta.  Hinc   ait  Propheta  :  Lucerna  /^s.  cxvm, 
pedibus  ineis  verbum  tuum,  Domine,  et  '"^- 
lumen  semitis  meis;  itemque,  Declaralio  /i„/,  130. 
sermonum  tuorum    illuminat,  et  inlelle- 
clum  dat  parvulis.  Qui  ergo  tardus  est  ad 
audicndum  salubria,  propriam  fugit  salu- 

D  lcm,  cl  habel  ignorantiam  crassam,  auiat- 
que  tencbras  sua)  mentis.  Sccundo  debe- 
inus    vcrbum    Dei    prompte   velociterque 
audire,  quia  menlem  in  amore  Dei  accen- 
dit  et  ad  proficicndum  inflammat,  juxta 
illud  Jcremiai  :  Faclus  cst  scrmo  Domini  /cr.  xx.g. 
in  cordc  meo  quasi  ignis  exa^sluans.  Unde 
ait   Psalmista  :  Ignitum   eloquium   luum   Ps.  cxvui, 
vchementer.  Et  Salomon  :  Omnis  (inquit)  ***^- 
sermo  Dei  igmtus.  Denique  sape  contingit  5. 


DOMINIRA   IV   POST   PASCHA. 


SERMO   PRIMUS 


5 


4. 


31. 


iit  unus  homo  audiendo  bona  de  alio,  in- 
flammetur  illius  amore  :  quanto  magis  au- 
diendo  verba  sacrae  Scripturse,  in  quibus 
infinita  Dei  bonitas,  perfcctio  et  beatitudo 
immensa  describitur,  ejusque  beneficia  ac 
promissa  narrantur,  et  quantum  dilexerit 
nos  recitatur,  debemus  sincerissimo  ejus 
amore  valide  inflammari,  sicut  ait  Prophe- 

/•«.  xxxviii,  ta  :  Concaluit  cor  meum  intra  me,  et  in 
meditatione  mea  exardescet  ignis,  id  est, 
in  cogitatione  mea  de  Deo  fervor  sui  amo- 
ris  accendetur  in  me. 

Tertio  debemus  veloces  esse  ad  idem, 
quoniam  verbum  Dei  curat  mentem  a  vi- 
tiis,  a  superbia,  ab  avaritia,  a  luxuria,  ce- 
terisque  peccatis.  Nam  contra  singula  vitia 
continentur  in  Scripturis  saluberrima  docu- 
nienta  et  sahitifera  prorsus  remedia.Quarto, 
quoniam  verbum  Dei  ferventer  audire,  est 
signum  bonitatis,  probitatis  atque  pruden- 

Eccii.m,  ti»,  juxta  ilhid  Ecclesiastici  :  Auris  bona 
cum  omni  concupiscentia  audiet  sapien- 
tiam.  Ideo  tardum  esse  ad  audiendum  ver- 
bum  Dei,  est  signum  malitiae  atque  stulti- 
tia?.  Quinto,  quoniam  verbum  Dei  libenter 
audire,  est  signum  probabile  prsedestina- 

Joanii.viu,  tionis  diviuaB,  Christo  dicente  :  Qui  ex  Deo 
est,  verba  Dei  audit.  Timeat  ergo  qui  ver- 
bum  Dei  audit  invitc,  quum  Christus  re- 
JbiUem.  probis  dixcrit  :  Propterea  vos  non  auditis, 
quia  ex  Deo  non  estis.  Sexto,  quia  per 
assiduam  audientiam  verbi  Dei,  duritia 
frangitur  cordis  et  emollitur  ad  compun- 
ctionem  et  devotionem  :  quemadmodum 
lapis,  quamvis  sit  durus,  guttariim  inci- 
dentia  peiforatur.  Hinc  per  Jeremiam  lo- 

Jer.  xxiii,  quitur  Deus  :  Numquid  non  verba  mea 
suiit  quasi  malleus  conterens  petram  ? 

Alia)  sunt  plurim»  utiUtates  et  rationes 
audiendi  verba  divina,  quia  per  ea  instrui- 
tiir  homo  (jiialiter  resislat  diabolo,  qiiali- 
ter  inter  boiia  et  mala  discernat.  ^eibuiii 
etiain  Dei,  hominem  consolatur  et  confor- 

II  n,«.iii,  lat  iii  spe.  Idcirco  ait  Apostoliis  :  Oiiinis 
Scri[)tiiia  (livinitiis  iiispirata,  iitilis  esl  ad 
docendum,  ad  aigueiidum,  ad  corripien- 
(luin,  ad  erudiendiim  in  jiistitia.  iit  per- 
fectiis  sit   honio  ad  oinne    opus   boiiiiiii. 


47 


29 


lii,  17. 


A  Sed,  heu,  heu,  et  iterum  heu  !  quoniam 
multi  proniores  sunt  ad  audiendum  verba 
scurrilia,  vana  et  frivola,  imo  pungitiva  et 
detractoria,  quam  verba  vitae  atque  salu- 
tis,  quum  tamen  dicat  Scriptura  :  Sepi  EccH. 
aures  tiias  spinis,  et  noli  audire  linguam '^"^'"'^^* 
nequam.  Emendet  se  ergo  qui  talis  est,  ne 
pereat  in  seternum. 

Prffterea,  juxta  doctrinam  Jacobi  apo- 
stoli,  simus  tardi  ad  loquendum,  nisi  suf- 
ficiens  ratio  cxigat  loqui  :  quia  ut  ait 
Gregorius,  Sicut  incauta  locutio  in  erro- 

B  rem  pertrahit,  ita  indiscretum  silentium 
eos  qui  erudiri  poterant,  in  errore  relin- 
quit.  Est  ergo  congruo  tempore  silendum, 
et  tempore  opportuno  loquendum.  Ait 
quippe  x\mbrosius  :  Patientia  silendi  op- 
portunitasque  loquendi,  et  contemptus  di- 
vitiarum,  magna  valde  sunt  fundamenta 
virtutum.  Pronior  debet  tamen  homo  con- 
sistere  ad  audiendum  quam  ad  loquen- 
dum,  ceteris  paribus,  quia  facilius  cadit 
homo  loquendo  quam  audiendo,et  majoris 
humilitatis  ac  securitatis  est  tacere  quam 

G  loqui.  Ideo  dicit  Ambrosius  :  Multos  vidi 
loquendo  in  peccatum  ruisse,  vix  quem- 
quam  tacendo.  Taciturnitas  quoque  est  sa- 
pientiffi  signum.  Propter  quod  a  Job  scri- 
ptum  est  :  Utinam  taceretis,  ut  putaremini  Jobxm,s. 
esse  sapicntes.  Denique  de  his  Sencca  pru- 
dentissime  ait  :  In  hoc  incumbe  ut  liben- 
tius  audias  quam  loquaris.  Quod  tacitum 
esse  velis,  nemini  dixeris.  Auribus  fre- 
quentius  quam  lingua  utere.  Quidquid  di- 
cturus  es,  tibi  dicas  antequam  aliis.  Taci- 
turnitas  slulto  homini  pro  sapientia  est. 

D  Qui  nescit  tacere,  nescit  loqui.  Insuper, 
quam  laudabilis  est  taciturnitas  ista,  tam 
vituperabilis  cst  loquacitas,  quia  insipien- 
ti;o  vanitatisque  signum  est,  animum  lae- 
dit,  dcvotioiiein  exstiiiguit,  evagationem  et 
iiistabilitalein  cordi  iiigignit,  el  inniimera- 
bilia  inala  oriuntur  ex  ea.  Idcirco  iii  Ec- 
clesiastico  verissime  scriptum  est  :  Qui  fccii.xix^a. 
odit  loquacilatem.exstinguit  iiialitiain.IIinc 
ait  Giegorius  :  Pravi  homines  sicut  in  sen- 
su  siiiit  leves,  ita  iii  lociilionc  pra-eipi- 
tes,  quia  qiiod  levis  mens  coucipil,  Ie\  ior 


29 


6  DOMINICA  IV   POST   PASCHA.   —   SERMO   PRIMUS 

lingua  protiniis  pandit.  Hugo  quoque  de  A  tem  pensando,  se  ipsos  pro  sua  iracundia 

S.Victore:  Vanus(inquit)sermo,vanse  con-  castigando.  Verumtamen   ira  per  zelum, 

scientisB  index  est.  3Iores  hominis  lingua  qua>  ex  amore  justitiee  sponte  assumitur, 

prodit,  et  qualis   sermo   ostenditur,  talis  ut  opus  virtutis  robustius  exerceatur,bona 

.i/n///i.xii,  animus  comprobatur,  quia  ex  abundantia  censetur. 

***■           cordis  os  loquitur.  —  Ecce  quam  necessa-  Postremo,  secundum  doctrinam  apostoli 

ria  est  refrenatio  linguse.  Propter  quod  Sa-  Jacobi,  abjiciamus  omnem  immunditiam 

Proi-.xxv,  lomon  asserit :  Sicut  urbs  patens  et  absque  carnalium  vitiorum,  omnemque  malitiam 

murorum  ambitu,  ita  homo  qui  non  potest  spiritualium  peccatorum;  cum  mansuetu- 

in  loquendo  cohibere  spiritum  suum.  dine  et  tranquillitate   suscipiamus  verba 

Amplius,  juxta  doctrinam  Apostoli,  si-  sahitis  a  magistris  et  superioribus  nostris. 

mus  tardi  ad  iram,  quae  est  vehit  qujipdam  Siquidem  ad   fructuosam  ac  dignam  sus- 
insania    mentis,    et   rationem   a   veritatis  B  ceptionem  seu  audientiam  verbi  Dei  sex 

consideratione  enormiter  impedit.  Propter-  requiruntur   aut   conferunt,  qua3   in   ista 

Job\,t.  ea  in  Job  asseritur  :  Virum  stultum   in-  tanguntur  epistola.  Primum  est  velocitas 

terficit  iracundia.  Et  Salomon   ioquitur  :  audiendi  :  unde  in  Ecclesiastico  habetur, 

Prov.  XIV,  Qui  impatiens  est,  operatur  et  exaltat  stul-  Fili,  a  juventute  tua  excipe  doctrinam,  et  ^(t;iv.,i8. 

titiam  suam.  Imo,  quam  vitanda  et  vitiosa  usque  ad  canos   invenies  sapientiam.  Se- 

sit  ira,  docet  Gregorius,  dicens  :  Per  iram  cundum   est  taciturnitas,  quia  verborum 

justitia    relinquitur,    gratia   vitse   socialis  tumultus  impedit  considerationem,  et  ani- 

amittitur,  mansuetudo  perditur,  lux  veri-  ma  quiescendo  fit  prudens.  Tertium  est 

tatis  excutitur.  Et  iterum  ait  :  Per  iram  mansuetudo,  quoniam  ira  obruit  animum 

splendor   Spiritus   Sancti    expellitur,   qui  ne    possit    cernere   verum.    Quartum    est 

Cf./s. i.xvi,  super    humilem    et   quietum    requiescere  munditia  a  carnalibus  vitiis,  quoniam  in  .9,,;).  i,  i. 

'  '''^"'  ^' dicitur,  quia  dum  ira  quictem  menti  sub- C  malevolam  animam  non  introibit  sapien- 

trahit,  suam  Spiritui  Sancto  habitationem  tia,  nec  habitabit  in  corpore  subdito  pec- 

claudit;  per  iram  quoque  sapientia  perdi-  catis.  Quintum  est  puritas  mentis  ab  inte- 

tur,  ut  quid,  quove  ordine  loquendum  aut  rioribus   et  spiritualibus   culpis.  Sextum 

agendum   sit,  nesciatur.  Denique  ira  est  est  mansueti  cordis  humilitas  :  superbis  /«co6. iv,6. 

unum  de  seplcm  peccalis  mortalibus:  ideo  enim  Deus  resistit,  et  superbus  informa- 

pronilas,   consuetudo  seu   assiduitas    ira-  tionem    contemnit,  quum    sit  magnus  ct 

scendi  est  damnabiliter  periculosa.  Dupli-  sapiens  in  oculis  suis. 

citer  quoque  fit  ira  culpa  morlalis :  primo,  Ecce  epistola  ista  saluberrimis  plena  est 

si  ipsa  commotio  sit  tam  immoderate  ve-  documentis.   Quantum  vero  Deo  compla- 

hemens,   quod   rationem  omnino  superat  ceat  diligens  oi'is  custodia  atque  discreta 

et   exstinguit;  secundo,  si   vindicla   qua;  tardilas  ad  loquendum,  hinc  patet,  quod  in 

infertur  aut  inferri  optatur,  nimis  excedat  D  quodam  ca^nobio  eral  devotus  monachus 

illatam    injuriam   seu   offensam    aut  cul-  districtus  observator   silentii,   in  tantum 

pam.  Non  autem  est  ullio  appelenda  anl  qiiod  nec  unum  verbum  voluit  loqui  sinc 

infligenda,  nisi  secimdum  rationis  censu-  superioris  sui  licentia.  Quumque  quodaiu 

ram  ac  juris  ordinem  ac  processum.   Et  tempore  inopinale  ortum  fuissct  giaude  iu 

sicut  unusquisqiie  debet  specialiler  luclari  cauiobio  illo  incendium,  et  iguis  tam  im- 

contra  peccala  ad  quae  pronior  est  ex  na-  petuose  procederet,  quod  ab  his  qui  ade- 

turali  dispositione   aut  consuetudine,   ila  rant  reprimi  non  valebat,  Frater  et  mo- 

qui  ad  iram  proclives  sunt,  sicut  choleri-  nachus  jam  pnTfatus  accurrit,  et  se  igni 

ci,  contra  eam   prwcipue  debent  conari,  oj)poncns,  protulit  tantum  hsec  duo  verba: 

Deum  pro  gratia  mansuetudinis  invocan-  Igiiis,  sta.  Et  mox  ignis  divina  virliite  re- 

do,  Christi  passionem,  patientiam,  mitita-  pressus  sletit,  celerilerquc  fuit  exstinctus. 


DOiMINICA   IV   POST   PASCHA. 


ENARRATIO  IN  EVANGELIUM 


ENARRATIO  IN  EVANGELIUM 


VADO    AD    EUM    QUI    ME    MISIT.    Joann.   XVI,   5-15. 


A' 


PPROPINQUANTE  nunc  tempore  do- 
minicse  Ascensionis,  recte  legitur  in 
ecclesia  die  lioc,  evangelium  prsesens,  in 
quo  Christus  ascensionem  suam  preedixit, 
atque  Apostolos  de  suo  corporali  recessu 
moestissimos  multipliciter  consolatur,  ut 
in  processu  expositionis  patebit.  Porro 
evangelium  istud,  quemadmodum  et  pree- 
cedens,  imo  et  sequentium  dominicarum 
evangelia  usque  ad  octavas  Pentecostes, 
sumpta  sunt  ex  sapientissimo  pulcherri- 
moque  sermone  quem  post  Coenam  Chri- 
stus  fecit  Apostolis,  in  quo  suam  resur- 
rectionem,  apparitionem,  ascensionem  et 
Spiritus  Sancti  missionem  clare  ac  diffuse 
pricdixit,  promisit,  et  per  hoc  consolaba- 
tur  Apostolos.  Itaque  ait  : 

Vado,  id  est,  per  passionem,  resurre- 
ctionem  ascensionemque  meam  revertor 
secundum  formam  servi  quam  indui,  hoc 
est  secundum  naturam  humanam  quam 
assumpsi,  ad  eiim  qui  me  misit,  id  est  ad 
Patrem  coolestem,  adipiscendo  ab  eo  bea- 
titudinem  pleniorem  quantum  ad  prami- 
um  accidentale,videlicet  corporis  mei  glo- 
rificationem,  in  ccelestibus  mansionem,  ad 
dexteram  Patris  consessionem.  Et  qnamvis 
Christus  ut  homo,  non  redierit  ad  Patrem 
motu  locali,  quouiam  incircumscriptibilis 
Deus  Pater  ubique  est,  tamen  ad  locuni 
in  quo  Pater  specialiter  esse  habitareque 
dicitur,  rediit  motu  locali,  ascendendo  us- 
que  in  cadum  empyreum.  Et  ideo  dixit 
Salvator,  Vado,  quia  in  proximo  luit  ut 
iret.  Unde  de  re  mox  futura  loquimur 
quasi  de  re  praesenti. 

Et  nemo  ex  vobis  intcrrogat  me,  Quo 
vadifi?  In  hujus  sermonis  exordio  legitur 
Joann.wn,  pcjp,,^,   Christuin    iutcrrosasse   :   Domine, 


36. 


/hid.xtv,-6.  quo  vadis  ?  Cui  et  Thomas  dixit  :  Domine 


A  nescimus  quo  vadis.  Quomodo  ergo  nunc 
Yeritas  ait,  Nemo  ex  vobis  interrogat  me, 
Quo  vadis  ?  Ad  hoc  respondetur  duplici- 
ter.  Primo,  secundum  Augustinum,  quod 
verba  heec  Christi  ad  tempus  ascensionis 
sunt  referenda,  ut  sit  sensus  :  «Vado»,  id 
est,  prope  est  ut  ascendam,  ad  Patrem ; 
«  et  nemo  ex  vobis  interrogat  me  »,  id 
est,  tunc  nullus  vestrum  quajret  quo  eam, 
quia  tam  manifeste  ascendam,  adstantibus 
angelis,  obsequentibus  nubibus,  quod  non 
erit  ambiguitas  quo  ascendam.  Videntibus   Aci.  i,  a. 

B  enim  illis  elevatus  est,  et  nubes  suscepit 
eum  ab  oculis  eorum,  ut  scribitur  in  Acti- 
bus.  Secundo,  dicendum  quod  in  principio 
hujus  sermonis,  quidam  Apostolorum  (ut 
tactum  est)  sciscitabantur  Christum  quo 
iret.  Deinde  de  coenaculo  sunt  egressi,  et 
Christo  coeptum  sermonem  continuante  in 
alio  loco,  ibique  dicente,  Vado  ad  eum  qui 
misit  me,  nullus  Apostolorum  quaesivit 
quo  iret.  Et  hoc  fuit  ex  magnitudine  ad- 
mirationis,  timoris  atque  moeroris,  pro- 
pter  ea  qua?   audierunt  a  Christo  :  nam 

C  ante  ha?c  verba  eis  pra?dixit,  Venit  hovsi  Joann.wi, 
ut  omnis  qui  interficit  vos,  arbitretur  ob- "" 
sequium  se  pra?stare  Deo.  Obmutuerunt 
ergo  ab  hac  inquisitione,  vehementer  atto- 
niti  et  dejecti.  Quam  eorum  desolationem 
quodammodo  exprobrans  Christus  :  Nemo 
(inquit)ex  vobis  interrogat  me,Quo  vadis? 
Sed  quia  /iwc  de  persecutionibus  vobis 
futiiris,  et  corporali  recessu  meo  a  vobis, 
locutus  sum  ootjis,  tristitia  aliqualiter  in- 
discreta  ac  immoderata  imptcvit  cor  ve- 
strum,  quod  ex  sua   imperfectione  non- 

D  dum  vere  paratum  est  ad  sustinendum 
mundi  adversa,  neque  me  diligit  dilectio- 
ne  pure  spirituali,  sed  partim  sensuali  : 
unde  et  cor[)oralem  meam  pra'sentiaui  ni- 


8  DOMINICA   IV   POST  PASCHA.  —   ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 

mliim  ciipitis,quam  Joannes  Baptista,  taii- A  da,  nisi  ipsorum   capite  glorificato.  Ideo 
quam  vir  perfectus,  non  curavit.  Non  enim      dictum  est  :  Spiritus  nondum  erat  datus,  Joaym.vu, 
legitur  Christum  corporaliter  visitasse  aut      quoniam  Jesus  nondum  erat  glorificatus. 
Joann.M,  sccutus  fuissc,  quouiam  caro  non  prodest  Fi  quum  venerif,  id  est,  postquam  Spi- 


61. 


quidquam.  ritus   Sanctus   vobis   fuerit  tam   gratiose 

Denique,   dicendo,   «  Tristitia   implevit  infusus,  ita  quod  a  vobis  abstulerit  om- 

cor  vestrum  »,   innuit  eos  vehementissi-  nem  inordinatum  timorem,  et  dederit  vo- 

me  contristatos.Ideo  eos  benignissimc  con-  bis  invictam  animi  libertatem,  inconcus- 

solatur^subdendot^er^t-f^o  qui  sum  veritas  sam  constantiam,  justiti»  stabilitatem,  ac 

increata,  veritatem   proportionalem   dico  fervidam   Dei   ac   proximi   dilectionem    : 

vobis.  Expedit  vobis,  id  est,  animabus  ve-  quod  totum  in  die  Pentecostes  peractum 

stris  salubre  est,  ut  ego  vadam  ad  Patrem  est;  ille  arguet  mundum,  id  est,  per  ve- 

(modo  prfftacto).  Cujus  ratio  subditur  :  Si  B  stram  prsedicationem  increpabit  homines 

eni^n  non  abiero,  Paracletus  non  venict  mundanos  ac  reprobos,  de  peccato  infide- 

ad  ros  in  tanta  plenitudine,  atque  in  signo  litatis  quod  habuerunt,e^  dc  justitia  quam 

visibili,  sicut  iu  die  Pentecostes.  Jam  ta-  omiserunt,  id  est  de  contemptu  et  omis- 

men  Apostoli  habebant  Paracletum,  prout  sione  justitia>.  Justitia  nempe  non  incre- 

requiritur  ad  salutem  :  siquidem  iu  die  pationem,    sed   laudem    meretur;   verum 

ibifi.\\,2i.  PaschtTc   insufflavit   in    eos,  Accipite   (iu-  omissio   et   contemptus   justitise   meretur 

quiens)  Spiritum   Sanctum.  Interim   quo-  redargui.  Arguit  quoque  Spiritus  Sanctus 

que  profecerunt  in  caritate  et  gratia  :  et  inundum  de  falsa  et  simulata  justitia  :  de 

sic  venit  ad  eos  per  gratise  incrementum.  qua   Christus   in    Evangelio   multipliciter 

Si  autem  ahiero,  mittam  eum  ad  vos  in  reprehendit  sacerdotes,  Scribas  et  Phari- 

signo  visibili  et  abundantia  maxima.  Cur  sa?os.  Bt  de  judicio  eorum  temerario,  vel 

autem  Spiritus  Sanctus  non  fuit  hoc  modo  C  de  judicio  divino,  quod  non  timuerunt,  et 

mittendus  nisi  post  Christi  ascensioncm,  de  temeritate  sua>  pripsumptionis,  qua  non 

diversa^  sunt  causa>.  Prima,  quoniam  Apo-  timuerunt  judicium    Dei.*  Erant    namque 

stolorum   ad  Christum    affeetio   quamdiu  homines  mundani  his  tribus  vitiis  speci- 

conversabatur  cum  eis,fuit  aliqualiter  sen-  aliter  implicati,  quoniam  infideles,  injusti 

sualis,  quia   revera  etiam  in  natuialibus  et  prgesumptuosi  fuerunt. 

fuit  pulchcrrimus   atque   dulcissimus,  et  Deinde  Christus  verba  sua  exponit.  De 

valde   amorose,   dulciter   atque  humiliter  pcccato  qtiidem.   Spiritus   Sanctus   arguet 

habuit  se  ad  Apostolos,  tanquam  ad  filios,  mundum,   quia    non   crcdidcrunt   in  ine 

discipulos,  amicos  et  fratres.  Quautum  au-  amatores  mundi,  videlicet  obstinati  Juda^i 

tem  affectio  habet  de  carnalitate,  tantum  alque  gentilium  multi,  quum  tamen  tot  et 

impedit  de  Spiritus  Sancli  receptione.Hiuc  taula  miracula  a  me  vel  a  vobis  fieri  con- 
Paulus  perfectionem  sortitus,Christumque  D  spexissent,  per  qu»  Deus  testimonium  ve- 

solum    spiritualiter  arnans   ac  speculans,  rilalis  pra>buit  evangelicai  legi  :  ideo  iiiex- 

ucoc.  V,  ait  :  Et  si  novimus  (^hrislum  secuudum  cusabiles  sunt. — Dc  Justitia  vcro  omh?,VL 

carneui,   tamen  jam  nunc  non  noviinus.  argiiet  eos,  quia  ad  Patrem  vado  :  ideo 

Secunda  causa  est,  quoniam  tam  eximia  mihi  glorificato  el  super  omnes  coelos  ex- 

Spiritus  Sancti  plenitudo  danda  non  fiiit,  altalo,  magis  quam  ante  obedire  debuerant, 

nisi  reconciliatis  Deo  per  Christi  passio-  quum  vidissent  atque  audissent  sufficien- 

nem.  Terlia,  quoniam  Christus  rex  noster,  tia  fidei    argumenta   de   mea  ascensione. 

lain  copiose  darc  non  debuit  dona  sua,nisi  Post   ascensioneiu    enim    Christi,  demon- 

quum  reversus  fuit  ad  patriam  suam,  et  stravit  Deus  Trinitas  hominibus  excelleu- 

sedit  in  sede  regni  sui.  Quaila,  quoniam  liaiu  Christi,  (juod  Deiis  et  homo  esset,  et 

meinbra  nou  erant  tanta  gralia  decorau-  qiiod  non  esset  in  alio  saliis  :  idco  obedi-  Ac/.iv, u. 


10. 


DOMINICA   IV   POST  PASCHA.  —  ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


9 


II  Pelr.  II 
4,  9. 


Mnllh.  IV 
1(1. 

■loiniii.  XII 
i\. 


endiim  fuit  ejus  pra?ceptis.  Vel  sic:  Arguet 
mundum  de  justitia  Christi,  quam  non 
acceptaverunt  iniqui,  quia  ad  Patrem  va- 
do  :  per  quod  patet  justitia  mea,  videlicet 
quod  vera  docui,  justa  preecepi,  irrepre- 
hensibiliter  vixi.  Ideo  imitanda  fuit  justi- 
tia  niea,  seu  justa  conversatio  mea.  Et 
jam  non  videbitis  me  in  triduo  mortis, 
nec  mortalem  ut  ante. 

De  judicio  autem  discretionis,  quod  ab- 
jecerunt,  vel  de  judicio  discussionis  di- 
vinap,  quod  non  timuerunt,  atque  de  te- 
merario  eorum  judicio  arguet  eos,  quia 
princeps  Inijus  mtmdi,  id  est  diabolus, 
jam  judicatus  est,  id  est  reprobatus  ac 
condemnatus  a  me,  atque  de  credentium 
corde  ejectus.  Et  hoc  judicium  homines 
debuernnt  attendere,  ac  diabolo  taliter  ju- 
dicato  resistere,  divini  quoqne  rigorem 
judicii  formidare,  eo  quod  Deus  principem 
mundi  tam  dislricte  damnaverit.  Et  uti- 
que,  si  pensemus  quam  rigorose  ac  subi- 
to  Deus  a  principio  principem  dffimonum 
cum  adhaerentibus  sibi  damnavit,  propter 
unum  conceptionis  suae  tumorem,  valde 
timere  habemus  divinse  justitiee  judicia- 
lem  rigorem.  Hinc  enim  secunda  Petri  ha- 
betur  :  Si  Deus  peccantibus  angelis  non 
pepercit,  sed  rudentibus  inferni  detractos, 
in  tartarum  tradidit  cruciandos,  novit  Do- 
rainus  iniquos  in  diem  judicii  cruciandos 
servare.  Porro,  quamvis  diabolus  a  prin- 
cipio  suae  ruinae  sit  judicatus,  et  in  fine 
saeculi  quodammodo  judicandus,  speciali- 
ter  tamen  judicatus  et  reprobatus  fuit  a 
Christo  conversanle  in  mundo  :  qui  quum 
tentaretur,  dixit  diabolo,  Vade  retro,  Sala- 
na ;  et  alias,  Nunc  princops  hujus  mundi 
ejicietur  foras. 

Adhuc  multa  de  credendis  et  agendis, 
de  mysteriis  meis  et  sponsa?  meae  Eccle- 
siae,  de  statu  sjeculi  fuluri  consummatio- 
neque  mundi,  habco  vobis,  tanquam  fulu- 
ris  totius  mundi  docloribus,  dicere,  ut 
possitis  totum  genus  informare  humauum 
de  necessariis  ad  salutem.  In  omni  etenim 
genere,  primum  oportet  esse  maximum  et 
perfectissimum.  Quuin  ergo  .\postoii  fuc- 


A  rint  primi  post  Christum  doctores  Eccle- 
siae,  oportuit  eos  excellentissime  eruditos 
esse  de  mysteriis  Christi,  et  his  quibus 
instruenda  fuit  Ecclesia.  Sed  non  potestis 
omnia  illa  portare,  hoc  est  intelligere  et 
mente  ferre  ac  retinere,  modo  :  quoniam 
inquieti,  tristes  ac  pavidi  estis.  Passiones 
enim  quum  fuerint  vehementes,  actum 
rationis  multum  impediunt.  Ideo  in  Job 
quoque  habetur  :  Neque  possum  metuens  /o6ix,.3.d. 
respondere.  Tranquillitas  autem  mentis  dis- 
ponit  eam  ad  illuminationem  divinam  et 

B  instructionem  salubrem  :  unde  in  epistola 
hujus  dominicae  scriptum  est,  In  mansu-  yuco6. 1,21. 
etudine  suscipite  insitum  verbum.  Ideo 
quoque  non  poterant  capere,  quia  adhuc 
satis  carnales  ac  rudes  fuerunt.  Quum  au- 
tc/)i  renerit  ille  Spiritus  veritatis,  id  est 
Spiritus  Sanctus  :  qui  dicitur  Spiritus  ve- 
ritatis,  quoniam  fons  et  doctor  est  verita- 
tis,  et  quoniam  essentialiter  verus  et  veri- 
tas  est,  et  quia  Spiritus  est  Patris  et  Filii, 
qui  una  sunt  veritas  ;  docebit  vos  omnem 
veritatem,  non   simpliciter   omnem,    sed 

C  omuem   veritatem   de  qua   nunc  loquor, 

utputa  omnia  quae  habeo  vobis  dicere  ad 

vestram  salutem  atque  Ecclesiae  instructi- 

onem  :  quod  fuit  in  die  Pentecostes  im- 

pletuin.  Juxta  hunc  modum  ait  Joanncs 

apostolus  :  Unctio  docet  vos  de  omnibus ;  i,/o,t),/(.ii, 

et  Paulus,  Dabit  tibi  Dominus  de  omnibus  :/;,. 

II 11111. 11,7, 

intellectum. 

Deinceps  ostendit  Christus  cur  Spiritus 
Sanctus  sit  ad  instruendum  tam  perfecle 
idoneus.  Non  enim  loquetur  a  semetipso, 
id  est,  non  vos  illuminabit  per  allocutio- 
D  nem  internam,  virtute  et  scientia  non  re- 
cepta,  sed  sibi  a  Patre  ac  Filio  communi- 
cata,  ita  quod  locutio  ejus  erit  tam  vera 
sicut  locutio  Patris  et  Filii,  iino  potius 
eadem  numero,  quoniam  opera  Trinitatis 
sunt  indivisa.  Itaqiie  non  loquitur  a  semet- 
ipso,  quia  non  est  a  semelipso,  sed  po- 
testatem  atque  scienliam,  imo  quidquid 
habet  et  est,  suscepit  a  Patrc  et  Filio,  laii- 
quam  ab  uno  principio,  quum  Patris  et 
Filii  sit  una  natura  et  una  voluntas.  Sed 
qiurcumque  audicf,  loquetur.  \'(M'ba  h.'ec 


10                                DOMINICA   IV   POST  PASCHA.  —  ENARRATIO   IN  EVANGELIUM 

sauum  ac   sobrium  exigunt  intellectum.  A  am  majestatem  et  gloriam  hominibus  in- 

Quum   enim    Spiritus   Sanctus   sit   verus  sinuabit.   Tanta  enim  gratia  ac  sapientia 

Deus,  et  per  consequens  infinitam  scien-  decoravit  Deus  Apostolos,  quod  per  eos 

tise  plenitudinem  habens  a  Patre  et  Filio,  totus    mundus   conversus   est,  et   Christi 

non  est  opinandum  quod  revelavit  alicui  claritatem  agnovit  ac  honoravit,  juxta  il- 

homini   absolute   omnia   qua>  audivit,  et  lud  Psahnistae  :  In  omnem  terram  exivit  Ps.xviii,5. 

per  spirationem  passivam  seu  procedendo  sonus  eorum.  Quia  de  meo  accipiet,  id  est, 

accepit  et  agnovit  a  Patre  et  Filio.  Rursus,  essentiam  et  sapientiam  a  me  procedendo 

quum  Spiritus  Sanctus  sit  Deus,  et  per  invariabiliter  habet.  Sic  enim  et  de  Spiritu 

consequens    summe    simplex    et   penitus  Sancto  ait,  Accipiet,  sicut  de  eo  jam  dixit, 

immaterialis,  non  est  putandum  quod  ali-  Audiet.  Graeci  dicunt,  sive  dixerunt,  quod 

quid  corporaliter  audiat.  Iterum,  quum  sit  Christus  idcirco  non  ait,  De  me,  sed,  De 

Deus,  et  ex  consequenti  omnino  invaria-  B  meo  accipiet,  quoniam  non  procedit  a  Fi- 

bilis  ac  ffiternus,  nihil  audit  de  novo,  nec  lio,  sed  ab  eo  quod  est  Filii,  hoc  est  de 

audiet  quod  non  audivit,  id  est,  non  co-  substantia  Patris,  quse  et  Filio  inest.  Hoc 

gnoscet  quod   a?ternaliter   non   cognovit.  autem  mendaciter  confinxerunt,  quoniam 

Est  igilur  sensus  :  «  Quwcumque  »  vobis  in  verbis  sequentibus  Christus  probat  quod 

necessaria  et   pro  Ecclesia?   informatione  a  se  Spiritus  Sanctus  vere  procedit.  Et  an- 

utilia  «  audiet  »,  id  est,  se  per  a^ternam  nuntiabit  vohis  futura,  et  omnia  de  qui- 

processionem  novisse  ostendet.  Vel,  «  au-  bus  instruenda  exstat  Ecclesia. 

diet  »,  id  est,  in  a?ternitatis  momento  om-  Omnia  quwcumgue  habet  Pater,  mea 

ne  tempus   includente   audit,  seu  proce-  sunt,  non  solum  per  fruitionem,  ut  dixe- 

dendo   cognoscit.    Quum   enim    processio  runt  haeretici,  sed   et   per  substantialem 

Spiritus  Sancti  sit  a^terna,  per  verba  om-  identitatem,  continentiamque  realem  ;  id 

nium  temporum  explicatur,  quoniam  oni-  C  est,  totam  suam  essentiam,  potestatem  et 

ne  tempus  comprehendit  spternitas  :  unde  perfectionem  Pater   mihi   communicavit. 

de  Deo  communiter  dicimus,  Deus   fuit,  Propterea  dixi  :  Quia  de  meo  accipiet, 

Deus  erit,  Deus  est.  «  Loquetur  »,  id  est,  id  est  de  plenitudine  meae  deitatis,  et  de 

vestris  cordibus   inspirabit   locutione  in-  me  procedit.  Quasi  dicat  :  Quum  in  Patre 

/'s.  Lxxxiv,  terna  :  de  qua  ait  Propheta,  Audiam  quid  et  me  sit  una  essentia,  una  potentia,  una 

loquatur  in  me  Dominus  Deus.  voluntas,  quemadmodum  Spiritus  procedit 

Et  quai  ventura  sunt  annuntiahit  vo-  a  Patre,  sic  et  a  me,  quoniam  id  per  quod 

bis.  Ex  hoc  constat  quod  Apostoli  fuerunt  competit  Patri  spirare,  est  in  me  :  sicut 

prophet»,   imo   summi  propheta;  :  quod  etiam  tres  Personfo  sunt  unus  Creator, quo- 

niaxime  patet  in  evangolista  Joanne,  qiii  niam  id  ratione  ciijus  competit  Patri  crea- 

in  Apocalypsi  describit  tolum   militantis  re,  est  in  Filio  et  Spiritu  Sancto,  ncc  aliud 

processum  Ecclesijc,  a  tempore  Apostolo-  D  obstat.  Porro  Spirilus  Sanctus  est  amor, 

rum  usqiie  in  finem  mundi.  Petrus  quo-  idcirco  procedit  a  voluntate.  Voluntas  au- 

que  et  Paulus  in  suis  episfolis,  aliqua  de  tem  in  Patre  et  Filio  est  eadem  numero. 

fiitiiris  in  Ecclesia  scribiinl.  I)c  hac  materia  multa  scribit  Anselinus  in 

///(•  mc  clarificabit,  id  est,  per  vestras  libro  de  Processionc  Spiritiis  Sancti.  Et 

pruidicationes  et  per  vestra  miracula  me-  annuntiabit  vobis  qutc  dicfa  sunt. 


DOMINICA   IV  POST  PASCHA.   —   SERMO   SECUNDUS 


11 


SERMO  SECUNDUS 


DE    IMPEDIMENTIS   QUIBUS   HOMINES   IMPEDIUNTUR   A   SUSCEPTIONE   SPIRITUS   SANCTI. 


S' 


PIRITUS  sanctus  disciplince  effugiet 
fictum,  et  auferet  se  a  cogitationibus 
quce  sunt  sine  intellectu.  Sap.  i,  5. 

In  his  verbis  tanguntur  duo  impedi- 
menta  infusionis  et  gratiosse  inhabitatio- 
nis  Spiritus  Sancti.  Primum  est  fictio ;  se- 
cundum  est  imperita  seu  stolida  cogitatio. 
Denique,quamvis  omne  peccatum  mortale 
impediat  hominem  a  susceptione  et  inha- 
bitatione  Spiritus  Sancti,  quspdam  tamen 
vitia  mortalia  specialiter  ac  pra>cipue  tale 
pra^bent  impedimentum.  Sunt  etiam  appro- 
priatse  rationes  assignabiles  circa  unum- 
quodque  mortale  peccatum,  cur  impediat 
infusionem  et  gratiam  Spiritus  Sancti,  sic- 
ut  jam,  Deo  pra?stante,  partim  monstra- 
bitur. 

Praeterea,  quod  nihil  impediat  hominem 
ab  inhabitatione  et  gratia  Spiritus  Sancti 
nisi  peccatum,  multipliciter  potest  pro- 
bari.  Primo,  auctoritate  sacrae  Scripturae, 
qua>  evidenter  atque  frequenter  hoc  pro- 

/4  1 IX,  1,2.  testatur.  Scriptum  est  enim  in  Isaia  :  Ecce 
non  est  abbreviata  manus  Domini,  ut  sal- 
vare  nequeat,  neque  aggravata  est  auris 
ejus,  ut  non  exaudiat;  sed  iniquitates  ve- 
strae  diviserunt  inter  Deum  vestrum  et 
vos,  et  peccata  vestra  absconderunt  fa- 
ciem  ejus  a  vobis.  Ilinc  per  Micha?am  pro- 

-V(Wi.  II, 7.  phetam  loquitur  Deus  :  Numquid  abbre- 
viatus  est  spiritus  meus,  ut  salvare  non 

.//?/•.  V,  23.  possim  ?  Et  in  Jcremia  habetiir  :  Peccata 
vestra  prohibuerunt  bonum  a  vobis. 

Secundo  probatur  hoc  ex  parte  Dei, 
quoniam  tam  infinita  est  bonitas,  mise- 
ricordia  et  dilectio  ejus  circa  genus  hu- 
manum,  quod  quantum  in  se  est,  paratus 
sit  omni  homini  gratiam  suam  conferre, 
et  non  nisi  perversitas,  ingratitudo  et  nc- 
gligcntia  hominum  impediat  cos  a  donis 


A  et  gratia  Spiritus  Sancti.  Proprietas  nam- 
que  boni  est  se  communicare  et  dona  sua 
effundere.  Quum  ergo  Deus  omnipotens 
et  aeternus  sit  infinita  puraque  bonitas, 
cujus  munificentia  et  opulentia  est  im- 
mensa,  certissimum  est  quod  quantum  in 
ipso  est,  paratissimus  sit  gratiam,  virtutes 
et  dona  Spiritus  Sancti  conferre  ;  nec  im- 
pedimentum  est  nisi  ex  parte  peccantium. 
Similiter  ad  misericordiam  pertinet  mise- 
ris  subvenire  ;  et  dilectio  est  virtus  per 
quam  unus  vult  atque  communicat  aliis 

B  bonum.  Quum  ergo  tam  infinitae  sint  mi- 
sericordia  et  caritas  Dei  ad  homines,  du- 
bium  esse  non  potest  quin  quantum  in  se 
est,  paratus  sit  omnino  gratiarum  chari- 
smata  impertiri  :  imo  hominum  salutem 
vult,  cupit,  et  eos  ad  gratiam  suam  invi- 
tat.  Hinc  in  Ezechiele  affirmat  :  Numquid     /:=«/,. 
voluntatis  meae  est  mors  impii,  et  non  nt  ^""'  '^' 
convertatur  et  vivat?  Unde  et  in  Evangeiio 
loquitur  Christus  :  Jerusalem,  Jerusalem,     Mntth. 
quoties  vohii  congregare  filios  tuos  quem-  ^^'"-^'^- 
admodum  gallina   congregat   pullos   suos 

G  sub  alas,  et  noluisti  ?  Hinc  princeps  Apo- 
stolorurn  in  sua  secunda  scribit  Canonica : 
Non  tardat  Dominus  promissum,  sed  pa-  n  petr.m, 
tienter  agit  propter  vos,  nolens  aliquem  ''■ 
perire,sed  omnes  ad  pamitentiam  reverti. 
Pra^terea,  quantum  Deus  piissimus  ex  sua 
dilectione  et  bonitate  velit  et  optet  homi- 
niiin  salvationem  et  emendationem,  quan- 
tuin  quoque  miseris  percuntibusque  con- 
doleat,  constat  ex  eo  quod  in  Deuteronomio 
loquitur  Moysi  de  filiis  Israel  :  0'iis  det  Deut.\,i9. 
talem  eos  habere  mentem  ut  timeant  me 

D  et  custodiant  universa    mandata  mea,  et 
bene  sit  eis  et  filiis  eorum  post  eos  in 
sempiternum  ?  Apud  Isaiam  quoque  :  Uti-  /s..xLvm,i8. 
nam  (inquit)  attendisses  mandata  mea. 


12  DOMINICA   IV   POST   PASCHA.   —   SERMO   SECUNDUS 

Tertio  idem  probatur  ex  beneficiis  Dei.  A  ex  hoc  solo  clarissime  constat,  quia  pro 

Si  enim  consideremus   quanta   et  qualia  uno  mortali  peccato  tam  cito  peracto  aeter- 

Deus  pro  nostra  salute  effecit,  quanta  be-  nam  infligit  damnationem  ac  poenam  tam 

neficia  contulit,  quam  misericorditer  de-  diram,    tam    indicibiliter   gravem.    Unde 

mum  nobiscum  egit,  et  pra?sertim  quanta  hunc  divinap  rigorem  justiti»  vocant  san- 

Unigenitus  Dei  Patris  pro  nostra  redem-  cti  Prophetae  furorem,quia  per  modum  fu- 

ptione  assumpsit,  fecit  ac   pertulit,  luce  riosi  tranquillissimus  Deus  se  habet,  tam 

clarius  scimus  quam  paratissimus  sit  Do-  acerbissime  puniendo  iniquos. 

minus  Deus  noster   suam   nobis  gratiam  Deinde,   si   rex  aut  princeps   terrenus 

elargiri,  dummodo  obicem  non  ponamus.  pius  ac  pra^potens^graviter  esset  a  subditis 

Nonne  Pater  seternus  pro  nostra  salute  su-  suis  offensus,  quibus  nunquam  forefecis- 

perdilectissimum  et  unicum  Filium  suum  set,  sed  semper  benefecisset,  quos  etiam, 
misit  in  mundum,  et  nostram  naturam  ei  B  si  vellet,  posset  ad  libitum  trucidare,  et 

univit,  atque  in  ea  voluit  ipsum  laborare,  nihilo  minus  ex  sola  sua  pietate  et  carita- 

pati  ct  mori  pro  nobis  ?  Per  quod  ineffa-  te,  destinaret  aliquos  sapientes  et  virtuo- 

bilem  suam  carilatem  nobis  ostendit.  juxta  sos  sibi  prfpcaros  ad  illos,  hortando  illos 

joann.m,  illud  Joauuis !  Sic  Dcus  dilexit  mundum  ut  per  missos  a  se,  ad  emendationem,  recon- 

"^"           Filium  suum  unigenitum  daret,  ut  omnis  ciliationem  et  pacem  ;   nonne  valde  pius 

qui  credit  in  ipsum,non  pereat,sed  habeat  et  bonus  diceretur  hujusmodi  princeps  ? 

vitam  seternam.  Ideo  ad  Romanos  ait  Apo-  Et  si  subditi  ejus  nec  sic  cessarent  ab  in- 

^o»i.v,8,o.  stolus  :  Commendat  caritatem  suam  in  no-  juriis   et   perversitatibus   suis,  nonne  ab 

bis  Deus,quoniam  quum  adhuc  pcccatores  omnibus   pessimi   et  omni   punitione  di- 

essemus,  Christus  pro  nobis  mortuus  est.  guissimi  judicarentur  ?  Quanto  beniguior 

Ex  hoc  quoque  quod  Deus  Pater  dedit  est  Dominus  Deus  noster,  tanto  et  dete- 
nobis  Filium  suum,  innotescit  quam  para-  C  riores  nos  sumus.  Ecce  tam  bonus,  san- 

tus  sit  nobis  dare  gratise  suse  charismata,  ctus  et  pius  est  Deus,  tanta  bona  largitus 

ihid.  viii,  Paulo  dicente  :  Proprio  Filio  suo  non  pe-  est  nobis  et  indesinenter  largitur,  tamdiu 

^''            percil  Deus,  scd  pro  nobis  omnibus  tra-  sustinuit  impietates  atque  injurias  nostras: 

didil  illum  :  quomodo  non  ctiam  omnia  et  uihiio  miuus  mittit  quotidie  nobis  suos 

nobis  cum  illo  donavit?  Insuper,  si  con-  legatos,  hortans  nos  ad  emendationem,  ad 

sideremus   quanta   Filius    Dei    pro   nobis  conversionem,  ad  pacem  cum  ipso.  Per  se 

assumpsit,  fecit  atque  perpessus  est,  du-  ipsum  qiioque  occultis  instinctibus  et  in- 

bitare  non  possumus  quin  Deiis  paratissi-  spiratiouibus  incitat   nos   ad  bona,  quos 

mus  sit  nobis  indulgere,  succurrere,  gra-  uuo  nutu  posset  jcternaliter  condemnare 

tiam  et  salulcm  impendere.  et  in  nihilum  redigere  :  et  tamen  repelli- 

Imo  Deus  legatos  suos  mittit  ad  homines  mus  eum,  negligimus  nosmetipsos,  et  in 
impios,  ingratos,  pravissimos,  exhortans,  D  nostris  perseveramus  sceleribus. 

invilans,  exorans  ut  convertantur,  et  bea-  (jnid  ergo  meremur?  Quid  imminet  no- 

titudinem  consequanlnr.  Legali  etenim  D(M  bis  ?  Quid   fiet  de  nobis,  quum   omnipo- 

sunl  angeli  sancti,  et  boni  [)ra'lati  ac  pric-  tens    Deus    secundum   suam   nos  caperit 

dicalores,  per  quos  Deus  hortatur  pecca-  jnstitiam  judicare,  et  secundum  opera  no- 

tores  ad  poenitentiam  salutarem.  stra,  imo  et  secundum  omissiones  et  ne- 

Cur  ergo  negligimus?  Cur  non  attendi-  gligentias  nostras,   retribucre   nobis?  Ti- 

mus  viscera  infinita)  misericordiffi  Dci  no-  meamus  ergo  justum  judicium  Dei,  qui 

stri  supernos?El  certe  quam  ineffabililcr  terribilis  est  in  consiliis  suis  super  filios  Ps.lxv.s. 

pius  est  nunc,  tam  ineffabililer  justus  et  hominum.  Qui  et  per  Salomonem  tesla- 

y6ic/.xi,2i.  rigorosus,  imo,  secundum  Apostolum,  ct  tur  :  Quia  vocavi,  el  renuistis,  despexisMis /voi.  i,ji- 

severus  est  post  vitam  i)ra'sentem.  Qiiod  omne  consilium  meum,  et  increpationes  -^' 


DOMINICA   IV   POST   PASCHA.   —   SERMO   SECUNDUS 


13 


meas  neglexistis,  ego  quoque  in  interitu  A 
vestro  ridebo  et  subsannabo,  quum  vobis 
quod  timebatis  evenerit,  quum  irruerit 
repentina  calamitas.  Ilinc  etiam  pra;dixit 
y's.  11,  i,  s.  Propheta  :  Qui  habitat  in  coolis  irridebit 
eos,  et  Dominus  subsannabit  eos ;  tunc 
loquetur  ad  eos  in  ira  sua,  et  in  furore 
suo  conturbabit  eos. 

Insuper,sicut  praedictum  est,omne  mor- 
tale  peccatum  impedit  hominem  ab  infu- 
sione,  inhabitatione  el  gratiosa  prgesentia 
Spiritus  Sancti.  In  prsesenti  quoque  evan- 
gelio  tangitur  unum  impedimentum  sus-  B 
ceptionis  Spiritus  Sancti,  quod  est  amor 
carnalis.  Ubi  summa  cum  diligentia  opor- 
tet  advertere,  quod  quamvis  Dominus  no- 
ster  Jesus  Christus  fuerat  Sanctus  Sancto- 
rum,  et  ab  omni  labe  peccati  prorsus 
purissimus,  ejusque  caro  mundissima  fuit, 
utputa  ex  purissimis  sacratissimae  Virgiuis 
sumpta  sanguinibus,  sine  peccato  conce- 
pta,  et  a  Spiritu  Sancto  formata,  et  una 
cum  anima  sua  Verbo  seterno  unita ;  ni- 
hilo  minus  Apostoli  inepti  fuerunt  ad  ple- 
nam  susceptionem  Spiritus  Sancti,  pro-  C 
pter  hoc  quod  eorum  ad  Christum  dilectio 
fuerat  aliqualiter  sensualis  sive  carnalis. 
Quantum  ergo  amor  carnalis  ad  homines 
peccatores  aut  peccatrices,  in  peccatis 
conceptos,  fragiles  atque  defectibus  ple- 
nos,  impedit  inentem  humanam  ab  infu- 
sione  et  donis  Spiritus  Sancti?  Amor  quip- 
pe  carnahs  et  spiritualis  contrariantur  ad 
invicem,  nec  se  mutuo  compatiuntur;  sed 
/s.  xxviii,  ut  Isaias  fatetur,  Coangustatum  est  stra- 
^^'  tum,  ut  utrumque  simui  eapere  nequeat. 

Si  ergo  a  Spiritu  Sancto  visitari,  impleri  D 
et  inhabitari  desideramus,  purgemus  cor 
nostrum  ab  omni  carnali  amore,  ut  neque 
nos  ipsos  nec  alios  carnaliter,  sed  spiri- 
tualiter  diligamus,  desiderando  nobis  ac 
aliis  gratiam  Dei,  virtutes  ac  dona  Spiritus 
Sancti,  profectum  in  vita  virtuosa,  et  post 
hanc  vitam  gaudia  sempiterna,  non  aulem 
carnales  delectationes,  divitias  tempora- 
les,honores  humanos,  sed  necessaria  vitae. 
Sic  ergo  et  conjugali  amare  se  obligan- 
tur,  et  si  se  nimis  carnaliter  ament,  Spi- 


rilus  Sancti  inhabitatione  privantur ;  sic 
quoque  sobolem  suam  tenentur  diligere,et 
dum  peccat,  diligenter  corripere,  ne  simul 
cum  sua  sobole  pereant.  Amor  iste  car- 
nalis,  mirabiliter,  imo  et  lamentabiliter  ac 
damnabiliter  inficit,  fallit,  vincit  et  obte- 
nebrat  mentem  :  idcirco  cum  suis  effecti- 
bus,  qui  sunt  lascivi  contactus,  amplexus, 
deosculationes,  et  libidinosi  adspectus  et 
affatus,  est  omnino  vitandus. 

Pra}terea,  ab  infusione  et  omni  gratioso 
charismate  Spiritus  Sancti,  prsecipue  im- 
pcdit  hominem  detestabilis  illa  superbia, 
coram  Deo  et  hominibus  odibilis  ac  sper-  eccu. 
nenda.  Sola  namque  superbia  destruit  om- 
nia,  si  comitetur.  Et  hujus  sunt  plurimse 
rationes.  Prima,  quoniam  homo  qui  gra- 
tiam  Spiritus  Sancti  recepit,  seu  recipere 
petit,  habet  se  tanquam  mendicans,  et 
Deus  qui  Spiritus  Sancti  dona  infundit, 
habet  se  sicut  pater  et  dominus  ac  pater- 
familias,  eleemosynam  tribuens  et  paupe- 
rem  ditans.  Mendicum  autem  et  pauperem 
oportet  se  humiliare,  si  a  divite  aliquid 
petat,  vel  recipere  eleemosynam  debeat:si 
enim  intumescat  et  humiliter  petere  dedi- 
gnetur,  nec  propriam  paupertatem  penset 
ac  fateatur,juste  omnino  despicitur.  Quum 
ergo  superbia  sit  quaedam  inflatio  mentis 
adversus  Deum,  et  tumor  animi  se  ipsum 
magnificantis,  efficit  hominem  omni  gra- 
tia  Spiritus  Sancti  valde  indignum. 

Secunda  ratio  est,  quia  ad  hoc  quod  ho- 
mo  Spiritum  Sanctum  accipiat,  oportet  ut 
se  Deo  applicet  et  substernat  sive  subji- 
ciat.  Superbia  vero  directe  elongat  a  Deo 
et  ei  repugnat  :  imo  superbus  voluntatem 
suam  divin»  voluntati  praponit,ac  divinis 
jussionibus  superponit,  nec  vult  subjici 
Deo.  Ideo  ait  Scriptura  :  Deus  superbis  re-  jacoO. 
sistit.  Et  per  Isaiam  Dominus  loquilur  : 
Super  quem  requiescet  spiritus  ineus,  nisi  cf.is. 
super  humilem  et  quietum  ?  IJealissima  ''"''^ 
quoque  virgo  Maria  ait  de  Deo  :  Dispersit  Luc. 
superbos  inente  cordis  sui.  Oportet  ergo 
ut  hoino  se  ipsum  vere  humiliet,  proprias 
vilitates,defectuositates,iniquitates  et  cul- 
pas  perpendat,  intueatur  ac  ponderet,  si 


X,  7. 


IV, 0. 


l.XVI, 

11,13. 
1,31. 


14 


DOMINICA   IV   POST   PASCHA. 


SERMO   TERTIUS 


EccU.  \n 
li». 
IPetiw.G 


Eccli.-i.,  9. 
I  Cor.  IV, 7, 


Job  w,  13, 
12. 


Spiritum  Sanetum  debel  suscipere  aul  in- 
habitatorem  tenere  ;  et  quanto  profundius 
se  subjicit  Deo,  tanto  gratiosius  visitatur 
a  Spiritu  Sancto.  Ideo  scriptum  est  :  Hu- 
milia  valde  spiritum  tuum  ;  et,  Humilia- 
mini  sub  potenti  manu  Dei. 

Tertia  ratio  est,  quia  superbia  abstrahit 
Deo  quod  ei  debetur.  Nam  Deo  debetur 
honor  et  gloria  :  et  hsec  sibi  usurpat  su- 
perbus,  quoniam  cupit  se  in  se  ab  aliis 
honorari  et  glorificari,  quasi  bona  habeal 
a  se  ipso.  Estque  ingratissimus  Deo,  qui 
de  beneficiis  ejus  superbit,  non  gratias 
agit.  Ideo  scriptum  est  :  Quid  superbit  ter- 
ra  et  cinis  ?  Itaque,  Quid  habes  quod  non 
accepisti  ?  Si  autem  accepisti,  quid  gloria- 
ris  quasi  non  acceperis  ?  Quarta,  quoniam 
superbia  omnium  vitiorum  est  origo,  ca- 
put,  radix,  regina.  Ideo  maxime  impedit 
hominem  ab  omni  gratise  dono,  trahit  quo- 
que  eum  ad  gravissima  innumerabiliaque 
peccata  :  sicque  constitnit  hominem  ad 
Spiritus  Sancti  susceptionem  indispositis- 
simum.  Ideo  scriptum  est  apud  Job  :  Quid 
tumet  contra  Deum  spiritus  tuus?  Quid  te 
elevat  cor  tuum,  et  quasi  magna  cogitans, 
attonitos  habes  oculos?  Quinta,  quoniam 


A  in  superbia  est  magis  evidenter  coutem- 
ptus  Dei.  Superbia  quoque  est  diabolicum 
vilium,  et  homines  mutat  in  daemones. 

Verum,  ne  sermo  iste  nimium  extenda- 
tur,  qualiter  cetera  peccata  mortalia  Spiri- 
tus  Sancti  susceptionem  et  inhabitationem 
impediant,  sequenti  reservatur  sermoni. 

Legitur  de  Antiocho  rege  in  libro  Ma-  \\Mach.\, 
chabiBorum,  quod  superbissimus  fuit,  in-^;"''*et 
tantum  quod  aestimavit  se  terram  ad  na- 
vigandum,  pelagus  vero  ad  iter  agendum 
deducturum.  Et  liujus  superbiam  Deus  in 

B  vita  hac  terribiliter  plagavit  et  humilia- 
vit.  Quum  enim  sederet  in  curru,  et  jube- 
ret  currum  agitari  ut  persequeretur  popu- 
lum  Dei,  cecidit  repente  de  curru,  et  toto 
corpore  conquassatus  est;  atque  tam  into- 
lerabili  viscerum  dolore  intus  a  Deo  per- 
cussus,  quod  vermes  de  suo  corpore  eru- 
perunt,  tantusque  foetor,  quod  nec  ipsemet 
nec  alii  ejus  foetorem  poterant  sustinere. 
Sicque  miserabili  ac  amarissima  morte  de- 
cessit,  et  de  poenis  vitae  pr.Tsentis  ductus 
est  ad  sempiternas  pcenas  inferni.  Hoc  er- 

C  go  exemplo  terreantur  superbi,  et  humi- 
lient  semetipsos  antequam  humilientur 
a  Deo. 


SERMO  TERTIUS 


QUALITER   INVIDIA,   LUXURIA,    AVARITIA,   CETERAQUE   MORTALIA   PECCATA    IMPEDIANT 
INFUSIONEM    AC   TOLLANT    INHABITATIONEM   SPIRITUS   SANCTI. 


0 


Ul  /acit  peccatum,  ex   diaholo    est. 
I  Joann.  in,  8. 
Quicumque  in  mortali  peccato  est, mem- 
brum  est  et  minister  diaboli.  Idcirco  qui 
peccal  mortaliler,  ex  diabolo  est,  non  per 
creationem,  sed  per  imitationem,  et  quia 
diabolicse  suggestioni  consentit,  atque  ad 
diaboluin  pertinet.  Quod  tamen  de  super- 
bis  et  invidis  prsecipue  veritatem  sortitur. 
Sap.ii,24,  Verum  in  libro  Sapientiae  habetur  :  Invi- 
dia  diaboli  mors  introivit  in  orbem  terra- 


25, 


D  rum  ;  imitantur  autem  illum  qui  sunt  ex 
parte  illius. 

Itaque  invidia  propter  speciales  ratio- 
nes  impedit  infusionem  Spiritus  Sancti, 
et  gratiam  ejus  tollit.  Primo,  quia  prae 
ceteris  contrariatur  Spiritui  Sancto,  qui 
per  appropriationem  caritas  appellatur. 
Ideo  pra?sertim  elongat  menlem  a  Spiritu 
Sancto,  et  facit  eam  illi  displicentem,  dif- 
formem,  odibilem,  atque  a  luce  gratiae 
penitus  vacuam.  Propter  quod  in  prima 


II 


DOMINICA   IV   POST   PASCHA,   —   SERMO  TERTIUS  15 

sua   epistola   scribit   Joannes   apostolns  :  A  hominis  si  fuerit  rectum  et  justum,videns 

i/o«)!)i.ii,  Qui   oflit  fratrem  suum,  in  tenebris  am-  opera  viri  justi,  audiensque  doctrinam  sa- 

bulat,  et  nescit   quo  eat,  quoniam  tene-  pientiae  ejus,  amplius  confirmatur ;  si  ve- 

brae  obccecaverunt   oculos   ejus.   Secunda  ro  perversum  cor  fuerit,  non  solum  inde 

ratio  est,  quia  invidia  directe  contrariatur  non  confirmatur,  sed  magis  ad  invidiam 

summa?  virtuti  theologic»  ac  infusa?,  vide-  excitatur,  et  magis  pervcrtitur.  Idco  Sa- 

licet  caritati,  sine  qua  nulla  virtus  est  Deo  piens  ait  :  Neque  cum  tabescente  invidia  Saj).yi,iii. 

accepta  aut  meritoria.  Ideo,  sicut  per  ca-  communicabo.   Et  iterum  Salomon  :  Pu-   Prov.xiv, 

rilatem  maxime   homo   conjungitur  Deo,  tredo  (inquit)  ossium,  invidia.  Est  enim  ^^- 

ita  per  invidiam  maxime  separatur  et  elon-  putredo  ossium  anima?,  hoc  est  virtutum 

gatur  ab  eo.  Tertia,  quia  sicut  invidia  de  quibus  anima  consolidatur  ;  est   quoque 

aliorum  prosperitate  el  gratia  contristatur,  putredo  ossium  corporis,  quoniam  corpo- 
ita   homo   per   eam   meretur  ut  Spiritus  B  rali  vitje  et  complexioni  maxime  nocet  : 

Sanctus  nullam  ei  virtutem  et  gratiam  fa-  sicque  corpus  occidit  et  animam. 

veat  aut  impendat,  sed  spiritualiter  pau-  Prseterea,  Spiritus  Sancti  infusionem  ac 

perem    miserrimumque    relinquat.    Nam,  inhabitationem  valde  specialiter  aufert  lu- 

sicut  homo  se  habet  circa  proximum  su-  xuria.  Primo,  quoniani  puritati  Sancti  Spi- 

um,  ita   meretur   et  justum  est  ut  circa  ritus  pracipue  contrariatur.  Est  enim  in 

ipsum  se  habeat  Deus.  Quum  ergo  invidus  vitio  hoc  specialiter  magna  turpitudo,  in- 

specialiter  cupiat  aliis  malum,  atque  dif-  honestas    et   fceditas.    Idcirco,    secundum 

faveat  eis  bonum,  specialiter  promeretur  Apostolum,   Qui   fornicatur,  in  proprium  icoc.vi,i8. 

ut  Deus  omni  eum  spoliet  gratia,  et  dese-  corpus  peccat,  quoniam  illud  dehonestat. 

rat  ac  contemnat.  Et  crimen  hoc    non  aniniam  tantum,  ut 

Abjiciamus  igitur  diabolicum  hoc  vene-  cetera  vitia,  sed  corpus  simul  cum  anima 

num,  quod  etiam  in  praesenti,  suo  posses-  C  inquinat.  Secundo,  quia  luxuria  speciali- 

sori  facit  infernum.  In  ceteris  quippe  pec-  ter  ingerit  homini  fastidium  divinarum  ac 

catis  communiter  delectatio  quaedam  est,  spiritualium  rerum,  et  deprimit  mentem, 

in  invidia  vero  afflictio  infernalis.  Nam  ut  obtusamque  efficit  :  sicque  omnino  con- 

asserit   Augustinus,    Invidi   color   pallore  stituit  eam    ineptam   atque  indignam  ad 

perfunditur,  oculi  deprimuntur,  mens  ac-  Spiritus  Sancti    infusionem  ac  gratiosam 

cenditur,  membra   frigescunt,  fit   in  co-  pra?sentiam.  Tertio,  quia  in  luxuria  maxi- 

gitatione  rabies,  in  dentibus  stridor.  Qui  me  vigent  amor  carnalis  et  delectatio  sen- 

ergo  livoris    peste   plene    carere   deside-  sualis,  quae  spirituali  amori  et  consolatio- 

rat,  ccelestem  hereditatem  diligat,  quam  ni    Spiritus   Sancti    penitus    opponuntur. 

coheredum  numerus  non  angustat.   Nam  Ideo   dicit   Gregorius  :  Tanto   quisque   a 

lanto  quisque  invidet  alteri  bona  pra^sen-  superno  amore  disjungitur,  quanto  infe- 

tia,  quanto  minus  ea  contempserit.  Hiero-  D  rins  delectatur.  Quarto,  quia  per  inquina- 

nymus  quoque  :  Oro  te,  inquit,  quid  dele-  menla   luxurise  homo  brutis  sequatur,  et 

ctationis  pra>stat  invido  sua  invidia,  quem  omnino  caro  efficitur  :  sicque  a  spiritua- 

quibusdam  conscientia;  ungulis  livor  ipse  litate   et   Spiritus   Sancti    deificalione   ac 

discerpit,  et  aliena  prosperitas  ejus  tor-  elevatione  vehementissime   impeditur  ac 

mentum  est?  Est  demum  valde  notabile  elongatur.  Unde  in  Genesi  Dominus  ait  : 

quod  ait  Chrysostonms  :  Quemadmodum  Non  permanebit  spiritus  meus  in  homine   cen.vi,  :i. 

columna  si  recta  fuerit,  accepto  supra  se  in  ffiternum,  quia  caro  est.  Unde,  quanto 

|)ondere  amplius  confirmatur,  et  firmius  plus  per  vitia  carnis  afficitur  homo,  et  de- 

slat ;  si  autem    modice   obliquata   fuerit,  leelatur  in  rcbus  creatis  ac  vilibus,  tanlo 

non  solum  non  confirmatur,  sed  incurva-  per  ea  tenacius  creaturis  inha^ret;et  quan- 

tur,  el  amplius  tendil  ad  latus  :  ita  cor  to  tenacius  creaturis  inlKoret,  tanto  pius  a 


5, 


16  DOMINICA    IV   POST   PASCHA.   —   SERMO   TERTIUS 

Creatoris    impeditur    amore,   et    amplius  A  biliter  iuepti   sunt  et   indigni  visitatione 

elongatur  a  Spiritus  Sancti  infusione,  dif-  Spiritus  Sancti,  qui  multis  aut  omnibus 

ficiliusque  convertilur.  Oportet  ergo  hoc  morlalibus  sordent,  subduntur  replentur- 

bestiale  ac  foedum  abjicere  vitium,  eum  que  vitiis,  et  quotidie  crimina  addunt  cri- 

qui  vult  Spiritus  Sancti  esse  aut  fieri  tem-  minibus,  et  absque  freno  ac  numero  pec- 

plum.  cant?  Siquidem   peccatum   mortale  quod 

Insuper,  avaritia  specialiler  impedit  in-  mox  per   poenitentiam   non   deletur,  suo 

fusionem  et  gratiam  Spiritus  Sancti.  Pri-  pondere  trahit  ad  aliud.  Ideo  quanto  quis 

mo,  quouiam  valde  forliter  alligat  cordis  sa?pius  peccat,  tanto  pronior  est  ad  pec- 

affectum  rebus  caducis  :  nam  quanto  ava-  candum,  et  tanto  ineptior  ad  conversio- 

rus  plura  acquirit,  tanto  plura  desiderat.  nem.  Talibus  ergo  clamat  Isaias  prophe- 

Co/oss.  lu,  Secundo,  quia  secundum  Apostolum,  Ava-  ta  :  Redite,   pra;varicatores,   ad   cor  ;   et  /.,.xlvi,8. 
ritia  est  servitus  idolorum,  id  est  idolola-  B  Paulus   apostolus,   Resipiscant   a    laqueis   nrim.u, 

trifB   similis.  Nam,  sicut  idololatra,  vero  diaboli.a  quo  captivi  tenentur  ad  ipsius  vo- '-*'• 

Deo  relicto,  idola  colit,  ita  avarus,  summo,  luntatem.  0  quam  turpes  et  foetidse  coram 

infinito  atque  incommutabili  bono  deser-  Deo  sunt  hujusmodi  animge!  Ait  namque 

to,  terrenis  totaliter  inhiat,  et  magis  quam  S.  Gregorius  :  Si  videremus  quantum  per 

Deum   ea  cogitat,  amat   et   colit.   Tertio,  unumquodque   peccatum    mortale   anima 

Eccii. \,io.  quia  ut  in  Ecclesiastico  scriptum  est,  Ni-  deturpatur,usque  ad  mortem  resisteremus 

hil   est  iniquius  quam  amare  pecuniam.  peccato.  Quam  incomprehensibiliter  ergo 

Nam  amator  pecuniffi  animam  suam  habet  turpes  et  foetentes  sunt  animae  innumera- 

venalem,  quam  pro  nummo  subdit  diabo-  bilibus  mortalibus  vitiis  plense?  Vehemen- 

lo.  Quarto,  quia  ex  avaritia  oriuntur  pec-  tissime  plane  condolendum  est  eis,  et  in- 

cata  multa  gravissima,  ut  rapina?,  furta,  desinenter  orandum  pro  ipsis.  Nempe  quid 

sacrilegia,  mendacia,  doli,  perjuria,  etc.      C  sunt  hujusmodi  anim»,  nisi  diabolorum 

Conformiter  potest   ostendi   de   ceteris  cloacae? 

peccalis  niortalibus,  cur  a  Spiritus  Sancti  Nec  tamen  de  eis  est  desperandum.  Nam 

infusione  et  gratia   impediant   hominem.  et  S.  Guillelmus  confessor,  qui  fuit  dux, 

Nam  de  ira,  hoc  in  expositione  et  sermone  fuit  peccator  gravissimus  et  tyrannus,  tri- 

epistol»   hujus   dominicse   est   ostensum.  busque  annis  sedit  in  adulterio  incestuoso 

De  gula  quoque  facile  est  pensare,  quia  et  cum  uxore  proprii  fratris,  quasi  alter  He- 

ipsa  bestiale  est  vitium,  gravatque  men-  rodes.  Et  tamen  postmodum  per  S.  Ber- 

tem,  et  pigram  efficit  ad  divina,  luxuria;  nardum  conversus  est,  et  poenitentiam  egit 

quoque  incentivum  atque  materiam  exhi-  condignam,  quia  ad  nudum  corpus  suum 

bet.  Similiter  acedia  quum  sit  lorpor  et  portavit  loricam,  et  septem  annis  jacebat 

ta^dium  mentis  ad  ea  qua;  Dei  sunt,  cari-  in  fovea  seu  spelunca,  die  ac  nocte  lacri- 

tati  et  fervori  Spiritus  Sancti  repugnat,  et  D  mosissime  sua  deplorans  peccata.  Visitavit 

omnium  divinorum  transgressionem  prs-  etiam  Terram  sanctauj  et   Christi  sepul- 

ceplorum  inducit.  crum,  et  rigorosissimas  abstineutias  fecit, 

Pra;terea  advertendum,  quod  si  unum-  longo  deinceps  temporc  in  magna  sancti- 

quodcjue    mortale    peccatum    tam    vehe-  tate  Deo  deserviens,  ac  beato  fine  vitam 

menter  ac  muitipliciter  ineptum  constituil  hanc  terminans.  Ejus  ergo  exemplo,  con- 

hominem  et  indignum  ad  infusionem  et  vertantur  ac  satisfaciant,  qui  vitiorum  mo- 

gratiam  Spiritus  Sancti,  quam  iiueslima-  libus  suut  oppressi. 


DOMINICA   IV   POST   PASCiiA.   —  AD   RKLIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS  17 


AD    RELIGIOSOS 


0 


SERMO  QUARTUS 

DE   EXCELLENTIA,   MUNIFICENTIA    ET   EFFECTIBUS   DEi. 


MNE  datum  opthmcm  et  omne  do-  A  biles  sunt,  atque  se  invicem  fulciunt  ac 

num  perfectum  desursum  est,descen-  perornant;  et  quo  magis  in  una,  eo  plus 

dens  a  Patre  luminum.  Jacob.  i,  17.  et  in   alia   crescimus.   Sapientia   namque 

Quum  Deum  super  omnia  toto  corde  ju-  qua)  donum  est,  et  caritas,  siinul  et  a^que 

beamur  diiigere,  nec  tamen  valeamus  id  crescei^e  et  decrescere  nunc  censentur. 

adimplere,  imo  neque  incipere,  nisi  eum  Ut  ergo  suinmi  Dei  amore  validius  ac- 

aliquo  modo  intelligamus  et  cognoscamus,  cendamur,  in  ejus  contemplativa  cognitio- 

quia  quod  prorsus  ignotum  est,  nec  appeti  ne  perfici  enitamur.   Quod  ut  fiat,  nunc 

potest  nec  diligi ;  hinc  Domini  Dei  nostri  aliquid  de  Dei  essentia,  omnipotentia,  sa- 

cognitio  aliqualis  nobis  in  primis  necessa-  pientia,  invariabilitate,perfectione,  munifi- 

ria  perhibetur.  Iitio  in  perfecta  Dei  cogni-  centia,operatione, quantum  ipse  preestiterit, 

tione  beatitudo  nosti^a  a  Fonte  beatitudinis  referetur.  Idque  in  primis  patescit,  quem- 

/oa/iH.xvn,  constituta  asseritur,  ipso  dicente  :  Hsec  est  B  adinodum  Deus  sublimis  et  benedictus  de 

^"  vita  a3terna,ut  cognoscant  te  verum  Deum.  suo  nomine  a  Moyse  interrogatus,  respon- 

Et  ipse  Deus  per  Jeremiam  ait  prophetam:  derit  :  Ego  sum  qui  sum ;  haec  dices  filiis   Exod.  m, 

7er.  ix,23,  Non  glorictur  sapiens  in  sapientia  sua,  et  Israel,  Qui   est,  misit   me   ad  vos.  Unde '*• 

^*-  non  glorietur  fortis  in  fortitudine  sua,  et  concluditur,  quod   primum   et  proprium 

non  glorietur  dives  in  divitiis  suis;  sed  Dei  nomen  est  Esse,  seu  Qui  est,in  tantum 

in  hoc  glorietur,qui  gloriatur,  scire  et  nos-  ut  ipse  solus  esse  dicatur.  Cujus  compara-  /oixiv,4. 

se  me,  quia  ego  sum  Dominus  Deus.  Meri-  tione  esse  aliorum  est  tanquam  non  esse, 

5ap.xm,  1.  to  igitur,  juxta  Scripturam,  Vani  sunt  om-  propter  infinitam  excellentiam  esse  divi- 

nes  homines  quibus  non  subest  scientia  ni  :  quemadmodum  respectu  increatse  et 

Dei.  Si  ergo  in  visione  Dei  nostra  consistit  infinitse   sapientise   Dei,    sapientia   omnis 

Ps.Lxxix.i.  felicitas  (juxta  illud  :  Ostende  faciem  tu-  mentis   creatae  nullius  momenti   est ;  et 

I yoann. III,  am,  et  salvi  erimus;  et  alibi,  Similes  ei  C  omnis  lux  atque  potestas  creaturarum,  ad 

^'  erimus,  utputa  perfecte  beati,  quia  vide-  immensitatem  lucis  ac  omnipotentiae  Cre- 

biinus  eum  sicuti  est),constat  quod  quanto  atoris  adorandi  relata,  obscuritas  infirmi- 

nunc  in  Dei  cognitione  proficimus,  lanto  tasque  ostenditur.  Esse  ergo  est  primum 

futurae  bealitudini  amplius  propinquamus,  et  proprium   Dei   nomen,  quoniam  esse, 

atque  in  isto  exsilio  quodammodo  beatio-  tanquam   pelagus   infinitum,   cetera  quae 

res  efficimur.  Quod  tamen   non  de  qua-  Deo  adscribuntur,  teste  Damasceno,  inclu- 

cumque  Dei  cognitione  intelligo,  sed  de  dit.  Propter  quod  bene  disseruit  sanctus 

ea  quae  doni  sapientise  actus  est,  et  con-  pater   Bernardus,   Dei   electus  :  Quid  est 

templatio  dici  meretur,  ac  forinata,  non  Deus  ?  Qui  est,  seu  ipsum  esse.  Nil  enim 

informis,  vocatur.  Ilaec  formata  et  amorosa  competentius  est  aeternitati,  quae  est  Deus. 

Deitatis  cognilio  et  ejus  dilectio  insepara-  Si  bonum,  si  magnum,  si  sapientem,  si 

T.  30.  -z 


18  DOMliNICA   IV   POST   PASCHA.   —  AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS 

beatum,  si  omnipotentem,  vel   quidqiiid  A  hendi,  coarctari  nullatenus  queunt.  Et  bre- 

tale  de  Deo  dixeris,  in  hoc  verbo  instaura-  viter,  ab  ejus  condigno  pra>conio,  ab  ejus 

tur,  Qui  est.  Nempe  hoc  est  ei  esse,  quod  pleno  obsequio,  ab  ejus  cognitione  plena- 

haDC  omnia  esse,  et  si  centum  aut  millc  ria  deficimus  in  immensum;  et  hoc  ipsum 

talia  addas,  non  recessisti  ab  esse  ;  si  ea  quod  verbis  de  eo  proferimus,  mente  ca- 

dixeris,  nihil  divino  esse  addidisti ;  si  ea  pere,  prout  ipse  in  se  ipso  est,  ncquaquam 

non   dixeris,    nihil    ei    diminuisli.   Itaque  valemus.  Ideo  ci  cum  profundissima  hu- 

Deus  excelsus  et  gloriosus  est  ipsum  esse,  miliationc,  suinina  reverentia,  decenti  ad- 

utputa  esse  primum,  independens,  impar-  miratione,  indesinenti  et  maxima  diligen- 

ticipatum,  interminatum,  non  coarctatum,  tia,  subdi,  servire,  adstare  debemus,  sincera 

non  receptum,  sed  in  se  ipso  subsistens,  quoque   contemplatione  ferventissimoque 

separatum,  perfectum,  in  quo  omnis  es-  amore  ei  intendere  ac  uniri;  nec  tamen 
sendi  nobilitas,  perfectio,  beatitudo,  cum  B  quidquam  condigni  nos  ei  exhibere  humil- 

infinita  excellentia  ac  plenitudine,  absque  lime  Fateamur. 

omni  prorsus  mensura  et  fine  simplicissi-         PrcCterea,  sicut  in  epistola  hodierna  Ja- 

me  continetur  et  est  :  ita  quod  ipsum  esse  cobus  tangit  apostolus,  apud  ipsum  non  Jacob.i,^. 

divinum,in  extrema  simplicitate  est  omne  est  transmutatio,  nec  vicissitudinis  obum- 

istud ;  et  omnia  ista  quse  uno  nomine  ex-  bratio.  Ha?c  namque   imperfectionem  in- 

primere  non  valemus,  sunt  ipsum  puris-  cludunt.  Unde  et  Aristoteles  subtilissime 

simum  et  supersimplicissimum  esse  Dei,  atque  certissime  in  sua  Metaphysica  post 

et  ipse  Deus,  in  quo  penitus  idem  sunt  longissimam  inquisitionem  probavit:Deus 

quod  est  et  quod  habet,  quantum  ad  abso-  est  purus  actus,  id  est  natura  in  se  abso- 

luta.  Hinc  solus  Deus  est  ens  per  essen-  lute   perfecta,  cujus   est   omnia   movere, 

tiam.  De  quo  B.  Hilarius  subtiliter  dixit  :  mutare,  perficere,  et  a  nullo  moveri,  mu- 

Esse  non  est  accidens  Deo,  sed  subsistens,  C  tari  aut  perfici,  utpula  sibi  in  se  et  per  se 

veritas  manens,  et  naturalis  proprietas.  summe  et  infinite  sufficiens,  nulloque  in- 

Deinde,  sicut  esse,  quod  in  se  commu-  digens,  quo  cetera  indigent  universa  :  ideo 

nissimum   est,  in   sua   plenitudine   sum-  movet,  mutat  et  perficit  ea,  tanquam  cun- 

ptum,  est  primum  et  proprium  Dei  no-  ctorum  principium  et  omnium   finis,   in 

mcn  ;   sic    convcrtibilia    entis,    videlicet  quo   nulla  est  potentia  passiva  limitans, 

verum,  unum,  bonum,  in  sua  plenitudine  nulla  differentia  contrahens,  nulla  materia 

sumpta,  verissime  ac  propriissime  com-  coarctans.  Idcirco  vere  et  perfecte  aeternus 

petunt  Deo  altissimo,  ita  ut  ipse  sit  pri-  est,  incomprehensibilis  et  ignotus,  utpote 

mum  verum,  primum  unum,  primum  bo-  causam  non  habens,  et  in  se  invariabili- 

num,  imo  veritas  prima,  unitas  summa,  ter,    felicissime   incircumscriptibiliterque 

bonitas  infinita.  Deinceps,  quidquid,  ab-  consistens,  in  quo  nulla  est  vicissitudinis    ibiJem. 

solute    loquendo,    dignius   et   melius   est  D  obumbratio,  id  est  nulla  pra?teritio,  nulla 

inesse,  adesse  sive  haberi,  qiiam  deesse,  successio,  nuUa  alternatio,  ejus  purilatem, 

hoc  vere  ct  infinile  compelit  Ueo  et  cst  in  invariabilitatem,  perfectionem,  beatitudi- 

eo,  et  ipsemet  illud  est.  Idcirco  in  eo  est,  nein  aliquo  modo  obnubilans,  violans  seu 

et  ipse  est,  sapientia  inrinita,  potestas  im-  obumbrans.  Imo  ipse  solus  habet  immor-   i  Tim.\t, 

mensa,  beatitudo  aeterna;  susi  pulchritu-  talitatem,  id  est  omniinodam  incommuta- "'• 

dinis,    suffi   dulcedinis,    suae    amabilitalis  bililatem,  quum  in  ipso  nulla  sit  volendi 

nullus  est  finis ;  opulentia  et  libertas,  mi-  aut  intelligendi  successio,  nullus  actus  re- 

sericordia,  justitia  et  liberalitas  ejus  nullo  cens,  inceptio  sive  desitio;sed  ipse  tan- 

usquam  termino  clauduntur ;  voluptas  et  quam  superhonoratissimus  intellectus,  se 

gloria,  securitas,  incommutabilitas  et  su-  ipsum   et  cetera   cuncta   uno,  aeterno  ac 

persufficientia  ejus  circumscribi,  compre-  simplicissimo  videt  et  cognoscit  intuitu,et 


DOMINICA   IV   POST   PASCIIA.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS  19 

uno  volendi  actu  vult  oninia,nec  actio  sua  A  probis  pavor  et  Iiorror.  Ab  ipso  averti  est 

a  sua  diversificatur  essentia.  cadere,  ad  ipsum  converti,  resurgere ;  in 

Postremo,  quum  ipse  sit  primum  ens,  quo  manere  est  vivere,  a  quo  exire  est 

solum   perfectum   et   infinitum,   ab   ipso  mori ;  in  quem  redire  est  reviviscere,  in 

universa  fluxerunt,  incessabiliterque  de-  quo  habitare  est  perdurare.  De  quo  et  san- 

pendent  :  imo  eatenus  indigent  conserva-  ctus  concionatur  Bernardus  :  Quam  dives 

tione  ipsius,  quod  nec  ad  momentum  sine  es  in  misericordia,  quam  magnificus  es  in 

ejus  manutenentia  possint  consistere  aut  justitia,  quam  munificus  in  gratia,  Domlne 

durare.  Ab  ipso  ergo  manavit  omne  bo-  Deus  noster !  Non  est  similis  tibi,  munera- 

num  natura?,  omne  donum  gratia»,  a  quo  tor  copiosissime,  remunerator  aequissime, 

solo   omne   donum   glori»   derivatur;  ab  liberator  piissime. 

ipso  est  ordo  rerum  et  consistentia  uni-  Igitur,  juxta  prshabita,  Deum  superdi- 
versi ;    ipse   universa  gubernat  et   omne  B  gnissimum  contemplemur,  in  ipso  aciem 

saeculum  administrat,  omnia  intuetur,  et  mentis  figere   studeamus.   Et  quum   tam 

cuncta  rectissime  judicat.  Cujus  providen-  incomparabiliter  et  immense  ipse  prae  om- 

tiam  plenam  et  omnia  distinctissime  com-  nibus  bonus,  amabilis,  speciosus,  suavis, 

plectentem    qui    negaverunt,    stulti    facti  dives,    pius,    sanctus,    felix   et    perfectus 

sunt  in  sapientia  sua;  et  eorum  sapientia,  coiisistat,  a  quo  etiam  omne  bonum  pro- 

stultitia  maxima  fuit.  Sapientissimus  Au-  fluxit,  et  quidquid  habemus  et  sumus,  ac- 

gustinus  optime  dixit  :  Deus  est  in  se  ipso  cepimus,  ipsum  super  omnia  ferventer  et 

sicut  Alpha  et  Omega,  in  mundo  sicut  re-  incomparabiliter  diligamus,  omne  bonum 

ctor  et  auctor,  in  angelis  sicut  sapor  et  ei  attribuamus,  ipsum  totis  viribus  colere, 

decor,  in  Ecclesia  sicut  paterfamilias  in  venerari,  laudare  nunquam  cessemus,  in 

domo,  in  anima  sicut  sponsus  in  thalamo,  ipso   stabiliri,  roborari   atque   immobiles 
in  justis  sicut  adjutor  et  protector,  in  re-  G  fieri  semper  conemur. 


SERMO  QUINTUS 


DE   MODERAMINE   IN  LOQUENDO   ET   OBSERVATIONE   SILENTII. 


SIT  autem  omnis  homo  velox  ad  au-  dosa,  sed  etiam  certis  ex  causis,  quibusdam 

diendum,  tardus  autem  ad   loquen-  in  locis  et  determinatis  temporibus  a  bonis 
dum,  et  tardus  ad  iram.  Jacob.  i,  19.          D  abstinendum  est  verbis,  juxta  illud  Psal- 

Inter  prscipua  ad  qua?  in  libris  Sapien-  mi  :  Obumtui,  et  humiliatus  sum,  et  silui  Ps.xwxm, 

tialibus  admonemur  et  erudimur,  est  ut  a  bonis.  In  Ecclesiastico  quoque  habetur  :  '*■ 

linguam    suam   unusquisque   refrenet,  et  Ubi  non  est  auditus,  non  effundas  sermo-  Eccii.xxx\i, 

non  nisi  utilia  suo  loco  ac  tempore  mo-  nem.  Denique,  sicut  loquacitas   stultitiae  ^- 

deranter   loquatur.  Qucmadmodum   enim  signum  est,  Salomone  dicente,  Stultus  ver-  Eccie.xM. 

ex  linguo!  irrefrenatione  innumerabilia  et  ba  multiplicat;  et,  Totum  spiritum  suum  prov.ww, 

enormia   mala   sequuntur,  ita  ex  lingu»  profert  stultus  :  sic  taciturnitas  circuin-  "• 

coercitione  et  moderatione  loquela?,  bona  specta,  magnce  sapientise  exstat  indicium, 

sequunlur  innumera,  magna  et  valde  salu-  quemadmodum  conscriptum  est,  Qui  mo-  md.  \.  lo. 

bria.  Nec  solum  cavenda  sunt  verba  illici-  deratur  labia  sua,  prudentissimus  est.  Un- 

ta,  pungitiva,  delractoria,  turbativa,  men-  de  sanctus  Job  loquacioribus  dixit:Ulinam   /o6vm,  5. 


20 


DOMINICA   IV   POST   PASCHA.   —   AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS 


taceretis,  ut  piitaremini  sapientes.  Merito  A 
ergo  in  hodierna  epistola  beatissimus  Ja- 
cobus  monet  apostolus  ut  ad  loquendum 
tardus  sit  omnis  homo.  Nam  et  Salomon 
Pror.ww,  loquitur  :  Vidisti  aliquem  velocem  ad  lo- 
quendum?  Stultitia   magis  speranda   est, 
quam  illius  correctio.  Pra^terea,  tanta  vir- 
tus  est   linguam   reprimere  moderateque 
Maiih.xu,  loqui,  ut  iu  Evangelio  dicat  Salvator  :  Ex 
^'"  ore  tuo  justificaberis,  et  ex  ore  tuo  con- 

demnaberis.  Hoc  est  quod  Salomon  ait  : 
Prov.  XII,  De  fructu  oris  sui  unusquisque  replebitur 
"■  bonis.  B 

Quae  omnia  quum  ita  se  habeant,  ratio- 
nabilissime  ac  saluberrime  sancti  Patres 
instituerunt  ut  religiosi  servent  silentium, 
nec  sine  licentia  audeant  loqui  etiam  ver- 
ba  utilia.  Statuerunt  quoque  observatio- 
nem  silentii,  inter  regulares  observantias 
post  tria  vota  inter  prsecipuas  unam.  Nec 
fractionem  silentii,  modicam  culpam  seu 
inordinationem  aut  transgressionem  repu- 
taverunt  :  quod  hinc  potissimum  inno- 
tescit,  quoniam  fractionem  silentii  tam 
specialiter  puniendam  esse  sanxerunt,  ut  C 
scilicet  fractor  silentii  culpam  suam  in 
proximo  clamet  capitulo,  detractisque  ex 
humero  vestibus,  prostratus  suscipiat  di- 
sciplinam  ;  quum  utique  non  nisi  pro  gra- 
vibus  valde  sceleribus  soleant  rei  in  ssecu- 
lo  taliter  flagellari,  nec  pro  aliis  passim 
culpis,  quamvis  in  religione  notabiliter 
magnis,  ita  determinata?  sunt  a  sanctis  Pa- 
tribus  communiter  poena^  aut  poena'  tam 
magna^.  Fuit  itaque  beatorum  intenlio  Pa- 
trum  nostrorum,  ut  observationi  silentii 
diligentem  ac  fervidam  impendamus  cu-  D 
slodiam. 
Hinc  in  Regula  ait  Benedictus  :  Facia- 
/>«. XXXVIII,  mus  quod  ait  Propheta  :  Dixi,  Custodiam 
^"  vias   meas,  ut  non  delinquam  in  lingua 

mea,  etc.  Si  ergo  a  bonis  eloquiis  inter- 
dum  propter  laciturnitatem  debet  taceri, 
quanto  magis  a  malis  verbis  propter  poe- 
nam  peccati  debet  taceri  ?  Ergo,  quamvis 
de  bonis  et  sanctis  asdificationum  eloquiis, 
perfectis  discipulis  propter  taciturnitatis 
gravitatem   rara   loquendi   concedatur  li- 


centia,  quoniam  scriptum  est  :  In  multi- /"/-oi.  x,i9. 
loquio  non  effugies  peccatum;  et  iterum, 
Mors  et  vita  in  manibus  linguse.  Nam  loqui  ibid.x\m, 
et  docere  decet  magistrum,  tacere  et  audi-  ^*" 
re  discipulo  convenit.  Ecce  quemadmo- 
dum,  secundum  doctrinam  sanctissimi  Be- 
nedicti,  rara  loquendi  licentia  danda  est 
etiam  perfectis  discipulis,  quamvis  non 
nisi  de  sanctis  et  a^dificatoriis  velint  loqui. 
Nam  ipsa  loquacitas  et  collocutio  Fratrum 
frequens,  religionis  derogat  gravitati.  Hinc 
rursus  in  Regula  :  Omni  (inquit)  tempore 
silentio  debent  studere  monachi,  maxime 
tamen  nocturnis  horis  et  post  Completo- 
rium.  Quod  si  inventus  quis  fuerit  pr»va- 
ricari  taciturnitatis  hanc  regulam,graviori 
vindictae  subjaceat,  nisi  forte  abbas  alicui 
aliquid  jusserit  :  quod  tamen  cum  summa 
gravitate  et  moderatione  honestissime  fiat. 
Insuper  gloriosus  Hieronymus  dicit  in 
Regula  sua  :  Religio  sancta  in  loquacibus 
esse  non  potest.  Ex  hoc  enim  sancti  Patres 
in  eremo  edocti,  summa  cum  diligentia 
observant  sancta  silentia,  tanquam  sanctae 
contemplationi  necessaria.  Plures  me  re- 
perisse  non  ambigo,  qui  per  septennium 
nullum  prorsus  verbum  alteri  fuderant. 
Propterea  volo  ut  in  conventu  vestro  ter 
aut  pluries  in  hebdomada,  exceptis  festi- 
vitatibus,  loqui  omnino,  nisi  urgente  cau- 
sa  perutili  ac  necessaria,  nullatenus  liceat, 
nec  simul  nec  cum  aliis  extra.  Diebus  vero 
quibus  pro  remedio  et  salute  loqui  conce- 
ditur,  non  singulis  horis  vacandum  est 
verbis,  quse  sine  peccato  proferri  vix  pos- 
sunt.  Sed  haec  inviolabilis  observatio  vi- 
geat,quod  singulis  noctibus  post  peractam 
Completorii  horam  usque  post  Missam,  et 
a  Tertiis  usque  ad  Nonam,  sacra  observen- 
tur  silentia,  quibus  et  linguce  Deum  lau- 
dandi  concedatur  opportunitas,  et  inutilia 
verba  penitus  abscindantur.  In  choro  au- 
tem,  dormitorio,  ccenaculo  et  capitulo  om- 
ni  tempore  loqui  non  liceat,  nisi  ea  ad 
qua3  ordinata  sunt  loca  in  laudibus  Dei,  ut 
jam  et  tcmpus  et  locus  vestrae  religionis 
prffidicent  sanctitatem,  atque  loquacibus 
ingerant  compunctionem,  aliosque  inflam- 


DOMINICA   IV  POST  PASCHA. 


AD  RELIGIOSOS  *,   SERMO   SEXTUS 


21 


ment  ad  intrandum  vestram  religionem.  A 

Deinceps  de  observantia  et  eommenda- 
tione  silentii,  de  loquacitatis  vituperio,  de 
culpa  fractionis  silentii  plura  hic  possent 
commemorari,  quse  infra  congruis  locis, 
Deo  agente,  introducentur. 

PrsDterea,  quam  tardi  esse  debemus  ad 
loquendum,  tam  prompti  et  veloces  esse 
debemus  ad  audiendum  verba  salutis,pr8B- 
sertim  a  superioribus,  sapientioribus  et 
melioribus.  Siquidem  auditio  diligens  ver- 
bi  Dei  intellectum  illuminat,  voluntatem 
accendit,  animum  roborat,  et  reficit  men-  B 
tem,  et  purgat  a  vitiis  animum  ;  estque 
signum  probabile  prsedestinationis  divi- 
nae.  Cordis  quoque  duritiam  frangit  ;  et 
signum  est  indolis  bona?  et  humilis,  stu- 
diosffi  ac  docilis  animae,  quum  scriptum 

Eccii.  111,  sit  in  Ecclesiastico  :  Auris  bona  cum  omni 
concupiscentia  audiet  sapientiam.  Unde  in 
jncob. i.ii.  epistola  ista  Jacobns  loquitur  :  Abjicientes 
omnem  immunditiam  et  abundantiam  ma- 
litia^,  in  mansuetudine  suscipite  insitum 
verbum,  quod  potest  salvare  animas  ve- 
stras.  C 

Postremo,  juxta  doctrinam  sancti  hujus 
Apostoli,  simus  tardi  ad  iram,  preesertim 
quum  ira  ex  suo  genere  inter  mortalia 
collocetur  peccata.  Ira  namque  mentem 
obtenebrat,  confundit,  perturbat,  et  homi- 
nem  stulto  ac  furenti  similem  reddit.  Un- 

Eccie.  vii,  de  et  Salomon  ait  :  Ne  sis  velox  ad  ira- 
scendum,quia  ira  in  sinu  stulti  requiescit. 

johy,2.   In    libro   Job   quoque    asscritur   :   Virum 
stultum  interficit  iracundia.  Ira  etiam  so- 


ciali  ac  pacifiege  conversationi  contraria- 
tur,  redditque  hominem  fratribus  gravem 
et  ad  portandum  difficilem,  Salomone  te- 
stante  :  Spiritum  ad  irascendum  facilem  Proi-.xvm, 
quis  poterit  sustinere?  Itemque  :  Ira  non  ^*;,/.  xxv», 
habet  misericordiam,  nec  erumpens  fu-  4. 
ror ;  et  impetum  concitati  spiritus  ferre 
quis  poterit?  Passionem  ergo  tam  pessi- 
mam  refrenemus  :  quod  cholericis  summe 
est  necessarium.  Qui  Deum  jugiter  invocan- 
do,Christi  passionem,  patientiam,  mansue- 
tudinem  intuendo,Scripturarum  doctrinam 
considerando,  discant  irae  commotionem 
reprimere;  et  ne  appareat  in  facie,  nec 
per  verba  erumpat,  et  maxime  ne  diu  du- 
ret  aut  in  ultionem  procedat. 

Itaque  ex  praedictis  studeat  religiosus,  in 
observatione  silentii  esse  custoditus  ac  di- 
ligens,  sciens  quod  vir  linguosus  non  diri-  Ps.cxxwx, 
getur  in  terra,  et  quod  qui  multis  utitur  g^cti.x\,s. 
verbis,  Isedit  animam  suam ;  et  quum  lo- 
quendi  datur  licentia,  nihilo  minus  se  ab 
omni  illicito  refrenet  sermone.  Hinc  con- 
suetudo  pravissima  faciliter  et  sine  neces- 
sitate  ac  utilitate  loquendi  verba  pauca, 
prorsus  abjiciatur,  quum  omnis  oratio  in- 
telligibilem  habens  sensum,  sine  licentia 
dicta,  fractio  judicetur  silentii,  ut  si  dica- 
tur,  Quis  est  ille?  quamvis  necessitas  fran- 
gat  legem ;  sed  quae  sit  vera  sufficiensque 
necessitas,  rite  pensetur. 

Verum  de  ista  materia,  in  sermone  circa 
dominicse  sequentis  epistolam  diffusior 
erit  declaratio  hujus,  et  exhortatio  circa 
ista. 


SERMO   SEXTUS 


QUALITER   SPIRITUS   SANCTUS   PER   PATRES   ARGUIT   NEGLIGENTES   RELIGIOSOS. 


PARACLETUS  arguet  mundum  de pec- ])  ctus,  protinus  ut  infusus  est  in  die  Pen- 
cato,  et   de  justitia,   et   de  judicio.      tecostes   beatis  Apostolis,  cwpit   per   eos 
Joaun.  XVI,  8.  mundum  argiiere,  et  homines  pcccatores 

Quemadmodum  paracletus  Spirilus  San-      iii  miiiido  Iioc  habilanlcs  increpare  de  pec- 


DOMINICA   IV   POST  PASCHA.   —   AD  RELIOIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS 


10. 


cato  quod  committendo  aut  omittendo  in- 
currerunt,et  de  justitia  quam  facere  negle- 
xerunt,  id  est  de  contemptu  et  omissione 
atque  de  falsa  et  ficta  eorum  justitia,  et 
de  judicio  eorum  temerario,  pnesumptuo- 
so,  mendoso;  sic  Spiritus  Sanetus,  qui  ve- 
rus  est  Deus,  quum  spiritualium  palrum 
religiosis  praesidentium,zelum  Dei  sincere 
habentium,  impleverit  corda,  mox  per  eos 
increpat  Fratres  negligentes,  carnales,  dis- 
solutos,  de  eorum  peccatis.  Qui  non  regu- 

Ephcs.i\,  lariter  conversaulur,  nec  inveniuntur  sol- 

^'  liciti  servare  unitatem  spiritus  in  viiiculo 

Coioss.  I,  pacis,  nec  satagunt  digne  Deo  ambulare 

*"■  juxta  SU8B  exigentiam   vocationis.  Qui  in 

divinis  sunt  somnolenti,  pigri,  vocibus 
suis  parcenfes,  se  ipsos  palpantes,  in  ange- 
loruin  pra?sentia,  in  conventus  adspectii, 
imo  in  divinee  et  summee  majestatis  intu- 
itu  se  irreverenter,  intimorate,  indevote 
habentes.  Qui   utinam   rite  perpenderent 

Jer.  xLviii,  illud  propheticum  :  Maledictus  qui  facit 
opus  Dei  negligenter. 

Consideremus  quam  altoniti  et  attenti, 
quam  solertes  ac  reverentes  stant  coram 
regibus  principibusque  terrenis  eorum  mi- 
nistri  et  milites,quam  profunde  inclinant, 
quam  prompte,  facete,  ordinate  deservi- 
unt,  quam  custodite  et  compte  loquuntur. 
Quantam  ergo  irreverentiam  exhibemus 
Deo,  infinitffi  excellenti»  regi,  quum  in 
ejus  laudibus  et  obsequiis,  in  cantu  et  psal- 
modia  ac  Horis,  in  loco  tam  sancto,  in  Sa- 
cramenti  prjesentia,  tam  remisse,  frigide 
et  superficialiter  nos  habemus,oculos  cor- 
dis  ad  Creatoris  sublimitatem  inlucndam 
ac  debite  honorandam  non  elevantes?IIeu, 
quanta  est  ista  perversitas!  Nonne  carnalis 
magis  quam  spiritualis  amor  abundat  in 
his  qiii  in  colloqiiio,  in  rcfectorio,  in  spa- 
tiamenlo  forles  cl  alacres  sunt  ad  fabulan- 
dum,  ad  comedendum,  ad  externa  solatia, 
in  divinis  vero  se  habent  quasi  essent  inun- 
cti  infirmi,et  penitus  impotentes?  Videant 
sibi  qualiter  suam  mereantur  annonam.  Ve- 
rumtamen  ultra  posse  Deus  nil  exigit;  sed 
mulla  possuiiuis  in  conforlante  nos  Domi- 
no,  quac  sinc  gratia  non  valemus.  Si  esset 


A  in  nobis  spiritualis  fervor,  sancta  devotio, 
vigilantia  cordis,confidentia  divini  auxilii, 
experiremur  quam  facilia  et  jucunda  no- 
bis  exsisterent  quee  nobis  jam  impossibilia 
arbitramur.  Excutiainus  crgo  torj)orem, 
pusillanimitatcm  et  vanain  formidinem, 
invocemusque  Dominum;  et  quod  in  nobis 
est  faciamus,  atque  in  ceteris  religiosis 
observantiis  simus  ferventes.Ipsas  quoque 
increpationes  quas  per  Patres  nostros  facit 
nobis  Spiritus  Sanctus,  patienter,  gratan- 
ter  et  cum  ingenti  advertentia  suscipia- 

B  mus,  et  quilibet  efficaciter  se  emendet  : 
quoniam   teste   Scriptura,  Qui   acquiescit   Prov.  w, 
increpationibus,  possessor  est  cordis;qui 
autem   abjicit   disciplinam,  despicit  ani- 
mam  suam.Et  rursus  in  Ecclesiastico  scri- 
ptum  est :  Quam  bonum  est  arguere,  quam   Kccu.  w, 
irasci!  Quam  bonum  est  correptum  mani-  ''*' 
festare   poenitentiam  !   Sic   enim   effugiet 
peccatum. 

Preeterea,  quoniam  non  est  homo  super  Eccie.vn, 
terram  qui  faciat  bonum  et  non  peccct,  '-'■ 
sed  in  multis  offendimus  omnes,  et  justus  jacob. in,i. 

C  septies  cadit  in  die,  imo  univers»  nostra?  ^'■'"^'- '^"'^' 
justitiaj  sunt  quasi  pannus  menstruatse  :  /s.lxiv,  c. 
ideo  spiritualis  pater  nemini  parcat,  ne- 
minem  palpet;  nec  quisquam  se  irrepre- 
hensibilem  arbitretur,  aut  de  increpatione 
sua  aliqualenus  indignetur,  quia  hoc  pes- 
simum  esset,  et  magnge  imperfectionis  in- 
dicium,  magna?  impatientiae  et  insipientiae 
signum,  quum  Salomon  protestetur  :  Ar- /',.or.  ix,8. 
gue  sapientem,  et  diliget  te.  Ecclesiasticus 
quoque  faletur  :   Qui  odit  correptioncm,  eccU.kki, 
vestigium  est  peccatoris;  qui  autem  timet'- 

D  Deum,  convertetur  ad  cor  suum,  hoc  est, 
propriam  fragilitatem,  defectuositatem  et 
vocationem  suam  attendit,  nec  indignabi- 
tur  corripienti,  sed  gratias  aget.  Verum 
siint  aliqui  non  illuminati,  sed  privato 
aiuord  potius  excaccati,  simulatorie  justi, 
occulte  superbi,  qui  dum  corripiuntur, 
volunt  quasi  honorem  suum  defendere, 
quia  in  aliorum  cordibus  verentur  vi- 
lesccre,  et  defectuosi  ac  contem[)tibiles 
renuunt  apparere  :  sicque  se  ipsos  excu- 
sant,   jaclanl,  jiistificant,  clamorose,  im- 


DOMINICA   IV   POST  PASCHA.   —  AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS  23 

patienter,  arroganter  respondent,  non  at-  A  puta  praelato,  reverentiam  cordis  ac  cor- 

tendenles,    miserrimi,    quod    taliter    sese  poris  et  obedientiam  caritativam  ac  prom- 

habendo,  non  solum  Deo  el  angelis,  sed  et  ptam    exhibeamus  ;    confratribus   consili- 

spirituali  patri  ac  Fratribus  cunctis  vile-  um  et  auxilium  prsebeamus,  verbis  dum 

scant,  coram  quibus  vitiositatem  et  stoli-  licet  loqui  hortando  et  instruendo,  oratio- 

ditatem  suam  tam  evidenter  demonstrant.  ne  juvando,  seu  alias  modo  possibili  mini- 

Qui   si    patienter,  sapienter  et   humiliter  sterium  exhibendo.  Quocirca  ait  Bernar- 

responderent,  seque  modeste,  si    innoxii  dus:Nullum  ego  consilium  arbitror  melius 

essent,  causa  vitandi  scandali  excusarent,  quam  si  exeinplo  tuo  fratrcm  tuum  doce- 

aut  si  culpa  modica  esset,  dissimularent,  re  studeas  quae  oporteat  et  quae  non  opor- 

crescerent  utique  in  audieutium  corde,  et  teat  fieri,  provocans  eum  ad  meliora  et 

vere  honorabiles  reputarentur.  Ili   igitur  consulens   non  verbo   neque   lingua,  sed 
se  emeudent,  atque  in  vera  humilitate,  et  B  opere  et  veritate ;  sed  neque  efficacius  au- 

fractione  propriai  voluntatis,  ac  exstirpa-  xilium  est  quam  ut  ores  devote  pro  eo,  ut 

tione  privati  amoris,totam  suam  conversa-  non  dissimules  redarguere  culpas  ejus,  ut 

j/a«/i.  vLi,  tionem  stabiliter  fundent,  ut  assimilentur  nullum  ei  offendiculum  ponas,  et  quan- 

'-'''-*'■       viro  sapienti  qui  a^dificavit  domum  suam  tum  prsevales,  sollicitus  sis,  tanquam  an- 

supra  petram,non  stulto  qui  a^dificavit  su-  gelus  pacis,  scandala  tollere  et  occasiones 

per  arenam.  scandalorum  penitus  removere.  Si  talem 

Insuper  Spiritus  Sanctus  per  superiores  te  fratri  tuo   consiliarium  et  auxiliarium 

nostros  arguit  nos  de  justitia  quam  imple-  exhibes,  reddis  ei  quod  debes,  nec  habet 

re  negleximus.  Nam  Deo  honorem,  proxi-  unde  causetur.  Porro  qui  alicui  praest,  di- 

mis  ffidificationem,  nobis  ipsis  custodiam  sciplinam  ei  tenetur  atque  custodiam,quia 

jugem  tenemur.  Si  ergo  pr»latus  viderit  de  manu  ejus,  pereuntis  subditi  exquiritur 
quempiam  coram  aliis  inexemplariter  se  C  sanguis,  si  quod  sui  est  officii  illi  neglexe- 

habentem,pusillos  scandalizantem,non  re-  rit  exhibere.  Si  vero  aliis  non  prsesis,  pro- 

cta  ac  regia  via  pergentem,  protinus  con-  prio  corpori,  sensualitati  et  sensibus  tuis 

tra  illum,  imo  pro  eo,  zelo  accendatur  ju-  disciplinam  custodiamque  impende, ut  cor- 

stitiee,  et  arguat  eum,  informet,  hortetur,  pus  tuum  castiges,  in  servitutem  anima; 

/fom.  XIV,  ut  juxta  apostolica  documenta,  qua3  pacis  redigas,  ne  regnet  in  eo  peccatum ;  sen- 

sunt  secletur,  et   quee  a?dificationis  sunt  sualitas  quoque  dometur,  et  sensitivus  ap- 

diligenter  custodiat,  memor  sententise  Sal-  petitus  rationi  subdatur;  et  exteriores  sen- 

Afaith.    vatoris  :  Vae  homini  per  quem  scandalum  sus  custodiantur,  ne  circa  sua  inordinate 

xviii, /,6.    ypnit ;  et  qui  scandalizaverit  unum  de  pu-  oblectentur,  evagentur  lasciviantque  ob- 

sillis,  expedit  ei  ut  alligato  ipsius   collo  jecta. 

saxo  mergatur.  Quod  si  tam  damnabile  est  Pra'terea    diligentissime    perpendamus 
unum  scandalizare  pusillum,  quam  dam-  D  quod  in   prfosenti  evangelio   ait  Salvator 

nabile  et  enorme  est  coram  communitate  Apostolis  :  Si  non  abiero,  Paracletus  non  joann.) 

agere    scandalose    ac    plurimos   scandali-  veniet  ad  vos;  si  autem  abiero,   mittam '• 

zare?  Qui  ergo  publice  ac  graviter  pec-  eum  ad  vos.  Cujus  rei,  secundum  docto- 

cat,  manifeste  et  acriter  arguatur;  et  nisi  res,  una  fuit  eausa  :  quia  Apostolorum  ad 

einendaverit,  durius  casligctur.  Christuui  cum  eis  cor{)oraliter  conversan- 

Denique,  juxta  Heinardum,  tribus  exsi-  tem  alTectio  fuit  aliqualiler  sensualis,  non 

stimus  debilores,videlicet  superiori^a^qua-  penitus  spiritualis.  Idcirco,  stante  hujus- 

li,  inferiori.  Superiori  reverentiam  et  obc-  modi  affectione  et  causa  ipsius,  capaces 

dientiam,a>quali,  ulputa  proximis,  consili-  non  erant  Spiritus  Sancti  in  tauta  plenitu- 

um  atque  auxiliiim,  inferiori  diseiplinam  dine.  iii  quaiita  euin   post  Christi  accepe- 

custodianHjiic    lciicimir.    Siipcriori    cigo,  ruiil   rcccssum.  Si  crgo  scnsualis  affcclio 


Cl. 


24  DOMINICA   IV  POST  PASCHA.   —  AD  RELIGIOSOS  *,    SERMO   SEXTUS 

ad  Unigenitum  Dei,  ad  verum  Deum  carne  A  vide  deprecemur,  ut  sua  nos  unctione  in 

indutum,  ad  Agnum  sine  macula,  ad  car-  omnibus  edocere,  dirigere,  conservare  di- 

nem  mundissimam  ex  purissimis  sanctae  gnetur,  quum  tot  casus,  tot  involutiones, 

Virginis  sanguinibus  sumptam  et  Spiritu  tot  ambiguitates,  difficultates  et  tentamen- 

Sancto  formatam,  impeditiva  fuit  spiritua-  ta  indesinenter  nobis  occurrant,  ut  absque 

lis  perfectionis  et  plen»  susceptionis  Spi-  ipsius  speciali  eruditione,  directione,  sub- 

ritus  Sancti,  quam  ineffabiliter  carnalis  et  ventione,  evadere,  prsevalere  atque  salvari 

sensualis  affectio  ad  fragiles  defectuosos-  nuUatenus  valeamus.  Ideo  ait  vir  sapiens  : 

que  homines,  ad  sordidum  corpus  in  pec-  Quis  hominum  poterit  scire  consilium  Dei?  Sap. i\,i3. 

catis  conceptum,  natum,  nutritum,  spiri-  aut  quis  poterit  cogitare  quid  velit  Deus? 

tualem  tollit  profectum.et  omnem  impedit  Cogitationes   enim  mortalium  timid»,  et /61^.14,17. 

perfectionem  ?  Mirabiliter  quippe  carnalis  incertse  sunt  providentise  nostrae.  Sensum 
affectio  trahit  atque   obnubilat   mentem.  B  autem  tuum,  Domine,  quis  sciet,  nisi  tu 

Propterea  esse  solliciti  caveamus,  et  om-  dederis   sapientiam,  et  miseris   Spiritum 

nem    ipsius   occasionem  et  causam  vite-  tuum   de   coelis  ?   Denique,  quid   oremus   Rom.  vm, 

mus,    incautum    fugiendo    adspectum    et  sicut  oportet,  nescimus;  sed  ipse  Spiritus '^' 

tactum,  amplexus  et  oscula,  lateralem  as-  postulantes  nos  facit  idoneos.  Nec  aliquis  iCor.xii,3. 

sessionem,  et  universam  hujusmodi  pro-  potest  dicere,  Dominus  Jesus,  nisi  in  Spi- 

vocationem,ex  quibus  etiam  de  facili  mor-  ritu  Sancto.  Nec  sufficientes  sumus  cogi-  iiCo»-. 111,5. 

talis  oritur  culpa,  praesertim  dum  serpens  tare  aliquid  ex  nobis  quasi  ex  nobis,  sed 

tenetur  et  fovetur  in  gremio.  Unde  omnia  sufficientia  nostra  ex  Deo  est.  Ecce  quam 

talia  religiosis  sunt  summe  vitanda,  qui  infinita  est  indigentia,   impotentia,  defe- 

non  solum  ad  meliorem,  sed  demum  ad  ctuositas   nostra.  Humiliemur   igitur  sub  [Petr.v,6. 

securiorem  obiigati  sunt  viam  :  idcirco  ne-  potenti    manu  Dei,  et  ejus  benignissimo 
quaquam  discrimini  se  committant.           G  indesinentissimoque   subsidio  incessabili- 

Postremo,  immensam  pietatem  et  libe-  ter  innitamur.  Ad  laudem  et  gloriam  ejus. 

ralitatem  Spiritus  Sancti  instanter  ac  fer-  Amen. 


DOMINICA  QUINTA  POST  PASCHA 


ENARRATIO  IN  EPISTOLAM 


ESTOTE  FACTORES  VERBI,  ET  NON  AUDITORES  TANTUM,  FALLENTES  VOSMETIPSOS.  JaCOb.  I,  22-27. 


B' 


EATUS  apostolus  Jacobus  in  tota  epi-  A 
stola  ista  hortatur  nos  ad  divinorum 
observantiam  preeceptorum,  ne  quis  putet 
solam  fidem  sufficere,  aut  solam  notitiam 
agendorum.  Estotc  factores  verbi,  id  est 
divini  praecepti,  et  non  auditores  tantum, 
fallentes  vosmetipsos  :  quia  qui  audiunt 
tantum,  nec  faciunt  quae  jubentur  quum 
possint  et  debeant,  se  ipsos  decipiunt,quia 
eorum  negligentia  faliit  eos.  Hinc  ad  Ro- 

itom.nAz.  mauos  loquitur  Paulus  :  Non  auditores  le- 
gis  justi  sunt  apud  Deum,  sed  factores  le- 
gis  justificabuntur.  Christus  quoque  quum  B 

^Hc. XI, 28.  dixisset,  Beati  qui  audiunt  verbum  Dei, 
addidit,  Et  custodiunt  illud.  Et  Joannes  in 

A/)oc.  1, 3.  Apocalypsi  :  Beatus  (inquit)  qui  legit  et 
qui  audit  verba  prophetia^  hujus,  et  servat 
ea  quee  in  ea  scripta  sunt.  Imo  de  scienti- 
bus  et  non  facientibus  loquitur  Christus  : 

Zt/c.xii,47,  Servus  qui  cognovit  vohmtatem  domini 
sui  et  non  fecit,  plagis  vapulabit  multis ; 
qui  autem  non  cognovit,  et  fecit  digna 
plagis,  vapulabit  paucis.  Unde  et  idem  iste 
Jacobus  ait  :  Scienti  bonum  et  non  facien- 
ti,  peccatum  est  illi.  C 

Quia  si  quis  auditor  est  verhi  divinsB 
jussionis,  et  non  factor,  id  est  prsecepti 
impletor,  hic  comparabitur  viro  conside- 
ranti  vultum  nativitatis  sua',  id  est  fa- 
ciem  suam  corporalem  in  qua  natus  est, 
in  speculo.  Consideravit  enim  se  in  sua 
imagine,  in  speculo  resultante,  et  abiit,  et 
statim  oblitus  est  qualis  fuerit :  quia  ima- 
go  in  speculo  habet  dcbile  esse,  utputa 


4S. 


Jncufi. 


intentionale  potius  quam  reale.  Ideo  non 
facit  fortem  impressionem,  nec  diuturna 
est  memoria  ex  illa  impressione  ac  con- 
sideratione  relicta.  Quemadmodum  ergo 
consideratio  illa  vultus  in  speculo  est  in- 
fructuosa,  ita  auditio  verbi  Dei  carens  ef- 
fectu. 

Qui  autem  perspexerit,  hoc  est,  perfecte 
et  profunde  consideraverit,  in  lege  perfe- 
ctce  libcrtatis,  id  est  in  evangelica  lege, 
pensando  ejus  preecepta.  Dicitur  autem  lex 
evangelica,  lex  perfectae  libertatis  :  Pri- 
mo,  quia  est  lex  caritatis  et  gratiae,  per 
quam  homo  sponte  et  libere  ac  delectabi- 
liter  servit  Deo.  Porro  lex  vetus  fuit  lex 
timoris,  nec  gratiam  continebat,  sed  trans- 
gressores  suos  jussit  occidi :  sicque  timore 
poenarum,  non  amore  justitise,  induxit  ad 
bonum.  Propterea  dicit  apostolus  Paulus  : 
Nihil  ad  perfectum  adduxit  lex;  ct  rursus,  //,,j,..  ^Er, 
Non  accepistis  spiritum  servitutis  iterum  '^- 

....  .         Bom.  vui, 

in  timore,  sed  accepistis  spiriturn  adoptio-  jg. 
nis  filiorum,  in  quo  clamamus,  Abba  (Pa- 
ter).  Lex  autem  evangelica  dicitur  gratiam 
continere,  quoniam  sacramenta  novae  le- 
gis  gratiam  continent  et  dant.  —  Secundo, 
quia   per   eam    liberamur  ab   obligatione 
servandi  veterem  legem,  quae  fuit  grave  et 
importabile  onus.  Unde  in  Actibus,  quum 
beatissimus  princeps  Apostolorum   dixis- 
set,  Quid  tentatis  cervicibus  discipulorum  Ac<.xv,  lo, 
imponeie  jugum,  quod  neque  palres  no-  *'' 
stri,neque  nos  portare  potuimus?  protinus 
addidit  :  Sed  per  graliam  Domini  nostri 


2G  DOMINICA  V   POST   PASCHA.   —  ENARRATIO  IN  EPISTOLAM 

Jesu  Christi  credimus  salvari.  —  Tertio,  A  estque  idcm  quod  latria,  utputa  virtus  Deo 

quia  per  ejus  impletionem  eripimur  a  ser-  cultum  ac  ca^rimoniam  exhibens.  Et  habet 

vitute  peccati  et  jugo  diaboli.  De  qua  li-  religio  duplices  actus,  videlicet  :  proprios 

.;ort»».vm,  bertate  ait  Salvator :  Si  Filius  vos  liberavit,  quos  elicit,  ut  sunt  adorare,  sacrificare, 

^*''           vere  liberi  estis.  Haec  est  spiritualis  liber-  vovere;  et  secundarios  quos  non  elicit,  sed 

II  Cor.  m,  tas  de  qua  asserit  Paulus  :  Ubi  spiritus  imperat,  qui  procedunt  a  virtutibus  qui- 

''■            Domini,  ibi  libertas.  — Et  'perinanserit  in  bus  religio  tanquam  principalior  prajcipit. 

ea,  perseveraudo  in  bonis  usque  in  fineni,  De  quibus  actibus  subditur,  Religio  mun- 

non  auditor  obliviosus  factus,  sed  factor  da  et  immaculata,  ete. 

operis  quod  lex  evangelica  fieri  jubet :  hic  Albertus   quoque   hic   ait   :    Religiosus 

beatus  in  facto  suo  erit,  id   est,  merito  idem  designat  quod  religatus.  Sed  religa- 

operis  sui  et  obedientisD  beatitudinem  con-  tio  ista  potest  attendi  :  Primo,  quantum 

sequetur ;  et  jam  beatus  est  in  mcrilo  et  B  ad  observantiam  mandatorum  articulorum- 

spe,  postea  erit  beatus  in  prwmio  et  re.  que  fidei  :  et  sic  omnes  Christiani  dicun- 

yoai-H.xm,  Idcirco  Christus  testatur  :   Si  hecc  scitis,  tur  religiosi.  Unde  Constantinus  Magnus, 

''■           beati  eritis  si  feceritis  ea.  Theodosius    et    Carolus    rex    vocati    sunt 

Denique  non  sufficit  corde  credere  et  religiosissimi,  id  est  christianissimi  ac  de- 

facto  parere,  sed  oportet  et  linguam  fre-  votissimi  imperatores.  Secundo  potest  at- 

nare.  Ideo  subditur  :  Si  quis  autem  putat  tendi  quantum  ad  observantiam  evange- 

se  religiosmn  esse,  id  est  Dei  ministrum  licorum   consiliorum   :  et   ita   claustrales 

et  ejus  cultui  deditum,  utputa  veraciter  qui  se  divinis  per  solennem  adstrinxerunt 

christianum,  nou  refrenans  linguam  su-  professionem  obsequiis,  antonomastice  re- 

am  a  verbis  mendosis,  perjuris,  detracto-  ligiosi    vocantur,    quasi    divinis    totaliter 

riis,  pungitivis,  seu  alias  contra  caritatem  mancipati.  Ad  quos  etiam  specialiter  per- 

sive  justitiam  exsislentibus,  scd  scducens  C  tinet  refrenatio  lingua),  quia  ad  observan- 

cor  suum,  id  est   propria   loquacitate  et  tiam   obligantur  silentii  :   quod  si  facile 

culpa    mentem    suam    exca^cans    et    lucc  frangunt  et  loquaces  consistunt,  vana  et 

graliao  privans,  ita  quod  ea  quee  propri»  vituperanda  censetur  eorum  religio,  id  est 

salutis  sunt,  efficaciter  non  perpendit,  hu-  professio  qua  Ordinem  suum  servare  vo- 

Jus  vana  est  religio,  id  est,  fides  seu  lex,  verunt,  nec  suae  satisfaciunt  professioni, 

sivc  Christianitatis  suse  profcssio,  est  ina-  proficiendo  quotidie  sicut  monastica  re- 

nis  :  non  quod  lex  aut  fides  in  se  ipsa  sit  quirit  professio.  —  Unde  quod  dictum  est, 

vana,  sed  quoniam  ei  non  cooperatur  ad  «  Si  quis  putat  se  religiosum  esse  »,  etc, 

salutem,  nec  ad  ultimum  finein  perducit,  sic  potest  appropriate  exponi  :  «  religio- 

sicut  et  medicina  fertur  inanis,  qua?  sani-  sum  »,  id  est  latrise  actibus  deditum,  seu 

talem  non  confert.  divino  obsequio  mancipatum,  aut  mona- 

Pra}terea  advertendum,  quia  ul   scribit  D  sticam  vilam  professum,  «  non  rcfrenans 

Thomas  in  secunda   secunda^   qua;stionc  linguam  suam,  hujus  vana  est  religio  »,  id 

octogesima  priina,  Rcligio  dicilur  a  rele-  est,  virtutem  latriee  non  habet  veraciter, 

gendo,  quoniam  ea  quse  ad  divinum  perli-  vel  non  habet  eam  formatam,  hoc  est  cari- 

n(Mit  cultum,  frequenter  sunt  relegcnda  et  tate  et  actibus  bonis  ornatam  :  ideo  vana 

aiiimo  revolveiida.  Vcl  dicitur  rcligio  a  ic-  cst  ci,  id  est,  Iriistra  eam  sortitur. 

eligendo,  quoniam  Deum  quem  peccando  Deinceps  ostendit  apostolus  Jacobus  qu;c 

reliquimus,  per  eam  reeligimus  nobis;  vel  opera  ad  religiosum  pertineant,  loquendo 

a  religando,  quia  per  religioiiem  ab  cx-  de  religione  extense  seu  primo  modo.  Re- 

terioribus  rebus  nos  religamus  seu  seque-  ligio  munda,  id  est  sinccra  quantum  ad 

stramus,  alque  divino  ciillui  manripamiis.  rectam  inlentioncm,  ct  immaculata  apud 

Sicque  rcligio  ordinal  hominem  ad  Deum,  Dcum  ct  Patrcm,  id  cst  in  exsecutione  a 


DOMINICA   V   POST   PASCHA.  —   SERMO   PRIMUS  27 

peccato  mortali  immunis.  Et  potest  per  rc-  A  vere,  neque  ea  quae  mundi  sunt  inordina- 

ligionem  intelligi  latria  seu  christiange  le-  te  appetere,  nec  aliquem  scandalizare,  sed 

gis  professio,non  autem  monastica  profes-  omnes  potius  sedificare.  Unde  et  Paulus 

sio  proprie,in  hoc  Ioco,ut  sequentia  verba  hortatur :  Exite  de  medio  eorum,et  immun-  ii  cor.  m, 

ostendunt.  Nam  subditur :  Hcec  est :  Visita-  dum  ne  tetigeritis;  itemque,NoIite(inquit)  y^,,,^,, ,. 

re  'pupUlos,  id  est  patrum  solatio  destitu-  conformari  huic  saculo,  sed  reformamini  Ephes.  iv, 

tos,  et  viduas,  maritorum  carentes  prapsi-  spiritu  mentis  vestrse.  Et  per  istud  intelli-  ■  ' 

dio,  m  tribulatione  eorMw,succurrendo  eis  guntur  omnia  exercitia  virtuosa,  quibus  ho- 

in  cunctis  pro  posse.quia  miserabiles  sunt  mo  perficitur  in  bona  vita  circa  se  ipsum. 
personae,  et  specialiter  egent  juvamine.  Et         Postremo,  secundum  Bedam,  in  auctori- 

per  istud  intelligenda  sunt  alia  opera  mi-  tate  hac  pulchre  additur,  «  apud  Deum  et 

sericordi»,quffi  adChristianospotissimum  Patrem  »,  quia  sunt  qui  hominibus  reli- 

pertinent,  quoniam  lex  Ghristi  est  lex  to-  13  giosi  videntur,quum  a  Deo  habeantur  pro- 

tius  caritatis  et  pietatis.  Quee  etiam  opera  fani.  Unde  et  Salomon  fassus  est  :  Est  via  p<-ov.  mv, 

pietatis  tam  grata  sunt  Christo,   ut  qu»  qute  videtur  homini  bona;  novissima  vero '^' 

suis  pauperibus  exhibentur,  sibi  exhibita  ejus  deducunt  ad  mortem.  De  talibus  ait 

jy„///,.xxv,  arbitretur  ac  fateatur,  dicendo  :  Quod  uni  Salvator  :  Vos   estis   qui   justificatis   vos  /.„c.xv,,i3. 


40. 


ex  minimis  meis  fecistis,  mihi  fecistis.  Et  coram  hominibus;  Deus  autem  novit  cor- 
immaculatum  se  ciistodire  ab  Jioc  sa'culo,  da  vestra,  quia  quod  hominibus  altum  est, 
id  est  vitia  ssecularium  hominum  praeca-      abominatio  est  apud  Deum. 


SERMO  PRIMUS 

DE   LEGE   CHRISTI   SERVANDA,  LINGUA   COIIIBENDA,   ET  CARITATE   PROXIMIS   IMPENDENUA. 


N' 


'ON  omnis  qui  dicit  mihi,  Doinine,  C  tia;  et  recedere  a  malo,  intelligentia.  In 

Domine,  intrabit   in   regnum   coelo-  Ecclesiastico  quoque   :  Plenitudo  sapien- /fcc/i.  1,20. 

rum,  sed  qui  facit  voluntatem  Patris  mei      tiae,  timere  Deum.  Quse  de  filiali  timore 

qui  in  ccelis  est.  3Iatth.  vii,  21.  sunt  accipienda  :  non  quod  sapientia  sit 

Haec  sunt  verba  Christi.  Ex  quibus  pa-  essentialiter  timor  Domini  filialis,  castus 

tet,  quod  Deum  verbis  laudare  et  operibus  et  sanctus;sed  inseparabiliter  ei  conjungi- 

iidionorare  non  sufficit  ad  salutem;  nec  tur,  loquendo  de  sapientia  salutari,  quje 

sufficit   nuda   Dei   cognitio,  sed   exigitur  est  unum  de  septem  donis  Spiritus  Sancti. 

obedientialis  subjectio,  hoc  est  divinorum  Salubriter  ergo  hortatur  apostolus  Jacobu.s, 

impletio  pra)ceptorum,  sicut  ait  Salvator  :  ut  simus  factores  verbi  divini,  et  non  au-  ,/(1006.1,22. 

Afaith.wx,  Si  vis  intrare   ad  vitam,  serva  mandala.  ditores  dumtaxat.   Sed,  heu  !   multi  sunt 

'^'           Imo  scientia  absque  virtutibus  est  inagis  vani  et  sloiidi   qui  cupiunt  multa  scire, 

stultitia  quain  scientia   appellaiKla.   Uinc  D  non   ul  virtuose   vivant   et   Deo   coinpla- 

ait  Gregorius  Nazianzenus  :  Priina  sapien-  ceant,  sed  ut  hominibus  videantur  sapien- 

tia,  est  vita  laudabilis  et  pura  mens  apud  tes  ct  docti,  et  honorenlur,  ac  teinporalia 

Deum;  et  illa  sapientia  vera  et  clara  est,  lucra  acquirant,  ac  delicatius  vivant.  Isti 

non  qua3  in  verbis  volat,  sed  quse  in  virtu-  sunt  miseri  vehementer,  perversi  et  ex- 

tibus  constat.  Ilinc  quoque  in  Job  habe-  caecali,  quos  propria  inflat  et  excaecat  sci- 

2».           tur  :  Ecce  timor  Domini,  ipsa  est  sapien-  entia,  ncc  intuentur  neque  adverlunt  sua 


28 


DOMINICA   V   POST  PASCHA. 


SERMO   PRIMUS 


pericula.  Ouorum  unicuique  apud  Isaiam 

/s.xLVM,io.  dicifur  :  Sapientia  tua  et  scientia  tua  de- 
cepit  te.  Ideo  dicit  Gregorius  Papa  :  Sum- 
ma  cura  providendum  est,  ne  accepta 
sapientia  dum  ignorantise  tenebras  illu- 
minat,  lumen  humililatis  tollal,  et  jam 
esse  sapientia  nequeal,  qu»  etsi  locutio- 
nis  virtute  fulgeat,  elationis  tameu  vela- 
mine  cor  loquenlis  obscurat. 

Pra^terea,  juxla  beali  Jacobi  documen- 

jacob.i,i$.  ta,  qui  in  evangelica  lege  perseveranter 
obediens  manserit,  in  suis  beatus  erit  ope- 

/'s.  ixi,  13.  ribus.  Nam  Deus  reddit  unicuique  juxta 
opera  sua.  Christiani  autem  prae  ceteris 
populis  ad  evangelicae  legis  fidelem  obser- 
vanliam  obligantur  :  Primo,  ex  parte  legis- 
laloris.  Videmus  enim  in  sjeculo  isto,  quod 
quanlo  pra>ceptor  cl  legislalor  est  major 
ac  dignior,  tanto  diligentius  oportet  ejus 
praeceptum  seu  legem  implere,imo  et  tan- 
to  gravius  est  ejus  jussionem  contemnere 
aut  violare.  Magis  namque  enorme  est  non 
obedire  regi,  quam  ballivo.  Quum  ergo 
prfficeptor  ac  legislator  Christianorum,  a 
quo  evangelica  lex  immediate  collata  cst, 
sit  Christus  unigenitus  Filius  Dei  Patris, 
verus  incarnatusque  Deus  (cujus  auctori- 
tas  et  dignitas  secundum  quod  Deus  est, 
est  penitus  infinita;  auctoritas  quoque  et 
dignitas  ejus  creata,  omnium  cetcrorum 
auctoritatem  et  dignitatem  vehementer 
Iranscendit),  constat  quod  Christiani  val- 
de  diligenter  teneantur  implere  cvangeli- 
cam  legem  ct  Clirisfi  pr.-ccepla,  etiam  am- 
■  plius  quam  fenebanfur  Judiei  in  vclcri 
lege,  k'gem  Moysis  observare.  Quamvis 
enim  lex  illa  fuit  a  Deo,  non  tamen  col- 
lata  atque  proposifa  est  populo  Israelitico 
immediate  ab  eo;  sed  per  angelos  data  est 
Moysi,  ct  per  Moysen  populo.  Unde  ct  in 

Aci. \ii,ra.  Actibiis  S.  Stephaniis  dixit  Jiid^is  :  Acce- 
pistis  legem  in  disposilione  angelorum,  et 
non  custodistis.  Hinc  ad  Hebrajos  scribit 

Nebr.x,2i,  Aposlolus  :  Irritain  quis  faciens  legem 
Moysis,  sine  ulla  iiiiseratione,  duobus  aut 
tribus  tesfibus  moritur  :  qiianlo  magis  pii- 
tatis  deferiora  inereri  supplicia,  qui  Kili- 
um  Dci  conculcaverif,  el  sanguincm  lcsta- 


20 


A  menti  pollutum  duxerit,  et  spiritui  gratise 
contumeliam  fecerit?  Hinc  quoque  Sar- 
raceni  despiciunt  Christianos,  et  dicunt 
eos  pravissimos,  eo  quod  legem  a  Christo 
summo  propheta  acceperint,  nec  tamen 
custodiunt  eam.  Et  revera  malorum  Chri- 
stianorum  poena  est  gravissima  in  inferno, 
multoque  gravior  quam  infidelium  poena. 
Secundo,  tenentur  Christiani  ad  tam  di- 
ligcntem  evaugelicse  legis  observantiam,ex 
parte  ipsius  legis,  quse  multo  facilius  po- 
fest  impleri  quam  poterat  lex  Moysis,  prae- 

B  serlim  quoniam  jugum  Christi  suave  est  Matih.w, 
et  onus  ejus  Ieve,ut  ipsemet  asserit.  Evan- ' 
gelica  quoque  lex  gratiam  confert  per  ec- 
clesiastica  sacramenta  :  et  sic  multa  habet 
atque  impendit  subsidia  ad  observantiam 
sui.  Sed  et  tempore  isfo  Deus  specialiter 
promptus  est  gratiam  copiosam  tribuere  : 
unde  tempus  evangelicse  legis,tempus  gra- 
tiee  appellatur.  Hinc  quanto  hsec  lex  faci- 
lius  potest  impleri,  tanto  damnabilius  vio- 
latur. 

Tertio,  tencntur  Christiani  ad  hoc   ex 

C  parte  beneficiorum  Dei,  quge  eis  a  Chri- 
sto  et  per  Christum  impensa  sunt.  Jam 
enim  pro  eis  unigenitus  Filius  Dei  incar- 
natus,  in  mundo  hoc  conversatus  ac  cru- 
cifixiis  est;  ecclesiastica  sacramenta  eis 
largitus  est,  potissimum  Eucharistise  sa- 
cramentum,  Spiritus  Sancti  charismata  li- 
beralissime  dedit,  innumerabilia  quoque 
miracula  per  se  ac  suos  ministros  peregit. 
Tot  ergo  et  tantis  beneficiis  esse  ingra- 
fmn,  enormiter  auget  culpain  inobedien- 
ti(e  Christianorum. 

D  Quaiio,  tenentur  ad  idem,  saltem  de 
congruo,  ex  parte  praemii  observantiae  hu- 
jus  legis,  quac  suis  perfecfis  observatori- 
bus,  statiin  dum  egrediuntur  de  corpore, 
dat  felicitatem  jeternam,  a  qua  sancti 
v<ieris  Testamenti,  et  qui  ante  fuerunt, 
diu  retardabantur.  Hinc  itaque  ferventes, 
diligentes  ac  timorati  simus  ad  custodi- 
endum  legem  et  praecepta  Domini  nostri 
Jesu  Chrisfi. 

Insuper,  juxfa  docfrinam  aposfoli  Jaco- 
bi,  studeat  unusquisque  Christianus  Vni-  jacoh.i,^^. 


DOMINICA   V   POST   PASCHA. 


SERMO   PRIMUS 


29 


guam  suam  a  verbis  illicitis  refrenare  :  A 


I  Cor.  XV. 
33. 


Matih.  XII, 
30. 

Eccle.\,\  l. 


Prov.  XXI, 
23. 

Iljiit.  X,  19. 
Eccli.w,». 


Ps.  CXIXIX, 
12. 


Jacot).  111, (». 


Pcoi'.xiii,3. 


Malth.  xii, 
37. 


quia  ut  ait  Apostolus,  Gorrumpunt  bonos 
mores  colloquia  mala.  Nempe,  quam  ne- 
cessaria  sit  ista  refrenatio  linguse,  constat 
ex  eo  quod  de  omni  verbo  otioso  reddituri 
sunt  homines  rationem  in  die  judicii.  Sa- 
lomon  quoque  ait  :  Stultus  verba  muiti- 
piicat.  Unde  constat  quod  fatuum  sit  verba 
sinc  rationabili  causa  muitiplicare.  llinc 
iterum  loquitur  :  Qui  custodit  os  suum  et 
linguam  suam,  custodit  ab  angustiis  ani- 
mam  suam;  et,  Qui  moderatur  labia  sua, 
prudentissimus  est.  Qui  autem  multis  uti- 
tur  verbis,  laedit  animam  suam,  ut  in  Ec- 
clesiastico  legitur.  Psalmista  quoque  fate- 
tur  :  Vir  iinguosus  non  dirigetur  in  terra. 
Denique  ex  incustodia  linguse  incidit  homo 
in  infinita  ac  gravia  valde  peccata.  Unde 
Jacobus  :  Universitas  (inquit)  iniquitatis 
lingua  constituitur  in  membris  nostris. 
Propter  quod  Hugo  de  S.  Victore  nolabi- 
liter  loquitur  :  Lingua  dicitur,  quia  lingit 
adulando,  mordet  detrahendo,occidit  men- 
tiendo;  labitur  et  fallit.  Labitur  ut  an- 
guilla,  penetrat  ut  sagitta;  tollit  amicos,  C 
multiplicat  inimicos,  movet  rixas,  seminat 
discordias;  uno  ictu  multos  percutit  atque 
interficit;  blanda  est  et  subdola,  lata  et 
parata  ad  exhaurienda  bona,  miscendaque 
mala.  Hinc  Sapiens  fatur  :  Qui  inconsi- 
deratus  est  ad  loquendum,  sentiet  mala. 
Non  ergo  absque  prsemeditatione  sagaci 
loquamur,  quum  et  Christus  in  Evangelio 
protestetur  :  Ex  verbis  tuis  justificaberis, 
et  ex  verbis  tuis  condemnaberis. 

Postremo,  juxta  doctrinam  apostoli  Ja- 
cobi,  proni  simus  ad  opera  misericordise,  D 
tam  spiritualia  quam  corporalia,  quantum 
valemus,  faciendo  proximis  prout  nobis 
fieri  volumus,  aut  vellemus,  si  in  eorum 
statu  aut  necessilate  essemus.  Summa  et- 
enim  christianse  religionis  in  misericordia 


Ps.    LXXX!, 

3,4. 


et  pietate  cbnsistit,secundum  Ambrosium. 
Christus  quoque  :  Beati  (inquit)  miseri-  Matih.^j 
cordes,  quoniam  ipsi  misericordiam  con- 
sequentur.  Potissimum  vero  subveniendura 
est  desolatis,  egenis  miserabilibusque  per- 
sonis,  sicut  mendicis,  orphanis,  pupillis,  et 
viduis  ac  oppressis.  Ad  quod  etiam  pra?la- 
ti  et  judices   pra^cipue  obligantur,  juxta 
illud  in  Psalmo  :  Judicate  egeno  et  pupil- 
lo,  humilem  et  pauperem  justificate;  eri- 
pite  pauperem,  et  egenum  de  manu  pec- 
catoris  liberate.Unde  de  injustis  judicibus 
B  Deus  per  Isaiam  conqueritur,  dicens  :  Ege-  /«.  i,  23. 
no  non  judicant,  et  causa  viduae  non  in- 
greditur  ad  eos.  Amplius,  custodiamus  nos  Jacob. 1,-21. 
ab  hoc  sa^culo  immaculatos,  et  prava  vi- 
temus  consortia,  vana  spectacula,  choreas, 
tabernas,  jocos,  ludos  et  risus  superfluos, 
ne  cum  perversis  pervertamur,neque  cum  ps.x\u,n. 
pereuntibus  pereamus. 

Legitur  de  S.  Hugone  episcopo  Lincol- 
niensi,  qui  fuit  Cartusiensis,  quod  ab  in- 
fantia  coepit  Deo  servire,  et  omnes  saeculi 
vanitates  vitavit ;  atque  in  tanta  permansit 
innocentia,  quod  creditur  nunquam  pec- 
casse  mortaliter,  nec  gaudia  mundi  exper- 
tus  est.  Et  tamen  in  magnis  abstinentiis 
vixit;  et  semper  quando  evigilavit  in  le- 
cto,  absque  mora  surrexit,  orationibus  me- 
ditatiouibusque  vacavit.  Quumque  episco- 
pus  factus,  interesset  interdum  conviviis 
regis  Anglise  ac  magnatum,  et  essent  ibi 
cantores  ac  musicis  instrumentis  luden- 
tes,  tunc  specialissime  mentem  suam  re- 
collegit  in  Deo  et  custodivit,  atque  ab 
exterioribus  cor  retraxit,  ne  in  aliquo  de- 
lectaretur  inaniter;  nec  aliquid  dixit,  nisi 
quod  a>dificatorium  fuit.  Ejus  ergo  pro 
posse  sectemur  vestigia;  et  praetacta  Afjo- 
stoli  impleamus  stabiliter  saluberrima  do- 
cumenta,  quoniam  qui  perseveraverit  in  ^^,,,^/, 
bonis  usque  in  finem,  hic  salvus  erit.       xxiv,  13. 


30 


DOMINICA   V   POST   PASCHA.   —  ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


ENARRATIO  IN  EVANCxELIUM 


AMEN,   AMEN    DICO    VOBIS,    Sl    QUID    PETIERITIS    PATREM    IN   NOMINE   MEO, 

DABiT  voBis.  Joann.  xvi,  23-30. 


H 


"ODIERNO  in  evangelio  Ghristus  spe- 
cialiler  hortalur  lideles  ad  invocan- 
dum  Patrem  coelestem;  et  convenienter 
promisil  discipuiis  quod  Pater  cffilestis  eo- 
rum  preces  exaudiret,  si  in  nomine  Filii 
ejus  eum  orarent,  ut  sic  discipuli  de  Chri- 
sti  recessu  lunc  imminenti  valde  dolentes, 
consolationem  acciperent.  Dixit  ergo  Jesus 
discipulis  suis,  id  est  Apostolis,  in  sermo- 
ne  post  Coenam  :  Amen,  amen  dico  vobis, 
id  est,  vere,  vere  vobis  affirmo  :  et  repeti- 
tio,  confirmationis  ac  certitudinis  signum 
est;  si  quid  petieritis  Patrcm,  id  est,  si 
aliquid  dignum  et  salutare  a  Patre  seterno 
instanter  atque  fideliter  postulaveritis,  in 
nomine  mco,  id  est  per  nie  mediatorem 
Dei  ac  hominum,  per  meritum  et  virtu- 
tem  passionis  meae,  imo  totius  conversa- 
tionis  mese  in  sseculo  isto,  et  per  omnia 
quae  pro  hominum  salute  assumpsi,  feci 
ac  pertuli;  vel,  «  si  quid  peticritis  Patrem 
in  nomine  meo  »,  id  est  aliquid  pertinens 
ad  salutem  (nomen  etenim  Filii  Dei  est 
Jesus,  quod  interprelatur  salvator  :  ideo 
in  nomine  Filii  deprecalur,  qui  quod  ad 
salutem  pertinet,  orando  impetrare  cona- 
tur);  dabit  vobis,  vel  statim,  vel  tem- 
pore  opportuno.  Et  interdum  Deus  largi- 
tur,  non  quidem  quod  petitur,  sed  melius 
aliquid. 

Denique   ad   cxaudibilitatem    orationis, 

primo  requiritur  ut  vere  sahitaria  postu- 

lentur.  Oratio  namque,  secundum  Dama- 

scenum,  est  petitio  decentium,  id  esl  re- 

rum  quas  decet  peti,  a  Deo.  Secundo,  ut 

perseveranter  oretur,  sicul  ait  Salvator  : 

Lvc.  xviii,  Oportet  semper  orare,  et  non  deficere ;  et 

^Thets  V  Apostolus  :  Siuc  inlermissione(inquit)ora- 

17.  te.  Tertio,  ut  integra  fide  et  cum  bona  spe 


A  postuletur,  secundum  illud  Jacobi  :  Postu-  jacob.\,6, 
let  in  fide,  nihil  hsesitans;  qui  autem  hse-  ^" 
sitat,  similis  est  fluctui  maris  :  non  ergo 
»stimet  homo  ille,  quod  accipiat  aliquid 
a  Deo.  Spes  quippe  seu  certitudo  exaudi- 
tionis  debet  esse  ex  consideratione  bonita- 
tis  et  misericordise  Dei  :  certum  est  nam- 
que,  quod  ex  parte  ipsius  non  erit  defectus. 
Quarto,  ut  oret  homo  pro  se.  Quod  dico, 
non   quasi   homo   non   debeat   orare   pro 
aliis,  quum  dicat  apostolus  Jacobus,  Ora-  /i«/.  v,  tc. 
te  pro   invicem,  ut  salvemini ;  sed  quia 

B  oratio  justi,  etiam  salutaris  atque  assidua, 
interdum  non  exauditur  pro  aliis,  propter 
indignitatem  et  incapacitatem  illorum,  quo- 
niam  indesinenter  ponunt  obicem  gratise 
Dei.  Hinc  Deus  dixit  ad  Jercmiam  de  pes- 
simo  populo  Judseorum  :  Non  assumas  lau-  jer.  vu,  ic; 
dem  et  orationem  pro  eis;  si  Moyses  et"^'*- 
Samuel  steterint  coram  me,  non  est  anima 
mea  ad  populum  istum.Quinto  quoque  re- 
quiritur  conversatio  Deo  placens,  quia  ut 
Salomon  contestatur,  Qui  declinat  aurem    p,.ov. 
suam    ne  audiat   legem,  oratio   ejus  erit  ^''^"''  '•'• 

G  exsecrabilis.  Apud  Joannem  quoque  habe- 
tur  :  Peccatores  Deus  non  audit;  sed  si  joann.w, 
quis  cultor  est  Dei  et  voluntatem  ejus  ^'- 
facit,  hunc  exaudit.  Istud  tamen  intelli- 
gendum  videtur  de  peccatore  in  peccandi 
proposito  permancnte.  Si  vero  aliquis  in 
mortali  sit  culpa,  et  peccatum  suum  dis- 
pliceat  sibi,  cupiatque  illud  deserere,  et 
pugnet  adversus  illud,  et  videns  se  sine 
Dei  gratioso  auxilio  praevalere  non  posse 
contra  consueludinem  vitiosam  seu  pro- 
nitatem  iniquam,  invocet  Dei  subsidium, 

D  talem  peccatorem  cito  exaudiet  Deus.  Et 
quamvis  aliquis  sit  omnino  iniquus,  nihilo 
minus  consulendum  est  ei  ut  oret,  quo- 


DOMINICA   V   POST   PASCHA.   —  ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


31 


niam   Deus  ex  sua   infinita   misericordia 
interdum  indignissimis  subvenit. 

Usque  modo  7ion  petistis  quidquam  in 
nomine  meo.  Apostoli  ante  lianc  lioram 
frequenter  orasse  creduntur.  Nam  et  Ora- 
tionem  dominicam  didicerunt  a  Christo.In 

Joann.xw,  Iioc  quoquc  semione  oravit  Philippus  :  Do- 
mine,  ostende  nobis  Patrem.  Quomodo  er- 
go  hucusque  nil  petierunt  in  nomine  Cliri- 
sti  ?  Respondendum,  quod  nullus  rite  petit 
in  nomine  Christi,  nisi  qui  bene  sentit  per 
fidem  de  eo.  Apostoli  autem  usque  ad  ho- 
ram  hanc  non  habuerunt  satis  explicitam 
fidem  de  Christi  majestate  ac  deitate,  et 
qualiter  esset  Dei  ac  hominum  mediator, 
qucmadmodum  etiam  Augustinus  hic  tan- 
git.  Petite  in  nomine  meo  indesinenter  in 

Luc.  XI,  10.  fide  et  spe,  et  accipietis  quod  petitis.  Om- 
nis  enim  qui  petit,  accipit;  et  qui  queerit, 
invenit;  et  pulsanti  aperietur.  Idcirco  Pro- 

P.S.  IX,  II.  pheta  loquitur  Deo  :  Sperent  in  te  qui 
noverunt  nomen  tuum,  hoc  est  tuam  pu- 
ram  infinitamque  bonitatem,  pietatem  et 
caritatem,  quoniam  non  dereliquisti  quse- 
rentes  te,  Domine.  In  Ecclesiastico  quoque 

EccU.nM.  asseritur  :  Quis  invocavit  eum,  et  despexit 
illum  ?  Ad  hoc  ergo  oretis,  ut  gaudium 
vestrum  sit ple7ium,\di  est,perfectam  aeter- 
nsB  felicitatis  jucunditatem  obtineatis,  qua- 
tenus  gaudium  spirituale  quod  habetur  in 
vita  prsesenti  imperfecte,  et  in  quodam 
prsgustu  ac  spe,  perficiatur  in  vobis  in 
coelis. 

IIa'C  in  proverbiis  locutus  sum  vobis, 
hoc  est  in  similitudine  parabolica,  et  cum 
quadam  obscuritate.  Nain  paulo  ante  po- 
suit  similitudinem  femina?  parientis,  et 
parabolice  loqui  solitus  fuit.  Venit  hora, id 
est,  tempus  jain  imminet,  quum  jam  non 
in  proverbiis  Ivquar  vobis,  id  est  obscure 
ut  consuevi.  Quamvis  autem  Christus  ante 
passionem  suam  loquebatur  communiter 
discipulis  suis  obscure,  nihilo  minus  ex- 
posuit  eis   sensum.   Propter  quod   ait  ad 

iHc.viii.io.  eos   :   Vobis  datum  est  nosse  mysterium 
regni  Dei,ceteris  autem  in  parabolis.  Unde 
Marc.  IV,  et  Marcus  evangclista,  Seorsum  (inquit)  di- 
scipulis  suis  omnia  disserebat  :  verurnta- 


34. 


A  men  non  tam  clare  ut  post  resurrectio- 
nem.  Ideo  subditur  :  sed  palam  de  Patre 
mco  annuntiabo  vobis,  id  est,  clariorem 
quam  ante  dabo  vobis  notitiam  Dei  Pa- 
tris.Quod  in  die  Pentecostes  impletum  est, 
qiiando  Apostoli,  suscepto  Spiritu  Sancto, 
limpida  quadam  acie  mentis  intellexerunt 
do  Patre  totaque  superbeatissima  Trinita- 
te,  quae  ante  passionem  audierunt  a  Filio, 
sed  paruin  aut  nihil  intellexerunt.  Porro, 
quod  ait,  «  palam  )),etc.,non  est  intelligen- 
dum  de  visione   Dei   clara  et  immediata 

B  per  speciem,  sed  singulariter  evidenti  per 
fidem  :  de  qua  fatur  Apostolus,  Nos  autem   ii  Cor.  m, 
revelata  facie  gloriam  Doinini  speculantes.  ***' 
Denique,  etiam  ante  diem  Pentecostes  do- 
cuit   Christus    proprio   ore   discipulos  de 
divinis,  quando   aperuit  illis  sensum,  ut   Luc.ww, 
intelligerent  Scripturas,  et  insufflavit  in  *^" 

o  i  '  Joann.w, 

eos,  Accipite,  inquiens,  Spiritum  Sanctum.  'n. 
In  illo  die  in  nomine  meo  joctetis,  id  est, 
Patrem  per  Filium  invocabitis,  quia  tunc 
omnino  fideliter  Filium  cognoscetis,  qua- 
liter  sit  mundi  redemptor  et  inter  Deum 

C  et  homines  mediator,  per  quem  et  cujus 
virtute  ac  merito,   gratiarum    charismata 
dautur  hominibus,  juxta  illud  Joannis  :  De   joid.i^ie. 
plenitudine  ejus  nos  omnes  accepimus. 

Quidam  exponunt  hunc  locum  ab  illo 
verbo,  «  Venit  hora  quum  jam  non  in  pro- 
verbiis  loquar  vobis  )>,  de  illustratione  et 
beatifica  visione  Sanctorum  in  patria,  ubi 
omnia  vident  in  Verbo,  et  palam,  non  per  i  Cor.  xm, 
speculum  in  snigmate,  sed  facie  ad  fa-  '"' 
ciem,  Deum  conspiciunt.  Quam  expositio- 
nem  reprobat  Augustinus,  quia  subjungi- 

D  tur  :  « In  illo  die  in  nomine  meo  petetis.  » 
Sancti  autem  in  patria  non  petunt,  ut 
dicit,  quum  petitio  sit  alicujus  indigen- 
tia?,  quae  in  patria  locum  non  habet.  Sed 
ad  hoc  respondere  quis  posset,  quod  orant 
pro  aliis,  atque  pro  certis  punctis  ad  prae- 
inium  accidcntale  spectantibus. 

Et  non  dico  vobis  qicia  cgo  rogabo  Pa- 
trcm  dc  vobis,  id  est  pro  vobis.  Qiiomodo 
inlelligendum  est  hoc,  quum  supra  iu  lioc 
ipso  sermone    dixerit  Christus  Apostolis,  , 

l  1  '  Jonnn.  xiv, 

Ego  rogabo  Patrem,  et  alium  Paracletum  lo. 


32  DOMINICA  V   POST   PASCHA.  —   ENARIUTIO   IN   EVANGELIUM 

dabit  vobis  ?  Et   sine   mediatore   Christo  A  id  est,  a  Patre  seternaliter  natus  sum,  sic- 

nullus  habet  accessum  ad  Patrem,  nec  ali-  que  exivi  ab  eo  emanatione  immanente, 

quid  promcremur  aut  exaudimur,  nisi  vir-  sicut  egreditur  notitia  intellectualis  a  men- 

tute  et  merilo  Christi,  quum  ipse  dicat  :  te,et  verbum  mentale  ab  intelligente.  Vel, 

/oan».  x.v,  Nemo  venit  ad  Patrem  nisi  per  me.  Ad  «  exivi  »,  id  est,  in  mundum  directus  et 

^-  hoc  quidam  respondent,  quod  Chrislus  ro-  missus  sum,  secundum  quod  homo,  a  Deo 

gat  ut  homo,  et  non  rogat  ut  Deus.  Quod  Trinitate,  cujus  voluntate  et  operatione  in- 

licet  sit  verum,  non  tamen  satisfacere  vi-  carnatus  atquc  in  mundum  inissus  suin. 
detur    proposilo,   quoniam   Chrisliis   assi-  Exivi  a  Pafre  :  secundum  ilhid  Eccle- 

gnans  causaui  cur  non  rogaret  pro  Apo-  siastici,  Ego  ex  ore  Altissimi  prodivi,  pri- iiVc/i.xxiv, 

stolis  Patrem,  adjecit  :   Ipse  enim   Paler  mogenita  ante  omnem  creaturam ;  e;;  wn^' ^' 

amat  vos,  quia  vos  me  amastis.  Insuper,  in  mundum  per  humana3  naturee  assum- 

paulo  post,  in  hoc  ipso  sermone,  Christus  B  plionem,  qui  ut  Deus   impleo  ccelum  et  jcr.  xxm, 

Tbid.  XVII,  pro  Apostolis  deprecatus  est  Patrem  :  Pa-  terram.  Iterum  relinquo  mundum,  id  est,  ^*- 

*••  ler,  inquiens,  serva  eos  in  noinine  tuo;  et  quantum  ad  corporalem  atque  sensibilem 

jbid.  17.    ileruin,  Pater,  sanctifica  eos  in  veritate.  praesentiam  desero  mundum,  ascendendo 

Non  ergo  voluit  dicere,  quod  nequaquam  in  coelos ;  et  vado  ad  Patrem,  id  est,  se- 

oraret  pro  eis,  sed  quod  tantas  perfectionis  cundum  assumptam  humanitatem  ascendo 

et  gratiae  erant  futuri  post  missionem  Spi-  ad  coelum  empyreum  :  in  quo  Deus  Pater 

ritus  Sancti,quod  non  indigerent  de  cetero  specialiter  esse  et  habitare  censetur,  quo- 

Deo  reconciliari  ut  ante,  sed  amantissimi  niam  ibi  excellentius  operatur,  seque  cla- 

alquc  gratissimi  ei  mox  essent,  nec  post  rius    manifestat,    quamvis    secundum    se 

Spiritus   Sancti    susceptionem    mortaliter  nullam  habeat  habitudinem  aut  determi- 

peccaturi,  utpote  confirmati  in  gratia,  nec  nationem  ad  locuin,  sed  in  se  ipso  inva- 

indigentes  subsidio  reconciliatorise  inter- C  riabiliter  seternaliterque  subsistat,  tanquam 

cessionis.  Ideo  ait  :  ens  vere  incircumscriptum,  atque  simpli- 

Jpse  enini  Pater  amat  vos  amore  seter-  citer  ac  perfectionaliter  infinitum. 
no,  quia,  id  est  cujus  ainoris  signum  seu  Dicunt  ei  discipuli  ejus  :  Ecce   nunc 

causa  a  posteriori,  est  quod  vos  me  ama-  palam  loqueris,  dicendo  quod  Pater  nos 

s^is  actu  caritatis  infus».  Certum  est  quod  ainet  quia  amavimus  te,  etc,  et  prover- 

increatus  a^tcrnusque  amor  Dei  pra;vcnit  bium  nullum  dicis,  loquendo  de  exitu  tuo 

nos,  cl  causa  est  totius  gratia)  ac  meriti  a  Patre  et  adventu  in  mundum,  scd  verita- 

noslri,  omnisque  boni  quod  habemus  et  leui  evidenter  pronuntias.  Christus  nam- 

sumus,  ut  divinus  Dionysius  docet.   Idco  que  ante  passiouem  nou  semper  paraboli- 

amor  Christianorum  ad  Christum  non  est  ce  loquebatur  discipulis  :  et  licet  paulo 

causa  a  priori  quod  Pater  diligit  eos,  sed  ante  jam  dixerit,  «  Venit  hora  quum  jam 
sigiium,  quuin  sit  effectus  et  donum  in-  D  non  in  proverbiis  loquar  vobis  »  (quod  ad 

creati  amoris  Dei  Patris  seu  Trinitutis  ad  lempus  post  resurrectionem  relatum  est); 

eos.  Idco  in  prima  Joannis  Canonica  habc-  noii  tamen  negavit  quin  etiam  ante  pas- 

i/o«nn.iv,  tur  :  Nos  ergo  diligamus  Deum,  quoniam  sionem  loqueretur  eis  qusedam  de  Deo  si- 

•^-  ipse   prior   dilexit   nos.   Itaque,  quoniam  nc  proverbiis.  Nunc  scimus  per  fidem  et 

Pater  primo  amavit  nos,  ideo  dedit  nobis  experientiam  quamdam,  quia  scis  omnia. 

gratiam  diligendi  unicum  Filium  ejus.Unde  Hoc  dixerunt,  quouiam  Christus  praevenit 

7oann.  XV,  et  alio  loco  Filius  Dei  ait  Aposlolis  :  Non  inlerrogationcm  eoruin,  qua  eum  interro- 

*®-  vos  me  elegistis,  scd  ego  elegi  vos.  Amor  gare  proposuerunt,  et  cogitationes  eorum 

quippe  est  primum  donum  gratuitum,  in  se  scire  monstravit.  Bt  non  opus  est  tihi, 

quo  omnia  dona  cetera  condonantur.  Et  id  est,  ad  hoc  quod  respondeas  non  opor- 

credidistis  quia,  id  est  quod,  a  Deo  exivi,  tet  nec  indiges,  ut  quis  te  interroget,  quia 


DOMINICA   V   POST   PASCHA.  —   SERMO   SECUNDUS  33 

tu  nosti  dubitationes  atque  proposita  cor-  A  num,   Apostoli    non    intellexerunt  verba 

dium  :  ideo  non  oportet  tibi  aliquid  noti-  Christi  quibus  se  dixit  exisse  a  Patre,  sed 

ficari,  quuin  omnia  scias.  In  hoc  credimus  putabant  se  intellexisse  quod  non  intel- 

quia,  id  est  quod,  a  Deo  existi  per  gene-  lexerunt.  Attamen  certum  est  quod  crede- 

rationem  a^ternam,  ita  quod  omnia  scias  bant  eum  exisse  a  Patre,  ita  quod  divini- 

sicut  et  Pater,  sisque  Deus  :  quoniam  om-  tus  directus  seu  missus  esset  in  mundum; 

nia  noscere  modo  praefato,  Deo  est  pro-  sed  an  verba  inducta  de  exitu  generationis 

prium.  Verumtamen,  secundum  Augusti-  a^ternge  acceperint,  non  est  adeo  certum. 


SERMO  SECUNDUS 

QUALITER   INVOCANDUS   SIT  DEUS,   ET  DE   PIETATE   AC   PRONITATE   EJUS   AD   EXAUDIENDUM. 


H 


.'EC  est  fiducia  quam   habemus   ad  B  mutetur   et    mentiatur   :    quemadmodum 

Deuin,  quia  quodcumque  petierimus  Saul  promisit  filio  suo  Jonathse  non   in-   i/?«/.xix, 

secundum   voluntatem    ejus,   audit    nos.  ferre   malum   ipsi   David,    et   tamen   pro "' 

I  Joann.  v,  14.  posse  oppositum  fecit.  Rursus  evenire  po- 

Fiducia  qua  unus  confidit  de  alio,  ex  test  ut  qui  alteri  saepius  benefecit,  pro- 

tribus  procedit.  Primo,  ex  cognitione  bo-  ponat  hoc  ultra  non  facere,  et  facultatem 

nitatis  et  dilectionis  ejus  in  quo  confidit  :  faciendi  hoc  perdat  :  sicut  primo  Macha-  \Mach.m, 

ut  si  aliquis  sciat  alium  esse  pium,virtuo-  baeorum  legitur  de  Antioclio  rege,  quod  ad  -*"^^- 

sum  et  caritativum.  Sic  Paulus  in  epistola  tempus  larga  manu  dedit  stipendia  mili- 

Phikm.n.  ad  Philemonem  scribit  se  confidere  quod  tibus  suis,  sed  paulo  post,  evacuato  aerario 

Philemon  faceret  sicut  rogavit  eum.   Se-  seu  thesauro,  continuare  nou  potuit. 

cundo  oritur  ista  fiducia  ex  assertione  al-  Deinceps,  his  tribus  modis  habere  debe- 
terius  :  ut  si  dicat  se  paratum  succurrere  G  mus  plenam,  summain  certissimamque  fi- 

et  ouinia  sibi  possibilia  pro  alio  agere ;  duciam  in  Domino  Deo.  Primo   quidem, 

tunc  ille  cui  hoc  dicit,  confidit  in  eo.  Sic  quia  cognoscimus  quod  infinita  sit  bonitas 

n/?«r/.xix,  filius  Berzellai  confidebat  in  David,  ut  pa-  et  pietas  Dei,  et  magna  prorsus  dilectio 

^^'*°-        tet  secundo  Regum.  Tertio,  ex  beneficiis  ejus  ad  homines,  quum  Paulus  testetur  : 

jam  impensis,  hoc  est  ex  quadam  expe-  Propter  nimiam  caritatem  suain  qua  di-  Ei,hes.  n, 

rientia  caritatis  et  pietatis  alterius  circa  lexit  nos,  Deus  Pater  Filium  suum  misit  *'^<''"'-"'' 

4. 

se.  Sic  filii  Israel  confidebant  in  Juda  Ma-  in  mundum.  Secundo,  quoniam  Deus  tam 

chabipo,  quia  tam  ssepe  eis  subvenit.  Ve-  in  veteri  quain  in  novo  Testamento  fre- 

rumtamen  fiducia  ista  in  hominibus,  inter-  quenter  valde  asseruit  se  paratum  succur- 

duin  decipit  confidentem.  Nam,  quamvis  rere,  exaiidire,  ignoscere,  et  speranlcm  in 

is  in  quo  quis  confidit,  sit  in  se  bonus,  se  non  deserere.  Ait  namque  per  Jeremi- 
fidelis  et  carilativus,  polest  lamen  contin-  D  ain  :  Clama  ad  ine,  et  exaudiain  te.  Alquc  y,). xnmm, 

gere  quod  male  informetur  secrete  etaver-  in  Psalino  :  Quoniam  in  me  speravit,  libe-  ''"^,^  ^^  ,j 

tatur  ab  eo  qui   in  ipso  confidit  :  quein-  rabo  eum ;  protegam   eum,  quoniam  co- 15. 

/6irf.  XVI,  aduiodum    Siba    avertit    David    regem    a  gnovit  nomen  meum;  clamabit  ad  me,  et 

'•*■          3IipIiiboseth  filio  Jonath»,  ul  secundo  Re-  exaudiam  eum.  Ilinc  in  Ecclesiaslico  ha- 

gum  describitur.  Item  accidere  polest  quod  belur  :  Respicite,  filii,  nationes  hoinimim,    EccH.  h, 

homo  qui   dixit  se   alteri   benefacturum,  et  scilote  quia  nullus  speravit  in  Doinino,  "' '"' 

T.  30.  3 


34 


DOMINICA  V  POST   PASCHA. 


SERMO   SECUNDUS 


ii. 


ot  conlusus  est;  aul  quis  invocavit  eum,et  A 

despexit  illuni?  In  Evangelio  quoque  lo- 

M,ij'c.  xi,  quitur  Ghristus  :  Omnia  qucecumque  oran- 

-*•  tes  petitis,  credite  quia  accipietis,  et  fient 

Zhc. XI,  13.  vobis;  itemque,  Si  vos  quuin  sitis  mali, 

nostis  bona  dala  dare  liliis  vestris,  quanto 

magis  Pater  vester  coelestis  dabit  spirilum 

bonuiu  petentibus  se?Tertio,quoiiiam  tam 

multa  et  magna  beneficia  contulit  nobis, 

ut  dubitari  non  queat  quin  deinceps  exau- 

dire  et  dare  paratus  sit.  Pater  enim  dedit 

nobis  Unigenilum  suum  in  pretium  nostrsD 

ys.  .x,c.   redemptionis,  sicut  loquitur  Isaias  :  Puer  B 

liom.  viii,  nalus  est  nobis,  filius  datus  est  nobis.  Quo- 

modo  etiam  non  omnia  nobis  cuin  illo  do- 

navit?  Dedit  demum  nobis  Spiritum  San- 

ctum    in    pignus    et    arrham    hereditatis 

superna>,    atque   inhabitatorem   et   recto- 

rem  animarum   nostrarum,  dicente  Apo- 

iijiii.  V,  3.  stolo  :  Caritas  Dei  diffusa  est  in  cordibus 

nostris  per  Spiritum  Sanctum  qui  datus 

est  nobis.Insuper  deputavit  unicuique  ho- 

mini  sanctum  angelum  pro  custode;  tot- 

que  gratiarum  charismata  donavit  homini- 

bus,  et  toties  ac  tamdiu  nobis  pepercit.     C 

Ex  quibus  certissime  innotescit  quam 
paratissimus  sit  preces  nostras  suscipere, 
fiduciam  nostram  implere,  peccatis  igno- 
scere,  gratiam  et  salutein  pra)stare  :  po- 
tissimum  quum  ipsemet  toties  in  Scriptu- 
ris  invitet  ac  moneat  nos  ad  orandum,  ut 
confidainus  in  eo,  atque  in  omni  tribu- 
latione  et  angustia  confugiamus  ad  ipsum. 
IIujus  quoque  est  alia  ratio  :  nam  ea  qu» 
Deus  nobis  praecepit,  et  qua^  requirit  a 
nobis,  adimplere  non  possumus  absque 
auxilio  gratia)  ejus,  saltem  eo  modo  quo  D 
vult  ea  implcri,  puta  ex  caritate  et  pura 
intentione  ad  gloriam  et  honorein  ipsius. 
Si  ergo  non  esset  paratus  nobis  gratiam 
impertiri,  prtcciperet  et  requireret  iinpos- 
sibilia  quaedam  a  nobis  :  quod  iinpium  est 
suspicari  de  pio  et  supersapientissimo  Deo. 
Deinceps  fiducia  ista  in  Dco,utpole  spes 
formata,  confidentem  non  polest  decipere, 
(juoiiiam  Deuin  nullus  potest  sinistre  in- 
lormare,  nec  ipse  mutari  potest  neque 
mentiri,  nequc   opulentia   ejus   minuitur 


beneficia  erogando.  Cum  omni  ergo  fidu- 
cia  Deum  devote  ac  jugiter  invocemus.  Ad 
quod  priino  inducere  et  movere  nos  de- 
bet,  quod  Deus  est  tain  pius,  liberalis, 
caritativus  et  promptus  ad  exaudieudum, 
ut  dictuin  est.  Siquidem  abundantia  pieta- 
tis  suffi,  preces  supplicum  excedit  et  vota. 
Ideo  loquitur  Augustinus  :  Erubescat  hu- 
mana  pigritia,  plus  vult  Deus  dare,  quam 
homo  accipere.  Unde  apud  Jeremiam  lo- 
quitur  Deus  anima?  peccatrici  :  Tu  forni-  jer 
cata  es  cum  amatoribus  multis;  tamen 
revertere  ad  me„  dicit  Dominus.  Secun- 
do,  ad  idcm  movere  nos  debet  indigentia 
nostra,  quia  spiritualiter  ex  nobis  ipsis 
infirmissimi  atque  pauperrimi  sumus,  et 
ad  omnia  peccata  proclives,  errantes  et  in 
errorem  trahentes.  Ideo  incessabiliter  Dei 
adjutorio,  illuminatione,  conservatione,  et 
gratia  magna  ac  multa  ineffabiliter  indi- 
gemus.  Neinpe,  ut  ait  Apostolus,  Insuffi-  n  cor. 
cientes  sumus  cogitare  aliquid  a  nobis  ^- 
quasi  ex  nobis.  Ideo  consulit  idem  Apo- 
stolus  :  Sine  intermissione  orate.  \Thcss 

Tertio,  ad  hoc  movere  nos  debet  impor-  i^- 
tunitas,  fortitudo,  multitudo,  crudelitas  ho- 
stium  nostrffi  salutis,  videlicet  dsemonum, 
qui  nobis  ultra  quam  capere  possumus, 
insidiantur,  inimicantur,  et  fortiores  ac 
callidiores  sunt,  crudelissimique  consi- 
stunt,aliud  prorsus  non  sitientes  nisi  dam- 
nationem  nostram  seternam.  Unde  ait  Apo- 
stolus  :  Non  est  nobis  colluctatio  adversus  Ephes. 
carnem  et  sanguinem,  sed  adversus  spi-  *-• 
ritualia  nequitiaj  in  coelestibus,  hoc  est 
da^mones.  Quibus  verbis,  quasi  pro  consi- 
lio  atque  remedio,  protinus  addidit  Apo- 
stolus  :  Oratc  omni  tempore  in  spiritu,  md.  i 
vigilantes  in  omni  instantia  et  obsecratio- 
ne.  Jugiler  itaque  cum  omni  attentione  et 
fervore  Deum  precemur,  ut  ab  invisibili- 
bus  hostibus  istis  nos  tueatur,  et  contra 
eos  nos  roborare  ac  armare  dignetur,  vir- 
tules  et  dona  Spiritus  Sancti  dando,  con- 
servando  ac  perficiendo  in  nobis.  Quarto, 
ad  idem  nos  debct  inducere  immensitas 
noslri  periculi.  Si  enim  succumbimus  ho- 
stibus  istis,  si  a  Deo  non  adjuvamur,  si 


III,  1. 


III, 


V, 


VI, 


DOMINICA    V   POST   PASCHA.   —   SERMO   SECUNDUS 


3o 


incustoditi    et   intimorati   fuerimus,   ecce  A  aliquis  forefactor  offensorque  regis  terreni 
damnum  est  irremediabile,  irrecuperabile      ab  ipso  veniam  precaretur,  nec  tamen  ces- 


et  iminensum,  quia  non  soluin  a-lernam 
beatitudinem  perdimus,  sed  perpetuain 
quoque  damnationem  infernalemque  poe- 
nam  incurrimus.  Quum  itaque  in  laqueo- 
rum  medio  ambulemus,simus  seinper  sol- 
liciti,  ne  ab  infernalibus  latronibus  atque 
raptoribus  trucidemur,  et  in  geliennam 
trahamur.  Quinto,  ad  idem  nos  moveat, 
quod  tanta  est  vis  devotee  orationis,  et 
tanta  dignitas  ejus.  Nam  ab  angelo  sancto 


saret  ei  contumeliam  irrogare.  Hinc  in  pri- 
ina  sua  Canonica  ait  Joannes  apostolus  : 
Carissimi,  si  cor  nostrum  iion  reprehen- iyoa?)n.in, 
derit  nos,  fiduciam  habemus  ad  Deum;  et  -''--• 
quidquid  petieriinus,  accipiemus. 

Quinto,  petendum  est  cuin  profunda  et 
inaxima  humililate,considerando  et  intime 
confitendo  proprias  defectuositates,iniqui- 
tates,  fragilitates,  miserias.  llnde  in  Eccle- 
siastico  scriptum  est  :  Oratio  humiliantis    EccU. 


suscipitur  ac  Deo  offertur,  estque  potens  B  se  nubes  penetrabit.  Sexto,  cum  indesinen- '""'^'''" 


ad  impetrandum  quod  postulat  :  ideo  val- 
de  ineffabiliter  magnum  est  lucrum  ejus, 
et  copiosissimus  fructus  ipsius. 

Pricterea  considerandum  est  qualiter 
exorandus  sit  Deus.  Est  itaque  invocandus: 
Primo,  cum  magno  caritatis  fervore,  tan- 
quam  piissimus  pater.  Nam  ab  hominibus 
pater  vocari  dignatur,  et  potius  vult  ama- 
ri  ut  pater,  quam  formidari  ut  dominus. 
Unde  Orationem  dominicam  Christus  ita 
Matth.su  incepit :  Pater  noster,  qui  es  in  coelis.  Dum 


ti  constantia,  ita  ut  quantumcumque  vide- 
amur  a  Deo  repelli  ac  despici,  non  franga- 
mur,  nec  desperemus,  neque  cessemus  : 
imo  cum  sancto  Job  ex  corde  dicamus, 
Etiain  si  occiderit  ine,  in  eum  sperabo. /oixm,  15. 
Itaque  juxta  hunc  modum  Deum  fideliter 
invocemus.  Sed  quia  taliter  non  oramus, 
sed  sine  reverentia  et  affectu,  ex  consue- 
tudine  quadam,  nec  damus  nos  ad  emen- 
dationem  pro  posse,  faciendo  quod  in  nobis 
est ;  idcirco  a  benignissimo  Patre  ccelesti 


ergo  Deum  vocamus  patrem,  curemus  es-  C  non  exaudimur. 


Legitur  de  B.  Leone  Papa,  qui  fuit  na- 
tione  Romanus,  ac  nobilissimus  juvcnis, 
utpote  patricii  filius,  quod  dum  adhuc 
adolescens  fuit,  subjacuit  incontinentise  vi- 
tio,  ad  quod  ex  naturalibus  suis  erat  mul- 
tum  proclivis.  Sed  multum  displicuit  sibi 


se  boni  ac  obedientes  filii  ejus,  non  re- 
belles  ac  injuriosi.  Secundo,  exorandus  est 
Deus  cuin  omni  fiducia,  ut  satis  jain  di- 
ctum  est.  Tertio,  cum  grandi  reverentia, 
tanquam  rex  majestatis  et  excellentiai  in- 
finitae,hoc  est  cum  ingenti  cordis  custodia 

et  advertentia,  ac  praevia  animi  prsepara-  immunditia  sua,  oravitque  Deum  pro  gra- 

tione,  distractiones  abjiciendo  et  mentem  tia  castitatis;  singulariter  vero  invocavit 

ad  Deum  levando,  quemadmodum  in  Eccle-  piissimam  Christi  Matrem,Virginem  bene- 

siastico  scriptum  est:Ante  orationcm  pra-  dictam,  ut  pro  ipso  rogaret  Filium  suuin. 

para  animam  tuain.  Christus  quoque  dis-  Quumque  quotidie  oraret  intente,  post  bre- 
Joann.  iv,  scruit  :  Vcri  adoratores  adorabunt  Patrem  D  ve  tempus  apparuit   ei   beatissima  virgo 

in  spiritu  et  veritate ;  nam  et  Pater  tales  Maria,  et  dixit  ad  eum  :  Rogavi  pro  te,  et 

quserit.Spiritus  est  Deus;  et  eos  qui  adorant  gratiam  castitatis  impetravi  tibi ;  et  hoc 

eum,  in  spiritu  et  veritate  adorare  opor-  tibi  prajdico,  quod  etiam  ad  apostolica?  Se- 

tet.  Quarto,  cum  vitae  consonantia,  ut  ora-  dis  dignitatem  sis  promovendus.  Quo  di- 

tioni  conversatio  sit  concordans,  vel  sal-  cto,  dulcissima  Virgo  disparuit.  Et  deiii- 

tem  ad  hoc  orans  absque  mora  conetur.  ceps  Leo  castissime  vixit,atque,auxiliante 

Qui  eiiiin  a  Deo  misericordiam  petit,  et  Doinina  nostra,  Papa  effcctus  est ;  et  in 

tamen  peccare  non  cessat,  nec  se  emen-  papatu  sancte  se  habuit,  ac  maxiinum  in 

dare  proponit  ac  nitilur,  ila  se  habet  ac  si  Ecclesia  fecit  fructum. 


EccU.\yi\\, 
2.t. 


23,  24. 


3G  DOMINICA   V   POST   PASCHA.   —   SERMO   TERTIUS 


P 


SERMO  TERTIUS 

DE   PLENO   GAUDIO   BEATORUM,   ET   DE  MEDIIS   QUIBUS   PERVENITUR   AD   ILLUD. 


\ETITE  ut  gaudium  vestrum  sit  plc-  A  dicitur  plenum,  quia   totaliter  implet  et 

num.  Joann.  xvi,  24.  satiat  desiderium  mentis  human»,  juxta 

Dominus   noster  Jesus  Christus   sciens  illud  in  Psalmo  :  Adimplebis  me  laetitia  Ps.  w,  ii. 

Maith.yu.  arclam  esse  viam  sahitis  quam  docuit,  et  cum  vultu  tuo;  itemque,  Satiabor  quum  Ps. ^m,i5. 

'*■  diliicile  esse  omnia  quee  prsecepit  imple-  apparuerit  gloria  tua.  Hoc  saluberrimum 

re,  frequenter  suis  cultoribus  ac  ministris  gaudium  Beatorum,  est  diffusio,  dilatatio 

promisit  gaudium  spirituale,  id  est  :  con-  et  exhilaratio  cordis  eorum  ex  clara  intui- 

solationem  internam  in  prajsenti,  qua3  dici  tione  et  immediata  fruitione  divini  vultus, 

potest  gaudium   semiplenum  et  non  pu-  divinai  essentia^,  prima  et  increata^  veri- 

rum,  quia  impcrfectum  est,  tribulationi-  tatis,summ8e,  immens»  et  incommutabilis 

bus  tristitiisque  permixtum;  et  consolati-  bonitatis. 

onem  beatificam   ac  perfectam,  quse  est         Denique,  quam  ineffabiliter  magna,  ple- 

gaudium  plenum  ac  purum  in  coelo,  cui  B  na  ac  dulcis  sit  gloria  Beatorum,  conside- 

gaudio  nulla  unquam  miscetur  tristitia.De  rari   potest  ex   multis  :  Primo,  et  valde 

/ii(/.xi,28.  gaudio  semipleno  ait  in  Matthffio  :  Venite  profunde  ac  excellenter,  ex  hoc  quod  dum 

ad  me,omnes  qui  laboratis  et  onerati  estis,  genus  humanum  propter  originale  pecca- 

et  ego  reficiam  vos.  Sed  ct  alibi  quum  di-  tum   privatum  fuisset  hoc  gaudio,  nulla 

/iirf.  V,  II,  xisset,Beati  estis  quum  maledixerint  vobis  pura  creatura  digna  fuit  hominibus  recu- 

*^-  homines,  de  gaudio  isto  subjecit  :  Gaudete  perare  ac  promereri  hoc  gaudium,seu  feli- 

et  exsultate  in  illa  hora,  quoniam  merces  citatem  gaudiosam  coelestem  :  ideo  misit  i/onnn.iv, 

vestra  copiosa  est  in  coelis.  Deus  Pater  Unigenitum  suum  mundo  sal-  '*' 

Est  etiam  alia  ralio  cur  Ghristus  suis  vatorem.  Quum  enim  beatitudo  illa  coele- 

ministris  gaudium  hoc  promisit,videIicet:  stis  sit  summi  et  invariabilis  boni  imme- 

quoniam  naturale  est  homini  gaudere  gau-  diata  fruitio,  est  quodammodo  dignitatis 

diumque  appetere.  Ne  ergo  gaudium  acce-  G  immensse    :    ideo    infinitae    dignitatis   re- 

plarel  carnale,  promisit  gaudium  spiritu-  demptor  necessarius  fuit.  Unde  secundum 

ale.  Et  in  pricsenti  miseria,  devotissiinos  antiquam   translationem  dictum  fuit  per 

suos  ministros  carnalia  oblectamenta  amo-  Isaiam  :  Non   angelus,   non   legatus,  sed    h.  xxxm, 

re  Dei  spernentes,  spiritualiter  consolatur  ipsemet  veniet,  et  salvos  nos  faciet.  --• 

gratiose,  frequenter  et  multipliciter  valde,  Secundo,  idein  potest  perpendi  ex  hoc 

II  Cor.  I,  sicut  faletur  Apostolus,  dicens  :  Benedi-  quod  ipsc  unigcnitus  Filius  Dei,  pro  hac 

^' *•  cliis  Deus  et  Paler  misericordiariim,  Deus  beatiliidine  hominibus  recuperauda,  tanta 

totiiis  consolalionis,  qiii  consolatur  nos  in  assumpsit,  fecit  ac  pertulit.  Siquidem  ho- 

oinni  Iribulalione  nostra.  mo  factiis  est,  et  inter  homines  conversa- 

Itaque,  juxta  Ghristi  doctrinam,  ad  hoc  tus,  laboravit  ac  lassatus  est,  et  amarissi- 

omnia    opera    noslra    bona,    omnes    ora-  mam  tandem  pro  hac  rc  pertulit  mortem  : 

liones  atque  sinceras  affectiones  nostras  D  sicque  eam  pretiosissime  emit,  videlicet 

ordinare  debemiis,  ut    pleiium    gaiidiuin,  proprio  sanguine  suo,  imo  sc  ipso,  quia  ut 

a'.lernain  beatitiidiiiem,beatificie  fruitionis  Isaias  pnpdixit,  pro  hac  re  tradidit  in  inor-  /6u;.  un, 

jucunditatem  adipiscamur.  Quod  gaudium  tem  animam  suam;  et  ipsemet  loquitur  :  ^-- 


15. 


DOMINICA  V   POST   PASCHA.   —   SERMO  TERTIUS  37 

Joann.  x,  Animam  meam  pono  pro  ovibus  raeis.  Un-  A  tati  et  gloria)  corporis  Christi,  qui  testante 

i''pg^^  ,  de  et  princeps  Apostolorum  :Non  corrupti-  Apostolo,    reformabit    corpus    humilitatis  p/u7i;)p.iii, 

»8. 19-       bilibus  (inquit)  argento  vel  auro  redempti  nostra>,  configuratum  corpori  claritatis  suee.  ^'' 

estis,  sed  pretioso  sanguine  agni  immacu-  Sexfo,  ex   dignitate  objecti.  Quum   enim 

lati,  Jesu  Christi.  Paulus  quoque  testatur  :  gaudium  oriatur  ex  unione  potentia?  eum 

I  Cor.  VI,  Empti  estis  pretio  magno.  Tertio,  ex  hoc  objecto  convenienti,  et  ipse  Deus  sit  obje- 

quod  ultra  hoc  quod  Christus  beatitudi-  ctum   dignitatis   ac   excellentise   infinitse, 

nem  istam  tam  care  suis  emit,  et  tanta  constat  quod  ex  unione  mentis  humanse 

egit  pro  ea  et  pertulit,  nihilo  niinus  sancti  cum  incomparabili  hoc  objecto,  summa  et 

et  electi  beatitudinem  istam  difficuUer  ct  incomparabilis  oriatur  latitia  ac  dulcedo 

care  emunt  ac  obtinent;  sicquc  a  Deo  val-  in  anima.  Idem  patet  ex  nobilitate  poten- 

de  care  venditur  eis  :  quia  ut  ait  Aposto-  tiae  qua)  Deo  beatifice  copulatur,  videlicet 

II  Tim.  u,  lus,  Non  coronatur  nisi  qui  legitime  certa-  B  intellectus,  qui  est  suprema  vis  anima).  Si 
Act  XIV  'I  verit;  et,  Per  multas  tribulationes  oportet  ergo  sensus  tam  valide  delectantur  in  ob- 

nos  intrare  in  regnum  calorum.  Christo  jectis  suis  carnalibus,  quam  ina?stimabili- 

Mnit/i.Mi,  quoque  testante,  Arcta  est  via  vitee,  et  an-  ter  delectatur  mens  in  increato  superpree- 

^'  gusta  porta  salutis.  Nec  potest  quis  beati-  stantissimo  suo  objecto?  Idcirco  Propheta 

tudinem  illam  acquirere,  nisi   fuerit   to-  loquitur  Deo  de  viro  electo  :  Laitificabis  Ps.\\,i. 

taliter  expurgatus  et  ab  omni  reatu  im-  eum  in  gaudio  cum  vultu  tuo.  Et  S.  Ber- 

munis.  nardus  :  Revera  (inquit)  illud  est  verum 

Ouarlo,  perpendi  potest  pulchritudo  et  et  summum  gaudium,  quod  non  de  crea- 

gloria  Beatorum  ex  pulchritudine  natura-  tura,    sed   de   Creatore    concipitur.   Quod 

lium  et  artificialium  rerum.  Videmus  enim  quum    possederis,  nemo  tollet  a  te.   Cui 

magnum  decorem  non  solum  in  sole,  luna,  comparata,  omnis  aliunde  jucunditas  moe- 

planetis,  stellis  ac  orbibus,  sed  in  infimis  C  ror  est,  omnis   suavitas  dolor  est,  omne 

etiam  rebus,  ut  rosis  et  liliis,  pratis  ac  flo-  dulce   amarum,   omne   decorum   fcedum, 

ribus,    plantis,    arboribus,    qua*    tempore  omne  delectabile  aliud  est  molestum. 

a>stivali  variis  fulciuntur  ornatibus.  Unde  Septimo,  patet  magnitudo  gloria}  Beafo- 

jijUi. vi,ts,  ait  Salvator  :  Considerate  lilia  agri,  quo-  rum  ex   testimoniis   sacrse   Scripturae,  et 

^^'  modo  crescunt;  dico  vobis,  quod  nec  Sa-  Sanctorum  quibus  Deus  hoc  revelavit.  Ait 

lomon  in  omni  gloria  sua  opertus  est  sicut  quippe  Apostolus  :  Oculus  non  vidit,  nec  i  Cor.  n,o. 

unum  ex  istis.  Videmus  quoque  quod  li-  auris  audivit,  nec  in  cor  hominis  ascende- 

gna,    saxa,  metalla,    ex    se   parvam    pul-  runt  quse  pra^paravit  Deus  diligentibus  se; 

chritudinem  habentia,  ita  formantur  ar-  itemque,Non  sunt  condigna"  passiones  hu-  nom.vm, 

te  humana,  quod  miram  ac  delectabilem  jus    temporis    ad    futuram    gloriam    qua;  '""^ 

speciositatem  suscipiunt,  ut  patet  in  ca-  revelabitur  in  nobis.  Et  Psalmista  loquitur 
stris,  picturis,  sculi)turis  ac  templis.  Quam  D  Deo  :  Inebriabuntur  ab   uberlate  domus /'«xxxv,'.), 

10 

ineffabilem   ergo   pulchritudinem  artifex  tua\et  torrente  voluptatis  tuic  polabis  eos: 

suminus,  Deus  omnii)Olens,  dat  animabus,  quoniam  apud  te  est  fons  vita^,  et  in  lu- 

et  in  fine    mundi  dabit   corporibus   qure  mine  tuo  videbimus  lumen.  Octavo,ex  ho- 

tem|)la  ejus  fueruiil,  et  ei  fideliter  servie-  nore  et  gloria   quibus    Deus  in  vila  Iiac 

////W.  XIII,  runt  ?  Unde  Salvator  testatur  :  Fulgebunt  ornat  Sanctorum  rcliquias, quas  multis  mi- 

*'■  justi  sicut  sol  in  regno  Patris  eorum.  raculis   atque   fidelium  visitationibus,  ac 

Quinto,    ex    hoc  (piod  Bcali,   quantuui  aiiis  diversis  modis  honorat.  Quomodo  igi- 

ad  animam  assimilautur  Deo  similitudiiK;  tur  aiiimas  sanctas  honoral,  bealifical  ct 

I. /<>(,/«,. III,  gloriip,  sicut  ail  Joannes  :  Similes  ei   eri-  sublimat? 

'•  niiis,  quia  videbimus  eum   sicuti  esl.  I']l  .Vlia  iiisuper  inulla  possenl  assignari,  ex 

(liiaiitum  ad  corpus,  assimilabuntur  clari-  quibus  patet  ineffabilis  niagiiitudo  glorite 


38 


DOMINICA   V   POST   PASCIIA.   —   AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO  QUARTUS 


Beatorum.  videlicet  :  ex  jucundissima  eo-  A 
rum  mutua  societate  et  caritate,  qua  gau- 
dium  unius  redundat  in  alium;  item,  ex 
coeleslis  paradisi  amoonitale,  ex  intuitu 
quoque  humanilatis  Christi  et  Virginis  glo- 
riossD,  et  ex  consideratione  infernalium 
tormentorum  qua3  evaserunt,  ac  miseria- 
rum  vitae  pra>sentis  a  qnibus  sunt  liberati. 
Pnrterea,  quamvis  ad  lantam  beatitudi- 
nem  mereatur  homo  perduei  per  oninem 
actum  ex  caritate  Dei  procedentem,  niliil 
tamen  ita  facit  liominem  appropinquare 
beatitudini  illi  ut  ipsa  actualis  ac  fervida  B 
dilectio  Dei,  qua  Deus  propler  sui  ipsius 
puram  bonilalem  sincere  diligilur.Insuper 
patientia  in  adversis  et  meditatio  domiin- 
ca>  passionis,Deum  quoque  devote  laudare 
et  affectuose  orare,  sunt  al»  quibus  vola- 
liii'  in  ccclum.  Mundemus  nos  ergo  ab  om- 
ni  inquinamento  peccati,  ab  omni  amore 
carnali,  a  cogitationibus  pravis,  a  verbis 
illicitis,  ut  Deo  sanclitalis  immensae  valea- 
mus  conjungi,  qni  non  nisi  purgatissimis 
cernitur  mentibus.  Postremo,  omnium  lio- 
minum  saiutem  ferventer  appetere,  com-  C 
mune  bonum  diligere,  universaiem  refor- 
mationem  Ecclesije  desiderare,  et  summe 
optare  ul  Deus  gloriosus  et  sanctus  ab 
universis  et  singulis  diligatur  et  honore- 
tur,  atque  de  ejus  inhonoratione  cordialiter 
contristari,  pro  omnibus  fidelibus  defun- 
ctis  orare,  isti  sunt  virtuosissimi,  pnecla- 
rissimi  et  Deo  acceptissiini  actus  quibus 


ad  coelestis  beatitudinis  gaudia  maxime 
propinquatur,  et  in  illorum  adeptione  per- 
ficitnr.  Talibus  ergo  exercitemus  et  occu- 
pemus  nos  actibus,  et  in  omni  virtute  et 
gratia  quotidie  crescere  studeamus. 

Legitur  in  libro  de  Viris  illustribus  Or- 
dinis  Cisterciensis,  quod  quidam  monachus 
valde  devotus,post  mortem  suam.Deo  con- 
cedente,  apparuit  cuidam  monacho  adhuc 
viventi,  qui  sibi  ante  specialiter  carus  fa- 
miliarisque  exstitit.  A  quo  interrogatus 
qualiter  secum  esset,  respondit  se  esse  in 
purgatorii  poenis.  Super  quo  monachus 
ille  vivens,  admirans,  dixit  :  Quomodo  po- 
test  hoc  esse,  quoniam  sanctus  Ordo  no- 
ster  adhuc  tam  stricte  servatur?Tu  quo- 
que  diligens  in  observantiis  Ordinis  nostri 
eras;  et  in  extremis  datur  nobis  ex  gratia 
speciali  absolutio  a  poena  et  culpa.  Re- 
spondit  monachus  ille  defunctus  :  0  quam 
puram  esse  oportet  mentem  qu?e  Deo  bea- 
tifice  conjungetur  et  luce  divina  fruetur, 
quoniam  et  a  minimis  culpis  oportet  eam 
esse  sufficienter  purgatam !  Deinde  anima 
illius  defuncti  pro  se  petiit  exorari,  mox- 
que  disparuit.  Ecce  quam  graviter  puniun- 
tur  post  vitam  hanc  etiam  culpa?  minores, 
qu»  in  vita  ista  a  nobis  vix  culpie  putantur. 
Vitemus  ergo  cum  diligenti  cordis  custodia 
non  solum  mortalia,  sed  venialia  quoque 
peccata,quia  nisi  venialia  diligenter  viten- 
tur,  cito  quisque  in  mortalia  labitur.  Ideo 
coram  Deo  oportet  nos  sollicite  ambulare.  .i/if/i.vi,». 


AD    RKLIGIOSOS 


SERMO   QUARTUS 


DE    UEFOUMATIOiNE    ET    MODEUATIONE    LINCUJS. 


SI  (juin  pulal  sc  rclifjiosum  cssc,  non  D  IIoc  compendiosissimo  ac  saluberrimo 
refrenans  linguam  suam,  sed  scdu-  verbo  beatissimus  fraler  Christi,  a[)Ostolus 
cens  cor  suum,  hujus  vana  est  reliyio.  Jacobus,  loquacitatem,  verbositatem,  dis- 
Jacob.  I,  20.  solutionem  et  incustodiam  nostram  percu- 


DOMINICA  V   POST   PASCHA.   —  AD  RELIGIOSOS  ;   SERMO   QUARTUS 


39 


Jacoh.  111, 
0,  8. 


tit,  reprehendit,  compescit,  imo  et  sanat, 
id  est,  medicinale  apponit  remedium.  His 
etenim  verbis  nos  commonet  ut  discutia- 
mus  nos  ipsos,  an  vere  simus  religiosi;  el 
si  non,  poeniteamus,  et  loquacitatem  atque 
silentii  fractionem  vitantes,  vere  religio- 
si  efficiamur.  Nempe,  quam  periculosum 
membrum  sit  lingua,  quanta  vitia  oriantur 
ex  ea,  nisi  frenetur  et  clausa  teneatur  at- 
que  dometur,  pandit  in  sua  Canonica  idem 
iste  apostolus  Jacobus  :  Lingua  (inquiens) 
nostra  ignis  est;  universitas  iniquitatis  lin- 
gua(id  est  per  linguam  irrefrenatam)  con- 
stituitur  in  membris  nostris,  qua  maculat 
totum  corpus  nostrum,  inflammata  a  ge- 
henna,id  est  a  diabolo;  inquietum  malum, 
plenum  veneno  mortifero.  Hinc  Hugo  de 
S.  Victore  :  Lingua  dicitur,  quoniam  lingit 
adulando;  mordet  detrahendo,  occidit  men- 
tiendo ;  ligat,  et  ligari  vix  potest;  labilis 
est  et  teneri  vix  valet,  sed  labitur  et  fallit. 
Labitur  ut  anguilla,  penetrat  ut  sagitta; 
tollit  amicos,  multiplicat  inimicos,  movet 
rixas,  seminat  discordias;  uno  ictu  multos 
percutit  ac  interficit;  blanda  est  et  subdo- 
la,  lata,  et  parata  ad  exhaurienda  bona 
commiscendaque  mala.  —  Quum  ergo  tam 
periculosa  pars  corporis  lingua  sit,  sapieu- 
tissime  sancti  Patres  instituerunt  silentium 
stricte  a  religiosis  esse  servandum,  ejus- 
que  fractionem  esse  acriter  puniendam, 
potissimum  si  in  usum  vertatur. 

Hinc  in  Regula  sua  gloriosus  ait  Hierony- 
mus  :  Nequaquam  .Tacobus  apostolus  expe- 
rientiam  religionis  poneret  in  refrenatione 
Iinguae,nisi  certo  sciret  judicio  quod  mors 
et  vita  est  in  manibus  linguae.  Unde  post 
jacoh.\,ii\,  multa  conclusit  :  Quicuinque  rcfrenat  lin- 
"'''  guam  suam,  hic  beatus  in  facto  suo  erit. 

Ecce  quod  in  rcfrenationc  lingu*  bealitu- 
do  ponitur,  ul  detur  inlelligi  quod  in 
nuiltiloquio  Deus,  qui  est  beatitudo  no- 
stra,  haberi  et  contemplari  non  potcst.  Ke- 
frenalio  lingua'  est  ([uum  lingua,  qua;  cx 
sui  vilio  sem[)er  proin[)ta  est  ad  vei'ba  va- 
na,  illicita  el  nicudosa,  silentio  coarclalur, 
ne  in  Dei  dis[)lic('nliam  [)roiMnupeic  au- 
deat,  vel   ad  bona  exercelur,   ut  divinas 


1'rov.  xviii, 
21. 


A  laudes  exsolvat.  Idcirco,  carissimi,  tempo- 
ribus  quibus  loquendi  prsestatur  licentia, 
ut  beati  esse  possitis,  linguas  domate,  ne 
convertantur  ad  lites,  ne  jurgia,  contentio- 
nes,  rixas  et  scandala  resonent,  ne  menda- 
cia,  juramenta,opprobria,  aut  aliorum  dis- 
plicentia  prodant.  Quod  si  ex  instinctu 
diaboli,  qui  semper  discordias  seminat, 
intcr  conventuales  levis  dissensio  fuerit 
orta,  penitus  statim  per  praesidentem  ne- 
quitia  elidatur  in  semine,  ita  ut  sole  occi- 
dente,  in  sancta  domo  non  inveniatur  ira- 

B  cundia,  et  ne  ira  convertatur  in  odium,etc., 
et  domus  pacis  jam  ebriosorum  efficiatur 
taberna.  Mendacia  vero  tanquam  infernum 
expellite.  Semper  aut  divina  Officia,  aut 
sacrorum  codicum  verba,  tam  inter  vos 
quam  inter  advenientes  deducantur  in  me- 
dium.  Si  otiosum  insonuerit  verbum,  mox 
frangatur  verbo  salubri ;  et  sermo  nocivus 
divino  cedat  eloquio.  Quod  si  loquens  a 
verbis  pravis  non  cesset,  fugiatur  ab  eo ; 
et  velox  fuga  vestram  sanctitatem  teste- 
tur  intrinsecam.  Nihil  per  exteriora  corpo- 

C  ris  intrans,  cogitationibus  gravet  mentem 
qucT  divinec  contemplationi  exponitur.  Ra- 
ro  cogitatur  in  mente  quod  exteriores  sen- 
sus  non  mittunt.  Ha>  fenestra?,  heec  ostia,  /ec.ix,  21. 
quse  si  clausa  non  fuerint,  morti  patent 
introitus,  et  non  nisi  funeste  ingreditur. 
Ha^c  Hieronymus.  Cujus  omnia  verba  jam 
introducta,  sunt  diligentissime  attendenda 
et  efficaciter  adimplenda. 

Insuper,  sanctus  pra^sul  Basilius  ait  in 
Regula  sua,  respondens  ad  quaeslionem 
qua  qua^ritur  an  liceat  penitus  tacere  :  Si- 

D  lentium  et  taciturnitas  bona  sunt,  quum 
ad  [)ersonas  vel  ad  lem[)us  aptantur;  et 
necessaria  est  taciturnitas,  quousque  lin- 
gua>  vitia  reprimanlur,  et  discamus  op- 
[)ortune  ac  tempore  suo  utiliter  loqui, 
([uemadinodum  scriptum  est  :  Sermo  ve-  tvoss.  iv, 
ster  semper  conditus  sit  sale  sapientur,  ut  ^;  ,^^''**' 


dct  gratiam  audienli. 


IV, 


Porro,  de  multiloquio,  ct  fugibilitale 
pravitalc([ue  ejus,  Climacus  prolcslalur  : 
Mullil()([uium  est  vana»  gloria^  calhedra. [)cr 
quod  se  ipsam  manifestaie  atque  poinj^a- 


40 


DOMINICA   V   POST   PASCHA.  —   AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO  QUARTUS 


tice  propalare  ex  sua  nalura  solet.  3In]ti- 
loquium  est  insipientia;  argumentum,  de- 
tractionis  porta,  manuductor  scurrilitatis, 
ministor  mendacii,  compunctionis  resolu- 
tio,acuitalis  inlelligentia;  dispersor,aceditB 
vocalor  et  condilor,  somni  preecnrsor,  dis- 
sipalio  boni  mocroris,  custodi»  interioris 
exterminatio,  fervoris  atque  caloris  Irige- 
factio,  orationis  obscuratio.  Ecce  quam 
horiibilia  ct  pene  innumerabilia  vitia  nuil- 
tiloquium  parit.  Deinde  de  religioso  silcn- 
tio  subdil  :  Silentium  in  scientia  (id  est 
discretum  silentium)  esl  mater  orationis, 
a  captivitale  seu  distractione  revocatio, 
ignis  amoris  custodia,  episcopus  cogita- 
tionum,  intentio  pugnatorum,colligatio  hi- 
inemoria!  ctus,  amicitja  lacrimarum,  amicitiffi*  mor- 
tis  operator,  ffiternee  poenffi  depiclor,  divini 
judicii  diligens  inquisitor,  mcestitia?  bona) 
minister,  confidentiffi  propriee  inimicitia, 
tranquillitas  convictus, scientia5  additamen- 
tum,  verborum  Dei  productor,  non  appa- 
rens  profectus,  latens  ascensus.  Qui  pro- 
pria  cognoscit  ac  pensat  delicta,  continet 
linguam;  multiloquus  vero  nondum  cogno- 
vit  se  ipsum  sicut  oportet.  Amicus  silen- 
tii  Deo  propinquat,  et  latenter  colloquens 
Deo,  illuminatur  ab  eo.  Silentium  Jesu 
Christi  iuriexit  et  avertit  Pilalum.  Melius 
esl  in  terram  cadere  ab  altitudine,  quam 
a  lingua.  Multiloquium  ex  ventris  repleti- 
one  et  vana  gloria  oritur.  SoUicitus  de  ex- 
itu  ab  hoc  mundo,  suos  circumcidit  ac 
moderatur  sermones  ;  et  qui  luctum  ani- 
ma;  possidet,  quasi  ignem  avertit  a  se  el 
fugil  multiloquium.  Os  suum  recludit,  qui 
quietem  solitudinis  diligil;  qiii  anlem  in- 
cessus  et  hominum  racta  libeuler  videt,  a 
propria  passione  de  cella  exculitur.  Qui 
mulliloquus  est,  sibi  similium  qua-rit  con- 
sortium.  Ecce  ex  verbis  iis  hujus  profuudi 
cl  illimiinatissimi  Climaci,  merito  incitari 
debemus  ad  sacram  observationem  sileutii 
salutaris  tam  fructuosi,  atque  ad  detesta- 
tionem  loqiiacilalis  ct  mulliloquii  lam  no- 
civi  et  vitiosi. 

Amplius,  de  hac  ipsa  materia  multa  lo- 
qiiilur  Augusliniis  in  sermone  quodain  ad 


A  Fratres  in  eremo  :  qua^,  ut  vitetur  prolixi- 
tas,  alteri  reservo  sermoni.  Verumtamen 
quod  in  statutis  Ordinis  Cartusiensis  habe- 
tur  commemorabo.  Itaque  dicitur  ibi  :  Soli 
degentes,  signa  coenobiorum  aut  nulla  aut 
pauca  novimus,sufficere  arbitrantes  solam 
linguam  non  etiam  alios  artus  reatibus 
implicare  loquendi.  Et  ideo  si  tanta  neces- 
sitas  urget,  uno  vel  duobus  aut  paucissi- 
mis  verbis  quod  res  postulat  malumus 
indicari.  Qui  vero  aliler  sileutium  frege- 
rit,  culpam  suam   clamet  et  disciplinam 

B  accipiat  in  capitulo  proximo;  et  si  assue- 
tus  fuerit  in  frangendo,  poena  puniatur 
majori.  Quod  autem  in  verbis  iis  contine- 
tur,  Si  tanta  necessitas  urget,  etc,  a  pr»- 
fali  Ordinis  Patribus  ita  exponitur  :  Si  no- 
tabile  inconveniens  aut  periculum  seu 
negligentia  sequeretur,  si  locutio  usque 
ad  proximum  differrelur  colloquium,  vel 
ad  opportunam  horam  petendi  liceutiam. 
Qiii  aiitem  ex  levitate  aut  affabilitate, 
aut  alia  causa  insufficienti  loquitur  verba 
quamvis  paucissima,  dummodo  ex  se  in- 

C  telligibilem  pariant  sensum  per  modum 
complexi,  non  excusatur  a  fractione  silen- 
tii.  Ex  qnibus  etiam,  salvo  meliori  judicio, 
sequi  videtur,  quod  alii  religiosi  signis 
utentes,  si  ex  levitate  et  irrationabili  cau- 
sa  signis  utantur,  aut  eis  superflue  sint 
utentes,  velut  fractionis  silentii  rei  red- 
dantur,  nec  excusentur  a  culpa,  quum  in- 
ordinata  atque  superflua,  et  qus  ex  cul- 
pabili  procedunt  radice, non  careant  culpa; 
nec  intentio  Patrum  fuit  signorum  usum 
admittere,  nisi  ex  rationabili  causa  et  tem- 

D  perate. 

Prajterea,  quicumque  cordis  sui  diligens 
custos  est,  cui  propositum  et  conatus  ac 
cousuetiido  est  mente  seinper  loqui  cum 
Deo  aut  inlerne  exerceri  coram  eo,  uon 
solum  agnoscit,  sed  certissime  experitur 
(liiaiitiiiii  fractio  silentii,  loquacitas,  mul- 
tiloquium,  superfluitas  quoque  signorum 
inficiant,  iuquietent  indis|)onaiilque  men- 
tem,  qu;p  facile  inertia  quadam  percuti- 
tur.  Qui  autem  ad  taulain  insensibilitatem 
atque  duritiam  cordis  dilabitur,  quod  pro- 


DOMINICA   V   POST   PASCHA.   —   AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS 


41 


priam  Isesionem  in  fractione  silentii,  lo- 
quacitate  aliisque  prsptactis  nascentem 
non  sentit,  male  stat,  si  tamen  stat,  et  ne- 
scio  si  simpliciter  vivat.  Hinc  ad  chorum 
eundiim  et  de  choro  redeundum  est  cum 
ingenti  maturitate  et  taciturnitate.  Et  qui 
promptuhis  est  ad  loquacitatem  et  silentii 
fractionem,  saepe  fit  aliis  consLmilis  cul- 
pae  occasio,  et  eorum  devotionem  contur- 
bat,  orationem  interrumpit,  ac  pravum  in- 
tuentibus  dat  exemphim  ;  extraneos  quo- 
que  graviter  scandaiizat  si  eis  absque 
licenlia  loqui  pra^sumpserit,  quum  illis 
innotescat  ipsum  sine  licentia  loqui  non 
posse. 

Postremo,  juxta  doctrinam  sancti  apo- 

Jacoh. 1,2-2.  stoli  Jacobi,  simus  factores  verbi,  et  non 
auditores  tantum.  Quotidie  legimus  et  au- 
dimus  verba  ccElestia,  divina  praecepta, 
monastica  instituta,sahiberrima  documen- 
ta,  quffi  nisi  debita  cum  diligentia  fueri- 
mus  opere  adimplentes,  gravioris  damna- 
tionis  obnoxii  erimus.  Et  quia  ad  veram 

ibid.  27.   spectat   rehgionem   immaculatum   se   ab 


A  hoc    saeculo   custodire,   nequaquam   huic 

mundo  in  maligno  posito  conformemur;  Uoann.v, 
nulla  mundana  affectio,  nulla  actio  vana,  *^' 
nulhis  amor  carnahs  in  nobis  habeat  lo- 
cum,  sed  prorsus  spirituales  ac  divini  effi- 
ciamur,  quia  ut  Climacus  ait,  Monachus 
est  qui  solum  qutc  Dei  sunt  agit,  cogitat 
et  loquitur,  Chrislo  unitus  omni  tempore, 
loco  et  negotio.  Et  discamus  hnguam  com- 
pescere,  sapienter  et  adificatorie  loqui, 
memores  quod  abbas  Agathon,  in  conver- 
sionis  sua)  exordio,  tribus  annis  lapidem 

B  tuht  in  ore,  quousque  tacere  addisceret  : 
propter  quod  ab  abbate  Pastore  meruit 
tunc  abbas  vocari.  Quumque  quidam  abba- 
ti  Pastori  dixisset,  Abba,  ille  adhuc  juve- 
nis  est,  cur  eum  abbatem  appellas?  re- 
spondit:Os  ejus  fecit  eum  abbatem  vocari. 
Porro,  ut  Hugo  fatetur,  Vanus  sermo,  vana) 
conscientia!  index  est.  Mores  hominis  lin- 
gua  pandit;  et  qualis  sermo  effunditur, 
tahs  animus  comprobatur,  quia  ex  abun-  Matth.xu, 
dantia  cordis  os  loquitur,  prout  Dominus  '^'^' 
ipse  testatur. 


SERMO  QUINTUS 


DE   ORATIONIS   NECESSITATE   AC   UTILITATE,   SI   DEBITE   FIAT. 


DTXIT  Jesiis  discipulis  suis  :  Amen,  C 
amen  dico  vohis,  si  quid  petieritis 
Patrem  in  nomine  meo,  dahit  vobis.  Jo- 
ann.  xvi,  23. 

Quam  necessaria  nobis  sit  fervens  inces- 
sabihsque  oratio,  docent  nos  infirmitas 
propria  ad  meritorie  operandum,  magni- 
tudo  irremediabilium  periculorum  quibus 
expositi  sumus,  crudelilas  et  potestas  lio- 
stium  nostra?  salutis,  impotentia  nostra  ad 
resistendum  prffvalendumque  eis,  excel- 
lentia  bonorum  qu;e  orationibus  acquirun- 
tur.  Porro  deprecandi  et  obtinendi  fiduci-  D 
am  pr;rstant  consideratio  iiirinit.T  bonita- 
tis,  caritalis,  misericordia;  el  munificenlia» 


Dei  ad  homines,  abundantia  beneficiorum 
qucT  jamdudum  etiam  non  petentibus,  in- 
gratis  aversisque  contulit:pra>sertim  quod 
Deus  Pater  Unigenitum  suum  voluit  pro- 
pter  nos  incarnari,  in  mundo  hoc  con- 
versari  et  crucifigi ;  quod  item  Filius  Dei 
corpiis  suum  et  sanguinem  (juotidie  nobis 
in  Sacrameuto  largitur  ;  (piod  itein  ipse- 
inct  Deus  toties  ad  orandum  nos  iiivilat, 
provocat  et  hortatur;  quod  etiam  Veritas 
ipsa,  qu;r  nec  falli  [)ol('st  nec  fallerc, 
in  evangelio  hodierno  multisque  aliis  san- 
cti  Evangelii  locis  exauditionem  oranti- 
bus  pollicetur,  dummodo  salutaria  cum 
perseverantia    poslulenlur.    Xam,    ut    ait 


42  DOMINICA   V   POST   PASCHA.    —   AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS 

Zi(c.  xviii,  Salvator,    Oportet   semper  orare,  et   non  A  ne,  inspectione  ibi  subsistit,  seque  judici 

'■  deficere.  repra?sentat;  qualiter  etiam  stant  famuli 

Quod  quamvis  ad  omnem  pertineat  Chri-  coram  rege  terreno,  et  mendicantes  coram 

stianum,  potissimum  tamen  ad  religiosos,  divitibus,  vulnerati  quoque  coram  medi- 

quorum  prsecipuum    opus  est  indesinen-  cis,  maxime  his  a  quibus  sola  prece  pe- 

tom,  puram  ac  fervidam  Deo  orationem  tunt  curari.  Quum  ergo  coelestem  Judicem 

offerre.  Imo,  ut   asserit   Climacus,  Sicut  in  multis  offenderimus  omnes,  defectuosi-  jacob.m,i. 

canum  proprium   est   latrare,   sic  mona-  que  simus,  vitiis  ac  passionibus  Isesi,  si  de 

chorum   orare.    Atque   ut   recitat  Cassia-  nostris  peccatis  vere  et  digne  dolemus,  si 

nus,  sancli    monachi    in  .l^gypto   nec   in  veniam  consequi,  gratiam  adipisci  spiritu- 

exterioribus  suis  operibus  ab  oratione  ces-  aliterque  curari  ex  corde  appetimus,  tunc 

sabant.  Manducando  quoque  et  cetera  cor-  juxta  prstactas  similitudines  Deo  in  orati- 
pori  necessaria  faciendo,mentem  ad  Deum  B  one  nos  prsesentemus,  et  coram  ipso  stare 

per  orationes  internas  ubertim  levare  de-  nosque  habere  non  negligamus.  Conside- 

bcmus  :  quia   ut  fideliter  ait  Chrysosto-  rando   Deum  ut  benignissimum,  opulen- 

miis,  Nunquam  oranti  beneficia  denegat,  tissimum  ac  liberalissimum  patrem,ipsum 

qiii  ut  orantes  non  deficiant,  sua  pietate  cum  omni  filiali  affectu  atque  fiducia  in- 

iiistigat.  Denique  ipsa  oratio  est  actus  no-  vocemus, ut  necessaria  et  accommoda  vitae 

bilis  et  prseclarus,  actus  felix,  perutilis  ac  gratise  conferre  nobis  dignetur,  videlicet 

divinus.  Propter  quod  ait  Chrysostomus  :  gratiam  et  virtutes,  conservationem  con- 

Considera  quanta  sit  tibi  concessa  felici-  tinuumque  profectum  in  eis.  Consideran- 

tas,  quanta  gloria  attributa,  orationibus  fa-  do  Deum   ut  districtum,  justissimum,  in- 

bulari  cuin  Deo,  cum  Christo  miscere  col-  fallibilem,  metuendissimum  judicem,  non 

loquia,  optare  quod  velis,  quod  desideras  temporalem  dumtaxat,  sed  aeternam  ac  in- 
postulare.   Semper  ergo  orationem   quasi  C  fernalem  mortem  et  poenam  infligentem, 

clypeum  habeamus  ad  manum.  Sed  quum  nec  aliquid  mali  impunitum  deserentem, 

haec  ita  se  habeant,  quid  est  quod  die  ac  cum   grandi   formidine   et   tremore,  cum 

nocte  psallcndo,  Iloras  pcrsolveudo,  celc-  omni   coutritione    et  humiliatione    ipsum 

braudo,  ct  ultra  h,TC  alia  multa  legendo,  iinplorare  non  desistamus,  ne  meminerit  Ps. lxxvim, 

assidiie  orarc  vidcmur,  et  tamen  in  nostris  iniquitatum  nostrarum  antiquarum,  neque  ^- 

defectuositatibus,  pauperfatibus,    fa>cibus  quotidianarum   culparum,  nec  secundum 

et  passionibus   permanemus?  Imo    multi  peccata  nostra  faciat  nobis,  sed  cito  an- 

ita  agentes,  deficere  magis  qiiam  proficere  ticipent  nos  misericordiae  ejus.Porro,Deum 

conspiciiintur  :  isti   indubitanter  non  ita  considerando   ut    omnipotentem,   immen- 

oraiit  siciit  oportet.  Aiidiamus  in  primis  sum    et   altissimum   regem  ac   dominum 

qiiod  boatissimus  Moyses  iu  Deuleronomio  universorum,   cum    summa  reverentia  et 
z)ei/(.iv.2o.  protestatur  :  Quum  quasicris  (inquit)  Do-  D  custodia  atque  decentia,  cum  indesinenti 

minum  Deum  tuum,  invenies  eum,  si  ta-  attentione   et   circumspectione   exoremus 

inen  toto  corde  et  tota  tribulatione  anima?  eumdem,  ne  nos  tanquam  sibi  negligen- 

tu.Tp  qihTsioris  eum.  ter  servientes  reputot  maledictos.  Ipsum 

Qiialiter   autcm  orandus    sit  Deiis,  hoc  autem  considerando  ut  piissimum  medi- 

est  cum  quanta  hiiiniliatione,  contritione,  ciim  animarum,  vulnera,   la>siones,   cica- 

custodia,  instantia   et  fervore,   facile   esl  Irices,  paupertates,  inopias,  indigentias  no- 

pensare  ex  his  quae  inter  homines  fiuut.  stras    ei    plenissime    detogamus,    peccata 

Ecce  qualitcr  stat  reiis  coram  judice  tem-  nostra  universa  et  singiila  plenarie  con- 

[lorali  a  quo  misoricordiam  adipisci  con-  fitendo,   nil    temere   excusando   aut   alle- 

fidit,   ciiin   qiiali    subjoctioiio,  affectione,  viando.  Si  ergo  his  modis  invocaverimus 

pavore,  tremore,  proinptitudine,  altentio-  Deum  instanter,  non  dubium  quin  copio- 


DOMINICA   V   POST  PASCHA.   —  AD  RELIGIOSOS  ;   SERMO  QUINTUS                            43 

sissime  exaiidiemur;  curabit,  ditabit,  ro- A  ram  Christo.  Quorum  intellectus  verborum 

borabit,  illuminabit,  accendet,  custodiet  et  patet  ex  introductis. 

perficiet  corda  nostra  adorandus  miseri-  Insuper  de  orationis  efficacia  et  effecti- 

cordissimusque  Creator,  qui  nostram  qua?-  bus  ait  :  Oratio  est  mundi  consistentia,  id 

rit  salutem,  nec  dando  amittit.  est,  per  sanctorum  et  devotorum  orationes 

Denique  de  Iiac  re  multa  devota  atque  ac  merita  mundus  manet  in  esse;  ornatus 

subtilia  Climacus  scribit  :  Oratio,  inquit,  collectio,  id  est  interioris  decoris  congre- 

est  ei  qui  vere  orat  sententiae  et  condem-  gatio;  Dei  reconciliatio,  lacrimarum  mater 

nationis  curia,  auditorium  judicii  et  tri-  et  filia  (nam  lacrimas  provocat,  et  ex  la- 

bunalis  Dei  ante  futurum  tribunal.  Dicitur  crimis  innovatnr  ac  iteratur),  peccatorum 

autem  oratio  ei  qui  vere  et  devote  orat  propitiatio,  pons  tentationum,  tribulatio- 

curia    sententise    et    condemnationis,    vel  num  medius  murus,  prseliorum  contritio, 

quia  in  ea  orans  se  ipsum  accusando  pro-  B  angelorum  opus,  incorporeorum  omnium 

fert  contra  semetipsum  sententiam,et  dam-  alimentiim,  futura  jucunditas,  infinita  (id 

nalione  reum  se  profitetur,  vel  quia  sen-  cst  incessabilis)  operatio,  virtutum   fous, 

tenliam  Dei  contra  reos  attendit,et  qualiter  charismatum  conciliatrix,  invisibilis  pro- 

iniqiios  condemnet,  considerat.  Sic  quoque  fectus,  delicia)  animfc,  mentis  illuminatio, 

oratio  appellatur  auditorium  judicii  et  tri-  desperationis   securis,  demonstratio  spci, 

bunalis  Dei  ante  futurum  tribunal,  quia  tristitise   dissolutio,  divitia^    monachorum 

in  ea  perpendit  homo  rigorem  divini  judi-  et  thesaurus  quiescentium,  furoris  dimi- 

cii,  et  quam  metuendum  sit  divino  tribu-  nutio,  speculum  profectus,decIaratio  men- 

^ei)-.x,3i.  nali  pra>sentari,  sicut  ait  Apostolus  :  Ilor-  surarum.  Haec  et  alia  multa  perutilia  scri- 

rendum  est  incidere  in  manus  Dei  viventis.  bit  de  oratione  hic  Climacus. 

Et  ista  considerat  ante  futurum.tribunal,id  Dicitur  aulem  oratio  speculum  profectus 

est  ante  particulare  judicium,  quod  fit  in  C  el  declaratio  mensurarum,  quia  ex  modo 

morte,et  ante  generale  judicium,quatenus  et  qualitate  suae  orationis  potest  homo  con- 

interim  se  ipsum  accusando,  damnando  ac  siderare  et  probabiliter  scire  quantum  pro- 

puniendo,  divina?  evadat   condemnationis  fecit,  et  ad  qualem  mensuram  seu  gradum 

iCor.xi,3i.  sentenliam,  juxta  illud  Apostoli  :  Si  nos  virtutum  devenit :  quia  secuudum  quod  in 

ipsos  dijudicaremus,  non  utique  judicare-  orationibus  suis  stabilior,  ferventior,  fre- 

mur.  Unde  dixit  abbas  Elias  :  Ego  tres  res  quentior,  elevatior,  humilior,  lacrimosior, 

timeo  :  unam,  quando  egressurus  sum  de  fiducialior  fuerit,secundum  hoc  magis  aut 

corpore  ;    secundam,    quando   occursurus  minus  se  profecisse   potest  et  debet  ad- 

sum  Deo;  tertiam,  quando  de  me  profe-  vertere.  Nam,  quamvis  etiam  viri  perfecti 

retur  sententia.  quotidie  aut  frequenter   pro  suorum   re- 

Iterum  Climacus  ait  :  Si  ante  visibilem  missione    peccatorum    humillime    depre- 

judicem  aliquando  ut  reus  stetisti,alterius  D  centur,  sicut  de   sanctissimo   fertur  Flie- 

typo,  id  est  similitudine  seu  figura,  in  ora-  ronymo,  quod  quotidie  pro  venialibus  et 

tionis  tusa  adsistentia  non  egebis,  id  est,  minutissimis   suis   culpis   tam    lacrimose 

tunc  ex  temetipso  poles  perpendere  quali-  oravit,   lam  dire   se  flagellavit,  et  in   la- 

ter  in  orando  te  debeas  coram  Deo  habe-  meutis  alque  gemitibus  se  ila  affecit  qua- 

re,  recordaudo  videlicet  quam  formidolose  si  homicidium  perpetrasset;  tamen  com- 

et  attente   atquc  humiliter  coram  judice  muniter  et  frequenter  juxta  diversitatem 

terreno  stabas  et  veniam  implorabas.   Si  statuum  et  mensuram  profectuum  est  di- 

vero  non  adstitisti,  neque  cxactos  poenis  versa  qualilas  oralioruim.  Propler  quod  ait 

vidisli,  saltem  ex   supplicatione  infirmo-  S.  Heriiardus  :  Oualuor  mihi  videtln' oraiidi 

riim  ad  medicos,  quando  ab  eis  exiiri  et  luodos  exprimere  A[)oslolus,  diceiis  :  \'olo  I7'i»i.ii,i. 

incidi  debeiit,  disce  et  tu  taliter  facere  co-  primum  omnium  fieri  obsecrationes,  ora- 


44 


DOMINICA   V   POST   PASCHA.  —   AD  RELIGIOSOS  ;   SERMO   SEXTUS 


/s.  XXXVIII, 

15. 


tlones,  postulationes,  gratiarum  actiones.  A 
Sunt  enim  quos  adhuc  peceati  conscientia 
terret  atque  excruciat,nondum  accepta  re- 
sistendi  virtute,  tunc  scilicet  quum  ipsos 
in  vitiorum  camo  jacentes  Spiritus  verita- 
tis  primo  irradiat,  et  excitans  erubescere 
facit  et  timere  dum  vident  immanitatem 
criminum  suorum,exiguitatem  meritorum; 
et  velut  ardentem  coram  se  expavescentes 
gehennam,  quoniam  in  se  ipsis  boni  nihil 
inveniunt,  aliundo  apprehendunt  unde  ju- 
ycntur.  Nam,  quoniam  timent  per  se  ipsos 
accedere,  student  quasi  per  alios  suppli-  B 
care  :  sicut  dum  dicimus,  Sancte  Petre,  ora 
pro  nobis.  Vel  si  per  se  accedunt,  ea  com- 
memorant  pcr  quro  exaudiantur,  ut  fit  in 
obsecralione  dum  dicilur,  Per  passionem 
tuam  libera  nos,  Domine.  Porro,  resislendi 
et  continendi  virtute  accepta,  per  se  ac- 
cedit,  pra^teritorum  deliclorum  veniam 
quffrens;  et  oratione  sua  Uiquitur  Deo,  in 
lamentis  pocnitcntiap  se  affligens,  et  annos 
suos  in  amaritudine   animai  suae  recogi- 


tans.  Deinde  per  hsec,  hilaritate  quadam 
et  indulgentise  eoncepta  fiducia,  accedit 
ad  postulationem,  qua  jam  quasi  in  gra- 
tiam  Domini  sui  receptus,  etiam  pro  suis 
conservis  intercedere  audet.  Post  postula- 
tionem  gratiarum  actio  sequitur  :  dum 
quis  se  exauditum  experitur  et  optatam 
consecutum  gratiam,  pro  se  ipso  aut  aliis 
gratulatur  ac  regratiatur. 

Jgitur  juxta  pra^dicta  Dominum  exore- 
mus,  laudemus,  et  in  psallendo,  celebran- 
do,  Horasque  persolvendo,  nos  habeamus  : 
singula  verba  distincte  proferentes,  sen- 
sum  singulorum  verborum  pensantes,  et 
in  Deum  cor  erigentes  ac  defigentes.  Et 
quilibet  pro  gratiis  sibi  necessarioribus 
oret,  ut  a  passionibus  et  peccatis  ad  quae 
se  procliviorem  noscit,  curetur,  proficiat- 
que  in  virtutibus  illis  oppositis.  Omnes 
vero  oremus,  ut  indesinenter  in  omni  vir- 
tule  et  gratia  concrescanuis,  Deo  quotidie 
propinquiores,  complacentiores,  devotiores 
et  gratiores  efficiamur. 


SERMO   SEXTUS 

DE   ORATIONE  ;    ET   QUOMODO   AD   EAM   REQUIRATUR   ACTUALIS   INTENTIO,    ET    QUALITER    FIAT   AD 
IMPETRANDUM  IDONEA  ;  ET  AN  DEBEAT  ESSE  DIUTURNA  ET  PLURIBUS  UTENS  VERBIS. 


PETITE,  et  accipietis,  ut  gaiulium  ve-  C 
strum  sit  plenum.  Joann.  xvi,  24. 
Qualiter  sit  orandum,  sanctus  pater  Be- 
nedictus  in  Regula  sua  compendiosissime 
docet,  dicendo  :  Si  dum  hominibus  polen- 
libus  aliqua  volumus  suggererc,  non  pra- 
sumimus  hoc  nisi  cum  humilitate  et  reve- 
reiilia  agere,  qiiaiito  inagis  Doinino  Deo 
universorum  cum  omni  humilitale  et  de- 
votionis   puiitate    est  supplicandum?   Et 
noii  in  multiloqiiio,  scd  iii  j)uritate  cordis 
et  compunclioue  lacriiiiarum  nos  exaudiri 
sciamus  :  idco  brevis  et  piira  debet  esse  D 
oratio.  Circa  qua*  bealissimi  Benedicti  ver- 
ba  sciendum,quod  quacdam  sunt  orationes 


et  preces  ab  Ecclesia  seu  ab  Ordine  insti- 
tuta)  et  dcterminat»,  quas  immutare  non 
possumus,  nec  augere  nec  minorare ;  ali® 
sunt  orationes  arbitraria3,pecuIiares,spon- 
tanea?  et  privatse,  qiias  pro  libitu  suo  po- 
test  quis  protrahere  sive  praiscindere. 

Porro  ad  qua^stionem  qiia  qu.-eritiir  an 
attentio  reqiiiiatur  ad  oratioiiein,  S.  TIio- 
mas  respondens  :  Necessarium  (inqiiit)  est 
id  sine  quo  res  suuin  finem  vel  effectum 
consequi  nequit.  Est  autem  triplex  oratio- 
nis  elTectus.  Priinus  est,  piomereri  vitam 
a5ternam  :  qui  effectus  communis  est  om- 
ni  actioni  lacta)  ex  caritate.  Et  hunc  effe- 
ctum  sortitur  oratio,  si  in  principio  adsit 


DOMINICA   V   POST   PASCHA.   —   AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS 


45 


Joann.  iv 
24. 


I  Cor.  XIV, 
Ecclc.  X,  1 


attcntio  :  nam,  quamvis  in  prosecutione 
seu  continuatione  orationis  mens  evage- 
tur,  tamen  vis  primse  attentionis  totam 
orationem  meritoriam  facit,  sicut  in  aliis 
actibus  caritatis  informatis.  Secundus  et 
proprius  orationis  effectus  est,  impetrare 
quod  petitur.  Ad  quem  etiam  sufficit  vis 
primffi  attentionis,  quoniam  illam  Deus 
principaliter  adspicit.  Quod  si  illa  defue- 
rit,  oratio  nec  meritoria  nec  impetrati- 
va  consistit,  quum  dicat  Basilius  :  Divi- 
num  auxilium,  non  remisse,  nec  mente 
huc  illucque  evagante  est  implorandum, 
quoniam  talis  oratio  non  solum  non  im- 
petrabit,  sed  Deum  plus  irritabit.  Unde 
ait  Salvator  :  Spiritus  est  Deus ;  et  eos  qui 
adorant,  in  spiritu  et  veritate  oportet  ado- 
rare.  Tertius  orationis  effectus,  quem  et 
prffisentialiter  facit,  est  qusedam  dulcis  re- 
fectio  mentis,  quam  devote  orans  sentit 
orando  :  et  ad  hunc  de  necessitate  requiri- 
tur  actualis  attentio.  Propter  quod  ait  Apo- 
stolus  :  Si  orem  lingua,  mens  mea  sine 
fructu  est.  Et  Salomon  :  Muscae  (inquit) 
morientes  perdunt  suavitatem  unguenti. 
Musc»  etenim  morientes,  sunt  extranese 
cogitationes  quae  suavitatem  perdunt  un- 
guenti,  id  est,  orationis  impediunt  experi- 
mentalem  dulcedinem.  Est  autem  triplex 
attentio  orationis  vocalis  :  prima,  qua  lio- 
mo  altendit  verba  orationis,  ne  erret  in 
eis ;  secunda,  qua  sensum  attendit  verbo- 
rum  ;  tertia,  qua  finem  sua)  orationis,  vi- 
delicet  Deum  et  id  quod  petit  et  cupit  ab 
eo  adipisci,  attendit.  Et  heec  attentio  tertia 
est  magis  necessaria,  et  idiotis  quoque 
possibilis;  atque  in  tantum  interdum  au- 
getur  et  superabundat,  quod  omnium  alio- 
rum  obliviscitur  orans,  mente  sua  Deo  ve- 
hementer  intenta.  —  Itaque  evagalio  qu;e 
praiter  propositum  accidit  aniniffi  ex  hu- 
mana  instabilitate,  fructum  orationis  non 
tollit.  Ait  iiamque  Basilius  :  Si  debilitatiis 
a  peccato,  fixe  orare  non  potes,  quantum 
vales  te  ipsuni  cohibeas;  et  Deus  ignoscit, 
quoniam  non  ex  negligentia,  sed  ex  fragi- 
litale  non  potcs  ut  oportet  adsistere  co- 
ram  Deo.  IIa?c  Thomas. 


A  Circa  quse  aliqua  sunt  addenda.  Primo, 
quod  quamvis  ad  duos  primos  orationis 
effectus  dicatur  actualis  attentio  in  princi- 
pio  habita  sufficere,  ita  quod  evagatio  sub- 
sequens  illos  non  impedit,  nihilo  minus 
certum  est  quod  evagatio  facit  orationem 
ad  duos  primos  effectus  minus  idoneam, 
utpote  minus  meritoriam  et  minus  impe- 
trativam.  Et  quanto  est  ferventior  produ- 
ctiorque  attentio,  tanto  oratio  meritoria  et 
impetrativa  magis  consistit  ;  nec  homo 
meretur  glorise  augmentum,  nisi  crescat 

B  in  caritate,  quum  caritatis  intentioni  es- 
sentiale  correspondeat  prsemium.  Rursus 
sciendum,  quod  si  ex  fragilitate  aut  negli- 
gentia  veniali  desit  actualis  attentio  in  ora- 
tionis  principio,  et  tamen  in  prosecutione 
orationis  redeat  homo  ad  cor  et  fiat  atten- 
tus,  adhuc  oratio  meritoria  erit  et  impe- 
trativa,  quoniam  caritate  informatur,  et 
mens  se  refert  ad  Deum.  Est  itaque  valde 
nobis  conandum  ut  actualis  attentio  in 
oratione  continuetur,  fervescat  et  perseve- 
ret.  Tanto  plus  ad  hoc  niti  debemus,quan- 

C  to  plus  adversarius  nostrte  salutis  oratio- 
num  attentionem  impedire  conatur  :  scit 
enim,per  orationis  instantiam  ac  fervorem 
se  maxime  supplantari.  Hinc  abbas  Aga- 
thon  interrogatus  quee  virtus  in  conversa- 
tione  plus  haberet  laboris,  respondit  :Puto 
non  esse  alium  talem  laborem,  qualis  est 
orare  Deum.  Dum  enim  voluerit  homo 
orare,  semper  daemones  festinant  inter- 
rumpere  per  evagationem  ejus  orationem, 
scientes  quod  ex  nulla  re  nisi  per  oratio- 
nem  ad  Deum  fusam  vincantur.  Siquidem 

D  in  omni  alio  labore  quem  homo  positus  in 
conversatione  religiosa  assumpserit,quaiTi- 
vis  instanter  et  toleranter  agat,  habet  ta- 
men  aliquam  requiem ;  in  oratione  autem, 
usque  ad  ultimam  exhalationem  opus  est 
semper  magni  certaminis  studio. 

Pncterea,  in  llegula  S.  Basilii  quaeritur, 
quoniodo  obtinere  quis  poterit  ut  iii  ora- 
tione  mens  ejus  non  evagetur.  Ad  quod 
respondet  Basilius  :  Si  certus  sit  se  adsi- 
stere  ante  conspectiim  Dci.  Si  enim  hoino 
principem  et  judiccm  suum  terrenum  vi- 


46                            DOMINICA   V   POST   PASCHA.   —  AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTIS 

dens  et  alloquens,  non  sibi  licitum  credit  A  debet  esse  proportionata,  sicut  quantitas 

oculis  vagari  et  aliorsum  adspicere,  quan-  medicinae  sanitati.  Finis  autem  orationis 

to  magis  qui  accedit  ad  Dominum,  nus-  vocalis,  est  interiorem  cordis  fervorem  ac- 

quam  ad  aiia  debet  movere  oculum  cordis,  cendere  :  ideo  convenit  orationem  tamdiu 

sed   intentus   esse  in   eum  qui    scrutatur  durare  ut  utile  est  ad  inflammationein  in- 

corda  et  renes,  ul  impleatur  quod  ait  Apo-  lerni  alTectus  in  Deo.  Quumque  oratio  sine 

[Tim.u,s.  stolus,  Volo  viros  orare  iu  ouini  loco,  le-  fatigatione  et  ta3dio  continuari  non  potesl, 

vantes  puras  manus  sinc  ira  et  discepta-  est  finienda.Nam  mentis  attentio  et  sancla 

tione  ?  affectio  non  est  cito  ruinpenda  quando  po- 

Rursus  in   eadem   qua^ritur  Regula,  si  test  durare.  Protendenda  igitur  est  oratio, 

possibile  est  hominem  obtinere  ut  in  om-  non  aridis  verbis,  sed  continuato  affectu. 

ni  loco  et  tempore  nou  vagelur  inens  ejus,  Unde  et  Christus  in  oratione  pernoctasse,  Zhc.vi,  12. 

et  quouiodo  id  fieri  potest.  Respondet  ma- B  et  passione   instante  prolixius  orasse  ad  ibid.xxu, 

gnus  Basilius  :  Quod  possibile  sit,  ostendit  nostram    eruditionem    describitur.   Inter- ^^- 

y's.xxiv,i3.  qui  dixit   :  Oculi  niei  semper  ad  Domi-  dum  quoque,  orans  gratiose  a  Deo  prseve- 

Ps.  XV,  8.  num;  et  iterum,  Providebam  Dominum  in  nitur,    illustratur,  accenditur,    roboratur, 

conspectu  meo  semper,  quoniam  a  dextris  ita  ut  orationem  multis  continuet  horis, 

est  mihi  ne  commovear.  Quoinodo  autem  eliam  quasi  absque  difficultate,  imo  cum 

possibile  sit  jam  diximus,  utpote,  si  non  ingenti  jucunditate  :  quemadmodum  legi- 

demus  otium  animse  nostrse,  sed  in  omni  tur  de  abbate  Arsenio,  quod  a  vespere  sab- 

tempore  de  Deo  et  de  operibus,  donis  et  bati   extendebat   manus    suas   ad   coelum 

beneficiis  ejus  cogitemus,  eademque  cum  orans,  donec  mane  die  dominicee  ascen- 

confessione  et  gratiarum  actione  semper  dens  sol  illuslraret  faciem  ejus,  et  sic  re- 

volvamus  in  mentc.  sidebat.Abbas  quoque  Dulas  de  beatissimo 

Ps.  xLvi,8.      Iterum  quaeritur  ibi,  quid  est,  Psallite  C  abbate  Bessarione  narravit:Veni  aliquando 

sapienter.  Respondct  Basilius  :  Quod  est  in  cellam  Patris  mei,  et  inveni  eum  stan- 

in  cibis  corporeus  gustus,  unumqucmque  tem   ad  orationem,  et  manus  ejus  erant 

cibum  cujus  sit  saporis  discernens,  hoc  extensae  in  ccelum;  permansitque  hoc  fa- 

est  in  verbis  sacra)  Scriptura)  sapientiae  ciens  jugiter  per  quatuordecim  dies. 

sensus.  Si  quis  ergo  sic  intellectum  suum  Igitur  juxta  pra^habita  discamus  et  as- 

intendat  in  verba  singula  psalmodiae,  sicut  suescamus  oralionibus  sanctis  insistere,  et 

gustus  intentus  est  ad  discretionem  sapo-  ante  orationem  ad  eam  nos  praeparare  per 

ris  ciborum,  iste  complet  quod  dictum  est,  mentis   recollectionem  et   salutarium  re- 

Psallitc  sapienter.  rum  meditationem.  Actualem  quoque  at- 

Xunc  videndum,  an  oratio  esse  debeat  lentionem  continuare  atque  intendere  seu 

diulurna  et  verbis  pi'olixa. Kl  vidclur  quod  augere,  et  niagis  ac  magis  inflammare  co- 

non,quum  in  Elvangelio  Chrislus  lestetur :  D  nemur,   infinitam  Dei   bonitatem,  carita- 

;i/a///(.vr,  Orantes,  nolile  mnltum  loqui.  Et  Climacus  tem,  pietatem,  justitiam  et  excellentiam 

'■            scribit  :  Ne  coneris  multuin  loqui  in  ora-  inluendo,  proprias  eliam  calamitates,  cul- 

tione,  ut  non  ad  quaisitionem  verboruui  pas,  defectuositates,  pericula  ponderando. 

mens  tua  dissipetur.  Unum  verbum  publi-  Et  quoties  nos  evagari  sentimus,  mentem 

cani   Deum   ad   inisericordiam    flexit,   et  ad  Deum  protinus  revocemus,  et  de  ipsa 

unum  verbum  fidele  salvum  fecit  latro-  distractione  poeniteamus,ac  recentem  con- 

nneg.xii,  nem;  David  quoque  dicendo,  Peccavi  Do-  cipiamus  fervorem  ;  atque  in  fine  paulu- 

'^'           mino,    Deum   sibi   reconciliavit.    Multilo-  lum  meditemur  dum  vacat,  veniamque  de 

quiuin  plerumque  in  oratione  pereffudit  distractionibus  et  defectuositatibus  in  ora- 

mentein  et  phantasticavit.  Ad  haec  S.  Tho-  tione  habitis  postulemus. 

inas    respondet  :  Quanlitas   rei    suo   fini  Postremo,   quamvis   qualuor   ponanlur 


DOMINICA   V   POST   PASCHA.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS  47 

partes  seu  species  orationis,  interdnm  ta-  A  dit,  dum  scilicet  Dominum  exoramus  ut 

men  plures  earum,  et  non  raro  omnes,  in  graliam  suam  super  omnes  effundat,  ge- 

una  oratione  concurrunt  admiscenturque.  neralem   et   plenam   reformationem   effi- 

Et  talis  oratio  qua?  obsecrationem,  gratia-  ciat,  vivis  mortuisque  succurrat,  quatenus 

rum  actionem  et  laudem  Dci  includit,  ef-  ipse  in  omnibus  et  ab  omnibus  super  om- 

ficacissima  est  ad  impetrandum.  Prsestan-  nia  lionoretur.   Ideo  talibus  precibus  in- 

tissima  item  est  illa  oratio  quae  ex  puro  sistaujus   assidue,  ad  laudem  et  gloriam 

Dei  amore  et  zelo  boni  communis  proce-  ejus. 


DOMINIGA 


POST  ASGENSIONEM  DOMINI 


ENARRATIO  IN  EPISTOLAM 


ESTOTE  PRUDENTES,   ET   VIGILATE   IN   ORATIONIBUS.  I  Pctr.  IV,  7-H. 


B' 


17. 


EATUS  Archiapostolus  in  prsesenti 
epistola  instruit  et  hortatnr  nos  ad  ve- 
ram  discretionem,ad  diligentiam  sanctam, 
ad  orationem  instantem,  ad  caritatem  con- 
tinuam,  ad  sermonis  utilitatem,  ad  gra- 
tiarum  actionem.  Itaque  ait  : 

Estote  prudentes,  id  est  discreti  ac 
providi,  ocuhim  considerationis  internae 
circumducentes  longe  lateque,  praoterita 
rememorando,  pr»senlia  perpendendo,  et 
pripvidendo  (iitura, ut  in  omnibus  habealis 
vos  ordinate.  Prudentia  quippe  est  virtu- 
tum  auriga  ac  moderalrix  atque  magislra. 
Rom.  XM,  Hoc  est  quod  ad  Romanos  dicitur  :  Eslote 
providentes  bona  non  tantum  coram  Deo, 
sed  etiam  coram  omnibus  hominibus.  Et 
vigilate,  hoc  est,  diligenles  ac  attenti  esto- 
te,  in  oralionibus  :  quia  non  sufficit  hu- 
mana  prudentia,  nisi  directio  adsit  divina, 

/voi'.xvi,9.  juxla  iUud  Sapientis,Cor  hominis  disponit 
viam  suam,  sed  Dei  est  dirigere  gressus 
ejus.  Ideo  cum   Psabnista  orandum  est  : 

/>«. cxviiu  Gressus  mcos  dirige,  Domine,  secundum 

'■*'■  eloquium  tuum,  et   non   dominelur   mei 

omnis  injustitia.  Hoc  ipsum  docet  et  Sal- 

Zuc.xxi,3G.  vator  :  Vigiiale,  inquiens,  omni  tempore 
orantes,  ut  digni  habeamini  fugere  omnia 
maia  quse  ventura  sunt,  et  stare  ante  Fi- 
iium  liominis.  Ait  hic  Beda  :  Bene  in  ora- 
tionibus  vigiiare  jubeinur,ut  dum  oramus, 
omnis  cogitatio  carnalis  et  sa)cularis  abs- 


A  cedat,  nec  quidquam  tunc  cogitet  animus 
pra>ter  id  quod  precatur.  Subrepit  namque 
frequenter  hostis  antiquus  et  subtiliter  fal- 
lens  preces  nostras,  a  Deo  cor  avocat,  ut 
aliud  habeamus  in  corde  et  aliud  profera- 
mus  in  voce,  quum  tamen  intentione  sin- 
cera  debeat  Deum,  non  sonus  vocis,  sed 
animi  sensus,  orare. 

Ante  omnia  autem  mutuatn  in  vobis- 
metipsis  caritatem  continuam  habentes. 
Caritas  enim  est  summa  et  maxime  neces- 
saria  virtus,  forma,  vita,  motrix  ac  impe- 

B  ratrix  virtutum.Ideo  summe  debemus  esse 
solliciti  ut  in  vera  et  spirituali  stemus, 
perseveremus  proficiamusque  caritate,  si- 
ne  qua  nihil  est  meritorium,  nil  Deo  acce- 
ptum.  Ilinc  ad  caritatis  profectum  cetera 
suiit  virlutum  exercitia  ordinanda.  Porro, 
quod  ait,  «  ante  »,  non  est  intelligendum 
de  prioritate  temporis,  sed  ordinis  seu  na- 
turae.  Virtutes  enim  connexa;  sunt,  nec  ca- 
ritas  in  vita  liac  ante  fidem  et  spem  valet 
haberi ;  sed  principalissime  quarenda  et 
conservanda  est  caritas.  Unde  ad  Colossen- 

C  ses  scriptum  est  :  Super  omnia  caritatem  coioss.w. 
habete,  quod  est  vinculum  perfectionis.  '''^- 
Quia  caritas  opcrit  multitudinem  pecca- 
torum.  Dum  eniin  infunditur  caritas,  uni- 
versa  qu;p  inerant  peccata  delentur,  quo- 
niam  simul  esse  non  possunt  caritas  et 
mortale  peccatum.  Per  actum  vero  carita- 


DOMINICA   POST  ASCENSIONEM   DOMLNI.   —   ENARRATIO   IN   EPISTOLAM  49 

tis  dimittitur  culpa  quantum  ad  poenam,  A  formis  gratke  Dei,  id    est   donis   gratia; 

ita  quod  quanto  major  est  ardor  carita-  coelestis  bene  et  fructuose  utentes,  erogan- 

tis  in  Deum  et  proximum,  pra^sertim  in  do  et  exhibendo  ea  in  proximos.  Dicitur 

Deum,  tanto  phis  de  peccati  pa?na  dimit-  autem  gratia  multiformis,quia  multiplices 

titur ;  potestque  fervor  caritatis  sic  cresce-  habet  effectus  et  species,  ramificaturque 

re,  quod  tota  dimittatur  poena  peccati.  Hic  in  habitus  virtutum  atque  donorum.  Hinc 

etenim  ardor  est  spiritualis  ignis  quo  con-  ait   Christus   in    Evangelio  :  Negotiamini  Zuc.xix,i3. 

sumuntur  peccata  quantum  ad  cujpam  et  dum  venio.  Et  fructum  requirit  ex  talentis 

pamam.  Propter  quod  de  beatissima  Maria  quse  dedit. 

ii(c. VII, 47.  Magdalene  loquitur  Christus  :  Dimitlunlur  Si  quis  loquitur,  quasi  sermones  Dei, 

ei  peccata  muIta,quoniam  dilexit  multum.  id  est,  verba  salubria  proferat  et  divina  ad 

In  eo  quoque  qui  circa  proximorum  con-  Dei  honorem  et  audientium  sedificationem, 

versionem,  correptionem  et  correctionem  B  sicut  et  Paulus  ait  apostolus  :  Omnis  ser-  Ephes.  iv, 

sollicitus  est,  caritas  operit,  tegit  et  tollit  mo  malus  ex  ore  vestro  non  procedat,  sed  "^^- 

multiludinem  peccatorum,  ita  ut  non  vi-  qui  utilis  est  ad  ffidificationem,  ut  det  gra- 

deantur,  id  est,  non  imputentur  a  Deo  ad  tiam  audienti.  Vitanda  sunt  itaque  verba 

Ps.  1, II.  puniendum,  sicut  orat  Propheta  :  Averte  inania,  quibus  cordis  puritas  inquinatur, 

faciem  tuam  a  peccatis  meis.  Unde  denuo  tranquillitas  impeditur,  et  mens  vaga  ac 

Ps.  xxxi,  1.  ait :  Beati  quorum  tecta  sunt  peccata.  Hinc  dissoluta   efficitur.    Vel,   Quasi    sermones 

jaeob.\,>o.  Jacobus  ait  :  Qui  converti  fecerit  peccato-  Dei,  hoc  est,  non  sibi,  sed  Deo  adscribat 

rem  ab  errore  viee  suse,  salvabit  animam  bonum  quod  dicit,  ut  verba  sua  reputet 

ejus    a    morte,    et   operiet    multitudinem  non  sua,  sed  Dei,  in  quantum  sunt  bona, 

peccatorum.  quemadmodum   ait  Salvator  :  Non  enim   Matth.x, 

Hospitales  invicem  estote  sine  mur^nu-  vos  estis  qui  loquimini,sed  Spiritus  Patris  ^**- 
ratione,  ut  peregrinos  et  pauperes  propter  C  vestri  qui  loquitur  in  vobis.  Imo,  secun- 

Deum  hilariter  suscipiatis,  bene  tractetis,  dum  Apostolum,  Nemo  potest  dicere,  Do- iCor.xn,3. 

caritative  repausetis.  Hinc  ad  Hebra?os  di-  minus  Jesus,nisi  in  Spiritu  Sancto..S'/^tas 

i/^e6c.xiii,  citur  :  Caritas  fraternitatis  maneat  vobis-  m/nis^ra;;,  Deo  debite  serviendo,  vel  proxi- 

*'^'  cum,    et    hospitalitatem    nolite    oblivisci.  mis   necessaria    exhibendo,    tanquam   ex 

Non  enim  sufficit  caritatem   intus   habe-  virtute  quam  administrat  Deus,  id  est, 

re,  nisi  tempore  opportuno  exhibeatur  in  hoc  se  facere  arbitretur,  non  propriis  viri- 

opere.  Idcirco,  sicut  proximos  amare  tene-  bus,  sed  Dei  auxilio  et  virtute  desuper  da- 

mur,  ita  et  opera  caritatis  ac  misericordi»  ta,  quum  asserat  Christus  :  Sine  me  nihil  /oa»)i.xv, 

eis    impendere   obligamur,  juxta  exigen-  potestis  lacere.  Unde,secundum  apostolum  '• 

tiam  loci  ac  temporis.  Idcirco  in  Canonica  Paulum,  Deus  est  qui  operatur  in  nohis  phiHpp.u, 

iJoann.m,  Joauuis  scriptum  est  :  Non  diligamus  ver-  velle  et  perficere,  pro  bona  voluntate,  hoc  '■'• 

**•  bo   neque    lingua,   sed    opere   et  verita-  D  est  ex  sua  voluntate  piissima.  Deinceps, 

te.  Caritas  siquidem  otiosa  non  est  :  ideo  quid  habes  quod  non  accepisti  ?  Propterea  ico/mv.t. 

signum   dilectionis,  est   exhibitio  operis.  Joannes  Baptista  ait  :  Non  potest  homo  ac-  joann.  m, 

Unusquisque,  sicut   accepit  gratiam,  in  cipere  quidquam,  nisi  datum  fuerit  ei  de  ■'• 

alterutrum  illam  administrantes,\\oc  est,  coclo.  Tanto  ergo  humilius  impcndal  quis- 

quilibet  gratiam  sibi  collatam  communi-  (juc  proximo  suo  bonum  omne  quod  po- 

cct  proximis,  impendendo  eis  consilium  test,  quanto  certlus  novit  se  a  se  ipso  non 

sive  auxilium   loco  et  tempore  congruo,  habere  quod  impendit.  Ilinc  omnis  vanitas 

iCoi-. xm,  quantum  potest.  Caritas  enim  non  quan-it  atque  pra^sumptio  sunt  spernen(l?e,  dicen- 

^"  quiB  sua  sunt  tantum,  sed  et  qua' aliorum.  te  Apostolo  :  Si  accepisti,  quid  gloriaris  [Cor.iv, :. 

A/<oc. xxii,  Hinc  in  Apocalypsi  dicitur  :  Qui  audil,  di-  quasi  non  acceperis?  Itemque  :  Qui  glo-  md.\,i\. 

*'■  cal,  Veni.  Sicut  honi  dispensatores  multi-  riatur,  in  Domino  glorietur. 

T.  30.  4 


50 


DOMINICA   POST  ASCENSIONEM   DOMINI. 


SERMO   PRIMUS 


16 


Ut  in  omnibus  rebus  et  factis  honorifi- 
cetur,  hoc  est,  verbis  et  factis  laudetur  et 
honoretur,  Deus,  dum  ei  de  omni  bono 
gratisD  referuntur,  et  ipse  reverenter  ab 
omnibus  colitur  :  hinc  et  Christus  apud 

i/a»A.  V,  Matthseum,  Videant  (inquit)  opera  vestra 
bona,  et  glorificent  Patrem  vestrum  qui  in 
coolis  es\\  pcr  Jcsi/ui.  Cliristiim  tanquam 

irim.ii.b.  per  mediatorem  Dei  et  hominum,  quia  per 

£>/ics.  II,  ipsum  habemus  accessum  ad  Deum,  et 
per  ejus  doctrina;  ac  legis  observantiam, 
Deo  Patri,  imo  superbeatissimffi  Trinitati 
honorificentiam  debitam  exhibemus.  Ideo 

i  Cor.x, 31.  Paulus  hortatur  :  Omnia  in  gloriam  Dei 
facite.  Cui,  videlicet  Christo,  cst  honor  et 
gloria,  quia  a  bonis  omnibus  honoratur, 
tanquam  summe  virtuosus  ac  omnibus 
pra?sidens  (honor  namque  debetur  virtuti 
ac  potestati  praesidentiali ;  ei  quoque  est 
gloria,  hoc  est  beatitudo,  la^titia  ac  forma 
clarissima),  et  vtnpcrium,  quoniam  omni- 


18. 


A  bus  praeest  et  imperat.  Et  ista  debentur 
sive  conveniunt  Christo  secundum  utram- 
que  suam  naturam.  Siquidem  etiam  se- 
cundum  suam  humanitatem,  data  est  ei  Matih. 
omnis  potestas  in  coelo  et  in  terra,  sedet-  '''^''"''  '^" 
que  in  potioribus  bonis  Patris,  et  per  to- 
tum  mundum  clarificatum  est  nomen  ejus. 
Potissimum  autem  conveniunt  ista  Christo 
secundum  suam  divinitatem.  Imo  toti  su- 
pergloriosissim»  Trinitati  convenit  et  de- 
betur  unus  et  summus  honor,  tanquam 
uni  omnium  regi  ac  domino  prorsus  altis- 

B  simo,  unaque  gloria  et  unum  imperium, 
dicente  Apostolo  :  Soli  Deo  honor  et  glo- ir/m.i,!?. 
ria.  Unde  per  Isaiam  testatur  :  Ego  Domi-  /*.  xlm,8. 
nus,hoc  est  nomen  meum;  gloriam  meam 
alteri  non  dabo.  Ideo  ait  Psalmista  :  Non  Pi.  cxm,  i, 
nobis,  Domine,  non  nobis,  sed  nomini  tuo  sef^- ^ebr. 
da  gloriam.  De  omni  etenim  bono  debetur 
principalis  et  ultima  laus  Deo.  In  sax-ula 
sa'culorum,  id  est  ceternaliter. 


SERMO   PRIMUS 


DE   PRUDENTIA,   DISCRETIONE,   ORATIONE,   C.\RITATE   ET  HOSPITALITATE, 

CHRISTIANO   NECESSARIIS. 


DIC  sapientiw,  Soror  mea  cs,  et  pru-  C 
dentiam   voca   amicam   tuam.  Prov. 
VII,  4. 

Inter  sapientiam  atque  prudenliam  hoc 
interest,  quod  sapientia  proprie  est  amo- 
rosa  seu  affectiva  cognilio  divinorum,  pru- 
denlia  vero  est  efficax  cognitio  agendonnn 
el  vitandorum,  hoc  est,  quid  agcuulum  sil, 
(liiid  vilaiidum.  Sapientia  ergo  dignior  est 
(juain  prudenlia  :  idcirco  debemus  sapien- 
tiam  singularius  adamare,  et  sororem  vo- 
care.  Prudenlia  qiioque  necessaria  est,  et 
amica  vocanda.  D 

In  primis  ergo  docet  nos  gloriosissimus 

apostolici   ordinis   princeps,    in   praesenti 

epistola,  ut  simus  prudentes,  sicut  et  Chri- 

16.  stiis  ui   hvangelio  loquilur  :  hstole  pru- 


dentes  sicut  serpentes ;  et  iterum,  Habete  Murc. 
in  vobis  sal,  id  est  discretionem.  Prudentia  *^' 
etenim  docet  non  solum  quid  agere  debea- 
mus,  sed  etiam  ubi  et  quando,  et  qualiter, 
ulpote  apto  loco  et  congruo  tempore,  at- 
que  cum  moderamine.  Et  istud  servare, 
cl  in  agendis  ordinate  procedere,  maxiine 
confert  et  adjuvat  ad  proficiendum  celeri- 
ter  in  omni  virtute.  Propler  quod  ait  Apo- 
stolus  :  Omnia  honeste  et  secundum  ordi-   icor. , 
nem  fiaiil  iu  vobis.  Unde,  tempore  Missse  *^- 
ac  diviui  Officii,  debemus  Deo  cum  omni 
cordis  cuslodia  essc  intenli,  et  de  salule 
animarum    nostrarum    sollicite    cogitare, 
peccata  deflere,  pro  gratia   exorare,  om- 
nes  cogitationes  carnales,curas  mundanas, 
animi   dissolutiones,    cordis   ac   sensuurn 


IX, 


DOMINICA    POST   ASCENSIONEM  DOMINI. 


SEllMO   PRIMUS 


O'] 


1 


evagationes  prorsus  abjicere.  Unde  pni-  A 
dentia  convenienter  designatur  per  sal. 
Primo,  quoniam  cibaria  communiter  abs- 
que  sale  insipida  sunt,  ita  aliarum  virtu- 
tum  actus  absque  prudenti»  directione 
interno  carent  sapore.  Ideo  ait  Bernardus : 
Prudentia  semper  necessaria  est,  quia  ju- 
stitia  dum  modum  excedit,  crudelilatem 
gignit,  et  dissolutionem  nimia  pietas  parit, 
sappeque  vitium  est,  quod  virtus  putatur. 
Secundo,  quoniam  sicut  per  sal  carnes  a 
putrefactione  prfeservantur,  ita  per  pru- 
dentiam  seu  discretionem  virtutes  ceterae  B 
conservantur,  ne  a  vitiis  sibi  oppositis 
corrumpantur.  Per  prudentiam  equidem 
vitat  homo  occasiones  et  causas  gula^,  lu- 
xuria),  etc.  Hinc  ait  Isidorus  :  Quidquid 
boni  sine  discretione  feceris,  vitium  est; 
quidquid  cum  discretione  feceris,  virtus 
est.  Imo,  ut  scribit  Bernardus,  sicut  discre- 
tio  absque  caritatis  fervore  jacet,  sic  fer- 
vor  vehemens  absque  discretionis  tempe- 
ramento  praecipitat.  Idcirco  laudabilis  est 
qui  habet  utrumque,  quatenus  fervor  dis- 
cretionem  erigat,  atque  fervorem  discretio  C 
regat.  Et  certe  quo  in  aliquo  exstat  zelus 
ferventior,  spiritus  vehementior,  caritas- 
que  profusior,  eo  majori  indiget  discretio- 
ne,  quae  zelum  supprimat,  spiritum  tem- 
peret,  ordinet  caritatem. 
Praeterea,  juxta  Archiapostoli  documen- 
iPeir.w,  ta,  simus  in  orationibus  vigilantes  :  et  de 
7etscq.  Yiqc  in  multis  jam  sermonibus  plurima 
sunt  inducta.  Specialiter  vero  ad  orationes 
conlinuas  ac  ferventes  animare  nos  debet 
quod  devotus  ac  dulcis  ait  Bernardus  :  Ro- 
go  (inquiens)  vos,  fratres,  ut  semper  ha-  D 
beatis  ad  manum  tutissimum  orationis 
refugium.  Nemo  vestrum  parvi  pendat 
orationem  suam.  Dico  enim  vobis,  quo- 
niam  Deus  quem  oramus,  eam  non  parvi 
pendit.  Priusquam  egressa  sit  ab  ore  no- 
stro,scribi  eam  jubet  in  libro  suo;  et  unum 
ex  duobus  indubitanter  sperare  debemus, 
quia  aut  dabit  quod  petimus,  aut  quod  no- 
bis  novit  utilius.  Ideo  infructuosa  non  erit 
oratio,  quandoquidem  tanta  super  tc  cu- 
ra  est  Deo  tuo,  ut  quoties  quseris  quod 


tibi  utile  est,  non  te  audiat  super  hoc,  sed 
mutet  illud  dono  utiliori.  Verumtamen  ut 
oratio  sit  tam  fructuosa,  oportet  ut  fiat 
cum  diligentia  et  affectu.  Unde  in  epistola 
hodierna  apertissime  dicit  beatissimus  Pe- 
trus  ut  in  orationibus  vigilemus,  hoc  est, 
atlenti  diligentesque  simus.  De  hoc  rursus 
dicil  Bernardus  :  Illud  breviter  dico,  quos- 
dam  in  oratione  quamdam  mentis  aridita- 
tem  ac  hebetudinem  experiri,  ut  labiis 
tantum  orantes,  non  satis  attendant  neque 
quae  proferunt  neque  cui  loquuntur,  pro 
eo  quod,  velut  ex  consuetudine  quadam, 
cum  minus  digna  reverentia  et  sollicitudi- 
ne  accesserunt.  In  cunctis  ergo  actibus 
nostris  multa  opus  est  animi  vigilantia, 
praicipue  in  oratione.  Quamvis  enim  sem- 
per  videamur  a  Deo,  in  oratione  tamen 
etiam  prasentamus  et  ostendimus  nosmet- 
ipsos  ei,  quasi  facie  ad  faciem  loquentes 
cum  eo.  Sic  ergo  oret  qui  orat;  sic  se 
ipsum  consideret  et  attendat,  tanquam 
praesentatus  sit  Domino  majestatis.  Credi- 
mus  angelos  sanctos  adstare  orantibus,  of- 
ferre  Deo  preces  votaque  hominum,  ubi 
tamen  levari  puras  manus  perspexerint. 
Insuper,  juxta  apostolica  documenta, 
habeamus  in  nobis  indesinenter  mutuam 
caritatem  continuam,  ut  unusquisque  dili- 
gat  omnem  proximum  suum  (omnem  vi- 
delicet  hominem  in  hoc  mundo  viventem, 
felicitatis  capacem,  communione  naturae 
specificte  sibi  proximum)  sicut  se  ipsum, 
desiderando  illius  salutem,  et  benefacien- 
do  eidem,  prout  vera  requirit  dilectio.  Ait 
namque  Paulus  apostolus  :  Plenitudo  le-  Jio^n.  xm, 
gis,  est  dilectio.  Et  :  Qui  diligit  proximum  *"'"• 
suum,  legem  implevit  :  nam,  non  adulte- 
rabis,  non  perjurabis,  non  falsum  testimo- 
nium  dices,  non  fornicabcris,  non  occi- 
des;et  si  quod  est  aliud  mandatum,in  hoc 
verbo  instauratur,  Diliges  proximum  tuum 
sicut  te  ipsum.  Praeterea,  qualiter  carita-- 
tem  plus  potuit  commendare  S.  Joannes 
apostolus,  quam  in  eo  quo  dixit,  Deus  ca-  \joann.t\-, 
ritas  est,  et  qui  manet  in  caritate,  in  Deo  *^' 
manet,  et  Deus  in  eo?  Ideo  Paulus  horta-    ^  , 

.„.,...        Ephes.  V, 

tur  :  Estole  imitatores  Dei,  sicut  filu  caris-  i,  i. 


52  DOMINICA   rOST   ASGENSIONEM   DOMINI.   —   SERMO   PRIMUS 

simi ;  et  ainbulate  iii  dileetione,  sicut  et  A  Dei  timore  ac  proximi  caritate  tam  alie- 

Christus  dilexit  nos.  Et  utiquc  quam  desi-  ni,  ut  peregrinis  et  egenis  faciant  fraudem 

deranda  et  conservanda  nobis  est  caritas,  in  vendendo  sumptusque  computando.  0 

tam  deteslanda  ac  fugienda  est  nobis  ma-  quam  vitiosi  sunt  isti  !  Habent  enim  ani-  Z;'ct/i.x,io. 

ledicta  invidia,  quie  est  diaboli  proles  et  mas  suas  venales,  et  diabolo  vendunt  eas. 
omnium  mors  virtutum.  Porro  desideran-         Preeterea  unusquisque  dona  sibi  a  Deo 

da  semper  est  caritas,  quoniam  operit  mul-  concessa  gratis,  et  caritative  et  liberaliter 

titudinem  peccatorum.  Caritas  namque  mo-  suis  communicet  proximis  cum  omni  hu- 

vet  et  incilat  hominem  ad  ignoscendum  militate  et  recta  intentione,  ut  si  quid  me- 

proximo  suo  et  ad  depiecandum  pro  eo;  lius  uovit,  si  quid  amplius  potest,  si  in 

et  plus  dolet  de  proximi  culpa  quam  de  virtutibus  plus  abundat,  proximos  exhor- 

injuria  propria,  maxime  vero  de  inhono-  tefur,  informet,  corripiat ;  et  sicut  ipse  a 

ratione  Dei  et  ejus  offensa.  Sed  sicut  ho-  B  Deo  misericordiam  consecutus  est,  sic  mi- 

mo  se  habet  circa  proximos  suos,  ita  me-  sericordiam  proximis  suis  impendat  et  a 

retur,  et  dignum  est,  ut  circa  ipsum  se  Deo  impendi   peroptet.  Valde   complacet 

habeat  Deus  ;  sicut  et  Christus  testatur  :  Deo,  habere  cor  pietatis  visceribus  afflu- 

Matth. \n,Qna  mcnsura    mcnsi   fueritis,  remetietur  ens,  liberalitate  et  caritate  abundans;  tali- 

'•  vobis.  Quemadmodum  crgo  per  caritatem  que  homini  Deus  copiosa  largitur  gratia- 

homo  indulget  injuriatoribus  suis,  ita  per  rum   charismata.   Siquidem   sicut  ille   se 

caritatem  eamdem  meretur  ut  Deus  sibi  habet  circa  proximos  suos,  ita  et  Deus  se 

indulgeat,  et  peccata  ejus  operiat,  hoc  est,  habet  circa  illum. 
ad  puniendum  non  videat.  Ideo  Christus         Postremo,  quum  apostolus  Paulus  dixis- 

Zi(c.vi,37.  ait  :  Dimittite,  et  dimittemini.  set,  Hospitalitatem  nolite  oblivisci,  adje-  Uebr.xm, 

Amplius,  juxta  praesentis  doctrinam  epi-  cit  :  Per  hanc  enim  placuerunt  quidam,  "' 

stolse,  debent  Christiani  hospitales  consi-  C  angelis  hospitio  susceptis.  Cujus  verbi  iste 

stere,  et  Christum  in  suis  membris,  hoc  est  sensus,  quia  sicut  in  Genesi  legitur,    Gen.nym, 

est   peregrinis  pauperibusque,  suscipere.  Abraham  patriarcha,  qui  fuit  hospitalitati  "'"• 

Matth.\x\,\psc  etenim  ait  :  Hospes  fui,  et  collegislis  valde  intentus,  dum  quadam  die  sedisset 

me.  Nam  quod  propter  eum  suis  impendi-  in  ostio  tabernaculi  sui,  vidit  tres  venera- 

tur  membris,  tam  acceptum  est  ei  ac  si  biles  personas,  quas  homines  esse  putavit, 

suae  exhiberetur  person».  Christiani  nam-  occurritque  eis,  rogans  ut  ad  suum  decli- 

que  ad  pietatis  opera  potissimum  obligan-  narent  hospitium  ;  et  fuerunt  tres  angeli 

tur,    pro   posse   suo   agendo.    Nec   solum  in  humana  specie  apparentes,  et  transie- 

debent  eleemosynam,  hoc  est  aliquid  cibi,  runt  cum  Abraham  ad  suum  hospitium. 

dare,  sed  et  cetera  misericordiac  opera  ex-  Deinde  duo  angeli  ex  illis,  relicto  Abra- 

ercere,  videlicet  nudos  vestire,  peregrinos  ham,  ingressi  sunt  Sodomam ;  et  ibi  Lot, 

et  pauperes  hospitari,  etc,  et  proximis  fa-  D  nepos  Abrahae,  accepit  eos  hospitio,putans 

cere   ut  sibi  fieri  vellent,  si    indigerent.  quod  homines  essent.Unde,quoniam  Abra- 

Sed,  heu  !  pauci   hoc  implent.  Imo  multi  hani  et  Lot  hospitales  fuerunt,  angeli  san- 

tam  avari  atque  injusli  sunt,  et  ab  oniiii  cti  ad  eos  divertere  dignabantur. 


DOMINICA   POST  ASCENSIONEM   DOMINI.   —   ENARRATIO   IN  EVANGELIUM 


oZ 


ENARRATIO  IN  EVANGELIUM 


QUUM   VENERIT    PARACLETUS,    QUEM    EGO   MITTAM    VOBIS    A    PATRE,    SPIRITUM 

vERiTATis,  ETC.  Joann.  XV,  26,  27 ;  xvi,  1-4. 


0' 


22,  25. 


lUONIAM  modo  instat  solcnnitas  Pcnto- 
costes,  in  qua  Doininus  noster  Jcsus 
Cliristus  misit  Apostolis  Spiritum  San- 
ctum,  sicut  antc  passionem  et  etiam  post 
resurrectionem  suam  eis  frequenter  pra?- 
dixit;  idcirco  in  dominica  ista  qua3  pra?fa- 
t»  sacratissima}  solennitati  est  proxima, 
convenienter  legitur  evangelium  pra^sens, 
in  quo  recitatur  qualiter  Christus  mis- 
sionem  ac  operationem  Spiritus  Sancti 
Apostolis  prsenuntiavit  atque  promisil.  Et 
sumptum  est  evangelinm  istud  ex  sermo- 
ne  Christi  post  Coenam.In  quo  quum  Chri- 
stus  declarasset  obstinationem  et  infideli- 
Joann.w,  tatcm  Juda^OTum,  inter  cetera  dicens  :  Si 
non  venissem,  et  locutus  eis  non  fuissem, 
peccatum  non  haberent;  nunc  aulem  ex- 
cusationem  non  habent  de  peccato  suo, 
quia  odio  habuerunt  me  gratis;  his  verbis 
Christus  protinus  addit  verba  evangelii 
hujus  : 

Quum  venerit  Paracletus,  quem  ego 
mittam  vobis  a  Patre,Spiritum  veritatis, 
qui  a  Patre  procedit,  ille  testimonium 
perhibebit  de  me.  Hoc  completum  fuit  in 
die  Pentecostes,  in  quo  sancti  Apostoli,  ac- 
ceplo  Spiritu  Sancto,  et  ex  ejus  illumina- 
tione  et  gratia  impleti,  intellectum  tolius 
sacree  Scriptur»,  omnium  quoque  lingua- 
rum  adepti  notitiam,  exeuntes  de  ccenacu- 
lo  et  conclavi  in  quo  Spiritum  Sanctum 
acceperunt,  ingressique  templum  Jcrusa- 
lem,  cceperunt  pra^dicare  de  Christo  et 
oinnium  genlium  linguis  loqui,  atque  per 
vctcris  Testamenti  scripluras  probare  quod 
Jesus  Nazarenus  esset  Messias  in  lege  pro- 
missus.  Specialitcr  vero  beatissimus  Pe- 
trus,  tanquam  Apostolorum  priflatus  et 
capul,  apertissime  ac  virtuosissime  loque- 


A  batur.   Sicque   per  eum  Spiritus  Sanctus 
tale  testimonium  perhibuit  Christo,  quod 
Juda-i    qui    paulo   ante   blasphemaverunt 
Christum,  compuncti  sunt  corde  ct  poeni- 
tuerunt,ac  credere  cceperunt  in  eum  qucm 
occiderunt,quemadmodum  etiam  antc  pas- 
sionem  suam  Christus  eis  pr^dixit :  Quum  Joann.\m, 
exaltaveritis  (inquit),  id  est,  cruce  suspen-  "^' 
deritis,  Filium  hominis,  tunc  cognoscetis 
quia  ego  sum.  Unde,  die  Pentecostes,  con- 
versa  ac  baptizata  fuerunt  tria  millia  Ju-  aci.  »,  41. 
deeorum. 

B  Itaque  ait  Salvator  :  «  Quum  venerlt  », 
non  locum  mutando,  sed  in  signo  visibili 
de  novo  apparendo  ac  operando,  et  grati- 
am  maximam  infundendo, c(Paracletus»,id 
est  Spiritus  Sanctus  :  qui  dicitur  Paracle- 
tus,  id  est  consolator,  quia  spem  venia? 
dando  laetificat  pcenitentem,  atque  divino- 
rum  gratiosam  contemplationem  infun- 
dendo  caritatemqne  accendendo  exhilarat 
mentem;  «  quem  ego  mittam  vobis  »,dan- 
do  et  influendo  cordibus  vestris  charisma- 
ta  gratiarum  ipsius.  Per  hoc  demum  quod 

C  Christus   dixit,  Quem  ego  mittam  vobis, 
insinuat  quod  Spiritus  Sanctus  ab  ipso  ve- 
re  procedat  :  quoniam  uni  divina)  Perso- 
na^  non  competit  mittere  aliam  secundum 
naturam  divinam,  nisi  ratione  originis  seu 
auctoritatis  ad  illam.  Unde  nunquam  legi- 
tur  Pater  missus  a  Filio  vel  Spiritu  San- 
cto.  Filius  vero  legitur  missus  a  Spiritu 
Sancto,  sicut  ait  per  Isaiain  :  Et  nunc  l)o-   /«.  xi.vm, 
minus    misit  mc,  et  spiritus  ejiis.   Item-  "'' 
que  :  Spiritus  Doinini  super  ine,  eo  qiiod  iind.\.\i,\. 
unxcrit  ine;  evangelizare  j)auperibus  ini- 

D  sit  me.  Qua)  verba  apud  Lucam  de  sc  pra>-  lm.w,  is. 
dicla  fatetiir  Christiis.   Sed  hoc  convcnit 
Christo  ex  parte   luimanilatis  assumptic. 


54  DOMLMCA   POST   ASCENSIONEM   DOMINI.   —   ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 

Porro,  quod  addit,  «  a  Patre  »,  expoiii  po-  A  esfis,\d  est,ab  exordio  pr»dicationis  mea>, 

test  dupliciler.  Primo  sic  :  Quem  mitlam  mihi  stabiliter  adha?sistis,et  audistis  verba 

vobis  a  Patre,lanquam  a  Tonte  de  quo  Spi-  niea,  et  opera  mea  ac  miracula  conspexi- 

ritus  Sanctus  procedit.  Secundo  sic  :  Quem  stis  :  ideo  estis  idonei  testes.  Ilinc  Joannes 

mittam  vobis  a  Patre,  id  est  virtute  divina  in  exordio  primae  suae  Canonica3,  certitu- 

quam  per  generationem  seternam  accepi  a  dinem  apostolicse  praedicationis  seu  conte- 

Patre.  Filius  namque  habet  a  Patre  quod  stationis  insinuans,  ait  :  Quod  audivimus,   Uoann.i, 

Spiritus  Sanctus  a  se  a^ternaliter  procedit,  quod  vidimus  oculis  nostris,  quod  perspe-  '" 

ac  temporaliter  mittitur.  ximus,  et  manus  nostrse  tractaverunt  de 

«  Spiritum  veritatis  »,  id  est  Spiritum  Yerbo  vit»,  quod  vidimus  et  audivimus, 

meum,  qui  sum  veritas  et  sapientia  Patris.  annuntiamus  vobis. 

Unde  de  Spiritu  Sancto  dicitur  ad  Roma-  Sed  /ucc  lociitus  sum  vobis  de  adventu 

Rom.smfi.  nos  :  Si  quis  Spiritum  Christi  non  habet,  B  Spiritus   Sancti,  et  aliis   multis,  ut   non 

hic  non  est  ejus.  Dicitur  quoque  Spiritus  scandalizemini,  id  est,  ut  non  cadatis  a 

Sanctus,  Spiritus  veritatis,  quia  et  ipse  est  fide  et  justitia  tempore  persecutionis,  sed 

essentialiter  veritas;  est  etiam  examen  et  firmi  sitis  et  patientes  in  omni  adversitate, 

doctor  totius  veritatis.  «  Qui  a  Patre  pro-  ex  promissionibus  et  consolationibus  istis 

cedit  ».  Hoc  non  ait  Filius  per  sui  exclu-  quas  facio  vobis.  Verumtamen  post  hwc 

sionem,  sed  nc  videretur  insinuasse  quod  verba  scandalizati  fuerunt  Apostoli  ad  mo- 

Spiritus  Sanctus  a  se,  et  non  a  Patre,  pro-  dicum  tempus,  in  triduo  mortis  Christi; 

cederet,  eo  quod  dixit  :  Quem  ego  mittam  sed,   Spiritu   Sancto   accepto,   manserunt 

vobis.  Quemadmodum  equidem  totus  mun-  fortissimi. 

dus  a  tribus  Personis  creatus  est,  non  in  Absque  synagoijis  facient  vos,  id   est, 

quantum  sunt  tres  distincta;  persona»,  sed  tanquam  excommunicatos  ac  perfidos  ab- 

unus  Deus  el  unum  fontale  principium,  in  C  jicieut  vos  infideles  Juda?i  a  sua  socielate 

quo  est  una  essentia  et  una  potentia;  sic  et  communione,  et  a  suis  materiaiibus  sy- 

Spiritus  Sanctus  procedit  a  Patre  et  Filio,  nagogis,    prout    in    Actibus  Apostolorum    Act.  xm, 

non  secundum  quod  sunt  distinctas  perso-  Paulo   et  Barnabffi  legitur  accidisse.  Sed 

na5,  sed  in  quantum  sunt  unum,  videlicet  venit  liora,  id  est,  tempus  jam  prope  est, 

prout  in  ambobus  est  una  essentia  et  una  utomnis  cjui  interficit  vos,  arbitretur  ob- 

voluntas.  «  Ille  teslimonium  perhibebit  de  sequium  se  prwstare  Deo,  id  est,  tam  pes- 

me  »,  sicut  modo  expositum  est.  simos  vos  esse  putabunt,  ut  Deo  gratum 

Et  vos  testimonium  perhibebitis  de  me,  reputent  vos  necare,  quia  judicabunt  vos 

pra?dicando,   miracula   faciendo,  omnium  esse  seductores  atque  hypocritas.  Sed  quo- 

gentium  linguis  loqiiendo.  Hinc  (jiium  Pe-  niam    teste   Ambrosio,  intentio   imprimit 

triis  claiidum  a  nativilale  curasset,  dixit  0[)eri  speciem;  estque  commune  dictum, 

Ac<.  III,  i:t.  Judifis  :  Dcus  patrum  nostroruin  glorifica-  D  quod  bonum  esl  opus,  si  finis  sit  bonus, 

vit  Filium  suum  Jesum  quem  occidistis.  et  recta  inlentio  :  videtur  quod  persecuto- 

ji,i<i.  IV,  V.  Et  tunc  ex  pr»dicatione  Petri  conversa  fu-  res  Apostoloriim  el  martyrum  bene  ege- 

erunt  quinque  inillia  Judffiorum.Quumque  runl,quia  arbitrabanliii"  se  Deum  honorare 

principes  sacerdoliim  jussissenl  Aposlolis  iii    occisioiie   Apostoloium   et    martyrum. 

non  pricdicare  magis  de  Christo  Jesu.  I'e-  Dicendum,  quod  diiplex  est  finis,  videlicel 

trus,  qiii  tempore  passionis  ejus,  interro-  finis  operis,  et  finis  operantis.  Finis  ope- 

gatione  ancillaj  conterritus,Chrislum  nega-  ris,  est  finis  operationi  proportionatus  et 

vit,  et  Joannes,  qui  cum  ceteris  Aposlolis  congruus;  finis  autem  operantis,  est  finis 

fugit,  ingeiili  auctoritate  atque  constantia  quem  operans  sibi  pra-figit,  adinvenit  seu 

/AW.  V, 29.  respoiidcriiiil  :  Obedire  0|)ortet  Deo  niagis  confingit,  qiium  tamen  non  sit  opei'i  suo 

quam  hominibus.  Quia  ab  initio  mecum  pro[)orlionatus  et  consonus  :  ul  si  quis  ho- 


XIV. 


DOMINICA   POST  ASCENSIONEM   DOMINI.   —   SERMO   SECUNDUS  55 

stem  suum  propria  aucloritate  occidat,qua-  A  secundum  meam  humanitatem  ut  a  Verbo 

tenus   illo  occiso,  possit   pacifice  vivere.  assumptam,  quamvis  facilem  de  me  noti- 

Yerbum  ergo  Ambrosii  intelligendum  e^t  tiam  habuerint  sensitivam.  Pater  enim  et 

de  fine  seu  intentione  operis.  Hinc  patet  Filius  relative  dicuntur  ad  invicem,  quo- 

error  periculumque  multorum,  qui  mala  rum  unum  definitur  per  reliquum  :  idcir- 

qucTdam  agendo,  se  ipsos  excusant  justifi-  co   qui   unum   ignorat,  reliquum    nescit. 

eantque,  dicentes,  Nil    mali    intendimus,  Verumtamen  ignorantia  ista  illos  non  ex- 

etc,  quum  tamen  opus  eorum  sit  tale  ut  cusavit,  quoniam  affectata  fuit,  et  igno- 

bono  nequeat  fieri  fine,  vel  factum  non  rantia  juris,  procedens  ex  obstinatione  et 

sit  ab  eis  fine  sibi  proportionato.  Persecu-  perversitate  qua  veritatem  recipere  con- 

tores   quoque  Apostolorum  ac  martyrum  tempserunt. 

tot  fidei  argumenta  viderunt,  utpote  tot  et  Scd  ha^c  locufus  sum  vobis  de   vestra 

tanta  miracula,  saltem  communiter,  quod  B  persecutione  futura,  vos  praemonendo  ac 

credere  debuerunt  ac  tenebantur,  nec  per  pr»muniendo,  ut  quum  vcnerit  hora  eo- 

suam  ignorantiam  excusantur.  ruui,  id  est  tempus  persecutionis  quam 

]i!t  h(t'c  mala  facient  vobis,  quia  non  inferent  vobis,  reminiscamini  quia,  id  est 

noverunt  Patrem  secundum  proprietatem  quod,  ego  dixi  vobis  ista  antequam  facta 

relativam.  Non  enim  noverunt  generatio-  sunt,  idque  recolendo  confortetur  cor  ve- 

nem  a>ternam,  nec  emanationem  divina-  strum  in  fide,  et  talia  non  tanquam  inopi- 

rum  Personarum  ad  intra.  Vel,  «  non  no-  nata  et  improvisa  vos  obruant,  sed  velut 

verunt  Patrem  »  cognitione  formata,  qusB  diu  pra>cognita  sequanimiter  tolerentur  : 

caritate  ornatur   et   bonis  operibus  com-  quia  jacula  preevisa  minus  ferire  dicun- 

T^vohdiinv.  Neque  me  Unigenitum  Patris,  se-  tur,  dum  contra  ea  homo  patientiae  clypeo 

cundum  naturam  meam  divinam,  neque  prsemunitur. 


SERMO   SECUNDUS 


DE   ARGUMENTIS   TESTIMONIISQUE   FIDEI    CHRISTIAN^. 


DOMINUM  Christum    sanctificate   in  C  tibi,  Domine,  in  toto  corde  meo.  Secundo, 

cordibus   vestris,  parati  semper  ad  ut  parati  simus  ad  reddendam  rationem 

satisfactionemomni poscenti  vosrationcm  fidei  nostrae  ac  spei  cuicumque  id  postu- 

de  ea  qucc  in  vobis  csf,  fide  ct  spe.  1  Petr.  lanti,  hoc  est,  quare  credamus  ac  spere- 

III,  15.  mus  ca  quae  credimus  ac  speramus. 

In    his   verbis    hortatur    nos    gloriosus  Ut   enim    dicunt    doctorcs,    quicumquc 

princeps  Apostolorum   ad  duo.  Primo,  ut  habet  caritatem,habet  et  septem  dona  Spi- 

iti    cordibus  nostris  Chrislum    sanctificc-  rilus  Sancti  sccundum  aliquom  gradum; 

mus,  id  cst,  sanctum  esse  noscamus  ac  in-  cl  (pianlo  liomo  plus  crescit  in  carilate, 

tueamur,  atque    in    sanctitate   ct   juslilia  laiilo  plus  crescit  in  donis  istis.  Porro  iio- 

ipsuui  menle  recolamus,do  ipso  sincoritcr  rniu  (loiiorum   unum  vocatiir  iiih^IIoctus, 

cogitando,    eum    ferventer   amando,   ejus  por    (|uo(l    illiiminatur   anima   a    Spiritu 
bouitatcm  ac  beneficia  firmiter  recoleiido,  D  Sancto  ad  cognoscendum  rationes  credeii- 

el  lotiim  cor  nostrum  ei  plene  subdondo,  dorum    seu    argumenla   fidei    christiana\ 

p«.  >\,  1.  qnomadmodum  scriptum  est  :  Confitebor  (Jiiamvis  onjin  oa  quio  fidoi  sunt  natiira- 


56  DOMINICA   POST  ASCENSIONEM  DOMINI.   —   SERMO   SECUNDUS 

lem  rationem  valde  transcendaiit,  niliilo  A      Denique  Albertus  super  septem  Canoni- 

minus  fides  christiana  dicitur  habere  ra-  cas  ait   :  Quamvis  in  primitiva   Ecclesia 

tiones  et  argumenta,  non  quibus  veritates  quilibet  tenebatur  omni  poscenti  reddere 

fidei  seu  ejus  articuli  in  se  ipsis  sufficien-  rationem   fidei    sua?,  propter  credentium 

ter  probentur,  ita  ut  evidenter  patescant  paucilatcm,  non  tamen  modo  ad  hoc  om- 

sicut  probantur  et  evidenter  patescunt  ve-  nes  tenentur,  sed  maxime  ad  hoc  tenentur 

ritates  naturalium  scientiarum,sed  quibus  sacerdotes  et  qui  populo  prssunt.  Insuper 

clare  ac  sufficienter  ostenditur  quod  fides  Venerabilis  Beda  dicit  :  Duobus  modis  de 

ista  a  Deo  sit  et  ei  complaceat,  atque  ab  fide  et  spe  nostra  poscentibus  reddere  ra- 

ipso  testimonium  habeat,  et  confirmatio-  tionem   debemus  :  primo,  rectas   causas 

nem  ab  eo  sortita  sit.  juxta  illud  ad  He-  nostra^  fidei  ac  spei  omnibus  insinuando, 

Hebr.iiA.  brapos  :  Abundautius  oportet  nos  observare  sive  fideliter  sive  infideliter  quKrant;  se- 

ea  quffi  audivimus,  id  est  credere  et  im-  B  cundo,  ipsam  fidei  et  spei  nostrse  profes- 

plerc  quae  Christus  docuit  esse  credenda  sionem  illibatam  inviolabiiemque  servando 

ii,id.A,\.  ac  implenda.  Et  subdit  ibi  Apostolus  :Quo-  etiam  inter  adversitates  et  persecutiones, 

modo  enim  effugiernus,  si  tantam  negle-  per  patientiam  demonstrando  quam  ratio- 

xerimus  salutem,  quje  in  nos  confirmata  nabiliter  et  constaiiter  eam  servandam  di- 

est,  coiileslante  Deo  signis,  ct  portentis,  et  dicimus,pro  cujus  amore  nec  adversa  pali 

variis  virtutibus,  et  Spiritus  Sancti  distri-  nec  mortem  subire  veremur. 

bulionibus?  Itaque  quicumque  fidelis  in  Praeterea,  ad  hoc  quod  aliquis  sciat  ra- 

caritate  exsistens,  sicut  habet  donum  in-  tiones  assignare  fidei  nostrae  ac  spei,  inul- 

tellectus  secundum  aliquem  gradum,  ita  tiun  valet  humana  instructio,  et  studium 

habet  et   scit  aliquam   rationem    propter  Scripturarum,  seu  lectio  ecclesiasticorum 

quam  credit    et  sperat  ea  quae  credit  et  libroruin.  Sed,  ut  in  praefato  themate  san- 

sperat,  utputa,  quod  a  Deo  sunt  revelata,  C  ctus  innuit  Archiapostolus,  iste  est  rectus 

vel  per  miracula  confirmata,  vel  a  Prophe-  salubrisque   ordo,  ut  primo  Christum  in 

tis   praenuntiata,    aut    propter   consimiles  nostris   cordibus   sanctificemus,  hoc   est, 

ratioiies.  siiicero  corde  ei  adhaereamus  :  beati  enim  Mattk.x,». 

Sed  quanto  quisque  excelleutius  illumi-  inundo  corde,  quoniam  ipsi  Deum  vide- 

natur  a  Deo,  magisque  perficitur  in  cari-  bunt;  deinde  parati  siinus  roddere  ratio- 

tate  et  omni  virtute,tanto  plus  confirmatur  nem  fidei   nostra?  ac  spei,  quia   scientia 

in  fide,  et  plures   rationes  credendorum  absque  bona  vita  Deo  non  placet,  nec  pro- 

seu  articuloruin  fidei  noscit.  Ilinc  viri  he-  ficit  ad  salutem,  sed  potius  aiiget  damna- 

roici  seu  perfecti  dicuntur  habere  fidem  tionem. 

cum  rationibus  credendorum,  et  purifica-  Nunc  ergo  videndum  est  quae  sint  ratio- 

tae  intelligentia  mentis.  Ad  hos  ergo  potis-  nes  fidei  ac  spei  Christianorum.  Propter 

simum  pertinet  assignare  rationes  eorum  D  quas  rationes  Psalmista  loquitur  Deo  :  Te-  Ps.xr,u,5. 

quae  credimus  et  speramus,  seu  fidei  no-  stimonia  tiia  credibilia  facta  sunt  nimis. 

str»  ac  spei.  Quod  etiam  ad  sacerdotes,  Itaqiie  prima  ratio  fidei  et  spei  praefat» 

pi\Tcipuc  pradatos,  pastores,  doctores  pr.p-  est   operatio    miraciilosa,   praesertim  qii» 

dicaloresquc  spectat.  juxta  illud  Malachiae:  non  nisi  a  Deo  fieri  queat,  ut  suscitatio 

Ji/afac/i.  11,  Labia  sacerdotis  custodiiint  scientiam,  et  mortuorum.  Unde   tot  sunt  fidci  et  spei 

'•            legem  ex  ore  ejus  requirenl.  Ilorum  equi-  nostrae  rationes  et  argumenta,  quot  tam  ab 

dem  est  subjectos  ac  simplices  informare,  ipsomet   Domino  Jesu   Christo   quam   ab 

contra  infideles  fidei  veritalem  defendere,  universis  ejus  discipulis  ac  ministris  facta 

infidelibus   quoque  posse    persiiadere   ea  exstant  miiacula,  in  testimonium  quod  a 

qua'  fidei  sunt,  et  eos  ad  fidein  pro  posse  Deo   sint   fides    ista   et   spes.    Porro   mi- 

inducere.  racula  Christi  in  Evangelio  describuntur, 


10. 


DOMINICA   POST  ASCENSIONEM  DOMINI.   —   SERMO   SECUNDUS                                57 

quamvis  oinnia  nequaquam  descripta  sint.  A  Imo,  ut  sancti  Patres  et  subtilissimi  dicunt 

Haec  autem  miracula  sunt,  trium  mortuo-  doctores,  inter  omnia  divinse  virtutis  mi- 

rum  suscitatio,  illuminatio  ca^ci  nati,  cu-  racula  potissimum  mirabilissimumque  vi- 

ratio   paralytici,  pastio  quinque  millium  detur  totius  mundi  conversio  ad  christia- 

virorum,  exceptis    mulieribus   et  pueris,  nam    fidem    et    evangeiicam    legem    tam 

ex  quinque  panibus  et  duobus  pisciculis,  incomprehensibilissimam  ac  districtam  : 

ita  qiiod  superfuerunt  duodecim  cophini  et  hoc  per  paucos  Christi  discipulos,  qui 

fragmentorum,pastio  quoque  quatuor  mil-  pene  omnes  fuerunt  idiotse  et  simplices, 

lium  ex  septem  panibus,  mundatio  lepro-  absque  armorum  potentia,  absque  huma- 

sorum,  et  alia  prorsus  innumera.  Nam  et  na  eloquentia,  sine  calliditate  et  magica 

cordium  cognovit  secreta,  et  universa  sibi  arte,  qua?  Ghristianis  maxime  prohibetur 

aiiisque  ventura.  Ad  hoc  genus  testimonii,  et  a  perfectis  Christianis  sumine  vilatur, 
seu    rationis  et   argumenti    fidei    ac  spei  B  siciit    nos    Christiani    certissime    scimus, 

Christianoruin,  pertinent  mirabilia  qua  in  quidquid  infideles  fatue  suspicentur.  Quo- 

Christi  passione  fiebant,  videlicet  :  obscu-  niam  itaque  per  ista  miracuia  contestatus 

ratio  solis,  hina  plena  exsistente  (in  qua  est  Deus  Pater  veram  esse  catholicam  fi- 

eclipsi   multa   valde   miraculosa,    solique  dem,   ideo  in  prima  sua  epistola   scribit 

Deo  possibilia,contingebant,prout  divinus  Joannes  apostolus  :  Qui  non  credit  Filio,  i./on»«.v, 

CfA.xvi,  Dionysius  in   epistola   ad  S.   Polycarpum  mendacem  facit  Patrem,  quia  non  credit 

''■'''^"       verissime  refert),  quod  item  tunc  multa  in  testimonium  quod  testificatus  est  Deus 

sanctorum  corpora  qui  dormierant  surre-  de  Filio  suo.  Quemadmodum  enim  rex  ter- 

xerunt.  De  hac  fidei  ratione  ait  Salvator  :  renus  approbat  litteras  aliquas,  suum  eis 

Joann.  v,  Opcra  qugB  dedit  mihi  Pater  ut  perficiam  appendendo  sigillum  aut  proprio  eas  an- 

ea,  testimonium    perhibent  de   me,  quia  nulo  consignando,  sic  Rex  regum  et  Doini- 

ibid.\\',u.  Pater  me  misit;  atque  alibi,  Si  opera  non  C  nus  universoruin,evangeIicai  legis  ac  fidei 

fecissem   in   eis,  videlicet   inter  Judaeos,  approbavit  doctrinam,  pro  ejus  confirma- 

quae  nullus  alius  fecit,  peccatum  non  ha-  tione  tot  et  tanta  faciendo  miracula,  quse 

berent.  tanquam  propria  sigilla  ei  affixit  copiosis- 

Deinceps,  sicut  Christus  ante  passionem  sime  prorsus  et  innumerabiliter. 

J''i>i.  XIV,  pra^dixit,  Qui  credit  in  ine,  opera  quee  ego  Pra^terea,  unusquisque  fidelis  debet  pro 

facio  et  ipse  faciet,  et  majora  horuin  fa-  posse    suo    testimonium   Christo    ac    legi 

ciet,  quia  ego  ad  Patrem  vado;  ila  post  evangelica^    perhibere,    conversando    tain 

resurrectionem  suam  implevit,  quia  Apo-  virtuose  coram  Deo,  tamque  exemplariter 

stoli  ejus  majora  fecerunt  miracula  in  no-  coram  hoininibus,  hoc  est  tam  timorate  et 

mine  ejus  quam  ipse.  De  Christo  eteniin  jiiste,  tam  humiliter,  patienter  et  caste, 

legitur,  quod  tres  mortuos  suscitavit,  et  tam  caritative  et  pie,  ut  quicumque  viderit 
quod  omnes  infirmi  qui  fimbriam  vesti-  D  conversationem  ipsius,  cogatur  fateri  bo- 

menti  ejus  tangebant,  plenarie  sanabantur.  nain  et  sanctam    esse   legem   quse  talem 

Joannes  autem  apostolus  quatuor  mortuos  pra^cipit  vitam.  Unde  in  primitiva  Eccle- 

suscitavit,  quoruin  diio  suscitati  fuerunt  sia,  multi  gentilium  fuerunt  ad  Christum 

per  hoc  quod  tunica  S.  Joannis  super  eos  conversi    ex    consideratione   virtuosa?    ac 

posita  fuit.  Et  de  beatissimo  Petro  aposlolo  piissim;e   vit»   Christianoruin.    Postremo, 

legitur,  quod  super  quos  venit  umbra  cor-  juxta  mensurain  et  eminentiam  incompre- 

poris  sui,  inox  curabantur.  Nec  potest  quis  hciisibilitatis  fidci  christiaiue,  hoc  est  eo- 

opinari  quod  ista  et  similia  miracula  non  rum  qua3  credimus,  sic  Deus  supercopio- 

sint  facta  :  quomodo  enim  aliter  potuisset  sissime,  clarissime  et  eminentissiine  robo- 

totus  mundus  ad  tain  incoinprehensibilem  ravit  et  approbavit  hanc  fidem.  Et  quauto 

fidem    ac    arduissimam    legem   converli  ?  copiosius  fecit  hoc,  tanto  virtuosius  juxta 


30. 


12 


58  DOMINICA   POST  ASCENSIONEM  DOMINI.   —   SERMO  TERTIUS 

lianc  fidem  conversari  debemus,  et,  juxta  A  fructus,  et  quod  non  sunt  condignae  pas-   nom.  mh, 


Eccie.  IX,  Salomonis  exhortationem,  quidquid   pos-  siones  hujus  temporis  ad  futuram  gloriam 

'i  Cor.  XV,  sumus  boni  instanter  operari,  certi  quod  quce  revelabitur  in  nobis.  Idcirco  ferven- 

58.           labor  noster  non  erit  inanis  in  Domino,  tes  atque  indeficientes  simus  in  bonis  ope- 

5(i;).  111,15.  sed  quod  bonorum  operum  gloriosus  est  ribus,  ad  gloriam  Salvatoris. 


18. 


SERMO   TERTIUS 


DE    FIDEI    VERITATE    ET    LEGE    EVANGELICA. 


CI/RISTO  omnes  Prophetce  testimoni-  B  a  Samuele  et  deinceps  annuntiaverunt  di- 

um  perhlbent.  Act.  x,  43.  Hsec  sunt  es  istos;  et  rursus,  Deus  prsenuntiavit  per  Af/.m,  is. 

verba  gloriosi  principis  Aposlolorum.  os  omnium  Prophetarum    pati  Christum. 

Sicut  videmus  in  sa>culo  isto,quod  reges  Hinc  ipsemet  Christus  post  resurrectionem 

et  principes  dum  magnum  atque  pra?ci-  suam  apparens  discipulis,  dixit  ad  eos  : 

puum  operari  quid  volunt,  id  ipsum  prse-  Oportet  impleri  omnia  quse  scripta  sunt   i»c.  xxiv, 

nuntiant,  pra?hidia  agunt,sicque  hominum  in  lege  Moysis,  et  Prophetis,  et  Psalmis  de  *'" 

animos  excitant  et  invitant  ad  accurren-  me.  Hinc  quoque  Hebraeorum  doctores  fa- 

dum,  ad  inspiciendum,  ad  collaudandum  ;  tenlur,  quod  omnes  Prophetse  non  sunt  lo- 

ita  Deus  omnipotens,  qui  essentialiler  est  cuti  nisi  super  dies  Messi».  Istud  ergo  est 

ipsa  sapientia  a?ternalis  et  infinita,  nil  a  secundum   argumentum  fidei  christian», 

casu   aut  fortuitu   agens,  imo   secundum  seu  ratio  secunda  ejus  quae  in  nobis  est, 

certam   et   infallibilem    sua)   providentiae  C  fidei  et  spei  :  secundum  (inquam)  argu- 

dispositionem  cuncta  efficiens,  volens  in  mentum  in  genere;  verum  in  specie  con- 

ultinia  mundi  fftate  prseclarissima  et  in-  tinet  argumentum  hoc  innumerabilia  ar- 

comprehensibilia  opera  perpetrare,  vide-  gumenta,  utpote  tot  quot  sunt  de  Christo 

licet  Verbo  a^terno  unigenito  Filio  naturam  ac  ejus  mysteriis  Prophetarum  oracula  seu 

humanam  unire,atque  per  ipsum  Unigeni-  vaticinia. 

tum  incarnatum,  genus  salvare  humanum,  Preeterea,  inter  omnia   mirabilia  atque 

christianam  fidem  proponere,evangelicam  insignia  opera  Dei,  excellentissimum  di- 

dare  legem,  innumerabilia  ac  pra>clarissi-  gnissimumque    censetur    incarnatio    Filii 

ma  operari  iniracula,  totum  munduin  con-  Dei,  deinde  liberatio  generis  humani  per 

vertere,  copiosissima  quoque  ac  piissima  passionem  ipsius.  Ilinc  de  his  duobus  po- 

gratiarum  charismala  conferrc  hominibus,  tissimum  prwnuntiaverunt  sancti  Prophe- 

omnia  ista  ab  exordio  mundi  coepit  pcr  D  tae.  Nempe  de  Christi  incarnatione  et  nati- 

angelos   sanctos,  per   Palriarchas  et  Pro-  vitate  Isaias  clarissime  prophetavit  :  Puer   a.  ix.  o. 

phelas  pra-dicere,  atque  ad  omnium   lio-  (in(iuiens)  natus  est  nobis,  et  filius  datus 

ruin   fidem   certissimam  corda   hominum  est  nobis;  et  vocabitur  nomen  ejus,  Ad- 

pra-pararc,   per  ccelestia  oracula,  per  di-  mirabilis,  Consiliarius,  Deus,  Fortis,  Pater 

versa   prajsagia,   per  vaticinia    innumera-  futuri  s«culi,  Princeps  pacis.  In  qua  di- 

bilia,   per   miracula  varia   dcnuntians   ac  vinissima  auctoritate,  Christi  majestas,  et 

pnesignans  omnia   illa   esse  futura,  qua>  duplcx  ejus  natura,  puta  divina  et  huma- 

jam  credimus  esse  implela.  Ideo  in  Acti-  na,  unitasquc  persona>  in  ipso,  evidenter 

.icriii.n.  bus  loquitur  S.  Petrus  :  Omnes  Propheta;  tanguntur.   Unde  rursus  loquitur  Isaias  : 


DOMINICA   POST   ASCENSIONEM   DOMINI.   —   SERMO   TERTIUS 


89 


/s.  vri,  14; 
Matlh.  1, 
23. 


Is.  i.ii,  0. 


Ibid.  XXX, 
20. 
Jbirl.wxm, 


Mich.  v,2, 


Jcr.  xxxr. 


Js.  i.iii,  2, 
4.  S. 


/'i.  xxr,  7 

S. 


Ecce  virgo  concipiet  et  pariet  filium,  et  A 
vocabitur  nomen  ejus  Emmanuel  (quod 
interpretatur  nobiscum  Deus).  Iterum  apud 
Isaiam  praedixit  Deus  :  Propter  hoc  sciet 
populus  meus  nomen  meum  in  die  illa, 
quia  ego  ipse  qui  loquebar,  ecce  adsum. 
Et  denuo  asserit  Isaias  :  Erunt  oculi  tui 
videntes  prseceptorem  tuum;  item,  Domi- 
nus  judex  noster,  Dominus  legifer  noster, 
Dominus  rex  noster,  ipse  veniet  et  salvabit 
nos.  Porro,  de  Christi  generatione  humana 
ex  Virgine,  et  de  generatione  ejus  aterna 
ex  Patre,Michaeas  propheta  clare  pra>dixit:  B 
Et  tu,  Bethlehem,  ex  te  egredietur  domi- 
nator  in  Israel,  et  egressus  ejus  ab  initio, 
a  diebus  seternitatis;  et  magnificabitiir  in 
medio  universae  terra;.  De  Christi  quoque 
nativitate  miraculosa  ex  Yirgine  Jeremias 
locutus  est  :  Novum  faciet  Dominus  super 
terram  :  mulier  circumdabit  virum. 

Insuper  de  Christi  passione  sancti  Pro- 
phetae  apertissime  praedixerunt.  Imo  per 
Isaiam,  passio  Christi  tam  diffuse  et  clare 
fuit  pr^nuntiata,  inveniturque  prsscripta, 
ut  potius  videatur  historia,  id  est  narratio  C 
rei  gesta?,  quam  prophetia,  hoc  est  pra;- 
nuntiatio  rei  fienda?.  Sic  equidem  legitur 
ibi  :  Non  est  ei  species  neque  decor,  et 
vidimus  eum,  et  non  erat  adspectus;  vere 
languores  nostros  ipse  tulit,  et  dolorcs  no- 
stros  ipse  portavit;  ipse  auteni  vulneratus 
est  propter  iniquitates  nostras,  attritus  est 
propler  scelera  nostra.  Multaque  alia  ibi 
de  hoc  conscripta  sunt.  In  multis  etiam 
psalmis  passio,  resurrectio,  ascensio  Chri- 
sti  describitur.  Verum  in  psalmo  cujus 
exordium  est,  Dcus,  Deus  meus,  respice  D 
in  me,  laliter  passio  Christi  legitur  pro- 
phetata,  qualiter  pra^allegato  Isaia>  capitu- 
lo  :  Ego,  inquit,  sum  vermis,  et  non  homo, 
opprobrium  hominum  et  abjectio  plebis; 
omnes  videntes  me,deriserunt  me.  Et  ndi- 
qua  qu*  ibi  lucidissime  subsequuntur. 

Amplius,  lempus  primi  advcntus  Clni- 
sti,  passionemque  ejus,et  Judaiorum  trans- 
gressionem  in  ipsum,atque  finalem  eorum 
reprobationem,  derelictionem,  vastitatcm 
et  exca»cationem,DanieI  propheta  luce  cla- 


rius  prophetavit,  Gabriele  angelo  ad  eum 
loquente  :  Septuaginta  hebdomades  abbre-  /;«».ix,24, 
viatje  sunt  super  populum  tuum,  et  super  "*''"'" 
urbem  tuam  sanctam,ut  consummetur  prae- 
varicatio,  et  finem  accipiat  peccatum,  et 
deleatur  iniquitas,  et  adducatur  justitia 
sempiterna,  et  impleatur  visio  et  prophe- 
tia,  et  ungatur  Sanctus  Sanctorum ;  et  post 
hebdomadas  sexaginta  duas  occidetur  Chri- 
stus,  et  non  erit  ejus  populus,  qui  eum 
negaturus  est;  et  civitatem  et  sanctuarium 
dissipabit  populus  cum  duce  venturo,  et 
finis  ejus  vastitas,  et  usque  in  finem  per- 
severabit  desolatio.  Multa  possent  similia 
introduci  de  Christo  testimonia  ex  Pro- 
phetis. 

Insuper,  tertium  christianae  fidei  argu- 
mentum,  est  sanctitas  vitae  quam  evan- 
gelica  Christi  docet  doctrina,  et  ad  quam 
perducit  lex  Christi  eos  qui  eam  perfecte 
observant.  Hinc  observatoribus  legis  hujus 
perfectis,  certissime  et  quasi  experimen- 
taliter  innotescit  veritas  fidei  ac  sanctitas 
evangelic»  legis.  Quotidie  namque  expe- 
riuntur  qualia  desuper  fiant  in  eis,  quales 
visitationes  gratiosse,  consolationes  inter- 
na>,  illuminationes  divinse,  et  inflamma- 
tiones  deificse;  experiuntur  quam  fragiles, 
pigri,infirmi  et  defectuosi  sint  ex  se  ipsis, 
quam  ferventes  autem,  fortes  et  alacres  ex 
adjutorio  Creatoris.  Sciunt  se  omnem  ar- 
tem  magicam  detestari ;  sciunt  se  aliud 
nihil  quam  Dei  honorem  et  gloriam  fina- 
liter  affectare,  seque  divinitus  exaudiri,  et 
omne  foedus  cum  deemonibus  in  infinitum 
abominari.  Idcirco  certissimi  sunt  in  fide. 
Et  hoc  est  quod  asserit  Christus  :  Si  quis 
voluerit  voluntatem  Dei  facere,  cognoscet 
de  doctrina  an  ex  Deo  sit.  Quibus  verbis 
mox  addidit  :  Qui  a  semetipso  loquitui', 
gloriam  propriam  quairit;  qui  aulem  qua»- 
rit  gioriani  Dei,  hic  verax  est. 

Denique,  sicut  Arisloteles  ait,  Viilus 
uniiiscujusque  pensatur  penes  maximiiin 
iii  (}uo(I  potest.  Si  ergo  volumus  scire  qua- 
lis  et  qiiaiitus  sit  vigor  et  valor,  virtus  el 
sanctitas  evangelica?  legis  ac  fidei,  consi- 
dercmiis    inaxiiiiuiu   iii  qiiod    potest,  lioc 


Joniin. 
17,  18. 


Vll, 


60                 DOMINICA    POST  ASCENSIONEM  DOMINI.  —  AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO  QUARTUS 

est,  qualein   efficiat   suum  observatorem  A  cordissimus  Deus  innumerabilibus  vieibus 

perfectum,  quam  item  exaudibilem  ac  po-  demonstravit.  Nam  preces  illorum,  etiam 

tentem  faciat  eum  apud  Altissimum.  Hoc  in  maximis  et  difficillimis  rebus,  prom- 

certe  in  primis   constat,  quod   perfectio,  ptissime  exaudivit,  ad  illorum  instantiam 

virtus  et  sanctitas  mentis  liumanae  consi-  mortuos  suscitando,c8ecos  et  claudos  a  na- 

stif  in  conversione  sua  sincera  et  amorosa  tivitate  curando,  leprosos  mundando,  imo 

ad  proprium  creatorem,  Deum  verum  ac  et  bruta  animalia   mortua   reducendo  ad 

Dominum  universorum.  Haec  autem  con-  vitam,  solem  in  coelo  a  solito  motu  impe- 

versio  fit  tanto  sincerior  atque  ferventior,  diendo,  jubens   ut  vel   staret  ad  tempus 

quanto  plus  avertitur  homo  ab  omniuin  immotus,  aut  certe  rediret  per  viam  quam 

creaturarum,  potissime  carnalium  et  ter-  percurrit,  et  multa  agendo  similia,   quse 

renoriim,  inordiuato  ac  sensuali  amore,  ac  in  libris  satis  authenticis,  imo  et  in  Scri- 
superflua   cogitatione   et   inspectione.    Et  B  pturis  canonicis  diffuse  leguntur. 

quanto  lex  aliqua  perfectius  docet,  jubet  Postremo,  sicut  in  evangelio   hodierno 

aul    consulit   talis   perfectsB  conversionis  Christus  prspdixit,  paracletus  Spiritus  San- 

ad  Deiim  impedimenta  vitare,  totaliterque  ctus,  quem  in  die  Pentecostes  misit  disci- 

in  Deum  converti,  tanto  divinior  rite  vo-  pulis,  testimonium   sibi   perhibuit.  Quod 

calur.  Hoc  autem  lex  evangelica  perfectis-  qualiter  factum  sit,  in  epistola  et  evange- 

sinie  agit  per  prtccepta  sua  atque  consilia.  lio    sequentis    dominicaj   et   sacratissimee 

Prsecipit  namque  actus  virtutum,  et  pro-  solennitatis  praitactae  plenius  exprimetur. 

hibet  vitia;  consulitque  carnalia  et  terrena  Quoniam  ergo  tam  virtuosa,  perfecta  et 

cuncta  relinquere,  se  ipsum  quoque  per  sancta  est  lex  evangelica  a  Christo  collata, 

votum  obedienti»  abnegare,  ac  divino  se  atque  tam  certa  et  vera  est  fides  christia- 

cullui  plenissime  mancipare,  omnem  pri-  na,  studeamus  omnes  concorditer  Deo  no- 

valum  aniorem  et  proprii  commodi  affe-  C  stro  irreprehensibiliter  ministrare,omnem 

clionem  funditus  exstirpare,  sicque  Deum  superbiam,  iram,  invidiam,  avaritiam,  gu- 

purissime  ac  intensissime  toto  corde  di-  lam  et  incontinentiam  prorsus  vitare,  om- 

ligere.  nem  quoque  humilitatem,mansuetudinem, 

Denique,    quam   exaudibiles   et   poten-  caritatem,  liberalitatem,  continentiam,  so- 

tes,  quam  grati  et  familiares,  quam  ca-  brietatem  amplecti,  custodire,  et  usque  in 

ri,  accepti  et  placenlissimi  isti  sint  apud  finem  cum  quotidiano  profectu  in  eis  vi- 

Deum,  ipse  superoptimus  et  supermiseri-  rililer  conversari. 


AD    RKLIGIOSOS 


SERMO  QUARTUS 

DE    PRUDENTIA,    ET   QVJE   AD    EAM    NECESSARIA   REQUIRUNTUR. 


ESTOTE  prudentes,  et  vigilate  in  ora-  D  quas    S.  Thomas   prudentiam   sentit   esse 
lionihus.  I  Pctr.  iv,  7.  nobiliorcm    ac    digniorem.    Ejus   namque 

Tnter  virlutes  moralos,  [)rinialuin  (pi.c-      est  alias  virtutes  in  actionibus  earum  di- 
dam  sortiuntur  virtutes  cardinalcs,  inter      rigcre,  considerando  rncdia  fini  virtutum 


DOMINICA    POST   ASCENSIONEM   DOMIM,   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS 


61 


accoinmoda,  et  de  illorum  exsecutionibus  A 
disponendo.  Prudentiae  quippe  est  inter 
bonum  et  malum  discernere,  modum  et 
formam  tenere,  congruum  locum  aptum- 
que  tempus,  et  qualitatem  negotii  consi- 
derare  et  observare.  Hinc,  secundum  Au- 
gustinum,  prudentia  est  cognitio  rerum 
appetendarum  ac  fugiendarum;  et  juxta 
Philosophum,  est  recta  ratio  agibilium. 
Unde,  secundum  Isidorum,  prudens  di- 
citur  quasi  procul  videns.  Nam  prudens 
considerat  ea  qua3  procul  sunt,  id  est  pra?- 
terita  per  memoriam,  et  futura  per  provi-  B 
dentiam,  in  quantum  ex  talium  conside- 
ratione  instruitur  et  juvatur  in  his  quae 
praesentialiter  sunt  agenda.  Porro,  quod 
prudentia  dicitur  rerum  appetendarum  et 
fugiendaruin  cognitio,  non  de  quacumque 
cognitione  est  intelligendum,  quia  non  de 
nuda  et  informi  ac  speculativa  cognitione, 
quee  potest  esse  in  vitiosis  hominibus,  sed 
de  cognitione  formata  et  practica  appro- 
bativaque  boni,  qua3  solis  bonis  inest  ho- 
minibus,  ut  sexto  Ethicorum  probat  Phi- 
losophus.  Prudentiffi  uamque  est  bene  C 
judicare  de  mediis  ad  finem  salubrem, 
et  de  eorum  exsecutione  disponere  :  quod 
a  malis  hominibus  bene  fieri  nequit,  quia 
in  eis  per  passiones  et  vitia  rationis  judi- 
cium  pervertitur,  exca?catur,  corrumpitur; 
et  quamvis  habeant  quamdam  astutiam 
aut  naturalem  industriam,  non  tamen  ve- 
ram  prudentiam.  Insuper  prudentiae  est 
applicare  considerationem  communem  ad 
certa  determinataque  opera  :  idcirco  pru- 
dentia  est  singularium  cognoscitiva  per 
quamdam  refiexionem.  Quum  ergo  pru-  D 
dentia  sit  virtus  tam  nobilis,  intellectum 
perficiens  voluntatemque  dirigens,  atque 
ubique  moderamen  faciens  observari,  re- 
cte  hortatur  nos  gloriosissimus  apostolici 
ordinis  princeps,  in  hodicrna  epistola,  ut 
simus  prudentes,  id  est  circumspecti,  pro- 
vidi  et  discreti. 

Circa  quod  quaeri  potest,  an  prudentia 
sit  necessaria  ad  salufem,  id  est,  an  sit  in 
cunctis  hominibus  caritatem  habentibus, 
qui  sunt  in  slatu  sakilis.  Et  videlur  quod 


non,  quia  multi  idiotae  et  valde  simplices 
sunt  in  caritate  et  statu  sahitis,  in  quibus 
non  videtur  esse  prudentia  :  prsesertim 
quum  teste  Philosopho,  prudentia  experi- 
mcnto  ac  tcmpore  indigeat.  Unde  et  ait, 
quod  in  juvenibus  non  est  prudentia,  quia 
sunt  inexperti.  Ideo  dicitur  :  In  antiquis  /oixn,  u. 
est  sapientia,  et  in  multo  tempore  est  pru- 
dentia.  Et  respondendum,  quod  quum  dis- 
cretio  seu  prudentia  sit  oinni  homini  sum- 
me  necessaria,  non  dubium  quin  vera  et 
infusa  prudentia  cunclis  in  gratia  exsi- 
stentibus  insit,  quum  et  virtutes  sibi  con- 
nexse  dicantur.  Aristoteles  vero  de  pru- 
dentia  loquitur  acquisita.  Nempe  quum  ad 
prudentiam  spectet  industria  de  agendis, 
quid  scilicet  sit  agendum,  quid  cavendum, 
ista  industria  omnibus  bonis  inest  secun- 
dum  aliquem  gradum,  ut  scilicet  sciant, 
aut  certe  ab  aliis  sibi  inquirendum  adver- 
tant,  quid  agere  debeant,quid  vitare.Idcir- 
co  de  omnibus  gratiam  gratum  facientem 
habentibus  ait  Joannes  evangelista,  Unctio  i7oann.ii, 
docet  vos  de  omnibus,  scilicet  ad  salutem  -^- 
requisitis. 

Insuper,  juxta  morales,  ad  prudentiae 
perfectionem  multa  pertinent  et  concur- 
runt.  Primum  est  consideratio  pra?terito- 
ruin,  quae  vocatur  memoria,  per  quam 
conjicit  homo  quid  expediat  modo, et  de  fu- 
turis  cavet  periculis.  —  Idcirco  secundo  ad 
prudentiam  pertinet  consideratio  futuro- 
rum,  videlicet  commodorum  et  incommo- 
dorum  seu  periculorum  quae  possunt  acci- 
dere,  si  hoc  aut  illud  agatur  aut  omittatur. 
Quae  consideratio,non  ex  praeteritis  tantuin, 
sed  et  ex  praesentibus  sumitur.  Idcirco 
prudentia  dicitur  praesens  notio  tractans 
futurorum  eventum.  Et  Seneca  ait  :  Si 
prudens  esse  cupis,  in  futura  prospectum 
intende,  et  quae  possunt  contingere,  animo 
tuo  cuncta  propone;  nihil  tibi  subitum  im- 
provisumque  sit,  sed  totum  ante  prospi- 
cias.  Qui  prudens  est,  non  dicit  :  Non 
putavi  hoc  fieri.  —  Tertio  ad  prudentiam 
spectat  intelligentia,  id  est  praesentium 
operabilium  notitia,  quid  et  quale  sit  quod 
instat.  Et  quia  prudenlia  csl  circa  parti- 


62  DOMINICA   POST  ASCENSIONEM   DOMINI.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SEUMO   QUARTUS 

cularia  operabilia,  in  quibus  sunt  tot  va-  A  sexto  ad  prudentiam  pertinet  cautio,  qua 

rietates  et  circumstantiae  ac  mutabilitates,  bona  sic  acceptentur  quod  mala  vitentur. 

quod  nec  in  brevi,  neque  dc  faciii  queunt  Alia  quoque  aliqua  ad  prudentiam  perti- 

ab  uno  omncs  considerari ;  idcirco  in  his  nent,  ut  bene  consiliari,  et  consiliata  con- 

circa  quse  versatur  prudentia,  maxime  in-  grue  exsequi. 

diget  homo  ab  aliis  informari,  prffisertim  Et  juxta  ista  quse  ad  prudentiam  perti- 

a  senioribus  et  expertis,  et  a  sapientiori-  nent,  diversa   sunt  vitia   qua?   prudentiee 

bus  ac  magis  iUuminalis,  et  desuper  un-  oppouuntur,  videlicet  :  imprudentia,  pra?- 

ctis.  Propter  quod  sexto  Kthicorum  dicit  cipitatio  aut  temeritas  (qua?  praecipitatio 

Philosophus,  quod  oportel.  attendere  et  es-  contrariatur  recta?  consiliationi),  inconsi- 

se  intentum  enuntiationibus  et  a?stimatio-  deratio,  inconstantia,  indocilitas,  negligen- 

nibus  seniorum  et  expertorum,  tanquam  tia.  Quae  omnia  vitare  omnino  debemus, 
quibusdam    demonstrationibus    in    mora-  B  et  esse  ordinati,  circumspecti,  maturi  ac 

libus.  diligentes  in  omnibus,  tanto  utique   ma- 

Quum  ergo  ad   docibilitatem   pertineat  gis,  quanto  graviora  nobis  instant  pericu- 

ut  per  eam  sit  homo  disciplinae  et  instru-  la.  Quo  eniin  majora  dispendia  imminent, 

ctionis  bene  ac  prompte  susceptivus,  hinc  eo  majori  diligentia  ac  providentia  indige- 

quarto   ad   prudentiam    spectat   docilitas,  mus.Nec  dubium  quin  aeterna?  damnationis 

per  quam  homo  mentem  suam  sollicite,  pericula  sint  incomparabiliter  magna  et  ir- 

reverenter   atque   assidue   applicat   docu-  remediabilia  mala.  Hinc  circumspectissi- 

mentis  et  directionibus  majorum  et  senio-  ini  ac  bona  sollicitudine  pleni  esse  debe- 

rum  ac  doctiorum,  nec  negligens  ea  per  mus,praosertim  divinum  subsidium  jugiter 

ignaviam,  neque  contemnens  per  super-  invocando,  quum  propriis  viribus  nec  me- 

biam    :    quod    in   junioribus   et  inexper-  ritorie  operari  possumus,  nec  imminentia 
tioribus  maxime  vituperabile  perhibetur.  C  praecavere   pericula,  nec   callidissimis  ac 

Nam  quamvis  ad  omnes,  tamen  pra?cipue  atrocissimis  nostrae  salutis  adversariis  prae- 

ad  eos  docilitas  perlinet.  —  Quinto  ad  pru-  valere.  Idcirco  in  praesenti  epistola  admo- 

dentiam  pertinet  circuinspectio,  per  quam  nemur   in   orationibus  vigilare,  quoniam  ipe/r  v,8, 

prudcns  considerat  bonitatem  prudentiae,  hostis   noster   diabolus   tanquam  leo   ru-  ''• 

non  solum  secundum  se,  sed  etiam  secun-  giens  circumit,  quaeiens  quem  devoret  : 

dum  circumstantias  debitas.  In  operabili-  cui  nos  oportet  resistere  forti  et  infrangi- 

bus  namque  parlicularibus  circa  quae  ver-  bili  fide,  quae  est  bonorum  omnium  fun- 

satur  prudentia,  potest  esse  aliquod  bonum  damentum.   Resistamus   ergo   diabolo,  id 

secundum  se,  quod  tamen  ex  circumslan-  cst  mulliludinibus   daemonum   nos   undi- 

tia  non  est  bonuin  :  quemadmodum  in  se  que  ambientium  et  impugnantium.   Qui- 

bonum  est  dilecto  amicitiae  signa  ostende-  bus  resistendum  est,  in  Deo  fortiter  confi- 
re,  quod  tamen  ex  circumstantia  bonum  D  dendo,  ejus  auxilium  ferventer  ac  jugiter 

non  esset,  nec  ad  finem  caritatis  conve-  invocando,  dominicam  passionem  assidue 

niens,  ut  si  cx  tali  ostensione  nasceretur  ac  intime  recolendo,  otia  fugiendo,  qua- 

dilecto   adulalionis   suspicio  aul  qua;dam  tuor  novissima  meditando,  orationibus  ac 

elatio.  Indigcmus  igitur  circumspectione,  psalmodiis  vacando,  et  semper  aliquid  bo- 

qua  oculum  mentis  late  circumducamus,  ni  agendo,  Virgincm  quoque  gloriosam  et 

considerando  an  illud  quod  intendimus  seu  Sanctos  ac  angelos  nostros  custodes  fidu- 

optamus,aut  in  finem  aliqucm  ordinamus,  cialiter  invocando. 

sit  expediens.  oinnibus  circnmslantiis  be-         Insuper  nos  hortatur  summus  Apostolus, 

ne  pensatis.   —  VA   quia  in   opcrabilibus  ut  ante  omnia  mutuam  in  nobis  caritatem /i,(<.  ,v,8. 

circa  quae  versatur  prudentia,  saepe  bonis  habeamus  continuam,  utpote  dilectionem 

et  veris  admixta  sunt  mala  et  falsa,  ideo  sanctam  ac  spiritualem  Dei  ac  proxiino- 


DOMINICA    POST   ASCRNSIONEM   UOMINI.  —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS  63 

rnni  :  qnoniam   caritas  universarilm  vir-  A  bene  servaremus  colloqniis.  De  his  autem 

tntum  est  vita,  vertex,  forma,  imperatrix  pertranseo,  quia  in  pneinductis  paulo  an- 

et  linis.  Ipsa  quoque  est  ignis  spiritualis  te  sermonibus  multa  de  eis  sunt  comme- 

peccata  consumens.  Dum   enim   infundi-  morata. 

tur,  praeterita  peccata  delentur;  et  per  ca-  Itaque,  juxta   compendiosissimae  hujus 

ritatis  fervorem  quotidiana  consumuntur  epistolae  documentum,  sit  semper  in  nobis 

peccata.  Quanto  etiam    major   est  fervor  vera  prudentia,cum  prantactis  quse  ad  eam 

dilectionis,  tanto   plus   de   poena   peccati  pcrtinent  et  concurrunt,  ne  facile  decipia- 

diniittitur.  Unde  de  beatissima  Maria  Mag-  mur,  nec  incaute  onmi  credamus  spiritui, 

Zi(c.vn,i7.  dalene  loquens  Salvator :  Dimissa  sunt  (in-  nec  unquam  simus  inconsiderati  aut  indis- 

quit)  ei    peccata   multa,  quoniam  dilexit  creti.  Nam   et  Seneca   protestatur  :  Pru- 

/vor.x,i2.  multum.  Et  Salomon  loquitnr  :  Universa  dentis  proprium  est  examinare  consilia,  et 

delicta  operit  caritas.  Et  quia  diligere,  est  B  non  cito  facili  credulitate  ad  falsa  labi,  in 

dilecto  bonum  velle,  idcirco  fraterna  re-  dubiis  non  definire,  sed  suspensam  tene- 

quirit  dilectio  ut  bona  proximis  optemus  re  sententiam.  Iterum  ait  :  Si  prudentiam 

ac  impendamus  pro  loco  et  tempore  op-  amplecteris,  ubique  idem   eris,  et  prout 

portuno.  Ilinc  in  pra^senti  epistola  prin-  rerum   temporumque   varietas   exigit,  ita 

I  Peti:  IV,  ceps  docet  Apostolorum,  ut  unnsquisque  te  exhibebis,  et  pericula  multa  evades.  Id- 

dona  gratiae  sibi  collata  communicet  aliis.  eo  loquitur  Augustinus  :  Ubi  fuerit  pru- 

Propter  quod  consulendo,  auxiliando,  do-  dentia,  frustrantur  contraria;  ubi  vero  de- 

cendo,  corripiendo,  hortando,  consolando,  fuerit,  dominabuntur  adversa.  Hinc  ait  et 

juvando,  obsequendo,  debemus  mutuo  bo-  Christus,  Estote  prudentes  sicut  serpentes,   Maiih.x, 

na  nobis  desuper  impertita  communicare.  et  simplices  sicut  columbce  :   ut  scilicet  ^*^- 

ihid.  11.   Et  si   quis   loquitur  alteri,  non  vana   et  serpentinam   astutiam  columbina  simpli- 

frivola,  sed  quasi  sermones  Dei,  videlicet  C  citas  temperet,  et  columbinam  simplici- 

verba  gedificatoria,  utilia,  necessaria,  vir-  tatem   serpentina  prudentia  ornet  ac  di- 

tuosa,  loquatur.  Quod   utinam  in  nostris  rigat. 


10. 


SERMO  QUINTUS 


DE    MYSTERIIS    CHRISTIANiE    FIDEI,    ET   QUID   EADEM   OPERARI    IN   VERIS    DEBEAT   RELIGIOSIS. 


OUUM  venerit  Paracletus,  quem  ego  D  pugnaverunt;  deinde  philosophos  princi- 

mittam  vobis  a  Patre,  Spiritum  ve-  pesque  terrenos,  imperatores  Romanorum 

ritatis,  qui  a  Patre  procedit,  ille  testi-  atque  Persarum,  aliarumque  gentium;  sed 

monium  perhihebit  cle  me.  Joann.  xv,  2G.  et  hteretici    eam    atrociter   impugnare   et 

Omnia  qiue  sunt  fidei  christianee,  ratio-  siippeditare  moliti  sunt.  Sed  mentita  est  p«.xxvi,i2. 

nem  transcendunt  humanam;et  ipsa  lex  iniquitas  eis;  et  Deus  omnipotens,  qui  tam 

Christi,  lex  evangelica,  tota  est  supernatu-  supernaturalem  pra?stitit  legem,  tam  in- 

ralis.  Habuit  quidem  haec  fides  et  lex  ista  comprehensibilem  dedit  fidem,  per  super- 

adversarios    mnltos   a   su;o   pnedicationis  naturalia    argumenta,    per   innumerabilia 

exordio  :  priino  JikKtos,  qni  persecutione  sibi  soli  possibilia  conservare  eam  digna- 

ac  vioIentia,et  scripturaruin  vetcris  Testa-  tus  est  signa.  Qnorum  hoc  erat  non  inini- 

menti  allegalione  eam    multipliciler   im-  mum,  quod  in  hodieruo  tangitur  evauge- 


G4  DOMINICA   POST   ASCENSIONEM   DOMINI.  —   AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO  QUINTUS 

lio,  quod  Salvator  in  sermone  post  Coenam  A  est.  Porro,  Filius  Dei  vere  ac  copiose  no- 

Apostolis  facto  prspdixit.  Siquidem  in  ser-  bis  ostendit  quod  deliciae  ejus   sint  esse  Prov.vm, 

mone  illo  altissimo,  sapientissimo  et  vere  cum  filiis  hominum.  Nam,  quum  dilexis- j^;^^^,^^,_| 

puleherrimo  innotescit  excellentia  Ghrisli,  set  suos   qui   erant  in   mundo,  usque  in  i- 

eminenlia  sapientia?  ejus,  plenitudo  gratiae  finem    dilexit  eos;  tradiditque  se  ipsum  ^-p/ies.v^a. 

prophetiaj  qua  fulsit,  et  veritas  fidei  chri-  pro   eis  oblationem  et  hostiam  Patri,  in 

stianae.  In  illo  quippe  sermone  Dominus  odorem  suavitatis.  Et  quidquid  de  nostro 

et  Salvator  omnia  sibi  Apostolisque  ven-  accepit,  nobis  liberalissime  mirabiliterque 

tura  prffnuntiavil,  et  evangelicte  iegis  di-  rependit.  Misit  quoque,  infudit  et  dedit  lio- 

vulgationem,mundi  conversionem,et  mul-  minibus   Spiritum   Sanctum;   et   Spiritus 

ta  secreta  prsedixit,  suam  videiicet  tunc  Sanctus  Patri  ac  Filio  consubstantialis,  hu- 

instantem  captionem,passionem,crucifixi-  manorum  cordium  esse  instructor,  inhabi- 
onem.sepulturam,  resurrectionem,  appari-  B  tator,  impletor  dignatus  est. 
tionem,  ascensionem,  Paracleti  missionem,  Ecce  quomodo  magnificavit  Deus  Trini- Ps.cxxv,3. 

Apostolorum  illuminationem,  confortatio-  tas  operari  nobiscum,  quam  magnifice  et 

nem,inflammationem,praedicationem.  Qiiod  gratiose   agit   cum   electis   suis   quotidie. 

totum,  sicut  praedixit,  effectus  ostendit.  Nonne  corda  pauperculorum  suorum  vi- 

Verum  his  immorari  non  est  fori  prse-  sitare,  inhabitare,  excitare,  instruere,  ac- 

sentis  :  infinita  enim  est  certltudo  fidei  cendere   ac   tueri   incessanter   dignatur  ? 

christianae  et  firmitas.  Yerum  idcirco  h»c  Frequenter  pra?venit  eos  piissime,  implet 

tetigi,  ut  supernaturali  altitudini  legis  ac  uberrime,Ioquitur  intus,mentem  praestrin- 

fidei  nobis  de  coelo  per  Filium  Dei  colla-  git,  sibi  conjungit,  rapit,  absorbet,  ample- 

tae,    correspondeat   conversationis   nostrae  ctitur,  osculatur.  Et  agit  haec  omnia  ubi 

sublimilas  in  omni  spiritualitate  et  per-  vult,  quando  vult,  quantum  vult  et  quo- 
fectione,  in  ardenti  amore,  in  contempla-  C  modo  vult;  ita  ut  interdum  dum  rogatur, 

tiva  oratione,  in  amorosa  contemplatione,  et  homo  ad  talia  obtinenda  conatur,  non 

ut  Deo  altissimo  et  rebus  spiritualibus  et  faciat,  quandoque  autem  non  rogatus  haec 

internis,  cadestibus  ac  divinis,  tam  valide  operetur,  sicque   praoveniat,  praeoccupet, 

adha^reamus,  immoremur,afficiamur,  quod  superiinpleat  animam,  ut   ipsa,  quamvis 

de  terrenis,  transitoriis  atque  carnalibus,  velit  effugere,  nequeat  :  quatenus  ex  hoc 

salva  necessitate,  nil  curemus;  necessaria  iritelligamus  propriam  infirmitatem,  defe- 

quoque  corpori  magis  cum  tiedio  et  mce-  ctuositatem,  inopiam,  ac  benignissimi  Dei 

rore  quam  cum  voluptate  et  dissolutione  liberalitatem,  caritatem,  dignationem  et  li- 

accipiamus,  in   solo   Creatore   consolatio-  bertatem,  sicque  tota  spes  nostra  in  ipso 

nem,quietem  et  occupationem  quaeramus,  figatur.  Experientia  namque  donorum  Dei 

Ecce  quam  amorose,  quam  gratiose  ac  spem  parit,  et  fidei  certitudinem  gignit. 
dignantissime,  quam  liberaliter,  superna-  D  Quumque  hoc  modo  Spiritus  Sanctus  no- 

turaliter  ac  supcrmiscricordissime  tota  su-  stra   impleverit  corda,   et  hospitaverit  in 

pergloriosissima  Trinitas   egit    nobiscum.  eisdem,  reddit  lcstimonium  nostro  spiritui   Bom.xuj, 

Siquidem  Deus  Pater  unigenitum  Filium  quod  filii  simus  Dei. 
suum  sibi  consubstanlialem,  coa^qualem,  Ad   prffitactam  ergo  gratiosissimam   ac 

consempiternuin,  simillimum,  complacen-  munificentissimam  Spiritus  Sancti  in  cor- 

tissimum  et  supercarissimum  misit  ad  nos,  dibus  nostris  susceptionem  ac  demoratio- 

contulit  nobis;  fecit  eum  fratrem  nostrum,  nem  disponamus  assidue  animas  nostras, 

et  per  ipsuin  fecit  nos  filios  suos ;  voluit  pra^sertim    lioc  tempore,   appropinquante 

eum  incarnari,  fecit  eum  tot  annis  cum  Spiritus  Sancti  solennitate,  per  regularem, 

hominibus   conversari,  atque   per   ipsum  fructuosam   et   exemplarem    in    omnibus 

redemit  nos,  et  tot  bona   nobis    largitus  conversationem,per  orationes  internas,  me- 


IG. 


DOMINICA   POST  ASCENSIONEM   DOMlNI.  —  AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS  6o 

ditationcs  salubrcs,  pcr  psaimoriim  lauda-  A  preeamur,  ct  quanlo  sollicitius  coram  ipso 

tiones.    Omnem   pigritiam,    ncgligcntiam,  ac  custoditius  conversamur, 
dissolutionem,  iram,  impatientiam,  crapu-         Sint  igitur  oculi  nostri  semper  ad  Domi- 

lam,  elationem,  cuiii  ceteris  passionibus  num,et  omne  opus  Dei  quotidie  perfectius 

et  peccatis,  abjiciamus,  detestemur,  sup-  facere  enitamur.  Nullani  particulam  tem- 

/s.  ixvi,2.  peditemus,  quoniam  super  quietum  et  hu-  poris  infructuose  pertranseamus  ;  oculos, 

milem,  super  pauperculum  et  contritum,  linguam,  ventrem    cum    moderamine   re- 

ac  Dei  sermoncs  trementem,  moratur  ac  primamus,  et  omni  custodia  cor  nostrum 

conquiescit  Spiritus  Sanctus.  Cujus  quum  custodiamus.  Non  simus  immemores  prae- 

sit  munificentia,  opulentia,  beiiignitas  in-  tactarum  caritatis,  dignationis,  liberalitatis 

finita,  su»  abundantia  piclatis  vota  nostra  ct  bcneficentiae  Dei  ad   nos,  nec   ingrati 

exccdens  et  merita,  tanto  mentes  nostras  simus  eisdem;  sed  cum  Psalmista,  bcne- /^s.xxxmi 

gratiosius   visitabit,  copiosius   illustrabit,  B  dicamus  Dominum  in  omni  tempore,  sem- 

amorosius   inflammabit,  unget,  perficiet,  per   laus   ejus    in   ore    nostro.    Nec   ver- 

quanto  interim  ab  omni  carnali  affectione,  bis  tantum,  sed  et  veritate  et  opere  pro 

ab  omni  privato  amore,  ab  omni  negligen-  viribus    vicissitudinem    rependamus,    to- 

tia  et  torpore  purgaverimus  eas,  quanto  tum  quod  sumus,  habemus  et  possumus, 

etiam  avidioribus  adspirationibus  in  eum  summte  majestatis  cultui  jugiter  manci- 

movemur,   ejusque   gratiosum   adventum  pantes. 


SERMO   SEXTUS 

DE   ORATIONE  ET  DEVOTIONE  AD  CONTEMPLATIONEM  MYSTICAMQUE  THEOLOGIAM  PERTINENTE. 


IiV"  lectulo  meo  per  noctes  qucesivi  quem  C      Imo,   quum    sine    caritate   nulla  virtus 

diligit  anima  mea.  Cant.  iii,  1.  virtutisve  actio  mentem  creatam  Deo  ab- 

Oratio  et  contemplatio  sunt  duae  alge  ve-  solute   conjungat,    ipsa   caritatis    actualis 

loces  quibus  ad  Altissimum  fertur,  ascen-  dilectio  propriissime  ala  cordis  asseritur, 

dit  et  volat  anima   nostra.   Contemplatio  qua   ad    Deum    volare   censetur.    Dilectio 

tamen    est  ala  velocior   atque   nobilior  :  etcnim,  spiritualis  est  ignis  volans  in  al- 

oratione  etenim  qu»ritur  Deus, contempla-  tum,  et  caritas  tendit  sursum.  Nam  ubi  Matih.M, 

tione  invenitur;  orationc  ad  ipsum  ascen-  thesaurus,  ibi  et  cor;  et  ubi  amor,  ibi  et  -'• 

ditur,  contemplatione  ipse  apprehenditur.  oculus,  in  tantum  ut  anima  verius  esse 

Imo,  quum  Deum  sinceriter  contemplari,  dicatur  ubi  amat,  quam   ubi  animat.  Et 

/fom.ix,iG.  non  sit  volentis  neque  currentis,sed  donum  secundum  Augustinum,  quod  in  corpori- 

Dci  id  concedentis,oratio  ad  contemplatio-  bus  est  pondus,  hoc  in  spiritualibus  sub- 
nem  disponit,  et  oratione  contemplationis  D  stantiis  amor  :  nam  sicut  pondus  trahit 

gratia  obtinetur.  Deinccps,  quia  non  so-  corpora  ad  sua  loca,  sic  amor  mentem  ad 

lum  interiori  intuitione  atque  interna  ap-  sua  objecta,  id  est  ad  ea  quae  diligit.  Vide 

petitione,  sed  ct  piorum  operum  exsecu-  ergo  ad  quid  magis  trahatur  cor  tuum,  ad 

tione  et  divini  cultus  exercitatione  ad  bea-  quid  amplius  inclinetur,  ad  quid  fortius 

titudinis  scanditur  fontem,  ideo  et  dcvotio  afficialur,  quia  hoc  intensius  amare  pro- 

ala  cst  mentis,  qua  scandit  ad  Dcum,  psal-  baris.  Et  sicut  blada  in  liumo  relicta  pu- 

modia  quoque,  et  alia  quccvis  laudatio  Dei.  trescunl,  et  in  solario  posila  reservanlur  : 

T.  30.  5 


66 


DOMINICA   POST   ASCENSIONEM   DOMINI.   —  AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS 


sic  cor  tuum  terrenis  et  carnalibus  rebus 
(cogitando  et  appetendo)  inhferens  ac  iin- 
inorans, mox  putrescit,spiritualiterque  cor- 
rumpitur;  sed  in  ccelis  fixum,  ad  spiritua- 
lia  elevatum,  ad  Deum  erectum,  viget  et 
conservatur.  Hinc  loquitur  Augustinus  : 
Non  putrcscit  cor  tuum  si  levetur  ad 
Deum.  Frumentum  tuum  si  in  inferiori- 
bus  collocatuin  haberes,  illud  ne  putre- 
sceret  ad  superiora  levares.  Frumento  tuo 
aplum  quipris  locum,  et  in  terra  putresce- 
re  permittis  cor  tuum  ?  Frumentum  tuum 
levas  ad  superiora,  ct  mentem  tuam  leva 
ad  ccelestia  ac  divina.  Et  quomodo,  inquis, 
possum?  Qu8p  funes,  qua?  scala>,  quae  ma- 
chinse  requiruntur  ?  Affectus  tuus,  gradus 
est;  iter  tuum,  bona  voluntas  est.  Amando 
ascendis,  negligendo  descendis;  stans  in 
terra,  in  coelo  es,  si  diligis  Deum. 

Ecce  ex  his  colligere  possumus  alas  sex 
quibus  ad  summum  universorum  volatur, 
Deum  sublimem.  Prima  est  oratio;  secun- 
da,  devotio ;  tertia,  meditatio ;  quarta,  lau- 
datio ;  quinta,  contemplatio ;  sexta,  dile- 
ctio.  De  quibus  iutelligi  potest,quod  Isaias 
sex  alas  se  in  Seraphim  vidisse  fatetur  : 

/s.  VI,  2.  Seraphim  (inquicns)  stabant  super  illud; 
sex  alse  uni,  et  sex  alro  alteri.  Nunc  autem 
de  duabus  harum  alarum,  videlicet  oratio- 
ne  et  devotione,  prout  ad  contemplativam 
animam  ac  mysticam  spectant  theologiam, 

p.4iCcts.  dicendum  est. Superius  etenim  dictum  est, 
quemadmodum  juxta  spiritualis  profectus 
mensuram  compclil  personis  devotis  su- 
blimius  puriusque  orare.  Oratio  autem  est 
petitio  decentium  a  Deo.  Unusquisque  au- 
tem  a  Deo  pelere  debet  ea  quibus  amplius 
indiget  et  quorum  capacior  est,  et  qua; 
Deus  ab  ipso  magis  requirit,  atque  ad  qua? 
per  studium  spirituale  et  exercitia  virtuo- 
sa  uiagis  disposuit  semetipsum.  Constat 
autem  quod  religiosi  ad  perfectionem  ten- 
derc  obligentur;  et  qui  jain  viiililer  pio- 
fecerunt,  contemplandi^iue  graliam  sunt 
sortiti,  quotidie  iiihilo  minus  ad  altiora 
proficisci  debent  charismata,  exemplo  il- 

Phiiipp.M,  lius  magni  qui  prolestatur  :  Ego  me  non 
arbitror  apprehendisse;  unum  autem,  qu» 


13. 


A  quidem  retro  sunt  obliviscens,  in  anterio- 
ra  extendo  me  ipsum. 

Hinc  oratio  ad  contemplationem  perti- 
nens,  a  communium  oratione  in  duobus 
differre  videtur.  Primo,  quoniam  contem- 
plativi  tranquilliori  stabiliorique  mente 
orant,  ita  quod  exorando,  quasi  in  latitu- 
dine  cordis  cuin  Deo  deambulant,  et  aini- 
cabiliter  familiariterque  loquuntur  cum 
ipso,  atque  ipsius  bonitatem,  pietatem, 
excellentiam  speculantur  :  quod  vocatur 
contemplative  orare.  Ad  quod  requiritur 

B  tranquillitas  mentis.  Unde  quidam  senum 
dixerunt  :  Sicut  impossibile  est  ut  videat 
quis  in  aqua  turbida  faciem  suam,  sic  et 
anima,  nisi  purgata  fuerit  a  cogitationibus 
alienis,  contemplative  Deum  orare  non  po- 
test.  Ad  hanc  ergo  orationem  necessaria 
est  recollectio  mentis.  Secundo,  oratio  con- 
templativorum  ab  aliorum  differt  oratio- 
ne,  quoniam  contemplativi  perfectiora  et 
secretiora  gratiarum  charismata  petunt, 
Deum  orando  ut  mentes  eorum  ab  omni 
etiam  veniali  culpa  expurget  et  praeservet, 

C  insuper  eas  assidue  magis  ac  magis  illu- 
minet  et  accendat,  impleat,  roboret,  et  eas 
intimius  sibi  adstringat,  gratas  placitasque 
efficiat,  et  ita  se  ipsum  eis  benignissime 
applicet,  amorose  conjungat,  gratiose  in- 
fundat,  quatenus  ipsi  valeant  sibi  quotidie 
reverentialius  ac  perfectius  deservire,  om- 
ne  opus  Dei  diligentius  adiinplere,  ei  assi- 
due  plenius  complacere,  stabilius  adhse- 
rere,  propinquius  couniri.  Ad  hanc  itaque 
contemplativam  orationem  ascendere,  per- 
venire,  et  in  ea  proficere  ac  firmari  co- 

D  nemur. 

Praeterea  devotio  tripliciter  definitur.  Si- 
quidem  S.  Thomas  affirmat,  quod  devotio 
sit  promplitudo  voluntatis  ad  ea  quse  Dei 
sunt  exsequenda,  hoc  est  alacritas  adim- 
plendi  ea  qua;  ad  divinum  pertinent  cul- 
lum.  Hugo  autem  disserit,  qiiod  devotio 
sit  fervor  bon»  voluntatis,  quem  niens 
cohibere  non  valens,  certis  manifestat  in- 
diciis.  Alii  vero  :  Devotio,  inquiunt,  est 
teneritudo  cordis  qua  quis  de  facili  in  fle- 
tum  resolvitur.  Harum  definitionum  prima 


DOMINICA    POST   ASCENSIONEM    DOMINI.  —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS                 07 

dari  videtur  per  essentiam,  secunda  per  A  nis  Christi  et  eorum  qu»  ad  suam  spe- 

eausam,  tertia  per  effectum.  Devotio  nam-  ctant  humanitatem,  saepius  plus  ad  devo- 

que  essentialiter  est  promptitudo  prwta-  tionem    movemur,    quum   tamen   devotio 

cta,  et  ex   caritatis   fervore   causatur,  ot  principaliter  circa  Deitatem  consistat,  ex 

teneritudinem  cordis  ad  lacrimandum  pro-  cujus  consideratione  viri  perfecti  ad  de- 

ducit.  Devotio  ergo  essentialiter  est  prom-  votionem  praecipue  incitantur.  Deitas  nam- 

ptitudo  voluntatis  tradendi  se  ad  ea  quae  que  quum  sit  excellentise  infinitse,  boni- 

divinum    concernunt   obsequium.   Estque  tasque  prorsus  immensa,  incomparabiliter 

devotio  ista  latrise  actus  :  latria  namque  ad  sui  cultum  ac  venerationem  nos  debet 

est  virtus  Deo  cuUum  ca>rimoniamque  im-  inducere;  et  devotio  ex  Deitatis  contem- 

pendens.  plalione  ac  dilectione  concepla,  est  altior, 

Deus  vero  est  causa  exterior  devotionis,  dignior  atque  divinior. 
qua?  a  virtute  latriae  immediate  procedit,  B      Insuper, quum  caritas  devotionis  sit  cau- 

formaliter  et  elicitive.  Caritas  quoque  di-  sa,juxta  triplicem  caritatis  gradum,  triplex 

citur  causa  devotionis,  non  soium  iinpe-  est  gradus   devotionis.   Quo  enim    caritas 

rative  (juxta  quem  modum  causa  est  cu-  fuerit  ferventior,  eo  alacrior  ad  divinum 

juslibet  actus  virtuosi),  sed  etiam  speciali  cultum  promptitudo  ex  ea  causatur.  Illa 

propinquiorique  modo,  quia  ex  caritatis  ergo  devotio  dicitur  a  quibusdam  deside- 

affectu,  preedicta  promptitudo  ad  ea  quse  riosa,  qua  quis  cum  ingenti  aviditate  et 

Dei  sunt,  valde  de  propinquo  progreditur.  affectione  fertur  ad  divina ;  voluptuosa  ve- 

Porro   meditatio,   seu   contemplatio,    sive  ro,  quando  devotioni  conjuncta  est  dele- 

cognitio,   est   causa   devotionis,   tanquam  ctatio  ingens;  furiosa  autem,  quando  tam 

iter  ad  eam  et  directrix  ipsius.Quum  enim  vehemens  est,  et  tam  impetuose  erumpit, 

devotio  sit  voluntatis  actio,  necesse  est  ut  mentem   corpusque   concutit,   ut  reprimi 
ex  praevio  aliquo  intellectus  actu  procedat,  C  nequeat,  et  hominem  furioso  quodammo- 

quum  voluntas  ipsa  de  se  cseca  dicatur,  et  do  faciat  similem.  Quae  ad  viros  perfectos 

ejus  objectum  sit  bonum  intellectum,  id  et   contemplativos,   ac   mysticam   theolo- 

est  per  intellectivam  potentiam  apprehen-  giam,  potissimum    pertinere  videtur.  Ad 

sum,  seu  intellectualiter  cognitum.  quam  devotionem  sic  tendere  nos  oportet, 

Quocirca  sciendum,  quod  quum  cogni-  quomodo  ad  caritatis  perfectionem  tende- 

tio   seu   contemplatio   sit   causa   devotio-  re  obligamur. 

nis,  et  item   dilectio,  idcirco  quo  aliqua  Ad  hanc  ergo  devotionem  nos  demus, 

sunt  digniora  et  diviniora  seu  meliora,  eo,  prseparemus,  extendamus,  in   caritate   et 

quantum  in  se  est,  majorem  facere  pos-  dono   sapientiae   ac  divinorum   affectuosa 

sunt  devotionem,  et  eain  plus  excitare  ac  cognitione  proficiendo.  Ad  quam  etiam  do- 

inflammare.  Hinc  summee  Trinitatis  ac  ve-  minicae  passionis  meditatio,  et  ceterorum 
rae  Deitatis  contemplatio,  devotionem  ma-  D  Dei  beneficiorum  intenta  consideratio,muI- 

xime   potest   accendere   ex    sua    natura.  tum  disponit  :  ideo  ea  consideremus  assi- 

Verumtamen  ex   parte   nostri  frequenter  due,  atque  ad  Dei  amorem  purissimum  et 

contingil  oppositum,  quoniam  sensibilium  reverentialem  ac  cordialem  eadem  ordine- 

manuductione,  qua   ad  divina  elevemur,  mus  ac  referamus,   qui  est  super  omnia 

egeinus.  Idcirco  ex  consideratione  passio-  benedictus.  Amen. 


IN  DIE  SANCTO  PENTECOSTES 


21 


ENARRATIO  IN  EPISTOLAM 

DUM   COMPLERENTUR  DIES   PENTECOSTES,   ETC.  Act.  II,  1-11. 


APUD  Judseos,  in  veteri  Testamento,  fuit  A  in  quo  missus  est  Spiritus  Sanctus,  fuit 

paschalis  solennitas,  similiter  solen-  quartus  vel  tertius  dies  solennitatis  Pen- 
nitas  Pentecostes,  sicut  nunc  apud  Chri-      tecostes,  juxta  ritum  et  computum  Judeeo- 

stianos  :  verumtamen  non  eisdem  diebus,  rum,  quorum  et  paschalis  festivitas,  hane 

nec  causis  eisdem.  Siquidem  apud  Juda^os  preecedens,  coeperat  feria  quinta  de  vespe- 

paschalis   solennitas   coepit  vespere   feria  re.  Sed  juxta  ritum  et  computationem  Ec- 

quinta,    hina   quartadecima;   et   agebatur  clesia3,  et  prout  in   evangelica   lege  haec 

in  commemorationem  liberationis  filiorum  observatur  solennitas,  missus  est  Spiritus 

Israel  ab  .Egypto,  hoc  est  a  servitute  Pha-  Sanctus  prima  die  ipsius,  videlicet  quin- 

raonis  regis  .Egypti.  Deinde  quinquagesi-  quagesimo  die  a  Christi  resurrectione.  Por- 

mo  die  a  die  prgefata,  fuit  apud  Jud»os  ro   Pentecoste   dicitur   a   -jiivTe,  quod  est 

solennitas  Pentecostes,  in  commemoratio-  quinque,  et  xosT-q,  quod  est  decem,  quasi 
nem  dationis  ac  susceptionis  legis  antiquae  B  quinquies  decem,  quae   faciunt  quinqua- 

a  Deo  per  Moysen  in  monte  Sinai.  Porro,  ginta.  Erant  omnes  discipuli,  id  est  Apo- 

apud  Christianos  semper  die  domiuica  ce-  stoli  et  alii  multi  discipuli  Chv\%i\,  pariter 

lebratur  paschalis  solennitas,  in  comme-  in  eodem  loco,  videlicet  in  coenaculo,  in 

morationem,    in    honorem    resurrectionis  quo  Christus  cum  Apostolis  Coenam  fecit 

Domini  nostri  Jesu  Christi,  qui   per  su-  novissimam.  Quum  enim  Christus  in  die 

am  passionem  liberavit  genus  liumanum  a  ascensionis  appareret  discipulis  in  monte 

servilule  peccati,  a  jugo  diaboli,  a  pcena  Oliveti,  antequam  ascendit  in  co^lum,  dixit 

inferni,  ab   impedimento  ingressus  regni  eisdem  :  Sedete  in  civitate  quoadusque  in-   Luc.wty 

coelestis,  a  reatu  peccati  originalis.  Hinc  duamini  virtute  ex   alto;  et  ego  mittam  *^- 

Matth.  I,  angelus  dixit  ad  Joseph  :  Vocabis  nomen  promissum  Patris  mei  in  vos,  id  est  Spi- 

ejus  Jesum;  ipse  enim  salvum  faciet  po-  ritum  Sanctuin  procedentem  a  Patre,quem 
I)uhim  suum  a  peccatis  eorum.  Ouinqua-  C  et  Pater  per  m(^  vobis  promisit.  Quumque 

gesimo  quoque  die  a  solennitat(^  pascliali,  Chrislus  coram  discipulis  ascendisset,  re- 

agitur  solennitas  Pentecostes,  in  comme-  versi  sunt  Jerosolymam  cuni  gaudio  ma- 

morationem  missionis  Spiritus  Sancti,  et  gno,  et  praifatum  introierunt  cocnaculum. 

in   lionorem   Paracleti.  Itaque  ait  beatus  Erant  quoque  cum  eis  Virgo  gloriosa  et 

Lucas  evangelista  :  aliae  feininee   sancta)   quse  Christum  ante 

Dum  complerentur  dies PentecosteSfhoc  passionem   fuerunt  secut»,  juxta   illud   : 

est,  decurrerent  et  durarent,  quia  solen-  Quum  introissenl  in  cuuiaculum,  hi  om-  Act.i,\% 

nitas  illa  apud  Juda'Os  duravit  septem  die-  nes  erant  perseverantes  unanimiter  in  ora-  ''*• 

bus,  sicut  paschalis  solennitas.  Sicque  dies  lione  cuin  mulieribus,  et  Maria  matre  Je- 


IN   DIE   SANCTO   PENTECOSTES. 


ENARRATIO   IN  EPISTOLAM 


69 


su,  et  fratribus  ejus,  id  est  cognatis  :  quia  A 
non  solum  aliqui  ApostoIorum,sed  et  alio- 
rum  discipulorum  nonnulli  fuerant  con- 
sanguinei  Christi. 

Et  factus  est  repente  de  ccelo  so?ius, 
tanquam  aclvenientis  spiritus  vehementis, 
hoc  est  instar  venti  impetuosi  et  grandis 
tonitrui,  ita  quod  sonus  ille  fuit  magnus 
fragor  similis  sono  validi  venti  sive  toni- 
triii.  Vel  sic,  «  factus  est  repente  de  coclo 
sonus,  tanquam  advenientis  Spiritus  vehe- 
mentis  »,  id  est  talis  sonus  qualem  decuit 
esse  sonum  iihim  qui  majestatem  Spiri-  B 
tus  Sancti  advenientis  et  velocitatem  sufe 
operationis  declaravit  atque  signavit.  Si- 
quidem  per  ea  quse  foris  fiebant,  invisibi- 
lis  Spiritus  Sancti  majestas,  virtus  et  actio 
significabantur.  Juxta  hunc  modum  Eze- 

Kzech.  I,  chiel  propheta  loquitur :  Audiebam  sonum, 
quasi  sonum  aquarum  multarum,  quasi 
vocem  sublimis  Dei.Deinceps  Spiritus  San- 
ctus  dicitur  Spiritus  vehemens,  id  est  in 
operatione  maxime  velox,  et  mentem  val- 
de  accendens,  concutiens  et  immutans ; 
vel,  «  vehemens  »,  hoc  est  vae  demens,  C 
quia  in  preesenti  aufert  v»  culpee,  et  libe- 
rat  a  va3  infernalis  miserise.  Quod  vero 
dictum  est  «  de  ccelo  »,  intelligi  potest  du- 
pliciter  :  primo,  quoniam  sonus  ille  fie- 
bat  virtute  coelesti  et  miraculose,  utpote 
ministerio  angeli ;  secundo,  quia  fiebat  in 
coclo  aerio,  hoc  est  in  aere.  Unde  et  aves 
in  aere  volitantes,  aves  cceli  vocantur.  Fie- 
bat  enim  in  aere,  circa  coenaculum  istud. 
Ad  hoc  quoque  fiebat  sonus  ille  tam  ve- 
hcmens,  ut  per  eum  corda  discipulorum 
ad  revcrentiaU'm  Dei  concutcrentur  timo-  D 
rem,  sicque  profundiori  humiliatione  dis- 
ponerentur  ad  Spiritus  Sancti  infusionem. 
Et  rcjjlevit  sonus  ille  lotam  domum  ubi 
ernnt  sedentes,  hoc  est  in  qua  manebant. 
?]t  apparucrunf  itfis,\<l  est  Apostolis  ac 
ceteris  eis  adjunctis((jui  omnes  simul  erant 

Act.  I,  lo.  circiter  centum  viginti,secundum  illud :  Erat 
autem  turba  hominum  simul  fere  cenlum 
\]'^\nl\),dispertit(^  lingua?  tanguam  ignis, 
hoc  est  ignea^  rmgu<T  diversimode  inter  se 
divisae,  seditque  supra  singulos  eorum,  id 


est,  Spiritus  Sanctus  in  linguis  istis  appa- 
rens,  super  unumqucmque  discipulorum 
quievit.  Per  quod  designavit  quod  corda 
eorum  gratiosissime  adimplevit.  Sic  et  su- 
per  Christum  in  baptismo  in  forma  colum-  ^fatth.m, 
bffi  descendit  et  mansit.  Postremo  duplex  **'' 
est  missio  Spiritus  Sancti  :  una  spiritualis 
et  invisibilis,  qua  absque  sensibili  signo 
infunditur  mentibus;  alia  visibilis,  dum 
datur  in  signo  sensibili,  ad  innuendum 
quod  earum  rerum  in  quarum  forma  ap- 
paret,  proprietates  et  actus  spiritualiter 
operatur  in  cordibus  quibus  praestatur. 
Hinc  nunc  in  igneis  linguis  apparuit,  hoc 
est  in  igne  et  linguis  :  ita  quod  ignis 
habuit  speciem  linguse,  et  linguae  vide- 
bantur  ignea),  sic  quod  «quivalenter  fuit 
duplex  signum  sensibile.In  linguarum  ita- 
que  specie  apparebat,  ad  innuendum  quod 
omnium  linguarum  notitiam,  facultatem 
et  usum  eis  infudit;  secundo,  quia  cun- 
ctis  gentibus  erant  prsedicaturi;tertio,  quo- 
niam  linguis  praedicantium  gratia  Spiritus 
Sancti  prsecipue  necessaria  est.  Hee  quoque 
linguae  ignese  erant,  ad  designandum  quod 
verba  ferventia  proferre  et  igneam  legem 
docere  deberent.  Siquidem  lex  evangelica 
recte  lex  ignea  nuncupatur,  quum  sit  lex 
amoris,  de  quo  ait  Salvator  :  Ignem  veni  zhc.  xii,io. 
mittere  in  terram.  De  qua  lege  scriptum 
est  in  Deuteronomio  :  In  dextera  Dei  ignea  neui.xwiu, 
Icx.  Item,  quod  intus  igne  divini  succen-  -• 
derentur  amoris.  Itaque  Deus  per  hoc  quod 
foris  exhibuit,  ostendit  quod  intus  gessit  : 
qui  enim  discipulos  carilate  succensos,  et 
verbo  atque  sapientia  eriiditos,  intus  con- 
stiluil,  foris  igneas  linguas  monstravit. 

Insuper,  convenienter  quinquagesimo 
die  a  Pasclia,  sic  datus  est  Spiritus  San- 
ctus.  Primo,  ad  declarandam  veleris  ac 
evangelica;  consonantiam  legis.  Nain  ve- 
tus  lex  quinquagesimo  die  a  Pascha  .Tudffi- 
orum  coliata  est  :  sic  et  Spirifus  Sanctus, 
per  quem  evangelica  lex  in  discipulorum 
cordibus  est  firmata,  quinquagesimo  die 
a  Pascha  credentibus  est  infusus.  Secun- 
do,  quoniam  quiiKpiagesimus  numerus  re- 
missionem  et  quietem  designat  :  iiiuie  in 


70  '  IN   DIE   SANCTO  PENTECOSTES.   —   ENARRATIO   IN   EPISTOLAM 

lege  veteri  annus  quinquagesimus  dictus  A  pientiae,  sermo  scientise.  In  tanta  quoque 

est  jubila3us,    id   est  annus   remissionis.  plenitudine  Spiritum  Sanctum  quoad  do- 

Quum  ergo  Spiritus  Sanctus   peccata  di-  na  gratum    facientis   grati»  susceperunt, 

mittat,    veramque   tribuat   pacem,    et   ad  quod   confirmati   fuerunt   in   gratia,   nec 

aeternam  perducat  quietem,  quinquagesi-  postea  peccaverunt  mortaliter. 

mo  die  datus  est  congruenter.  Ad  litteram  Et  coeperunt  loqui  variis  linguis,  hoc 

quoque,  Apostoli  infra  hos  decem  dies  ab  est  diversis   uti  loquelis,  prout  Spiritus 

Ascensione  convenienter  se  valebant  dis-  Sanctus  dabat  cloqui  illis.  Omnium  enim 

ponere  ad  tam  copiosissimam   susceptio-  gentium  idiomata   proferre  et  intelligere 

nem  Spiritus  Sancti.   Quo  etiam  numero  potuerunt  :  imo,  quod  mirabilius  est,  se- 

mystice   designatur,  quod   per   observan-  cundum  Glossam  et  expositores  commu- 

tiam  decem  pra3ceptorura,  ad  incrementa  niter,  uno  eorum  aliquam  proferente  lo- 

donorum  Spiritus  Sancti  pertingitur.  B  quelam,  omnes  qui  aderant,  quantumlibet 

Prffterea,  quia  in   textu  habetur,  «  ap-  idiomatum  consisterent  diversorum,loque- 

paruerunt    illis    » ,    quidam    opinati    suut  lam  illam  tanquam  proprium  idioma  au- 

quod  apparitio  illa  imaginaria  fuit.  Ilinc  dierunt  ac  intellexerunt,divina  id  operante 

secundo  de  Trinitate  asserit  Augustinus,  potentia. 

quod    littera   ha3C   queestionem   habet   an  Erant  autem  in  Jerusalem  hahitantes 

igneae  linguge   corporaliter  visa?  sint  eis,  Judan,  viri  religiosi,  hoc  est  devoti.  Re- 

an  imaginarie  tanlum.  Tenendum  tamen  ligio  namque   uno    modo  est  idem   quod 

est  absolute,  et  communiter  sic  tenetur,  latria,  quae  est  virtus  Deo  cultum  cserimo- 

quod  vere  ab  extra  realiter  apparebant,  niamque  impendens.  Qualiter  autem  reli- 

sicut  columba  super  Christum.  gio  pluribus  modis  sumatur,  et  quomodo 

Et  repleti  sunt  07nnes  Spiritu  Sancto.  dupliciter  religiosi  dicantur,in  expositione 

Quemadmodum  enim  domus  in  qua  sede-  C  epistolae  praecedentis  dominicae  dictum  est.  |,  ^oDeis. 

bant  repleta  fuit  sono  et  igneis  linguis,  ita  Ex  omni  natione  qute  sub  ccelo  est.  IIoc 

et  corda  eorum  illustratione,  inflammati-  per  hyperbolen  dictum  est,  quia  non  ab- 

one  variisque  charismatibus  Spiritus  San-  solute  ex  omnibus  mundi  provinciis,  sed 

cti.   Et   utique   ante   hanc   horam,  habu-  ex  multis  et  valde  diversis  quidam  Juda>i 

erunt  gratiam    Spiritus   Sancti,  etiam    in  ad  Jerusalem  confluxerunt,  et  ex  devotio- 

abundantia  quadam,prffisertim  quum  Chri-  ne  ibi  manserunt,  tanquam  in  urbe  prae- 

stus  per  insufflationem  eis  Spiritum  San-  cipua  cultus  divini,  in  qua  templum  ex- 

ctum   infudit;  sed  nunc  in   pra^excellenti  stitit ;  qui  erant  ex  eorum  posteritate  quos 

plenitudine  Spiritum  Sanctum  adepti  sunt.  Assyrii  et  Chaldeoi  ac  Graeci  per  diversa 

Sunt  autem    plures  gradus  quibus  electi  vendiderant  atque  disperserant  loca.  Unde 

Dei  Spiritu  Sancto  pleni  sunt,  seu  repleti  in  libro  Esther  refertur,quemadmodum  in   Esiherm, 

dicuntur;  nec  Apostoli   sic  modo  repleti  D  diversis  Assueri  regis  provinciis  plurimi  *■ 

Spiritu  Sancto   fuerunt,  quin  ab  hac  die  morabantur  Judaei ;  et  quamvis  a  Cyro  re- 

usque  ad  finem  vila.»  suae,  in  donis  et  gra-  gc  Persarum  habuerunl  redtiundi  licenli- 

tia   Spiritus   Sancti   omni   die   eminenter  am,  multi  tamen  non  redierunt. 

profecerinl.  Insuper,  repleti  Spiritu  Sancto  I^acta  autcm  hac  voce,\\oc  est,locutione 

jam  describuntur,  non  solum  quantum  ad  Apostolorum   tam    mirabiliter   resonante, 

dona  gratiic  gratum   facienlis,  sed  etiain  quando  cffiperunt  loqui  variis  linguis,  co/?- 

quoad  doua   gratijc   gratis   dat;r,  quic  ad  vcnit  nivllitudo,  hoc  est,  plurimi  Juda>o- 

aliorum  ulililalem  praestantur.  Jam  enim  rum  accurrebant.  Quidam  vero  [)er  vocem 

data  sunt  eis   gratia   miraculorum  magis  hanc  factam,  intelligunt  sonum  praofatum, 

quam  ante,  et  spiritus  prophetiae,  donum  tanquam  advenientis  spiritus  vehementis  : 

linguarum,  discretio  spirituum,  sermo  sa-  quem  (licuut  ab  habitaloribus  Jerusalem 


IN  DIE   SANCTO   PENTECOSTES.   —   SERMO   PRIMUS  71 

circa  templum   fuisse   auditum  ;  propter  A  iEgyptum,  et  protenditur  usque  in  Cyre- 

quod  mox   illuc  concurrerunt.  Et  mente  nen.  Et  advence  Romani,  qui  de  Italia  ad 

confusa  est,  hoc  est  plurimum  admirata  Jerusalem  venerant.  Judan  quoque  natura, 

ac   conturbata,  quoniam   audicbat  unus-  e^  prose/y^i.  Sicut  in  novo  Testamento  vo- 

quisque   Jingua   sua   illos   loquentes.    Ex  cantur   neophyti,    qui    de    infidelitate   ad 

quo  elicitur,  quod  singuli  unam  cujusli-  evangelicam  legem  de  novo  conversi  sunt; 

bet  Apostolorum  loquelam  intellexerunt  :  ita  in  veteri  Testamento  dicebantur  prose- 

quod  fuit  magnum  et  inauditum  miracu-  lyti,  qui  de  gentilitate  ad  legem  converte- 

lum,  omnes  illos  in  stuporem  convertens,  bantur  Mosaicam.  Cretes et  Arabes,hoc  est 

quemadmodum  subditur  :  de  Creta  et  Arabia.  Arabia  vero  plurimas 

Stupcbant  autem  omncs.  Stupor  ex  in-  habet  gentes,  videlicet  Moabitas,  Ammoni- 

genti  admiratione  causatur.^^  mirabantur,  tas, Idumaeos  et  Sarracenos,  pluresque  alias. 
ad  invicem  dicentes :  Nonne  ecce  isti  omnes '^      Audivimus  eos  loquentes   nostris   lin- 

quiloquuntur,T^\\ia. X^o?,io\\, Galiloiisunt?  guis,  secundum  modum  pra?tactum,  ma- 

Et  quomodo  nos  audivimus  unusquiscjue  gnalia  Dei,  videlicet  Christi  resurrectio- 

linguam  nostram,  in  qua  nati  sumus  ?  nem,  ascensionem,  Paracleti  missionem,  et 

videlicet  :  Parthi,  et  Medi,  et  Elamita^,  quomodo  Deus  per  Christi  passionem  mun- 

ex  regione  nomine  Elam,  et  qui  habifant  dum  redemit.  Praeterea,  uno  Apostolorum 

Mesopotamiam,  Judceam.  Judsea  hic  sumi-  loquente,  atque  tacentibus  ceteris,  unus  il- 

tur  pro  terra  duarum  tribuum,  scilicet  Ju-  le  non  nisi  unius  idiomatis  simul  protulit 

da  et  Benjamin,  ad  distinctionem  (ut  ail  verba;  singulis  tamen  videbatur  quod  suae 

Beda)   Samarige,    Galilaea?,    Decapoleos   et  loquelae   verba   proferret  :   et  virtualiter, 

aliarum    in    eadem    provincia    regionum.  non    formaliter   ita   fuit,  sicut  et  manna 

Quae  omnes  licet  una  loquerentur  lingua  cunctorum    ciborum    saporem    continuit, 

Hebra?a,  tamen  in  loquendo  aliqualiter  dif-  C  juxta  illud  libri  Sapientiae  :  Panem  de  coe-    Sap.  xvi, 

ferebant,  sicut  et  modo  diversi  Teutonici.  lo  prsestitisti  eis,  Domine,  omne  delecta-  ^**--^" 

Hinc  Petro  in  passione  Christi  objectum  mentum  in  se  habentem,  et  omnis  saporis 

Marc.ws.Q^i  ^\xo(^h\QV\i^dX\\^.w%.Et  Cappadociam,  suavitatem  ;  deserviens  enim  uniuscujus- 

Pontumet  Asiam,  Plirygiam  et  Pamphii-  que  voluntati,  ad  quod  quisque  volebat, 

^/am.  Asia?  minoris  provinciae  fuerunt  Phry-  convertebatur.  Hoc  tamen  in  bonis  Isra- 

gia  et  Pamphylia,  Cilicia,  Lycaonia,  et  aliae  elitis  contigisse  dumtaxat  aliqui  dicunt  : 

multae.  ^Egyptum,  et  partes  Libyce  quce  nam  mali  dixerunt,  Anima  nostra  nauseat  .Vi(/h.xxi,5. 

e,%t  circa  Cyrenen.  Libya  regio  est  circa  super  cibo  isto  levissimo. 


70. 


SERMO    PRIMUS 

QUOMOnO    SPIRITUS    SANCTUS    PERHIRUIT   APOSTOLIS    ET   ELECTIS   TESTIMONIUM    DE   CHRISTO, 

ET   DE   CAUTELIS    SEKVANDIS    IN   LOQUENDO. 


REPLETI  sunt  omnes  Spiritu  Sancto.  D  riosissime  adimplevit. Tunc  enim  promisit 
Act.  II,  4.  eis  Spiritum  Sanctum,  et  inter  cetera  di- 

Quemadmodum    Dominus   noster  Jcsus      xit  :  Quum  vcnerit  Paracletus,  quem  ego  /«<»»». xv, 
Chiislus  in  seniione  suo  post  Camam  pra>-      mittam  vobis  a  Palre,  Spiritiim  veritatis,  -''• 
dixit  Apostolis,  ila  hoc  die  copiose  ac  glo-      ille  lestimonium    perhibebil   de   ine.   Hoc 


72 


IN   DIE   SANCTO   PENTECOSTES. 


SERMO   PRIMUS 


itaqiie  Christus  Filius  Dei  hoc  die  adim-  A  ad  interrogationem  ancillse  negaverat  Chri- 


25. 


plevit.  Nam  mane.  utpote  tertia  hora  diei 
(eo  modo  computandi  quo  Christus  dicitur 
A/nrc.xv,  hora  tertia  a  Pilato  prcTside  judicatus),dum 
bcatissimi  Apostoli,  et  qui  cum  eis  erant, 
oralionibus  et  meditationibus  sanctis  de- 
votissime  erant  intenti,  repente  factus  est 
sonus  magnus  quasi  tonitruum  circa  do- 
mum  in  qua  consederunt,  et  descendit  su- 
per  eos  Spiritus  Sanctus,implevitque  corda 
eorum  multiplici  gratia,  omnium  lingua- 
rurn  notitia  et  tolius  sacree  Scripturse  intel- 


stum,  jam  prse  ceteris  universis  coram 
universo  populo  preedicavit  eumdem,  nec 
propter  pontificum  prohibitionem  nec  pro- 
pter  flagellationem  cessavit.  Tam  miracu- 
losa  ergo  et  gratiosa  operatio  Spiritus  San- 
cti,fuit  testimonium  prseclarissimum  quod 
Jesus  sit  verus  Christus  et  Filius  Dei. 

Secundo,  Spiritus  Sanctus  perhibuit  te- 
stimonium  Jesu  Christo,  per  Apostolorum 
ora  tam  miraculose  loquendo,  quod  uno 
Apostolo  unum  idioma  loquente,  universi 


ligentia,sanct8e  quoque  caritatis  admirando  B  qui  aderant,  diversarum  valde  exsistentes 


fervore,  et  maxima  mentis  constantia  :  ita 
quod  ipsi  beati  Apostoli  ceterique  discipu- 
li,  qui  usque  ad  tempus  illud  formidabant 
Jud.TOs  nec  Christum  publice  confiteri  au- 
debant,  subito  excellentissime  illuminati, 
ardentissime  inflammati,invictissime  con- 
fortati,  velut  examen  apum  eruperunt  de 
illo  in  quo  sedebant  ccenaculo,  et  ingressi 
sunt  templum  ;  atque  ibidem,  in  omnium 
prwsentia  Juda^orum,  videlicet  multorum 
sacerdotum,   Scribarnm,  Pharisseorum   et 


Imguarum,  illud  intellexerunt,  et  quasi 
proprium  idioma  unicuique  sonuit  illud  : 
cujus  similitudo  pra^cessit  in  manna,quod 
licet  in  sua  natura  non  habuerit  nisi  unum 
saporem,  tamen  unicuique  filiorum  Israel  sai,.wi,ii. 
fideli  et  bono  sapuit  ut  volebat. 

Tertio,  per  hoc  quod  ex  illuminatione 
ejus,  Apostoli  verba  Prophetarum  abun- 
dantissime  allegaverunt  de  Christo,  pro- 
bando  ex  illis  quod  Jesus  slt  rex  Messias, 
prout  infra  in   speciali  dicetur  sermone. 


seniorum,   ac   vulgi,  Christum   coeperunt  C      Quarto,  prsedicationem  Apostolorum  per 


absque  omni  formidine  pra^dicare,  prote- 
stando  et  per  Scripturas  sacras  probando, 
quod  ipse  Dominus  Jesus  Nazarenus  sit 
verus  Christus,  rex  Israel  et  Messias  in 
lege  promissus,  Salvator  mundi  ac  Filius 
Dei.  Tunc  itaquc  Spiritus  Sanctus  perhi- 
buit  testimonium  de  Christo  per  os  Apo- 
stolorum. 

Multipliciter  autem  pcrhibuit  testimo- 
nium  Cliristo.  Primo,  per  hoc  quod  Chri- 
sti    promissionem   de   sua   missione   tain 


multa  miracula  confirmando.  Nempe  ex 
hoc  die  coeperunt  Apostoli  solito  valde 
abundantius  in  nomine  Christi  miracula 
operari  ;  nec  solum  Apostoli,  sed  ceteri 
quoque  discipuli,  quia  de  S.  Stephano 
B.  Lucas  testatur,  quod  faciebat  signa  et  .icrvi,  s. 
prodigia  magna  in  populo.  Omnes  namque 
iufirmos  qui  prwsentabantur  Apostolis, 
protinus  gloriosi  curaverunt  Apostoli  :  ita 
quod  civitates  circa  Jerusalem  situat»  con- 
currebant,  et  »gros  quamplurimos  secum 


gratiose  ac    miraculose   implevit,   utpote,  D  in  Jerusalem  ad  Apostolos  deportaverunt ; 


per  hoc  quod  ipsis  Apostolis  et  congrega- 
tis  cum  eis,  simplicibus  el  idiotis,  ropentc 
sapieuliam  tanlam  infudil,  tam  ardeutis- 
simam  caritatem  Dei  et  proximi  contulit, 
tantam  animi  fortitudinein  indidit,omnium 
linguarum  nolitiam  et  usum  concessit :  ila 
quod  sancti  Apostoli,  qui  a  Christo  adhuc 
vivcnte  et  capto  fugerunt,  jam  cum  post 
suam  crucifixionem  tam  impertcrrile  ac 


sanabanturque  omnes,  in  tantum  quod 
etiam  infidelcs  Juda^i  eraul  valde  p(>rtcrri- 
ti,nec  audebant  se  admiscere  credentibus. 
Ilinc  in  Actibus  asserit  B.  Lucas  :  Fiebat ///«/. n,  ix. 
autem  omni  animee  timor;  multa  quoque 
prodigia  et  signa  per  Apostolos  fiebant  in 
Jerusalem,  et  metus  erat  magnus  in  uni- 
versis.  Ceterorum  etiam  nnllus  audebat  se  loui.  v,  13. 
conjungere  illis;  sed  beatificabal  eos  po- 


constanlissime  prfcdicaverunt;  et  sacratis-      pulus.  Ista  revera  fuerunt  mirabilia  magna 
simus  princeps  Apostolorum  Petrus,  qui      nimis  et  mirabilissima  valde,atque  mutatio 


Ps.  LXXVl, 

M. 


IN   DIE   SANCTO   PENTECOSTES. 


SERMO   PRIMUS 


73 


dexterse  Excelsi.  Tantus  etenim  gratise  ful- 
gor,  tantus  potestatis  vigor,  tamque  Omni- 
potentis  magnifica  operatio  in  Apostolis 
ceterisque  discipulis  resplenduerunt,  quod 
adversarii  veritatis  formidare  coacti  sunt, 
praesertim  propter  tam  magna  et  innume- 
rabilia  quce  videbant  omni  die  miracula. 
Quinto,  Spiritus  Sanctus  testimoninm 
perhibuit  Christo,  per  hoc  quod  tot  millia 
JudsDorum  convertit  ad  eum.  Judsei  nam- 
que,  qui  paulo  ante  blasphemaverunt  cru- 
cifixeruntque  Christnm,  nec  in  eum  cre- 
dere  voluerunt,  cujus  miracula  quotidie 
perceperunt  seu  conspexerunt,  a  quo  et 
mortuos  noverant  suscitatos  ;  die  isto  et 
deinceps,  visis  tot  mirabilibus,  et  ex  pra3- 
dicatione  beatissimi  principis  Apostolorum 

Af^ii,  :t7.  perterriti,  compuncti  sunt  corde,  et  eum 
adorare  coeperunt,  quem  (ut  dixi)  ante 
perpaucos  dies  blasphemare  ac  crucifige- 
re  ausi  fuerunt.  His  itaque  modis  perhi- 
buit  Spiritus  Sanctus  hoc  die  testimonium 
Domino  Jesu  Christo. 

Praeterea,  circa  textum  hodiernse  episto- 
la?  advertendum,  quod  a  principio  creatio- 
nis  primorum  parentum,  videlicet  Adee  et 
Evse,  usque  ad  diluvium,  imo  et  post  hoc 
usque  ad  aedificationem  turris  Babyloni- 
cse,  fuit  unum  omnium  hominum  idioma, 
utpote  lingua  Hebra?a,cujus  notitiam  Deus 
primis  parentibus  a  principio  creationis 
eorum  infudit;  et  lingua  hac  utebantur  in 
paradiso,  deinde  et  extra  paradisum,  om- 
nesque  posteri  eorum  boni  et  mali.  Hinc 
lingua  Hebra?a  est  prima  ac  nobilissima 
lingua.  Signum  quoque  quod  omnium  erat 
una  loquela, et  quod  h.rc  ipsa  fuit  Hebra?a, 
hoc  est  quod  omnium  hominum  nomina 
quae  ponuntur  in  Gcnesi,  usque  ad  de- 
scriptionem  construclionis  turris  Babel, 
exstant  Hebrjpa.  Quumque  post  diluvium 
cffipissent  homines  mulliplicari,  convene- 

r;en.  XI,  4- runt,  concordilerque  dixerunt  :  Venite,  et 
conslruainus  turrim  cujus  altitudo  per- 
tingat  usquc  ad  coelos;  et  celebremus  no- 
men  nostrum  antequam  ab  invicem  di- 
vidamur  in  universa  terra.  Quum  ergo 
ccepissent  hoc  agere,  confudit  Deus  loque- 


9. 


A  lam  eorum,  ita  quod  diversi  diversis  uti 
et  loqui  coeperunt  :  propter  quod  unus 
alium  non  intellexit.  Sicque  sdificare  ces- 
sabant,  et  divisi  sunt  ab  invicem  per  uni- 
versam  terram,  sicut  in  Genesi  plenius 
scribitur.  Itaque,  sicut  propter  superbiam 
et  rebellionem  filiorum  Adge  divis»  sunt 
lingu»,  ita  per  humilitatem  et  obedien- 
tiam  discipulorum  Christi,  operante  Spi- 
ritu  Sancto,  unita?  sunt  :  primo,  per  hoc 
quod  in  quolibet  Apostolorum  fuit  om- 
nium    linguarum    notitia  et  facultas;  se- 

B  cundo,  per  hoc  quod  omnium  linguarum 
nationes  ac  gentes  in  Christo  per  fidem 
et    caritatem    sunt   adunata?,   juxta    illud 
Danielis  :  Omnes  populi,  tribus  et  lingua*  />a«.vii,i4. 
servient  ei. 

Insuper,  sicut  Apostoli  Spiritum  San- 
ctum  acceperunt  dum  simul  sederunt,  et 
jejuniis  atque  orationibus  inhseserunt;  ita 
si  nos  desideramus  Spiritu  Sancto  impleri, 
oportet  nos  pariter  esse,  hoc  est  in  Eccle- 
sia  Dei  per  caritatem  conjungi,  et  in  pace 
pectoris  repausari,  omni  dissensione,  lite, 

C  aversione,  perturbatione  exclusis,  quate- 
nus,  juxta  Apostolum,  unanimes,  uno  ore  /?om.xv, e. 
Deum  honorificemus.  Idcirco  oportet  nos 
caritative,  mansuete  et  patienter  ad  invi- 
cem  conversari  in  vera  ac  stabili  humili- 
tate,  quoniam  Deus  superbis  resistit,  hu- y„foft.iv,6. 
milibus  autem  dat  gratiam.  Et  apud  Isaiam 
loquitur  Deus  :  Ad  quem  respiciam,  nisi   Is.lwi,!. 
ad  pauperculum,  et  contritum  spiritu,  et 
trementem  sermones  meos  ?  Ubi  alia  ha- 
bet   translatio    :    Super   quem   requiescet 
spiritus  meus,  nisi  super  quietum  et  hu- 

D  milem  ? 

Postremo,  per  hoc  quod  ait  Scriptura, 
quod  Apostoli  coeperunt  loqui  prout  Spi- 
ritus  Sanctus  dabat  eloqui  illis,  docemur 
et  nos  qualiter  habere  debemus  nos  in  lo- 
quendo.  In  quo  sunt  quinque  attendenda. 
Pi'imo  considerare  debemus  quid  loqui- 
mur,  ut  scilicet  non  nisi  utilia  et  anlifica- 
toria  verba  loquamur. Secundo  consideraie 
debemus  ubi  loquendum  sit,  quia  non  est 
in  ecclesia  fabulandum,  nec  quilibet  locus 
aptus  est  ad  loquendum ;  inter  sapientio- 


74                              IN  DIE   SANCTO   PENTECOSTES.  —   ENARRATIO   IN  EVANGELIUM 

res  quoque,  majores  ae  seniores  aut  nihil  A  vel   quem   a?dificare   aut  adjuvare  possi- 

aut  parcius  est  loquendum.  Tertio,  quando  mus.  Quinto,  qualiter  sit  loquendum,  vi- 

Eccie.wj.  loquendum  sit,  quia  ut  Salomon  docet,  Est  delicet  humiliter  ac  modeste,  et  non  nimis 

tempus  loquendi,  et  tempus  tacendi.  Tem-  prolixe,  quia  ut  Salomon  ait,  Stultus  verba  Eccie.xM. 

pus  loqueiidi  est  dum  rationabilis  causa  multiplicat.  In  hac  ergo  sanctissima  solen- 

exigit   loqui,  videlicet   propter  propriam  nitate  simus  specialiter  devoti  ac  custoditi 

aut  proximorum  utilitatem,  vel  ad  Uei  ho-  in  omnibus,  ne  Spiritum  Sanctum  offen- 

norem.  Quarto,  cui  loquendum  sit,  utpote  damus,  sed  in  ejus  gratia  crescamus  quo- 

ei  a  quo  possimus  {edificari  seu  adjuvari,  tidie  et  proficiamus. 


11 


ENARRATIO  IN  EVANGELIUM 

SI   QUIS    DILIGIT   ME,   SERMONEM   MEUM   SERVABIT,   ETG.  Joanu.  XIV,  23-31. 


EVANGELIUM   prsesentis   diei  in  san-  B  se  ipsos,  secundum  Thomam  et  Scotum, 

ctissima  solennitate  hac  congruentis-  imo  secundum  Augustinum,dicentem  quod 

sime  legitur,  quia  quod  Christus  in  sermo-  intellectualis  creatura  naturali  dilectione 

ne  post  Coenam  de  Spiritus  Sancti  missione  Deum  plus  diligit  quam  se  ipsam  (aliter 

et  operatione  promisit,  atque  hodierno  die  aliquid  pure  naturale  esset  inordinatum, 

coinplevil,  in  evangelio   isto  describitur.  quum  tamen   peccatum   non   sit  nisi  re- 

Ait  ergo  Salvator  discipulis  suis,puta  Apo-  cessus  ab  eo  quod  est  secundum  naturain, 

stoIis,quibus  in  sermone  post  Coenam  ha?c  vel  etiam  recessus  ab  ordine,  secundum 

dixit  :  divinum  Dionysium).  Omni  ergo  cum  di- 

Si  quis  diligit  me  dilectione  superna-  ligentia  divina  sunt  observanda  pra^cepta, 

turali,  gratuita  et  infusa,  quae  est  theolo-  juxta  illud  Proverbiorum  :  Serva  mandata  Prov.vn:!. 

gica  virlus,  sermonem  meiim  servahit,  hoc  et  legem  quasi  pupillam  oculi  tui.  Hinc, 

est,  evangelicam  doctrinam  inemoriter  re-  C  teste  Gregorio,signum  dilectionis  est  exhi- 

tinebit,  preeceptis  rneis  obediet,  testimo-  bitio  operis.  Et  S.  Joannes  apostolus  ait  : 

niis  meis  credet.  Qui  enim  sincere  diligit  Non  diligamus  verbo  neque   lingua,   sed  1/0«»». m, 

alium,  voluntatem  suam  coiiformat  ratio-  opere  et  veritate.  '*■ 

nabili  voluntati  ejiis  quein  (IiIigit,quoniain  Et  Pater  meus  diliget  ewn.  Qui  enim 

amicorum  est  idem  vclle  et  nolle,  secun-  diligit  unam  divinam  et  increatam  Perso- 

dum  Philosophiim   :   idcirco   qui  vere  et  nam,  diligit  totain  superbeatissimam  Tri- 

spirilualiler  diligil  Christum,approbat  qua;  nitalem,  et   qui   ab   una   divina   Persona 

approbat  ('hristiis,  odit  qua;  reprobat  ille,  amatur,  a  tribus  diligitur.  Imo  sicut  nos 

facit  quod  Christo  placet,  vitat  qiiod  dis-  una  et  eadem  dilectione  diligimus  Trini- 

Ps. r.xviii,  plieet  illi,  sicut  dicit  Psalmista  :  In  corde  tatein,  ita  a  singulis  divinis  Personis  ea- 

meo  abscondi  eloquia  tua,  ut  non  peccein  dem  carilate  amamur  :  nam,  iit  ail  Psal- 
tihi.  Verumtamen  naturali  dilectione  po- D  mista,  Dominus  diligit  justos  ;  atque,  ut /'s.cxlv,». 

test  quis  Deum  diligere,  nec  tamen  ejus  Aristoteles  loquitiir,  vir  contemplativus  et 

prcpcepta  implere:  nam  niulti  iniqui  ac  re-  virtuosus,est  amantissimus  Deo.Hanc  eam- 

probi,  imo  et  infideles  sic  diligiint  Deiim;  dem  scntentiam  Christus  paulo  ante  ha;c 

angeli  qiioqiie  a[)Oslata>  ante  suam  ruiiiam  verba  expressil,  dicendo  :  Qui  habet  inan-  joann.xw, 

dilexerunt  taliter  Deum,  etiam  plus  quam  data  mea  et  facit  ea,  ille  est  qui  diligit  -' 


IN  DIE   SANCTO   PENTECOSTES.   —   ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


75 


27. 


me;  qui  autem  diligit  me,diligetur  a  Patre 
meo.  Diligere  namque,  est  alicui  bonum 
velle  :  amatoribus  autem  Christi  Deus  Pa- 
ter  dona  gratiae  suae  vult  atque  largitur;  et 
si  perseveraverint  usque  in  finem,  dona 
gloriee  sortientur  a  Patre.  Deinceps,  quia 
dilectio  Patris  ac  supergloriosissima?  Tri- 
nitatis  ad  homines,  est  a^terna,  idcirco  per 
omnem  differentiam  temporis  designatur, 
quoniam  omne  tempus  comprehendit  sive 
includit  aeternitas.  Hinc  apud  Joannem  per 
Joann.  iii,  vcrbum  prapteriti  temporis  dicitur  :  Sic 
"'■  Deus   dilexit   mundum,  ut   Fiiium   suum 

L-jihcs.n/i.  unigenitum  daret.  Et  Paulus  :  Propter  ni- 
miam  (inquit)  caritatem  qua  dilexit  nos 
Pater,  Filium  suum  misit.  Alibi  quoque 
per  verbum  pra?sentis  dicitur  temporis  : 
Joann.xvi,  Patcr  amat  vos.  Et  nunc  verbo  futuri  tem- 
poris  dictum  est  :  Diligetur  a  Patre  meo; 
et,  Pater  meus  diliget  eum. 

Omnes  autem  praedestinatos  diligit  Deus 
ffternaliter  atque  simpliciter,  etiam  tunc 
quando  non  diligunt  Christum  :  vult  enim 
eis  bona  gratise  in  pra^senti,et  bona  gloria? 
in  futuro.  Diligit,  inquam,  eos  secundum 
suffi  ffiternae  preedestinationis  intuitum. 
Quum  vero  convertuntur  et  dib'gunt,  im- 
pendit  suae  dilectionis  effectum,quem  ple- 
ne  finaliterque  impendit  dum  eis  aeternam 
felicitatem  largitur.  Non  praedestinatos  au- 
tem  nunquam  diligit  absolute,  quia  non 
vult  eis  simpliciter  gloriam  beatitudinis 
aeternae;  sed  dum  diligunt  Deum,  et  in 
statu  salutis  sunt,  diligit  eos  secundum 
praesentem  justitiam.  Quum  itaque  ait  Sal- 
vator,  Qui  diligit  me,  diligetur  a  Patre 
meo,  seu,  Pater  meus  diliget  eum,  intelligi 
potest  de  electis  qui  perseverant  et  con- 
summantur  in  bono  :  hi  quippe  a  Patre 
aeternaliter  atque  simpliciter  diligentur,  a 
quo  plenam  beatitudinem  consequentur ; 
vel  de  praescitis  qui  ad  tempus  diligunt 
Christum,  ct  pro  tunc  diliguntur  a  Patre 
secundum  pr.Tsentem  justiliam  :  sicque 
diligentur  ab  eo  quaindiu  diligent  Filium 
ejus.  Verumtamen  Pater  in  se  ipso  inva- 
riabilis  permanet,et  diversitas  ista  ex  par- 
te  crcaturae  accipitur. 


A  Ff  ad  euni  vem'emifs,ego  et  Pater;haud 
dubium  quin  et  Spiritus  Sanctus,quoniam 
opera  Trinitatis  ad  extra  sunt  indivisa.  Ve- 
niemus  itaque,  non  per  loci  mutationem, 
aut  corporalem  accessum,  sed  per  caritatis 
et  gratiae  augmentationem,  per  spiritua- 
lium  donorum  multiplicationem.  Istud  et- 
enim  intelligendum  est,  non  de  primo  ad- 
ventu  Patris  et  Filii  ad  amantem,  quum 
nemo  diligat  Deum  sive  obediat  ei,  nisi 
primo  tota  Trinitas  eum  gratiose  praeve- 
nerit,  atque  per  caritatis  et  gratiae  infu- 

B  sionem   mentem  ejus  pie  intraverit.   Sed 
qui  diligit  Christum,  gratiis  potioribus  ad- 
impletur,  sicut  ait  Salvator  :  Habenti  da.-3iatth.xm, 
bitur,  et  abundabit.  Amor   quoque   facit  ^-'^^'■''-^- 
omnia  esse  communia  :  ideo  quanto  ar- 
dentius  Deum  amamus,  eo  bona  sua  libe- 
ralius  nobis  communicat  et  infundit.  Et  si 
timentibus  Deum  nil  deest,   quid  poterit  />«.  xxxm, 
deesse  Deum  amantibus?  Vel  quid  Deus 
suo  poterit  denegare  fervido  amatori,quum 
dicat  Apostolus,  Qui   adheeret  Deo,   unus 
spiritus  est  cum  eo  ?  Porro,  si  aliquid  ne-   i  Cor.  vi, 

C  gat  oranti,  hoc  facit  ex  caritate,  quia  illi 
non  expedit,  vel  quia  dilatio  utilis  ei  con- 
sistit. 

Bt  manstonem  apud  eum  faciemus,  hoc 
est,  mentem  ejus  gratiose  et  pie  inhabi- 
tabimus.  Quum  enim  juxta  Apostolum, 
corpora  devotorum  templum  sint  Spiritus  m,\.  la. 
Sancti,  quanto  magis  mentes  eorum?  Et 
si  debemus  Deum  glorificare  et  portare  in  /4"^.  ^o. 
corpore  nostro,muIto  plus  glorificare  eum 
debemus  in  animabus  nostris  per  contcm- 
plationem  sinceram,  per  ferventem  amo- 

D  rein,per  jugem  recordationem  ipsius,quem- 

admodum  hortatur  Deus  in  Canticis  :  Pone   Cant.\m, 
me  (inquit)  ut  signaculum  super  cor  tu-  ^' 
um.  Quamvis   autem  incircumscriptibilis 
Deus  sit  in  omnibus  per  essentiam,  po- 
teutiam    atque    praesentiam,    illos    tamen 
dumtaxat  inhabitare   asseritur  in  quibus 
est  per  dona  grati^e  gratum  facientis.  Ideo 
in  Proverbiis  dicitur  :  Longe  est  Doniinus   Prov.w, 
ab  impiis.  Et  in  Apocalypsi  de  justis  in- "  ' 
ducitur  :  Ecce  tabernaculum  Dei  cum  ho-  .ipocx.vi.s. 
minibus,  et  habitabit  cum  eis. 


16 


76                              IN  DIE   SANCTO  PENTECOSTES.  —   ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 

Qui  noH  dilujit  me,  sermones  ineos  non  A  tempore,  nec  actione  mutabilis;  sed  mis- 

servat,  id  est,  opere  non  adiniplet.  Quidam  sione  spirituali,  per  infusionem  donorum 

tamen  vani   et  scioli   servant   memoriter  Paracleti,  ut  mitti  dicatur  ratione  sui  effe- 

verba  Christi,  ut   prsedicando,  loquendo,  ctus  qucm  Patre  volente  causat  in  ratio- 

docendo  aut  disputando,  docti  appareant,  nali  creatura.  Propter  quem    etiam  effe- 

et  honorem  aut  lucruin  acquirant.  Quibus  ctum  dicitur  in  rationali  creatura  de  novo 

wPetr.n,  mclius  cssct  viam  justitiae  ignorasse.  Et  esse  et  habitare.  In  nomine  meo,  hoc  est 

"'■           sermonem  quem  audistis  ex  ore  meo,  non  in  me,  per  me  et  propter  me.  Pater  enim 

est  meus,  secundum  quod  homo  sum,  tan-  omnia  operatur  per  Filium  secundum  ejus 

quam  principalis  doctoris  et  locutoris,  sed  divinam    naturam  (juxta   illud   Joannis  : 

ejus  qui  misit  me  Patris,  qui  pcr  me  lo-  Oninia  per  ipsum  facta  sunt)  ;  et  per  ac  /oann. 1,3. 

is.  IX,  6,  quitur  tanquam  per  legatum  et  magni  con-  propter  Filium  secundum  ejus  humanita- 

juxta  L.\x.  gjijj  angelum,  secundum  quod  homo  sum.  B  tem,  id  est,  per  merita  unigeniti  Filii  sui, 

7on)iH.  VII,  Hinc  alio  loco  Christus  disseruit  :  Mea  do-  dat  nobis  dona   Spiritus  Sancti.  Ille  vos 

ctrina  non  est  mea,  sed   ejus  qui   misit  docebit  om^iia,  non  simpliciter  omnia,  sed 

me.  Augustinus  quoque  et  Gregorius  sic  omnia  de  quibus  subjungitur,  et  suggeret 

exponuut  :  Quoniam  Christus  cst  verbum  vul)is  omnia   quKcumq^ie   di.rero  vobis  : 

et  sermo  Patris,  ideo  sermo  quem  protulit  hoc  est,  qua?   vobis   modo   propono  sive 

Christus,  non  est  Christi,  sed  Patris  sui.  proposui,  quae  propter  eorum  profundita- 

Hoc  autem  verum  est  de  Verbo  increato  et  tem  ac  vestri  ingenii  tarditatem  nunc  in- 

sermone  seterno,  non  de  sonanti  aut  trans-  telligere  non  potestis,  prgesertim  quum  si- 

itorio.  Christus  vero  nunc  potissimum  lo-  tis  pleni  dolore,  tristitia  et  timore,   ideo 

quitur  de  sermone  suo  vocali,  qui  aures  Spiritus   Sanctus   suggeret  vobis  ea,  hoc 

discipulorum  objeclaliter  immutavit.  Per-  est,  ad   memoriam   reducet  :  quia  et  id 

sona  demum  loquens  non  auditur  per  se,  C  quod  intellexerunt  tempore  hujus  sermo- 

et  tanquam  objectum   auditus,  scd   sono  nis,  obliti  fuerunt;  sed  in  die  Pentecostes 

mediante.  Spiritus  Sanctus  omnia  eis  inspiravit. 

Ha^c  locutus  sum  vobis,  apud  vos  ma-  Pacem  relinquo  vobis,  hoc  est,  pacem 

nens  corporaliter  ac  \\?,\h\\\iev .  Paraclet us  spiritualem  vobis  habendam  ac  custodien- 

autem  Spiritus  Sanctus.  Qui  vocatur  Pa-  dam  committo,  ut  sitis  quieti  in  Deo,  per 

racletus,  id  est  consolator,  quia  spem  ve-  caritatem  quiescentes  in  eo.Pacem  meam, 

niai  tribuendo,et  futurorum  contemplatio-  lioc  est  veram  mentis  tranquillitatcm,  do 

nem  atque  pr»gustum  aliquem  infundendo,  vobis  jam  inchoative,  quam  dabo  vobis  in 

animain  recreat  et  delcclat.  Dicitiir  etiam  patria  consummate.  Et  quamvis  Apostoli 

advocalus,  non  quod  Palrc  ct  Filio  minor  non    fiierunt   bene    capaces    hujus  pacis, 

sit,  sed  quoniam  eos  quos   replet  Deiim  quando  Christus  ha?c  protulit  statim  post 

invocare  fervide   facit,  prout  ait  Aposto-  D  Cauiam,  tamcn  post  resurrectionem,  dum 

i?ow.  vni,  lus  :  Ipse  Spirilus  postulat  prp  uobis  ge-  eis  apparuit,  dicens,  Pax  vobis,  capacio- /6,wxx,i9, 

mitibus  inenarrabilibus,  id  est,  postularc  res  effecti  sunt,  atque  ex  tunc  verba  ista -''-''• 

nos  taliter  facit.  At  vero,  quum  quaelibct  impleri    ca^perunt.  Vel   sic    :    «  Pacem  » 

divina  Persona  sit  spiritus  et  utique  cssen-  grati»  «  iclinquo  vobis  »  in  via,  pro  do- 

tialiter  sanctus,  diiin  tcrtia  Persona  in  di-  no  prfficipuo;  «  paccin  «  gloria?  «  do  vo- 

vinis  dicitur  proprio  nomine  Spiritus  San-  bis  »  pro  praemio  in   futuro.  Hinc  enim, 

ctus,  hoc  quod  dicitur,  Spiritus  Sanctus,  secundum   Augustinum,   dicendo,    Paccm 

pro  una  dictione  accipiliir.  Quem  mittet  relinquo  vobis,  non  addidit,  Meam,  quia 

Pater  :  non  missione  locali  atit  motu  cor-  pqx  electorum  in  via,  est  multis  tribula- 

porali,   quum   Spiritus   Sanclus   sit   Deus  tionibus   defectibusque   admixta,  et  talis 

immensus,  omnia  implens,  nec  loco,  nec  non  fuit  pax  Christi,  qui  caruit  omni  cul- 


IN   DIE   SANCTO   PENTECOSTES.   —   ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


77 


/.s. XXXII, 18. 


Mallh.  X, 
3i. 

Acl.  xxiii, 
0,7. 


I's.  i.xxii,3. 


Galat.v.n. 

h.  XLVIll, 

ii;LVii,21. 


T's.  cxviii. 
IGj. 


Mallh.sfi. 


I  Cor.  VII, 
lo. 

Eplies.  IV, 
3. 


pa.  Sed  dicendo,  Pacem  do  vobis,  addidit,  A 
Meam,  quoniam  pax  Sanctorum  in  patria, 
perfecte  assimilatur  paci  Christi,  nain  ca- 
ret  omni  malo  culpae  ac  poenee.  Tunc  nem- 
pe  perfecte  implebitur  quod  per  Isaiam 
Dominus  poUicetur :  Sedebit  populus  meus 
in  pulchritudine  pacis,  et  in  (abernaculis 
fiducise,  et  in  requie  opulenta. 

Non  quomodo  mundus  dat,  hoc  est  non 
pacem  carnalem  et  saecularem,  qualem 
dant  et  procurant  sseculi  hujus  vanissimi 
amatores,  ego  do  vobis.  IUa  etenim  pax, 
est  quieta  queedam  fruitio  temporalium  B 
divitiarum,  carnalium  deliciarum,  et  ce- 
terorum  hujus  mundi  bonorum,  qualem 
habet  anima  vitiosa  cum  propria  carne, 
dum  ejus  concupiscentiis  acquiescit,  qua- 
lem  item  habuit  Adam  cum  Eva,  dum  ad 
ejus  suggestionem  divinuin  violavil  prae- 
ceptum.  De  qua  apud  Mattheeum  ait  Sal- 
vator  :  Non  veni  pacem  mittere  in  terram, 
sed  gladium.  Huic  mala^  paci  opponitur 
bona  discordia  :  quain  inter  Pharisaeos  et 
Sadduca?os  misit  apostolus  Pauius.  De  hac 
inordinata  inquinataque  pace,  quse  est  con-  C 
sensus  aliquorum  in  malo,  seu  quietatio 
aniini  in  re  prava,  ait  Psalmista :  Quia  zela- 
vi  super  iniquos,  pacem  peccatorum  videns. 

Porro  de  pace  ordinata  jain  dicta,  quam 
ad  Galatas  ponit  Apostolus  inter  fructus 
Spiritus,  scriptum  est  apud  Isaiam  :  Non 
est  pax  impiis,  dicit  Dominus.  Ilfec  eteniin 
pax  procedit  ex  caritate,  quoniam  caritas 
ordinat  et  concordat  hominem  ad  Deum 
ac  proximum,  et  sic  facit  pacem  atque 
concordiam.  Propter  quod  Propheta  loqui- 
tur  Deo  :  Pax  multa  diligentibus  legein  D 
tuam.  Denique  pax  ista  pra^cipue  appe- 
tenda  et  custodienda  est  Christianis,  quia 
ut  asserit  Christus,  Beati  pacifici,  quoniam 
filii  Dei  vocabuntur.  Et  juxta  Apostolum, 
In  pace  vocavit  nos  Deus.  rnde  hortatur  : 
Solliciti  servare  unitatem  spiritus  in  vin- 
culo  pacis.  Ista  pax  pecloris,  qua?  est  tran- 
quillitas  ordinis,  consistit  in  hoc  quod  ca- 
ro  obedit  spiritui,  sensualitas  rationi,  et 
ratio  Deo.  Idcirco  dum  anima  ab  inquietu- 
dine  passionum  est  libera,  ac  legi  divina; 


rile  subjecta,  pacem  habet  in  se  et  cum 
Deo,  imo  et  cum  proximis,  quantum  in  se 
est :  non  enim  contra  aliquem  passionibus 
agitatur,  non  invidia  stimulatur,  non  ira 
turbatur.  Interdum  tamen  proximus  cum 
liomine  tam  pacato  atque  pacifico  pacem 
non  liabet,  ex  sua  perversitate.  Hinc  ad 
Romanos  dicitur  :  Si  fieri  potest,  quod  ex  nom.\iu\%. 
vobis  est,  cuin  omnibus  hominibus  pacem 
habete.  Sed  non  debemus  proximis  con- 
cordare  nisi  in  bono. 

Non  turbefur  cor  vestrum,  id  est,  non 
immoderate  afficiatur,ita  ut  pacem  perdat 
internam,  neque  formidet  humano  et  car- 
nali  timore  :  de  quo  scriptum  est,  Nolite   Matth.  \, 
timere  eos  qui  corpus  occidunt;  et  Salo- -^" 
mon,  Justus  (inquit)  quasi  leo  confidens,     Prov. 
absque  terrore  erit.  Est  autem  alius  timor  '^*'^'"''- 
bonus    et   virtuosus,    quo    homo    veretur 
Deum  offendere  et  separari  ab  eo  :  de  quo 
rursus  Salomon,  Beatus  homo  qui  semper  ihid.  u. 
est  pavidus.  Apostoli  autem  habuerunt  in- 
ordinatum  timorem  :  metuebant  nainque 
Judseos,  ne  Christum  et  ipsos  occiderent. 
Admonet  igitur  eos  Christus  ad  fortem  et 
inconcussam  mentis  constantiam. 

Insuper,  cur  ex  sua  passione  turbari  non 
debeant  nec  pavere,  Ghristus  subjungit. 
Audistis  quia  ego  dixi  vobis  :  Vado,  id 
est,  per  passionem  a  vobis  recedo  secun- 
duin  humanitatem  meain,  ad  modicum 
tempus,  et  venio  ad  vos,  id  est,  cito  post 
resurrectionem  vos  denuo  visitabo.  Si  di- 
ligeretis  me  dilectione  pure  spirituali  et 
perfecta,  non  sensuali,  qualis  adhuc  est 
affectio  vestra  ad  me,  gaudcretis  utique, 
quia  vado  ad  Patrem,  id  est,  congratula- 
remini  inihi  propter  glorificationem  cor- 
poris  mei  et  accidentalem  mercedem  quam 
acquiro  per  morlem,  quoniam  moriendo 
ex  caritate  et  obedientia  pro  mundi  salu- 
te,  mereor  statim  resurgere  et  glorificari 
in  corpore,  ad  ccelos  ascendere,  ad  Patris 
dexteram  residere.  Quamvis  ergo  de  pas- 
sione  Ghristi  secundum  se  accepta,  non 
fuit  gaudendum,  tainen  in  quantum  fuit 
tam  fructuosa  et  salutaris,fuit  et  est  causa 
materiaque   gaudendi   :  et   ad   amicitiam 


/O  IN   DIE   SANCTO   PENTECOSTES.   —  ENARRATIO    IN   EVANGELIUM 

pertinet,  ut  de  bono  dilecti  et  de  prosperi-  A  eum  ad  peccatum  inducere.  Nondum  enim 
tate  ipsius  glorietur  amator.  Quia  Pater  diabolus  certus  fuit  de  hoc  :  aliter  non  in- 
major  me  est  secundum  quod  homo  sum,  stigasset  Judeeos  ad  Christi  occisionem. 
prout  mori  competit  mihi  :  idcirco  ad  Pa-  Quod  autem  diabolus  post  tentationem  Mattinv, 
trem  eundo,juxta  modum  jam  lactum  glo-  Christi  factam  in  deserto,  in  pinnaculo  et  *^'^''<i- 
rificor.  Non  tamen  Filius  Dei  est  pura  cre-  in  monte  excelso,  redierit  ad  tentandum 
atura,  ut  sceleratissimus  Arius  finxit,  sed  Jesum,elici  potest  ex  eo  quod  apud  Lucam 
verus  Deus  et  secundum  suam  divinitatem      scriptum  est  :  Consummata  omni  tentatio-  /,»c.  iv,  i.i. 

Phiiipp.n.  Patri  vere  a?qualis,  juxta  illud  :  Qui  quum      ne,  diabolus  recessit  ab  eo  ad  tempus. 

"'  '■  in  forma  Dei  esset,  non  rapinam  arbitia-  /iV  in  me  uon  J/ahet  qnidquani,  hoc  est 

tus  est  esse  se  aequalem  Deo ;  sed  semet-      nihil  culpa^,  nec  aliquid  juris  aut  potesta- 
ipsum  exinanivit,  formam  servi  accipiens.      tis,  quia  nil  pcenai  aut  nocumenti  mihi  in- 

Et  nunc  clixi  vobi.s  quod  mihi  futurum  B  ferre  potest  per  se  aut  suos  ministros,  nisi 
est  in  passione,  resurrectione  et  ascensio-      quantum  sponte  permisero.  De  Christo  et- 

ne,  priusquam  fiat,  ut  quuni  factum  fue-  enim  scriptum  est  :  Iniquitatem  non  fecit,   is.  1.111,9. 

ritycredatis  quod  ego  sum  Christus  Filius  uec  inventus  est  dolus  in  ore  ejus  ;  et  rur- 

Dei,  quem  me  esse  protestor  :  quoniam  sus,  Tradidit  in  mortem  animam  suam ;   ibki.\i. 

ista  de  futura  mea  passione,  resurrectione  itemque,  Oblatus  est  quia  voluit.  Unde  et  Hjki.-. 

et  ascensione  non  possem  tam  certe  pra3-  ipsemet  ait  :  Nemo  tollit  animam  meam  a   Jmmn.  x, 

dicere,  nisi  Christus  exsisterem.  rae,  sed  ego  pono  eam.  '^" 

Jam  non  multa  loquar  vobiscum  ante         Verum  quia  ex  iis  dubitari  posset  cur 

passionem  mearn  in  carne  ista  passibili.  Christus  pati  voluerit,  qui  culpam  non  ha- 

Cujus  causa  subjungitur :  ue/2?';  e?2/;/?  pr/«-  buit,  addidit  :  sed  ut  cognoscat  mundus 

ceps  mundi  hujus,  id  est  diabolus,  prin-  quia  diligo  Patrem,  id  est,  ideo  pati  volo, 

ceps   hominum   impiorum   ac    mundano-  C  ut  innotescat  hominibus  quantum   diligo 

rum,    qui    daeinonibus    serviunt.    Dicilur  Patrem  eeternum,  propter  cujus  honorem 

autem    diabolus    princeps    mundi   hujus,  recuperandum  mori  pro  hominibus  volo,ut 

non  quod  mundum  creavit,  vel  hominum  redempti,  Patrem  a;ternum  seu  totam  su- 

causa   sit   quantum   ad   esse   eorum,  sed  perbeatissimam  Trinitatem  laudent  et  ho- 

quantum  ad  pravitatem  ipsorum,  ratione  norent  in  praesenti  sseculo  et  futuro.  Deni- 

cujus  subjecti  sunt  ei  et  capti  ab  eo  te-  que  Christus  secundum  quod  Deus,  diligit 

nentur  vinculis  vitiorum.  Hinc  de  diabolo  Patrem  amore  superajstuanti  atque  simpli- 

Job  xt.i,23.  scriptum  est  :  Jpse  est  rex  super  universos  citer  infinito  ;  secundum  naturam  quoque 

filios   superbiip.  Et   de  ipsis   daimonibus  humanam,  diligit  eum  ineffabiliter  nimis 

Ephes.M,  scribit  Apostolus  :  Non  est  nobis  collucta-  pnc  universis  et  singulis.  Bt  sicut  manda- 

^^'  tio  adversus  carnem  et  sanguinem,  sed  ad-  twn  dedit  mihi secundum  quod  homo  sum, 

versus  principes  et  potestates,  contra  spi-  D  Pater  seternus  vel  Trinitas  Deus,  sic  facio, 

ritualia    nequitije    in    coelestibus,    contra  et  ci  in  cunctis  obedio.  Pra^cepit  equidem 

mundi  rectores  tenebrarum  harum.  Nem-  Deiis  Christo  homini,  ut  omnia  illa  faceret, 

ii/'c//-.  11,  pc,  ut  beatissimus  Petrus  teslalur,  a  quo  prajdicarel  ac  consummaret,per  qu»  Deus 

quis  superatus  est,  hujus  et  servus   est.  ab  seterno  decrevit  genus  salvare  huma- 

Quum  ergo  iniqui  a  diabolo  victi  sint  et  num.  Cui  pra>icepto  Ghristus  ut  homo  ple- 

victi   permaneant,    ejus   servi   censentur.  nissime  atque  promptissime  obedivit,  fa- /vn7i>/>.  u, 

Venit  ergo  diabolus  quando  Christus  hajc  ctus  obediens  usque  ad  mortem,secundum  **  j 

protulit  :  jam  enim  instigaverat  Judam  ul  Apostolum.  Hinc  diviniis  Dionysius  opera- 

traderet  Christum,  et  Judfeos  ul  eum  occi-  lionem  Christi   appellat  theandricam,  id 

derent.  Venit  quoque  (ut  reor)  ad  tentan-  est  deivirilem,  quoniam  quidquid  fecit  ut 

dum  Jesum  an  esset  Christus  et  an  posset  homo,fecit  quasi  Divinitatis  instrumentum. 


19 


1 


i 


IN   DIE   SANCTO   PENTECOSTES.    —   SERMO   SECUNDUS  79 


SERMO  SECUNDUS 


DE    PR^DICATIONE   APOSTOLORUM   IN   DIE    SACRATISSIMO   PENTECOSTES. 


STANS  Petrus  cum  undecim,  levavit  A  sus,  exuberantia  gratiarum  inebriaverunt 

vocem  suam.  kci.  \\,  ihi.  mentes  eorum,  biberuntque  vinum  quod  proi.ix, b. 

In  epistola  solennitatis  praesentis,  et  in  Christus  sapientia  Patris  miscuit  eis.   Et 

sermone  circa  epistolam  pra^inducto,  nar-  impletum  fuit  in  eis  quod  Propheta  ait  ad 

ratum   est  qualiter   Spiritus   Sanctus  die  Dominum  :  Inebriabuntur  ab  ubertate  do- i^«.xxxv,9. 

hoc  missus  fuit  sanctis  Apostolis,  et  qua-  mus   tuse,  et   torrente  voluptatis   potabis 

liter    eos    replevit    caritate,    sapientia   et  eos;  et  quod  Sponsus  ccelestis  dicit  ele- 

linguarum  notitia,  omnique  virtute  et  gra-  ctis  :  Comedite,  amici,  et  bibite  ;  et  ine-  c«n<.v,  i. 

tia  ;  ilem,    qualiter  Apostoli   aliique   di-  briamini,  carissimi. 

scipuli  mox  tunc  ingressi  sunt  templum  Quum  ergo  induratissimi  illi  Judeei  di- 

Jerusalem,  et  praedicaverunt  ibidem  publi-  xissent,  Musto   pleni   sunt   isti,   protinus 

ce  resurrectionem  et  gloriam  Christi,  at-  beatissimus    Petrus   stans    cum    undecim 
que  ab  omnibus  qui  aderant  diversorum  B  Apostolis,  tanquam  imperterritus  pugil  ve- 

valde  idiomatum  hominibus  intelligeban-  ritatis  et  ferventissimus  testis  Christi,  ele- 

tur  :  propter  quod  homines  illi  admirati  vavit  vocem  suam  :  quia  ex  maxima  cari- 

sunt  vehementer.  Nunc  ergo  prosequen-  tate  loqui  incepit  voce  tubali  ut  audiretur 

dum  est  plenius,  quid  praedicaverunt,  quid  ab  universis,  et  ne  opera  Spiritus  Sancti 

profecerunt,  et  quid  deinceps  egerunt.  Et  adscriberentur  Beelzebub  principi  deemo- 

quamvis  Lucas  in  generali  scribat  pra^di-  niorum.  Et  dixit  :  Viri  Juda^i,  et  qui  habi- 

casse  Apostolos,   non    tamen    in    speciali  tatis  Jerusalem  universi,  scitote  quod  non 

prosequitur,  neque   describit   pradicatio-  sunt,  sicut  aliqui  vestrum  putant,  hi  Apo- 

nein  ullius  Apostoli,  nisi  bealissimi  Petri,  stoli,  quorum  unus  ego  sum,  ebrii,  quum 

qui  tanquam  princeps  et  capitaneus  Apo-  sit  hora  diei  tertia,  id  est  mane ;  et  tam 

stolorum  loquebatur  pro  omnibus.  mane  non  solent  homines  inebriari.  Sed 

Itaque,  prout  Lucas  evangelista  fidelis-  C  istud  quod  cernitis,  est  quod  Ueus  per  Jo- 

sime  refert,  quum  pene  omnes  Judfoi  tunc  elem  prophetam  praenuntiavit,  dicendo  : 

pra^sentes,  visis  tot  mirabilibus,  stuperent  Erit  in  novissimis  diebus  (id  est  tempore  /oe/ 11,28. 

el  mirarentur,  dicentes,  Quidnam  vult  hoc  evangelica?  legis,  quod  ultima  mundi  eetas 

esse?  quidam  mirabiliter  obstinati  ac  per-  vocatur),  effundam  Spiritum  meum  super 

fidi  irriserunt,  dicentes  :  Quia  musto,  id  omnem  carnem,  id  est  super  quosdam  de 

est  novo  vino,  pleni  sunt  isti.  Ecce  quanta  omni  genere  hominum  ;  et  prophetabunt 

fuit  horum  perversitas  Juda?orum,  qui  ex  filii  vestri  et  filia;  vestra?,  id  est  discipuli 

tot  mirabilibus  non  sunt  compuncti,  sed  atque  discipula?  Christi.  Quumque  B.  Pe- 

pejores  effecti,  tamque  miraculosa  opcra  trus  probasset  hanc  prophetiam  in  Apo- 

Spiritus   Sancti  vinolentiie   adscripserunt  stolis  adimpletam,  et  eos  Spiritu  Sancto, 

et  gulae,  quasi  mustum  hoc  facere  posset  non  musto,  esse  impletos,  adjecit  :  Viri 
quod   omnem   naturalem    transcendit  po-  D  Israelitse,  audite  verba  haec  :  Jesum  Naza- 

lentiam.   Verumtamen    spiritualiter   ebrii  renum,  virum  approbatum  a  Deo  in  vobis 

fueruut   sancti  Apostoli,  quoniam   fervor  virtutibus  et  prodigiis  et  signis,  qua?  fe- 

amoris,  sapientiie  sapor,  gaudiorum  exces-  cit  per  illum  Deus  in  mcdio  vestri,  sicut 


28. 


80  IN   UIE   SANCTO   PENTECOSTES.   —   SERMO   SECUNDUS 

vos  scitis,  hunc  per  manus  iniquorum  cru-  A  etiam  erant  eis  communia.  Et  perdurabant 

cifixistis  et  occidistis;  quem  Deus  susci-  quotidie  unanimiter  in  templo,  coUaudan- 

tavit  a  inorluis.   cujus  nos  omnes  testes  tes  Deum,  et  habentes  gratiam  ad  omnem 

sumus.   OumnqiiP   gloriosus  Apostolorum  plebem;  sumpseruntque  cibum  cum  ex- 

princeps  per  plures  sacr»  Scriptura?  au-  sultatione  spirituali  et  cordis  simplicitate. 

ctoritates   Christi  resurrectioncm  probas-  Et  multi  convertebantur  quotidie,  in  tan- 

set,  adjecit,  quod  Christus  Dei  virtute  a  tmn  quod  multa  turba  sacerdotum  et  Pha- 

morte  suscitatus,  et  super  coelos  levatus,  risseorum  convertebatur  ad  Christum.Ecce 

effudit  hoc  donum  quod  videtis  atque  au-  ista  fuit  praedicatio  ac  operatio  Apostolo- 

dilis,  id  est,  gratiam  istam,  sapientiam,  et  rum  hoc  die. 

liuguarum  notitiam,  ac  virlutum  constan-  Porro,  alio  quodam  die,  Petrus  et  Joan-   Act.  mi,  i 

tiam  largitus  est  nobis.  nes  intraverunt  templum ;  et  quidam  ex  ^^  *''''• 

His  auditis,  compuncti  sunt  corde  :  non  B  nativitate  claudus  petiit  eleemosynam  ab 

omnes,sed  plurimi  Juda?orum  qui  aderant.  eis.   Cui  Petrus  respondit  :  Argentum  et 

In  quibus  impletum  est  quod  Christus  an-  aurum  non  est  mihi ;  quod  autem  habeo, 

Joann.sm,  lc  passioiieui  prff dixit  Juda?is :  Quu ui  cxal-  hoc  tibi  do  :  in  nomine  Jesu  Christi  sur- 

taveritis  Filium  hoininis,  id  est,  postquam  ge,  et  ambula.  Qui  protinus  exsiliens,  ste- 

crucifixeritis   me,  tunc   cognoscetis  quia  tit   et   ambulavit ;    intravit   quoque   cum 

ego  sum.  Siquidem  tot  allegationibus  Scri-  Petro  et  Joanne  in  templum,  ambulans  et 

pturarum  et  lantis  prodigiis  sunt  convicti,  exsiliens,  laudansque  Deum.  Viso  autem 

et  Spiritus  Sanclus  eos  quos  elegit  inte-  tam  ingenti  miraculo,  conversa  sunt  quin- 

rius  tetigit.  Et  dixerunt  ad  Petruin  et  ad  que  millia  Juda?orum. 

Apostolos  alios  :  Quid  faciemus,  viri  fra-  Itaque,  sicut  Judaei  hoc  die  ab  Apostolis 

tres?Petrus  vero  dixit  ad  eos:Poenitentiain  ad  Christum  conversi,  perseveraverunt  in 

agite,  et  baptizetur  unusquisque  vestrum  C  Apostolorum  doctrina,  et  Sacramenti  per- 

in  nomine  Jesu  Christi,  in   remissionem  ceptione,  et  orationibus,  ac  laudibus  Dei, 

peccatorum  suorum ;  et  accipietis  donum  ita  nos  Christiani  agamus.  Teneamus  me- 

Spiritus  Sancti,  id  est,  non  solum  remis-  moriter  verba  sacra3  Scripturae,  et  secun- 

sionem  peccatorum,  sed  etiam  donum  sa-  dum  ea  vivamus.  Nec  sermones  qui  fiunt 

pientise  ac  linguarum,  quod  iii  nobis  mi-  aliquis    tradat    oblivioni,    sed    cordi    suo 

rainiui.  Tunc  namque  baptizatis  dabatur  unusquisque  imprimat  eos  pro  posse,  ut 

communiter  Spiritus  Sanctus  in  signo  sen-  omne  tempus  suum  fructuose  expendat, 

sibili  per  impositionem  manuum  Aposto-  turpes  et  vanas  cogitationes  atque  illicitas 

lorum,  ita  quod  baptizati  loquebantur  va-  affectiones  de  corde  suo  expeliat  :  quia 

riis  linguis,  sicut  Aposloli.  Sicque  Spiritus  per  Jeremiam  prophelam  loquitur  Deus, 

Sanctus  replevit  corda  illorum  fervida  ca-  Usquequo  morabuntur  apud  te  cogitationes  jer.  iv,  u. 

ritale  atque  multiplici  virlute  ac  gratia.  D  noxise  ?  et  per  prophetam  Micha^am,  Va^  ii/,v/,.ii,  i. 

Insuper  aliis  multis  verbis  hortabatur  vobis  qui  cogitatis  iniitile.  Nam  spiritus   snp.\jy. 

eos  S.  Petrus  :  Salvainini  (inqiiiens)  a  ge-  sanctus  disciplina»  effugiet  fictum,  et  au- 

neratione  hac  prava,  id  esl,  ab  infidelibus  feret  se  a  cogitationibus  qua?  sunt  sine  in- 

et  obstinatis  Judipis  abstrahile  vos.  His  di-  lellectu.   Cogitationes  quippe   et  actiones 

ctis,  tria  millia  Judajorum  mox  credide-  sunt  velut  pictur»  qua;dam  mentis.  Quem- 

runt;  et  baptizabantur,  ac  Spiritu  Sancto  admodum  ergo  stercora  et  alia3  sordes  at- 

copiose  ac  misericordissime  implebantur.  que  putredines  maculant  ea  quibus  super- 

Perseverabanl  qiioque  in  doclrina  Aposto-  ponuntur,  ut  ligna,  saxa,  terram,  pariefein; 

lorum,  et  coinmunicatione  fractionis  pa-  ila,  imo  incoinparabililer  plus,  prav»  et 

nis,  id  esl  perceptione  Sacramenti  altaris,  vana;   cogilationes   affectionesque   anima? 

el  orationibus,   ae  laudibus   Dei.  Omnia  mentem  deturpant  et  inquinant,  sic  quod 


IN   DIE   SANCTO   PENTECOSTES.   —   SERMO  TERTIUS  81 

Deus    sanctissimus    eam    abominatur    ac  A  municet.   Postremo,  quotidie,  et   praeser- 

despicit.  Ideo   cupiens   Deo   placere,  cor  tim  in  his  sacris  diebus,   in  orationibus 

suum  a  talibus   purget   et  custodire  non  et  laudibus  Dei  occupemur,  ac  Spiritum 

cesset.  Sanctum  paracletum  totis  viribus  venere- 

Praeterea,  etsi  non  communicat  Christia-  mur;  ejus  caritati,  pietati  ac  liberalitati 

nus  quotidie  sacramentaliter,  corpus  Chri-  cordialiter   regratiemur,  soUiciti   ne  ejus 

sti  realiter  suscipiendOjSpiritualiter  tamen  gratiosam   perdamus   praesentiam   per   lo- 

quotidie  debet  quilibet  Christifidelis  com-  quacitates,  comessationes,  potationes,  cho- 

municare,  videlicet  per  fidem  et  caritatem  reas,  aut  ceteras  vanitates  ac  culpas  ;  jugi- 

conjungendo  se  Christo,  et  eum  intra  se  ter  gratias  referamus  Deo  Patri,qui  Filium 

per  sancta  desideria  amplectendo.   Decet  suum  nobis  misit  ac  dedit  in  redemptio- 

tamen  ut  Christianus  in  hac  sanctissima  nem,  et  Spiritum  Sanctum  nobis  misit  ac 
solennitate,  praeparatione  preemissa,  com-  B  dedit  in  sanctificationem. 


SERMO  TERTIUS 


DE   CARITATE,    PIETATE    ET   LIBERALITATE   DEI   CIRCA    HOMINES,    ATQUE    DE   NEGLIGENTIA, 
INGRATITUDINE   PERVERSITATEQUE  HOMINUM   ERGA   DEUM. 


c- 


\ARITAS  Dei  diffusa  est  in  cordibus  quam   eas  produceret,  non   reliquit  eum 
nostris  per  Spiritum  Sanctum,  qui  C  sine  germine  esse,  id  est,  ad  creationem 

datus  est  nobis.  Rom.  v,  5.  rerum  eum  induxit,  quia  voluit  eis  boni- 

Quemadmodum  divinus  Dionysius  dicit,  tatem  suam  communicare,  videlicet  esse, 

De  Divin.  auior  Dci  non  reliquit  eum  sine  germine  vivere,  intelligere. 

lom.c.  IV.  gggg   Y^^  g  Augustinus  fatetur,  quod  boni-         Denique  bonitatem,  caritatem  et  libera- 

tas  Dei  est  prima  causa  creationis  rerum  litatem   suam  ad  homines  ostendit  Deus 

et  omnis  entis  creati.  Aristoteles  quoque  tripliciter.  Primo,  dando  eis  bona  naturae 

testatur,  quod  bonum  est  sui  ipsius  diffu-  seu  naturalia  bona,videlicet  corpus  et  ani- 

sivum  seu  propri»  bonitatis  communicati-  mam  cum  suis  membris  ac  viribus,et  om- 

vum.  Porro  propriam  bonitatem  commu-  nia  ad  naturalem  hanc  vitam  necessaria. 

nicare,  seque  diffundere  aliis,  est   actus  Nam  solem  suum  facit  oriri  super  bonos   Matth.v, 

amoris  in  substantiis  intellectualis  naturee.  et  malos,  phiitque  super  justos  et  injustos.  ^^- 
Quum  ergo  Deus  sit  pura  infinitaque  bo-  D  Omnia  quoque  elementa  creavit  in  com- 

nitas  et   intellectualis  substantia,  idcirco  modum  et  obsequium  hominum,  et  volu- 

summe   et   infinite   communicativus   seu  cres  aeris,  piscesque  maris,  ac  bestias  ter- 

diffusivus  est  sua3  bonitatis  :  et  communi-  rae  in  usum  et  utilitatem  eorum  produxit 

catio  ista  Dei  ad  extra,  qua  scilicet  creatu-  ac  eis  subjecit,  sicut  testatur  Psalmista, 

ris  dona  sua  communicat,  aut  eas  in  esse  alloquens  Dominum  ;Omnia  subjecisti  sub   /'i.vm,  s, 

producit,  potest  adscribi  bonitati  Dei,  quia  pedibus  ejus  (videlicet  hominis),  oves  et  '*■ 

proprietas  boni  est  se  communicare  ;  et  boves  universas,  insuper  et  pecora  campi, 

etiam  caritati,  quoniam  caritas  est  virtus  volucres  coeli,  et  pisces  maris.  Nec  solum 

per  quam  aliquis  vult  alteri  bonum  :  ama-  hajc  inferiora,  ut  elementa  et  elementata 

re  enim,  est  alicui  bonum  velle.  Itaque  seu  mixta,  scd  et  coelestia  corpora  creavit 

amor  Dei,  quem  habuit  ad  creaturas  ante-  Dominus  Deus  omnipotcns  in  ministerium, 

T.  30.  6 


82 


IN  DIE   SANCTO   PENTF.COSTKS. 


SERMO   TERTIUS 


profectiim  et  commodum  liomimim,  prout 
Z)eH<.iv,i9.  in  Deuteronomio  Moyses  ait  :  Ne  oculis 
elevatis  in  coelum,  adores  solem  et  lunam, 
et  omnia  astra  coeli,  quae  Dominus  Deus 
tuus  creavit  in  ministerium  cunctis  genti- 
bus  quae  sub  coelo  sunt. 

Insuper  in  hoc  Deus  specialiter  bonita- 
tem,  caritatem  ac  munificentiam  suam 
monslravit  in  hominis  creatione,quod  eum 
prse  ceteris  inferioribus  creaturis  ad  ima- 
ginem  et  similitudinem  suam  creavit,dan- 
do  ei  rationem  qua  Creatorem  suum  pos- 
set  cognoscere,  et  voluntatem  qua  ipsum 
posset  diligere,  atque  intellectualem  me- 
moriain  qua  eum  posset  jugiter  retinere 
et  ad  mentem  reducere,  sicque  in  illius 
notitia  ac  amore  firmiter  figi.  Hinc  dixit 
Gen.1,26.  Dominus  Deus  :  Faciamus  hominem  ad 
imaginem  et  similitudinem  nostram,  et 
praesit  volatilibus  coeli,  et  bestiis  terra?, 
ac  piscibus  maris.  Hinc  Hugo  de  S.  Yicto- 
re  scribit  :  Vide,  o  homo,  dicit  mundus, 
quomodo  amat  te  qui  propter  te  fecit  me. 
Servio  tibi,  quia  factus  sum  propter  te,  ut 
servias  illi  qui  fecit  me  et  tc  :  me  propter 
te,  et  te  propler  se.  Si  sentis  officium,  red- 
de  debitum;  si  accipis  benignitatem,  red- 
de  Creatori  tuo  dilectionem,  pro  beneficiis 
gratias  age.  Itaque  pro  his  naturalibus  do- 
nis  ac  beneficiis  Dei  gratias  sempcr  red- 
damus  ;  nec  his  quac  contulit  nobis,  in 
contumeiiam  alque  offensam  ejus  utamur, 
sed  corpore  et  anima,  totisque  viribus  ei 
jugiter  obsequamur. 

Secundo  ostendit  Deus  bonitatem,  cari- 
latem  et  munificentiam  suam  circa  homi- 
nes,  dando  eis  dona  gratia>  et  supernatura- 
lia  beneficia  sua  in  vita  hac.  Siquidem  in 
exordio  mundi,  non  solum  creavit  homi- 
nem  in  donis  naturaj,  sed  mox  supernatu- 
ralia  dona  ei  adjecit,  quia  in  originali  ju- 
stitia  condidit  eum.  In  paradiso  quoque 
terrestri  eum  locavit;  et  omnem  ejus  i)0- 
sterilatem  in  paradiso  conservasset,  si  pri- 
inus  homo  pra?ceptum  observasset  divi- 
num.  Quod  quum  fuisset  transgressus,  et 
ipsum  de  paradiso  mox  ejecisset,  rursus 
inisertus  ost  ejus,  poenitenti  ignoscens,  et 


A  humanum  genus  liberare  proponens.Unde 
a  tempore  illo  semper  dedit  quibusdam 
electis  hominibus  dona  diversa  gratise  suse, 
Patriarchas  et  Prophetas  constituens,  per 
quos  Christi  incarnationem,  adventum  et 
passionem  pra>nuntiavit  ac  prajfiguravit. 
Specialiter  quoque  in  veteri  Testamento, 
diversa  et  copiosa  munera  gratiarum  dedit 
hominibus.  Deinde  tempore  evangelicae 
legis  omnem  solitse  benignitatis  modum 
excessit,  et  gratiarum  charismata  ineffa- 
biliter  copiose  universis  gentibus  est  lar- 

B  gitus,  et  non  uni  dumtaxat  populo,  sicut 
in  veteri  Testamento. 

Prseterea  in  hoc  preeclarissime  Deus  ca- 
ritatem,bonitatem  et  munificentiam  suam 
demonstravit  hominibus,  quod  eis  non  so- 
lum  dona  creata  impendit,  sed  Pater  seter- 
nus  etiam  unigenitum  Filium  suum  nobis 
donavit,  sicut  Isaias  profatur  :  Puer  natus  Js.  ix,  g. 
est  nobis,  filius  datus  est  nobis.  Et  S.  Jo- 
annes  apostolus  in  sua  prima  testatur  Ca- 
nonica  :  In  hoc  apparuit  caritas  Dei  in  ijoann.n; 
nobis,  quoniam  Fiiium  suum  unigenitum  "■ 

C  misit  Deus  in  mundum,  ut  vivamus  per 
eum.  Pater  quoque  et  Filius,  non  solum 
dona  Spiritus  Sancti,  sed  et  ipsummet  Spi- 
ritum  Sanctum  nobis  miserunt  atque  de- 
derunt.  Per  hoc  enim  Persona  divina  mitti 
ct  dari  hominibus  perhibetur,  quod  novo 
modo  in  eis  incipit  esse  et  operari  :  quod 
fil,  duin  gratia  gratum  faciens  ipsis  infun- 
ditur,  aut  infusa  perficitur  seu  augetur. 
Denique,  per  hoc  quod  gratia  ista  seu  ca- 
ritas  infunditur  homini,  ipsemet  Spiritus 
Sanctus  dicitur  homini  infundi  ac  dari,  et 

D  habitare  in  eo,  ita  quod  est  hominis  ipsum 
liabentis  :  quod  enim  alicui  datur,  est  cjus 
cui  datur.  Deus  vero  seu  Spiritus  Sanctus 
est  hominis,  prout  homo  libere  fruitur  eo, 
et  quiescit  in  eo  ac  utitur  donis  ipsius  : 
qnod  esse  non  valet  sine  carilate  et  gratia 
giatificaiite.  Unde  et  Deus  Pater  quamvis 
iion  mitlatur  hominibus,  quia  de  nullo 
procedit,  dat  tamen  se  ipsum  hominibus, 
in  quantum  se  eis  communicat  ad  fruen- 
dum.  Qua3  omnia  Thomas  in  prima  parle 
Summa3  sua)  magis  declarat. 


IN   DIE   SANCTO   PENTECOSTES.   —   SERMO  TERTIUS  83 

Tertio  Deiis  ostendit  caritatem,  bonita-  A  venter  est, etqui  turpitudinem  suam  puri- 

tem  et  liberalitatem  suam  circa  homines,  tati  praeponunt  Spiritus  Sancti.  In  quibus 

dando  eis  dona  glorijs  in  futuro,  Iioc  est  oinnia  sunt  perversa,  quoniarn  sensualitas 

lelicitatem    ffternam  in  coelo,   ubi    electi  dominatur  in  eis  rationi,caro  spiritui,dia- 

inamissibiliter  et  plene  ad  libitum  Deo  ju-  bolus  menti.  Tales  sunt  ccteri  vitiosi,vide- 

cundissime  perfruuntur,  et  possident  eum  licet  invidi,acediosi,fraudulenti,simuIato- 

possessione  prorsus  secura,  beatissima  et  res  et  callidi,  et  omnes  qui  ita  non  faciunt 

completa.  proximis  ut  fieri  volunt  sibimetipsis.  Ab- 

Prima  ostensio  bonitatis,caritatis  et  mu-  jiciamus  igitur  universa  haec  vitia,  et  cor- 

nificentiae  Dei  circa  homines,  est  magna ;  dis  nostri  hospitium  Spiritui  Sancto  invi- 

secunda  major  ;  tertia  maxima.  Quamvis  olatum,  fidele  ac  pulchrum  custodiamus. 
etenim  Deus  nihil  majus  possit  conferre  Legitur  quod   quum   filii  Israel  essent    Num.xv, 

hominibus  quam  se  ipsum  seu  Spiritum  B  in  deserto,  et  invenissent  quemdam  ex  eis  ^"  ■^''' 

Sanctum,  tamen  in  regno  coelesti  exube-  ligna  sabbato  colligentem,  obtulerunt  eum 

rantius  dat  Deus  se  ipsum  Beatis  ad  per-  Moysi.  Qui  reclusit  eum  in  carcere,  quo- 

fruendum,  quam  in  prsesenti  exsilio.  Ecce  usque  Deus  sibi  revelaret  quid  agendum 

quam  incomprehensibilis  est  bonitas,  ca-  esset  cum  homine  illo;  jussitque  Deus  il- 

ritas  et  munificentia  Dei  circa  homines,  lum    lapidibus   obrui   et  occidi.    Insuper 

quam  ineffabilis  quoque  est  dignitas  ho-  Deus  prsecepit  per  Moysen  filiis  Israel  ut  /iirf.37-39; 

minum  virtuosorum  et  Deo  gratorum,  quo-  facerent  sibi  fimbrias  quatuor  per  quatuor  //"''  """' 

rum  inhabitator,  possessor,  hospes,  rector  angulos  palliorum,  ponerentque  in  eis  vit- 

et  doctor  est  Spiritus  Sanctus.  tas  hyacinthinas,  ut  eas  videndo,  recorda- 

Sed  ecce  quanta  est  negligentia,  ingra-  rentur  jugiter  omnium   mandatorum  Do- 

titudo  atque  perversitas  impiorum,  qui  tot  mini,nec  sequerentur  cogitationes  et  oculos 

beneficiis  Creatoris  sunt  ingrati,  et  pro  tot  C  per  res  varias  fornicantes.  Iterum  Moyses 

bonis  injuriam  et  contumeliam  reddunt ;  praecepit  Israelitico  populo  :  Erunt  verba  z>eu<.vi,6-n. 

qui  tanta  dignitate  se  privant,  et  contem-  Domini  in  corde  tuo,  et  narrabis  ea  filiis 

pto  Spiritu   Sancto,  spiritum  diabolicum  tuis,  et  meditaberis   ea  sedens   in  domo 

cordium  suorum  habitatorem,dominum  et  tua,  et  ambulans  in  itinere,  et  dormiens 

rectorem  suscipiunt,  atque  Spiritui  Sancto  atque  consurgens ;  et  ligabis  ea  quasi  si- 

ac  pra;stantissimis  spiritualibus  donis  ejus  gnum  in  manu  tua,  eruntque  et  movebun- 

ista  prseponunt  carnalia  ac  caduca.  De  qui-  tur  inter  oculos   tuos,  scribesque   ea   in 

bus  apud  Zachariam  conqueritur  Deus  :  limine  et  in  ostiis  domus  tuse. 

z«c/(.  VM,  Noluerunt  attendere,  et  averterunt  scapu-  Ecce  ex  his  innotescit  quam  sollicite, 

"''"■        las  recedentes, et  aures  suas  aggravaverunt  ferventer  et  integre  sint  observanda  divi- 

ne  audirent  legem;  cor  suum  posuerunt  ut  na  praecepta,  et  quam   reverenter  atque 

adamantem,  ne  obedirent  praeceptis.  Tales  D  devote  celebrandi  sint  dies  festivi.  Quid 

sunt  omnes  intimorati,  superbi  et  iracun-  ergo  fiet  de  his  qui  absque  timore  perpe- 

di,  qui  nolunt  discere  lectionem  illam  a  trant  mala,  et  laetantur  quum  impie  fece- pcoi.n.n. 

Christo,  quam  omni  proposuit  Christiano  :  rint,  qui  hos  sacros  dies  ac  ceteros  dies 

Afatth.w,  Discite  (inquiens)  a  me,  quia  mitis  sum  et  festivos  vitiose  expendunt,  loquacitatibus, 

^**"  humilis  corde.  Tales  quoque  sunt  omnes  risibus,   jocis,  choreis   vacantes,    imo   et 

avari,  qui  Christi  despiciunt  paupertatem,  graviora  agentes,  vani,  gulosi,  lascivi,  in- 

/6irf.  viii,  nec  pensant  quod  ait :  Volucres  cceli  nidos  vidi,  acediosi,  et  ceteris  vitiis  inquinati? 

20; iuc. IX,  jjabenl,  et  vulpes  terrae  foveas;  Filius  au-  De  quibus  beatissimus  Moyses  ait  :  Gens  Deut.xwu, 

tem  hominis  non  habet  ubi  caput  reclinet.  absque  consilio  est  et  sine  prudentia  :  uti-  -*•-*• 

pi^.^.    ^^^  Tales  demuui  sunt  omnes  gulosi  ct  luxu-  nam  saperent,  et  intelligerent,  ac  novissi- 

19.  riosi,  quorum(secundum  Apostolum)  deus  ma  providerent. 


84 


IN  DIE   SANCTO   PENTECOSTES. 


SERMO  QUARTUS 


Impleat  ergo  quilibet  nostrum  quod  in  A  vissima,  sunt  mors,  judicium  Dei,  poena 
£•««.  VM,  Ecclesiastico  scriptum  est  :  In  omnibus      inferni,  gloria  coeli.  Qua?  si  sagaciter  quis 
operibus  tuis  memorare  novissima  tua,  et      perpendat,  timoratus  erit  et  coram  Altissi- 
in  aeternum  non  peccabis.  Ha3c  quippe  no-      mo  custoditus. 


40. 


SERMO  QUARTUS 


DE   EFFECTIBUS   SPIRITUS   SANCTI   IN   CORDE  FIDELIUM  ;  QUALITERQUE   SI   IN   NOBIS   SPIRITUM 
SANCTUM,   CARITATEM    EJUS    AC   GRATIAM    HABEAMUS,   NOSSE    POSSIMUS. 


r 


'PSE  Spiritus  testimonium  reddit  spi- 
ritui  nostro,    quod   filii   Dei    sumus. 
Rom.  VIII,  16. 

Quum  nihil  periculosius  sit  in  vita  prse- 
senti  quam  non  esse  in  caritate  et  gratia 
Spiritus  Sancti,  quoniam  qui  in  illa  non 
est,  in  mortali  est  culpa,  et  servus  est  dia- 
boli,  non  filius  Dei  (de  adultis  loquendo) ; 
idcirco  homines  boni  maxime  curant  esse 
in  caritate  :  quod  est  esse  in  statu  salutis, 
sicut  esse  in  peccato  mortali,  est  esse  in 
statu  damnationis.  Sed  quia  esse  in  cari- 
tatc  non  contentaret  eos  nec  consolaretur, 
nisi  hoc  aliquo  modo  scirent,  idcirco,  ne 
in  desolatione  sint  nimia  et  anxietate  con- 
tinua,  superpiissimus  Spiritus  Sanctus  dat 
eis  aliqualem  notitiam  quod  in  caritate  ex- 
sistanl,  quia  interius  protestatur  secrete 
anim»  noslra?,  quod  filii  Dei  adoptivi  su- 
rnus  caritatem  habendo. 

Pr8eterea,quicumque  veraciter  cupit  Deo 
placere,  debet  esse  diligens  considerator 
l^roprii  cordis,  an  scilicet  Spiritus  Sanclus 
commoretur  in  eo  :  quatenus  si  cognoverit 
quod  non,  protinus  doleat,  seque  emenda- 
re  conetur,  et  Spiritus  Sancti  gratiam  im- 
petrare  nilatur;  si  vero  cognoverit  quan- 
tum  potest, quod  Spirilum  Sanctum  habeat 
in  se  habitantem,  gralias  agal,  secpie  cu- 
stodiat,  et  proficere  nullatenus  pigritetur. 
De  hac  re  S.  Bernardus  multum  devote 
atque  subtiliter  scribit,  dicendo  :  Venit  et 
vadit  Spiritus  Sanctus  prout  vult,  et  nerno 
Joann.wfi.  facile  scil  unde  veniat  aut  quo  vadat.  Et 


B  istud  forsan  sine  detrimento  salutis  licet 
nescire.  Ceterum,quando  veniat  et  quomo- 
do  vadat,  periculosissime  ignoratur.  Dum 
enim  hse  dispensatorise  vicissitudines  Spi- 
ritus  Sancti  circa  nos  non  vigilantissime 
observantur,  fit  ut  nec  absentem  deside- 
res,  nec  praesentem  glorifices.  Nempe  qui 
idcirco  recedit  ut  avidius  requiratur,  quo- 
modo  requiritur  si  abesse  nescitur?  Et 
rursum,  qui  ad  hoc  dignanter  redit  ut  ho- 
minem  consoletur,  qualiter  digne  pro  sua 
majestate  suscipitur  si  nec  adesse  senti- 

C  tur  ?  Vigilandum  est  ergo  omni  hora,  quia 
nescimus  qua  hora  Spiritus  Sanctus  ven- 
turus  sit  seu  iterum  recessurus. 

Quum  ergo  tam  necessarium  sit  diligen- 
ter  examinare  se  ipsum,et  aliqualiter  scire 
an  Spiritus  Sanctus  per  caritatem  et  gra- 
tiam  adsit,  atque  inhabitet  mentem,  viden- 
dum  nunc  est  qualiter  hoc  noscere  valea- 
mus.  Et  quidem  de  hoc,  in  sermonibus 
piwinductis,  hinc  inde  diversa  sunt  tacta  et 
posila  signa  ac  probabilia  argumenta,  ut- 
pote  :  libenter  audireverbum  Dei,Iibenter 

D  loqui  et  cogitare  de  Deo,  libenter  visitare 
ecclesiani,  observare  pra3cepta,  alacriter 
moveri  ad  ea  quse  Dei  sunt.  Porro  dominus 
Guillelmus,  Antisiodorensis  episcopus,  in 
Summa  sua  ponit  de  hoc  tria  signa.  Pri- 
inum  est  spiritualis  jucundilas  mentis  ; 
secundum,  bona  desideria;  lertium,  bona 
opera.  Verumtamen  signa  ista  non  viden- 
tur  certitudinem  inagnam  adducere.  Jaco- 
bus  quoque  de  Voragine,  archiepiscopus 


10 


IN  DIE   SANCTO   PENTECOSTES.    —    SERMO   QUARTUS  85 

Januensis,  ponit  in  sermone  de  solennitate  A  quod  homine  faciente  quod  in  se  est,  Deus 

hac,  etiam  tria  signa  caritatis  et  gratios»  gratiam  mox  largitur. 

pra?sentiae    Spiritus    Sancti.    Primum    est  Aliud  signum  est,  si  homo  odit,  dete- 

abundantia  lacrimarum;  secundum,dimis-  statur  ac  fugit  omne  peccatum  mortale  ex 

sio   injuriarum ;   tertium   est  desiderium  zeio  justitiae,  in  quantum  est  Dei  offensi- 

supernorum.  Quse  signa  non  videntur  tri-  vum,  et  non  ex  solo  servili  timore,  hoc  est 

bus  prsefatis  signis  certiora,  prout  facile  non  solum  nec  principaliter  ex  formidine 

posset  probari,  prsesertim  quum  multi  ve-  damnationis  ac  poense.  Nec  sine  isto  suffi- 

re  devoti,corporales  habere  vix  valeant  la-  cit  primum  signum  :  imo  nec  aliquis  ve- 

crimas,  quas  aliquando  habent  qui  tamen  raciter   pa?nitet   de   peccatis,   nec   veram 

omne  mortale  peccatum  deserere  non  pro-  emendationem  proponit,  quamdiu  ex  solo 

NHm.xxui,  ponunt.  Balaam  quoque  desideravit  mori  servili  id  agit  timore.  Discutiat  ergo  homo 

morte  justorum  :  nec  tamen  veraciter  ju-  B  se  ipsum,  an  ex  corde  odiat,  detestetur  ac 

stus  fuit,  sed  impius.  Sunt  itaque  signa  fugiat  superbiam,  acediam,  invidiam,  gu- 

alia  certiora.  lam,  avaritiam,  iram,  luxuriam,  et  cetera 

Unde  qui  cordialiter  cupit  agnoscere  an  peccata  mortalia;  an  etiam  virtutes  vitiis 

sil  in  caritate  et  gratia,  sic  procedat  :  loco  istis  contrarias  cordialiter  amet  et  habeat, 

et  tempore  opportuno  vigilanter  discutiat  puta  humilitatem,  caritatem,  mansuetudi- 

conscienliam  suam,  et  vitam  suam  scrute-  nem,  sobrietatem,  continentiam,  liberali- 

tur,  an  sibi  de  aliqua  mortali  sit  conscius  tatem  et  devotionem,  id  est  promptitudi- 

culpa,  de  qua  non  pcpnituerit  confessio-  nem  animi  ad  ea  quse  sunt  divini  obsequii. 

nemque  fecerit  et  satisfecerit;  et  si  inve-  Tertium  signum  est,  prompte  et  dele- 

nerit  se  in  aliquo  tali  reum  peccato,  mox  ctabiliter  implere  prsecepta,  actibus  virtu- 

doleat  juxta  mensuram  delicti,  et  confiteri  tum  insistere,  et   in   orationibus   Deique 

ac  satisfacere  seque  in  omnibus  emendare  C  laudibus  libenter  se  occupare;  item,  ha- 

absque   dilatione  proponat.   Isto  peracto,  bere  cordialem  affectum  inhaerendi  Domi- 

confidat  se  esse  in  caritale  et  gratia,  quia  no  Deo  et  honorandi  eum  in  omnibus,  et 

Ezecii.    ut  per  Ezechielem  Deus  locutus  est,  qua-  timere  offensam  ipsius;  atque  de  imper- 

xvm,2i,22.  cunique  hora  taliter  ingemiscit  peccator,  fectionibus   et  defectuositatibus   propriis 

omnium  iniquitatum  ejus  non  memorabi-  quotidie  contristari,  et  niti  ad  meliora  pro 

lur  amplius.  Denique  in  libro  Job  habe-  posse;  Dei  quoque  auxilium  fideliter  in- 

/oA XXXIV,  tur   :    Si    direxerit   homo    ad    Deum    cor  vocare,  et  in  ipso  spem  figere,  omne  bo- 

'*•           suum,  spiritum  illius  et  flatum  ad  se  Ira-  num  ei  adscribere;  omnium  salutem  inti- 

het.  Sed  qui  ita  conscientiam  suam  exa-  me  affectare,  bonum  commune  appetere, 

minat  et  de  vitiis  suis  dolet,  confessionem,  idque  potissimum  desiderare  ut  Deus  ab 

satisfactionem  emcndationemque  integram  omnibus   honoretur ;  et  de  temporalibus 
indilate  proponens,  et  exsequi  inchoans,  D  rebus  non  amplius  cupere  quam  necessa- 

dirigit  cor  suum  ad  Deum  :  ergo  Deus  spi-  riiim  et  utile  est,  juxla  exigentiam  proprii 

ritum  ejus  protinus  ad  se  trahet  per  cari-  slalus,  ad  spiritualem  profeclum  et  ad  Dei 

tatem  et  gratiam.  Ad  hoc  probaiidum  pos-  obsequium. 

sent  multse  auctoritates  Scripturse  adduci,  Ista  videntur  inultum  probabilia  carita- 

■Ur.  XXX,  ut  illud  Jeremia}:Quis  est  iste  qui  applicet  tis  ct  gratiic  signa,  prffisertim  dum  homo 

^'"           cor  suum  ut  appropinquet  mihi?  ait  Do-  repente  et  quasi  iuopinate   et  valide  in- 

^«c/(.i, 3.  minus;  et  illud  Zachari*  :  Converlimini  flammalur,  compuugitur,  in  flcluni  resol- 

ad  me,  et  convertar  ad  vos,  dicil  Doniiiius  vitui',  ila  qiiod  lotiis  ad  Dcum  arficitiir  et 

exercituum;  et  quod  Jacobus  scribil  apo-  cuncla  carnalia  ac  temporalia  aspernalur, 

Jaco6.iv,8.  stolus  :  Appropiuquate  Deo,  et  appropiii-  nec  aliiid  quaerit  nisi  Deo  placere,  oratque 

quabit  vobis.   Unde    comnuiuiter  dicitur,  euiii  iiilciilc  ul  se  misericorditer  jiivcl,  di- 


86  IN  DIE   SANCTO   PENTECOSTES.   —  AD   RELIGIOSOS  ;   SERMO  QUINTUS 

rigat  et  indesinenter  conservet.  Verumta-  A  Nec  solum  mortalia  vitia,sed  venialia  quo- 

men  sensibilis  illa  devotio  et  dulcis  alacri-  que   diligenter   vitemus,   quum    Salomon 

tas  ad  divina,  non  sunt  necessarise  ad  hoc  protestetur  :  Qui  timet  Deum,  nihil  negli-  Ecde.xn, 

quod  homo  in  caritate  sit.  Et  quamvis  illa  git.  Venialia  namque  ad  mortalia  dispo-  ^'' 

dispensative  homini  abstrahantur  a  Deo,  nunt   peccata  :   idcirco  qui  venialia  non 

ita  ut  homo  se  tardum  et  frigidum,et  quasi  satagit  evitaie,  in   mortalia  miserabiliter 

tadio  quodam  affectum  experiatur,ex  hoc  ruit.  Sensuales  voluptates,  iram,  invidiam, 

non  sequitur  quod  habitum  caritatis  ami-  omnem  fraudulentiam,  detractionem,  cum 

serit  :  ideo  non  debet  pusillanimis  aut  im-  ceteris  iniquitatibus,  jugiter  fugiamus;  et 

patiens  fieri,  sed  fortiter  ad  spiritualem  juxta  apostolica  documenta,simus  invicem 

conari  profectum  et  Dei  implorare  subsi-  caritativi,  misericordes,  humiles,  patientes, 

dium,  nec  carnales  consolationes  admitle-  ad  laiidein  et  gloriam  superbenedictissimi 

re,  sed  Sponso  fidem  servare  coelesti.  Hinc  B  paracleti  Spiritus  Sancti,et  Patris,  ac  Filii. 
ait  Bernardus  :  Qui  in  spiritu  ambulat,  ne-  Legitur  de  S.  Basilio  episcopo,  quod  in 

quaquam  in  uno  permanet  statu,  nec  ea-  magna  humilitate  et  abstinentia  vixit.  Un- 

dem  semper  facilitate  proficit;  sed  prout  de  et  sapientiam  preecipuam  Spiritus  San- 

Spiritus  Sanctus  ei  dispensat  ac  modera-  ctus   ei    infudit,  eratque   caritate   Dei  ac 

tur,  nunc  scgnius,  nunc  alacrius  peragit  proxiinorum  vehementer  accensus.  Et  hoc 

bona.  Ergo  quum  te  torpore,  acedia  aut  ipsum  Deus  revelavit  cuidam  sancto  ere- 

taedio  affici  sentis,  noli  propterea  dilfidere  mitse  nomine  Ephrem.  Qui  surgens  perre- 

aut    differre  a  studio   spirituali,  sed   Dei  xit  ad  S.  Basilium,  ut  tantum  virum  con- 

qua^re  auxilium  ;  et  dum  gratiam  sentis,  spiceret.  Introductus  autem  ad  S.  Basilium, 

non  immoderanter  securus  sis  quasi  hauc  vidit  igneam  linguam  in  ore  ejus  loquen- 

perdere  nequeas.  teui.  Quo  viso,  S.  Eplirem  clamavit  :  Vere 

Prselerea',  quoniam  Spiritui  Sancto  ap-  C  magnus  Basilius,  vere  columna  ignis  Basi- 

propriantur  amor,  pietas  et  dulcedo,  idcirco  lius,  vere  Spiritus  Sanctus  loquitur  per  os 

ejus  effectus  in  hoinine,  suut  inflammalio  ejus.  Deinde  Ephrem  dixit  B.  Basilio  :  Ob- 

mentis  in  caritate,  torporis,  pusillaiiiinita-  secro.domine,  impelra  mihi  a  Spiritu  San- 

tis  tffidiique  expulsio,  spiritualis  consola-  cto  ut  Gr»ce  loquar.  Cui  Basilius  :  Rem 

tio,  alacritas   ad   divina,   affectio   pia   ac  (inquit)dilficilein  postulasti.Orante  autem 

dulcis  ad  proxiinos.  Si  itaque  hos  effectus  S.  Basilio,  statim  coepit  Ephrem  Grsece  lo- 

desideramus  adipisci  a  Spiritu  Sancto,  dis-  qui.  Ex  quibus  apparet  quauta  sit  pietas 

cutiamus    conscientias    nostras    quotidie.  ac  potestas  Spiritus  Sancti  in  suis  electis. 


AD    RELIGIOSOS 


SERMO  QUINTUS 

DE    EMINENTIA   SACROSANCTISSIM.f:   SOLENNITATIS    SPIRITUS   SANCTI,    ET   DE 

OBSERVANDIS    IN   LOQUENDO. 

REPLETl  sunt  oni7ies  Spirifu  Satic(o,\)      Ouamvis  Deus   a  mundi   exordio   sem- 
et  c(eperunllo(juiproul  SxjirilusSan-      pcr    pronus   fiiit  et   iiberalis  ad    daiidum 
ctus  dabat  eloqui  illis.  Act.  ii,  4.  graliarum  charismata  invocantibiis  eum, 


IN   DIE   SANCTO   PENTECOSTES.   —   AD   RELIGIOSOS  ;   SERMO   QUINTUS 


87 


31». 


tamen  postquam  humanam  assumpsit  na-  A 
turam  in  unitatem  suppositi,  factus  vera- 
citer  homo,  prfe  solito  liberalissimus  et 
gratiosissimus  fuit  liominibus,  et  mirabili- 
ter  decoravit  ac  sublimavit  eosdem  :  imo 
et  deificavit  per  supernaturalia  munera 
gratiarum,  tam  gratiaii  gratum  facientis 
quam  grati»  gratis  dat»  dona  copiosissi- 
me  eis  dando.  Et  hoc  in  die  hac  celeberri- 
ma  eminenter  innotuit  et  excellenter  ince- 
ptum  est,  in  qua  tam  exuberanter  pra) 
solito  data  sunt  Christi  discipulis  gratia- 
rum  cliarismata,  et  in  eis  ipsemet  fons  B 
graticTp  oinnis,  Spiritus  Sanctus,  ut  evange- 
/o(ui».  VII,  lista  Joannes  testatus  sit :  Spiritus  nondum 
erat  datus,  quia  Jesus  nondum  erat  glorifi- 
catus. 

Denique,  quo  benignissimus  adorandus 
paracletus  Spiritus  Sanctus  die  hoc  gratio- 
sius  egit  nobiscum,  et  magis  dignanter, 
amorose  ac  munificenter  se  habuit  circa 
nos,  eo  in  solennitate  prsesenti,  imo  et 
semper,  magis  devote,  custodite  et  reve- 
renter,  magis  affectuose  et  gratanter  circa 
ipsum  nos  habere  debemus,  et  exhibere  C 
nos  munda  receptacula  ac  digna  habitacu- 
la  ejus,  ut  in  ipsius  caritate,  donis  ac  gra- 
tiis  indesinenter  proficiamus.  Itaque  in 
divinis  simus  ferventes,  soiliciti,  diligen- 
tes  ;  in  refectorio  sobrii  et  sacris  lectioni- 
bus  digne  intenti;in  colloquio  moderati  in 
verbis  ac  moribus;  in  cellis  nostris  devoti 
et  fructuosi,  puri  in  cogitationibus  atque 
affectibus  ;  in  omni  loco,  tempore,  actu, 
otio  et  negotio  coram  Deo  sinceri  et  lau- 
dubiliter  occupati.  Magna  omnino  est  pra?- 
sens  solennitas,  et  devotissime  expenden-  D 
da.  Nempe  si  grandis  est  quwvis  Virginis 
gIoriosa>,  aut  Michaeiis  archangeli,  aut 
priucipis  Aposlolorum  solennitas,  quanto 
pra>clarior  ista  est  de  Spiritu  Sancto,  qui 
essentialiter  et  incircumscriptibiliter  san- 
ctus  est  et  omnis  sanclitatis  collator,  a 
quo  omnes  Sancti  sanctitatem  suam  sor- 
titi  sunt? 

IMioterea,  si  0[)tamus  ut  Spiritus  San- 
ctus  corda  noslra  visitel  el  illuslrel,  et 
intra  nos  locpialiir,  et  audiamiis  quid   lo- 


quatur  in  nobis,  vitemus  prava  colloquia, 
otiosa,  stulta,  illicita  verba,  verba  plane 
scurrilia  et  in  risum  moventia,  a  beatissi- 
mo  Benedicto  anathematizata  ac  ebannita. 
Omnis  sermo  malus,  pungitivus,  provoca-  Ephes.n, 
tivus,  mendax,  irrisorius,  detractorius,  dis- 
cordiffi  seminativus,  ex  nostro  nequaqiiam 
ore  procedat,  sed  qui  utilis  est  ad  adifica- 
tionem,  ut  det  gratiam  audienti.  Non  si- 
mus  preecipites  ad  loquendum,nec  veloces 
ad  garriendum,  sed  cum  Propheta  oremus: 
Pone,  Domine,  custodiam  ori  meo,  et  osti-  Ps.  cxl,  3. 
um  circumstantiae  labiis  meis.  Impleamus 
qiioque  quod  in  Ecclesiastico  jubetur  :  Ori    EccU. 
tuo  facito  ostia  et  seras.  Quod  vir  sapiens  ''''^'"''-  • 
necessarium  sibi  esse  cognoscens,  dixit  : 
Quis  dabit   ori   meo  custodiam,  et  super  iud.xxu, 
labia  mea  signaculum  certum,  ut  non  ca- 
dam  ab  ipsis,  et  lingua  mea  me  perdat  ? 
Ecce  quam  necessariam  judicavit  vir  sa- 
piens  lingu»  refrenationem  ac  moderatio- 
nem.    In   qua   sanctus   apostolus  Jacobus 
perfectionem  constituens  :  Si  quis  (inquit)  /«co6.m,2. 
in  verbo  non  offendit,  hic  perfectus  est 
vir.  In  quo  et  alter  beatitudinem  ponens, 
dixit  :  Beatus  vir  qui  non  est  lapsus  in   Eccn.xtv, 
verbo  ex  ore  suo.   0  quam   perfectus  et 
felix  fuit  sanctissimus  abbas  Pambo,  qui 
moriens  ait,  Ex  quo  factus  sum  monachus, 
non  poenituit  me  verbi  quod  locutus  sum! 
Qui  etiam  rogatus  a  Fratribus  loqui  ver- 
bum  a?dificationis  archiepiscopo  eos  visi- 
tanti,  respondit  :  Si  non  «dificatur  in  si- 
leiitio  ineo,  non  a?dificabitur  in  verbo  meo. 
Pra?terea,ut  loquamur  et  taceamus  proiit 
Spiritus  Sanctus   dat  loqui  atque  tacere, 
multa  sunt  attendenda.  Nam  sicut  in  ope- 
ribus  justiti»  oportet  primo  a  malis  operi- 
bus  discedere  et  cessare,  deinde  bonum 
accedere  et  continuare,  juxta  quod  scri- 
ptiim  est,  Declina  a  malo,  et  fac  boniim;   ps.xwm, 
sic    in    refrenatione   ac   regimine    lingua'  ^^' 
oportet  priino  verba  vitiosa.  illicita,  otiosa 
vitare,  quiiin   dicat  A|)osloliis  :   Corriim-   icor.w, 
piint  mores  bonos  collociuia  mala;  et  rur-  ^'' 
sus,  Sermo  (inquit)  vauilociiioriim  ut  can-   11  n»i.ii, 
cer   s(M'pit.   Ueligiosiim    ergo  qiii    moiuin 
conversionem  Deo  proinisit,  et  ail   refor- 


17. 


88 


IN  DIE   SANCTO   PENTECOSTES.   —   AD  RELIGIOSOS  ;   SERMO   QUINTUS 


mationem  tenetur  suorum  affectuum.sum- A  nobis  loqui  possunt  sermonem  impedia- 


I  Petr.  IV 
II. 


6 


me  oportet  prava,  vana  et  stolida  devitare 
colloquia,  nec  ita  loquentibus  attendere, 
applaudere,  consentire. 

Secundo  observare  necesse  est  ut  de  bo- 
nis,  licitis,  a?dificatoriis  simus  loquentes, 
sicut  princeps  ait  Apostolorum  :  Si  quis 
loquitur,  quasi  sermones  Dei ;  et  Paulus, 
Cotos*.  IV,  Sermo  vester  semper  in  gratia  sale  sit 
conditus,  id  est  discretione  ornatus.  Qui 
autem  ad  loquendum  est  indiscretus,  ver- 
bis  fatuis  quasi  quibusdam  vermibus  sca- 
turit  ac  putrescit. 

Insuper,  quia  ad  actum  virtutis  non  suf- 
ficit  agere  bonum,  nisi  et  hoc  bene  agatur, 
utpote  cum  circumstantiis  debitis,  suo  sci- 
licet  loco  et  tempore,  etc,  hinc  tertio 
observandum  est  congruum  aut  debitum 
tempus,  quia  ut  Salomon  fassus  est,  Tem- 
pus  est  loquendi,  et  tempus  tacendi.  Si- 
quidem  dum  ex  locutione  nulla  oritur  aut 
speratur  utilitas  aul  profectus,  nec  honor 
Dei,tempus  tacendi  est;  dum  vero  fructus 
probabililcr  ex  sermone   sequi   speratur, 


Kccle.m,". 


mus,aut  verba  protrahendo  superfIue,alios 
a  melioribus  actibus  impedire,  prsepedire 
inveniamur.  Ideo  Salomone  testante  :  To-  Pror.xxix, 
tum  spiritum  suum  profert  stultus;  sapi- "• 
ens  autem  differt  et  reservat  in  poslerum. 
Et,  Qui  moderatur  labia  sua,  prudentissi-  ib'<d.  x,  lo. 
mus  est;  et  item,  Stultus  verba  multiplicat.  EccU.^m. 
Quum    enim    in    multiloquio    non    desit  i^ioy.x,!^. 
peccatum,  insipientiee  et  cordis  intimorati 
est  esse  verbosum.  Propter  quod  in  Job 
habetur  :  Numquid  vir  verbosus  justifica-  7o6xi,  2. 
B  bitur  ?   Hinc   in   Ecclesiastico   asseritur   : 

Verba  sapientium  statera  ponderabuntur.  A'cc/i.  xxi, 

Sexto  pensandum  est  cui  loquamur,qua- 
tenus  capacitati,  conditioni  et  qualitati  au- 
dientium  verba  nostra  aptemus  ac  pro- 
portionemus.ne  pra^sumamus  sapientiorem 
docere,  seniorem  et  virtuosiorem  increpa- 
re,  vanum  laudare,  inexpertum  consulere, 
obstinatum  corripere,  contemptorem  in- 
struere,  illusorem  monere,  simplicioribus 
alla  proponere,  coram  insipientibus  loqui, 
vcl  iuter  sapientiores  sermocinari.  Hinc  in 


aut  rationabilis  causa  seu  necessitas  exigil  C  Ecclesiastico  scriptum  est  :  In  medio  ma-  7/,iW.xxxii, 


loqui,  tempus  est  loquendi.  Hinc  in  Eccle- 
Eccii.\x,i.  siastico  legitur  :  Ilomo  sapiens  tacebit  us- 
que  ad  tempus ;  lascivus  autem  et  impru- 
dens  non  servabit  tempus.Salomon  quoque 
protestatur  :  Qui  prius  respondet  quam 
audial,  stultum  se  esse  demonstrat  et  con- 
fusione  dignum.  0  quoties  unus  nostrum 
verba  alterius,  imo  interdum  et  preesiden- 


l'rov.  xviii 
13. 


gnatum  non  prai^sumas  loqui ;  et  ubi  sunt  ''^' 
senes,  non  multum  loquaris.  Et,  Ubi  non  jbi<i.  fi. 
est  auditus,  non  effundas  sermonem.Item- 
que  :  Adolescens,  loquere  in  causa  tua  /i/,;.io,ii. 
vix ;  si  bis  interrogatus  fueris,  habeat  ca- 
put  responsum  tuum.  Quo  constat,  quod 
Fratres  juniores  et  simpliciores  debent  ad 
loquendum  esse  tardiores,  et  in  loquendo 


tis  aut  senioris  et  sapienlioris,  insipienter      etiam  breviores  :  alioqui  frontosi  appare- 
interrumpit !  bunt  et  inverecundi.  Deinde  Salomone  le- 

Quarto  observandus  est  congruns  locus,      stante  :  Qui  erudit   derisorem,  ipse  sibi  p,oi..ix,7. 
ul  non  in  ecclesia  nec  prohibitis  locis  lo-  D  injuriam  facit;  et  qui  illusor  est,  non  au-  ibid.\m,i. 


quamur. Quod  contra  aliqui  nostrum  etiam 
in  choro  et  circa  altaria  ad  quamdam  lo- 
quacitatem  sunt  proni,  et  in  paucis  verbis 
mullum  excedunt ;  similiter  in  refectorio 
atque  capitulo.  Isti  sunt  homines  inti- 
morati,  et  si  non  malitiosi,  tanien  leves, 
pueriles  ac  dissoluti  :  ideo  fortiter  se 
emendent. 

Quinlo  servanda  est  mensura  in  verbis. 


dit  quum  corripilur.  Propterea  denuo  ait  : 
In  auribus  insipientium  ne  Ioquai'is,  ne  y/,,,/. xxn 
forle  despicianl  doctrinam  eloquii  tui.  Pro  ^- 
laiibus  ergo  magis  orandum  est.  Verumta- 
men  quadam  benevolentia  inlcrdum  sunl 
pra^veniendi,  et  ita  cum  industria  admo- 
nendi  :  quod  ad  preesidentes  constat  spe- 
cialiter  pertinere. 

Septimo  est  pensandum  qualiter  sit  lo- 


ne  loquendo  excedamus  et  effIuamns,alios-      quendum,   videlicet   mansuele,    modeste, 
que  gravemus,  et  eorum  qui  frucluosius      suaviter  ct  distincte,  interdum  etiam  ri- 


IN   DIE   SANCTO   PENTECOSTES.   —  AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS                          89 

gorose,    dum    cum    pietate   non    proficit  A  talis  quod  ex  colloquio  secum  habendo, 

loquens.  Hinc  iterum  in  Proverbiis  dici-  finem  intentum  obtinere  possimus. 

iYoi.xv,!.  tur :  Responsio  mollis  frangit  iram;  sermo  Haec  itaque  in  loquendo,  quantum  fragi- 

durus  suscitat  furorem.  Et  in  Ecclesiasti-  litati  nostrae  possibile  est,  observemus,  ut 

Eccii.wro.  co  :  Verbum  dulce  multiplicat  amicos,  et  non   delinquamus  in    lingua  nostra.  Imo 

mitigat   inimicos  ;  et  lingua  eucharis   in  non  confidamus  nos  propriis  viribus  pos- 

bono   homine  abundabit.  Iterum  quoque  se  haec  omnia  jugiter  observare,  sed  in 

/>/oi>. XVI,  ait  Scriptura  :  Dulcis  eloquio,  possidebit  Deo  sit  tota  spes  nostra,  et  ejus  directio- 

"'■           majora.   Sed  et  in  Ecclesiastico  legitur  :  nem,  auxilium,  protectionem  assidue  in- 

Eccii.  XL,  Tibia?  et  psalterium  suavem  faciunt  melo-  vocemus,  quatenus  juxta  praedicta  nos  di- 

^'"           diam,  et  super  utraque  lingua  suavis.  rigat  in  loquendo  atque  tacendo  :  quia  in 

Octavo  pensare  debemus  cur  loquamur,  Proverbiis  scribitur,  Hominis  est  animum  /'cor.xvi,!. 

quo  scilicet  fine,  qua  intentione.  Generalis  B  pra?parare,  sed  Domini  est  gubernare  lin- 

autem,  ultimatus  et  supremus  finis  esse  guam.Ipse  igitur  linguam  nostram  semper 

debet  jugiter  honor  Dei.  Deinde  sunt  alii  gubernare   dignetur,  maxime   istis  collo- 

fines  secundarii  et  proximi  ac  diversi,  vi-  quiorum,    minutionum,   laborum   diebus, 

delicet  ut  instruamur  ab  alio  vel  eum  in-  ne  excedamus,  sed  in  morum  ornatu,  in 

struamus,  vel  causa  bonse  recreationis  aut  cordis  munditia,  in  gratia  Spiritus  Sancti 

prudentis  explorationis.  Unde   secundum  incessanter  crescamus,  et  dies  hos  sacra- 

qualitatem  finis  intenti  considerare  debe-  tissimos  cum  devotione  expendamus  con- 

mus  an  is  cum  quo  loqui  intendimus,  sit  digna. 


S^ 


SERMO   SEXTUS 

QUAM    SIT   SALUBRE,   FRUCTUOSUM    AC    MERITORIUM,    VERBUM   DEI   NEDUM   AUDIRE 
VEL   SCIRE,   SED   OPERE   QUOQUE   ADIMPLERE. 


/  quis   diligit  me,  sermonem   meum  C  mortale   peccatum  cordialiter  detestetur, 

servabit.  Joann.  xiv,  23.  vitet,  et  semper  vitare  proponat ;  an  vere 

i'cc/e.ix,i.      Quamvis  juxta  Salomonis  eloquium,  ne-  sit  humilis,  mansuetus,  caritativus,  exem- 

sciat  homo  certo  an  amore  an  odio  dignus  plaris,  sobrius,  timoratus;  pra?cepta  quo- 

sit,  multa  tamen  probabilia  signa  in  Scri-  que  observet  Ecclesise;  nec  quempiam  ve- 

pturis   tanguntur,    per   quae  verisimiliter  lit  contristare,  perturbare,  gravare  :  imo 

scirc  valemus  an  simus  in  caritate  et  gra-  quod  sibi  non  vult  fieri  nemini  faciat,  et 

tia.  Quorum  unum  est  istud  quod  in  ex-  quod  sibi  ficri  cupit  exhibeat  aliis.  Qui  ta- 

ordio  hujus  evangelii  tangit  Salvator,  di-  leni  se  invenit,  eonfidat  se  Deum  diligere. 

cendo    :    Si    quis    diligit    me,   sermonem  Qiii  aulem  ad  indignandum,ad  irascenduin 

meum  servabit.  Sermo  Ghristi  est  evan-  et  ulcisceudum,  ad  animositates,  conten- 

gelica  sua  doctrina  ac  jussio.  Qui  ergo  vult  tiones,  detractiones,  et  similes  passiones 

probabiliter  noscere  an  vere  ac  spirituali-  D  ac  culpas  se  invcnit  pronum,  timeat  vehe- 

ter  diligat  Ghristum,  interiora  sua  sincerc  nienter,  prffiserlim  si  religiosus  exsistat,et 

discutiat;  diligeuter  ac  frequenter  exami-  inaximc   quuin   animositas,    ira,  crapula, 

net  an  quidquid  prtccepit  Ghristus  adiin-  detractio,  contentio,  ex  suo  genere  morta- 

pleatjCt  quidquid  prohibuil  vitet;an  omne  lia  sint  peccata,  et  religiosus  ex  sua  voca- 


23. 


90  IN   DIE   SANCTO   PENTECOSTES.   —  AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS 

tione  ac  professione  ad  quotidianum  te-  A  ter  et  Filius  ac  Spiritus  Sanctus,  quanto 

neatur  profectum.  magis  vere  religiosos  non  solum  mandata, 

Insuper,  quam  salubre,  fructuosum,  me-  sed  et  evangelica  Christi  consilia  strenue 

ritorium  sit  Christi  sermones  servare,  id  observantes,  regulariter  conversantes,  dili- 

est  opere  adimplere  memoriterque  tenere,  git  Pater,  et  ad  tales  dignantissime  venit, 

ipse  in  evangelio  hodierno  pandit,  dicen-  eosque  gratiosissime  inhabitat,  adoranda, 

Joann.siw,  do  :  Et  Patcr  meus  diliget  eum ;  et  ad  eum  superbenedicta  eeternaque  Trinitas ;  et  po- 

veniemus,  et  mansionem  apud  eum  facie-  tissimum    eos    qui    verbis    aut    exemplis 

mus.  Ecce  quid  gloriosius,  quid  desidera-  etiam   alios  ad   Dei  sermones   implendos 

bilius  potest  excogitari?  Numquid  parum  inducunt,  ad  meliora  inflammant,  qui  sua 

est  ab  ffterno  Patre  amari,  a  Patre  et  Filio  alacritate,  devotione,  fervore,  humilitate, 

(haud  dubium  quin  et  a  Spiritu  Sancto)  mansuetudine,    exemplaritate,  sobrietate, 
visitari,  a  tota  supergloriosissima  Trinitate  B  diligentia,  aliorum  pigritiam  excitant,  in- 

inhabitari?  In  palatiis  imperatorum  et  re-  devotionem  confundunt,  torporem  accen- 

gum  sa?culi  hujus,  non  mediocriter  ma-  dunt,  elationem   humiliant,   iram   exstin- 

gnum  pulatur  esse  amicum  et  familiarem  guunt.scandalositatem  ieformant,crapuIam 

imperaloris  aut  regis,  visitari  et  affari  ab  reprimunt,negligentiainque  corrigunt.  Uni- 

illo,  atque  in  eodein  cum  illo  contubernio  cuique  talium  dici  potest  quod  Saul  dixit 

demorari,  epulari,  quiescere.  Unde  quum  ad  Samuelem  :  Benedictus  tu  Domino;  et   i/hg.w, 

affectuosissima  mater  sanctissimi  Astionis  David  ad  prudentem  Abigail,  Benedictus  ^ll-^i  ^^^, 

monachi  ac  martyris  audisset  filium  suum  sermo   oris   tui ;  quod   item   Jacobus   ait  3^- 

in  palatio  summi  Regis   consistere,  mox  apostolus,    Qui    converti   fecerit   peccato-  ,/,(foi.v,'2o. 

sciscitabatur  an   bene   haberetur   a   rege  rein  ab  errore  via^  suae,  salvabit  animam 

suo.  Et  quum  beatissimus  Joannes  eremi-  ejus  a  inorte,  et  operit  multiludinem  pec- 
ta   prffidixisset   principi    inilitia3   impera-  C  catorum. 

toris   Theodosii  certam  victoriam   de  ty-  Preeterea,  quemadmodum  teste  Bernar- 

raiiiio,  hoc  quoque   piwnuntiabat  eidein,  do,  Christus  maximam  persecutionem  pa- 

quod  carus  et  acceptus  futurus  esset  im-  titur  ab  his  qui  pravis  exempIis,suggestio- 

peratori.   Quid  ergo  est  Regi   sieculorum  ne  pestifera,  persuasione  maligna,  animas 

iminortali,  invisibili,  Deo  majestatis  im-  suo  sanguine  liberatas  ab  ipso  avertunt; 

mensa;,  dignitalis  et  excellentise  penitus  sic  summam  honorationem  habet  ab  his 

infinitae,  esse  carum,  familiarem  ac  inti-  qui  virtuosis   exemplaribusque  operibus, 

mum,  a  supergloriosissiina  Trinitate  visi-  sanctis  exhortationibus,  errantes  ad  ipsiim 

tari,  et  eain  proprii  cordis  inhabitatricem  reducunt,  stantes  confirmant,et  universos, 

habere?  Qui  potest  capere  capiat,  quia  res  quantum    est   in    ipsis,  a^dificant.    Siinus 

ista  videlur  mihi  tanta?  gratiosilalis,  digni-  igitur  mutuo  exemplares,  coiisilio  el  auxi- 
tatis   et   desiderabilitalis,  ul   plene   coin-  D  lio  omni  quo  possumus  nos  invicem  adju- 

prehendi  non  queat,  nec  exprimi  digiie.  vemus,  divinaj  majestatis  honorificentiam 

Tantio    igitur  dignitatis   et   gratia>,    lanta)  totis  viribus  exquiramus,  procureinus,pro- 

sublimationis  ac  felicitatis  amore,  intuitu  movcainus.  Et  sicut  de  beatissimo  patre 

et    elfectu,    servemus    Christi    serinoncs,  Aiitonio    lcgilur,    quod    egregio   viro   illa 

frangainus,  vincainus  atque  viriliter  mor-  semper  flamma  arsit  in  corde,  ne  in  qua- 

tificemus  nos  ipsos  :  regnuin  enim  coclo-  cumquc  virtute  alicui  inveniretur  secun- 

ruiii  diripiunt  violeiiti.  dus  sive  inferior;  ita  et  quilibet  nostrum 

Dcnique  in  his  verbis  conferlur  conso-  uniimquemque   studeat    in    omni   virtute 

latio  magna  religiosis.  Si  namque  oinnem  prajcedere,  in  omni  humilitate,  patientia, 

Christifidelem  Christi  mandala  servanlein  diligeiitia  superare.  Studeat  uniisquisque 

diligit  Deus  Patcr,  et  ad  eum  veniunt  Pa-  pra;  ceteris  exemplarior,  obsequiosior,  de- 


IN  DIE   SANCTO   PENTECOSTES.    —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS 


91 


27 


votior,  ferventior,  temperantior,  alacrior 
inveniri.  Hujusmodi  namque  zelus,  flam- 
ma  seu  appetitus  non  ex  aliqua  procedit 
elatione,  sed  ex  divino  ac  fraterno  spiri- 
tuali  amore,  quo  quis  Deum  totis  viribus 
appetit  honorare,  et  proximos  adificare, 
quibus  et  negligentior,  indevotior,  carna- 
lior,  imperfectior  inveniri  sapientialiter 
erubescit. 
Praeterea,  sicut  Salvator  dixit  Apostolis, 
Joann.xw,  Paccm  rclinquo  vobis,  pacem  meam  do 
vobis;  sic  dum  ipse  et  Pater  et  Spiritus 
Sanctus  mentem  visitant  atque  inhabitant, 
pacem  internam  et  tanquam  continuam 
quamdam  serenitatem  causant  in  ea,  fa- 
cientes  eam  in  se  quiescere  et  gaudere. 
Unde  hujusmodi  homo  veraciter  virtuo- 
sus,pace  abundat  interiori  et  gaudio  spiri- 
tuali;  estque  alacer  in  divinis  et  jucundus 
in  Domino,  cum  mentali  Isetitia  serviens 
Deo,  et  in  hilaritate  agens  qu»  ad  laudem 
et  gloriam  facit  altissimi  summique  Dei 
omnipotentis.  Qui  autem  caret  hac  pace 
interna,  qua?  est  quies  seu  tranquillitas 
cordis  in  Deo,  passiouum  quidem  suarum 
aculeis  frequenter  mordetur,  inquietudini- 
bus  agitatur,  ira,  impatientia  et  aliis  mo- 
tibus  inordihatis  affligitur.  Talibus  solitu- 
do  est  gravis,  et  tempus  longum,  discursio 
solatiosa,  fabulatio  grata  :  nam  quia  intus 
non  gloriantur  in  Domino,  foris  qua>runt 
consolari  cum  mundo.  Redeant  ergo  ad 
cor.  Bonitatem,  suavitalem,  misericordi- 
am,  excellentiam,  beatitudinem  Dei  consi- 
derent;  etiam  Christi  passionem  et  sua  no- 
vissima  meditentur ;  in  psallendo,  orando 
laudandoque  Deum  discant  gaudere  :  sic- 
que  paulatim  vacent,  gustent  et  videant 
quam  dulcis  est  Dominus,  coram  quo  in- 
teriora  sua  quotidie  bene  discutiant  atque 
custodiant;  omnique  otio  pulso  semper  se 
utiliter  occupent,  et  ad  Deum  ubique  ad- 
spirare,  ad  ipsum  mentem  suam  uberlim 
levare  assuescant.  Et  tunc  utique  cito  su- 
perna;  consolationis  fienl  participes,  in 
tantum   quod    ex   sententia  fatebuutur   : 


A  Quam    magna  multitudo   dulcedinis  tuae,  Ps.\xx,20. 
Domine! 

Postremo,  quoniam  teste  S.  Leone  Papa, 
nihil  tam  utile  Ecclesiae,  tam  necessarium 
Christianis,  tam  salubre  fidelibus,  sicut 
pacem  istam  internam  habere,  unitatem 
diligere,  concordiam  observare ;  studea- 
mus  semper  pacifice  pariter  conversari, 
imo  et  cum  his  qui  odiunt  pacem  pacati 
et  tranquilli  consistere,  discordantes  pa- 
cificare.  Beati  namque  pacifici,  quoniam  Matih.y,^. 
filii  Dei  vocabuntur.  Turbatores  vero,  con- 

B  tentiosi,  detractores,  seminatores  discor- 
diae,  litigatores,  pungitivi,  mordaces,  cujus 
nisi  diaboli  filii  comprobantur?  Nam  sicut 
in  pace  factus  est  locus  Dei,  ita  in  pertur-  Ps.lxxv,3. 
batione,  contentione,  divisione,  est  locus 
diaboli.  Qui  sicut  nulla  re  tantum  affligi- 
tur  sicut  caritate,  concordia  et  spirituali 
jucunditate  servorum  Dei,ita  de  nullo  tan- 
tum  laetatur  ut  de  aversione,  discordia, 
contentione  et  inordinata  tristitia  eorum- 
dem.  Propterea,  quod  ille  in  nobis  magis 
persequitur  et  auferre  conatur,  vigilantius 

C  custodiamus;  et  juxta  Zachariae  oraculum, 
pacem  et  veritatem  jugiter  diligamus.  Te-  Zach.Mn, 
ste  equidem  Augustino,  tale  ac  tantum  est  '  ' 
bonum  pacis,  ut  in  rebus  creatis  nil  pre- 
tiosius  audiatur,   nil   avidius  concupisca- 
tur,  nil  carius  possideatur. 

Hanc  igitur  pacem  mentalem  non  amit- 
tamus,  quantumlibet  forinsecus  impugne- 
mur.  NuIIius  improbitate,  persecutione  aut 
exercitatione,  ad  turbulentiam  irae,  impa- 
tientiae,  tristitiae,  aut  similis  passionis  seu 
vitii  moveamur;  sed  in  Domino  stet  infle- 

D  xibilis  animus  noster,  caritate,  mititate, 
patientia,  fortitudine,  sapientia,  discretio- 
ne,  ceterisque  virtutibus  undique  confor- 
tatus,  armatus,  munitus  et  constipatus, 
sicut  rex  stans  iu  medio  sui  exercitus 
ipsum  protegentis  ac  ambientis  ne  vulne- 
retur.  Hoc  nobis  benignissimus,  adoran- 
diis,  omnipolens  Spiritus  Sanctus  conferre 
dignetur,  qui  cum  Patre  et  Filio  unus  est 
Deus  supcr  omnia  benedictus. 


92  IN  DIE   SANCTO   PENTECOSTES.   —   AD   RELIGIOSOS  ;   SERMO   SEPTIMUS 


SERMO   SEPTIMUS 

QUAI.ITER   SPIRITUI   SANCTO   PER  VIRTUTES   ET  DONA   SANCTAQUE   OPERA   ASSIMILARI   DEBEMUS. 


P  ARACLETUS  SpiritusSanctus,quem  A  ecslasim,  qum  ammlem  non  solum  con- 

mittet  Pater  in  nomine  meo,  docebit  jungit  amato,sed  et  transponit  et  transfor- 

vos  omnia.  Joann.  xiv.  26.  mat  eum  in  illum.  Quod  fit  per  ecstasim,    - 

Quffdam    in    superbeatissima   Trinitate  quse  est  extrapositio  qua  amans  in  ama- 

sunt  propria,  quaxlam  appropriata  Perso-  tum  tendendo,  quasi  extra  se  ponitur  et  in 

nis.  Quemadmodum  enim  Filio,  quum  sit  illum  transfertur.  Unde,  secundum  divi- 

emanatio  intellectus,  appropriantur  veri-  num  Dionysium,  divinus  amor  seu  caritas    De  Divin. 

tas,  sapientia,  ars,  exemplar,  pulcliritudo  non  sinit  amantes  esse  sui  ipsorum,  sed  "*""' ^' '^' 

seu  species;  sic  Spiritui  Sancto,  quum  sit  facit  eos  esse  eorum  quos  amant,  quibus 

emanatio  voluntatis,   appropriantur   cari-  per  caritatem  se  ipsos  prsobent,  exhibent 

tas,  amor,  pax,  tranquillitas,  suavitas,  be-  atque  communicant,  et  non  sua  dumtaxat: 

nignitas,  munificentia,  usus,   communio,  sicut  et  Spiritus  Sanctus,  qui  essentialiter 

jucunditas,  nexus,  osculum  et  amplexus.  B  caritas  nuncupatur,  non  solum  gratisB  suse 

Multa  quoque  Spiritus  Sanctus  nomina  ha-  charismata,  sed  et  se  ipsum  electis  suis 

bet  sibi  appropriata,  propter  effectus  sibi  ad  habendum,  possidendum  ac  fruendum 

approprialos  :  nam  appellatur  paracletus,  se  largitur.  Nec  caritas  solum  hanc  ecsta- 

ignis,  unctio,  digitus  Dei.  Porro  donurn  di-  sim  facit,sed  et  amantem  amato  indissolu- 

citur  proprium  nomen  Spiritus  Sancti,  se-  biliter  nectit  ac  colligat,  dicente  Apostolo  : 

cundum  quod  donum  accipitur  per  habi-  Quis  separabit  nos  a  caritate  Christi?Et  /?om.  vm, 

tudinem  ad  eum  cujus  est  ratione  originis,  istud  agi  fertur  per  zelum,  quse  est  vehe-  ''"'' 

et  a  quo  datur.  mens  valde  affectio. 

Ex  his  elici  potest,  qualiter  et  in  quibus  Primum  horum  effectuum,  scilicet  uni- 

adorando  paracleto  Spiritui  Sancto  assimi-  onem,  facit  caritas  in  universis  eam  ha- 

lari   possimus  ac  debeamus.  Primo  nam-  bentibus  :  et  pertinet  unio  illa  simpliciter 

que  et  maxime  ei  assimilamur  per  carita-  C  dieta  ad  incipientes.  Transpositio  vero  in 

lem  supernatiiralem    infusam,  qua  Deum  amatum,  spectat  ad  proficientes,  qui  di- 

proximumque  merilorie,  pure  ct  irreflexc  lecto  super  omnia  Deo  quotidie  magis  pro- 

diligimus.  Ha;c  etcnim  caritas  est  quadam  pinquare   nituntur,  ferventius   diligendo, 

supernaturalis  similitudo,  imago  atque  ex-  ac  per  hoc  fortius  in  ipsum  tendendo,  et 

pressio  increati  ac  spirati  amoris,  videli-  iu  ipsum  se  Iransponendo  atque  guodam- 

cet  Spiritus  Sancti   :  et  hoc   per  appro-  modo  transformando,  utpote  qua)  Dei  sunt 

priationem.   Realiter  namque  carilas   est  magis    ac    magis   agendo.    Unumquodque 

communis  tolius  superessentialis  Trinita-  equidem   dicitur  illi   praicipue  assimilari 

tis  effectus,  et  increati  amoris,  absolute  et  conformari,  et  in  illud  transformari,cu- 

dicli  (qui  est  divina  essentia),  supernatu-  jus  operationes  et  proprietales  magis  se- 

ralis  similitudo,  expressio  seu  imago.  Ita-  ctatur,  exercet  et  complet  :  quemadmo- 

que,quo  in  caritate  purissima  ferventiores  D  dum  callidi  dicuntur  vulpini;  gulosi,  lupi- 

et  perfecliores  efficimur,  eo  Spiiitui  San-  ni ;  audaces,  leonini.   (^ontemplativi  vero 

cto   similiores   amabilioresque    reddimur.  ac  fervidi,  caritativi  litc  ac  divini  vocan- 

Caritas  aulein  unionem  facil,  zeluin  et  tur.  Porro  lertius  carilatis  effectus,  vide- 


I's.  X,  8. 


IN   DIE   SANCTO   PENTECOSTES.   —  AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEPTIMUS  93 

licet  insolubilis  ille  ncxus  scu  colligatio,  A  tam  valide  radicemur  ac  inflammati  pcr- 

pertinet  ad   pcrfectos,  qui   mille   mortes  severemus  in  eorum  spirituali  amore,  ut 

mallent  perpeti  quam  a  Deo  averti  aut  in  ab  eis  averti  non  valeamus,  sed  indissolu- 

ipsum  pra3varicari.  biliter  colligati  simus  eisdem  :  ita  ut  quid- 

Deinceps  hos  tres  caritatis  effectus  seu  quid  injuriao,  persecutionis,  molestia3,  in- 

actus  habere  debemus,  primo  circa  Deum,  videntia),  ingratitudinis   nobis   intulerint, 

deinde  circa   proximos  oinnes.   Debemus  non  cessemus  a  perfecto  eorum  amore,sed 

ergo  primum  esse  Deo  per  caritatem  uni-  compatiamur  et  deprecemur  pro  eis,  vin- 

ti,  ut  ei  super  omnia  ut  summo  bono  et  centes  quantum  in  nobis  est,  malum  in 

ultimo  fini  adhaereamus,  afficiamur,  atque  bono.  Gujus  perfectissimae  caritatis  exem- 

ad  ejus  honorem  et  dilectionem  nos  ipsos  plum  Christus  ostendit  in  cruce,  pro  cru- 

ac  cetera  omnia  ordinemus,  ita  quod  nihil  cifixoribus   exorando;  et   Stephanus,  pro 
contra  ordinem  caritatis  optemus  aut  ope-  B  suis  lapidatoribus  flexis  genibus  precem 

remur.  Secundo  debemus   per   caritatem  fundendo;  Paulus   quoque,  qui  tanquam 

esse  in  Deum  transpositi,translati  et  trans-  indulgentissimus  pater,  tanto  plus  adver- 

formati,  per  hoc  quod  ad  ejus  intensio-  sariis  suis  condoluit,  quanto  graviora  ab 

rem   dilectionem  nos  assidue  excitamus,  eis  patiebatur  adversa. 

extendimus,  elevamus,  et  ipsum  sincerius  Pra?terea  constat  ad  hanc  caritatis  perfe- 

contemplari  enitimur,  virtutumque  opera  ctionem  et  ad  hos  tres  actus  ipsius  nequa- 

instantius  exercemus,  Deum  orando,  lau-  quam  nos  posse  pertingere,  nisi  a  privato 

dando,  pietatis  ac  justitia?   opera   prose-  et  carnali  amore  penitus  expurgemur,  ab 

quendo  :  per  quee   oinnia  Deo  preecipue  omni  quoque  animositate,  ambitione,  ira, 

assimilamur,  et  in  ipsum  transformamur,  impatientia,  cupiditate  ceterisque  passio- 

cui  proprium  est  misereri  ac  parcere,  et  num  immoderantiis  plene  simus  mundati, 
qui  justus  est,  et  justos  ac  justitias  diligit.  C  alienati  et  reformati,  atque  in  sancta  hu- 

Tertio  debemus  Deo  indissolubiliter  esse  militate,mansuetudine,patientia,aliis  quo- 

conjuncti  et  colligati,  eum  intra  nos  con-  que  virtutibus  moralibus  stabiliti.  Quum 

tinue  ac   ferventissime  amplectentes  ;  et  ergo  hoc  modo  fuerimus  in  caritate  perfe- 

ei  plenarie  conformati,  omne  id  quod  suae  cti,  viscera  caritatis  induti,  in  bonitatis  et 

caritatis   quoquomodo    la?sivum    est,    aut  sanctitatis  affectura  omnino  conversi,  tunc 

sancti   fervoris   minorativum,  cordialissi-  Spiritui    Sancto    sublimiter    conformabi- 

me  detestantes  ac  fugientes,  non   solum  mur,  a  pravis  suspicionibus  et  omni  mali- 

graviora,  sed  et  minima  qua^que  abomi-  tia  penitus  alienati.  Tunc  insuper  in  nobis 

nantes  peccata ;  sicque  habituati,  radicati  erit  pax  interna  tam  stabilis,  tanta  tran- 

ac  roborati  in  Deitatis  amore,  ut  quantum  quillitas  mentis,  tanta  cordis  dulcedo,  tanta 

in  hac  fragili  carne  ac  labili  vita  fieri  va-  ad  universos  benignitas,  tanta  munificen- 
let,  dici  possimus  in  caritate  perfecti,  et  D  tia,  liberalitas  atque  communio,  tanta  lae- 

inavertibiles  ab  eadem.  titia  cordis  in    Domino,  quod  etiam    per 

Insuper  et  ad  proximos  hos  caritatis  ac-  omnia  ista  abundantiamque  eoruin  assimi- 

tus  habere  nos  congruit  :  ul  spirituali  di-  labimur  mente  paracleto  Spiritui  Sancto, 

lectionis  vinculo  cunctis  viatoribus  con-  cui  pra>dicta  haec  omnia  appropriantur,  et 

jungamur,  eorum  desiderando  salutem  ut  essentialiter  sunt  quod  est  ipse. 

propriam  ;  et    in  fraterna   caritate  profi-  Simus  ergo  omnino  caritativi,  non  quae- 

ciendo,  transformemur  in  eos,  ut  unum  rentes  quod  noslrum  est  tantum.  Imo  nos 

cum  eis  simus  in  Deo,  et  zelo  salutis  eo-  ipsos  et  quidquid  possumus  et  habemus 

rum  simus  accensi,   faciendo  pro  eorum  proximis    liberalissime   impendamus,   nil 

salute  quod  possumus;  atque  in  his  tan-  nobis  proprium  reservantes,  sed  omnem 

lum  et  tamdiu  exercilemus  nos  ipsos,  ut  gratiam  nobis  communicatam  eis  toto  af- 


94 


IN  DIE   SANCTO   PENTECOSTES.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEPTIMUS 


fectu  et  omni  modo  nobis  possibili  imper- 
tientes.  Quidquid  consolationis,  quidquid 
informationis,  quidquid  consilii  et  auxilii 
possumus,  cunctis  pro  viribus  impenda- 
mus,et  ultra  quam  possumus  facere  cupia- 
mus.  Et  quod  effectu  non  possumus,  facia- 
mus  affectu,  ut  sic  unusquisque  nostrum 
suo  modo  paracletus  dici  queat;  et  advo- 
catus  ac  digitus  Dei,  alios  dirigendo;  et 
ignis,  ipsos  inflammando;  unctio  quoque, 
dona  nobis  collata  in  ipsos  administrando. 
Ecce  ad  hsec  obtinenda  et  exsequenda 
cbnemur,  tendamus,  adspiremus  et  accen- 
damur  :  suavissimi  Spiritus  Sancti  im- 
mensam  pietatem  fideliter,  instanter  inde- 
ficienlerque  rogantes,  ut  propter  sui  ipsius 
bonitatem  immensam,  connaturalem  beni- 
gnitatem,  immensam  dulcedinem,  opulen- 
tiam,  munificentiam  infinitam,  caritatem 
a>ternam,  et  propter  emanationem  suam 
a  Patre  et  Filio,  omnemque  mutuam  dul- 


A  cedinem  inter  ipsum  et  Patrem  ac  Filium, 
nobis  haec  omnia  dignetur  conferre,  per 
Virginem  gloriosam,  omniumque  Sancto- 
rum  preces  ac  merila;  mala  quoque  his 
bonis  contraria  incessanter  tollat  a  nobis  : 
in  primis  privatum  illum  amorem,  om- 
nium  vitiorum  originem;  deinde  omnem 
elationem,  cupiditatem,  concupiscentiam, 
omnem  iram,  invidiam,  acediam,  crapu- 
lam,  ex  improbo  illo  ad  se  reflexo  privato 
amore  nascentes.  Nec  solum  ab  his  ma- 
gnis,  grossis  et  horribilibus  malis  nos  abs- 

B  tinere  oportet  et  fugere,  sed  item  omnem 
cogitationem  inutilem,  omne  verbum  illi- 
citum,  omnem  inordinatam  affectionem 
abjicere,  nullam  temporis  horulam  infru- 
ctuose  transire,  sed  meditando,  orando, 
psallendo,  contemplando,  suspirando,  fer- 
vendo,  indesinenter  ferri  in  Deum,  su- 
per  omnia  benedictum,  unum  et  trinum. 
Amen. 


DOMINICA  SS.  TRINITATIS 


ENARRATIO  IN   EPISTOLAM 


VIDI  OSTIUM  APERTUM.  ApOC.  IV,  1-10. 


Ihnt. 


0' 


UONIAM  hodie  in  Ecclesia,  summae  et 

supergloriosissimae  Trinitatis  solenni- 

taragitur,  recte  lectio  ista  ex  Apocalypsi 

sumpta,  loco  epistolie  legitur,  quia  in  ea 

adoranda3  Trinitatis   mysterium    tangitur. 

Ait  ergo  Joannes  apostolus  :  Vidi,  visione 

imaginaria  et  intellectuali,  quales  commu- 

niter   fuerunt    propheticae   visiones.    Heec 

ergo  visio  imaginaria  fuit,  quia  per  cor- 

poralium  rerum  imaginarias  ac  materiales 

formas  seu  species,  in  interiori  sensu  an- 

gelico  ministerio  formatas,  fiebat.  Fuit  et 

inteliectualis,  quia  per  illuminationem  an- 

gelicam  intellexit  Joannes  quid  illae  simi- 

litiidines  designarent  :  allas   non   fuisset 

1,  prophela,  quia  ut  in  Daniele  scribitur,  In- 

telligentia  est  opus,  id  est  principale,  in 

visione.  Itaque   vidi   ostium  apertum  in 

coelo.  Per  ostium  expositores  communiter 

joann.^,<3.  intelliguut  Christum,  qui  ait  :  Ego  sum 

ostium  ovium;  per  me  si  quis  introierit, 

salvabitur.  Quod  apertum  asseritur,  quo- 

niam  Christus  notitiam  sui  aperuit  mundo, 

et  suo  ore  aperto  docuil  per  se  ipsum  ho- 

ihid.  XIX,  mines.  In  passione  quoque  unus  militum 

lancea  latus  ejus  aperuit.  Insuper,  Chri- 

stus  omnibus  ad  se  venientibus  gremium 

offert  clemenlia3,et  misericordijje  su»  ape- 

Matih.w,  rit  januam,  secundum  quod  ait  :  Venite 

^^'  ad  me,  omnes   qui    laboratis;  et  rursus, 

Joann.w,  Euni  qui  venil  ad  me,  non  ejiciam  foras. 

Hoc  ostium  apertum  est  in  ccelo,  id  est  in 

iiiililanti  Ecclesia,  quam  Christus  in  Evan- 

gclio  frequenter  regnum  cadorum  appel- 


3i 


37 


A  lat,  dicendo  :  Simile  est  regnum  coelorum  Maitk 
sagena3  miss?e  in  mare,  et  ex  omni  genere  *^- 
piscium  congreganti;  et  item,  Simile  est  md. 
regnum  coelorum  decem  virginibus,  qua- '' '^- 
rum  quinque  stultee  fuerunt. 

Aliqui  vero  dicunt,  quod  Joannes  in  isto 
loco  describit  majestatem  Dei.  Et  primo 
describit  majestatem  ipsius  quantum  ad 
eminentiam  throni  seu  loci  quo  residet. 
Sicque  per  verba  haec,  «  vidi  ostium  aper- 
tum  »,  datur  intelligi,  quod  Joanni  in  vi- 
sione    imaginaria   apparebat   quod  janua 

B  qusedam  aperiretur  in  coelo,  ut  sibi  omnipo- 
tentis  Dei  ostenderetur  majestas  sub  cor- 
poralium  similitudinibus  rerum,  atque  ad 
innucndum  quod  desuper  sibi  revelaretur 
status  militantis  Ecclesiae.  Juxta  quem  mo- 
dum  in  Ezechiele  habetur  :  Aperti  sunt  Ezech 
coeli,  et  vidi  visiones  Dei.  Et  in  eodem 
capitulo  describitur  thronus  supra  firma-  ibid. 
mentum,  et  super  similitudinem  throni  si- 
militudo  quasi  adspectus  hominis  desuper. 
Per  quod  Deus  altissimus  omnibus  prae- 
sidens   designatur,    sicut   ibidem   plenius 

C  scripsi. 

Et  vox  prima  quam  audivi,  tanquam 
tubiv  loquentis  mecum,  dicens  :  Ascende 
huc,  et  ostendam  tibi  qua^  oportet  fieri 
cito  post  ha^c.  Per  vocem  istam  tubalem, 
quffi  prima  fuit  in  visione  hac,  quidam 
inlelligunt  vetus  Testamentum  seu  doctri- 
nam  propheticam,  quam  per  illuminatio- 
nem  supernam  audivit  interiori  audilu  Jo- 
annes,qua3  admonuit  eum  ascendere  huc,id 


XXV, 


■,«. 


26. 


96 


DOMINICA   SS.   TRINITATIS.   —  ENARRATIO   IN   EPISTOI.AM 


est  ad  Christum  spiritualemque  intelle- 
ctum.  Haec  autem  expositio  nimis  spiri- 

Ac<.  11, 1-1-  tualis  videtur,  praesertim  quia  in  die  Pen- 
tecostes,  veniente  super  Apostolos  Spiritu 
Sancto,  infusa  fuit  Joanni  excellens  notitia 
legis  ac  Prophetarum.  Alii  ergo  per  vo- 
cem  istam  intelligunt  inspiiationem  divi- 
nam.  Sed  quoniam  Deus  isla  non  docuit 
Joannem  immediate  per  se  ipsum,  imo 
nec  immediate  per  Christum,  sed  per  ange- 
lum  in  Christi  persona  apparentem(quem- 

A/)oc.  1,13.  admodum  in  Apocalypsi  ait  Joannes  :  Vidi 

quasi  similem  filio   hominis;  et  iterum, 

ibid.  xxii,  Ego  Jesus  misi  angelum  ineum  testificari 

"'•  haec  in  Ecciesia),hinc  potius  arbitror,  quod 

per  voceni  hanc  intelligenda  sit  angelica 
allocutio,  seu  ipsemet  angelus  Joannem 
interius  alloquens.  Cujus  vox  quasi  vox 
tubse  vocatur,  ad  insinuandum  virtutem 
et  efficaciam  angelica;  allocutionis.  De  hac 
voce  dixit  Joannes  in  codem  Apocalypsis 

/</i(/.  I,  I:!.  libro,  Conversus  sum  ut  viderem  vocem 
quffi  loquebatur  mecum  :  intelligendo  per 
vocem,  vocis  prolatorem.  Denique  divino 

DeCceicsi.  Diouysio   contestante,   prophetica3  revela- 

hier.c.ivei  fiones  pcr  angelos  facla?  sunt. 

XV.  1  o 

Itaque  ait  :  «  vox  prinia  »  :  quasi  dicat, 

Eadem  quam  jam  ante  audivi.  Nam  quod 

prajcessit,  primum  vocamus.  Verumtamen 

'Rerengau  Berengandus  *  per  primam  vocem  intelli- 

''"'  git  Joannem  Baptistam,  qui  loquitur  de  se 

Joann.i.i^-  ipso  :  Ego  vox  clamaiitis  in  deserto.  «  As- 

cende  huc  »,  id  est,  ad  contemplationem 

te  erige  :  de  spirituali  quippe  ascensu,non 

de  corporali,  hoc  dictuin  est.  «  Et  osten- 

dam  libi  qusi  oportet  fieri  cito  post  hwc  », 

id  est  slatum,  processum  ac  tribulationes 

militantis  Ecclesi»,  quic  cx  hoc  teinpore 

usque  ad  finem  mundi  decurrent. 

Bt  statim  fui  in  spiritu,  id  est  aliena- 
tus  ab  exteriorum  sensuum  usu  et  actu, 
atque  in  ecstasi  mentis,  per  diligenlissi- 
mam  considerationem  eorum  qua?  inihi 
ostendebantur.  Et  eccc  sedcs  posila  erat 
in  cado.  Si  per  coelum  intelligamus  mili- 
tantem  Ecclesiam,  sedes  in  ea  posita,  est 
congregalio  quaevis  devota,  seu  corda  fi- 
delium  Dei  amore  succensa,   in   quibus 


A  Deus  regnat,  residet  et  quiescit,  dicente 

Apostolo:  Templum  Dei  sanctum  est,quod  ico/mh.it. 
estis  vos.  Nam  aniina  justi,  sedes  est  sa- 
pientiee.  Unde  Scriptura  fatetur,  Justitia  et  /'s.Lxxxvm, 
judicium  pra^paratio  sedis  tuae  :  quia  vi-  *^' 
delicet  per  justitiae  exsecutionem  et  judi- 
cii  discretionem,disponitur  anima  ut  Deus 
residere  dignetur  in  ea.  Si  vero  per  coe- 
lum  intelligatur  patria  Beatorum,  seu  tri- 
umphans  Ecclesia,per  sedem  in  ea  positam 
intelliguntur  angelica?!  potestates,  omnes- 
que  mentes  Deo  beatifice  perfruentes,  qui- 

B  bus  Deus  sublimiter  praesidens,  interius 
cuncta  disponit.  Rursus,  per  sedem  hanc, 
auctoritas  et  potestas  Dei  Ecclesiam  gu- 
bernantis  exprimitur.  Deus  etenim  nullibi 
verius  quam  in  se  ipso  esse  et  quiescere 
perhibetur.  Postremo,quia  et  ipsa  Ecclesia 
sedes  est  Dei,  sedes  in  ccelo  est  posila, 
quia  Ecclesia  militans,  quamvis  adhuc  in 
carne  versetur,  mente  tamen  ccelum  in- 
habitat,  dicente  Apostolo  :  Nostra  conver-  PhiUpp.m, 
satio  in  coelis  est.  ^*^- 

£Jt  supra  sedem   sedens,  scilicet   Deus 

C  unus  et  trinus  omnibus  dominans,  de  quo 
fertur  in  Psalmo  :  Dominus  in  coelo  sedes  Ps.  x,  5. 
ejus  ;  et,  Dominus  sedet  super  sedem  san-  /»«. xlvi,9. 
ctam  suam.  Porro  immensus  et  incircum- 
scriptibilis  Deus,  in  divinitatis  natura  ne- 
quaquam  corporaliter  sedet  nec  clauditur 
loco,  sed  illocalis,  intemporalis  immate- 
rialisque  invariabiliter  permanet.  Sed  quo- 
niam  visio  ista  imaginaria  fuit,  Deus  in 
forma  visibili,  situaliter  residenti,  mon- 
strabatur  Joanni.  Juxta  quem  modum  lo- 
quitur  Isaias  :  Vidi  (inquiens)  Dominum   /«.  vi,  i. 

D  sedentem  super  soliuin  excelsum  et  eleva- 

lum.  Daniel  quoque  propheta  :  Adspicie-  Dan.\n,^. 

bam,  inquit,  donec  throni  positi  sunt,  et 

Antiquus  dierum  sedit,  utpote  Pater  aeter- 

nus.  Sicque  in  imaginaria  visione  appare- 

bal  Joanni  similitudo  sedis  corporalis,  in 

qua  Deus  residens  videbatur.  Quidam  au- 

tcm  per  sedentem,  specialiter  intelligunt 

Christum,  Deum  et  hominem,  de  quo  scri- 

ptum  est  :  Dominus  quidem  Jesus  post-  Marc.wu 

quam  locutus  est  eis,assumptus  est  in  coe-  ^^' 

lum,  et  sedet  a  dextris  Dei. 


DOMINICA   SS.   TRINITATIS.  —   ENARRATIO   IN  EPISTOLAiM                                   97 

Et  qui  sedebat,  similis  erat  adsju^ci ui  A  neai    legilur   Deus    dixisse   ad  Noe  :  Ar- cen. ix,t3. 

lapidis  jaspidis  et  sardii.  Per  adspeclum  cum  meum   ponam  in    nubibus  coeli,  et 

jaspidis  et  sardii,  color  eorum  exprimitur.  erit  signum  foederis  inter  me  et  terram. 

Jaspis  autem  viridis  est  coloris  :  qui  color  Itaque  per  arcum  seu  iridem,  clementia 

visum  oblectat  atque  confortat.  Sardius  ve-  fcedusque  amicitiae  Dei  ad  Ecclesiam  in- 

ro  rubeum  habet  colorem.  Hinc  Berengan-  sinuatur  :  sic  enim  dilexit  mundum,  ut  Joann.m, 

dus   et   Ilaymo,   per  jaspidis   viriditalem  unigenitum  Filium  suum  daret  ei  et  pro  "'• 

intelligunt  Christi  divinitatem,  qua>  inte-  eo.  Itaque  «  iris  erat  in  circuitu  sedis  »,  id 

riorem  visum  summe  oblectat,  dulcissime  est  Ecclesiae,  quoniam  misericordia  Dei  et 

reficit,  insuperabiliter  roborat;  per  sardii  pactum  amicitise  ejus  circumdat,  tuetur  ac 

vero  rubedinem,  intelligunt  ejus  humani-  nmnit  Ecclesiam.  Unde  Christus  promisit 

tatem  pro  nobis  sanguine  sacro  perfusam,  Ecclesiae  :  Ecce  ego  vobiscum  sum  cunctis     Mauh. 

/s.  Lxiii,2.  secundum  illud  Isai»  :  Quare  rubrum  est  B  diebus  usque  ad  consummationem  saeculi.  '"'^'"■'-*'- 

indumentum  tuum  ?  Insuper,  quoniam  ja-  Similis  visioni  smaragdinK.  Smaragdus 

spis  apparentiam  aquse  habet,sardius  vero  est   lapis   majoris   ac   clarioris  viriditatis 

ignis,  hinc   Christus   omnium  judex,  se-  quam   jaspis.   Est  equidem   nimia;   atque 

cundum  Bedam,  per  haec  designatur  :  quia  gratissimae   viriditatis,  in   tantum    ut   in- 

jain  judicium  per  aquam  exercuit,  diluvio  tuentium  animos  in  admirationem  conver- 

mundum  submergens,  aliud  in  fine  saeculi  tat.  Quod  ergo  iris,  in  qua  tripartitus  color 

per  ignem  exercebit.  Albertus  Magnus,  per  apparet,  visioni  seu  colori  sinaragdi  assi- 

jaspidis  virorem   intelligit  immarcescibi-  milatur,  designat  quod  caritas,  misericor- 

lem   felicitatis    coronam,    quam    Christus  dia  et  gratia  Dei  ad  Ecclesiam,  sit  electis 

praestat  electis ;  per  sardii  ruborem,  a^ter-  valde  miranda,  summe  accepta,  clarissime 

ni  ignis  incendium,  quod  reprobis  irrogat.  cognita,  consolatoria   et   confortativa   eo- 

Alii,  qui  per  sedentem  intelligunt  Deum  C  rum.  Rursus,  per  iridem  designatur  quod 

unum  ac  trinum,  dicunt  quod  imaginariae  Deus  omnibus  elementis,  eorumque  im- 

illae  visiones  propheticae  fiunt  secundum  pressionibus  ac  alterationibus  dominetur. 

congruentiam  ad    id    quod    per    imagines  Et  in  circuitu  sedis  sedilia  viginti  qua- 

designatur   ac  revelatur.  Deus   autem   in  tuor,  et  super  thronos,  id  est  supra  viginti 

"  visione  ista  apparuit  ut  militantis  Ecclesiae  quatuor  sedilia  ista,  erant  viginti  quatuor 

gubernator,ad  quam  se  habet  ut  pius  con-  seniores  sedentes.  Quidam  per  viginti  qua- 

solator  el  ut  caritatis  inflammator  :  quo-  tuor  sedilia,  intelligunt  viginti  quatuor  li- 

ruin  primum  designat  viriditas  jaspidis  ;  bros  veteris  Testamenti;   et  per  totidem 

secundum,  sardii  rubor.  seniores,  intelligunt  patres  legis  antiquae, 

Esech.  I,      Praeterea  in  visione  Ezechielis,  Deus  se-  qui  in  praefatorum  librorum  lectione  ac 

^^'^^"        dens  in  throno,  visus  est  in  similitudine  meditatione,  quasi  in  sedibus,  a  curis  at- 

electri  velut  adspectus  ignis.  Et  ibi  per  D  que  laboribus  seeculi  quiescebant.  Alii  per 

splendorem  electri,  quod  aurei  igneique  seniores  viginti  quatuor,  intelligunt  san- 

eoloris  est,  Dei   providentia  ac  sapientia  ctos   patres   novi   ac  veteris   Testamenti, 

designatur.  Hinc  quoque  hoc  loco  per  sar-  propter  duodecim  Apostolos  ac  duodecim 

dii  igniformem  ruborem,divina  sapientia;  Patriarchas,quibus  omnibus  judiciaria  po- 

per  jaspidis  autem  virorem,  pulchritudo,  testas   aliquo   modo    communicatur.    Ali- 

dignitas  el  incommutabilitas  divinae  natu-  qui  vero  per  viginti  qualuor  sedes,  intelli- 

ra3,  quae  aeternaliter  ejusdem  vigoris  est,  gunt  universas  evangelicae  legis  cathedrales 

vel  decor  assumptae  humanitalis  Christi,  ecclesias,  et  per  totidem  seniores,  earum 

quae   in   resurrectione   refloruit,    intelligi  episcopos  :  et  hoc,  propter  concordantiam 

potest.  novi  Testamenti  cum  veteri,  in  quo,  sicut 

Et  iris  erat  in  circuitu  sedis.  In  Ge-  primo  Paralipomenon  legitur,  sanctus  rex  i />,„■.  xxiv. 

T.  30.  7 


98 


DOMINICA   SS.   TRINITATIS.   —   ENARRATIO   IN    EPISTOLAM 


David  cultum  cupiens  augere  divinum,  A 
constituit  viginti  quatuor  sacerdotes,  suc- 
cessive  in  templo  suis  hebdomadibus  ini- 
nistrantes.  Sed  quia  ii  viginti  quatiior  sa- 
cerdotes  instituti  a  David,  non  fiierunt 
pontifices,  imo  subjecti  uni  suo  pontifi- 
ci  :  videtur  quod  per  eos  congruentius 
designetur  universitas  sacerdotum  evan- 
gelica)  legis  ;  per  sedes  autem,  eorum 
potestas,  virtus  et  gratia,  ac  merita  eis 
collata,  in  quibus  velut  in  sedibus  spiri- 
tualiter  conquiescunt.  Dicuntur  demum 
ista  sedilia  et  eorum  sessores  esse  in  cir-  B 
cuitu  sedis,  id  est  Ecclesise,  quoniam  sa- 
cerdotum  et  praelatorum  est  alios  ab  hoste 
antiquo  tueri,  illosque  roborare  ac  custo- 

Ezech.xt,  dire.  Unde  in  ultima  Ezechielis  visione, 
temphmi,  quo  designatur  Ecclesia,  legitur 
triplici  muro  circumdatum.  Per  quod  tri- 
plex  Ecclesiae  significatur  custodia  :  nam 
custoditur  a  Christo,  ab  angelis  sanctis,  et 
a  prffilatis. 

Circumamicti  stolis  albis,  id  est  purita- 
te  et  honestate  undique  adornati,  et  virtu- 
tibus  decorati.  Unde  in  Apocalypsi  loquitur  C 

Apoc.m,^.  Christus  :  Qui  vicerit,  vestietur  vestimen- 
tis  albis.  De  iis  albis  stolis  ait  Ecclesia  per 

/s.  Lxi,  10.  Isaiam  :  Gaudens  gaudebo  in  Domino,  quia 
induit  me  vestimentis  salutis,  et  indu- 
mento  justitiie  circumdedit  me.  Et  in  ca- 
pitibus  eorum  coronce  aurea'.  Per  quod 
designatur  quod  sunt  aliorum  rectores,  et 
ffiterna  felicitate   coronandi  a  Deo,  juxta 

/•s.xx.^.  illud  in  Psalmo  :  Posuisli  in  capite  ejus 
coronam  de  lapide  pretioso.  Denique  in 
Scripturis,  per  caput  mens,  per  aurum 
sapientia  exprimi  solet.  Aureas  ergo  ha-  D 
bent  in  capitibus  suis  coronas,  quoniam 
mentes  eorum  dono  sapientiae  decorantur. 
Et  de  throno,  id  est  de  militanti  Eccle- 
sia,  quffi  sedes  est  \)(i\,  ■procedebant  fulgu- 
ra,  id  esl  miracula  :  quse  instar  fulgiiris 
divina  virtute  velociter  fiunt,  clare  illu- 
minant  ac  perterrent  videntes,  juxta  illud 

/•j.ixiv,!».  Psahni,  Timebunt,  qui  habilant  terminos, 
a  signis  tuis.  El  in  Evangelio  sa^pius  scri- 
ptum  cst, quernadmodum  turbic  visis  Chri- 
sti  miraculis  timuerunt.  Fulgura  quoquc 


sunt  comminationes  divini  judicii  atque 
poenarum  inferni.  Et  voces,  id  est  prsdi- 
catio  mediocris  ac  simplex  :  quemadmo- 
diim  ad  Corinthios  ait  Apostokis,Tanquam   i  Cor.  m, 
parvulis  in  Christo  lac  dedi,  non  solidum   '  " 
cibum.  Unicuique  enim  proponendum  est 
verbum  Dei  prout  capere  potest.  Et  toni- 
trua,  id  est  praedicatio   sublimis  et  ma- 
gna  :  secundum  illud  Aposto]i,Sapientiam   ihid.u,(,. 
loquimur  inter  perfectos.  Unde  Christus  in 
Evangelio  quosdam  Apostolorum  filios  ap-   Mavc  m, 
pellavit  tonitrui.  Et  in  libro  Job  habetur  :  ^^' 
Ecce  haec  ex  parte  dicta  sunt  viarum  Dei ;  Job  xxvi, 
et  quum  vix   parvam  stillam  sermonum   *' 
ejus  audierimus,  quis   poterit  tonitruum 
magnitudinis  ejus  intueri  ?  Tonitrua  sunt 
verba  Joannis  :  In  principio  erat  Verbum;  /oo)(».i,i, 
et  Verbum  caro  factum  est.  Et  quod  lo-  **" 
quitur  Paulus  :  Audivi  arcana  verba  quse  ii  Cor.xn, 
non  licet  homini  loqui.  *" 

Et  septem  lampades  ardentes  ante  th.ro- 
num.  Quid  autem  per  lampades  designe- 
tur,  subjungitur:  qui  sunt  septeni  spiritus 
Dei,  id  est  septem  dona  Spiritus  Sancti, 
quibus  mens  velut  lampadibus  illustratur 
ac  inflammatur.  Hae  lampades  sunt  ante 
thronum,  hoc  est  in  conspectu  Ecclesi», 
imo  in  corde  fidelium.  Vel  septem  spiri- 
tus  Dei,  intelligendi  sunt  omnes  angeli 
sancti,  quorum  ministerio  corda  illumi- 
nantur  et  accenduntur  fidelium.  Unde  in 
Apocalypsi  habetur  :  A  septem  spiritibus  A/)oc.  1,4. 
qui  in  conspectu  throni  ejus  sunt.  Septe- 
nario  quippe  universitas  designatur,  quo- 
niam  septem  diebus  omne  tempus  evolvi- 
tur.  Hinc  in  libro  Tobiaj  legitur  :  Dixit  joi.xn,!». 
Raphael  angelus,  Ego  sum  Haphael,  unus 
ex  septein  qui  adstamus  ante  Deum. 

Et  in  conspectu  sedis,  hoc  est  Ecclesiae 
militantis,  in  qua  per  gratiam  residet  Deus, 
est  tanquam  niare  vitrcum,  id  est  Bapti- 
smatis  unda  et  sacramentum  :  in  quo  sub- 
mergitur  acies  vitiorum,  sicut  in  mari 
Kubro  mersus  fuit  exercitus  .Egyptiorum. 
Quod  sacramentum  instar  vitri  pelluci- 
dum  est,  animasque  clarificat;  per  quod, 
tanquam  per  vitrum,  splendor  Solis  ju- 
stitia)  mentem  subintrat.  Similc  crystallo 


DOMINICA   SS.   TRINITATIS. 


ENARRATIO   IN   EPISTOLAM 


99 


ratione  sui  effectus,  quia  ab  omiii  cuipa  A 
et  poena  absolvit,  virtutum  et  donorum 
decorem  inducit,  ita  ut  evolet  qui  ipsum 
suscepit,  nisi  de  novo  peccet.  Rursus  cry- 
stallo,  quod  ex  nimia  congelatione  non 
fluit  neque  resolvitur,  assimilatur  Hapti- 
smus  ob  sui  effectus  soliditatem.  Nam  in- 
delebilem  characterem  imprimit  :  idcirco 
nec  iteratur.  —  Quidam  per  mare  vitreum 
inteliigunt  Poenitentise  sacramentum,  in 
quo  esse  debet  fons  lacrimarum. 

Et  in  medio  sedis  et  in  circuitu  sedis, 
quatuor  animalia  plena  oculis  ante  et  re-  B 
tro.  Hoc,  ut  asserit  Berengandus,  secun- 
dum  liistoriam  stare  non  potest  :  neque 
enim  tam  parvus  numerus  ambitum  sedis 
et  medietatem  ejus  potuit  obtinere.  Sed 
spirituaiiter  intelligenda  sunt  hs?c.  Qua- 
tuor  ergo  animalia,  non  solum  quatuor 
Evangelistas,  sed  et  universos  doctores  Ec- 
clesiae  signant.  Et  huic  assertioni  etiam  Be- 
da  et  Albertus  concordant..Ait  equidem  Be- 
da,  per  quatuor  animalia,  in  hoc  libro,  non 
semper  quatuor  Evangelistas  intelligi,  sed 
quandoque  Ecclesias.  Atque,  ut  dicit  Al-  C 
bertus,  per  quatuor  animalia,  omnes  prae- 
dicatores,et  prsecipue  quatuor  Evangelistae, 
signati  sunt.  Dicuntur  autem  praedicatores 
quatuor  animalia,  quia  de  quatuor  Evan- 
geiiis  eorum  pra^dicatio  sumitur.  — Itaque 
sensus  est  :  «  Et  in  medio  sedis  »,  puta 
Ecclesiae,  id  est  inter  fideles,  «  et  in  cir- 
cuitu  sedis  »,  id  est  in  gyro  eorum,  ad  pro- 
tegendum  et  custodiendum  fideles,  sunt 
«  quatuor  animalia  »,  id  est  universi  do- 
ctores  et  pr^dicatores,  quorum  est  popu- 
lum  Dei  ab  adversariis  suae  salutis  prote-  D 
gere  :  qui  pleni  sunt  «  oculis  ante  et 
retro  »,  id  est  Scripturarum  doctrinis,  et 
considerationibus  pertinentium  ad  salu- 
tem,  ac  undique  circumspecti,  quia  tam 
pra?terita  quam  futura  attendunt. 

Verumtamen,  quoniam  teste  B.  Grego- 
rio  super  Ezechielem,  et  secundum  pluri- 
morum  doctorum  consonam  assertionem, 
per  quatuor  animalia  quatuor  Evangelistaj 
sigiiantur ;  dicendum,  quod  ipsi  suis  pra)- 
dicationibus  et  doctrinis   seu  evangelicis 


libris  usque  ad  praesens  Ecclesiam  inu- 
niunt,  custodiunt  ac  defendunt.  Sicque  spi- 
ritualiter  ambiunt  eam. 

Sed  huic  expositioni  difficultatem  facit 
quod  subditur  :  Et  animal  primum  simile 
lconi,  ct  secundum  animal  simile  vitulo, 
ct  tertium  animal  hahens  faciem  cjuasi 
hominis,  et  quartum  animal  simile  aqui- 
kv  volanti.  Qui  enim  animalia  ista  Evan- 
gelistas  interpretantur,  per  faciem  homi- 
nis  Matthffum  accipiunt,  qui  primus  est 
in  ordine  Evangelistarum,et  primus  Evan- 
gelium  scripsit,  secundum  Hieronymum. 
Quum  ergo  hoc  loco  animal  habens  faciem 
quasi  hominis,  tertio  loco  ponatur,  non 
videtur  per  ipsum  significari  Mattha?us. 

Ista  objectio,  quam  aliqui  ponderant, 
non  videtur  mihi  alicujus  momenti.  Pri- 
mo,  quoniam  contestantibus  Hieronymo, 
Gregorio,  et  aliis  multis  sanctis  doctori- 
bus,  quemadmodum  apud  Ezechielem,  ita 
et  hoc  loco  per  haec  quatuor  animalia  qua- 
tuor  designantur  Evangelistae.  Ezechiel  au-  E:ech.\,\Q. 
tem  faciem  hominis  ponit  primo  loco,  et 
ibi  per  eam  significatur  Matthaeus;  simi- 
liter  hic.  Nec  obstat  variatio  ordinis  :  quia 
diversis  respectibus  idem  alicui  praeponi- 
tur  atque  postponitur.  Hinc,  ut  Haymo 
ait,  Ezechiel  primo  ponit  hominem,  se- 
cundo  leonem,  tertio  vitulum,  quarto  aqui- 
lam,  servans  historiae  ordinem  :  quoniam 
primo,  natus  est  Christus  ut  homo;  se- 
cundo,  praedicans  vocem  emisit  terribilem 
quasi  leo;  tertio,  in  passione  oblatus  est 
tanquam  vitulus  ;  postremo,  ascendit  in 
cadum  ut  aquila.  Porro  Joannes  primo  po- 
nit  leonem,  quia  jam  Ghristus  surrexit  a 
mortuis,  cujus  resurrectioni  fides  praeser- 
tim  innititur  :  idcirco  Joannes  tanquam 
testis  resurrectionis,  primo  ponit  leonem. 
Quamvis  interea  praetacta  expositio 
S.  Gregorii,  qua  per  hominem  Matthaeus, 
per  vitulum  Lucas  accipitur,  etc,  sit  com- 
munis  et  bona  ;  aliqui  tamen  Sanclorum 
aliam  habuerunt  considerationem.  Nam, 
sicut  hic  recitat  Beda,  B.  Augustinus  per 
leonem  intellexit  Matth»um,  quoniam  re- 
giam  Christi  prosapiam  in  exordio  evan- 


100 


DOMINICA   SS.   TRINITATIS. 


ENARRATIO   IN   EPISTOLAM 


gelii  sui  descripsit ;  per  vilulum  vero  Lu- 
cam,  quia  sacerdotalem  Christi  describit 
originem,  secundum  Hilarium  ;  per  Iiomi- 
ncm  Marcum,  quoniam  his  omissis,  huma- 
nos  Christi  describit  actus  ;  per  aquilam 
vero  omnes  Joannem  inlelligunt,  propter 
sublimitatem  sententiarum  evangelii  ejus. 
Insuper,  ut  recitat  Berengandus,  quidam 
per  leonem,  ut  dictum  est,  Mattha?um;  per 
vitulum  vero,  Marcum,  propter  eloquii 
simplicitatem;  per  hominem  intellexerunt 
Lucam,  quia  humanam  Christi  generatio- 
nem  est  plenius  prosecutus  :  videlicet, 
qualiter  angelo  nuntiante  conceptus  sit, 
quomodo  natus  et  in  prajsepio  collocatus, 
circumcisus  et  in  templo  oblatus  sit. 

Aliqui  demum  per  quatuor  animalia  is- 
ta,  quatuor  patriarchales  Ecclesias  volunt 
intelligi  :  primam,  videlicet  Jerosolymita- 
nam,  per  leonem,  propter  constantiam 
Apostolorum  et  aliorum  qui  in  ea  fuerunt; 
secundam,  utpote  Antiochenam,  per  vitu- 
lum,  propter  obedientiam  qua  primi  illius 
Ecclesise  filii  parati  fuerunt  obedire  Apo- 
stolis;  tertiam,  scilicet  Alexandrinam,  per 
hominem,  quia  in  ea  a  principio  fuerunt 
doctissimi  viri ;  quartam,  hoc  est  Constan- 
tinopolitanain,  per  aquilam,  quia  in  ea 
fuerunt  viri  sublimiter  contemplativi.  Sed 
hoc  Jerosolymitanee  Ecclesiae  multo  prse- 
clarius  competit,  quia  in  ea  fuerunt  Apo- 
stoli  et  primi  discipuli  Christi,  qui  in 
contemplationis  gratia  omnibus  prseful- 
serunt. 

Hinc,  per  quatuor  animalia,  quatuor 
Evangelistas  arbitror  designatos,  quan- 
quam  per  ea  etiam  Christus  ejusque  mem- 
bra,  viri  scilicet  christiani,  queant  intelli- 
gi.  Fuit  enim  Chrislus  homo  in  nativitate 
et  conversatione,  vitulus  in  obeditione  ac 
passione,  Ico  in  preedicatione  ac  resurre- 
ctione,  aquila  in  contemplatione  et  ascen- 
sione.  Sic  ct  quilibet  Chrislifidelis,  homo 
est  rationem  sequendo ;  vitulus,  carnem 
cum  vitiis  et  concupisccntiis  crucifigen- 
do ;  leo,  a  pcccatis  surgcndo  ct  hostibus 
suae  salutis  victorialiter  reluctando  ;  aqui- 
la,  divinorum  contemplatiouibus  insisten- 


A  do,  orationi,  devotioni  et  laudibus  Dei  va- 
cando. 

Et  quatuor  animalia,  singula  eorum 
Jiahehant  alas  senas.  AI»  Sanctorum  sunt 
virtutes,  quibus  ad  superna  se  erigunt. 
Quoniam  ergo  senarius  numerus  est  per- 
fectus,  et  per  ipsum  frequenter  perfectio 
designatur,  ideo  quodlibet  animal  sex  alas 
habere  describitur  :  quoniam  in  cujuslibet 
Evangelistee  libro  omnium  virtutum  doce- 
tur  perfectio,  et  novee  legis  doctrina  per- 
fectionaliter  continetur.  Insuper,  sex  alae 

B  Sanctorum  sunt  lex  naturalis,  lex  Moysis, 
doctrina  prophetica,  lex  evangelica,  apo- 
stolica  documenta,  et  catholicorum  Patrum 
doctrina.  His  alis  homines  virtuosi  per 
contemplationem  et  amorem  ascendunt, 
atque  ad  proximorum  sedificationem  de- 
scendunt.  Volant  quoque  ad  dexteram,gra- 
tias  agendo  seque  humiliter  habendo  in 
prosperis  ;  et  ad  sinistram,  per  patientiam 
in  adversis.  Preeterea,  sicut  in  Isaia  habe- 
tur,  Seraphim  quse  Isaise  apparuerunt,  sex  /s.vi, 
alas  habebant.  Hinc  et  animalia  ista  sex 

C  alis  alata  fuerunt,  quoniam  per  Evangeli- 
starum  doctrinam  ad  angelicam  perfectio- 
nem  beatitudinemque  pertingitur.  Iterum, 
per  sex  alas,  sex  species  contemplationis 
(secundum  quod  quidam  eas  assignant) 
intelligi  possunt.  —  Qua^ritur,  cur  hoc  lo- 
co  animalia  sancta  sex  alas  habere  scri- 
bantur,  quum  apud  Ezechielem  quatuor  Ezech. 
pennas  habere  dicantur.  Ad  quod  respon- 
dere  reor  difficile,  nisi  forte  quis  dicat 
mysterium  animalium  horum  evidentius 
alque   sublimius    revelatum   esse   Joanni 

D  quam  Ezechieli. 

Et  in  circuitu,  id  est  per  totum  corpus 
suum  (sicut  et  Ezechiel  habet)  :  unde  alia  /iw.is 
habet  translatio,  Ante  et  retro ;  et  intxis  *'"" 
'plena  sunt  oculis,  id  est  sapientialibus  et 
prudentialibus  considerationibus,  discre- 
tionibus  atque  scientiis  vere  salubribus, 
ubique  et  in  universis  habendo  se  circum- 
specte. 

Et  requiem  non  hahehant.  Sancti  enim 
in  vita  hac  corporalem  repausationem  non 
amant,  sed  exercitiis  virtuosis  semper  in- 


1,6. 


^, 


DOMINICA   SS.   TRINITATIS.   —   SERMO   PRIMUS  101 

sistunt,  bonis  laboribus  variisque  tribula-  A  absolute  perfectum;  in  quem  culpa  cadere 

tionibus  exercentur.  Potissimum  vero  lau-  nequit,quoniam  sibi  ipsi  est  finis,et  a  nul- 

dibus  Dei  invigilant,  sicut  ait  Propheta  :  lo  dependet.  Et  quo  sanctior  est,  eo  plus 

/•«.xxxMi,  Benedicam   Dominum    in  omni  tempore,  peccati  turpitudinem  detestatur  ac  odit. 

"■             semper  laus  ejus  in  ore  meo.  Ideo  subdi-  Et  quum  darent  illa  quatuor  animalia 

tur  :  die  ac  nocte,  id  est  congruis  horis  gJoriam  et  honorem  et  henedictionem  se- 

•  diceniki  dierum   ac   noctium,  clamantia  *  magno  denti  super  thronum,  viventi  in  scecula 

cordis  amore  magis  quam  oris  sonatione  :  swcidorum,  id  est,  quatuor   Evangelistis 

Sanctus,Sanctus,Sanctus,DominusDeus  evangelicam  legera   per   totum  mundum 

omnipotens,  qui  erat  ante  omnia  ab  eeter-  disseminantibus  per  scripta  sua,  et  partim 

no,  et  qui  est  invariabiliter  in  ipso  seter-  per  propria  verba  (quod  faciendo  exhibue- 

nitatis  instanti,  et  qui  venturus  est,'\A  est,  runt  Deo  gloriam   et  honorem  et  benedi- 

a^ternaliter  erit,  et  in  judicio  apparebit.  B  ctionem  seu  laudem);  ^roc/c/e^a/z^  v^V/ini^t 

/5.  VI,  3.   Huic  cantico  consonat  illud  Isaia?  :  Clama-  quatuor  seniores  ante  sedentem  in  thro- 

bant  alter  ad  alterum  :  Sanctus,  Sanctus,  no,  id  est,  universi  sacerdotes,  prsedica- 

Sanctus,Dominus  Deus  exercituum.  Itaque  tores  ac  Patres  novi   Testamenti    Deo  se 

Ecclesia  militans  triumphanti  se  confor-  humiliter  prostraverunt,  et  adorabant  Vi- 

mat  Ecclesiae   in    laudibus  Dei,  tanquam  ventem  in  sa'cula  sa'cuIortim,\d  estDeum 

ventura  ad  illam,  et  Deum  cum  illa  sine  verum  ac  sempiternum,  qui  in  se  ipso  in- 

fine  feliciter  laudatura.  Porro,  in  eo  quod  tellectualiter    ac    superbeatissime    vivit  ; 

ter  «  Sanctus  »  profertur,  supersanctissimse  estque  vivens,  et  simplicissima,  purissima 

Trinitatis  mysterium  commendatur;  unitas  ac  nobilissima  vita,  quum  sit  ipsa  veritas 

vero  divinitatis,  per  hoc  quod  singulariter  et  sapientia ;  et  in  eo  sunt  idem  vivere  et 

subditur,  «  Dominus  Deus  omnipotens  ».  intelligere  atque  diligere.  Unde  vita  super- 

Denique  Deus  gloriosus  ac  adorandus,  est  C  dignissimi  Dei,  est  suse  seternge  veritatis 

essentialiter  sanctus,et  sanctitas  omnifarie  superdeliciosissima  contemplatio,  et  sua> 

infinita,  quum  ipse  sit  bonitas  pura,  veri-  infinita)  bonitatis  sempiterna,  ardentissi- 

tas  increata,  puritas  interminata,  ensque  ma  et  superdulcissima  dilectio. 


SERMO  PRIMUS 


DE  NATURA   ET   ESSENTIA   ^TERN.E   SUPERBEATISSIM^QUE  TRINITATIS, 
ET   QUALES   EXIGAT   CULTORES. 


SANCTUS,  Sanctus,  Sanctus,  Dominus  D  sentia,  una  majestas.  Person»  vero  ab  in- 

Deus  omnipotens.  Apoc.  iv,  8.  vicem  sunt  distinctse,  ita  quod  Pater  non 

Quoniam  hodie  summa>  Trinitatis  solen-  est  Filius  aut  Spiritus  Sanctus,  nec  Filius 

nitas  agitur,  aliquid  de  ipsa  Trinitate  sim-  est  Pater  aut  Spiritus  Sanctus,  nec  Spiri- 

plicitcr  est  dicendum.  Est  itaque  fides  ca-  tus  Sanctus  est  Pater  aut  Filius.  Ila?  ergo 

tholica,  quod  quamvis  Deus  sit  unus  et  tres  persona>,  videlicet  Pater,  et  Filius,  et 

summc  simplcx  in  suffi  deitatis  essentia,  Spiritus   Sanctus,   sunt    consubstanliales, 

niliilo   minus   trinus  est  in  personis,   ita  coa^quales  ct  coa^ternae.  Et  Pater  non  est 

quod  tres  persona?  sunt  unus  Deus,  quia  ab  aliquo;  Filius  vero  a  Patre  solo  est, 

in  tribus  personis  est  una  deitas,  una  es-  quia  ieternaliter  genitus  est  a  Patre.Quem- 


102 


DOMINICA    SS.    TRINITATIS.   —    SERMO   PRIMUS 


admodum  si  sol  ipse  ab  geterno  fuisset, 
splendor  ab  aeterno  profluxisset  a  sole  ;  et 
quamvis  haberet  esse  originemque  a  sole, 
tamen  coseternus  exsisteret  soli :  sic  Filius 
Dei  Iiabet  esse  suum  a  Patre  summo  per 
generationem  »ternam  ;  nihilo  minus  co- 
seternus  est  Patri  altissimo.  Insuper  Spiri- 
tus  Sanctus  est  a  Patre  et  Filio,  sicut  ab 
uno  fontali  principio,  in  quantum  Pater  et 
Filius  unum  sunt,  hoc  est  unius  substan- 
tiae  ac  voluntatis,  et  unus  spirator ;  et  sie- 
ut  Filius  coiieternus  est  Patri,  ita  Spiritus 
Sanctus  coaeternus  est  Patri  ac  Filio.  Cujus 
exemplum  unum  jam  positum  est  de  so- 
le  et  ejus  splendore.  Possunt  quoque  alia 
multa  assignari  exempla  :  quia  si  iguis  ab 
a^terno  fuisset,  calor  quoque  ejus  eeterna- 
liter  exstitisset,  et  tamen  ab  igne  fluxis- 
set ;  similiter,  si  pes  ab  a^terno  stetisset 
in  pulvere,  vestigium  pedis  esset  pedi 
coffternale,  et  tamen  esset  a  pede.  Deni- 
que  in  nobis  ipsis  invenimus  exemplum 
quomodo  Spiritus  Sanctus  possit  esse  a 
Patre  et  Filio,  quia  in  anima  nostra  sunt 
mens,  notitia  et  dilectio.  Et  notitia  est  a 
mente ;  dilectio  autem  est  a  mente  et  ab 
ejus  notitia.  Non  enim  a  mente  procedit 
dilectio  nisi  mediante  nolitia,  quia  inco- 
gnitum  non  potest  arnari,  et  ex  cognitione 
procedit  affectio. 

Prffiterea,  quamvis  idiota?,  rudes  et  sim- 
plices  homines  non  debeant  se  multum 
occupare  circa  summam  et  incomprehen- 
sibilem  Trinitatem,  scrutando  aut  curiose 
cogilando  quomodo  tres  persona?  possint 
esse  unus  Deus,  vel  quouiodo  Filius  gene- 
retur  a  Patre,aut  qualiter  Spiritus  Sanctus 
procedat  ab  utroque,  sed  sufficiat  eis  sim- 
pliciter,  firmiter  atque  humiliter  credere 
quod  ita  sit,  et  quod  sic  credendum  sit 
sicut  docet  sancta  Ecclesia ;  nihilo  minus 
superficialiter  tangi  potest  ac  plane  ali- 
quid  de  ista  materia.  Itaque,  sicut  Deus 
omnipotens  et  ffternus,  in  propria  sua  na- 
tura  ac  deitate  est  simplicissimus  spiri- 
tus,  et  ens  omnino  perfectum,  immaleria- 
le,  incorporale,  invariabile;  ita  generatio 
qua  Filius  Dei  generatur  a  Patre  aeterno, 


A  est  generatio  penitus  simplex,  immateria- 
lis,  invariabilis  et  perfecta.  Idcirco  Filius 
nunquam  fuit  Patre  minor,  junior,  aut 
impotentior,  aut  insipientior  ;  sed  Pater 
a^ternus,  perfectus,  immensus,  omnipo- 
tens  summeque  sapiens,  immaterialis  et 
simplex,  «ternaliter  genuit  Filium  »ter- 
num,  perfectum,  immensum,  omnipoten- 
tem  summeque  sapientem,  immaterialem 
ac  simplicem.  Et  idem  tenendum  est  de 
processione  Spiritus  Sancti,  quod  ipsa  sit 
ffterna,    immaterialis,    perfecta,   et   quod 

B  Spiritus  Sanctus  sit  in  omni  perfectione, 
felicitate  et  gloria  Patri  Filioque  coa^qua- 
lis,  ita  quod  Spiritus  Sanctus  est  verus 
Deus,  infinitus,  omuipotens,  simplicissi- 
mus,  summeque  sapiens,  adorandus,  per- 
fectus. 

Postremo,  de  modo  generationis  ac  pro- 
cessionis  divina>  aliquid  superficialiter  jam 
tangendo,  sciendum  quod  Deus  Pater  se 
ipsum  intuendo  ac  intelligendo,  intelle- 
ctualiter  intra  se  concipit  ac  profert  ver- 
bum  unum  mentale  de  eo  quod  intuetur 

C  atque  intelligit.  Et  hoc  verbum  a^ternum, 
aeternaliter  intellectualiterque  prolatum  a 
Patre,  est  unigenitus  Filius  ejus,  de  quo 
scriptum  est  :  In  principio  erat  Verbum,  joa,n,.i,i. 
et  Verbum  erat  apud  Deum,  et  Deus  erat 
Verbum.  Conformiter  Pater  et  Filius  se  in- 
vicem  diligendo,  simul  producunt  et  spi- 
rant  amorem  unum  perfectum  et  subsi- 
stentem,  qui  vocatur  et  est  Spiritus  San- 
ctus.  H«c  de  superbenedicta  Trinitate  sint 
superficialiter  tacta. 

Deinceps,  quoniam  Trinitas  ista  altissi- 

D  ma  est   tam    pur»    infinita>que   sanctita- 
tis,  ideo  vult  habere  cultores  et  ministros 
mundos,  devotos  ac  virtuosos.  Oporlet  er- 
go  ut  juxta  doctrinam  Apostoli,  cum  melu   Nebr.  xu, 
et  reverentia  serviamus  Domino  Deo  uni  '^' 
ac  trino  :  quia  maledictus  homo  qui  facit  ./p,-.  xLvm, 
opus  Dei  negligenter.  Ut  autem  Deo  laliler  "*■ 
serviamus,  oportet  ut  cum  sanctis  anima-  Apoc. iv,g. 
libus  simus  pleni  oculis,  id  est  discreti, 
providi  el  circumspecti    in  omnibus,  ne 
aliquid  faciamus  quod  nobis  a  Deo  aut  ab 
Ecclesia  prohibetur,nec  aliquid  omitlamus 


DOMINICA   SS.   TRINITATIS.  —   ENARRATIO   IN   EVANGELIUM  103 

quod  nobis  a  Deo  aut  ejus  vicariis  pniela-  A  offerunt  Deo,  mortificando   passiones  et 

tis  nostris  prsecipitur.  vitia,  sed  tanquam  canes  protinus  pro  par- 

Postremo,  ita  vivamus,  ut  quilibet  no-  vis   causis    irascuntur,    indignantur,    cla- 

strum  sit  habens  faciem  hominis,  ralioua-  niant,  contendunt  et  se  graviter  ulciscun- 

biiiter  se  habendo,  et  rectam  rationem  in  tur.   Verum    ha;c  omnia  fugiamus,  atque 

cunctis   sequendo,  et  pie   atque  humane  praetactis  insistamus  operibus  virtuosis. 

inter  proximos  ambulando ;  sit  etiam  leo,  Legitur  de  S.  Augustino,  quod  sanctse 

virtutibus  invicte  ac  jugiter  inheerendo,  et  Trinitatis  devotissimus  fuit  venerator   et 

contra  diabolum,  carnem  ac  mundum  ma-  profundissimus  contemplator.  Unde  qua- 

gnanimiter  prjieb'ando,   ut  omnem  super-  dam  vice,  mulier  qua>dam  honesta  ac  bo- 

biam,  avaritiam,  incontinentiam,  iram,  et  na  a  quibusdam  malitiosis  hominibus  in- 

cetera  vitia  vincat ;  sit  insuper  vituhis,  se  juriam  passa,   Augustinum  accessit,  ejus 

ipsum   Deo    in   sacrificium   offerendo,  et  B  implorans  auxilium.  Quse  quum  ipsum  in- 

propriam  voluntatem  Deo  in  cunctis  sub-  venisset  studentem,  et  reverenter  salutas- 

jiciendo,  ne  contra  divina)  legis  prsecepta  set  eumdem,  Augustinus  nec  eam  respe- 

utatur  propria  libertate  ;  sit  item  et  aqui-  xit,  nec  quidquam  ei  respondit.  Cogitans 

la,  contemplaudo  ccDelestia  et  divina,  atque  illa  quod  ob  nimiam  suam  sanctitatem  in 

illorum  intuitu  ac  amore  despiciendo  lia?c  faciem  mulieris  nollet  respicere,  propius 

infima,  carnalia  et  terrena.  Nec  requiem  accessit,  et   causam   diligenter  exposuit ; 

habeamus  carnalem  et  immoderatam,  sed  sed   Augustinus   eam    non   adspexit,   nec 

Deum  jugiter  collaudemus.  Sed,  heu!  mul-  quidquam  respondit.  Idcirco  illa  cum  ma- 

ti  sunt  habentes  faciem  bestialem  potius  gna  recessit  tristitia.  Altero  die,  Augustino 

quam  humauam,quia  concupiscentias  car-  celebrante,  et  elevatione  corporis  Christi 

nis  et  ceteras  anima»  passiones,  iram,  im-  facta,   mulier  illa  tunc  pra)sens  rapta  in 

patientiam,  cupiditatem,  magis  quam  ra-  C  spiritu,  vidit  se  positam  ante  tribunal  san- 

tionem,  sequuntur  :   quorum   corda  non  ctissimee  Trinitatis,  ubi  vidit  Augustinum, 

instar  aquila?  ad  coelestia  eriguntur,  sed  facie  inclinata,  de  summ»  ac  beatissima? 

tanquam  porci  ad  terrena  atque  carnalia  Trinitatis  gloria  attentissime  ac  subtilissi- 

deprimuntur.  Sunt  etiam  multi  qui  ad  ag-  me  disputantem.  Et  facta  est  vox  dicensad 

grediendum  exercitia  virtuosa  cor  habent  eam  :  Quum  Augustinum  accessisti,  ipse 

leporinum,  non    leoninum,  sed  ad   male  tam  attentissime  de  Trinitatis  gloria  dispu- 

agendum  veloces  sunt  et  audaces,  atque  tavit,quod  tuam  pra>sentiam  non  advertit; 

Eccic.Mu,  (ut  Salomon  loquitur)  absque  ullo  timore  sed  secure  ad  eum  revertere.  Quod  quum 

I  I 

perpetrant   mala.  Sunt   item  quamplures  illa  fecisset,  Augustinus  eam  benigne  su- 

qui  uon  ad  similitudinem  vituli  se  ipsos  scepit,  atque  salubre  consilium  dedit. 


ENARRATIO  IN  EVANGrELIUM 

ERAT   HOMO    EX   PHARISiEIS   NICODEMUS   NOMINE.   Joanu.  III,  1-16. 


OrOXIAM  hodie  de  superbeatissima  Tri-  D  Bmt  hunw  c.v  P//arim'is,  id  est  de  secta 
nitate  agitur  festum,  recte  evangeli-  et  numero  Pharisjporum,  Nicodemus  no- 
uiu  istud  nunc  legitur,  quia  in  i[)so  Triiii-  mine,  qui  postea  fuil  Christi  manifestus 
las  |)('fs()iiarnin  taiigiliir.  !ta(jiie  evangelisla  discipulus,  sepelivitque  eum  cuin  Joseph 
Joaiines  ail  :  ab  Arimalhea,  i5r(/<c(7>.s-  Jiida'oru)n,  id  est 


104 


DOMINICA   SS.   TRINITATIS.   —  ENARRATIO  IN  EVANGELIUM 


unus  de  principalibus  doctoribus  atque  re- 
ctoribus  Judaica?  plebis,  qu»  post  mor- 
tem  Josue  regebatur  per  judices  usque  ad 
Samuelem  inclusive,  deinde  per  reges  us- 
que  ad  captivitatem  Babylonicam,  exin- 
de  per  doctores  et  sacerdotes,  preesertim 
per  pontifices,  quorum  multi  fuerunt  Plia- 
risspi.  Verumtamen  Nicodemus  iste  non 
fuit  summus  princeps  aut  pontifex  Juda>- 
orum. 

Hic  venit  ad  Jesum,  cujus  jam  miracu- 
la  aliqua  vidit,  et  documenta  audivit ;  et 
ex  utroque  perpendit  aliquid  magna?  ex- 
celientise  esse  in  Jesu,  cujus  tantam  pote- 
statem  ac  sapientiam,  tantam  quoque  ju- 
stitiam  imperterritamque  constantiam  fuil 
expertus,  ita  ut  neminem  metuens,  et  pro 
Deo  zelans,  omnes  vendentes  in  templo 
ejiceret,  suamque  doctrinam  confirmaret 
miraculis.  Ilinc  Nicodemus,  zelo  agnoscen- 
da>  veritatis  ac  spiritualis  profectus  desi- 
derio  inflammatus,  venit  ad  Jesum  ut  ple- 
nius  doceretur  ab  eo.  Venitque  nocte.  Vel 
quia  aliorum  Phariseeorum  ac  sacerdotuni 
offensam  incurrere  verebatur(quemadmo- 
dum  Gedeon  nocte  confregit  statuam  Baal, 
proprios  timens  concives)  :  et  hic  timor 
fuil  imperfectionis,  quem  perfecta  dilectio 
mittit  foras.  Vel  quia,  quum  esset  nomina- 
tus  doctor  ac  magister  in  Israel,aliqualiter 
verecundabalur  se  submittere  publice  in- 
formationibus  Jesu,  qui  sciebatur  litteras 
non  didicisse  :  et  hoc  fuisset  alicujus  ela- 
tionis.  Vel,  ut  eo  liberius,  quo  secretius 
loquerctur  cum  Jesu.  Convenit  quoque 
tempus  mysterio.  Nam  quia  in  tenebris 
mentis  quodammodo  fuit,  imperfecte  cre- 
dendo  in  Jesum,  et  spiritualium  mysterio- 
rum  notitiam  non  habendo,  rectc  asseritur 

/A/'/.  xx,i.  nocte  venisse  :  quemadmodum  Maria  Mag- 
dalene  venit  ad  monumentum  quum  ad- 
huc  tcnebra;  essent,  non  credens  Christum 
resurrexisse. 

Et  dixit  ei  :  Rabhi,  scimua  quia  a  Deo 
venisti,  id  est,  divinitus  missus  es,  magi- 
ster  veritatis.  De  quo   in  Osee  scriptum 

Oseex,\i.  est  :  Tempus  requirendi  Dominum,  quum 
vcnerit  qui  docebit  vos  justitiam  ;  et  apud 


Judic.  vi, 

27. 

I  Joann.  iv, 
18. 


Joann.wi, 
15. 


A  Joelem,  Exsultate  in  Domino  Deo  vestro,  Joeii\,n. 
quia  dedit  vobis  doctorem  justiti».  Deinde 
causa  hujus  scientiee  suhditur.  A^emo  enim 
potest  ha'c  signa  facere  qiuv  tu  facis,  nisi 
fuerit  Deus  cum  eo,  ei  cooperando,  et  gra- 
tiam  ac  virtutem  faciendi  miracula  ei  praj- 
stando.  Solus  quippe  omnipotens  Deus 
facit  miracula  proprie  dicta  tanquam  prin- 
cipalis  effector;  servi  autem  ipsius  faciunt 
ea  ministerialiter  ac  instrumentaliter  so- 
lum  :  juxta  illud  in  Psalmo,  Benedictus  Ps.lxxi,i8. 
Dominus  Deus  Israel,  qui  facit  mirabilia 

B  solus. 

Porro  miraculum  proprie  dictum,  est 
effectus  totam  virtutem  et  legem  natura? 
creata)  excedens.Et  talia  erant  aliqua  Chri- 
sti  miracula,  ut  illuminatio  caeci  nati,  sus- 
citatio  mortuorum,  eclipsis  solis  in  pleni- 
lunio  tempore  passionis.  Et  ista  miracula 
sunt  certa  ac  sufficientia  argumenta,  quod 
actor  eorum  sit  vera  docens,  et  divina 
virtute  agens,  quum  Deus  non  sit  confir- 
mator  aut  testis  falsitatis.  Hinc  ad  disci- 
pulos  suos  dixit  Christus  :  Si  opera  non  Joann.w, 

94 

C  fecissem   in   eis   quee  nullus   alius  fecit, 
peccatum  non  haberent. 

Porro  aliqua  miracula,  communiter  lo- 
quendo  de  miraculis,  fieri  possunt  coope- 
ratione  diaboli,  sicut  de  Antichristo  dicit 
Apostolus  :  Cujus  adventus  erit  secundum  WThess.w, 
operationem  Satanee,  in  omni  seductione,  ^' '"' 
in  signis  et  prodigiis.  In  Apocalypsi  quoque 
ait  Joannes  :  Sunt  enim  spiritus  da^monio-  Apoc.wu 
rum  facientes  signa.  Quamvis  autem  talia  '*' 
sint  miracula  quantum  ad  modum  agendi, 
non  tamen  excedunt  facultatem  totius  na- 

D  turae  creatse,  sed  per  occultas  naturalium 
rerum  virtutes  aguntur  :  quemadmodum 
magi  seu  necromantici  Pharaonis,Jannes  et 
Mambres,  projecerunt  virgas  suas,  conver-  Exod.v», 
tebanturque  protinus,  ut  dicitur,  in  draco-  7''-"  ' 
nes ;  produxerunt  etiam  ranas,  et  malefi- 
ciis  suis  converterunt  aquas  in  sanguinem, 
ut  legitur  in  Exodo.  Talia  vero  miracula 
etiam  multa  fecit  Christus,  convertendo 
aquam  in  vinum,  quod  facit  natura  paula- 
tim  in  vitibus;et  illuminando  caecos,quod 
interdum  fit  arte  medicinae.  Et  ista  per  se 


DOMINICA   SS.   TRINITATIS.   —  ENARRATIO   IN  EVANGELIUM                                105 

non  sunt  sufficientia  argumenta  fidei  ac  A  per  generationem  carnalem  ac  naturalem 

specialis  cooperationis  divina?,  quum  sint  producitur  in  esse  specifico;  sic  dicitur 

bonis  malisque   communia.  Verumtamen  nasci  denuo,  quando  per  operationem  di- 

eo  modo  quo  a  Christo  et  ejus  ministris  vinam  acquirit  esse  gratia?  gratum  facien- 

peracta  sunt,  sunt  utique  sufficientia  fidei  tis,  quod  est  esse  deiforme,  supernaturale 

argumenta.  Christus  enim  ea  fecit  impe-  et  meritorium  :  quoniam  ut  divinus  Dio-    De  EccI. 

rialiter,  et  in  instanti.  Fideles  quoque  fa-  nysius  contestatur,  Sicut  intellectualis  cre- 

ciunt  ea   cum   invocatione   nominis  Dei,  atura  ponitur  in  esse  specifico  per  formam 

cum  exsecratione  omnis  artis  magicee  et  naturalem,  per  quam  apta  et  potens  est 

communionis  diaboli.  ad  naturales  motus  et  actus ;  ita  per  gra- 

Prseterea  Deus  interdum  facit  signa  per  tiam  gratificantem  ponitur  in  esse  super- 

reprobos  et  injustos  :  qu80  quamvis  non  naturali,  spirituali,  divino,  per  quod  red- 
probent  quod  operatores  eorum  sint  boni  B  ditur  idonea  ad  agcndum  opera  meritoria 

et  Deo  accepti ;  probant  tamen  quod  vera  vit»  spternae. 

sit  fides  qua  invocant  Deum,  et  vera  do-  Si  sic  accipimus,Nasci  denuo,  tunc  nun- 

ctrina    ad    cujus    confirmationem    efficit  quam  potuit  quis  salvari,  nisi  rursus  na- 

Deus  hujusmodi  signa.  Propter  quod  ait  scendo.  Omnes  namque  nati  sunt  filii  irse,  Ephes.nx 

Matth.  VI.,  Salvator  :  Multi  dicent  mihi  in  die  illa,  secundum    Apostolum,    contrahendo    ori- 

"'"^'       puta  judicii  :  Domine,  Domine,  nonne  in  ginale    peccatum   secundum    communem 

nomine  tuo  prophetavimus,  et  in  nomine  legem  :  sicque  oportuit  eos  intus  renasci, 

tuo   dsemonia  ejecimus,  et  virtutes  mul-  suscipiendo  gratiam  gratum  facientem  re- 

tas,  id  est  multa  signa  potentia,  fecimus?  formantem,  et  esse  spirituale  supernatu- 

Et  tunc  confitebor  illis  :  Quia  nunquam  rale  preestantem.  Verum,  quia  Salvator  ad 

novi  vos.  litteram  loquitur  de  regeneratione  Bapti- 
Interea,  quoniam  Christus  novit  intenti-  C  smatis,  ut  patet  in  subditis,  idcirco,  quod 

onem  et  desiderium  Nicodemi,  qui  venit  de  regeneratione  ista  jam  dicit,  intelligen- 

ut  instrueretur,  idcirco  incepit  eum  Chri-  dum   est   pro   novi   tempore  Testamenti. 

stus  instruere.  Et  primo  instruxlt  eum  de  Temporibus  vero  legis  natur»  et  legis  scri- 

primo  novse  legis  sacramento  maxime  ne-  ptae,  fuerunt  alia  contra  originale  pecca- 

cessario,  videlicet  de  Baptismo,  quod  est  tum  remedia,  scilicet  circumcisio  tempore 

spiritualis  regeneratio  et  porta  vitse.  Rc-  legis  Mosaicae,  et  fides  parentum  tempore 

spondit  Jesus,  et  dixit  ei  :  Amen,  amen  legis  naturae,  ut  Hugo  de  S.  Victore  libro 

dico  tibi.  Repetitio,  confirmationis  indi-  de  Sacramentis  plenius  docet. 

cium  est  et  provocatio  advertentise  dili-  Dicit  ad  eum  Nicodemus,  arguens  con- 

gentis.  Nisi  quis  natus  fuerit  denuo,  id  tra  verba  Christi,  quae  male  atque  carna- 

est  regeneratus,  seu  per  spiritualem  re-  liter  intellexit.  Idcirco  nec  intellexit,quum 
generationem  adeptus  supernaturale  esse  D  verum  sit  intellectus  objectum  ;  Nicode- 

gratiae  et  caritatis  ac  fidei,  non  potest  vi-  mus  enim   in   lege  non   fuit  assuetus  in 

dere  oculis  cordis,  clare,  per  speciem,  re-  spiritualibus    modis    loquendi.    Quomodo 

gmim  Dei,  id  est  patriam  Beatorum,  seu  potcst  homo  nasci  guum  sit,  id  est,  quan- 

Deum  regnantem  in  ccelis.  Nempe  quum  do  est,  senex?  Christiis  non  dixit  simpli- 

ultimus  finis  hominis,seu  setcrna  fclicitas,  citer,  Nisi  quis  natus  fuerit;  sed,  Nisi  quis 

qu»  est  visio  Dei  per  speciem,  sit  super-  natus  fuerit  denuo.  Verum,  quia  renasci 

naturalis,  nullus  potest  ad  eam  pertingero  includit  nasci,  et  Nicodemus   non    scivit 

per  naturalia  pura,  sed  oportet  naturam  nisi  unam  nativitatem,  ideo  sic  resumit  : 

juvari   ac   perfici    per   caritatem,    fidem,  Quomodo  potest  homo  nasci  quum  sit  se- 

ac  cetera  dona  Spiritus  Sancti.  Denique,  nex?  Quod  non  est  intclligendum  quasi  se- 

sicul  homo  dicitur  primo  nasci,  quando  cundum  iutentionem  Nicodcmi  infans  aut 


106  DOMINICA   SS.   TRINITATIS.   —  ENARRATIO   IN  EVANGELIUM 

juvenis  possit  renasci ;  sed  quoniam  de  se  A  carne,  caro  est ;  et  quod  natum  est  ex 

ipso   fuit   sollicitus,  et  ipse  jam  vetulus  spiritu,  spiritus  est.  Verba  hcec  difficilia 

fuit,  idcirco  sic  fatur  :  Quomodo  potest  sunt  et  profunda,  multipliciterque  intelli- 

homo  nasci  quum   sit  senex  ?  Et  probat  gi  queunt.  Primo  sic  :  «  Quod  natum  est 

quod  non  possit.  Numquid  potest  in  ven-  ex  carne  )),id  est  corpus  filii  carnalis  pro- 

trem  matris  sua'  iterato  introire  et  re-  pagatum  ac  natum  ex  semine  patris,  «  ca- 

nasci?  praesertim  quum  malres  commu-  ro  est ;  et  quod  natum  est  ex  spiritu  )),  id 

niter  mortuaj  sint  tempore  senectutis  na-  est  anima  rationalis  creata  a  Deo,  qui  spi-  Joann.w, 

torum.  ritus  est,  id  est  simplex  ac  spiritualis  sub-  '"*• 

Ttesjiondit   Jesus,    solvendo   instantiam  stantia,  «  spiritus  est  )),  hoc  est  spiritualis 

Nicodcmi,  et  exponendo  verba  qusB  dixit  :  immaterialisque  forma.  Quod  non  est  in- 

Amen,  amen  dico  tihi,  nisi  quis  renatus  telligendum  quasi  corporalia  non  sint  im- 

jfuerit  ex  aqua  ct  Spiritu  Sancto,  id  est  B  mediate  creata  a  Deo,  quum  scriptum  sit : 

fonte  Baptismatis  regeneralus  per  virtu-  In  principio  creavit  Deus  ccelum  et  ter-   Gen.\,\. 

tem  et  gratiam  Spiritus  Sancti.  Aqua  enim  ram.  Sed  in  homine  sunt  duae  partes  es- 

est  materiale  elementum    corpus  lavans,  sentiales,   quarum   una  est  caro,  a  patre 

et  dispositive  regenerans  mediante  forma  carnali  contracta,  alia  est  spiritus,  a  patre 

verborum  sacramenti  Baptismatis.  Propter  spirituali,    scilicet   Deo,    producta.   Juxta 

quod  loquitur  Augustinus  :  Detrahe  ver-  hunc  sensum  dicitur  ad  Hebrgeos  :  Patres  ^eic.xn.o. 

bum,  quid  est  aqua  nisi  aqua?  Porro  Spi-  carnis  nostr»  habuimus  eruditores,  et  re- 

ritus  Sanctus  intus  mentem  purificat  et  verebamur  eos  :  non  multo  magis  obtem- 

efficienter  regencrat,  gratiam   influendo,  perabimus  Patri  spirituum,  et  vivemus  ? 

qua)  est  res  sacramenti  et  causa  formalis  —  Secundo   sic  :   «  Quod  natum   est  ex 

intrinseca  hujus  regenerationis.  Non  po-  carne  )),  id  est  proles  genita  a  carnali  pa- 

test  introire  in  regrium  Dei,  id  est  in  tri-  C  rente,  «  caro  est  )),  id  est  res  carnalis,  non 

umphantem  Ecclesiam,  et  salvari,  dummo-  habens  nisi  esse  carnale  et  naturale,  vir- 

do  adsil  facultas  accipiendi  sacramentum  tute  generationis  carnalis  :  idcirco  ut  talis, 

Baptismatis  :  qujo  si  desit,  sufficit  bapti-  non  potest  salvari.  Sic  in  Genesi  loquitur 

smus  Flaminis,  hoc  est  interior  mundatio  Deus  :  Non  permanebit  spiritus  meus  in  Gc».  vi,  3. 

Spiritus  Sancti,  et  baptismus   sanguinis,  homine  in  a^ternum,  quia  caro  est.  «  Et 

puta  martyrium,  cum  desiderio  baptismi  quod  natum  est  ex  spiritu  )),  id  est,  quod 

fluininis.   Sed  quum  Baptismus  detur  in  spiritualiter  regeneratum  est  in  Baptismo, 

nomine  summ»  et  inseparabilis  Trinita-  «  spiritus  est  )),  hoc  est,  spiritualis  homo 

tis,  a  qua  est  Baptismi  eflcclus,  videlicet  effectus  est,  utpote  in  spirituali  esse  gra- 

gratia  sacramentalis  (quemadmodum  prae-  tia3  constitutus,  et  Deo  per  fidem  ac  cari- 

Mauh.    cepit  Christus  Apostolis  :  Euntes,  docete  tatem  unitus,  cum  quo,  secundum  Aposto- iCor.vi,i7. 

oinncs  gentes,  baptizanles  eas  in  nomine  D  lum,  unus  est  spiritus.  Ex  quibus  constat, 

Palris  et  Filii  et  Spiritus  Sancli),  cur  po-  quod  generatio  ista  non  est  impossibilis, 

tius  ait  nunc,  Nisi  quis  renatus  fuerit  ex  sed  necessaria  ad  salutem,  atque  a  carnali 

aqua  et  Spiritu,  quam,  Ex  aqua  et  Patre  generatione  dislincla.  De  qua  ait  Joannes 

seu  Filio?  Dicendum,  quod  Baptismus  est  in  prima  sua  Canonica  :  Omne  quod  na-  i,/on('».v, 

effeclus  prfficipuffi  liberalitatis  ac  pietatis  tum  est  ex  Deo,vincit  mundum.  Hinc  sub- *' 

divinffi.   Liberalitas   autem   et   pietas   ap-  dit  Salvator  : 

propriantur   Spiritui  Sancto,  quemadmo-  Non  mireris,  0  Nicodeme,  eo  modo  quo 

diim  ainor  et  bonitas.  iiunc  miraris,  videlicet  adiniratione  incre- 

Deinceps  Christus  ostendil  ordinem  spi-  dulitatis,   vel   ex   malo    inlellectu   proce- 

ritualis  regenerationis,  eamque  a  carnali  dentis,  vel  animum  opprimentis  ac  ta'dio 

gencratione  distinguit.  Quod  natum  est  ex  afficientis.    Sic   enim    mirabatur  Nicode- 


XWIM.   I!) 


129 


DOMINICA    SS.   TRINITATIS.  —  ENARRATIO   IN   EVANGELIUM  107 

mus,  quasi  verba  Christi  inipossibilitatem  A  hujus  vocis,  quod  est   Spiritus   Sanctus, 

includerent.  Potest  tamen  de  Christi  do-  quam  terminus  ejus,  qui  est  seterna  felici- 

ctrina  haberi  miratio  ordinata,quum  dicat  tas,  in  quam  tendit  Scriptura  allocutioque 

p*.  cxvm,  Propheta  :  Mirabilia  testimonia  tua,  Domi-  interna,  ignota  sunt  tibi,  quoniam  sola  fi- 

ne  :  ideo  scrutata  est  ea  anima  mea.  Ita-  de  tenentur,  nec  possunt  in  hac  vita  se- 

que  ne  mireris  quia  dixi  tibi  :  Oportet  cundum  essentiam  sciri,  quamvis  vox  ista 

i'os,  necessitate  non  absoIuta,sed  conditio-  percipiatur. 

nata,  videlicet,  si  debeatis  salvari,  vasci  Sic  est  omnis  qui  natus  est  ex  spiritu  : 

denuo  :  juxta  sensum  prsehabitum.  id  est,  in  homine  spiritualiter  regenerato 

Deinde  Christus  ostendit  ordinem  spiri-  est  aliquid  scitum  et  manifestum,  utpote 

tualis  regenerationis  per  simile.  Spiritus,  ipsa  persona  secundum  se;aliquid  quoque 

puta  Spiritus  Sanctus,  ^ibi  vtdt  spirat,  id  non    scitum,  qnoniam    intus    invisibiliter 

est,  potestative  ac  libere  gratiam  pra>stat  B  rcformatur,  ct  de  carnali  ac  perdito,  spiri- 

I  cor.  xa,  cui  volucrit,  sicut  fatetur  Apostolus  :  Ha^c  tualis  et  filius  adoptivus  efficitur  imper- 

"■  omnia    (inquiens)   operatur    unus    atque  ceptibili  gratiae  infusione.  Quod  enim  ho- 

idem    Spiritus,    dividens    singulis    prout  mo  taliter   in   Baptismo    melioratur,  sola 

vult.  Deus  namque  operatur  in  creaturis,  fide  cognoscimus.  Vel  sic  :  «  Sic  est  omnis 

non  necessitate  natura",  sed  liberrima  vo-  qui  natus  est  ex  spiritu)):id  est,  in  regene- 

j&>/ie«.i,5,  luntate,  secundum  illud  ad  Ephesios  :  Om-  ratione  hominis  talis,  est  aliquid  evidens, 

"■  nia  operatur  secundum  propositum  volun-  scilicet  aqua  et  forma  verborum  ;  et  ali- 

tatis   sua>.   Et  vocem   ejus   audis,  id   est  quid   abditum,    scilicet   principium    effe- 

verba  sacrae   Scriptur»  a  Spiritu   Sancto  ctivum  regenerationis,  quod  est  Spiritus 

revelatse.  Vel,  «  vocem  ejus  )>,  id  est  allo-  Sanctus;  et  finis   regenerationis,  qui  est 

cutionem  internam,«audis  )),juxta  id  Psal-  beatitudo  a^terna. 

Ps.i.xxxiv,  mist8e:Audiam  quid  loquatur  in  me  Dorai-  C      Ista?  expositiones  procedunt  secundum 

"■  nus  Deus.  Est  enim  auditus  interior,  quo  intentionem  Augustini.  Chrysostomus  vero 

divinus  instinctus  percipitur,  dum  sentit  exponit  de  vento,  ita  quod  secundum  eum, 

se  homo  interius  tangi,   doceri,  accendi,  Christus  inducit   exemplum   sensibile  ad 

resolvi,  rapi  et  absorberi.  Unde  per  Osee  intelligentiam    preedictorum  ;  ut  sit  sen- 

Oseeii, u.  Dominus  protestatur  :  Ducam  eam  in  so-  sus  :  «  Spiritus  )),  id  est  ventus  (de  quo 

litudinem,  et  loquar  ad  cor  ejus.  Nicode-  fertur  in  Psalmo  :  Flabit  spiritus  ejus,  et  Ps.cxivn, 

mus  quoque  non  venisset  ad  Jesum,  nisi  fluent  aquae),  «  ubi  vult  )),  id  est,  quo  in-  '^" 

hanc  vocem  Spiritus  Sancti  internam  au-  clinatur,  «  spirat  )),  id  est,  flat ;  «  et  vo- 

disset.  Sed  non  scis  unde  veniat  Spiritus  cem  »,  id  est  sonum,  «  ejus  audis,  sed  non 

Sanctus,  id  est,  quomodo  mentem  ingre-  scis  unde  veniat,  aut  quo  vadat  )),  id  esl, 

diatur  non  percipis,  aut  quo  vadat,  id  est,  ubi  flare  incipiat,  aut  desistat.  Sed  prima 

qualiter   recedat   ignoras,   sicut    in   libro  D  <>xpositio  aptior  reputatur.  Primo  ct  ina- 

yoAix.it.  Job  habetur :  Si  venerit  ad  me,  non  videbo  xime,  quoniam  Christus  hoc  loco  frequen- 

eum  ;  et  si  rccesserit  a  me,  non  intelli-  ter  per  spiritum,  intellexit  Spiritum  San- 

gam. Imo  nullus  viator  scit  certitudinaliter  ctum,  vel  spiritualem  essentiam.  Ideo  non 

absque  revelatione,  an  Spiritus  Sanctus  sit  apparet  quod  nunc  in  eodem  loco,  per  spi- 

in    ipso   per   gratiam   gratuin   Xacientem,  riliim,  inteJIigat  ventum.  Secundo,  quoni- 

quia  si  sciret  hocsciret  se  dignum  amore.  am  vento  non  conipetit  proprie  voluntas. 

Ideo,  quantum  ad  istud,  Spiritus  Sanctus  Tertio,  quia  nec  vox  proprie  vento  polest 

imperceptibiiiter  venit,  imperceptibiliter-  competere,  quum  ventus  sit  res  inanima- 

que  recedit.  Vel  sic  :  «  Vocem  ejus  audis,  la.  Quarto,  quoniam  scimus  quod  ventus 

sed  non  scis  unde  veniat ))  vox  ista,  «  aut  venit  ab  aquilone,  vel  austro,  et  recte  pro- 

quo  vadat  »  ipsa,  id  esf,  tam   principium  cedil.    Vorumlamon    tria   argumenta   ha'C 


108 


DOMINICA   SS.   TRINITATIS. 


ENARRATIO   IN  EVANGELIUM 


solvi  possent,  quia   Scriptura  frequenter  A 
adscribit  voluntatem  rebus  inanimatis,  ut 

Josuet\\G.  quum  dicitur  in  libro  Josue  :  Quid  sibi 
volunt  lapides   isti  ?  Similiter  vocem,  ut 

icor.  XIV,  quum  ad  Corinthios  dicit  Apostolus  :  Qua? 

'■  sine  anima  sunt  vocem  dantia.  Item  nesci- 

mus  determinatum  principium  ubi  inci- 
pit,  certumque  finem  ubi  desinit  ventus, 
quamvis  sciamus  in  generali  quod  ab  ali- 
qua  parte  hujus  vel  illius  plaga?  terrse 
incipiat. 

Respondit  Nicodemus ,  et  dixit  ei :  Quo- 
modo  possunt  hccc  quffi  de  spirituali  re-  B 
generatione  et  libera  Spiritus  spiratione 
disseruisti,  flcri ,  id  est  taliter  se  habe- 
re  ?  Nicodemus  in  litterali  sensu  legis  ac 
Prophetarum  instructus  ac  usitatus,  ad 
spiritualem  ac  mysticum  intellectum  faci- 
liter  erigi  non  valebat  :  quoniam  usus  est 
velut  altera  natura.  Ideo  satis  audacter  in- 
terrogat  quomodo  qucant  hjrc  fieri. 

Christus  vero  cordium  cognitor,cernens 
legis  doctorem  de  suo  magisterio  aliquali- 
ter  tumidum,ad  humilitatem  eum  reducit, 
quatenus  instrui  mereatur.  Quemadmodum  C 
enim  superbia  exca?cationem  diabolicam, 
ita  humilitas  illuminationem  meretur  an- 
gelicam  ac  divinam.  Itaque  respoyuUt  Jc- 
sus  rsicodemo,  et  dixit  ei :  Tu  es  magister 
in  Israel,  id  est  magister  Judajorum,  ct 
h(Bc,  quge  de  Baptismo  locutus  sum,  igno- 
ras?  Qusi  tamen  in  libris  Moysis  ac  Pro- 
phetarum  figuraliter  ac  litteraliter  dcscri- 
buntur :  ideo,  quum  sis  legis  doctor,  debes 
ha?c  scire,  vel  saltem  faciliter  intelligere. 
Doctoris  quippe  sacr»  Scripturae  est  ejus 
mysteria  et  figuras  ac  difficilia  intelligere  D 
loca.  Baptismus  autem  Christi,  per  trans- 
itiim  maris  Htibri  et  per  abliiliones  legales 
pra-figurabatur,  dicente  Aj)Oslolo  :  Omnes 
iu  Moyse  baptizati  sunt  in  nube  et  in  ma- 
ri.  Proplieta;  quoque  ad  littcram  loculi 
sunt  de  Christi  Baptismate,  ut  quum  dici- 
tur  per  Zachariam  :  In  die  illa  erit  fons 
palens  domiii  David  et  habitantibus  Jeru- 
salem,  in  abliilionem  peccatoris. Ilinc  apud 
Ezechielem  mulla  dicuntur  de  aquis  re- 
dundantibus  templi,  (ju*  de  aquis  expo- 


/W.  X,  -1. 


Xni-h.  XIII, 
I. 


Esech 

xi.vii. 


nuntur  Baptismi.  Quod  ergo  ait  Salvator, 
Tu  es  magister,  etc,  non  insultando,  sed 
caritative  corripiendo  ac  admonendo,eum- 
que  humiliando,  locutus  est. 

Deinde  Christus  ostendit  quam  certa  et 
vera  sit  sua  doctrina.  Amen,  amen  dico 
tibi,  quia  quod  scimus  nos  rex  Messias, 
Filius  Dei,  universorumque  Dominus,  lo- 
quimur  de  evangelica3  legis  sacramentis 
ac  documentis  ;  ct  quod  vidimus  oculo  in- 
teriori,  hoc  est,  certissime  novimus,  testa- 
mur,  hoc  est,  firmiter  affirmamus  ac  prae- 
dicamus  de  pertinentibus  ad  salutem.Ha^c 
omnia  Christus  cognovit  non  solum  scien- 
tia  increata,  secundum  quod  Deus,  sed  et 
creata  scientia,  in  quantum  homo.  Et  tc- 
stimonium  nostrum  non  accipitis,hoc  est, 
verbis  prsedicationis  nostrse  non  creditis. 
Quamvis  etenim  aliqui  crediderunt  illi,  ta- 
men  comparatione  incredulorum  fuerunt 
perpauci. 

Si  tcrrena  dixi  vobis,  et  non  creditis  : 
quomodo  si  dixero  vobis  coelestia,  crede- 
tis  ?  Quse  sunt  ista  terrena  quse  Christus 
dixit  Nicodemo  atque  Judseis?  Secundum 
Augustinum  et  Bedam,  ista  terrena  non 
sunt  aliqua  dicta  in  isto  capitulo, sed  quod 
ante  dixit  Juda^is  :  Solvite  templum  hoc,  Joann.  n, 
et  in  tribus  diebus  excitabo  illud.  Hoc  '"'"'' 
quippe  protulit  de  proprio  corpore  adhuc 
corruptibili,  terreno  et  mixto.  Tanquam 
dicat  :  Si  non  creditis  quod  possim  pro- 
prium  corpus  divina  virtute  suscitare  a 
morte,  quomodo  credetis  quod  homines 
valeam  ex  aqua  et  Spiritu  Sancto  regene- 
rare,  et  animas  spiritualiter  mortuas  per 
gratia^  infusionem  vivificare?  —  Alii  refe- 
runt  ad  Baptismum,  qui  dici  potest  terre- 
nus,  quoniam  exhibetur  in  aqua,  sub  sen- 
sibili  forma  verborum.  Itaque,  Si  mihi  de 
his  terrenis  loquenti  non  creditis  (quod 
tamen  Christus  non  dixit  de  Nicodemo, 
sed  de  Judseis  incredulis),  quomodo  si  di- 
xero  vobis  coelestia,  de  invisibilibus  Dei, 
de  unitate  Trirritatis,  et  trinitate  in  divi- 
nis,  de  emanatione  divinarum  Personarum 
ad  inlra,  de  immediata  visione  divinai  es- 
sentia)  a  Beatis,  de  hierarchiis,  aliisque  se- 


DOMINICA    SS.   TRINITATIS.   —  ENARRATIO   IN   EVANGELIUM  109 

cretis  coelestibus,  de  quibus  paruin  habe-  A  quam  tunc  nondum   ascendit.  Non   ergo 

tur  in  lege  Moysis  et  Prophetis,  credetis?  excepisset  se  ipsum,si  preefato  modo  sum- 

quasi  dicat  :  Difficulter  aut   nequaquam  psisset  hoc  verbum,  «  ascendit  ».  Qua>stio 

credetis,  quum  sint  incomprehensibiliora  ista  dupliciter  solvitur.   Primo,   ut  solus 

et  supernaturaliora  prwdiclis  terrenis.  Ne-  Filius  hominis  ascendisse  dicatur,  quoni- 

cesse  est  ergo  proprium  intellectum  au-  am  solus  propria  potestate  et  proprio  jure 

ctoritati  Christi  subjicere,  et  his  divinis  ac  merito  ascendebat ;  alii  vero  virtute  et 

quffi  rationem  transcendunt,  fidem  preebe-  merito  Christi,  cujus  passione  fuerunt  ab 

re,  prsesertim  quum  Deus  per  sufficien-  originalis   peccati  reatu   soluti.  Secundo, 

tissima  argumenta  ostenderit  Jesum  esse  ut  nomine  Christi  non  solum  intelligatur 

Christum  Filium  Dei.  Propterea  dicit  Apo-  Christi  persona,  sed  et  mysticum  ejus  cor- 

iiCoi-.x,5.  stolus   secunda  ad  Corinthios  :  In  capti-  pus,  puta  Ecclesia  patrum  qui  detineban- 
vitatem  redigentes  omnem  intellectum  in  B  tur  in  Iimbo,ceterique  electi  omnino  mun- 

obsequium  Christi.  dati,  de  quibus  prsedixit  :  Iterum  veniam,  joann.xiv, 

Verumtamen,quoniam  quaedam  ccelestia  et  assumam  vos  ad  me  ipsum  ;  et  rursus  :  •*• 

et  secreta  ad  Christum  pertinentia,  om-  Pater,  volo  ut  ubi  sum  ego,  et  illi  sint  ibid.  xvn, 

ni  fideli  sunt  agnoscenda,  videlicet  unitas  mecum,  ut  videant  claritatem  meam.  Jux-  "*■ 

personse  Dei  et  humanitatis  in  Christo,  et  ta  hunc  sensum  ait:Ego  sum  ostium;  om-  ibid.K,--9. 

passio  Christi,  et  amor  Dei  ad  homines ;  nes  quotquot  venerunt,  fures  sunt  et  la- 

idcirco  Christus   de  his   instruit   Nicode-  trones. 

raum,  et  sub  nomine  ejus  universam  Ec-  Porro,  quod  subditur,  «  Filius  hominis, 

clesiam.  qui  est  in  coelo  »,  majorem  habet  difficul- 

Et  nemo  ascendit  in  ccelum  empyreum,  tatem.Si  enim  Filius  hominis  descendit  de 

quod  est  locus  et  mansio  Beatorum,  sicut  coelo,  videtur  ante  incarnationem  fuisse  in 

ecclesia  dicitur  locus  orationis  sive  oran-  C  ccelo.  Sed  Filius  hominis  non  est  nisi  ho- 

tium   (nihilo   minus,    sicut   fideles   orare  mo  :  ergo  homo  ante  incarnationem  fuis- 

possunt  extra  materialem  ecclesiam,  sic  set  in  coelo.  Item,  si  sic  est,  videtur  quod 

Beati  Deum  clare  conspiciunt  ubicumque  Christus   detulit  secum  corpus  de   coelo. 

exstiterint),  nisi  qui  descendit  de  ccelo,  Insuper,  quando  Christus  verba  haec  pro- 

non  locum  mutando,  sed  humanam  natu-  tulit,  stabat  cum  Nicodemo  in  terra  :  quo- 

ram  assumendo,  scilicet  Filius  hominis,  modo  ergo  pro  tunc  Filius  hominis  fuit  in 

qui  est  in  cailo.  Verba  hsec  aquilina  sicut  coelo  ? 

in  stilo  simplicia  sunt,  ita  in  sensu  pro-  Et  respondendum,  quod  Christus   hsec 

fundissima  ac  difficillima.  Sed  pensemus  dixit,  ad  insinuandum  unitatem  personse 

quando  Christus  hsec  verba  protulit  :  uti-  utriusque  naturae  in  ipso.  Tanta  namque 

que  ante  passionem  suam,  quando  in  Je-  cst  unio  divintc  naturae  atque  humanse  in 
rusalem  loquebatur  cum  Nicodemo.  Porro  D  Christo,  ut  liumana  Deo,  et  divina  homini 

quod  nuUus  hominum  electorum  introie-  vere  conveniant.  Sed  pensandum  quid  pro- 

rit  regnum  ccelorum  ante  Christi  passio-  pter  quid  dicatur.  Dicendum  ergo,  quod 

nem,  agnoscimus.  Ilaque,  quod  ait,  «  ne-  Christus  seu  Filius  hominis,  fuit  ante  in- 

mo  ascendit  in  coelum  »,  verum  est  pro  carnationem  in  coelo,  secundum  naturam 

tempore  illo,  sumendo   vcrbum   «  ascen-  divinam ;  desccndit  quoque  de  coelo,  non 

dit  »  sive  ut  est  preeteriti  temporis,  sive  corpus  secum  portando,  sed  quia  eadem 

pra3sentis.  est  persona  Dei  hominisque  in  Christo.  In 

Sed  tunc  quaestio  orituP)  qualiter  verba  talibus    quippe    locutionibus,   Jesus,    seu 

sequentia  verificcntur,  «  nisi  Filius  homi-  Christus,  vel  Filius  hominis,  semper  sup- 

nis  ».  Ascendere  quippe  competit  Christo  ponit  personam  divinam,  seu    incrcatam 

ratione  humanitatis  assumptte,  secundum  hypostasim,utpote  Verbum  a?ternum.Ideo 


110  DOMINICA   SS.   TRINITATIS.  —   SERMO   SECUNDUS 

istae  sunt  verse  :  Jesus  est  seternus,  immen-  A  pentes  in  populum.  A  quibus  quum  multi 

sus,omnia  implens,  omnipotens  ;  Christus  fuissent  occisi,  pluresque  laesi,  venerunt 

est   verus   Deus,    immortalis,  allissimus;  ad    Moysen,   veniam    deprecantes.  Orante 

Deus  est  passus,  occisus,  sepultus.  Causa  ilaque  Moyse  pro  illis,  Dominus  ei  praece- 

veritatis  liarum   atque  similium    locutio-  pit  :  Fac  serpentem  seneum,  et  pone  eum 

num,est  unitas  personalis  pra>fat,a,  et  sup-  pro  signo;  qui  percussus  adspexerit  eum, 

h.  IX,  ti.    positio  increatse  persongc.  Idcirco  de  puero  vivet.  Ifa  exaltari,  id  est  in  cruce  levari 

qui   natus   est   nobis,    et   filio   qui   datus  ac  figi,  oportet  Filimn    hoininis,   id   est 

esl  nobis,  Isaias  prsedixit.  quod  vocaretur  Christum,  necessitate   conditionata,  vide- 

Deus,  Fortis,  Pater  futuri  saeculi,  etc.  Unde  licet,  si  liberari  debet  genus  humanum,  et 

de  puero  Jesu  exsistenle  in  utero,  posito  quia  Deus  ita  pra?ordinavit,  alque  ut  im- 

in  praesepio,  uberaque  sugente,  verum  fuit  plerentur  Scripturee. 
dicere  :  Iste  puer  creavit  coelum  et  ter-  B      Deinde   finalis   causa  passionis   Christi 

ram,  et  est  ubique  per  essentiam,  pr»sen-  subjungitur.  Vt  omyiis  qui  credit  in  eiim 

tiam  atque  potentiam.  Hinc  Judas  aposto-  fide  formata,  hoc  est  per  caritatem  ornata 

jmix  :i.    his  in  sua  Canonica  :  Jesus  (inquit)  popu-  ac  operante   tempore   opportuno.  Caritas 

hnn  suum  salvans  de  .'Egypto, secundo  eos  namque  est  forma,  decor  atque  perfectio 

qui  non  crediderunt,  perdidit.  fidei  :  propterea  fides  caritati  conjuncla, 

Postquam  Christus  Nicodemo  suse  divi-  vocatur  formata  ;  et  si  careat  caritate,  vo- 

nilatis  tetigit  majestatem,  mox  eidem  de  catur  informis.  Non  jjereat,  id  est,  seter- 

suff"  passionis  humilitate  prsedixit.  ^^s/cM^  naliter  non  damnetur,  sicut  increduli  et 

Moyscs  exaltavit,  id  est,  in  loco  alto  sus-  perversi.  Et  quia  non  sufficit  non  damna- 

pendit,  serpentem  geneum,  id  est  factum  ri,  subjungitur  :  scd  haheat  vitam  a'ter- 

de  sere,  in  deserto,  quod  fuit  inter  iKgy-  nam,  id  est,  coelestem  beatitudinem  con- 
ptum  et  terram  promissionis.  Ul  enim  in  C  sequatur,  et  habeat  eam  nunc  in  merito 

iVum.xxi,  Numeris  describitur,  quum  tsedere  coepis-  et  in  spe,  postmodum  in  prffimio  et  in  re. 
set  popuhim  Israel  itineris  ac  laboris, mur-         Postremo,  quomodo  serpens  ille  aeneus 

muranlesque  contra  Deum  ac  Moysen  di-  fuit  figura  Christi,  et  cur  passio  Christi 

xissent,  Anima  nostra  nauseat  super  cibo  dicatur    exaltatio    ejus,    in    sermone    di- 

isto  levissimo;  misit  Dominus  ignitos  ser-  cetur. 


4-8 


SERMO   SECUNDUS 


0 


DE   INFINITA   FELICITATE   ET   GLORIA   SUPERDIGNISSIM^   TRINITATIS,   ET   DE   FIDELI 

AC   HUMILI    CONTEMPLATIONE    IPSIUS. 


^MNIPOTENS  Dominus  stabilis  est  D  alloquens  Deum  :  Memorare  (inquil)  quae  Ps.Lxxxvm, 

in  (jloria  sua.  Eccli.  XLii,  17.  mea  substantia  :  numquid  enim  vane  con-  ''**• 

Summus  et  adorandus  Deus,  non  fru-  stituisti  omnes  filios  hominum?Imo  Deus, 

stra,sed  ad  sui  ipsius  claram  ac  beatificam  cujus  sapientia?  non  est  numerus,  nil  ina-  ps.cxlvi,5. 

contemplationem  nos  condidit,sicut  Filius  niler  aut  fortuito  egit,  sed  propter  certum 

/oann.xvM,  Dci   loquitur  Patri  a'terno  :  H»c  est  vita  finem  cuncta  creavit,  quemadmodum  in 

^'  ajterna,  ut  cognoscant  te  verum  Deum  et  Job   habetur    :    Universorum    finem    ipse  yoixxvm, 

quem  misisti  Jesum  Christum.  Et  Propheta  considerat.  Finis  ergo  nostrae  creationis, ''• 


DOMINICA    SS.    TRINITATIS. 


SERMO   SECUNDUS 


111 


hsec  est  beatitiido  ad  quam  conditi  sumus,  A 
clare  et  fruitive  intueri  vitam,  felicitatem 
et  gloriam  Domini  Dei  nostri.  Et  quamvis 
non  solum  Christiani,  sed  et  JudtT?i  ac  Sar- 
raceni  fatentur  et  sciunt  esse  unum  sohim 
summum  et  verum  Deum,  omnium  crca- 
torem  ;  soli  tamen  Christiani  fide  cogno- 
scunt  fidehterque  fatentur,  hunc  Deum 
non  tantum  esse  in  essentia  unum  ac  sim- 
plicem,  sed  in  personis  etiam  trinum. 
Qiium  ergo  beatitudo  nostra  completa, 
quam  certissime  credimus  electis  dandam 
in  patria,  sit  supergiorios»  Trinitatis  in-  B 
tuitio  clara,  tanto  in  hac  vila  perfectiores 
consistimus,  quanto  phis  ad  illam  beatitu- 
dinem  modo  appropinquamus.  Ergo  et 
perfectio  nostra  in  hac  vita  pra>senti  con- 
sistit  in  hoc,  ut  superdignissimam  Trinita- 
tem  nunc,  quantum  huic  statui  est  possi- 
bile,  sinceriter,  amorose  atque  stabiliter 
contemplemur.  Expedit  ergo  et  prorsus 
utilissimum  est  jam  scire,  prout  in  vita 
hac  sciri  potest,  quse  sit  vita,  beatitudo  et 
gloria  Domini  Dei  nostri,  qui  est  unus  ac 
trinus,  seu  superfelicissima;  Trinitatis.  Ve-  C 
rum,  quoniam  ista,  ut  frequenter  testatus 
sum,  pro  communi  ct  simplici  populo 
conscribuntur,idcirco  de  ista  raateria  nunc 
non  nisi  plane  et  simpliciter,  et  velut  su- 
perficialiter  loquar. 

Id  ergo  in  primis  sciendum,  quod  quum 
Deus  sit  ens  in  se  ipso  infinite  perfectum, 
nulla  indiget  creatura,  sed  sibi  in  se  et 
per  se  omnino  sufficiens  est.  Ideo  ait  Psal- 

Ps. xv,2.  mista:Dixi  Domino,Deus  meus  es  tu,quo- 
niam  bonorum  meorum  non  eges.  In  libro 

7o6xxxv,  Job  quoque  asseritur  :  Si  peccaveris,  quid  D 
^'^'  Deo  nocebis?  Porro  si  bene  egeris,  quid 
donabis  ei  ?  Ilinc  beatitudo,  sanctitas  et 
perfectio  Dei,  est  se  ipsum  clarissime 
ffiternaliterquc  inspicere,  atque  se  ipsum 
ardentissime  incessabiliterque  diligere.  Et 
hoc  etiam  philosophi  cognoverunt.  Sed 
quoniam  Dcus  esl  trinus  secundum  invio- 
labilem  christianae  sapienti»  veritatem, 
heatitudo,  vita  et  gloria  summaB  et  super- 
sanclissima!  Trinitatis,  est  quod  unaqua^- 
que  divina  ct  incrcata  persona  non  solum 


sc  ipsam,  sed  et  aliam  quamlibet  clarissi- 
me  inspicit  infiniteque  diligit.  Itaque  Pa- 
ter  seternus  intuetur  unigeuitum  Filium 
suum  cum  infinita  claritate  et  jucunditate, 
et  diligit  eum  superardentissimo  ac  infi- 
nilo  amore;  habet  etiam  Pater  superdulcis- 
simam  complacentiam  in  unigenito  Filio 
suo,  imo  complacentiam  penitus  infini- 
tam.  Sed  et  Filius  Patris  aeterni,  tam  clare 
et  hilariter  inspicit,  atque  tam  fervide  di- 
ligit  Patrem,  ut  Pater  ipsum  ;  infinitae 
quoque  suavitatis  complacentiam  habet  in 
Patre.  Denique  Pater  et  Filius  non  minus 
diligunt  Spiritum  Sanctum  quam  se  ipsos, 
complacentiamque  immensam  habent  in 
ipso,  quemadmodum  in  se  invicem  et  in 
semetipsis:  ideo  Pater  et  Filius  cum  infini- 
to  gaudio  intuentur  et  superferventissime 
diligunt  Spiritum  Sanctum,ac  deliciosissi- 
mam  complacentiam  habent  in  ipso.  Nec 
dubium  quin  Spiritus  Sanctus  clarissime 
intueatur,  jucundissime  ac  superardentis- 
sime  diligat  Patrem  et  Filium,  infinitam 
etiam  complacentiam  habeat  in  eisdem. 

Itaque,  hanc  superaltissimffi  Trinitatis 
mutuam  et  seternam,  clarissimam,  ferven- 
tissimam  et  superdelectabilissimam  intui- 
tionem,  dilectionem  et  complacentiam,  fi- 
deliter,sincere,  affectuose  ac  fixe,quantum 
jam  fieri  potest,  contemplari,  est  futurse 
felicitatis  inchoatio,  pra?libatio  seu  prae- 
gustatio  queedam,  atque  perfectio  vitae 
praesentis.  Pra^terea,  istud  etiam  ab  idiotis 
et  simplicibus  dulciter,  affectuose  et  hu- 
militer  potest  jam  contemplari  :  sic  ta- 
men,  ut  super  omnia  sensibilia  ac  mate- 
rialia  ac  circumscriptibilia  seu  finita  se 
elevent;  et  sicut  Deum  in  essentia  unum 
apprehendunt  tanquam  ens  simplex,  pu- 
rum,  perfectum,  immateriale  et  infinitum, 
vel,  ut  paucioribus  verbis  utar,  tanquam 
cns  infinite  perfectum,  sic  quamlibet  di- 
viiiam  a[)prehendant  personam  tanquam 
cns  vere  simpliciter  perfectum  et  infi- 
nitum. 

Quo  cognito,  considerandum  est,  quod 
quanto  rationalis  creatura  Deum  sincerius 
per  donum  sapientiae  contemplatur,  tanto 


112 


DOMINICA   SS.   TRINITATIS.  —   SERMO   SECUNDUS 


ferventius  diligit  eum;  quanto  etiam  fer- 
ventius  amat  eum,  tanto  majorem  com- 
placentiam  ac  delectationem  habet  in  eo. 
Quum  itaque  queelibet  divina  et  increata 
persona  cum  infinita  limpiditate  et  perfe- 
ctione  cognoscat  quamlibet  aliam  divinam 
personam,  videlicet  Pater  Filium,  et  Filius 
Patrem,  Pater  quoque  el  Filius  Spiritum 
Sanctum,  et  Spiritus  Sanctus  Patrem  ac 
Filium  :  constat  quod  Pater  infinila  dile- 
ctione  diligat  Filium,  complacentiamque 
immensam  habeat  in  eodem,  et  econtra  ; 
similiter  Pater  et  Filius  infinite  diligunt 
Spiritum  Sanctum,  et  complacentiam  seu 
delectationem  infinitam  habent  in  illo.  In- 
super,  quum  quaelibet  divina  persona  sit 
infinitae  pulchritudinis,  perfectionis  et  bo- 
nitatis,  constat  quod  unaqua?que  diligat 
aliam  cum  infinita  claritate,  immenso  ca- 
ritatis  ardore,  interminatoque  gaudio.  Am- 
plius,  si  rationalis  creatura  fervide  diligit 
Deum  propter  beneficia  ejus  atque  pro- 
missa,  quam  infinite  ac  ferventissime  Pa- 
trem  diligit  Filius,  et  Patrem  ac  Filium 
Spiritus  Sanctus,  quum  Pater  dederit  Filio 
totam  suam  divinitatem,felicitatem  et  glo- 
riam,simililer  Pater  el  Filius  Spiritui  San- 
cto  ?  In  horum  contemplatione  habere  se 
debel  homo  moderate  ac  sobrie.  Porro, 
hanc  summai  Trinitatis  vitam,  felicitatem 
et  gloriam  clare,  per  speciem  seu  facie  ad 
faciem  intueri,  est  omnium  felicitas  ele- 
ctorum.  Et  quanto  nunc  puriora  et  ferven- 
liora  in  caritate  fuerint  corda  nostra,  tanto 
cum  ampliori  claritate  et  exuberantiori 
jucunditate  intuebimur  supersublimem  et 
superbenedictam  Trinitatem,  omnemque 
prffitactam  ejus  felicitalem  et  gIoriam,mu- 
tuam  ejus  inspectionein,diIeclionem,com- 
placenliam,  fruitionem,  emanationem  et 
communicationem  ipsius  ad  intra. 

Porro,  quamvis  ea  qua;  absolute  conve- 
niunt  Deo,  sint  toti  Trinitali  communia, 
iiihilo  minus  Patri  appropriatur  potentia, 
Filio  sapientia,  Spiritui  Sancto  bonitas. 
Cujus  appropriationis  duplex  est  ralio  : 
Prima,  ad  removendum  errorem.  Videmus 
namque  quod  in  hominibus  solet  patribus 


A  deesse  potentia  propter  eorum  senectu- 
tem,  filiis  sapientia  propler  juventutem, 
spiritibus  pietas  seu  bonitas  propter  eo- 
rum  animositatem  :  ideo,  ne  sic  esse  cre- 
datur  in  Deo,  adscribitur  Patri  potentia, 
Filio  sapientia,bonitas  Spiritui  Sancto.AIia 
ratio  est,  quoniam  Pater  a  nullo  est,  et 
ipse  est  omnis  boni  fontale  principium,  a 
quo  omnis  virtus  profluxit  :  idcirco  ap- 
propriatur  ei  potentia ;  Filio  autem  sapi- 
entia,  quia  ab  intellectu  Patris  emanat, 
quum  sit  verbum  mentis  paternae;  ac  Spi- 

B  ritui  Sancto  bonitas,quoniain  a  benevolen- 
tissima  voluntate  Patris  Filiique  procedit. 
Porro  omne  peccatum  quod  agimus  sive 
incidimus,  oritur  aut  ex  infirmitate,  id  est 
passione,  ut  subita  ira  seu  concupiscen- 
tia  aut  timore,  etc.  ;  aut  ex  ignorantia ; 
aut  ex  certa  malitia  seu  deliberatione,  et 
habitu  vitioso.  Unde  peccata  quae  ex  in- 
firmitate  contingunt,  dicuntur  specialiter 
contra  Patrem  ;  quae  autem  ex  ignorantia, 
contra  Filium  ;  quae  ex  certa  malitia,  con- 
tra  Spiritum  Sanctum.  Ut  ergo  omnia  haec 

C  vitemus  peccata,  invocemus  fideliter  et 
instanter  adjutorium  confortationis  divi- 
nae  contra  infirmitatem,  illuminationem 
supernam  contra  ignorantiam,  suavitatem 
et  caritatem  Spiritus  Sancti  contra  inte- 
riorem  malitiam.  Siquidem  infirmitas  no- 
stra  est,  quod  ratio  nostra  a  passionibus 
aniinae,  hoc  est  a  sensualitatis  motibus  et 
affectionibus,  puta  ab  ira,  impatientia,  con- 
cupiscentia,  tiinore,  cupiditate,  etc.,supe- 
ratur;  ignorantia  nostra  est,  quod  ea  quae 
pertinent  ad  salutem  nescimus  ;  malitia 

D  nostra,  quod  ex  habitu  vitioso  seu  consue- 
tudine  prava  atque  scienter  peccamus.  Id- 
eo  indigeinus  virtutibus  moralibus,  scili- 
cet  mansuetudine,  patientia,  continentia, 
fortiludine,  liberalitate,  contra  passiones 
corroborari ;  prudentia  quoque  et  illuini- 
natione  superna  contra  ignorantiam  edo- 
ceri  ;  atque  benignitate  Spiritus  Sancti 
contra  malitiam  adjuvari,  quatenus  taliter 
reformati,  adjuti  ac  purificati,  ad  summae 
Trinitatis  contemplationem  praefatam  si- 
mus  dispositi. 


DOMINICA   SS.   TRINITATIS.   —   SERMO   TERTIUS  113 

Itaque  contra  passiones  et  vitia  infatiga-  A  Legitur  de  S.  Antonio,  qviod  in  adole- 

biliter   reluctemur,   et  sensualitatem   no-  scentia  sua,pro  Dei  amore  copiosas  reliquit 

stram  rationi   subdamus  ;  informationem  pauperibusque  donavit  divitias.  Hinc  suc- 

quoque  petamus  a  Deo,  ab  angelo  sancto,  cessive  pervenit  ad  pra^claram  ac  specia- 

a  viris  prudentibus,  a  Scripturis.  Tola  in-  lem  gratiam  contemplationis.  Nam  circa 

tentio  atque  affectio  nostra  sit  ad  Domi-  principium  noctis  consuevit  cor  suum  cum 

num  Deum,  ad  gratiam,  virtutes  ac  dona  manibus  elevare  ad  Deum,  et  tota  nocte 

Spiritus  Sancti,  ad  bona  futura,  coelestia  stetit  in  contemplatione  divina  et  oratione 

et  aeterna  :  sicque  desiderio  futurse  felici-  purissima,  cum  admirabili  caritatis  ardo- 

tatis,  praesertim    amore   Dei   creatoris  et  re.    Quumque   de   mane   lux   solis   super 

salvatoris   nostri,  temporalia   et   carnalia  ipsum    descenderet,   exclamavit  :    0  sol, 

cuncta  spernamus,  vel  saltem  ea  non  ma-  cur  a  summ»  vera^que  lucis  contempla- 

gis  amemus  quam  ad  spiritualia  bona  no-  B  tione  me  impedis  ?  Et  tunc  manus  suas 

bis  valent  proficere.  retraxit. 


N' 


SERMO  TERTIUS 

DE  CERTITUDINE   CHRISTIAN^   FIDEI,   ET   EADEM   QUIBUS   ADORNANDA   SIT   OPERIBUS. 


\ISI quis  natus  fuerit  deniio,  non  ])o-  set  a  Deo  missus  et  vera  docens.  Prima 

test  videre  regnum  Dei.  Joann.  iii,  3.  C  probatio,  certitudinem  evidentiae;  secunda, 

In  evangelio  hodierno  ad  multas  infor-  certitudinem  adhaerentige  facit. 

mamur  virtutes.  Primo  enim,  exemplo  Ni-  Quum  ergo  Nicodemus,  vir  tam  erudi- 

codemi  confirmamur  in  fide.  Nam  circa  tus,  ex   paucis  Christi   miraculis   ita  ex- 

exordium   publica?  pra^dicationis   Domini  stitit  in  fide  firmatus,  multo  per  omnem 

nostri   Jesu   Christi,  quum   adhuc   pauca  modum   certior   et  insuperabilior   nostra 

fecisset  miracula,  Nicodemus  legis  doctor,  debet  fides  exsistere,  quam  Christus  tan- 

in  tantum  roboratus  fuit  in  fide,ut  diceret  tis  postmodum  confirmavit  miraculis,  mor- 

joann.\n,i.  Salvatori  :  Rabbi,  scimus  quia  a  Deo  ve-  tuos  suscitando,  leprosos  et  claudos  atque 

nisti  magister  ;  nemo  enim  potest  facere  a  nativitate  caecos  curando,aIia  quoque  in- 

signa  quae  tu  facis,nisi  secum  fuerit  Deus.  numerabilia  faciendo  prodigia;  et  post  re- 

Dupliciter  etenim  scitur  veritas  aliqua  :  surrectionem  suam  discipulis  apparendo, 
primo,  per  naturalis  rationis  discursum,  D  coramque  eis  in  coelos  scandendo;  deinde 

ut  quod  homo  est  animal,  quia  est  sub-  Spiritum  Sanctum  mittendo,  et  omnium 

stantia   animata   sensitiva;    secundo,    per  linguarum  ac  Scripturarum  notitiam  Apo- 

supernaturalem  divinae   potestatis   opera-  stolis  subito  conferendo,  eorumque  corda 

tionem,  quam  efficit  Deus  ad  protestatio-  tam   ina?stimabili   caritate,    constantia   et 

nem  et  ostensionem  alicujus  veritatis,  quia  omni  pcrfectione  implendo;  deinccps  per 

quum  Deus  sit  essentialiler  verus  et  veri-  sanctos  Apostolos  aliosque  discipulos, mar- 

tas,  nequaquam  est  confirmator  et  teslis  tyres,  confessores  ac  utriusque  sexus  in- 

falsitatis,  nec  decipil  quemquam  directe,  numerabiles   Sanctos,    per   tam   superin- 

iCor.x.n.  neque  permittit  homines  supra  vires  suas  numerabilia    et   (ut   sic    loquar)   infinita 

lentari  :  et  ita  sciuntur  ea  qua)  fidei  sunt.  miracula,  fidem  catholicam  roborando,  ac 

Sicque  Nicodemus  sciebat  quod  Jesus  es-  per  tot  centena  annorum  curricula  eam 

T.  30.  8 


il4 


DOMINICA   SS.   TRINITATIS. 


SERMO   TERTIUS 


in  esse  conservando,  quae  alias  diidum 
multotiesque  perisset.  Certissimi  ergo  et 
prorsus  fortissimi  simus  in  fide,  scientes 
possibilius  esse  coelum  et  terram  annihi- 
lari,  quam  minimum  verbum  Christi  et 
Apostolorum  ac  Evangelistarum  cassari 
aut  falsificari.  Sed  et  fidem  nostram  san- 
ctis  operibus  adornemus,  ex  quo  Deus 
eam  tot  signis  ornavit,  et  quoniam  de  fu- 
turo  Dei  judicio  ac  retributione  finali  tam 

jacobM,26.  certificati  consistimus.  Nam  fides  sine  ope- 
ribus  mortua  judicatur. 

Secundo,  exemplo  S.  Nicodemi  docemur 
esse  valde  solliciti  pro  nostra  salute,  et 
pro  eorum  salutari  notitia  qua?  pertinent 
ad  salutem.  Quamvis  etenim  Nicodemus 
esset  princeps  doctorque  Judaeorum,  qui 
pro  maxima  parte  Christo  fuerunt  incre- 
duli,  nihilo  minus,  postposita  omni  hu- 
mana  verecundia  atque  formidine  prse- 
valente,  Christum  pro  sua  informatione 
accessit.  Ita  el  quilibet  Christianus,  quan- 
tumcunique  perversi  et  intimorati  sunt 
inter  quos  conversatur,  nihilo  minus  de 
sua  debet  salute  semper  esse  sollicitus, 
atque  in  dubiis  circa  qua;  conscientia  po- 
test  periclitari,  instructionem  a  sapienti- 
bus  quwrere,  prajsertim  quum  mortaliter 
peccet  qui  discrimini  se  committit,  id  est 
periculo  culpae  mortalis  :  ut  si  quis  am- 
bigat  au  hoc  vel  illud  sit  mortale  pecca- 
tum,et  tamen  facit  hoc,  mortaliter  peccat, 
etiam  dato  quod  illud  non  sit  culpa  mor- 
talis.  Nam  vahk;  incaute  et  contra  veram 

ro6.iv,i9.  agit  prudentiam.  Ideo  dixit  Tobias  :  Con- 
silium  semper  a  sapiente  perquire.  Moy- 
ses  quoque  :  Interroga  patres  tuos,  et 
annuntiabunt  tibi;  majores  tuos,  et  dicent 
libi.  Et  in  Ecclesiastico  scriptum  est:FiIi, 
sine  consilio  nihil  facias,  et  post  factuni 
non  pocnitebis;  itemque,  Ante  omneni  ac- 
tum,  consilium  stabile  te  prajcedat. 

Tertio,  informamur  Nicodemi  exemplo 
non  nisi  idoneum  consiliarium,id  est  pru- 
dentem  et  virtuosum,  requirere  et  ample- 
cti.  Grande  quippe  periculum  est,  cordis 
sui  secreta  arduaque  negotia  inexperto, 
indiscreto,  intimorato  exponere;  gravius- 


Deut.wxii, 

7. 

Eccli. 
XXXII,  24. 

Ibid.t.\\s\i. 
20. 


A  que  videtur  talium  uti  consiliis.  Propter 

quod  in  Ecclesiastico  habetur  :  Multi  pa- ^-cc/i.vi.c. 
cifici  sint  tibi,  consiliarius  sit  tibi  unus 
de  mille;  itemque,  Non  oinni  homini  cor  ibid.  vm, 
tuum  reveles.  Deinceps  ad  bonum  consi-  "'■ 
liarium  requiritur  primo  prudentia,  ut  sit 
circumspectus  et  multa  considerans;  se- 
cundo,  ut  sit  justus,  ne  quserat   propria 
commoda,  neque  sub  specie  boni  sugge- 
rat  mala,  nec   ex   invidia   malum   alicui 
machinetur;  tertio,  ut  sit  inansuetus,  non 
praeceps  nimisque  calidus  :  ira  enim  im- 

B  pedit  considerationem  acutam  ac  matu- 
ram,  in  consulendo  pernecessariam.  Un- 
de,  secundum  Philosophum,  oportet  tarde 
consiliari,  quoniam  consulentem  oportet 
multa  pensare;  consiliata  vero  sunt  cele- 
riter  exsequenda  tempore  suo.  Talem  ha- 
bere  consiliarium  indicibiliter  expedit,  tam 
ad  jucunde  ac  prospere  vivendum  in  sae- 
culo  isto,  quam  ad  proficiendum  in  omni 
virtute  et  gratia.  Nam  et  diabolica  tenta- 
inenta  per  hoc  potissimum  superantur, 
quod  homini  bono  ac  sapienti  panduntur. 

C  Siquidem  princeps  tenebrarum  et  ejus  sa- 
tellites  odiunt  lucem,  sicut  asserit  Chri- 
stus  :  Omnis  qui  male  agit,  odit  lucem,  et  joann.ux, 
non   venit  ad   lucem,  ut   non   arguantur  -^- 
opera  ejus.  Hinc  in  Ecclesiastico  dicitur  : 
Cum  viro  sancto  assiduus  esto,  et  quem-    EccU. 
cumque  cognoveris  observantem  timorem  i^g"^"'  ^^' 
Domini;  cujus  anima  est  secundum  ani- 
inam  tuam. 

Quarto,  docemur  per  Nicodemum  ne- 
quaquam  a  via  justitiae^ab  itinere  veritatis 
discedere,  sed  usque  in  finem  constanter 

D  in  bonis  perseverare  :  quia  ut  ait  Salva- 

tor.Qui  perseveraverit  usque  in  finem,hic    Maiii,. 
salvus  erit.  Quuin  cnim  Nicodemus  vide- ^"'^' ' '• 
ret  quolidie  Christum  a  Juda^is,  Pharisa>is, 
Scribis,sacerdotibus  et  eorum  principibus 
irrideri,  diffamari,  tandemque  comprehen- 
suni  inorti  cerneret  adjudicari,  insepara- 
bililer  tamen  Christo  adhaesit,et  fine  quie- 
vit  bealo.  Hinc  in  Ecclesiastico  habefiir  : 
Non  te  ventilcs  in  omnem  ventum;  esto  .Cce/i.v.ii, 
firmus  in  via  Domini  et  in  veritate  sensus  '"" 
tui,  et  prosequatur  te  verbum  verax. 


DOMINICA    SS.    TRINITATIS.    —    SERMO   TERTIUS  115 

Postremo  instar  Nicodemi  simus  patien-  A  Filius  Dei  propter  nos  alba  veste  ac  pur- 

tes  ac  dociles,  non  pertinaces  et  iracundi.  pureo  indumento   illusus  est  perpenden- 

Siquidem   Nicodemus  a  Christo    modeste  tes,vanitates,pompas  curiositatesque  vesti- 

reprehensus,  a?quanimiter  tulit,  et  Christi  um,et  superfiuitates  earum  ceterarumque 

documentis  humiliter  acquievit  ac  paruit.  rerum  vitemus.  Christus  equidem  passus   iPetr.u, 

Insuper,  simul  cum  Nicodemo  instruamur  est  pro  nobis,relinquens  nobis  exemplum,  '-*' 

a  Christo,  et  solerter  pensemus  quod  ait  ut  sequamur  vestigia  ejus.  Ideo  qui  dicit  Uoann.u, 

Joann.  iii,  Salvator  :  «  Nisi  quis  natus  fuerit  denuo,  se    in    Christo    manere,  debet,   sicut   ille  "' 

^'  non  potest  videre  regnum  Dei  «.  Quoties-  ambulavit  ac  toleravit,  et  ipse  ambuiare 

cumque  enim  quis  peccat  mortaliter,  spi-  et  tolerare,  dicente  Apostolo  :  Qui   sunt  Gaiat.yM. 

rituaiiter  moritur;  et  nisi  per  Dei  miseri-  Cliristi,  carnem  suam  crucifigunt  cum  vi- 

cordiam  renascatur,  id  est,  de  suo  peccato  tiis  et  concupiscentiis. 

poeniteat,  et  de  non  esse  spirituali  ad  esse  B      Itaque  seneus   ille   serpens   fuit   figura 

spirituale  resurgat,hoc  est  de  morte  culpse  Christi,  ob  causam  nunc  tactam  :  quoni- 

ad  vitam  gratiae,  salvari  non  potest.  Idcir-  am  sicut  Judtei  a  serpentibus  vulnerati, 

co  quotidie  de  nostris  peccatis  cordialiter  seneum  intuendo  serpentem  sanabantur  in 

doleamus,  veniam   flagitemus,    confessio-  corpore;  sic  fideles,  Christi  passionem  pen- 

nem  facere  apto  tempore  proponamus,  et  sando,  curantur  in  anima,  caritatem,  hu- 

vitam  emendemus  in  omnibus.  militatem,  patientiam  ceterasque  discunt 

Postremo  attendamus  quod  Christus  dis-  virtutes,  et  ejus  sequuntur  vestigia,  prout 

ibid.ii.   seruit  :  Sicut  Moyses  exaltavit  serpentem  ad    Hebra^os   hortatur   Apostolus   :  Depo- /re4/-.xii,i, 

in  deserto,  ita  exaltari  oportet  Filium  ho-  nentes   omne   peccatum,    per    patientiam  ^" 

minis.    Quemadmodum   enim    filii   Israel  curramus  ad  propositum  nobis  certamen, 

ob  suam  transgressionem  ab  ignitis  morsi  adspicientes  in  auctorem  fidei  et  consum- 

serpentibus,  intuendo  aeneum  serpentem  C  matorem  Jesum,  qui  proposito  sibi  gaudio 

a  Moyse  pro  signo  levatum,  a  suis  cura-  sustinuit  crucem,  confusione  contempta. 

bantur  vulneribus ;  sic  fideles  a  dsemoni-  Secundo,  quia  senei  serpentis  erectio  prae- 

bus  impugnati,  tentati  et  Isesi,  passionem  figuravit  elevationem  Christi  in  crucis  li- 

Christi  diligenter  inspiciendo,et  Dominum  gno.  Tertio,  quoniam  sicut  aeneus  serpens 

crucifixum  sinceriter  contemplando,a  suis  habuit  similitudinem,  non  veritatem  ser- 

tentationibus  et  peccatis  curantur.  Si  enim  pentis   ac   venenati ;  sic  Christus   habuit 

diligenter  pensemus  quam  nudus  Christus  similitudinem  carnis  peccati,  non  ipsum 

in  cnice  pependit,  avaritise  vitium  supe-  peccatum. 

ramus.   Si  intueamur  quam  mansuete  et  Denique  passio  Christi,  exaltatio  appel- 

patienter  in  tota  passione  se  habuit,  ab  ira  latur  :  primo,  quia  alte  in  ligno  suspensus 

et  impatientia  mentes  nostras  purgare  stu-  est;  secundo,  quoniam  sua  passione  exal- 
demus.  Si  consideremus  quam  caritative,  D  tavit  genus  humanum,  promerendo  ei  re- 

quam    humiliter    et    constanter   universa  gnum  coelorum;  tertio,quoniam  sua  passi- 

suslinuit,  quam  amorose  pro  crucifixori-  one  praecipue  honoravit  Patrem  «ternum, 

bus  exoravit,  quam  humillime  coram  pon-  obediendo  ei  usque  ad  mortem;  quarto, 

tificibus,  coram  Pilato,  coram  Herode,  et  quoniam  sua  passione  meruit  sibimetipsi 

sceleratissimis  atque  vilissimis  illis  a  qui-  accidentale  pra?mium,scilicet  corporis  sui 

bus  nudabatur,  flagellabatur,  et  spinis  co-  glorificationem,    gloriosam    ascensionem, 

roiiabalur,  clavisque  perforabatur,  ac  ve-  judiciariam  potestatcm,  atque  totius  crea- 

hementissime  spernebatur  ac  irridebalur,  turte  praUationem,  juxta  illud  ad  Ilebra)- 

stetit  et  lacuit,omnino  maledicta?  tumorem  os  :  Videmus  Jesum,   propler  passionem  ibid.11,9. 

superbia?  aspernamur.  Oinnia  itaque  ista  mortis,  gloria  et   honore   coronatum  ;  et 

.  '  '  "  Phutjip.  II, 

nostris  cordibus  inscribamus;  et  qualiter  alibi  :  Ilumiliavit  se  factus  obcdieus  us-s,  9. 


116 


DOMINICA   SS.   TRINITATIS.   —  AD  RELIGIOSOS  ;   SERMO   QUARTUS 


qiie  ad  mortem;  propter  quod  et  Deiis 
exaltavit  illum,  et  dedit  ei  nomen  quod 
est  super  omne  nomen. 

Itaque  Christi  caritatem,  pietatem,  hu- 
militatem  cum  ceteris  assequamur  virtu- 
tibus.  Praesertim  enim  vitanda  est  omni 
Christiano  crudelitas.  Et  sicut  crudeles 
suis  proximis  faciunt,  sic  justo  Dei  judicio 
accidit  eis  etiam  seepe  in  vita  prfiesenti, 
quemadmodum  in  Ecclesiastico  scriptum 
est  :  Facienti  nequissimum  consilium,  su- 
per  ipsum  devolvetur;  atque  in  Psalmo  : 
Ps. viiju.  Lacum  aperuit,  et  effodit  eum;  et  incidit 
in  foveam  quam  fecit. 

Legitur  de  quodam  tyranno,  quod  cru- 
delis  exstitit  valde,  et  multis  innocenti- 


EccU. 
xxvii,  30. 


A  bus  durissimas  intulit  mortes.  Quidam 
autem  artifex  volens  tyranno  illi  placere, 
fecit  seneum  bovem,  in  cujus  latere  fe- 
cit  fenestram  per  quam  ingrederentur  ne- 
candi  et  comburendi ;  quumque  caloris 
vehementiam  sentientes  clamarent,  non 
hominis,  sed  bovis  vocem  emittere  vide- 
rentur  :  qua  audita,  tyrannus  ille  amplius 
accenderetur  ad  torquendum  inclusos.  Ita- 
que  tyrannus,  viso  seneo  bove,  artificium 
commendavit.  Nihilo  minus  factum  exse- 
crans,  dixit  artifici  :  Tu  primus  experieris 

B  tormentum  operis  hujus,  quod  mihi  cru- 
deli  tu  crudelior  obtulisti ;  sicque  cogno- 
scam  qualiter  per  os  bovis  istius  clamabis. 
Et  factum  est  ita. 


AD    RELIGIOSOS 


SERMO  QUARTUS 


DE   SPIRITUALI   SIGNIFICATIONE   QUATUOR  ANIMALIUM,   ET  DE   SEX   SPECIEBUS 
CONTEMPLATIONIS,   PER   SEX  ALAS  ANIMALIUM  DESIGNATIS. 


IN  circuitu  seclis,quatuor  animalia  ple-  C 
na  oculis  ante  et  retro.  Apoc.  iv,  6. 

Quemadmodum  per  haec  quatuor  ani- 
malia  quatuor  Evangelista?.  sint  designa- 
li,  commune  et  notum  est.  Et  ut  super 
Ezechielem  ostendit  Gregorius,etiam  ipse- 
met  Chrislus,  omnium  caput  Sanctorum, 
pcr  haec  qualuor  aniinalia  figuratur  :  ipse 
enim  propter  nos  vere  factus  est  homo, 
et  pro  nobis  oblatus  alque  occisus  ul  vi- 
tulus;  surrexit  et  vicit  hostes  ut  leo;  as- 
cendit  in  coelum  ut  aquila. 

Kursus,sccundum  Gregorium,  unusquis-  D 
que  in  via  Dei  perfectus  per  qualuor 
animalia  ista  exprimitur  :  qui  ralionabi- 
liter  se  habendo,  pie  inter  proximos  con- 
versando,recte  dignus  esl  homo  vocari;  se 
ipsum  vero  Deo  in  sacrificium  offerendo, 
el  propter  Deum  propriam  vohmtatem  al- 


que  carnalia  desideria  mortificando,  rite 
vitulus  appellatur,  juxla  quod  monet  Apo- 
stolus,  Obsecro  vos  ut  exhibeatis  corpora  i?om.xii,i. 
vestra  hostiam  viventem,  sanctam,  Deo 
placentem;  vitiis  quoque  viriliter  resisten- 
do,  et  adversariis  sua3  salutis  per  Dei  au- 
xilium  prffivalendo,  leo  vocari  meretur; 
contemplando  autem  et  fervide  diligendo 
coelestia  et  divina,  congrue  dicitur  aquila. 
Qua3  omnia  ad  religiosos  potissimum  cer- 
tum  est  pertinere,  quoniam  solennissimo 
voto  ad  obedicntiam  et  propria?  voluntatis 
fractioncm  se  adslrinxerunt.  Ideo  se  ipsos 
quotidie  tenentur  mortificare,  carnalia  de- 
sidcria  exstirpare,  spirituali  patri  in  om- 
nibus  oblemperare,  in  cujus  manu  est 
eorum  voIuntas.Quam  resumere,esset  rem 
alterius  eo  invito  contrectare,  quod  fur- 
tum  ccnsetur;  sed  hoc  in  religiosis  etiam 


DOMINICA   SS.   TRINITATIS. 


AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO  QUARTUS 


117 


sacrilegium  judicatur,  quia  abusus  est  rei 
sacrae,  utpote  Deo  per  religionis  professio- 
nem  oblatae  et  consecratse.  Religiosis  quo- 
que  vere  proficientibus  beilum  continuum 
est  contra  humanse  salutis  hostes,  quibus 
instar  leonum  tenentur  resistere;  et  ipso- 
rum  est  in  luce  sapientia?  contemplari  di- 
vina,  atque  in  Solem  justitise  aciem  mentis 
defigere. 

Porro  in  hoc  animalia  ista  specialiter 
imitari  debemus,  ut  simus  pleni  oculis 
ante  et  retro,  hoc  est  undique  circum- 
specti,  illuminati,  acuti,  ne  sub  specie 
boni  decipiamur,  ne  in  manifesta  vitia 
corruamus,  ne  aliquo  praeoccupemur  de- 
licto.  Quum  enim,  secundum  Thomam  et 
alios  multos,  in  actibus  humanis  qui  pro- 
prie  appellantur  humani,  qui  scilicet  ex 
ratione  et  deliberatione  procedunt,  in  in- 
dividuo  sumptis,  non  inveniatur  indiffe- 
rens,  sed  omnis  hujusmodi  actus  sit  mo- 
raliter  bonus,  virtuosus  et  meritorius,  aut 
demeritorius  atque  culpabilis  (si  enim  ex 
recta  ratione  procedit  et  ad  finem  debi- 
tum  refertur,  meritorius  perhibetur;  sin 
autem,  demeritorius  fertur) :  hinc  nisi  un- 
dique  simus  oculati,  circumspecti,  diligen- 

A.7j/.i,o,7.  tissimi,  et  (juxta  prophetam  Agga3um)  po- 
namus  corda  nostra  super  vias  nostras, 
varias  omni  hora  incidimus  culpas,  et  cito 
pigrescimus.  Idcirco,  ut  Habacuc  loquitur, 

HabacAu\.  supcr  custodiam  nostram  stemus;  et  omni 

;'?-otj.iv,23.  gystodia  cor  nostrum  custodiamus  a  cogi- 
tationibus  malis,  ab  affectionibus  pravis,a 

/06 IX, 28.  negligentia  omni.  Sicque  cum  Job  verea- 
mur  omnia  opera  nostra,  ne  in  eis  Domi- 
num  offendamus.  Nam  sicut  in  Ecclesia- 

Eccii.i,u,  stico  legitur,Timor  Dei  est  corona  justitia?, 
qua;  cunctis  est  superponenda  operibus,  ut 
sollicite  in  eis  omnis  vitetur  excessus;  et 
qui  absque  isto  timore  est,  justificari  non 
potest,  nec  evadere. 

Consideremus  ergo  nos  ipsos  et  omne 
quod  agimus,  an  vere  sit  bonum  et  bene 
fiat.  Consideremus  nostram  refectionem, 
comestionem,  potationem,  dormitionem, 
ne  in  eis  excessus  sit,  ne  quirralur  volu- 
ptas,  ne  virtutum  circumstantia>  omittan- 


28. 


A  tur.  Sic  et  ceteros  nostros  actus  conside- 
remus,discutiamus,dijudicemus;  et  magis 
intueamur  quid  nobis  desit,  quam  quod 
nos  habere  confidimus.  Hinc  ait  Bernar- 
dus  :  Consideratio  mentem  purificat,  regit 
affectus,  dirigit  actus,  corrigit  excessus, 
componit  mores,  vitam  ordinat  et  hone- 
stat,  sparsa  recolligit,  secreta  rimatur,  vera 
investigat,  verisimilia  examinat,  ficta  et 
fucata  explorat,  agenda  praeordinat,  acta 
recogitat,  ut  nihil  in  mente  resideat  in- 
correctum  correctioneve  dignum ;  hsec  est 

B  qua)  in  prosperis  adversa  prsesentit,  et 
in  adversis  quasi  non  sentit.  Ecce  quanta 
bona  facit  consideratio  ista  in  homine.  Id- 
circo  quotidie  totam  nostram  conversatio- 
nem  consideremus,reprehendamus,et  cul- 
pas  proprias  puniamus  in  nobis.Necessaria 
valde  est  consideratio  ista,  quamvis  ssepe 
sit  gravis.  Propter  quod  ait  Anselmus  : 
Omnis  gravis  conditio.  Si  me  inspicio,  me 
ipsum  non  tolero;  si  non  inspicio,  me 
ipsum  ignoro.  Si  me  considero,  terret  me 
facies  animse  meae ;  si  me  non  considero, 

C  fallit  me  damnatio  mea.  Si  me  video,  hor- 
ror  est  intolerabilis;  si  non  video,  mors 
intolerabilis.  Et  certe,  sicut  in  verbis  iis 
innuit  satis  Anselmus,  si  quis  se  ipsum 
rite  considerat,  et  bonorum  quae  operatur 
admixtas  defectuositates  perspicaciter  in- 
tuetur,  malorum  quoque  quae  agit  multi- 
tudinem  magnitudinemque  sinceriter  spe- 
culatur,  abhorret  et  aspernatur  se  ipsum, 
et  vix  ferre  se  potest,  nec  deflere  se 
sufficit. 

Verum  sunt  quidam  insipientiae  filii,  ad 

D  hanc  sui  saluberrimam  considerationem 
caeci,  atque  ad  aliorum  facta  curiose  ob- 
servanda,  tcmere  judicanda,  distinctc  enu- 
meranda,ante  et  retro  oculis  pleni,proprias 
culpas  ex  aliorum  defectibus  excusantes, 
alleviantes  ac  defendentes  :  quorum  fa- 
tuitas  est  deflenda.  Hi  miseri  non  adver- 
tunl  quod  tam  terribiliter  ait  Salvator  : 
Quid  vides  festucam  in  oculo  fratris  tui,et  Matth.wi, 
trabem  in  oculo  tuo  non  vides?  Hypocrita,  ''^' 
ejice  primum  trabem  de  oculo  tuo,  etc. 
Hinc  Gregorius  el  Prosper  testantur  :  Tam- 


118 


DOMINICA   SS.   TRINITATIS. 


AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS 


diu  peccata  propria  homo  nosse  et  deflere  A 
ignorat,  quamdiu  curiose  aliena  conside- 
rat;  quod  si  mores  suos  ad  se  ipsum  ver- 
sus  adspiciat,  non  requirit  in  aliis  quod 
repreliendat,  sed  in  se  ipso  quod  lugeat. 
Nos  igitur  religiosi  et  monachi,  quorum 
est  uni,  utpote  Deo,  et  sibi  ipsi  intendere, 
non  insipienter  relinquamus  nos  ipsos,nec 
immoderate  occupemus  nos  circa  proxi- 
mos  nostros  :  prffsertim  quum  dicat  Sal- 
i.ic.ix,2r,.  vator,  Quid  proficit  homo,  si  lucretur  uni- 
versum  mundum,se  ipsum  autem  perdat? 
Nonne  caritas  incipit  a  se  ipsa,  id  est  a  B 
suo  subjecto  ?  Nempe  qui  vere  se  diligit, 
primo  se  ipsum  reprehendit  ac  corrigit. 
ila'C  ergo  agamus,  juxta  quod  scriptum 
Eccii.xw,  est  :  Miserere  aniinee  tua>,  placeus  Deo. 
-*•  Pra-terea,  per   sex   alas  quibus   unum- 

quodque  oculatum  animal  fuit  ornatum, 
sex  species  contemplationis  intelliguntur, 
prout  eas  quidam  enumerant.  Sanctus  au- 
tem  Bernardus  quatuor  species  contempla- 
tionis  distinguit. Quarum  prima,secundum 
eum,  est  admiratio  majestatis,  id  est  ad- 
mirativa  speculatio.  Secunda  est  conside-  C 
ratio  judiciorum  Dei.  Qua?  qui  profunde 
intuetur,  cum  Apostolo  exclamare  impel- 
i?om.xi,33,  litur  :  0  altitudo  divitiarum  sapientia?  et 
^*'  scientiai   Dei  !    quam   incomprehensibilia 

sunt  judicia  ejus,  et  investigabiles  vi» 
ipsius  !  Quis  eniin  cognovit  sensum  Do- 
mini  ?  Et  cum  Psalmista  loquitur  Deo  : 
/'s.xxxv,?.  Justitia  tua  sicut  montes  Dei;  judicia  tiia 
abyssus  multa.  In  iis  duabus  speciebus 
contemplationis,  ab  immoderato,  intimo- 
rato,  irreverenli,  pra^sumptuoso  scrutinio 
Prov.xxw,  est  cavendum,  quum  dicat  Scriptura :  Sic-  D 
ut  qui  mel  comedit  multum,  non  est  ei 
bonum,  sic  qui  pcrscrutator  est  majesta- 
lis,  opprimelur  a  gloria.  Tertia  est  consi- 
deratio  beneficiorum  Dei.  Quarta  autem 
icor.11,9.  est  speculatio  promissorum  ipsius,  qua^ 
nec  oculus  vidit,  nec  auris  audivit,  nec 
in  cor  hominis  ascenderunt.  His  quatuor 
speciebus  poterunt  addi  aliai  dua',  videli- 
cet  :  speculatio  invisibilium  creaturarum, 
intellectualiurn  substantiarum,  angelico- 
rum  et  humanorum  spirituum:ex  quorum 


27 


contemplatione  ad  omnipotentis  notitiam 
Creatoris  sublimiter  mens  ascendit.Secun- 
da  est  speculatio  corporalium  ac  visibi- 
lium  creaturarum  :  ex  quibus  etiam  Dei 
majestas  splendide  innotescit.  Propter  qiiod 
Isaias  hortatur :  Levate  in  excelsum  oculos  /s.xl,2g. 
vestros,  et  videte  quis  creavit  hsec.  Pos- 
sunt  autem  species  contemplationis  aliter 
assignari,  ut  infra  mox  Deo  agente  tan- 
getur. 

Sed  quum  contemplatio  sit  actus  sa- 
pientia',  quse  est  cognitio  divinorum,posset 
quis  quserere,  quomodo  cognitio  creatura- 
rum,  praesertim  corporalium,  ad  contein- 
plationcm  pertineat.  Ad  quod  breviler  re- 
spondetur,  quod  creatura',  in  quantum  a 
Deo  tanquam  a  primo  principio  profluxe- 
runt,  et  in  ipsum  sicut  in  ultimum  fiiiem 
tendunt  ac  ordinantur,  atque  Creatoris 
sui  sapientiam,  omnipotentiam,  bonita- 
tem,amorem  seu  benevolentiam  repra^sen- 
tant,  sic  in  ipsius  cognitionem,  admiratio- 
nem,  laudem,  timorem,  cultum,  dilectio- 
nem  inducunt.  Sicque  ad  contemplationem 
consideratio  spectat  rerum  earum.  Nam 
et  sic  theologia  et  fides  circa  eas  ver- 
santur. 

Postremo  et  nos  cum  sanctis  animalibus 
requiem  superfiuam  nobis  non  demus  nec 
admittamus,  sed  die  ac  nocte  cum  eis  su- 
perbeatissimam  laudemus  veneremurque 
Trinitatem,  dicentes  :  Sanctus,  Sanctus,  Apociv,». 
Sanctus,Dominus  Deus  omnipotens. Quiim- 
que  non  sit  speciosa  laus  in  ore  peccaio- ■EccU.xy,^. 
ris,  exhibeamus  nos  divina?  laudis  puros 
idoneosque  ministros,  Deo  sanctitatis  im- 
mensae  in  sanctitate  et  justitia  incessabi- 
liter  servientes,  ut  passionibus  reformatis, 
vitiis  exstirpatis,  negligeiitiis  pulsis,  ex 
fervida  caritate,  omne  quod  agiuius  ad 
Dei  gloriam  et  honorem  jugiter  opere- 
mur.  PIus  etenim  placet  sancto  et  justo 
Deo  unus  actus  virtuosus  viri  reformati, 
purgati,  heroici  et  perfecti,  quam  plurimi 
actus  boni  liominis  adhuc  passionati,  im- 
perfecti,  pusilli.  Unde  et  vir  virluosus,  fer- 
vens,  purgatus,  multo  plus  de  essentiali 
pra^mio  promeretur,  agendo  aliquod  opus 


DOMINICA   SS.   TRINITATIS.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS  119 

bonum,  qiiod  tamen  facit  cum  promptis-  A  nem  et  caritatis  intuetur  radicem,  et  pur- 
simo  corde  et  alacri  jucunditate,  quasi  si-  gata  mens  praecipue  placet  ei  :  idcirco 
ne  labore,  quam  homo  imperfectus,  idem  actus  talis  mentis  magis  acceptat,  et  de- 
agendo  cum  grandi  difficultatc  atque  la-  lectatur  in  eis.  Ideo  ad  profectum  incite- 
bore.  Deus  namque  ad  mentis  dispositio-      mur,  et  ad  perfectionem  feramur. 


SERMO  QUINTUS 

DE    SUPERGLORIOSISSIM^   TRINITATIS    VITA,    FELICITATE    ET   GLORIA    PENITUS    INFINITA. 


B 


\EATUS  et  solus  potens  Rex  regum  B  Qui  Trinitatis  mysterium  vel  ex  parte  et  icor.xm, 

ct  Dominus  dominantium ;  qxd  solus  per  speculum  in  senigmate  videt,  gaudeat  ^'  *"■ 

habet  immortalitatem,  et  lucem  habitat  et  gratias  agat;  qui  vero  non  videt,  tendat 

inaccessibilem ;  quem  nullus  hominum  vi-  per  pietatein  ad  videndum,  non  per  cee- 

dit,  sed  nec  videre  potest;  cui  honor  et  citatem  ad  calumnianduni. 
imperium.  I  Tim.  vi,  15,  16.  Sed  agnoscendum,  quod  non  in  quali- 

Sicut  Aristoteles  ait,  desiderabilius  ac  cumque  superdignissimse  Trinitatis  cogni- 

nobilius  est  de  rebus  sublimibus  et  divi-  tione    consistit   noster    profectus,    nostra 

nis  modicum  quid  cognoscere,  quam  mul-  perfectio  et  futura?  pralibatio  felicitatis, 

ta  de  inferioribus.  Ideo  idem  asserit  se  de  quum  mulli  inanes  et  scioli  de  Trinitate 

materialibus  rebus  determinasse  propter  scholastice  disputent,  scribant,  et  multa 

separatarum  cognitionem   substantiarum.  cognoscant  quse  etiam  devotissimos  latent 

Quanto  magis  desiderabilissimum  ac  no- G  viros;  sed  in  cognitione  amorosa,  formata, 

bilissimum  exstat,  aliquid  de  superessen-  sincera,  quae  actus  est  sapientise  et  ex  fide 

tiali,  incircumscriptibili  et  a?terna  Trini-  progreditur  illuminata,  consistit  perfectio 

tate   cognoscere,  atque  ad  ejus   notitiam  et  futur»  beatitudinis  dulcis  pra^gustatio 

finaliter   referendum   est  omne   studium,  quaedam.  De  qua  cognitione  loquitur  Au- 

omnisque    inferiorum    notitia  ?    Rursus,  gustinus  :  Mentis  humancne  invalida  acies 

/o«»?i.xvii,  quum  Dei  Filio  protestante,  hsec  sit  vita  in  tam    sublime  lumen  non  figitur,  nisi 

^'  aeterna,  summa  felicitas,  consummata  bea-  per  fidei  justitiam  expurgetur.  Et  denuo 

titudo,  clare  cognoscere  Patrem  et  Filium  asserit,  quod  Trinitas  adoranda  non  nisi 

(haud  dubium  quiii  et  Spiritum  Sanctum),  purissimis  mentibus  cernitur.  Qui  ergo  ad 

certum  est,  quod  quanto  in  vita  pra^senti  superaltissima?  Trinitatis  contemplationem 

ad  sinceriorem  et  affectuosiorem  adoran-  cupit  assurgere  et  in  tam  supersplendidis- 

dae  et  superbenedictissimse  Trinitatis  con-  D  simum  lumen  oculum  cordis  defigere,pri- 

templationem    pertingimus,    eo    futuram  mo  satagat  emundari,  illuminari,  roborari, 

beatitudinem  plenius  pi\Tlibamus,  ad  ple-  tantjcque  puritatis  effici  capax  :  quia  si 

nani   felicitatem    amplius    pro[)inquamus,  bestia  tetigerit  montem,  lapidabitur.  Hehr.  xm, 

ad  veram  j)erfeclionem  propinquius  |)er-  Prai^terea  ad  conteinplationem  hanc  cum  ■"■ 

venimus.  Ideo  verissime  disseruil  Augu-  omui  humilitate,  reverentia  et  casto  timo- 

stinus  :  Nullibi   periculosius  erratur,  nec  re  est  accedendum,  et  ab  immoderata  in- 

laboriosius  aliquid  quieritur,nec  quidpiam  (piisilione  cavendum,  prwscrtim  quum(ut 

fnietuosius  iiivenitur,  (piaiu   iibi  sumin»  in  theinate  tactiim  est)  Deus  «  luccm  habi- 

Triiiilatis  uuilas  iiivestigatur.  Kt  rursus  :  tat  inaceessibilein ;  qiiem  ueino  homiiiuin 


120 


DOiAIINICA    S6.   TRINITATIS.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS 


vidit,  neque  videre  potest  ».  Quod  intelli-  A 
gendum  est  de  visione  comprehensionis 
perfectse,  qua  quid  tam  clare  et  pleiie  co- 
gnoscitur  sicut  ex  sua  natura  cognoscibi- 
le  exstat.  Sic  enim  a  se  solo  videtur  et 
comprehenditur  Deus  :  nam  sua  actuali- 
tate  ac  plenitudine  infinita,  omnium  in- 
tellectuum  creatorum  capacitatem  in  in- 
finitum  excedit.  Potest  quoque  intelligi, 
quod  nullus  in  hac  vita  potest  Deum  per 
speciem  videre,  vivendo  vita  sensitiva  hu- 
mana;  et  item,  quod  corporalibus  oculis 
videri  non  valeat.  Sed,  quamvis  Deum  B 
comprehendere  non  valemus,  possuinus 
tarnen  assidue  in  ejus  contemplatione  pro- 
ficere  :  idcirco  quaerendus  est,  ut  inven- 
tus  magis  quspratur,  clariusque  inventus, 
adhuc  avidius  requiratur;  nec  huic  in- 
quisitioni  in  via  hujus  exsilii  terminus 
imponatur.  Propter  quod  dicit  Psalmista  : 
Ps.civ,3,4.  Ljctetur  cor  qua^rentium  Dominum;  qua?- 
rite  Dominum  et  confirmamini ;  qua?rite 
faciem  ejus  semper. 

Insuper  ad  habendam  superprsestantis- 
simse  Trinitatis  aliqualem  ac  fidelem  co-  G 
gnilionem,  primo  de  emanatione  unius 
pcrsona?  ab  alia  aliquid  est  tangendum. 
Quocirca  sciendum,  quod  quum  Deus  sit 
ens  primum,  simplicissimum,  infinitum, 
perfectum,naturaliter  bonum,ipse  est  una 
actualissima  vita  et  supersapientissima 
mens,  atque  purissimus,  invariabilis,  in- 
circumscriptibilis  spiritus.  Hinc  Dei  fe- 
cunditas,  exuberantia,  munificentia  est 
omnifarie  infinita.  Emanatio  quoque  illa 
ad  intra  quae  in  Deo  est,  non  nisi  simpli- 
cissima,  immaterialissima,  incommutabi-  D 
lis,  intellectualis  et  a?lerna  consistit  :  talis 
cst  ergo  generatio  Filii  Dei,  alque  proces- 
sio  Spiritus  Sancli. 

Itaque  Deus  Pater  se  ipsum  aternaliter 
ac  plenissime  intuendo  et  inteIIigendo,hoc 
quoque  in  se  et  de  se  cognoscit,  intelligit, 
concipit,  hoc  intra  se  profcrt,  producit  et 
gignit.  Sicque  Pater  aiternus  se  per  intel- 
lectum  cernendo,  sui  ipsius  conceplum  in 
se  parit,  et  verbum  unum  internum,  men- 
tale,  non  sonans  ac  transiens,  non  vocale 


et  accidens,  sed  supersubstantiale  et  im- 
manens,  de  se  profert,  et  intra  se  loqui- 
tur.  Cujus  verbi  expressio  est  generatio 
Filii  Dei.  Hoc  etenim  Verbum  a^ternum, 
quum  secundum  rationem  similitudinis  a 
Patre  per  intellectum  emanet,  et  de  sub- 
stantia  Patris  immediate,  non  per  actum 
intermedium  a  substantia  realiter  distin- 
ctum,  nascatur,  propriissime  ac  verissime 
Filius  Dei  Patris  appellatur.  Et  quoniam 
Pater  uno  simplicissimo  intelligondi  actu 
se  ipsum  et  omnia  perfecte  intelligit,  ideo 
una  prolatione  immanente  verbum  produ- 
cit,  quod  est  sui  perfecta  imago,  et  om- 
nium  creaturarum  exemplar,  ars,  species 
et  ratio.  Nec  aliquid  minus  potest  esse, 
relucere   ac   repra?sentari  in  Verbo   isto, 
quam  est  in  Patre  eeterno  :  ideo  tota  Patris 
essentia   continetur   in   eo.   Nec   dubium 
quin  eadem  numero,  quum  divina  essen- 
tia  nequeat  multiplicari,  nec  esse  valeant 
plures  dii.  Hoc  itaque  Verbum  aeternum, 
est  mentis  paternse  verbum  internum,  in- 
telligibilis  dictio,  et  sapientise  ejus  plena 
expressio,  splendor  glorise,  character  pa-   Hebr.  1,3. 
terna?  substantiae,  imago  bonitatis  pater-  .svi/».vii,2c. 
na),  candor   lucis  seternse,  speculum  su- 
perclarissimum   et   perfectum    majestatis 
incomprehensibilis   genitoris.    Hunc   Uni- 
genitum  superpulcherrimum,  supersapien- 
tissimum,superbonum  ac  supersimillimum 
sibi,  diligit  Deus  Pater  amore  superarden- 
tissimo,  prorsus  gratuito  et  immenso;seter- 
naliter  quoque   et  incessabiliter   adspicit 
eum  cum   delectatione  vere  et  intensive 
interminata,  et   complacentiam   habet  in 
eo  omnino  superdulcissimam  et  immen- 
sam.   Sed  et  Filius  Patrem  invariabiliter 
iiituctur,  comprehcnsive  intelligit,  supcr- 
ferventissime  infiniteque  diligit,  superde- 
liciosissimam  complacentiam  et  immensam 
prorsus  Isctitiam  habens  in  suo  superca- 
rissimo  Patre. 

Prseterea  Pater  et  Filius  sibi  tam  inter- 
minabiliter  complacentes,  se  invicem  vo- 
lendo  ac  diligendo,  siinul  producunt  et 
spirant  unum  subsistentem,  superessen- 
tialem,  perfectum  et  infinitum  amorem, 


DOMINICA   SS.  TRINITATIS.   —  AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS  121 

qui  est  Spiritus  Sanctus,  a  Patre  et  Filio  A  unaqua^que  divina  persona   cum   infinita 

tanquam  ab  uno  fonte  a?terno,  ab  uno  fon-  jucunditate  inspicit,  amplectitur  compre- 

tali  principio  et  ab  uno  spiratore  proce-  henditque  aliam,  et  se  invicem  superdeli- 

dens,  quoniam  Pater  et  Filius  per  id  et  ciosissime  perfruuntur. 

in  eo  et  in  quantum  producunt  Spiritum  Denique,  si   beneplacitum  est  Domino  Ps.cxux,i. 

Sanctum    non    distinguuntur,    sed    unum  in  populo  suo;  si  Seraphim  calidissime, 

sunt,  utpote  unius  substantia?  et  volunta-  acutissime,  penetrantissime,  ferventissime 

tis,  quae  in  ambobus   numero   una  est  :  et  superferventissime,  juxta   Dionysium,  DeCEiest. 

quemadmodum  etiam  Pater,  Filius  et  Spi-  diligunt  Deum;  si  delicia  Dei  sunt  esse  "p^^^^l',',;^ 

ritus  Sanctus  sunt  unus  universorum  crea-  cum  filiis  hominum;  si  gaudium  Domini  3i. 

tor,  unus  fons,  unum  principium,  quia  m  est  fortitudo  nostra  :  quam  beneplacitum  lo. 

eo  quo  creant  non  distinguuntur.  Hic  Spi-  est  Patri  eeterno  in   unigenito  Filio  suo, 

ritus  Sanctus  Patri  et  Filio  consubstantia-  B  et  econverso?  Quam  incomprehensibiliter 

lis,  coaeternus,  coa^qualis  verissime  et  su-  unaqu»que  persona  complacet  alteri?Quani 

percertissime  creditur;  estque  amor  iste  superdeliciosissime  simul  sunt,  imo  in  se 

amborum  spiritus,  pax  serenissima,  tran-  invicem    inseparabiliter,    inconfusibiliter 

quillitas  infinita,  communio  plena,  sempi-  circumincessibiliterque  consistunt?  Quam 

terna  atque  communis  I»titia,suavissimum  superffistuantissime,  supercalidissime,  su- 

osculum,  inseparabilis  nexus,  dulcissimus-  peracutissime,  superferventissime   se   in- 

que  complexus  Patris  ac  Filii.  vicem  aeternaliter  et  nobis  prorsus  incom- 

Denique,  quum  causae  amandi  seu  ratio-  prehensibiliter  diligunt  dilectione  utique 

nes  amoris  sint  bonitas,  cognitio,  propin-  superjucunda,  et  omni  creatura;  quoad  su- 

quitas,similitudo,beneficentia,communio,  am  plenitudinem  inexperta?  Ecce  hsec  est 

constat  quod   inter   has   superbenedictas,  vita,beatitudo  et  gloria  Domini  Dei  nostri, 

supervenerabiles,  adorandas  personas  est  C  ita   contemplari,   diligere,   communicare, 

dilectio  mutua  omnino  perfecta,  superar-  producere,  delectari  et  taliter  se  habere. 
dentissima  et  immensa,  quum  omnes  pra?-  Tantam  igitur  supersublimis  et  super- 

tactse  amandi  rationes  ibi  superexcellen-  omnipotentis  Trinitatis  beatitudinem,  ex- 

tissime  et  superplenissime  «ternaliterque  cellentiam,  perfectionem  ac  mutuam  in- 

consistant.  Quselibet  namque  persona  in-  tuitionem,    dilectionem,    complacentiam. 

finita)  est  bonitatis,  sapientiae,  pulchritu-  fruitionem,communicationem,emanationem 

dinis,  perfectionis;   et   unaqua?que   com-  et  consistentiam   devotissime  contemple- 

prehensive  et  superclarissime  cognoscit  et  mur,  dulciter  intueamur,  cum  omni  gra- 

aliam  inspicit.  Filius  quoque  a  Patre  im-  tulatione  et  delectatione  ingenti  uberrime 

mediate  procedit,  et  infinitum  bonum  ab  revolvamus  et  attendamus.  Si  enim  Domi- 

eo  suscepit,  estque  Patri  simillimus  ;  Spi-  num  Deum  nostrum  vere  ex  corde  super 
ritus  Sanctus  etiam  a  Patre  et  Filio  imme-  D  universa  diligimus,  debemus  utique  tam 

diate  spiratur,et  infinitum  bonum  ab  ipsis  infinita?  sua;  felicitati  et  gloriae  pr»cordia- 

suscepisse  se  intuetur.  Pater  vero  se  to-  liter  congaudere.  Sed  ad  hanc  conlempla- 

tum  Filio,  Pater  item  et  Filius  se  plene  tionem,  amorem  et  congratulationem  co- 

communicant  Spiritui  Sancto.  Quanto  au-  nemur    nos    exhibere    idoneos,    virtuose, 

tem  inter  aliquos  est  major  dilectio,  tan-  fructuose,   pure   et   digne   vocatione    hac 

to  jucundior   est  eorum    mutua   intuitio,  conversando,  totoque   corde   Deo  jugiter 

unio,  complexus,  usus  sive  fruitio  :  ideo  adha^rendo. 


122  DOMINICA   SS.   TRINITATIS.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS 


SERMO   SEXTUS 

DE   SPECIEBUS   CONTEMPLATIONIS,   ET  DE  MYSTICA  THEOLOGIA. 


NOS  autein  revelata  facie  gloriam  Do-  A       Secunda   species   contemplationis,    est 

mini  speculantes,  in  eamdem  imagi-  summeo  et  superessentialis  Trinitatis  co- 

nem  transformamiir  a  claritate  in  clari-  gnitio  supernaturalis  :  quemadmodum  sci- 

tatem,  tanquam  a  Domini  Spiritu.  II  Cor.  licet  Deus  sit  in  essentia  unus,  et  trinus  in 

III,  18.  personis,  et  quomodo  una  persona  aliam 

Ad   Creatoris   sui    claram   et   facialem,  sit   producens  ;  quomodo   Filius   a  Patre 

fruitivam  ac  beatificam  contemplationem  generetur,  et  Spiritus  Sanctus  ab  utroque 

adipiscendam  inamissibiliterque  possiden-  spiretur;  qualiter  una  persona  aliam  su- 

daui,  creata  est  rationalis  creatura.  Nunc  perclarissime  intueatur,superardentissime 

interim,quamdiu  degit  in  sa^culo  isto,  prse-  diligat,  et  se  invicem  perfruantur  ac  mu- 

fata)  contemplationi   propinquare,  et  ali-  tuo  sibi  complaceant  «terna?,  increatae  et 

quid  ejus  participare,  atque  ipsius  dulce-  adorandse  personsB.  De  qua  specie  contem- 

dinem  pra?Iibare  debet  conari,  pra^sertim  B  plationis  dictum  est   in   prsecedenti   ser- 

omnis  religiosus,  ab  exteriorum  sollicitu-  mone. 

dine,  inquietudine,  occupationibus  liber.  Sed   agnoscendum,  quod  (juxta   divini  DeCoeiesi. 

Porro  contemplatio  est  divinorum  sin-  Dionysii  documenta)  duplicem  de  Deo  ha- *"°''"  *^' "' 

cera,  prompta  et  amorosa  cognitio.  Nam  bemus  in  hac  vita  cognitionem,  videlicet  : 

primo   et   immediate   contemplatio   circa  unam  per  affirmationem  seu  positionem, 

Deiim  versatur,  deinde  circa  effectus  ipsi-  ut  quod  Deus  est  ens  primum,  summum 

us,  prout  ab  ipso  fluxerunt  et  gubernan-  bonum,  et  quidquid,  absolute  loquendo, 

tur,  atque  ad  ipsum  finaliter  referuntur,  perfectius  et  melius  est  habere  quam  eo 

et  a  theologis  considerantur.  Hujus  con-  carere;  aliam    per  ablationem  seu  nega- 

templationis  prima  species,  est  simplicis-  tionem.  Quia  ut  sacratissimus  asserit  Dio-    Dc  Mysi. 

simffi!  Deitatis  speculatio  naturalis  :   non  nysius,  necesse  est  in  Deo  omnium  per- '^''^°'' '^ '' 

quod  contemplalio  ista  sit  sapientia)  ac-  C  fectiones    ponere   ac   fateri,    tanquam    in 

quisilcP,   natui'alis  et  philosophica»  actus,  fontali  omnium  causa  et  exemplari  univer- 

quum  sit  doni  sapienlia^  qua3  est  super-  sorum  principio;  iterumque,  oporlet  om- 

naturalis  habitus,  actio.  Sed  dicitur  specu-  nem  rerum  perfectionem  abnegare  de  ipso, 

latio  naturalis,  quoniam  contemplatur  de  tanquam    super   omnia    incomparabiliter, 

Deo  ea  qua?  naturali  ratione  possunt  co-  separatissime   et   superessentialiter   exsi- 

gnosci  de  eo,  qua3   et  pro    magiia    parte  stente,  penitus  incomprehensibili  et  pror- 

cognoverunt  philosophi :  utpote,quod  Deus  sus    ignoto    quantum    ad    quid    est.    Ipsa 

sit  primum  ens,  purus  aclus,  honoratissi-  quippe  »teriia  Deitas,  infinita  eminentia 

mus  intellectus,  pura  bonitas,  summa  ve-  omne  creatum   excedit,  estque   deficiens 

ritas,  simplicissima  unitas,prima  oniniiiMi  omne   nomen   (prout  nos   illud   compre- 

causa  et  ultimus  finis;  cujus   sapientia!,  hendere   possumus)  a   siiperbenedicta   et 
oinnipoteritia',beatitudinis,opulenli8e,san- D  supervivente   et  incomparabili    majestate 

clitatis,  cxcrllentitP,  perfcftionis,  [)ictatis,  ipsius,    iiifinito   defectu.    Unde   et   (juxta 

justitiie,  suavitatis  iiullus  est  finis,  nulla  Dioiiysiiini)  ista  coguitio  Dei  per  negatio-  DfCneiest. 

mensura,  coarctatio  nulla.  nem  cst  potior  et  clarior  prima.  Ilinc  jux-  '"*^'  '^  "' 


DOMINICA   SS.   TRINITATIS.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS  123 

ta  hanc  duplicem  Dei  cognitionem  potest  A  funditur,  rapitur,  et  tota  mens  in  Deitatis 

contemplatio  Dei  duplex  distingui  :  prima  oceanum  absorbetur,  et  in  divitias  glori» 

(ut  dictum  est)  per  positionem;  secunda  Creatoris  demergitur,  atque  in  ipso  feli- 

per  ablationem.  Ha?c  autem  cognitio  Dei  citer  conquiescit  suaviterque  obdormit.Ad 

per  omnium  ab  ipso  negationem,  ad  my-  hanc    deificam    contemplationis    speciem 

sticam   spectat   theologiam,  et  est  subli-  non  efficitur   homo  aptus,  nisi    per  ple- 

mior  species  contemplationis  quse  haberi  nam  privati  eradicationem  amoris,  per  re- 

potest  in  vita  prsesenti.  formationem  perfectam,  per  purum  et  per- 

Porro  mystica  theologia,  quse  et  unitiva  fectum  Dei  amorem. 

sapientia  atque  flammigera  theoria  voca-  Tertia  contemplationis  species,  quae  et 

tur,  realiter  idem  est  quod  donum  sapien-  quarta  dici  potest,  est  assumpta?  humani- 

tiae,  accipiendo   sapientise  donum  secun-  tatis  Christi  consideratio  :  quemadmodum 
dum  gradum  et  statum  suum  supremum  B  scilicet  natura  humana  in  Christo  assum- 

atque  perfectum  huic  vita?  possibiiem.  Est  pta  est  in  unitatem  personse  a  Verbo  ater- 

equidem  triplex   gradus   doni   sapientia?,  no,et  suppositata  in  hypostatico  esse  ipsius 

sicut  et  caritatis.   Itaque  mystica  theolo-  Verbi  increato;  et  quomodo  eodem   mo- 

gia,  seu  contemplatio  ista  sapientiee  uni-  mento  caro  Christi  a  Spiritu  Sancto  for- 

tivse,  flammigera?,  amorosse  ac  saporosa^,  mata  est,  et  anima  ejus  creata  ac  carni 

est  interna   ac  secretissima   mentis   cum  formaliter  juncta,  atque  utrumque  simul 

Deo  locutio,  Deitatisque  quaedam  intuitio,  a  Verbo  assumptum;  qualiter  item  in  eo- 

non  per  phantasmata  aut  rerum  imagines,  dem  illo  momento  ac  instanti  impleta  est 

sed  per  omnium  ablationem,  transcensio-  tota  capacitas  animae  Christi  plenitudine 

nem  ac  derelictionem,  otiante  jam  mente  gratiae,  perfectione   virtutum,  excellentia 

ab  omni  virium  cognoscitivarum  et  appe-  quoque  donorum  ac  fructuum  et  beatitu- 
titivarum  actione  circa  creata  versante,in- C  dinum,  imo   et   beatifica  visione   divinee 

gredienteque  mente  divinam  caliginem,  id  essentiae,  et  summa  Deitatis  perfruitione. 

est  se  extendente  ac  immergente  in  ipsam  Deinde  ad  hanc  contemplationis  speciem 

incomprehensibilem,  infinitam,supersplen-  pertinet  considerare  omnia  quae  in  Evan- 

didissimam    lucem    divinam,    increatam,  gelio  et  ceteris  sacris  Scripturis,de  Christo 

aeternam.  Quam    quanto  clarius   intuetur  secundum  quod  est  homo,  leguntur  :  qua- 

ac  perfectius  contemplatur,  eo  quam  in-  liter  scilicet  de  Virgine  conceptus  et  natus 

comprehensibilis  et  superexcellens  sit,cer-  sit,  ab  angelo  nuntiatus  pastoribus,  ado- 

tius  cernit  atque  profundius   speculatur.  ratus  stella  duce  a  Magis ;  et  cetera  ejus 

Hinc  a  quibusdam   mystica  theologia  sic  mysteria,  opera  atque  miracula. 

definitur  :  Mystica  theologia  est  anagogica  Quarta  contemplationis  species,  est  spe- 

seu  superductiva  motio  mentis  in  Deum  culatio  donorum  gratiae  Dei,  intelligendo 
per  purum  fervidumque  amorem;  et  rur-  D  per  dona  gratiae  universa  supernaturalia 

sus,  Mystica  theologia  est  experimentalis  beneficia  Creatoris  et  munera  gloriae  Bea- 
de  Deo  notitia  per  unitivi  amoris  ample-      torum,  seu  divina  promissa  coelestia.  Ad 

xum.   Haec  contemplatio    mystica,   super-  hanc  itaque  speciem  pertinet  intueri  be- 

naturalis,  theorica,  ad  viros  heroicos,  per-  neficia  Dei  gratiosa,  generalia  ac  specia- 

fectos,  purgatos  proprie  pertinet,  quia  ad  lia,  corporalia  et  spiritualia,  exhibita  et 

eam  disponitur  liomo  immediate  per  fer-  exhibenda. 

venlissima;  caritatis  ardorem,  quo  Spiii-  (juinta  species,   est  contuitio  donorum 

tus  Sanctus  apicem  affectivae  tangit, excitat  naturae,  id  est  consideratio  naluralium  Dei 

et  accendil,  alicjua  lamen  praeeunte  natu-  effectuum,  visibilium  et  invisibilium,  ter- 

rali  ordine  contuilione  :  sicque  vertex  in-  restrium    atque   ccelestium,    intellectuali- 

tellectiva;  in  Deum  erigitur,  figitur,  pro-  uin,  rationabilium,  et  inferiorum  elemen- 


124  DOMINICA   SS.   TRINITATIS.   —   AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS 

torum  et  mixtorum.  Sicque  ad  speciem  A  atque  ad  eas,  per  profundissimam  humi- 

hanc  pertinet   intueri  ordinem   universi,  litatem,  patientiam  inconcussam,  mansue- 

species,  proprietates  et  virtutes  et  opera-  tudinem  firmam,  ceterasque  virtutes,  per 

tiones   naturalium    rerum,  et  substantias  orationes  devotas  et  assiduam  dominicae 

separatas,  orbes,  astra,  planetas,  prout  in  passionis    memoriam,    per    indesinentem 

islis  magnificentia  Conditoris  relucet,ejus-  cordis  custodiam  et  diligentem  divini  ope- 

que  bonitas,  sapientia  et  potestas  in  cun-  ris  exsecutionem,  nos    quotidie   ac  stre- 

ctis  resplendent.  nue  praeparemus  ac  disponamus,  ad  lau- 

In  his  itaque  contemplationis  speciebus  dem  et  gloriam  superbeatissima}  Trinitatis. 

nos  actuemus,  exerceamus  et  occupemus;  Amen. 


Pro  solennitate  Corporis  Christi,  qucere  enarrationes  et  sermones 
in  altera  parte,  de  Sanctis. 


DOMINICA  PRIMA  POST  TRINITATEM 


Q' 


ENARRATIO  IN  EPISTOLAM 

DEus  CARiTAS  EST.  I  Joann.  IV,  16-21. 


^UIA  adhuc  non  longe  a  sacratissima  A  ta,  id  est,  qui  ei  inh8eret,«in  Deo  manet», 

solennitate  Pentecostes,in  qua  de  Spi-  id  est,  spiritualiter  finaliterque  quiescit, 

ritu  Sancto,  qui  caritas  appellatur,  festi-  Quum  enim  caritas  ista  sit  Deus,  conse- 

vitas  agitur,  recessimus,  recte  epistola  ista  quens  est  ut  qui  manet  in  ea,  in  Deo  sit 

in  qua  de  caritate  fit  mentio,  in  dominica  manens.  Juxta  quem  modum  ait  Ghristus  : 

legitur  hodierna.  Ait  ergo  S.  Joannes  :  Creditis  in  Deum,  et  in  me  credite.  Quum  Joann.xiy, 

Deus  caritas  est.  Deus  utique  amat  se  enim  Christus  sit  verus  Deus,  consequens  *' 

ipsum,  sed  et  ea  quae  condidit,  secundum  est  ut  qui  credit  in  Deum,  credat  in  Chri- 

id  quod  ab  ipso  sortita  sunt,  quemadmo-  stum,  sicut  ibidem  Augustinus   exponit. 

Sap.x\,io.  dum  in  libro  Sapientiae  dicitur  Deo  :  Dili-  Secundo  sic  :  «  Qui  manet  in  caritate  » 

gis  omnia  quae  sunt,  et  nihil  odisti  eorum  creata,  id  est,  caritatem,  quae  virtus  theo- 

quse  fecisti.  Porro  in   simplicissimo  Deo  logica  est,  in  se  tenet,  «  in  Deo  manet  » 

realiter  idem  sunt  amans  et  amor,  quem-  B  tanquam   in   ultimo  fine,   et  ei   summe 

admodum  sapiens  et  sapientia  :  ideo  vere  adhseret,  quoniam   mentem  creatam  Deo 

dicitur  Deus  amor  seu  caritas.  Denique  finaliter  copulare,  et  eam  in  ipso  firma- 

multiplex  est  distinctio  caritatis.  Est  nam-  re,  opus  est  caritatis  infusse.  Itaque  qui 

que  caritas  creata,  quae  est  virtus  theolo-  manet   in   caritate,  manet   in   Deo,  sicut 

gica,  et  caritas  increata,  videlicet  Deus.  contentum  in  continente,  et  sicut  parti- 

Garitas  quoque  increata  distinguitur  :  quia  cipans  in  participato,  quoniam  caritas  in- 

est  caritas  increata  absolute  dicta,  quae  est  fusa  est  qusedam  similitudo  et  participatio 

ipsum  diligere  Dei,  quia  in  Deo  sunt  idem  caritatis  increatae.  Et  Deus  manet,  id  est, 

esse,  posse  et  agere.  Est  quoque  caritas  gratiose  habitat,  in  eo,  sicut  participatum 

increata  spirata,  relative  accepta  :  et  ista  in  participante  et  continens  in  contento. 

est  ipsemet  Spiritus  Sanctus.  Sed  caritas  Unde  et  Beda  hic  ait  :  Vicissim  in  se  ha- 

increata  absolute  sumpta,  communis  est  G  bitant  qui  continet  et  qui  continetur.  Ha- 

toti  superdignissim»  Trinitati,  et  cuilibet  bilat  in  te  Deus,  sed  ut  contineat  te  ne 

competit  divinae  et  increatae  Personae.  Ni-  cadas;  habitas  quoque  in  Deo,  ut  conti- 

hilo  minus,  sicut  sapientia  Filio,  sic  cari-  nearis  in  eo. 

tas  ista  appropriatur  Spiritui  Sanclo,  quia  In  hoc  perfecta  est  caritas  Dei  nobis- 

Spiritus  Sanctus  procedit  per  modum  amo-  cum,  ut  fiduciam  habeamus  in  die  judi- 

ris,  estque  emanatio  voluntalis.  cii,  id  est,  diem  judicii  non  formidemus, 

Et  qui  manet  in  caritate,inDeo  manet.  sed    fiducialiter    praestolemur,    cupienles  ^/1;%).  i, 

Hoc  dupliciter  potest  intelligi.  Primo  sic  :  dissolvi  et  esse  cum  Ghristo.  Unde  et  Ghri-  ^'*- 

«  Qui  manet  in  caritate  »,  scilicet  increa-  stus  in  Evangelio,  de  die  loquens  judicii 


126 


DOMINICA   I   POST  TRINITATEM.   —   ENARRATIO   IN  EPISTOLAM 


cy.i.xxix. 

p.  19B,  25 
C,  33A'. 


Zi(e.x.ii,j8.  suis  1'idelibus  :  His  (iuquil)  fieri  incipien- 
tibus,  levate  capita  vestra,  id  est,  corda 
exhilarate,  quoniam  appropinquat  redein- 
ptio  veslra.  Beda  quoque  hic  scribit :  Quid 
est  fiduciain  habere  in  die  judicii?  Non 
timere  ne  veniat  dies  judicii.  Quum  eniin 
primo  quis  ad  poenitendum  se  dederit,  in- 
cipit  formidare  diem  judicii,  ne  Judice 
apparente  damnetur ;  processu  vero  bonse 
conversationis  animatus,discit  non  timere 
quod  ante  timebat,  sed  potius  desiderare 
ut  veniat  Judcx,  confidens  merito  bonse 
conversationis  salvari.  In  hoc  ergo  per- 
fecta  est  caritas  Dei  nobiscum,  id  est,  per- 
fectio  caritatis  nostrae  ad  Deum  consistit 
in  hoc,  ut  fiduciam  habeamus  in  die  ju- 
dicii,  juxta  intellectum  inductum. 

Sed  iis  obviare  videlur,  quod  etiam  viri 
heroici  et  perfecti,  judicium  Dei  usque  ad 
mortem  suam  formidasse  leguntur,  quem- 
admodum  supra  de  beatissimis  patribus 
Arsenio  et  Elia  eremitis  narratum  est. 
Sanctus  quoque  Hieronymus  protestatur  : 
Quum  diem  iJhim  cogito,  totus  expavesco. 
Et  rursus  :  Sive  comedo,  sive  bibo,  sive 
aliud  aliquid  ago,  semper  mihi  videtur 
tuba  illa  meis  auribus  insonare  :  Surgite, 
mortui,  venite  ad  judicium.  Ad  istud  arbi- 
tror  respondendum,  quod  viri  sancti  di- 
versimode  tanguntur  a  Spiritu  Sancto;  et 
quamvis  frequenter  Spiritus  Sanctus  per- 
hibeat  testimonium  menti  eorum  quod  fi- 
lii  Dei  sint,  interdum  tamen  permittit  eos 
insistere  considerationi  infirmitatis  imper- 
fectionisque  propriae  :  et  ita  verentur  ti- 
more  filiali,  videlicet,  ne  separentur  a 
Deo.  Et  sicut  doctores  fatentur  exponen- 
do  quod  scriptum  est,  Non  est  inventus 
similis  illi,  qui  conservaret  legem  Excelsi, 
uiius  Sanctorum  magis  abundat  in  ista 
virlute,  alter  in  alia. 

Jnsuper,  unde  fiduciam  istam  nostr® 
salvationis  habere  valeamus,  subjungitur. 
Quia  sicut  ille  est,  et  nos  sumus  in  hoc 
mundo  :  id  est,  quemadmodum  Deus  in 
coelo  est  tolus  pius  et  bonus,  non  justos 
tantum  sed  injustos  etiam  diligens,  vel 
secundum  prajdeslinationem  aeternain,  vel 


liom.  VIII 
16. 


Eccli.ww 
20. 


A  secundum  id  quod  sunt  per  creationem 
a  Deo,  et  omnibus  beneficia  sua  liberali- 
ter  exhibet,  conservando  eos  in  esse  et 
necessaria  prffbens  vitae;  ita  et  nos  sumus 
in  hoc  mundo,  id  est,  nos  Christiani  Deo 
in  lioc  assimilamur,  quod  etiam  inimicos 
diligimus  et  bona  eis  impendimus.  Hinc 
jubet  Salvator  :  Diligite  inimicos  vestros,  Matth.v, 
benefacite  iis  qui  oderunt  vos,  et  orate  **" 
pro  persequentibus  et  calumniantibus  vos, 
ut  sitis  filii  Patris  vestri  qui  in  coelis 
est,  qui  solem  suum  facit  oriri  super  bo- 

B  nos  et  malos,  et  pluit  super  justos  et  in- 
justos.  Unde  alio  loco  scriptum  est  :  Eritis  i^uc.  vi,  35. 
filii  Altissimi,  quia  ipse  benignus  est  su- 
per   ingratos   et  malos.  Itaque,  quod   ait 
Joannes,  «  sicut  ille  est,  et  nos  sumus  »,  de 
similitudine   aliquali   et   parvula   est   su- 
mendum  :  siquidem  a  divina  perfectione 
dcficimus  prorsus  in  infinitum.  Et  juxta 
hanc  similitudinein  imperfectam  loquitur 
Christus  :   Estote  perfecti   sicut  et  Pater  Matth.  v, 
vester  coelestis  perfectus  est.  Et  Dominus  ^**' 
per  Moysen  :  Sancti  (inquit)  estote  sicut  Zei.  xi,  4i. 

C  et  ego  sanctus  sum. 

Deinceps  docet  S.  Joannes  qualis  sit  ca- 
ritas.  Timor  noti  est  in  caritate,  sed  per- 
fecta  caritas  foras  mittit  timorem,  qiio- 
niam  timor  poenam  habet.Sex  assignantur 
timores,  videlicet  :  timor  servilis,  timor 
mundanus,  timor  carnalis,  timor  naturalis, 
timor  initialis,  et  timor  filialis.  Timor  ser- 
vilis  est,  quo  vitatur  peccatum  seu  alicu- 
jus  offensa,  non  zelo  justitiae  nec  boni 
amore,  sed  soluin  formidine  poence.  Ti- 
mor  mundanus  est,  quo  malum  vitatur  ne 

D  res  exterior  amittatur,  puta  substantia,  lu- 
crum,  honor,  utilitas.  Timor  carnalis  est, 
quo  malum  vitatur  ne  aliquid  adversitatis 
patiatur  homo  in  corpore  suo,  vel  ne  car- 
nali  voluptate  privetur.  Timor  naturalis 
est,  quo  vitatur  maliim  ne  aliquid  nalu- 
rali  desiderio  contrarium  accidat.  Timor 
initialis,  quo  malum  vitatur  partim  amo- 
re  boni,  partim  formidine  poena?.  Timor 
filialis,  quo  malum  vitatur  solum  ne  of- 
fendatur  dilectus,  vel  ne  quis  separelur 
ab  ilio.  Ilorum  limorum  tres  primi  sunt 


DOMINICA   I   POST  TRINITATEM.  —   ENARRATIO   IN   EPISTOLAM  127 

vituperabiles,  et  pocnam  habent,  qiiia  poe-  A  quamcuinque  creaturam,  seterna  est,  nec 

nam  merentur  :  idcirco  a  caritate  totaliter  aliquid  novi  potest  esse  in  incommutabili 

expelluntur,  nec  simul  cum  illa  stare  pos-  Deo.  Prajdestinatos  tamen  Deus,  specialiter 

sunt  quoad  suum  esse  completum,  sicut  simpliciterque  loquendo,  ab  seterno  dile- 

nec  cetera  peccata  ex  genere  suo  morta-  xit;  reprobos  vero  secundum  quid.  Quum 

lia;  sed  quantum  ad  primos  motus  incom-  enim  diligere  sit  alicui  bonum  velle,  quid- 

pletumque  esse,  simul  cum  caritate,  pra?-  qnid   boni  in  creaturis   consistit,  ex  Dei 

sertim  proficientium,  stare  queunt.  Porro  dilectione  ad  eas  profluxit.  Verum  electis 

timor  pure  naturalis,  nec  laudabilis  nec  prsparavit  Deus  dona  gratiae  in  praesenti, 

vituperabilis  est  in  se  :  idcirco  nec  ca-  ct  dona  gloriae  in  futuro  :  et  hoc,  pura 

ritati    repugnat,  nam    et  in  Christo  fuit.  atque  omnino  gratuita  ad  eos  dilectione, 

Ratione   tamen   regendus   est,  ne   immo-  omne  meritum  prseveniente.  Denique  hoc 
deratus    reddatur.   Timor   autem    initialis  B  ipsum  quod  est  Deum  diligere,  est  pra3ci- 

ac    filialis   sunt   idem   realiter,    nec   dif-  puum  donum  Dei.  Ideo  nec  id  haberemus, 

ferunt  nisi   penes   diversum   perfectionis  nisi  Deus  nos  prior  amasset,  et  ex  suo  in- 

gradum  in  eadem  specie,  sicut  majus  al-  creato  amore  amorem  creatum,  infusum, 

bum  et  minus  album.  Ideo,  sicut  timor  qui  caritas  appeIIatur,nobis  dedisset.  Nam 

filialis  inseparabiliter  conjunctus  est  ca-  amor  est  primum  donum,  in  quo  omnia 

ritati,  ita  et  initialis  absque  caritate  non  dona  donantur.  Hinc  asserit  Christus  :  Non  yoa««.xv, 

est;  sed  quanto  in  aliquo  caritas    magis  vos  me  elegistis,sed  ego  elegi  vos.  Sed  ob- '^- 

perficitur,tanto  timor  initialis  in  eo  magis  jici  potest,quod  idem  paulo  post  affirmat: 

decrescit  quoad   id  quod  habet  de  servi-  Ipse  Pater  amat  vos,  quia  vos  me  amastis.    uid.  xvr, 

Jitate.  Itaque  timor  servilis,  carnalis,  inun-  Et  respondendum,  quod  conjunctio,  Quia,  "^"^- 

danus,  non  est  in  caritate ;  timor  quoque  dicit  ibi  causam  a  posteriori,  quae  signum 

initialis  non  est  in  caritate  perfecta,  quan-  C  vocatur. 

tum  ad  id  quod  habet  de  servilitate.  Ideo         Sl  quis  dlxerit  quoniam,  id  est  quod, 

dicitur  :  Perfecta  caritas  foras  mittit,   id  diligo  Deum  caritate  supernaturali  infusa, 

est,  totaliter   ejicit,  timorem  hujusmodi,  qu»  cum  mortali  stare  non  valet  culpa,  et 

quoniam  timor  inordinatus  poenam  habet,  fratrem  suum,  id  est  quemcumque  homi- 

id  est  meretur,  prsesertim  in  quantum  ser-  nem  viatorem,  virum  seu  feminam,  fide- 

vilis  et  inordinatus  :  quod  tamen  de  timo-  leni  seu  infidelem,  oderit,  odiendo  per- 

re  initiali  accipiendum  non  est,  quoniam  sonam,  non  vitia   tantum,  mendax  est  : 

principaliter  agit  amore  boni.  quoniam  odium  est  mortale  peccatum,ideo 

Qui  autem  timet  Deum  timore  servili  simul  cum  dilectione  Dei  esse  non  potest ; 

aut  etiam  initiali,  non  est  perfectus  in  ca-  secundo,  quoniam  dilectio  proximi  inclu- 

ritale,  quae  (ut  dictum   est)  servilitatem  ditur  in   dilectione  Dei,  praesupponitque 

timoris  prorsus  excludit,  loquendo  de  ca-  D  eam ;  tertio,  quia  qui  querncumque  odit 

ritate  perfecta   formaliter,   utpote  secun-  hominem,  praeceptum   Dei  transgreditur, 

dum  quod  talis  est.  Nihilo  minus  in  viris  ideo  Deum  noii  diligit;  quarto,  quoniam 

perfectis  inveniuntur  primi  motus,  non  in  eadem    est    caritas    habitualis   qua    Deus 

quantum  sunt  viri  perfecti,  sed  in  quan-  proximusque  diligitur,  eo  quod  Deus  sit 

tuin   nondum   confirmati  in  bono,  atque  ratio  diligendi  proximum  :   sicut  eadem 

humaniP  fragilitati  subjecti.  est  fides   qua  creduntur  tam  pertinentia 

Nos  cr(jo  dHijjamus  Dcum,  non  solum  ad   Christi    divinitatem   totamque   super- 

dilectione  naturali,sed  etiam,  imo  et  prin-  pncstantissimam  Trinitatem,  quam  perti- 

cipaliter  dilectione  infusa  et  spirituali  ac  nentia  ad  Christi  humanitatem  et  ad  alia 

supernaturali,  quoniam  ipse  prior  dilexit  qutcdain  creata,  quoniam  veritas  increata 

nos.  Dilectio  equidem  Dei  ad  homines,  ad  est  ratio  credendi  in  omnibus. 


128 


DOMINICA   I   POST  TRINITATEM.   —   SERMO   PRIMUS 


Verumtamen  S.  Joannes  tangit  specia-  A 
lem  sui  dogmatis  rationem,  subdendo  : 
Qui  enim  non  diligit  fratrem  suum  quem 
videt,  id  est  proximum  visibiliter  sibi  no- 
\\\m,Deum  gueni  non  videt  oculo  corpora- 
li,  nec  per  essentiam  in  vita  pra3senti,  nec 
plene  comprehendere  potest  in  patria, 
quum  Deus  altissimus  omnis  createe  men- 
tis  capacitatem  in  infinitum  excedat  (est 
namque  infinitte  cognoscibilitatis,  sicut  et 
infinita?  actualitatis),  qitomodo  potest  di- 
ligere?  Quocirca  pensandum,  qnod  duplex 
ponitur  causa  dilectionis  secundum  quod  B 
sufficit  pro  prsesenti,  videlicet  :  bonitas  et 
cognitio.  Bonitas  est  causa  dilectionis,  tan- 
quam  objectum  ipsius  :  nil  enim  diligitur 
nisi  sub  rationc  boni,  aut  veri  aut  appa- 
rentis.  Cognitio  autem  est  causa  dilectio- 
nis,  tanquani  via  ad  eam,  utputa  ad  ac- 
tualem  dilectionem  :  quia  quod  prorsus 
incognituin  est,  nequit  amari.  Quum  ergo 
proximum  clarius  videamus  quam  Deum, 


quantum  ad  hoc,  dilectio  proximi  habet 
qiiamdam  facilitatem  prse  dilectione  Dei, 
ita  ut  quoad  hoc,  facilius  videatur  diligere 
proximum,  quamvis  absolute  loquendo, 
incomparabiliter  majores  et  etiam  plures 
sint  rationes  diligendi  Deum  quam  pro- 
ximum. 

£!t  lioc  mandatum  habemus  a  Deo,  ut 
qui  diligit  Deum,  diligat  et  proximum  *   *  fratrem 
suum.   Unde   interrogatus   Salvator   quod    Matth. 
est  mandatum  magnum  in  lege,  respon-  ^^fl]^f'^^,l' 
dit  :  Diliges  Dominum  Deum  tuum  ex  toto  2«,  3o,  31. 
corde  tuo,  etc.  Hoc  est  primum  et  maxi- 
mum  mandatum.  Secundum  autem  est  si- 
mile  huic  :  Diliges  proximum  tuum  sicut 
te  ipsum.  Et  alio  quoque  loco  ait  Salvator: 
Hoc  est  prfficeptum  meum,  ut  diligatis  in-  joann.xy, 
vicem  sicut  dilexi  vos.  Homo  quippe  ad  *-• 
Dei   imaginem   similitudinemque  creatus 
est  :  idcirco  est  diligendus,  in  quantum 
Dei  imagine  insignitur,  et  capax  est  sui 
Creatoris  per  cognitionem  atque  amorem. 


SERMO  PRIMUS 


DE   COMMENDATIONE   ET   PERFECTIONE   CARITATIS,  QUA   DEUS   PROXIMUSQUE   DILIGITUR. 


DILIGAMUS  Deum,  quoniam  ipsepri- 
or  dilexit  nos.  I  Joann.  iv,  19. 
In  pra?senti  cpistola  S.  Joannes  aposto- 
lus  caritatem  multipliciter  nobis  com- 
mendat.  Primo,  quoniam  caritas  inest  et 
competit  Deo  :  imo  ipsemet  Deus  est  cari- 
tas.  Et  quum  tres  theologicae  sint  virtutes, 
fides,  spes,  caritas,  soia  lamen  inter  has 
caritas  priedicatur  de  Deo  :  non  univoce, 
nec  esseiilialiler  illa  caritas  qua)  est  theo- 
logica  virtus,  quum  illa  sit  accidens.  Ta- 
men  ex  hoc  ipso  quod  Deus  appellatur 
caritas,  elicitur  caritatis  perfectio  supra 
fidem  et  spem.  Ex  eodem  quoque  conclu- 
ditur,quod  caritas  dicit  pcrfectionem  sim- 
pliciter,  nec  in  sua  ratione  imperfectionem 
iucludit,  qucmadmodum  fides,  quse  obscu- 


C  ram  importat  notitiam,  et  spes,  qua3  boni 
optati  includit  absentiam.  Propter  quod 
fides  et  spes  proprie  sumptae,  videlicet 
prout  theologicffi  sunt  virtutes,  nunquam 
fuerunt  in  Christo,  nec  in  Beatis  qui  Deo 
fruuntur  in  patria,  inveniuntur.  Unde,  ut 
ait  Anselmus,  quidquid  absolute  loquendo 
inelius  est  inesse  seu  habere  quam  non 
inesse  seu  non  habere,  hoc  competit  Deo 
et  priedicalur  de  eo,  ut  sapientia,  justitia, 
caritas,  bonitas,  pietas,  pax,  etc.  Si  vero 
objiciatur  prsedictis,  quod  etiam  in  Scri- 

D  pturis  Deus  spes  dicitur,  juxta  illud  Psal- 
mistffi,  Domine,  spes  mea  a  juventule  mea;  ps.lxx,  s. 
dicendum,  quod  spes  sumitur  ibi  pro  bo- 
no  sperato,  puta  pro  suo  objecto. 
Sccundo  commendatur  caritas,  quia  prae 


DOMINICA   I   POST   TRINITATEM.   —   SERMO   PRIMUS 


129 


1  Joann. ly, 
16. 


Ephes.  III, 
1«, 17. 

PS.  LXXXIII, 

13. 


J's.  xi.i,  3. 


Philipp.  I, 

■n. 


ceteris  cunctis  virtutibus  perfectius  con- 
jungit  nos  Deo,  ita  quod  facit  hominem 
habitare  in  Deo  et  Deum  in  homine,  juxta 
verbum  Joannis  dicentis  :  Qui  manet  in 
caritate,  in  Deo  manet,  et  Deus  in  eo.  Ecce 
quanta  est  dignitas  caritatis,  et  quantum 
caritas  ipsa  dignificat  hominem  qucm  in- 
format ;  quam  ineffabilis  dignitas  est  ho- 
minis  habitare  in  Deo,  et  Deum  habere 
habitantem  in  se.  Ilinc  dicit  S.  Thomas  in 
secunda  secunda?  :  Caritas  mentem  perfe- 
ctissime  Deo  conjungit,  et  Deum,  qui  est 
actuum  humanorum  summa  regula  ac 
mensura,  directe  secundum  quod  in  se 
est,  immediate  attingit.  Idcirco  est  summa 
virtus :  id  enim  quod  est  per  se,est  dignius 
illo  quod  est  per  aliud.  Fides  autem  et 
spes  nos  non  uniunt  Deo,  nec  ipsum  attin- 
gunt,  nisi  secundum  quod  ab  ipso  prove- 
nit  nobis  aliquid  in  hac  vita,  videlicet  co- 
gnitio  veri  et  adeptio  boni.  Sed  his  objici 
potest,  quia  etiam  ratione  fidei  et  spei  di- 
citur  Deus  habitare  in  nobis,  dicente  Apo- 
stolo  :  Deus  det  vobis  secundum  divitias 
glorise  sua?,  habitare  Christum  per  fidem 
in  cordibus  vestris ;  et  Psalmista,  Domine 
virtutum,  beatus  homo  qui  sperat  in  te. 
Sed  nullus  beatus  est,  nisi  quem  Deus  in- 
habitat.  Et  respondendum,  quod  nec  fidei 
nec  spei  competit  istud  nisi  per  caritatem, 
et  non  per  se  :  ideo  auctoritates  prsetactae 
atque  consimiles,  intelligenda?  sunt  de  fi- 
de  formata  et  spe  formata,  non  de  infor- 
mibus  fide  et  spe. 

Tertio  caritas  commendatur  a  suo  effe- 
ctu,  quoniam  aufert  horrorem  futuri  ju- 
dicii,  et  facit  cum  securitate  et  familiari 
fiducia  prapstolari  diem  tam  particularis  et 
proprii  quam  universalis  et  extremi  judi- 
cii,  imo  et  cum  desiderio  adspirare  ad  il- 
lud,  quemadmodum  scriptum  est  :  Sitivit 
anima  mea  ad  Deum  fortem,  vivum;  quan- 
do  veniam  et  apparebo  ante  faciem  Dei  ? 
IJnde  Apostolus,  Cupio  (inquit)  dissolvi  : 
quod  nullus  rationabiliter  cupit,  qui  tre- 
pidat  judicari.  Hinc  sanctus  dixit  Martinus 
diabolo  :  Niliil  in  me,  funeste,  invenies  ; 
Abrahffi  me  sinus  suscipiet. 

T.  30. 


A  Quarto  caritas  commendatur,  quia  prse 
ceteris  virtutibus  Deo  perfectius  nos  con- 
format.  Nam  ut  divinus  Dionysius  scribit,  oe  Divin, 
sol  iste  corporalis  visibilis  est  evidens  Dei  "<""•<=•  iv. 
imago  :  quoniam  sicut  sol  iste  absque 
prtevia  ratiocinatione  et  deliberatione,  ex 
plenitudine  suse  lucis  universis  suee  illu- 
minationis  capacibus  radios  sua;  claritatis 
infundit,  et  unumquodque  juxta  suam  ca- 
pacitatem  illustrat,  replet  et  ornat;  sic  sol 
invisibilis,  Deus  omnipotens,  ex  suae  boni- 
tatis  immensitate  omni  creatura?  bonita- 

B  tem  suam  juxta  illius  capacitalem  seu  di- 
gnitatem  communicat,  et  multa  beneficia 
cunctis  impendit,  tam  ingratis,  perversis 
ac  reprobis,  imo  et  infidelibus,  quam  gra- 
tis,  bonis  ac  electis.  Hanc  Dei  bonitatem, 
liberalitatem  et  pietatem  facit  caritas  in- 
fusa  perfecta  homines  sequi,  ita  quod  om- 
nes  caritate  ista  succensi,  omnibus  quod 
habent  et  sunt  communicare  parati  exsi- 
stunt,  omnium  cordialissime  optant  salu- 
tem,  et  orant  pro  universis,  omniumque 
deplorant  peccata,  ad  inimicos  et  persecu- 

C  tores  ac  irrisores  amorose,benigne  ac  dul- 
citer  afficiuntur ;  et  quanto  majorem  ab 
illis  patiuntur  injuriam,  tanto  plus  condo- 
lent  eis,  et  miserantur  eorum  insaniam, 
atque  pro  eis  precantur.  Ita  caritas  perfe- 
cta  transformat  cor  in  bonitatis  affectum 
et  in  viscera  pietatis  ac  suavitatis. 

Quinto  caritas  commendatur  ex  delecta- 
tione  spirituali  sibi  in  actibus  suis  annexa. 
NuIIa  etenim  virtus,  nulla  forma,  tam 
prompte  ac  delectabiliter  operatur  ut  ca- 
ritas  :  ideo  servilem   timorem    excludit. 

D  Nam  timor  ille  poenam  habet  etiam  in  hac 
vita  annexam,  quia  cum  labore  et  affli- 
ctione  ac  t»dio  abstinet  ac  retrahit  a  pec- 
catis,  eo  quod  solum  serviliter  timens  di- 
ligat  vitia,  a  quibus  solo  pcenarum  terrore 
se  abstrahit.  Porro  caritas  amore  dilecti 
inclinat  et  trahit  ad  bene  agendum,  dete- 
staturque  vitia  et  odit  peccata,  atque  ad 
omne  bonum  honestum  inducit.  Ideo  prom- 
pte  ac  dulciter  operatur,  et  jugum  Dei  fa-  Matth.w, 
cit  suave,  onusque  leve;  imo  et  in  adver-  ^*'- 
sis  facit  gaudere  et  gratias  agere,  ac  fateri 

9 


130 


DOMINICA   I   POST  TRINITATEM.   —   SERMO   PRIMUS 


10 


Bom.  vm,  illud  Apostoli  :  Non  sunt  condignae  passio- 
**•  nes  hujus  temporis  ad  futuram  gloriam. 

Sexto  caritas  commendatur,  quia  ad 
omnium  observantiam  prseceptorum  in- 
ducit.  Qui  enim  veraciter  diligit  Deum, 
cupit  ejus  honorem,  ideo  ejus  implet  prae- 
cepta. 

Quum  ergo  tam  multipliciter  commen- 
dabilis  sit  caritas  sancta,eam  totis  viribus 
diligamus,  quceramus,  custodire,  nutrire, 
perficere  eam  in  nobis  non  negligamus ; 
i/oanH.iv,  et  juxta  apostolica  documenta,  diligamus 
Deum,  quoniam  prior  dilexit  nos.  Quem- 
admodum  etenim  magna?  bonitatis  et  per- 
fectionis  est,  inimicos  et  adversantes  sin- 
cere  et  absque  renisu  diligere ;  sic  grandis 
duritiffi  et  detestandae  malitiae  est,  diligen- 
tem  et  benefacientem  non  redamare.  Et 
ecce  quanta  est  iniquorum  perversitas,  in- 
gratitudo,  duritia,  qui  quum  indesinenter 
beneficiis  Dei  utantur  ac  sustententur,  imo 
et  Dei  omnipotentia  conserventur  in  esse 
et  tolerentur,  nihilo  minus  ingratissimi 
exstant  Domino  Deo,  nec  prfcvia  ejus  dile- 
ctione  ad  redamandum  emolliuntur. 

Sed  quseri  hic  potest,  quid  sit  Deum  di- 
ligere.  Et  respondendum,  quod  quum  dili- 
gere  sit  alicui  bonum  velle,  et  suinmum 
bonum  sit  ipsemet  Deus,  idcirco  Deum  di- 
ligere,est  Dco  velle  quod  ipse  est,  volendo 
ei  suam  omnino  immensam  bonitatem, 
perfectionem,  felicitatem,  sapientiam,  om- 
nipotentiam,  pulchritudinem,  majestatem. 
Et  quoniam  Deo  debetur  a  suis  creaturis 
maximus  honor  ac  congruus  cultus,  idcir- 
co  Deum  diligerc,  est  etiam  velle  et  sata- 
gere  ut  ipse  ab  omnibus  hominibus  debite 
honoretur,  jugiter  et  colatur.  Propter  quod 
asserit  Augustinus,  quod  ille  in  Dei  amore 
est  major  sive  perfectior,  qui  plures  trahit 
ad  ipsius  amorein.  Sic  ilaque  Deum  fervi- 
de  diligamus,  et  intima  congratulatione  ac 
complacentia  velimus  ei  quod  ipse  est,  et 
quod  habet,  atque  quod  ei  debetur.  Quod 
non  facit  nisi  qui  in  primis  personaliter 
Deum  honorat,  ei  in  omnibus  obediendo, 
deinde  verbis,  orationibus,  scriptis  vel  ex- 
emplis,ac  virtuosis  operibus,alios  ad  idein 


A  trahendo  secundum  quod  potest  et  status 
suus  permillit  aut  exigit. 

Praelerea,  quoniam  sine  dilectione  pro- 
ximi  non  potest  haberi  dilectio  Dei,  ne- 
quaquam  omitlamus  omnes  diligere  pro- 
ximos,  quantumcumque  perversos,  adver- 
sarios  sive  incredulos  :  primo,  quoniam 
Deus  hoc  jussit  et  exigit;  secundo,  quia 
proximi  omnes  ad  Dei  imaginem  et  simili- 
iudinem  sunt  creati ;  tertio,  quia  pro  ipso- 
rum  salute  occisus  est  Filius  Dei,  et  adhuc 
capaces  sunt  fructus  et  meriti  passionis 

B  Christi ;  quarto,  quoniam  aliter  salvari  non 
possumus;  quinto,  quia  per  hoc  magnam 
valde  gratiam  in  vita  hac  promeremur, 
copiosam  quoque  in  coelo  gloriam  sortie- 
mur;  sexlo,  quoniam  Christus  et  Sancti 
omnes  hoc  nobis  implendum  suis  osten- 
derunt  exemplis,  quia  et  Christus  in  cruce 
pendens  pro  suis  inlercessit  crucifixoribus 
crudelissimis  nimis. 

Postremo  quseritur  circa  prsedicta,  an 
caritas  in  hac  vita  possit  esse  perfecta.  Et 
respondendum,  quod   caritas   potest   dici 

C  perfecta,  uno  modo,  ex  parte  diligibilis 
seu  objecti,  ut  quum  illud  in  tantum  di- 
ligitur  sicut  diligibile  exstat.  Deus  autem 
est  pura  infinitaque  bonitas  :  idcirco  est 
infinitffi  amabilitatis.  Et  hoc  modo  caritas 
infusa  non  est  nec  esse  potest  perfecta  in 
quacumque  mente  creata,  nec  in  hac  vita, 
neque  in  patria;  sed  ipse  supergloriosissi- 
mus  Deus  infinite  amabilior  est  quam  pos- 
sit  a  creaturis  amari,  ipseque  solus  se 
ipsum  perfecte  ainat.  Secundo,  caritas  po- 
lest  dici  perfecta  ex  parte  subjecti   sive 

D  amantis,  quando  videlicet  aliquis  secun- 
dum  totum  posse  suum  diligit  Deum.  Et 
hoc  tripliciter  accidit.  Primo,  dum  aliquis 
toto  corde  indesinenter  actualiter  fertur 
in  Dcuin.  Et  ista  est  perfectio  patria^,  quse 
in  via  haberi  non  potest  propter  infirmita- 
tem  vit»  humanae,  quoniam  teste  Scriptu- 
ra,  Corpus  corruptibile  aggravat  animam,  sap.ix,i's. 
et  deprimit  terrena  inhabitatio  sensuin 
inulta  cogitanteui.Secundo,  contingit  istud 
duin  aliquis  totum  studium  suum  ordinat 
ad  vacandum  Deo  et  spiritualibus  rebus, 


DOMINICA   I   POST  TRINITATEM.   —  ENARRATIO   IN   EVANGELIUM  131 

vitantlo  ea  qu»  unioiiem  inenlis  cum  Deo  A  bonis  :  quod  ad  proficientium  pertinet  ca- 

impediunt,  scilicet  exteriora  et  carnalia,  ritatem.Tertio  spectat  ad  hominem  ultimo 

voluntatemque  propriam.  El  ista  est  per-  liiii,  utpote  Domino  Deo,  dulciter  ac  fervi- 

fectio  caritatis  religiosorum  et  eorum  qui  de  inhjerere  et  in  ipso  quiescere,  ipsoque 

evangelicse  legis  servant  consilia,  perfecto-  frui  quantum  huic  statui  est  possibile  : 

runique  hominum.  Tertio,  islud  contingit  quod  ad  caritatem  pertinet  perfectorum. 

dum  quis  tolum  cor  suum  habitualiter  po-  Legitur  in  Vitaspatrum,  quod  quadam 

nit  in  Deo,  ita  quod  nihil  Deo  aut  ejus  vice,   sanctus   abbas   et   eremita   nomine 

praeceptis  contrarium  velit  aut  cogitet  cum  Ammonius  venit  et  visitavit  S.  Antonium. 

consensu.  Et  ista  caritatis  perfectio,  quee  Quumque  de  Deo  et   spiritualibus  rebus 

tamen  improprie  appellatur  perfectio  ca-  atque  virtutibus  loquerentur,   S.  Ammo- 

ritatis,  est  omni  caritatem  habenti  com-  nius  inter  cetera  dixit  B.  Antonio  :  Cur 
munis,  et  specialiter  spectat  ad  eos  qui  B  nomen  tuum  sic  divulgatum  est  et  famo- 

pra^cepta  servare  contenti  sunt.  sum  magis  quam  nomen  meuin,  quum  ta- 

Ponitur  quoque  triplex  gradus  caritatis,  men   omnia   quee  tu  facis   faciam    etiam 

videlicet  incipientium,  proficientium,  per-  ego?Jejuno  enim,  vigilo,  oro,   laboro  ut 

fectorum.  Primo   enim  incumbit  homini  tu.  Respondit  S.  Antonius  :  Quia  plus  dili- 

ut  recedat  a  malo,  et  concupiscentiis  pra-  go  Deum  quam  tu.  Postmodum,  moriente 

vis  resistat  :  et  hoc  ad  caritatem  incipien-  S.  Ammonio,  beatissimus  pater  Antonius 

tium  pertinet.  Secundo  incumbit  homini  vidit   animam    ejus    ab    angelis    ferri   in 

principaliter  occupari  circa  profectum  in  ccelum. 


ENARRATIO  IN  EYANGELIUM 

HOMO   QUIDAM   ERAT   DIVES,   QUI   INDUEBATUR   PURPURA   ET  BYSSO.   LuC.  XVI,  19-31. 


HODIERNO  in  evangelio  ponit  Salvator  C  duebatur  ad  carnem,  propter  byssi  molli- 

terribile    exemplum   contra  eos   qui  liem.Et  epulabatur  guotidie  splendide,id 

gulae  ac  avaritiae  sunt  subjecti,  et  opera  est  crapulose  et  delicate,  excedendo  in  ci- 

misericordiaj  non  exercent.  Et  idem  exem-  borum  ac  potuum  multiplici  varietate,  ex- 

plum  est  consolatorium  valde  pro  paupe-  quisita  praeparatione,  consumptione  preti- 

ribus  et  infirmis  in  hoc  mundo  despectis,  osa,  in  vasorum  quoque  pretiositate  atque 

qui  in  tribulationibus  suis  patientiam  ha-  decore.Hunc  divitem  epulonem  sequuntur 

bent.  Ait  itaque  Christus  :  Homo  quidam  nunc  homines  molles,  carnales,  voluptatis 

erat  dives  in  terrenis  et  exterioribus  re-  amatores  magis  quam   Dei.  Quibus  dicit 

bus,  pauper  in  anima,  quia  virtutibus  ca-  Jacobus  :  Epulati  estis  super  terram,  et  in  jacub.s,"^. 

renSjimo  pauperrimus,quoniam  vitiis  fuit  luxuriis  enutristis  corda  vestra.  Quibus  ti- 

plenus.  Non   ail  Evangelisla,  quod  istud  mendum  est  illud  Apostoli  :  Si  secundum   nom.  vm, 
sit  parabola :  ideo  dicunt  expositores,quod  D  carnem  vixeritis,  moriemini,  morte  utique  *^" 

vere  sit  res  gesta.  Qui  induebatur  purpu-  damnationis  aeternae.  0  quam  multi  enor- 

ra.-quae  est  regia  vestis,  qua  ulebatur  pro  miter  excedunt  in  istisl  quorum  quum  sa- 

gloria   vana;  et  bysso.  Byssus   est  vestis  tisfactum   fuerit   naturae,  unius   cibi   aut 

candidissimi  atque  moUissimi  lini,in  .Egy-  duorum  acceptione,  jam  tertium  ferculuin 

pto  dumtaxat  nascentis.  Bysso  itaque  in-  apportatur,  sicque  appelitus  de  novo  ad 


132  DOMINICA   I   POST  TRINITATEM.  —  ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 

gulam  el  voracitatem  infeliciter  provoca- A  xit.  C^/ceri(^MSjo?e/?Ms,tanquam  alter  Job:id- 

tur.  Tales  divina  illuminalione  se  reddunt  eo  miserabilior  erat,magisque  impium  fuit 

indignos,  propriam  vitam  abbreviant,  sa-  ei  non  subvenire.  Cupiens  saturari  de  mi- 

nitate  se   privant.  Natura  quippe   paucis  cis  rjiia^  cadebnntde  mensadivitis,etnemo 

contenta  est,  et  snperfluitate  obruitur  at-  iUi  dabat.  Ex  quibus  patent  humiiitas  et 

que  gravatur.  Ideo  princeps  Apostolorum :  patientia  valde  inagna  hujus  leprosi,  quia 

I  i'cir.  n,  Obsecro  (inquit)  vos  abstinere  a  carnali-  minima  cupiebat,  et  eis  fuisset  contentus. 

"•  bus  desideriis,  quee  militant  adversus  ani-  Ex  his  etiam  eiicitur  verbis,  quod  non  so- 

mam.  lum  hic  dives,  sed  ministri  quoque  ipsius, 

Bt  erat  quiclam  mendicus  nomine  La-  duri  immisericordissimique  fuerunt,  qui 

zar^is.  Non  divitis  epulonis,  sed  egeni  et  infirmo,  egeno,  famelico,  tam  parva  nega- 

ulcerosi  proprium  nomen  Christus  expres-  bant.  Crudeles  namque  et  immisericordes 

sit  :  quoniam  pauperem  istum  per  appro-  B  domini,  habere  solent  familiam  sibi  consi- 

bationem  cognovit,  et  nomen  ejus  in  libro  inilem,  juxta  illud  Ecclesiastici  :  Secun-  eccU.  x  ■>. 

vitae  seu  pra^destinationis  ffiternse  habuit  dum  judicem  populi,  sic  et  ministri  ejus. 

scriptum  ;  divitem  vero  nescivit,  id  est,  Salomon  quoque  fatetur  :  Rex  impius  om-  Proi:  xxix, 

per  approbalionem  non  novit,  quemadmo-  nes  ministros  liabet  injustos.  Subditi  nam- 

dum  Christus  de  reprobis  loqucns  affir-  que  facere  solent  voluntatem  superiorum 

Matih. \n,mal  :   Tunc  confitebor  illis,  Quia  nescio  suorum.  Sed  et  canes  diviiis  veniebant,  et 

-'•  vos.  Hinc  Moysi  viro  electo  ait  Dominus  :  lingebant  ulcera  ejus.  Sicque  canes  beni- 

Exod.     Te  ipsum  novi  ex  nomine.  Ecce  quomodo  gniores  fuerunt  pauperi  huic  quam  dives 

xxxui,  17.    j^jj^  g^Q^  judicia  Dei,  alia  mundi,  et  quo-  et  ejus  familia.  Canes  quippe  naturali  ma- 

iCor.m,i9.  modo  sapientia  sseculi  hujus  stultitia  est  gisterio   lingu»   sua?,  ulceribus   pauperis 

apud   Deum.   Certe  apud   hunc   mundum  impendebant  medelam,quem  dives  contra 

immundum,  hoc  est  apud  homines  carna-  C  naturale  jus  contempsit.  Dives  etiam  suis 

les,  inundanos,  magis  famosa  et  nota  sunt  canibus   beneficentior  fuit  quam  Lazaro. 

nomina  divitum  ac  potentium  quam  infir-  Et   heu,   quam   multi    usque   hodie    tales 

morum  ac  pauperum;  sed  apud  Deum  est  sunt,  qui  pauperes  adspicere  vix  dignan- 

econverso.  Ilinc  Unigenitus  Dei  testatur  :  tur,  aut   ex  eorum   adspectu   gravantur  ! 

/.iicxvi,!").  Quod  Iiomiuibus  altum  esl,  abominatio  est  Qui  illud  Jacobi    advertant  ac  paveant  : 

apud  Deum.  Porro,  ex  hoc  quod  Christus  Judicium    sine  misericordia  illi   qui  non  /acot.ii.n. 

pauperem    istum   ex  nomine   certo   desi-  fecerit  misericordiam. 
gnat,  conjicitur  istud  esse  res  gesta,  secun-         Factum  est  autem  ut  moreretur  mendi- 

dum  Ambrosium.  Itaque,  quoniam  divites  cus,  id  est,  non  casualiter,  sed  Deo  sic  dis- 

nomina   sua    in  hoc    mundo   magnificant  ponente,  contigit  pauperem  istum  mori,ut 

/'«.xi.vMi,  (juxla  illud  Psalmisla)  :  Vocaverunt  nomi-  liberaretur  a  miseriis  vita^  praesentis.Deus 

'-•  na  sua  in  terris  suis),et  se  ipsos  exaltando  D  enim   unicuique  pra)fixit  certum  tempus 

obliviscuntur  Domini  Dei  sui,  ideo  Deus  vivendi,  quemadmodum  Job  dicit   Deo  : 

delet  nomina  eorum  de  libro  vitae,  et  obli-  Constiluisti    terminos  ejus   qui   praeteriri /oi  xiv,  5. 

viscitur  eos.  Hsec  tamen  intelligenda  sunt  non  poterunt.  Et  'portaretur  ab  angelis, 

dc  divilibus  qui   suis  abutunlur  diviliis,  id  est,  aniina  ejus  ab  angelis  sanctis  hono- 

eas  inordinate  amando,  vel  avare  servan-  rifice  ducerelur,  ijt  sinam  Abraluv,  id  est 

do,  aut  injuste  expendendo,  seu  indebite  ad  secretam  illam  quietem  Sanctorum  in 

ac  impie  acquirendo.  limbo  patrum,  quae  per  sinum  Abrahae  de- 

Qui  jacebat  ad  januam  divitis.  Ex  quo  signatur.  Per  sinum  namque  quies  expri- 

constat,  quod  infirmus  ac  debilis  fuit;  et  mitur  :  qui    dicilur  Abraheo    sinus,  non 

dives  se  per  ignoranliam  excusare  nequi-  quod  ipsius  fuerit  tantum,  aut  quod  ipse 

vil,  quoniam  intrans  el  exiens  illuin  adspe-  primus   in  limbuin   illum  descendit,  sed 


DOMINICA   I   POST  TRINITATEM.   —   ENARRATIO  IN  EVANGELIUM 


133 


quoniam  ipse  specialiter  pater  eredentium  A  Quemadmodum  autem  parochianus  Dei  vo- 
multarumque  gentium  appellatur,  secun-  catur,  qui  ejus  Baptismo  intinctus  est,  ei- 
dum  ilhid  ad  Galatas  :  Qui  ex  fide  sunt,  hi  que  primitias  solvit  ac  decimas,  et  Ho- 
sunt  fihi  Abrahae.  Laudatur  etenim  Abra-  ras  ejus  ac  Missas  audit  libenter,  propter 
ham  speciah'ter  de  magnitudine  fidei  sua».  quod  moriens  dignus  est  in  ipsius  coeme- 
7fo,».iv,i8,  Propter  quod  dicit  Apostokis,  quod  contra  terio  sepeliri,  videlicet  in  terra  consecra- 
spem  in  spem  credidit,  et  quod  non  est  ta,  quantum  ad  corpus,  atque  in  coelo 
infirmatus  in  fide,  sed  plenissime  credi- 
dit.  Ilinc  ait  Augustinus  :  Sinum  Abraha? 
intelligo  remotam  sedem  quietis  atque  se- 
cretam,  ubi  exstitit  Abraham  :  qua)  ipsius 
dicta  est,  non  quod  ipsius  sit  solum,  sed 


Galat.in, 


19,21. 


constitui  quantum  ad  animam;sic  paro- 
chianus  fertur  diaboli,  qui  aquis  concupi- 
scentiarum  intingitur,  et  primitias  seu  ex- 
ordia  operum  suorum  offert  diaboIo,agens 
quse  ei  sunt  placita,  bonaque  temporalia 


quoniam  ipse  ibi  multarum  gentium  pa-  B  vitiose  consumit,  et  cantilenis  mundanis, 


ter  est  positus,  quibus  est  ad  imitandum 
fidei  principatum  pra-positus.  Verumta- 
men,  secundum  Petrum  Ravennensem,  di- 
citur  sinus  Abraha>,  propter  hospitalitatis 
officium,  in  quo  Abraham  fuit  excellens, 
ita  quod  et  nunc  se  beatum  quasi  non 
crederet,  si  a  suo  cessaret  hospitalitatis 
officio.  Pricterea,  quoniam  Abraham  nunc 
de  limbo  inferni  ad  cceleste  translatus  est 
regnum,  nunc  per  sinum  Abraha?  signi- 
ficatur  quies  Sanctorum   in  patria.  Unde 


verbis  scurrilibus,  detractoriis  et  iniquis 
quasi  diaboli  Horis  intendit  :  ideo  moriens 
sepelitur  in  ccemeterio  infernali,  sepultu-  Jer.\\\,,['j 
ra  asini,  hoc  est  sine  honore.  Merito  ergo 
ait  Psalmista  :  Mors  peccatorum  pessima; 
et  iterum  :  Sicut  oves  in  inferno  positi 
sunt,  mors  depascet  eos. 

Porro  infernus  quatuor  modis  accipitur, 
secundum  quod  quatuor  erant  loca  infer- 
ni.  Primo,  pro  loco  damnatorum,  qui  est 
infimus  locus  inferorum  :  de  quo  ait  Pro- 


Ps.  XXXIII, 

fl. 

Ps.   XLVllf, 

15. 


c/.p.i29D.  S.  Martinus  dixit  :  AbrahsD  me  sinus  sus-  C  pheta,  In  inferno  autem  quis  confitebitur  Ps.\,,c<. 


cipiet.  Ecce  quam  salubre  est  in  sfeculo 
isto  egere,  infirmari,  contemni,  dummodo 
Jacob.  1,  i.  propter  Deura  patienter  quis  ferat.  Patien- 
tia  equidem  opus  perfectum  habet.  Et  uti- 
que  ad  deportationem  animse  Lazari  unus 
suffecerat  angelus,  sed  ut  ait  Chrysosto- 
mus,  multi  angeli  advenerunt,  ut  chorum 
latitise  facerent,et  pauperis  animam  abun- 
dantius  consolarentur  ac  honorarent.  Me- 
rito  quippe  huic  egeno  angelica  exhibe- 
bantur  obsequia,  cui  negata  erant  humana. 


tibi?  Secundo,  pro  loco  purgatorii :  sicque 
orat  Ecclesia,  Domine  Jesu  Christe,  libera 
animas  fidelium  defunctorum  de  poenis 
inferni.  Tertio,  pro  limbo  puerorum,  id 
est  infantium  ab  originali  peccato  non 
mundatorum.  Quarto,  pro  limbo  patrum, 
qui  fuit  superior  locus  inferni  :  ad  quem 
limbum  Christus  descendit;ad  quem  etiam 
limbum  descenderant  anim®  puerorum  ab 
originali  peccato  purgatorum;anima?  quo- 
que  satis  punit»  ingrediebantur  limbum 


Mortuus  est  autem  et  dives,  morte  na-  D  iHum  usque  ad  tempus  dominicae  resnr- 
tur»,  qua  anima  separatur  a  corpore,  et      rectiouis. 


morte  culpic,  qua  separatur  a  Creatore, 
morte  quoque  infernalis  miseria?,  qua  se- 
paratur  anima  a  superna  felicitate;  et  sc- 
pultus  est  in  inferno  :  id  est,  anima  ejus 
in  profundo  infernalium  collocata  est  tor- 
mentoruin,  et  iiifra  lerrain  (piasi  in  tumu- 
Ezech.  lo  clausa,  sicut  in  Ezechiele  propheta  se- 
scq."'  '^''^  pulcra  regum  .Egypti  et  Assur  ac  aliorum 
dicuntur  in  inferno  consistere  in  gyro  eo- 
rum.   Ibi  sepeliuntur  parochiani   diaboli. 


FAevnns  aiifem  ocidos  suos  interiores, 
id  est,  altiora  considerans  :  nempe  quum 
sola  divitis  anima  fuerit  ibi,  corporales 
oculos  nec  habuit  nec  levavit;  quum  esset 
in  tormentis  damni  et  sensus,  videlicet  in 
careiilia  bealifica^  visionis  Dei,  alque  in 
sensibilibus  suppliciis  larlari.  Esl  (Miim  in 
illis  «'ternaliter  condemnatis  valde  multi- 
plex  dolor,  ex  horribili  da?monum  visione, 
ex  certa  gravioris  pcena?  futura:'  exspecta- 


134 


DOMINICA  I  POST  TRINITATEM. 


ENARRATIO   IN  EVANGELIUM 


19. 


tione,  quia  post  generalem  resurrectionem  A 
punientur  in  anima  et  corpore,  ex  verme 
conscientise,  ex  certa  cognitione  irrecupe- 
rabilis  sua?  damnationis,  et  desperatione 
omnis  salutis.  Nec  tantum  torquentur  ab 
igne  tartareo,quantum  puniuntur  in  men- 
te,eo  quod  sciunt  nunquam  se  liberandos, 
ut  scribit  Albertus.  Vidit  Ahraham  a  lon- 
ge,  id  est,  consideravit  eum  esse  in  loco 
alte  super  se  posito  :  quia  non  solum  dis- 
similitudine,  sed  et  locali  distantia  inter 
se  distabant  loca  pra^fata,  videlicct  iimbus 
patrum,  inlernusque  damnatorum.  Itaque  B 
is.  xxviu,  huic  diviti  condemnato  intellectum  dedit 
vexatio.  Propter  quod  ait  Gregorius  :  Ocu- 
los  quos  clausit  hic  culpa,  ibi  aperuit  poe- 
na.  In  hac  etenim  vita  pravis  delectatio- 
nibus  mente  ceecatus,  non  consideravit 
supplicia  impiorum  ac  gaudia  Beatorum. 
Et  Lazarum  in  sinu  ejus,  id  est,  in  pra?- 
fata  quiete  et  certa  exspectatione  felici- 
tatis  aeterna?,  in  qua  Abraham  fuit. 

Ouocirca  scribit  Gregorius,  quod  dam- 
nati  usque  ad  diem  judicii  Sanctos  super 
se  attendunt  et  vident  in  gloria,  non  au-  C 
tem  post  diem  judicii.  Quod  qualiter  in- 
tclligendum  sit,  Lyra  majorum  judicio  se 
committere  perhibet ;  et  addit,  quod  ex 
hoc  loco  non  habetur  sufficiens  argumen- 
tum  quod  damnati  videant  gloriam  Beato- 
rum  usque  ad  diem  judicii,  ut  sonare  vi- 
dentur  verba  Gregorii,quia  Salvator  narrat 
hic  rem  gestam  ante  suam  passionem, 
quando  Abraham  nondum  fuit  in  gloria. 
Sed  Nicolaus  dc  Gorra  aliquo  modo  eluei- 
dat  verba  Gregorii,dicens  :  Videre  requicm 
seu  gloriam  Tieatorum  contingit  duplici-  D 
ter  :  primo  in  generali,  ita  ut  damnati  co- 
gitent  Sanctos  esse  in  quiele  et  gloria,  sed 
in  quali  non  vident;  secundo  in  particu- 
lari,  ila  quod  videant  qualis  sit  gloria  ele- 
ctorum.  l*rimo  modo  reprobi  usque  ad 
diem  judicii  vident  gloriam  Beatorum,non 
autem  sccundo  modo.  Nec  tamen  de  hu- 
jusmodi  visione  Isetantur,  sed  contristau- 
tur,  tam  ex  aliena}  felicitalis  invidia,  quam 
ex  illius  quietis  carentia.  Post  diem  vero 
judicii,  ita  ad  proprias  poenas  eorum  cou- 


sideratio  reflectetur,  quod  de  gloria  San- 
ctorum  non  cogitabunt. 

Sed  contra  haec  objici  posset,  quia  in 
reprobis  etiam  post  diem  judicii  in  seter- 
num  permansura  est  pcena  damni,  quse  ex 
consideratione  est  felicitatis  amissa"  :  ergo 
et  post  judicium  cogitabunt  iniqui  de  feli- 
citate  ccelesti,  quam  scient  se  amisisse  et 
electos  obtinuisse.  Pra^terea,  quidquid  ad 
augmentum  cumulumque  miseriae  perti- 
net,  post  diem  judicii  in  reprobis  perma- 
nebit,  potiusque  augebitur  quam  minue- 
tur:si  ergo  pra^tacta  visio  gloria?  electoriim 
auget  miseriam  damnatorum,deberet  pra?- 
sertim  post  diem  judicii  in  eis  manere. 
Insuper  Thomas  super  quartum  Sententia- 
rum  affirmat,  quod  consideratio  eorum 
quaj  miseriam  possunt  augere,  permanet 
in  damnatis,  nec  vehementia  poenae  illo- 
rum  considerationem  illam  absorbet  :  si 
itaque  consideratio  beatitudinis  electorum 
auget  tristitiam  reproborum,  manebit  in 
ffternum  in  eis,  nec  per  vehementiam 
pocn»  tolletur.  Postremo  multorum  dam- 
natorum  poena  major  est  nunc,  quam  quo- 
rumdam  damnatorum  poena  post  diem 
judicii  erit.  Si  ergo  horum  pcena  non  im- 
pedit  eos  ante  judicium  a  visione  gloria? 
electorum,  ergo  poena  illorum  post  diem 
judicii,  miuus  impediet  eos  post  horam 
judicii  a  visione  hujusmodi.  Posset  etiam 
addi,  quod  multi  reprobi  in  hac  vita  agno- 
scunt  gloriam  Beatorum  consistere  in  cla- 
ra  per  speciem  visione  divinae  essentiae  : 
ergo  et  post  mortem  positi  in  inferno  po- 
terunt  hoc  cogitare,  et  qualis  sit  gloria 
Beatorum  in  speciali  pensare,  praesertim 
quum  cogitatio  talis  esset  in  eis  calamita- 
lis  augmentum.  Multa  similia  possent  hic 
iutroduci,  quae  potius  pertranseunda  opi- 
nor,  ne  iucerla  pro  ccrtis  conscribam. 

Et  ipse  clamans  :  jiixta  illud  Isaia?,  Cla-  /s.  lxv,  li. 
mabitis  pra?  dolore  cordis,  et  prae  contri- 
tione  spiritus  ululabitis.  Verumtamen  iste 
clamor  spiritualis  fuit  atque  interior,  ut- 
pote  affectio  yehemcn?,.  Dixit : Patcr  Abra- 
liaia.  Patrem  vocat,  cujus  virtutes  imitari 
neglexit:  idcirco  indignus  fuit  eum  vocare 


DOMINICA   I   POST  TRINITATEM. 


ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


135 


patrem,  quainvis  carnalem  ab  eo  sumpsit 
7o(i««.viir,  originem.  Unde  Christus  ait  Judseis  :  Si 
' '**■  filii  Abrah»  estis,  opera  Abraha?  facite ; 
vos  ex  patre  diabolo  estis.  Itaque  si  dives 
iste  in  pauperes  pius,  liberalis  ac  hospita- 
lis  fuisset,  Abraham  merito  patrem  vocas- 
set.  Miserere  mei.  Quum  damnati  sint  in 
vitiis  obstinati,  nec  unquam  vere  poenite- 
ant,  quomodo  sibi  optant  ac  postulant  mi- 
sereri?  Dicendum,  quod  de  peccatis  suis 
non  prenitent  in  quantum  sunt  offensi- 
va  Dei  et  deformitatem  habentia,  sed  in 
quantum  sunt  eis  causa  tanti  supplicii. 
Sed  et  dives  iste  petiit  sibi  misereri  quan- 
tum  ad  poena?  mitigationem,  non  quan- 
tum  ad  culpa?!  ablationem.  Nam  addidit  : 
Et  mitte  Lazarum,  id  est,  dirige  eum 
ad  me,  ut  intingat  extremum  cligifi  stii 
in  aquam,  id  est,  ut  saltem  modicum  quid 
subventionis  seu  relevaminis  mihi  impen- 
dat.  Christus  autein  hoc  loco,  spiritualia 
per  corporalia  metaphorice  exprimit,  ut 
communitas  plebis  intelligat,  quae  spiri- 
tualia  in  sua  simplicitate  non  capit.  Et  re- 
frigeret  linguam  rneam  :  in  qua  quoniam 
magis  peccavit,  tam  per  delectationes  gu- 
stus  in  cibis  ac  potibus,  quam  per  verba 
inania,  qua3  abundant  in  crapula,  ideo  ma- 
gis  petivit  relevamen  sua3  poena;  in  lingua. 
iV;j.xi,i7.  Per  qutP  enim  quis  gravius  peccat,  per 
hsec  et  in  his  magis  punitur.  Quia  crucior 
in  hac  flamma.Qi\a]Her  incorporei  spiritus 
ab  igne  corporeo  affligantur,  Gregorius  iu 
Dialogo,  Augustinus  super  Genesim,  et  do- 
ctores  scholaslici  super  quartum  Senten- 
tiarum  describunt.  Communis  vero  respon- 
sio  est,  quod  ignis  ille,  in  quantum  divi- 
na3  instrumentum  justitia?  spiritus  torquet 
darnnatos,  quemadmodum  aqua  Haptismi 
agil  in  animain  ut  divinse  misericordia? 
inslrumeutum. 

Et  di.rit  illi  Ahraham.  Secundum  Au- 
gustinum,  quod  in  corporalibus  facit  si- 
tus,  hoc  in  spiritualibus  agit  ordo.  Idcirco 
locutio  animaruni  v\  angeloruui  ad  iuvi- 
cem,  intelligenda  cst  fieri  per  conversio- 
nem  eorum  ad  invicem  spiritualem.  FHi, 
carnis  propagatione,  non  virlutum  imita- 


A  tione,  recordare  quia  recepisti  bona  tem- 
poralia,  divitias,  delicias  et  honores,  in 
vita  tua  super  terram  transacta  :  in  qua 
si  aliquid  de  genere  operum  bonorum  egi- 
sti,  mercedem  tuam  ultra  condignum  sor- 
titus  es.  NuIIum  enim  bonum  pius  justus- 
que  Deus  irremuneratum  relinquit.  Et 
Lazarus  in  vita  sua  recepit  similiter  ma- 
la  pcenalia,  utpote  paupertatem,  infirmi- 
tates,  famem,  sitim,  opprobria  et  contem- 
ptum,  per  qua  culp»  ejus  qnotidianae 
quasi  per  ignem  purgata)  sunt.  Pauperes 

B  ergo,  et  si  defectuosi  appareant,  non  ta- 
men  spernendi  sunt,  quia  fortassis  pro 
culpis  suis  in  hac  vita  castigantur  et  pur- 
gantur  a  Deo  per  eam  quam  sustinent 
paupertatem.  Porro  divitibus,  etiam  si  bo- 
ni  sint,  omnino  timendum  est  ne  forsan 
pro  bonis  qua  agunt,  in  pr»senti  a  Deo 
remunerationem  accipiant.Hinc  Gregorius 
Boetiusque  testantur,  quod  quamvis  occul- 
ta  sint  Dei  judicia,  dum  reprobis  prospe- 
ra,  et  electis  adversa  in  pra^senti  eveniunt 
vita,  secretiora  tamen  sunt,  dum  electis 

C  prospera,  ac  reprobis  nunc  contingunt  ad- 
versa.  Magis  itaque  in  adversis  quam  pro- 
speris  est  gaudendum.  Propter  quod  Jaco- 
bus  ait:Omne  gaudium  existimate,  fratres,  /aco6. 1,2. 
quum  in  varias  tentationes  incideritis. 

Nunc  autem  hic  consolatur  in  certa 
exspectatione  felicitatis  a^terna?,  tu  vero 
cruciaris  cruciatu  perpetuo.  Quemadmo- 
dum  autem  omnis  delectatio  vita?  prsesen- 
tis  momentanea  est  comparatione  beatitu- 
dinis  sempitern<T,  ita  et  omnis  afflictio  in 
hac  vita  momentanea  est,  si  ad  retributio- 

D  nem  comparetur  futuram.  Potius  ergo  eli- 
gamus  cum  Lazaro  nunc  adversitatibus 
cxerceri,  et  per  eas  purgari,  ut  post  vitam 
hanc  a  Deo  misericordiam  consequamur, 
quam  cum  divite  prosperari,  ne  aeternali- 
ter  condemnemur  :  quemadmodum  ad  Fle- 
bra^os  Apostolus  scribit  dc  beatissimo  iMoy- 
se,  quod  magis  elegit  cum  populo  Dci  jiebr.xt:io, 
affligi,  quam  temporalis  peccali  habere  ^^' 
jucunditatem ;  adspexit  enim  in  remune- 
rationem. 

Et  in  his  omnibus,  id  est  intcr  ea  qu» 


136                           DOMINICA   I   POST  TRINITATEM.  —  ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 

pertinent  ad  hujus  rei  de  qua  profaniur  A  him  esse  quin  damnati  vellent  ad  locum 

ma[ev\a.m, inter  vos  et  nos  cJtaos  magnum,  atque  consortium  Beatorum  ascendere,  si 

id    est    grandis    distantia    meritorum    ac  esset  possibile. 

statuum  tenebrosique  loci,  flrmatum  cst,  Sed  contra  hoc  argui  potest,  quia  secun- 

id  est  irremovibiHter  constitutum  rigore  dum  hoc,  damnati  non  manerent  in  aver- 

divinse  justitise,  quee  post  vitam  pra^sen-  sione  sua  a  Deo,  neque  in  prava  affectione 

tem  non  dat  pcenitentiae  locum,  secundum  qua  se  ad  carnalia  et  caduca  finaliter  con- 

legem  communem ;  ut  hi  gui  volunt  hinc  verterunt.  Prseterea,  tam  vehementissime 

transire  ad  vos,  non  possint,  hoc  est,  vo-  odiunt  Deum,  quod  non  cupiunt  ei  uniri, 

bis  auxiliari  non  valeant.  Sancti  quippe  nec  esse  cum  ipso.  Thomas  quoque  allegat 

post  vitain  hanc  ita  sunt  divinpe  confor-  Augustinum  dicentem,  quod  damnati  non 

mati   justitia>,  quod   damnatis   subvenire  cupiunt  veram  felicitatem,sed  detestantur 

hec  possunt  nec  vohmt,  loquendo  de  vo-  B  omne  bonum  honestum,  quum  sint  obsti- 

hintate  deliberativa  et  practica  :  quamvis  nati  in  malo.  Insuper,  S.  Brigitta  in  Reve- 

vohmtate  naturalis  cujusdam  pietatis,  eis,  lationibus  suis  scribit,  quod  anima  qua?- 

pra^sertim  propinquis  et  benefactoribus  ac  dam  perversa, tribunali  Christi  oblata,dixit 

olim  carissimis,  succurrere  vellent,  si  es-  ad  eum  :  Quamvis  possem  salvari,  tamen 

set  possibile.  Istud  vero  non  posse,  eorum  non  vellem,  ne  tu  consolationem  aut  gau- 

beatitudini  non   repugnat;   sicut   et   non  dium  habeas  de  me.  Cui  alludens  qui  ad- 

posse  peccare,  eorum  potestati  et  libertati  stabat  diabolus  :  Talis  (inquit)  etiam  mea 

non  derogat.  —  Quaeritur,  an  Beati  possint  voluntas  est.  —  Ad  haec  breviter  respon- 

in  infernum  descendere,  et   an  poterunt  detur,  quod  sicut  damnati  maluerunt  in 

hoc  corporibus  reassumptis  et  glorificatis.  hac  vita  frui  bonis  creatis,  caducis  et  va- 

Et  videtur  quod  imo,  quoniam  Augustino  nis,  quam  summo  et  incommutabili  bono; 

atque  Anselmo  testantibus,quocumque  es-  C  ita  aternaliter  post  hanc  vitam  manet  in 

se  voluerit  spiritus,  obediet  protinus  cor-  eis    ha>c    perversa   voluntas,    mallentque 

pus  per  dotem  agilitatis  ;  nec  corporum  turpiter  delectari,  quam  Deum  sinceriter 

spissitudo  obstabit,  neque  distantia   ulla  coutemplari.  Nihilo   minus   tauta   eorum 

impediet.  Et  respondendum,  quod  possunt  est  afflictio,  quod  mallent  cum  Beatis  esse 

et  poterunt  quandocumque  voluerint.  Nec  in  coelo,   quam    cruciari  taliter  in  infer- 

obslat  quod  dicitur  hic,  «  inter  vos  et  nos  no,   in  quantum  per  hoc  suas  evaderent 

chaos  magnum  firmatum  est,  ut  qui  vo-  poenas,  et   proprium   commodum  conse- 

lunt  hinc  transire  ad  vos,  non  possint  »,  querentur,    non    in    quantum    hoc    esset 

quia  hoc  intelligcndum  censetur  de  trans-  ad  honorem  et  gloriam  Dei.   Sicque  per 

itu  ad  subveniendum.  Hoc  etiam  dictiim  ha^c  facile  est  quse  allegata  sunt  concor- 

fuit  antequam  Sancti  in  limbo  detenti  fe-  dare. 

licitatem  adepti  sunt.  D     Praeterea  praeinductis  objici  posset,  quod 

Neque  inde  huc  transmeare,  hoc  est,  quidam  Sanctorum  leguntur  quosdam  in 

damnati  ad  locum  et  societatem  Sancto-  mortalibus  peccatis  defunctos  ab  inferis 

rum  non  queunt  ascendere,  quia  non  poc-  libcrasse,  sicut  et  S.  Martinus   quemdam 

nifent;sed  inconvertibiliter  in  illa  maneut  suscilavil  a  mortuis,qui  laqueo  se  snspen- 

aversionc  et  prava  affectione,  in  qua  re-  dit;  damnati  quoquc  frequenter  leguntur 

cesserunt  a  corpore,  juxta  illud  Ecclesia-  vivis  apparuisse.  Et  respondendum,  quod 

Ecde.w^i.  stffi  :  Si  cecidcrit  lignum  ad  austrum  aut  nullus  per  sententiam  definitivam  damna- 

ad  aquilonem,  in  quocumque  loco  cecide-  tus,  liberari  potest  aut  egredi  de  infcrno 

rit,  ibi  erit.  IJinc,  secundum  Damascenum,  tanquam  uon  reversurus  in  illuui;  ^erum- 

quod  angelis  est  ruina,  hoc  hominibus  est  tamen  per  dispcnsationem  divinam  potesl 

mors.  Dicit  autem  Gregorius,  dubium  nul-  ad  tempus  exire  ac  apparere  :  imo  in  die 


ii. 


DOMINICA   I   POST   TRINITATEM.   —   SERMO   SECUNDUS  137 

judicii  omnes  exibunt,  mox  infelicius  rui-  A  consideratione  sui  judicando  de  aliis.  Por- 

turi  in  pristinum  lacum.  ro,  ex  eo  quod  Abraham  de  fratribus  di- 

Et  alt  :  Rogo  ergo  te,pater,  ut  mittas  vitis  dixit,  «Habent  Moysen  et  Prophetas)), 

eum,  scilicet  Lazarum,  in  domum  patris  elicitur  quod  dives  iste  ac  fratres  ipsius 

mei  :  habeo  enim  quinque  fratres  ;  ut  te-  Israeliticae  stirpis  fuerunt.  Sed  si  quis  ex 

stetur,  id  est,  firmiter  dicat,  illis  ac  prse-  mortuis  ierit  ad  eos,  pcenitentiam  agcnt , 

dicet  pertinentia  ad  salutem  et  quid  mihi  quia  ex  inconsueta  apparitione  et  exhor- 

acciderit;  ne  et   ipsi  veniant   in   locum  tatione  ipsis  specialiter  facta,  fortius  nio- 

hunc  tormentorum ,  scilicet  in  infernum,  vebuntur.  Sed  frequenter  contingit  oppo- 

■/o*  x,2i,  qui  ut  sanctus  Job  ait,  est  terra  tenebrosa,  situm   :  nam   et   hujusmodi  apparitiones 

et  operta  mortis  caligine,  terra  miserise  et  saepe  judicantur  phantastica; ;  et  quamvis 

tenebrarurn,  ubi  umbra  mortis,  et  nullus  ad  horam  aliquos  moveant,  multoties  ta- 

ordo,  sed   sempiternus   horror   inhabitat.  B  men   tempore  procedente,  parum  fructi- 

Ccelum  autem    locus    est    gaudiorum,    et  ficant. 

mundus  iste  locus  est  meritorum  ac  de-         Hinc  subditur  :  Et  ait  illi  Abraham  :  Si 

meritorum,  tristitiarum  ac  consolationum.  Moysen  et  Prophetas,  qui  tant»  sanctita- 

Denique  dives  damnatus  ista  petivit  ne-  tis  et  auctoritatis  fuerunt,  non  audiunt, 

quaquam  ex  caritate,  sed  ex  servili  timo-  obediendo   eorum  documentis   ac  jussis, 

re,  ne  sua  augeretur  afflictio  ex  fratrum  ncque  si  quis  ex  mortuis  resurrexerit ,  et 

suorum  damnatione,  quorum  socius  fuit  ad  eos   transierit,  credent   ei,  prsesertim 

in  vitiis,  quibus  et  vitiosee  vita?  reliquit  credulitate  procedente  in  actus  virtutum 

exempla,  materiamque  peccandi.  Et  ait  usque    in    finem.    Unde   Judaei,    tempore 

illi  Ahraham  :  Hahent  Moysen  et  Pro-  Christi,  Lazaro  fratri  Mariae  et  Marthae  sus- 

phetas,  hoc  est  libros  Moysis  et  Propheta-  citato   non   solum    non   crediderunt,   sed 

rum,  in  quibus  de  credendis  et  agendis  ac  C  eum  insuper  occidere  decrcverunt,  pro-  joann.wi, 

vitandis  docentur;  audiant  illos  auribus  ut  apud  Joannem  legitur.  Mortuis  quoquo,  "^- 

cordis,  id  est,  obediant  eis.  qui  resurrexerunt  cum  Christo,  et  multis    .i/„///,. 

At  ille  dixit  :  Non,  pater  Ahraham,  id  in  sancta  civitate  Jerusalem  apparuerunt,  ^^^^"'^--'3. 

est,  Moysen  et  Prophetas  non  audiunt.  Ista  Christum  resurrexisse  testantibus,non  cre- 

dives   iste   damnatus   agnovit   ex   recenti  diderunt  obstinatissimi  illi  Judaei,  sed  nec 

sensatorum  memoria,  seu  conjectura,  ex  Christo  tot  miraculis  coruscanti. 


SERMO  SECUNDUS 


CONTRA   PROSPERITATEM  MUNDANAM,   ET   DE   CONTEMPTU   HUJUS   MUNDI. 


V.E  vobis  divitibus,  qui  hahetis  conso-  D  redempta  est.  Quoniam  itaque   peregrini  i/-„r.xxix, 

lationem  vestram.  Luc.  vi,  24.  sumus  in  saeculo  isto,  videlicet  a  terrestii  '^- 

Ha?c   est  veritas  et   doctrina   sapientiae  paradiso  ejccti,  et  ad  coelestem  paradisnm 

christiana?,  quod  propter  primorum  paren-  pergentcs,  oportet  ut  instar  peregrinoriini 

tum    primordiale    peccatum    tota   eornm  et  exsulum  nos  habeamus,  si  ad  coelestis 

posteritas  paradiso  terrestri  expulsa  est,  paradisi  patriam  pertingemus.  Porro  pere- 

ccelestis  quoque  paradisi  felicitate  et  glo-  grini  et  exsules  non  diu  in  uno  loco  quic- 

ria  fuit  privata,  sed  per  Christi  passionem  scunt;  et  gravia  onera  ferre  devitanl;  ad 


138  DOMINICA   I   POST   TRINITATEM.   —   SERMO   SECUNDUS 

patriam  suam  suspirant ;  de  recta  via  in-  A  itaque  ait  Scriptura  :  Sapiens  in  omnibus  EccU.xvin, 

quirunt;  ne  spolientur  aut  eapiantur,  vel  metuit. 

a  latronibus  trucidentur,  solliciti  sunt;  bo-         Secundo,  instar  peregrini  debet  quilibet 

nam  et  expeditam  societatem  libenter  ha-  Christianus  abjicere  onera  qu»  eum  a  pro- 

bent ;  ita  se  vestiunt,  alunt,  repausant,  et  cessu  virtutum  et  ab  appropinquatione  ad 

de  expensis  sic  provident,  ut  ad  itineran-  coelestem  impediunt  patriam.  H»c  autem 

dum  sint  expediti.  Omnes  has  proprietates  onera,  sunt  soUicitudines  sseculares,  terre- 

habere  debet  quilibet  Christianus,  quum  na?  affectiones,et  ipsae  res  temporales,  nisi 

sit  viator  ad  patriam  tendens  coelestem.  quis  eis  valde  ordinate  utatur  :  quod  pror- 

Primo  igitur,  sicut  peregrinus  non  diu  sus  difficile  est,  et  vix  uni  de  inille  vide- 

in  uno  quiescit  loco,  sed  soluin  tamdiu  ut  tur  competere.  Non  ergo  sit  Christianus 

corporis  sui  necessitas  aut  alia  rationabilis  pro  femporalibus    immoderate   sollicitus, 

exigit  causa ;  sic  quilibet  Christianus  non  B  sed  confidat  in  Domino;et  prima  ac  maxi- 

diu  in  una  et  eadem  inentis  dispositione  ma  cura  sua  sit,  ut  fiat  dives  in  anima 

debet  persistere,  sed  omni  hora  in  exerci-  per  opera  virtuosa,  et  ne  ab  ffitern»  beati- 

tiis  virtutum  proficere,  in  caritate  Dei  et  tudinis  adeptione  per  quaecumque  tempo- 

proximorum  magis  ac  inagis  fervere,  in  ralia  impediatur,  nec  ad  terrena  et  sensi- 

omni  gratia  crescere,ut  quotidie  humilior,  bilia  inordinate   afficiatur,  sed  dumtaxat 

mitior,    patientior   devotiorque    consistat,  in  tantum  quantum  sibi  utilia  aut  neces- 

/'/n/i/;;^.  1,  quemadmodum  scribit  Apostolus  :  Caritas  saria   sunt   ad   virtuose   vivendum.    Hinc 

^''"'         vestra  inagis  ac  magis  abundet,  ut  probe-  hortatur  Apostolus  :  Habentes  victum  etirim.vi.s. 

tis  potiora,  et  sitis  sinceri  et  sine  offen-  quibus  tegamur,his  contenti  simus;  et  rur- 

sione.  Sicut  enim  homo  non   diu   potest  sus  :  Deponentes  (inquit)  omne  pondus  et   iieinwu, 

subsistere   in   una   corporis   dispositione,  circumstans  nos  peccatum,  per  patientiam ''"• 

sed  in  mutatione  et  alteratione  exstat  con-  C  curramus  ad  propositum  nobis  certamen, 

yo/<  XIV,  I,  tinua,  juxla   illud  Job,  Homo   quasi    flos  id  est  ad  pugnam  contra  aciem  vitiorum 

'"  egreditur  et  conteritur,  et  fugit  velut  um-  ac  da^monum,  adspicientes   in   auctorem 

bra,  et  nunquam  in  eodem  statu  perma-  fidei  Jesum;  qui  ut  suis  fidelibus  daret 

net;   ita  nec   in  una  mentis  dispositione  plenum  exemplum  contemnendi  carnalia 

diu  subsistere  valet,  sed  aut  spiritualiter  et  terrena,  prsesertim  quoad  superfluita- 

proficit,  atque  coelesti  patrise  proficiendo  tem  eorum,  tantam  elegit,  assumpsit  ac 

propinquat,  aut  spiritiialiter  deficit,  retro-  tenuit  paupertatem,  quod  non  habuit  ubi  Matih.^m, 

20  ;Z,»c.  IX, 


cedit  et  cadit,  et   deficiendo   propinquat      caput   reclinaret.  Non  ergo  digni  sunt  a 


58. 


inferno.  Unde,  secundum   sauctos  Patres,  Christo  vocari   Christiani,  sed  potius  pa- 

in  via  Dci,  hoc  est  in  divino  obsequio  ex-  gani  censendi  sunt,  qui  terrenis  et  tempo- 

ercitiisque  virtutum  et   caritatis  fervorc,  ralibus  toto  inhiant  corde,  et  de  veris  spi- 

non  proficere,est  deficere.  Hinc  necessaria  D  ritualibusque  divitiis  animarum,  videlicet 

est  homini  grandis  ac  timorata  cordis  cu-  de  gratia,  caritate,  virtutibus  donisque  Spi- 

stodia,  et  circumspectio  jugis  in  omnibus,  ritus  Sancti,  aut  parum  aut  nihil  soUiciti 

Mich.wfi.  ul  semper  coram  Deo  sollicitus  sit  ne  eum  sunt  ut  eas  habeant  aut  conservent. 

offendat,  vitamque  suam  prudenter  consi-  Tertio,  debet  quilibet  Christianus  instar 

deret,  examinet  et  gubernet.  Ideo  sanctus  peregrini  ad  ccelestem  patriam  adspirare, 

yoAix,  .!8.  Job  dixit  :  Vercbar  omnia  opera  mea,  sci-  a^-lernam  beatitudinem  totis  pracordiis  af- 

ens,  0  Domine,  quod  non  parceres  delin-  fectare,    societatem   civiuin    supernorum, 

quenti.  Et  in  Ecclesiastico  scriptum  est  :  videlicet  angelorum  sanctorum  et  omnium 

F.ccu.     Si  non  in  timore  Domini  tcnueris  te  in-  Beatorum,  pra)  cunctis  bonis  sirculi  hujus 

'"'^"'  *■     stanter,  cito  subvertetur  domus  tua,  id  est  incomparabiiiler  desiderare,  ut  cuin  san- 

virtutum  slructura  exsisteus  in  te.  Merito  cto  Psalmographo  dicere  possit  :  Quemad- /"s.xi.i.i,:!. 


DOMINTCA   I   POST  TRTNITATEM. 


SERMO   SECUNDUS 


139 


modum  desiderat  cervus  ad  foiites  aqua- 
rum,  ita  desiderat  anima  mea  ad  te,Deus; 
sitivit  anima  mea  ad  Deum  fortem,  vivum : 
quando  veniam  et  apparebo  ante  faciem 
Dei?  Consideremus  ergo  brevitatem,incer- 
titudinem,  fallacias,  pericula,  vitia  atque 
miserias  vitae  prapsentis ;  contemplemur 
etiam  seternitatem,  securitatem,  sanctita- 
tem  ineffabilemque  latitiam  supernae  feli- 
citatis  :  et  ita  vilipendemus  vitam  hanc 
labilem,  aerumnosam  ;  beatitudinern  quo- 
que  coelestem,  perpetuam,  ina'stimabiliter 
gaudiosam,  amorosis  cupiemus  suspiriis, 
et  pro  ea  orationes  lacrimosas  fundemus, 

/'4.  cxix,  5.  cum  Propheta  dicentes  :  Heu  mihi !  quia 
incolatus  meus  prolongatus  est,  id  est,  ha- 
bitatio  mea  in  valle  hac  lacrimarum,  a 
coelesti  habitatione  felici  longe  est  distans 
sive  dilata.  Ex  tali  affectu  dixit  Apostolus: 

/;o»i.vii,::i.  Infelix  ego  homo!  quis  me  liberabit  de 
corpore  mortis  hujus?  Unde,  secundum 
Gregorium,  coelestem  illam  beatitudinem 
nullus  condigne  desiderat,  nisi  qui  pro  ea 
quotidie  cum  lacrimis  orat.  Sed,  proh  do- 
lor!  aliqui  fide  nuda  et  nomine  solo  Cliri- 
stiani,  ita  carnali  exca?cantur  amore,  ut 
dicant  se  velle  libenter  beatitudine  carere 
coelesti,  et  Deo  relinquere  regnum  suum 
coeleste,  si  possent  in  hac  vita  perpetuo 
permanere  et  temporali  prosperitate  gau- 
dere.  Hi  tales  miseri  sunt  et  corde  obtene- 
brati,atque  in  statu  damnationis  exsistunt, 
quia  eorum  mens  plus  afficitur  ad  creata, 
mundana,  carnalia,  quam  ad  Creatorem  et 
ad  bona  spiritualia,  perpetua  ac  superna. 
Unde  vcrificatur  de  eis  illud  Apostoli  ad 

iin,i.\,i\.  Romanos  :  Quum  cognovissent  Deum,non 
sicut  Deum  glorificaverunt,  sed  evanue- 
runt  in  cogitationibus  suis,  et  obscuratum 
est   insipiens   cor   eorum  ;    illud    quoque 

p*. xi.vm,  Psalmista>  :  flomo  quum  in  honore  esset, 

'^'"''  non  inlellexit,  comparatus  est  jumentis 
insipieritibus,  et  similis  factus  est  illis. 

Quarto,  debet  quilibet  Christianus  in- 
star  peregrinorum,  dc  recta  via  ad  coele- 
stem  patriam  perducente  diligenter  a  pe- 
ritis  inquirere,  ut  regia  via  inccdat,  id  est 
per  opera  veraciter  virtuosa,  quse  sale  ac 


A  luce    discretionis    sunt    rectificata   atque 
condita,  et  neque  ad  dexteram  nec  ad  si- 
nistram,  ut  nec  medium  rationis  excedat, 
neque  ab  eo  deficiat,  sed  juxta  doctrinam 
Apostoli,  rationabile  sit  obsequium  suum.  /fo»!.xii,i. 
Denique  du»  sunt  viae  ducentes  ad  Deum 
patriamque  ccelestem.  Una  est  via  prace- 
ptorum,  id  est  divinorum  et  ecclesiastico- 
rum  observatio  mandatorum  :  de  qua  ait 
Salvator,   Si    vis  intrare  ad  vitam,  serva  Matih.xix, 
mandata.  Ha^c  via  est  omnibus  necessaria    " 
ad  salutem.  Alia   est  via   seu   observatio 

B  evangelicorum  Christi  consiliorum  :et  ista 
via  perfectior  est  atque  salubrior.  Itaque 
simpliciores  et  minus  eruditi  ac  minus 
experti  in  vita  spirituali  tentationibusque 
diaboli,  informationem  quaorere  debent  a 
spiritualibus,  sapientibus  et  exercitatis, 
prwsertim  in  dubiis  et  tempore  tentatio- 
nis.  Hinc  in  Ecclesiastico  habetur  :  Fili,  a  EccU.  vi, 
juventute  accipe  doctrinam,  et  usque  ad  '^*'^^' 
canos  invenies  sapientiam;  in  medio  pre- 
sbyterorum  sapientium  sta,  et  ex  corde 
sapientige  illorum  conjungere.  Sed  et  Jere- 

C  mias  dicit  :  Interrogate  quse  sit  via  bona,  /cr.  vi.  tc. 
et  ambulate  in  ea;  et  invenietis  requiem 
animabus  vestris. 

Quinto,  quilibet  Christifidelis  instar  pe- 
regrinorum  debet  valde  ac  incessanter  es- 
se  sollicitus  ne  ab  infernalibus  latronibus, 
id  est  dsemonibus,  seu  pravis  hominibus, 
seu  propriis  concupiscentiis,spolietur  vir- 
tutibus  spiritualiterque  necetur,hoc  est, ne 
ab  aliquo  horum  ad  peccandum  mortaliter 
inducatur.  Idcirco,  jugiter  invocandum  est 
Dei  auxilium,  et  Dei  prfficepta  ac  docu- 

D  menta  semper  in  mente  habenda  sunt,  ne 
ab  illis  homo  divertat.  In  medio  equidem 
Iaqueorum,in  medio  invisibilium  hostium 
ambulamus  :  idcirco  oportet  nos  undique 
esse  armatos  prudentia  et  virtutibus,  et 
omni  custodia  cordis,  juxta  illud  Ilabacuc, 
Super  custodiam  nieam  stabo.  Unde  et  Ag-  iinimc.\u 
ga^us  jubet  :  Ponite  corda  vestra  super '"j  ^ 
vias  vestras,  id  est,  considerate  prudenter 
opera  vestra,  an  vere  Deo  sint  placita. 
Qujcdam  enim  habent  apparentiam  boni, 
et  tamen  sunt  vitiosa,  quemadmodum  Sa- 


140 


DOMINICA   I   POST  TRINITATEM. 


SERMO   SECUNDUS 


19. 


30 


Prov.  XVI,  lomon  contestatur  :  Est  via  qiise  videtur  A 

"*■  homini  bona,  et  novissima  ejus  ducunt  ad 

Ephes.  VI,  mortem.  Propterea  scribit  Apostolus  :  Con- 

'"' "■       fortamini  in  Domino,  et  induite  armatu- 

ram  Dei,  id  est  virtutes,  ut  possitis  stare 

adversus  insidias  diaboli. 

Sexto,    debemus    instar    peregrinorum 

qua?rere,  et  libenter  habere,  stabiliterque 

tenere  bonam  societatem,  hoc  est,  homi- 

nes  virtuosos  habere  consortes  in  via  sa- 

lutis,    et   talibus   nos   associare,    quorum 

verbis  et  actibus  ffdificemur,  quorum  et 

precibus  adjuvemur,  el  quorum  societate  B 

sanctificari  possimus,  juxta  quod  scriptum 

/■s.xvM.se.  est  :  Gum  sancto  sanctus  eris,  et  cum  in- 

nocente  innocens  eris.  Multum  enim  va- 

let  bona  et  virtuosa  societas,  quia  ut  Sa- 

Prov.  wni,  lomon  loquitur  :  Frater  qui  adjuvatur  a 

fratre,  quasi  civitas  est  munita.  In  Eccle- 

Eccii.  vr,  siastico  quoque   habetur  :  Quum  videris 

sensatum,statim  evigila  ad  illum.Et  quan- 

tum  prodest  virtuosa  societas,  tantum  no- 

civa  est  societas  prava,  quum   scriptum 

Ps. XVII. 27.  sit :  Cum  perverso  pervcrteris.  Et  Salomon 

Pror. sm,  a.\[  :  Amicus  stultorum  similis  illis  erit.  G 

'\iTiiessiu  11'nc  dicit  Apostolus  :  Subtrahatis  vos  ab 

fi-  omni  fratrc  ambulante  inordinate.  Non  er- 

go   pigris,  sed   fervidis   in   via   virtiilum 

nos  applicemus,  quorum  exhortationibus 

atque  exemplis  quotidie  accendamur. 

Septimo,  debemus  nos  instar  peregrino- 
rum  ita  vestire  ac  enutrire,et  nobis  taliter 
providere,  ut  expediti  simus  ad  progre- 
diendum  in  via  salutis,id  est  ad  proficien- 
dum  in  omni  virtute,  ad  orandum  devote, 
ad  conlemplandum  sincere,ad  diligendum 
ferventer  Deum  pree  omnibus,  deinde  et  D 
proximos.  Porro,  taliter  se  enutrire  atque 
vestire,  est  sobrie  vivere  et  simplici  esse 
vestitu  contentum,  quemadmodum  sacra- 
/,1/c.  111,11.  tissimus  Ghristi  prsccursor  cdocuit  :  Qui 
habet  duas  tunicas,  id  est  unam  supcr- 
fluam,  det  iion  habenti.  Qui  aulem  quoti- 
die  ditior  fieri  cupit,  insipienler  se  gravat, 
et  ab  itineratione  salubri  variis  se  impedit 
in,«.vi,9.  modis,  dicente  Apostolo  :  Qui  volunt  divi- 


tes  fieri,  incidunt  in  tentationes  et  laque- 
um  diaboli,et  desideria  multa  nociva,  quae 
mergunt  hominem  in  perditionem. 

Ecce  juxta  has  proprietates  peregrino- 
rum  et  exsulum  ambulare  et  conversari 
nos  oportet,  et  mundana  despicere,  atque 
in  veris  animarum  divitiis  abundare,  non 
in  temporalibus  prosperitatem  appetere, 
sed  necessariis  et  utilibus  contentari,  non 
in  superfluis  gloriari. 

Postremo  aliqui  opinantur  quod  dives 
de  quo  in  pra?senti  evangelio  sermo  est, 
fuit  Nabal,  de  quo  primo  Regum  habetur:  iney.wy 
quod  prorsus  incertum  est,  quamvis  ex"^'^^^''' 
aliquibus  quae  ibidem  de  Nabal  scribun- 
tur,  apparentiam  possit  habere.  Hinc  dc 
Nabal  illo  jam  aliquid  tangam.  Fuit  itaque 
Nabal  locuples  valde,  immisericors  et  cru- 
delis.  Quumque  quadam  die  tonderentur 
oves  ipsius,  et  ipse  pr»parasset  sibi  et 
suis  convivium  quasi  convivium  regis, 
sanctus  David,  qui  tunc  cum  multis  sibi 
adha?rentibus  fugiebat  a  facie  Saul  regis 
ipsum  injustissime  persequentis,  misit  ali- 
quos  ex  servis  suis  ad  Nabal,  modeste  at- 
que  humiliter  petens  sibi  ac  suis  aliquid 
ciborum  destinari  a  Nabal.  Qui  statim  ser- 
vis  David  superbissime  insipientissimeque 
respondit,  dicendo  :  Quis  est  David,  et 
quis  est  filius  Isai?  Hodie  increverunt  ser- 
vi  qui  fugiunt  dominos  suos.  Hac  respon- 
sione  audita,  David  cum  adjutoribus  suis 
perrexit  ut  percuteret  impium  Nabal.  Quo 
cognito,  uxor  Nabal,  femina  pulchra,  elo- 
quens,  bona  valdeque  prudens,  properavit 
in  occursum  David,  deferens  ei  necessaria 
vita?  satis  abunde  ;  et  verbis  sensatis,  hu- 
milibus  et  benignis  flexit  placavitqiie  eum. 
Deinde  post  octo  circiter  dies  Deus  per- 
cussit  Nabal  propter  suas  perversitates,  et 
obiit. 

Vitemus  itaque  vitia  divitis  de  quo  in 
evangelio  isto  loquitur  Ghristus,  ejus  vi- 
delicet  carnalitatem,  gulam,  curiositatem, 
immisericordiam,  cupiditatem,  ne  simul 
cum  eo  ajternaliter  pereamus. 


DOMINICA   I   POST   TRINITATEM. 


SERMO  TERTIUS 


141 


SERMO  TERTIUS 


CONTRA   IMITATORES   DIVITIS   EPULONIS,   ET   CONTRA   VITIA   EJUS. 


V 


' A^  vobis  qui  saturati  estis,  qiiia  esu- 

rietis.  Luc.  vi,  2o. 

Secundum  quod  Christus  Filius  Dei  in 

Matth.su,  Evangelio  docet,  arcta  est  via  quae  ducit 

'^-  ad  vitam.  Et  hsec  arcta  via,  est  conversatio 

poenitentialis  ac  virtuosa,  ut  scilicet  pro 

peccatis  nostris  quotidie  nos  affligamus  et 

corpora  castigemus,  sicque  per  pceniten- 

tiae  opera  Deo  pro  illatis  sibi  injuriis  sa- 

tisfacere  pro  posse  conemur.  Ideo  sobrie, 

non  crapulose,  vivere  obligamur,  quem- 

Luc.wi.u.  admodum  rursus  ait  Salvator  :  Videte  ne 

graventur  corda  vestra  crapula  vel  ebrie- 

.  tate. 

Nunc  ergo  pensemus  propter  quae  pec- 
cata  fuerit  dives  iste  damnatus.  Et  dicen- 
dum,quod  primo  notatur  ac  reprehenditur 
de  avaritia.  Non  enim  displicuit  Deo  quo- 
niam  dives  fuit,  quum  et  Deus  summe  di- 
ves  exsistat.  Unde,  quemadmodum  in  Job 
yoi XXXVI,  asseritur,  Deus  potentes  non  abjicit,  quum 
^-  et  ipse  sit  potens;  sic  dicere  possumus, 

Deus  divites  non  abjicit,  quum  et  ipse  sit 
dives.  Atque  ut  libro  de  Givitate  Dei  asse- 
rit  Augustinus,  Deus  est  dives  non  pecu- 
nia,  sed  omnipotentia.  Verum  idcirco  dis- 
plicuit  dives  hic  Deo,  quia  divitias  suas 
excessive  amavit,  avare  tenuit,  immode- 
ranter  ac  voluptuose  consumpsit,  indigen- 
tibus  non  communicavit.  Non  ergo  divitise 
sunt  in  culpa,  sed  inordinatus  amor  et 
abusus  earum.  Propter  quod  ait  Ambro- 
sius  :  Non  in  facultatibus  crimen  est,  sed 
in  his  qui  eis  male  utuntur.  Nam  divitiae, 
sicut  impedimenta  suiit  improbis, ita  bonis 
adjiiloriiim  sunt  virtutis.  Ilinc  ait  Prophe- 
i's.  Lxi,  11.  ta  :  Divitiffi  si  affluanl,  nolile  cor  appone- 
re.  Super  qua3  verba  loquitur  Auguslinus: 
Qui  non  iiabet  divitias,  non  cupiat  eas; 
qui   habet,  non   superbiat.  Et  non   dicil 


A  Propheta,  Nolite  habere  divitias,  sed,  No- 
Jite  cor  apponere  :  non  enim  damnat  divi- 
tias,  quibus  promereri  possumus  regnum 
cadorum,  sed  cor  appositum,quod  divitias 
non  bene  expendit,  sed  avare  recondit. 

Sed  tunc  diligenter  quaBrendum  est,  cur 
Christus  verbis  et  exemplo  tam  specialiter 
ac  frequenter  docuit  divitiarum  contem- 
ptum,  paupertatemque  commendavit.  Et 
respondendum  quod  ideo,  quia  valde  diffi- 
cile  est  ac  rarum  divitiis  bene  uti,  et  per 
eas  a  Deo  ac  virtutum  profectu  non  impe- 

B  diri.  Nam  et  ipse  Salvator  in  Evangelio 
protestatur  :  Quam  difficile  qui  pecunias  i)/a/c.x,»3; 
habent,  intrabunt  in  regnum  coelorum  !  f'"^-  ^""' 
Augustinus  quoque  :  Difficile  (inquit)  est 
ut  non  sit  superbus  qui  dives  est.  Imo 
Chrysostomus  loquitur  :  Divitiarum  seque- 
la,  est  luxuria,  ira  intemperata,  arrogan- 
tia,  gula,  et  omnis  irrationabilis  motus. 
Sed  et  Valerius  scribit  :  Dives  in  super- 
fluitatem  resolvitur,  jactantia  effrenatur, 
currit  ad  libitum,  et  corruit  ad  illicitum  ; 
fiuntque  ei   instrumenta   poenarum,  quae 

C  fuerunt  oblectamenta  culparum.  Qui  ergo 
divitias  amat,  congregat  aut  reservat,  ma- 
ximis  se  involvit  periculis.Denique,quum 
ad  praefata  peccata  proni  sint  divites,  con- 
gruentissime  scribit  Apostolus  Timotheo  : 
Divitibus  hujus  saeculi  praecipe  non  subli-  i  Tim.s^, 
me  sapere,  id  est  non  superbire  nec  de  '"'  "*• 
se  ipsis  magna  sentire;  nec  sperare  in  in- 
certo  divitiarum,  sed  in  Deo  vivo;  divites 
fieri  in  operibus  bonis,  facile  tribuere. 

Secundo  reprehenditur  dives  iste  de  su- 
perfluitale,  curiositate,  pompa  atque  mol- 

D  litie  in  vestibus  :  nam  extra  purpuram 
tulit,  et  ad  corpus  nudum,  tenuissimum 
ac  subtilissimum  induit  byssum,  puta  ca- 
misiam  hujusmodi  lineam.  Qualiter  autem 


142  DOMINICA    I   POST  TRLMTATEM.   —   SERMO   TERTIUS 

homo  multipliciter  possit  excedere  iii  ve-  A      Quarlo  reprehenditur  dives  iste  de  im- 

stitu,  et  qualis  esse  debeat  Christianorum  misericordia   valde   magna,  quod   Lazaro 

c/.t.xxix,  vestitus,  supra  expressum  esl  in  sermone  tam  egeno  et  eegro  non  condoluit  nec  sub- 

p.sGcis.    qyarto  circa  evangelium   secundae  domi-  venit  :  quod  fuit  contra  legem  naturalem 

nictc  Adventus   :  idcirco  de  hoc  require  atque  divinam.  Ista  crudelitas  summe  ab- 

ibidem,  ut  hic  vitetur  prolixitas.  horrenda  ac  fugienda  est  Christianis,quum 

Tertio  reprehenditur  dives  iste  de  guUi,  Christus  testetur  :  Qua  mensura  mensi  fu-  Maiih.\u, 

quia  quotidie  voluptuose  et  crapulose  epu-  eritis,remetietur  et  vobis;  itemque,Estote  -■ 

labatur.  Vitium  autem  gulae  omni  Christia-  misericordes  sicut  et  Pater  vester  ccelestis 

no  est  vehementer  vitandum,quoniam  cor  misericors  est;  et  rursus  :  Beati  (inquit)  A/a///i.v,7. 

facit  obtusum,   corpus   inale   dispositum,  misericordes,  quoniam  ipsi  misericordiam 

animum  ad  virtuosa  opera  tardum,  ad  lo-  consequentur.  Universa  ergo  misericordiae 

quacitatem,  ludos,  jocos,  cachinnos,  atque  B  opera  quilibet  Christianus  exercere  secun- 

ad  somnolentiam  pronum.  Hinc  ait  Grego-  dum  proprias  debet  vires ;  et  quod  non 

rius  :  Dominante  gulee  vitio,  omne  quod  valet  effectu,  agat  affectu;  sitque  caritati- 

homines  fortiter  egerunt,  perdunt;  et  dum  vus,  liberalis,  affabilis,  pius  in  pauperes 

venter  non  restringitur,  cunctac  simul  vir-  propter  Christum. 

tutes  obruuntur.  Iteruin  dicit  :  Pene  sem-  Praeterea,  nunc  dicendum  est  paululum 

per   epulas   concomitatur  voluptas.  Nam  de  imitatoribus  et  filiis  hujus  divitis  epu- 

dum  corpus  in  refectionis  delectatione  re-  lonis.  Ejus  namque  imitatores  et  filii,  sunt 

solvitur,  cor  ad  inane  gaudium  relaxatur.  omnes  avari,  gulosi,  pomposi  in  vestibus, 

Ex   gula    demum    generatur   luxuria.    Et  et  immisericordes   pauperibus.  Verumta- 

quidquid  nunc  contra  excessum  in  cibo  men  aliqui  sunt  avari,  non  tamen  eviden- 

profertur,  etiam  contra  superfluitatem  et  ter  gulosi,  quia  tam  vitiose  sua  recondunt, 

excessum  in  potu  intelligi  debet.  Insuper,  C  ut  vix  ad  sufficientiam  eis  audeant  uti ; 

quam  detestanda  sit  gula,  constat  ex  eo  parceque  vivunt,  non  amore  justitiee,  sed 

Phiiipp.ui,  quod   de   gulosis   ait  Apostolus,  Quorum  avaritiee  tenacitate  :  qui  et  praesentibus  at- 

*^-           deus   venter   est   :   magis   etenim   colunt  que  carnalibus,  futuris  quoque  ac  spiritu- 

proprium  ventrem,  quam  Deum  universa  alibus   consolationibus   privant   se  ipsos. 

regentem.  Unde  et  Judas  apostolus  in  sua  Quibus  potest  illud  applicari  Psalmistae  : 

Canonica  contra  istos  terribiliter  loquitur:  Thesaurizat,    et   ignorat   cui    congregabit /•«.xxxvni, 

Judx  12,  Hi  sunt  in  epulis  suis  macula?,  convivan-  ea.  Itaque  hujus  divitis  condemnati  infe- 

*^-           tes  sine  timore,  semetipsos  pascentes,  nu-  lices  sunt  filii,qui  quotidie  splendide  epu- 

bes  sine  aqua,  arbores  autumnales,  infru-  lantur,  atque  diversis  ciborum  ac  potuum 

ctuosae,  bis  inortuas  eradicatas  riuctus  feri  utuntur  generibus,  et  diu  in  suis  sedent 

maris  dcspumantes  suas  confusiones,  qui-  conviviis,  fabulis,  jocis,  ludis  risibusque 
bus  procella  tenebrarum  conservata  est  in  D  vacantes,  et  de  suis  reliquiis  aut  nihil  aut 

aeternum.  Denique  in  cibo  et  potu  contin-  parum  pauperibus  largientes;  qui  et  cu- 

git  multipliciter  excedere  et  peccare  :  pri-  riosas  ac  superfluas  habent  vestes,  et  in 

mo,superfIue  accipiendo;  secundo,in  cibo  mollibus  dormiunt  stratis.  Isti  potius  sunt 

et   potu  voluptatcm   carnalem  quaerendo;  discipuli  Epicuri  quain  Christi;  et  sicut 

tertio,  nimis  pretiosa  quaerendo  seu  pnc-  nunc  conformantur  diviti  epuloni  in  vi- 

parando  ;  quarlo,  nimis  saepe  manducando  tiis,  sic  paulo  post  conformabuntur  et  as- 

et  bibendo;  quinto,  valde  diu  in  mensa  sociabuntur  ei  in  suppliciis. 

sedendo  ;  sexto,  ante    tempus   congruum  Postremo,  cx  evangelio  isto  edocemur 

cibum  et  potum  sumendo;  septimo,  nimis  in  multis.  Primo,  quam  occulta,  justa  ac 

diversa  ac  multa  genera   ferculorum   ac  metuenda   sunt  Dei   judicia,  qui   in  vita 

poculorum  accipiendo.  prsesenti   clectos   suos   tot  adversitatibus 


7. 


4 


DOMINICA   I    POST  TRINITATEM. 


SERMO  TERTIUS 


143 


tribulationibusque  exercet,  purgat,  et  per 
dona  gratiae  taliter  perficit  eos,  quatenus 
protinus  post  hanc  vitam  consolationem 
eis  impendat  a?ternam;  tantoque  gloriosius 
eos  post  hanc  vitam  coronat,  quanto  nunc 
districtius  eos  castigat.  Reprobos  vero  per- 
mittit  hic  prosperari,  deliciari,  vitiis  quo- 
que  impleri,  et  post  hanc  vitam  perpetuis 
ac  condignis  eos  affligit  tormentis. 

Secundo,  instruimur  ex  evangelio  ho- 
dierno,  quam  inexcogitabiliter  gravis  et 
intolerabilis  sit  eorum  damnatio  qui  abs- 
que  (imore  et  refrenatione  legein  transgre- 
diuntur  Altissimi,  non  tantum  in  vitiis 
jam  prsetactis,  sed  et  in  aliis  multis  ac 
gravioribus.  Ecce  enim  dives  iste  tam 
graviter  condemnatus,  non  legitur  eo  con- 
demnatus  quia  aliena  abstulerit,  sed  quia 
propria  non  communicavit;  nec  quia  lu- 
xuriosus  fuerit  aut  adulter,  sed  quia  in 
cibis,  potibus  vestibusque  excessit.  Qiud 
ergo  infernalis  supplicii  imminet  eis  qui 
post  gulas  suas,  quas  et  festivis  exercent 
diebus,  fornicationibus,  adulteriis,  simili- 
busque  intendunt  sceleribus?  De  quibus 
Ps.  Lxxii,  fertur  in  Psalmo  :  In  labore  hominum  non 
^'^'  sunt :  ideo  tenuit  eos  superbia,  operti  sunt 

iniquitate  et  impietate  sua.  Prodiit  quasi 
ex  adipe  iniquitas  eorum  ;  transierunt  in 
affectum  cordis,  cogitaverunt  et  locnti 
sunt  nequitiam. 

Tertio,ex  evangelio  isto  docemur,  quam 
subtilissima  sint  Dei  judicia,  quia  in  om- 
nibus  poena  correspondet  culpge.  Unde  di- 
ves  qui  minima  negavit  egeno  in  saculo 
isto,  usque  ad  minima  petenda  delapsus 
est  in  inlerno  :  nempe  qui  hic  rogatus  mi- 
cam  non  dedit,  ibi  guttam  aqua^  petiit  nec 
accepit;  et  pauperem  quem  hic  in  mise- 
riis  vidit  ac  sprevit,  ibi  in  consolatione 


A  conspexit  ac  invocavit.  Ita  continget  pree- 
fatis  imitatoribus  divilis  hujus. 

Quarto,  ex  evangelio  isto  instruimur 
considerare  quanta  post  vitam  hanc  sint 
impiorum  tormenta  justorumque  gaudia, 
quatenus  si  vitia  evitare  et  virtutibus  in- 
ha?rere  ex  Dei  amore  et  zelo  aequitatis  non 
volumus,  saltem  timore  a^terna?  damna- 
tionis  desiderioque  perpetuae  beatitudinis 
id  agamus.  Indesinenter  ergo  pensemus 
quanta  jam  sit,  et  aeternaliter  erit,  hujus 
divitis  omniumque  reproborum  afflictio, 

B  quanta  item  sit  Beatorum  Ia?titia.  Quam 
intolerabile  nobis  esset  una  hora  jacere 
in  fornace  ardenti  :  quid  ergo  est  in  ge- 
hennalis  ignis  incendio  aeternaliter  cru- 
ciari  ? 

Legitur  in  libro  de  miraculis  S.  Hiero- 
nymi,  quod  erat  quidam  nomine  Andreas 
presbyter  cardinalis,  qui  post  mortem  su- 
am  divino  prsesentatus  judicio,  fuit  in- 
fernalibus  deputandus  suppliciis,  ob  hoc 
quod  in  vita  hac  in  cibis  et  potibus  ac  ve- 
stibus  nimium  fuerat   sumptuosus  atque 

C  superfluus,  nisi  B.  Hieronymus  interces- 
sisset  pro  eo,  quia  in  S.  Hieronymo  spe- 
cialem  habuerat  devotionem  in  sseculo 
isto.  Et  praefato  excessu  in  vestimentis,  ci- 
bis  potibusque  excepto,  fuit  ille  Andreas 
vir  satis  bonus.  Unde  precibus  ac  meritis 
S.  Hieronymi  fuit  ad  vitam  istam  reductus 
et  corpori  restitutus,  ut  poenitentiam  age- 
ret  dignam,  sicut  et  fecit.  Qua  peracta, 
rursus  defunctus  est,  et  salvatus. 

Attendamus  ergo  quod  sanctus  ait  Basi- 
lius  :  Quantum  possumus,  delicias  mundi 

D  et  ciborum  opulentiam  fugiamus,ne  quan- 
do  cruciati  in  flammis  inferni,  guttam 
aquee  qua>ramus,  et  nullum  refrigerium 
consequamur. 


144  DOMINICA   I   POST  TRINITATEM.   —  AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO  QUARTUS 


AD   RELIGIOSOS 


SERMO  QUARTUS 

DE  DIVISIONIBUS,  HABITIBUS  EFFECTIBUSQUE  CARITATIS,  QUIBUSVE  OPERIBUS  DECLARARI  DEBEAT. 


D 


^EUS  caritas  est ;  et  qui  nmnet  in  ca-  k  manet  »,  quoniam  Deo  unit  haec  caritas. 

ritate,  in  Deo  manet,  et  Deus  in  eo.  Deinde  tangit  S.  Joannes  varias  rationes 

I  Joann.  iv,  16.  proptcr  quas  ad  caritatcm   habendam  et 

Joann.xm,      Discipulus  qucm  diligcbat  Jcsus,  viscc-  conservandam  debemus  esse  solliciti  :  et 

23-  ribus    caritatis    redundans,   caritatem    in  prwserlim  hortatur  nos  ad  mutuam  dile- 

preesentis  dominicee  epistola  multipliciter  ctionem    spiritualem   semper   habendam. 

laudat,  et  ad  eam  habendam  diversis  ex  Primo,  quoniam  caritas  est  ex  Deo,  non 

causis   nos   exhortatur.  Itaque  in  primis  solum  communi   modo  quo  omnia  bona 

hoc  cognoscendum,  quod  sicut  Scriptura  ex  Deo  fluxerunt,  sed  et  singulari  modo, 

loquitur  de  sapientia  increata  et  sapientia  tanquam  virtus  infusa,  et  summa  increatae 

creata,  sic  et  de  increata  et  creata  loqui-  caritatis  similitudo  atque  expressio  plena. 

tur  caritate.  Unde,  quod  in  ista  epistola  Porro  habitus  caritatis,  videlicet  ipsa  cari- 

iJoann.n-,  dicituF,  Dcus  caritas  est,  de  increata  cari- B  tas  habitualis  qua  Deum  proximosque  di- 

*''•  tate  asseritur.  Et  sicut  sapientia  increata  ligimus,  est  unus  et  idem,  sicut  et  fides 

distinguitur,  quod   est  sapientia  increata  qua  increata  veritas  et  creata  creduntur, 

absolute  accepta,  qu»  toti  Trinitati  et  uni-  est  eadem.  Deus  namque  est  ratio  proxi- 

cuique  competit   divinae  Personae,  nihiJo  mos  diligendi. 

minus  tamen  Filio  appropriatur  ;  [et  sapi-         Secundo,  ad  mutuam  caritatem  nos  ad- 

cntia  increata  genita,  videlicet  Verbum  :]  monet,  quoniam  omnis  qui  diligit  fratrem,  \Juann.i\, 

sic  caritas  increata  alia  est  absohite  dicta,  id  est  proximos  suos,  ex  Deo  natus  est,  et  ^' 

toti  Trinitati  conveniens,nihiio  minus  Spi-  cognoscit  Deum,id  est,ex  Deo  spiritualiter 

ritui  Sancto  appropriata  ;  alia  est  caritas  est  renatus,  utpote  a  non  esse  spirituali  ad 

increata  spirala,videlicet  Spiritus  Sanctus,  esse  spirituale  perductus,et  per  caritatem, 

qui  a  caritate  increata  absolute  sumpta  ne-  quse  vita  est  animse,  spiritualiter  vivifica- 
quaquam  realiter  est  dislinctus,  sicut  nec  C  tus,  atque  a  morte  culpse  ad  vitam  gratise 

ab  essentia.  Quod  ergo  ait  apostolus  S.  Jo-  suscitatus,  cognoscitque  Deum  cognitione 

annes,  «  Qui  manet  in  caritate,  in  Deo  ma-  formata,cujus  intuitu  vivit  secundum  prae- 

net  »,dupliciter  potest  intelligi.Primo  sic:  cepta  ipsius.  Verumtamen  non  omnis  qui 

«  qui  manel  in  caritatc  »,  id  est,  qui  incre-  diligit  fratrem  suum,  ex  Deo  natus  est  se- 

atai  caritati  adhaeret,«in  Deo  manet»,quia  cundum  praedestinationem  aeternam,quum 

spiritualiler  atque  finaliter  in  ipso  quie-  aliqui  reprobi  sint  ad  tempus  in  caritate; 

scit  :  quia  quum  caritas  ista  sit  Deus,  con-  sed  omnis  qui  diligit,  ex  Deo  natus  est  ad 

sequens  est  ut  qui  manet  in  caritate,  ma-  minus  secundum  praesentem  justitiam. 
neat  in  Deo.  Secundo  sic  :  «  qui  manet  in  Tertio,  quoniam  Deus  ipse  dilexit  nos, 

caritate  »  creata,  id  est,  qui  habet  habitum  nec  qualitcrcumque,  sed  valde  incompre-  , 

caritatis  quae  est  Iheologica  virtus,  «in  Deo  hensibiliter  atque  sublimiter,  et  diligendo  1 


DOMINICA    I   POST   TRINITATEM. 


AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS 


145 


I  Joaiin.w, 
10, 19. 


Ephes. 
1,2. 


1  Joann.  iv 

y-it. 


Ibid.  12. 


preevenit  nos,  quoniam  prior  dilexit  nos, 
et  amavit  nos  gratis  secundum  prsedesti- 
nationem  »ternam,  ex  sua  propria  bonita- 
te,  quam  nobis  voluit  ac  decrevit  conimu- 
nicare  :  ita  et  nos  debemus  invicem  nos 
amare  gratis  propter  Deum,  quanquam  et 
propter  merita,  dona  ac  beneficia  unus 
alium  diligere  possit  ac  debeat.  Itaque  imi- 
tatione  et  exemplo  Dei  diligamus  nos  in- 
vicem,  et  unus  alium  prseveniat  in  amo- 
re  :  servi  enim  et  milites  regem  suum 
sequi  consueverunt,  prffisertim  filii  pa- 
trem.  Idcirco  et  Paulus  :  Imitatores  (in- 
quit)  Dei  estote  sicut  filii  carissimi,  et 
ambulate  in  dilectione  sicut  et  Christus 
dilexit  nos.  De  hoc  sic  in  hodierna  epi- 
stola  ait  Joannes  :  In  hoc  apparuit  caritas 
Dei  in  nobis,  quoniam  Filium  suum  uni- 
genitum  misit  Deus  in  mundum,  ut  viva- 
mus  per  ipsum ;  in  hoc  est  caritas  (id  est, 
dilectio  Dei  gratuita  atque  piissima  ad  nos, 
in  hoc  evidenter  apparuit),  quod  ipse  prior 
dilexit  nos  :  carissimi,  si  Deus  dilexit  nos, 
et  nos  debemus  alterutrum  diligere.  Ecce 
omnia  verba  hsec  vere  affectuosissima,  de- 
votissima  atque  dulcissima  sunt,  et  piae 
mentis  vehementer  inflammativa,  non  so- 
lum  ad  proximorum  amorem,  sed  et  ma- 
xime  ad  rediligendum  Dominum  Deum. 
Infinita)  namque  ingratitudinis,  perversi- 
tatis,  duritiae  atque  malitiae  est  amantem 
non  amare,  et  preeamantem  non  redamare, 
maxime  talem  ac  tantum  amatorem  ut  est 
Deus,  qui  et  suum  amorem  ad  nos  per  tot 
et  tanta  beneficia  nobis  ostendit. 

Quarto,  hortatur  nos  ad  mutuam  cari- 
tatem,  quoniam  proximos  diligendo  mere- 
mur  amari  et  inhabitari  a  Deo.  Unde  sic 
ait  :  Si  diligamus  invicem,  Deus  manet  in 
nobis.  Quod  si  amiserimus  caritatem,  sta- 
tim  diabolus  cor  nostrum  per  mortale  pec- 
catum  inhabitabit.  Ecce  quanta  res  est, 
quam  desiderabile  et  prseclarum,  quam 
salubre  et  magnum,  Deum  habere  amato- 
rem  et  proprii  cordis  habitatorem.  Si  au- 
tem  non  dilexerimus  omnem  proximum, 
quantumlibet  adversarium,  nec  Deum  ve- 
re  atque   nos   ipsos  spiritualiter  sinceri- 

T.  30. 


A  terque  diligimus,  quum  simus  in  culpa 
mortali  tanquam  divini  transgressores  prae- 
cepti  quo   et   inimicos  jubemur  diligere.    Matth.v, 

Quinto,  ad  spiritualem  amorem  nos  ad-  **" 
monet,  quoniam  tanta  est  perfectio  carita- 
tis,  quod  ipsemet  Deus  caritas  appellatur.  Uonm.w, 
Diligit  namque  se  ipsum  et  cuncta  quae  "*■ 
condidit,  quantum   ad    id   quod   ab   ipso 
sortita   sunt,  quemadmodum  Sapiens  di- 
cit  ei  :  Diligis  omnia  quae  sunt,  et  nihil  Sap.xi,i3. 
odisti  eorum  quae  fecisti.  Quemadmodum 
namque  in  Deo  consistit  voluntas,  ita  et 

B  caritas;  et  sicut  Deus  est  sua  voluntas,  ita 
et  caritas.  Rursus,  sicut  in  Deo  sunt  idem 
sapiens  et  sapientia,ita  amans  et  amor.  Ex 
hoc  autem  quod  caritas  proprie  Deo  ad- 
scribitur,  patet  quod  caritas  dicit  perfe- 
ctionem  simpliciter,  quemadmodum  sa- 
pientia,  absque  imperfectionis  inclusione. 
Quum  ergo  tanta  sit  caritatis  nobilitas, 
debemus  eam  semper  toto  corde  amplecti, 
conservare  ac  prosequi,faciendo  quod  ipsa 
requirit.  Operatur  equidem  magna,  si  est; 
quod  si  renuat  operari,  non  vere  habetur. 

C  Sexto,  quoniam  in  caritate  manendo, 
manemus  in  Deo ;  et  recedendo  ab  ea,  a 
Deo  recedimus. 

Deinde  ponit  Joannes  apostolus  quos- 
dam  caritatis  effectus,  per  quos  cogno- 
scere  probabiliter  possumus  an  simus  in 
caritate  divina  perfecti.  Primus  est,  quo- 
niam  perfecta  caritas  facit  hominem  diem 
judicii  fiducialiter  praestolari,  quoniam  fa- 
cit  hominem  filialem  confidentiam  habere 
ad  Deum  tanquam  ad  optimum  ac  beni- 
gnissimum  patrem;et  bonam  conscientiam 

D  parit,  quia  inducit  hominem  ad  purum, 
fervidum   ac   perfectum   Dei  obsequium. 
De  hoc  sic  ait  Joannes  :  In  hoc  perfecta  Uoann.iv, 
est  caritas  Dei  nobiscum,  ut  fiduciam  ha-  '^' 
beamus  in  die  judicii.  Imo  caritas  perfe- 
cta  facit  hominem  desiderare  dissolvi  ut  PhiUpp.i, 
sit  cum  Christo. 

Secundus  effectus  est,  quoniam  caritas 
perfecta  potissimum  assimilat  et  confor- 
mat  nos  Deo  :  quia  per  eam  efficimur 
omnibus  benevoli,  et  inimicis  ac  perse- 
cutoribus  amorosi  atquc  benefici,  quem- 

10 


23. 


146  DOMINICA   I   POST  TRINITATEM.   —  AD   RELIGIOSOS  ;   SERMO   QUINTUS 

admodmn  Deiis  pius,clemens  et  beneficus  A  autem  initialis  bonus  est,sed  imperfectus; 

est  non  solum  bonis  et  justis,  sed  et  im-  et  quanto  magis  perficitur,tanto  minus  de 

piis   et   ingratis.    Unde   ait   in   Evangelio  servilitate  habet  adjunctum.  Denique  de 

Matth.y,  Christus  :  Diligite   inimicos  vestros,  etc,  hac  re  S.  Benedictus  ait  in  Regula,  quod 

**'  *^-       ut  sitis  filii  Patris  vestri  qui  in  ccelis  est,  monachus  quum  per  duodecim  gradus  hu- 

qui  solem  suuin  facit  oriri  super  bonos  militatis  ad  Deum  ascenderit,  mox  ad  il- 

et  malos.  De  hoc  sic  ait  Joannes  in  prse-  lam  Dei   caritatem   perveniet,  quae  foras 

\joann.i\,  scuti  cpistola  :  Quia  sicut  ille  est,  et  nos  mittit  timorem.  Per  quam  universa  qusB 

*^'  sumus  in  hoc  mundo.  prius  non  sine  formidine  observabat,  jain 

ibid.  18.       Tertius  effectus  est,  quia  perfecta  cari-  absque    ullo  labore  vehit   naturaliter   ex 

tas  foras  mittit,  id  est,  oinnino  a  se  ex-  consuetudine  incipiet  custodire,  non  timo- 

pellit,  timorem  pure  servilem,  qui  habet  re  gehenna3,  sed  Christi  amore,  et  ipsa  con- 

pcenam,  id  est,  pcenam  meretur  in  quan-  B  suetudine  bona  ac  delectatione  virtutum. 
tum  servilis  est.  Caritas  namque  perfecta         Itaque,  tot  rationibus  ab  Apostolo  san- 

convertit  totum  hominis  cor  ad  Deum,  ita  cto  in   preesenti  epistola   tactis,  curemus 

quod  solo  Dei   intuitu  ac  puro  ejus  affe-  semper  totis  viribus  caritatem  amplecti, 

ctu,  non  ex  formidine  pcenae,  sed  ut  Deo  in  ea  manere,  proficere,  perfici,  et  pro- 

complaceat  ac  uniatur,  et  ne  eum  offendat  ximos  absque  amaricatione,  dulciter  ap-  | 

aut  elongetur  ab  ipso,  facit  bona  et  vitat  prehendere  et  benigne.  Et  quoniam  caritas 

mala.  Timor  autem  servilis  movet  ad  bo-  sancta  patiens  est  et  benigna,  non  reddens  i  Cor.  xm, 

na  retrahitque  a  malis,  non  amore  justi-  malum  pro  malo,  nec  intuinescens,  idcirco  *" 

tige,  nec  bonitatis  affectu  aut  Dei  amore,  per   patientiain,   benignitatem,    remissio-  , 

sed  poenarum  formidine,  ne  patiatur  in-  nem  injuriae,humilitatem,alacritatem,fer-  1 

commodum.   Idcirco,  sic  timens   caritate  vorem,  constantiain,  ostendamus  nos  esse 

non  informatur,  sed  in  mortali  sordet  pec-  C  in  caritate.  Nemo  nostrum  sit  querulosus, 

cato  :  nam  talis  timor  ex  privato  causatur  vindicativus,  indignabundus,  amarus  aut 

amore  et  fide  informi.  Timor  vero  filialis  durus ;  sed  pii,  quieti,  devoti,  suaves  et 

et  castus,  quo  Dei  offensa  formidatur,  px  stabiles  semper  simus  seu  esse  conemur 

caritate  procedit  et  ei  connectitur.  Timor  in  Domino. 


SERMO  QUINTUS 


DE   SALUBRI   CORPORIS   AFFLICTIONE,   TRIPLICIQUE  VIA   SALUTIS,  NEMPE   PURGATIVA, 

ILLUMINATIVA   ET   PERFECTIVA. 


DTVES   induebatur  ^mrpura  et   bys-  D  refrenationem,   carnalium    delectationum 

so,  et  epuiabatur  quotidie  splendide.  aspernationem,  cibi  et  potus  parsimoniam 

Luc.  XVI,  19.  ad  coelestem  potest  paradisum  reduci.Hinc 

Oinni  Christiano  necessaria  est  vita  pce-  Christus  in  Evangelio  :  V»  (inquit)  vobis  z»f.vi, 24, 

nitentialis,    castigatio   corporis,   sobrietas  divitibus,  qui  habetis  consoiationem  ve-  -^- 

vera.  Genus  nainque  huinanum,   propter  stram;  va  vobis  qui  saturati  estis,  quia 

inordinatam  concupiscentiam,illicitam  vo-  esurietis.  Quocirca  ait  Ilieronymus  :  Im- 

liiptatem  et  cibi  immoderantiam  a  paradi-  possibile  est  replere   hic  ventrem,  et  in 

so  ejectum,non  nisi  per  concupiscentiarum  fuluro  mentem. 


DOMINICA   I   POST  TRINITATEM.   —  AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO  QUINTUS 


147 


18. 


Praeterea  pro  quotidianis  peccatis  igno-  A 
scendis  et  pro  futuris  cavendis,  jejunium, 
abstinentia,  afflictio  carnis  sunt  necessa- 
ria.  HinCjSecundum  Christi  doctrinain,non 
solum  deiicatiora  alimenta,sed  et  molliora 
indumenta,  parique  ratione  et  mollior  le- 
ctus  reprobantur  :  quod  etenim  carnem 
fovet,  spiritum  necat.  Multo  magis  ergo 
vitanda  sunt  ista  religiosis;  amplectique 
debent  corporis  castigationem,  quemad- 
modum  Christus  ea  quae  duriora  sunt  cor- 
pori,in  cunctis  elegit.  Hinc  ait  Bernardus  : 
Quod  sua  inacula  necat  ac  polluit  crapula,  B 
abstinentia  mundet.  Ergo  interdum  absti- 
neo,sed  abstinentia  mea  satisfactio  est  pro 
Ephes.Y,  peccatis.  Abstinebo  a  vino,  quia  in  vino 
luxuria  est;  aut  si  infirmus  sum,  modico 
vino  utar.  Abstinebo  a  carnibus,  ne  dum 
nimis  nutriunt  carnein,  nutriant  simul  et 
vitia  carnis;  panem  cum  mensura  curabo 
accipere,  ne  onerato  ventre  stare  taedeat 
ad  orandum;nec  simplici  quidem  aqua  in- 
gurgitare  me  assuescam,  ne  distensio  ven- 
Iris   ad   titillationem   pertingat    libidinis. 

Utinam  ista  attenderent  qui  se  quotidie  C 
instar  ssecularium  replent  :  qui  si  non 
fuerint  saturati,  indignabuntur  et  detra- 
hent  preesidenti.  Heu,  quid  dicam  quia  in 
generatione  hac  tepida,  cibi  et  potus  re- 
ligiosorum,  delicatiores,  pretiosiores,  abun- 
dantiores  sunt  escis  ac  poculis  pluriuin 
mundanorum  ?  Ecce  ad  tantara  ruinam 
sancta  devenit  religio,  quod  ea  quse  sancti 
Patres  instituerunt  in  alimoniis  observan- 
da,  commemorari  vix  patiamur.  Idcirco 
experientia  docet  quam  gloriose  proficia- 
mus,  imo  quam  lamentabiliter  deficiamus,  D 
quamvis  hoc  ipsum  advertere  non  veli- 
mus.  Statim  pro  una  festuca,  passionuin 
tumultus  generatur  in  nobis;  confratribus 
et  superioribus  occasione  facile  indigna- 
mur.  Nullus  vult  vilior  reputari;  sed  et 
fabulari,  ridere,  jocari,  hinc  inde  discur- 
rere,  curiose  haec  et  illa  inspicere  plus 
deleclat  quam  orationibus  immorari,quam 
psallere,  quam  compunctioni  et  meditati- 
oni  insistere,  quam  in  abscondito  vultus 
Dei,  summae  majestatis  contemplationi  va- 


care,  et  eum  cujus  essentia,  bonitas  pura 
est,  intra  nos  amorose  amplecti,  atque  cu- 
stodia>  cordis  invigilare.In  illis  omne  tem- 
pus  breve  videtur,et  avelli  vix  possumus; 
in  istis  tempus  videtur  longissimum,  et 
pigritia,  somnolentia  tiedioque  afficimur. 
Distractionis  autem  et  irreverentise  coram 
Altissimo  non  est  finis. 

Denique  ad  tantam  carnalitatem,  excae- 
cationem,  obdurationem  sumus  delapsi,ut 
jam  nequaquam  nobis  sufficiat  cibo  re- 
pleri,  sed  ea  qua?  magis  delectant  exqui- 
rimus,  et  sensualitatem,  quae  per  se  et  in 
se  satis  et  plus  quam  satis  corrupta  et  ad 
vitia  sua  proclivis  est,  excitamus,  actua- 
mus,  succendimus,  fiuntque  duo  contra 
unum,  et  periclitatur  sobrietas;  non  pen- 
santes  quod  rursus  ait  Bernardus  :  Vinuni 
et  simila,  mulsum  et  pinguia,  carni,  non 
spiritui,  militant;  frixuris  non  anima  sa- 
ginatur,  sed  caro;  gingiber,  piper,  cumi- 
num,  salvia,  et  hujusmodi  mille  species 
saIsamentorum,paIatum  quidem  delectant, 
sed  libidinem  etiam  turpiter  accendunt. 
Prudenter  ac  sobrie  conversanti,  satis  ad 
omne  condimentum  est  sal  cum  fame  : 
qua  non  exspectata,necesse  est  alias  atque 
alias  succis  extraneis  confici  permixtio- 
nes,  quse  palatum  reparent,  gulam  provo- 
cent,excitent  appetitum.  Sed  haec  religiosis 
prorsus  illicita  sunt,  quorum  est  carnem  Gaiat.y,n. 
cum  vitiis  et  concupiscentiis  crucifigere, 
tollere  crucem  suam  quotidie  et  assequi  iL»c.  ix,  23. 
Salvatorem,  dicente  Apostolo,  Si  compa-  nom.  vm, 
timur,  et  conglorificabimur  :  quatenus  sic-  *^- 
ut  Christus  sanguinem  suum  semel  fudit 
pro  nobis,  ita  et  nos  pro  ipso  sanguinem 
nostrum  suo  modo  quotidie  effundamus. 
Unde  iterum  beatissimus  pater  noster  ait 
Bernardus  :  Est  enim  martyrii  genus  et 
effusio  qugedam  sanguinis  in  quotidiana 
corporis  afflictione  :  illo  nimirum  quo 
membra  caeduntur  ferro,  horrore  quidem 
initius,sed  diuturnitate  molestius.  Sic  quip- 
pe  infirmis  et  pusillis  corde,  necesse  est 
ut  quem  semel  pro  Christo  ponere  non 
sufficiunt,  saltem  mitiori  quodam,  tamen 
diuturniori  martyrio  sanguinem  fundant. 


148  DOMINICA   1   POST  TRINITATEM.   —  AD  RELIGIOSOS  ;   SERMO   QUINTUS 

Praelerea,  quum  triplici  via   ad   Domi-  A  ptum  flagitiorum  praecipitium  vitio  satie- 

num   gradatim   tendatur  ac   perveniatur,  tatis  impegit,  quid  sentiendum  de  his  qui 

utpote  purgativa,  illuminativa  et  perfecti-  vegetato  corpore,  perceptionem  carnium 

va,  via  purgativa  fundamentum  est  atque  ac  vini  immoderata  libertate  capere  pree- 

exordium  spiritualis  conversationis,  inte-  suinunt,  non  quantum  imbccillitas  expe- 

rioris    reformationis   et   vita?    monasticae.  tit,  sed  quanlum  animi  libido  suggerit  ? 

Quae  via  consistit  in  sensualitatis  doma-  Hinc   quoque  Chrysostomus  :  Simplicior 

tione,   in   passionum   refrenatione,  in  re-  (inquit)  victus  et  mensa  mediocris  pluri- 

sistentia   et   abstinentia   vitiorum,   et   in  mum  habet  jucunditatis;  econtrario  men- 

emundatione   horainis  a  culpis   quotidia-  sse  divitum  exsecrabiles  sunt  et  horrida^, 

nis  et  a  preeteritarum  culparum  reliquiis,  animi  ac  membrorum  contaminationibus 

scilicet  pronitate  ad  mala,  debilitate  con-  plenae. 

tra   peccata.  Et  praesertim   consistit   heec  B      Postremo,  quanta  sit  sobrietatis  virtus, 

via  in  evitatione  carnalium  vitiorum,  ut  utilitas,   fructuositas  ac   dignitas,    pandit 
ab  omni  gula  atque  venereis  se  reprimat      Augustinus   dicendo    :    Sobrietatis   perse- 

homo.  Idcirco,  qui  in  via  hac  purgativa  se  verantia,  inaestimabilis  est  animi  fortitu- 

ipsum  negligit  exercere,  qui  ab  immode-  do;  eam  omnes  virtutes  et  omnes  laudum 

rantia  cibi  et  potus  omniumque  exterio-  tituli  jugiter  concupiscunt,  quoniam  sine 

rum  sensuum  inordinata  voluptate  non  se  ea  ornari  et  complacere  non  queunt.  So- 

nititur   cohibere,    noudum   ad   spiritualis  brietas  est  mentis  et  sensus  membrorum- 

vitae   atque    interioris   profectus   ascendit  que  omnium  cautela,  pudicitiae  ac  castita- 

infimum  gradum.  Necesse  ergo  est  ut  om-  tis   munimen,  pudori   proxima,   pacis   et 

nes  actus  nostros  ponamus  sub  ordine  di-  amicitiae  serva,  honestati  semper  conjun- 

vini   amoris,  id   est,  taliter   eos   circum-  cta,  criminum  vitiorumque  omnium  pro- 
stantionemus   et   circumcidamus,  ut  Deo  C  fuga.  Itaque,  sicut  in  Ecclesiastico   scri- 

complaceant,    et  per  eos    in   Dei   amore  ptum  est,  Sanitas  animae  et  corporis  est  EccH.xxm, 

crescamus.  Hinc  loquitur  Cassianus  :  Qui-  sobrius  potus;nec  dubium  quin  et  sobrius 

buslibet  cibis  repletus  venter   seminaria  cibus,  qui  et  vitam  efficit  longiorem.  At- 

parit  luxuriae  ;  nec  praevalet  mcns  discre-  que  ut  Climacus  loquitur,  Sicut  somnus, 

tionum   gubernacula    moderari,    ciborum  ita  potatio   paulatim   consuetudine  supe- 

pondere  praegravata.  Non  sola  crapula  vi-  ratur. 

ni  mentem  inebriare  consuevit,  sed  cun-  Non  ergo  cum  divite  epulone  splendide 

ctarum  escarum  nimietas  vacillantem  eam  epulemur,  sed  cum  sanctis  Patribus  tem- 

nutabundamque  reddit,  et  omni  integrita-  perantiae  studeamus;Deumque  affectuosis- 

tis  ac  purilatis  contemplatione  despoliat.  sinie  deprecemur  ut  gratiam  discretionis 

Audi  Dominum  per  Prophetam  Jerusalem  nobis  praestare  dignetur,  qua  in  cibo,  po- 

Eseck.wi,  increpantem  :  Quid  peccavit  soror  tua  So-  D  tu,  somno  ac  aliis  moderamen  servemus. 

*^'           doma,  nisi  quia  panem  suum  in  saturita-  Sic  per  corporis  castigationem  exteriorum- 

tis   abundantia   comedebat  ?  Et  quia  per  que  sensuum  refrenationem,ad  cordis  ten- 

satiirilalem  panis  inexstinguibili  carnis  fu-  damus  custodiam,  ut  in  viae  ilhiminativae 

erant  ardore  succensi,  judicio  Dei  coelitus  exercitiis  concrescamus,  atque  per  ea  ad 

igne  et  sulfure  concremabautur.  Quod  si  perfectivae  viae   exercitia   pertingere  me- 

illos  sola  nimietas  panis  ad  tam  praeru-  reamur. 


I 


DOMINICA   I   POST  TRINITATEM.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS  149 


SERMO   SEXTUS 


F 


DE   IMPIORUM  MISERIIS   PERICULOSISSIMAQUE   PROSPERITATE  EORUM, 
ET   DE   REATITUDINE   ELECTORUM. 


^ACTUM est  ut  nioreretur  mendicus,et  A  prgeteriit  et  desiit)fallax  prosperifas,quum 

portaretur  ab  angelis  in  sinum  Abra-  jam   in   sempiterna   sit  detrudendus  tor- 

ha;;  mortuus  est  autem  et  dives,  et  sepul-  menta?  Et  quid  huic  electo  nunc  oberit 

tus  est  in  inferno.  Luc.  xvi,  22.  cuncta    quam    passus    est    adversitas    et 

Quid  intersit  inter  electos  et  reprobos,  aerumna,   quum   modo  aeterna  adepturus 

inter  justos  ac  impios,  inter  eos  qui  in  sit  gaudia  ?  Imo,  certe   reprobo   illi   sua 

/06 XXI,  9.  vita  hac  prosperantur,  super  quos  non  est  quam  habuit  mala  prosperitas  inastima- 

virga   Dei,   et   inter   eos   qui   multis   tri-  biliter  nocet;  et  quo  fuit  prosperior,  eo 

bulationibus  exercentur  et  affliguntur  in  fuit  miserior,  quum  hodie  adimpleatur  in 

s.Tculo  isto, pandit  finis  et  prsemiatio  utro-  eo  quod  ait  Scriptura  :  Quantum  glorifi- A/wc.xvhi, 

ibid.  XIV,  rnmque.  Ecce  etenim  brevis  est  vita  pnc-  cavit  se  et  in  deliciis  fuit,  tantum  date  illi  '' 

\joan„  ir  scus ;  trausitque  mundus  et  concupiscentia  tormentum  et  luctum.  Huic  autem  electo 

<7            ejus  ;    et   dies   nostri    sunt   quasi   umbra  B  sua  tribulatio  ineffabiliter  prodest,  quum 

1  j//o4vmi  super  terram,  nec    ulla   est   mora.  Quod  pro  ea  hodie  seternaliter  permansura  sor- 

■'•            si  vita  haec  alicui  longa  appareat,  futura?  titurus  sit  gaudia.  Sic  et  de  divite  epulo- 

ffternitati  comparet  eam,  et  videbit  quod  ne  et  paupere  Lazaro  contemplemur.  Ec- 

quasi  momentum  sit.  Longa  quidem  for-  ce  quid  nunc  uterque  recepit.  Ecce  quam 

san  videtur  ei  pra^sertim  qui  in  doloribus  paucis  annis  in  sa^culo  vixerunt,  et  tamen 

atque  laboribus  vivit;  verumtamen  quuin  quam  multis  annis  fuit  jam  ille  in  into- 

venerit   finis   ejus,  patebit   quam   brevis  lerabilibus  poenis,  et  iste  in  incomprehen- 

exstiterit.  Ponamus  quod  aliquis  ab  exor-  sibilibus  gaudiis.  Et  nihilo  minus  ille  ad- 

dio  mundi  usque  nunc  vixerit,  et  hodie  huc  a^ternaliter  punietur,  nec  aliud  quam 

moriatur  :  nonne  quasi  nihilum  apparebit  su»    mffistissima?  calamitatis   pr^stolatur 

quidquid  effluxit  atque  praeteriit,  polissi-  dirum  augmentum,  quia  in  die  judicii  et 

mum    quum    hodie    introeat  sa?cu]um  in  C  deinceps  absque  fine  inconsolabiliter  prse 

quo  sine  fine  mansurus  est  ?  Finiti  et  infi-  solito  affligetur,  et  duplici,  imo  prorsus 

niti  nulla(ut  fertur)est  comparatio  :  idcir-  multiplici  calamitate  vexabitur,  atque  in 

co  etsi  hic  millics  mille  annis  possemus  corpore  tartareis  torquebitur  non  finien- 

subsistere,    adhuc   respectu    perpetuitatis  dis  suppliciis.  Lazarus  vero  a-terna  gaudet 

futuri  sfficuli  nihil  esset.  securitate,  et  su»  beatitudinis  incremen- 

Ponamus  quod  hodie  duo  homines  mo-  tum   certus   exspectat,    dum   resuscitatus 

riantur,  uterque  centum  aul   mille  anno-  glorificabitur  etiam  corpore.  0  quanta  est 

rum,  quorum   unns  ab  infantia  usque  ad  exca?catio  et  stultitia,  imo  furor  et  insania 

ultimum  vit;p  sufc  instans  in  omni  pro-  iniquorum  !  Quam  iusi[)i('nles  mercatores 

s|)critale  vixerit   tem[)orali,   in  omni   vo-  sunt,  qui  carnalem  deleclationem,  tempo- 

lu[)tale,  0[)ulentia  el  honore,  alter  vcro  in  rales   divitias,   mundanos   honores,  et   ea 

omni  adversitate  et  affliclione;  et  tamen  U  qu;r  illicite  ap[)etunt,  tam   pretiose  mer- 

illc  sil  r('[)rf)I)us,  isfe  electus  :  quid  liodie  cantur,   dum    [)ro    talibus  temporc   brevi 

proderit    reprobo    illi   univer.sa  sua  ((iua>  durantibus,  damnationem  qu;i'  luinquam 


150 


DOMINICA   I   POST  TRINITATEM.  —  AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS 


terniinabitur,  nummo  iniquitatis  conqui- 
runt,  emunt,  merentur  ! 

Haec  ideo  tango,  primum  ut  indicibilem 
magnitudinem  misericordise  et  gratia?  no- 
bis  desuper  condonata>  per  hoc  quod  Crea- 
tor  piissimus  de  s»culo  nos  retraxit,  et 
ad  sacram  religionem  perduxit,  conside- 
remus,  et  nequaquam  retro  respiciamus ; 

iv«m.xxi,5.  nec  cum  ingratissimis  filiis  Israel  coeleste. 
manna  lastidientes,  reveitamur  cordibus 
in  .Egyptum,  sed  neque  ad  aliquid  sa>culi 
hujus  afficiamur.  Insuper,  amatoribus  hu- 
jus  mundi,  et  cunctis  mundanis,  carnali- 
bus,  intimoratis  hominibus,  latam  viam 
pergentibus,  ex  intimo  corde  compatia- 
mur,  atque  pro  ipsis  incessabiliter  depre- 
cemur.  Omnis  eorum  prosperitas  nobis  in 
nauseam  convertatur;  quo  amplius  pro- 
sperantur,  eo  a  nobis  infeliciores  existi- 
mentur.  Verumtamen  in  particulari  a  te- 
merario  caveamus  judicio,  neque  inaniter 
gloriemur,  aut  de  propriis  viribus  pra^su- 
mamus,  quasi  ipsi  jam  certi  simus,  aut 
cuncta  evaserimus  quse  circumstant  peri- 

iCor.x,ii.  cula.   Verum  qui   stat,  videat  ne  cadat ; 

A"c.  xii,i8.  et  cui  plus  datum  est,  qui  ad  altiora  se 
obligavit,  qui  Deo  promisit  inagna,  pror- 
sus  sollicitus  sit  ne  inveniatur  negligens 
aut    ingratus,    eo    quod    phis    requiretur 

i'ccZe.  V, 3.  ab  eo,  et  Deo  displiceat  infidelis  promis- 
sio.  Imo  sciamus  quod  sicut  pravorum 
damnatio  Christianorum,damnationem  ex- 
cedit  incredulorum  atque  supplicia  paga- 
norum  ;  sic  negligentibus,  carnalibus,  ir- 
reformatis  religiosis  intolerabilior  instat 
calamitas  infernalis,  quam  sjccularibus 
Christianis  iniquis.  Porro  iniqui  et  peri- 
eulose  prosperitatibus  mundi  pollentes,  iu 
quantum  hujusmodi,sunta  viro  justo  sper- 

p». XIV, 4.  nendi,  juxta  iUud  Psahiiist»  :  Ad  nihilum 
deductus  est  in  conspectu  ejus  malignus. 
Verumtamen  sapiens,  de  incertis,  occullis 
et  dubiis  definitivam  non  profert  senten- 
tiam,  nec  temerarie  audet  quempiam  ju- 

iCor.11,11.  dicare  :  quis  enim  scit  quid  agatur  in 
homine  ?  Pra^terea,  absit  a  nobis  aliquid 
cum  hoc  mundo  habeie  commune,  ne 
cujuspiam  mentem  subintrel  ambitio  aul 


A  qusevis  carnalis  affectio,  ut  malit  prae- 
esse  quam  subesse,  et  apparere  in  seecu- 
lo  quam  abscondi  in  coenobio.  Nulli  nisi 
in  Deo  et  secundum  Deum  cupiamus  pla- 
cere. 

Postremo,  quia  periculosius  nihil  est 
quam  temporaliter  prosperari,  et  juxta 
propria  desideria  conversari,  nec  tamen 
a  Deo  adversitatibus  castigari;  nil  quoque 
securius  quam  in  prsesenti  pro  peccatis 
propriis  corripi,  a  Deo  paterne  increpari, 
a  propriis  desideriis  cohiberi,  adversita- 

B  tibus  et  persecutionibus  exerceri  :  hinc 
potius  eligamus  in  vita  hac  pro  nostris 
defectibus  et  peccatis  quotidie  repreheu- 
di,  disciplinari,  et  sub  obedientia  sancla 
stare,  quam  impunite  peccare,  palpari, 
dissimulari  et  propriis  affectionibus  de- 
relinqui.  0  quanta  pericula,  quanta  sup- 
plicia  brevi  et  levi  purgatorio  isto  eva- 
dimus  !  Quantum  gratiee  incrementum, 
quantum  gloriee  cumulum  per  hoc  ipsum 
niereniur  !  Non  amemus  nos  ipsos  amore 
maligno,  stolido  et  privato,  sed  puro,  spi- 

C  rituali,  divino,  ut  nobismetipsis  mortui,  in 
omni  increpatione,  aspernatione,  huinilia- 
tione,  disciplinatione,  quasi  in  cunctis  di- 
viliis  glorieinur;  et  vigilantissime  consi- 
deremus  quantum  omni  hora  possumus 
in  virtutc,  dono  et  gratia  crescere  aul  fir- 
mari,  quam  ineffabiliter  in  a^teruffi  bea- 
titudinis  prsemio  ampliari,  et  tantee  feli- 
citatis  promereri  augmentum.  Certe  omnis 
ad  Deum  caritativa  affectio,  omnis  actio 
ex  caritate  procedens,  a^ternee  gloria3  me- 
ritoria   est.   Idcirco   non  torpeamus,  non 

D  fatigemur,  sed  quidquid  potest  manus  no-  LccIc.  w, 
stra  instantissime  operemur;  quotidie  in  "^ 
sancto  caritatis  fervore  et  diligentia?  stu- 
dio,  alque  in  omni  mentis  custodia  perli- 
ciamur.  Non  cessemus  suspirare,  ferri,  as- 
cendere,ele\ari  ad  Deum,sed  uberriine,et 
quantum  fieri  valet,  indesinenter  uniamus 
actualiter  mentem  nostrain  cum  ipso,  me- 
ditando,  orando,  suspirando,  psallendo,  stu- 
dendo,  seu  aliis  inodis,  quatenus  carnalia 
cuncta  oblectamenta  et  vana  solatia  nobis 
desipiant  et  in  tsedium  convertantur,  nec 


DOMINICA   I   POST  TRINITATEM.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS  151 

minus  solliciti,  avidi,  indefessi  simns  ad  A  quum  quindecim  annis  fuisset  in  ccenobio, 

proficiendum  in  spiritualibus  virtutum  di-  Climacus    interrogavit   :    Frater   Abbacy- 

vitiis,  in  pretiosissimis  gratiarum  mune-  re,  quare  te  quotidie  a  mensa  repulsum 

ribus,quam  negotiatores  et  amatores  mun-  video,  et  frequenter  sine  refectione  dor- 

di  consistunt  ad  conquirenda   transitoria  mientem  ?  Respondit  :  Crede  mihi,  Pater, 

bona.  quia  probant  me  Patres  mei  si  vere  mo- 

Recordemur  quod  quidam  senior  dixit  nachus  fio.  Idcirco  intentionem  eorum  et 

Fratri    cui    in   cella   residere   erat   mole-  Patris  nostri  intentionem  ego  cognoscens, 

stum   :  Si    inferni    ponderares   tormenta,  sine  gravamine  universa  sustineo  :  et  ju- 

quamvis  tua  cella  esset  usque  ad  collum  ste,  o  pater  Joannes,  absque   probatione 

vermibus  plena,  tu  tamen  patienter  sedc-  enim    non    perficitur   aurum.    Qui   frater 

res  in  ea.  Refert  Climacus  se  in    sancto  Abbacyrus  morti  jam  proximus  dixit  ad 

fuisse  grandi  coenobio,  in  quo  fuit  frater  B  Fratres  :  Gratias  ago  Domino  Jesu  Chri- 

nomine  Abbacyrus,  qui  ab  omnibus  prec-  sto,  et  vobis,  Patres,  propter  id  quod  me 

cipue  exercebatur,  ct  quasi  injuriis  affici  tentastis  ad  salutem;  ecce  decem  et  sep- 

videbatur.  Nain  et  sa?pe  a  ministris  expel-  tem  annis  permansi  a  dsmoniis  non  ten- 

lebatur  a  mensa  :  erat  enim  a  natura  ali-  tatus.  Ad  laudem  et  gloriam  omnipotentis 

qualiter  incontinens  circa  linguam.  Quem,  Dei,  etc. 


DOMINICA  II  POST  TRINITATEM 


4 


s- 


ENARRATIO  IN  EPISTOLAM 

CARISSIMI,   NOLITE   MIRARI    SI   ODIT   VOS   MUNDUS,   ETC.  I  Joann.  III,  13-18. 


ANCTUS  Joannes  apostolus  in  hodierna  A  ritus  habentcs;  et  item.  Quis  nos  separabit   nom.\m, 

epistola,   inter  justos  et  injustos,  in-  a  caritate  Dei  ?  Ideo  verburn  istud  in  per-  ^''' 

ter  electos  et  reprobos  distinguit,  dicen-  sona  Apostolorum    exponitur  de  scientia 

do  :  Carissimi,  nolite  mirari  si  oclit  vos  certitudinali,    per    divinam    revelationem 

mundus,  id  est  homines  vitiosi,  carnales,  concessa;  porro  in  persona  aliorum  tali- 

mundani.  Quemadmodum  enim  similitudo  ter  non  certificatorum,  et  tamen  virtuo- 

est  causa  amoris,sic  dissimilitudo  est  cau-  sorum,  exponitur  de  scientia  conjecturali 

sa  rancoris.  Quum  ergo  justi  se  invicem  probabili.  Qui  non  diligit  Deum  ac  proxi- 

diligant,  quia  in  bonis  concordant  et  men-  mos  caritate  infusa,  manet  in  morte,  id 

le  consimiles  sunt,  vitia  detestando  atque  est,  in  mortali   jacet   peccato,  estque  in 

virtutes  amando;  sic  impii  odiunt  justos,  statu  damnationis;  et  nisi  se  emendave- 

quia  mente  ab  eis  dissentiunt,et  voluntate  rit,  in  seternum  damnabitur. 

Joann.w,  difformes  sunt.  Hinc  ait  Salvator  :  Si  mun-  B      Onmisqul odif  fratrem  suum,}wmicida 

'*'"*■       dus  vos  odit,  scitote  quia  me  priorem  vo-  est,  id  est  similis  homicida,  et  quodam- 

bis  odio  habuit.  Si  de  niundo  essetis,  mun-  modo  homicida,  quamvis  non  peccet  tam 

dus  quod  suum  erat  diligeret;  quia  vero  graviter  ut  is  qui  ex  odio  procedit  in  ho- 

de  mundo  non  estis,  sed  ego  elegi  vos  de  micidii  actum.  Est  etiam  homicida,  quia 

mundo,  propterea  odit  vos  mundus.  se  ipsum  spiritualiter  necat  peccando  nior- 

Nos   scimus   quoniam  translati  sumus  taliter.   De  gradibus   autem  homicidii  in  c/.p.ibsc. 

de  morte  culpae  ad  vitam  graiis^,  quoniam  sermone  dicetur.  lit  scitis  quoniam  omnis 

diligimus  fratres:\6.  est,  ex  hoc  quod  pro-  homicida  non  hahet  vitam  oiternam  in  se 

ximos   universos   spirituali  amore  diligi-  manentem,  id  est,  nullus  homicida  habet 

mus,  scimus  nos  esse  per  gratiam  Dei  a  in  sc  vitam  gratia^,  quoniam  subest  mor- 

mortali  omni  peccato  mundatos,  ct  spiri-  tali  culpse,  tam  ille  qui  solo  rancoris  af- 
tualiter  vivificatos.  Nam  gratia  gratum  fa-  C  fectu  homicida  est,  quam  qui  illud  opere 

ciens,seu  caritas,vita  est  anima^.sicut  ani-  perpetrat. 
ma  vita  est  corporis.  Sed  quum  Salomon  Deinceps  hortatur  ad  caritatem  frater- 

^•fc/tf.ix,!.  dicat,  Nescit  homo  an  amore  sit  dignus  nam,  Christi  exemplo.  In  hoc  cognovimus 

an   odio,    quomodo   ait    modo  Apostolus,  caritatem  Dei,  id  est  Christi,  ad  nos,  quo- 

«  Nos  scimus  »,  etc.  ?  Et  respoudendum,  niam  ille  pro  nobis  animam  suamposidt, 

quod  Apostoli  ex  speciali  dono  certitudi-  id  cst,  vitam  suam  corporalem    pro  no- 

naliter  agnoverunt  se  esse  in  caritate  et  bis  ab  ;eterna  morte  eruendis  amarissima^ 

gratia,   imo  et  confirmatos   in  ea,  quum  morti    exposuit,   quemadmodum    ipsemet  j^^^^^ 

23.         '  Paulus  lestetur  :  Nos  ipsi  primitias  Spi-  prolestatur  :  Majorcm  hac  dilectionem  ne-  '3. 


DOMINICA   II   POST   TRINITATEM.  —   SERMO   PRIMUS 


153 


mo  habet,  ut  animam  suam  ponat  quis 
pro  amicis  suis.  Et  nos  debemus  p7-o  fra- 
tribus  animas  ponere,  hoc  est  pro  eorum 
salute  vitam  nostram  corporalem  mortl 
exponere,  secundum  quod  ordo  exigit  ca- 
ritatis.  Siquidem  primo  et  maxime  obli- 
gamur  Deum  diligere,  deinde  nos  ipsos, 
tertio  proximos,  quarto  proprium  corpus, 
ita  ut  plus  diligatur  anima  proximi,  quan- 
tumlibet  adversarii,quam  proprium  corpus 
corporalisque  vita.  Idcirco,  si  quis  viderit 
proximum  suum  periclitari  in  anima,  ut 
si  quis  velit  eum  a  fide  avertere,  debet 
ei  adstare,  et  potius  velle  mori  quam  ab 
ejus  confortatione  cessare :  quemadmodum 
S.  Sebastianus  martyr  dignissimus,  quum 
vidisset  quosdam  in  martyrio  vacillare, 
protinus  eos  roboravit,  non  metuens  mor- 
tem.  Porro  animarum  curam  habentes,  is- 
tud  prspcipue  implere  tenentur,  quatenus 
lupo  venienti  et  gregem  invadere  cupien- 
ti  resistant,  gregem  suum  salubriter  ex- 
hortando,  ne  a  persecutoribus  vel  hareticis 
seducantur. 


A  Qui  habuerit  substantiam  hujus  mun- 
di,  id  est  temporalia  bona,  et  viderit  fra- 
trem  suum  necesse  habere,  id  est  extreme 
seu  notabiliter  indigere,  et  clauserit  visce- 
ra  siia  ab  eo,  id  est,  pietatis  affectum  cir- 
ca  illum  non  demonstraverit,  impendendo 
ei  caritatis  et  compassionis  effectum,  quo- 
modo  caritas  Dei  manet  in  eo  ?  quasi  di- 
cat  :  Non  manet  nec  est  in  homine  tali, 
quiadivinum  mandatum  transgreditur,nec 
vere  diligit  proximum,  sed  impius  est  et 
crudelis  atque  avarus. 

B  Filioli  mei,  non  diligamus  Deum  et 
proximos  verbo  neque  lingua  tantum,  id 
est  sola  verbositate  et  adulatione,  sed  opc- 
re  et  veritate,  id  est  divinorum  prsecepto- 
rum  adimpletione,  quantum  ad  Deum,  et 
caritativa  ac  pia  subventione,  quantum  ad 
proximos.  Hinc  S.  Jacobus  etiam  ait  :  Si  /acoA.  11,15, 
frater  aut  soror  nudi  sint,  et  indigeant  ""^ 
victu  quotidiano,  dicat  autem  aliquis  de 
vobis  illis,  Ite  in  pace,  calefacimini  et 
saturamini;  non  dederitis  autem  eis  qujie 
necessaria  sunt  corpori  :  quid  proderit? 


SERMO  PRIMUS 


DE   PRiECONIO   ET   CONDITIONIBUS   CARITATIS   IN  DEUM   PROXIMUMQUE,   ET   QUOMODO 

HJEC    FILIOS   DEI   CONSTITUAT. 


0 


13 


MNIS  qui  odit  fratrem  suum,  homi-  C 
cida  est.  I  Joann.  11 1,  lo. 
Sacra  Scriptura,  potissimum  novi  Testa- 
menti,  caritatem  uberrime  laudat,  atque 
ad  eam  habendam  ac  conservandam  co- 
piosissime  nos  hortatur.  Primo,  quoniam 
ipsa  est  summa  ac  dignissima  virtus,juxta 
iCor.  xiiT,  illud  Apostoli  :  Major  horum  est  caritas. 
Unde  quoque  Aristoteies  et  Macrobius  de 
justitia  conscripserunt,  quod  ipsa  sit  prat»- 
clarissima  virtus,  et  non  est  lucifer  ncc 
hesperus    tam   admirabilis   sicut  justitia. 
Multo  excellentius  dici  potest  de  carita-  D 
te.  Inter  omnes  enim  virtutes  dignissimac 


sunt  virtutes  theologicap,utpote  fides,spes, 
caritas,  quoniam  habent  Deum  pro  imme- 
diato  objecto;  et  inter  has  tres  praeemi- 
net  caritas,  quia  per  eam  perfectius  atque 
propinquius  Deo  conjungiinur,  magisque 
unum  cum  eo  efficimur,  dicente  Aposlo- 
lo  :  Qui  adha?ret  Deo  (haud  dubium  quin  icor.vi,i7. 
per  caritatem),  unus  cum  eo  fit  spiritus. 
Secundo,  quoniam   sine   caritate   nulla 
virtus  est  viva  ac  meritoria,  sed   mortua 
Deoque  inaccepta,  quemadmodum  plenis- 
sime  docet  Apostolus  :  Si  linguis  (inqui- /i.d^.NMi,!, 
cns)Ioquar  angelorum  et  hominum,carila-  -• 
tem  aulem  non  habeain,  nihil  sum.  Deinde 


lo4  DOMINICA   II  POST  TRINITATEM.   —   SERMO   PRIMIS 

I Cor. xni,  scribit  ibideni,  quod  sine  caritate  nil  pro-  A  Quinto,  quia  per  carilatem  Deo  in  tan- 

"■  '■         dest  fideni  habere  tam  magnam  ut  ejus  tum  assimilamur,  quod  anima  nostra  per 

vigore  quis  transferat  (id  est,  de  loco  uno  caritatem  efficitur  Dei  sponsa  et  filia,  he- 

ad  alium  projiciat)  montes,  nec  omnia  bo-  res  atque  amica.  Caritas  etenim  ista  spi- 

na  exteriora  pauperibus  erogare,  nec  pro-  ritualis  infusa,  est  qusedam  supernaturalis 

prium  corpus  pro  fidei  defensione  in  mor-  impressio  et  imago  increati  amoris,  utpofe 

tem  exponere.  Caritas  namque  est  forma,  Spiritus  Sancti. 

vita  et  decor  virtutum;  earumque  actus  Qnum  ergo  tanta  sit  caritatis  dignitas, 

fieri  imperat,  et  ipsos  in  Deum  refert  seu  fructuositas,  efficacia  et  excellentia,  super 

ordinat.  Hinc  caritas  vita  animae  nuncu-  omnia  caritatem  Dei  et  proximi  affecte- 

patur,  quia  per  eam  anima  spiritualiter  nius,  custodiamus,  et  per  opera  bona  nu- 

vivit,  et  fonti  vitjp.  Deo  viventi  uiiitur.  ei-  triamus  ac  perficiamus  in  nobis,  praeser- 

que  accepta  et  placita  redditur.  B  tim  per  internas  et  amorosas  affectiones 

Tertio,  quoniam  caritas  est  quodammo-  ad  Deum  ac  proximum.  Nec  solum  invi- 

do  omnis  virtus,  etiam  mulfo  pliis  quain  diam,   quso   directe   caritatem   tollit,    sed 

justitia.  Unde  et  aliarum  virtutum  actus  impatientiam  quoque, indignationem,iram, 

caritati  ab  Aposfolo  adscribuntiir,  quia  nt  cupidifafem,  ac  cetera  vitia  qua?  auferunt 

/6iW.  4-(i.  ait,  Caritas  benigna  est,  patiens  est,  non  aut  debilitanf  caritatem,  semper  vitemus, 

irritatur,  non  cogitat  malum,  non  gaudet  imo  et  venialia  qusque  peccata  pro  pos- 

super  iniquitate.  Hinc  rursus  ad  Romanos  se,  quae  caritatis  fervori  repugnant  atque 

/jom.  xm,  scriptum   est  :  Plenitudo   legis   est   dile-  ad  caritatis   amissionem  disponunt,  quo- 

"*/6irf  '1    ^^^^*  ^^"^'  ^^^  adnlterabis,  non  furtum  niam  quanto  quis  amplius  diligit  Deum, 

facies,  non  falsum  testimonium  dices,  in  tanto  vigilantius  vitat  non  solum  mortales, 

hoc  verbo  instauratur  :  Diliges  proximum  sed  veniales  etiam  culpas. 

tuum  sicut  te  ipsum.  Ex  quibus  concludit  C  Pra^terea,  in  exordio  hujus  epistolff'.  ma- 

/w.  8.  Apostolus  :  Qui  diligit  proximum,  legem  gna  consolatio  datur  electis  ac  fidelibus 

implevit.  Dei,  contemptoribus  hujus  mundi,  ne  pu- 

Quarfo.  quoniam  carifafe  praesente,  ce-  sillanimes  fiant  aut  impatientes  vel  admi- 

tera?  adsnnt  virtutes  :  nam  ad  eam  tan-  ranfes,  dum  se  a  filiis  saeculi  hujus  sen- 

quam  ad  dominam  ac  reginam  ceterae  or-  tiunt   odio   haberi.   irrideri,   diffamari  et 

dinanfur  virtufes.  Idcirco  in  tantum  nos  infestari.  Ex  hoc  namque  confidere  pos- 

profecisse  ketemur,  quantum  in  caritate  sunt  quod  ad  Dei  pertineant  filios,  atque 

nos   profecisse   confidimus;   et   quidquid  idcirco  displiceant  impiis,quia  eorum  vita 

caritati   et  ejus    repugnat    profectui,  hoc  confraria  est  vitae  illorum.  Unde  apud  Sa- 

tanquam  animarum  venenum  detestemur  pienfiam  habetur  :   Dixerunt   impii,  Cir-  s„p.u.  \i. 

ac  evifemus.  Ilinc  Augustino  testante  :  In  cumveniamus  justum,  quoniam  contrarius 

caritate,  pauper  est  dives ;  sine  caritate,  D  est  operibus  nostris.  Sed  et  Chrislus  ait 

divcs  est  pauper.  Quantumcumque  enim  quibusdam  :  Non   potest  mundus  odisse  Joann.Mi. 

quis  in  exterioribus  pauper  sit,  si  carifa-  vos;  me  autem  odit,  quia  ego  testimonium  " 

tem  habuerit,  spiritualiter  dives  est  cor-  perhibeo  de    illo,  quia   opera   ejus    mala 

de;  et  quantumcumque   in  temporalibus  sunt.  Hinc  Ecclesiasficus  scribit  :  Omnis  £Vc/-.  xm, 

dives   sit,  si    careat   caritate,  pauper   est  homo  simili    sibi    sociabitur;  abominatio  ■**' '^^ 

mente,  et  dici   potest  de  eo  illud  Apoca-  esf   superbo   humilitas,  sic   et  exsecratio 

^/joc.  111, 1.  lypsis   :   Nomen   habes   quod   vivas,    sed  diviti  pauper.  Si  ergo  optamus  inter  Chri- 

'■           mortuus  es;  quia  dicis  quod  dives   sum  sti  membra  computari  et  cum  Christo  ca- 

et  nullins  egeo,  et  nescis  quia  tu  es  mi-  pite  coronari,  non  despiciamus  cum  Chri- 

ser  et  miserabilis  et  pauper,  et  caecus  et  sto    odia,    subsannationes,    persecntiones 

nudus.  carnalium  impiorumque  hominum  susti- 


18 


DOMINICA   II   POST  TRINITATEM,   —   SERMO   PRIMUS  155 

nere,  sed  in  adversis  gloriemur  et  gratias  A      Amplius  ex  praesenti  docemur  epistola, 

/oan».  xiii,  Deo  agamus  :  quia  ut  ait  Salvator,  Non  quain  suuima  et  perfectissima  fuit  caritas 

est  servus  major  domino  suo.  Et  alibi  suis  Cliristi  ad  nos,  quoniam  se  ipsum  obtulit 

ii/a///(.x,  pra^dixit  discipulis  :  Eritis  odio  omnibus  pro  nostra  salute,  acerbissimam  sustinens 

hominibus  propter  nomen  meum.  Grego-  mortem   ut   a^ternam   gloriam    consequa- 

rius  quoque  fatetur  :  Hos  elegit  Deus  quos  mur,  sicut   per   Isaiam   effatur  :   Corpus    fs.  i,  c. 

despicit   mundus.   Timeant   itaque   vehe-  meum  dedi  percutientibus,  et  genas  meas 

menter,  qui  huic  complacent  mundo.  vellentibus ;  faciem  meam  non  averti  ab 

Insuper  docemur  in  prwsenti  epistola,  increpantibus  et  conspuentibus  in  me.  Pro- 

qualiter  probabiliter  valeamus  agnoscere  pter  quod  ait  Apostolus  :  In  fide  vivo  Filii    r.nuu.n, 

an  vivamus  coram  Deo  per  gratiam,  et  an  Dei,  qui  dilexit  me  et  tradidit  semetipsum 

habeamus  virtutes  infusas.  Hujus  etenim  pro  me.  Simus  igitur  Christo  grati  corde, 

signum  est,  si  proximos    universos  vere  B  verbo  et  opere,  amando,  laudando  ac  ho- 

spiritualiterque  diligimus.  Sed  qua^ri  po-  norando  eum   in  omnibus,  et  obediendo 

test,  quid  sit  spiritualiter  diligere  proxi-  ejus  pncceptis.  Sed  et  Chrisli  intuitu  ac 

mos.  Et  respondenduin,quod  hoc  nil  aliud  amore  parati  simus  mori  pro  proximorum 

est  nisi  eorum  salutem  optare,  eisque  cha-  salute,  dum  scilicet  casus  se  offert  :  ul 

rismata  gratiee  in  hac  vita  appetere,et  ver-  dum  illi  periclitarentur  in  anima,  nisi  eis 

bo  ac  opere  eis  cooperari  ad  bona   ha3c  pro  posse  subveniremus,  hortando,  infor- 

ipsa  acquirenda,  seu  conservanda  ac  per-  mando,  aut  alio  modo.  Et  omnino  quilibet 

ficienda.  Hoc  est,  juxta  doctrinam  hujus  Christianus  debet  sic  stare,  quod  potius 

i/ofu,),.iii,  epistola^,  non  verbo  et  lingua,  sed  opere  mori  e]igeret,quain  cujuscumque  proximi 

ac  veritate  diligere.  Si  itaque  hos  carita-  animam  condemnari. 

tis  actus  experimur  in  nobis,  et  neminem  Postremo  docet  nos  prsesens  epistola,  ut 

scandalizare  ac  perturbare  studemus,  pro-  C  indigentibus  succurramus,  et  viscera  pie- 

babiliter  scire  valemus  quod  simus  in  sta-  tatis  super  eos  aperiamus,  communicando 

tu  gratia)  ac  salutis.  eis  de  bonis  nobis  a  Deo  collatis,  sicut  ait 

Pra>terea,  quam  grave  scelus  sit  odium  Salvator  :  Quod  superest  date  eleemosy- Zhc.xi,  ii. 

proximi,  constat  ex  hoc  quod  ait  Joannes  nam,  id  est,  quod  vobis  superfluit,  pau- 

ihid.  \-6.  apostolus:  «  Omnis  qui  odit  fratrem  suum,  peribus   erogate.   In   extrema   necessitate 

homicida  est».  Quocirca  commemorandum,  dandum   est  proximo  quod   superest  ne- 

quia  ut  sanctus   martyr,  Papa  ac  doctor  cessitati  propria?  vitse;  in  aliis  vero  indi- 

B.  Clemens  testatur,  beatissinms  princeps  gentiis   minoribus   dandum    est  proximis 

Apostolorum  Petrus  dixit  esse  triplex  ho-  qiiod  superest  necessario  victui,  conside- 

micidii  genus  :  unum  reale  et  corporale;  ratis  circumstantiis  proprii  status,  non  so- 

secundum  dixit  esse  odium  ;  et  tertium,  lum   quoad    tempus   pra^sens,  sed   etiam 

detractionem.Per  primum  homicidium  au-  D  quantum  ad  ea  qua  probabiliter  possunt 

fertur   vita   natura?;  per   secundum,  vita  occurrere  et  frequenter  occurrunt. 

grati.-r;   per   tertium,  esse    laudabile   seu  At  vero  S.  Joannes  apostolus,  ante  verba 

bona?  famae,  quod  habet  quis  in  cordibus  hujus  epistolae  mentionem  facit  de  Abel  et  \joan,i.m, 

aliorum.  Porro  aliquis  potest  esse  homicida  Cain,  et  dicit  quod  ideo  Cain  occidit  fra-  '-■ 

quatuor  modis  :  primo,  aliquem  ad  iram  trem  suum  Abel,  quoniam  opera  sua  fue- 

et  iinpatientiam,  et  ex  consequenti  ad  ho-  runt  vitiosa,opera  vero  Abel  fuerunt  justa. 

micidium   provocando  ;  secundo,  morleni  Nam  sicut  in  Genesi  legitur,  Cain  obtiilit    ac».\\\%- 

corporalem   aut   spiritualem  aliciijiis  0[)-  Deo  de  frugibus  terra»,  hoc  est  de  viliori- '''''• 

tando;  lertio,  mortein  alterius  prociirando;  biis  rebus  suis  :  et  hoc,  absqiie  devotione. 

quarto,aIiquem  corporaliter  occidendo.  Oin-  Abel  aiitem  obtiilit  Deo  sacrificium  de  op- 

nia  itaque  htec  homicidii  genera  evilemus.  timis  suis  pecoribus  :  et  hoc,  devolissima 


lo6  DOMmiCA   II   POST  TRINITATEM.   —   ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 

mente.  Ideo  Deus  respexit  ad  Abel  et  ad  A  xit.  Hinc  Cain  concepit  invidiam  contra 
munera  ejus,  habendo  ea  accepta  :  in  Abel,  dixitque  ei  :  Veni,  egrediamur  in 
cujus  signum  ignis  venit  de  coelo  et  con-  agrum.  Quumque  essent  in  agro,  pravis- 
sumpsit  sacrificium  Abel.  Porro  ad  Cain  simus  Cain  occidit  sanctum  et  innocen- 
et  ad  ejus  munera  Dominus  non  respe-      tissimum  Abel. 


ENARRATIO  IN  EVAN&ELIUM 

HOMO   QUIDAM   FECIT   COENAM   MAGNAM,  ET   VOCAVIT   MULTOS.   LuC.  XIV,  16-24. 


CIIRISTUS  in  evangelio  hodierno,  per  B  sicut  in  Exodo  Deus  loquitur  Pharaoni  : 

introductionem  cujusdam  parabol8P,id  Dixi   tibi,  Dimitte   filium    meum,  id   est    £:xod.i\, 

est  similitudinis,  docet  qualiter  homines  populum  JudsDorum.  Ho^-a  cana',  id  est "  ' 

variis  modis  impediantur  ab  adeplione  fe-  in  hac  ultima  mundi  »tate,  in  cujus  fine 

licitatis  aeterna?,  et  ait  :  Ilomo  quidam  fe-  exhibebitur  coena  ista  plenarie  cunctis  ele- 

cit  coenam  magnam,et  vocavit  multos.Vev  ctis,  dum  omnes  simul  glorificabuntur  in 

hunc  hominem  intelligitur  Christus,  qui  corpore,  pariterque  cum  Christo,  peracto 

in  unitate  personse  est  verus  Deus  et  verus  finali  judicio,  ascendent  ad  regnum  cce- 

homo.  Qui  fecit  coenam  magnam,  id  est,  leste,in  quo  ccelestis  refectionis  dulcedine 

beatificam  a>terna?  gloriae  refectionem  suis  replebuntur,  sicut  ait  Propheta  :  Satiabor  Ps.  xvi,i3. 

praeparavit  electis,  de  qua  ait  Apostolus  :  quum  apparuerit  gloria  tua,  Domine.  In- 

I  Cor.  11,0.  Oculus  non  vidit,  nec  auris  audivit,  nec  terim  quoque,a  tempore  descensus  Christi 

in  cor  hominis  ascenderunt,  quae  prsepa-  C  ad  inferos  coepit  hsec  coena  exhiberi  ele- 

ravit  Deus  his  qui  diligunt  illum.  De  qna  ctis,  quoniam    Christus   pretio   sanguinis 

et   Christus   in  Ccena   dixit  Apostolis,  et  sui  januam  regni  coelestis  aperuit;  atque 

Luc.  xMi,  sub  eorum  persona  cunctis  fidelibus  :  Ego  in  limbum  patrum  veniens,  omnes   san- 

■^'  ^^'       dispono  vobis  regnum,  ut  edatis  et  bibatis  ctos  ibi  detentos  mox  suae  deitatis  beati- 

super  mensam  meam  in  regno.  Unde  apud  fica   fruitione  refecit,  quia   pro  originali 

Isaiam,  inter  electos  et  reprobos,  inter  ju-  satisfecit  peccato,  ob  cujus  reatum  sancti 

/.s.i.xv,  13,  stos  et  iniquos  distinguens  :  Ecce  (inquit)  illi    retardabantur  a  gloria.  De  hac  hora 

'*■  servi  mei  comedent,  et  vos  esurietis;  ecce  scriptum  est  in  Canonica  S.  Joannis  :  No-  Uoann.u. 

servi  mei  laudabunt  pra?  cxsultatione  cor-  vissima  hora  est.  Et  quotidie  quidam  ele-  '^' 

dis,  et  vos  clamabilis  pr»  dolore  cordis,  cti  in  hac  hora  ad  regnum  ascendunt  cce- 

et  prse  contritione  spiritus  ululabitis.  Ad  lorum.  Porro   refectio   ista   spiritualis   et 
hanc  coenam  Christus  multos  vocavit,  di-  D  beata,  potius  appellatur  coena  quam  pran- 

.i/<(///i.iv,  cendo  :  Poenilentiam  agite,  appropinquabit  dium,  quoniam  non   succedit  ei  refectio 

''■  enim  regnum  coelorum.  Ilinc  dicit  in  Psal-  alia,  et  habet  aeternam  quietem  ei  adjun- 

/>,s.xxxix,G.  rno  :  Annuntiavi,  et  locutus  sum;  multi-  ctam.  quemadmodum  coenae  in  vita   ista 

plicati  sunt  super  numerum.  conjungitur  quies  nocturna.  De  qua  coena 

Et  misit  servum  suum,  id  est  Aposto-  in  Apocalypsi  scriptum  est  :  Beati  qui  ad  a/joc. xix.o. 

lorum  omniumque  prajdicatorum  chorum,  ccenam  nuptiarum  Agni  vocati  sunt.  Dice- 

coetum    seu    ordinem.    Saepe    ctenim    iu  re  invitatis,  id  est  hortari  homines  ad  re- 

Scripturis  fit  mentio  de  tota  aliqua  plc-  gni  coelestis  pra^mia  promerenda,  ut  ve»i- 

bc  seu  multitudine  quasi  de  homine  uno,  rent,\di  est,Deum  proximosque  amando,et 


DOMINICA   II   POST  TRINITATEM.   —  ENARRATIO   IN  EVANGELIUM 


157 


juste  ac  tlmorale  vivendo,ad  patriam  Bea- 
torum  appropinquare  studerent.  Sed  cur 
ait,  «  invitatis  »,  quasi  homines  ante  Chri- 
sti  et  Apostolorum  praedicationem  invitati 
ad  cceleste  non  fuerint  regnum  ?  Et  dicen- 
dum,  quod  a  principio  mundi  homines  in- 
vitabantur  ad  promerendum  regnum  coe- 
lorum,  tam  per  angeiicas  inspirationes 
quam  per  Patriarchas  et  Prophetas  ac 
justos.  Quia  jam  parata  sunt  omnia,  id 
est,  coelestia  gaudia  merito  passionis  Chri- 
sti  hominibus  sunt  parata,  dummodo  me- 
ritum  passionis  Christi  eis  per  sacramenta 
Ecciesise  applicetur,  si  adsit  facuitas  (quee 
si  desit,  sufficit  desiderium  ecclesiastici 
sacramenti  cum  proposito  accipiendi  il- 
lud,  si  facultas  unquam  adfuerit),  et  dum- 
modo  ipsi  non  ponant  obicem  suae  saluti. 
Ideo  dicit  Gregorius  :  Omnia  sunt  parata, 
quoniam  Christo  immolato,  patet  introitus 
regni  coelestis.  Qui  et  jam  passione  instan- 
/oa/iH.  XIV,  te  dixit  :  Vado  parare  vobis  iocum,  ut  ubi 
-'  ^-  suin  ego,  et  vos  sitis.  Unde  ad  Hebra^os 

Hehv.  VI,  liabetur  :  Praecursor  pro  nobis  introiit  Je- 
-^-  sus,  etc. 

Et  coeperunt  simul  omnes  se  excusare, 
id  est,  quilibet  eorum,  vel  potius  quidam 
de  omni  genere  invitatorum,  excusaverunt 
se  ab  exsecutione  preeceptorum  coelesti- 
um,  et  a  progressu  ad  regnum  coelorum  : 
quoniam  sensibilia  et  terrena  magis  quam 
spiritualia  et  divina  amabant,  ideo  excu- 
saverunt  se,  etsi  non  verbo,  tamen  facto. 
Primus  dixit  ei  :  Villarn  emi,  et  necesse 
habeo  exire  et  videre  illam;  rogo  te,  habe 
me  excusatum.  Per  hunc  primum,  qui  ex 
occupatione  circa  villam  quam  emit,  ne- 
glexit  Ueo  servire  ac  obedire,  designatur 
universitas  superborum  et  ambitiosorum  : 
qui  ita  se  occupant  circa  honorem  et  prin- 
cipatum  acquirendum  aut  retinendum  in 
sa3culo  isto,  quod  Dei  mandata  negligunt 
adimplere,nec  ad  jptern»  beatitudinis  sus- 
piranl  honores,  sed  temporalia  atque  prse- 
sentia  icternis  prajferunt  ac  fuluris,propria 
exca?cati  superbia,  quae  mentem  miralDili- 
ter  damnabiliterque  obtenebrat,  ila  quod 
suo  se  nou  subdit  Creatori  :  ideo  gratiam 


A  ejus  accipere  est  indigna.  Postremo,  per 
hoe  quod  ait,  «  Rogo  te,  habe  me  excusa- 
tum  )),  datur  intelligi  quod  superbi,  sicut 
et  ceteri  vitiosi,  maxime  tamen  superbi, 
de  suis  se  excusant  peccatis.  Nam  sicut 
accusatio  sui  ipsius,  est  effectus,  signum 
et  comes  humilitatis;  sic  propriorum  ex- 
cusatio  vitiorum,  est  effectus,  signum  et 
conies  elationis.  Idcirco  Propheta  Deum 
exorat  :  Non  declines  cor  meum  in  verba  Ps.cxi.,4. 
malitirp,  ad  excusandas  excusationes  in 
peccatis.  Imo  prff>cipue  displicet  Deo  ex- 

B  cusatio  talis  :  propter  quod  ait  per  Jere- 

miam,Ecce  ego  judicio  contendam  tecum,  /er.11,35. 
eo  quod  dixeris,  Non  peccavi.  Postremo, 
quod  ait,  «  Rogo  te,  habe  me  excusatum  », 
secundum  Gregorium,  tantum  est  ac  si 
dicat  :  Ora  pro  me,  quia  converti  non 
possum.  Sicque  humilitas  sonat  in  voce, 
dum  ait,  «  Rogo  te  » ;  superbia  in  actione, 
dum  venire  et  obedire  contemnit. 

Et  alter  dixit  :  Juga  boum  erai  quin- 
que,  id  est  quinque  paria  boum,  et  eo 
'probare  illa;  rogo   te,  habe   me  excusa- 

C  ^Mi^.Perhunc  secundum  intelliguntur  ava- 
ri  :  qui  circa  terrenas  divitias  ita  intenti 
sunt,  quod  spiritualium  atque  ccelestium 
obliviscuntur  bonorum;  sicque  afficiuntur 
ad  illas,  quasi  nunquam  amissuri  sint  eas, 
et  quasi  non  sit  vita  post  vitam  istam,  non 
considerantes  illud  Job  :  Dives  quum  dor-    /oAxxvh, 
mierit,  nihil  secum  auferet;  apprehendet '^' -"• 
eum  quasi  aqua  inopia.  Hinc  ait  Aposto- 
lus  :  Niliil  intulimus  in  hunc  mundum;  irm.vi,?. 
haud  dubium  quia  nec  auferre  quid  pos- 
sumus. 

D  Et  alius  dixit  :  Uxorem  duxi,  et  ideo 
non  possum  venire.  Per  hunc  tertium  de- 
signantur  luxuriosi.  Nain  quamvis  matri- 
monium  sit  bonum  ac  licitum,  atque  ad 
prolificationem  divina  providentia  insti- 
tutum,  multi  tamen  per  hoc  non  fecundi- 
tatem  prolis,  sed  turpitudinem  expetunt 
voluptalis.  Ideo  per  rem  justam  ac  lici- 
tam,  non  incongrue  res  designatur  illici- 
ta,  secundum  Gregorium.  Et  quia  carnalis 
voluptas  fortissime  ligat,  occupat,  infimis- 
que  immergit  hominem  :  ideo  tertius  iste 


138 


DOMINir.A    II   POST   TRINITATEM.   —  ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


l(i. 


noii  dixit.  Rogo  te,  habe  me  excusatum; 
sed  simpliciter  loquitur,  «  Non  possum 
venire  ».  Nam  et  carnalis  voluptas  parit 
acediam  atque  fastidiuiu  diviiiorum,  fa- 
citque  hominem  ad  virlutum  opera  im- 
potentem. 

Itaque  Ghristus  in  ista  docet  parabola, 
quod  per  Iria  haec  vitia,  pula  superbiam, 
avaritiam,  luxuriam,  homines  potissimum 
a  sua  impediuntur  sahite.  quodque  pecca- 
ta  ha^c  in  liominibus  amplius  regnant,  se- 

ijoann.u,  cuiidum  iUud  :  Omne  quod  est  in  mundo, 
concupiscentia  carnis  est,  et  concupiscen- 
tia  oculorum,  et  superbia  vitee. 

Bt  reversus  servus,  id  est,  ordo  seu 
coetus  prwdicatorum  et  pastorum  ab  actu 
prsedicationis  ad  contemplationis  quietem 
revertens  :  quia  post  exteriorum  operum 
exsecutionem,  debet  preedicator  et  praiia- 
tus  ad  interiora  opera  sua  redire,  Deo 
vacare,  et  coram  eo  cor  suum  effundere ; 
nuntiavil  hwc  domino  suo,  id  est,  Christo 
pie  et  dolorose  conquestus  est  ista  per  al- 
locutionem  internam.  Praedicatores  etenim 
et  praelati  devoti  ac  fervidi,  zelo  divini 
honoris  desiderioque  salutis  proximorum, 
prajsertim  sibi  commissorum,  accensi,  ve- 
hementer  trislantur  et  Deo  humiliter  con- 
queruntur,  dum  prsedicando  parum  aut 
nihil  proficiunt  :  sicut  et  maxime  gau- 
dent,  dum  multos  convertunt,  quemad- 
modum  ad  Corinthios  scribit  Apostolus  : 

II  co)-.  VII,  Multa   mihi  gloriatio  est  pro  vobis;  su- 

*■  perabundo   gaudio   in    omni   tribulatione 

nostra.  Dicitur  autem  scrvus  Christo  ha^c 

nuntiare,  non  quasi  Christus  ha3C  ignoret, 

sed  ut  ordinem  intelligamus  parabohe. 

Tunc  iratus  paterfamilias,  id  est  Chri- 

/if/.  X,  3c.  stus,  rerum  omnium  Dominus,  militantis 
ac  triumphanlis  Ecclesite  princeps,(lc  quo 

/s.  IX,  0.  Isaias  pr«dixil  :  Vocabitur  nomen  ejus, 
Deus,  Fortis,  Pater  futuri  s»culi,  Princeps 
pacis.  Itaque  Christus  propter  tantam  ho- 
minum  negligentiam  ingratitudinemque 
juste  indignans  est.  Porro  ira  non  com- 
petit  Christo  secundum  suam  divinitatem, 
quoad  passionum  affectus,  sed  quanlum 
ad  similitudinem  operis.  Ira  vero  per  ze- 


A  lum,  quffi  est  appetitus  vindictee  secun- 
dum  rationis  dictamen,  fuit  in  Christo  et 
competit  ei  secundum  quod  homo  est, 
juxta  quod  scriptum  est  :  Contristatus  est  .iaut.ih.s. 
Jesus  super  ca^citate  cordis  eorum,  cir- 
cumspiciens  eos  cum  ira.  Dixit  servo  suo, 
id  est,  coetui  praedicatorum  praecepit :  Ecci 
a  contemplationis  dulcedine  ad  aliorum 
informationem  ac  conversionem,c<7o,  quia 
periculum  est  in  mora  :  ideo  sine  dilatio- 
ne  providendum  est  animarum  saluti,  et 
satagendum  est  ne  Deus  ab  hominibus  of- 

B  fendatur.  Quo  verbo  reprehenduntur  prae- 
dicatores  atque  pastores  remissi  ac  tar- 
di,  qui  facili  occasione  prwdicationem  aut 
ceteros  sui  officii  actus  differunt  automit- 
tunt.  In  jJlateas  et  vicos  cimtalis.  Per  ci- 
vitatem  hoc  loco  intelligitur  Synagoga, 
qua3  fuit  aliquando  civitas  Dei,  videlicet 
tempore  veteris  Testamenti,  sicut  nunc 
est  Ecclesia;  fuitque  Synagoga  lege  divi- 
na  atque  angelorum  custodia  tanquam  mu- 
ro  munita.  Per  plateas  vero  designantur 
multitudines  hominum  numerosiores;  per 

C  vicos,multitudines  minores,quia  non  mul- 
tis  tantum,  sed  et  paucis  pracdicandum 
est.  Et  pauperes,  id  est  donis  spirituali- 
bus  destitutos;  ac  debiles  ad  bene  agen- 
dum  :  peccatum  enim  naturales  vulnerat 
vires,  ita  quod  debiles  fiunt  ad  actus  vir- 
tutum.  Ccecos,  id  est  indoctos;  et  claudos, 
id  est  rectitudinem  justitise  non  servantes, 
atque  instabiles  :  qui  quasi  in  utramque 
claudicant  partem,  dum  in  nulla  virtute 
constantes  exsistunt.  De  quibus  fertur  in 
Psalmo  :  Filii  alieni    inveterati  sunt,   et  />«.xvii,4ti. 

D  claudicaverunt  a  semitis  suis.  Unde  insta- 
bilibus  filiis  Israel  tertio  Regum  ait  Elias: 
Usquequo  claudicatis  in  duas  partes?  In-    \\\ne(j. 
troduc  huc,  id    est,  ad   regnum    coeleste  "^111,21. 
perducere  stude,  praedicando,  orando,  ex- 
emplariterque  vivendo. 

Et  ait  servus  :  Domine,  factum  est  ut 
imperasti,  id  est,  Judaeis  praedicavimus  ut 
jussisti.  Principibus  namque  sacerdotum 
et  majoribus  Judaeorum  ad  Christum  con- 
verli  nolcntibus,  inulta  millia  ex  minoribus  Af/.n,4i; 
ejusdem  populi  sunt  conversa,  quemad-'^'*' 


\ 


DOMINICA    11   POST  TRINITATEM.  —   SERMO   SECUNDUS  159 

inodum  in  Actibus  Apostolorum  describi-  A  tnr  doinus  mcn/id  est,  numerus  prjedcsti- 

tur.  Et  adhuc  locus  est,  id  est,  adhuc  va-  natorum  compleatur  in  ccelo  :  de  qua  ait 

cant  loca  et  sedes  in  regno  coelesti.  Non  Salvator,  In  domo  Patris  mei  mansiones  7on»».xiv, 

enim  numerus  hominum  pra?destinatorum  multa)  sunt.  De  qua  et  illud  Baruch  potest  ^" 

et  angelorum  ruina,  ex  solis  Juda?is  erant  exponi  :  0  Israel,  quam  rnagna  est  domus  Bunic/uu, 

implendi.  Dei,  et  ingens  locus  possessionis  ejus,  ma-  ^*' '"' 

Bt  ait  dominus  servo  :  Exi  in  vias  et  gnus  et  non   habens   finem,  excelsus   et 

sepes,  id  est  ad  gentiles  per  lata  carnali-  immensus  !  Sed  si  finem  non  habet,  quo- 

tatis  ac  perditionis  itinera  gradientes,  di-  modo  potest  impleri  ?  Et  respondendum, 

vina  lege  carentes  :   propter  quod  quasi  quod  immensus  vocatur,  non  propter  in- 

agrestes  fuerunt,  et  per  sepes  merilo  ex-  terminabilitatem,    sed    ob    latissimam    et 

primuntur.    Primo    quippe    pra^dicandum  maximam  capacitatem. 
fuit   Judaeis,   deinde   gentilibus,    sicut   in  B      Dico  autem  vobis,  quod  nemo  virorum 

Actibus  Paulus  et  Barnabas  Juda?is  dixis-  illorum  quivocat i  sunt,  id  est  nullus  prse- 

Act.  xiii,  se  scribuntur  :  Vobis  oportebat  primum  dictorum   qui  se  excusaverunt  et  venire 

loqui  verbum  Dei ;  sed  quoniam  repulistis  renuerunt,  gustabit  ccenani  meam,  id  est, 

illud,  ecce   convertimur  ad   gentes  :  sic  seternae  felicitatis  refectionem  dulcissimam 

enim  praecepit  nobis  Dominus.  Et  compel-  experietur;  sed  omnes  illi  pariter  damna- 

lc  intrare,  id  est,  quasi  importune,  et  per  buntur.  Hoc  quoque  notandum,  quod  Deus 

comminationes   damnationis   aeternae,    in-  quatuor  modis  vocat  homines  ad  salutem  : 

stiga  illos  ut  convertantur  :  sicut  ad  Timo-  primo,  inspiratione  interna,  idque  dupli- 

11  Ttm.  IV,  theum  scribit  Apostolus,  Pra?dica  verbum,  citer,  utpote  per  se  ipsum  et  per  angelos 

insta  opportune,importune,argue,obsecra,  sanctos;  secundo,  praedicatione  exteriori ; 

increpa  in  omni  patientia.  Verumtamen,  tertio,  beneficiis  atque  miraculis;  quarto, 
quod  ait,  «  Compelle  intrare  »,  non  est  in-  C  adversitatibus  ac  flagellis.  Ad  quod  desi- 

telligendum   de   coactione  absoluta  (quia  gnandum  Christus  quater  ait,  Revertere, 

sic  liberum  arbitrium  cogi  non  potest,  nec  loquens  animae  fideli  in  Canticis  :  Rever-  Ca/u.vi.u. 

Deo  placent  coacta  obsequia),  sed  de  co-  tere,  revertere,  Sunamitis,  revertere,  re- 

actione  aliquali  et  inductiva.   Ut  implea-  vertere. 


40, 


B 


SERMO  SECUNDUS 


DE  QUADRUPLICI   COENA, 


) EATl qui  ad  coenam  nuptiarumAgni  D  ieccvuwl  ei  ccenam    ibi,   in   qua   Lazarus 

vocati  sunt.  Apoc.  xix,  9.  paulo  ante  a  Christo  resuscitatus,  fuit  dis- 

Sacra  Scriptura  de  quadruplici  loquitur  cumbentium  unus,  Marthaque  minislravit. 

refectione  seu  coena.  Prima  est  ccena  sive  Quales  autem  ad  hanc  corporalem  coenain 

refectio   corporalis.  Tnde   scribitur  apud  seu  prandium  sunt  vocandi,  docet  Salva- 

/.«c.xiv,  I.  Lucam,  quod  Jesus  intravit  in  domum  cu-  tor,  loqueus  ei  qui  se  iuvitaverat,  scilicet 

jusdam  principis  Pharisaeorum,  a  quo  fu-  principi  Pharisaeorum  :  Quum  facis  pran-    z,»c.  xiv 

erat  invilatus,  ut  manducaret  cum  illo.  In  dium  aut  ccenam,noIi  vocare  amicos  luos,  *-''*• 

7oann. XII,  Joanne  quoque  legitur,  quod  qiiuin  ante  neque  fratres,  neque  cognatos,  neque  vi- 

*•  ^-         sex  dies  Paschae  venisset  Jesus  Bethaniam,  cinos  divites,  ne  forte  et  ipsi  te  reinvi- 


160 


DOMINICA   II   POST  TRIMTATEM,  —   SERMO   SECUNDUS 


20 


tent,  et  fiat  tibi  retributio  in  hac  vita.  Sed 
quum  facis  convivium,  voca  pauperes,  de- 
biles,claudos  et  caecos;et  beatus  eris,quia 
non  liabent  retribuere  tibi  :  retribuetur 
enim  tibi  in  resurrectione  justorum. 

Sed  circa  ha?c  queeri  potest  qualiter  in- 
telligi   debeant,    prgesertim   quuin    sancti 
viri  legantur  divitibus,  et  amicis  ac  pro- 
pinquis  frequenter  fecisse  convivia,  sicut 
Gen.  xLiii,  et   Joseph   fralribus   suis    in    .Egypto,    et 
*A'.rf!  xxii,  ^saac  palriarcha  regi  Pala^stinorum  ac  prin- 
30.  cipi  militia>  ejus,  ut  in  Genesi  recitatur. 

uneg.ii\,  Denique  David  rex  fecit  conviviurn  Abner 
principi  militia?  regis  Israel,  ut  secundo 
Regum  habetur.  Quotidie  etiam  viri  ho- 
nesti,  non  solum  sa?culares,  sed  et  religio- 
si,  convivium  faciunt  amicis  suis,  fratri- 
bus,  et  propinquis  atque  divitibus  :  et 
laudabiliter  agunt  hoc,  ut  videtur.  Imo 
contingere  potest  quod  amici  et  propin- 
qui  sint  pauperes  :  et  tunc  bene  tractandi 
sunt.  Ad  haec  venerabilis  Beda  respondet  : 
Fratres,  et  amicos,  ac  divites  alterutrum 
convivia  celebrare,  non  quasi  peccatum 
prohibet  Christus,  sed  sicut  cetera  neces- 
sitatis  human»  commercia,  ad  promeren- 
dum  ccelestis  beatitudinis  praemia  nil  va- 
lere  ostendit.  Juxta  quem  modum  et  alibi 
iuc.  VI,  33.  dicit  :  Si  benefeceritis  iis  qui  vobis  bene- 
faciunt,  quae  vobis  est  gratia  ?  Hinc  ait 
Nicolaus  de  Gorra  :  Amici,  et  fratres,  et 
cognati,  atque  vicini,  aut  sunt  pauperes  : 
et  tunc  meritorie  invitantur;  aut  sunt  di- 
vites.  El  tunc  vel  invitantur  ad  fovendum 
mutuam  caritatem  :  et  ita  meritorium  est, 
dum  invitator  sit  in  statu  salutis ;  aut  pro- 
pter  lasciviam,  seu  aliam  inalam  causam, 
ut  propter  carnalia  immoderata  solatia  :  et 
tunc  est  demeritorium ;  aut  propter  quam- 
dam  liberalitatem  ac  amicitiam  natura- 
lem  :  et  ita  est  quasi  indifferens. 

PrtBterea,advertenda  sunt  diligenter  ver- 
ba  Chrysostomi  asserentis  :  Non  sub  hac 
spe  aliis  beneficia  conferamus  aut  convi- 
vium  pra?beamus,ut  nobis  retribuant.  Haec 
est  enim  frigida  intentio;  et  talis  amicitia 
celeriter  evanescit.  Si  autem  pauperem  ad 
inensam  tuam  vocaveris,  Deum  nunquam 


A  obliviscentem  debitorem  habebis.  Quanto 
enim  minor,  vilior  sive  pauperior  est  pro- 
ximus,  tanto  magis  Christus  per  eum  ac- 
cedit  et  visitat.Nam  qui  magnum  suscipit, 
sa^pe  propter  vanam  gloriam  facit  hoc :  at- 
que  utilitas  propria  sa?pe  in  hoc  qusritur, 
ut  suscipiens  per  illum  promoveatur.  Sed 
dicis  :  Immundus  est  pauper  et  sordidus. 
Lava  eum,  et  fac  tecum  in  mensa  sedere; 
si  sordidas  habet  vestes,  mundum  exhi- 
beas  indumentum.  Christus  accedit  per 
eum,  et  tu  frivola  loqueris  ?  Insuper  Gre- 

B  gorius  Nyssenus  hortatur  :  Non  negligas 
jacentes  egenos,  quasi  nullo  sint  digni  ho- 
nore.  Cogita  quid  sint,  et  pretiositatem 
eorum  invenies.  Salvatoris  induerunt  ima- 
ginem;  futurorum  bonorum  heredes  sunt, 
et  regni  ccelestis  clavigeri ;  accusatores  et 
excusatores  idonei,  non  loquentes,  sed  ad- 
specti  a  Judice.  Itaque,  sicut  ait  Chryso- 
stomus  :  Decet  eos  in  solario  reverenter 
locari;  sed  si  hoc  non  placet,  saltem  de- 
orsum  ubi  sunt  ministri,  Christum  susci- 
pias.  Fiat  pauper  saltem  domesticus  tuus; 

C  et  si  tecuin  non  sedeat,  mitte  ei  fercula 
de  mensa  tua.  In  hoc  quoque  corporali 
convivio  vitanda  sunt  lasciva  solatia,  et 
detractoria,  irrisoria  mendosaque  verba. 

Secunda  est  coena  spiritualis,  de  qua  in 
Apocalypsi  loquitur  Christus  :  Ego  sto  ad  Apoc.m,to. 
ostium,  et  pulso;  si  quis  aperuerit  mihi, 
intrabo  ad  illum,  et  coenabo  cum  illo,  et 
ipse  mecum.  Christus  etenim,  verus  et  in- 
circumscriptibilis  Deus  ubique  prsesens, 
stat  ad  ostium  cordis,  id  est,  libero  arbi- 
trio  prsesens  est;  et  pulsat,  hoc  est,  ad  sui 

D  gratiosam  susceptionem  excitat  seu  admo- 
net  illud  per  divinas  Scripturas,  per  prae- 
dicationes  ecclesiasticas,  per  inspirationes 
angelicas,  per  divinos  instinctus,  per  pro- 
spera  et  adversa,  atque  miracula.  Unde 
loquitur  anima»  amorose  :  Aperi  mihi,  so-  Can<.  v,  2. 
ror  mea,  amica  mea,  columba  mea.  Si 
itaque  iis  pulsationibus  homo  consense- 
rit,  intrat  Christus  cor  ejus,  gratiam  suam 
infundendo,  aut  infusam  augendo ;  et  coe- 
nat  cum  ipso,  hoc  est,  simul  cum  ipso 
reficitur,  ejus  bonis  actibus  congratulan- 


UOMINICA   II   POST   TRINITATEM. 


SERMO   SECUNDUS 


161 


41 


ps.cxu\,i.  (lo,  juxta  illiid  in  Psalmo  :  Beneplacitiim  A 
est  Domino  in  populo  suo.  Et  Neliemias 
II  Esdr.  ait  :  Gaudium  Domini  est  foititudo  veslra. 
Talis  quoque  coenat  cum  Christo,  quia  per 
conscientise  puritatem  delectatur  in  eo,at- 
que  in  ccelestis  beatitudinis  exspectatione 
humiliter  gloriatur.  Ecce  quam  inelfabi- 
liter  magna  est  caritas,  misericordia  atque 
dignatio  Dei  nostri  ad  nos  tantillos  vermi- 

P/or.vm,  culos.  Nam  et  in  Proverbiis  testatur  :  De- 
^''  lici»  mese  esse  cum  filiis  hominum.  Sed 

/er.  XXXII,  et  Jeremias  fatetur  :  Lsetabor  super  eis, 

quum  benefecero  eis.  Tantum  igitur  pul-  B 
satorem  non  repellamus,  cum  taiito  hospi- 
te  coenare  quotidie  properemus;  quidquid 
ejus  introitum  impedit,  quidquid  ipsius 
vultum  offendit,  omni  cum  diligentia  fu- 
giamus. 

Sed  quaeri  potest,  cur  Christus  potius 
ait,  Ccenabo  cum  illo,  quam,  Prandebo.  Et 
respondendum  quod  ideo,ut  innuat  se  vel- 
le  pernoctare  nobiscum  atque  in  thalamo 

Ps.  IV,  9.  mentis  nostrge  quiescere,  ut  in  pace  in  id 
ipsuin   dormiamus   et   requiescamus.  Sic 
coenat   cum   Christo,  et   in   castis   ipsius  C 
quiescit  amplexibus,qui  corde  devoto  per- 
git  ad  stratum,  et  in  raeditatiouibus  san- 

Ps.xc,  5.  ctis  obdormit.  Talis  non  timet  a  limore 
nocturno,  sed  de  mentis  securitate  refici- 

Prov.  XV,  tur.  Secura  etenim  mens,  Salomone  te- 
stante,  est  quasi  juge  convivium.  Heec 
ergo  spiritualis  coena  non  est  nisi  mutua 
congratulatio,  qua  Christus  nostris  con- 
gaudet  actibus  virtuosis,  et  nos  in  ejus 
bonitate  ac  pietate  laetamur,  ejusque  bea- 
titudini  congratuiamur. 

Hujus  coenae  mensa,est  anima  devota,in  D 
qua  tot  fercula  proponuntur,  quot  actus 
virtuosi  in  ea  gignuntur.  Ideo  juxla  tri- 
plicem  gradum  ac  statum  hominum,  ut- 
pote  incipientium,  proficientium  et  per- 
fectorum,  triparlita  fercula  proponuntur 
in  ea.  Siquidem  incipientes  seu  peccato- 
res  poenitentes,  tria  fercula  potissimum 
ponere  debent  in  coena  ista,  videlicet  con- 
tritionem,  confessionem,satisl'actionem;  et 
in  iis  eorum  operibus  Christus  Dominus 
delectalur  :  qucmadmodum  ail  Gregorius, 

T.  30. 


15 


quod  apud  Pharisa3um  Christus  discumbe-  Znc. vii,3g 
bat  exterius,  apud  pcenitentem  vero  mu-  "^  '"i- 
lierem,videlicet  Mariam  Magdalene,discum- 
bebat  interius.  Porro  proficientes  ponere 
debent  in  coena  ista  tria  fercula,  quibus 
Christus  non   mediocriter  delectalur,   ut- 
pote  humiliationem,  orationem  et  gratia- 
rum  actionem  :  debent  enim  se  humiliare 
propter  peccata  sua  prseterita,  Deumque 
jugiter  invocare  pro  gratia  proficiendi  in 
bonis,  gratias  quoque  ei  referre  quod  tain 
misericorditer  egit  cum  eis.  Perfecti  vero 
in  coena  hac  tria  ponere  fercula  debent, 
videlicet  divinorum  contemplationem,sum- 
mi  et  incommutabilis  boni  fervidam  dile- 
ctionem,firmam  ac  cordialem  in  Deo  com- 
placentiam,  pacem  seu  delectationem,  vel 
certe  continuam  Dei  laudationem,  secun- 
dum  illud  :  Benedicam  Dominum  in  omni  Ps.xxxw, 
tempore.  Itaque,  quanto  purioribus  ac  su-  " 
blimioribus  virtutum  exercitiis  mens  no- 
stra  est  intenta,tanto  delicatiorem  et  com- 
placentiorem  Christo  exhibet  coenam.  Qui 
vero  turpibus  cogitationibus,  pravis  affe- 
ctionibus  et  vitiosis  inhseret  operibus,  cum 
dajmonibus  vescitur,  coenat  et  permanet. 
Tertia  est  coena  infernalis,  de  qua  ait 
Propheta,  scribens  de  reprobis  :  Sicut  oves  Ps.xLsm, 
in  inferno  positi  sunt,  mors  depascet  eos.  '^- 
Unde  apud  Jeremiam  loquitur  Deus  :  Ecce    jer.  xxm, 
ego  cibabo  eos  absinthio,  et  potabo  eos  *'• 
felle.  Hujus  coenae  mensa,  est  damnatorum 
universitas  dolorosa;  fercula  hujus  coenffi, 
sunt  cuncta  inferni  supplicia,  quibus  qua- 
si  veneno  cibantur  mortifero.  —  Primum 
ferculum,  est  omnium  gaudiorum  ac  di- 
vinse  visionis  carentia,  sicut  per  Jeremiam 
Dominus  loquitur  :  Dabo  eos  in  vexatio-  md.xxix, 
nem,  et  maledictionem,  et  stuporem,  et  in  **'*^- 
sibiluin  et  opprobrium,  eo  quod  non  obe- 
dierunt  mihi.  Quemadmodum  enim  gau- 
dium  Beatorum  in  coelo  est  purum,  id  est 
nihil  Irislitise  habens  admixtum;  sic  tri- 
stitia   damnatorum  est   pura,  quia   nulla 
consolatio  est  ei  admixta.  Idcirco  esse  et 
vivere,qua;  creaturis  naturaliter  valde  sunt 
appetibilia,  sunt  damnatis  odibilia  atque 
gravissima,  juxta  illud  ia  Apocalypsi  :  In  Apoc.ix,6. 

11 


162 


DOMINICA   II   POST  TRINITATEM.   —   SERMO   SECUNDUS 


Matth. 
XXVI,  21. 


Apoc.  win, 


Esech.x^n, 

20-22. 


Job  XXIV 
19. 


Cf.  de  CoB 
lcst.hicr.c 


diebus  illis  quserent  homines  morteni,  et  A 
non  invenient  eam;  et  desiderabunt  mori, 
et  lugiet  mors  ab  eis.  Unde  et  Christus 
dixit  de  Juda  prodilore  :  Bonum  ei  esset, 
si  natus  non  esset  homo  ille.  Hoc  de  quo- 
libet  condemnato  seternaliterque  damnan- 
do   poterit   dici.  —  Secundum   ferculum 
cffiuae  infernalis,  est  illa  inaDslimabilis  tar- 
tarei  ignis  punitio,  qui  incomparabiliter 
affligit  damnatos  juxta  exigentiam  pravi- 
tatis  seu  demeritorum  eorum,  quemadmo- 
dum  praecipit  summus  et  infallibilis  Ju- 
dex  :  Quantum  glorificavit  se  et  in  deliciis  B 
fuit,  tantum   date   illi   tormentum  et  lu- 
ctum.  Poena  equidem  ignis  molestior  est. 
Cogitet  ergo  unusquisque  quam  intolera- 
bile  sibi  esset   nudo   corpore  per   unum 
diem  jacere  in  igne  quem   cernimus  hic 
fervere  :  qualiter  igitur   infernalis   ignis 
incendium   sustinebit  ?   Unde   apud   Eze- 
chielem  Dominus  contestatur  :  Conflabo 
vos  et  succendam  vos  in  igne  furoris  mei, 
et  conflabimini  in  medio  ejus,  sicut  con- 
flatur  argentum  in  medio  fornacis.  —  Ter- 
tium  ferculum,est  vehementissimum  illud  C 
frigus  gehennae.  Unde  et  Job  ait  :  Ad  ni- 
mium  calorem  transeat  ab  aquis  nivium. 
Quum  enim  terra  sit  naturaliter  frigida, 
et  infernus  in  medio  terra?  esse  credalur, 
constat  quod   maximum   frigus   sit  ibi   : 
quod  per  aquas  nivium  designatur,  quum 
aquse  ill»  sint  frigidae  valde.  Sed  contra 
hoc  objici  potest,  quia  si  damnati  trans- 
eunt  de  maximo  calore  ad  maximum  fri- 
gus,  ergo  refrigerium  habent,  accedendo 
ab  excessu  caloris  ad  aliquale  frigus  :  quia 
non  transitur  de  extremo   ad   extremum  D 
nisi  per  medium,  ut  divinus  Dionysius  lo- 
quitur.  Ad  hoc  super  Apocalypsim  respon- 
det  Albertus,  quod   damnati   transeunt  a 
maximo  calore  ad  maximum  frigus   im- 
mediale,  et  non  per  gradus,  faciente  hoc 
omnipotentia  Dei  :  idcirco  ex  hac  alter- 
natione  non  habet  eorum   poena  refrige- 
rium,  sed  augmentum.  Nam  sicut  opposi- 
ta  juxta  se  posita  clarius  innolescunt,  ita 
duin  uni  eorum  alterum  succedit,  magis 
senlitur,  graviusque  affligere  solet,  sicut 


dum  aliquis  post  opulentiam  grandem  re- 
pente  depauperatur.  Quod  sanctus  Job  si- 
bi  accidisse  conqueritur  :  Ego  (inquiens) /oixvi,  i3. 
quondam  ille  opulentus,  repente  contritus 
sum.  —  Quartum  ferculum  damnatorum, 
est  desperatio  sempiterna,  qua  magis  tor- 
quentur  in  mente,  quam  igne  in  corpore. 
—  Quintum  ferculum,  est  infelicissima 
societas  eorum  ad  invicem,  quse  poenas 
sibi  mutuo  auget.  Sic  et  alia  possunt  di- 
versa  assignari  fercula  coenee  infernalis.In 
qua  etiam  triplex  ponitur  sonitus  mise- 
rorum,  loco  musicorum  instrumentorum. 
Primus,  est  stridor  dentium;  secundus,  est 
planctus  omnium  damnatorum ;  tertius, 
ululatus  est  dsemonum. 

Quarta  est  coena  ccelestis,  id  est  beata 
refectio  Beatorum.  In  qua  tria  sunt  princi- 
palia  fercula,  quse  sunt  tres  dotes  anima} 
succedentes  et  correspondentes  theologicis 
tribus  virtutibus.  Primum  ferculum,  est 
divinae  essentiae  clara  notitia,  quia  ut  ait 
Joannes,  Videbimus  eum  sicuti  est  :  quee  uoann.tn, 
visio  est  inaestimabiliter  gratiosa,  quum  "^- 
Deus  sit  infinitae  pulchritudinis,  conve- 
nientiae  et  deliciositatis.  Secundum,  est 
fruitio  beatifica  summae  et  infinitae  boni- 
tatis  :  quae  quum  sit  infinitae  dulcedinis, 
ea  frui  plenarie  in  se  ipsa,  est  prorsus  ma- 
gis  quam  credi  potest  jucundum.  Tertium 
ferculum,  est  tentio,  hoc  est  firina,  secura 
perpetuaque  mentis  in  Deo  defixio  sive 
inhffisio.  In  quibus  tribus  praemium  essen- 
tiale  consistit.  Sunt  et  alia  multa  praedul- 
cia  fercula  Beatorum,  videlicet  conspicere 
Christi  humanitatem  et  Virginem  glorio- 
sam,omnes  quoque  angelicorum  spirituum 
ordines,  et  omniuin  beatorum  hominum 
gradus  ac  distinctiones,  horumque  omni- 
um  secura  atque  aeterna  perfrui  societate. 

Ut  ergo  infernalcm  illam  ccenam  valea- 
mus  evadere,  et  islam  coelestem  acquirere, 
studcamus  nunc  Christo  quotidie  spiritua- 
lem  facere  ccenam,  et  vitia  illa  vitare  de 
quibus  in  evangelio  legitur  hodierno,  hoc 
est  superbiam,  avaritiam  atque  luxuriam, 
et  cetera  universa,  virtutesque  illis  con- 
trarias  obtinere,  conservare  atque  perfi- 


DOMINICA   II   POST  TRINITATEM.   —   SERMO  TERTIUS  1G3 

cere  in  nobis ;  et  ad  ista  unusquisque  pro  A  gemituum  ac  planctuum  hujus  sancli  Pa- 

posse  suo  proximos  suos  liortetur.  tris  jam  causa  ?  Cui  religiosus  ille  respon- 

Legitur  de  S.  Bernardo,  qui  maximuui  dit :  Vir  iste  mirabilis,  Divinitatis  amore  et 

fecit  fructum  in  prsedicando,  innumerabi-  zelo  animarum  totus  vehementer  suceensus 

les  homines  convertendo,quod  quum  qua-  est;  et  quoniam  in  praedicatione  proxima 

dam  die  pra?dicasset  Parisiis  et  convertisset  paucos  convertit,  putat  Deum  sibi  iratum  : 

perpaucos,    ingressus    domum    cujusdam  idcirco  sic  gemit  ac  luget.  Sed  nunc  scio 

pra>lati,  et  in  loco  se  claudens  secreto,coe-  quia   crastina   die   copiose   recuperabitur 

pit  vehementissime  lacrimari,  in  tantum  quod  hodie  minus  factum  videtur.  Et  con- 

quod  hospes  ille  audivit   ejus  singultus,  tigit  ita  :  nam  die  sequenti,  oratione  prae- 

gemitus  et  ploratus.  Unde  multum  admi-  missa,  ccepit  sanctissimus  prsedicare  Ber- 

rans,  interrogavit  unum  ex  religiosis  cum  nardus,  plurimosque  convertit   ad   glori- 
S.  Bernardo  pergentibus  :  Quae  est  horum  B  am  Dei. 


SERMlO   TERTIUS 


CONTRA   TRIA   PRINCIPALIA   VITIA,   SUPERBIAM,   AVARITIAM   ET  LUXURIAM,   DE   QUIBUS 

IN   EVANGELIO   HODIERNO   FIT   MENTIO. 


OMNE  quod  est  in  mundo,  concupi-  trarius.  Quum  enim  homo  sit  a  Deo  cre- 

scentia  carnis  est,  et  concupiscentia  G  atus  ob  aliquem  certum  finem  et  ad  sui 

oculorum,  et  superbia  vitw. 1  ioann.  u,  IQ.  Creatoris    honorem    et    gloriam   (propter 

Quemadmodum   Augustinus    testatur   :  quod  Psalmista  loquitur  Deo  :  Numquid  />s.Lxxxvm, 

Amor  sui  crescens  usque  ad  contemptum  vane  constituisti  omnes  filios  hominum  ?),  ■**• 

Dei,  est  origo  et  causa  et  radix  omnium  ideo  homo  non  debet  se  ipsum  diligere 

vitiorum ;  amor  vero  Dei  crescens  usque  nisi  per  comparationem  et  secundum  exi- 

ad  contemptum  sui,  est  origo  et  fons  om-  gentiam  ultimi  finis  propter  quem  condi- 

nis  operis  boni.  Nunc  ergo  considerandum  tus  est,  atque  ad  gloriam  et  honorem  pro- 

est,  quid  sit  iste  amor  sui  crescens  usque  prii  Creatoris,  hoc  est  per  ordinationem 

ad  contemptum  Dei,  quid  item  sit  amor  sui  ipsius  actuumque  suorum  ad  veram 

Dei  crescens  usque  ad  contemptum  sui.  beatitudinem,  quse  est  finis  creationis  hu- 

Itaque  amor  sui  crescens  usque  ad  con-  mani  generis,  et  ad  Dei  gloriam  et  hono- 
temptum  Dei,  est  amor  quo  quis  amat  D  rem,  videlicet  :  ita  vivendo  prout  expedit 

se  in  se,  volendo  et  appetendo  sibi  aliqua  sibi  ad  perveniendum  ad  veram  salutem, 

convenientia  sibi  sive  placentia  sua?  pro-  et  ea  agendo  quse  Deo  placent  et  suae  ma- 

priae  voluntati,  per  respectum  ad  semet-  jestatis  honorativa  exsistunt;  similiter  illa 

ipsum.  Ideo  iste  amor  vocatur  amor  pri-  bona  volendo  appetendoque  sibi  ipsi  quae 

vatus,  improbus  et  ad  se  reflexus.  Dicitur  sibi  utilia  aut  necessaria  sunt  ad  compla- 

enim  amor  privatus,  quum  sit  amor  sui  cendum  Domino  Deo,  et  item  ad  obtinen- 

ipsius  seu  singularis  personae  ac  proprii  dum  felicitatem  aeternam.  Sic  se  amare, 

commodi  :  ideo  etiam   dicitur  amor  ad  est  se  vere  et  virtuose,  ac  ordinate  spiri- 

se  reflexus,  et   non  ad  Deum   finemque.  tualiterque  diligere. 
ultimum  ordinatus.  Dicitur   quoque    im-         Praeterea  ex  amore  privato  ac  improbo 

probus,  quia  rationi  ac  justitise  est  con-  sui  oriuntur  in  primis   principaliter  Iria 


164 


DOMINICA  II  POST  TRIMTATEM. 


SERMO  TERTIUS 


peccata,  secundnm  qnod  triplex  est  bo- 
num  creatum  ad  qnod  homines  inclinan- 
tur.  Est  enim  bonum  delectabile,  bonum 
utile,  et  bonum  honestum.  Bonum  dele- 
etabile  est,  quod  directe  et  immediate  pro- 
pter  vohiptatem  appetitur,  vel  in  quo  ma- 
gis  consistit  voluptas,  ut  sunt  objecta 
gustus  et  tactus,  utpote  cibus,  potus,  fe- 
mina,  atque  similia.  Bonum  utile  est,quod 
ordinatur  et  accommodum  est  ad  aliud, 
sicut  divitiap.  Bonum  honestum  dicitur, 
quod  propter  se  appetitur  :  et  tale  bonum 
dicitur  virtus,  pra>sertim  felicitas  ;  tale 
etiam  bonum  reputatur  quodammodo  di- 
gnitas,  honor,  excellentia,  praelatio.  Ad  haec 
triplicia  bona  afficitur  homo  ex  improbo 
sui  ipsius  amore,  volendo  et  appetendo 
ea,  non  secundum  quod  sibi  expediunt 
per  ordinationem  sui  ad  veram  salutem, 
sed  prout  placent  et  congruunt  propriae 
naturae,  et  sensualitati  ac  vohintati  ad  se 
reflexae.  In  quantum  igitur  ex  amore  sui 
movetur  homo  ad  appetendum  bonum  de- 
lectabile,  sic  ex  isto  privato  amore  oriun- 
tur  gula,  luxuria,  et  plurimae  vanitates,  ut 
ludi,  joci,  risus,  choreae,  amplexus,  tactus 
et  oscula  carnalitatis.  Denique,  in  quan- 
tum  ex  improbo  sui  amore  movetur  homo 
ad  appetendum  bona  utilia,  sic  ex  isto 
amore  nascuntur  avaritia,  dolus,  fraudu- 
lentia,  furta,  rapinae,  et  alia  innumerabilia 
mala.  In  quantum  vero  ex  amore  hoc  inor- 
dinato  movetur  homo  ad  bona  honesta,  vi- 
delicet  ad  excellentiam  et  honores,  ita  ex 
eo  causantur  superbia,  ambitio,  vana  glo- 
ria,  vani  ornalus  et  curiositales,  jactantia, 
ostentatio,  praesumptio,  atque  hujusmodi. 
Itaque  amor  iste  privatus  recte  dicitur 
crescere  usque  ad  Dei  contemptum,  quia 
inducit  hominem  ad  appetendum  quae  ta- 
cta  sunt,  contra  Dei  praecepta,et  quod  prce- 
ponit  se  ipsum  Deo.  Qui  enim  sic  amat  sc 
in  se,facit  se  ipsum  finem  sui  ipsius,  quia 
non  ordinat  se  et  actus  suos  ad  Dei  hono- 
rem  et  gloriam,  neque  ad  veram  salutem, 
quae  in  Dei  fruitione  consistit;  sed  fruilur 
semetipso  et  utitur  Deo  ac  donis  ipsius, 
quia  ad  deliciandum  ac  prosperandum,  at- 


A  que  ad  habendum  honores  et  excellentias, 
sccundum  propriam  voluntatem  et  sensu- 
alem  inordinatamque  inclinationem  ordi- 
nat  proprios  actus  et  studia,  ut  scilicet 
abundet  carnalibus  deliciis,  temporalibus 
diviliis.  mundanis  transitoriisque  honori- 
bus.  Ecce  tales  sunt  filii  saeculi  hujus,  fi- 
lii  plane  diaboli,  utpote  omnes  qui  sunt 
in  peccato  mortali  :  quoniam  omnis  qui 
in  mortali  est  culpa,  propriam  voluntatem 
praefert  voluntati  divinae,contra  cujus  prae- 
ceptum  agit  quod   sibi  placet  ;  et  ita  se 

B  ipsum  praeponit  proprio  Creatori,  magis 
inhaerens  et  acquiescens  desideriis  pro- 
priis,  quam  omnipotentis  Dei  mandatis.  Et 
hic  error  rationis,  ista  perversitas  volun- 
tatis,  haecque  inordinatio  totius  hominis 
suiit  infinita,hoc  est  infinitse  irrationabili- 
tatis  el  enormitatis  :  idcirco  peccato  mor- 
tali  debetur  pcena  aeterna. 

Ex  praeinductis  jam  patet,  quod  si  quis 
velit  universa  peccata  vitare  ac  superare, 
in  omni  quoque  virtute  proficere,hoc  solo 
indiget,  ut  improbum  sui  amorem  evellat 

C  de  corde  suo,  et  diligat  se  in  Deo.  Nempe 
se  in  Deo  diligere,  est  ea  velle  et  appetere 
quae  sibi  expediunt  ad  complacendum  Do- 
mino  Deo,  ad  honorandum  eum  in  omni- 
bus,  ad  obtinendum  beatitudinem  sempi- 
tcrnam.  Haec  autem  sunt  virtutes  et  actus 
earum,  puta  :  humilitas,  patientia,  man- 
suetudo,  pietas,  abstinentia,  devotio,  ora- 
tio,  se  ipsum  humiliare,  alios  honorare, 
adversa  aequanimiter  sustinere,  opera  mi- 
sericordiae  exercere,iram  reprimere,Deum 
super  omnia  praeamare  et   alios   cunctos 

D  in  Deo  diligere,ad  Dei  obsequia  ferventem 
ac  alacrem  esse,  se  ipsum  pro  propriis 
peccatis  quotidie  castigare,  aliorum  quo- 
que  peccata  deflere,  prsecepta  Ecclesiae  in 
jejunando  ac  festivando  implere,  corre- 
ptiones  atque  correctiones  fraternas  ac 
palernas  caritative,  gratanter  ac  pie  susci- 
pere,  seque  in  omnibus  exemplarem  prae- 
bere.  Ista  et  consimilia  sunt  opera  amoris 
sui  in  Deo. 

Praeterea,  amor  Dei  crescens  usque  ad 
contemptum  sui,  est  caritas  spiritualis  in-- 


DOMINICA   II   POST  TRINITATEM.   —   SERMO   TERTIUS 


163 


fusa,  per  quam  volumus  Deo  quod  ipse  A 
est,  utpote  sui  ipsius  immeiisam  perfecti- 
onem,  felicitatem  et  excellentiam,  et  suie 
felicitati  ac  gloria>  cordialiter  congratula- 
mur,  eum  quoque  pro  viribus  honoramus 
atque  ab  universis  honorari  optamus,  obe- 
diendo  suis  pra?ceptis,  aut  etiain  acquie- 
scendo  Christi  consiliis.  Iste  amor  Dei  di- 
citur  crescere  usque  ad  contemptum  sui, 
utpote  ejus  qui  hunc  habet  amorem  :  quia 
qui  taliter  diiigit  Deum,  despicit  semet- 
ipsum  ;  nec  in  aliquo  sibimet  acquiescit 
contra  Dei  prapceptum,  sed  Deo  se  subji-  B 
cit,  seque  comparatione  Dei  nil  reputat,  et 
ex  consideratione  propriaj  defectuositatis, 
ignorantise  et  iniquitatis  vehementer  se 
aspernatur. 

z»c.xiv,i8-      Amplius,    sicut    Salvator    in    hodierno 

-"•  evangclio  docet,  per  tria  peccata  mortalia 

homines  potissimum  a  sua  impediuntur 
salute,  seternaliterque  damnantur  :  qua^ 
sunt  superbia,  avaritia,  luxuria,  de  quibus 
jam  modicum  est  tangendum.  Itaque  su- 
perbia  est  inordinatus  propria»  excellentiae 
appetitus,  affectus  proprii  honoris,  asper-  C 
natio  aliorum,  excellentia,  tumor  et  eleva- 
tio  sui  ipsius.  Ex  hoc  mortali  peccato 
cetera  mortalia  oriuntur  peccata.  Ilanc  vi- 
tiosam  detestabilemque  superbiam  vitare, 
odire  et  abhorrere  debemus  : 

Primo,  quia  ex  magno  errore  et  falsi- 
tate  procedit.  Qui  enim  superbit,  ita  se  ef- 
fert  ac  magni  pendit  quasi  aliquid  sit  vel 
habeat  a  se  ipso ;  si  enim  attenderet  omne 
quod  est  et  habet  a  Deo  se  recepisse,  non 
superbiret,  sed  Deo  se  subderet  et  gratias 
ci  referret.  Semper  ergo  profunde  pense-  D 

iCor. iv,7.  mus  illud  Apostoli  :  Quid  habes  quod  non 
accepisti?  Si  autem  accepisti,  quid  gloria- 
ris  quasi  non  acceperis  ?  Secundo,  quia 
nil  boni  a  nobis  ipsis  habemus,  sed  om- 
nium  defcctuositatem,  pronitatem  ad  om- 
iie  inalum  atque  mulliplicem  ciilpam.Ter- 
tio,  quia  per  superbiam  elficMtur  honio 
specialiter  imitalor,  serviis   filiusque  dia- 

JoijxLi,ro.  boli,  qui  (ut  in  libro  Job  scribitur)  cst  rex 
super  universos  filios  su[)erbia\  Qiiaito, 
quia  per  su[)erbiain    eflicilur   liomo  odi- 


bilis  Deo  ac  proximis,juxta  illud  Ecclesia- 

stici :  Odibilis  coram  Deo  et  hominibus  est  EccU.x,-:. 

superbia. 

Quinto,  quoniam  per  superbiam  homo 
prajcipue  elongatur  a  Deo,  et  gratiae  ejus 
incapax  efficitur,  fitque  Creatori  suo  ad- 
versarius  ac  rebellis.  Idcirco  scriptum  est: 
Deus  superbis  resistit,  humilibus  autem  jacob.i\,G; 
dat  gratiam ;  et  alibi  :  Non  te  extollas  in  ^f'^','.''^'^' 

°  '  £cc(i.vi, -2. 

cogitatione  tua  velut  taurus;  et,  Noli  te /6irf.  x,  i'j; 
extollere  in  faciendo  opere  tuo,  sed  humi-  ^"''" 
lia  valde  spiritum  tuum.  Sexto,  quoniam 
ex  superbia  oriuntur  peccata  multa  et  ma- 
gna  nimis.  Qui  enim  superbus  est,  facile 
indignatur,  cito  irascitur,  parvam  injuriam 
sibi  factam  reputat  magnam,  sicque  in  ul- 
ciscendo  excedit.  Et  quia  superbia  tam 
singulariter  displicet  Deo,  idcirco  super- 
bos  merito  sme  superbi»  permittit  in  di- 
versa  atque  enormia  labi  peccata.  Hinc 
virtuosus  ille  Tobias  dixit  filio  suo  carissi- 
mo  :  Superbiam  nunquam  in  tuo  sensu  ry6.  n,  ii. 
aut  in  verbo  tuo  dominari  permittas ;  in 
ipsa  enim  initium  sumpsit  omnis  perditio. 
Septimo,  quia  tam  graviter  ac  frequenter 
peccavimus,  quod  non  possumus  nos  satis 
ac  condigne  humiliare  :  imo  sola  superbia 
nostra  facit  nos  coram  Deo  tam  viles,quod 
indigni  sumus  a  terra  portari.  Aliae  pos- 
sent  variae  causae  vitandi  et  abhorrendi 
superbiam  assignari,  videlicet  :  quia  in  tot 
periculis  positi  sumus,  et  ignoramus  an  Eccie.i\,i. 
digni  simus  amore  Dei  an  odio,  et  utrum 
finaliter  condemnabimur  an  non ;  et  quo- 
niam  immunditiis  ac  foetoribus,  atque  mi- 
seriis  ac  indigentiis  pleni  sumus  in  cor- 
pore  et  anima.  Consideremus  ergo  haec 
omnia,  et  humiliemus  nos  jugiler  coram  \i'cii:\,o. 
Deo  ;  potiusque  optemus  subesse  quam 
praeesse,  obedire  quam  imperare. 

Insuper  fugiamus  avaritiam,  quae  (juxta 
Apostolum)  est  servitus  idolorum,  et  ex  Ephes.v,^. 
qiia  fraiides,  rapina^  mendaeia,  perjuria, 
falsa  lestimoiiia,  dissensioiies,  liles,  inimi- 
citiae  et  alia  diversa  vitia  oriiintur. De  tem- 
poralibus  rebus  nil  amplius  debct  appe- 
tere  Chrislianus  quam  expedit  sibi  ad 
bene  vivendum,  ad  spiritualiler  proficien- 


m 


DOMINICA   II   POST  TRIMTATEM.  —  SERMO  TERTIUS 


dum,  ad  adipiscendum  sahitem  feternam. 
Imo  quanto  futura  vita  longior  erit  quam 
praesens,  tanto  plus  providere  sibi  debent 
Christifideles.  ut  sufficientiam  in  illa  vita 
habeant  magis  quam  in  ista.  Mira  et  magna 
est  excspcatio  cordis  humani,  quod  tantum 
veretur  hujus  brevissimae  vita3  inopiam, 
et  futurse  vitae  perpetuse  aeternam  non  for- 
midat  penuriam  et  aerumnam.  Et,  proh 
dolor  I  multi  sunt  qui  quamvis  satis  et 
plus  quam  satis  habeant  pro  sustentatione 
vita^  pra?sentis,  nil  aut  modicum  pro  bona 
consistentia  in  vita  futura,  tamen  non  ces- 
sant  temporalia  sibi  augere  et  necessaria 
ad  salutem  negligere. 

Postremo,  luxuriam,  qu»  est  bestiale 
peccalum,  et  rationem  omnino  absorbens, 
prorsus  vitet  quilibet  Christianus  :  quia 
mirabiliter  excjecat  hominem  hoc  pecca- 
tum,  facitque  eum  acediosum,  vanuin,  in- 
stabilem,  dissolutum;  nec  permittit  eum 
facile  per  pcenitentiam  veram  resurgere, 
sed  reddit  eum  sua;  salutis  immemorem. 
Maxima  quoque  turpitudo  in  hoc  est  pec- 
cato.  Nec  solum  vitanda  est  ipsa  luxuria, 
sed  et  concupiscentia  mala,  cogitatio  im- 
muiida,  imaginatio  turpis,  incautus  et  li- 
bidinosus  adspectus,  amplexus,  tactus  et 
oscula.  Vitemus  itaque  omne  peccatum 
mortale,  quo  a  coelestis  coenae  impedimur 
adeptione  ;  venialia  quoque  peccata  pro 
posse,  quoniam  ad  mortalia  peccata  dis- 
ponunt. 

At  vero  quanta  mala  ex  superbia  et  am- 
bitione  nascuntur,  copiose  docet  sacra 
Scriptura.  Unde  in  libro  Judicum  legitur, 
quod  Gedeon,  vir  justus  et  judex  filiorum 


A  Israel,  habuit  septuaginta  filios  ex  legiti-  Judic.Mn, 
mo  toro;  habuit  quoque  unum  filium  ex^"'^'' 
concubina.  Mortuo   itaque   Gedeone,  fiJi-   ihid.ix.i 
us  iste  ex  concubina,  nomine  Abimelech,  "^**'^''' 
quum    esset   ambitiosus,  blandis   persua- 
sionibus  obtinuit  principatum  ;  factusque 
princeps,  conduxit  sibi  viros  vagos  ac  in- 
opes.  Quibus  assumptis,  intravit  improvise 
domum  fratrum  suorum.  et  interfecit  sep- 
tuaginta  viros  fratres  suos  super  lapidem 
unum,  ne  per  eos  ejiceretur  a  principatu. 
Nec  passus  est  Deus  justissimus  tantum 

B  scelus  esse  inuItum.Nam  antequam  tribus 
annis  regnasset,  permisit  Deus  maximam 
oriri  dissensionem  inter  pra?fatum  Abime- 
lech  ejusque  populum,  qui  coepit  eum 
vehementissime  detestari,  pra^sertim  ob 
occisionem  fratrum  suorum.Quumque  Abi- 
melech  obsideret  turrim  quamdam  in  qua 
erant  multi  de  populo  suo,  mulier  quse- 
dam  stans  super  turrim  in  loco  plano 
(quia  turris  planitiem  quamdam  habuit), 
fragmen  mol»  desuper  jaciens,  tetigit  vi- 
tiosissimum  illum  Abimelech  inter  cervi- 

C  cem  et  scapulas,  confregitque  cerebrum 
ejus.  Qui  statim  dixit  armigero  suo  :  Eva- 
gina  gladium  tuum,  et  interfice  me,  ne 
dicatur  quod  a  muliere  occisus  sim.  Qui 
armiger  jussa  complens,  interfecit  eum. 
Et  obiit  pessima  morte,  a>ternaliterque 
damnatus  est.  Ecce  ad  quantam  malitiam 
delapsus  est  ille  infelix  Abimelech  ex  sua 
ambitione,  et  quam  cito  ac  terribiliter 
Deus  sanctissimus  ultus  est  scelera  ejus. 
Omni  ergo  superbia  procul  pulsa,  in  vera 
semper  humilitate  perseveremus,  ad  glo- 

D  riam  Omnipotentis. 


DOMINICA   II  POST  TRINITATEM.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS 


167 


AD    RELIGIOSOS 


SERMO  QUARTUS 


ADVERSA   OMNIA   FORTI   ANIMO   ESSE   FERENDA,   UT  HUMILITAS 
FRATERNAQUE   CARITAS   INCOLUMES   SERVENTUR  ;   ET   DEI   VOLUNTAS   QUOMODO   IN   OMNIBUS 

PRiE   OCULIS   HABERI    DEBEAT. 


N' 


18,  19. 


ON  diligamus  verbo  neque  lingua, 
secl  opere  et  veritate.  I  Joann.  iii,  18. 
In  hodierna  epistola  beatissimus  evan- 
gelista  Joannes  multiformiter  nos  infor- 
raat.  Prinio  etenim  consolatur  fideles  ele- 
ctos  ac  virtuosos,  ne  dum  ab  adversariis 
et  iniquis,  a  mundanis,  injustis  carnalibus- 
que  hominibus  odio  habentur,  irridentur, 
affliguntur,  moleste  id  ferant,  aut  pusilla- 
nimes  fiant,  seu  admirentur  admiratione 
aliqua  dejectiva;  sed  potius  coram  Deo  hu- 
militer  glorientur,  quia  hoc  ipsum  quod 
sustinent,  probabile  signum  est  quod  de 
electorum  sint  numero,  quum  et  Salvator 
yoann.  XV,  protestetur  :  Si  mundus  vos  odit,  scitote 
quia  me  priorem  vobis  odio  habuit.  Si  de 
mundo  essetis,  muiidus  quod  suum  erat 
diligeret  :  quia  vero  de  mundo  non  estis, 
sed  ego  elegi  vos  de  mundo,  propterea 
odit  vos  mundus.  Similitudo  namque  dire- 
cte  est  causa  amoris  et  unionis  atque  con- 
cordise;  dissimilitudo  vero,  aversionis  et 
rancoris  ac  discordia?  est  origo.  Naturale 
est  ergo  ut  justus  justum,probus  probum, 
sapiens  sapientem,  virtuosus  diligat  vir- 
tuosum  :  mente  namque  consimiles  sunt, 
et  vitia  pariter  deteslantur.  Jniqui  autem, 
qui  justifia3  zelo  et  veritatis  carent  amore, 
justos  sapienlesque  odiunl,in  quantum  eo- 
rum  dissentiunt  voluntati.  In  religionibus 
quoque  ubertiin  contingit  quod  negligeu- 
tiores  et  magis  defectuosi,  eos  qui  spirilu 
fervent  justiliamque  zelanlur  et  abslra- 
ctius  ac   cuslodilius  se   habere   satagunt, 


A  persequuntur,  et  instar  squamarum  se  mu- 
tuo  comprimentlum,  sibi  in  hoc  ipso  qui- 
dam  passionibus  suis  immersi  cohaerent. 
Et  esse  vix  potest  ut  quis  ita  se  habeat  ut 
universorum  effugiat  odium,  omnibusque 
complaceat,  non  obstante  quod  ait  Aposto- 
lus  :  Ego  per  omnia  omnibus  placeo.  Non  i  Cov 
enim  absolute  omnibus  placuit,  ipsomet  ^^' 
proIoquente,Si  hominibus  placerem,  Chri-  Gaiat. 
sti  servus  non  essem  ;  sed  omnibus  justis, 
vere  sapientibus,  sibi  mente  conformibus 
complacuit  sanctus  Apostolus.  Hinc  loqui- 

B  tur  Seneca  :  Quamvis  sic  agas  ut  ne  quis 
merito  tuo  te  oderit,  erunt  tamen  semper 
qui  te  oderint.  Hoc  autem  vir  sapiens 
«quanimiter  ferre  debet,  et  odientibus  Matth 
compati  atque  orare  pro  eis.  Verumtamen  ^*' 
servus  Christi  si  odiri  se  videat  persecuti- 
onesque  pati,non  tamen  sit  pronus  quem- 
piam  temere  judicare,  aut  magnifice  de 
se  ipso  sentire,  quasi  ipse  sit  Dei  electus, 
et  alii  de  grege  sint  reproborum  :  imo  po- 
tius  suis  deputet  culpis  quod  patitur,  et 
pro  quotidianis  suis  defectibus,  persecu- 

C  lionibus  dignum  se  gravioribus  fateatur, 
sitque  in  omnibus  timoratus,  modicum  ar- 
bitrans  omnc  quod  tolerat,  quum  ipse  Sal- 
vator  et  Sancti  prfecipue  tot  et  tanta  abs- 
que  suis  demeritis  sint  perpessi. 

Secundo,    in    hodierna    epislola    docet 
S.  Joannes,   in  fraterna   dilectione  vitam 
grati»   esse  sitam,  et  signum    spiritualis 
vita)  esse,  fratres  diligere.  Ait  namque  :  ,  , 
Nos  scimus  quia  translati  sumus  de  morle  it. 


X, 


1,10. 


V, 


111, 


168  DOMINICA   II   POST  TRINITATEM.   —  AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO  QUARTUS 

ad  vitam,  quia  (iiligimus  fratres ;  id  est,  A  naturae,  ut  alterum  altero  indigere  et  re- 

de  morte  culpa>  ad  vitam  gratiae  scimus  quirere  invicem,  ad  quod  requiritur  dili- 

nos  esse,  Deo  miserante  ac  operante,  re-  gere.   Quoniam    ergo  Dominus   harum  in 

ductos.  quia  spiritualiter  proximos  omnes  nobis  virtutum  semina  seminavit,sine  du- 

i/oann.iii,  amamus.  Ideo  subdit :  Qui  non  diligit,  ma-  bio  fructus  etiam  horum  requirit,  et  te- 

**■  net  in  morte,  id  est,  mortali  peccato  jacet  stimonium    seu    argumentum   dilectionis 

prostratus.   Quocirca   sciscitari  quis   pos-  nostree  ad  Deum,  dilectionem  accipit  pro- 

set,  quomodo  hoc  sciamus,  quum  (Salo-  ximorum ;  et  ita  in  omnibus  duo  caritatis 

Eccie.ixA.  mone  testante)  nesciat  homo  an  amore  sit  prjecepta  conjungit,  ut  etiam  misericordia? 

dignus  an  odio.  Ad  quod  facile  rcsponde-  opera  qua>  in  proximis  fiunt,  transferat  in 

tur,  quod  verbum  istud  in  persona  Apo-  se  ipsum.  Idcirco  per  primum  completur 

stolorum  prolatum,verum  est  de  certitudi-  secundum.  et  per  secundum  ascenditur  ac 
nali  scientia,quia  ex  revelatione  sciverunt  B  reditur  ad  primum;  et  qui  diligit  Deum, 

se  esse  in  gratia,  imo  in  gratia  eminenti,  diliget  proximum.  Ait  etenim  Dominus  : 

Jiom.vui,  Paulo  dicentc  :  Quis  nos  separabit  a  cari-  Qui  diligit  me,  mandata  mea  custodit;  et,  juann.xiv, 

^/6id  »3    *^*^  ^^^  ^  ^^'   ^*^^   'P^'  P''''ii>t'fis  Spiritus  Hoc  est  (inquit)  mandatum  meum,  ut  dili- ^'.         ^ 

iiriiH.iv,8.  habentes  ;  et,  Superest  mihi  corona  justi-  gatis  invicem.  Ita  ergo  qui  diligit  proxi- 

tiaj.  Porro  in  persona  aliorum  ita  de  gratia  mum,  implet  caritatem  in  Deum,quoniam 

Dei  in  se  non  certificatorum,  tamen  vir-  Deus  in  se  recipit  quidquid  confertur  in     Maiih. 

tuosorum,  exponitur  verbum   praetactum  proximum.   Porro  incipientibus  converti,  ^^'■'^^- 

de  conscientia  conjecturali  probabili.  Un-  pi'ima  institutio  per  timorem  utilior  est, 

Joann.xw,  dc  ct  Christus  :  In  hoc  (inquit)  scient  om-  juxta  doctrinam  Salomonis  dicentis  :  Ini-  Prov.t.i; 

^^'  nes  quia  discipuli  inei  estis,si  dilectionem  lium  sapientiiTP,  timor  Domini.  Vos  autem,  ix.io^.Bfc/i. 

habueritis   ad   invicem.   Et  quamvis  vita  o  fratres,  qui  jam  in  Christo  parvuli  esse  Hebr.v,\^- 

gratia?   atquc  perfectio  in   actuali  amore  C  desistitis,  nec  ultra    lacte  jam   indigetis,  **• 

Dei  essentialiter  sit  consistens,  frequenter  solidos  cibos   ex   dogmatum   firmitate  et 

tamen  Scriptura  (sicut  et  hoc  loco)  in  di-  doctrinarum  perfectione  perquirite  ad  nu- 

lectione   proximi   vitam    grati»    perfecti-  triendum  interiorem  hominem,ut  per  emi- 

onemque   statuit,  quoniam   amor  Dei   et  nentiora  et  perfectiora  mandata  deveniat 

amor  proximi  se  invicem  complectuntur,  ad  perfectum,  atque  in  omni  veritate  quse 

concomitantur,  includunt,  gignunt  seu  nu-  est  in  Christo,  firmetur.  Et  observate  ne 

triunt,  dicente  Gregorio  :  Per  amorem  Dei  abundantioris  grati»  vobis  exhibita?  pon- 

amor  proximi   gignitur,  et   per   amorem  dus,    causa   gravioris    damnationis    vobis 

proximi  amor  Dei  nutritur.  Nam  qui  ama-  fiat. 

re  proximum  negligit,  profecto  Deum  di-  Illud   quoque   ante   omnia   consideran- 

ligere  nescit.  dum,  quia  nec   hoc   ipsum   neque   aliud 

Prseterea   de  caritate   fraterna  loquitur  D  quodcumque  mandatum  implere  quis  po- 

valde  pulchre  S.  Basilius  in  Regula  sua,  terit,si  per  varias  et  diversas  occupationes 

ubi  ct  aliqua   multum    notabilia   inserit,  cor   ejus   oberret.    Nec   ullum    artificium 

quorum  allegationi  et  aliquali  declarationi  aut  alicujus  industria?  disciplinam  adipi- 

nunc    modicum  immorabor.   Itaque  inter  sci  quis  poterit,  qui  frequenler  ex  aliis  ad 

j/rt»/i.xix,  cetera  ait  :  Quia  pnecipimur  diligere  pro-  alia  fertur.  Omni  ergo  custodia  oportet  nos  P/oimv,23. 

'■*■  ximos  sicut  nos  ipsos,  videamus  an  insit  conservare  cor  nostrum,  ne  desiderium  et 

nobis  facultas  et  virtus  ad  hujus  quoque  amorem  Dei,  prava  desideria  cogitationes- 

expletionem  mandati.Et  quis  nescial  quod  que  sordida)  ab  animis  nostris  detrudant 

Eccii.xw.homo  animal  sit  commuiiicabilc,   ulpote  ac  pellant;  sed  assidua  recordatione  et  me- 

"■  sociale  atque  humanum,   non  agresle  ac  moria  Dei,  formam  ejus  quodammodo  et 

ferum  ?  Nil  enim  tam  proprium  est  nostrae  figiiram   aniinarum  nostrarum  signaculis 


DOMINICA    11   POST  TRINITATEM.   —  AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS                      169 

imprimamus,  quse  nullis  queant  inde  per-  A  luntas  ejus  qui  opus  injungit,  semper  in 

turbationibus   aboleri   seu    removeri.   Sic  memoria  habeatur,  ut  ejus  voluntate  ser- 

enim   desiderium   nobis   divina^   caritatis  vata  et  per  laborem  ac  diligentiam  operis 

accedit,  dum  frequens  ejus  memoria  men-  adimpleta,  semper  jungamur  complacea- 

tem  illustrat,  et  ad  opus  mandatorum  Dei  musque  Deo  dum  ejus  semper  memores 

erigimus   nosmetipsos  ac  suscitamus;  et  sumus.  Sic  enim,  verbi  gratia,  faber  secu- 

ex  ipsis  rursus  caritatis  operibus  conser-  rim  falcemve  faciens  semper  meminit  ejus 

vatur  in  nobis  Dei  caritas  vel  aiigetur.  Et  qui  opus  injunxit,  et  retinet  corde  cujus 

hoc  puto  ostendere  Dominum  dicendo  ali-  magnitudinis  aut  qualitatis  vel  formse  in- 

/ooHn.xiv,  quando,  Si  dih'gitis  me,  mandata  mea  ser-  junxerit  fieri  opus;  quod  si  obliviscatur, 

/iivxvio  vate ;  aliquando  autem,  Si  facitis  quae  di-  indebite  faciet.Ita  Christianus  omnem  con- 

co,  manebitis  in  dilectione  mea.  siderationem,  conatum,  omneque  studium 

Ex  quibus  docet  nos,  prospectum  seu  B  adhibere  debet  in  cunctis  actibus  suis,  ut 

intentionem  et  directionem  operis  nostri  secundum  voluntatem  Dei,  qui  opus  in- 

debere  ex  sua  voluntate  pendere  ac  susci-  junxit,  omne   suum    dirigat  opus,  et   ut 

pi,  ut  tanquam  speculum  quoddam  Deum  actus  sui  virtutum  bonitate  ornentur,  pos- 

et  ejus  voluntatem    habentes,  et  semper  sitque  Dei  voluntatem  in  omnibus  adim- 

ad  ipsum  nostra  opera  referentes,  fixos  ad  plere   et  ei   jugiter  complacere.   Et  tunc 

ipsum  cordis  oculos  dirigamus  ac  tenea-  poterit   etiam   adimplere   quod   scriptum 

mus.  Quemadmodum  enim  artificia  quae  est  :  Sive  manducetis,  sive  bibatis,  sive  iCoc.x,3i. 

in  hac  vita  sunt,  prospectum  seu  intentio-  aliud  aliquid  faciatis,  omnia  ad  Dei  glo- 

nem  aut  finem  aliquem  animo  ingerunt,  riam  facite.  Si  vero  declinet  quis  a  lege 

et  ita  juxta  hoc  quod  animo  artifices  ipsi  seu  regula,  observantiamque  mandati  cor- 

conceperint,    ministerio    manuum    prose-  rumpat,  ex  hoc  ipso  arguitur  quod  sit  im- 

quuntur ;  sic  et  in  omni  opere  nostro  unus  C  memor  Dei.  —  Haec  Basilius,  cujus  verba 

manet  iste  prospectus,  id  est  intentio  sive  sententiosa  sunt  valde  et  efficaciter  adim- 

finis,  unusque  terminus  fixus  est,  ut  sci-  plenda. 

licet    Deo    complaceamus.    Propterea    se-  Ideo  in  cunctis  qua3  agimus,  Dei  volun- 

cundum  istum    prospectum  et  finem  di-  tatem    prse   oculis   habeamus  ;    et   taliter 

"    rigamus  opera  nostra  in  Dei  obsequio  ac  opera  nostra  ordinemus,  decoremus,  per- 

mandatis.  Impossibile  namque  est   aliter  ficiamus,  tamque  reverenter  et  custodite 

constare  operis  nostri  formam,  id  est  in-  quse  bona  sunt  exsequamur,  ut  per  ea  Deo 

tentionem  seu  bonitatem  actionum  nostra-  uniri,  compIacere,ac  debitam  honorificen- 

rum  esse  stabilem  ac  valentem,  nisi  vo-  tiam  ei  impendere  valeamus. 


SERMO  QUINTUS 


DE   ENORMITATE   FRATERNI   ODII,   MULTIPLICIQUE   HOMICIDIO  ;   ET   CONTRA 

DETRACTIONIS   VITIUM. 


OUI  non  diligit  fratrem  suum,  manet  D  Non  poterat  sanctissimus  evangelista  Jo- 
in  morte ;  omnis  autem  qui  odit  fra-  annes  caritatem  sublimius  commendare, 
trem  suum,  homicida  est.  I  Joann.  iii,  iiec  ejus  oppositum,  utpote  odium,  liorri- 
14,  lu.  bilius  vituperare,  nisi  dicendo  verba  ha'c 


170  DOMINICA   II   POST   TRIMTATEM.   —  AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS 

thematis  hujus.  In  quibus  odium  homici-  A  concipit  circa  eum.Eos  namque  qui  quem- 

dio  comparat,  et  odientem  homicidam  ap-  quam  contristant  incitatur  odire,  in  quan- 

pellat;  eum  quoque  qui  non  diligit  Deum  tum  sub  ratione  mali  et  afflictivi  concipit 

ac  proximum,  asserit  in  morte,  hoc  est  in  eos.  Quum  ergo  invidia  sit  de  bono  alicu- 

mortali  peccato,  manere.  jus  tristitia,  constat  quod  odium  directe 

Quocirca  quseri  potest,  an  odium  proxi-  ex  invidia  oriatur.  Hinc  innotescit  quam 

mi  sit  gravius  peccatum  quam  homicidi-  diligentissime  vitare  debeamus  ne  aliquem 

um,  vel  saltem  tam  grave  ut  illud.  Videtur  contristemus  inordinate,  aut  irrideamus, 

enim  quod  imo.  Nam  optimum  opponitur  seu  indebite  affligamus,  ne  ei  tam  morta- 

pessimo,  quemadmodum  malum  bono.  Un-  lis  gravissimique   peccati,  videlicet  odii, 

de,  quemadmodum  caritas  Dei,absolute  lo-  simus  occasio.  Et  quia  invidia  ex  ira  cau- 

quendo,  est  omniuin  virtutum  dignissima,  satur,  ira  autem  ex  parvipensione  aut  in- 

et  odium  Dei,  omnium  enormissimum  vi-  B  juria  alicui  irrogata,  etiam  vitare  oportet 

tiorum ;  ita  apparet,  quod  sicut  caritas  fra-  nos  ne  queinpiam  concitemus  ad  iram  ir- 

terna  est  cunctarum  qu»  circa  proximum  risione,  laesione,  verbo  aut  signo,  aut  alio 

versantur  virlutuin   altissima,  sic   odium  modo,  ne  pocuhim  mortis  proximis  porri- 

proximorum  sit  universorum  in  proximos  gamus,  quibus  vitee  exempla  exhibere  te- 

peccatorum  gravissimum  :  sicque  homici-  neinur.   Propter  quod    Solon  philosophus 

dio  gravius  erit.  Imo,  quum  caritas  Dei  et  dixit  :  Non  derideas  aliquem,  quoniam  ex 

proximorum  habitualis,  sit  realiter  una  et  derisione  procedit  invidia.  Quumque  me- 

eadem  virtus,  sequi  videtur  quod  post  odi-  lancholici  sint  ad  tristitiam  atque  invidiam 

uin  Dei,  enormissimum  crimen  sit  odium  naturaliler  proni,specialiter  est  cavendum 

l^roximi.    Ad   hoc    S.  Thomas   respondet,  ne  quis  odii  sive  invidiae  occasionem  aut 

quod  peccata  in  proximum,ex  duobus  ma-  incitamentum   eis  ministret  :  alioqui  de 

litiam  et  gravitatem  suscipiunt :  primo,  ex  C  mortali  timeat  culpa,  quia  omnino  caritas 

inordinata  voluntate  peccantis ;  secundo,  id  requirit. 

ex  illato  proximis  nocumento.  Primo  modo         Insuper,  sicut  hic  ait  Apostolus,  «  Omnis  ijoanji.m, 

odium  homicidio  et   omni   in   proximum  qui  odit  fratrem  suum  )),id  est  aliquem  ho- *^' 

peccato  est  gravius,  quia  per  ipsum  pra^-  minem  viatorem,  «homicida  est )),  scilicet 

cipue  in  se  ipsa  deordinatur  volunlas.  Se-  opere  vel  effectu,  aut  similitudine  culpa*. 

cundo  inodo  homicidium  est  gravius  odio,  Nam   et  odiens  quemquam  aut   invidens 

quia  nocel  plus  proximo.  Quum  ergo  tanta  ei,  in  primis  se  ipsum  spiritualiter  necat  : 

sit  enormitas   odii,  inenarrabiliter  vitan-  ideo  sibi  ipsi  gravissime  nocet.  Specialiter 

dum  est  omni  Christiano,  potissimum  re-  vero  odium  et  invidia  etiam  in  hac  vita 

ligioso,  cujus  lotus  conatus,  tota  intentio,  sunt  miserrimi  hominis  gravissime  affli- 

universa  diligentia,  esse  debet  ut  in  cari-  ctiva,  corrosivaque  cordis,  et  vitee  abbre- 

tate  Dei  et  proximorum  jugiter  crescat,  et  D  viativa,  Salomone  loquente  :  Sicut  tinea  p,ov.xw, 

indesinenter  proficiat.  vestimento,  ita  tristitia  nocet  cordi.  Ideo  ^**' 

Porro,  Thoma  testante,  odium  directe  et  invidus  sive  odiens  stultissimus  compro- 

formaliter  ex  invidia  seu  Iristitia  orilur,  balur,  quoniam  propriam  animam  ita  di- 

quamvis  dispositive  nascatur  ex  ira.Siqui-  lanial,  corrodit  ac  torquet.  Unde  hsec  vilia 

dem  omne  animal  sicut  naturaliler  diligit  pra-cipue   essent   cavenda,    quamvis   non 

delectationem,  ita  et  naturaliter  fugit  tri-  essent  post  vitam  hanc  punienda.Quemad- 

stiliam  inordinatam,  ut  decimo  Ethicorum  inodum  autem  melancholici  non  sunt  ad 

habeliir.  Ideo  sicut  ex  delectatione  quam  odiuin  aut  invidiam  incitandi,  sic  et  ipsi 

uiiiis  ab  alio  et  in  alio  habet,  oritiir  qui-  cavere  debent  ea  qua)  aliorum  sunt  offen- 

dam  amor  ad  ipsum ;  ita  ex  tristitia  qiiam  siva,et  passiones  illas  gravissimas  ad  qiias 

ab   alio  quis   incurrit  ac  patitur,  odium  ex  suse  complexionis  malitia  sunt  procli- 


DOMINICA   II   POST  TRINITATEM.   —  AD  RELIGIOSOS ;   SERMO   QUINTUS 


i7d 


ves  reprimcre,  quanquam  hoc  ipsum  sit  A 
ipsis  difficile  :  unde  compatiendum  et  ce- 
dendum  est  eis  ex  caritate  et  pietate  fra- 
terna.  Ipsi  quoque  auxilium  Dei  inces- 
santer  implorent,  quo  vincere  queant  se 
ipsos.  Verumtamen  nos  religiosi  debemus 
esse  tam  virtuosi,  tam  fortes  tamque  per- 
fecti,  ut  nullus  quantumlibet  importunus 
et  improbus,  possit  nos  ad  tam  abominabi- 
lia  provocare  peccata  ut  sunt  odium  atque 
invidia,  sed  neque  ad  iram.  Ideo  patien- 
tiam  veram  et  firmam  incessabiliter  ha- 
beamus,  et  in  derisionibus,  subsannationi-  B 
bus,  persecutionibus,adversitatibus,  quasi 
in  omnibus  divitiis  gloriemur,  tribulatori- 
bus  ex  corde  regratiantes.  Nam  ut  sanctus 
ait  Basilius,  tales  maximum  nobis  bene- 
ficium  praebent,  et  maxime  prosunt,  dum- 
modo  aequanimiter  toleremus  :  quia  per 
eos  purgamur  a  culpa  implemurque  gra- 
tia,  Christo  propter  nos  passo  conforma- 
mur,  atque  spternae  beatitudinis  incremen- 
tum  sortimur. 

Pra^terea,  prout  sanctus  martyr,  ac  do- 
ctor  et  Pontifex  summus,  S.  Clemens  te-  C 
statur,  beatissimus  princeps  Apostolorum 
Petrus  dixit  triplex  esse  homicidii  genus. 
Unum  reale  et  corporale,  quo  alicui  au- 
fertur  vita  naturse.  Secundum  asseruit  es- 
se  odium,  quo  quis  alicui  aufert  aut  au- 
ferre  cupit  vitam  gratiae.  Tertium  dixit 
detracfionem,  quo  aufertur  esse  laudabilis 
famse.  Quum  ergo,  tam  gloriosissimo  Ar- 
chiapostolo  protestante,  odium  atque  de- 
tractio  sint  homicidii  genera,  patet  quam 
vigilantissime  sint  vitanda.  Et  certe  qui 
alium  scandalizare  non  veretur,  nonne  ani-  D 
mam  illius  quantum  in  se  est  trucidare 
cognoscitur  ?  Porro,  quum  peccata  in  pro- 
ximum  tanto  sint  graviora,  quanto  noci- 
viora  seu  magis  nocumentum  inferentia, 
et  ipsa  detractio  auferat  proximo  bonam 
famam,  quao  exteriori  substantia?  rite  prae- 
fertur,  innotcscit  quod  detractio  sit  gra- 
vius  crimen  quam  rapina  aut  furtum.  Et 
sicut  rapina  est  gravior  furto,  quia  majo- 
rem  injuriationem  et  contemptum  inclu- 
dit  quam  furtum;  sic  contumelia  est  gra- 


vior  culpa  quam  detractio.  Idcirco  summe 
cavendum  est  ne  quis  alteri  contumeliose 
loquatur.  Seminatio  vero  discordise  quum 
caritatem  et  amicitiam  atque  concordiam 
tollat  (quse  sunt  praecipua  animae  bona,  et 
bono  famae  praestantiora),  est  scelus  gra- 
vissimum  :  praesertim  quum  non  solum 
tam  ingentia  auferat  bona,  sed  etiam  tam 
periculosissima  ingerat  mala,  puta  aver- 
sionem,  discordiam,  odium.  Qui  ergo  tam 
detestabilia  non  abhorret  ac  vitat  facino- 
ra,  ipse  quoque  habitu  ac  nomine  religiosi 
prorsus  indignissimus  verissime  reputa- 
tur.Absint  ergo  et  distent  a  nobis  haec  sce- 
lera  distantia  infinita;  et  verbis,  signis  et 
factis,  omnique  modo  nobis  possibili,  ac 
viribus  totis  conemur  nos  mutuo  in  vera 
caritate,  pace,  concordia  confovere,  robo- 
rare,  accendere,  ac  jugiter  conservare, 
quum  et  sapiens  quidam  dicat  :  In  tribus  EccILxxv, 
beneplacitum  est  spiritui  meo,  quae  sunt  Jp''''^'"' 
probata  coram  Deo  et  hominibus  :  amor 
proximorum,  concordia  fratrum,  et  vir  et 
mulier  bene  sibi  consentientes.  Susurro 
autem  et  bilinguis  maledictus  :  multos 
enim  turbavit  pacem  habentes. 

Porro  multis  modis  unus  detrahit  alteri: 
primo,  ei  falsum  imponendo ;  secundo,  ve- 
re  de  eo  loquendo  ea  quee  denigrativa  sunt 
famae,  quando  hoc  facit  intentione  per- 
versa,  ut  sic  famam  ejus  commaculet,  et 
ratione  non  exigente,  videlicet  loco  et 
tempore  non  opportuno;  tertio,occulta  re- 
velando ;  quarto,  dum  id  quod  bonum  est 
asserit  mala  intentione  peractum  :  in  quo 
etiam  temerarii  judicii  reus  est.  Est  itaque 
detractio  valde  mortale  ac  nimis  grave 
peccatum,  praesertim  in  religiosis.  Nec  so- 
lum  obest  ei  cui  detrahitur,  sed  audienti- 
bus  quoquc,  qui  vel  consentiendo,  aut 
libenter  audiendo,  aut  non  resistendo  seu 
fugiendo,  de  facili  incidunt  mortale  pecca- 
tum;  conformiter  audiendo  malum  de  alte- 
ro,  scandalizari  possunt  in  illo  et  animari 
ad  prava.  Hinc  contra  dctractionem  Sancti 
terribiliter  conscripserunt.  Est  autem  de- 
tractio  locutio  ex  prava  radice  procedens, 
intentione  denigrandi  famam  aliorum  pro- 


172 


DOMINICA   II   POST  TRINITATEM.   —  AD  RELIGIOSOS  ;   SERMO   SEXTUS 


lata.  De  qua  sanctus  ait  Hieronymus  :  Nul-  A 
li  omnino  unquam  detrahas,  nec  aliorum 
vituperatione  te  laudabilem  videri  velis; 
magis  tuam  vitam  ornare  disce,quam  alie- 
nam  discerpere. 

Insuper  de  hoc  vitio  sapientissime  sic 
sanctus  scribit  Bernardus  :  Annon  amit- 
tunt  vitam  detractores,  Deo  odibiles,  odi- 
biles  vitsB?  Fugit  vita  quos  odit;  et  quos 
fugit  vita,  mori  necesse  est.  Annon  et  ipse 
moritur  qui  venenum  bibit,  quod  ei  male- 
suada  detractoris  lingua  propinat?  Siqui- 
dem  furtim  ei  dilectionis  vita  subtrahitur;  B 
et  dum  nescit,  in  eo  paulatim  fraterna  ca- 
ritas  refrigescit.  Auditurus  est  forsitan  ea 
quse  dicta  sunt  contra  se,  ipse  quoque  cui 
detrahitur  :  undique  enim  verba  volant,  et 
multorum  prius  ora  pertransiens  sermo, 
difficile  fieri  potest  quin  in  singulorum 
creverit  linguis,  et  quasi  jam  provectus 
referatur  ad  eum  ad  cujus  spectat  offen- 
sam.  Itaque  scandalizabitur  audiens  et  ta- 
bescet;eoque  facilius  exstinguetur  in  eo 
caritas,  quo  amplius  ante  vivere  videba- 
lur.  Et  quidem  sibi  cavet  prudens  audi-  G 
tor;  cavet  et  ipse,  si  non  desipit,  qui  sibi 
novit  esse  detractum  :  ille  ne  veneno  infi- 
ciatur,  iste  ne  scandalo  perturbetur.  Sed 
quod  in  se  est,  lingua  delractoris  maledi- 


ca,  et  illius  percutiens  conscientiam,  et 
istius  vulnerans  caritatem,  secum  pariter 
utrumque  perimit.  Numquid  non  est  vi- 
pera  lingua  ista?  Ferocissima  plane,  quse 
tam  letaliter  tres  inficit  flatu  uno.  Num- 
quid  non  lancea  est  lingua  ista  ?  Profecto 
etiam  acutissima,  qua;  tres  penetrat  ictu 
uno.  Gladius  utique  anceps,  imo  et  triceps, 
est  lingua  detractoris. 

Gaveamus  ergo  tam  detestabile  vitium, 
ejusque  fomitem,  scilicet  irrationabilem 
displicentiam,  impatientiam,  aversionem, 
invidiam,  appetitionem  laudis  humanse  : 
ex  his  namque  causis,  aut  earum  aliqua, 
solet  oriri  detractio.  Ideo  caritativi  simus, 
timorati  et  humiles,  custoditi  in  verbis;  et 
caritatem  nostram  ad  proximum  opera 
magis  loquantur  quam  verba,  in  tantum 
ut  sicut  Christus  animain  suam  pro  nobis  Joann.  x, 
exposuit,  ita  et  nos  in  tantum  diligamus  '^' 
nos  invicem,  ut  casu  se  offerente  parati 
simus  pro  fratribus  nostris  animam  pone- 
re,  id  est  vitam  corporalem  morti  offerre, 
quia  illorum  salutem  seu  animam  inagis 
quam  propriam  vitam  corporalein  tene- 
mur  diligere.  Verum  de  ista  materia  infe- 
rius  intendo  diffusius  loqui,  pra;sertim  de 
detractione.  Uxc  igitur  jam  praedicta  mo- 
do  sufficiunt. 


SERMO   SEXTUS 


DE   MULTIPLICI   COENA,   ET  TRIBUS   PRINCIPALIBUS   VITIIS   PER  QU^   HOMINES   A   DIVINiE 

COENiE   PARTICIPATIONE   PR^PEDIUNTUR. 


H 


OMO  quidam  fecit  coenam  magnam,  D 

ct  vocavit  multos.  Luc.  xiv,  16. 

Est  coena  corporalis,  de  qua  legitui'  : 

7oan/i.xii,  Ante  sex  dies  Paschse  venit  Jesus  Betha- 

'' '■  niain,  et  fecerunt  ei  ccenam  ibi.  Est  etiam 

coena  spiritualis,  de  qua  in  Apocalypsi  ait 

ApocM\,i(i.  Salvator  :  Ego  sto  ante  ostium,  et  pulso; 

si  quis  a[)eruerit  mihi,  intrabo  ad  iilum, 

et  coenabo  cuin  illo,  et  ipse  mecum.  Tertia 


est  coena   sacramentalis,  quam    passione 
sua  instante  fecit  Christus  Apostolis  suis, 
sacramento  corporis  et  sanguinis  sui  eos 
reficiens.  Quarta  est  ccena  infernalis,  quem- 
admodum  scriptum  est  :  Sicut  oves  in  in-   Ps.  xLvm, 
ferno  positi  sunt,  mors  depascet  eos.  Quin-  '"■ 
ta  est  coena  beatificai  fruitionis,  de  qua  in 
Apocalypsi   fertur  :  Beati  qui  ad  ccenam  ^/locxix.o. 
nuptiarum  Agni  vocati  sunt.  De  qua  iu 


DOMINICA   II   POST   TRINITATEM.  —  AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS                      173 

evangelio  hodierno  fit  mentio.  Ad  quam  A  ciam  perdit ;  et  quum  improbus  affectus 

etiam  coenam  illi  dumtaxat  pertingunt  in  se  aperit,  perit  effectus.  De  hoc  vitio  ma- 

quorum  cordibus  Deus  in  vita  hac  spiri-  ledicto  iterum  ait  S.  Bernardus  :  Ambitio 

^/j/ici.  III,  tualem  peragit  coenam,  habitando  in  eis  subtile  malum,  secretum  virus,  pestis  oc- 

per  fidem  caritate  formatam,  atque  in  eo-  culta,  doli  artifex,  mater  invidia?,  vitiorum 

rum  bonis  actibus  delectando.  origo,  virtutum  a^rugo,  tinea   sanctitatis, 

Ab  hac  spirituali  coena  atque  a  coena  cce-  excaecatrix  cordium,  ex  remediis  morbos 

Iesti,a  digna  quoque  perceptione  sacramen-  generans,  ex  medicina  languorem.  0  am- 

talis  edulii  impeditur  homo  per  mortale  bitio  ambientium  crux,  quomodo  omnes 

peccatum,  et  prgocipue  per  tria  mortalia  torquens,  omnibus  placens  !  Nil  acerbius 

vitia,  quse  sunt:superbia  sive  ambitio,ava-  cruciat,  nil  molestius  inquietat  :  nil  tamen 

ritia  sive  cupiditas,  et  luxuria  seu  carnalis  apud  miseros  mortales  crebrius  sive  cele- 

affectus.  Ab  his  igitur  vitiis  nos  speciali-  B  brius  negotiis  ejus. 

ter  emundari  necesse  est  et  cavere :  et  pri-  Fugiat  ergo  omnis  religiosus  malum  tam 

mo,  ab  omnium  radice  ac  turbido  fonte  et  enorme  et  inquietum ;  cupiat  subesse  et 

male  fecunda  origine  vitiorum,  superbia,  obedire,  nesciri  et  parvi  pendi,  non  prae- 

quae  angelos  vertit  in  dsemones^et  homines  esse,  apparere  aut  dominari,  ut  sic  directe 

/«. XIV.    da;monum  facit  imitatores,  ac  primi  illius  feratur  in  Deum,  nec  impie  recurvetur  ad 

Joanii.xui,  apostatae  (qui  in  veritate  non  stetit)  servos  semetipsum  :  alioqui  innumerabilibus  in- 

''*'           et  membra  ac  filios,  dicente  Scriptura  :  volvetur   peccatis   ex  sua  ambitione   na- 

Job  xu,j.5.  Ipse  est  rex  super  universos  filios  super-  scentibus,  quia  ut  ait  Gregorius,  Numerari 

Eccii.x,!.  biae.  Estque  superbia  coram  Deo  et  homi-  culpae  non  queunt  quae  ex  ambitione  pro- 

nibus    odibilis    :    pra?sertim    coram    vere  cedunt;  et  rursus,  Quoties  (inquit)  homi- 

religiosis  et  humilibus,  inter  quos  humi-  nibus  praeesse  desidero,toties  Deum  meum 

lior,  exemplarior,  devotior,  amplius  repu-  G  pra^ire  contendo.  Nonne  ex  ambitione  na- 

tatur.  Inter  quos  tamen  interdum  inveni-  scuntur  viles  adulationes,  adulatoriae  at- 

tur  et  Satan,  videlicet  aliquis  apparenter  tractiones,poenales  ac  stolidae  suspiciones, 

humilis  et   ficte   devotus,  secrete   autem  debitae  correptionis  ac  correctionis  omis- 

superbus  et  glori»  cupidus,  promotionis  sio,  personarum  acceptio,  invidia,  simula- 

praelationisque   avidus.  Qui  quum  inten-  tio,  falsitas,  et  multa  prorsus  similia  vitia 

tum  nequeat  adipisci  si  sua  innotescat  ela-  aeternaliter  detestanda,  omnique  religioso 

tio,  humilitatem  foris  ostendit,  quum  in-  in  infinitum  odienda  ac  fugienda,  atque, 

tus  ad  vana  adspiret  :  et  decipit  miser  et  ut  brevi  concludam  compendio,  in  omni 

excaecatus  in  primis  se  ipsum,  non  Ghri-  pene  quod  agitur  inordinata  ad  se  ipsum 

sti,  sed  Luciferi  sequens  vestigia;  inter-  reflexio  ?  Si  ergo,  o  religiose,  cupis  vere 

dum  vero  fallit  et  aIios,et  justo  ac  metuen-  proficere,  tuae  professioni  satisfacere,  pu- 

do  Dei  judicio  permittitur  sortiri  cupitum  D  ram  et  rectam  coram  Deo  intentionem  ha- 

ad  majorem  suam  damnationem,  vel  pro-  bere,  fuge  hoc  infernale  venenum,  et  in 

Jobxxxiy.  pter  plebis  iniquitalem,  faciente  Deo  re-  sincera  ac  stabili  humilitate  te  inviolabi- 

^°"           gnare  hypocritam  propter  peccata  populi.  liter  funda. 

Nec  solum  ambitiosi,  vani,  elati  sunt  qui  Porro,  quum  sit  duplex  superbia,  puta 

taliter  ad   praelationem  adspirant,  sed  et  carnalis  et  spiritualis,  carnalis  superbia, 

qui  in  ea  inordinato  affectu  manent  et  pri-  quro  de  nobilitate  progeniei,  opulentia  re- 

vari  verenliir,  qui  ct  variis  suspicionibus  runi,   iiuiltitudine   cognatorum,    potentia, 

saepius  affliguutiir.  Ilinc  ait  Bernardus  :  principatu,  fama,  honore,  ac  consimilibus 

Ambitio  inatcr  hypocrisis,   latebras  amat  causis  concipitur,  in  saecularibus  solet  vi- 

et  tenebras,  ac  lucis  impatiens  est.  Quum  gere   hominibus;  spiritualis   vero   supcr- 

enim  prorumpit  in  impudentiam,  effica-  bia,  quae  ex  interiorum  donorum  excellen- 


174 


DOMINICA   II   POST  TRINITATEM.  —  AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS 


tia,  ingenio,  scientia,  aut  quasi  pra?cipua 
devotione,  seu  ex  eminentia  meritorum 
concipitur,  in  religiosis  solet  quibusdam 
regnare  :  quum  tamen  haec  omnia  Dei  sint 
dona,  et  a  se  ipso  nil  nisi  deficere,  indi- 
gere,  peccare  habeat  homo ;  atque  ob  id 
oporteat  unumquemque  nostrum  tanto  es- 
se  omnium  fonti  bonorum  magis  gratum 
ac  subditum,  quanto  ab  eo  eminentiora  et 
plura  sortitus  est  dona.  Praeterea,  quomodo 
quasi  de  eminentia  meritorum  et  speciali 
devotione  possumus  gloriari,  intumescere, 

Eccie. i\,i.  aul  alicui  nos  pra^ferre,  qui  an  amore  an 
odio  digni  consistimus  ignoramus,  nec 
aliorum  secretiora  bona  cognoscimus,  de 
quibus  et  latet  nos  an  seternaliter  nos  prae- 
cedent  in  gloria,  aut  quales  sint  in  prsede- 
stinatione  divina  ? 

Considera  ergo  te  ipsum  per  compara- 
tionem  ad  tuum  Creatorem,cujus  respectu 
nihil  es,  et  ita  te  profundissime  humilia- 
bis;  et  item,  per  comparationem  ad  San- 
ctos  in  patria,  quorum  respectu  omnis  tua 
virtus  el  sapientia  modici  est  momenti ; 
et  rursus,  per  comparationem  ad  Patres  in 
hoc  sseculo  olim  degentes  aut  adhuc  pere- 
grinantes,  quorum  respectu  te  defectuo- 
sum  esse  conspicies.  Considera  quoque 
quanta  mala  bonis  tuis  permixta  sint, 
quantae  distractiones,  negligentise,  irreve- 
rentiee,  inordinationes  :  ita  ut  Isaias  veris- 

/.9.  Lxiv,  c.  sime  sit  locutus,  Quasi  pannus  menstrua- 
ix  universae  justitiae  nostr».  Et  hoc  ipsum 

5op.viii,2i.  boni  quod  in  eis  est,  Dei  est  et  a  Deo  est, 
et  ei  cum  humilitate  et  gratiarum  actione 
adscribi  oportet.  Sicque  similis  comproba- 
ris  improbo  servo,  qui  pretiosissimo  bal- 
samo  sibi  a  domino  suo  in  scypho  oblato, 
sordes  urinarum  miscet  ac  stcrcorum.  Sic 
namque  devotioni,  compunctioni,  illumi- 
nationi,  inflammationi,  omnique  gratiee 
nobis  desuper  communicatai,  nostras  mi- 
scemus  cvagationes,  torpores,  dissolutiones, 
irreverentias,  carnalitates  et  defectuosita- 


A  tes,  atque  inordinatas  affectiones.  Conside- 
ra  quoque  quantum  omnis  cultus  et  honor 
quos  exhibes  Deo,  distent  a  cultu  et  hono- 
re  quibus  dignus  est  ipse  :  qui  quum  sit 
dignitatis  et  sanctitatis  ac  sapientiae  peni- 
tus  infinitae,  immcnsa  reverentia  dignus 
esse  cognoscitur.  Considera  etiam  per  com- 
parationem  ad  vitia  tua  quotidianaque  ma- 
la,  et  per  respectum  ad  ea  quibus  exposi- 
tus  nunc  consistis  pericula.  Vide  quia  ex 
nihilo  factus  es,  et  in  tantum  divinae  bo- 
nitatis  ac  omnipotentiae  conservatione  in- 

B  cessabili  indiges,  quod  nec  ad  momentum 
sine  ea  subsistere  vales.  Attende  naturales 
tuas  aerumnas,  indigentias,  sordes,  foeto- 
res  ac  vilitates.  Perpende  quam  cito  ac 
faciliter  possis  laedi,  perterreri  ac  dejici. 
Si  itaque  his  respectibus  te  ipsum  rite 
consideraveris,  tibi  ipsi  procul  dubio  dis- 
plicebis,  vilesces  et  humiliabis  te  ipsum ; 
non  praeesse  optabis,  sed  divini  rigorem 
judicii  formidabis. 

Sic  igitur  omnem  in  perpetuum  elatio- 
nem,  ambitionem,  vanitatem  spernamus; 

C  omnem  sensualem  affectum,  concupiscen- 
tiam  pravam,et  quidquid  carnalem  excitat 
motum,  vitemus.  Ad  nihil  terrenum  inor- 
dinate  afficiamur,  non  ad  vestem,  cellam, 
instrumenta,  utensilia,  aut  quaecumque  si- 
milia;  sed  in  omnibus  talibus  solam  ne- 
cessitatem  veramque  utilitatem  quaeramus, 
ne  per  inordinatae  affectionis  seu  illicitae 
delectationis  admixtionem,  divini  incur- 
ramus  amoris  minorationem.  Sic  igitur 
per  sollicitam  cordis  custodiam,  per  sen- 
suum  refrenationem,  per  loquacitatis  re- 

D  pressionem,  per  divini  obsequii  exsecutio- 
nem  ferventem,  per  fructuosam  temporis 
deductionem,  per  indefessam  boni  instan- 
tiam,  ad  coenam  tendamus  ac  properemus 
coelestem.  Ad  quam  perducere  nos  digne- 
tur  qui  se  ipsum  nobis  dedit  in  cibum, 
qui  cum  Patre  et  Spiritu  Sancto  unus  est 
Deus  super  omnia  benedictus.  Amen. 


DOMINICA  III  POST  TRINITATEM 


ENARRATIO  IN  EPISTOLAM 


HUMILIAMINI   SUB   POTENTI   MANU   DEI,   UT   VOS   EXALTET,   ETC.  I  Petr.  V,  6-11. 


G 


LORIOSUS  apostolici  chori  princeps, 
[T  sacratissimus  Petrus,  in  prsesenti  epi- 
stola  verbis  perpaucis  instruit  nos  multis 
saluberrimis  documentis  :  et  primo,  ut 
humiles  coram  Altissimo  jugiter  simus. 
Itaque  ait :  Humiliamini,  id  est,  vos  ipsos 
sponte  et  caritative  humiliate,  parvos,  im- 
perfectos  et  viles  reputate,sw6  joo^ew^^' wa- 
nuDei,'\^  est  sub  Deo  omnipotente,veI  sub 
ejus  potestate  atque  justitia.Manus  etenim 
Dei,  potestas  ejus  potest   intelligi,  juxta 

Pi.xx,  9.  illud  in  Psalmo  :  Inveniatur  manus  tua, 
Domine,  omnibus  inimicis  tuis.  Imo  justi- 
tia  Dei  sive  potestas  in  quantum  per  eam 
percutit  peccatores,  recte  vocatur  manus 
Dei.  Quum  ergo  Deus  judex  noster  omni- 
potentem  habeat  manum  qua  impios  cor- 
rigit,  debemus  sub  tanti  judicis  manu  hu- 
miliari,  nostra  fatendo   peccata,  ejusque 

/•s.cii.io.  misericordiam  implorando,  ut  non  secun- 
dum  peccata  nostra  faciat  nobis.  Porro  in 
prima  sua  epistola,  gloriosus  Archiaposto- 
lus  ante  ha?c  verba  inimediate  praemisit  : 

ire/c.v.s.  Omnes  in  invicem  humilitatem  insinuate, 
quia  Deus  superbis  rcsistit,  humilibus  au- 
tem  dat  gratiam.  Protinusque  adjunxit 
verba  exposila,  quorum  ralionem  subjun- 
git  :  ut  vos  exaltet,  id  est,  in  coelesti  re- 
gno  sublimet,  m  tempore  visitationis,  id 
est  tempore  judicii  vestri,  seu  particularis 
seu  universalis.  Item  visitalio  Dei  aliquau- 
do  in  Scripturis  in  bono  accipitur,  utpote 
pro  gratioso  et  pio  accessu  ad  homines 

iiiic.  I,  C8.  (quemadmodum  Zacharias  ait :  Benedictus 


A  Dominus  Deus  Israel,  quia  visitavit  et  fe- 
cit  redemptionem  plebis  suae;  itemque  in 
Psalmo,  Visita   nos,  Domine,   in   salutari   />«.  cv,  4. 
tuo);  interdum  in  malo,  puta  pro  ultione 
divina,  ut  quum  per  Sophoniam  Dominus 
loquitur  :  Visitabo  super  viros  defixos  in  Soph.\,\-i, 
fsecibus  suis,  et  super  omnem  qui  arro-  ^' 
ganter  ingreditur.  Huic  verbo  Archiaposto- 
li  consonat  testimonium  Salvatoris  dicen- 
tis  :  Omnis  qui  se  humiliat,  exaltabitur.      z.»c.xiv,ii; 

Insuper  S.   Petrus  cautos  nos  facit,  et  ''^"''  '*• 
armat   salutaribus  valde  doctrinis  contra 

B  adversarios  nostrae  salutis,  invisibiles  ho- 
stes.  Omnem  sollicitudinem  vestram  pro- 
jicientes  in  eum,quoniam  ipsicura  est  de 
vobis,  id  est,  sollicitudo  vestra  sit  ordina- 
ta,  non  immoderata  et  anxia,  sed  in  Deo 
radicata,  ut  ei  vos  committatis,  certi  de 
providentia  ejus,  non  tamen  facere  negli- 
gentes  quod  in  vobis  est,  quia  hoc  esset 
Deum  tentare.  Hinc  ait  Psalmista  :  Jacta  p^.  uv,  23. 
super  Dominum  curam  tuam,  et  ipse  te 
enutriet.  Verum  de  expositione  hujus  ver- 
bi  plenius  in  sermone  dicetur. 

C  Sobrii  estote  :  quia  sobrietas  rationem 
confortat,  sapientiamque  custodit,  et  ad 
mullas  disponit  virtutes,  estque  necessaria 
prorsus  ad  pugnandum  contra  invisibiles 
hostes.  Bt  vigilate,  sicut  et  Cato  docuit  : 

l*lu.s  vigila  semper,  soinno  ne  deditus  esto  : 
Nam  diuturna  quies  vitiis  alimenta  ministrat. 

Itaque  «  vigilate  »,  id  est,  bonis  operibus 
diligenter    insistile,    atque   sollicili    sem- 


176  DOMINICA   III   POST  TRINITATEM.  —  ENARRATIO  IN   EPISTOLAM 

per  estote    ne   Deum    in  aliquo  offenda-  A  cunctis  fidelibus  per  niundum  dispersis  : 

tis  :  qiiia  adversarius  vester  diabolus,  qui  ideo  vos  non  soli  tentamini.  Imo  tentatio 

pessimo  et  implacabili  odio  odit  nos,  quia  est  vita  cujuslibet  hominis  super  terram.   jobyn,i. 

nil   aliud   qua^rit  nisi   damnationem   no-  Unde  Judith  dixit  :  Omnes  qui  Deo  pla- yu,/,//,  vm, 

stram  a^ternam,  nec  minus  mahim  sufficit  cuerunt,  per  mulfas  tribulationes  transie-  ^^'^''- 

ei  de  nobis,  lanquam  leo  rugicns  circuif,  runl   fideles;  qui  autem  tentationes  non 

quo?rens  quem  devoret.  Nempe,  ut  divinus  susceperunt  in  timore  Domini,impatientia 

De  Divin.  Dionysius    adstruit,    in    dsemonibus    sunt  sua  exterminati  sunt. 


nom.  c.  IV. 


phantasia  proterva,  amens  furor  et  irratio-  Deus  autem  omnis  gratia',  utpote  gra- 

nabilis  concupiscentia.  Ideo  instar  rugien-  tiae  praevenientis  et  subsequentis,  gratiae 

tis  leonis  circuit,  tam  spiritualiter  quam  incipientis,  prosequentis  et  consumman- 

suo    modo   localiter.  Spiritualiter  etenim  tis  dator  et  conservator.  Potest  autem  hoc 
circuit,  quia  undique  nos   considerat,  et  B  loco   per  gratiam  omne   donum    Spiritus 

omnium  discufit  mores,  inclinationes  ad-  Sancti  supernaturale  omnisque  virtus  in- 

vertit,  et  qualiter  facilius  damnabiliusque  fusa  intelligi.  Qui  vocavit  nos  in  wternam 

decipere  possit,  examinat,  quemadmodum  gloriam  suam,  id  est,  ad  coelestem  felici- 

Leo  Papa  testatur.  Localiter  quoque  cir-  tatem  nos  invitavit,  sicut  ad  eam  creavit 

cuit,  quia  nunc  istum  tentat,  nunc  illum,  nos.  InChristo  Jcsu,  id  est  per  Christum, 

et  de  uno  pergit  ad  alium,  quemadmodum  quia  exordium  praedicationis  Christi  fuit  : 

/oii,T;ii,  in  libro  Job  ait  ad  Dominum   :   Circuivi  Poenitentiam  agite,  appropinquabit  enim  Matth.iv, 

^'            terram  et  perambulavi  eam.  Qujerit  autem  regnum  ccelorum.  Et  Christus  ait  in  Psal-  '^' 

«  quem  devoret»,  id  est,ad  mortale  pecca-  mo  :  Annuntiavi  et  locutus  sum,  multi- ps.xxxix,g. 

tuin  inducat,  sicque  ilhim  sibi  incorporet,  plicati  sunt  super  numerum.  Unde  et  Pau- 

spiritualiter  perimat,  et  ab  inferno  absor-  lus  ait  :  Deus  vult  omnes  homines  salvos  iTi,n.i\,i. 

beri  procuret.  Porro,  quod  ait,  «  adversari-  C  fieri.  Vel,  «  in  Christo  Jesu  »,  id  est  me- 

us  vester  diabolus  »,  non  de  uno  dumtaxat  rito  Christi,  quia  merito  ejus  homines  mi- 

est  intelligendum  diabolo,  sed  de  multis  sericordiam  consequuntur.  Propter  quod 

et  universis  qui  homines  tentant,  quia  et  ait   Apostolus,  quod   Deus   elegit   nos   in  Epiies.t,i. 

quilibet  homo  ab  uno  creditur  singulariter  Christo,  ut  scilicet  effectum  praedestinatio- 

infestari.  nis  aeternae  merito  Christi  obtineamus.  3/o- 

Cui  resistite  fortes  in  fide  formala,  ut  dicum.  passos,  quia   omnis   afflictio  vitae 

firmissime  credatis  Deum  paratum  vobis  praesentis.modicissimi  est  momenti  respe- 

succurrere,  ejusque  adjutorium  fiduciali-  ctu  futuree   felicitatis,  juxta   illud  :  Non   y?om.vm, 

ter  imploretis,  et  per  caritatem  Deo  adhae-  sunt  condignae  passiones  hujus  temporis    ' 

rentes  resistatis   diabolo,  orando,  Christi  ad  futuram  gloriam. /jose  joer/icit?^  gratiam 

passionem  pensando,  divina  mandata  prae  quam  incepit  in  vobis,  et  confirmahit  ve- 
oculis  retinendo,  Dei  judicium  formidan-  D  stram  fragilitatem  (sicut  ait  Apostolus  : 

do,  futuram  retributionem  considerando.  Optimum  est  gratia  stabiliri  cor),so^/ri?fl6z7-  Hebr.  \iiu 

Ephcs.xi,  Ilinc  ad  Ephesios  scriptum  est  :  In  omni-  que  dilectionem  suam  in  vobis ;  vel,  «per-  ^' 

*"•           bus  sumite  scutum  fidei,  in  quo  possitis  ficiet  »  rationem,  «  confirmabit  »  volunta- 

omnia  tela  nequissimi  ignea  exstinguere.  tem,  «  solidabitque  »  memoriam. 

Unde  in  prima  Joannis  Canonica  legitur  :  Ipsi  gloria,  id  est  infinita  laetitia  seu 

\joann.\,  Wsic  cst  victoria  quae  vincil  mundum,  fi-  fama  clarissima,  et  imperium,  id  est  uni- 

*•            des   nostra.  Scientes  eamdem  passionem  versorum  dominium  primum  et  summum, 

ei  quce  in  mundo  est,  vestrce  fraternitati  quoniam  ipse  solus  est  Rex  regum  el  Do-  xpoc.  xix, 

fieri,  id  est,  hoc  pensantes,  quod  eadem  minus  universorum.  Propter  quod  ait  per  *''• 

impugnatio,  passio  sive  tentatio  quae  fit  Isaiam  :  Ego  Dominus,  hoc  est  nomen  me-  h.  xui,  8. 

vobis,  etiam  f iat  quotidie  f ratribus  vestris,  um ;  gloriam  meam  alteri  non  dabo.  Et  Psal- 


DOMINICA   III   POST   TRINITATEM.   —   SERMO  PRIMUS  177 

p«.Lxv,7.  mista  :  Qui  dorainatur  in  virtute  sua  in  A  illud  Psalmist®  :  Regnum  tuum  regnum   />«.  cxuv, 
aeternum.  In  scecula  sxculorum,Amen,\A      omnium  sseculorum,  et  dominatio  tua  in  *^* 
est,  aeternaliter,  fiat.  Et  vere  sie  est,  juxta      omni  generatione  et  generatione. 


SERMO   PRIMUS 

QUIBUS   MODIS    ET   MEDIIS    STUDERE    DEBEANT   FIDELES    POTENTEM   DEI    MANUM   EVADERE, 

EJUSQUE  MISERICORDIA   SALUTEM   CONSEQUI. 


S' 


OBRII  estote  et  vigilate,  quia  adver-  B  que  justissime  judicabit ;  sed  per  solam 

sarius  vester   diabolus   tanquam  leo  humilitatem  ac  pcenitentiam  manum  ipsi- 

rugiens  circuit,  qucerens  quem  devoret.  us   evadere,  atque   ab   ejus   misericordia 

I  Petr.  V,  8.  salvari  valemus.  Unde,  secundum  Augu- 

Summus   pra^latus   ac  beatissimus   pa-  stinum,  quia  non  possumus  a  divina  ju- 

slor  totius  Ecclesise,  S.  Petrus,  de  ovium  stitia  ac  omnipotentia  fugere,  debemus  ad 

sibi  commissarum  salute  sollicitus,  in  prae-  Dei  pietatem  confugere,  eique  dicere  :  Ini-  ps.  l,  3. 

senti  epistola  vere  saluberrima  ac  senten-  quitatem  meam  ego  cognosco,et  peccatum 

tiosissima  nobis  dat  documenta.  Et  primo  meum  contra  me  est  semper.  Hinc  Job  di- 

docet  ut  coram  Deo  semper  humiles  si-  xit  :  Cogitationem  Dei  nemo  avertere  po-    job  xxm, 

mus,  quoniam  virtutum  omnium  funda-  test;  et  quodcumque  voluit,  fecit  :  idcirco '^''^- 

mentum  est  humilitas,  sine  qua  qui  vir-  a  facie  ejus  turbatus  sum,  et  considerans 
tutes  colligere  aut  tenere  conatur,  similis  C  eum,  timore  sollicitor.  Judith  quoque  ait  : 

ei  est  qui  pulveres  in  aere  ferre  conspici-  Humiliemus   Deo  animas   nostras,   et  in  y,„/,7/,  vm., 

tur.  Et  quamvis  sint  multa  quae  ad  humi-  spiritu  contrito  et  hurailiato  serviamus  ei.  "'• 

litatera  nos  possunt  inducere  (de  quibus  Tertio,  quoniam   quidquid  boni  in  nobis 

in  nonnullis  sermonibus  de  hurailitate  fa-  est,  a  Deo  judice  nostro  accepiinus,  et  ei 

ctis  plura  sunt  introducta),  unam  tamen  de  hoc  regratiari  teneraur;  ac  inde  inani- 

rationera  hurailiandi  se  tangit  in  praesenti  ter  gloriari,  extolli,  praesuraere  prohibe- 

iPc^-.v,t;.  epistola  S.  Petrus  :  Hurailiaraini(inquiens)  raur.  Ideo  ait  Salvator  :  Cui  plus  datura  z»f.\ii,  ts. 

sub  potenti  raanu  Dei.  est,  plus  requiretur  ab  eo. 

Consideratio  ergo  omnipotentiae  Dei  cre-         Si  igitur  ab  Omnipotente  desideraraus  in 

atoris  ac  judicis  nostri,  ad  profundam  hu-  coelestibus  exaltari,  et  nunc  quoque  ejus 

mililatera  nos  debet  inducere.  Prirao,  quo-  gratiis  adirapleri,  non  cesseraus  nos  sub 
niam  comparatione  Dei  et  omnipotentiae  D  Oranipotente   nunc   humiliare,  nos   ipsos 

ejus,  nihil  et  infirraissirai  sumus,  quera-  despicere,  proprias  defectuositates,  fragi- 

/•s.xxxviM,  admodum  Psalmista  loquilur  Deo  :  Sub-  litates,  pericula  et  peccata  inspicere,  in 

^'  stantia    mea   tanquam    nihilum    ante    te.  sola  Creatoris  misericordia  infinita  spera- 

Deus  namque  in  infinitum  excedit  essen-  re,  eumque  mente,  verbis  atque  operibus 

tiam,  scientiara  atque  potentiara  nostrara.  omni  cum  diligentia  honorare.  Ipse  enira 

Secundo,  quoniam  coram  Judice  suinmo  primo  Regum  testatur  :  Quicumque  glori-  i/?ey.ii,30. 

raetuendissiinoque   jugiter   arabularaus    :  ficaverit  rae,  glorificabo  eum;  qui  autem 

yo6xi.i,i;  cujus  nec  oranipotentiae  valeraus  resiste-  conteinnunt  rae,  erunt  ignobiles.  Hinc  ait 

Latherxm,  ^^^  ^^^  sapicntiae  respondere,  qui  et  ora-  Arabrosius  :  Quisquis  cupit  divinitatis  ob- 

Jobi%a.  nia  etiam   rainima  certissime   noscit  at-  tinere  fastigia,  humilitatis   ima  sectetur. 
T.  30.  12 


10. 


17S  DOMINICA    III    POST   TRINITATEM.   —   SERMO   PRIMUS 

Quicumque  vult    fratrem   seu  proximum  A  nala,  dum  homo  secundum  exigentiam  sui 

praevenire  in  coelis  regnando,  prius  illum  status  quserit  necessaria  vitse  in  ordine  ad 

in  terra  prgeveniat  obsequendo,  sicut  ait  spiritualia  ac  divina  :  quam  non  habere 

i?ow.  xii,  Apostolus,  Honore  invicem  pra>venientes ;  esset,    secundum    communem    legem    lo- 

vincat  eum  officiis,  ut  possit  vincere  san-  quendo,  Deum  tentare.  Inordinata  vero  ac 

ctitate.   Si  enim  te  non   lajsit  frater,  ob-  siiperflua  est,  dum  homo  circa  temporalia 

sequium   promeretur  ut  diligas   eum;  si  et  exteriora   bona  tam    immoderanter  et 

autem  fortassis  te  Isesit,  nihilo  minus  ob-  anxie  occupatur,  quod  a  virtutum  operi- 

sequere  ei  ut  vincas.  Hsec  enim  christianae  bus  impeditur,  vel  talia  abundantius  quse- 

sapientiee  summa  est,  ut  amantibus  vicis-  rit  quam  necessaria  sunt.  De  qua  sollicitu- 

situdinem,   la^dcntibus  patientiam  repen-  dine  loquitur  Christus,  et  item  Apostolus  : 

damus.  Qui  ergo  ad  injuriam  patientior  ac  Yolo(inquiens)  vos  sine  sollicitudine  esse;   i  Coiwu, 

humilior  fuerit,  in  regno  ccelesti  potentior  B  et  rursus,  Nihil  solliciti   sitis  ;   Salomon  ^j^^^if^  ^,, 

atque  sublimior  erit.  quoque  :  Exspectatio  sollicitorum  peribit.  ■i5;Phiiipp. 

Secundo,  in  ista  epistola  docet  nos  prin-  Debemus  ergo   sollicitudinem   nostram  ^;.ot,.x.,7. 

\Pet):\;'7.  ccps  Apostoloruui,  ut  omncm  sollicitudi-  in  Deum  projicere,  ita  quod  nequaquam 

nem  nostram  projiciamus  in  Deum,  hoc  immoderanter  pro  temporalibus  sollicite- 

est,  ut  ei  curain  nostram  ac  provisionem  mur,  sed  divinae  nos  committamus  provi- 

fiducialiter   committamus,   quoniam    ipsi  dentise,  peracto  quod  in  nobis  est.  Hinc 

cura   est   de   nobis,    secundum   quod  ait  ait  Gregorius  :  Qui  rebus  temporalibus  oc- 

/'s.  xxxix,  Propheta:  Dominus  soHicitus  est  mei.Hinc  cupantur,  tunc  bene  exteriora  disponunt, 

^l/aith  VI,  loquitur  Christus  :  Nolite  solliciti  esse,  di-  quum  soHicitudine  ad  interiora  refugiunt, 

31-33.        centes,  Quid  manducabimus,  aut  quid  bi-  quum   nequaquam  foras   perturbationum 

bemus,  aut   quo   operiemur  ?   Scit   enim  strepitus  diligunt,  sed  intus  in  tranquil- 

Pater  vester  coelestis,  quia   his   omnibus  C  litate  mentis  quiescunt.  Sit  ergo  sollicitu- 

indigetis.  Quserite   ergo  priinum  regnum  do  noslra  ordinata  ac  virtuosa;  et  quanto 

Dei  et  juslitiam  ejus,  et  hac  omnia  adji-  aniina   corpore   exstat  prcestantior,   tanto 

cientur  vobis.  amplius  pro  spiritualibus  Spiritus  Sancti 

Verumtamen  ista  intelligenda  non  sunt,  donis   quam   pro  rebus   sollicilemur  ter- 

quasi  homo  non  debeat  moderatam  habere  renis. 

sollicitudinem  de  necessariis  sibi  ad  vi-  Tertio,  docet  nos  sacratissimus  Petrus 

ctum.  Est  ergo  sciendum,  quod  duplex  est  apostolus,  ut  sobrii  simus,  non  crapulosi,  iPetr.v,s. 

sollicitudo.  Una  est  circa  spiritualia  et  ne-  sed  moderati  ac  parci   in  cibo  potuque, 

cessaria  ad  salutem,  videlicet,  ne  Deum  quatcnus  mens  nostra  vigeat  in  conside- 

offendamus,  nc  caritatem  et  gratiam  alias-  ralione  divinorum  ac  pertinentium  ad  sa- 

que  virtutes  perdamus,  ne  beatitudinem  lutem,nec  obliviscatur  quanta  sibi  instent 

amittamus  ccelestem,  et  ne  infernalia  iu-  D  pericula,  qualilerque  a  dgemonibus  sit  val- 

curramus    supplicia.    Ista   esl   sollicitudo  lata.  Hinc  asserit  Augustinus  :  Sobrietas 

bona  ac  virtuosa,  ad   prudentiam  ac  sa-  est  mentis  ac  sensuum  omniumque  mem- 

pienliam  pertinens.  De  qua  ait  Apostolus  :  brorum  custodia  seu  cautela,castitatis  pu- 

Zi>/(M.  IV,  Soliiciti  sitis  servare  unitatem  spiritus  in  dicitiajque   munimen,   pacis   ac   amicitiae 

^/ic/..vi,8.  vinculo  pacis;  Michaeas  quoque  :  Indicabo  conservatrix;  honestati  semper  conjuncla, 

tibi,  0  homo,  quid  sit  bonum,  et  quid  Do-  temeritatem  fugit,  doinuin  atque  familiam 

minus   requirat  a  te  :  utique  sollicitum  cum  moderatione  gubernat.  Denique  ista 

ambularc  cum  Deo  tuo.  Alia  est  sollicitu-  sobrietas  vitam  prolongat,  sanitatem  effi- 

do    circa   temporalia   et   necessaria   vitae  cil  et  conservat,  mentemque  acuit,  illumi- 

praesenti  :  et  haec  sollicitudo  polest  esse  nationem  divinam  merelur.  Ideo  scriptum 

ordinata  ac  inordinata.  Est  equidem  ordi-  est,  Sanitas  animae  et  corporis  est  sobrius  37. 


40. 


DOMINICA   III   POST   TRINITATEM.   —   SERMO   PRIMUS  179 

potus  :  nec  dubium  quin  el  sobrius  cibus.  A  pio  gravior  est  impugnatio  d»monum ;  sed 
In  bonis  demum  operibus  debemus  es-      si  quis  forti  animo  sustinuerit  atque  resti- 

se  diligentes,  et  circumspecti  ac  stabiles,  terit, inveniet  eos  quotidie  debiliores.  Hinc 

iPet,:\\s.  non  ignavi,  remissi  et  pigri,  quia  adver-  resistendum  est  principio  diabolicae  ten- 

sarius  noster  diabolus  tanquam  leo  rugi-  tationi,  videlicet  pravee  suggestioni  :  quia 

ens  circuit,  quaerens  indesinenter  qualiter  ut  ait  Chrysostomus,  diabolus  serpens  est 

nos   seducat  et  ad  ffiternam  calamitatem  lubricus,  cujus  si  capiti,  hoc  est  primse 

perducat.  Cui  fide  robusta  per  caritatem  suggestioni,  non  resistatur,totus  in  intima 

et  bonos  actus  formata  debemus  resistere,  cordis,  dum   non    sentitur,    illabitur.   In- 

divinum  auxilium  invocando,  Christi  pas-  super  unusquisque  contra  ea  vitia  fortius 

sionem  diiigenter  ac  multoties  recolendo,  pralietur,  ad  quae  se  proniorem  consistere 

pra^sentis  vitee  brevitatem,  futuri  judicii  experitur  :quoniam  teste  Chrysostomo, dia- 

districtionem,aeterni  supplicii  intolerabiii-  B  bolus  quando  decipere  quempiam  qua^rit, 

tatem,  coelestis  gloriee  immensitatem  saga-  prius  ejus  naturam  considerat,  et  inde  ap- 

citer  intuendo,  quemadmodum  in  Eccle-  plicat  unde  eum  conspicit  ad  peccandum 

EccU.  VII,  siastico  scriptum  est :  Memorare  novissima  procliviorem. 

tua,  et  in  aeternum  non  peccabis.  Conside-  Sit  ergo  tota  spes  nostra  in  Deo,  et  pro- 

remus  ergo  crudelitatem,infatigabilitatem  jiciatur  in  eum  nostra  sollicitudo,  ne  circa 

atque  implacabile  odium  da;monum  con-  teuiporalia   superflue  occupati,   impedia- 

tra  nos,  et  quanta  damna   nobis  inferre  mur  a  Dei  obsequio,  a  contemplatione  et 

conentur  :  sicque  contra  eos  magnanimi-  amore  summi  et  incommutabilis  boni. 

ter  provocemur,  humilitatem,  patientiam,  Legitur  de  Diogene  philosopho,  quod 

sobrietatem,  caritatem,  ceterasque  ample-  dum  quadam   nocte  jaceret  in   lecto,  et 

ctendo  virtutes,  et   per   eas   repugnando  sacculum  cum  pecunia  suspendisset  pro- 

daunonibus,   quos    gravius    cruciare   non  C  pe  lectum,  ne  furto  ei  abstraheretur,  in 

possumus,  nisi  ita  agendo.  Hinc  S.  Cypri-  ipsa  nocte  fur  cameram  ejus  introiit,  sac- 

anus,   martyr,  doctor  ac  pontifex,  loqui-  culumque  cum  pecunia  tollere  nitebatur. 

tur  :  Contra  omnes  diaboli  fallaces  insidias  Quod  quum  sensisset  Diogenes,  dixit  ad 

apertasque  minas  stare   debet  instructus  furem  :  Tolle,  miser,  hunc  sacculum,  ut 

animus  et  armatus,  tamque  paratus  ad  re-  facias  duos  dormire.  Hoc  autem  dixit  Dio- 

sistendum,  quam  paratus  est  ille  ad  im-  genes,  quoniam  ipsemet  quamdiu  habuit 

pugnandum.  illum  cum  pecunia  sacculum,  timuit  eum 

Prseterea,  ad  resistendum  diabolo  incitat  amittere,  sicque  impediebatur  a  somno. 

nos  S.  Bernardus,  dicendo  :  Dffimonum  est  Fur  quoque  aviditate  acquirendi  pecuni- 

mala  suggerere,  nostrum  est  non  consen-  am  illam,  impediebatur  a  somno;  sed  eam 

tire ;  quoties  eis  resistimus,  toties  eos  su-  adeptus,  ambo  dormierunt  quietius.  Divi- 

peramus,  angelos   kctificamus,  Deumque  D  ti»  namque  cum  labore  acquiruntur,  cum 

honoramus,  qui  incitat  ut  pugnemus,  ad-  timore  possidentur,  cum  dolore  perdun- 

juvat  ut  vincamus,  confortat  ne  deficia-  tur  :  ideo  expedit  eas  contemnere,  et  solis 

mus.  Et  ut  idem  ait  Bernardus  :  In  princi-  necessariis  esse  contentum. 


180  DOMINICA   III   POST  TRINITATEM.   —   ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


ENARRATIO  IN  EYAN&ELIUM 

ERANT   APPROPINQUANTES   AD   JESUM  PUBLICANl   ET   PECCATORES,   ETC.  LuC.  XV,  1-10. 


OUIA   Domiims    nosler  Jesus  Christus  A  dicentes  :  Quia  hic  Jesus  peccafores  reci- 

ad  hoc  venit  in  mundum,  ut  pecca-  pit,  et  manducat  cum  illis.  Quasi  dicant, 

tores  ad  poenitentiam  ac  salutem  vocaret,  Non    licet  :   quum   Scriptura   dicat,   Viri  EccU.k.u. 

idcirco  se  eis  pium  et  compassivum  exhi-  justi  sint  tibi  commensales.  Et  Psalmista, 

buit  :  atque  ob  hoc  illi  fiducialiter  con-  Superbo  (inquit)  et  insatiabili  corde,  cum   Ps.  c,5. 

fluebant  ad  eum.  Et  hoc  in  evangelio  isto  lioc  non  edebam.  Sed  Ghristus,  qui  pecca- 

describitur.  Ait  itaque  Lucas  :  re  non  poterat,  et  idcirco  venerat  ut  pec-  Luc.v.h. 

Erant  appropinquantes  ad  Jesum  pu-  catores    converteret,    non    soium    absque 

blicani,  qui  publicis  quibusdam  intende-  periculo,  sed   cum   ingenti   etiam  fructu 

bant  negotiis,  utpote  vectigalia  seu  tribu-  peccatoribus  se  adjunxit,  eisque  convesci 

ta  exigendo,  levando  aut  conducendo.  Et  dignatus  est;  nec  preetactis  auctoritatibus 

quoniam  tale  officium  fit  raro  aut  nun-  prohibebalur   quin   justi    hac    intentione 
quam    sine   peccato,  Pharissei   et   Scriba?  B  possent  se  peccatoribus  sociare,  ut  eos  ad 

publicanos  reputabant  magnos  atque  no-  Dei  obsequium  perpetuamque  salutem  in- 

torios  peccatores.  Hi  ergo  et  peccatores,  ducerent.  Porro  Pharisai,  qui  erant  reli- 

id  est,  qui  minus  vitiosi  fuerunt  aut  re-  giosi  Judseorum,  et   Scribae,   qui  fuerunt 

putabantur,   quam  publicani.  Isli  appro-  doctores   eorum,    non   vere   caritativi   ac 

pinquaverunt  Christo  quantum   ad  suam  justi,  sed   magni   et   sapientes   in   oculis   /s.  v,  21. 

humanitatem    corporaliter,  quia   localiter  suis,atque  mendaciter  justi,indignati  sunt 

accesserunt  ad  eum ;  et  quantum  ad  suam  de  misericordia  Christi  in  peccatores,  de 

deitalem  appropinquabant  ei  spiritualiter,  qua  gaudere  et  gratias  agere  debuerunt. 

per  conversionein  seu  dispositionem  cor-  Falsa  quippe  justitia  habet  indignationem, 

dis  sui  ad  caritatem  et  gratiam,  seu  unio-  vera  justitia  compassionem,secundum  Gre- 

nem  virtuosam  cum  Deo,  secundum  quod  gorium. 
/aco6. iv,8.  Jacobus  ait  :  Appropinquate  Deo,  et  ap-  C      Insuper,  Christus  solitus  uti  parabolis, 

propinquabit  vobis.  Ut  audirent  itluia,  id  consequenter  inducit  parabolam  qua  os- 

est  prtfidicationem  Christi,  auribus  mentis  tendit  Pharisa30rum   ac   Scribarum   erro- 

et  corporis.  Christus  enim  quosdam  illo-  rem,  seque  agere  quod  ad  suum  spectabat 

ruin  gratiose  jam  tetigil  et  pra3venit,  in-  officium  :  quod  fuit  peccatores  converte- 

tusque  traxit  ad  se.  Qualiter  autem  propter  re,  perditos  queerere,  mortuos  per  culpam  z»f.xiK,io. 

diversas  causas  homines  confluxerunt  ad  vivificare  per  gratiam,  et  eos  qui  per  er- 

Christum,  dictum  est  saepe.  Siquidem  con-  rores  ac  vitia   erant  dispersi,  per  fidem  joann.w, 

currerunt  ad  eum   propler   miraculorum  et  caritatem  in  Deo  colligere.  ^-- 

ejus  frequenliam,  propter  sua?  eloquenlise         Et  ait  ad  illos  parabola)a   istam,  di- 

eminentiam,  ob  vita?  sua;  sanctitatem,  ob  cens  :  Quis  ex  vobis  homo  qui  habet  cen- 

nominis  sui  famam,  ob  morum   suorum  tum  oves,et  si  perdiderit  unam,Qic.Vsiva.- 
venustatem,  ob  vultus  et  corporis  sui  de-  D  bola  ista  plana  est,  atque  ad  declarandum 

corem,  et   quia   valde   consolatorius   fuit  Christi  intentum  aptissima.  Etenim  aliud 

ejus  adspectus  atque  affatus.  per  eam  probare  non  voluil,  nisi  quod  ex 

Et  murmurabant  Phariscei  et  Scribce,  quo  homo  multas  possidens  oves,  si  unam 


DOMINICA    III   POST  TRINITATEM.    —   ENARRATIO   IN  EVANGELIUM  181 

amiserit,  diligenter  eam  inquirit,  inven- A  Zachariam  loquitur  Christus  :  Lauda  et  Ise-    Zach.  n, 

tam  quoque  hilariter  suscipit  et  reducit,  tare,  filia  Sion,  quia  ecce  ego  venio,  et  "^' "' 

Ac<.  x,3G.  multo  magis  Filius  Dei  oninium  Dominus,  habitabo  in  medio  tui;  applicabuntur  gen- 

homines,  quos  per  eorum  culpam  ac  dsi-  tes  multa3  ad  Dominum  in  illa  die.  Porro 

monuin  fraudem  amisit,  requirere  debuit  ha3C  applicatio  populorum  ad  Deum,  est 

per  suam  pietatem  etgratiam,  atque  cum  eorum  conversio,  atque  inventio  qua  in- 

gaudio  recipere  ad  poenitentiam  et  salu-  venti   sunt  a  Christo  :   quibus  in  prima 

tem.  Itaque  per  hominem  istum  intelligi-  sua  Canonica  beatissimus  loquitur  Petrus: 

tur  Christus,  qui  habuit  centum  oves,  id  Eratis  aliquando  sicut  oves  errantes:  sed    i  Petr.u, 

est  universitatem  angelorum  ac  hominuni.  conversi  estis  nunc  ad  episcopum  et  pa-  "'^' 

Angeli  equidem  sancti  vocantur  oves  Dei,  storem  animarum  vestrarum. 

propter  eorum  innocentiam  obedientissi-  Bt  quum  invenerit  illam,  imponit  in 

mamque  promptitudinem,  et  quoniam  in-  B  humeros  suos  gaudens.  Hoc  egit  Salvator, 

cessanter  reficiuntur  a  Deo  beatifica  ejus  quia  quum    quosdam  Judaeorum   conver- 

fruitione.Similiter  homines  oves  sunt  Dei,  tisset,  pro  illis  et  pro  cunctis  hominibus 

i's.  r^wiii,  secundum  illud  Psalmista?,  Nos  autem  po-  crucem  propriis  tulit  humeris  ad  supplicii 

'^*'"'  ■  pulus  ejus  et  oves  pascuae  ejus  :  quod  de  locum  :  quod  faciendo  peccata  nostra  su- 

bonis   hominibus  Deo  obedientibus  potis-  per  se  sumpsit,  portavit  ac  luit,  juxta  illud 

simum  verum  est,  quoniam  per  gratiarum  Isaiee  :  Disciplina  pacis  nostr»  super  eum,  /«.^111,5,6, 

charismata  et  per  Ecclesia?  sacramenta  re-  et  livore  ejus  sanati  sumus.  Omnes  nos  *■ 

ficiuntur  a  Christo,  et  sub  sua?  directionis  quasi  oves  erravimus,  unusquisque  in  vi- 

ambulant  virga,  dum  secundum  evangeli-  am  suam  declinavit;  et  Dominus  posuit  in 

ca  legis  vivunt  prsecepta.Verumtamen  qui-  eo  iniquitatem  omnium  nostrum.Vere  lan- 

dam  iniqui  et  nondum  nati,sunt  oves  Chri-  guores  nostros  ipse  tulit,  et  dolores  no- 

sti  secundum  prsedestinationem  a^ternam.  C  stros  ipse  portavit.  Denique  Christus  fecit 

Dicuntur  autem  oves  hse  centum,  propter  Iioc  «gaudens)),quoniam  licet  de  passionis 

numeri  hujus  perfectionem.Harumquc  ovi-  sua>  acerbitate  vehementer  doleret,  Tristis    Maiih. 

um  periit  una,  quia  in  primis  parentibus  est  (inquiens)  anima  mea  usque  ad  mor-  ^''^''  ^^' 

infecta  fuit  et  perdita  per  originale  pec-  tem;nihilo  minus  ex  ardentissima  caritate 

catum  natura  humana:  quoniam  teste  Apo-  ac  promptissima  obedientia  pati  volebat, 

itom.\,\i;  stolo,in  uno  peccavimus  omnes,et  eramus  atque  de  fructu  suae  passionis  secundum 

'''"'*■"'■'' natura  filii  ira;.  superiorem  anima;  partem  valde  gaudebat. 

Xonnc  dimittit  nonaginta  novem  in  de-  Et  veniens  domum,  convocat  aniicos  et 

serto,  et  vadit  ad  illam  quce  perierat ,  do-  vicinos,clicens  illis  :  Congratulamini  mi- 

nec  inveniat  eam?  Hoc  fecit  Unigenitus  hi,quia  inveni  ovem  meam  quce  perierat. 

Dei,  dum  cives  ccelestes,  puta  angelicos  Sic  Christus  in  die  ascensionis,  revertens 

spirilus,  reliquit  in  ccelo  :  quod  hic  voca-  D  secundum  naturam  humanam  ad  coelum 

tur  desertum,  quoniam  per  peccata  homo  (Mn[)yreum(de  quo  ipse  loquitur  :  In  domo  Juann.^w, 

(leseruit  illud.  Et  non  angelum,  non  lega-  Patris  mei   mansiones  multa;  sunt),  illuc  '' 

tum  misit,  sed  in  propria  venit  persona,  ovem  {)erditam  reportavit,  quia  et  plurimi 

assumpta  in  unitate  persona)  natura  hu-  ex  liominibus  quos  eduxit  de  limbo,  se- 

mana;  qua?sivitque  genus  humanum,  pro  cum  pariter  ascenderunt,  juxta  illud  Apo- 

illius  conversione  ac  salute  orando,  prse-  stoli  ac  Psalmistee  :  Ascendens  in  altum,  A>/ies.  iv, 

(licando,  inter  homines  conversando,  mi-  captivam   duxit  captivitatem.  dcdit  dona  ^;/'"'''"''"' 

racula  laciendo,  inortem  crucis  anuirissi-  hominibns.  Tunc  convocavit,  id  est,  sibi 

mam  palicndo.Spiritum  Sauctum  mittcndo  occurrerc  fecit,  «amicos  ct  vicinos)),videIi- 

ac  inrnndendo,  Apostolos  celerosque  disei-  cel  angelos  sanctos  divin;e  \oIuntati  plene 

pulos  per  mundum  destinando.  Hinc  apud  ct  inavertibiliter  conformatos,  divina  se- 


182 


DOMINICA   III   POST  TRINITATEM.  —   ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


18. 


creta  scientes,  et  Deo  in  cunctis  promptis-  A 
sime  obedientes,  atque  cum  eo  in  coelo 
morantes  (propter  quod  recfe  amici  et 
vicini  Christi  vocantur) :  quos  hortabatur 
ut  sibi  de  ovis  suse  recuperatione  congra- 
tularentur.  In  quo  patet  dilectio  Christi  ad 
homines,  et  quantum  nostram  optet  salu- 
is.  X1.V111,  tem.  Propter  quod  fatetur  :  Utinam  atten- 
disses  mandata  mea.  —  Interea,  secundum 
Theophilum,  superna3  virtutes  seu  angeli 
oves  vocantur,  eo  quod  omnis  creatura 
respectu  Dei,  sit  bestialis. 

Dico  vobis,  quod  ita  gaudium  erit  in  B 
coelo  super  uno  peccatore  pcenitentiam 
agente,  quam  super  nonaginta  novem  ju- 
sfis  qui  non  indigent  poeyiitentia.  Si  istud 
generaliter  de  quocumque  pojnitente  et 
quibuscumque  justis  seu  innocentibus  in- 
telligatur,  non  est  absolute  intelligendum 
ut  sonat,  quasi  videlicet  simpliciter  angeli 
sancti  plus  gaudeant  de  quolibet  poeniten- 
te,  quam  de  quibuscumque  nonaginta  no- 
vem  justis.  Non  enim  plus  gloriantur  de 
peccatore  poenitente  qui  post  poenitentiam 
suam  non  pertingit  ad  magnam  perfectio-  C 
nem,  quam  de  gloriosissima  Matre  Christi 
ac  sanctis  Apostolis  gavisi  sunt,  quando 
adhuc  fuerunt  in  terra,  vel  quam  modo  de 
ipsis  la?tentur  :  imo  nec  de  Paulo,  nec  de 
Maria  Magdalene,  nec  de  ambobus  simul 
majus  gaudium  est  in  coelo,  quam  de  sola 
Virgine  gloriosa. 

Idcirco,  quod  gaudium  de  peccatore  pce- 
nitente  dicitur  majus,  intelligendum  vi- 
detur  non  simpliciter,  sed  quantum  ad 
aliquid,  ct  quoad  recentem  quamdam  ac 
evidentiorem  gaudii  manifestationem,  qua  D 
se  Christus  de  hominum  salvatione  l»ta- 
ri  ostendit  :  quia  de  peccatoris  conver- 
sione  est  ei  specialis  ac  multiplex  ratio 
gloriandi.  Primo,  quoniam  dum  peccator 
convertitur,  de  periculo  graviori  eripitur. 
Consuetissimum  enim  est  ut  de  eo  specia- 
liter  et  quodammodo  amplius  exsultemus, 
quein  dc  majori  periculo  erui  intuemur, 
quamvis,absolute  loquendo,eum  non  plus 
quam  ceteros  diligamus.  Secundo,  quia  in 
peccatoris   conversione    misericordia   Dei 


pra^cipue  declaratur.  Tertio,  quoniam  fru- 
ctus  dominicse  passionis  in  illo  evidentius 
commendatur.  Quarto,  quia  in  peccatoris 
conversione  adversarii  Christi  ac  nostrse 
salutis  specialiter  confunduntur.  —  Insu- 
per,  absolute  loquendo,  si  comparemus 
statum  ad  statum,  constat  quod  status  in- 
nocentiae  prseferendus  sit  statui  poeniten- 
tise,eo  quod  majus  Dei  donum  sit  innocen- 
tia  quam  poenitentia.  Si  vero  comparemus 
personam  unius  status  ad  personam  alte- 
rius,  habent  se  sicut  excedens  et  exces- 
sum :  ita  quod  quidam  de  statu  uno  prspfe- 
runtur  quibusdam  de  statu  altero,secundum 
quod  sunt  in  majori  aut  minori  caritate 
et  gratia.  Hinc  absolute  loquendo,  de  inul- 
tis  justis  ac  innocenlibus,tanquam  simpli- 
citer  melioribus  et  Deo  carioribus,  majus 
est  gaudium  Christo  supernisque  civibus, 
quam  de  quibuscumque  peccatoribus  poe- 
nitentibus.  Verumtamen,  quoniam  teste 
Apostolo,  Ubi  abundavit  delictum,  super- /fo»!.v,2o. 
abundat  et  gratia,  frequenter  contingit  ut 
impii  poenitentes,  tanto  fiant  in  Dei  amore 
et  cultu  ferventiores,  et  tanto  in  se  humi- 
liores,  quanto  se  gravius  deliquisse,  et 
quanto  Deum  circa  se  misericordius  egis- 
se  considerant  :  sicque  de  eorum  conver- 
sione  specialis  causa  laetandi  oritur  ange- 
lis  Dei. 

Unde  et  qualiter  majoritas  gaudii  hujus 
sit  intelligenda,  in  Mattheeo  plenius  tan- 
gitur,  quo  habetur  :  Si  fuerint  alicui  cen-  Matth. 
tum  oves,  et  si  erraverit  una  ex  eis,  nonne  "^''"''^''^- 
relinquit  nonaginta  novem  in  montibus,et 
vadit  ad  eam  quffi  erravit?  Et  si  invenerit 
eam,  gaudet  super  eam  magis  quam  super 
nonaginta  novem  qua3  non  erraverunt.  Ita- 
que,  sicut  paterfamilias  plus  Iwtatur  de 
una  ove  post  perditionem  inventa,  quam 
de  reliquis  cunctis  qua?  non  erraverunt 
(non  quod  illam  plus  diligat  qiiam  cete- 
ras  omnes,  sed  quia  de  ejus  inventione 
quffidam  specialis  ac  recens  consolatio  in- 
nascitur  ei,  primo  quoniam  ovem  illam 
magis  considerat,  secundo  quoniam  pro- 
pter  pra>cedcntem  de  ejus  perditione  tri- 
stitiam,gaudium  ex  ejus  inventione  ortum 


DOMINICA   III   POST   TRINITATEM.   —   ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


183 


plus  afficit  ac  sentitur)  ;  proportionali-  A 
ter,  de  peccatore  pcenitente  cives  coelestes 
plus  gaudent,  aut  abundantius  signa  Iseti- 
tiae  monstrant.  Nam  et  angeli  sancti  de 
hominum  sibi  commissorum  transgressio- 
ne  ac  recidivatione  dolere  et  flere  legun- 
tur  :  quod  tamen  sane  intelligi  par  est, 
quia  quum  sint  perfecte  beati,  nulla  poe- 
nalis  affectio  eis  realiter  potest  inesse, 
sed  per  modum  dolentis  se  habent  :  juxta 
quem  modum  ira,  furor  et  poenitudo,  Deo 
attribuuntur. 

Deinceps  per  aliam  paraboiam  docet  B 
Salvator,  quod  non  debuit  peccatores  con- 
temnere  et  vitare,  sed  clementer  admit- 
tere,  atque  ad  viam  salutis  reducere.  AiU 
qiioi  mulier  hahens  drachmas,  id  est  hu- 
jusmodi  nummos,  decem,  si  perdiderit 
drachmam  unam,  nonnc  accendit  liiccr- 
nam,  preesertim  si  tempore  tenebroso  aut 
in  loco  obscuro  quaerere  velit,  et  evertit 
domum,  id  est,  contenta  in  domo  revolvit 
seu  transfert  de  loco  ad  locum,  ne  forte 
sub  aliquo  illorum  jaceat  lateatque  quod 
qu.Tritur,  ct  cjucvrit  diligenter  perditam  C 
drachmam,  duncc  inveniat  eam,  prwser- 
tim  quum  femina?  vehementer  afficiantur 
ad  rem,  quum  ad  eam  coeperint  affici  ?  Et 
quum  invenerit  drachmam,  cowyora^  ami- 
cas  et  vicinas,  dicens  :  Congratulamini 
mihi,  quia  inveni  drachmam  quam  per- 
didcram.  IIoc  in  exterioribus  ita  est. 

Spiritualiter  vero,  per  mulierein  hanc 
intelligenda  est  seterna  et  increata  Sapien- 
tia,  qua>  ob  suam  amabilitatem,  pulchri- 
tudinem  ac  fecunditatem,sponsa  ac  mulier 
ap[)ellalur.  De  qua  Sapiens  protestatur,  pu-  D 
.Sr(/).vMi,2.  dicus  et  purus  amator  :  Hanc  amavi  el 
exquisivi  a  juventute  inea,  et  qua>sivi 
sponsam  eam  mihi  assumere;  et  amator 
factus  sum  formae  illius.  Per  «  lucernam  » 
vero  intelligitur  Christi  humanitas,  quam 
^'erbum  a-ternum  eodem  quo  eam  assum- 
psit  inslanti,  «accendit  »,  id  est,(liviniP  ca- 
rilatis  fervore,  totiiis  sa()ientia>  splendore, 
()miii(|ue  virtnte  nullam  imperfectionem 
iii  siia  lalionr  iiicludente,iini)levit.  Sicque 
38.  Sa[)ienlia  incarnala  iiiler  iiomines  conver- 


sando,  evertit  domum,  id  est,  Synagogam 
seu  populum  Judseorum  multipliciter  ex- 
citavit,  monuit,  et  hinc  inde  deduxit,  prse- 
dicando,  exemplarissime  conversando,  mi- 
racula  perpetrando;qu8esivitque  diligenter 
hominem  perditum,  summi  Regis  imagine 
insignitum,  et  ob  hoc  per  drachmam  con- 
grue  designatum.  Venit  quippe  Filius  ho-    luc.  .mx, 
minis  qua?rere  et  salvum  facere  quod  pe-  '**• 
rierat.  Donec  invenit  eam,  id  est,  genus 
humanum  sua  passione  redemit,  quemad- 
modum  loquitur  Patri  :  Opus  consumma-  Joann.wu, 
vi,  quod  dedisti  mihi  ut  faciam.  Inventa  *" 
itaque  drachma  hac,id  est  genere  humano 
taliter  liberato,  Christus  in  die  ascensionis 
convocavit  «  amicas  atque  vicinas  »,  id  est 
angelicas  potestates  et  mentes :  quse  quum 
divina)  voluntati  sint  inavertibiliter  con- 
formatge,  et  vultum  sui  Creatoris  clare  per 
speciem  contemplentur,  merito  amic»  et 
vicinae  ffiternse  Sapientiae  nuncupantur.  Di- 
xitque  eis  :  «Congratulamini  mihi,quia  in- 
veni  drachmam»  amissam.  Quum  enim  si- 
bi  ascendenti  occurrerent,ac  interrogarent, 
Quis  est  iste  Rex  glorise  ?  ut  ait  Psalmista;  Ps.  xxm.s, 
itemque,  Quis  est  iste  qui  venit  de  Edom?  /s.ixiii,  i, 
etc.  ;  et,  Quare  rubrum  est  indumentum  -i- 
tuum?  ut  Isaias  pr8edixit:Christus  respon-  iiAd.i. 
dit,  Torcular  calcavi  solus  :  hoc  est,  per 
crucis  pressuram  genus  redemi  humanum. 
Tuncque,  ut  in  Hymno  ait  Ambrosius,  Ga- 
visa  sunt  coeli  regna  reditu  Unigeniti.  Tan- 
ta  autem   est  Christi  dilectio  ad  nos,  ut 
nostram  salvationem  suam  esse  dicat  Ise- 
titiam. 

Ita  dico  vobis,  gaudium  erit  coram 
angclis  Dei,  id  est,  in  regno  coelesti  ad 
invicem  la^tabuntur  angeli  sancti,  et  Chri- 
stus  eis  prtfisentibus  exsultabit,  super  uno 
■peccatore  pcenitentiam  agente :  primo,  quo- 
niam  ejus  evasioni  qua  a^ternam  evadit 
damnationem,  pie  congaudent;  secundo, 
quia  per  ejus  conversionein  confidiint  ca;- 
lestis  Jerusalem  suppleri  ruinain;  lertio, 
quia  per  hoc  vident  cultum  ac  honorifi- 
centiam  Dei  augeri ;  quarlo,  quoniam  pas- 
sionem  Christi  cernunt  fructificare;quinto, 
([iiia  dtcmones  cernunt  su[)erari,  ct  vilia 


184  DOMINICA   III   POST  TRINITATEM.   —   SERMO   SECUNDUS 

quibus  Deus  inhonoratur,  diminui;  sexto,  A  deviare,  statim  ad  ejus  conversionem  et 

quia  in  hoc  vident  aliis  bonum  exemplum  emendationem  debent  viribus  totis  cona- 

pra?beri;    septimo,    quia   divinam   vident  ri.  Postremo,  secundum  Bedam,  ovem  et 

prffdestinationem    impleri ;   octavo,    quia  drachmam  perditam  Christus  invenit,quan- 

rationalis   creatur»   quam   diligunt,  con-  do  hominem  restauravit,  id  est,  sua  pas- 

gaudent  emendationi,  profectui  ac  saluti.  sione   salvavit;   et   super  eam   inventam 

Itaque  Christus  seterna  ac  genita  sapien-  majus  gaudium  est  in  ccelo  quam  super 

tia  Patris,  habuit  «  drachmas  decem  »,  vi-  nonaginta  novem  justis  seu  angelis  pceni- 

delicet  novem  choros  angelorum,  et  genus  tentia  non  indigentibus,  quoniam   major 

humanum,  quod  tanquam  decima  drach-  divinse  laudis  materia  est  in  restauratione 

ma,pcr  originalem  perierat  culpam.Oiiem-  hominum,  quani   in  creatione  aut  etiam 

admodum  itaque  Christus  ovem  et  drach-  beatificatione  angelorum.  Mirabiliter  quip- 
mam  amissam  quajsivit,  sic  ejus  vicarii,  si  B  pe  angelos  Deus  creavit,  sed  hominem  mi- 

aliquem  ex  grege  sibi  commisso  viderint  rabilius  inslauravit. 


SERMO  SECUNDUS 


QUALITER  HOMINES   DEO   VARIIS   MODIS   DEBEANT   APPROPINQUARE. 


APPROPINQUATE Deo,  et  appropin-  Deo  distare,  quia  adhuc  est  in  via  et  pere- 
quahit  vobis.  Jacob.  iv,  8.                     C  grinatione,  nondum  in  termino  et  patria, 

Variis  modis  creatura?  dicuntur  suo  Cre-  seu    beatifica   visione.    Propter   quod    ait 

atori    ac   Deo   appropinquare,   secundum  Apostolus  :  Dum  sumus  in  hoc  corpore,  iiCoy.v,f,, 

quod  variis  modis  ab  ipso  distant.  Quum  peregrinamur  a  Domino;  per  fidem  enim  '" 

enim  Deus  sublimis  et  adorandus,  sit  pe-  ambulamus,  non   per   speciem.   Unde   et 

nitus  infinitae  perfectionis  et  excellenti»,  idem  Apostolus  :  Cupio,  inquit,  dissolvi  et  PhiUpp.i, 

omnis  autem  creatura  perfectionis  finitse,  esse  cum  Ghristo.  Nondum  ergo  fuit  cum 

certum  est  quod  secundum  unum  modum  Christo,qui  cupiebat  dissolvi  ut  esset  cum 

loquendi,  omnis  creatura,  omnis  angelus,  Christo.  Nihilo  minus,  secundum  eumdem 

omnis  homo  quantumlibet  bonus  et  vir-  beatum  ApostoIum,Christus  per  fidem  ha-  Ephes.m, 

tuosus,  distet  in  infinitum  a  Deo,  prapser-  bitat  in  cordibus  nostris,  et  corpora  nostra  *J'^.  ^. 

tim  quuin  finiti  et  infiniti  nulla  sit  compa-  sunt  templa  Spiritus  Sancti.   Ergo  etiam  lo;  vi,  19. 

y«. XL,25.  ratio.  Hinc  scriptum  est  :  Cui  assimilastis  D  in  hac  vita  sumus  cum  Christo,  et  Chri- 

me,  dicit  Sanctus,  utpote  Deus  ?  et  rursus  stus  nobiscum  est.  Idcirco  dicendum,quod 

Jbid.  18.    ibidem  :  Cui  similem  fecistis  Deum,  aut  boni  fideles  sunt  cum  Christo  in  hac  vita 

quam    imaginem    ponetis  ei  ?  Itaque  per  imperfecte,  et  per  modum    motus  atque 

defectum  perfectionis  distat  a  Deo  qua>-  tendentiae,  quia  per  fidem  et  caritatem  ei 

libet  creatura  in  infinitum;  et  quantum  aliquo  modo  uniti  sunt;  non  autem  per- 

plus    proficit   in    perfectione,   tanto   plus  fecte,  quoniam  nondum  ad  ejus  claram, 

appropinquat  proprio  Creatori  :  nunquam  gloriosam   beatificamque  praesentiam  de- 

tamen  eum  attingit  per  adaequationem,sed  venerunt.    Propter   quod   gemebunde    ait 

semper  manet  infinite  dislans,  deficiens  Psalmista  :  Heu  mihi !  quia  incolatus  meus  Ps.cxix.s. 

et  occumbens  ab  eo.  prolongatus  est;  et  item  :  Sitivit  anima  Ps.xu,  3. 

Secundo,  creatura  rationalis   dicitur  a  mea  ad  Deum  fortem,  vivum;  quando  ve- 


DOMINICA   III  POST  TRINITATEM.   —   SERMO   SECUNDUS 


185 


Ps.  civ,  4. 
Ps.xxvi,8. 


Jer.  \\\\,'i. 

Job  XXXVI, 
25. 


Philipp.m, 
13,  14. 


niam  et  apparebo  ante  faciem  Dei  ?  Quum  A 
ergo  beatitudo  Sanctorum  in  patria,  sit 
clara  visio  Dei  per  speciem,  quanto  nunc 
proficimus  in  contemplatione  Dei  per  fi- 
dem  (quse  contemplatio  est  actus  doni 
sapientise),  tanto  propinquamus  ad  Deum 
et  ad  visionem  ejus  gloriosam  per  spe- 
ciem.  Idcirco  hortatur  Propheta  :  Quserite 
faciem  ejus  semper.  Quod  et  se  fecisse  ac 
facere  velle  fatetur,  dicendo  :  Tibi  dixit 
cor  meum,  Exquisivit  te  facies  mea;  fa- 
ciem  tuam,  Domine,  requiram.  Denique 
iste  secundus  modus  distandi  a  Deo  com-  B 
munis  est  omnibus  in  hoc  mundo,  puta 
hominibus  bonis  ac  malis.  Propter  quod 
et  ipse  sanctissimus  propheta  Jeremias 
disseruit  :  Longe  Dominus  apparuit  mihi. 
In  libro  quoque  Job  habetur  :  Omnes  ho- 
mines  vident  Deum,  unusquisque  intuetur 
procul. 

Tertio,  dicitur  homo  distare  a  Deo,  quia 
licet  sit  in  caritate  et  gratia,  habeatque 
virtutes  infusas,  multum  tamen  distat  ab 
ea  virtutum  perfectione  ad  quam  tenetur, 
vel  certe  ad  quam  Deo  auxiliante  pertin-  C 
gere  potest,  et  ad  quam  merito  debet  co- 
nari  :  quia  in  via  Dei  non  proficere,  est 
deficere.  Religiosi  vero  ad  perfectionem 
tendere  obligantur.  Status  autem  episco- 
porum  est  status  perfectionis  jam  acquisi- 
tae,  quia  episcopi  debent  in  omni  virtute 
esse  perfecti.  Juxta  hunc  tertium  modum 
fatebatiir  Apostolus  se  distare  a  Deo  :  Ego 
(inquiens)non  arbitror  me  apprehendisse; 
unum  autem,  quee  quidem  retro  sunt  obli- 
tus,ad  anteriora  vero  extendens  me  ipsum, 
ad  destinatum  persequor,  ad  bravium  vo-  D 
cationis  supernae.Ideo  quantum  ad  modum 
huiic  tertium,  tanto  plus  appropinquamus 
ad  Deum,  quanto  plus  in  virtutibus  et  vir- 
tuosis  operibus  crescimus,  hoc  est,  quanto 
humiliores,  patientiores,  misericordiores, 
constantiores  et  ferventiores  efficimur.  Po- 
tissimum  tamen  dicimur  Deo  propinqua- 
re,  proficiendo  in  caritate,  quia  per  eam 
magis  attingitur  Deus.  Ideo  dicit  Bernar- 
dus  :  Tanto  plus  proficis,  tanto  celerius 
aiubulas,  tanto  amplius  appropinquas  ad 


I  Coi:  XV, 

58. 


l'S.   LXXXIII, 

8. 
/s.  1 IX,  2. 


Creatorem,  ad  beatitudinem  seternalem, 
quanto  plus  amas  Deum.  Hinc  ad  profi- 
ciendum  in  virtutibus  bonisque  actibus 
uberrime  nos  exhortatur  divina  Scriptura. 
Siquidem  Josue  Dominus  loquitur  :  Con-  Josue  i,7, 
fortare  et  esto  robustus  valde,  ut  custodias 
omnia  mandata  Dei;  nec  declines  a  lege 
Domini  ad  dexteram  vel  ad  sinistram,  ut 
intelligas  cuncta  quae  agis;  et  meditaberis 
in  lege  Dei  diebus  ac  noctibus.  Psalmista 
ctiam  dicit  :  Exspecta  Dominum,  viriliter  /'s.xxvi,ii. 
age ;  et  confortetur  cor  tuum,  et  sustine 
Dominum.  Apostolus  quoque  :  Stabiles 
(inquit)  estote,  et  immobiles,  abundantes 
in  opere  Domini  semper,  scientes  quod 
labor  vester  non  est  inanis  in  Domino. 
Hinc  scriptum  est  de  electis  et  bonis  : 
Ibunt  de  virtute  in  virtutem. 

Quarto,  rationalis  creatura  distat  a  Deo 
per  culpam,  sicut  asserit  Isaias  :  Iniqui- 
tates  vestrsc  diviserunt  inter  Deum  ve- 
strum  et  vos.  Culpa  tamen  venialis  non 
facit  hominem  proprie  distare  a  Deo,  sed 
mortale  peccatum.  Verumtamen,  qui  noii 
est  vigil  ac  diligens  ad  vitandum  venialia 
peccata,  cito  corruet  in  peccata  mortalia  : 
ideo  veniale  peccatum  dispositive  facit  di- 
stare  a  Deo.  Facit  quoque  distare  a  Deo 
secundum  statum :  quia  quicumque  venia- 
liter  peccat  peccareve  potest,  adhuc  est  in 
statu  praesentis  miseriae,  nondum  in  statu 
felicitatis  et  gloria>.  Quemadmodum  autem 
peccatum  potissimum  dissimilitudinem  ha- 
bet  a  Deo,  quia  formaliter  non  est  aliquid 
positivum,  sed  defectus  et  casus  ab  enti- 
tate,  bonitate  et  rectitudine;  sic  per  pec- 
catum  maxime  et  propriissime  dicitur 
homo  distare  a  Deo,  juxta  illud  Prover- 
biorum  :  Longe  est  Dominus  ab  impiis.  Et  Prov.w, 
quanto  peccata  sunt  graviora,  tanto  remo- 
tioreiu  faciunt  ab  Omnipotente  distanti- 
am.  Unde  sicut  caritas  Dei  et  proximi  est 
sumina  virtus,et  maxime  Deo  conjungens; 
sic  odium  Dei  et  proximi  est  maximum 
vitium,  atque  a  Deo  vehementissime  se- 
parans. 

Prseterea,  ex  triplici  radice  homines  pec- 
cant  :  nam  aliqui  peccant  ex  ignoranlia. 


29. 


II. 


186  DOMINICA   III   POST  TRINITATEM.   —   SERMO   SECUNDUS 

quidam  ex  infirmitate,  alii  ex  habitu  pra-  A  eum,  de  suis  vitiis  cordialiter  poenitendo, 

vo,  ex  proposito  seu  studio.  Et  peccare  ex  condigne  dolendo,  integre  confitendo,  effi- 

ignorantia  est  minus  culpabile,  prspsertim  caciter   satisfaciendo.  Assuescat   se  fran- 

loquendo  de  ignorantia  facti,  adhibita  de-  gere  et  contra  impiam  consuetudinem  di- 

bita  diligentia;  verum  ignorantia  juris  non  micare,atque  in  bonis  se  quotidie  exercitet 

excusat,  quia  omnes  tenentur  scire  quse  actibus, sciens  quod  regnum  coelorum  vim  Matth.xi, 

juris  sunt,  quantum  ad  singuiorum  perti-  patitur,  et  violenti  rapiunt  illud  :  intelli-  '■" 

net  statum.  Deinde  culpabilius  est  peccare  gendo  per  violentos,  eos  qui  frangunt  pro- 

ex  infirmitate,  id  est  ex  passionis  vehe-  priam  voluntatem  Deo  rebellem,  et  irra- 

mentia  seu  impulsu;  et  dum  quis  proponit  tionabiles    motus   vincunt,   corpus   suum  icojmx.st. 

vivere  continenter  et  patienter,  et  tamen  castigant  et  in  servitutem  anima?  redigunt 

concupiscentia  aut  impatientia  superatur,  illud,  concupiscentias  ejus  calcando. 
id  infirmitatis  est,  id  est  fragilitatis  huma-  B      Pra?terea  quidam  peccant  solum  corde, 

nae,  quod  ratio  superatur  a  sensualitate,  consentiendo   illicitis ;  alii   procedunt   in 

virtus  a  vitio,  propositum  bonum  a  tenta-  opus ;  nonnuUi  ad  consuetudinem  pravam 

tione  iniqua.  Ideo  princeps  Apostolorum  :  labuntur.  Et  isti  longissime  distant  a  Deo, 

I  Pt/c. II,  Obsecro  (ait)  vos  abstinere  a  carnalibus  quia  ut  asserit  Augustinus,  peccata  quam- 


desideriis,qua3  militant  adversus  animam.  vis  magna  et  horrenda,  quum  in  consue- 

Maxime  autem   culpabile  est  peccare  ex  tudinem  venerint,aut  parva  aut  nulla  esse 

habitu  pravo,  hoc  est  ex  electione,  ex  cer-  creduntur,  adeo  ut  non  solum  non  occul- 

ta  malitia,  ex  deliberatione,  ex  studio  at-  tanda,  verum  etiam  prajdicanda  diffaman- 

Ps.xx\\',i.  que  proposito,  juxta  illud  in  PsaImo:Dixit  daque  videantur.  Ideo  vincere  consuetudi- 

injustus  ut  delinquat  in  semetipso.  Unde,  nem,  dura  est  pugna;  tamen  per  gratiam 

secundum  AristoteIem,qui  taliter  peccant,  Dei  facile  fieri  potest.  Aliter  salis  diffi- 

incurabiles  sunt,  quia  valde  difficulter  ra-  C  cile  est,  quoniam  ipsa  vis  consuetudinis 

roque  poenitent  ac  resurgunt.  Coelesti  ta-  animam  premit,  et  quasi  quamdam  pec- 

men  medico,  omnipotenti  Spiritui  Sancto,  candi  necessitatem  inducit,ad  quam  miser 

nihil  est  impossibile  nequc  difficile,  sed  peccator  spontanee  venit.  Nam  in  primis 

Joann.  iii,  ubi  vult  spirat,  et  misericorditer  cor  tan-  peccat  homo  ex  ignorantia  vel  infirmita- 

gendo,  repenle  illud  immutat,  convertit,  te;  deinde  peccatum  incipit  sibi  magis  ac 

emendat,  sicut  et  Salomon  protestatur  :  magis  placere  atque  dulcescere,  et  sic  fre- 

Pror.wi,  Cor  hominis  in  manu  Dei  est;  quocumque  quenter  iterat  illud,  ac  per  hoc  consuetu- 

*■             voluerit,  vertet  illud.  do  in  eo  pessima  generatur,  qua  tanquam 

Itaque  qui  peccat  et  distat  a  Deo  per  impetu  quodam   rapitur   ad   peccandum, 

ignorantiam,  appropinquet  ad  eum,  reci-  dicente  Gregorio  :  Vitiosa  consuctudo  obli- 

piendo  iiiformationem  ab  homine,  illumi-  gat  mentem,  ut  vix  surgere  possit  ad  re- 

nationem  ab  angelo,  unctionem  a  Spiritu  D  ctitudinem ;  conalur  et  labitur,  quia  ubi 

i./ort;iH.ii,  Sancto,juxta  illud  Joannis  apostoIi:Unctio  sponte  diu  perstitit,  ibi  etiam  quum  no- 

^'^'           ejus  docet  vos  de  omnibus.  Unde  et  Pau-  luerit,  coacta  cadit. 

II  Tim.n,  lus  tcstatur  :  Dabit  tibi  Dominus  de  omni-  Verumtamen  prava  consuetudine  inqui- 

'■             bus  intellectum.  Qui  vero  peccat  atque  a  natus,  nequaquam  desperet;  sed  in  Deo 

Deo  distat  per  inrirmitatem,  appropinquct  confidens,  ejus  misericordiam  ac  juvamen 

Deo,  implorando  adjulorium  gratifB  ejus,  indesinenter  implorel,  Christi  passionem 

atque  ad  robur  et  profectum  virtutum  so  jugiter  meditetur,  novissima  sua  sagaciter 

dando,  et  rationis  judicium  assequendo.  contempletur,  mortis  horrorem,  judicii  di- 

Porro  qui  peccat  et  a  Deo  distat  per  habi-  vini    rigorem,  tormenta   inferni,  gloriam 

tus  vitiosos,  per  consuetudinem  pravam,  cceli.  Ista  habendo  pr»  oculis,  assuescat 

per   certam    malitiam,    appropinqucl    ad  se  in  actibus  bonis,  ut  a  consuetudine  pra- 


DOMINICA   III   POST  TRINITATEM.  —   SERMO  TERTIUS  187 

va  ad  bonam  perveniat.  Nunc  itaque  in-  A  nas  prgevenire  solebat,  et  ante  Matutinas 

dulta  poenitentiae  tempora  non  perdamus,  transire  ad  locum  quemdam  secretum,ubi 

sed  omnes  appropinquemus  ad  Jesum,  re-  orationibus  meditationibusque  vacavitQua- 

cedendo  a  malis,  aggrediendo  opera  bona,  dam  igitur  nocte  abbas  monasterii  occul- 

perseverando  et  proficiendo  in  eis  usque  te    secutus    est    illum  ;    et   volens   scire 

in  finem,  quemadmodum  et  sanctissimus  quamdiu  in  oratione  persisteret  ille,  stetit 

/s.  Lv,f.,7.  Isaias  hortatur  :  Oua?rite  Dominum,  dum  exspectans  quousque  ille  rediret.  Quum- 

inveniri  potest;  invocate  eum,  dum  prope  que  abbas  sic  staret,  vidit  subito  lucem 

est.  Derelinquat  impius  viam  suam,  et  vir  magnam  de  coelo  venientem,  qua?  locum 

iniquus  cogitationes  suas,  et  revertatur  ad  in  quo  vir  ille  orabat,  copiosissime  illu- 

Dominum,et  miserebitur  ejus,et  ad  Deum  stravit,   plus   quam   si   dies   fuisset.   Quo 

nostrum,  quoniam   multus   est   ad   igno-  viso,  abbas  expavit,  contremuit,  fugit.  Re- 
scendum.                                                         B  verso  autem  viro  illo,  abbas  interrogavit 

Postremo,S.Gregorius  refert  circa  evan-  eum  :  Ubi  fuisti?  At  ille  latere  se  posse 

gelium  istud,exemplum  notabile,quod  sci-  confidens,  dixit  se  fuisse  in  crenobio  ;  sed 

licet  fuit  vir  quidam  sajcularis  et  dives,qui  abbate   objiciente,  compulsus   est   dicere 

quum  in  grave  corruisset  peccatum,  re-  ubi  fuit.  Quumque  abbas  loqueretur  ei  de 

diens  ad  se  ipsum,  exhorruit  quod  patra-  luce  quam  viderat,  ille  dixit  abbati  :  Quan- 

vit,  desuperque  compunctus,  ingressus  est  do  vidisti  lucem  descendere  super  me,vox 

coenobium.  In  quo   in  tanta   poenitentia,  quoque   de   coelo  venit,  et   dixit  ad  me, 

abstinentia,  humilitate,  caritatisque  fervo-  Dimissum  est  peccatum  tuum. 

re,  et  quotidiano  virtutum  vixit  profectu,  Hujus   ergo    peccatoris   vestigia   imite- 

quod   ceteri   Fratres   considerando  vitam  mur;  et  quanto  gravius  atque  frequentius 

illius,suain  conversationem  pro  nihilo  du-  Deum  offendimus,  tanto  nunc  ei  humilius 
cere   cogebantur.  Itaque  vir   ille   Matiiti-  C  ac  ferventius  obsequamur. 


SERMO   TERTIUS 

DE    CARITATE    ET   MISERICORDIA    DEI    ANGELORUMQUE   AD    HOMINES,   ET   DE   MISERORUM 

HOMINUM    INGRATITUDINE. 


FIDELIS  sermo,et  omni  acceptione  di-  nem,  nos  condidit,  ut  simus  sequales  an- 

gnus,  quia  Jesus  Christus   venit   in  gelis  sanctis  in  coelo.  Tertio,  in  hoc  quod 
hunc  mundum  peccatores  salvos  facere.  D  a  principio   multa   supernaturalia   grati» 

I  Tim.  I,  15.  dona  primis  dedit  parentibus,  concreando 

Tota  superbeatissima  Trinitas,  Pater,  Fi-  eis  originalem  justitiam;  et  Adse  concrea- 

lius  et  Spiritus  Sanctus,  tres  persona?,unus  vil  sapientiam  valde  inagnam  ac  naturali- 

Deus,  ineffabilem  caritatem  et  misericor-  um  rerum  scientiam  :  unde  et  animalibus  ^(».11,19, 

diam  suam   hominibus   multipliciter  iin-  apta  imposuit  nomina.  Multi  quoque  do-  "'*■ 

pendit   ac   demonstravit.    Primo,    in    hoc  ctores  affirmant,  quod  in  gratia  gratuin 

quod  quum  non  essemus,  creavit  nos,  non  faciente  et  caritate  fuorunt  creati.  Atque 

f7cn.i,i!o,  ul  cetera  inferioi'a,  sed  ad  imaginem  et  in  terrestri  eos  Deus  constitiiit  paradiso, 

"^'  similitudinem  sui  ipsius.  Seciiiido,  in  hoc  iit  et  eoruin  ibi  permaneret  posteritas,  si 

quod  ad  supernaturalem  beatitudinem,hoc  ipsi  divinum  ciistodirent  prccceptum.  Et 

est  ad  sua)  divinitatis  beatificam  fruilio-  fuit    ingens   caritas,  liberalitas   ac  pielas 


188  DOMINICA   III   POST   TRINITATEM.   —   SERMO  TERTIUS 

Dei,  quod  non  fuit  contentus  producere  A  quse  Filius  Dei  pro  totius  generis  humani 

hominem  in  puris  naturalibus,  sed  et  do-  salute  assumpsit,  fecit  ac  pertulit,  quilibet 

na  gratuita  supernaturalia  ei  adjecit.  Quar-  Christifidelis  sic  debet  attendere,  tamque 

to,  in  hoc  quod  quum  tam  multi  angeli  gratanter  adspicere,  quasi  pro  se  solo  to- 

ac  primi  corruissent  parentes,  complacuit  tum  esset  peractum  :potissimum,quoniam 

Deo  liberare  genus  humanum,  non  ange-  Christus  pro  unoquoque  potius  vellet  ad- 

los.  Quinto,  in  hoc  quod  tota  supersapiens  huc    mori,  si  possibile   aut   necessarium 

supergloriosaque  Trinitas  concorditer  de-  esset,  quam  eum,  quantum  in  se  est,  per- 

crevit  hominem  liberare  per  aeterni  uni-  ire   permitteret.   Ideo   grati   esse   Christo 

geniti  Filii  Patris  seterni  incarnationem  ac  totis    laboremus    pra^cordiis,    non    verbis 

passionem.  Sexto,  in  hoc  quod  tota  Trini-  dumtaxat  eum  laudando,  sed  ipsum  in  om- 

tate  cooperante,  unita  est  natura  humana  nibus,  quantum  valemus,  per  bona  opera 
Verbo  seterno  in  unitate  person»  :  quod  B  honorando,  adminus  observando  pra^cepta. 

fuit  caritatis  plenissimse,  dignationis  im-  Insuper,  caritatem  et  misericordiam  su- 

mensae,  liberalitatis  piissim» ;  quod  sci-  am  Christus  hominibus  demonstravit,  tam 

licet  Deus   ita   univit  creaturam   proprio  amorose    ac    dulciter    inter   eos    conver- 

Creatori,   imo   naturam   humanam  ex   se  sando,  et  peccatores,  quantumlibet  vitio- 

fragilem  et  infirmam,  tam  proxime  Verbo  sos,  pie  ad  poenitentiam  exhortando,  poe- 

conjunxit   seterno,  ut  una   esset   persona  nitentes   gratiose   suscipiendo,    imo   cum    Marc.  n, 

Deus  et  homo,  per  quod  Deus  suam  bo-  publicanis  et  peccatoribus   manducando,  "''  '^' 

nitatem  abundantissime  communicavit  na-  quatenus  verbo   et  exemplo  eos  ad  pce- 

turae  humanae.  nitentiam    provocaret.    Tertio,    caritatem 

Porro  Deus  Trinitas  miiltipliciter  nobis  et  misericordiam  suam  ostendit  homini- 

suam   caritatem    misericordiamque   exhi-  bus,    pro   eorum   informatione   et   salute 

buit  et  ostendit  :  quia  ad  Baptismi  grati-  C  toties  pra?dicando,  tam  longe  ac  late  per- 

am  nos  perduxit;  deinde  stepissime  nobis  transeundo,  seque  ex  itinere  fatigando,  tot  /oa»».iv, 

pepercit,  et  in  pravitatibus  nostris  nos  diu  operando  miracula,  tot  sustinendo  a  per-  ''■ 

sustinuit;  gratiam  poenitendi  concessit,Sa-  versissimis  illis  Judaeis  opprobria,  irrisio- 

cramento  corporis  et  sanguinis  Christi  ani-  nes,  blasphemias,  maledicta  :  quae  omnia 

mas  nostras  frequenter  refecit,  virtutes  ac  pro  nobis  egit  ac  pertulit.  Et  tamen  in- 

dona   Spiritus   Sancti   infudit;  unicuique  grati  suinus,  nec  Christi  capitis  ac  domini  Ej>hcs.  v, 

etiam  homini  angelum  sauctum  ordinavit  nostri  sequi  vestigia  volumus  :  nihil  pro-  '^" 

custodem.  pter  ipsum  pati  dignamur.  Quarto,  cari- 

Sed  nunc  specialiter  consideremus  pro  tatem  et  misericordiam  suam  excellenter 

posse  caritatem  et  misericordiam  Christi  nobis  monstravit  in  Coena  novissima,  in- 

ad  homines,  quae  sicut  ipsemet  protesta-  stituendo  Sacramentum  dignissimum  cor-    Matth. 
tur,  in  hoc  prii;sertiin  apparuit,  quod  se  D  poris  sui  ac  sanguinis,  in  quo  se  ipsum  "''^'''^' "**" 

ipsum   pro   nostra   redemptione   acerbis-  nobis  quotidie  tribuit,  ita  quod  idem  est 

simae  morti  exposuit.  Propter  quod  loqui-  dator  ac  donum. 

yoann. XV,  tur  :  Majorem  hac  dilectionem  nemo  Iia-  Qiium  ergo  tanta  fuerit  et  sit  caritas  Chri- 

*'■           bet,  utanimam  suam  ponatquis  proamicis  sti  ad  nos,  quae  est  ista  negligentia,  ingra- 

Ga;a<.M,2o.  suis.  Idcirco  dixit  Apostolus  :  In  fide  vivo  titudo  atque  perversitas  nostra,quod  hunc 

Filii  Dei,  qui  dilexit  me  et  tradidit  semet-  Salvatorem  superpiissimum  non  curamus, 

ipsum  pro   mc.   Circa  qu»  verba  scribit  imo  nec  beneficia  ejus  perpendimus,  prae- 

Chrysostomus  :  Hic  est  affectus  servi  fi-  cepta  ejus  transgredimur,  consilia  asper- 

delis,  ut  quod  pro  omnibus  a  Christo  ge-  namur?  Ecce  quanta  est  viIitas,excaecatio, 

stum  et  toleratum  est,  pro  se  solo  reputet  malitia  impiorum.Nam  potius  eligunt  esse 

factum  ac  toleratum.  Et  utique  universa  ministri  ac  membra  diaboli,  quam  Chri- 


DOMINICA  III  POST  TRINITATEM.   —  AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS                    189 

sti ;  magis  volunt  consentire  suggestioni-  A  Deo  et  angelis  ejus  virtuose  ac  reverenter 

bus  dfemonum,  quam  acquieseere  inspi-  conversari  nitamur.  Non   plus  vereamur 

rationibus    Christi    ac    angelorum  ;    plus  ac  veneremur  praesentiam  hominum,quam 

diligunt    suam    perditionem    et    morlem,  Dei  ac  angelorum  :  idcirco,  quod  coram 

quam   vitam   salubrem   beatitudinemque  honestis  hominibus  loqui  aut  agere  vere- 

ffiternam,  hoc  est,  peccata  mortalia  quam  cundaremur,  coram  Deo  et  angelis  sanctis 

virtutes.  Quidquid  suggerit  Spiritus  San-  cogitare,  appetere,  operari  nullatenus  au- 

ctus,  quidquid  inspirant  angeli  sancti,  ab-  deamus.  Et  summum  amatorem  nostrum 

jiciunt;  quidquid   immittit  eis   diabolus,  Jesum  Christum  saltem  redamare  non  dif- 

quidquid  caro  desiderat,  protinus  appro-  feramus. 

bant,  cupiunt,  prosequuntur.   Tam  vehe-  Legitur,  quod  sanctissimus  atque  prae- 

menter  et  infeliciter  peccata  obtenebrant  inclytus  martyr  Christi,  B.  Ignatius,  doctor 
hominem;  tam  valide  vitiosae  affectiones  B  ac  pontifex  Antiochenus,  discipulus  bea- 

suis  ponderibus  trahunt  mentem  deorsum.  tissimi  Joannis  apostoli,  Jesum  Christum 

Deinceps  angeli  sancti,  milites  Dei  insi-  Dominum  nostrum  ardentissime  valde  di- 

gnissimi,  purae  et  innocentissimae  mentes,  lexit.  Qui  quum   sub  Trajano  imperatore 

cives  superni,  beatissimi  intellectus,  cari-  gravissima  pro  fide  Christi  pateretur  sup- 

tatem  et  pietatem  suam  eximiam  nobis,  plicia,  non  cessavit  Jesum  Christum  no- 

luteis  vasis,saccis  stercoreis,vitiosis,fcedis  minare  ac   invocare.  Quem   quum   inter- 

ac  vilibus,  incessanter  impendunt,  ubique  rogassent  tortores  cur  nomen  hoc  toties 

nos,  quantum  in  ipsis  est,  custodiendo  ac  replicaret,    respondit  :  Hoc    nomen   cor- 

protegendo;  bona  inspirant,  Deum  pro  no-  di  meo  inscriptum  habeo,  idcirco  ab  ejus 

bis  exorant,de  nostris  excessibus  quodam-  invocatione  cessare  non  valeo.  Eo  ergo  oc- 

modo  contristantur,  de  poenitentia  nostra  ciso,  illi  qui  hoc  audierunt,  volentes  veri- 

et  bonis  operibus  valde  Isetantur.  Et  nihilo  C  tatem   verborum   curiosius   experiri,    cor 

minus  tot  et  tanta  eorum  beneficia  dissi-  ejus  ex  corpore  abstraxerunt,  et  scinden- 

mulamus,  imo  nec  consideramus  ;  caritati  tes  illud  per  medium,  invenerunt  totum 

et  benevolentige  eorum  circa  nos  ingratis-  hoc  nomen,  Jesus  Christus,  aureis  litteris 

simi  sumus,nec  aliquam  eorum  praesentiae  inscriptum.  Tanti  ergo  martyris  exemplo, 

ac  excellentiae  reverentiam  exhibemus.  discamus  Christum  ferventer  diligere,  at- 

Sed  resipiscamus  a  negligentiis,  ingra-  que  ex  ejus  amore,  sanctis  operibus  ala- 

tiludinibus  et  perversitatibus  nostris;  et  criter  occupari,  adversa  quoque  cum  gau- 

omnia  jam  praetacta  adspicientes,  coram  dio  pati. 


AD    RELIGIOSOS 


SERMO   QUARTUS 

QUOMODO    OMNIS   CORREPTIO,    ADVERSITAS    SIVE   EXERCITATIO,    TANQUAM    DE   MANU    DEl, 
BENIGNISSIMI    PATRIS,    SUSCIPIENDA    FERENDAQUE    SIT. 

HTJMILJAMINT suhpotentimanuDei,  D      Videmus  quam  reverenler  atque  humi- 
ul  vos  exaltet  in  tempore  visitatio-      liter  milites  et  ministri  regum  ac  princi- 
nis.  I  Petr.  v,  6.  pum  sa?culi  hujus  suis  dominis  obsequan- 


190 


DOMINICA    III   POST   TRINITATEM. 


AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO  QUARTUS 


Jer.  xi.viii 
10. 


\Pelr.\\(,. 


Ihidem. 


/"roD.xxix, 

23. 

/o6  XXII, 20. 

Zmc.xiv,!  I; 
jiviii.  1  i. 


tur,qiialiter  eis  inclinent  et  se  ssepe  coram 
eis  prosternant,  quam  etiam  reverentiali- 
ter  loquantur  ad  eos,  quam  attonite  eis 
adstent  :  quanto  magis  Regi  universorum, 
Deo  omnipotenti,  principi  majestatis  ac 
excellentije  infinita?,  cum  summa  et  in- 
comparabili  reverentia,  humilitate,  custo- 
dia,  puritate,  adstare,  psallere,  obsequi,  lo- 
qui,  sacrificare  debemus?  Merito  igitur 
maledictos  appellat  Scriptura  eos  qui  Dei 
opus  faciunt  negligenter,  pigre,  remisse, 
fastidiose.  Quod  si  quspratur,  quid  sit  opus 
Dei  facere  negligenter,  respondetur,  quod 
negligentia  et  diligentia  opponuntur.  Is  er- 
go  opus  Dei  efficit  negligenter,  qui  non 
facit  hoc  diligenter  ;  et  is  non  facit  illud 
diligenter,  qui  Dei  majestatem  et  sanctita- 
tem  non  pensat,  et  per  consequens  cum 
debita  cordis  custodia  et  animi  puritate  ei 
non  servit,  nec  vigilantiam  adhibet  men- 
tis  ut  ei  complaceat,  sed  superficialiter 
transit. 

Itaque,  sub  potenti  Dei  manu  huinilie- 
mur,  id  est,  ex  consideratione  omnipoten- 
tise  Dei  et  justi  judicii  ejus  humiliemus 
nos  ipsos,  propriam  vilitatem,  imperfectio- 
nem  et  culpam  pensando,  et  nos  ipsos  co- 
ram  Deo  deprimendo,  contemptibiles  et 
indignos  recognoscendo  :  et  ila  pro  nostris 
peccatis  omnem  correptionem,  correctio- 
nem,  adversitatem,  exercitationem  patien- 
tissime  toleremus.  Atque,  ut  proniores 
simus  ad  hoc,  hortatur  princeps  Apostolo- 
rum  ut  ita  nos  huiniliemus,quatenus  Deus 
in  teinpore  visilationis  exaltet  nos,hoc  est 
in  die  particularis  ac  universalis  judicii. 
Nam  humilem  spiritu  suscipiet  gloria ;  et 
qui  humiliatus  fuerit,  in  gloria  erit;  atque 
ut  ait  Salvator,  Qui  se  humiliat,  exaltabi- 
tur.  Quo  constat,  quia  quo  nunc  profiin- 
dius  humiliamus  iios  ipsos  in  veritate,  eo 
gloriosius  exaltabimur  a  Deo  in  aeternita- 
te.  Et  mirum  quod  non  satagimus  nos 
ipsos  ad  modicum  vita?  pra3sentis  tempus 
humiliare,ut  seternaliter  exaltcmur  et  me- 
reamur  cum  Christo  regnare.  Verumta- 
men  perfectius  laudabiliusque  consistit  se 
ipsum  humiliare,  patientiam  observare  et 


A  ceterarum  exsequi  actus  virtutum,  puro 
Dei  intuitu  et  sincerissimo  ejus  amore  ad 
ejus  honorem,  quam  retributionis  affectu. 
Et  tamen  qui  puro  Dei  amore  hoc  agit, 
plus  gratiae  in  pra^senti  meretur,  ac  mul- 
to  majorem  a  Deo  in  ccelis  gloriam  sor- 
tietur. 

Insuper  nos  hortatur  summus  Apostolus 
ut  omnem  sollicitudinem  nostram  proji- iPe<r.  v,7. 
ciamus  in  Deum.certi  de  providentia  ejus, 
qui  etiam  irrationabilia  pascit,  et  rationa- 
bilium  creaturarum  curam  ac  providen- 

B  tiam  habet  peculiarem,  qui  etiam  pater 
hominum  appellari  dignatur.  Idcirco  pro 
temporalibus  non  est  immoderata  sollici- 
tudo  habenda,  quamvis  non  debeat  homo 
negligere  quin  quod  suum  est  faciat,  ne 
videatur  Deum  tentare :  nam  et  bruta,  quse 
Dominus  pascere  dicitur,  alimoniam  suam  Matth.yi, 
requirunt.  Est  autem  qusedam  sollicitudo  ^^" 
peroptima,  qua?  est  spiritualis  vigilantia 
cordis  se  ipsum  jugiter  custodientis  ne 
gratiam  Dei  amittat,  neve  detrimentum 
patiatur  virtutum,  ne  tentationibus  supe- 

C  retur,  aut  remissius  fiat,  sed  in  gratia  Dei 
semper  proficiat,  in  omni  virtute  et  dono 
Spiritus  Sancti  firmetur,  et  Deo  quotidie 
complacentius  atque  propinquius  efficia- 
tur.  Hffic  est  optima  sollicitudo,  de  qua 
ait  Micha^as  :  Indicabo  tibi,  o  homo,  quid  Mich.vi,s. 
sit  bonum,  aut  quid  Dominus  requirat  a 
te  :  facere  judicium,  et  diligere  misericor- 
diam,  et  sollicitum  ambulare  cum  Deo 
tuo;  hoc  est,  cum  timore  casto  ac  reveren-  /.,.  „11. 
tiali  Deo  servire.  Cuinon  opponitur  illud, 
Servite  Domino  in  la^titia  :  quia  et  ipsa /»4.  xcix,2. 

D  cum  qua  Deo  servitur  la?titia,  debet  consi- 
stere  timorata,non  dissoluta.Diversis  quo- 
que  respectibus  debemus  Deo  servire  in 
timore  et  tremore,  et  nihilo  minus  in  lee- 
titia  et  dulcore,  quatenus  ex  consideratio- 
ne  divinae  majeslalis  et  infinitae  justitise 
ac  justi  judicii  ejus,  timor  et  tremor  con- 
cipiantur,  ex  consideratione  vero  immen- 
sse  bonitatis,  caritatis  et  misericordise  Dei, 
oriatur  in  corde  nostro  Isetitia,  quae  etiam 
operi  virtuoso  naturaliter  est  annexa. 
Pra3terea,  hsec  sancta  et  spiritualis  solli- 


DOMINICA   III  POST  TRINITATEM.   —  AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS                    191 

citudo,  lanto  major  ac  indesinentior  debet  A  quasi  aliquid  novi  nobis  contingat  :  imo, 

esse  in  nobis  religiosis  et  subditis,  quanto  si  de  sorte  et  corpore  electorum  esse  ap- 

ab  omni  exteriori  et  temporali  sollicitudi-  petimus,  electorum  tribulationibus  ac  ten- 

ne  sumus  plenius  absoluti  ac  liberi,  ita  ut  tationibus  affici  non  refugiamus. 

totum  cor  nostrum  indesinenter  intentum  Narrat  Climacus   :  In  Asia   erat   senex 

sit  ad  actualem  Dei  memoriam,  ad  ejus  omnino  negligens,  habens  discipulum  ju- 

beneplacitum    peragendum,  ad   vitandam  niorem,  Innocentium  nomine,  deliberatio- 

omnem  ipsius  offensam.  Sed,  heu  !  multi  ne  atque  arbitrio  simplicem,  cogitatione 

absolutionem  illam  ac  libertatem  a  sollici-  vero  et  operatione  prudentem.  Qui  tanta 

tudine  temporalium  rerum  vertunt  in  dis-  ab  illo  sene  sustinuit,  ut  credi  vix  possit  : 

solutionem  ac  levitatem,  atque  in  curas  non  enim  injuriis  et  ignominiis  tantum, 

viles  et  anxietates   penitus    pueriles,  oc-  sed  et  plagis  et  verberibus  eum  quotidie 
cupantes  se  vililer,  quomodo  scilicet  hoc  B  cruciabat.  Quem  quum  quidam  Patrum  vi- 

aut  illud  eis  fiat,  formetur,  provideatur,  deret  quotidie   quasi   servum  empticium 

contingat  :  sicque  minus  intenti  sunt  Deo  extrema  affectum  miseria,  obvians  ei  sse- 

ac  spirituali  profectui.  Contra  quod  monet  pe,  dixit  ad  eum  :  Quid  est,  frater  Inno- 

iPeir.y,s.  Apostolus  suiumus,  ut  sobrii  simus  mente  centi?  Quomodo  tibi  hodie  fuit?  Qui  mox 

et  corpore  :  non  ebrii  passionibus  et  occu-  quandoque  quidem  oculum  Iividum,quan- 

pationibus  vanis,  indignis,  illicitis,  sed  vi-  doque  collum,  quandoque  caput  monstra- 

gilantes  in  orationibus,  meditationibus  et  vit  plagatum.  Cognoscens  autem  Pater  ille 

exercitiis  virtuosis  ;  non  pigritia3  otioque  quod  Innocentius  operator  esset,  dixit  ad 

vacantes,  potissime  quum  crudelissimus,  ipsum  :  Bene,  bene;  sustine,  et  salvaberis. 

callidissimus,  fortissimus  hostis  noster  dia-  Quumque  novem   annis  ita   stetisset  sub 

bolus,    indesinenter   observet,  insidietur,  sene  illo  immisericordi,  migravit  ad  Do- 

circumeat,  quaerens   qualiter  animas  no-  C  minum.  Quo  sepulto,  praceptor  ejus  ivit 

stras   absorbeat,  non  aliud  queerens  nisi  ad  quemdam  magnum  senem,dixitque  ei: 

ut  aeternae  damnationi  nos  secuin  involvat.  Pater,  Innocentius  mortuus  est.  Cui  senex: 

Idcirco  vigilantissima  indigemus  custo-  IIoc  mihi  persuadere  nequibis  ut  credam 

ibid.  0.   dia,  incessabili   circumspectione   et  resi-  aut  audiam.  Et  ille  :  Veni,  inquit,  et  vide. 

stentia  victoriosa,ut  primo  omniuin  simus  Quum  ergo  senex  ille  magnus  cum  Inno- 

bene  radicati  in  fide;  deinde,orando,Chri-  centii  praeceptore  venisset  ad  monunien- 

sti  passionem  inspiciendo,  novissima  me-  tuin,  clamavit  :  Frater  Innocenti,  mortuus 

dilando,  in  solo  Deo  plenarie  confidendo,  es?  At  vero  bene  prudens,  obediens,  et 

renitamur  diabolo;  nec   tentationum  aut  post  mortem  obedientiae  virtutem  osten- 

tribulationum  fatigemur  aut  vincamur  mo-  dens,  Innocentius  seni  respondit  :  Pater, 

ibidem.   lcstiis  aut  tuiiiultu,  scieutes  (juxta  Archi-  quomodo  possibile  est  hominem  obedien- 

apostolum)  eamdem  passionem  ei  qucO  in  D  liac   ac  patienti»  operatorem    mori  ?  Quo 

mundo  est,  nostree  fraternitati  fieri,  hoc  audito,    praceptor   Innocentii    tiinens   ac 

est,   eamdem    tribulationem,  tentationem  Iremens,  in  faciem  cecidit,  cum  lacrimis 

seu  persecutionem  quam  ceteri  electi  in  poenitens;  et  exstructa  sibi  juxta  sepul- 

mundo  hinc  inde  dispersi,  patiuntur,  nos  crum  sancti  fratris  Innocentii  cella,  ibi- 

pali.  Ideo  non  miremur,  nec  dejiciamur,  dein  de  cetcro  vixit  religiose. 


192  DOMINICA   III   POST  TRINITATEM.  —  AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO  QUINTUS 


E' 


SERMO  QUINTUS 

QUALITER    APPROPINQUANDUM    SIT    DEO. 


\RANT appropinquantes  ad  Jesum  pu-  A  proprie  competunt  Deo,  ut  caritas,  sapien- 

hlicani  et  peccatores,  ut  audirent  il-  tia,  pietas  atque  justitia;  quaedam  impro- 

lum.  Luc.  XV,  1.  prie  et  solum  quantum  ad  similitudinem 

Quemadmodum  coelesti  medico,in  terris  operis,  non  quoad  veritatem  affectus,  ut 

conversanti,  preedicanti  miraculisque  pol-  sunt  virtutes  morales,  circa  passionum  re- 

lenti,  corporaliter  et  spiritualiter  appro-  formalionem  versantes.  Passiones  namque 

pinquabant  publicani  et  peccatores,  quos  in  Deo   secundum  deitatis   naturam   non 

iKc.xix.io.  Christus,    qui    venit   quserere    et   salvare  sunt  :  idcirco  mansuetudo,  patientia,  tem- 

quod  perierat,  benigne  suscepit ;  ita  quo-  perantia,  castitas,  in  Deo  metaphorice  esse 

tidie   etiam  nos   Deo   propinquare   debe-  dicuntur.  Sunt  etiam  quaedam  virtutes  in 

mus.  Sed  queeri  potest,  quomodo  Deo  pro-  sua  ratione  aut  circa  suum  objectum  im- 

pinquare  possumus,  quum  ipse  immensus  perfectionem  aliquam  includentes  seu  de- 
sit,  ubique  praesens,  omnia  penetrans,  in-  B  notantes.  Fides  namque   et  spes  in   suis 

timus  rebus,  imo  intimior  eis  quam  essen-  rationibus  imperfectionem  includunt,  quo- 

tiales  partes  earum,utpote  illabens  earum  niam  fides  obscuram  notitiam,  spes  vero 

essentiis.  Rursus  videtur,  quod  Deo  appro-  distantiam  a  felicitate  et  ejus  carentiam 

pinquare  non  valeamus,  quum  infinite  di-  dicit.  Poenitentia  vero,  humilitas  et  latria, 

stet  a  nobis,  infinilum  autem  pertransiri  circa  suum  subjectum  exprimunt  imper- 

non  possit.  Yerum  ad  hcec  facilis  exstat  fectionem,  utpote  peccabilitatem  et  infe- 

responsio,   quoniam   sicul  non    ioco,  sed  rioritatem    :    poenitentia    namque   ei   qui 

dissimilitudine  a  Deo   distamus,  sic  non  peccavit  solummodo  competit ;  humilitas 

locorum  spatio,  sed  similitudine  ei  appro-  quoque  non  nisi  defectibiii  et  imperfectae 

pinquamus,   nec    passibus    corporis,    sed  natura?  potest  convenire;  similiter  latria, 

mentis  affectibus  imus  et  pervenimus  ad  quuin  sit  virtus  Deo  cultum  caerimoniam- 
eum.  Est  autem  dissimilitudo  naturse,  qua  C  que  impendens,  non  nisi  creaturis  rationa- 

semper  in  infinitum  distamus  a  Deo ;  et  bilibus  et  intellectualibus  congruit.  Itaque 

est  dissimilitudo  culpae,  qua  tanto  plus  di-  per  virtutes  Deo  proprie  convenientes  et 

stamus  a  sancto  et  incircumscriptibiii  Deo,  actus  earum,  Deo  et  Domino  nostro  Jesu 

quo   pluribus  atque   gravioribus  involvi-  Christo  secundum  suam  deitatem,  praeci- 

mur   culpis.  Tanto  quoque  plus  ad  eum  pue  propinquamus,  utpote  in  caritate  et 

accedimus,  quanto  plus  a  peccatis  recedi-  sanctae  dilectionis  fervore,  in  sapientia  et 

mus   et   bonis   insistimus   actibus,  gralia  sapientiali  divinorum  contemplatione,  in 

quoque  et  virtutibus  decoramur.  Sed  quo-  justitia  et  zelo  ipsius,  in  pietate  et  actibus 

niam  omnis  gratia,  virtus  et  perfectio  no-  ejus  essendo  atque  crescendo. 
stra,  a  virtute  et  perfcctione  Dei  distat,  Quamvis  autem  fides  et  spes  imperfe- 

occumbit  ac  deficit  infinite,  idcirco  Deo  ctionem  includant,  nec  proprie  Deo  con- 
propinquare  asserimur,  non  solum  a  dissi-  D  veniant,  tamen  quoniam  Deum  pro  imme- 

mililudine  culpae  ac  vitiis  recedendo,  sed  diato  habent   objecto,  et  in  actibus  suis 

item  in  gratia  virtutibusque  crescendo.  circa  ipsum  versantur   et  proficiscuntur 

Porro  virtutum  quaedam  eminenter  ac  ad  ipsum,  idcirco  per  actus  fidei  et  spei 


DOMINICA   III  POST   TRINITATEM.   —   AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS  193 

etiam  valde  Deo  appropinquamiis.  Latria  A  tissimum    propinquare   censemur,    quum 

quoque,  quamvis  non  sit  virtiis  theologica  carilati   sit   proprium   diligentem   dilecto 

Deum  pro  objecto  proprio  habens,  sed  tan-  unire,  et  in  Deum  moveri  atque  ascendere. 
quam  pars  justitise  circa  operationes  ver-         Prieterea, quoniam  justus  ex  fide  vivit,et  Nabac.u, 

setur,   tamen    quoniam   operationes    illae  accedentem  ad  Deum  credere  opus  est,om- 3^.  ^^*,  g''' 

Deum  respiciunt,  et  circa  ipsum  versantur,  niumque  fundamentum  virtutum  est  fides, 

hinc  item  per  actus  latria)  Deo  non  medio-  ideo  primo  per  fidem  Deo  appropinquare 

criter  propinquamus,  puta  orando,  adoran-  conemur,  universa   quae   sacra   Scriptura 

do,  sacrificando,  etc.  Denique  per  latriam  et  sancta  Ecclesia  docent  esse  credenda, 

ejusque  actus,et  per  virtutes  morales,quae  firmissime  inviolabiliterque  credendo,  et 

circa  passiones  versantur,  earumque  actus  rationes    credendorum    obtinendo,    atque 

nonnullos,  propinquamus  assimiiamurque  per  eas  et  per  illuminationem  supernam, 
Christo  secundum  suam  humanitatem,  se-  B  ea  qusi  fidei  sunt,  purificatae  mentis  intel- 

cundum  quam  ipse  Deum  Patrem  ac  su-  ligentia  contuendo.  Appropinquemus  quo- 

Derbeatissimam  Trinitatem  perfectissime  que  Deo  per  spem,  in  ipso  tanquam  in 

coluit,  oravit,  adoravit,  et  cunctis  modis  superpiissimo  patre  ac  fidelissimo  domino 

completissime    honoravit,   prout    ipse    in  omnipotentique  adjutore  filialiter  ac  ma- 

/oann.xiv,  Evaugelio  protestatur  :  Sicut   mandatum  gnifice    confidendo,   considerantes    quam 

mdymid  dedit  mihi  Pater,  sic  facio;  et,  Quee  placi-  amorose,  liberaliter  ac  benignissime  egit 

ta  sunt  ei,  facio  semper.  Rursus,  per  virtu-  nobiscum.  Sed  et  seternam  futuram  beatitu- 

tes  istas  morales  et  actus  ipsarum  propin-  dinem  certitudinaliter  praestolemur,  quan- 

quamus  et  assimilamur  Deo  quoad  operis  tum  est  ex  parte  veritatis  liberaiitatisque 

similitudinem,  quamvis  non  quoad  passio-  Dei,  qui  illam  justis  promisit;  atque  ex 

nis  affectum  :  quemadmodum  per  mise-  ista  tantae  felicitatis  certa  exspectatione, 
ricordiam    Deo   assimilamur,    beneficium  C  ad  laborandum  in  via  Dei,  in  cultu  ipsius, 

exhibendo  seu  pie  subveniendo,  non  com-  in  praelio  contra  aciem  vitiorum,  fortiter 

passionem  habendo,  quia  compassio  non  animemur,  ut  per  opera  bona  certam  fa-  n  Petr.i, 

competit  invariabili,  impassibili,  superfe-  ciamus  vocationem  nostram,cum  Apostolo  ^^' 

licissimo  Deo.  Verumtamen  per  actus  vir-  profitentes  :  Non  sunt  condigna)  passiones  nom.  vm, 

tutum  moralium, qui  sunt  passionum  refre-  hujus  temporis  ad  futuram  gloriam;  item-  *^' 

nationes  ac  moderationes,  propinquamus  que,  Id  quod  in  praesenti  est  momenta-   iicor.  iv, 

et  quodammodo  assimilamur  Deo  disposi-  neum  et  leve  tribulationis  nostrae,  supra  *^" 

tive,  quia  per  actus  illos,  ad  ferventiorem  modum    in    sublimitate    aeternum   gloriae 

caritatem,  ad   stabiliorem  unionem   cum  pondus  operatur  in  nobis.  Insuper  appro- 

Deo,ad  sinceriorem  contemplationem  ipsi-  pinquemus  Deo  per  caritatem,  in  ea  cre- 

us,  et  immobiJiorem  tranquiliitatem  seu  scendo  et  magis  ac  magis  fervendo,  in- 
pacem  in  ipso,  disponimur  atque  provehi-  D  citamenta  caritatis,  videlicet  bonitatem, 
mur.  Immoderantia  quippe  inquietudoque      pulchritudinem   perfectionemque  Dei,  et 

passionum  a  tam  praeclarissimis  his  bonis  ejus  beneficia  ac  promissa  considerando, 

nos  impedit.  ad  Deum  ac  patriam  assidue  adspirando, 

Insuper  distamus  a  Deo,  in  quantum  vi-  pro  divinae  et  fraternae  dilectionis  inflam- 
atores  et  peregrini  per  fidem  ad  patriam      matione  continuoque  augmento  Deum  ju- 

ambulantes:idcirco,futuram  beatitudinem  giter  exorando,  omnem  etiam  sensualem 

nunc  prailibando  ac  inchoando,Deum  vide-  excludendo  affectum,et  evitando  quidquid 

iicet  suaviter  contemplando,  id  est  in  con-  Dei  est  offensivum. 

templatione  doni  sapientia?  proficiendo,Deo         Sed  quia  in  multis  offendimus  omnes,  y<,<;o6.m,2; 

appropinquanms.  Verumtamen  per  carita-  atque  quotidie  venialiter,  heu  !  nimis  fre-  ^'^'^^?^"'. 

tis  fervorem,  per  desideria  ejus,  Deo  po-  quenter  peccamus,   oportet   quoque   nos 
T.  30.  13 


194 


DOMINICA   III   POST  TRINITATEM.   —  AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS 


Deo  quotidie  appropinquare  per  poeniten- 
tiam  et  actus  ipsius,  pro  quotidianis  et 
universis  nostris  peccatis  cordialissimam 
contritionem  habendo,  ea  deflendo,  ve- 
niam  postulando,  confitendo  et  satisfaci- 
endo  pro  ipsis,  ac  recidivum  cavendo.  In- 
iayj.xi,  24,  tcrca,  quouiam  Deo  proprium  est  misereri 
ac  parcere,  idcirco  per  misericordiam  et 
opera  ejus  Deo  propinquare  non  desista- 
mus,  actus  misericordiai  corporales  ac  spi- 
rituales  exercendo  loco  et  tempore  oppor- 
tuno  pro  posse,  potissimum  spiritualia 
misericordisB  opera.  Itaque  tribulatis,  af- 
flictis,  captivis,  tentatis,  peccantibus  et 
collapsis  intime  compatiamur  ac  pro  viri- 
bus  succurramus,saltem  orando,  hortando, 
Ezech.Ksm  opcm  pra}bendo.  Et  quoniam  Deus  pec- 
passim.  cantes  ac  impios  tam  patientissime  ac  lon- 
ganimiter  suffert,  ultionemque  differt,  et 
poenitentibus  mox  indulget,  imo  aversos 
multoties  prsevenit,  revocat  et  convertit, 
ac  bona  pro  innumeris  atque  gravissimis 
malis  largitur,  studeamus  et  nos  pro  mo- 


A  dulo  nostro  per  veram  mansuetudinem, 
patientiam,  beneficentiam  Deo  appropin- 
quare,  non  ulciscendo  nos  ipsos,  sed  bona 
pro  malis  reddendo,  et  etiam  eos  a  quibus 
Isesi  sumus,  pie  prseveniendo  ac  mitigan- 
do,  atque  eisdem  antequam  veniam  postu- 
lent  ignoscendo,  et  Deum  pro  ipsis  ex 
corde  orando. 

Postremo,  quoniam  justus  Dominus  et  Ps.\,s. 
justitias  diligens,  nullum  malum  deserit    Job  xxiv, 
impunitum,nec  aliquod  bonum  irremune-  *'' 
ratum,curemus  ei  appropinquare,proprias 

B  culpas  quotidie  in  nobismetipsis  dijudi- 
cando  ac  puniendo,benefactoribus  quoque 
nostris,  prout  valemus,  vicissitudinem  re- 
pendendo  ac  gratias  referendo  condignas, 
ut  sic  in  pietatis  et  bonitatis  affectum,  in 
sincerissimum  justitia)  zelum,  in  discreti- 
onis  lumen  nostra  convertantur  pra?cor- 
dia.  Sicque  Deo  quotidie  propinquemus,  ut 
cito  ad  ipsum  pertingere,  et  mox  post  hu- 
jus  incolatum  exsilii,  ab  ipso  dulciter  re- 
cipi  atque  feliciter  coronari  possimus. 


SERMO  SEXTUS 


DE  ADMIRABILI   CARITATE   ET  MISERICORDIA   DEI  AD  HOMINES. 


G 


A  UDIUM  est  angelis  Dei  super  uno  C 
lieccatore  pcenitentiam  agente.  Luc. 
XV,  10. 

Quam  incomprehensibilis  sit  caritas, 
munificentia  et  pietas  Dei  ad  homines,  sa- 
cra  evidenter  docet  Scriptura.  Quo  nam- 
que  dulciori  amorosiorique  vcrbo  poterat 
Deus  caritatem,  dignationem  et  liberalita- 
tem  suam  ad  homines  protestari  ac  decla- 
/vot'.  vm,  rare,  nisi  dicendo,  Delicia3  me»  esse  cum 
filiis  hominum  ^  Gur  non  potius  cuin  spi- 
ritibus  angelorum?  Sed  hsec  est  bonitas 
atque  dignatio  Regis  altissimi,  ut  inferio-  D 
ribus,  pauperioribus,  defectuosioribus  amo- 
rosius  ac  benignius  applicet  semetipsum 
instar  clementissimi  patris  medicique  piis- 


31. 


simi,  qui  circa  pauperiorem  infirmiorem- 
que  filium  benigniorem  se  exhibet,  et  illi 
magis  se  applicat. 

Denique,quum  diligere  sit  alicui  bonum 
velle,  Deus  omnipotens  caritatem  suam 
nobis  prinio  monstravil  in  opere  creatio- 
nis,  quo  de  nihilo  nos  produxit,  esse,  vi- 
vere,  sentire  et  inlelligere  dedit,  sicque  ad  oen. 
sui  ipsius  imaginem  et  similitudinem  nos  ^"^- 
condere  est  dignatus. 

Secundo,  in  hoc  quod  non  ad  naturalem 
felicitalem,  ut  putaverunt  philosophi,  sed 
ad  supernaturalem  beatitudinem  fecit  nos, 
hoc  est  ad  suse  immensse  felicitatis  parti- 
cipationem,  ad  suao  deitatis  claram  ac  fa- 
cialem  jucundissimam  intuilionem,ad  suse 


1,20, 


DOMINICA   111   POST  TRINITATEM.   —  AD  RELIGIOSOS  ;   SERMO   SEXTUS  195 

interminabilis  bonitatis  ac  infinitse  dulce-  A  ciare   decrevit  !  Quod   sanctus   advertens 

dinis  beatificam,  suavissimain  fruitionem  Ilieronymus  :  Nihil  (inquit)  felicius  Chri- 

plenarie    contentanteni,   ut  sicut  Joannes  stiano,  cui  regna  promittuntur  coelorum. 

evangelista  in  exordio  suee  primse  ait  Ca-  Certe,  si  hunc  nostra^   creationis   finem, 

iJoa/ui.i,  nonic»,  societatem  habeamus  ad  Deum  et  si   tam    indicibilem   nobis    paralam    bea- 

^-  cum  Deo.  Haec  quippe  societas  in  commu-  titudinem  rite  attenderemus,  vana  et  vi- 

nicatione  illa  dignantissima  liberalissima-  lia  omnia   despiceremus,  cuncta  adversa 

que   consistit,    fundatur   et   ponitur,  qua  curn  gaudio  pateremur,  nunquam  in  Dei 

Deus  naturaliter  infiniteque  bonus,  beati-  obsequio  pigri,  remissi  et  frigidi  inveni- 

tudinem  suam  opulentissimam  nobis  tam  remur. 

copiosissime  et  supernaturaliter  commu-  Tertio,    suam   ad   nos    caritatem    Deus 

nicare  dignatus  est;  sicque  suae  divinita-  monstravit  in  hoc  quod  universa  pene  cre-  Cen.  i,  28- 

tis,  suae  gloriosissimse  vitse,  suae  illiraita-  B  ata  ad  nostram  ordinavit  utilitatem.  Om-  ^'^' 

/fo»!.  viii,  bilis  sapienti»  nos  fecit  participes,  atque  nia   enim   inferiora   ista   pedibus   nostris  Ps.mh,». 

'^"'^'        in  filios  adoptavit,  et  in  patria  sibi  perfe-  subjecit,nostris  usibus  deputavit;  similiter 

cte  assimilare  decrevit,  juxta  quod  scri-  elementa.  Sed  et  orbes  coelestes,  sidera  et 

i7o(U!«.m,  ptum  est :  Nondum  apparuit  quid  erimus  ;  planetas   in  nostrum  creavit   obsequium, 

^-  scimus  quia  quum  apparuerit,  similes  ei  juxta  illud  Deuteronomii  :  Ne  oculis  ele-  Oeut.ivAQ. 

erimus,  quia  videbimus  eum  sicuti  est.  Et  vatis  ad  coelum,  videas  solem  et  lunam  et 

tamen  nunc  quoque  non  solum  per  dona  omnia  astra  coeli,et  colas  ea  quae  Dominus 

gratise,  sed  et  per  dona  naturee  Deo  aliqua-  Deus  tuus  creavit  in  ministerium  cunctis 

Gen.i,2fi,  liter  similes  perhibemur,  utpote  ad  ejus  gentibus   quse   sub  coelo  sunt.  Angelicos 

^^"  similitudinem  imaginemque  creati;et  prin-  quoque  spiritus  in  nostrum  delegavit  sub- 

nPetr.i,i.  cipe  Apostolorum  testante,  Pretiosa  nobis  sidium,  ad  nostram  misit  custodiam,  quo- 

donavit,    ut   per   haec   divinse   efficiamur  C  niam  omnes  administratorii  spiritus  sunt,  iiebr.i,u. 

consortes  naturse.  missi  in  ministerium  propter  eos  qui  he- 

Verum  similitudo  omnis  hsec  vitse  prse-  reditatem  capiunt  salutis. 
sentis  qua  Deo  assimilamur,  comparatione         Ouarto,per  hoc  quod  tam  multa,copiosa 

assimilationis  perfectse  in  patria,  permodi-  et  gratiosa  supernaturalia  Spiritus  Sancti 

ci  est  momenti.  Ibi  equidem  tanta  inunda-  charismata   nobis  contulit   in   prsesenti  : 

tione  et  exuberantia  se  Deus  communicat  quia  ad  gratiam  nos  perduxit  Baptismatis, 

et  infundit,  mentemque  implet,  prseoccu-  et  ecclesiasticis  ditavit  munivitque  sacra- 

pat,  possidet,  ut  recte  per  Isaiam  dixerit  mentis,  evangelica  erudivit  sapientia,  fide 

/s.Lxvi,i2.  ipse  :  Ecce  ego  declino  in  eos  ut  flumen  ac  lege,  et  de  christianis  fecit  nasci  pa- 

pacis,  et  ut  torrens  inundans  gloriaj  gen-  rentibus,  non  in  infidelitatis  reliquit  erro- 

p».xxxv,9.  tium.  Unde  et  fertur  in  Psalmo  :  Inebria-  re,  quemadmodum  obstinatos  Judseos,  ex- 
buntur  ab  ubertale  domus  tuse,  et  torrente  D  csecatos  Sarracenos,  ac  ceteros  infideles. 

voluptatis  tuse  potabis  eos.  Tanta  ergo  est  Insuper,  peccantibus  nobis  diu  pepercit, 

illa  assimilatio,  tam  largiflua  communica-  ssope  indulsit,gratiam  et  virtutes  peccando 

tio,  tam  gloriosa  et  supernaturalis  deifica-  amissas  per  Poenitentise  sacramentum  re- 

tio  electorum  in  regno  coelesti,  ut  quod  stituit ;  de  sscculo  quoque  abstraxit,  atque 

Deus  est,  quod  habet,  quod  agit  per  natu-  in  sancta  religione  ista  constituit.  Nuni- 

ram,  ipsi  sint,  habeant  et  agant  per  gra-  quid  parva  sunt  ista?  Intueamur  quid  fe- 

tiam.  0  quam  ineflabilis  est  ista  summi  cerit  aliis  multis  :  nonne  jam    plurimos 

Dei  dilectio  ad  eleclos,  quos  tam  propin-  absorbuit  inferus,  qui  minus  peccaverunt 

que  et  intime,  tam  amorose  et  gloriose,  quam  nos  ?  0  quanta  est  excaecatio,  et  nc- 

tam  supernaturaliter  et  opulentissime  si-  gligentia  ingratitudoque  nostra,  quod  non 

bi  in  aeternum  unire,  adstringere,  conso-  perpendimus  ista,  nec  in  Deitatis  amore 


196 


DOMIMCA   III   rOST  TRINITATEM.   —  AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS 


succendimur,  nec  in  sacro  ejus  obsequio 
jugiter  inflammamur  !  Porro  ab  exordio 
multa  supernaturalia  largitus  est  dona  ho- 
minibus  :  quia  et  primos  nostros  parentes 
Gen.  11, 7  iu   originali  creavit  justitia,  et  Adam  in 

eiseq.  niagiia  scientia  ;  eosque  in  paradiso  con- 
stituit,  quem  et  eorum  posteris  volebat 
relinquere,  si  illi  non  fuissent  transgressi. 
Eosdem  quoque  primos  parentes  in  gratia 
gratum  faciente,  caritate  ceterisque  infu- 
sis  plasmavit  virtulibus,  ut  plures  opi- 
nantur  doctores.  Nec  ideo  de  his  debemus 
munificentissimo  Creatori  esse  ingrati,quo- 
niam  exigente  protoplastorum  praevarica- 
tione,  tot  bonis  sumus  privati. 

Quinto,  quod  quum  angeli  multi,  et  pri- 
mi  corruissent  parentes,  supersapientissi- 

/6irf.  111,15.  mus  Deus,  non  angelos,  sed  humanum 
recuperare  genus  decrevit;  nec  hoc  qua- 
litercumque,  sed  totius  superessentialis  ac 
supergloriosissimffi  Trinitatis  benignissi- 
mo  profundissimoque  consilio  est  decre- 
tum,  ut  per  Verbi  seterni  incarnationem  et 
passionem  id  ageretur. 

Sexto,  summe  et  incomparabiliter  Trini- 
tas  adoranda  suam  nobis  ostendit  dilectio- 
nem,  in  hoc  quod  ipsa  volente  ac  operan- 
te,  nostra  natura  uni  increata)  persona3, 
videlicet  Verbo  8eterno,hypostatica  unione 
est  conjuncta,  qua  unione  propinquior  es- 
se  nequivit;  atque  per  hoc,  increatum  esse 
personale  Verbi  seterni  communicatum  est 
naturae  humanse  in  Christo,  quia  in  illo 
esse  Verbi  suppositata  est  humanitas  Chri- 
sti  :  per  quod  inajstimabiliter  dignificata 
est  et  sublimata  tota  huniana  natura.  De- 
inde,quantum  nos  Christus  dilexit,quanta 
II /'c(/'.  I,  pro   nobis  fecit  ac  perlulit,  qua3,  quan- 

^'*'  ta  el  qualia  nobis  beneficia  est  largitus, 


A  quantam  beatitudinem  nobis  recuperavit, 
quis  eloqui  queat? 

Quum  ergo  nos  tantum  dilexerit  Deus 
creator,  quid  mirum  si  et  sancti  nos  dili- 
gantangeli,  de  peccatoris  quoque  conver- ZKf.xv.io. 
sione  krtentur,  in  qua  Dei  misericordia 
preecipue  declaratur,  et  fructus  dominicee 
passionis  evidentius  operatur,atque  huma- 
nse  salutis  hostes  diaboli  confunduntur? 
Itaque  caritati,  et  misericordia?  liberali- 
tatique  Dei  in  nobis  pro  posse  vicem  red- 
damus,  corde,  ore  et  opere  ei  regratiantes, 

B  et  quidquid  offensivum  aut  inhonorativum 
est  ejus,  cum  summa  diligentia  fugientes, 
ea  quoque  qua?  complacent  ei,toto  fervore 
ac  perseverantia  strenue  prosequentes.  In 
observantiis  sancti  Ordinis  nostri  simus 
ardentes  :  in  observatione  cellse  atque  si- 
lentii  strenui,  in  colloquio  custoditi,  ex- 
emplares  et  temperati,  in  cibo  et  potu  ac 
somno  moderati,  in  divino  Officio  alacres, 
in  exteriorum  interiorumque  sensuum  re- 
frenatione  semper  solertes,  atque  ad  exhi- 
bendum  jugiter  Domino  majestatis  habita- 

C  culum  cordis  mundum  indefesse  intenti, 
preesertim  quum  per  Micha;am  dicat  Spi- 
ritus  Sanctus^Vae  qui  cogitatis  inutile.Sint  Mich.u,\. 
igitur  oculi  cordis  nostri  semper  ad  Domi-  Ps.xxiv.is. 
num,  et  per  fervida  verba  adspiremus  ad 
eum,  dicentcs:0  benignissime  Deus,quan- 
do  te  toto  corde  amabo?  0  bone  et  super- 
amabilissime  Pater  ccelestis,  quando  te 
toto  cordis  affectu  amplectar?0  Creator 
dulcissime,  quando  te  ferventissime  dili- 
gam?  Utinam  stabilirelur  cor  meum  in  te. 
Illumiua  et  accende,  conforta  et  posside 

D  incessanter  cor  meum,  ut  tibi  quotidie 
magis  devolum,gratum  ac  perfectum  con- 
sistat,  ad  laudem  et  gloriam  tuam. 


DOMINIGA  IV  POST  TRINITATEM 


ENARRATIO  IN  EPISTOLAM 


EXISTIMO   QUOD   NON   SUNT   CONDIGN.E   PASSIONES   HUJUS   TEMPORIS   AD   FUTURAM   GLORIAM, 
QU.E   REVELABITUR   IN   NOBIS.    Rom.  VIII,    18-23. 


BEATUS  Apostolus,  ad  fervidiim  seter-  A  laetitia,  status  omnium  bonorum  aggrega- 

n»  beatitudinis  desiderium,  ad  a?qua-  tione    perfectus,    consummataque   animae 

nimem  qnoque  adversitatum  perpessionem,  et   corporis   glorificatio   sempiterna  :  ad 

atque  ut  Christo  compatiamur,in  pr^senti  quam  promerendam,  passiones   temporis 

nos  liortatur  epistola,  eo  quod  beatitudo  hujus  non  exstant  condigna;.  —  Sed  videtur 

illa  et  gloria  incomparabiliter  major   sit  contrarium,  quia  secundum  doctores,  ho- 

omni  labore  et  tribulatione  seu  passione  mo  in  caritate  exsistens,  meretur  de  con- 

vitse  prsesentis.  Itaq-ue  ait  :  digno  vitam  aeternam.  Et  respondendum, 

Existimo  ego  Paulus  apostolus,  id  est,  quod  passiones  hujus  temporis  seu  opera 

agnosco,  qui  de  talibus  veraciter  judico.  caritatis  considerantur  dupliciter.  Primo, 

Dicit  autem,  «  existimo  »,  non  quasi  in-  secundum  quod  procedunt  a  libero  arbi- 

certus  aut  dubitans,  sed  sobrium  modum  trio,  vel  acceptantur  ab  eo  :  et  sic  non 

loquendi  servans,  ac  edocens  ne  incauti  B  merentur  de   condigno   felicitatem    a?ter- 

simus   in    asserendo  ac  judicando.   Quod  nam,  etiam  habitu  caritatis  adjuncto.  Se- 

non  sunt  condlgna',  id  est  a^quales,  suffi-  cundo,  prout  Spiritus  Sanctus  liberum  ar- 

cientes  et  proportionata?,  secundum  rigo-  bitrium  movens,  est  hujuscemodi  actionis 

rem  justitia?,  passiones  hujus  temporis,  id  vel  acceptationis  principium  :  sicque  per 

est  persecutiones,  tentationes,  labores  vita?  eas  meretur  homo  vitam  aeternam  de  con- 

prgesentis,  ad  futuram  gloriam,  id  est  ad  digno,  quia  principium  meriti  est  ejusdem 

a>ternam  beatitudinem  promerendam^^-wa'  bonitatis    cum    pra>mio.    Apostolus    vero 

revelabitur  in  noljis,  id  est,  clare  et  coram  nunc  loquitur  de  passionibus  priino  modo 

omnibus  intellcctualibus  creaturis,  nobis  a  acceptis. 

Deo  electis  prastabitur.  (Nam  quantum  ad  Porro,  quod  gloria  ista  nobis  pra?standa 

corpus  et  animam   glorificabuntur  electi  sit,  consequenter  probat.  Nam  exspectatio 

in  extremo  judicio.  Imo  et  qui    interim  G  creatura',  id  est  creatura  exspectans,  vi- 

glorificantur   in  anima  quoad  rem,   tunc  delicet  homo  viator.  Dicitur  enim  homo 

(luo([iie  in  aiiima  glorificabuntur  (iuaiitiim  oinnis  creatura,  secundum  illud,  Prwdicate  Marc.wu 

ail  inaiiifcstalioiiem  :  itaque  tunc  oinnibus  Evangelium  omni  crealura^  :  primo,  quia  ' '' 

oslcndctur  gloria  eorumdem.)  Ilinc  loqui-  cuin    omni  creatura   in  aliquo  convenit ; 

/.Kc.  xvM,  tur  (jliristus  :  Quuiu  feceritis  omnia  qu»  sccundo,  propter  excellentiam,quia  omnia 

'^*'  pracepla  siint  vobis,(Iicite  :  Servi  iniililes  corporalia  propter  ipsum  creata  sunt.  Nc-  Cc».  t,jti. 

surnus.  Ila^c   eteniin  gloria,   est  bealifica  velationem  filiomtn  Bei  exspectat,  id  al, 

'livina;  essentia)  visio,  plena  mentis  in  Dco  manifestationem  beatitudinis  seu  maiiife- 


198  DOMINICA   IV   POST  TRINITATEM.  —  ENARRATIO   IN   EPISTOLAM 

stam   felicitatem  electorum,  hoc  est  sui  A  excellentius  filii  Dei  vocantur.  Deinde  prse- 

ipsius   felicitatem,  qua   cum  Dei  electis  inducta  declarat  Apostolus. 
adoptivisque   filiis  beatificanda  est,  eum         Scimus  enim  quod  omnis  creatura  in- 

ingenti  desiderio  prffstolatur,  dicens  quo-  gemiscit   et  parturit   usque  adhuc.  Hoc 

Ps.  xLi,  2.  tidie  :  Quemadmodum  desiderat  cervus  ad  duobus  modis  exponitur.  Primo,  de  omni 

fontes  aquarum,  ita  desiderat  anima  mea  homine  mortali  fideli  :  qui  dicitur  inge- 

ad  te,  Deus.  Hinc  in  prima  Joannis  Cano-  miscere,  suspirando  ad  patriam,  atque  ob 

\Joann.\\\,  nica  dicitur  :  Nunc   filii   Dei   sumus,  et  vita^  hujus  angustias  et  serumnas  frequen- 

nondum   apparuit   quid   erimus  ;  scimus  ter  gemit  lugetque  in  valle  hac  lacrima- 

quoniam  quum  apparuerit,  similes  ei  eri-  rum ;  et  parturire,  hoc   est   cum    dolore 

mus,  quia  videbimus  enm  sicuti  est.  Nunc  operari ;  <i  usque  adhuc  «,  quia  a  principio 

ergo  manifestationem  et  beatificam  iliu-  mundi  sic  fuit  usque  in  prscsens,  et  usque 

minationem  istam  electorum  affectuosis-  B  ad  mortem  finemque  sepculi  durabit  hic 

sime  pra?stoIemur,quatenus  tandem  anima  gemitus  et  parturitio  ista.  Secundo  cxpo- 

et  corpore  glorificati,  declaremur  et  agno-  nitur  generaliter  de  principalibus  partibus 

scamur   esse  filii  Dei   per  similitudinem  hujus  mundi  sensibilis,  scilicet  clementis 

glorifc.  Denique,  nomine  creaturcT  intelli-  corporibusque  coelestibus  :  quap  metapho- 

y?om.i,  20.  gitur  homo,  dicente  Apostolo  :  Invisibilia  rice  gemere  asseruntur  ac  parturire,quem- 

Dei  per  ea  quse  facta  sunt,a  creatura  mun-  admodum    campus    dicitur   exsultare,   et  Ps.xcv.i^. 

di  conspiciuntur,  hoc  csl  ab  homine,  ut  pratum  ridere.  llnde  per  gemitum  eorum, 

omnes  exponunt.  intelligitur  inclinatio  seu  appetitus  ipso- 

Vanitali  enim,  id  est  instabilitati,  mor-  rum  ad  slatum  perfectiorem  ;  per  parturi- 

talitati,  multisque  poenis,  creatura  suhje-  tionem  vero,  mutua  generatio  et  corruptio 

cta  e.st,  id  est  homo,  juxta  illud  in  Psal-  quantum  ad  elementa,  vel  mutua  circum- 

Pj.xxxviii,  mo  :  Verumtamen  universa  vanitas,omnis  C  volutio  quantum  ad  ccelestia  corpora.  Ex 

*•  homo  vivens;  non  voIens,\d  est  non  spon-  quibus  eIicitur,quod  secundum  doctrinam 

te,  quia  invite  ha?c  patitur;  vel,  «  non  vo-  Apostoli,  corpora  coelestia  et  elementa  in 

lens  )),  id  est  propter  originale  peccatum,  fine  mundi,  glorificatis  electis  et  peracto 

quod  non  est  nostra  voiuntate  commissum,  judicio,  innovabuntur,  ita  quod  elemento- 

cujus  poenas  cogimur  sustinere;  sed  pro-  rum  mutua  Iransmutatio  atque  coelestium 

pfer  eum  qui  subjecit  eam  in  spe,  id  est,  corporum  motus  cessabunt,  majorique  lu- 

propter  divinam   justitiam  subjectus   est  mine  ornabuntur.  Terra  namque,  ut  dici- 

homo  huic  vanitati,  clementer  tamen,quia  tur,  in  superficie  lucida  erit  instar  vitri, 

in  spe  est  liberationis  futura?.(3«</a  ('^ /^.sa  aqua  tanquam  crystallus,  aer  ut  coelum, 

creatura,  videlicet  homo,  libcrabitur ,  in  ignis  ut  sidera  coeli.  Quantitas  autem  mc- 

finali  et  generali  resurrectione,  a  scryzVw/c  liorationis   coelestium  corporum  nota  est 

corrw^(!2"o/2w^  id  est  servitute  ista  servili  et  D  ei  qui  daturus  est  eam.  Verumtamen  de 

corporali,  vel  magis  proprie,  «  a  servitute  mensura  seu  quantifate  decorationis  solis 

corruptionis  »,  id  est  sollicitudinibus  vitae  ac  lunse  scriptum  est  apud  Isaiam  :  Eril /s.  xxx,26. 

praesentis,  puta  a  cura  quierendi  vestitum  lux  Iun;c  sicul  lux  solis,  et  lux  solis  sep- 

et  victum,  ac  alia  quibus  sustentatur  ha>,c  templiciter  sicut  lux  seplem  dierum.Tunc 

corruptibilis  vita,  et  per  qu»  ei  servitur.  equidem  tanta  erit  lux  lun»,  quanta  nunc  ^ 

Liberabitur  autem,  pertingendo  in  liber-  est  lux  solis;  et  lux  solis  erit  septies  ma- 

tatem  glorice,  id  est  ad  securitatem  atque  jor  quam  modo  est ;  corpora  quoque  Bea- 

dominium  felicitatis,  vel  ad  gloriosam  li-  torum  septies   clariora   erunt  (ut  fertur) 

berfatem  flUorum  Dei,  id  esl  electorum  tunc    sole.    IIoc    tamen    secundum   Tho- 

et  Beatorum  in  patria,qui  quanto  pra?  via-  mam,nec  ratione  probatur,nec  auctoritate, 

toribus  assimilantur  perfectius  Deo,  fanto  quamvis  certissime  verum  sit  quod  Veri- 


DOMINICA   IV  POST  TRINITATEM.  —   ENARRATIO  IN  EPISTOLAM                            199 

Mauh.xm,  tas  ait  :  Fulgebunt  justi  sicut  sol  in  regno  A  potissime  hominum,  moventur,  et  in  ge- 

"■           Patris  eorum.  nerationibus  mixtorum  elementa  concur- 

Milii  interea,  salvo  semper  meliori  ju-  runt.  Hsecque  subjectio  facta  est  in  spe 

dicio,  videtur,  quod  sicut  praesens  locus  meliorationis  prgefatae  elementorum  atque 

quo  dicitur,«scimus  quod  omnis  creatura  coelestium  corporum,  «  quia  et  ipsa  crea- 

ingemiscit  et  parturit  usque  adhuc  «,  ex-  tura  »  coelestis  ac  elementaris  «  liberabi- 

ponitur  de  prsedictis  corporibus,  ita  et  su-  tur  a  servitute  corruptionis  »,  hoc  est  a 

periora  ab  eo  loco  quo  dictum  est,  «  nam  statu  suae  variabilitatis,  et  a  transmutati- 

exspectatio  creaturae  »,  de  eisdem  possint  one  ac  motu,  quibus  corruptibilibus  istis 

exponi  :  preesertim  quia  Apostolus,  dicen-  deservit. 

do,   «  exspectatio   creaturee   revelationem  Non  solum  autem  illa,  id  est,  non  tan- 

filiorum  Dei  exspectat,  et  ipsa  creatura  li-  tum  omnis  creatura  prsfata  ingemiscit  et 

berabitur  a  servitute  corruptionis  in  liber-  B  parturit,  sed  et  nos  ipsi  Apostoli,  quibus 

tatem  gloriee  filiorum  Dei  »,  manifeste  vi-  hoc  minus   convenire  videtur,  primitias 

detur  distinguere  inter  creaturam  et  filios  Spiritus  habentes,  id  est  majora  ac  abun- 

Dei  adoptivos.  dantiora  charismata  Spiritus  Sancti  :  quia 

Erit  itaque  sensus  :  «  Exspectatio  cre-  prse  ceteris  repleti  fuerunt  Spiritu  Sancfo 

aturse  »  tam  elementaris  quam  coelestis,  Apostoli.  Propter  quod  ait  Hieronymus  : 

«  revelationem  filiorum  Dei  »,  hoc  est  ma-  Omnibus  Prophetis  confidenter  Apostolos 

nifestam  glorificationem  hominum  electo-  prafero.  Et  ipsi  intra  nos  gemimus,  pro- 

rum,   «  exspectat  »,  secundum   quod   ex  pter  miserias  vitse  prsesentis,  et  prse  desi- 

divina  ordinatione  inclinatur  ad  quamdam  derio  futurae  felicitatis  cupientes  dissolvi,  PhiUpp.i, 

meliorationem,  quam  in  fine  mundi  susci-  adoptionem  filiorum  Dei  exspectantes,  id  ''^' 

piet,  Dei  filiis  revelatis  seu  plenarie  glori-  est  plenam  filiationem  adoptionis  divinse, 
ficatis.  Non   enim   innovabuntur  corpora  C  videlicet  beatificam  Divinitatis  fruitionem. 

elementaria  atque  ccelestia,nisi  corporibus  Nec  solum  animae  glorificationem  exspe- 

electorum  glorificatis,  vel  simul  cum  illis.  ctamus,  sed  et  redemptionem  corporis  no- 

Merito  autem  exspectat :  «vanitati  enim»,  stri,  id  est  liberationem  corporis  nostri  a 

id    est    transmutationi    seu    mutabilitati,  mortalitate,  pcenis  atque  miseriis,  quibus 

I)ra'fata  «  creatura  subjecta  est,  non  vo-  in  vita  ista  affligitur.  Propter  quod  David 

lens  »,  hoc  est  non  ex  se  ipsa  aut  propria  ad  Deum  clamavit  :  Sitivit  in  te  anima  /'«. 1x11,2. 

inclinatione,  loquendo  de  ea  prout  ordi-  mea ;  quam   multipliciter  tibi  caro  mea  ! 

nata  est  a  Deo  ad  statum  perfectum,  pari-  Hanc  quoque  redemptionem  exspectamus 

ficandum  statui  electorum  post  finale  ju-  in  Christo  Jesu  Domino  nostro,  quia  per 

dicium,  «  sed  propter  eum  qui  subjecit  meritum  suae  passionis  tribuetur  electis, 

eain  in  spe  »,  id  est,  ex  ordinatione  divina  dicenle  Apostolo:Salvatorem  exspectamus  phiHpp.w, 
subjecla  est  huic  vanitati  propter  liomi- D  Dominum  Jesum  Christum,qui  reformabit -^' -'■ 

nem,    ut   ei   deserviat.    Corpora    namque  corpus   humililatis  nostrae,  configuralum 

ccelestia  propter  generationem  inferiorum,  corpori  claritatis  suae. 


200  DOMINICA   IV   POST  TRINITATEM.   —  SERMO   PRIMUS 


SERMO   PRIMUS 

QUOMODO    LIBERALISSIMUS    DEUS,    ELECTIS    SUIS    PRO   TRIBULATIONIBUS    OPERIBUSQUE    BONIS 
VITJE   PR.ESENTIS,  PR^STAT  IN  PATRIA  BEATITUDINEM  INEFFABILITER  MAGNAM. 


N' 


ON  sunt  condignce  passiones   Juijus  A  tatis  seu  nobilitatis  qiiodammodo  infinitfe 

temporis  ad  futuram  gloriam.  Rom.  ratione  sui  objecti.  Nam  et  secundum  phi- 

VIII,  18.  losophos,  prsestantiorum  seu  sublimiorum 

Deus  naturaliter  bonus,  et  pius  ac  libe-  objectorum,  hoc  est  rerum  scibilium,  sci- 

ralis,  in  infinitum  ultra  condignum  ele-  entigp,  sunt  nobiliores.  Propter  quod  Ari- 

ctos   et  justos   remunerat,   dando   eis  in  stoteles    protestatur,    desiderabilius    esse 

coelis  majorem  felicitalem  quam  merue-  modicum  quid  scire  de  substantiis  separa- 

runt ;  et  citra  coiidignum  perversos  ac  re-  tis,  puta  intelligentiis,  quas  angelos  appel- 

probos   punit,    infligendo   eis   in   inferno  lamus,  quam  muita  de  rebus  inferioribus. 

minora  quam  promeruerunt  supplicia.  Id-  Nonne  ergo  incomparabiliter  desiderabile, 

Pi.cxLivo.  eo  ait  Psalmista  :  Miserationes  ejus  super  dignum  et  nobile  est,  ipsum  universorum 

omnia  opera  ejus.  Itaque  pro  tribulatio-  Creatorem  ac  Deum  clare  per  speciem  in- 

nibus  atque  operibus  bonis  vitcTp  prsesen-  B  tiieri,  et  eo  ad  libitum  plenarie  frui?  Hinc 

tis,    parvis,  paucis   ac   brevibus,  pra^stat  loquitur  Augustinus  :  Tanta  est  pulchritu- 

electis  beatitudinem  ineffabiliter  magnam  do  divinse  justitiee,  tanta   est  jucunditas 

quantum  ad  pra?mium  essentiale,  innume-  lucis  seternse,  hoc  est  incommutabilis  ve- 

rabiliter  multam  quantum  ad  accidentalia  ritatis  et  sapientiae  increatae,  ut  etiam  si 

gaudia  ac  pra?mia  civium  supernorum,  in-  non  liceret  in  ejus  clara  visione  ac  beati- 

comprehensibiliter  longam.quia  vere  a^ter-  fica  fruitionc  manere  inagis  diu  quam  uno 

nam.  Unde,  quantumcumqtie  magna>,  mul-  die,  propter  hoc  solum  innumerabiles  an- 

tae  ac  longa?  videantur   tribulationes  seu  ni   hujus   vit»   pleni   deliciis   et   cunctis 

passiones,  laboriosa^que  actiones  justorum  mundi  divitiis  atque  honoribus,  recte  ac 

Ps.  xxxiii,  in  vita  hac  (quum  scriptum  sit :  Multa?  tri-  merito  contemnerentur.  Onam  inaestima- 

^**-  bulationes  justorum;  et  item  Apostolus  :  bilis  ergo  est  miserorum  hominum  negli- 

iiCor. 1, 8.  Supra  modum,  inquit,  gravali  sumus;  at-  C  gcntia,  ciecitas,  imo  insania,  perversitas, 

que,  ut  asserit  Augustinus,  Immanissima  ingratitudo  :  quia  quum   in  sa;cuIo   isto 

tormenta  martyres  perpessi  sunt),  nihilo  nec  diem  sciant  nec  horam,  certique  sint    Mauh. 

minus    comparationc    felicitatis    seternae,  quod  incerta  ac  brevis  sit  vita  ista,  et  ta-^""''^" 

nullius  momenti  sunt.  Tanta  quippe  est  men  in  ea  possint  beatitudinem  promereri 

dignitas,  jucunditas  ac  plenitudo  felicitatis  a^ternam^ut  non  uno  dumtaxat  die,sed  ve- 

illius,  ut  quidquid  pro  ea  agatur  aut  tole-  rissime  ac  securissime  absque  fine  Deum 

retur,  pro  modico,  imo  magis  pro  nulio  sit  gloriose  conspiciant,  et  eo  suavissime  per- 

reputandum.  frnantur,   attamcn   negligunt  semetipsos, 

Sed  jam  id  distinctius  est  probandum.  bcneficia   ac   promissa   Dei    miserabiliter 

Primo  igitur  dico,  quod  superna»  felicitatis  parvi  pendunt,  terrenis  et  carnalibus  ita 

summa  sit  dignitas  sive  nobilitas. Est  enim  se  implicant,  quod  ad  tantam  beatitudi- 

siimmi.  infiniti  atque  incommiitabilis  bo-  D  uem  non  adspirant;  nec  ea  dumtaxat  pri- 

ni,  videliccl  Dei  altissimi,  clarissima  in-  vantur,   sed    insuper  infernalem  sibi   ca- 

tuitio  atque  perfecta  fruitio:  ideo  est  digni-  lamitalem,    tanquam    revera    stolidissimi 


DOMINICA   IV   POST  TRINITATEM. 


SERMO   PRIMUS 


201 


/s.  xi.vi,  8. 


negotiatores,  propria   iniquitate   mercan-  A 
tur.  Quibus  ex  compassione  ingenti  clamat 

p«.  iv,3.  Propheta  :  Filii  hominum,  usquequo  gravi 
corde?  Ut  quid  diligitis  vanitatem,  et  qua?- 
ritis  mendacium?  Isaias  quoque  :  Praevari- 
catores  (inquit),  redite  ad  cor. 

Secundo  dico,  quod  coelestis  felicitatis 
sit  summa  ineffabilisque  jucunditas,  quo- 
niam  Deus  sublimis  et  benedictus,  quem 
Beati  clare  ac  fruitive  inspiciunt,  est  pul- 
chritudinis  penitus  infinitge  et  suavitatis 
prorsus  immensso  :  imo  ipse  est  bonum 
perfectum,  in  quo  omnis  perfectio,  omnis  B 
nobilitas,  omnis  potestas,  et  quidquid  ap- 
peti  potest,  cum  infinita  excellentia,veris- 
sime  ac  simplicissime  continetur,  inveni- 
tur  ac  cernitur.  Si  ergo  res  tanto  jucundior 
est  ad  videndum,  et  tanto  suavior  ad  fru- 
endum,  quanto  pretiosior,  melior  dulcior- 
que  consistit  in  semetipsa,  constat  quod 
prorsus  incomparabiliter  deliciosum  ac 
dulce  sit  Deum  clare  conspicere,  et  ejus 
frui  bonitate  atque  dulcedine  in  proprio 
fonte.  Hinc  de  electis  loquitur  Deo  Psalmi- 
sta:Inebriabuntur  ab  ubertate  domus  tuae,  C 
et  torrente  voluptatis  tuee  potabis  eos:quo- 
niam  apud  te  est  fons  vitse,  et  in  liimine 
tiio  videbimus  lumen.  Siquidem  in  lumine 
gloria;  videbimus  lumen  seternum,  fontale 
et  increatum,  cujus  puritas  est  immensa, 
et  claritatis,  decoris  ac  deliciositatis  ejus 
nullus  est  finis,  nulla  mensura.  Hinc  pri- 
m.a  Petri  habetur  :  Videntes  Deum  exsul- 
tabitis  Ifftitia  inenarrabili  et  glorificata, 
reportantes  finem  fidei  vestrge,  salutem 
animarum  vestrarum.  Postremo,  si  dele- 
ctabile  est  videre  pulchrum  pratum,  pul-  D 
chrum  hominem,  pulchrum  exercitum,  ac 
cetera  quaj  in  creaturis  speciosa  dicuntur, 
quam  delectabile  est  cernere  fontem  et 
causam  universi  decoris,  pr»  cunctis  et 
singulis  infinite  et  incomprehensibililer 
pulchrum?  Et  si  tanta  in  rebus  carnalibiis 
delectatio  sita  est,  quain  incomparabilis 
delectatio  in  omnipotentis  ac  incircum- 
scriptibilis  Dei  clara  visione  ac  plena  frui- 

iCor.11,9.  tione  consistit?  Ideo  dicit  Apostolus  :  Quod 
nec  oculus  vidit,  nec  auris  audivit,  nec  in 


Ps.  XXXV, 9, 
10. 


lPetr.i,S, 
9. 


cor  hominis  ascenderunt  quse  Deus  prse- 
paravit  diligentibus  se  et  electis.  Idcirco 
ait  Hieronymus  :  Nullus  labor  durus,  nul- 
lum  tempus  longum  videri  potest,  quo 
gloria  aeternitatis  acquiritur. 

Tertio  dico,  quod  ffternse  felicitatis  sit 
maxima  plenitudo.  Nam  quamvis  felicitas 
illa  sit  essentialiter  aliquid  unum  ac  sim- 
plex,  videlicet  clara  et  fruitiva  visio  Dei, 
quse  est  prsemium  essentiale  et  felicitatis 
essentia,  nihilo  minus  huic  pra^mio  essen- 
tiali  tanta  accidentalia  gaudia  ac  prsemia, 
tot  bona,  tot  divitise,  deliciae  et  honores, 
conjuncta  sunt,  ut  nec  numerari  queant 
nec  comprehendi  :  visio  scilicet  humani- 
tatis  Christi  et  Virginis  gloriosse,  intuitio 
atque  societas  omnium  angelicorum  spiri- 
tuum  et  universorum  sanctorum  Aposto- 
lorum,  Prophetarum,  Patriarcharum,  mar- 
tyrum,  confessorum  ac  virginum.  Sed  et 
post  diem  judicii  erunt  corpora  electorum 
glorificata,  et  quatuor  dotibus,  utpote  cla- 
ritate,  impassibilitate,  subtilitate  ac  agili- 
tate,  ineffabiliter  adornata;  et  erit  in  cop- 
lis,  ut  rationabiliter  creditur,  laus  Dei 
vocalis,  symphonia  insestimabiliter  deli- 
ciosa,  eritque  ibi  dulcissimus  odor ;  cor- 
pora  quoque  coelestia  et  elementa  erunt 
mirabiliter  clarificata,  speciosa,  et  ad  in- 
tnendum  jucunda.  Ex  iis  ergo  et  aliis  mul- 
tis  erunt  innumerabilia  gaudia  Beatorum. 
Propterea  dicit  Gregorius:Si  consideremus 
quse  et  quanta  sunt  quae  nobis  promittun- 
tur  in  coelis,  vilescunt  animo  omnia  quse 
habentur  in  terris.  Terrena  namque  sub- 
stantia  aeternae  felicitati  comparata,  pon- 
dus  est,  non  subsidium ;  temporalis  vita 
seternse  vitae  comparata,  mors  est  potiiis 
dicenda  quam  vita.  Quse  eniin  lingua  ex- 
plicare,  aut  quis  intellectus  capere  possit 
illa  supernsc  civitatis  quanta  sint  gaudia, 
angeloriim  choris  interesse,  cum  beatissi- 
mis  s[)iritibMs  glorito  Conditoris  adsistere, 
pr;esentem  Dei  vultum  cernere,  incircum- 
scriptum  lumen  videre,  nullo  mortis  me- 
tu  alfici,  incorruptionis  perpetuae  munere 
g'oriari  ?  ^  ^^,„  ,,,„, 

Itaque,  sicut  ait  Apostolus,  «  Non  suiil  i'*. 


202 


DOMINICA   IV  POST   TRINITATEM.   —   SERMO   PRIMUS 


condignae  passiones  hujus  temporis  »  ad  A 
felicitatem  coelestem.Primo,quoniam  pas- 
siones  temporis  hujus  sunt  parvae,  gloria 
illa  est  magna;  secundo,  quoniam  passio- 
nes  hujus  vita?  sunt  breves,  beatitudo  illa 
est  aeternalis.  Propter  hsec  duo  Apostolus 

11  Cor.  IV,  dicit  :  Id  quod  in  prsesenti  est  momenta- 
*'■  neum  et  leve  tribulationis  nostra?,  supra 

modum  in  sublimitate  seternum  glorise 
pondus  operatur  in  nobis.  Tertio,  quoniam 
passiones  hujus  temporis  pauca>  sunt  re- 
spectu  gaudiorum  coelestium,  juxta  illud 

5n/).m, 5.  libri  Sapientiae  :  Justi  in  paucis  vexati,  in  B 
multis  bene  disponentur.  Quarto,  quoniam 
passiones  justorum  in  hac  vita  habent 
consolationes  spirituales  divinas  sibi  an- 
iic<)r.  1,0.  nexas,  dicente  Apostolo  :  Sicut  abundant 
passiones  Christi  in  nobis,  ita  per  Chri- 
stum  abundat  consolatio  nostra;et  iterum, 

/6W.  .3, 4.  Benedictus  Deus  qui  consolatur  nos  in 
omni  tribulatione  nostra.  Itaque  futura3 
felicitatis  ainore,despiciamus  carnalia  gau- 
dia,  vana  solatia,  mundanos  honores,  opes 
terrenas ;  et  coram  Deo  in  omnibus  limo- 
rati  simus,  custoditi  atque  soUiciti.  Gema-  C 
mus  propter  peccata  nostra,  defleamus 
nos  ipsos,  et  ad  supernam  beatitudinem 
cordialiter  suspiremus;  sed  et  infernalium 
supplicioruin  memoria,  pavor,  acerbilas, 
a  uostris  cordibus  non  recedat. 

Refert  S.  Gregorius,  quod  tempore  suo 
fuil  in  Roma  mulier  sancta  nomine  Re- 
dempta,  duas  habens  discipulas  :  quarum 
una,  nomine  Romula,  fuit  mirabiliter  vir- 
tuosa,  quoniain  summ»  patientia?i  et  maxi- 
ma)  obedientia}  fuit,  valdeque  custodita  in 
verbis  et  taciturna,  atque  orationibus  qua-  D 
si  semper  intenta.  Sed  Deus,  qui  electos 
suos  in  vita  hac  visitat  et  castigat,  pra^fa- 
ta^  Romula>  paralysim  misit,  ita  quod  inul- 
tis  annis  in  lecliilo  jacens,  omnium  pene 
membrorum  fuit  officiis  destituta.  Nec  ta- 


.l/if/i.vi.S; 
Deut.  IV,  9. 


men  unquam  ad  impatientiam  mota  fuit; 
sed  tanto  incessabilius  Deum  oravit  atque 
laudavit,  quanto  quid  aliud  ageret  in  pote- 
state  non  habuit.Quadam  autem  nocte  spi- 
ritualem  matrem  suam  pra^fatam  vocavit, 
quee  cum  alia  sua  discipula  surgens,  ad 
lectum  jacentis  venit.  Quumque  staret  ibi- 
dem  cum  sua  discipula,  subito  coelitus  lux 
emissa  totam  cellulam  illam  implevit,  ita 
quod  mater  illa  et  ejus  discipula  adstan- 
tes,  inffstimabili  concuterentur  pavore,  et 
obrigescerent  corpore.  Ccepit  namque  qua- 
si  cujusdam  magna?  turbee  ingredientis  so- 
nus  audiri,  ostium  cellulse  concuti,  ac  si 
ingredientes  se  premerent;  pra^fatamque 
lucem  odor  suavissimus  est  secutus.  Mater 
vero  pra?dicta  et  ejus  discipula  multitudi- 
nem  ingredientium  sentiebant,  sed  pra^ 
nimietate  timoris  ac  luminis  videre  nil 
poterant.  Quumque  tantam  lucem  ferre 
non  possent,  coepit  prsedicta  Romula  ma- 
trem  suam  consolari,  dicendo  :  Noli  time- 
re,  mater,  non  moriar  modo.  Quumque 
frequcnter  hoc  diceret,  coepit  lux  emissa 
paulatim  recedere;  sed  odoris  suavitas  ibi 
remansit  usque  ad  quartam  noctem,  in 
qua  Romula  matrem  suam  rursus  vocavit, 
et  Sacramentum  corporis  Christi  petiit  at- 
que  accepit.  Et  ecce  repente  in  platea  duo 
chori  psallentium  supernorumque  civium 
adstiterunt,  quibus  psallentibus  et  coele- 
sles  exsequias  exhibentibus  sancta  anima 
Romulae  a  carne  soluta  est.  Qua  ascendente 
cum  Sanctis  illis  in  coelum,  quanto  chori 
psallentium  altius  ascendebant,  tanto  coe- 
pit  levius  psalmodia  audiri,  quousque  so- 
nitus  psalmodiae  atque  odoris  suavitas  per 
elongationem  finiebantur. 

Ex  praeclaro  ergo  exemplo  hoc,discamus 
prospera  mundi  despicere,  adversa  aequa- 
nimiter  sustinere,  et  usque  ad  finem  in 
bonis  actibus  perseverare. 


DOMINICA   IV   POST  TRINITATEM.   —  ENARRATIO   IN   EVANGELIUM  203 


ENARRATIO  IN  EVANGELIUM 

ESTOTE    MISERICORDES,    SICUT   ET    PATER   VESTER   COELESTIS   MISERICORS   EST.  LuC.  VI,  3G-42. 


S^ 


I ALVATOR  in  evangelio  hodierno  mul-  A  propter  diversas  auctoritates  Scriptura?,  in 

ta  nobis  proponit  moralia  documenta  quarum  aliquibus  judicare   jubemur  seu 

valde  salubria.  Et  primo  ad  misericordiam  admonemur,  ut  quum  ait  Salvator  :  Nolite  Jonnn.yu, 

nos  hortatur,  dicendo  :  Estote  misericor-  secundum  faciem  judicare,  sed  justum  ju-  "'' 

des,  sicut  et  Pater  vestcr  ccvlestis  miseri-  dicium  judicate.  Apostolus  quoque  affir- 

cors  est.  Misericordia   proprie  virtiis  est  mat  :  Spiritualis  homo  judicat  omnia ;  et,  icor.u.io. 

qua  quis  miseriis  aliorum  cordialiter  com-  Si  nos  ipsos  judicaremus,  non  utique  ju-  ///;</. xi, 31. 

patitur,realiterque  succurrit  pro  posse.Mi-  dicaremur.  Sic  et  Micha^as  ait  :  Indicabo  .i/ic/i.vi,8. 

sericordia  itaque  Deo  non  competit  quan-  tibi,  homo,  quid  sit  bonum,  el  quid  Domi- 

tum  ad  primum  istorum,quia  compassionis  nus  requirat  a  te  :  utique  facere  judicium, 

affectus  in  Divinitatis  invariabili  impassi-  et  diiigere  misericordiam.  Atque  Psalmi- 

bilique  natura  non  cadit;  nec  quantum  ad  sta  :  Judicate  egeno  et  pupillo.  Quomodo  psAw%\;i. 

hoc  Dcus  vocatur  misericors,  quia  ut  asse-  B  ergo  Christus  ait  tam  absokite,  Nolite  ju- 

rit  Damascenus,  misericors  dicitur  quasi  dicare  ?  Quibus  tamen  verbis  concordat  il- 

cor  miserum  habens,  miserum  scilicet  ra-  lud  Apostoli   :  Tu   quid  judicas   fratrem   Rom.  xiv, 

tione   poenab'tatis,  quia   compassio   pcena  tuum?Omnes  enim  stabimus  ante  tribu- '" 

qua?dam  est.  Sed  quantum  ad  secundum,  nal  Christi ;  et,  Unusquisque  pro  se  ratio-  /6i'/.  12,13. 

misericordia    Deo    potissimum    convenit,  nem  reddet  Deo  :  non  ergo  amplius  invi- 

quoniam  omnibus  indigentibus  et  miseris  cem  judicemus. 

ad  ipsum  clamantibus  piissime  subvenit,  Pro  horum  concordantia  est  sciendum, 

ignoscit,  gratiam  pra?stat,  bona  corporalia  quia  ut  Thomas  scribit,  judicium  proprie 

A/n/</i.v,  spiritualiaque  largitur  :   imo  ingratos  ac  sumptum,  est  actus  judicis   in   quantum 

''•^'      .    pessimos    sa^pe    misericorditer   pr«venit,  est  judex.  Judex  vero  dicitur,  quasi  jus 

tangit,  ilhistrat,  convertit  et  salvat,  saepe  dicens.  Idcirco  judicium  est  prolatio  seu- 

/fom.v,2o.  tam   gratiose,   quod   ubi   abundavit   deli- C  tentise  secundum  regulam  juris.  Unde  ju- 

ctum,  abundat  et   gratia.  Debemus   ergo  dicium  est  actus  justitiae,tanquam  virtutis 

instar  Patris   coelestis  esse   misericordes,  inclinantis  ad  judicandum  idonee;  et  est 

proximis  pie  compatiendo,  subveniendo,  actus  rationis  atque  prudentia^,  tanquam 

ignoscendo,  et   opera    misericordia^,    tam  profereutis  ipsum  judicium.  Judicium  ita- 

spiritualia   quam   corporalia,  pro  viribus  que  in  tantum  est  licitum,  in  quantum  ex 

liberaliter  impendendo,quemadmodum  ad  justitia  et  ratione  per  prudentiam  infor- 

A-p/ics.iv,  Ephesios  docet  Aposlolus  :  Estote  invicem  mata  procedit.  Denique  tria  requiruntui- 

''^'  benigni,  misericordes,  donantes  invicem,  ad  hoc  quod  judicium  de  alio  per  modum 

sicut   et  Deus  in   Christo  donavit   vobis.  sententia>  definitiv»  sit  licitum.  Primo,  ut 

.Maiih.v,!.  Christus  quoque  :  Beati  (inquit)  misericor-  procedat  ex  virtute  justitiae,  non  ex  im- 

des,  quoniam   ipsi   misericordiam  conse-  petu   passionis,  cupiditate  scu  odio.  Qui 

quenlur.  D  enim    in   magnis  peccatis   sunt,  judicare 

Deinde  aliud  proponit   Dominus   docu-  non  debent  eos  qui  in  eisdem  aut  minori- 

mentum.  Nolite  judicare,  et  non  judicn-  bus  sunt   peccatis,  secundum  Chrysosto- 

bimini.Yevhxxm  hoc  difficultatem  sortitur,  mum.  Secundo,  ut  procedat  ex  auctoritate 


15, 10. 


204  DOMINICA   IV   POST   TRINITATEM.   —  ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 

praesidentis  :  quia  non  debet  quis  mittere  A      Praeterea  quaeri  potest,  an  ex  suspicione 

falcem  in  messem  alienam,  id  est  non  ju-  liceat  judicare.  Ad  hoc  Thomas  respondet: 

dicare  nisi  sibi  subjectos.  Tertio,  ut  pro-  Suspicio  est  opinio  mali  de  alio,  ex  levi- 

feratur  secundum  veram  prudentiam.  Si  bus  causis  concepta;  et  procedere  potest 

primum  horum  defuerit,  vocatur  judicium  ex  tribus.  Primo,  ex  malitia  suspicantis, 

injustum  atque  perversum  ;  si  secundum,  qui  sibi  de  propria  malitia  conscius,  facile 

vocatur   usurpatum  ;  si    tertium,  vocatur  putat  alios  sibi  similes  in  peccatis.  Secun- 

suspiciosum  aut  temerarium.  Hajc  itaque  do,  ex  malo  affectu  ad  alterum  :  sicut  dum 

inordinata  judicia  prohibet  Christus,quum  aliquis  alium  odit  aut  ei  irascitur,  facile 

ait:  «Nolite  judicare».  De  manifestis  vero,  suspicatur  malum  de  eo.  Tales  igitur  sus- 

et  qua?  bono  fieri  animo  nequeunt,  possu-  piciones   sunt   perversee,   sicut   et   causa; 

.v<./(/i.vii,  mus  judicare,  quum  dicat  Salvator  :Atten-  earum.  Tertio  procedit  ex  quadam  expe- 
dite  a  falsis  prophetis ;  a  fructibus  eorum  B  rientia  :  unde  secundum  Philosophum,  se- 

cognoscetis  eos.  cundo  Rhetorica?,  Senes  sunt  magis  sus- 

Quoniam  ergo  debiles  sumus  in  ratione,  piciosi,  tanquam  aliorum  defectuositates 

ita  quod  facile  erramus  et  fallimur,  atque  magis  experti.  Et  ista  suspicio  est  minus 

ad  passiones  et  vitia  rectum  judicium  per-  illicita,  quoniam   causa   ejus  est   melior, 

vertentia  proni  sumus,  Christus  a  multis  certitudinique  propinquior.  Itaque  non  li- 

periculis  nos  eripit  et  praeservat,  dum  ju-  cet  judicare  ex  suspicione  procedente  ex 

dicare  nos  prohibet.  Et  judicium  istud  in-  malitia   suspicantis  vel   ex   malo   affectu 

ordinatum   praecipue  periculosum   est  ac  ejus  ad  alium,  nec  ex  suspicione  proce- 

cavendum  imperfectis  et  passionatis  ho-  dente  ex  quadam  experientia  cum  absolu- 

minibus ;  et  praesertim  providendum  est  ta  assertione.   Insuper  triplex  est  gradus 

eis,  ne  proni  sint  judicare  eos  ad  quos  mi-  suspicionis  sive  suspiciosi  judicii.  Primus, 
nus  afficiuntur,  et  contra  quos  cito  tentan-  C  dum    quis  ex  levibus   causis   aut  signis, 

tiir,   ne   passionibus  vitiisque   caecati,  de  de    bonitate   alterius   dubitat  :   quod   est 

illis  judicent  vitiose.  Sed  se  ipsum  unus-  veniale  peccatum,  pertinens  ad  tentatio- 

quisque  discutiat,attendat,dijudicet,incre-  nem  humanam,  sine  qua  preesens  vita  non 

pet  et  castiget.  Hiuc  ail  Cyrillus  :  Christus  agitur,  et  ex  humana  infirmitate  procedit 

hic  sedat  et  tollit  pessimam  consuetudi-  suspicio  ista.  Secundus  gradus  est,  quan- 

nem  et  pravitatem  animarum  nostrarum,  do  ex  levibus  signis  firmiter  a^stimat  ali- 

principiumque  contemptus  aliorum.Quum  um  esse  perversum  :  et  hoc  est  mortale 

enim    deceat  homines  circumspicere  se-  peccatum,  et  contra  caritatem  fraternam, 

metipsos,  et  secundum  Deum  conversari,  et  habet  contemptum  fratris  adjunctum. 

hoc  tamen  multi  non  faciunt,  sed  exami-  Tertius  gradus  est,  quando  ex  levibus  cau- 

nant  aliena,et  si  videriut  aliquos  iurirmari  sis  proceditur  ad  punitionem  alterius  :  et 
aut  cadere,tanquam  propriarum  culparum  D  hoc  adhuc  gravius  est,  et  contra  justitiam. 

obiiti,  mox  detrahunt.  Preeterea  dubia  in  Id  quoque  sciendum,  quod  quamvis  du- 

partem  meliorem  sunt  interpretanda,  noii  bia  sint  in  melius  interpretanda,  quantum 

ciiiu  absoluta  assertione,  sed  cum  pia  cou-  ad  quamdam  piam  fiduciam,  quoniam  non 

fidcutia  et  a\stiiuatione.  Judicium  quoque  debemus  esse  proni  ad  male  sentiendum 

detestabile  est,duin  fertur  sententia  de  se-  de  alio  ;  lamen,  quando  impendendum  est 

eretis  cordis  absque  sufficientibus  siguis  ;  remedium  contra  peccatum,  interpretanda 

item,  dum  judicatur   de    futuro  hominis  sunt  in  partem  pejorem,  proptcr  securita- 

statu,  hoc  est,  an  debeal  poenitere  an  non  :  tem,  non  asserendo  quod  mala  sint,  sed  de 

dc  hoc  namque  iiicerli  consistimus,  qua-  pejori  limendo,  et  poenam  scu  satisfactio- 

lis  scilicet  quisque  futurus  sit;  el  rursus,  nem  pro  eis  injungendo,ac  si  mala  essent. 

dum  dubia  in  partem  trahuntur  pejorem.  Itaque,  «  nolite  judicare  »  judicio   quo- 


DOMINICA   IV  POST  TRINITATEM.   —   ENARRATIO  IN   EVANGELIUM 


205 


Joann. 
24. 


Coloss. 
li,  13. 


Eccli. 
XXVIII,  i 


cumque  inordinato  secundum  modos  prsp- 
tactos,  «  et  iion  judicabimini  »  judicio 
reprobationis  ac  condemnationis,  duinmo- 
do  alia  quoque  servetis  pra?cepta,et  usque 
in  finem  perseveretis  in  bonis.  De  hoc  ju- 

V,  dicio  loquitur  Christus:Qui  verbum  meum 
audit,  habet  vitam  aeternam,  et  in  judi- 
cium  non  venit. 

XoUte  condemnare.  Condemnatio  ex  ju- 
dicio  oritur,  vel  illud  includit.  Ideo,  sicut 
non  quodcumque,  sed  inordinatum  dum- 
taxat  prohibetur  judicium,  ita  non  quge- 
cumque,  sed  inordinata  condemnatio  pro- 
hibetur,  videlicet  propter  incerta  et  levia 
signa  aliquem  condemnare,  seu  etiam  non 
subjectum,  vel  affirmare  aliquem  finaliter 
esse  damnandum,qui  tamen  poenitere  quo- 
tidie  potest.  Preesidentes  vero  et  judices 
possunt,  imo  et  obligantur  impios  con- 
demnare,  quando  justitia  id  requirit.  Aper- 
te  etiam  sceleratos,  secundum  quod  tales 
sunt,  et  eos  quos  in  actu  vitioso  videmus, 
damnare  et  reprobare  sub  conditione  ex- 
plicita  vel  implicita  licet,  videlicet,  nisi 
pcenituerint :  ut  si  aliquem  videamus  adul- 
terium  aut  homicidium  scienter  commit- 
tere,  nulium  est  dubium,  quin  in  peccato 
exsistat  mortali,damnationeque  dignus  sit, 
et  nisi  poenituerit,  in  ffiternum  damnabi- 
tur.  FA  non  condemnabimini  damnatione 
a}terna  a  Deo,  dummodo  ex  caritate  Dei 
vitetur  condemnatio  aliorum  inordinata,et 
perseveretur  in  bonis,  ut  tactum  est. 
Dimitlite  injurias  vobis  illatas  :  juxta 

iii,*iliud  ad  Colossenses,  Induite  viscera  mise- 
ricordifc,  supportantes  invicem,  et  donan- 
tes  vobismetipsis,  si  quis  adversus  ali- 
queui  habet  querelam;  ct  dhnittctur  vobis 
a  Deo,quod  eum  offendistis  peccando,jux- 
ta  illud  Ecclesiastici  :  Relinque  proximo 
tuo  nocenti  tibi;et  tunc  dcprecanti  tibi 
solventur  peccata.  Et  ecce  hsec  est  infinita 
misericordia  atque  dignatio  supercxaltati 
et  incomparabilis  Dei,quod  vult  illi  dimit- 
terc  sua  peccala,  qui  ignoscil  peccanti  in 
se  :  quum  tanien  peccatum  per  compara- 
tionem  ad  Deum  habeat  enormitatem  quo- 
dammodo   in    infinitum    majorcm,    quam 


A  peccatum  commissum  in  hominem  per 
comparationem  ejus  ad  hominem  tantum, 
secundum  quod  Deus  est  majestatis,  san- 
ctitatis,  et  excellentiee  in  infinitum  majo- 
ris  quam  homo.  Non  ergo  simus  Deo  in- 
grati,  nec  ad  ignoscendum  graves  et  tardi. 
Potest  et  ita  intelligi :  «  Dimittite  «  ea  quae 
pauperes  vobis  debent,vel  captos  quos  ex- 
pedit  dimitti,  vel  temporalia  bona,  secun- 
dum  quod  princeps  Apostolorum  asseruit, 
Ecce  nos  dimisimus  omnia;  «  et  dimitte-  jyarc.x,28. 
tur  vobis  »  iniquitas  vestra. 

B  Date  consilium  aut  auxilium  indigenti, 
et  quod  rationabiliter  postulatur  a  vobis 
non  denegetis,  sed  date  ex  caritate  Dei  ac 
proximi,  secundum  veree  discretionis  cen- 
suram ;  et  dahitur  vohis  a  Deo  gratia  in 
prssenti  et  gloria  in  futuro,  quum  Deus 
sit  omnium  bonorum  copiosissimus  remu- 
nerator.  Mensuram  bonam,  ct  confertam, 
ct  coagitatam,  et  supereffiiientem  dahunt 
in  sinum  vestrum.  Per  hanc  omnem  cir- 
cumlocutionem  insinuatur,  quod  ineffabi- 
liter  copiosa  erit  retributio  operum  carita- 

C  tis  ac  pietatis  in  coelo  :  quse  retributio  per 
mensuram  exprimitur,  quoniam  preemium 
merito  correspondet  ac  proportionatur, 
quemadmodum  mensurato  mensura  ;  et 
item,  quoniam  Deus  secundum  sapientiam 
suam  omnia  moderatur,  atque  in  pondere,  5-ay).xi,2i. 
numero  ac  mensura  constituit  universa. 
Quamvis  autem  ista  retributio  seu  mensu- 
ra  effective  detur  ab  uno  Deo,  Christus 
tamen  pluraliter  loquitur,  «  dabunt  »,  vi- 
delicet  pauperes  quibus  opera  pietatis  im- 
penditis,  quia  cooperantibus  interventione 

D  illorum  ac  meritis  datur  haec  mensura  seu 
merces.  Itaque,  «  mensuram  bonam  »,  id 
est  legitimam,  quia  non  minus  quam  ju- 
stum  est  dabunt,  «  et  confcrtam  »,  id  est 
plenam,  «  ct  coagitatam  »,  ut  per  com- 
pressionem  plus  capiat,  «  et  supereffluen- 
tem  »,  id  est  tam  abundantem  et  cuinula- 
tam  ut  superefflual  undique,  «  dabunt  in 
sinum  vestrum  »,  id  est  in  gremio  cordis, 
in  fundo  mentis,  in  secretissimo  intelle- 
clus  ac  voluntatis,  quia  intellectus  im- 
plebilur  ac  reficictur  bcatifica  contempla- 


206  DOMINICA    IV   POST   TRINITATEM.   —   ENARUATIO    IN   EVANGELIUM 

tione   veritatis   divinee,    voluntas   quoque  A  nentur.  Ridicula  etenim,  iino  et  periculosa 

dulcissima  fruitione  bonitatis  altissimse.  res  est  speculator  et  ductor  csecus,  doctor 

Eadem  quippe  mensura  gua  inensi  fue-  inscius,  prseco  mutus,  praecursor  claudus, 

ritis,  remetietur  vobis,  id  est,  juxta  exi-  rector   injustus   :  tales   namque  se  ipsos 

gentiam  meritorum  vestrorum  vobis  retri-  aliosque  pracipitant.  Hinc  ait  Gregorius  : 

buetur;  et  sicut  feceritis  proximis  vestris,  Dum  pastor  per  abrupta  vitiorum  gradi- 

juxta  hoc  Deus  faciet  vobis,videlicet  prout  tur,  neccsse  est  ut  per  praecipitium  grex 

opera   vestra   merentur    :    quoniam    prse-  sequatur.  Pastor  enim  se  habet  in  populo 

mium  correspondet  merito,  magisque  pen-  sicut  oculus  in  corpore.  Propterea  apud 

satur  secundum  magnitudinem  interioris  Jeremiam  scriptum  est  :  Quia  stulte  ege-  7«/-.  x,  21. 

affeclus,  quam  operis  exterioris;  prout  ait  runt  pastores  et  Dominum   non  exquisi- 

.s/aic.xii,  Salvator,  quod  vidua  quffi  misit  et  obtulit  erunt,    ideo   omnis   grex   eorum   dissipa- 

42,43.       ^^Q   minuta,  plus   omnibus   misit.    Unde  B  tus  est. 

/oa/in.xiv,  rursus  Christus  testalur  :  In  domo  Patris         Non est discipulus super magistrum.]\oc 

^-  mei  mansiones  multae  sunt,  id  est  diversi  generaliter  ita  est,  loquendo  de  magistro 

gradus  preemiorum,  juxta  gradus  ac  diffe-  discipuloque  formaliter  :  quia  discipulus 

rentias  meritorum.PauIus  quoque  fatetur:  in  quantum  discipulus,  inferior  est  magi- 

II Cor. ix,6.  Qui  parce  seminat,  parce  et  metet.  Nec  his  stro  in  quantum    magister   est;  quamvis 

obviat  quod  pro  temporali   merito  datur  materialiter  discipulus,  id  est  homo  qui 

merces  feterna,  et  quod  Deus  electos  supra  est  discipulus,  possit  esse   magistro  suo 

condignum  remunerat,reprobos  vero  citra  potentior,  altior,  sanctior,  ingeniosior,  imo 

condignum  punit  :  quoniam  ista  mensuree  et  doctior.  Si  vero  ad  litteram  per  magi- 

ffiqualitas,  proportio,  sive  identitas,  consi-  strum  intelligatur  ipsemet  Christus,  qui 

deratur  in  genere  :  ut  qui  plus  peccavit,  ait,  Unus  est  magister  vester  Christus  :     Matth. 
plus  puniatur;  et  qui  plus  promeruit,  co-  C  certum  est  quod  hoc  magistro  nullus  di-'"""'*°- 

piosius  coronetur.  scipulorum   sit  major;  sed  omnes   valde 

Dicebat  autem  illis  quibus  sermonem  sunt  eo  inferiores.  Perfectus  autem  omnis 

hunc  fecit,  prsesertim  discipulis  suis,  et  discipulus  erit,  si  sit  sicut  magister  ejus, 

similitudinem  quse  subditur  :  Numquid  id  est,  si  ei  assimiletur  per  imitationem, 

potest  ccecus  cKcum  ducere  ?  Nonne  ambo  aut  conformetur.  Non  tamen  talis  discipu- 

in  foveam  cadunt  ?  Hoc  in  corporalibus  lus  erit  perfectus  simpliciter,  sed  in  suo 

ita   est ;  nec   est  similitudo   tantum,  sed  statu,  gradu  ac  ordine.  Si  autem  per  ma- 

veritas  et  res.  Verumtamen  Christus  hoc  gislrum  Christus  intelligatur,  constat  quod 

pro  similitudine  introduxit,  quia  per  hoc  quanto  plus  quis  hunc  inagistrum  fuerit 

aliud  designavit,  videlicet  quod  etiam  in  imitatus,   tanto  perfectior  comprobetur  : 

spiritualibus  ita  est  :  utpote  quod  mente  imo  hujus  magistri  imitatio  omnium  est 
ca3cus,  id  est  ignarus,  passionatus,  negli-  D  Christianorum  perfectio. 
gens  et  carnalis,  non  est  idoneus  regere  Hsec  autem  locutus  est  Christus,  ut  se 

alios  ;  sed  tam    ipse  quam   subditi  ejus,  ipsum  discipulis  proponeret  in  exemplum. 

ruunt,   nunc   quidem    in    foveam,  id   est  Tanquam  dicat:Quum  ego  pra?tactas  virtu- 
vitiorum   profunditatem,  deinde  in  fove-      tes,  pra^cepta,  consiliaque  impleverim,  ad- 

/06  XI.,  8.  am  infernalem,  de  qua  scriptum  esl  :  Fa-  versarios  diIigendo,inimicis  benefaciendo, 

cies  superborum  in  ioveam  demerge.  His  et  cetera  jam  inducta  agendo,  decet  ut  et 

verbis  edocuit  Christus,  quod  recloribus,  vos  discipuli  mei  sic  faciatis.Hinc  alibi  lo- 

et  prjedicatoribus,  ac  prajlatis  necessariae  quitur  Christus :  Exemplum  dedi  vobis,  ut  Joann.xw, 

valde  sint  notitia  divinorum,scientia  Scri-  quemadmodum  ego  feci,  ita  et  vos  facia-  '^* 

pturarum,    splendor   virtutum,    stabilitas  tis.  Aut  certe  verba  haec  protulit  Christus, 

mentis,  ne  facile  conturbentur  aut  passio-  ad  declaranduni  quod  csecus  csecum  non 


DOMINICA   IV   POST  TRINITATEM.    —   SERMO   SECUNDUS  207 

valeat  ducere,  id   est  praelatus   insipicns  A  beat,  sicque  idoneus  slt  eos  arguere,  ne 

alios  regere  :  quia  praelatus  est  velut  ma-  in   ejus   negligentia   scandalizentur.   Aut 

gister  subditorum  suorum,  ideo  ipso  er-  quomodo  potes  dicere  fratri  tuo,  id  est 

rante,  illi  pariter  errant,  nec  perfectiores  proximo,  Frater,  sine,  id  est,  permitte  et 

sunt  eo,  secundum  communem  legem  for-  patienter  sustine,  ut  ejiciam  festucam  de 

maliterque   loquendo.  Verumtamen  Deus  oculo  tuo,   id  est,  parvum   peccatum  de 

electos  suos  non  deserit,  sed  informat  un-  corde  tuo  per  correptionem  et  correctio- 

ctione  superna  et  directione  angelica.  nem  amoveam,  ipse  in  oculo  tuu  trabem 

Deinceps  Christus  unumquemque  hor-  non  videns,  id  est,  in  proprio  corde  majus 

tatur  ad  sui  ipsius  discussionem  sollici-  sive  mortale  peccatum  non  pensans  ?  Qua- 

tam  ac  diligentem  custodiam,  atque  per  si  dicat  :  Istud  sapienter  et  ordinate  face- 

aliam  similitudinem  instruit, caecum  a  cae-  re  nequis  ;  sed  oportet  ut  in  primis  cures 

co  duci  non  posse.  Quid  auteni  vides  fe-B  animam  tuam,  juxta  illud  :  Medice,  cura  Zwc. iv, 23. 

stucam,  id  est,  parvum  et  veniale  pecca-  te  ipsum.  Unde  ad  Romanos  dicit  Aposto- 

tum  consideras,  in  oculo  fratris  tui,  id  lus  :  Qui  alium  doces,  te  ipsum  non  doces.  7?o»i. 11,21. 

est  in  proximo  tuo,  trabem  autem  quoi  in  Hypocrita:  qnxa.  justum  te  simulas,  alios 

oculo  tuo  est,  id   est  grande   et  mortale  increpando  de  parvis  culpis,  quum  tamen 

peccatum  proprii  cordis,  non  consideras  ?  sis  vitiosus,  non  emendando  te  ipsum  in 

quasi  dicat  Salvator  :  Stulte  te  habes  in  mdi^ms  T^eccdiih;  ejice  prinium  trabem  de 

hoc,  et  contra  caritatis  ordinem  atque  ju-  ocido  tuo,  hoc  est,  per  contritionem,  con- 

stitiam  agis.  Hinc  alio  loco  Christus  dis-  fessionem  et  satisfactionem,  in  primis  pur- 

Zkc.  ix.iio.  seruit  :  Quid   proficit  homo   si   lucretur  ga  te  ipsum  a  magnis  excessibus.  Et  istud 

universum  mundum,  se  autem  ipsum  per-  potissimum  pertinet  ad  praelatos,  et  prse- 

dat  ?  Caritas  quippe  incipit  a  se  ipsa,  et  sidentes  ac  judices.  Et  tunc  perspicies,  id 

ordo  caritatis  ac  justitia  exigunt  ut  ho-  C  est,  mentaliter  illuminatus  eris  et  acute 

mo  in  primis  corrigat,  purget  et  curet  se  videbis,  ut  educas  festucam  de  oculo  fra- 

ipsum,  aliis  quoque  exemplarem  se  prae-  tris  tui,  secundum  sensum  expressum. 


SERMO  SECUNDUS 


B 


27 


DE   MISERICORDIA    OPERIBUSQUE    MISERICORDI^    CORPORALIBUS   AC    SPIRITUALIBUS. 


EATI  misericordes,  quoniam  ipsi  mi-  D  propinquiores,atque  per  hoc  beatitudinem 

sericordiam  consequenturMMh.x ,1 .  consequantur.  Similitudo  namque  est  cau- 

Ouemadmodum  Deus  a  principio  mundi  sa  et  ratio  dilectionis;  dilectio  autem  unit 

Ce«.i,26,  condidit  hominem  ad  imaginem  et  simili-  amantem  amato;  in  unione  quoque  cum 

tudinem  suam,  ita  tam  in  veteri  quam  in  Deo  consistit  rationalium  creaturarum  be- 

novo  Testamento  admonuit  ac  praecepit  ut  atitudo.  Ilinc  per  Moysen  Deus  locutus  esl: 

homines  sibi  in  virtutibus  conformentur,  Sancti  eritis,  quoniam  ego  sanctus  sum.  Et  lev.MU 

atque    in    ouibusdam    operibus    virluosis  ilerum  Movses  ait  :  Perfeclus  et  absaue  *^ ■•""'' '■'! 

ipsum  pro  viribus  iinitentur,  ut  Crealor  inacula  eris  cum  Domino  Deo  luo  (quoni-  />«»"<. 'xvm', 

in  sua  creatura  resplendeat,  et  creaturffi  am  detestatur  Dominus  Deus  omnem  im-  '^' 

rationales  suo  Creatori  se  proportionabi-  pietatem).  Christus  quoque  in  Evangelio  : 

liter  conformantes,  fiant  ei  amabiliores  ac  Estote   (inquil)   perfecti,    sicut    et   Pater  48. "    '    ' 


208  DOMINICA    IV   POST  TRINITATEM.   —   SERMO   SECUNUUS 

vester   ccelestis    perfectus   est ;   atque   in  A  prinio,  quia  in  se  ipsis  sunt  praestantiora 

Zuc.  VI, 30.  evangelio  liodierno  :  Eslote  misericordes,  tanquain  spiritualia  bona,  quae  corporali- 

sicut  et  Pater  vester  coelestis  misericors  bus    prajeminent;  secundo,  quia   per   ea 

est.  Ecce  quanta  est  dignatio  summi  om-  animabus  succurrilur,  quae  corporibus  in- 

nipotentisque  Dei  ad  mortaies  ac  miseros  comparabiliter  digniores  exsistunt.  Omnia 

homines,  quod  non  solum  dignatur  et  ex-  igilur  prtpinducta  misericordia?  opera,  tam 

hortatur,  sed  insuper  jubet  ut  ipsi  se  ei  spiritualia  quam  corporalia,  debent  exse- 

conforment  in  virtutibus  et  in  factis,  ac  qui  Christiani  secundum  quod  possunt,  lo- 

per  hoc  ei  similes  nuncupentur.  Certe  in  co  et  tempore  opportuno,  dum  causa  re- 

saeculo  isto  nobiles,  divites  et  potentes  in-  quirit,  seu  ipsa  indigentia  proximi  exigit. 
dignanter    accipiunt    quod    inferiores    ac  Et  ad  hoc  multa  incitare  possunt  fideles 

pauperes  se  eis  conformare  nitantur,  nec  ac    inflammare.    Primo,    quia   per   opera 

sequanimiter  ferunt  quod  eis  pauperes  ac  B  misericordise  Deo  praecipue  assimilamur. 

subjecti  similes  asserantur  :et  tamen  Deus  Deo  quippe  proprium  est  misereri  ac  par- 

superexaltatus, cujus  excellentise  nulhis  est  cere,  quum  natura  ejus  sit  bonitas,  dul- 

finis,  homines  vult,  dignatur,  hortatur  ac  cedo  et  pietas;  punire  vero  et  condemna- 

prsecipit  sibi  assimilari  ac  similes  nomi-  re  competit  sibi  ex  demeritis  iniquorum. 

nari.  Praiterea  in  isto  etiam  consideremus  Quum  ergo  maxima  dignitas  hominum  sit 

quanta  sit  dignitas  hominum  proprio  con-  Deo  assiinilari,  debent  actibus  misericor- 

formari  Creatori,  Deo  incircumscriptibili  diae  promptissimo  corde  esse  intenti,  ut 

et  subliini.  proprio  Creatori,Deo  altissimo,conformen- 

Quoniam  itaque  per  misericordiam  Deo  tur.  Hinc  ait  Ambrosius  :  Nihil  ita  com- 

conformari,  in  evangelio  isto  prsecipimur,  mendat   Christianum,  ut   miseratio   cari- 

dicenda  sunt  aliqua  de  misericordia  :  et  tatis. 

primo  quid  sit;  deinde  quae  sint  iniseri-  C      Secundo,  quia  pcr  opera  misericordiae 

cordiae  opera,  et  qualiter  ea  facere  debea-  fit  homo  praecipue  amabilis  Deo.  Simili- 

mus.  In  primis  igitur  agnoscendum,  quod  tudo  namque  est  causa  amoris.  Quum  igi- 

misericordia   est   virtus   per   quam   unus  tur  per  actus  misericordiae  Deo  praecipue 

compatitur  calamitati  alterius,  el  ei  pro  assimilemur,  constat  quod  etiam  per  eos 

posse  succurrit.  Ideo  asserit  Augustinus  :  Deo   praesertim   amabiles   et  cari  efficia- 

Misericordia  est  aniini  condolentis  affectus  inur.  Si  itaque  vis  a  Deo  creatore  ac  sal- 

cum  beneficii  additamento,  ut  compatia-  vatore  tuo  amari,  iino  et  praecipue  diligi, 

mur  proximo  et  largiamur  ei  de  proprio.  esto  cordialiter  pius  et  compassivus,  libe- 

Insuper  quffdam  sunt  opera  misericordiae  raliterque  succurrens.  Nec  solum  dandus 

spiritualia,  et  qua^dam  corj)oralia  :  et  utra-  est  panis  siccus  egenti,  sed  et  potus  ac 

que  sunt  septem.  Opera  misericordiac  cor-  vestis   atque   hospitium,  et  aliquid  quod 
poralia  sunt  ista:pascereesurientem,potare  D  siinul  cuin  pane  edatur.  Hinc  ait  de  Deo 

sitientem,  vestire  nudum,  hospitare  pere-  Psalmista  :  Diligit  misericordiam  et  judi-  /»«.xxxii,5. 

grinum  ac  inopem,  visitare  infirmum,  re-  ciuin.  Salomon  quoque  in  libro  Proverbio- 

dimere  captivum,  sepelire  mortuum.  Opera  ruin  :  Misericordia  et  veritas  non  te  de-  Prov.ni,3, 

vero  misericordiie  spiritualia  ista  sunt:do-  serant,  et  invenies  gratiam  coram  Deo  et  *" 

cere  ignorantem,  consulere  dubilanti,  con-  hoininibus;  itcmque,  Facere  misericordi- /6;rf.xxi,3. 

solari  tristem,  corripere   atque  corrigere  am  ct  judicium,  plus  placet  Deo,  quam 

peccantem,  ignoscere  injurianti,  onerosos  victimse. 

et  graves  patienter  portare,  ct  pro  univer-         Tertio,quia  per  misericordiae  opera  con- 

sis  orare.  Haec  quoque  spiritualia  miseri-  sequitur  honio  a  Deo  maxima  dona  gratiae 

cordia?  opera  sunt  mullo  digniora  ac  san-  ac  virtutum  in  vita  liac,  atque  post  vitam 

cliora  corporalibus  miscricordiae  operibus:  praesentem,  felicitatem  et  gloriam  copio- 


DOMINICA   IV   POST  TRINITATEM.  —   SERMO   SECUNDUS 


209 


sam.  Quanto  enim  quis  plus  diligit  ali- 
quem,  tanto  libentius  ac  abundantius  pree- 
stat  et  communicat  ei  bona  sua,  quum 
diligere  sit  alicui  bonum  velle.  Quum  er- 
go  jam  dictum  sit,  quod  homo  per  opera 
misericordiae  Deo  prsesertim  amabilis  fiat 
et  carus,  certum  est  quod  Deus  charisma- 
ta  gratia?  ac  virtutum  misericordibus  cum 
praecipua  liberalitate  ac  abundantia  largia- 
tur,  dummodo  opera  misericordige  exer- 
ceant  eo  modo  quo  debent,  puta  ex  vera 
caritate,  cum  recta  intentione,  ad  gloriam 
Dei,  juxta  mensuram  facultatum  suarum, 
animo  prompto. 
Ps.  XL,  2-4.  Hinc  ait  Propheta  :  Beatus  qui  intelli- 
git  super  egenum  et  pauperem  ;  in  die 
mala  liberabit  eum  Dominus.  Dominus 
conservet  eum,  et  vivificet  eum,  et  bea- 
tum  faciat  eum  in  terra,  et  non  tradat 
eum  in  animam  inimicorum  ejus;  Domi- 
nus  opem  ferat  illi  super  lectum  doloris 
ejus.  Ecce  quot  bona,  quot  fructus,  quot 
prsemia  promittit  et  imprecatur  misericor- 
di.  Porro  ille  super  egenum  et  pauperem 
intelligit,  qui  ei  pro  posse  caritative  ce- 
leriterque  succurrit.  Non  enim  sufficiunt 
pulchra  verba  aut  compassio  nuda,  nisi  in 
iis  qui  quod  largiantur  non  habent.  Hinc 
etiam  ait  venerabilis  et  misericors  ille 
roA.iv,7-9,  Tobias  :  Noli  avertere  faciem  tuam  ab 
"'  ■  ulio  paupere,  ita  enim  fiet  ut  nec  a  te 
avertatur  facies  Domini.  Quomodo  potu- 
eris,  ita  esto  misericors  :  si  multum  tibi 
fuerit,  abundanter  tribue;  si  parum,  etiam 
parum  libenter  impertiri  stude.  Fiducia 
magna  erit  apud  Deum  eleemosyna  om- 
nibus  facientibus  eam ;  et  non  patietur 
animam  ire  in  tenebras.  Hoc  est  quod  in 
z,uc. VI, 30.  Evangelio  loquitur  Christus  :  Omni  pe- 
Acf.xx, 35.  tenti  te  tribue;  et  rursus,  Beatius  est  dare 
quam  accipere.  Non  ergo  dandum  est  uni 
tantum  aut  paucis,  sed  omnibus  indigen- 
tibus,  si  adsit  facultas,  secundum  exigen- 
tiam  causa>,  et  loci  ac  temporis.  Propter 
quod  ait  Ambrosius  :  Pra^cedentis  miseri- 
cordiffi  bcneficium  perdit,  qui  putat  suffi- 
cere  quod  semel  donavit ;  ille  autem  ad 
Dominum   integros   misericordia)   fructus 

T.  30. 


A  pra?mittit,  a  quo  nullns  panper  tristis  re- 
cedit.  Unde,  secundum  Augustinum,  si  de- 
sit  corporale  bonum  quod  detur  petenti, 
dandum  est  verbum  bonum,  verbum  con- 
solatorium  ac  salubre. 

Quarto,quia  per  misericordia>  opera  non 
solum  dimittuntur  peccata  in  vita  pra^sen- 
ti,  sed  et  supplicia  pro  peccatis  infligenda 
dimittuntur,  aut  totaliter,  aut  certe  pro 
magna  parte,  in  vita  futura.  Ait  namque 
ipsemet  Christus  in  Evangelio  :  Quod  su-  /;»«.  xi,4i. 
perest  date  eleemosynam,  et  ecce  omnia 

B  munda  sunt  vobis ;  Salomon  quoque  :  Per   Prov.  xv, 
misericordiam  et  fidem  purgantur  pecca- "  ' 
ta.  Unde  rursus  ait  Scriptura  :  Abscondi-  ^^cc^.xxix, 
te  eleemosynam  in  sinu  pauperis,  et  ipsa  ■*''"'' 
orabit  pro  vobis  ad  Dominum;  quia  sicut 
aqua  exstinguit  ignem,  ita  eleemosyna  ex- 
stinguit  peccata. 

Quinto,  ad  opera  misericordiae  debet  in- 
ducere  magnitudo  culpae  ac  poenae  immi- 
sericordium,  puta  eorum  qui  misericordiae 
opera  non  exercent.  Ait  namque  apostolus 
Jacobus  :  Judicium  sine  misericordia  fiet  Jacob.n,u. 

C  ei  qui  non  fecerit  misericordiam.  Deus  et- 
enim  facit  hominibus  secundum  quod  ipsi 
sibi  invicem  faciunt,  hoc  est  secundum 
quod   promerentur,    mutuo   se    habendo, 
quemadmodum  apud  Mattheeum  Christus 
testatur  :  Qua  mensura  mensi  fueritis,  re-  Matth.vn, 
metietur  vobis.  Quod  et  in  praesenti  evan-  ^'^^  ^^  ^g 
gelio   scribitur.    Unde    in   libro  Judicum 
habetur  :  Sicut  feci,  ita  reddidit  mihi  Do-  Jwik.  i,  7. 
minus.  Qui  enim  misericordige  opera  non 
exercet  pro  posse,  multa  enormia  incurrit 
peccata,    et   furibus   ac   homicidis   atque 

D  raptoribus  assimilatur.  Ait  enim  gloriosus 
Hieronymus  :  Non  solum  decima)  non  sunt 
nostra?,  sed  ad  Ecclesias  deputatee;  sed 
quidquid  amplius  quam  nobis  opus  est 
a  Deo  accepimus,  pauperibus  erogare  de- 
bemus.Si  autem  quod  illis  debetur,nostris 
cupiditatibus,  carnalitatibus  aut  vanitati- 
bus  reservamus,  quanti  pauperes  in  locis 
ubi  nos  sumus,  fame  et  nudilate  moriun- 
tur,  noverimus  nos  dc  illorum  animabus 
rationem  in  die  judicii  reddituros.His  con- 
sonat  illud  B.  Gregorii  :  Tot  pene  homines 

14 


210  DOMINICA   IV   POST  TRINITATEM.  —   SERMO   SECUNDUS 

quotidie  divites  perimunt,  quot  morienti-  A  licias  facit?  Neque  enim  minoris  est  cri- 

um  pauperum  subsidia  apud  se  abscon-  minis,  habenti  toUere,  quam  quum  dare 

dunt.  Nam  dum  quselibet  necessaria  indi-  possis  et  abundas,  indigentibus  denegare. 

gentibus  ministramus,  sua  illis  reddimus,  Esurientium  panis  est  quem  tu  detines; 

non   nostra   largimur.   Ex  his  innotescit,  nudorum  vestimentum  est  quod  recludis; 

quam  periculosum  sit  in  vestibus,pecuniis  miscrorum  rcdemptio,  pecunia  quam  in 

ac  ciborum  generibus  abundare,  praesertim  terra  defodis  aut  in  scrinio  claudis.  Tan- 

quum  beatissimus  Joannes  Baptista  docu-  torum  ergo  te  scias  bona  invadere,quantis 

i»c.  111,  II.  erit  :  Qui  habet  duas  tunicas,  det  non  ha-  possis  dare.  —  De  hac   demum   materia 

benti ;  et   qui   habet   escas,  similiter  fa-  multa  adhuc  essent  dicenda  :  quae  ut  vite- 

ciat.  Quidquid  igitur  Christiano  de  cibis,  tur  prolixitas,  alteri  reserventur  sermoni. 

poculis,  vestimentis,  ac   similibus   rebus  Postremo,    quantum   complaceant   Deo 

superfiuit,  indigentibus  communicare  de-  B  opera  misericordiff,patet  ex  exemplo  quod 

bet  ac  dare.  narrat   Gregorius,    dicens  :  Fuit   quidam 

Et  ne  ista  alicui  incredibilia  nimisque  comes,    Theophanius    nomine,    in   dispo- 

dura  ac  rigida  videantur,  audiamus  verba  nendis  sui  comitatus  negotiis  et  saecula- 

prfficipuorum  Doctorum  et  Patrum  valde  ribus  rebus  quotidie  occupatus,  et  nihilo 

sanctorum.  Ait  equidem  magnus  ille  Ba-  minus  operibus  misericordia?,  prsesertim 

silius  :  Si  tibi  fateris  divinitus  provenisse  hospitalitati,  valde  intentus.   Qui  tandem 

temporalia  bona,  an  injustus  est  Deus,  in-  magna  infirmitate  tactus,  et  podagram  ha- 

aequaliter  res  nobis  distribuens  ?  Gur  tu  bens,  in  tantum  quod  pedes  ejus  tumore 

abundas,  ille  vero   mendicat,  nisi   ut  tu  ac  sanie  torquebantur,  ad  vitae  terminum 

bon*  dispensationis    merita  consequaris,  venit.  Et  erat  tunc  turbulentissima  aura 

ille  autem    patientia?   braviis   decoretur  ?  et  tempestas  gravissima.Propter  quod  uxor 

Famelici  panis  est  quem  tu  detines;  nudi  G  ejus  vehementissime  flevit,  dicens  :  Quid 

tunica   quam  tu   in   conclavi   conservas ;  faciam  ?  Qualiter  ad  sepulturam  te  effe- 

discalceati    calceus   qui   apud   te   marce-  ram,  quse  propter  tempestatem  hanc,  do- 

scit;  indigentis  argentum  quod  possides  mum  egredi  nequeo  ?  Gui  respondit  ma- 

inhumatum  aut  clausum.  Quocirca  tot  in-  ritus  :  Noli,  mulier,  flere,  quoniam  mox 

digentibus  injuriaris,  quot  dare  valebas.  ut  defunctus  fuero,  serenitas  orietur.  Quo 

Insuper  his  omnino  concordat  quod  bea-  dicto,  protinus  obiit,  statimque  serenitas 

tissimus  ait  Ambrosius  :  Numquid  iniquus  est  secuta.  Quarto  autem  die  suee  sepultu- 

est  Deus,ut  nobis  non  a?qualiter  distribuat  ra,  conjux  ipsius  volens  lapidem  corpori 

vitse  subsidia,  ut  tu  quidem  esses  affluens  viri  superpositum  deponere  ac  mutare,  fe- 

et  abundans,  alii  vero  egerent?  An  idcirco  cit  aperiri  sepulcrum.  Quo  facto,  mox  sua- 

magis  sic  accidil,  quia  et  tibi  voluit  Deus  vissimus  odor  exivit,  ac  si  pro  vermibus 

benignitatis  suae  experimenta  conferre,  et  D  aromata  de  corpore   defuncti   fluxissent; 

alium  per  virtutem  patientia?  coronare  ?  pedes  quoque  ipsius   sani  et  integri    fu- 

Tu  ergo,  susceptis  Dei  muneribus,  et  in  erunt  inventi.   Unde   constat  quod  etiam 

sinum  tuum  redactis,  nihil  reputas  agere  homines  saeculares,  et  nobiles  ac  princi- 

te  iniquum,  si  multorum  subsidia  solus  pes,  non  obstantibus  occupatlonibus  suis 

obtincas  ?  Quis  enim    tam    injustus,  tam  in  exterioribus,  possunt  actibus  insistere 

avarus,  quam  qui  multorum  alimenta,  su-  virtuosis,  et  misericordiae  insudare  operi- 

um  non  usum,  sed  abundantiam  atque  de-  bus,  hospitalilatiquc  operam  dare. 


DOMINICA   IV  POST  TRINITATEM.   —  SERMO  TERTIUS  211 


SERMO   TERTIUS 


DE   EADEM  MATERIA. 


0 


UI  pronus  est  ad  misericordiam,  he-  k  ergo  Salomon  dixit  :  Qui  pronus  est  ad  Prou.xxn, 

nedicetur.  Prov.  xxii,  9.  misericordiam,  benedicetur,  hoc  est,  donis  ^- 

Praeter  rationes  in  praecedenti  sermone  seu  beneficiis  Dei  implebitur,  ab  homini- 

inductas,  ex  quibus  quilibet  Ghristianus  bus  quoque  laudabitur.  Benedictio  equi- 

potest  ac  debet  ad  opera  inisericordiEP  pro-  dem  Dei,  est  collatio  munerum   ejus,  et 

vocari    ac    inliammari,    sunt  adhuc   aliae  multiplicatio  eorumdem.  Hinc  denuo  Sa- 

plurimffi  rationes  ad  hoc  ipsum  agendum  lomon  ait  :  Benefacit  animae  suse  vir  mi- /«irf.xi,!?. 

idoneffi.  Prima,  quoniam  tanta  est  virtus  sericors.  Nam  quum  alteri  benefacit  mi- 

misericordiae,  atque  tam  specialiter  com-  sericorditer  succurrendo,  sibi  ipsi  multo 

placent  piissimo  Deo  misericordiae  opera,  melius  facit,  multiplicem  Dei  gratiam  ac 

ut  non  solum  in  regno  ccelesti  pramientur  retributionem  copiosissimam  promerendo, 

abeo,sed  etiam  in  preesenti.Nec  solum  per  et  partim  nunc  suscipiendo. 
infusionem  spiritualium  donorum  gratiae  B      Secunda   ratio   est   ad   idem,  quia   lex 

ac  virtutum.sed  et  per  temporalium  bono-  Christi  est  lex  totius  caritatis  et  pietatis; 

rum  recompensationem  remuneratur  ho-  et  Ghristus  in  omni  vita  sua  in  terris  per- 

mo  a  Deo  pro  operibus  misericordise :  nam  acta,  summam  et  maximam  caritatem  ac 

et  in  temporalibus  solet  bene  succedere  misericordiam   exhibuit  ac  impendit  ho- 

his  qui  misericordiae  operibus  digne  libe-  minibus,  imo  quotidie  incessabiliter  exhi- 

raliterque  inhaerent.  Imo  saepissime  con-  bet.  Hinc  ad  opera  caritatis  ac  pietatis  seu 

tigit  temporibus  famis,  quod  Deus  mira-  misericordiae  Christiani  potissime  obligan- 

culose  multiplicavit  temporalia  bona  his  tur.  Nam  et  membra   suo   debent  capiti 

qui   tunc    pauperibus   liberalissime    sub-  conformari,  sicut  Joannes  apostolus  loqui- 

venerunt,  sicut  de   hoc  multa  verissima  tur  :  Qui  se  dicit  in  Ghristo  manere,  debet,  i/oann.u, 

leguntur    exempla.    Hinc    ad   Timotheum  sicut  ille  ambulavit,  et  ipse  ambulare.  Id-  ^- 

I  Tim.  IV,  scripsit  Apostolus   :  Exerce  te  ipsum  ad  C  circo  fatetur  Ambrosius  :  Omnis  summa 

'•^-          pietatem  :  nam  corporalis  exercitatio  ad  christianae   religionis,  in    misericordia  et 

modicum  utilis  est;  pietas  autem  ad  om-  pietate  consistit.Augustinus  etiam  in  libro 

nia  utilis  est,  promissionem  habens  vitae  de  Nomine  christiano  disseruit  :  Ille  vere 

quffi  nunc  est,  et  futurae.  Idcirco  loquitur  christianus  est,  qui   omnibus   misericor- 

aptissime  Augustinus  :  Si  vis  esse  merca-  diam  facit,  qui  nulla  movetur  injuria,  qui 

tor  optimus,  fcenerator  egregius,  da  quod  alienum  dolorem  tanquam  proprium  sen- 

non   potes   diu   tenere,  ut  recipias  quod  tit,  cujus  mensam  nullus  pauper  occur- 

nunquam  queas  amittere;  da  modicum,  ut  rens  ignorat,  qui  miseris  auxiliatur,  atque 

recipias  centuplum;  da  temporalem  pos-  ad  fletum  aliorum  fletibus  provocatur. 

sessionem,  ut  recipias  gpternam  heredita-  Terlia  ratio  est,  quoniam  sine  operibus 

tem.  Hoc  idem  affirmal  Gregorius  :  Quid-  misericordiae,  aliarum  actus  virtutum  Deo 

quid  (inquiens)  egeno  tribuitur,  si  subtili  D  non  placent.  Specialiter  quoque  opera  mi- 

consideratione  pensetur,  non  est  donum,  sericordiae  orationibus  ac  jejuniis  effica- 

sed  mutuum,  quia  quod  datur,  multipli-  ciam  pracstant.  Propterea  dicit  Leo  Papa  : 

cato  sine  dubio  fructu  percipitur.  Kecte  Misericordiae  virtus  tanta  est,  ut  sine  ea 


212 


DOMINICA   IV   POST   TRINITATEM.   —   SERMO   TERTiUS 


ceterae  si  adsint  virtutes,  prodesse  non 
possint.  Quamvis  enim  fidelis  quis  sit,  et 
cautus  ac  sobrius,  aliisque  moralibus  or- 
natus  virtutibus,  si  misericors  tamen  non 
est,  misericordiam  non  meretur.  Hinc  To- 
ro6.  XII,  8.  bise  angelus  Raphael  ait  :  Bona  est  ora- 
tio  cum  jejunio  et  eleemosyna.  Unde  ait 
Chrysostomus  :  Quum  venis  ad  ecclesiam 
ad  orandum,  munera  tecum  porta,  da  non 
habentibus,  et  pete  a  Deo  qui  habet,  ut 
oratio  tua  bonis  operibus  commendetur. 
Infirma  est  enim  oratio  quae  eleemosyna- 
rum  largitate  non  est  munita.  Iterum  ait  : 
Nil  plus  valet  oratio  quam  eleemosynarum 
largitas,  quoniam  frustra,  pro  peccatis  ro- 
gaturus,manus  ad  Deum  expandit,  qui  has 
ad  pauperem  non  extendit. 

Quarta  ratio  est,  quoniam  tanta  est  vir- 
tus,  dignitas  et  efficacia  operum  miseri- 
cordiae,  quod  quamvis  in  die  judicii  de 
omni  opere  bono  ac  malo  sit  facienda 
discussio,de  solis  tamen  misericordiae  ope- 
ribus  Ghristus  specialiter  explicat  peragen- 
dum  judicium,et  pro  illorum  adimpletione 
Maiih.\\\,  lelicitatem  aeternam  esse  retribuendam,  et 
34eiseq.  ^^^  illorum  omissione  infligendam  dam- 
nationem  perpetuam.  Hinc  universis  mi- 
sericordiae  actibus,tam  corporalibus  quam 
spiritualibus,  omnis  Christifidelis  totis  vi- 
ribus  semper  intentus  sit. 

Ad  quod  etiam  adhuc  alise  consideratio- 
nes  possunt  et  debent  inducere.  Prima  est, 
quia  omnes  homines  in  natura  conformes 
sunt,  et  in  specifica  unitate  naturae  con- 
veniunt.  Ideo,sicut  valde  naturale  est  con- 
sortem  naturae  diligere,  ita  omnino  natu- 
rale  censetur,  consorti  naturae,  videlicet 
omni  proximo  in  miseria  constituto,  con- 
js.  ivm,  7.  dolere  ac  subvenire.  Ideo  Isaias  ait :  Quum 
videris  nudum,  operi  eum,  et  carnem  tu- 
am  ne  despexeris.  Secunda  consideratio 
est,  quoniam  omnes  ex  eisdem  primis  pa- 
rentibus  sumus.ldeo  confratres  et  proximi 
sumus,  et  invicem  misericordes  esse  de- 
bemus.  Tertia,  quia  spiritualem  conCra- 
Maiach.\i,  ternitatcm  simul  habemus  :  quia  ex  uno 
"^'  patre  Deo  et  una  matre  Ecclesia  sumus 

renati.  Quarta,  quoniam  omnes  Christiani 


A  ejusdem  sunt  capitis  membra.  Ideo,  sicut  Epkes.w, 
in  corpore  naturali  unum  membrum  sub-  'jcor  xn 
venit  alteri,  ita  in  populo  christiano,  qui  i2etseq. 
est  mysticum  corpus  Christi,  unus  debet 
alteri  cordialiter  compati  atque  succurre- 
re.  Quinta  est,  quia  ejusdem  Patris  coele- 
stis  filii  sunt  Fideles,  et  paternaliter  ab 
illo  dilecti  sunt,  juxta  illud  primae  Joan- 
nis  :  Videte  qualem  caritatem  dedit  nobis  \Joann.w, 
Deus  Pater,  ut  filii  Dei  nominemur  et  si-  '" 
mus.  Propterea  per  Malachiam  asseritur  : 
Numquid   non    pater   unus   omnium    no-  Maiach.u, 

B  strum  ?  Numquid  non  Deus  unus  creavit  '^'" 
nos  ?  Quare  ergo  despicit  unusquisque  fra- 
trem  suum  ?  Hac  consideratione  misereri 
ac  subvenire  oportet  proximis  in  miseria 
positis,  tanquam  Dei  filiis  adoptivis.  Sex-  nom.  vm, 
ta,  est  intuitio  propriae  calamitatis  ac  in-  '^' 
digenti».  Ideo  loquitur  Augustinus  :  Nihil 
ad  misericordiam  sic  inclinat,  quam  pro- 
prii  periculi  cogitatio.  Unde  in  Proverbiis 
scribitur  :  Homo  indigens  misericors  est.   Prov.xw, 

22 

Septima  est,  quod  homines  tantam  habent     ' 
liberalitatem  ad  membra  diaboli,  hoc  est 

C  ad  homines  divites  ac  nobiles  seu  poten- 
tes,  quamvis  iniquos,  qui  importunissime 
invitantur  et  delicate  reficiuntur;  Chri- 
stus  vero  in  membris  suis,  puta  pauperi- 
bus  bonis,  invenire  vix  potest  unum  sus- 
tentantem. 

Insuper  is  a  quo  eleemosyna  petitur, 
debet  quinque  considerare.  Primo,  quod 
Christns  petit  in  membris  suis.  Ideo  pau- 
peres  debet  attendere  quasi  Christum,quo- 
niam  Christum  repraesentant,  qui  ait  apud 
Matthaeum   :   Quod  uni  ex  minimis  meis  Matth.wy, 

D  fecistis,  mihi  fecistis.  Ideo  ait  Hierony-  *°' 
mus  :  Quoties  manum  extenderis  pauperi, 
cogita  Christum.  Augustinus  quoque  in 
libro  de  Doclrina  christiana  affirmat:  Chri- 
stus  petit  a  te,nec  accipit,  et  offendis  cru- 
deliter.  Potius  dandum  est  bonis  pauperi- 
bus,quam  lascivis  ac  impiis  filiis.  Secundo, 
quid  petit.  Nam  Christus  in  paupere  petit 
quod  suum  est  et  quod  ipsemet  dedit, 
quemadmodum  primo  Paralipomenon  Da- 
vid  loquitur  Deo  :  Tua  sunt  omnia;  etiPar.xx.x, 
quae   de    manu    tua   accepimus,  dedimus  '*■ 


DOMINICA   IV   POST   TRINITATEM. 


SERMO   TERTIUS 


213 


Prov.  XXI, 
13. 


tibi.  Valde  ergo  ingratus  est  qui  de  donis  A 
Dei  abnndanter  habet  in  mensa  sua,  nec 
tamen  vult  dare  parva  et  pauca  Cliristo  in 
membris  suis  petenti.  Hinc  loquitur  Au- 
gustinus  :  0  homo,  dicit  tibi  Christus,  Da 
mihi  de  eo  quod  dedi  tibi ;  de  meo  quffiro, 
et  mihi  non  donas;  da  mihi,  et  reddam 
tibi;  habuisti  me  largitorem,  fac  ine  tibi 
debitorem.  Tertio,  ad  quid  Christus  in 
membris  suis  petit  :  quia  ad  hoc,  ut  pro 
parvis  et  minimis  retribuat  magna  dona 
gratisD  in  prsesenti,  et  maxima  dona  glo- 
rige  in  futuro.  Unde  asserit  Augustinus  :  B 
0  miser  homo,  cur  foeneraris  proximo 
tuo  ?  Fcenerare  Deo,  centuphimque  ab  eo 
accipies,  et  vitam  SDternam  possidebis. 
Quarto,  quod  ipsemet  quotidie  indigetChri- 
stum  rogare  pro  gratia  in  hac  vita  atque 
pro  gloria  in  futuro.  Idcirco  non  neget 
Chrisfo  in  suis  membris  quod  petit,  ne 
repellatur  a  Christo,  secundum  illud  Pro- 
verbiorum  :  Qui  obturat  aures  suas  ad 
clamorem  panperum,  clamabit  ipse,  et 
non  exaudietur.  Quinto,  quod  nihil  habeat 
a  se  ipso,  et  quod  ipse  quamvis  sit  ditior  C 
in  temporalibus,  pauper  tamen  mendicans 
ab  eo  forsitan  ditior  sit  in  spiritualibus, 
hoc  est  in  gratia  atque  virtutibus,  ac  ma- 
gis  electus  a  Deo.  Idcirco  cum  humilitate 
debet  conferre,  et  se  ipso  pauperem  me- 
liorem  ac  feliciorem  probabiliter  reputa- 
re.  Hinc  ait  Gregorius  :  Quisquis  super 
eum  cui  aliquid  donat,  elationis  se  fastu 
extollit,  majorem  culpam  incidit  super- 
biendo,  quam  mereatur  opem  pra>bendo. 
Hinc  affabiliter  habere  se  debent  diviles 
ad  mcndicos,  quemadmodum  in  Ecclesia-  D 
Acc/;.iv,7.  stico  scriptum  est  :  Congregationi  paupe- 
rum  te  affabilem  facilo.  Salomon  quoque 
teslatur  :  Qui  calumniatnr  egentem,  ex- 
probrat  factori  ejus,  id  est,  Deo  creatori 
paupcris  facit  injuriam,  et  contumeliam 
ii'rogat. 

Pra-lerea,  quum  sit  duplex  miseria,  ul- 
pote  poena?  et  cnlpie,  duplex  qnoque  est 
misericordia  :  una  qua  laboramus  ut  pro- 
xinius  rch-vetui-  et  emundetur  a  cnlpa, 
oraiulo,  hortando,  corripiendo,  corrigendo. 


I'rijr.  XIV 

■n. 


docendo,consulendo.  Et  ad  istud  potissime 
pertinent  spiritualia  misericordiffi  opera. 
Alia  est  misericordia  qua  satagimus  ut 
proximus  a  miseriis  poena>,  seu  corpora- 
libus  vel  spiritualibus  poenalitatibus  aut 
indigentiis,  relevetur.  Et  sicut  major  val- 
de  est  miseria  culpse  quam  poen»,  sic 
multo  benignius  est  conari  ut  proximus 
liberetur  a  malo  culpae,  quam  a  malo 
poena3. 

Postremo,  duplex  assignatur  misericor- 
dia  :  una  laudabilis,  qua  condolemus  per- 
sona?;aItera  vituperabilis,qua  condolemus 
et  proximi  culpse,  eam  non  corripiendo 
nec  debite  corrigendo.  Unde  Gregorius  : 
Compassio,  inquit,  debetur  homini,  et  re- 
ctitudo  vitiis,  ut  in  uno  eodemque  homine 
diligamus  bonum  quod  factus  est,  et  per- 
sequamur  mala  quee  fecit.  Verumtamen 
etiam  interdum  cum  discretione  indulgen- 
dum  est  culpa?,  sive  in  parte,  sive  totali- 
ter,  preesertim  quando  ex  ignorantia  ex- 
cusante  aut  infirmitate  processit,  et  dum 
peccans  pcenitet,  veniam  poscit,  atque 
ad  emendationem  se  totum  exponit,  vel 
dum  de  graviori  ejus  ruina  timetur,  et 
absque  derogatione  boni  communis  corre- 
ctio  ejus  potest  differri,  diminui  aut  di- 
mitti. 

Refert  S.  Hieronymus  primo  libro  Vitas- 
patrum  de  S.ApoIIonio  eremita,quod  mul- 
torum  sanctorum  ac  devotissimorum  pater 
exstitit  monachorum  in  desertis  .Egypti, 
et  multa  egit  miracula.  Quodam  autem 
tempore  orta  fame  in  regione  ."Egypti,  ha- 
bitatores  terree  illius  sanctitatem  B.  Apol- 
lonii  cognoscentes,  omnes  simul  cum  uxo- 
ribus  suis  et  filiis  perrexerunt  ad  eum, 
cibum  ac  benedictionem  ab  ipso  petentes. 
At  ipse  nil  dubitans,  ex  his  qua>  ad  usum 
Fratrum  habuit,  coepit  omnibus  copiose 
donare.  Quumque  tres  tantum  sporta?  ci- 
borum  superessent,  quic  uno  die  sufficere 
poterant  pro  Fratrum  refectione,  Apollo- 
nius  in  conspectu  omnium  qui  famis  ne- 
cessitatc  ad  ipsum  confluxerunt,  elevatis 
ad  Dcuin  manibus  dixit  :  Nonnc  omnipo- 
lcnlia  Dci  potcst  haec  muiliplicare?  Ha^c 


214  DOMINICA   IV  POST  TRINITATEM.   —   SERMO  QUARTUS 

dicit  Domiiius  Deiis  :  Non  deficient  panes  A  per  quatuor  menses  continuos  erogati  sunt 
in  sportis  his,  donec  satiemur  omnes  de  panes  ad  sufficientiam  ex  sportis  illis;nec 
frugibus  novis.  Et  factum   est  ita.  Nam      aliquid  tanto  tempore  defuit. 


SERMO  QUARTUS 


N' 


et  s. 


DE   TEMERARIIS    VITANDIS   .TUDICIIS,    DE    INJURIARUM   REMISSIONE,   AC   DE    ORDINATO 
MODO   JUDICANDI    ET   CORRIPIENDI    PROXIMOS. 


OLITE  judicare,  et  non  judicabinii-  B  procaces  ad  irridendum;  et  dubia  paratio- 

ni.  Luc.  VI,  37.  res  sunt  trahere  ad  partem  pejorem  quam 

Christus   in  evangelio   hodierno   multa  meliorem,  in  hoc  arbitrantes  se  sapientes 

saluberrima    nobis    proponit   documenta.  et  virtuosos,  quod  alios  de  insipientia  ac 

Primo,  ut  simus  misericordes  :  de  quo  in  vitiis  notant,  judicant,  arguunt   et  diffa- 

c/".  p.  207  duobus    prffiinductis    sermonibus   dictum  mant,  quum  potius  obscuratum  sit  insi- /?om.  i,  21. 

est.  Secundo,  ut  non  judicemus.  In  quo  piens  cor  eoruin,atque  inaniter  ac  damna- 

verbo  prohibuit  nobis  inordinata,  incauta  biliter  complaceant  sibimetipsis:quoniam 

et  nimis  dura  judicia,  non  autem  judicia  proprias  defectuositates,  pra?sumptuosita- 

ordinata,  caritativa,   prudentialia,  tempe-  tes  et  vitia  non  perpendunt,  aistimantes  se  G(j?a^vi,3. 

Matth.    rata,  quum  alibi  dicat  Salvator  :  Si  pec-  aliquid  esse,  quum  nihil  sint. 

xvm,  lo.      caverit  in  te  frater  tuus,corripe  eum  inter  Praeterea,pra;cipuuni  impedimentum  quo 
te  et  ipsum  solum.  Non  enim  corripimus  C  plures,  non  solum  seeculares,  sed  et  reli- 

aliquem,  nisi  judicemus  eum  esse  culpa-  giosi,  a  spirituali  profectu,  et  a  virtute  ac 

bilem  :  ergo  correptio  judicium  includit  gratia    Spiritus    Sancti    impediuntur,    est 

ac  pra-supponit.  Denique  actum  evidenter  quod  incaute  se  habent  judicando  de  aliis. 

bonum  vel  malum  possumus  judicare,non  Quaiito  etenim  quis  curiosior  ac  instantior 

autem  personam,  actu  cessante,  cum  cer-  est  ad  observandum  et  judicandum  facta 

titudine  absoluta  :  nam  quolibet  momento  aliorum,  tanto  plus  impeditur  a  sui  ipsius 

potest  peccator  veraciter  poenitere  et  tan-  saluberrima  discussione  et  vera  dijudica- 

gi  a  Spiritu  Sancto.  Ideo  loquitur  Augusti-  tione;et  tandem  sic  exc8ecatur,quod  etiam 

nus  :  Quum  unusquisque  aut  vix  aut  non  bona  aliorum  trahit  in  pejus,  ac  detrahit 

vcram  possit  de  se  ipso  proferre  seiiten-  aliis,  negligens    prorsus   se   ipsum.    Ideo 

tiain,  quomodo   polest  judicare   de   alio,  Salomon   ait  :  Qui   observator  est  malo-    Prov.  xi, 

iCor.ii,tt.  quum  juxta  doctrinam  Apostoli,  quid  aga-  D  ruin,  opprimetur  ab  eis.  Apostolus  quo-  "^' 

tur  iii  homine,  nemo  sciat,  nisi  spiritus  que  :   Tu  quis   es,  qui   judicas   alienum  /;o»i.xiv,4. 

hominis?  Ex  his  patet,  quam  imprudenter  servum  ?  Suo  domino  stat  aut  cadit.  Hinc 

et  intimorate  se  liabeanl  multi,  qui  facta  sancli  Patres  in  eremo  singulariter  vita- 

aliorum  tam  proni  sunt  judicaie  ac  vitu-  bant  incauta  judicia,  nec  faciliter  aliquem 

perare,  et  facili  occasione  de  interioribus  judicaverunt.  Unde  quicumque  cupit  Deo 

aiiim.'c  judicare  pr<TSumunt,  atque  ex  qui-  placere,  in  gralia  permanere,  in  virtutibus 

buslibet  factis  pra)teritis  adhuc  judicant  quoquc  proficere,  quotidie  observet,  dis- 

de  persona,  cum  assertione  quod  sit  talis  cutiat,  judicet  et  castiget  sc  ipsum,  pro- 

et  talis.  Isti  sunl  homines  incircumspecti,  pria    peccata    intueatur,    aggravet,    ulcis- 

malitiosi  et  fatui,  proni  ad  obloquendum,  catur  ;   de    aliis    bene    sentiat,    quanlum 


DOMINICA   IV   POST  TRINITATEM.   —   SERMO  QUARTUS  215 

possibile  est,  seque  illis  reputet  viliorem,  A  consequi,  seternam  damnationem  evadere, 

eo  quod  proprise  culpae  ac  negligentia  sibi  coelestem  beatitudinem  adipisci  desiderat? 

certius  constent  quam  culpee  et  negligen-  Quo  igitur  pacto  misericordiam  Dei  implo- 

tisB  aliorum.  FIoc  totum   docuit  Christus  rant  homines  crudeles,  implacabiles,  invi- 

Zwc.  VI,  37.  brevi  verbo  quo  dixit :  «Nolite  judicare».  diosi,  vindicativi  ?  Sed  forsan  quis  dicet  : 

Amplius,  ut  a  temerario  judicio  diligen-  Magna  mihi  injuria  facta  est,  pater  meus 

Matih.  vii,  tius  caveamus,  verbo  pra?tacto  adjecit  :  In  occisus  est,  bona  mea  destructa  sunt.  Ad 

''"■          quo  enim  judicio  judicaveritis,  judicabi-  ista  respondeo,  quod  secundum  evangeli- 

mini.  Unde  qui  durus  et  asper  est  judi-  cam  Christi  doctrinam,  quilibet  Christi- 

cando  de  aliis,  id  meretur,  ut  Deus  se-  anus   tenetur   omnem    hominem    in    hoc 

cundum  justitiee  suse  rigorem  terribiliter  mundo,  quantumcumque  inimicum  et  in- 

judicet  ipsum.  Verumtamen  humaiia  infir-  juriosum,spirituali  amore  diligere,et  ejus 

mitas  est  suspicari  malum  de  aliis,quando  B  salutem  appetere;  nec  potest  se  licite  pro- 

aliqua  agunt  de  quibus  incertum  est  an  pria  et  privata  auctoritate  ulcisci,  nec  ex 

sint  bona  vel  mala.  Ideo  loquitur  Augu-  invidia  ad  ultionem  conari.  Hinc  semper 

stinus  :  Si  suspiciones  vitare  non  possu-  ignoscendum    est    proximo    quantum    ad 

mus,  quia  homines  sumus,  judicia  tamen,  culpam,  sed  justa  ac  debita  pa^na  expeti 

id  est  definitivas  firmasque  sententias,  vi-  potest  ex  caritate  et  zelo  justitiae,  secun- 

tare  debemus.Verumtamen  ex  pra^inductis  dum  formam  et  ordinem  juris,  ab  his  ad 

nolo  concludere  quin  praelati  et  praesides,  quos  pertinet  de  injuriatoribus  judicare. 

et  omnes  animarum  curam  habentes,  de-  Interdum  vero  virtuosius  esset  etiam  poe- 

beant  subditos  suos  considerare  et  facta  nam   propter   Deum   dimittere    :    quando 

eorum  discutere  :  sic  tamen,  ut  non  ne-  videlicet  injuriator  de  suo  dolet  excessu, 

gligant  semetipsos.  nec  amplius  tale  quid  attentare  proponit, 

Tertio,  docet  Salvator  in  evangelio  isto,  C  nec  alia  rationabilis  causa  occurrit,  pro- 

ut  neminem  condemnemus :  quod  qualiter  pter  quam  laudabilius  sit  poenam  ab  eo 

Cf.p.iOo\.  intelligi  debeat,  in  expositione  textus  prtc-  seu  satisfactionem  requirere,  quam  totum 

habitum  est.  Unde  quantumcumque  quis  dimittere.  Si  enim  injuriator  ex  hoc  quod 

videatur  iuiquus,  non  tamen  debemus  de  sibi  poena  dimittitur,  fieret  ad  male  agen- 

ipsius  desperare  salute,  sed  potius  ferven-  dum  audacior,  et  bonum  commune  inde 

ter  et  instanter  orare   pro   ipso.   Nec   ex  turbationem   incurreret,    virtuosius   esset 

crudelitate,  odio,  ira  aut  impatienlia  pro-  paMiam  exigere  ex  spirituali  amore  et  ze- 

ferenda  est  contra  aliquem,  quantumcum-  lo  justitiae^propter  bonum  reipublica?,imo 

que  sceleratum,damnationis  sententia,sed  et  propter  salutem   aut  minorem  saltem 

ex   zelo  justiticB,  ut  conservetur   bonum  damnationem  iniqui. 

commune,  atque  ex  carilate,  ut  transgres-  Quinto,  docet  in  evangelio  isto  Ghristus, 

sor  in  vita  hac  pro  suis  puniatur  excessi-  D  ut  proni  simus  ad  dandum.  Generosi  et- 

bus,  ne  a-ternaliter  pereat,  sed  salvetur,  eniin  est  aniini  proclivem  esse   ad  dan- 

quoniam  pcena;  vitae  pra?sentis  sunt  me-  dum,  qnoniam  teste  divino  Dionysio,  Bo-    UcDivin. 

dicinales.  Summe  vero  cavendum  est  ne  num  est  diffusivum  sui  ipsius,  et  amor  "°™' *'•"'■ 

quis  innocentem  condemnet,  et  praesertim  communicativus  est  boni  quod  habet.  Da- 

ne  ex  cupiditale  id  agat.  rc  quoque  spectat  ad  liberalem.  Liberali- 

Quarfo,  docet  Salvator  in  evangelio  isto,  tas  vero  facit  hominem  aliis  valde  acce- 

z,i(c.vi,27,  ut  (liuiittamus  ct  iguoscamus  forefactori-  [)tiim  et  carum,  sccundum  Philosophum. 

'    ■   ■    bus  nosli'is,qualenus  Dcus  nobis  ignoscat.  Porro,  tenaces  ac  cupidi,  et  scmper  ad  se 

Quid  enim  tam  rationabile,  quid  tam  ju-  ipsos  reflexi,  ignobilem  habent  menteui. 

slum,  (|uam   ul   proximis  suis  misericors  Ilinc  in  Actibus  Paulus  :  Oportet  (inquit)  ac/.xx, 33. 

sil  ct   ignoscens,  (pii    Dci    misericordiam  reminisci   vcrbi    Domini   Jcsu,  quia    ipse 


216  DOMINICA   IV   POST   TRINITATEM.   —    SERMO  QUARTUS 

dixit,  Beatius  est  magis  dare  quam  accipe-  A  tantes,  et  corde   affectuoso   atque  prom- 

Pror.xxii,  re.  Hinc  in  Proverbiis  asseritur  iVictoriam  ptissimo   obsequentes   Domino   summo  : 

et  honorem  acquirit,  qui  tribuit  munera ;  quia  ut  Salomon  protestatur,  Qui  ambulat  /^ioi.x.o. 

Eccii.iy,  et  in  EccIesiastico,Non  sit  porrecta  manus  simpliciter,  ambulat  confidenter.  Et  prin- 

^^"  tua  ad  accipiendum,  et  ad  dandum  colle-  ceps  Apostolorum  hortatiir  :  Deponentes   iPetr.n, 

cta.  Sed  jam,  proh  dolor  !  pauci  sunt,  qui  omnem  malitiam,  et  omnem  dolum,  et  si-  '''^' 

non  sint  proniores  accipere  quam  pra^sta-  mulationes,  et   delractiones,  et   invidias, 

Phiiipp.n,  re  :  quoniam  Paulo  testante,  Omnes  quee  crescatis  in  salutem.  Josue  quoque  ait  : 

*'•  sua  sunt  quaerunt.  Et  in  Isaia  habetur  :  Timete  Dominum,  et  servite  ei  corde  per- /os«e  xxjv, 

/s.  1, 23.   Omnes  diligunt  munera,  sequuntur  retri-  fecto  atque  verissimo.  **■ 

butionem.  Nihilo  minus  multi  phis  abun-         Octavo,  docet  quales  esse  debeant  aliorum 

dareiit,  si  proniores   essent  ad   dandum,  pra^lati,  pastores,  doctores,  praedicatores, 

quoniam   individuae   sortis    sunt   dare   et  B  omnesque  rectores  ac  prasidentes,  dicen- 

dari.  Nam  et  Deus  misericordibus  ac  libe-  do  :  Numquid  potest  caecus  caecum  duce-  /:»c.  vi.so. 

ralibus  etiam  in  temporalibus  benedicit.  re?  Nonne  ambo  in  foveam  cadunt?  Itaque 

Estque  commune  dictum   :  Qui  non  dat  qui  aliis  praeest  aut  praedicat,  sit  mente 

quod  amat,  non  capit  quod  optat.  In  Pro-  illuminatus,  virtuosus  ac  stabilis,  qui  ali- 

/';oiMii,p,  verbiis  quoque  legitur  :  De  primitiis  fru-  orum  defectuositates  aequanimiter  valeat 

'"•  gum   tuarum   da    pauperibus,    et    imple-  sustinere,  nec  ex  illorum  improbitate  pas- 

buntur  horrea  tua   satietate.  Non   tamen  sionibus    conturbetur,    iram,    indignatio- 

prodigalitas  commendatur,  sed  ex  virtute  nem,  elationem,  impatientiam  admittendo, 

datio  ista  debet  procedere,  discretioneque  sed  sua  bonitate,  humiiitate,  mansuetudi- 

regi.  Pensare  quoque  oportet  cui  sit  dan-  ne,  patientia,  aliorum  malitiam,  animosi- 

dum,  puta  egenis  et  bene   utentibus,  et  tatem,  iram,  impatientiam  vincat,  sicut  ait 

quibus  recta  dictat  ratio  esse  dandum.      C  Apostolus  :  Noli  vinci  a  malo,  sed  vince   jiom.  xn, 

Sexto,docet  in  evangelio  isto  Filius  Dei,  in  bono  malum.  Qui  autem  adhuc  peccatis  ^'" 

quain  gloriosa  et  supercopiosissima  sit  bo-  et  passionibus  subjacet,  qui  ad  iram,  im- 

norum  retributio  operum  in  futuro,  quum  patientiam,   animositatem,    atque   similia 

/.«c.  ri,3s.  ait  :  Mensuram  bonam,  et  confertam,  et  vitia  faciliter  concitatur,  et  mente  obtene- 

coagitatam,  et  supereffluentem  dabunt  in  bratur,  qualiter  alios  recte  ducet,  et  a  vi- 

sinum  vestrum.  Quamvis  etenim  Deo  altis-  tiis  passionibusque  purgabit?  Heu,  quanta 

simo  serviendum  sit  principalissirae  pro-  est   excaecatio,  imo  insania  phirimorum, 

pter  puram  bonitatem,  atque  immensam  qui  quum  defectuositatibus  pleni  sint,  nec 

majestatem  et  sanctitatem  ipsius,  nihilo  satis  in  moralibus  eruditi,  neqiie  virtuti- 

minus  Ghristus  humanam  tarditatem  agno-  bus  stabiliti,  tamen  ingerunt  semetipsos 

scens,  praemium   pollicetur,  ut   si   tantae  ad  regimen  animarum,  ad  aliorum  duca- 
perfectionis  non  sumus  ut  Deo  servire  cu-  D  tum,  ad  cordium  curationem,  quum  uti- 

remus  modo  praefato,  ex  ejus  puro  et  ir-  que  nil  periculosius  sit  in   mundo  quam 

reflexo  amore,  saUem  mercedis  desiderio  curam  animarum  habere !  Sit  igitur  quih'- 

accendamur.  Non  tamen  opus  est   meri-  bet  timoratus;et  primo  discamus  regere 

torium,  nisi  principaliter  ex  caritate  na-  nosmetipsos,  sensualitatem  domando,  pas- 

scatur.  siones  et  vitia  superando,  virtutibus  in- 

Septimo,  docet  quam  justa  sint  Dei  ju-  ha^rendo,  rectamque  rationem  semper  se- 

ibidem.   dicia,  diccns  :  Eadem  mensura  qua  mensi  quendo. 

fueritis,  remetietur  vobis.  Ut  ergo  gratio-         Postremo,  docet  Salvator  ordinatum  mo- 

sum  a  Deo  obtineamus  judicium,  simus  dum  procedendi  ad  aliorum  considerati- 

sinccri  in  omnibus,  omnem  fraudem,  cal-  onem,   iiicrepationem   et   emendationcm, 

liditatem,  duplicitatem,  simulationem  vi-  dicendo  :  Quid  vides  festucam  in  oculo /;«c.vi,4i. 


DOMINICA   IV   POST  TRINITATEM.   —   SERMO   QUARTUS  217 

fratris  tui,  etc.  ?  Circa  quod  qu»ri  potest,  A  aut  increpare,  potest  cum  timore  et  humi- 

an  liceat  vitioso  prajlato,  seu  prsedicatori  litate  hoc  facere,  ita  ut  corde  poeniteat  et 

aut  doctori  male  viventi,pra?dicare  et  alios  emendationem   proponat  antequam  judi- 

increpare  atque  corrigere.  Et  videtur  quod  cet  sive  corripiat.  Praeterea,  juxta  Theophi- 

non,  ex   verbis  Christi   jam   tactis.  Item  lum,  in  praeinductis  verbis  Christi  quibus 

Thomas  super  quartum  Sententiarum  fa-  ait,  Quid  vides  festucam,  etc?  percutiun- 

tetur,  quod  is  qui  non  implet  quod  docet  tur  prslati  et  praesidentes  qui  quum  sub- 

et  pra?dicat,  mortaliter  peccat.  Prseterea,  ditorum  peccata  minima  puniant,  propria 

Albertus,  Thomas,  Raimundus,  aliique  do-  impunita  relinquunt. 

ctores,  concorditer  dicunt,  quod  sacerdos  Ut  autem  unusquisque  ordinate  se  ha- 

in  omni  actu  officii  sui  quem  facit  indi-  beat  alios   corripiendo,  ista   observet.  In 

gne,  utpote  in  mortali  exsistens  peccato,  primis  emendet  se  ipsum,  quia  ut  Salo- 
Episi.  vm.  peccat  mortaliter  :  et  hoc  ex  verbis  S.  Dio-  B  mon  loquitur,  Justus  prior  accusator  est  Prot. xvm 

nysii  evidenter  demonstratur.  Ambrosius-  sui.  Unde  qui  in  eisdem  aut  majoribus  est  '  ' 

que  :  Judicet  (inquit)  de  errore  et  culpa  peccatis,  indignus  est  corripere  alium.  Se- 

alterius,  qui  in  se  ipso  non  habet  quod  cundo,  pie  et  mansuete   hoc   faciat,  nisi 

judicet,  ne  quum  de  alio  judicat,  in  se  forte  quis  quasi   incorrigibilis  videretur, 

ipsum  ferat  sententiam.  Et  item  Chryso-  aut  specialis  causa  exigeret  aliud.  Hinc  se- 

stomus  :  Omnis  (ait)  sacerdos  qui  vult  do-  cundum  Augustinum,  raro  et  non  nisi  ex 

cere  populum,  primo  doceat  semetipsum  :  magna  necessitate  objurgationes  sunt  fa- 

alioqui  nec  alium  reprehendat  aut  doceat,  ciendse.  Tertio,  ex  caritate   et  zelo  justi- 

ut  si  judicium  Dei  non  evadit,  opprobrium  tia)  agat   hoc,  non   ex   impetu   passionis. 

hominum    non    patiatur.    Quemadmodum  Quarto,  opportunitatem  loci  temporisque 

enim  medicus  aegrotus,  argumentum  suae  perpendat.  Itaque  qui  alium  vult  purga- 

imperitiae  in  proprio  gestat  corpore;  sic  C  re,  corripere,  judicare,  primo  perpendat 

praelatus  iniquus  se   ipsum   non   curans,  an    sit    in    eadem    vel   majori    culpa,    et 

suae  stultitise  indicium  secum  portat.  tunc  primo  corrigat  semetipsum;  si  autem 

His  auctoritatibus  multi  conseiitientes,  non  est  in  eadem  aut  majori  culpa,  sed 

affirmant  quod  si  praelati  seu  praedicatoris  fuit,  tunc  misericordiam   sibi   exhibitam 

aut  judicis  peccatum  sit  publicum,  et  ta-  exhibeat  proximo,  et  se  hominem  esse  ac 

men  reprehendit  aut  pra?dicat  seu  judicat  ruere  posse  consideret  :  sicque  custoditus 

alium,  peccat  peccato   praesumptionis   et  ac  humilis  sit,nec  super  alium  se  extoUat, 

scandali ;  si  vero  peccatum  ejus  occultum  praesertim  quia  in  alio  aliqua  forsitan  bo- 

sit,  peccat  peccato  praesumptionis,  si  agit  na  sunt  propter  quae  tolerandus  est,  vel  in 

quae  dicta  sunt.  Aliqui  autem  dicunt,  quod  praedestinatione  divina  forte  est  magnus. 

peccator,  aut  corripit  seu  corrigit  alium  Legitur  in  Vitaspatrum,  quod  Pater  cu- 

ut  prjelatus,  aut  ut  persona  privata.  Si  ut  D  jusdam  coenobii  Fratrum  misit  ad  abba- 

prsclatus,  tunc,  aut  est  peccator  notorius,  tem  Moysen,  ut  veniret  et  judicaret  quem- 

aut  occultus:  si  notorius,  peccat  tam  scan-  dam  Fratrem  culpabilem.  Itaque  sanctus 

dalizando   quam   suum   officium    indigne  abbas  Moyses  tulit  sportam  magnam  vetu- 

exsequendo  ;  si  occultus,  tunc  peccat  in-  stam  quam  implevit  arena,  et  super  dor- 

digne  officiando.  Porro  si  corrigit  ut  per-  sum   suum   eam  portavit;  aliam  quoquc 

sona  privata,  non  peccat,  uisi  forte  peccato  parvam  sportam  cum  modica  arena  anle 

scandali,  si  notorius  sit  peccator ;  aliis  la-  se  bajulavit.   Quumque  coenobium  intro- 

men  apparet,  quod  peccet  etiam  per  pra?-  iret,  dixerunl  ad  eum  :  Quid  est  hoc,  Pa- 

sumptionem.  Thomas  vero  testatur,  quod  ter?  Respondit  :  Ista  magna  sporta  cuin 

si  peccatum  pra'Iati  aut  judicis  sit  occul-  sua  arena  peccata  mea  sunt,  quia  mulla 

tum,  incumbatque  ei  ex  officio  judicare  ct  magna  sunt,  et  non  adspicio  ca;  sed 


218  DOMINICA   IV   POST  TRINITATEM.   —  AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO  QUINTUS 

sporta  hsec  parva  est  culpa  proximi  mei,  A  custoditi,  proni  reprehendere  alios  etiam 

et  posui  illam  coram  me,  atque  in  ea  ex-  in  minimis,   qui  si  ab   alio  increpentur, 

erceor,  et  propria  peccata  non  pondero.  mox  indignantur  :  ideo  obtenebrati  sunt 

Quibus  auditis,  compuncti  sunt  Fratres,  et  mente.  Quorum  errorem,  prffisumptionem 

dimissa  est  Fratri  ilii  culpabili  culpa  sua.  atque  superbiam  semper  vitemus,  et  in- 

Nos  ergo  tam  sancti  abbatis  sequamur  do-  crepationes  cum  gratiarum  actione  susci- 

ctrinam.  Sed  mulli  sunt  vani,  audaces,  in-  piamus. 


AD    RELIGIOSOS 


N' 


SERMO  QUINTUS 

DE    INCOMPARABILI    INiESTIMABILIQUE    ELECTORUM   BEATITUDINE. 


'ON  sunt   condignce  passiones  hujus  B  tur,  seu  objectum  et  forma.  Sicque  quem- 

temporis  ad  futuram  gloriam,  qum  admodum  Deus  se  per  suam  intuetur  es- 

revelabitur  in  nohis.  Rom.  viii,  18.  sentiam,  ita  Beati  ipsum  per  suam  essen- 

ILtpc   est   evangelicse    legis   doctrina  et  tiam  beatifice   contemplantur.  Quis  ergo 

christiana3  sapientiffi  fides,quod  in  visione  nunc  capere  queat,  quanta  sit  ista  Beato- 

divinae   essentise  clara  et  immediata   per  rum  felicitas,  quanta  gloria,  quanta  nobi- 

speciem,  angelorum  ac  hominum   consi-  litas,  quanta  excellentia,  imo  et  deificatio 

stat  felicitas.  Propter  quod  oravit  Prophe-  quam  sublimis,  taliter  Deo  uniri,  sic  eo 

p«. i.xxix,  ta:Deus  virtutum,converte  nos,et  ostende  repleri,  atque  ad  libitum  eo  plenarie  frui; 

*'^'''''      faciem  tnain,  et  salvi  erimus.  Et  Christns  tam  clare  et  immediate  infinitam  illam, 

./oann.xiv,  obcdienti    promisit   :   ftlanifestabo   ei   nie  increatam,  supersplendidissimam   ac   su- 

/iirfxvi.  3  ipsiinfi-  Et  rursus  ad  Patrem  :  Ha^c  est  (in-  perpulcherrimam  lucem  conspicere? 

quit)  vita  aeterna,  ut  cognoscant  te  verum  C  Denique  Sancti  divinam  essentiam  clare 

Deum.  Hanc  autem  beatificam,  praestantis-  per  speciem  cognoscendo,  clare  et  imme- 

simam  ac   deliciosissimam   Dei  visionem  diate  ac  facialiter  vident,  noscunt,  intelli- 

putaverunt  summi  philosophi  non  solum  gunt  quidquid  in  Deo  est  et  quidquid  est 

hominibus,  sed  angelis  quoque  impossibi-  Deus.  Ideo  splendide,  immediate  et  dele- 

lem  esse,  eo  quod  Deus  sua  actualitate,  ctabilissime  contemplantur  totam  superal- 

claritate  et  perfectione  immensa,  univer-  tissimam  Trinitatem,et  omnem  ipsius  mu- 

sorum   spirituum   creatorum  naturam   et  tuam  intuitionem  et  superardentissimam 

digtiitatem    in   infinitum    transcendat,  ac  dilectionem,  mutuam   complacentiam   ac 

prorsus  immens.-r   perfectionis   consistat.  fruitionem,  emanationcm  quoque  et  coni- 

Propter  qiiod  pcr  speciein  creatam  clare  municationem  ad  intra;  conspiciimt  qua- 

in  sc  ipso  non  valet  videri.  Idcirco,  secun-  litcr  Filius  generetur  a  Patre,  et  Spiritus 

dum  approbatos  thcologos,  non  nisi  per  D  Sanctus  profluat  ab  utroque,  qualiter  ipse 

increalam   speciem   a  Bcatis  conspicitur,  S[)iritus  Sanctus  sit  Patris  et  Filii  dulcissi- 

ita  quod  ipsa  divina  essentia  loco  intelligi-  mus  nexus,  jucundissimum  osculum,*ter- 

bilis  spcciei  unitur  mentibus  Bcatorurn,sic  nus  complexus.  Insuper,  quamvis  futura 

quod  ipsa  est  quod  videtur,  ct  quo  vide-  gloria  illa,  quantum  ad  principale  esseu- 


DOMINICA   IV   POST  TRINITATEM. 


AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS 


219 


18 


tialeqiie  prsemiiim,  sit  clara  et  fruitiva  vi- 
sio  Dei,  seu  fruitio  ejus  completa,  nihilo 
minus  alia  bona  quamplurima  et  acciden- 
talia  praemia,  praeclara  gloriae  dona  et  in- 
numerabilia  gaudia,essentiali  pra?mio  sunt 
conjuncta,  et  prgesertim  post  generalem 
resurrectionem  erunt  annexa,  videlicet  : 
visio  humanitatis  Christi  et  Virginis  glo- 
riosae  ac  omnium  Beatorum,  et  jucundissi- 
ma  eorum  societas,  quatuor  corporis  do- 
tes,  melodia  coelestis,  admiranda  suavitas, 
ac  mutua  gaudiorum  redundantia  ab  uno 
in  alium.  Itaque,  quum  Deus,  qui  est  bea- 
tifica?  fruitionis  objectum,  sit  seterna  et 
incommutabilis  veritas,  infinita  ac  su- 
perpurissima  bonitas,  incircumscriptibi- 
lis  pulchritudo,  immensa  duIcedo,increata 
et  prorsus  interminata  felicitas,  sapientia, 
opulentia,  omnipotentia  ac  dignitas  peni- 
tus  illimitata,  bene  et  subtiliter  asserit 
S.  Thomas,  quod  beatitudo  Sanctorum  in 
patria,  quum  sit  tanti  boni  immediata 
visio  sive  fruitio,  sit  dignitatis  quodammo- 
do  infinitse.  Quumque  accidens  denomi- 
net  suum  subjectum,  beatitudo  illa  ci- 
ves  coelestes  facit  quodammodo  infinita; 
dignitatis  ac  excellentia;  esse.  0  quam 
incomprehensibile  bonum  est  pra^mium 
tantum! 
/iom.vm,  Certe,  sicut  Apostolus  ait,  nequaquam 
condignae  sunt  passiones,  labores,  tribula- 
tiones,  aut  meritoriae  actiones  vitae  praesen- 
tis,  ad  gloriam  tantam,  ad  tam  consumma- 
tam,  securam,  seternalem,  et  contentati- 
vam,  satiativam  seu  plene  quietativam 
felicitatem.  Imo,  ut  Augustinus  disseruit, 
tanta  est  pulchritudo  divinae  justifiae,  tan- 
ta  est  jucunditas  lucis  aeternae,  ut  quamvis 
in  ejus  clara  et  fruitiva  visione  non  liceret 
nisi  una  die  manere,  propter  hoc  solum 
innumerabiles  anni  hujus  vitso  pleni  divi- 
tiis,  deliciis  atque  honoribus,  merito  con- 
temnerentur,  imo  et  omnes  adversitates 
aequanimiter  sustinerentur.  Non  sunl  ergo 
condigua,'  passiones  vitae  pr*sentis  ad  glo- 
riam  illam,  quum  passiones  vitae  hujus 
sint  parvae  et  breves  ac  paucae,  gloria  vero 
futura,  magna  et  ineffabilis,  imo  quodam- 


A  modo  infinita,  et  vere  aeterna  ac  multiplex 
exstet,  et  status  omnium  bonorum  aggre- 
gatione  perfectus.  Ideo  apte  sanctus  dixit 
Gregorius  :  Si  consideremus  quse  et  quan- 
ta  nobis  promittuntur  in  coelis,  vilescunt 
animo  omnia  quae  habentur  in  terris.  Ve- 
re,  ut  Propheta  Apostolusque  testantur, 
Oculus  non  vidit,  nec  auris  audivit,  nec  /«. ixiv, 4; 
cor  hominis  cogitavit,  quse  Deus  suis  prae-  °^'  "''*' 
paravit  electis. 

Si  tam  desiderabile  et  jucundum  est  vi- 
dere  unum  civem  coelestem  in  sua  gloria 

B  et  decore,  quale  gaudium  est  totam  ccele- 
stis  Jerusalem  conspicere  societatem,omni 
serenitate,  tranquillitate,  exsultatione  per- 
fusam,  impletam  et  superimpletam,  indis- 
solubili  ac  fervidissima  caritate  conjun- 
ctam,  inviolabili  securitate  munitam?Quod 
si  in  contemplatione  felicium  creaturarum 
humanitatisque  Christi  et  Virginis  benedi- 
ctae  tanta  consistit  la'titia,  tanta  felicitas 
in  contemplatione  et  fruitione  superglo- 
riosissimi  Creatoris,  essentialiter  ac  incir- 
cumscriptibiliter   boni    et    pulchri,    veri, 

C  divitis  et  perfecti,  delectabilis,  gratiosi, 
convenientis,  dulcis  atque  amabilis,  qui 
universis  et  singulis  infinite  et  prorsus  in- 
comparabiliter  eminet,  melior,  amabilior, 
pulchrior,  dulcior  convenientiorque  con- 
sistit ;  quam  incomparabilis  et  superexu- 
berans  consistit  beatitudo  et  gloria?  Utique 
sicut  qui  nudo  corpore  in  calidissimo  for- 
nace  jaceret,  se  ipsum  prae  torinentorum 
excessu  non  caperet,  quoniam  totus  cala- 
mitate  et  poenis  esset  repletus,  prseoccu- 
patus  et  victus;  sic  Sancti  in  patria  tarn 

D  indicibili  beatitudine   sunt   repleti,  quod 
se  ipsos  prae  gaudio  et  exsultatione  capo- 
re  vix  videntur.  Ideo  scriptum  est,  quod 
quasi  scintillae  in  arundineto  discurrent,   snp.m.--, 
et  quasi  vituli    de  armento  tunc  salient.  ^'^«'"'"'''•'^' 
Erunt  namque  in  ipsa  increatae  beatitudi- ' 
nis  immensa  plenitudine  quasi  in  pelago 
quodani  profundissimo  demersi  atquc  ab- 
sorpti. 

iXuIIum  itaque  tempus  appareat  nobis 
longum,  nullus  labor  molestus,  nulla  tri- 
bulalio  gravis,  quibus  tantam  adipisci  fe- 


220  DOMINICA   IV   POST  TRINITATEM.   —  AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS 

licitatem  valemus.  Studeamus  semper  cor  A  quinari.  Et  in  primis  omnem  excutiamus 

mundum  habere  et  in  caritate  proficere  :  ignaviam  et  torporem,  omnem  carnalita- 

Ji/a<</i.v,8.  siquidem    beati    mundo   corde,    quoniam  tem  et  dissolutionem ;  omnique  diligentia 

ipsi  Deum  videbunt.  Et  quo  Deum  nunc  suam  quisque  custodiat  mentem,  et  fru- 

purius  ferventiusque  diligimus,  eo  ipsum  ctuose   occupet  eam,    potissimum   quum 

in  a?ternum  clarius  jucundiusque  videbi-  omni   hora    possimus    tantse   beatitudinis 

mus.  Nulla  ergo  passionum  caligine,  nuUa  promereri    augmentum.    Faciamus   igitur 

ira,  impatientia,  cupiditate,  injustitia,  aver-  omne  opus  Dei  diligenter,  ferventer,  gau- 

sione  patiamur  mentis  nostreo  aciem  in-  denter,  ad  laudem  et  gloriam  ejus. 


N' 


SERMO   SEXTUS 

QUALITER  NON   DEBEAMUS   JUDICARE  ;  ET  DE   MULTIPLICI   JUDICIO. 


OLITE  judicare,  et  non  judicabimi-  B  prie  :  et  sic  judicare  est  per  definitivam 

ni.  Luc.  VI,  37.  sententiam  ex  auctoritate  aliquid  determi- 

iCor.i,2i.      Sciens  Filius  Dei  sapientia  Patris  seterni  nare.  Et  ita  eorum  dumtaxat  est  judicare 

r.pn.  vHi,  pronitatem    cordis  humani  in  malum,  et  qui  jurisdictionem  super  aliquem  habent, 

''■           debilitatem  ac  fallibilitatem  intellectus  no-  sive  in  foro  exteriori  et  contentioso,  sive 

stri,   atque    deflendain    perversitatem    ex  in  foro  interiori  et  conscientioso.  Sicque 

superbia    et    curiositate    inanantem,    qua  asserit  Thomas  in  secunda  secundae  :  Judi- 

singuli  quique,  nobis  ipsis  relictis  et  nc-  care,  proprie  nominat   actum   judicis  in 

gleclis,  proclives  ac  temerarii  sumus  alios  quantum  est  judex.  Judex  vero,  ut  ait  Isi- 

judicare,  accusare,  contemnere  et  damna-  dorus,  dicitur,  quasi  jus  dicens.  Unde  ju- 

re,  saluberrime  docuit  ac  rationabilissime  dicium  sic  sumptum,  pertinet  ad  prajlatos 

jussit  ut  neminem  judicemus.  Quo  verbo  et   pra?sidentes.  In  foro   autem  conscien- 

ab  innumerabilibus  periculis  et  peccatis  C  tioso  spectat  etiam  ad  confessores,  quibus 

nos  prffiservavit  atque  retraxit,  si  tamen  incumbit  de  confitentium  judicare  pecca- 

oblemperare  dignemur,  et  non,  indomito-  tis,  et  prenam  seu  satisfactionem  pro  cul- 

rum  instar  equorum  ac  furentium  canum,  pa  ex  auctoritate  quadam  imponere.  Ita- 

recalcitremus  ac  remordere  conen)ur.  Ve-  que   judicium   sic   proprie   sumptum,  in 

rumtamen  verbum  hoc  Salvatoris  difficul-  tantum  est  licituin,  in  quantum  est  actus 

tatem  habet  ad  intelligendum,  prsosertim  justitiffi.  Porro,  ad  hoc  ut  sit  juslitia;  ac- 

./oa/(j(.vM,  quum  alibi  dicat  Salvator  :  Nolite  secun-  tus,  tria  sunt  requisita  :  primum,  ut  ex 

dum  faciem  judicare,  sed  justum  judicium  inclinatione  justitia3, non  ex  aliqua  passio- 

Matih.    judicate;  et   rursus,  Si   peccaverit  in   te  nc  aut  prava  radice,  procedat;  secundum, 

xvMi,  j.     fi.jjipj.  (ims^  corripe  eum  inter  te  et  ipsum  quod  ex  legitima  procedat  auctoritate  ejus 

soluin.  Neminem  autem  corripimus,  nisi  ([ui  judicat ;  tertium,  ut  secundum  rectam 

quem  culpabilem  judicamus  :  sicque  cor-  D  proferatur  rationem  seu  directionem  pru- 

reptio  prasupponit  et  includit  judicium.  dentiae,  et  secunduin  regulas  juris.  Quod- 

Denique  pra;sidentes  subditos  suos  judi-  cumque  autem  defuerit  horum,  erit  vitio- 

care  tenentur.  sum   judicium   :   quia   si   desit   primum, 

Est  igitur  advcrtendum,  quod  judicare  vocatur  judicium  perversum  ;  si  desit  se- 

tripliciter  sumilur.  Primo,  stricle  ac  pro-  cundum,  vocatur  usurpatum  ;  si  tertium. 


24, 


DOMINICA   IV   POST   TRIXITATEM.   —  AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS  221 

dicitur  temerarlum  sive  suspiciosum,  ut  A  Yerumtamen  in  his  modis  duobus,  non 

quando  de  dubiis  et  occultis  quis  ex  levi-  reor  licitum  cum  a^quali  certitudine  ma- 

bus  conjecturis  et  signis  judicare  pr»sumit.  lum  de  aliquo  judicare.  In  primo  etenim 

Secundo,  judicare  sumitur  communiter  modo,  cum  absoluta  certitudine  judicare 

et  extense  :  et  ita  est  idem  quod  aliqnid  de  proximo  licet;  in  secundo  autem,  ge- 

tale  aut  tale  affirmare  aut  a^stimare,  vide-  neraliter  loquendo,  non  licet  hoc,  sed  cum 

licet  verum  aut  falsum,  bonum  aut  ma-  quadam  preecipua  probabilitate.  Non  enim 

lum,  licitum  sive  illicitum  reputare.  Sic-  cerlitudinaliter  sequitur,  Iste  et  ista  simul 

que  ad  quemlibet  ratione  utentem  aliquo  in  lecto  inventi  sunt  nudi,ergo  sunt  forni- 

pertinet  modo,Deo  per  Jeremiam  dicente:  cati  :  quia  staret  quod  mas  sectus  esset 

/fr.xv,  19.  Si  separaveris  pretiosum  a  vili,  quasi  os  aut    frigidus,    aut    per   impios    compulsi 

meum  eris.  Et  maxime  debet  unusquisque  essent  simul   jacere.  Legitur   quoque  de 

actus  proprios  judicare  secundum  quod  po-  B  S.  Bernardo,  quod  religionem  nondum  in- 

test,  ut  de  bonis  gratias  Deo  agat,  de  malis  gresso,  impudica  puella  se  injecit  ac  so- 

I  Cor.xi,  poeniteat,  dicente  Apostolo  :  Si  nos  ipsos  ciavit  in  lecto;  ille  vero  cum  omni  mo- 

^'"           dijudicaremus,  non  utique  judicaremur.  destia   in  extremam   lectuli  se   collocans 

Tertio,  judicare  sumitur  communissime  partem,  mansit  castissimus.  Insuper,quam- 

pro   quacumque   apprehensione,  qua  ali-  vis  de  nobis  ipsis  ac  aliis,  ad  tempus  scire 

quid  apprehenditur  ut  est,  vel  ut  conve-  pro  certo  possimus   nos  esse  in  peccato 

niens  seu  nocivum.  Et  ita  judicium  ad  ir-  mortali,  non  tamen  cum  absoluta  certitu- 

rationalia  animalia  quoque,atque  ad  quam-  diue  scire  valemus  nos  ipsos  aut  alios  esse 

libet   cognitivam    ac  appetitivam  spectat  in  caritate  et  gratia,  sine  revelatione  divi- 

potentiam.  Nam  ovis,  viso   lupo,  judicat  na.  Propterea,  quamvis  ex  evidentia  facti, 

eum  sibi  nocivum,et  fugit;  visaque  matre,  de  nobis  ac  aliis  certitudinaliter  judicare 

judicat   eam    sibi   convenientem,  et   cur-  C  possimus  esse  nos  in  culpa  mortali ;  non 

rit  ad  eam.  Juxta  hunc  sensum,  unaquee-  tamen  sic,  quod  simus  simpliciter  boni, 

que  potentia  cognitiva,  secundum  philo-  videlicet  in  caritate  et  gratia  constituti, 

sophos,  judicat  de  suo  objecto.  Unde  in  aut  quod  actio  nostra  sit  meritorie  bona, 

Job  XXXIV,  libro  Job  habetur  :  Nonne  gustus  escas  di-  quamvis  sit  bona  ex  genere.  Nihilo  minus 

3;xii,ii.    jodicat,  et  fauces  comedentis  saporem  ?  possunt  in   aliquo  apparere  tot  et   tanta 

Itaque,  dum  in  evangelio  hodierno  lo-  meritoria?  bonitatis  ac  sanctitatis  indicia, 

/.((c.  VI, 37.  quitur  Christus, «Nolite  judicare)),sumitur  quod  cum   certitudine  multum  probabili 

judicare  secundo  modo.  Et  intelligendum  et  valde  prsecipua  liceat  judicare  eum  ve- 

est  verbum  hoc  Salvatoris,  non  de  quo-  re  meritorie  bonum,  seu  in  caritate  ex- 

cumque  judicio,  sed  de  judicio  inordina-  sistentem   et   Deo    acceptum,    quum    illa 

to,  utpote  de  judicio  perverso,  et  usur-  indicia   revelationi   g?quipoIIere  veraciter 

pato,  ac  temerario  seu  suspicioso.  Quod  ut  D  videantur. 

clarius  intelligatur,  oportet  scire,  quod  ju-  Tertio,  judicatur  malum  de  proximo  ex 

dicii  secundo  modo  accepti  diversae  sunt  levibus  causis  et  signis.In  quo  judicio  tri- 

causae  et  varii  gradus  :  quia  interdum  pro-  plex  est  gradus.  Primus,  dum  quis  ex  le- 

cedit  ex  evidentia  facti,  ut  si  quis  videat  vibus  causis  aut  signis,  incipit  dubitare 

quempiam  furtum  aut  homicidium  perpe-  de  proximi  bonitate  :  et  hoc  veniale  exstat 

trantem ;  interdum  ex  evidentibus  signis,  peccatum,  ex  infirmitate  humana  proce- 

ut  si  inveniatur  nudus  cum  nuda  in  lecto,  dens ;  nec   hoc   proprie   appellatur  judi- 

cum  circumstanliis  violentaui  suspicionem  cium,  sed  magis  suspicio.  Secundus  gra- 

causantibus.   Sicque    malum  de   proximo  dus,  dum  ex   hujusmodi    signis   firmiler 

judicare,  nulla  cst  culpa,  et  cuilibet  licet,  sentit  aut  asserit  de  proximo  quod  sit  ma- 

ut  communiter  scribunt  doctores.  lus  :  quod  proprie  vocatur  judicium.  Et  si 


DOMINICA   IV   POST  TRINITATEM.   —  AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS 

malum  quod  taliter  de  proximo  judicat,  A  de  certitudine  sortiuntur,tanto  minus  pro- 

mortale  peccatum  sit,  tunc  taliter  judicare  prie  suspiciones  vocantur.  Nec  ex  suspi- 

est  mortale  peccatum,  quum  sit  caritati  et  cione  probabili  licet  malum  judicare  de 

rect»  rationi  contrarium,  justitia3  quoque  alio  cum  assertione,quia  multipliciter  falli 

atque  prudentise  derogativum.  Tertius  gra-  quis  posset;  tamen  judicare  ex  ea  est  mi- 

dus,  dum  ex  levibus  causis  et  signis,  non  nus  culpabile  quam  ex  temeraria  suspi- 

dumtaxat  taliter  judicat,  sed  etiam  ad  pro-  cione,  loquendo  in   genere.  Imo  veniale 

ximi  punitionem  procedit,  affiigendo  aut  peccatiim  est,  si  in  suspicione  sistatur;  si 

accusando  eum  assertive,  quasi  de  facto  :  autem  usque  ad  assertionem  de  malo  alte- 

et  hoc  praedictis  est  gravius,  quum  tam  rius   procedatur,  mortale  esse    peccatum 

caritati  quam  justitia>  magis  eontrarietur.  prasumitur,  si  malum  quod  alteri  impu- 

Haec  ergo  judicia  prohibet  Christus,  dicen-  tatur  exsistat  mortale.  Ex  quibus  omuibus 

do  :  «  Nolite  judicare  ».  B  innotescit,  quam  periculosum  sit  inordi- 

Porro,  si  interrogetur,  an  ex  suspicioni-  nate  de  proximis  judicare,  potissimum  re- 

bus  liceat  judicare,   respondent  Thomas,  ligiosis,  quorum  est  soli  Deo  et  sibi  ipsis 

Durandus,  Joannes,  et  alii,  quod  suspicio  vacare.  Ideo,  Climaco  protestante,  Qui  ju- 

propriissime  sumpta,  est  opinio  mali  de  dicat,  usurpat  sibi  quod  Dei  est,  et  tan- 

alio,  ex  levibus  causis  et  signis  concepta.  quam  blasphemiBe  reus  probatur. 

Oriturque  talis  suspicio  ex  origine  tripli-  Denique,  circa  haec  verba  Christi,  Nolite  /.«c.vi,  37. 

ci.  Primo,  ex  malitia  suspicantis,  qui  sibi  judicare,  ait  Cyrillus  :  Christus  Dominus 

de  propria  malitia  conscius,  faciliter  judi-  noster  sedat  et  tollit  hic  pessimam  con- 

cat  alios  sibi  esse  consimiles.  Secundo,  ex  suetudinem  et  passionem  animarum  no- 

malo  affectu  ad  alium  :  sicut  qui  alium  strarum,  principiumque  contemptus  alio- 

odit  aut  ei  irascitur,  malum  de  ipso  facile  rum.  Quum  enim  deceat  homines  circum- 

suspicatur.  Hujusmodi  autem  suspiciones  C  spicere  semetipsos,atque  secundum  Deum 

quum  sint  perversae,  sicut  earum  origines,  conversari,  hoc  tamen  multi  non  faciunt, 

nou  licet  judicare  ex  eis.  Tertio  procedit  sed  examinant  aliena,  et  si  viderint  ali- 

suspicio  ex  experientia  quadam.Unde  jux-  quos  infirmari  aut  cadere,  tanquam  pro- 

ta  Philosophum  secundo  Khetoricee,  senes  priorum  obliti  defectuum,  detrahunt.  Po- 

sunt  magis  suspiciosi,  quia  ex  temporum  stremo,quum  homo  omni  possit  momento 

diuturnitate   aliorum   defectus   magis  ex-  a  Spiritu  Sancto  tangi  et  poenitere,  quam- 

perti  sunt,  et  verisimilius  eos  conjiciunt  vis  possimus  certitudinaliter  judicare  ali- 

atque  considerant  :  juxta  illud  in  Eccle-  quem  esse  in  mortali  peccato,  dum  eum 

EccH.     siastico,  Vir  in  multis  expertus,  cogitabit  in  actu  hujusmodi  vitii  videmus  intentiim, 

xxxiv,  9.     multa.  Estque  suspicio  ista  minus  culpa-  tamen  actu  cessante,  certitudinaliter  judi- 

bilis,  quia  plus  de  certitudine  habet,  et  care  non  possumus  eum  adhuc  in  culpa 

ex  causa  meliori  procedit.  D  esse  mortali. 

Quum  autem  sit  triplex  suspicio,  utpote  Non  igitur  simus  ad  judicandum  prseci- 

levis  seu  temeraria,  quse  ex  levibus  causis  pites  et  incauti,sed  potius  juxta  Christi  do- 

procedit  et  signis;alia  vero  sit  suspicio  ctrinam,  simus  misericordes  et  peccanti- 

probabilis,  ut  dum   inulla  aut  probabilia  bus  condolentes, atque  pro  ipsis  orantes;  et 

signa  mali  apparent;  tertia  autem  sit  sus-  cctera  spiritualia  misericordia?  opera  tanto 

picio  violenta,  quse  ex  signis  valde  verisi-  instantius  ac  copiosius  exerceamus,quanto 

milibus  et  quasi  cogentibus  profluit :  prse-  corporalia  misericordiae  opera  minus  ex- 

fata  suspicionis   definitio,  de   suspicione  ercere  valemus  :  quac  tamen  pio  affectu 

propriissime  sumpta  praestatiir,  ulpole  de  exercere  non  desistamus.  Et  judicet,  cor- 

suspicione  levi  ac  temeraria.  Suspicio  au-  ripiat  ac  castiget  unusquisquc  se  ipsum, 

tem  probabilis,  et  violenta,  quanto  plus  ad  laudem  et  gloriam  Omnipotentis. 


DOMINICA   IV   POST  TRINITATEM.    —  AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEPTIMUS  223 


SERMO   SEPTIMUS 


QUAM   FACIAT    SIBI    TERRIBILEM   JUDICEM   DEUM,   QUI   PRONUS    EST   CONFRATRIS    SUI 

DICTA    VEL    FACTA    TEMERE   JUDICARE. 


OllID  vides  festucam  in  oculo  fratris  A  quod  ait  Salvator  :  Medice,  cura  te  ipsum;  z.ic.  iv,23. 

tui,  trabem  autem  qua'  in  oculo  ino  ct  Apostolus  :  Qui  alium  doces,  te  ipsum  /?o»!. 11,21. 

est,  non  consideras  ?  Luc.  vi,  41.  non  doces.  In  Ecclesiastico  quoque  asseri- 

icor.1,24.      Christus  sapientia  Dei  Patris,  sciens  sibi  tur  :  Dum  maledicit  impius  diabolum,ma-  EccU.xx,, 

joann.  v,  omuc  judicium  a  Deo  Patre  esse  collatum,  ledicit  ipse  animam  suam.  Et  rursus  Do-  '^°' 

'"■■  et  quam   periculosum  sit  nobis  judicare  minus  loquitur:  Ex  ore  tuo  te  judico,serve  i»c.x.x,22. 

iflcff.xvi,  de  aliis,  quorum  corda  non  intuemur,  nec  nequam.  Hinc  super  illud  Matthsei,  Nolite  Matih.su, 

^(0)1111  scimus  quid  agatur  in  eis,  consultissime  judicare,  scribit  Chrysostomus  :  Non  opor- '• 

prohibet  nobis  temeraria  et  incauta  judi-  tet    exprobrare    delictum,    aut   eum    qui 

cia  :  quffi  sunt  religiosis  summe  vitanda,  peccato  aliquo  prseventus  est,  insolenter 

quia  non  solum  ad  meliorem,  sed  item  ad  obruere,  nec  persequi  jurgio,  sed  monere 

tutiorem  viam  tenentur,  et  ad  quotidia-  consilio.  Non  enim  illum,  sed  temetipsum 
num  obligantur  profectum,a  quo  pronitas  B  profecto  condemnas,  et  facis  tibi  ipsi  ter- 

ac  temeritas  judicandi  de  aliis,  praesertim  ribilius  esse  judicium,  cogisque  adversus 

impediunt  hominem.Nihilo  minus  quidam  te  diligentissimam  etiam  de  minimis  fieri 

sunt  religiosi,  ut  sic  loquar,  irreligiosi,  in-  ultionem  :  ut  enim  diligentius  tua  exami- 

timorati,  incustoditi  ac  stolidi,  circa  alio-  nentur  peccata,  legem  primus  ipse  posui- 

rum    defectus    et   excessus    observandos,  sti,  severius  de  his  qua?  proximus  pecca- 

describendos,  dijudicandos,  recitandos  pro-  verat  judicando.  Sunt  autem  hae  diabolicse 

ni,  curiosi,  soUiciti,  se  ipsos  miserabiliter  tentationis  insidia? :  nam  qui  severe  discu- 

negligenles,   imo  fratres  ipsis   devotiores  tit  aliena,  nunquam  propriorum  reatuum 

et  spirituales  patres  suos  judicare  temere  merebitur  veniam.  Et  rursus  :  Si  nullum 

pra^sumentes.  Quorum  unicuique  ait  Sal-  (inquil)  aliud   haberemus  peccatum,  pro 

z:i(c.vi,ii,  vator  :  Quid  vides  festucam  in  oculo  fra-  hoc  solo  nos  gehenn»  tradi  satis  abunde- 

*-•  tris  tui,  trabem  autem  in  oculo  tuo  non  C  que  sufficeret  :  quippe  qui  in  aliorum  de- 

vides?Et  quomodo  potes  dicere  fratri  tuo,  lictis  severi  et  amarissimi  judices  reside- 

Frater,  sine  ut  ejiciam  festucam  de  oculo  mus,  nostras  autein  trabes  oculis  nostris 

tuo,  ipse  in  oculo  tuo  trabem  non  videns?  infixas   non   cernimus,  qui   aliena  etiam 

Hypocrita,  ejice  primum  trabem  de  oculo  minima  tam  soliicite  perscrutamur,  et  ad 

tuo,  et  tunc  perspicies  ut  educas  festucam  condemnandos  ceteros  omne  vitae  nostrae 

de  oculo  fratris  tui.  tempus  absumimus. 

Ex  quibus  «terna;,  increatae  ac  infiuit»  Prselerea,  ut  sciamus  qua)  judicia  sint 

Sapicnlia;  verbis  ostendilur,  (juod  volens  vitanda,  quae  amplectenda,  oportet  adver- 

corripere,  judicarc,  corrigere,  docerc  ex-  tcre  quod  muitiplex  est  judicium.Primum 

horlarive  aliuui,  debet  in  primis  corrijje-  cst  judicium   discretionis,  quo  intor   bo- 

re,  judicare,    corrigere,   exhortari   et   in-  num   ct  inalum,   inter  verum   et   falsum 

^  struere  semetipsum.Qui  enim  in  majoribus  D  discernitur,  el  bonum  ac  verum  eligitur, 

aut  eisdem  est  vitiis,  alium  iudicare,  cor-  mahim  ac  falsum  abjicitur  :  de  quo  in  Job 

, .  ,^  „  ,.T  ...  ....  Job  xxxiv, 

ripere  aut  corrigere  est  indignus.  Propter  lertur,  Numquid  qui  non  amat  judicium,  17. 


224                    DOMINICA   IV   POST  TRINITATEM.   —  AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEPTIMUS 

sanari   potest  ?  Et   istud   judicium   debet  A  sit  qui  nunc  bonus  aut  malus  apparetNon 

quilibet  circa  se  et  circa  subjectos  exerce-  ergo  reprehendamus  ea  de  quibus  nesci- 

re,  si  aliquibus  praesit.  Secundum  est  ju-  mus  quo  animo  facta  sint ;  nec  ita  repre- 

dicium  commendabile,  quod  vocatur  ju-  hendamus  quae  manifesta   sunt  mala,  ut 

dicium    propria3   discussionis,   quo  homo  ejus  qui  fecit  eniendationem  desperemus. 

post  propriae  vitse  diligentem  examinalio-  Prwterea,  juxta  doctores,  qua^dam  sunt 

nem  judicat  se  talem  qualis  est  :  de  quo  mala  qua?  bono  animo  fieri  nequeunt,quo- 

I  Cor.  XI,  ait  Apostolus,  Si  nos  ipsos  dijudicaremus,  niam  in  sua  ratione  deformitatem  peccati 

^'"           non  utique  judicaremur.  Tertium  est  judi-  includunt,  ut  blasphemare,  desperare,  fu- 

cium   tolerabile,  puta  judicium   definiti-  rari,  latrocinari  :  de  quibus  judicare  per- 

vum  seu  assertivum  de  aliorum  inexcusa-  mittitur,  quum  certum  sit  quod  sint  mala. 

bilibus  malis,  quae  bono  nequeunt  animo  Alia  sunt  bona  ex  genere,qua?  tamen  male 

Maith.\u.  fieri  :  de   quibus  Salvator,  Ex  fructibus  B  fieri  possunt,  ut  dare  aliquid  mendicanti 

•'*■           (inquit)  eorum  cognoscetis  eos.  Quartum  pro  laude  humana.  Tamen  quia  aliorum 

est  judicium  utile,  scilicet  judicium  prae-  nos  latet  intentio,  talia  sunt  judicanda  in 

sidentis,  secundum  regulas  juris  :  juxta  bono,  et  probabiliter  bona  censenda,  nisi 

Prov.KXix,  quod  in  Proverbiis  habetur,  Rex  qui  in  verisimilia  ad  oppositum  apparerent  indi- 

'"^-           veritate  judicat  pauperes,  thronus  ejus  in  cia.  Juxta  quod  in  Evangelio  loquitur  Fi- 

geternum    firmabitur.    Quintum   est  judi-  lius  Dei  :  Quum  facis  eleemosynam,  noli  Matih.w, 

cium  inutile,  utpote  judicium  suspicionis,  tuba  ante  te  canere,  hoc  est  signa  ostenta-  "" 

tamen  absque  pleno  consensu  rationis   :  tionis  monstrare.  Alia  autem  sunt  bona  ex 

Ps.cxvm,  de  quo  orat  Psalmista,  Aufer  opprobrium  sua  natura  et  propria  ratione,  quse  male 

^"^-           meum  quod  suspicatus  sum.  Sextum  est  fieri  nequeunt  :  ut  sunt  eliciti  et  imme- 

judicium  detestabile.Quod  fit  quatuor  mo-  diati   actus   virtutum,   quibus   secundum 
dis.   Primo,  dum  fertur   sententia  de  se-  C  Augustinum,  nullus  directe  utitur  male, 

cretis   cordis  sine  sufficientibus   signis  :  sicut  diligere  Deum,  atque  aliarum  virtu- 

quod    ad    temerarium    spectat   judicium,  tum  opera  adimplere  secundum  intentio- 

quod  non  procedit  ex  certa  notitia,  neque  nem,  formam  et  modum  Dei  prsecipientis, 

ex  vera  prudentia.  Secundo,  dum  dubia  puta  ex  fide  et  caritate,  ad  gloriam  Dei.  Et 

Irahuntur  in  partem  pejorem.  Tertio,  dum  talia  sunt  absolute  bona  et  laudabilia  ju- 

judicatur  de  futuro  hominis  statu,  videli-  dicanda  in  generali ;  tamen  in  particulari 

cet  quod  aliquis  sit  in  vitiis  suis  mansu-  nos  latet  an  actus  nostri  seu  aliorum  sint 

rus,  aut  filius  perditionis  futurus.  Quarto,  tales,absque  revelatione  divina, quum  igno- 

dum  contra  jus  assumitur  exsecutio  judi-  remus  an  in  caritate  simus  et  gratia.  Porro 

I  Cor.v,  12.  cialis  :  contra  quod  dicit  Apostolus,  Quid  alia  sunt  opera  indifferentia,  utpote  nec 

mihi  de  his  qu»  foris  sunt  judicare  ?  bona  nec  mala  ex  genere,  ut  levare  festu- 

Insuper,  super  illud,  Nolite  judicare,as-  D  cam,  fricare  barbam.  De  quibus  judicare 

serit  Augustinus  :  Nil  aliud  nobis  hoc  loco  illicitum  est,  quum   agentis  intentionem 

pra>cipi  puto,nisi  ut  ea  de  quibus  dubium  non  videamus;  sed  interpretanda  dicuntur 

est  quo  animo  fiant,  in  partcm  meliorem  in  melius,non  utique  cum  assertione,  quia 

interpretemur.  Qua^dam  namque  et  bono  hoc  esset  incautum,  quum  sit  incertum, 

et  malo  animo  fieri  possunt  :  de  quibus  sed  cum  quadam  pia  a>stimatione  et  spe, 

judicare  temerarium  est,  maxime  ut  dam-  qua  semper  de  proximis  meliora  debemus 

nentur,  id  est,  in  pejorem  partem  trahan-  confidere  et  sentire,  nisi  evidentia  mali 

tur.   Duo  autem   sunt  in  quibus  temera-  oppositi  appareant  signa.                                              f 

rium  judicium  vitare  debemus  :  videlicet  Hinc,  ut  pra?clarissimus  ille  theologus 

dum  incertum  est  quo  animo  aliquid  fa-  et  doctor  irrefragabilis,Alexander  magnus, 

ctum  sit,  aut  incertum  est  qualis  futurus  videlicet  Alexander  de  Hales,  fatetur,  ad 


DOMINICA   IV   POST  TRINITATEM.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEPTIMUS  223 

simplices   et   subjectos   etiam   monachos  A  vobis.  Quo  constat,  quod  sicut  homo  se 

pertinere  potest  judicium  assertivum  de  habet  circa  proximos  suos,  sic  Deus  habet 

inanifestis   et   inexcusabilibus   malis,    lo-  se  circa  ilium.  Unde  qui  fratribus  suis  ca- 

quendo  de  judicio  interioris  intelligentiffi  ritativi,  pii  liberalesque  sunt  ex  totis  prse- 

et  rationis,  quod  dicitur  judicium  adh»-  cordiis,consilium  auxiliumque  prsestantes 

sionis,quo  judicamus  aliquem  male  egisse  secundum  vires,  et  quod  effectu  non  va- 

Deumque  offendisse.  De  his  autem  de  qui-  lent,  agunt  affectu,  nec  amari,  acuti  duri- 

bus  multum  probabilia  malititp  signa  ap-  que  sunt  alios  judicando,conquerendo,aut 

parent,  pra?sertim  qu»  suspicionem  effici-  ultionem  quajrendo,  sed  gratiam  sibi  com-  iPetr.iv, 

unt  violentam,  licet  eisdem  cum  condecenti  municatam  in  alterutrum  administrant  : '"" 

probabilitate  absque  assertione  temeraria  hi  specialem  et  maximam  a  Deo  gratiam 

judicare.  Ex  quibus  judiciis  procedere  po-  adipiscuntur.  Judicare  autem  de  aliis,  sum- 
test  et  debet  proportionata  correptio  :  quia  B  me  periculosum  est  passionatis  et  amaris 

de    manifeslis    malis,    qua?   scilicet   bene  hominibus,  potissimum  de  his  a  quibus 

fieri    nequeunt,    corripiendus    est    frater  offensos  se  arbitrantur,  et  circa  quos  ini- 

cum  assertione,  quod  scilicet  sit  culpabi-  nus  bene  afficiuntur.  Si  autem  unusquis- 

lis ;  de   probabilibus  vero  malis  corripi-  que  se  ipsum  rite  discutiat,  tot  calamita- 

endus  est  moderatius  et  cum   probabili-  tes,  defectuositates,  vitia   atque  pericula 

tate,  nec  pia  excusatio  fratris  est  repel-  intuebitur  in  se  ipso,  quod  non  occupabit 

lenda.  se  inordinate  cum  alio,  nec  temere  judica- 

Deinceps  communiter  dicitur,  quod  de  bit  de  aliquo,  nec  querulosus  erit,  neque 

manifeste  malis  judicare  permittimur,  re-  detractor,  neque  facile  offendetur  :  imo 

probando  factum,  non  judicando  aut  con-  omni  adversitate  et  confusione  se  dignum 

demnando  personam.  Contra  quod  objici  putabit,atque  in  propria  causa  patrocinari 
posset,  quod   factum   personam   denomi-  G  studebit. 

net  :  si  ergo  factum  est  malum,  ergo  et         Postremo,  Christus  in  evangelio  isto  di- 

faciens.  Rursus,  quem  actu  mortaliter  pec-  cens,  Numquid  potest  caecus  csecum  duce-  zwc.  vi,39. 

cantem  conspicimus,  mortaliter  vitiosum  re?  nonne  ambo  in  foveam  cadunt?  percu- 

esse   scimus,   judicareque   possumus.    Et  tit  et  condemnat  quorumdam  infelicium 

respondendum,  quod   personam  judicare  ambitionem,  qui  proprias  defectuositates 

seu  condemnare  licite  possumus  ex  evi-  non  intuentes,  quum  sint  vani,  passionati 

dentia  facti,  non  quidem  simpliciter,  hoc  et  ad  se  ipsos  vitiose  reflexi,  ad  fratrum 

est  pro  toto  tempore  atque  finaliter,  sed  suorum  ducatum  adspirant,  officia  amant, 

pro  tempore  certo,  videlicet  quamdiu  in  ad  praelationem  se  ingerunt,  etsi  non  evi- 

mortalis  peccati  actu  esse  conspicitur.  denter,  tamen  latenter ;  et  quod  homini- 

Simus   ergo   oculati,  rigorosi,   solliciti,  bus  insinuare  verentur  ac  sciri  verecun- 
considerando,  discutiendo,  dijudicando  ac  D  dantur,  hoc  mente  coram  Deo  et  Sanctis 

castigando  proprias  culpas;  pii  autem  cir-  ejus  gerere  non  formidant.  0  quam  foeda 

ca  confratres.  Et  facillime  ex  toto  corde  est  cordis  eorum  coram  Deo  pictura  !  Im- 

omni  injurianti  indulgeamus,  quemadmo-  perfectum  ergo  suum  intueantur,  et  quam 

dum  in  evangelio  hodierno  docet  Salvator,  periculosum  sit  praesidere  advertant ;  at- 

z-uc.  VI, 37,  dicendo  :  Dimittite,  et  dimittetur  vobis  ;  que  divini  rigorem  judicii  pertimescentes, 

**•  date,   et  dabitur  vobis  :  eadem   quippe  cum  timore  et  tremore  suam  operentur  p;,,7,v„  „_ 

mensura  qua   mensi  fueritis,  remetietur  salutem.  Ad  laudem,  etc.  *2- 


T.  30.  15 


DOMINICA  V  POST  TRINITATEM 


ENARRATIO  IN  EPISTOLAM 


OMNES   UNANIMES   IN   ORATIONE   ESTOTE.    I  Petr.   III,   8-15. 


G' 


LORIOSUS  apostolici  agminis  prin- 
ceps,  in  praesenti  epistola  totam  vi- 
tam  Christianorum  sapienter  ac  suffici- 
enter  instituit,  docet  et  ordinat.  Omnes 
unanimes  in  oratione  estote,  id  est,  una- 
nimiter  Deum  invocate,  et  ab  ipso  concor- 
diter  petite  ea  quae  pertinent  ad  salutem. 
Unanimitas  namque  prsecipue  est  necessa- 
ria  jugiterque  servanda  universis  Christi- 
colis,  non  solum  in  oratione,  sed  et  in 
cordium  affectionibus,  fidei  veritatibus, 
oris  confessionibus,  Deique  laudibus  ac 
virtuosis  operibus.  Propter  quod  ad  Roma- 
nos  affectuosissime  ait  apostolus  Pauhis  : 
7?o/n.xv,5,  Deus  paticutia^  et  solatii  det  vobis  id  ipsum 
"■  sapere,secundum  Jesum  Christum,ut  una- 

nimes  uno  ore  honorificetis  Deum.  Com- 
patientes,  ut  unus  alteri  pie  et  caritative 
condoleat  mente,  succurratque  opere,  sic- 
Zhc.vi,  3G.  ut  ait  Salvator  :  Estote  misericordes.  Nem- 
Ephes.w,  pe,  ut  ait  Apostolus,  sumus  invicem  mem- 
bra  atque  confratres.  Compassio  quoque 
alleviat  gravamen  ejus  qui  percipit  alium 
sibi  compatientem,  quemadinodum  susti- 
nens  grave  pondus,  sentit  relevamen  dum 
alius  secum  oneri  se  supponit,  prout  se- 
cundo  Rhetorica)  ait  Philosophus.  Frater- 
nitatis  amatores,  id  est  confratrum,  seu 
communionis  eorum,oplando  quod  omnes 
se  invicem  fraternaliter  ac  spiritualiter  di- 
ligant,  quia  commune  bonum  potissimum 
est  amandum.  Misericordes,  tam  spiritua- 
lia  quam  corporalia  misericordia?  opera 
pro  viribus  exercendo.  Modesti,  id  est  mo- 


25. 


A  deramen  servantes  in  factis  vestris,  eo 
quod  virtus  consistat  in  medio.  Propter 
quod  ait  Apostolus  :  Modestia  vestra  nota  PhiUpp.w, 
sit  omnibus  hominibus.  Humiles,  propri-  ^" 
am  parvitatem  ac  defectuositatem  pensan- 
do,  neque  in  aliquo  vos  ipsos  inaniter  ex- 
tollendo. 

Non  reddentes  malum  pro  malo,  hoc  est 
pravum  opus  pro  opere  pravo,  vos  ipsos 
inordinate  vindicando  (si  autem  secundum 
ordinem  juris  ultio  fiat,  non  redditur  ma- 
lum  culpee  pro  malo  culpse,  sed  malum 

B  poense  pro  malo  culpa? :  et  hoc  malum  poe- 
nffi  est  bonum,quum  sit  opus  justiti8B),«ec 
maledictum  pro  maledicto,  id  est  verbum 
injuriosum  sive  convitium  pro  verbo  inju- 
rioso  sive  convitio;  sed  econtrario  henedi- 
centes  maledicentibus  vobis,  id  est  bonum 
pro  malo  reddentes,  quemadmodum  loqui- 
tur  Christus  :  Diligite  inimicos  vestros,  be-  zuc.vr,  27, 
nedicite  maledicentibus  vobis.  Unde  scri-  ^*- 
ptiim  est :  Benedicite  persequentibus  vos  ;   Rom.  xn, 
benedicite,  et  nolite  maledicere.  Quia  in  •*• 
hoc  vocati  estis,  hoc  est,  idcirco  ad  fidem 

C  catholicam  vos  Deus  vocavit  seu  gratiose 
perduxit,  quatenus  jam  dicta  opere  im- 
pleatis,benedicendo  maledicentibus  vobis, 
ctc,  ut  benedictionem  heredifate  possi- 
deatis,  id  est,  a  Deo  benedicamini  in  aeter- 
num,  nunc  percipiendo  ab  eo  charismata 
gratiarum,  atque  post  vitam  hanc  dona 
gloriae  aiternalis,  sicque  in  die  judicii  in- 
veniamini   inter  eos  quibiis  dicturus  est     ,,  ,, 

^  Matth. 

Christus  :  Venite,  benedicti  Patris  mei ;  xxv,  34. 


DOMINICA   V   POST  TRINITATEM. 


ENARRATIO   IN   EPISTOLAM 


227 


Ps.  xxxiir, 
lii  el  seti. 


Matth.yi, 
3i. 

Ephes.  V, 
16. 


/S.  LX,  19. 


Apoc.xxi, 
23. 


Zach.  XIV, 


3Iich.  V,  2. 


Ephes.  IV, 
29. 
Jacob.  1,26. 


Eccli.  XXI, 
2. 


possidete  paratum  vobis  regnum  a  eonsti-  A 
tutione  mundi. 

Deinceps  confirmat  ea  quae  dixit,  aucto- 
ritate  Psalmistae.  Qui  enim  vult  vitam  di- 
ligere,  id  est  vitam  beatam  vere  efficaci- 
terque  appetere,  et  videre,  per  felicem 
experientiam,  dies  bonos,  id  est  dies  glo- 
riae  coelestis,  in  qua  nullum  est  malum. 
Dies  autem  vita?  praesentis  pleni  sunt  ma- 
lis  pcenae  et  culpae,  id  est  tribulationibus, 
miseriis  et  peccatis.  Propter  quod  loquitur 
Christus  in  Matthaeo  :  Sufficit  diei  malitia 
sua.  Et  Paulus  hortatur  :  Redimentes  tem-  B 
pus,  quoniam  dies  mali  sunt.  Quamvis  au- 
tem  in  ccelo  non  sint  dies  multi  per  no- 
ctium  intervalla,  sed  unus  dies  continuus 
ac  aeternus  (juxta  illud  :  Non  erit  tibi  sol 
amplius  ad  lucendum  per  diem,nec  splen- 
dor  lunae  illuminabit  te,  sed  erit  tibi  Do- 
minus  in  lucem  sempiternam ;  in  Apoca- 
lypsi  quoque  Joannes  ait :  Civitas  non  eget 
sole  neque  luna,  nam  claritas  Dei  illumi- 
nabit  eam ;  unde  et  in  Zacharia  legitur  : 
Erit  dies  una  quae  nota  est  Domino,  non 
dies  neque  nox),  tamen  dies  iste  pluraliter  C 
designatur,  quoniam  sua  perpetuitate  om- 
ne  tempus  includit.  Propter  quod  in  Mi- 
chsea  de  Christo  habetur  :  Egressus  ejus 
ab  initio,a  diebus  aeternitatis.  Coercea^  ^m- 
guam  suatn  a  malo,  id  est,  a  verbis  illici- 
tis,  maledictoriis,  murmuratoriis,  injuriosis 
eam  refrenet,  sicut  et  Paulus  hortatur  : 
Omnis  sermo  malus  ex  ore  vestro  non 
procedat.  Unde  et  Jacobus  ait  :  Si  quis 
putat  se  religiosum  esse,  hoc  est  devotum 
et  legi  seu  religioni  christianae  subjectum, 
non  refrenans  linguam  suam,  hujus  vana  D 
est  religio,  id  est  falsa  et  ficta  devotio.  Bt 
labia  ejus  ne  loquantur  doluni,  id  est,  la- 
bia  sua  domet,  ne  verba  proferant  fraudu- 
lenta,  verbis  adulaloriis  maledicenti  lo- 
quendo  quasi  ci  non  indignetur,  et  tamen 
occulte  insidiando  eidern.  Propter  quod 
admonet  Augustinus  :  Non  aliud  pectus 
tegat,  et  aliud  lingua  proferat. 

Declinet  autem  a  malo  culpaj  (juxla  il- 
iud  Ecclesiastici  :  Quasi  a  facie  colubri 
fuge  peccata),  id  est,  a  vitiis  se  avertat,  et 


ea  detestetur  ac  odiat;  et  faciat  bonum, 
hoc  est,  opera  virtutum  viriliter  aggredia- 
tur.  Hae  enim  sunt  duae  partes  justitiae.  In- 
quirat  pacem,  id  est,  quantum  potest  co- 
netur  pacem  habere  cum  proximis,  etiam 
inimicis,  occurrendo  eis  in  omni  caritate, 
humilitate  et  patientia,  sicut  ait  Propheta: 
Cum  his  qui  oderunt  pacem  eram  pacifi-  Ps.c\i\,i. 
cus.  Unde  ad  Romanos  habetur  :  Si  fieri  Rom.  xn, 
potest,quod  ex  vobis  est,  eum  omnibus  ho-  **• 
minibus  pacem  habete.  Haec  est  pax  tem- 
poralis,  quam  si  cum  proximis  perversis 
habere  non  possumus,  tamen  pacem  pe- 
ctoris  habeamus  ad  eos,  ut  mens  nostra 
contra  eos  non  perturbetur,  sed  semper 
tranquilla  sit,  secundum  quod  fieri  potest 
et  decet.Siquidem  de  perversitate  et  vitiis 
impiorum  valde  pium  est  contristari.  Et 
persequaticr  eam,  hoc  est,  perfecte  et  sta- 
biliter  eam  sequatur,  pro  ea  constanter  la- 
borando,  atque  adeptam  indesinenter  cu- 
stodiendo. 

Qida  oculi  Domini  super  jusfos,  id  est, 
eos  qui  praedicta  perseveranter  observant, 
Deus  misericorditer  adspicit,  fideliter  pro- 
tegit,    et   aeternae    felicitatis    retributione 
remunerat.   Ad   id   quippe   oculus   magis 
dirigitur,  quod  magis  diligitur.  Et  aures 
ejus  in  preces   eorum    intentae   sunt,    id 
est,  paratus  est  eos  exaudire,  secundum 
quod  in  Proverbiis  fertur  :  Longe  est  Do-   Prov.  xv, 
minus   ab   impiis,  et   orationes  justorum  ^^- 
exaudiet.  Alibi  quoque  ait  Scriptura  :  Ora-    eccU. 
tio  justi   penetrat  coelos.    Verum   ut   ait  '""'^''  -'• 
Salvator,  oportet  semper  orare,  et  noa  de-  i„c.xviu,i. 
ficere  :  quia  Deus   non   semper  exaudit 
aeque  celeriter,  sed  nunc  citius,  nunc  tar- 
dius,  secundum   ordinem   sapientiae  suae. 
Propter  quod  Jacobus  apostolus  ait  :  Mul-  /aco6.v,i6. 
tum  valet  deprecatio  justi  assidua.  Dein- 
ceps,  oculi  et  aures  in  incircumscriptibili 
ac  simplicissimo  Deo  spiritualiter  intelli- 
genda}  sunt,  atque  realiter  idem  sunt,  ut- 
pote  intellectus,  et  cognitio  ac  miseratio 
ejus  ;  et  pluraliter  exprimuntur   propter 
diversitatcm  suoruni  erfecluum,  et  cogni- 
torum  ac  auditorum.   Vultus  autem  Domi- 
ni,   id  est   adspectus   divini   rigoris,   est 


228 


DOMINICA   V   POST   TRINITATEM.   —  ENARRATIO   IN  EPISTOLAM 


17. 


super  facientes  inala,  hoc  est  inobedieiites 
divinis  prseceptis,  ut  puniat  eos  in  a^ter- 
nuni,nisi  vere  et  condigne  poeniteant.  Unde 

/'*.  xxxiii,  in  illo  psalmo  adjungitur  :  Ut  perdat  de 
terra  meinoriam  eorum.  Et  rursus  idem 

/»5.  XX,  10.  ait  Propheta  :  Pones  eos  ut  clibanuin  ignis 
in  tempore  vullus  tui. 

Consequenter  docet  et  admonet  Archi- 
apostolus,  ne  propter  adversa  cessemus  ab 
actibus  virtuosis.  Et  quis  est  qui  vobis  no- 
ceat,  si  honi,  id  est  virtutis,  seu  Ghristi 
essentialiter  boni  secundum  quod  Deus 
est,  cemulatores,  id  est  amatores  et  imita- 
tores,  fueritis ?  Sed  quia  conlra  hoc  objici 
posset,  quod  justi  ab  impiis  la^di  possunt, 
spoliari,dilTamari,imo  interfici,sicque  no- 
cumentum  eis  inlerri  videtur;  ad  hoc  pro- 
tinus  S.  Petrus  respondet  :  Sed  et  si  quid 
■patimini  propter  justitiam,  beati  eritis, 
Tanquam  dicat  :  Quamvis  iniqui  inferant 
justis  corporalia  damna,  tribulationes  et 
vulnera,  ha3C  tamen  justis  plus  prosunt 
quain  nocenl,  dummodo  ea  propter  Deum 
(Bquanimiter  patiantur  :  quia  per  ea  cre- 
scunt  in  gratia,  remissionem  culpa?,  libe- 
rationem  a  poenis  futuris,  beatitudinisque 
praecipuum  adipiscuntur  augmentum,  sic- 

JUatih.v,  ut  ait  Salvator,Beati  qui  persecutionem  pa- 
tiuntur  propter  justitiam,  quoniam  ipso- 
rum  est  regnum  coelorum. 

Denique,ut  id  clarius  intelligatur,  scien- 
dum  quod  quaedam  sunt  bona  hominis 
prima  et  principalia,  quaj  ei  invito  auferri 
non  valent,  et  per  quae  Deo  placet,  ac  feli- 
cilati  propinquat  seu  eam  meretur.  Et  ista 
sunt  bona  hominis  simpliciter,  ut  sunt 
gratia,  virtutes  el  dona  Spiritus  Sancti,  ac 
opera  virtuosa  :  idcirco  eoruin  amissio  est 
nocumentum  hominis,  absolute  loquendo. 
Alia  autem  sunt  bona  hominis  secundaria 
et  minus  principalia,  ut  res  temporales, 
hominis  fama,  proles,  sanitas  corporalis- 
que  vita.  (Jua;  sunt  bona  hominis  secun- 
dum  quid,  et  possunt  ei  invito  aufer- 
ri  :  unde  eorum  amissio  non  est  hominis 
nocumentum  simpliciter,  sed  secundum 
quid.  Imo  incomparabiliter  plus  prodest 
eorum  ablatio  propter  justitiam,  quaudo 


10 


A  Dei  intuitu  et  amore  patientcr  suscipitur, 
quam  prosit  eorum  possessio.  Imo  si  alicui 
propter  sua  peccata  hac  auferantur,  et 
ipse  pro  suis  peccatis  hoc  sustineat  cum 
pcenitentia  vera,  adhuc  prodest  ei  multi- 
pliciter  valde.  Hinc  asserit  Ghristus  :  Beati  Matth.  v, 
estis  quum  inaledixerint  vobis  homines,  ^^'  '"■ 
et  persecuti  vos  fuerint,  et  dixerint  omne 
inalum  adversum  vos,  mentientes,  propter 
me ;  gaudete  in  illa  hora  et  exsultate,  quo- 
niam  merces  vestra  copiosa  est  in  coelis. 
Unde  in  collecta  legit  Ecclesia,  Nulla  no- 

B  cebit  adversitas,  si  nulla  dominetur  ini- 
quitas  :  quia  videlicet  si  patienti  adversa 
non  (lominetur  proprii  cordis  impatientia, 
ira,  invidia,  aut  alia  culpa  spontanea,  ad- 
versitatum  illatio  sibi  non  nocet  simplici- 
ter,  sed  proficit  multipliciter.  De  hoc  in 
sermone  plura  dicentur.  Itaque,  si  quid 
patimini  propter  justitiam,  id  est  ob  hoc 
quod  justi  estis,  justeque  agitis,  seu  pro- 
pter  fidem  aliamve  virtutem,  aut  propter 
increatam  justitiam,  qua)  Deus  est,  beati 
eritis  in  a^ternum  in  coelo,  et  nunc  beati 

C  estis  in  spe  et  inerito. 

2'imorem  autem  eorum  ne  timueritis. 
Timor  hic  capitur  pro  objecto  timoris,  vi- 
delicet  pro  malis  poenalibus  seu  adversis, 
quae  solent  timeri,  et  circa  quse  timor  ser- 
vilis  versatur ;  ut  sit  sensus  :  «  Timorem 
eorum»,  id  est  adversa  quae  iniqui  possunt 
inferre,  «  ne  timueritis  »,  quemadmodum 
docet  Salvator  :  Nolite  timere  eos  qui  cor-  md.n.-n. 
pus  occidunt.  Et  non  conturbemini  propter 
adversa  vitse  pra^sentis,  hoc  est,  pacem 
mentis  non  amittatis,  nec  frangamini  qui- 

D  buscumque  adversis,  quum  Filius  Dei  te- 

stetur  :  In  patientia  vestra  possidebitis  i»c. xxi,i9. 
animas  vestras.  Et  si  quis  non  sit  ita  per- 
fectus  quin  sustineat  primos  vel  etiam 
fortes  motus  timoris  atque  tristitise,  non 
lamen  vincatur  ab  eis,  neque  consentiat 
tentamentis,  sed  Christi  passionem  ac  fn- 
turam  remunerationem  inlueatur,  ac  Dei 
auxilium  invocare  non  negligat.  Ideo  sub- 
ditur  :  Dominum  autem  Christum  sancti- 
ftcate,  id  est,  firmiter  conservate,  et  in 
sanctitate   ac   justitia   honorate,    ejusque 


DOMINICA   V   POST  TRINITATEM.   —   SERMO   PRIMUS 


229 


13 


sanctitatem  ac  majestatem  considerate,  in 
cordibus  restris,  ut  nequaquam  propter 
adversa  recedatis  ab  eo,  sed  contempla- 
tione  ipsius  omnia  invictissime  toleretis. 
Dicimur  equidem  Deum  sanctificare,  dum 
ei  in  sanctitate  et  justitia  non  omittimus 
ministrare,  ita  quod  quantum  in  nobis 
est,  per  opera  virtuosa  eum  esse  san- 
ctum  et  omni  honore  dignissimum  demon- 
stramus. 
\Peir.uu  Postremo,circa  illud,«quis  est  qui  vobis 
noceat  »,  etc,  agnoscendum  quod,  ^l^mu- 
lari,  sumitur  in  Scripturis  quatuor  modis. 


A  Primo,  pro  indignari,  juxta  illud  in  Eze- 

chiele  :  Erat  statutum  idolum  zeli,ad  pro-  Ezech.vm, 
vocandum  a^mulationem.  Secundo,  pro  in-  ^- 
videre,  secundum  illud  ad  Romanos  :  Non   Rom.  xm, 
in  ffimulatione  et  contentione.  Tertio,  pro  '^" 
amare,   juxta    quam    significationem    ait 
Apostolus  :  .^]mulor  vos  Dei  semulatione.  \\cor.xi,%. 
Quarto,  pro   imitari,  secundum   quod   in 
Proverbiis  scribitur  :  Non    a^muleris  ho-  Prov.m,z\. 
minem  injustum  ;  atque  in  Psalmo,  Noli  /'«.xxxvi.i. 
fpmulari  in  malignantibus.  Tamen  in  hoc 
verbo  Psalmistse  accipi  potest  etiam  pro 

B  indignari  et  invidere. 


SERMO   PRIMUS 


DE   UNANIMITATE,   PACE   CONCORDIAQUE    FRATERNA  ;  DEQUE   VITIOSIS   VITANDIS   COLLOQUIIS. 


P 


)ROinBE  linguam  tuam  a  inalo.  Ps. 

XXXIII,  14. 

Sacratissimus  archiapostolus  Petrus  in 
prsesenti  epistola  saluberrime  nos  infor- 
mat  in  multis.  Primo,  ut  in  bonis  actibus 
simus  unanimes.  Quemadmodum  enim  ca- 
ritas  Dei  et  proximi  cunctis  fidelibus  ma- 
xime  necessaria  est,  ita  et  ea  quse  directe 
et  proprie  ex  caritate  sequuntur,  ut  sunt 
pax  atque  concordia.  Unanimitas  autem 
idem  est  quod  concordia,  utpote  diverso- 
rum  animorum  in  idem  consensus  :  et 
istud  de  bona  unanimitate  et  concordia 
intelligi  debet.  Est  namque  et  vitiosa  con- 
cordia,  seu  unanimitas  prava  eorum  qui 
confooderantur  in  malis.  Unde  in  Actibus 
Aci.sw.w.  Apostolorum  habetur,  quod  Samaritani 
ibid.f,,\i.  iiuanimiter  iiitendebanl  Simoni  mago,post- 
ea  vero  S.  Philippo  diacono.  Itaque,  sicut 
amplectenda  est  bona  concordia  nascens 
ex  caritate,  qua  plures  in  his  qua>  sunt 
divini  obsequii  el  auimarum  concernunt 
salutem,  concordant  (de  qua  ait  Propheta  : 
A».ixvii,7.  Deus  inhabitare  facit  unius  moris  in  do- 
mo,  seu  unaiiimes,  sccundum  aliam  Irans- 
lationem);  ila  concordia  mala  est  fugienda. 


Ideo  nulli  consentiamus  in  rebus  illicitis, 
sicut  multi,  ex  carnali  amore  aut  propter 

C  temporalia  commoda,  consentiunt  cogna- 
tis  et  caris  ac  familiaribus  seu  sociis  suis 
in  malis,  etiam  ad  persequendum,  nocen- 
dum  ac  detrahendum  his  a  quibus  directe 
laesi  non  sunt.  Contra  quod  in  Ecclesiasti- 
co  dicitur  :  Noli  pro  amico  inimicus  fieri  Eccii.v\,\. 
proximo.  Unde  et  Tullius  contestatur  :  Hoc 
amicitia  vera  requirit,  ut  intuitu  amico- 
rum  nil  turpe,  nil  agamus  illicitum.  Ita- 
que  qui  alium  vere  sincereque  diligit,  si 
viderit  eum  contra  quempiam  inordinate 
moveri  seu  irrationabiliter  concitari,  non 

D  debet  ei  protinus  consentire,  adstare,  suc- 
currere,  sed  increpationem  ac  informatio- 
nem  impendere,  et  pie  mediando  liti- 
gantes  ad  concordiam  revocare  :  quia  ut 
loquilur  Christus,  Beati  pacifici,  quoniam  Maiih.v,'}. 
filii  Dei  vocabuntur. 

Pra?terea,  quam  necessaria  sit  bona  ista 
concordia  omnibus  Christianis,  constat  ex 
eo  quod  ad  Philippenses  tam  affectuosis- 
sime  ait  Apostolus  :  Si  qua  consolatio  in  Phitipp.u, 
Christo,  si  quod  solatium  caritatis,  si  qiia  '' "' 
societas  spiritus,  si  qua  viscera  misericor- 


230  DOMINICA  V   POST  TRINITATEM.   —   SERMO  PRIMUS 

diap,  implete  gaudium  meum,  ut  idem  sa-  A  vae  res  crescunt,   ita  per  discordiam  res 

piatis,unanimes,  id  ipsum  sentientes.Idem  maximae  dilabuntur. 

enim  sapere  nos  oportet  in  his  quae  sunt  Secundo    princeps   Apostolorum   docet 

fidei  ac  salutis.  Propter  quod  asserit  Leo  nos  in  pra^senti  epistola,  ut  proximis  si- 

Papa  :  Gratia  Patris  coelestis,  non  dissimi-  mus  compatientes.  Ad  quod  nos  debet  mo- 

les,  non  discordes,  sed  unum  sentientes  vere,  primo  conformitas  naturse  :  nam  et 

unumque  amantes  adoptavit  heredes  :  ad  brula  quamplura  ejusdem  speciei  sibi  in- 

unam  reformatos  imaginem  oportet  ani-  vicem  compatiuntur,  ut  patet  de  porcis. 

mum  habere  conformem.  Secundo,  caritas  fraterna,  quse  exigit  ut 

Insuper,  non  cum  hominibus  tantum,  sicut  de  bono  proximorum  laetamur,  ita 

sed  cum  Deo  quoque  et  angelis  debemus  de  eorum  adversitate   et  casu  tristemur. 

7b6xxii,2i.  habere  concordiam,  juxta  illud  Job  :  Ac-  Tertio,  quia   nos  ipsi  in  multis  miseriis 

quiesce  Deo,  et  habeto  pacem  ;  et  per  hoc  B  atque  periculis  sumus.  Quarto,  quia  per 

habebis  fructus  optimos.   Apostohis  quo-  hoc  divinae  pietatis   miserationem    mere- 

itom.v,\.  que  ad  Romanos  :  Justificati  (inquit)  ex  mur.  Quinto,  quoniam  Christus  et  omnes 

fide,  pacem   habeamus   ad   Deum.  Porro  Sancti  valde  compassivi  fuerunt.  Nam  et 

concordia  vera  ad  Deum,  est  tam  in  ad-  Christus  videns  civitatem  Jerusalem,  futu- z«c.xix,4i. 

versis  quam  in  prosperis  uniri  et  consen-  ram  ejus  ruinam  deflevit.  Et  sanctus  Job 

tire  voluntati  divina,  et  gratias  ei  referre,  protestatur  :  Flebam  super  eo  qui  affli-  7o6xxx,25. 

non  murmurare,  neque  ad  iram  impatien-  ctus  erat,  et   compatiebatur   anima   mea 

tiamve  moveri.  Hinc   asserit  Leo  Papa  :  pauperi.  PauUis  quoque  ad  Corinthios  dis- 

Quid  est  pacem  habere  cum  Deo,nisi  velle  seruit  :  Quis  infirmatur,  et  ego  non  infir-   iicor.xi, 

quod  jubet,  et  nolle  quod  prohibet?  Con-  mor?  Quis  scandalizatur,  et  ego  non  uror?  ^^" 

cordiam  autem   habere  cum  angelis,  est  Deinceps,  sicut  malum  culp»  incompa- 

eorum   sanctis  inspirationibus  consentire  C  rabiliter  pejus  est  malo  poenffi,  videlicet 

ac  libenter  obedire.  Praterea,  si  desideras  corporali  infirmitate  temporalique  damuo, 

scire  an  veram  cum  Deo  pacem  atque  con-  et  persecutione  humana ;  sic   multo  plus 

cordiam  habeas,conscientiam  tuam  exami-  contristari  debemus  et  compati  proximis 

na;  et  si  non  fueris  tibi  conscius  de  aliqua  propter  eorum  peccata,  quam  propter  eo- 

culpa  mortali,  spera  de  meliori.  rum  inala  poenalia.  Sed,  proh  dolor!  pauci 

Ad  amorem  vero  et  diligentem  conser-  sunt  tales,  sed  pene  omnes  plus  pensant 

vationem  concordiffi,  duo  nos  debent  in-  ac   dolent   corporalia   incommoda,   quam 

ducere.  Primo,  quod  ipsa  tam  singulariter  animarum  pericula  et  peccata.  Nempe,  si 

grata  ac  placita  est  tam  Deo  quam  homi-  viderint  proximi  domum  comburi,  condo- 

£cc/i.xxv,  nibus,  secundum  illud  Ecclesiastici  :  In  lent  et  succurrunt ;  si  autem  ipsum  proxi- 

'•"■          tribus  beneplacitum  est  spiritui  meo,  qufe  mum  viderint   igne   libidinis   astuare   et 
sunt  probata  coram  Deo  et  hominibus  :  D  fornicari,  a  risu  vix  abstinent.  In  talibus 

concordia  fratrum,  amor  proximorum,  et  non  sunt  christianse  viscera  pietatis,  nec 

vir  et  mulier  bene  sibi  consentientes.  Se-  fulget   cordi   eorum    illuminatio   Spiritus 

cundo,  quia  ut  ait  Bernardus,  Non  est  in  Sancti,  sed  contenebrati  sunt  oculi  eorum 

lerra  expressior  similifudo  angelica^  con-  interni.  Hinc  loquitur  Augustinus  :  Pia  est 

versationis,  quam  unitas  ct  concordia  vitae  ista  tristitia  et  beata  compassio,  alienis  vi- 

7i>/ies.jv,  socialis.  Ideo  semper  esse  debemus  sollici-  tiis  tribulari,  non  implicari;  moerere,  non 

ti  servare  unitatem  et  concordiarn  spiritus  hffirere;dolore  contrahi,amore  non  altrahi. 

in  vinculo  pacis,  quia  concordia  est  om-  Verumtamen  de  pravorum  justis  castiga- 

nium  virtutum  custoditrix,  sicut  discordia  tionibus  alque  tormentis  ex  zelo  justitia} 

cunrtarum  est  dissipatrix  virtutum,dicen-  seu  etiam  ex  spirituali  amore  la?tari,  in 

te  Ilieronymo  :  Sicut  per  concordiam  par-  quantum  eis  poente  salubres  sunt,  et  per 


Luc.xi,  3(i. 


DOMINICA   V   POST   TRINITATEM.   —   SERMO   PRIMCS  231 

eas   bonuni    conservatur    commune,    non  A  sicul  coram  Deo  et  hominibus  odibilis  est  ^-cc^/.x,  7. 

exslat  illicitum,  sed  potius  virtuosum.  superbia,  ita   humilitas   efficit  hominem 

Tertio  docet  Archiapostolus,   ut  simus  Deo  hominibusque  amabilem.  Quid  autem 

iPe<r.iM,8.  fraternitatis   amatores.  Idcirco  commune  sit  humiiitas,  et  de  motivis  atque  effecti- 

bonum,  generalemque   omnium  mutuam  bus  ejus,  in   diversis   sermonibus  multa 

caritatem  ac  pacem  cordialissime  semper  sunt  introducta. 

desiderare  et  amare  debemus,  atque  oran-  Septimo  docet,  ut  in  omni  adversitate 

do,  loquendo,  hortando,  reconciliando,  ac  simus  plenarie  patientes.  Ideo  propter  ad-  ipw/mi.,9. 

pacifice  exempiariterque  vivendo,  conari  versa  non  contristemur,  sed  considerando 

ad  hoc,  ut  inter  Christifideles  sit  caritas,  quanta  sit  eorum  utilitas  dum  aquanimi- 

pax  et  conversatio  pia.  Unde  unusquisque  ter  tolerantur,  gloriemur  in  eis,  Deoque 

paterfamilias  ita  se  debet  in  propria  domo  gratias  referamus,  quemadmodum  in  ex- 

habere,  totisque  viribus  providere,  ut  in  B  ordio  sua?  epistola  Jacobus  exhortatur  : 

domo  sua  sit  pax,  nec  inter  domesticos  Omne  gaudium  existimate,  quum  in  varias  /acoi.  1,2. 

suos  inveniatur  discordia  :  quod  ut  facilius  tentationes  incideritis.  Simus  itaque  sem- 

impetret,  ipsemet  pius  et  pacificus  esse  per  virtutibus  praemuniti  ac  custoditi,  in 

debet,  ac  ceteris  virtutibus  de  quibus  in  tantum   ut  nullius   hominis   improbitate, 

ista  epistola  mentio  lit,  adornari.  vituperatione,    detractione,    seu   quacum- 

/bidem:      Qnarto  docct,  ut  siinus  misericordes,sic-  que  inordinata  locutione,  irrisione  aut  in- 

ut  et  Christus  in   pra^cedentis   dominica^  juriatione,  provocemur  ad  impatientiam, 

evangelio  docuit  :  de  quo  in  sermouibus  ad  inordinatam  locutionem,  ad  opus  illi- 

prffifati  evangelii  mulfa  sunt  dicta.  citum,  ad  minorationem  caritatis,  aut  be- 

Quinto  docet,  ut  simus  modesti,  ut  sci-  neficiorum  subtractionem  :  quia  hoc  esset 

licet  in  omni  exteriori  motu,  incessu,  ve-  vinci  a  malo,  et  reddere  malum  pro  malo.    Rom.  xn, 

stitu,  gestu  et  verbo   medium   teneamus  C  Cujus  oppositum   docuerunt  Christus  at-^'''^' 

seu  moderamen,  levitates,  vanitates  petu-  que  Apostoli.  Unde  et  Psalmista  fatetur  : 

lantiasque  vitando,  quemadmodum  Augu-  Dixi,  Custodiam  vias  meas,  ut  non  delin- />«.xxxviii, 

stinus  hortatur  :  In  omnibus  motibus  ve-  quam  in  lingua  mea;  posui  ori  meo  custo- "' 

stris   nil   fiat   quod    cujusquam   offendat  diam,  dum  consisteret  peccator  adversum 

adspectum,  sed  quod  vestram  deceat  san-  me.  Hinc  et  Archiapostolus  ad  su®  confir- 

ctitatem.    Ambrosius    quoque    :    Est   (in-  mationem  doctrinae  introducit  verba  Psal- 

quit)  in  ipso  motu,  incessu  et  gestu  te-  mista>  :  Quis  est  homo   qui  vult  vitam,   Ps.xxwu, 

nenda  verecundia.  Dispositio  enim  mentis  etc.  ?  Prohibe  linguam  tuam  a  malo,  etc.  ''^''*' 

in  corporis  apparatu  cognoscitur,  ita  quod  Vitanda   sunt   ergo   universa   colloquia 

qua^dam   vox   animi  est   corporis  motus.  vitiosa,  superflua,  verba  detractoria,  pun- 

Hinc   exterior   levitas,  vanitas,  curiositas  gitiva,   mendosa,  fraudulenta,    ac  jurato- 

atque  loquacitas,  interioris  levitatis,  vani-  D  ria,  imo  et  otiosa,  quum  Judex  summus 

tatis,  curiositatis  et  dissolutionis  sunt  si-  lestetur  :  De  omni  verbo  otioso  quod  lo- ^/„^//1.  xi., 

gna.  Idcirco  in  Ecclesiastico  scriptum  est:  cuti  fuerint  homines,  reddent  rationem  in  ^^- 

L'cru.\,\.y]\  visu   cognoscitur  vir,  et   ab   occursu  die  judicii.  Quod  si  ita  est  de  verbis  otio- 

faciei  cognoscitur  sensatus  ;  amictus  cor-  sis,  quale  fiet  judicium  de  verbis  detra- 

poris,  et  risus  denlium,  et  ingressus  ho-  ctoriis,    pungitivis,    mendosis,    celcrisque 

miiiis,  annuntiant  de  illo.  Ex  quibus  patct  similibus  ?  Hinc  ad  vitandum  verba  illici- 

eorum  laluitas  qui  de  vestium  et  similium  ta  copiosissime  nos  hortatur  Scriptura.  Ait 

exteriorum  curiositate  et  pompa  reprelien-  etenim  Salomon  :  In  multiloquio  non  de- /'roi.x,»^. 

si,  dicere  solent  :  Non  est  de  exterioribus  erit  peccatum  ;  et  iterum,  Stultus  verba    Ecctc.  \, 

cura,  durnmodo  interiora  sint  bona.  multiplicat;  itemque,  Vidisti  hominem  yc-  prov.xK,\, 

Sexto   docet,    ut   humiles   simus.   Narn  locem  ad  loquendum  ?  Stultitia  magis  spe-  ^o- 


26,  27. 


232 


DOMINICA   V   POST  TRINITATEM.  —  ENARRATIO  IN  EVANGELIUM 


randa  est,  qiiam  illius  correctio.  Hinc  in 
Ecclesiastico  multa  scribuntur,  videlicet  : 

EccU.\\,o.  Odibiiis   est,  qui   procax   est  ad  loquen- 
Jbid.  8.   dum  ;  Qui  multis  utitur  verbis,  laedit  ani- 

/4i(/.xix,T.  mam  suam  ;  Ne  iteres  verbum  durum  et 

nequam.  Simus  igitur  circumspecti,  ma- 

turi  ac  timorati  in  verbis. 

Postremo  in  epistola  ista  hortatur  nos 

iPeir.  !i,  Archiapostolus,  sicut  et  ante  jam  fecit,  ut 

i9etscq.  patientes  jugiter  exsistanius,  nec  adver- 
sarios  fidei  atque  justiti®  vereamur,  imo 
pro  veritate  et  a^quitate  simus  parati  mo- 
ri,  sicque  Christum  cum  sanctitate  et  de- 
bita  reverentia  nostris  in  cordibus  vene- 
remur,  quemadmodum  Salomon  loquitur  : 

ct.inProi'.  Fili,  honora  Deum,  et  valebis;  prwter  eum 

^"''"        vero  ne  timueris  alienum.  Hinc  in  Isaia 

/«.  1.1, 12.  habetur  :  Quis    tu  ut  timeas  ab  homine 

mortali,  et  a  filio  hominis  qui  quasi  foe- 

num  arescit  ?  Unde  iterum  ait  Scriptura  : 

Pror.  XX1.X,  Qui  timct  homincm,   cito  corruet;  item- 

^^Eccii      ^"^'   ^"'    timet   Deum,   nihil   trepidabit. 

XXXIV,  16.    Qua^  omnia  intelligenda  sunt,  non  quod 


A  praelati  ac  pra>sidentes  non  sint  ordinate 
filialiterque  timendi,  in  quantum  sunt  Dei 
vicarii;  sed  quod  non  debeamus  homines 
formidare  carnali  et  vili  timore,  ita  ut 
ex  eorum  timore  a  Deo  et  justitia  rece- 
damus. 

Denique,  quam  placitum  et  acceptum 
sit  Deo,  propter  eum  ignoscere  inimicis, 
patet  ex  sequenti  exemplo.  Miles  quidam 
regem  quemdam  occidit.  Quadam  vero  vi- 
ce,  filius  regis  occisi  obviavit  militi  illi. 
Qui  videns  se  non  posse  evadere,  procidit 

B  ad  pedes  regis,  postulans  sibi  propter 
Deum  ignosci  :  filius  itaque  regis  mise- 
ricordia  motus,  ei  indulsit.  Postea  filius 
regis  intravit  ecclesiam ;  quumque  ante 
imaginem  crucifixi  inciperet  adorare,  ima- 
go  illa  amplexata  est  eum,  dicens  in  per- 
sona  Christi  ad  eum  :  Quoniam  hodie  fe- 
cisti  misericordiam  cum  occisore  patris 
tui,  ego  quoque  tecum  misericordiam  fa- 
cio,  et  omnia  tua  peccata  tibi  indulgeo, 
nec  a  meo  separaberis  regno. 


ENARRATIO  IN  EYAN&ELIUM 


QUUM   TURB^   IRRUERENT   IN   JESUM,   UT  AUDIRENT   VERBUM   DEI,   ETC.    Luc.  V,  1-11. 


I 


45. 


N  evangelio  hodierno  describitur,  quam 
ferventer  homines  ad  Christi  pr^dica- 
tionem  confluxerunt,  et  quam  sapienter 
docuit  eos,  quam  eminenter  etiam  per  mi- 
racula  preedicationem  suam  corroboravit. 
Ait  itaque  Lucas  :  Quum  turbce  irruerent 
in  Jesum,  ut  audirent  verbum  Dei.  Ex 
quibus  verbis  docemur,  quod  cum  maxi- 
mo  impetu  ac  fervore  concurrebant  ad 
eum  undique  etiam  multitudines  copiosse, 
ita  quod  se  invicem  comprimebant,  et 
Luc.  vm,  ipsummet  Chrislum  tangebant.  Quis  enim 
sanjfi  mentis  non  affectaret  tam  pulchrum 
ac  dulcem  virum  adspicere,  tam  sapien- 
tem  et  eloquentcm  audire,  tain  virtuosum 
et  sanctum  attingere,  tot  ct  tantorum  mi- 


C  raculorum  operatori  approximare?  Unde 
in  Revelationibus  S.  BrigitttP  legitur,  quod 
beatissima  virgo  Maria  dixit  ad  Brigittam  : 
Tam  gratiosus  ac  dulcis  fuit  Filii  mei  ad- 
spectus,  tamque  speciosus  fuit  vultus  ipsi- 
us,  quod  quicumque  desolati  et  tristes 
vultum  Filii  mei  adspexerant,  mox  conso- 
lationem  senserunt,  ita  quod  dicere  con- 
sueverunt  :  Eamus  ad  Filium  Maria?,  ut 
ex  ejus  intuitu  consolemur.  Nec  mirum, 
quoniam  ipse  est  de  quo  dixit  Propheta : 
Speciosus  forma  prae  filiis  hominuin,  dif-  /'.s. xuv, ,s. 

D  fusa  est  gratia  in  labiis  tuis  ;  propterea 
benedixit  te  Deus  in  seternum.  Deince[)s 
multi  Sanctorum  tantte  leguntur  sancti- 
tatis  et  gratiee  fuisse,  quod  quasi  ange- 


DOMINICA   V   POST  TRINITATEM.  —   ENARRATIO  TN  EVANGELIUM                           233 

liciim  vultum  habebant,  resplendentibus  A  humilitas,  dignatio,  mansuetudo  et  pietas, 

in  eorum  facie  mirabili  serenitate  atque  quod  Petrum  pro  tam  parva  re,  tam  mo- 

fulgore  :  quanto  magis  id  de  Christo  cre-  deste  rogavit,  cui  preecipere  potuit  :  do- 

Coioss.M,  denduin,  in  quo  omnis  plenitudo  Divini-  cens  praelatos,  ut  proniores  sint  pie  humi- 

^-             tatis  corporaliter  habitavit,  non  solum  per  literque  hortari  quam  districte  prsecipere, 

gratiam  sicut  in  ceteris  Sanctis,  sed  et  per  magisque  cupiant  diligi  quam  timeri.  Sed 

hypostaticam  unionem  ac  beatificam  frui-  econtrario  agunt  indiscreti,  qui  ad  pra^ci- 

tionem?  piendum  proclives  sunt,gladium  sine  cau- 

Praeterea,  qualiter  propter  plures  ac  va-  sa  idonea  extrahentes,  atque  per  hoc  se 

rias  causas  turbae  confluxerunt  ad  Chri-  ipsos  ac  subditos  periculis  exponentes  : 

stum,  interdum  praehabitum  est.  Hic  ta-  quibus  per  Ezechielem  improperat  Deus, 

men  ad  eum  concurrisse  scribuntur,  «  ut  Cum  austeritate  imperabatis  ovibus  meis    E:ech. 

•  <                                                                           XXXIV   4» 

verbum  Dei»,hoc  est  pra?dicationem  Chri-  B  et  cum  potentia. 

sti,«audirent));  vel,  «Verbuin  Dei)),  id  est  Ef  sedens  in  navi,  docebat  de  navicula 

ipsummet   Christum   loquentem,   qui  est  ^z/r/Ms.Navim  nunc  vocat  navicuIam,quo- 

«ternum  increatumque  Verbum  Patris  al-  niam  parva  erat,  et  navigium  egenorum. 

ju<un,.i,[.  tissimi,  juxta  illud  Joannis  :  In  principio  Sed  quid  preedicavit  nunc  Christus,  Evan- 

erat  Verbum,  etc.  gelista  non  exprimit,  sicut  nec  omnia  ejus 

Et  ipse  stabat  secus  stagnum  Genesa-  miracula  aliquis  Evangelistarum  in   par- 

ibid.\\,K.  reth  :  quod  alio  nomine  vocabatur  mare  ticulari  prosequitur,  imo   nec  omnes  si- 

Galilsea^.quia  in  illa  fuit  provincia;  et  ma-  mul.  Tanta  vero  de  ejus  documentis  at- 

re  Tiberiadis,  a  civitate  Tiberiade  sibi  vi-  que  miraculis  conscripserunt,  quantum  ad 

cina.   Et  vidit  duas  naves  stantes  secus  ffidificationem   Ecclesise,  ad   fidei    confir- 

stagnum,  hoc  est  prope  littus  stagni  prae-  mationem,  ad  salutem  fidelium  sufficere 

fati.  Piscatores  autem,  videlicet  Petrus,  C  noverant,  inspirante  ac  moderante  Spiritu 

Joannes  et  Jacobus,  descenderant,  id  est,  Sancto.  Recte  quoque  asseritur,  quod  se- 

naves  suas  egressi,  aquam  circa  littus  in-  dens  docebat,  quoniam   sedere  doctorum 

traverant,  et  lavabant  retia  sua,  ut  pur-  ac  judicum  est. 

gata  convolverent,  quia  nil  ceperant,  et  Ut  cessavit  autem  loqui,  hoc  est  pra?di- 

volebant  ad  tempus  a  piscatione  cessare.  catione  finita,  diasit  ad  SimonemPetrum, 

Ascendens  autem  Jesus  in  unam  navim,  volens  eum  remunerare  pro  obsequio  pra?- 

quce  erat  Simonis,  scilicet  Petri,  et  fratris  narrato,  imo  pra?inductam  prsedicationem 

ejus  Andreae,  ut  aliqui  dicunt  :  quia  Mat-  volens  per  miraculum  confirmare  et  au- 

Matiii.iv,  tha?us  et  Marcus  dicunt,  quod  Jesus  inve-  dientium  cordi  imprimere,  specialiter  quo- 

i8;3/aic.i,  j^jj^  pgtrum  et  Andream  simul  piscantes  ;  que  Petrum  ejusque  socios  ad  suam  agniti- 

rogavit  eum  a  terra  reducere  pusillum,  onem,amorem  ac  venerationem  inducere : 

id  est  navim  ad  modicum  spatium  a  terra  D  Duc  in  altum,  hoc  est,  navim  a  littore 

in  aquam  dirigere,  ut  competenter  dista-  amplius  amove  ad  loca  ubi  aqua  profun- 

ret  a  ripa,  quatenus  ab  omnibus  melius  dior  est.  Vel  ideo  dicit,  «  in  altum  )),  quo- 

posset  audiri.  Ideo  quippc  navim  intravit,  niam  aqua  plus  distans  a  litfore  altior  est 

quia  turba?   coeperunt  eum  comprimere,  quam  quse  ripse  propinquior  est,  prout  in 

atque  in  terra  cum  eis  stans,  non  poterat  libro  de  Spha>ra  probatur.  Et  la.xate  rc- 

tam  convenienter  a  cunctis  audiri  ac  ad-  tia  vestra  in  capturam,  hoc  est,  ad  ca- 

spici  sicut  in  navi  stans,  ubi  nemini  dor-  piendum  pisces  ea  extendite.  Dixit  autem 

sum  vertit  in  faciem,  sed  in  oinnium  ste-  Cliristus  singulariter  Pelro,   «  duc   in  ai- 

tit   adspectu  :   nam   turbae   stabant  circa  tum  )),  quoiiiam  hoc  ab  eo  solo  fieri  po- 

littus.  tuit  ;   pluraliterque   adjunxit,   «  laxale  )), 

Porro,  in  hoc  ostenditur  summa  Christi  quia  a  pluribus  id  aptius  fieri  quivit.  — 


234 


DOMINICA   V  POST  TRINITATEM.   —  ENARRATIO   IN  EVANGELIUM 


Porro  mystice  per  Petriim  designantur  per-  A 
fectiores,  ad  quos  prsecipue  pertinet  in 
altum  ducere,id  est  profunda  scrutari  my- 
steria,  et  difficiliora  cognoscere,  atque  de 
talibus  inferiores  instruere,  ut  in  libro  de 
De  Ecci.  Ecclesiastica  hierarchia  divinus  Dionysius 
iuer.  c.  V.  gcripsit.  Pcr  adjutores  vero  Petri  signan- 
tur  inferiores,  ad  quos  pertinet  retia  laxa- 
re,hoc  est  verba  ordinate  connexa  ad  alio- 
rum  conversionem  exprimere. 

Et  respondens  Simon,  dixit  illi  :  Prcv- 
ceptor,  id  est  tu,  Jesu,  qui  tanta?  es  aucto- 
ritatis  ut  rite  voceris  Pricceptor,  cui  et  B 
protinus  obedire  condignum  est,  per  to- 
tam  noctem  laborantes  ad  capiendum  pi- 
sces,  nihil,  hoc  est  nullum  piscem,  cepi- 
mus.  Quod  quamvis  naturaliter  accidere 
potuerat,  sicut  quotidie  accidit,  divina  ta- 
men  dispensatione  tunc  sic  evenisse  opi- 
nor,  ut  Christi  potestas  in  sequenti  mira- 
culo  clarius  reluceret,  atque  per  hoc  alii 
plus  roborarentur  in  fide,  Deumque  am- 
plius  glorificarenl.  lu  verho  avtem  tuo, 
hoc  est  propter  hanc  tuam  locutionem,  et 
ex  spe  capiendi  pisces  merito  obeditionis,  C 
qua  tuis  verbis  jam  obediemus,  laxaho 
rete  ad  piscandum  cuin  meorum  adjutorio 
sociorum.  Et  in  hoc  promptitudo  obedien- 
tia?  S.  Petri  commendatur,  quia  secundum 
naturam  videbatur  tunc  infructuosum  la- 
xare  retia,  quum  naturaliter  non  appare- 
ret  spes  capiendi  pisces. 

Et  quum  hoc  fecissent,  concluserunt 
Simon  Petrus  ac  socii  ejus,  piscium  mtd- 
titudincmcopiosamAn  quo  docemur,quam 
fructuosum  sit  obedire.  Denique,  juxta  iu- 
telligentiam  spiritualem,  quemadmodum  D 
Petrus  Christo  jubente  laxavit  retia  ad  pi- 
scandum,  quamvis  aute  tanto  tempore  et 
conatu  nihil  cepisset;  ita  pra!lati,et  docto- 
res  ac  pra^dicalores,  juxta  sacrjc  Scriptui'tc 
pra'ceptum  seu  exhortationem  extendere 
debent  spirituale  rete,  id  est  coordinata 
seu  apte  connexa  et  condependentia  docu- 
menta,  ad  aliorum  conversionem,  instru- 
ctionem,  profectum,  cum  fiducia  subven- 
lionis  divina»  ;  sicque  vicissiut  Domino 
auxiliante    mulfum  proficienl,  in  quibus 


ante  nil  profecerunt.  Propterea  Timotheo 
scripsit  Apostoius  :  Insta  opportune,  im-  WTim.is, 
portune.  Rumpebatur  autem  rete  eorum,  " 
hoc  est,  partim  rumpi  ccepit.  Non  tamen 
aliquis  excidit  piscis  :  quod  etiam  mira- 
culum  fuit. 

Et  annuerunt  sociis  qui  erant  in  alia 
navi,  videlicet  Jacobo  et  Joanni,  ut  veni- 
rent  ad  eos  navigio,  et  adjuvarent  eos.  An- 
nuerunt  autem,  id  est,  nutu  seu  signo,  non 
verbis,  insinuaverunt,  quia  pra)  admira- 
tionis  magnitudine  loqui  vix  poterant,  et 
pro!  reverentia  Christi  vix  loqui  audebant. 
Sic  et  spirituales  piscatores,  videlicet  pra3- 
lati  et  praidicatores,  quum  se  viderint  non 
posse  ad  portum  salutis  universos  perdu- 
cere,  quos  de  sseculo  isto  velut  ex  procel- 
losissimo  mari  aliqualiter  abstraxerunt, 
atque  ad  poenitentiam  induxerunt,  alios 
viros  idoneos  debent  in  adjutores  quaere- 
re,  invitare,  assumere,  ut  conversos  ac 
poenitentes  custodiant,  dirigant,  accendant, 
et  ad  finem  beatum  perducant.  Sed  qui- 
dam  superbi  et  pra?sumptuosi  sunt  nimis, 
qui  de  propriis  viribus  ac  virtutibus  fatue 
confidentes,  aliorum  auxilium  sibi  neces- 
sarium  non  arbitrantur,  quum  tamen  se 
ipsos  regere  insufficientes  probentur. 

Et  venerunt  ex  alia  navi,e<  impleverunt 
omnes  simul  aml)as  naviculas,ita  ut  pene 
mergerentur.  Quo  patet,  quod  maxima 
piscium  multitudo  exstitit  capta.  Ita  et 
spiritualiter,  pluribus  verbum  Dei  digne 
ac  efficaciter  pra?dicantibus,  plurimi  con- 
vertuntur.  Porro,  per  naviculas  designan- 
tur  particulares  Ecclesia  seu  congregatio- 
nes  devotffi,  qua;  pene  merguntur,  dum 
multi  recenter  conversi  in  eis  sunt,  in 
quibus  vitiorum  reliqui»  et  pronitates  ad 
vitia  manent  :  in  quibus  tam  ipsi  quam 
alii  sa^pe  periclitantur,  dum  alii  noudum 
ita  perfecti  sunt  ut  illorum  imbecillitates 
valeant  a^quanimiler  tolerare. 

Quod  quum  videret  Simon  Petrus,pro- 
cidit  ad  genua  Jesu,  dicens.  Ilonor  enim 
virtuoso  debetur  atque  praelatis  :  ideo  sic- 
ut  Petrus  credidit  Jesum  esse  maxima; 
sanctitatis  et  auctoritatis,  ita  et  magnam 


DOMINICA   V   POST  TRINITATEM.   —   ENARRATIO   IN   EVANGELIUM  235 

ei  reverentiam  exhibebat.  Nempe  et  ante  A  se  fatebatur  indignum;ita  dum  prsedicator 

miraculum  istud  credidit  Jesum  esse  Chri-  quosdam  aut  multos  converterit,  totum  di- 

stum,quando  videlicet  Andreas  frater  ejus  vinco  attribuat  pietati,  et  gratias  Deo  agens 

Joann.  i,  djxit  ad  eum,  Invenimus  Messiam  qui  di-  nullatenus  extollatur,imo  se  indignissimum 

*''*'■       citur  Christus,  et  duxit  eum  ad  Jesum,  ut  arbitretur  ut  per  eum  Spiritus  Sanctus  ta- 

Joannes  ait  :  unde  viso  miraculo  isto,  au-  lia  operetur,  et  Domino  se  prosternat.  Ex 

cta  fuit  in  eo  haec  fides.  Exi  a  me,  quia  his  quoque  ostenditur  magnitudo  devotio- 

homo  pcccator  sum,  Domine,  hoc  est,  tibi  nis  fervorisque  Petri,  quod  ipse  solus  ad 

tam  potenti,  magno  et  sancto  ego  tam  vi-  genua  corruit  Christi,  quum  tamen  senior 

lis  et  fragilis  adsistere  sum  indignus.  Ita-  esset.  Similiter  autem  Jacobum  et  Joan- 

que  ex  magnitudine  miraculosi  effectus,  nem,  filios  Zebedan,  qui  erant  socii  Simo- 

majestatem  caussp,  videlicet  excellentiam  nis  in  piscando,  circumdedit  stupor.  Con- 

Christi,  pensavit;  et  quia  opposita  juxta  B  formiter  omnem  hominem  stupor  merito 

se  posita  clarius  innotescunt,  quo  Petrus  implet,  quando  subtiliter  pensat  a  paucis 

Christi   virtutem    excellentiamque   magis  Christi  Apostolis  idiotis   totum   mundum  Ac<.  iv,  13. 

consideravit,  eo  propriam  parvitatem  ac  tam  celeriter  fuisse  conversum  ad  tam  in- 

fragilitatem    evidentius    intellexit,    humi-  comprehensibilem  fidem  ac  arduissimam 

liusque  expressit.  Unde  Christum  a  se  ex-  legem,  quod  omni  pene  miraculo  mirabi- 

ire  rogavit,  non  nisi  ex  profundissima  hu-  lius  reputatur  :  in  quo  et  facta  olim  mira- 

militate;  spiritualem  vero  ejus  pra?sentiam  cula,tanquam  in  suo  effectu  satis  relucent. 

et  gratiosam  adsistentiam  valde  optavit.  Et  Unde  nec  opus  est  ea  seepius  iterari,  quan- 

Maith. \iii,  centurioiii  similis  fuit  dicenti  :  Domine,  quam  Deus   ex  sua  misericordia  infinita 

^'  non    sum    dignus   ut   intres    sub    tectum  frequenter  iteravit  ea,  ad  excitandam  ho- 

meum,  etc.   Similis   quoque   fuit   sponso  minum  tarditatem,  qui  praeterita  non  ad- 

Virginis  gloriosgp,  qui  voluit  eam  ex  simili  C  vertunt,  nec  inchoationem  ac  processum 

causa  relinquere,   tanquam  cohabilatione  Ecclesise  sagaciter  intuentur,atque  ad  con- 

illius  indignus,  secundum  quosdam  San-  futandam  haereticorum  infideliumque  ani- 

ctorum.  De  spirituali  vero  et  gratiosa  pra?-  morum  insaniam. 

sentia  semper  optanda  dicit  Gregorius  :  Si  Bt  ait  ad  Simonem  Jesus.  Quemadmo- 

te  peccatorem  consideras,  necesse  est  ut  a  dum  enim  Christum  specialiter  honoravit, 

te  Dominum  non  repellas.  et  humilius   ei  genua   flexit,  sic    meruit 

Stupor   enim    circumdederat   eum,  et  singulariter  consolari  et  honorari  a  Chri- 

omnes  qui  cum  illo  erant,  in  captura  pi-  sto:quoniam  cor  contritum  et  humiliatum  /•«.  1.,  lo. 

scium  quam  ceperant,  id  est,  vehemens  Deus  non  despicit,  sed  exhilarat,  et  con- 

admiratio  occupavit  totaliter  corda  Petri  fortat.   Unde   et   primo   Regum    Dominus 

et  sociorum  ipsius,  ex  consideratione  tanti  protestafur  :  Quicumque  glorificaverit  me,  i/fe^. 11,30. 

prodigii  :  cujus  admirabilitatem  tanto  cer-  D  glorificabo  eum ;  qui  autem  contemnunt 

tius   noverant,   quanto  in    arte  piscatoria  me,  erunt  ignobiles.  Noli  timere,  inordi- 

peritiores  fuerunt.Si  autem  quieratur, qua-  nato  timore,  ex  consideratione  tu»  fragili- 

liter  tot  pisces  ibi  tam  subito  convenerunt,  tatis  et  culpae,  ex  contemplatione  quoque 

faciliter  respondetur,  quod  Christus  omni-  signi  hiijus  et  excellentiaB  meae,  ut  ideo 

potenti  sua  virtute,  angelico  quoque  obse-  petas  me  exire  a  te ;  sed  in  consideratione 

quio,  potuit  pisces  diversis  ex  locis  illuc  pietatis  et  grati»  meae  respira  et  gaude. 

cito  adducere,imo  et  pisces  de  novo  crcare.  IIoc  etiain  omnibus  nobis  servandiim  esl. 

Praeterea,  sicut  Petrus  viso  hoc  sigiio,  Ej-  hoc  enim,  hoc  est  cilo  post  lempus 

nil  merilis  suis  adscripsit,  neque  inaniter  istud,  vel  post  istud  piscationis  officium  ; 

gloriatus  est,  sed  totum  se  humiliavit,  et  aut  certe,  «  ex  hoc  »,  id  est  merito  hujus 

Chrislo  gratias  egit,alque  ipsius  praesentia  obedientiae  tujc  ac  reverentiae  mihi  exhi- 


236 


DOMTNICA  V  POST  TRINITATEM. 


SERMO   SECUNDUS 


bitse,  loquendo   de   merito  congriii,   non 

condigni ;  /fomines  eris  capiens,  hoc  est, 

prppdicator  et  apostolus  eris,  et  preedica- 

tionibus,  miraculis,  orationibus,  exemplis 

et  meritis  tuis,  multos  convertes,  et  intra 

Ecclesiam    colliges,   sicut   intra   sagenam 

colliguntur  detinenturque  pisces.  Nam  et 

ipsa  Ecclesia  comparatur  sagena»,  Christo 

Matih.wu,  dicente  :  Simile  est  regnum  coelorum  sa- 

*^'  gense  missae  in  mare.  Juxta  quam  simili- 

tudinem   apud  Jeremiam  loquitur  Deus  : 

/er.  xvi,t6.  Ecce  ego  mittam  piscatores  multos,  et  pi- 

scabuntur  eos. 

Et  subducfis  ad  terram  navibus,  utpote 
duabus  praefatis  naviculis,  relictis  omni- 
bus,  id  est  cunctis  qui  aderant  ibi  homini- 
bus,  vel  omnibus  quse  ibi  habebant,  sci- 
licet  navibus  et  contentis  in  eis,  secuti 
sunt  eum,  hoc  est,  per  tempus  et  aliquale 
spatium  ex  reverentia  Christi  iverunt  cum 
60 ;  postea  tamen  redierunt  ad  sua,  secun- 
dum  doctores.  Nam  alia  die  post  haec  ad 
apostolatum  vocati  fuerunt,et  ex  tunc  non 


A  redierunt  ad  propria.  De  hoc  plenius  scri- 
psi  super  Matthaeum  et  Lucam.  Maiih.n-, 

Postremo,  a  Joanne  aliquid  huic  mira- ^°' ''''"^■^' 
culo  simile  scriptum  est,  scilicet  qualiter -^on)»!.  xxi, 
post  Christi  resurrectionem,  Apostoli  isti    ^  ^'^'^' 
piscantes  tota  nocte,  niliil  ceperunt,  sed 
mane  facto,  Christo  eis  dicente,  Mittite  in 
dexteram  navigii  rete,  ceperunt  mox  cen- 
tum  quinquaginta  tres  magnos  pisces;  et 
ibi  pro  miraculo  additur,quod  quum  tanti 
essent,  non  est  scissum  rete.  Hic  vero,  ad 
insinuandum  aliud  miraculum,fertur  quod 

B  rete  rumpebatur,et  navicula?  pene  demer- 
gebantur,  quum  tamen  pisces  non  elabe- 
rentur.  Idcirco  per  illam  piscium  captio- 
nem  de  qua  scribit  Joannes,  designatur 
electorum  collectio  intra  triumphantem 
Ecclesiam,  in  qua  nulla  scissura  est,  nul- 
lum  prorsus  periculum  ;  per  hanc  vero, 
collectio  credentium  intra  Ecclesiam  mili- 
tantem,  in  qua  boni  malis  miscentur,  at- 
que  diversa  occurrunt  pericula,  haereses 
quoque  et  schismata. 


SERMO   SECUNDUS 


QUALITER  AUDIENDA   SIT  PRiEDICATIO   VERBI   DEI. 


A 


URTS  bona  audiet  cum  omni  concu-  C 
piscentia  sapientiam.  Eccli.  iii,  31. 

Qualiter  Christiani  debeant  audire  prse- 
dicationem  verbi  coelestis  a  suis  superiori- 
bus  ac  pra-dicatoribus,  ex  hodierno  evan- 
Luc.\,\.  gelio  declaratur.  Nam  dicit  Lucas,  quod 
turba)  irruerunt  in  Jesum,ut  audirent  ver- 
bum  Dei. 

Primo  igitur  dcbenl  Christifideles  co- 
piose  atque  concorditer  properare  ad  lo- 
cum  prffidicationis  :  quod  est  contra  eos 
qui  lcntc  accedunt  tardequc  veniunt,  ita 
quod  principium  praidicationis  non  au-  D 
diunt,  nec  plenam  informationem  susci- 
piunt.  Videmus  quam  copiose  ac  celeriter 
pauperes  pergunt  ad  locum  in  quo  aliqua 


magna  eleemosyna  singulis  tribuetur,  ut 
integer  panis  aut  nummus  :  quanto  magis 
universi  credentes  festinare  deberent  ad 
locum  prffidicationis,  quum  verbum  Dei 
sit  refeetio  mentis,  panis  et  potus  cordis, 
et  vera  opulentia  anima»,  quia  confortat 
ac  recreat  mentem,  virtutibus  ditat  eam  ? 
Ilinc  in  Ecclesiastico  dicitur  :  Cibabit  il-  eccU.w, 
lum  (ntpote  hominem  justum  Deus)  pane  ^- 
vita3  et  intellectus,  et  aqua  sapienti»  salu- 
taris  potabit  eum.  Pra?terea,  quo  anima  in 
a?ternum  victura  et  summaj  Trinitatis  ima- 
gine  decorata,  praostantior  est  vili,  immun- 
do  mortalique  corpore,eo  plus  festinandum 
esset  ad  praedicationis  auditionem,  quam 
ad  materialium  panum  susceptionem.  Nec 


DOMINICA   V   POST   TRINITATEM.   —   SERMO   SECUNDUS  237 

soliim  est  feslinanter  eundnm  ad  publicam  A  patris  tui ;  itemque,  Audiens  sapiens,  sa-  Prov.1,5. 

prffidicationcm,  sed  etiam  ad  quemcum-  pientior  erit. Ilinc  scriptum  est:  Audi  maii- fiarwcAm, 

que  virum  devotum,  ad  salubrem  exhorta-  data  vita);  auribus  percipe,  ut  scias  viam  ^' 

tionem  et  piam  instructionem   paratum.  prudentiae.  Via  autem  prudentite  est  vera 

Verumtamen  mulli   jam  libentius  ten-  discretio,  ut  in  omnibus  ordinate  nos  ha- 

dunt   ad   audiendum   vanas   confabulatio-  beamus.  Praterea,  quanto  sapientia  salu- 

nes,  ad  garriendum,  ad   comessationes  et  taris  seu  sacra;  Scriptura  doctrina  pretio- 

potationes  gulosas  (qua^  omnia  sunt  vene-  sior  ac  desiderabilior  est  omni  pecunia  et 

na  et  mors  animarum),  quam  ad  audien-  thesauro,  tanto  est  utique  avidius  incessa- 

dum  verbum  salutis.  De  quibus  praedixit  biliusque   qua^renda  et  conservanda.   Est 

II  Ti,n.  IV,  Apostolus  prima  ad  Timotheum  :  A  veri-  autem    incomparabiliter    pretiosior    illis, 

^*'  tate  auditum  avertent,  ad  fabulas  autem  quemadmodum  in  Proverbiis  legitur  :  Pre-  Prov.m,\5. 

convertentur.  Tales  ergo  sciant  se  esse  spi- B  tiosior   est   sapientia   cunctis   opibus  ;  et 

ritualiter  mortuos,hoc  est  in  peccato  mor-  omnia  quse  desiderantur,  huic  non  valent 

lali  damuationisque  statu,  quia  plus  dili-  comparari.  Unde  et  rursus  ait  Sapiens  : 

gunt  vanitatem  quam  veritatem,  mortem  Preeposui  sapientiam  regnis  et  sedibus,  et  Sap.\n,i. 

culpse  quam  vitam  gratiae,  carnalia  et  ter-  divitias  nihil  esse  duxi  in  comparatione 

rena  quam  spiritualia  et  superna,  imo  plus  illius. 

quam    Deum    oinnium    creatorem.    Quod  Contra  hajc  agunt  qui  verba  praedicati- 

euim  quis  amplius  diligit, de  hoc  libentius  onis,  exhortationis   et   instructionis   cum 

loqui  audit,  et  ad  illud  magis  festinat.  somnolentia  et  ta^dio  audiunt,imo  ex  som- 

Secundo  fideles  debent  verba  praedica-  nolentia  non  audiunt,  et  pree  taedio  non 

tionis  et  salubris  exhortatiOnis  cum  ma-  advertunt  :  quod  est  signum  animee  vitiis 

gna  aviditate  audire,  et  diligenter  adverte-  mortuae.  Nam  sicut  corporalem  cibum  diu 

re,  non  sicut  verba  hominis,  sed  ut  verba  C  abominari,  est  signum  infirmi  morituri- 

Gaiat. 1,1],  Dei  omnipotentis,  quemadmodum  ad  Ga-  que  corporis;  sic  verbum  Dei  non  affecta- 

'■■  latas  tangit  Apostolus.  Deus  namque  per  re,  sed  fugere,  est  signum  languida?,  imo 

os   praedicatorum   et  vicariorum   suoruni  et  mortuai  animae,  juxta  illud  Psalmi  :0m- Ps.cvi,  18. 

sermocinatur.  Audiendo  enim  verba  salu-  nem  escara  abominata  est  aniina  eorum, 

tis,  discit  homo  sapientiam  veram,  in  qua  et    appropinquaverunt    usque   ad    portas 

salus  sua  consistit,  ita  quod  sine  ea  nequit  mortis.  Omnem  ergo  somnolentiam,  torpo- 

salvari.  Hinc  in  Proverbiis  Salomon  conte-  rem  et  mentis  distractionem  in  praedica- 

Proi.ir, 4,  statur  :  Si  sapientiam  quaesieris  quasi  pe-  tione  et  exhortatione  ac  informatione  sa- 

^"  cuniam,et  quasi  thesaurum  effoderis  eam,  lubri  abjiciamus. 

tunc  intelliges  timorem  Dei,  et  scientiam         Tertio  Christiani  debent  verba  praedicati- 

Dei  invenies.  Qui  ergo  veraciter  sapienti-  onis  et  salutis  memoriter  retinere,quoniam 

am  appetit  salutarem,  id  est  sacrae  Scri-  D  magna  negligentia  est  oblivioni  haec  tra- 

pturffi  doctrinam,  tam  diligenter  ac  fervi-  dere,  et  multa  inde  inala  contingunt,  vide- 

de  quaerat  eam,qiiam  diligenter  ac  fervide  licet  de  peccatis  in  peccata  corruere.  Id- 

quaerunt  avari  pecuniam  et  thesauros  in  circo  Propheta  loquitur  Deo:In  corde  meo  Ps.  cx\m, 

loco  quo  sciunt  eos  esse  absconditos.  Por-  abscondi  eloquia  tua,  ut  non  peccem  tibi.  "• 

ro  sapientiam  quacrit,  qui  verba  praedica-  Ilinc  Moyses  ait  :  Ne  obliviscaris  \erho-  Deiit.i\,9. 

tionis,  exhortationis  et  informationis  cum  rum  Domini   Dei  tui,  et  ne  excidant  de 

desiderio   audil.   Audilus   namqiie  seiisus  corde  tuo  cunctis  diebus  vitae  tua^Unde  in 

est  disciplina',  quoniam  audiendo,  iufor-  lege  Moysis,  animalia  non  ruminantia  re-  Lev.\i,3- 

mationem  el  sapientiae  incrementum  acci-  putabantur  immunda  et  ad  edendum  in-  '^;f'«"''"^' 

pit  homo.  Propter  quod  in  Proverbiis  ite-  epta  ;  animalia   vero   ruininantia  judica- 

/ftirf.  1, 8.  rum  habetur  :  Audi,  fili  mi,  disciplinam  bantur  munda  et  esui  apta.  Per  animalia 


238  DOMINICA  V   POST  TRINITATEM.   —   SERMO   SECUNDUS 

ruminantia  intelliguntur  homines  diligen-  A  dieari,  statim  poeniteat,  et  sicut  de  super- 

tes,qui  verba  Dei  quse  audierunt  et  sciunt,  bo  prajtactum  est  agat  :  quoniam  Christus 

mente  revolvunt,  memoriter  tenent,  fre-  testatur,  Nisi  pa?nitentiam  egeritis,  omnes  Zi/c  xiri,3, 

quenter   considerant,  quatenus   juxta  ea-  simul  peribitis.  Nec  admittenda  est  mora,  ''■ 

dem  vivant.  Unde  de  viro  justo  fertur  in  quia  quo  in  peccatis  quis  diuturnius  ja- 

Ps.  1,2.   Psalmo  :  In  lege  Domini  voluntas  ejus,  et  cet,  eo  difficilius  surgit,  et  tempore  infir- 

in  lege  ejus  meditabitur  die  ac  nocte.  mitatis  sua   infirmitate   sic  premitur,  ut 

Contra  hsec  agunt  quamplurimi  qui  prae-  per  eam  ad  poenitendum  minus  aptus  red- 

dicatione  et  exhortatione  seu  informatione  datur;  talisque  pcenitentia  ex  timore  ser- 

audita,  mox  ad  inutilia  se  effundunt,  con-  vili  damnationis  seternae  plus  solet  oriri, 

fabulantur,  cachinnant,  nec  quid  praedica-  quain  ex  amore  Dei  et  zelo  virtutum  :  ideo 

tuin  sit  diligenter  recogitant,  similes  ani-  ad  salutem  non  prodest.  Unde  periculosis- 
malibus  non  ruminantibus  ac  immundis.  B  simuin  ac  stolidissimum  est  differre.  Pro- 

Qui  autem  totum  retinere  non  valet,aliqua  pter  quod  Ecclesiasticus  docet:Non  tardes  EccU.v,», 

saltem  retineat,  et  ea  pra^sertim  quae  sibi  converti  ad  Dominum,  et  ne  differas  de  "*■ 

utiliora  sunt  pro  suorum  exstirpatione  vi-  die  in  diem ;  subito  enim  veniet  ira  Dei, 

tioruin  et  adeptione  virtutum.  Hinc  S.  Jo-  et  in  die  vindict®  disperdet  te. 
annes  Ghrysostomus,  Constantinopolitanus         Verumtamen  quidam  sunt  ita  indurati 

archiepiscopus,    consuevit    subditos   suos  et  exceecati,  ut  ex  prsedicatione  non  solum 

sibi  hinc  inde  obviantes  interrogare  de  iis  non  proficiant,  sed  et  pejores  reddantur  : 

quse  prsedicavil,  atque  oblitos  acriter  in-  quia  dum  contra  vitia  quibus  fcedantur, 

crepavit:per  quod  eos  induxit  ad  tenacem  audiunt  praedicari,  irrident  aut  indignan- 

ac  diligentem  praedicalionum  suaruin  me-  tur.  Qui  distant  longissime  a  salute,  quum 

moriam.  Salomon  fateatur  :  Egestas  et  ignominia  ei  Prov.xm, 

Quarto  credentes  debent  verba  prsedica-  C  qui  deserit  disciplinam;  qui  autem  acquie-  '*■ 

tionis   ac   salutis   cum   obedientia   veloci  scit  arguenti,  glorificabitur.  Semper  ergo 

Matth.n;  audirc,  quemadmodum  Petrus,  Joannes  et  dociles  atque  tractabiles  simus,  quoniam 

**■--•        Jacobus,  Christo  hortante,  protinus  adim-  in  Ecclesiastico  scriptum  est  :  Cor  durum   EccH.  m, 

plere  coeperunt  quod  eis  commisit.  Ad  hoc  male  habebit  in  novissimo,  et  cor  nequam  "^'^'^* 

equidem   ordinatur  moralis    inslructio  et  gravabitur  doloribus. 
prffidicatio  de  pertinentibus  ad  salutem,  ut         Quinto  audienda  sunt  verba  prsedicatio- 

juxta  cas  vivainus.  Propter  quod  Jacobus  nis  cum    imitatione  Christi  perseverante 

Jacob.  IV,  ait  apostolus  :  Scienti  bonum  et  non  fa-  atque  finali,  ut  preedicatione  finita,  fideles 

*'•  cienti,  peccatum  est   illi ;  atque   Psalmi-  qui  adfuerunt,  Christum  spiritualiter  imi- 

Ps.  cx,  10.  sta:  Intellectus  bonus  omnibus  facientibus  tentur  imitatione  stabili  et  completa.  In 

eum,    id   est  opere   adimplentibus    quod  cujus  signuin  Petrus  et  socii  ejus  corpora- zuc.v,  n. 
agendum  esse    intelligunt.  Imo,   ut  prin-  D  liter  secuti  sunt  Chri.stum,  quum  praidica- 

MPeir.ii,  ceps  Apostolorum  testatur,  Melius  est  non  tionem  ejus  audissent.  Ita  et  nos  Christum 

cognoscere  viam  justitia3,  quam  post  co-  in    virtutibus    imitemur,    quemadmodum 

gnitionem   retrorsum   reverti.  Itaque  qui  ipse  hortatur  :  Qui  mihi  ministrat,  me  se-  /oa«n.xii, 

superbus  est,  audita  prcedicatione  contra  quatur.  Discamus  ergo  a  Christo,quia  mitis  "^^^^^^  ^^^ 

superbiam,  protinus  se  emcndet,  de  sua  est  et  humilis  corde;  simus  timorati,  ma- 29. 

elatione  poeniteat,confiteri  proponat,satis-  turi  et  custoditi  in  omnibus.  In  cibo,  po- 

facere  studeat ;  et  quanto  erat  superbior,  tu,  vestitu,  soinno  et  possessionibus  re- 

tanto  ad  profundiorem  se  donet  humilita-  rum  sit  quilibet  moderatus;  futurum  Dei 

tem,  quia  contraria  contrariis  curantur.  Si-  judicium  et  infernale  supplicium  a  nostris 

militer,qui  avarus  aut  luxuriosus  est,duin  nunquam   recedat   memoriis  ;  linguam   a 

contra  vitia  quibus  sordet,  audierit  praj-  superfluis    et   illicitis    restringamus    elo- 


21. 


I 


J 


DOMINICA   V   POST  TRINITATEM.   —   SERMO  TERTIUS  239 

quiis ;  divina  semper  observemus  praeee-  A  stolum  :  unde  post  modicum  tempus,  re- 

pta  et  mandata  Ecelesia^.  bus  suis  dispositis,venit  a  Roma  ad  Terram 

Legitur  de  S.  Clemente,  qui  fuit  filius  sanctam,  et  S.  Petro  invento,  fidelissime 

nobilissimi  civis  Romani,  et  de  imperato-  ac  familiarissime  ei  adhsesit.  Sed  et  S.  Pe- 

ris  progenie  nati,quod  quum  Clemens  iste  trus  specialissime  dilexit  Clementem,  ex 

adhuc  puer  erat  atque  gentilis,  avidissi-  quo  tam    ferventissimus   fuit   cognoscere 

mus  fuit  ad  cognoscendum  veritatem  et  veritatem  :  unde  postea  cum  B.  Clemente 

animee   rationalis   immortalitatem  :  unde  venit  Romam.  Quumque  beatissimus  Pe- 

studio  philosophise  ferventer  intentus  fuit.  trus  ex  divina  revelatione  agnosceret  tem- 

Quumque  Barnabas  apostolus  Romam  ve-  pus  suae  passionis  ac  mortis  instare,  con- 

nisset,  et  praedicare  coepisset  ibidem  fi-  vocatis  fidelibus,  ordinavit  S.  Clementem 

dem  Christi,  S.  Clemens  accepit  eum  in  suum  in  papatu  successorem.  Mortuo  igi- 
suo  hospitio.  Et  quum  B.  Barnabas  retulis-  B  tur  S.  Petro,  Clemens  Papa  innumerabiles 

set  Clementi  de  sapientia,  sanctitate  atque  Romanos  ac   alios   per  se  ipsum   et  per 

miraculis  Petri  apostoli,Clemens  valde  ac-  suos  discipulos  ad  fidem  Christi  convertit, 

cendebatur  videre  et  audire  Petrum  apo-  et  multa  praeclarissima  fecit  miracula. 


SERMO  TERTIUS 


S^ 


QU^NAM   SINT   TURB^,   PER  PETRI   NAVICULAM   SPIRITUALITER   INTELLECT^, 
QUAS   CHRISTUS   DOMINUS   DOCET. 


EDENS  Jesus  innavtculadocebat  tur-  C  tissimo   mari,  in  quo  innumerabiles  de- 

bas.  Luc.  V,  3.  merguntur.  Quemadmodum  autem  per  na- 

Per  naviculam  Petri,  quam  Christus  in-  vim  transfretant  homines  aquas  maris,  ita 

travit  et  in   qua   sedens   docuit   plebem,  per  Ecclesiam  militantem  deducuntur  ho- 

intelligitur  universalis  Ecclesia  militans,  mines  de  hoc  saculo  turbulento  ad  por- 

id  est  contra  hostes  suse  salutis  pugnans,  tum  salutis  *ternap,  hoc  est  ad  societatem 

atque    in   hoc    sseculo   peregrinans,   quse  et  gloriam  triumphantis  Ecclesise.  Unde, 

Matfh.xxi,  beatissimo  Petro  archiapostolo  fuit  com-  quemadmodum  olim  tempore  diluvii  nul-   cen.vn,? 

18, 19; /o- i^jgg^    Quse  Ecclesia  quamvis  sit  magna  lus  mortein  evasit,  nisi  qui  cum  Noe  fuit  ^'  ^'"^■=  ' 

ann.\\i,\o-  "^  n  o  '  n  Pe</-.  iii,20. 

17.  et  navis  pra^grandis,  nihilo  minus  compa-  in  arca;  sic  modo  nemo  evadit  mortem 

ratione  triumphantis  Ecclesiee  appellatur  infernalis  miseriae,  nisi  qui  cum  Christo 

navicula  :  triumphans  namque  Ecclesia,  fuerit  in  Ecclesia  per  fidem  et  caritatem. 
id  est  tota  coelestis  curia,  multitudine,  di-  D  Si   ergo   volumus    perpetuee   damnationis 

gnitate,  perfectione  et  gloria  vehementer  pericula  secure  evadere,  oportet  ut  simus 

excedit    militantem   Ecclesiam.  SecundO,  membra  Christi  filiique  Ecclesiae,  ut  non 

Ecclesia  militans  dici  potest  navicula  ob  solum   per   fidem,  sed   et  per   caritatem 

suam  huinilitatem,  quoniam  sui  ipsius  re-  Christo  jungamur,  atque  Ecclesiae  incor- 

putatione  est  parva.  poremur  :  et  lioc  esse  non  potest,  nisi  om- 

Sed  qua^ri  potest,  cur  Ecclesia  vocetur  ne  mortale  vitemus  peccatum,  virtutibus 

navis   sive    navicula.    Et    respondendum,  quoque  decoremur,quae  contrariantur  pec- 

quod  mundus   iste   inferior  seu    praesens  catis.  Oportet  ergo  ut  veraciter  humiles 

saeculum   nequam,  comparatur  turbulen-  simus,  vere  mansueti,  devoti,  patientes, 


240 


DOMINICA   V   POST  TRINITATEM. 


SERMO  TERTIUS 


casti,  sobrii,  caritativi,  oninem  dctestantes 
ac  repellentes  superbiam,  omnein  iram, 
impatientiam  et  rancorem,  omnem  avari- 
tiam,  gulam,  luxuriam  atque  acediam,  om- 
nem  transgressionem  priTceptorum  Dei  et 
EcclesitB  seu  pra>latorum.  1'nde  quoties- 
cumque  quis  mortaliter  peccal,  toties  in 
prsefato  mergitur  mari;  et  si  ante  fuit  in 
caritate,  peccando  mortaliter,  Ecclesia?  na- 
vim  elabitur,  atque  in  rete  cadit  diaboli. 
Quoniam  itaque  defectuosi  valde  et  in- 
effabiliter  fragiles  sumus,  hinc  post  pr»- 
diclum  naufragium  navi  alia  indigemus, 
per  quam  de  vitiorum  profundo  trahamur, 
et  ad  sinum  Ecclesise  reducamur.  Hinc 
secundo  per  navim  Petri  designatur  poe- 
nitentia,  per  quam  ex  vitiorum  fhictibus 
enatamus,  et  Christo  atque  Ecclesia?  de- 
nuo  incorporamur,  sicque  in  statu  salulis 
reponimur  et  in  portu  fiducise.  Et  quia 
humanum  est  frequenter  cadere  et  iterum 
surgere,divina  pietas  misericordissime  or- 
dinavit  quod  sacramentum  PoenitentiBe  ju- 
giter  iterari  potest  quamdiu  durat  hac 
vita,  quse  non  est  nisi  via  ad  vitam  futu- 
ram.  Quotiescumque  ergo  de  mortali  pec- 
cato  conscius  tibi  es,non  differas  pcenitere 
et  de  Dei  offensa  summe  dolere;  ruinam 
tuam  deplora,  quod  de  membro  Ghristi  fi- 
lioque  Ecclesia3,factus  es  membrum,filius 
ac  minister  diaboli,  eo  quod  summo  et  in- 
commutabili  bono,  Deo  vivo  et  vero,  prae- 
posuisti  ista  carnalia  et  caduca,  contra  Dei 
prseceptum  talibus  adha^rendo.  Verumta- 
rnen  non  desperes,  sed  veniam  postula, 
confiteri  festina,  satisfacere  cura;  noli  in 
statu  damnationis  jacere,  et  in  peccatis 
coram  Deo  foetere,  a  Creatore  tuo  esse 
aversus,  el  diabolo  per  impiam  volunta- 
tem  esse  conjunctus. 

Tertio  per  navim  intelligi   potest  crux 

Christi,   quia  per   illam   Christus   eduxit 

suos  electos  de  hoc  sa?cuIo  nequam,  de 

fluctibus  vitiorum,  de  lirnbo  infcrni  seu 

/oonn.xii,  patrum,  quemadmodum  dixit  :  Ego  si  ex- 

'^-  altatus  fuero  a  terra,  omnia  traham  ad  me 

Zach.  IX,  ipsum.  Et  Zacharias  dicit  Christo:Tu  quo- 

que,  in  sanguine  testamenti  tui,  emisisti 


11 


A  vinctos  tuos  de  lacu  in  quo  non  est  aqua. 
Denique  omnes  veraciter  christiani  con- 
jungendo  se  per  fidem  et  caritatem  cruci 
Christi,  hoc  est  dominicee  passioni,  seu 
Christo  propter  ipsos  crucifixo(juxta  illud 
Apostoli :  Christo  confixus  sum  cruci),  me-  Oaiat. 
rito  passionis  Christi  et  sanctee  crucis  virtu-  '^- 
te  evadunt  pericula  hujus  sseculi  nequam, 
et  ad  eeternse  salutis  portum  pertingunt. 

Quarto  per  navim  intelligi  potest  san- 
cta  humilitas,  qu»  sicut  B.  Antonio  cce- 
litus  dictum  est,universos  laqueos  inimici 

B  evadit,  et  hominem  ad  alta  ccelorum  per- 
ducit.  Similiter,  per  navim  obedientia  po- 
test  intelligi,  qua3  compendiosissime  ducit 
ad  regnum  perpetuum.  Postremo,  per  na- 
vim  intelligi  potest  coenobitica  religio, 
quffi  est  compendiosissima  ac  securissima 
via  ad  beatitudinem  aeternalem.  Sed  et 
caritas  per  navim  potest  intelligi,  quia 
per  caritatem  Deo  unimur,  ad  patriam 
gradimur,  aeternaliterque  salvamur;  nec 
aliquid  pr»dictorum  potest  quempiam  abs- 
que  caritate  ad  Deum  perducere,  aut  no- 

C  men  navis  rite  habere. 

In  praefatis  itaque  navibus,  hoc  est  in 
Ecclesia,  in  poenitentia,  in  dominicse  pas- 
sionis  memoria,  in  humilitate,  obedientia, 
caritate,  perseveremus;  et  qui  religionem 
intravit,  in  ea  secundum  suee  vocationis  Ephes. 
exigentiam  ambulet  digne  Deo,  ut  a  Chri-  '• 
sto  in  navi  sedente  instrui  mereatur.  Chri- 
stus  quippe   adhuc  in   militanti  Ecclesia 
sedet,quia  per  fidem  et  caritatem  in  men-  ibid.m, 
tibus  fidelium  residet,  habitat  et  quiescit, 
atque  per  unctionem   internam,  per  an- 

D  gelicam  inspirationem,  per  pra^latorum  ac 
prsedicatorum  sermocinalionem  docet  cre- 
dentes,  quemadmodum  gratiosissime  do- 
cuit  duos  adolescentes,  de  quibus  in  quar- 
to  libro  Vitaspatrum  sic  legitur  : 

Abbas  Macarius  dixit  :  Sedente  me  in 
eremo  Scythi,  venerunt  ad  me  duo  juve- 
nes,  quorum  unus  incepit  barbam  habere, 
alius  nondum,  cupientes  habitare  in  ere- 
mo.  Quos  quum  vidissem  delicate  nutritos, 
dixi  ad  eos  :  Non  potestis  ferre  rigorem 
vitse  ac  eremi  hujus.  Qui  constantes  man- 


II, 


i 


DOMINICA   V   POST   TRINITATEM.   —  AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO  QUARTUS  241 

serunt,  sperantes   in  Dei   auxilio;  et  me  A  venientes  ut  sederent  super  illum  junio- 

eis  formam  monstrante,aedificaverunt  sibi  rem.  Vidi  etiam  angelum  Dei  habentem 

cellulam.  Quibus  dixi  :  Facite  sportas,  et  in  manu  igneum  gladium,  et  dffimoncs  ex- 

date  eas  custodibus  ecclesiae,  ut  pro  eis  pellentem  ab  illo  juniori,  sed  illi  majori 

afferant  vobis  panes.  Post  haec  recessi  ab  non  poterant  da>mones  appropinquare.  Cir- 

eis.   Ipsi  vero   vixerunt   secundum   quod  ca  mane  vero  reclinaverunt  se;  et  ego  feci 

docui  eos,  et  non  venerunt   ad    me    per  me  quasi  evigilatum,  et  ipsi  fecerunt  si- 

tres  annos.  Propterea  admirabar,  rogavi-  militer.  Et  legi  duodecim    psalmos   cum 

que  Deum,  jejunans  per  unam  hebdoma-  illis;  et   per   unumquemque   versum    de 

dam,  ut  ostenderet  mihi  conversationem  ore  illius  majoris  exivit  flamma  ignis,  et 

eorum.  Post  hoc  ivi  ad  eos.  Quumque  pul-  ascendebat  in  coelum ;  similiter,  illo  ju- 

sassem,  salutaverunt  me  cum  silentio;  et  niore  os  aperiente,  quasi  funicuhis  *  igne-  '  aiiastu- 
facta  oratione,  sedi,  et  nullus  eorum  lo- B  us   egrediebatur   de   ore   ipsius,    et   pei- '"''^" "^ 

quebatur  mihi;  postea  manducavimus  si-  tingebat  in  ccelnm.  Discedens  deinde  ab 

mul.  Et  facto  vespere,  dixerunt  ad  me  :  eis,  dixi  :  Orate  pro  me.  Ipsi  vero  satis- 

Vadis  hinc  ?  Respondi  :  Non,  sed  hic  dor-  fecerunt  mihi  tacentes.  Et  cognovi  quod 

miam.  Posuerunt   ergo   mihi    mattam    in  ille  major  perfectus  esset;  minorem  vero 

angulo  uno,  et  sibi  in  alio,  posueruntque  adhuc  daemones  impugnabant.  Porro  post 

se  ad  dormiendum.Ego  autem  oravi  Deum  paucos  dies  dormivit  in  Domino  ille  ma- 

ut  ostenderet   mihi   operationem    eorum,  jor  et  senior  frater,  et  post  eum  tertio  die 

statimque  apertum  est  tectum  cellae  eo-  ille  junior  frater.  —  Ecce  quam  vere  ait 

rum,  et  facta   est  lux   in   ea   quasi   dies  Salvator  :  Spiritus  ubi  vult,  spirat.   Quis  Joann.w,i. 

fuisset;  sed  ipsi  lucem   illam  non  vide-  enim  comprehendere  queat,  quam  mira- 

runt.  Quumque  me  dormire  putarent,  ille  culosa  fuerat  tota  conversatio  illorum  duo- 
major  tetigit  minorem  in  latus,  surrexe-  C  rum  fratrum  in  eremo,  quos  nullus  homi- 

runtque  simul;  expandentes  quoque  ma-  num  docuit,  et  tamen  in  tam  brevissimo 

nus    in   coelum,   steterunt   cum   silentio.  tempore  ad  tam  angelicam  ac  perfectam 

Videbam    autem  daemones  quasi   muscas  vitam  venerunt  ? 


AD    RELIGIOSOS 


0 


SERMO  QUARTUS 

DE  UNANIMITATE,  PACE  ET  FRATERNA  IN  BONO  CONCORDIA. 

^MNES  unanimes  in  oratione  estote,  D  pacifici,  quoniam  filii  Dei  vocabuntur.  Mi- 

I  Petr.  III,  8.  seri  ergo   sunt  discordes  et  contentiosi, 

Beatissimus  apostolici  ordinis  princeps  quum  reputentur  servi  filiique  diaboli,  et 

in  compendiosissima  hodierna  epistola  mul-  ab  Ecclesia  alieni,  dicente  apostolo  Paulo  : 

tipliciter  ac  saluberrime  nos  informat.  Pri-  Si  quis  videtur  contentiosus  esse,  nos  ta-  icor.xi.ie. 

mo,  ut  unanimes  simus,  sicut  et  Christus  lem  consuctudinem  non  habemus,  neque 

J^'"''*^- '"'  in  Evangelio  jubet,  dicendo  :  Pacem  ha-  Ecclesia  Dei.  Et  rursus  :  Non  est  (inquit)    /4,-^.  x,v, 

Matth.vfi.  bete  inter  vos.  Et  rursus  :  Beali  (inquit)  Deus  disseusionis,  sed  pacis.  ^'- 

T.  30.  16 


242 


DOMINICA   V   POST  TRINITATEM.   —   AD  RELIGIOSOS  1   SERMO  QUARTUS 


Denique,quamvis  Christifideles  debeant  A  pedificationis  sunt,  in  invicem  custodia- 
in  omni  bono  actu  esse  unanimes,  nunc  mus.  Unusquisque  exemplariter  conver- 
tamen  specialiter  exhortatur  Archiaposto-      sando,  ferventer  agendo,  irreprehensibili- 


lus,  ut  in  oratione  exsistant  unanimes, 
quatenus  concorditer  exorando,  gratiam 
conservandi  unanimitatem,caritatem  alias- 
que  virtutes  adipiscantur  a  Deo.  Specia- 
liter  quoque  unanimiter  debemus  orare, 
quia  omnes  veraciter  christiani,  sunt  unus 
exercitus  Dei,  jugiter  praelians  contra  aci- 
em  vitiorum  ct  impugnationes  diaboli. 
Quum  ergo  eosdem  adversarios,  et  adver- 


ter  incedendo,  a?dificet  et  inflammet  suos 
confratres.  Opportunis  quoque  temporibus 
exhortemur  nos  invicem  verbis  sacris  ad 
prselium  spirituale,  ad  unanimitatem,  ad 
mutuam  opem,  ad  omnem  virtutem,  juxta 
ilhid  Apostoli  :  Adhortamini  vos  ipsos  per 
singulos  dies,  ut  non  obduretur  quis  ex 
vobis  fallacia  peccati. 

Denique,  sicut  caritas,  ita  et  filia  ejus 


HebiAiiAi. 


sarios  valde  fortes,  atrocissimos  ac  calli-  B  ac  germen,  vera  unanimitas,   cunctis  fi- 


\Reg.\n; 
HPar.xx; 
I  Mach. ni, 
4fi  el  seq . ; 
IV  ;  Judith 
IV,  8ct  seq  ; 

IX. 


dissimos,habeamus,  et  eadem  nobis  instent 
pericula,  et  pericula  prorsus  gravissima, 
utpote  amittendi  gratiam  in  praesenti  et 
gloriam  in  futuro,  ac  incidendi  damnati- 
onem  a?ternam,  omnino  nobis  incumbit 
necessariumque  consistit  ut  in  oratione 
unanimes  simus,  auxilium  Dei  et  ejus 
defensionem  ac  salutarem  postulantes  tri- 
umphum   :  quemadmodum  in    libris  Re- 


delibus  summe  necessaria  perhibetur.  Pro- 
pter  quod  affectuosissime  monet  Aposto- 
lus  :  Si  qua  consolatio  in  Christo,  si  quod 
solatium  caritatis,  si  qua  societas  spiritus, 
si  qua  viscera  misericordia?,  implete  gau- 
dium  meum,  ut  idem  sapiatis,  unanimes, 
id  ipsum  sentientes.  Unanimitas  autem 
idem  est  quod  concordia,  utpote  diverso- 
rum   animorum    in   idem    consensus.  De 


Philipp.  II, 


gum  et  Paralipomenon,  ac  Machabseorum  quo  Leo  Papa  :  Gratia  (inquit)  Patris  ca?- 
et  Judith,  multoties  legitur,  quod  filii  Is-  lestis,  non  dissimiles,  non  discordes,  sed 
rael  contra  adversarios  pugnaturi,  Deum  C  unum    sentientes   unumque  amantes   ad- 


ferventer,  instanter,  unanimiter  invoca- 
bant,  non  verbis  dumtaxat,  sed  et  jeju- 
niis,  abstinentiis,  ciliciorum  indutionibus 
et  lacrimarum  effusionibus,cum  omni  hu- 
miliatione,  compunctione  et  confessione. 


optavit  in  filios  et  heredes;  ad  unam  re- 
formatos  imaginem  oportet  animum  ha- 
bere  conformem.  Ha>c  sancta  concordia 
inter  prsecipua  computatur  bona  a  sapien- 
te  quodam,  qui  fatetur  :  In  tribus  bene- 


Si  igitur  illi  contra  hostes  visibiles  pugna-      placitum  est  spiritui  meo,  quae  sunt  pro- 


Eccli.xw, 


turi,  pro  temporali  morte  evadenda  ita 
egerunt,  quanto  magis  veri  Israelitae  et 
milites  Christi,  quibus  incessabile  contra 
invisibiles  ac  crudelissimos  hostes  bellum 
est,  Deum  indesinenter  debent  cum  omni 


bata  coram  Deo  et  hominibus  :  concordia 
fratrum,  amor  proximorum,  et  vir  et  mu- 
lier  bene  sibi  consentientes.hno,ut  sanctus 
ait  Bernardus,  non  est  in  terris  expressior 
angelicae  conversationis  similitudo,  quam 


compunctione,  lacrimatione,  humiliatione,  D  unitas  et  concordia  vitae  socialis^praesertim 
confessione  et  corporis  castigationibus  in-      in  coenobiis.  Ideo  semper  solliciti  simus 


vocare,  quatenus  aeternae  mortis  evadant 
pericula,  et  gaudia  impetrent  sempiterna? 
Quum  ergo  in  periculosissimo  statu  si- 
mus  et  mutua  ope  indigeamus,  oremus 
pro  invicem.  Nec  unus  impediat  altcrum, 
nullus  nostrum  adjutor  sit  dfemonum,  fra- 


servare  unitatem  et  concordiam  spiritus 
in  vinculo  pacis.  Quod  quam  summe  ac 
singulariter  necessarium  sit  reIigiosis,san- 
ctus  pandit  Hieronymus  in  Regula  sua,  lo- 
quens:NuIla  pro  certo  vita  deterior,  quam 
simul  degere   corpore  et  non  mente;  et 


Eplies.  IV, 
3. 


i 


Rom.  XIV 
19. 


trem   suum   perturbando,   gravando,   aut  vere  infelices  sunt  quibus  inest,  non  una, 

quovis  modo  scandaIizando,seu  aliquo  mo-  sed  diversa  voluntas.  Sit  itaque  vobis  sem- 

do  ad  culpam  in  verbis  aut  factis  trahen-  per  unus  affectus,  una  fraternitas,  una  vo- 

do;  sed  quse  pacis  sunt,  sectemur,  et  quae  luntas,  una  proportio  morum,  una  jucun- 


\ 


DOMINICA   V   POST  TRINITATEM.   —  AD   RELIGIOSOS  ;   SERMO  QUARTUS                    243 

ditas,   una  Iristitia,  ne  quod   placet  uni,  A  eos  connectit,  et  summo  ac  incommutabili 

displiceat  alteri,  et  quo  gaudet  unus,  alter  bono  adhaerere  facit  eosdem;  secundario 

tristetur  :  sicque  habere  poteritis  religio-  autem  in  bonum  proximorum,  ut  scilicet 

Ps.ixvii,7.  nis  propositum,  si  in  domo  Domini  habi-  velint  quae  proximis  spiritualiter  prosint. 

tetis  unanimes.  Quum  ei-go   concordige  opponitur  discor- 

Verumtamen  est  qua?dam  concordia  ma-  dia,constat  eam  esse  peccatum.  Dupliciter 

la,et  unanimitas  vitiosa  eorum  qui  confoe-  autem  concordia  per  discordiam  tollitur. 

derantur  in  rebus  illicitis,  quemadmodum  Primo  directe  et  per  se,  dum  quis  scienter 

quidam,  ex  carnali  affectu  aut  commodi  et  ex  intentione  discordat  ab  alio  in  bono 

temporalis  intuitu,  aut  ex  communi  quem  divino  vel  fraterno,  puta  in  spiritualibus 

contra   aliquem   conceperunt  rancore,   in  rebus  et  actibus  ad  Dei  honorem  et  cul- 

Ac/.xxMi,  pravis  concordant  :  sicut  Pharissei  et  Sad-  tum,  seu  proximorum  profectum  sive  sa- 

6eiseq.     (]ucaei  apostolum  Paulum  unanimiter  im- B  lutem,  spectantibus,  in  quibus  cum  aliis 

pugnabant ;  quorum  concordiam  detestan-  concordare  deberet  :  et  hoc  ex  suo  genere 

dam  subtiliter  sanctus  dissolvit  Apostolus,  est  peccatum  mortale,  quum  sit  caritati 

bonam   inter  eos  discordiam  seminando.  contrarium.  Secundo  per  accidens,  ut  quan- 

Itaque  nulli  in  rebus  illicitis  consentiamus,  do  aliqui  in  principali  bono  consentiunt, 

nec    quispiam    partialitatem    in    Christi  sed  in  aliquibus  qua;  sunt  circa  illud  dis- 

congregatione  inducat,  aut   aliquem    sibi  sentiunt,  quia  uni  istud  melius  veriusve 

fraudulenter   alliciat,    nec    errantem    seu  videtur,  alteri  istud  :  et  ista  discordia  est 

contendentem  defendat  amicum,  nec  fo-  praeter  intentionem,nec  est  peccatum,nec 

veat  male  discordem;  sed  simus  vere  con-  caritati  opponitur,  nisi  sit  cum  errore  cir- 

cordes  in  notitia  veritatis,  in  bonitatis  et  ca  ea  quae  sunt  de  necessitate  salutis,  vel 

virtutum  amore,  in  verbis  et  confessioni-  aliquis    pertinaciter   propria?   festimationi 

bus  oris,  Deique  laudibus,  et  observantiis  C  adheereat.    Hinc    dissensio    seu    discordia  aw.xv,39. 

regularibus,  cunctisque  sanctis  operibus.  inter  Paulum  et  Barnabam  orta,  non  fuit 

Propter  quod  ardentissime  beatus  oravit  peccatum,  quia  erat  per  accidens,  nec  fuit 

nom.w,ti,  Apostolus  :  Deus  patientise  et  solatii  det  circa  ea  quse  sunt  de  necessitate  salutis. 

•^"             vobis  id  ipsum  sapere,  secundum  Jesum  Ecce  hic  S.  Thomas  apertissime  asserit, 

Christum,  ut  unanimes  uno  ore  honorifi-  quod  scienter  et  ex  proposito  discordare 

cetis  Deum.  Haec  felix  concordia  in  cantu  ab  alio  in  bono  divino,  in  quo  cum  illo 

et  psalmodia,  ac  ceteris  exercitiis  virtuo-  concordare  deberet,  sit  ex  suo  genere  cul- 

sis,  caritatem  valde  fovet,  conservat,  auget  pa  mortalis.   Hoc   advertant  ac  metuant, 

ac  perficit  :  nam  sicut  ex  caritate  emanat,  seque   emendent,    qui   in   psalmodia   aut 

sic  eam  alit  ac  roborat.  Imo  quaelibet  vir-  divino  obsequio  dissonanter  et  discorditer 

tus  per  proprias  actiones  conservatur  at-  habent  se  ex  proposito  et  scienter,  imo  ex 
que  perficitur  :  idcirco  in  exercitiis  humi-  D  passione  et  aversione,  sive  ut  alium  gra- 

litatis,patientise,mansuetudinis  et  aliarum  vent,et  suam  in  hoc  mitigent  iram  ac  ulci- 

virtutum  nos  ipsos  assidue  actuemus.  scantur  injuriam  in  loco,  actu  et  tempore, 

Praeterea,  quaeritur  circa   pra^tacta,  an  ubi  et  quando  potissimum  omni  caritati, 

discordia  et  dissensio  sinl  peccata  morta-  devotioni,  aedificationi  et  unanimitati  stu- 

lia.  Et  videtur  ex  praeinductis  quod  imo,  dendum  est  :  ex  quibus  omnibus  eorum 

praesertim  quum  dissensionem  inter  pec-  excessus  non  mediocriter  aggravatur. 

cata  mortalia  Apostolus  numeret.  Ad  hoc  Praeterea,  sicut  discordia  conlrarietatem 

Thomas  in  secunda  secundae  respondet  :  importat  in  interioribus  actibus  et  moti- 

q.  xxxvii,  Concordia  est  actus  caritatis  qui  diverso-  bus  voluntatis,  ita  contentio  in  locutioni- 

rum  corda  in  unum  conjungit  :  primo  et  bus.  Contrarietas  autem  loquentis, uno  mo- 

maxime  in  bonum  divinum,  quia  in  Deo  do  pensatur  ex  intentione  loquentis  seu 


244 


DOMINICA   V   POST  TRINITATEM.   —   AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS 


U. 


contendentis,  secundo  ex  modo  loquendi.  A 
Quantum  ad  primum,  considerandum  est 
an  quis  resistat  veritati  an  potius  falsita- 
ti;  quantum  ad  sccundum,  pensandum  est 
an  talis  modus  loquendi  seu  contrariandi, 
negotiis  et  personis  conveniat.  Contentio 
itaque  quse  est  impugnatio  veritatis  cum 
inordinato  modo  loquendi,  est  mortale  pec- 
catum.  Sicque  accipit  eam  Ambrosius  : 
Contentio,  inquiens,  est  impugnatio  veri- 
tatis  cum  confidentia  clamoris.  Porro  con- 
tentio  quee  est  impugnatio  falsitatis  cum 
acrimonia  moderata,  est  laudabilis.  Quod  B 
si  modus  excedatur,  erit  veniaie  pecca- 
tum,  nisi  in  tantum  excedatur  quod  alii 
graviter  scandalizentur.Propter  quod  dixit 
II  r/,/Mi,  Apostolus  :  Noli  verbis  contendere;  ad  ni- 
hil  enim  utile  est,  nisi  ad  subversionem 
audientium.  Contentio  autem  quse  non  est 
cum  intentione  impugnandi  veritatem,sed 
qua  quis  defendit  quod  sibi  verum  appa- 


ret  aut  justum,  non  est  perfecta  contentio 
nec  mortale  peccatum.  Sumendo  ergo  con- 
tentionem  secundum  suam  perfectam  ra- 
tionem  qua  est  mortale  peccatum,  ille 
contendit  in  judicio  qui  veritatem  impu- 
gnat  justitiffi.  Ex  quo  constat,  quam  enor- 
miter  peccent  religiosi  qui  in  capitulo 
suam  defendunt  offensam  seu  culpam,  et 
cum  pra?sidente  contendunt;  quum  etiam 
et  si  vere  innocentes  consisterent,  non  ni- 
si  modeste  deberent  se  excusare,  scientes 
quod  in  multis  offendimus  omnes.  Jacob. 

Postremo,  discordia  atque  contentio,  in 
quantum  sunt  vitia,  ex  superbia  aut  inani 
gloria  oriuntur,  dum  quis  proprio  sensui 
aut  voluntati  immoderate  innititur,  perti- 
naciterque  adhwret.  Hinc  inter  superbos  /voc 
et  ambitiosos  semper  sunt  jurgia  et  fre- 
quentes  discordise;  inter  humiles  vero, 
mansuetos  et  caritativos  invenitur  con- 
cordia. 


111,2. 


SERMO  QUINTUS 


DE   CARITATE    ET   COMPASSIONE    FRATERNA,    ALIISQUE    VIRTUTIBUS   QU.E   MAXIME 

COENOBITAM   DECENT. 


ESTOTE    compatientes,    fraternitatis 
amatores,    misericordes,   modesti   et 
humiles.  I  Petr.  iii,  8. 

Quoniam  divina  lege  invariabiliter  est 
sancitum  ut  sicut  se  habet  homo  ad  pro- 
ximos  suos,  ita  se  Dcus  ad  hominem  ha- 
beat,  hinc  frequentissime  ac  seriosissime 
sacra  hortatur  Scriptura,  ut  simus  non 
solum  Deo  devoti  ac  subditi,  sed  proximis 
quoque  caritalivi,  pii  et  subvenientes.  Id- 
circo  in  pra3sentis  dominic»  epistola,  glo- 
riosissimus  princeps  Apostolorum  hortatur 
nos  primo  ut  simus  «  compalientes  ».  Om- 
nibus  ergo  affliclis,tentatis,  captivis  et  la- 
psis  pie  condoleamus,  maxime  in  peccata 
coliapsis,  quum  malum  culpae  sil  incom- 
parabiiiler  deterius  malo  poenae.  Ideo  Pau- 


C  lus  hortatur  :  Consolamini  pusillanimes,   \Thess 
suscipite  infirmos,  patientes  estote  ad  om-  **• 
nes.  In  Ecclesiastico  quoque  docetur  :  Non   EccU.  v 
desis  plorantibus  in  consolatione;  et  non  ^*' '^^' 
te  pigeat  visitare  infirmum.  Itaque  fratres 
nostros  corporaliter   spiritualiterve  infir- 
mos  pie  et  compassive   portemus;  et  si 
quempiam  tentatum  aut  discordantem  vi- 
derimus,  ad  ejus  relevamen  ac  pacifica- 
tionem  fideliter  laboremus,  Deum  orando 
et  ipsum  hortando,  seu  alio  modo.  Contra 
haec  agunt  quidam  prorsus  pusilli  ae  ni- 

D  mium  imperfecli,  qui  quum  personaliter 
onerosi  sint  et  portari  indigeant,  pieque 
tolerentur,  alios  tamen  portare  non  vo- 
lunt  :  imo  si  quid  gratia  alicui  impenda- 
tur,aut  sufferatur,  seu  omnia  instar  aliorum 


II, 


DOMINICA  V   POST  TRINITATEM.   —  AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS  245 

non  egerit,  protinus   indignantur,  detra-  A  semper  habeat  dulcedinem  rigidam  et  dul- 

hunt,  judicant,  conqueruntur.  Isti  sunt  in-  cem  rigorem.  Itaque  in  motu  et  incessu, 

discreti,  ingrati,  immisericordes,  et  pietate  in  verbo,  vestitu  omnique  gestu  modera- 

quae  eis  exhibetur  indigni  :  ideo  se  emen-  men  servemus,  ut  sic,  juxta  Apostolum, 

dare  non  differant.  modestia  nostra  nota  sit  omnibus.  Unde  Phnipp.w, 

Insuper  docet  princeps  Apostolorum,  ut  et  Augustinus  :  In  omnibus  (inquit)  mo-  ^' 

iPe/r.  iii,  simus  «  fraternitatis  amatores  »,  id  est  fra-  tibus  vestris  nil  fiat  quod  cujusquam  of- 

trum    nostrorum  et  communionis  eorum  fendat  adspectum,  sed  quod  vestram  dece- 

dilectores.  Propterea  bonum  commune  ac  at  sanctitatem.  Dispositio  namque  mentis 

generale,  omnium  mutuam  sanctam  dile-  in    corporis    apparatu    relucet,    ita    quod 

ctionem,  pacem  atque  concordiam  semper  quaedam  vox  animi  est  corporis   motus. 

cordialissime   appetamus,  et  pro  viribus  Hinc   exterior   levitas,  discursus,  curiosi- 

procuremus,  orando,  monendo,  pacifican-  B  tas   atque  loquacitas,  interioris   instabili- 

do  et  amabiliter  conversando.  Sed  hujus  tatis,  levitatis,  curiositatis  et  dissolutionis 

oppositum  agunt  perversi,  qui  sunt  mem-  sunt  indicia.  Propter  quod  in  Ecclesiastico 

/^/•oc.vi,i9.  bra  satellitesque  diaboli,  qui  inter  fratres  fertur  :   Ex   visu    cognoscitur  vir,  et   ab  EccU.xix, 

discordiam  seminant,  magisque  gloriantur  occursu  faciei  cognoscitur  sensatus;  ami-  ""'"'^ 

si  inter  quosdam  ad  quos  non  satis  since-  ctus  corporis,  et  risus  dentium,  et  ingres- 

re   afficiuntur,  viderint   dissensionem    et  sus  hominis,  annuntiant  de  illo.  Hinc  quo- 

aversionem,  quam  pacem,  consensum  ac  que  Salomon  loquitur  :  Quomodo  in  aquis  Prov.wvn, 

dulcem  caritatis  affectum.  resplendent  vultus  prospicientium,sic  cor-  "^' 

Amplius,  juxta  Archiapostoli  documen-  da  hominum  manifesta  sunt  prudentibus 

I  Peir.m,  ta,  simus  «  miscricordcs )),  uou  crudeles.Al-  (quia  videlicet  per  exteriora,  interiora  co- 

^Prov.  XII,  scera  enim  impiorum  crudelia;  et  non  est  gnoscunt). 

'0;  sensus  ubi  abundat  amaritudo.  Beati  au-  C      Quum  ergo  haec  ita  se  habeant,  quid  est 

13.         '  tem  misericordes,  quoniam  misericordiam  quod  nos  religiosi  sacerdotesque  Domini, 

Matth.yj.  cousequentur.  Actibus  ergo  totius  pietatis  nos  viri  barbati  et  in  religione  antiqui, 

simus   pro  posse  semper  intenti,  et  pro  sumus  tam  dissoluti  in  moribus,  tam  im- 

communi    bono    Ecclesiae,    pro    universis  moderati  in  verbis,  tam  pueriles  in  risi- 

peccato  oppressis,  pro  vivis   ac   mortuis  bus,tam  pra?cipites  in  eundo,  ita  ut  seepius 

ferventissime  intercedere   non  cessemus,  instar  picarum  currere  videamur  et  pro- 

pra}cipue   pro   propinquis,   commissis   et  silire?Non  solum  in  loco  colloquii  et  inter 

benefactoribus.  nos,  sed  et  interdum  in  divinis  et  coram 

\Petr.m,      Simus  quoquc  «  modesti  »  in  omnibus,  extraneis  taliter  nos  habemus,  Deum  in- 

ut  sanctus  hortatur  Isidorus  doctor  et  epi-  honorantes,  proximos  scandalizantes,  nec 

scopus  :  Sit  in  gestu  tuo  gravitas,  in  mo-  solum  confundentes  nos  ipsos,  sed  et  san- 
tu  simplicitas,  in  incessu  honestas;  nihil  D  cttc  religioni  ac  sacris  ordinibus  derogan- 

dedecoris,  nihil    lasciviee,  nil   petulantiio  tes.  Et  dici  potest  de  nobis  :  Homo  quum   />«.  xi.vni, 

aut  insoientige  vel  levitatis  in  incessu  tuo  in  honore  essel,  non  intellexit.  Quid  ergo  '■^''-'* 

appareat.  Denique  gestus  hominis,maxime  incumbit  nobis,  nisi  vel  emendatio  ma- 

religiosi,in  omni  actu  sit  gratiosus  absque  gna,  aut  poena  intoleranda  ? 
mollitie,  et  quietus  sine  dissolulione,  gra-  Denique,  ultra  pr^etacta  Archiapostolus 

vis  sine  larditate,  alacer  sine  inquietudi-  jtibet  ut  «  humiles  ))  simus.  Quamvis  enim,   xpcir.m, 

ne,  et  uuUurus  sine  protervitale  ac  turbu-  leste  Scriptura,  coram  Deo  et  hominibus  ^;^^,.  ^  . 

lentia,  ut  Ilugo  de  S.  Victore  disseruit.  Qui  odibilis  sit  superbia,  in  nullo  tamen  gene- 

iterum  ait  :  Temperanda  est  facies  et  mo-  re  hominum  tam  detestanda  ac  monstru- 

dificanda  in   gestu  suo,   nt  nec  proterve  osa,  tam  fceda  et  odienda  exstat  superbia 

exasperetur,  nec  molliter  dissolvatur,  sed  sicut  in  religiosis,  quos  oportet  esse  mor- 


9. 


246  DOMINICA   V   POST  TRINITATEM.   —  AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS 

tuos  mundo  atque  in  oninibus  resignatos,  A      Praeterea  in  ista  epistola  tangitur  ratio 

nec   aliquid   sajculi   hujus   appetere,    sed  cur  propter  adversitates  et  persecutiones 

subjectione  et  abjectione  gaudere  :  quod  non  debeamus  ab  actibus  bonis  cessare, 

et  eorum  praelendit  habitus  atque  profes-  quum  dicitur  :  Quis  est  qui  vobis  noceat,   iPeir.m, 

sio.  Ideo  elatus  monachus  est  monstrum  si  boiii,  id  est  virtutis,  seu  Christi  essen-  ''^' 

turpissimum    coram  Deo  ;  humilitas  au-  tialiter   boni   secundum   quod   Deus   est, 

tem  facit  religiosum  Deo  et  suis  confratri-  »mulatores,  id  est  amatores  ac  imitatores, 

bus  valde  amabilem,  et  ad  omnem  dispo-  fueritis  ?  quasi  dicat,  Nullus  :  quia  etsi 

nit  profectum.  iniqui  persequantur  ac  spolient  atque  in- 

Amplius,  ad  perfectam  patientiam  sum-  terimant  justos,  totum   hoc   ineffabiliter 

mus  Apostolus  nos  hortatur,  in  tantuni  ut  prodest  eis,  et  ad  copiosissimam  eis  co- 

\Petr.  lu,  nuUi  malum  pro  malo  reddamus,  nec  ma-  operatur  salutem,  dummodo  a?quanimiter 


ledictum  pro  maledicto,  sed  maledicenti-  B  ferant.  Unde  S.  Petrus  subjungit  :  Si  quid   ibid.  li. 

bus  benedicamus  :  quia  in  hoc  vocati  su-  patimini    propter  justitiam,  beati   eritis. 

mus  potissimum  nos  religiosi,  ut  tali  ac  Et   Christus   :  Beati  (inquit)  estis   quuni  Maith.  v, 

tanta  patientia  benedictionem  Dei  heredi-  maledixerint  vobis  homines,  et  persecuti  "' '"' 

temus,  et  a-ternaliter  possideamus.  Opor-  vos   fuerint;  gaudete   in    illa   hora,  quia 

tet  etenim  ut  religiosus  in  omnibus  fran-  merces  vestra  copiosa  est  in  coelo.  Sunt 

gat,  vincat,  abneget,  vitaliterque  mortificet  autem  quadam  bona  hominis  vere  et  ab- 

semetipsum,  propriam  voluntatem,  appe-  solute,  quae  ei  invito  auferri  non  queunt, 

tilum   naturae,  desideria  culpa^.  ;  subsan-  ut  sunt  spirituales  divitiae,  gratia  et  vir- 

nationes  quoque,  injurias,  derisiones,  tri-  tutes,  ac  dona  et  fructus  Spiritus  Sancti, 

bulationes,    exercitationes,   quasi    aquam  ac  merita  sua.  Cetera  sunt  quae  ei  etiam 

dulcifluam  bibat,  atque  in  talibus  quasi  non  volenti  possunt  auferri,  quae  non  sunt 

/aco6. 1,2.  in  omnibus  divitiis  glorietur,  omne  repu-  C  bona  ejus  nisi  secundum  quid.  Itaque,  si 

tans  gaudium  quum  in  varias  tentationes  quis  Frater  devotus  et  vere  religiosus  ac 

incideril,  ut  Christi  sectetur  vestigia,  et  speciali   gratia  decoratus,  propter  zelum 

I  Petr.n,  suo  Domiuo  pro  se  multa  passo  aliqualiter  suae  justitiee  et  propter  opera  virtuosa  vi- 

^'-  conformetur.  deat  se  contemni,  gravari,  aut  a  quibus- 

Subinde,  in  hodierna  epistola  introducit  libet  promotiunculis  ad  officia  impediri, 

Ps.xxxiii,  primus  et  summus  Apostolus  verba  Psal-  non  frangatur,  nec  contristetur,  nec  cesset 

**■  mista3,  ad  demonstrandum  quam  necessa-  a  bonis,  sed  Deo  regratietur,  qui  quosdam 

i>s.  cxxxix,  ria  ad  salutem  sit  refrenatio  linguae.  Vir  a  se  valde  electos  atque  dilectos  non  per- 

^^-  enim  linguosus  non  dirigetur  in  terra  ;  et  mittit  exterioribus  implicari  neque  ad  prae- 

Eccii.x\,s.  qui  mullis  ulitur  verbis,  laedit  animam  su-  lationes  perduci,  sed  potius  in  abscondito  Ps. ss\,>i. 

/•/•of.  x,i9.  am.  Qui  autem  moderatur  labia  sua,  pru-  vultus  sui  sibi  soli  vacare,  et  spiritualibus 

dentissimus  est,  sicut  de  hoc  multa  sunt  D  ac  divinis,  nocte  ac  die,  pura,  fixa,  amo- 

in  praecedentibus  sermonibus  allegata.  rosa  ac  libera  mente  intendere. 


DOMIiNICA   V   POST  TRINITATEAl.   —   AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS  247 


SERMO  SEXTUS 


QUAM   FELICITER  IRRUANT   IN   JESUM   BONI   RELIGIOSI,  QUAM   FELICISSIME  AUTEM   ATQUE 

DELICIOSISSIME   VERI   CONTEMPLATIVI. 


0 


UUM  turbce  irruerent  in  Jesum,  ut  A  tanto  impetuosius  bona  impetuositate,  hoc 

audirent  verbum  Dei,  etc.  Luc.  v,  1.  est  laudabilius  ac  celerius,  in  Jesum  ir- 

Exemplo  turbae  istius  docemur,  quam  ruimus. 

avide  et  ferventer  debeamus  verbum  Dei  Deinceps,  in  Dominum  Jesum  Ghristum 

audire.  Irruamus  ergo  et  nos  in  Jesum,  ut  salubriter  irruit,  qui  ejus  vestigia  effica- 

audiamus  verbum  Dei.  Sed  quum  Domi-  citer  affectuoseque  sequitur,  qui  ejus  hu- 

j/a/c.  XVI,  nus  Jesus  ad  dexteram  sedeat  Dei  Patris  militatem,    mansuetudinem,    patientiam, 

i?20^^''^*  et  in  throno  glori»  ejus,  quomodo  pote-  panpertatem,   constantiam,  caritatem   se- 

rimus  nos  vermiculi  in  terra  repentes,  in  ctatur,  discens  ab  ipso  quia  mitis  est  et  Matih.M, 

ipsum    irruere  ?  Verum   ad  hoc   faciliter  humilis  corde,  et  sciens  quod  omnes  qui  'i^y;,,^  ,„ 

Act.  xvii,  respondetur.  Non  enim  est  Christus  longe  volunt  pie  vivere  in  Christo,  persecutio-  12. 

'^'^*'       ab  unoquoque  nostrum,  quia  in  ipso  (se-  nem  patientur,  nec  timendi  sint  qui  cor-   Matih.n, 

cundum  quod  Deus  est)  vivimus,  move-  B  pus  occidunt,  sed  incomparabiliter  sit  ti-  '*' 

mur,  et  sumus;  et  sicut  aeternaliter  est,  ita  mendus  qui  potestatem  habet  corpus  et 

ubique  est.  Qui  et  veraciter  protestatur  :  animam  perdere  atque  projicere  in  gehen- 

Matth.    Ubi  fuerint  duo  vel  tres  congregati  in  no-  nam.  Itaque,  qui  in  adversis  Christi  amore 

xvui,  20.     jyjjup  meo,  ibi  in  medio  eorum  sum.  Sed  hetatur,  qui  in  omnibus  prompte  obedit 

quid  est  in  Jesum  hoc  inodo  irruere?  Et  intuitu  ejus  qui  factus  est  obediens  Patri  PhiHpp.u, 

respondendum,  quod  in  Jesum  irruere,  est  usque  ad  mortem,   qui  sinceriter  et  fer-  ^" 

ad  ipsum  ferventer  accedere,  juxta  illud  :  venter  abnegat   semetipsum,   et   crucem  z«c.  ix,^s. 

Pi.  xxxiii,  Accedite  ad  eum,  et  illuminamini.  Apo-  suam  portat  quotidie,  qui  non  solum  viam  />«.  cxvm, 

^eAriviG  stolus   quoque    :   Adeamus  (inquit)   cum  mandatorum  currit,  sed  semitam  quoque  ^"' 

fiducia  ad  thronum  gratia)  ejus.  Porro  ac-  evangelicorum  consiliorum  volat  ac  per- 

cessus  iste  ad  incircumscriptibilem  et  ubi-  volat,  in  observantiis  sanctis  fervens,  uni- 

que  preesentissimum  Deum,  spiritualis  est  C  versa  quse  Ordinis  sunt  strenue  implens, 

et   mcntalis,    non    corporalis  ;    sicque  ad  iste  feliciter  irruit  in  Jesum. 

Christum  accedere,  est  se  ad  ejus  grati-  ^erumtamen  adhuc  invenitur  sublimior 

am  prwparare,  ipsius  auxilium  invocare,  atque  felicior  irruentia  qua?dam  in  Jesuin, 

ejus  gratiosam  inhabitalionem,  allocutio-  de  qua  fertur  in  Canticis  :  Tenui  illum,  Cant. \ii,'t. 

nem  internam,  illuniiiialionem  supernam  nec  diinittam  ;  et  rursus,  Quis  mihi  det  te /6w.  vm,!, 

desiderare,  ipsum  diligere,  contemplari  et  fratrem  meum,  ut  iuveniam  te  foris,  et  -• 

colere,  spiritualiterque  proficere.  De  quo  deosculer  apprehendamque  te?  Ipse  quip- 

salubri  secretissimoque  accessu  ail  ad  Ile-  pe  est  Sponsus  coclestis,  cujus  ainore  lan-   //,,,/. „,3. 

iind.\\i,ti,  brjeos  sanctus  Apostolus  :  Accessistis  ad  guet  anima  sancta  viatrix,  sitiens  ad   il- 

montem  Sion,  ct  civitatcm  Dei  vivcntis,  et  lum  qucmadmodum  desiderat  cervus  ad  rs.\u,x. 

Jerusaleiu  cffilestem,  et  multorum  millium  fontes  aquarum.   Ikcc   ergo  sublimior  in 

angelorum  frequentiam,  et  judicem  om-  D  Jesum  irruentia,  est  amorosus  ipsius  am- 

niuin  Dcuiii.  Quanto  autem  pra^tactos  fer-  plexus,  osculumque  occultum,dum  anima 

venlius  atque  Irequentius  lacimus  actus,  Deitatis  amore  succensa,  levat  se  supcr  se,  28. 


248 


DOMINICA   V   POST  TRINITATEM.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS 


et  summa3  lucis  primgpque  veritalis  con-  A 
templationi  infigitur,  tamque  profunde, 
amorose  ac  limpide  incomprehensibilem 
contemplatur,  miratur,  et  ei  unitur,  imo 
immergitur,  quod  in  divitias  gloria?  ejus 
interminabiles  rapitur,  et  in  infinita"  bea- 
titudinis  abyssum  demergitur,  atque  in 
increatae  majestatis  immensitatem  salu- 
berrime  absorbetur.  Et  tunc  amore  devi- 
cta,  pudoris  oblita,  eum  qui  essentialiter 
et  vere  interminabiliter  bonus,  pulcher, 
dulcis  ac  sapicns  cst,  brachiis  amplectitur 
caritatis,  ac  totis  deosculatur  praecordiis.  B 
Tuncque  veraciter  audit,  plane  intelligit, 
Ps. ixxxix,  sine  difficultate  advertit,  quid  loquatur  in 
ea  Dominus  Deus  Jesus  Christus  sponsus 
coelestis,  qui  tunc  instruit  eam  secretius, 
et  verba  arcana  loquitur  ei,  consolaturque 
eam,  et  multa  ei  revelat. 

His  igitur  modis  gradatim  accedamus  et 
irruamus  in  Jesum.  Et  quia  nemo  repente 
fit  perfectus  et  summus,  sed  paulatim 
proficitur,  accedamus  et  irruamus  in  Chri- 
slum  :  primo,  per  suse  humanitatis  spe- 
culationem,  per  suse  obedientia^  caritatis  C 
et  patientice,  humilitatis,  paupertatis,  con- 
stantise  ac  mansuetudinis  assiduam  consi- 
derationem,  ardentem,  indefessam  et  sta- 
bilem  imitationem;  deinde,  per  suorum 
beneficiorum  ac  promissorum  attentionem, 
preesertim  per  suse  dignissimse  incarnatio- 
nis  ac  passionis  intuitionem,cruciformem- 
que  assecutionem;  deinceps,per  sus!  pura? 
et  infinita^  bonitatis,  a^ternse  ac  super- 
splendidissimte  veritatis  ferventissimam 
contemplationem  sincerissimumque  amo- 


rem;  et  postremo,  per  osculum  coeliforme 
atque  amplexum  internum  supernatura- 
lem  prfftactum. 

Denique,  sic  irruamus  in  Jesum,  ut  au- 
diamus  Yerbum  Dei,  videlicet  ipsummet, 
de  quo  ait  Evangelista  :  In  principio  erat /oa»».  1,1. 
Verbum.  Unde  fatetur  Propheta  :  Audiam  Ps.  lxxxiv, 
quid  loquatur  in  me  Dominus  Deus;  item- 
que,  Beatus  homo  quem  tu  erudieris,  Do-  Ps.\cni,ii. 
mine.  Qui  enim  ab  istis  transitoriis  et  ter- 
renis   se  abstrahit,   et  ab   omni   carnali, 
scnsuali,  privato  amore  se  purgat,  seque 
intus  et  extra  custodit,  ut  Deo  sincerius 
queat  vacare  ac  ejus  succendi  amore  :  is 
utique  audit  frequenter  Deum  sibi  intus 
loquentem  et  sua  unctione  se  instruentem,  Uoann.u, 
et  divino  acquiescit  instinctui  atque  ange-  "'■ 
licse  inspirationi.  Cum  tali  equidem  ho- 
mine  est  sermocinatio  Dei,  et  in  eo  quasi  Prov.m,n. 
in  thalamo  requiescit,  et  loquitur  ad  cor  oscen,ii. 
ejus. 

Proeterea,  audiamus  Dominum  Salvato- 
rem  nobis  in  Scripturis  incessanter  lo- 
quentem,  per  suos  quoque  vicarios  supe- 
riores  nostros  nos  admonentem  et  corri- 
pientem,  seu  per  fratres  nostros  salubriter 
nos  affantem  ;  et  obedientes  simus  in  om- 
nibus  istis,  ut  cum  omni  diligentia  et  re- 
verentia  opus  Dei  agamus,  vocatione  hac 
digne  conversari  coneinur,  in  cunctis  vir- 
tutibus  quotidianum  sortiamur  profectum, 
ut  simus  coram  Deo  quotidie  magis  ac 
magis  solliciti,  cusloditi  et  timorati,  atque 
in  verbis  et  factis  amplius  ordinati,  et 
omni  die  magis  perfecti,  imperturbabiles, 
stabiliti.  Ad  laudem  et  gloriam  Dei. 


DOMINIGA  VI  POST  TRINITATEM 


ENARRATIO  IN  EPISTOLAM 


QUICUMQUE   BAPTIZATI   SUMUS   IN   CHRISTO   JESU,   IN   MORTE   IPSIUS   BAPTIZATI   SUMUS. 

Rom.  YI,  3-11. 


H 


Matth. 
xwiri,  19. 


ORTATUR  nos  sanctus  apostolus  Pau- 
lus  in  prsosenti  epistola  ad  vitiorum 
devitationem,  spiritualemque  innovatio- 
nem.atque  virtuosorum  operum  continua- 
tionem  usque  in  finem.  Et  ad  Iioc  inducit 
primo  hanc  rationem,  quoniam  in  Bapti- 
smo  purgati  sumus  ab  omni  peccato  :  er- 
go  de  cetero  decet  nos  a  vitiis  abstinere. 
Itaque  ait  :  Quicumque  baptizati  sumus, 
id  est  a  vitiis  emundati  ac  loti  in  fonte 
Baptismi,  m  Christo  Jesu,  in  institutione, 
fide  et  operatione  Christi,  hoc  est  secun- 
dum  quod  ipse  instituit  ac  prsecepit,  di- 
cens:Docete  omnes  gentes,  baptizantes  eos 
in  nomine  Patris  et  Filii  et  Spiritus  San- 
cti.  Christus  quoque  fidem  Trinitatis  edo- 
cuit  et  intus  infudit.  Ipse  quoque  princi- 
paliter  baptizat,  quia  ut  Deus  intus  purgat 
a  culpa  gratiamque  largitur,  atque  ab  ejus 
passione  Baptismus  ac  alia  sacramenta  ef- 
ficaciam  suain  sortita  sunt.  Idcirco  ad  Jo- 
Joaun.xM.  auncm  Baptistam  Deus  ait  de  Christo  :  Su- 
per  quem  videris  Spiritum  descendentem 
et  manentem  super  eum,  hic  est  qui  ba- 
ptizat  in  Spiritu  Sancto.  Sacerdos  vero  ini- 
nisterialiter  est  baptizans./«  morteipsius, 
id  est  virtute  ac  merito  suae  passionis  et 
mortis,  haptizati  sumus.  Vel,  «  in  morte 
ipsius  )),  hoc  est  in  similitudine  mortis 
Christi, «  baptizati  sumus  )>,  quatenus, sicut 
Christus  semel  mortuus  est  carne,  et  sem- 
per  vivit  spiritu,  sic  nos  per  Baptismum 
semel   mortui  omni   iniquilati,   deinceps 


A  semper  vivamus  justitiie.  Trina  namque 
immersio  baptizati  in  aqua,  designat  tri- 
duum  sepulturae  seu  mortis  Christi ;  ele- 
vatio  autem  ex  aqua,  resurrectionem  Chri- 
sti  significat.  Hinc  secundee  expositioni 
consonat  littera  sequens.  Declarans  nam- 
que  qualiter  in  morte  Christi  baptizati  di- 
camur,  adjecit  : 

Consepulti  enim  sumus  cum  illo,  id  est, 
Christo  sepulto  assimilati  sumus,  per  Ba- 
ptisuium,  id  est  in  Baptismo  :  nam  mersio 
baptizati  in  aqua,  significat  sepelitionem 

B  Christi  sub  terra;  in  mortem  peccati  seu 
vitse  prioris,  quse  fuit  iniqua,  id  est  ad 
hoc  ut  moriamur  peccato.  JJt  quomodo 
Christus  surrexit  a  mortuis,  id  est  a  lo- 
co  atque  consortio  mortuorum,  per  glo- 
riam,  id  est  gloriosam  omnipotentiam, 
Patris  :  quia  divina,  non  humana  virtute, 
surrexit.  Vel,  «  per  gloriam  Patris  )),  id 
est  per  Verbum  seternum  carni  unitum, 
quod  est  gloria  Patris,quemadmodum  scri- 
ptum  est  :  Gloria  patris,  filius  sapiens.  Prov.  x,  i. 
Isaias  quoque  de  hac  gloria  seu  Filio  Pa- 

C  tris  ait  :  Revelabitur  gloria  Domini,  et  /«.  xi.,3. 
videbit  omnis  caro  Salutare  Dei  nostri. 
Nam  Christus  secundum  quod  Deus,  su- 
scitavit  corpus  suum,  imo  se  ipsum  se- 
cundum  quod  homo  est.  Ita  et  nos  in  no- 
vitatc  vitw  ambulemus,  hoc  est,  pristinis 
vitiis  cxstirpatis, virtuose  vivamus  et  chii- 
stiformiter  conversemur,  sicque  renovetur  /'s.cu,  3. 
ut  aquila)  juventus  nostra,  et  in   splen- 


250 


DOMINICA   VI   POST  TRINITATEM. 


ENARRATIO   IN   EPISTOLAM 


I  Petr.  II, 
21. 


dore  gratise  ac  virtutum  refloreat  anima  A 
nostra. 

Si  enim  complantati  facti  sumus  simi- 
litudini  mortis  ejus,  hoc  est,  si  instar 
plantffi  seu  arboris,  eradicati  fuerimus  a 
prioribus  culpis,  et  firmiter  coiiformati 
fuerimus  similitudini  mortis  ejus,  scilicet 
Christi,  hoc  est  vestigiis  dominicee  passio- 
nis,  conformando  nos  passioni  Christi  in 
castigatione  proprii  corporis,  et  compas- 
sione  mentis  ac  mortificationc  propria  vo- 
luntatis  (sicut  princeps  Apostolorum  hor- 
tatur  :  Christus  passus  est  pro  nobis,  vobis  B 
relinquens  exemphim,  ut  sequamini  ve- 
stigia  ejus  ;  alibi  quoque  loquitur  Paulus  : 

G>tiat.\\ii.  Qui  autem  sunt  Christi,  carnem  suam  cru- 
cifixerunt  cum  vitiis  et  concupiscentiis) ; 
sinml  et  resurrectionis  erimus,  id  est, 
tunc  etiam  complantabimur  seu  conforma- 
bimur  similitudini  resurrectionis  Christi, 

/?om.vi,4.  ambulando  in  novitate  vitse,  quae  per  Chri- 
sti  resurrectionem  figuratur.  Mors  quippe 
et  resurrectio  Christi  non  solum  sunt  res, 
sed  etiam  sacramenta  seu  signa  :  ita  quod 
mors  Christi  significat  vitiosa?.  ac  veteris  C 
vitse  exstirpationem  ;  resurrectio  autem 
Chrisli,  spiritualem  mentis  renovationem, 
juxta  ilkid  ad  Colossenses  :  Si  consurrexi- 
stis  cum  Christo,  qu»  sursum  sunt  quaj- 
rite.  Si  ergo  in  vitiorum  mortificatione  in 
Baptismo  collata  manserimus,  non  rede- 
undo  ad  vitia,  tunc  resurrectioni  Christi 
similes  erimus,  coelestem  conversationem 
habendo  in  terra. 

IIoc  scientes  quia  vetus  homo  noster. 
Expositores  quos  legi,  ita  exponunt  hunc 
locum  :  «  vetus  homo  noster  »,  hoc  est  fo-  D 
mes  peccati,  simul  crucifixus  est,  id  est, 
virtute  et  merito  passionis  Christi  debili- 
tatus  est.  Vel,  «  vetus  homo  noster  »,  id  est 
convcrsatio  vetus  et  prava,  «  simul  cruci- 
fixus  est  »,  hoc  est,  morte  Christi  deleta 
est,  quoniam  Christus  abslulit  sua  passio- 

/4irf.ii,ii.  ne  peccata  inundi,  delens  quod  adversus 
nos  erat  chirographum  decreti,  ut  ad  Co- 
lossenses  plenius  scribit  Apostolus;  ut  de- 

Matih  VI  strnatur  corpus  jjeccati,  id  est  congeries 

23.  vitiorum.  De  quo  corpore  ait  Salvator  :  Si 


Coloss.  III 
t. 


fuerit  oculus  tuus  nequam,  totum  corpus 
tuum   tenebrosum   erit.  —  Verumtamen 
videtur  hic  passus  aliter  et  magis  conso- 
nanter  ad  litteram  sic  posse  exponi  :  «  ve- 
tus  hoino  noster  »,  id  est  quilibet  nostrum 
secundum  suam  vitiosam  ac  veterem  con- 
versationem,    «    simul    crucifixus   est   », 
hoc  est  simul  cum  Christo  cruci  affixus, 
per  pra^figurationem  et  obligationem.  Per 
hoc  namque  quod  crucifixus  est  Christus, 
monstravit  quod  unusquisque  fidelium,  si 
velit  salvari,  debeat  Christum  sequi,  tol- 
lendo  crucem  suam  quotidie,  prout  ipse 
Salvator  disseruit  :  Qui  vult  venire  post /^kc.  ix,2.3. 
me,  abneget   semetipsum,  et   toUat  cru- 
cem  suam  quotidie,  et  sequatur  me.  Ad 
hoc  quoque  nos  obligat  crucifixio  Christi 
Domini   nostri,  quoniam    non  est  servus  7o«/i».xiii, 
major  domino  suo.  Vel,  «  vetus  homo  no-  '^" 
ster  »,  id  est  quilibet  nostrum  secundum 
originale  peccatum  ab  Adam  contractum, 
«  simul  crucifixus  est  »,  id  est  huic  pec- 
cato  mortificatus,  quia  in  Christi  passio- 
ne  liberati  sumus  ab  isto  peccato.   «  Ut 
destruatur  corpus  peccati  »,  hoc  est,  caro 
nostra  multis  peccatis  foedata  destruatur, 
non  quantum  ad  esse  naturae,  sed  culpa", 
quemadmodum   alibi   scribit  Apostolus  : 
Mortificate  membra  vestra  qute  sunt  super  Coioss.  m, 
terram.  Et  Christus  testatur  :  Si  oculus  "'  j^f^,^,^ 
tuus  scandalizat  te,  erue  eum  et  projice  xvm,!). 
abs  te.  Ut  ultra  non  serviamus  peccato, 
hoc  est,  non  subdamur,  nec  superemur  a 
vitiis,  quia  ut  apud  Joannem  habetur,  Om-  joam.ym, 
nis  qui  facit  peccatum,  servus  est  peccati.  ^''" 
Et  Petrus  asserit  :  Iniqui  sunt  servi  corru-  ii/v/y.  n, 
ptionis  ;  a  quo  enim  quis  superatus  est,  '"■ 
hiijus  et  servus  est. 

Qui  enim  mortuus  est  peccato,  id  est  a 
vitiis  emundatus;  vel,  «  qui  mortuus  est», 
hoc  est  configuratus  morti  Christi,  per 
susceplionem  ^i^d^ii^wvdih;  j usti/icatus  est 
a  jwccato,  hoc  est,  liber  factus  est  ab  eo, 
nec  subjacet  vitio.  Baptismus  equidem  li- 
beral  a  pocna  et  culpa. 

Si  autem  mortui  sumus  cum  Christo, 
id  cst  ejus  passioni  ct  morti  conformati, 
alquc  a   culpis   mundati,  credimus  quia 


DOMINICA   VI   POST   TRINITATEM.  —   SERMO   PRIMUS  231 

simul  etiam  vivemus  cum  Christo,  quia  A  tur  Deus  apud  Zacharlam  :  Auferam  ini-  Zach.  im,9. 

in  hac  vita  vivemus  in  eo  per  gratiam,  et  quitatem   terree   illius   in   die  una.   Tunc 

in  futuro  per  gloriam.  Scientes  per  fidem  enim  Pater  per  Ghristi  passionem  abstulit 

certissimam  :  de  qua  scientia  ait  beatus  peccata  Ecclesia?,  qu»  est   terra  Christi. 

yo6xix,  23.  Job,  Scio  quod  Redemptor  meus  vivit,et  in  Quod  autem   vivit   post   resurrectionem, 

novissimo  die  de  terra  surrecturus  sum  ;  vivit  Deo,  hoc  est  ad  gloriam  Dei,  quia 

Joann.u,  ct  Martha,  Scio  quia  resurget  frater  meus  Christus  in  quantum  homo,  est  et  vivit  ad 

"'■           in  resurrectione  in  novissimo  die  ;  quod  honorem  et  gloriam  superbeatissim»  Tri- 

Christus  resurgens  ex  mortuis,  jam  non  nitatis,    tanquam    servus    iliius.    De    quo 

moritur,  id  est,  de  cetero  non  morietur  :  apud  Isaiam  loquitur  Deus  :  Ecce  servus  is.  xin,  i. 

quia  ad  immortalem  ac  impassibilem  vi-  meus,  suscipiam  euin. 

tain  surrexit,  quum  impassibilitas  sit  dos  Ita  et  vos,  o  Ghristifideles,  existimate 
corporis  glorificati.  Mors  illi  ultra  non  B  vos  mortuos  quidem  esse  peccato,  hoc  est 

dominabitur,  id  est,  la^sionem  ei  non  in-  liberatos  a  vitiis  merito  Salvatoris,  quan- 

feret,  nec  animam  a  suo  corpore  separa-  tum  ex  parte  ipsius  est,  viventes  autem 

bit.   Quod  enim  mortuus  est  peccafo,  id  Deo,  hoc  est  ad  gloriam  Dei,  agendo  quee 

est  peccatorum  nostrorum  demerito,  seu  ei  sunt  placita,  in  Christo  Jesu  Domino 

propter  expianda  et  auferenda  mundi  pec-  nostro,  id  est  per  meritum  et  gratiam  ejus, 

/s.  iMi.o.  cata,  juxta  illud  Isaise,  Vulneratus  est  pro-  et  permanendo  in  eo,  tanquam  in  media- 

pter   iniquitates    nostras,    et  attritus   est  tore,  salvatore  et  capite.  Ipse  namque  pro- 

propter  scelera   nostra ;  mortuus  est  se-  testatur  :  Si  quis  in  me  non  manserit,  mit-  Joann.xs, 

mel,  in  die  Parasceves.  De  qua  die  loqui-  tetur  foras  sicut  pahnes,  et  arescet. 


SERMO  PRIMUS 


N^ 


QUALITER    VITA    CHRISTI   EST   EXEMPLAR   VIT^   CHRISTIANORUM. 


' EMO  venit  ad  Patrem,  nisi  per  me.  G  gustinus  affirmat  :  Qui  creavit  te  sine  te, 

Joann.  xiv,  6.  non  justificabit  te  sine  te,  id  est  absque 

Ista  sunt  verba  Christi  in  sermone  quem  tua  cooperatione ;  quia  debet  homo  facere 

post  Coenam  novissimam  fecit  Apostolis.In  quod  in  se  est.  Propter  quod  per  Zacha- 

quibus  docet  Salvator,  quod  nemo  possit  riam  Dominus  ait :  Gonvertimini  ad  me,  et  Zach.u^i. 

Deo  Patri  uniri,nisi  in  Christum  credendo,  convertar  ad  vos.  Ab  hoc  proposito  longe 

et  ejus  virtutes  sectando.  Idcirco,  secun-  sunt  qui  adhuc  permanent  in  affectu  pec- 

dum  Augustinum,  vita  Ghristi  exemplar  candi.  Sed  quidam  sunt  qui  post  aliquod 

est  conversationis  omnium  Christianorum.  tempus  se  emendare  proponunt,  et  interim 

Ad  hoc  enim  quod  aliquis  Deo  compla-  in  suis  foeditatibus  jacent  :  quorum  stuJti- 

ceat  justeque  conversetur,  primo  requiri-  tia  magria  est,  quod  lantis  periculis  se  ex- 

tur  conceptio  boni  propositi,  juxla  illud  ponunt  in  differendo,quum  dicat  Salvator, 

/s.  xxvr,  Isaiffi  :  A  facie  tua,  Domine,  concepimus  D  Vigilate,  quia  nescitis  diem  neque  horam  ;  Manh.xw, 

jxx^^j""'*  spiritum  salutis.  Unde  in  Proverbiis  Salo-  interim  quoque  tot  bona  omittunt,  et  Cre-  ''• 

Pw.xvi,!.  mon  profitetur :  Hominis  est  aniinum  prai-  atori  suo  ita  ingrati  sunt.  Thec  propositi 

parare,id  est  se  ipsum  ad  bona  disponcre,  boni  conceptio  designatur  per  Christi  con- 

concipiendo   bonuin   propositum.  Et  Au-  ceptionem  purissimam  do  Spiritu  Sancto. 


2o2 


DOMINICA   VI  POST  TRINITATEM.  —   SERMO   PRIMUS 


Secundo,  ad  bonam  conversationem  exi-  A 
gitur  spiritualis  regeneratio,  juxta  illud  : 

JoannAn,5.  Nisi  quis  rcnatus  fuerit  ex  aqua  et  Spiritu 
Sancto,  non  potest  introire  in  regnum  Dei. 
In  qua  regeneratione  homo  moritur  sibi 
ipsi  et  vanitati,  et  incipit  vivere  Deo  per 
gratiam  et  virtutes,  qua?  in  Baptismate 
conferuntur.  Htec  regeneratio  designatur 
per  Christi  nativitatem  sanctissimam. 

Tertio,  requiritur  operum  bonorum  con- 
tinuatio,  et  spiritualis  profectus  virtutum, 
quoniam  sola  perseverantia  coronatur,  et 
in  virtutibus  non  proficere  est  deficere.  B 
Hsec  continuatio  designatur  per  virtuosis- 
simam  Christi  conversationem  in  sseculo 
isto.  Oportet  itaque  Christi  humilitatem, 
patientiam,  caritatem,  ceterasque  virtutes 
stabiliter  imitari,  et  in  eis  proficere,  ut  in 
bonis  operibus  efficiamur  quotidie  prom- 
ptiores,  diligentiores  ac  ferventiores.  Sed 
hujus  contrarium  agunt  multi  qui  in  prin- 
cipio  suaj  conversionis  seu  alicujus  bona; 
exercitationis  ferventes  sunt,  sed  paulatim 
tepescunt ;  et  quanto  aliqua  opera  bona 
agunt  frequentius,  tanto  hcrc  agunt  rerais-  C 
sius.  De  quibus  ait  Apostolus  ad  Galatas, 

c«/((Y.m,3.  quod  quum  spiritu  coeperint,  carne  con- 
summantur.  Unde  bona  quie  faciunt  ex 
quadam  arida  consuetudine,  faciuiit  sine 
gustu  et  absque  custodia  mentis  atque  fer- 
vore.  Sic  vadunl  ad  Missam,  et  corde  vago 
ac  indevoto  stant  coram  Altissimo  :  quod 
valde  damnabile  esse  constat  ex  eo  quod 

/er.  xLviii,  Jeremias  testatur,  Maledictus  qui  facit 
opus  Dei  negligenter.  Isti  advertant  quod 

A/)oc.  11,4,  Christus  ait  ad  quemdam  :  Ilabeo  adver- 

sum  te,  quod  caritatem  tuam  primain  re-  D 
liquisti.Memor  esto  itaque  unde  excideris, 
et  pcenitentiam  age  :  alioqui  veniam  tibi 

//-;</.  111,1»,  cito.  Itemque  :  Scio  opera  tua,  quia  nec 

"*■  calidus  es,  nec  frigidus  ;  sed  quia  tepidus 

es,  incipiam  te  evoraere  ex  ore  inco.  Unde 
qui  est  in  statu  salutis,  puta  in  caritate  et 
gratia,  nisi  fuerit  corde  custoditus  et  limo- 
ratus  jugiter  coram  Deo,  cito  cadit  ct  vin- 

jFccH.xxvir,  citur.Propter  quod  ait  Scriptura:Si  non  in 

*•  tiinore  Dei  tenueris  te  instanter,  cito  sub- 

vertetur  doinus  tua,  id  est  inens  lua.  Apo- 


10 


stohis  quoque  :  Cum  metu  (inquit),  timore  PhiUpp.n, 
et  tremore  vestram  salutem  operamini.     '"' 

Quarto,  exigitur  pugnatio  contra  aciem 
vitiorum  tentamentaque  dsemonum,  quia 
ut  dicitur  in  Job,  Militia  est  vita  hominis  Job\-n,  i. 
super  terram,  id  est  continua  pugna  con- 
tra  invisibiles  hostes  humanee  salutis,  et 
contra  vanitates  mundi  ac  desideria  car- 
nis.   Contra   quse  omnia  nisi  preevaluerit 
homo,  peribit,  dicente  Apostolo  ad  Timo- 
theum  :  Non  coronatur  nisi  qui  legitime  ii77,/Mr,5. 
certaverit.  Et  Propheta  hortatur  :  Viriliter  /^s.xxx.^s. 
agite,  et  confortetur  cor  vestrum,  omnes 
qui  speratis  in  Domino.  Ista  pugnatio  de- 
signatur  per  Christi  tribulationem  quam 
a  Juda>is  diu  ac  frequenter  sustinuit :  quia 
verbis  et  factis  persequebantur  eum,  jam 
conando  ut  eum  pra3cipitarent,  jam  ut  la-  Zuc.  iv,  29. 
pidarent ;  et  contumeliosissima  verba  di-  ^"^'"*""-  ^' 
xerunt  ad  eum,  videlicet  :  Insanit,  d»mo-  Jbid.-io. 
nium    habet  ;   In    principe   deemoniorum  Maith.m, 
ejicit  daemonia  ;  Homo  vorax,  potator  vi-  J^j^,  ^^  ,j, 
ni.  Gontra  qu»  omnia  Christus  per  suam 
insuperabilem  patientiam  pugnavit  atque 
pra?valuit.  Potest  quoque  pugnatio  ista  de- 
signari  per  tentationem  Christi  in  deserto, 
in  templi  pinnaculo,  in  monte  excelso. 

Quinto,  requiritur  labor  poenitentiae  post 
ruinam,  et  remedium.  Estque  necesse  ut 
juxta  magnitudinem  multitudinemque  ex- 
cessuum  sit  magnitudo  contritionis  inter- 
nse  et  poenitentia3 :  graviora  quippe  delicta 
gravius  sunt  delenda  ;  nec  sufficit  labiis 
dicere,  Peccavi,  sed  cordialiter  dolere  opor-  uner/.xn, 
tet,  et  proportionabiliter  ac  condigne.  Et  *'^" 
periculosum  est  poenitentiam  istam  dif- 
ferre,  quia  ut  scribit  Gregorius,  Peccatum 
quod  per  pamitentiam  non  deletur,  suo 
mox  pondere  trahit  ad  aliud.  Sicque  per- 
ducitur  homo  ad  consuetudinem  pravam, 
quse  tanquam  lapis  gravissimus  deprimit 
mentem  ejus,  et  a  vera  poenitentia  impe- 
dit  eum,  ita  quod  vix  aut  difficulter  resur- 
git.  Ilic  labor  designatur  per  Christi  acer- 
bissimam  passionem. 

Sexto,  requiritur  recollectio  mentis  ad 
Deum,  per  cessationem  ab  occupationibus 
exlerioribus.  Oportet  eniin  s«pe  mentem 


DOMINICA   VI   POST  TRINITATEM.   —  ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


2o3 


Itum.  VI.  4 


Ephes.  IV, 
23. 

Is.  i.viii.  I  ■( 

11. 


Coloss.  III, 


ad  Deum  levare,  et  eoram  eo  conscientiam  A 
examinare,  atque  de  pertinentibus  ad  sa- 
Intem  meditari,  de  brevitate  et  incertitu- 
dine  vit»  pra^sentis,  de  rigore  divini  ju- 
dicii,  de  beneficiis  Cliristi,  de  inferni 
tormentis,  de  supernorum  civium  felici- 
tate  ac  gaudiis.  Ista  recollectio  designatur 
per  Christi  requiem  in  sepulcro. 

Septimo,  oportet  saepe  gratiarum  cha- 
rismatibus  innovari,  et  in  sacratioribus 
diebus  speciali  devotione  ornari,  atque 
cum  ampliori  mentis  alacritate  ac  puritate 
Deo  vacare  ac  ministrare,  ejusque  laudi-  B 
bus  ac  orationibus  et  exercitiis  virtuosis 
insistere  :  sicut  in  festis  praecipuis,et  tem- 
pore  quadragesimali,  et  in  Adventu.  Ha?c 
innovatio  per  Christi  resurrectionem  si- 
gnatur.  Unde  in  hodierna  epistola  dicit 
Apostolus  :  Quemadmodum  Christus  sur- 
rexit  a  mortuis,  ita  et  nos  in  novitate  vitce 
ambulemus;  et  alibi,  Renovamini  spiritu 
mentis  vestrae.  In  Isaia  quoque  habetur  : 
Si  glorificaveris  Dominum,impIebit  splen- 
doribus  animam  tuam. 

Octavo,  debet  interdum  adesse  aliqualis  C 
saltem  contemplatio  divinorum  :  quia  qui- 
cumque  est  in  caritate  et  gratia,  habet 
etiam  donum  sapientise  secundum  aliquem 
gradum ;  et  per  illud  potest  ac  debet  in- 
terdum  contemplari  quam  bonus  et  glo- 
riosus  est  Dominus  Deus  noster,quam  om- 
nipotens  et  perfectus,  quam  pius,  liberalis 
et  justus,  et  quanta  est  caritas  ac  miseri- 
cordia  ejus  super  homines,  quam  ineffa- 
bilem  beatitudinem  prseparavit  suis  ele- 
ctis.  Ilinc  ait  Apostolus  :  Quae  sursum  sunt 


sapite.  Ista  contemplatio  per  Christi  as- 
censionem  significatur. 

Postremo,  finis  ac   pr»mium  omnium 
pra;dictorum,  utpote  beatitudo  eeterna,  de- 
signatur  per  Christi  consessum  in  dexte-  Marc.  wi, 
ra  Dei  Patris.  Unde  in  Apocalypsi  asserit  *''• 
Christus  :  Qui  vicerit,  faciam  eum  sedere  AiJoc.in,-ii. 
mecum  in  throno  meo,  sicut  et  ego  vici  et 
sedi  cum  Patre  meo   in  throno  ejus.  In 
evangelio  quoque  Joannis  dicitur  :  Pater,  Joann.wn, 
quos  dedisti  mihi,  volo  ut  ubi  sum  ego,  et  ^*' 
illi  sint  mecum,  ut  videant  claritatem  me- 
am  quam  dedisti  mihi. 

Itaque  omnia  jam  praetacta  ad  christia- 
nam  vitam  spectantia  habere  et  exercere 
conemur,  et  usque  in  finem  perseveremus 
in  eis.  Legitur  de  quodam  rege,  quod  fuit 
conversus  ad  fidem  Christi ;  quumque  ba- 
ptizari  deberet,  et  unum  pedem  posuisset 
in  aqua,  interrogavit  ubi  esset  major  pars 
hominum  mortuorum  et  regum  ac  princi- 
pum.  Responderunt  ei  qui  aderant,  quod 
in  inferno.  Tunc  stolidus  ille  pedem  suum 
retraxit,  dicens  se  velle  venire  post  hanc 
vitam  ubi  major  pars  hominum  esset.  Et 
ita  ad  infidelitatem  suam  reversus,  die 
tertio  aut  circiter  exspiravit,  atque  in  in- 
fernum  descendit.  Non  consideravit  ille 
infelix,  quod  quanto  plures  sunt  in  infer- 
no,  tanto  major  est  eorum  calamitas  :  nam 
sicut  in  coelo  unus  Sanctus  auget  felicita- 
tem  alterius,sic  in  inferno  unus  damnatus 
alterius  auget  miseriam.  Idcirco  in  con- 
demnatis  locum  non  habet  illud  commune 
dictum  :  Solatium  est  miseris  socium  ha- 
bere  in  poenis. 


ENARRATIO  IN  EVANGELIUM 

NISI  ABUNDAVERIT  JUSTITIA   VESTRA   PLUS   QUAM   SCRIBARUM   ET   PIIARIS^ORUM, 
NON   INTRABITIS    IN   REGNUM   COELORUM.  Matth.  V,  20-24. 


CHHISTUS  in  evangelio  hodierno  docet,  D  atque  quam  magnus  ac  metuendus  sit  ri- 
Mait/  VII  q'iam  magna  sit  evangelica?  legis  per-      gor  divini  judicii.  Itaque,  sicut  Matthseus 


14. 


fectio,  et  item  quam  arcta  sit  via  salutis,      ait,  Jesus  Christus  in  sermone  quem  fecit 


254 


DOMINICA   VI   POST  TRINITATEM.   —  ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


in  monte,  inter  cetera  dixit  dtsctpulis 
suis  :  A^isi  abundavcrit  justitia  vcstra 
plus  quam  abundat  justitia  Scribarum  ct 
PharisKorum,  id  est,  nisi  justiores,  vir- 
tuosiores  seu  perfectiores  fueritis  Scribis 
et  Pharisa?is  (Scribse  autem  fuerunt  do- 
ctores  Judffiorum,  et  Pliarisa?i  erant  reli- 
giosi  eorum),  non  intrabitis  in  regnum 
ca-lorum,  hoc  est,  seternam  salutem  non 
acquiretis,  sed  damnabimini  in  seternum. 
0  quam  formidanda  est  comminatio  ista ! 
primo,  propter  tanti  boni  amissionem ; 
secundo,  propter  tanti  mali  acquisitionem. 

Deinceps  ratio  hujus  sententise  Christi 
potest  tripliciter  assignari.  Primo,  quo- 
niain  ScribsB  et  Pliarisai,  quamvis  vera  et 
salutaria  docuerunt,  non  tamen  secundum 
propriam  doctrinam  vixerunt.  llinc  ait 
Matih.  Salvator  :  Super  cathedram  Moysis  sede- 
xxiii,2,3.  ,.^jj^j  Scriba3  et  Pliarissei  :  omnia  qusecum- 
que  dicunt,  facite ;  secundum  opera  vero 
eorum  nolite  facere,  dicunt  enim  et  non 
faciunt.  Secundo,  quia  Scribarum  et  Pha- 
risa^orum  justitia  fuit  servare  prsecepta 
legis  secundum  superficialem  intellectuin 
eorum,  videlicet,  non  occidere,  non  mre- 
chari,  vitando  dumtaxat  opera  exteriora 
iniqua,  non  desideria  prava :  quia  per  prae- 
cepta  hujusmodi  putabanl  prohiberi  ope- 
ra,  non  affectum.  Talis  autem  justitia  non 
sufficit  ad  salutem.  Et  juxta  hunc  sensum 
loquitur  Christus  hoc  loco,  prout  verba 
pandunt  in  textu  statini  sequentia.  Tertio 
accipi  polest,  quasi  speciaiiter  dictum  ad 
Apostolos,  ac  prielatos,  qui  ex  speciali  vo- 
catione,  professione,  gradu  sive  officio,  ad 
perfectionem  tenentur:  idcirco  eorum  non 
est  circa  communia  languere,  sed  oportet 
ut  subditorum  vilain  virtutum  perfeclione 
Iranscendant,  quum  habeant  eos  purgare, 
docere  et  virtuosos  efficere. 

Verumtamen  Christus  dixit  haec  verba 
prout  ad  universos  pertinent  Ghristianos. 
Nam  subdit  :  Audistis  quia  dictum  est 
antiquis,  id  est,  populo  .ludaeorum  de 
.'Egypto  egresso  Deus  per  Moyscn  jussit  : 
Exod.%\,  JVon  occides  hominem  ;  qui  atitem  occide- 
rit,  praetermisso   ordine  juris,  reus  eril 


13. 


kjudicio  damnationis,  id  est,  mortem  cor- 
poralem  meretur,  et  etiam  condemnatio- 
nem  aeternam,  quae  est  mors  pessima.  Ego 
autetn  dico  vobis,  quia  non  solum  occide- 
re  prohibeo,  sed  protestor  quia  omnis  qui 
irascitur  fratri  suo,  hoc  est  proximo,  ira 
inordinata,  rationem  excaecante,  reus  erit 
judicio,  hoc  est  accusatione  coram  divina 
justitia.  Hoc  est  dicere  :  Ego  legem  non  Matth.  v, 
solvo,  sed  impleo,  perficio  et  expono,  et  *^- 
ad  perfectam  ac  sufficientem  justitiam  do- 
ceo  ac  perduco.  In    lege  namque  aperle 

B  prohibetur  homicidium,quum  dicitur,Non  Exori.w, 
occides;  sed  lex  non  exponit  perfecte  qua-  '^- 
liter  intelligendum  sit  illud  pra3ceptum. 
Sed  Christus  id  fecit,  dicendo  :  «  Omnis 
qui  fratri  suo  irascitur»,  id  est,  vindictam 
inordinate  desiderat,  seu  nocumentum  in- 
ferre  proponit,  «  judicio  reus  »  est, 

Quocirca  sciendum,  quod  aliqui  Judae- 
orum    per    prsecepta    illa    negativa,   Non  /6„z.i,-}-i5. 
occides,  non  furaberis,  non  moechaberis, 
aestimabant  sola  opera  prohiberi,  non  co- 
gitationes  et  affectiones  ad  opera  vitiosa ; 

C  nec  putabant  eas  esse  peccata,  nisi  in 
opus  procederent  :  Cujus  oppositum  do- 
cuit  Christus.  Imo  ex  lege  et  Prophetis 
potest  oppositum  demonstrari,  quum  Mi- 
chaeas  dicat  :  Vae  qui  cogitatis  inutile;  Za-  Mich.n,\. 
charias  quoque,  Malum  vir  fratri  suo  non  Zach.  mi, 
cogitet  in  corde  suo.  Per  Jeremiam  quo-  '"; 

'^  '■  Jer.  XXV, 

que  Dominus  ubertim  praecepit  :  Reverti-  5;xxxv,  is; 
mini  a  cogitationibus  vestris  pessimis. Imo  '''"'^'''' 
peccatum  non  est  in  opere  exteriori,  nisi 
ex  interiori  deformitate  et  inordinatione. 
Peccatum   quoque   potissime   est  aversio 
D  mentis  a  Deo. 

Qui  autem  dixerit  fralri  (id  est  proxi- 
mo)  suo,  Raca,  id  est,  verbum  indignatio- 
nis,  interiorem  iram  manifestantis,  protu- 
lerit,  tamen  in  generali  atque  confuse,  nec 
certain  vituperationem  aut  contumeliam 
inferens,sed  interiorem  commotionem  per 
verbum  indignationis  in  generali  aperi- 
ens ;  rcus  crit  consilio,  id  est  tractatu 
quo  invcstigatur  qua  poena  torquendus  sit 
quem  constat  esse  damnandum.QMiaM^em 
dixerit  proximo  ^wo,Fatue,'\di  est,commo- 


4 


DOMINICA   VI  POST  TRINITATEM.   —  ENARRATIO   IN  EVANGELIUM  255 

tionem  iraciindise  suse  per  verbum  contu-  A  nant  fatuum,  quum  ipsemet  post  rcsur- 

meliosum,  manifestam  et  certam  vitupe-  rectionem  suam  dixerit  duobus  discipulis: 

rationem  significans,  effuderit;  reus  erit  0  stulti  et  tardi  corde  ad  credendum!  Apo-  ii/c.  xmv, 

gehennce  ignis,  id   est   poenee   infernalis.  stolus   quoque   ad    Galatas  :  0   insensati  ^',;„,  ,„ , 

Ecce  triplex  gradus  culpa?,  cui  corre-  (inquit)  Galat»  !  Et  respondendum,  quod 

spondet  triplex  gradus  reatus  seu  poenfe.  quum  verba  sint  signa  et  nota?  conceptio- 

Est  enim  ira  latens  in  corde.  Cujus  poena  num  anima>,  ex  ipsa  cordis  intentione  et 

est,  mereri  reprobationis  judicium,  et  esse  affectione  considerantur  virtus  et  culpa  in 

judicio  dignum.  Est  etiam  ira  prorumpens  verbis.  Dum  ergo  verba  pra^tacta  dicuntur 

in  vocem  indignationis  ac  vituperationis  in  non   animo  calumniandi   aut  aspernandi, 

generali:quod  primo  est  gravius.Ideo  ejus  sed  instruendi,  et  caritative  corripiendi, 

pcena  est,  prolatio  sententia?  contra  eum  :  non  sunt  illicita. 

qu;p  pcena  etiam  est  gravior  prima.   Est  B      Ex  preehabitis  infert  Salvator  :  Si  ergo, 

quoque  ira  in  verbum  contumeliosum  cer-  hoc  est,  quum  non  liceat  irasci  fratri,  aut 

tae  aspernationis  prorumpens  :quod  primis  dicere  ei  «raca)),vel  ((fatue)),idcirco  si  of- 

duobus  est  gravius.Ejusque  poena  est,ignis  fcrs  munus  ^Mw>w,hoc  est  oblationem  cor- 

gehennae  :  quee  prsetactis  est  gravior  poe-  poralem  vel  spiritualem,  ad  altare  mate- 

nis:  et  tamen  duse  illse  poense  ordinantur  riale  in  templo;  vel,((  ad  altare  ))  spirituale 

et  tendunt  ad  poenam  hanc  tertiam.  Lo-  in  anima,  quod  est  fides,  secundum  Au- 

quitur  enim  Salvator  de  ira  prout  est  mor-  gustinum,  vel   caritas,  secundum  Grego- 

tale  peccatum,  videlicet  ex  rationis  con-  rium.  Nil  enim  acceptum  est  Deo  nisi  in 

sensu  cum  affectu  nocendi  injuste.  Dicere  fide  et  caritate  agatur  atque  fundetur,  et 

autem  ((raca))  ex  tali  ira,  est  gravius;  sed  per  eas  Deo  exhibeatur.  Et  ibi,  videlicet 

dicere  ((  fatue  ))  ex  irae  commotione,  gra-  in  loco   et   tempore   oblationis,  recorda- 

vissimum  est.  —  Insuper,  secundum  Hie-  C  tus  fueris  quia  frater  (hoc  est  proximus) 

ronymum,  ((  raca))  est  verbum  Hebraicum,  f^ius  habet  aliguid,  hoc  est  justam  que- 

significans  vacuum  aut  inane;  idem  dicit  relam,  adversurn  te,  propter  injuriam  a  te 

Chrysostomus.   Remigius  vero  cum  prae-  ei  illatam,  ita  quod  ei  in  aliquo  forefeci- 

fatis  testatur,  quod  sit  nomen  Hebraicum;  sti.  Si  enim  tu  eum  offendisti,  ipse  habet 

sed  addit,  quod  sit  interjectio  indignantis.  adversum  te,  non  tu  contra  eum.  Si  vero 

Augustinus  autem  affirmat,  quod  sit  vox  ipse  te  offendit,  tu  habes  adversus  eum ; 

non  significans  aliquid  determinate,  sed  sed  tunc  sufficit  ut  ei  ignoscas  sicut  vis 

soluin  commoti  cordis  passionem,  cujus-  tibi  a  Deo  ignosci,  nec  oportet  te  facere 

modi  sunt  interjectiones.  Sed  istud  facili-  quae  sequuntur  :  quaj   tainen   si  feceris, 

ter  concordatur,  quia  secundum  Chryso-  opus  est  magn»  perfectionis,  caritatis  et 

stomum,  quamvis  significet  vacuum  aut  pietatis,    maximumque   a   Deo    pra^mium 

inane,  id  est  stultum,  hic  tamen  accipitur  D  consequeris. 

juxta  usum  loquentium  Juda^orum,  utpote  Relinque  ibi  munus  tuuni  ante  altare, 

interjectionaliter,  secundum    modum  ex-  id  est,  inchoatum  obsequium  seu  oblatio- 

positum,  prout  quwlibet  regio  habet  ali-  nem    iiitermitte   seu    suspende,   actu   aut 

quod  exprobratorium  verbum.  Possent  hic  proposito,  hoc  est  realiter  inde  cessando, 

inulta  induci  de  ira,  quando  et  qualiter  aut  mentaliter  proponendo  agere  qua-  se- 

sit  peccatum;  sed  de  hoc  in  sermonibus  (juuntur  loco  et  tempore  opportuno;  c/' i'rt- 

meiitio  fiel.  dc  prius  reconcitiari  fratri  tuo,  hoc  est, 

Sed  circa  pr^dicta  oritur  qua^stio,  quia  placa  et  satisfac  ei,  veniam  postulando,  et 

Act.\,\.  dc  Christo  scriptum  est,  Coepit  Jesus  fa-  satisfaciendo,  secundum  exigenliam  cul- 

cere  et  docere,  quomodo  ergo  nunc  tam  pa?.  Obsequium  enim  seu  servitus  nostra 

districte  dainnat  eos  qui  proximum  nomi-  Deo  non  placet  nisi  ex  caritatc  procedat : 


256 


DOMINICA   VI   POST  TRINITATEM.   —   ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


quam  non  habet,  imo  et  contra  justitiam  A 
agit,  qui  fratri  a  se  laeso  non  studet  recon- 
ciliari  ac  satisfacere.  Eundum  est  autem  pe- 
dibus  corporis,  si  commode  fieri  possit,  ut 
si  frater  offensus  non  longe  sit  haberique 
valeat.  Alias  eundum  esset  pedibus  men- 
lis,  hoc  est  desiderio  atque  proposito,  qua- 
tenus  proponas  et  optes  ei  statim  satis- 
facere  quantum  in  te  est  :  quod  quia  non 
vales,  intendas  eum  accedere  et  placare 
congruo  loco  et  tempore.  In  his  quoque 
pensanda  est  mensura  offensie,  hoc  est 
magnitudo  injuri»  proximo  irrogatsp,  quse  B 
quanto  major  exstiterit,  tanto  celerius  la- 
boriosiusque  conandum  est  ut  reconcilie- 
tur  offensus.  Interim  vero  debemus  mu- 
nus  ante  altare  relinquere,  id  est  non 
facere  seu  continuare  opera  bona  nisi  pri- 
mo  proponamus  ire  tempore  apto  ad  fra- 
trem  offensum  ut  reconcilietur  :  quod  pla- 
ne  propositum  exsequi  mox  oportet  dum 
convenienter  fieri  poterit. 

Porro,  secundum  Chrysostomum  et  Cas- 
sianum,  ad  caritatis  perfectionem  preeci- 
pue  pertinet,  ut  etiam  ille  qui  Isesus  est,  C 
studeat  mitigare  forefactorem,  non  solum 
illatam  dimittendo  injuriam,sed  et  blando 
sermone  cor  ejus  placando,  quatenus  de 
cetero  sincerum  ad  se  gerat  affcctum.  Si 
enim  possum  alterius  quamvis  injuriato- 
ris  perversitatem  curare,  et  animam  ejus 
de  morte  peccati  eripere,  primo  acceden- 
do  ad  eum  et  pacem  reformando  inter 
eum  et  me,  et  tamen  non  facio  hoc,  vi- 
deor  non  esse  perfectus  in  caritate  Chri- 
.floM.  V,  6.  sti,  qui  etiam  pro  iniquis  sanguinem  su- 
um  fudit,  nec  proximi,  quem  possum  a  D 
lanto    liberare    periculo   humiliando   me 


ipsum.  Dicit  ergo  Chrysostomus  :  Ne  di- 
cas,  Ille  mihi  nocuit,  ille  mihi  satisfacere 
debet,  non  ego  illi.  Si  pro  gloria  tuae  salu- 
tis  jubet  te  Dominus  amicitias  facere,  tu 
potius  nocitus  seu  nocumentum  perpes- 
sus,  debes  nocentem  rogare,  ut  duplicem 
gloriam  consequaris  :  unam,  quia  nocitus 
es;  alteram,  quia  prior  rogasti.  Festina 
ergo  inimicum  tuum  pra?venire  ad  ami- 
citias,  ne  forsitan  te  tardante,  ille  prae- 
veniat  ad  rogandum,  et  rapiat  de  mani- 
bus  tuis  pietatis  mercedem.  Nam  si  ille 
tibi  nocuit,  et  ille  te  rogat,  infructuosa 
est  amicitia  tua.  Quam  enim  justitiam 
fecisti  ante  Deum,  si  rogatus  te  placa- 
veris  ? 

Et  tunc  veniens,  hoc  est,  localiter  re- 
diens,  vel  intentionem  tuam  ad  id  quod 
coeperas,  revocans,  offeres  munus  tuum, 
hoc  est,  inchoatum  Dei  obsequium  pro- 
sequeris,  spiritualem  aut  corporalem  ho- 
stiam  immolando.  Spirituales  autem  ho- 
stige  sunt  devota  oratio,Dei  laudatio,  cordis 
compunctio,  praeceptorum  impletio. 

Heu,  quam  male  et  pessime  observant 
Christiani  hanc  Christi  doctrinam,  quia  fa- 
ciliter  offenduntur,  difficulter  placantur, 
facili  occasione  injuriose  loquuntur,  atque 
pro  parva  offensa  grandem  cupiunt  ultio- 
nem  inferre,  imo  rogati  vix  possunt  induci 
ad  ignoscendum  forefactoribus  suis!  Plures 
quoque  sunt  tam  durae  cervicis  animosse- 
que  mentis,  ut  quamvis  notabiliter  fore- 
fecerint  proximis  suis,  dedignantur  tamen 
et  verecundantur  veniam  postulare  ab  eis. 
Considerent,  quaeso,  isti,  quam  longe  di- 
stent  ab  evangelicae  legis  observatione,  et 
per  consequens  a  salute. 


DOMINICA   VI  POST  TRINITATEM.   —   SERMO   SECUNDUS 


2o7 


SERMO  SECUNDUS 


QUALITER    LICEAT    IRASCI,    ET    QUALITER    NON. 


N' 


26. 


B  sis  velox  ad  irascendum,  quia  ira  A 
in  sinu  stulti  regw^VscjY.  Eccle.  vii,  10. 
Ira  inter  septem  peccata  mortalia  com- 
putatur.  Quum  ergo  ex  suo  genere  sit  pec- 
catum  mortale,merito  Salomon  exhortatur 
ne  simus  proni  ad  irascendum.  Cui  omni- 
no  concordat  quod  in  prima  sua  Canonica 

yacofi.  1,19.  ait  apostolus  Jacobus  :  Sit  omnis   Iiomo 

velox  ad  audiendum,  tardus  autem  ad  lo- 

quendum,  et  tardus  ad  iram.  Sed  his  atque 

siiniiibus  auctoritatibus  Scripturarum  con- 

Ps.  IV,  3.  trariari  videtur  quod  ait  Psalmista,  Irasci- 

mini,  et  nolite  peccare  :  quam  auctorita-  B 

Ephes.iy,  tcm  aI]egat,ailegandoque  approbat  Paulus. 
Ergo  prophetico  apostolicoque  testimonio 
ira  est  commendabilis.  Insuper  de  Christo 

Marc. 111,5.  scriptuiii  cst  apud  Marcum  :  Contristatus 
est  super  csecitate  eordis  eorum,  circum- 
spiciens  eos  cum  ira.  Omnis  autem  motus 
qui  fuit  in  Christo,  laudabilis  exstitit. 

Est  itaque  advertendum,  quod  sicut  odi- 
um  est  unum  septem  mortalium  vitio- 
rum,  nihilo   minus   est  quoddam   odium 

Ps.cxxxviii,  bonum.  De  quo  fatetur  Propheta  :  Nonne 

^''^'^'  qui  oderunl  te,  Domine,  oderam?  Perfecto  C 
Ps.  cxviii,  odio  oderam  illos.  Itemque  :  Iniquos  odio 
habui.  Hoc  quippe  perfectum  atque  lau- 
dabile  odium,  est  odire  iniquos  secundum 
quod  tales  sunt,  non  in  quantum  sunt  : 
imo  ut  homines,  sunt  amandi.  Ita,  quam- 
vis  ira  generaliter  sumpla  dicatur  mortale 
peccatum,  est  tamen  aliqua  ira  bona,  lau- 
dabilis,  virtuosa.  Ira  namque  est  appetitus 
vindicta)  propter  illatam  injuriam.  Haec 
autem  vindicta  bene  et  male  potest  op- 
tari  et  exerceri,  videlicet,  secundum  re- 
claj  rationis  judicium  et  ordinem  juris,  et  D 
eliam  modo  perverso.  Interdum  etenim  ira 
praevenit  rationeni  :  et  ista  est  ira  inordi- 
nata;  et  vocatur  ira  per  vitium,  quoniam 

T.  30. 


113. 


actum  rationis  impedit  ac  perturbat.  In- 
terdum  ira  sequitur  rationem,  ita  quod 
ratio  sponte  iram  assumit,  ut  actum  vir- 
tutis  robustius  atque  virilius  exsequatur. 
Est  etiam  naturale  ut  appetitu  superiori 
ac  intellectivo,utpote  voluntate, secundum 
rationem  moto,  appetitus  inferior  sensiti- 
vus  subsequenter  moveatur  et  cooperetur : 
sicque  ira  sequitur  rationem  ac  volunta- 
tem,  et  eis  deservit,  sicut  inferius  suo 
superiori.  Ista  ergo  est  ira  laudabilis,  et 
vocatur  ira  per  zelum,  quia  movetur  con- 
tra  injustitiam  secundum  rationis  censu- 
ram;  estque  actus  virtutis  moralis  quae 
dicitur  vindicativa,  quse  est  pars  justitiae. 
De  qua  ira  dicit  Gregorius :  Tunc  robustius 
ratio  contra  peccata  erigitur,  quum  ira 
subdita  rationi  famulatur.  Et  iterum  :  Ca- 
vendum  (inquit)  summopere  est,  ne  ira 
quse  ut  instrumentum  virtutis  assumitur, 
rationi  dominetur,  ne  quasi  domina  prse- 
eat,  sed  tanquam  ancilla  ad  obsequium 
parata,  a  tergo  rationis  nunquam  recedat. 
Denique  de  hac  ira  intelligenda  sunt 
verba  Chrysostomi  asserentis  :  Qui  ex  cau- 
sa  irascitur,  reus  non  est.  JNam  si  ira  non 
fuerit,  nec  doctrina  proficit,  nec  judicia 
stant,  nec  crimina  compescuntur.  Justa 
ergo  ira,  mater  est  disciplinae,  id  est  de- 
bitse  correptionis  ac  punitionis.  Unde  non 
solum  non  peccat  qui  cum  causa  irasci- 
tur,  sed  econtra,  nisi  iratus  fuerit  peccat, 
quoniam  irrationabilis  patientia  vitia  se- 
minat,  negligentiam  nutrit,  nec  solum  ma- 
los  sed  etiam  bonos  trahit  ad  mala.  Hinc 
quoque  ait  Bernardus  :  Irascere,  et  noli  Ps.  iv,  5. 
peccare.  Peccabis  autem  nimis  irascendo, 
peccabis  etiain  omnino  non  irascendo.Nam 
non  irasci  ubi  irascendum  est,  est  nolle 
emendarc  peccatum;plus  vero  irasci  quam 

17 


2o8  DOMINICA  VI  POST  TRINITATEM.  —   SERMO   SECUNDUS 

irascendum  est,  est  peccatum  peccato  ad-  A  propter  parvitatem  nocumenti  illati,  vel 

jicere.  Praeterea,  sicut  idem  ait  Bernardus,  propter   modicitatem  commotionis   ratio- 

Ira  est  naturalis   affectio   hominum,  sed  nem  praevenientis.  Secundo,  ira  potest  es- 

abutentibus   bono   natura?   fit   ira  gravis  se  immoderata  quantum  ad  modum  ira- 

perditio.  Unde,  secundum   eumdem  Ber-  scendi,  quando  videlicet  nimis  fervescit  : 

nardum,  Irasci  debemus  vitiis,  pra^sertim  sic   enim    fit   vitiosa,  quamvis   in   finem 

propriis    culpis,    deinde   et   proximorum  tendat  laudabilem,  puta  ad  correctionem 

peccatis.  Propterea  iterum  ait  :  Occupe-  peccantis,  punitionemque   culpee  et  con- 

mus  iram  in  quibus  expedit.  Nolite  irasci  servationem  justitiae.  Ira  vero  hoc  modo 

eis  qui  vobis  transitoria  auferunt,qui  con-  immoderata,  sive  intus  quoad  commotio- 

vitia  inferunt,  qui  infligunt  supplicia.  Os-  nem,   sive   foris   quantum    ad   iracundiae 

tendam  autem  vobis  cui  debeatis  irasci  :  signa,  non  est  ex  suo  genere  mortalis,  ni- 

irascimini  ei  qua>  sola  potest  nocere,  ut-  B  si  in  tantum  crescat,  quod  faciat  homi- 

pote  propriae  iniquitati.Nulla  enim  nocebit  nem  a  caritate  Dei  aut  proximorum  ex- 

adversitas,  si  nulla  dominetur  iniquitas.  cidere  :  quod  fit  dum   impedit  hominem 

Qui  huic   perfecte   irascitur,  ceteris  non  ab  eo  ad  quod  tenetur,  aut  inducit  eum 

movetur.  Insuper  his  concordat  quod   in  ad  faciendum  aliquid  contrarium  caritati 

libro  de  Profectu  religiosorum  habetur  :  sive  justitifc.  Itaque  auctoritates  Scripturae 

Affectus  irae  datus  est  homini  ut  irascatur  et  Sanctorum  quae  protestantur  iram  esse 

peccalis  et  malis  suggestionibus,  atque  ex  omnino  culpabilem  ac  vitandam,  intelligi 

indignatione  non  patiatur  se  trahi  ad  con-  possunt  de  ira  dicta  per  vitium,  de  qua  et 

sensum  peccati,  et  ut  reprimat  motus  ma-  in  evangelio  hodierno  loquitur  Christus, 

los  in  se  et  in  aliis  ubi  congrue  potest,  dicendo  :  Qui  irascitur  fratri  suo,  reus  erit  Mattk.v, 

ulciscaturque  Dei  injurias  et  transgressio-  judicio.  Unde  et  Hieronymus  asserit  :  De-  ""■ 

nes  praeceptorum  ipsius,  secundum  quod  C  finita  sententia  est,  ut  ira  omnino  tolla- 

spectat  ad   ipsum.   Et  tunc  dicitur  zelus  tur.Si  jubemur,  id  est  monemur,percutieu- 

Marc.m,o.  justitiae  :  sicut  Ghristus  legitur  iratus  fuis-  ti  alteram  prajbere  mtixillam,  et  inimicos  /6trf.30,u. 

se  Phariseeis  et  aliis  non  recte  agentibus.  diligere,  et  pro   persequentibus  exorare, 

Nunc  autem  in  vitium  deformata  est  ira,  oinnis  occasio  irae  aufertur. 

et  contra  rationem  in  furorem  conversa,  Praeterea,  ira  ista  per  vitium,  praesertim 

ut  more  phrenetici  moveatur  homo  contra  qua^  est  mortale  peccatum,  valde  vitanda 

hominem,  contra  amicum  et  proximum,  est.  Primo,  quoniam  hominem  intus  om- 

et  contra  se  ipsum,  interdum  etiam  contra  nino  deordinat,  et  coram  Deo  deturpat  ac 

insensibilia   et   irrationabilia,    imo,  quod  inhonestat :  et  hoc  ideo,  quoniam  rationem 

pessimum  est,  interdum  contra  Deum  et  excaecat,    et   ita   efficit   hominem    brutis 

Sanctos.  consimilem  fatuisque  conformem.  Propter 

Praeterea  quaeri  potest,  quando  et  qua-  D  quod,  sicut  in  themate  tactum  est,  Salo- 

liter  ira  sit  peccatum  mortale.  Et  respon-  mon  cohortatur :  «Ne  sis  velox  ad  irascen-  Eccie.vn, 

dendum,  quod  ira  potest  esse  immoderata  dum,quoniam  ira  in  sinu  stulti »,  id  est  in  ^'*- 

dupliciter.  Primo,  ex   parte   vindictae   in  corde  fatui,«  requiescit)).Nam  eo  ipso  quo 

quain  tendit,  ut  si  pro  parva  injuria  cu-  quis  talem  iram  admittit  et  retinet,  merito 

piat  quis  inferre  magnam  vindictam.   Et  stultus  vocatur.  Propter  quod  in  Job  asse- 

haec  ira  ex  suo  genere  est  peccatum  mor-  ritur  :  Virum  stultum  interficit  iracundia.   Job\,i. 

tale,  quoniam   caritati   contrariatur,  quae  —  Secundo,  quoniam  hominem  foris  con- 

icor.  xiri,  non  irritatur,  nec  cogitat  malum;  contra-  temptibilem  reddit,  et  insano  similem  fa-                 | 

riatur  quoque  justitia»,  quia  majorem  ex-  cit.  Ira  namque  cito  ac  evidenter  apparet 

petit   ultionem   quam    culpa    meretur   et  in  visu,  in  facie,  in  voce  et  gestibus.  Ideo 

justum    est.    Potest   tamen   esse   venialis  ait  Hieronymus  :  Quid  iracundo  furor  suus 


5. 


DOMINICA  VI   POST  TRINITATEM. 


SERMO  SECUNDUS 


259 


confert,  quem  ssevissimis  exagitat  stimii- 

lis,  et  ita  ab  omni  consilio  etficit  alienum, 

ut  duin  irascitur,  insanire  credatnr  ?  Et 

ita  per  iram  homo  alios  scandalizat,sicque 

et  aliis  graviter  nocet.  —  Tertio,  quia  per 

iram  fit  homo  aliis  onerosus  et  ad  socia- 

lem  vitam  ineptus,  impacificus  quoque  et 

turbulentus,  juxta   iliud   Proverbiorum  : 

Prov.ww,  Spiritum  ad  irascendum  facilem  quis  po- 

''•^-  terit  sustinere  ?  Et  iterum  Salomon  loqui- 

/6iW.  XXVII,  tur  :  Ira   non   habet  misericordiam,  nec 

*•  erumpens  furor;et  impetum  concitati  spi- 

ritus  quis   poterit   sustmere  ?  Hinc    dicit 

Gregorius  :  Fer  irain  justitia  reiinquitur, 

gratia  vitee  socialis  amittitur,  mansuetudo 

perditur,  lux  veritatis  repellitur.  Unde  in 

Eccii.     Ecclesiastico  habetur  :  Vir  iracundus  in- 

xxviii,  11.    ggjjjji^  iitem,  et  vir  peccator  turbabit  pa- 

cem.  —  (Juarto,  quia  per  iram  fit  hoino 

dffiinonibus   similis.   Est   namque,   ut   di- 

De  Divin.  viuus  Dionysius   adstruit,  in  daiinouibus 

nora.c.  IV.  amens  furor,  phantasia  proterva,  et  irra- 

tionabilis  concupiscentia.  Similiter  in  ho- 

minibus   iracundis  vigent   amentia   quae- 

dam,  furor   et   phantasia   proterva.    ideo 

etiam  iracundi  merito  fatui  appellantur, 

quoniam  in  Ecclesiastico  scriptum  est  : 

Eccii. \xi,^on  est  sensus   ubi   abundat  amaritudo. 

Ephes.  IV,  Hinc  dicit  Apostolus  :  Omnis  amaritudo, 

et  indignatio,  et  ira,  et  clamor  toilatur  a 

vobis.  —  Quinto,  per  iram  fit  homo  spe- 

cialiter   ineptus   ad   gratiam,  et   Spiritus 

Sancti    inhabitatione    indignus,    quoniam 

CLis.twt,  Spiritus  Sanctus  super  quietum  et  humi- 

ps  Lxx\-  3.  ^^^  requiescit,  et  in  pace  factus  est  locus 

Matth.\\9.  ejus,  diiigitque  pacificos.  Quum  ergo  ira 

faciat  hoininem  turbulentum,  inquietum 

et  animosum,  constat  quod  Spiritus  San- 

cti  inhabitationem  et  gratiam  vehementer 

impediat.    Ideo   quidam   sanctus   eremita 

asseruit  :  Iracundus  homo  quamvis  mor- 

tuos  suscitet,  Deo  placere  non  potest;  et 

item,  Sicut  hospitem   fumus  expellit  de 

domo,  sic  ira  expellit  Spirilum  Sanctum 

de  cordis  habitaculo. 

Sed  nunc  breviler  aliquid  est  tangen- 
dum  de  remediis  contra  iram.  Quorum 
primuin  est,consideratio  prajdictorum  ina- 


15 


31. 


A  lorum  qua)  homo  per  iram  incurrit.  Nam 
quaedam  quainvis  in  se  sint  multum  de- 
lectabilia  atque  suavia,tamen  propter  ma- 
la  annexa  vitantur  :  quanto  magis  ira  in 
se  ipsa  amara  vitanda  est,  quum  ex  ea 
tot  mala  sequantur?  Secundum  est,  aver- 
sio  considerationis  eorum  quae  provocant 
iram,  ut  scilicet  hoino  cesset  attendere 
mala  sibi  aut  suis  illata,  convertendo  se 
ad  alias  meditationes  et  occupationes  sa- 
lubres.  Quuin  eniin  ira  sit  quadam  affe- 
ctio,  utpote  appetitus  vindictse,  oritur  ex 

B  aliqua  pruua  apprehensione;  et  qui  ap- 
pieheusionein  illam  abbcindit,  bC  ad  alia 
conveilendo,  iaciiiter  vincit  irain,  quia 
cessante  causa  cessat  elfectus.  Tertium 
est,  consideratio  mansuetudinis  et  patien- 
tise  Christi  atque  Sanctorum,  prajsertim 
intenta  medilatio  passionis  doiiiiuicie.  Si 
eniin  mausuetudiuem  et  patientiam  Chri- 
sti  rite  pensenius,  et  quauta  pro  nobis 
pertulerit,  meditemur,  oinnem  iram  im- 
patientiamque  repellimus,  imo  adversa 
cum  gaudio  sustinemus.  Quartum  est,  con- 

C  sideratio  multiplicis  fructus  et  giatiai  ac 
salutis,  quain   iram  vitando,  refrenando, 
vincendo,  acquirimus.  Ait  namque  Salva- 
tor :  Beati  mites,  quoniam  ipsi  possidebunt  Matth.wi. 
terram;  et  Psalmista  :  Mansueti  heredita-   /^j.xxxvi, 
bunt  terram,  et  delectabuntur  in  multitu-  "■ 
dine  pacis.  Quum  enim  ira  sit  quaedam 
animi  amaritudo,  turbulentia  et  afflictio, 
mansueti    qui    iram    vincunt,    specialiter 
gaudent  pace  interna,  et  dulces  sunt  men- 
te.  Sanctus  quoque  Dionysius  in  epistola  Epist.  vm. 
ad  Demophilum   monachum   protestatur, 

D  quod  Moyses,  Joseph  et  David,  ideo  ma- 
ximam  apud  Deum  gratiam   invenerunt, 
quoniam   mites   fuerunt.  Unde  Psalmista 
loquens  de  Deo  :  Exaltabit  (inquit)  inan-  ps.c\u\^. 
suetos  in  salutem. 

Quintum  est,  quoniam  oinnes  in  sa?culo 
isto  sumus  comperegrini  et  conviatores, 
ad  unam  beatitudinis  patriam  proficiscen- 
tes  :  idcirco  debemus  mititer  ad  invicem 
conversari,atque  ad  progrediendum  in  via 
virtutum  inutuo  jugiter  exhortari.  Hinc 
Joseph  fratribus  suis  profecturis  dicebal  : 


260  DOMINICA   VI  POST   TRINITATEM.   —   SERMO   SECUNDUS 

Gen.  xLv,  Ne  irascamiiii  in  via.  Sextum  est,  consi-  A  saepissime   et   pro   causis   levissimis   ira- 

-*•           deratio  adversitatum  quae  possunt  accide-  scuntur,  et   irascendo  jurant,  perjurant, 

re,  et  contra  eas  se  per  rationem  et  man-  aliosque  perturbant,  contristant,  et  a  de- 

suetudinem   prapmunire,  quoniam   jacula  votione   ac   pace    mentis    impediunt,   at- 

praevisa  minus  feriunt.  Atque,  ut  ait  Gre-  que  tam  irrefrenate  se  habent  ut  bruta. 

gorius,  mala  mundi  patientius  toleramus,  Isti  sunt  ministri  et  membra  diaboli,  et 

si  contra  ea  per  patientiae  clypeum  pree-  non  Christi.  Emendent  ergo  se  ipsos,  et 

munimur.  Nam  qui  corporali  congressuri  quanta   mala   ex   eorum    proveniant   ira, 

sunt  bello,  primo  discunt  artem  pugnan-  pensent. 

di  et  armant  se,et  quid  eis  accidere  possit  Recitat  Augustinus  in  libro  de  Civitate 

praecogitant,  ut  ea  evadant.  Septimum  est,  Dei,  quemadmodum   quidam    philosophi, 

facere  sibi  consuetudinem  resistendi  pri-  scilicet    Stoici,    dixerunt,    omnes    aniinae 

mis  motibus  irae,  ipsamque  iram  intra  se  B  passiones,  videlicet  iram,  tristitiam,  timo- 

clausam  tenere  et  suffocare,  ne  foris  per  rem,  etc,   esse  vituperabiles,  et   animge 

verba  et  signa  erumpat.  Octavum  est,  Dei  morbos.  Quumque  unus  de  illis  philoso- 

adjutorium  jugiter  atque  cum  omni  fidu-  phis  esset  quadam  vice  in  navi,  adesset- 

cia  invocare.  Et  hoc  potissimum  necessa-  que  alius  quidam  adolescens  lascivus  et 

rium  est  his  qui  vel  ex  naturali  dispositio-  levis,  orta  est  in  mari  grandis  tempestas. 

ne,  aut  ex  consuetudine,  ad  iram  proclives  Coepit  ergo  philosophus  ille  formidare  et 

sunt  :  nam  et  quilibet  contra  illa  vitia  de-  pallidus  fieri,  sed  juvenis  ille  imperterri- 

bet  specialius  instantiusque  pugnare,  ad  tus  mansit,  laetus  et  cantans.  Postmodum 

quae  se  proniorem  cognoscit.  Superbi  au-  tranquillitate  reversa,  adolescens  ille  in- 

tem  et  magni   in  oculis  suis,  celerius  et  sultavit  philosopho,  eo  quod  timuisset,  et 

implacabilius   irascuntur  :  quo   enim   se  ipse  mansisset  imperterritus  et  jucundus. 

ipsos   arbitrantur  majores,  exeellentiores  C  Respondit  philosophus  :  Quid   mirum  si 

aut   digniores,  eo   illatam   sibi   injuriam  tu  tam  malam  perdere  vitam  non  timuisti, 

magis  exaggerant,  et  gravius  vindicare  ni-  ego  autem  tam  bonam  amittere  vitam  ex- 

tuntur,  quamvis  sit  parva.  pavi?Hujus  simile  contingit  quotidie.Nam 

Postremo,  quadruplex   est   irascentium  quidam  vitae  vitiosa?  ac  perditae,  tempore 

genus.  Nam  in  quibusdam  fervor  iracun-  lempestatum  et  fulgurum  non  verentur, 

dite  cito  incenditur,  et  cito  exstinguitur.  quia  se  ipsos  non  amant  veraciter,nec  quid 

In  aliis  cito  accenditur,  sed  difficulter  ex-  eis  accidere  possit  perpendunt  sapienter; 

stinguitur   :    et    isti    sunt   deteriores.    In  aliqui  vero  boni  et  sapientes  in   talibus 

quibusdam  tarde  accenditur,  et  tarde  ex-  metuunt,  et  quid  contingere  eis  valeat  in- 

stinguitur.  In  ceteris  tarde  accenditur,  et  tuentur.  Non  tamen  in  talibus  est  immo- 


'O 


cito  exstinguitur  :  et  isti  sunt  aliis  melio-  deranter  timendum,  sed  homo  debet  se 
res.  Sed,  heu  !  multi  sunt  nomine,  non  D  Deo  committere,  ipsum  invocare,  ac  signo 
virtutibus  christiani,  qui   instar   canum,      se  crucis  munire. 


DOMINICA   VI  POST  TRINITATEM.   —   SERMO  TERTIUS  261 


SERMO  TERTIUS 

QUALITER   DEBEAMUS  NOS   PROXIMIS   RECONCILIARE. 


MEMENTO  novissimorum  tuorum,  et  A  regum  et  Dominus  universorum,  cujus  ex- 

desine  inimicari,  et  abstine  te  a  lite.  cellentiae  nullus  est  finis,  tam  gratiosissi- 

Eccli.  XXVIII,  6,  10.  me  et  supermisericordissime  dignatus  est 

Perfectio  rationalis  creaturae  est,  assimi-  homines  prsevenire,  quibus  nunquam  fo- 

lari  suo  Creatori  secundum  modum  sibi  refecit,  imo  quibus  tam  ineffabiliter  be- 

possibilem  et  decentem.  Consideremus  er-  neficia  multa  et  magna  donavit,  et  a  qui- 

go  qualiter  Deus  se  habuit  et  quotidie  se  bus  pro  tot  beneficiis,  tot  et  tantas  recepit 

habet  ad  homines.  Certe  a  principio  mun-  ingratitudines,  injurias,  rebelliones,  con- 

di,genus  humanum  graviter  ac  muhiplici-  tumelias  atque  blasphemias;  si,  inquam, 

ter  suum  offendit  Creatorem  ac  Deum,  at-  dignatus  est  hos  taliter  pra^venire,  hortan- 

que  peccando  inimicitias  fecit  inter  Deum  do  invitandoque  eos  ad  suum  amorem,  ad 

et  se:nihilo  minus  Deus  a  principio  mun-  pacem  salutarem,ad  beatitudinem  seterna- 
di,  per  se  ipsum,  per  angelos  sanctos,  per  B  lem  :  quanto  magis  nos  miserrimi  atque 

Patriarchas,  Prophetas  ac   alios   homines  vilissimi    peccatores,    deberemus    merito 

sanctos,  prsecipue  per  pra?latos  et  prsedi-  non  solum  ire  ad  eos  quibus  forefecimus, 

catores  bonos,  quos  misit  ad  homines,  in-  ad  reconciliandum  nos  ipsis,  videlicet  ve- 

vitavit   eos   ad    faciendum  ac  conservan-  niam  postulando  et  satisfaciendo, sed  etiam 

dum  pacem  et  amicitiam  secum.Praeterea,  laborare  pro   reconciliatione   ejus   a  quo 

quum  filii  Israel,  tempore  Sedeciee  regis  la-si  et  injuriam  passi  sumus,  solliciti  ex 

el  ante,  Deum  gravissime  et  supergravis-  caritate  pro  ejus  salute,  ne  in  aliqua  ma- 

sime  offendissent,  idola  venerando,  Pro-  neat  culpa,  ne  Deum  offendat,  ne  eeterna- 

phetas  occidendo,  innocentem  sanguinem  liter  pereat?  Ad  minus  ergo  oremus  pro 

effundendo,aIiaque  horrenda  facinora,qua;  talibus,  et  omni  industria  qua  valemus,ad 

in  Ezechiele  propheta  tanguntur,  commit-  nostram  eos  amicitiam  revocemus.  Porro, 
tendo;et  ob  hoc  Deus  minaretur  eis  capti-  C  si  duo  aut  plures  sibi  invicem  forefece- 

vitatem  et  destructionem  per  regem  atque  runt,  ita  quod  singuli  obligantur  veniam 

exercitum  Chaldseorum^nihilo  minus  Deus  postulare,  tunc  pertinet  ad  virtutem,  prse- 

piissimus,ex  sua  misericordia  infinita,mi-  sertim   ad   caritatem   ac  humilitatem,  ut 

sit   ssepissime  ad   pra>dictos   filios   Israel  unusquisque  illorum  studeat  alium  pra>ve- 

seu  populum  Juda^orum  Prophetas  suos,  nire,  vcniam  deprecando  ac  salisfaciendo. 
hortans  ct  invitans  per  eos  populiim  illum  Iusuper,  quum  post  Christi  ascensionem 

ad  poenilentiam,  ad  amicitiam,  ad  saluleni  totus  mundus  praeter  Judseos  esset  idolola- 

i/oann.iv,  ct  paccm.  Dcinde  Pater  seternus  unigeui-  trise  deditus,  et  innumerabilibus  maximis- 

'■*■  tum  Filium  suum  misit  in  mundum  uni-  que    repletus    criminibus,    nihilo    minus 

versis  sceleribus  plenum,  ut  induceret  ho-  Deus  misit  Apostolos  et  eorum  coadjutores  Af<.xiii,4G, 

mines  ad    poeniteutiam,  ad    caritatem    et  ad  omnia  gentium  regna,ad  omnem  popu- ^^" 
pacem  secum.Propler  quod  ait  Apostolus :  D  lum,  tribum  et  linguam,  hortans  ac  de- 

iiCo/-.v,i(t.  Deus  erat  in  Christo  mundum  reconcilians  precans  eos  converti    ad  se  et  ad   suum 

,^,„f^,^  sibi.  divinum  amorem,  ad  pacem  dulcissimam 

!<>•  Si  igitur  Deus  majcstatis  immensse,  Rex  et  gloriam  sempiternam. 


262  DOMINICA   VI  POST  TRINITATEM.   —   SERMO  TERTIUS 

Ecce  quam  infinita  et  prorsus  incom-  A  cetera  quse  debentur  Ecclesise,  sunt  prom- 

prehensibilis  est  caritas,  misericordia  et  pte  ac  fidelissime  persolvenda.  Nec  ex  hoc 

liberalitas  Dei  ad  homines,  et  quanta  econ-  aliquis  depauperatur,  imo  a  Deo  copiosis- 

trario  est  hominum  ingratitudo,  perversi-  sime  remuneratur  :  primo,  temporalium 

tas  atque  inobedientia  circa  Deuin,  cujus  rerum  majorem  abundantiam  acquirendo; 

vestigia  sequi  contemnunt,  cujus  pra^ce-  secundo,  corporalem  sanitatem  adipiscen- 

pta  transgrediuntur,  pro  cujus  amore  sibi  do;  tertio,peccatorum  remissionem;  quar- 

invicem   renuunt   indulgere.  Attendamus  to, gratia?  ac  virtutum  infusionem;  quinto, 

II Cor.v, 20.  quod  ait  Apostolus  :  Legatione  fungimur,  seternse   gloriae    beatitudinem    obtinendo. 

tanquam  Deo  exhortante  per  nos;  obsecra-  Ecce  quam  grata  et  placita  est  Domino  Deo 

mus  pro  Christo,  reconciliainini  Deo.  Cir-  devota  oblatio,  decimarum  solutio,  et  alio- 

ca  quffi  verba  ait  in  homilia  Gregorius  :  rum  qute  ad  Ecclesiam  pertinent  exhibitio 
Erubescat  humana  superbia,  confundatur  B  caritativa. 

unusquisque,  si  non  prior  satisfaciat  pro-  Deinceps    ex    praeinductis    monstratur, 

ximo,  quum  ipse  qui  offensus  est  Deus,  quam  districta  et  ardua  sit  Christi  doctri- 

per  suos  nos  rogat  legatos  ut  ei  reconci-  na,qi]am  perfecta  sit  lex  evangelica,quam 

liemur,  de  nostris  dolendo  peccatis,  atque  vere  angusta  et  arcta  sit  salutis  via  :  quia  Matih.wi, 

de  cetero  inhaerendo  virtutibus.  tam  faciliter  meretiir  homo  poenam  gehen-  '^' 

Amplius,juxta  modum  offensionis  debet  nse,  tamque  caritative,  mansuete  ac  juste 

esse  modus  reconciliationis,  ut  qui  alium  tenentur  homines  invicem  conversari,  ne 

verbis  offendit,  verbis  satisfaciat,  et  ultro  mutuo  se  offeudant,  ne  irascantur,  ne  re- 

hoc  agat  quod  requirit  juslitia.  Unde  qui  conciiiari    et   satisfacere    negligant.    Qua) 

alium  offendit  detrahendo,  satisfacere  de-  omnia  studiosissime  impleamus,  atque  in 

bet  famam  ei  restitueudo;  et  qui  abstulit  omni  caritate,  pietate  et  aequilate  pariter 
aliena,restiliiat  ea.  Generaliterque  loquen-  C  conversemur. 

do,  juxta  juris  tenorem  vel  prudentium  Legitur  quod   sanctissimi    patres,  Epi- 

virorum  judicium  satisfactio  seu  reconci-  phanius  episcopus  Cypri,  et  abbas  Hila- 

liatio  est  agenda.  rion,    quadam   vice   pariter   vescebantur. 

Prffiterea,  ex  his  qua?  a  Deo  acceperunt,  Quumque  S.  Epiphanius  posuisset  aliquid 

Christifideles  debent  Creatori  suo  liberali-  cocta>  carnis  ante  B.  Ililarionem,  dicens, 

Pi.  XV,  2.  ter  ac  devote  offerre  :  non  quod  Deus  bo-  Abba,  manduca  ;  respondit  Hilarion  :  Ex 

norum  nostrorum  indigeat,  sed  in  reco-  quo  factus   sum    monachus,  non   gustavi 

gnitionem  gratissimam  quod  omne  bonum  aliquid  tale  coctum.  Cui  Epiphanius  prae- 

ab  ipso  collatum  est,  et  ad  sustentationem  sul  respondit  :   Et  ego   ex   quo  habitum 

ministrorum  fc^cclesiae,  atque  ad  alios  pios  istum  accepi,  non  permisi  dormire  quem- 

usus.  Et  pra3sertim  offerendfe  sunt  animo  quam  habentem  aliquid  contra   me,  nec 
prompto   ac    laeto   debitae   oblationes,   ad  D  ego   dormivi    aliquid   habens   contra   ali- 

quas  cunctis  temporibus  obligantur  fide-  quem.  Tunc  dixit  abbas  Hilarion  :  Ignosce 

les.  Similiter  decima;  atque  primitiae,  et  mihi,  quia  conversatio  tua  major  est. 


DOMINICA   VI   POST   TRINITATEM. 


AD   RELIGIOSOS  ;   SERMO   QUARTUS 


263 


AD    RELIGIOSOS 


SERMO  QUARTUS 


QUOMODO   BONI  RELIGIOSI    IN   NOVITATE   VIT^   AMBULANTES,    SE   VIRTUTIBUS 
XITM   CHRISTI   CONFORMARE    DEBEANT. 


Q 


UOMODO  Christus  surrexit  a   mor- 
(uis,  ita  et  nos  in  novitate  vita^  am- 
hulemus.  Rom.  vi,  4. 

Quldquid  pro  nostra  salute  egit  pertulit- 
que  Salvator,  nostra  est  instructio.  Quum 
j'hiiij)j,.n,  enim  in  forma  Dei  esset,  per  deitatis  natu- 
'"'  ^'  ram  Patri  aeterno  vere  aequalis,  incompre- 

hensibiliter  exinanivit  se  ipsum,  nostram 
sibi  hypostatice  assumendo  naturam,  ut 
totius  atque  plenissimse  humilitatis  nobis 
prseberet  exemphim  :  ut  scilicet  in  omni- 
bus  humiliemus,  parvi  pendamus  et  sa- 
pienter  dejiciamus  nos  ipsos  ;  neque  ex 
hoc  unquam  inaniter  gloriemur,  scientes 
quod  quantumcumque  humiliaverimus  et 
parvi  penderimus  nos,  nihil  est  compara- 
tione  humilitatis  profundissimae  Christi. 
Joann.xm,  QuuiTi  itaquc  nou  sit  servus  major  domino 
i6;.\v, io.  g^Q^  imitemur  Christi  humilitatem  ut  pos- 
sumus;atque  in  hoc  compleatur  humilitas 
noslra,  ut  quum  totis  viribus  humiliave- 
rimus  nos  ipsos  in  omnibus,  recognosca- 
mus  ac  fateamur  nos  nil  condignum  egis- 
se.  Sic  et  in  ceteris  est  considerandum  ac 
peragendum  virtutibus,  ut  scilicet  Domini 
nostri  patientiam,  mansuetudinem,  forti- 
tudinem,  obcdientiam,  puritatem,  sobrie- 
tatem  et  caritatem  toto  posse  sectemur, 
nec  quid  condignum  nos  facere  arbitre- 
inur,  prcpsertim  quum  et  Dominus  in 
/«c.  xvM,  Evangelio  dixerit  :  Quum  feceritis  omnia 
qu»  praccepta  sunt  vobis,  dicite  :  Servi 
innlilcs  sumus;  quod  dcbuimus  facero,  fe- 
cinius.  Ecce  Filius  Dei  propler  nos  a  sum- 
ino  ccelo  descendil  in  hunc  inuiidum  iiirf- 


10 


/'.t. : 


A  riorem,  et   propter   nos   pauper   effectus  iicor.vnt, 
est.  Imo  in  summa  paupertate,  incompa-  ^' 
rabili  patientia,  in  omnium  virtutum  ple- 
nitudine  conversari  dignatus  est  inter  ho-  BaruciiM, 
mines,  viam  salutis  nobis  demonstrans  et  ^^- 
dicens  :  Ego  sum  via,  veritas  et  vita;  ne- yoan«.xiv, 
mo  venit  ad  Patrem,  nisi  per  me.  In  prae- "" 
tactis  ergo  virtutibus  ipsum  sectemur;  et 
sicut  ipse  resurrexit  a  morte,  «  ita  et  nos 
ambulemus  in  vitse  »  assidua  «  novitate  », 
non  solum  in  prgefatis  perseverando  virtu- 
tibus,  sed  et  incessabiliter  satagamus  pro- 

B  ficere  in  eisdem,  ut  anima  nostra  quotidie 
renovetur,  virescat,  copiosiusque  resplen-  ps.cu,o. 
deat. 

Denique«in  novitate  vitae»  ambulamus, 
quando  quotidie  cum  recenti  fervore,  cuni 
ferventiori  vigore,  cum  vigorosiori  con- 
stantia  Deo  servimus;  quum  pristinis  con- 
suetudinibus,  et  seecularibus  moribus  atque 
mundanis  affectibus  omnino  renuntiamus; 
quando  cum  tanta  alacritate,  humilitate, 
devotione,  compunctione,  lacrimis,  patien- 
tia  et   fervore  Deo  jam  famulamur,  cum 

C  quanta  promptitudine,  elatione,  vanitate, 
impatientia,  libidine  olim  in  sseculo  obse- 
quebamur  diabolo,  quanquam  Deo  majc- 
statis  immensffi  incomparabiliter  devotius, 
ardentius,humilius  perfectiusque  esset  ju- 
giler  ministrandum. 

Insuper  «  in  novitate  vitae  »  ambulamus, 
quando  soli  vivimus  Creatori,qui  olim  non 
Creatori,sed  nobis  ipsis  tantummodo  vixi- 
mus.  Dum  enim  ad  se  ipsum  inordinatc 
rcflexus  est  homo,  et  conlra  Dei   piirce- 


264  DOMINICA   VI  POST  TRINITATEM.   —  AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS 


i 


I 


pta,  monita  sive  consilia  quaerit  ac  dili-  A  monachus;  hoc  est,  nisi  se  ipsum  ita  con- 

git  commoda  sua,  opes  terrenas,  proprias  culcet,  frangat,  subjiciat,  ab  aliis  quoque 

libertates,  delectationem  illicitam,  tempo-  se  conculcari,  injuriis  affici,  humiliari,  ir- 

ralem  honorem,  laudem  inanem,  tunc  vi-  rideri  permittat,  non  potest  ad  monacha- 

vit  sibi,  non  Deo  :  etsi  vivat  vita  natur»,  lem  pertingere  perfectionem. 
mortuus   tamen  est  morte  culpse.  Quurn  Heu,  ad  ista  quid  dicimus,  aut  dicere 

vero  tota  mente  in  Deum  conversus  est,  quid  poterimus,  qui  pro  modicissima  for-  1 

illum  super  omnia  pure  amans,  neque  se  san  injuria,  pro  uno  verbo  aut  signo,  men- 

ipsum  nec  aliud  quidquam  nisi  in  Deo,  te  et  corpore  indisponimur  et  turbamur, 

secundum    Deum  et  propter  Deum    dili-  conquerimur,  ultionemque  petimus,  aut, 

gens,  tunc  vivit  Creatori,  non  sibi,  et  cum  quod  periculosius  est,  nos  ipsos  ulcisci- 

Gaiat.  11,  Apostolo  diccrc  potest  :  Vivo  autem,  jam  mur?  Quumque  per  Moysen  dixerit  Deus, 

^°'  non  ego,  vivit  vero  in  me  Christus.  B  Qualem    quis    laesionem    intulerit,    talem   Lev.xxw, 

Istud   autem  ad   religiosos  potissimum  sustinere   cogetur,  nos   tali  simplici  non  f^^  f^^^f, 

pertinet,  ut  scilicet  quotidie  magis  ac  ma-  contentamur  vindicta,  sed  duriora  repen-  />e»<.  xix, 

gis  abnegent,  deserant,  frangant,  vincant  dimus,  et  pro   uno  verbo  forsitan  duro, 

mortificentque  se  ipsos,  quatenus  per  ple-  multa  hujusmodi  retribuere  non  veremur. 

nariam    privati    ac    improbi    evulsionem  Et  unde  heec  tanta  in  nobis  pullulant  vi- 

amoris,  ad  sincerissimam  caritatem  per-  tia,  nisi  quia  de  illorum  sumus  catalogo 

tingant  :  qua  adepta,  Deus  erit  tota  eorum  de  quibus  praedixit  Apostolus,  Erunt  ho-  UTim.m, 

intentio,  appetitio,    delectatio,  opulentia,  mines  se  ipsos  amantes,  elati,  cupidi  ?  Vi- '^" 

spes,  refugium,  quies.  Verum  ad  istud  non  vit  namque  in  nobis  amor  ille  maledictus, 

facile  pervenitur.  Difficile,  et  nisi  Dei  ad-  amor  proprius  et  privatus,  quo  ad  nos  vi- 

sit  copiosum  subsidium,  prope   impossi-  tiose  reflectimur,  nec  ea  per  quae  Christo 

bile  est  propriam  sic  superare  naturam,  C  conformari,  a  culpis  purgari,  gratiis  adim- 

tamque  complete  a  se  ipso  averti,ut  homo  pleri,  Deo  placere,  et  maximam  possemus 

nec  benedictione,  nec  maledictione,   nec  beatitudinem  obtinere,  a>quanimiter  feri- 

laude,  nec  vituperiis  moveatur,  nulla  irri-  mus  :  imo   furimus  contra   ea,  videlicet 

sione,  persecutione,  molestia  incurvetur,  contra  adversa,  quorum  toleratio  pia  est 

nulla  externa  inquietudine  pacem  amittat  compendiosissima    ad    beatitudinem   via. 

internam,  malitque  in  omnibus   despici,  Discamus  ergo  nos  ipsos  in  solo  Deo  dili- 

subjici,  injurias  ferre,  nesciri  ac  jugiter  gere,  quoniam  se  in  se  amare,  est  se  false 

obedire,  quam  aiiquid  reputari,  aut  quo-  amare  veraciterque  odire;et  in  omni  quod 

modolibet  sublimari.  Et  tamen  nisi  quis  agimus,  laboramus  aut  patimur,  non  nisi 

talis  efficiatur,  nisi  sic  deficiat,  mortifice-  Dei  houorem  et  veram  qua^ramus  salutem. 

tur  et  a  se  ipso  salubriter  avertatur,  nil  Sed  et  pro  communi  bono  laborare,  orare, 
sui  relinquens  sibi,  non  potest  ad  mona-  D  satagere,  est  Deo  gratissimum. 
sticam  perfectionem,  nec  ad  caritatis  per-  Refert  Climacus,  quod  in  cffinobio  illo 

tingere  apicem.  Ideo  frater  Zacharias,  su-  sanetissimo  in  quo  multis   stetit  diebus, 

per  quem  sanctissimus  abbas  Moyses  vidit  erat  vir  sanctus  nomine  Menas,  post  abba- 

Spiritiim  Sanctum  descendere,  ab  eodem  tem  primus  in  regimine  et  dispensalioni- 

Moyse  interrogatus,Ouomodo  possum  fieri  bus   rerum  coenobii.  Qui   quum  feliciter 

monachus  ?  primo  ex  humilitate  se  pro-  migrasset  ad  Christum,  et  exsequi»  pro 

jecit  ad  pedes  illius  tam  sancti  abbatis,  ipso   solenniter  agerentur,  repente   totus 

dicendo  :  Me    interrogas,  Pater  ?   Deinde  chorus  in  quo  jacuit  sanctum  corpus,  bo- 

respondere  compulsus,  accepit  cucullum  no  ac  suavissimo  replebatiir  odore.  Qiuim- 

suum,  et  eum  suppeditans,  ait  :  Nisi  sic  que  ex  permissione  abbatis  loculum  dis- 

conculcatus  fuerit  homo,  non  potest  fieri  cooperuissent,  viderunt  omnes,  et  ipsemet 


DOMINICA   VI   POST  TRINITATEM.   —    AD  RELIGIOSOS  ;   SERMO  QUINTUS 


265 


Climacus,  ex  pedibus  sancti  illius  duos  A 
fontes  emanare,  et  quasi  unguenti  optimi 
odorem  diffundere.  Tunc  beatissimus  ab- 
bas  dixit  :  Videte,  Fratres,  ecce  sudores  et 
labores  pedum  illius  vere  sicut  unguen- 
tum  Deo  oblati  sunt,  et  ei  complacuerunt. 
Hoc  exemplo  discant  in  officiis  constituti, 
in  ipsa  exsecutione  sui  officii  non  nisi  Dei 
honorem   et  commune   quaerere   bonum, 


non  aliquid  libertatis  aut  carnalis  commo- 
ditatis  transitoriive  honoris  exquirere;nec 
ad  officia  habita  aut  habenda  quispiam 
inordinate  afficiatur,  quoniam  numerari 
culpse  non  queunt  quae  ex  ambitione  pro- 
cedunt.  Sed  in  Deo  sit  salutare  nostrum  Ps.txt, 
et  gloria  nostra,  auxilium  nostrum,  spes 
nostra,  et  omnis  consolatio,  affectio  atque 
intentio  nostra. 


SERMO  QUINTUS 


DE   VITUPERIO    IR^,    ET    MANSUETUDINIS    LAUDE. 


0 


20. 


MNIS  qui  irascitur  fratri  sito,  rcus 
erit  judicio.  Matth.  v,  22. 
Dominus  et  Salvator  in  evangelio  ho- 
dierno  districte  nos  instruit,  terribiliter 
comminatur;  et  quam  arcta  sit  via  salutis, 
ii/a»/(.v,  testatur  in  principio,  dicens  :  Nisi  abun- 
daverit  justitia  vestra  plus  quam  Scriba- 
rum  et  Pharisaeorum,  non  intrabitis  in 
regnum  coelorum.  Sic  et  religiosis  dici 
potest  :  Nisi  abundaverit  justitia  vestra 
plus  quam  hominum  mundanorum,  non 
introibitis  in  regnum  coelorum.  Non  enim 
claustralium  est  circa  communia  langue- 
re;  et  tamen  sancti  Patres  vere  fatentur, 
quod  nisi  religiosus  quotidie  discat  se 
frangere,  proprias  voluntates  abjicere,  per 
regularis  disciplinae  semitas  proficisci,  cu- 
stodite  et  timorate  corain  Altissimo  con- 
versari,  multo  deterior  fit  quam  fuit  aut 
esse  potuit  in  mundo  :  quod  revera  est  no- 
bis  semper  pensandum,  atque  terribile 
verbum,  preesertim  his  qui  negligenter  se 
habent.  Sed,  proh  dolor  !  quidam  suis  pec- 
catis  et  negligentiis  in  tantum  obtenebran- 
tur,  ut  dici  sibi  vix  tolerent,  vix  eis  valeat 
persuaderi,  quod  negligenter  se  habeant  : 
iino  se  esse  aliquid  arbitrantur,  non  re- 
volventes  quod  in  Apocalypsi  loquitur 
A;)oc.iii,i7.  Deus,  Quomodo  dicis  quia  dives  sum  et 
nullius  egeo,  et  nescis  quia  tu  es  miser  et 


B  miserabilis,  pauper,  csccus  et  nudus  ?  Ta- 
les  igitur  grandi  egent  instructione. 

Insuper  Christus  Dominus,  evangeliCcB 
legis   districtionem,    perfectionem   excel- 
lentiamque  demonstrans  :  Audistis  (inquit)   Maith.  v, 
quia  dictum  est  antiquis  :  Non  occides;  |!j,^"'^^ 
qui  autem  occiderit,  reus  erit  judicio.  Ego  u. 
autem  dico  vobis,quia  omnis  qui  irascitur 
fratri  suo,  reus  erit  judicio;  qui  autem  di- 
xerit  fratri  suo,  Raca,  reus  erit  consilio ; 
qui  autem  dixerit,  Fatue,  reus  erit  gehen- 
na3  ignis.  Ecce  quantam  sinceritatem,quan- 

C  tam  cordis  munditiam,  quantam  patientiaj 
ac  mansuetudinis  virtutem  exigit  Deus  a 
nobis. 

Denique,  quum  ira  sit  iinum  mortalium 
vitiorum,  constat  quantum  sit  fugienda,  et 
maxime  consuetudo  seu  assiduitas  irascen- 
di.  Contra  quam  unusquisque  tanto  inces- 
sabilius  ac  fortius  prffilietur,  quanto  ad 
eam  se  esse  procliviorem  ex  naturali  dis- 
positione  aut  usu  maligno,  experimenta- 
liter  intuetur.  Verumtamen  est  ira  per 
zelum,  quee  ex  rationis  judicio  sponte  as- 

D  sumitur,  ut  contra  vitia  fortius  insurgatur, 
el  opus  virtutis  efficacius  exsequatur.  Ilaec 
est  ira  laudabilis,  qu.T  (secundum  (Irego- 
rium)  rationem  sequitur  ut  ancilla,  nec 
praccedere  debet  ut  domina.  Bernardus 
quoque  de  ira  hac  loquens  :  Occupemus 


266 


DOMINICA   VI   POST   TRINITATEM.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO  QUINTUS 


(inquit)  iram  in  quibus  expedit,  ne  ad  illi- 
cita  inutiliaque  prorumpat.  Nolite  irasci 
his  qui  vobis  transitoria  auferunt,  qui  con- 
vitia  inferunt,  qui  supplicia  ingerunt.  Tra- 
scimini  ei  qua?  sola  potest  nocere,  proprise 
scilicet  iniquitati.  Nulla  enim  nocebit  ad- 
versitas,  si  nulla  dominetur  iniquitas.  Qui 
suis  peccatis  perfecte  irascitur,ceteris  non 
movetur.  —  Sed,  heu!  quia  ad  minima  quse- 
que  quorum  nobis  concessus  est  usus  in- 
ordinate  afficimur,  si  aliquid  horum  nobis 
subtrahatur,  aut  ab  eo  cui  concessa  fuit, 
res  male  tractetur,  aut  non  satis  cito  fue- 
rit  restiluta,  instar  brutorum  irascimur,  et 
per  verba  ac  signa  interiorem  monstramus 
insaniam.  Fugienda  igitur  nobis  est  ira, 
quoniam  maxime  decet  omnem  religio- 
sum  mansuetudo. 

Ira  vero  pra^cipue  ei  illicita'indecensque 
consistit.  Primo,  quoniam  coram  Deo  et 
angelis  sanctis  facit  hominem  aspernabi- 
lem,  inordinatum,deformem,  fatuo  similem 
et  bruto  conformem,  quoniam  vehemen- 
ter  exca^cat,  perturbat  et  agitat  mentem. 
Job  V,  2.  Ideo  ait  Scriptura  :  Virum  stultum  inter- 
Acc/e.  VII,  ficit  iracundia.  Et  Salomon  loquitur  :  Ne 
'"■  sis  velox  ad  irascendum,  quia  ira  in  sinu 

stulti  quiescit.  Est  etenim  ira  fervor  ini- 
quus  interiora  devastans,  et  flamma  gra- 
tiam  Dei  consumens.  Propter  quod  ait  Ber- 
nardus  :  Immanis  bestia  draco  est,  flatu 
igneo  quidquid  attigerit  necans,  non  so- 
luin  bestias  terrae,  sed  et  volucres  coeli. 
Hunc  ego  iracundia?  spiritum  reor.  Quanti 
etiam  sublimis  vitse,  ut  videbatur,  flatu 
illius  draconis  misere  satis  in  os  ejus  rue- 
runt,  qui  melius  sibi  ipsis  irasci  poterant 
ne  peccarent. 

Secundo,  quoniam  ira  per  exteriora  sua 
indicia  est  aliorum  multum  scandalizati- 
va,  facitque  hominem  hominibus  contem- 
ptibilem  et  insensato  consimilem. Ira  nam- 
que  per  suos  effectus  evidenter  erumpit 
et  prodit  se  ipsam,  atque  in  tantum  ira- 
scentem  dementat,  ut  quidquid  sibi  pro 
tunc  videtur,  quidquid  suggerit  passio,  ju- 
stum  ac  licitum  arbitietur.  Idcirco  dicil 
Gregorius  :  Menli  furore  ebria;  omne  quod 


A  recte  dicitur,  perversum  videtur;  et  omne 
ad  quod  ira  instigat,  rationabile  judicat. 
Itemque  :  Per  iram,  inquit,  sapientia  per- 
ditur,  ut  quid  quove  ordine  agendum  sit, 
nesciatur.  Hinc  Seneca  dixit  :  Tibi  ira- 
scenti  nihil  volo  licere,  quoniam  te  ira- 
scente,  omnia  putas  tibi  licita  esse. 

Tertio,  quoniam  ira  in  se  ipsa  pcenalis 
est,  et  qusedam  afflictio  cordis.  Sunt  et- 
enim  qua^dam  vitia  in  se  delectabilia,  ma- 
xime  quffi  ad  tactum  gustumque  pertinent. 
Alia  in  se  ipsis  sunt  poenalia,sicut  invidia, 

B  ira,  indignatio,  amaritudo,  impatientia,  in- 
ordinatus  timor  ac  moeror.  Idcirco  ait 
Hieronymus  :  Quid  iracundo  suus  confert 
furor,  quem  sjevissimis  exagitat  stimulis, 
et  ita  ab  omni  facit  consilio  alienum,  ut 
dum  irascitur,  insanire  credatur  ?  Ideo  in 
Ecclesiastico  legitur  :  Non  est  sensus  ubi  Eccu.xst, 
abundat  amaritudo;  et  iterum,  Vir  iracun-  l^. , 

Joirl. wsiii, 

dus   incendit   litem.  Sicque   ira   est  aliis  it. 
quoque  valde  nociva. 

Quarto,  quoniam  ira  de  habitaculo  men- 
tis  Spiritum  Sanctum  expellit,  et  suae  gra- 

C  tiosissima3   inhabitationis  ac  susceptionis 
inhabilem  et  incapacem  statuit  animam. 
Dominus  enim,  juxta  antiquam  translatio- 
nem,  per  Isaiam  protestatur  :  Super  quem  cf. /s.lxvi, 
requiescet  spiritus  meus,  nisi  super  quie-  '''■ 
tum  et  humilem  ?  Ira  equidem  effieit  ho- 
minem  inordinatum,  confusum,  turbulen- 
tuni,  inquietum  et  animositate  inflatum. 
Hinc   ait   Gregorius  :  Per   iram,  Spiritus 
Sancti  splendor  excutitur,  qui  super  quie-   /;„,/(■»). 
tum  et  humilem  requiescere  dicitur,  quia 
dum   ira  menti  quietem  subtrahit,  suam 

D  Spiritui  Sancto  habitationem  claudit.  Ideo 
sanctus  quidam  asseruit  eremita  :  Sicut 
fumus  hospitem  expellit  de  domo,  sic  ira 
Spiritum  Sanctum  ab  animo  ;  et  denuo, 
Iracundus  homo  etiamsi  mortuos  suscitet, 
Deo  non  placet. 

Quinto,  quoniam  ira  facit  hominem  aliis 
onerosum,  et  ad  socialem  vitam  ineptum. 
Propter  quod   Salomon   contestatur  :  Ira  Pror.x^v,,, 
non  habet  misericordiam,  nec  erumpens  '''' 
furor;  et  impetum  concitati  spiritus  ferre   „  , 

'  ^  '  //;(((.  .will, 

quis  poterit?  Rursusque  :   Spiritum  (in- u. 


I 


DOMINICA   VI   POST   TRINITATEM.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS 


267 


quit)  ad  irascendum  facilem  quis  poterit 
sustinere?  Propterea  dixit  Gregorius  :  Per 
iram  justitia  relinquitur,  gratia  vitse  so- 
cialis  amittitur,  perditur  mititas,  et  lux 
veritatis  repellitur. 

Quum  ergo  tot  mala,  tot  nocumenta  in- 
ferat  ira  tam  irascenti  quam  aliis,  eam  pe- 
nitus  detestemur  ac  fugiamus ;  et  Christi 
atque  Sanctorum  mansuetudinem  patien- 
tiamque  pensantes,  omnem  iracundia^  et 
impatientia?!  commotionem  vitemus,  mites 
ac  patientes  nos  ipsos  in  omnibus  exhi- 
beamus,  nisi  in  quantum  ira  per  zelum 
requirit  temperatum  iracundi»  motum,  ut 
actus  justitiae  efficacius  exsequatur.  Deni- 
que  propriis  defectibus  et  peccatis  in  tan- 
tum  indignemur  ac  irascamur,quod  contra 
alios  nequaquam  irrationabiliter  movea- 
mur.  Unde  et  in  divinis,  si  quis  forte  in 
psalmodia  et  cantu  inordinate,  aut  aliqua- 
liter  dissonanter  seu  somnolenter  se  ha- 
beat,  non  protinus  immoderanter  commo- 
veamur;  sed  peccata  propria  quibus  ibi 
per  omissionem  et  commissionem  culpa- 
biles  sumus,  intueamur,  et  quod  tam  irre- 
verenter  et  indevote  nos  in  divinis  habe- 
mus,  tristemur  et  deploremus.  Porro,  si 
quis  adhuc  tam  pusillus  et  infirmus  con- 
sistit,  ut  interiorem  irae  commotionem  vi- 
tare  vix  queat,  saltem  a  verbis  inordinatis 
et  irae  eruptionibus  caveat.  Propter  quod 
ait  Ambrosius  :  Resiste  irse  si  potes,  cede 
si  non  potes;  si  pra^occupaverit  et  imple- 
verit  ira  mentem  tuam,  locum  tuum  ne 
deseras  :  locus  tuus  patientia  est.  Isidorus 
quoque  ait :  Si  non  potes  iram  vitare,  tem- 
pera;  si  non  potes  furoris  ortum  cavere, 
cohibe  eum  et  tene  silentium  :  tacendo 
citius  vincis. 

Consideremus  indesinenter  omnem  pa- 
tientiam  et  mansuetudinem  Christi  in  sua 
ignominiosissima  passione,  martyrumque 
in  gravissimis  eorum  suppliciis,  ut  sic  pa- 
tientiam  et  mansuetudinem  insuperabilem 
veraciter  addiscamus.  Nec  cessemus  Dei 
adjutorium  invocare,  et  per  pra>scientise 
ac  boni  propositi  clypeum  contra  adversa 
omnia  muniamur,  siquidem  jacula  pra!vi- 


A  sa  minus  molestant.  Recordemur  quod  di- 
vinus  Dionysius  in  epistola  ad  Demo-  Epist.  vnt. 
philum  asserit,  Moysen,  Joseph  et  David 
prffcipuam  apud  Deum  gratiam  invenisse, 
quia  mites  fuerunt.  Faciamus  nobis  con- 
suetudinem  praeliandi  contra  vitia,  maxi- 
me  contra  ea  ad  qua?  proniores  nos  expe- 
rimur.  Nemo  alteri  dicat,Raca,  seu  verbum 
indignationis,  iram  interiorem  pandentis ; 
nec  fatuum  proximum  appellemus,  hoc 
est,  ab  omni  verbo  contumelioso,  vitupe- 
rationem  certam  et  evidentem  designante, 

B  nos  reprimamus,  quum  hoc  ex  suo  genere 
sit  peccatum  mortale  etiam  gravius  detra- 
ctione,  sicut  rapina  est  gravius  crimen 
quam  furtum. 

Postremo  de  ista  materia  Climacus  ait  : 
Quemadmodum  aqua  missa  in  ignem  ex- 
stinguit  flammam,ita  profluvium  lacrima- 
rum  pajnitentise  et  devotionis  exstinguit 
omnem  indignationis  et  ira?  furorisque 
ignem.  Inirascibilitas  victoria  est  naturse, 
in  injuriarum  insensibilitate  ex  agonibus 
sudoribusque  adveniens.Mititas  est  immo- 

C  bilis  constantia  animee,  in  ignominiis  et 
bona?  fama)  divulgationibus  se  uniformiter 
habens.  Principium  inirascibilitatis,  est 
silentium  labiorum  in  conturbatione  cor- 
dis;  medium  vero  inirascibilitatis,  est  si- 
lentium  cogitationum  in  exili  conturbatio- 
ne  animce;  finis  vero,  fixa  tranquillitas  in 
insufflatione  spirituum  immundorum.  Fu- 
ror  est  leviter  vertibilis  motus,  morum 
deformitas,  et  animae  inhonestas.  Quemad- 
modum  lumine  apparente  recedunt  tene- 
bra;,  ita  ex  fragrantia  et  odore  humilitatis 

D  omnis  amaritudo,  ira  et  furor  exterminan- 
tur.  Multa  alia  valde  accommoda  scribit  de 
prsesenti  materia. 

Acquiescamus  ergo  Apostolo  exhortan- 
ti  :  Omnis  amaritudo,  et  indignatio,  et  ira,  Ephes.w, 
et  clamor  tollatur  a  vobis,  cum  omni  ma-  ■"■ 
lilia.  Quod  si  quis  ex  sua  pauperfate  ad 
ira;   commotionem    pronus   et  velox   est, 
nullus    tamen  perseveret    in  ira,  dicenle 
Apostolo  :  Sol  non  occidat  super  iracun-    ibid.  26. 
diam  vestram.  In  quibusdam  namque  ira 
cito  accenditur,  sed  cito  exstinguitur.  lii 


268  DOMINICA   VI   POST  TRINITATEM.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS 

aliis  cito  accenditur,  sed  difficulter  ex-  A  vero  tarde  accenditur,  et  cito  exstingui- 
stinguitur  :  quod  pessimum  esse  constat.  tur  :  quod  ceteris  melius  judicatur.  Ideo 
In  nonnuUis  tarde  accenditur,  et  tarde  ex-  juxta  prjptacta  nos  regulemus,  iram  et  ce- 
stinguitur  :  quod  malum  est.  In  aliquibus      teras  passiones  vincamus. 


S^ 


SERMO  SEXTUS 


DE    RECONCILIATIONE    FACIENDA    ANTE    ORLATIONEM. 


/  offers  munus  tuum  ante  altare,  et  ibi  B  lem  aut  spiritualem,  videlicet  aliquem  ac- 

recordatus  fueris  quia  frater  tuiis,  tum  ad  Dei  honorem,  volueris  facere  in 

etc.  Matth.  v,  23,  24.  templo  materiali  et  ejus  altari,  sive  in  al- 

Ps.  X,  8.       Sicut  ait  Propheta,  Justus  Dominus,  et  .tari  spirituali  et  templo  interiori,  puta  in 

justitias  dilexit.  Ideo  exigit  ut  qui  alterum  anima  et  in  fide  seu  caritate;  «et  ibi  recor- 

verbo  la^sit  aut  facto,  seu  aliquo  modo  of-  datus  fueris  quia  frater  tuus  habet  adver- 

fendit,  satisfaciat  ei  antequam  aliquid  ob-  sum  te  aliquid  »,  utpote  justam  querelam, 

sequii  offerat  Deo,  prout  requirit  justitia.  eo  quod  ei  in  aliquo  forefecisti :  «  relinque 

Quemadmodum  enim  non  dimitlitur  pecca-  ibi  munus  tuum  ante  altare  »,  hoc  est,  in- 

tum,  nisi  restituatur  ablatum,sic  nec  opus  choatum  sive  intentum  obsequium  seu  sa- 

bonum  ex  gonere  a   Domino  acceptatur,  crificium  intermitte  aut  suspende,actu  vel 

nisi  qui  offensus  est  juste  reconcilietur,  proposito,  realiter  inde  cessando, aut  ipsum 

prsesertim  quum  ingratum  exstet  Spiritui  G  differendo,aut  mentaliter  proponendo  age- 

Sancto  quidquid  ei  obtuleris,  neglecto  eo  re  quse  sequuntur,  loco  et  tempore  oppor- 

ad  quod  teneris.  Ad  istud  autem,  qui  of-  tuno ;  «  et  vade  prius  reconciliari  fratri 

fendit,  jure  naturali  atque  divino  tenetur.  tuo  »,  eum  placando  et  ei  satisfaciendo, 

Deinceps,  extra  caritatem   nil  complacet  et  veniam    postula,  ac  juxta   exigentiam 

Deo.  Caritas  vero  reconciliationem  istam  injuri»  fratri  tuo  a  te  irrogat»,  recompen- 

requirit.  Nec  solum  ante  oblationem  Deo  sationem  ei  impende.  Eundum  est  autem 

exhibendam,eundum  est  ad  fratrem(id  est  pedibus  corporalibus,  si  congrue  fieri  po- 

quemcumque   proximum   in   hoc   mundo  terit,  ut  si  proximus  qui  offensus  est,  non 

degentem)  offensum,  ad  eum  sibi  reconci-  sit  longe  et  possit  haberi.  Alias  pedibus 

liandum  ;  sed  spccialiter  ad  summum  et  nientis,  videlicet  affectu  atque  proposito, 

prfestanlissimum  fratrem  illum  Dei  Uni-  est  eundum,  ut  mox  ei  satisfacere  cupias  : 

genitum,qui  nostram  assumendo  naturam,  D  quod  quia  non  potes,  proponas  eum  acce- 

factus  est  frater  noster  :  quem  quicumque  dere  et  placare  opportuno  loco  et  tempore. 

offendit,  primo  eum  sibi  reconciliet,  poe-  Porro,quo  injuria  proximo  facta,est  ma- 

nitendo,  veniam  postulando,  confitendo  et  jor,  et  quo  ipse  qui  offensus  est,  dignior 

satisfaciendo.  Sed  et  Pater  coclestis,  Deus  exstat  aut  melior,  eo  velocius  diligentius- 

Trinitas,  univcrsitatis  Creator,  primo  om-  que  conandum  est  ut  ei  satisfiat  et  recon- 

nium  est  placandus ;  et  antcquam  ei  ali-  cilietur.  Istud  itaque  de  necessitate  salutis 

quid  immolemus,  humillime  deprecemur  est,  secundum  expositionem  Augustini  di- 

ut  prajteritis  nostris  indulgeat  culpis.  centis  :  Si  tu  eum  offendisti,  ipse  habet 

«Si»ergo,  0  homo,  «offers  munus  tiium  adversum  te,  non  tu  contra  eum.  Si  vero 

ante  altare  »,  hoc  cst,  oblationem  corpora-  te  ille  offendit,  tu  habes  adversus  eum  ; 


DOMINICA   VI   POST  TRINITATEM.  —  AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS  269 

sed  tunc  sufficit  ut  ei  ignoscas  sicut  vis  A  tius  nocitus,  hoc  est  nocumentum  perpes- 

tibi  a  Deo  ignosci.  Verumtamen  necessa-  sus,  debes  nocentem  rogare,  ut  duplicem 

rium  est  culpam  fratri  ignoscere,  etiam  consequaris  coronam  :  unam,  quoniam  no- 

antequam  veniam  petat,  secundum  quod  citus  es;aiteram,  quia  prior  rogasti.  Fe- 

i»/,)re.xi,25.  exigit  caritas.  Et  Christus  disseruit :  Quum  stina  ergo  inimicum  tuum  preevenire  ad 

statis  ad  orandum,  dimittite  si  quid  habe-  amicitias,  ne  forsitan  te  tardante,  ille  pree- 

tis  adversus  aliquem,  ut  et  Pater  vester  veniat  ad  rogandum,  et  rapiat  de  manibus 

ccelestis  dimittat  vobis  peccata  vestra.  Sa-  tuis  pietatis  mercedem.  Nam  si  ille  tibi 

tisfactio  autem  exigi  potest  ex  caritate  et  nocuit,  et   ille   te   rogat,  infructuosa   est 

zelo  justitiae,  secundum  juris  tenorem,pro-  amicitia  tua.  Quam  enim  fecisti  justitiam 

cessum  et  formam,  quanquam  laudabilius  ante  Deum,  si  rogatus  te  placasti  ? 
sit  poenam   quoque   dimittere,  nisi   forte  Quum  ergo  pra?dicta  peregeris,  «  tunc 

hoc  cedat  in  derogationem  justiti»  et  de-  B  veniens  »,  hoc  est,   localiter  rediens,  vel 

trimentum  boni  communis,  et  is  qui  fore-  intentionem  tuam  ad  id  quod  cceperas  seu 

fecit,  ex  hoc  insolentior  fiat,  audaciorque  proposueras,    revocans,  «  offeres   munus 

ad  injuriandum  :  tunc  enim  pro  ejus  sa-  tuum  »,   id  est,  intentum  seu  inchoatum 

lute  est  ut  reprimatur  per  poenas.  Si  ergo  Dei  obsequium  prosequeris. 
alium  non  offendisti,  sed  ipse  te,  non  te-  Pra^terea,  perfectio  hominis  est,  ei  assi- 

neris  ad  ea  qua;  dicta  sunt  :  quse  tamen  si  milari  ad  cujus  imaginem  similitudinem-  Cen.i, 26, 

feceris,  opus  est  perfectionis,  et  magna?  que  creatus  est.  Quum  ergo  Deus  aeternus,  ^^' 

caritatis   ac  pietatis,  copiosumque   meri-  a  principio  mundi,  et  deinceps  per  uni- 

tum  consequeris.  versas  ejus  aetates,  ab  hominibus  innume- 

Unde,  secundum  Chrysostomum  et  Cas-  rabiliter,  gravissime  et  ineffabiliter  pror- 

sianum,ad  caritatis  pertinet  perfectionem,  sus   injuriatus,    offensus,   inhonoratus   et 

ut  etiam  is   qui    Ia?sus   est,  forefactorem  C  contemptus,    nihilo    minus    per    cunctas 

suum  studeat  mitigare,  non  solum  illatam  mundi  aetates,  per  se  ipsum  divino  instin- 

dimittendo  injuriam,  sed  et  blandis  ser-  ctu,  per  angelos  sanctos,  videlicet  per  eo- 

monibus    cor    ejus    caritative    mulcendo,  rum   inspirationes    et   custodias,  per  Pa- 

quatenus  de  cetero  sincerum  ad  se  gerat  triarchas,   Prophetas,   aut   alios   homines 

affectum.  Nempe  si  alterius  quamvis  in-  sanctos,  invitaverit  transgressores,  et  prse- 

juriatoris    tui    potes    aversionem    curare,  venerit  eos  ad  suam  dilectionem  et  gra- 

ejusque  animam  de  morte  peccati  eruere  tiain,  eos  hortando  et  reducendo,  imo  et 

modo  jam  tacto,  nec  tamen  hoc  facis,  non  per  varia  beneficia  ac   promissa  id  per- 

videris  esse  in  caritate  perfectus,  nec  imi-  agendo,  et  tandem  unigenitum  Filium  su-  Uoatm.iv, 

tator  Christi  sincerus,  qui  pro  adversariis  um   mittendo   in    mundum,   et   per   ejus  ^' 

sanguinem  suum  fudit.  Imo,  quum  debea-  passionem  sibi  reconciliando  genus  huma- 

mus  Deum   altissimum  super  omnia  in-  D  num,  atque  per  ejus  Apostolos  ceterosque 

comparabililer  semper  diligere,  debemus  discipulos,  ubique  terrarum  homines  sce- 

omnem  ejus  inhonorationem  atque  offen-  leratos  ad  suam  amicitiam,  reconciliatio- 

sam  pro  posse  vitare  :  idcirco  satagendum  nem  et   concordiam   inducendo,  et   uitra 

est  nobis  ut  et  injuriatorem  a  Dei  offensa  hoc  sempiternam  eis  beatitudinem  polli- 

et  odio  proximi,  ac  aliis  vitiis  in  qua?  for-  cendo,  gratiarum  quoque  copiosa  offeren- 

san  corrueret,  pra)servemus,  eum  praeve-  do  charismata;  debemus  nos   peccatores 

niendo  et  mitigando.  Dicit  namque  Chry-  vilissimi,  Dominum  Deum  nostrum  natu- 

sostomus  :  Ne  dicas,  llle  mihi  nocuit,  ille  raliter  bonum   ac  pium  in  isto   fideliter 

mihi   satisfacere  debet,  non   ego   illi.  Si  imitari,  non  solum  injuriatoribus  nostris 

enim  pro  gloria  et  incremento  tuae  salutis  donando  dum  veniam  petunt,  aut  pcenam 

jubet  te  Dominus  amicitias  facere,  tu  po-  simul  cum  culpa  dimittendo  eisdem  etiam 


270 


DOMINICA   VI   POST   TRINITATEM. 


AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS 


antequam  postulent,  vel  accedendo  ve-  A 
niamque  rogando  eos  quos  verbo,  signo 
factove  Isesimus,  sed  insuper  eos  a  quibus 
laesi  sumus  pra^veniendo,  et  omni  modo 
nobis  possibili  ipsos  ad  pacem  et  amici- 
tiam  nostram  trahendo,  et  nltra  ha?c  om- 
nia  benefaciendo  eisdem. 

Preeterea,  si  duo  aut  plures  sibi  invicem 
forefecerint,  ita  quod  singuli  remissionem 
a  se  mutuo  postulare  tenentur,  tunc  ad 
caritatem  humilitatemque  spectat,ut  unus- 
quisque  eorum  conetur  alterum  in  peten- 
do  veniam  et  satisfaciendo,  si  e.xigit,  prae-  B 
venire.Qui  autem  alium  liBsit  obloquendo, 
tenetur  ei  restituere  famam. 

Sed  inter  ha?c  consideranda,  imo  et 
deploranda  est  duritia,  animositas,  in- 
discretio,  excaecatio  atque  perversitas  ali- 
quorum,  qui  facillime  offenduntur,  et  ad 
veniae  postulationem  difficiles  inveniun- 
tur.  Qui  non  solum  non  curant  injuriato- 
res  suos  sibi  reconciliare,  praevenire,  mul- 
cere,  sed  induci  vix  queunt  ut  ab  injuriatis 
et  laesis  a  se  veniam  deprecentur,  et  quod 


pejus  est.quidam  tam  incircumspecti,tam 
inconsideratissimi  grossissimique  consi- 
stunt,  ut  quamvis  revera  verbo,  aut  signo 
aut  facto  forefecerint  fratribus  suis,  et 
perturbaverint  eos,  non  tamen  advertunt, 
nec  volunt  advertere,  nec  culpam  suam  fa- 
teri  ac  veniam  flagitare,  sed  in  sua  per- 
sistunt  duritia,  et  contra  Ghristi  doctrinam 
ac  jussionem  transeunt  ad  altare,  orant, 
sacrificant,  communicant,  offerunt,  et  alios 
scandalizant,  et  lotum  ad  graviorem  suam 
damnationem.Advertant  hi  verba  Gregorii 
circa  verba  illa  Apostoli,Pro  Ghristo  legati-  iico>-.v,2o. 
one  fungimur,tanquam  Deo  exhortante  per 
nos,  obsecramus  pro  Ghristo,  reconciliami- 
ni  Deo  :  Ecce  peccando,  inter  Deum  et  nos 
inimicitias  et  discordias  fecimus,  et  tamen 
ut  ei  reconciliemur,  ipsemet  nos  hortatur. 
Erubescat  ergo  huinana  superbia,  confun- 
datur  unusquisque,  si  non  prior  satisfa- 
ciat  proximo,  quum  et  ipse  qui  offensus 
est,  ut  ei  reconciliari  debeamus,  legatis 
intervenientibus  obsecrat  Deus.  Gui  honor 
et  gloria  in  aeternum.  Amen. 


DOMINIGA  VII  POST  TRINITATEM 


ENA.RRATIO  IN  EPISTOLAM 


HUMANUM   DICO,    PROPTER   INFIRMITATEM   CARNIS   VESTR^.  Rom.  VI,  19-23. 


G' 


I  Cor.  111, 


1, 


LORIOSUS  gentium  Doctor,  in  praesenti 
epistola  ad  virtiitum  exercitia  mul- 
tum  pie  et  rationabiliter  ac  multipliciter 
nos  hortatur.  Nam  ait  :  Humanum  dico, 
id  est,  leve  pra^ceptum  ac  rationabile  do- 
cumentum  vobis  propono  :  et  hoc,  propter 
infirmitatem  carnis  vestrcv,  lioc  est  cor- 
poris  vestri  fragilitatem  et  fomitis  inclina- 
tionem  ad  mala,  ex  quibus  contingit  quod 
non  estis  dispositi  ad  ardua  prsecepta  im- 
plenda.  Doctrina  namque  et  jussio  propor- 
tionanda  est  capacitati  eorum  quibus  pro- 
ponitur  :  idcirco  infirmis  et  imperfectis 
non  sunt  statim  sublimia  documenta  diffi- 
ciliaque  praecepta  proponenda.  Unde  ad 
Corinthios  ait  Apostolus  :  Non  potui  vobis 
loqui  quasi  spiritualibus,  sed  quasi  carna- 
libus;  quasi  parvulis  in  Christo  lac  dedi. 
Deinde  ponit  prgeceptum.  Sicut  enim  ecc- 
hibuistis  membra  vestra  servire  immun- 
ditice,  id  est  carnaiibus  vitiis,  utpote  gulse 
atque  luxuri»,  in  quibus  est  evidentior  ac 
maxima  turpitudo,  ct  iniquitati,  id  est 
spiritualibus  vitiis,  ad  iniquitatem,  hoc 
est  de  uno  vitio  ruendo  in  aliud,  juxta  il- 
hid  Ecclesiastici  :  Peccator  adjiciet  ad 
peccandum.  Tales  sunt  perseverantes  in 
malis  :  peccatum  namque  quod  per  poeni- 
tenliam  non  deletur,  pondere  suo  trahit 
ad  aliud.  Talibus  Dominus  per  Isaiam  mi- 
y».  V,  18.  natur  :  Vae  qui  trahitis  iniquitatem  in  fu- 
niculis  vanilatis,  et  quasi  vinculum  plau- 
stri  peccatum.  Ita  nunc,  agnita  veritate, 
exhibete  membra  vestra  servirej uslitice, id 


Deut.  xvui, 
13. 


Fccli.  111, 
29. 


A  est  cunctis  virtutibus,  manibus  eleemosy- 
nam  dando,  pedibus  ecclesiam  visitando, 
auribus  verbum  Dei  audiendo,  ore  Deum 
laudando,  in  sanctificationem ,  id  est,  ad 
hoc  ut  ad  sanctitatem  pertingatis,  quate- 
nus  casto  corpore  mundoque  corde  Domi- 
no  serviatis,  juxta  illud  Deuteronomii  : 
Perfectus  et  absque  macula  eris  cum  Do- 
mino  Deo  tuo. 

Consequenter  inducit  rationem  ad  hoc. 
Quum.  enim  servi  essetis  peccati,  id  est, 
dum  pravis  concupiscentiis  ac  vitiis  obe- 

B  distis,  liberifuistisjustiticp,\d  est,  Domino 
justitise  caruistis,  atque  extranei  a  rectitu- 
dine  sequitatis  fuistis,  non  obtemperando 
divinis  praeceptis  :  quod  verse  libertati  ma- 
xime  derogat.  Libere  autem  servit  Deo, 
qui  servit  ei  libenter  et  sponte  :  ideo  ad 
peccandum  liber  est,  qui  est  servus  pec- 
cati. 

Quem  ergo  fructum  habuistis  tunc  in 
illis,  hoc  est,  quid  utilitatis  consequeba- 
mini  ex  peccatis,  quando  inique  vixistis, 
in  quibus  nunc  erubescitis,  id  est,  de  quo- 

C  rum  vitiorum  turpitudine  nunc  ad  Deuni 
conversi  verecundamini?Peccator  namque, 
post  suam  conversionem,  divinitus  illu- 
stratus,  et  per  hoc  peccati  deformitatem 
cognoscens,  erubescit  de  vitiis  in  quibus 
aliquando  gloriabatur,  quemadmodum  in 
Ezechiele  scriptum  est  :  Erubescite,  et  Ezech 
confundimini  super  viis  vestris,  dicit  Do- '""'^''•'^ 
minus.  Nam  finis  illorum,  id  est  finalis 
merces  vitiorum,  mors  est,  id  est  aeterna 


272  DOMINICA   VII   POST  TRINITATEM.   —  ENARRATIO   IN  EPISTOLAM 

damnatio.  Vel,  mors  haec  temporalis,  est  A  damnatio,  utpote  poena   damni,  quse  est 

linis,    hoc   est   terminus,   vitiorum,   quia  divinae  visionis  carentia,  et  pcena  sensus, 

post  mortem  hanc  non  possunt  impii  in  videlicet  punitio  ignis  gehennalis. 

turpibus  actibus   delectari,  nec  vitia  ex-  Gratia  autem  Dei,  id  est  ex  gratia  seu 

ercere  carnalia.  Nunc  vero  liberati  a  pec-  per  gratiam  Dei,  datur  justis  pro  prsemio 

cato,  per  Christi  passionem,  per  Baptisma-  vita  atterna,  quse  est  ccelestis  ac  plena  fe- 

tis  sacramentum  et  pcenitentiam  propriam,  licitas.  Non  dicitur  hoc,  merita  excluden- 

per  gratiae  infusionem,  servi  autem  facti  do,sed  ad  insinuandum  quod  principaliter 

Deo,  hoc  est,  divinis  obedientes  praeceptis,  adscribendum  sit  tantum  pra?mium  pietati 

seu  evangelicis  acquiescentes  consiliis  ad  ac  gratiee  Dei,  qui  etiam  ultra  condignum 

gloriam  Dei,  hahetis  fructum  restrum,  id  remunerat.  Electi  quippe  per  gratiam  me- 

est  bonorum  operum  meritum,  in  sancti-  rentur  vitam  seternam.  Idcirco  tam  meri- 
/?ea^«o/ve//i,hoc  est  proficiens  vobis  ad  san- B  tum  quam  prsemium  nostrum,  primo  et 

ctificationem  animarum  vestrarum,  quia  maxime  dependet  atque  procedit  ex  pie- 

per  operum  bonorum  merita  animse  effi-  tate  Dei,  et  gratia  ejus  quam  causat  in  no- 

ciuntur  formaliter  sanctae,  ita  ut  fructus  bis.  Et  quoniam  beatitudo   ista  seu  vita 

iste  potest  dici  sanctificatio  Sinimx.Finem  geterna  est  supernaturalis,  non  potest  ho- 

vero,  id  est  finale  consummatumque  prse-  mo  eam  promereri  per  pura  naturalia,  sed 

mium  bonorum  operum,  habetis  jam  in  per  dona  supernaturalia,  gratuita  et  infu- 

spe  vitam  ceternam,  quse  est  beatitudo  et  sa,  inter  quse  primum  est  gratia  gratum 

merces  Sanctorum.  De  qua  apud  Joannem  faciens  :  idcirco  ex  ea  et  per  eam  acquiri- 

joann.wn,  ait  Salvator  ad  Patrem  :  Haec  est  vita  aeter-  tur  et  confertur  ista  felicitas.  Et  hoc,  in 

^'            na,  ut  cognoscant  te  verum  Deum.  Itaque  Christo  Jesu  Domino  nostro,  hoc  est,  per 

quidquid  in  vita  hac  agimus,  ordinare  de-  meritum  suae  passionis  datur  gratia  ista 
bemus  ad  hoc,  ut  coram  Deo  mentem  pu-  C  hominibus,  atque  per  idem  meritum  aper- 

ram  et  sanctam  habeamus ;  ipsaque  puri-  ta  est  janua  regni  coelestis,  quoniam  Chri- 

tas  vitae  praesentis,  ad  futuram  felicitatem  stus   pro  originali   satisfecit   peccato,  ob 

tanquam  ad  praemium  est  ordinanda.  cujus  reatum  Sancti  in  limbo  retardaban- 

Deinde  ostendit  Apostolus, quod  finis  vi-  tur  a  gloria.   Unde  et  infanluli  baptizati 

tiorum  est  mors  atque  damnatio.  Stipen-  ante  annos  discretionis  decedentes,  merito 

dia  enim  peccati,  hoc  est  retributio  debita  Christi  eis  in  Baptismate  applicato,  beati- 

quae  pro  peccalo  infligitur,  est  mors  tem-  tudinem  sortiuntur.  Denique  vita  seu  bea- 

poralis   et   infernalis  :   quia  pro   peccato  titudo  seterna   consistit   in   Christo  Jesu, 

originali  inflicta  est  mors  corporalis,  at-  tanquam    in    objecto   et    causa    effectiva 

que  carentia  beatificae  visionis,  sicut  ad-  principali,  secundum  divinam  ejus  natu- 

huc  infligitur  in  aeternum  infantibus  mo-  ram.  Tota  enim  Trinitas  superbenedicta, 
rientibus  absque  Baptismo  ;  pro  peccato  D  est  causa  efficiens  et  objectum  beatitudi- 

autem   actuali    mortali    infligitur   aeterna  nis  omnium  electorum. 


DOMINICA   VII   rOST  TRINITATEM.   —   SERMO   PRIMIS  273 


SERMO  PRIMUS 

DE    GRADIBUS    TIMORIS,    ET   QUOMODO    DEO    SERVIENDUM   CORDE    PERFECTO    ATQUE   VERISSIMO. 


T 


27. 


IMETE  Dominum,  et  servite  ei  corde  A  solo  tota  nostra  salus  consistit.  Videmus 

perfecto  atque  verissimo.  Josue  xxiv,  enim  in  seeculo  isto,  quod  boni,  probi  ac 

14.  dociles  filii  valde  diligunt  suos  parentes, 

In  his  verbis   tria   tanguntur.  Primum  et  eorum  offensionem  ac  inhonorationem 

est,  ut   Deum   timeamus  ;  secundum,   ut  sollicite  vitant  :  quanto  magis  amare  de- 

serviamus  ei  corde  perfecto;  tertium,  ut  bemus  Patrem   ccelestem   et  omnipoten- 

id  ipsum  agamus  corde  verissimo.   Quid  tem,   Deum    et   Creatorem    nostrum,   qui 

est  Deum  timere?  Ejus  intuitu  a  peccatis  omnibus  creaturis  infinite  melior  amabi- 

discedere,    quemadmodum    in    Proverbiis  liorque  consistit,  et  a  quo  totum  quod  su- 

Prov.  XV,  habetur  :  Per   timorem    Domini  declinat  mus   et   habemus,    accepimus,    atque   ex 

unusquisque  a  malo.Unde  rursus  Salomon  ejus  singulari  ac  sumino  amore  universa 

ibid.  xrv,  iu  Provcrbiis  ioquitur:Timor  Domini,fons  peccata  vitare,  quia  per  nil  nisi  per  pec- 

'^^"           vitse,  ut  declinet  a  ruina  mortis.  Si  autem  B  cata   inhonoratur,    offenditur,  separatur  ? 

iste  recessus  a  vitiis  fiat  ne  pro  eis  infli-  Scriptum  est  enim  :  Plenitudo  sapientiae,  £■««.!,  20. 

gatur  supplicium,  vocatur  timor  servilis  :  est  timere  Deum;  itemque  :Timenti  Deum  /6irf.i3,28. 

qui  non  est  meritorius  apud  Deum,  quia  bcne  erit  in  extremis,  et  in  die  defunctio- 

non  agit  amore  boni,  sed  formidine  mali  nis  benedicetur;  qui  autem  sine   timore 

poenalis.  Praeterea,  si  malum  culpse  vite-  Dei  est,  non  potest  justificari. 

tur  ne  Deus  inhonoretur,  offendatur  aut  Secundo,  hortatur  nos  Josue  ut  servia- 

amittatur,vocatur  timor  sanctus  et  filialis,  mus  Deo  «  corde  perfecto  ».  Quid  est  Deo 

ex  sincera  Dei  caritate  procedens.  De  quo  servire  ?  Mandata  ejus  implere.  Et  quid 

in  Ecclesiastico  multa  conscripta  suut,  ut-  est  Deo  servire  corde  perfecto  ?  Hoc  est 

Eccii.uii.  pote  :  Timor  Domiui,  corona  justitiee;  et,  mandata  ejus  servare  cum  omni  diligentia 

/iirf.xx.ii,  Nihii  dulcius  quam  timere  Deum;  et,  Ti-  atque  custodia  cordis,  sicut  ait  Psalmista  : 

^^-            mor  Domini  super  oinnia   se   posuit.   Si  G  Confitebor  tibi,Domine,in  toto  corde  meo,    Ps.n,i; 

u.         '  vero  vitetur  peccatum  partim  formidine  id  est  mente  recollecta  ac  stabili,  tibi  so-  '-^''Y;  '"' 

culpae,  videlicet  ne  Deus  offendatur,  par-  li   intenta,  non  vaga  et  intimorata.  Deni-  cxxxvu,  1. 

tim  formidine  poena?,  ne  damnatio  infliga-  que  Deo  servimus,  non  solum  per  bona 

tur,vocatur  timor  initialis,dummodo  prin-  opera  exteriora,  videlicet  eundo  ad  divina 

cipalius  metuatur  Dei  offensa  seu  culpa.  Officia,  eleemosynas  dando,  orando,  genua 

Propler  quod  timor  iste  est  meritorius,nec  inclinando,  sed  multo  plus  per  actus  in- 

sine  caritate  habetur.  teriores,  videlicet  in  ipsum  credendo,  in 

Itaque  in  themate  praeassumpto,  sanctus  eo  sperando,  ipsum  fervide  diligendo,  ejus 

et  prfficlarissimus  ille  Josue  hortatur  nos,  lionorem  et  gloriam  in  omnibus  intenden- 

ut  Deum  filiali,  sancto  el  casto  vereamur  do,  eum  fideliter  contemplando,  salutaria 

limore,  taiiquam  optimum,piissimum,dul-  meditando.  Isti  sunt  actus  dignissimi,  per 

cissimum  atque   carissimum   patrem,  ne  D  quos  Deus  potissimum  colitur,  honoratur, 

eum  in  aliquo  offendamus,  et  ne  elonge-  eique  servitur,  quemadmodum  primo  Re- 

mur  aut  separemur  ab  eo,  quem  in  omni-  gum  Samuel  exhortatur  :  Pr»parate  corda  i/?eji.vu,3. 

bus  et  super  universa  diligimus,  et  in  quo  vestra  Domino,  et  servite  illi  soli. 

T.  3u.  HJ 


274 


DOMINICA   VII   POST  TRINITATEM.   —   SERMO   PRIMUS 


Tertio,  sanctus  Josue  nos  hortatur  ut  A 
serviamus  Deo  corde  verissimo.  Quid  est 
Deo  servire  corde  verissimo  ?  Et  respon- 
dendum,  quod  quum  triplex  sit  veritas, 
utpote  veritas  vitse,  veritas  doctrinee,  ve- 
ritasque  justitiae,  servire  Deo  corde  ve- 
rissimo,  est  Deo  servire  corde  ab  omni 
iniqua  operatione,  ab  omni  falsitate,  ab 
omni  simulatione,  calliditate  et  obliquita- 
te  penitus  alieno.  Est  enim  necessarium 
ad  salutem,  ut  omne  opus  mortaliter  cul- 
pabile  evitetur,  omnis  quoque  error  con- 
trarius  fidei  et  determinationi  Ecclesia^  B 
repellatur,  et  ea  quse  directe  contrarian- 
tur  justitiee,  scilicet  duplicitas,  hypocrisis, 
versutia,  abjiciantur  :  quia  ut  in  Job  asse- 
/oixxxvi,  ritur,  Simulatores  et  callidi  provocant  iram 
^Prov  x.v  ^^^-  Salomon  quoque  fatetur  :  Vir  versu- 
i'.  tus  odiosus  est.  Et  in  Ecclesiastico  indu- 

Eccu.u,\i.  citur  :  Va3  duplici  corde  et  labiis  scelestis. 
Praeterea,  his  documentis  concordant 
quse  in  epistola  hodierna  proponit  nobis 
/?om. VI, 10.  Apostohis,  dicens  :  Sicut  per  membra  no- 
stra  inhonoravimus  Creatorem  nostrum 
altissimum,  serviendo  peccatis  per  ea,  hoc  G 
est  exhibendo  ea  instrumenta  ad  male 
agendum,  videlicet  linguam  ad  blandien- 
dum,  mentiendum,  detrahendum,  garrien- 
dum  ac  decipiendum,  ct  ita  de  aliis  mem- 
bris  nostris,  per  quaj  multa  commisimus 
vitia;  sic  nunc  per  membra  nostra  hono- 
remus  Deum  et  Creatorem  nostrum,  uni- 
versis  membris  bene  utendo,  et  bona  per 
ea  agendo  ad  gloriam  Creatoris.  Quemad- 
modum  enim  totum  quod  sumus  et  ha- 
bemus,  a  Deo  accepimus,  sic  lotum  ad 
Dei  honorem,  laudem  et  gloriam  conver-  D 
tere  et  referre  seu  ordinare  debemus. 

0  quam  perverse  et  impie  agunt  miseri 
peccatores,  qui  se  ipsos  ac  sua  ad  dffiino- 
num  vertunt  obsequia,  qui  in  peccatis  se 
occupanl,  atque  ad  Crealoris  conlumeliam 
abutuntur  se  ipsis  et  bonis  desuper  datis  ! 
Ecce  si  rex  aut  princeps  terrenus  alicui 
militi  daret  equum,  arma,  pecunias  ad 
militandum  ac  serviendum  sibi  fidelitcr, 
quantum  indignaretur  rex  aut  princeps  si 
miles  ille  non  solum  hoc  ipsum  non  face- 


ret,  sed  insuper  adversario  regis  seu  prin- 
cipis  sui  se  sociaret,  consentiret  ac  deser- 
viret  :  nonne  incomparabiliter  plus  Deus 
justus  et  sanctus  indignari  potest  ingratis- 
simis  impiisque  hominibus,quibus  corpus 
et  aniniain,membra  et  vires,bona  exterio- 
ra,  imo  et  supernaturalia  dona  largitus  est 
ut  sibi  fideliter  obsequantur?  Et  tamen  non 
solum  non  agunt  hoc,  sed  ad  Creatoris  in- 
juriain  diabolicis  consentiunt  tentamentis, 
concupiscentias  suas  sequuntur,Dei  et  Ec- 
clesite  transgrediuntur  prtecepta.  Nonne  ju- 
stissima  apparebit  horum  dainnatio  in  die 
judicii,  iino  et  protinus  dum  egrediuntur 
de  corpore,  juxta  illud  Isaise,  Vse  impio  in  /«.  ,u,  ii. 
maluin,retributio  enim  manuum  ejus  fiet? 

Amplius,  quo  Deus  omnipotens  omni 
creatura  melior  exstat  ac  dignior,  tanto 
reverentialius  ac  diligentius  serviendum 
est  ei.  Quid  ergo  tam  vile  ac  erubescibile, 
sicut  quod  post  conversionem  nostrain,pi- 
griores,  negligentiores  frigidioresque  su- 
mus  in  Dei  obsequio,  quam  ante  eramus 
in  servitule  diaboli,  carnis  et  mundi  ?  Cer- 
te  per  multas  horas  confabulari,  jocari,  ac 
ceteris  pravitatibus  immorari,  non  erat 
tunc  laboriosum  aut  tsediosum  ;  et  tamen 
jam  per  unain  horam  orationibus  devotis, 
meditationibus  sanctis,  divinis  laudibus 
occupari,  difficile  nobis  ac  t»diosuin  con- 
sistit.  Nondum  ergo  tam  fervidi  sumus  in 
Dei  obsequio,  sicut  eramus  in  vitiorum 
dajmonumque  servitio.  Erubescamus  ita- 
que,  deploremus  et  emendemus  culpas, 
ingratitudines  et  negligentias  nostras  : 
quia  ut  in  Ecclesiastico  habetur,  Si  poe-  EccU.nfii. 
nitentiam  non  egerimus,  incidemus  in 
manus  Dei,  et  non  in  manus  hominum. 

Prseterea,  quam  turpia  atque  enormia 
sint  peccata  nostra  prseterita,  diligentissi- 
me  attendamus,  de  quorum  foeditate  et 
gravitate  jam  verecundamur;  sed  ita  de  eis 
nunc  poeniteamus,  ne  nobis  in  die  judicii 
nostri  particularis  aut  universalis  valeant 
objici,  ne  tunc  de  eis  coram  Deo  et  San- 
ctis  ejus  ac  aliis  confundamur.  Consi- 
deremus  sagaciler  quam  vehementissime 
erubesceremus,  si  universa  peccata  nostra 


DOMINICA   VII   POST  TRINITATEM.   —   ENARRATIO   IN   EVANGELIUM  275 

nobis  coram  paucis  hominibus  objiceren-  A  gnus  de  loco  remoto  venit  huc,  cupiens 

tur  ac  recitarentur.  Quam  erubescibile  er-  loqui  tecum.   Post  hoc  introduxit  eremi- 

go  erit,  coram  Deo  et  Sanctis  ejus  ac  aliis  tam  ilhim  ad  abbatem  Pastorem,  et  exiit. 

ea  manifestari  nobisque  objici?Deinde  au-  Quo  egresso,  coepit  eremita  ille  loqui  cum 

tem,  post  tantam  confusionem  infligetur  abbate  Pastore  de  rebus  altis  et  difficili- 

ajterna  damnatio.  bus  sacra?  Scripturae  eloquiis.  Porro  abbas 

Postremo,  per  hoc  quod  in  exordio  hu-  Pastor  penitus  tacuit,  et  nullum  verbum 

i?o//i. VI. 10.  jus  epistoIa>  ait  Apostolus,  Humanum  di-  respondit.  Ideo  tandem  eremita  ille  admi- 

co   propter    infirmitatem    carnis   vestrse,  rans  et  tristis  exivit,  dixitque  Fratri  pra?- 

docentur    fideles,    praesertim    prielati   ac  fato  :  Putabam  quod  senex  iste  responde- 

pra»dicatores,  ut   discreti   et   pii   sint    in  ret   mihi,  et  ecce   nullum  verbum   mihi 

pnecipiendo  ac  instruendo,  capacitatem  et  respondit.  Tunc  Frater  ille  intravit  ad  ab- 
dispositionem    subditorum    seu   proximo-  B  batem  Pastorem,  et  dixit  :  0  abba  Pastor, 

rum    pensantes,   nec   alta   atque   subtilia  vir  iste  qui  tantum  habet  honorem  in  lo- 

pro  humana  laude  aut  comraodo  tempo-  co  suo,  venit  ad  te,  et  tu  nihil  locutus  es 

rali  proponant,  sed  ea  quee  magis  »difi-  ei  ?  Respondit  abbas  Pastor  :  Vir  iste  de 

cant  audientes  :  cujus  tamen  oppositum  coelo  est,  ego  autem  de  terra  sum.  Hoc 

multi  vani  et  scioli  agunt.  audito,  Frater  ille  exivit,  et  dixit  ad  ere- 

Legitur  in  Vitaspatrum,  quod  unus  dis-  mitam  :  Abbas  iste  Pastor  non  cito  loqui- 

cipulorum  sancti  abbatis  Pastoris  transivit  tur  de  divinis  Scripturis  et  altis  materiis. 

ad  aliam  regionem  pro  quodam  negotio,  Tunc   eremita    ille   rursus    ingressus   est 

venitque  ibi  ad  quemdam  abbatem  et  ere-  cellam   abbatis   Pastoris,  dixitque  :  Quid 

mitam,  qui  fuit  vir  famosus  ac  litteratus,  faciam,    abba   Pastor,    quia   passiones   et 

ila  quod  multi  quotidie  venerunl  ad  eum  peccata   adhuc   dominantur    mihi  ?  Tunc 
pro  informatione  ac  consolatione.  Pra;fa-  C  abbas  Pastor  exhilaratus,  respondit  :  Mo- 

tus  autem  discipulus  abbatis  Pastoris,  lo-  do  bene  venisti ;  nunc  os  meum  aperiam, 

quens  cum  illo  eremita, inter  cetera  recita-  et  implebo  illud  bonis.   Coepitque  abbas 

vit  ei  multa  de  sanctitate  atque  virtutibus  Pastor  de  virtutibus  et  vitiis  valde  sapien- 

abbatis  Pastoris,  ila  quod  eremita  ille  pro-  ter  conferre  cum  eremita   praedicto.  Qui 

posuit,  tempore  sibi  vacante,  visitare  ab-  auditis  verbis  abbatis  Pastoris,  dixit  :  Ve- 

batem  Pastorem.  Post  aliquot  itaque  dies  re  hsec  est  via  salutis.  Et  ita  cuin  ingenti 

arripuit  iter,  et  primo  venit  ad  preedictum  laetitia  recessit,  gratias  agens  Domino  Deo 

abbatis  Pastoris  discipulum.  Qui  cum  ina-  et  Fratri  praefato,  quod  tam  sanctum  vi- 

gno  gaudio  et  honore  suscepit  eremitam  rum  vidit  atque  audivit.  Hoc  exemplo  do- 

praifatum;  deinde  intravit  cellam  abbatis  cemur  loqui  de  pertinentibus  ad  salutem, 

Pastoris,  dicens  ad  eum  :  Quidam  vir  ma-  omni  vanitate  exclusa. 


ENARRATIO  IN  EVAN&ELIUM 

QULM  TUUBA  MULTA  ESSET  CUM  JESU,  NEC  IIABERENT  QUOD  MANDUCARENT,  ETC.  MarC.  VIII,  1-9. 


IN  evangelio  hodierno  describitur  pra-  D  tem  non  habet  :  idco  immorandum  non 
clarum    Christi    miraculum.   P^t  textus      reor.  Ait  itaque  Evangelista  :  Quum  turba 
quanlum  ad  sensum  litteralem,  difficulta-      multa  esset  cum  Jesu.  Quam  magna  enim 


276  DOMINICA  VII  POST   TRINITATEM.   —  ENARRATIO   IN  EVANGELIUM 

fuerit  turba  ista,  in  fine  evangelii  hujus  A  solitudine  ?   quasi   dicant  :  Non   videtur 

panditur,   quo   habetur    :    Erant   quatuor  fieri  posse.  In  quo  patet  imperfectio  di- 

millia  hominum,  extra   parvulos  et  mu-  scipulorum,    quia   adhuc   rudes   fuerunt. 

lieres.  Nec  haberent  quod  manducarent ,  Nam  paulo  ante  viderunt  quemadmodum 

quia  victualia  quee  secum  detulerant,  con-  Christus  ex  quinque  panibus  duobusque  Matth.ws, 

?,nm^iQYViiiX.Convocatis discipuUs  ?,m?,,\\oc  piscibus  saturavit  quinque  millia  virorum,  '^<='^«i- 

est  Apostolis,  quibus  tanquam  familiari-  qualiter  etiam,sicut  jam  dictum  est,statim 

bus  et  amicis  sua  manifestavit  secreta.  In  ante  ha^c  verba  fecit  tam  multa  prodigia  : 

quo  etiam  prsesidentibus  ac  prselatis  salu-  unde  considerare  debuerant,  quod  eadem 

berrimum  dedit  exemplum,  ut  in  rebus  virtute  posset  et  istis  de  victualibus  pro- 

magnis   utantur   subditorum   consilio,   et  videre.  Et  interrogavit  eos.  Non  ex  igno- 

Joami.m,  prius  dc  ageudis  tractent  cum  eis.  Spiri-  rantia  interrogavit,sed  ut  ex  discipulorum 

**•            tus   enim   ubi  vult,  spirat;  et   interdum  B  responsione,  magnitudo  miraculi  eviden- 

revelat  simplicibus  atque  humilibus  quae  tius  innotesceret.  Quot  panes  habetis  ?  Qui 

a  magnis  et  litteratis  abscondit,  quemad-  dixerunt :  Septem.  Habebant  quoque  pau- 

modum  apud  Matthseum  Christus  ait  ad  cos  pisciculos,  secundum  Matthseum.          /6irf.xv,34. 

Matth.xi,  Patrem  :  Confiteor  tibi,  Pater,  quia  abs-  Et  pra^cepit   turbw   discumbere  super 

^^"           condisti    hsc  a  sapientibus   et   prudenti-  terram.  Et  accipiens  septem  panes  et  prae- 

bus,  et  revelasti  ea  parvulis.  Unde  et  Sa-  fatos  pisciculos,  omnia  simul  ante  se  po- 

p,-ov.ni,-H.  lomon  in  Proverbiis  loquens  de  Deo  :  Cum  nens,  gratias  agens  secundum  quod  ho- 

simplicibus(inquit)sermocinatio  ejus.  Ait  mo,  Deo  Patri,  seu  toti  supergloriosissimae 

illis  :  Misereor  super  turbam,  hoc  est,  Trinitati,  omnium   bonorum  omnipotenti 

fami  et  indigentige  ac  lassitudini  ejus  con-  datori  ac  liberalissimo  fonti.  Quid  autem 

doleo,  quia  eccejam  triduo  sustinent  me,  gratias  agendo  dixerit,  non  exprimit  Evan- 

id  est,  per  tres  dies  mecum  manserunt,  et  C  gelista,  sed  expressit  Joannes  Lazari  sus- 

ita  quse  secum  tulerunt,  consumpta  sunt.  citationem  describens.  Unde  apud  Joannem 

In  hoc  autem  quod  tamdiu  permanserunt  legitur  :  Jesus  elevatis  sursum  oculis,  di-   joann.xi, 

cum  Christo,  patet  amor  eorum  ad  ipsum,  xit,  Pater,  gratias  ago  tibi,  quoniam  au-  **■ 

et  devotio  ad  ipsius  doctrinam  ac  signa.  disti  me.  Fregit  panes,  forsitan  et  pisci- 

Nam  statim   ante  istud    miraculum    fecit  culos,atque  frangendo  multiplicavit  panes 

Jesus  multa  valde  miracula.  Unde  in  Mat-  potestate  sua   divina   increata,   immensa, 

i»/a<</i.xv,  thaeo  legitur  :  Accesserunt  ad  Jesum  turbse  sive  per  creationem,  ut  probabilius  dici- 

multse,  habentes  secum  mutos  et  claudos,  tur  (quia,  secundum  Augustinum,  omni- 

csecos,  debiles,  et  alios  multos  infirmos;  et  potentia   Domini   fons   panum   fuit),  seu 

projecerunt  eos  ante  pedes  ejus,  et  cura-  aliter ;  et  dabat  discijmlis  suis  panes  fra- 

vit  eos.  Atque,  ut   evangelista   Matthffius  ctos  et  multiplicatos,  ut  apponcrent  panes 

enarrat,  post  hsec  protinus  fecit  quod  mo-  D  turbffi.  Nam  et  inter  discipulorum  manus 

do  describitur.  Itaque  propter  tot  et  tanta  creduntur  panes  fuisse  multiplicati  usque 

Christi  miracula,  et  propter  eloquentiam,  ad  abundantiam.  Et  apposuerunt  turba^. 

sapicntiam  consolatoriamque  pra^sentiam  Et  habebant  discipuli  pisciculos  paucos; 

ejus,  tam  continue  secum  manserunt.  Et  et  ipsos  benedixit,  ac  benedicendo  multi- 

si  dimisero  eos  jejunos  in  domum  suam,  plicavit,  sicut  de  panibus  dictum  est ;  ct 

deficient  in  via  ex   fame  et  lassitudine.  jussit  apponi  turbae.  An  simul  benedixit 

Quidam  enim  ex  eis  dc  longe  venerunt,  ac  multiplicavit  panes  atque  pisciculos,an 

quibus  majus  instabat  periculum,  nisi  a  seorsum,  non  satis  certum  videtur. 

Christo  fuissent  refecti.  Et  manducaverunt ,  et  saturati  sunt,  id 

Et  responderunt  ei  discipuli  sui :  Unde  est  sufficienter,  non  gulose,  refecti.  Sed 

illos  quis  poterit  hic  saturare  panibus  in  quid   biberunt  ?  De   hoc    Evangelista   nil 


30. 


DOMINICA   VII   POST  TRINITATEM.   —   SERMO  SECUNDUS  277 

scribit,   sed   poterat  omnipotentis   virtus  A  de  minutiis  numeri  ac  temporis  non  cura- 

Christi  panibus  et  piscibus  dare  vim  ta-  re,  sicut  in  Genesi  seepissime  legitur  quod 

liter  reficiendi  quod  potu  non  eguerunt.  homines  vixerunt  tot  aut  tot  annis  :  quod 

Et  sustulerimt  quod  superaverat  de  fray-  non  est  intelligendum  priccise,  quasi  om- 

mentis,  septeni  sportas,  id  est,  Apostoli,  et  nes  illi  ultimo  die  anni  obierint.  Erant  ergo 

forsitan  aliqui  alii  discipuli  cum  eis  im-  quatuor  millia,  prseter  pueros  et  mulieres. 

pleverunt  septem    cophinos   ex   reliquiis  Pueri  vero  in  Scripturis  vocantur,  qui  an- 

cibariorum.    In   quo   magnificentia   signi  num  nondum  attigerunt  vicesimum,  quasi 

hujus  ostenditur.  Erant  autem  qui  man-  inepti  ad  bella  procedere,  ut  in  libro  Nu-  iVum.  1,3, 

ducaverant,  quasi  quatuor  millia.  Apud  merorum  habetur.                                           "  '^  *°*'' 

Matth.x^,  MatthsDum    absolute    dicitur   quod    erant  Porro  de  mystico  hujus  evangelii  intcl- 
quatuor  millia.  Consuetudo  Scripturao  est     lectu  in  sermone  mentio  fiet. 


38. 


SERMO   SECUNDUS 


DE    SEX    CONSIDERATIONIBUS   EX   QUIBUS   POTISSIMUM   LIQUET    IMMENSITAS 
MISERICORDLE    DEI    AD    HOMINES  ;    ET    QUO    MENTIS    DESIDERIO   AUDIENDUM    SIT   VERBUM   DEI, 

IPSIQUE    CHRISTO   ADHiERENDUM   PER   TRIDUUM. 


M^ 


' ISERERIS  omnium,  Domine,  quo-  B  mus  ejus  misericordiam  satis  mirari,  quod 

niam  omnia  potes,et  dissimulas pec-  tamdiu  ac  patienter  sustinet  peccatores, 

cata  hominum  propter  poenitentiam.  Sap.  imo  gravissimis  peccatoribus  benefacere 

XI,  24.  non  desistit.  Primo,  quoniam  indesinen- 

Sicut    in    oratione    ait    Ecclesia,   Deus  ter  conservat  eos  in  esse  et  vita  naturali. 

omnipotentiam   suam  parcendo  et  mise-  Quum  enim  nulla  creatura  possit  per  mo- 

rando  maxime  manifestat.  Quod  enim  ini-  mentum    subsistere  aut  in  esse  manere, 

quis  gratiam  conversionis  infundit,  corda  nisi   Deo    continue    conservante,    constat 

illorum  immutans,  et  quo  vult  ea  incli-  quod  misericordissimus  Deus  impios  quo- 

nans,  imo  in  instanti  de  malo  in  bonum  que  ac  pessimos  conservat  in  esse,  vivere, 

vertens,  opus  est  infinittB  potentia?,  soli-  ceterisque  donis  naturge.  Magna  fuit  mise- 

que   Deo   omnipotenti   possibile.  Propter  ricordia   David   regis,  quod   adversarium 
quod  asserit  Augustinus,  quod  justificatio  C  suum  Saulem  regem  in  manus  suas  bis  i/ieg.\x>v, 

impii  est  maius   opus  Dei  quam  crcatio  lapsum  non  interfecit,nec  a  militibus  suis  *  ^;^  *^''i 

mundi.  Prwterea,  ad    personas   potentes,  occidi  permisit;  verumtamen  dixit  ad  il- scq.;  xxn, 

magnanimcs  ac  sublimes  potissimum  per-  Uim  :  Videal  Deus  patrum  nostrorum,  et  ''" 

tinet   promptitndo    misericordi».  Proplcr  judicet  inter  me  et  te,  et  ulciscatur  me  de 

quod    etiam  Tullius  de  Julio  imperatore  te.  Sed  incomparabiliter  major  est  mise- 

fatetur,  quod  nulla  virtus  fecit  eum    ita  ricordia  Dei  super  iniquos,  quorum  non 

laudabilem,  ut  sua  clementia.  Ilinc  reges  inleritum  sed  salutem  exspectat  et  vult, 

et  pra>sides  debent  esse  misericordes.  Pro-  quemadmodum    in    Ezechiele    habctur  .: 

Prov.  XX,  pter  quod   Salomon    loquitur  :  Firmatur  Numquid  voluntatis  meae  est  mors  impii,     Ezech. 

'*^'  clemoiitia  throuus  regis.  dicit  Dominus,et  non  ut  convertatur  a  viis  "''''"'""'' 

Apoe.xix,      Ilaque  Deus,  rex  regum  et  dominus  uni-  suis,  et  vivat  ? 

'"■  vcrsorum,  vere  piissimus  est,  nec  possu- D      Secundo,palel  immensitas  misericordicC 


278  DOMINICA    VII   POST  TRINITATEM.   —   SERMO   SECUNDUS 

Dei  in  hoc  quod  nori  solnin  bonis,  sed  et  A  invitat  peccatores  ad  pcenitentiam,  offe- 

malis  pravissimisque  hominibus,  necessa-  rens   se   paratissimum   ad   ignoscendum, 

ria  vitae  et  bona  exteriora  tam  liberaliter  sicut  per  Ezechielem   testatur  :  Reverti-    Ezcch. 

exhibet,  victum,  vestitum,  divitias  et  ho-  inini  et  vivite,  quia  nolo  mortem  morien- """'^''"^' 

nores.  Quis  proprium  inimicum  taliler  nu-  tis(id  est  inique  agentis,aut  quod  debitum 

z«c.  VI,  ;i.i.  tril  ?  Hinc  ait  Salvator  :  Altissimus  beni-  est  negligentis),  sed  ut  convertatur  et  vi- 

gnus  est  super  ingratos  et  malos.  Nam  ut  vat.  In  Isaia  quoque  scriptum  est  :  Pro- /*.  xxx,  is. 

3/a«/i.  V,  Maltha?us   plenius   scribit  :  Solem   suum  pterea  exspectat  Dominus,  ut  misereatur 

*^'           facit  oriri  super  bonos  et  malos,  et  phiit  vestri.  Hinc  et  beatissimus  princeps  Apo- 

super  justos  et  injustos.  stolorum  in  sua  secunda  protestatur  Ca- 

Tertio,quoniam  peccatores  a  inorte  tem-  nonica  :  Patienter  agit  Dominus  propler  ii/v(r.  m, 

porali  ac  a^ternali  quotidie  et  tamdiu  tue-  vos,  nolens  aliquos  perire,  sed  omnes  ad 

tur.  Qiiandocumque  enim  quis  peccat  mor-  B  popnitentiam  reverti. 

taliter,    meretur    immediate    non    solum  Sexto,  quoniam   pcenitentibus  veniam- 

a-ternaliter  condemnari,  sed   corporaliter  que  petentibus,   non  solum   universa  in- 

quoque  occidi,  eo  quod  tantam  faciat  Deo  diilget  peccata,  sed  iusuper  pretiosissima 

creatori    suo    injuriam.    Unde,   secundum  atque  supernaturalia   Spiritus  Sancti  do- 

Augustinum,  peccator   indignus  est  pane  na,  gratiam  gratum  facientem  et  virtutes 

quo  vescitur,terra  quam  calcat,aere  quem  largitur,  infundit,    conservat;   et   animas 

respirat,  et   propria  vita   qua  vivit,   imo  paulo   ante   tam   turpes,   tam  vitiosas  ac 

omni   beneficio  Dei;  idque   merefur  qui  fanlas,  tam  innumerabilibus  enormibusque 

mortaliter  peccat,  ut  omnis  creatura  con-  peccatis  sordentes,  tam  misericordissime 

tra  eum  insurgat,et  Creatoris  sui  injuriam  adspicit,  visitat,  ornat,   implet,  amplecti- 

ulciscatur  in  eo.  Quum  ergo  diabolus  sit  tur,et  intime  sibi  unit  atque  conformat,in 

tam  atrocissimus  hominum  hostis,  certis-  C  tantum  ut  frequenter  ubi  pius  abundavit  //om.v,  20. 

simum  est  quod  mortaliter  transgredien-  delictum,  abundet  plus  gratia. 

tem  paratissimus  sit  protinus  corporaliter  Itaque,  quum  talis  et  tanta  sit  bonitas, 

trucidare,  ejusque  animam  ad  inferos  ra-  caritas  et  misericordia   Dei  ad   homines, 

pere:  idque  perageret  si  permitterct  Deus.  non  simus  ei   ingrati,  nec  indulta  poMii- 

iiCor.i.s.  Sed  ipse  Pater  misericordiarum  et  Deus  tentia!  tempora  infructuose  pertranseamus, 

totius  consolationis  hoc  prohibet,  et  sce-  sed  fructuose  ac  salubriter  expendamus; 

leratos  tamdiu  a  duplici  morte  tuetur.IIinc  et  Deum  cordialiter  in  omnibus  et  super 

Thrcn.m/m  Thrcnis  dicitur  :  3Iisericordiffi  Domini  omnia  diligentes,  cum  omni  diligentia  et 

^"           quia   non    sumus   consumpti  :  quia   non  gratitudine,  perseveranter  et  infatigabili- 

defecerunt  miserationes  ejus.  Et  Isaias  :  ter  obsequamur  eidem. 

is.  1, 9.   Nisi  Dominus  Sabaoth  (inquit)  reliquisset  Pr^terea,  hanc  misericordiam  Dei  docet 

nobis  semen,  quasi  Sodoma  fuissemus.      D  nos  evangelium  pra?sens,  quoniam  Chri- 

Qiiarto,quoniam  unicuique  homini  quan-  stus,  Dcus  et  homo,  adspiciens  populum 

tumlibet  impio,  ingrato  ac  perfido,  ex  or-  coj)iosum    se  assequentem,  dixit  Aposlo- 

dinalione  divina  adest  angelus  sanctus, per  lis:Misereor  super  turbam.Si  enim  corpo-   j/,„t.viii, 

quem  Deus  bona  inspirat  hominibus,  at-  rali  penuria?,  el  faini  turb;e  illius  misertus  -• 

que  a  multis  peccatis  retrahit  ac  custodit  est,  multo  arnplius  nriserebitur  spirituali 

iniquos.  indigenti»  et  fami  aniraarum  nostrarum, 

Quinto,  quoniam  indesinenter  per  divi-  si  ad  eurn  nos  convertamus.  Quo  etenim 

nos  instinctus,per  angelicas  inspirationes,  anima  corpore  exstat  prcPstantior,  et  qiio 

per  hominum  pra^dicationes  et  exhortatio-  rnajoi'  est  rniseria  carere  virtiitibiis  quain 

nes,  per  Scripturas,  per  dona  et  beneficia  corpoi'alibus  alimentis,  eo  Dominiis  nosler 

sua,  per  Sanctorum  miracula  et  exempla,  Jcsus  Christus  pronior  est  animabus  mi- 


DOMINICA   VII   POST   TRINITATEM.   —   SERMO   SECUNDUS 


279 


sereri  ac  subvenire,  virtiitibus  eas  ditando  A 
ac  spiritualiter  reficiendo,  quam  vilibus 
mortalibusque  corporibus.  Clamemus  ergo 
cum  plena  fiducia  et  incessanti  instantia 
ad  Dominum  Deum  nostrum,  ut  aninias 
nostras  reficiat,  roboret,  ditet,  jugiterque 
conservetjgratiarum  charismata  infunden- 
do,  infusa  perficiendo,  atque  ad  finem  sa- 
luberrimum  perducendo.  Ilinc  enim  ad 
Hcbrjv,ir,.  Hebrseos  hortatur  Apostolus  :  Adeamus 
cum  fiducia  ad  thronum  gratiae  ejus,  ut 
misericordiam  consequamur,  et  gratiani 
inveniamus  in  auxilio  opportuno.  B 

Secundo  docemur  e.x  evangelio  hodier- 

no,  ut  cum  turba  hac  vcrbum  Dei  cum 

ingenti    mentis    desiderio    audiamus,    et 

Christo  ac  ejus  vicariis,   pradatis  preedi- 

catoribusque   devotis   stabililer   adhterea- 

z»c.xi,  28.  mus  ac  fervide.  Beati  enim  qui  audiunt 

joann.  viii,  vcrbum  Dcl  et  custodiunt  illud.  Et,  Qui 

*^"  ex  Deo  est,  verbum  Dei  audit.  Rursusque 

Ps.wii.iG.  scriptum  est  :  Cum  sancto  sanctus  eris. 

Illis  ergo  applicare  se  debet  Christianus,  a 

quibus  virtutum  exempla,  sapienti»  do- 

cumenta,  consiliorum  moderamina  possit  C 

accipere.   Illorum  quoque  consortia  sunt 

vitanda,  qui  trahunt  ad  vitia,  ad  ludos, 

jocos,  cachinnos,  curiosilates  et  carnalita- 

tes.  Idcirco  in  Ecclesiastico  scriptum  est  : 

L'ccn.\ui,Qm  communicaverit  superbo,  induet  su- 

'•  .,         perbiam;  et  rursus,  Cum  audace  non  eas 

Ibid.   VIII.   J^  '  ^ 

)s,  10.  in  via,  quoniam  tanquam  nihil  est  ante 
illum  sanguis.  Denique  gulosi  et  lubrici 
ad  sua  alliciunt  inquinamenta  socios  suos. 
Tertio  ex  evangelio  isto  docemur  Chri- 
sto  adha^rere  per  triduum.  Possunt  autem 
per  tres  dies  intelligi  contritio  cordis  de  D 
omni  peccato,  confessio  oris  plenaria,  et 
satisfactio  operis  digna.  Quemadmodum 
itaque  omni  hora  peccamus,  saltem  in  ve- 
nialibus  culpis,  sic  omni  hora  de  noslris 
peccatis  cordialiter  doleanuis,  ingemisca- 
mus,  veniam  deprecemur,  et  congruo  tem- 
pore  confiteamur,  quoniam  in  confessione 
omnia  lavanlur. Confessio  (juoque  sit  pura, 
plena,  a[)erta,  cuni  [)udore  de  turpiludine 
vitiorum,  cuin  humili  recognitionc  [)ro- 
priiB  dcfcctuosilalis  ac  vilitatis,  cum  fervi- 


do  desiderio  divina)  miserationis.  Satisfa- 
ctio  demum  sit  condigna,prout  magnitudo 
exegerit  culpa?.  Nam  satisfactio  seu  poeni- 
tentia  quam  facit  homo  in  inortali  exsistens 
peccato,  non  est  sufficiens  nec  Deo  accepta, 
sed  recuperanda.  —  Insuper,  per  tres  dies 
istos  intelligi  possunt  tres  status  divini 
obsequii,  scilicet  status  incipientium,  sta- 
tus  proficientium,  et  status  perfectorum. 
Et  in  unoquoque  istorum  adha^rere  de- 
bemus  Deo  per  caritatem,  humilitatem  ac 
proficiendi  conatum  :  ut  ex  Dei  amore  om- 
nia  faciamus  ad  ipsius  honorem  ;  per  hu- 
militatem,  omnem  profectum  nostrum,  et 
quidquid  in  nobis  exstiterit  boni,  Deo  fi- 
deliter  adscribamus;  atque  per  jugem  pro- 
ficiendi  conatum,  semper  ad  meliora  ac 
viciniora  saluti  tendamus.  Nec  unquam 
in  vila  hac  nos  apprehendisse  putemus 
bonum  quo  gradimur,  aut  sufficere  quod 
jam  fecimus,  quum  dicat  Apostolus  :  Qui 
se  putat  aliquid  esse  quum  niliil  sit, 
ipse  se  seducit.  Imo  quotidie  in  vera  hu- 
militate,  in  sancta  obedientia,  in  stabi- 
li  mansuetudine,  in  insuperabili  patien- 
tia,  in  sincerissima  Dei  et  proximorum 
omnium  caritate  conemur  proficere,  sic- 
ut  hortatur  Apostolus  :  ^EmuIamini  cha- 
rismata  meliora;  et  Christus  in  Evange- 
lio  :  Negotiamini  dum  venio.  Siquidem 
stare  et  non  progredi,  est  a  bonis  cessare 
atque  retrogradi.  —  Iterum,  per  tres  dies 
istos  intelligi  possunt  principium  operis 
boni,  prosecutio  ejus,  et  perseverantia  in 
eodem  usque  in  finem,  seu  felix  consum- 
matio  in  eodem.Debemus  igitur  bona  ope- 
ra  fideliter  inchoare,  viriliter  continua- 
re,  salubriter  consummare,  quoniam  qui 
perseveraverit  usque  in  finem,  Iiic  salvus 
crit.  —  Postremo,  per  tres  dies  istos  pos- 
sunt  intelligi  tres  aelates  hominis  princi- 
pales,  videlicet  pueritia,  juventus,  sene- 
ctus.  In  quibus  Domino  Deo  adha^rere 
atque  servire  debemus,  quatenus  ei  soli, 
pueritiffi  florem,  juventutis  vigorem  ac 
senectutis  maturitatem  plenarie  offera- 
inus.  Cujus  contraiium  agiint  iniilti,  quo- 
niani  pueritiam  ac  juventulem  in  vanilati- 


Hebi\\\,<). 


PhiUpp.m, 
13. 

Galat.yi,3. 


1  Cor.  XII, 
31. 

Z,Ke.xix,!3. 


Matlh.  X, 
22;xxiv,l3. 


280  DOMIMCA   VII   POST   TUINITATEM.   —   SERMO   TERTIUS 

bus  voliiptatibusque  voluut  consumere,  et  A  divitibus,  quia  habetis  consolationem  ve- 

solas  senectutis  fseces  Deo  offerre,  quum  stram. 

tamen  de  crastino  sint  incerti.  Isti  sunt         Itaque  ex  evangelio  isto  discamus  Chri- 

Deo  nimis  ingrati,  qui  suam  pueritiam  ac  sti   caritatem   ac    misericordiam   imitari, 

juventutem  tam  fervide  amant,  et  tamen  sicut   in  Vitaspatrum  de   duobus   legitur 

pueritiap  ac  juventutis  auctorem  ac  con-  Fratribus.  Erant  enim  duo  Fratrcs  simul 

servatorem  in  eis  tam  multipliciter  enor-  in  eremo  habitantes.  Quumque  unus  eo- 

miterque  offendunt.  rum  gravem  incurrisset  tentationem,  et  in 

Quarto  ex  evangelio  isto  docemur  mo-  vitium  carnis  lapsus  fuisset,  atque  ob  hoc 

derato   ac    simplici   victu    esse    contenti.  desperare  vellet   et  reverti  ad  saBculuin, 

Christus  enim,  non  diversa  nec  delicata  alter  rogavit  eum  ut  secum  rediret  ad  ere- 

pretiosaque  alimenta  contulit  turbae,  sed  mum,  quatenus  simul  poenitentiam  age- 

panem  tantum  atque  pisciculos.  Convivia  B  rent.  Et  quum  ille  qui  peccavit  non  ac- 

namque   delicata   ac   splendida   Deo   non  quiesceret  ei,  dixit  innocens  Frater  ille  : 

placent,  animam  perimunt,  corpori  quo-  Ecce,  carissime  frater,  ego  dimidium  tui 

que  nocent  :  quia  in  conviviis  talibus  re-  peccati  super  me  capio,  et  pro  le  dimi- 

gnant  ventris  ingluvies,gul8e  voracitas,lin-  dium  po^nitenti»  huic  peccato  debita?  fa- 

guffi  loquacitas,deinde  dissolutio  et  chorea?,  cere   volo  :  tantum   hoc   rogo,  ut   simul 

deinde   dominatur   libido   et   immunditia  redeamus   in   eremum.  Tunc   Frater   ille 

detestanda.  In  hujusmodi  demum  convi-  culpabilis,compunctus  in  verbis  tant»  ca- 

viis  sunt  expensae  superfluae;  et  unde  mul-  ritatis  et  compassionis  sui  confratris,  ac- 

tis  posset  subveniri  pauperibus,  in  pauco-  quievit  exhortationibus  ejus,  rediitque  in 

rum    expenduntur   delicias.    Taliter   ergo  solitudinem  secum,  et  condignam  ibidem 

Luc.  XVI,  convivantibus   reservatur  societas   divitis  poenitentiam   fecit.   In   quibus   impletum 

22-        „  epulonis  in  inferis,  quum  dicat  Salvator  :  G  est  quod  Salomon  dixit  :  Frater  qui  adju-  Aor.xvnr, 

Wrf.  24.   Vae  vobis  qui  saturati  estis;  et,  Vae  vobis  vatur  a  fratre,  quasi  civitas  muuita. 


SERMO   TERTIUS 

DE    SPIRITUALI    SIGNIFICATIONE    CONVIVII    DE    QUO    IN    EVANGELIO    HODIERNO    LEGITUR, 
ET   DE   SEPTEM  PANIBUS   QUOS   CHRISTUS   QUOTIDIE   FIDELIBUS   SUIS  APPONIT. 


V' 


' ENTTE  ad  me,  omnes  qui  laboratis  D  ipsos,  et  dominantur  animo  suo  :  quse  om-  Pror.  xvi, 

et  unerati  estis,  et  ego  reficiam  vos.  nia  absque  labore  non  adimplentur.  IIos  ^^" 

Malth.  XI,  28.  Haec  sunt  verba  Christi.  ergo  qui  in  praesenti  exsilio  laboribus  poe- 

Maiih.wx,      Quoniam   Salvatore   testanle,  Arcta  est  nitenlitc  exercentur,et  tribulationibus  ten- 

''■  via   quac  ducit  ad   vitam,  atque   angusta  tationibusque  gravantur,  Christus  invitat 

iiyi«(.ii,.;.  porta  salutis;  et  ut  fatetur  Apostolus,  Non  ut  eum  accedant  per  fidem,  dilectionein 

coronatur   nisi    qui   legitime   certaverit  :  et  invocationem,  promittens  quod  eos  re- 

constat  quod  omnes  Christo  veraciter  ser-  ficiet  pane  vitae  et  intellectus,  sanctis  me-  Hccii.w.i. 

vientes,  graves  ac  varios  interdum  habent  ditationibus,    coelestibus   consolationibus, 

Maitii.w,  labores,  pra^sertim  quia  regnum  coelorum  caritatis  ardoribus,  futurae  felicitatis  pra3- 

''■  vim  palitur,et  violcnti  rapiunt  illud.  Salu-  gustibus,  aeternee  et  increatae  su<c  bonitatis 

briter  quippe  violenti  sunt,  qui  vincunt  se  atque  dulcedinis  gratiosis  saporibus  ;  ita 


DOMINICA   VII   POST   TRINITATEM.   —   SERMO   TERTIUS  281 

quod  ex  ccrtissima  experientia  fatebun-  A  Ex  veteri  quoquc  Testamento  omnia  pro- 

Ps. XXX, 20.  tur  :  Quam   magna  multitudo  dulcedinis      bantur  qu»  credimus.  Pro  quo  pane  orat 

Thren.m,  tuffii,  Dominc  !  Itemque  :  Bonus  est  Domi-      Psalmista,dicendo:Da  mihi  intellectum,et  Ps.cwm, 


34. 


nus  sperantibus  in  se,  anima?  quaerenti  il-  scrutabor  legem  tuam.  Hic  autem  intelle 

lum.  De  taliter  refectis  Propheta  loquitur  ctus  non  est  informis,  sed  formata  notitia 

Ps.cxuv,7.  Deo:Memoriam  abundantia?  suavitatis  tuse  credendorum,  seu  rationum  propter  quas 

eructabunt.  Istud  spirituale  convivium  fi-  credimus. 

guratum  est  per  corporale  convivium  de  Tertius  panis,  est  donum  consilii,  per 

quo  in  evangelio  isto  fit  sermo.  Itaque  per  quod  illuminamur  atque  dirigimur  a  Spi- 

quatuor  millia  illa  qu®  Christus  pavit  ex  ritu  Sancto  ad  intelligendum  quid  magis 

septem  panibus  ac  paucis  pisciculis,  desi-  expediat  in  agendis,  et  quid  sit  consulen- 

gnatur  universilas   populi  christiani,  do-  dum  in  illis,  prsesertim  in  his  in  quibus 

ctrinam  quatuor  Evangelistarum  implen-  B  naturalis  deficit  ratio,  et  qua>  ad  evangeli- 

tis,et  quatuor  virtutes  cardinales  habentis.  ca   Christi   consilia  pertinent.   In   quibus 

Christifideles  ergo  hujusmodi  reficiuntur  omnibus  tot  sunt  circumstantise  et  varie- 

a  Christo  septem  panibus,  id  est  septem  tates  consideranda?,  tamque   difficile   est 

donis  Spiritus  Sancti.  invenire  quid  magis  expediat,  quod  super- 

Primus  panis,  est  donum  sapientiee.  Heec  naturali  directione  et  illuminatione  Spiri- 

sapientia  est  cognitio  divinorum  saporosa  tus  Sancti  vehementissime  indigemus.  Id- 

et  affectiva,  quae  non  habetur  nisi  ab  exsi-  eo  Sapiens  asserit  :  Quis  hominum  poterit  Sap. ix,i3, 

stentibus  in  caritate  et  gratia.  De  qua  ait  scire   consilium  Dei,  aut  quis   hominum 

II  Co/.  m,  Apostolus  :  Nos  autem  revelata  facie,  id  poterit  cogitare  quid  velit  Deus,  nisi   tu, 

'*•           est  mente  iIluminata,gloriam  Domini  spe-  Domine,    dederis   sapientiam,   et   miseris 

culantes,  id  est  divinee  majestatis  altitudi-  spiritum  tuum  de  coelis  ? 

nem  ac  beatitudinem  contemplantes.  Per  C      Quartus  panis,  est  donum  fortitudinis, 

hoc  etenim  donum  illuminat  Spiritus  San-  per  quod  supernaturaliter  confortamur  a 

ctus  mentem  ad  sumniffi  Trinitatis  ac  sim-  Spiritu  Sancto  ad  exsequendum  invicte  ea 

plicissimse  Deitatis  contemplationem  ali-  quse  per  donum  consilii  cognovimus  esse 

qualem  in  hac  vita  habendam,  ut  fideliter  agenda,  secundum  illud  ad  Ephesios  :  Con-  EiJhes.M, 

contemplemur  quam  magna  et  infinita  est  fortamini  in  Domino  et  in  potentia  virtu-  '"• 

bonitas,  perfectio  et  felicitas  Dei  nostri,  tis  ejus. 

quemadmodum   ad   Ephesios   orat  et  ait  Quintus  panis,  est  donum  scientise.  Hsec 

.F/j/iM.  I,  Apostolus:  Pater  glorise  det  vobis  spiritum  autem  scientia  quaj  est  donum,  non  est 

'^'           sapientise,  in  agnitione  ejus.  Hic  est  nobi-  scientia  acquisita  humana,  sed  supernatu- 

lissimus  et  mentem  valde   confortans  ac  ralis  infusa,  per  quam  de  creaturis  bene 

Isetificans  panis,  ad  cujus  gustum  et  esum  sentimus  ac  judicamus,  easque  vere  et  af- 

/^s.  xxxiM,  hortatur  Propheta,  dicendo  :  Gustate,  et  D  fective  cognoscimus  :  utpote,  quod  in  eis 

^'            videte  quoniam  suavis  est  Dominus;  item-  non  sit  finis  ultimus  statuendus,imo  quod 

/6i./.  fi.   que,  Accedite  ad  eum,  et  illuminamini.  in  se  ipsis  vanitati  subjectse  sint,  ideoque    /fo«i.  vm, 

Secundus  panis,  est  donum  intellectus.  ad  Deum  sint  referendsc,  nec  appetenda^  "  ' 

Intellectus  euim,  in  quantum  est  unum  de  nisi  in  quantum  proficuae  aut  necessarise 

septem  donis  Spiritus  Sancti,  est  superna-  nobis  sunt  ad  pertingendum  ac  adipiscen- 

turalis  et  infusus  habitus  per  quem  ratio-  dum   ultimum    finem.  Hsec   est   salutaris 

nes  credendorum  cognoscimus,  seu  aliqua  scientia  de  qua  ait  Scriptura :  Dedit  illi  sci-  Sap.  x,  lo. 

argumenta  veritatis  fidei  christianse  inspi-  entiam  sanctorum.  De  qua  loquitur  Isaias: 

cimus,  ut[)Ole  quoniam   Deus  hanc  fidein  Divitiic  salutis,  sapientia  et  scientia.           fs.\\xm,G. 

per  divcrsa  confirmavit  miracula,  et  innu-  Sextus  panis,  est   donum  pietatis,   pcr 

merabiles  sanctissimi  viri  sic  crediderunt.  quain  bene  el  pie  afficimur  seu  benevoli 


282                   DOMINICA   VII   POST   TRINITATEM.   —  AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS 

sumiis  ad  proximos,  in  quantum  ad  Dei  A  effective  immediate  per  se  ipsum,  quan- 

imaginem  et  similitudinem  sunt  plasmati,  tum  ad  habitus  infusos  ereatos,  dispositive 

sicque   eisdem   pro  viribus   subvenimus.  tamen,  et  ministerialiter  ac  instrumenta- 

iriwi.iv^T.De  qua  ait  Apostolus  :  Exerce  te  ipsum  ad  liter  dedit  eos  hominibus  per  beatos  Apo- 

pietatem.  stolos,   quia   per   impositionem   manuum  Act.\iu,[-; 

Septimus  panis,  est  timor  Domini  filia-  eorum  dabatur  Spiritus  Sanctus  in  signo ''"'' **■ 

lis,  castus  et  sanctus,  optime  mentem  con-  sensibili,  et  per  prsedicationem  eorum  dis- 

fortans  ne  peccatis  succumbat  :  de  quo  ponebantur  corda  hominum  ad  illumina- 

pane  dicfum  est  saepe.  Unde  in  Ecclesia-  tionem  divinam. 

/Tcc/i.  XXV,  stico  scriptum  est  :  Beatus  cui  datum  est  Postremo,  si  ita  a  Christo  refici  affecta- 

habere  timorem  Dei.  mus,sequamur  ejus  vestigia,  et  ei  stabiliter 

Pra^terea  per  pisciculos  panibus  junctos,  adhtereamus,  carnalia  solatia  aspernando, 
possunt  intelligi  dona  gratise  gratis  datae.  B  mundi  honores  ac  vanitates  vitando,locum 

Quae  parva  sunt  valde  respectu  donorum  poenitentise, secretum  orationis, arcem  con- 

Spiritus  Sancti,  quoniam  bonis  ac  malis  templationis  introeundo,  ut  soli  Deo  sal- 

communia   sunt,  neque  per  se   efficiunt  teni  interdum  omni  die  vacemus.  Unde  de 

liominem  Deo  acceptum;  et  tamen  confe-  sancto  abbate  Arsenio  legitur,  quod  quum 

runtur  a  Spiritu  Sancto,  dicente  Apostolo:  adhuc  in  palatio  esset  imperatoris,  venit 

1  Co/. xii,  Alii  per  Spiritum  datur  sermo  sapienti»,  ad  eum  vox  de  coelo,  dicens  :  Arseni,  si 

alii  sermo  scientiae,  alii  gratia  sanitatum,  vis  salvari,  fuge  homines.Post  aliquot  dies 

alii  operatio  virtutum,  alii  genera  lingua-  Arsenius  dixit  ad  Deum   :  Domine,  volo 

rum,  alii  discretio  spirituum,  etc.  Per  ha^c  salvus  fieri,  et  nescio  quomodo.  Venitque 

dona  gratia?  gratis  datge,  efficiuntur  homi-  iterum  vox  de  coelo,  et  dixit  :  Arseni,  si 

nibus  dulciora   exercitia  virtutum   atque  vis  salvari,  fuge  homines,  tace,  quiesce. 
donorum.  Possunt  quoque  per  istos  pisci-  G  Quibus  auditis,  S.  Arsenius  universa  qusB 

culos  intelligi  scientiae  et  virtutes  acquisi-  mundi  sunt  dereliquit,eremumque  ingres- 

ta>  ac  nafurales,  quse  bene  utentibus  coo-  sus  est.  In  qua  quinquaginta  quinque  an- 

perantnr  ad  bene  vivendum,ad  spiritiialem  nis  Deo  in  omni  sanctitate,  abstinentia  et 

profectum,ad  contemplationem  coclestium.  rigore  servivit,  atque  post  hoc  in  Deo  feli- 

Denique,  quamvis  hos  cibos  Deus  det  cissime  obdormivit. 


AD    RKLIGIOSOS 


8-10. 


SERMO  QUARTUS 


l)R    VIRTUTUM    SPLENDORR,   GRATIARUM   PULCHRITUDINE,   ET    PLERISQUE   ALIIS 

RELIGIOSOUUM   ORNAMENTIS. 


OUEM  fructum  hahuistis  tunc,  in  qui-  D  rum  deformitas,  concupiscentia3   turpifu- 
bus  nunc  erubescitis?^QV(\.  MX,'^.  do,   inhonesfas  ac   foeditas  omnis  peccati 

Quantus  sit  splendor  virtutum,  quaiila  morfalis,  nullus  mortalium  in  hac  vita 
gratia;  pulchritudo,  quanta  venusfas  dono-  comprehendere  valef  aut  eloqui,  nec  po- 
rum  Spiritus  Sancti,  quanfa  item  sit  vitio-      test  per  doctissimos  quosque  plene  descri- 


DOMINICA   VII   POST   TRINITATEM.   —  AD  RELIGIOSOS  1    SERMO   QUARTUS 


283 


bi.  Et  hoc  certissime  innotescit,  si  effectus  A 
gratiae  ac  virtutum,  concupiscentiao  quo- 
que  et  vitiorum  rite  considerentur.  Ecce 
enim  quantumcumque  sublimis  sit  alicu- 
jus  rationalis  seu  intellectualis  creatura 
dignitas  naturalis  seu  natura  specifica, 
non  tamen  per  se  accepta  est  Creatori,nec 
ad  promerendum  idonea.  Sed  tanta  est  di- 
gnitas  gratiae  gratum  facientis,quod  quan- 
tumcumque  sit  modica  aut  remissa,tamen 
per  eam  constituitur  rationalis  creatura  in 
esse  supernaturali  ac  deiformi,  atque  ad 
promerendum  idoneo ;  et  ipsa  rationalis  B 
creaturse  essentiam  in  tantum  perornat, 
perficit  et  exaltat,  quod  Creatori  altissimo 
fit  accepta,  grata  ac  placita,  in  tantum 
quod  et  singula  opera  ejus  quae  gratia  in- 
formantur,  sunt  Deo  accepta,  spiritualiter 
viva,  et  ffterna?  meritoria  vitse. 

Denique  caritatis  infusae  dignitatem  et 
excellentiam  nemo  potest  exprimere.  Per 
caritatem  namque  fit  liomo  supernaturali- 
ter  similis  Deo,fit  adoptivus  filius  Dei,ser- 
ito,n.  viii,  vus  et  membrum  Christi;  fit  heres  Creato- 
''■  ris  coheresque  SaIvatoris,amicus  Altissimi,  C 

socius  angelorum,  particeps  electorum  ; 
fit  anima  ejus  sponsa  coelestis  Sponsi, 
amatrix  et  amplexatrix,  thronus  et  taber- 
naculum  Dei  viventis  ;  fit  homo  miles 
aeterni  Regis,  fit  spiritualiter  vivus,  spe- 
ciosus  ac  floridus,  Deo  amabilis  et  conjun- 
ctus,adhaerens  ac  lucidus.  Virtutes  quoque 
ceterae  infusae,  per  gratiam  et  caritatem 
formata)  ac  decoratae,  reddunt  hominem 
Deo  acceptum  et  aeternam  beatitudinem 
promereri  potentem,  ad  bona  agenda  per- 
facilem,  contra  aciem  vitiorum  impugna-  D 
tionesque  d»monum  fortem,  munitum,ar- 
malum,  victoriosum. 

Ecce  quomodo  gratia,  virlutes  et  dona, 
fructus  et  opera  bona  hominem  ornant, 
sublimant,  deificant,  honorabilem  ac  bea- 
tum  efficiunt.  Econtra  vitioruui  iii<'ffabilis 
est  deformitas,  foetor,  caligo,  vililas,  hor- 
ror,  damnatio  :  quia  per  ea  fit  homo  dis- 
plicens  Deo  el  prorsus  aversus  ab  eo,  spi- 
ritualiter  mortuus,et  omni  cadavere  coram 
Deo  foetidior;  fit  servus  et  membrum  dia- 


lt(jnl.\'\,±(S. 


boli,  minister  peccati,  daemonum  servus, 
Creatorisque  inimicus  et  ei  odibilis;  fit 
anima  ejus  diaboli  detestanda  adultera, 
a'terna?  damnationi  obnoxia,  omnique  bru- 
to  incomparabiiiler  pejor  et  vilior.  Per  ac- 
tum  virtutis  adipiscitur  homo  beatitudinem 
acternalem;  per  mortale  peccatum,  dam- 
nationem  perpetuam  gehennalem.  Quam 
ineffabiliter  ergo  differunt  ac  distant  ab 
invicem  virtus  et  vitium,  meritum  et  de- 
meritum,  quorum  tam  diversi  sunt  effe- 
ctus,tam  indicibiliter  diversum  distansque 
praemium  ?  Praeterea,  haec  ipsa  partim  tan- 
git  Apostolus  in  praesenti  epistola,  dicens: 
Quum  servi  essetis  peccati,  liberi  fuistis 
justitiae.  Quo  constat,  quod  peccando  red- 
datur  homo  servus  peccati,  et  a  dominio 
justitiae  alienus  :  et  ita  fit  Belial,  id  est 
absque  Domini  jugo,  subjectus  diabolo. 

Deinde,dicendo,  «Quem  fructum  habui- 
stis  tunc,in  quibus  nunc  erubescitis?»  os- 
tendit  quam  vehemens  sit  erubescibilitas, 
inhonestas  foeditasque  peccati,  quum  sit 
aversio  a  fonte  totius  lucis,  puritatis  et 
honestatis,  et  ejus  praeceptis  ac  rectae  ra- 
tioui  contrarium  :  idcirco  non  solum  est 
infructuosum,  sed  summe  quoque  noci- 
vum.  Et  quanto  quis  plenius  desuper  illu- 
stratur,  tanto  vilitatem  ac  turpitudinem 
vitiorum  clarius  contemplatur,  et  amplius 
inde  verecundatur.  Quum  ergo  delectatio 
peccati  tam  brevis  sit,  et  erubescentia  at- 
que  punitio  quae  ei  debentur,  tam  diutur- 
na\  imo  perpetuae,  vitemus  omne  pecca- 
tum,  omnem  actum  immundum,  omne 
verbum  et  opus  quodlibet  inhonestum. 
Nemo  faciat  in  secreto  de  quo  verecunda- 
retur  in  publico,  ne  de  illorum  sit  numero 
de  quibus  ait  Apostolus  :  Quac  in  occulto  Kiihcs.v 
fiunt  ab  eis,  turpe  est  dicere.  Siqiiideui  '"" 
Christo  testanle  :  Omnis  qui  male  agit, 
odit  lucem,  nec  venit  ad  eam,  ut  non  ar- 
guantur  opera  ejus;  qui  autem  faeit  veri- 
tatem,  venit  ad  lucem,  ut  manifestentur 
opera  ejus,  quia  in  Deo  sunt  facta.  Erube- 
scamus  ergo  quotidie.  el  veliemeutissime 
coram  Deo  vereeuiidemur,  quod  in  ejus 
obsequio  tam  imperfccle,tam  irreverenter 


./udiin. 
H),  il. 


III, 


284                   DOMINICA   VII  POST  TRINITATEM.   —  AD  RELIGIOSOS  ;   SERMO  QUARTUS 

et  culpabiliter  nos  habemus,  quod  quoti-  A  in  sanctificationem.  Itaque,  sicut  ante  per 

die  tot  mala  committimus,  tot  bona  omit-  linguam   servivimus    impietati  verborum 

timus,  quod  toties  etiam  in  orando,  psal-  et  suggestionibus  da?monum,  vana,  men- 

lendo,    meditando    et    celebrando    sumus  dosa,  perjura,  pungitiva,  fraudulenta,  la- 

distracti,  instabiles,  et   miserrime   atque  sciva,  detractoria   proferendo  ;  sic  modo 

vanissime  evagantes  ;  dumque  summo  ob-  per  linguam  serviamus  Deo  atque  virtuti- 

jecto,  Deo  immenso,  incomparabili  et  in-  bus,  ab  omnibus  verbis  hujusmodi  absti- 

circumscriptibili  bono  essemus  toto  corde  nendo,  et  sola  utilia,  sedificatoria  ac  Deum 

intenti,  de  rebus  vilissimis  cogitamus.  Di-  honorantia  verba  loquendo,  alacriter  quo- 

cat  quilibet  omni  die,  se  ipsum  discutiens,  que  psallendo,  orando,  et  devote  cantando. 

iEsdr.i\,  ex  corde  cum  Esdra  :  Deus  meus,  confun-  Quemadmodum   item  per  visum  offendi- 

dor  et  erubesco  levare  faciem  meam  ad  te,  mus  Deum  ac  variis  deservivimus  vitiis,li- 
quoniam  iniquitates  meae  multiplicatae  sunt  B  bidinose  inspiciendo,choreas  et  spectacula 

super  caput  meum,  et  peccata  mea  creve-  intuendo,  aut  alios  provocando,  vana  hau- 

runt  usque  ad  coelum.  Sicque  humiliemus  riendo,  illicitis  consentiendo,  nunc  pom- 

et  despiciamus   semper  nos  ipsos ;  et  si  pose,  nunc  furiose  videndo  :  sic  nunc  per 

quid  boni  in  nobis  est,Deo  cum  gratiarum  visum  Deum  honorare  semper  conemur, 

omni  actione  attribuamus,  accusantes  nos  ab  omnibus  talibus  abstinentes,  et  oculos 

ipsos  quod  donis  Dei  tot  mala  miscemus.  nostros   undique  cohibentes,  potissimum 

/?o»!.vi,2i.      Insuper,  dicendo  Apostohis,  Finis  illo-  in  divinis;  ea  vero  intueamur  per  quse  ad 

rum,  scilicet  vitiorum,  mors  est,  pandit  Dei  contemplationem  et  amorem,  ad  com- 

quod  vitia  ad  seternae  calamitatis  perdu-  punctionem  et  devotionem  possumus  ad- 

Jbid.  i2.   cunt  interitum.  Dicendo  quoque,  Servi  fa-  juvari. 

cti  Deo,  habetis  fructum  vestrum  in  san-  Amplius,  quemadmodum    per  auditum 
ctificationem,  finem  vero  vitam  aeternam,  C  variis  modis  peccavimus,  illicita  verba  aut 

docet    quod    meritorii   actus    sanctificant  carmina  libenter  audiendo;  sic  modo  per 

hominem,  atque  ad  vitam  gloriae  perdu-  auditum   veneremur   Creatorem,  pristina 

cunt  eumdem.  Quum  ergo  ha^c  ita  se  ha-  illa  vitantes  peccata,  et  verba  salubria  at- 

beant,  qua;  est  ista  ignavia  et  insipientia  que  divina  officia  cupide  advertendo.  Et 

nostra,  quod  tam  remissi  sumus  ad  profi-  sicut  per  tactum  multipliciter  atque  enor- 

ciendum  in  gratia,  in  omni  virtute,  dono  miter    Deum    offendimus,    sic    nunc   illa 

et   fructu    Spiritus    Sancti,  quum    tamen  omnia  fugiendo,  reprimamus  tactum  in- 

omni  hora  tam  copiose  ac  mirabiliter  pos-  verecunde  prosilientem,  et  disciplinemus 

simus   in   eis   proficere   ac   ditari,  atque  castigemusque  corpus  nostrum.Sicut  item 

aiternam  beatitudinem  nobis  tam  ina3sti-  per  gustum  peccavimus  valde  in  cibis  ac 

mabililer  accumulare,  exuberantissimum  potibus  crapulosis,  voluptuosis,  assiduis, 
nobis  thesaurum  congregare,reponere,ob- D  sic  modo  per  abstinentias  atque  jejunia 

tinere  in  coelis?  Heu !  cur  ad  declinandum  satisfacere  et  Deum  honorare  non  differa- 

quotidiana  et  qua3  putantur  minuta  pec-  inus.   Rursus,  sicut   per  vestes   curiosas, 

cata  sumus  tam  segnes,  tam  incuriosi,  tam  pompaticas,  superfluas,  pretiosas  peccavi- 

negligentes,  quum  tamen  per  illa  a  spiri-  nius,  sic  niodo  in  vili  et  abjecto  gloriemur 

tuali  profectu  tam  vehementer  ac  lamen-  vestitu.  Et  ventrem  quem  vitiose  replevi- 

tabiliter  impediamur?  mus,   virtuosa    esurie    affligamus.    Pedes 

Im[)leamus  ergo  quod  in  exordio  hodier-  quos  ad  currendam  viam  perditionis  male 

/hid.  19.   nae   epistola?   hortatur   Apostolus    :    Sicut  laxavimus,  nunc  in  ccenobio,  in  cella,  in 

exhibuistis  membra  vcstra  servire  immun-  camera  contineamus.  Manus  qu®  diverso- 

ditia*  et  iniquitati  ad  iniquitatem,  ita  nunc  rum  fuerunt  criminum  instrumenta,  modo 

exhibete  membra  vestra  servire  justitia)  non  extendamus  nisi  ad  opera  virtuosa. 


DOMINICA   VII   POST  TRINITATEM.   —   AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS  285 

Nec  corporis  membra  dumtaxat,  sed  et  A  mus;Dei  vero  praecepta,consilia,documen- 

inferiores   animae  vires   Deo   potissimum  ta,  beneficia,  propria  quoque  peccata,  et 

nunc  subdamus.  Et  voluntatis  libertatem  quse  nos  scire  oportet  aut  expedit,  inclu- 

qua  toties  contra  Dei  preecepta  pravissime  damus  eidem.  Sicque  totum  quod  sumus 

sumus  abusi,  nunc  sub  obedientia  sancta,  sive  habemus,  in  Creatoris  cultum  honori- 

sub  regulari  observantia  coarctemus ;  ra-  ficentiamque  vertamus,  et  cum  beatissiina 

tionem   seu   intellectum  in  Scripturis  et  Maria  Magdalene  tot  de  nobis  inveniamus  i:Mc.vii,37 

in    pertinentibus  ad   salutem  solummodo  et  Deo  immolemus  holocausta  quot  in  no-^^^''''' 

occupemus.  Vana  et  frivola,  atque  injuria-  bis  prava  habuimus  oblectamenta.  Ad  lau- 

rum   recordationem  a  memoria   exciuda-  dem  et  gloriam  Omnipotentis. 


SERMO  QUINTUS 

DE   PANIBUS   AC   PISCIBUS    SPIRITUALIBUS,   QUIBUS   BONI  RELIGIOSI   A   DOMINO 

MISERICORDITER  PASCUNTUR. 


MISEREOR  super  turham,  quia  ecce  B  mentalis,  de   quo   asserit  Dominus,  Nisi  joann.  vi, 

Jam  triduo  sustinent  me,  nec  hahent  manducaveritis  carnem  Filii  hominis,  non  ^^- 

qxiod  manducent.  Marc.  viii,  2.  habebitis  vitam  in  vobis  ;  panis  quoque 

Si  Dominus   et  Salvator,  turbae  ipsum  bonae   operationis  (de  quo   item   testatur 

per  tres  dies  sequenti,  corporalique  fame,  Salvator,  Meus  cibus  est,  ut  faciam  volun- /4;^. iv, 34. 

siti  ac  lassitudine  laboranti,  misertus  est,  tatem  Patris  mei  qui  misit  me;  et  de  quo 

ac  pabulum  contulit  copiosuni,  ita  quod  ait  Apostolus,  Non   auditores   legis   justi  i?o»n.ii,  13. 

plurimum  superfluxit ;  quanto  magis  reli-  sunt  apud  Deum,  sed  factores  legis  justi- 

giosis  ipsum  per  universum  vitse  suae  spa-  ficabuntur  :  imo  scienti  bonum  et  non  fa-  jacob.  w, 

tium   devote  sectantibus,  qui  se  per  vo-  cienti,  peccatum  est  illi);  et  panis  divi- ''• 

ta  solennia  ad  incessabilem  Domini  Jesu  nae  conservationis:nam  quantumlibet  quis 

Christi    imitationem   ac  juge   obsequium  Scripturas  intelligat,  Sacramentum  altaris 
adstrinxerunt,   miserebitur   Christus,    eos  C  accipiat,  et  praecepta  adimpleat,  tamen  ni- 

exuberanter  reficiet,  gratiosissime  confor-  si  conservetur  a  Deo  in  bonis,  confortetur 

tabit,  suaviter  quoque  potabit?  Et   sicut  in  tentationibus,  et  pra3servetur  a  malis, 

Marc.suu  turbam  illam   septem  panibus  ac  paucis  non  potest  salvari. 

refecit  pisciculis,  ita  et  nos  totidem  refi-  Est  igitur  primus  panis  spiritualis,  quo 

ciet  panibus.  nunc  a  Deo  in  solitudine  religionis  refici- 

Qui  ergo  sunt  septem  panes  hi  spiritua-  mur,  sensus  litteralis  sacrse  Scriptura>.  Qui 

les?  Responderi  posset,  quod  sint  septem  sensus  interdum  est  historialis  :  ut  ea  qufe 

dona  Spiritus  Sancti,  seu  theologicse  tres  in  Evangelio  de  Christi  incarnatione,  nati- 

virtutes,  et  quatuor  cardinales.  Sed  nunc  vitate,  circumcisione,   apparitione,  mira- 

alii  septem  assignandi  sunt   panes.  Sunt  culis,  persecutionibus,  passione,  resurre- 

enim  quatuor  sensus  seu  expositiones  et  ctione,  ascensione  leguntur.  Et  prsesertim, 
intelligentia;  sacrae  Scriptura>.  Qui  quam-  D  quantum  ad  libros  novi  Testamenti,  sen- 

vis  suaviter  reficiant  animam,  non  tamcn  sus   litteralis   libri  Acluum   Apostolorum 

ei  sufficiunt  ad  salutem,  nisi  et  alii  tres  est  historicus.  Interdum  vero  sensus  iste 

panes  addantur,  videlicet  :  panis  sacra-  litteralis  historicus,est  in  se  ipso  valde  su- 


0,7. 


286 


DOMINICA   VII   POST   TRINITATEM. 


AD   RKLIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS 


JoannA,l  l. 

Baruch  iii, 
38. 

Joann.wx, 
18;  Act.  X, 
3P,  40. 

Act. i,9;n, 
2  et  seq. 


Deut.xxxu, 
13. 


blimis,  pinguis,  salubris  el  deliciosus  :  ut 
ea  quffi,  sicut  jam  dictum  est,  de  Christo 
litteraliter  historialiterque  scribuntur.  In 
quorum  lectione,  meditatione,  auditione, 
mens  humana  lidelis,  sancta  caritate  vehe- 
menter  accenditur,  in  fide  firmatur,  in 
spe  consolidatur,  ad  gratiarum  actionem 
inducitur,  in  humilitate,  patientia,  mau- 
suetudine  omnique  roboratur  virtute  :  ut 
quum  legimus,  quod  Filius  Dei  propter 
nos  factus  est  homo,  conversatus  in  mun- 
do,  suspensus  in  ligno,  quod  tanta  per  se 
ac  suos  discipulos  fecit  miracula,  quod  re- 
surrexit  a  mortuis  die  tertia,  quod  coram 
discipulis  ascendit  in  coelum,  atque  eis- 
dem  misit  Spiritum  Sanctum.  Porro  inter- 
duin  sensus  litteralis  est  moralis,  tam  in 
novo  quam  veteri  Testamento  :  ut  ea  quae 
ad  evangelicse  ac  Mosaica;  legis  spectant 
praecepta  et  consilia  documentaque  ethica, 
in  quibus  evangelicee  legis  perfectio  et  ex- 
eellentia  elucescunt.  Et  hic  sensus  litte- 
ralis  moralis,  in  novo  Testamento  spiri- 
lualior,  perfectior  devotiorque  esse  non 
dubitatur,  ut  patet  potissime  apud  Mat- 
thseum.  Quandoque  sensus  litteralis,  alle- 
goricus  esse  videtur,  ut  quum  docet  Scri- 
ptura  quid  debeat  credi ;  aliquando  vero 
anagogicus  perhibetur,  sicut  dum  coelestis 
patriffi  beatitudinem  pandit,  et  quid  ibi 
sperandum  sit,  edocet. 

Sffipissime  sensus  litteralis  et  historia- 
lis  in  se  ipso  aridus  satis  insipidusque 
censetur,  non  utique  in  novo  Testamento 
compendiosissime  scripto,  sed  in  veteri, 
quod  novi  prffifigurativum  exstitit  Testa- 
menti,  et  rudi  datum  est  populo  :  ideo 
multa  scribuntur  in  eo  in  se  ipsis  sterilia, 
in  quibus  oportet  sugere  mel  de  petra, 
oleumque  de  saxo  durissimo.  Deinceps  in 
libro  Psalmorum  sensus  litleralis  et  histo- 
rialis  saepe  omnino  sublimis,  pinguis,  sua- 
vis  est,  ut  in  psalmis  qui  ad  litteram  de 
Christi  mysteriis  sunt  conscripti ;  aliquan- 
do  sensus  litteralis  et  historialis  in  eis  non 
est  ita  deliciosus,  fecundus  el  altus. 

Verumtamen  dum  Scriptura  quadrupli- 
cem  sensum  habere  asseritur,  distinclio 


A  sensuum  illorum  formaliter  sumitur,  prout 
unus  et  idem  Scripturae  locus  multipliciter 
explanatur.  Nec  sic  sensus  illi  coincidunt, 
nec  putandum  quod  quilibet  passus  Scri- 
ptura^  quadrupliciter  aut  multipliciter  pos- 
sit  exponi,  quum  psalmus  ille,  Miserere  Ps.1.,3. 
mei,  Deus,  secundum  magnam  misericor- 
diam  tuam,  nec  allegorice  de  Christo,  nec 
anagogice  de  Beatis  exponi  queat.  Imo  fre- 
quenter  ejusdem  scripturae  sensus  littera- 
lis  est  inultiplex. 
Itaque  secundus  panis  sacra3  Scriptura^, 

B  qno  in  preesenti  reficimur,  est  sensus  tro- 
pologicus  seu  moralis  :  ut  quando  ex  eo 
quod  ad  litteram  Christus  fecisse  aut  per- 
tulisse  legitur,  quid  nos  quoque  qui  ipsi-   i  cor.  xn, 
us  membra  sumus,  agere  et  pati  debea-  ^^- 
mus,    instruimur.    Omnis   etenim   Christi 
actio  est  nostra  instructio  :  unde  ex  hoc 
quod  ipse  non  solum  obediens  factus  est  pitinpp.u, 
Deo  Patri  usque  ad  mortem  crucis,  sed  *■ 
Virgini  quoque  matri  et  ejus  obedivit  mi-  z„c.m,5i. 
nistro,    docemur    quod    volens    perfectus 
fieri  et  omnem  implere  justitiam,  omnem 

C  humililatem,  caritatem  et  pietatem,  non 
solum    superioribus    suis   in    arduis,  sed 
sequalibus  quoque  et  inferioribus  debeat 
obtemperare  ac  ministrare,  et  cum  omni- 
bus  humillime  conversari.  Iloc  ergo  pane 
refecti,  implemus  quod  ait  Joannes  apo- 
stolus  in   sua  Canonica,  Qui  se   dicit  in  \joai,>,.u, 
Christo  manere,  debet,  sicut  ille  ambula- ''' 
vit,  et  ipse  ambulare ;  et  quod  princeps 
ait  Apostolorum,  Christus  passus  est  pro    iPetr.u, 
nobis,  vobis  relinquens  exemplum,  ut  se-  '  ' 
quamini  vestigia   ejus;  et  quod   ipsemet 

D  deprompsit  Salvator,  Qui  vult  venire  post  Ahc.  i,x,23. 
me,  abneget  semetipsum,  et  tollat  crucem 
suam  quotidie,  et  sequatur  me.  Quod  ad 
religiosos  potissimum  spectat,  quos  inde- 
sineuter  oportet  vincere   et   frangere  se- 
metipsos,  et  sua  corpora  castigare,  ut  cum 
Propheta  dicere  valeant   Deo,  Propter  te  ps.\Lui,i2. 
mortificamur  tota  die ;  et,  Propter  verba  /".s.  xvi,  4. 
labiorum  tuorum  ego  custodivi  vias  du- 
ras  :  quanquam  hoc  totum  viris  vere  spi- 
ritualibus,  fervidis  et  perfectis  delectabile 
sil  alque  facillimum. 


DOMINICA   VII   POST   TRINITATEM.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS 


287 


Tertius  panis,  est  sensus  allegoricus,  A 
quo  ex  his  quse  ad  litteram  de  membris 
Ciiristi  conscripta  sunt,  quid  de  Christo 
credendnm  sit,  informamur.  Sic  enim  aiul- 
ta  ad  litteram  de  Joseph,  Samsone,  David 
et  Salomone,  et  aliis  Sanctis  scripta,  de 
Christo  allegorice  exponuntur.  Et  qutfi  in 
se  ipsis  modicse  sunt  virtutis  ac  parvi  sa- 
poris,  fortissimi  sunt  vigoris  et  admiran- 
dae  suavitatis  :  ut  quod  Joseph  salvator 
mundi  est  appellatus,  dominus  .'Egypti  ef- 
fectus,  a  fratribus  venditus;  quod  David 
ni/^'(  Mi  pfostravit  Goliath,  quod  Salomon  sibi  de-  B 
sponsavit  regis  .^gypti  filiam,  quod  Sam- 
son  portas  Gazse  abstulit  media  nocte.  In 
quibus  omnibus  Christi  sunt  mysteria  pra3- 


Gen.xu,ia 

41  ;  XXXVII 

28. 

I  /let/.  xvn 


1. 

Jiidic.  XVI, 


signata. 


Quartus  panis,  est  anagogicus  sensus, 
quo  ea  quae  de  militanti  Ecclesia  ejusque 
membris  litteraliter  scripta  sunt,  de  tri- 
umphanti  explanantur  Ecclesia.  Hic  panis 
subtilis  ac  nobilis  est,  et  vehementer  de- 
lectat.  Prffterea,  quse  de  superbeatissima 
Trinitate  ac  simplicissima  Deitate,  de  ejus 
excellentia,  aeternitate,  beatitudine,  perfe-  G 
ctione,  sapientia,  omnipotentia  ad  litteram 
scripta  sunt,  possunt  anagogicse  intelligen- 
tiae  appellari,  quoniam  mentem  maxime 
super  se  elevant. 

Quintus  panis,  est  Eucharistia,  pretio- 


sissimus  panis  vitae  praesentis,  frumentuin  zac/t. ix,i7. 
electorum,  et  vinum  germinans  virgines, 
panis  sacramentalis,  in  quo  ipse  fons  gra- 
tiarum,  foiis  omnium  deliciarum,  Deus  et 
homo,  verissime  et  superincomprehensi- 
biliter,  dignantissime  et  supergratiosissi- 
me  continetur.  Quem  panem  possumus  et 
debemus  spiritualiter  omni  hora  coinede- 
re.  Omninoque  decet  nos  religiosos,  sacer- 
dotes,  tam  religiose  ac  sacerdotaliter  con- 
versari,  ut  simus  idonei  per  gratiam  Dei 
quotidie  hunc  panem  consecrare,  Deo  Pa- 
tri  offerre,  atque  salubriter  manducare. 
Quid  enim  aliud  operari  habemus,  nisi  in- 
cessanter  ad  hoc  nos  disponere,  et  univer- 
sa  quffi  agimus  ad  tam  divinissimum  opus 
referre,  ut  tota  nostra  conversatio  sit  ad 
celebrandum  jugis  pra^paratio  ? 

Sextus  panis,  est  bonse  operationis,  ut 
oinni  momento  simus  actibus  sanctis  in- 
tenti,  et  in  observantiis  Ordinis  strenui, 
omnem  oliositatem,  pigritiam  negligen- 
tiamque  vitantes,  et  opus  Dei  quotidie 
reverentialius  atque  perfectius  adimplen- 
tes,  per  quod  corda  nostra  optime  refici- 
entur  ac  roborabuntur. 

Septimus  panis,  est  gratiosa  et  incessa- 
bilis  conservatio  Dei,  quee  in  omni  bono 
conservet,  tueatur,  confortet  et  ad  beatain 
consummationem  perducat. 


SERMO   SEXTUS 


DE    SEPTEM    EFFECTIBUS    SACR.E    SCRIPTUR^. 


S/  dimisero  eos  jejunos,  deficient  in  D 
ria.  Marc.  viii,  3. 
Qiiemadmodum  corpus  materialibus  in- 
diget  alimentis,  ne  in  vita  ista  deficiat,  ita 
et  anima  incorporeis  refectionibus  eget, 
ne  in  via  deficiat  peregrinalionis  pra?sen- 
tis.  Reficit  ergo  nos  Spiritus  Sanctus  scp- 
tem  spirilualibus  panibus,  per  quos  isto 
\\\  loco  iiilelligo  scptem  salutares  effectus 


quos  Deus  per  sacram  Scripturam  opera- 
tur  gratiose  in  nobis,atque  per  eos  animas 
nostras  reficit,  exhilarat  et  confortat. 

Primo  namque  Scriptura  docel  nos 
Deum  veruin  cognoscere,  et  hoc  per  consi- 
derationem  creaturarum,juxta  illud  Isaiic: 
Levate  in  excelsum  oculos  vestros.  et  vi-  a-.xi, 20. 
dete  quis  creavit  licTC.  Apostolus  qiioque  : 
Invisibilia  (inquit)  Dei  per  ea  qiue  facta  i?o*;i.i,2o. 


288                     DOMINICA   VII   POST   TRINITATEM.  —  AD  RELIGIOSOS  ;   SERMO   SEXTUS 

sunt   conspiciuntur ;   seinpiterna   quoque  A  propter  beatificam  Dei  fruitionem  adipi- 

virtus  ejus  et  divinitas,  ita  ut  sint  inexcu-  scendam,  et  qualiter  beatitudine  hac  pri- 

sabiles,  qui  scilicet  Deum  non  cognove-  vati,  simus  per  Christi  passionem  redem- 

runt.  Unde  et  in  libro  Sapientise  legitur  :  pti,  qualiter  in  fine  mundi  resuscitandi. 

Sap.  xiii,  Vani  sunt  omnes  homines  quibus  non  sub-  Tertius  effectus  est,  quod  Scriptura  os- 

''^-  est  scientia  Dei,  et  de  his  quie  videntur      tendit  legentibus  eam,  ipsorum  defectus 

bona,  non  potuerunt  intelligere  eum  qui  et  vitia,  omissiones  et  commissiones  ini- 

est ;  a  magnitudine  enim  speciei  creaturae  quas.  Ideo  religiosis  illi  prgesertim  studen- 

poterit  Creator  cognoscibiliter  videri.  Si-  di   sunt   libri   in  quibus   quid  eis   desit, 

quidem  ordo  rerum,  et  ipsa  consistentia  quam  negligenter  se  habeaiit,  quantum  a 

universi,  scala  est  ascendendi  ad  Creatoris  perfectione  deficiant,  magis  inveniunt :  ut 

i^ccJe.  111,  notitiam,qui  fecit  omnia  ut  tiineatur:quia  sunt  Collationes   et  Instituta  Patrum,  li-  cassianus. 

^*"            idcirco  tam  mirabiliter  et  potenter,  tam  B  ber  Climaci,  Vitaspatrum,  homilise  Eusebii 

preeclare  ac  sapienter  creata  produxit,  or-  Emiseni,Profectus  religiosorum,  sermones 

dinavit  atque  connexuit,  quatenus  ex  ho-  S.Bernardi,similesque  devoti  tractatus,in- 

rum  omnium  speculatione,  ad  ipsius  Crea-  ter  quos  fulget  opusculum  S.  Bernardi  ad 

toris  amorem,  pariter  et  timorem,  cultum  Fratres  de  Monte  Dei.  Duin  enim  legimus 

et  venerationem  excitemur  ac  elevemur.  quam  sancte,  quam  rigorose,  perfecte  so- 

Prov.\\i,i.  Propter  quod  Salomon  loquitur  :  Univer-  brieque  vixerunt   et   qualia   nobis   docu- 

sa  propter  se  ipsum  operatus  est  Domi-  menta  dereliquerunt  sancti  Patres,  cogi- 

Jer.y,  21,  nus.  Et  apud  Jeremiam  Dominus  ait  :  Au-  mur  vitam  nostram  despicere,  et  nos  ipsos 

^""           di,  popule  stulte,  qui  non  habes  cor.  Me  pro  nihilo  reputare.  Hinc  diligens  lectio 

non  timebitis,qui  posui  arenam  terminum  Scripturarum    ssepe    plus    prodest   quam 

mari,  preeceptum  sempiternum  quod  non  meditatio  sive  oratio.  Per  Scripturas  nam- 

pra^teribit  ?  Intumescent   fluctus  ejus,  et  C  que  Deus  noster  loquitur  nobis,  et  vitia 

non  transibunt  illud.  Quibus  verbis  Deus  nostra  nobis  ostendit. 

increpat   eos  qui  ex  consideratione  ope-  Quartus  effectus  est,  quod  ad  spiritua- 

rum  ipsius  magnalium  in  creaturis,  eum  lem  profectum  nos  exhortatur,  et  qualiter 

non  timuerunt.  —  Secundo,docet  Scriptura  proficiendum  sit  docet;  jamque  beatitu- 

nos  Deum  cognoscere  per  supernaturales  dinem  piomitlendo,  jam   supplicia  com- 

suos   effectus,   utpote   per   miracula,  per  minando,  ad   virtuosa  invitat  nos  opera. 

quae  utriusque  Testamenti  veritas  maxime  De  his  Scripturae  effectibus  ait  Hierony- 

comprobatur;  tertio,  per  oracula  Prophe-  inus  :  Utere  lectione  divina  vice  speculi, 

tarum,  et  per  documenta  Apostolorum  et  foeda  corrigendo,  pulchra  conservando,  et 

Evangelistarum.  Deinceps,  per  miracula,  pulchriora  agendo.  Scriptura  eteniin  spe- 

et  oracula  ac  documenta  hajc  ipsa,  docet  culum  est,  foeda  ostendeiis  et  corrigi  fa- 

nos  sancta  Scriptura  de  Deo  ea  cognoscere  D  ciens.  Gregorius  quoque  :  Sacra  (inquit) 

quae  omnem  naturalem  rationem  transcen-  Scriptura   oculis   mentis  quasi  speculum 

dunt  :  ut  quod  ipse  in  unitate  essentiae  opponitur,  ut  sibi  interna  nostra  facies  vi- 

trinus  est  in  personis,  quod  Verbum  seter-  deatur.  Ibi  enim  fceda,  ibi  pulchra  nostra 

num  humanam  assumpsit  naluram  ex  Vir-  conspicimus;  ibi  sentimus  quantum  pro- 

gine,et  celera  quee  fides  docel  de  Deo  esse  ficiinus,  quantumve  a  profectu  distamus. 

tenenda.  Dum  itaque  in   scripturis  canonicis  sive 

Secundus  Scripturee  sacrse  effectus  est,  aulhenticis,  aliquid  de  vitiis  et  negligen- 

quod  vere  et  certe  nos  instruil  quid  de  tiis  ac  defectuositatibus  quse  insunt  nobis, 

nobis   ipsis   ceterisque  creatis   debeamus  legimus  aut  legi  audimus,  ingemiscamus, 

sentire  :  qualiter  scilicet  primo  facti  sint  pectus   tundamus,  cordialiter   compunga- 

primi  parentes  et  omne  genus  humanum  mur,    contristemur,    et    deploremus    nos 


DOMINICA   VH   POST  TRINITATEM.   —  AD  RELIGIOSOS  ;   SERMO   SEXTUS 


289 


ipsos,  et  emendationem  condignam  firmis-  A 
sime  proponamus..  ac  protinus  exsequa- 
mur;  quum  vero  de  bonis  qua?  forsitan 
insunt  nobis  aliquid  ibi  audimus  aut  le- 
gimus,  Deo  regratiemur,  et  ea  custodia- 
mus,  atque  in  ipsis  proficere  non  ces- 
semus. 

Quintus  effectus  est,  quod  mullipliciter 
ac  salubriter  nos  informat  de  divinis  my- 
steriis,  de  secretis  Dei  effectibus,  de  ec- 
clesiasticis  sacramentis,  multisque  rebus 
atque  eventibus  nos  ipsos  concernentibus. 
Hinc  ait  Ghrysostomus  :  In  Scripturis  igno-  B 
rans  invenit  quod  addiscat ;  contumax, 
quod  formidet;  laborans,  pra^mia  ;  pusilla- 
nimis,  mediocres  justitiee  cibos,  qui  etsi 
pinguem  non  faciunt  animum,  non  tamen 
mori  permittunt  eumdem.  Qui  autem  ma- 
gnanimis  est,  spirituales  ibi  invenit  escas, 
quae  perducunt  eum  prope  ad  angelorum 
naturam ;  qui  vero  vulneratus  est  a  diabo- 
lo,  invenit  ibi  cibos  medicinales,  et  salu- 
tem  per  poenitentiam.  Iterum  ait  :  Quanto 
plus  quis  in  sacris  Eloquiis  assiduus  fue- 
rit,  tanto  ex  eis  uberiorem  intelligentiam  C 
capit.  Porro,  qualiter  ad  Scripturarum  me- 
dullam,  ad  profundam  earum  notitiam,  ad 
veritatum  sanctarum  saporem  aptius  per- 
veniatur,  docet  Hugo  de  S.  Victore  dicen- 
do :  Ad  sacrse  Scripturse  cognitionem,  opus 
est  intima  compunctione  magis  quam  pro- 
funda  investigatione,  suspiriis  quam  argu- 
mentis,  crebris  gemitibus  quam  copiosis  ar- 
gumentationibus,  lacrimis  quam  sententiis, 
oratione  quam  lectione,  gratia  lacrimarum 
quam  scientia  litterarum,  coelestium  con- 
templatione  magis  quam  terrestrium  occu-  D 
patione.  Denique  hujus  rei  signum  certis- 
simum  est,  quod  viri  sanctissimi,quamvis 
quodammodo  idiota,  tamen  per  praedicta 
ad  saporosam  ac  profundissimam  Scriptu- 
rarum  intelligentiam  pervenerunt,  quem- 
admodum  de  beatissimis  patribus  Martino 
et  Francisco  refertur,  et  de  sanctis  patri- 
bus  quorum  collationes  Cassianus  descri- 
bit,  cognoscitur. 

Sextus  effeclus  est,  quod  Deitatis  nos 
iuflammat  ainore,  el  per  hoc,  a  seeculi 

T.  30. 


vanitate  et  omni  carnali  avertit  affectio- 
ne.  Docet  enim  Scriptura,  quam  infinite 
et  incomparabiliter  bonus,  amabilis,  dul- 
cis,  pulcher,  sapiens,  dives,  potens,  per- 
fectus  et  beatus  sit  Deus,  quam  ineffabilis 
sit  raisericordia  ejus  in  nobis,  quanta  sit 
ejus  ad  nos  caritas,  quam  multa,  magna 
et  copiosa  sint  beneficia  ejus,  quam  in- 
eestimabilia  bona  nobis  promisit  ac  pree- 
paravit  in  coelis.  Ex  quibus  omnibus  de- 
bemus  ejus  amore  validissime,  atque 
totaliter  inexstinguibiliterque  accendi,  et 
nunquam  ab  eo  averti,  et  semper  esse 
solliciti  ne  preevaricemur  in  eum. 

Septimus  effectus  est,  sublimitas  con- 
templationis,  et  exuberantia  spiritualis 
consolationis  ac  delectationis,  quas  Deus 
per  Scripturas  operatur  in  nobis.  Docet 
namque  nos  sacra  Scriptura,  quemadmo- 
dum  a  terrenis,  caducis  et  carnalibus  re- 
bus  debeamus  cor  nostrum  abstrahere,  et 
ab  omni  inordinata  affectione  et  occu- 
patione  circa  eas  nos  elongare,  sicque  ad 
divinorum  meditationem,  ad  summi  boni 
contemplationem  atque  ad  assiduam  re- 
cordationem  assurgere,  et  in  Dei  contem- 
platione  gaudere,  consolari,  et  ad  omnia 
Deo  placentia  promptissimum  fieri.  Unde 
ait  Bernardus  :  Quum  in  virtutibus  fueris 
diutius  exercitatus,  roga  tibi  lumen  devo- 
tionis  dari,  diem  serenissimum  et  sabba- 
tum  mentis,  in  quo  tanquam  emeritus 
miles,  in  laboribus  universis  vivas  absque 
labore,  dilatato  jam  corde  currens  viam  />«.  cxvm, 
mandatorum  Dei,  ut  quod  prius  cum  ama-  ^''- 
ritudine  et  gravamine  faciebas,  de  cetero 
cum  summa  dulcedine  agas  et  delectatio- 
ne.  Verum  ad  hanc  perfectionem  pauci,  ni 
fallor,  perveniunt  in  hac  vita.  Neque  enim 
si  aliquando  aliquis  hanc  habere  videtur, 
continuo  credat  sibi  necesse  est,  maxime 
si  novicius  est.  Pius  enim  Dominus  pu- 
sillos  talibus  blanditiis  solet  allicere.  Sed 
noverint  qui  hujusmodi  sunt,gratiam  hanc 
eis  concessam,  non  pra3stitam,  ut  in  die  Eccii.\t,i:. 
bonorum  meinores  sint  malorum,  et  in 
die  malorum  inemores  sint  bonorum.  Lon- 
ge  aliter  qui   exercitatos   habent  sensus, 


200  DOiMlNICA   VII   POST  TRINITATEM.  —   AD  RKMGIOSOS  ;   SERMO   SEXTUS 

devotlonis  hujus  felici  jueunditate  fruun-  A  erant  adjuncti,  et  dulcem   dabant   sapo- 

tur.  Multi  vero  tota  vita  sua  ad  hoc  ten-  rem,  rite  intelliguntur  delectationes  exer- 

dunt,   et   nunquam    pertingunt   :    quibus  citiis  virtuosis  annexa).  Quselibet  enim  vir- 

tamen,  si  pie  et  perseveranter  conati  sunt,  tus    propriam    habet    delectationem    suae 

statim  ut  de  corpore  exeunt, redditur  quod  operationi  adjunctam. 
in  hac  vita  dispensatorie  est  negatum.  Qui         His  igitur  panibus  atque  piscibus  refi- 

autem  ad  hanc  devotionis  perveniunt  gra-  ciamur  quotidie,  abundantes  in  opere  Do-  i  Cor.  w, 

tiam,  cavendum  est  eis  ne  per  indiscretio-  mini  semper,  et  ad  ejus  amorosam  adhse-  ^*' 

nom.\\\,\.  nem  destruant  corpus  suum  :  ideo  ratio-  sionem  jugiter  adspirantes,  nosque  in  ipso 

nabile  sit  eorum  obsequium,et  exercitatio  assidue  occupantes,  et  custoditi  ac  ferven- 

moderata.  tes  in  omnibus,  et  illud  Psalmistse  implere 

Mwc.\m,      Postremo,  per  paucos  pisciculos  qui  (ut  nitentes  :  Oculi  mei  semper  ad  Dominum.  Pj.xxiv,i5. 

'•  in    evangelio   legitur    hodierno)  panibus  B  Cui  honor  et  gloria  in  seternum.  Amen. 


DOMINICA  VIII  POST  TRINITATEM 


ENARRATIO  IN  EPISTOLAM 


DEBITORES   SUMUS   NON   CARNI,   UT   SECUNDUM   CARNEM   VIVAMUS.  Rom.  VIII,  12-17. 


D 


11 


Rom 
11. 


OCET  nos  sanctus  Apostolus  in  prse-  A 
senti  epistola,  non  secundum  carnalia 
desideria,  sed  secundum  rectte  rationis  di- 
ctamen,  et  maxime  juxta  Spiritus  Sancti 
instinctum  esse  vivendum.  Nam  ait  :  De- 
bitores  sumus  non  carni,  ut  secundum 
carnem  vivamus.  Hoc  est,  quamvis  aliquo 
modo  obligemur  carni  tanquam  animse  in- 
strumento,  videlicet  ut  ei  necessaria  mi- 
nistremus  in  victu,  vestitu,  somno,  habita- 
cuio,  non  tamen  sic  ei  obligamur,  ut  ejus 
concupiscentiis   acquiescamus,   quum   et 

I  Petr.  n,  priuccps  Apostoloruin  hortetur  :  Obsecro  B 
vos  abstinere  a  carnalibus  desideriis,  quse 
militant  adversus  animam ;  et  alio  loco 
Paulus  :  Carnis  curam  ne  feceritis  in  de- 
sideriis.  Si  enim  secundum  carnem,  id 
est  secundum  desideria  cdivx\&.\\di,vixeritis, 
moriemini,  morte  culpee  in  sseculo  isto 
(unde  ad  Timotheum  scribit  Apostolus  : 

iri»!.v,6.  Vidua  quae  in  deliciis  vivit,  vivens  mortua 
est),  deinde  morte  damnationis  perpetua) 
in  inferno.  Si  autem  spiritu,  id  est  virtu- 
te  et  gratia  Spiritus  Sancti;  vel,«spiritu», 
id  est  rationis  judicio;  facta  carnis  mor-  C 
tificaveritis,  id  est,  affectus  et  opera  ejus 
superaveritis,  vivetis  por  gratiam  in  prie- 
senti,  vitaque  glorise  in  futuro.  Iluic  do- 
cumento  naturalis  consonat  ratio.  Media 
namque  sunt  disponenda  secundum  exi- 
gentiam  finis.  Quum  ergo  caro  sit  animaj 
instrumentum,  et  ordinetur  ad  spiritum 
rationalem  sicut  ad  finem,  regenda  est  ta- 
liter,  quod  anim»  servial,  cooperelur  et 


prosit  ad  hoc  quod  ipsa  anima  ad  beati- 
tudinem  perducatur.  Hinc  qui  secundum 
carnem  conversatur,  pervertit  hunc  ordi- 
nem,  dominam  ancillae  subjiciens,  utpo- 
te  rationem  sensualitati,  sicque  se  ipsum 
brutis  incomparabiliter  deteriorem  ac  vi- 
liorem  constituens. 

Insuper,  quia  mortificantes  opera  car- 
nis  inordinata  vivent  per  gratiam,  declarat 
Apostolus  quoniam  tales  sunt  adoptivi  fi- 
lii    Dei.    Quicumque    enim   Spiritu    Dei 
aguntur,  hoc  est,  a  Spiritu  Sancto  regun- 
tur,  et  ejus  instinctu  ducuntur,  atque  ipsi- 
us  fervore  impelluntur  ad  bona  :  unde  de 
Christo  dicitur,quod  agebatur  a  Spiritu  in   z»c.  iv,  i. 
desertum;  hi  sunt  filii  Dei,  id  est  filii 
adoptivi  per  gratiam  specialem  et  filialem 
amorem,  juxta  illud  primee  Joannis  :  Vi- i/oann.m, 
dete  qualem  caritatem  dedit  nobis  Deus  '• 
Pater,  ut  filii  Dei  noininemur  et  simus. 

Quemadmodum  autem  Deus  omnipo- 
tens  movet  ceteras  creaturas  ad  naturales 
operationes  et  fines,  per  generalem  in- 
fluxum;  sic  rationalem  creaturam  movet 
ad  actus  meritorios,  supernaturalemque 
finem,  per  specialem  influxum  seu  di- 
rectionem,  quae  providentia  appellatur. 
Praeterea  electos  Deus  singulariter  movet 
et  regit,  providens  eis  non  solum  suffi- 
cienter,  sed  etiam  efficaciter,  de  om- 
nibus  necessariis  ad  salutem,  ita  quod 
divinse  inspirationi  acquiescunt,  gratiam- 
que  suscipiunt.  Idcirco  magis  dicuntur  agi 
a  Spiritu  Sancto,  quam  moveri  aut  rcgi. 


292 


DOMINICA   VIII  POST  TRmMTATEM.  —  ENARRATIO  IN  EPISTOLAM 


Philipp.  II , 
13. 


Ad  actum  namque  meritorium  non  solum 
requiritur  gratia  habitualis,  sed  etiam  ac- 
tualis  molio  Spiritus  Sancti  mentem  exci- 
tantis  ad  bonum.  Propter  quod  Isaias  asse- 
/.?.xxvi,i2.  rit  :  Domine,  omnia  opera  nostra  operatus 
es  in  nobis.  Unde  Apostolus  protestalur  : 
Deus  est  qui  operatur  in  nobis  velle  et 
perficere.  Deinceps,  ad  hoc  quod  anima 
capax  sit  hujus  supernaturalis  motionis 
Spiritus  Sancti,  indiget  quibusdam  super- 
naturalibus  habitibus,  per  quos  aptetur  ac 
disponatur  ad  suscipiendum  prompte  mo- 
tionem  prcetactam.  Et  habitus  isti  vocan- 
tur  dona  Spiritus  Sancti,qu8e  septem  sunt, 
et  sunt  habitus  supernaturales  infusi,  per 
quos  anima  fit  bene  prompteque  mobilis, 
docilis  ac  dirigibilis  a  Spiritu  Sancto.  Et 
quicumque  est  in  caritate  et  gratia,  habet 
secundum  aliquem  gradum  ha?c  dona,  agi- 
tur  quoque  a  Spiritu  Sancto  quantum  exi- 
git  status  salutis. 

Insuper  ponitur  ratio  cur  moriemur,  si 
secundum  carnem  vixerimus.  Non  emm 
accepistis  spiritum  servitutis  iterutn  in 
timore,  hoc  est,  jam  tempore  evangelicee 
legis  et  gratiae,  non  est  vobis  datus  spiri- 
tus  ad  serviendum  Deo  servili  timore,  vi- 
delicet  formidine  pcena?,  ut  olim  tempore 
legis  Mosaica?,  quaj  comminatione  poena- 
rum  induxit  homines  ad  Dei  obsequium; 
sed  accepistis  spiritum  adoptionis  fdio- 
rmn  Dei,  id  est  spiritum  cujus  gratia 
homines  adoptantur  in  filios  Dei,  in  quo, 
id  est  cujus  instinctu,  c^amamws  corde  seu 
OYe:Abba(Pate7-).\)\\o  sunt  nomina,unum 
Ilebrajum,  aliudque  Latinum,  idein  signi- 
ficantia.  Et  est  sensus,  quod  in  Spiritu 
Sancto  vocamus  Deum  Patrem,  tanquam 
adoptivi  filii  ejus,  ex  caritate  ad  ipsum 
fiducialiter  et  affectuose  dicentes  :  Pater 
noster  qui  es  in  coelis. 

Glossa  per  spiritum  servitutis,  intelligit 
Spirilum  Sanclum,  a  quo  cordibus  Juda;o- 
rum  incussus  fuil  timor  servilis.  Qui  in 
quantum  est  timor,  est  bonus,  quoniam 
retrahit  a  peccato  et  disponit  ad  gratiam ; 
sed  quantum  ad  servililatem,  non  est  bo- 
nus,  neque  a  Spiritu  Sauclo.  Dicilur  ergo 


Dent. 
xxviiil  15  et 
seq. 


Matth. 


A  Spiritus  Sanctus,  spiritus  servitutis,  ratio- 
ne  sui  effectus,  quia  facit  servire.  Per  spi- 
ritum  vero  adoptionis,  intelligit  Glossa 
eumdem  Spiritum  Sanctum  homines  per 
gratiam  adoptantem.  Et  concordat  Glossa 
Augustino  dicenti  :  Cave  ne  ex  eo  quod 
ait,  Spiritum  servitutis,  et,  Spiritum  ado- 
ptionis,  diversum  intelligas,quum  sit  unus 
atque  idem  Spiritus,  qui  in  Trinitate  dici- 
tur  Spiritus  Sanctus  :  quod  et  Apostolus 
innuit,  dicens,  Iterum.  Sed  propter  diver- 
sos  effectus  dissimiliter  nominatur.  Nam 

B  et  de  eodem  Spiritu  subditur  :  Ipse  enim 
Spiritus  testimonium  reddit  spiritui  no- 
stro,  quod  filii  Dei  sumus.  Alias  duas 
expositiones  hujus  loci  introduxi  in  com- 
mentario  super  epistolas  Pauli.  Ista  pro 
praesenti  sufficiat.  Verumtamen  prahabita 
non  ita  sunt  intelligenda,  quin  in  veteri 
Testamento  plurimi  acceperunt  spiritum 
adoptionis  filiorum  Dei.  Imo  omnes  electi 
habuerunt  hunc  spiritum,  non  autem  ex 
lege,  neque  per  legem,  quoniam  gratiam 
non  continebat  nec  dabat  sicut  lex  nova, 

G  sed  ex  Deo  per  fidem  qua  crediderunt 
in  Ghristum  venturum  explicite  sive  im- 
plicite. 

Pra3terea,  quod  in  Spiritu  Sancto  clame- 
mus,  Abba  (Pater),  et  Deum  vere  Patrem 
vocemus,  hinc  constat :  Ipse  enim  Spiritus 
Sanctus  testimonium  reddit  spiritui  no- 
stro,  hoc  est,  testificatur  animse  nostrae, 
eamque  cognoscere  facit  per  inspiratio- 
nem  internam,  aut  per  revelationem  aper- 
tam,  quod  siamis  fdiiDei  adoptivi,  quamdiu 
manemus  in  caritate  et  gratia. 

D  Testificatio  ista  multipliciter  potest  in- 
telligi.  Primo,  per  manifestam  revelatio- 
nem,  sive  immediate  fiat  a  Deo,  sive  per 
angelum  :  sicque  cognoscit  homo  certitu- 
dinaliter  esse  se  adoptivum  filium  Dei, 
sicut  noverunt  Apostoli,  aliique  viri  per- 
fecti.  In  quorum  persona  loquitur  Paulus  : 
Non  spiritum  hujus  mundi  accepimus,  sed  i  cor.n, i2. 
spiritum  qui  ex  Deo  est,  ut  sciamus  quae 
a  Deo  donata  sunt  nobis.  Sic  agnovit  Abra- 
ham  esse  se  filium  Dei,  et  se  esse  in  ca- 
ritate,  quum  in  Genesi  Dominus  locutus 


DOMINICA   VIII   POST   TRINITATEM.  —   SERMO  PRIMUS  293 

Gen.\v,[.  est  ei  :  Ego  protector  tuus  et  merces  tua  A      Si  autem  filii  Dei  jam  sumus  per  gra- 

magna  nimis.  Ezechias  quoque  certissime  tiam   adoptantem,   et  heredes  erimus   in 

WReg.w,  dixit  :  Memento,  Domine,  quomodo  ambu-  patria  per  gloriam  beatificantem.  Filiis  si- 

laverim  coram  te  in  veritate  et  corde  per-  quidem  adoptivis  debetur  pars  aliqua  he- 

fecto.  —  Secundo,  fit  testificatio  ista  per  reditatis   paterna?.    Heredes  quidem  Dei 

quamdam  bonse  spei  consolatoriam  infu-  erimus,  aeternaliter  possidendo  bona  Do-  Ps.x\\\,n. 

sionem  :  et  sic  virtuosi  communiter  sciunt  mini  in  terra  viventium,  quae  nec  ocuhis  icoc  ii,o. 

se  esse  in  caritate,  non  omnino  certitudi-  vidit,  nec  auris  audivit.  Et  bona  haec  erunt 

naliter,  sed  conjecturaliter  seu  probabili-  tres  anim»  dotes  et  quatuor  corporis  do- 

ter.  —  Tertio,  fit  per  propria;  conscientise  tes,  et  cetera  ad  beatitudinem  pertinentia. 

diligentem  discussionem  :  ut  dum  homo  Felicitas  namque  est  status  omnium  bo- 

se  ipsum  bene  examinans,  non  habet  re-  norum  aggregatione  perfectus.  Imo  ipse- 
morsum  mortalis  peccati,sed  Dei  mandata  B  met  Dominus  Deus  est  objectalis  hereditas 

custodit,  et  verba  salutis  audit  libenter.  atque  felicitas  civium  supernorum  :  qua? 

Ista  sunt  probabilia  signa  caritatis  et  gra-  tota  habetur  a  singulis,a  nullo  autem,imo 

ti»,  sicut  in  prima  Canonica  sua  ait  Joan-  neque  ab  omnibus,  totaliter;  sicque  dividi- 

iyoa/((i.iii,  nes  :  Si  cor  nostrum  non  reprehenderit  tur  in  quantum  diversimode  participatur, 

nos,  fiduciam  habemus  ad  Deum,  etc.  —  seu   magis  vel    minus   clare  conspicitur. 

Insuper,  quoniam  teste  Gregorio,  Exhibitio  Hereditates  vitae  praesentis  terminantur  in 

operis  est  probatio  caritatis,  dum  Spiri-  morte ;  sed  illa  a  morte  sanctorum  sumit 

tus  Sanctus  efficit  nos  in  divino  obsequio  exordium,  juxta  illud  :  Quum  dederit  di-  ps.  cxxvi, 

promptos,  alacres  et  constantes,  tunc  uti-  lectis  suis  somnum,  ecce  hereditas  Domi-^'^- 

que  per  opera  ista  testimonium  perhibet  ni.  Coheredes  autem  Christi,  id  est,  beati- 

spiritui  nostro,  quod  filii  Dei  sumus  :  quo-  tudinis  Christi  consortes  atque  participes 

niam  sicut  vita  naturalis  cognoscitur  per  C  erimus.  Nam  ipse  est  heres  principalis,  et 

actus  et  motus  vitales  ac   naturales,  sic  nos  simul  cum  illo  beatitudinem  conse- 

vita  gratia?  per  actus  virtuosos.  quemur. 


21. 


SERMO    PRIMUS 


QUOMODO    CONANDUM    CUILIBET   CHRISTIANO,    UT    AD    ORIGINALIS    JUSTITLE 

CONFORMITATEM  REDEAT. 


OCICUMQUE  Spiritu  Dei  aguntur ,hi  D  anima?;  sed  quum  contra  Dei  praceptum 

filil  sunt  Dei.  Uom.  viii,  14.  ralio  consensisset  suggestioni  iniqua^,  sta- 

Sicut  beatus  ait  Gregorius,  Sic  mirabi-  tim   caro   coepit  esse   rebellis   aiiima^,  et 

liter  conditi  sumus,  ut  Deus  rationem,  ra-  scnsualitas  rationi.  Ad  hoc  igitur  quilibet 

tio  animam,  anima  corpus  possideat.  Nam  Christianus  debet  conari  quotidie,  imo  et 

et  primos  parentes  ita  condidit  Deus,quod  incessanter,  ut  quantum  sibi  possibile  est, 

in  eis  per  originalem  justitiam  ipsis  con-  ad  originalis  justitia>  conformitatem  pro- 

creatam,  corpus   subjectum   exstitit   ani-  pinquet  ac  redeat. 

ma^,  anitna  rationi,  ratio  Deo.  Et  quarndiu  Studeamus  ergo  in    primis  corpus   no- 

ratio  in  eis  mansit  Deo  subjecta,  uiansil  strum  subjicere  anima',  ita  illud  regeudo 

et  sensualitas  subdita  ralioni,  corpusque  ut  aptum  sit  anima;  cooperari  ac  deser- 


294  DOMINICA   VIII   POST   TRINITATEM.   —   SERMO  PRIMUS 

vire  in  bonis  operibus  ad  felicitatem  du-  A  te  interna  ac  spirituali,  quae  est  virtutum 

centibus.  Idcirco  corpus  nec  immoderata  carentia,  operumque  bonorum   negligen- 

abstinentia  est  debilitandum,  nec  delicatis  tia.  Talis  namque  tempus  suum  infructuo- 

superfluisque  refectionibus   nutriendum ;  se  expendit,  multa  bona  omittit,  et  etiam 

sed  medium  tenere  laudabile  est.  Ait  nam-  iu  diversa  peccata  dilabitur. 
que  Hieronymus  :  Corporis  debilitas  ni-         Insuper  debemus  corpus  nostrum  sub- 

mia   etiam   anima;   vires   frangit,  mentis  jicere  animse,  non  solum  in   pra^inductis, 

quoque  ingenium  marcescere  facit.  Quid-  videlicet  observando  moderantiam  in  ci- 

quid  cum  modo  et  temperamento  fit,  sa-  bo,  potu,  somno,  vestitu,  sed  etiam  e.\- 

lubre  est.  Optimus  in  omni  re  modus  est,  teriores    sensus   ab  excessibus   circa  sua 

et  laudabilis  est  ubique  mensura.  Hinc  ait  objecta  frenando,  et  singula  qua>que  cor- 

Gregorius  :  Caro  nostra  adjutrix  esse  de-  poris  membra  ab  usu  illicito  cocrcendo. 

bet  animse  in  opere  bono;  aliquando  au-  B  Custodiendus  ergo  et  reprimendus  est  vi- 

tem    est   seductrix    in    malo.    Si    ergo   ei  sus   exterior,  ne   incaute   adspiciat  quod 

plus   quam   debemus   tribuimus,  hostem  desiderarc  non  licet,  ne  viri  el  fomin»  se 

nutrimus;  et  si  necessitati  ejus  quro  de-  mutuo  indecenter  intueantur,  potissimum 

bemus  non  tradimus,  civem  necamus.  Re-  in  ecclesia  et  in  divino  obsequio.  Ab  in- 

ficienda  est  itaque,  sed  usque  ad  hoc  ut  tuitu  quoque  chorearum,  spectaculorum, 

in  opere  bono  nobis  sufficiat.  jocorum  et  illicitorum  ludorum,  atque  si- 

Denique,    sicut    regendum    est   corpus  milium  vanitatum,  refrenandi  sunt  oculi, 

quantum  ad  cibum  et  potum,  ita  etiam  sicut  orat  Deum  Psalmista  :  Averte  oculos   />«.  cxviji, 

quantum  ad  vestitum  et  somnum,  ut  nul-  meos  ne  videant  vanitatem.  Et  istud  pra^-  '"' 

lus   vestimenta   superflua,  curiosa,  pom-  cipue  est  servandum,quoniam  si  quis  talia 

posa,  provocativa  aut  nimium  pretiosa  si-  adspiciendo, in  ipsis  complacentiam  habue- 

bi  fieri  faciat,  habeat  aut  induat;  sed  sicut  C  rit  seu  conseusum,  particeps  fit  iniquitatis 

Zhc.  111,  n.  beatissimus  docuit  Baptista  Joannes,  Qui  illorum,dicente  Apostolo:Non  solum  mor- y?om.  1,32. 

habet  duas  tunicas,  id  est  unam   super-  te  sunt  digni  qui  faciuut  ea,  sed  etiam  qui 

fluam,  det  non  habenti,  et  qui  habet  es-  consentiunt  facientibus. Consimiliter  refre- 

cas    superfluas,    similiter   faciat.    Confor-  nandus  est  auditus  ab  auscultatione  verbo- 

miter   observandum    est    moderamen    iu  rum  detractionis,  irrisionis,  mendositatis, 

somno,  ne  plus  quam  natura  requirit  quis  lascivi»,omniumque  illicitorum  sermonum, 

dormiat  aut  in  lecto  quiescat,  pra>sertim  quemadmodum  in  Ecclesiastico  habetur  : 

ne  dormiendo  seu  jacendo  et  pigritando,  Sepi  aures  tuas  spinis,  et  noli  audire  lin-    ecch. 

divinum   omittat  Officium.    Imo   somnus  guam  nequam  ;  et  ori  tuo  facito  ostia,  et  ^'"'"''  '^' 

ille  superfluus  et  immoderata  repausatio  seras  auribus  tuis.  Si  autem  quis  se  aver- 

carnis,corporali  vitse  et  sanitati  plurimum  tere  nequeat  ne  audiat  hujusmodi  verba, 

obest,  et  oblusam  efficit  mentem,  atque  D  cor  suum  custodiat  et  avertat,  ne  audiat 

multorum   incentivum  est  vitiorum.  Pro-  ca  libenter  aut  complacenter  :  alias  parti- 

pler  quod  ait  Calo  :  ceps  fieret  vitiositatis  verborum  illorum. 

,   ,.  Imo  et  tristem  ostendat  vultum,  quo  inno- 
Plus  vigila  .sem])er,  soinno  ne  deditus  esto  :  ,  .  ,     , 

Nam  diuturna  quies  vitiis  alimenta  ministrat.  t^^cat  prave  loquenti  quam  male  loquatur, 

et  quam    invite  audiantur   verba   ipsius. 

Prov.\i,9.  Salomon  quoque  effatur  :  Usquequo,  piger,  Propter  quod  in  Proverbiis  asseritur :  Ven-  aoi.xxv, 

dormies?  Quando  consurges  ex  somno  tuo?  tus  Aquilo  dissipat  pluvias,et  facies  tristis  -^- 

/6i(/.xx,i3.  Ilinc  iterum  scriptum  est  :  Noli  diligere  liriguam   delrahentem.    Ecclesiastes    quo- 

somnum,  ne  te  egestas  opprimat.  Nempe  que  dicit  :  Per  tristitiam  vultus  corrigitur  Eccie.\n,i. 

qui  diligit  somnum,  etsi  exteriori  egestate  animus  delinquentis. 

non  opprimatur,opprimitur  lamen  egesta-         Pariformiter  reprimendus  valde  est  ta- 


DOMINICA   VIII   POST   TRINITATEM.   —   SERMO   PRIMUS  295 

ctus  ab  osculis,  amplexibus  et  palpationi-  A  dse  sunt  Deo,  ut  ratio  creclat  quidquid  ad 

bus    libidinosis   atque    incautis,    quia    in  fidein  spectat  catholicam  et  ad  determi- 

talibus   faciliter   incurritur   mortale   pec-  nationem    Ecclesiso,    ceterisque   donis   ac 

catum.   Quod  si  quis  ex  talibus   senserit  virtutibus  ad  intellectum  pertinentibus  de- 

se  carnaliter  stimulari,  alterari,  et  quod  coretur,  puta  prudentia,  sapientia,  scien- 

detestabilius  esset,  carnaliter  pollui  et  foe-  tia,  consilio,  sicque  in  omnibus  ordinate 

dari,  absque  dilatione  se  retrahat,  doleat  procedat,  et  Deum  ac  ccelestia  contemple- 

et  emendet.  Alias  mortaliter  peccaret,  se-  tur,  nec  unquam  recedat  ab  his.  Voluntas 

cundum  quod  scribit  Bonaventura,  et  po-  quoque  subjicienda  est  Deo,  ut  eum  super 

nit  exemplum  :  ut  si  quis  serpentem  in  omnia  diligat,  nec   aliquid  divino  amori 

gremio  teneat,  a  quo  intoxicari  se  expe-  contrariuin  agat  aut  cupiat,  sed  Dei  atque 

ritur,  nec  abjicit  eum,  talis  est  causa  pro-  Ecclesise  praeceptis  obediat,  in  Domino  Deo 

priae   mortis   corporalis.   Itaque  quidquid  B  speret,  futuram  beatitudinem  ab  ipso  ex- 

carnalem  generat  concupiscentiam  aut  sti-  spectet.  Quicumque  sic  egerit,  persevera- 

mulum  corporis,  sive  sit  confabulatio,  sive  veritque  in  istis,  verus  est  Christianus,  et 

adspectus,  sive  applicatio  lateris  ad  latus,  seternaliter  erit  salvus. 

aut   amplexus,   seu   attactus,  vel   oscula,  Insuper,  sicut  ait  in  epistola  hodierna 

prorsus  cavendum  est.  Imo,  quamvis  quis  Apostolus,  «  Quicumque  Spiritu  Dei  agun-  Bom.  vni, 

esset  tam  virtuosus  quod  ex  talibus  nil  tur,filii  sunt  Dei».  Studeamus  ergo  moveri '*• 

mali  gigneretur  in  eo,  vereri  tamen  debet  a  Spiritu  Sancto,et  non  moveamur  impetu 

ne  sit  alii  peccandi  occasio  per  prgedicta.  passionum   nOstrarum,  non   fervore  con- 

Amplius,   refrenandus   est  gustus,  ne   in  cupiscentiarum,  nec  propria  animositatis 

cibis  ac  potibus  voluptatem  aut  superflui-  impulsu,  nec  stulta  audacia,  nec  carnali 

tatem  requirat,  sed  necessitatem  naturae,  timore,  neque  cupiditate   terrena.  Neque 

Sic  et  olfactus  arcendus  est,  ne  in  odori-  C  agamur  seu  moveamur  spiritu  diabolico, 

bus  carnaliter  delectetur.  Singula  quoque  quo  saepissime  ac  infelicissime  agitantur 

membra  sunt  coercenda  ab  actibus  moti-  quicumque  in  mortalibus  jacent  peccatis, 

busque  illicitis,  prsecipue  lingua  a  garrula  prsesertim  qui  vitiosa  consuetudine  deti- 

loquacitate,  ab  omni  falsitate,  detractione,  nentur,  quoniam    teste  Apostolo,  laqueis    nTin.n, 

et  omni  verbo  iniquo.  diaboli  involuti  sunt,  atque  ad  voluntatem  '*'' 

Pripterea  sensualitas  subjicienda  est  ra-  diaboli  captivi  ab  eo  tenentur.  Unde  sicut 

tioni,  ut  non   moveamur  nec  afficiamur  eques  ducit  et  agitat  equum,  ita  diabolus 

circa  sensibilia  atque  carnalia,  ea  appe-  movet  et  agitat  illos  :  idcirco  sunt  mem- 

tendo  vel  fugiendo,  amando  aut  odiendo,  bra,  et  servi  filiique  diaboli.  Itaque  qui 

in  eis  deleclando  seu  propter  ea  tristando,  talem  se  esse  cognoscit,poenitere,confiteri 

nisi  secundum  rectse  rationis  judicium.  Et  et  emendari  non  differat. 

quicumque  hoc  implet,ille  refrenat,  vincit  D      Pra?terea,quoniam  juxta  doctrinam  Apo- 

ac  moderatur  passiones  anima3  suae,  vide-  stoli,  non  accepimus   spiritum  servitutis   /iom.Mu, 

licet  iram,  tristitiam,  delectationem,  con-  iterum  in  timore,  sed  spiritum  adoptionis  '^' 

cupiscentiam,  etc.  :  quia  nec  optat,   nec  filiorum,  serviamus  Deo  non  servili  timo- 

amat,  nec  servat,  nec  in  usum  suum  con-  re,    sed    filiali   et   puro   amore,   videlicet 

vertit  bona  exteriora,  sensibilia  et  terrena,  magis  intuitu  sujr  bonitatis  ac  dignitatis, 

nisi  secundum  quod  sibi  ulilia  aut  neces-  quam  propria  utilitatis   atque  mcrcedis. 

saria  sunt  ad  bona  spiritualia,  hoc  est  ad  Quanto  enim  purius  ac  integrius  in  Deum 

gratiam  et  virtutes,  et  ad  proficiendum  in  convertimur,et  qnanto  minus  ad  nos  ipsos 

eis,  atque  ad  beatitudinem  a-ternam.  reflectimur,  tanlo  perfecliores  Deoque  ca- 

Poslremo,   ratio  et  voluntas,  qu;e  sunt  riores  exsislimus,  et  per  hoc  excellentio- 

duae  supremae  polenliae  auimae,  subjicien-  res  ac  ditiores  Christi  coheredes  aeternali- 


296  DOMINICA   VIII   POST  TRINITATEM.   —   ENARRATIO  IN   EVANGELIUM 

ter  erimus.  Nec  movere  quempiam  debet,  A  cecidit  in  faciem  suam  in  conspectu  Do- 

quod  sancti  et  electi  in  hoc  mundo  multa  mini,  dicens  :  Non  surgam  hinc  nisi  de- 

patiuntur  adversa  :  nam  quamvis  sint  vir-  monstretur  mihi  a  Deo  qua:>  sunt  h»c,  quia 

tuosi.tamen  venialiter  peccant  frequenter,  impius  ille  talem  habuit  apparatum  in  se- 

et  pro  hoc  solent  a  Deo  purgari  in  vita  pultura,  et  iste  qui  die  noctuque  Deo  ser- 

praesenti,  ne  in  purgatorio  durius  ac  diu-  vivit,  sic   mortuus   est.  Et  ecce   angelus 

turnius  torqueantur.  Unde  legitur  quarto  veniens,  dixit  ei  :  Ille  impius  parum  boni 

libro  Vitaspatrum,  quod  erat  quidam  so-  fecit  in  sa>culo  isto,  et  recepit  illud  hic,  ut 

litarius  in  eremo,  et  ministrabat  ei  qui-  nullam  inveniat  requiem  in  alia  vita;  iste 

dam  ssecularis   devotus.   Erat  quoque   in  autem  solitarins,  quia  homo  erat  ornatus 

civitate  eremo  illi  propinqua,  homo  dives  omni  virtute,  habebat  tamen  aliquam  cul- 

et  impius.   Contigit   autem   ut  dives   ille  pam  in  se,  recepit  hanc  hic,  hoc  est,  in 
moreretur,  deduxitque  eum  tota  civitas  et  B  sseculo  isto  pro  ea  punitus  est,  ut  coram 

episcopus  cum  lampadibus  ad  sepulcrum.  Deo  purus  inveniatur.  His  auditis,  conso- 

Egrediens  vero  ssecularis  prsefatus  ut  por-  latus  est  ille  sa^cularis  devotus,  abiitque 

taret  panem    solitario  eremita;  pra^dicto,  glorificans  Deum  super  judicia  ejus,  quae 

invenit  eum  a  fera  comestum.  Quo  viso,  vere  sunt  justa,  quamvis  occulta. 


ENARRATIO  IN  EYANGELIUM 


ATTENDITE   A   FALSIS   PROPIIETIS,   QUI   VENIUNT   AD   VOS    IN   VESTIMENTIS   OVIUM,   ETG. 

Matth.  VII,  15-21. 


SALVATOR  in   evangelio  hodierno  do-  C  quidam  iniqui,  ut  boni  credantur,  sicque 

cet,  non  solum  a  manifeste  malis,  sed  facilius   alios   fallant.   Frequenter  etenim 

etiam  a  fictis  bonis  cavere,  ne  quis  a  si-  vitia  sub  virtutum  similitudine  palliantur, 

mulatoribus  et  a  callidis,  a  falsis  doctori-  quia  sub  specie  boni  multa  mala  gerun- 

bus,ab  ha?reticis  aut  hypocritis  decipiatur.  tur.  Propter  quod  ait  Apostolus  :  Ipse  Sa-  iiCor.  xi, 

Itaque  ait  :  Attendite  a  falsis  j^ropJietis,  tanas  transfigurat   se   in  angelum  lucis  ;  ''^' ''' 

id  est  a  perversis  doctoribus,  hypocritis,  non    est   ergo  magnum,  si   ministri  ejus 

fictisquc   sanctis   vos   custodite    :   quoni-  transformentur  velut  ministri  justitia).  De 

p«. XVII, 27.  am  scriptum  est,  Cum  perverso  perverte-  talibus  prophetis  loquitur  Deus  per  Jere- 

ris.   El  mala  ac  falsa   tanto   periculosius  miam  :  Visionem  mendacem,  et  divinatio-  /er.xiv.ii. 

nocent,  quo  minus  mala  et  falsa  viden-  nem  fraudulentam,  et  seductionem  cordis 

tur.   Qui   veniunt  ad  vos  in  vestimentis  sui    prophetant    vobis.    Possunt    quoque, 
oviuin,  id  est  in  operibus  simnlatorie  vir-  D  qnamvis  minus  proprie,  vestimenta  ovium 

tuosis,  in  apparenli  devolione  et  ficta  Iiu-  corporaliter  intelligi,  corporis  indumenta 

militate,    in    abslinentiis    continentiisque  speciem  humilitatis  et  devotionis  praten- 

prava  intentione  assumptis.  Siquidem  ve-  dentia:  quibus  praefati  iniqui  saepenumero 

stimcnta  ovium,  id  est  bonorum  fidelium  se  iriduunt,  quatenus   virtuosi    putentur. 

qui  oves  sunt  Christi,  sunt  ver»  virtutes  Intrinsccus  autem  sunt  lupi  rapaces,  id 

et  actus  earum,  quibus  corum  animw  de-  est,  in  anima  similes  sunt  lupis  voraci- 

corantur.    Ilarum   vestium    seu    virtutiun  bus  :  tpiia  sub  vesle  ovina  gerunt  cor  lu- 

quasdam    similitudines    fictas    assumuul  pinum,  quia  crudeles  sunt,  desidei'antes 


DOMINICA   VIII   POST  TRINITATEM. 


ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


297 


Ae;.x.x,29. 


animas  fidelium  spiritualiter  strangulare,  A 
inducendo  eas  ad  vitia  et  errores.  Sunt 
quoque  «  lupi  rapaces  »,  quia  frequenter 
luporum  instar  gulosi  sunt,  atque  idcirco 
virtuosos  se  simulant,  ut  temporalia  com- 
moda  consequantur,  quibus  ingurgitent 
semetipsos.  De  talibus  ait  in  Actibus  bea- 
tus  Apostolus  :  Scio  quod  post  discessio- 
nem  meam  intrabunt  in  vos  lupi  graves, 
non  parcentes  gregi. 

A  fructibus  (id  est  ex  operibus)  eorum 
cognoscetis  eos,  quales  intrinsecus  sunt. 
Operatio  etenim  arguit  formam,  et  per  ex-  B 
teriora  interiora  noscuntur  :  nam  qualis 
quisque  est,  talia  operatur.  Nec  diu  quis 
potest  ferre  personam  fictam,  secundum 
Senecam,  sed  in  suam  cito  relabuntur  na- 
turam,  quibus  non  subest  veritas.  Tullius 
quoque  :  Fucata  (inquit)  et  simulata  cito 
panduntur.  Unde  pra?fati  falsi  propheta?, 
si  diligenter  considerentur,  inveniuntur 
/s.  V,  ai.vane  gloriosi,  non  humiles,  sapientes  et 
magni  in  oculis  suis,  atque  in  sensu  pro- 
prio  pertinaces,  pleni  privato  amore,  et 
propria  commoda  ac  pra3Conia  affectantes.  C 
Deinceps  declarat  Salvator,  quod  opera  ve- 
re  virtuosa  non  faciunt.  Numquid  colli- 
gunt  homines  de  spinis  uvas,  aut  de  fri- 
bidis  ficus? Non  utique.  Sic  nec  de  cordibus 
mendacium  prophetarum  procedere  pos- 
sunt  opera  veraciter  virtuosa.  Unde  et  Ja- 
cobus  dicit  :  Numquid  fons  de  eodem  fo- 
ramine  emanat  dulcem  et  amaram  aquam? 
Numquid  potest  ficus  uvas  facere,  aut  vitis 
ficus?  Denique  falsorum  prophetarum  cor- 
da,propter  suam  ferocitatem  et  passionum 
suarum  aculeos,  rite  spinis  ac  tribulis  D 
comparantur  ;  opera  vero  virtuosa  uvis  ac 
ficubus,  quia  suaviter  mentem  reficiunt 
et  confortant. 

Sic  o)nnis  arbor  bona,  fructus  bonos 
facit.  Quod  intelligendum  est  de  arbori- 
bus  quae  ad  producendum  fructus  plan- 
tantur.  Vel  per  fructum  intelligitur  omnis 
utilitas  ex  arbore  proveniens.  Mala  autem 
arbor  fructus  malos  facit.  Verumtamen 
dc  hominibus  ista  principaliter  asserun- 
tur,  intelligendo  per  arborem  bonam,  ho- 


Jacob.  \u 
II,  12. 


minem  virtuosum,  seu  voluntatem  lauda- 
bilem;  et  per  arborem  malam,  voluntatem 
perversam,  seu  hominem  vitiosum.  Itaque 
bonus  homo,  in  quantum  hujusmodi,  fru- 
ctus  seu  actus  efficit  bonos  ;  et  malus  ho- 
rao,  secundum  quod  talis,  efficit  fructus 
malos.  Hinc  subditur  :  Non  potest  arbor 
bona  fructus  malos  facere.  Ita  nec  homo 
virtuosus,  in  quantum  talis,  facere  potest 
fructus  malos.  Potest  tamen  malus  fieri  et 
peccare,  in  quantum  habet  liberum  arbi- 
trium  nondum  in  gratia  confirmatum,  et 
pra3sertim  in  quantum  ex  nihilo  est.  Sic 
enim  quantum  in  se  est,  tendit  ad  defe- 
ctum  et  culpam,  nisi  a  superiori  conser- 
vetur  et  perficiatur.  Hinc  omnis  creatura  itom.  vm, 
dicitur  vanitati  subjecta,  intelligendo  per  '"■ 
vanitatem  defectum  sive  distantiam  a  ve- 
ro  et  incommutabili  esse.  Neque  arbor 
mala  fructus  bonos  facere  potest.  Sic  nec 
homo  vitiosus  facere  potest  opera  bona 
et  meritoria,  in  quantum  est  vitiosus  ;  ni- 
hilo  minus  per  Dei  gratiam  liberumque 
arbitrium,  potest  fieri  bonus  et  agere  bo- 
na.  Loquitur  ergo  Christus  de  homine  bo- 
no  et  malo  formaliter,  non  materialiter. 
Propterea  hujusmodi  propositiones  sunt 
vera?  in  sensu  composito,  non  in  sensu  di- 
viso.  Omnis  arbor,  id  est  quilibet  homo 
adultus  rationisque  compos,  quce  non  fa- 
cit  fructum  bonum,  observando  praecepta, 
excidetur,  id  est,  a  consortio  electorum 
pelletur  :  sicut  per  Isaiam  prgedictum  est, 
ToIIatur  impius,  ne  videat  gloriam  Dei ;  et  /s.xxm.io, 
in  ignem  infernalem,  nisi  se  emendave- •'"^'^* ''^"^" 
rit,  mittetur,  statim  dum  moritur,  quan- 
tum  ad  animam,  atque  in  die  novissimo, 
cum  corpore  et  anima,  quum  Christus  di- 
cturus  est  :  Ite,  maledicti,  in  ignem  seter-  Matth.wy, 
num.  Si  ergo  peccatum  omissionis  ignem  '^'' 
inferni  meretur,  peccalum  commissionis 
quam  horribiIi(er  punietur?  Hinc  ait  Sal- 
vator  :  Omnem  palmitem  in  me  non  fe-  .j,j„nti.\\; 
rentem  fructum,  Pater  lollet,  et  in  ignem  '-'"• 
mittet.  Et  ex  his  Christus  concnuiit  :  /gi- 
tur  cx  fruclibus  eorum  cognoscctis  cos. 

Postremo,  quod  absque  fructibus  bonis 
nemo  adultus  queal  salvari,  testalur  Filius 


298  DOMINICA   VIII   POST  TRINITATEM.   —   SERMO   SECUNDUS 

Dei  subjungens  :  Noj^  omnis  qui  dicit  mi-  A  exigit  caritatem.  Loquitur  etiam  de  con- 

hi  ex  fide  informi,  Domine,  Domine,  in-  fessione  oris  procedente  ex  fide  formata. 

irabit  in  regnum  ccelorum  :  quia  non  suf-  Sed  qui  facit  voluntatem  Patris  mei  qui 

jacoh.  II,  ficit  nuda  confessio  oris.  Imo  fides  sine  in  ccelis  est,  id  est,  prgecepta  Patris  coele- 

'''""■       operibus  mortua  perhibetur. Nam  et  fatua?  stis  adimplet.  Nam  et  per  pra^latos  Deus 

Matth.wt,  virgines  dixerunt  :  Domine,  Domine,  aperi  pra^cipit  tanquam  per  suos  vicarios  :  pro- 

"■  nobis.   Sed  objici  potest  illud  Apostoli  :  pter  quod  pra^cepta  prselatorum  sive  Ec- 

1  Co)-. xii,3.  Nemo  potest  dicere,  Dominus  Jesus,  nisi  clesise  sunt  Dei  preecepta,  et  de  necessitate 

/?o»i.x,io.  in  Spiritu  Sancto;  itemque, Corde  creditur  salutis  implenda.  Ipse  intrabit  post  hujus 

ad  justitiam,  ore  autem  confessio  fit  ad  exsilii  incolatum,  omniumque   culparum 

salutem.  Dicendum,  quod  Apostohis  sumit  plenariam  expurgationcm,  in  regnum  ccjc- 

Dicere,  stricte  et  proprie,  pro  prolalione  lorum,  dummodo  perseveraverit  usque  in     Matth. 

ex  attentione  et  affectu  prodeunte,  qua;  B  finem.  xxiv.u. 


I 


c 


SERMO   SECUNDUS 

CONTRA  SIMULATORES  ET  CALLIDOS,  CONTRA  DECEPTORES  ATQUE  HYPOCRITAS. 


\ONGREGATIO  Jtypocritarum   stcri-  jiinant,  orant,  ecclesiam  visitant,  eleemo- 

lis.  Job  XV,  34.  synas  largiuntur,  peregrinantur,  ut  sancti 

Christus,  qui  secundum  suam  deitatem  C  esse  credantur;  sed  omnia  ista  prava  agunt 

est  essentialiter  veritas,  in  Evangelio  hy-  intentione. 

pocritas  saipissime  ac  specialissime  repre-  Est  autem  falsorum  prophetarum,et  hy- 

hendit,  quia  hypocrisis  veritati  specialiter  pocritarum  ac  oinnium  simulatorum  ma- 

contrariatur.  Ilypocrita  namque  se  simu-  gna  fatuitas,  magna  iniquitas,  magna  pror- 

lat  esse  quod  non  est,  et  sub  specie  boni  sus  miseria.  Quod  magna  sit  eorum  fatui- 

abscondit  mahim.  Tripliciter  autem  hypo-  tas,  patet  :  Primo,  quoniam  plus  quaerunt 

crita  suam  pravitatem  abscondit.  Primo,  et  cupiunt  hominibus  placere,  quam  Deo 

in  verbis.  Sunt  enim  multi  malitiosi  qui  omnia  inspicienti.  Propterea  dicit  Grego- 

ut  virtuosi  reputentur,  verba   devotionis  rius  :  Ilypocrita  corpus  per  abstinentiam 

ac  salutis  pronuntiant,  et  quasi  ex  grandi  afficit,  sed  per  desiderium  gloria?  inundo 

fervore  ac  diligentia  praedicant.  De  quibus  vivit.  Christus  quoque  in  Evangelio  :  Om-  Matth.^u 

/to,>,.  XVI,  testatur  Apostolus,  quod  per  dulces  ser-  D  nia  (inquit)  faciunt  ut  videantur  ab  homi-  -  •*'  '"• 

'*■           mones  et  benedictiones   corda   decipiunt  nibus.  Secundo,  quia  pro  brevi  et  parva 

innocentium.  Tales  namque  seepe  quasi  ex  mcrcede,  «terno  et  maximo  pr«inio  spo- 

magna  compunctione  et  cum  fictis  lacri-  liaut  se  ipsos.  Quum  enim  faciant  opera 

mis  sermocinantur.  Secundo,  iii  apparatu  bona  ex  genere,  pro  quibus  a3ternani  bea- 

seu  exteriori  vultus  ac  corporis  disposi-  titudinem  sortirentur,  si  recta  intentione 

tione  :  quia  pallorem  assumunt,  et  incli-  facerent  ea ;  tanlo  se  ipsos  praimio  pri- 

nato  capite   maturoque  gressu  incedunt.  vant,  quia   pro   temporali   commodo  aut 

Maith.M,  Hinc  ait  Salvator  :  Quum  jejunalis,  nolile  humano  pra>conio  talia  operantur.  Ilinc  de 

^^-           fieri  sicut  hypocrita?  trisles  :  extermiiiaut  eis  ait  Salvator  :  Amen  dico  vobis,  recepe-    iijidem. 

enim  facies  suas,  ut  appareant  hominibus  runt  mercedem  suam.  Gregorius  quoque  : 

jejunantes.  Tertio,  in  operatione  :  quia  je-  Quid  in  cunctis  suis  sperat  hypocrita,  ni- 


DOMINICA   VIII   POST  TRINITATEM.   —   SERMO   SECUNDUS  299 

si  reverentiam  honoris,  gloriam  laudis,  a  A  enim  quanto  quis  in  vita  praesenti  amplio- 

melioribus  metui,  ab  omnibus  sanctus  vo-  rem  sibi  procurat  famam  sanctitatis  et  sa- 

cari  ?  Et  Augustinus  fatetur  :  Quisquis  ap-  pientiap,  tanto  major  erit  ejus  confusio  in 

petit  videri  quod  non  est,hypocrita  merito  die  judicii,  a?ternaliterque   in   poenis  in- 

appellatur  :  simulat  enim  se  justum,  non  ferni,  si  vanus  et  fictus  fuerit  coram  Deo 

exhibet,  quoniam  totum  fructum  in  laude  inventus.  Ex  his  innotescit,  quanta  sit  hy- 

hominum  ponit.  Interdum  vero  hypocritao  pocritarum  et  simulatorum  fatuitas. 
carnalia  commoda  quaerunt  et  lucra,  imo  Est   quoque   eorum   grandis   iniquitas. 

carnales  delicias  atque  divitias,  et  mulier-  Propter  quod  asserit  Augustinus  :  Simu- 

culis  se  adjungunt,  qu»  facilius  decipi-  lata  apquitas  non  est  sequitas,  sed  duplex 

untur,  ut  consequantur  praetacta.  De  his  iniquitas,  quia  et  simulatio  est  et  iniqui- 

infelicissimis  hypocritis   ait  Bernardus  :  tas.  Preeterea,  quum  Deus  sit  veritas,  quan- 
Hypocrita  singularia  magis  et  inusitata  se-  B  to  aliquid  magis  veritati  contrariatur,  tan- 

ctatur,  ut  propria?  fragrantiam  opinionis  to  plus  displicet  Deo,et  graviorem  culpam 

respergat.  Cujus  affectio  elongatur  a  Chri-  sortitur.  Hypocrisis  autem  quum  sit  falsi- 

sto,  et  vanis  favoribus  delectatur ;  cujus  tas,  et   simulatio   ac   palliatio  maledicta, 

mens,  non  testimonio  proprise  conscien-  specialiter  contrariatur  Deo  justo,  vero  ac 

tia^,  sed  adulationibus  demulcetur.  simplici,  et  singulariter  displicet  ei.  Pro- 

Tertio,  quoniam  fructum  producunt,  et  pter  quod  scriptum  est  :  Simulatores  et  Jobwwi, 

tamen  usu  fructus  se  privant.  Siquidem  callidi  provocant  iram  Dei.  Et  iterum  ait 

opera  ex  suo  genere  bona  efficiunt,  nec  Scriptura  :  Va3  peccatori  terram  ingredi-  EccUmm. 

tamen  ex  ipsis  operibus  veram  utilitatem  enti  duabus  viis.  Quod  hypocritis  et  simu- 

anima)  adipiscuntur.  Non    enim  ex  ipsis  latoribus   maxime    competit,  quia   ut  ait 

operibus  intus  ornantur,  nec  spiritualiter  Gregorius,    duabus    viis   peccator   terram 
consolantur,   nec  crescunt  in  gratia,  sed  C  ingreditur,  quando  et  Dei  est  quod  opere 

quotidie  amplius  inquinantur,  foetent  ac  exhibet,  et  mundi  est  quod  per  cogitatio- 

indurantur,  dicente  Gregorio  :  Qualis  im-  nem  quaerit. 

peritis  apparet  hypocrita,  talis  vult  ab  om-  Insuper  magna  omnino  est  horum  mise- 

nibus  aestimari,  et  paratior  est  mori  quam  ria,  vilitas,  contemptibilitas  atquc  damna- 

corripi;  atque  quot  vitiis  plenus  est,  quasi  tlo.  Siquidem  valde  viles  sunt  hypocritae 

tot  stercoribus  in  conspectu  aeterni  Judi-  isti  et  falsi  prophetae,  simulatores  et  cal- 

cis  foetet,  ejusque  mentem  diabolus  tacitus  lidi,  in  quibus  nulla  est  vera  mentis  sin- 

tenet.  Quarto,  quia  per  solam  perversam  ac  ceritas,  nulla  virtuosa  simplicitas,  sed  tam 

fatuam  intentionem,  non  solum  se  spoliat  perversa  intentio,  tam  vilis  affectio,  tam 

fructu  virtutum  et  gratiae  incremento,aeter-  stulta  et  aspernabilis  fictio.  Nam  et  pro- 

noque   beatitudinis    praemio,  sed  insuper  pria  hypocrisi  mirabiliter  lamentabiliter- 
perpetuam  sibi  damnationem  mercatur,  et  D  que  caecantur,  nec  caecitatem  suam  adver- 

pcenas  habebit  gravissimas  ac  praecipuam  tunt.  Idcirco  dicit  Chrysostomus  :  0  hypo- 

in  divino  judicio  confusionem.  De  hypo-  crila,  si  bonum  est  bonum  esse,  ut  quid 

crita  namque  in  libro  Job  ad  litteram  scri-  vis  apparere  quod  non  vis  esse?  Si  malum 

/oixx.o-  ptum  est  :  Si  ascenderit  usque  ad  coelum  est  lualum  esse,  ut  quid  vis  esse  quod  non 

8,  i8,i7.     gupt.ii)ia  ejus,  et  caput  ejus  nubes  tetige-  vis  apparere  ?  Si  bonum  est  bonum  a[)pa- 

rit,  quasi  sterquilinium  in  fine  perdetur,  rerc,  melius  cst  bonum  esse ;  si  malum 

transiet   quasi   visio  nocturna;  luet  quae  est  malum  apparere,  pejus  est  malum  es- 

fecit  omnia,  nec  tamen  consumetur;  juxta  se.  Aut  ergo  appare  quod  es,  aul  esto  quod 

multitudinem  adinventionum  suarum,  sic  apparcs. 

et  sustinebit ;  revelabunt  cadi  iuiquitatcm  Deiiiceps  hypocrisis  ista  periculosa  est 

ejus,  et  terra  adversus  eum  consurget.  Et-  valde  lam  ipsi  hypocritae,  quia  unicuique 


300 


DOMINICA   VIII   POST   TRINITATEM. 


SERMO   SECUNDUS 


13. 


nocet  permaxime  iniquitas  propria,  quam 
aliis.  Propterea  denuo  fatetur  Chrysosto- 
mus  :  Nulla  res  sic  exterminat  sicut  simu- 
latio,  quoniam  malum  sub  specie  boni 
celatum,  dum  nou  cognoscitur,  non  cave- 
tur.  Rectissime  ergo  Christus  hortatur  et 
docet  ut  attendamus  et  custodiamus  nos 
a  falsis  prophetis,  a  seductoribus  univer- 
sis,  qui  ad  peccata  alliciunt  per  vanas 
persuasiones,  per  impias  promissiones, 
per  comminationes,  aut  aliis  modis.  Inter- 
dum  enim  inducitur  liomo  ad  male  agen- 
dum  hac  persuasione,  quoniam  magna  est 
misericordia  Dei,  et  quia  adhuc  tempus 
longum  restat  in  quo  poterit  pa?nitentia 
agi,  et  quia  multi  sunt  Sancti  qui  ad  tem- 
pus  fuerunt  maximi  peccatores.  Sed  per- 
suasiones  istse  stultissima?  sunt,  quia  non 
est  minor  justitia  Dei  quam  misericordia 
Matih.wv,  ejus,  et  quia  nec  diem  mortis  scimus  nec 
horam  ;  et  quamvis  aliqui  peccatores  pa3- 
nituerunt  et  sancti  effecti  sunt,  tamen  in- 
comparabiliter  plures  ffternaliter  perie- 
runt.  Cur  ergo  perpetua?  damnationis  pe- 
riculo  exponit  se  miser  et  insipiens  homo? 
Prseterea,  ista  hypocrisis  quamvis  tam 
vana  et  vitiosa,  tam  vilis,  stulta  ac  nociva 
exsistat,  paucissimi  tamen  sunt  qui  ea  to- 
taliler  carent.  Nam  omnes  pene  sua  pal- 
liant  et  excusant  peccata,  et  boni  seu  me- 
liores  volunt  videri  quam  sunt ;  in  bonis 
quoque  qua;  agunt,  frequenter  gloria  vana 
tanguntur,  complacentiam  habent  inanein, 
nec  Dei  solum  ac  pure  qua^runt  honorem. 
Hinc  sanctus  et  illuminatissimus  contesta- 
tur  Bernardus  :  Serpil  hodie  putrida  ta- 
bes,  hypocrisis,  per  omne  corpus  Ejccle- 
siae,  et  eo  desperatius  quo  latius,  eoque 
periculosius  quo  interius.  Nam  si  insur- 
geret  apertus  h.-ereticus,  mitteretur  foras 
et  aresceret;si  violentus  inimicus,abscon- 
deret  se  quis  ab  co.  Nunc  autem  ita  diffu- 
sa  est  ista  hypocrisis,  ut  vix  sit  qui  se 
abscondat  ab  ea  :  siquidem  et  in  his  qui 
religiosi  videntur,  regnare  probatur.  Ideo 
loquitur  Augustinus  :  Qiiain  multos  hypo- 
critas  sub  Iiabitu  monachorum  callidissi- 
mus  hostis  dispersit !  Circumeunt  provin- 


A  cias,petunt  et  exigunt  aut  sumptus  lucrosa 
egestatis,  aut  simulatse  pretium  sanctita- 
tis.  Hinc  etiam  scribit  Ambrosius  :  Latet 
plerumque  sub  tristi  amictu  lascivia,  et 
horror  deformis  vili  tegitur  veste,  ut  se- 
creta  celentur  petulantium  animorum.Tino 
in  doctoribus,  pra?dicatoribus  et  praelatis 
sa^pe  et  infeliciter  viget  hoc  vitium  :  qui 
quod  docent  non  faciunt,  scire  volunt  Scri- 
pturas  ut  docti  reputentur  ac  sapientes, 
sicque  prwficiantur,  honorentur  et  lautius 
vivant.  Quorum  damnatio  erit  gravissima, 

B  et  dici  potest  de  eis  quod  de  Pharisa?is 
scribit  Chrysostomus  :  Pharisaeorum  (in- 
quit)  justitia  erat  in  ostentatione  operis, 
non  in  rectitudine  intentionis,  in  locutio- 
ne,  non  in  opere,  in  minoribus  observan- 
tiis,relictis  gravioribus  et  principalioribus 
legis  prseceptis.  Tales  sunt  isti  qui  corri- 
gunt  alios  nec  emendant  se  ipsos  :  imo 
multoties  prava  in  aliis  acriter  reprehen- 
dunt,  et  tamen  gravia  agere  scelera  non 
verentur. 
Itaque,  juxta  beatissimi  principis  Apo- 

C  stolorum  doctrinam,  deponamus  a  cordi-  i  Pcir.u, 
bus  nostris  omnem  malitiam  et  omnem  ''  "■ 
dolum,  et  simulationes,  et  invidias,  et  de- 
tractiones  ;  sicut  modo  geniti  infantes,  in- 
nocentiam  et  puritatem  concupiscamus, 
ut  in  eis  crescamus  in  salutem.  Sit  semper 
tota  nostra  intentio  pura,  et  nos  ipsos  ac 
opera  nostra  ad  Dei  honorem  ac  gloriam 
pure  atque  totaliter  ordinemus. 

Legitur  in  quarto  libro  Vitaspatrum, 
quod  quidain  Frater  sanctus  rogavit  Deum 
ut  sibi  ostendere  dignaretur  qualiter  di- 

D  versimode  abstrahatur  a  corpore  anima 
justi  et  anima  peccatoris.  Et  nolens  Deus 
contristare  Fratrem  illum,  fecit  eum  egre- 
di.  Quumque  Frater  ille  venisset  prope 
quamdam  civitatem,  ingressusest  ibi  mo- 
nasterium,  in  quo  fuit  unus  habens  no- 
men  solitarii  magni  et  jacuit  in  agone. 
Viditque  Frater  ille  fieri  magnam  prwpara- 
tionem  cereorum  ac  lampadarum  propter 
solitarium  illum,  quasi  propter  euin  daret 
Deus  panem  et  aquam  inhabitantibus  ci- 
vitatem  illam.  Nam  et  dixerunt  :  Si  hic 


DOMINICA   VIII   POST  TRINITATEM.   —   SERMO  TERTIUS  301 

obierit,omnes  simul  moriemur.Adveniente  A  non  egrediebatur,  quasi  nolens  relinquere 

autem  hora  mortis  ipsius,  vidit  Frater  prae-  corpus  suum.  Dixit  autem  Gabriel  Micha- 

fatus  dsemonem  descendentem  super  soli-  eli  :  Assume  jam  animam  istam  ut  eamus. 

tarium  illum,  habentem  in  manu  triden-  Dixltque  Michael  :  Deus  pra?cepit  ut  sine 

tem  igneum.  Dixitque  Deus  :  Sicut  anima  dolore  ejiciatur,  idcirco  non  potest  quis 

ista  non  permisit  me  quiescere  una  hora  vi  eam  evellere.  Et  clamavit  Michael  :  Do- 

in  se,  sic  nec  tu  miserearis  ejus  evellens.  mine  Deus,  quid  vis  fieri  de  anima  ista, 

Statim  ergo  misit  diabohis  tridentem  igne-  quia  non  acquiescit  nobis  ut  egrediatur  ? 

um  in  cor  solitarii  illius,  atque  per  multas  Respondit  Dominus  :  Ecce  ego  mitto  David 

horas  torquens  eum,extraxit  animam  ejus.  cum  cithara  sua  et  psallentes  coelestis  Je- 

Et  fuit  damnatus  propter  suam  hypocrisim,  rusalem,  ut  audiens  psahnum,  ad  vocem 

quoniam  laudes  hominum  semper  optavit.  eorum  egrediatur.  Quumque  descendissent 
Post  hsec  ingressus  Frater  civitatem  il-  B  in  circuitu  animae  illius   cantantes  psal- 

lam,  invenit  peregrinum  jacentem  in  pla-  mos,  exsiliens  anima  illa  prse  gaudio  sedit 

tea  ffgrotum,  non  habentem  qui  ejus  gere-  in  manibus  Michaelis,  atque  cum  eo  ac 

ret  curam,  et  mansit  cum  eo  diem  unam.  aliis  Sanctis  ascendit  in  coelum. 
Quumque  venisset  hora  mortis  ejus,  con-  Ex  quo  exemplo  ostenditur,  quam  justa 

spexit  Frater  ille  Michaelem  et  Gabrielem  et  metuenda  sint  Dei  judicia,  quam  etiam 

descendentes    propter   animam   ejus.   Se-  enorme  peccatum  sit  hypocrisis,  et  item 

densque  unus  a  dextris  et  alius  a  sinistris,  quam   salubre   sit   nihil   mundani  solatii 

rogabant  animam  ejus  ut  egrederetur,  et  habere  in  vita  prsesenti. 


SERMO   TERTIUS 


QUOD   DISCRETIO   MEDIUM  IN   OMNIBUS   DESIDERAT,   ET   RATIO   BENE   ILLUMINATA, 
BONA    OPERATUR,   NEC   FALLI  FAGILE   POTEST. 


PURIFICATE  corda,  du-plices  animo.  C  ant  mente  et  puri  in  sua  intentione,  soli 

Jacob.  IV,  8.  Deo  finaliter  adhaerentes,  ne  et  se  ipsos 

Purus  ac  simplex  Deus  vult  sibi  serviri  propria  duplicitate  pravitateque  perdant, 

corde  puro  ac  simplici,  sicut  per  Moysen  ac  alios  fallant.  Ilinc  in  evangelio  hodierno 

Zcc.xi,4i,  dixit  :  Sancti  estote,  quoniam  ego  sanctus  in  primis  docet  unigenitus  Filius  Dei,  ut 

4ajxix,  2;  gmj^    Domini  etenim  volunt  ut  servi  sui  caveamus  a  falsis  prophetis,  hoc  est  a  de- 

conformentur   voluntati   eorum   :   quanto  ceptoribus  atque  hypocritis,  ne  eorum  fal- 

magis  summus  Dominus  universorum  re-  laci  instructione,persuasione,  exemplo  aut 

quirit  ut  rationales  creatur»  voluntati  suse  simulala  sanctitate  fallamur.  Nam,  juxla 

sanctissimfc  conformentur,  vilando  defor-  Apostolum,  Sermo  eorum  ut  cancer  ser-   wTim.n, 

mitates  et   obliquitates   culparum,  atque  pit.  Qui  veniunt  in  vestimentis  ovium,  in-  '^- 

amando  et  exercendo  actus  virtutum  ?  Ju-  tus  vero  sunl  lupi  rapaces. 
bet  itaque  Dominus  ut  «  duplices  animo»,  D      IHc  priino  sciendum  ac  perpendendum, 

id  est  vitio  dupIicitatis,simuIationis  et  cal-  quemadmodum  vitia  speciem  assumunt  et 

liditatis  inft.'cli,  menlem  suam  purificent,  simililudinem  quamdam  habent  virtulum, 

pa'nilendo,  conCitendo  et  satisfacicndo  de  sicque  maliliosi  virluosos  se  simulant.  Ita- 

islo  aliisque  peccatis,  sicque  simplices  fi-  que,  quoniam  virtus  tam  nobilis  venera- 


302 


DOMINICA   VIII   POST  TRINITATEM.   —   SERMO  TERTIUS 


bilisque  consistit,  quod  etiam  vitiosi  eam  A 
frequenter  valde  honorant,  hinc  quidam 
iniqui  virtuosos  se  esse  confingunt  et  ve- 
lamen  assumunt  virtutis  :  vel  ut  non  re- 
prehendantur,  vel  ut  laudentur,  sive  ut 
commoda  assequantur  carnalia  ;  vel  certe, 
ut  alios  pravis  fallant  doctrinis,  et  sectas 
perditionis  inducant,  atque  post  se  trahant 
discipulos.  Hi  tales  frequenter  suas  pal- 
liatas  malitias  in  tantum  defendunt,  ut 
aliorum  veras  virtutes  vituperent.  Sic  er- 
go  dissolulio  socialis  reputatur  jucunditas 
spiritualis  ;  delicata  et  excessiva  corporis  B 
refectio  reputatur  discretio  ;  loquacitas, 
affabilitas  dicitur ;  invidia  fraterna,  zelus 
justiti»  ;  duritia  et  inclementia,  rigor  ju- 
stitiae;  avaritia,  acquirendi  fidelis  provisio 
vult  videri ;  astutia  reputatur  prudentia ; 
jactantia  de  propriis  bonis,  aedificatio  pro- 
ximi ;  detractio,  detestatio  vitii  alieni.  Si- 
militer  virtutes  reputantur  vitia  a  perver- 
sis.  Nam  abstinenter  vivere  et  paucis  esse 
contentum,  avaritia  atque  tenacitas  judi- 
catur ;  silentium  appellatiir  tristitia ;  ma- 
turitas,  amaritudo  ;  zelus  justitia?,  temera-  G 
rium  judicium  ;  quies  devotionis,  pigritia 
corporis  ;  castigatio,  indiscretio  ;  simplici- 
las  sestimatur  stultitia;  timor  Dei,  litigiosa 
conscientia  dicitur  ;  fugere  publicum,  sin- 
gularitas  nominatur  ;  cavere  scandalum 
reputatur  hypocrisis.  Sed  inter  haec  omnia 
discretio  medium  tenet ;  et  ratio  bene  il- 
./«■/•.xv.io.  lurninata  et  docta, pretiosum  a  vili,malum 
a  bono,  verum  a  falso,  lucem  a  tenebris 
Deut. 11,21;  vere  discernit,  regia  gradiens  via,  neque  ad 
v,32,33.     dexteram  neque  ad  sinistram  declinans. 

Denique,  in  falsis  prophetis  de  quibus  D 
loquitur  Christus,  inveniuntur  vitia  jam 
praetacta  et  alia  multa,  quae  ipsi  sub  spe- 
cie  assumunt  et  monstrant  virtutum.  Id- 
circo  ex  fructibus  seu  operibus  suis,  ut 
Salvator  docct,  possunt  cognosci  :  proeci- 
pue  namque  proni  sunt  detraherc  aliis,  et 
aliqua  verae  fidei  atque  catholicae  veritati 
contraria  dicere,  et  honores  appetere. 

Insuper  docemur  ex  evangelio  isto  hu- 
manam  laudem  contemnere,  transitorium- 
que  honorem  despicere,soloque  Dei  intuilu 


et  amore  facere  bona  et  f ugere  mala :  quia 
ut  asserit  Augustinus,  laus  humana  non 
appeti  a  sapiente,  sed  sapientem  subsequi 
debet,  ut  ex  sapientis  prgeconio,  illi  quo- 
que  proficiant,  qui  imitari  possunt  quod 
laudant  laudarive  audiunt.  Nam  bonum  ac 
sapientem  laudare,  laudanti  prodest  potius 
quam  laudato.  Hinc,  secundum  eumdem 
sapientissimum  Augustinum,  nec  vane 
gaudere  debemus  quando  laudamur,  nec 
contristari  dum  vituperamur  :  quia  nec 
damnare  nos  potest  aut  pejores  facere  ir- 
rogata  injuria,  nec  coronare  nos  potest 
aut  meliores  efficere  laus  aliena.  Imo  si 
irrogatam  vituperationem  sive  injuriam 
patienter  sufferimus,  coronam  patientiae 
et  gratiae  incrementum  meremur.  Quem- 
admodum  ergo  humiles  esse  tenemur,  ita 
laudes  humanas  debemus  contemnere, 
quoniam  Augustino  testante,  esse  humi- 
lem  est  nolle  laudari  in  se  :  idcirco  qui 
cupit  laudari  in  se,  superbus  esse  convin- 
citur. 

Itaque,  prout  docet  Hieronymus,  si  vere 
laudabilis  esse  desideras,  laudes  homi- 
num  ne  requiras,  quoniam  quamvis  ali- 
quibus  facile  sit  laudem  non  curare  quan- 
do  non  exhibetur,  est  tamen  difficile  ea 
non  delectari  dum  offertur.  Imo  interdum 
incipit  homo  opus  bonum  recta  intentio- 
ne,  et  tamen  in  ipsa  operis  prosecutione, 
dum  se  laudari  advertit,  in  ipsa  laude  lae- 
tatiir  :  sicque  intentio  ejus  inficitur,  et 
quod  bene  fuerat  inchoatum,  fit  vitiosum 
et  male  finitur.  Ideo  dicit  Grcgorius  :  Sa3- 
pe  operi  bono  dum  humana  laus  obviat, 
mentem  immutat  :  quae  quamvis  quaesita 
non  erat,  tamen  oblata  delectat. 

Verumtamen  viri  perfecti,  ex  suis  lau- 
dibus  ac  honorationibus  affliguntur  magis 
quam  delectantur  :  nisi  in  quantum  con- 
siderant  illas  sibi  exhiberi  atque  deberi 
ut  Dei  vicariis,  vel  ob  aliam  rationabilem 
causam,  ita  quod  sine  peccato  aliter  fieri 
nequeat ;  sicque  perpendunt  illas  Deo  of- 
ferri  magis  quam  sibi.  Nihilo  minus  qui- 
dam  sunt  adeo  imperfecti  et  vani,ul  etiam 
fatue  glorientur  dum  bona  eis  adscribun- 


DOMINICA   VIII  POST  TRINITATEM. 


SERMO   TERTIUS 


303 


tur  quse  eis  non  competunt,et  qusp  ipsimet 
sibi  non  inesse  cognoscunt.  In  quorum 
persona  ait  Bernardus  :  Laudamur  men- 
daciter,  delectamur  inaniter  ;  et  vani  sunt 
qui  laudantur,  et  mendaces  qui  laudant. 
Landatio  itaque  perfectis  est  majoris  hu- 
militatis  meritique  occasio,  vitiosis  vero 
nociva  est ;  insipientibus  autem  et  imper- 
fectis  occasio  fit  ruinse  seu  gloriffi  vana3, 
nisi  specialis  gratia  eos  prseservet.  Ideo 
dicit  Gregorius  :  Laus  sua  justos  cruciat, 
iniquos  exaltat  :  sed  justos  dum  cruciat, 
purgat ;  iniquos  dum  Ijetificat,  inquinat, 
impiosque  demonstrat.  Unde  apud  Isaiam 

/s.  III,  1-2.  loquitur  Deus  :  Popule  raeus,  qui  te  bea- 
tum  dicunt,  ipsi  te  decipiunt,  et  viam 
gressuum  tuorum  dissipant.  Praeterea  qui- 
dam  ita  vitiosi  ac  miseri  sunt,  ut  alios 
vituperent,  aut  vituperari  ab  aliis  libenter 
audiant,  ut  ex  hoc  ipsi  laudabiliores  cre- 
dantur.  Hinc  ait  Hieronymus  :  Vilium  ho- 
minum  est  et  suam  laudem  quserentium, 
alios  facere  viles,  quia  alterius  vitupera- 
tione  laudari  se  putant ;  et  qui  suo  merito 
placere  non  possunt,  placere  volunt  in 
comparatione  pejorum. 

Preeterea  in  evangelio  isto  comparat 
Christus  hominem  virtuosum  arbori  bo- 
nse,  hominem  malum  arbori  infructuosa). 
Ut  igitur  simus  arbor  bona,  fructuosa,  in 
profunda  ac  solida  humilitate  totam  no- 
stram  conversationem  fundemus.  Quemad- 
modum  arbor  mittit  radices  suas  profunde 
in  terram,  et  sicut  arbor  tempore  suo  vi- 
rescit  ;  ita  per  sancta  desideria  interius 
renovemur.  Iterum,  sicut  arbor  tempore 
ifistivali  floribus  adornatur,  ita  verbis  eedi- 
ficatoriis,  instructivis,  humilibus,  veris, 
utilibus  abundemus  ac  decoremur,  sicut 

Ephes.  i\,  hort-dluv  Aposlolus  :  Omnis  sermo  uialus 
ex  ore  vcstro  non  procedat,  sed  qui  ulilis 
est  ad  aedificationem,  ut  det  gratiam  au- 
dienti.  Rursus,  sicut  arbor  bona  post  flo- 
res  -fructibus  adimpletur,  ita  ea  quae  doce- 
mus  et  preedicamus,  opere  impleamus,  ne 
reprobis  comparemur  Pharisffiis  et  Scribis, 
(jui  proh  dolor!  mullos  valde  nunc  habeut 
iuiilalores  :  de  quibus  in  Evangclio  loqui- 


29. 


A  tur  Christus,  quod  dicunt  et  non  faciunt.    Matth. 
Iterum,  sicut  arbor  crescit  in  altum,  ita '''""' ^' 
crescamus  in  altum  dupliciter  :  primo,  ut 
omne  boimm  quod  agimus  et  habemus, 
Domino  Deo  cum  omni  gratiarum  actione 
et  humilitate  jugiter  adscribamus,  quum 
dicat  Apostolus,  Quid  habes  quod  non  ac-  icor. iv,7. 
cepisti  ?  atque  Salvator,  Sine  me  nihil  po-  joann.w, 
testis  facere  ;  secundo,  contemplando  ac  ^' 
diligendo  Deum  altissimum  et  gaudia  ci- 
vium   supernorum,   ac   ea   quse  Christus 
pro  nostra  salute  assumpsit,  fecit  ac  per- 

B  tulit.  Amplius,  sicut  arbor  tempore  suo 
extra  deornatur,  nudatur,  arescit,  et  tamen 
radicitus  permanet  viva,  suoque  tempore 
revirescit  :  ita  si  ex  hominum  pravitate 
contigerit  nos  injuste  diffamari,contemni, 
suppeditari,maneamus  intus  in  anima  per 
caritatem  viventes,  ceterisque  virtutibus 
ac  meritis  coram  Deo  fulgentes ;  iterum, 
si  per  adversitates,  tentationes  et  tribula- 
tiones  victi  et  lapsi  fuerimus,  non  ob  hoc 
omnino  frangamur  aut  desperemus,  sed 
per  poenitentiam,  confessionem  et  satisfa- 

C  ctionem  resurgendo,  spiritualiter  revire- 
scamus. 

Praeterea  ex  evangelio  isto  docemur 
quam  arcta  sit  via  salutis,  et  quam  diffi- j/a/M.vn, 
cile  sit  salvari  :  quia  non  tantum  arbor  '*'  '^- 
fructus  malos  producens  comburenda  cen- 
setur,  sed  etiam  illa  quse  bonos  non  effi- 
cit  fructus.  Quocirca,  ut  ait  Fulgentius  : 
Si  sterilitas  in  ignem  mittitur,  rapacitas 
quid  meretur  ?  Et  si  semper  ardebit  qui 
pauperibus  sua  non  communicaverit,  quid 
passurus  est  qui  aliena  abstulerit  ?  Itaque 

D  non  sufficit  mala  vitare,  qua^  per  negativa 
prohibentur  praecepta,  sed  oportet  et  bo- 
na  peragere,  qua?  per  prsecepta  affirmativa 
jubentur.  Propter  quod   dixit  Propheta  : 
Declina  a  malo,  et  fac  bonuni.  Itaque  non   Ps.  wwi, 
sufficit  reslituere  bona  injuste  adepta,  et  ^'- 
aliena  bona  non  cupere,  sed  oportet  de 
propriis  bonis  opera  misericordiae  exer- 
cere,  secundum   quod   adest  facultas,  et 
causa  requirit.  llinc  quippe  in  fine  evan- 
gelii  hujus  ait  Salvalor  :  Non  omnis  qui  Mattit.yn, 
dicit  mihi,  Domine,  Domine,  inlrabit  in  ''" 


304 


DOMINICA   VIII   POST  TRINITATEM.   —  AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO  QUARTUS 


regnum  coelorum,  sed  qui  faeit  volunta- 
tem  Patris  coelestis.  Imo  impius  Christia- 
nus  non  obediens  Dei  praeceptis,  multo 
majorem  meretur  ac  sortietur  damnatio- 
nem,  quam  infideles.  Et  quanto  quis  ma- 
joris  scientise,  altiorisve  fuerit  gradus  aut 
ordinis,  tanto  gravioris  erit  damnationis, 
si  negligens  et  injustus  fuerit.  Itaque  a 
solo  Deo  laudem  et  exaltationem  qua^ra- 
miis,  omnemqiie  laudem  et  gloriam  et  ho- 
norem  mundi  pro  nihilo  arbitremur. 

Legitur  in  Vitaspalrum,  quod  fuit  qui- 
dam  sanctus  eremita,  cui  ceilis  tempori- 
bus  necessaria  vitse  portavit  quidam  vir 
ssecularis  et  bonus,  in  villa  habitans.  Qui 
per  totam  villam  suam  publicavit  sancti- 
tatem  eremit»  illius,  ita  quod  villa;  habi- 
tatores  valde  optabant  eremitam  illum 
conspicere.  Unde  et  vir  praefatus  eremi- 
tam  illum  frequenter  rogavit,  ut  semel 
ad  viilam  illam  pro  populi  sedificatione 
et  instructione  dignaretur  accedere  ;  sed 
eremita  ille  non  facile  acquievit  ex  humi- 
litate,  quoniam  honorari  nolebat.  Tandem 
precibus  sui  pii  servitoris  victus,  acquie- 
vit,  et  cum  viro  illo  ccepit  venire.  Prse- 


A  currens  ergo  vir  ille,  nuntiavit  in  villa 
quod  eremita  veniret ;  et  protinus  illi  vil- 
laui  cum  magna  reverentia  coeperunt  exi- 
re  ad  occurrendum  eremitee,  ut  cum  omni 
honore  susciperent  atque  deducerent  eum. 
Qiiumque  eremita  eos  venire  adspiceret, 
statim  nudavit  se,  atque  in  aqua  juxta 
quam  venit,  cofipit  totum  corpus  suum  la- 
vare.  Quod  dum  a  longe  vidissent  villani, 
dixerunt  ad  invicem  :  Sensum  perdidit 
senex  iste.  Vir  quoque  qui  ei  servivit,  ve- 
hemenler  erubuit,  et  dixil  villanis,  Rever- 

B  timini,  quoniam  senex  noster  menle  ex- 
cessit ;  et  redierunt.  Sed  vir  ille  venit  ad 
eremitam,  dixitque  ei  :  Abba,  cur  hoc  fe- 
cisti  ?  Nam  omnes  dixerunt  :  Dsemouium 
habet  senex  iste.  Cui  eremita  respondit  : 
Et  ego  hoc  audire  volebam.  Et  rediit  sta- 
tim  ad  eremum  suam  ne  honoraretur  ab 
illis. 

Ecce  qualiter  sancti  viri  fugerunt  lau- 
des  hominum  et  honores  :  quanto  magis 
nos  imperfecti,  defectuosi  et  vitiosi,  omni 
vituperio  ac  tormento  dignissimi,  facere 

C  hoc  debemus,  atque  adversa  omnia  «qua- 
nimiter  sustinere? 


AID    RELIGIOSOS 


SERMO  QUARTUS 


DE   CARNALIBUS   VITIIS   EVITANDIS   ET   CONCUPISCENTIIS   REFRENANDIS. 


r 


' PSE  Spiritus  testimonium perhibet  spi- 
ritui  nostro  quod  fdii  Dei  sumus.  Rom. 
VIII,  16. 

In  hodierna  epistola  sentenliis  plena, 
docet  nos  sanctus  Apostolus,  primo  car- 
nalia  vitia  evitare,  concupiscentias  refre- 
nare,  non  carnaliter,  sed  spiritualiter  con- 
versari.  Quod  quum  ad  omnem  pertineat 
Christianum,  quanto  magis  ad  religiosos  ? 
GaM.y.u.  Alibi  namquc  ait  Apostolus  :  Qui  aulem 


D  sunt  Christi,  carnem  suam  crucifixerunt 
cum  vitiis  et  concupiscentiis.  Ergo  qui 
corpus  suum  ejusque  concupiscentias  et 
vitia  non  crucifigunt,  id  est,  non  repri- 
munt,  non  affligunt  ac  vincunt,  non  sunt 
Christi  per  gratiam,  nec  membra  ipsius, 
sed  dajmonis.  Attende  haec,  o  religiose, 
quum  de  religionis  essentia  tenuitas  vi- 
ctus  inseparabiliter  esse  dicatur.  Non  ergo 
super  cibum  et  potum  instar  canis  fame- 


DOMINICA  VIII  POST   TRINITATEM. 


AD  RELIGIOSOS  ;   SERMO   QUARTUS 


305 


2t 


lici  te  effundas,  non  voluptatem  aut  ear-  A 
neam  consolationem,  non  superfluitatem 
et  delicatam  preeparationem  in  eis  requi- 
ras,  sed  necessariam  sustentalionem  natu- 
rsB,  et  discretam  castigationem  ipsius. 

Debitores   sumus   corpori   nostro   tan- 
quam  ministro  et  instrumento.  Sed  quid 

Pro".xxix,  ait  Scriptura?  Qui  delicate  nutrit  servum 
suum,  postea  sentiet  eum  contumacem. 
Ita  qui  corpus  suum  delicate  alit  et  satiat, 
cito  experietur  illud  animse  suee  rebelle  et 
puritati  contrarians,  somnolentum,  pigrum 
atque  carnalia  solatia  optans.  Pensemus  B 
EccU.     quoque  quod  in  Ecclesiastico  dicitur  :  Ci- 

xxxiii,  25,  baria,  et  virga,  et  onus  asino ;  panis,  et 
disciplina,  et  opus  servo  :  servum  enim 
inclinant  operationes  assiduse.  Quemadmo- 
dum  ergo  asino  conveniunt  cibus  grossus 
et  moderatus,  percussio  et  onus  seu  la- 
bor  ;  et  servo  non  delicata,  sed  simplex  et 
modesta  refectio,  disciplina,  operatioque 
continua  :  sic  corpori  nostro  debemus  mo- 
deratam  nutritionem,  disciplinam,  atque 
in  bonis  jugem  exercitationem  ;  non  cor- 
poralem  repausationem  superfluam,  ne  C 
otio  insolescat. 

Rom.  VIII,  Itaque,  si  secundum  carnem  vixerimus, 
moriemur,  quia  aeternee  damnationis  inte- 
ritum  sortiemur,  et  carnaliter  vivens,  sic 
ibidem.  vivcndo  moritur  morte  culpse.  Si  autem 
spiritu  facta  carnis  mortificaverimus,  vi- 
vemus  vita  gratise  in  prsesenti,  et  vita  glo- 
riae  in  futuro.  Nam  et  Salvator  loquitur  : 

z»f.  VI,  25,  Vae  vobis  qui  saturati  estis,  quia  esurietis; 
beati  qui  nunc  esuritis,  quia  saturabimi- 
ni.  Hsec,  si  corde  surdi  non  sumus,  valde 
movere  et  perterrere  nos  debent,  atque  D 
inducere  ut  cum  magno  Dei  timore  cibum 
sumamus  ac  potum  cum  cogitationibus 
sanctis,  et  Dominum  quotidie  ex  totis  pre- 
cemur  pr»cordiis,  ut  nobis  gratiam  mode- 
rantiae  in  cibis  ac  potibus  largiri  semper 
ibid.  XXI,  dignetur,  ne  corda  nostra  crapula  graven- 

'*'  tur,  nec  curam   carnis   in   desideriis   fa- 

ciamus,  sed  post  refectionem  aptiores  ad 
opera  simus  virtutum. 

Insuper  ait  Apostolus  in  praesenti  epi- 

14.         '  stola  :  Quicumque  Spiritu  Dei  aguntur,  hi 

T.  30. 


13 


21 


filii  sunt  Dei.  Quocirca  scire  oportet,  quod 
ad  meritorie  operandum,  non  solum  indi- 
gemus  habituali  gratia  Spiritus  Sancti,sed 
etiam  actuali  motione  ipsius.  Quicumque 
ergo  in  caritate  et  gratia  est,  seu  in  statu 
salutis,  in  tantum  agitur  Spiritu  Dei,  id 
est,  Spiritu  Sancto  movetur,  et  ejus  dire- 
ctione  gubernatur,  quantum  ei  necessa- 
rium  est  ad  salutem.  Sed  quanto  quis  ar- 
dentiori  caritate,  abundantiorique  gratia 
et  majori  virtutum  perfectione  impletur, 
tanto  familiarius,  secretius,  frequentius, 
infallibilius  movetur  a  Spiritu  Sancto,  eti- 
am  saepe  ad  quaedam  mira  atque  insolita, 
quae  secundum  legem  communem  essent 
illicita.  Potissimum  autem  et  immediate 
disponitur  homo  ad  suscipiendum  influ- 
xum  motionis  et  directionis  Spiritus  Sancti 
per  septem  dona  ipsius,  qui  sunt  habitus 
supernaturales  infusi,  per  quos  redditur 
ralionalis  creatura  a  Spiritu  Sancto  prom- 
pte  mobilis,  docilis  ac  dirigibilis.  Studea- 
mus  ergo  in  omnibus  a  Spiritu  Sancto  agi, 
moveri  ac  dirigi,  nec  moveamur  impetu 
passionum,  nec  propriae  pertinacia  volun- 
tatis,  ut  homines  passionati  et  immansivi. 
Quemadmodum  enim  filii  Dei  vocantur 
qui  Spiritu  Sancto  aguntur,  sic  filii  sunt 
diaboli  qui  proprias  voluntates,  perversi- 
tates  et  passiones  sequuntur,  ut  sunt  ho- 
mines  intimorati  et  proprii  commodi  ama- 
tores,  qui  in  suis  propositis,  desideriis, 
verbis  et  actibus  Deum  non  habent  prae 
oculis,  sed  tanquam  audaces  et  sibi  placen- 
tes,  quidquid  affectio  suggerit,  prosequi 
et  implere  definiunt. 

Denique  ad  religiosos  subditos,  quibus 
nihil  officiorum  commissum  est,  et  pro- 
priam  voluntatem  Deo  ac  ejus  vicario  ob- 
tulerunt,  potissimum  pertinet  agi,  acquie- 
scere,  obedire,  non  practicare,  obsistere, 
repugnare.  Maxime  vero  cavendum  est 
religiosis,  ne  in  his  de  quibus  incerti  sunt, 
nec  probabilem  certitudinem  habent  an 
sint  a  Spiritu  Sancto,  videlicet  an  sint  pro 
Dci  honore  proximique  salute  et  bono 
communi.pertinaciter  renitantur,  ne  Spiri- 
tui  Sancto  obicem  ponere  videantur.  Sum- 

20 


306 


DOMINICA   VIII   POST  TRINITATEM.   —  AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO  QUARTUS 


13 


me  autem  periculosuin  exsisteret  in  tali- 
bus,  ex  passione,  aversione  seu  carnali  et 
vitiosa  affectione  reniti.  Unde  si  quis  com- 
petenter  aptus  instet  ad  ordinein  suscipi, 
vacetque  locus,  caveat  quisque  ne  impor- 
tune  resistat,  aut  aliquem  ad  resistendum 
inducat,  et  ne  ex  passione  aliqua  movea- 
tur.  Quod  si  persona  multum  idonea  in- 
staret  pro  ordine,  et  quis  vanitate  seductus 
seu  ambitiosus,  ex  formidine  futura?  pro- 
motionis  illius,qua  se  impediendum  a  con- 
cupito  suspicaretur  honore,  receptioni  il- 
lius  reniteretur,  omnino  diabolicum  esset. 
Prseterea,  quoniam  teste  Apostolo  in 
liom.Mn,  praesenti  epistola,  non  accepimus  spiritum 
servitutis  in  timore,  sed  spiritum  adoptio- 
nis  filiorum,  in  quo  clamamus,  Abba  (Pa- 
ter),  quem  spiritum  in  Baptismo  suscepi- 
mus,  deinde  quotiescumque  post  mortale 
peccatum  vere  pcenituimus  et  confiteri 
decrevimus  :  idcirco  Domino  obsequamur, 
et  cunctis  virtutibus  insistamus,  non  ser- 
vili  timore,  sed  puro  amore,  ex  quo  filialis 
oritur  timor,  qui  etiam  ad  omne  peccatum 
vitandum  nos  debet  inducere,  ne  superpi- 
issimi  Patris  ccelestis  faciem  offendamus, 
et  ne  ab  eo  super  omnia  incomparabili- 
ter  nobis  carissimo  separemur;  prffisertim 
quum  et  ipse  Deus  majestatis  iminensse 
a  nobis  vermiculis  pater  appellari  digne- 
tur,  et  nos  ejus  pietati  confisi,  ipsum  ap- 
pellare  patrem  humiliter  audeamus.  Per 
quod  ad  ejus  honorationem  spontaneam, 
filialem,  amorosam,valde  adstringimur,ne 
et  tanta?  dignationi  ipsius  simus  ingrati. 
Maiach.i,  Ipsc  eteuim  loquitur  per  Prophetam  :  Si 
^'  Pater  ego  sum,  ubi  est  honor  meus?  Ita- 

que,  quotiescumque  in  Oratione  dominica 
Matth.M,  dicimus  verba  haec,  Pater  noster  qui  cs  in 
'■  coelis,  summi  ac  dignantissimi  Patris  ac- 

cendamur  amore,  provocemur  dignatione, 
atque  ad  eum  in  omnibus  honorandum 
animemur. 

Insuper,  quod  in  Spiritu  Sancto  clame- 
mus,  Abba  (Pater),  id  est,  Deum  vere  Pa- 
trem  vocemus,  probat  Apostolus  subdens: 
yjoHi.  VIII,  Ipse  enim  Spiritus  testimonium  perhibet 
spiritui  noslro,   id   est,  Spiritus   Sanctus 


21. 


10 


A  per  inspirationem  internam  seu  revelatio- 
nem  apertam  protestatur  animse  nostrae, 
quod  adoptivi  filii  Dei  sumus,  utpote  in 
caritate  et  gratia  exsistentes.  Potest  quo- 
que  testificatio  ista  variis  modis  fieri  at- 
que  intelligi.  Primo,  per  evidentem  et 
certam  revelationem,  sive  immediate  fiat 
a  Deo,  sive  per  angelum  :  et  ita  agnoscit 
homo  certitudinaliter  se  esse  in  caritate, 
vel  etiam  prffidestinatum,  ut  sancti  Apo- 
stoli  et  Abraham,  cui  in  Genesi  loquitur 
Deus,  Ego  protector  tuus  sum  et  merces  «p».xv,  i. 

B  tua  magna  nimis.  Secundo,  per  bonse  spei 
consolatoriam  infusionem  :  sicque  notabi- 
liter  virtuosi  communiter  sciunt  se  esse 
in  caritate,  non  cognitione  certitudinali, 
sed  conjecturali  atque  probabili.  Tertio, 
per  propriee  conscientiae  diligentem  exa- 
minationem  :  ut  dum  homo  conscientiam 
suam  diligenter  examinans,  non  invenit 
se  mortali  peccato  obnoxium.  Unde  in 
prima  sua  Canonica  dicit  Joannes  aposto- 
lus  :  Si  cor  nostrum  non  reprehenderit  i/ort?i)i.iii, 
nos,  fiduciam  habemus  ad  Deum.  Quarto, 

G  fit  per  operum  attestationem.  Quum  enim 
operatio  arguat  formam,  sicut  vita  naturse 
per  actum  et  motum  naturge  ostenditur, 
sic  vita  caritatis  et  gratiae  per  alacritatem 
et  promptitudinem  virtuosorum  exerciti- 
orum  monstratur.  Idcirco  dum  Spiritus 
Sanctus  efficit  hominem  in  divino  obse- 
quio  in  omnibus  promptum  et  alacrem  ac 
constantem,testimonium  perhibet  ei  quod 
in  caritate  exsistat  :  siquidem  exhibitio 
operis,  probatio  est  caritatis. 
Posset  hic  qu8eri,an  aliquis  sciat  se  esse 

D  in  caritate.  Ad  quod  ex  dictis  patet  aliqua- 
lis  responsio.  Porro  dominus  Guillelmus 
Antisiodorensis,  in  tertia  parte  Summse 
sutp,  multum  magistraliter  scribit  de  hoc, 
inter  cetera  dicens  :  Aliqui  dicunt,  quod 
quidam  sciunt  se  non  habere  caritatem, 
sicut  qui  sunt  in  actu  aut  proposito  pec- 
candi  mortaliter.  Alii  dubitant  se  carila- 
tom  habcre,  quoniam  habent  rationes  pro 
utraque  parte  a-que  fortes  :  ut  qui  inci- 
[)iunl  lacere  quod  in  ipsis  est,  et  propo- 
nunl  de  cetero  non  peccare.  Alii  pulant 


DOMINICA   VIII   POST   TRINITATEM.   —   AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS  307 

se   habere   caritatem,    videlicet   qui   jam  A  securitate   aut   ignavia    resolvamur.    Am- 

multa  bona  fecerunt,  et  diu  est  quod  non  plius,  dicit  quod  sicut  duplex  est  fides, 

fuerunt  in  actu  aut  proposito  peccati  mor-  puta  informis  et  formata,sic  duplex  exstat 

talis,  tamen  adhuc  sustinent  primos  mo-  dilectio,  scilicet  naturalis  atque  gratuita. 

tus,  imaginanturque  turpia,  atque  inquie-  Quae  duae  dilectiones  tantam  habent  affini- 

£"£0/6. x,i.  tudinem  patiuntur  muscarum  morientium,  tatem   et   conjunctionem    inter   se,  quod 

quse  perdunt  suavitatem  unguenti,  id  est  non  potest  homo  discernere  an  suum  di- 

orationis  ac  meditationis  dulcedinem.  Alii  ligere  sit  motus  dilectionis  naturalis  aut 

sciunt  se   caritatem    habere,  qui  scilicet  magis  gratuita?  :  nam  et  naturalis  dilectio 

/>«.  XXXIII,  gustant  dulcedinem  Dei,  et  in  quibus  post  suas  habet  delicias  et  quamdam  delecta- 

'j;iPeii:u,  multos  flctus  peuc  exstiuctus  est  fomes,  tionem.  —  Multa  alia  scribit  de  ista  mate- 

ut  in  Maria  Magdalene  et  in  31aria  .^.gy-  ria,  tangens  et  hoc,  quod  verbum   illud 
ptiaca.  Insuper  (ait)  duplex  est  scientia  :  B  Salomonis,  Nescit  homo  an  amore  dignus  ^•cc/e.ix,!. 

una  experimentalis,  quse  est  per  aliqua  sit,intelligitur  de  amore  proedestinationis: 

signa  ;  alia  proprie  dicta  scientia,  quse  est  quod  tamen  de  amore  praesentis  justitise 

cognitio  alicujus  per  se  noti,  ut  in  prin-  ab  aliis  explanatur. 

cipiis,  aut  alicujus   noti   ex   illis.  Primo  Postremo  mihi  videtur,  quod  quamvis 

modo  potest  aliquis  scire  se  caritatem  ha-  multa   ponantur  indicia   per   quae  aliquo 

bere.  Et  illa  signa  sunt  tria.  Primum  est  modo  cognoscere  potest  homo  an  in  cari- 

jucunditas   mentis    in    bono ;    secundum,  tate   exsistat,  nullum   tamen   certius   est 

bona  desideria  ;  tertium,  bona  opera.  Se-  signum,  quam  dum  homo  conscientiam  su- 

cundo  modo  nullus  scit  se  habere  carita-  am  bene  discutiens,  invenit  se  omne  mor- 

tem,  nisi  per  revelationem.  Dispensatione  tale  peccatum  cordialiter  abhorrere,vitare 

ergo  divina  fit  ut  aliquo   modo  sciamus  et  semper  fugere  velle.  Itaque,  juxta  prin- 

nos  esse  in  caritate  :  primo,  ut  aliquam  C  cipis  Apostolorum   doctrinam,  per  bona   npetr.t, 

consolationem  habeamus  in  miseriis  see-  opera  certam  faciamus  nostram  vocatio-  ^*^" 

culi  hujus ;  secundo,  ut  Deo  gratias  refe-  nem,et  hujus  epistolae  impleamus  strenue 

ramus ;  tertio,  ut  provocemur  ad  meliora.  documenta,  ut  simus  heredes  Dei,  bona 

Aliquo  etiam  modo  istud  nescimus  :  pri-  glorise  seternaliter  possidendo,  coheredes- 

mo,  ut  cautiores  simus,  et  magis  solliciti  que  Ghristi,  hoc  est,  beatitudinis  suae  par- 

de  nostra  salute ;  secundo,  ut  humiliores  ticipes,   tam   increatae  beatitudinis  ejus, 

simus,  et  omnem   praesumptionem  vite-  quam  habet  in  quantum  Deus,  quam  be- 

mus  ;  tertio,  ut  simus  magis  timorati,  et  atitudinis   suae   creatae,    quam   secundum 

in  bonis  operibus  instantiores,  nec  prava  assumptam  habet  humanitatem. 


SERMO  QUINTUS 


DE    VITANDA    HYPOCRISI    ET    FICTA    DEVOTIONE. 


AFRUCTIBUS  eorum  cognoscetis  eos.  D  quos  jubet  esse  cavendos,  ne  eorum  per- 
Matth.  VII,  16.  suasionibus,  suggestionibus,  calliditatibus, 

Christus  in  evangelio   hodierno   docet,      fictionibus  quis  credat  ac  seducatur.  Sed 
esse  quosdam  mendaciter  virtuosos,  ficte      quum  alibi  Salvator  nobis  prohibeat  judi- ''^"'"'•^'"' 
justos,  puta  hypocritas  et  falsos  doctores,      care,  quomodo  nunc  praecipit  nobis  tales  n. 


308 


DOMINICA   VIII   rOST   TRINITATEM.   —  AD  RELIGIOSOS  ;   SERMO   QUINTUS 


cavere,  quum  eos  eavere  non  valeamus, 
nisi  eos  esse  pravos,  fallaces  ac  periculo- 
sos  judicemus?  Sed  ad  hoc  ex  preDhabitis 
patet  responsio.  Non  enim  omne  judicium 
prohibet  Christus,  sed  usurpatum,  teme- 
rarium  et  perversum.  De  manifestis  au- 
tem  judicare  permittimur.  Multiplex  quo- 
que  exstat  judicium,  utpote  assertionis  et 
cautela>  probabilis.  Yerumtamen  tunc  rur- 
sus  oritur  difficultas  quomodo  isti  falsi 
propheta3,  hypocrita?  et  ficte  devoti  que- 
ant  agnosci,  quum  plerumque  manifesta 
caveant  mala,  et  ea  quae  ex  genere  suo 
bona  sunt  operentur  :  imo  longis  oratio- 
nibus,  magnis  abstinentiis  sunt  intenti,  et 
ceteris  religiosiores  videntur.  Nihilo  mi- 
nus  ad  istud  respondet  in  evangelio  isto 
Christus  :  «  A  fructibus  »,  inquiens,  «  eo- 
rum  cognoscetis  eos  ». 

Qui  ergo  sunt  fructus  per  quos  cogno- 
scantur?  Et  respondendum,  quod  qusestio 
ista  inquirit,  qui  sint  veri  ac  proprii  fru- 
ctus  ovium,  hoc  est  hominum  vere  virtuo- 
sorum  ;  qui  item  sint  fructus  luporum,  vi- 
delicet  hypocritarum  ac  deceptorum.  Nem- 
pe  quae  utrisque  communia  sunt  aut  esse 
possunt,  non  sunt  veri  et  proprii  fructus 
alicujus  ipsorum;nec  per  talia  ab  invicem 
possunt  discerni.  Est  itaque  advertendum, 
quod  quaedam  sunt  bona  ex  genere,  quae 
lamen  perversa  queunt  fieri  intentione,  ut 
jejunare,  eleemosynam  dare,  ecclesiam  vi- 
sitare,  praedicationem  audire.  Et  ista  dum 

Maith.  wi,  bona  fiunt  intentione,  vestes  sunt  ovium  ; 

'^'  dum  vana  intentione  aguntur,  vestes  sunt 

luporum.  Porro  alia  sunt  bona  ex  sua  na- 
tura  et  specie,  quae  prava  intentione  ne- 
queunt  fieri,  ut  sunt  immediati  atque  eli- 
citi  actus  virtutum  :  et  ista  sunt  vera  et 
propria  ovium  vestimenta.  Quorum  qure- 
dam   enumerans   Apostolus   ad  Galatas  : 

Gaiat.\\i2,  Fructus  (iuquit)  Spiritus  est  caritas,  gau- 
dium,  pax,  paticntia,  longanimitas,  bo- 
nilas,  etc.  In  quibus  verbis  nomina  illa 
virtutum,  non  habitus,  sed  actus  virtutum 
designant.  Virtutibus  autem  nullus  directc 
utitur  male.  Alia  demum  sunt  ex  se  mala, 
qu»  bono  non  valent  fieri  animo:qua3  sunt 


as 


A  verse  et  proprise  vestes  luporum.  Quorum 
qusedam  Apostolus  exprimit,  dicens  :  Ma-  Gaiai 
nifesta  sunt  opera  carnis,  quae  sunt  for-  ^*" 
nicatio,  inimicitise,  contentiones,  ffiinula- 
tiones,  rixee,  invidise,  animositates,  etc. 
Verumtamen  falsi  prophetse  atque  hypo- 
crit»,  quorum  studium  et  intentio  sunt 
decipere  alios  sub  specie  boni,  et  famam 
virtutum,  honores  ac  propria  commoda 
adipisci,  non  solent  se  priina  fronte  tali- 
bus  vestibus  operire,  seu  talia  mala  pu- 
blice  exercere,  ne  quales  sint  agnoscan- 

B  tur ;  sed  apparentia  prima  faciunt  bona,  et 
tandem  ad  prava  ac  pessima,  imo  et  ad 
apertissima  deceptos  a  se  pertrahunt  ma- 
la,  videlicet  ad  errores  et  vitia  magna, 
ad  hsereses  et  schismata,  ad  carnalitates, 
moUities,  rebelliones,  pertinacias,  ambi- 
tiones.  Itaque  lupi  isti  et  false  justi  ac  de- 
ceptores,  per  fructus  illos  qui  sunt  propria 
vestimenta  eorum,utpote  per  manifesta  et 
inexcusabilia  mala,  certitudinaliter  cogno- 
scuntur,  dijudicantur,  et  secure  vitantur. 
Per  fructus  vero  qui  bono  animo  fieri 

C  possunt,et  ovibus  quoque  communes  sunt, 
non  possunt  ita  cognosci,  nisi  ex  aliqui- 
bus  additamentis  :  ut  quum  talia  agunt 
cum  singularitate  et  probabili  vanitate  seu 
ostentatione,  vel  animo  pertinaci,  seu  con- 
tra  suorum  superiorum  exhortationem  aut 
jussionem.  Denique,  quoniam  sicut  vasa  eccU. 
figuli  probat  fornax,  sic  homines  justos  ''• 
tentatio  tribulationis,  isti  fallaciter  virtuo- 
si,  false  justi,  ficte  devoti  per  adversitates 
probantur,  et  per  exercitationes  prudentes 
noscuntur.  Quuin  enim  non  sint  veraciter 

D  humiles,  mites  et  patientes,  solent  in  ta- 
libus  indignari,  irasci  et  per  impatientiam 
suam  agnosci.  Nihilo  minus  haretici  et 
alii  quidam  in  sensu  proprio  immansivi, 
seepissime  patientes  videntur,  quia  ante- 
quam  suos  relinquant  errores,  diversas 
quasi  patientissime  sustinent  poenas.  At- 
tamcn  eorum  patientia  non  est  patientia 
vera,  sed  duritia  magna,  et  pertinacia  ma- 
ledicta ;  atque  ex  hoc  superbi  et  vitiosi 
ac  pertinaces  monstrantur,  quia  indociles, 
indirigibiles  et  inobedientes  consistunt. 


v,19. 


DOMINICA   VIII   POST  TRINITATEM.  —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS                   309 

Praeterea,  aliquae  sunt  virtutes  et  aliqua  A      Porro,  quo  religiosi  prae  eeteris  cunctis 

vitia  inter  quae  rite  discernere  satis  exstat  niortalibus  magis  tenentur  esse  sibi  ipsis 

difficile,  eo  quod  similitudinem  magnam  ac  saeculo  spiritualiter  mortui,  eo  plus  ab 

videantur  habere,  et  vitia   illa   speciem  omni  hypocrisi,  ambitione,  calliditate,  fi- 

praetendant  virtutum,  seque  virtutes  esse  ctione  et  appetitione  laudis  human»  obli- 

impie  mentiantur.  Sic  quippe  loquacitas  gantur  esse  immunes.  Rursus,  quo  coram 

reputatur   affabilitas,  et   dissolutio  spiri-  Deo  tenentur  magis  esse  sinceri  et  profi- 

tualis  laetitia ;  severitas  quoque  reputatur  cientes,  nec  solum  mala,  sed  et  insecuri- 

justitia,  et  remissio  pietas,  atque  amari-  ora  vitantes,  eo  a  vitiis  illis  adstringuntur 

tudo  maturitas  ;  sicque  de  aliis  multis.  Ad  abundantius  esse  expertes.Religiosus  quip- 

discernendum  inter  haec,  indiget  homo  il-  pe  debet  in  omnibus  esse  ad  Deum  ere- 

hnninationo  divina  ac  discretione  preeci-  ctus,  in  ipsum  conversus,  nequaquam  ad 

7e/-.xv,  19.  pua,  ut  veraciter  separet  pretiosum  a  vili.  B  se  ipsum  vitiose  reflexus.  Quum  ergo  per 

Unde  ad  discernendum  in  talibus,  Deum  vilia  illa  homo  ad  se  maxime  et  obliquis- 

quotidie  exorare  debemus,  ut  in  illis  diri-  sime,  imo  et  miserabilissime  et  damna- 

gere  nos  dignetur,  et  ab  omni  seductione  bilissime  reflectatur,  summe  et  ineffabili- 

ac  periculo  praeservare.  ter  detestanda  sunt  omni  religioso.Interea, 

Insuper,  circa  talia  dupliciter  fallimur.  quo   reh"giosi   viam    magis    arduam   sunt 

Primo,  ex  ignorantia  :  ut  dum  quis  bene  aggressi,  quo  plura   propter   Deum    reli- 

agere  putat  et  bonae  intentionis  est,  nihilo  querunt,  quo  quotidie  plura  opera  ex  suo 

minus  errat  et  peccat,  aestimans  bonum  et  genere  bona,  imo  et  ad  perfectionem  per- 

discretum  quod  est  mahim  et  excessivum.  tinentia   operantur,   quo   exuberantiorem 

Et  ita  viri  boni  peccant  quotidie  in  cibo,  mercedem  desuper  adepturi  sunt,  si  sin- 

potu,  somno,  vel   supportatione   peccan-  ceri  justique  fuerint ;  eo  stolidius,  infeli- 
tium,  non  taliter   corripiendo   aut  corri- C  cius,  miserabilius  agunt,  si  jam  in  claustro 

gendo  hujusmodi  sicut  oportet  aut  expe-  hypocrisim,  ambitionem,  desiderium  lau- 

dit.   Secundo,  ex  certa  malitia  :  ut  dum  dis  humanse,  duplicitatem,  fictionem  ad- 

quis  ex  prava  intentione  agit  quae  bona  miserint,  si  vitia  sua  pallient  et  excusent, 

videntur,  videlicet  desiderio  laudis  et  fa-  si  sub  specie  caritatis  atque  justitia?  suas 

ma'  humana?  aut  honoris,  seu   commodi  effuderint  passiones,  si  aliud  quid   prae- 

tcmporalis,  vel  ut  alios  fallat  ac  male  alli-  tendant  quam  Deum  et  ejus  honorem,  ac 

ciat.   Et   qui  taliter   agunt,  proprie   falsi  veram  salutem.  Audi,  o  ficte  devote,  o  ne- 

prophetae,  hypocritae,  simulatores   et  de-  quiter  humiIis,o  simulator  et  callide,  quid 

ceptores  vocantur.  Atque  de  talibus  Chri-  de  hypocritis  sacra  protestetur  Scriptura  : 

stus  in  hodierno  evangelio  loquitur,  et  in  Si  ascenderit  (inquit)  usque  ad  coelum  su-  /o6xx,fl-8, 

duobus  nos  instruit  :  primo,  ut  omnem  perbia  ejus,  et  caput  ejus  nubes  tetigc- '  '' ' 
hypocrisim,  simulationem,  vanitatem,  per- D  rit,  quasi  sterquilinium  in  fine  perdetur, 

versitatem  abhorreamus  ac  evitemus  ;  se-  transiet   quasi  visio   nocturna;  luet  qu» 

cundo,  ul  ab  his  qui  talibus  vitiis  sunt  fecit  omnia,  nec  tamen  consumetur;  juxta 

infecti,  abstineamus,  ne  seducamur  et  in-  multitudinem  adinventionum  suarum,  sic 

ficiamur  ab  illis.  Et  istud  novellis  planta-  et  sustinebit;  revelabunt  cceli  iniquitateui 

tionibus,  simplicioribus  Fratribus  et  in-  ejus,  et  terra  adversus  eum  consurget.  Ja- 

noccntibus  oinni  verbo  credentibus  valdc  cobus  quoque  apostolus  ait  :  Vir  duplcx  Jacob.i,s. 

est  necessarium.  Sunl  namque  aliqui  pra-  animo,  iuconsluns  est  in  omnibus  viis  suis. 

cticatores  et  partialitatcm  amantes,  seque  Sit  ergo  in  omnibus  recta  nostra  inten- 

miillitudine  adhacrentium,  non  ratione  et  tio,  justa   nostra   affectio,  virtuosa   actio 

virtute  armantes,  qui  pcriculosi  suiit  ni-  nostra,  sincera   omnis  occupatio  nostra  ; 

mis  et  praecavendi.  nec   pro  vano  volatilique  favore,  prarco- 


310 


DOMINICA  VIII   POST  TRINITATEM.   —  AD  RELIGIOSOS  ;   SERMO   SEXTUS 


nio  aut  honore,  tot  et  tantos  perdamus  A  confusionem  atque  gravissimam  incurra- 
labores  ;  nec  tam  immensa  beatitudine  mus  damnationem,  reprobante  nos  Judice 
nos  privemus,  ne  et  ultra  haec  seternam      summo. 


SERMO   SEXTUS 


DE   HYPOCRISI   ET   FICTA   DEVOTIONE   VITANDA,   VARIISQUE   DOCUMENTIS   RELIGIOSORUM. 


Joann.  xiv, 

6. 

I  Cor.  I,  21. 


OMNIS  arbor  quce  non  facit  fructum 
bonum,  excidetur ,  et  in  ignem  mit- 
tetur.  Matth.  vii,  19. 

Unigenitus  Filius  Dei,  qui  in  quantum 

Deus  est,  essentialiter  verus  et  veritas  est 

et  ipsa  sapientia  Dei  Patris,  sciens  quam 

specialissime    ac    vehementissime    omnis 

hypocrisis  et  appetitio  vante  laudis,  om- 

nis  confictio,  vanitas  et  deceptio,  veritati, 

sequitati  ac  veree  sapientiae  contrarientur, 

Matth.  vi,  atque  a  Deo  despiciantur,  contra  hypocri- 

5;'xv,7txxi'i'i',  sini  in  Evangelio  terribiliter  ac  ssepissime 

u  ct  soq.;  loquitur,  et  hypocritas   mirabiliter   dete- 

/-«c.vi, 42;  statur,    reprobat   et    condemnat.    Scribas 

xiii,i,56;xMi,  quoque  et  Pharisasos  de  hypocrisi  maxi- 

me  reprehendit. Quorum  nihilo  minus  qui- 

dam   specie   tenus   religiosi,  liypocrisiui, 

vanitatem  astutiamque  sequunlur.  Propter 

quod  loquitur  Augustinus  :  Quam  multos 

hypocritas  sub  habitu  monachorum  calli- 

dissimus  hostis  dispersit!  Circumeunt  pro- 

vincias, petunt  et  exigunt  sumptus  lucrosa? 

egestatis,  aut  simulatae  pretium  sanctila- 

^is.Quidam  etiam  in  observantiis  suis  sunt 

singulares,  videri,  sciri,  laudari  optantes. 

Et  qui  in  secreto  coram  Deo  torpore  et 

negligentia  pleni  sunt,  coram  hominibus 

grandem  pratendunt  fervorem,  siinulant 

a?quitatem,devotionem  confingunt.Hi  sunt 

qui  non  attendunt  nec  metuunt  districtum 

Dei  judicium;  qui  homines  plus  verentur 

quam  Deum,  qui  magis  formidant  ab  ho- 

minibus  despici,  vituperari, confundi,  quam 

a  Judice  altissimo  reprobari  ac  aspernari. 

0  quam  iufiuita  est  exciceatio  ct  insipi- 

/'«.  IV,  3.  entia  horum  !  Quibus  ait  Prophela  :  Filii 


Ps.  XXXIX, 

.5. 


B  hominum,  usquequo  gravi  corde  ?  Ut  quid 
diligitis  vanitatem,  et  queeritis  mendaci- 
um  ?  Econtra  :  Beatus  vir  cujus  est  nomen 
Domini  spes  ejus,  et  non  respexit  in  va- 
nitates  et  insanias  falsas.  Hinc  ait  Bernar- 
dus  :  Hypocrita  singularia  et  inusitata 
sectatur,  ut  fragrantiam  propriae  opinio- 
nis  diffundat.  Cujus  affectio  elongatur  a 
Christo,  et  vanis  favoribus  delectatur;  cu- 
jus  mens,non  testimonio  conscientia?  pro- 
prise,  sed  adulationibus  demulcetur. 
Cogitemus  Deum   omnia  intuentem  et 

C  omnia  judicaturum,  et  odiemus  hypocri- 
sim;non  simulatores  et  callidi,sed  simpli- 
ces  esse  satagemus  et  timorati.Attendamus 
quam  vanum,vile,stultum  et  periculosum 
sit  humanis  laudibus  delectari,  hominum 
reputatione  inaniter  gloriari :  quia  per  hoc 
non  solum  a;ternam  beatitudinem,Dei  ami- 
citiam,omnemque  virtutem  amittimus,sed 
perpetua  quoque  meremur  supplicia,  et 
confusionem  perennem  habebimus  tanto 
majorem,  quanto  hic  ab  hominibus  vir- 
tuosiores  jcstimabamur.  Et  qui  modo  de- 

D  votos  et  sanctos  nos  arbitrantur,  tunc  de 
nostra  vanitate  atque  insania  mirabuntur. 
Quam  stultus  mercator,  qui  pro  divino, 
coelesti  et  a^terno  honore,  transitorium, 
imo  brevissimum  et  humanum  honorem 
amplectitur !  0  hypocrita,  si  appetibile  est  ciirjsosio 
virtuosum  esse,  cur  vis  apparere  quod  """^" 
non  vis  esse  ?  Si  malum  est  vitiosum  et 
vanum  exsistere,  cur  vis  esse  quod  non 
vis  apparere  ?  An  ignoras  quod  uihil  ita 
exterininct  qiiemadinodum  siuuilatio?  qiio- 
niain   malum   sub   specie   boni  celatum, 


DOMINICA   VIII   POST   TRINITATEM.   —  AD   RELIGIOSOS  ;   SERMO   SEXTUS 


311 


dum  non  cognoscitur,  non  cavetur.  Nihilo  A 
minus,  teste  Ambrosio,  latet  plerumque 
sub  tristi  amictu  lascivia,  et  deformis  va- 
nitas  vili  veste  obtegitur,  ut  secreta  pe- 
tulantium  tegantur  sic  aniinorum.  Itaque 
absit  ut  quis  idcirco  se  frangat,  se  aliis 
applicet,  se  honeste  et  exemplariter  con- 
versari  ac  exhibere  prsetendat,  ut  ab  ho- 
minibus  commendetur,  aut  a  suis  confra- 
tribus  honoretur,  aut  certe  ad  aliquam 
prsesidentiam  sive  officium  promoveatur. 
Ha!c  enim  diabolica  esset  perversitas. 

Denique,  si  opera  bona  ad  supereroga-  B 
tionem  spectantia  sunt  celanda,  ne  videa- 
tur  quis  affectare  humana  pra;conia;  et  si 
vanum  ac  stolidum  est  de  bonis  operibus 
atque  virtutibus  vere  inexsistentibus  velle 
ab  hominibus  commendari  :  quanto  ini- 
quius  insipientiusque  consistit  de  virtuti- 
bus  non  inexsistentibus  et  operibus  non 
peractis  velle  laudari,  aut  intra  se  de  hu- 
jusmodi  laude  inanissime  gloriari  ?  Nec 
quisquam  ita  sit  insensatus,ut  alios  vitupe- 
ret,  vituperarive  cupiat,  quatenus  illorum 
comparatione  ipse  laudabiiior  reputetur.  C 
Interdum  contingit  ut  vanitate  seductus, 
dum  ab  aliquo  se  in  fama,  honore,  promo- 
tione  superari  veretur,  si  ille  indecenter 
se  habeat,  glorietur;  si  vero  omnibus  ex- 
emplaris  amabilisque  exsistat,  tristetur. 
Ecce  quomodo  spiritualia  ista  vitia  mi- 
serrimi  hominis  cor  excsecant,  et  pravis 
implent  germinibus,  utpote  vitiis  quee  na- 
scuntur  ex  ipsis.  Nec  enim  numerari  que- 
unt  peccata  ex  hypocrisi,  ambitione  et 
appetitione  laudis  humana?  manantia. 

Fundemus  ergo  totam  conversationem  D 
nostram  in  tuto,  forti  ac  stabili  funda- 
mento,  hoc  est  in  profunda  ac  inviolabili 
humilitate,  in  propria  mortificatione  vivi- 
1'ica,  in  plena  et  indesinenti  conversione 
mentis  ad  Deum;  et  discutiamus  quotidie 
nosmetipsos,  an  corarn  Deo  sinceriter  ani- 
bulemus,  an  in  aliquo  ad  nos  ipsos  inani- 
ter  reflectamur.  Summum  et  incommuta- 
bile  borium  super  omiiia  iiicomparabililer 
appretiernur ;  ad  Crealorem  nostrum  coii- 
tinue  adspiremus  ;  foiiti   beatiludinis  no- 


sti"a;  omni  hora  propinquare  conemur;Deo 
sublimi  et  adorando  jugiter  studeamus, 
peroptemus,  deprecemur  placere,  cohse- 
rere,  uniri,  in  ejus  amore  succendi,  in 
ipso  quotidie  magis  ac  magis  constabili- 
ri.  Non  simus  incustoditi  ac  dissoluti,  una 
hora  perdentes  quod  alia  acquisivimus  de 
spiritu  devotionis  ac  spirituali  profectu  ; 
sicut  (proh  dolor  !)  multi  sunt  qui  post 
celebrationem,  post  confessionem,  post 
correptionem,  post  infusam  eis  compun- 
ctionis  devotionisque  gratiam,  protinus  ad 
consuetas  ac  pristinas  relabuntur  dissolu- 
tiones,  levitates,  loquacitates,  incustodiam 
cordis,  evagationesque  sensuum  :  ideo  pa- 
rum  aut  nihil  proficiunt,  imo  magis  de- 
ficiunt;  et  quum  spiritu  cceperint,  carne  Gaiat.m,z. 
jam  consummantur. 

Denique,    non   potest   religiosus   digne 
proficere,  nec  ad  perfectionem  pertinge- 
re,  nisi   venialia   peccata   quasi  mortalia 
detestetur,    abhorreat,    fugiat,    defleat  ac 
puniat  assidue  in  se  ipso,  sitque  in  inde- 
sinenti  mentis   sua3   custodia,  et  seinper 
sollicitus  ne  in  aliquo  Deum  offendat,  sed 
ei  quotidie  plenius  mereatur  placere.  Ita- 
que   collatam   nobis   frequenter  compun- 
ctionis  devotionisque  gratiam  diligentissi- 
me  conservemus,  non  effundamus  :  imo  in 
ea  crescere   semper   nitamur.   Cogitemus 
quod  juxta  Scripturas,  congregatio  hypo- /„6  xv,  34. 
critarum  sit  sterilis;  et  quod   rursus   in 
libro  Job  legitur  :  Numquid  Deus  exaudiet  /iirf.xxvn, 
vocem  hypocritse,  quum  venerit  super  eum  ^'  "^" 
angustia?  aut  poterit  in  Omnipotente  de- 
lectari  ?  Ne  ergo  cuin  talibus  steriles  si- 
mus,  sint  oculi  nostri  semper  ad  Domi-  p.^.  xxiv, 
nuin,  nec  unquam  ab  eo  deflectatur  aut  ''' 
seducatur  cor  nostrum,  qiiia  ut  ait  Salva- 
tor,  «  Oinnis  arbor  qua>  non  facit  fructum  Matth.sn, 
boiium,  excidetur,  et  in  ignem  mittetur  )>.  '^" 
Ilinc  sancti  Patres  in  eremo  omnem  hypo- 
crisiin,  vanain  gloriam,  laudem  humanain 
specialissime  evitabant.  Horribilia  qiioque 
in  Vitaspatrum  et  alibi  leguntur  exempla 
de   quibiisdam    religiosis   hypocritis,    qiii 
huinaiia  a'stimatioiie  sanctissimi  er"ant. sed 
corarn  Deo  vaui  fucruiit,  et  gravissimam 


312 


DOMIiVICA   VIII  POST  TRINITATEM.   —   AD  RELIGIOSOS  ;   SERMO   SEXTUS 


sibi    damnationem    mercati    siint,    atque 

seternaliter  perierunt.  Non  ergo  suffieiat 

nobis   laus   applaususque   hominum,  sed 

I  Pe<r.  m,  conscientiBB   bonsB  interrogatio  in  Deum. 

21 

Nulli  vanso  conceptioni,  nulli  fatuse  ima- 
ginationi  demus  ingressum  seu  moram 
in  nobis  :  imo  si  orta  fuerit,  protinus  ex- 
pellatur,  derideatur  ac  penitus  suffocetur. 
Ideo  Climacus  loquitur  :  Si  hostis  sugges- 
serit  tibi  magistratum,  episcopatum,  aut 
fratrum  ducatum,  non  audias  eum.  Diffi- 
cile  est  canem,  quantumcumque  modice 
admittatur,  a  macello  cordis  expellere. 

Postremo,  quoniam  Christus  hominem 
virtuosum  comparat  arbori  bonse,  sit  qui- 
libet   nostrum    arbor   bona,  fructuosa   et 


A  pulchra,  radices  humilitatis  mittendo  pro- 
funde  in  terram ;  puris  cogitationibus  et 
sanctis  affectionibus  quasi  floribus  ador- 
nemur  ;  verbis  fructuosis,  aedificatoriis, 
sacris,  quasi  foliis  venustemur;  exercitiis 
virtuosis  quasi  fructibus  impleamur;  de- 
lectationibus  virtutum  quasi  fructuum  bo- 
norum  saporibus  recreemur.  Et  si  per 
adversa  et  aspera,  per  tentamenta  et  quo- 
tidiana  peccata,  quasi  hiemalibus  frigori- 
bus  videamur  arescere,  tamen  per  conso- 
lationem  et  confortationem  Spiritus  Sancti, 

B  per  contemplationem  et  ferventem  Dei 
amorem,  per  incessantem  profectum  re- 
floreamus  et  in  altum  crescamus.  Ad  lau- 
dem  et  gloriam  Omnipotentis.  Amen. 


DOMINICA  IX  POST  TRINITATEM 


s 


ENARRATIO  IN  EPISTOLAM 

NON   SIMUS   CONCUPISCENTES   MALORUM,   SICUT   ET   ILLI,   ETC.  I  Cor.  X,  6-13. 

ANCTUS  Apostolus  in  prapsenli  episto-  A  quidam  ex  ipsis  fornicati  siint  cum  mu-  Xum 


la  multa  nobis  proponit  salubria  docu-  lieribus  Madianitis,  et  ceciderunt,  id  est, 

menta,  de  quibus  in  processu  expositionis  occisa  ■s,\xni,una  die  mginti  tria  millia.hx 

^iCQiyxv. '^dim  aM:  Non  simus  concupiscen-  Numeris  dicitur,  Viginti  quatuor  millia;   ibid.<>. 

^e.smrt/^oriw^id  est,inordinatas  affectiones  sed  numerus  minor   non   exchidit  majo- 

et  carnales  concupiscentias  abjiciamus  :  rem,  imo  major  includit  minorem.  Occisi 

quemadmodum    Ecclesiasticus    prscipit,  sunt  autem  fornicatores  isti  ab  aliis  filiis 

£•«/(. xvm,  Post  concupiscentias  tuas  non   eas,  et  a  Israel,  Moyse  id  jubente.  Atque  ob  hanc 

•'•^-           vohiptate  tua  avertere.  Ideo  namque  data  populi    culpam  Deus   prsecepit  principes   ibki.  4. 

est  homini  ratio,  ut  per  eam  ilUcita  desi-  tribuum  Israel  suspendi  in  patibulis,  eo 

deria  refrenet  ac  superet. -S/cv/C  t'/;  z7^/,  hoc  quod   popuhim   non    retraxerunt  a  tanto 

est   rebelles  et  carnales   Judsei,  concupl-  excessu  pro  posse  :  quo  constat  peccata 

erunt  in  deserto,  qui  fessi  de  manna,  de-  B  subditorum  redundare  in  pra3sidentes,nisi 

sideraverunt  carnes  comedere,  dicentes  :  qui  pra^sunt  fecerint  debitam  diligentiani 

.v,/,«.xi,4.  Quis  dabit  nobis  carnes  ad  vescendum  ?  suam  in  refrenatione  subditorum  a  vitiis. 

/'s.  Lxxvii,  De    quibus    ait   Psalmista    :    Tentaverunt  Tunc  quoque  Phinees  perfodit  Zambri  du-  md.  8, 14, 

'*■           Deum  in  cordibus  suis,  ut  peterent  escas  cem   filiorum  Simeonis,  et  Cozbi   filiam  '"■ 

animabus  suis.  Neque  idololatrce  efficia-  nobilissimi  principis  Madianitarum,  in  lo- 

mini,  sicut  quidam  ex  ipsis  facti  sunt,  cis  genitalibus  :  quo  facto,  cessavit  plaga 

vitulum  aureum  a.([ovdiXi\.e'&,quemadmodum  a  populo. 

Exod.     scriptum  est  in  Exodo  :  Sedit  populus,  id  Neque   tentemus   Christum,  quaerendo 

est  pars  populi  Israelitici  in  deserto,quan-  experimentum    sapiientise    sive    potenti» 

do  egressi  fuerunt  de  ^Egypto,  manducare  ejus,    sicut    quidani    eorum    tentaverunt 

et  hibere,  hoc  est  ad  manducandum  et  bi-  Christum,  secundum  deitatem  ipsius.  Ten- 

bendum  coram  simulacro  ad  ejus  hono-  C  tando  etenim  Deum,  tentaverunt  quam- 

rem,  et  surrexerunt  ludere,  id  est  chori-  libet  divinam   Personam.   Unde  Dominus 

/6i(i.  4,8.  zare,  et   idolum   adorare,  dicentes   :    Isti  dixit  ad  Moysen  :  Usquequo  multitudo  hirc    Und 

sunt   dii   tui,    Israel.    Quorum    utrumque  pessima  non  credet  mihi,  in  oinnibus  mi- 

pucrile    et   stultum   esl.   Et   propter   hoc  rabilibus  quae  feci  coram  eis  ?  Et  tenta- 

Und.  28.  scelus  intcrfecta  fuerunt  viginti  tria  mil-  verunt   me  jam    per  decem  vices.  Porro 

lia  Juda;orum  per  manus  Levitarum,  se-  persona   Christi    «terna   est  ;    imo  Jesus 

cundum  quod  Moyses  jussit,  et  in  Exodo  Chrislus  aeternus  est,quum  sit  verus  Deus: 

describitur.  supponit  enim  divinam  et  increatam  Per- 

Neque  fornicemur  corporaliter,    sicut  sonain.  xkl  quod  insinuandum,  Judas  in 


xxxii,  0 


XIV, 

II,  JJ. 


314  DOMINICA   IX   POST   TRINITATEM.  —  ENARRATIO   IN  EPISTOLAM  i 

/(((/«5.  sua  ait  Canonica  :  Jesus  populum  salvans  A  Denique,  juxta  doctrinam  divini  Dionysii,  1 

de  /Egypto,  secundo  eos  qui  non  credide-  status  Ecclesia  militantis  medio  modo  se    De  EccI. 

runt  perdidit.  JHt  a  serpentibus  perierunt.  habet  inter  statum  Synagogao  statumque '"'^'' "^"  ^"         I 

jVh»i..\xi,  Misit  enim  Dominus  in  eos  ignitos  serpen-  patrigp.   Unde   sicut  ea  qusB   geruntur   in 

^'  tes,   a   quibus   occisi    sunt   nmlti,    ut   in  Ecclesia  militanti,  sunt  figura  eorum  qu»  j 

Numeris  habetur.  Neque  murmuraveritis  fiunt  in  Ecclesia  triumphanti;  sic  ea  qua^  I 

contra   superiores   aut   proximos   vestros,  acciderunt  in  Synagoga,  figura  erant  eo-  1 

dum  increpant  vos,vel  aliquid  adversitatis  rum  queo  aguntur  in  Ecclesia.  Imo  status 

accidit  vobis,  sicut  quidam  eorum  mur-  ac   populus  Judaicus,    fuit   figura   status 

muraverunt  contra  Deum  et  Moysen,juxta  populi  christiani.  Ideo  in  figura  contige- 

ibid.  XIV,  illud  Numerorum  :  Vociferans  omnis  turba  runt  omnia  illis. 

'"^'  filiorum  Israel  flevit,  et  murmurati  sunt         Itaquc  qui  se  existimat  stare,  id   est 

contra  Moysen,  dicentes  :  Utinam  perea-  B  spiritualiter  erectum  esse  in  Deo  per  ca- 

mus,  et  non  inducat  nos  Dominus  in  ter-  ritatem  ct  opera  \\vi\\o?>di,videat  ne  cadat, 

ram    hanc.    Unde   Salvator   in   Evangelio  id  est,  ne  gratiam  peccando  amittat.  Nemo 

(7..\iif;.in  loquens  perversis  Juda^is  :  Murmuratores,  ergo  securus  sit,  sed  in  custodia  et  timore 

xxTm™'  inquit,  murmuratorum  filii,  implete  men-  sit  unusquisque,quia  in  medio  laqueorum 

suram  patrum  vestrorum.  Et  pericrunt,  versainur.  Et  bene  ait,  «  existimat  »,  quo- 

hoc  est,  in  deserto  occisi  sunt,  «i  exter-  niam    absque    revelatione   divina    nul lus  i^cr/e. ix,i. 

minatore,  id  est  ab  angelo  qui  eos  extra  certus  est  se  esse  iu  caritate. 
fines  terrse  promissionis  percussit,  et  ita  Tentatio  vos  non  apprehendat ,  id  est, 

per  anticipationem  eos  inde  exterminavit.  in  vobis  non  sit,  nec  capiat,  nec  vincat, 

AVm.xiv,  Dixit  etenim  Dominus  :  Omnes  qui  mur-  nisi  humana,  id  est  levis  et  transitoria, 

""'^^'        murastis  contra  me,  non  intrabitis  lerram  utpote  inclinatio  ad  venialia,  sine  quibus  \Joann.\, 
hanc ;   sed  in  deserto   jacebunt  cadavera  G  non  potest  agi  hcec  vita.  Hoc  autem  dicit  ^" 

vestra.  De  hoc   angelo  exterminatore  ait  Apostolus,  non  hortando   aut  licentiando 

Fxod.n\uu  Dominus  in  Exodo  :  Ecce  ego  mitto  ange-  ut  venialiter   peccemus,  sed   non   prohi- 

""'"'■       lum    meum   ante   faciem    tuam;  observa  bendo,  quia  vitari   non   potest.   Quamvis 

eum,  quia  non  dimittet  quum  peccaveris.  enim  singula  vitare  possumus,  non  tamen 

IIwc  autem  omnia,  id  cst  debita   ista  omnia.  Fidclis  autem  Dcus  cst,  qui  non 

supplicia  pro  eorum  sceleribus  inflicta,  in  patietur  vos  tentari,  hoc  est  impugnari  a 

figura,   id  est  typica  significatione,  con-  d»monibus  aut  pravis  hominibus,  supra 

tingebant  illis,  videlicet  ad  significandum  id  quod  potestis,  id  est  ultra  vires  naturae 

quod  similia  aut  majora  infligentur  nobis  aut  gratiae;  sed  faciet  etiarn  cum  tentatio- 

tormenta  si  illorum  peccata  sccuti  fueri-  7ie  provcntum,  id  est  spiritualem  profe- 

' correpti- mns.  Scripia  sunt  autcmad correctionem*  ctum,    dando    gratiam    resistendi    et   per 
""*'"         nostram,  ut  illorum  exemplo  terreamur  et  D  exercitium  tentationis  proficiendi,  ut  pos- 

emendemus  nos,  quatcnus  qui  amore  bo-  sitis  sustinere,  id  est  patienter  tolerare,  et 

ni  bene  ageie  negligit,  saltem  poenarum  toler.ando  ac  resistendo  meritorie  pra;va- 

emendetur   formidine.  Felix  enim   quem  lere.  Tentatio  ergo  passiva,  non  est  in  se 
faciunt   aliena    damna    peritum.    Propter      mala  aut  fugienda,  quum  exercitium  sit 

Prov.xix,  quod  in  Proverbiis  habetur  :  Pestilente  virtutis,  et  triumphandi  ac  promerendi 
flagellato,  stultus  sapientior  erit.  Itaque  materia,  atque  ad  multa  perutilis,  utpote 
scripta  sunt  propter  nos,  in  qitos  fincs  ad  cognoscendum  propriam  infirmitatem, 
soeculorum  devenerunt ,'\d  est  ultima  mun-  ad  assuescendum  invocare  divinum  auxi- 
di  a?tas,  qua^  incepit  a  tempore  Christi,  et  lium,  ad  obtinendum  experientiam  in  spi- 
durat  usque  ad  terininum  mundi  :  de  qiia  ritualibus  rebus.  Propter  quod  in  Eccle- 
18.         '  Joannes   ait,  Filioli,  novissima   hora  est.      siastico  habetur  :  Qui   non  est  tentatus,i(xxiv,9,io. 


23. 


DOiMINICA   IX   POST  TRINITATEM.   —   SERMO   PRIMUS  315 

quid  scit  ?  Qui  non  est  expertus,  pauca  A  dorum,  ne  quantum  volunt  et  possent  ho- 

II  rim.  11,5.  recognoscit.   Denique  non  coronatur  nisi  mines  tentent.  Per  se  ipsum   quoque  et 

qui   legitime   certaverit.    Hinc   Jacobus    :  per  angelos,  per  preces  et  merita  Sancto- 

Jacob.  i,  2.  Omne   (inquit)   gaudium   existimate,  fra-  rum  ac  devotorum,  confortat  corda  homi- 

tres,  quum   in  diversas  tentationes  inci-  num  ad  sustinendum  ac  superandum  ten- 

deritis.   Deus   enim   per   angelos   sanctos  tationes,  juxta  illud  in  Psahno  :  Angehs   /'«.xc,ii. 

reprimit  malignitatem  spirituum  immun-  suis  mandavit  de  te,  etc. 


SERMO   PRIMUS 


DE  REFRENANDIS   INIQUIS   PECCATORUM   CONCUPISCENTIIS,   DEQUE   SINCERIS 

SUMMI   DEI   CULTORIBUS. 


OVI  stat,  videat  ne  cadat.  I  Cor.  x,  12.  B  suram.   Denique,  si  quis  delectaretur   in 

Docet  nos  beatissimus  Paulus  apo-  Creatore,  non  in  quantum  in  se  ipso  bo- 

I  Co/.  x,6.  stohis  in  prsesenti  epistola,  primo  ne  de-  nus  est,  sed   solum   aut  principahter   in 

sideremus   ilhcita,  hoc   est  per   divinam  qiiantum  bonus  est  sibi,  videhcet  homini 

legein    prohibita.    Quid    autem    prohibet  delectationem  in  ipso  habenti,  hoc  esset 

ir;rt!,iv,4.  Deus,  nisi  peccata  ?  Omnis  etenim  crea-  inordinate  delectari  in  Deo,  essetque  Deo 

tura  Dei  bona  est,  et  suo  modo  amanda.  uti,  non  frui,  id  est,  Deum  ad  se  ac  pro- 

Nec  prohibet  Deus  appetere  ahorum  divi-  pria  commoda  referre,  non  se  ad  Domi- 

tias,aut  proximi  conjugem, quasi  divitiae  in  num  Deum.  Unde  tahs  se  ipsum  prspo- 

se  malse  sint,  aut  conjux  aherius  odienda;  neret  Deo,  et  faceret  se  ipsum  finem  sibi, 

sed  quia  illa  appetere,  mahim  est  et  inju-  Deum  autem  medium  ad  se  ipsum  :  quod    ■ 

stum.   Sola   ergo   peccata   prohibet   Deus  est  omnino  prseposterum,  injustum,  per- 

directe.  Itaque  non  appetas  vitiose  dele-  G  versum. 

ctari,  et  muha  mox  superabis  peccata  :  Itaque,  juxta  doctrinam  Apostoh,  con- 

quia  ut  asserit  Augustinus,  peccare  dele-  cupiscamus  bona,  non    mala.   Summe  et 

ctat ;  nam  si  non  delectaret,  non  fieret.  preecordialissime  affectemus  Deo  placere, 

Verumtamen  quaedam  sunt  peccata  in  se  Deum   toto   corde   diligere,    Deum   super 

ipsis  poenalia  et  amara,ut  invidia,indigna-  omnia  sincerissime  formidare  ac  honora- 

tio,  ira,  impatientia,  desperatio,  turbulen-  re.Desideremus  quotidie  in  caritate  Dei  et 

tia,timor  inordinatus.Igitur  non  cupiamus  omniuin  hominum,  in  omni  dono,  virtute 

inordinate  delectari,  et  protinus  vitia  gulse  et  gratia  Spiritus  Sancti  proficere,ut  simus 

atque  luxuriae,  jocos  immoderatosque  lu-  quotidie  humiliores,patientiores,  ferventio- 

dos,  dissolutiones,    loquacitates,  aliasque  res,  puriores,  atque  in  ceteris  virtutibus 

innumerabiles  vanitates  et  impietates  vin-  perfectiores.Studeamus  quotidie  magis  sol- 

cemus,  vitabimus,  abjiciemus.  Sed  quid  D  liciti,  custoditi,  tiniorati  esse  coram  Altis- 

est  inordinate  delectari  ?  Iloc  est  in  rebus  simo,  ut  cum  Propheta  dicere  valeamus  : 

creatis  delectari,  non  per  relationein  seu  Ociili  mei  seniper  ad  Doniinuin;  et  rursus,   y..  xm> 

ordinationem  earum  ad  Deum  creatorem,  Providebam  Dominum  iii  conspectu  meo  '^; 

V  y  s.  XV  < 

ad  ultimum  finem,  ad  veram  salutem.  Hoc  semper.  Sicque  Dei  intuitu  et  ainore  uni- 

enim  est  contra  justitiam,  contra  ordinem  versa  indesinenter  odianins  ac   fngiamus 

ralionis,  contra  sapieutiae  regulam  ac  cen-  peccata. 


316 


DOMINICA   IX  POST  TRINITATEM. 


SERMO  PRIMUS 


Prseterea  advertendum ,  quod  Scriptura  A 
divina  loquitur  de  duplici  concupiscentia, 
videlicet  sensitiva  et  intellectiva.  Concu- 
piscentia  sensitiva  est  in  inferiori  sensi- 
tivoque  appetitu,  estque  desiderium  rei 
materialis,  terrenee,  sensibilis.  De  qua  Ec- 
Eccii.wm,  clesiasticus  asserit  :  Si  praistiteris  animse 

o  I 

tuae   concupiscentias   ejus,    facient  te    in 

gaudium  inimicis  tuis.  Concupiscentia  in- 

tellectiva  est  in  voluntate,  qu»  est  superior 

intellectivusque  appetitus;  estque  concupi- 

scentia  ista  desiderium  Dei  et  spiritualium 

rerum.  De  qua  in  Ecclesiastico  legitur  :  B 

//y/</.iii,3i.  Auris  bona  cum  omni  concupiscentia  au- 

."^n;). VI,  21.  diet   sapientiam.    Et   Sapiens   ait   :    Con- 

cupiscentia  sapientise  deducit  ad  regnum 

Ps.  Lxxxui,  perpetuum.  Atque  in  Psalmo  :  Concupiscit 

^"  et  deficit  anima  mea  in  atria  Doinini. 

Denique,  communiter  dicitur  quod  con- 
cupiscentia  sensitiva  sit  vitiosa,  concupi- 
scentia  autem  intellectiva  sit  virtuosa.  Ve- 
rumtamen,  si  subtilius  consideretur,  aliter 
distinguendum  erit,  atque  dicendum  quod 
concupiscentia  utraque  est  duplex,  utpolc 
virtuosa  et  vitiosa.  Est  ergo  concupiscen-  G 
tia  sensitiva  una  virtuosa,  alia  vitiosa. 
Virtuosa  est,  dum  appetitus  sensitivus  fer- 
tur  in  suum  objectum  secundum  censu- 
ram  et  ordinem  rationis,  videlicet,  diim 
aliquod  sensibile  bonum  concupiscimus 
ordinate,  secundum  quod  recta  ratio  di- 
ctat,  utpote  ordinando  illud  ad  debitum 
finem  :  ut  si  quis  appetat  cibum  et  potuin 
quatenus  temperate  refectus,  aptus  et  for- 
tis  sit  ad  Dei  obsequium,  vel  si  inaritus 
cupiat  suam  cognoscere  conjugem  amore 
prolis  ad  Dei  obsequium  educanda?, sive  ut  D 
debitum  reddat.  Concupiscentia  sensitiva 
vitiosa  est,dum  appetitus  sensitivus  in  su- 
um  movetur  objectum  contra  rectse  ratio- 
nis  judicium,  hoc  est,  dum  sensibilia  de- 
sideramus,  non  per  debitam  ordinationem 
ad  veram  salutem,sed  propler  voluptatem 
immundam,  seu  plus  quam  utile  aut  ne- 
cesse  est  ad  spiritualia  bona  acquirenda, 
conservanda  seu  perficienda.  Dc  qua  scri- 
Gaiat.v,[G,  bit  Apostolus  :  Spiritu  ambulate,  et  desi- 
deria   carnis   non   perficietis;  caro  enim 


17. 


concupiscit  adversus  spiritum,ut  non  quaj- 
cumque  vultis,  illa  faciatis. 

Simili  modo  concupiscentia  intellectiva 
una  est  virtuosa,  quando  videlicet  sum- 
mum  ac  simplicissimum  bonum  desidera- 
mus  pure  aut  principaliter  propter  puram 
et  incommutabilem  bonitatem  ipsius,  jux- 
ta  illud  in  Psahno  :  Quemadmodum  desi-  Ps.xu,2. 
derat  cervus  ad  fontes  aquarum,  ita  desi- 
derat  anima  mea  ad  te,  Deus.  Sicque  Isaias 
loquitur  Deo  :  Anima  mea  desideravit  te  /*.  xxvi,9. 
in  nocte.  Est  etiam  concupiscentia  ista  in- 
lellectualis  virtuosa,  dum  bona  creala  spi- 
ritualia,  ut  scientiam  et  virtutes,  appe- 
timus  ad  Dei  honorem,  ut  per  eas  ad 
beatitudinem  pertingamus,Deumque  debi- 
te  veneremur.  Porro  concupiscentia  intel- 
lectualis  vitiosa  est,  dum  bonum  spiritua- 
le,sive  increatum  sive  creatum,appetimus 
propter  proprium,  carnale  temporaleve 
commodum  :  sic  multi  vani  et  miseri  ho- 
mines  cupiunt  notitiam  Scripturarum,  et 
aliqua  ex  suo  genere  bona  efficiunt,  qua- 
tenus  ab  hominibus  honorentur,  lauden- 
tur,  et  bona  corporalia  adipiscantur.  Itaque 
concupiscentiam  vitiosam,  tam  sensitivam 
quam  intellectivam,  prorsus  abjiciamus; 
concupiscentiam  vero  virtuosam  et  ordi- 
natam,  tam  sensitivam  quam  intellecti- 
vam,  apprehendamus,  Deum  super  omnia 
pure  desiderando,  atque  universa  bona 
creata,  tam  sensibilia  quam  spiritualia, 
per  rectam  ordinationem  ad  eum  optando. 

Secundo  ex  hodierna  docemur  epistola, 
ut  simus  summi  Dei  cultores  sinceri,  eum 
super  omnia  appetendo,  colendo,  amando, 
el  non  efficiamur  idololatree.  Nec  solum  icor.  x,  7. 
idololatra;  sunt  qui  idola  colunt  seu  genti- 
lium  deos  adorant,  sed  etiam  universi  qui 
creaturis  magis  quam  Creatori  inha^rent, 
qui  ista  carnalia  et  caduca  magis  quam 
Deum  sublimem  et  gloriosum  quarunt, 
intendunt  ac  diligunt  :  quales  sunt  omnes 
avari,  luxuriosi,  ambitiosi,  et  ceteri  vitio- 
si.  Unde  avari  aurum  et  divitias  magis 
quam  Deum  colunt;  luxuriosi  feminis  ma- 
gis  quam  Deo  student  placere ;  superbi 
propriam   excellentiam  magis   quam  Dei 


DOMINICA   IX   POST  TRINITATEM.   —   SERMO   PRIMUS  317 

omnipotentis  honorificentiam  quaerunt.Om- A  melins  nostrum,  et  in  ipso  humiliter  ac 

nes  itaque  isti  in  suis  bonis  creatis  quasi  immobiliter  confidamus.  Sicque  nos  ipsos 

in    idolis,  summo   Deo   relicto,   la-tantur.  et  omnia  nostra,  preces  et  vota  ei  fiducia- 

iJoann.y,  Quibus  priuia  Joannis  dicitur  :  Filioli,  cu-  liter  committamus,scientes,ut  ait  Scriptu-  Sap. vi,8; 

"''           stodite  vos  a  simulacris.  ra,  quod  ipsi  cura  est  de  nobis,  et  quod  pJ,'J\;^. 

Tertio  docet  Apostolus,  ut  vitia  gulae  vi-  sperantes  in  se  finaliter  non  relinquet.      .£"««.11,11. 

temus,  comessationes  et  potationes  super-  Sexto  docet,  ne  murmuremus,  sed  pa- icoc.x.io. 

iCor.x,7.  fluas  fugiendo,et  ne  post  cibum  et  potum,  tientes  et  humiles  simus.  Itaque  quidquid 

ad  choreas,  ludos,  jocos,  et  alias  vanitates  adversitatis  acciderit  nobis,  quidquid  cor- 

exercendas  seu  inspiciendas  surgamus,  sed  rectionis  seu  poense  aut  reprehensionis  fu- 

sobrie  refecti,  Deo  gratias  referamus.  Unde  erit  nobis   inflictum,  non  murmuremus  ; 

Zuc.xxi,3i.  ait  Salvator  :  Yidete  ne  graventur  corda  sed  Dei  providentiam  ejusque  justa  judi- 

vestra  crapula  vel  ebrietate,  aut  curis  hu-  B  cia  attendentes,  pensemus  nos  talia  pati 

jus  seeculi.  non   absque  ordinatione   divina,  vel   pro 

iCor.x,8.      Quarto  docet,  ut  peccata  fugiamus  luxu-  propria  culpa,  vel  pro  gratia  et  gloria  aug- 

Hehr.  XIII,  ri».  Fornicatores  enim  et  adulteros  judi-  mentanda,  aut  pro  alia  rationabili   causa 

*'             cabit  reprobationis  judicio  Deus,secundum  justo  Deo  ac  sapientissimo  nota  :  et  ideo 

Gaiat.  V,  Apostolum.   Qui    iterum    ait  :  Fornicato-  patientes    perseveremus,    et    gratias    Deo 

'■'"'■     •  res  regnum  Dei  non  possidebunt.  Nempe,  agamus.  Primo  autem  et  maxime  est  ca- 

quum  Deus  sit  puritas  infinita  et  sanctitas  vendum  ne  murmuremus  adversus  Deum. 

prorsus  immensa,  sapientia  supersplendi-  Ait  equidem   Augustinus    :    De   nulia   re 

dissima  veritasque  mundissima,  quanto  in  magis  Deum  offendisse  Judaicus  populus 

peccatis   carnalibus  major  est  turpitudo,  dictus   est,  quam   murmurando  adversus 

major  exceecatio  mentis  et  amplior  inho-  Deum.   Secundo,  ne   contra  prselatos  aut 

nestas,  tanto  plus  displicent  Deo  et  elon-  C  prsesidentes.  Unde  Moyses  filiis  Israel  con- 

gant  ab  eo  :  idcirco  potissimum  vitanda  tra  se  et  Aaron  murmurantibus  ait  :  Non  Exod.wi, 

sunt  Christianis,  qui  prae  ceteris  populis  contra  nos  est  murmur  vestrum,  sed  con-  *' 

puri  ac  spirituales,  Christique  imitatores  tra  Dominum.  Gregorius  quoque  testatur  : 

Efihes.w-i.  esse  tenentur.  Unde  alibi  docet  Apostolus,  Qui  contra  superpositam  sibi  potestatem 

ut  ista  nec  nominentur  in  nobis.  Omnis  murmurat,  illum  redarguit  qui  potestatem 

itaque  Christianus  ad  continentiam  obli-  instituit   ac   donavit ;   quisquis   vero    pro 

gatur,  hoc  est  ad  castitatem  virginalem,  peccato  suo  corrigitur,  nisi  murmurando 

conjugalem  aut  vidualem.  Atque  ut  docet  renitatur,  eo  ipso  justus  esse  jam  inchoat, 

I  Co,\  VI,  Apostoius,  corpora  hominum  coiitinenter  quo  corrigentis  justitiam  non  accusat.  Ter- 

'""''■*•        et  devote  viventium  templum  sunt  Spii'i-  tio,  ne  contra  caritative  corripientes.  Ideo 

tus   Sancti,  et   membra   eorum,  membra  Salomon  loquitur  :  Viro  qui  corripientem /"jor. xxix, 

sunt   Christi;  corpora  vero  luxuriosorum  D  dura  cervice  contemnit,  repentinus  super-  ^' 

sunt  habitacula  daemonum,  et  membra  eo-  veniet  interitus.  Quarto,  ne  contra  inju- 

rum  sunt  membra  meretricum  atque  dia-  riantes,  quum  dicat  Salvator  :  Beati  estis  Maith.  v, 

boli.  Idcirco  qui  continens  est,  vitia  carnis  quum  maledixerint  vobis  homines,  et  per-  "'''' 

devitet ;  incontinens  aulem  poeniteat.  secuti  vos  fuerint;  gaudete  in  illa  hora, 

/61V/.X,  0.      Quinto  docet  Apostolus,  ne  Deum  tenle-  quoniam  merces  vestra  copiosa  est  in  ccc- 

mus,  qua?rendo  expcrimentum  de  omni-  lis.  Hinc  ait  Isidorus  :  Discat  non  murmu- 

potentia   aut  providentia  ejus.  Sed  certi  rare  qui  adversa  patitur;  et  si  ignorat  cur 

quod   ipse  verissime  omnipotens   est,  et  ea  sustineat,  per  hoc  juste  pati  se  arbitre- 

universa   clarissime    intuens,    sapientissi-  lur,  quia  ab  illo  gubernatur  ac  judicatur 

mt'  ordinans,rectissime  quoque  disponens,  cujus  judicia  nunquam  e.vstant  injusta. 

faciamus  semper  quod  iu  uobis  est,  seu  Seplimo   docel  Apostolus,   ul   qui  stat,  iCoc.x,i2. 


318 


DOMINICA   IX   POST  TRINITATEM. 


ENARRATIO   IN  EVANGELIUM 


Esech, 
xviu,  24. 


Eccli. 
xxvii,  4. 


\Cor.\,\i. 


caveat  casum.  Oportet  enim  ut  semper  si-  A 
mus  custoditi  atque  solliciti  ne  peccemus, 
prsesertim  quoniam  per  Ezechielem  loqui- 
tur  Deus  :  Si  averterit  se  justus,  et  fecerit 
iniquitatem,  omnes  justitiae  ejus  non  re- 
cordabuntur,  sed  in  praevaricatione  sua 
morietur.  Magis  quoque  culpabile  est,  post 
acceptam  veritatis  notitiam  et  post  carita- 
tis  ac  gratige  infusionem  peccare,  quam 
ante.  Nemo  igitur  vana  securitate  torpe- 
scat,  nemo  ex  temporum  diuturnitate  ne- 
gligentior  aut  remissior  fiat,  quoniam  nisi 
in  timore  Dei  tenuerit  se  instanter,  cito  B 
ejus  conscientia  subvertetur. 

Ultimo  docet  Apostolus,  ut  non  appre- 
hendat  nos  tentatio,  nisi  humana.  Gravio- 
ribus  ergo  ac  diabolicis  tentationibus  in- 
victissime  reluctemur,  sicut  de  hoc  in 
specialibus  sermonibus  dictum  est.  Omni 
itaque  prava)  suggestioni,  omni  illicitse  in- 
clinationi,  omni  vitiosae  persuasioni  forti- 
ter  resistamus,  Deum  habentes  semper  pree 
oculis,  et  metuendissimum  ejus  judicium, 


atque  supplicia  impiorum  a?terna.  Unde 
quo  gravius  quis  tentatur,  eo  Dei  auxilium 
ferventius  incessabiliusque  invocare  doce- 
tur.  Quemadmodum  in  Vitaspatrum  habe- 
tur,  quod  quidam  sanctorum  Patrum  ha- 
buit  probatum  ac  virtuosum  discipulum. 
Quem  quum  diabolus  acriter  valde  tenta- 
ret,  et  discipuhis  ille  orando  et  jejunando 
constanter  resisteret,  dixit  sanctus  abbas 
ejus  ad  eum  :  Fiii,  si  vis,  oro  Deum  ut  au- 
ferat  a  te  impugnationem  istam.Respondit 
discipulus  :  Quamvis  contra  tentationem 
istam  resistendo  laborem  habeam  ma- 
gnum,  sentio  tamen  me  in  resistendo  pro- 
ficere  :  idcirco,  o  sancte  Fater,  noli  Deum 
orare  ut  toliat  a  me  tentationem  istam,sed 
ut  virtutem  et  gratiain  prsestet  resistendi 
viriliter,  et  sustinendi  ac  praevalendi  fina- 
liter.  Quo  audito,  Pater  ille  dixit  discipu- 
lo  :  Ecce,  fili,  jam  scio  quod  fideliter 
pugnam  istam  intelligis;  resiste  ergo  in- 
desinenter,  et  Dominus  erit  tecum,  teque 
seternaliter  pro  victoria  coronabit. 


ENARRATIO  IN  EVAN&ELIUM 


HOMO   QUIDAM   ERAT  DIVES,   QUI  HABEBAT  VILLICUM.  Luc.  XVI,  1-9. 


S' 


ALVATOR  in  evangelio  isto  ad  opera 

misericordiee  nos  hortatur,  proponens 

parabolam,  ex  qua  quantum  opera  miseri- 

cordiee  valeant  ad  salutem,  ostenditur.  Ita- 

que,  sicut  in  Luca  scriptum  est,  Christus 

dixit  ad  discipulos  suos  :  Homo  quidain 

erat  dives.  Per  hominem  istum  intelligitur 

Phiiipp.u,  Chrislus,qui  exinanivit  semetipsum  huma- 

"•  nam  assumendo  naturam,et  propter  homi- 

num  salutem  factus  est  homo,  juxta  illud 

Baruch  iii,  Baruch  :  Qui  fecit  stellas,  hic  Deus  noster 

35, 30, 38.   gg^ .  gj  pQgj  j^ggg  jjj  ^gprjs  visus  est,  et  cum 

hominibus  conversatus  est.  Ghristus  quo- 
que  secundum  quod  Deus,  dives  est  opu- 
lentia  infinita,  quoniam  beatitudo  et  per- 
fectio  ejus  immensa  est  :  Patris  namque 


G  et  Filii  et  Spiritus  Sancti  una  est  opulen- 
tia,  una  plenitudo,  una  essentia,  in  qua 
omnis  nobilitas,  omnis  pulchritudo,  omnis 
gloria  et  potestas  simplicissime  contine- 
tur.  Denique  Christus  est  seterna,  increata  i  Cor.  1,24. 
et  infinita  sapientia  Patris.  Et  in  libro  Sa- 
pientise  habetur  :  Si  divitise  qua^runtur,  sap.\m,5. 
quid  sapientia  locupletius  ?  Christus  etiam 
secundum  quod  homo,  dives  est  et  ditior 
universis,  quoniam  omni  creaturae  prala- 
tus  est  (secundum  quod  dixit  :  Data  est    Matth. 
mihi  omnis  potestas  in  ccelo  et  in  terra),  '"■^'"'' '*• 

D  fuitque  summus  sacerdos  et  omnium  rex. 
FA  anima  ejus,  a  suae  creationis  principio, 
ditissima  ac  perfectissima  fuit  in  omni 
gratia  et  virtute  ac  donis  Spiritus  Sancti  : 


DOMINICA   IX   POST  TRINITATEM.   —  ENARRATIO  IN   EVANGELIUM  319 

imo  in  bonis  glorisB,  quoniam  Deo  beatifi-  A  utiliter  tenetur  expendere  et  superflua  in 

ce  fruebatur,  atque  divinam  clarissime  in-  pios  usus  convertere.  Exteriorum  quippe 

desinenter  vidit  essentiam.  Nihiio  minus  bonorum  dispensatores  magis  quam  pos- 

Christus  in  exterioribus  vohintariam  pau-  sessores  aut  domini  homines  sunt,  utpote 

pertatem  assumpsit  (propter  quod  dixit  :  rationem  daturi  qualiter  ea  expenderint  : 

iV/a///i.viii,  Filius  hominis  non  habet  ubi  caput  recli-  ideo  moderate  et  fructuose  eis  uti  tenen- 

^^'           net),  quatenus  ejus  inopia  corporali  divi-  tur.  Porro  pretiosissima  Dei  bona  sunt  ani- 

tes  efficiamur  opulentia  spirituali.  mse  rationales,  Christi  sanguine  liberata)  : 

Qui /mbcbat  villicuin,  id  est  dlspenseito-  quas  dissipat,  qui  falsis  doctrinis,  pravis  ' 

rem.  Quamvis  autem  villicus,  vill»  rector  exemplis  aut  negligentia  eas  ad  vitia  per- 

et  custos  proprie  nuncupetur,  hic  tamen  trahit  aut  trahi  permittit,  nec  revocat,  si 

pro  oeconomo,  id  est  procuratore  seu  dis-  ex  officio  ad  hoc  tenetur  aut  congrue  pos- 

pensatore  domus,  accipitur.  Bt  hic  diffa-  B  set:quod  tanto  sceleratius  est  apud  Deum, 

matus  est  apud  illum,  scilicet  Ghristum  quanto   exterioribus   rebus   praestantiores 

omnium  judicem,  quem  latere  nil  potest.  sunt  animsB  immortales. 

Porro  diffamatio   ista  iniqui  apud  Deum  Et  vocavit  illnm,  id  est  Christus  villi- 

seu  Ghristum,  fit  variis  modis  ac  multi-  cum  illum.  Hgec  vocalio,  non  est  illa  qua 

plici  testimonio.  Primo,  per  ipsam  infalli-  quisque  tempore  mortis  ad  divinum  voca- 

bilem  et  omnia  intuentem  sapientiam  Dei,  tur  judicium,  quia  post  illam  non  est  lo- 

Jer.  XXIX,  qui  per  Jeremiam  testatur :  Ego  sum  testis  cus  aut  tempus  poenitendi  ac  promerendi, 

^^"           et  judex.  Secundo,  per  angelos,  qui  zelo  sicut  post  istam  de  qua  agitur  modo.  Idcir- 

justitia)  opera  hominum  bona  et  mala  co-  co  vocatio  ista  est,qua  quisque  in  vita  hac 

ram  Deo  proponunt.  Tertio,  per  daemones,  divinitus  admonetur  per  inspirationem  di- 

qui  ex  invidia  faciunt  hoc,  quemadmodum  vinam  sive  angelicam,  seu  allocutionem 

Zach.m,\.  iu  Zacharia  patet  de  Satan,  qui  Jesu  filio  C  humanam,  ut  cogitet  quam  suo  tempore 

Josedec    adversabatur    per    accusationem  rationem  de  omnibus  Deo  reddere  possit, 

procacem.  Quarto,  per  remorsum  consci-  Et  ait  illi  :  Quid  hoc  audio  de  te?  id  est, 

y?ow.ii,i5.  entiarum,  juxta  illud  ad  Romanos  :  Testi-  cur  ita  te  habuisti,  quod  mihi  taliter  accu- 

monium   illis  reddente    conscientia  ipso-  saris?  In  quibus  verbis  instruuntur  prgelati 

rum.  Quinto,  per  evidentiam  operum,sicut  in  quatuor.  Primo,  ne  subditorum  peccata 

GtH.iv.io.  in  Genesi  Dominus  ait  ad  Cain  :  Vox  san-  dissimulent,  sed  citius  quo  convenienter 

guinis  fratris  tui  clamat  ad  me.  Sexto,  per  possunt  ea  corripiant  et  emendent.  Se- 

querelam  vicinorum  atque  egentium,  se-  cundo,  ut  veritatem  famse  inquirant,  nec 

/'/•oi.xr,2f,.  cundum  quod  in  Proverbiis  legitur  :  Qui  statim  omni  credant  spiritui,sed  etiam  au- j/oann.iv, 

abscondunt  frumentum  in  tempore,  male-  diant  aecusatum  :  nam  ait,  «Quid  audio»,  *■ 

dicentur ;  benedictio   autem  super  caput  etc.  ?  Tertio,  ne  accusatores  prodant  :  quia 

vendentium.  Quasi dissipasset  bonaipsius,  D  non  ait,  Ille,  vel,  Talis  mihi  hoc  dixit;  sed, 

id  est,  inutiliter  ea  expendisset  aut  con-  «  Audio».  Quarto,  ut  culpam  de  qua  alius 

sumpsissct.  accusatur,  specificent.  Melius  namque  po- 

Per  villicum  istum  intelligi  ])Otest  quili-  test  se  homo  corrigere,  quum  ei  exprimi- 

bet  homo,  qui  corpus  et  animam,  et  cun-  tur  in  quo  deliquit,  aut  excusare,  si   in- 

cta  qujp  habet,  a  Deo  accepit,  et  eis  ad  Dei  nocens  est.  Nam  ait,  «  Quid  hoc  ?  »  Redde 

honorem  uti  tenetur,  atque  in  bonis  ope-  rationem  villicationis  tua^,  id  est,  ad  red- 

ribus  eadem  occupare.  Praiisertim  aliorum  dendum  te  praipara,  atque  conscientiam 

prselatus    seu    princeps    quicumque    per  tiiam    examina  ([ualiter  in   dispensatione 

hunc  villicum  designatur,  qui  sibi  com-  libi    commissa   te  habuisti,  ut  valeas  de 

missos    bene   regere   obligatur,  vcrbo   et  omnibus  reddere  rationem.  Jam  cnim  non 

opere  eos  ffidificando,  temporalia  quoque  poleris  villicare,  id  est,  in  proximo  est  ut 


320 


DOMINICA   IX   POST  TRINITATEM.   —  ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


10. 


10. 


de  hac  vita  tollaris,  et  rebus  tibi  concessis  A 
ad  meritum  diutius  uti  non  queas,  quia 
post  mortem  non  est  tempus  merendi.  Er- 

Gaiai.  VI,  go  dum  tempus  habemus,  operemur  bo- 
num  ad  omnes;sicut  et  Salomon  hortatur: 

Eccie.  IX,  Quodcumque  potest  manus  tua,  instanter 
operare,  quia  nec  opus,  nec  ratio,  nec  sci- 
entia   erunt  apud   inferos,   quo   tu   pro- 
■  peras. 

Ait  (nifem  villicus  intrn  sc,  id  est,  pro- 
vide  cogitavit,  atque  consilium  a  propria 
ratione  queesivit,  quid  sibi  in  tanto  esset 
agendum  discrimine.Siquidem  timor  mul-  B 
tos  reducit  ad  meliora.  Quid  faciam  ?  Po- 
tius  cogitavit,  Quid  faciam,  quam,  Quid 
dicam,  quoniam  scivit  quod  apud  justum 
ac  infallibilem  Judicem  plus  valeant  opera 
bona  quam  verba  ornata,  dicente  Aposto- 

I  Cot:  IV,  lo  :  Non  in  sermone  est  regnum  Dei.  Quia 

^^-  dominus  meus  aufert  a  me  villicationem, 

id  est,  comminatur  quod  statim  me  aufe- 
ret  de  vita  prffsenti,  ita  quod  amplius  in 
rebus  mihi  ab  eo  concessis  dominari  ac 
promereri  non  potero  :  ideo  nisi  mihi  mo- 
do  providero,  post  mortem  remedium  non  C 
habebo.  Fodere  non  valeo,  id  est,  dura 
poenitentia?  opera  exercere  non  queo,  mul- 
tum  abstinendo,  peregrinando,  me  flagel- 
lando,  in  orationibus  pernoctando.  Men- 
dicare  eruhesco,  id  est,  ab  aliis  suffragia 
meritorum  petere  verecundor,  nisi  et  ego 
ipse  aliquid  boni  agam,  et  temporalia  pro 
vitae  stipendio  intercessoribus  meis  re- 
pendam. 

Scio  quid  faciam,  id  est,  ratio  mea  per 
evangelicse  legis  doctrinam  instructa,  di- 
ctat  mihi  quid  agere  debeam,  ut  quum  D 
amotus  fuero  a  villicatione,  id  est,  per 
mortem  ablatus  fuero  de  hac  vita,ita  quod 
nec  mihi,  nec  aliis  preeesse  possim  ad  me- 
ritum,  reci-piant  me  hi  quibus  benefacere 
cogito,  in  domos  suas,  id  est,  meritis  ac 
precibus  pauperum  salver,  et  in  coelesti 
regno  suscipiar.  Quod  licet  sit  unum,  plu- 
raliter  lamen  ait,  «  in  domos  suas  »,  quia 
in  uno  regno  coelesti  divers»  sunt  mansi- 
ones,  hoc  est  diversi  gradus  pnemiorum, 
juxta  differentias  meritorum.  Et  juxta  di- 


versos  gradus  meritorum,  homines  assu- 
muntur  ad   diversos  ordines   angelorum. 
Propter  quod  asserit  Filius  Dei  :  In  domo /oann.xiv, 
Patris  mei  mansiones  multae  sunt. 

Convocatis  itaque  singulis  debitoribus 
domini  sui,  id  est  religiosis  ac  indigenti- 
bus,  qui  quantumlibet  justi  sint,  attamen 
debitores  sunt  Dei  :  vel  propter  sua  pec- 
cata  quotidiana  ac  venialia,  pro  quorum 
remissione  orant,  dicendo,  Dimitte  nobis  Maiih.vi, 
debita  nostra;  vel  quia  pro  acceptis  bene-  ^" 
ficiis  ac  donis  Dei  servire  et  regratiari  ei 
tenentur,  nec  Deo  valent  aequivalens  un- 
quam  rependere.  Dicebat  primo  :  Quan- 
tuni  debes  domino  meo  ?  At  ille  diocit  : 
Centum  cados  olei.  Cadus  est  amphora 
certae  quantitatis.  Et  possunt  per  centum 
cados  olei  omnia  humana?  fragilitatis  desi- 
gnari  peccata :  quia  ut  Jacobus  loquitur,  in  7<(co6. 111,2. 
multis  offendimus  omnes.  Qui  autem  vult 
sibi  a  Deo  ignosci,  debet  et  aliis  libenter 
ignoscere.  Dixitque  illi  :  Accipe  cautio- 
nem  tuam,  id  est  chartam  in  qua  ad  cau- 
telam  describitur  forma  contractus  seu 
debitum  :  quee  alio  nomine  chirographum  roi.  iv.ii. 
appellatur.  Sede  cito,  et-  scribe  quinqua- 
ginta.  Sicque  mediam  partem  ei  dimittit. 
Et  ait,  «  cito  »,  quia  celeriter  agenda  sunt 
opera  bona,  prsesertim  misericordise  ope- 
ra.  Quemadmodum  enim  hilarem,  ita  et  iicor.ix,:. 
celerem  datorem  diligit  Deus.  Propterea 
loquitur  Augustinus  :  Et  rem  perdit  et  me- 
ritum,  qui  pauperem  molesta  mora  sus- 
pendit.  Hinc  Salomon  ait  :  Ne  dicas,  Vade,  Pi-ov.\n,n. 
cras  dabo  tibi,quum  hodie  vel  statim  dare 
possis.  Unde  communiler  dicitur  :  Qui  cilo 
dat,  bis  dat;  nescit  dare,  qui  dare  tardat. 

Deincle  alio  (secundum  antiquam  gram- 
maticam),  id  est  alteri,  dixit  :  Tu  vero 
quantum  debes  domino  meo?  Qui  ait  : 
Centum  coros  tritici.  Corus  hic  sumitur 
pro  mensura.  Ait  illi  :  Accipe  litteras 
tuas,  et  scribe  octoginta.  Cur  minus  dimi- 
sil  huic  quam  pracedenti  ?  Respondetur, 
quoniam  ille  indigentior  fuit;  et  item  ad 
insinuandum  quod  abundantius  debeamus 
indigentibus  compati  quam  succurrere  va- 
leamus.   Oleo   namque  compassio,  tritico 


i 


DOMINICA   IX   POST  TRINITATEM.   —  ENARRATIO   IN   EVANGELllM 


321 


autem  subventio  designatur.  Vel  ideo  plus 
dimisit  primo,  quia  consideravit  se  magis 
posse  juvari  per  illum. 

Itaque   ad  hoc  Christus  istam   adduxit 

parabolam,  ut  sciamus  quod  sicul  dispen- 

sator  qui  de  rebus  domini  sui  lecit  libera- 

litatem  et  pietatem,  ab  illis  receptus  est 

quibus  benefecit;  ita  Christiani  pro  posse 

suo  subvenire  debent  pauperibus,  ut  in 

regno  suscipiantur  coelorum  (de  quo  ait 

Matih.\,z.  Saivalor  :  Beati  pauperes  spiritu,  quoniam 

ipsorum    est    regnum    coeiorum),    quem- 

admodum  ad  Timotheum  scribit  Aposto- 

I  Tim.  VI,  lus  :  Divitibus  hujus  seeculi  preecipe  non 

'^''^-       sublime   sapere,  nec   sperare   in   incerto 

divitiarum,  sed  facile  tribuere  et  commu- 

nicare. 

Et  laudavit  dominus  villicum  iniquita- 
tis,  id  est  dispensatorem  istum  injustum, 
qui  et  antea  bona  domini  sui  dissipavit, 
jamque  de  residuo  furtum  commisit,  quia 
prudenter  egisset  :  id  est,  non  de  furto 
eum  laudavit,  sed  de  provida  provisione 
sui  ipsius  :  qua?.  tamen  non  fuit  vera  pru- 
dentia,  sed  injustitia.  Idcirco  laudatio  ejus 
non  fuit  absoluta  laudatio,  sed  aliqualis. 
Multo  magis  Christus,  qui  nullum  sustinet 
damnum,  laudabit  preelatos  et  universos 
qui  subditis  et  indigentibus  vere  fuerint 
misericordes. 

Quia  fdii  hujus  sa^culi,  id  est  amatores 

mundi,  qui  huic  sseculo  se  conformant,  et 

terrenis    atque    carnalibus    rebus    magis 

quam  Deo  inha^rent  :  de  quibus  Joannes 

xjoann.w,  in  cpistola  sua  ait,  Ipsi  de  mundo  sunt,  et 

5-  de  mundo  loquuntur,et  mundus  eos  audit. 

Tales  ad  Deum  non  pertinent,  quum  sint 

servi  ac   membra   diaboli,  et  frequenter 

mundi    nomine   exprimuntur.  De  quibus 

Joann.w»,  loquitur  Christus  Patri  aeterno  :  Non  pro 

muiido  rogo,  sed  pro  his  quos  dedisti  mi- 

hi  de  inundo,  quia  tui  sunt.  Prudentiores, 


9. 


A  id  est  astutiores,  filiis  lucis,  id  est  spiri- 
tualibus  ac  devotis  hominibus,  in  genera- 
tione  sua  carnali,  id  est  inter  suos,  su72t. 
IIoc  dicitur,  non  quod  iniquis  vera  insit 
prudentia,  qua3  est  virtus,  sed  quia  pro 
temporalibus  acquirendis, conservandis  seu 
expendendis,  diIigentiores,acutiores  et  agi- 
liores  sunt,  quam  viri  boni  pro  spirituali 
profectu  gratiae  ac  virtutum  :  quum  tamen 
spiritualia  dona  sint  temporalibus  rebus 
incomparabiliter  meliora  :  unde  et  incom- 
parabiliter  plus  laborandum  esset  pro  eis. 

B  Subinde  Christus  parabolam  hanc  ad 
propositum  appiicat.  Et  ego  dico  vobis,  id 
est,  doceo,  hortor  seu  jubeo  :  Facite  vobis 
amicos  de  mammona  iniquitatis,  id  est, 
divitias  seu  bona  terrena  pauperibus  mi- 
sericorditer  ac  liberaliter  communican- 
do,  acquirite  vobis  amicitias  Dei  atque 
Sanctorum,  qui  misericordes  et  liberales 
homines,  non  avaros  et  impios  amant. 
Mammon  Syriace  est  nomen  daemonis  qui 
tentat  homines  de  divitiis  male  acquiren- 
dis,  cupide  reservandis  aut  vitiose  expen- 

C  dendis.  Hinc  «  mammona))  appellantur  di- 
vitiae.Quae  cur  divitise  iniquitatis  dicantur, 
in  sermone  patebit.  Ut  quum  defeceritis 
a  vita  prgesenti,  id  est,  obieritis  :  juxta  il- 
lud  Genesis,  Deficiens  Abraham  mortuus  Ger>.\\\,%. 
est;  recipiant  vos  Deus  et  Sancti,  in  cvter- 
na  tabernacida,  id  est  ad  mansiones  ccele- 
stes  :  de  quibus  ait  Propheta,  Quam  dilecta  p^.  Lxxxm, 
tabernacula  tua,  Domine  virtutum !  Quse  ^- 
dicuntur  seterna  a  parte  post,  non  a  parte 
ante.  Vel,  «  quum  defeceritis  ))  a  propriis 
meritis,  ea  non  habendo  seu  per  culpam 

D  amittendo,  «  recipiant  vos  »,  etc,  id  est, 
gratiam  poenitendi  atque  finaliter  obti- 
nendi  vitam  beatam  vobis  procurent  pre- 
cibus  suis  ac  meritis  pauperes  sancti  et 
boni,  quibus  per  opera  misericordia)  sub- 
venistis  aut  complacuistis. 


T.  30. 


21 


322 


DOMINICA   IX   POST  TRINITATEM. 


SERMO   SECUNDUS 


SERMO  SECUNDUS 


QUOMODO   QUISQUE   SUBSTANTIAM    SIBI   A   DEO   COMMISSAM,   CORPUS   VIDELICET  ET   ANIMAM, 
ET   QUIDQUID   AD   SE   PERTINET,   FIDELITER  DISPENSABIT. 


0 


27. 


MXBS  stabimus  anfe  tribunal  Chri- 
sfl.  Rom.  XIV,  10. 
Deiis  omnipotens,  prae  ceteris  creaturis 
Gen.i,  26,  inferioribus  dicitur  hominem  ad  imagi- 
nem  et  similitudinem  suam  creasse,  quo- 
niam  dedit  ei  rationem  liberumque  arbi- 
trium,ut  per  rationem  se  regat,  compescat, 
et  sapienter  in  cunctis  se  habeat,  atque 
per  liberum  arbitrium  sponte  bonis  adhae- 
reat,  peccatis  resistat.  Porro  regere  est 
rem  ad  suum  finem  dirigere.  Finis  autem 
hominis  est  seterna  felicitas,  utpote  beati- 
fica  visio  Dei:debet  itaque  homo  se  ipsum 
et  omnia  sua,  cogitationes,  affectiones,  ver- 
ba  et  opera,  possessiones,  et  quidquid  per- 
tinet  ad  se,  ordinare  ad  finem  preefatum, 
quatenus  per  omnia  ista  juvetur  ad  ob- 
tinendum  felicitatem  a^ternam.  Sic  Deus 
fecit  hominem  unumquemque  villicum 
suum,  id  est  gubernatorem  sui  ipsius  et 
rerum  suarum,  quatenus  bene  utatur  cor- 
pore  suo  et  anima,  universisque  mcmbris 
corporis  ac  omnibus  anima?  viribus  :  hinc 
statim  dum  moritur  homo,  anima  ejus  ad 
Iribunal  Christi  perducitur,  ut  judicetur 
ab  eo  qualiter  gubernavit  se  et  omnia  sua. 
Primo  igitur  debet  quilibet  Christianus 
bene  regere  proprium  corpus,  dando  illi 
de  necessariis  vitae  quantum  expedit  ani- 
mse  ad  bene  vivendum,  ad  complacendum 
Domino  Deo,  ad  acquirendum  {Eternam  sa- 
lutem.  Qui  ita  non  agit,  sed  corpore  suo 
abutiliir  ad  pcccandum,  et  per  inembra 
corporis  exercet  peccata,  per  linguam  va- 
na,  falsa,  detractoria,  impia  verba  loquen- 
do,  per  oculos  lascive  et  vage  circumspi- 
ciendo,  choreas,  spectacula  atque  siinilia 
libenter  cernendo,  et  ita  dc  ceteris  mem- 
bris  :  hic  talis  dissipat  substantiam  Domi- 


A  ni  sui,  videlicet  proprium  corpus,  quoni- 
am  spiritualiter  perimit  illud,  et  aufert 
illud  Creatori  ac  cjus  obsequio,  facitque 
illud  membrum  diaboli,  et  operibus  tene- 
brarum  mancipat  illud.  Quod  potissimum 
faciunt  qui  gula?,  luxuriae,  rapinse  et  cete- 
ris  impietatum  operibus  corpora  sua  prie- 
bent.  Quocontra  hortatur  Apostolus  :  Non  ^om.vi,i2, 
regnet  peccatum  in  vestro  mortali  corpo-  '^*" 
re,  ut  obediatis  concupiscentiis  ejus ;  sed 
neque  exhibeatis  membra  vestra  arma  ini- 
quitatis  peccato,  sed  arma  justitise  Deo. 

B  Denique,  quam  diligenter  et  indesinenter 
debeat  quisque  inembra  sua  custodire  at- 
que  reprimere,  ne  per  ea  Deum  creatorem 
offendat,  constat  ex  hoc  quod  ait  Salvator : 
Si  oculus  tuus  scandalizat  te,  erue  eum  3iaith. 
et  projice  abs  te;  et  si  manus  tua  aut  pes  ^^"''^'*; 
tuus  scandalizat  te,  abscide  et  projice  abs 
te.  Quod  non  est  intelligendum  de  reali 
membrorum  abscisione,  sed  de  eorum  re- 
pressione  ab  omni  usu  illicito. 

Secundo  unusquisque  fidelis  debet  bene 
regere  animam  suam,  interiores  sensus  et 

C  appetitum  sensitivum  rationi  subdendo  : 
potissimum  sensum  interiorem  qui  imagi- 
nativa  vis  nuncupatur,  ab  immundis  et 
vanis  ac  inutilibus  imaginationibus  seu 
phantasmatibus  purgando  ac  praeservan- 
do ;  sensum  quoque  interiorem  qui  vis  co- 
gitativa  vocatur,ab  immoderatis  apprehen- 
sionibus  et  cogitationibus  suppositorum 
ac  materialium  appenditiaruin  et  circum- 
stantiarum  individualium  mundando  et 
custodiendo;  insuper  appetitum  sensiti- 
vum  lam  concupiscibilem  quam  irascibi- 

D  lem  coercendo,  ne  circa  sua  objecta,  vide- 
licet  circa  sensibilia  bona  aut  mala,  pro- 
spera  vel  adversa,  moveatur  aul  afficiatur 


DOMINICA   IX    POST   TRINITATEM.   —  SERMO   SECUNDUS  323 

nisi   secundum    rectsB   rationis  judicium,  A  ejus  ad  intra,  aeternam  et  superbeatissi- 

quatenus  de  nulla  re  exteriori,  temporali,  mam  consistentiam  ejus.  Horum  contem- 

sensibili  homo  delectetur  aut  contristetur,  platio,  magna  est  humanae  mentis  perfe- 

nisi  prout  ratio  dictat  :  nec  aliquam  rem  ctio,  ad  quam    pertingere  nequit,  nisi  a 

sensibilem  seu  carnalem  desideremus,ame-  cogitationibus  vanis  et  frivolis,  ab  inordi- 

mus,  exspeclemus,fugiamus,  odiamus  sive  natis   et    infructuosis    occupationibus   ac 

abhorreamus,  nisi  prout  recta  et  prudens  studiis  se  expurget,  sicut  per  Isaiam  Do- 

ratio  judicat.  Verumtamen  hujus  contra-  minus  cohortatur  :  Auferte  malum  cogi-   /s.  i,  lo. 

rium  agunt  homines  carnales,  intimorati  tationum  vestrarum  ab  oculis  meis.  Unde 

et  insipientes,qui  instar  brutorum  sensua-  et  negligenti  per  Jeremlam  increpatorie 

litatem  suam  sequuntur,et  visa  aut  appre-  loquitur  :  Usquequo  morabuntur  in  te  co-  jer.w^n. 

hensa  quacumque  re  carnali  aut  corporali  gitationes  noxiae  ?  Imo  per  Michaeam  ait 

delectabili  aut  utili,  statim  absque  timore  B  prophetam  :  Vse  qui  cogitatis  inutile.  Ecce  3iich.u,\. 

Dei,  et  ratione  contempta,  appetunt  eam,  quam  necessaria  est  custodia  inentis  atque 

soloque   cogitatu  et  affectu   involvunt  se  purgatio  intellectus   ab  omni  cogitatione 

peccatis  gravissimis  avaritia?,  luxuriee,  imo  turpi,  infructuosa,  perversa. 
et  adulterii   ac  sacrilegii.  De  quibus  ait         Prseterea  voluntas  Deo  subdenda  est,  ne 

Ps.  xiii,3.  Propheta  :  Non  est  timor  Dei  ante  oculos  sensualibus    affectionibus    inordinatisque 

Ps.  Lii,  2.  eorum  ;  itemque,  Gorrupti  sunt,  et  aborai-  motibus  acquiescat,  sed  ordinate  se  habeat 

nabiles  facti  sunt  in  iniquitatibus.  in  amando  :  ita  ut  homo  in  primis  toto  Matth.wu, 

Praeterea  ratio  et  voluntas,  qux  sunt  su-  corde  super  omnia  incomparabiliter  amet  ^^'^^- 

premee  potentiffi  anima?,  Deo  sunt  subji-  atque  desideret  Dominum  Deum,  deinde 

ciend»,  angelicis  quoque  inspirationibus  se  ipsum  in  Deo,  tertio  proximum,  quarto 

ecclesiasticisque  prEeceptis,  et  omni  salu-  corpus   proprium  ;   inferiora   autem   non 

bri  exhortationi  ac  informationi,  correpti-  C  amet  nec  cupiat  inordinate,  sed  solum  in 

oni  et  correctioni.  Tunc  autem  ratio  sub-  quantum   sunt   necessaria   sive  utilia   ad 

ditur  Deo,  quando  juxta  evangelicse  legis  virtuose  vivendum.  Purganda  ergo  est  vo- 

mandata  et  documenta  se  habet,  creden-  luntas  ab  omni  malitia,  ab  omni  affectione 

do  credendis  et  veritatibus  acquiescendo,  non  bona,  ut  jugiter  cupiat  summo  bono 

falsitatibus  atque  erroribus  resistendo  aut  uniri  et  complacere,  in  omni  virtute  et 

non  consentiendo,   carnales  concupiscen-  gratia  crescere,  peccata  semper  cordialius 

tias  et  ceteras  animae  passiones,  videlicet  detestari,  odire  ac  fugere.  Qui  ita  se  ha- 

iram,  tristitiam,  dolorem,  delectationem,  bet,  pretiosissimam  Domini  sui  substan- 

cupiditatem,  etc,  vincendo,  universaque  tiam,  utpote  propriam  animam  et  nobilis- 

inferiora  sensibilia,  imo  se  ipsam  et  ho-  simas  ejus  vires,  bene  dispensat,  fructuose 

minem  lotum  ad  Deum,  ad  Dei  lionorem  expendit,  salubriter  regit.  Porro  qui  car- 

et  gloriam  jugiter  ordinando.  Insuper  sub-  D  nalibus  desideriis   acquiescit,  qui  pravis 

denda  est  ratio  Deo,  ut  secunduin  quod  et  sordidis  cogitationibus  immoratur,  qui 

possibile  sibi  est,  occupetur  et  conquiescat  quotidie  addit  peccata  peccatis,  iste  tan- 

immediate  in  eo,  contemplando  infinitam  quam  infidelis  et  negligens  villicus  dissi- 

bonitatem,immensam  pulchritudinem,  sa-  pat  Domini  sui  substanliam,  scilicet  ani- 

pientiam,   omnipotentiam,    beatitudinem,  mam  propriam  summ»  Trinitatis  imagine 

omnemque  perfectionem,  suavitatem,  mi-  decoratam  et  sanguine  Christi  redomptam, 

sericordiam,  justitiam    ac  munificentiam  quam   tradit   d»monibus   constuprandam 

Dei  altissimi,  supergloriosissim»  quoque  atque  ab  inferis  glutiendam.  0  quanta  est 

Trinilatis   rauluam   inluilionem,   mutuam  excajcatio,  ingratitudo,  negligentia  et  per- 

dileclionem,complacentiam  ac  fruitionem,  versitas  hominis  talis! 
sed  et  emanatiouem  ac  communicationein  Pra3terea  mulli  sunt  quibus  haec  lanta 


324  DOMINTCA   IX   POST  TRINITATEM.   —   SERMO  TERTIUS 

infidelitas,pravitas  et  ingratitndo  noii  siif- A  ttialia  qnam  corporalia  pronus,  qnatenus 

ficit,  sed   suggestione    iniqna,  pernicioso  post  hanc  vitam  prffisentem,  requiem  in- 

exemplo,   fama  scandalosa,   vita   publice  veniat   et    sufficientiam    ac    provisionem 

vitiosa.  aliornm  animas  trahunt  ad  mor-  aeternam.  Unde,  ut  dicitur,  consuetudo  fuit 

tem  culpa5  in  prsesenti,  atque  per  hoc  ad  in  qnadam  insula  maris,  qnod  habitatores 

mortem  infernalis  miseriae  in  futuro.  Isti  ejus  quolibct  anno  regem  sibi  fecerunt, 

sunt   odibilissimi    Deo,  cnjns  pretiosissi-  quem  anno  impleto  in  exsilinm  transmi- 

mam  substantiam  tam  sceleratissime  dis-  serunt.  Contigit  vero  quemdam  extraneum 

sipant,  spiritualiterque  annihilant,  quia  ut  ad  illam  divertere  regionem,  qui  consue- 

asserit  Augustinus,  Peccatum  nihil  est,  et  tudinem   ignoravit   pra?tactam  ;  fecerunt- 

nihil  fiunt  homines  peccando.  Unde  Apo-  que  eum  regem.  Quo  facto,  quidam  indi- 

Ga/fl^vi,3.  stolus  protcstatur  :  Qui  se  putat  aliquid  cavit   ei    morem    illius   terrsp.    Tunc   ille 

esse,quum  nihil  sit,ipse  se  seducit.In  isto  B  aurum  et  argentnm,  victualia  copiosa  et 

potissimum  culpabiles  sunt  vitiosi  praelati  omnia   neeessaria   eodem   anno  pra^misit 

et  principes  negligentes,omnesqne  patres-  ad  insnlam  in  quam  noverat  se  transmit- 

familias  ac   matresfamilias,  qui  suis  do-  tendum  :  nam  anno  sui  imperii  ei  nil  ci- 

mesticis  ac   aliis  malum  pra?bent  exem-  ves  sui  negabant.  Anno  itaque  evoluto  in 

plum,  nec  debitnm  sui  implent  officii.  In  exsilium    missus,    invenit   ibidem   locum 

observatione  autem  praecepti  de  correptio-  bene  provisum  ac  locupletem.  Sic  quili- 

ne  fraterna  pene  omnes  inveniuntur  dam-  bet  pro  posse  nunc  faciat.  Nam  insula  in 

nabiliter  negligentes,quia  secundum  Chri-  qua  nunc  per  annum  vivimus  et  regna- 

sti   doctrinam   ac  jussionem   vix   aliquis  mus,  est  mnndus,  in  quo  modico  tempore, 

corripit  proximum  delinqnentem  :  quod  respectu  seternitatis,  consistimus.  Deinde 

in  prsesidentibns  snmme  est  damnabile.  ad  ignotam  regionem  deducimur;  et  quid- 

Postremo  exteriora  bona  bene  dispensa-  C  quid    hic    egimus,    qnidquid    pauperibus 

re  debemus,  sobrie  eis  utendo,  immode-  propter  Deum  contulimus,  illic  invenie- 

ratos  sumptus  in  alimentis,  vestimentis,  mns.  Opera  enim  hominum  eos  sequun-  A/>oc.  xiv, 

habitaculis   familiisque   vitando,   eleemo-  tur,  ut  ait  Joannes.  In  Ecclesiaste  quoque  '^' 

synas  largas  faciendo.  Qui  autem  exteriora  scriptum  est  :  Mitte  panem  tuum  super  ^'fc/tf.xi,!. 

bona  libidinose  et  vitiose  consumit,  sub-  transeuntes  aquas  (id  est  pauperes  men- 

slantiam  Domini  sni  dissipare  censetur  :  dicantes),  quia  post  multa  tempora  inve- 

Luc.x\-,i:i.  sicut  de  prodigo  filio  legitur,  qui  devora-  nies  illum.  Hoc  est  quod  ait  Apostolus  : 

vit  substantiam  suam,  cum  meretricibus  Qui  parce  seminat,  parce  et  metet;  et  qui  iiCor.ix,f,. 

vivendo  luxuriose.  Sit  igitur  quilibet  Chri-  seminat  in  benedictionibus,  de  benedictio- 

stifidelis  ad  opera  misericordiae  tam  spiri-  nibus  metet  vitam  aeternam. 


SERMO  TERTIUS 


DE   TEMPORALIUM  RERUM   PIA   ET   FIDELI   DISPENSATIONE. 


FACITB  vobis  amicos  de  mammona  im'- D  (iam   pra>cipuum    ac   delectabile   bonum, 
quitatis.  Luc.  xvi,  9.  quemadmodum  Ecclesiasticusasserit:Ami-   EccU.  vi, 

Tnter  omnia  bona  vit»  praesentis,  amici-      cus  fidelis,  protectio  fortis  ;  qui  invenit  '*''^" 
tia,  seu  verus  et  fidelis  amicus,  est  quod-      illnm,    invenit   thesaurum.    Amico   fideli 


DOMINICA   IX   POST   TRINITATEM.   —   SERMO   TERTIUS 


325 


Ps.cwwnt, 
17. 

Joann.  xv, 
15. 


nulla  est  comparatio,  et  non  est  digna 
ponderatio  auri  et  argenti  contra  bonita- 
tem  fidei  illius.  Amicus  fidelis,  medica- 
mentum  vitee  et  iinmortalitatis ;  et  qui 
metuunt  Dominum,  inveniunt  illum.  Ita- 
que.si  tam  bona  et  desiderabilis  ac  jucun- 
da  est  amicitia  hominum,  incomparabili- 
ter  melior,  desiderabilior  atque  jucundior 
est  amicitia  Dei,  cujus  tam  -infinita  est 
pietas  ac  dignatio,  quod  homines  fragiles 
ac  mortales,  sed  virtuosos  ac  sapientes,  di- 
gnatus  est  et  dignatur  vocare  amicos.  Un- 
/s.xi.i,8.  de  per  Isaiam  locutus  est  :  Semen  Abra- 
ham  amici  mei.  Psalmista  quoque  loquitur 
Deo  :  Mihi  autem  nimis  honorati  sunt 
amici  tui,  Deus.  Christus  etiam  Deus  et 
homo,  ait  :  Jam  non  dicam  vos  servos, 
sed  amicos. 

Denique  Christus  in  evangelio  hodier- 
no  dat  facile  ac  benignissimum  documen- 
tum,  qualiter  unusquisque  Christianus  fieri 
possit  Dei  et  angelorum  sanctorum  omni- 
umque  Beatorum  ac  devotorum  amicus  : 
«Facite)),inquiens, «  vobis  amicos  de  mam- 
monainiquitatis)),hoc  est,  divitias  seu  quae- 
cumque  bona  terrena  pauperibus  pie  ac 
liberaliter  communicate,quia  per  hoc  ami- 
citiam  Dei  et  Sanctorum  ac  pauperum  de- 
votorum  acquiritis.  Quum  enim  similitudo 
sit  causa  amoris  et  amicitiai  ratio,  constat 
quod  Deus  naturaliter  pius,misericordissi- 
mus  ac  liberalissimus,  diligat  homines  ca- 
ritativos,  misericordes  ac  liberales.  Quum 
itaque  ista  terrena  sint  tam  vilia,  amicitia 
autem  Dei  et  Sanctorum  nobilissima,valde 
stultus  et  tenax  est  qui  pro  tanto  bono 
adipiscendo  non  vult  tam  vilia  pauperibus 
misericorditer  erogare,  et  discrete  secun- 
dum  suae  facultatis  mensuram  communi- 
eare.  Pra^terea  Christus  aliam  tangit  ratio- 
nem  cur  debeant  Christiani  istud  libenter 
peragere  :  quia  videlicet  per  hoc  coelesti- 
uni  mansionum  beatitudinem  promeren- 
lur,  dummodo  ex  caritate  opera  miseri- 
cordia^  facianl.  Inio  et  quamvis  in  mortali 
sit  culpa  qui  efficit  ea,  potest  tamen  con- 
tingere,  et  frequenter  conlingit,  quod  oc- 
casione  operum  pietatis  quic  facit,gratiam 


A  Dei  et  misericordiam  consequatur,  et  po- 
tissimum  per  intercessiones  et  merita  pau- 
perum  quibus  succurrit. 

Circa  hiec  considerandum  est,  qualiter 
homo  ad  amicitiam  Dei  perveniat.  Respon- 
denduin,  quod  primo  per  divinorum  ob- 
servantiam  pra3ceptorum.  Unde  asserit 
Christus  :  Vos  amici  mei  estis,  si  feceritis  Joann. 
quae  ego  praecipio  vobis.  Sicque  universi  '*" 
Christifideles  qui  in  statu  salutis  sunt,  hoc 
est  in  caritate  et  gratia,  amici  Dei  vocan- 
tur  :  nam  diligunt  Deum  et  diliguntur  a 

B  Deo,  qui  ait,  Ego  diligentes  me  diligo.  Ve-  Prov. 
rumtamen  iste  est  extensus  et  latus  mo-  '^- 
dus  amicitiae  Dei.   Secundo  igitur   magis 
stricte  et  proprie  dicitur  homo  pervenire 
ad  amicitiam  Dei  per  observantiam  consi- 
liorum  evangelicae  legis,  qua3  ordinantur 
et  tendunt  ad  hoc,  ut  homo  perfecto  ac 
sincerissimo  corde  diligat  Deum,  prout  in 
praesenti  vita  fieri  potest.  Idcirco  in  pri- 
ma  sua  Canonica  ait  Joannes  :  Qui  servat  ijoan 
verbum  Christi,  in  eo  caritas  Dei  perfe-  ^" 
cta  est.  Sicque  veraciter  religiosi  et  viri 

C  heroici  seu  perfecti  vocantur  amici  Dei, 
quoniam  omnia  vitant  ac  derelinquunt 
quorum  occasione  solent  homines  a  perfe- 
ctione  et  profectu  divini  amoris  deficere, 
puta  :  divitias,  feminas,  omnesque  carna- 
liter  propinquos  ac  propriam  voluntatem. 
Nihilo  minus  ex  gratia  speciali  posset  ho- 
mo  fieri  vir  heroicus  et  perfectus  in  statu 
saeculari  ac  conjugali,  sicut  et  quidam 
fuerunt  :  quod  tamen  rarissime  solet  ac- 
cidere. 
Tertio  pervenit  homo  ad  amicitiam  Dei 

D  per  opera  misericordiao,  sicut  in  evangelio 
hodierno  docet  Salvator,  jamque  ostensum 
est.  Quarto,  per  donum  sapientia?,  et  per 
actus  vitae  contemplativae,  qui  sunt  Deo 
intendere  et  vacare  per  speculationem  di- 
vinorum,  per  meditationes  devotas,  per 
psalmodias  et  laudes  alacres  et  sinceras, 
per  orationes  ferventes.  Imo,  quum  homo 
in  (loMO  sapientiao  multum  profecerit,  at- 
que  ad  tertium  ejus  devenerit  gradum, 
qui  dicitur  sapientia  uniliva  et  mystica 
Iheologia,   tunc   est    quasi   secretarius  et 


XV, 


Vlll, 


326 


DOMINICA    IX    POST   TRINITATEM.   —   SERMO   TERTIUS 


consiliarius  Dei,  et  carissimus  ac  familia- 

ris  eidem,  ita  ut  cum  Propheta  dicere  va- 

Ps.  L,  8.   leat  Deo  :  Incerta  et  occulta  sapientise  tuae 

manifestasti  mihi.  Unde  et  Aristoteles  ait, 

quod  vir  contemplativus  est  amantissimus 

Sap.\ii,2s.  Deo.  Sapiens  quoque  ait  :  Neminem  diligit 

Deus  nisi  qui  cum  sapientia  inhabitat.  Et 

rursus  ibidem  de  seterna  et  increata  Sapi- 

ibid.  27.   entia  fertur  :  Quum  sit  una,omnia  potest; 

et  per  nationes  in  animas  sanctas  se  trans- 

fert,  amicos  Dei  et  Prophetas  constituit. 

Ilis  itaque  modis  ac  viis  studeamus  ad 
Dei  amicitiam  pcrtingere,  quantum  status 
uniuscujusque  permittit.  IIoc  quippe  cer- 
tissimum  est,  quod  quanto  a  privato  amo- 
re,  a  carnali  affectu,  a  temporaliuni  desi- 
derio  magis  recedimus,  tanto  plus  ad  Dei 
amicitiam  propinquamus,  quia  ut  asserit 
Augustinus  :  Caritatis  venenum  est  cupi- 
ditas ;  diminutio  autem  cupiditatis  est  in- 
crementum  caritatis;  nulla  vero  cupiditas, 
seu  cupiditatis  mera  evulsio,  est  caritatis 
perfectio.  In  qua  auctoritate  cupiditas  non 
sumitur  pro  avaritia,  sed  pro  privato  et 
improbo  sui  amore,  vel  pro  inordinato  af- 
fectu  ad  temporalia  et  caduca. 

Deinceps  videndum  est,  cur  Salvator 
terrenas  opes  seu  facultates  vocat  «  mam- 
iri/H.iv,4.  mona  iniquitatis)),quum  tamen  omnis  cre- 
atura  Dei  sit  bona,  et  diviti»  communiler 
bona  hominum  appellentur.  Et  responden- 
dum,  quod  «  mammona  iniquitatis ))  vocan- 
tur,  non  quia  in  se  mala)  sint,  sed  quia 
multorum  vitiorum  occasio  sunt,  materia 
ac  fomentum.  Nain  dives  currit  ad  libi- 
tum,corruit  ad  illicitum.  Hinc  ad  Timothe- 
ibid.\i,9.  um  scribit  Apostolus  :  Qui  volunt  divites 
fieri,  incidunt  in  tentationem  et  laqueum 
diaboli,  et  desideria  multa,  inutilia  et 
nociva.  Unde  Ghrysostomus  :  Divitiarum 
(inquit)  sequela  est  luxuria,  gula,  ira  in- 
temperata,  furor  injuslus,  arrogantia,  su- 
perbia,  omnisque  irrationalis  molus. 

Secunda  ratio  est,  quia  divitiee  commii- 
niter  injuste  acquiruntur,  avare  servan- 
tur,  illicite  expenduntur.  Quo  enim  copio- 
sius  acquirunfur,eo  avidius  cupiuntur;  noc 
satiant  appclitum,  sed  inquietant,  sollici- 


A  tant  atque  ad  plus  acquirendum  accen- 
dunt.  Propter  quod  ait  Bernardus  :  Qui 
pecuniam  diligit,  non  satiatur;  qui  mun- 
dum  diligit,  non  impletur.  Nec  libidinosus 
satiatnr  voluptate;  sic  et  crudelis  quisque 
sanguinem  sitit.  Ambitiosus  quoque  aut 
cupidus  laudis  humana^,  adeptis  dignita- 
tum  titulis  seu  humanis  favoribus,nullum 
inde  capit  remedium,  sed  desiderio  a?stuat 
ampliori.  Minus  autem  invenit  requiem, 
qui  sibi  ipsi  placere  cupit  et  suis.  Dein- 
ceps  ratio  horum  est,  quoniam  omnia  bo- 

B  na  creata  sunt  imperfecta  :  ideo  eis  ade- 
ptis,  restat  quod  adhuc  desideretur.  Deus 
vero  bonum  est  perfectum  ac  infinitum  : 
hinc  00  plene  adepto,  appetitus  quiescit, 
nec  restat  quod  cupiat.  Hinc  iterum  dicit 
Bernardus  :  Ad  imaginem  Dei  facta  aniina  oen. 
rationalis,  ceteris  omnibus  occupari  po-  ^^" 
test,  repleri  non  potest;  capacem  etenim 
Dei,  quidquid  Deo  minus  est  non  imple- 
bit.  Unde  naturali  desiderio  quisquis  pro- 
batur  suinmum  diligere  bonum,  nullam 
nisi  00  adepto  requiem  habiturus. 

C  Tertio  divitia>  dicuntur  «  mammona  ini- 
quitatis  )),quasi  inwqualitatis,  quoniam  in- 
wqualiter  possidentur.  Itaque  juxta  Christi 
doctrinam,divitiffi!  ista;  terrenae  spernenda? 
siint,  ita  quod  ultra  quam  necessaria^.  sou 
utiles  sunt  ad  spiritualia  charismata  pro- 
merenda  non  desiderontur  noc  rosorven- 
tur,  sed  pauperibus  distribuantur,  quoni- 
am  in  divitiis  abundantem  valde  difficile 
est  salvari,  ut  constat  ex  prffiinductis.  Ad 
quod  insinuandum  scriplum  est  in  Ecclc- 
siastico  :   Beatus  dives  qui    invontus  est  f^ccU 

D  sino  macula,qui  post  aurum  non  abiit,nec  **''*' 
speravit  in  pecunia  et  thesauris.  Quis  est 
hic  ?  et  laudabimus  eum  :  fecit  enim  mira- 
bilia  in  vita  sua.  Imo  ipsemet  Christus  in 
Evangolio  contestatur  :  Quam  difficilo  qui   /,»c. 
pecunias  habont,  intrabunt  in  rognum  coc-  '*' 
lornm  !  Itaque  qui  divitias  sibi  accumu- 
lant,  quid  aliud  faciunt,  nisi  quod  impedi- 
menta  salutis  sibi  multiplicant,mentemque 
suain  gravioribus  oneribus  depriinunt?  Id- 
circo  ait  Scriptura  :  Nihil  iniquius  quam  Ecci 


i,2G, 


XXXI, 


XVlll, 


I 


i.x,  y, 


amare  pecuniain;  avaro  nihil  scolestius. 


10. 


DOMINICA   IX   POST  TRINITATEM.    —  AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO  QUARTUS  327 

quoniam   animam   suam  habet  venalem.  A  ut  prorsus  diligentiores,  ferventiores  acu- 

Postremo,  sicut  in  evangelio   hodierno  tioresque  simus  ad  obtinendum  bona  spi- 

Zi(c. XVI,  8.  docet  Filius  Dei,  filii  hujus  sseculi,  videli-  ritualia  ac  seterna,  quam   temporalia   ac 

cet  homines  carnales  atque  mundani,  pru-  terrena.  Tales  utique  olim  multi  verissi- 

dentiores  sunt  secundum  suum  modum,  me  christiani  fuerunt.   Unde  in  Vitaspa- 

quam  filii  Iucis,id  est  homines  boni,juxta  trum    describitur,    quod    divites    quidam 

sensum  in  expositione  textus  praehabitum.  multam  et  copiosam  pecuniam  secum  por- 

Et  de  hoc  quilibet  Christianus  merito  ve-  taverunt  in  eremum,ut  distribueretur  Fra- 

recundaretur  gravissime,  quod  minus  fer-  tribus  in  eremo  commorantibus.  Pater  ve- 

vens,  oculatus  ac  diligens  est  ad  profici-  ro  eremitarum  illorum  dixit  divitibus  illis, 

endum  in  bonis  gratia)  ac  virtutum  atque  quod  Fratres  non  indigerent  pecunia  illa, 

in  meritis  fftern»  felicitatis,  et  ad  com-  quia  de  manuum  suarum  laboribus  vive- 

placendum  Deo  altissimo,  quam  homines  B  bant,nec  acquiescerent  capere  illam  pecu- 

carnales   atque  mundani   ad  crescendum  niam.  Quumque  divites  multum  rogarent 

in  temporalibus  rebus,  et  ad  placendum  Patrem  illum  ut  aliquid  Fratribus  daret, 

quibusdam  hominibus.  Unde  ex  his  inno-  posuit  pecuniam  in  sporta  ante  ecclesiam, 

tescit,  quanta  sit  obscuratio,  infectio,  tar-  ut  Fratres  qui  vellent,  inde  acciperent  :  et 

ditas  atque  fragilitas  mentis  humanaj.  Sed  ecce  nullus  Fratrum  inde  accepit,  imo  vix 

defleamus  vitia  et  miserias  animarum  no-  adspexerunt.  Talis  quoque  fuit  praecipue 

strarum,  invocemusque  jugiter  viscera  mi-  sanctissimus   pater   Franciscus,  et   primi 

sericordia;  Dei  nostri,  ut  corda  nostra  illu-  Fratres  Ordinis  ejus  :  imo  nunc  usque  de 

minare,  accendere,  roborare  dignetur  :  ita  gratia  Dei  nonnulli  sunt  tales. 


AD    RELIGIOSOS 


0 


SERMO  QUARTUS 

DE   INORDINATIS   AFFECTIONIBUS   ET   CARNALIBUS    CONCUPISCENTIIS   ABJICIENDIS. 


U[  sc  cxistimat  stare,  vidcat  ne  ca-  C  dominator  vita3  meae,  extollentiam  oculo- 

dat.  I  Cor.  X,  12.  rum  meorum  ne  dederis  mihi,  ct  omne 

Sanctus  Apostolus  in  preesenti  epistola  desiderium  pravum  averte  a  me;  aufer  a 

iiiultis  nos  instruit  documentis.  Priino,  ne  me  ventris  concupiscentias.  Itaque  ad  ni- 

i Cor. X, 0.  simus  concupiscentes  malorum,  hoc  est,  hil  terrenum  ac  transitorium   inordiuate 

ut  inordinatas  affectiones  et  carnales  con-  afficiainur.  Ideo  namque  (ut  ait  Bernar- 

cupisceiitias   abjiciamus,    quemadmodiim  dus)  aiiiina  lerrenis  inhial,  quod  miiiime 

/icWi.xviii,  in   Ecclesiaslico  scriptum  est  :  Posl  coii-  coelestia  meditaliir.  Inrolicilas  iii  concupi- 

cupiscentias  tuas  non  eas,  et  a  voluptate  scentia  et  cupiditale.  Quid  enim  si  forle 

tua  avertere.  Sed  quia  hoc  ipsum  iinple-  alicui  videtur  in  terrenarum  affluentia  re- 

re  absque  Dei  gratia  non  valemus,  juxla  rum  concupita  prosperitas  arridere  ?  Eo 

5op.viii.2i.  illtid,   Nemo   potest   esse    continens    nisi  ipso  infelicior  est  anima,  quo  magis  illa 


Deiis  det;  idcirco  cum   sapienlc  illud  in  D  amplectitiir.  Et  vide  quanta  vitia  ex  illa 
4-6.  Ecclesiaslico  exoreinus  :  Domine  pater  et      supeifluilate  et  cupiditate  iiascuntur:liiiic 


EccU. 


XXIII, 


328                   DOMINICA   IX   POST  TRINITATEM.   —  AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO  QUARTUS 

etenim  csecitas  cordis,  hinc  cervicosus  fii-  A  notabilis,  id  est  reprehensibilis,  sed  con- 

ror  animositatis,  hinc  suspicionis  anxius  temptus  cogitationis  hujusmodi  exstat  lau- 

labor,  hinc  livoris  crudele  tormentum,  at-  dabilis. 

que  cremantis  invidia?  miserabilis  crucia-  Hinc  ait  et  Glimacus  :  Gaudet  Judseus 

tus.    His   verbis   addit  Bernardus  :   Novi  sabbato,  et  diem  agit  festivum ;  et  gulo- 

homines  satiatos  hoc  mundo,  et  ad  om-  sus  monachus  sabbato  et  dominica.  Pascha 

nem  ejus  memoriam  nauseantes.  Et  facile  computat  servus  ventris,  in  quibus  ciba- 

est  cuique  nostrum  hanc  satietatem  per  riis  faciat  dies  festos ;  servus  vero  Dei  co- 

gratiam  Dei   sentire  :  neque  enim  parit  gitat  in  qualibus  gratiis  dives  fiat.  Mens 

hoc  copia,  sed  contemptus.  Ex  quo  nola-  jejunantis  orat  vigilanter  et  sobrie;  mens 

bili  verbo  rite  conchiditur,  quod  quanto  autein  non  abstinentis  orat  repleta  idoh's 

quis  donis  gratia?  et  consolatione  interna  multis  immundis.  Qui  suum  ventrem  fo- 

magis  impletur,  quo  devotior  spiritualior-  B  vet  et   nutrit,  et   contendit   fornicationis 

que  consistit,  tanto  de  necessariis  corpori  spiritum  vincere,  similis  est  volenti  cum 

facilius  contentatur,  et  delicata  atque  su-  oleo  ignem  exstinguere.  Tribulato  ventre, 

perflua   amplius   aspernatur;  quo  autem  humiliatur  cor;  eodem  vero  consolato,  su- 

frigidior  mcnte  et  carnalior  coeperit  fieri,  perbit  cogitatio.  Te  ipsum  palpa  circa  pri- 

eo    plus    lauta  et  superflua  appetit   adi-  mam  horam  diei,et  circa  mediam,et  circa 


pisci. 


extremam   ante  cibum  :  et  ex  hoc  a  te 


Denique,    quam   vitanda    sit  religiosis  ipso  disces  utilitatem  jejunii.Exsultat  qui- 

concupiscentia  omnis  carnalis,  constat  ex  dem  mane  cogitatio  carnis;  apprehenden- 

verbis  S.  Basilii,  in  cujus  Begula  movetur  te  sexta,  deorsum  modice  inclinatur;  ac 

ha>c  qutTQstio  :  Si  quis  in  corde  suo  cogitet  circa  solis  occasum  humiliatur  in  finem. 

de  cibis,  tamen  deinde  notet  se  ipsum  et  Afflige  ventrem,  et  os  tuum  claudes  om- 
arguat,  si  et  hic  quasi  cogitans  de  talibus  G  nino  :  a  multitudine  namque  ciborum  lin- 

judicandus  est?  Ad  quod  respondet  Basi-  gua  enervatur  et  relaxatur.  Ha^c  Climacus. 

lius  :  Si  non  id  temporis  est  quo  natura-  Preeterea,  non  solum  inordinatam  con- 

liter  cibos  requirere  famis  necessitate  com-  cupiscentiam  circa  cibum,  potum,  somnum, 

monemur,  necesse  est  id  esse  vacuee  mentis  vestitum,sed  et  circa  alia  qua^que  sensibi- 

indicium,  et  anima?  affectum  gerentis  cir-  lia,  refrenare  ac  repellere  nos  oportet,  ut 

ca  ista  prsesentia,  et  circa  Dei  voluntatem  nihil  creatum   nisi    in  Deo  et  secundum 

desidis  ac  remissse.  Proximam  tamen  ha-  Deum  optemus. 

bet  Dei    misericordiam,  et  pro  hoc  ipso  Insuper   docet   nos   Apostolus,    ut   non  iCor.x,?. 

quod  se  ipsam  arguit,  a  crimine  excusa-  efficiamur  idoloIatra>.  Sed  forsitan  non  ar- 

tur,  si  tamen  de  cetero  vitet  cogitationum  bitramur    nobis   necessariam    admonitio- 

Joann.  v,  ruiuas,  memor  Ghristi  verbi  dicentis  :  Ec-  nem  vitandi  tam  enorme  ac  apertissimum 
ce  salvus  factus  es ;  jam  noli  peccare,  ne  D  scelus.  Verumtamen  agnoscamus  non  so- 

tibi  deterius  contingat.  Si  autem  id  tem-  lum  idololatras  appellari  qui  gentilium  de- 

poris  est  quo  naturaliter  de  cibis  appeten-  os  seu  idola  coIunt,sed  et  oinnes  qui  crea- 

dis  commonemur,  mens  autem  melioribus  turis  magis  quam  Greatori  adhierent,  qui 

occupata,inl'eriora  spernit  ac  despicit,non  coulra  Dei  praeceptum  ad  aliquid  afficiun- 

ratio  ciborum   notabilis,  sed  contemptus  tur.  Nam  de  gulosis  ait  Aposlolus  :  Quo-  phiUpp.m, 

laudabilis  invenitur.Quorum  verborum  est  rum   deus   venter  est.  Ideo  quantum   ad '^- 

iste  sensus  :  Si  quis  de  cibo  cogitct,  fame  immoderatas  creaturarum  adhaesiones  seu 

eum  ad  hoc  impellente,  et  nihilo  minus  affectiones  appropinquamus,  tantum  huic 

mens   occupata   divinis   aut  spiritualibus  spirituali  idololatria)  propinqui  efficimur. 

actibus,  cogitationem  illam  abjiciat,  tunc  Imo  si  quis  Deum  amaret,  non  principali- 

ratio  seu  cogitatio  illa  ciborum   uon  est  ter  quia  in  se  ipso  bonus  consistit,  sed 


14. 


DOMINICA   IX   POST  TRINITATEM.   —  AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO  QUARTUS  329 

solum  aut  principaliter  in  quantum  bonus  A  quia  ut  ait  Chrysostomus,  Pro  quanta  par- 

est  sibi,  seu  propter  beneficia  sua,  ut  sibi  te  cor  tuum  fuerit  ad  aliquam  rem,  pro 

accommoda;  iste  non  vere  nec  spirituali-  tanto  minus  est  ad  Deum,  videlicet,  si  af- 

ter  Deum   diligeret,   sed   coleret   semet-  fectio  illa  ad  creaturam  non  ponatur  sub 

ipsum  et  esset  quasi  idololatra  sui,  quo-  ordine  divini  amoris.  Idcirco,  si  nobis  in 

niam  plus  amaret  et  honoraret  se  ipsum  divino  Officio  occupatis,  et  ibi  forte  prffi 

quam  Deum,et  praeferret  se  Deo,se  ipsum  soiito  laborantibus  ac  lassatis,  suborta  fu- 

faciens  sibi  finem  et  Deum  quasi  medium  erit  aliqua  cogitatio  de  lauta   refectionc 

ad  se  ipsum,atque  per  hoc  Deo  utens  et  se  habenda,  de   colloquio  aut  spatiamentis, 

fruens,  nec  ad  Deum  se  referens  :  quod  ut  sic   ex   talium  consideratione,  affectu 

totum  perversum  esset  ac   prorsus  prsD-  et  spe  consolemur  atque   inordinate   de- 

posterum.  Idcirco  nos  ipsos  et  omnia  sa-  lectemur,   mox   cum   sancta  indignatione 
pienter,  frequenter  et  caute  referamus  ad  B  abjiciamus  de  corde  iinaginationem  vilis- 

Deum  et  ad  ejus  honorem,  sicut  ad  sum-  simam,  nec  spiritualia  ad  corporalia  refe- 

mum  ac  ultimum  finem,  hoc  summe  et  ramus. 

finaliter  appetendo,  ut  Deus  gloriosus,  om-         Prseterea,  monet  Apostolus  ne  Christum  icoc.  x,9. 

nipotens  et  excelsus  honoretur  in  omni-  tentemus,  quaerendo  experimentum  sapi- 

bus  a  nobis  et  a  ceteris  universis ;  ipsum-  entia3  seu   omnipotentiae  ejus   :  imo   de 

que  Deum  primo  et  principaliter  ob  suam  providentia,  bonitate,  omnipotentia  et  fi- 

puram  et  infinitam  bonitatem  sinceriter  delitate  ipsius  simus  certissimi.  Ideoque 

diligamus.  semper  agamus  melius  nostrum  et  quod 

iCoi-.  X,  8.      Amplius,  monet  Apostolus  ne  fornice-  in  nostris  est  viribus,  ipsum  jugiter  invo- 

mur.  Quod  rursus  si  de  corporali  fornica-  cantes,  ei   nos  committentes,  et  in   ipso 

tione  intelligatur,  nobis  non  oportere  dici  immobiliter  confidentes,  certi  quia  ut  pro- 

forsan  censemus.  Sed  est  spiritualis  forni-  C  testatur  Scriptura,  ipsi  cura  est  de  nobis,     Sap.  vi, 

catio,   quee  est  vitiosa  mentis  creatse   ad  et  quod   diligat   universa  quae  fecit,  ^ccl'pll'rlV 

bonum  commutabile  et  creatum  adhsesio,  relinquat  finaliter  sperantes  in  se,  velit- •^op.  xi,25. 

atque  ipsius  cum  diabolo  prava  consen-  que  homines  omnes  salvari.  Nihilo  minus  [  y^,,' ',','_  4* 

sio  et  voluntatis  communio.  Sicque  asse-  simus  semper   solliciti  ne  peccemus ;  et 

rit  Augustinus,  quod  omnis  anima  est  vel  qui  se  in  caritate  et  gratia  stare  confidit, 

Ghristi  sponsa,  ei  per  caritatem  adhaeren-  videat  ne  ex  diabolica  tentatione  aut  pro- 

do,  vel  diaboli  adultera,  ei  in  pravis  con-  pria  passione  seu  fragilitate  dejiciatur  et 

sentiendo.    De   qua  fornicatione  ait   Deo  pereat  :  quia  in  medio  laqueorum  versa- 

p«.Lxxii,27.  Propheta  :  Ecce  qui  elongant  se  a  te  per-  mur,  et  diaboli  tanquam   latrunculi  no- 

ibunt;  perdidisti  omnes  qui   fornicantur  strum  obsident  iter.In  ipso  quoque  mortis 

Oseeiv,  12.  abs  tc.  Dc  qua  habetur  in  Osee  :  Fornicati  articulo  seu  in  extremis  adhuc  gravissima 

sunt  a  Deo  suo.  Unde  et  per  Ezechielem  D  imminet   pugna.   Ideo   beatus   homo  qui    prov. 

Ezech.yi,  asserit  Dominus  :  Contrivi  cor  eorum  for-  semper  est  pavidus ;  et  sapiens  in  omni-  ^,^",'' '*' 

q  .  TT-.r..  'r  Ecch.wM, 

nicans  et  recedens  a  me.Hanc  igitur  forni-  bus  metuit.  Propter  quod  vana  securitate  n. 

cationem,et  omnem  ad  eam  dispositionem  aut  negligentia  nullatenus  resoIvamur,sed 

et  inchoationem  penitus  fugiamus,  quate-  divina3  subventionis  conservationem  jugi- 

nus   nullius    creatur»   affectio    caritatem  ter  imploremus,  et  Omnipotentis  auxilio 

nostram  ad  Deum  minuat  aut  retardet  :  incessabiliter  innitamur. 


330  DOMINICA   IX   POST  TRINITATEM.   —   AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO  QUINTUS 


T 


it 


SERMO  QUINTUS 

DE   MURMURATIONE    COMPESCENDA   A   BONIS   RELIGIOSIS,   ET   TENTATIONUM   UTILITATE. 


ENTATIO  vos  77on  apprehendat  nisi  A  est  ne  in  infirmitatibus  corporis  aut  qui- 

humana.  I  Cor.  x,  13.  buscumque  adversis  contra  Deum  altissi- 

Pra?ter  documenta  epistolee  hodierna;  in  mum  murmuremus,  illud  Job  reminiscen- 

priecedenti  tacta  sermone,  etiam  nos  hor-  tes  :   In  omnibus   his   non    peccavit  Job  Job  i,  22 ; 

icor.x,io.  tatur  Apostolus,  ne  murmuremus,  quem-  labiis  suis,  nec  stultum  quid  contra  Deum  "' "^' 

^'a-orf. XV,  admodum  filii  Israel   ingrati  et  indurati,  locutus  est.  Et  de  Tobia  sic  legitur  :  Quum  706.11,13, 

^Num^^\l\  contra  Deum  et  Moysen  frequenter  mur-  ab  infantia  sua  timuerit  Deum,  non  est  '*' 

XVI.  muraverunt.  Murmuratio  equidem  proprie  contristatus  quod  plaga  csecitatis  acciderit 

dicta,  ex  ira  et  impatientia  nasci  videtur,  ei ;  sed  immobilis  in  Dei  timore  perman- 

quamvis  interdum  accipiatur  in  bono  :  ut  sit,  gratias  agens  Deo  omnibus  diebus  vi- 

si  qui  ex  zelo  justititp,  contra  eos  a  quibus  ta?  susb.  Nempe  quam  enorme  sit  contra 

innocentes  opprimi  viderint,  concorditer  Deum  murmurare,  pandit  Augustinus,  di- 

Joann.^n,  murmurent,sicut  in  Evangelio  legitur,quod  B  cendo:De  nulla  re  magis  offendisse  Deum 

murmuratio  multa  fuit  de  Christo  in  turba.  populus  ille  Judaicus  dictus  est,quam  con- 

Quidam  enim  dicebant,  Quia  bonus  est;  tra  Dominum  murmurando. 

alii  dicebant,  Non,  sed  seducit  turbas.  Quid-         Secundo  cavendum  ne  contra  Dei  vica- 

quid  ergo  adversitatis  acciderit  nobis,quid-  rios  superiores  nostros  murmuremus,pr8e- 

quid  reprehensionis  et  castigationis  fuerit  sertim  ob  hoc  quod  ab  eis  exercitamur, 

nobis  inflictum,  quidquid  injurise  contige-  corripimur  sive  corrigimur.  Maxime  autem 

rit  nobis,  iram,  impatientiam,  murmura-  in  capitulo  est  cavendum  ne  quis  quando 

tionem  quoque  ex  eis  provenientem  repri-  corripitur,  praesidenti  dure  loquatur  aut 

mamus  et  exstinguamus.  Quod  si  interior  renitatur,  aut  murmurans  indignetur.  Sed 

fuerit  orta  commotio,  non  tamen  sonet  in  huic  obviare  apparet  quod  super  illud  Job, 

ore    murmuratio,  nec   in  vultu   appareat  Si  adversum  ine  terra  mea  clamat,  scribit  job  xxxi, 

ulla  turbatio,  nec  per  signa  interior  pas-  C  B.  Gregorius  :  Adversus  possessorem  suum  ^^- 

sio  in   aliorum   scandalum    manifestetur,  terra  tunc  clamat,  quando  contra  pastorem 

sed  suffocetur   potius  in  se  ipsa.  Itaque  suum  populus  jusle  murmurat.  Et  respon- 

Dei   providentiam    omnia  complectentem  dendum,  quod  in  certis  casibus  populus 

ac  moderantem,  sine  qua  nec  folium  ar-  potest  et  debet  pastorem  suum,  si  inagni- 

.!/»/</,.  X,  boris  labitur,  nec  avicula  cadit  in  terram,  tudo   culpse   suae   exegerit,  suo  superiori 

considerantes,  cuncta  adversa   et   aspera  legitime  accusare,  et  de  ejus  omissionibus 

sine    murmuratione   ffquanimiter   tolere-  et  peccatis  evidentibus  quodammodo  mur- 

mus,  certi  quod  non  sine  ordinatione  di-  murare,  sumendo  (ut  tactum  est)  murmu- 

vina  patimur  talia  pro  nostris  expiandis  ralionem  in  bono,  prout  cx  caritate  jusfi- 

peccatis,  vel  pro  donis  gratia)  in  hac  vita  tiaque  procedit  :  ut  si  pastor  debitum  sui 

augendis,  et  beatiludinis  futura3  augmen-  officii  circa  subditos  suos  non  impleat,  in 

to,  aut  alia  causa  idonea  juslo  ac  sapien-  D  detrimentum  salutis  eoruin,  possunt  pro 

tissimo  Deo  judici  cognita,  cui  et  gratias  salute  sua  de  remedio   cogitare  ac  pro- 

in  talibus  referre  debemus.  videre  ;    interim   tamen   pradatum   suum 

Deinceps,  primo  et  summe  cavendum  »quanimiter  ferant  ac  debite  venerentur, 


29 


DOMINTCA    IX   POST   TRINITATEM.   —  AD  RELIGIOSOS  ;   SERMO   QIJINTUS  331 

nec  ex   prava  radice  miirmurent  contra  A  capiat,  «  nisi  humana  «,  id  est  brevis,  le- 

eum.  Ait  namque  GregoriusiQuisquis  con-  vis  et  transitoria,  ut  sunt  primi  motus,  et 

tra  superpositam  sibi  potestatem  murmu-  inclinatio  ad  venialia,  sine  quibus  agi  non 

rat,  illum  redarguit  qui  potestatem  insti-  valet  haec  vita.  Et  hoc  ait  Apostolus,  non 

tuit  ac  donavit;  quisquis  vero  pro  peccato  utique  licentiando  sive  hortando  ut  venia- 

suo  corrigitur,  eo  ipso  jam  justus  fieri  in-  liter  peccemus,  sed  non  vetando,  gravio- 

choat,  quo  ferientis  justitiam  non  accusat.  raque  vitia  prohibendo.   Veniaiia  quippe 

Murmuratio   quoque  contra   vicarios   Dei  quamvis  singula,  non  tamen  omnia  pos- 

redundat  in  Deum,  sicut  Christus  ait  prae-  sunt  vitari.  Praeterea,  quum  teste  Scriptu- 

z»c.x,i6.  jatis  :  Qiu  vos  spernit,  me  spernit.  Et  Pau-  ra,  militia  sit  vita  hominis  super  terram,   juh\n,i. 

ir/ie.9s.  IV,  lus  Thessalonicensibus  scribens  :  Qui  ha?c  simus  semper   ad   pugnam  contra  tenta- 

**■  (inqnit)  spernit,  non  hominem  spernit,  sed  menta    accincti,    contra    peccata    armati, 

Deum.  Unde  et  Moyses  quoque  perversis  B  contra  da?monum  tentationes  atque  insidias 

/■:.roii.\\i,  Israelitis  dixit  :  Non  contra  nos  est  mur-  pra?parati,custodiendo  cor  nostrum,et  ocu-  Deui.iv,<). 

**■  mur  vestrum,  sed  contra  Dominum.  los  cordis  semper  habendo  ad  Dominum,  ^«"""^''^; 

^  cxxii,2. 

Tertio  caveamus  ne  contra  corripientes,  ejus  implorando  auxilium. 

accusantes  seu  proclamantes  nos  murmu-  Est  quoque  tentatio  homini  multiplici- 

remus,  quum  ipsi  vulnera  nostra  nobis  os-  ter  utilis  ac  salubris,  si  legitime  relucte- 

tendant.  Propler  quod  Salomon  in  Prover-  tur.  Propter  quod  asserit  Augustinus  :  Vita 

/'/•or.  XXIX,  biis  loquitur  :  Viro  qui  corripientem  dura  nostra  in  hac  peregrinatione  esse  non  va- 

'•  cervice  contemnit,  repentinus  superveniet  let  sine  tentatione,  quia  profectus  noster 

L'ccii.x,i8.  interitus.   Et   iterum   scriptum   est  :  Vir  per  tentationem  nostram  efficitur.  Nec  si- 

sapiens  non    murmurabit  correptus.   O^ii  bi  quis  innotescit,  nisi  tentatus;  nec  po-    EccU. 

autem  amat  se  in  se,  non  in  Deo,  et  cupit  test  coronari  nisi  vicerit,  nec  vincere  nisi  ^^^^'^' .. 

'  '  i  '  II  y  im.  11, D. 

reputari   ac    metuit  aspernari,  corripien-  C  certaverit,  nec  certare  nisi  tentatores  ha- 

tibus  indignatur  :  et  tamen  miserabiliter  buerit.  Viriliter  ergo,  o  homo,  omni  tenta- 

excaecatus,  sua  indignatione,  impatientia,  tioni  resiste.  Nam  Deus  tuum  novit  cona- 

murmuratione,    multo   contemptibiliorem  tum,  tuam  inspicit  voluntatem,  certamen 

se  facit,  maculamque  incurrit.  Qui  si  pa-  tuum  contra  carnem  ac  daemones  intue- 

tienter  et   gratanter   correptionem    susti-  tur;  hortatur  ut  pugnes,  juvat  ut  vincas, 

nuisset,  laude   et    honore   dignus   fuisset  deficientem  sublevat,  vincentem  coronat. 

existimatus.  Deus  universorum  rector  cum  omni  San- 

Quarto  cavendum  ne  contra  injuriantes  ctorum  exercitu  tuum  inspectat  ac  prae- 

murmuremus,  quum  dicat  Salvator  apud  stolatur  certamen,  et  tibi  contra  da^mones 

Mnith.s-,  Matthseum  :  Beati  estis  quum  maledixerint  prwiianti  aeternffi  beatitudinis  parat  coro- 

"■'-■       vobis  homines,  et  persecuti  vos  fuerint;  nam.   Denique,  sicut  diabolus  specialiter 

gaudete,  quoniam  merces  vestra  copiosa  D  tenlat  nos  de  peccatis  ad  quae  proniores 

est  in  coelis.  Hinc  ait  Isidorus  :  Discat  non  nos  esse  considerat,  sic  et  nos  contra  hu- 

murmurare  qui  mala  patitur;  et  si  ignorat  jusmodi  vitia  singularius  semper  pugne- 

cur  talia  patiatur,  per  hoc  se  juste  pati  mus,  et  ea  radicitus  exstirpare  nitamur. 

arbitretur,  quia  ab  illo  gubernatur  ac  ju-  Pensemus  quod  loquitur  Leo  Papa  :  Non 

dicalur  cujus  nunquam  injusta  exsistunt  desinit  hostis  antiquus  tentationum  laque- 

judicia.  Verumlamen    quidam  frequenter  os  ubique  pra-lendere,  ut  quoquam  modo 

tanto  passionum  replentur  furore,  ut  con-  virtutem  fidelium  queat  corrumpere;novit 

tra  insensata  et  inanimata  irascantur,  lo-  cui  illecebras  carnis  ingerat,  cui  invidi» 

quantur  ac  murmurent.  virus  infundat,  qucm  moerore  conturbet, 

iCor. x,i3.      Amplius  docet  Apostolus,ut  tentatio  nos  quem  gaudio  fallat,  quem  metu  opprimal, 

<f  non  apprfhendat  »,  id  est,  non  vincat  et  quem  admiratione  seducat;  omiiiuui  dis- 


332  DOMINICA   IX   POST   TRINITATEM.   —  AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS 

cutit  mores,  ventilat  curas,  scrulatur  af-  A  pro  nobis  quam  contra  nos.  Nihilo  minus 

fectus,  et  ibi  quaerit  causas  nocendi,  ubi  simus  semper  solliciti,jugiter  custoditi;et 

viderit  quempiam  diligentius  occupari.  At  minora  ac  quotidiana  fugiamus  peccata, 

vero  teste  Bernardo,  Viros  perfectos  quos  ne  per   illa   introeat  hostis  et   trahat   ad 

diabolus  per  apertorum  suggestionem  ma-  graviora.  Yereamur  semper  Deum  offen- 

lorum  non  potest  dejicere,  tentat,  malum  dere,  ne  ejus  destituti  subsidio,  tentatio- 

sub  specie  boni  (nec  mediocris  boni,  sed  nibus  superemur.  Verecundemur  quoque, 

perfecti)  proponendo  ac  persuadendo,  de-  coram  angelis   sanctis  custodibus  nostris 

cipere,  ut  cito  consentiant  qui  magnopere  negligenter  et  viliter  nos  habere;  timea- 

diligunt  bonum.  mus  eoruni  venerandos  adspectus  inhono- 

Quamvis   autem   fragiles  simus,  pluri-  rare.  Sed  strenue  resistamus  tentationibus 

mum  tamen  nos  consolatur  sanctus  Apo-  mundi  et  carnis  ac  desmonum  universis; 

I Cor.x, 13.  stolus,  dicendo  :  Fidelis   Deus,   qui   non.B  et  quo  acutius  impugnamur,  eo  ferventius 

patietur  vos  tentari  supra  id  quod  pote-  renitamur,  nos    ipsos  in  omnibus  humi- 

stis,  sed  faciet  cum  tentatione  proventum,  liando,  in  terram  coram  Deo  humillime 

ut  possitis  sustinere.  Ideo  loquitur  Augu-  prosternendo,  pectus   tundendo,  lacrimis 

stinus  :  Tantum   permittitur  diabolus  te  faciem    irrigando,  Dei  in  primis,  deinde 

tentare,  quantum  tibi  prodest  ut  exercea-  Virginis  gloriosse  et  Sanctorum  omnium, 

ris  atque  proberis,  ut  qui  te  ipsum  ne-  ac  specialium  patronorum  propriorumque 

sciebas,  a  te  ipso  inveniaris.   Et  Prosper  angelorum  auxilium  fidelissime  ac  instan- 

fatetur  :  Ad  magnam  utilitatem  fidelium  tissime  implorando,passionem  dominicam 

materia  est  reservata  certaminum,  ut  non  recolentes,  quatuor  novissima  meditantes, 

superbiat  sanctitas  dum  pulsatur  infirmi-  omnem  otiositatem  vitantes,  ac  virtuosis 

tas.  Confidamus  ergo  in  Domino,qui  etiam  insistentes  operibus,  pra>sertim  caritatis, 

j/ebr.,,\i.  unicuique  angelum  sanctum  deputavit  in  C  humilitatis,  patientia},  intendentes  exerci- 

custodem  ac  adjutorem,  per  quem  mali-  tiis  sacris;  quam  periculosum,  foedum  ac 

gnorum  insultum  crudelitatemque  hosti-  vile   sit   superari,   quam   gloriosum,    no- 

um  reprimit,  et  de  multiplici  auxilio  nobis  bile  et  praeclarum  sit  superare,  rite  pen- 

providit,  ita  quod  plures  ac  fortiores  sunt  santes. 


SERMO   SEXTUS 


R 


QUOMODO   RELIGIOSI    IN   OMNIBUS    SECUNDUM   RATIONEM   SE   REGERE, 
ET    SENSUALITATEM   REFRENARE   DEBENT. 


EDDE   rationem   villicationis   tua'.  D  apud  illum  quasi  dissipasset  bona  illius. 

Luc.  XVI,  2.  Per  hunc  hominem  intelligitur  Christus, 

Dominus  et  Salvator  noster,  in  hodierno  in  unitate   persona}  Deus  et  homo   exsi- 

evangelio,  per  similitudinem  seu  parabo-  stens ;  per  villicum  vero  intelligitur  pro- 

lam  quamdam  ad  opera  misericordia)  nos  prie   omnis   pra;latus.   Qui    si   scandalose 

invitat;  et  quantum  ad  obtinendum  beati-  negligenterque  agat,  substantiam  Domini 

tudinem  hujusmodi  valeant  opera,  pandit  sui  dissipat,  quoniam  oves  Christi  sangui- 

Zt/c.xvi,  1.  dicendo  :  Homo  quidam  erat  dives,  qui  ne  liberatas  sibi  commissas,  spiritualiter, 

habebat  villicum;  et  hic   diffamatus  est  quantum  in  se  est,  perimit  ac  disperdit. 


DOMINICA   IX   POST  TRINITATEM. 


AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS 


333 


Omnis  etenim  qui  in  aliorum  pra^sentia  A 
male  agit,  aut  conspiciente  scienteve  po- 
pulo  impie  conversatur,  tantos  quantum 
in  se  est  occidit,  a  quantis  conspicitur, 
seu  male  agens  cognoscitur  :  quod  quam- 
vis  de  quolibet  verificetur  peccatore,  po- 
tissimum  tamen  de  omni  iniquo  pastore 
aut   prflpsidente.  Propter  quod   per   Jere- 

Jer.ii.,2\.  miam  locutus  e*t  Spiritus  Sanctus  :  Quia 
stulte  egerunt  pastores  et  Dominum  non 
exquisierunt,  ideo  omnis  grex  eorum  dis- 
sipatus  est.  Nihilo  minus  per  villicum  in- 
telligi  potest  quilibet  homo  ratione  ac  B 
libero  arbitrio  a  Deo  ditatus,  ut  per  ratio- 
nem  liberumque  arbitrium  regat  et  compe- 
scat  se  ipsum,  non  jam  tantum  secundum 
naturalis  legis  dictamen,  imo  secundum 
divinae  evangelicee  legis  censuram ;  reli- 
giosus  vero  secundum  regulap  su»  teno- 
rem.  Sicque  divino  Dionysio  protestante  : 

De  Divin.  Optimum  homiuis  est,  esse  et  vivere  se- 
nom.c.  IV.  gm^(jm^^  rationem.  Nam  (teste  Philosopho) 
ratio  deprecatur  ad  optima.Pessimum  vero 
et  vilissimum  hominis  est,  esse  et  agere 
secundum  impetum  atque  caliginem  pas-  C 
sionum.  Hinc,  ut  communiter  dicitur,  qui- 
libet  homo  tenetur  tribus  esse  obediens, 
utpote  Deo,  Ecclesiae  et  rationi.  In  quibus 
verbis  per  Ecclesiam  intelligi  potest  eccle- 
siaslicus  propriusque  praelatus,  seu  Eccle- 
sia  synodaliter  congregata,  puta  generale 
concilium. 

Itaque,  quantumcumque  religiosi  ac  sub- 
diti  omnes  suis  tenentur  superioribus  obe- 
dire  ac  regi  ab  illis,  nihilo  minus  aliquo 
modo  obligantur  regere  semetipsos,  quum 
nullum  opus  eorum  esse  valeat  merilo-  D 
rium,  nisi  sit  voluntarium  et  ex  delibera- 
tione,  consensu  atque  judicio  rationis  pro- 
cedens.In  tantum  equidem  ad  omne  minus 
tenetur  religiosus  gubernare  se  ipsum,  ut 
ratio  sua  dictet,  et  credat,  sibi  esse  agen- 
dum  secundum  superiorum  suoruin  jussio- 
nein  et  directionem,et  talia  per  voluntalem 
iibere  exsequatur.   Undc   in  Ecclesiaslico 

Eccii.  XV,  legitur  :  Deus  ab  initio  constituit  homi- 

14,15,17.   jiem,et  reliquit  eum  in  manu  consilii  sui; 
adjecit  preecepta  sua,  apposuit  tibi  ignem 


et  aquam  :  ad  quod  volueris,  porrige  ma- 
num  tuam.  Itaque  rationem,non  passionem 
sequamur.  Nam  et  ipsa  affectio,  quamvis 
bona  in  genere,  tamen  quanto  ferven- 
tior,  tanto  celerius  periculosiusque  prae- 
cipitat,  nisi  ratione  regatur.  Ideo,  juxta 
Apostolum,  rationabile  debet  esse  obse- /?om.Mi,i. 
quiuin  nostrum.  Nec  potest  quis  alios  sa- 
lubriter  regere,  nisi  in  primis  se  ipsum 
dirigat  ratione.  Hinc  asserit  Seneca  :  Si  vis 
omnia  tibi  subjicere,  te  ipsum  subjice  ra- 
tioni.  Multos  regere  potes,  si  te  rexerit 
ratio.Ab  ea  disces  quid  et  qualiter  aggrcdi 
debeas  et  operari. 

Sit  ergo  quilibet  nostrum  villicus,  re- 
ctor  et  rex  sui  ipsius  juxta  modum  pra^fa- 
tum,  ne  caro  dominetur  spiritui,  passio 
rationi,  sensualitas  voluntati.  Quemadmo- 
dum  enim,  secundum  Augustinum,  recta 
domus  vocatur,  in  qua  vir  imperat,  uxor 
obtemperat;  sic  rectus  homo  est,  in  quo 
spiritus  prsecipit,  caro  servit.  Propterea  ait 
Isidorus  :  Reges  a  recte  regendo  vocati 
sunt;  et  recte  agendo  regis  nomen  digne 
tenetur,  peccando  amittitur.  Qui  tam  se 
ipsos  quam  subditos  sapienter  regendo 
modificare  noverunt,recte  reges  vocantur. 
Gregorius  quoque  :  Bene  (inquit)  sancti 
viri  Scriptura;  testimonio  reges  vocantur, 
quia  cunctis  inordinatis  carnis  motibus, 
pravis  desideriis  et  peccatis  prselati,  in- 
continentiae  motum  refrenant,avaritia3  »s- 
tum  temperant,  gloriam  vanam  declinant, 
suggestiones  invidiae  obruunt,  ignem  furo- 
ris  exstinguunt.  Reges  ergo  sunt,  quoniam 
tentationum  motibus  non  consentiendo 
succumbere,  sed  regendo  praeesse  nove- 
runt.  Itaque  studeamus  omni  vitio  domi- 
nari,  quum  scriptum  sit :  Si  quis  totam  /(,fo6.ii,io. 
legem  impleverit,  offendat  autem  in  uno, 
factus  est  omnium  reus.  Idcirco  in  omni 
observantia  regulari  simus  ferventes  sem- 
pcr  alque  sollicili,  quia  ul  Salomon  profi- 
letur,  Qui  limel  Deum,  nihil  negligil ;  et,  Eccie.vi\, 
Qui  spernit  modica, paulatim  decidit.Quem-  *^,;  ,. 
admo(him  enim  unum  peccatum  mortale  i. 
per  pocnitentiam  non  deletum,  suo  ponde- 
re  mox  Irahit  ad  aliud,  imo  ad   gravius 


334  DOMINICA   IX   POST   TRINITATEM.   —   AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS 

crimen  :sic  uniim  veniale  noii  emendatum  A  stibdanuis.  Et  quoniani  ratio  et  voluntas 

disponit  ad  aliud  etiam  majus  ipso;  Ire-  sunt  vires  spirituales  et  immateriales,qu8e 

quentia   vero   venialium   ad    mortale   in-  super  se  ipsas  ac  proprios  actus,  et  super 

ducit.  alterutram  reflectuntur  :  ideo  ratio  secun- 

/er.x,23.      Prselerea,  quia  non  est  in  homine  via  dum  Scripturas  et  regulam  sibi  praefixam 

ejus,  nec  viri  est  ut  ambulet  et   dirigat  regat  se  ipsam  ac   voluntatem;  voluntas 

gressus  suos,  ideo  indesinenter  Dominum  quoque   per    caritatem    informata   tendat 

deprecemur  ut  ipse  nos  in  omnibus  digne-  semper  in  Deum,  et  moveat  rationem  ad 

tur  dirigere,  intellectum  instruere,  volun-  sancta,  cunctisque  virtutibus  imperet,  ut 

tatem   afficere,   inclinare,  et  quocumque  ad  caritalis   finem  et   incrementum   om- 

sibi  placuerit  vertere,  sensum  omnem  ac  nia  fiant. 

sensualitatem   rationi  subjicere,  et  ratio-         Postremo,  quoniam  tota  evangelica  ista 
nem  sibi  in  cunctis  obedientem  facere  et  B  parabola  ad  commendationem  operum  mi- 

subjectam.Et  istud  a  Deo  postulare  ac  im-  sericordi»  et  ad  exhortationem  talium  ten- 

petrare,    preesidentibus    summe   necessa-  dit   ac  ordinatur,  ideo  juxta  Christi  do- 

rium  esse   cognoscitur,  prcesertim  quum  ctrinam    pii  et  misericordes   in  omnibus /;»c.  vi,36. 

Gregorius   Nazianzenus  testetur  :  Revera  simus ;  tantoque   abundantius   spiritualia 

milii  videtur  esse  ars  artium  et  disciplina  misericordiai   opera   exerceamus,   quanto 

disciplinarum,  regere  hominem,  qui  certe  corporalia  minus  implere  valemus;et  quod 

inter  omnia  animantia  est  maxime  mori-  effeclu  non  possumus,  suppleamus  ac  fa- 

bus  varius  et  voluntate  diversus.Sic  igitur  ciamus  affectu.  Siinus  in  omnibus  intime 

quilibet  regat  in  cunctis  se  ipsum.  Visum  compassivi ;  facillime  ignoscamus;  omiiis 

refrenet,  ne  sibi  hauriat  vanitates,  distra-  crudelitas,    amaritudo,  iracundia,  pertur-  Ephes.w, 

ctiones,    risus,  displicentias,  perturbatio-  batio  longissime  sit  a   nobis  ;  visceribus  'co/o^s  m 
nes,potissime  in  divinis:nam  et  ss^culares  C  caritatis  et  pietatis  exuberemus;  alter  al-  12. 

scandalizantur  in  religiosis  visu  incustodi-  terius  onera  supportemus ;  lapsis  compa-  '"''•^''- 

tis;  nec  dubium  quin  visus  incustoditus,  tiamur,  moestos  pro  viribus  consolemur ; 

incustoditai  et  indevotae  mentis  sit  signum.  et   unusquisque   gratiam   sibi    concessam   xpetr.w, 

Refrenemus  quoque  auditum,  ne  linguam  confratribus  toto  affectu  communicet.  Pro  ^^- 

detrahentem,  discordiam  seminantem,  ser-  communi  bono  Ecclesia?,  pro  reformatione 

mones  aliorum  repetentem,  vana  et  frivo-  universali,  pro  infidelium  conversione,  fi- 

la,  scurrilia  et  in  risum  moventia  verba  delium  emendatione,  pro  universorum  sa- 

proferentem  audiamus.  Sic  et  tactum  a  li-  lute,  pro   toto   conventu,  specialiter   pro 

bidinoso  contactu,  gustum  a  delectatione  praesidente,  pro  vivis  et  mortuis,  pro  uni- 

carnali,  odoratum  interioresque  sensus  co-  versis   propinquis,  commissis   et   benefa- 

erceamus.  Corpora  nostra  faciamus  anima-  ctoribus,  pra^cipue  pro  parentibus,  quibus 
bus  nostris  in  omnibus  prompte  obsequi  D  a-quivalens  reddere  non  valemus,  indesi- 

ac  parere,  in  jejuniis,  vigiliis,  abstinen-  nenter,   fervidissime,   devotissime   exore- 

tiis,  disciplinis,  in  orationibus,  psalmodiis,  mus  Dominum  Deum  nostrum  laudabilem,  Oan.m^^i 

et  omni  religioso  labore.  Rationem  et  vo-  gloriosum  et  superexaltatum.  Cui  honor  et  "^^^""J- 

luntatem  Deo  et  sancta)  religioni  in  cunctis  gloria  per  omnia  saecula  sa^culorum.  Amen. 


DOMINICA  X  POST  TRINITATEM 


ENARRITIO  IN  EPISTOLAM 


SCITIS    QUOIVIAM   QUUM   GENTES   ESSETIS,   AD    SIMULACRA    MUTA,    ETC.   I  Cor.  XII,  2-11. 


Ps.  c\i\i,  5. 
sec.  Helir. ; 
cxxxiv,  IG. 


APOSTOLUS  in  praesenti  epistola  infor- 
mat  fideles  de  supernaturalibus  donis 
tam  gratia)  gratum  facientis,  quam  gratiae 
gratis  datsp.  Specialiter  tamen  nunc  loqui- 
tur  de  donis  gratia?  gratis  datae;  et  ait  : 
Scitis  quoniam  quum  gentes  essetis,  hoc 
est,  memoria  retinetis  quod  quum  adhuc 
in  gentilitate  infideliter  vixistis,  eratis  ad 
simulacra  muta,  id  est  idola  insensata  : 
de  quibus  ait  Psalmista,  Os  habent,  et  non 
loquentur ;  prout  duceharnini  a  suggestio- 
ne  diaboli,  aut  consuetudine  prava,  vel 
persuasione  humana,  euntes,  ad  colendum 
ea  in  fanis. 

Ideo,  ut  scilicet  illud  vitium  vitetis  de 
cetero,  notum  vobis  facio  per  istam  epi- 
stolam,  quod  nemo  in  Spiritu  Dei,  id  est 
in  Spiritu  Sancto,  seu  ex  caritate,  et  gratia 
ac  motione  Spiritus  Sancti,  loquens  corde, 
vcl  ore,  aut  etiam  opere,  dicit  anathema 
Jesu,  hoc  est  blasphemiam,  aut  quodcum- 
que  mortale  peccatum  separativum  a  Chri- 
sto.  Anathema  enim  separationem  desi- 
gnat.  Hoc  dicit  Apostolus,  ad  innuendum 
quod  per  gratiam  Dei,  et  non  aliter,  vitat 
homo  peccata  mortaiia.  Et  nemo  potest  di- 
cere,  Dominus  Jesus,  id  est  Jesum  Chri- 
stum  cum  debita  cordis  atlentione  et  affe- 
ctione  exprimere,  seu  eum  veraciter  suum 
Dominum  appellare,  nisi  in  Spirilu  San- 
cto,  hoc  est  ex  gratia  gratum  faciente  et 
motione  Spiritus  Sancti.Talis  enim  expres- 
sio  Domiui  Jesu,  quum  sit  oris  confessio 
cl  aclio  meritoria,  procedit  ex  caritate  et 


A  fide   formata.   Nec  obstat  quod   loquitur 

Christus,  Non  omnis  qui  dicit  mihi,  Domi-  Matth.\u, 
ne,  Domine,  intrabit  in  regnum  coelorum:  ''• 
quia  hoc  intelligendum  est  de  prolatione 
informi  et  nuda,  cui  nec  caritas,  nec  ope- 
ratio  consonat.  Apostolus  autem  vult  dice- 
re,  quod  non  possumus  aliquid  meritorie 
cogitare,  vel  loqui  aut  operari,  nisi  per 
gratiam   gratum   facientem   et    motionem 
Spiritus  Sancti,  sicut  et  alibi  dicit  :  Non  iicor.m,o. 
sumus  sufficientes  cogitare  aliquid  a  no- 
bis  quasi  ex  nobis,  sed  sufficientia  nostra 

B  ex  Deo  est.  Unde  apud  Osee  Dominus  pro- 

testatur  :  Perditio  tua  ex  te;  in  me  tan-  Osee xiii,9. 
tummodo  auxilium  tuum. 

Declarata  necessitate  et  efficacia  gratiae 
gratum  facientis,  tractat  Apostolus  de  gra- 
tiis  gratis  datis. 

Et  pro  intelligentia  dicendorum  scien- 
dum,  quia  ut  Thomas  in  secunda  secundae 
prosequitur,  triplex  assignatur  differentia 
hominum,  quantum  ad  actus  et  habitus 
animae  rationalis.  Prima  est  secundum  di- 
versitatem  gratiarum  gratis  datarum.  Nani 

C  alii  datur  gratia  prophetia^,  alii  gratia  sa- 
nitatum,  alii  sermo  sapientia),  alii  serino 
scientiae,  sicut  patebit.  Secunda  differentia 
est  penes  diversitatem  officiorum  ac  sta- 
tuum.  Quibusdam  etenim  datum  est  offi- 
cium  apostoIalus,aIiis  officium  sacerdotii. 
Tertia  est  secundum  diversitatem  vitae  et 
operationum.  Aliqui  namque  sunt  contem- 
plativi,  alii  vero  activi.  —  Porro  duplex 
est  gratia,  ufpote  :  gratia  gratum  faciens, 


33G  DOMINICA    X    POST    TRINITATEM.  —   ENARRATIO    IN    EPISTOI.AM 

qusp  datur  principaliter  propter  saluteni  A  rum,  sieut   aliqui    putaverunt,  sed   sicut 

ejus    cui  confertur  ;  et  gratis  data,  quee  causa  efficiens  et  finalis,  cujus  virtute  et 

principaliler  datur  et  ordinatur  ad   alio-  desiderio  operatur  omnis  causa  secunda. 
rum  salutem,  quia  per  hanc  unus  coope-  Unicuique   autem    datur   manifestatio 

ratur  saluti  alterius,  ut  patet  de  prophetia  Spiritus,  id  esl,  gratia  gratis  data  confer- 

et  apostolatu,  qu»  sunt  gratisp  gratis  da-  tur  unicuique  cui  confertur,  ad  utilita- 

tsp,  et  ad  utilitatem  atque  salutem  Eccle-  tem,  id  est  ad  aliorum  commodum  et  pro- 

siae  ordinatsp  ac  datcT  :  quia  ut  ait  Aposto-  fectum.   Deus   namque  dat   beneficiorum 

y?o/)i.xiii,i.  lus,  qua?  a  Deo  sunt,  ordinata  sunt.  Ordo  suorum  talenta,   ut  expendantur  utiliter, 

autem  consistit   in   hoc,  quod    unus   per  non   ut   abscondantur   ignaviter.    Propter 

DeCoeiest.  alium  ad  Deum   reducitur,  prout  divinus  quod  princeps  Apostolorum  hortatur:Unus-  \Peir.\s, 

hier.c.vrii.  j)jonysius  protcstatur.  — Ad  hanc  quoque  quisque  sicut  accepit  graliam,  in  alteru-  '^- 
utilitatem  aliis  impertiendam  tria  sunt  ne-  B  trum  illam  adininistrantos.  Christus  quo- 

cessaria.  Primum  est,  facultas  exercendi  que  in  Evangelio  :  Negotiamini  (ait)  dum  Zhc.xix,!.^. 

actum  aliis  utilem,  ut  est  donum  lingua-  venio.  Praeterea  gratia  gratis  data  vocatur 

rum,  gratia  miraculorum ;  secundum  est,  manifestatio  Spiritus,  id  est  donum  quo 

auctoritas  exercendi  hujusmodi  actum,  ut  manifestatur  praesentia  Spiritus  Sancti,non 

apostolatus;tertium  est,exsecutio  operum.  quod  talis  gratia  semper  conjuncta  sit  ca- 

Quantum  ad  primum  istorum,dicit  Apo-  ritati,  per  quam  Deus  habitat  in  electis ; 

stolus  :  Divisiones  vero  gratiarum  sunt,  imo  gratiae   gratis   datse   communes  sunt 

hoc   est,   gratiae   gratis   datae   (de   quibus  bonis  et  malis,  electis  et  reprobis  :  nam 

nunc  agitur)  sunt  diversae  atque  distinctae,  et  Balaam  fuit  propheta,  et  Judas  traditor  Nnm.  xxm, 

idem  autem  Spiritus,  id  est,  Spiritus  San-  apostolus.  Unde  et  Christus  fatetur  :  Multi  ^f^J^^^'^.^ 

ctus,  dator  gratiarum  istarum,  est  unus  et  dicent  mihi  in  die  illa,  Domine,  Domine,  ~U'ri. 

idem.  Quantum  ad  secundum,  subjungi- C  nonne  in  nomine  tuo  prophetavimus,et  in  ^i"   ''^"' 

tur  :  Et  divisiones  ministrationmn  sunt,  nomine  tuo  daemonia  ejecimus,  etc.  ?  Sed 

hoc  est,  officia  seu  ministeria  ecclesiasti-  dicitur  gratia   ista  manifestatio   Spiritus, 

carum  personarum  sunt  varia  et  distincta,  quia  frequentius  signum  est  divinae  inha- 

idem  autem  Dominus  Deus  omnipotens,in-  bitationis  per  caritatem,  et  quoniam  sem- 

stitutor  et  distributor  officiorum  istorum.^^  per  ostendit  virtutem  divinam  per  dona 

divisiones  operationum  sunt ,  id  est,  di-  talia  principaliter  operantem. 
versse  sunt  exsecutiones  et  actiones  offi-         Subinde  enumerantur  gratiae  gratis  da- 

ciorum  istorum,  et  inter  illas  una  est  di-  tae.  Alii  quidem  datur  per  Spiritum,  id 

gnior  alia,  secundum  quod  unum  officium  est  a  Spiritu  Sancto,  senno  sapientice,  id 

est  altius  alio.  Idem  vero  Deus  qui  opera-  est  sapientia  aliis  sermocinandi,  videlicet 

tur  mediate  vel  immediate  omnia  in  om-  cognitio  divinorum  seu  notitia  Scriptura- 

nibus,  reddendo  singula  singulis,  hoc  est,  D  rum.  Alii  autem  datur  sermo  scientia',  id 

in  unoquoque  operatur  id  quod  fit  in  eo.  est  scientia  rerum  humanarum  et  creatu- 

Quod  eniin  est  causa  causae,  est  causa  cau-  rarum  :  per  quas  declarantur  divina,  quo- 

sati  :  imo  effectus  causae  secundae,  magis  niam  invisibilia  Dei  per  ea  qua3  facta  sunt /?om.  i,  20. 

adscribendus  est  causae  primse  quam  cau-  cognoscuntur.  Unde,  secundum   Augusti- 

sae  secundae,  sicut  in  prima  propositione  num,    Cognitio  proprietatum   naturalium 

libri    de  Causis   atque    in    Elementatione  rerum  reserat  abdita  Scripturarum.  Nem- 

theologica  Procli  Platonici  demonstratur.  pe  ad  intelligendum  qualiter  Christus  sit 

Joann.  v,  Undc  ct  Christus  ait  :  Pater  meus  usque  leo,  agnus,  lapis  et  vitis,  oportet  rerum 

*'■  modo  operatur.  Non  autem  operatur  Deus  illarum   proprietates  cognoscere.  Secun- 

omnia  in  omnibus  tanquam  sit  forma  in-  dum  eumdem  Spiritum,  id  est  secundum 

formans  et  esse  intrinsecum  omnium  re-  beneplacitum  et  influxum  ejusdem  Spiri- 


\ 


DOMINICA   X   POST   TRINITATEM.  —   ENARRATIO   IN   EPISTOLAM                            337 

tus  Sancti,  et  non  secundum  aut  propter  A  um  de  iis  qua?  in  animo  aliorum  versan- 

merita  hominum.  Exprimit  autem  Aposto-  tur,  aut  ab  eis  proferuntur,  ut  Spiritu  San- 

lus  hsec  duo  dona  gratis  data,  prspmiUendo  clo  illustrante  sciat  unus   secreta   cordis 

sermonem  :  primo,  ad  insinuandum  quod  alterius,  et  quo  animo  quid  dicalur.  Potest 

dantur  ad  aliorum  instructionem  ;  secun-  quoque  intelligi  de  gratia  discernendi  in- 

do,  ad  innuendum  quod  non  solum  habi-  ter  spiritum  bonum  et  malum,  id  est  inter 

tualis  notitia,  sed  etiam  ejus  actus,  seu  angelum  et  diabolum  apparentem,  nc  fal- 

usus  et  ordinata  expressio,  sit  a  Deo.  Pro-  latur  quis  a  Satana  sub  specie  angeli  ap- 

/.«c.xxi.io.  pter  quod  ait  Salvator  :  Ego  dabo  vobis  os  parente,  seu  mala  sub  specie  boni  sugge- 

et  sapientiam,  cui  non  poterunt  resistere  rente.  Haec  discretio  prorsus  necessaria  est 

omnes  adversarii  vestri.  Denique  sapientia  iis  quibus  revelationes  visionesque  fiunt, 

et  scientia  ista  realiter  distinguuntur  a  sa-  ne  seducantur.yl?u  dantur  genera  livgua- 
is.w.i.  pientia  et  scientia  quffi  sunt  de  numero  B  rum,  id  est  diversa  idiomata,  seu  facultas 

septem  donorum  Spiritus  Sancti  :  quoni-  utendi  diversis  loquelis.  Alii  datur  inter- 

am  illse  haberi  non  possunt  sine  caritate  pretatio  sermonum,  id  est  expositio  alie- 

et  gratia  gratum  faciente;  sed  istae  com-  norum    idiomatum,    seu   difficilium   sen- 

munes  sunt  bonis  malisque.  Unde  sapien-  suum,  aut  prophetalium  visionum.  Harum 

tia  et  scientia  quee  sunt  gratige  gratis  datae,  gratiarum  sufficientiam  ponunt  doctores, 

praesertim  sunt  illee  notitia?  per  quas  fides  quam  et  super  epistolas  Pauli  induxi ;  sed  ca  t.xiii, 

catholica   defensatur,  persuadetur  ac  de-  nunc  brevitati  studens,  pratermitto.          p.i84Bets. 

claratur.  Ihvc  autem  omnia  operatur,\d  est,  cun- 

Alteri  AQXm  fides,  id  est  prsecipua  cer-  cta  dona  prsedicta  causat  in  nobis,  unus 

titudo  de   veritate   credendorum,  potissi-  atque  idem  Spiritus  8ancins,  divideiissin- 

mum  articulorum  fidei,  qui  in  Scripturis  gulis  prout  vult,  id  est,  unicuique  libere 

quasi    principia   praesupponuntur  (itaque  C  donans  quantum  ei  placet.  Ex  quo  constat 

fides  non  sumitur  hic,prout  est  theologica  quod  Spiritus  Sanctus  sit  verus  Deus,  di- 

virtus),  in  eodem  Spiritu,  id  est  virtute  vina  et  increata  auctoritate  potestateque 

ejusdem  Spiritus  Sancti.  Alii  datur  gratia  agens. 

sanitatum,  id  est  virtus  curandi  infirmos  Postremo,  quamvis  hsec  omnia  adscri- 

supernaturaliter,  in  uno  Spiritu,  id  est  a  bantur  Spiritui  Sancto,  non  tamen  putan- 

Spiritu  Sancto,  qui  in  se  ipso  unus  et  sim-  dum  est  quod  ab  eo  dumtaxat  donentur, 

plex  est,  quamvis  in  donis  sit  multiplex.  quum    opera    superbeatissimae    Trinitatis 

Alii  datur  operatio  virtutum,  id  est  ma-  sint  indivisa,  quoniam  trium  Personarum 

gnorum  miraculorum,  facultatem  naturse  est  una  essentia  et  una  potentia.  Sed  per 

omnino  excedentiuin,ut  est  suscitatio  mor-  appropriationem  attribuuntur  hsec  Spiri- 

tuorum,  et  statio  ac  retrocessio  solis.  Alii  tui  Sancto,  quoniam  ei  appropriantur  bo- 

prophetia,  id  est  cognitio  futurorum  con-  D  nitas,caritas  ac  liberalitas,ad  quas  proprie 

Wn^Qnixnxn  Q.QV{.a..Aliidiscretio spirituum,  pertinet  se  communicare,  bona  conferre, 

id  est  discreta  cognitio  seu  rectum  judici-  alteri  dare. 


T.  30. 


00 


338  DOMINICA  X  POST  TRINITATEM.   —  SERMO   PRIMUS 


SERMO  PRIMUS 

DE   ORNATU   ECCLESI^  MEMBRORUMQUE   IPSIUS,   ET  DE   CERTITUDINE   FIDEI   CHRISTIAN^. 


D 


^EUS   operatur   omnia    in   oww/6w,s.  A  rium  excitantis.  Ecce  quanta  est  indigentia 

I  Cor.  XII,  6.  atque   infirmitas    mentis   humanse.    Unde 

In  praesenti  epistola  docet  nos  sanctus  igitur  superbimus?Cur  extollimus  nosmet- 

Apostolus,  quanta  sit  bonitas  ac  liberalitas  ipsos?  Cur  miser  homo  putat  se  aliquid 

Dei,  quanta  etiam  sit  defectuositas  atque  esse?  Nunquam  itaque  de  propriis  viribus 

impotentia  hominis.  Bonitatem  liberalita-  pra?sumamus,  neque   inaniter  gloriemur, 

temque  Dei   ostendit  Apostolus,  per  hoc  nec  aliquid  boni  nobis  attribuamus.  Nec 

quod  tanta  gratiarum  charismata  tam  co-  aliquis  jactet  se  ipsum,  quuni  dicat  Apo- 

piose  ac  sapienter  dedit  hominibus;  defe-  stolus  :  Quid  habes  quod  non  accepisti?  Si  icomv.t. 

ctuositatem  vero  ac  impotentiam  hominum  autem  accepisti,  quid  gloriaris  quasi  non 

monstrat,  per  hoc  quod  absque   speciali  acceperis  ?  Hinc  iterum  ait  :  Soli  Deo  \\o- \rm.\,ii. 

subsidio  Spiritus  Sancti  nil  boni  valemus.  nor  et  gloria.  Hinc  asserit  Leo  Papa  :  Du- 

Itaque  ex  consideratione  bonitatis  et  mu-  B  bium  non  est  unumquemque  a  Deo  habere 

nificentise  Dei,  divino  accendamur  amore,  operis  boni  initium  et  consummationem. 

atque  ad  preecordialem  Dei  honorificen-  Omni  itaque  hora,  Dei  auxilium  invoce- 

tiam  provocemur,  juxta  illud  Ecclesiasti-  mus,  cum   Propheta  dicentes  :  Deus,  inp«.ixix,2. 

£•^».11,10.  ci  :  Diligite  Dominum,  et  illuminabuntur  adjutorium  meum  intende;  Domine,ad  ad- 

corda  vestra.  Ex  consideratione  vero  pro-  juvandum  me  festina.  Itemque  :  Cito  anti-  Ps.  i.xxviii, 

prise  defectuositatis  et  impotentia?,  humi-  cipent  nos  misericordiae  tuse,  quia  paupe-  ^' 

liemus  nos  ipsos,  et  Divinitatis  auxilium  res  facti  sumus  nimis.  Subinde,  ut  ita  a 

gratiosum  jugiter  imploremus,  cum  Psal-  Deo  mereamur  juvari,  proni  semper  et 

/^s.vi,  3.   mista  orantes  :  Miserere  mei,Domine,  quo-  alacres  simus  ad  subveniendum  proximis 

niam  infirmus  sum.  indigentibus  et  infirmis  :  quia  ut  asserit 

Primo  ergo  docet  nos  beatus  Apostolus  Augustinus,  Justum  consilium  est,  ut  qui 

icor.xii.s.  in  hodierna  epistoIa,quod  absque  speciali,  C  se  a  potentiori  vult  juvari,  adjuvet  infir- 

supernaturali  ac  gratioso  juvamine  Spiri-  miorem,  in  quo  est  ipse  potentior. 

tus  Sancti  nil  bonum  ac  meritorium  va-  Secundo  docet  Apostolus,  qualiter  Chri-   i  Cor.  xu, 

leamus  cogitare,  loqui  aut  agere,  sicut  et  stus  spiritualiter  decoravit  Ecclesiam  mi-*"*'- 

p/a7i/);5..i,  alibi  protestatur  :  Deus  est  qui  operatur  litantem,   et   pulcherrime   ordinavit,   per 

'■^'           in  vobis  et  velle  et  perficere.  Porro  ralio  diversa  ac  prseclarissima  grati»  dona,  et 

hujus  est,quoniam  ad  supernaturalem  bea-  per  diversa  officia,  per  ministros  in  sacris 

tiludinem,quae  est  visio  Dei  clara  per  .spe-  ordinibus    constitutos,    per   principes    et 

ciem,  conditi  sumus.  Idcirco  ad  eam  non  prselatos.  Nam  quosdam   fecit  Apostolos,   Ephes.iv, 

nisi  per  supernaturalia  media,  quae  sunt  quosdam    Prophetas,  nonnullos   doctores,  ^'" 

virtutes  et  dona,  eorumque  opera,  pertin-  aliquos  quoque  pastores.  Et  usque  in  prae- 

gere  possumus  :  nam  media  proportionari  sens  diversi  fideles  variis  gratiis  adornan- 

oportet  fini.  Nec  solum  indigcmus  virtuti-  D  tur;atque  ut  sidera  coelum,sic  ipsi  ornant 

bus  et  donis  infusis,  sed  etiam  actuali  mo-  Ecclesiam.                                                        i  cor.xn, 

tione   Spiritus  Sancti    in  omni  meritorio  Tertio  docet  Apostolus,  ut  unusquisque  Y/w,?',v 

actu,  mentem  nostram  ad  actum  merito-  gratiam  sibi  a  Deo  misericorditer  datam,  lo. 


DOMINICA  X   POST  TRINITATEM. 


SEIIMO   PRIMUS 


339 


Galat.  VI, 
1,  2,  10. 


Dan.  \ii,  3. 


Jacob.\,20. 


Eccli.xix, 
13. 


1  Cor.  XII, 
9,10. 


Hebr.u,  1, 
3,  4. 


Alarc.  XVI, 
20. 


I  Cor.  XII, 
10. 


caritative  comnuinicet  proximis.  Idcirco 
qui  doctior,  sapientior,  in  virtutibus  for- 
tior,  in  exercitio  vitso  spiritualis  ac  tenta- 
tionum  expertior  exstat,  alium  amorose 
informet,  consilio  juvet,  in  bonis  confortet 
et  pie  supportet,  atque  in  tentationibus 
qualiter  reluctari  et  habere  se  debet,  do- 
cere  non  negligat.  Hinc  quippe  ad  Galatas 
ait  Apostolus  :  Fratres,  etsi  pra?occupatus 
fuerit  homo  in  aliquo  delicto,  vos  qui  spi- 
rituales  estis,  hujusmodi  instruite  in  spi- 
ritu  lenitatis,  considerans  te  ipsum,  ne  et 
tu  tenteris ;  alter  alterius  onera  portate  : 
ergo  dum  tempus  habemus,  operemur  bo- 
num  ad  omnes.  Magnum  et  Deo  gratissi- 
mum  est,  proximos  pie  et  humiliter  infor- 
mare,  lapsos  pro  posse  erigere,  peccantes 
discrete  corripere.  Idcirco  Danieli  Gabriel 
angelus  contestatur  :  Qui  ad  justitiam  eru- 
diunt  plurimos,  quasi  stellse  fulgebunt  in 
perpetuas  eeternitates.Jacobus  quoque  scri- 
bit  :  Qui  converti  fecerit  peccatorem  ab 
errore  viee  suse,  salvabit  animam  ejus  a 
morte,  et  operiet  multitudinem  peccato- 
rum.  In  Ecclesiastico  etiam  legitur  :  Cor- 
ripe  amicum,  ne  forte  non  intellexerit,  et 
dicat,  Non  feci ;  aut  si  fecerit,  ne  iterum 
addat  facere. 

Quarto  docet  Apostolus,  quanta  sit  cer- 
titudo  et  firmitas  fidei  christianae,  quee  a 
Deo  tam  multiplex  habet  testimonium  ve- 
ritatis,qu3e  tot  est  confirmata  miracuIis,lot 
approbata  prodigiis,  utpote  gratia  sanita- 
tum,operatione  virtutum,dono  prophetia?, 
genere  linguarum,  discretione  spirituum. 
Unde  ad  Hebra^os  inducitur  :  Abundantius 
nos  oportet  observare  ea  quee  audivimus, 
ne  forte  pereffluamus  :  quomodo  enim 
effugiemus,  si  tantam  neglexerimus  salu- 
tem,  id  est  tam  salutarem  Christi  doctri- 
nam,quc'B  in  nos  confirmata  est,contestan- 
te  Deo  signis,  et  portentis,  et  virtutibus,  et 
Spiritus  Sancti  distributionibus  ?  Hoc  est 
enim  quod  in  Evangelio  legitur  :  Illi  au- 
tem(puta  ApostoIi)profecti  praidicaverunt 
ubiquc,  Domino  cooperante,  et  sermonem 
conrirmanle  sequentibus  signis. 

Postremo  de   gratia   discretionis   spiri- 


A  tuum  dicunt  sancti  Patres  atque  doctores, 
quod  quando  spiritus  vel  angelus  bonus 
apparet,  quamvis  in  principio  su»  appari- 
tionis  terreat  hominem  cui  apparet,  tamen 
mox  confortat  et  consolatur  eumdem,  de- 
pellens  formidinem,  et  tranquillitatem  il- 
luminationemque  ingerens;  sed  daemone 
in  specie  angeli  apparente,  timor  incussus 
perseverat,  nec  mentis  recedit  (imo  magis 
augetur)  turbatio.  Per  hoc  igitur  discerni 
potest  unus  ab  alio.  Unde  aliqui  magni  do- 
ctores  quaerunt:Si  diabolus  alicui  appareat 

B  in  specie  Christi,  jubeatque  se  adorari,  et 
homo  putans  quod  Christus  sit,  illum  ado- 
ret,  an  peccet  ?  Ad  quod  respondent  quod 
imo,  quia  incaute  se  habet.  Non  enim  sta- 
tim  credendum  est  spiritui  apparenti ;  sed 
homo  cui  apparet,  primo  debet  se  ad  Deum 
convertere,  et  eum  orare  ut  sibi  inspirare 
seu  revelare  dignetur  quod  verum  est,  an 
sit  illusio  aliqua  :  tuncque  piissimus  Deus 
in  tanta  necessitate  non  deseret  hominem. 
Legitur  quod  diabolus  interdum  appa- 
ruit  viris  sanctissimis,  puta  Martino,  Anto- 

C  nio,  Apollonio,  etc,  in  specie  Christi,  et 
jussit  se  adorari  ab  illis.  Sed  illi  discretio- 
ne  spirituum  radiantes,  falli  non  potue- 
runt,  quia  non  statim  credebant;  sed  deli- 
beratione  praemissa,  intellexerunt  dolum 
et  increpaverunt  diabolum,  qui  protinus 
fugit  atque  disparuit.  Legitur  quoque  in 
fine  quarti  libri  Vitaspatrum,  quod  fuit 
quidam  Frater  in  eremo,  qui  seducebatur 
a  daemonibus  per  plurimos  annos,  putans 
quod  angeli  essent.  Carnalis  autem  pater 
Fratris   illius,    illum   aliquando   visitavit. 

D  Quadam  vero  die  tulit  secum  bipennem, 
ut  rediens,  aliqua  ligna  secum  portaret. 
Quum  ergo  esset  in  via,  daemon  dixit  filio 
ejus  :  Ecce  diabolus  venit  ad  te  in  simili- 
tudine  patris  tui,  habens  bipennem  in 
sporta  sua  ut  impugnet  te;  tu  vero  tolle 
ab  eo  bipennem,  et  percute  eum.  Quum- 
que  pater  ejus  venisset  ad  eum,  tulit  bi- 
pennem,  et  percussit  patrem  suum  ac  in- 
terfecit.  Stalimque  diabolus  Fratrem  iilum 
invasit  et  suflocavit. 

Ex  hoc  patet  exemplo,  quam  necessaria 


340 


DOMINICA   X   POST  TRINITATEM.  —  ENARRATIO   IN  EVANGELIUM 


sit  discretio  spirituum,  quamque  periculo-  A  et  minorabitur.  Atque  in  prima  sua  Cano- 

sum  exsistat  incaute  credere  spiritui  ap-      nica  docet  Joannes  :  Nolite  omni  spiritui  Uoann.is-, 

„  ,.     ,  parenti.Propler  quod  in  Ecclesiastico  scri-     credere,  sed  probate  spiritus  si  ex  Deo 

4.  ptum  est  :  Qui  cito  credit,  levis  est  corde,      sint. 


ENARRATIO  IN  EVANGELIUM 


QUUM  APPROPINQUARET  JESUS  JERUSALEM,   VIDENS   CIVITATEM,  FLEVIT   SUPER   ILLAM. 

Luc.  XIX,  41-47. 


H 


"ODIERNO  in  evangelio  docetur  quanta 
fuerit  dilectio  Cliristi  ad  homines, 
quanta  etiam  fuerit  ejus  compasslo  ad 
peccatores  ac  miseros;  item,  quanlus  fu- 
erit  in  eo  zelus  justitise  pro  Dei  Patris 
honore  contra  iniquos.  Ait  itaque  Lucas 
evangelista  : 

Quum  appropinquaret  Jesus  civitati  Je- 
rusalem,  videns  civitatem,  flevit  super 
illam,  dicens.  Istud  fuit  in  die  Palmarum, 
quando  Salvator  a  Bethania  venit  Jeroso- 
lymam.  Quum  enim  a  turba  fuisset  cum 
ingenti  susceptus  honore,  et  cum  maxima 
processione  duceretur  ab  ea,  sedens  super 
asinam,  tandem  in  tantum  appropinquavit 
civitati  Jerusalem,  quod  eam  exterioribus 
oculis  vidit  :  qui  secundum  quod  Deus 
jer.  xxm,  cst,  totum  munduui  implet  et  excedit,  ac 
omnia  eeternaliter  intuetur;  imo  etiam  ab 
incarnationis  exordio,  anima  ejus  per  sci- 
entiam  creatam  ac  inditam,  cuncta  creata 
praeterita,  prsesentia  et  futura  cognovit. 
Itaque,  quum  corporaliter  urbi  ilii  sic  ap- 
propinquasset,  eamque  inspiceret,  scelera 
ejus  atque  futuram  ipsius  vastitalem  ac 
destruclionem  deplanxit,  dicens  :  Quia  si 
cognovisses,  id  est,  si  maia  imminentia  tibi 
scires,  et  tu  fleres,  eo  quod  tanta  tibi 
adversa  appropinquent.  Denique  noinine 
civitatis  inteliiguntnr  habitatores  ejus.  De- 
flevit  autem  Christus  a^rumnas  et  tribula- 
tiones  quas  populus  civitatis  hujus  susti- 
nuit,  quadragesimo  secundo  anno  post 
Christi  passionem,  ab  exercitu  Romano- 


»4. 


B  rum ;  et  si  hoc  ita  est,  multo  plus  deflen- 
dus  fuit  populus  ille  incredulus  propter 
damnationem  ipsius  teternam.  Christus 
quoque  plus  doluit  de  malo  culpae,  quam 
de  malo  poenge  hominum  impiorum. 

Et  quidem  in  hac  die  tua,  id  est  in 
tempore  isto  brevi  atque  celerrime  trans- 
eunti,  in  quo  non  Dei  honori,  sed  propriis 
vanitatibus  vacas,  quce  ad  paceyn  tibi,  id 
est,  ea  quse  habes,  ad  carnalem,  tempora- 
lem  et  fallacem  tuam  pertinent  pacem, 
quia   divitiis,    deliciis   et   honoribus  jam 

C  abundas,  nec  ab  hostibus  infestaris  ;  nuiic 
auteni  abscondita  sunt  ab  oculis  tuis,  id 
est,  adversa  tibi  imminentia  nunc  te  la- 
tent.  Horum  damnabilem  securitatem  mul- 
ti  sequuntur,  qui  ex  longanimitate  et  pa- 
tientia  Dei  pejores  redduntur  et  audentius 
peccant,  juxta  illud  Ecclesiasta^ :  Quia  non  Ecck 
cito  profertur  contra  inalos  judicium,  abs-  ''■ 
que  ullo  timore  filii  hominum  perpetrant 
mala.  Quibus  compelit  illud  Sapientise  : 
Dixerunt  impii,Venite,fruamur  bonis  quae  Sap 
sunt,  et  utamur  creatura  tanquam  in  ju- 

D  ventute  celeriter. 

Quia  venient  dies  in  te ;  et  circumda- 
bunt  te  inimici  ^M2,puta  Romani,videlicet 
Titus  et  Vespasianus.  Denique  Christus  in 
evangelii  hujus  principio  utitur  verbis  ob- 
scuris  seu  incompletis  ac  defectivis,  quem- 
admodum  moris  est  vehementer  amantium 
atque  dolentium,  in  quibus  magnitudo 
amoris  visque  doloris  verba  abrumpit,  in- 
tercidit,   abbreviat.  Juxla  quem   modum 


VIM, 


11,1,0. 


DOMINICA  X  POST  TRINITATEM.  —  ENARRATIO  IN  EVANGELIUM  34l 

Cant.  vii,  Sponsa  ait  in  Canticis  :  Ego  dilecto  meo,  A  jungitur  :  Eo  quod  non  cognoveris  tempus 

^iiiid  II 16  ^*'  ^^  '"^  conversio  ejus;  itenique,Dilectus  visitationis  tuce,  id  est  Christi  adventum, 

meus  milii,  et  ego  illi.  Itaque  circumda-  accessum  et  conversationem   ejus  in  te. 

bunt  te  vallo,  id  est  aggere  :  quia  (ut  legi-  Unde  scriptum  est  alio  loco  :  Benedictus  Zi<c.  i,  os. 

tur)  tres  aggeres  circa  Jerusalem  ad  eam  Dominus  Deus  Israel,  quia  visitavit  et  fe- 

capiendam  fecerunt.  Et  coangustahunt  fe  cit  redemptionem    plebis   su».  Hinc  per 

undique,  id  est,  tam  dire  obsidcbunt,  ut  Isaiam  loquitur  Deus  :  Cognovit  bos  pos-     /«.  i,  3. 

nullus  ex  te  egredi  audeat,  sed  fame  et  sessorem  suum,  et  asina  prsesepe  domini 

siti  gravissime  affligeris.  Ad  tantam  nam-  sui ;  Israel  autem  me  non  cognovit,  et  po- 

que  angustiam  exsistentes  tunc  in  Jerusa-  pulus  meus  non  intellexit.Apud  Jeremiam 

lem  sunt  perducti,quod  mulieres  proprios  quoque  habetur  :  Milvus  in  ccelo  cognovit  /ec.vin,?. 

filios  comederunt,  multique  fame  exstin-  tempus  suum,  etc. ;  Israel  autem  non  co- 

cti  sunt,  ut  Josephus  refert.  B  gnovit  judicium  Dei.  Pra^terea,  quamvis 

Et  ad  tcrram  prostcrnent  te  :  quia  tam  populus  Judworum  propter  hanc  scelestis- 

homines  quam  sedificia  Jerusalem  prostra-  simam   impietatem   vastatus   sit,  captus, 

verunt  Romani.  Ideo  subditur  :  Et  filios  dispersus  et  derelictus  usque  in  prsesens 

tuos,  id  est  cives,  qui  in  tc  sunt.  Civitas  (quemadmodum  a  Daniele  apertissime  est 

enim  seu  communitas,  per  modum  matris  pra^dictum  :  Non  erit  ejus,  videlicet  Chri-  /?a«.ix,-2o, 

se  habet  respectu  suppositorum  contento-  sti,  populus,  qui  eum  negaturus  est;  et '  ' 

rum  in  ea,  quoniam  fovet  ac  protegit  ea.  civitatem  et  sanctuarium  dissipabit  popu- 

Yel  ideo  dicit,  «  filios  tuos  »,  quia  tempore  lus  cum  duce  venturo,  et  finis  ejus  vasti- 

quo  ista  implebantur,  pro  inaxima  parte  tas,  et  usque  in  finem  perseverabit  deso- 

jam  obierunt  patres  et  seniores  qui  in  Je-  latio),  verumtamen   Romani   tunc   adhuc 

rusalem  erant  dum  Christus  ha-c  protulit,  gentiles,  non  zelo  Christi,  sed  alia  inten- 
quorum  filii  fuerunt  terapore  Titi,  quando  C  tione   demoliti  sunt  Jerusalem   ac   Juda3- 

ha?c  contigerunt.  Et  non  rclinquent  in  te  am,  utpote  quia  rebelles  fuerunt  Romano 

lajiidem  super  lapidem,  id  est,  funditus  imperio.  Deus  autem  reliquit  Judseos,  quo- 

te  subvertent.  Quod  per  modum  hyperbo-  niam  Christum  non  receperunt.  Quemad- 

lica)  locutionis  intelligi  potest,  qua  aliquid  modum  etiam  tempore  Sedecia3  regis  va-     iv  Refj. 

dicitur  per  excessum  ad  insinuandum  ma-  stati  sunt  a  Chaldseis  propter  idololatrias  ''x^;"^"'- 

.  '  ^  XXXVI,  It  Cl 

gnitudinem  rei,  sicut  in  Genesi  Pharao  di-  suas  et  innocentium  ac  Prophetarum  occi-  seq. 

Gen.\\.\A\.  xit  ad  Joscph  :  Absque  oris  tui   imperio  sionem,   Chaldwi  tamen  ex  ambitione  et 

nuUus  movebit  manum  aut  pedem  in  uni-  avaritia,  crudelitate  et  prava  intentione  fe- 

versa  .Egypto.  Legitur  quoque.quod  quum  cerunt  hoc. 

Vespasianus  et  Titus  destructa  Jerusalem  Etingressusintemplum.^xx^iXw?,  (\\m.m 

Romam  redissent,  Juda?i,  qui  tempore  ob-  urbem  Jerusalem  introisset,  primo  intra- 
sidionis  se  abscondcrant  in  speluncis  ac  D  vit  in  templum  :  primo,  propter  loci  san- 

silvis,  redierunt,  et   sacra   loca   venerari  clilafcem  et  reverentiam;  secundo,  quoniam 

coeperunt  et  reaedificare.  Quo  cognilo,  Ro-  Patris  a?terni  honorem  summe  qua;sivit; 

mani  miserunt  .Elium  Iladrianum,  qui  ur-  tertio,  ut   daret   exemplum  quod   fideles 

bem   prwfatam    tam    funditus   dissipavit,  primo  ingrcdi  debent  ecclesiam  :  undc  ait 

quod  lapis  super  lapidem  non  remansit.  Chrysostomus,  Tu  imitator  Christi  factus, 

Postmodum  quoquc  Iladriaiuis  aliam  »di-  quum  ingressus  fueris  aliquam  civitatem, 

ficavit  civitatem  priina  minorcm,  appella-  ante  omnem  actuin  ad  ecclesiam  curras; 

vitque  eam  .'Eliain  ;  ct  fuit  in  alio  loco  (piarto,  ut  vitia  ministrorum  templi  corri- 

saltem  pro  parte,  quia  sepulcrum  Christi  peret;  quinto,  ut  pradicaret  ibidem.  Coe- 

in  ca  conclusit.  jiit  ejicere  vendenles  in  illo  et  ementes, 

Causa  dcmum  pra?fata)  evcrsionis  sub-  dicens  :  Scripfum  cst  apud   Isaiam,  cx   /«.  lvi.t. 


342  DOMINICA  X   POST  TRINITATEM.  —  ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 

persona  Dei :  Domus  mea  domus  orationis  A  psores,  qui  sub  cautione  accommodarent 

est,  id  est,  templum  Deo  consecratum,  id-  egenis   pecuniam  ad  emendum   animalia 

60  factum  est  ut  Deus  in  eo  colatur  oratio-  immolanda.  Scribit  quoque  Joannes:Quum  Joann.  u, 

nibus,laudibus,sacrificiis  et  ceteris  actibus  fecisset  quasi  flagellum  de  funiculis,  om-  *^" 

virtuosis,  non  ut  ibi  saecularia  et  vitiosa  nes  ejecit  de  templo.  Unde  creditur  et  in 

fiant  negotia,  ut  sunt  emptiones  et  vendi-  ista  ejectione  ita  fecisse. 
tiones  ibi   prsesertim  illicita?.   Vos  autem         Sed  quaeri  potest,  quomodo  permiserunt 

fecistis  illam  speluncam  latronum,  id  est  se  ejici  ab  homine  uno  et  paupere.  Et  re- 

similem  specui  seu  loco  occulto,  in  quo  spondendum,  quod  Christus  divina  virtute 

latrones  spolia  sua  collocant  et  occultant.  potuit   corda   iliorum   terrere   et   mentes 

Quemadmodum  enim  latrones  ponunt  ibi  compesccre,  ita  quod  resistere  non  aude- 

ea  quae  rapiunt  ab  his  quos  corporaliler  bant.  Greditur  etiam  quod  quidam  divinus 

necant,  sic   sacerdotes  et  eorum   familia  B  splendor  et  igneus  fulgor  mirabilis  in  vul- 

colligebant  in  templo  pecunias  et  pretia  tu  et  oculis  Christi  apparuit,  ex  cujus  ad- 

horum  quos  pravis  exemplis  spiritualiter  spectu  terrebantur  iniqui,  nec  eum  aude- 

occiderunt,inducendo  illos  ad  peccata  gra-  bant  inspicere  nec  reniti.  Nam  et  tempore 

vissima.  passionis  jam  capiendus,  solo  verbo  arma-  ibid.wm, 

Denique  Christus  bis  ante  suam  passio-  tam  cohortem,  ac  Judaeorum  ministros  fu-  '^"''" 

nem  ejecit  vendentes  in  templo  :  primo,  rentes,  perterruit,  debilitavit,  dejecit,  ita 

quando  post  mutationem  aqusc  in  vinum,  quod  abierunt  retrorsum  et  corruerunt  in 

Joann.  ii,  vcuit  ad  primum  Pascha  in  Jerusalem  et  terram.  Ilinc  asserit  Origenes,  quod  ejectio 

i3etseq.    ^^   templum ;  secundo,  in  Ramis  palma-  illa  vendentium   miraculosior  fuit  quam 

ibidem.   rum,  circa  tertium  Pascha.  De  prima  eje-  mutatio  aqua3  in  vinum  :  quia  in  mutatio-   //>;</.  n,  i 

Maitk.wK  ctione  scribit  tantum  Joannes.  De  secunda  ne  hac  aquae,  inanimata  subservivit  mate-  '^^^'^'^' 

'^^"'^■i^^^yg  loquuntur  alii  tres  Evangelistaj.  Unde  in  C  ria ;  in   ejectione   vero   illa,  tot   millium 

ei  seq.       Mattluro  plus  iudc  habetur  quam  in  Luca.  compescebantur  ingenia.  Unde  ita  impri- 

Matth.\\\,  Nam  dicitur  ibi,  quod  mensas  nummula-  mere  in  intima  cordium,  eaque  taliter  al- 

^"  riorum  et  cathedras  vendentium  columbas  terare,  ac  liberum  arbitrium  taliter  com- 

evertit.  Sacerdotes  quippe,  qui  avarissimi  pescere,  fuit  mirabilissimum  opus,  et  soli 

erant,  posuerunt  in  anteriori  atrio  templi,  divina?  virtuti  possibile. 
ubi  vulgus   oravit  et   doctores  docebant,  Bt  crat  Ghvi^ius  quufidiedocens  in  tem- 

quosdam  ex  suis  ministris,  qui  omnium  pio,  quia  in  die  Palmarum  praedicavit  ibi- 

animalium  quae  secundum  legem  offerri  dem,et  feria  secunda  ac  tertia;  non  autem 

poterant  genera,  ibi  vendebant,  ne  aliqui,  feria  quarta,quia  tunc  mansit  in  Bethania,  iLid.\n,i- 

maxime  qui  a  remotis  locis  venerunt,  pos-  et  venditus  fuit  a  Juda;  nec  feria  quinta,  '"■ 

sent  se  ab  oblatione  animalium  excusare,  sed  tunc  fecit  Coenam  novissimam,el  evan-   ihid.  xm- 

quia  a  remotis  nequibant  ea  secum  addu-  D  gelicae  legis  Sacramentum  instituit,  atque  •''^"' 

cere.  Insuper,  ne  egeni  se  excusarent  ab  Apostolis  praeclarissimum  fccit  sermonem. 

immolatione  per   defectum  pecunise,  po-  Unde  quod  Evangelista  ait,  «quotidie)),re- 

suerunt  etiam  ibi  nummularios  seu  cam-  ferendum  est  ad  dies  determinatos. 


DOMINICA  X   POST   TRINITATEM.   —   SERMO   SECUNDUS  343 


SERMO  SECUNDUS 


r 


DE   CHRISTl   CARITATE,   PIETATE,   COMPASSIONE   ET   LACRIMATIONE  ;   ET   QUALITER 
CHRISTO   IN   HIS   CONFORMARI   DEBEMUS. 


'MITATORES  Dei  estote,  sicut  filii  ca-  A  tenus  christiani  nimium  distant,  qui  non 

rissimi;et  ambulatein  dilectione ,  sicut  solum  pro  magnis  injuriis,  imo  pro  modi- 

et  Christus  dilexit  nos.  Ephes.  v,  1,  2.  ca  parvipensione  seu  irrisione  graviter  in- 

Evangelium  hodiernum  sacris  plenissi-  dignantur,  iracundia  inflammantur,  vindi- 

mum   est  doctrinis  et  vere   saluberrimis  ctam  inferre  appetunt  et  nituntur.O  quam 

documentis.  Primo  commendatur  nobis  in  longe   sunt   isti   a   Christi  imitatione,  ab 

eo  summa  caritas  ac  pietas  Christi.  Qui  evangelicae  legis  observatione,  et  per  con- 

quum  appropinquasset  civitati  in  qua  sce-  sequens   a   sahite !   Cogita   seinper   quam 

leratissimi,    crudelissimi    ac    ingratissimi  enormiter  ac  frequenter  inhonoraveris  at- 

hostes  sui   fuerunt,  a  quibus  paulo  post  que    offenderis    Dominum    Deum    tuum, 

fuerat  morte  acerbissima  atque  turpissima  Deum  majestatis,  dignitatis  et  glorise  infi- 

occidendus,  non  odio,  indignatione,  impa-  nitee;  itemque,  quam  patienter  et  longani- 

tientia   aut    iracundia    motus   est  contra  B  miter  te  toleraverit  ac  toleret,  quam  saepe 

eam,  hoc  est  contra  preefatos  adversarios  indulserit,et  quam  paratus  sit  semper  igno- 

suos,  sed  ex  ineffabili  caritate  et  pietate  scere  :  sicque  injurias  tibi  illatas  patienter 

condoluit  eis  tam  vehementer,  quod  pro-  ac  mititer  sustinebis,nec  ultionem  quseres 

rupit  in  lacrimas  :  nec  dubium  quin  in  ex  ira  vel  odio,  sed  si  rationabilis  causa 

lacrimas  copiosas,  calidissimas,  preecordia-  expostulat,  ex  caritate  et  zelo  justitise. 
lissimas.  Siquidem  quo  major  fuit  ipsius         Prseterea,  sicut  jam  tactum  est,  caritas 

caritas  ac  pietas  seu  misericordia,  eo  pra-  exigit,  et  Deus  prsecipue  hoc  requirit,  ut 

cordialior  fuit  ejus    compassio,  et  abun-  proximis   in  tribulatione   et  angustia,  in 

dantior  ploratio.  Sicque  Christus  implevit  necessitate  et  penuria  constitutis,  cordia- 

Mauh.s,  quod  docuit  ac  praecepit,  dicendo  :  Diligite  liler  compatiamur.  Propter  quod  ait  Hie- 

*^-  inimicos  vestros,  benefacite  his  qui  ode-  ronymus  :  Vult  Deus  unumquemque  alte- 

runt  vos,  et  orate  pro  persequentibus  et  C  rius  angustias  sentire  ut  proprias;  et  sicut 

calumniantibus  vos.  sibi,  si  in  tali  tribulatione  esset,  cuperet 

Hoc  ergo  Christi  exemplo  docemur,  non  subveniri,  sic   ipse   alteri  propter  Deum 

solum  amicis,  sed  etiam  inimicis  nostris  studeat  suffragari.  Imo  qui  perituro  suc- 

caritative  et  pie  condolere,  subvenire,  et  currerc  polesl,  si  non  succurrit,  occidit; 

pro  eorum  relevamine  ac  salute  lacrimas  nihil  autem  sic  probat  amicum,  sicut  one- 

fundere  :  imo  dum  forefaciunt  nobis,  ma-  ris  amici  portatio.  Jdcirco  hortatur  Am- 

gis  dolere  dcbemus  de  eorum  culpa  quam  brosius  :  Necessitates   aliorum   quantum 

de    injuria    propria,    de    eorum    peccato  possumus  adjuvemus,  imo  interdum  plus 

quam  dc  tcmporali  proprio  damno,  quia  quam    possumus   juvarc   optemus  ;   nihil 

eorum  animas  magis  amare  leuemur  quam  tam  sccundum  naturam,  quani  juvare  na- 

exteriora  ac    temporalia   bona,  imo   plus  tura)  consortem.  Sed,  proh  dolor  !   multi 

quam  propria  corpora  el  humanos  hono-  D  sunt  qui   amplius   condolent   et   flent   si 

res.Verumtamen  ab  hac  caiitatis  et  pielatis  proximi   in   corpore   vulnerenlur,  aut  in 

sinceritate  et  intcgritatc  plurimi  nomine  temporalibus  damna   notabilia  patianlur, 


34i 


DOMINICA   X   POST  TRINITATEM.   —   SERMO   SECUNDUS 


quam  si  in  mortalia  ruant  peccata.  In  qui-  A  Ambrosius  :  Lacrimas  (inquiens)  Petri  le- 

bus  non  videtur  esse  spiritualis  dilectio,  go,  satisfactionem  non  lego.  Lacrima;  la- 

nec  christianse  pietatis  compassio,  quam-  vant  delictum  quod  voce  pudor  estdicere; 

vis  sit  in  eis  naturalis  aut  socialis  amor  et  lacrima)  veniam  non  postulant,  sed  tamen 

dolor.  Ideo  loquitur  Augustinus  :  Annon  eam  merentur.  Tu  ergo  similiter  lacrimis 

suiit  in  te  viscera  cliristiana;  pietatis,  ut  dilue  culpam.  Imo,  sicut  testatur  Hierony-    - 

defleas   corpus  a  quo  recessit  anima,  et  mus  :  Oratio  Deum  lenit,  lacrima  cogit; 

non  defleas  animam  a  qua  recessit  Deus,  oratio  ungit,  lacrima  pungit. 

hoc  est  quse  peccavit  mortaliter  ?  Ex  iis  Secunda  species  sancti  luctus  est,  proxi- 

perpendant    parentes    an    sobolem    suam  morum  peccata  deflere.Hic  luctus  venit  ex 

spiritualiter  diligant,  an   de   filiorum   et  fraterna  caritate  et  pietatis  intima;  com- 

filiarum    suarum    peccatis    inagis    quam  passione.Hoc  modo  homines  virtuosi  deplo- 
de  eorum  corporalibus  incommoditatibus,  B.  rant  iniquos  quos  diligunt,  sicut  in  veteri 

dainnis  seu  infirmitatibus,  contristentur.  Testamento  multi  Sancti  fecisse  legiintur, 

Denique,  sicut  ait  Bernardus,  Christus  quemadmodum  Daniel  recitat  de  se  ipso  : 

legitur  ssepe  flevisse,  nunquam  vero  ri-  Posui  (inquit)  faciem  meam  ad  Dominum  Dan.ts.i. 

sisse.  Primo  flevit  in  sua  nativitate,  quia  Deum  meum,orare  et  deprecari  eum  in  je- 

tunc  veraciter  frigorc  affligebatur,  statim  junio  et  sacco  et  cinere.  Legitur  quoquc  in 

quum  natus  fuisset.  Secundo  flevit  in  sua  primo  libro  Esdra>,quod  quum  ipse  Esdras  iav/c. ix, 

circumcisione,  in  qua  magiiam  sustinuit  percepisset  peccata  populi  sui,  prse  nimio  ^'^'*'' 

z:«c. XIX, 11.  poenam  ;  tertio,  quum  appropinquasset  ci-  dolore  scidit  vestimenta  sua,  corruitque  in 

vitati  .lerusalem,  sicut  in  evangelio  legitur  terram,  et  flevit  uberrime;  et  dixit  :  Deus 

Joann.  xi,  hodiemo ;  quarto,  in  Lazari  suscitatione ;  meus,  coufundor  et   erubesco    levare  fa- 

^^'           quinto,   passione  instante,  quando  ut  ait  ciem   meam    ad   te,  quoniam   iniquitates 

Hebr.s,!.  Apostolus,  cum  clauiore  valido  et  lacrimis  G  nostrtc  multiplicatffi  sunt  super  caput  no- 

orationem  offerens  Patri,exauditus  est  pro  strum,  et  delicta  nostra  creverunt  usque 

sua  reverentia;  sexto,  in  ipsa  sua  acerbis-  ad  ccelum.  Quemadmodum  enim  tenemur 

sima   passione,  in  qiia   utique    multoties  proximos  diligere  sicut  nos  ipsos,  sic  ca-  Maiih.wn, 

joan„.\i\,  flevit,  prffsertim  in  sua  flagellatione,  spi-  ritas  exigit  ut  de  eorum  culpa  tristemur,  '^'-'- 

''''"*■      nea    coronatione    et   crucifixione.    Itaqiie  et  de  eorum    profectu  et  gratia   gratule- 

Christi  exemplo,  discamus  vanitates  et  le-  mur.  Verumtamen  fletus  iste  spectat  po- 

vitates,  risus  et  dissolutiones,  ludos,  jocos,  tissimum  ad  aliorum  prcelatos  et  patres  ac 

cachinnos  vitare,  atque   salubriter  flere,  superiores,  ut  subditorum  et  sibi  commis- 

z«c.  vi,25.  quoniam  ipse  terribiliter  comminatur :  Va3  sorum  vitia  lugeant,  quos  tam  specialiter 

vobis  qui  ridetis  nunc,  quia  plorabitis  et  diligere,  custodire,  considerare  atque  pro 

Matth.v,o.  flebitis.  Dulcitcr  quoqiie  pollicetur  :  Beati  posse  curare  tenentur,qiiemadmodum  Pau- 
qui   liigent,  quoniam   ipsi  consolabuntur.  D  lus  apostolus  se  fecisse  in  suis  fatetur  epi- 

Pra'terea  advertcndum  et  valde  pensan-  stolis.  Unde  et  de  viro  sanctissimo  B.  Hu- 

dum,  quod  multa;  sunt  species  laudabilis  gone  Gratiaiiopolitano  legitur  pra3suIe,quod 

luctus.  Prima  est,  propria  peccata  ut  sunt  dum  episcopus  factus  fuisset,  et  tam  cle- 

Dei  offensiva  deflere.  Hujus  luctus  lacri-  rum  quam  populum  invenisset  incompo- 

mse  oriuntur  ex  inlerna  contritione,  sunt-  sitissimum,  vitiosum,  et  qiioad  divini  cul- 

que   effectus    pffinitentiae.   De  quibus   ait  tus  opcra  prorsus  rudissiinum,die  ac  nocte 

J's.  cxviii,  Psalmista  :   Exitus   aquarum   dediixerunt  amarissime  flevit,  et  flendo  pro  illis  roga- 

'^^'          oculi  mei,  quia  non  custodierunt  legem  vit  :  pcr  quod  in  brevi  maximam  impe- 

tuam.  Quanta  autem  sit  vis  lacrimarum  is-  travit  gratiam  subditis  suis.  Hiijus  episcopi 

tarum  ad  impetrandum  indulgentiam  pec-  vestigia  imitentur  pra-Iati. 

catorum,  iino  et  gratia)  infusionem,  docet  Tertia  species  boni  luctus  est,  pra?sentis 


DOMINICA   X   POST  TRINITATEM.   —   SERMO   SECUNDUS  345 

vitee  serumnas  deflere,  ut  mereamur  libe-  A  ha?rereque  nititur.  Quod  quia  ut  cupit  non 

iii/?f(/.xix,  rari  ab  eis.  Sic  enim  oravit  Elias  :  Tolle,  implet,  cum  lacrimis  Deum  precatur,  ut 

*■             Domine,  animam  meam.  Apostolus  quo-  gratiam  suam  et  virtutes  in  se  perficere 

nom.\u,u.  que  dixit  :  Infelix   ego  homo  !  quis   me  omni  die  dignetur,  sicut  oravit  Propheta  : 

liberabit  de  corpore  mortis  hujus?  Verum-  Perfice  gressus  meos  in  semitis  tuis,  ut  p*.  xvi,  5. 

tamen  tribulationes  et  poena)  vitse  praesen-  non  moveantur  vestigia  mea;  et  iterum, 

tis  sunt  a?quanimiter  tolerandse,  quousque  Gressus  meos  dirige  secundum  eloquium   Ps.  cxvm, 

Deus  dignetur  eis  finem  imponere.  tuum,  et  non  dominetur  mei  omnis  inju-  '"" 

Quarta   species   est,   ex   consideratione  stitia.  Istge  lacrimse  sunt  salubres  et  meri- 

passionis  Christi  pia  compassione  moveri  toriae  valde. 

ac  lacrimari,  eo  quod   ipse  innocentissi-  Octava   species   est,   ex   timore   divini 

mus   Agnus   Dei   tanta    pro   peccatoribus  judicii  ac  infernalis  supplicii  lamentari, 

/4iv/.  VIII,  pertulit.   Hinc  ait  Apostolus  :  Si  compa-  B  quia   horrendum  est   incidere   in   manus  /^c4r.x,3i. 

'J-           timur,  et  conregnabimus ;  itemque,  Chri-  Dei  viventis,  et  in  inferno  nulla  est  re- 

/6u/.vi,  17.  sto  conlixus   sum  cruci;  et  iterum,  hgo  demptio.    Legitur   in    Vitaspatrum,    quod 

stigmata    Domini   Jesu    in    corpore    meo  Fratres   in   eremo   miserunt  ad   abbatem 

porto.  Macarium,  deprecantes  ut  veniret  et  visi- 

Quinta  species  est,  desiderio  aeternse  be-  taret  eos   antequam   migraret  ad   Domi- 

atitudinis  flere,  et  propter  dilationem   il-  num  :  alioqui  sciret  totam  multitudinem 

Ps. c\ix,5.  lius  lugere,  cum  Psalmista  dicendo  :  Ileu  Fratrum  venturam  esse  ad  ipsum.  Quum- 

mihi  !  quia   incolatus   meus   prolongatus  que  venisset  ad  Fratres,  dixit  :  Ploremus, 

/'i.  xLi,  2.  est ;  et  rursus,  Quemadmodum  desiderat  Fratres,  ploremus  in  vita  ista,  antequam 

cervus  ad  fontes  aquarum,   ita  desiderat  veniamus  ubi  lacrimse  nostree  comburant 

Jbid.  4.  anima  mea  ad  te,  Deus;  et  iterum,  Fue-  corpora  nostra.  Et  fleverunt  omnes,  et  ce- 

runt  mihi  lacrima?  meae  panes  die  ac  no-  C  ciderunt  proni  in  facies  suas,  dicentes  : 

Phiiipp.i,  cte.  Ex  hoc  affectu  dixit  Apostolus  :  Cupio  Ora  pro  nobis,  Pater. 

dissolvi  et  esse  cum  Christo.  Imo,  secun-  Nona  species  est,ex  miseriis  et  tribulati- 

dum  Gregorium,  futuram  felicitatem  ne-  onibus  proximorum  moveri  ad  fletum.  Sic 

quaquam  digne  desiderat,  qui  pro  ea  quo-  Jeremias  deplanxit  destructionem  civita-  Thren.  i-v. 

tidie  cum  lacrimis  non  exorat.  tis  ac  templi  Jerusalem,interfectionemque 

Sexta   species   est,    desiderio   gratiosa?  Juda>orum. 

pra?sentia3  ac  consolationis  internjje  Spon-  Decima  species  est,  ex  abundantia  spi- 

si  ccelestis  etiam  in  hac  vita,  pie  lugere.  ritualis  gaudii  flere,  prsesertim  ex  quadam 

Sic  lugent   devoti  supernam  dulcedinem  serenissima  complacentia  Domini  Dei.  Qui 

sa>pe   experti,  et   Deo   familiariter   atque  fletus  prse  ceteris  divinior  dulciorque  cen- 

suaviter  vacare  assueti,  dum  solitam  gra-  setur. 

tiosa?  prjesentia?  Dei  dulcedinem  devotio-  D      Postremo,   per  Jerusalem   spiritualiter 

nisque  alacritatem  sentiunt  sibi  deessc.di-  dcsignatur  Ecclesia  militans  et  anima  ju- 

Catu.\;6.  centes  illud  Canticorum:  Queesivi  illum,et  sti.  Quemadmodum  ergo  Christus  deflevit  /-»r.xi\,u. 

non  inveni;  vocavi,et  non  respondit  mihi.  vastitatem  Jerusalem,  ita   qui  vere  chri- 

Septima  species  est,  desiderio  spiritua-  stianus  est,  spiritualem  ruinam  ac  defor- 

lis  profectus  ac  incrementi  in  omni  virtu-  mationem    Ecclesiae   debet    merito   valde 

te  et  gratia,  lacrimari.  Sic  plorat  qui  im-  deflere,  atque  pro  ejus   reformatione  in 

perfectum  suum  sapienter  considerat,  et  omnibus  affectuosissime  quotidie  exorare, 

quam  vagus  sit  mente  etiam  in  divino  ob-  ut  Deus  dignetur  eam  ad  pristinum  gratiie 

sequio,  pensat;  qui  divina?  majestatis  ex-  decus  reducere,  et  tam  in  pra?Iatis  quani 

cellcntiam  intuetur,  atque  ob  hanc    Deo  subdilis,  lam  in  clero  quam  vulgo,  omni- 

reverenter,  pure  ac  fervide  deservire  co-  que  gradu,  statu  ac  ordinc  reparare  eam- 


■::( 


346  DOMINICA  X  POST  TRINITATEM.  —   SERMO  TERTIUS 

dem.  Similiter,  si  aliquem  justum  contin-  A  tur,  et  quanto  minus  sciunt  sive  advertunt 

gat  tentationi  succumbere  et  ad  peccata  cur  defleantur.  0  quam  felix  est  cui  da- 

reverti,  deflendus  est  vehementer,  et  pro  tum  est  ita  plorare,  atque  prsetactas  fle- 

ejus  reductione  indesinenter  orandum.Imo  tuum  species  habere,  si  tamen  usque  in 

tanto  cordialius  condolendum  est  peccato-  finem  perseveret  in  eis  cum  omni  humi- 

ribus,et  plorandum  ac  interpellandum  pro  litate  !  Propter  quod  hortatur  Apostolus  : 

eis,  quanto  plus  exceecantur  ac  induraii-  Qui  stat,  videat  ne  cadat.  ico-.x.u. 


SERMO  TERTIUS 

DE   CAUSA   SPIRITUALIS   EXC^CATIONIS,   ET   ANGUSTIIS   IMPIIS    SUPERVENTURIS  ;   ET   DEMUM 
QUID    IN   ECCLESIA   MATERIALI   AGENDUM   SIT,   ETC. 


D 


^OMUS  mea  domus  orationis  vocahi-  B  docet,videlicet  quod  reprobi  et  iniqui  pro- 

tur.  Is.  Lvi,  7;  Luc.  xix,  46.  sperantur  in  saeculo  isto,  et  per  hoc  dam- 

Salvator  in  evangelio  hujus  diei,  multi-  nationem    incurrunt    a^ternam.    Loquitur 

pliciter  nos  informat  verbis  et  factis :  nam  nainque  Jeremias  propheta  Deo  :  Justus  Jo-.wa. 

et  opera  ejus  sunt  sahiberrima  documen-  quidem  es  tu,Domine,si  disputem  tecum; 

ta.  Primo  itaque  docet  quaj  sit  causa  ex-  verumtamen  justa  loquar  ad  te  :  Quare 

cfficationis  iinpiorum,propria  pericula  non  via   impiorum   prosperatur,    et   bene   est 

attendentium.  Quum  enim  deflebat  Jeru-  omnibus  qui  praevaricantur  in  te  ?  Hinc 

z,i(c.xix,42.  salem  ruituram,  dicebat  :  Si  cognovisses  etiam  sanctus  Job  ait  :  Numquid  contra  /o6xxi,4, 

et  tu,  et  quidem  in  hac  die  tua,  quse  ad  hominem   disputatio  mea   est,  ut  merito  ^"^' 

pacem  tibi;  nunc  autem  abscondita  sunt  non  debeam  contristari  ?  Quare  ergo  im- 

ab  oculis  tuis  (juxta  sensum  in  expositio-  pii   vivunt,    sublevati   sunt  confortatique 

ne  litter»  introductum).  In  quibus  verbis  G  divitiis  ?  Semen  eorum   permanet  coram 

innuit  Christus,  quod  abundantia  terrena?  eis,  et  non   est  super  eos  virga  Dei.  De 

prosperitatis  atque  carnalis  pacis,est  mul-  quibus  fertur  in  Psalmo  :  In  labore  ho- Ps.  uxxn,»- 

tis  occasio,  imo  et  causa,  intern®  excseca-  minum  non  sunt,  et  cum  hominibus  non  ^- 

tionis  et  negligentia?  proprise  salutis  :  ita  flagellabuntur  :  ideo  tenuit  eos  superbia, 

quod  se  ipsos  non  deflent,  nec  immensi-  operti  sunt  iniquitate  et  impietate  sua.Pro- 

tatem  periculorum  sibi  imminentium  pen-  diit  quasi  ex  adipe  iniquitas  eorum;trans- 

sant,    sed    in   carnalibus    delectanlur,    in  ierunt  in  affectum  cordis.  Sed  quid  hanc 

temporalibus  resolvuntur,  in  terrenis  pro-  prosperitatem  et  iniquitatem  sequatur,  be- 

speritatibus  se  extollunt.  Nempe  dum  de-  atus  Job  protestatur,  dicendo  :  Ducunt  in  </o6xxi,  la. 

licate  se  nutriunt,  pretiose  et  curiose  se  bono  dies  suos,  et  in  puncto  ad  infernum 

vestiunt,otiositatibus  loquacitatibusque  in-  descendent.  Ex  his  Christiani  perpendere 
tenti  sunt,  obliviscuntur  Domini  Dei  sui ;  D  debent,quod  temporalis  prosperitas,diviti- 

nec  desuper   illustrautur,  sed  in  diversa  aruni  ac  deliciarum  affluentia,honor  inun- 

peccata  labuntur;  et  tanto  infeliciores  ex-  danus,  formidandi  sunt  potius  quam  op- 

sistunt,  quanto  plus  in  temporalibus  pro-  tandi,   quum    inultis   et   innumerabilibus 

sperantur,  et   quanto   feliciores   se   arbi-  sint  causa  damnationis  ajterna),  et  repro- 

trantur.  bis  inagis  quam  electis  soleant  conferri. 

Denique  sacra  Scriptura  istud  apcrtissime  Porro,  si  alicui  hsec  arrident,  impleat  illud 


DOMINICA   X   POST   TRINITATEM.   —   SERMO  TERTIUS 


347 


31 


Pi.  Lxi,  11.  Psalmista?,  Divitise  si  affluant,  nolite  cor 

I  Cor.  VII,  apponere;  et  quod  ait  Apostolus,Qui  utun- 
tur  hoc  mundo,  sint  tanquam  non  uton- 
tes :  et  ita  Deo  rectore  ac  duce,sic  transeat 
per  bona  temporalia,  ut  non  amittat  aeter- 
na.  Ad  quod  necessarium  exstat  ut  ad 
temporalia  et  carnalia  non  afficiatur  in- 
ordinate,  sed  ad  debitum  finem  referat  ea, 
ac  sobrie  utatur  eisdem. 

Secundo  docet  in  evangelio  isto  Salva- 

tor,  quantae  tribulationes  atque  angustia? 

sint  iniquis  superventurse.  Quod  enim  ad 

litteram  de  illa  terrena  Jerusalem   dixit, 

Luc.  XIX,  Venient   dies   in   te,  et  circumdabunt  te 

"'**■  inimici  tui  vallo,  et  coangustabunt  undi- 
que ;  et  ad  terram  prosternent  te,  eo  quod 
non  cognoveris  tempus  visitationis  tuse  : 
totuin  hoc  spiritualiter  accipi  debet  de 
unoquoque  reprobo  et  iniquo,  quoniam 
invisibiles  hostes,  puta  diaboli,  qui  jam 
quotidie  per  varias  suggestiones  et  blan- 
das  persuasiones,  ac  aliis  modis  inducunt 
hominem  ad  peccata,  tempore  mortis  in- 
star  apum  circumdant  eumdem  et  coan- 
gustant,  tentando  acerrime,  ut  vel  ad  de- 
sperationem,  vel  ad  vanam  securitatem, 
aut  ad  inadvertentiam  pertinentium  ad  sa- 
lutem  ipsum  inducant.  Interdum  namque 
diaboli  abscondunt  agonizanti  sua  pecca- 
ta,  ne  vel  in  fine  poeniteat,  sed  damnabili 
securitate  perdat  se  ipsum.  Interdum  re- 
ducunt  ei  ad  memoriam  sua  peccata,  et 
vehementissime  ea  exaggerant,quam  mul- 
ta  et  magna  sint  manifestant,  ut  miserum 
ad  desperationis  pertrahant  vitium.  Inter- 
dum  vero  sic  occupant  agonizantem  circa 
exteriora  disponenda,  aut  circa  incommo- 
da  propria,  vel  circa  impertinentia,  quod 
negligit  semetipsum,  et  ea  quse  salutem 
concernunt  non  intuetur.  Sicque  peccalor 
ad  terram  prosternitur,  quia  in  infernum 
demergitur,  et  in  suis  terrenis  affectibus 

yoAxxi,30,  moritur.  Unde  in  libro  Job  habelur  :  In 
diem  perditionis  servatur  malus,  et  ad 
diem  furoris  ducetur;  et  de  furore  Om- 
nipotentis  bibet.  Insuper  animam  pecca- 
tricein  circumdant  et  coanguslant  invisi- 
biles  hostes  coram  Judicc  summo,  in  hora 


20 


A  judicii  ejus  tam  particularis  quam  univer- 
salis,  eam  gravissime  accusando. 

Ea  quoque  qua3  de  terrena  Jerusalem 
Christus  pra3dixit,EccIesia  militans  in  par- 
tibus  suis  frequenter  perpessa  est  ab  ad- 
versariis  fidei  christiana?,  Sarracenis  ac 
aliis  :  a  quibus  in  multis  regionibus  lon- 
ge  ac  late  destructa  est,  quoniam  tempus 
suse  visitationis,  id  est  beneficia  Christi, 
non  cognovit,  non  attendit,  non  mente 
grata  ac  obediente  consideravit.  Tempus 
enim  evangelicee  legis,  tempus  gratia?  ap- 

B  pellatur  :  ideo  gravior  culpa  est  modo, 
Christi  visitationem,  incarnationem,  pas- 
sionem,  sacramentalem  prsesentiam,  et  ce- 
tera  beneficia  atque  mysteria  ejus,  non 
debita  gratitudine  intueri. 

Tertio  Christus,  per  hoc  quod  venden- 
tes,  ementes  et  nummularios  seu  campso- 
res  de  templo  ejecit,  docet  nos  multa. 
Primo,  quod  zelum  ferventem  habere  de- 
bemus  pro  Dei  honore,  optando  ut  ipse  ab 
omnibus  debite  veneretur,  atque  de  ejus 
inhonoratione  tristando,  imo  et  ejus  inho- 

C  norationi  resistendo  pro  posse,et  eam  vin- 
dicando  quantum  spectat  ad  nos,  quia  ut 
ait  Chrysostomus,  Quamvis  sit  pium  pro- 
priam  dissimulare  injuriam,  impium  ta- 
men  est  dissimulare  injuriam  Dei.  Talis 
autem  ultio  justa  et  caritativa  pertinet  ad 
preelatos  ac  pra3sidentes.  Secundo  in  hoc 
facto  Christus  edocuit,  quod  saicularia  ne- 
gotia  non  sunt  in  ecclesia  pertractanda, 
nec  placita,  nec  verba  ibi  habenda  sunt 
ad  Dei  obsequium  non  pertinentia.  Tertio 
per  hoc  docuit,  quod  ubique  primo  debe- 

D  mus    qua?rere   regnum    Dei    et   justitiam  Maiih.\i, 
ejus.  Studeamus  ergo  pro  posse  exclude-  "' 
re  ea  quee  contrariantur  divin»  majestatis 
venerationi  ac  proximorum  saluti,  ila  ut 
in  primis  emendemus  nos  ipsos,  et  zelus 
noster  discretus  sit. 

Quarto  docet  Salvator,  quid  in  ecclesia 
materiali  agendum  sit,  dicens  :  «  Domus  ZHt.xix.w. 
mea  domus  orationis  vocabitur».  Facta  est 
ergo  ecclesia  Deo  dicata  seu  consecrata  : 
Primo,  iil  in  ea  fideles  Deum  exorent, 
pra?sertim  ut  ibi  sacerdotes  et  prtulati  pro 


m. 


348  DOMINICA  X  POST  TRINITATEM.   —  SERMO  TERTIUS 

toto  populo  eis  commisso  prsecipue  et  pro  A  quod  tempore  divini  Officii  permisit  mi- 

aliis  solenniter  orent,  totusque  populus  si-  nistros  suos  sibi  aliqua  exteriora  insinua- 

mul  et  concorditer  Dominum  deprecetur,  re,  et  eis  quandoque   respondit.  Si  ergo 

quoniam  communitatis  oratio  exaudibilior  sanctus  vir  ilie  propter  hoc  tanta   susti- 

creditur.  Secundo,  ut  in  ea  Deus  certis  ho-  nuit,  qui  tamen  nequaquam  verba  in  se 

ris  laudetur,  puta  in  horis  canonicis,  juxla  otiosa  aut  vitiosa  in  ecclesia  protulit,quan- 

Ps.  cxviii,  iilud  :  Septies  in  dic  laudem  dixi  tibi.Ter-  ta  erit  eorum  punitio  qui  verba  vana,scur- 

tio,  ut  ibi  Missarum  solennia  fiant,  et  Sa-  rilia,  vitiosa  proferunt  ibi  ? 
crificium  altaris  ad  Dei  gloriam  pro  popu-  Postremo,    in   liomilia   evangelii   hujus 

lo  offeratur,  popuius   quoque   oblationes  refert  Gregorius,  quod  erat  quidam  mo- 

suas  tam  spirituales  quam  corporales  of-  nachus  sanctus  nomine  Martyrius,qui  quo- 

ferat  ibi.  Quarto,  ut  aliqua  alia  sacramenta  dam  die  pergens  ad  monasterium  quod- 

ibi  cum  ampliori  devotione  ac  reverentia  B  dam,  invenit  in  via  jacentem  quemdam 

celebrentur  et  ministrentur,quanquam  ali-  leprosum,  solo  adspectu  valde  horrendum 

bi  id  fieri  possit  dum  rationabilis  causa  sive  deformem,affirmantem  se  habere  ho- 

occurrit.  Quinto,  ut  verbum  Dei  ibidem  spitium  in  itinere   per   quod   iturus  fuit 

solenniter    populo    prsedicetur.    Unde    in  Martyrius,  sed  pree  lassitudine  et  aogritu- 

evangelio  isto  habetur,  quod  Christus  erat  dine  non  posse  procedere.  Martyrius  ergo 

quotidie  docens  in  templo.  Ex  his  constat,  ejus  misertus,  pallium  suum  super  terram 

quam    reprehensibiliter    ac    damnabiliter  expandit,  atque  in  eo  illum  leprosum  ac- 

agant,  qui  in  ecclesia  indevote  et  irreve-  cepit,    et   super   suos   humeros   portavit. 

renter  se  habent,  qui  oculis  ibi  sunt  vagi  Quumque  monasterio  propinquaret,  abbas 

et  mente  incustoditi  :  pra?sertim  qui  fabu-  monasterii  exclamavit  :   Currite,  fratres, 

lationibus  et  verbis  scurrilibus  ibi  ora  sua  januas  aperite,  quoniam  frater  Martyrius 

relaxant  aut  aures  pra?bent,  et  qui  libidi-  G  venit  Dominum  Jesum  Christum  portans. 

nose  adspiciunt  vitioseque  appetunt,  aut  Veniente  autem  Martyrio  circa  ccenobium, 

suo  ornatu  aliquem  provocant  ad  affectum  is  qui  videbatur  leprosus,  Jesus  Christus 

immundum.  Itaque  cum  omni  mentis  cu-  Dominus  noster,  de  collo  ejus  exsiliens,  et 

slodia,  devotione  et  fervore  intersint  fide-  in  forma  qua  solet  agnosci  apparens,  dixit 

les  divino  obsequio,  nec  aliquid  in  ecclesia  Martyrio  :  Martyri,  tu  me  non  erubuisti 

agant  nisi  ad  quod  ipsa  est  consecrata.  In  super  terram,  et  ego  te  non  crubescam  in 

ecclesia  quoque  meditationibus  sanctis  va-  ccelo.  Quo  dicto,  vidente  Martyrio,  Chri- 

candum  est;  signa  tamen  singularis  devo-  stus  ascendit  in  coelum.  Quumque  Marty- 

tionis  vitanda  sunt  coram  aliis.  rius  coenobium  esset  ingressus,abbas  dixit 

Denique   multis   viris   sanctis   ostensa?  ad  eum  :   Frater  Martyri,  ubi   est  quem 

sunt  visiones,  in  quibus  viderunt  diabo-  portabas  ?  Respondit   Marlyrius  :   Ego  si 

lum  scribentem  verba  confabulantium  in  D  scivissem  quis  fuisset,  pedes  illius  tenuis- 

ecclesia.  Imo  de  B.  Severino  archiepiscopo  sem.  Dixit  quoquc  Martyrius,  quod  quando 

Coloniensi  lcgilur,  quod  post  mortem  su-  Dominum  sic  portavit,  pondus  ejus  non 

am  apparuit  archidiacono  suo,  affirmans  sensit.  Ecce  quantum  misericordiae  opera 

se  esse  in  magnis  purgatorii  poenis  ob  hoc  placent  Deo. 


DOMINICA   X   POST  TRINITATEM.   —   AD  RELIGIOSOS  :    SERMO   QUARTUS  349 


AD    RELIGIOSOS 


SERMO  QUARTUS 


DE   CARITATE,   MISERICORDIA   ET   LIBERALITATE   DEI  AD   HOMINES  ;   DE   INSUFFICIENTIA 

QUOQUE   DEFECTUOSITATEQUE   HOMINUM. 


0 


J\fNIA  operatur  unus  atque  idemSpi-  A  formamur  :  primo,  ut  salutari  notitia  agno- 

ritus,  dividens  singulis  prout  vult.  scamus  nos  ipsos,videlicet  quam  pauperri- 

I  Cor.  XII,  11.  mi,  defectuosissimi,  indigentissimi  sumus; 

Meliores  et  subtiliores  philosophi  pro-  secundo,ut  exhoc  in  infinitum  humiliemus 

testati  sunt,  quod  absque  indesinenti  con-  et  parvi  pendamus  nos  ipsos ;  tertio,  ut 

servatione   omnipotentis   Creatoris,   nulla  ineestimabilem  caritatem,  misericordiam, 

possit  creatura  ad  momentum  subsistere ;  munificentiam  Dei  ad  nos  et  in  nobis  re- 

quod  item  sine  virtute  et  influentia  prim»  cognoscamus,  miremur,  diligamus  ac  ve- 

causa;,  nuUa  valeat  causa  secunda  quid-  neremur ;  quarto,  ut  omne  bonum   Deo 

piam  operari,  in  tantum  quod  omnis  se-  grata  ac  humili  mente  attribuamus,  nec 

cundarum   effectus   causarum,  magis   sit  unquam   inaniter  gloriemur,  etiamsi  sci- 

adscribendus  caus»  primae,  quse  Deus  est,  remus  ex  revelatione  certissima  nos  esse 

quam  cuicumque  causae  secundee.  Propor-  B  in   gratia.  Est   namque  a  Spiritu   Sancto 

tionabiliter  dicunt   sancti  theologi,  quod  omne  bonum  quod  agimus,  ejusque  dono 

rationalis  creatura  nil  queat  meritorie  age-  contingit  ut   mala  vitemus.   Ab   ipso   est 

re,  cogitare,  appetere,  loqui,  efficere  abs-  gratia  praeveniens  et  subsequens,  boni  in- 

que   habitualibus   donis   Spiritus   Sancti,  ceptio,  continuatio,  consummatio,  tenta- 

quae  sunt  gratia   gratum  faciens,  caritas  tionum  victoria  et  omnis  devotio  vera.  Ideo 

ac  cetera3  virtutes  infusse,  septemque  do-  Augustinus  oravit :  Sanctum  opus  semper, 

na,    et   absque   actuali    motione   Spiritus  o  Spiritus  Sancte,  in  me  spira  ut  cogitem, 

Sancti,  ita   quod   ad   agendum    meritorie  move  ut  faciam,  accende  ut  te  diligam, 

indigemus  utroque  isto  supernaturali  ju-  confirma  me  ut  te  teneam,  custodi  me  ne 

vamine.  Propter  quod  loquitur  Isaias  Deo  :  te  perdam.  Et  Bernardus  :  Paracletus  Spi- 

/5.xxvi,i2.  Omnia  opera  nostra  operatus  es  in  nobis.  ritus   Sanctus   dat   pignus   salutis,  robur 

iiCor.  m,  Et   Apostolus  :   Fiduciam   (inquit)   talem  C  vitse,  scienti»  lumen.  Dat  pignus  salutis, 

*'^'         habemus  ad  Deum,  quod  non  simus  suf-  ut  ipse  Spiritus  Sanctus  testimonium  red-  nom.wu, 

ficientes  cogitare  aliquid  a  nobis  quasi  ex  dat  spiritui  tuo  quod  filius  Dei  sis;  dat  ""• 

nobis,  sed  sufficientia  nostra  ex  Deo  est;  robur  vita3,  ut  quod  per  naturam  tibi  est 

Phiiipp.u,  itemque,  Deus   est  (ait)  qui  operatur   iu  impossibile,  per  gratiam  ejus  non  sohim 

*''•  nobis  et  velle  et  perficere,  pro  bona  vo-  possibiie,  sed  etiam  facile  fiat;  dat  lumeu 

lunlate,  id   est  ex   sua   benevolentissima  scientia;,  ut  quidquid  boni  in  te  noveris, 

atque  piissima  voluntate,  non  originaliter  ei  attribuas   a  quo  omne  bonum  est.  hi  jacob.\,\i. 

propter  merita  nostra.  tribus   istis   Spiritus   Sanctus   docebit   te 

Ecce  ex  verbis  istis,  si  tamen  advertere  omnia  quae  pertinent  ad  salutem. 
volumus,  copiosissiine  ac  saluberrime  in-         Quinto,  ex  praedictis  instruimur  semper 


350 


DOMINICA   X  POST   TRINITATEM.   —   AD   KELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS 


ad  Deum  confugere,in  ipso  solo  toia  men- 
te  confidere,  semper  humiliter  loqui,  nun- 
quam  pra?sumere,  nunquam  nos  ipsos  ja- 
ctare,nec  alios  insipienter  despicere,neque 
nos  illis  incaute  prseferre,  Dei  quoque  au- 
Ps.  i.xxviii,  xilium  jugiter  implorare,  dicentes  :  Cito 
^''^'         anticipent  nos  misericordia>  tuge,quia  pau- 
peres  facti  sumus  nimis;  adjuva  nos,  Deus 
salutaris  noster,  etc.  Ecce  in  his  debet  in- 
desinenter  esse   occupatio  nostra,  Deum 
laudare,  extollere,  admirari,  diligere,  dona 
ejus  pensare,  et  omnium  fonti  bonorum 
totis  prfficordiis  regratiari,  nos  ipsos  de- 
spicere,  humiliare,  accusare,  corrigere,  Deo 
inhaerere,  ad  complacendum  ei  indefesse 
Phiiipp.m,  studere,  ut  sic  tota  conversatio  nostra  sit 
^°'  vere  in   coelis,  vere  spiritualis,  divina  et 

fructuosa,  atque  per  hoc  ipso  nomine  mo- 
nachi  simus  condigni  :  quia  ut  Climacus 
loquitur,  Monachus  est  qui  ea  qua;  Dei 
sunt  cogitat,  loquitur,  operatur,  Christo 
unitus  omni  loco  et  tempore.  Qui  iterum 
sermocinatur  :  Monachus  est  incessabile 
lumen  in  oculo  cordis;monachus  est  abys- 
sus  humilitatis,  omnem  spiritum  extra- 
neum  et  superbum  ex  toto  preecipitans  et 
suffocans;  monachus  proprie  est  non  ela- 
tus  oculus,  humilis  animse  intuitus,  et  im- 
motus  corporis  sensus ;  monachus  est  qui 
impugnatores  seu  tentatores  instar  bestia- 
rum  advocat,  et  irritat  quum  fugiunt  ab 
eo ;  monachus  est  incessabilis  excessus  et 
tristitia  vit»;  monachus  est  qui  ita  affici- 
tur  et  qualificatur  virtutibus,  sicut  alius 
concupiscentiis  et  delectationibus  vitiosis. 
Ecce  cui  ista  conveniunt,  hic  vere  reli- 
giosus,  hic  perfecte  est  monaclius.  Et  si 
nondum  tales  consistimus,ta]es  fieri  inde- 
sinenter  conemur,  proficere  non  cessan- 
tes  :  quia  ut  sancti  Patres  fatentur,  verus 
religiosus  debet  esse  neglector  et  contem- 
ptor  carnalis  quietis  et  repausationis  seu 
otiositatis,  appetitor  laboris,  patiens  abje- 
ctionis,  honoris  impatiens  voluptatisque 
fugax,  pauper  in  pecunia,  dives  in  con- 
scientia,  erectus  ad  merita,  superbus  con- 
Ira  peccata.  Verum,  ut  asserit  Hugo  de 
S.  Victore,  sunt  quidam  religiosi  menle 


A  vagi,  oculis  attoniti,  moribus  dissoluti, 
plana  parietum  inspicientes;  aliud  can- 
tant,aliud  cogitant;  corpore  sunt  in  choro, 
mente  in  foro;  nunc  intus,  nunc  foris  dis- 
currunt ;  psalmodise  verba  proferunt,  sed 
sensum  non  advertunt.  Sunt  et  alii  voce 
inanes,  qui  vocis  modulatione  gloriantur, 
et  alios  aspernantur;  qui  elatione  tumen- 
tes,  aliud  cantant  quam  libri  habeant.  Et 
quanta  est  levitas  vocis,  tanta  forsan  et 
instabilitas  mentis.  Cantant  forsan  magis 
ut  placeant  populo,  quam  Deo.  Ecce  quan- 

B  ta  est  inter  verum  et  vanum  religiosum 
distantia. 

Deinceps  in  praesenti  epistola  docet  Apo- 
stolus,  quam  pulchre  et  gratiose  Deus  sa- 
piens  atque  omnipotens  militantem  decora- 
vit  Ecclesiam  diversitate  donorum  gratise 
gratis  datae,  et  officiorum  ac  operatio- 
num.  Contemplemur  itaque  quam  copiosa 
gratiarum  charismata,  quantam  sapienti- 
am,  scientiam,  eloquentiam,  quantam  mi- 
raculorum  eminentiam,  quantam  contra 
adversarias  potestates  potentiam,quam  ad- 

C  mirandam  perfectionem  virtutum,sublimi- 
tatem  contemplationum,  quam  supernatu- 
ralem  totius  sanctitatis  munditiam,  quam 
ccelestem  et  angelicam  vitam  contulerit 
Deus  sublimis  et  benedictus  sanctis  pa- 
tribus  nostris  beatis  Apostolis  et  aposto- 
licis  viris,  gloriosissimis  anachoretis  et 
eremitis,  ac  religionum  fundatoribus  prae- 
electis  :  atque  ex  his  immensam  Dei  boni- 
tatem,  sapientiam,  omnipotentiam  admi- 
remur,  laudemus  ac  honoremus,  et  quanta 
sit  christianae  fidei  certitudo  pensemus; 

D  sanctorumque  Patrum  comparatione  nos 
ipsos  profundissime  humiliemus,  et  nihilo 
ininus  ad  imitationem  eorum  efficaciorem 
accendamur  ac  animemur.  Nempe  et  ipsi 
homines  erant  siiniles  nobis  mortales,  nec  /*.  ux,  i. 
abbreviata  est  Domini  manus.  Imo,  quo 
nunc  pauciora  nobis  pra3bentur  a  viven- 
tibus  sanctitatis  exempla,  eo  plus  virtuo- 
sum  mcritoriumque  consistit,si  quis  nunc 
sancte  et  irreprehensibiliter  conversetur. 
Magnum  enim  est  valde  inter  pusillos,  in- 
firmos,remissos,perfecte,sancte  ac  fervide 


DOMINICA   X   POST   TRINITATEM.   —   AD   RELIGIOSOS  ;   SERMO   QUINTUS  351 

vivere.  Hinc  Climacus  cohortatur  :  Exqui-  A  sensibus  excidant.  Denique  sanctus  pater 

rere  nosmetipsos  et  examinare  et  dijudi-  Antonius   inter  apparitionem    angeli   seu 

care  per  comparationem  ad  Patres  et  lumi-  spiritus  boni  et  mali  ita  distinxit,  quod 

naria  qui  fuerunt  ante  nos  non  cessemus;  quamvis  ex  apparitione  angeli  boni,  timor 

et  tunc  inveniemus  nos  ipsos  diligentis  et  in  principio  incutiatur  videnti,mox  tamen 

dignae  conversationis  nondum  calcasse  ve-  spiritus  seu  angelus  bonus  videntem  con- 

stigium,  nondum  inccpisse  exordium,  sed  fortat,    consolatur,    tranquillat  ;    daemone 

adhuc  in  sseculari   institutione  ac  consi-  autem  in  specie  angeli  apparenle,  timor 

stentia  esse.  incussus  perseverat,  et  mentis  confusio  ac 

Hoc  quoque  sciendum,  quod  gratia  dis-  perturbatio  non  protinus  tollitur,  sed  au- 

•    cretionis  spirituum  religiosis  valde  sit  ne-  getur.  Idcirco,  secundum  doctores,  si  quis 

II  Co)-.  XI,  cessaria,  ne  a  Satana  se  in  angelum  lucis  dsemonem  in   persona  Christi  sibi  appa- 
transfigurante,  aut  etiam   in  Christi   aut  B  rentem,  seque  adorari  jubentem,  adoret, 

alicujus  Sanctorum  persona  apparente,fal-  non  excusatur  a  culpa,  quia  incaute  agit. 

lamur.  Unde  rursus  Climacus  contestatur :  Non  enim  mox  credendum  est  apparenti 

Quando  locum  in  suis   operariis   dsemon  spiritui ;  sed  is  cui  apparet,  se  primo  de- 

capit,  tunc  eis  per  somnia  aut  etiam  in  bet  ad  Deum  convertere,  et  ipsum  orare 

visione  manifeste  in  figura  cujuscumque  ut   sibi   inspirare    dignetur   quod   verum 

angeli  sancti  vel  martyris  apparens,  my-  est  :  et  tunc  benignissimus  Deus  homi- 

steriorum    revelationem   aut   dona   chari-  nem  in  tali  periculo  non  relinquet.   Cui 

smatum    tradit,  ut  seducti  miserabiles  a  honor  et  gloria  a?ternalis. 


u. 


SERMO  QUINTUS 


IN  QUO  COHORTANTUR  POTISSIMUM  RELIGIOSI  NE   INANITER 
IN    PROSPERITATE   VEL   PROMOTIONE   GLORIENTUR,    ET   MULTIPLICIS    VISITATIONIS   A    DOMINO   JESU 

SIBI    EXHIBITiE   ADMONENTUR. 


V 


''IDENS  Jesus  civitatem,  flevit  super  C  det  prosperitas,  aliquis  honor  sive  promo- 

eam.  Luc.  xix,  41.  tio,  tunc  magis  ad  interiora  nostra  red- 

Christus  in  die  Palmarum  civitati  Jeru-  eamus,  occulta  ac  metuenda  Dei  judicia 

salem  appropinquans,  eamque  videns,  fu-  formidemus,  et  vereamur  ne  forte  in  vita 

turam  ipsius  calamitatem  deplanxit.  Quo  hac  recipiamus  bona  transitoria  pro  mer- 

facto  multipliciter   edocemur.  Primo,  ne  cede  futura.  Nec  in  talibus  inaniter  resol- 

Eccii.  XI,  in  die  bonorum  immemores  simus  malo-  vamur,  sed  potius  contristemur,  preeser- 

^''*-        rurn,  neque  in  die  nostri  extollamur  ho-  tim  quum   monachorum   sit  nil   terrenae 

noris.  Siquidem  Dominus  et  Salvator,  quum  consolationis,  nil  caducae  prosperitatis,  nil 

in   die   Palmarum,    cum    summo   honore  proprii   commodi    in    praesenti    requirere 

atque  pra^conio  processionaliter  ab  innu-  neque  suscipere,  imo  subjectione  et  ab- 

merabili  populo  duccretur  ad  urbem  Je-  jectionc  gaudere,  subsannationes  et  'per- 

rusalem,  nequaquam  inaniter  molus  est,  D  secutiones   quasi   poculum   dulce  potare, 

sed  futura  intuens  mala,ad  compassionem  seque    huic   saeculo   vere   mortuos    exhi- 

internam  et  lacrimas  est  inductus.  Si  ergo  bere,  ut  impleatur  in  eis  quod  in  Threnis 

quandoque  aliqua  lemporalis  nobis  arri-  loquitur  de  solitario  Jeremias  :  Dabit  per-  30. 


3o2 


DOMINICA  X   POST  TRINITATEM. 


AD  RELIGIOSOS  ;   SERMO   QUINTUS 


Ephes.  V, 
1,2. 


cutienti  se  maxillam,  saturabitur  oppro-  A 
jacob.^,1.  briis.  Omne  igilur  gaudium  arbitremur 
quum  diversse  tentationes  ac  tribulatio- 
nes  acciderint  nobis;  nec  querulosi,  im- 
patienfes,  vindicativi  rebellesque  simus. 
Secundo,  ex  preetacto  Christi  facto  in- 
struimur  quam  admiranda  ac  summa  fuerat 
caritas  ejus  ad  homines,  compassio  ad  ini- 
quos,  patientia  in  adversis.  Quum  enim 
inspiceret  civitatem  vitiosis  hominibus  et 
crudelissimis  suis  hostibus  plenam,  a  qui- 
bus  et  in  qua  vidit  se  paulo  post  tam  igno- 
miniose  poenaliterque  tractandum,  non  ad  B 
invidentiam,  indignationem,  impatientiam, 
iram  aut  maledictionem,  sed  ad  intimam 
compassionem,  lacrimosam  ipsorum  de- 
plorationem  est  provocatus,  ut  et  nos  eum 
in  istis  imitemur  virtutibus,  juxta  illud 
Apostoli  :  Estote  imitatores  Dei,  sicut  fiiii 
carissimi;  et  ambulate  in  dilectione,  sicut 
et  Christus  dilexit  nos.  Sed  inter  hsec  ocu- 
lum  mentis  ad  considerandum  nos  ipsos 
reflectamus.  Puto  quod  caritas,  misericor- 
dia,  patientia  lacrimosa  Salvatoris,  non 
minus  confundat  nos  quam  erudiat.  Quum  C 
etenim  Filius  Dei  tam  ineffabilem  carita- 
tem,  compassionem,  benevolentiam,  be- 
neficentiam  adversariis  suis  atrocissimis 
exhibuerit,  tamque  incomparabilem  pa- 
tientiam  ac  mansuetudinem  circa  ipsos 
ostenderit,  pro  quibus  et  crucifixus  ab 
eis  oravit,  quid  est  quod  nos  pauperrimi 
et  pusilii,  quod  nos  nomine  tenus  religio- 
si,  tam  passionati  imperfectique  sumus, 
ct  pro  parva  injuria,  pro  levi  verbo  aut 
quovis  signo  sic  perturbamur,  irascimur, 
atque  ad  omnem  devotionem,  contempla-  D 
tionem,  tranquillitatem  inepti  efficimur, 
ut  eum  a  quo  nos  judicamus  la?sos,  offen- 
sos,  contemptos,  vix  valeamus  adspicere 
et  affari,  nisi  forte  facie  torva  allocutione- 
que  dura?  Verumtamen,  nisi  conversi  ef- 
ficiamur  ut  parvuli,  et  imitemur  vestigia 
Christi,  non  inlroibimus  regnum  Dei. 

Ut  ergo  damnationem  evadamus  aeter- 
nam,  ut  beatitudinem  adipiscamur  cffije- 
stem,discamus  etiam  in  magnis  adversita- 
tibus  inviolabilem  patientiam  observare, 


Zuc.  xxiii, 
34. 


Malth. 
XVIII,  3. 


gravissimis  persecutoribus  condolere,  pro 
adversariis  quantumlibet  gravibus  exora-  Matih.y, 
re,  et  benefacere  talibus.  Quod  facilius  **" 
observare  poterimus,  si  quantum  et  quo- 
ties  nos  ipsi  Deum  offendimus,  et  quan- 
tam  quamque  frequentem  nihilo  minus 
ab  eo  misericordiam  consecuti  sumus,  ot 
semper  consequi  cupiamus,  rite  intuea- 
mur.  Dum  itaque  aliquem  contra  nos  con- 
citatum  videmus,  dum  ab  eo  injuriamur, 
magis  de  suo  doleamus  peccato  quam  de 
nostro  opprobrio,  suse  interiori  vulne- 
rationi  magis  quam  nostrae  injuriationi 
compatiamur,  et  vere  ex  corde  oremus 
pro  eo. 

Deinceps,  quoniam  per  Jerusalem  alle- 
gorice  designatur  Ecclesia  militans,  tropo- 
logice  autem  queevis  anima  credens,  sicut 
Salvator  civitatem  illam  Jerusalem  et  ejus 
temporalem  vastitatem  ac  desolationem 
deplanxit,  ita  nos  totius  Ecclesise  deflea- 
mus  ruinam.  Consideremus  quanta  sit  de- 
formatio  ejus  in  omni  statu,gradu  et  ordi- 
ne,  in  pralatis,  pastoribus,  praedicatoribus, 
a  summo  usque  ad  infimum,  in  ccenobiis 
utriusque  sexus  atque  collegiis,  in  omni 
clero  ac  populo.  Et  ex  horum  diligentis- 
sima  consideratione,  contristemur  usque 
ad  mortem ;  deducant  oculi  nostri  lacri- /(.,.xiv,i7. 
mas  per  diem  et  noctem ;  humilietur  in  Pi.xinr.ss. 
pulvere  anima  nostra,  conglutinetur  in 
terra  venter  noster;  et  prostrati  solo  te- 
nus,  viscera  misericordiae  Dei  nostri  pro 
generali  reformatione  in  universis  pr«no- 
minatis  affectuosissime  et  indesinentissi- 
me  deprecemur.  Eorum  quoque  quos  spe- 
cialius  diligere  obligamur,  et  pro  quibus 
magis  orare  tenemur,  erroribus  et  peccatis 
vehementius  condoleamus  ;  atque  orando, 
celebrando  et  pro  illorum  vitiis  nos  ipsos 
disciplinando,lacrimosius  ac  copiosius  suc- 
currere  non  tardemus.  Deploremus,  et  plo- 
rando  ac  deprecando  juvemus  eos  qui 
mente  obtenebrata  nequaquam  propria  ad- 
vertunt  pericula,  ideoque  cur  deploren- 
tur  ignorant.  Quibus  certissime  tanto  plus 
condolendum  est,  quanto  amplius  excae- 
cati  et  indurati  consistunt. 


1 


1 


DOMINICA   X   POST  TRINITATEM.   —  AD   RELIGIOSOS  ;   SERMO   SEXTUS  353 

Prffiterea,  cur  Salvator  ingratam  ac  per-  A  ipso.  Numquid  mediocris  est  gratia,  cari- 

fidam  urbem  defleverit  advertamus,  ne  et  tas,  dignatio,  liberalitas  ista?  Quanta  ergo 

nos  simus   similiter  deplorandi,  et  inter  est  culpa  nostra,  si  negligentes,  loquaces, 

illos   reprobos   computandi.   Ideo   quippe  gulosi,  passionati  ac  tepidi   sumus  ?  Ite- 

eam  deflevit,  quoniam  tempus  su»  visi-  rum,  visitat  nos  Ghristus  assidue  per  in- 

tationis,  videlicet  adventus  et  praesentiae  ternae  illuminationis  infusionem,  per  con- 

Christi  sibi  promissi  ac  missi,  non  cogno-  solationem  piissimam,  per  excitationem  et 

vit.  Videamus   igitur   ne   et   nos   tempus  infjammationem  nostri  affectus. 
visitationis  nostra?  a  Christo  parvi  penda-         Si  ergo   post   omnia  ista,  ad    pristinas 

mus,  obliviscamur,  et  ingrati  reddamur.  levitates,  dissolutiones,  offendicula  rever- 

Gratiosissime  visitavit  nos  Christus,  quan-  tamur,  nec  Spiritus  Sancti  charismata  cu- 

do  corda  nostra  illustravit,  traxit,  et  de  stodire  curemus,  quid  fiet  de  nobis  quum 

sseculari  perditissima  vita  ad  sanctse  reli-  B  Judex  coelestis  coeperit  et  ipsas  justitias  Ps.txxiw.s. 

gionis  ingressum  induxit.  Iluic  visitationi  judicare,    quando   justus   vix    salvabitur,    ipeir.i'/, 

invenitur  ingratus,  qui  secundum  exigen-  quando  de  domo  Dei  exordietur  judicium?  **'*^- 

Ephes.w,  tiam  susp  vocationis  non  est  sollicitus  di-  Non  blandiamur  nec  palpemus  nos  ipsos, 

gne  Deo  conversari,  qui  a  carnalibus  et  quia  periculum  est  immensum;  sed  ve- 

mundanis    affectibus    suam    non    satagit  reamur  ne,  sicut  ait  Salvator,  circumdent    Luc.  xix, 

mentem  purificare,  qui  exclusis  distracti-  nos  inimici  nostri  invisibiles  et  crudelis- *^' '^*' 

onibus  vanis,  mente   fervente   ac  stabili  simi  hostes,  et  coangustent  nos  undique, 

adheerere  et  vacare  Deo  altissimo  non  mo-  atque  ad  terram  prosternant  nos,  suis  nos 

litur.  Quod  totum  in  religiosis  damnabile  tentationibus  superando,  involvendo  peri- 

periculosissimumque   consistit,  quia  quo  culis  capiendoque  laqueis,  et  tandem  ad 

major  eis  a  Deo  gratia  exstat  exhibita,  eo  terram  tenebrosam  et  opertam  mortis  ca-  job  x,  21. 

ipsorum    negligentia,   ingratitudo,  recidi-  C  ligine  pertrahendo  :  quia  in  religione  non 

vatio,  gravior  comprobatur.  Insuper  visitat  religiose  vivere,  summa  est  damnatio.  Id- 

nos  quotidie  Filius  Dei  in  Sacramento;  ve-  circo  cum  metu  et  reverentia  serviamus  Hebr.  xu, 

nit  ad  nos,  venit  in  nos,  et  reficit  nos  se  Domino  Deo  nostro.  "*• 


SERMO   SEXTUS 


DE   CAUSA   QUOTIDIAN^  RUINiE   ET   DEFECTIONIS   RELIGIOSORUM. 


CIRCUMDABUNT  te  inimicituivallo,  D  ta  sunt  ab  oculis  tuis  (id  est,  tempore  isto 

et  coanffustabunt  te  undique.Luc.xix,  vitae  tua»,  ea  qua?  ad  carnalem  pacem  et 

43.  transitoriam   prosperitatem  pertinent  ha- 

Cor.x, II.      Omnia,  sicul  ait  Apostolus,  contingebant  bes,idcirco  mala  tibi  imminentia  non  per- 

Jud«is  in  figura.  Quemadmodum  ergo  Sal-  pendis);  sic  multis,  heu  !  religiosis  causa 

vator  perituram  civitatem  deplorans,  cau-  dissolutionis  et  negligentiae,  ac  quotidianae 

sam  excaecationis  et  carnalitatis  ejus  per-  ruinae   seu   defectionis,   est  temporalium 

hibuit  esse  terrenarum  affluenliam  rerum  abundantia  rerum  paxque  carnalis.  Dum 

et  temporalis  carnalisque  pacis  prosperi-  enim    temporalibus    rebus    abundant,    se 

Lue.\iK,H.  tatem,  dicendo,  Kt  quidem  in  hac  die  tua  ipsos    superflue   ac    laute   reficiunt,    nec 

qua;  ad  pacem  tibi,  nunc  autem  abscondi-  necessariis  sunt  contenli,  sed  curiosa  re- 

T.  30.  23 


354  DOMINICA   X   POST  TRINITATEM.   —  AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS 


qiiirunt.   Laute   autem   et    immoderanter  A  ma  pace  ait  Salvator  :  Non  veni  pacem  Maith.  x, 

refectos  magis  delectat  conlabulari,  joca-  mittere  in  terram ;  et  Psalmista  :  Zelavi  pj  ^^^^^  3 

ri,  ridere,  ludere,  quam  orationibus  me-  super  iniquos,  pacem  peccatorum  videns. 

ditationibusque  vacare,  compunctioni   et  Quam  pacem  habuit  Adam   cum   Eva  in  Gen.n,m. 

discussioni  propriae  conscientise  insudare,  paradiso,  et  ambo  collapsi  sunt.  Denique 

seu  lectioni,  aut  alteri   exercitio   virtuo-  huic  paci   opponitur  bona   turbatio,  qua 

so  utilive  labori    insistere.   Et  ita  mente  sensualitati,  passionibus  et  peccatis  resi- 

infrigidantur,  vanitatibus  dissolvuntur,  et  stitur,  sive  a  propria  ratione,  sive  a  spiri- 

noxiis  cogitationibus  immorantur,non  for-  tuali  patre  ac  prsesidente,  qui  subditorum 

midantes  quod  per  Michseam  loquitur  Spi-  suorum  culpis  ac  negligentiis  apponit  me- 

Mc/i.ii,  1.  ritus  Sanctus  :  Vsp  qui  cogitatis  inutile;  delam,  eosdem  arguendo,  hortando,  docen- 

quod  item  in  Apocalypsi  effatur  Christus  do  et  corrigendo,  ila  quod  nec  in  se  ipsls, 

Apoc.  11,4,  unicuique  tali  :  Habeo  adversus  te,  quia  B  nec  inter  se  malam  et  carnalem  habere 

^'             caritatem  tuam  primam  reliquisti ;  memor  pacem  sinuntur. 

esto  itaque  unde  excideris,et  poenitentiam  Verumtamen  quidam  pra?sidentes  sunt 

age  :  alioqui  venio  tibi  cito.  Certe  hoc  ver-  remissi  et  male  formidolosi  ac  negligen- 

bum  metuendum  est  vehementer  omnibus  tes,  qui  commissi  sibi  gregis  seu  cujusli- 

negligentibus  ac  remissis,  qui  quanto  diu-  bet    Fratris    negligentias,    carnalitates    et 

tius  sunt  in  Ordine,  tanto  plus  tepescunt  vitia  intuentes,  aut  certe  intueri  ac  pon- 

magis  quam  inardescant,quum  tamen  qui-  derare  omittentes,  correptionis  et  corre- 

libet  nostrum  tanto  ferventior  ac  sollici-  ctionis  non  apponunt  remedium  :  sicque 

tior  fieri  debeat,  quanto  horae  suae  mortis  subditi  ad  pravam  consuetudinem  devol- 

metuendissimique  judicii  amplius  appro-  vuntur,  carnali  pace  securi,  et  obscuratum  7?om.  i,  21. 

pinquat.  Unde  de  beatissimis  patribus  An-  est  insipiens  cor  eorum,  in  tantum  quod 

tonio,  Hilarione  ac  aliis  pluribus  legitur,  G  suos  quotidianos  defectus,  damna  et  peri- 

quod  in  venerando  atque  decrepito  senio  cula  non  perpendunt.  Sed  juxta  Saiomonis 

suo,  quasi  quotidie  recentibus  proficiendi  oraculum,  Sicut  capiuntur  pisces  hamo,  et  Eccie.  ix, 

desideriis  accendebanlur.  Quorum  vestigia  aves  laqueo,  sic  capiuntur  et  ipsi  tempore  '"" 

sacra  sectari  debemus,  imo  et  obligamur,  malo,  quum  extemplo  supervenerit  eis.  Et 

quia  quotidie  ad  perfectionem  tendere,  id  quamvis  quotidie  intus  spiritualiter  ab  in- 

ibid.m,\(>.  est  proficere,  jam  tenemur.  Tepidi  autem  visibilibus  hostibus  devastentur,  devotio- 

ex  ore  Altissimi  evomuntur.  nis  gratia  spolientur,  et  ad  graviora  tra- 

Praeterea,  sicut  est  pax  vera  ac  spiritua-  hantur  peccata,  maxime  tamen  in  agone 

Hs  summe  desiderabilis,  qua)  est  tranquil-  ha?c  accidunt  eis,  quoniam  da>mones,  qui 

litas  mentis  in  Deo,  et  ordinata  quietatio  blandis  persuasionibus,  variis  tentationi- 

ejus,  dum  scilicet  omnia  in  homine  ordi-  bus,  callidissimis  modis  eos  nunc  ad  pec- 
nala   consistunt,  ita   quod  corpus   subje-  D  candum    et   ad   deficiendum   alliciunt   et 

ctum  est  servitque  aniniffi!  in  omni  poeni-  inducunt,inortis  hora  instante  instar  apum 

tenliali  labore  et  opere  bono,  sensualitas  et  tanquam  musca  gravissima  circumdant, 

etiam  ralioni,  et  ratio  Deo ;  sic  est  pax  angustiant,  hoc  est,  acerrime  ac  multipli- 

carnalis   et  falsa  maxime  fugienda,  quae  citer  tentant  eos  qui  interim  eis  consen- 

est  perversa  ac  pessima  quies,  dum  ratio  tiunt,  et  nunc  ad  desperationcm,  nunc  ad 

vitiis  et  concupiscenliis  non  rcsistit,  nec  vanam  et  periculosam  securitatem  mori- 

pars  mentis  superior  sensualitati  ac  pas-  entem  inducere  moliuntur.  Ssepissime  nam- 

sionibus  dominatur,  imo  consentit,  et  ani-  qne  diaboli  agonizantibus  sua  abscondunt 

ma  corpori  est  subjecla,  eo  quod  carnalia  peccata,  et  bona  quse  egerunt  proponunt 

commoda    magis   quam   virtutum    incre-  memoriae,  ne  vel  in  fine  vita3  poeniteant, 

menta  quserantur.  De  qua  vituperandissi-  sed  magis  praesumant,  ac  prava  securitate 


DOMINICA   X   POST  TRINITATEM.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS  333 

perdant  se  ipsos;  quandoque  vero  peccata  A  ad  cor,  examinemus  quotidie  conscientias 

ad  commemorationem  eis  reducunt,  vehe-  nostras,  et  nostram  consideremus  vocatio- 

menter  exaggerant,  quam  multa  et  magna  nem,  deploremus  peccata,  recenti  assidue 

sint  manifestant,  ut  miseros  ad  desperati-  inflammemur  proficiendi  affectu,  omnem 

onis  pertrahant  baratlirum;  interdum  vero  carnalem  pacem    abhorreamus,  nec  con- 

inutilibus  phantasmatibus  occupant  men-  cordemus  in  vitiis,  in  practicis  malis? 
tem,  ne  pertinentia  ad  salutem  intuean-  Quantumcumque  nobis  de  cibo  et  potu 

tur.    Insuper,    animam    de    corpore    jam  ministretur,  sobrie  tamen  et  timorate  uta- 

egressam   circumdant,  perterrent,  et  co-  mur  eisdem.  Et  si  pretiosa  ac  delicata  sint 

ram  tribunali  summi  consistorii  horribili-  alimenta  ac  pocula,  nequaquam  tamen  li- 

ter  angustiare  conantur,  eam  multiplici-  bidinose,    sed   temperate   ea   accipiamus, 

ter,  procaciter,  atrociter  accusando,  deinde  nec  voluptatem,  sed  necessariam  ac  salu- 
eam  secundum  sua  demerita  in  purgatorio  B  brem  refectionem  intendamus,  quseramus, 

(nisi  evolaverit)  aut  inferno  acerrime  pu-  acceptemus  in  eis;  delectationem  vero  na- 

niendo.  turalem   quee   sentitur   in    eis,    ad   finem 

De  hac  re  ait  Eusebius  :  Quotidianus  sit  debitum  referamus,  et  quantum  in  nobis 

illius   periculi   metus,  cujus  nescitur  in-  est,tenuiori  ac  viliori  edulio  refici  affecte- 

cursus.  Quam  tarde  miseram  animam  suo-  mus  ac  contenti    simus.   Postremo,  tanto 

rum  poenitebit  malorum,  quum  se  a  suo  amplius  nos    ipsos  in  omnibus   humilie- 

corpore  viderit  separari,  dum  sibi  in  fine  mus,quanto  a  patrum  nostrorum  abstinen- 

claudenti  oculos  nigrescere  et  horrescere  tia,  profectu    et   perfectione   nos   distare 

nox  cceperit,  quum  cceperit  immanes  et  conspicimus.  In  cunctis  nostris  operibus  EccU.wi, 

inanes  super  se  dare  planctus,  ac  dicere  :  meditemur  novissima  nostra;  et  tot  crude-  '^^' 

Ubi  sunt  animositates  et  cupiditates  tua?,  lissimis,  fortissimis,  callidissimis  hostibus 

quibus  hucusque  impatienter  arsisti?Ecce  G  circumvallati,  nunquam  inani  resolvamur 

5ap.  V,  9.  transierunt  omnia  illa  ut  umbra;  abierunt  Isetitia,  nunquam  securitate  damnabili  tor- 

oblectamenta,  et  sola  in  perpetuum  crimi-  peamus,  nunquam  in  inchoato  salutis  iti- 

na,   opprobria   atque   supplicia   remanse-  nere  fatigemur,  sed  cum  timore  et  ive-  phiupp.u, 

runt.  Hinc  ait  et  Climacus:  Non  tibi  securi-  more,  cum  omni  diligentia  ac   sapientia  *^' 

tatem  promittas  quousque  fuerit  sententia  nostram  operemur  salutem.  Nec  aliqua  de- 

super  te  prolata.  Et  abbas  Elias  :  Ego,  in-  jectione  patiamur  nos  ab  adversariis  no- 

quit,  tres  res  timeo  :  unam,  quando  de  stree  salutis  vinci,  dejici  et  in  terram  pro- 

corpore  emigrabo ;  aliam,  quando  praesen-  sterni,id  est  ad  vana  et  carnalia  affici;  sed 

tabor  tribunali  divino;  tertiam,  quando  de  Deum  semper  in  adjutorium  invocantes, 

me  proferetur  sententia.  Sed  et  abbas  Ar-  omni  die  magis  ac  magis  confortemur  ac 

senius  et  abbas  Agathon  etiam  in  extremis  prjevaleamus  adversus   eos,  quatenus  in 
valde  formidasse  leguntur.  Si  ergo  Patres  D  fine  vita3  eos  facillime  in  Dei  auxilio  su- 

illi  sanctissimi,  qui  in  tanta  abstinentia  et  peremus,  neque  post  hanc  vitam  eorum 

tanta  perfectione,  in  tanto  fervore  Deo  tam  irrisionibus  atque  punitionibus  pateamus, 

diutissime  servierunt,  sic  timuerunt,  quid  sed  a  Judicc  summo   favorabiliter  susci- 

nos  miseros  et  remissos,  carnales  ac  desi-  piamur  ac  protinus  coronemur.  Ad  laudem 

des,  necesse  est  facere,  nisi  ut  redeamus  et  gloriam  ejus,  etc. 


DOMINIGA  XI  POST  TRINITATEM 


ENARRATIO  IN  EPISTOLAM 


NOTUM  VOBIS   FACIO   EVANGELIUM  QUOD   PR^DICAVI,   ETC.  I  GOF.  XV,  1-10. 


APOSTOLUS  in  praesenti  epistola,  de  A 
Ghristi  resurrectione,  de  Evangelii 
proprietate,  atque  de  sui  ipsius  modieita- 
te  pertractat.  Notum  vobis  facio,  id  est, 
ad  memoriam  revoco,  clariusque  expono, 
Evangelium  quod  prwdicavi  vobis,  id  est 
evangelicam  doctrinam,  seu  bonam  de 
Ghristo  nuntiationem,  quod  et  accepistis, 
id  est,  firmiter  credidistis,  in  quo  et  sta- 
tis,  id  est,  perseveratis  stabiliter,  et  men- 
tem  ad  Deum  elevatam  habetis,  2^er  qtwd 
et  salvamini,  id  est,  salutem  acquiritis, 
credendo  et  evangelicae  legis  prseceptis  B 
obediendo  :  quia  per  fidem  et  operationem 
virtuosam  evadit  homo  damnationem  per- 
petuam,  atque  goternam  meretur  nunc  et 
post  hanc  vitam  acquirit  salutem.  Et  hoc 
constat  esse  verum,  qua  ratione  pra^dica- 
verim  vobis,  si  retinetis.  Ordo  verborum 
est:«si  retinetis)),id  est,  in  memoria  habe- 
tis,«qua  ratione)),id  est  quo  fine,  qua  spe, 
quo  argumento,  «  pra?dicaverim  vobis  )) 
Evangelium  Ghristi.  Pr»dicavi  enim  ilhid 
vobis  ad  hunc  fiiiem  et  propter  hanc  spem, 
ut  adipiscamini  felicitatem  aeternam.  Ar-  G 
gumentum  quoque  quo  probavit  Apostolus 
veritatem  cvangelicaB  pradicationis,  non 
fuit  ratiocinatio  humana,  sed  miraculo- 
rum  ostensio,  qua  Deus  testimonium  per- 
lCor.11,4.  hibuit  veritati.  Unde  et  alibi  :  Pncdicatio 
(inquit)  mea  non  fuil  in  persuasibilibus 
humana?  sapientiae  verbis,  sed  in  ostensio- 
Ac/xixii  ^^  signorum.  De  quibus  in  Actibus  legi- 
12.  lur  :  Virtutes  non  modicas  fecit  Deus  per 


manus  Pauli,  ita  ut  super  languidos  defer- 
rentur  a  corpore  ejus  sudaria  vel  semicin- 
ctia,  et  recedebant  ab  eis  languores,  et 
spiritus  nequam  egrediebantur.  Denique 
haec  retinetis,  et  per  Evangelium  salvami- 
ni,  nisi  frustra,  id  est  si  non  inaniter, 
credidistis  evangelicae  praedicationi. 

Tradidi  enim,  id  est  praedicavi,  vobis 
in  primis,  id  est  inter  praecipua  sub  fide 
cadentia,  quod  et  accepi,  id  est,  Deo  reve- 
lante  cognovi.  Et  quid  sit  illud,  subjungi- 
tur  :  quoniam,  id  est  quod,  Christus  mor- 
tuus  est  pro  peccatis  nostris,  hoc  est,  pro 
expiatione  vitiorum   generis   humani   est 
crucifixus  :  juxta  illud  Apocalypsis,  Ghri-  A/joc.  1,5. 
stus  dilexit  nos,  et  lavit  nos  a  peccatis 
nostris  in  sanguine  suo ;  secundum  Scri- 
pturas  Prophetarum,  qui  hoc  praenuntia- 
verunt,et  Apostolorum  ac  Evangelistarum, 
qui  hoc  impletum  esse  scripserunt.  Unde 
in  Isaia  scriptum  est  :  Ipse  autem  vulne-   is.  un,  5. 
ratus  est  propter  iniquitates  nostras,  attri- 
tus  est  propter  scelera  nostra.  In  Threnis 
quoque  loquitur  Jeremias  :  Ghristus  Domi-  rhren.w, 
nus  caplus  est  in  peccatis  nostris.  Et  quia  ""• 
sepultus  est,  et  quia  resurrexit  tertia  die 
sccundum  Scripturas.  De  sepultura  equi- 
dem  Ghristi  Isaias  praedixil  :  Erit  scpul-    /«.  m,  lo. 
crum  ejus  gloriosum;  itemque,  Dabit  im-  /6;rf.i.Tfi,9. 
pios  pro  sepultura,  et  divites  pro  morte 
sua.  De  resurrectione  quoque  Ghristi  apud 
Osee  praedictum  est  :  Vivificabit  nos  post  oseevi,  3. 
duos  dies,  el  in  die  tertia  suscitabil  nos. 
Sophonias  quoque  ait  :  Exspecta  me,  dicit  .Voyi/i.m.s. 


19. 


DOMINICA  XI  POST  TRINITATEM.  —  ENARRATIO  IN  EPISTOLAM  3o7 

Dominus,  in  die  resurrectionis  mese  in  fu-  A  ruit  :  primo,  undecim  Apostolis  recum-  Marc.xsi, 

turum.  bentibus,  ut  dicit  Marcus;  deinde,  eisdem  '^"'^- 

£Jt  quia  visus  est  Cepho',  id  est,  Petro  et  aliis  multis  in  monte  Oliveti,  quando 

yoan«.i,42.  apparuit,  cui  Christus  pra^dixit  :  Tu  voca-  ascendit,  ut  dicitur  in  Actibus.  Et  inter  Ac<.i,4ct 

beris  Cephas.  Et  quamvis  locus  et  hora  illos   creditur  fuisse   Matthias,  qui   inter  ^^^- 

hujus  apparitionis  non  cognoscantur  cer-  Ascensionem  et  Pentecosten  in  apostolum 

tive,  creditur  tamen  facta  quando  Petrus  est  promotus. 

/6iV/.xx,io.  et  Joannes  a  monumento  redierunt  sepa-         Novissime  autem  omnium  i^rsidictorum, 

ralim,   in   crepusculo   diei   resurrectionis  puta    post    ascensionem    atque    Paracleti 

doniinica),  quando  Pelrus  abiit  secum  mi-  missionem,  tanquam  abortivo,  visus  cst 

rans.  Et  post  hwc  visus  est  undecim,  id  et  mihi.  Hoc  fuit  quando  Pauhis  transivit  y6irf.ix,2-7. 

est,  undecim  Apostolis  apparuit  in  concla-  Damascum  ad  persequendum  Christianos  : 
vi,  in  octava  resurrectionis  sugp,  Thoma  B  tunc  enim  Christus  in  via  sibi  apparuit, 

ibid.  20.   preesente,  ut  apud  Joannem  fertur.  Appa-  ut  in  Actibus  describitur.  Porro  abortivum 

Matih.    ruit  quoque  undecim  Apostolis  in  Galilaa,  vocatur  fetus  extra  congruum  tempus  na- 

xxvm,  10  ci  jj^  Matthaus  habet.  In  die  autem  resurre-  scens,  aut  cum  violentia  exiens,  sive  ad 

yoa««.xx,  ctionis  su»  Christus  apparuit  decem  Apo-  debitam  non  perveniens  quantitatem.  Sic- 

stoIiSjThoma  absente,  ut  scribit  Joannes.Et  que   propter  tria  comparat  se  Apostolus 

recte  nunc  dicitur,  Visus  est  «  undecim  »,  abortivo.  Primo,  quoniam  ante  missionem 

quoniam  tempore  hujus  apparitionis  non-  Spiritus  Sancti  alii  Apostoli  spiritualiter 

dum  substitutus  fuit  Matthias  pro  tradito-  sunt  renati  seu  baptizati  a  Christo,  ipse 

re.  Deincle  visus  est  jilus  quam  quingentis  postmodum  ab  Anania,  ut  in  Actibus  ha-  md.  i7. 

fratribus  simul :  ex  quibus  multi  manent,  betur.  Secundo,  quia  cum  quadam  coacti- 

id  est,  corporaliter  vivunt,  usque  adhuc,  one  conversus  est,  scilicet  per  terrores  et 
quia  tempore  quo  Paulus  heec  scripsit,  vi-  C  minas,  Christo  ad  eum  dicente  :  Quid  me  md.i,^. 

xerunt;  quidam  autem  clormierunt,\d.  est,  persequeris  ?  Durum  est  tibi  contra  stimu- 

mortc   sopiti   sunt,   tandem   resurrecturi.  lum  calcitrare.  Tertio,  quoniam  aliis  Apo- 

De  hac  visione  nullus  Evangeiistarum  quid  slolis  minor  fuit,  respectu  vita;  sua?  pra?te- 

scripsit.  Aliqui  tamen  opinantur  appari-  rit8e,in  qua  blasphemus  fuit,contumeIiosus  irwM,  13. 

tionem   hanc   factam   in   Galilsea,  ubi   et  et  persecutor  Ecclesise,  sicut  ad  Timothe- 

quando   apparuit  undecim  discipulis,  ita  um  scribens  testatur  ac  deflet.  Ideo  sub- 

quod  tunc  non  solum  apparuit  undecim  dit  :  Ego  enim  sum  minimus  Apostolo- 

illis,  sed  et  quingentis  istis   discipulis  :  rum  :  non  simpliciter,  sed  quantum  ad 

quod  incertum  videtur.  Dcinde  visus  est  aliqua,  quia  ultimo  ad  apostolatum  voca- 

Jacobo  Minori,  fratri  Simonis  et  Judee,  qui  tus.  Juxta  quem  modum  Jacobus  AIpha>i 

vovit  se  non  comesturum  quousque  Fiiius  (de  quo  prsedictum  est)  vocatus  est  Jaco-  .i/arc.xv, 

hominis  a  morte  resurgeret  :  idcirco  in  D  bus  Minor,  respectu  Jacobi  filii  Zebedaei,  *"• 

die  Paschse  Christus  ei  seorsum  apparuit.  non  sanctitate  aut  dignitate,  sed  quia  vo- 

Sicque,  quod  dicitur  nunc,  «deinde  «,  non  catione  posterior.  Paulus  tamen  vocat  se 

denotat  ordinein  apparitionis  dcterminate,  ideo  minimum  Apostolorum,  quia  perse- 

quoniain  apparitio  ista  fuit  antc  duas  pras-  ciitus  fuit  Ecclesiam  Dei.  Idcirco  subjun- 

fatas.  Aliqui  tamen  dicunt,  quod  pra^ter  git  :  Qui  non   sum   dignus  vocari  apo- 

istam,  Christus  post  prwdictas  apparitio-  stolus,  habendo   respeclum   ad   demcrita 

nes    adhuc   semel    apparuit   Jacobo   huic  nrivccdantla,  quoniam  persecutus  sum  Ec- 

seorsum.  De  api)aritioiie  autem  Jacobo  fa-  clcsiam  Dci.   Nam   viros   et   muiieres  in  Ac/.vm.s; 

cta  nullus  Evangelistarum  conscripsit.  7>>c'-  Christum  credentes  cepit,  ligavit,  incarce-  '"'"■ 

indc  visus  est  Apostolis  omnibus  in  die  ravit,    atque   occidi    procui'avit,   siciit    in 

ascensionis.  Tunc  enim  Christus  bis  appa-  Actibus  Apostolorum  multoties  tangitiir  : 


338  DOMINICA  XI  POST  TRINITATEM.   —   SERMO  PRIMUS 

quod  nuUus   aliorum  fecit  Apostolorum.  A  utique   minimus,  sed   sapientia,  fervore, 

Gratia  autem  Dei  sum  id  quod  sum,  id  labore  magnificus.  Et  gratia  ejus  in  me 

est,  non  meis  meritis,  sed  per  misericor-  vacua,  id  est  infructuosa,  non  fuit,  sed 

diam   Dei  (quge  vocatur  interdum   gratia  fecundissima  valde  :  quia  plus  omnibus   icoi-.  xv, 

increata  seu  gratia  gratians,  sicut  Deus  di-  divisim  acceptis  laboravit  Apostolis  ;  plu-  "^- 

citur  natura  naturans),  et  item  per  gra-  ra  etiam  scripsit  quam  aliquis  aliorum, 

tiam   Dei   creatam   infusam,  tam  gratum  et  plura  terrarum  spatia  percurrit  ad  prae- 

facientem,  quam  gratis  datam,  sum  jam  dicandum;  plura  quoque  et  graviora  pro 

Christi  minister,  vir  sanctus,  a  divina  ca-  fide  perpessus   est,  ac  propriis  manibus  /iirf.iv,i2. 

ritate  inseparabilis,  atque  apostolus,  nou  victum  sibi  queesivit. 


SERMO  PRIMUS 

DR    FIDEI    CHRISTIAN.E   FIRMITATE,   QU.E   NON   RATIONI   HUMAN.E,   SED   SUPERNATURALl 
OPERATIONI    INNITITUR  ;   DEQUE   MAHOMETICI   ERRORIS   VANITATE. 


S' 


INE  fide  impossibile  est  placere  Deo.  B  dignata  est  hominibus  revelare :  quse  etiam 

Hebr.  xi,  6.  sui  prssentiam,  et  sua3  doctrinfe  ac  inspi- 

icor.  XV,      Sanctus  Apostolus  in  hodierna  epistola  rationis   veritatem    convenientibus   argu- 

1  etseq.     inuuit,  fidcm  christianam  non  inniti  ratio-  mentis  ostendit,  dum  ad  confirmandum  ea 

ni  humanse,  sed  supernaturali  operationi  quse  naturaiem  rationem  excedunt,  opera 

divina;,  quae  a  Deo  tanquam  sigilhim  ap-  visibiliter  demonstravit  et  fecit  quse  totius 

plicatur  legis  evangelica;  documentis,  in  natur.ne  superant  facullatem,  utpote  in  mi- 

testificationem  quod  a  Deo  sint  documen-  rabili  curatione  languorum,in  suscitatione 

ta  hffic   ipsa.  Quemadmodum  enim  fides  morluorum,  in  coelestium  corporum  im- 

est  de  supernaturalibus  veritatibus,  qu»  mutatione,  et,  quod  mirabilius  est,  in  hu- 

humana  nequeunt  ratione  probari ;  ita  per  manarum    mentium    inspiratione,    ita    ut 

supernaturalia  argumenta,  utpote  Prophe-  idiotae  et  simplices  dono  Spiritus  Sancti 

tarum  oracula  ac  divinse  potestatis  mira-  C  repleti,  summam  sapientiam  atque  facun- 

cula,  est  probata.  Ideo  assentire  iis  qua?  diam  in  instanti  consequerentur.  Quibus 

sunt  fidei,  non  est  levitatis,  quamvis  sint  inspectis,  non  armorum  violentia,  non  car- 

incomprehensibilia,  quum  sint   divinitus  nalium  voluptatum  promissione,  et,  quod 

copiosissime   approbata.  Ilinc  teste  Apo-  mirabilissimum  est, inler  persecutorum  ty- 

Hebr.\i,6.  stolo,  «  Sinc  fidc  impossibile  est  »  viato-  rannidem,  innumerabilis  turba  hominum 

rem,hoc  est  hominem  in  hac  vita,  quse  via  non  solum  simplicium,  sed  et  sapientis- 

est  ad  futuram  vitam,  «  Deo  placere  ».  siniorum  virorum,  ad   christianam  fidem 

Deniquc  dc  hac  re  S.  Thomas  in  Sunima  convolavit,  in  qua  omnem  humanum  in- 

contra  gentiles,  libri  primi  capitulo  sexto,  tellectum   excedentia   pra^dicantur,  volu- 

valde  notabiliter  scribit,  dicendo  :  Veritati  ptates  carnis  cohibentur,  et  omnia  quse  in 

supernaturali,  cui  humana  ratio  non  prae-  mundo   sunt  contemni   docentur.  Quibus 

bet  experimentum,  fidem  adhibentes  non  D  animas  mortalium  consentire,  maximum 

leviter  credunt.  Ha^^c  enim  sapienti»  divi-  iniraculorum   est,  et  manifcstum  divimc 

na;  secreta  (puta  credenda),  cPterna  et  in-  inspirationis  opus  atque  indicium,  ut  con- 

creata  Sapientia  omnia  plenissime  sciens,  teinptis  visibilibus  sola  invisibilia  cupian- 


DOMINICA  XI   POST  TRINITATEM.   —   SERMO   PRIMUS  359 

tur.  Prapterea,  hoc  non  subito  neque  casu  A  cedentium  Prophetarum  oracula  seu  vati- 
factum  esse,  sed  ex  divina  dispositione,  cinia  ei  testimonium  perhibent  :  quin 
hinc  innotescit  quod  Deus  hoc  se  esse  fa-  potius  quasi  oinnia  veteris  novique  Testa- 
cturum  multis  Prophetarum  praedixit  ora-  menti  documonta  et  scripta,  fabulosa  nar- 
culis,  quorum  libri  apud  nos  in  veneratio-  ratione  depravat,  ut  patet  legem  ipsius 
ne  habentur.  Haec  autem  tam  admiranda  inspicienti.  Unde  astute  libros  veteris  ac 
mundi  ad   christianam   fidem   conversio,      novi  Testamenti  suis  sequacibus  non  reli- 

certissimum  exstat  indicium  pra^teritorum  quit  legendos,  ne  per  eos  falsitatis  argue- 

signorum,  ita  ut  ea  iterari  necesse  non  sit,  retur,  suaque  falsitas  deprehenderetur.  Id- 

quum  in  suo  effectu  reluceant  evidenter.  eo  qui  ejus  dictis  fidem  adhibent,  leviter 

Esset  enim  omnibus  signis  mirabilius,  si  credunt.  —  Ha3C  Thomas  loco  prsjallegato. 

ad  credendum  tam  incomprehensibilia,  ad  Et  ista  sint  dicta  pro  eo  quod  ait  in  epi- 
operandum  tam  difficilia,  ad  sperandum  B  stola  hodierna  Apostolus  :Qua  ratione  prse- iCor.xv,2. 

tam  alta,  mundus  absque  mirabilibus  si-  dicaverim  vobis,  si  retinetis. 
gnis  fuisset  inductus  a  simplicibus  ignobi-         Amplius,  juxta  doctrinam  Apostoli,  per 

libusque  hominibus,  quamvis  non  cesset  evangelicam  doctrinam  stamus,  quoniam 

Deus,  etiam  temporibus  nostris,  ad  fidei  ha-c  doctrina  docet  ac  jubet  nos  carnalia 

confirmationem,  per  Sanctos  suos  miracu-  et  terrena  despicere,atque  ad  supernorum 

la  operari.  et  seternorum  amorem   mentem   erigere, 

Porro,  ii  qui  sectas  errorum  introduxe-  dicente  Apostolo  :  Qua;  sursum  sunt  quae-  Coioss.  m, 

runt,  via  incesserunt  conlraria,  ut  patet  in  rite,  non  qua;  super  terram.  Unde  et  Chri-  '•-• 

3Iahometo,  qui  carnalium  voluptatum  pro-  stus  :  Nolite  (inquit)  thesaurizare   super  Matth.y,, 

missis,  ad  quarum  desideria  carnalis  mo-  terram;  thesaurizate  autem  vobis  thesau-  •'^'-'- 

vet  concupiscentia,  populos  sibi  attraxit ;  ros  in  coelo  :  ubi  enim  thesaurus  tuus,  ibi 
prsecepta    etiam    tradidit    promissis    suis  C  est  et  cor  tuum. 

conformia,  carnali  relaxans  voluptati  ha-         Insuper  ex  epistola   ista   docemur  nos 

benas,  in  quibus  in  promptu  est  a  carna-  ipsos  in  omnibus  profundissime  humilia- 

libus   hominibus   obediri.   Insuper   docu-  re,  eo  quod  talis  ac  tantus  Apostolus,  sci- 

menta  veritatis   non   attulit,  nisi   quae   a  licet  Paulus,  qui  omnibus  plus  laboravit,   i  Cor.  xv, 

quolibet  mediocriter  sapiente  naturali  in-  et  usquc  ad  tertium  coelum  fuerat  raptus,  l?- 

.  ...  .      .  i         '    II  Cor.  XII, 

genio  possunt  cognosci  :  quin  potius  vera  atque  tam  copiosissimum  in  Ecclesia  fecit  2. 

quge  docuit,  fabulis  falsissimisque  doctri-  fructum,  vocat  se  minimum  Apostolorum   iCor.  xv, 

nis  immiscuit.  Signa  quoque  non  adhibuit  et  indignum  vocari  apostolum.  Tanti  ergo  ^" 

supernaturaliter  facta,  quibus  solis  divina?  exemplo  ApostoIi,inspiciamus  peccata  no- 

inspirationi  et  supernaturali  veritati  suffi-  stra  pra^terita,  et  defectuositates  vilitates- 

ciens  testimonium  adhibetur,  dum  opera-  que    nostras,   ac   culpas   quotidianas,    ex 

tio  visibilis  quse  non  potest  esse  nisi  di-  D  quorum  consideratione  humiliemus  ac  vi- 

vina,  ostendit  veritatis  doctorem  divinitus  lipendamus  nos  jugiter  ae  profunde,  bona 

inspiratum;  sed  dixit  se  in  armorum  po-  vero,  si  qua  forsitan  habemus,  Deo  grata 

tentia  esse  missum   :  quod  genus  signo-  ac  humili  inente  attribuamus,  cum  Apo- 

rum  nec  latronibus  ncque  tyrannis  deest.  stolo  profitentes  :  Gratia  Dei  sum  id  quod   ibki.  10. 

Ei  quoque  non  aliqui  sapientes  in  rebus  suui. 

divinis  atque  humanis  exercitati,  a  princi-  Sed  contra  prffiinducta  objici  potest  :  Si 

pio  crediderunt,  sed  homines  bestiales  in  enim  Paulus  fuil  indignus  vocari  aposto- 

desertis  morantes,  totius  divina?  doctrina>  lus,  ergo  male  egit  vocando  se  apostolum  /?om.  1,1 

prorsus  igriari,per  quoruin  iiiultitudincm,  in  mullis  e[)istolarum  suaiiim  locis.  Insu-  •  Cor.  i,  i 

....  1  I  •  Galat.  I,  t 

aiinoriiin   violenlia,  alios  ad  siiain  iegcin  per  A[>osloli  pares  luerunl  in  ecclesiaslica  eic. 

acceptaudam  coegit.  Pra^terea,  nuUa  pra>-  poteslale,  Pelro  exceplo,  qui  fuit  eorum 


11 


360  DOMINICA  XI   rOST  TRINITATEM.  —  ENARRATIO  IN  EVANGELIUM 

prsplatus   et  princeps  :  ergo  Paulus  non  A  subtraxit  se,  nec  communicavit  cum  aliis. 

exstitit  minimus  inter  eos.  Imo  Leo  Papa  Quod  quum  diu  fecisset,  aliqui  monacho- 

affirmat,  quod  de  Petro  et  Paulo  nihil  de-  rum  consideraverunt  hoc  ipsum,  interroga- 

bemus  sentire  diversum.  Glossa  etiam  ait,  veruntque  Fratrem  illum  cur  ita  egisset. 

Gaiat.  11,  quod   Paulus  restitit  Petro  in  faciem  ut  Qui  videns  se  non  posse  latere,  veritatem 

"■           par.  Postremo,  Paulus  secunduin  verita-  aperuit  eis,  dicens  se  non  credere  quod 

tem   dignus   et  valde   dignus  fuil  vocari  Christus  esset  in  Sacramento  :  quod  mo- 

apostolus,  secundum  quod  alibi  loquitur  :  iiachi  statim  retulerunt  S.  Bernardo.  Qui 

II  Cof.  XII,  Nihil  minus  feci  ab  iis  qui  sunt  supra  mo-  Fratrem  ilium  vocavit  ad  se,  atque  de  fi- 

dum  Apostoli.  Ergo  non  dixit  veraciter  :  dei  veritate  diligenter  eum  instruxit;  sed 

Non  sum  dignus  vocari  apostolus.  Et  re-  ille  non  acquievit,  imo  asseruit  se  nun- 

spondendum,  quod  ad  verificationem  ora-  quam  credere  posse  quod  in  Sacramento 

tionum  ex  humilitate  prolatarum,  suffieit  B  esset  Christus  veraciter,  ideoque  certum 

quod  secundum  aliquam  piam  considera-  se  esse  quod  a?ternaliter  esset  damnandus. 

tionem  possint  salvari.  Sicque  Paulus  vo-  Quo  audito,  bealissimus  atque  piissimus 

cat  se  minimum  Apostolorum  et  indignum  pater  Bernardus  dixit  :  Quid  ?  damnabitur 

vocari  aposlolum,  per  respectum  ad  prae-  monachus  meus?  Absit  hoc  in  a?ternum. 

cedentia  sua  demerita,  et  quia  vocatione  Itaque  S.  Bernardus  oravit  pro  monacho 

fuit  posterior;  sed  quantum  ad  merita  sua  illo;  et  tempore  alio,  quando  Fratres  com- 

ex  Dei  gratia   sibi  concessa,  fuit  dignus  municaverunt,  prsecepit  monacho  illi,  di- 

valde  dici  apostolus  :  et  quantum  ad  ea,  cens  :  Jubeo  te  in  virtute  obedientiae  ut  in 

non  debemus  Petrum  ipsi  pr»ferre.  mea  fide  vadas  cum  aliis,  et  Sacramentum 
Legitur  quod  S.  Bernardus  habuit  quem-      accipias.  Frater  igitur  ille  repugnare  non 

dam  monachum  qui  gravem  habuit  tenta-  audens,  obedivit.  Et  statim  Sacramento  ac- 

tionem  circa  veritatem  Sacramenti  altaris,  C  cepto,  ab  omni  lentatione  diaboli  ac  perfi- 

in  tantum   quod  tandem  non  credidit  in  dia   sensit  se   liberatum,  egitque   gratias 

sacramento  Eucharistife  Christum  veraci-  magnas  Deo  altissimo  et  sancto  abbati  suo 

ter  esse.  Unde  quando  conventus  mona-  B.  Bernardo ;  atque  de  cetero  devotus  fuit 

chorum  solenniter  communicavit,  occulte  iulegerque  in  fide. 


ENARRATIO  IN  EVANGELIUM 

DIXIT   JESUS    AD   QUOSDAM   QUl    IN   SE   CONFIDEBANT  TANQUAM  JUSTI.  LuC.  XVIII,  9-14. 


OrONIAM  omnium  vitiorum  caput,  re-  D  pietate  et  gratia  \)e\,confidebant  tanquam 

gina  et  mater  est  superbia,  omnium  justi,  id   est,   quasi    vere  justi    fuissent, 

vero  virtutum  fundamentum,nutrix  et  (kv  quum  fuerunt  pra>sumptuosi,  vaiii  spiri- 

cor,  humilitas  ;  idcirco  Chrislus  in  evange-  tualiterque   superbi.  Tales  elenim  aliqui 

lio  isto,  ad  detestationem  superbia3  alque  fuerunt  in  turba  cui  Christus  pra^dicavit. 

ad  humiiitatis  arnorem  et  amplexum  in-  Quorum  corda  intuens  ipse,  propter  eo- 

format    nos,  proponens   exemphun  valde  nim  correctionem  dixit  sequentia,  quam- 

notabile.  Itaque  ait  Evangelista  :  Dlxit  Je-  vis   eos   non    expresserit    nominatim.   Et 

sus  ad  quosdam  c/ui  in  se,  id  est  in  pro-  aspernahantur  ceteros  tanquam    injustos 

priis  meritis   ac  viribus   magis  quam   in  ac  viles,  quum  tamcn  ipsi  sola  sua  super- 


DOMINICA   XI   POST  TRINITATEM.   —   ENARRATIO   IN   EVANGELIUM  36i 

bia  essent  aliis  viliores  :  quoniam  sola  su-  A  misericordia,  sed  etiam  pro  industria  at- 

perbia  destruit  omnia,  si  comitetur.  Asper-  que  justitia  sua;  secundo,  quia  etsi  verbis 

natio  quoque  eorum  ostendit  quod  vere  gratias  egit,  mente  tamen  intumuit,  ab  ho- 

justi  non  erant,  quia  ut  ait  Gregorius,  Ve-  minibus  videri  cupiens  et  laudari,  imo  et 

ra  justitia  habet  compassionem,  falsa  de-  de  sua  gratiarum  actione  inaniter  gloria- 

dignationem.  Tales  sunt  qui  vana  singula-  batur ;   tertio,  quia   de  bonis   suis  super 

ritate  laetantur,  et  quamvis  opera  faciunt  alios  insipienter  se  extulit;  quarto,  quoni- 

bona  ex  genere,  non  tamen  in  vero  spiri-  am  alios  temerarie  judicavit  ac   sprevit, 

tualis  seu  virtuosse  vita?  fundamento,  ut-  specialiter  publicanum,cujus  interiora  non 

pote  humilitate,  se  figunt,  sed  ceteris  me-  vidit.  Praeterea,  quum  in  Proverbiis  dica- 

liores  cupiunt  reputari.  De  quibus  in  sua  tur,  Justus  in  principio  accusator  est  sui,     Prov. 

y((rf«  19.  Canonica  fatetur  Judas  apostolus  :  Fli  sunt  Pharisaeus   iste   inordinate   exorsus   est  a"""''^' 
qui  segregant  semetipsos,  animales,  spiri-  B  propria   laude.  Rectus   ergo   orandi  ordo 

tum  non  habentes.  Parabolam,  id  est  si-  est,primo  se  ipsum  accusare,  deinde  Deum 

militudinem,   istam.  Et    crebro  contingit  suppliciter  invocare,  atque  in  fine  gratias 

aliquid  tale.  agere  Deo   :   sicut   sacerdos    celebraturus 

Duo  Jtomines  ascendebant  in  templum  :  preemittit  Confiteor,   postea  orat,  et  tan- 

quod  fuit  in  Jerusalem,  et  situm  fuit  in  dem  in  gratiarum  actione  consummat. 

alto  Ioco,puta  in  monte  Sion,  ideo  duo  isti  Velut  etiam  hic  publicanus.  Despective 

intrando  templum  ascendisse  dicuntur;  w/'  hoc  ait  et  temerarie  judicat.  Quis  enim  iCoc. n.u. 

orarent.  Unus  PJiarisceus.  Pharisa?i  erant  scit  quid  agatur  in  homine,  nisi  spiritus 

religiosi  Judseorum,  sicut   nunc  monachi  hominis  ?  Ideo  dicit  Apostolus  :  Tu  quis  /?o»!.xiv,4. 

Christianorum;  erantque  Pharis»i  in  habi-  es,  qui  judicas  alienum  servum?  Suo  do- 

tu  et  observantiis  multis  ab  aliis  Juda?is  mino  stat  aut  cadit.  Unde  absolute  et  cer- 
distincti,sed  tempore  Christi  fuerunt  com-  C  titudinaliter  aliquem  esse  in  peccato  mor- 

muniter  ambitiosi,  cupidi  atque  hypocri-  tali  judicare  non  possumus,  nisi  videamus 

ta>  :  nam  secta  eorum  fuerat  deformata.  aut  certe  noscamus  eum  esse  in  actu  pec- 

Et  aUer  publicanus.Vnh\\Q.diT\\  \ocQ.h'Ax\{\\v  cati  mortalis,  aut  debiti  actus  omissione. 

apud  Judaeos,qui  vectigalia  seu  tributa  aut  Non  ergo  facile  alios  judicemus  nec  con- 

telonea  exigebant  aut  conducebant,  aut  lu-  temnamus,  quum  omni  possint  momento 

crosis  quibusdam  intenti  erant  negotiis.Et  tangi  a   Deo   et   poenitere.    Denique,  etsi 

quoniam  talia  raro  fiunt  absque  peccato,  agnosceremus    quales    nunc   sint,   tamen 

publicani  reputabantur  publici  peccatores.  quales  futuri  sint  aut  in  Dei  providentia 

PharisKus  stans  ut  videretur  ab  aliis  exstent,  penitus  ignoramus.  Itaque,  sicut 

orans,  quum  magis  debuisset  se  in  terram  de  aliis  sperare  debemus  quod  pra^desti- 

prosternere  aut  genua  flectere,ad  reveren-  nati  exsistant,  ita  de  se  ipso  quilibet  me- 
tiam  majestatis  divinse,  ha^c  apud  se  ora-  D  tuere  debet  ne  forte  prsescitus  sit  atquc 

bat,  simulatorie  magis  quam  vere  :  quo-  finaliter  condemnandus. 

niam  oratio  cst  elevalio  mentis  ad  Deum  Jejuno  bis  in  sabbato,  id  est  in  hebdo- 

devota  cum  impetrandi  aUaciw.  Deus,  gra-  mada,  quam  Juda?i  sabbatum  appellabant 

tias  ago  tibi,  quia   non  surn  sicut  celeri  a  principaliori  die  hebdomadio,  cujus  sab- 

hominum,  raptores,  injusti,  adulteri.  Mi-  batum  noinen  fuit.  Tale  est  jejunium  je- 

rum  videtur  cur   iste   Pharisfeus  dicatur  junantium  ventre  a  cibis,  non  mente  a  vi- 

fuisse  superbus,  qui  opera  sua  bona  Deo  tiis.Contra  quos  loquitur  Deus  per  Isaiam: 

adscripsit.  Sed  multiplici  infectus  fuit  su-  Numquid  tale  est  jejunium   quod  elegi  ?  /«.■,v.„,5. 

perbia:  primo,  quoiiiam  ctsi  omne  bonum  Decimas  do  omnium  qum  possideo.  Quod 

noverat  esse  a  Deo,  bona  larnen  sua  sibi  a  magnum  non   fuit,  quoniam  omnia   quie 

Deo  collala  putavit,  non  solum  ex  divina  habemus,  a  Deo  accepimus. 


362 


DOMINICA  XI  POST  TRINITATEM.  —   SERMO  SECUNDUS 


Et  'puhlicanus  a  longe  stans,  videlicet  A 
in  posteriori  et  extrema  parte  templi,  re- 
putans  se  indignum  sacratioribus  templi 
locis,  videlicet  choro  et  altari,  appropin- 
quare.  Per  quod  multorum  etiam  nunc  sa- 
cerdotum  et  clericorum  impudentissima 
reprobatur  praesumptio,  qui  quum  vitiis 
animae  corporisque  repleti  sint,  sacra  ta- 
men  ingredi  loca,  pollutisque  labiis  psal- 
lere,  aut  etiam  celebrare  prsesumunt.  No- 
lebat  nec  oculos  corporales  ad  ccelwn 
levare,  prse  pudore  magnitudinis  ac  tur- 
pitudinis  vitiorum  suorum  erubescens  co-  B 
ram  divina  sanctitatis  pra?sentia  apparere, 
et  Deum  suum  in  ccelis  habitantem  vix 
audens  adspicere.  Sed  percutiebat  pectus 
suum,  ex  contritionis  dolore,  et  reprehen- 
dens  cor  suum,  quod  tantorum  fuit  vi- 
tiorum  origo  et  causa.  Pectoris  namque 
percussio,  est  interioris  pravitatis  repre- 
hensio,  aut  etiam  compunctionis  ostensio. 
Dicens  :  Deus,  propitius  esto  milii  pecca- 
tori.  Oratio  brevis  verbo,  sed  magna  virtu- 
te,modica  quantitate,  sed  plena  sententia: 
quam  ipsemet  Christus  composuit.  Hsec  C 
namque  parabola  est,  ita  quod  Christus 
asserit  publicanum  sic  orasse,  ut  doceat 
nos  ita  orare.  Frequenter  ergo  hajc  verba 
corde  humillimo  ac  ferventi  dicamus. 

Deinde  ad  nostram  informationem  po- 


nitur  Judicis  summi  sententia.  Amen,  id 
est  vere,  dico  vobis  :  Descendit,  id  est,  a 
templo  recessit,  hic  publicanus  justi/ica- 
tus,  id  est  de  injusto  justus  a  Deo  effe- 
ctus,  seu  a  peccatis  purgatus  virtutibus- 
que  ornatus,  in  domum  suam  ab  illo,  id 
est  prse  Pharisajo,  qui  sicut  peccator  adve- 
nit,  sic  peccator  reversus  est,  imo  pejor 
rediit  quam  venit,  quia  in  templo  intu- 
muit.  Quia  omnis  qui  se  exaltat  per  super- 
biam,  id  est,  magnum  vane  se  reputat,  et 
propriam  excellentiam  queerit,  humlliabi- 
tur,  id  est,  a  Deo  judice  deprimetur,  re- 
probabitur,  atque  in  terram  projicietur, 
nisi  interim  vere  poeniteat  seque  humiliet. 
Et  qui  se  humiliat,  propria  peccata,  defe- 
ctuositates,  fragilitates  vilitatesque  suas 
recognoscendo,et  Deo  se  ipsum  cordialiter 
^w\)\\QAQXiAo,exaltahitur ,o^\^  a  Deo  lauda- 
bitur,atque  ab  eo  suscipiet  dona  grati»  ac 
virtutum  in  vita  preesenti,  donaque  gloriee 
in  futuro,et  in  regno  coelesti  inter  angelos 
constituetur,  juxta  illud  Job  :  Qui  humilia-  /oixxii,29. 
tus  fuerit,erit  in  gloria.Unde  in  Proverbiis 
habetur :  Humilem  spiritu  suscipiet  gloria;  p,oi>.xxix, 
superbum  vero  sequetur  humilitas.Idcirco  ^^' 
princeps  Apostolorum  :  Humiliamini  (in-  \Pcir.s,(>. 
quit)  sub  potenti  manu  Dei,  ut  vos  exaltet 
in  tempore  visitationis.Deus  quippe  super-  im.  5. 
bis  resistit,  humilibus  autem  dat  gratiam. 


SERMO   SECUNDUS 


\ 


CONTRA    SUPERBIAM    ET    FILIAS    EJUS. 


ODIBILIS  coram  Deo  et  hominibus  est 
superhia.  Eccli.  X,  7. 
Superbia  est  inordinatus  appetitus  pro- 
pricC  excellenti»,  seu  sui  ipsius  reputatio 
nimis  magna.  Hoc  vitium  omni  Christiano 
est  potissimum  fugiendum.  Primo,  quo- 
niam  documentis  et  operibus  seu  exein- 
plis  Domini  noslri  Jesu  Christi  maxime 
contrariatur.   Nam   Christus   humilitatein 


D  potissimum  docuit,  dicendo  :  Beati  pau-  Maiih.\,z. 
peres  spiritu,  id  est  humiles,  secundum 
unam  expositionem,  quoniam  ipsorum  est 
regnum  coelorum;  et  iterum,  Discite  a  me,  /6„/.xi,29. 
quia  mitis  sum  et  humilis  corde;  itemque, 
Nisi  conversi  fueritis,  et  efficiamini  sicut  ihbi.wm, 
parvuli,   non  intrabitis  in  regnum  ccelo-  ^" 
ruin.  Et  item  :  Omnis  qui  se  exaltat,  hu-  Zi/c.xiv,ii; 
miliabitur;  et  qui  se  humiliat,exaltabitur.  "^"'''^- 


1 


DOMINICA   XI  POST  TRINITATEM.  —   SERMO   SECUNDUS 


363 


Luc.  I,  26 
et  seq. 


Philipp.  II, 
6. 


Ihid.  7. 


Luc.  11,6,7. 


/6irf.21,22. 

Matth.  u, 
II. 


y^iv/.  111,13. 

Ibid.  IV,  1 
et  seq. 


Luc.  XXII, 

27. 

Mallh.  XX, 

28. 


Ihiil  IX,  II. 


■loann.  xiii, 
I  irl  sci|. 


Jn  quibus  verbis,  sicut  humilitatem  docuit 
ac  pra}cepit,  sic  superbiam  penitus  vitu- 
peravit  atque  prohibuit. 

Denique  Christus  in  sua  conceptione, 
nativitate,  infantia,  conversatione  et  pas- 
sione  humilitatem  praesertim  monstravit 
et  adimplevit.  Et  primo  hoc  patet  de  ejus 
conceptione  seu  incarnatione  ex  Virgine. 
Hoc  enim  fuit  summ»  et  ineffabilis  atque 
incomparabilis  humilitatis,  quod  quum 
Deo  Patri  esset  vere  gequalis,  tainen  hu- 
manam  naturam  assumere  et  suee  deitati 
immediata  ac  suppositali  unione  unire 
dignatus  est.  Propter  quod  ait  Apostolus  : 
Exinanivit  se  ipsum,  formam  servi  acci- 
piens.Fuit  quoque  humiliatio  magna,quod 
pauperem  virginem  elegit  et  assumpsit  in 
matrem.  Secundo  patet  hoc  in  Ghristi  na- 
tivitate,  quoniam  in  parvulo  oppido,  in 
vili  stabulo,  in  noctis  medio  nasci  elegit, 
et  protinus  in  prgesepio  reclinari,  ceteris- 
que  infantibus  in  corporis  passibilitate, 
teneritudine  ac  indigentia  assimilari :  nam 
et  ploravit  ac  vagiit.  Tertio  patet  hoc  in 
ejus  infantia,  in  qua  instar  aliorum  puero- 
rum  a  Matre  lactatus  est,  et  circumcidi  at- 
que  in  templo  praesentari,  et  in  iEgyptum 
fugere  est  dignatus.  Quarto  patet  idem  in 
tota  ipsius  conversatione  in  s»culo  isto. 
Nam  cum  Matre  Virgine  et  S.  Joseph  se- 
crete  et  diu  in  summa  vixit  humilitate, 
nec  ante  congruum  tempus  ingessit  se 
ipsum  ad  praedicandum,  ad  operandum 
miracula,ad  congregandum  discipulos.De- 
inde  dignatus  est  a  Prfficursore  proprio  ba- 
ptizari,  a  diabolo  quoque  tentari.  Deinceps 
elegit  pauperes  simplicesque  in  Apostolos 
atque  discipulos,  inter  quos  humillime  vi- 
xit,  quemadmodum  protestatur  :  Ego  in 
mcdio  vestrum  sum  sicut  qui  ministrat; 
et  denuo,  Filius  hominis  non  venit  mini- 
strari,  scd  ministrare.  Insuper,  quam  hu- 
militer  ct  dignanter,  quam  caritative  et 
pie  se  habuerit  ad  peccatores,  ex  Evange- 
lio  declaratur,  quia  cum  illis  comedere 
dignabalur. 

Quinto  hoc  patet  in  ejus  passione.  Nam 
in  Gcena  novissima  vcrbis  ct  exeinpio  hu- 


A  militatem  edocuit  ac  praecepit,  ante  disci- 
pulorum  genua  se  curvando,pedes  illorum 
lavando  et  tergendo,  eis  quoque  dicendo  : 
Exemplum  dedi  vobis,  ut  et  vos  ita  facia-  joann.ww, 
tis.  Quibus  etiam  iterum  tunc   dicebat  :  *''• 
Qui  major  est  in  vobis,  fiat  sicut  junior ;   Luc.  xxm, 
et  qui  praecessor  est,  sicut  ministrator.  Id- '  " 
que  admirandissimse  fuit  humilitatis,quod 
et  sceleratissimi  traditoris  sui  lavit  tersit- 
que  pedes,  et  ante  illum  se  inclinavit,  a 
quo  se  noverat  mox  tradendum.  At  vero 
quam  humillime  et  superhumillime  se  ha- 

B  buit  in  sua  passione,  nullus  valet  expri- 
mere  :  quod  ab  inquinatissimis  illis  trans- 
gressoribus,  quos  uno  verbo  dejecit  in  joann. 
terram,  permisit  se  tam  violenter  capi,  ^""''^' 
tam  dure  ligari,  tam  atrociter  duci,  et 
postea  velari,  alapis  cadi,  conspui,  irri- 
deri  et  blasphemari ;  quod  instar  latronis 
permisit  se  vinctum  prsesentari  Pilato, 
quod  tam  humillime  et  silenter,  tam  man- 
suele  et  patienter  stetit  coram  eo  et  etiam 
coram  Herode ;  quod  in  prsesentia  tot  mil- 
lium    hominum    se   nudari,    et    flagellari 

C  permisit;  quod  crucem  bajulans  exivit  ad 
mortem,  et  inter  latrones  suspendi  digna- 
tus  est. 

Ecce  in  omnibus  his  unigenitus  Filius 
Dei  docuit  nos  humilitatem  amare,  ample- 
cti,  implere  incessabiliterque  servare,  om- 
nem  vero  superbiam  detestari,  odire,  ab- 
jicere.  Quicumque  ergo  superbus  est,  non 
Ghristi,  sed  diaboli  est  minister. 

Secundo  superbia  cunctis  est  Ghristia- 
nis  summe  vitanda,  quoniam  maxime  dis- 
plicet  Deo,  quemadmodum  sacra  Scriptu- 

D  ra  copiosissime  protestatur.  Scriptum  est 

enim  :  Juravit  Dominus  in  anima  sua,  De-  .imojvi.s. 
testor  ego  superbiam,  et  odi.  In  Proverbiis 
quoque  Dominus  loquitur  :  Arrogantiam,   P;or. vm, 
el  superbiam,  et  os  bilingue  detestor.  IIoc  ''" 
etiam  patet  ex  effectu  divinae  justitiae,qua3 
peccatum  superbiae  in  ccelo  tain  horribili- 
ler  vindicavit,  ita  quod  pro  celerrimo  mo-   /« xiv,  12- 
tu  superbiae  aeternam  intulit  damnationem  '^" 
pr.Tstantissimis  creaturis,  Lucifero  el  ad- 
haesoribus  ejus. 
Tertio  supcrbia  est  tam  maxime  evilan- 


364 


DOMINICA  XI  POST  TRINITATEM. 


SERMO  SECUNDUS 


Eccli.  X,  9. 
■/oixi,  li. 


17";,«.  1,  i: 


Johw,  12, 
13. 


Ibiil.  20. 


da,  qiioniam  maxime  dedecet  omnem  cre- 
aturani  intellectualem  ac  rationalem.Crea- 
tura  quippe  eo  ipso  quo  creatura,  est  res 
dependens  ac  indigens,  et  de  se  non  ha- 
bens  nisi  deficere,  imo  nihil  esse.  Qua>  si 
ad  momentum  sibi  ipsi  relinqueretur  a 
Creatore,  laberetur  in  nihilum  :  jugiter 
ergo  subdi  debet  proprio  Creatori  et  ad 
ipsum  converti,  eique  grates  rependere  ac 
omne  bonum  adscribere.  Potissimum  quo- 
que  superbia  non  decet  hominem,  proptcr 
multiplicem  ejus  fragilitatem  et  corporis 
vililatem,  sordes  et  foeditates  naturae  ac 
culpa>,  innumerabiles  quoque  defectuosi- 
tates  et  calamitates  ipsius.  Hinc  clamat 
Scriptura  :  Quid  superbit  terra  et  cinis  ? 
Apud  Job  demum  scribitur  :  Yir  vanus  in 
superbiam  erigitur,  et  tanquam  pullum 
onagri  se  liberum  natum  putat.  Ilinc  lo- 
quitur  Origenes  :  Cur,  hoino,  arrogantia 
elevaris,  obliviscens  quid  eris,  quam  fra- 
gili  corpore  continearis,  quibus  stercori- 
bus  sis  immersus,  et  qualia  semper  purga- 
menta  de  tua  projicis  carne? 

Quarto  superbia  est  maxime  abhorrenda, 
quoniam  ipsa  potissimum  contumeliam  et 
injuriam,  rapinam  et  furtum  facit  Deo. 
Soli  etenim  Deo  altissimo  debetur  honor 
et  gloria,  principatus  et  excellentia;  et 
ista  sibi  usurpat  superbus,  quoniam  in  se 
cupit  honorari  ac  reputari,  pra^esse  atque 
excellere,  imo  se  ipsum  Deo  praeponit. 
Deus  equidem  vult  ut  sua?  voluntati  obe- 
diatur;  superbus  vero  non  acquiescit  in 
hoc,  sed  resistit  vultque  propriam  fieri 
voluntatem.  Quumque  Deus  non  exigat 
suam  fieri  voluntatem  nisi  in  licitis  et  ho- 
nestis,  superbus  suam  vult  fieri,  imo  et 
facit  voluntatem  in  inhonestis  atque  in 
illicitis,  sicque  directe  opponit  se  Deo. 
Propter  quod  scriptum  est  :  Quid  te  elevat 
cor  tuum,  et  quasi  magna  cogitans,  attoni- 
tos  habes  oculos?Quid  lumet  contra  Deum 
spiritus  tuus?  liinc  denuo  ait  Scriptura  : 
Cucurrit  impius  adversus  Deum  erecto 
collo,  et  pingui  cervice  armatus  est.  Idcir- 
00  dicit  Hieronymus  :  Quid  tam  superbum, 
quid  tain  ingratum   videri   potest,  quam 


Eccli.xA5, 


A  adversus  illius  vivere  voluntatem  a  quo 
ipsum  vivere  accepisti,  et  illius  prsecepta 
despicere  qui  ideo  preecipit  ut  causam  ha- 
beat  remunerandi  ? 

Quinto  superbia  est  maxime  fugienda, 
quia  tam  multa  ex  ea  oriuntur  peccata. 
Unde  in  Ecclesiastico  fertur  :  Initium  om- 
nis  peccati  est  superbia;  qui  tenuerit  il- 
lam,  implebitur  maledictis,  id  est  vitiis,  et 
subvertet  eum  in  finem.  Circa  quod  asse- 
rit  Glossa  :  De  superbia  nascuntur  haere- 
ses,  schismata,  detractio,  invidia,  loquaci- 

B  tas,  contentio,  jactantia.  Ideo  ait  Bernardus: 
Initium  omnis  peccati  et  causa  totius 
perditionis,  est  superbia.  Quisquis  ergo 
salvari  desideras,  contra  superbiam  habe 
in  mente  crucem  Christi,  ne  in  superbiam 
eleveris.  Denique,  quanto  quisque  super- 
bior  fuerit,  tanlo  injuriam  sibi  illatam  re- 
putat  graviorem  :  sicque  in  iram  et  impa- 
tientiam  ruit,  atque  adversus  eos  qui  suse 
voluntati  contrariantur,  facile  invidiam 
concipit,  et  talibus  indignatur,  detrahit, 
maledicit.  Quanto  etiam  quis  est  superbior, 

C  tanto  majores  communiter  facere  vult  ex- 
pensas,  et  pretiosius  indui  curiosiusque 
ornari  :  sicque  ex  superbia  generatur  ava- 
ritia,  et  filise  ejus,  puta  :  fraus,  furtum, 
rapina,  usura,  simonia,  mendacium,  per- 
jurium,  imo  interdum  ctiam  homicidium. 
Et  ita  facile  est  pensare  qualiter  omnium 
vitiorum  origo,  regina  et  radix  appelletur 
superbia.  Idcirco  Tobias  ait  :  Superbiam  7'o6.iv,  u 
nunquam  in  tuo  sensu  aut  in  verbo  tuo 
dominari  permittas  ;  in  ipsa  enim  sumpsit 
initium    omnis  perditio.  In   Ecclesiastico 

D  quoque  pra^cipitur  :  Non  te  extollas  in  co- 
gitatione  tua  velut  taurus,  sed  humilia 
valde  spiritum  tuum,  quia  vindicta  impii, 
ignis  et  vermis. 

Sexto  superbia  maxime  est  vitanda,  quo- 
niam  maximum  infert  anim»  damnum  : 
primo,  quoniam  efficit  eam  diabolo  simi- 
lem;  secundo,  quia  per  eam  privatur  homo 
divino  auxilio,  sicque  in  oinnem  corruit 
pravitatem ;  tertio,  quia  pra3cipue  efficit 
hominem  divinae  illuminationis  et  gratiae 
incapaccm.  Superbis  etiam  Deus  resistit.  yacoi. iv,fi. 


4 


Eccli. 
VII,  19, 


VI,  2; 


DOMINICA   XI   POST  TRINITATEM.  —  SERMO   SECUNDUS 


363 


ffabac.n,5.  Unde  Habacuc  inducit  :  Quomodo  vinum  A 
potantem  decipit,  sic  erit  vir  superbus,  et 
non  decorabitur.  Superbia  etenim  mentem 
ita  obtenebrat  et  seducit,  quod  propriam 
vilitatem,  fatuitatem,  iniquitatem  et  ingra- 
titudinem,imo  et  infinita  sua  pericula  non 
advertit.  De  hac  autem  materia  adhuc  in- 
numerabilia  possent  adduci,  sed  brevitati 
studendum  est,  atque  ex  paucis  jam  in- 
troductis  plura  elici  queunt. 

Postremo  omnem  summopere  vitemus 
superbiam.  Nec  de  donis  naturalibus,  sci- 
licet  pulchritudine,eloquentia,fortitudine,  B 
neque  de  bonis  fortunae,  videlicet  nobili- 
tate,  opulentia,  potentia,  nec  de  habitibus 
acquisitis,  utpote  quibuscumque  scientiis 
scholasticis,  neque  ex  aliorum  adulatione, 
laudatione  aut  honoratione  nobis  exhibitis 
extollamur;  sed  neque  ex  donis  gratuitis, 
non  ex  virtutibus  scientiisque  infusis,  ne- 
que  ex  bonis  operibus  nostris  praeteritis 
intumescat  cor  nostrum,  ne  cum  Pharisaeo 
isto  reprobari  mereamur  ac  condemnari. 
Nec  alios  aspernemur,  nec  temere  quem- 
piam  judicemus,  neque  aliis  pra^feramus  C 
nos  absolute,  quum  ignoremus  quales  cras 
erimus  et  an  finaliter  consequemur  salu- 
tem,aut  quales  sint  alii  in  preedestinatione 
divina.  Sed  quanto  plura  a  Deo  suscepi- 
mus  bona,tanto  eidem  gratiores  subjectio- 
resque  simus;  et  totam  vitam  nostram  in 
tutissimo  humilitatis  fundamento  stabilia- 
mus,  nec  aliquid  nos  proficere  arbitremur, 
nisi  in  vera  profecerimus  humilitate.  Qui 
enim  in  se  ipsis  inaniter  gloriantur  et  de 
meritis  suis  pra3sumunt,  aut  bona  quse 
operantur,  suis  viribus  aut  laboribus  ma-  D 
gis  quam  gratise  Dei  adscribunt,  excaecati 
sunt  mente,  stolidi  et  inanes.  De  quibus 


fatetur  Apostolus  :  Ignorantes  Dei  justi-  iiom.x,2. 
tiam,  et  suam  volentes  statuere,  justitise 
Dei  non  sunt  subjecti. 

At  vero  quanta  vitia  in  pra?senti,  et 
quanta  supplicia  in  futuro  incidat  homo 
ex  peccato  superbi»,  evidenter  patet  in 
Absalone  filio  regis  David,  viro  pulcherri- 
mo,  sed  ambitiosissimo.  Qui  ex  immode-  niieg.w- 
rantissima  elatione  conabatur  proprium  ''^"'' 
patrem  regno  expellere  et  vita  privare,  at- 
que  per  varia  blandimenta  corda  populi 
sibi  attraxit,  quia  de  mane  stabat  in  porta 
civitatis  Jerusalem,  et  introeuntes  blande 
alloquebatur,  amplectebatur  et  osculaba- 
tur,  quatenus  suo  tempore  caperent  eum 
in  regem.  Deinde  facta  conjuratione  valida 
contra  David  regem,  misit  nuntios  in  om- 
nes  terminos  regni  Israel,  qui  dixerunt  : 
Regnavit  Absalon  in  Hebron.  Moxque  po- 
pulus  undique  concurrit  ad  eum,  et  unxit 
eum  in  regem  super  se.  Deinde,  ut  manus 
populi  confortarentur  secum,  vitiosissi- 
mum  commisit  incestum  cum  uxoribus 
patris  sui.  Tandem  bellum  aggressus  con- 
tra  exercitum  patris  sui,  succubuit,  et  oc- 
cisa  sunt  viginti  millia  de  adhaerentibus 
sibi.  Quumque  fugeret  ipse  insidens  mulo, 
mansit  cum  crinibus  suis  adhserens  quer- 
cui,  pertranseunteque  mulo  pendebat  ad 
ramum.Quo  cognito,Joab  princeps  militiae 
David  accepit  tres  lanceas,  et  cordi  Absa- 
lonis  eas  infixit  :  et  ita  in  sceleribus  suis 
periculosissime  obiit. 

Fugiamus  itaque  omnem  ambitionem  et 
elationem,  quia  certissime  numerari  pec- 
cata  non  valent  quae  exinde  procedunt,  ut 
testatur  Gregorius.  Cupiamus  ergo  subesse 
potius  quam  praeesse,obedire  magis  quam 
praesidere. 


366  DOMINICA   XI   POST  TRINITATEM.   —   SERMO  TERTIUS 


SERMO  TERTIUS 


0 


DE   QUATUOR    SPECIEBUS    SUPERBLE,    ET    DE   HUMILITATE,    ATQUE    ALIQUOT 
EVANtiELIl   HUJUS   DOCUMENTIS. 


^MNIS  qui  se  exaltat,  humiUabitur ;  A  grsiWas  non  agit;  quartum,  quia  non  ha- 

et  qui  se  humiliat,  exaltabitur.  Luc.  bentem  talia  qualia  ipse  habet,contemnit; 

XVIII,  14.  qnintum,  quoniam  sibi  ipsi  vult  vivere,  et 

Magister  totius  humilitatis  Dominus  no-  non  Deo,  nam  proprium  qua^rit  honorem 

ster  Jesus  Christus,superborum  damnatio-  et  gloriam ;  sextum,  quando  de  bonis  suis 

nem  et  humilium  salvationem  pra^dicit, ut  non  tribuit  Deo  id  requirenti.Dum  etenim 

superbiam  detestemur  et  humilitatem  in  pauper  postulat  sibi  propter  Deum  elee- 

omnibus   amplectamur.    Denique,    secun-  mosynam  dari,  Deus   petit  in  paupere  : 

dum  B.  Gregorium,  quatuor  sunt  species  dum  ergo  superbus  non  dat,  Deo  in  pau- 

superbi».  Prima,  dum  aliquis  bona  quee  pere   negat.  Propter  quod  ait   Salvator  : 

habet,  putat  se  a  se  ipso  habere.  Sed  quae-  Quamdiu  non  fecistis  uni  ex  his  fratribus  Matth.wv, 

ri  potest,  quomodo  aliquis  possit  esse  in  meis  minoribus,  nec  mihi  fecistis.  Unde  *^" 

hac  superbise  specie.  Jam  etenim  omnibus  B  et  Augustinus  :  Dicit  tibi  Christus  :  Da 

constat  quod  omne  bonum  a  Deo  est :  nam  mihi  ex  meo  quod  tibi  dedi;  de  meo  qu»- 

Ps.\ax,s.  omnia  clamant,  Ipse  fecil  nos,  et  non  ipsi  ro,  et  mihi  non  donas  ?  IIoc  est  quod  ait 

jobxu,  9.  nos.  Unde  in  libro  Job  dicitur  :  Quis  igno-  Gregorius  :  Gratuilum  putas  quod  proximo 

rat  quod  manus  Domini  fecit  haec  omnia?  tuo  impendis,  velis  nolis  debitor  es. 

Et  respondendum,  quod  superbi  dicuntur  Secunda  species  superbiae  est,  dum  quis 

putare  quod  ea  quse  habent,  habeant  a  se  se  putat  habere  pro  meritis  suis  bona  quae 

ipsis,  quia  sic  agunt  et  vivunt,  et  ita  se  habet  a  bonitate  et  misericordia  Dei.  Istud 

habent  ac  si  ita  putarent.  Juxta  quem  mo-  autem  est  valde  irrationabile,  et  perver- 

dum  intimorati  et  impii  asseruntur  non  sum  atque  ingratum.  Primo,  quia  est  di- 

credere  quod  Jesus  sit  Filius  Dei.  Unde  recte   contrarium  gratiae  Dei,  et  evacuat 

ri^.  I,  ic.  Paulus  de  inobedientibus  ait  :  Dicunt  se  eam,  dicente  Apostolo  ad  Romanos  :  Si^om.  xi,  c. 

nosse  Deum,  factis  autem  negant.  Et  per  C  gratia,  jam  non  ex  operibus ;  alioqui  gra-                     1 

Ezechielem  Dominus  loquitur  regi  Mgy-  tia  non  est  gratia.  Ad  Ephesios  quoque  : 

Ezech.    pti  :  Audi,  Pharao  draco  magne,  qui  dicis,  Gratia  (inquit)  salvati  estis  per  fidem,  et  Ephes.u, 

XXIX,  3.      Meus  est  fluvius,  el  ego  feci  me  ipsum.  hoc  non  ex  vobis,  Dei  enim  donum  est;^''"'" 

Unde  Bernardus  :  Putasne,  inquit,  Filium  non  ex  operibus,  ne  quis  glorietur.  Secun- 

Dei  reputet  Jesum,  quisquis  ille  est  qui  do,  quia  superbia  ista  Deum   liberalissi- 

illius  non  terretur  comminationibus,  nec  mum  piissimumque  datorem  reputat  ven- 

attrahitur  promissionibus,  nec  prseceptis  ditorem,  dum  ea  quae  a  Deo  accepit,  credit 

obtemperat,  nec  eonsiliis  acquiescit  ?  se  emere  meritis  suis.  Tertio,  quia  species 

Prfeterea  sex  sunt  propter  qua)  super-  ista  superbiai  obslruit  homini  fontem  di- 

bus  ita  se  habet  ac  si  putaret  se  bona  sua  vina3  misericordise.  Quarto,  quoniam  quan- 

a  se  ipso  habere  :  primum,  quia  in  corde  tumcumque    conetur   homo,   tamen    non 

suo  inaniter  gloriatur  de  eis,  quasi  non  D  sufficit  solvere  Deo  quod  ei  debet.  Totum 

habeat  ea  a  Deo;  secundum,  quia  de  bonis  namque  quod  sumus,  possumus  et  habe- 

suis  se  jactat;  tertium,  quia  de  eis  Deo  mus,  Deo  omnipotenti  debemus   ratione 


DOMINICA  XI   POST  TRINITATEM.   —  SERMO  TERTIUS 


367 


0,7 


19 


creationis.  Proptcr  quod  ait  Bernardus  in  A 
libro  de  amando  Deum  :  Quia  totum  me 
debeo  Deo  pro  mc  facto,  id  est,  quia  crca- 
vit  me,  quid  addam  pro  me  refccto,  et  ita 
refecto,  id  est  pro  me  per  Christi  passio- 
nem  liberato? 

Quinto,  quoniam  benc  agendo  facit  ho- 
mo   propriam   utilitatem,  non   utilitatem 

Ps.  XV,  2.  aliquam  Dei,  qui  bonorum  nostrorum  non 

job  XXXV,  eget.  Hinc  in  Job  habetur  •  Si  peccaveris, 
quid  Deo  nocebis  ?  Porro  si  bene  egeris, 
quid  donabis  ei?  Has  duas  rationes  tanglt 

Luc.  XVII,  Christus,  dicens  :  Quum  feceritis  omnia  B 
"^'  qu80  pr»cepta  sunt  vobis,  dicite  :  Servi 

inutiles  sumus;  quod  debuimus  facere,  fe- 
cimus.  Sexto,  quia  et  merita  nostra  sunt 
dona  Dei,  et  ex  gratia  ejus  dependent.  Sep- 
timo,  quia  coram  Deo  frequenler  sunt  de- 
merita  quae  merita  esse  putamus.  Sed  et 
opera  nostra  bona,  imperfecta  sunt  valde. 

/o6iv,  18,  Hinc  apud  Job  inducitur  :  Ecce  qui  servi- 
unt  ei  non  sunt  stabiles,  et  in  angelis  suis 
reperit  pravitatem  :  quanto  magis  hi  qui 
habitant  luteas  domos,  consumentur  velut 
ihid.xsM-  a  tinea?  Rursusque  scriptum  est :  Quid  est  C 
homo  ut  immaculatus  sit?  Ecce  inter  san- 
ctos  Dei  nemo  immutabilis,  et  cceli  non 
sunt  mundi  in  conspectu  ejus:  quanto  ma- 
gis  abominabilis  et  inutilis  homo,qui  bibit 
quasi  aquam  iniquitatem  ?  Hinc  beatissi- 

/s.  i-xiv,  c.  mus  asserit  Isaias  :  Facti  sumus  ut  im- 
mundus  omnes  nos,  quasi  pannus  men- 
struat»  universae  justitiee  nostr».  NuUus 
ergo  de  meritis  suis  pracsumat,  pra?sertim 
quum  ignorcmus  an  opera  nostra  sint  me- 
ritoria,  quia  nescimus  an  stemus  in  carita- 

/o6ix,20,  te.  Propter  quod    sanctus  Job   dixit  :  Si  D 
justificare  me  voluero,  os  meum  condem- 
nabit   me ;  etiam   si   simplex   fuero,   hoc 
ipsum  ignorabit  anima  mea. 

Tcrlia  species  superbise  est,  duin  quis 
putat  se  habere  bona  qua?  non  habet  :  ut 
dum  quis  se  reputat  virtuosum  aut  sa- 
pientem,  quum  sit  vanus  et  incircumspe- 
ctus.  Ista  specics  supcrbiae  valde  est  dele- 
standa  :  Primo,  quia  a  Deo  maledictionem 

/».  V,  21.  merelur,  juxta  illud  Isaiffi  :  Vffi  qui  sa- 
pientes  eslis  in  oculis  vestris,  et  coram 


16. 


21 


vobismetipsis  prudentes.  Secundo,  quo- 
niam  valde  impedit  hominem  ab  infusio- 
nc  gratiffi  et  virtutum,  secundum  illud 
Proverbiorum  :  Vidisti  hominem  sapien- /^m.x.xvi, 
tem  sibi  videri  ?  magis  illo  spem  stultus  '"' 
habebit.  Tertio,  quia  qui  hac  specie  su- 
perbia?  fcetet,  magis  credit  adulatoribus 
et  vanis  laudatoribus  ipsum  exaltantibus, 
quam  veritati  et  propria?  discussioni.  Sic- 
que  illuditur  ei,et  multis  modis  decipitur, 
sicut  et  per  Isaiam  Dominus  protestatur  : 
Popule  meus,  qui  te  beatum  dicunt,  ipsi  /«.111,12. 
te  decipiunt,  et  viam  gressuum  tuorum 
dissipant.  Considera  ergo  te  ipsum,  0  ho- 
mo.  Vide  an  aspernationes  atque  injurias 
animo  patienti  ac  tranquillo  valeas  susti- 
nere,  an  increpationes  gratanter  accipias, 
an  in  adversitatibus  stabilis  perseveres  : 
sicque  agnoscere  poteris  an  vere  sis  hu- 
milis.  Examina  diligenter  te  ipsum,  an 
universa  Dei  atque  Ecclesiae  praecepta  im- 
pleveris,  et  ultra  hoc  te  servum  arbitrcris 
inutilem  :  et  ita  non  aestimabis  te  habere 
facta  virtutum  quibus  cares.  Unde  ei  qui 
ita  non  agit,  Deus  in  Apocalypsi  loquitur  : 
Dicis,  quia  dives  sum  et  nullius  egeo,  et  Apoc.mM. 
nescis  quia  tu  es  miser  et  miserabilis, 
pauper,  caecus  et  nudus. 

Quarta  superbia?  species  est,  dum  quis 
in  aestimatione  sua  praeponit  se  ceteris,  et 
eis  despectis  cupit  videri  singulariter  ha- 
bere  bonum  quod  habet.  Et  istud  est  ini- 
quum  ac  fatuum,  sicut  prstactum  est, 
quum  simus  incerti  quales  coram  Deo 
sint  alii,  imo  ignari  de  nobismetipsis,  an 
simus  in  caritate,  et  utrum  praedestinati 
simus  an  reprobi.  Itaque  proprias  defe- 
ctuosilates  et  culpas  pensemus,  aliorum- 
que  bona  qua?  habent  aut  quae  habere 
possunt  consideremus,  ut  sic  despiciamus 
nos  ipsos,  et  alios  honoremus.  Denique 
praeinductis  concordat  quod  valde  nolabi- 
litcr  scribit  Bernardus,  dicendo  :  De  igno- 
rantia  tui  venit  in  te  superbia,  dum  me- 
liorem  quam  es,  deceptrix  cogitatio  tua 
te  esse  mentilur.  IIoc  quippe  esl  superbia, 
hoc  omnis  peccati  inilium,  quum  major 
es  in  oculis  tuis  quam  apud   Deum.  Si 


368 


DOMINICA   XI   POST   TRINITATEM.    —   SERMO   TERTIUS 


23 


enim  sciremus  quales  essemus  in  oculis 
Dei,  nec  supra  nec  infra  secedere  debere- 
mus;  nunc  vero  quia  id  ignoramus,  justius 

z»c.xiv,io.  tutiusque  novissimum  locum  eligimus. 
Non  ergo  est  periculum,  quanlumcumque 
te  humilies,  quantumcumque  parvum  te 
reputes  aut  minorem  quam  es;  est  au- 
tem  grande  malum  horrendumque  peri- 
culum,  si  vel  modice  plus  quam  es  te 
extollas,  si  vel  uni  homini  te  praponas, 
quem  Deus  judicat  tibi  parem  aut  me- 
liorem. 

Insuper,  secundum  doctores,  tres  sunt 
gradus  humilitatis.  Primus  est,  subdere  se 
majori,  et  non  se  praeferre  a?quali  :  et  hwc 
vocatur  humilitas  sufficiens,  quoniam  suf- 
ficit  et  necessaria  est  ad  salutem.  Secun- 
dus  gradus  est,  subdere  se  a?quali,  et  non 
se  prseferre  minori  :  et  ista  vocatur  hu- 
militas  abundans.  Tertius  gradus  humili- 
tatis  est,  subdere  se  minori  :  et  vocatur 
humilitas  superabundans.  Itaque  humiles 

Eccn.xi\,  simus  veraciter,  non  apparenter  :  est  enim 
qui  nequiter  se  humiliat,  et  interiora  ejus 
plena  sunt  dolo.  Interiorem  quoque  humi- 
litatem  ostendamus  foris  decenter  in  ver- 
bis,  in  incessu,  in  vestibus.  Prseterea,  ex- 
emplo  publicani,  erubescamus  coram  Deo 
puritatis  immensse  de  enormitate  et  tur- 
pitudine  vitiorum  nostrorum,  de  fatuitate 
cogitationum  et  imaginationum  nostrarum, 
de  perversitate  affectionum  nostrarum,  de 
negligentiis,acediis  et  ingratitudinibus  no- 
stris;  atque  in  tantum  verecundemur  de 
his  et  quod  quotidie  coram  pnesentia  vul- 
tus  divini  el  in  conspectu  sapientia?  ejus, 
tam  irreverenter,  insipienter  et  negligen- 
ter,  tam  prave  et  foede  habemus  nos,  ut 
nec  oculos  prsesumamus  sa^pe  levare  ad 
coelum,sed  mente  ct  facie  humiliemus  nos 
intime.  Debemus  itaque  publicanum  hunc 
imitari  :  primo,  pudorem  habendo  inter- 
num  do  nostris  peccatis;  secundo,  contri- 
lionis  dolorem;  tertio,  humilem  oris  con- 
fessionem,  et  veram  ac  intcgram  propria? 
iniquitatis  accusationem;  quarto,  ferven- 
tem  pro  remissione  et  gratia?  infusione 
oralionem;  quinto,  condignam  satisfacti- 


A  onem,  el  diligentem  de  cetero  menlis  cu- 
stodiam  ne  peccemus. 

Atque  in  primis  et  summe  caveamus 
superbiam,  quam  Deus  singulariter  odit,  a»!osvi,8. 
et  aliquando  vindicat  etiam  in  prgesenti, 
sicut  in  libro  Esther  legitur  de  Aman  su-  Esiiienu. 
perbissimo,  nato  ex  semine  regis  x\gag. 
Quem  Aman  Assuerus,  rex  et  imperator 
Persarum,  in  tantum  sublimavit,  quod  pri- 
mus  post  ipsum,  ab  omnibus  honorabatur, 
omnesque  servi  regis  Assueri  coram  illo 
genu   flectebant,  excepto  Mardochseo  Ju- 

B  da30,  viro  timorato  et  justo,  qui  ex  zelo 
justitiae  noluit  genu  flectere  coram  Aman, 
ne  honorem  Deo  debitum  impenderet  ho- 
mini.  Quo  cognito,  Aman  decrevit  non  so- 
lum  Mardochffium,  sed  et  totum  genus 
Juda?orum  occidere,  obtinuitque  ab  Assu- 
ero  rege  per  informationem  falsissimam, 
licentiam  hoc  agendi.  Quo  percepto,  Mar-  /bid.  iv. 
dochaeus  et  Esther  regina,  mulier  virtuosa, 
ceterique  Judsei,  Deum  instantissime  de- 
precabantur  diebus  ac  noctibus, in  jejuniis 
et  ciliciis,  lacrimis  atque  gemitibus,ut  eos 

C  a  tanto  liberaret  periculo. 

Insuper  Aman  infra  septa  domus  sua?  ibid.  v,  n. 
fecit  prsparari  et  erigi  patibulum,  habens 
in  altitudine  cubitos  quinquaginta,  ut  Mar- 
dochajus  suspenderetur  in  illo.  Mardochae- 
us  vero  fecerat  antea  quamdam  maximam  md.  vi. 
fidelitatem  regi  Assuero.  Duo  enim  eunu- 
chi  proposuerunt  occidere  illum  :  quod 
dum  Mardochffius  cognovisset,  insinuavit 
hoc  regi.  Rex  autem  quamdam  noctem 
duxit  insomnem,  et  fecit  coram  se  legi 
quffi  sub  ejus  contigerunt  imperio  :  sic- 

D  que  inter  cetera  lectum  est  ibi  quem- 
admodum  Mardochaeus  regem  liberavit  a 
morte.  Mane  autem  facto  Aman  intravit 
ad  regem,  ut  impctraret  licentiam  sus- 
pendendi  Mardocha?uni  in  patibulo  sibi 
pneparato.  Et  antequam  petivit  hoc,  rex 
dixit  ad  Aman  :  Quid  fiet  viro  quem  rex 
voluerit  honorare  ?  Cogitans  Aman  quod 
rex  nullum  nisi  se  proponeret  honorare, 
respondit  :  Vir  quem  rex  vult  honorare, 
indui  debet  regiis  vestibus,  et  diademate 
capiti  ejus  imposito,  super  equum  regis 


DOMINICA  XI  POST  TRINITATEM.   —   AD   RELIGIOSOS  :    SERMO   QUARTUS 


3G9 


sedere,  atque  per  totam  civitatem  circum- 
duci,  uno  ex  principibus  regis  equum  cum 
freno  tenentc,  praecurrente  et  exclaman- 
te  :  Hoc  honore  condignus  est  quemcum- 
que  rex  voluerit  honorare.  Tunc  rex  dixit 
ad  Aman  :  Vade,  et  omnia  qua)  locutus 
es,  fac  MardochffO  Judseo.  Quod  Aman 
Esthervn,cum  maximo  fecit  moerore.  Paulo  post 
^"''  Esther  regina  indicavit  regi  quod  Mardo- 

cheeus  esset  patruus  ejus,et  qualiter  Aman 
per  falsas  suggestiones  impetrasset  licen- 
tiam  occidendi  Judseos,de  quorum  semine 


A  ipsa  esset.  Tunc  quoque  unus  ministrorum 
regis  indicavit  ei  qualiter  Aman  pra>pa- 
rasset  patibulum  quinquaginta  cubitorum 
in  altitudine  Mardochseo.  Dixitque  rex  : 
Suspendite  Aman  in  eo.  Quo  facto,  rex 
constituit  Mardocheeum  in  dignitate  atque 
officio  Aman.  Unde  patet  quod  Deus  su-  Prov.wix, 
perbos  humiliat,  et  sperantes  in  se  hu-  xvm^u 
miles  exaltat.  Istud  contigit  tempore  ve- 
teris  Testamenti,  quando  Judgei  fuerunt 
populus  Dei,  et  lex  Moysis  adhuc  cur- 
rebat. 


AD    RELIGIOSOS 


SERMO  QUARTUS 


DE    FIDEI    CERTITUDINE,    ET    HUMILITATE. 


GRATIA  Dei  sum  id  quod  sum.  I  Cor.  B 
XV,  10. 

Sicut  ad  supernaturalem  finem,  qui  est 
clara  et  fruitiva  divinae  essentia;  visio  per 
speciem,  Deus  condidit  hominem,  ita  per 
supernaturalia  media  eum  perducit  ad  il- 
lam.  Et  media  ista  sunt  duplicia  :  qusedam 
sunt  accidentia  homini  formaliter  inhae- 
rentia,  utpote  gratia,  virtutes  infusa?,  et 
dona  Spiritus  Sancti ;  alia  sunt  substan- 
tialia  sive  extrinseca  homini,  sicut  huma- 
nitas  Christi,  incarnatio  Verbi,  passio  et 
resurrectio,  ascensio  ac  cetera  mysteria  C 
Salvatoris. 

Porro  virtutum  infusarum  prima  est  fi- 
des,  quffi  est  futura?  beatifica?  visionis  ac 
consummatse  notitiae  superbeatissima3  Tri- 
nitatis  inchoatio  queedam  seu  obscura  co- 
gnitio.  Sed  quia  hacc  fides  est  de  superna- 
turalibus  veritatibus,  quae  scilicet  naturali 
ratione  nec  inveniri  qucunt  nec  compre- 
hendi,idcirco  per  supernaluralia  argumen- 
ta  fuit  probanda,  per  quse  sciretur  esse  a 
Deo  collala.  Et  hoc  omnipotens  Deus  co- 

T.  30. 


piosissime  fecit,  praesertim  in  novo  Te- 
stamento,  in  primis  per  Christum,  dein- 
de  per  Apostolos  ac  alios  Sanctos,  usque 
in  praesens,  innumerabilia,  praeclarissima 
et  sibi  soli  possibilia  per  illos  agens  mi- 
racula,  sine  quibus  certissimum  est  mun- 
dum  nunquam  potuisse  ad  tam  incompre- 
hensibilem  fidem  ac  arduissimam  legem 
converti.  Denique  haec  ipsa  quao  in  no- 
vo  credimus  Testamento  peracta,  in  ve- 
teri  Testamento  Deus  per  tales  ac  tantos 
praedixit  agenda,  quod  illis  non  credere, 
extremae  esset  dementiae.  Unde  quanta  sit 
fidei  christianao  certitudo  ac  veritas,  pan- 
dit  in  multis  locis  Apostolus,  praesertim 
ad  Galatas  :  Licet  (inquiens)  angelus  de  Gaiat.i,s. 
coelo  evangelizet  vobis  praeterquam  quod 
evangelizavimus,analhema  sit.  Verum  quan- 
to  pro  nostra  salute  plura  fecit  ac  pertulit 
Unigenitus  Dei,  quanto  pro  christianao  fi- 
dei  confirmalione  majora  ac  plura  prodi- 
gia  operari  dignalus  est  Deus  oeternus, 
tanlo  damnabiliores,  ingratiores  negligcn- 
lioresque  sumus,  nisi  digne  Deo  et  juxta 

24 


370  DOMINICA  XI   POST  TRINITATEM.  —  AD  RELIGIOSOS  ;   SERMO  QUARTUS 

fidei   altitudinem   spiritualiter  conversati  A  me,nisi  fuerit  ei  datum  aPatre  meo.Et  ite- 

fuerimus.  Proptcr  quod   ad   Ilebreeos   ait  rum  fatetur  :  Si  quis  voluerit  voluntatem  Joami.yu, 

j?e6»Mi,i,  Apostolus  :  Abundantius  oportet  nos  ob-  Dei  facere,  cognoscet  de  doctrina  mea  an 

*'*•         servare  ea  quse  audivimus,  ne  forte  per-  ex  Deo  est.  Qui  enim  imperativa  et  effi- 

effluamus  :  quomodo  enim  effugiemus,  si  caci  voluntate  voluerit  voluntatem  Dei  fa- 

tantani  neglexerimus  salutem,  qu»  in  nos  cere,  id  est  praecepta  servare,  potissime 

confirmata  est,  contestante  Deo  signis,  et  qui  studuerit  secundum  evangelicee  legis 

prodigiis,  et  virtutibus,  et  Spiritus  Sancti  consilia  conversari  perfecte,  is  in  se  ipso 

distributionibus  ?  experimentaliter  sentit  fidei  veritatem,  et 

Prseterea,  ut   cetcra  sacratissima;  fidei  Spiritus  Sancti  admirabilem  ac  gratiosis- 

nostrae  argumenta  omittam,  nonne  nos  om-  simam  operationem.  Quum  ergo  tam  in- 

nes  aut  plures  ex  nobis  admirabilem  et  ajstimabilis  beatitudo  promissa  sit  nobis 
gratiosam  Dei  operationem  in  nobis  ipsis  B  a  Deo,  non  cessemus  cum  omni  diligentia 

sumus  ubertim  experti,  praesertim  in  con-  et  fervore,  cum  omni  puritate  et  profectu 

versione  nostra  ad  religionis  ingressum  ?  incessabiliter  servire  Altissimo. 
Quid  enim  tam  admirabilissimum,ut  quod         Amplius,  ex  hodierna  epistola  in  humi- 

adolescentes  et  juvenes  mundo  aptissimi,  litate  vehementer  instruimur,  quum  bea- 

divitiis  et  deliciis  affluentes,  vanitatibus  tissimus  el  laboriosissimus  iste  apostolus 

assueti  vitiisque  repleti,  repente  et  impro-  Paulus,  qui  fuit  usque  ad  tertium  coelum  iicoc xn, 

vise  totaliter   mente  et  voluntate  immu-  raptus,  vocat  se  minimum  Apostolorum  et  ^'^^^  ^^,  ^ 

tentur,  compungantur,  imo  de  extremo  in  apostolatus   appellatione   indignum,    quia 

extremum  non  per  medium   moveantur,  Ecclesiam   Dei   se   meminit   persecutum. 

alterentur  et  convertantur,  alque   invitis  Ejus  ergo  exemplo  humiliemus  nos  om- 

parentibus,  propinquis,  ainicis,  omnes  il-  nifarie  et  complete,  et  quidquid  boni  in 
los  et  totum  mundum  et  se  ipsos  relin-  G  nobis  est,  Deo  humillime   ac  gratissime 

quant,  Ordinem   inlrent  in  quo   civiliter  adscribentes,  propria  peccata  et  quotidia- 

moriuntur,  et  in  professione  se  usque  in  nas  culpas  nostras  proponamus  uberrime 

finem  promittunt  mansuros?Quodque  sum-  oculis  nostris,  ex  quorum  intuitu  et  pon- 

me  mirabile  est  et  divin»  operationis  evi-  deratione  condigna  despiciamus  et  casti- 

dentissimum  signum,  frequenter  preefata  gemus   nos   ipsos,  omnique  persecutione 

immutatio,  compunctio,  conversio,  fit  abs-  atque  molestia   dignos   nos   arbitremur  : 

que  adminiculo  omni  humano,  et  ut  sic  sicque  quidquid  adversitatis  contigerit  no- 

loquar,  quasi  renitente  eo  qui  tangitur  ea  bis,  quidquid   persecutionis   fuerit  nobis 

et  religionem  ingreditur.  illalum,  patientissime  toleremus,  gratias  J 

Insuper,  quoties   quum  desolati,  inde-  Deo  agentes  quod  in  pra^senti  aliquid  pro 

voti,  duri,  tentati  frigidique  essemus,  ex-  nostris   excessibus   sustinemus;    nec   ali- 

perti  nos  sumus  subito  consolari,  illumi-  D  quid  tot  et  tantis  peccatis  nostris  condi- 

nari,  accendi,  tranquillari  ac  agiles  fieri?  gnum  pati  nos  fateamur.  Qui  sua  universa 

Non  utique  viribus  nostris,  quum  ad  talia  peccata  rite  perpendit  et  efficaciter  pon- 

sffipe  non  vaieamus  pertingcre,  quaiitum-  derat,  circa  aliorum  defectus  nequaquam  J 

cumque  conemur  ad  ea,  multoties  autem  inutiliter  occupatur,  nec  facta   seu  vitia 

repentina  pra^vcntione  sine  nostro  cona-  alterius   curiose    observat,    scrutatur  aut 

mine  ad  ea  facillime  pertingamus,  atque  slolide  judical.  Imo  sicut  nullius  peccata 

crebro  lam  copiose  el  valide,  ut  nec  reniti  sic  intuetur  ac  ponderat  quemadmodum 

valeamus,  nec  ferre  possimus.  Hinc  Chri-  propria,   sic  neininem  tam  defectuosum, 

/oann.vi,  stus  tcslatur  :  Nemo  potest  venire  ad  me,  peccatorem  ila  aspernabilem  reputat  sicut 

**•  nisi  Pater,  qui  misit  me,  traxerit  eum  ;  se  ipsuin.  Et  frequenter  in  tantum  sibi- 

ibid.  6c.   itemque,  Nemo  (inquit)  potest  venire  ad  mel  displicet,  ut  videatur  sibi  quod  infra 


DOMINICA   XI   POST  TRINITATEM.  —  AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS                    371 

coelum  et  terram  non  sit  tam  miser,  tam  A  in  me  vacua  non  fuit.  Itaque  studeamus 

vilis,  tam  vitiosus  homo  ut  ipse;  et  cum  jugiter  fructuosi  exsistere,  gratise  coope- 

irim.1,13.  Apostolo  ex    corde   fatetur  :  Venit  Jesus  rari,  in  cunctis  virtutibus  stabiliri,  ea  quee 

peccatores  salvos  facere,  quorum  ego  pri-  sanctee  reb'gionis  sunt  strenue  observare, 

mus  sum.  intus  et  extra  nos  custodite  habere,  alter  Gaiat.\i,2. 

Prffiterea,  quanto  quis  immoderatior  et  alterius   onera   portare,    honore    invicem   Hom.  xu, 

curiosior  fuerit  aliorum  observator,  inspe-  pravenire,  per  caritatem  mutuo  deservi-  '^' 

ctor,  dijudicator,  tanto  minus  advertet,  de-  re,    caritative   ac   dulciter   invicem    affi- 

planget,  vitabit  et  corriget  proprias  labes  ci,  exemplariter  conversari,  et  mutuo  ad 

ac  trabes.  Ideo  grave  est  curiositatis  vi-  meliora  provocare,  nuHum  temporis  mo- 

tium,   quod   dum   hominem   circa   alium  mentum   infructuose    expendere  ;   ut   sic 

occupat,  se  ipsum  sibimetipsi  abscondit;  humiliemur   in   bonis,    et  assueti   redda- 

atque  ut  sanctus  abbas  Paphnutius  dixit,  B  mur  exercitiis  semper  insistere  virtuosis, 

talis  similis  est  habenti   proprium   mor-  sicque  cum    ingenti   delectatione  Deo  in 

tuum  illumque  relinquenti,  et  ad  deplo-  omnibus  obsequamur,  nec  animo  fatige-  ffebiwu,^. 

randum   sui   vicini   defunctum   pergenti.  mur.  Tales  fuerunt  sanctissimi  Patres  no- 

Quod  totum  in  religiosis  summe  pra?po-  stri  in  eremo,  qui  saepe  tota  nocte  orationi 

sterum  est  et  iniquum,  quia  eorum  po-  et  contemplationi  indesinenter  et  gaudio- 

tissime   est   sibimetipsis   et   Deo    tantum  se  erant  intenti,  orienteque   sole  contri- 

intendere.  stabantur  quod  a  summa  et  incommutabili 

Postremo,    cum   Apostolo    quilibet   no-  luce  exercitium   suum    suspendere  coge- 

I  Cor.  XV,  strum   confiteatur  et  dicat,  «  Gratia  Dei  bantur.  Quorum  sacra  vestigia  saltem  ali- 

sum  id  quod  sum  »;  nec  unquam  inaniter  qualiter  sequi  nitamur,ad  Dominum  Deum 

extollamur.    Sed   utinam   quod    sequitur,  nostrum   corda   nostra   per  orationem  et 

cum  Apostolo  fari  possimus  :  Gratia  ejus  C  contemplationem  ubertim  levantes. 


10 


P 


SERMO  QUINTUS 

DE   QUADAM  MIRABILI   ET  OCCULTA   SUPERBI^   SPECIE. 


\HARISySUS  stans,  hcec  apud  se  ora-  mundi   accepimus,  sed  Spiritum   qui  ex 

bat :  Deus,gratias  ago  tibi,  quia  non  Deo  est,  ut   sciamus  quse  a  Deo   donata 
sum  sicut  ceteri  hominum.  Luc.  xviii,  H.  D  sunt  nobis;  constat  licitum  esse  ut  is  qui 

Mirum  videtur  cur  iste  Pharisseus  divi-  prae  ceteris  excellentiora  gratiarum  chari- 

nitus  reprobetur  :  primo,  quoniam  secun-  smata  se  noscit  sortitum,  se  praeferat  illis. 

dum  legem  Moysis  vixit,  imo  et  amplius  Nam  et  anima  Christi  quamvis  omni  cre- 

quam  lex  jussit  peregit,  bis  in  omni  heb-  atura  fuerit  humilior,  tamen  a  sua)  cre- 

domada  jejunando,  quod  non  erat  praece-  ationis   principio    certissime   novit   oinni 

ptum  in  lege;  secundo,  quia  de  bonis  quae  rationali  intellectualique  creatura  se  qua- 

egit  gratias  retulit  Deo.  Cur  ergo  super-  si  incomparabiliter  eminentiorem,  et  cun- 

bus?  Si  dicatur  quod  ideo  quia  se  pra?tulit  ctis  se  pra3tulit,id  est,digniorem  verissime 

a!iis,aut  publicanuui  contempsil,  neutrum  reputavit.  Paulus   quoque  de  sc  aliisque 

horum  videtur  posse  salvari.  Quum  eniui  loquens  Apostolis,  Nos  (inquit)  primitias   /jg,, 

icor.11,12.  dicat  Aposlolus,  Nos  non  spiritum  luijus  Spiritus  habentes  :  ergo  se  et  coaposlolos  -^- 


372 


DOMINICA   XI  POST  TRINITATEM.  —  AD  RELIGIOSOS  ;   SERMO   QUINTUS 


17 


prfetulit  aliis  in  sanctitate   et  gralia.  Sed 
et  David   primo   Paralipomenon   loquitur 

iPar.xvii,  Deo:  Fecisti  me  spectabilem  pree  omnibus 
hominibus.  Denique  peccator  in  quantum 
hujusmodi,  contemptibilis  est,  et  juste  a 
justo  contemnitur,  juxta  illud  Psahiiistse  : 

Ps.  XIV,  4.  Ad  nihilum  deductus  est  in  conspectu  ejus 
malignus. 

Et  respondendum,  quod  Pharisseus  iste 
muhipliciter  fuit  culpabiHs  ac  superbus. 
Primo,  quia  de  se  ipso  judicavit  incaute. 
Nam  dato  quod  ante  fuisset  justus,  non 
tamen  certitudinaliter  scivit  se  habere  ca- 
ritatem  et  gratiam  :  idcirco  non  debuit 
cum  tanta  assertione  justum  et  virtuosum 
se  reputare.  Quod  tamen  agendo,  fecit  con- 
tra  id  quod  in  Ecclesiastico  scriptum  est  : 
fi-ccZi. vii,5.  Non  te  justifices  ante  Deum.Secundo,  quia 
de  proximo  suo,  videlicet  publicano,  te- 
merarie  judicavit.  Quum  enim  ignoraret 
quid  Deus  in  interioribus  publicani  ope- 
raretur,  judicavit  eum  adhuc  in  veteribus 
vitiis  perdurantem,  qui  vere  et  valde  ta- 
ctus,  compunctus,  inflammatus  et  illumi- 
natus  fuit  a  Deo,  qui  polest  hoc  totum  in 
quolibet  peccatore  quantumlibet  impio, 
quum  sibi  placuerit,  operari.  Tertio,  quo- 
niam  de  ipsa  sua  gratiarum  actione  intu- 
muit,  et  laudem  quaesivit  humanam.  Quar- 
to,  quoniam  gratiarum  actio  sua  non  fuit 
vera  gratiarum  actio,  utpote  ex  virtute 
latriaj  prodiens,  sed  potius  vana  sui  ipsi- 
us  proditio  sive  jactatio,  ex  detestabili  sui 
complacentia  nascens.  Quinto,  quia  quod 
aliis  se  praelulit,  non  ex  vera  sapientia  aut 
prudenlia,sed  ex  inconsiderationc  et  igno- 
rantia  venit.  Non  enim  consideravit  se 
ipsum  nec  alios  nisi  secundum  unum  re- 
spectum,  videlicet  se  quantum  ad  bona 
quse  egit,  et  alios  quoad  mala  quae  fuerant 
operati.  Debuit  autem  se  considerare  ac 
alios  etiam  sccundum  alios  diversos  re- 
spectus,  ut  infra  tangetur.  Ilinc  Ciimacus 
loquitur  :  Ex  gratiarum  actione  frequen- 
tius  haec  passio,  puta  superbia,  pauhihim 
accipere  diligit,  id  est,  ahquid  incitamenti 
sumit.  Irreverenter  enim  sine  rubore  ex 
prooemiis,   hoc    est   a   principio,   negare 


A  Deum,  id  est  adjutorium  gratise  Dei,  non 
suggeret.  Vidi  ore  gratiarum  actiones  re- 
ferentem,  et  ex  propria  prudentia  se  ipsum 
extollentem  ac  magnificantem.  Testatur 
hoc  Pharisaeus  ille  ironice  dicens  :  0  Deus, 
gratias  ago  tibi.  Ha?c  Climacus. 

Prseterea,  ut  in  homilia  loquitur  Au- 
gustinus,  species  hujus  superbise  potest 
etiam  subrepere  et  accidere  homini  justo 
et  bonee  spei  viro.  Quocirca  sciendum, 
quod  quum  superbia  ffit  quidam  tumor 
atque  elatio  animi,  se  ipsum  ultra  termi- 

B  num  sibi  prsefixum  efferentis  et  magnifi- 
cantis,  constat  quod  superbia  oriatur  ex 
consideratione  seu  apprehensione  alicujus 
boni  seu  eminentiae  sibi  inexsistentis  aut 
convenientis  vere  aut  ffistimative.Ideo  pro- 
ut  diversa  sunt  hominis  bona,  multiplex 
invenitur  superbia.  Sunt  enim  bona  for- 
tun»,  sunt  bona  Ecclesia?,  sunt  bona  na- 
turse,  sunt  et  bona  gratiae.  Bona  fortunae 
sunt  possessiones  terrense;  bona  autem 
Ecclesiae  dici  possunt  vel  ecclesiastici  re- 
ditus,  vel  ecclesiasticae   dignitates;  bona 

C  vero  naturae  sunt  naturalia  dona,  ut  pul- 
chriludo,  eloquentia,  ingeniositas,  bonitas 
complexionis  atque  ingenitse  indolis.  Ita- 
que  de  bonis  fortunae,  hoc  est  divitiis,  aut 
ecclesiasticis  reditibus,  superbire,  est  qua- 
si  carnalis  et  grossa  superbia,  saeculares 
et  novellos  ac  pusillos  tentans  rehgiosos. 
Qui  etiam  de  eminentia  naturalium  solent 
superbirc  donorum  :  nam  et  quidam  re- 
ligiosi  inveniuntur  tam  iinperfecti,  ut  de 
vocis  sonoritate,  de  promptitudine  legen- 
di,  cantandi,  loquendi,  superbiant  atque 

D  inaniler  glorientur,  et  Fratres  in  talibus 
defectuosos  despiciant.  Quidam  demum  de 
acquisita  sua  intumescunt  scientia  :  quo- 
rum  pucrilitas  et  imperfectio  magna  est 
valde.  Porro  alia  est  spiritualis  subtilior- 
que  superbia,  qua  quis  de  eminentia  bo- 
norum  gratiac,  utpote  virtutum  et  meri- 
torum,  inflatur,  vel  quasi  a  se  ipso  habeat 
ea,  vel  quoniam  putat  ea  sibi  inesse  quum 
aliter  sit,  vel  sestimat  ea  sibi  in  abundan- 
tia  ampliori  inesse  quam  insint,  et  sic 
lemerarie  praefert  se  aliis,  aut  non  ex  so- 


DOMINICA   XI   POST  TRINITATEM.   —  AD  RELIGIOSOS  ;   SERMO   QUINTUS 


373 


I  Cor.  IV, 


Job  XLi, ; 


la  miserlcordia  Dei,sed  ex  propria  quoque  A 
industria  et  labore  ac  merito  sentit  sibi  ea 
esse  collata,  seu  ea  esse  se  adeptum. 

Gontra  omnes  istas  superbias  sunt  genc- 
ralia  quaedam  remedia.  Primum  est,  quod 
ait  Apostolus  :  Quid  habes  quod  non  ac- 
cepisti  ?  Si  autem  accepisti,  quid  gloriaris 
quasi  non  acceperis  ?  Secundum  est,  con- 
sideratio  propriarum  iniquitatum,  vilita- 
tum,  defectuositatum,  immunditiarum  in 
anima  et  corpore,et  miseriarum  vita?  pra3- 
sentis.  Tertium  est,  considerare  quod  dia- 
bolus  est  rex  super  omnes  filios  super-  B 
bi»  :  ideo  qui  abhorret  esse  et  dici  servus 
filiusque  diaboli,  detestetur  superbiam. 
Quartum  est,  considerare  quod  superbia 
est  diabolicum  vitium,  primum  pecca- 
tum,  et  omnium  vitiorum  origo,  regina 
et  mater.  Quintum  est,  quod  superbia 
specialissime  displicet  Deo,  et  saepissime 
ac  districtissime  prohibetur  ab  eo.  Sex- 
tum,  quod  Christus  in  omnibus  summe 
fugit,  vitavit  et  reprobavit  superbiam,  et 
amplexatus  est  humilitatem.  Septimum, 
quod  superbia  facit  hominem  Dei  inimi-  C 
cum,  et  ei  rebellem  atque  sacrilegum,  et 
summe  ingratum.  Deus  enim  superbis  re- 
sistit;  et  soli  Deo  debentur  honor  et  glo- 
ria,quos  sibi  usurpat  superbus.Ea  quoque 
qua?  Deus  ex  sua  infinita  bonitate,  carita- 
te,  misericordia,  munificentia  dedit,  su- 
perbus  sibi  ipsi  adscribit,aut  eis  abutitur; 
nec  de  eis  Deum,  sed  se  ipsum  glorificare 
conatur.  Octavum,  quia  per  superbiam  ho- 
mo  sibi  gravissimam  damnationem  mer- 
catur.  Sunt  autem  et  alia  multa  contra 
superbiam  tam  odibilem  et  enormem  re-  D 
media,  utpote  :  consideratio  districti  ju- 
Zuc. XII, 48.  dicii  Dei,  qui  cui  plus  dedit,  plus  ab  eo 
re([uiret  ;  consideratio  quoquo  propria) 
obligationis,  quia  quanto  plura  et  majora 
quis  a  Deo  sortitus  est  dona,  tanto  am- 
plius  est  adstrictus  ut  sit  Deo  gratus  ac 
subditus. 

Denique,  contra  spiritualem  superbiam, 
qua)  ferventiores  et  cminentiores  solet 
amplius  impugnate,  sunt  [)ia'ter  pra-la- 
cta  adhuc   specialia  inulta  remedia.  Pri- 


Jacob.  IV 
G.lPetiw 
5. 
I  Tim.i,l' 


mum,  quia  incerti  sumus  an  amore  an  Eccie. 
odio  digni  simus.  Secundum,  quia  etsi 
probabiliter  agnoscamus  nos  esse  in  ca- 
ritatc  et  gratia,  prorsus  tamen  nescimus 
an  finaliter  Deo  placebimus  et  in  gratia 
finiemus.  Tertium,  quia  de  proximis  igno- 
ramus  quales  sint  in  prsedestinatione  di- 
vina.  Quartum,  quia  et  quid  nunc  agatur 
in  eis  nescimus,  et  qui  nunc  pessimus  es- 
se  videtur,  subito  potest  compungi,  et  Deo 
agente  optimus  fieri.  Quintum,  quod  ho- 
mo  non  est  bonus  judex  in  propria  causa, 
et  multipliciter  ac  facillime  potest  errare, 
de  aliis  judicando.  Sextum,  quia  etsi  ho- 
mo  aliunde  bonus  exsisteret,  tamen  sola 
superbia  destruit  omnia,si  comitetur.  Sep- 
timum,  quoniam  fatuum  est  extollere  se- 
metipsum  de  bonis  virtutum,  quum  om- 
nium  virtuosorum  actuum  sit  humilitas 
fundamentum  :  idcirco  superbus  nondum 
ad  fundamentum  virtutum  venisse  proba- 
tur.  Octavum,  quoniam  quanto  dona  su- 
pernaturalia  gratiee  magis  excedunt  vires 
animse  naturales,  tanto  indecentius,  inju- 
stius  et  insipientius  est  superbire  de  eis. 
Nonum,  quod  et  solum  omnem  elationem 
evellere  et  omnem  humilitatem  inserere 
exstat  idoneum,  est  quod  ipsemet  Domi- 
nus  et  Salvator,  Christus  Unigenitus  Dei, 
in  Evangelio  loquitur  :  Quum  feceritis  lhc. 
(inquiens)  omnia  quse  pra?cepta  sunt  vo-  '"• 
bis,  dicite  :  Servi  inutiles  sumus;  quod 
debuimus  facere,  fecimus.  Quomodo  ergo 
potes  te  alteri  in  gratise  donis  prseferre, 
qui  nescis  an  exsistas  in  gratia,  an  finali- 
ter  sis  salvandus,  an  alter  sit  magis  pra- 
destinatus  qiiam  tu  ?  Quomodo  judicas  te 
esse  in  gralia  inagnum  et  excellentem,  ac 
aliis  pra?fulgentcm,  qui  ignoras  an  vel 
mininium  de  gratia  habeas,  et  quae  bona 
in  aliis  latent  ?  Si  itaque  omnia  jam  prse- 
tacta  profunde  ac  rite  consideraverimus, 
erimus  vere  valdeque  humiles,  defectuosi, 
viles  et  contem[)tibiles  in  oculis  propriis, 
omncm  detestantes  superbiam,  qua?  prae 
cunctis  rnundi  hominibus  indecentissima 
est  oniiii  homini  religioso. 

Qua;  quam  abominabilis  sit,  et  quanta 


IX, 1. 


XVII, 


374  DOMINICA  XI   POST  TRINITATEM.   —  AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS 

pariat  mala,  Climacus  pandens,  ait  :  Su- A  chus  contradicit  vehementer ;  humile  au- 

perbia   est   negatio   Dei,  inventio  daemo-  tem  sapiens  monachus   contradicere  ne- 

num,  despectio  hominum,  condemnationis  scit.  Dedignatur  cypressus  pergere  super 

et  temerarii  judicii  mater,  laudum  proles,  terram,  et  arrogans   monachus   et   corde 

infructiricationis    argumentum,    effugatio  superbus  dedignatur  obedientiam  posside- 

adjutorii  Dei,  ecstasis  et  amentia?  pra?cur-  re.   Vir  altus  corde   desiderat  principari. 

satrix,  ruinarum  conciliatrix,  defectionis  Superbis  Deus  resistit  :  quis  ergo  eorum  Jacoij.i\,6. 

occasio,  furoris  fons,  hypocrisis  porta,  djB-  poterit   misereri  ?   Immundus   est   coram 

monum   firmamentum,    vitiorum   custos,  Deo  omnis  arrogans  corde  :  et  quis  de  ce- 

inviscerositatis    adductrix,    compassionis  tero  eos  mundare  valebit  ?  H»c  Climacus. 

ignorantia,  rationis  avarus  positor  et  ex-  Discainus  ergo  a  Christo,  quia  mitis  est  Matth.  xi, 

quisitor,  exactor  crudelis  et  inliumanus,  et  liumiiis  corde,  omnem  odientes  super- 

luctator  Deo  contrarius,blasphemiaB  radix.  B  biam  iii  cogitatione  et  affectione,  in  verbo 

Initium  superbiae,  est  finis  van»  glorise  ;  atque  silentio,  in  omissione  et  commissio- 

medium   vero   superbia?,  est  contemptus  ne,  in  incessu,  vestitu,  omnique  apparatu  : 

proximorum,  et  propriorum  laborum  ac  quoniam  qui  tenuerit  superbiam,induetur  ^^cc/i.x.is. 

dolorum  inverecunda  propalatio,  proprico  malediclis,  id  est  peccatis,  per  quse  mere- 

laudis    amor    cordialis,    redargutionisque  bitur  maledici  eeternaliterquc  damnari  a 

odium  ;  fiuis  vero,  negatio  adjutorii  Dei,  Judice  summo,  Deo  sublimi,  justo  et  be- 

mos   da^moniacus.  Altum   sapiens   mona-  nedicto. 


SERMO   SEXTUS 


DE  LAUDE   ET   ORIGINE   HUMILITATIS,   ET   DE   VITUPERIIS   ATQUE  EFFECTIBUS 

MALEDICT^   ELATIONIS. 


OMN^IS  qui  se  exaltat,  humiliabitur ;  C  inclinatione    etiam    corporaliter   inclinat, 

ct  qui  se  humiliat,  eosaltahitur.  Luc.  genuflectit,  prosternit  ac  dejicit  se.  Haec 

XVIII,  14.  ergo  humilitatis  inclinatio  ex  duplici  pro- 

Quemadmodum  sanctus  loquitur  Augu-  cedit  consideratione,  videlicet  sui  ipsius 

stinus,  Ilumilitas  est,  ex  intuitu  propria}  ac  Creatoris. 

conditionis   ct   sui   Conditoris    voluntaria  Consideratio  demum  sui  ipsius  ad  hu- 

mentis  inclinatio  in  suo  imo,  ordinabili  militatein  impellens,  est  multiplex  valde. 

ad  proprium    Conditorem.   Et  datur  lucc  Prima,  qua  consideramus  nos  ipsos  secun- 

defiiiitio  potius  de  humilitatis  actu,  quam  dum  quod  ex  nihilo  sumus  plasmati.  Se- 

de  ipsa  virtute  seu  habitu  humiiitatis.  IIu-  cuiida,qua  consideramus  nos  ut  incessabi- 

militas  namque  gratuita,  de  qua  nunc  ser-  liter  ab  Omnipotente  dependenfcs,  et  ejus 

mo,  est  virtus  infusa,   id  est  a  Deo  per  conservatioiie  indesinenter  omni  momento 
creationem    collata   atque   producta,   per  D  egentes,  sine  qua  nec  ad  punctuin  posse- 

quam  homo  ex  intuitu  seu  consideratione  mus  in  esse  manere.  Tertia,  qua  conside- 

sui  ipsius  ac  proprii  Creatoris,  se  ipsum  ramus  nos  ipsos  secundum  esse  specifi- 

coram  Deo  sponte  inclinat,  et  quasi  spiri-  cum,  et  quoad  id  quod  sumus  per  naturam. 

tualiler  genufiectit,  sequc  prosternit,  deji-  Sicque,  quamvis  respectu  corporalium  et 

cil,  vilipendit  et  subdit,  alque  ex  interiori  irrationaliuin  creaturarum, magna3  diguita- 


DOMINICA  XI   POST  TRINITATEM.   —   AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS 


375 


tis  sit  homo,  tamen  respectu  superiorum  A 
et  intellectualium  est  magna?  defectuosi- 
tatis  :  nam  sicut  se  habet  materia  prima 
in  ordine  entium,  in  quibus  infimum  lo- 
cum  tenet,  ita  se  habet  anima  rationalis 
in  ordine   intellectualium  substantiarum. 

Quarta,  qua  consideramus  animam  no- 
stram  secundum  naturales  suas  potentias, 
in  quibus  omnibus  est  ineffabiliter  defe- 
ctuosa.  Intellectus  namque  valde  est  debi- 
lis,  cito  fallibilis,  ignorantia  vulneratus,  ad 
errores  proclivis ;  et  ea  quae  scimus,  im- 
perfecte  scimus,  et  minima  sunt  respectu  B 
eorum  quse  ignoramus.  Voluntas  quoque 
malitia  est  infecta,  ad  vitia  nimis  prona, 
ad  carnalia  et  caduca  facillime  a  sensua- 
litale  attrahibiiis.  Memoria  vero  tota  vaga 
instabilisque  consistit.  Porro  appetitus  sen- 
sitivus  infirmitate  et  concupiscentia  est 
infectus,  rationi  rebellis,  ad  mala  vehe- 
menter  inclinans.  Per  exteriores  etiam 
sensus  mors  culp»  undique  ingreditur  ani- 
mam  ;  interioresque  sensus  inquietudine 
sua  frequenter  a  contemplatione  divino- 
rum  exercitiisque  internis  impediunt  men-  C 
tem.  Ecce  quanta  serumna,  quanta  defe- 
ctuositas,  vilitas,  pravitas  latent  in  anima. 

Quinta,  qua  consideramus  corpus  no- 
strum  quantum  ad  id  unde  formatum  est : 
quod  fuit  semen  immundum.  Sexta,  qua 
consideramus  illud  quoad  id  quod  nunc 
in  se  est  :  quod  est  valde  defectuosa  natu- 
ra.  Septima,  qua  consideramus  illud  quo- 
ad  ea  qua3  latent  et  sunt  in  ipso,  atque  de 
ipso  egrediuntur  :  queo  sunt  immunditia? 
prorsus  foedissima),  ita  quod  corpus  no- 
strum  est  vas  nimis  immundum,  et  sac-  D 
cus  foetorum  ac  stercorum.  Octava,  qua 
consideramus  corpns  nostrum  quoad  suas 
naturales  proprietatcs  et  indigentias  quo- 
tidianas  :  sicque  invenimus  illud  valde 
paupcrrimum,  passibile,  vulnerabile  et 
mortale.  Nona,  qua  consideramus  illud 
quoad  ea  qua3  crit,  qualiter  scilicet  in  ver- 
mes,  putredines  el  foetores  horribiles  rc- 
solvetur.  Decima,  qua  consideramus  nos 
ipsos  quoad  mala  culpa>,  qnx  commilleu- 
do  el  omittendo  iucidimus,  considerando 


quse,  qualia  et  quanta  commisimus  mala, 
et  omisimus  bona.  Hsec  consideratio  prge 
ceteris  potest  et  debet  nos  ad  insupera- 
bilem,  profundissimam  atque  immensam 
humilitatem,  abjectionem  et  subjectionem 
inducere. 

Preeterea,  consideratio  qua  ex  intuitu 
Creatoris  ad  humiliationem  inducimur,  ~ 
etiam  multiplex  assignatur,  secundura 
quod  supersimplici  Deo  divers»  proprie- 
tates  ac  varia  attributa  conveniunt.  Prima 
ergo  est,  qua  ex  consideratione  divinae  ma- 
jestatis  seu  infinitatis  et  excellentiae,  nos 
ipsos,  et  lotam  substantiam  nostram  esse- 
que  nostrum,  quasi  nihilum  et  inane  et 
non  esse  reputamus,  juxta  illud  in  Psal- 
mo  :  Substantia  mea  lanquam  nihilum  an-  Ps.www, 
te  te;  et  alibi  :  Omnes  gentes  quasi  non  ^^  ^^  ^^ 
sint,  sic  sunt  coram  eo.  Secunda,  qua  ex 
consideratione  infinitse  sapientia^  Dei,  om- 
nem  in  nobis  exsistentem  sapientiam,  sci- 
entiam,  notitiam,  quasi  insipientiam  ac 
ignorantiam  arbitramur,  secundum  illud 
in  Jeremia  :  Stultus  factus  est  omnis  ho-  Jer.\,n. 
mo  a  scientia  sua.  Tertia,  qua  ex  conside- 
ratione  omnipotentia?  Dei,  omne  robur 
nostrum  quasi  meram  censemus  infirmi- 
tatem,  juxta  illud  :  Domine,  rex  omnipo-  Estherxm, 
tens,  in  ditione  tua  cuncta  sunt  posita,  et  ^- 
non  est  qui  tua3  possit  resistere  voluntati. 
Quarta,  qua  ex  contemplatione  immensse 
puritatis,  sanctitatis  atque  justitiae  Dei, 
omnem  nostram  qualemcumque  mundi- 
tiam,  sanctitatem,  justitiam,  velut  foedita- 
tem,  imperfectionem,  injustitiam  asper- 
namur,  cum  Isaia  dicentes  :  Quasi  pannus  /s.lxiv,o. 
menstruata),universa3  justitiaj  nostra3.  Quin- 
ta,  qua  ex  consideratione  incircumscripti- 
bilis  dignitatis  honorabilitatisque  Dei,  om- 
nem  cultum,  honorem  et  obsequium  quod 
ei  impendimus,  pro  nihilo  judicamus,  sci- 
entes  quod  ii)se  infinita  reverentia  dignus 
sit,  nosque  a  condigna  venerationo  ipsius 
in  infinitum  deficere  :  atque  per  hoc  cer- 
nimus  quod  nuignum  nil  agimus.  Multa) 
consimiles  possent  ex  parte  Creatoris  tan- 
gi  considerationes,  ex  qtiibus  nos  ipsos 
vehemeutissime  huniiliare  debemus. 


376                     DOMIMCA  XI   POST  TRINITATEM.  —  AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS 

Insuper,  cx  consideratione  perfectionis  A  pcr  relationem  ad  Creatorem,  et  secundum 

sanctitatisque  Christi,  et  corum  qua?  pro  veram   proprietatem  ac  valorem   eorum. 

nostra  fecit  ac  toleravit  salute,  nos  pror-  Sicque  miser  homo  superbit  ex  considera- 

sus  humiliare  debemus,  quoniam  benefi-  tione  suaa  nobilitatis,  potestatis,  prosperi- 

ciis  ejus  sumus  tam  ingrati,  nec  dignum  tatis  terrena?,  vel  opulentigc,  aut  prsesiden- 

aliquid   pro   eis   rependere   Christo  vale-  tise,  pulchritudinis,    subtilitatis,    scientise 

mus.  De  hoc  Climacus  protestatur  :  Licet  aut  eloquentiee,  aut  ex  consideratione  do- 

mille  mortes  pro  Christo  sustinuerimus,  norum  gratise  quse  sibi  arbitratur  inesse. 

nondum  tamen  quod  est  congruum  per-  Sed  stulta  est  extollentia  ista,  et  ex  impe- 

solvemus.  Aliud  enim  est  sanguis  Dei,  et  rita,   imperfecta,   erronea    consideratione 

aliud  sanguis  servorum,  secundum  digni-  emanat.  Ideo  pra^memorata  Dei  dona  per- 

tatem,non  secundum  essentiam.  —  Adhuc  fecte  consideremus,  et  in  quantum  sunt 

autem  ex  consideratione  sanctitatisPatrum  B  Dei  dona  nobis  pie  collata.  Sic  quippe  ex 

nostrorum,  habemus  nos  omuifarie  humi-  eorum  consideratione  non  solum  non  su- 

liare.  perbiemus,  sed  Deum    magis  amabimus, 

Hoc  denique   advertendum,  quod  non  et  ei  gratiores  ac  subjectiores,  imo  et  hu- 

qualiscumque   consideratio  prsedictorum,  miliores  reddemur.  Itaque,  si  juxta  con- 

ad  veram,  de  qua  nunc  agitur,  humilia-  siderationes  pr^chabitas  consideraverimus 

tionem   inducit,   quum   multi   scholastice  nosmetipsos, omnem  penitus  elationem  ab- 

eruditi  subtiles  omnia  jam  inducta  acutc  jiciemus,atque  in  vera  ac  stabili  humilita- 

cognoscant,    et   subtiliter   eloqui   sciant  ;  te  fundabimur,  proficiemus,  perficiemur. 

nihilo  minus  vanitate  et  pompa  replentur,  Postremo  certissimum  est,  ex  superbia 

imo  de  ipsa  sua  scientia  qua  ista  cogno-  indignationem,  iram,  impatientiam,   pro- 

scunt  ac  dicunt,  inflantur.  Prffiinducta  er-  terviam,  amaritudinem,  pertinaciam,  re- 

go  sunt  inlelligenda  de  consideratione  sui  C  bellionem  audaciamque  nasci.  Quo  etenim 

emanante  ex  scientia  illa  qua)  est  unum  quis  superbior  fuerit,  eo  injuriam  sibi  il- 

septem  donorum,  et  ex  virtute  prudentiae,  latam  gravius  ponderat,  molestius  patitur, 

vel  etiam  ex  naturali  et  acquisita  scientia  duriusque,  si  potest,  ulciscitur ;  nec  faci- 

prout  fide  et  caritate  formata  est.  Simili-  liter  alteri  cedit,  neque  dociliter  acquie- 

ter,  quod    dictum   est   de   consideratione  scit,  sed  suam  tuetur  sententiam,  clamat, 

Creatoris,  accipi  debet  de  consideratione  rixatur,  convitiatur.  Atque  ut  asserit  Cas-  c/:i.xxvii, 

ejus   ex   fide   formata  et  dono  sapieutiffi  sianus,  hoc  vitio  infectus  religiosus,ipsam  p- '-''^- 

prodeunte.  Hsec  namque  consideratio  affi-  Ordinis  disciplinam  perhorrescens,  cupit 

cit  et  inflammat.  aliis  prseesse,  ut  ex  discipulo  nequam  de- 

Pra>terea,  sicut  humilitas  ex  prgefata  du-  testabilior  magister  effectus,  ex  sua  ambi- 

plici  consideratione  procedit,  ita  superbia  tione  in  eum  cadat  perniciosissimum  dam- 

ex  imperfecta   et   erronea  consideratione  D  nabilemque    teporem,  ut  jam   nec  verus 

sui  et  pertinentium  ad  se  nasci  videtur  :  religiosus,  nec   s^cularis  exsistat,  nihilo 

dum  scilicet  homo  se  ipsum  et  pertinentia  minus  ex  miserabili  suo  statu  et  conver- 

ad  se  seu  inexsistentia  sibi  consideral  im-  satione  reputet  se  perfectum.  Ne  ergo  tot 

perfecte,  videlicet  quoad  id  quod  sunt  in  vitiis  impleamur,  in  sincerissima  ac  secu- 

se,  vel  certe  crronee,  opinando  ea  majoris  rissima  humililatc  jugiter  permanere  co- 

dignitatis  quam  sunt,  et  non  attendit  ea  nemur.  Ad  laudem  et  gloriam  Dci. 


1 


1 


DOMINICA  XII  POST  TRINITATEM 


ENARRATIO  IN  EPISTOLAM 


FIDUCIAM   TALEM   HABEMUS   PER   CHRISTUM  AD   DEUM,   ETC.  II  Cor.  III,  4-9. 


D 


OCET  nos  sanctus  Apostolus  in  prse- 
senti  epistola  tria.  Primum  est  huma- 
na?  fragilitatis  infirmitas,  qua  nihil  me- 
ritorium  possumus  agere  absque  auxilio 
gratiae.  Secundum  est  magnitudo  et  effi- 
cacia  pietatis  ac  gratise  Dei.  Tertium  est 
excelleiitia  evangelicae  legis  super  legem 
Mosaicam.  Itaque  ait  :  Fiduciam  talem 
habemus  per  Chrislum  ad  Deum,  id  est, 
magnam  spem  et  confidentiam  firmam  in 
Deo  habemus,  non  quod  viribus  nostris 
aliquid  boni  principaliter  adscribamus.  Id- 
eo  subdit  :  non  quod  sufflcientes  simus 
cogitare,  et  per  consequens  nec  velle,  nec 
loqui,  nec  agere  possumus,  aliquid  meri- 
torium  a  nobis,  id  est  propria  potestate, 
quasi  ex  yiobis,  id  est  tanquam  ex  propria 
principalique  causa.  Nam  quamvis  libe- 
rum  arbitrium  sit  aliquo  modo  causa  ope- 
ris  meritorii,  quia  aliter  nec  mereremur, 
nec  pra?miaremur,  non  tamen  est  causa 
principalis  illius,  sed  indiget  lam  gratia 
gratum  faciente  et  fide  et  caritate  infusa, 
quam  actuali  motione  Spiritus  Sancti  ex- 
citantis  ipsum  ad  boua,  ut  dictum  est 
s»pe.  Hinc  alibi  dicit  Apostolus  :  Deus 
operatur  in  vobis  et  velle  et  perficere.  *Se<:^ 
sufficientia  nostra  cx  Dco  est,  id  est,  vir- 
tus  et  efficacia  meritorie  cogitandi,  appe- 
tendi,  loquendi,  agendi  et  patiendi,  prin- 
cipaliter  profluit  et  dependet  ex  Deo,  seu 
ex  motione  et  gratia  Spiritus  Sancti,  a 
/'JC06. 1, 17.  quo  omne  donum  optimum  et  omne  da- 
lum  perfcctum  descendit,  ut  Jacobus  di- 


Ph  ilipp 
13. 


A  cit.  Unde  et  Christus  fatetur  :  Sine  me  joann.w, 
nihil  potestis  facere.  ^' 

Qui  et  idoneos  nos  fecit  ministros,  id 
est  vita  et  scientia  dignos  prsedicatores 
atque  apostolos,  novi  Testamenti,  id  est 
evangelicae  legis ;  non  littera,  id  est  non 
per  scripturam,  sed  spiritu,  id  est  per 
supernaturalem  Spiritus  Sancti  illumina- 
tionein.  Non  enim  per  exteriorem  scriptu- 
ram,  sed  per  divinam  instructionem  et 
unctionem  acceperunt  Apostoli  evangeli- 
cge  legis  doctrinam  a  Christo,  qui  nuUum 

B  edidit  librum,sed  ore  tenus  instruxit  Apo- 
stolos,  qui  parum  aut  nihil  retinuerunt  ex 
Christi  doctrina.  Idcirco  post  suam  ascen- 
sionem  misit  eis  Spiritum  Sanctum,  a  quo 
de  omnibus  pertinentibus  ad  informatio- 
nem  Ecclesiae  et  salutem  plenissime  fu- 
erunt  instructi,  secundum  quod  Christus 
eis  frequenter  pra?dixit,  tam  ante  passio- 
nem  suam,  preesertim  in  sermone  post 
Ccenam,  quam  post  suam  resurrectionem. 
Hinc  novum  Testamentum  vocatur  lex  spi- 
ritus.  Porro  lex  Moysis  appellatur  lex  lit- 

C  tera},  quia  in  tabulis  per  scripluram  est 
data,  ut  patet  in  Exodo.  Ob  quam  distin-  Exod.wni, 
ctionem  insinuandam,  Dominus  ait  apud 
Jeremiam  :  Ecce  dies  veniunt,  dicit  Domi- 
nus,  et  feriam  domui  Israel  et  domui  Juda  •*''  ■'- 
pactum  novum,non  tale  quale  pepigi  cuni 
patribus  eorum.  Littera  enim,  id  est  lex 
vetus  scripta,  occidit  occasionaliter,  non 
directe,  quia  in  se  bona  fuit  :  sed  gratiam 
non    continebat   nec   dabat,  concupiscen- 


I8;\xxiv,l, 
Jer.  XXXI, 


378 


DOMINICA   XII  POST  TRINITATEM.  —   SERMO   PRIMUS 


x,41:  elc. 


tiamqiio  angebat,  eo  quod  liumana  perver- 
silas  nitatur  in  vetituni;  auxit  eliam  cnl- 
II  Petr.n,  pam.  quia  post  veritatis  notitiam  et  legem 
"■  divinam  natnrali  legi  superadditam  gravius 

fuit  peccare  qnam  ante.  Occidit  qnoque 
corporaliter  et  directe,  quoniam  transgres- 
sores  legis  prsecepit  occidi.  Sjiiritus  au- 
fe»i  vivificaf,  id  est,  Spiritus  Sanctns,  qni 
Ac^viii,iT;  per  impositionem  manuum  Apostolorum 
et  per  subminislrationem  eorum  dabatur 
fidelibns.vitam  gratiae  pra?stat  infundendo 
virtutes.  Yel  sic  :  «Littera  occidit  »,  id  est 
sensus  superficialis.  qui  litteralis  videtur, 
mentem  exciccat,  quia  erroneus  esl;  «  spi- 
ritns  autem  »,  id  est  spiritualis  ac  mysti- 
cus  intellectus,  «  vivificat  )),quia  illuminat 
mentem. 

Subinde  ostenditur  excellentia  evange- 
licgp  Xe^h.Quod  si,'\<\  est  Qma.ininisfrafio 
■»iorfis,  id  est  lex  vetus,  quit  dicitur  mini- 
stratio  mortis  eo  sensu  qno  dictum  est,  Lit- 
tera  occidit  (uude  et  alibi  dicit  Apostolus  : 
Virtus  peccati  lex),  litteris  deformata,  id 
est  foris  formata  seu  scripta,/;?  Japidibus, 
id  est  lapideis  tabulis,  in  quibus  scriptus 
fuit  Decalogus  legis,  videlicel  decem  prse- 
cepta,/MfV  in  gloria,  id  est,  spleudorem  et 
gloriam  habnit  in  suo  latore  ministeriali, 
scilicet  Moyse,  ita  ut  non  possent  filii  Is- 
rael  intendere,  id  est  visum  corporalem 
figere,  in  facicm  Mo)/sis  propter  (//oria»t, 
id  est  claritatem,  vu/tus  ejus,  qni  fuerat 
luminosns  ex  consortio  Dei.  Unde  in  facie 
Moysis  apparuerunt  radii  splendidi,  angu- 
lariter   ascendenles   in    similitudine   cor- 


1    CO)'.  XV 

56. 


Exod. 
XXXIV,  JO- 
33. 


A  nuum,  repercutientes  adspectum  filiorum 
Israehpropter  quod  Moyses  posuil  velamen 
snper  faciem  suam.  Qua'  ministratio,  vel 
qua>  claritas  ]\Ioysis,  evacuatur,  id  est,  fi- 
nem  accepit.Nam  claritas  illa  cito  cessavit; 
evangelica  quoque  lege  vulgata,  3Iosaica 
lex  cessavit.  Quouwdo  non  rnagis  aiinistra- 
tio  Spiritus,'u\  est  lex  evangelica  per  Spi- 
ritnm  Sanctum  indita  et  edocta,  gratiam 
coutinens  ratione  sacramentorum  suorum, 
erif  in  gloria,  id  est,  dignitatem  et  glori- 
am  habebit  in  suis  miuistris,  puta  Aposto-  ^om.vm, 

B  lis.  qui  primitias  Spiritus  Sancli  accepe-  '^' 
runt,  et  lani  in  stipculo  isto  quam  in  regno 
coelesti    gloriam   et    dignitatem   magnam 
sortiti  sunt?  De  quibus  prjedixit  Propheta 
ad  Dominnm  :  Constitues  eos  principes  su-  ;\.!,xliv,i7. 
per  omnem  terram;  et  iterum,Mihi  autem  /'scxxxvm, 
nimis  houorati  suut  amici  lui,Deus.  Isaias  '" 
quoque:Oui  sunt  isti  qui  ut  nubes  volant?  is.  lx,  s. 

Nam  si  ministratio  damnationis,  id  est 
lex  vetus,  qua^  dicitur  «  ministratio  dam- 
nationis  ))  quoniam  suos  transgressores 
obligavit   ad  damuationem  a^ternam,  nec 

C  tamen  gratiam  conlulit  ad  servaudum,  17^0- 
ria  csi,  id  est  honor  el  dignitas  Moysis  per 
qncm  data  est;  multo  magis  abtmdaf  mi- 
nisteriwn  Justitice,  id  est  exhibitio  nova3 
legis,  veram  justitia'  perfectionem  docen- 
tis  et  gratiam  juste  vivendi  couferentis,  in 
g/oria,  id  est,  copiosiorem  gloriam  habet 
annexam,  ut  dictum  est.  Dicitur  autem 
lex  Moysis  gratiam  non  dedisse,  qnoniam 
sacrameuta  veteris  legis  gratiam  non  con- 
tinebaut  nec  conferebant. 


SERMO   PRIMUS 


DE   PERFECTIONE   ET  EXCELLENTIA   EVANGELIC^    LEGIS. 


D 


OMIXUS  judcx  noster,  Dominus  lc-  D  est  finis,  nihil  a  casu  aut  fortuito  condi- 
gifer   noster,  Dominus   rex   noster,      dit,  sed  universa  et  singula  propter  con- 


Is.  xxxiii,  22. 


sruum  et  ceilum  finem  instituit  ac  crea- 


I's.\  xxxviii, 

Deus  altissimus,   cujus   sapientia?   nou      vit.Propter  quod  Propheta  orat  :Memorare,  48. 


DOMINICA   XII   POST   TRINITATEM.  —   SERMO   PRIMUS  379 

Domine,  quae  mea  substantia  :  numquid  A  legem  Christianorum  fatentur  esse  divi- 

enim  vane  constituisti  omnes  filios  homi-  nam,  et  Jesum  esse  Christum  Dei,  proul 

num  ?  Unde  in  libro  Job  scriptum  est  :  in  Alcorano  habetur,  et  Mahometus  dixit; 

job  xxviii,  Universorum  finem  ipse  considerat.  Porro  sed  ideo  adstruunt  Christianos  esse  pra- 

^'            genus  humanum  Deus  creavit  propter  fi-  vissimos,   quoniam    legem   eis   a   Christo 

nein  seu  felicitatem  supernaturalem,  qua)  datam  non  servant.  Et  quamvis  in  multis 

est  clara  et  beatifica  visio  Dei  :  ideo  dedit  aliis  mentiantur,  tamen  quantum  ad  hoc 

hominibus  legem  convenientem,  qua  per-  verum  locuti  sunt  :  praesertim  quum  et 

tingere  possint  ad  finem  hunc.  Israelitico  Apostolus    ex   hoc   probet   transgressores 

autem   populo  de  ^Egypto  egresso,  dedit  evangelicae  legis  esse  gravissime  punien- 

Deus  legem  per  Moysen ;  sed  adveniente  dos,  quoniam  transgressores  Mosaicse  le- 

Gaiat.i\,!t.  plenitudine  temporis,  in  quo  Deus  Pater  gis   corporaiiter   occidebantur.    Siquidem 

misit  Unigenitum  suum,ipse  unicus  Filius  B  ad  Ilebrgeos   scriptum  est  :  Irritam  quis //e6r.x,28, 

Dei  proprio  ore  novam  et  evangelicam  iu-  faciens  legem  Moysis,  absque  ulla  contra-  '  " 

stituit  et  docuit  legem.  Porro  lex  est  prse-  dictione,  duobus  aut  tribus  teslibus  mo- 

ceptum  ac  regula  per  quam  regulantur  ac  ritur    :    quanto   magis    putatis    deteriora 

diriguntur  actus  eorum  quibus  lex  datur,  mereri  supplicia,  qui  Filium  Dei  concul- 

secundum  exigentiam   finis  a  legislatore  caverit,  et  sanguinem  testamenti  poUutum 

intenti.  duxerit,  et   spiritui   gratia)   contumeliam 

Quod  autem  excellentior  sit  lex  evange-  fecerit?  Denique  videmus  in  sa?cuIo  isto, 

lica  quam  antiqua,patet  primo  ex  parte  le-  quod  quanto  magis  immediatus  prseceptor 

gislatoris.  Lex  enim  evangelica  immediate  seu  legislator  est  altior,  tanto   enormius 

data  est  ab  unigenito  Dei  Filio  Jesu  Christo,  est  pra^varicari  ejus   praeceptum   seu  le- 

vero  Deo  et  homine;  sed  lex  vetus  data  est  gem.  Quum  ergo  immediatus  Christiano- 
a  Deo,  mediantibus  angelis  multis  et  ho-  C  rum    legislator   sit  Christus  verus    Deus, 

mine  uno,  videlicet  Moyse,  cui  in  monte  constat  quod  ejus  legein  preevaricari  gra- 

Siuai  angeli  loquebantur,  et  legem  vete-  vissimum  sit. 

rem  indicaverunt,  prout  Deus  ipsis  pra3-  Secundo  probatur  excellentia  evangelicae 

/61W.111, 19.  cepit.Unde  ad  Galatas  dicitur:Lex  propter  legis,  quia  lex  Moysis  disponebat  ad  eam  : 

transgressores  posita  est,  ordinata  per  an-  ideo  comparatur   ad  eam   sicut  imperfe- 

gelos  in  manu  mediatoris.  Hinc  in  Actibus  ctum  ad  perfectuin,  sicut  medium  ad  fi- 
legitur  Stephanus  exprobraus  ingratis  im-      nem,  et  sicut  dispositio  ad  habitum  ;  lex 

/4c/.vii,ci3.  piisque  Juda^is  :  Accepistis  (inquit)  legein  autein  evangelica  comparatur  ad  veterem 

in  dispositione  angelorum,  et  non  custo-  legem  sicut  meridies  ad  auroram,  ut  lu- 

distis.    Idcirco   de    immediato   legislatore  men  ad  umbram,  veritas  ad  figuram,  do- 

Joi  XXXVI,  Christianorum  dici  potest  illud  Job  :  Ec-  mina  ad  ancillam.  Quum  enim  finis  legis 
ce  Deus   excelsus   in   fortitudine  sua,  el  D  divinse,  videlicet  antiquae  ac  nova;,  sit  vera 

nullus  ei  similis  in  legislatoribus.  Itaque,  felicitas,  illa  lex  divina  vocatur  perfecta, 

sicut  Christusjuit  Moyse  incomparabiliter  quae  illa  includit  per  quae  beatitudo  ac- 

major,  sapientior,  sanctior,  sic  decuit  dari  quiritur,  ad  quam  absque  gratia  gratuin 

a  Christo  legem  muUo  perfectiorem  legc  faciente  ncmo  perducitur.  Vetus  vero  lex 

per  Moysen  data.  Unde  et  Avicenna  phi-  gratiam  non  conlinuit.sed  promisit;  evan- 

losophus  Arabs,  quainvis  de  lege    fuerit  gelica  autem  lex  gratiam  includit  et  con- 

Mahometi,  nihilo  minus  libro  Metaphysi-  fert,    quoniam   sacramenta   ejus   gratiam 
cae  sua  praefert  legem  Christi  legi  Maho-      non  solum  figurant,  sed  etiam  tribuunt, 

meti  legislatoris  sui,  et  asserit  Christum  efficiuntque  quod  designant.  Unde  ad  Ile- 

Mahoiufto   fuisse   sa[)ientiorem  ac   magis  bra^os  scriplum  est  :  Nihil  ad  perfectum  /tw.vu^io. 

moralfin.    Sarraceni    quoque    concordiler  adduxit    lex  ;    introductio   vero    melioris 


380  DOMINICA   XII  POST  TRINITATEM.   —   SERMO   PRIMUS 

spei,  per  qiiam  approximamus  ad  Deum.  A  et  ad  usuram  aecommodare  extraneis,  ne  Deut.K\iu, 

Gaiat.ui,  Atque  ad  Galatas  :  Lex  peedagogus  noster  fratribus  suis  concederent  ad  usuram.Hinc  *^'*'  ' 

fuit  in  Christo.  Dicitur  quippe  lex  Moysis  Christus  ait  Judseis  :  Ad  duritiam  cordis  Matth.xix, 

disposuisse  ad  evangelicam   legem,  quo-  vestri  Moyses  permisit  vobis  dare  libellum  " 

niam  eam  preefiguravit,  Christi  adventum  repudii. 

praenuntiavit,  et  idololatriam  reprobavit  :  Sunt  autem  et  alia  multa  in  quibus  lex 

idcirco  lege  evangelica  promulgata,  cessa-  evangelica  omnem  aliam  legem  tam  natu- 

vit  lex  vetus.  ralem  quam  Mosaicam  et  humanam  trans- 

Tertio  idem  probatur,  quia  lex  evange-  cendit,   quia  non   solum   omnia  peccata 

lica  bona   ccelestia  et   sDterna   manifeste  excludit  ac  prohibet,  sed  etiam  interio- 

promittit,  docet,  et  ad  ea  immediate  in-  res  actus,  cogitationes  et  affectiones  re- 

troducit  suos  observatores  perfectos;  sed  format;  et  non  timore  mali  seu  suppli- 

lex  vetus  bona   illa  non  nisi  obscure  et  B  cii,  ut  lex  vetus,  sed  amore  boni  inducit 

typice  praisignavit  atque  promisit.  Ideo  ad  ad  bene  agendum.  Compendiosissime  quo- 

ffebr.x,\.  Hebraeos  dicitur  :  Umbram  habens  lex  fu-  que  ac  planissime  descripta  est  atque  pro- 

turorum  bonorum,  non  ipsam  imaginem  ponitur;  lex  autem  antiqua  multis  fuerat 

rerum.  Lex  namque  3Iosaica  non  nisi  bona  figuris  tecta  ac  velaminibus  involuta,  pro- 

terrena  suis  observatoribus  manifeste  pro-  lixeque   scripta   ac   tradita  :  nam   in   ea 

misit.  Itaque  dum  lex  evangelica  dicitur  seepius  eadem  repetuntur.  Yerum  de  hac 

gratiam  continere  et  dare,  accipitur  cum  materia  multo  plenius  scripsi  in  prooemio 

inclusione  sacramentorum  suorum  :  quse  super  Lucam. 

sunt  vasa  spiritualiter  medicinalia,  gratia)  Quoniam  ergo  ipsemet  Unigenitus  Dei, 

contentiva,  quia  per  ea  virtus  et  meritum  Verbum  eeternum,  verus  Deus,  ad  nos  de- 

Christi  applicatur   fidelibus.   Et  quia  lex  scendere,  et  proprio  ore  nos  informare, 

vctus  talia  sacramenta  non  habuit,  idcirco  G  legemque  dare  dignatus   est,   non   simus 

virtute  propria  non  justificavit,  sed  fide  ingrati  caritati,  dignationi,  pietati  et  be- 

et  gratia  Christi  tunc  venturi,  nunc  missi,  neficiis  ejus,  neque  praeceptis  ejus  rebel- 

per  cujus  fidem  opera  hominum  sub  lege  les,  sed  omni  cum  diligentia,  caritate  et 

positorum,  caritate    concurrente,  merito-  perseverantia   serviamus   eidem.    Legitur 

ria  erant.  quod  fuit  quidam  Sarracenus,  qui  volens 

Quarto  idem  ostenditur,  quoniam  pro-  fieri  Christianus,  venit  Romam.  Quumque 

prietates    legis    conveniunt   perfectissime  vidisset  Romanum  Pontificem  in  suo  or- 

evangelicse  legi.  Nam   legis   officium  est  natu,  et  dominos  cardinales  ac  clerum  in 

homines  facere  virtuosos,  ad  quod    pree-  divino  Officio,  valde  complacuit  ei.  Dein- 

exigitur  declinare  a  malo,  hoc  est  a  pecca-  de  a  domino  Papa  baptizatus,  rogavit  se 

to  recedere.  Hinc  primo  speclat  ad  legem  Largum  vocari,  dicens  :  Quemadmodum 

vitia  exstirpare.   lloc  autem  lex  humana  D  Christus  fuit  largissimus  hominibus,  pro- 

perfecte  non  efficit,   quoniam  communi-  prium  sanguinem  fundens  pro  eis,  atque 

tati  proponitur,  in  qua  plurimi  sunt  im-  se  totum  eis  communicans  et  impendens; 

perfecti,  vitiosi  et  ad  magna   mala   pro-  sic  ego  pro  posse  et  modulo  meo  volo  esse 

clives  :  ideo  qua^dam  mala  permittit,  ut  largus  Domino  Jesu  Christo,  me  totum  ejus 

merelrices  et  usurarios,  ne  contingant  pe-  obsequiis  deputando,  ejusque  fidem  inter 

jora,  quai  tamen  divino  relinquit  judicio  Sarracenos  praedicando,  et  si  opus  fuerit, 

punienda.  Lex  quoque  Mosaica,  quoniam  pro  ipso  etiam  moriendo.  Itaque  Largus 

rudi  et  ad  vitia   prono   dabatur   populo,  ille  bene  instructus  in  fide  et  desuper  il- 

quffidam  permisit  mala,  ne  detcriora  fie-  lustratus,  ad  Sarracenos  reversus,  fidem 

ncut.x\>v.  rent  :  permisit  namque  libellum  repudii,  Christi  eisdem  fortiter  pra?dicavit.  Ad  glo- 

'•            ne  crudeles  Judaji  uxores  suas  occiderent,  riam  Dei. 


DOMINICA   XII  POST  TRINITATEM. 


ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


381 


ENARRATIO  IN  EVANGELIUM 


EXIENS   JESUS   DE   FINIBUS   TYRI,   VENIT   PER   SIDONEM,   ETC.  MarC.  VII,  31-37. 


E' 


VANGELISTA  Marcus  in  prsesenti 
evangelio  describit  curationem  cujus- 
dam  hominis  qui  fuit  surdus  et  mutus. 
Textus  autem  quantum  ad  sensum  litte- 
ralem,  difficultatem  non  habet  :  ideirco 
immorandum  non  reor.  Itaque  ait  :  Exi- 
ens  Jesus  de  finibus  Tijri,  quae  fuit  urbs 
antiqua  ac  opulenta,et  olim  clarissima,  de 
Ezech.    cujus  excellentia  in  Ezechiele  multa  con- 

xxvi-xxviii.  gcripta   sunt,   venit  per  Sido7iem    civita- 
tem  ad  mare  Galila>ai,  quod  alio  nomine 

Joa.nn.  vi,  dicitur  mare  Tiberiadis,  inter  medios  fines 

'■  Decapoleos,  id  est  regionis  decem  urbium 

quibus  (ut  dicitur)  cingebatur  hoc  mare. 
Ef  adducimt  ei  turba3  surdura  et  niutum, 
videlicet  unum  qui  fuit  surdus  et  mutus. 
Qui,  ut  dicunt  nonnulli,  fuit  surdus  et 
mutus  non  ex  causa  naturali,  sed  ex  dae- 
monis  ipsum  possidentis  operatione.  Unde 

Matth.  XII,  in  Matthseo  legitur  :  Tunc  oblatus  est  ei 
dsemonium  habens,  caecus  et  mutus. 

Et  apprehendens  eum  de  turba  seor- 
sum,  id  est,  Jesus  extra  turbam  ducens 
hunc  surdum  et  mutum.  Cur  duxit  eum 
seorsum  ?  Respondetur,  ut  doceret  vanam 
gloriam  in  magnis  operibus  esse  vitandam; 
vel  quia  turba  fuit  indigna  videre  istud 
miraculum,  quoniam  forsitan  ex  curiosi- 
tate  optavit  aliquid  rarum  videre ;  vel  ad 
insinuandum  quod  spiritualiter  surdi  et 
muti  plerumque  sint  seorsum  monendi  ac 
instruendi,  ne  ex  humano  rubore  propter 
praesentes  ab  adverlenlia  et  poenitentia  re- 
trahanlur.  Misit  dujitos  suos  in  auriculas 
ejus.  Hoc  fecit  Salvator  :  primo,  ad  in- 
nuendum  quod  divinitas  sua  operabatur 
per  corpus  suum  et  corporis  membra,tau- 
quam  per  instrumentum  proprium,anima- 
tum,  conjunclum;  secundo,  quia  per  di- 
gilos,  ratione  articulalionis  el  distinctionis 


2* 


A  eorum,  designatur  discretio  :  quse  valde 
necessaria  est  ad  aperiendum  aures  inte- 
riores  hominis  spiritualiter  surdi,  hoc  est 
ad  audiendum  verbum  Dei  graviter  indu- 
rati  et  clausi.  Et  exspuens,  tetigit  sputo 
suo  linguam  ejus  :  quoniam  per  salivam, 
sine  qua  verba  perfecte  formari  non  va- 
lent,  sapientia  figuratur,  quse  os  mentis, 
videlicet  intellectum,  quo  interiora  verba 
proferuntur,  spiritualiter  irrigat,  gustum- 
que  confert  eidem.  Exspuit  itaque  Jesus, 
et  sputo  suo  tetigit  linguam  hujus  infirmi, 

B  ad  designandum  quod  qui  mutus  est  a  pro- 
latione  verborum  ccelestium  atque  salu- 
brium,recte  et  meritorie  loqui  nequit,nisi 
dono  sapientiae  intus  ornetur,  tangatur  et 
perfundatur. 

Et  suspiciens  in  ccelum,  ad  demonstran- 
dum  quod  tota  virtus  sua  esset  a  Patre 
coelesti,  quodque  ab  eo  auxilium  haberet 
secundum  quod  homo,  ingemuit  :  non 
utique  propter  difficultatem  faciendi  mi- 
raculum,  sed  ex  compassione  qua  non 
solum  condoluit  illi  infirmo,  sed  univer- 

G  sis  qui  dsemonum    dominatione  premun- 
tur,  et  item  ad  ostendendum  quam  diffi- 
culter  curetur  anima   spiritualiter   surda 
ac  muta,  utpote  qua3  verba  Dei  invite  au- 
dit,  inviteque  profert.  Unde  in  suscitatione  /oann.xr, 
Lazari  turbavit  se  ipsum,  fremens  spiritu,  33,35,38. 
et  lacrimas  fundens,ad  declarandum  quod 
peccatorcs  pravae  consuetudinis  mole  pres- 
si,  utpote  vitiis  indurati,  super  quos  clau-  Ps.  ,.xviii, 
sit  puteus  os  suum,  id  est,  in  profundo  "•• 
vitiorum   demersi   sunt,  qui   designautur 
per  Lazarum  quatriduanum  mortuum,dif-  joann.w, 

D  ficillime  convertuntur :  non  quod  ex  parte  '^'^' 
Dei  sit  difficultas,  quoniam  omnipotenti 
et  infinitiP  potestati  omnia  a^que  faciiJima 
sunt;  sed  ex  indispositione  talium.  Ideo- 


382  DOMINICA  XII  POST  TRINITATEM.   —   SERMO   SECUNDUS 

que   Christus   ad   coelum   adspexit   atque  A  vero  Christus  voluit  miracula  sua  aliis  re- 

ingemuit,  ut  doceret  nos  suo  exemplo  in  citari,  ad   gloriam  Dei  sedificationemque 

orationibus  nostris  in  coelum  adspicere,  et  populi.  Quanto  autem  eis  pra^cipiehat  ta- 

ad  Deum  suspirare  ac  gemere,  juxta  il-  cere   hoc   opus,   tanto  plus  prxdicabant 

Ps.cxxM,!.  lud  :  Ad  te  levavi  oculos  meos,  qui  habitas  illud  :  non  ex  contemptu,  sed  devotione 

in  coelis.  Et  a/^  Jesus  illi  %\\x^Q  ac  muto:  et  admiratione  potestatis  divina>.  Idcirco 

Ephphetha,  quod  est,  id  est  significat,  ad-  non    fuerunt   proprie   inobedientes,   quia 

aperire,  id  est,  jubeo  ut  aperiaris  tu  auris  prseceptum  Christi  fuit  intelligendum,  ne 

et  lingua  hujus  infirmi.  Et  statim  aperio!  ad  jactantiam  diceretur.  Preeceptum  tamen 

sunt  aures  ejus,  id  est  ad  audiendum  ap-  Christi    rationabile   fuit,    et   turba   etiam 

tatae,  et  naturali  usui  reddita>,  et  solutum  pie  movebatur  ad  oppositum,  quia  utrum- 

est  vinculuni,  id  est  impedimentum,  lin-  que  bonum  fuit  secundum  consideratio- 
guaj  ejus,  et  loquebatur  recte,  id  est  con-  B  nes   diversas.  Et  eo  amplius  admiraban- 

venienter  et  prompte.   Sicque  idem    fuit  tur,dicentes:Bene  omnia  fecit.ViQ,  G^xhwi, 

verborum  et  operum  horum  miraculoso-  omnibus   subditur,  ut  sit  distributio   ac- 

rum  momentum.  Tanta  fuit  Christi  potestas,  commoda.  Omnia  quoque  qua3  fecit,  bene 

quod  ejus  dixisse  fuit  egisse.  Consimiliter,  fecit,  utpote  sapienter.  Et  surdos  fecit  au- 

qui  intus  illuminatur  ac  emollitur,  atque  dirc,  et  mutos  loqui.  Quamvis  enim  Mar- 

accenditur  ad  audiendum  et  proferendum  cus  non  exprimat  hic  nisi  de  unius  surdi 

verba  salutis,  loquitur  recte,  id  est  discre-  et  muti   curatione,  tamen   dum  Christus 

Coioss.  IV,  te  ac  sapienter,  juxta  illud  Apostoli  :  Ser-  istum  curavit,  curaverat  etiam  alios  mul- 

*'■            mo  vester  semper  in  gratia  sale  sit  con-  tos  surdos  et  mutos,  et  csecos  ac  debiles,  Matth.w, 

ditus.  ut  in  Matthseo  legitur.  Sed  Marcus  scribit    ' 

Et  pra;cepit  illis,  videlicet  turbae,  ne  specialiter  de  hoc  uno,  quia  curatio  ejus 
cui  dicerent,   id   est,    nemini    recitarent  C  solennius  facta  est,  et  multa  mystica  prae- 

illud  miraculum.  Quod  ideo  jussit,  ut  da-  figuravit.  Verumtamen  certus  non  sum  an 

ret  nobis  exemplum  vitandi  vanitatem  lau-  surdus  iste  sit  idem  de  quo  scribit  Mat-  /6irf.xii,22. 

dis  humana?  atque  jactantiam.  Interdum  tha)us,  asserens  eum  fuisse  obsessum. 


E' 


SERMO  SECUNDUS 


DE   SPIRITUALI   SIGNIFICATIONE   CURATIONIS   SURDI   AC   MUTI, 


\CCE Deus  vester  ipse  veniet,  et  salva-  D  angelus  dixit  ad  Joseph  :  Vocabis  nomen   Matth.  i, 

bit  vos  :  tunc  aperientur  oculi  cwco-  ejus  Jesum;  ipse  enim  salvum  faciet  po-  "*• 

rum,  et  aures  surdorum  patehunt ;  tunc  puhim  a  peccatis  eorum.  Denique  mira- 

saliet  sicut  cervus  claudus,  et  aperta  erit  cuJa  in  verbis  his  Isaia?  pra^tacta,  et  plu- 

lingua  mutorum.  Is.  xxxv,  4-6.  ra  alia  ac  majora,  Christus  inter  homines 

Beatissimus  Isaias  propheta  verba  hsec  ambulans,corporaliter  spiritualiterque  per- 

de  Christi  adventu  prwdixit.  Christus  et-  egit.  Unde  et  in  evangelio  hodierno  de-   Marc.v», 

enim  (de  quo  in  prima  Joannis  Canonica  scribitur  unius  surdi  ac  muti  curatio.  ^  ^^**"       i 

iJoann.y,  scriptum  cst  :  Hic  est  verus  Deus  et  vita         Circa  quam  multa  mystice  sunt  pensan- 

^*''  getcrna)  venit  per  incarnalionem  suam  ad  da.  Et  primo,  qui  per  eum  spiritualiter 

homines,  et  eos  salvavit,  quemadmodum  designentur  :  quod  in  expositione  textus 


DOMINICA    XII   POST  TRINITATEM.   —   SERMO   SECUNDUS  383 

aliqualiter  est  expressiim.Itaque  per  hunc  A  saurizas  tibi  iram  in  die  justi  judicii  Dei. 

surdum  et  mutum,  intelligcndi  sunt  om-  0,  o,  evigilet  unusquisque  ad  verba  ista 

nes  iniqui  qui  verbis  Dei  obedire  negli-  coelestia,  terrifica  et  divina,  et  emendet 

gunt  aut  contemnunt,  et  etiam   universi  se  ipsum,  quia  nescimus  diem  nec  horam,  Matth.xxy, 

qui  sua  peccata  sinceriter  confiteri  non  estque  horrendum  incidere  in  manus  Dei  )^^j^,  ^,  ^, 

curant,  itemque  qui  ab  orationibus  et  lau-  viventis. 

dibus  Dei  tepescunt.  Hi  omnes  merito  sur-  Secundo  circa  curationem  hujus  surdi 

di  vocantur,  quoniam   verba   salutis   aut  et  muti   considerandum   est,  quod  turba 

oinnino  non  audiunt,  aut  si  ea  corpora-  duxit  eum  ad  Ghristum.  Per  quod  spiri- 

liter  audiunt,  non  tamen  secundum  eadem  tualiter  datur  intelligi,  quod  mente  surdi 

conversantur,  sed  in  suis  permanent  foe-  seu  vitiosi,  per   se  ipsos   non  valent   ad 

ditatibus    et   peccatis.   Hinc    Ghristus    in  Deum  accedere,  quum  non  sint  in  carita- 

Matth.xi,  Evangelio  sgepe  hortatur  :  Qui  habet  au-  B  te,  quse  sola  ducit  ad  Deum  et  movet  sur- 

i»cx'i'v'35-  '"^^  audiendi,  audiat.  In  quibus  verbis  in-  sum,  ascendens  ut  ignis  :  quemadmodum 

otc.  sinuat,  eos  qui  verba  Dei  non  audiunt  per  in  carnali  attendi  potest  amore,  qui  tan- 

saUibrem   effectum,    per   obedientiam   et  quam  pondus  gravissimum  semper  trahit 

consensum,  aures  cordis  non  habere,  id-  deorsum,  ad   caduca,   immunda   et   vana 

eoque  spiritualiter  surdos  esse.  De  taliter  inclinans.  Propterea  vita  hominis  carnali 

/s.  xLii,  19.  surdo  loquitur  Deus  apud  Isaiam  :  Quis  amore  infecti,  non  est  nisi  cursus  ad  tor- 

surdus,  nisi  ad  quem  nuntios  meos  misi  ?  menta  inferni.  Hinc  talis  indiget  per  alios 

Quod  quamvis  ad  litteram  dictum  sit  de  ad  Ghristum  adduci.  Quod  fit  dum  homi- 

indurato  populo  Judavorum,  ad  quos  Deus  nes  timorati  jugiter  ac  ferventer  orant  pro 

misit  nuntios  suos,  puta  Prophetas,  quos  ipso,  ut  gratia  conversionis  infundatur  ei 

populus    ille   obedientialiter   audire   con-  a  Deo  :  quemadmodum  devotissima  mater 
tempsit;  nihilo  minus  spiritualiter  Chri- C  B.  Augustini   lacrimose   ac   instantissime 

stus   hsec  dicit  de  unoquoque  pravo  re-  oravit  pro  filio  suo  Augustino  adhuc  de- 

bellique  Christiano,  ad  quem  Deus  mittit  cepto  et  lubrico.  Per  alios  quoque  pecca- 

quotidie  nuntios  suos,  videlicet  praelatos  tor  ad  Deum  deducitur,dum  homo  devotus 

ac  prsedicatores,  aut  quoslibet  exhortato-  transgressorem  ad  poenitentiam  ferventer 

res  devotos  :  imo  unicuique  deputavit  an-  hortatur,  exemplo  Ghristi  qui  praedicavit  : 

gelum  sanctum  pro  custode  et  jugi  exhor-  Pcenitentiam  agite,appropinquavitenim  re-  Matth.\y, 

tatore  ad   bofia.  Sed   omnes   istos   miser  gnum  ccelorum;itemque,Nisi  pcenitentiam  ^^- 

peccator  audire  effectualiter  aspernatur  :  egeritis,  omnes  simul  peribitis.  Et  ita  pee-  g"'^'""'  ' 

idcirco  durus   est  valde,   et  nequaquam  catorem   ad   Christum  adducere,   spectat 

obtcmperans   documento   apostoli  Jacobi  pra>cipue  ad  animarum  curam  habentes, 

/acoi.i,  10.  admonentis,  Sit  omnis  homo  velox  ad  au-  quorum  unicuique  dicit  Apostolus  ad  Ti- 

diendum.  Unde  de  talibus  apud  Jeremiam  D  motheum  :  Pra^dica  verbum,  insta  oppor-  112fm.1v, 

Jer.  V,  3.  Dominus   loquitur   :   Induraverunt  facies  tune,  importune,  argue,  obsecra,  increpa  ^' 

suas  supra  petram,  el  noluerunt  reverti.  in  omni  patientia. 

Denique  unicuique  tali  diligenter  pen-  Postremo,  taliter  surdus  et  mutus  pro- 

sandum  est  ct  vehcmenter  pavendum  quod  priam  infirmitatem  insufficientiamque  co- 

y?o»i.ii,3-ii.  ad   Romanos   ait   Apostolus    :    Existimas,  gnoscens,  aliorum  debet  suffragia  qua^re- 

0  homo  qui  talia  agis,  quod  tu  effugies  re,  rogando  cos  ut  orent  pro  se,  juxta  ilhid 

judicium  Dei  ?  An  divitias  bonitatis  Dei,  in  Job  :  Ad  aliquem  Sanclorum  converte-  Jobw,  1. 

et  patienti»,  et  longauimitatis  contemnis  ?  re.  Videmus  in  Stcculo  isto,  quod  rei  et 

Ignoras  quoniam  beuignitas  Dei  ad  poeni-  balbi  volentes   suo  principi   reconciliari, 

tentiam  te  ad(hicit  ?  Secundum  duritiam  quoniam  corani  illo  apparere  non  audent, 

aulem  tuam  el  impoenitens  cor  tuum,  liie-  nec  formare  verba  congrua  possunt,  quaj- 


384 


DOMIMCA   XII   POST   TRINITATEM.   —   SERMO   SECUNDUS 


Luc.  xviii, 
13. 


Act.  IX,  1 
et  seq. 


IV  neg. 
XXI ;  WPar 

XXXIII. 


Afarc.  VII. 
33. 


Num.  XIV 
2  et  seq. 


Jbid.  20. 

Gen.xviii, 
20  et  seq. 


Jbid.  32. 


runt  prolocutorem  facundum  et  principi  A 
carum,  qui  loquatur  pro  eis  :  sic  miseri 
peccatores  Deo  reconciliari  cupientes,  fa- 
cere  debent,  ad  devotos  et  sanctos  confu- 
giendo,  qui  orent  pro  eis.  Nihilo  minus 
peccator  quantumlibet  magnus,etiam  per- 
sonaliter  orare  debet  pro  se,  exemplo  pu- 
blicani,  de  suis  vitiis  erubescendo,  pectus 
tundendo,  humiliterque  dicendo  :  Deus, 
propitius  esto  mihi  peccatori. 

Prseterea,  quamvis  pra^inducta  secun- 
dum  communem  legem  sint  vera,  nihilo 
minus  Deus  interdum  peccatores  etiam  B 
valde  magnos  per  se  ipsum  reducit  ad  se 
per  instinctum  internum,  per  illuminatio- 
nem  divinam,  aut  per  apparitionem  et 
comminationem  terribilem,  ut  patet  in 
Paulo  apostolo,  qui  quum  proficisceretur 
Damascum  ad  persequendum  fideles,  su- 
bito  in  via,  quum  esset  in  itinere  pessimo 
ac  damnando  proposito,  repente  apparuit 
ei  Christus,  et  per  comminationem  terri- 
bilem  eum  convertit.  Sic  quoque  per  se 
ipsum  Deus  reduxit  ad  se  Manassen  regem 
Jerusalem,  qui  quum  diu  sceleratissimam  C 
vitam  duxisset,  tandem  a  rege  Assyriorum 
captus,  vinctus  atque  in  carcere  positus, 
rediit  ad  cor  et  poenituit  valde,  seque  de 
cetero  emendavit. 

Tertio  circa  surdi  et  muti  hujus  curati- 
onem  est  attendendum,  quod  dum  turba 
pro  ejus  sanatione  rogasset,  Christus  ap- 
prehendit  eumdem  et  duxit  seorsum.  Per 
quod  duo  sunt  intelligenda.  Primum,  quod 
Deus  frequenter  confert  aliquibus  gratiam 
meritis  ac  precibus  aliorum,  utpote  San- 
ctorum  in  coelis  triumphanlium,  ac  devo-  D 
torum  in  terris  adhuc  militantium.  Unde 
quum  filii  Israel  Deum  gravitcr  offendis- 
sent,  contra  Moysen  murmurando,  et  san- 
ctissimus  Moyses  pro  illis  Deum  ardentis- 
sime  exorasset,  Deus  dixit  ad  Moysen  : 
Dimisi  eis  juxta  verbum  tuum.  Denique, 
quum  Deus  subvertere  vellet  civitatem 
Sodomorum  propter  horrenda  peccata  eo- 
rum,  et  sanctus  patriarcha  Abraham  ora- 
ret  pro  Sodomitis,  Deus  tandem  dixit  ad 
Abraham  :  Non  subvertam   civitatem,  si 


13. 


invenero  in  ea  decem  homines  justos. 
Item,  quum  tres  amici  Job  Deum  offendis- 
sent,  disputando  adversus  Job,  et  eum  in- 
juste  culpando,  finita  disputatione,  Deus 
dixit  ad  unum  illorum  :  Iratus  est  furor  /oixui,7 
meus  in  te  et  in  duos  amicos  tuos  :  ite  ^' 
ergo  ad  servum  meum  Job,  et  orabit  pro 
vobis;  faciem  ejus  suscipiam,  ne  vobis 
imputetur  stultitia.  Hinc  Jacobus  :  Orate  Jacob.v,\6 
(inquit)  pro  invicem,  ut  salvemini;  mul- 
tum  enim  valet  deprecatio  justi  assidua. 
Instanter  ergo  et  fervide  deprecemur  tam 
Sanctos  in  ccelo  quam  devotos  in  terra, 
potissimum  Virginem  gloriosam  et  angelos 
nostros  custodes,  ac  Sanctos  ad  quos  ma- 
gis  afficimur,  ut  misericordissime  pro  no- 
bis  intervenire  dignentur. 

Secundum  (quod  in  hoc  tertio  datur  in- 
telligi)  est,  quod  eos  quos  Deus  a  vitiis 
curat  et  salvat,  oportet  prava  vitare  con- 
sortia,  atque  a  communi  hominum  per  la-  Matth.sn, 
tam  perditionis  viam  ambulantium  con 
versatione  discedere,  et  Deo  in  secreto 
crebrius  vacare  per  orationes  devotas,  per 
meditationes  salubres,  per  examinationem 
conscientia;  proprise,  per  exercitia  poeni- 
tentiae.  Idcirco  dicit  Apostolus  :  Exite  de 
medio  illorum,  et  immundum  ne  tetigeri- 
tis.  Porro  immunda  non  tangere,  est  rebus 
illicitis  non  consentire.  Unde  si  quis  cor- 
poraliter  separari  non  valet  ab  habitaculis 
ct  societatibus  impiorum,  mente  tamen  ab 
eis  se  debet  abstrahere,  ita  ut  eorum  pec- 
catis  non  cooperetur,  nec  consentiat,  ne- 
que  communicet,  sed  potius  quantum  po- 
test,  redarguat  ea,  dicente  Apostolo  :  Nolite 
communicare  operibus  tenebrarum,  magis 
autem  redarguite.  Ideo  ait  Propheta  :  Bea- 
tus  vir  qui  non  abiit  in  consilio  impiorum, 
id  est,  a  Deo  non  recessit,  consentiendo 
consiliis  pravis  hominum  iniquorum  ;  et 
in  via  peccalorum  non  stetit,  id  est,  in  vi- 
tiosis  actibus  non  permansit;  et  in  cathe- 
dra  pestilentise  non  sedit,  id  est,  mala 
exempla  aliis  non  pra^buit.  In  cathedra 
quippe  peslilentiae  sedet,qui  publice  male 
vivit  seu  alios  scandalizat  :  per  quod  eos 
spiritualiter,  tanquam  basiliscus,  occidit. 


II  Cor.  VI, 
17. 


Ephes.  V, 
11. 

Ps.  i,  1. 


DOMINICA   XII   POST   TRINITATEM.   —   SERMO   TERTIUS  383 

Itaque  vitanda  sunt  superborum  ct  iracun- A  audiat;  nec  ab  orationibus  el  Dei  laudi- 

dorum  lubricorumque  hominum,  imo  et  bus,  ac  verbis  salubribus  obmutescat,  sic- 

omnium  vitiosorum  consortia,  quum  scri-  ut  in  Vitaspalrum  legitur  de  duabus  de- 

p«.xvii,-27.  ptum  sit  :  Cum  perverso  perverteris.  Mala  votis   uxoribus   simul    habitantibus,   quae 

namque  societas  trahit  ad  vitia,  quemad-  desideraverunt  a  suis  separari  maritis,  et 

modum  bona  societas  ad  virtutes.  Propter  vitam  coenobiticam  assumere.Quibus  quum 

Proi.  xiii,  quod  Salomon  loquitur  :  Qui  cum  sapien-  mariti  consentire  non  vellent,  statuerunt 

tibus  graditur,  sapiens  erit;  amicus  stul-  feminae  illse  inter  se,  ut  quamdiu  pariter 

torum  similis  eis  erit.  morarentur,  nunquam  otiosum  aut  inde- 

Bonis  ergo  et  timoratis  atque  prudenti-  cens  verbum  proferrent :  quod  etiam  fide- 

bus  hominibus  unusquisque  se  applicet,  liter    servaverunt.   Quo    exemplo    discant 

et  verba  salutis  velociter  obedienterque  mulieres  a  suis  loquacitatibus  abstinere. 


20. 


SERMO   TERTIUS 


DE   SPIRITUALI   INTELLECTU   EORUM   QU.E   CHRISTUS   IN   CURATIONE   SURDI   ET  MUTI   EGIT, 
AGITQUE   IN   DIES   IN  JUSTIFICATIONE   PECCATORUM. 


B 


\ENE  omnia  fecit ;  et  surdos  fecit  cm-  B  nullus  curatur  ab  interiori  surditate,  mu- 

dire,  et  mutos  loqui.  Marc.  vii,  37.  titate  ac  vitiis  ceteris,  nisi  per  infusionem 

Rectissime  dixit  turba  de  Christo,  quod  Spiritus  Sancti,  qui  tollit  a  mente  ea  per 

«bene  omnia  fecit».  Ipse  enim  est  eeterna  qua  surda  et  muta  efficitur.  Per  digitum 

et  increata  sapientia,  de  qua  Sapiens  ait  namque  Spiritus  Sanctus  signatur,  secun- 

5ap.  viii,i.  quod  attingit  a  fine  usque  ad  finem  fortiter,  dum  quod  Christus  effatur  :  Si  in  digito  Zkc. xi,2o. 

et  disponit  omnia  suaviter.  Hinc  Dominus  Dei  ejicio  dsemonia.  Peccata  vero  morta- 

noster  Jesus  Christus,  qui  solo  verbo,  imo  lia,  qusecumque  sint  illa,efficiunt  animam 

Marc.su,  solo  impcrio  potuit  surdum  et  mutum  de  surdam,  mutam  et  caecam,  imo  et  spiritu- 

32etscq.    ^^j^  jj^  evangelio  hodierno  fit  sermo,  cura-  aliter  mortuam.  Certum  est  autem  peccata 

re,  ita  non  fecit,  sed  multa  circa  ipsius  mortalia  non  auferri  nisi  per  infusionem 

egit  curationem.  Nam  duxit  eum  seorsum,  Spiritus  Sancti.  Praecipue  tamen  consue- 
et  digitos   suos  misit  in  ejus   auriculas ;  C  tudo  prava  efficit  mentem  mutam  et  sur- 

exspuit  quoque,  et  sputo  suo  tetigit  lin-  dam.  Omne  quippe  mortale  peccatum  est 

guam    iilius  ;  deinde   adspexit  in  ccelum  quoddam  obstaculum  dividens  inter  Deum 

atque  ingeinuit,et  postea  dixit,  Adaperire;  et  mentem,  Isaia  testante  ac  asserente  : 

postremo  turba?  pra;cepit  ut  nemini  dice-  Iniquitates  ivestra?  diviserunt  inter  Deum  /«.  ux,2. 

rent  istud  miraculum.  Per  quae  omnia  ali-  vestrum  et  vos.  Hinc  manente  isto  obsta- 

quid  spiritualiter  designavit  :  non  enim  culo  in  anima  peccatrice,  non  potest  ipsa 

sine  causa  condigna  aliquid  egit  horum.  illuminari  a  Deo.  Idcirco  necessaria  est  in- 

Denique,  cur  surdum  et  mutum  istum  du-  fusio  Spiritus  Sancti,  qui  graliam  et  virtu- 

xit  seorsum,  in    prfficedenti  est  introdu-  tes  infundendo,  expellit  et  aufert  pecca- 

ctum  sermonc.  Nunc  de  aliorum  spirituali  la  :  quibus  ablatis,  capax  cst  anima  gratiae 

intelligentia  est  dicendum.  amplioris.  Propter  quod  loquitur  Isaias  : 

Itaque.quod  Christus  digitos  suos  posuit  D  Hic  est  omnis  fruclus,  ut  auferatur  iniqui-  nnd.ws», 

in   auribus   hujus   surdi,  significat   quod  tas.  Quicumque  igitur  morlali  sordel  pec- ^" 

T.  30.  25 


386 


DOMINICA   XII   POST  TRINITATEM.   —   SERMO  TERTIUS 


cato,  auxilium  Spiritus  Sancti   imploret,  A 
qui  simul  auferat  vitia  et  largiatur  vir- 
tutes. 

Secundum  fuit,  quod  Christus  sputo  suo 
linguam  tetigit  surdi  et  muti  istius.  Per 
quod  significatur  quod  homo  spiritualiter 
mutus,  hoc  est  a  verbis  salutaribus  silens, 
nec  meritorie  quidpiam  loquens,  non  po- 
test  curari  a  vitio  isto,  nisi  a  Christo  do- 
num  sapientiae  sortiatur  :  quia  (ut  dictum 
est)  per  salivam  sapientia  designatur.  Quod 
enim  peccator  a  verbis  salutaribus  obmu- 
tescit,  hinc  oritur  quod  ea  quae  Dei  sunt,  B 
sibi  non  sapiunt,  sicut  testatur  Apostolus  : 
iCor.  11,14.  Animalis  homo  non  percipit  ea  quae  sunt 
\Petr.i\,z.  Spiritus  Dei.  Nec  gustat  quam  dulcis  est 
Deus,  nec  coelestia  et  a?terna  bona  deside- 
rat,  sed  tota  ejus  affectio  est  ad  carnalia 
et  terrena,  in  quibus  tantummodo  delecta- 
tuf.  Quum  ergo  per  donum  sapientiffi  con- 
templetur  anima  Deum  creatorem  suum 
et  spiritualia  bona,  non  nudo  intuitu,  sed 
cum  gustu  interno  (sapientia  enim  quasi 
sapida  scientia  dicitur,  et  a  saporc  nomen 
accepit),  hinc  constat,  quod  dum  dono  sa-  G 
Ps.  Lxxxiv,  pientiee  perfunditur  anima,  protinus  audit 
^"  quid  loquatur  in  ea  Dominus  Deus,  et  in- 

cipit  loqui  ea  quse  Dei   sunt  et   salutem 
concernunt.  Tuncque  carnalia  et  caduca 
ei  desipiunt,  solusque  Deus  super  omnia 
complacet   ei,  atque  ad  spiritualia   bona 
gratise   ac  virtutum   anhelat,  quia  in  cis 
quotidie  cupit  proficere.  Ad  futura  quo- 
Ps.  XXV,  8.  que  gloria  dona  adspirat,  dicendo  :  Domi- 
ne,  dilexi  decorem  domus  tuse,  et  locum 
Ps.  Lxxxiii,  habitalionis  gloriae  tuae.  Itemque  :  Quam 
"'  ■*■  dilecta  tabernacula  tua,  Domine  virtutum  !  D 

Concupiscit  et  deficit  anima  mea  in  atria 
Domini. 

Itaque  pro  infusione,  incremento  ac 
perfectione  doni  sapientia?,  Deum  fideliter 
deprccemur,omnemque  carnalem  pruden- 
tiam  ac  mundanam  versutiam  detestemur, 
/{om.viii.c.  quum  dicat  Apostolus  :  Prudentia  carnis 
Prov.  XIV,  mors  est.  Et  Salomon  :  Vir  (inquit)  versu- 
tus  odibilis  est.  Porro,  quanto  plus  avertit 
se  homo  a  delectatione  carnali,  a  conso- 
latione  mundana,  a  desiderio  terrenorum. 


17. 


tanto  aptior  redditur  ad  degustationem  in- 
ternam  suavitatis  divinae^tantoque  amplius 
in  virtutum  operibus  delectatur,  prseser- 
tim  in  consideratione  infinita?  perfectionis 
et  glorise  Dei  omnipotentis,  ita  ut  dicat  : 
Quam  magna   multitudo   dulcedinis  tua?,  p«.xxx,2o. 
Domine  !  ct  denuo,  Melior  est  dies  una  in  Ps.Lxxxm, 
atriis  tuis  super  inillia.  Certum  est  equi-  "' 
dem  quod  in  his  quae  homo  plus  diligit, 
amplius  delectatur,  et  de  talibus  libentius 
loquitur.    Qui    ergo   super   omnia   diligit 
Deum,  in  ipso  delectationem  et  consola- 
tionem  potissimum  quserit  ac  invenit. 

Tertium  fuit,  quod  Christus  ad  coelum 
adspexit.  Per  quod  docuit  nos,  in  omni  tri- 
bulatione  et  angustia  ad  Deum  confugere, 
ejus  succursum  et  consolationem  quaeren- 
do,  sicut  et  Josaphat  rex  testatur  :  Quum  nPar.xK, 
ignoramus  quid  agere  debeamus,  hoc  so-  *^' 
lum  habemus  residui,  ut  oculos  nostros 
levemus  ad  te,  Domine  Deus.  Quotidie 
quoque  in  orationibus  et  meditationibus 
nostris  debemus  ad  coelum  adspicere,  id 
est  Creatorem  coelorum  in  coelo  habitan- 
tem  cogitare  ac  contemplari,  sicut  ait  Pro- 
pheta  :  Ad  te,  Domine,  levavi  animam  i^s.  xxiv,  i. 
meam;  et  item,  Ad  te  levavi  oculos  meos,  Ps.  cxxii,i. 
qui  habitas  in  coelis.  Insuper  debemus  coe- 
lum  adspicere,  quatenus  ex  consideratione 
coelorum  et  planetarum  ac  siderum,  et  ve- 
locissimi  motus  multiplicisque  virtutis  ac 
ornatus  eorum,  elevetur  mens  nostra  ad 
contemplalionem  Dei  creatoris  universo- 
rum.  Causa  namque  ex  suo  effectu  cogno- 
scitur.  Hinc  etenim  Isaias  hortatur  :  Leva-  /s.  xl,  2c. 
te  oculos  vestros  in  coelum,  et  videte  quis 
creavit  haec.  Et  Sapiens  dicit  :  A  magnitu- 5a/).xiii,5. 
dine  speciei  creaturae  poterit  Creator  co- 
gnoscibiliter  videri.  Ex  contemplatione 
quoque  infinitae  bonitatis,  et  sapientiae  ac 
omnipotentiae  Dei,  debemus  ejus  amore 
accendi,  et  ipsum  cum  ingenti  reverentia 
admirari,  eum  quoque  vereri,  atque  in 
omnibus  semper  pro  posse  humiliter  ve- 
nerari. 

Quartum  fuit,  quod  Christus  ingemuit. 
Per  quod  docuit  nos,  Deum  cum  intimo 
gemitu  invocare,el  propter  pcccata  nostra 


DOMINICA  XII   POST  TRINITATEM.   —   SERMO  TERTIUS 


387 


ac  aliorum  ingemiscere  ac  dolere,  deside- 
rio  quoque  spiritualis  profeclns  ac  futurae 
beatitudinis  gemitus  cordiales  effundere. 
Itaque  omnem  vanam  la?titiam  asperne- 
mur,  soli  Altissimo  placere  conemur,  ad 
confitendum  peccata  nostra,  ad  orationes 
Deiquc  laudes  proni  ac  fervidi  simus. 

Legitur  in  libro  de  Viris  illustribus  Or- 
dinis  Cisterciensium,  quod  semel  quidam 
vir  illustris  nomine  Henricus,  cognatus  re- 
gis  Franciae,  visitavit  S.  Bernardum.Quum- 
que  redire  vellet,  rogavit  B.  Bernardum  ut 
Fratres,  id  cst  monachi  ejus,  orarent  pro 
ipso.  Bespondit  Bernardus  :  Faciam,  et  ci- 
to  senties  fructura  orationum  Fratrum  is- 
torum.Protinus  ergo  Bernardus  convocans 
Fratres,  dixit  :  Dominus  Ilenricus  petit 
orationes  vestras,  ideo  hortor  ut  statim 
unanimiter  ac  ferventer  oretis  pro  ipso. 
Moxque  Fratres  facere  hoc  coeperunt.  Et 
statim  Bernardus  rediit  ad  Henricum,  qui 
virtute  orationum  Fratrum  interim  tactus 
fuit  a  Spiritu  Sancto,  et  compunctus  corde 
petiit  a  B.  Bernardo  in  monachum  recipi  : 
quod  Bernardus  cum  ingenti  gaudio  fecit. 
Fratres  quoque  de  tam  nobilissimi  viri 
conversione  multum  Isetati  sunt,  et  gratias 
Deo  egerunt,  qui  preces  eorum  exaudivit 
tam  cito. 

Habuit  autem  idem  dominus  Henricus 
secum  inter  ceteros  famulum  quemdam, 
virum  perversum.Qui  visa  domini  sui  con- 
versione,  ccepit  vehementissime  indignari, 
et  pessime  loqui  ac  maledicere  S.  Bernar- 
do,  vocando  eum  seductorem,  pseudopro- 
phetam,  hypocritam,  et  quidquid  potuit 
excogitare  malignum,  in  tantum  quod  hi 
qui  aderant,  agre  ferebant  quod  diaboli- 
cus  ille  homo  tam  pravissime  loquebatur 


A  viro  sanctissimo.  Quibus  dixit  Bernardus  : 
Dimittite  eum,  anima  enim  ejus  in  amari- 
tudine  est,  et  ipse  quoque  est  noster.  Quo 
audito,  famulus  ille  ccepit  insultare  Ber- 
nardo,  et  dicere  :  Nunc  probabo  te  esse 
mentitum  et  falsum  proplietam,  et  coram 
rege  istud  tibi  objiciam,  quia  jam  prophe- 
tasti  quod  nunquam  fiet.  Denique  qui  prse- 
sentes  fuerunt,  quamvis  non  crederent 
verba  Bernardi  posse  cassari,  satis  tamen 
attoniti  erant,  et  mirabantur  qualiter  fieri 
posset  quod  pra-dixit  Bernardus,  propter 

B  nimiam  perversitatem  viri  illius.  Itaque 
vir  ille  malignus  altera  die  mane  consur- 
gens,  et  S.  Bernardo  ac  toti  ejus  monaste- 
rio  maledicens,  recessit.  Quumque  pau- 
lulum  processisset,  forsan  per  medium 
milliare  aut  circiter,  coepit  infinita  mise- 
ricordia  Dei  in  illo  famulo  operari,  ejus- 
que  mentem  alterare,  illuminare,  accen- 
dere.  Qui  sentiens  se  taliter  immutari, 
mirabatur  quid  sibi  acciderit ;  volensque 
progredi,  non  valebat,  quia  gratia  Dei  in 
ipso   preevaluit.  Statlm  ergo  ad  beatissi- 

G  mum  patrem  Bernardum  revertens,  ve- 
niam  postulavit,  et  monachus  fieri  flagi- 
tavit,  et  factus  est  bonus  religiosus.  Prae- 
fatus  quoque  Henricus  crevit  in  virum 
virtutum,  et  post  aliquot  annos  factus  epi- 
scopus,  magnum  peregit  fructum  in  po- 
pulo. 

Ecce  quam  infinita  est  bonitas  et  mi- 
sericordia  Dei,  et  qualiter  per  preces  et 
merita  devotorum  aliis  gratiarum  chari- 
smata  elargitur.  Ideo  alios  cordialiter  de- 
precemur  ut  orent  pro  nobis,  prgesertim 

D  quum  et  Paulus  apostolus  tam  frequenter  so-l^Tiiess. 
rogaverit  spirituales  suos  filios  quos  con- ^''  -^'  " 
vertit,  ut  orarent  pro  eo.  etc 


388  DOMINICA   XII  POST  TRINITATEM.   —   AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS 


AD    RELIGIOSOS 


L 


SERMO  QUARTUS 

DE   EXCELLENTIIS   LEGIS   EVANGELICiE   SUPRA  LEGEM   VETEREM, 
ET   QUA   SANCTIMONIA  NUNC   VIVENDUM. 

ITTERA  occidit,  spiritus  autem  vivi-  A  menti,utpote  Moyse.  Tertia,  quia  lex  evan- 

//'ca^.  II  Cor.  III,  6.  gelica   immediate  et   evidenter   promittit 

In  exordio  hujus  epistol»  docet  sanctus  bona  coelestia  et  seterna,  sed  lex  Mosaica 

Apostolus,  quanta  sit  inidoneitas,  infirmi-  non  promisit  manifeste  et  immediate  nisi 

tas,  impotentia  seu  insufficientia  hominis  bona  lerrena.  Quarta,  quia  lex  nova  multo 

ad  promerendum  vitam  eeternam,  nisi  per  compendiosius  data  et  scripta  est  quam 

dona  gratiae  desuper  adjuvetur.  Et  de  hoc  lex  vetus,  in  qua  eadem  ssBpissime  repe- 

jam  in  multis  sermonibus  plura  sunt  in-  tuntur.  Quinta,   quoniam   evangelica   lex 

troducta.  Ideo  omnis  prsesumptio,  jactan-  multo  evidentiorem  et  excellentiorem  do- 

tia,  vana  gloria,  omnis  elatio,  procul  dif-  ctrinam  tradit  de  Deo,  quam  lex  illa  Mo- 

p«.cxxxvni,  fugiant,  imperfectumque  nostrum  videant  saica.  In  qua  evangelica  lege,  ea  quee  ad 

^^-           oculi  nostri,  et  in  Deo  sit  tota  spes  nostra,  supergloriosissimse  Trinitatis  spectant  no- 

ejus  adjutorio  semper  inheereamus,  ipsum  B  titiam,  atque  ad  Christi  mysteria  et  ad  sa- 

jugiter  invocemus,omne  bonum  ei  humil-  lutem  humanam,  multo  limpidius  edocen- 

lime  adscribamus,  ei  indesinenter  regra-  tur  quam  in  veteri  lege. 

tiantes,  ipsum  in  omnibus  laudantes   et  Sexta,  quoniam  lex  evangelica  gratiam 

venerantes.  non  solum  promittit,  sed  etiam  confert ; 

Insuper   docet,    quanta   sit   excellentia  nec  solum  prsecipit  actus  virtutum,  sed 

evangelica)  legis  supra  legem  Mosaicam,  etiam  prsestat  virtutem  ea  implendi;  nec 

ut  informet  fideles  quomodo  spiritualius  solum  futuram  felicitatem  denuntiat,  sed 

atquc  perfectius  debeant  convcrsari  modo  ad  eam  quoque  observatores  suos  inducit. 

in  novo  Testamento,  quam  olim  Israeliti-  Et  istud  totum  intelligendum  est,  in  quan- 

cus  populus  vixit  in  veteri.   Qiiemadmo-  tum  accipitur  lex  evangelica  cum  suorum 

dum  aulem  Moyses  fuit  in  multis  figura  inclusione   sacramentorum,  quse   gratiam 

Christi,sic  lex  data  per  Moysen,  dispositio  C  continent   et  etiam  pra^stant.   Talia   vero 

fuit  ad  legem  a  Christo  collatam.  Ideo  sic-  non  erant  legis  veteris  sacramenta  :  ideo 

ut  se  habet  dispositio  ad  habitum,  imper-  dicitur  quod  lex  Moysis  non  continuit  nec 

fectum  ad  perfectum,  medium  ad  finein,  contulit  gratiam,  nec  virtutem  implendi 

umbra  ad  lucem,  typus  ad  veritatem,  sic  sua   prcTccepta   donavit.  Propter  quod   ab 

se  habct  lex  Moysis  ad  legein  Christi.  Ibec  Aposlolo  appellatur  ministralio  mortis  et  ucor.m, 

ergo  est  una  excellentia  legis  evangelicse  damnationis,  et  virtus  peccati,  non  dire- ^'^',"^''''- 

supra  veterem  legem.  Secunda  est,  quod  cte,  sed  occasionaliter.  Septima,  quia  lex 

ipse  legislator  evangelica}  legis,  videlicet  nova,  interiores  motus,  videlicet  cogitatio- 

Christus,  incomparabilitcr  esl  sanctior,  di-  nos  et  affectiones,  pcrfectius  ordinat   et 

gnior,  sapientior  legislatore  veteris  Tesla-  reformat   quam   vetus.    Octava,    quoniam 


DOMINICA   XII  POST   TRINITATEM.   —  AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO  QUARTUS  389 

pauciora  ac  salubriora  habet  praecepta  et  A  facere,  omnem   iram   et  contumeliam  in 

sacramenta  lex  evangelica  quam  vetusta.  tantum  vitare,  ut  qui  dixerit  proximo  suo,   Matth.v, 
Imo  ut  Rabbi  Moyses  loquitur,  Tot  erant      Fatue,  peccet  mortaliter ;  omnem  quoque  '^' 

mandata  in  Moysis  lege,  quot  sunt  dies  in  superbiam,  acediam,  invidiam,  incontinen- 

anno,  et  quot  ossa  in  homine.  Hinc  prin-  tiam,  avaritiam,  gulam  abjicere ;  humili- 

Ac/.xv,  10.  ceps  Apostolorum  vocat  eam  importabile  tatem,  caritatem,  continentiam,  liberalita- 

jugum.  Nona,  quoniam  proprietates  legis  tem  temperantiamque  amplecti;  nos  ipsos 

multo  excellentius  conveniunt  novee  legi.  et  omnia  quse  habemus  et  agimus,  referre 

Proprietates  etenim  legis  sunt,vitia  exstir-  ad  Dei  gloriam  et  honorem  ;  opera  miseri- 

pare,  virtutes  inducere,  praemia  polliceri,  cordise  corporalia  ac  spiritualia  exercere, 

bene  agentes  remunerare,  iniquos  punire,  sicque  proximis  facere  sicut  ab  illis  fieri  ibyi.\u,\i. 

communitati  proponi,  plane  et  succinctim  volumus  nobis;  praecepta  quoque  Ecclesiee 
pra?stari.  Qua?  omnia  evangelicse  legi  per-  B  observare,  et  superioribus  nostris  Dei  vi- 

fectissime  competunt.  Ipsa  etenim  nullum  cariis  tanquam  Deo  humiliter  obedire;  in 

permittit  peccatum,aeternam  beatitudinem  omnibus  simpliciter,  innocenter,  humiliter 

obedientibus  pollicetur.  Porro  lex  humana  nos  habere,  neminem  scandalizare,  omnes 

permittit  plurima  mala;  in  veteri  quoque  wdificare.    Ad    ista   ac   multa   similia  te- 

Deut.y.\\\,  lege    permittebantur    libellus    repudii    et  nemur,  in  quantum  Christiani ;  porro,  ut 

2^""'"'*''' usura  circa  extraneos.  Deciina,  quoniam  sacerdotes,  pene  ad  omnia  illa  qua;  Apo- 

lex  nova  inducit  ad  vitandum  peccata  et  stolus  in  epistolis  ad  Timotheum  ac  Titum 

ad    implendum   prsecepta    atque   consilia  docet  ad  episcopos  pertinere  :  siquidem 

amore  boni.  Yetus  autem  lex  induxit  ad  quse  ibi  de  episcopis  scribit,  de  sacerdoti- 

hsec  timore  supplicii :  nam  et  transgresso-  bus  quoque  intelliguntur,  secundum  do- 

ribus  suis  etiam  in  preesenti  corporalem  ctores.  Ad  qualia  vero  teneamur  in  quan- 
intulit  mortem.                                               C  tum    religiosi,   docet  Regula   nostra   sive 

Deinde,  quo  legislator  noster  est  altior,  Slatuta. 
eo  evangelica;  legis  preecepta  non  obser-  Quantum  ergo  erubescendum  est  nobis, 

vare  enormius  damnabiliusque  consistit.  quani  confusibiliter  nos  habemus,  quam 

Propter  quod  ad  Hebraeos  scribit  Aposto-  foede  ac  viliter  agimus,  dum  mutuo  scan- 

Hebi:x,is,  lus  :  Irritam  quis  faciens  legem  Moysis,  dalizamus,  quando  contendimus,  quando 

absque   ulla    contradictione,    duobus   aut  irascimur,  dum  querulosi,  turbulenti,  in- 

tribus    testibus   moritur   :   quanto   magis  quieti  exsistimus,dum  pro  nialo  reddimus 

putatis  deteriora  mereri  supplicia,  qui  Fi-  malum,  et  optamus  vindictam,  ac  mole- 

lium  Dei  conculcaverit,  et  sanguinem  te-  stanti  vicem  rependimus,  dum  unus  ad- 

stamenti  pollutum  duxerit,  et  spiritui  gra-  versus  alterum   inflatur,   quando  cibo  et 

tiffi  contumeliam  fecerit?  Sed  inter  ha?c  potu  immoderate  replemur,  dum  curiosi 
vigilantissime  intueamur  quam  virtnose,  D  et  cupidi  sumus  et  ad  divina  acediosi  : 

quam  spiritualiter  et  perfecte  obligemur  quia  in  omnibus  istis  non  solum  contra 

vivere.  sacram  religionem   cujus  sumus  profes- 

Consideremus  in  primis,  qualiter  con-  sores,  nec  solum   contra   pra>cepta   ordi- 

vcrsari  teneamur  in  quantum  Christiani,  nis  sacerdotalis  cujus  sumus  exsecutores, 

deindc  in  quantum   sacerdotes,  deinceps  sed  etiam  contra  evangelica?  legis  opera- 

in  quantum  religiosi,  hujus  aut  hujus  Or-  mur  pr»cepta;  ita  quod  non  solum  sumus 

dinis  professores.  Ccrte  quaiitcr  vivere  te-  indigni  religiosi  ac  sacerdotes  vocari,  imo 

neamur  in  quantum  Christiani,  ex  Evan-  Christiano  nomine  censemur  indigni,  re- 

.1A.///I.VII,  gelio  dcmonstratur,   ut[)0te  :  per  arctam  motissimeque  distamus  a  monastica  pcr- 

j  viam  incedere,  inimicos  diligere,  pro  per-  fectione  atque  a  nostra>  professionis  im- 

sequcntibus  exorare,  forefactoribus  bcne-  pletione.  Et  de  hoc  in   libro  de  Nominc 


29. 


ti 
/bul. 


390 


DOMINICA   XII   POST  TRINITATEM.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO  QUINTUS 


21 


christiano  multa  loquitur  Augustinus,  in- 
ter  cetera  dicens  :  Ille  veraciter  christia- 
nus  est,  qui  omnibus  misericordiam  facit, 
qui  nulla  omnino  movetur  injuria,  qui 
nulla  afficitur  impatientia,  crudelitate  aut 
ira,  qui  in  omnibus  caritativus,  mitis  hu- 
milisque  consistit,  qui  nemini  nocet,  et 
alienum  dolorem  tanquam  proprium  sen- 
Rom.  XM,  tit,  qui  a  malo  non  vincitur,  sed  mahim 
vincit  in  bono,  qui  humanam  laudem  con- 
temnit,  et  coram  hominibus  habetur  in- 
glorius,  ut  coram  Deo  glorietur  et  angelis. 
Atque  ut  asserit  Cyprianus,  Christianus 
nemo  recte  dicitur,  nisi  qui  Christi  mori- 
bus  conformatur. 

Postremo  certum  est,  religiosos  esse  de- 
bere  exemplar  evangelicffi  puritatis,  et  su- 
blimiter  Christianitatis  vocabulo  esse  con- 
dignos,  ut  se  ipsos  in  cunctis  exhibeant 


1  Pelr 
15. 


A  excellenter  mansuetos,  patientes,  tempe- 
ratos,  justos,  castos,  misericordes,  devotos, 
timoratos,  custoditos  et  caritativos,  et  in 
omni  virtute  assidue  crescant,  in  tantum 
ut  quicumque  adspexerit  eos,  sedificetur 
el  Deum  glorificet,  ac  fateri  cogatur  quod 
vere  a  Deo  sit  lex  qusD  hujusmodi  preecipit 
vitam.  Unde  beatissimus  princeps  Aposto- 
lorum  testatur  :  Haec  est  voluntas  Dei,  ut 
benefacientes  obmutescere  faciatis  impru- 
dentium  hominum  ignorantiam.  Paulus 
quoque  apostolus  :  In  omnibus  (inquit)  te  tu. 

B  ipsum  prffbe  exemplum  bonorum  operum; 
verbum  sanum  sit  et  irreprehensibile,  ut 
qui  ex  adverso  est,  vereatur,  nihil  mali 
habens  loqui  de  nobis.  Ut  ergo  tam  san- 
cte  et  irreprehensibiliter  conversari  pos- 
simus,  Deum  incessanter  ac  fervide  cum 
omni  fiducia  invocemus  in  adjutorem. 


,7,8. 


SERMO  QUINTUS 


CAUS.E   SPECIALES   QVM   RELIGIOSUM   REDDUNT    SPIRITUALITER    SURDUM   AUT   MUTUM. 


S' 


22. 


USPICIENS  Jesus  in  ccelum,  inge-  C 
muit.  Marc.  vii,  34. 
In  evangelio  hodierno  legitur,  Christum 
quemdam  curasse  qui  fuit  surdus  et  mu- 
tus.  Atque,  ut  multi  affirmant,  non  erat 
surdus  et  mutus  ex  naturali  causa,  sed  ex 
operatione  obsidentis  ipsum  diaboli,  juxta 
Mauh.wx,  quod  apud  Matth»um  fertur  :  Tunc  obla- 
tus  est  ei  dsemonium  habens,ca?cus  et  mu- 
tus.  Itaque  per  hunc  surdum  et  mutum, 
spiritualiter  intelligendus  est  negligens  et 
perversus  religiosus,  qui  per  iter  discipli- 
nae  regularis  non  graditur,  nec  superiorum  D 
suorum  monitis  acquiescit,  et  si  corripia- 
tur  ac  castigclur,  amplius  induratur  et  in- 
dignatur,  nec  loquitur  verba  salutis,  nec 
sua  confitetur  peccata. Omnis  qui  talis  est, 
non  immerito  surdus  appellatur  et  mutus, 
et  a  diabolo  obduratus.Deinceps,quum  vi- 
ta  ista  tam  brevis  sit  et  incerta,  mors  quo- 
que  incessanler  propinquet,  et  tam  inefra- 


biliter  horrendum  sit  incidere  in  manus  //eir.x,3i. 
Dei  viventis,  cujus  judicium  tam  distri- 
ctum  esse  cognoscitur,  atque  post  vitam 
hanc  momcntaneam  pro  uno  peccalo  mor- 
tali  infligatur  a^terna  damnatio:nonne  ini- 
rabile  et  supermirabile  est  quod  rationalis 
creatura,potissimum  in  religione  exsistens, 
potest  sic  exca3cari  et  obdurari,quod  spiri- 
tualiter  tam  surda  et  muta  efficitur,  ut  nec 
blanda  exhortatione,  nec  rigorosa  increpa- 
lione,  nec  regulari  disciplina  provocetur 
ad  meliora,  sed  absque  Dei  timore  in  suo 
persistit  errore  ?  In  talibus  adimpletur 
quod  Salomon  loquitur  :  Considera  opera  Eccie.vn, 
Dei,  quod  nemo  possit  corrigere  quem  ille 
despexerit.  Talis  fuit  Judas  proditor  Chri- 
sti,quem  tot  miracula,tot  caritatis  indicia, 
tot  avisationes  et  pra^dicationes,  tot  bene- 
ficia  Salvatoris  non  averterunt  a  crimine 
proditionis.Timeamus  ergo  et  nos  ne  forte 
indiirelur  quis  noslrum  fallacia  vitiorum. 


14 


Luc.  XXII, 
48. 


DOMINICA   XII  POST   TRINITATEM.   —   AD   RELIGIOSOS  ;   SERMO   QUINTUS 


391 


16. 


PrsDterea   hanc   animse   obdurationem,  A 
surditatem   et  mutitatem   facit  prsecipue 
consuetudo  prava,  quse  tanquam  gravissi- 
mum  saxum  opprimit  animum,  ne  assur- 
Prou.  xviii,  gat  ad  Deum.  Impius  namque  quum  in 
^'  profundum  venerit  peccatorum,  contem- 

nit.  Ideo  omnis  religiosus  debet  quotidie 
suam  conscientiam  serenare,  nec  spirituali 
patri  quidquam  abscondere,  pra^sertim  in 
confessione,  ne  in  barathrum  impii  usus 
Ps.  Lxvm,  trahatur,ne  eum  demergat  tempestas  aqute, 
neque  absorbeat  eum  profundum,  nec  ur- 
geat  super  eum  puteus  os  suum.  Unde  B 
quanto  peccatum  fuerit  majus,  tanto  cla- 
rius  et  magis  circumstantionale  est  confi- 
tendum,  ne  serpens  in  corde  manens  ac 
latens,  venena  sua  diffundat  in  viscera 
mentis,  sed  funditus  educatur  ac  obrua- 
tur.  Hinc  quoque  vitanda  est  nobis  omnis 
consuetudo  mala,  etiam  in  peccatis  quae 
parva  videntur,  ut  in  evagatione  oculorum 
tempore  divinorum,  in  risu  et  levitatis  cu- 
juscumque  indiciis,  et  preesertim  in  fra- 
ctione  silentii;  in  negligentiis  quoque  quic 
in  orando,  psallendo,  meditando,  celebran-  C 
do,  confitendo,  solent  admitti,  ita  quod  si- 
ne  diligenti  cordis  custodia,  sine  actuali 
attentione,  absque  distractionum  refrena- 
tione  et  absque  debita  summse  majestatis 
reverentia  actus  tales  multoties  fiunt  ex 
quodam  arido  usu,  corde  insipido  :  quod 
vehementer  ac  summe  cavendum  est,pra3- 
cipue  ne  frequenter  sic  accidat,  et  ne  in 
usum  ducatur,  sed  si  quandoque  ex  huma- 
na  fragilitate  contigerit,  mox  homo  redeat 
ad  se  ipsum,  seque  dirc  corripiat,  valde 
poeniteat,  dolorose  confiteatur,  digne  ca-  D 
stiget,  diligenterque  vitet,  atque  in  tam 
sancto  agone  sit  quotidiana  occupatio  no- 
stra.  Quantumcumque  etenim  culpa  modi- 
ca  videatur,  tamen  in  consuctudinem  du- 
cla,  valde  gravalur,  nec  tauK^n  lunc  gravior 
videtur,  in  tantuin  cousuetudo  prava  obto- 
nebrat  nienlem.  Ilinc  asserit  Augustinus  : 
Moles  imposita  sepulcro,  ipsa  est  dura  vis 
consueludinis  qua  premitur  anima,  nec 
resurgere  nec  respirare  permiltitur.  Et  ile- 
rum  :  Peccala  (inquil)  quamvis  magna  et 


horrenda,  quum  in  consuetudinem  vene- 
rint,  aut  parva  aut  nulla  esse  creduntur. 
Secundo,  preefatam  surditatem  ac  muti- 
tatem  et  indurationem  in  anima  parit  su- 
perbia.  Qui  enim  sapientes  et  magni  in  /s.  v, 
suis  sunt  oculis,  audaces  et  sibi  placentes, 
proni  sunt  ad  contradictionem,  ad  proprii 
sensus  defensionem,  ad  disputandum  con- 
tra  superiorem,  ad  indignandum ;  nec  fa- 
ciliter  acquiescunt,  nisi  eis  dicantur  seu 
injungantur  ad  quse  aliunde  sunt  inclinati, 
et  ex  voluntate  propria  affectati  :  in  qui- 
bus  quasi  obediendo  non  vere  obediunt,  et 
parum  aut  nihil  merentur,  quoniam  non 
ex  caritate  et  virtute  obedientia),  sed  ex 
propria  potius  voluntate  seu  affectione 
moventur.  Hinc  Cassianus  disseruit  :  Su- 
perbia  quum  in  monachi  mente  resederit, 
priino  inobedientem  eum  reddit  ac  aspe- 
rum,  deinde  eum  mitem  atque  affabilem 
esse  non  patitur,  nec  aequalem  commu- 
nemque  Fratribus  esse  sinit,  nisi  forsan 
ficte,  dum  ex  ambitione  se  applicat  desi- 
derio  proprii  commodi  ac  honoris.  Super- 
bia  non  permittit  monachum  superiorum 
suorum  institui  disciplina,  imo  spiritualis 
verbi  collationem  sibi  in  nauseam  vertit, 
in  tantum  ut  sermocinatione  salutari  du- 
rante,  visus  ejus  hinc  inde  discurrat,  et 
pro  devotis  suspiriis  sputa  de  sicco  guttu- 
re  traducantur,  et  exscreationes  sine  ces- 
satione  phlegmatis  provocentur  ;  sicque 
membra  hinc  inde  moventur,  ut  quamdiu 
spiritualis  collatio  agitur,  totum  se  scaten- 
tibus  vermibus  vel  acutissimis  credat  su- 
dibus  insidere,  et  quidquid  ad  a)dificatio- 
nem  profertur,  ob  suam  suggillationem 
seu  repra^sentationem  putat  esse  prola- 
tum.  Sicque  spirituah's  collatio  ei  non  so- 
lum  non  prodest,  imo  majoris  peccati  fit 
occasio.  Deinde  post  h»c,  alta  vox,  rigidus 
sermo,  amara  et  turbulenta  responsio,  in- 
cessus  erectus,  lingua  loquax,  nec  tacitur- 
nitatis  amica,  nisi  dum  contra  Fratrem 
aliquem  rancorem  mentc  conceperit  :  fit- 
que  silentium  ejus,  non  compunctionis 
aut  humilitatis,  sed  superbiee  et  indigna- 
tionis  indicium. 


392  DOMINICA  XII   POST  TRINITATEM.  —  AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS 

Tertio,  surditatem  et  nuitificationem  ac  A  ces,  qui  nisi  se  ipsos  fortiter  vicerint,  et 

indurationem  prjefatas  facit  amor  carna-  salubrem  sibi  ipsis  violentiam  inferre  sat- 

lis,  et  prava  voluptas,  qua3  tanquam  pon-  egerint,  nunquam  ad  verum  perducentur 

dera  quaedam  trahunt  mentem  deorsum,  profectum. 

et  vitiis  passionibusque  subjiciunt  tanto  Has  ergo  et  alias  animam  surdificantes 

validius,  quanto  sensualis  illa  affectio  et  ac  mutificantes  et  obdurantes   causas  el 

delectatio  inordinata  fuerint  magis  inten-  culpas  vitemus,  et  juxta  apostolica  docu- 

sae.  Hinc  gulosi  et  crapulosi  verba  salubria  menta,  sit  quilibet  nostrum  velox  ad  au- /<,co6. 1,19. 

de  sobrietate,  abstinentia  et  corporis  casti-  diendum  verba  salutis,  verba  correptionis, 

gatione   impatienter  suscipiunt,  nec   per  a^dificationis,  informationis,  non  verba  de- 

approbationem  hsec  audiunt,  sed  magis  ir-  tractoria    aut   discordise   seminativa,    nec 

rident.  Vitandus  ergo  est  religiosis  omnis  verba  inania,  nociva,  turbativa,  vcl  ad  ca- 
amor  carnalis,  et  universa  sensualis  affe-  B  chinnos  moventia.  Insuper  Dominum  de- 

ctio,  tam  circa  se  ipsos  quam  circa  cete-  precemur  ut  tollat  in  seternum  a  nobis  cor    Ezech. 

ros,et  circa  corporis  alimenta,  sed  et  circa  lapideum,  aversum,  amarum,  et  prsestet "'""'' '^' 

vana  solatia,  circa  ludos,  jocos,  confabula-  nobis   cor   carneum,    cor   compunctionis, 

tiones,  discursus  ac  proprias  libertates,  in  devotionis  omnisque  gratise  faciiiter  sus- 

quibus  assuefieri  periculosum  est  maxime  ceptivum,  fortiter  retentivum  ;  et  aperia- 

et  omnino   damnabile.  Propterea  in  solo  mus  os   nostrum  ad  verba  salubria,  ac- 

Deo   gaudendum    est,  et   exslirpanda   est  cusando   nos   ipsos,  sedificandoque  alios. 

delectatio  prava.  Carnalis  equidem  amor,  Postremo,    Christi    exemplo    adspiciamus 

sensualis  affectio  atque  immoderata  dele-  in  coelum,  ad  Deum  coeli  levando  cor  no- 

ctatio,  mirabiliter  ac  miserabiliter  cor  hu-  strum,  et  super  miseriis,  defectuositatibus 

manum  excaecant,  trahunt,  variisque  pec-  ac  peccatis  nostris  cordialiter  ac  frequen- 

calis  involvunt.                                              C  ter  gemamus;  misericordiam  imploremus, 

Quarto,  sic  surdum,  mutum  et  indura-  et  defleamus  ac  emendemus  assidue  nos 

tum  facit  religiosum  duritia  cordis,  et  im-  ipsos,  cum  Propheta  dicentes  ac  facientes 

mansio  proprii  sensus.  Sunt  etenim  qui-  quod  ait  :  Sicut  oculi  ancillee  in  manibus  Ps.cxk\\,-x. 

dam  partim  ex  naturali  dispositione  duri,  dominse  sua?,  ita  oculi  nostri  ad  Dominum 

indociles  atque  in  scnsu  proprio  pertina-  Deum  nostrum,  donec  misereatur  nostri. 


SERMO   SEXTUS 

DE   MYSTERIIS   CURATIONIS   SURDI   ET  MUTI,   QUiE   IN   SCOPUM   SIBI   PRiEFIGERE 

BONI    DEBENT   RELIGIOSI. 

ADMIRABANTUR,dicentes:Beneom-\)  salvabit  vos  :  tunc  aperientur  oculi  cfcco- 

nia  fecit;  et  surdos  fecit  audire,  et  rum,   et  aures  surdorum  patebunt ;  tunc 

mutos  loqui.  Marc.  vii,  37.  saliet  sicut  cervus  claudus,  et  aperta  erit 

Quando  Salvator  curavit  surdum  et  mu-  lingua  mutorum.Verumtamen  Marcus  evan- 

tum  de  quo  praesens  loquitur  evangelium,  gelista  specialiter  recitat  de  isto  surdo  et   Marc.m, 

Matih.ix,  curavit  et  alios  multos  surdos  ac  mutos,  muto,quia  in  ejus  curatione  Christus  mul-  ■'-'''' ^''i- 

3o;  XV,  30,  g^PQg  quoque  ac  debiles,  ut  in  Matthffio  ta  mystice  egit,et  magna  prgefiguravit  my-  A 

.,  legitur,  implens  quod  in  Isaia  de  ipso  fuit  steria,  atque  solennius  facta  est  hujus  sur-  ^^ 

G.  praedictum  :  Ecce  Deus  vester  venict,  et  di  ac  muti  curatio.  Porro  turba  qua?  omnia  ^^ 


j 


DOMINICA   XII  POST  TRINITATEM.   —   AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS 


393 


37. 


illa  Christi  conspexit  miracula,  de  tot  et 
Ji/are.  vn,  tantis  niirabilibus  stupens,  dixit  :  «  Bene 
omnia  fecit  ».  Dixitque  hoc  solum  propter 
exteriora  illa  mirabilia  :  multo  magis  nos 
idem  dicere  possumus  et  debemus  propter 
mysteria  in  hujus  surdi  et  muti  curatione 
signata.  Cur  etenim  Christus,  qui  prote- 
iJoann.v,  staute  Joanuc  apostolo,  est  verus  Deus  et 
heut.  xwii  ^'t^  seterna,  cujus  perfecta  sunt  opera,  qui 
*•  solo  verbo,  solo  nutu,  solo  imperio  potuit 

hunc  curare,  tanta  egit  in  ejus  curatione? 
Nam  duxit  eum  seorsum,  misitque  digitos 
suos  in  auriculas  ejus;  et  exspuens,  tetigit 
sputo  suo  linguam  ipsius;  atque  in  coelum 
suspiciens  ac  ingemiscens,  dixit,  Adaperi- 
re;  deinde  prsecepit  pra^sentibus  ne  istud 
alicui  propalarent  miraculum.  Ecce  omnia 
ista  in  grandi  mysterio  egit  Salvator. 

Deuique,  per  hoc  quod  turba  surdum  et 
mutum  istum,  per  se  ipsum  Dominum  Je- 
sum  accedere  non  valentem,duxit  ad  eum, 
instruimur  quod  de  Fratre  indurato  spiri- 
tualiterque  surdo  ac  muto  non  faciliter 
desperemus,  nec  pro  ejus  conversione  la- 
borare  cessemus  :  imo  quum  videmus  nos 
nullo  modo  posse  eum  convertere,  hortan- 
do,  corripiendo,  comminando,  terrendo, 
corrigendo,  offeramus  eum  coelesti,  omni- 
potenti,  superpiissimo  animarum  medico, 
ilium  intente  ac  ferventer  orando  pro  Fra- 
tre  perverso.  Multum,  imo  ineffabiliter 
multiim  complacet  et  commendat  nos  ca- 
ritas,  benevolentia,  patientia,  sollicitudo 
ac  devotio  ista,  Deo  qui  ex  sua  pietate  im- 
mensa,  et  merito  ita  agentium,  frequen- 
ter  spiritualiter  curat  hujusmodi  Fratrem, 
quemadmodum  ad  instantiam  turb»  cor- 
poraliter  sanavit  liunc  surdum  et  mutum. 
Unde  in  vita  S.  Pacomii  legitur,  quod  fuit 
in  ccenobio  illo  Pacomii  quidam  juvenis 
monachus  nomine  Silvanus,  multum  inor- 
diriate  se  habens  et  levis,  alios  quoque 
quosdam  juniores  sibi  alliciens  atque  infi- 
ciens.  Propter  quod  seniores  voluerunt 
Fratrem  illum  expellere,  et  de  hoc  saepe 
loquebantur  Pacomio.  Qui  beatissimus  pa- 
ter  et  vir  apostolica)  sanctitatis,  rogavit 
Fratres  illos  patientiam  ad  tempus  habere 


A  cum  juvene  illo,  et  orare  pro  ipso;  et  ipse 
Pacomius  pro  eodem  instanter  oravit.Pau- 
lo  post  Deus  omnipotens  et  benignus,  tan- 
ta  compunctione  et  gratia,tanto  devotionis 
fervore,  tam  profundissima  humilitate  im- 
plevit  mentem  Silvani,  quod  jugiter  in 
omni  loco  pIoravit,nec  tempore  refectionis 
a  lacrimis  se  potuit  refrenare,  ita  ut  san- 
ctus  pater  Pacomius  testabatur  de  illo, 
quod  nullus  in  toto  suo  monasterio  sic 
esset  humilitatem  secutus,  ut  frater  Sil- 
vanus.  Quo  post  paucos  annos  moriente, 

B  dixit  Pacomius  animam  ejus  cum  gau- 
dio  ab  angelis  sanctis  esse  susceptam.  Ita- 
que  consideret  quilibet  nostrum  quam 
misericorditer  ac  patientissime  egerit  Deus 
secum,  et  similiter  agat  etiam  ipse  cum 
proximis  suis  errantibus. 

Insuper,  per  hoc  quod  Salvator  surdum 
et  mutum  duxit  seorsum,  insinuatur  quod 
eos  qui  volunt  mente  curari  et  gratiarum 
charismatibus  adimpleri,necesse  sit  prava 
et  dissoluta  vitare  consortia,  et  Deo  cre- 
brius  in  secreto  vacare,  orando,  meditan- 

C  do,  se    ipsum   discutiendo,  et   peculiaria 
devotionis  exercitia   peragendo,  exemplo 
dicentis  :  Ecce  elongavi  fugiens,  et  mansi   Ps.u\,s. 
in  solitudine;  itemque,  Similis  factus  sum   /•4.01,7. 
pellicano  solitudinis.  Hinc  vitanda  est  fa- 
miliaritas  eorum  qui  in  religione  irreligio- 
se  se  habent,  videlicet  ncgligenter,  pra^- 
sertim    inobedientium   et   practicantium, 
qui  superiori  suo  de  facili  rebelles  sunt, 
non  pensantes  quod  scriptum  est  :  Quasi  i/fcv.xv, 
peccatum  ariolandi  est  repugnare,et  quasi  '^' 
scelus  idololatria?,  nolle  acquiescere.  Quo- 

D  circa  ait  Gregorius,  et  habetur  in  Decreto: 
Vitium  paganitatis  incurrit,  qui  superiori- 
bus  suis  injuste  resistit.  Amplius,  per  hoc 
quod  Dominus  Jesus  surdum  et  mutum 
duxit  seorsum,  datur  intelligi  quod  homo 
societati  iniquorum  populariumque  ad- 
mixtus,  non  est  faciliter  capax  grati»  Dei, 
scd  ab  illis  se  retrahens  ac  se  ipsum  re- 
colligens,  fit  aptus  ad  illuminationem  su- 
pcrnam.  Rursus  fecit  hoc  Christus,  ut 
doceret  vanam  gloriam  esse  vitandam,  at- 
que   ad    designandum    quod    spiritualiter 


394 


DOMINICA   XII   POST  TRINITATEM. 


AD   RELIGIOSOS  ;   SERMO   SEXTUS 


40 


surdi  et  muti  sint  interdum  seorsum  hor-  A 
tandi   ac   informandi,  ne  si   hoc  publice 
fiat,  ex  humano  rubore  ab  advertentia  et 
poenitentia  se  avertant. 

At  vero  Dei  Filius  incarnatus  digitos 
suos  in  auribus  posuit  surdi  et  muti  is- 
tius,  ad  designandum  quod  sua  divinitas 
operabatur  per  corpus  suum  et  corporis 
membra,  tanquam  per  instrumentum  ani- 
matum,  proprium  et  conjunctum;  item, 
quia  per  digitos,  propter  eorum  articulari- 
zationem  ac  distinctionem,signatur  discre- 
tio,  qua3  ad  aperiendum  interiores  aures  B 
valde  est  necessaria.  Rursus,  quum  Spiri- 
tus  Sanctus  digitus  Dei  appelletur,  per  po- 
sitionem  digitorum  Christi  in  auribus  sur- 
di  et  muti,  exprimitur  quod  a  spirituali 
surditate  ac  mutitate  nemo  curetur,  nisi 
per  infusionem  donorum  Spiritus  Sancti. 
Rogemus  ergo  et  nos  Dominum  salvatorem, 
ut  veram  discretionem  ac  dona  Spiritus 
Sancti  ponat  semper  in  cordibus  nostris, 

I  Cor.  XIV,  quatenus  honeste  et  secundum  ordinem 
omnia  fiant  in  nobis.  Discretio  quippe, 
teste  S.  Antonio,  specialissime  necessaria  C 
est  monacho,  ut  suo  loco  et  tempore  om- 
nia  faciat  ordinate,  regia  via  incedens,  nec 
majus  nec  minus  quam  congruit  agens. 

Prasterea,  per  salivam,  sine  qua  verba 
completa  formari  non  queunt,  sapientia 
designatur,  qua?  os  anima>,  utpote  intelle- 
ctum,verba  mentalia  proferentem,  rigat,et 
dulcem  ci  saporem  largitur.  Per  hoc  ergo 
quod  Dominus  sputo  suo  linguam  hujus 
tetigit  surdi  et  muti,  docemur  quod  recte 
ac  meritorie  loqui  non  possumus,  nisi  do- 
no  sapienticB   desuper  irrigemur  ac  per-  D 

Prov.x,]9.  fundamur.Propter  quod  scriptum  est :  Qui 
moderatur  labia  sua,  prudentissimus  est. 
Quemadmodum    enim    multiloquium    si- 

Eccie.\,\'t.  gnum  est  stultitia)  (juxta  ilhid   :  Stultus 

Prou.  XXIX,  verba  multiplicat;  et,  Totum  spiritum  su- 

*'■  um  profert  stultus),  sic  taciturnitas  et  mo- 

derata  locutio,  sapientia3  est  indicium  et 

Job  xMi,  5.  effectus.  Propter  quod  ait  Scriptura  :  Uti- 
nam  taceretis,  ut  putaremini  sapientes;  et 

Prov.wix,  denuo  :  Sapiens  reservat  et  differt  in  po- 
sterum.  Deprecemur  itaque  Dominum  ut 


11 


dono  sapientise  linguam  nostram  in  omni- 

bus  gubernare  dignetur,  et  cum  Propheta 

oremus  :  Pone,  Domine,  custodiam  ori  meo,  Ps.  cxl,  3. 

et  ostium  circumstantise  labiis  meis.  Dei  Prov.\\i,i. 

etenim  est  gubernare  linguam,  quam  nul- ./aco6.m,8. 

lus  sine  gratia  potest  domare.Nempe,  quod 

de  terrenis,  vanis,  inutilibus  libentius  quam 

de   spiritualibus    ac    divinis    conferimus, 

quid  est  nisi  quia  ea  quae  Dei  sunt,  nobis 

non  sapiunt, nec  gustamus  quam  dulcis  est  iPetr. 11,3. 

Dominus,  sed  vana  et  frivola  meditamur? 

Sicque    ex    abundantia    cordis    os   loqui-  Matth.  xn, 

tur.  Quum  autem  sapientiee  dono  perfun-  ^*- 

dimur,  et  spirituales  atque  interni  effici- 

mur,  gustantes  quam  magna  sit  multitudo  Ps.xxx^^o. 

dulcedinis  Dei,  mox  otiosa  et  infructuosa 

detestamur  colloquia,  et  de  pertinentibus 

ad  Dei  honorem,  ad  animarum  salutem, 

ad  proximorum  ffdificationem  loquimur. 

Praiterea,  Christus  adspexit  in  coelum,  Marc.\n, 
ad  designandum  quod  omnis  potestas  et  ^*' 
virtus  sit  a  Patre  coelesti.  Ingemuit  quo- 
que,  non  ob  difficultatem  curandi  hunc 
surdum  et  mutum,  sed  ex  generali  et  inti- 
ma  compassione  qua  cunctis  spiritualiter 
mutis  et  surdis  compatiebatur,  et  item  ad 
insinuandum  quod  tales  difficulter  con- 
vertuntur,  non  ex  impotentia  Dei,  sed  pro- 
pter  indispositionem  eorum.Simili  ratione 
in  suscitatione  Lazari  vidit  in  coelum,  tur-  joann.x>, 
bavit  se  ipsum,  fremuit  spiritu  et  plora-  f^'  ^^'  ^*' 
vit.  Postremo,  Christus  gemitu  suo  nos 
docuit,  Deum  cum  interna  contritione  cor- 
dialique  gemitu  invocare, et  propter  nostra 
ac  proximorum  peccata  gemere  ac  dolere, 
desiderio  quoque  vit»  perfectioris  ac  quo- 
tidiani  profectus  beatitudinisque  futur», 
et  maxinie  ex  affectu  communis  reforma- 
tionis  EcclesiEB  praecordiales  gemitus  Deo 
offerre,  et  vanam  la)titiam  abhorrere.  Jus- 
sit  quoque  miraculum  non  referri,  ut  do- 
ceret  nos  vanam  ostentationem  et  laudem 
humanam  aspernari  ac  fugere,soIique  Deo 
velle  placere,  proximis  autem  in  Deo  or- 
dinate  ad  Dei  honorem  et  ipsorum  a^difi- 
cationem,  ut  sit  scmper  in  omnibus  recta 
et  sincera  nostra  intentio.  Ad  laudem  et 
gloriam  Omnipotentis. 


I 


DOMINICA  XIII  POST  TRINITATEM 


ENARRATIO  IN  EPISTOLAM 


ABRAHiE   DICT.E   SUNT   PROMISSIONES,    ETC.   Galat.  III,  16-2' 


0 


3;xviii,i8; 
XXII,  18. 
Ibid.  xii,  7; 
xiii,  15,  10; 
xv,:),7;xxii, 
17  ;  etc. 


STENDIT  Apostolus  in  preesenti  epi- 
stola,  quod  non  virtute  legis  Mosaica>, 
sed  per  fidem  Christi  consequantur  fideles 
felicitatem  a^ternam  ac  gratiam  :  quod 
etiam  in  prsecedentis  dominica;  est  decla- 
ratum  epistola,  et  in  sermone  ei  annexo. 

Ahrahce  dictce,  id  est  divinitus  factse, 
sunt  promissiones.  Nani  sicut  in  Genesi  le- 
gitur  per  diversa  capitula,frequenter  facta 
est  ei  promissio  de  Christo,  quod  nascitu- 
rus  esset  ex  semine  ejus,  ut  quum  dictum 
Gen.  XII,  est  ci  '.  lu  semine  tuo  benedicentur  omnes 
gentes.  Aliee  quoque  promissiones  quam- 
plures  factffi  sunt  Abrah»,  utpote  de  pos- 
sessione  Terr»  sanctae,  et  de  innumerabili 
multiplicatione  seminis  sui.  Itaque  Abra- 
ha3  facta;  sunt  promissiones,  ct  semini 
eJus,\A  est  Christo  filio  Abraha3  secundum 
humanam  naturam,  juxta  illud  Mattha?i  : 
M,ath.\,i.  Liber  generationis  Jesu  Christi,  filii  Da- 
vid,  filii  Abraham.  Facta3  sunt  autem  pro- 
missiones  tunc  Christo,  non  quod  ad  eum 
tunc  nondum  incarnatiim  fiebaiit,sed  quia 
pertincbant  ad  eum,  tanquam  implenda? 
per  ipsum.  Siquidem  per  Christum  data 
est  benedictio  omnibus  gentibus,  quse  fuit 
principalis  promissio  Abraha?  facta.  Hinc 
subditiir  : 

Non  dicit  Scriptura  Geneseos,  In  semi- 
nibus,  quasi  in  rnultls,  id  est,  promissio- 
nem  semini  Abrahip,  utpote  Christo,  fa- 
ctam,  Scriptura  non  exprimit  pluraliter, 
dicendo  ad  Abraham,  In  seminibus  tuis 
benedicentur  omnes  gentcs  :  quod  faceret, 


A  si  de  pluribus  loqueretur;  sed  quasi  in 
uno,  id  est,  singulariter  exprimit  semen 
istud,  dicendo  :  Et  semini  tuo,  qui  est   Gen.  xxn, 
Cliristus,  id  est,  in  Christo  ex  te  nascitu-     " 
ro,  jam  nato,  benedicentur  omnes  gentes, 
hoc  est,  virtute  et  merito  Christi,  dona 
gratiae  in  prsesenti,  donaque  gloriae  in  fu- 
turo  acquirent   quidam  de   omni   genere 
hominum.  Elegit  enim  nos  Deus  in  Chri- j^-^/ies ,  4_ 
sto  ante  constitutionem  mundi,  secundum 
Apostolum.  Et  ipsemet  Christus  :  Nemo  yoann.  xiv, 
(inquit)  venit  ad   Patrem,  nisi   per  me ;  ^- 

B  itemque,  Ego  si  exaltatus  fuero  a  terra,  luid.y.n.^ii. 
omnia  traham  ad  me  ipsum.  Hinc  Psalmi- 
sta  pra^dixit  :  Benedicentur  in  ipso  omnes  /'s.lxxi,:?. 
tribus  terra),  et  omnes  gentes  magnifica- 
bunt  eum.Apud  Danielem  quoque  est  prge- 
dictum  :  Omnes  populi,  tribus  et  lingua?  Dan.s-n.vt. 
servient  ei.  Princeps  etiam  Apostolorum  : 
Non  est  (ait)  aliud  nomen  sub  coelo  datum  ac/.iv,  i-j. 
hominibus,  in  quo  oporteat  nos  salvos  fie- 
ri.  Prgeterea,  hoc  loco,  quum  dicitur,  «qua- 
si  in  uno  »,  Qnasi,  denotat  veritatem,  non 
similitudinem  tantum,  quemadmodum  et 

C  in   Evangelio    legitur  :  Vidimus   gloriam 
ejus,  gloriam  quasi  Unigeniti  a  Patre. 

Hoc  autem  dico  quod  subditur  :  Testa- 
mentum  confirmaturn  a  Deo,  quce  post 
quadringentos  et  triginta  annos  facta  est  Exod.wwi. 
le.r,  non  irritum  facit.  Littera  aliqualiter 
est  obscura,  sed  iste  est  ordo  vcrborum  : 
((Lex))scripta«qu8e  facta  est)),id  est  Moysi 
data  in  monte  Sinai,  «  post  quadringentos 
ct  triginta  annos  )>,  incipiendo  hanc  com- 


Joann.  i, 


li 


396 


DOMINICA   XIII   POST  TRINITATEM.   —  ENARRATIO   IN  EPISTOLAM 


putationem  annorum  a  tempore  promissi- 
Ge«.xii,3.  onis  qua?  prinio  facta  est  Abrahai  venienti 
de  terra  Chalda?orum,  «  non  irritum  facit 
testamentum  confirmatum  a  Deo»,  id  est, 
promissionem  Abrahse  factam,  per  Chri- 
stum  tunc  adimplendam,  modo  impletam 
atque  divino  juramento  firmatam,non  cas- 
sat  neque  falsificat,  ad  cvacnandam  j)ro- 
misswnem,\d  est,  ita  ut  preefatam  promis- 
sionem  privet  suo  effectu,  seu  ejus  imple- 
tionem  impediat  :  quod  tamen  faceret,  si 
per  legem  daretiir  benedictio  illa  preefata, 
quee  est  hereditas  seu  salus  a>terna.  Hsec 
namque  promissio  ad  Abraham  facta  est 
diu  antequam  lex  Moysi  data  est,  et  ante- 
quam  Moyses  natus  est.  Si  ergo  bonum  per 
eam  promissum,utpote  benedictio  ista,da- 
retur  per  legem,  primo  sequeretur  quod 
non  esset  ex  promissione  ;  secundo,  quod 
frustra  fieret  mentio  de  seniine  Abraha?, 
quod  est  Christus;  tertio,  quod  Abraham, 
Isaac  et  Jacob,  ceterique  electi  qui  ante  le- 
gem  fuerunt,  divina  benedictione  seu  gra- 
tia  caruissent,  nec  seternam  hereditatem 
jam  essent  adepti,quoniam  ante  legislatio- 
nem  defuncti  sunt.  Unde  certissime  constat 
quod  a  principio  mundi,  per  fidem  Chri- 
sti  futuri  dabatur  hominibus  benedictio 
gratiae  ac  salutis.  Idcirco  subjungitur  : 

A^am  si  ex  lege  hereditas,  hoc  est,  si 
virtute  legis  scriptse  daretur  hominibus 
gratia  felicitasque  ^{evndi,jam  non  cr  pro- 
missione  Dei  daretur,  et  sic  Abraham  es- 
set  frustratus  spe  sua  :  quod  dici  non 
potest,  sicut  subjungitur.  Abraha'  autem 
per  rcpromissioncm  sibi  de  Christo  sa- 
pius  factam,seu  per  fidem  Christi  promis- 
si,  donavit  Deus  hereditariam  benedictio- 
nem  coelestem  :  de  qua  in  Genesi  ait  ad 
/w.  XV,  1.  eum,  Ego  protector  tuus,  et  mcrces  tua 


magna  nimis. 


Sed  quia  ex  pra?inductis  sequi  videtur 
quod  lex  fuit  omnino  inutilis,  qujerit  Apo- 
stolus,  ut  nostra)  salisfaciat  dubitationi  : 
Quicl  igilur  lex  ?  id  est,  ad  quid  data  est, 
et  qute  cjus  utilitas?  Et  respondet  :  Pro- 
pter  transgressiones,  id  est  propter  pec- 
cata  hominum  reprimenda  ac  punienda, 


A  poslta  est,  hoc  est,  hominibus  data,  ut 
saltem  timore  poenarum  quee  determinan- 
tur  in  lege,  retraherentur  a  vitiis,  donec 
veniret  semen,  id  est,  Christus  per  incar- 
nationem  suam  mundum  intraret,  cui  re- 
promiserat ,  hoc  est,  de  quo  Deus  promisit 
quod  per  ipsum  implerentur  promissio- 
nes,  sicut  ad  Abraham  dixerat  Deus  :  In  Cen.  xxu, 
semine  tuo  benedicentur  omnes  gentes.  '^' 
Lex,  inquam,  ordinata,  id  est  ordinate 
coUata  a  \)eo,per  angelos  Moysi,atque  per 
Moysen  populo.  Unde  in  Actibus  Apostolo- 

B  rum  Stephanus  dixit  Judseis  :  Accepistis  Ac/.vu,53. 
legem  in  dispositione  angelorum.  In  ma- 
nu  mediatoris,  hoc  est,  lex  ista  posita  est 
in  potestate  Christi,  ita  quod  eam  potuit 
immutare,  perficere,  eique  finem  impo- 
nere,  nec   esset  necessario  ei   subjectus. 
Propter  quod  apud  Matthroum  protestatur : 
Dominus  est  Filius  hominis  etiam  sabba- ii/a/</i.  xn, 
ti.  Ita  communiter  exponitur.  Sed  videtur  *• 
hoc  loco   per  mediatorem,  Moyses  posse 
intelligi,   per  cujus  manum  atque   obse- 
quium  data  est  lex.  Moyses  quippe  inter 

C  Deum  et  populum  Israel  exstitit  mediator, 
quemadmodum  ssepius  fatetur  :  Ego  (\n-  Deut.y,^. 
quiens)  inter  Deum  et  vos  fui  sequester. 
Constat  ergo  quod  lex  data  est  Moysi,  non 
solum  unius  ministerio  angeli,  sed  mullo- 
rum,  quamvis  communiter  in  libris  Moy- 
sis  non  fiat  mentio  nisi  de  angelo  uno, 
quia  principalius  ac  familiarius  loqueba- 
tur  cum  Moyse  :  qui  etiam  angelus  ssepe 
Dominus  appellatur,  quoniam  in  persona 
Dei  apparuit  locutusque  imi.  Mediator  au- 
tcm  tinius  non  cst  dumtaxat,  sed  duorum 

D  extremorum,  inter  quse  mediat,  eademque 
connectit ;  Dcus  autem  unus  est  in  essen- 
.tia.  Tanquam  dicat:  Licet  Christus  sit  me-  irim.n.s. 
diator  Dei  et  hominum,  est  tamen  idem 
Deus  cum  Patre  et  Spiritu  Sancto. 

Lcx  crgo  advcrsus  promissa  Dci  ?  id 
est,  numquid  sequitur  ex  his,  quod  lex  sit 
promissioni  divinao  contraria,  ita  quod  ex 
lege  datur  salus  et  gratia?  Quasi  dicat, 
Non.  Ideo  subdit  :  Si  cnim  data  esset  per 
Moysen  lex  quce  posset  vivificare,  vitam  . 
gratia)  conferendo,  atque  ad  vitam  glorise 


1 


DOMINICA   XIII   POST   TRINITATEM.   —   SERMO   PRIMUS 


397 


perducendo ;  vere  ex  lege,  id  est  legis  ob- 
servantia,  esset  justitia  infusa  ac  merito- 
ria,  sufficiens  ad  salutem  absque  fide  de 
Christo.  Sed  conclusit,  hoc  est,  esse  osten- 
dit,  convicit,  et  occasionaliter  fecit,  Scri- 
ptura,  id  est  lex  vetus  seu  Mosaicae  legis 
scriptura,  orania  genera  hominum,  seu 
iiniversos  Juda^os,  sub  peccato,  non  solum 
originali,  sed  etiam  actiiali.  Per  legem 
namque  erat  directe  peccati  cognitio,  ac 
indirecte  peccati  augmentatio:primo,quia 
in  vetita  nitimur,  id  est,  ad  prohibita  ma- 
gis  afficimur ;  secundo,  quoniam  post  pro- 
hibitionem  gravius  est  peccare  quam  an- 
7'4.xm,3;  tc.  Hiuc  ait  Scriptura  in  Psalmo  :  Omnes 
"'*■  declinaverunt,  simul  inutiles  facti  sunt ; 
h.  Liii,  G.  et  Isaias  :  Omnes  nos  quasi  oves  erravi- 
mus,  unusquisque  in  viam  suam  declina- 
vit.  JJt  promissio,  id  est  promissa  beatitu- 
do  et  gratia^  ex  fide  Jesu  Christi  daretur 


i.ii,  4 


A  credentibus :  a^\?i  perfidem  Christi  venlu- 
ri,  salutem  adepti  sunt  electi  qui  ante  ad- 
ventum  Christi  fuerunt,  nec  opera  illorum 
meritoria  erant  nisi  per  fidem  hanc,quem- 
admodum  electi  qui  postea  exstiterunt,  per 
fidem  Christi  incarnati  et  missi,  salutem 
sunt  consecuti,  et  consequuntur  quotidie. 
Postremo,  circa  verbum  illud  Apostoli 
in  pra3senti  epistola,  «  post  quadringentos  Gniat.  m, 
et  triginta  annos  facta  est  lex  )>,  posset  '^" 
quapstio  magna  moveri,quoniam  idem  iste 
Apostolus  ait  :  Distribuit  eis  Deus  terram  Ae/.xin.io,  - 

B  eorum,  quasi  post  quadringentos  et  quin-     ' 
quaginta  annos.  In  Exodo  quoque  dicitur  : 
Habitatio  filiorum  Israel  in  JiJgypto,  fuit  ExoiLxh, 
quadringentorum  triginta  annorum,  qui-  '  '    ' 
bus  expletis,  eodem  die  egressi  sunl.  Sed 
de   horum    concordantia    super   epistolas   in  Gaiat. 
Pauli   scripsi  :  ideo   brevitati  intendens,  '"' 
jam  transeo. 


SERMO   PRIMUS 


QUOMODO   DEUS   PROMISSA   OLIM   ABRAH.E   IN   LEGE,   SPIRITUALITER   SUIS   LARGIATUR   FIDELIBUS  ; 

HI   QUOQUE   QUOMODO   DIGNE   VIVERE   DEBEANT. 


V 


ENIET  Desideratus  cunctis  gentibus. 
Agg.  II,  8. 

Filium  Dei  Jesum  Christum  esse  incar- 
nandum,  et  in  mundum  miltendum,  ac 
redempturum  genus  humanum,  Deus  Pa- 
ter  a  principio  mundi,  per  Patriarchas  ac 
Prophetas  pra^dixit  ac  prgesignavit.  Pro- 
pter  quod  apud  Lucam  Zacharias  testatur: 
/:wc.  1,69,  Erexit  cornu  salutis  nobis,  sicut  locutus 
"^-  est  per  os  sanctorum,  qui  a  sseculo  sunt, 

Prophetarum  ejus.  Et  in  Actibus  princeps 
Ac^iii,  18.  Apostoloruni  ait:Deus  prjpnuntiavit  per  os 
omuiuni  Prophetarum  suorum  pati  Chri- 
stum  suum.  Denique,  secundum  Prophe- 
tarum  doctrinam,  Christus  venturus  erat 
non  solum  ad  liberandum  populum  Juda)- 
orum,  sed  totum  genus  humanum,  quem- 
udniodum  ex  nunc  dictis  in  exposilione 


C  epistol»  hodiernaj  potest  probari.Nec  pro- 
niissus  fuit  Chrislus  ad  liberandum  huma- 
num  genus  seu  populum  Judseorum  de 
captivitate  humana  et  exteriori,  sed  de  ca- 
ptivitate  spirituali,  qua  genus  humanum, 
propter  originale  primi  parentis  pecca- 
tum,  sub  quadam  exstitit  dsemonis  pote- 
state,  ita  quod  seterna  beatitudine  fuit 
privatum,  nec  a  reatu  originalis  peccati 
potuit  liberari,  nisi  per  Christum,  qui  pro 
illo  satisfecit  peccato,  et  gratiam  ac  salu- 
tem  promeruit  mundo,sicque  januam  regui 

D  coelestis  antea  clausam  reseravit  homini- 

bus.Idcirco  Christus  vocatur  «  Desideratus  a</j.  n,  i 
cunctis  gentibus  »,  quoniam  universis  po- 
pulis  summe  desiderabilis  fuit,  cunctisque 
gentibus  ad  fidem  conversis  praecipue  de- 
sideratus.   Hinc  quoque  Jacob  patriarcha 


398 


DOMINICA   XIII   POST  TRINITATEM.   —   SERMO  PRIMUS 


Gen.  xiix,  ait  (le  Christo  :  Ipse  erit  exspectatio  gen-  A 
^^*"  tium.  Sed  et  apud  Isaiam  Deus  Pater  lo- 

/s.xLii.cj.  quilur  Ghristo  :  Dedi  te  in  foedus  populi, 
in  lucem  gentium,  ut  aperires  oculos  cee- 
corum. 

Insuper  ex  iis  patet  error  et  excaecatio 
miserabilium  Judsporum  :  primo,  in  hoc 
quod  asserunt  regem  Messiam  seu  Chri- 
stum  venturum  solum  ad  liberationem  eo- 
rum;  secundo,  in  hoc  quod  putant  Chri- 
stum  ad  hoc  esse  venturum,  ut  eruat  eos 
de  captivitate  hac  lemporali  et  corporali 
in  qua  detinentur,  per  mundum  dispersi.  B 
Imo  beatissimi  Prophet»  apertissime  prae- 
dixerunt  populum  Judaeorum  in  prinio 
Christi  adventu  esse  excsecandum  ac  de- 
serendum,  gentiles  vero  ubique  terrarum 
credituros  in  Christum.  Hinc  quippe  in 
ibid.  xLix,  Isaia  habetur  :  Et  nunc  hgec  dicit  Domi- 
"'''•  nus,  formans  rae  ex  utero  servum  sibi,  ut 
reducam  Jacob  ad  eum;  et  Israel  non  con- 
gregabitur.  Et  glorificatus  sum  in  oculis 
Domini,  et  dixit  :  Parum  est  ut  sis  mihi 
servus  ad  suscitandas  tribus  Jacob,  et  fa- 
ces  Israel  convertendas  :  dedi  te  in  lucem  G 
gentium,  ut  sis  salus  mea  usque  ad  extre- 
mum  terra).  Istud  demum  probat  Aposto- 
itom.  XI.  lus  in  epistola  ad  Romanos,  ex  scriptu- 
ris  veteris  Testamenti,  prasertim  ex  libro 
Psalmorum  et  Isaia.  Ilinc  rursus  Danieli  a 
Da«.ix,26,  Gabriele  pr^dictum  est  :  Occidetur  Chri- 
stus,  et  non  erit  ejus  populus  qui  eum 
negaturus  est;  et  finis  ejus  vastitas,  et 
usque  ad  finem  perseverabit  desolatio. 
Prseterea,  ex  hac  radice  probat  Apostolus 
in  pluribus  locis  insufficientiam  veteris 
legis  :  quia  ejus  observatio  non  suffecerat  D 
ad  salutem,  sed  necessaria  fuit  redemptio 
huinani  generis  per  Christum;nec  poterat 
quis  salvari,  sive  in  lege  natura?,  quae  du- 
ravit  ab  Adam  usque  ad  Moysen,quantum 
ad  omnes,  sive  in  lege  scripta  data  per 
Moysen,  qua?  duravit  usque  ad  evangelicee 
legis  promulgationem,  nisi  habendo  fidem 
explicitam,aut  certe  implicitam,de  Ghristi 
adventu  et  redemptione  mundi  per  euin. 
Gaiat  III  Amplius,  circa  exordium  epistola;  ho- 
diernai  quo   legitur,  Abrahse  dictse   sunt 


27 


IC 


promissiones,  pensandum  quod  Deus  om- 
nipotens    promisit   Abraha    principaliter 
tria.  Primum   fuit  collatio  Terrae  sancta) 
melle  et  lacte  manantis.  Quam  tamen  pro- 
misit  Abrahee  non  pro  se,  sed  pro  semine 
ejus,  juxta  illud  :  Semini  tuo  dabo  terram  Oen.xn,-. 
hanc.  Secundum  fuit  seminis  sui  multi- 
plicatio,  prout  in  Genesi  ait  ad  eum  :  Mul-   ibui.  xxn, 
tiplicabo  semen  tuum  sicut  stellas  coeli  et  '^' 
sicut  arenam  maris.  Tertium  fuit  ccelestis 
retributionis  beata  merces.  Unde  ibidem 
Deus  loquilur  Abrahffi  :  Ego  protector  tuus  //„</.  xv,i. 
sum  et  merces  tua  magna  nimis.  Ha?c  tria 
promittit  atque  largitur  Deus  suis  fideli- 
bus  Abraha3  imitatoribus  :  primo  videlicet, 
temporalium  sufficientiam,  juxta  quod  lo- 
quitur  Christus,  Primum  quserite  regnum  Maith.M, 
Dei  et  justitiam  ejus,  et  hsec  omnia  adji-  "' 
cientur  vobis;  secundo,  spiritualium  bo- 
norum   affluentiam,    scilicet  gratiam,    et 
virtutes  ac  dona  Spiritus  Sancti,  quemad- 
niodum   in   principio  primae  epistol»  ad 
Corinthios  scribit  Apostolus,  Gratias  ago   icor. i,4, 
Deo  ineo  pro  vobis,  quia  in  omnibus  di-   ' 
vites  facti  estis  in  Ghristo,  in  omni  verbo 
et  in  omni  scientia,  ita  ut  nihil  vobis  desit 
in  ulla  gratia;  tertio,  praemium  felicitatis 
seternae,  in  quo  omnia  desiderabilia  inclu- 
duntur.  De  quibus  Apostolus  :  Oculus  (in-  md.  n,  o. 
quit)  non  vidit,  nec  auris  audivit,  nec  in 
cor  hominis  ascenderunt  quse  pr»paravit 
Deus  diligentibus   se.   De  quibus   fatetur 
Psalmista  :  Credo  videre  bona  Domini  in  Ps.xxvi,i3. 
terra  viventium.  Hsec  bona  praparata  sunt 
perseverantibus  usque  in  finem  in  virtu- 
tum  operibus,sicut  ait  Salvator :  Qui  perse-    Maith. 
veraverit  usque  in  finem,  hic  salvus  erit.  """''  **• 
Unde  in  Apocalypsi  horlatur  :  Eslo  fidelis  A/)oc.  ii,io. 
usque  ad  mortem,  et  dabo  tibi  coronam 
vitae.  Itaque,  juxta  informationem  Aposlo- 
li,  habentes  has  promissiones,  mundemus  iicoc.  vu, 
nos  ab  omni  inquinamento  carnis  et  spi-  *■ 
ritus,  hoc  est  ab  universis  carnalibus  spi- 
ritualibusque  peccatis,ab  omni  gula,lQxu- 
ria,  somnolentia,  avaritia,  item  ab  omni 
superbia,  invidia,  acedia,  ut  Deo  sanctita- 
tis  immensse  mundo  corde  castoque  cor- 
pore  serviamus. 


DOMINICA   XIII   POST  TRINITATEM.  —  ENARRATIO   IN   EVANGELIUM  399 

Praeterea,  ut  Deo  altissimo  tam  decenter  A  quam  amara  sit  mors;  quam  districtum  ac 

et  pure  obsequi  valeamus,  cogitemus  sse-  metuendissimum  sit  Dei  judicium,  in  quo 

pissime  quod  ipse  Deus  indesinenter  nos  etiam  de  omni  verbo  otioso  exigenda  est  Matth.  x», 

adspicit,  et  omne  quod  intus  forisque  agi-  ratio  ;  quam  intolerabilia  ac  acerbissima    '' 

mus,  clarissime   intuetur,  nec  minimam  sint  inferni  tormenta,  et  quanta  sit  beati- 

culpam  dimittit  inultam.  Idcirco  in  ejus  tudo  coelestis.  Horum  consideratio  ad  omne 

preesentia  atque  intuitu  turpiter  agere,  il-  bonum  nos  incitet  et  inflammet,  quemad- 

licite  loqui,  male  cogitare,  vitiose  appete-  modum  S.  Hieronymus  primo  libro  Vitas- 

re,  bona  omittere  erubescamus,  cum  Elia  patrum   refert    de    quodam    fratre  Joan- 

iii  nei/.  et  Eliseo  dicentes  :  Vivit  Dominus,  in  cu-  ne,  eremita  sanctissimo.  Qui  quum  primo 

ife"'  1'  n  i'^'^  conspectu  sto  hodie.  H»c  consideratio  transisset  ad    habitandum  in  eremo,  per 

movit  David  regem  ad  virtuose  vivendum,  tres  annos  continuos  sub  cujusdam  saxi 

Ps.  cxviM,  secundum   quod    loquitur  Deo  :   Servavi  B  rupe  semper  stans  oravit,  ita  ut  nunquam 


1G8. 


40 


mandata  tua  et  testimonia  tua,  quia  om-  sederet  neque  jaceret.  Somni  autem  tantum 

nes  viae  meae  in  conspectu  tuo.  Conside-  sumpsit,  quantum  stans  capere  potuit;  ci- 

remus  quantum  indignaretur  rex  terrenus  bum  vero  non  sumpsit  nisi  die  dominico. 

mortalis,  si  quis  eo  inspiciente  et  adstante  Pedes  quoque  ipsius,  eo  quod  tamdiu  im- 

prseceptum  ipsius  transgrederetur  :  nonne  mobiles  stelerant,  dirumpebantur,ita  quod 

se  nimis  despici   judicaret,  atque  distri-  sanies  ex  eis  profluxit.  Tribus  demum  an- 

ctam  inferret  vindictam  ?  Quantum  ergo  nis  completis,  adstitit  ei  angelus,  dicens  : 

indignatur  Deus,  rex  omnipotens  et  seter-  Dominus  noster  Jesus  Christus  orationes 

nus,  impiis  vilibusque  hominibus  qui  eo  tuas  suscepit,  et  corporis  tui  vulnera  sanat, 

intuente  exercent  tot  mala  ?  Quam  horri-  coelestisque  cibi,  id  est  verbi  ac  scientiae 

bilem  suo  tempore  facit  ultionem  ?  Certe  salutaris,  abundantiam  tibi  largitur.  Tan- 
quanto  nunc  diutius  differt,  tanto  paulo  C  gens  itaque  angelus  os  et  pedes  viri  sancti 

post  terribilius  ulciscetur.  illius,  corpore   reddidit   sanum   et  gratia 

Denique,  ad  vitandum  peccata,  atque  ad  doctrinse  coelestis  repletum,  jussitque  eum 

vitam  in  omnibus  custoditam,fructuosam,  eremum  circuire,  et  Fratres  undique  vi- 

ferventem,  plurimum  confert  diligens  ac  sitare,  consolari,   instruere.    Dedit   etiam 

Eccti.  VII,  profunda  consideratio  quatuor  novissimo-  Deus  eidem  fratri  Joanni  gratiam  et  virtu- 

rum,  videlicet  propria;  mortis,  divini  ju-  tem  copiosam  faciendi  miracula,  ita  quod 

dicii,  infernalis  supplicii,ccelestisque  gau-  quibuscumque  segris  panem  benedictum 

dii.Cogitemus  igitur  sagaciter  ac  frequenter  mittebat,  mox  ut  inde  comederunt,  sanati 

quam  brevis,  incerta  et  fallax  sit  vita  haec,  sunt. 


ENARRATIO  IN  EYANGELIUM 

BEATI    OGULI    QUI    VIDENT    QUiE    VOS    VIDETIS.   LuC.   X,   23-37. 


IN  evangelio  hodierno  principaliter  tria  D  duorum  principalium   mandatorum.  Ter- 
tanguntur.  Primum   est  consolatio  di-      tium  est  instructio  quis  sit  proximus  cu- 
scipulorum  Christi.  Secundum  est  infor-      juslibet  hominis. 

matio  oninium  Christianorum  de  necessa-         \iaque  dixit  Jesus  discipidissms: Beaft 
riis  ad  salutem,  videlicet  de  observationc      oculi  gui  vtdent  qicce  vos  videfis.  Bico  efiim 


400  DOMINICA   XIII  POST  TRINITATEM.  —  ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 

vobis,  quod  muUiProphetcv  et  regesvolue- A  et  \mma.miaiem.  ipsius  corporaliter  inspi- 

runt  videre  guce  vos  videtis,  et  non  vide-  cicndo,  atque  dulcissima,  eloquentissima 

runt;  et  audire  quce  auditis,et  non  audi-  ac  sapientissima  verba  ejus  auribus  cordis 

erunt.  Heec  verba  consolatoria  dixit  disci-  et  corporis  audiendo,  fuit  utique  delecta- 

pulis  suis  Salvator  duabus  ex  causis.Primo,  bile  valde  ;  et  beati  fuerunt  oculi  illi  bea- 

quia  ipse  vocavit  eos  ad  paupertatem  et  titudine   spei  ac  meriti.  Denique   omnes 

mundi  contemptum,  ad  diversos  labores,  saucti  Prophet»  et  multi  devoti  reges  val- 

tribulationes,  angustias,  quas  secum  susti-  de  desideraverunt  taliter  Christum  et  ejus 

nuerunt.Propter  quod  tempore  Coena)  dixit  gesta  videre,  ac  verba  ipsius  audire  :  nam 

Luc.  XXII,  Apostolis  :  Vos  estis  qui  permansistis  me-  et  ejus  adventum  ardentissime  cupiebant. 

^^*  cum  in  tentationibus  raeis.  Idcirco  conso-  Desideraverunt  itaque  istud  vel  absolute, 

Jbid.\,ii.  latur  ac  beatificat  eos,  dicendo  verba  pr»-  vel  conditionaliter,  utpote  si  fuisset  pos- 

tacta.  Secundo,  quia  Christus  statim  ante  B  sibile    :    communiter    namque    sciverunt 

hsec  verba  gratias  egit  Deo  Patri,  quia  sacra  quod   eis  viventibus   Christus   non   esset 

christianse  fidei  mysteria  abscondit  a  sapi-  venturus. 

entibus  atque  prudentibus  saeculi  hujus,et         Et  ecce  qvidam  legisperitus,  id  est  do- 

humilibus  suis  discipulis  eadem  revelavit.  ctor  legis  seu  Scriba,  surrexit,  quasi  re- 

Idcirco  asserit  beatos  esse  oculos  eorum.  verentiam   exhibens    Christo,    vel   ut   ab 

Sed  qua^ri  potest,  de  quibus  oculis  in-  omnibus  melius  audiretur,  vel  ut  preesen- 

telligenda  sunt  heec.  Non  de  corporalibus  tes  ad  suum  adspectum  atque  praeconium 

oculis,  nam  Judas  et  Pharissei  et  Scribae  incitaret,  tentans  eum,  id  est,  circumveni- 

corporalibus  oculis  Christum  ejusque  si-  re  et  fallere  cupiens  Christum,  et  dicens  : 

gna  viderunt,  et  verba  ipsius  audierunt,  et  Magister,  quid  faciendo  vitam  a^ternam 

tamen  infelices  fuerunt  et  sunt.  Imo  ille  possidcbo  ?  id  est,  quibus  operibus  felici- 

adspectus  et  auditus  fuit  eis  majoris  rui-  C  tatem  ajternam  potero  promereri  ac  ob- 

na?  ac  damnationis  occasio,secundum  quod  tinere  ? 

Jonnn. XV,  Christus  in  sermone  post  Coenam  dixit:  Si         At   ille,  videlicet  Jesus,  qui    cordium  p«.vii,io. 

^-'  ^'*-       non  venissem  et  locutus  eis  fuissem,  pec-  cognitor   est,    dixit   ad   illum  :  In   lege 

catum  non  haberent;  nunc  autem  vide-  Mo^^&x?,  quid  scriptum  est  ?  quomodo  legis, 

runt,  et  oderunt  me  et  Patrem  meum.  Nec  in  libris  Mosaicse  legis?  Conabatur  autem 

de  interioribus  et  spiritualibus  ocuIis,quo-  hic  legisperitus  probare  quod  Christus  ali- 

niam  illis  oculis  sancti  reges  ac  Prophetae  quid  contra  legem  Moysis  ageret  aut  doce- 

Christum  ejusque  facta  viderunt  :  aliter  ret.Ideo  Christus  remittit  illum  ad  legem : 

non  prophetassent  de  eis,  nec  ejus  mira-  per  quod  ostendit  se  legem  approbare. 

cula   praenuntiassent.  Nonne  Chri.stum  in  lUe  respondens,  dia;it :  Diliges  Domi- 

is.  IX,  6.  spiritu  vidit  Isaias,  quum  dixit,  Puer  natus  num  Deum  tuum  ex  toto  corde  tuo,  id  est 

est  nobis,  filius  datus  est  nobis;  itemque,  D  ex  toto  voluntatis  affectu.  Sicque  per  cor 

/w.xxxv,  Tunc  aperientur  oculi  csecorum,  etc. ;  et  designatur  voIuntas,quoniam  sicut  cor  est  l| 

^■.        ,,  rursus,  Et  vidimus   eum   non   habentem  primum  vivens  in  animali,et  cetera  mem- 

'"  speciem   neque  decorem  ?  Christus   quo-  bra  movens,  sic  voluntas   per  caritatem 

/oann.  v.ii,  que  dixit  Judaeis  :  Abraham  pater  vester  primo  vivificatur,  et  ceteras  anim»  mo- 

^'''  exsultavit  ut  videret  diem  meum  ;  vidit,  vet  potentias.  Et  ex  tota  anima  tua,  id  est 

et  gavisus  est.  Respondendum,  quod  verba  lota  animao  intentione,  et  ex  omnibus  vi- 

inducta  intelligenda  sunt  de  visu  et  audi-  ribtis  tuis,  id  est  cunctis  ctiam  inferiori- 

lu  intcriori  conjuncto  visui  ct  auditui  ex-  bus  potenliis,  ut  appetitus  concupiscibilis 

teriori.Sic  equidem  Dei  Unigenitum  incar-  et  irascibilis  omnesque  sensus  interiores 

nalum  ejusque  miracula  intucri,  et  verba  et  exteriores  regantur  per  rectae  rationis 

ipsius  audire,  divinitatem  ejus  credendo,  judicium,  secundum  quod  caritas  Dci  re- 


DOMINICA   XIIT   POST  TRINITATEM.   —   ENARRATIO   IN   EVANGELIUM  401 

qiiirit,  atque  ad  caritatis  profectum  con-  A  Recte  respondisH ;  hoc  fac,  id  est,  haec 

summationemque  pertinet,quemadmodum  duo  caritatis  praecepta  adimple,  et  vives 

Eccii.wut,  Ecclesiasticus  sapiens  orat :  Domine,  pater  per  gratiam  et  virtutes  in  via,  et  per  glo- 

^^"           et  dominator  vitee  mese,  extollentiam  ocu-  riam  felicitatis  seternae  in  patria. 

lorum  meorum  ne  dederis  mihi,  et  omne  Ille  autem  volens  justificare  se  ipsum, 

desiderium  piavum  averte  a  me;  aufer  a  id  est  justum  monstrare,  et  suam  excel- 

me  ventris  concupiscentias,  et  concubitus  lentiam  ostentare,  quum  tamen  in  Eccle- 

concupiscentiffi  ne  apprehendant  me.  Et  siastieo  scriptum  sit,Non  te  justifices  ante  ^cc/i.vii.s. 

ex  omni  mente  tua,  id  est  tolo  intelle-  Deum:  dixit  ad  Jesum  :  Et  quis  est  meus 

ctu,  ne  in  eo  sit  error  aut  haeresis,  aut  proximus  ?  \di  Q^ii,  (\nem  intelligere  debeo 

aliquid  veritati    fidei    derogans,  sed  tota  nomine  proximi  ?  Hoc  rursus  qusesivit,  ut 

consideratio,   contemplatio  omnisque   ac-  caperet  Christum  in  sua  responsione.  Ad- 

tio  intellectus  ordinetur  et  tendat  ad  Dei  B  vertit   enim,    ut  apparet,    quod   Christus 

honorem,  ad  divini  amoris  fervorem,  ad  docuit   etiam   inimicos   esse  diligendos  : 

perfectam   mentis    cum   Deo   conjunctio-  quod   iste   putavit  contra   Moysis   legem, 

nem.  Cognitio  enim  veritatis  ad  amorem  quia  Judgei  quamplures  per  proximum  non 

Divinitatis  atque  virtutum  debet  referri.  intelligebant  nisi  Judaeos,  et  ceteros  repu- 

Joannwn,  Uudc  ait  Salvator  :  Pater  juste,  notum  feci  tabant  alienos,  non  proximos.  Hinc  inter- 

eis  nomen  tuum,  ut  dilectio  tua  in  eis  sit.  rogavit,  «  Quis  est  meus  proximus  ? »  ut  si 

Denique  prseceptum  istud  scriptum  est  Christus  diceret,  Quilibet  homo  vitse  prae- 

Deut.\\,-o.\n  Deuteronomio,  in  quo  legitur  :  Diliges  sentis,  probaret  eum  legis  adversarium; 

Dominum  Deum  tuum  ex  toto  corde  tuo,  si  autem  diceret,  Quilibet  Judaeus,  proba- 

et  ex  tota  anima  tua,  et  ex  tota  fortitudi-  ret  se  justum,  dicendo,  Omnem  amo  Ju- 

ne  tua.  Et  quamvis  Moyses  ibi  non  expri-  daeum.  Sed,  ut  Salomon  loquitur,  Frustra  Pcoim,  17. 

mat  nisi  tria,  tamen  in  illis  tribus  hac  C  jacitur  rete  ante  oculos  pennatorum.  Unde 

quatuor  includuntur.  Nempe  quod  hic  di-  et  Christus  omnium  sapientissimus  sapi- 

citur,  «  ex  omnibus  viribus  tuis  »,  Moyses  entium,  ita  respondet,  quod  insidiatorem 

dicit,  Ex  tota  fortitudine.  Per  totum  au-  propria  responsione  capit  vincitque,  pro- 

tem  cor   intelligit  voluntatem  et  intelle-  ponens  parabolam,  sicut  subjungitur. 

ctum,  quemadmodum  et  Psalmista  dicen-  Suspiciens  autem  Jesus,  id  est,  sursum 

Pi.  IX,  2;  do  :  Confitebor  tibi,  Domine,  in  toto  corde  adspiciens,  seu  longe  et  late  visum  cir- 

Lxxxv,  )2;  Yu^Q  Dg  intelligentia  demum  hujus  prae-  cumducens,  ad  insinuandum  quod  de  re 

cepti  in  sermonibus  magis  dicetur.  magna  esset  locuturus,  atque  compatiens 

Et  proximum    tuum   diliges   sicut   te  communi  humani  generis  calamitati,  di- 

ipsum,  id  est  vere  et  spiritualiter  atque  xit  :  Homo  quidam  descendebat  ab  Jeru- 

stabiliter  in  Domino  Deo,  optando  ei  bo-  salem  in  Jericho,  et  incidit  in  latrones. 

na  grati»  in  pra?senti,  et  bona  glori»  in  D  Sensus  qui  superficialiter  litteralis  vide- 

futuro,  consilium  et  auxilium  ei  praebendo  tur,  difficultatem  non  habet.  Et  quod  hic 

tempore  opportuno,  et  in  necessariis  vi-  dicitur  quasi  parabola,  potuit  saepe  con- 

tae,  dum  opus  est,  succurrendo.  Hoc  prae-  tingere  et  esse  res  gesta  :  quia  ut  ait  Ba- 

ceptum  sumptum  est  ex  LeviticOjUbi  scri-  silius,  Jerusalem  in  alto  sita  est,  Jericho 

Zei'.xix,i8.  ptum  est,  Diliges  amicum  tuum  sicut  te  autem  deorsum,  et  inter  has  urbes  fuit 

ipsuin  :  ubi  Septuaginta  transtulisse  di-  desertum  in  quo  latrones  quosdam  occi- 

cunlur,  Proximum  tuum.  Per  proximum  dere  consueverunt. 

autem  intelligendus  est  omnis  homo  gra-  Spiritualiter,  per  hominem  istum  intel- 

tia3  capax  et  gloriae,  qui  communione  na-  ligitur  primus   homo,  seu  genus   huma- 

turae  est  proximus.  num  ;  per  Jerusalem,  paradisus  terrestris;  ,  , 

Z/iajiitg-Me  im,  scilicet  legisperito,  Jesus  :  per  Jericho,  mundus  istc  in  maligno  po-  19. 

T.  30.  26 


402 


DOMINICA   XIII  POST   TRINITATEM. 


ENARRATIO   IN  EVANGELIUM 


situs,  seii  instabilitas,  insipientia  atque 
raortalitas  vitse  prsesentis.  Jericho  enim 
interpretatur  luna,per  quam  ob  suam  con- 
tinuam  variationem,  crescentiam  et  decre- 
scentiam,  designatur  hic  mundus  instabi- 
lis,  seu  instabilitas,insipientia  et  mortalitas 
Eccu.    vitee  hujus.   Nam    scriptum   est  :  Stultus 

Mvii,  li.  ni^iatur  ut  luna.  Itaque  Adam  et  genus 
humanum  in  eo,  per  originale  peccatum 
descendit  et  corruit  a  paradiso  in  pra?sen- 
tis  exsilii  locum,  atque  in  statum  morta- 
lem,  instabilem,defectuosum  vit»  prsesen- 
tis.  Peccando  quoque  incidit  in  latrones, 
hoc  est  in  daemonum  acies,  qui  animas 

iPe<r.v,8.  quserunt  per  peccata  occidere,et  peccantes 
ad  aeternse  damnationis  mortem  pertrahe- 
re.  Qui  etiam  despoliaverunt  eum,  id  est, 
decore  gratia?  ac  virtutum  spiritualiter  nu- 
daverunt  :  quia  dum  hominem  per  tenta- 
menta  sua  ad  mortale  peccatum  inducunt, 
gratia  et  virtutibus,  quse  sunt  animarum 
vestes  ac  ornamenta,  eum  mox  privant.  Et 
plagis  impositis,  abierunt,  id  est,  quum  ani- 
mam  ejus  graviter  multipliciterque  la;sis- 
sent,  cessaverunt  ad  horam  ab  ejus  Isesio- 
ne ;  vel,  «  abierunt »,  insidias  abscondendo. 
Denique.tam  Adam  quam  genus  humanum 
incurrit  specialiter  quatuor  vulnera  ani- 
mae  ex  originali  peccato,  puta  malitiam, 
id  est  pronitatem  ad  mala  in  voluntate, 
ignorantiam  in  intellectu,  infirmitatem  in 
vi  irascibili,  concupiscentiam  in  concupi- 
scibili.  Semivivo  relicto  :  quia  licet  per 
mortale  peccatum  vita  gratise  et  caritas  to- 
taliter  auferantur,manet  tamen  in  homine 
liberum  arbitrium,  quo  potest  dispositive 
resurgere,laciendo  quod  in  sc  est;  sublata 
quoquc  vita  gratia3,  manet  vita  natura}. 

Accidit  autem  ut  sacerdos  quidam  de- 
scenderet  eadem  via,  et  viso  eo,  prceteriit. 
Per  sacerdotem  istum,  intelligitur  Aaron, 
seu  universitas  sacerdotum  legalium  :  qui 
eadem  via  descendit,  quia  pcr  originale 
peccatum  mundum  intravit;  et  cognita 
Adae  generisque  humani  pra^fata  laesione, 
pertransiit,  quia  subvenire  ac  salvare  ne- 
quivit.  Similiter  et  Levita,  quum  esset 
secus  locum  et  videret  eum,  scilicet  ho- 


A  minem  semivivum,  perfransiit.  Per  Le- 
vitam  intelligitur  Moyses  frater  Aaron 
Levites,  seu  universitas  Levitarum  mi- 
nistrorumque  templi  aut  Prophetarum  : 
qui  quum  esset  in  mundo  hoc  vivens, 
atque  agnosceret  vulneratum  esse  genus 
humanum  modo  preefato,  curare  et  salva- 
re  illud  non  valuit,  imo  pertransiit,  et 
moriendo  ad  inferni  limbum  devenit. 

Samaritanus  autem  quidam  iter  faci- 
ens.  Per  Samaritanum  istum,  ob  nomi- 
nis  interpretationem,  intelligit  Christus  se 

B  ipsum,  quoniam  Samaritanus   custos   in- 
terpretatur.   Christus   autem   est  humani 
generis  custos,  juxta  illud  Job  :  Quid  fa-  /o6vii,2o. 
ciam  tibi,  o  custos  hominum  ?  Et  in  Psal- 
mo  :  Ecce  non  dormitabit  neque  dormiet  Ps.c\\,i. 
qui  custodit  Israel.  Christus  quoque  iter 
fecit  in  sseculo  isto,  secundum  illud  Joan- 
nis  :  Verbum  caro  factum  est,  et  habitavit  Joann.iM. 
in  nobis.  Venit  secus  eum,  id  est,  humano 
generi  clementissime  se  adjunxit,  et  illud 
ut  medicus   piissimus  visitavit,  quemad- 
modum  per  Zachariam  prsedixit  :  Gaude,  Zach.u,\o. 

C  filia  Sion,  quia  ecce  ego  venio,  et  habitabo 
in  medio  tui.  Bt  videns  eum  oculo  corpo- 
rali  ac  interiori,  misericordia  motus  est, 
id  est,  pie  condoluit  et  subvenit,  juxta 
illud  Threnorum  :  Misericordia)  Domini,  Thren.iu, 
quia  non  sumus  consumpti.  ^"' 

Bt  appropiians,  id  est,  humano  generi 
caritative  et  pie  se  applicans  praetipcando, 
signa  faciendo,  gratiam  infundendo,  alli- 
gavit  vulnera  ejus,  id  est,  peccata  curavit, 
et  vires  animse  spiritualiter  vulneratas, 
per  gratiarum  etvirtutum  charismata  re- 

D  formavit.  Hoc  enim  Christus  meritorie  fe- 
cit  in  sua  salvifica  passione,  deinde  per 
sacramenta  Baptismi  ac  Poenitentise  reali- 
ter  sic  implevit.  Unde  ab  Isaia  dictum  est: 
Vere  languores  nostros  ipse  tulit,  et  pec-   /.f.  ini,  4, 
cata  nostra  ipse  portavit.  Flinc  angelus  de  J""^*  '^^^' 
Christo  dixit  ad  Joseph  :  Ipse  salvura  fa-   Matih.  i, 
ciet   populum    suura   a   peccatis    eorum.  ''" 
Princeps  quoque  Apostolorum  :  Jesum  (in-  Ac(.x,38. 
quit)  unxit  Deus  Spiritu  Sancto  et  virtute, 
qui   pertransiit   bcnefaciendo  et  sanando 
omnes  oppressos  a  diabolo.  Infundens  ole- 


T 

I 


DOMLXICA   XIII   POST  TRINITATEM.   —  ENARRATIO   IN  EVANGELIUM 


403 


Ps. XXIV, 10. 


Is.    Llll,    C. 


Ibid.  5. 


I  Petr.  II, 
24. 


Ps.    LXXII, 

23. 


/s.  LXIV,  6. 


Luc.  XXIV 


um,  id  est,  piam  adhibens  informationem 
et  consoiationcm,  ct  vinuin,  id  est  justitiee 
disciplinam,  seu  increpationem  et  corre- 
ctionem,  confortationem  quoque  et  exhor- 
tationem  ad  opera  virtuosa.  Christus  enim 
pie  et  juste  se  habuit,  et  actus  pietatis 
atque  justitiae  cum  summa  discretione 
commiscuit,  juxta  ilhid  :  Universa?  viee 
Domini  misericordia  et  veritas. 

Etimponens  illum  in  jumentum  suum, 
id  est,  in  corpore  suo  peccata  humani  ge- 
neris  luens,  et  per  hoc  corpori  suo  hoini- 
nes  uniens,  juxta  iUud  Isaiie  :  Dominus 
posuit  in  eo  iniquitatem  omnium  nostrum; 
et  iterum,  Vuhieratus  est  propter  iniqui- 
tates  nostras.  Unde  prima  Petri  habetur  : 
Peccata  nostra  pertulit  in  corpore  suo  su- 
per  lignum.  Itaque  per  jumentum  Christi, 
intelligitur  corpus  ejus,  non  ob  bestialem 
vilitatem,  sed  propter  obedientissimam 
subjectionem,  atque  promptissimam  ser- 
vitutem,  qua  animae  divinitatique  Christi 
semper  paruit  ac  servivit.  Unde  vir  obe- 
diens  loquitur  Deo  :  Ut  jumentum  factus 
sum  apud  te.  Duxit  in  stabulum,  id  est, 
Ecclesia?  ipsum  incorporavit.Ecclesia  nam- 
que  est  Christi  ovile  ac  stabulum,  in  quo 
oves  suas  ponit  ac  reficit.  Et  recte  Eccle- 
sia  stabulum  appellatur,  quia  durante  hac 
vita,  miseriis  multis  et  immunditiis  qui- 
busdam  afficitur,  imo  ad  ruinam  et  defor- 
mationem  multiplicem  modo  collapsa  est. 
Universae  quoque  justitiee  nostrse  panno 
menstruatae  comparantur.  Et  curam  illius 
egit.  Christus  namque,  quamdiu  in  ssecuio 
hoc  fuit,  valde  fuit  pro  hominum  sahite 
sollicitus,  ad  prcedicandum  hinc  inde  dis- 
currens,  miracuia  faciens,  pro  hominibus 
orans,  multos  convertens,  discipulos  quo- 
que  ad  praedicandum  mittens. 

Et  altera  die,  id  est  tempore  suam  pas- 
sionem  et  resurrectionem  sequente, yvro/w- 
lit  duos  denarios,id  est  veteris  ac  novi  Te- 
stamenli  scripturas,  <?(;  dedit  stalmlario,  id 
esl  choro  Apostolorum  et  aliorum  discipu- 
lorum  suorum,quibuspost  resurrectionem 
suam  frequenter  apparens,  Scripturarum 
dedit  notitiam,juxta  illud:Tunc  aperuit  il- 


seq. 


Marc.  XVI, 
15. 


A  lis  sensum,  ut  intelligerent  Scripturas.  Po- 
tissimum  autem  fecit  hoc  in  die  sacratissi- 
mo  Pentecostes,dum  misso  Spiritu  Sancto,  Ac/. ii,ict 
omnium  linguarum  ac  scripturarum  sci- 
entiam  abundantissime  infudit  Apostolis. 
Et  ait  :  Curam  illius  hahe.  Praecepit 
quippe  Apostolis,  ut  omnem  populum  sol- 
licite  erudirent.  Undc  ait  eis  :  Euntes  in 
mundum  universum,  prsedicate  Evange- 
lium  omni  creaturae.  Sed  et  beatissimo 
Petro  specialiter  universalem  commisit 
Ecclesiam  ante  ascensionem,  dicendo  :  Pa-  /oann.  xxi, 

B  sce  oves  meas.  Et  quodcumque  superero-  '^- 
gaveris,  id  est,  ultra  debitum  feceris,  et 
de  naturali  industria  ac  labore  addideris, 
cooperando  gratiae  et  donis  infusis,  et  pro 
aliorum   salute   fideliter   insudando.   Ego 
quum    rediero   ad   judicandum    vivos   et 
mortuos ;  vel,  «  rediero  »,  id  est,  tempo- 
re  mortis  vestrae  vos  visitavero  per  par- 
ticulare  judicium  ac  retributionem,  juxta 
illud   Apocalypsis  :  Ecce   venio   cito,   et  Apoc.xxn, 
merces  mea  mecum  est,  dare  unicuique  *^' 
juxta  opera  sua.  Reddam  tibi  praemium 

C  copiosum  ultra  condignum. 

Deinceps  quaerit  a  legisperito,  non  quasi 
ignorans,  sed  illum  instruere  volens  :  Quis 
horum  trium  videtur  tihi  proximus  fuis- 
se  illi  qui  incidit  in  latrones  ?  At  ille  di- 
xit :  Qui  fecit  misericordiam  in  illum,  id 
est,  Samaritanus  ratione  beneficii  tanti  ma- 
gis  promeruit  proximus  appellari.  Sicque 
Christus  legisperitum  ex  sua  responsione 
convicit,  cepit,  conclusit,  utpote  quod  per 
proximum  non  debet  intelligi  solus  Judaeus 
sive  amicus.  Et  ait  illi  Jesus:  Vade,  id  est, 

D  recede  et  desine  mihi  insidiari ;  spirituali- 
ter  quoque,  «  Vade  »,  in  virtutibus  profi- 
ciendo,  et  legem  Moysis  veraciter  intelli- 
gendo.  Et  tu  fac  similiter,  id  est,  omni 
homini  indigenti  pro  viribus  tuis  succur- 
re,  nec  solis  Judaeis  te  proximum  exhibe, 
sed  omni  homini  viatori,  si  casus  evenerit 
ut  tua  quis  ope  indigeat. 

Circa  evangelium  istud  plura  pulcherri- 
ma  dici  possent,  et  super  Lucam  plura 
circa  ipsum  conscripsi ;  nunc  vero  brevi- 
tati  studens,  perpauca  celeriter  tetigi. 


404  DOMIMCA   XIII  PO^  TRINITATEM.  —   SERMO   SECUNDUS 


SERMO  SECUNDUS 


DE  JUCUNDITATE  VISIONIS   DIVIN^,   DE   FELICITATE   CHRISTIANORUM,  DEQUE  NOCUMENTIS 

MORTALIUM   PECCATORUM. 


B 


)EATI  viri  tui,  et  beati  servi  tui,  qui  A  mone.Hinc  Christus  in  Evangelio  reprehen- 

hic  adstant  coram  te  semper,  et  au-  dit  Judseos  incredulos,  quod  praedicationi 

diunt  sapientiam  tuam.  III  Reg.  x,  8.  sapientise  suse  non  attendebant  neque  cre- 

Verba  ista  ad  litteram  scripta  sunt  de  debant,  dicens  :  Regina   Saba   surget  \n  Matth.\iu 

wiReg.-^,  Salomone  rege,  qui  in  sapientia  fuit  ita  fa-  judicio  contra  generationem  istam,et  con- '"'' 

iiParlx  1  'i^osus,  quod  regina  Saba  venit  a  finibus  demnabit  eam,  quia  venit  a  finibus  terree 

etseq.       terrse  cum  grandi  comitatu,  et  auro  copio-  audire  sapientiam  Salomonis;  et  ecce  plus 

so  ac  pretiosissimis  aromatibus,  audire  sa-  quam  Salomon  hic,  id  est,  ego  Salomone 

pientiam  ejus.  Quse  quum  ingressa  fuisset  sum   major   ac   sapientior.  Deinde  opera 

ad  Salomonem,  proposuit  ei  difficillimas  Salomonis  operibus  Christi  comparari  nul- 

quaestiones  ac  diversa  amigmata,  et  uni-  latenus  possunt.  Sed  his  immorari  super- 

versa  quee  erant  in  corde  ipsius.  Ad  quae  fluum  reor.  Itaque,  sicut  Salomoni  dixit 
omnia  rex  Salomon  clarissime  atque  prom-  B  regina  Saba,  «  Beati  viri  tui,  et  beati  servi  iiii?ep.x, 

ptissime  mox  respondit.  Quumque  regina  tui,  qui  hic  stant  coram  te  semper»,  etc. ;  ^' 

illa   prudentissima   experta   esset  tantam  sic  Christo  in  mundo  hoc  adhuc  conver- 

sapientiam    Salomonis,    vidissetque   tem-  santi,  multo  excellentius  dici  quivit :  «Be- 

plum  quod   aedificavit,   et  domum  quam  ati  viri  tui,  et  beati  servi  tui  »,  hoc  est 

fecit  sibi  ac  conjugi   suae,  cibos  quoque  Apostoli  ceterique  discipuli,  qui  fide,  cari- 

mensse  ipsius,  et  ordines    ministrantium  tate  et  opere  pertinebant  ad  Christum.  De 

ac  vestes  eorum,  et  etiam  alia  multa  prse-  quibus  ipse  dixit  ad  Patrem  in  sermone 

clara,  prse   admiratione   defecit,  et  ultra  post  Coenam  :  Tui  erant,  et  mihi  eos  dedi-  Joann.wn, 

non  habuit  spiritum,  sed  quasi  in  ecsta-  sti;  et  sermonem  tuum  servaverunt,  et  co- "' "^" 

sim  lapsa  est.  Deinde  post  tempus  reversa  gnoverunt  quia  ex  te  exivi.  Isti  Christo  ad- 

ad  se,  dixit  ad  regem  :  Major  est  sapientia  stiterunt  usque  ad  passionem,  quibus  et 
tua  et  opera  tua,  quam  rumor  quem  audi-  C  post  resurrectionem  apparuit. 
vi;  beati  viri  tui,et  beati  servi  tui,  qui  hic         Praeterea,  verba  hsec  ad  litteram  de  Sa- 

adstant  coram  te  semper,  et  audiunt  sa-  lomone  conscripta,et  allegorice  de  Christo 

pientiam  tuam.  exposita,  possunt  et  anagogice  exponi  de 

Si  ergo  beati  fuerunl  Salomonis  mini-  Deo  regnante  sou  Christo  triumphante  in 

stri,  qui   ex   ore   ipsius  verba   sapientise  coelis,  et  comprehensoribus  universis,  hoc 

audierunt,  quanto  magis  Apostoli  ceteri-  est  coelestibus  civibus.  Si  ergo  beati  fu- 

1  Coc.  1,24.  que  discipuli,  qui  quotidie  Christum,  Dei  erunt  discipuli  Christi,  qui  eum  per  fidem 

virtutem  et  Dei  sapientiam,  corporaliter  et  visum  ac  auditum  corporalem  viderunt 

spirilualiterque  viderunt  ac  audierunt,  be-  ac  audierunt,qui  nihilo  minus  adhuc  mor- 

ali  fuerunl  ?  Christus  namque  non  solum  tales  et  multis  fucrunt  subjecti  miseriis  : 

sapiens  fuit  ut  Salomon,  sed  in  quantum  quam  incomparabiliter  feliciores  sunt  om- 
Deus,  fuit  sapientia  ipsa  acterna,  increata,  D  nes  cives  coelestes,  qui  Christi,  imo  toti- 

immensa;  secundum  naturam  quoque  hu-  us  supergloriosissimae  Trinitatis  essentiam 

manam,  fuit  ineffabiliter  sapientior  Salo-  clare  ac  per  speciem  inavertibiliter  vident, 


DOMINICA   XIII  POST  TRINITATEM.   —   SERMO   SECUNDUS  405 

atque  immensa  illius  bonitale  ac  suavitate  A  simul  sumptse,  distant  atque  deficiunt  in- 

ad  libitum  plene  ac  securissime  perfru-  finile.    Incomparabiliter  ergo  delectabile 

untur  ?  et  jucundum  est  Deum  per  speciem  clare 

Sed  quia  ad  spiritualium  cognitionem  et  immediate  conspicere,  ejusque  incir- 

mens   humana  non   facile   elevatur,  nisi  cumscriptibili   bonitate    atque   dulcedine 

sensibilium  similitudinum  seu  exemplo-  frui. 

rum  manuductionibus  adjuvetur,  poni  po-  Hinc  S.  Augustinus  in  epistola  de  obitu 

test  hujus   rei   sensibile   clarissimumque  gloriosi   Hieronymi   asserit,  Hieronymum 

exemplum.   Certe   in   corporalibus   rebus  statim  post  suam  in  Domino  dormitionem 

videmus  quod  quanto  aliquid  est  pulchri-  sibi  apparuisse,  et  cogitanti  sibi  qualis  et 

us,  tanto  delectabilius  est  ipsum  adspice-  quanta  esset  gloria  Beatorum  in  coelo,  sic 

re;  et  quanto  quid  est  suavius,  tanto  ju-  esse  locutum  :  Augustine,  Augustine,  quid 
cundius  est  illud  gustare  seu  perfrui  illo.  B  qua^ris  ?  Putasne  parvo  immittere  vasculo 

Si  ergo  intraret  ad   nos   adolescens  tam  mare  totum,  aut  brevi  includere  pugillo 

(,/.xiv,  pulcher  ut   fuit  Absalon,  seu  Paris   sive  orbem  terrarum,  vel  coelum  immobilitare 

Adonis,  nonne  cum  admiratione  et  gaudio  ne  usitatos  exerceat  motus  ?  Quae  oculus 

illum  intueremur  ?  Si  autem  paulo  post  nullus  hominum  in  hoc  mundo  videre  po- 

ingrederetur  ad  nos  adolescens  decies  spe-  tuit,  tuus  videbit  ?  qua?  auris  nulla  audi- 

ciosior   illis,  hunc  utique  cum   ampliori  vit,audiet  tua?  quge  cor  humanum  nullate- 

valde  admiratione  atque  leetitia   inspice-  nus  intellexit,  nec  etiam  cogitavit,8estimas 

remus.  Si  vero  post  modicum  intraret  ju-  te  intelligere  posse  ?  Infinitse  rei  quis  erit 

venis  centies  pulchrior  isto  qui  illis  decies  finis  ?  Potius   totum   mare  in   arctissimo 

pulchrior  est,  jam  istum  secundo  visum  clauderetur  vasculo,  potius  orbem  terra- 

modice  reputaremus  comparatione  hujus  rum  parvus  teneret  pugillus,  potius  a  mo- 
tertii  centies  puIchrioris,huncque  cum  in-  C  tu  suo  coelum  desisteret,  quam  gaudiorum 

genti  obstupefactione  et  delectatione  con-  et  gloriee  quibus  Beatorum  animae  sine  fi- 

spiceremus.    Deinde,  si   quartus   intraret  ne  fruuntur,  minimam  intelligeres  parti- 

millies  pulchrior  illo  tertio,  jam  pra?  ad-  culam,  nisi  ut  ego,  experientia  docereris. 
miratione  stupidi  redderemur,  omnesque  Praterea,  quum  certissime  talis  ac  tan- 

illos  comparatione  quarti  istius  quasi  pro  ta,  tam  incomprehensibilis  et  immensa  sit 

nihilo  arbitraremur.  Sic  quoque  ascendere  coelestium  civium  beatitudo  et  gloria,  non- 

possemus,imaginando  quod  quintus  intra-  ne  miserrimi  atque  stultissimi  sunt,  qui 

ret  decies  millies  pulchrior,  sextus  centies  propter  hujus  incertse  ac  labilis  vita3  car- 

millies  venustior,  septimus  millies  millies  nisque  foedse  delectationes  immundas,  va- 

speciosior  :  et  tamen  quantumcumque  as-  nitates  iniquas,  divitiasque  caducas,  tanta 

ccnderemus  per  numeros,nunquam  ad  ali-  se  privant  felicitate  et  gloria?  Contemna- 
quem  infinitte  pulchritudinis  veniremus.  D  mus  igitur  vana  et  vilia,  divitias  tempo- 

Quis  ergo  poterit  cogitare  quam  delecta-  rales,  delicias  corporales,  mundanos  ho- 

bile  et  jucundum   sit   Deum    in   se   ipso  nores   arbitremur   ut   stercora,    quatenus  PhiUpp.m, 

clare  per  speciem  intueri,  quum  utique  aeternam   illam    incomparabilem  beatitu-  ^' 

Deus  sublimis  et  benedictus  sit  pulchri-  dinem   adipiscamur.    Sed   quoniam   Deus 

tudinis  penitus  infinita^, ipsaque  pulchritu-  sanctitatis  immensa>  non  nisi  mundo  con- 

do  inlclleclualis  sit  incomparabiliter  amoe-  spicitur  corde,  purgemus   nos  ipsos    por 

nior   pulchritudine  corporali  ?  Imo  Deus  contritionem   internam,   per   puram  con- 

incomprehensibilis  et  immensus,  est  ipsa  fessionem,  per  satisfactionem  idoneam,ab 

superessentialis,  separata,  pura  ct  incir-  oniiii  mentis  ac  corporis   impuritalo,  ab 

cumscriplibilis    pulchiitudo,    a    qua   oni-  oiiini    elatione,  cupiditatc,   incontirientia, 

nium   crcaturaruin    pulchriludincs   eliaiu  al)  omni  ira,  impatientia,  acedia  et  ran- 


406 


DOMINICA  XIII   POST  TRINITATEM.   —   SERMO   SECUNDUS 


MiUih.\,».  core.  Siquidem  beati  mundo  corde,  quo- 
niam  ipsi  Deum  videbunt. 

Secundo,  ex  evangelio  hodierno  doce- 
mur  quanta  sit  Christianorum  in  mundo 
isto  felicitas,  dummodo  negligentes  et  in- 
grati  Deo  non  fuerint :  quoniam  documen- 
ta  Ghristi,  ejus  quoque  miracula,  suseque 
conversationis  in  sseculo  isto  sanctissima 
opera  et  exempla  quotidie  audiunt,legunt, 

Z!(c.  X,  24.  cognoscunt.  Quee  multi  reges  et  justi  ac 
vates  audire  et  noscere  optaverunt,  non 
tamen  viderunt,  nec  audierunt,  nec  cogno- 
verunt  ea,  saltem  tam  circumstantionali- 
ter  et  perfecte  ut  ex  Evangelio  innote- 
scunt  Sed  quanto  hsec  melius  scimus,tanto 
graviora  sunt  nostra  peccata,  et  intolera- 
biliora  erunt  supplicia,  nisi  juxta  docu- 
menta  et  exempla  Christi  vivamus,  ipsum 
in  vera  caritate  Dei  et  proximi,  in  sancta 
humilitate,  mansuetudine,  castitate  acti- 
busque  misericordise  imitando.  Ait  nam- 

/6iv?.xii,47.  que  Christus  :  Servus  qui  cognovit  vo- 
luntatem  domini  sui,  et  non  fecit,  plagis 
vapulabit  multis.  Hinc  ad  Titum  Aposto- 

ri<.  11,  II- lus  loquitur  :  Apparuit  gratia  Salvatoris 
nostri  omnibus  hominibus,  erudiens  nos, 
ut  abnegantes  impietatem  et  ssecularia  de- 
sideria,  sobrie  et  juste  et  pie  vivainus  in 
hoc  swculo,  exspectantes  beatam  spem  et 
adventum  gloria;  magni  Dei. 

Tertio,  ex  evangelio  isto  instruimur 
quanta  mala  et  damna  incurrat  homo  ex 
mortali  peccato.  Nam  primo,  per  illud  pri- 
vamur  hereditate  regni  coelestis,  hoc  est 
a>terna   felicitate   et  gloria  :  quod   notat 

Zkc.  x,.30.  Christus,  quum  ait,  Homo  quidam  descen- 
debat  ab  Jerusalem.  Secundo,  per  pecca- 
tum  captivamur  sub  defectu  multiplici,  et 
mente  instabiles,  exsulesque  efficimur  : 
quod  notatur,  quum  dieilur,  In  Jericho. 
Tertio,  per  peccatum  subjicimur  servituti 
peccati   alque   diaboli,    quia  et   princeps 

iiPctr.u,  Apostolorum  testatur  :  A  quo  quis  victus 

*^'  est,   hujus   et   servus   est.    Propter   quod 

jiom.\i,{i.  Paulus  hortatur  :  Non  regnet  peccatum  in 
vestro  mortali  corpore.  Hoc  nolatur,  quum 
dicitur,  Incidit  in  lalrones.  Quarto,  p(^r 
peccatum  spoliamur  donis  gratuitis,  id  esl 


13 


A  gratia  gratum  facienle,  caritate,  donis  vir- 
tutibusque  infusis  :  quod  notatur,  quuin 
dicitur,  Despoliaverunt  eum.  Quinto,  per 
peccatum  vulneramur  in  naturalibus,quia 
per  illud  naturales  vires  inficiuntur,  et  ad 
virtutes  magis  inepta?  redduntur  :  quod 
notatur,  quum  ait,  Et  plagis  impositis. 
Sexto,  per  peccatum  mortale  mortifican- 
tur  prgecedentia  meritoria  opera.  Quum 
ergo  tot  mala  ex  peccato  incurramus,  nil 
tantum  odiamus,  abhorreamus,  vitemus 
sicut  peccatum. 

B  Pra^terita  quoque  vitia  digne  et  effica- 
citer  deploremus,  quemadmodum  legitur 
in  vita  beatissimi  Abrahse  eremitse,  de  Ma- 
ria  nepte  ipsius.  Quam  adhuc  adolescen- 
tulam,  imo  septennem,  juxta  cellam  suam 
clausit  in  cella  :  sicque  Maria  illa  viginti 
annis  in  omni  innocentia,  puritate  et  ca- 
ritatis  fervore  Deo  angelice  deservivit.  Po- 
stea  quidam  falsus  inonachus  eam  dece- 
pit,  ita  quod  cellam  exivit  ad  illum,  qui 
statim  eam  violavit  atque  reliquit.  Hla 
autem   peracto   peccato,   vehementissime 

C  doluit;  et  pra3  rubore  et  timore  ad  cellam 
suam  redire  non  audens,  quasi  desperans 
ad  sa!culum  rediit,  et  publicse  abjectionis 
scortum  effecta  est.  Quo  cognito,  sanctus 
patruus  ejus  Abraham  inaestimabiliter  tri- 
stabatur,  et  die  ac  nocto  cum  lacrimis  ora- 
vit  pro  ea.  Evolutis  demum  duobus  annis, 
quum  percepisset  ubi  illa  esset  et  quid 
ageret,  mutavit  habitum,  militaremque  in- 
duit  vestem,  et  equitavit  ad  eam,  vultiim 
suum  ita  tegens,  quod  ab  ea  cognosci  ne- 
quivit.  Quumque  solus  cum  ea  esset  in  ca- 

D  mera,vultuin  suum  detexit  et  allocutus  est 
eam.  Ipsa  vero  cognilo  patruo  suo,  quasi 
exanimis  est  effecta.  Ipse  vero  benignissi- 
me  eam  confortavit,  consolabatur,  conver- 
tit,  et  secum  reduxit,  atque  in  interiori 
cella  reclusit. In  qua  Maria  illa  peccata  sua 
die  et  nocte  uberrime  deploravit,  induta 
cilicio  et  in  abstinentia  summa  corpus  su- 
um  affligens,  vigiliis,  orationibus,  compun- 
ctionibus  su()ra  humanas  vires  insistens  : 
sicque  ad  taiitam  rursiis  perfectionem  de- 
venit,  quod  etiain  mulla  egit  miracula. 


DOMINICA  XIII   POST  TRINITATEM.  —   SERMO  TERTIUS 


407 


SERMO   TERTIUS 


DE   DIVINO   AMORE  ET   ELUCIDATIONE   PR^CEPTI   CARITATIS   DEI   ET   PROXIMI. 


0 


10. 


JJI  diligunt  te,  Bomine,  sicut  sol  in 
ortu  sico  splendet,  ita  rutilent.  Ju- 
dic".  V,  31. 

Sicut  in  prima  sua  scribit  epistola  Joan- 
\joann.)\,  ncs  apostolus  :  Deus  caritas  est;  et  qui 
manet  in  caritate,  in  Deo  manet,  et  Deus 
in  eo.  Porro,  qui  non  manet  in  caritate, 
manet  in  morte,  hoc  est  in  mortali  pec- 
cato.  Quum  itaque  caritas  Dei  sit  vita 
animse  et  summa  virtus  (qua  inexsisten- 
te  et  prgesente,  ceterse  adsunt  virtutes;  et 
qua  deficiente  seu  perdita  vel  absente, 
nulla  virtus  adest  aut  inest  quantum  ad 
formatum  et  completum  esse  virtutis),  ita 
quod  faciat  mentem  Deo  acceptam,  ut  ali- 
quid  meritorium  vitse  aeternae  agere  que- 
at ;  hinc  universa  quae  agiinus,  ordinare 
debemus  ad  hoc,  ut  in  caritate  Dei  ac  pro- 
ximi  jugiter  proficiamus,  roboremur  et 
accendamur. 

Nec  sufficit  nobis  Deum  diligere  natu- 
rali  amore,  prout  ratio  dictat  humana,  et 
propter  beneficia  ejus,  sed  necessarium 
est  ad  sakitem  ut  ipsum  diligamus  spiri- 
tuali,  supernaturali,  infuso  amore,  primo 
et  principaliter  propter  puram  et  sum- 
mam  bonitatem  ipsius.  Quicumque  autem 
taliler  amat  Deum,  amat  etiam  spirituali- 
ter  omnem  proximum,  hoc  est  quemlibet 
hominem  in  hoc  mundo,  tam  amicum 
quam  inimicum.  Iterum,  quicumque  sic 
diligit  Deum,  omnia  ejus  implet  praece- 
pta,  mandata  quoque  Ecclesia3,  et  recta) 
rationi  obedit.  Unde  qui  cupit  agnoscere 
an  merilorie  diligat  Deum,  discutiat  se- 
metipsum,  an  universa  observet  praece- 
pta,  et  omnes  diligat  homiries  quantum- 
cumque  adversarios  et  molestos.  Ilaque 
Doininum  Deum  nostrum  debemus  sum- 
mc  ac  purc  diligcrc,  primo  atquc  potis- 


Marc 


A  sime  propter  puram  et  infinitam  bonita- 
tem  ipsius.  Unaquaeque  etenim  res  tantum 
habet  de  amabilitate,  quantum  de  boni- 
tate.  Quemadmodum  ergo  Deus  est  bonitas 
superexaltata,  incomparabilis  et  immensa, 
in  qua  nihil  est  cogitabile  contrarium  bo- 
nitati,  imo  quidquid  ad  bonitatem  perti- 
net,  cum  infinita  plenitudine  et  excellen- 
tia  competit  ei;  sic  ipse  est  summe,  pure 
incomparabiliterque  amandus.  Ideo  Deus 
praecepit  se  diligi  quasi  sine  mensura  et 
modo,  utpote  toto  corde,  tota  mente,  tota  Deut. 

•   •     •     M 

B  fortitudine.  Deinde  quicumque  sic  diligit  33 
Deum,  ita  stat  quod  pro  nulla  re  mundi 
vellet  peccare  mortaliter,  imo  nec  pro 
conservatione  proprise  vitae  :  quia  per  pec- 
catum  mortale  amittitur  Deus,  qui  summe 
et  incomparabiliter  magis  quam  propria 
vita  diligitur. 

Secundo  debemus  Deum  summe  incom- 
parabiliterque  diligere  propter  suam  om- 
nimodam  et  universalem  perfectionem, 
videlicet  quoniam  quidquid  perfectionis, 
quidquid  pulchritudinis,  quidquid  nobili- 

C  tatis,suavitatis,  jucunditatis  et  excellentiae 
excogitari  potest,  in  Deo  simplicissime  et 
supereminentissime  invenitur,  et  ipse  Do- 
minus  Deus  est  ipsa  pulchritudo  immcn- 
sa,  ipsa  infinita  beatitudo,  sapientia,  om- 
nipotentia,  misericordia,  dulcedo,  justitia, 
sanctitas,  veritas,  omnisque  perfectio.  Si 
ergo  diligimus  aliquem  quoniam  pulcher 
aut  sapiens  est,  aut  dives,  aut  potens,  aut 
misericors,  aut  justus,  aut  dulcis,  nonne 
incomparabiliter  plus  aniare  debemus  Do- 
minum  Deum,  in  quo  omnia  ista  simpli- 

D  cissime  cum  infinita  perfectione  consi- 
stunt  ?  Insuper,  sa?pe  diligimus  aliquem 
hominem  quem  nunquam  vidimus,  ex  fa- 
nia  ipsius,  quia  bona  niulla  de  ipso  per- 


VI,  3 ; 

.   XII, 


408 


DOMINICA  XIII   POST  TRINITATEM.   —   SERMO  TERTIUS 


cepimus,  utpote,  quod  sit  timoratus,  de- 
votus,  justus,  pius,  et  pro  communi  bono 
indesineuter  laborans  :  quantum  ergo  Deum 
amare  debemus,  de  quo  nihil  nisi  tam  in- 
comparabiliter  bonum  audivimus,  et  de 
quo  omne  bonum  cognoscimus  ? 

Tertio  debemus  Deum  summe  diligere 
ratione  propinquitatis.  Si  enim  carnales 
parentes  diligimus  quia  ab  ipsis  secun- 
dum  carnem  processimus,  quanto  magis 
diligendus  est  nobis  Dominus  Deus,  a  quo, 
quantum  ad  animam,  immediate  conditi 
sumus,  ex  cujus  etiam  providentia,  pote- 
state  et  dono  profluxit  quod  a  parentibus 
carnaliter  nati  sumus  ?  Itaque,  sicut  anima 
est  incouiparabiliter  dignior  corpore,  sic 
animarum  creatorem  et  patrem  Deum.  in- 
comparabiliter  plus  amemus  quam  carna- 
les  parentes. 

Quarto  summe  diligendus  est  Deus  pro- 
pter  universa  beneficia  sua  generalia  et 
specialia,  corporalia  et  spiritualia,  natura- 
lia  et  supernaturalia,  quibus  incessabili- 
ter  utimur,  sustentamur  et  conservamur, 
super  terram  calcando,  aerem  respiran- 
do,  aqua  nos  refrigerando,  et  igne  variis 
modis  utendo.  Ipse  Deus  lucet  nobis  per 
solem,  ipse  dat  pluviam,  ab  ipso  sunt  fru- 
ctus  terra;,  et  omnia  necessaria  vitse  ex 
ipsius  providentia  conferuntur;  ab  eo  ha- 
bemus  esse,  vivere,  sentire,  intelligere, 
corpus  et  animam.  Consideremus  quan- 
tum  pauper  diligit  eum  a  quo  quotidie 
bene  reficitur  ac  vestitur  :  quantum  ergo 
Deum  amare  tenemur,  a  quo  omnia  qua^ 
habemus,  accepimus,  cujus  dona  sunt  om- 
nia  bona,  a  quo  indesinenter  conservamur 
in  esse,  sine  cujus  conservatione  nec  ad 
momentum  possemus  subsistere?  0  quan- 
ta  est  ingratitudo  atque  perversitas  ini- 
quorum,  et  quam  vere  justissima  appa- 
rebit  in  die  judicii  condemnatio  horum  ! 

Quinto  debemus  Deum  summe  diligere 
quia  in  eo  solo  tota  nostra  consistit  felicitas, 
et  quoniam  tot  bona  nobis  prasparavit  atque 
promisil  in  coelis. 

llaque  oinnia  ista  multoties  ac  piofuiidc 
pensemus,  et  in  Dei  amore  quolidie  cre- 


A  scere  studeamus,  ejus  praceptis  obedire 
conemur,  ei  grati  esse  nitamur ;  quidquid 
offensivum  et  inhonorativum  est  ejus,  om- 
ni  cum  diligentia  caveamus. 

Nunc  de  intellectu  seu  expositione  praj- 
cepti  caritatis  Dei  et  proximi  aliquid  bre- 
viter  est  tangendum.  Porro  dilectio  potest 
dici  perfecta  dupliciter.  Primo,  ex  parte 
dilecti,  sicut  quum  res  tantum  diligitur 
quantum  ex  sua  natura  aut  consistentia 
diligibilis  est.  Quum  ergo  Deus  sit  infi- 
nita»  amabilitatis  sicut  et  infinitie  bonila- 

B  tis,  constat  quod  nullius  creatura;  dilectio 
ad  Deum,  potest  esse  perfecta,  sed  infinite 
deficit  ab  hac  perfectione  dilectionis  di- 
vina'  :  solusque  Deus  se  ipsum  lioc  modo 
perfecte  diligit.  Secundo  dilectio  dicitur 
esse  perfecta  ex  parte  diligentis,  dum 
amans  secundum  totam  suam  facultatem 
fertur  per  amorem  in  amatum  :  sicque 
intellectualis  creatura  potest  habere  ad 
Deum  dilectionem  perfectam,  et  habet 
quando  secundum  totum  posse  suum  di- 
ligit  Deum.  Hujus  autem  perfectionis  ca- 

C  ritatis  sunt  tres  gradus. 

Primus  et  summus  est,  duin  intelle- 
ctualis  creatura  secundum  omnem  suam 
virtutem  indesincnter  actualiter  fertur  in 
Deum  :  et  iste  gradus  perfectionis  divinaj 
dilectionis  competit  omnibus  Sanctis  in 
patria.  Sic  enim  Deum  diligere  toto  cor- 
de,  est  ipsum  diligere  actuali  amore  in- 
cessanter  in  Deuin  erecto  secundum  to- 
tum  posse  voluntatis,  absque  admixtione 
omnis  inordinati  et  impertinentis  affectus. 
Sic   quoque    Deum   diligcre    tota   mente, 

D  est  divinai  veritatis  contemplationi  inde- 
sinenter  vacare  secundum  extremum  pos- 
se  intellectus,  absque  admixtione  totius 
evagationis,  erroris  et  deceptionis.  Dilige- 
re  autem  Deum  tota  anima,  est  tota  in- 
tentione  actualiter  esse  seinper  elevatum 
in  Deum  in  omnibus  qua;  cogitantur, 
amantur,  aguntur.  Porro  diligere  Deum 
tota  fortitudine  seu  ex  omnibus  viribus, 
est  omnium  aliarum  inferiorumque  viri- 
um  actiones  semper  habere  actualiler  or- 
dinatas  in  Deuin,  ita  quod  Dci  dilectio  erit 


DOMINICA  XIII   POST  TRINITATEM. 


SERMO  TERTIUS 


409 


omnium  actuum  illorum  ratio  :  quod  erit 
in  Beatis,  potissimum  post  resurrectionem 
futuram,  quando  omnes  operationes  exte- 
riorum  interiorumque  sensuum  et  utrius- 
que  appetitus  sensitivi,omnesque  corporis 
motus  et  actus,ordinatissimi  erunt  in  Deo, 
alque  ad  ejus  conferent  contemplationem, 
amorem,  laudem  et  venerationem.  Uni- 
versaque  ista  implebuntur  in  patria,  non 
solum  absque  difficultate,  sed  etiam  cum 
inenarrabili  facilitate  et  jucunditate.  Id- 
circo  prgeceptum  istud  caritatis  divinee  non 
impletur  perfecte  nisi  in  patria. 

Secundus  et  medius  gradus  perfectionis 
caritatis  est,  dum  omnia  illa  relinquuntur 
et  contemnuntur  quse  solent  in  hac  vita 
a  Dei  contemplatione  et  amore  impedire, 
quatenus  mens  Deo  perfectius  atque  sta- 
bilius  per  dilectionem  contemplationem- 
que  vacet.  Et  hic  gradus  perfectionis  cari- 
tatis  cadit  sub  consiliis  evangelicse  legis, 
et  spectat  ad  religiosos,  qui  desiderio 
Zhc.  ix,23;  preetactee  perfectionis,  juxta  Christi  con- 
XIV,  20,33.  gjijm^^  abnegant  semetipsos,  et  omnibus 
quae  habent  renuntiant,  carnaliterque  pro- 
pinquos  et  contoralem  relinquunt,  ut  soli 
Deo  liberius  amorosiusque  adhsereant  : 
quoniam  mens  humana  tanto  intensius  uni 
infigitur,  quanto  plus  a  multis  abstrahi- 
tur.  Certumque  est  quod  occupatio  circa 
exteriora,  et  carnalis  affectio  circa  pro- 
pinquos,  potissimeque  delectatio  sensualis 
in  actu  carnali,  a  pura  et  stabili  affectionc 
mentis  in  Deo  vehementer  impediunt  ho- 
minem  :  ideo  Filius  Dei,  sapientia  Patris 
aterni,  consuluit  omnia  illa  relinqui,  ut 
soli  Deo  perfectius  intendatur. 

Tertius  vero  et  infimus  gradus  perfe- 
ctionis  caritatis  est,ut  sic  Deus  toto  corde, 
tota  mente,  tota  fortitudine  diligatur,  qua- 
tenus  in  omnibus  his  nihil  sit  quod  ca- 
ritati  contrarietur,  sed  omnia  actu  vel 
habitu  ordinentur  in  Deum  sicut  in  uUi- 
mum  finem,  et  intellectus  Deo  subdatur 
per  fidem,  volunlas  per  spiritualem  amo- 
rem  :  quatenus  nec  se  nec  aliquid  aliud 
diligat  homo,  nisi  in  Deo,  exteriora  quo- 
que  opera  ejus  ac  verba  ox  Dei  amore  pro- 


A  cedant,  dicente  Apostolo,  Omnia  vestra  in  i  cor. 
caritate  fiant ;  sicque  intentio  recta  sit  co-  **' 
ram  Deo,ut  ejus  honorem  et  gloriam  prin- 
cipaliter  intendamus,  juxta  illud  Apostoli: 
Sive  manducatis,  sive  bibitis,  sive  aliquid  ibid.  x 
aliud  facitis,  omnia  in  gloriam  Dei  facite. 
Et  hic  gradus  caritatis  est  de  necessitate 
salutis.Postremo  patet  ex  his,  quam  gravi- 
ter  peccent  carnales  parentes,  propinqui, 
amici  et  socii,  qui  sobolem  suam,  vel  pro- 
pinquum,  aut  socium  a  religionis  ingres- 
su  impedire  conantur.  Hoc  enim  caritati 

B  Dei  ac  proximi  contrariatur,et  valde  dam- 
nabile  a  sanctis  Patribus  judicatur.  Tales 
namque  sunt  homines  carnales,  omni  spi- 
rituali  sapientia  destituti  et  vera  caritate 
carentes,  qui  consiliis  Christi  repugnant. 
Legitur  in  vita  BB.  Epicteti  et  Astionis, 
quod  idem  Astion  ex  gentilibus  parenti- 
bus  natus,  et  eorum  unicus  filius,  cujus 
mater  fuit  filia  senatoris,  quum  esset  de- 
cem  et  octo  annorum,  et  eloquentissimus 
atque  pulcherrimus  adolescens,  ingenio- 
sus,  mansuetus   et   in   naturalibus   valde 

C  preeclarus,  a  S.  Epicteto  presbytero  est 
ad  fidem  conversus.  Et  ut  Christo  libe- 
rius  deserviret,  cum  praefato  Epicteto  lon- 
ginquam  regionem  intravit  :  in  qua  Deo 
in  omni  sanctitate  et  perfectione  servivit, 
in  tantum  quod  etiam  magna  fecit  mira- 
cula.  Parentes  vero  ipsius,  de  ejus  amis- 
sione  incredibiliter  doluerunt.  Post  multos 
vero  annos,  beati  viri  Epictetus  et  Astion 
pro  fide  Christi  martyrium  sunt  perpessi, 
in  quo  crudelissimas  pcenas  constanti  et 
alacri  animo  pertulerunt.   Et  circa  idem 

D  tempus  perceperunt  parentes  S.  Astionis, 
in  qua  civitate  diu  mansisset.  Qui  proti- 
nus  illuc  venerunt.  Quumque  civitati  illi 
propinquarent,  B.  Astion  apparuit  cuidam 
Christiano  in  urbe  illa,  rogans  ut  parentes 
suos  pie  susciperet,  bene  tractaret,  et  de 
fide  Christi  diligenter  instrueret  :  qua? 
omnia  Christianus  ille  nomine  Vigilantius, 
fideliter  fecit.  Post  paucos  vero  dies,  glo- 
riosi  martyres  Epictetus  et  Astion  visi- 
biliter  apparuerunt  in  plena  vigilia  pa- 
rentibus   Astionis,   circa   eorum    sepulcra 


XVI, 


,31. 


410 


DOMINICA  XIII  POST  TRINITATEM.  —  AD  RELIGIOSOS  ;   SERMO  QUARTUS 


orantibus,  prsesente  Vigilantio.  Epictetus  A  coelum.  Post  modicum  tempus  parentes 
autem  apprehendebat  et  osculabatur  pa-  Astionis  acceperunt  Baptisma,  et  redie- 
trem  Astionis ;  Astion  vero  amplectebatur  runt  ad  sua ;  atque  feliciter  tandem  ob- 
et  osculabatur  matrem  suam.  Quumque  dormierunt  in  Domino.  Est  autem  legenda 
diu  affati  et  consolati  fuissent  ac  instru-  ista  S.  Epicteti  et  B.  Astionis  pulcherrima 
xissent   prsefatos   parentes,    redierunt   in     et  consolatoria  valde. 


AD    RELIGIOSOS 


SERMO  QUARTUS 


QUOMODO   PER   FIDEM   IN  JESUM   CHRISTUM  FIDELES   CONSEQUANTUR   GRATIAM   ET  GLORIAM. 


r 


lONCLUSIT  Scriptura  omnia  suh  'pec- 
cato,  ut  promissio  ex  flcle  Jesu  Christi 
daretur  credentibus.  Galat.  iii,  22. 

In  hodierna  epistola  docet  Apostolus, 
quod  non  Mosaicae  legis  virtute,  sed  per 
fidem  Jesu  Christi  consequantur  fideles 
gratiam  in  prsesenti  et  gloriam  in  futuro. 
Nam  Trinitas  summa,  seternus  ac  simpli- 
cissimus  Deus,  decrevit  per  unum  caput, 
videlicet  Jesum  Christum,  salvare  genus 
humanum.  Et  sicut  Christiani  jam  tempo- 
re  gratiee  salvantur  in  fide  Christi  nunc 
incarnati,  missi  ac  crucifixi,  sic  electi  fi- 
deles  qui  ab  exordio  mundi  fuerunt  in 
lege  naturali  et  scripta,  salvabantur  in 
fide  ejusdem  Christi  tunc  incarnandi,  nio- 
rituri  ac  crucifigendi,  et  quidquid  nos 
modo  de  Christo  credimus  adimpletum, 
illi  crediderunt  in  Christo  et  per  Christum 
implendum.  Et  superiores  in  iliis,  videli- 
cet  Patriarchse  ac  Prophet»,  ex  revelatio- 
ne  divina,  per  diversa  oracula,  per  divina 
mysteria,  per  vaticinia  et  figuras  plurima 
de  Christo  prpcnuntiaverunt,  inio  pene  om- 
nia  qua3  de  ipso  modo  creduntur.  Idcirco 
eadem  est  fides  illorum  et  nostra.  Pro- 
pter  quod  evangelicus  Zacharias  loquitur  : 
Zhc.  1, 09,  Erexit  cornu  salutis  nobis,  sicut  locutus 
'"■  est  per  os  sanctorum,  qui  a  saculo  sunt, 

Prophetarum    ejus.    Beatissimus    quoque 


B  princeps   Apostolorum    ait   in   Actibus    : 
Deus  praenuntiavit  per  os  omnium  Pro- Ac<.  m,  i? 
phetarum,  pati  Christum  suum. 

Porro  hajc  fides,  a  principio  mundi  us- 
que  in  praesens,  per  cunctas  mundi  a^tates 
habuit  testimonium  Dei  seu  attestationes 
divinas,  puta  vera  et  soli  vero  omnipoten- 
tique  Deo  possibilia  miracula,  quse  Deus 
fecit  in  testimonium  veritatis  fidei  hujus  : 
quia  eorum  doctrinam  qui  fidem  hanc 
docuerunt,  approbavit,  et  confirmavit,  ac 
divulgavit  per  hujusmodi  copiosa   mira- 

C  cula,  quae  tamen  in  evangelica  lege  et 
terapore  gratiae,  quando  haec  fides  per 
universum  diffusa  est  orbem,  copiosius, 
imo  quasi  incomparabiliter  excellentius 
atque  frequentius  sunt  peracta,  nec  aliter 
potiiissent  homines  ad  hanc  fidem  induci. 
Deinceps,  post  diluvium,  hominibus  ubi- 
que  ad  idololatriam  passim  ruentibus,Deus 
excelsus  et  gloriosus  elegit  et  assumpsit 
sibi  populum  unum,  in  quo  hsec  fides 
uniusque  Dei  cultus  manserunt,  pufa  Is- 
raeliticam  plebem.  Et  in  populo  illo  Deus 

D  ajternus  inulto  evidentius  quam  ante  do- 
cuit  homines  de  Christi  adventu  atque 
mysteriis,  per  angelos  instruendo  Prophe- 
tas,  et  per  Prophetas  plebem  communem, 
Unde  Prophetae  de  Christo  et  ejus  adven- 
tu,  passione  ac  mysteriis  copiose  ac  evi- 


DOMINICA  XIII   POST   TRINITATEM.   —  AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS 


411 


denter   locuti   sunt   et   scripserunt.    Ilinc  A 

quoque  in  Israelitica  plebe  fecit  Deus  mul- 

ta  praeclara  miracula,  multo  copiosius  quam 

fecerat  ante.Et  hoc  duravit  usque  ad  Chri- 

sti  adventum,  in  quem  translata  sunt  illa 

miracula,  quoniam  per  se  ipsum  operatus 

est  innumerabilia  excellentissima  prorsus 

prodigia.  Unde  et  quidam  Judeei  dixerunt 

Matth.ix,  de  ipso  :  Nunquam  apparuit  sic  in  Israel. 

^joann  xv  ^*"  Jpsemet  protestatur  :  Si  opera  non  fe- 

24.  cissera  in  eis  quae  nemo  alius  fecit,  pec- 

catum  non  haberent. 

Christus   quoque  virtutem   agendi  mi-  B 

Zhc.  x,9,  racula  suis  dedit  Apostolis  ceterisque  di- 

XV.'  i'/"i'8-  scipulis,  etiam  ante  suam  passionem,  et 

Act.  11  ct  multo  excellentius  post  suam  passionem, 

^*"''  resurrectionem  ac  Sancti  Spiritus  missio- 

nem.  Imo,  quamvis  Domiuus  Jesus  Chri- 

stus,  rex  Messias,  unigenitus  Dci,  per  se 

ipsum  tot  et  tanta  fecit  prodigia,  nihilo 

minus,  sicut   ipse  passione  sua   instante 

JoaHH.xix,  pra3dixit,  multi  Apostolorum  et  discipu- 

'■■  lorum  suorum,  in  virtute  et  nomine  ejus 

plura   et    majora   miracula    sunt   operati 

quam  ipse,  qui  quamdiu  inter  Judseos  fi-  C 

dem  christianam  prsedicaverunt,  corusca- 

bant   inter   illos    miraculis.   Judseis   vero 

majori  ex   parte  in   infidelitate  sua   ma- 

Aet.\m,-i,  nentibus,   et   ex  jussione   divina   sanctis 

40,  ii.       Apostolis   illos   relinquentibus,  atque   ad 

gentilium  informationem  ac  conversionem 

se  transferentibus,  translata  sunt  universa 

miracula  quibus  ante   splenduit  Synago- 

ga,  per  beatos  Apostolos  ad  Ecclesiam  pro 

maxima  parte  etiam  gentilitate  collectam, 

nec   interim   habuerunt  Judaei    miracula. 

Perdiderunt  quoque  sceptrum  regium,pro-  D 

priam  terram,  sacrificia  legis,  ordinem  sa- 

cerdotum,dignitatem  pontificum.  Et  quum 

omnia  videant  sibi  ablata,  non  advertunt 

nec  intelligere  volunt  ea  in  Christum  et 

in  ejus  Ecclesiam  esse  translata.  Ecce  haic 

est  fidei  christiana>  probatio  vera   atque 


certissima,quae  et  per  alia  multa  probatur 
insolubilia  argumenta. 

Prseterea  per  fidem  Christi  salutem  con- 
sequimur,  dummodo  Christo  capiti  nostro  Ephes.w, 
per  fidem  formatam,  hoc  est  per  fidem  et 
caritatem,  nunc  uniamur.  Oportet  nos  ita 
Christo  uniri,  ut  meriti  ac  gloriae  ejus  si- 
mus  participes.  Quumque  Christus  sit  ca- 
put  nostrum,cujus  tota  conversatio  in  hac 
vita  fuit  meritoria  nobis,  debemus  opera 
nostra  meritoria  plurimum  defectiva  su- 
percopiosissimis  meritis  Christi  unire,  et 
sic  ea  Deo  offerre,  quatenus  imperfectum 
nostrum  suppleatur  ex  superabundantia 
meritorum  Domini  nostri  Jesu  Christi  : 
quemadmodum  et  Ecclesia  in  suis  oratio- 
nibus  per  Jesum  Christum  postulat  exau- 
diri.  Postremo,  meritum  Christi  tanto  ex- 
uberantius  communicabitur  nobis,  quanto 
ad  ejus  participationem  amplius  nos  apta- 
mus,  quanto  per  ferventiorem  dilectionem 
Christo  uniti  fuerimus,  quanto  ipsius  ve- 
stigia  perfectius  imitamur. 

Ideo  omnem  inordinatam  abjiciamus  af- 
fectionem,  omnem  consolationem  sperna- 
mus  indignam,  omne  verbum  et  opus  a 
Christo  elongans  vitemus.  Christi  bonita- 
tem  et  caritatem  ad  nos,  ac  beneficia  ejus 
consideremus  :  quse  omnia  intuendo,  ejus 
accendemur  amore.Discamus  ab  ipso,quia  Matth.xi, 
mitis  est  et  humilis  corde,  et  in  patientia  f" 
nostra  possideamus  animas  nostras.  Ser- 
viamus  Domino  Deo  nostro  corde  perfecto  josne 
atque  verissimo,  omnem  passionum  im- 
pulsum,  ira3  et  impatientiae  impetum,  vi- 
tiorum  tumultum  eradicemus  a  nobis.  In 
cibo,  potu,  somno  et  cunctis  necessariis 
huic  misero  corpori,  simus  semper  mode- 
rati  ac  parci,  ut  vitam  vere  religiosam  ac 
poenitentialem  ducamus,  atque  in  omni 
pietate,  mundilia,  fervore,  justitia,  con- 
stantia,  alacritate  ac  spirituali  profectu 
ministremus  Altissimo. 


14. 


412 


DOMINICA  XIII  POST  TRINITATEM.   —  AD  RELIGIOSOS  ;   SERMO  QUINTUS 


SERMO  QUINTUS 


DE   PRIMIS   ET   PRINCIPALIBUS   LEGIS   DIVIN^   PR^CEPTIS,   ET   QUO   STUDIO 

IMPLERI   DEBEANT. 


Joan>i.K\n, 
3. 


BEATI  oculi  qui  vident  gucv  vos  vide- 
fis.  Luc.  X,  23. 
Cliristus  Dominus  fons  vitse,  in  visione 
quadam  beatitudinem  hominis  ponit,  di- 
cendo  :  Heec  est  vita  sBterna,  ut  cognoscant 
te  verum  Deum.  Itaque  in  visione  super- 
dignissima?  Trinitatis  clara  per  speciem 
nostra  consistit  felicitas.  Nec  solum  ap- 
pellat  beatos  eos  qui  Deum  ita  vident,  sed 
eos  quoque  qui  ad  ejus  beatificam  visio- 

Maiih.\,s.  nem  sunt  dispositi  :Beati(inquiens)mundo 
corde,  quoniam  ipsi  Deum  videbunt.  Nec 
hi  dumtaxat  beati  vocantur,  qui  ad  istam 
beatitudinem  sunt  dispositi  jam  in  actu, 
sed  omnes  quoque  qui  ad  eam  seternaliter 
sunt  electi. 

Porro  ut  in  evangelio  legitur  hodierno, 

Zi(c.  x,23.  Christus  suis  dixit  discipulis  :  «Beati  oculi 
qui  vident  quee  vos  videtis  ».  Fuit  enim 
valde  desiderabile  ac  beatum  videre  ad 
oculum  Unigenitum  Dei,  verum  Deum  ve- 
raciter  incarnatum,  utpote  in  unitate  per- 
sonsB  Deum  et  hominem,  inter  homines 
conversantem,  prwdicantem  atque  mira- 
cula  innumerabilia  ac  pra^clarissima  ope- 
rantem.  Sic  olim  regina  Saba  Salomonis 

mitey.x,  sapientiam  admirans,  asseruit  :  Beati  viri, 

*■  et  beati  servi  tui,  qui  hic  adstant  coram 

te  semper,  et  audiunt  sapientiam  tuam. 
Quanto  magis  beati  Apostoli  ceterique  Sal- 
vatoris  discipuli,  qui  ei  quotidie  adstile- 
runt,  ejus  sapientiam  audierunt,  ejus  mi- 
rabilia  contcmplabantur?Verumtamen  non 
omnes  erant  beati  qui  Christum  corpora- 
liter  conspexerunt  et  audierunt.  Nam  qui- 
dam  eorum  abierunt  retrorsum,  et  infeli- 
cissimus  Judas  unus  fuit  eorurn.Aliquibus 

Sap.u,i5.  etiain  gravis  exstitit  ad  videndum,  qui  et 
tandem    manus   sacrilegas   injecerunt  in 


Joann.  vi 
67. 


A  eum,  et  crucifixerunt  Dominum  majesta- 
tis  :  sic  invidia  mentem  excaecat,  sic  ma- 
litia  eam  subvertit.  Quod  itaque  dixit  Sal- 
vator,  «  Beati  oculi  qui  vident  quse  vos 
videtis  »,  de  interioribus  oculis  ad  corpo- 
rales  oculos  reflexis,  fideliterque  intelli- 
gentibus  exterius  visa  et  audita,  rite  ac- 
cipitur. 

Nec  solum  illi  beati,  quia  de  nobis  Chri- 
stus  disseruit  :  Beati  qui  non  viderunt  et  Joann.w, 
crediderunt.   Denique   magis  meritorium  '^' 
est  Christum  in  Sacramento  altaris  fide- 

B  libus  oculis  intueri,  quam  fuit  eum  cor- 
poralibus  oculis  speculari.  Hieronymus 
quoque  lestatur,  Nihil  felicius  Christiano, 
cui  regna  promittuntur  coelorum  :  quod 
de  Christianis  illis  verificatur  qui  tanto 
nomine  operantur  condigna. 

Ut  ergo  et  nos  simus  beati,  videamus  et 
contemplemur  oculo  fidei  illustrato,  Dei 
Filium  incarnatum,et  universum  sua?  san- 
ctissima3  conversationis  modum  in  sa3Culo 
isto,  documenta  et  miracula  ejus,  et  om- 
nia  qua)  pro  nostra  egit  sustinuitque  sa- 

C  lute.  Nonne,  quum  Dominus  esset  univer- 
sorum,  fons  omnium  divitiarum  et  Deus 
majestatis  immensa;,  ut  viam  salutis  no- 
bis  perfectissime  demonstraret,  non  ver- 
bis  dumtaxat,  sed  etiam  factis,  elegit  in 
saeculo  isto  vitam  prorsus  pauperrimam, 
vitam  asperrimam,  persecutionibus,  deri- 
sionibus,  opprobriis  plenam  ?  Et  postre- 
mo,  sui  pretiosissimi  sanguinis  effusione 
redempturus  genus  humanum,  non  bre- 
vem  aut  levem,  sed  longam  nimis,  et 
vere  acerbissimam  ac  ignominiosissimam 

D  elegit  perpeti  mortem  ;  atque  in  omni 
conversatione,  praidicatione  et  passione 
sua  exhibuit  et  implevit  profundissimam 


DOMINICA   XIII   POST   TRINITATEM.   —   AD  RELIGIOSOS  :    SERMO   QUINTUS 


413 


it,i 


humilitatem,  incomparabilem  patientlam, 
insuperabilem  mititatem,  caritatem  arden- 
tissimam  ac  summe  perfectam,  insinuans 
et  protestans  unumquemque  fidelium  tan- 
to  esse  veracius  christianum,  tanto  per- 
fectiorem  ac  feliciorem,  quanto  eum  in 
prstactis  virtutibus,  in  pra^fatis  operi- 
bus,  in  tribulationum,  adversitatum,  per- 
secutionum  et  derisionum  aequanimibus 
tolerantiis,  plenius  fuerit  imitatus.  Unde 
non  solum  in  visione  et  gloria,  sed  in 
tribulationum  quoque  multiplicium  sus- 
tinentiis  spontaneis,  beatitudinem  statuit 
Matih.  V,  Christus  :  Beati  (inquiens)  estis  quum  ma- 
ledixerint  vobis  homines,  et  persecuti  vos 
fuerint,  et  dixerint  omne  malum  adversus 
vos,  mentientes,  propter  me;  gaudete  in 
illa  hora  et  exsuhate,  quoniam  merces 
vestra  copiosa  est  in  coelis. 

Habentes  autem  talem  legislatorem  ac 
dominum,  instructorem  ac  preecessorem, 
talia  documenta,  exempla,  consilia  et  pra?- 
cepta,  cur  unquam  impatientes,  irati,  in- 
dignantes,  perturbati  efficimur?  Cur  pro- 
sperari,  solatiari,  ridere,  honorari,  seu 
aliquo  modo  promoveri,  et  non  potius  tri- 
bulari,  disciplinari,  poenitere,  flere,  de- 
spici  et  subesse,  optamus  :  praesertim  nos 
religiosi,  qui  in  vera  paupertate,  conti- 
nentia,  obedientia  Dominum  et  magistrum 
istum  sequi  solenniter  vovimus;  qui  so- 
lummodo  pauperes  esse  sic  volumus,  ut 
nullam  paliamur  inopiam  ;  sic  casti,  ut 
carnalia  desideria  non  funditus  exstirpe- 
mus;  sic  obedientes,  ut  prgesidens  conside- 
rare  indigeat  quid  nobis  injungi  velimus, 
et  vix  arduum  aliquid  alicui  praecipere 
audeat?  Videndum  est  et  providendum  an 
sic  nostrae  satisfaciamus  professioni.  Sed 
intuitu  et  amore  Domini  nostri  Jesu  Chri- 
sti,  sic  in  pr»dictis  eum  sectemur,  ut  in 
tenuitate  victus  et  vestitus,  in  penuriis, 
afflictionibus,discipIinis  et  propria?  volun- 
tatis  fractionibus  arduis,  quasi  in  eunctis 
divitiis  gloriemur ;  tantoque  amplius  glo- 
rieinur,  tanto  beatiores  nos  arbitremur, 
quanlo  iii  universis  jam  tactis  Dei  Filium 
Jesum  Christum  abundantius  sequi,  et  ei 


A  perfectius  conformari  poterimus.  Et  si  non 
ex  sincerissima  caritate  ipsius  id  cupimus 
et  implemus,saltem  ex  spe  et  desiderio  in- 
ffistimabilis  beatitudinis  aeternalis  inde  no- 
bis  provenientis,  una  cum  caritatis  affe- 
ctu  totum  illud  cupiamus  et  exsequamur, 
quia   ut  ait  Apostolus,  Modicum  et  leve  ii  cor. 
tribulationis  nostrae  in  vita  hac   habitae,  '^" 
aeternum  gloriae  pondus  operatur  in  nobis. 
Nec  condignae   sunt  hujus  vitae  ac  tein-  Rom.  v 
poris  passiones  ad  futuram  beatitudinem  '*" 
illam. 

B  Insuper  in  evangelio  isto  docetur,  quae 
sint  prima  ac  principalia  legis  divinae  prae- 
cepta,  videlicet,  Deum  ex  toto  corde,  tota  luc.x,. 
anima  et  viribus  cunctis  diligere,  proxi- 
mum  quoque  sicut  se  ipsum  :  ad  quae 
cetera  ordinantur  praecepta.  Quum  etenim 
praecepta  de  actibus  sint  virtutum,  et  ca- 
ritas  sit  virtus  altissima,  constat  quod  ca- 
ritatis  praeceptum  sit  summum.  Idcirco  ad 
ejus  impletionem  maxime  infatigabiliter- 
que  conemur,  quoniam  absolute  loquendo, 
ille  est  melior,  ille  perfectior,  ille  in  prae- 

C  senti  et  in  futuro  beatior,qui  in  Dei  amore 
exstat  intensior,  major  sive  ferventior. 
Propterea  miser  et  stultus  est  valde  reli- 
giosus,  qui  tot  quotidie  exercet  labores, 
tanta  dimisit  in  saeculo,  tamque  aptissima 
proficiendi  media  habet  in  coenobio,  nec 
tamen  haec  omnia  ordinat  ad  divini  in- 
crementum  amoris,  neque  in  sincerissima 
Dei  et  proximorum  dilectione  crescit  ac 
proficit ;  qui  mentem  suam  non  satagit 
omni  hora  Creatori  suo  amorose  unire, 
affectum  suum  in  Deum  defigere,  carita- 

D  tisque  vinculis  animam  suam  Sponso  coe- 
lesti  indissolubiliter  coIIigare,ut  jam  nihil 
libeat  ei,  nil  eum  delectet,  nisi  se  occu- 
pare  cum  Deo  suo,  illum  pura  mentis  acie 
contemplari,  illum  indesinenter  affari  oran- 
do,  psallendo  ac  meditando,  pro  ipsius 
ainore  oinnia  dura  et  aspera  hilariter  sus- 
tinere.  Et  quoniam  ainanlis  est  beatiludiiii 
sui  dilecti  cordialiter  congaudere,  istud 
pra3cipue  ad  sincerum  ac  fervidum  Dei 
pertinet  amatorem,  infinitam  opulentiam 
immensamque  perfectionem,  superplenis- 


IV, 


llt, 


414                     DOMINICA   Xni   POST   TRINITATEM.  —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO    SEXTUS 

simam  beatitudinem,  omnem  sapientiam,  A  ventrem   ab   excessu  compescit.  Insuper 

pulchritudinem,  suavitatem   et  excellen-  est  necesse  omne  opus  Dei  revercnter  per- 

tiam   ejus   considerare,  mirari,  et   ei   de  agere,  in  omni  humilitate,  patientia,  man- 

his  omnibus  toto  corde  congratulari.  suetudine,    temperantia,    pietate,   justitia 

Verumtamen  ad  perfectionem  hanc  ip-  ceterisque  virtutibus  ad  caritatis  perfecti- 

sam,   ad    omnem    hunc   caritatis    actum,  onem  disponentibus,  requisitis  atque  prse- 

unionem,  amplexum  ac  virtutem,  non  ita  ambulis  digne  proficere,  coram  Deo  sem- 

pertingit  neque  faciliter  pervenit  homo,  per  sollicite  ambulare,  quotidiana,venialia, 

nec  potest  ad  ista  ascendere,  nisi  in  pri-  et   quso    putantur   minuta    peccata   quasi 

mis  cum  omni  diligentia  indesinenter  vi-  mortalia  ponderare,deflere,punire  et  emen- 

tet  peccata,non  solum  mortalia,  sed  venia-  dare,  invocationi  divini  subsidii  indefesse 

lia  quoque.  Nam  sicut  mortalia  caritatem  insistere.  Ad  qua?  omnia  adimplenda,  non 

exstinguunt,  sic  venialia  ejus  profectum  B  mediocriter    confert    dominicae   passionis 

impediunt,  ejus  fervorem  diminuunt,  per-  frequens  et  cordialis  meditatio,  et  sui  ipsi- 

fectionique  derogant.  Porro  peccata  taliter  us  diligentissima   quotidiana  examinatio. 

evitare  non  poterit,  nisi  qui  passionum  su-  Idcirco  in  omnibus   his  exerceamus  nos 

arum   refrenationi,  affectionum  reforma-  strenue,  quatenus  ad  caritatis   perfectio- 

tioni,  et  interiori  cordis  custodiae  studiose,  nem,  ad  divini  amoris  ardorem,  ad  sere- 

sollicite,   incessanter  invigilat,  exteriores  nissimse  dilectionis  sanctum  stabilemque 

interioresque  sensus  coercet,  linguam  et  affectum  valeamus  pertingere. 


SERMO  SEXTUS 


ELUCIDATIO   PR^CEPTI   CARITATIS,   ET   DE   NOVEM  NOCUMENTIS   PECCATI. 


DILIGES  Dominum  Deum   tuum   ex  C  sus  in  infinitum  amabilis  et  superamabi- 

toto  corde  tuo.  Luc.  x,  27.  lis  est  in  se  ipso,  utpote  superpura,  su- 

Deus  essentialiter  et  incircumscriptibili-  peressentialis    ac    penitus    interminabilis 

ter  bonus  jussit  se  ab  hominibus  toto  corde,  bonitas.  Secundo,  quoniam  quidquid  su- 

tota  mente,  tota  anima,  et  ex  omnibus  viri-  mus  et  habemus,  ab  ipso  accepimus  :  ideo 

bus  diligi :  non  quod  homo  in  vita  pr^senti  totum  sua^  dilectioni  debemus.  Tertio,  pro- 

possit  prfficeptum  islud  perfecte  implere,  pter  alia  specialia  et  generalia,  corporalia 

sed  ut  sciamus  quo  tendere,  ad  quid  om-  et  spiritualia,  naturalia  et  supernaturalia 

nia  nostra  ordinare   exercitia  debeamus,  bencficia  ejus  innumerabilia  nimis.  Non 

et  ut  scmper  imperfectum  nostrum  reco-  enim  solum  esse,  vivere,  sentire,  moveri, 

gnoscamus,  ut  etiam    possimus  advertere  intelligere,  corpus  et  animam,  membra  et 

quantum   profecerimus,  quousque  perve-  vires  ab  eo  accepimus,  sed  ab  ipso  in  his 
nerimus,  et  quantum  a  vera  perfectione  D  incessabiliter  conservamur,  ab  ipso  neces- 

distemus.  Denique  Deus  omnipotens,  ju-  saria  vitae  sortimur,  et  creaturarum  sua- 

stus   et  sapiens,  istud   praecepit   non   ob  rum    obsequio   jugiter   utimur.    Ab   ipso 

indigentiam  suam  aut  commodum  suum,  diversa  gratiarum  charismata  sumus  ade- 

Ps.xv,2.  qui  bonorum  nostrorum  non  indiget,  sed  pti,  a  periculis  mullis  maximisque  erepti. 

ob  alias  causas  diversas.  Primo,  quoniam  Quarto,  quia   ipse   prior  dilexit  et  valde  i/oann.iv, 

ipse  summe  et  incomparabililer  ac  pror-  dilexit  nos.  Diligens  autem  vult  redamari.  *°'  *^" 


DOMINICA   XIII   POST  TRINITATEM. 


AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS 


415 


Lnc.  IX, 
XIV,  26, 


Quinto,  quia  non  aliter  nisi  eum  toto  cor-  A 
de  amando,  beatitudinem  ad  quam  ipse 
nos  condidit  possumus  adipisci. 

Pra?terea,  Deum  toto  corde,  tota  mente, 
tota  anima  et  omnibus  viribus  diligi,  tri- 
pliciter  potest  intelligi.  Primo,  ut  nihil 
Deo,  sed  ipse  rebus  omnibus  praeponatur, 
tam  in  corde,  id  est  voluntate,  quam  in 
mente  seu  intellectu,  in  anima^  quoque 
intentione  et  ceteris  viribus  ejus  ;  nec  in 
omnibus  aliquid  divin»  contrarium  cari- 
tati  agatur,  sed  ad  minus  juxta  Dei  pree- 
cepta  vita  hominis  dirigatur.  Et  istud  est  B 
de  necessitate  salutis,  et  cadit  simpliciter 
sub  prsecepto,  estque  gradus  infimus  ca- 
ritatis. 

Secundo,  ut  in  cunctis  pra?tactis,  non 
solum  nihil  caritati  contrarium  fiat,  sed 
illa  etiam  relinquantur  quae  a  caritatis 
profectu  et  perfectione  solent  hominem 
impedire ;  et  illa  agantur  qu»  ad  super- 
erogationem  pertinent,  et  caritatem  ex  sua 
natura  augere  atque  perficere  consueve- 
runt.  Hic  autem  est  gradus  caritatis  se- 
cundus  ac  medius,  in  hac  vita  possibi-  C 
lis,  ad  religiosos  prsecipue  spectans,  qui 
23;  terrena  omnia  et  propinquos  relinquunt, 
^^'  abnegantes  insuper  et  se  ipsos,  seque  Deo 
in  manu  vicarii  sui  offerentes  in  holocau- 
stum,  quatenus  a  multis  abstracti,  et  a 
carnali  affectu  ac  voluptate  remoti,  a  pro- 
pria  quoque  libertate  nudati,  uni,  summo, 
necessario  bono  purius  vacent  spirituali- 
busque  inhaereant,et  omnino  transformen- 
tur  in  ipsum  ac  possideantur  ab  ipso.  Hic 
gradus  caritatis  cadit  sub  evangelicse  le- 
gis  consiliis,  ad  quae  tamen  religiosi  post  D 
suam  professionem  tenentur,  quia  et  ipsa 
consilia  tunc  eis  in  praocepta  vertuntur,ad 
minus  principalia  tria  consilia. 

Verumtamen  gradus  hic  caritatis  latitu- 
dinem  habet,  quum  quidam  in  hac  vita 
dicantur  in  caritate  porfecti,  ut  viri  he- 
roici,  in  quibus  passiones  sunt  penitus 
mortificatac  ac  reformatip,  et  spiritualis 
amor  sic  dominatur  quod  amor  privatus 
prorsus  exstinctus  (?st,  omnisque  affectio 
inordinala  proprii   commodi  est  sepulta ; 


qui  extra  Deum  nil  diligunt,  neque  ad 
creata  inordinate  afficiuntur,quantum  hu- 
mana  fragilitas  in  hac  vita  permittit.  Qui 
etsi  quandoque  venialiter  peccent,  tamen 
per  caritatis  ardorem,  per  contritionis  ve- 
hementem  vigorem,  per  sapientialem  de 
sua  culpa  pudorem,atque  per  alia  virtuosa 
exercitia  multa  et  magna,  pro  suis  quo- 
tidianis  culpis  non  solum  satisfaciunt  ple- 
ne,  sed  ultra  hoc  plurimum  promerentur 
ac  crescunt.  Nam  et  ipsi  ita  appellantur 
perfecti,  ut  nihilo  minus  assidue  possint 
plus  perfici,  et  omni  hora  proficiant.  Id- 
circo  lignum,  fcenum  stipulamque  non  i  cor.  m, 
colligunt,  sed  morientes  mox  evolant.  Ex  *-■ 
quibus  elicitur,  quod  etiam  perfectio  ista 
caritatis  graduum  latitudinem  sortiatur,  et 
diversos  habeat  gradus,  secundum  quod 
unus  alio  sanctior  in  hac  vita  fuit  aut  est. 
Siquidem  quidam  Sancti  post  hanc  vitam 
poenas  purgatorii  ad  tempus  passi  legun- 
tur,  quia  cremabile  quid,  utpote  lignum,  mdem. 
fcenum,  stipulam,  secum  tulerunt. 

Tertio,  praefatum  caritatis  praeceptum 
ita  intelligitur,  ut  rationalis  creatura  jugi- 
ter,  sine  interpolatione  seu  interruptione, 
secundum  extremum  posse  suum,  secun- 
dum  omnes  suas  potentias  actualiter  in 
Deum  pure  feratur  et  quiescat,  absque  ad- 
mixtione  totius  erroris  et  culpae.  Et  iste 
est  gradus  tertius  caritatis,  vere  perfectus, 
respectu  cujus,  gradus  caritatis  Sancto- 
rum  in  hac  vita  perfectus,  est  imperfe- 
ctus,  quanquam  et  ille  perfectus  dicatur 
in  suo  statu  et  genere. 

Sed  quum  diligere  sit  actus  proprius 
voluntatis,  cui  soli  vere,  subjective  atque 
formaliter  caritas  inest,  quomodo  ratio- 
nalis  creatura  dicitur  Deum  diligere  tota 
mente  cunctisque  viribus  in  quibus  ca- 
ritas  et  ejus  actus  eliciti  non  inveniuntur? 
Respondetur,  quod  non  eodem  modo  di- 
citur  homo  Deum  diligere  toto  corde  et 
tota  mente,  etc.  Dicitur  namque  Deum  Zkc.x,  27. 
toto  corde  diligere  formaliter  et  directe, 
sed  tota  mente,  et  tota  anima,  et  omnibus 
viribus,  in  quantum  actus  intellectus,  in- 
tentio  animte  et  inferiorum  virium  opera- 


41G  DOMINICA   XIII   POST  TRINITATEM.  —  AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS 

tiones,  secundum  caritatis  imperium,  exi-  A  Deo  frequentius  ac  stabilius  inhserere,  in 

gentiam,  et  profectum  seu  congruentiam  ipso  magis  ac  magis  defigi  ac  immorari 

diriguntur  et  exercentur.  Itaque  hoc  modo  sine  evagatione  et  obnubilatione,  preeser- 

Deum  loto  corde  diligere,  est  eum  actuali  tim  orando,  psallendo,  meditando  ac  ce- 

ferventissimoque  amore   indesinenter  se-  lebrando.  Istud  debet  esse  exercitium  no- 

cundum  totum  posse  voluntatis  amplecti  strum,  studium,  occupatio,  labor,  intentio, 

et  velle,  in  eo  complacentiam  pleuam  ac  quatenus  omne  bonum  quod  agimus,  etiam 

puram  habere,  et  ejus  infinita>  beatitudini  ad  Dei  gloriam  et  honorem  actualiter  ac 

totis  pra?cordiis  congaudere,  omni  inordi-  sa?pissime   ordinemus.  Si  istud  non  agi- 

nato  et  impertinenti  affectu  in  »ternum  mus,  nos  ipsos  negligimus.  Quid  etenim 

prorsus  excIuso.Porro,sic  Deum  tota  men-  aliud   operari  habemus,  quum  simus  ab 

te  diligere,  est  ejus  beatifica?  contempla-  exteriorum  soUicitudine  et  temporali  pro- 
tioni  incessabiliter  juxta  extremum  posse  B  visione  exonerati,  atque  divinis  lotaliter 

intellectivae  potentise  absque  omni  errore  mancipati,   aptissima   quoque    media   ad 

esse   intentum.  Diligere   autem   eum    sic  ista   habentes,  quibus   nequaquam   abuti 

tota  anima,  est  tota  anima?  intentione  ac-  debemus  ? 

tualiter  semper  esse  erectum  ad  Deum  in  Postremo,  Salvator  in  evangelio  isto  do- 

omni  actione,  intuitione  ac  dilectione.  Di-  cet  quanta  mala  ac  nocumenta  homini  in- 

ligere  vero   Deum   omnibus   viribus,  est  fligant  peccata  mortalia.  Primo  equidem, 

ceterarum  virium  operationes  indesinen-  privant  eum  donis  gratuitis,utpote  caritate 

ter  habere  in  eum  erectas,  et  secundum  ceterisque  virtutibus  ac  donis  infusis.  Se- 

ipsius  voluntatem  directas,  ita  quod  Dei  cundo,    mortificant    preecedentia   merita. 

dilectio  erit  omnium  illorum  actuum  ra-  Tertio,  privant  hominem  hereditate  super- 

tio  :  quod  totum  post  generalem   resur-  na  ac  gloria  sempiterna.  Quarto,  vulnerant 
rectionem,  resumptis  corporibus,  comple-  G  naturalia,  imo   et  spiritualiter   perimunt 

bitur  consummate  in  Sanctis,  quia  tunc  animam.  Per  peccata  quippe  moritur  ani- 

universorum    interiorum    exteriorumque  ma  morte  culpse,  et  naturales  animae  vires 

sensuum  actus,  et  utriusque  appetitus  af-  inficiuntur.  Quinto,  faciunt  hominem  ser- 

fectiones,  atque  aliarum  potentiarum  ope-  vum  ac  membrum  diaboli,  atque  iniqui- 

rationes,  ac  corporis  motus,  ordinatissimi  tatis  ministrum.  A  quo  enim  quisque  su-   wpetr.u, 

et  pacatissimi   erunt  in  Deo,  et  ad  ejus  peratus  est,hujus  et  servus  est,ut  princeps '^*- 

contemplationem,  dilectionem,  laudem  ac  ait  Apostolorum.  Sexto,  summse  Trinitatis 

honorificentiam  conferent.   Denique,  tam  imaginem  in  homine  deformant,  et  multi- 

plenissima  ac  prwdominans  gralia,  tanta  plicem  in  aniina  causant  defectum,  utpote 

gloriae   plenitudo  tunc   erunt   in  Sanctis,  pronitatem  ad  vitia,  infirmitatem  resisten- 

quod  omnia  ista,  non  tantum  absque  om-  di  tentationibus  et  peccatis,  et  captivatio- 
ni  labore  et  difficultate,  sed  insuper  cum  D  nem  sub  vitiis,  quemadmodum  Salomon 

ineestimabili  suavitate  ac  summa  felicitate  profitetur  :  Iniquitates  suee  capient  impi-  Prov.\,ii. 

atque  la^titia   efficientur   in  eis,  et  fient  um,  et  funibus  peccatorum  suorum  con- 

ab  eis.  stringetur.  Septimo,  trahunt  ad  alia  vitia, 

Ecce  in   isto   consistit   beatitudo    San-  imo  ad  graviora,  quia  peccatum  quod  per 

ctorum,  gloria  civium  supernorum,  finis  pccnitentiam  non  deletur,  mox  pondere  suo 

omnium  electorum.  Ad  hanc  felicitatem  trahit  ad  aliud.  Octavo,rationem  excaecant, 

conditi   sumus,  et  ei  quotidie  appropin-  judiciumque  pervertunt,et  spiritualiter  in- 

quare  debemus.  Cui  quo  amplius  propin-  sensibilem  efficiunt  hominem.  Nono,  ad 

quamus,  eo  perfectiores  consistimus.  seternam  damnationem  obligant  peccato- 

Studeamus  igitur  inccssanter  in  caritate  rem,   et   illuc   perducunt  impocnitentem. 

proficere,  in  contemplatione  succrescere,  Quum  crgo  tot  tamque  incomparabilia 


DOMINICA   XIII   POST  TRINITATEM.    —   AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS  417 

£"«;(  XXI,  nocumenta  homini  infligant  peccata,quasi  A  diabolica   detestemur  venena;  iram,  im- 

a  facie  colubri,  et  tanquam  a  vultu  infer-  patientiam,  contentionem,  aversionem,  et 

nalis  serpentis,  hoc  est  diaboli,  fugiamus  omnem  perversitatem  ac  proximi  leesio- 

ea.  Negligentiam  atque  pigritiam  repeila-  nem,  sicut  mortifera  animarum  pocula  et 

mus,  quum  ad  perfectionem  tendere  obli-  sicut  mortis  aeternae  pignora  semper  abo- 

gemur;  temeraria  judicia,prava  colloquia,  minemur.  Ad  laudem  et  gloriam  omnipo- 

detractoria  verba,  discordiee  semina,  velut  tentis  Dei,  etc. 


T.  30.  27 


DOMINIGA  XIV  POST  TRINITATEM 


V' 


ENARRATIO  IN  EPISTOLAM 

SPIRITU   AMBULATE,   ET   DESIDERIA   CARNIS   NON  PERFICIETIS.  Galat.  V,  lG-24. 


'AS   electionis   sanctus  Apostolus,   ad  A  corporis  castigationem,divinorum  frequen- 

carnalium  affectionum  ac  operum  de-  tem  ac  stabilem  vacationem.  Et  istud  ve- 

vitationem  nos  hortatur  in  prsesenti  epi-  rum   est   de   spiritu   bene   disposito  ;    in 

stola,  dicendo  :  Spiritu  amhulate,  hoc  est,  vitiosis  autem  hominibus  ratio  victa  est, 

secundum  Spiritus  Sancti  instinctum,  vel  et  sensualitati   consentit  ac   servit.  Hcec 

secundum  angelicse  inspirationis  directio-  enim,  videlicet  spiritus  et  caro,  sibi  in- 

nem,aut  secundum  rectse  rationis  judicium  vicem  adversantur,  appetendo  contraria, 

agite,  sequendo  Spiritus  Sancti  inclinatio-  sicut  praedictum  est.   Garo   enim  appetit 

nem,  angelicam  inspirationem,  rect»que  delectabilia  sibi  in  se;  spiritus  vero  cupit 

rationis  censuram.  Ratio  namque,  secun-  bona  honesta  per  respectum  ad  Deum.  In 

dum  Philosophum,  deprecatur  ad  optima.  virtuosis  tamen  hominibus  caro  et  appe- 

De  Divin.  Diviuus  quoquc  Dionysius  :  Optimum  (in-  titus  sensitivus  rationi  subduntur  per  vir- 

nom.c.  IV.  qQJt)  hominis  est  esse  et  vivere  secundum  B  tutes  morales.  Ut  non  quoicumque  vultis, 

rationem.  Et  desideria  carnis  non  perfi-  secundum  rationis  judicium,  illa  faciatis, 

cietis,  id  est,  carnales  concupiscentias  non  propter  rebellionem  sensualitatis  ssepe  im- 

deducetis  ad  effectum,  neque  praebebitis  pedientis  quae  bona  sunt,  juxta  illud  ad 

eis  consensum,  qui  coram  Deo  pro  opere  Romanos  :  Non   quod   volo  bonum,  hoc  ^om.vn.is, 

reputatur.  facio.  Vel  sic  :  «  Hspc  sibi  invicem  adver-  '^" 

Caro  enim,  id  est  appetitus  sensitivus,  santur,  ut  non  qusecumque  vultis  »,  id  est 

seu  anima  secundum  carnem,  vel  homo  non  omnia  ad  quae  inclinationem  habetis, 

ipse  ex  parte  sensualitatis,  concupiscit  ad-  «  faciatis  »,  sed  per  rationem   prava  de- 

versus  spiritum,  hoc  est,ea  desiderat  qua)  sideria  refrenetis,  ne  in  manus  deemonum 

rectae  rationi  contrariantur,  videlicet  de-  incidatis,  secundum   illud   Ecclesiastici  : 

lectationes  carnales,  immundas,  de  quibus  Si  preestiteris  anim»  tuse  concupiscentias  EccH.kwhi, 

Eccii.xvni,  in  Ecclesiastico  praecipitur  :  Post  concu-  G  ejus,  facient  te  in  gaudium  inimicis  tuis.  ^'' 

^***  piscentias  tuas  non  eas,  et  a  voluptate  tua  Sicque  dictio  ista,  «  ut »,  tenetur  concomi- 

avertere.  Vel,   «  Garo  concupiscit  »,  hoc  tanter  :  quia  ex  mutua  adversatione  car- 

est,  ad  concupiscendum  inclinat :  in  carne  nis  et  spiritus  sequitur,  quod  non  licet 

enim  radicaliter  fomes  est.  Spiritus  au-  nobis  facere  cuncta  qua?  volumus.  Unde 

tem,   id   est   appetitus   intellectivus,    seu  prima  Petri  habetur:Obsecro  vos  abstinere    xPcir.w, 

ratio,  vel  anima  secundum  partem  suam  a  carnalibus  desideriis,  quae  militant  ad-  "" 

superiorem,  concupiscit  adversus  carnem,  versus  animam.  Quod  si  spiritu  ducimini, 

id  est  ea  quae  carni  et  sensualitati  molesta  id  est,  si  a  Spiritu  Sancto  movemini,  non 

sunt,    utpote    sobrietatem,    continentiam,  estis  sub  lege,  id  est,  legi  Moysis  non  estis 


DOMINICA   XIV   POST  TRINITATEM.   —   ENARRATIO  IN  EPISTOLAM  419 

subjecti,  quantum  ad  cgerimonialia  \cg\s  X  a\\qmdhorum,regnumDeinonconsequen- 

praecepta,  nec   quoad   prsecepta   ejus  ju-  tur.  Ex  quo  duo  sequuntur  :  primo,  quod 

dicialia.  omnia  hsec  sunt  peccata  mortalia;  secundo, 

Denique  spiritus  multipliciter  sumitur  quod  damnati  nunquam  liberabuntur.  Et 

in   Scripturis.  Primo,  pro  intellectuali  et  quod  ail,  Regnum  Dei,  id  est  aeternam  sa- 

separata  substantia  :  sicque  Deus  et  angeli  lutem,  non  obtinebunt,  nec  ad  triumphan- 

Joann.n-,  spiritus  appellantur,  juxta  illud,  Spiritus  tem  pertinebunt  Ecclesiam,  intelhgendum 

ActKKius  ^^^  Deus.  Et  Sadducsei  dicunt,  nec  spiri-  est,  nisi  vere  et  condigne  poeniteant. 

tum  nec  resurrectionem  esse  :  ubi  per  spi-  Deinde  enumerantur  opera  Spiritus,  id 

ritum   angelus   designatur.  Secundo,  pro  est,  qua3  a  Spiritu  Sancto  in  nobis  causan- 

substantia  anim»  :  sicque  Stephanus  ait,  tur,  et  spiritui  nostro  rationali  insunt  at- 

/6(V;.vii,30.  Domine,  accipe   spiritum    meum.  Tertio,  que    conveniunt.    Dicuntur    quoque    haec 
pro  superiori  parte  seu  potentia  anima>,  B  opera,  fructus,  ad  similitudinem  fructus 

sicut  hoc  loco.  Quarto,  pro  virtute  imagi-  materialis.  Quemadmodum  enim  hujusmo- 

A{>oc.\,\o.  nativa,  ut  in  Apocalypsi  :  Fui  in  spiritu  in  di  fructus  ex  terra  sea  arbore  oritur,  et 

dominica  die.  Quinto,  pro  subtili  humore  cum    quadam    dulcedine    degustatur,    sic 

per  quem  anima  operationes  vitales  exer-  opera  ista  a  Spiritu  Sancto  principaliter, 

5a;).  ir,  3.  cct  iu  corporc  :  unde  Sapiens  ait,  Spiritus  atque  a  nostro  spiritu  divinitus  confortato 

diffunditur  tanquam  mollis  aer.  Sexto,  pro  nascuntur,  animamque  delectant.  Ait  ergo: 

aere  aut  vento,  de  quo  quidam  exponunt  Fructus  autem  Spiritus,  id  est  Spiritus 

Gen.1,2.  illud  Genesis  :  Spiritus  Domini  ferebatur  Sancti,  seu  spiritus  nostri  rationalis,  se- 

7oann. [11,8.  super  aquas;  et  illud  Joannis,  Spiritus  ubi  cundum  sensum  praetactum,  est  caritas, 

vult  spirat.  id  est  actus  dilectionis  divina;  ac  frater- 

Subinde  opera  carnis  exponuntur.  Ma-  nse,  gaudlum  spirituale,  non  carnale  aut 
nifesta  autein  suntope)-a  carnis, \d  eslope- C  siecu\3ive,  pax,  id  est  tranquillitas  mentis 

ra  vitiosa  ad  quse  caro  inclinat,  gua?  sunt,  in  Deo,  patientia,  id  est  ffiquanimis  per- 

fornicatio,  id  est  coitus  soluti  cum  soluta,  pessio  adversitatum,  longanimitas,  id  est 

i7nmunditia,\d  est  vitium  contra  naturam  stabilis  aut  diuturna  exspectatio  bonorum 

prorsus  turpissimum,  impudicUia  in  ad-  divinitus  promissorum  (de  quibus  ait  Pro- 

spectu,  tactu,  osculis   atque  amplexibus,  pheta  :  Credo  videre  bona  Domini  in  terra  /'i..xxvi,i3. 

qua?  ad  libidinem  provocant,^^«^'2<r/«^qua3  viventium),  bonitas,  id  est  benevolentia, 

est  nomen  commune  quo  cetera)  species  henignitas,  id  est  exsecutio  benevolentise 

luxuriae  jam   non   expressae  designantur,  hujus    in    benefaciendo    ac    subveniendo 

idolorum  servitus,  quae  interdum  ex  luxu-  egentibus,  mansuetudo,  \d  est  tractabilitas 

\\\Re(j.\i,  ria  nascitur,  sicut  in  Salomone,  veneficia,  iram  refrenans, /?6?es,  id  est  fidei  certitudo 

'■*■          id  est  sortilegia,  inimicitice,  quae  ex  pri-  sive  fidelitas,  modestia,  id  est  moderamen 
vato  generantur  amore,  contentiones  ver-  D  in  verbis  et  factis,  continentia,  id  est  re- 

borum,    Kmulationes,   \d   est   invidentiae  frenatio  voluptatum  laboriosa,  castitas,  id 

eorum  qui  idem  appetunt,  sed  unus  impe-  est  repressio  venereorum  et  concupiscen- 

ditur  pcr  alium,  ut  dum  plures  ad  pra^Ia-  tiae  prompta  ac  facilis.  Continentia  nam- 

tionem  adspi ranl,  rra%  rixa;,  id  est  lites  que  et  castitas,quamvis  circa  idem  versen- 

verborum,  dissensiones  animorum,  quan-  tur,  nihilo  minus  distinguuntur  :  quoniam 

tum  ad  partialitates,  scctw,  id  est  separali-  continens  sustinet  concupiscentias  fortes, 

ones  dissentientium  jam  firmat»,  invidia',  sed  ab  eis  non  vincitur ;  castus  vero  nec 

ho7nicidia,  ebrietates,comessationes,  et  his  suslinet  eas. 

similia,  quoi  pra^dico  vobis  esse   vitan-  Denique    horuin    duodecim    fructuum 

1^0^,.,  5_  da,  antequam  praioccupemini  morte,stcM^  Spiritus,  ad  quos  alii  rcducuntur,  distin- 

10.           yrcedixl  :  quoniam  qui  taliaagunt,\d  est  ctionem  et  sufficientiam  ponil  S.  Thomas 


420  DOMINICA   XIV   POST  TRINITATEM.   —   SERMO   PRIMUS 

q.Lxix,a.3.  in  prima  seciindiB  hoc  modo  :  Fructns  di-  A  pra  sc  est,  hoc  est  ad  Deum,  subdendo  ei 

stinguuntur  secundum  diversum  proces-  proprium  intellectum. — Tertio,  recte  dis- 

sum  seu  variam  operationem  Spiritus  San-  ponitur  mens  ad  id  quod  infra  se  est  : 

cti  in  nobis.  Primo  enim  mens  ordinatur  primo,  quantum  ad  verba  et  actus,  quod 

in  se  ipsa  per  spiritualem  amorem.  Ideo  fit  per  modestiam,  qui  est  decimus  fru- 

primus  fructus  est  caritas,  sine  qua  nihil  ctus;  secundo,quantum  ad  interiorem  pas- 

rationem  fructus  sortitur,  et  in  qua  Spiri-  sionem  seu  concupiscentiam:  et  ita  ponun- 

tus   Sanctus   specialiter   datur.   Secundus  tur  alii  duo  fructus,  videlicet  continentia 

fructus  est  gaudium,  quod  caritate  produ-  et  castitas,  quarum  differentia  posita  est. 

citur  :  quoniam  amans  ex  unione  sua  cum  Prseterea    agnoscendum,    quod    fructus 

amato  gaudet,  quam  unionem  caritas  fa-  sunt  actiones  virtutum,  vel  delectationes 

cit.  Tertius  fructus  est  pax,  quse  est  gau-  actibus  virtuosis  annexa?.  Idcirco  caritas, 
dium  imperturbatum,dum  nec  ab  exterio-  B  patientia,  mansuetudo,  etc,  prout  fructus 

ribus  mens  turbatur,  nec  ab  interioribus  vocantur,  non  sumuntur  pro  ipsis  habiti- 

desideriis  fluctuantibus  inquietatur.In  ma-  bus,  sed  pro  habituum  actibus  vel  dele- 

lis  quoque   seu   adversis   bene   se   habet  ctationibus. 

mens  dupliciter  :  primo,  ne  ex  imminenti  Adversus  hujusmodi,  id  est  contra  prae- 

aut  illato  malo  tristetur,  quod  fit  per  pa-  fatos  fructus,  non  est  lex  prohibens  eos, 

tientiam,qui  est  fructus  quartus;  secundo,  sed  lex  est  pro  eis,  quia  commendat  et 

ne  ex  dilatione  boni  sperati  frangatur,quod  praecipit  eos.  Qui  autem  sunt  CJiristi,  hoc 

fit   per  longanimitatem,  qui   est  quintus  est,  per  fidem  et  caritatem  ei  conjuncti 

fructus.  —  Secundo,bene  disponitur  homo  sunt,  et  ad  eum  sic  pertinent,  carnem  su- 

ad  id  quod  est  juxta  se,  puta  ad  proximum  amcrucifixerunt,  id  est,  spiritualiter  mor- 

suum,  primo  per  voluntatem  benefaciendi,  tificaverunt   per   exercitia  virtuosa  jeju- 

quod  spectat  ad  bonitatem,  qui  est  fructus  C  niorum,    abstinentiarum,   vigiliarum,    di- 

sextus;  secundo,  per  voluntatis  hujus  ex-  sciplinarum,  ciim    vitiis  exterioribus,  et 

secutionem,quod  fit  per  benignitatem,qui  cowcm^/sc(?;?^«Vs  interioribus,tam  vitia  quam 

est  septimus  fructus ;  tertio,  absque  com-  concupiscentias   exstirpando.   Sed   contra 

motione  et  ultionis  affectu  tolerando  mala  istud  objici  potest,quia  dum  aliquis  carna- 

illata,  quod  fit  per  mansuetudinem,  qui  lis  de  novo  convertitur,  per  fidem  et  cari- 

est  fructus  octavus ;  quarto,  ne  fraude  aut  tatem  spectat  ad  Christuin,  et  tamen  car- 

dolo  alicui  noceamus,  quod  fit  per  fidem  nem  suam  nondum    sic  crucifixit  ;  item 

pro  fidelitate  qua?  est  pars  justitiae  sum-  imperfecti  nondum  sic  sua  corpora  cruci- 

ptam ;  si  vero  fides  sumatur  pro  certitudi-  fixerunt,  et  tamen  sunt  Christi.  Responde- 

ne  fidei  quae  est  virtus  theologica,  sic  per  tur,  quod  isti  actu,  vel  proposito,  aut  in- 

eam  bene  disponitur  homo  ad  id  quod  su-  choatione,  sua  corpora  crucifixerunt. 


SERMO  PRIMUS 

DE   FRUCTIBUS   SPIRITUS   QUIBUS   ORNARE   SE   DEBENT  BONI  RELIGIOSI. 

FRUCTUS  Spiritus  est  caritas,  gaudi-  D  subjiciat  animae,  sensualitatem  rationi,  ra- 
um,  pax,  patientia.  Galat.  v,  22.  tionem  et  voluntatem  Deo.  Idcirco  Aposto- 

Ad  hoc  tendit  tota  moralis  doctrina  sa-      lus   ad  istud    frequenter  et  copiosissime 
cra3    Scripturae,   ut    homo    corpus    suum      nos  hortatur.  Praeterea,  quum  corpus  in- 


DOMINICA  XIV   POST   TRINITATEM.   —   SERMO   PRIMUS 


421 


27 


strumentum   sit  animae  et  quasi  servus  A 
ipsius,  anima  autem  finis  ac  domina  cor- 
poris  sui,  tunc  corpus  subjicitur  animse 
quando  ea  exercet  qua?  expediunt  animae 
ad  salutem,  ita  quod  ei  obedit  ac  servit  in 

I  Cor.  IX,  bonis  operibus,  sicut  ait  Apostolus  :  Casli- 
go  corpus  meum,  et  in  servitutem  redigo. 
Quod  nihil  aliud  est  quam  quod  in  prs- 

Gaiat.\;u.  scuti  ait  cpistola  :  Qui  autem  sunt  Christi, 
carnem  suam  crucifixerunt  cum  vitiis  et 
concupiscentiis.  Unde  ad  Romanos  horta- 

yjom. VI, 13.  tur  :  Non  exhibeatis  membra  vestra  arma 

iniquitatis  peccato,  sed  arma  justitia)  Deo.  B 
Quemadmodum  enim  princeps  terrenus 
dat  suis  militibus  ac  ministris  congrua  ar- 
ma,  ut  per  ea  sibi  deserviant,  suam  pa- 
triam  defendendo,suis  hostibus  repugnan- 
do,  atque  se  ipsos  a  morte  ac  vulneribus 
preeservando;  sic  Deus  nobis  contulit  mem- 
bra,  ut  per  ea  in  bonis  operibus  sibi  de- 
serviamus,  Ecclesiam  adjuvemus,  vitiis 
renitamur,  et  contra  animarum  pericula 
muniamur,  audiendo  verbum  Dei  per  au- 
res.  Quemadmodum  ergo  pravissimus  ac 
infidelissimus  reputaretur  minister  prin-  C 
cipis,  qui  per  arma  sibi  a  suo  principe  da- 
ta,  impugnaret  principis  plebem  ac  pa- 
triam,  et  principi  injuriaretur,  et  tandem 
se  ipsum  occideret;  sic  infidelissimi,  pes- 
simi  atque  stultissimi  sunt  omnes  iniqui 
qui  sui  corporis  membris  abutuntur  in 
contumeliam  Creatoris,  exercendo  per  ea 
opera  vitiosa  a  Deo  prohibita,  ct  alios 
scandalizando,  ac  proprias  animas  spiritu- 
aliter  occidendo.  Unde  de  talibus  Salomon 

Eccie.iAo.  loquitur  :  StuUorum  infinitus  est  nume- 

rus.  Istud  tamen  specialiter  faciunt  luxu-  D 
riosi,  gulosi  et  vinolenti,  qui  corpora  sua 
Deo  consecrata  et  templa  Spiritus  Sancli 
effecta  violant,  et  daemonum  habitacula 
I  Cor.  VI,  faciunt,  membraque  Christi  membra  fa- 
ciunt  meretricis. 

Insuper  sensualitas  rationi  subjicilur, 
dum  appetitus  sensitivus  sic  regitur  et 
frenatur,  quod  circa  sua  objecla,  videlicet 
sensibilia  et  carnalia  ac  caduca,  non  affi- 
citur,  nec  movetur,  nec  operatur,  nisi  se- 
cunchim  recta)  rationis  judicium;  sicque 


carnalia  desideria  reprimuntur,  et  ira,  im- 
patientia,  avaritia,ac  ceterae  passiones  ani- 
mse,  superantur,  juxta  illud  ad  Ephesios  : 
Omnis  amaritudo,  et  ira,  et  indignatio,  et   Ephes.w, 
clamor  toliatur  a  vobis.  Unde  in  prsesenti  ^'" 
docel  ac  jubet  epistola,  ut  opera  carnis  vi-  Gaiai.  v, 
temus,  videlicet  fornicationem,  impudici-  *^'^*" 
tiam,  comessationes,  ebrietates,  ac  cetera 
in  textu  epistolee  tacta  atque  exposita. 

Circa  quse  considerandum  est  diligentis- 
sime,  quod  inter  peccata  seternam  damna- 
tionem  promerentia,  ponit  Apostolus  iram, 
rixam  et  dissensionem.  Timeant  ergo  ac 
tremant,  qui  tam  proni  sunt  ad  irascen- 
dum,  ad  contendendum,  ad  dissentiendum 
ab  aliis  in  his  quse  bona  exsistunt.  Si  enim 
ista  ex  suo  genere  sunt  peccata  mortalia, 
prout  docet  Apostolus,  multo  magis  con- 
suetudo  eorum  mortalis  est  et  valde  dam- 
nabilis.    Reprimat    ergo    unusquisque    et 
vincat  se  ipsum,  ac  pessimae  consuetudini 
reluctetur.  Regnum  enim   coelorum  vim  Maiih.w, 
patitur.  Et  Salomon  protestatur  :  Non  sis  '^^^^^  ^,^, 
facilis  ad  irascendum,quoniam  ira  in  sinu  lo. 
stulti  requiescit;  et  rursus,  Qui  impatiens   prov.wv, 
est,  operatur   stultitiam.  Apostolus   quo-  '  ' 
que  :  Noli  (inquit)  verbis  contendere ;  ad   wTim.u, 
nihil  enim  utile  est,  nisi  ad  subversionem 
audientium.  Itemque:  Si  quis  videtur  con-    i  Cor.  xi, 
tentiosus  esse,  nos  talem  consuetudinem 
non  habemus,  neque  Ecclesia  Dei.  Multa 
etenim   mala   ex  rixis   et   contentionibus 
oriuntur,  et  inhonestum  est  his  vitiis  sub- 
jacere.  Propter  quod   in  Proverbiis   scri- 
ptum  est  :  Honor  est  homini  qui  separat  Pcor.  xx,. 3. 
se  a  contentionibus.  Et  alibi  scriptum  est: 
Memento  novissimorum  tuorum;et,  Absti-    Eccu. 

,.  xxvm,6,10, 

ne  te  a  lite. 

Praeterea  docet  nos  sanctus  Apostolus, 
ut  omnia  vitia  caritati  fraterna)  contraria 
fugiamus,  videlicet  inimicitias,  aMiiuIatio- 
iies,  invidias,  quia  niortalia  sunt  peccata, 
(juibus  damnatio  debetur  a'terna.  Sed  con- 
tra  hoc  multi  jam  faciunt,  qui  non  solum 
pro  injuria  eis  illata,sed  etiam  pro  injuria 
aut  laesione  propinquis  aut  amicis  eoruni 
irrogata,  concipinnt  contra  injuriatores  in- 
vidiain,  inimicitiam,  ct  propria  auctoritate 


422  DOMIMC.V   XIV   POST  TRINITATEM.   —   SERMO   PRIMUS 

vindictam   exercent   excrcereve   cupiunt.  A  perseveret,  dicendo  :  Mihi  autem  adha^rere   ps.  lxxh, 

Qui  rebelles  sunt  Ghristi  prfficepto  dicen-  Deo  bonum  est;  ponere  in  Domino  Deo  "^' 

Maith.y,  tis  :  Diligite  inimicos  vestros,  benefacite  spem  meam.  Nil  etenim  evenit  nobis  nisi 

**'*^'       his  qui  oderunt  vos,  et  orate  pro  perse-  ordinante  providentia  Dei,  de  cujus  circa 

quentibus  et  calumniantibus  vos,  ut  sitis  nos  dispositione  debemus  esse   contenti, 

filii   Patris  vestri  qui  in  coelis  est.  Unde  nec  inordinate  turbari,  contristari,  neque 

qui  non  implent  istud,non  sunt  filii  Patris  illicite  reluctari. 

coelestis,  sed  da^monis.  Simus  ergo  concor-         Postrcmo,    secundum   apostolica   docu- 

des  in  bonis,  et  caritativi  ad  invicem,  at-  menta,  debemus  esse  longanimes  in  spe, 

que  unanimes  in  Dei  obsequio,  quemad-  et  Deo  ferventer  servire;  nec  longum  no- 

modum  ad   Romanos    monet  Apostolus  :  bis  apparere  debet  tempus  praesentis  vitae, 

.fiom.xv,6.  Unanimes  uno  ore  honorificetis  Deum.  in  quo  seternam  possumus  beatitudinem 

Insuper,   juxta    doctrinam   Apostoli   in  B  promereri,  quum  vix  momentum  sit  com- 

hodierna  epistola,  studeamus  in  nobis  ha-.  paralione  a?ternitatis  quiv  restat.  Unde  Ja- 

Gaiat.  V,  bere  duodecim  fructus  Spiritus,  de  quibus  cobus  dicit  :  Exemplum  accipite  longani-  /«foA.v.io. 

^^'^^"       in  expositione  epistolae  tactum  est :  primo-  mitatis,  et  laboris,  et  patienti»,  Prophetas,  ^^;,  "  ''"' 

que  omnium,  caritatem  et  ferventem  affe-  qui  locuti  sunt  in  nomine  Domini  :  ecce 

ctum  ad  Deum,  deinde  ad  proximos,  ita  ut  beatificamus  eos  qui  sustinuerunt;  suffe- 

cum  delectatione  interna  diligamus  Deum  rentiam  Job  audistis,  et  finem  Domini  vi- 

ac  homines,  sicque  spirituali  gaudio  im-  distis.  Itaque,  quum  sancti  veteris  Testa- 

pleamur.  Quuin  enim  gaudium  oriatur  ex  menti,imo  et  illi  qui  ante  illud  a  principio 

apprehensione  vel  praesentia  boni  conveni-  mundi   fuerunt,  Domino   tam   fervide   ac 

entis,  et  ipse  Deus  gloriosus  ac  adorandus  longanimiter  ministraverint,  qui  certi  la- 

sit  bonum  infinitum,  incomparabiliter  deli-  men  fuerunt  non  nisi  post  longissima  tem- 

ciosum,  convenientissimum,  dulcissimum,  C  pora   posse   se   adipisci   salutem,  quanto 

pulcherrimum  et  prsesens  ubique,  in  ap-  magis  nos  Ghristiani  qui  certi  sumus  mox 

prehensione  seu  contemplatione  aut  con-  post  vitae  finem  prasentis  posse  nos  beati- 

sideratione    ipsius    debemus    potissimum  fice  coronari,deberemus  Altissimo  ferven- 

gloriando  delectari  de  hoc  quod  ipse  est  tissime  famulari?  Abjiciamus  ergo  omnem 

talis  ac  tantus,  et  suae  beatitudini  penitus  acediam  ac  torporem,  et  mente  promptis- 

infinita?  pra?cordialiter  congaudendo,  sicut  sima  Deo  obtemperemus,  simusque  bene- 

i>s.xxxvi,4.  hortatur  Propheta  :  Delectare  in  Domino.  voli  et  benigni  ad  proximos,  ut  pie  ac  dul- 

Gujus  delectalionis  fructum  subjungit,  ad-  citer  afficiamur  ad  eos,  et  consilium  atque 

dendo  :  Et  dabit  tibi  petitiones  cordis  tui.  auxilium  eisdem  pro  posse  exhibeamus. 

Phiiipp.w,  Unde  monet  Apostolus  :  Gaudete  in  Domi-         Sed  et  moderamen  servemus  in  verbis 

*•  no  semper.  Et  utique  qui  cordialiter  super  et  factis  ac  moribus,  et  custoditi  ac  timo- 

omnia    diligit   Denm,    cogitando   de   ipso  D  rati  semper  simus  in  omnibus.  Unde  in 

consolationem   sentit   internam  gaudium-  Vitaspatrum  narralur,  quod  quum  archi- 

que  sincerum,  prout  Psalmista  de  se  ipso  episcopus  Alexandrinus  Theophilus  venis- 

/'4.Lxxvi,4.  fatetur  :  Memor  fui  Dei,  et  delectatus  sum.  set    in    eremum    ad   visitandum    sanctos 

Yerumtamen  homo   spirituali   gaudio  est  Patres   ac   Fratres,  dixerunt  Fratres  viro 

indignus,  qui  vanas  consolationes  vel  tur-  sanctissimo  abbati  Pambo:  Abba,dic  unum 

pes  delectationes  requirit.  verbum  salubrc  archiepiscopo,  ut  aedifice- 

Amplius,  juxta   documentum  Apostoli,  tur  cor  ejus    in   loco  isto.  Quibus  abbas 

pacem  spiritualem  in  nobis  studeamus  ha-  Pambo  respondit  :  Si  non  aedificatur  in  si- 

bere  et  conscrvare,  quatenus  quidquid  ad-  lentio  meo,non  aedificabilur  in  verbo  meo. 

versitatis  foris  evenerit  aul  intiis  surrexe-  Rursum,  quuni  alia  vice  Alexandrinus  ar- 

rit,  mens  in  Deo  quiescat,  in  ipso  stabiliter  chiantistes  veuisset  in  montem  deserti  *,   *  Mtriae 


DOMINICA  XIV  POST  TRINITATEM.  —   ENARRATIO   IN  EVANGELIUM 


423 


occurrissetque  ei  abbas  loci  illius,  dixit  A  culpare  me  ipsum.  Cui  episcopus  :  Non 
ad  eum  episcopus  :  Quid  amplius  invenis  est,  inquit,  alia  via.  Ecce  quam  moderati 
in  loco  hoc,  abba?  Cui  abbas  respondit  :  in  verbis,  custoditi  in  omnibus  et  humiles 
Indesinenter   custodire,   reprehendere   et      erant  sanctissimi  illi  Patres. 


ENARRITIO  IN  EVAN&ELIUM 


DUM    IRET    JESUS    IN    JERUSALEM,    ETC.    LuC.  XVII,  H-19. 


H 


ODIERNO  in  evangelio  describitur  ad  B 
litteram  valde  prseclarum  Christi  mi- 
raculum,  imo  decem  miracula  ejusdem 
speciei  pariter  facta,  vidclicet  decem  le- 
prosorum  curatio.  Estque  lectio  ista  cvan- 
geliea  litteraliter  plana,  sed  spiritualibus 
sensibus  plena.  Ait  ergo  Lucas  evangeli- 
sta  :  Dum  iret  Jesus  in  Jerusalem,  id  est 
versus  civitatem  iilam.  Et  istud  contigit 
modicum  ante  festum  Palmarum,  passione 
Christi  instante.  Transihat  per  mediam 
Samaria>n  et  Galilceam,  id  est,  per  me- 
dium  provinciarum  istarum,  in  quibus  C 
multoties  preedicavit  ac  multa  egit  mi- 
racula. 

Et  quum  ingrederetur  quoddam  castel- 
lum,  occurrerunt  ei  decem  viri  leprosi, 
qui  ex  deliberatione  atque  industria  obser- 
vabant  Christi  iter,  ut  curarentur  ab  eo, 
quia  de  ejus  miraculis  phira  magnifica 
audierunt  :  propter  quod  confidebant  se 
posse  ab  eo  sanari,quamvis  lepra  sit  mor- 
bus  incurabilis  per  naturam.  Qui  sfete- 
Lei!.mi,iG.  ruYit  a  longc  :  quia  secundum  legem  Moy- 
sis,  non  poterant  inter  alios  commorari  ac  D 
conversari.  Et  propter  reverentiam  Christi 
non  accesserunt  ad  eum,  de  sua  immundi- 
tia,  secundum  Theophihim,  verecundan- 
tes,  et  suspicantes  quod  Jesus  eos  forsitan 
fastidiret  propter  fceditatem  eorum.  El  le- 
vaverunt  vocem  suam,  dicentes.  Ex  vehe- 
menti  namque  desiderio  curationis  a  tam 
gravi  infirmilate,  proruperunt  in  aUam 
vocem.  Jesu  prceccplor,  id  est,  qui  tanlcC 
aucloritatis  ac  potestatis  es,  ut  ritc  pra^ce- 


ptor  voceris.  Praecipere  autem  competit 
Christo,  secundum  suam  divinitatem,  ab- 
solute,  universaliter  et  plene;  secundum 
naturam  quoque  suam  humanam,convenit 
ei  participalive  ac  ministerialiter  quan- 
tum  ad  divinitatem,  sed  excellenter  respe- 
ctu  creaturarum,quia  et  Christi  humanitas 
omni  creatura?  prselata  est.  Miserere  no- 
stri,  id  est,  compatere  nobis  tam  afflictis, 
miseris  et  infirmis,  et  compatiendo  suc- 
curre,  beneficium  curationis  praestando. 
Quemadmodum  autem  isti  leprosi  pro  cor- 
porali  curatione  tam  affectuose  et  alte 
clamaverunt  ad  Christum,  sic  et  nos  pro 
spirituali  curatione  a  vitiis  clamare  ad 
Christum  debemus  et  dicere  :  Jesu  praece- 
ptor,  miserere  mei.  Imo,  quo  mortale  pec- 
catum  pejus  est  omni  lepra  corporea,  eo 
prsecordialius  atque  instantius  orandum 
est  pro  sanatione  mentis  a  vitiis,  quam 
corporis  a  leprse  aut  cujuscumque  infir- 
mitatis  incommoditatibus.  Sed,  heu!  multi 
plus  dolent  ac  deflent  exteriora  damna  et 
mala  poenalia,  quam  mala  interiora  per- 
petua,  id  est  peccata  mortalia. 

Quos  ut  vidit,  non  soluin  corporali  in- 
tuitu,  sed  et  pia3  compassionis  affectu,  (//- 
a?iY,compassionem  internam  extendendo  in 
opus  :  Ite,  ostendite  vos  sacerdotibus.  Non 
dixit,  Jubeo  vos  sanari,  aut,  Curo  vos;  sed, 
«  Ostendite  vos  sacerdotibus  »  :  ut  doceat 
nos  oinnem  ostentationem  superbiamque 
vitare,  ne  magna  agamus,  nec  quidquam 
agere  cupiamus  propter  hominum  admira- 
lionem,  applausum  aut  laudem;et  item. 


424 


DOMINICA   XIV   POST  TRINITATEM.   —  ENARRATIO   IN  EVANGELIUM 


22, 


Lei\  XIV,  2.  quia  prseceptum  fuit  in  lege,  ut  mundati  a 
lepra  se  sacerdotibus  praesentarent,  quate- 
nus  sacerdotes  judicarent  an  vere  essent 
mundati,  et  etiam  ut  pro  sua  emundatione 
sacrificium  Deo  offerrent,  prout  lex  jussit. 
Tertio  misit  eos  ad  sacerdotes  propter  my- 
sticam  rationem,  videlicet  ad  insinuandum 
quod  peccatores  spiritualiter  lepra  infecti, 
a  Deo  curari  optantes,  sacerdotes  debent 
accedere,  et  corda  sua  per  confessionem 
eis  integre  aperire. 

Et  factum  est  dum  irent,mundati  sunt 
a  lepra  antequam  ad  sacerdotes  venirent  : 
primo,  ad  declarandum  Cliristi  pietatem 
atque  potentiam ;  secundo,  ne  virtute  sa- 
crificii  legalis  aut  sacerdotum  putarentur 
curati ;  tertio,  ad  commendandum  meri- 
tum  fidei  ac  obedientise  leprosorum  isto- 
rum,  qui  juxta  Christi  prseceptum  protinus 
ire  coeperunt,  seque  curandos  firmiter  cre- 

I  i?e3.  XV,  diderunt.  Melior  quippe  est  obedientia 
quam  victimse,  ut  Samuel  loquitur  primo 
Regum. 

Unus  autem  ex  illis,  id  est  de  numero 
leprosorum  illorum,  ut  vidit  per  expe- 
rientiam  ac  corporalem  intuitum,  corpore 
suo  subito  mirabiliter  immutato  in  colore 
et  dispositione,  pristinoque  cessante  dolo- 
re,  quia,  id  est  quod,  mundatus  est  a  le- 
pra  corporali,  imo  et  spirituali  :  quia  ut 

z"eu<. XXXII,  creditur,  Christus  verus  Deus,  cujus  per- 

*■  fecta   sunt  opera,  quos   corpore   curavit, 

spiritualiter  quoque  sanavit  ab  omni  cul- 
pa  mortali ;  regressus  est  ad  Jesum  ut  gra- 
tias  Si^QveijCum  magna  voce,hoc  est  devota 
et  affectuosa  laude  et  gratiarum  actione, 
magnificans  Dcum,  id  est,  Deum  esse  om- 
nipotentem,magnum  et  misericordem  pro- 
testans.  Quamvis  autem  vir  iste  nondum 
cxplicite  credidit  Jesum  esse  verum  Deum, 
credidit  tamen  quod  esset  magnus  et  san- 
ctus  propheta,  per  quem  Deus  operaretur 
miracula.  Et  cecidit  in  faciem  suam  ante 
pedes  r^//<s,scilicet  Christi,ci  gratias  agens, 
humiliter  regratiando  pro  tanto  bcncficio, 
pro  quo  satis  regratiari  nequivit  :  quia  ut 


A  in  Ecclesiastico  scriptum  est,  Non  est  cen-  EccU.xxx, 
sus  super  censum  salutis  corporis.  Et  hic  *®' 
erat  Samaritanus,  id  est  natione  gentilis, 
utpote  de  illorum  semine  natus  quos  Sal- 
manasar  rex  Assyriorum,  translatis  decem    w Reg. 
tribubus,  constituit  in  terra  Samariae,  ut  ''^"'  ^*' 
quarto  Regum  habetur.  Et  forte  leprosus 
iste  fuit  proselytus,  id  est  ad  Judaismum 
jam  ante  conversus.  Denique,per  hoc  quod 
dicitur  Samaritanus  fuisse,  innuitur  quod 
alii  novem  fuerunt  natione  Judaei.  Per  hoc 
quoque  quod  iste  solus  ad  Jesum  regres- 

B  sus  est,  prffifigurata  est  gentilium  ad  Chri- 
stum  conversio,  Judseis  in  perfidia  sua 
manentibus.  Alii  vero  novem  non  redie- 
runt  ad  Christum,  quia  forsitan  sacerdo- 
tes  eos  ad  hoc  induxerunt,  ut  eestima- 
rent  se  non  Christi  virtute  sed  legis,  esse 
curatos. 

Respondens  autem  Jcsus,  dixit  :  Nonne 
decem  leprosi  mundati  sunt?  Et  novem 
ubi  sunt  ?  quasi  dicat  :  Ad  oculum  patet 
ingratitudo  illorum.  Non  est  inventus  de 
illis  decem,  qui  rcdiret  ad  me,  et  daret 

C  gloriam  Deo,  id  est,  de  sua  miraculosa  cu- 
ratione  Deo  regratiaretur,  ejusque  pieta- 
tem  et  potestatem  extolleret,  atque  in  se 
declaratas  denuntiaret,  nisi  hic  alienigena, 
id  est  natione  gentilis,  et  quantum  ad  hoc 
alienus  a  Deo  ac  lege.  Quaeritur,  quomodo 
isti  novem  ad  Christum  non  redierunt,  si 
non  corporaliter  tantum,  sed  spiritualiter 
quoque  ab  eo  fuerunt  curati.  Et  respon- 
dendum,  quod  eundo  ad  sacerdotes,  cor- 
poraliter  spiritualiterque  mundati  sunt, 
sed  postea  seducti  a  sacerdotibus,  aut  ali- 

D  unde  subversi  creduntur. 

Et  ait  illi  Jesus  :  Surge  a  terra  in  qua 
jaces  prostratus,  atque  a  pristina  conver- 
satione,  vade  ad  loca  tibi  accommoda,  et 
de  bono  in  melius,  atque  a  via  preesentis 
exsilii  ad  patriam  salutis  aeternse,  quia 
fides  tua  te  salvum  fecit,  id  est,  actu  fidei 
tua)  qua  credidisti  te  posse  curari  a  me, 
meruisti  curari,  etsi  non  de  condigno,  sal- 
tem  de  congruo. 


DOMINICA   XIV   POST  TRINITATEM.   —   SERMO   SECUNDUS 


425 


SERMO  SECUNDUS 

DE    SPIRITUALI    SIGNIFICATIONE    LEPROSORUM,    ET    QVJE    REQUIRANTUR 
AD   INTEGRITATEM   SPIRITUALIS   SANITATIS. 


33 


CORBUPTI  sunt,  et  abominabiles  facti 
sunt  in  iniquitatihus.  Ps.  Xlll,  1 ;  Lll,2. 
Secundum  Scripturas,  duplex  est  cor- 
ruptio,  et  duplex  incorruptio  sive  integri- 
tas.  Est  enim  corruptio  corporalis,  sicut 
dum  res  corporalis  in  partes  dividitur, 
vel  partes  ejus  ab  invicem  separantur. 
Huic  corruptioni  opponitur  corporalis  in- 
tegritas.  Alia  est  spiritualis  corruptio,  qua 
rationalis  seu  intellectualis  substantia  a 
veritate  et  bonitate  recedens,  per  falsi- 
tates  et  pravitates  distrahitur.  De  qua  in 

o«eex,  2.  Osce  scribitur  de  injustis  :  Divisum  est  cor 
eorum,  nunc  interibunt.  Apostolus   quo- 

iCor.  XV,  que  :  Corrumpunt  (inquit)  mores  bonos 
colloquia  prava.  Hanc  corruptionem  for- 
maliter  facit  peccatum,  et  ipsa  culpa  est 
mentis  corruptio,  Isesio  et  mors.  Diabolus 
vero  per  suas  tentationes  inclinat  homines 
ad  eamdem,  sed  homo  per  liberum  arbi- 
trium  est  velut  causa  efficiens  corruptio- 
nis  istius.  Huic  corruptioni  opponitur  in- 
corruptio  sive  integritas  spiritualis,  de  qua 
Sap.  vi,2o.  scriptum  est  :  Incorruptio  facit  esse  pro- 
ximum  Deo.  De  qua  ad  Thessalonicenses 

\Thess.\,  dicit  Apostolus  :  Deus  pacis  sanctificet  vos 
per  omnia,  ut  integer  spiritus  vester,  et 
corpus,  et  anima  sine  querela  servetur. 
Hanc  integritatem  seu  incorruptionem  fa- 
cit  formaliter  in  nobis  virtus,  sumendo 
virtutem  extense,  prout  etiam  septem  do- 
na  Spiritus  Sancti  virtutes  vocantur  :  nam 
habentem  perficiunt,  et  opera  ejus  boiia 
efficiunt. 

Sed  quaeri  potest,  quid  sit  incorruptio 
ista.  Et  respondendum,  quod  ipsa  est  bo- 
na  et  virtuosa  habitudo,  seu  consistentia 
menlis  in  Deo,  seu  perfecta  el  omnimoda 
creaturse   rationalis  ad   Creatorem   suum 


A  conversio.  Hinc  incorruptio  sive  integritas 
ista  vocatur  sanitas  mentis,  pro  qua  oravit 
Jeremias,  dicendo  :  Sana  me,  Domine,  et  Jer 
sanabor ;  atque  Psalmista  :  Miserere  mei,  '^^ 
Domine,quoniam  infirmus  sum;  sana  me, 
Domine,  quoniam  conturbata  sunt  ossa 
mea.  Denique,  sicut  totum  integrale  cor- 
rumpitur  dum  partes  ejus  integrales  ab 
invicem  separantur,  ut  si  tectum,  paries 
et  fundamentum  domus  ab  invicem  deji- 
ciantur  ;  et  sicut  totum  essentiale  corrum- 
pi  perhibetur  dum  partes  ejus  essentiales 

B  ab  invicem  dividuntur,  ut  homo  dum  ani- 
ma  recedit  a  corpore  :  sic  anima  hominis, 
qua3  est  totum  potestativum,  quoniam  plu- 
res  continet  in  se  vires,  spiritualiter  cor- 
rumpi  asseritur  dum  ejus  potentise  per 
dissensionem  et  rebellionem  dividuntur 
ab  invicem,  ita  quod  inferiores  potentiae 
non  obediunt  rationi,  vel  ratio  et  volun- 
tas  dissentiunt,  ut  dum  voluntas  contra 
rationis  judicium  inhaeret  peccatis.  Si  er- 
go  esse  volumus  spiritualiter  sani,  incor- 
rupti  seu    integri,   subdamus   sensitivum 

C  appetitum  nostrum  rationi,et  rationis  cen- 
suram  sequatur  voluntas,  rationem  quo- 
que  dirigat  lex  divina  seu  sacra  Scriptura, 
quatenus  secundum  divina^  et  evangelica; 
legis  prsecepta  ac  documenta  ratio  regat 
se  ipsam  ac  ceteras  vires  totumque  ho- 
minem. 

Pra^terea  spiritualem  hanc  integritatcm 
praesertim  efficiunt  sapientia  et  caritas. 
Quemadmodum  enim  sanitas  corporalis  est 
inlegritas  seu  bona  habitudo  aut  tempe- 
rantia  naturae  ex  calido  et  humido,  sic  spi- 

D  ritualis  integritas  mentis  est  bona  habitudo 
ac  salutaris  dispositio  mentis  ex  directio- 
ne  sapientia?,  qua?  sc  habet  ut  humidum, 


,    XVII, 

VI,  3. 


426 


DOMINICA  XIV   POST   TRINITATEM.   —   SERMO   SECUNDUS 


is.  XI, ; 


et  ex  imperio  caritatis,  quse  se  habet  ut  A 
calidum.  Sapientia  namque  est  summum 
donum  Spiritus  Sancti,  atque  dignissimus 
habitus  perficiens  rationem  seu  intelle- 
ctum  ;  caritas  vero  est  summa  virtus  per- 
ficiens  voluntatem.  Hinc  omnes  inferiores 
virtutes,  et  dona,  habitus  ac  scientia;,  re- 
gulandae  sunt  et  dirigendse  per  sapientiam 
et  caritatem,  quatenus  actus  earum  ordi- 
nentur  finaliter  ad  Dei  honorem  et  glo- 
riam  beatitudinemque  eeternam,  prout  sa- 
pientia  dictat  et  caritas  exigit. 

Jnsuper,  quod  sapientia  recte  compare-  B 
tur  humori  seu  aquse,  caritas  autem  calori 
seu  igni,  sacra  docet  Scriptura.  Scriptum 

Eccii.\\\2.  est  enim  in  Ecclesiastico  :  Aqua  sapienti» 
sahitaris    potabit   illum,   videlicet  virum 

/s..\ii,3.  justum  Dominus.  Isaias  quoque  :  Haurie- 
tis  (inquit)  aquas  in  gaudio  de  fontibus 

/Airf.  Lv,i.  Salvatoris ;  itemque,  Omnes  sitientes,  ve- 
nite  ad  aquas.  In  quibus  auctoritatibus 
per  aquas  intelliguntur  doctrinae  sahibres 
qu»  ex  fontibus  Salvatoris,  id  est  ex  qua- 
tuor  Evangelistarum  codicibus  ceterisque 
Scripturarum  voluminibus,  hauriuntur.  C 
Christus  etiam  testatur  :  Qui  biberit  ex 
aqua  quam  ego  dabo,  non  sitiet  in  a?ter- 
num.  Ex  quibus  omnibus  constat,  quod 
sapientia  aqua  vocatur,  quia  humori  in 
mullis  assimilatur.  Quod  vero  caritas  com- 
paretur  calori,  imo  et  ignis  nominetur, 
patet  ex  eo  quod  Christus  in  Evangelio 

/»c.xM,4ii.  loquitur  :  Ignem  veni  mittere  in  terram, 
et  quid  volo  nisi  ut  accendatur  ?  Unde 
evangelica  lex  quum  sit  lex  caritatis,  ignea 
lex  appellatur,  juxta  ilhid  Deuleronomii  : 
In  dextera  Domini  ignea  lex.  Hinc  Spiritus  D 
Sanctus,  in  die  Pentecostes,  in  similitudi- 

.ic/.  II,  3.  iie  linguarum  apparuit  ignearum,quoniain 
quos  implere  dignatur,  per  caritatem  facit 
ardentes.  Propterea  pigro  ac  tepido  incre- 
patorie  loquitur  Christus  in  Apocalypsi  : 

Apoc.in,\i.  Utinain  frigidus  esses  aut  calidus  ;  et  rur- 

ihid.  18.  sus,  Suadeo  tibi  emere  auruin  ignitum 
probatuin,  id  est  caritatem,  qu;c  oratio- 
nibus  a  Domino  emitur.  Unde  duo  disci- 
puli  quibus  Christus  in  die  resurrectionis 
sua;  apparuit  et  Scripluras  aperuit,  quum 


Joann.  iv 
1,S. 


Deut. 
xxxiii,  i. 


ex  eorum  oculis  Christus  evanuisset,  dixe- 
runt  :  Nonne  cor  nostrum  ardens  erat  in  /«c.  xxiv, 
nobis  dum  loqueretur  nobis  in  via,  et  ape-  ^" 
riret  Scripturas  ? 

Sed  nunc  breviter  est  tangendum,  cur 
sapientia  aquee,  et  caritas  igni  similis  per- 
hibetur.  Itaque  sapientia  comparatur  hu- 
mori  :  Primo,  quoniam  duplicem  sitim 
refrigerat  vel  exstinguit.  Est  etenim  sitis 
mala,  videlicet  cupiditas  terrenorum,  quse 
crescit  in  infinitum,  nisi  per  sapientiam 
reprimatur,  juxta  illud  Ecclesiastse  :  Ava-  JFec/e.v,  o. 
rus  non  impletur  pecunia.  Hanc  igitur  si- 
tim  exstinguit  sapientia,  quia  dum  homo 
sapit  ea  qu»  Dei  sunt,  atque  in  contem- 
platione  spiritualium  ac  coelestium  dele- 
ctatur,  et  etiam  vitse  pr»sentis  brevitatem 
considerat,  avarorum  quoque  {eternam 
damnalionem  perpendit,  sitim  avaritise  ab- 
jicit,  acquiescens  exhortationi  apostoli  Pau- 
li  dicentis  :  Habentes  victum  et  quibus  te-  \Tim.y\,%. 
gamur,  his  contenli  simus.  Alia  est  sitis 
bona,  videlicet  desiderium  spiritualis  pro- 
fectus  coelestiumque  bonorum,  de  qua  ait 
Salvator  :  Beati  qui  esuriunt  et  sitiunt  ju-  Maiih.wa. 
stitiam  ;  et  Psalmista,  Sitivit  anima  mea  /•«.  xli,3. 
ad  Deum  fortem,  vivum.  Quamvis  au- 
tem  hffic  sitis  sit  virtuosa,  indiget  tamen 
per  sapientiam  moderari  :  non  quasi  in  se 
ipsa  possit  esse  nimis  niagna,  imo  quo 
major,  eo  est  melior ;  sed  ne  homo  ex  ea 
iminoderate  se  habeat  in  exercendo  opera 
per  quee  ad  justitiam  pleniorem  beatitudi- 
nemque  pertingitur,  per  quae  corpus  suum 
destruere  posset,  jejunando,  vigilando,  et 
aliis  modis  se  affligendo.  Iino  ipsum  desi- 
derium  bonum  in  se,  si  nimis  continuetur 
ac  intendatur,  posset  per  accidens  esse 
occasio  mali,  videlicet  debilitatis  sensu- 
um  et  ineptitudinis  ad  Dei  obsequium. 
Propter  quod  monet  Apostolus  :  Rationa-  /fom.xn.i. 
bilc  obsequium  vestrum.  Et  Jereinias  ait  : 
Quia  plus  fccit  quam  potuit,idcirco  periit. 
Juxta  hunc  sensum  in  Ecclesiaste  scriptum 
est  :  Noli  esse  justus  multum,  neque  plus 
sapias  quam  oportet,  ne  obstupescas.  — 
Porro,  teste  Philosopho,  omnes  homines 
naluraliter  scire  desiderant.  Quod  sciendi 


Jer.  XLvm, 
36. 

Ecch'.  vii, 
17. 


13. 


DOMINICA   XIV   POST  TRINITATEM.   —   SERMO  SECUNDUS  427 

desiderium  naturale.est  qusedam  sitis  ani-  A  quium  tardus  est,  hinc  contingit  quia  ad 

mse,  quam  refrigerat  sapientia  dum  homi-  Deum  parum   aut  nihil   afficitur;  quum 

nem  ab  inquisitione  incomprehensibilium  vero  caritate  perfunditur,in  Deo  fervescit, 

et  inutilium  et  curiosorum,  imo  et  minus  atque  ad  omnia  ei  complacita  inardescit. 

utilium,  reprimit  et  avertit,  atque  ad  in-  Unde  in  Threnis  ait  vir  justus,  De  excelso    Thrm.  i, 

quisitionem  ac  considerationem  pertinen-  misit  Dominus  ignein  in  ossibus  meis,  et 

tium  ad  salutem  ac  utiliorum  et  divino-  erudivit  me  :  ubi  per  ossa  intelliguntur 

rum    inducit,   juxta   illud    Ecclesiastici  :  superiores  ac    fortiores   potenti»  anima). 

Ecdi.  Mi,  Altiora  te  ne  quaesieris,  et  fortiora  te  ne  Tertio,  quoniam  caritas  efficit  hominem 

^"'  '"'■       scrutatus   fueris,  sed   quse   pracepit  tibi  cum  impetu  ad  bona  promptissimum,  ita 

Deus,  illa  cogita  semper ;  et  in  superva-  ut  instar  ignis  videatur  moveri.  Hinc  Jere- 

cuis  rebus  noli  scrutari  multipliciter.  mias  dicit  :  Factus  suin  quasi  vir  ebrius,  /er.xxin.o. 

Secundo,    sapientia   comparatur   aqua?,  B  et  quasi  homo  madidus  vino,  a  facie  Do- 

quoniam  ignem  vitiorum,  ardorem  libidi-  mini.   Quarto,  quoniam  sicut  ignis   levis 

nis,fervorem  irse,  impatientiee  aliorumque  natureo  est  et   ascendit,  sic   caritas  facit 

5a;).vii,3o.  vitiorum  refrigerat  et  exstinguit.  Sapien-  cor  diligentis  relinquere  terrena  atque  ad 

tia  enim,  ut   ait   Scriptura,  vincit  mali-  aeterna  ascendere,  et  in  coelestibus  com- 

tiam;et  divinorum  degustatio  quae  per  sa-  morari,  sicut  Apostolus  loquitur  :  Nostra  PhiUpp.ni, 

pientiam  habetur,  carnalium  voluptatum  conversatlo  in  coelis  est.  Unde  rursus  hor-  '  * 

aufert  affectum.  Sapientes  quoque  iram,  tatur   :   Quee   sursum   sunt  quserite,    ubi  Coiuss.m, 

impatientiam  et  alias  superant  passiones,  Christus  est  in  dextera  Dei  sedens ;  quae  '''' 

quia  efficaciter  pensant  quam  nociva^  et  sursum  sunt  sapite,  non  quae  super  ter- 

irrationabiles  ac  inhonestic  exsistant.  Id-  ram.  Quinto,  quoniam  sicut  ignis  consu- 

circo  in  libro  Sapientiae  conscriptum  est  :  mit  ligna  et  stipulam,  sic  caritatis  fervor  /'/oc.x.  12. 

/4irf. VI,  1.  Melior   est   sapientia   quam  vires,  et  vir  G  peccata.   Caritas   enim,  ut   ait  Scriptura,    iPetr.iv, 

prudens  quam  fortis.  —  Tertio,  quia  in  operit  multitudinem  peccatorum. 
omni  anxietate,  tribulatione  et  miseria  vi-  Hinc  itaque  ad  sapientiam  et  caritatem 

tae  praesentis,  sapientia  dulciter  refrigerat,  semper  nos  demus,  in  eis  proficere  stu- 

consolatur   ac   reficit   hominem.    Propter  deamus,  ad  mentis  integritatem  obtinen- 

ihid.  VIII.  quod  Sapiens  ait  :  Intrans  in  domum  me-  dam,  conservandam  ac  perficiendam  jugi- 

am,  conquiescam  cum  sapientia.  Non  enim  ter  laboremus,  atque  ab  omni  spirituali 

habet  amaritudinem  conversatio  illius,nec  lepra,  id  est  mortali  peccato,abstineamus; 

taedium  convictus  illius,  sed  gaudium  et  superbiam,  avaritiam,  luxuriam  cum  cete- 

laetitiam.  Unde  rursus  ibidem  asseritur  :  ris  sceleribus   detestemur  ;  omnipotentis 

ibid.  9.   Sapientia  erit  allocutio  cogitationis  et  tae-  Dei  omnia  intuentis  preesentiam  et  adspe- 

dii  mei.  Per  sapientiam  namqiie  homo  se  ctum  jugiter  attendamus  ac  veneremur  ; 
erigit  ad  divinorum  contemplationem,  ad  D  metuendissimum  Christi  judicium,  aeterna 

salutarium   rerum    meditationem,  ad  no-  inferni  supplicia,  Beatorum  quoque  per- 

vissimorum  suorum  considerationem,  per  petua  gaudia  quotidie  meditemur  :  sicque 

quas  inutiles  phantasiae  et  cogitationes  an-  coram   Altissiino    sinceriter    ambulemus, 

xiee  repelluntur,  dolores  et  tristitiae  miti-  moderati  in  verbis  et  factis. 
gantur.  Hinc  in  Ecclesiastico  scriptum  est:  Postremo,  quanta  sit  excellentia  Christi 

Eccii.     Vir  eruditus  suavis  est  aniinae  suee.  et  Sanctorum  novi  Testamenti  super  San- 

xxxvii,  22.      Pr^terea,  caritas  igni  rectissiine  compa-  clos   veteris   Testamenti,  hinc   innotescit 

ratur.  Primo,  quia  frigus  acediae,    id  est  quod  in  toto  veteri  Testamento  non  legitur 

torporem  menlis,  repellit.  Secundo,  quo-  aliquis  Sanctus  curasse  Ieprosum,nisi  Eli-   iv //-■/;.  v, 

niam  cor  in  Dei  ac  proximorum  dilectione  seus,  qui  unum  dumtaxat  curasse  legitur  '  ^^  *'"''■ 

accendit.  Neinpe  quod  hoino  ad  Dei  obse-  quarto  Regum,  videlicet  Naainan  qui  fuit 


k; 


428  DOMINICA   XIV   POST  TRINITATEM.   —   SERMO  TERTIUS 

princeps  militise  regis  Syrise.  Fuitque  Naa-  A  in  Jordane  septies  se  lavaret  :  quod  quum 

man  ille,  vir  potens,  dives,  fortis  et  regi  fecisset,  a  lepra  sua  purgatus  est,  in  tan- 

ac  populo  ejus  carus  ac  honorabilis.  Quum-  tum  quod  restituta   est   caro   ejus   quasi 

que  Naaman  percepisset  in  Syria  de  mira-  caro  parvuli  pueri.  Christus  vero  in  evan- 

culis  Elisei,  venit  ad  eum  cum  grandi  co-  gelio  isto  legitur  simul  curasse  decem  le-  Luc.  xm., 

mitatu  atque  divitiis  multis,  ut  curaretur  prosos  ;  multi  quoque  Sanctorum  evange-  ^■^^^'^'^- 

ab  eo.  Cui  Eliseus  dixit  per  nuntium,  ut  licee  legis  curaverunt  leprosos. 


SERMO   TERTIUS 


J 


DE   SPIRITUALI    SIGNIFICATIONE   LEPROSORUM,   PER   QUOS   ET   UNIVERSI 
DESIGNANTUR   PECCATORES. 


' ESU  iprceceptor,  miserere  nosfri.  Luc.  B  rans  vias  tuas  !  Sapiens  quoque  ait  :  Odio  s«;).xiv,9. 

XVII,  13.  sunt  Deo  impius  et  impietas  ejus.  Rursus- 

In  hodierno  evangelio  legitur  quemad-  que  scribitur  :  Cor  iniqui  cinis  est,  et  ter-  /iiv.xv.io, 

modum  unigenitus  Filius  Dei,  salvator  no-  ra  supervacua   spes  illius,  et  luto  vilior  *'' 

ster,  decem  leprosos  curavit.  In  Scripturis  vita  illius,  quoniam  ignoravit  illum  qui  se 

autem  per  denarium  universitas  aliquan-  finxit  et  creavit.  Quod  si  iniqui  dicant  se 

do  designatur.  Per  hos  ergo  decem  lepro-  suum  agnoscere  Creatorem,  audiant  quid 

sos,  universi  peccatores  qui  a  Christo  a  ad  Titum  dicat  Apostolus  :  Coinquinatis    ru.  i,  is, 

suis  curantur  mortalibus  culpis,  rite  in-  (inquit)  nihil  est  mundum,  sed  inquinatse  ^*'' 

telliguntur.    Per    lepram    namque    omne  sunt  eorum  mens  et  conscientia ;  dicunt 

mortale  peccatum  potest  intelligi.  Ex  quo  se  nosse  Deum,factis  autem  negant,  quum 

protinus  innotescit,  quam  viles,  foedi  et  sint  abominati  et  reprobi. 

abominabiles  sint  coram  Deo  iniqui  qui  C      Itaque  per  lepram  potest  intelligi  omne 

multis  moitalibus  sunt  inquinati  peccatis.  mortale  peccatum.  Primo,  quoniam  sicut 

Si  enim  per  lepram  omne  mortale  accipi  lepra  efficit  hominem  ita  infectum,  conta- 

potest  peccatum,   certum   est  impios  tot  giosum  et  foedum,  quod  a  communi  ho- 

spirituales  lepras  habere,  quot  mortalibus  minum  conversatione  dividitur,  atque  se- 

eos  contingit  vitiis  subjacere.  Nec  dubium  orsum    habitare    compellitur  ;    sic    omne 

quin  omno  peccatum    mortale   quantum-  mortale  peccatimi  privat  hominem  com- 

cumque  modicum  videatur  incomparabi-  munione   fidelium,  facitque   eum   coram 

liter   turpius,    magisque   foetidum   coram  Deo  excommunicatum,  ita  quod  a  mystico 

Deo   exsistat,    quam    lepra   quantumlibet  Christi  separatus  est  corpore,  nec  vivum 

magna  coram  hominibus.  Quum  ergo  le-  Salvatoris  est  membrum,  sed  ad  diaboli 

prosus  per  unam  lepram  tain  turpis  ac  pertinet  corpus,  et  membrum  est  diaboli. 

foedus  atque  vitandus   corarn   hominibus  D  Recte  ergo  dicitur  excommunicatus,  quo- 

sit,  quis  concipere  queat  aut  eloqui  quam  niam  coram  Deo  privatus  est  communione 

turpis,  foedus  abominabilisque  coram  Deo  bonorum  fidelium,  ita  quod  non  est  parti- 

exsistat,  qui   multis   mortalibus  subjacet  ceps  operum  virtuosorum  qua)  a  fidelibus 

culpis,  pr^sertim  qui  prava  consuetudine  fiunt.  Quum  etenim  boni  et  virtuosi  Chri- 

premitur  ^  Ilinc  in  Jeremia  dicitur  animee  stiani  sint  unum  mysticum  corpus  Christi, 

/er. II,  .36.  peccatrici  :  Quam  vilis  facla  es  nimis,  ite-  per  carilatem  connexi,  meritum  unius  com- 


DOMINICA  XIV   POST  TRINITATEM.   —   SERMO  TERTIUS 


429 


03 


municatiir  et  aliis,  et  bona  quse  in  Eccle- 
sia  generaliter  fiunt,singulis  prout  capaces 
sunt  et  condigni,  coinmunicantur.  Propter 
/>s.  cxviii,  quod  dixit  Prophela  ad  Dominum  :  Parti- 
ceps  ego  sum  omnium  timentium  te  et 
custodientium  mandata  tua.  Et  utique  val- 
de  horrendum  atque  nocivum  est,  coram 
Deo  esse  taliter  excommunicatum,  quam- 
vis  Ecclesia  excommunicationis  senten- 
tiam  non  infligat  nisi  pro  certis  excessi- 
bus.  Qui  ergo  non  vult  coram  Deo  esse 
excommunicatus,  nec  vult  esse  equus  et 
servus,  membrum  filiusque  diaboli,  sata- 
gat  jugiter  esse  et  conversari  absque  pec- 
cato  mortali. 

Secundo,  per  lepram  intelligitur  culpa 
mortalis,  quoniam  sicut  lepra  facit  homi- 
nem  civiliter  mortuum,  ita  quod  ad  actus 
vitse  civilis  et  socialis  ineptus  et  mortuus 
est,quemadmodum  religiosi  (unde  et  illud 

is.  VI,  1.  Isaiae,  In  anno  quo  mortuus  est  rex  Ozias, 
communiter  exponitur  de  morte  Ozise  ci- 
vili,  non  naturali,  quia  in  anno  de  quo  ibi 

ivReg.^w,  loquitur  Isaias,  factus  fuit  leprosus);  sic 

xxvI'^m"'  iT^ortale  peccatum  facit  hominem  coram 
Deo  spiritualiter  mortuum,  hoc  est  ad  om- 
nem  actum  a^ternae  vita?  meritorium  Deo- 
que  placitum  prorsus  ineptum  et  impo- 
tentem,  in  tantum  quod  etiam  opera  bona 
ex  genere,  facta  ab  eo,  coram  Deo  sunt 
mortua,  nec  meritoria.  Unde  in  Ecclesia- 
Eccii.     stico  habetur  :  Homo  qui  jejunat  in  pec- 

xxxiv,3i.    g^ijg  gjjjg^  gj  iterum  eadem  faciens,  quid 

proficit  humiliando  se  ? 

Tertio,  quoniam  sicut  lepra  dum  inva- 
lescit,  est  morbus  generalis  totum  infi- 
ciens  corpus  et  auferens  homini  usum 
convenientem  membrorum ;  ita  mortale 
omne  peccatum  totum  inficit  hominem, 
quoniam  singulares  anima?  vires  universa- 
que  corporis  membra  ab  omni  actu  impe- 
dit  veraciter  virtuoso.  Ilaque  lepra  spiritu- 
alis,  hoc  est  culpa  mortalis,  aufert  homini 
omnem  usum  intellectus  seu  rationis  sa- 
lubrem  :  privat  etenim  eum  donis  Spiritus 
Sancti  qua;  perficiunt  intellectum,  videli- 
cet  sapientia,  scientia,  consilio.  Idcirco  in- 
telleclus   nuliam    habet    considerationem 


A  nullumque  actum  coram  Deo  spiritualiter 
vivum,  formatum,  meritorium  et  acce- 
ptum,  seu  affectuosum  ac  saporosum;  sed 
omnis  actio  hujusmodi  inteliectus,  est  in- 
formis,  nuda,  sterilis  atque  insipida  :  ideo 
non  expellit  peccata  nec  vitiosos  affe- 
ctus,  nec  rationem  Deo  conjungit.  Aufert 
etiam  homini  omnem  usum  laudabilem 
seu  actum  meritorium  voluntatis.Per  mor- 
talem  etenim  culpam  voluntas  privatur 
caritate,  sine  qua  homo  spiritualiter  nihil 
est,  quoniam  penes  caritatem  spiritualis 

B  vita  attenditur,  juxta  illud  ad  Corinthios  : 

Si  habuero  prophetiam,  et  noverim  oinnia  i  Cor.xm, 
mysteria  et  omnem  scientiam,  et  habuero  '-• 
omnem  fidein  ita  ut  inontes  transferam, 
caritatem  autem  non  habeam,  nihil  sum. 
Aufert  quoque  mortale  peccatum  homini 
usum  et  motum  virtuosum  omnium  mem- 
brorum  suorum  :  sicut  videmus  quod  ho- 
mines  vitiosi  libentius  vadunt  ad  specta- 
cula,  ad  tabernas,  ad  convivia,  ad  choreas, 
ad  prostibula  ac  ceteras  vanitates,  quam 
ad  divina  officia,  ad  sermocinationes,  ad 

C  Missas ;  et  si  vadit  talis  ad  Missas,  interest 
corde  vago,  visu  incustodito,  nec  mentem 
suam  ad  Deum  salubriter  dirigit,  sed  co- 
ram  Deo  ac  venerandissimo  Sacramento 
irreverenter  se  habet  et  indevote,  imo 
forsan  libidinose  et  garrule,  vitiosos  ha- 
bens  affectus,  atque  ad  eos  provocans 
alios. 

Quarto,  quoniam  sicut  lepra  est  morbus 
contagiosus,  ita  oinne  mortale  peccatum 
infectivum  est  aliorum  et  alios  scandali- 
zat.  Propter  quod  mala  societas  est  noci- 

D  va,  et  praesertim  periculosa  sunt  luxuriosi 

consortia.  Propter  quod  ait  Scriptura  :  Qui  eccU.xm, 
tetigerit  picem,   inquinabitur  ab  ea;  et '• 
qui  communicaverit  superbo,  induet  su- 
perbiam.  Itemque  :  Cum  perverso  perver- ps.xvn.a?. 
teris.  Eligenda  est  ergo  societas  virtuo- 
sorum.  » 

Quinto,  quoniam  sicut  lepra  est  morbus 
sitibundus,  ita  peccatum  est  sitibundum, 
quia  pessimam  sitiin  causat  in  hoinine. 
Nam  quanto  quis  gravius  ac  sajpius  pec- 
cat,  tanto  plus  cupit  peccare,  et  ad  pec- 


430  DOMINICA   XIV   POST  TRINITATEM.   —   SERMO  TERTIUS 

caiulam  magis  accenditur,  quia  ut  loquitur  A  plexus,   oseula,  et  graviora;  ex   avaritia 

Augustinus,  delectat  peccare  :  si  enim  non  quoque  nascuntur  dolus,  mendacium,  fur- 

delectaret,  non  fieret.  Usus  quoque  est  vel-  tum,  rapina,  perjurium. 
ut  altera  natura.  Unde  quanto  quis  plus         Preeterea,  considerandus  est  modus  cu- 

appropinquat  ad  consuetudinem  pravam,  rationis  leprosorum  istorum.  Circa  quem 

tanlo  fortius  inclinatur  ad  vitia.  Hujus  au-  pensandum  est  :  Primo,  quod  simul  vene- 

tem  rei  multa)   sunt  caus».  Prima,  nam  runt.  Sic  unus  peccator  debet  alium  tra- 

quanto   quis   gravius   peccat,    tanto   plus  here  secum  ad  poenitendum,  dicendo  :  Si  Zkc.xih^s, 

Deum  offendit,  et  quanto  plus  Deum  of-  poenitentiam  non  egerimus,  omnes  simul  ^" 

fendit,  tanto  plus  a  Deo  relinquitur;  quan-  peribimus.   Secundo,  quia  a  longe  stete- 

to  autem  plus  a  Deo  relinquitur,  tanto  in  runt,  quemadmodum  publicanus  :  in  quo  ibui.wm, 

majora  ac  plura  peccata  delabitur.  Hinc  eorum  humilitas  designatur.  Sic  et  pecca-  '^' 
Ps.  Lxxx,  de  impiis  loquitur  Deus  :  Dimisi  eos  se-  B  tor  volens  purgari,  debet  se  profunde  hu- 

*^'  cundum  desideria  cordis  eorum,  ibunt  in  miliare,  atque  indigpissimum  reputare  co- 

adinventionibus  suis.  Secunda  causa  est,  ram  Altissimo  apparere,juxta  illud  Esdr»: 

quoniam  quanto  quis  gravius  atque  fre-  Deus  meus,  confundor  et  erubesco  levare  iEsdr.i\, 

quentius  peccat,  tanto  plus  incorporatur  faciem  meam  ad  te,  quia  delicta  nostra  *"■ 

diabolo,  fitque  vehementius  membrum  et  creverunt  usque  ad  ccelum.  Tertio,  quod 

servus   ipsius,  et   subjicitur  potestati   il-  propriam  infirmitatem  cognoverunt,et  pro 

lius  :  sicque  diabolus  ducit  eum  quo  vult,  remedio  pietatem  invocaverunt  divinam. 

sicut  equester  ducit  ad  libitum  equum.  Ita  peccator  debet  peccata  sua  plene  ac 

iirini.ii,  Hinc  ait  Apostolus  de  iniquis  :  Resipiscant  diligenter  advertere  ac  Deo  fateri  (juxta 

^*'-  a  laqueis  diaboli,  a  quo  captivi  tenentur  illud  Psalmistae  :  Dixi,  Confitebor  adver- p*.  xxxi, 5. 

ad  ipsius  voluntatem.  Unde  apud  Job  dici-  sum   me  injustitiam   meam   Domino  ;  et 

/o6xviii,8.  tur  de   injusto  :  Immisit   in  rete   pedem  C  sanctus  Job  ait  :  Vias  meas,  id  est  opera- /o^x.u,  15, 

Prov.\,n.  suum.  Et  in  Proverbiis  habetur  :  Iniquita-  tiones,  in  conspectu  Dei  arguam,  et  ipse  '^- 

tes  suse  capient  impium,  et  funibus  pec-  erit  salvator  meus),  deinde  divinam  mise- 

catorum  suorum  constringetur.  Tertia  cau-  ricordiam  invocare  pro  interiori  curatio- 

sa  est,  quia  mortale  peccatum  est  velut  ne,  dicendo  illud  Psalmista^ :  Amplius  lava  Ps.  i,  4. 

gravissimum  pondus  :  ideo  trahit  deorsum  me,  Domine,  ab  iniquitate  mea,  et  a  pec- 

et  ad  opera  tenebrarum.  Propter  quod  ad  cato  ineo  munda  me.  Quarto,  quod  Chri- 

Hebr.xn,i.  Hcbraeos  hortalur  Apostolus  :  Deponamus  stus  misit  eos  ad  sacerdotes,  ut  se  illis 

omne  pondus  et  circumstans  nos  pecca-  ostenderent.    Per    quod    insinuatur   quod 

tum.  Gregorius  quoque  testatur  :  Peccatum  quamvis  Deus  veraciter  pcenitenti  statim 

quod  per  poenitentiam  non   deletur,  suo  indulgeat,  vult  tamen  ut  peccator  suo  con- 

mox  pondere  trahit  ad  aliud.  Quarta  causa  fessori  confiteatur,  et  vultum  conscientisB 
est,  quia  peccatum  mentem  excsecat,  juxta  D  suse  ei  plene  huiniliterque  ostendat.  Quin- 

5ap.  II,  21.  illud  libri  Sapientia;  :  Impii  erraverunt;  to,  quod  dum  ibant  mundabantur  :  quia 

excajcavit  enim  eos  malitia  eorum.  Ideo  dum  poenitens  vadit  ad  confitendum,  cu- 

quanto  quis  gravius  atque  frequentius  pec-  ratur  si  vera  contritione  movetur.  Sexto, 

cat,  tanto  plus  mente  ciccatur  :  et  ita  pe-  quod  non  nisi  unus  ad  Christum  reversus 

ricula  sua  et  animae  suai  damna  non  inspi-  fuit,  gratias  agens.  Per  quod  figuratum  est 

cit,  sed  ruit  de  malo  in  pejus,  et  de  pejore  quod  pauci   sic   confitentur   quin  recidi- 

in  pessima.  Propter  quod  Salomon  prote-  vent  :  sicque  Christo  redduntur  ingrati  et 

Prov.iv,i9.  statur  :  Via  impiorum  tenebrosa  ;  nesciunt  pereunt,  imo  plus  inquinantur  quam  ante. 
ubi  corruunt.   Quinta  est,  quia  nonnulla         Itaque  custodiamus  nos  ipsos  ab  omni 

peccata  connexa  sunt  :  sicut  ex  comessa-  culpa  mortali  :  quod  implere  non  possu- 

tionibus  sequuntur  Ioquacitates,lusus,am-  mus,  nisi  et  cum  diligentia  magna  etiam 


DOMTNICA  XIV   POST  TRINITATEM.   —   AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS  431 

venialia  vitemus  peccata,quoniam  ad  mor-  A  homo  exsisteret.  Quumque  pariter  ambu- 

talia  disponunt,  et  ipsa  venialium  consue-  larent,  obviaverunt  cuidam  specioso  ado- 

tudo  mortalis  est.  Unde  qui  assidue  verbis  lescenti  super  equum  sedenti  :  quem  ere- 

vanis,jocosis,  scurrilibus,otiosis,superflu-  mita  diligenter  adspexit;  angelus  vero  se 

is  vacant,  nequaquam  a  peccato  excusan-  avertit  ab    illo,  quasi  foetorem  ejus  pati 

tur  mortali,  et  multo  minus  qui  cogitatio-  non  valens.  Venerunt  quoque  ad  quoddam 

nibus  inutilibus  assidue  occupantur.  Opor-  cadaver  turpe  ac  foetidum,  a  quo  averte- 

tet  ergo  implere  quod  beatus  ait  Apostolus,  bat  se  eremita,  non  angelus.  Ideo  eremita 

PhiUpp.n,  Cum  timore  et  tremore  vestram  operami-  admirans,  dixit  ad   angelum  :  Cur  te  ab 

'-•           ni  salutem;  et  quod  sanctus  Job  loquitur,  illo  pulchro  juvene  avertisti,  et   non  ab 

job  XXXI,  Semper  quasi  tumentes  super  me  fluctus  isto  cadavere?  Dixitque  angelus  :  Juvenis 

-^-           timui  Deum.  Qui  enim  taliter  timet  Deum,  ille  luxuriosus  est,  ideo  coram  Deo  et  an- 

cum  omni  diligentia  vitat  peccata,  quum  B  gelis  ejus  est  plenus  foetore  et  turpitudi- 

tam  foeda  et  turpia  coram  Deo  exsistant  :  ne;  sed  cadaver  istud  quum  sit  res  totali- 

sicut  in  Vitaspatrum  narratur,  quod  qui-  ter  corporalis,  coram  Deo  et  angelis  ejus 

dam  sanctus  eremita  ambulavit  in  solitu-  '  non  foetet,  quoniam  Deus  est  immaterialis 

dine  cum  quodam  pulcherrimo  juvene  qui  ac  simplicissimus  spiritus,  angeli  quoque 

fuit  angelus  Dei;  sed  eremita  putavit  quod  sunt  spirituales  substantiae. 


AD    RELIGIOSOS 


SERMO  QUARTUS 


QUOMODO    RELIGIOSI,    SUPERATIS    VITIIS    ET    OPERIBUS    CARNIS,    FRUCTUS    SPIRITUS 
APPREHENDERE   POSSINT,   ET   SECUNDUM   EOS   DIGNE   VIVERE. 


FRUCTUS  Spiritus  est  caritas,  gau-  C  ad  compunctionem  et  emendationis  pro- 

dium,  pax.  Galat.  v,  22.  positum  stimulari,  debet  mox  consentire 

Vas  electionis,  in  suis  epistolis,ad  carna-  et  exsequi  ac  sanctse  inspirationi  coopera- 

lium  desideriorum  et  operum  ex  illis  pro-  ri,  ne  Deum  in  se  loquentem  aut  angelum 

cedentium  detestationem  ac  fugam  sa^pis-  admonentem  videatur  repellere,quum  scri- 

sime  nos  hortatur.  Quum  enim  ex  carne  ptum  sit  :  Audiam  quid  loquatur  in  me  ps.lxxmv, 

et  spiritu  constet  homo,  profectus  et  salus  Dominus  Deus  ;  qui  per  Isaiam  fatetur  :  '■'• 

ejus  consistit  in  hoc,  ut  se  a  carnalibus  Ego  Dominus  Deus  tuus,  docens  te  utilia,   /^  ,;,^.,„_ 

abstrahat  et  ad  spiritualia  erigat,  caduca  gubernans  te  in  via  qua  ambulas.  De  quo  ''• 

et  transitoria  aspernetur,  divina  atque  coe-  el  in  Job  legitur  :  Per  somnium  in  visione  j^,^  xxxm, 

leslia   conlempletur.   Sic   et   in   prtesenti  nocturna  aperit  aures  virorum,  et  erudiens '^' "*• 

hortatur  epistola,  ut  spiritu  ambulemus,  eos  instruit  disciplina.  Si  igitur  ita  egeri- 

id  est,  spiritualiter  conversemur,  et  Sancti  D  mus,  desideria  carnis  non  perficiemus,  eis 

Spiritus   sequamur   instinctum,  angelicis  consentiendo  aut  ea  ad  effectum   perdu- 

inspirationibus  acquiescamus,  et  rectaj  ra-  cendo,  sed  refrenabimus  ea.  Idcirco  ad  ea 

tionis   sequamnr   judicium.    Dum    itaquc  quiP  corpori  necessaria  sunt,  non  carnali- 

sentit  se  homo  intus  ad  salutaria  inclinari,  ter,sed  spiritualiler  solum  afficiamur,  non 


432  DOMINICA   XIV  POST  TRINITATEM.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO  QUARTUS 

secundum  passionis  impetum,  sed  juxta  A  libidinoso   adspectu,  tactu,  osculis  atque 

recta3  rationis  censuram  talia  appetendo ;  amplexibus,  ad  concupiscentiam  et  stimu- 

nec    delicata  atque   superflua   cupiamus,  lationem  provocantibus  :  qua?  valde  vitan- 

quoniam  illa  concupiscentiam  augent,pas-  da  sunt,  quia  secundum  doctores,  in  eis 

sionem  inflammant,  carnem  delectant  et  consistit  culpa  mortalis),  inimicitiae,  con- 

fovent,et  per  consequens  spiritum  necant,  tentiones,  ajmulationes,  ira?,  rixee,  dissen- 

secundum  Gregorium.  siones,  invidiae,  ebrietates,  comessationes. 

Denique,  quam   necessaria  ad  salutem  Et  omnia  ista,  secundum  Apostolum,  sunt 

sit  carnalium  desideriorum  coercio,  pandit  ex  suo  genere  peccata  mortalia,  quia  sub- 

Gaiat.y,ii.  Apostolus,  diccns  :  Caro  enim  concupiscit  jungit  :  Qui  talia  agunt,  regnum  Dei  non 

adversus  spiritum,  spiritus  autem  adver-  consequentur.  Multo  magis  consuetudo  vi- 

sus  carnem  ;  heec  enim  sibi  invicem  ad-  tiorum  islorum  omnino  mortalis  est  atque 
versantur,  ut  non  quajcumque  vullis,  illa  B  damnabilis.  Vse  ergo  religiosis  contentio- 

faciatis.  Caro  etenim,utpote  appetitus  sen-  sis,  discordibus,  iracundis,  gulosis  et  am- 

sitivus,  appetit  delectabilia  sibi  in  se;  spi-  bitiosis,ad  quos  specialiter  ffimulatio  perti- 

ritus  vero,  seu  ratio  recta,aut  intellectivus  net.iEmuIatio  quippe  invidentia  est  eorum 

appetitus  (puta  voluntas)  ratione  directus,  qui  idem  obtinere  seu  tenere  desiderant, 

appetit  ea  quee  appetit,  per  ordinationem  sed  unus  impeditur  aut  impediri  veretur 

et  respectum  ad  Deum,  prout  complacet  per  alium  :  sicut  dum  plures  ad  praelatio- 

ei  expeditque  saluti.  Hinc  et  princeps  Apo-  nem  adspirant.  Vae  itaque  qui  instar  ssecu- 

I  Petr.  II,  stolorum  :  Obsecro  (inquit)  vos  tanquam  larium  hominum  passionantur,  rixantur, 

**■           advenas  et  peregrinos  abstinere  vos  a  car-  dissentiunt,  semulantur,  irascuntur,  et  cibo 

nalibus  desideriis,  qua  militant  adversus  ac  potu  se  replent,  ac  alios  ad  talia  provo- 

animam.  Sed  quum  caro  conjuncta  sit  ani-  cant.  Et,  proh  dolor!  tales  sunt  multi,  qui 
mae  a  justo  ac  sapientissimo  Deo,  ut  ani-  C  pacem  turbant  communitatis,  et  scandala 

mse  serviat,  obediat,  cooperetur  et  prosit,  atque  offendicula  pariunt  :  imo  tales  sunt 

mirum  quod  caro  dicitur  animae  adversari  universi  qui  non   discunt  mortificare   et 

ut  hostis  ipsius.  Et  respondendum,  quod  frangere  semetipsos,  qui  in  sancta  humili- 

contrariatio  ista  non  est  ex  Deo,  sed  ex  tate,  vera  patientia  et  Dei  timore   suam 

corruptione  inclinationeque  fomitis,a  pec-  conversationem  non  fundant,  qui  impiissi- 

cato  originali  emanans.  Deus  vero  conjun-  mum  illum  amorem  privatum  a  visceri- 

xit  corpus  spiritui  seu  carnem  animae  in  bus  animse  suse  radicitus  exstirpare  non 

bonum  animse,  scilicet  ad  ejus  profectum.  satagunt.Quibus  alibi  ait  ApostoIus:Quum  icor.m.a. 

Et  ita  fit  duin  anima  per  rationem  subji-  sit  inter  vos  zelus  et  contentio,  nonne  car- 

cit  sibi  corpus  :  imo  tunc  unio  animae  et  nales  estis?  Jacobus  quoque  apostolus  :  Si  jacob.  m. 

corporis  est  in  bonum  amborum,  quia  et  zelum  (inquit)  amarum  habetis,  et  conten-  *'*"*^" 
caro  serviendo  ac  obediendo  spiritui,  me-  D  tiones   sunt  inter  vos,  nolite   gloriari   et 

retur  glorificari.  Itaque  caro  bene  guber-  mendaces  esse  adversus  veritatem;  non 

nata,  est  salubre  animse  instrumentum  et  est  sapientia  ista  a  Deo,  sed  terrena,  ani- 

amica  ipsius;  si  vero  non  recte  regatur,  malis  et  diabolica  :  ubi  enim  zelus  et  con- 

protinus  insolescit,   Ia?ditque   animam   et  tentio,  ibi  inconstantia  et  omne  opus  pra- 

esl  hostis  ejusdem.  Idcirco  bene  dixit  Gre-  vum.   Ecce   quid  acrius,  quid   terribilius 

gorius :  Si  corpori  necessaria  subtrahimus,  contra  haec  dici  potest?  Ea  igitur  prorsus 

civem  necamus;  si  ei  superflua  indulge-  et  in  aeternum  vitemus.  Porro,  si  quis  con- 

mus,  hoslem  nutrimus.  tra  fratrem  suum  contendere  inchoet,  co- 

Insuper    enumerat    sanclus    Apostolus  dat  frater  ille  contentioso  :  et  tunc  honeste 

Gaiat.\,i9-  opera   carnis,  qua?   sunt,   fornicatio,  im-  se  habet,  et  veraciter  vincit,  quemadmo- 

^'-           mundilia,   impudicitia  (quae  consistit   in  dum  in  Proverbiis  scriptum  est,  Honor  est  Pcoi.xx.a. 


DOMINICA  XIV   POST   TRINITATEM.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS  433 

homini  quum  se  separat  a  contentione.  Et  A  tas  »,  quae  est  diuturna  ac  stabilis  prsesto- 

II  Tim.v,  Apostolus  :  Noli  (inquit)  verbis  contende-  latio  futurorum  desuper  promissorum  bo- 

'*•  re;  ad  nihil  enim  utile  est,  nisi  ad  sub-  norum,«bonitas»,id  est  benevoIentia,((be- 

versionem    audientium.    Qui   autem   con-  nignitas,  mansuetudo,  fides  »,  id  est  fidei 

tendendo,  verba  contumeliosa,  pungitiva,  certitudo  sive  fidelitas,((modestia»,utpote 

detractoria  vel  diffamativa  profert,  enor-  moderamen  in  verbis  et  apparatu  ac  factis, 

miter  et  valde  damnabiliter  peccat.  ((  continentia  »,  id  est  laboriosa  refrenatio 

Postremo,  superatis  his  vitiis  et  operibus  voluptatum,  ((  castitas  »,  id  est  venereorum 

carnis,studeamus  apprehendere  et  semper  repressio  eorumdem  prompta  et  facilis. 
in  nobis  habere  duodecim  fructus  Spiritus,         Hos  fructus  nos  oportet  habere,  et  prse- 

quos   consequenter   in   hodierna   epistola  nominatis  operibus  carnis  carere  :  aliter 

Gaiat.x,i2,  Apostolus  exprimit,  dicens  :  ((  Fructus  au-  ad  Christum  non  poterimus  pertinere,quia 

^^-  tem  Spiritus  est  caritas,  gaudium  »,  etc.  B  (ut  ait  Apostolus)  qui  sunt  Christi,carnem  Gaiat.v,u. 

Quocirca  pensandum,  quod  fructus  sunt  suam  crucifixerunt,  id  est,  a  carnalibus 

actiones  virtutum,vel  delectationes  actibus  vitiis  mortificaverunt,  cum  ipsis  vitiis  ex- 

virtuosis  annexse.  Dum  ergo  caritas,  pati-  terioribus  et  concupiscentiis  interioribus, 

entia,mansuetudo,longanimitas,fides,etc.,  quae  salubriter  in  se  peremerunt  quantum 

fructus  vocantur,non  pro  virtutum  habiti-  ad  ea  in  quibus  mortalis  consistit  culpa, 

bus,  sed  pro  ipsis  virtutum  actionibus  aut  prout  alio  loco  dicit  Apostolus  :  Castigo  ^i  Cor.  ix, 

delectationibus   accipiuntur.  Et  dicuntur  corpus  meum,  et  in  servitutem   redigo. 

haec  ((  fructus  Spiritus»,  vel  quia  a  Spiritu  Juxta  quem  sensum  jubet  Salvator,  scan-    Matth. 

Sancto  in  nobis  causantur,  vel  quia  sunt  dalizantem  oculum  erui,et  scandalizantem ''^"''  '  ' 

operationes  nostri  spiritus  rationalis,  vide-  manum  ac  pedem   abscidi   :  non   utique 

licet  animae  nostrge  intellectualis.  Itaque  quantum  ad  membrorum  essentiam,  sed 

((fructus  Spiritus  est  caritas»,id  est  Dei  ac  C  quoad  eorum  abusum,  prout  alibi  loquitur 

fratrum  dilectio,  (( gaudium  »,  hoc  est  spi-  Paulus,   Mortificate   membra  vestra  quse  Coioss.  m, 

ritualis  delectatio,  ex  apprehensione  seu  sunt  super  terram.  Quicumque  autem  per  '^' 

contemplatione  Dei  aut  rerum  divinarum  caritatem  et  gratiam,  Christi  est  eique  at- 

procedens,  ((  pax  »  quoque,  qua3  est  tran-  tinet,carnem  suam  sic  crucifixit  actu,pro- 

quillitas  mentis  et  gaudium  imperturba-  posito  aut  inchoatione.  Religiosorum  vero 

tum,  dum  scilicet  tranquillitas  illa  mentis  est  per  quotidiana  poenitentiae  opera,  per 

nec  ab  interiori  nec  ab  exteriori  causa  tur-  exercitia  virtuosa,  vigilias,  disciplinas,  je- 

batur,  inquietatur,concutitur(imo  tam  vir-  junia,abstinentias,orationes  et  consimilia, 

tuosi  esse  debemus,  ut  quantumlibet  forin-  corpora  sua  ita  quotidie  mortificare  et  Deo 

secus  impugnemur,  pectoris  tamen  pacem  sacrificare,ac  sanctis  laboribus  jugiter  ex- 

nonamittamus),  ((patientia»,quaeest3equa-  ercere,  atque  sub  rationis  domatu  tenere, 

nimis  tolerantia  adversitatum,  (donganimi-  D  eaque  arma  justitiae  Domino  exhibere.       i?om.vi,i3. 


SERMO  QUINTUS 

QUALITER   QUISQUE   SE   CONFESSORI   OSTENDERE   DEBEAT,   UT  A  LEPRA   PECCATI   MUNDETUR. 

TE,    ostendite   vos   sacerdotibus.   Luc.      Christus  decem  leprosis  ad  ipsum  pro  cu- 

xvii,  14.  ratione  clamantibus  jussit  ut  irent  et  sa- 

Sicut  in  evangclio  hodierno  scribitur,      cerdotibus    se    monstrarent.    Sic    cunclis 

T.  30.  28 


I 


434  DOMINICA  XIV   POST   TRINITATEM.  —   AD  RELIGIOSOS  ;   SERMO   QUINTUS 

fidelibus  ad  ipsum  pro  interiori  sanatione  A  Conformiter,  si   quis  forte   obdormivit 

a  eulpis  orantibus  prsecipit  ut  sacerdoti-  tempore  legendi  seu  persolvendi  aliquam 

bus  se  ostendant,  veram  et  integram  illis  Horam  aut  faciendi  aliquod  Ordinis  opus, 

faciendo  confessionem.  Sic  ergo  et  quili-  considerandum  ex  qua  causa  processerit 

bet   nostrum  confessori   suo   se   ostendat  obdormitio  illa,  an  sciiicet  ex  carnalitate 

quotidie,  conscientiam   suam  ei  plenarie  atque  pigritia  :  ut  si  audierit  et  discreverit 

detegendo,  peccataque   singula  cum  suis  signum  aut   pulsum  excitans  ad  surgen- 

circumstantiis  planissime  confitendo,et  ex  dum,  et  nihilo  minus  pausans  tardaverit, 

qua  peccavit  radice  aperiendo,  an  scilicet  non  erubescens  in  praesentia  summi  Dei 

ex  ignorantia,  an  ex  infirmitate,  aut  certe  et  angeli  sui  sancti  tam  viliter  se  habere, 

ex  proposito,  aut  consuetudine  prava.  et  aliis  Deum  laudantibus,  orantibus,  labo- 

Aperiendum  est  ergo  in  confessione  ubi,  rantibus,  lecto  decumbere,  atque  ad  opus 
et  quando,  quotiesque  peccatum  contige-  B  Domini  Dei  sui  tam  acediosus  negligens- 

rit  :  ut  si  quis  passus  est  sordidam  cogita-  que  consistere.  Porro,  si  signum  aut  pul- 

tionem,  et  ex  ea  carnis  stimulationem  in  sum  non  audivit,  vel  forsitan  non  discre- 

ecclesia,  in  choro  aut  circa  altare,  et  si  vit,   videndum   ex   qua   causa    contigerit 

stimulatio  usque  ad  aliquam  resolutionem  illud,  an  ex  immoderata  preecedenti  vigi- 

processit,vel  si  ex  contactu  habuit  ortum;  lia,  an  ex  refectione  superfiua;  et  si  ex 

et  an  quis  stimulari  se  sentiens,  non  sta-  immoderata  vigilia,  intuendum  qualiter  et 

tim  a  causa  stimulationis,  videlicet  cogita-  in  quibus   exercitiis  tempus  illud   dedu- 

tione,  affectione,  contactu,  avertit  atque  ctum  sit,  an  scilicet  orando,  meditando, 

retraxit  se.  Sic  et  de  aliis  singulis  confi-  psallendo,aut  aliqua  inulilia  faciendo.  Con- 

teri  debemus,  videlicet  de  immoderantia  sideranda  ergo  sunt  omnia  ista  et  confi- 

cibi  ac  potus,  in  quibus  potest  homo  mul-  tenda,  atque  de  cetero  praecavenda. 

tis  modis  excedere,  pula  in  quantitate,  in  C  Prseterea  considerare  debemus  qualiter 

qualitate,  et  si   extra  congruum   tempus  in  divinis  nos  quotidie  habeamus  :  an  in 

refecit,  aut  aliquid  cibi  vel  potus  extra  psalmodia  et  cantu  alacres  ac  vigiles  fui- 

debitum  tempus  sumpsit,  vel  si  nimis  diu  mus,  an  pigri   ac   somnolenti,  mente   et 

sedit  in  mensa,  et  si  reficiendo  habuit  co-  oculis   vagi  ;  an   singula   verba  distincte 

gitationes  vanas  ac  frivolas,  si  benedictio-  protulimus   sive   advertimus,  an   ad  sen- 

nem  ante  refectionem,  et  post  eam  gratias  sum  pro  posse  attendimus,  an  magis  ad- 

indevote  (quod  absit)  legit.  Deinceps,  si  vertimus  ad  cantum  quam  sensum,  et  an 

culpa  est  etiam  in  uno  morsello  aut  haustu  magis  delectavit  nos  cantus  quam  sensus. 

delectari  inordinate,  et  ipsam  suavitatem  Quocirca  scire  debemus  quod  asserit  Hu- 

sensibilem  in  se  et  propter  se  seu  immo-  go,  quemadmodum  pro  verbo  omisso  re- 

deranter  appetere,  quanta  culpa  est  per  pctendus  est  totus  versus,  pro  versu  psal- 
totam  refectionem  aut  grandem  ipsius  par-  D  mus,  pro  psalmo  nocturnus;  et  item  quod 

tem  talem  delcctationem  et  mentis  super  loquitur  Augustinus  :  Quoties  me  magis 

cibum  et  potum  effusionem  continuare?  delectat  cantus   quam  id   quod  cantatur, 

Considerandum  quoque  an  quis  reficiendo,  poenaliter  peccare  me  fateor;  et  tunc  mal- 

lectionem  refectorii  diligenter  advertit,  an  lem  non  audire  cantantem.  Verumtamen 

oculos  suos  hinc  inde  curiose  direxit,alios-  si  quis  forte  ex  subreptione  aut  oblivione 

que  inspexit,  atque  impertinentia  conside-  non  possit  verbum  aut  versum  omissum 

ravit,  et  per  hoc  sibi  distractiones,  levita-  statim    repetere,    melius    arbitrarer   cum 

tes,temeraria  judicia,frivolas  occupationes  choro  ultra  canlare  et  psallere,  quam  in- 

adeptus  est,  aut  etiam  scandalizavit  alios.  gentem  sibi  facere  occupationem  exeundo 

Quffi  omnia  sunt  sinceriter  et  circumstan-  de  choro  ad  resumendum,  seu  alio  mo- 

tialiter  confitenda.  do  a  communi  labore  et  actu  cantandi  et 


DOMINICA   XIV   POST  TRINITATEM.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO  QUINTUS  435 

psallendi  se  subtrahendo  per  tempus  no-  A  omnipotente  Deo  indigeant  supportari,pa- 

tabile.  Imo  si  quis  faceret  hoc  quasi  ad  tientiores  essent  ad  fratres  suos.  Quidquid 

ostentationem  suse  magnse  diligentiae  aut  igitur  in  his  et  consimilibus  culpae  incur- 

strictae  conscientise,  esset  non  parum  cul-  rimus,  confessori  aperiamus. 

pabile.  Deinceps,  si  (quod  absit)  aliquod  ex  suo 

Praeterea,non  raro  contingit  psallentibus  genere  mortale  quisquam  commiserit,  de- 

et  cantantibus,ut  de  inordinatione  aliorum  tractoria,contunieliosa  aut  seminatoria  dis- 

in  cantando  et  psallendo,  vel  vera,  vel  ap-  cordiee  verba  loquendo,  aut  debitum  omit- 

parente,satis  tententur  et  indignentur,  aut  tendo,  sive  prohibitum  committendo,  hoc 

etiam,  quod  detestabilius  est,  in  quadam  a  venialibus  sapientialiter  separet  et  dis- 

aversione  et  tentatione  seu  passione  per-  cernat,  et  tanquam  lepram  horribilem  su- 

maneant.  Qui  si  proprios  bene  ponderarent  periori  confiteri  non  differat.  In  quo,  proh 
quos  habent  in  cantu  et  psalmodia  defe-  B  dolor !  quidam  sunt  periculosissime  negli- 

ctus,  evagationes,  irreverentias,  levitates,  gentes,   quia  quum  sint  taliter  qualiter 

pigritias,tantum  sibimetipsis  salubriter  in-  religiosi,  tam  inconsiderate  et  intimorate 

dignarentur,  quod  aliis  facilius  placaren-  pertranseunt,  quasi  mortaliter  non  possint 

tur,  nec  tam  cito  et  immoderanter  contra  peccare,  et  verba  sua  ac  facta  atque  omis- 

alios  provocarentur.In  divinis  ergo  et  aliis  siones  ex  genere  mortalia,  non  nisi  quasi 

mutuo  supportemus;et  quilibet  nihilo  mi-  venialia  reputant  et  confitentur.  Quibus  in- 

nus  omnem  diligentiam  suam  apponat  ad  cumbit  ut  coram  Deo  sollicite  ambulantes, 

hoc,  ne  Deum  offendat,  aut  fratrem  gra-  verba  et  opera  ac  negligentias  suas  acu- 

vet,  scandalizet,  sive  devotionem  impediat  tius  perscrutentur  ac  justius  confiteantur. 

aliorum.  Quidquid  ergo  et  qualitercumque  Postremo,  si  juxta  forinam  istam  pra3- 

in  prsetactis  culpabiles  fuerimus,sacerdoti  scriptam  quotidie  confessori  suo  se  unus- 
in  confessione  plenissime  aperiamus.         C  quisque  ostenderit,  et  sua  peccata  condigne 

Insuper,  perpendamus  qualiter  in  cele-  ponderare  studuerit,  eaque  cum  cordiali 

brando  nos  habuerimus  :  an  decenter  pro  contritione  et  sapienti  confiteatur  pudo- 

posse  nos  ad  tam  divinissimum  praepara-  re,  prasertim  erubescens  et  confitens  de 

vimus  opus  agendum,  an  in  celebratione  hoc  quod  toties  recidivat,  et  eadem  ite- 

ad  singula  verba  rite  attenti  exstitimus,  si  rat  omni   die,  nec  idoneam   ad  emenda- 

cum  debita  actuali  devotione,  humilitate,  tionein  apponit  diligentiam;  tunc  utique 

reverentia  et  fervore  celebrationem  com-  magnam  in  brevi  sentiet  gratiam  mirabi- 

plevimus.  Vitanda  est  evagatio  etiam  in  lemque   profectum,  et  bonse  conscientiae 

memoriis,  et  si  duo  celebraverint  simul,  relevamen  ac  gaudium,  cautelam  quoque 

alterutrumque  servierint,  diligenter  invi-  et  cordis  custodiam  in  futurum  et  emen- 

cem  sibi  ministrent,  et  mutuo  patientiam  dationem  magnam   in  omnibus.  Sic  ergo 
habeant.  Quidam  vero  nimis  faciliter  ten-  D  agamus,  et  bona  quae  quotidie  facimus, 

tantur  in  tanto  officio  :  ut  si  frater  forsan  non  quasi  superficialiter  et  ex  arido  usu, 

aliqualiter  sit  prolixus  in  celebrando,  aut  sed  quotidie  cum  diligentia  ampliori,  de- 

in  aliquo  aliter  se  habeat  quam  complacet  votione  recenti  et  perfectione  efficiamus 

eis.  Qui  si  digne  pensarent  quantum  ab  majori. 


436 


DOMINICA  XIV   POST  TRINITATEM. 


AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS 


SERMO  SEXTUS 


DE   INGRATITUDINE   PECCANTIUM,   DEQUE  MULTIPLICI  RELIGIOSORUM  LEPRA. 


N' 


'ONNE  decem  mundati  sunt  ?  Et  no-  A 
vcm  xihi  sunl  ?  Luc.  xvii,  17. 

Quemadmodum  de  leprosis  a  se  curatis 
Christus  conquestus  est  quod  de  decem 
non  nisi  unus  ad  ipsum  reversus  est  et  gra- 
tias  egit,  et  alii  omnes  fuerunt  ingrati ;  ita 
quotidie  conqueri  potest  de  multis  quos 
in  fonte  Baptismatis  aut  in  sacramento 
Pcenitentise  ab  omni  purgat  lepra  pecca- 
ti,  et  tamen  eorum  paucissimi  in  inno- 
centia  atque  munditia  eis  collata  persi- 
stunt,  sed  recidivantes  fiunt  ingrati. 

Porro,non  solum  de  illis  ita  conqueritur,  B 
sed  de  multis  quoque  pigris  ac  negligen- 
tibus  religiosis,  quos  in  assumptione  seu 
professione  Ordinis  sui  ab  omni  mundavit 
labe  peccati,et  tamen  tempore  procedente 
Gaiat.m,z.  pigrescuut  ct  fiunt  ingrati,  et  quum  spiri- 
tu  cceperint,  carne  consummantur,  et  non 
proficiendo  deficiunt.  Creditur  autem,  et 
quidam  sanctorum  id  ipsum  asseruit  Pa- 
trum,  eamdem  gratiam  in  Baptismo  et  in 
assumptione  seu  professione  monasticee 
vitae  conferri.  Denique,  quanto  majora  gra- 
tiarum  charismata  data  sunt  religiosis,tan-  C 
to  eorum  ingratitudo  invenitur  enormior, 
si  (quod  absit)  negligentes  exsistant,  et 
corde  redeant  in  i-Egyptum.  Ideo  valde 
opportunum  est  eis  ut  in  spiritualibus 
erescant  affectibus.atque  in  virtuosis  exer- 
citiis  delectentur,  quatenus  ex  intimo  cor- 
de  ea  quse  mundi  sunt  aspernentur.  Non 
enim  potest  anima  rationalis  sine  quibus- 
dam  affectibus  et  delectationibus  diu  con- 
sistere  :  ideo  qui  spiritualibus  affectibus 
gaudiisque  non  recreantur,  ad  carnales  et 
saeculares  affectiones  et  consolationes  la-  D 
buntur,  et  ad  exteriora  ac  vana  se  con- 
ferunt. 

Preeterea,  prout  S.  Thomas  in  secunda 


secundae  fatetur,  ingratitudo  est  speciale 
et  frequenter  mortale  peccatum ;  atque  ut 
Seneca  protestatur,  maxima  pars  ingrati- 
tudinis  est  beneficium  non  recognoscere. 
Propterea  pigris  ac  tepidis  religiosis  ma- 
gnum  valde  instat  periculum,  eo  quod 
magnitudinem  pietatis  et  gratise  eis  a  Deo 
exhibitee  non  advertant,  nec  vicem  Deo 
pro  posse  rependant,  ei  regratiando  ac 
fervide  obsequendo.  Ne  ergo  sic  pericli- 
temur,  quidquid  potest  manus  nostra,  in-  eccU.  ix, 
stanter  et  infatigabiliter  operemur  :  quia  *^- 
ut  ait  Chrysostomus,  quanto  majora  fue- 
rint  alicui  beneficia  praestita,  tanto  gra- 
viora  ei  peccanti  et  ingrato  restant  judi- 
cia.  Et,  ut  ait  quidam  devotus,  nihil  adeo 
indignationem  provocat  Dei,  sicut  ingra- 
titudo;  ipsa  est  beneficiorum  exinanitio 
et  meritorum  exterminatio. 

Praeterea,  quamvis  omne  mortale  pec- 
catum  lepra  hominis  possit  inlelligi,  sunt 
tamen  quaedam  peccata  quae  non  immeri- 
to  religiosorum  leprse  specialiter  appellan- 
tur.  Horum  primum,  est  pertinacia  sive 
immansio  proprii  sensus,  seu  indocilitas, 
quse  verae  sapientia?  maxime  contrariatur, 
ad  inobedientiam  quoque  disponit,  et  ho- 
minem  in  suo  conservat  errore,  in  teme- 
rariis  suis  judiciis,  in  periculosis  defen- 
sionibus  proprise  affirmationis.  Haec  lepra 
prajbet  diabolo  locum  in  anima,  et  innu- 
merabilibus  eam  involvit  peccatis,  utpote 
contentionibus,  indignationibus,  contume- 
liis,  contradictionibus  et  disputationibus, 
etiam  contra  superiores.  Religiosi  hac  le- 
pra  infecti,  non  advertunt  quam  debilis 
sit  intellcctus  humanus,  et  quam  faciliter 
decipiatur  homo  prasertim  in  propria  cau- 
sa,  quod  ilem  quasi  scelus  idololatriffi  sit  ineg.w, 
acquiescere    nolle.    Talibus   ergo   clamat  '^" 


DOMINICA   XIV   POST  TRINITATEM. 


AD  RELIGIOSOS ;    SERMO   SEXTUS 


437 


is.  V,  21.  Scriptura  :  Vsb  qui  sapientes  estis  in  ocu- 

Prov.xxvi,  lis  vestris.   Et  Salomon  :  Vidisti  (inquit) 

*^'  hominem  sapientem   sibi  videri  ?  magis 

illo   spem    stultus    habebit.    Nisi   etenim 

pertinaces  in  suis  essent  oculis   sapien- 

tes,  non  magis  crederent  sensui  proprio 

quam  alieno,  potissime  quam  sensui  su- 

periorum   ac   sapientiorum.    Unde   etiam 

hujusmodi   homines  duri  sunt  corde,  et 

metuendum  est  eis  quod  in  Ecclesiastico 

Eccii.m,ii.  legitur  :  Cor  durum  male  habebit  in  no- 

vissimo. 

Secunda  religiosorum  lepra,  est  hypo- 
crisis,  qua3  est  semen  diaboli,  venenum 
mortiferum,  excsecatio  cordis,  stultitia  in- 
finita  :  quoniam  homo  hac  lepra  infectus 
non  erubescit  Deo  mentiri,  et  coram  ho- 
minibus  simulare  cujus  oppositum  scit 
Deo  constare ;  sicque  amplius  cupit  ho- 
minibus  complacere  quam  Deo,  nec  ve- 
retur  mendax  et  falsarius  esse,  apparere 
et  inveniri  coram  eo.  Haec  lepra  sic  inficit 
hominem,  ut  et  bona  ex  genere  quae  ope- 
ratur,  ad  finem  perversum  ordinare  non 
desinat.  Merito  itaque,  juxta  Scripturam, 
^oAxxxvi,  simulatores  et  callidi  provocant  iram  Dei. 
'g^^n  Et  si,  juxta  Sapientem,  qui  sophistice  lo- 
xxxvii,23.  quitur  odibilis  est,  quanto  magis  qui  hy- 
pocritaliter  operatur,cujus  cor  in  omnibus 
obliquatur  ? 

Hffic  lepra  in  ambitiosis  potissime  vi- 
ibid.  XIX,  get  religiosis,  et  in  his  qui  nequiter  se 
humiliant,  qui  se  honorem  et  promotio- 
nem  despicere  fingunt,  ut  honorem  et 
preesidentiam  in  vita  hac  consequantur, 
non  pensantes  quod  ait  Gregorius  :  Unus- 
quisque  toties  ad  apostasiae  culpam  de- 
labitur,  quoties  praeesse  hominibus  affi- 
citur  ;  et  rursus,  Tolies,  inquit,  Deum 
meum  prseire  desidero,  quoties  hominibus 
dominari  affecto.  Utinam  miseri  isti  per- 
pendcrent  quod  coram  summi  Judicis  tri- 
bunali  lanto  confusibilius  stabunt,  quanto 


2.3 


A  se  nunc  amplius  ab  hominibus  reputari 
procurant. 

Tertia  religiosorum  Iepra,est  curiositas, 
quse  ut  asserit  Hugo,  est  superflua  inve- 
stigatio  impertinentium  ad  se.  Atque,  ut 
ait  Gregorius,  grave  curiositatis  est  viti- 
um,  quae  dum  hominem  ad  discussionem 
vitae  aliense  sollicitat,  propriam  vitam  sibi 
abscondit.  Quo  constat  quod  quanto  quis 
aliorum  defectus  immoderantius  perscru- 
tatur,  tanto  a  propriorum  intuitu  viti- 
orum   miserabilius   impeditur  :  quod   in 

B  monacho  qui  sui  ipsius  dumtaxat  custos 
est  positus,  maxime  reprobatur.  Porro,  qui 
aliorum  defectus  observant,  inquirunt,  de- 
scribunt,  ut  eos  suo  tempore  apud  superio- 
res  suos  valeant  accusare,  nec  interim  eos 
caritative  corripiunt  ac  hortantur,  contra 
caritatem  agunt  et  graviter  Deum  offen- 
dunt,  nec  fratrum  suorum  emendationem, 
sed  confusionem  et  gravamen  intendere 
comprobantur.O  utinam  tales  propria  pec- 
cata  rite  intuerentur,  conscriberent,  pon- 
derarent !  Certe  tantum  haberent  agere  in 

C  propria  causa,  quod  non  tam  stolide  ad- 
spicerent  aliena,  neque  inspicerent  festu- 
cam  in  proximis,  qui  trabibus  pleni  sunt 
in  se  ipsis. 

Insuper  alise  multse  sunt  leprse  religio- 
sorum,  puta  :  loquacitas,  scandalum,  te- 
merarium  judicium,  complacentia  sui.  A 
quibus  ac  aliis  vitiis  universis  jugiter  ca- 
veamus.  Et  si  aliquo  horum  infecti  fueri- 
mus,  protinus  mundari  per  contritionem 
et  confessionem  satisfactionemque  prope- 
remus;  atque  curati  regrediamur  ad  Chri- 

D  stum,  et  coram  eo  in  terram  prostrati, 
regratiemur  ei,  affectuosissime  deprecan- 
tes  ut  a  tantis  excessibus,  et  universis 
animarum  lepris,  ac  recidivis  nos  indesi- 
nenter  prseservare  dignetur.  Sed  et  qui- 
libct  nostrum  ad  hoc  ipsum  viribus  totis 
conelur.  Ad  laudeni  et  gloriam,  etc. 


DOMINIGA  XV  POST  TRINITATEM 


E' 


ENARRATIO  IN  EPISTOLAM 

SI   SPIRITU   VIVIMUS,   SPIRITU   ET  AMBULEMUS.  Galat.  V,  23,  26;  VI,  1-10. 

PISTOLA  dominicae  hujus  moralibus  A      Deinceps  hortatur  preelatos  et  perfectio- 

saluberrimisque  doctrinis  plenissima  res,  ut  imperfectis  ac  subditis   pie  con- 

est.  Ait   namque  divinus  Apostolus  :  Si  descendant  atque  subveniant.  Fratres,  etsi 

spirltu  vivimus,  id  est,  si  rectse  rationis  prceoccupatus  fuerit  homo  in  aliquo  de- 

judicio  seu  Spiritus  Sancti  operatione  in-  licto,  id  est,  quamvis  aliquis  prseventus 

tus  in  anima  vitam  gratiai  habemus,  spi-  fuerit,  ita  quod   ex  tentatione,  infirmita- 

ritualiter  intus  vivendo  per  caritatem,sjoi-  te  aut  ignorantia  inclderit   aliquam   cul- 

ritu   et  ambulemus,    id    est,  etiam   foris  pam,  vos  qui  spirituales  estis,  id  est  in 

spiritualiter  conversemur,  opera  virtuosa  virlutibus  exercitati  et  desuper  illustrati, 

et  exemplaria  peragendo,  sicque  rationis  hujusmodi  hominem  instruite  in  spiri- 

judicium  et  Spiritus  Sancti  instinctum  in  tu  lcnitatis,  id  est,  animo  mansueto,  non 

exterioribus   prosequendo,    quatenus    im-  indignabundo,   informate,   ostendendo   ei 

Matth.\,  pleamus  quod  docet  Salvator  :  Sic  luceat  B  suum  errorem  et  culpam,  atque  ad  viam 

*®'           lux  vestra  coram  hominibus,  ut  videant  veritatis  et  sequitatis  eum  pro  viribus  re- 

opera  vestra  bona,  et  glorificent  Patrem  ducite.Deinde  Apostolus  a  plurali  numero 

vestrum  qui  in  ccelis  est.  Sed  ne  in  hoc  descendens  ad  singuIarem,subjungit:ron- 

propriam  gloriam  intendamus,  addit  Apo-  siderans  te  ipsum,  id  est,  istud  quod  di- 

stolus  :  Non  efflciamur  inanis  gloria'  cu-  ctum  est  impleas,   propriam  fragilitatem 

pidi,  id  est,  non  appetamus  inaniter  ab  perpendens,  ne  et  tu  tenteris,  id  est,  ten- 

hominibus  reputari  aut  honorari.  Hoc  est  tatione  vincaris,  aut  gravi  tentatione  im- 

///ij.vi,  I.  quod  prsecepit  Christus  :  Videte  ne  justi-  pugneris.  Quemadmodum  enim  meremur 

tiam  vestram  faciatis  coram  hominibus,  ut  misericordiam  nobis   fieri  desuper,  dum 

\\dQSim\m  oh  i\\\?,.Invicem  provocantcs,\(\  aliis  condolemus   ac  subvenimus,  secun- 

est,  verbis  aut  signis  seu  factis  mutuo  ad  dum    illud,  Beati  misericordes,  quoniam  Mauh.\,i. 

iracundiam,  impatientiam  aut  aliam  pra-  G  ipsi  misericordiam  consequentur;  sic  aliis 

vam  animi  motionem  inducentes  aut  irri-  lapsis  et  indigentibus  non  consuIendo,suc- 

tantes,  quia  hoc  esset  proximum  scanda-  currendo  aut  benefaciendo,  sed  indignan- 

lizare.  Non  ergo  per  irrisionem  aut  alio  do,  meremur  a  Deo  relinqui  et  in  easdem 

modo  provocandus  cst  proximus.  Invicem  aut  majores  culpas  corrucre. Unde  propriae 

inmdentes.  Invidia  quippe  directe  contra-  fragilitatis  et  culpa?  consideratio   inducit 

riatur  caritati  :  ideo  sicut  caritas  est  po-  hominem    ad    habendum    compassionem 

tissimum  vita  animae,  ita   invidia   potis-  cum   aliis,  et  ad   succurrendum  eisdem. 

simum  appellatur   mors   animae.   Propter  Hinc  in  Ecclesiastico  habetur  :  Memento    EccH. 

Pw.xiv,  quod  Salomoii   protestalur  :   Putredo  os-  judicii  mei  :  sic  enim  erit  ct  tuum.  ^ijhj  "'"'^''"'-^- 

^"'           sium,  invidia.  heri,  et  tibi  hodie. 


DOMINICA   XV   POST  TRINITATEM. 


ENARRATIO   IN   EPISTOLAM 


439 


Alter  alterius  onera  'portate,  id  est, 
defectus  vestros  et  infirmitates  atque  pec- 
cata  mutuo  patienter  sufferte,  et  vobis  in- 

./acoj. v,i6.  vicem  condolete  atque  succurrite,  orate 
quoque  pro  invicem,  ut  salvemini.  Et  sic 
adimplebitis  legem  Christi,  id  est  prsece- 
ptum  caritatis  fraternsei,  de  quo  dicit  Sal- 

/oa«n.  xm,  vator   :    Mandatum   novum   do   vobis,  ut 

^*'  diligatis  invicem  sicut  dilexi  vos. 

Itaque  pra?inducta  implete,  et  nolite  per 
superbiam  vos  ipsos  erigere.  Nam  si  quis 
existimat  se  aliquid  esse  quum  nihil  sit, 
id  est,  si  se  ipsum  vane  reputat  et  extol- 
lit,  quasi  a  se  ipso  aliquid  habeat  boni,  vel 
quasi  in  caritate  et  gralia  sit,  quuin  tamen 
per  superbiam  suam  virtutes  amiserit,  et 
spiritualiter  nihil  sit.  Propter  quod  in  Ec- 

£"00«.  X,  9.  clesiastico  scriptum  est  :  Quid  superbit 
terra  et  cinis  ?  Propheta  quoque  loquitur 

Ps.xxxviii,  Deo  :  Substantia   mea  tanquam   nihilum 

*'■  ante  te.  I-pse  se  seducit,  id  est,  propria 

elatione  excgecat,  in  falsitatem  prsecipitat, 
et  damnationem  incurrit,juxta  illud  Haba- 

Habac.n,^,.  cuc  :  Quomodo  vinum  potantem  decipit, 
sic  erit  vir  superbus,  et  non  decorabitur. 
Opiis  autem  suum  probet  unusquisque,  id 
est,  actus  vitse  suse  prudenter  examinet,  et 
sic  in  semetipso  tantum  gloriam  habebit, 
id  est,  de  propriis  bonis  operibus  exsulta- 
bit,  si  fuerit  virtuosus  :  verumtamen  non 
finaliter  nec  principaliter  in    se,  sed    in 

I  Cor.  1,31.  Domino,  juxta  illud,  Qui  gloriatur,  in  Do- 
mino  glorietur.  Et  non  in  altero,  id  est,  de 
factis  et  meritis  aliorum  non  prsesumet, 
neque  in  aliorum  laude  et  adulatione  1»- 

/6u/.ii,  11.  tabitur.  Quis  enim  scit  quid  agatur  in  ho- 
mine,  nisi  spiritus  hominis  ?  ut  ait  Apo- 
stolus.  Unusquisque  enim  onus  suum,  id 
est  causam  quam  cum  districto  judice  ha- 
bet,  seu  conscientiae  su»  gravamen,  vel 
vitiorum  suorum  ultionem,  vel  actionuin 
suarum  manipulum  operumque  congeri- 

Apoc.xiv,  em,  portabil.  Opera  enim  illorum  sequun- 

*yo6 XXXIV  t"''  i\^os.  Unde  in  libro  Job  asseritur  :  Om- 

!'•  nipotens  opus  hominis  reddet  ei,  et  juxta 

vias  singulorum  restituet  eis.  Ad  Romanos 

Hom.  XIV,  quoque  legitur  :  Unusqnisque  pro  sc  ra- 

'^'  tionem  reddet. 


A      Porro  prseinducta  Apostoli   verba   non 
secundum  superficiem  litteralem,  sed  sa- 
pienter  intelligenda  sunt  :  aliter  discorda- 
rent  ab  invicem.  Dixit  enim,  «  Alter  alte-  Gaiat.yt,2. 
rius  onera   portate  « ;  nuncque  adjunxit, 
«Unusquisque  onus  suum  portabit  »,quasi 
unus  non  sit  portaturus  onus  alterius.Item 
preedixit,  Nemo  glorietur  in  hominibus  ;  iCor.m.si. 
et,Qui  gIoriatur,in  Domino  glorietur.Nunc  ibid.i,u. 
vero,  «  In  semetipso  »,  inquit,  «  gloriam 
habebit  ».  Sed  juxta  expositiones  prseta- 
ctas  nulla  in  iis  contradictio  est. 

B  Communicet  autem  is  qui  catechizatur 
verbo,  id  est  qui  instruitur  sapientia  sa- 
lutari  seu  sacrse  Scripturse  eloquiis,  ei  qui 
se  catechizat,  id  est  suo  instructori,  in 
omnibus  bonis  :  id  est,  tam  spiritualia 
bona  sua,  videlicet  preces  et  merita,  quam 
corporalia,  communicet,  impendat,  con- 
dividat  suo  informatori,  si  temporalibus 
eget;  ei  quoque  in  bonis  operibus  se  con- 
formet.  Justum  est  equidem  ut  qui  ab  alio 
spiritualia  accipit,  in  temporalibus  ei  sub- 
ministret,  si  potest,  et  ille  indigeat.  Pro- 

C  pter  quod  alibi  dicit  Apostolus  :  Si  nos /4irf.ix,ii. 
vobis   spiritualia   seminavimus,    magnum 
est  si  carnalia  vestra  metamus  ?  Christus 
quoque  in  Evangelio  :  Dignus  est  (inquit)   luc.x,!. 
operarius  mercede  sua. 

Nolite  errare,  non  acquiescendo  sanis 
doctrinis,  seu  non  obtemperando  prsece- 
ptis.  Deus  non  irridetur,  id  est,  non  fal- 
litur.  Cujus  signum  subjungitur  :  Quoi 
enim  seminaverit  homo,  id  est  opera  quse 
in  preesenti  vita  peregerit,  quse  ad  prse- 
mium  comparantur  futurum  sicut  semen 

D  ad  fructum ;  hwc  et  metet,  id  est,  horum 
condignam  mercedem  accipiet.  Unde  per 
Ezechielem    Deus    frequenter    testatur    : 
Unumquemque  vestrum  juxta  viam  suani  Ezech.vu, 
iudicabo.  Quoniam  qui  seminat  iii  carnc'^'^'  ''\"'' 

.  ...  JO;  XXIV, 14; 

sua,  id  est,  carnaliter  vivit,  concupiscen-  xxxm,  20 ; 
tias  suas  sequendo,  de  carne  et  metet  cor-  "^'"^' 
t-uptionem, id  est,pro  vitiis  suis  carnalibus 
recipiet  a^ternam  damnationein,  virium 
quoque  animip  suse  infeclionem,  quia  pec- 
cata  animaiii  indis[)onuiil,  et  vires  ejiis 
inficiunt  seu  corrumpunl.   Hoc  cst  quod 


440  DOMINICA  XV   POST  TRINITATEM.   —   SERMO   PRIMUS 

nom.xm,  ad  Romanos  inducitur  :  Si  secundum  car-  A  plebis  me  Isetitia  cum  vultu  tuo;  et,  Sa-  Ps.\u,\5. 

*^"  nem  vixeritis,moriemini;  si  autem  spiritu  tiabor  quum  apparuerit  gloria  tua.  Istud 

facta  carnis  mortificaveritis,  vivetis.  Unde  erit  post  vitam  praesentem,  quando  fuerit 

nunc   subditur  :   Qui  autem  seminat  in  anima  nostra  sufficienter  purgata  sive  in 

spiritu,  id  est,  spiritualiter  conversatur,  vita  hac  sive  in  purgatorio.  Hinc  secundo 

sensualitatem  domando,  et  actibus  latria?  Paralipomenon  dicitur  :  Confortamini,  et  iiPacxv, 

ac  ceterarum  virtutum  insistendo,  de  spi-  non  dissolvantur  manus  vestrae;  erit  enim 

rifu  metet   vitam   ceternam,  id   est,   pro  merces   operi  vestro.  Ergo  dum  tempus 

spiritualibus    et   virtuosis    suis    operibus  promerendi  Aa6e»?Ms^videlicet  durante  hac 

sempiternam  beatitudinem  sortietur,juxta  vita,  operemur  bonum  ad  omnes,  id  est, 

/•i. xxiii,5.  illud  in  Psalmo  :  Hic  accipiet  benedictio-  omnibus    pro   posse   benefaciamus   juxta 

nem   a   Domino;  in   Apocalypsi    quoque,  exigentiam  causee  et  loci  ac  temporis,  spi- 

Aijoc.xxii,  Servi  Dei  videbunt  faciem  ejus,  et  regna-  B  ritualia  et  corporalia  bona  nostra  eis  coin- 

*'^'  bunt  in  sa?cula  saeculorum.  municando,  prout  exigit  caritas.  Maxime 

Bonum  autem  facientes,non  deficiamus,  autem  operemur  bonum  ad  domesticos  fi- 

id  est,  a  bonis  operibus  non  cessemus,  nec  dei,  id  est  Ecclesiee  filios  seu  Christifide- 

Matth.    tepescamus  :  quoniam  qui  perseveraverit  les ;  quibus  ad  Ephesios  dicit  Apostolus  : 

XXIV,  13.     Qsnue  in  finem,  hic  salvus  erit;  nec  coro-  Jam  non  estis  hospites  et  adven8e,sed  estis  Ephes.  n, 

natur  nisi  qui  legitime  certaverit.  Tepido  cives  Sanctorum  et  domestici  Dei.  Itaque 

A/>oc.  11,4.  quoque  loquiturDeus  in  Apoca]ypsi:Habeo  iis  qui  nobis  magis  conjuncti  sunt,  ma- 

adversus  te,  quia  caritatem  tuam  primam  gis   benefacere   obligamur.    Caritas   nam- 

reiiquisti.  Tempore  enim  suo,  id  est  hora  que  est  ordinata.  Propter  quod  prima  ad 

a  Deo  pra30rdinata,  metemus,  id  est,  glo-  Timotheum    scribit  Apostolus    :    Si   quis  i  7'/,h.v,8. 

riam  consequemur,  no7i  deficienfes,  id  est,  suorum,  et  maxime  domesticorum,  curam 

finem  non  habituri  prs^mii  tanti,  nec  plus  C  non  habet,  fidem  negavit,  et  est  infideli 

p«.  XV,  II.  appetituri,  juxta  illud  Psalmistaj  :  Adim-  deterior. 


SERMO  PRIMUS 


DE   INANI  GLORIA   INVIDIAQUE  VITANDIS,   ET   VARIIS   CIRCA   CARITATEM 
PROFECTUMQUE    PROXIMI   OBSERVANDIS. 


NON  efficiamur  inanis  gloria^  cupidi,  D  secutione  mandatorum,  in  moderamine  lin- 

invicem   provocantes,  invicem  invi-  guse,  et  sensuum  refrenatione,  ac  vestium 

clentes.  Galat.  v,  2G.  simplicitate,  quatenus  Deo  offeramus  pu- 

In  prffisentis  dominicse  epistola  proponit  ram  conscientiam,  et  proximis  bonum  ex- 

nobis   Vas   electionis,    sanctus  Apostolus,  emplum  :  quoniam  in  Ecclesiastico  scri- 

multa  valde  moralia  ac  saluberrima  docu-  ptum   est,  Unicuique    mandavit  Deus  de  Eccn.wn, 

menta.  Primum  est,  ut  non  solum  in  ani-  proximo  suo,  ut  scilicet  eum  aedificet  ver- 

ma  vivamus  per  gratiam  Spiritus  Sancti  et  bis,  factis  et  moribus.  Propter  quod   ait 

per  interiores  actus  virtutum,  credendo,  Apostolus  :  Quae  a^dificationis  sunt,  in  in-    nom.xiv, 

sperando,  diiigendo,  contemplando,  com-  vicem  custodiamus. 
patiendo,  sed  etiam  forinsecus  virtuose  et         Secundo  docet  Apostolus  ut  «  non  effi- 

exemplariter  conversemur  in  exteriori  ex-  ciamurwnec  simus«inanis  gloria)  cupidi», 


12. 


19. 


DOMINICA   XV   POST  TRINITATEM.   —   SERMO   PRIMUS  441 

ne  scilicet  desideremus  propriam  excel-  A  testatur  :  Qui  omnium  pecuniarum  habue- 

lentiam,  laudem    humanam,  temporalem  runt  contemptum,  et  totius  mundi  spreve- 

honorem;  sed  quidquid  boni  in  nobis  est  runt  honores,  atque  tyrannicas  corporum 

Deo  grata  ac  humili  mente  attribuentes,  concupiscentias  superaverunt,  ii  multoties 

Dei  honorem  et  gloriam,  laudem  et  excel-  capti  a  vana  gloria,  omnia  perdiderunt. 

lentiam  in  omnibus   prajcordialiter  affe-  Insuper,    quanta   mala   ex   vana   gloria 

ctemus,  quatenus   ipse  ab  universis    ho-  sequantur,    idem    pandit   Chrysostomus  : 

noretur,  extollatur  et  collaudetur  propter  Nihil,  inquiens,  ita  pecunias  concupisce- 

infinitam  dignitatem,  bonitatem  et  maje-  re  facit,  ut  glori»  cupido.  Propter  hanc 

statem  suam,  et  propter  beneficia  sua  in  namque   famulorum   greges,    equos   auro 

nobis.  Ideo  propriam  defectuositatem,  va-  opertos  et  argenteas  mensas  expetunt  ho- 

nitatem  et  vilitatem  sapienter  intuentes,  mines,  non  ut  utilitatem  aut  voluptatem 

omnem  vanam  gloriam  totaliter  eradice-  B  hinc  hauriant,  sed  ut  multis  ostendantur 

mus,  atque   nos   ipsos   vilipendamus;  et  et  honorentur.  Solet  quoque  vana  gloria 

quantum  in  nobis  est,  vilipendi  ab  aliis  noviter  conversos  vexare,  ut  ait  Isidorus  : 

peroptemus;  irrisiones,  aspernationes,  in-  Qui  ex  deteriore  jam  melior  esse  ccepit, 

jurias  nobis  illatas,  patienter,  imo  hilari-  caveat  ne  de  acceptis  se  extollat  virtuti- 

ter  patiamur,  certi  quod  multo  graviora  bus,  ne  gravius  per  vanam  gloriam  cor- 

Judith  viM,  pati  meruimus,  juxta  illud  Judith  :  Non  ruat   quam    prius    per   lapsum   vitiorum 

""''^"       ulciscamur  nos  pro  iis  quaD  patimur;  sed  jacebat.  Vexat   quoque   hsc   gloria   vana 

reputantes  peccatis  nostris  heec  ipsa  sup-  proficientes,  imo  etiam  aliqualiter  et  per- 

plicia  minora  esse,  flagella  Domini,  quasi  fectos.  Idcirco  dicit  Gregorius:Quum  bene 

servi  qui  corripimur,  ad  emendationem,  vivitur,  valde  timendum  est  ne  mens,  de- 

et  non  ad  perditionem  nostram  evenisse  spectis  ceteris,  de  singulari  gratia  eleve- 

credamus.  C  tur.  Unde  Hieronymus  :  Ne  nimis  religio- 

Denique  vana  gloria,  qu»  est  gloriatio  sus  velis  videri,  nec  plus  humilis  quam 

stulta  in  se,  est  vitium  valde  periculosum,  necesse  est;  nec  quaeras  gloriam,  fugiendo 

occultum,velocissimum  et  ingratum.  Quum  simulatorie   eam.  Quidam   enim  pessime 

enim  a  nobis  ipsis  non  habeamus  nisi  de-  vani   fingunt  et  simulant  se  fugere  glo- 

ficere  et  peccare,  et  quidquid  vanitatis  est  riam  et   honorem,  quatenus   per   hoc  ea 

atque  miseriae,  valde  inordinatum,  ingra-  acquirant.  Quibus  competit  quod  ait  Scri- 

tum  et  impium  est  de  donis  Dei  in  se,  et  ptura  :  Est  qui  nequiter  se  humiliat,  et  Eccn.  xix, 

non  in  Deo  gaudere,  aut  pro  eis  non  Dei,  interiora  ejus  plena  sunt  dolo.                    "^" 

sed  propriam  laudem  et  honorem  appete-  Insuper,  juxta  doctrinam  Apostoli,  nul- 

re.  Nihilo  minus  vitium  istud  mirabiliter  lus  debet  alium  ad  illicita  provocare,  nec 

cito  et  improvise,  imo  nonnunquam  quasi  ad  iram,  impatientiam,  indignationem  aut 

imperceptibiliter  hominem   pulsat,  men-  D  aliud  vitium  incitare  per  verba  aut  opera 

tem  invadit,  animumque  quasi  pra^occu-  procacia,  illusoria,    offensiva.    Hoc   enim 

pat.  Et  antequam  homo  advertat,  cor  ejus  diabolicum  est,  quum  deemonum  totus  co- 

impletur  motu  vitii  hujus,  ita  ut  etiam  natus  sit  homines  ad  vitia  trahere,  et  con- 

de  bonis  actibus  Deique  gratiis  vanissime  trarium  caritati  Dei  ac  proximorum.  Qui 

glorietur,  atque  de  hoc  quod  ab  aliis  vide-  enim    diligit    Deum,    optat   et    promovet 

tur,  reputatur  et  in  admiratione  habetur,  quantum  potest  ejus  honorem,impeditque 

intra  se  insipienter  ac  perverse  Isetetur.  ejus  offensam  :  idcirco  in  se  atque  in  aliis 

Ideo  ait  Bernardus  :  Time  sagittam;  leviter  studet  vitare  seu  impedire  peccata,  ne  in- 

volat,  leviter  penetrat,  sed,  dico  tibi,  non  honoretur  Dominus  Deus.  Similiter  qui  di- 

levc  infligit  vulnus,  cito  interficit.  Sagitta  ligit  proximum,  optat  et  satagit  ne  corruat 

hacCjVana  gloria  est.  Chrysostomus  quoquc  in  peccatum,  quum  nihil  ita  nocivum  sit 


442  DOMINICA   XV   POST   TRINITATEM.   —   SERMO  PRIMUS 

animae  sicut  iniquitas.  Ideo  unusquisque  A  habet  compassionem ;  et  sicut  nos  ipsi  ha- 

pro  posse  provocet  proximos  suos  ad  pro-  bemus  nos  ad  proximos  nostros,  sic  Deus 

fectum  virtutum,  ad  caritatis  fervorem,  ad  se  habebit  ad  nos.  Itaque  tentati  et  lapsi 

vitae  perfectionem,juxta  illud  ad  Hebra?os:  sunt  pie  instruendi,  consolandi  et  redu- 

Hebr.Ti^ti.  Considcremus  invicem  in  provocationem  cendi.  Instruendi  sunt  qualiter  pcenitere 

caritatis  et  bonorum  operum.  Rursusque  atque  resistere   peccatis  ac  tentationibus 

/iirf.  111, 13.  in  eadem  epistola  dicit  Apostohis  :  Adhor-  debeant,  Dei  auxilium  invocando,  Christi 

tamini  vosmetipsos  per  singulos  dies,  ut  passionem  inspiciendo,  novissima  prseme- 

non  obduretur  quis  ex  vobis  fallacia  pec-  ditando,  ac  aliis  modis ;  consolandi  sunt, 

cati.  ne  abundantiori  absorbeantur  tristitia  aut  ucor.n,  7. 

Pr^terea  in  hodierna  epistola  docet  Apo-  desperent,sed  in  Christi  pietate  confidant; 

Ca/a<.v,2c.  stolus    uc    iuvicem    invideamus.    Invidia  reducendi  sunt  ad  pristinum  gradum,  ad 

quippe  est  dolor  de  prosperitate  alterius.  B  pra3cedens  bonum  propositum,  ad  recen- 

Propter  quod  Hugo  de  S.  Victore  :  Invi-  tem  inchoationem  exercitiorum  bonorum, 

dia,  inquit,  est  in  suum  auctorem  recipro-  juxta  illud  Apocalypsis  :  Memor  esto  unde  Apoc.  ii,o. 

cus   de    bono   alterius   tabescentis   animi  excideris,  et  poenitentiam  age. 

cruciatus.  Hsec  infelix  invidia  ex  superbia  Porro  aliqui  peccant  non  ex  preeoccupa- 

nascitur,  et  in  ambitiosis  potissimum  re-  tione,  subreptione,  infirmitate  aut  igno- 

gnat.  Quod  enim  unus  de  alterius  prospe-  rantia,  sed  ex  deliberatione,  ex  habitu  vi- 

ritate  et  excellentia  contristatur,  hinc  ac-  tioso,  ex  certa  malitia;  nec  poenitent,  sed 

cidit  quia  illum  prsecedere  cupit,  aut  quod  pertinaces  sunt  et  durae  cervicis.  Quibus 

ille  habet,  appetit  adipisci,  dicente  Grego-  competit  quod  apud  Isaiam  loquitur  Deus: 

rio  :  Tanto  quisque  plus  invidet  aliis  bona  Scio  quia  durus  es,  et  nervus  ferreus  cer-  /s.xlviii,4. 

prsesentia,  quanto  minus  contempserit  ea.  vix  tua,  et  frons  tua  serea.  Istos  oportet 

Interdum  tamen  ex  aliis  causis  generatur  C  durius  reprehendi  et  per  censuram  justi- 

invidia,  scilicet  ex  frequenti  ira  seu  inju-  tise  castigari,  praesertim  quando  cum  pie- 

ria  sibi  ab  alio  irrogata,  vel  quia  ab  illo  tate  lucrari  non  queunt.  Praeoccupati  vero 

gravatur.  Invidia  itaque  est  species  tristi-  in  malo  qui  dociles  et  convertibiles  sunt, 

tise.  Unde  melancholici  quum  specialiter  sicut  prsetactum  est,  sunt  leniter  instruen- 

ex   naturali   dispositione   tristes   sint,  ex  di  ac  mititer  corripiendi  :  quia  ut  Prosper 

complexionis    malitia   ad    invidiam    sunt  testatur,  Leniter  castigatus  exhibet  reve- 

proclives  :  ideo  contra  eam  prajcipue  de-  rentiam  castiganti ;  asperitate  vero  immo- 

bent  pugnare.  Magna  certe  est  invidorum  deratae  increpationis  offensus,  nec  incre- 

miseria.  Alia  namque  peccata  communiter  pationem  recipit,  nec  salutem.  Ambrosius 

habent  aliquid  delectationis  annexum ;  in-  quoque  fatetur  :  Plus  proficit  amica  cor- 

vidia   autem    in   se   ipsa   popnalis  est,  et  rectio,  quam  accusatio  turbulenta;  illa  pu- 

quoddam  mentis  tormentum.  Hinc  Hiero-  D  dorem  incutit,  ha^c  indignationem  movet. 

nymus   loquitur  :   Oro   te,   quid   delecta-  Sed  diligenter  est  advertendum  efficaci- 

tionis   praestat  invido  sua  invidia,   quem  terque  implendum  quod  ait  Isidorus  :  Qui 

quibusdam  conscientia?i  ungulis  livor  dis-  admonitus  secrete  de  peccato,  emendare 

cerpit?  se  negligit,  publice  arguendus  est;  et  vul- 

rhid.vi,[.      Tertio  principaliter  docet  Apostohis  ut  nus  quod  occulte  sanari  non  potest,  mani- 

proximos  quacumqne  tentatione  aut  culpa  feste  est  emendandum.  Manifesta  peccata 

praeoccupatos,  i)r»ventos,  deceptos,  pie  ac  non   sunt   occulta  correctione   purganda. 

mititer  instruamus,  propriam  fragilitatem  Palam  enim  arguendi  sunt  qui  palam  pec- 

considcrantes,  ne  et  ipsi  tentemur  ac  cor-  cant  scandalizandoque  nocent,  ut  dum  illi 

ruamus.  Istud  enim  pertinet  ad  spiritualia  aperta  objurgatione  sanantur,  hi  qui  eos 

misericordi»  opera;  vera  quoque  justitia  imitando   deliquerant,   corrigantur  :   sic- 


DOMINICA   XV   POST  TRINITATEM. 


SERMO   PRIMUS 


443 


23 


que  dum  unus  corrigitur,  plurimi  emen- 
dantur. 

Gaiat.\n,-i.  Quarto  docet  Apostolus  ut  defectus  no- 
stros  atque  gravamina  mutuo  pie  et  cari- 
tative  portemus,  quatenus  unus  cum  alio 
patientiam  habeat,  et  sicut  ipse  cupit  por- 
tari  in  suis  oneribus,  infirmitatibus  atque 
defectibus,  tam  a  Deo  quam  a  proximis  et 
condomesticis  suis,  sic  ipse  alios  portet. 
Imo,  secundum  Gregorium,  qui  portare 
malos  renuit,  ipse  sibi  per  impatientiam 
suam  testis  est  quia  bonus  non  est. 

Quinto  docet  Apostolus  ut  qui  instrunn- 
tur  in  spiritualibus  rebus,  instructoribus 
suis  sint  grati,  et  de  bonis  suis  communi- 
cent  et  vicem  rependant  illis.  Unde  in  Ec- 
EcciL  II,  clesiastico  dicitur  :  Danti  mihi  sapientiam, 
dabo  gloriam.  Hinc  loquitur  Augustinus  : 
Si  me  posses  docere  quod  nescio,  non 
solum  te  verbis,  sed  et  pugnis  ca?dentem 
deberem  patientissime  sustinere.  Ilinc  con- 
stat  quod  subditi  suos  preelatos  ac  preedi- 
catores  tenentur  cordialiter  valde  diligere, 
grates  ac  honorem  et  vicem  eis  rependere, 
et  temporalia  prompte  subministrare.  Ideo 
ait  Apostolus  :  Qui  bene  prsesunt  presby- 
teri,  duplici  honore  digni  habeantur,  ma- 
xime  qui  laborant  in  verbo;  et  rursus  : 
Rogo  vos,  fratres,  ut  noveritis  eos  qui  pra?- 
sunt  vobis,  et  monent  vos,  ut  habeatis 
illos  abundantius  in  honore  et  dilectio- 
ne  ;  et  propter  opus  eorum  pacem  habete 
cum  eis. 

Postremo,  juxta  doctrinam  Apostoli,non 
existimemus  nos  aliquid  esse,  quum  nihil 
simus,  nec  decipiamus  nos  ipsos,  sed  exa- 
minemus  vitam  et  conscientiam  nostram 
quotidie.  Ferventes  quoque  ac  stabiles  si- 
mus  in  bonis  operibus,  et  omnibus  pro 
posse  benefaciamus ;  et  quod  effectu  non 
possumus,  affectu  agamus,  certi  quod  pro 
his  modicis  brevibusque  actibus  virtuosis 
a'ternam  et  ineffabilem  beatitudinem  adi- 
piscemur.  Propter  quod  alibi  scriptun» 
est  :  Non  sunt  condignse  passiones  hujus 
temporis  ad  futuram  gloriam.Sapiens  quo- 

.Say,.iii,iPi.  qiie  :  Honoriim  (inqiiil)  laboriiin  gloriosiis 
est  fructus. 


ITim.yA: 


I  Thess.  V 
12,  13. 


aalat.\i,i. 


/iom.  viii 

18. 


A  Legitur  in  Vitaspatrum,  quod  quidam 
Frater  in  eremo  graviter  fuit  tentatus, 
abiitque  ad  senem  quemdam,  et  retulit  ei. 
Qui  carens  discretione  et  exercitatione 
prselii  spiritualis  contra  invisibiles  hostes, 
dixit  ad  Fratrem  :  Perdidisti  animam  tuam. 
Quo  audito,  Frater  ille  tristis  et  quasi  de- 
sperans  recessit,  proponens  reverti  ad  sae- 
culum ;  sed  Deo  ordinante,  obviavit  ei 
abbas  ApolIo,vir  magn»  discretionis  atque 
virtutis.  Qui  considerans  Fratrem  illum 
esse  vehementer  afflictum  et  moestum,  pe- 

B  tivit  quid  haberet,  et  quse  esset  tanti  causa 
moeroris.  Frater  autem  ille  prima  fronte 
erubuit  propalare ;  tandem  tamen  aperuit 
veritatem,videlicet  qualiter  esset  tentatus, 
et  quomodo  senex  ille  sibi  responderit. 
Tunc  abbas  Apollo  sapienter  et  ieniter 
Fratrem  illum  instruxit,  rogavitque  eum 
ut  ad  suam  cellam  rediret;  acquievitque 
ei  Frater  preefatus.  Deinde  abbas  Apollo 
perrexit  ad  senem  prsedictum.  Quumque 
appropinquasset  cellulse  ejus,  oravit  :  Do- 
mine  Deus,  obsecro,  converte  pugnam  seu 

C  tentationem  Fratris  illius  in  senem  istum, 
ut  discat  propriam  fragilitatem  cognoscere 
ac  aliis  condolere.  Et  protinus  abbas  Apol- 
lo  vidit  dsemonem  in  forma^Ethiopis  stan- 
tem  prope  cellam  senis  illius,  igneasque 
sagittas  jacientem  in  senem  illum.  Et  ecce 
senex  ille  quasi  insanus  et  furens  coepit 
cellam  suam  exire,  et  huc  illucque  discur- 
rere.  Quo  viso,  abbas  Apollo  accessit  ad 
eum,  et  ait  :  Quid  habes?  Quo  curris?  Se- 
nex  vero  ille  erubuit  dicere  qualiter  ten- 
taretur.  Gui  abbas  Apollo  :  Redi,  inquit,  in 

D  cellam  tuam,  et  scito  te  hucusque  non  es- 
se  exercitatum ;  hsec  autem  tentatio  ideo 
accidit  tibi,quoniam  Fratrem  illum  despe- 
rare  fecisti.  Tunc  abbas  Apollo  rogavit 
Deum  pro  sene  illo,  ut  liberaretur  ab  illa 
tentatione. 

Ex  quibus  patet,  quam  salubre  sit  viris 
spiritualibus,  discretis  et  exercitatis  ten- 
lationes  et  cordis  secreta  manifestare, 
quam  periculosum  sit  etiam  indiscretis 
et  inexercitatis  talia  revelare.  Prtefatiis  de- 
mum  Frater  post  ha^c  valde   profecit  in 


444 


DOMINICA   XV   POST  TRINITATEM. 


ENARRATIO  IN  EVANGELIUM 


sapientia  atque  virtutibus.  Unde  abbas  A  si  stella  inter  Fratres  jam  fulget.  Non  ergo 
Apollo  postea  dixit  seni  prtefato  :  Ecce  despiciendi,  sed  pie  tractandi  et  sapienter 
Frater  ille  cui  desperationem  fecisti,  qua-     instruendi  sunt  qui  tentantur. 


ENARRATIO  IN  EVAN&ELIUM 


NEMO    POTEST    DUOBUS    DOMINIS    SERVIRE.   Matth.   VI,   24-33. 


s 


ALVATOR  in  evangelio  hodierno  docet  B 
qualiter  serviendum  sit  Deo,  videlicet 
puro  ac  simplici  cdrde,  absque  sollicitu- 
dine  carnali  et  sseculari.  Itaque  ait  Mat- 
thseus :  Nemo  potest  duobus  dominis  servi- 
re.  Quid  est  hoc?  Nonne  possumus  servire 
Deo  et  prselatis  atque  principibus  terree, 
Sanctis  quoque  qui  sunt  in  regno  coelesti  ? 
Ad  hoc  quidam  respondent,  quod  intelli- 
gendum  sit  verbum  istud  de  dominis  non 
subalternatis  atque  contrariam  voluntatem 
habentibus.  Sed  rursus  objici  potest,  quod 
Rom.  xiii,  secundum  beatissimorum  apostolorum  Pe-  C 
^E^!}ieT\l  ^"^^  ^^  Pauli  doctrinam  ac  jussionem,  servi 
5 ;  Coiois.  fideles  dominis  suis  etiam  infidelibus  ac 
/''e/"i'i,  18.  dyscolis  servire  debent  fideliter,  et  subditi 
esse  humiliter.  Et  respondendum,  quod 
nemo  potest  servire  eodem  tempore  duo- 
bus  dominis  contrariam  voluntalem  ha- 
bentibus,  in  quantum  ita  contrarii  sunt,  et 
quantum  ad  ea  in  quibus  contrariantur. 
Sic  etenim  quidquid  placet  uni,  displicet 
alteri;  et  quod  pra^cipit  unus,  prohibet  al- 
r;a/a<.i,to.  ter.  Ideo  dicit  Apostolus  :  Si  hominibus 
placerem,  Christi  servus  non  essem.  Unde  D 
dominis  infidelibus  et  iniquis"  serviendum 
aut  obediendum  non  est  in  his  in  quibus 
Deo  atque  justitise  sunt  rebelles. 

Deinde  Christus  rationem  dicti  sui  sub- 
jungit.  Aut  enim  unum  dominum  odio 
habebit,  quantum  ad  ea  in  quibus  contra- 
riatur  alteri  domino,  et  alterum  diliget, 
eum  videlicet  cui  ex  animo  servit.  Aut 
unum  dominum  sustinebit,  eum  videlicet 
cui  servit  :  quem  ctsi  non  diligat,  tamen 
tolerabit  eum,  et  jugo  ejus  subjiciet  se; 


et  alterum  contemnet ,  videlicet  eum  cui 
non  servit  neque  obedit.  Non  dicit,  Aut 
uuum  diliget,  et  alterum  contemnet  :  quia 
interdum  non  diligit  eum  cui  deservit,  et 
tamen  sustinet  eum  quasi  durum  domi- 
num,  ut  patet  de  his  qui  diabolo  serviunt, 
quem  non  amant.  Item  non  dicit,  Et  alte- 
rum  odio  habebit,  sed,  «contemnet)),vide- 
licet  Deum  :  quia  secundum  Augustinum, 
etiam  illi  qui  non  serviunt  Deo,  non  odiunt 
eum,  sed  spernunt,  dum  quasi  de  pietate 
ejus  securi,  preecepta  ipsius  transgrediun- 
tur.  Dicit  etenim  Augustinus  :  Nullius  fere 
conscientia  Deum  potest  odisse.  Sed  objici 
potest  quod  Christus  asserit  de  obstinatis 
Juda^is  :  Oderunt  me  et  Patrem  meum  gra-  /oann.xv, 
tis.  Psalmista  quoque  loquitur  Deo  :  Su--t;^^- 

,  .         1  S.   LXXlll, 

perbia    eorum    qui   te   oderunt,   ascendit  23. 
semper;  et,  Nonne  qui  oderunt  te,  Domi-  Ps.cxxxvm, 
ne,  oderam?  Et  respondendum,  quod  Deus  ■'■ 
considerari  potest  dupliciter.  Primo,  in  se, 
secundum   quod  est  summus,  bonus   at- 
que  perfectus  :  et  ita  non  potest  odiri.  Se- 
cundo,  ut  punitor  iniquitatis  atque  prohibi- 
tor  vanitatis  ac  voluptatis  :  sicque  damnati 
et  aliqui  scelerati  in   saeculo  isto  odiunt 
Deum. 

Ex  prffitactis  elicitur,  quod  secundum 
Augustinum,  Christus  hoc  loco  ad  litteram 
per  duos  dominos  intelligit  Deum,  qui  ra- 
tione  creationis,  et  omnipotenti»  ac  prae- 
sidentiffi  suse,  est  omnium  dominus,  atque  Ac<.  x,  3e. 
diabolum,  de  quo  ait  Salvator :  Venit  enim  yoann.  xiv, 
princeps  mundi  hujus.  Dicitur  quippe  dia-  '°" 
bolus  dominus  iniquorum,  quoniam  pro- 
priae   voluntatis  perversitate   se   subdunt 


19. 


DOMINICA   XV   POST  TRINITATEM.  —  ENARRATIO   IN  EVANGELIUM  445 

/o6xLi,  25.  diabolo,  qui  ut  in  Job  asseritur,  est  rex  A      Preeterea  prsedictam  superfluam  sollici- 

super  universos  filios  superbiae.  Nemo  er-  tudinem  esse  vitandam,  probat  Salvator 

go  potest  Deo  servire  et  diabolo.  Quicum-  ratione  et  exemplo  multiplici.  Et  primo 

que  enim  in  mortali  est  culpa,  servit  dia-  per  locum  a  majori,  quum  ait  :  Nonne 

wpetr.n,  bolo  tauquam  victus  ab  eo.  A  quo  enim  anima 'plus  est  quam  esca?\d  est,  utique 

quis  superatus  est,  hujus  et  servus  est,  ut  anima  praestantior  est  omni  corporeo  ali- 

secunda  Petri  habetur.  Porro  qui  in  mor-  mento;  et  corpus plus quamvestimentum? 

tali  peccato  est,  Deo  servire   non  potest  id  est,  corpus  hominis  dignius  est  vestitu. 

quamdiu  permanet  in  peccato  :  nam  et  si  Ac  si  dicat  Filius  Dei  :  Qui  absque  vestra 

faciat  opera  bona  ex  genere,  dando  elee-  sollicitudine,  ex  sua  liberalissima  bonitate 

mosynam  audiendoque  Missam,non  tamen  largitus  est  vobis  corpus  et  animam,  ali- 

sunt  opera  Deo  accepta  ac  meritoria  vitae  mentum  quoque  et  vestitum  praestabit  vo- 
a^ternae,  quia  non  fiunt  ex  caritate.  Ex  his  B  bis  sine  immoderata  sollicitudine  vestra, 

infert  Salvator  :  dummodo  confidatis  in  eo.  Ei  enim  cura  i-Pe</-.v,  7. 

Non  potestis  Deo  servire  vere  et  meri-  prsecipua  est  de  rationalibus  creaturis. 
torie,  et  mammona',  id  est  divitiis,  seu  Deinde  ponit  aliam  rationem  ad  idem, 

dsemoni  de  avaritia  tentanti.  Qui  enim  ser-  sumptam  ex  consideratione  irrationalium 

vit  Deo,  spiritualia  et  seterna  temporalibus  creaturarum.  Respicite  volatilia  cccli,  id 

ac  sensibilibus  prsefert;  qui  vero  divitiis  est,  aves  diligenter  considerate  :  qua?  di- 

servit,  terrena  praefert  coelestibus.  Divitiis  cuntur  volatilia  coeli,  quia  in  coelo  volant 

namque  servire,  est  ad  eas  superflue  affi-  aerio,  puta  in  aere,  qui  infimum  coelum 

ci,  atque  in  eis  constituere  finem  :  quod  vocatur;  quoyiiam  non  serunt,  neque  me- 

est  cupiditatis  vitio  superari.  Porro  a  quo  tunt,  neque  congregant  in  horrea.  Omnia 

quis  victus  est,  hujus  et  servus  est.  Pro-  enim  hsec  rationis  sunt  opera,  quse  illis 

joann.\-m,  ptcr  quod  ait  Salvator  :  Omnis  qui  facit  C  nequeunt   convenire.  Videmus  tamen   ad 

^*'  peccatum,  servus  est  peccati.  Talis  potius  oculum,  quod  multae  aves  congregant  vi- 

possidetur  a  divitiis,  quam  possideat  eas.  ctum  in  nidos;  quemadmodum  in  Prover- 

Ideo  clico  vobis  :  Ne  soUiciti  sitis,  id  biis  habetur  :  Vade  ad  formicam,  o  piger,  Prov.w,!^- 

est,  immoderatam  et  anxiam  curam  non  et  disce  semitas  ejus,  et  disce  sapientiam;  *• 

habeatis,  animce  vestrce,  id  est  vitae  ani-  qua)  quum  non  habeat  ducem,   parat  in 

mali  alimoniis  indigenti,  vel  vobis  ipsis  sestate  cibum,  et  congregat  in  messe  quod 

(ut  ponatur  pars  pro  toto,  videlicet  aniina  comedat.  Itaque,  sicut   volatilia   pergunt 

pro  homine),  quid  manducetis,  id  est  de  ad  grana,  et  colligunt  ea  secundum  natu- 

cibo,  sub  quo  jam  intelligitur  etiam  po-  ralem  instinctum,  sic  hominibus  commit- 

i\x%;neque  corpori  vestro  solliciti  sitis  hoc  titur  labor  et  providentia,  non  cura  super- 

modo,  quid  induamini,  id  est  de  vestitu.  flua,  juxta  illud  Job  :  Homo  ad  laborem  job\,T. 

Denique  superflua  circa  talia  sollicitudo  D  nascitur,  et  avis  ad  volatum.  Unde  primo 

vocatur,  quando  circa  ea  homo  in  tantum  homini  post  peccatum  a  Domino  dictum 

occupatur,quod  a  spiritualibus  debitis  seu  est  :  In  sudore  vultus  tui  vesceris  pane.  Gen.w,i9. 

virtuosis  operibus  ad  quee  tenetur,  impe-  Et  Pater  vester  ccelestis  pascit  illa,\d  est, 

ditur,  aut  ea  plus  quKrit  quani  necessaria  per  causas  inferiores  providet  et  concedit 

sivc  utilia  sunt  sibi.  SoIIiciludo  vero  ordi-  eis  necessaria  vitae.  Siquidem  opus  natu- 

nata  est,  dum  homo  secundum  exigentiam  i'a3  ac  intelligentise,  opus  est  causee  prima3. 

sui  status  quaerit  seu  providet  sibi  de  ne-  Hinc  fertur  de  Deo  in  Psalmo  :  Qui  dat  ju-  ps.cxlvi.o. 

cessariis  vitae,  ordinando  ea  ad  spiritualia  menlis  escam  ipsorum,et  pullis  corvorum 

bona.  Talisque  sollicitudo  pars  est  pruden-  iuvocantibus  eum.  In  Job  quoque  dicitur  : 

liaj;  quam  non  habere,  esset  Deum  tenla-  Quis  pr<Tparat  escam  corvo,  quando  pulli  joixxxvm, 

re,  aul  iguaviter  se  habere.  ejus  clamanl  ad  Deum,  vagientes  eo  quod  "• 


446  DOMINICA  XV   POST  TRINITATEM.  —  ENARRATIO   IN  EVANGELIUM 

non  habeant  cibos  ?  Nonne  vos  magis  plu-  h.  inquirxinf  cuin  sollicitudine  immoderata, 

ris,  id  est  majoris  dignitatis  ac  pretii,  es^/s  quoniam    providentiam  Dei   ignorant  aut 

illis  volalilibus?  Et  per  consequens  vobis  non  advertunt,  putanles  Deum  haec  infe- 

potius   providebit  quam  illis.  In   tantum  riora   non    cognoscere    distincte,  nec   ac- 

equidem  major  cura  est  Deo  de  rationali-  tus  humanos  determinate  particulariterque 

bus  quam  irrationalibus  creaturis,ut  dicat  disponere  et  curare,  juxta  iUud  Psalmistae: 

I  Cor.  IX, 9.  Apostolus    :   Numquid   cura   est  Deo  de  Dixerunt,  Quomodo  scit  Deus?  et,  Si  est  Ps.  lxxh, 

bobus  ?  scientia  in  Excelso?  Scit  enim  Pater  ve-  *'• 

Quis  autem  vestrum  cogitans  potest  ad-  ster  coelestis,  id  est  Deus  omnipotens,  unus 

jicere  ad  staturam  suam  cubitum  unum  ?  in  essentia  et  trinus  in  personis.  Cujus  in- 

id   est,  quum  nemo   possit   corporis   sui  effabilis  pietas,dulcissima  caritas,  immen- 

quantitatem  augere  cubito  uno,  sed  Deus  sa   dignatio   patet  in   hoc,  quod  a  nobis 

det   quantitatem   sibi  placentem,  constat  B  pauperrimis  vermiculis  pater  appellari  di- 

quod  de  alimento  sufficientiam  largietur,  gnatur.   Sed   formidandum  est  nobis,  ne 

similiter  de  vestitu.  Ideo  subditur  :  Et  de  propter  ingratitudinem  et  negligentiam  no- 

vestimento  quid,  id  est  cur,  solliciti  estis  stram  mereamur  audire  ab  eo  illud  Isaise : 

superflue?  Et  quod  inde  immoderate  sol-  Filios  exaltavi  et  enutrivi,ipsi  autem  spre-  /«.  i,  2. 

licitari  non  debeant,  probat  inanimatorum  verunt  me.  Quia  his  omnihus,  scilicet  ci- 

exemplo.  Considerate  lilia  agri,  quse  cre-  bo,  potu,  vestitu,  habitaculo,  indigetis. 

scunt  in  agro,  quomodo  crescunt.  Non  la-  Ex  quibus  omnibus  infert  Salvator  salu- 

horant ,neque  nent  pro  adeptione  naturalis  berrimum  documentum.  Qumrite  ergo,  id 

consistentiae  ac  decoris,  et  tamen  pulcher-  est,  bene  vivendo,  contemplando,  amando 

rime  decorantur,  secundum  quod  subdi-  adipisci  studete,  primum  regnum  Dei,  de 

inv.Dico  autem  vohis,  quoniam  nec  Salo-  quo  Sapiens  scribit  :  Justi  accipient  re-  Sap.y,\i. 

lUReg.iy,  mon,(\m  fuit  rex  valde  dives  ac  praepotens,  C  gnuin  decoris  et  diadema  speciei  de  manu 

in  omni  gloria  sua,  id  est  apparatu  atque  Domini.  Hoc  regnum  est  beatitudo  ccele- 

ornatu  suo,  coopertus  est,  id  est,  tam  spe-  stis,  seu  Ecclesise  triumphantis  societas. 

ciose  ornatus  est,  sicut  unum  ex  istis  liliis  Quod  quum  sit  finis  noster,  primo  cadere 

agri.  Quae  enim  purpura  regum,  qua?  tin-  debet  in  intentione,  atque  ad  ipsum  ordi- 

ctura  artificum  a?quari  poterit  pulchritu-  nanda  sunt  alia  universa.  Sed  quoniam  il- 

dini  florum?  Ars  nempe  humana  imitatur  lud  adipisci  non  possumus  nisi  servando 

naturam,  non  autem  adaequat  eam.  Si  au-  praecepta,  ideo  addit  ^dXvdXoT^.etjustitiam 

tem  fcenum  agri,  id  est  herbam,  quod  ho-  ejus,  id  est,  opera  virtuosa  ac  meritoria, 

die  est,  et  cras,  id  est  cito  post  haec,  in  quibus  ad  regnum  coeleste  pertingitur,  ex- 

clibanum  7nittitur  ad  comhurondum, Deus  ercete.  Nam  fides  sine  operibus  mortua    Jacob.  n, 

sic  vestit,  id  est,  tam  pulchre  ornat  virore  est.  Bt  hwc  omnia  vita?  necessaria  adji-  ^*** 

ac  aliis  qualitatibus;  ^■^«/i/o  w;a^/s  vestiet  D  c«'f/2^Mr  vohis,  quasi   bona  secundaria  et 

vos  modicce  fidei,  qui  de  divina  providen-  minus   principalia,  tamen  et  necessaria. 

tia   imperfectam   fidem  habetis,  ideoque  ltaque,si  bona  spiritualia  et  aeterna  in  pri- 

tam   immoderatam  sollicitudinem  de  ne-  mis  condigne  quaerimus  et  constanter,tem- 

cessariis  vitae  habetis?  poralia  vitae  necessaria,Deo  ordinante,non 

Nolite  crgo  sollicili  esse,  cum  inquietu-  deerunt.  Primum  autem  ad  secundum  re- 

dine  mentis  impediente  pacem  internam  fertur.  Per  hoc  itaque  quod  Salvator  re- 

q\  WhevidiiQm  coTd\?>\u.Y)QO,dicentes:Quid  gnum  Dei  et  justitiam  ejus  docet  primo 

manducahimus,   aut  quid   bibemus,   aut  esse  quaerenda,  innuit  temporalia  quoque 

quo  operiemur,  id  est,  vestiemur  ?  Ha^c  esse  moderate  quaerenda  cum  labore  lau- 

enim  omnia,  utpote  cibum,  potum,  vesti-  dabili,   non    cum    sollicitudine    saeculari, 

tum,  gentes,  id  est  gentiles  et  infideles,  quum  scriptum  sit :  Labores  manuum  tua-  2. 


X. 


DOMINICA   XV   POST  TRINITATEM.   —   SERMO   SECUNDUS  447 

rum  quia  manducabis,  beatus  es,  et  bene  A  Paulus  asserit  se  perpessum  ?  Et  respon-  ii  Cor.xi, 

Ae/.xx,34.  tibi  erit.  Apostolus  quoque  :  Ad  ea  (in-  dendum,  quod  ssepius  subtrahuntur  pcae-^'"^* 

quit)  quse  mihi  necessaria  erant,  ministra-  dicta  electis   ad   probationem   eorum,  et 

verunt  manus  istge.  Non  ergo  sic  adjiciun-  meriti    prsemiique   augmentum.    Christus 

tur,  quod   homo  otio   debet   vacare,  nec  vero  nunc  loquitur  in  communi,  et  sicut 

quod  in  se  est  facere.  Sed  nonne  aliqui  frequentius  accidit.  Deus  tamen  ex  causis 

martyres  fame  exstincti  sunt,  et  multi  ju-  sibi  cognitis  quandoque  aliter  agit  in  par- 

sti  maximas  patiuntur  penurias,  sicut  et  ticulari. 


SERMO  SECUNDUS 

DE   IMPEDIMENTIS   DIVINI   OBSEQUII,   ET   MULTIPLICI   SERVITUTE. 


PR^i^PARATE  corda  vestra  Domino,  B  tidie  quod  multi  homines  quibusdam  mor- 

et  servite  illi  soli,  et  liberahit  vos  de  talibus  subjacent  vitiis,  et  tamen  serviunt 

manibus  inimicorum  vestrorum.  I  Reg.  Deo,  audiendo  Missas,  orando,  jejunando, 

VII,  3.  eleemosynas  dando  et  dies  celebrando  fe- 

Ista   sunt   verba   sanctissimi   prophetse  stivos   :   imo  a  multis  abstinent  peccatis 

Samuelis,  in  quibus  ad  duo  hortatur  nos.  mortalibus,  Dei  intuitu  ac   timore.   Sunt 

Primum  est,  ut  corda  nostra  praeparemus  quippe  nonnulli  qui  licet  simplicem  for- 

Domino  Deo,  id  est,  ad  ejus  caritatem  et  nicationem  non  vitent,  adulterium  tamen 

gratiam  gratiosamque  inhabitationem,  seu  committere  nolunt.  Quidam  etiam  quam- 

grati»  et  virtutum  augmentum,  nos  dispo-  vis  propria  bona  cupide  servent,  aliorum 

namus.  Secundum  est,  ut  soli  Deo  altissi-  tamen  bona  non  cupiunt.  Et  responden- 

mo  serviamus  :  quod  intelligendum  est  de  dum,quod  nullus  in  mortali  exsistens  pec- 

latriee  servitute,  quse  soli  Deo  debetur.  La-  G  cato  vere  ac  proprie  servit  Deo.  Nunc  enim 

tria  namque  est  virtus  quse  Deo  cultum  sermo  est  de  servitute  Dei  quae  est  actus 

Cffirimoniamque  impendit.  Unde  in  Deute-  virtutis   et  meritorium   opus  ex   caritate 

ronomio  habetur  :  Dominum  Deum  tuum  procedens.  Qui  autem  in  mortali  est  cul- 

timebis  et  ipsi  soli  servies.  Tertio,  in  ver-  pa,  nullam  habet  virtutem  quoad  perfe- 

bis    praeinductis   tangit   Samuel    fructum  ctam  rationem  virtutis,  nec  caritatem.  Un- 

seu  utilitatem  provenientem  nobis  ex  Dei  de  qui  in  mortalibus  sunt  peccatis,  non 

obsequio,  quia  liberabit  nos  de  manibus  nisi  improprie  Deo  servire  dicuntur.  Non 

inimicorum  nostrorum,  videlicet  invisibi-  enim  obediunt  Deo,  quoniam  ejus  prsece- 

lium  hostium,  de  quibus  ad  Ephesios  legi-  pta  non  implent  eo  modo  quo  Deus  ea  ju- 

,  tur  :  Non  est  nobis  colluctatio  adversus  bet  impleri,  puta  ex  caritate  et  recta  in- 

carnem  et  sanguinem,  sed  adversus  prin-  tentione    ad    gloriam    Omnipotentis,    nec 
cipes  et  poteslates.  Istud  idem  docet   in  D  vitant  peccata  ex  caritate  aut  filiali  timo- 

Matth.  vr,  evangelio  hodierno  Salvator,  dicendo  :  Ne-  re,  sed  servili  formidine  aut  naturali  Dei 

^*"           mo  potest  duobus  dominis  servire;  item-  amore.  Dicuntur  tamen   Deo   servire,  in 

ibidem.  que,  Non  potestis  Deo  servire  et  mamino-  quantum  faciunt  qutedam  opera  bona  ex 

nse.  In  quibus  verbis  hortatur  nos  ut  soli  genere,  et  quoad  substantiam  facli  viden- 

Domino  serviamus.  tur  implere  praecepta,honorando  parenles, 

Scd  his  objici  potest,  quia  videmus  quo-  Deum  verum  solummodo  adoranles,  non 


448 


DOMINICA  XV  POST  TRINITATEM.  —   SERMO   SECUNDUS 


jurantes,    non    occidentes  ;   verumtamen  A 
quum  spiritualiter  mortui  sint,  nihil  ef- 
ficiunt  Deo  acceptum  atque  aeternse  meri- 
torium  vitse. 

Denique  jam  pensandum  qualiter  debeat 
homo  prseparare  cor  suum  Deo.  et  quid  sit 
soli  Deo  servire.  Ad  quae  respondendum 
est,  quod  Deo  cor  preeparare,  est  ea  a  se 
removere  per  quae  ineptus  est  et  indignus 
ad  caritatem  et  gratiam  Dei,  ad  dona  Spi- 
ritus  Sancti,ad  salutarem  unionem  mentis 
suae  cum  proprio  Creatore.  Ifec  autem 
non  sunt  nisi  peccata  mortalia,  quae,  Isaia  B 
/s.  Lix,  2.  testante,  dividunt  inter  Deum  et  nos,  at- 
/e;-.  V,  25.  que  ut  loquitur  Jeremias,  prohibent  bo- 
num  a  nobis,  id  est,  a  susceptione  cha- 
rismatum  Spiritus  Sancti  impediunt  corda 
nostra.  Itaque  cor  Deo  parare,  est  mentem 
a  peccatis  purgare  :  quod  facit  peccator, 
de  suis  peccatis  dolendo  et  eadem  confi- 
tendo,  pro  eis  quoque  satisfaciendo,  et  ca- 
vendo  ea  in  posterum.  Iterum  cor  Deo 
parare,est  illud  ad  gratiam  et  virtutes  dis- 
ponere,  et  se  Deo  pro  viribus  applicare, 
dando  se  ad  opera  Deo  complacita.  Ad  C 
quod  etiam  beatissimus  Christi  prsecursor 
it/a«/i.m,  admonuit,  dicens  :  Parate  viam  Domini, 
'■  rectas  facite  semitas  Dei  nostri.  Hinc  scri- 

Agy.x,^.  ptum  cst  :  Ponitc  corda  vestra  super  vias 
vestras ;  id  est,  opera  vestra  considerate 
an  sint  virtuosa,  an  vitiosa  :  quatenus  si 
virtuosa  sint,  perseveretis  ac  proficiatis 
in  eis;  si  vitiosa,  poeniteatis  ac  emendetis. 
Prseterea  istud  est  quod  in  evangelio 
isto  docet  nos  Unigenitus  Dei.  Docet  enim 
Matth.vi,  primo,ut  avaritiam  fugiamus;  secundo,  ut 
soUicitudinem  immoderatam  temporalium  D 
rerum  abjiciamus;  tertio,  ut  primo  qua?- 
ramus  regnum  Dei  et  justitiam  ejus,  sic- 
que  confidamus  in  Deo  quod  lemporalia 
necessaria  nobis  adjicientur.  Qui  autem 
hsec  agit,  soli  utique  Deo  servit,  quia  non 
servil  carni,  nec  mundo,  neque  diabolo. 
Quidam  etenim  serviunt  carni,  ut  gulosi 
et  luxuriosi,  quoniam  carnis  suse  concupi- 
scentiis  magis  obediunt  quam  Dei  pra3ce- 
ptis  :  imo  Dei  preecepta  transgredi  non 
verentur,  quatenus  vilissimaj  atque  fcedis- 


24-33 


simae  carnis  suse  desideriis  satisfaciant  sce- 
lerate.  De  quibus  ait  Apostolus  :  Qui  in  Bom.vm,». 
carne  sunt,  scilicet,  carnalibus  desideriis 
acquiescunt,  Deo  placere  non  possunt.  Alii 
serviunt  mundo  magis  quam  Deo,  sicut 
avari,  qui  transitoriis  rebus  et  terrenis  di- 
vitiis,  magis  quam  Deo,  cordis  sui  affe- 
ctum  conjungunt,  et  magis  solliciti  sunt, 
magis  cogitant  et  conantur  terrena  ac  pe- 
ritura  acquirere,  conservare,  augere,  quam 
Deo  placere,  quam  divina  prsecepta  imple- 
re,  quam  salutem  adipisci  a?ternam.  Quo- 
rum  fatuitas  est  immensa;  et  mirum  quod 
cor  hominis  obtenebrari  sic  potest.  Isti  ad- 
vertant  quod  divinus  ait  Apostolus  :  Qui  irim.vi.o. 
volunt  divites  fieri,  incidunt  in  tentatio- 
nem  et  laqueum  diaboli,  et  in  desideria 
multa,  mala  et  inutilia,  qua;  mergunt  ho- 
minein  in  perditionem. 

Deinceps  his  avaris  valde  timendum  est 
illud  Ecclesiastici  :  Avaro  nihil  est  scele-  eccU.k^q, 
stius,  nihil  est  iniquius  quam  amare  pecu-  ^^' 
niam ;  avarus  enim  animam  suam  habet 
venalem.  Sed  qua^ri  potest,  cur  avarus  di- 
catur  animam  suam  habere  venalem.  Et 
respondendum,  quod  ideo,  quia  pro  num- 
mo  vendit  eam  ac  tradit  diabolo.  Duin 
enim  ad  lucrum  seu  nummum  in  tantum 
afficitur,  quod  ejus  desiderio  mentiri  aut 
perjurare,decipere,et  dies  festivos  violare 
sive  infringere,  aut  alio  modo  praeceptum 
Dei  vel  Ecclesioe  transgredi  non  veretur, 
quid  aliud  operatur,  nisi  quod  diabolo  ani- 
mam  propriam  tradit  venditque  ? 

Deinde  quanta  et  quam  horribilia  vitia 
ex  avaritia  generentur,  pandit  Augustinus, 
dicendo  :  Quaj  est  ista  aviditas  avaritiae, 
quum  et  ipsae  bestiae  habeant  modum? 
Tunc  enim  rapiunt  quando  esuriunt,  par- 
cuntque  praidae  dum  sentiunt  saturitatem, 
Insatiabilis  est  sola  avaritia  hominum  : 
rapit,  nec  satiatur;  nec  Deum  timet,  nec 
hominem  reveretur;  nec  patri  parcit,  nec 
matrem  agnoscit;  nec  fratri  obtemperat, 
nec  fidem  amico  servat;  viduam  opprimit, 
pupillum  invadit,  liberos  in  servitium  re- 
vocat;  testimonium  falsum  profert,  menti- 
tur,  perjurat,  mortuorum  res  occupat.  Quse 


DOMINICA   XV   POST  TRINITATEM.   —   SERMO   SECUNDUS  449 

est  ista  animarum  insania,  amittere  vitam  A  piena   vitiorum    foetore,    immunditiarum 

gratisB,  appetere  mortem  culpse,  acquirere  amore,  pravitatis  obliquitate,  carnalis  ac 

aurum,  et  perdere  coelum?  ssecularis  prudentia;  stoliditate,  introire  in 

Alii  serviunt   diabolo,  ut  superbi,  qui  ea  vix  potest  odor  virtutum,  puritatis  dile- 

/oixLi,  25.  diabolum  omnium  regem  superborum  spe-  ctio,justitia3  rectitudo,  sapientiae  splendor. 

cialiter  imitantur.  Nam  primum  peccatum  Verumtamen  de  eis  desperandum  non  est, 

diaboli  fuit  superbia,  et  usque  ad  pra?sens  quia  converti  possunt.  Propter  quod  clamat 

manet  in  ea,  non  obstante  omni  sua  mi-  ad  eos  Isaias  propheta  :  Redite,  praevari-  h.  xlvi, 

seria.  Sic  superbi,  non  obstante  quod  tot  catores,  ad  cor,  hoc  est,  considerate  vos 

vilitatibus   et   foeditatibus   plcni    sunt    in  ipsos,  peccata  vestra  perpendite,  quanta 

corpore  et  anima,  quod  tot  peccatis  gra-  vobis  instet  damnatio  intuemini,et  horrete. 
vantur,  quod    tot   periculis  aeternge   sunt         Nunc  ergo,  juxta  Christi  doctrinam,  soli 

damnationis  expositi,  imo  inferno  jam  pro-  B  Deo  altissimo  placere  ac  deservire  cone- 

ximi,  utpote  in  statu  damnationis  lamen-  mur,  avaritiam  et  sollicitudinem  terreno- 

tabiliter  constituti,  nihilo  minus  insensati  rum  immoderatam  jugiter  detestemur,  et 

et   excsecati,    tument,    extolluntur,  seque  spirituali   amore  diligamus   nos  ipsos  ac 

honorabiles  arbitrantur,  quum  omni  sint  alios.  Multi  quippe   filios  suos  ac  filias, 

luto  et  stercore  viliores  ac  turpiores.  Me-  propinquos  ac  ceteros  carnaliter  ac  men- 

iicc/;.  x,7.  rito  ergo  ait   Scriptura  :  Odibilis   coram  daciter  diligunt,  dum  eis  temporalia  bona 

Deo  et  hominibus  est  superbia.  colligere  non  desistunt,  ut  in  hoc  mundo 

Prajterea,  istud  quod  dictum  est,  quos-  ditentur,  honorentur  ac  prosperentur  :  per 

dam  servire  carni,aliquos  mundo,  et  quos-  quod  se  ipsos  ac  illos  infernalibus  parant 

dam  diabolo,  intelligendum  est  per  quam-  tormentis.  Unde  legitur,  quod  fuit  quidam 

dam  appropriationem.Certum  est  equidem  dives  avarus  filios  habens  duos,  quorum 

quod  quicumque  mortaliter  peccat,  servit  C  unus  nolens  patri  succedere  in  divitiis  pe- 

diabolo.  Idcirco  gulosi,  luxuriosi,  avari,  et  riculose  adeptis,  factus  est  eremita.  Alius 

omnes   iniqui,  dsemonibus  serviunt;  sed  filius  mansit  cum  patre,  cupiens  ei  in  he- 

per  appropriationem  prsetactam,  gulosi  et  reditate   succedere  :  quod   etiam  factum 

lubrici  servire  dicuntur  carni,  avari  mun-  est.  Defunctoque  patre,  defunctus  est  post 

do,  superbi  diabolo.  Sed,  proh  dolor!  multi  modicum  tempus  et  filius  ejus  iste.  Quo 

jam  sunt  qui  tam  carni  quam  mundo  at-  cognito,  contristatus  est  eremita,  timens 

que  diabolo  obsequuntur,  quoniam   uni-  de  patris  sui  ac  fratris  damnatione  aeter- 

versis  vitiis  jam  pra?tactis  ac  aliis  multis  na;  oravitque  Dominum,  ut  patris  ac  fra- 

replentur.  Isti  pluribus  serviunt  dominis  tris  sui  statum  sibi  ostendere  dignaretur. 

quam  duobus  :  imo  tot  dominis  serviunt  Benignissimus  vero  Deus  preces  sanctissi- 

ac  subduntur,  quot  peccata  committunt,  et  mi  eremita?  celeriter  exaudivit :  nam  raptus 

quot  pravis  desideriis  devincuntur.O  quan- D  est  ille  eremita,  atque  in  spiritu  ductus 

ta  est  vilitas,  turpitudo  et  immunditia  ini-  est  ad  infernum.  Ubi  quum  non  invenisset 

quorum  !  Certe  nulla  mundi  cloaca  tam  patrem  suum  ac  fratrem,  exspectavit  pau- 

turpis  et  foetida  est  coram  hominibus,  ut  lisper;  et  protinus  vidit  patrem  suum  ex- 

anima  transgressoris  coram  oculis  Creato-  euntem  de  quodam  puteo  infernali  sulfu- 

ris.  Unde   ergo   superbis,  vas   pulridum,  reo,  et  statim  post  hoc  de  eodem  puteo 

mancipium  vitiorum,  serve  diaboli,qui  in-  vidit    fratrem   suum    egredientem.   Vidit 

felicissime   servis   tam    multiplici   culp»  quoque  quod  pater  suus  et  filius  ejus  ille 

iCoiMi.u.  mortali?  Verum,  ul  ait  Apostolus,  carnalis  damnatus  se  invicem  mordebant  et  affli- 

homo  non  sapit  ea  qu»  sunt  Spiritus  Dei ;  gebant,  liligando  dicentes  mutuo  imprope- 

stultitia  enim  est  illi.  Quum  enim  iniquo-  ratoria  verba.  Pater  equidem  filio  dixit  : 

rum  atque  carnalium  hominum  corda  sint  Maledictus  sis  tu,  quia  ut  te  ditarem  ava- 

T.  30.  29 


4o0  DOMINICA   XV   POST  TRINITATEM.   —   SERMO  TERTIUS 

riis  fiii.  Filiiis  econtrario  dixit  ad  patrem  :  A  socii  sunt  in  tormentis,et  quod  qui  in  vita 
Maledictus  sis  tu,  quia  nisi  temporalia  illa  prsesenti  magis  se  invicem  amant  carnali 
mihi  reliquisses,  damnatus  non  essem.  Ex  amore,  postea  magis  se  odiunt  in  infernali 
quo  constat  quod  qui  socii  sunt  in  culpis,      ardore. 


SERMO  TERTIUS 


DE   VARIIS   CAUSIS   VITANDI  AVARITIAM   SOLLICITUDINEMQUE   SUPERFLUAM, 
ET   DE   MULTIPLICI   INSIPIENTIA   AVARORUM. 


PRIMUM  qucerite  regnum  Dei  et  justi-  B  veritas  et  vita,  omniumque  Christianorum 

tiam  ejus,  et  hcec  oninia  adjicientur  exemplar,  pauperrimam  in  hoc  mundo  vi- 

vohis.  Matth.  VI,  33.  tam  elegit,  secundum  quod  ipse  testatur  : 

Quemadmodum    Paulus   ait    apostolus,  Vulpes  terrae  foveas  habent,  et  volucres  Matth.^m, 

II  Cov.  VIII,  Propter  nos  Christus  egenus  factus  est,  ut  coeli  nidos ;  Filius  autem  hominis  non  ha- "°' 

^'  ejus  inopia,  id  est  merito  sua3  paupertatis,  bet  ubi  caput  reclinet.  Hinc  ait  Bernardus: 

nos  divites  simus  :  divites  utique  spiritu-  Filius  Dei  in  hunc  mundum  descendens, 

ali  opulentia,  ita  ut  in  vita  preesenti  abun-  paupertatem   elegit,   ut  sua  sestimatione 

demus   in    charismatibus   gratiee   ac   vir-  eam  nobis  faciat  pretiosam.  Descendit  ab 

tutum,  in  futuro  autem  donis  glorise  in  inenarrabilibus  coeli  divitiis,  atque  in  tan- 

seternum.  Quia  etenim  Filius  Dei  venit  in  ta  paupertate  advenit,  ut  natus   mox  in   /.»c.  n,  7. 

mundum  hunc,  ut  ab  amore  rerum  prae-  pra3sepio   poneretur.  Et  vere   magna   ni- 
sentium  transferret  nos  ad  amorem  coele-  C  misque  magna  abusio,  ut  dives  esse  velit 

stium,  seternorum  ac  divinorum,  ideo  ver-  vermiculus   vilis,    propter   quem    pauper 

bis  et  factis  talem  edocuit  vitam  per  quam  fieri  dignatus  est  Dominus  majestatis. 
homines    magis    apte    atque    faciliter    ad  Tertio,  quoniam  quanto  lex  evangelica, 

seternam  possint  pervenire  salutem  :  hoc  ad  cujus  observantiam   omnes  Christiani 

est  vitam  purissimam,  humillimam,  item-  tenentur,  est  spiritualior,  perfectior  atque 

que  pauperrimam,  quia  superbia  et  ava-  divinior  omni  aliarum  gentium  lege,  tanto 

ritia  ac  incontinentia  a  coelestis  regni  in-  Christiani  prse  ceteris  gentibus  spiritualio- 

troitu  pra^sertim  impediunt  homines.Hinc  res  et  magis  perfecti  ac  divini  consistere 

prKsenti  in  evangelio  Christus  specialiter  debent,  bona  carnalia  et  terrena  despici- 

avaritiam  ac   superfluam   reprobat   circa  endo,  coelestia  vero  et  a^terna  desiderando. 

temporalia  curam.  Ideo  Christus  dixit  :  Estote  perfecti  sicut   Maith.  v, 

Ad  omnem  itaque  Christianum  prgeci-  D  et   Pater   vester   coelestis  perfectus   est  ;  ***' 

pue   spectat  avaritiam   sollicitudinemque  ilemque,  Nolite  thesaurizare  in  terra.  Quum /iW.vi,io. 

calcare  superfluam.  Primo,  quoniam  Chri-  ergo  in  evangelica  lege  beatificetur  pau- 

stus,  magister,  dominus  ac  judex  noster,  pertas,  et  voluntarie  pauperibus  pro  hu- 

hoc  docuit  et  pr»cepit  :  cujus  doctrinis  jus  brevissima3  vita?  spontanea  inopia  pro- 

acquiescere,  cujus  pra3ceptis  obedire  te-  mittantur  regni  coelestis  deliciee,  Christo 

nemur.  Imo  multiplici  ratione  Christus  id  dicente,  Beati  pauperes  spiritu,  quoniam   ibid.\/i. 

persuasit,  sicut   in  evangelii   expositione  ipsorum  est  regnum  coolorum ;  hinc  non 

ostensum  est.  vere  christianum,  sed  magis  paganum  se 

6.  Secundo,  quoniam  Christus,  qui  est  via,  esse  demonstrat,qui  toto  atiectu  temporali- 


DOMINICA   XV   POST  TRINITATEM.   —   SERMO  TERTIUS 


451 


Marc.  IV, 
19. 


biis  inhiat,qiii  magis  conatur  temporalibiis 
abiindare  quam  gratia;  ac  viitutum  bene- 
ficiis  decorari,qui  plus  nititur  in  prsosenti 
ditari  quam  in  ccelestibus  coronari.  Sed 
heu,  quam  multi  sunt  tales !  Dici  jam  po- 
test  de  populo  christiano  quod  Jeremias 

/er.  VI,  13.  de  Juda?orum  ait  populo  :  A  minori  usque 
ad  majorem,  omnes  avaritia;  student.  Ve- 
rumtamen  tales  sciant  se  nomine,non  vir- 
tute,  christianos,  atque  prae  ceteris  genti- 
bus  longe  damnabiliores. 

Quarto,  quia  diviti»  sunt  homini  innu- 
merabilium  culparum  occasio.  Videmus 
namque  quod  homines  quanto  sunt  ditio- 
res,  tanto  communiter  sunt  animosiores  ; 
ex  divitiarum  quoque  abundantia  proce- 
dunt  vitia  gulaB  atque  luxuriae,  otiositas, 
loquacitas,  pompa  in  vestibus,  pluraque 
aiia  mala.  Itaque  quanto  homines  plures 
congregant  sibi  divitias,  tanto  plurium  vi- 
tiorum  occasiones  sibi  procurant,  et  plu- 
ra  salutis  impedimenta  sponte  assumunt. 
Hinc  ait  Salvator  :  Deceptio  divitiarum,  et 
circa  reliqua  concupiscentia?  introeuntes 
in  cor,  suffocant  verbum  Dei,  et  sine  fru- 

z:uc.  VI, -2i.  ctu  efficitur.  Denuo  quoque  :  Vsb  (inquit) 
vobis  divitibus,  qui  habetis  consolationem 
vestram.  Deinde,quam  verissima  hsec  sint, 
constat  ex  eo  quod  Unigenitus  Dei  fate- 
tur  :  Quam  difficile  qui  pecunias  habent, 
intrabunt  in  regnum  coelorum !  Et  rursus 
ait  ibidem  :  Amen  dico  vobis,  facilius  est 
camelum  per  foramen  acus  transire,quam 
divitem  intrare  in  regnum  coelorum.  Quum 
ergo  valde  difficile  sit  divitiis  abundare, 
nec  eas  immoderanter  amare,  neque  su- 
perflue  eis  uti,  certum  est  quod  homines 
imperfecti  et  in  virtutibus  nondum  exerci- 
tati,  maximis  geterna?  damnationis  pericu- 
lis  se  involvunt,  atque  innumerabilium 
vitiorum  occasionibus  se  exponunt,  dum 
temporalibus  rebus  abundare  nituntur,  et 
divitias  congregare  seu  conservare  quoti- 
die  moliuntur. 

Quinto,  quia  immoderatus  amor  lempo- 
ralium  rerum  et  soUicitudo  superflua  cir- 
ca  eas,  impediunt  hominem  a  spiriluali 
profectu  virtutum,  a  conteinplatione  divi- 


A/arc.x,23, 
1o;Matth. 
XIX,  23,  24. 


A  norum  et  a  divino  amore.  Ideo  dicit  Gre- 
gorius  :  Avaritia  mentem  facit  tam  gra- 
vem,  ut  ad  appetenda  coelestia  attolli  non 
possit.  Et  Ghristus  in  Evangelio  protesta- 
tur  :  Ubi  est  thesaurus  tuus,  ibi  est  et  cor  Matth.w, 
tuum.  Unde  probatur  quod  quando  deor-  -'• 
sum  sunt  qua?  amantur,  tunc  cor  ad  infe- 
riora  deprimitur;  dum  vero  sursum  sunt 
qua?  diliguntur,  cor  ad  superiora  erigitur  r 
praesertim  quuin  asserat  Augustinus,  Ani- 
ma  verius  est  ubi  amat,  quam  ubi  animat. 
Sexto, quia  ad  Ghristianos  potissime  spe- 

B  ctat  filialem  habere  amorem  ad  Deum,  et 
de  ejus  bonitate,  caritate  ac  providentia 
plenam  habere  fiduciam.  Idcirco  non  de- 
bent  pro  temporalibus  nimis  sollicitari, 
quasi  Deus  non  habeat  providentiam  ac- 
tuum  humanorum.  Hinc  in  evangelio  ho- 
dierno  ait  Salvator  :  Scit  Pater  vester  ibid.32. 
coelestis  quia  his  omnibus  indigetis. 

Insuper  multa?  sunt  stultitiae  avarorum. 
Prima,quod  abundanter  sibi  pra^parant  de 
necessariis  et  utilibus  in  loco  ubi  (com- 
parative  loquendo)  per  unam  horam  vix 

C  erunt,  et  non  provident  sibi  de  necessariis 
in  loco  ubi  seternaliter  permanebunt.  Hsec 
enim  vita  comparatione  vitae  futurse  mo- 
mentum  est.  Et  in  hac  vita  praeparant  sibi 
avari  cibaria,  habitacula,  vestimenta  ultra 
mensuram ;  in  futura  vero  vita  nil  pra?pa- 
rant  sibi  accommodum,  sed  aeternje  dam- 
nationis  supplicium.  Aguntque  stultius 
quam  si  quis  uno  die  habitaturus  in  Fran- 
cia,  et  centum  annis  in  Italia,  faceret  sibi 
ffidificia  multa  et  magna,  provisiones  ac 
copias  grandes  in  Francia,  nihil  vero  eedi- 

D  ficaret,  nec  provideret  sibi  in  Italia.  Se- 
cunda  eorum  fatuitas  est,  quod  sollicite 
provident  corpori  suo  et  animam  propri- 
am  negligunt,  quum  tamen  anima  incom- 
parabiliter  corpore  exstet  praestantior.  Sic- 
que  stolidius  agunt  quam  si  quis  auro 
purissimo  praeferat  lutum  vilissimum. Tcr- 
tia  eorum  insipientia,  quod  quanto  plus 
morti  propinquant,  tanto  plus  temporalia 
sibi  accumulare  nituntur,  quasi  tanto  diu- 
tius  essent  victuri,  quanto  magis  sene- 
scunt.  Videmus  enim  quod  in  senescen- 


452 


DOMINICA  XV  POST  TRINITATEM. 


SERMO  TERTIUS 


tibus  ac  senibus  avaritia  crescit.  Quarta,  A 
quoniam  ultra  modum  se  onerant,  atque 
pro  eo  quod  de  onere  debent  minuere, 
augent  illud  tamdiu  quousque  cadant  sub 
eo,  et  opprimantur  ac  pereant.  Quid  enim 
sunt  temporalia  ista  nisi  onera  magna, 
quibus  annexse  sunt  varise  cursp,  timo- 
res,  distractiones,  inquieludines?  Ideo  di- 
cit  Hieronymus  :  Avaro  tam  deest  quod 
habet,  quam  quod  non  habet,  quia  aut 
non  habita  concupiscit  ut  habeat,  aut  ha- 
bita  metuit  ne  amittat;  et  dum  in  adversis 
sperat  prospera,  in  prosperis  formidat  ad-  B 
versa.  Iterum  ait  :  Avarus  hic  ardet  a?stu 
concupiscentia?  ac  multiplici  cura  custo- 
diae  rei  terrenae,  postmodum  vero  ardebit 
igne  gehennse.  Si  potentiorem  videt,  timet 
raptorem ;  si  infirmiorem,  suspicatur  fu- 
rem.  Infelix  tanta  patitur,  quanta  pati 
timet. 

Prseterea,  sicut  Thomas  scribit  in  se- 
q.  Lv,a.  6.  cunda  secundae,  sollicitudo  temporalium 
rerum  fit  tribus  modis  illicita.  Primo,  ex 
parte  rerum  de  quibus  quis  sollicitatur, 
videlicet  dum  in  temporalibus  rebus  adi-  C 
piscendis  aut  conservandis  aliquis  sibi  fi- 
nem  constituit,  inhaerendo  eis  per  cordis 
affectum  magis  quam  Deo.  Avarus  equi- 
dem  magis  afficitur  circa  nummum  quam 
circa  Deum,  nec  curat  Deum  amittere  per 
juramenta,mendacia  ac  alia  vitia,dummo- 
do  queat  adipisci  pecuniam.  Ecce  quanta 
est  avari  insania.  Secundo  fit  sollicitudo 
ista  illicita,propter  superfluitatem  conatus 
seu  studii  circa  ea  :  sicut  dum  aliquis 
lantum  circa  illa  insistit  ac  nititur,  quod 
a  spiritualibus  et  a  bonis  operibus  ad  quae  D 
obligatus  est,  impeditur.  Tertio,  ratione 
limoris  superflui  quo  homo  nimis  veretur 
temporalia  sibi  posse  deficere,etiamsi  Deo 
debite  obsequatur  :  et  hoc  Christus  in 
evangelio  isto  multipliciter  reprobat,  ut 
in  expositione  patuit  textus.  Vcrum  loco 
et  tempore  opportuno  moderate  sollicilari 
pro  temporalibus  necessariis  congregan- 
dis  aut  conservandis,  ordinando  ea  ad  spi- 
ritualia  bona,  licitum  est  atque  laudabile. 

Postremo,  multa   sunt  remedia  contra 


avaritiam  sollicitudinemque  superfluam. 
Primum  est  consideratio  paupertatis  Chri- 
sti  in  sseculo  isto.  Non  enim  est  servus /oann.xm, 
major  domino  suo.  Secundum  est  consi-  *^' 
deratio  brevitatis  et  incertitudinis  vitae 
praesentis,  in  qua  modica  possunt  suffi- 
cere,  dicente  Boetio  :  Natura  paucis  mini- 
misque  contenta  est.  Ideo  dicit  Gregorius  : 
Longa  nostra  desideria  increpat  brevis  vi- 
ta.  Tertium  est  consideratio  periculorum 
ac  vitiorum  qu»  homo  ex  temporalibus 
incurrit,  praesertim  dum  abundat  in  eis, 
quod  scilicet  tam  difficile  est  locupletem 
salvari  :  quia  secundum  Ilieronymum,  im- 
possibile  est  nunc  gaudere  cum  mundo,  et 
postmodum  regnare  cum  Christo.Quartum 
est  consideratio  multiplicis  fructus  quem 
homo  acquirit  contemnendo  divitias,  quia 
per  hoc  Dei  gratiam  in  preesenti  et  glo- 
riam  promeretur  ajternam,  multaque  vitia 
et  pericula  summa  evadit. 

Itaque,  juxta  Salvatoris  doctrinam,  pri-  Matth.yi, 
mo  queeramus  «  regnum  Dei  »,  ut  scilicet  ^^' 
omnia  qua?  agimus,  ad  Dei  honorem  et 
gloriam  ac  nostram  aeternam  beatitudinem 
ordinemus  :  et  expedit  omni  die  actuali- 
ter  omnia  taliter  ordinare  etiam  ssepe.  Et 
antequam  ad  exteriora  agenda  quis  trans- 
eat,  quaerat  « justitiam  »  regni  coelestis,  id 
est,  aliqua  opera  spiritualia  virtuosa  exer- 
ceat,  orando,  Deum  laudando,  et  Missam, 
si  potest,  audiendo.  Sed  in  isto  sunt  multi 
vehementissime  reprehendendi :  nam  qua- 
si  bestiee  surgunt,  et  stalim  ad  exteriora 
cor  suum  effundunt,  et  vix  unam  legunt 
Orationem  dominicam  ;  sic  quoque  vadunt 
dormitum  absque  memoria  Dei,  sine  exa- 
minatione  conscienti»  suae,  et  absque  in- 
vocatione  pietatis  divinae  pro  remissione 
culparum  diei  praeteritae  ac  totius  vitae 
elapsae.  Ideo  juxta  praetacta  quilibet  se 
emendet,  et  circa  spirituales  animae  suae 
divitias,  hoc  est  virtutes  et  meritorias  ac- 
tiones,  maxime  sollicitetur,  ne  eas  amit- 
tat,  ne  Deum  offendat,  ne  sempiternam 
perdat  salutem. 

Refert  Ilieronymus  de  Socrate  philoso- 
pho,  quod  in  juventute  sua  volcns  ire  ad 


1 


DOMINICA   XV   POST   TRINITATEM.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS  453 

studium,  et  videns  se  non  posse  Iiabere  A  sissimum  ac  splendidissimum  aurum,  et 
aurum  ac  sapientiam  adipisci,  magnam  cursum  arripiens,  cum  omni  festinatione 
auri  massam  projecit  in  mare,  dicens  :  fugit  ab  eo  tanquam  a  colubro.  Sic  et 
Malo  dominari  tibi,  quam  quod  tu  domi-  B.  Franciscus  in  tantum  sprevit  pecunias, 
neris  mihi.  Sanctus  quoque  Antonius  dum  quod  etiam  tactum  earum  universis  sui 
perrexit  ad  eremum,  invenit  in  via  copio-      Ordinis  prohibuit  Fratribus. 


AE>    RELIGIOSOS 


SERMO  QUARTUS 

DE   MULTIPLICI   PERFECTIONE   AD   QUAM   POTISSIMUM   OBLIGANTUR  RELIGIONUM   PROFESSORES. 

ALTER   alterius   onera   'portate.    Ga-  B  processu  doctrinee  preesentis  epistola;  in- 

lat.  VI,  2.  notescit.  In  cujus  exordio  ait  Apostolus  : 

Quam  sancta  et  exemplaris  ac  irrepre-  Si  spiritu  vivimus,  spiritu  et  ambulemus ;    Gaiat.  v, 

hensibilis    esse    debeat,    et    in    primitiva  hoc  est,  si  vere  spiritualiter  vivimus  intus  ^^* 

Ecclesia  fuerit  omnium  conversatio  Christi-  per   gratiam,  rectae  rationis  judicium  et 

anorum,ex  hodiernse  epistolffi  perpenditur  Spiritus  Sancti  sequendo  instinctum,  stu- 

documentis,  qu»  nou  solum  religiosis,  sed  deamus  etiam  foris  spiritualiter,  hoc  est 

universis  scripta  ac  jussa  sunt  Christianis.  virtuose  et  exemplariter,  conversari.  Ecce 

Ut  enim  devotissimi  patres  Cassianus  Cli-  his  verbis  docet  Apostolus  ut  non  dum- 

macusque  testantur,  talis  esse  debet  vita  taxat  coram  Deo  in  sinceritate  conscien- 

cujuslibet  Christiani,  ut  quicumque  eam  tiae  conversemur,  sed  et  coram  proximis 

diligenter  conspexerit,  fateri  cogatur  legem  ffidificatoria  operemur  :  quoniam  Deo  de- 

illam  esse  divinam  et  sanctam,  quse  talem  G  bemus  bonam  conscientiam,  proximis  bo- 

instituit  vitam.  Ad  hanc  quoque  vit»  per-  nam  famam.  Ideo  alibi  dicit  Apostolus  : 

fectionem  gloriosissimus  apostolici  agmi-  Providentes  bona  non  solum  coram  Deo,    Rom.  xa, 

nis  princeps  omnes   generaliter  hortatur  sed  etiam  coram  omnibus  hominibus.  Et  '^" 

I  Petr.  M,  Christianos,  dicendo   :  Hsec   est  voluntas  Christus  in  Evangelio  :  Luceat  (inquit)  lux   Matih.  v, 

*^"  Dei,  ut  benefacientes  obmutescere  facia-  vestra  coram  hominibus,  ut  videant  bona  '^" 

tis  imprudentium  hominum  ignorantiam.  facta  vestra,  et  glorificent  Patrem  vestrum 

/bid.  ii.  Itemque:  Conversationem(inquit)  vestram  qui  in  coelis  est.   Ex  quibus  patet  error 

inter   gentes   bonam   habentes,   ut  in   eo  eorum    qui    pro   aliquo   verbo   aut   facto 

quod  delrectant  de  vobis  tanquam  de  ma-  scandalizante  correpti,  eo  quod  alii  con- 

lefactoribus,  ex  bona  conversatione  vestra  querantur  de  ipsis,  respondent  se  non  cu- 

vos   considerantes,  glorificent   Deum.    Si  rare   quidquid  de  ipsis   homines   dicant, 
crgo  ad  omnes  ha^c  pertinent  Christianos,  D  dummodo   coram   Deo   bene   se  habeant, 

quanto  magis  ad  religiosos,  quos  ulique  in  quasi  aliquis  sine  Dei  offensa  possit  proxi- 

omnibus  istis  virtutibus  et  exercitiis  san-  mis  scandalum  aut  obicem  ponere,  quuin 

ctis  abundare  oportet,  prout  eorum  requi-  tamen  Ecclesiasticus  scripsit  sic  :  Unicui-  eccU.  xv», 

rit  professio  ?  que  mandavit  Deus  de  proximo  suo.  Et  ''■ 

Matth. 

Porro,   quod  ha^c    ita   se  habeant,   ex      Salvator  in  Evangelio  :  Va;  (inquit)homini  xvm,  7. 


4o4 


DOMINICA   XV   POST  TRINITATEM.   —   AD  RELIGIOSOS  ;   SERMO  QUARTUS 


26. 


Mattit.  per  quem  scandalum  venit;  item,Videte  ne  A 
xvin,  6, 10.  scandalizetis  unum  de  pusillis  istis.  Intus 
ergo  coram  Deo  vivamus  per  caritatem  et 
gratiam,  ceterarumque  virtutum  aclus  in- 
teriores  elicitos,  in  Deum  credendo,  spe- 
rando,  et  proximis  compatiendo.  Goram 
proximis  quoque  vivamus  per  exteriores 
actus  virtutum,  per  mores  venustos,  per 
refrenationem  linguse  ac  sensuum,  per  ex- 
secutiones  prseceptorum  exercitiorumque 
Ordinis,  ut  verbis  et  factis  ac  moribus 
adificemus  confratres  nostros.  Nempe  qui 
negligit  famam,  crudelis  est,  quum  la?dat  B 
non  solum  se  ipsum,  sed  et  proximos 
suos  :  et  hoc  totum  divino  contrariatur 
honori. 

Sed  quia  tam  virtuose  ac  irrepreheusi- 
billter  conversantes,  solent  vana  gloria 
tangi  et  complacentiam  in  se  ipsis  liabere 
inanem,  recte  post  verba  praememorata 
Gaiat.  V,  subjecit  Apostohis  :  Non  efficiamur  ina- 
nis  glorise  cupidi,  ne  scilicet  optemus  ab 
hominibus  honorari  aut  reputari.  Et  hoc 
Matth.  VI,  est  quod  praecipit  Christus  :  Videte  (in- 
quiens)  ne  justitiam  vestram  faciatis  co-  C 
ram  hominibus,  ut  videamini  ab  eis.  Sed 
circa  hoc  qu»ri  potest,  quomodo  ista  stent 
simul.  Non  enim  possumus  habere  propo- 
situm  adificandi  proximos,  nisi  intenda- 
mus  eos  inducere  ad  bene  sentiendum  de 
nobis  :  ergo  oportet  ut  optemus  reputari 
ab  eis,  prasertim  quum  Scriptura  horte- 
Eccn.xu,  tur,  Curam  habe  de  bono  nomine.  Et  re- 
spondendum,  quod  ista  stant  simul,  quia 
debemus  velle  boni  reputari  et  bene  dc 
nobis  sentiri,  in  quantum  hoc  cedit  ad 
Dci  honorem,  atque  necessarium  exstat  D 
ad  proximorum  a^dificationem,  non  autem 
in  quantum  hoc  cedit  ad  nostram  magni- 
ficationem,  commoditatem  aut  veneratio- 
nem.  Imo  in  quantum  in  nobis  est,  debe- 
mus  potius  velle  ab  omnibus  vilipendi, 
sperni  et  conculcari :  sic  tamen  ut  propter 
hoc  nil  indecens  aut  scandalizativum  aga- 
inus. 

Itaque  vanam  gloriam  odiamus,  nec  de 
coUatis  nobis  desuper  bonis  laudein  hn- 
manain,  temporalem  honorem,  propriam 


15 


excellentiam  affectemus;  sed  quidquid  bo- 
ni  in  nobis  est,  Deo  humillime  adscriben- 
tes  ac  regratiantes,  ejus  honorem,  laudem 
et  gloriam  in  omnibus  cordialissime  cu- 
piamus,  ut  ipse  a  nobis  ac  aliis  debite 
honoretur,  laudetur  et  extollatur.  Quum 
enim  a  nobis  ipsis  non  habeamus  nisi 
deficere  et  peccare,  et  quidquid  miscriee 
est  et  contemptibilitatis  ;  valde  ingratum, 
impium  et  perversum  censetur,  de  donis 
Altissimi,  non  ipsius  sed  propriam  qua?- 
rere  gloriam  et  honorem.  Imo  propriam 
defectuositatem,  ingratitudinem  ac  trans- 
gressionem  rite  pensantes,  omni  confusio- 
ne,  increpatione  et  adversitate  reputemus 
nos  dignos;omnem  quoque  injuriam,  sub- 
sannationem,  persecutionem  nobis  illatam 
patientissime  toleremus,  gratias  Deo  agen- 
tes  quod  in  vita  pricsenti  purgamur,  et  il- 
hid  Judith  dicentes  ac  adimplentes  :  Non /wrfi</i  vm, 
ulciscamur  nos  pro  his  quee  palimur,  re-  "^''^' 
putantes  peccatis  nostris  haec  ipsa  sup- 
plicia  esse  minora. 

Insuper  docet  Apostolus  ne  invicem  pro-  Gaiat.  v, 
vocemus,  hoc  est,  ne  unus  alium  verbo  ^*'' 
aut  signo  seu  facto  inordinato  ad  iram, 
impatientiam,  turbationem  aut  quodcurn- 
que  aliud  provocet  vitium  :  quia  hoc  esset 
alium  directe  scandalizare.  Estque  hoc 
tam  divin»  quam  fraternae  caritati  con- 
trarium.  Caritas  namque  Dei  requirit  ut 
ipsimet  Deum  honoremus,  atque  ab  aliis 
honorari  optemus  :  cujus  oppositum  agit 
qui  provocat  alium,  quum  ipsemet  Deum 
inhonoret  peccando,  et  alium  ad  illicitum 
quo  Deus  offenditur  trahere  jam  cone- 
tur.  Denique  qui  alios  provocat,  coadjutor, 
inslrumentum  et  servus  est  d»monum, 
quorum  suinmus  conatus  est  homines  ad 
peccata  allicere.  Constat  quoque  quod  fra- 
terna  exigat  caritas  proximo  benefacere, 
et  nocumentum  ac  laesionem  ipsius  vitare. 
Quum  ergo  peccatum  incomparabiliter  no- 
civum  et  lajsivum  sit  hominis,  certum  est 
quod  proximum  provocare  ad  culpam,  sit 
caritati  fraternse  omnino  contrarium:quod 
etiam  in  divinis  potissime  est  cavendum. 
Verumtamen  est  quajdam  provocatio  bo- 


i 


J 


DOMINICA   XV   POST  TRINITATEM.   —   AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS  45o 

Hebr.%,u.  na,   dc  qua  ad  Hebrseos   fertur  :  Consi-  A  ter  contestatur  :  Spiritus  tristis  exsiccat  Prov.w», 

deremus  invicem  in  provocationem  cari-  ossa;  itemque,  Sicut  tinea  vestimento,  sic  ^Jj^.^  ^^^ 

tatis  et  bonorum  operum.  Ideo  verbis  et  tristitia  nocet  cordi.  Qui  autem  ad  tristi-  20. 

exemplis  incitemus  nos   mutuo   ad  cari-  tiam  et  invidiam  specialiter  proni  sunt, 

tatis  fervorem,  ad  spirituaiem  profectum,  contra  eas  specialiter  pugnent,  Deum  pro 

ad  streimam   pugnam  contra  hostes   no-  virtute  et  gratia  eas  vincendi  rogando,  se- 

stra3  salutis.  que  ad  caritatem  ac  spiritualem  dulcedi- 

Praterea,  quia  in  cupidis  vana?  gloriaB,  nem  dando,  nec  etiam  aliorum  facta  mul- 

in  superbis  et  ambitiosis,  et  provocatori-  tum  considerando,  sed  proprios  intuendo 

bus  aliorum,  solet  regnare  invidia,  monet  ac  deplorando   defectus.  Non  ergo  intro- 

Apostolus  ne  invicem   invideamus.  Invi-  mittant  se  de  impertinentibus  sibi  :  et  sic 

dia  equidem  est  tristitia  de  bono  alterius.  magis  quiescent,ac  minus  amaricabuntur. 
Quod  autem  unus  de  alterius  prosperitate,  B      Postremo,quia  in  multis  offendimus  om-  jacob.w,%. 

eminentia  aut  virtute  tristatur,  contingit  nes,  et  unusquisque  suos  habet  defectus, 

ex  hoc  quod  illum  prsecedere  appetit,  aut  sapientissime  monet  Apostolus  ut  «  alter  Catof.vi,^. 

quod  ille  habet  adipisci  desiderat,  vel  cer-  alterius  onera  w  portemus,  hoc  est,  unus 

te,  quia  ab  illo  derideri,  opprimi  seu  gra-  caritative  ac  pie  supportet  et  patiatur  de- 

vari  se  intuetur.  Ideo  Solon  dixit  :  Non  fectum  alterius,  sive  sit  defectus  naturse 

derideas  aliquem,  quia  ex  derisione  gene-  seu   gratiee,  quatenus   sicut  ipse  in   suis 

ratur  invidia.  Quumque  melancholici  ex  infirmitatibus    atque    defectibus    cupit  a 

complexionis  suse  malitia  ad  tristitiam  in-  Deo   ac   proximo   supportari,  sic  et  ipse 

vidiamque  proclives  sint,  specialiter  circa  suos  portet  confratres.  Deus  namque  om- 

eos  vitanda  sunt  ea  ex  quibus  ad  invidi-  nipotens,  pius  et  sapiens,  posuit  nobis  re- 

am  atque  tristitiam  faciliter  inducuntur.  gulam  benignissimam  istam,  ut  scilicet  ta- 
Preeterea,  quanto  plus  religiosi  ad  sancta)  C  liter  habeamus  nos  ad  proximos  nostros 

caritatis   profectum   tenentur,  quanlo   ad  quemadmodum  cupimus  Deum  habere  se 

mutuam  dilectionem  amplius  obligantur,  circa  nos.  Qui  ergo  circa  fratres  suos  duri, 

tanto  plus  ab  omni  invidia   debent  esse  amari,    querulosi,  vindicativi   consistunt, 

purissimi.  Nec  sufficit  dicere,  Diligo  fra-  quid  restat  nisi  quod  Deus  circa  eos  se 

trcs  meos,  sed  ea  qua?  caritatis  et  amicitia?  dure,  vindicative  terribiliterque  habebit, 

sunt  oportet   fratribus   exhibere,  et  qu»  ut  impleatur  in  eis  quod  ait  Salvator,  Ea- j/a^/^.  vn, 

caritati  et  amicitiae  repugnant  cavere,  se-  dem  mensura  qua  mensi  fueritis,  remetie-  -• 

cundum  quod  in  prima  sua  Canonica  ait  tur  vobis  ?  Yerumtamen  non  sic  debemus 

iyoa?in.iii,  Joannes  apostolus  :  Non  diligamus  verbo  alter  alterius  onera  portare,  ut  fraternse 

'*■  neque  lingua,  sed  opere  et  veritate.  Est  correptionis  medelam  negligamus  proxi- 

autem    invidorum    infelicitas    magna    ac  mis,  dum  culpabiles  exstant,  impendere, 
summa  miseria,  quia  non  tantum  meren-  D  aut  pro  eorum  salubri  emendatione  orare 

tur  post  vitam  hanc  in  inferno  aternalitcr  et  nostram  diligentiam  facere;  sed  ut  non 

cruciari,  sed  etiam  in  pra^senti  corda  sua  moveamur  ad  iram,  impatientiam,  aut  tur- 

/voi.  XIV,  dilaniant,  quum  Salomon  dicat  :  Putredo  bulentiam,sive  invidiam,  propter  ipsorum 

^^'  ossium,  invidia.  Invidia  siquidem  est  spe-  defectus,  imo  caritative  et  pie  compatia- 

cies  qusedam  tristitiae.  Et  Salomon  veraci-  mur  ac  subveniamus  eisdem. 


V 

4o6  DOMINICA   XV   POST  TRINITATEM.   —  AD  RELIGIOSOS  ;   SERMO   QUINTUS 


SERMO  QUINTUS 


F 


QUOMODO   SUBDITI   A   PR^LATIS   AD   VIAM  VIRTUTIS   POST 
LAPSUM   SINT  REVOCANDI,   PRUDENTERQUE   DIRIGENDI  ;    ET   QUOMODO   ILLI   IPSI   SUBDITI 

HABERE   SE   DEBEANT. 


RATRES,  si  prceoccupatus  fuerit  ho-  A  auxiliandumque  aliis.  Propter  quod  et  in 
mo  in  aliquo  delicto,  vos  qui  spiritu-      Ecclesiastico    dicitur    :    Memento   judicii    EccU. 


ales  estis,  hujusmodi  instruite  in  spiritu  mei  :  sic  enim  erit  et  tuum.  Mihi  heri,  ''^''^'"''-  • 

lenitatis,  considerans  te  ipsum,  ne  et  tu  et  tibi  hodie. 

tenteris.  Galat.  vi,  1.  Prseterea  advertendum  quod  ait  Aposto- 

Deus  justus,  bonus  et  sapiens,  unicui-  lus  :  «  Si  prseoccupatus  fuerit  homo  in  ali-  Gaiat.\i,\. 

quc  secuudum  opera  sua  restituens,  mise-  quo  delicto».  Pra?occupatus  quippe  dicitur 

Matth.\-,-'.  ricordibus  misericordiam  pollicetur :  Beati  aliquis  in  delicto,  qui  ex  subreptione,  in- 

(inquiens)  misericordes,  quoniam  ipsi  mi-  firmitate,  ignorantia,  inadvertentia  aut  ve- 

sericordiam  consequentur.  Immisericordi-  hementi   tentatione    in   culpam   delapsus 

bus  vero,  duris  et  crudelibus  per  suum  ait  est  :  et  talis  «  in  spiritu  lenitatis  »  est  in- 

jacobn,\z.  Apostolum  :  Judicium  sine  misericordia  ei  struendus,  consolandus  ac  reducendus,  ne  iicor.11,7. 
qui  non  fecerit  misericordiam.Ilinc  in  ho-  B  abundantiori  absorbeatur  tristitia,  sed  ad 

dierna  epistola,  Vas  electionis  hortatur  ut  pristinum  redeat  gradum,  atque  de  cetero 

viri  spirituales  in  virtutibus  exercitati  at-  cautior  perseveret.  Aliqui  vero  peccant  non 

que  in  pra?liis  tentationum  experti,tentatis  ex  tali  pra^occupatione,  sed  ex  deliberatio- 

et  lapsis  pie  condoleant,  non  aspere  indi-  ne,  ex  habitu  vitioso,  ex  proposito,  ex  usu 

gnentur,  cosque  instruant  qualiter  resur-  iniquo,  ex  certa  malitia  :  qui  sunt  durius 

gere,  emendare,  et  de  cetero  custodire  se  arguendi,  et  in  spiritu  aequitatis  discipli- 

ac  repugnare  tentationibus  et  peccatis  de-  nandi.  Prgeoccupati  autem  in  malo  qui  do- 

beant  universis  ;  istudque  faciant  animo  ciles  convertibilesque  consistunt,  mititer 

mansueto  cum  magna   discretione,  juxta  sunt  tractandi,  nisi  forte  causa  exercitatio- 

disposilionem  et  capacitatem  eorum  qui-  nis  aliter  fiat  cum  discretione.Nam,ut  Pro- 

bus  loquuntur,  et  cum  humilitate,  consi-  sper  testatur  :Leniter  reprehensus  exhibet 
derando  propriam  fragilitatem,  praesertim  C  reverentiam  castiganti;  asperitate  vero  im- 

si  deserantur  a  gratia,  ne  et  ipsi  tententur  moderatai  reprehensionis  offensus,  nec  in- 

tentatione    prpedominante    ac    dejiciente.  crepationem  recipit,  nec  salutem.  Ambro- 

Quam  tentationem  mererentur  incurrere,  sius  quoque  :  PIus  (inquit)  proficit  amica 

si  lentatis  et  lapsis  non  condolerent  ac  sub-  correptio,  quam  reprehensio  turbulenta; 

venirent  humiliter.  Quemadmodum  enim  illa  pudorem,  hsec  indignationem  produ- 

meretur  homo  misericorditer  adjuvari  ac  cit.  Veruin,  ut  ait  Isidorus  :  Qui  secrete 

conservari  a  Deo,  aliis  misericordiam  im-  admonitus  de  peccato,  emendare  se  negli- 

pendendo,  praisertim  tentatis,  afflictis  et  git,  publice  arguendus  est;  et  vulnus  quod 

lapsis;  sic  ad  tales  indignanter  et  aspere  secreta  reprehensione  curari  non  potest, 

se   habendo,  meretur  a  Deo   relinqui   et  publica  redargutione  curandum  est.  Ma- 

tentationibus  vinci.  Itaque  propria;  defe-  nifesta   peccata   non   sunt  occulta   corre- 
ctuositatis   et   culpa;   consideratio   incitat  D  ctione  purganda,  sed  manifeste  sunt  in- 

hominem   prudentem   ad   compatiendum  crepandi  qui  publice  peccant,  ut  dum  ilJi 


4 


DOMINICA   XV  POST  TRINITATEM.   —  AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS 


457 


aperta  objurgatione  curantur,  hi  qui  eos  A 
sequendo  deliquerant,  corrigantur  :  sicque 
dum  unus  debite  castigatur,  plurimi  emen- 
dentur.  Unde  de  manifeste  peccantibus  ait 
ir!m.v,2o.  ad  Timotheum  Apostolus  :  Peccantes  co- 
ram  omnibus  argue,  ut  ceteri  timorem 
habeant.  Qui  etenim  publice  peccat,  aliis 
prsebet  peccandi  audaciam,  et  scandali- 
zando  nocet  communitati  :  idcirco  dum 
publice  corripitur  ac  debite  castigatur,alii 
a  peccandi  audacia  retrahuntur,  et  com- 
munitatis  saluti  prospicitur,  communique 
paci  sagaciter  providetur.  B 

Deinde  ista  prffioccupatorum  in  aliqua 
culpa  instructio  ad  pra^sidentes  potissime 
pertinet.  Ideo  spiritualis  pater  religioso- 
rum,  si  aliquem  viderit  contra  se  aut  ali- 
um  quemquam  esse  tentatum  aut  in  ali- 
quam  culpam  notabilem  lapsum,  debet 
celerius  quo  poterit  tentatum  illum  pie 
accedere,  mansuete  instruere,  ad  virtutis 
viam  reducere.  Et  si  viderit  expedire,  po- 
test  aliquem  ex  Fratribus  virum  discre- 
tum  et  timoratum  mittere  ad  tentatum  sic 
instruendum;  et  ille  Frater  ad  tentatum  C 
directus,  fideliter  et  discrete  se  habeat,  ea 
dumlaxat  loquendo  quae  ad  tentationis  se- 
dationem  et  Fratris  curationem  possunt 
conferre.  Quod  si  forte  inter  prgesidentem 
et  Fratrem  tentatum  causa  verlatur,  ita 
quod  tam  praesidens  quam  tentatus  aliqua 
dura  de  se  invicem  ad  Fratrem  interme- 
diantem  loquantur,  non  oportet  ut  Frater 
iije  medians  narret  ambobus  quid  de  se 
invicem  sunt  locuti,  quia  per  hoc  inter- 
dum  augeretur  tentatio;sed  duriora  verba 
transiliens,  qua)  ad  pacem  expediunt  hinc  D 
inde  denuntiet.  In  qua  re  magna  opus  est 
discretione.  Si  autem  intermedians  fuerit 
injuste  et  ficte  se  habens,  et  tentatum 
contra  pra3sidentem  magis  inflammans, 
sive  econtra,  diabolicum  crimen  commit- 
teret.  Conformiter,  si  is  qui  praeest,  ex 
quadam  duritia,  indignatione,  elatione  aut 
zelo  amaro  nollet  se  tantum  humiliare 
quod  iret  aut  mitteret  ad  Fratrem  tenta- 
tum,  sed  eum  in  sua  inquictudine  per 
dies  et  dies  dimitteret,  nou   mediocriter 


in  hoc  ipso  peccaret.  Omnino  enim  opor- 
tet  ut  prsesidens  tanta?  sit  perfectionis,  ut 
sua  bonitate,  aliorum  malitiam,  sua  hu- 
militate,  mansuetudine,  patientia,  caritate 
et  sapientia,  aliorum  (maxime  sibi  com- 
missorum)  superbiam,  iram,  impatientiam, 
aversionem,  imprudentiam  possit  vincere 
et  curare  :  alioqui  non  bonus  neque  ido- 
neus  est  medicus  animarum. 

Hinc  sanctus  pater  Benedictus,poslquam 
in  Regula  sua  expressit  qualibus  poenis  et 
quali  excommunicationi  debeat  subjacere 
qui  aliqua  graviori  culpa  devictus  est,  ut 
scilicet  a  mensa  et  oratorio  suspendatur, 
nec  aliquis  Fratrum  ei  in  aliquo  jungatur 
consortio   neque   colloquio,  deinde  docet 
qualiter  spiritualis  pater  circa  recupera- 
tionem  talis  Fratris  debeat  esse  sollicitus, 
dicens  :  Omni    sollicitudine   curam   agat 
abbas  circa  Fratres  delinquentes,  quia  non  Maith.ix, 
est  opus  sanis  medicus,  sed  male  haben-  ''■ 
tibus.   Ideo   procedere   debet   omnino    ut 
sapiens  medicus,  immittendo  quasi  occul- 
tos  consolatores  senipectas*,hoc  est  senio-   *  symrae- 
res   sapientes  Fratres,  qui   quasi   secrete 
consolentur  Fratrem  fluctuantem,  et  pro- 
vocent  eum  ad  humilitatis  satisfactionem, 
consolenturque  eum,  ne  abundantiori  ab-  ii  Co?-.  n,7, 
sorbeatur  tristitia,  sed  confirmetur  in  eo   ' 
caritas,  et  oretur  pro  eo  ab  omnibus.  Ma- 
gnopere  enim  debet  sollicitudinem  gerere 
abbas  et  onmi  industria  ac  sagacitate  cu- 
rare,  ne  aliquam  de  ovibus  sibi  creditis 
perdat.  Noverit  enim  se  infirmarum  sus- 
cepisse  curam  animarum,  et  boni  pastoris 
imitetur  exemplum,  qui  relictis  nonaginta     Matth. 
novem  ovibus  in  montibus,  abiit  quserere  ^""' 
unam  ovem  quge  periit  :  cujus  infirmitati 
in  tantum  compassus  est,  ut  eam  sacris 
humeris  suis  dignaretur  imponere,  et  sic 
reportare  ad  gregem.  Ecce  haec  beatissimi 
patris  Benedicti  verba  omni  spirituali  pa- 
tri  sunt  diligentissime  intuenda  ac  obser- 
vanda. 

Insuper  in  pra?sentis  dominicse  epistola 
ad  humilitatem  cohortatur  nos  Apostolus, 
dicens  :  Si  quis  existimat  se  aliquid  esse  Gaiat.\i,3. 
quum  nihil  sit,  ipse  se  seducit;  hoc  est, 


438 


DOMINICA   XV   POST  TRINITATEM.   —  AD  RELIGIOSOS  ;   SERMO   SEXTUS 


qiii  se  ipsum  inaniter  magnificat  et  extol-  A 
lit,  quasi  sit  virtuosus  aut  a  se  ipso  aliquid 
boni  habens,  se  ipsum  seducit,  quoniam 
propria  elatione  csecatur,  et  sibi  ipsi  ma- 
xime  nocet  superbia  sua.  Unde  Habacuc 
Habac.  ii,  ait  :  Quomodo  vinum  potantem  decipit, 
^'  sic  erit  vir  superbus,  et  non  decorabitur. 

Quemadmodum  enim  vinum  suaviter  in- 
trat,  sed  paulo  post  venenum  diffundit  et 
mordet  ut  regulus ;  sic  vana  gloria,  pro- 
pria  complacentia,  stulta  elatio,  falsa  sui 
ipsius  reputatio,  quasi  dulciter  animuin 
ingrediuntur,  sed  nisi  mox  extrudantur,  B 
instar  basilisci  inficiunt  mentem,  et  oinni 
virlutum  privant  decore.  Idcirco  se  ipsum 
bene  examinet  homo,et  inveniet  se  eerum- 
nosum,defectuosum,pericuIis  undique  cir- 
cumvallatum.  Qui  autem  caritate  et  gratia 
caret,  spiritualiter  nihil  est. 

Amplius,  docet  Apostolus  ut  qui  infor- 
mantur  ab  aliquo  de  pertinentibus  ad  sa- 
Iutem,grati  sint  suo  instructori,et  ei  vicem 
rependant.  Hinc  religiosi  suum  spiritua- 
lem  patrem,  a  quo  quotidie  salubriter  in- 
struuntur,  debent  specialiter  valde  dili-  C 
gere,  honorare,  et  si  ex  humana  fragililate 
in  aliquo  forsitan  defectuosus  fuerit,  sup- 
portare,  nec  ei  faciliter  indignari  et  esse 


molesti.  Hinc  alibi  dicit  Apostolus  :  Qui  ir/m.v.i?. 
bene  prsesunt  presbyteri,  duplici  honore 
digni  habeantur,  maxime  qui  laborant  in 
verbo;  et  denuo  :  Rogo  vos,  fratres,  ut  ir/iess.v, 
noveritis   eos  qui   prffsunt  vobis  et  mo-  '"'  ''^* 
nent  vos,  ut  habeatis  illos  abundantius  in 
honore;  propter  opus  illorum  pacem  ha- 
bete  cum  eis.  Nec  solum  superior,  sed  et 
quilibet  doctior  salubriter  aliquem  instru- 
ens  et  exhortans,  ab  illo  est  honorandus 
specialiterque  amandus,  tanquam  benefa- 
clor  praecipuus.  Propter  quod  vir  sapiens 
quidam   protestatur  :  Danti  mihi  sapien-  £00111.1,12. 
tiam,  dabo  gloriam.   Et   Augustinus  :  Si 
me,  inquit,  posses   docere   quod   nescio, 
non   soluin   verbis    corripientem,    sed   et 
pugnis  caedentem  deberem  te  patientissi- 
me  sustinere. 

Postremo   hortatur  Apostolus   ut  bene-  Ga/n<.vi,9. 
facientes  non  deficiamus,  sed  incessanter 
atque  ferventer  Domino  obsequamur,  qui 
non  deridetur,  nec  fallitur,  sed  omnia  su-  ibid.  1. 
perclarissime   intuetur,  et  unicuique  se- 
cundum  quod  seminaverit,  reddet.  Idcirco  ind.  %. 
dum  tempus  habemus,  operemur  bonum   ib\d.  10. 
ad  oinnes,  ad  minus  orando  pro  univer- 
sis,  et  opera  misericordia^,  praesertim  spi- 
ritualia,  totis  viribus  exsequamur. 


SERMO   SEXTUS 


DEO    ET   ANIM^    PROFECTIBUS    SERVIENDUM,   NON    CONCUPISCENTIIS    CARNIS;   ET   DE   INUTILI 

TEMPORALIUM  SOLLICITUDINE   ABIGENDA. 


OUj^RITE primum  regnum  Deietju- 
stitiam  ejus,  et  licec  omnia  adjicien- 
tur  vobls.  Matth.  vi,  33. 

In  evangelio  hodierno,  multis  divinis- 
simis  documentis  instruit  nos  Salvator. 
Primo,  quod  non  possumus  simul  finaliter 
inha3rere  summo  et  incoinmutabili  bono 
el  rebus  creatis  caducis.  Oportet  enim  vel 
in  summo  bono  constituere  sibi  finem, 
aut  certe  in  rebus  creatis.  Quicumque  au- 
tem  super  oinnia  diligit  Deum,  is  in  Deo 


D  sibi  finem  constituit  :  imo  ipsemet  Deus 
est  ejus  finis  objectalis,  et  beatifica  visio 
Dei  est  ejus  finis  formalis.  Hinc  itaque  in 
evangelio  isto  asserit  Christus,  quod  nemo  Maith.\-i, 
duobus  dominis  possit  servire.Quicumque  -'''■ 
autem  in  caritate  et  gratia  stat,  Deo  ser- 
vit;  qui  vero  mortali  subjacet  culpae,  ser- 
vit  diabolo,  qui  princeps   mundi  et  rex  ^oann.xiv, 
filiorum  superbiae  appellatur.  /o6xu,25. 

Caveamus  igitur  ne  ad  aliquid  amplius 
quain  ad  Deum  afficiamur.  Imo  quum  ad 


DOMINICA   XV   POST  TRINITATEM.   —  AD  RELIGIOSOS  ;   SERMO   SEXTUS 


459 


hoc  etiam  saeculares  homines  teneantur,  A 
nos  religiosi,  quorum  non  est  circa  com- 
munia  languere,  sed  perfectioni  studere, 
caveamus  ne  ad  aliquid  extra  Deum  im- 
moderate  aut  inordinate  afficiamur,  sed 
solum  et  pure  in  Deo  et  secundum  Deum 
et  propter  Deum  optemus  ac  diligamus 
quidquid  citra  Deum  cupimus  et  ama- 
mus  :  quia  in  tantum  a  puritate  cultus 
divini  impedimur  atque  discedimus,quan- 
tum  ad  aliquid  |qualitercumque  inordina- 
te  aut  immoderate  afficimur,  hoc  est  plus 
aut  aliler  quam  illud  nobis  necessarium  B 
accommodumque  consistit  in  ordine  ad 
Deum,  hoc  est  ad  serviendum,  compla- 
cendum  inheerendumque  Deo,  ad  unien- 
dum  nos  ei,  ad  proficiendum  in  ejus 
amore,  quatenus  omnia  sub  ordine  divini 
ponantur  amoris.  Denique  nec  ad  nos  ipsos 
aliter  quam  hoc  modo  affici  nobis  licct, 
quia  non  aliter  nisi  in  Deo  debemus  dili- 
gere  nos  ipsos,  ut  omnia  illa  sequanimiter 
operemur  ac  patiamur  quse  nobis  expe- 
diunt  per  respectum  ad  Deum,  et  ad  pro- 
ficiendum  in  ejus  gratia  in  hac  vita,atque  C 
in  ejus  gloriosa  fruitione  in  patria.  Et  si 
aliter  ad  cibum,  potum,  vestitum,  ad  ali- 
quem  hominem  aut  ad  quodcumque  crea- 
tum,  sive  ad  somnum,  sive  ad  humanum 
solatium  afficimur,  jam  a  vera  perfectio- 
ne,  a  divini  amoris  sinceritate,  a  divini 
cultus  puritate  distamus  et  elongamur.  To- 
to  ergo  et  puro  corde  Deo  adheereamus  ac 
obsequamur,  ut  cum  Propheta  ex  senten- 

Ps.ix,2;cx,  tia  decantemus  :  Confitebor  tibi,  Domine, 

I ;  cxxxvii,  jjj  jQ{Q  corde  meo. 

Praterea,  sicut  duobus  servire  dominis  D 
non  valemus,  ita  non  possumus  carni  ser- 
vire  ac  anima),  sensualitati  et  rationi.  Gu- 
losi  autem,  immundi,pigri,et  mente  mun- 
dani  ac  indevoti,  serviunt  suae  carni;  et 
quanlum  quis  de  necessariis  allinentibus 
corpori  amplius  cupit  aut  sumit  quam 
recta;  convenit  rationi  ac  suae  vocationi, 
in  tantum  suae  carni  deservit.  Sobrii  vero, 
ferventes  et  spirituales  serviunt  aniniffi 
suic  atque  spirilui.  Et  quia  diabohis  spe- 
.MxLi,2.7.  cialiler  nominatur  rex  super  omnes  filios 


superbiee,  constat  quod  superbi  ministrent 
diabolo.  Est  quippe  superbia  diabolicum 
crimen ;  et  quanto  quis  plus  de  animosi- 
tate  et  arrogantia  habet,  in  tantum  diabo- 
lo  obsequi  comprobatur.  Abjiciamus  ergo 
semen  hoc  maledictionis,  superbiam  vita», 
in  qua  omnis  perditio  sumpsit  exordium.  2u6.  iv,  li. 
Quum  enim  lex  Christi  sit  lex  totius  cari- 
tatis,  pietatis  et  humiiitatis,  superbia  sum- 
rae  indecens  est  atque  illicita  Christifideli- 
bus  universis:quanto  magis  religiosis,quos 
in  cunctis  virtutibus  praefulgere  oportet, 
qui  et  voluntatem  propriam  abjecerunt, 
ut  nihil  hujusmodi  secundum  proprias  cu- 
piant  voluntatis  impulsum?Dicunt  quoque 
doctores,B.Gregorium  in  hoc  ipso  sequen- 
tes,  quod  spiritualia  vitia,  ut  superbia,  in- 
vidia,  acedia,  graviora  sunt,  loquendo  in 
genere,  carnalibus  vitiis,  puta  gula,  luxu- 
ria,  ira,  quamvis  luxuria  in  quantum  est 
contra  votum  solenne,  sit  gravior  elatione. 
Quo  innotescit  quam  vigilantissime  debea- 
mus  semper  omnem  animositatem,  elatio- 
nem,acediam,invidiam,et  consimilia  pec- 
cata,  de  nostri  habitaculo  cordis  expellere. 
Prteterea,  quia  non  potest  quis  duobus 
dominis  deservire,  docet  ac  jubet  Salvator 
ne  immoderatam  habeamus  soUicitudinem 
de  necessariis  vitse  prsesentis  :  quoniam 
talis  sollicitudo  ex  carnali  amore  et  ava- 
ritia,  aut  simili  vitiosa  procedit  radice,  et 
ex  diffidentia  quadam  providentiae  Crea- 
toris,  qui  quum  corpus  et  animam  dede- 
rit,  victum  et  vestitum  sperantibus  in  se 
non  negabit.  Et  ad  hoc  Christus,  sapientia 
Patris,  multas  ac  subtilissimas  rationes  in 
evangelio  isto  compendiosissime  introdu- 
cit.  Si  auteni  objiciatur,  quod  aliqui  mar- 
tyres  fame  exstincti  sunt,  et  multi  justi 
maximas  frequenter  penurias  sunt  per- 
pessi;  dicendum,  quod  prsedicta  interdum 
ex  dispensatione  et  ordinatione  divina  sub- 
trahuntur  electis  ad  probalionem  eorum, 
et  meriti  preemiique  eorum  augnientum 
permaximum.  Salvator  autem  jam  loqui- 
tur  in  communi,  et  ut  frequenlius  evenit, 
quanquani  Omnipotens,  cujus  sapientiae  Ps. c\i.vi,o. 
non  est  finis,  ex  cognitis  sibi  cau.sis  in- 


460 


DOMINICA  XV   POST   TRINITATEM.   —  AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS 


terdum  in  particulari  aliter  operetur  ac  A 
ordinet. 

Praeterea,  nos  religiosi,  non  obstante 
quod  ex  provisione  superiorum  nostro- 
rum  satis  nobis  de  necessariis  vitae  cor- 
porese  ministretur,  ita  quod  nuUam  habe- 
amus  rationabilem  causam  soilicitudinis 
circa  hujusmodi,  tamen  sa^pius  ex  carna- 
litate,  negligentia  et  animi  vanitate,  cogi- 
tamus  et  soUicitamur  de  his  quae  nobis 
pro  refectione  ministrabuntur,  an  suffi- 
cientia,  satisque  lauta,  et  sensualitati  com- 
placita  erunt  :  quod  prorsus  inane  et  B 
stultum  est,  ac  vacua;  mentis  indicium. 
Rursus,  quamvis  paupertatem  Deo  pro- 
misimus,  nihilo  minus  pro  temporalium 
abundantia  quandoque  cupide  occupamur, 
nec  ab  avaritia  invenimur  immunes.  Unde 
et  seeculares  frequenter  scandalizantur  non 
parum  in  religiosis,  in  quibus  omnium 
mundanorum  contemptus  et  exemplaritas 
maxime  resplendere  deberent;  atque  in 
hac  cupiditate  ac  avaritia  superiores  re- 
ligiosorum  videntur  saepe  magis  culpabi- 
les.  Hinc  etiam,  justo  Dei  moderante  ac  C 
permittente  judicio,  magna  multoties  dam- 
na  religiosis  contingunt,  a  quibus,  si  ab 
omni  avaritia  se  arcerent,  Deus  bonus,  ju- 
stus  et  sapiens,  eos  utique  praeservaret :  et 
tunc  essent  hominibus  cunctis  magis  ama- 
biles,  exemplares,  honorabiles  et  pra^clari, 
nec  dubium  quin  et  plura  in  eleemosynas 
eis  darentur;  nunc  autem  contemnuntur  et 
blasphemantur  a  multis.  Et  revera  ad  prae- 
cavendum  tot  mala,  ad  promovendum  tot 
bona,  merito  abstinercnt  omnes  religiosi 
ab  omni  avaritiac  culpa,  frugalitati  ac  par-  D 
citati  studentes,  praesertim  quum  tenuitas 
victus  et  vestitus  sit  indispensabiliter  de 
ir/iess.  V,  essentia  religionis,  et  Apostolus  dicat,  Ab 
omni  specie  mala  abstinete  vos,  et  ipse 
Maith.yiu,  Unigenitus  Dei  in  tam  extrema  paupertate 
20 ;  Zach.  yjxerit  in  hoc  mundo.  Experientia  quoque 
frequenter  edocuit,  per  temporalium  abun- 
dantiam  periisse  devotionein  observanti- 
amque  claustralem ;  sed  et  sollicitudo  et 
cupiditas  ista,  perfectioni  spei  in  Deo  et 
caritatis  sinceritati  non  mediocriter  dero- 


22 


gant,  ac  plurima  mala  sequuntur  ex  eis. 

Postremo,  in  evangelio  isto  docemur  ut 
omni  cupiditate  et  immoderata  sollicitu- 
dine  abdicatis,primo  ac  principaliter  quae-  Matth.vu 
ramus  regnum  Dei,  veram  salutem,  gra-  ^^' 
tiarum  charismata,spiritualem  profectum; 
et  temporalia  huic  vitae  necessaria  nobis 
adjicientur.  Sit  ergo  in  nobis  bona  et  spi- 
ritualis  sollicitudo  accumulandi  spiritu- 
ales  et  interiores  divitias,  exuberantiam 
meritorum,  incrementa  virtutum,  affluen- 
tiam  munerum  supernorum;  et  ne  Deum 
in  aliquo  offendamus,  ne  tempus  aliquod 
infructuose  pertranseamus,  ne  circumve-  ii  Cor.n, ii. 
niamur  a  Satana,  ne  frigescat  in  nobis  Matth. 
caritas  Dei  dilectiove  fraterna,  ne  proxi-  '""^''  '"• 
mum  scandalizemus,  ne  Deo  inveniamur 
ingrati.  Ecce  quam  solliciti  sunt  filii  hujus 
mundi  pro  opulentia  temporali,  pro  obti- 
nendis  bonis  delectabilibus  aut  utilibus 
vel  honestis  vitae  praesentis,  quae  exsistit 
tam  incerta  et  brevis  :  quanto  magis  nos 
religiosi,pro  opulentia  spirituali,  pro  bonis 
vitae  futurae  aeternaliter  permansurae,debe- 
remus  summe  et  incomparabiliter  esse  sol- 
liciti,  sicut  et  sancti  patres  nostri  fuerunt, 
qui  in  omni  diligentia  et  fervore,  in  omni 
cordis  custodia,  sobrietate,  et  corporis  ca- 
stigatione  ac  moderamine  somni,  in  profe- 
ctu  continuo,  in  profundissima  humilitate, 
insuperabili  patientia,  indefesso  labore, 
fidelissime  servierunt  Domino  Deo  suo. 

Ipsorum  ergo  vestigia  conemur  saltem 
aliqualiter  imitari.  Et  quo  anima  corpore 
exstat  nobiIior,et  vita  futura  vita  praesenti 
diuturnior,  eo  plus  solliciti  ac  studiosi  si- 
mus  pro  animarum  nostrarum  veris  divi- 
tiis,  internis  refectionibus,  spiritualibus 
consolationibus,  coelestibus  sempiternisque 
gaudiis,  quam  pro  necessariis  vitaj  prae- 
sentis;  et  siinus  custoditi  in  omnibus,  in 
omni  sensu  et  verbo  ac  opere,  praesertim 
in  divino  Officio,  et  coram  intraneis  atque 
extraneis,  ut  omnes  aedificentur  in  nobis, 
et  nos  ipsi  cum  illis  de  corum  aedifica- 
tione  ditemur  donis  gratiae  in  praesenti,  et 
gloriosius  coronemur  donis  gloriae  in  regno 
coelesti.  Ad  laudem  et  gloriam  Dei.  Amen. 


I 


DOMINICA  XVI  POST  TRINITATEM 


A' 


ENARRATIO  IN  EPISTOLAM 


OBSECRO   VOS   NE   DEFICIATIS   IN   TRIBULATIONIBUS   MEIS   PRO   VOBIS. 

Ephes.  III,  13-21. 


POSTOLUS  in  prsesenti  epistola  ad  A  in  natura  similem,  sed  etiam  sibi  consub- 

patientiam  atque  constantiam  nos  hor-  stantialem;  ceteris  vero  convenit  paterni- 

tatur,  dicendo  :  Obsecro  vos,  id  est,  per  tas  per  aliquam  imitationem  paternitatis 

sacra  rogo  (de  obsecratione  quid   sit,  et  divinse.  Ex  praedictis  vero  putandum  non 

de  eminentia  ac  efficacia  ejus,  dicta  sunt  est  quod  in  angelis  sit  proprie  dicta  pa- 

multa  in  expositione   epistolse  dominicae  ternitas,  ita  quod  unus  angelus  alium  vere 

c/.txxix,  secundse  post  nativitatem  Christi),  ne  de-  produxerit;  est  tamen  in  eis  qusedam  pa- 

P-  '"•       ficiatis,  id  est,  ne  per  impatientiam,pusil-  ternitas,  qua  superiores  inferiorum  patres 

lanimitatem  taediumve  frangamini,  neque  dicuntur.  Ut  det  vobis  secundum  divitias 

a  bono  opere  desistatis,  in  tribxdationibus  glorice  suoe,  id  est  secundum  opulentissi- 

meis,  hoc  est  ex  consideratione  adversita-  mam   plenitudinem   suse  perfectionis  in- 

tum  et  tribulationum  quas  patior  'pro  vo-  creatae,  videlicet  prout  opulentiam  ac  mu- 

his,  id  est  ad  vestram  aedificationem  ac  B  nificentiam  ejus  decet,  non  tamen  secun- 

probationem ;  vel,  «  pro  vobis  »,  id  est  pro  dum  extremum  posse  omnipotentiae  suae  : 

pradicatione    evangelicae   veritatis    quam  unde    divitise   gloriae  Dei,  sunt   immensa 

propter  vos  facio ;  quoi  res  seu  constantia  perfectio  atque  felicitas  ejus  penitus  in- 

est  gloria  vestra,  id  est  gloriosum  meri-  finita  ;  virtutem  corroborari,  id  est  forti- 

tum  vestrum.   Circa  verbum  istud  plura  tudinem  mentis  qua  roboremini,  iper  Spi- 

essent  dicenda,  de  quibus  in  sermone  tan-  ritum  ejus,  id  est  a  Spiritu  Sancto,  per 

getur.  inspirationem   et  motionem   ipsius   :   ita 

IIujus  rei  gratia,  utpote,  ut  non  defi-  quod  Spiritus  Sanctus  est  causa  efficiens 

ciatis  a  bono  propter  adversa,  ^cc^o  <7e;?Ma  hujus  gratiosae  confortationis;  virtus  au- 

mea,  id  est,  cum  genuflexione  oro,  ad  Pa-  tem  infusa  est  causa  formalis  ipsius.  Unde 

trem  Domini  nostri  Jesu  Christi,  id  est  ad  Hebraeos  scriptum  est  :  Optimum  est  Hebr.  xm, 

Deum  Patrem  aeternum,  a  quo  aeterna  ge-  C  gratia  stabiliri  cor.  Haec  autem  est  confor-  ^' 

neratione  Unigenitus  ejus  manavit,  ex  quo  tatio  spiritualis  contra  peccata  ac  daemo- 

omnis  imternitas  in  ccelis  et  in  terra  no-  num  tentamenta.  Ideo  subditur,  in  inte- 

minatur,  hoc  est,  de  cujus  prima,  summa  riori  Jiomine,  id  est  in  anima  :  quod  est 

atque  verissima  paternitate  derivatur  ac  habitare  Christum  per /Idem  ioTma.lam  in 

nomen  palernitatis  sortitur  omnis  pater-  cordibus  vestris.  Christus  namque  est  ve- 

nitas  angclorum  et  hominum  :  ita  quod  rus  Deus,  et  in  illorum  cordibus  commo- 

palernitas  primo  ac  propriissime  convenit  ratur,    quiescit   ac   praesidet,    qui   ei   per 

Deo  Patri,  qui  genuit  Filium  non  solum  fidem  caritate  formatam  uniti  sunt,  quem- 


462 


DOMINICA   XVI   POST  TRINITATEM. 


ENARRATIO    IN   EPISTOLAM 


admodiim  apud  Joanncm  Christiis  loqui- 

Joann.xn-,  tUF  :  Si  quis  diligit  me,  sermonem  meum 
servabit,  et  Pater  meus  diliget  eum;  et 
ad  eum  veniemus,  et  mansionem  apud 
euni  faciemus. 

Insuper  sitis  in  caritate  Dei  ac  proxi- 
mi  radicati,  id  est  firmiter  stabiliti,  et 
fundati  per  rationes  fortissimas  propter 
quas  diligendus  est  Deus  primo  et  in- 
comparabiliter,  videlicet  propter  infinitam 

i/oann.iv,  ipsius  bonitatcm,  et  quoniam  prior  dilexit 
'    ■       nos,  item  propter  beneficia  ejus,  et  rursus 
propter  promissa  ipsius,  deinde  et  proxi- 
mus  in  Deo  et  propter  Deum. 

Ut  possitis  comprehendere ,  id  est  sin- 
cere  cognoscere,  cum  om)iibus  sanctis,  id 
est,  sicut  sancti  in  via  hujus  exsilii  Deo 
revelante  seu  illustrante  cognoscunt,  qua^ 
sit  spiritualis  latitudo  caritatis,  et  longi- 
tudo,  et  suhllmitas,  et  profundum  ipsius. 
Istae  dimensiones  metaphorice  attribuun- 
tur  caritati,  per  similitudinem  corpo- 
ralium  dimensionum.  Siquidem  latitudo 
caritatis  est,  quod  ad  omnes  se  extendit, 
etiam  inimicos,  quibus  et  benefacit.  Lon- 
gitudo  ejus  est,  quod  tendit  in  longum  et 
in  futurum,  utpote  usque  in  ultimum  fi- 
nem,  seu  vitam  aeternam,  nec  frangitur 
propter  adversa.  Hinc  secundum  Augu- 
stinum,  longitudo  est  perseverandi  lon- 
ganimitas.  Sublimitas  caritatis  est,  quod 
immediate  unit  nos  Deo.  Profundum  vero 
caritatis  est,  condescensus  ad  proximum, 
vel  humiliationis  inclinatio  ex  considera- 
tione  terribilium  judiciorum  Dei.  —  Pos- 
sunt  quoque  hsec  metaphorice  ad  divinam 
referri  naturam  :  ut  latitudo  pertineat  ad 
divinse  bonitatis  coininunicabilitatem,  qua 

yacoi.  1, 5.  dat  omnibus  affluenter,  nec  aliquid  in 
universo  expers  relinquit  participatione 
perfectionis  divin®;  longitudo  vero  per- 

5a/).viii,  1.  tineat  ad  seternitatem,  qua  attingit  a  fine 
usque  ad  finem,  imo  universa  prscedit  et 
omnia  sequitur,  vel  ad  longanimem  ex- 
spectationem  qua  iniquorum  poenitentiam 
pra3stolatur ;  sublimitas  autem  ad  divinae 
majestatis  excellentiam  interminatam,  vel 
ad  divinorum  promissorum  supernatura- 


A  lem  dignitatem;  profundum  vero  perti- 
neat  ad  incomprehensibilitatem  divinse  na- 
tura?,  judiciorumque  ejus.  Hinc  apud  Job 
de  Deo  asseritur  :  Excelsior  ccelo  est,  et /06x1,8,9. 
quid  facies  ?  Profundior  inferno,  et  unde 
cognosces  ?  Longior  terra  mensura  ejus, 
et  latior  mari. 

Possitis  scire  etiam  scientia  practica, 
utpote  sciendo  sectari,  supereminentem 
scientice  caritatem  Christi,  id  est  dilecti- 
onem  illam  prjecipuam  qua  Christus  se- 
cundum  suam  scientiam  nos  dilexit.  Di- 

B  lectio  enim  ex  cognitione  procedit.  Vel 
sic,  Possitis  «  scire  caritatem  Christi  su- 
pereminentem  scientiae  »,  id  est  nostram 
scientiam  et  capacitatem  sua  magnitudine 
transcendentem.  Ut  impleamini,  id  est, 
divinorum  charismatum  recipiendo  influ- 
xum,  tendatis  ac  perducamini,  in  omnem 
pjlenitudinem  Dei,  id  est  ad  omnia  dona 
perfecta  quae  conferuntur  a  Deo,  videlicet 
ad  virtutes  virorum  heroicorum  in  vita 
prsesenti,  atque  ad  dona  glorise  magnorum 
Sanctorum  in  patria. 

C  Ei  autem,  scilicet  Deo  omnipotenti,  qui 
potens  est  omnia  sibi  placentia  ac  nobis 
salubria  facere  superahundanter  quam  pe- 
timus  aut  intelligimus,  id  est  copiosius  et 
excellentius  quam  orare  aut  comprehen- 
dere  possumus,  secundum  virtutem,  id 
est  omnipotentiam  suam,  qua^  operatur 
in  nohis  ut  causa  prima  ac  principalis, 
nobisque  virtutes  et  gratiam  operandi  lar- 
gitur,  atque  ad  bona  nos  excitat;  ipsi  sit 
gloria  in  Ecclesia  militanti,  ut  glorifice- 
tur  ab  omnibus,  ejusque  gloria,  beatitudo, 

D  Isetitia,  excellcntia,  omnibus  innotescat  at- 
que  in  cunctis  resplendeat,  ct  in  Christo 
Jesu,  id  est  propter  beneficia  quse  per 
Christum  nobis  donavit,  in  omnes  gene- 
rationes,  id  est  per  universarum  genera- 
tionum  intervalla,  durationes  et  tempora, 
sceculi,  id  est  vitse  prsesentis  contentivse 
sa'culorum ,  id  est  includentis  in  se  ssecula 
universa,  hoc  est  singulas  mundi  setates. 
Postremo,  secundum  Damascenum,  ssecu- 
lum  multa  significat  :  primo,  uniuscujus- 
que   rei   vitam  ;   secundo,   tempus   mille 


DOMINICA   XVI  POST  TRINITATEM.   —   SERMO   PRIMUS  463 

annorum ;  tertio,  totam  durationem  prse-  A  ram  a^ternorum ;  sexto,  mensuram  perpe- 
sentem  usque  ad  mundi  finem;  quarto,  tuorum;  septimo,  singulas  septem  mundi 
vitam  futuram  in  patria;  quinto,  mensu-     aetates. 


SERMO  PRIMUS 


QUOMODO   RADICARI  IN  DEI  AC   PROXIMI   CARITATE   DEBEAMUS,  TRIBULATIONESQUE   AC 
SENSUALITATI   MOLESTA   ^QUANIMITER   FERRE. 


D 


EUS  Pater  det  nobis  secundum  di-  B  adipiscantur.  Unde  in  Isaia  loquitur  Deus 

vitias  glorioi  suce,  virtutem  corrobo-  de  rege  Assyriorum  :  Vee  Assur,  virga  fu-   is.  x,  5. 

rari  in  interiori  homine.  Ephes.  iii,  16.  roris  mei  et  baculus  ipse  est.  Gregorius 

In   exordio  hujus    epistolce   docet  nos  quoque  testatur  :  Abel  esse  renuit  quem 

sanctus  Apostohis  ne  terreamur,  neque  a  Cain  malitia  non  exercet.  Insuper,  sciunt 

bonis  cessemus  operibus,  nec  per  impa-  quod  Deus  eos  quos  amat,  arguit  et  casti-  Apoc.mA^. 

tientiam,  aut  pusillanimitatem  vel  admi-  gal,  quod  item  per  multas  tribulationes  ac<.xiv,21. 

rationem  frangamur,  dum  videmus  homi-  oportet  nos  intrare  in  regnum  coelorum, 

nes    virtuosos,    sanctos    et    sapientes    ab  et  quod  pra^cipuum  signum  reprobationis 

insensatis  ac  impiis  in  mundo  hoc  tribu-  divinse  ac  futura?  damnationis  aeternae,  est 

lari  ac  opprimi.  Solent  namque  pusilli  ac  in  hoc  sseculo  prosperari  nec  castigari,sed 

imperfecti   multum   mirari,   terreri   et  a  propriis  adinventionibus  desideriisque  re- 
bono  cessare,  dum  cernunt  justos  ab  in-  G  linqui,  quemadmodum  de  talibus  Deus  fa- 

justis  opprimi  et  occidi,  quasi  infructuo-  tetur    :    Dimisi   eos    secundum    desideria  p«.lxxx,I3. 

sum  et  vanum  sit  Deo  servire,  eo  quod  cordis   eorum,  ibunt   in   adinventionibus 

servi  ejus  a  servis  diaboli  in  hoc  mundo  suis.  Iterum  sciunt  et  pensant  quanta  Uni- 

sic  opprimantur.  tlinc  in  persona  imper-  genitus  Dei  a  sceleratissimis  sit  perpessus 

fectorum  inde  mirantium  dicit  Habacuc  :  hominibus;  quod  demum  electi  Dei  quan- 

Ci.Habac.  Quare,  Domine,  non  respicis  contempto-  to  fuerunt  Domino  cariores,  tanto  plura  et 

1,13,4.      pgg^  gj  taces  conculcante  impio  justiorem  graviora  sunt  in  hoc  sseculo  passi  adversa. 

se  ?   Propter   hoc    lacerata   est   lex.   Ilinc  Propter  quod   dixit  Apostolus   :  Quicum-   wTim.m, 

etiam  apud  Malachiam   ait  Deus  de  istis  quc  volunt  pie  vivere  in  Ghristo,  perse-  '^* 

Maiach.M,  imperfectis  hominibus  :  Invaluerunt  super  cutionem  patientur.  Ex  his  itaque  consi- 

*^'***       me  verba  vestra,  et  dixistis  :  Vanus  est  derationibus  roborati,  dum  cernunt  bonos 
qui  servit  Deo;  et  quod   emolumentum,  D  conculcari  a  malis  non  perturbantur,  nec 

quia  custodivimus  pra3cepta  ejus,  et  quia  a  bonis  retrahuntur  operibus;  imo  potius 

ambulavimus  tristes  coram  Domino?  occultum  Dei  benedicunt  judicium,  et  di- 

Porro  exercitati   in  via  Dei  et  desuper  cunt  quod  ait  Salvator  :  Beati  qui  perse-   Matth.y, 

illustrati,  de  re  ista  non  admirantur,  nec  cutionem  patiuntur  propter  justiliam,quo- '"• 

conturbantur,    neque   franguntur.    Sciunt  niam  ipsorum  est  regnum  coelorum. 
namque  quod  Deus   in   hac  vita  exercet         Deinceps   abbas  Gassianus,  in  secundo 

et  purgat  electos  ac  bonos  per  reprobos  libro  Gollationum  Patrum,describit  quem- 

et  perversos,  ut  sic  electi  in  gratia  cre-  admodum  suo  tempore  aliqui  sanctissimi 

scant,  et  a  futuris  eruantur  tormentis,  at-  eremitic  fuerunt  a  Sarracenis  dira  morte 

quc  coelestia  gaudia  celerius  ac  copiosius  occisi.  Propter  quod  aliqui  Fratres   non- 


464 


DOMINICA  XVI  POST  TRINITATEM. 


SERMO   PRIMUS 


28 


diim  perfecti  mirati  sunt  cur  Deus  viros  A 
tam  sanctos  ab  illis  inquinatissimis  per- 
misit  interfici ;  veneruntque  Fratres  illi  ad 
abbateni  Theodorum,petentes  ab  eo  super 
hac  re  informationem  :  et  fecit  inde  ab- 
bas  ille  pulcherrimam  collationem,  quam 
Cassianus  redegit  in  scriptis.  Itaque  nec 
in  propriis,  neque  in  proximorum  ac  ju- 
storum  tribulationibus,  per  impatientiam 
corruamus,  nec  terreamur,  sed  in  via  Dei, 
in  virtutum  operibus  usque  in  finem  viri- 
liter  persistamus.  Siquidem  apud  Isaiam 
/s.  Li,  7.  loquitur  Deus  :  Nolite  timere  opprobrium  B 
hominum  et  blasphemias  eorum.  Christus 

Matth.x,  quoque  in  Evangelio  :  NoIite(inquit)time- 
re  eos  qui  corpus  occidunt,animam  autem 
non  possunt  occidere;  sed  eum  timete  qui 
habet  potestatem  et  corpus  et  animam 
mittere  in  gehennam  ignis. 
Prseterea,  juxta  doctrinam  Apostoli,  stu- 

Ephes.m,  dcamus  semper  esse  radicati  in  caritate 

17, 18.  y)qi  et  omniura  proximorum,  ut  salubriter 
agnoscamus  quse  sit  caritatis  latitudo,  sic- 
que  non  solum  amicos,  sed  et  adversarios 
diligamus  corde,  ore  et   opere,   sicut   in  C 

\joann.m,  prima  sua  epistola  scribit  Joannes  :  Dili- 
gamus  opere  et  veritate.  i^gnoscamus  quo- 
que  quse  sit  caritatis  longitudo,  sicque 
futuram  beatitudinem  longanimiter  exspe- 
ctemus,atque  pro  ejus  adeptione,  quotidie 
cum  infatigabili  diligentia  ac  fervore  vir- 
tuosis  actibus  insistamus.  Noscamus  etiam 
quse  sit  caritatis  sublimitas,  sicque  per 
sanctam  dilectionem  applicemus  et  unia- 
mus  nos  Domino  Deo,  et  transformemur 
in  eo,  imo  et  indissolubiliter  colligemur 
eidem,ut  cum  Apostolo  dicere  mereamur:  D 

Jiom.  VIII,  Quis  nos  separabit  a  caritate  Dei  ?  Item 
sciamus  quse  sit  carilatis  profunditas,  qua- 
tenus  condescendat  unusquisque  proximo 
suo,  et  patientiam  mutuo  habeamus,  juxta 

Gaiat.s-ui.  illud  Apostoli  :  Alter  alterius  onera  por- 
£:p/te«.iv,  tate;    et   rursus,    Supportate   invicem   in 

^'  caritate. 

Amplius  etiam  contemplemur  qualiter 
Deo  ista  conveniant,  scilicet  longitudo,  la- 
titudo,  sublimitas  et  profundum.  Conside- 
remus  ergo  immensam  communicabilita- 


18 


35 


tem  seu  munificentiam  Dei ;  et  ita  cum 
omni  fiducia  et  perseverantia  invocemus 
eum  pro  omni  gratia  desiderata,  quemad- 
modum  ad  Hebrseos   habetur  :  Adeamus  ^eir.iv.ic. 
cum  fiducia  ad  thronum  gratiae  ejus,  ut 
misericordiam   consequamur,   et  gratiam 
inveniamus.  Unde   et   Jacobus  dicit  :   Si  Jacob.  i,  s. 
quis  vestrum    indiget   sapientia,  postulet 
a  Deo,  qui  dat  omnibus  affluenter,  et  non 
improperat;  et  dabitur  ei.  Qualiter  vero 
sit  postulandum,  subditur  ibi  :  Postulet  in   Jbid.  &. 
fide,  nihil  h»sitans.  Nam  et  Christus  in 
Evangelio  protestatur  :  Omnis  qui  petit,  z«f.  xi,  lo. 
accipit;  et  qui  queerit,  invenit;  et  pulsanti 
aperietur.  Nonne  Deus  libenter  dat  nobis 
quod  petimus,  dum  id  ab  eo  petimus  ad 
quod  postulandum  ipsemet  nos  hortatur, 
et  quod  ipse  requirit  a  nobis,  hoc  est  con- 
versationem  sibi  placentem,  ut  divina  im- 
pleamus   prsecepta,  et  digne  ambulemus  Ephes.n, 
vocatione  qua  vocati  sumus  ?  *" 

Consideremus  etiam  longitudinem  Dei, 
id  est  eeternitatem  ipsius,  et  quam  pie  ac 
longanimiter  nostram  emendationem  ex- 
spectat;    et   ita  grati   simus   eidem,    nec  j 

differamus   converti   ad  ipsum,  quia  ne- ^-cc/i.  v,  8.    ' 
scimus  diem  nec  horam.  Et  super  omnia  Matth.xw, 

^  13. 

praecavendum  est  nobis  ne  tam  benignis- 
simum  Deum  ac  superdulcissimum  pa- 
trem  in  aliquo  offendamus  :  hoc  namque 
sincera  ad  eum  requirit  dilectio. 

Contemplemur  quoque  sublimitatem  Do- 
mini  Dei  nostri,  hoc  est  incomparabilem 
et  immensam  dignitatem  et  eminentiam 
ejus,  cujus  comparatione  totum  universum 
est  quasi  arena  perminima,  imo  minus 
arena;  sicque  cum  omni  reverentia  ei  de- 
serviamus,  et  ei  humillime  nos  subda- 
mus,  scientes  quod  ejus  majestati  nil 
condignum  poterimus  facere  aut  offerre, 
prgesertim  quum  infinita  reverentia  dignus 
sit,  et  in  infinitum  majori  dignus  cultu 
atque  honore  quam  tota  Ecclesia  militans 
ac  triumphans  ei  queat  impendere.  Cur 
ergo  putat  se  homo  aliquid  operari  in 
Dei  obsequio,  quum  hoc  ipsum  quod  agit 
sit  donum  Dei,cujus  dona  sunt  omnia  me- 
rita  nostra  ? 


I 


DOMINICA  XVI   POST   TRINITATEM. 


SERMO   PRIMUS 


465 


27 


Consideremus  demiim  et  profunditatem,  A 
id  est  incomprehensibilitatem,  Dei  ac  ju- 
diciorum  ipsius;  sicque  caveamus  a  prae- 
sumptuosa  et  periculosa  discussione  se- 
cretorum  Dei,  quum  et  Salomon  fateatur  : 
P/-01'.  XXV,  Qui  perscrutator  est  majestatis,opprimetur 
a  gloria.  Quomodo  enim  poterimus  Deum 
et  ejus  judicia  perscrulari,qui  nec  minima 
ista  inferiora  valemus  plene  cognoscere, 
quum  utique  Deus  gloriosus  ac  adorandus 
sit  in  infinitum  toto  incomprehensibilior 
universo  ? 

Postremo,  consideremus  eminentem  et  B 
maximam  caritatem  Christi  ad  nos,  quse, 
quanta  et  qualia  pro  nobis  fecit  ac  pertu- 
lit;  sicque  juxta  apostolicum  documentum, 
Ephes.v,^  ambulemus  in  dilectione,  sicut  et  Christus 
dilexit  nos  et  tradidit  se  ipsum  pro  nobis. 
Merito  igitur  intuitu  et  amore  Christi, 
fugeremus  omne  peccatum,omnem  super- 
biam,  incontinentiam,  avaritiam,  rancorem, 
pigritiam,  atque  ad  observanda  ejus  man- 
data  fervidi  essemus  semper  ac  alacres. 

Legitur  in  sexto  libro  Vitaspatrum,quod 
fuit  qua?dam  virgo  quoe  valde  profecit  in  C 
timore  Dei  et  in  omni  virtute,  cujus  pa- 
rentes  fuerunt  valde  dissimilis  vitse.  Nam 
pater  ejus  fuit  vir  timoratus  et  simplex, 
pavitque  oves  suas  in  agris  et  pratis ;  por- 
ro  mater  ejus  libidinosa  fuit  atque  adulte- 
ra,  comessationibus  et  ebrietatibus  ac  lu- 
xuriis  vacans  quotidie.  Post  aliquot  annos 
defunctus  est  pater  ejus  :  quo  mortuo, 
coepit  esse  tempestuosa  et  ineptissima  au- 
ra,  ita  quod  sepeliri  vix  potuit.  Ex  tunc 
ccepit  mater  ejus  absque  freno  vitiis  gulao 
et  luxurisD  esse  intenta,  quia  a  viro  fuerat  D 
liberata.  Post  aliquantum  tempus  et  ipsa 
defuncta  est  :  qua  mortua,  coepit  esse  se- 
renissima  aura,  ac  si  elementa  ejus  beati- 
tudini  congauderent. 

Paulo  post  ccepit  pra;fata  cogitare  puella 
cujus  vitam  potius  sequi  debcret,  patris 


sui  an  matris;  atque  post  longam  delibe- 
rationem  et  argumentationem,  videbatur 
ei  vita  matris  suae  potius  esse  sequenda  : 
pra^sertim  quia  in  omni  vixerat  voluptate, 
et  tamen  semper  sana  fuit,  ac  prospere  ei 
successit ;  pater  vero  ipsius  quamvis  Deo 
ferventer  servivit,  tamen  semper  quasi 
infirmus  fuit,  et  tribulationes  sustinuit. 
Quumque  sic  cogitaret  puella  ista  tempo- 
re  nocturno  jacens  in  lecto,  venit  in  men- 
tis  excessum  et  rapta  est  in  spiritu.  Appa- 
ruitque  ei  in  visione  quidam  Sanctus,  et 
terribiliter  eam  adspiciens,  dixit  :  Cur  sic 
cogitas?  Veni,  ostendam  tibi  patrem  tuum 
et  inatrem,  ut  scias  cujus  debeas  sequi  vi- 
tam.  Itaque  primo  duxit  eam  in  deliciosis- 
simum  locum,  in  quo  vidit  patrem  suum. 
Qui  cum  gaudio  venit  ad  eam,  amplexans 
ipsam  et  filiam  vocans.  Tunc  illa  rogavit 
patrem  ut  maneret  cum  eo.  Cui  pater  : 
Modo,  inquit,  non  hic  potes  manere;  sed 
si  vitam  meam  fueris  assecuta,  post  modi- 
cum  tempus  huc  venies  et  manebis.  Dein- 
de  Sanctus  ille  duxit  puellam  ad  locum 
tenebrosum,  omni  stridore,  foetore  et  con- 
fusione  repletum,  in  quo  vidit  fornacem 
ardentem,  et  matrem  suam  ad  collum  us- 
que  in  illa  demersam.  Mater  itaque  visa 
filia  sua,  ccepit  ululare,  clamare  ac  dice- 
re  :  Miserere  mei,  o  filia  mea;  memento 
doloris  quem  sustinui  quando  te  peperi, 
memor  esto  lactis  quod  sumpsisti  a  me,  et 
omnium  obsequiorum  quae  tibi  exhibui ; 
extende  manum  tuam  et  extrahe  me,  quo- 
niam  crucior  in  hoc  igne  sulfureo.  Ecce 
pro  parvis  et  brevibus  voluptatibus  meis 
quanta  jam  patior  ;  miserere  mei,  o  filia 
mea,  et  noli  despicere  matrem  tuam.  Quum- 
que  illa  hajc  diceret,  coepit  filia  ejus  ex 
compassioue  ingemiscere,  et  clamare  ac 
lamentari;  protinusque  rediit  ad  se  ipsam, 
et  decrevit  vitam  sui  patris  sectari,  sicut 
et  fecit. 


T.  30. 


30 


466 


DOMINICA  XVI   POST  TRINITATEM.  —  ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


ENARRATIO  IN  EVAN&ELIUM 


IBAT    JESUS    IN    CIVITATEM    QU^    VOCATUR    NAIM.   LuC.  VII,  11-16. 


H 


"ODIERNO  in  evangelio  describit  Lu- 
cas  evangelista,  quemadmoduni  Chri- 
stus  suscitavit  a  mortuis  unicum  filium 
cujusdam  viduse  :  in  quo  Salvator  mundi, 
Christus  Dominus,  potestatem  suam  ac  pi- 
etatem  monstravit.  Itaque  ait  :  Ihat  Jesus 
in  civitatem  quai  vocatur  Naim:(\v\dd  fuit 
civitas  parva  (ut  fertur)  in  Galilaea.  Et 
ihant  cum  illo  discipuU  ejus,  prsesertim 
Apostoli  qui  ei  familiarius  adhserebant,  et 
turha  copiosa  virorum  ac  mulierum,  pue- 
rorum  ac  senum.  Nam  propter  Christi  sa- 
pientiam,  eloquentiam,  sanctitatem,  et  prae- 
cipue  propter  incomparabilem  excellen- 
tiam  suam  in  operationibus  miraculorum, 
plurimi  sequebantur  eum,  imo  frequenter 
multa  millia.  Quum  autem  apjiropinqua- 
ret  portoi  civitatis  Naim,  ecce  defunctus 
efferehatur,  fdius  unicus  matris  succ,  id 
est,  corpus  defuncti  qui  fuerat  filius  uni- 
cus  matris  su»,  portabatur  ad  monumen- 
tum ;  et  hcec  vidua  erat,  ideo  magis  con- 
dolendum  fuerat  ei,  quia  tam  viri  quam 
unici  filii  fuit  solatio  destituta;  ct  turha 
civitatis  multa,  id  est  magna,  ibat  cum 
illa  pro  consolatione  ipsius. 

Quam  quum  videret  Dominus,  id  est, 
non  solum  exterioribus  oculis  eam  inspe- 
xisset,  sed  et  interioribus  oculis  suae  sa- 
pientise  ac  misericordise,  ejus  moerorem 
pensasset,  secundum  quod  subditur  :  oni- 
sericordia  motus  super  eam,  id  est,  ei 
compatiens.  Fuit  namque  in  maximo  con- 
stituta  dolore  propter  mortem  unici  filii 
sui.  Quemadmodum  enim  nil  carius  unico 
filio,  ita  dolor  de  morte  illius  maximus 
est.  Propter  quod  Jeremias  dicit  populo 
/er.  vi,26.  cui  maxima  vastilas  imminebat  :  Luctum 
unigeniti  fac  tibi,  planclum  amarum.  Se- 
cundo,  quoniam  amor  unici  filii  maximus 


A  est  praesertim  in  vidua  :  quia  non  habet 
inariti  solatium,  ideo  dolor  viduse  de  unici 
filii  morte  gravissimus  est.  Tertio,  quoni- 
am  vidua  est  persona  miseranda,  ut  or- 
phanus,  ac  pupillus,  peregrinus  quoque, 
et  pauper,  et  infirmus,  atque  oppressus. 
Ideo  in  Deuteronomio  dicitur  :  Dominus /?eu<.x,i8. 
Deus  facit  judicium  pupillo  et  viduae, 
amatque  peregrinum ;  et  in  Psalmo  :  Do- Ps.cxi.v,9. 
minus  custodit  advenas,  pupillum  et  vi- 
duam  suscipiet.  Quarto,  quoniam  filius 
iste  ad  adolescentiae  venit  8etatem,et  aptus 

B  jam  fuit  conjugio.  Adolescentiorum  autem 
mors  miserabilior  est,  quia  in  flore  juven- 
tutis  ac  vitae  fuerunt,  et  cum  grandi  solli- 
citudine  ac  labore  parentum  ad  illam  per- 
venerunt  a>tatem. 

Dixit  illi :  Noli  ferc,  quia  tristitia  tua 
mox  convertetur  in  gaudium,  et  erit  con- 
solatio  tua  tanto  major  quanto  inopina- 
tior.  Et  accessit,  et  tetigit  loculum  in  quo 
jacuit  corpus  exanime.  Hi  autem  qui  por- 
tahant  defunctum,  s^e^erw??/;,  sperantes  de- 
functum  esse  jam  suscitandum,  quia  fama 

C  miraculorum  Christi  devenit  ad  eos.  Et 
ait  :  Adolescens,  tihi  dico,  siirge,  id  est, 
divina  potestate  tibi  prsecipio  ut  revivi- 
scas,  et  surgendo  ac  ambulando  signa  vitse 
veraciter  monstres.  —  Qua;ri  potest,  cui 
Christus  dixit  haec  verba  :  nam  quando 
dixit  hoc  verbum,  adolescens  adhuc  mor- 
tuus  fuit,  ergo  non  fuit  tunc  adolescens. 
Respondetur,  quod  in  Scripturis  multoties 
ponitur  pars  pro  toto,  et  econverso.  Sicque 
Christus  nomine  adolescentis  intelligere 
potuit  corpus  ejus,  cui  praecepit  iterum 

D  animari  ac  suscitari. 

Et  resedit  qui  erat  mortuus,  hoc  est, 
statim  revixit,  seque  erexit,  et  sedit  super 
id  in  quo  deferebatur,  et  coepit  loqui,  in 


DOMINICA  XVI   POST  TRINITATEM.   —   SERMO   SECUNDUS 


467 


signum  quod  vere  surrexit.  Et  dedit  illum  A 
matri  suce,  id  est,  assignavit  eum  suse  ge- 
nitrici  viventem,  ut  cum  eo  Iseta  rediret 
ad  domum  :  quemadmodum  Elias  suscita- 
111  Re,j.  to  filio  vidua?  in  Sarepta,  dixit  ad  eam,  En 
vivit  filius  tuus,  ut  legitur  tertio  Regum. 
Denique,  sicut  alii  infirmi  a  Christo  cura- 
ti,  mox  plenarie  restituti  sunt  sanitati  ac 
robori  naturali,  ut  patet  de  paralyticis, 
Marc.\\,\\;  quibus  curatis,  statim  prajcepit  proprios 
Joann.vX  ^^^^^^  dcferre ;  sic  credo  quod  adolescens 
iste  resuscitatus,  statiin  sanus  et  fortis 
Deut.wxii,  processerit.  Christi  namque  opera  fuerunt  B 
perfecta.  Hinc  creditur  Christus  adoiescen- 
tem  istum,  etiam  spiritualiter  suscitasse, 
id  est  a  vitiis,  si  quse  habuit,  emundasse. 
Accepit  autem  omnes  timor,  id  est,  uni- 
versos  qui  viderunt  istud  prodigium,  ti- 
mor  invasit.  Iste  fuit  timor  reverentise  et 
admirationis,  grandem  consolationem  et 
jucunditatem  habens  admixtam,  non  ti- 
mor  affiictionis  ac  desolationis.  Et  magni- 
ficabant  Deum,  id  est,  ex  consideratione 
tam  magni  et  miraculosi  effectus,  fateban- 
tur  Deum  esse  omnipotentem,  ejusque  om-  G 
nipotentiam  ac  pietatem  circa  homines  to- 
tis  prsecordiis  co\\a.wAdihQ.Vii,dicentes : Quia, 
id  est  quod,  Propheta  magnus,  id  est 
magnse  sanctitatis  ac  potestatis,  surrexit 
in  nobis,  id  est,  inter  nos  apparuit.  Quam- 
vis  enim  nondum  explicite  crediderint  Je- 
sum  esse   Deum,  non   tamen   dubitabant 


quin  divina  virtute  fecit  hoc  signum  :  ideo 
Deum  principaliter  collaudabant,  et  Jesum 
tanquam  Dei  prseclarum  ministrum,  per 
quem  et  per  cujus  merita  Deus  fecisset 
tantum  miraculum.  Insuper  per  Prophe- 
tam  magnum,  aliqui  dicunt  eos  intellexis- 
se  regem  Messiam,  ita  quod  viso  hoc  signo 
crediderunt  Jesum  esse  Christum  in  lege 
promissum,quemadmodum  Samaritani  de 
Christo  dicentes  :  Quia  hic  est  vere  Pro-   Joann.\i, 
pheta  qui  venturus  est  in  mundum.  Potius  '*" 
tamen  reor,  quod  nomen  Prophetee  sum- 
pserunt  communiter,  intendentes  quod  Je- 
sus  esset  magnus  Propheta,  sicut  Elias  et 
Eliseus  ac  alii  quidam  fuerunt.  Unde  et 
alio  loco,  quum  Christus  interrogaret  Apo- 
stolos,  Quem  dicunt  homines  esse  Filium  Matth.wi, 
hominis?  responderunt  :  Alii  Joannem  Ba-  '^'  '*• 
ptistam,   alii    Eliam,   alii  Jeremiam,   aut 
unum  ex  Prophetis. 

Postremo,  in  isto  miraculo  modus  agen- 
di  valde  praeclarus,  mirabilis  ac  magnifi- 
cus  fuit,quod  scilicet  Christus  tam  repente 
ac  imperialiter  suscitavit  hunc  mortuum. 
Non  enim  Elias  aut  Eliseus  taliter  mor- 
tuum  suscitavit,  sed  instanter  orando,  et  m  neg. 
super  defunctum  procumbendo.  iv'!ft'^  ?' 

Et  quia  Deus  visitavit  plebem  suam,  33-35. 
hoc  est,  misericorditer  egit  nobiscum,  hoc 
est  cum  populo  Judaeorum,  mittendo  eis 
tam  sanctum  Prophetam,  atque  per  eum 
tot  et  tanta  beneficia  impendendo  eisdem. 


SERMO  SECUNDUS 


DE   SPIRITUALI   SIGNIFICATIONE   TRIUM  MORTUORUM   QUOS   CHRISTUS   SUSCITAVIT. 


STCUT  Pater  suscitat  mortuos  et  vivi-  D  suscitat  mortuos  et  vivificat,  ita  et  Filius 

/icaf,  sic  et  Filius  quos  vult  vivificat.  quos  vult  vivificat» :  quod  idem  de  Spiritu 

Joann.  v,  21.  Sancto   credendum  est.  Nec   alios   Pater, 

Qnum  Patris  et  Filii  ac  Spiritus  Sancti  alios  Filius,  sed  prorsus  eosdem  quos  sus- 

sit  una  potestas  eademque  voluntas,  sicut  citat  atque  vivificat  Pater,  suscitat  vivifi- 

et  una  essentia,  constat  quod  opera  eorum  catque  unigenitus  Filius  ejus,  Dominus  no- 

ad  extra  sint  indivisa.  Idcirco  «  sicut  Pater  ster  Jesus  Christus.  Deinceps,  sicut  duplex 


468 


DOMINICA  XVI   rOST  TRINITATEM.   —   SERMO   SECUNDUS 


Joay\n.  xi, 
11,14. 
Sap.  I,  II. 

I  Tim.  V,  G. 


Ephes.  V, 
14. 


Zuc.Tii,14, 
15. 


i»/arc.v,38- 

Joann.  xi, 

38-44. 


est  mors,  utpote  mors  natur»,  quae  voca- 
tur  mors  corporalis  (de  qua  ait  Salvator  : 
Lazarus  amicus  noster  mortuus  est),  et 
mors  culpsc  (de  qua  scriptum  esl:Os  quod 
nientitur,  occidit  animam ;  de  qua  etiam 
ait  Apostolus  :  Vidua  quse  in  deliciis  vivit, 
vivens  mortua  est);  sic  duplex  est  suscita- 
tio  mortuorum  :  una  spiritualis,  qua  Deus 
per  pietatem  et  gratiam  suam  suscitat  pec- 
catorem  a  morte  peccati  ad  vitam  gratiae 
ac  virtutum.  De  qua  suscitatione  Paulus 
hortatur  :  Surge,  qui  dormis,  et  exsurge  a 
mortuis.  Alia  est  suscitatio  corporalis,  qua 
naturaliter  mortuus  ad  vilam  reducitur  pri- 
stinam  :  de  qua  in  evangelio  hodierno  fit 
mentio.  Loquendo  ergo  de  hac  suscitatio- 
ne,  non  legitur  Christus  nisi  tres  mortuos 
suscitasse,  videlicet  filiam  Jairi  archisyna- 
gogi  duodennem,et  filium  viduae  hujus,ac 
Lazarum  fratrem  Marise  ac  Marthee.An  vero 
plures  suscitaverit  mortuos,  est  incertum: 
non  enim  omnia  Christi  miracula  sunt  de- 
scripta,  imo  non  nisi  pauca  de  multis.  Un- 

/6uixxi,25.  de  evangelista  Joannes  ait  :  Sunt  autem  et 
alia  multa  quse  fecit  Jesus;  quae  si  scri- 
bantur  per  singula,  nec  ipsum  arbitror 
mundum  capere  posse  eos  qui  scribendi 
sunt  libros. 

Praeterea  omnia  Christi  opera  atque  mi- 
racula,  mysticam  seu  spiritualem  et  oc- 
cultam  habent  significationem,  suntque 
plena  doctrinis.  Spiritualia  quoque  per 
corporalia  designantur.  Hinc  per  corpora- 
lem  illam  trium  mortuorum  illorum  sus- 
citationem  designata  est  triplex  suscitalio 
spiritualis  peccatorum,  quos  frequenter 
suscitavit  atque  quotidie  suscitat  Domi- 
nus.  Diligenter  ergo  considerandi  sunt  mo- 
dus  et  ordo  quibus  Ghri-stus  tres  illos  sus- 
citavit  defunctos.  El  primo  in  generali  est 
intuendum,  quod  duos  illorum  Christus 
suscitavit  rogatus  ab  aliis,  puta  puellam 
ad  instantiam  palris  ejus  carnalis,  Laza- 
rum  vero  ob  rogatum  sororum  ipsius;  sed 

z»e.vu,i3.  filium  viduaj  ex  propria)  pielatis  compas- 
sione,  sic  tamen  quod  dolor  et  lacrima; 
matris  inclinaverunt  eum  ad  filii  sui  sus- 
citalionem. 


Marc.v,'^'^, 
23. 

Joann.  xi, 
3,21,  32. 


A  Per  quod  primo  spiritualiter  designatur 
quod  mortuus  in  anima  per  mortale  pec- 
catum,  promereri  non  potest  de  condigno 
graliam  resuscitationis  et  conversionis.  Ve- 
rumtamen  mereri  hanc  potest  aliquo  mo- 
do  de  congruo,  faciendo  quod  in  se  est, 
utpote  disponendo  se  ad  gratiam  per  con- 
siderationem  et  detestationem  vitiorum 
suorum,  per  invocationem  divini  auxilii, 
per  subtractionem  sui  ab  actibus  pravis 
et  ab  occasionibus  eorumdem  pro  posse, 
per   accessum   ad   confessionem,  in   qua 

B  ssepe  virtute  sacramenti  de  attritione  fit 
contritio;  per  opera  misericordi®,  per  fre- 
quentem  auditionem  Missa?  ac  divini  Offi- 
cii,  per  audientiam  preedicationum,  per 
meditationes  de  poenis  inferni,  de  distri- 
ctione  divini  judicii,  de  gaudiis  civium 
supernorum,  de  brevitate  vita3  praesentis 
respectu  vitse  sequentis  duraturae  in  sem- 
piternum,  per  abstinentias,  disciplinas, 
peregrinationes,  jejunia,  ac  consimilia  ope- 
ra,  quae  quantum  ad  substantiam  facti, 
fieri  possunt  ab  exsistentibus  in  peccato 

C  mortali.  Idcirco  per  ista,  unusquisque  pec- 
cator  in  quantum  statui  suo  possibile  est, 
ad  gratiam  se  disponat.  Unde  apud  Jere- 
miain    loquitur  Deus  :  Quis  est  iste  qui /e>-.xxx,2i. 
applicet  cor  suum  ut  appropinquet  mihi  ? 
tanquam  dicat  :  Qui  hoc  egerit,  inveniet 
me   paratum   ad  indulgendum   atque   ad 
infundendum  gratiam.  Hinc  Jacobus  ait  : 
Appropinquate  Deo,  et  appropinquabit  vo-  jacob.iv,s. 
bis.  Per  Zachariam  quoque  Dominus  ex- 
hortatur  :  Convertimini  ad   me,  et  con- .?nc/i.  i, 3. 
vertar  ad  vos ;  itemque,  Convertimini  de  ibid.  4. 

D  viis  (id  est  operibus)  vestris  malis,  et  a 
cogitationibus  vestris  pessimis. 

Secundo,per  istud  significatum  est  quod 
Deus  ex  infinita  bonitate  et  misericordia 
sua,  ssepe  nonnullis  gratiam  conversionis 
largitur  precibus  ac  meritis  aliorum.  Imo 
inlerdum  superpiissimus  Deus,  omnium 
cordium  cognitor,  videns  quosdam  vere 
devolos  et  caritativos  de  aliorum  peccatis 
cordialiter  contristari  ac  Iacrimari,propter 
eorum  sanctum  dolorem  amorosumque  lu- 
ctum,  gratiam  poenitentiae  et  conversionis 


DOMINICA   XVI  POST  TRINITATEM.   —   SERMO   SECUNDUS  469 

infundit  iniquis.  De  talibus  enim  devotis  A  pium   atque   damnabile  est   unum  scan- 

/i.i,xv,24.  et  caritativis  dixit  per  Isaiam  :  Antequam  dalizare  pusillum,  ut  dicat  Salvator,  Qui    Matth. 

clament,  exaudiam  eos.  Hinc  Psalmista  :  scandalizaverit  unum  ex  his  pusillis  qui"™''^- 

Ps.  X,  17,  Desiderium  (inquit)  pauperum  exaudivit  in  me  credunt,  expedit  ei  ut  suspendatur 

sec.    e  r.   Doniinus ;  pra?parationem   cordis   eorum,  mola  asinaria  in  collo  ejus,  et  demergatur 

id  est  dispositionem  ad  orandum,  audivit  iu  profundum  maris  :  quam  vitiosum  et 

auris  tua.  Hinc  innotescit  quam  utile  sit  damnabile  exstat  totam  familiam,  et  pree- 

orationes   petere  devotorum  :  in  quibus  sertim  totam  communitatem,  scandalizare, 

tamen  nullus  debet  immoderate  confidere,  quum  et  sancti  doctores  testentur,Quicum- 

ut  scilicet  audacius  peccet,  quoniam  multi  que  in  conspectu  populi  male  agit,  tot  oc- 

orant  pro  eo,  quia  hoc  fatuum  esset  ac  cidit  coram  quot  peccat?  Denique  gravitas 

pessimum ;  Deus  quoque  non  semper  au-  hujus   scandali   tanto   est   major,    quanto 

dit  devotos  pro  aliis.  B  scandalizans  amplius  obligatur  exemplaris 

i/arc.v,  22      Itaquc  Christus  suscitavit  in  primis  fi-  exsistere,  et  quanto  majoris  est  auctorita- 

^°'^'       liam  archisynagogi  in  domo  ac  lecto  ja-  tis,  potestatis,  gradus,  ordinis  sive  scien- 

centem,  nondum  elatam.  Per  quam  desi-  tiae.  Certumque  est  quod   sicut  prselatus 

gnatur  unusquisque  peccator  qui  mortuus  tenetur  esse   exemplaris  plebi  sibi  com- 

est  solo  interiori  cordis  peccato,  puta  vi-  missse,  ita  parentes  propri»  soboli  ac  toti 

tioso   affectu    et  pravitatis   consensu,  ita  familia?.  Rectores  quoque   communitatis, 

quod  nondum  processit  ad  opera  prava,  videlicet    officiati,    ut   scultetus,    scabini 

sed  quiescit  in  lecto,  hoc  est  in  propriaj  ac  alii,  valde  tenentur  aedificatorii  esse  ac 

mentis   ac  malae  conscientise  turpi  nido,  virtuosi  :  alias  essent  indigni  ministri  ac 

similis  avibus  foedis  quse  proprios  nidos  exsecutores  justitiae,  quoniam  sancti  pa- 

commaculant.    Talis    indiget    suscitari    a  tres  Ambrosius  Chrysostomusque   testan- 

Christo,  qui  mentem  peccatoris  misericor-  C  tur,  quod  indignus  est  alios  judicare,  qui 

diter  visitando,  infundit   ei    compunctio-  in  eisdem  cum  illis  aut  majoribus  seu  pa- 

nem  displicentiamque  culparum  suarum  :  ribus  est  peccatis,  quum  et  Apostolus  lo- 

ad  quarum  considerationem  ac  detestatio-  quatur  :  In  quo  alterum  judicas,  te  ipsum  /?om.  n,  i. 

nem  illuminat  eam,  ita  quod  advertit  ac  condemnas;  eadem  enim  agis.  Et  rursus  : 

pensat  quam  multipliciter  atque  enormi-  Existimas,  o  homo,  qui   judicas  alios  et  ibid.  3. 

ter  Deum  offendat,  quanta  sibi  damnatio  talia  agis,  quia  tu  effugies  judicium  Dei? 
instet,  quanta  quotidie  negligat  bona,  et  Insuper  per  domum  intelligi  potest  pro- 

quantam  perdat  felicitatem  in  patria.  prium  corpus,  juxta  illud  Job  :  Qui  habi-  /oj.v,  19. 

/"r.  vii,  11      Secundo,  Christus  suscitavit  filium  vi-  tant  domos   luteas,  consumentur  velut  a 

''"^ '*'"'•       duae  extra  domum  et  civitatem  portatum,  tinea.  Unde  et  Apostolus  loquitur  :  Scimus  11  cor.v,!. 

loculoque  impositum.Per  domum  intelligi  quoniam  si  terrestris  domus  nostra  cor- 
potest  familia  seu  cohabitantium  multitu- D  rumpatur,  quod   sedificationcm    habemus 

do  ;  per  civitatem  autem,ipsa  communitas  in  ctt'lis.  Rursus,  per  domum  intelligi  po- 

plebis.  Itaque  per  defunctum  istum  signa-  test  cor,  juxta  illud  in  Ecclesiastico  scri- 

tur  quicumque  peccator  non  solum  intus  ptum  :  Nisi  in  timore  Domini  tenueris  te  eccU.xx^u, 

culpabilis,  sed  qui  in  actum  peccati  mor-  instanter,  cito  subvertetur  domus  tua,  id  *• 

talis  processit  in  tantum,ut  tam  condome-  est  cor  luum.Tunc  ergo  peccator  extra  do- 

sticis  suis  quam  commuuilati  pateat  ejus  inum  portatur,dum  vitia  cordis  procedunt 

peccatum,  ita  quod  plurimos,  quantum  in  iu  corpus,  ita  quod  membra  nostra  exhi-  /?om.vi,i3. 

se  est,  scandalizal.  Quod  prorsus  iniquum  bemus   arma   iniquitatis    peccato  ;    ilem, 

est  et  valde  damnabile,  Augustino  dicentc:  dum  peccata  nostra  per  corpus  patrata  in- 

Peccator  lantos  occidit  a  quantis  male  age-  ferunt  aliis  damna,  sicut  dum  verbis  aut 

re  scitur  aut  cernitur.  Si  enim  tam  im-  factis  proximos  la?dimus.  Ad  quod  vilan- 


470  DOMINICA   XVI  POST  TRINITATEM.   —   SERMO   SECUNDUS 

dum  hortatur  Apostolus  ad  Romanos,  di-  A  nent  ad  salutem,  et  ad  Dei  gratiam  se  dis- 

ifom.xiv,  cens  :  Non  ponatis  offendiculum  fratri,vel  ponat;  perpendat  quam  brevis  sit  preesen- 

*''  '^"       scandalum  ;  noli    illuni  perdere  pro  quo  tis  vita3  vanitas  et  voluptas,  quam  item 

Christus  mortuus  est.  Nempe  quam  grave  amara,  intolerabilia  et  a?terna  sint  inferni 

I  Cor.  MM.  sit  hoc,  pandit  alio  loco  :  Peccantes  (in-  tormenta  :  sicque  indesinenter  clamet  ad 

*^*           quit)  in  fratres,  et  percutientes  conscien-  Deum,  et  ejus  misericordiam  invocare  non 

tiam  eorum  infirmam,  in  Christum  pecca-  cesset. 

tis.  Verbis  ergo  et  factis,  incessu,  vestitu  Legitur  in  vita  S.  Pacomii,  quod  juvenis 

et  moribus,  totaque  vita  et  fama  studeat  quidam  noinine  Silvanus,  coenobium  S.  Pa- 

unusquisque  proximos  a?dificare.  Maxime  comii  est  ingressus,  sed  ad  tempus  valde 

quoque  cavendum  est  ne  peccator  extra  negligenter  et  perverse  vixit  in  eo,  in  tan- 

civitatem  feratur,  id  est,  ne  tam  publice  tum  quod  quosdam  Fratres  suis  pravis  ex- 
male  agat,  quod  etiam  ad  alias  terras  ac  B  emplis   traxit   ad    malum.    Ideo    seniores 

nationes  vitiositatis   sutc   deveniat   fama,  Fratros  co?nobii    illius   multoties  rogave- 

sicque    innumerabilium   hominum    culpa  runt  S.  Pacomium  ut  Silvanum  illum  ex- 

redundet  in  ipsum.  Talis  namque  non  est  pelleret:quod  Pacomius  facere  distulit;ac 

II  Coi:  II,  bonus  odor  Christi  in  omni  loco,  sed  pes-  Fratrem  illuin  frequenter  seorsum  pie,  se- 

*^''^'        simus  odor  diaboli  undequaque.  riose   ac    sapienter   corripiens    ac    infor- 

Joann.\i,      Tertio,  Christus  suscitavil  Lazarum  jam  mans,  indesinenter  oravit  pro  Fratre  pra;- 

'^*^'        sepultum,  et  quatuor  dies  jam  in  sepulcro  falo.  Et  paulo  post,  meritis  precibusque 

habentem.    Per    quem    intelligitur   oinnis  B.  Pacomii,  Spiritus  Sanctus  illum  Silva- 

transgressor  qui  ad  vitiosam  consuetudi-  nuin  tanto  implevit  Dei  timore,  et  tanto 

nem  venit,  et  vitiorum  voragine  pressus  succendit  fervore,  et  tanta  compunctione 

est  ac  induratus  in  malis,  ita  quod  singu-  emollivit  cor  ejus,  quod  deinceps  a  lacri- 
lariter  foetet  et  mole  consuetudinis  prava>  C  mis  abstinere  non  potuit  :  imo  in  omni 

/6irf.iii,2o.  jacet  opertus,ita  qiiod  non  venit  ad  lucem,  loco  et  actu  jugiter  plorans,  nec  tempore 

ne  arguantur  opera  ejus.  Talis  difficuiter  refectionis  potuit  se  a  lacrimis  cohibere. 

convertitur,  quia  ut  Salomon  contestatur,  Propler  quod  Fratres  ssepe  rogabant  eum 

Pcoi.  xviii,  Impius  quum  in  profundum  peccatorum  ul  saltem  in  mensa  cessaret  a  lacrimis, 

vcnerit,  contemnit.  Tunc  enim  spiritualem  quoniam  multi  Fratres  visis  lacrimationi- 

perdidit  sensum,  et  vitiorum  veneno  to-  bus   ejus,  manducare   neqiiibant.  Quibus 

tus  infectus,stupidus  mortuusque  effectus  respondit  :  Conor  sicut  jubetis  a  lacrimis 

est  :  idcirco  ad  hoc  designandum,  Christus  temperare,  nec  possuni,  quoniam  pectus 

Lazarum   suscitaturus,  in   se   ipso   infre-  meum  tanquam  flamma  incensum,me  non 

muit,  et  turbavit  se  ipsum  ac  flevit,  dein-  sinit  quiescere.  Itaque  Frater  ille  emen- 

de  alta  voce  clamavit.  Verumtamen  dc  tali  datus,  per  omnia  magnuin  rodificationis  ac 
transgressore   desperandum    non    est,    eo  D  perfectionis  exemplum  pradjuit  uuiversis, 

quod  Deus  sit  animarum  omnipotens  me-  atque  ad  tam  profundissimam  pervcnit  hu- 

diciis,  cujus  virtus  ac  sapientia  ad  curan-  militatem,  quod  S.  Pacomius  dixit,  nulluin 

Jer.wxu,  dum,  finom  non  habet,  et  non  soluin  nil  Fratrum  sic  esse  suam  humilitatem  secu- 

1^37]'  "^  impossibile,  sed  et  nihil  difficile  ei  est.  tum  sicut  fratrem  Silvanum.  Sicque  Siiva- 

Itaque  quocumque  modo  quis  mortuus  est  nus  per  octo  annos  taliter  militans  Christo, 

per  ciilpam,  sive  in  corde  tanlum,  sive  in  feliciter  obdormivit  in  Domino.  De  cujus 

corde  et  opere,  sive   in   corde,  opere  et  exitu  testabatur  S.  Pacomius,  qiiod  mul- 

consueludine,  erigat  se  contra  se,  et  ad  titudo  angelorum  animam  ejus  accipiens, 

Deum  respiret;  consideret  ea  quee  perti-  eam  magna  cum  Isetitia  obtulit  Christo. 


3 


DOMINICA   XVI   POST  TRINITATEM. 


SERMO   TERTIUS 


471 


SERMO  TERTIUS 


DE    PORTITORIBUS    QUI    PECCATORES    SPIRITUALITER    MORTUOS 
PORTANT   SEPELIENDOS   IN   INFERNO. 


MISERICORDI^E  Domini,  quia  non  A  scat,  nec  redeat  ad  cor,  nisi  a  Christo  mi- 
sumus  consumpti  :  quia  non  clefece-      sericorditer    adspiciatur,    et    prseveniatur 
runt  miserationes  ejus.  Tliren.  iii,  22.  gratia  ejus.  Primus   itaque   hic   portitor, 

Sanctus  propheta  Jeremias  considerans      est  amor  peccati  seu  vanitatis  ac  volupta- 


/>«.  cii,  10.  quod  Deus  non  secundum  peccata  nostra 
fecit  nobis,  neque  secundum  iniquitates 
nostras  retribuit  nobis,  locutus  est  verba 
ha3C  :  «  Misericordi»  Domini,quia  non  su- 
mus  consumpti  »,  id  est,  divinae  pietati  et 
gratise  adscribendum  est  quod  non  omni- 
no  periimus,  quod  seternaliter  condemnati 
non  sumus.  Si  enim  juste  nos  reliquisset, 


tis.  Quidam  enim  sic  afficiuntur  ad  hsec, 
ut  sine  eis  dicant  se  vivere  non  valere  : 
quemadmodum  quidam  libidinosi  asserunt 
se  mulieribus  carere  non  posse,  et  aliqui 
iracundi  ac  invidi  affirmant  se  suos  ad- 
versarios  non  posse  diligere,  nec  injuria- 
toribus  suis  se  posse  ignoscere;  sic  et 
gulosi  dicunt  se  jejunare  non  posse,  quasi 

non  solum  omni  virtute  et  gratia  carere-  B  Deus  impossibilia  hominibus  prgeceperit. 

mus,  sed  insuper  innumerabilibus  repleti      Quod  dicere,  blasphemia  plenum  est.  Hos 

essemus  peccatis,  aut  jamdudum  propter      increpat  SaIomon,dicendo:Usquequo  stul- />,oim,22. 

ea  occisi  essemus  a  Deo,  atque  damnati.      ti  ea  qu»  sibi  nociva  sunt  cupient?Quibus 

clamat  Psalmista  :  Filii  hominum,  usque-  Ps.iv,  3. 
quo  gravi  corde?  Ut  quid  diligitis  vanita- 
tem,  et  qua^ritis  mendacium?  Isti  namque 
ineffabiliter  stulti  sunt  qui  ea  amant,  ex- 
ercent,reservant,quffi  eis  incomparabiliter 
nocent,  puta  peccata  mortalia  :  per  quse 
perdunt  omnia  gratiarum  charismata  in 
pra?senti,  donaque  gloriee  in  futuro,  imo 


Quandocumque  enim  quis  peccat  mortali- 
ter,  eodem  momento  meretur  a  Deo  relin- 
qui,  diabolo  tradi,  corporaliter  perimi, 
seternaliterque  damnari.  Hoc  itaque  est 
immensa  misericordia  Dei,  quod  peccator 
qui  eum  in  tantum  offendit,  non  solum 
non  protinus  condemnatur,  sed  diu  porta- 
tur,  et  demum   gratiam   conversionis  ab 


ipso  sortitur.  Denique,  qualiter  id  commu-  G  summum  et  incommutabile  bonum,Domi- 


et  seq. 


niter  aut  frequenter  fiat,  ex  evangelio  per- 
penditur  hodierno.  Nam  legitur  in  eodem, 
Luc.\u,\i  quod  dum  Jesus  propinquaret  civitati  no- 
mine  Naim,  defunctus  efferebatur,  filius 
unicus  vidua)  matris  :  cujus  dolori  Chri- 
stus  compatiens,  consolatus  est  eam,  ejus- 
que  filium  suscitavit.  Conformiter  omni 
die  conspiciens  Deus  peccalores  ad  infer- 
num  deduci,  illucque  ire,  imo  et  currere, 
condolet  eis,et  quibus  vult  gratiam  tribuit 
conversionis. 


num  Deum,  et  spiritualiter  occiduntur,  at- 
que  post  vitam  hanc,  ad  infernalis  miseriae 
mortem  omni  morte  amariorem  trahuntur. 
Ideo  odiunt  semetipsos,  quemadmodum 
scriplum  est  :  Qui  diligit  iniquitatem,  odit  p«.  x,6. 
animam  suam.  Et  certe  tales  sunt  omnes 
supcrbi,  invidi,  avari,  lubrici,  acediosi, 
gulosi  et  iracundi.  Propter  quod  Salomon 
protestatur  :Stultorum  infinitus  est  nume-  Ecde.\,\^. 
rus.  Denique  isti  sunl  similes  quibusdam 
infirmis  corruptum  palatum  habenlibus, 


Hic  considerandum,  qui  sunt  isti  qui  D  qui  ea  cupiunt  manducare  quse  comesta 
peccatorem  spiritualiter  inortuum  portant  mortem  mox  inferunt.  Cesset  igitur  unns- 
quotidie  ad  infernum,  ita  ut  non  resipi-      quisque    ab    ista   stultitia    suiquc    ipsius 


472 


DOMINICA   XVI  POST  TRINITATEM.   —   SERMO   TERTIUS 


odio,  et  vere  se  diligat,  illa  optando  quse  A  Psalmista  :   Exsultabunt  labia   mea  dum  Ps.i\x,n. 


cantavero  tibi,  et  anima  mea  quam  rede- 

misti.  Imo  revera  impiorum  vita   multi- 

plici  inquietudini,  tribulationi,  anxietati, 

dolori,    remorsui    ac    ta^dio    permiscetur, 

quemadmodum  in  Sapienti»  libro  dicunt, 

et  in  die  judicii  sunt  dicturi  :  Erravimus  5a/).v,6,7. 

trahi  vitiosis,  quod  nec  volunt  nec  audent      a  via  veritatis,  et  justitice  lumen  non  luxit 

iter  virtutum  arripere  atque  condigna  pce-      nobis;  lassati  sumus  in  via  iniquitatis  et 

nitentise   opera  exercere,  sed   manent  in      perditionis,  et  ambulavimus  vias  diffici- 

fsecibus,  foeditatibus  et  malitiis  suis.  Isti      les.  Hinc  Ecclesiastes  ait  :  Homini  bono  in  Eccie.n,i6. 

Matth.w,  non  credunt  Christo  qui  ait  :  Venite  ad      conspectu  suo  dedit  Deus  sapientiam,  et 

me,  omnes  qui  laboratis  et  onerati  estis,  B  scientiam,  et  leetitiam ;  peccatori  autem. 


suse  saluti  expediunt. 

Secundus  portitor,  est  timor  spiritualis 
]aboris,seu  exercitii  virtuosi,  aut  pceniten- 
tise.  Multis  namque  videtur  quod  tam  du- 
rum  sit  Deo  servire,  poenitentiam  agere, 
operibus  insistere  virtuosis,  ab  actibus  re- 


28-30 


et  ego  reficiam  vos;  tollite  jugum  meum 
super  vos,  et  discite  a  me  quia  mitis  sum 
et  humilis  corde,  et  invenietis  requiem 
animabus  vestris  :  jugum  enim  meum  sua- 
ve  est,  et  onus  meum  leve.  0  utinam  isti 
agnoscerent  quam  vere  dulcissimum  sit 
Deo  altissimo  puro  corde  servire,  tranquil- 
la  mente  vacare,  virtutibus  insudare!  Et 
quamvis  sgepe  sit  in  principio  difficultas, 
in    processu  tamen   suavitas   est;  et  qui 


afflictionem  et  curam  superfluam.  Utinam 
miseri  amatores  carnis  ac  mundi  essent 
ista  experti ;  utinam  saperent,  et  intellige-  />(■»<. xxxn, 
rent,  ac  novissima  providerent.  ^^" 

Tertius  portitor,  est  preesentis  vitse  pro- 
speritas  seu  temporalium  affhientia  rerum, 
quee  decipit  multos,  et  tanquam  tenacissi- 
mus  viscus  detinet  eos  in  vitiis,  ita  quod 
ad  divina  et  spiritualia,  ad  ccelestia  et 
seterna  parum  aut  nil  afficiuntur.  Ideo  in 
Proverbiis  inducitur  :  Prosperitas  stulto- /5/01'.  1,32. 


constanter  proficere  satagit,atque  in  bonis 

exercitiis  strenue  perseverat,  consolationes  G  rum  perdet  eos.  Unde,  secundum  Grego- 

divinas,  ccelestes,  internas,  frequenter  ac  rium,  servis  Dei  prosperitas  multo  plus 

copiose    experitur,   quemadmodum   Jere-  quam  adversitas  est  timenda  :  prsesertim 

jer.\i,\(,.  mias  asserit  :  Quaerite  quse  sit  via  bona,  et  quia  in  temporalibus  prosperari,  solet  esse 

ambulate  in  ea,  et  invenietis  requiem  ani-  signum  reprobationis  ac  damnationis  fu- 

mabus   vestris.    Hinc   apud   Isaiam    Deus  turff,quia  electos  suos  Deus  in  sffculo  isto 

/«. Lxvi,i3.  suis  promittit  cultoribus  :  Quemadmodum  arguit  et  castigat.  In  adversis  ergo  potius 

mater   consolatur  filios   suos,  ita   et  ego  quam  in  prosperis  est  gaudendum,  juxta 

iiCor.1,3,  consolabor  vos.  Apostolus  quoque  ait  :  Be-  illud  Jacobi  :  Omne  gaudium  existimate,  Jacob.i,^. 

*■  nedictus  Deus  qui  consolatur  nos  in  omni  fratres,  quum  in  varias  tentationes  incide- 

tribulatione  nostra.  ritis.  Hinc  ait  Salvator  :  Vae  quum  benedi-  Luc.\i,t6. 

Subinde,secundum  theologos  atque  phi-  xerint  vobis  homines.  Imo  Psalmista  ter- 
josophos,  qujelibct  virtus  habet  delectatio- D  ribiliter   loquitur  :  Deus   dissipavit   ossa   />*.  ni,  6. 

nein  spiritualem  ac  propriam  sibi  anne-  eorum    qui   hominibus   placent  ;   confusi 

xam.  Propter  quod  in  Proverbiis  scriptum  sunt,    quoniam    Deus    sprevit    eos.    Ecce 

Prov.\x\,  est  :  Gaudium  est  justo  facere  judicium.  quam   periculosa  est  mundi    prosperilas. 

Et  Aristotelos:  Signum  (inquit)  virtutis  est  Qui  itaque  cupit  esse  de  numero  electo- 

delcctatio  fiens  in  opere.  Idcirco,dum  per-  rum,  non  recuset  exerceri  eventibus  ad- 

venit  homo  ad  ladicationem  et  exercitatio-  versorum. 

nem  seu  assuefactionem  virtutum  seu  ac-         Quartus  portitor,  est  immoderata  confi- 

tuum  virtuosoruin,  tunc  opera  bona  sunt  dentia  de  misericordia  Dei,  quasi  minor 

sibi  delectabilia  valde,  et  quod  mundanis  sit  divina  justitia  quam  misericordia.  lllis 

carnalibusque  hominibus  vidctur  difficile,  quippe  Deus  pronus  cst  misereri  qui  de 

est  ei  perfacile  ac  suave.  Ideo  dixit  Deo  pristinis  dolont  abstinentque  peccatis;  qui 


15. 


DOMINICA   XVI   POST  TRINITATEM. 


SERMO  TERTIUS 


473 


EccU. 

7. 


Matth.\\\ 
13. 


Ihid.  XX, 
10;  XXII,  14. 


III  Joann. 
I  I. 


Eccle.  viir, 
II. 


Ilwl.\\,\l. 


vero  peccant  in  spe,  atque  ob  id  audaciiis 
contumeliam  faciunt  Deo,  quoniam  ipse 
bonus  et  pius  est,  incidunt  in  divinsD  ri- 
gorem  justitisp,  quum  sint  ingratissimi  Deo 
et  improbissimi  coram  eo.  Hinc  scriptum 
•  est  in  Ecclesiastico  :  Non  adjMcias  pecca- 
tum  super  peccatum,  et  ne  dicas,  Misera- 
tio  Domini  magna  est;  misericordia  enim 
et  ira  ab  illo  cito  proximant,  et  in  pecca- 
tores  respicit  ira  illius. 

Insuper  possunt  et  portitores  alii  assi- 
gnari.  Primus  est  fiducia  longioris  vitee. 
Contra  quam  loquitur  Christus  :  Vigilate, 
quia  nescitis  diem  neque  horam.Et  quam- 
vis  quis  sciret   se   diu   victurum,  tamen 
quanto  diutius  perseverat,  habituatur  et 
assuescit  in  vitiis,tanto  ineptior  erit  ad  re- 
surgendum.  Iterum,  certum  est  quod  stul- 
tum  est  emendationem  et  conversionem 
differre  :  nam  interim  homo  Deum  creato- 
rem  suum  graviter  multipliciterque  offen- 
dit,  tempus  infructuose,  imo  et  damnose 
expendit,  multa  et  maxima  negligit  bona, 
et  futura  sibi  auget  supplicia ;  servit  dia- 
bolo,  ingratus  est  Christo,  animam  suam 
quotidie  miserabiliter  vulnerat,  fcedat,  oc- 
cidit,  et  coram  Deo  facit  odibilem,  foeti- 
dam  atqu«  turpissimam.  Secundus  est  con- 
sideratio  culpae  alienjp.  Multi  quippe  dum 
majores    et   doctiores   vident    peccare   et 
gravia   scelera  perpetrare,  peccant  auda- 
cius;  qui  tamen  et  si  viderent  illos  praeci- 
pitare,  submergere  aut  jugulare  se  ipsos, 
non  imitarentur   eos  in  his.  Isti  quoque 
non  pensant  quod  ait  Salvator  :  Multi  sunt 
vocati,pauci  vero  electi.  0'n  ergo  non  vult 
cum  multis  et  magnis  peccatoribus  con- 
demnari,  non  audeat  eos  in  malis  sequi. 
Hinc  in  tertia  sua  Canonica  ait  Joannes  : 
Carissime,  noli  imitari  malum,  sed  quod 
bonum  est  semper.  Accipe  ergo  exempla 
virtutiim  a  bonis,  non  vitiorum  a  malis. 
Tertius  est  dilatio  divini  judicii.Ideo  Salo- 
mon  ait  :  Quia  non  cito  profertur  contra 
malos  judicium,  absque  omni  timore  filii 
hominum    perpetrant  mala.   Sed  attenda- 
mus  quod  rursus  Salomon  loquitur:Ncscit 


A  homo  finem  suum ;  sed  sicut  pisces  ca- 
piuntur  hamo,  et  aves  laqueo,  sic  homines 
capiuntur  tempore  malo,  quum  eis  extem- 
plo  supervenerit.  Quartus  est  adulatio  in- 
justorum  :  quia  ut  ait  Psalmista,  Laudatur  Ps.  x,  ,3, 
peccator  in  desideriis  anima  suge,  et  inju-  ''*"'•  "'^'"'- 
stus  benedicitur. 

Insuper  per  loculum  in  quo  adolescens  Zmc.vh, 12. 
defunctus  ferebatur  ad  monumentum,  in- 
telligendum  est  corpus  in  quo  anima  pec- 
catrix  ad  infernum  deducitur,  dum  con- 
cupiscentiis   servit,  nec   vanitatibus   suis 

B  renititur.  Sed  Christus  electis  compatiens 
animabus,  accedit,et  corpus  tangit  per  in- 
firmitatem  et  tribulationem  multiplicem, 
ita  quod  praefati  portitores  desistunt  el 
stant.  Quoniam  homo  tunc  timet  se  mori- 
turum  atque  in  manus  Dei  viventis  casu- 
rum,  idcirco  exhortationibus  acquiescit  ac 
poenitet,  et  cum  adolescente  illo  spiritua- 
liter  surgit.  Porro  misericordia  Dei,  om- 
nium  horum  bonorum  fontalis  est  causa. 
Abjiciamus  ergo  a  nobis  universos  por- 
titores  preefatos,  nec  permittamus  nos  per 

C  eos  ad  infernum  deduci,  hoc  est  sic  decipi 
ut  in  vitiis  maneamus  emendationemque 
differamus,  et  morte  jam  imminente  po- 
stulemus  pcenitenti»  tempus  :  quemadmo- 
dum  accidit  cuidam  juveni  viro,  qui  fuit 
in  studio  socius  meus  et  commensalis  ad 
tempus.  Eratque  vir  corpore  valde  fortis, 
sed  vagus  lascivusque  nimis  :  unde  et  ab 
ipso  me  separavi.Quumque  ad  tricesimum 
circiter  annum  venisset,  pestilentia  tactus, 
ad  extrema  perductus  est;  et  videns  mor- 
tem  jam  sibi  imminere,  lamentabiliter  di- 

D  xit  :  Heu !  nunc  venit  mors  quando  inci- 
perem  primo  aliquid  agere  boni.  Quibus 
dictis,  protinus  exspiravit.  Denique,  eo- 
dem  anno  quo  Ordinem  ingressus  sum, 
vidi  in  villa  magna,  in  die  dedicationis, 
presbyterum  juvenem  ultra  modum  va- 
giim  ac  lubricum,  qui  Iiabuit  super  capul 
suum  pileum  stramineum  ita  pennis  pa- 
vonum  in  altum  erectis  opertum,  ut  vix 
stramen  videretur  in  eo  :  qui  eodem  anno 
defunctus  est. 


474 


DOMINICA  XVI  POST  TRINITATEM.  —  AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO  QUARTUS 


AD   RELIGIOSOS 


SERMO  QUARTUS 


DE    TRIBULATIONIS    UTILITATE  ;   ET   QUOMODO    CHRISTUS    IN    CORDE 
ET    CORPORE    PORTANDUS    SIT. 


FLECTO  genua  mea  ad Patrcm  Domini 
nostri  Jesu  Christi.  Ephes.  iii,  14. 
Hortatur  sanctus  Apostolus  in  prsesenti 
epistola,  ne  quis  tam  pusillus  et  imperfe- 
ctus  exsistat,  ut  ex  consideratione  tribula- 
tionuin,  persecutionum  et  adversitatum 
quas  viri  virtuosi  sustinent  in  vita  prsB- 
senti,  pusillanimis  fiat  aut  retrahatur  a 
bonis  :  sicut  quidam  nondum  satis  ilhimi- 
nati,  dum  justos  et  studiosos  ac  sapientes 
conspiciunt  in  hac  vita  tribulationibus  ex- 
erceri,  terrentur  atque  a  bono  deficiunt 
inchoato,  quasi  inane  sit  Deo  servire  aut 
sapientia?  operam  dare,  quum  hi  qui  de- 
votionis  ac  sapientise  studio  magis  insi- 
stunt,  et  zelo  Dei  atque  justitise  amplius 
inardescunt,  multoties  prae  ceteris  a  cete- 
ris  irrideantur  ac  molestentur.Imo  quidam 
defectuosiores,  instar  squamarum  sibi  co- 
hserent  ad  persequendum  eum  in  quo  for- 
te  aliquid  specialis  gratia  videtur  kicere, 
in  tantum  quod  quidam  siinpliciores  Fra- 
tres  Fratrem  talia  patientem  quodammodo 
miserum  reputent,  et  ejus  vcstigia  sequi 
non  audeant,  ne  et  eis  coiitingant  simiha. 
Sed  isti  sunt  valde  imperfecti,  sicut  et  illi 
persecutores  sunt  valde  maligni.  Nonne 
Deus  electos  suos  in  vita  hac  per  adver- 
sa  et  aspera  purgat,  exercet  ac  pcrficit,  et 
per  talia  disponit  eos  quotidie  ad  perfecti- 
ora  gratije  dona  beatitudinemque  majo- 
rem,  facitque  eos  expertos  et  exercitatos 
in  via  virtutum,  atque  a  niultis  vitiis  re- 
trahit  eos,  et  a  purgatorii  pcenis  sahibri 
compendio  eos  prseservat?  Ecce  quanta  est 


A  tribulationum  utilitas,  quanta  electio  ac 
beatitudo  sequanimiter  sustinentium  eas. 
Hinc  electissimi  Dei  gravissima  in  hoc 
mundo  pertulerunt  adversa.  Quemadmo- 
dum  ergo  beatificamus  patres  et  sanctos 
dudum  defunctos  qui  in  sa?culo  isto  passi 
sunt  gravia ;  sic  et  homines  devotos  quos 
nunc  infirmitatibus  corporis,tentationibus 
dffinonum,  persecutionibus  iniquorum,  in- 
crepationibus  et  correctionibus  superio- 
rum  suoruin  exerceri  conspicimus,  beati- 
ficemus  in  cordibus  nostris,  eosque  tanto 

B  arbitremur   feliciores,  quanto  omnia   illa 
abundantius  ac  a?quanimius  patiuntur,quum 
et  Christus  in  Evangelio  protestetur  :  Beati   Maiih.y, 
estis  quum  maledixerint  vobis  homines,  "* 
etc.  Jacobus  quoque  apostolus  :  Omne  (in-  Jacob.  i,  2. 
qnit)  gaudium  a^stimate,  qunm  in  diversas 
tcntationes  incideritis.  Porro  impios  quos 
prosperari  et  deliciari  videmus,  miseros 
arbitremur,  et  pro  ipsis  Dominum  depre- 
cemur. 

Insuper  gloriosus  Apostolus   dicit   om-  Ephes.m, 
nem  palernitafein  in  coelo  et  in  terra  a  '^' 

C  Patre  a-terno  nominari  ac  derivari,ita  quod 
nomen  et  ratio  paternitatis  primo,  princi- 
palissime  ac  verissime  Deo  Patri  conve- 
niunt,  quamvis  per  modum  eminentiorem 
quam  comprehendere  valeamus.Jpse  enim 
est  prima  omnis  fecunditatis  et  communi- 
cabilitatis  origo,  omnis  causalitatis  et  pa- 
ternitatis  principium,  qui  se  ipsum  intu- 
endo  et  intelligendo,  sui  ipsius  conceptum 
et  vcrbum  seternaliter  in  se  profert  ac  gi- 
gnit.  O'iod  verbum  est  unicus  Filius  ejus, 


DOMINICA  XVI  POST  TRINITATEM.   —  AD  RELIGIOSOS  ;   SERMO  QUARTUS 


475 


ei   non   solum   similis  in  natura,  sed  et 
consubstantialis  eidem,  videlicet  Patri,  et 
unum  cum  ipso  in  essentia,  sicut  in  Evan- 
joann.  x,  gelio  loquitur  :  Ego  et  Pater  unum  sumus. 
^^"  Quemadmodum  ergo   beatus  Apostolus 

Ephes.  m,  flexis  genibus  Deum  Patrem  oravit  pro 
i4etseq.  gpjjpgjis  qujbus  ha?c  scripsit,  ut  ipse  Deus 
Pater  secundum  divitias  glorise  suse,  cor- 
roboraret  corda  eorum  per  Spiritum  San- 
ctum,  ita  ut  Christus  per  fidem  habitaret 
in  eis,  radicatique  essent  in  caritate ;  ita 
et  nos  devotissime  Deura  Patrem  oremus, 
quatenus  corda  nostra  ex  se  ipsis  semper 
fragilia  atque  in  omne  peccatum  proclivia, 
dignetur  secundum  infinitam  opulentiam 
et  munificentiam  ac  omnipotentiam  suam, 
gratiosissime  confirmare  et  omni  die  in 
se  ipso  fortius  consolidare,  ne  in  peccata 
ruamus,  sed  Christo  per  fidem  formatam 
habitante  in  nobis,  in  omni  caritate  et 
perfectione  stabiliamur,  omnem  quoque 
tentationum  iinpulsum,  et  omnem  passio- 
num  ventum  ac  impetum  velociter  exsuf- 
i»/«<i;i.vii,  flemus,  simusque  similes  viro  sapienti 
^^"  qui    a?dificavit  domum    suam   supra   pe- 

tram.  .Edificemus  ergo  habitaculum  no- 
stri  cordis  supra  Christum,  in  ejus  humi- 
litate,  patientia,  paupertate,  obedientia, 
caritate  cor  nostrum  et  omnem  vitam 
nostram  fundantes,prsefatas  Salvatoris  vir- 
tutes  strenue  imitantes,  ut  non  habeamus 
ad  aliquid  passionem,  id  est,  ad  nihil  vi- 
tiose  afficiamur. 

Quod  quid  sit,  et  a  quo  fiat,  et  qualiter 
fieri  debeat,  pandit  Climacus,  dicens  :  In 
veritate  Dominum  nostrum  Jesum  Chri- 
stum  diligens,  et  ipsum  in  corde  suo  ac 
corpore  portans,  in  corde  per  fidem,  in 
corpore  per  ipsius  castigationem  et  quoti- 
dianam  crucifixionem,in  veritate  futurum 
regnum  adipisci  inquirens  ac  studens,  in 
veritate  dolorem  de  suis  peccatis  et  of- 
fensionibus  habcns,  in  veritate  memoriam 
tormentorum  inferni  possidens,  et  rigo- 
rem  seterni  judicii  pensans,  in  veritate 
memoriam  et  timorem  exitus  sui  assu- 
mens,  non  ulterius  amabit,  neque  cura- 
bit,  neque  sollicitus  erit  de  pecuniis.  nec 


A  de  possessionibus,  nec  de  parentibus,  nec 
de  gloria  vitae  prsesentis,  non  de  amicis, 
aut  fratribus,  aut  quocumque  terreno;  sed 
omnem  suam  habitudinem  et  affectionem, 
omnem  ad  aliquid  passionem,  omnem  de 
his  sollicitudinem  odiens  atque  excutiens, 
et  proprium  corpus  refrenans,  nudus  et 
sine  sollicitudine  terrena,  et  absque  pigri- 
tia,  Christum  sequetur,  in  coelum  semper 
adspiciet,  et  inde  auxilium  implorabit,  se- 
cundum  sanctum  David  qui  dixit,  Adha^sit  Ps.  lxh.s. 
anima  mea  post  te,  et  Jeremiam  dicen- 

B  tem,  Ego  non  laboravi  te  sequens,  et  diem  /e;-.xvii,i6. 
hominis  non  concupivi,  tu  scis.  Confusio 
maxima  est  post  vocationem  ad  quam  vo- 
cavit  nos  Deus,  et  non  homo,  nos  qui  om- 
nia  exteriora  reliquimus,  de  aliquo  curare 
et  sollicitari  non  valente  nobis  in  die 
mortis  nostrse  prodesse.  Nempe  istud  di- 
xit  Dominus  Jesus  Christus,  converti  re- Zhc.  ix,62. 
trorsum  et  respicere  retro,  nec  aptum 
inveniri  ad  regnum  coelorum.  Dominus 
Christus  sciens  cordis  nostri  lubricam  fra- 
gilitatem  ad  affectiones  mundanas,  et  quo- 

C  modo  monachi  sa^cularibus  participantes 
seu  communicantes  seque  commiscentes, 
faciliter  convertantur  rursus  in  mundum, 
dicenti  sibi,  Dimitte  me  primum  ire  et  ibid.so.Go- 
sepelire  patrem  meum,  respondit  :  Dimit-  ^i^a».  "' 
te  mortuos  sepelire  mortuos  suos.  Ha?c  in 
scntentia  Climacus. 

Sed  circa  praeallegatum  Jeremiae  ver- 
bum  utiliter  quaritur,  quid  sit  concupi- 
scere  diem  hominis.  Respondetur,  quod 
diem  hominis  concupiscere,  est  ea  desi- 
derare  qua3  homines  mundani  et  carnales 

D  in  diebus   suis  in    sa?cuIo  isto  affectant, 
appretiantur  et  amplectuntur,  videlicet  di- 
vitias,    delicias   et   honores,    vanitates   et 
insanias   falsas,  jocari,  ridere,  in  concu- 
piscentiis  et  carnalitatibus  tempus  expen- 
dere,  quemadmodum  ad  Jerusalem  dixit 
Salvator :  Et  quidem  in  hac  die  tua,  quae  ad    Lhc  xix, 
pacem  tibi.  Qui  ergo  Dei  intuitu  et  amore  *"• 
haec  omnia  aspernatur,  diem  hominis  non 
concupiscit.  Nec  solum  ea  non  desiderare 
debemus,  sed  etiam  fastidire,  et  tanquaiii 
tormenla  vitare  ac  fugere,  ut  sic  mundus 


476 


DOMTNICA   XVI  POST  TRINITATEM.  —  AD  RELIGIOSOS  ;   SERMO  QUINTUS 


14. 


cnicifixus  sit  nobis,  et  nos  mundo.  Qui 
Gaiat.  VI,  talis  est,  cum  Apostolo  dicere  habet  :  Mihi 
absit  gloriari,  nisi  in  cruce  Domini  mei 
Jesu  Christi,  per  quem  mihi  mundus  cru- 
cifixus  est,  et  ego  mundo. 

Postremo  certissimum  est  quod  quanto 
cordialius  Deum  diligimus,  et  Christum  in 
nostris  circumferimus  cordibns,  atque  no- 
vissima  nostra  pra?meditamur,tanto  inten- 
sius  ac  intimius  omnia  illa  despicimus  ac 
fastidimus  mundana,  nec  aliquid  honoris 
aut  excellentife,  aut  pristinse  libertatis  seu 
egrcssionis  de  coenobii  monumento  appeti- 
mus,imo  ineffabiliter  abhorremus :  quemad- 
modum  sancti  viri  internse  exercitationis 
suavitatem  experti  ac  desuper  illustrati,sci- 
entes  pra?lationis  pericula  et  spiritualium 


A  exercitiorum  atque  profectuum  impedi- 
menta  ex  occupatione  externa  et  discursu 
per  loca  diversa  provenientia,  vehemen- 
tissime  pra?lationes  atque  officia,  et  edu- 
ctionem  de  cellulis  suis  ac  claustris,  dete- 
stabantur  ac  fugiebant.  Discamus  ergo  et 
assuescamus  in  solo  summo  omnipotenti- 
que  Deo  cor  nostrum  defigere,  omnia  ejus 
desideria  adunare,  omnes  intentiones  re- 
ctificare,  actionesque  universas  et  cogita- 
tiones  simplificare,  ut  in  cordis  latitudine, 
puritate  et  devotione  dulciter,  amorose  et 

B  familiariter  ambulemus  in  eo,  et  cum  eo, 
et  coram  eo.  Ilabiteinus  quoque  in  ipso,  et 
ipse  in  nobis,  et  immobilitemur  in  ipso, 
in  ejus  amore  semper  crescentes.  Ad  lau- 
dem,  etc. 


SERMO  QUINTUS 


MEMORIA   MORTIS   QVM  GIGNAT  BONA  ;   ET   DE   PURGATORII   POENIS. 


A»c.  VII,  \1 
et  seq. 


^farc.v^oH- 
ii  :  Joann. 
XI,  38-ii. 


MISEIilCORDTA  motus  Jesus,  dixit  : 
Adolescens,  tibi  dico,  surge.  Luc.  vil, 
13,  14. 

Sicut  in  evangelio  legitur  hodierno,  be- 
nignissimus  Filius  Dei  compatiens  vehe- 
mentissimo  moerori  matris  vidua?  unici 
filii  sui  mortem  deflentis,  etiam  non  ro- 
gatus  consolatus  est  eam  :  primo  verbis, 
Noli  (inquiens)  flere;  deinde  exhibitione 
miraculi,  filium  ejus  suscitando  a  morte 
solo  imperio  potestatis  sua>  divinaR.  Sus- 
citavit  autem  Christus  Dominus  ct  alios 
duos,  vidclicet  filiam  archisynagogi  ac 
Lazarum.  Quid  vero  spiritualiter  per  ho- 
rum  trium  mortuorum  suscitationem  de- 
signetur,  in  pra^missis  est  expressum  ser- 
monibus.  Illis  ergo  omissis,  nunc  quod 
inspiraveril  Spiritus  veritalis,  dicelur. 

(Juemadmodum  ergo  adolescentem  il- 
lum  corporaliter  mortuum,  quum  duce- 
retur  ad  lumulum,  Christus  corporaliler 
suscitavit,  sic  usque  in   prgesens   multos 


C  quotidie  per  intentam  mortis  meditatio- 
nem  suscitat  a  morte  peccati.  Eos  quoque 
qui  vivunt  per  gratiam,  et  in  spirituali 
profectu  sunt  constituti,  Spiritus  Sanctus 
per  profundam  mortis  corporalis  medita- 
tionem  suscitat  aut  pra^servat  ab  omni 
torpore  pigritia?  et  negligentia  anima?,  fa- 
cilque  eos  ad  labores  ac  alia  qugpque  ex- 
ercitia  virtuosa  paratos.  De  hoc  sic  loqui- 
tur  Climacus  :  Memoria  mortis  his  qui 
sunt  in  monasterio  gignit  labores,  dolores 
et   exercitationes,   videlicet   quia   ad    illa 

D  inducit  eos  ;  magis  vero  beatae  ignomini(e 
delectationem,  id  est  injuriam,  ignomini- 
am,aspernationem,facit  delectabiliter  sus- 
tinere,quatenus  talia  propter  Deum  et  sua 
peccata  libentissime  tolerando,  merean- 
tur  apud  Deum  misericordiam  invenire 
in  mortis  sua?  articulo.  Porro  in  solitariis 
habet  hsec  meditatio  mortis  alios  quosdam 
salubres  effectus,sicut  Climacus  ait:Apud 
eos  qui  solitarii  sunt,  gignit  depositionem 


DOMINICA   XVI   POST   TRINITATEM.  —   AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS                   477 

turbationis  ac  tumultus  curarum,  indesi-  A  tolerat  moriens   in   ipso  mortis   articulo, 

nentem    orationem  et  inentis  custodiam.  quando  cor  frangitur,  qua?  pcena  indici- 

Denique,  Cassiano   testante,   ad   omnium  biliter  gravis  et  magna  est.  Si  ergo  tam 

vitiorum,  prgesertim   superbiaj,  exstirpa-  intense  formidaremus   per   unam   horam 

tionem,  atque  ad  omnis   boni   exsecutio-  jacere  nuuc  in  medio  fornacis   ardentis, 

nem,   ad   omnem   spiritualem   profectum  mirum   quod    non   timemus    per   multos 

valde  pra?eipue   confert   cordialis  ac  fre-  dies  aut  etiam  annos  post  vitam  hanc  pur- 

quens   meditatio   mortis.   Cujus   quamvis  gatorii  ferre  supplicia.  Merito  ergo  dixit 

certa  hora  ignoretur,  tamen  certissime  sci-  S.  Hieronymus  :  Qui  se  quotidie  recorda- 

tur  quod  ad  eam  incessabiiiter  unusquis-  tur  moriturum,  contemnit  prsesentia  et  ad 

que  propinquet  mortalium,  quod  item  ce-  futura  festinat.  Sanctus  quoque  Gregorius 

leriter  veniet.  Et  istud  intelligendum  est  ait  :  Ad   hoc  Gonditor  noster  latere  nos 

in  quantum  mors  non  solum  consideratur  B  voluit  diem  nostrse  mortis,  ut  dum  semper 

ut  mors,  et  ut  finis  vita?  praesentis  ac  quae-  ignoratur,semper  proximus  esse  credatur, 

dam  acutissima  poena,  sed  etiam  ut  porta  et  tanto  unusquisque  sit  ferventior  in  ope- 

ad  aliam  vitam  perpetuam,  sive  in  summa  ratione,  quanto  incertior  est  de  suse  voca- 

miseria,  sive  in  gloria  maxima,  et  item  ut  tionis  hora  ac  die.  Mors  ergo  sit  semper 

quidam  ingressus  ad  districtum  ac  super-  suspecta,  ut  dum  eam  providere  non  pos- 

metuendissimum  Dei  judicium.  Hinc  Au-  sumus,  ad  ipsam  sine  intermissione  nos 

gustinus  et  alii  multi  Sancti  affirmant  :  prceparemus.Insuper,omni  excussa  mentis 

Nihil  sic  revocat  a  peccato,  ut  frequens  ignavia,  quidquid  boni  valemus,  infatiga- 

mortis  meditatio.  biliter  ac  ardentissime  in  vera  discretione 

Et  merito  unusquisque  diem  et  horam  agamus,  non  solum  propter  evadenda  pree- 

suse  mortis  expavescere  debet.  Primo,quo-  tacta  pericula,sed  ideo  quoque,quia  quum 

niam  nescit  an  amore  an  odio  dignus  sit,  G  brevis  sit  vita  praesens  et  mors  jugiter  ap- 

potissimum  vero  ignorat  an  tunc  amore  propinquet,  statim  et  indilate  post  mor- 

an  odio  dignus  invenietur.  Secundo,  quia  tem  sortiemur  certissime   inaestimabilem 

iu   hora    mortis,   homines   a   dsemonibus  illam  beatitudinem  sempiternam,  si  inte- 

tentantur  gravissime.  Tertio,  quoniam  post  rim  sancte  et  fructuose  vixerimus,  et  pro 

mortem  non  est  poenitentia;  locus,  sed  in  quotidianis  culpis  quotidie  plene  satisfe- 

quali  mentis  dispositione,  videlicet  con-  cerimus.  In  ipso  quoque  agone,  qui  sancte 

versione  seu  aversione,  quis  moritur,  in  interim  vivit,  securior  erit,  et  consolatio- 

ea  wternaliter  est  mansurus.  Vehementis-  nem  desuper  obtinebit  majorem. 

sime  ergo  formidare  debemus  ne  tunc  a  Deinceps,  quamvis  timor  mortis  sit  ho- 

Deo  mereamur  relinqui  :  ideo  interim  lau-  mini  naturalis,  tamen  ut  Glimacus  profi- 

dabiliter  conversari  non  differamus,  quia  tetur,  tremor  mortis,  videlicet  intensa  et 

ut  Augustinus  loquitur,  Non  potest  male  D  immoderata  ejus  formido,  est  non  actae  de 

mori  qui  usquc  ad  mortis  horam  vixerit  offensionibus  poenitentiae  argumentum.Un- 

bene,  et  bene  vix  moritur  qui  male  vixit.  de  ut  scribit  Hieronymus  :  Quum  beatissi- 

Quarto,  quia  post  mortem  mox  restat  par-  mus   pater  Mutius  vidisset  quemdam  ex 

ticulare  judicium  morientis  districtum  ac  suis  discipulis  in  extremis  laborantem,  et 

metuendum.  Quinto,  quia  quum  paucis-  metu    mortis   graviter   concuti,    dixit    ad 

simi  evolent,  ad  minus  purgatorii  poena  eum  :   Gur  imparalus  es,  fili,  ad  profc- 

post  mortem  etiam  bonis  pene  universis  ctionem  ?  Accusatrix,  ut   video,    ignaviae 

adultis    infligitur.  Qutc  puena  mirabiliter  tua;,  tecum  pergit  conscientia  tua.  Quum- 

est  molesta,  el  omnem  quam  sancli  mar-  que  S.  Mutium  rogarel  discipulus,  Obse- 

tyres  passi  sunt  poenam,  excedit;  eslque  cro,  Pater,  intercede  pro  me,  ut  modicum 

amarior   indesinenter  quam  pcena  quam  lemporis   spatiuin  Dominus   mihi   largiri 


478  DOMINICA    XVI    POST   TRINITATEM.   —   AD   RELIGIOSOS  I    SERMO    SEXTUS 


dignetur,  quo  possim  me  emendare ;  re-  A  stans.  Jugiter  sedens,  et  ad  ea  quaj  vidit 

spondit  Mutius  :  Modo  tempus  prenitendi  in  ecstasi  stupens,  sic  moerens  intendebat, 

requiris  ?  Quid  faciebas  in  omni  tempore  ut  nunquam  proprium  morem  seu  appa- 

vit»  tusa  ?  Post  hsec  Mutius  impetravit  ei  ratum  mutaverit.  Attentus  considerans  ex- 

quod   petiit.  Yerumtamen   agnoscendum,  cessumque  patiens,  calidas  lacrimas  sine 

quod  etiam  dispensatione  divina  interdum  strepitu   semper   fundebat.  Quum   autem 

contingit   ut   et   sancti   viri    in    extremis  migraturus  esset  ad  Dominum,  ostium  de- 

muUum   formident,  sicut   de    S.  Arsenio  struentes  introierunt  ad  eum  Climacus  et 

legitur,  qui    morti   proximus  dixit  disci-  alii  Fratres,  et  eum  valde  rogantes,  hoc 

pulis  suis  :  Timor  morlis  qui  semper  fuit  solum  audierunt  ab  eo  :  Indulgete  mihi; 

in  me,  etiam  modo  in  me  est.  Unde  Gre-  nemo   memoriam   mortis   habens   ac  no- 

gorius  :  Sanctorum  (inquit)  anima?  a  levi-  scens,  polest  peccare.  Quumque  sepultus 
bus  quibusque  contagiis  ipso  sa^pe  mortis  B  fuisset,  requirentes  Fratres  ejus  reliquias 

pavore  purgantur,  atque  seternffl  retribu-  sanctas,  eas  non  invenerunt,  Deo  eos  cer- 

tionis  gaudia  post  ipsam  a  carne  resolu-  tificante   per  hoc   de   studiosa   et  sancta 

tionem  suscipiunt;  plerumque  vero  con-  poenitentia  viri  illius. 
templationis  intern»  dulcedine,etiam  dum         Itaque  his  exemplis   discamus  omnem 

mortis   debitum   solvunt,   hilarescunt,  et  levitatem,  pigritiam  negligentiamque  vi- 

antequam  carne  exuantur,  quadam  Iseti-  tare,  et  juxta  nostrae  exigentiam  vocatio-  Ephes.  iv, 

tia  perfruuntur.  nis,  juxta  debitum  nostr»  professionis  di-  '• 

Refert   Glimacus,    quod   fuit   solitarius  gne  Deo  jugiter  ambulare,  in  sanctitate  et 

quidam  in  eremo  Ghoreb  habitans,  in  om-  justitia  Altissimo  deservire,  in  linguee  et 

ni  negligentia  vivens,  et  nullam  susd  ani-  sensuum  ac  ventris  refrenatione,  in  cordis 

ma?  curam  gerens.  Qui  tandem  extreme  custodia,  in  mentis  munditia  perseverare 
aegrotans,  quasi  unius  horse  spatio  perfe-  G  ac  crescere,  sicque  nos  ad  mortem  inde- 

cte  migravit  a  corpore.  Qui  rediens  ad  se  sinenter  parare,  ipsam  affectualiter  omni 

ipsum,  rogavit  omnes  qui  aderant,  inter  hora  prsemeditando  cum  beato  abbate  Ar- 

quos  fuit  et  Glimacus,  confestim  recedere.  senio,  de  quo  Theophilus  archiepiscopus 

Ipse  vero  ostium  sua;  cellulaj  obstruens,  moriens  dixit  :  Beatus   es,  abba  Arseni, 

intus  clausus  annis  duodecim  mansit,  cum  quia  hanc,  scilicet  horam  mortis,  semper 

nullo  colloquium  habens,  nec  parvum  nec  prse  oculis  habuisti.  Sic  ergo  agamus  ad 

magnum,  nil  prceter  panem  et  aquam  gu-  gloriam  et  honorem  Altissimi.  Amen. 


SERMO  SEXTUS 

DE   UTILISSIMA   MORTIS   MEMORIA,   ET   PR^PARATIONE   AD   EAMDEM. 


PROPHETA  magnus  surrexit  in  nobis.  D  nobis  ».  Ghristus  enim  secundum  naturam 

Luc.  VII,  16.  humanam,etiam  gratia  propheti»  fuit  ple- 

HiBC   sunt   verba   turb»   quae  viso  mi-  nissime  decoratus,  et  de  secretis  Dei,  de 

raculo  resuscitationis  adolescentis  defun-  futuris  eventibus,  de  magnis  mysteriis  co- 

cti,  timore  reverentiai  ac  admirationis  re-  piose  erudivit  per  se  ipsum  suos  discipu- 

pleta,  Deum   magnificavil,  et  de  Ghristo  los,  potissimuin    in   sermone  quem  post /oann.  xm- 

asseruit  :  «  Propheta  magnus  surrexit  in  Gcenam   fecit  ad  eos.  Sed  quia  discipuli  ''^"" 


DOMINICA   XVI   POST  TRINITATEM.  —  AD  RELIGIOSOS  ;   SERMO   SEXTUS                    479 

tunc  adhuc  rudes  fuerunt,  nec   ea  quae  A  parit  contritionem,  compunctionem,et  ter- 

dicebantur  a  Christo  capere  erant  idonei,  renorum  despectum  inducit,  facitque  ho- 

ipse   Dominus  Jesus   Christus  post  suam  mincm  custoditum,  timoratum  ac  fructuo- 

resurrectionem  et  ascensionem  in  coelum,  sum  in  omnibus. 

Act.n,i,i.  misit  illis  Spiritum  Sanctum,  qui  ipsos  de  Denique  ad  hoc  ipsum  allegant  summi 

universis  instruxit,  quemadmodum  in  ser-  Doctores  et  sancti  Patres  etiam  Platonem 

mone   praefato   ipsis   promisit,  dicendo  :  philosophum.  Ait  namque  Hieronymus  : 

^oan«.  XVI,  Quum  vencrit  ille  Spiritus  veritatis,  do-  Platonis  sententia  est,  omnem  sapientium 

*^-           cebit  vos  omnem   veritatem;  et   rursus,  vitam  meditationem  esse  mortis.  Debemus 

/6W.xv,2G;  Quum  venerit  Paracletus,  quem  ego  mit-  ergo  et  nos  pra^meditari  quid  aliquando 

XIV, 26.       j^j^  vobis  a  Patre,  Spiritum  veritatis,  qui  simus  futuri  :  et  quod,  velimus  nolimus, 

a  Patre  procedit,  ille  vos  omnia  docebit,  et  longe  abesse  non  potest.  Ambrosius  quo- 

suggeret  vobis  omnia  queecumque  dixero  B  que  disseruit  :  Secundum  Platonem,  sum- 

vobis.  Christus  ergo  fuit  summus  sapien-  ma  philosophia  est  meditatio  mortis  as- 

tissimusque  propheta,ut  etiam  adversarius  sidua.  Sed  et  Climacus  aliquid  inde  tangit, 

nostra?  legis,  miserrimus   Mahometus,  in  dicendo  :  Mirum  certe  quomodo  et  Graeci 

suo  Alcorano  testatur,  quem  et  de  virgine  tale  aliquid  sunt  effati,  quia  philosophiam 

natum  fatetur,  verbumque  Dei  et  spiritum  esse  dicunt  mortis  meditationem.  Verum 

ac  nuntium  Altissimi  nominat.  ut  hsec   evidentius  innotescant,  diffusius 

iCor.i,u.      Hic  itaque  Christus,  virtus  et  sapientia  introducam  ac  commemorabo  quid  de  hac 

Dei  Patris,  verbo  et  sui   ipsius  exemplo  re  dixerit  et  in  scriptis  reliquerit  Plato,  ut 

docuit  nos  cuncta  terrena  despicere,  car-  etiam  ex  gentilium  philosophorum  doctri- 

nalia  et  caduca  relinquere,  aeterna  et  coe-  nis  confundatur  pigritia,  negligentia,  in- 

lestia  jugiter  affectare,  atque  ad  raortem  sipientia   et   carnalitas    nostra.   Itaque  in 

Maith.    nos  indesinenter  parare  :  Vigilate,  inqui-  C  Phffidone  sic  loquitur  Plato  :  Vir  in  phi- 

xx[v,  42.     ens,  quia  nescitis  qua  hora  Dominus  ve-  losophia  ducens  vitam,  confidit  quum  mo- 

ibid.  XXV,  ster  venturus  sit;  et  item,  Vigilate,  quia  ri  debeat,  maximis  fruitum  ire  bonis.  Re- 

*^'           nescitis  diem  neque  horam.  Unde  et  Mar-  vera  philosophantes  morti  se  parant.  Mors 

Marc.wii,  cus  euui  dixissc  scribit  :  Vigilate  (nescitis  aliud  non  est  nisi  animse  corporisque  di- 

33,30,33.   gjji,^  quando  Dominus  veniet  :  sero,  an  visio.  Non   est   philosophi   studere   circa 

media  nocte,  an  galli  cantu,  an  mane),  ne,  voluptates  escarum  et  potuum  ac  vene- 

quum  venerit  repente,  inveniat  vos  dor-  reorum.  Ridiculum   est  virum  omni  vita 

mientes;  videte,  vigilate  et  orate.  Porro  prseparantem  se  ad   mortem,  adveniente 

magna  pars  praeparationis  ad  mortem,  est  ea,  moleste  ferre  eamdem.  Si  quem  videas 

frequens  et  cordialis,  affectiva  atque  pro-  graviter  ferre  quum  debeat  mori,nuIIo  mo- 

funda  meditatio  mortis,  qua  homo  se  co-  do  erat  philosophus.  Hsec  Plato.  Nomine 

gitat  celeriter  moriturum,et  in  ipsa  mortis  D  autem  philosophi  intelligit  amatorem  sa- 

hora  puncturas  et  angustias  mortis  ama-  pientia?.  Prseterea  advertendum,  quod  in 

rissimas  acutissimasque  passurum,  ab  in-  eodem  libro  multum  seriose,  pulchre,sub- 

visibilibus   hostibus   circumvallandum  et  tiliter  et  profunde  loquitur  Plato  contra 

dirc  tentanduin,divini  quoque  judicii  con-  voluptates  carnales,  contra  avaritiam,  con- 

sistorio  prajsenlandum,  et  de  minutissimis  Ira  curiositates  ac  cetera  vitia,  et  de  con- 

etiam  culpis  lam  commissionis  quam  omis-  templatione  ac  retributione  quse  fit  post 

sionis  dijudicandum   ac  puniendum,  pro  vilam  praesenlem.  Consuevit  autem  Plato 

quibus  interim  non  satisfecit  plenarie.  Ita-  libros  suos  nominibus  intitulare  discipu- 

que  talis  medilatio  mortis  saluberrima  est  lorum  suorum,  quorum  intuitu  edidil  li- 

et  sapicntia  magna,  quoniam  revocat  ho-  bros.Habuit  vero  discipulum  nomine  Ph;p- 

minem  a  pcccatis,  et  de  prfctcrilis  vitiis  donem,  qui  primo  fuil  servus  quorumdam 


480 


DOMINICA  XVI   POST  TRINITATEM. 


AD   RELIGIOSOS  1    SERMO   SEXTUS 


qui  pravissima  lucri  cupiditate  inducli, 
prostituerunt  PIuTdonem,  quia  adolescens 
erat  pulcherrimus.  Quem  Plato  bonae  in- 
dolis  esse  considerans,  redemit  pecunia  de 
turpitudine  tanta,  et  philosophiee  eum  ap- 
plicuit, ejusque  nomine  preeallegatum  com- 
posuit  librum,  quatenus  ipsum  Pheedo- 
nem  ab  omni  carnalium  voluptatum  amore 
prorsus  averteret,  et  amore  sapientise  in- 
flammarel. 

Praeterea  ad  habendam  salubrem  mor- 
tis  memoriam,  expedit  quod  in  Horologio 
seternse  sapientise  dicitur,  commemorare. 
Ibi  enim  pro  excitanda  devotione,  simili- 
tudinarie  inducitur  quidam  speciosus  ju- 
venis  morte  pra^ventus  sic  loqui  et  ex- 
p«.  xvu,5,  clamare  :  Circumdederunt  me  gemitus 
®-  mortis,    dolores    inferni    circumdederunt 

me.  Heu  me,  Deus  seterne,  ad  quid  in 
hunc  mundum  sum  natus  ?  0  mors,  quam 
amara  est  memoria  tua  cordi  jucundo  in 
deliciis  enutrito,  quam  horribilis  est  ei 
preesentia  tua  !  0  quam  parum  credidis- 
sem  quod  tam  cito  mori  debuissem  !  Sed 
nunc,  0  mors,  repente  quasi  ex  insidiis 
erumpens,  super  me  irruisti,  et  mille  fu- 
nibus  me  ligasti,et  tecum  me  trahis.  Nunc 
prae  dolore  complosis  manibus  rugitum 
emitto,  cupiens  mortem  evadere,  et  non 
est  locus  effugiendi.  0  quanta  bona  in 
tanto  tempore  sano  corpore  facere  potui, 
et  non  feci  !  Quam  immensas  spirituales 
divitias  congregare  potui,  el  neglexi !  En 
cruentae  bestiae,  larvales  dwmonum  facies, 
nigerrimi  aethiopes  innumerabiles  circum- 
dant  me,  insidiantes  et  exspectantes  mise- 
ram  animam  meam  in  proximo  exituram, 
ut  eis  torquenda  tradatur.  0  districtissime 
Judex,  quam  districtissima  sunt  judicia 
tua,  quam  multum  ponderas,  judicando 
me  miserum,  ea  quae  nulla  aut  minima 
reputanlur  !  En  sudor  mortis  adest,  mein- 
bra  penetrans  et  victam  jam  esse  naturam 
contestans.  0  terribilis  adspectus  justi  Ju- 
dicis  mihi  jam  praesentis  per  timorem, 
subito  venturi  per  exhibitionem  !  Nunc 
valete,  o  socii  et  amici  carissimi,  quia 
hinc   nunc  exiturus,   oculum   mentis  ad 


26. 


A  aliam  et  ignotam  regionem  converto,et  ad 

purgatorium  quo  deducendus  exsisto,  inde  Afatth.  v, 
non  exiturus  nisi  minimum  quadrantem 
reddidero.  Ibi  oculo  cordis  intueor  mise- 
riam  et  dolorem,  poenam  et  afflictionem 
inultiplicem  ;  video  ibi  exsurgere  flammas 
ignium,  atque  involvere  et  reimpingere 
animas  miserorum,  qua^  tanquam  scintil- 
lae  in  medio  ignis  hinc  inde  jactantur. 
Multa  in  libro  illo  de  ista  scribuntur  ma- 
teria,  ad  devotionem  excitandam  proficua. 
Idcirco  haec  diligentissime   praemedite- 

B  mur  ac  salubriter  imaginemur,  quatenus 
omnia  vana  et  frivola  nobis  omnino  ver- 
tautur  in  nauseam,  solisque  spiritualibus 
exercitiis  ac  virtuosis  laboribus  delecte- 
mur,  et  quolibet  die  sic  conversemur  qua- 
si  morituri  de  sero.  Nempe,  ut  beatissimus 
pater  Macarius  dixit,Monachus  semper  sic 
vivere  debet  quasi  centum  annis  victu- 
rus,  et  quasi  eodem  die  quo  vivit  moritu- 
rus,  ut  scilicet  cum  vera  discretione  san- 
ctis  exercitiis  ferventissime  et  incessanter 
insistat,  quatenus   fervor   et  discretio  se 

C  invicem  ornent,  informent,  regant  et  ac- 
tuent.  Denique  hoc  ipsum  et  Seneca  teti- 
gisse  videtur  :  Nemo,  inquiens,  scit  quam 
prope  terminus  suus  versetur.  Sic  itaque 
faciamus  animum,  quasi  ad  extrema  jam 
ventum  sit.  Venientem  nemo  hilaris  sus- 
cipit  mortem,  nisi  qui  se  ad  illam  com- 
posuerit  diu.  Omnis  dies  velut  ultimus 
ordinandus  est,  quia  de  felicitate  hominis 
dies  ejus  ultimus  judicat.  Hinc  ait  et  Cli- 
macus  :  Non  est  pra3sentem  diem  pie 
transire  et  exsequi,  id  est,  diem  hodier- 

D  num  non  possumus  pie  et  fructuose  ex- 
pendere,  nisi  eum  extremum  et  ultimum 
totius  vitae  nostrae  existimemus.  Et  denuo 
ait  :  Non  sufficit  hominibus  dies,  ut  pos- 
sint  suum  debitum  Deo  solvere  absque 
diminutione  et  defectu.  Quemadmodum 
omnibus  alimentis  magis  necessarius  est 
panis,  ita  prae  ceteris  bonis  operationibus, 
intenta  meditatio  Dei  ac  mortis.  Postremo, 
scire  mori,  non  aliud  est  quam  ad  mortem 
semper  esse  paratum,  secundum  quod  ait 
quidam  devotus  :  Scire  mori,  est  animam 


DOMINICA   XVI  POST  TRINITATEM.  —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS  481 

et  cor  semper  ad  divina  habere  erecta,  ut  A  contritione,  integra  confessione,  digna  sa- 
quandocumque  mors  venerit,  paratum  in-  tisfactione  mox  deleamus  ac  evitemus; 
veniat  hommem,  ut  absque  omni  retra-  horam  mortis  semper  pra;  oculis  habea- 
ctione  eam  quasi  amicam  suscipiat.  mus,  atque  quotidie  in  sanctis  operibus 

Discutiamus  ergo  quotidie  conscientias      magis   ac   magis   abundare  conemur.  Ad 
nostras,  et  quidquid  parit  remorsum,  vera      laudem  et  gloriam  Omnipotentis.  Amen 


'^-  ''■  31 


DOMINICA  XVII  POST  TRINITATEM 


ENARRATIO  IN  EPISTOLAM 


OBSECRO    VOS,   EGO    VINCTUS    IN    DOMINO.    EpheS.   IV,   1-6. 


H 


ORTATUR  Apostolus  in  praesenti  epi- 
stola  omnes  Christilideles,  ut  juxta 
evangelicsB  legis  exigentiam  conversentur, 
dicendo  :  Obsecro  vos,  ego  Paulus  vinctus 
in  Domino,  id  est  propter  Deum  et  fidei 
prsedicationem  incarceratus(fuit  enim  Apo- 
stolus  Romse  incarceratus  atque  ligatus, 
quando  ha>c  scripsit  Ephesiis),  ut  cUgne 
amhuletis,  quotidie  in  virtutibus  profici- 
endo,  quia  in  via  Dei  non  procedere,  est 
retroire  :  «  digne  »,  inquam,  vocatione  qua 
vocati  estis  ad  evangelicam  legem  chri- 
stianamque  fidem  et  religionem,  Deo  intus 
agente  et  per  inspirationem  internam  vo- 
cante,  meque  Dei  apostolo  foris  per  pree- 
dicationem  meam  vocante  :  hoc  est,  sic 
vivite  ut  Christi  lex  jubet. 

Cum  omni,  id  est  perfecta,  humilitate ; 
vel,  «  cum  omni  humilitate  »  tam  interiori 
quam  exteriori,  et  mansuetudinc,  qua?  est 
virtus   moralis   iram   refrenans.    IIoc   est 

Matth.  XI,  quod  docuit  ac  praecepit  Salvator  :  Discile 
(inquiens)  a  me,  quia  mitis  sum  et  humi- 
lis  corde.  Quo  patet  quod  h»  dua3  virtutes 
ad  omnem  Christianum  prfficipue  perti- 
nent.  Cum  patientia,  qua?  passionem  tri- 
stitiae  moderatur.  Supjwrtantes  invicem, 
ita  ut  unus  defectum  alterius  patienter 
sustineat,  unusque  alteri  in  omnibus  pro 

Ga/a<.vi,2.  possc  opcm  impcndat,  juxta  illud  :  Alter 
alterius  onera  portate ;  in  caritatc,  id  est 
sincero  affectu,  non  simulatione  aut  pro 
commodo  temporali;  solliciti  servare  uni- 
tatem  spiritus,  id  est  diligentes  ac  studio- 


29 


A  si  ad  conservandum  spiritualem  unionem 
conformitatemque  animarum,  ut  per  ca- 
ritatem   habeatis   cor   unum   et    animam  Ac<.iv,32. 
unam  :  unde  ait  Salvalor,  Pater  sancte,  Joann.wu, 
serva    eos    in   nomine   tuo,   quos   dedisti  *'• 
mihi,  ut  sint  unum  sicut  et  nos ;  in  vin- 
culo  pacis,  id  est  animi  tranquillitate,  quee 
est  spirituale  vinculum  unitatis  pr»fat8e, 
quoniam  nutrit  eam  atque  conservat.  Nam 
sicut  per  discordiam  homines  ab  invicem 
dividuntur,  ita  per  pacem  spiritualiter  col- 
ligantur. 

B  Unum  corpus  Christi  mysticum  estis, 
quia  uno  Spiritu,  utpote  paracleto  Spiritu 
Sancto,  spiritualiter  vivificamini  per  cari- 
tatem  et  gratiam.  Quemadmodum  enim 
multa  membra  sunt  unum  corpus  natura- 
le,  organicum,  in  quantum  ab  una  anima 
informantur ;  sic  multi  fideles  sunt  unum 
mysticum  corpus,  secundum  quod  ab  uno 
Spiritu  Sancto  spiritualiter  vivificantur,  et 
item  in  quantum  in  uno  capite,  scilicet 
Christo,  connectuntur,  a  quo  influentiam 
sortiuntur,  videlicet  vitam  gratia)  et  mo- 

C  tum  virtutum.  Et  loius  spiritus  estis  cum 
Deo,  ei  fideliter  adheerendo,  quemadmo- 
dum  alibi  dicit  Apostolus  :  Qui  adhaeret  icor.vi.i:. 
Deo,  unus  spiritus  est.  Vel,  «  unus  spiri- 
tus  ))  cum  spiritu  proximi  estis,  concor- 
dando  cum  eo  in  bonis.  Vel,  omnes  estis 
«  unus  spiritus  )),  non  per  essentiam,  sed 
per  caritatis  adunationem,  quemadmodum 
per  Jeremiam  loquitur  Deus  :  Dabo  eis  /0-.  xxxn, 
cor  unum  et  animam  unam.  Sicut  vocati  ^^' 


i 


DOMINICA   XVII   POST  TRINITATEM.   —  SERMO   PRIMUS  483 

estis  in  una  spe,  id  est  ad  eamdem  beati-  A  valoris  a  quocumque  ministretur,  quoni- 

tudmem,  vocationis  vestrce, id  est  ad  quam  am  non  eonsistit  in  merito  dantis  seu  ex- 

vestra  ordinatur  vocatio.  terius  baptizantis,  sed  in  virtute  et  merito 

Deinde  subditur  ratio  cur  conservanda  dominica}  passionis,  seu  Christi  intus  la- 

sit  unitas  ista  :  nam,  Unus  Dominus,  sci-  vantis.  Unus  Deus  et  Pater  omnium,  id 

licet  Deus  Trinitas.  De  quo  in  libro  Esther  est  Deus  Trinitas  :  qui  Deus  omnium  ap- 

Esther y^m,  lcgitur  :  Domiue,  rex  omnipotens,  in  di-  peliatur  ratione  creationis;  Paterque  om- 

^'  tione  tua  cuncta  sunt  posita.  Unafides,\6.  nium,ratione  benigna  gubernationis  atque 

est,  omnium  Christianorum  est  una  et  ea-  paternee  provisionis.  Cui  Isaias  dicit  :  Pa-  /«.  i,xiv,8. 

dem  fides  in  specie,  puta  ex  parte  objecti,  ter  noster  es  tu,  nos  vero  lutum ;  et  fictor 

quod  est  veritas  prima;  sed  ex  parte  sub-  noster  tu,  et  opera  manuum  tuarum  om- 

jectorum  fides  numeraliter  multiplicatur.  nes  nos.  Qui  est  super  omnes,  id  est,  infi- 

Quamvis   enim    multa   sint   credibilia   et  B  nita  excellentia  universos  transcendit:jux- 

multi  articuli  fidei,  una  tamen  est  forma-  ta  illud  in  Psalmo,  Quoniam  tu  Dominus  Pj.xcvi, 9. 

lis   et  propria   ratio  objectalis   cui  fides  altissimus  super  omnem  terram,  nimis  ex- 

innititur,  et  propter  quam  omnia  illa  cre-  altatus  es  super  omnes  deos;  ct  per  om- 

duntur,  utpote  veritas  increata  :  quemad-  nia,  id  est,  sua  immensitate  omnia  con- 

modum  etiam   una  est  caritas  qua  Deus  tinet,  implet  et  penetrat  :  quemadmodum 

proximusque  diligitur,  quoniam  Deus  est  per  Jeremiam  contestatur,  Numquid  non   Jer.  xxm, 

causa  formalisque   ratio  diligendi   proxi-  coelum  et  terram  ego  impleo?  et  in  om- '^' 

mum.  Unum  est  Baptisma  in  specie,  quia  nibus  nobis  est,  quia  in  Christifidelibus 

materia  una  est,  utpote  aqua,  et  una  est  est  per  fidem,  caritatem  et  gratiam.  Nam 

forma  ipsius,  videlicet  forma  verborum.  et  ipsi  sunt  templum  Dei,   dicente  Apo- 

Dicitur  quoque  «  unum  Baptisma  »,  quo-  stolo  :  Templum  Dei  sanctum  est,  quod    xcor.m, 

niam  iterari  non  potest,  estque  ejusdem  C  estis  vos.  '^" 


SERMO   PRIMUS 


D 


DE   PERFECTIONE  VIT.E   CIIRISTIANORUM,   ET   QUOMODO   DIGNE   AMRULARE 
IN    VOCATIONE    SUA    DEREANT. 


^IGNE  ambuletis  vocatione  qua  vocati  sse  ac  sublimi  vocationi  correspondentem, 
estis.  Ephes.  iv,  1.                                 D  consonam  seu  conformem.  Tenetur  itaque 

In   his  verbis  compendiosissime  docet  quilibet  Christianus  evangelicse  legis  prse- 

Apostolus  qualis  esse  debeat  omnium  Chri-  cepta  servare,  primo  unum  Deum  colen- 

stifidelium  vita,  ut  scilicet  conversentur  do.  Primo  autem  et  maxime  colitur  Deus 

juxta  Christi  doctrinam,prfficepla  et  opera,  per  fidem,  spem  et  caritatem,  ut  scilicet 

Zi(e.xii,48.  quia  ut  ait  Salvator,  Cui  plus  datum  est,  in  ipsum  indubitanter  credamus,in  eo  fir- 

plus  requiretur  ab  eo.  Qui  ergo  ad  chri-  miter  confidamus,  et  eum  ferventer  jugi- 

stianse  religionis  ac  evangelicee  legis  noti-  terque  amemus.  Tsti  sunt  actus  interiores 

tiam  est  vocatus  atque  perductus,ita  quod  quibus  colitur  Deus. 
Christianus  effectus  est,  tenetur  Deo  gra-         Denique,  sicut  lex  Christi  est  maxime 

tus  esse  de  beneficio  tanto,  ita  quod  Deus  alta,  spiritualis  atque  perfecta,  sic  Chri- 

requiret  ab  eo  conversationem  lam  gratio-  stianorum  vita  debet  esse  prse  ceterarum 


484 


DOMINICA  XVII  POST  TRINITATEM. 


SERMO   PRIMUS 


Philipp.  II, 
14-10. 


I  Petr.  II, 
i2. 


Mallh.  V, 

28. 

Zhc.  xii,15; 
Matth.iiix, 
24. 


Luc.  VI,  24, 
25. 


Ibid.  XXI, 
34. 

Matth.vi, 
34,  19. 


1  Petr.  11, 
11. 


gentium  conversatione  sublimis,  id  est  in 
omni  virtute  exeellens,  et  spirilualis  per 
terrenarum  et  carnalium  rerum  contem- 
ptum,  perfecta  quoque  per  ferventem  Dei 
amorem  divinorumque  contemplationem. 

Christiani  itaque  debent  pra^cipue  esse 
casti  ac  sobrii,  divino  amore  succensi,  et 
salutaribus  meditationibus  ac  sanctis  con- 
templationibus  occupati.  Hinc  ad  Philip- 
penses  scribit  Apostolus  :  Omnia  facile  si- 
ne  murmurationibus,  ut  sitis  sine  querela, 
simplices  filii  Dei,in  medio  nationis  pravse 
atque  perversse,  inter  quos  lucetis  sicut 
luminaria  mundi,  verbum  vita?  continen- 
tes.  Unde  prima  Petri  omnibus  dicitur 
Christianis  :  Conversationem  vestram  in- 
ter  gentes  habete  bonam,  ut  in  eo  quod 
detrectant  de  vobis  tanquam  de  malefa- 
ctoribus,  ex  bonis  operibus  vos  conside- 
rantes,  glorificent  Deum.  Ex  quibus  au- 
ctoritatibus  ehicescit,  quam  alta  et  in 
omni  virtute  sublimis  ac  irreprehensibi- 
lis  debet  esse  Christifidelium  vita. 

Insuper,  quod  debeat  esse  spiritualis 
per  omnium  terrenarum  atque  carnalium 
rerum  contemptum,constat  ex  verbis  Chri- 
sti  dicentis  :  Qui  viderit  mulierem  ad  con- 
cupiscendum  eam,  jam  moechalus  est  eam 
in  corde  suo;  et  rursus,  Cavete  ab  omni 
cupiditate,  quia  possibilius  est  camelum 
per  foramen  acus  transire,  quam  divitem 
intrare  in  regnum  coelorum.  Ad  idem  per- 
tinet  quod  iterum  ait :  \x  vobis  divitibus, 
qui  habetis  consolationem  vestram  ;  vae 
vobis  qui  saturati  estis,  quia  esurietis. 
Itemque  :  Videte  ne  graventur  corda  ve- 
stra  crapula  vel  ebrietate,  aut  curis  hujus 
sfficuli.  Hinc  iterum  docet  :  Nolite  sollicili 
esse  in  crastinum,  et  nolite  thesaurizare 
super  terram.  In  quibus  omnibus  jubet 
carnalia  el  terrena  contemni,  nisi  in  quan- 
tum  necessaria  aut  utilia  sunt  pro  conser- 
valione  propria;  vitae  aut  speciei.  Idcirco 
ait  princeps  Apostoloruin  :  Obsecro  vos 
tanquam  advenas  et  peregrinos  abstinere 
a  carnalibus  desideriis,  qu»  militant  ad- 
versus  animam. 

Postremo,  quod  vita  Christianorum  de- 


Matth. 

Diliges  Dominum ';';"' ^''^^' 

Marc.    XII, 


A  beat  esse  perfecta  per  divinfp  dilectionis 
ardorem,  testatur  Christus  quum  ait  :  Pri- 
mum  mandatum  est  :  Dilig 
Deum  tuum  ex  toto  corde  tuo,  et  ex  tota  ^»-3i. 
anima  tua,  et  ex  tota  mente  tua,  et  ex  tota 
virtute  tua.  Secundum  autem  simile  est 
huic  :  Diliges  proximum  tuum  sicut  te 
ipsum.  Qiiamvis  autem  pr.Tceptum  hoc 
etiam  in  veteri  datum  fuerit  Testamento,  ^ew^vi,^. 
Christus  tamen  docel  perfectiorem  et  ex- 
peditiorem  modum  implendi  illud,  quam 
docebatur  in  veteri  lege. 

B      Praeterea,  quum  Apostolus  in  pra?senti 
epistola  dixisset  in  generali,((Digne  ambu-  Ephes.iv, 
letis  vocatione  qua  vocati  estis  »,  protinus  ^" 
quasi  exprimens  quid  sit  hoc  et  qualiter 
fieri  debeat,  subdidit,  Cum  omni  humili-  ibid.i. 
tate  :  primo,  quia  humilitas  est  omnium 
fundamentum  virtutum ;  secundo,  quoni- 
am  Christus  verbo  et   opere  potissimum 
docuit   humilitatem  ;  tertio,   quia   ut   ait 
Gregorius,  sicut  superbia  signum  est  re- 
proborum,  ita  humilitas  signum  est  ele- 
ctorum.  Unde  quemadmodum  Augustinus 

C  distinguit  filios  Dei  a  servis  diaboli,  per 
hoc  quod  in  filiis  Dei,  qui  sunt  cives  su- 
pernse  Jerusalem,  regnat  ac  preevalet  amor 
Dei  crescens  usque  ad  contemptum  sui,  in 
servis  vero  diaboli,  qui  cives  sunt  Babylo- 
nis,  regnat  improbus  amor  sui  cresceus 
usque  ad  contemptum  Dei  (nam  facit  ho- 
minem  pra^cepta  Dei  negligere,  volunta- 
temque  propriam  voluntati  Dei  pr»pone- 
re);  ita  Gregorius  intcr  istos  distinguit  per 
humilitatem  atque  superbiam,  quia  per 
humilitatem  fit  homo  filius  Dei,  per  su- 

D  perbiam  servus  filiusque  diaboli. 

Praeterea,   valde   pensandum   est   quod 
ait  Apostolus,  Cum  omni  humilitate,  quia 
ad  vere  Christianum  non  solum  pertinet 
atque  requiritur  humilitas  cordis,  verum 
etiam  huinilitas  oris,  ut  vilet  verba  jactan- 
ti(B,pra;sumptionis  et  animositatis,ne  quis 
laudet  se  ipsum,  juxta  illud  in  Proverbiis: 
Laudet  te  alienus,  et  non  os  tuum;  extra- /'/•oy.xxvn, 
neus,  et  non  labia  tua.  Item  humililas  ope- '" 
ris,  juxta  illud  Ecclesiastici  :  Noli  te  ex-  Eccii.x,2<). 
tollere  in  faciendo  opere  tuo.  Idcirco  in 


I 


DOMINICA   XVII   POST   TRINITATEM.  —   SERMO   PRIMUS  485 

opere  curiositas   singularitasque  vitandae  A  tientia  vestra  possidebitis  animas  vestras. 

sunt.  Requiritur  quoque  humilitas  in  ve-  Quod  si  in  patientia  nostra  nostras  animas 

stitu,  quia  ut  sancti  Patres  testantur,  si  possidemus,  constat   quod  per  impatien- 

vir  aut  mulier  ornaverit  se,  et  suo  ornatu  tiam  eas  amittimus,quia  ut  Salomon  loqui- 

adspectum  hominum  in  se  provocaverit,  tur,  qui  impatiens  est,  stultitiam  operatur.   Prov.xiv, 

etiam  si  nullum  maluin  inde  sequatur,  ta-  At  vero  qui  humilis  vere  consistit,  adver- 

men  seternum  supplicium  patietur,  quoni-  sitatibus,  tribuIationibus,confusionibus  ob 

am  quantum  in  se  fuit,  propinavit  vene-  sua  peccata  dignum  se  reputat  :  idcirco 

num,si  fuisset  qui  biberet.Unde  certissime  dum  sibi  contingunt,  non  contristatur,imo 

potest  concludi,quod  uti  vestitu  ornato  ad  potius  gaudet  in  eis.  Sicque  ex  humilitate 

libidinem  provocativo,  sit  mortale  pecca-  patientia  generatur. 

tum.  Item  humilitas  in  incessu  omnique  Quarto  addit  Apostolus,  ut  nos  invicem  Ephes.iv, 
apparatu,  quoniam  per  Isaiam  loquitur  Do-  B  caritative  et  pie  sustineamus  ac  supporte- 

is.  111, 16,  minus  :  Pro  eo  quod  elevatse  sunt  filia^  mus,  quemadmodum  in  nostris  defectibus 

''■           Sion,  et  ambulaverunt  coUo  erecto,  et  gra-  a   Deo   misericorditer   tolerari    optamus. 

du  composito  incedebant,  decalvabit  Do-  Quilibet  enim  proprios  habet  defectus,  et 

minus  verticem  filiarum  Sion,  etc.  Ideo  indiget  a  proximis  supportari  atque  a  Deo 

de  se  ipso  testatur  Hieronymus  :  Ab  ado-  misericorditer  adspici.  Unde   qui   contra 

lescentia  mea  nihil  sic  didici  evitare  sicut  proximos  propter  eorum  defectuositates  fa- 

tumido  corde  et  erecto  collo  incedere.  Per  cile  indignatur,cito  amaricatur,  eosque  de- 

Sophoniam  quoque  Dominus  comminatur:  spicit   et    supportare    renuit,    quid    aliud 

.So;j/i.  I,  y.  Visitabo  super  omnem  qui  arroganter  in-  promeretur,  nisi  ut  Deus  eum  juste  de- 

greditur.  In  Ecclesiastico  quoque  ait  Scri-  spiciat,  rigoroseque  judicet,  et  ejus  pecca- 

Eccii.xi,i.  ptura  :  In  vestitu  ne  glorieris  unquam.  ta  graviter  ulciscatur,  ut  impleatur  in  eo 
Ephes.n-,i.     Secundo  adjecit  Apostolus,  Et  mansuetu- G  quod   ait   Salvator,  Eadem  mensura  qua  Mauh.\iu 

dine.  Nempe  post  humilitatem,  praesertim  mensi  fueritis,  remetietur  vobis? 

spectat  ad  unumquemque  Christifidelem  Postremo   saluberrimam  Apostolus   dat 

niansuetudo,  per  quam  fit  Deo  proximis-  doctrinam,  ut  simus  solliciti  servare  uni-  Ephes.iv, 

que  amabilis,  et  in  mutua  conversatione  tatem  spiritus  in  vinculo  pacis.  Unusquis- 

tolerabilis  ac  suavis.  Propter  hoc  in  Eccle-  que  ergo  summe  provideat,  curet,  conetur 

Eccii.  III,  siastico  dicitur  :Fili,in  mansuetudine  ope-  ne  sua  singularitate,  impatientia,turbulen- 

***■           ra   tua   fac,    et   super   omnem   hominum  tia,  inordinatione  aut  quacumque  perver- 

gloriam  diligeris.  Mansuetudo  quoque  est  sitate  alios  turbet   dissentientesve  faciat, 

signuni   sapienticT,  sicut   ira  est   signum  et  ne  ipse  ab  aliis  per  mentis  discordiam 

Jacob.  111,  stultitiae.  Propter  quod  Jacobus  ait  :  Quis  separetur,  sed  caritatem,  pacem,  confor- 

'^"           sapiens  et  discipliuatus  inter  vos?  Osleu-  mitatem  laudabilem  totis  viribus  foveat  et 
dal   operationem  suam   in  mansuetudine  D  conservet  cum  his  inter  quos  conversatur. 

sapieutia>.  Denique  qui  vere  est  humilis,  Hoc  enim  angelicum  est,  quia  in  angelis 

non  facile    proptcr  injuriam  sibi   illatain  inviolabilis  est  dilectio,  pax  atque  confor- 

irascitur,  nec  inordiuataui   appetit  uUio-  mitas  sancta  :  unde  unitatem  spiritus  sol- 

nem  :  sicque   ex  humilitate  mansuetudo  vere  et  vinculum  pacis   dirumpere,  dia- 

causatur.  bolicum  rite  censetur.  Idcirco  de  talibus 

Ephes.iv,      Terlio  addit  Apostolus,  Cum  palientia,  turbatoribus,inquietis,perversis,ait  in  sua 

"■             (juia  ha'C  virtus  valdt;  necessaria  esl  oinni  Canonica  Judas  apostolus  :  Ili  sunt  queru-   judse  i6. 

fidcli  in  vita  prasenti,  qua?  adversitalibus  losi,   murmuratores,    secundum   desideria 

plena  cst.  Ideo  ne  quis  propter  adversa  sua  anU)ulantes;  ileuu]ue,  Hi  (inquif)  sunt  76W.  lo. 

inimoderate  tristetur  ac  perlurbetur,  pa-  ([ui  segregant  semetipsos,  animales,  spiri- 

Zwc.xxi.io.  tientia  indiget.  De  qua  ait  Salvator  :  In  pa-  linu  nou  Iiabentes. 


486  DOMINICA    XVII    POST   TRINITATEM.   —    SERMO   PRIMUS 

Practerea  pra>induetum  doeumeiitum  Apo-  A  graviora  his  scelera  vigent  in  eis.  0  quam 

stoli,  quo  hortalur  ut  digne  ambulemus  vo-  pauci  incedunt  per  arctam  viam  salutis ! 

catione  qua  vocati  sumus,  non  solum  est  Ideo  S.  Brigitta  in  Revelationibus  suis,  et 

intelligendum  modo  pra^tacto,  ut  scilicet  alii  quidam   Sancti,  fatentur  et  scribunt 

juxta  communia  evangelicee  legis  ambule-  quod  sicut  cadit  nix  super  terram,  sic  ani- 

mus  preecepta,  ad  quorum  observantiam  ma^  corruunt  in  infernum. 

universi  tenentur,  verum  etiam  ut  unus-  Legitur  in  secundo  libro  Machaba?orum, 

quisque  ea  adimpleat  ad  qu»  ratione  spe-  quod  quum  Antiochus  rex  sederet  in  cur-    n  Mach. 

cialis  status  seu  gradus  vel  ordinis  obliga-  ru,   et   currum   agitari    prceciperet,    quia  "''^'^  ^*^*^" 

tur :  ut  scilicet  religiosi  seu  monachi  juxta  contra  Judseos  fuit  inflammatus,  voluitque 

suarum  regularum  vivant  tenorem,  cano-  eos  omnino  destruere,  Deus  plagavit  eum, 

nici  quoque  juxta  decreta  summorum  Pon-  ita  quod  cadens  de  curru,  gravissime  Ise- 

tificum   eis   pra>fixa,  similiter  sacerdotes  B  sus  est.   Insuper  dolore  incurabili  visce- 

secundum  statuta  eis  pra>cepta,  conjugati  rum  Deus  eum  percussit,  in  tantum  quod 

etiam   prout  ad   eorum   pertinet   statum,  vermes  de  ejus  corpore  scaturiebant,  et 

quatenus  vir  debito  modo  se  habeat   ad  foetor  tam  ingens,  quod  proprium   ferre 

suam  uxorem,  et  econverso,  et  parentes  nequivit  foetorem.  Tunc  Antiochus  vexa- 

ad  sobolem  suam,  et  econverso,  unusquis-  tione  instructus,  rediit  ad  se  ipsum,  et  di- 

que  quoque  ad  suos  superiores,  et  econver-  xit  :  Justum  est   subditum  esse   Deo,  et 

so.  Quae  omnia  adimplere,est  de  necessita-  mortalem  non  paria  Deo  sentire.  Deinde 

te  salutis,  et  magna  indiget  gratia,  magna  oravit  Deum,  et  multa  bona  se  promisit 

custodia  preecipuoque  conatu.  Propter  quod  facturum,  ac  honoraturum  Judeeos  et  tem- 

Matih.vn,  verissime  testatus  est  Christus  :  Arcta  est  plum,  universaque  loca  sacra  se  visitatu- 

via  quse  ducit  ad  vitam;  itemque,  Regnum  rum,  Judaeum  quoque  se  esse  futurum  :  et 

coelorum  vim  patitur,  et  violenti  rapiunt  C  tamen,  sicut  pra>fato  scriptum   est  loco, 

iirim.11,5.  ilhid  ;  atque  Apostohis :  Non  coronalur  nisi  misericordiam  non  est  consecutus  a  Deo. 

qui  legitime  certaverit.  Agamus  ergo  vi-  Cujus  causam  assignant  doctores,quoniam 

riliter,  et  juxta  prassentis  epistola?  sacra-  tota  ejus  poenitentia,  oratio  atque  promis- 

tissima  documenla,  studeat  unusquisque  sio  ex  servili  venit  timore,  non  ex  zelo  ju- 

digne  sua  vocatione  coram  Altissimo  am-  stitise,  neque  ex  Dei  amore.  Ex  quo  plane 

bulare,  prsesertim  quia  ingratum  est  Spi-  exemplo  datur  intelligi  quam  periculosum 

ritui  Sancto  quidquid  ei  oblulerimus,  ne-  sit  poenitentiam  usque  ad  agonem  differ- 

glecto  eo  ad  quod  tenemur.  re,  et  item  quod  plurimi  videntur   tunc 

Praeterea,  quum  juxta  prwscripta,  lam  poenitere,  et  tamen  non  prodest  eis  ad  ve- 

virtuosa,  pia,  simplex  et  humilis  debeat  ram  sakitem,  quoniam  ex  servili  poenitent 

Christianorum  vita  exsistere,  nonne  hinc  et  confilcntur  timore.  Verumtamen  despe- 

vehementissime  est  dolendum  ac  flendum,  D  ratio   nulli  est  persuadenda.   Sed  ideirco 

quod   populus  christianus  in  omni  statu  haec   recito,  ut  certiorem  securioremque 

jain  ad  tantam  devenit  ruinam,  ad  tam  in-  viam  eligat  unusquisque,  atque  dum  sanus 

timoratam    scandalosamque   vitam?  Ecce  et  potens  ac  juvenis  est,  pcenitere  ac  Deo 

enim  quanta  est  eorum  vanitas,  curiositas,  servire  non  negligat  qui  ad  senium  et  lan- 

pompa  et  novitas  in  vestitu,  quanta  incu-  guorem  nondum  devenit.  Porro  qui  distu- 

stodia  in  loquendo,  quanla  superfluitas  in  lit  usque  ad  seniuin  et  laiiguorem,  doleat 

cibo   el   potu,  quanla   acedia   ad   divina,  se  distulisse  lamdiu,  et  invocet  misericor- 

quam  facile  mutuo  irascuntur,  contendunt  diam  Dei  immensam,  ut  verae  poenitentiae 

ac  pugnant.  Nullus  vult  aliquid  pati  a  pro-  gratiam  sibi   dignetur  infundere,  nec  se 

ximo,  vixque  a  superioribus  suis  corripi  a-iternaliter  permittat  perire.  Ad  laudem  et 

volunt  ac  corrigi,  et  alia  innumerabilia  et  gloriam  nominis  sui  piissimi. 


14 
Jbiil.xi,[> 


DOMINICA  XVII   POST  TRINITATEM.  —   ENARRATIO   IN   EVANGELIUM  487 


ENARRATIO  IN  EYAN&ELIUM 


QUUM   INTRARET  JESUS   IN   DOMUM   CUJUSDAM   PRINCIPIS   PHARIS^ORUM   SABBATO 
MANDUCARE   PANEM,   ETC.  Luc.  XIV,  1-11. 


LUCAS  evangelista  in  evangelio  hodier-  A  Et  ecce  homo  quidam  hydropicus  erat 

no  describit  qualiter  Christus  curavit  ante  illum,  id  est,  hydropicus  iste  venit 

hydropicum,    quomodo    etiam    confutavit  ad  Jesum  ut  sanaretur  ab   eo.  Porro   ab 

adversai^iorum  suorum  errorem,  et  quali-  {iowp,  quod  est  aqua,  dicitur  hydropisis  : 

ter  humilitatem   docuit  esse   servandam.  qua>  est  morbus  aquosus,  ex  vesic»  vitio 

Itaque  ait  :  Quum  intraret  Jesus  in  do-  natus,  cum  inflatione  turgente  atque  foe- 

7num  cujusdam  principis  Pharisa^orum,  tente  anhelitu.  De  spirituali  autem  signifi- 

invitatus  ab   illo,  sahbato,  qui   fuit   dies  catione  hydropici  in  sermone  dicetur. 

celebris  apud  Judeeos,quemadmodum  apud  Et  respondens  Jesus,  non  ad  verba,  sed 

nos  dies  dLOimmcai,  manducare  panem,\A  ad    insidiosas    cogitationes   Pharisaeorum, 

est  cibum.Per  panem  etenim  in  Scripturis  quas  intuebatur,  dixit  ad  legisperitos,  id 

intelligitur  quilibet  cibus,sicut  per  aquam  est    Scribas    seu    doctores   Judaeorum,   et 

quilibet  potus  :  ut  constat  ex  eo  quod  in  B  Pharisa^os  :  Si  licet  sabbato  curare,^  cor- 

libris  Regum  Eliseus  regi  Israel  dixit  de  porali  infirmitate  supernaturaliter  et  mi- 

iVBey.yi,  Syris  :  Pone  panem  et  aquam  coram  eis.  raculose?  Non  ex  ignorantia  hoc  petivit, 

^'loid  n    ^*  subditur  ibi  :  Apposita  est  eis  ciborum  sed  ut  illorum  errorem  corrigeret.  Taliter 

magna  preeparatio.  Et  ipsi,  scilicet  Phari-  quippe  curare,  est  opus  divinum,  pium  et 

sffii,    obscrvabant   eum,   qualiter   possent  caritativum,  ad  Dei  honorem,  laudem  ac 

eum    reprehendere   in   verbis  aut   factis,  dilectionem  inflammans,  ad  divinae  quo- 

praisertim  an  aliquid  faceret  contra  sab-  que  omnipotentise  contemplationem  indu- 

bati    celebritatem.  Christus   namque,  se-  cens,  non  a  vacatione  Dei,  ad  quam  sabbati 

cundum  Bernardum,  in  factis  suis  passus  celebritas  ordinabatur,  impediens.  At  illi 

est  observatores,  in  verbis  contradictores,  tacuerunt : (\mdi  subtilitatem  ac  sapientiam 

in  tormeutis  illusores.  Denique  Pharisffii  Christi  sciebant,  ideo  metuebant  confutari 

avidissimi  erant  laudis  humanae,  et  a  Ju-  C  ab  eo   quidquid  responderent.  Ipse  vero 

daeis   reputari   consueverunt   prae   ceteris  apprehensum  sanavit  eum,  id  est,  Jesus 

religiosi  et  boni  :  ideo  Christo  maxime  in-  hydropicum  illum  manu  accipiens,  super- 

videbant,  quia  sapientia,  sanctitate,  mira-  naturaliter   et    miraculose    curavit   eum- 

culis.  eloquentia  et  fama  ipsos  Iranscendit,  dem,  imperialiter  et  repente,  ac  dimisit 

et  pra;  eis  honorabatur  a  popuio.  Itaque  abire,  ut  expedite  velociterque  eundo,  os- 

Pliarisa;os  nunc  multi  sequuntur  ficte  de-  tenderet  se  vere  esse  curatum,  atque  ad 

voti  et  false  justi,  qui  prae  ceteris  cupiunt  Dei  laudem  alios  provocaret. 

honorari,  promoveri,  et  sapientes  virtuo-  ^^^  r(?sj5o«(fews  Jesus  ad  cogitationes  Pha- 

sique  reputari  :  idcirco  invident  his  quos  risa^orum  ac  legisperitorum,  qui  viso  hoc 

cernunt  se  doctiores,  prudentiores  ac  me-  signo,  ca'perunt  cogilare  et  intra  se  judi- 

liores,  et  eos  observant,  ut  eorum  famam  care  quod  Jesus  sabbatum  violasset  eurau- 

valeant  denigrare.  Contra  quos  in  libro  Sa-  D  do  hydropicum.  In  quo  appaiet  magna  il- 

vSn;).vi,25.  piciitia!    scriptuni    est  :  Cum    tabescente  lorum  perversitas,quod  viso  tanto  prodigio 

invidia  non  communicabo.  nou  fuerunt  «dificati;  inagua  quoque  cse- 


488 


DOMINICA  XVII   POST  TRINITATEM.  —   ENARRATIO   IN  EVANGELIUM 


citas  eorumdem,  quod  cogitabant  et  judi- 
cabant  tam  fatue.  Ad  illos  dixit  :  Cujus 
vestruin  asifius  aut  bos  in  puteum  cadet, 
et  non  continuo  extrahet  illum  die  sabba- 
ti?  quasi  dicat  :  Si  licet  brutis  die  sabbati 
cum  grandi  labore  succurrere,cur  non  po- 
tius  licet  homini  segro  sanitatem  superna- 
turaliter  dare  die  sabbati,praesertim  quum 
istud  fiat  tam  absque  labore,  imo  facilli- 
me  ?  Et  non  poterant  ad  hcec  respondere 
illi,  videlicet  Christo.  Sed  viderunt  se  esse 
convictos  ab  eo,  secretaque  cordium  suo- 
rum  inspecta  et  redarguta  esse  ab  ipso  : 
quod  fuit  magis  mirabile  ac  divinum 
quam  hydropici  corporalis  curatio,  quem 
tamen  etiam  spiritualiter  curavit  (id  est 
a  peccatis  mundavit)  Salvator. 

Confutatis  ergo  adversariis  veritatis,  et 
corporali  hydropisi  in  uno  curata,  conver- 
tit  se  Christus  ad  spiritualis  curationem 
hydropisis,  utpote  superbiie  et  ambitionis, 
qua  laborabant  legisperiti  ac  Pharisaei,  et 
nunc  usque  plurimi  sunt  infecti.  Dicebat 
autem  et  ad  invitatos  parabolam,  id  est 
sermonem  aliquid  mystice  significantem, 
quia  per  corporalia  ista,innuebat  spiritua- 
lia  documenta;  intendens,  id  est,  conside- 
rans  vel  intelligi  dans,  quomodo  primos 
accubitus  eligerent,  id  est,  ad  altiora  loca 
in  mensis  adspirarent,  aviditate  honoris, 
vel  propter  fercula  lautiora  quse  altius  se- 
dentibus  proponuntur;  diccns  ad  illos  : 
Quum  invitatus  fueris  ad  nuptias,  non 
discumbas  in  primo  loco,  id  est,  te  ipsum 
vane  non  ingeras  ad  sedendum  in  loco  su- 
periori,  ne  forte  honoratior  te  sit  invifa- 
fi/s,  etc.  Sensus  superficialiter  iitteralis 
difficultatem  non  habet;  sed  magister  hu- 
militatis  hoc  exemplo,  hacque  ratlonabili 
persuasione,  intendit  nos  informare,  ut 
semper,  quantum  in  nobis  est,  humilie- 
mus  et  parvi  faciamus  nos  ipsos,  ne  quis 
ultra  propriam  mensuram  se  crigat,  imo 
potius  inferioribus  arbitremur  nos  vilio- 
res.Denique,  quando  per  Christi  ministros, 
id  est  prselatos  ac  praedicatores,  invitamur 
ad  nuptias  spirituales,  hoc  est  ad  unionem 
mentis  cum  Deo,  ad  refectionem  et  dele- 


A  ctationem  internam  in  eo,  non  debemus 
in  primo  loco  discumbere,  id  est  aliis  nos 
pra?ferre,  neque  de  meritis  nostris  praesu- 
mere,  ne  reprobemur  a  Christo. 

Sed  quum  vocatus  fueris  ad  nuptias  si- 
ve  convivium,  vade,recumbe  in  novissimo 
foco,  id  est,  quantum  in  te  est,  locum  elige 
inferiorem ;  ut  quum  venerit  qui  te  invi- 
tavit,  dicat  tibi ,  admonitione  seu  suppli- 
catione  honoraria  (sufficit  enim  monitio 
apud  discretos) :  Amice,  ascende  superius. 
Sicque  per  humilitatem  honor  acquiritur, 

B  sicut  subjungitur  :  Tunc  erit  tibi  gloria 
coram  simul  discumbeiitibus  :  juxta  illud 
Job,  Qui   humiliatus   fuerit,  erit   in   glo- yo6xxii,29. 
ria.  Huic  morali  doctrinae  Christi  consonat 
quod  in  Proverbiis  Salomon  ait  :  Ne  glo-  Prov.  xxv, 
riosus  appareas  coram  rege,  et  in  loco  ma-  ^'  ^' 
gnorum  ne  steteris;  melius  est  ut  dicatur 
tibi,  Ascende  huc,  quam  ut  humilieris  co- 
ram  principe.  Dicit  quoque  Basilius  :  Oc- 
cupare  ultimum  locum  in  conviviis,  juxta 
inandatum    Christi,    conveniens   est  ;  sed 
rursus  in  hunc  contentiose  se  ponere,  vi- 

C  tuperabile  est,  tanquam  destructivum  or- 
dinis  et  causativum  tumultus,  et  de  hoc 
mota  contentio  comparabit  nos  liliganti- 
bus  dc  primatu.  Quapropter,  sicut  docet 
hic  Christus,  expedit  accubitus  ordinem 
committere  facienti  convivium.  Sic  enim 
in  patientia  nos  mutuo  sustinebimus,  ho- 
neste  et  secundum  ordinem  omnia  prose- 
quentes. 

Quia  omnis  qui  se  exaltat  per  super- 
biam,  humiliabitur  humiliatione  justae  ul- 
tionis,  id  est,  reprobabitur,  deprimetur  ac 

D  punietur  tanto  confusibilius  atque  poena- 
lius,  tam  in  parliculari  suo  judicio  quam 
in  judicio  generali,  quaiito  nunc  inagis  se 
erigit,  nisi  vere  poeniteat  seque  in  vita 
hac  sponte  humiliet.  Et  qui  se  humiliat, 
id  est,  propriam  defectuositatem  et  cul- 
pam  pensando,  dejicit  et  prosternit  se 
ipsum  coram  Altissimo,  atque  in  exterio- 
ribus  humilitatem  vere  ostendit  in  verbo 
et  facto,  exaltabitur :  quia  in  hac  vita  ma- 
gna  a  Deo  accipiet  dona  gratiae  ac  virtu- 
fum,  in   futuro   quoque  sublimis   eril   in 


DOMINICA  XVII   POST   TRINITATEM.   —   SERMO   SECUNDUS  489 

jacob.iv,G.  gloria  ccelestique  palria.  Deus  namque  su-  A  fuit,  peribit  de  populo  suo  :  verbum  enim 
perbis  resistit,  humilibus  autem  dat  gra-      Dei  contempsit.  Ecclesiasticus  quoque  di- 
tiam.  Hinc  in  Numeris  Moyses  loquitur  :      cit  :  Quanto  major  es,  humilia  te  in  omni-  EccU.  i 
Aum.  XV,  Anima  quse  per  superbiam  aliquid  commi-      bus,  et  coram  Deo  invenies  gratiam,  quo- "  ' 
^"'^''       serit,quoniam  adversus  Dominum  rebellis      niam  ab  humilibus  honoratur. 


SERMO  SECUNDUS 


D 


DE  SEPTEM  HYDROPICORUM  PROPRIETATIBUS,  PER  QUAS  SEPTEM  MORTALIA 

PECCATA  DESIGNARI  POSSUNT. 


UO  mala  fecit  populus  meus  :  me  de-  B  fatui  quasi  vas  confractum,  omnem  sapi- 

reliquerunt  fontem   aquos  vivw,   et  entiam  non  tenebit.  Falsi  ergo  doctores, 

foderunt  sibi  cisternas   dissipatas,  quoi  et  fabulatores  vani  ac  impii,  atque  simpli- 

continere  non  valent  aqxms.  Jer.  ii,  13.  cium  seductores,  vocantur  dissipatae  cister- 

Haec  sunt  verba  Dei,  in  quibus  ad  litte-  na?.  Conqueritur  itaque  Deus  de  perversis 

ram  conqueritur  de  indurato  populo  Ju-  Judseis,  quod   ejus   doctrinam  et  sanctos 

dfforum,  quod  duo  commiserunt  peccata,  Prophetas  dereliquerunt,  et  pseudoprophe- 

loquendo  in  generali :  innumerabilia  nam-  tas,  mendaces   magistros,  garrulos   sedu- 

que  commiserunt  peccata  in  speciali.  Pri-  ctores  exquisierunt  ac  susceperunt. 

mum   est,  quod  corda   sua   averterunt  a  Deinde   hoc  ipsum   conqueritur   modo 

summo  et  infinito  ac  invariabili  bono,  vi-  Christus  de  populo  christiano,quod  ipsum 

delicet  Deo,  qui  est  fons  aqua;  vivae,  id  est  dereliquerunt,  qui  est  via,  veritas  et  vita,  7oa«n.  xiv, 
origo  salutaris  doctrinee,  juxta  illud  Eccle-  C  fons  totius  sapientiae  atque  scientise,  nec  ^' 

AVc/i.i,!.  siastici  :  Omnis  sapientia  a  Domino  Deo  ejus  servant  doctrinam.  Imo  ut  in  libro 

ihki.  5.   est;  itemque,  Fons  sapientiae,  verbum  Dei  Judicum  fertur  de  filiis  Israel,  quod  audi-  ^«'//0.11,17. 

in  excelsis.  Secundum  malum  est,  quod  entes  praecepta  Dei,  omnia  fecere  contra- 

Deo  relicto  converterunt  se  ad  pseudopro-  ria,  ita  jam  populus  christianus,  quantum- 

phetas,  ad    falsos   doctores,  ad  idolorum  cumque  ei  praedicetur  de  Christi  doctrinis 

culturam  seu  gentium  deos,  qui  vocantur  atque  prsceptis,  totum  agit  contrarium. 

yf/. II,  i.i.  dissipatffi  seu  perforata  et  fractae  cister-  Insuper  fodit  sibi  «  cisternas  dissipatas  », 

nao  quae  aquas  nequeunt  continere.  Cister-  hoc  est,  praelatos  et  praedicatores  exquirit  a 

nae   namque   seu    putei   sunt   quasi   vasa  quibus  non  multum  corripiatur  nec  casti- 

aquarum;  qua)  cistcrnae  si  fuerint  dissipa-  getur,  sed  ea  audiat  quae  amplius  placent. 

ta',  aquas  continere  non  valent.  Per  cister-  Sicque  impletum  est  nunc  quod  ad  Timo- 
nas  itaque  intelliguntur  homines  seu  cor- D  theum  pra^dixit  Apostolus  :  Erit  lempus  iinm.iv,:). 

da  humana,quae  esse  debent  vasa  sapientiffi  quum  sanam  doctrinam  non  sustinebunt, 

et  scientiae,  gratia?  ac  virtutum  ;  si  autem  sed  ad  sua  desideria  coacervabunt  sibi  ma- 

fuerint  corda  ha3C  per  concupiscentiarum  gistros  prurientes  auribus.  Jsti  sunt  duri 

et  vitiorum  pravilatem  corrupta,  continere  et  incorrigibiles,  qui  si  veraciter  corripian- 

nequcunt  sapientiam  salutarem,  graliam  tur  jusleque   corrigantur,   protinus   indi- 

5«/).  1,'..   et  virtutes,  ju.\la  illud  libri  Sai^ientia)  :  In  gnanlur,  resistunl  et  obloquuntur.  De  qui- 

malevolam  animam  non  inlroibit  sa|)ien-  bus  in  Isaia  le^ilur:  Dicuiit  adspicienlibus, /s.xxx,  10. 

/Tcc/^.xxi,  «j                                              r                             7 

17.           tia.  Unde  in  Ecclesiastico  asseritur  :  Cor  Nolile  adspicere  nobis  ea  qua)  recta  sunt, 


490 


DOMTNICA  XVII   POST  TRINITATEM.  —   SERMO  SECUNDUS 


loqiiimini   nobis   placentia,  videte    nobis  A  furore  tuo,  et  respiciens  omnem  arrogan- 

errores.  Tales  sunt  omnes  qui  in  suis  per-  tem  humilia,  demerge  eos  in  foveam.  Ab- 

manent  culpis  mortalibus,  qui  spirituali-  horreamus  ergo  maledictum  semen  super- 

ter   fiunt   et   exstant   hydropici.   Ex   quo  bise,  ex  quo  omnia  vitia  oriuntur,  et  cum 

enim  aquam  sapientise  salutaris,  hoc  est  beato  David  rege  dicamus,  Ego  sum  vir  liJe^/.xvm, 

fluenta  sanse  doctrinse,  repellunt  a  se,  cor-  pauper  et  tenuis ;  atque  cum  Jeremia,  Ego  V/iren.m, 

daque  sua  carnali  implent  prudentia,  men-  vir  videns  paupertatem  meam.  Specialiter  •• 

dacibus    documentis,    cogitationibus    va-  autem  superbia  in  pauperibus  vituperabi- 

nis,  curiosisque  fabulis,  et  superstitiosis  lis  intolerabilisque  censetur.  Propter  quod 

scientiis ;  pessimas   in  se  congregant   ac  sapiens  ait  Ecclesiasticus  :  Tres  species  eccU.wv, 

continent  aquas,  et  recte  hydropici  nomi-  odivit  anima  mea  :  pauperem  superbum, 

nantur,  atque  per  istum  (de  quo  in  evan-  divitem  mendacem,  et  senem  fatuum. 
gelio  hodierno  fit  sermo)  hydropicum  de-  B      Secunda  proprietas  hydropici  est  com- 

signantur;  indigentque  curari  a  Christo,  pressio  spirituum,  per  quam    designatur 

nec  curari  queunt  ab  alio.  invidia.  Invidi  quippe  aliorum  bona  opera 

Pra?terea  septem  sunt  proprietates  hy-  pro  posse  abscondunt ;  et  si  bona  sint  ma- 

dropici,  per  quas  septem  peccata  mortalia  nifesta,    quantum   possunt   ea   denigrant, 


3,  i. 


designantur.  Prima  est  tumor  corporis  ac 
membrorum,  prsecipue  ventris.  Sicque  per 
hydropicum  designantur  superbi,  quia  su- 
perbia  est  quidam  animi  tumor,  erectio 
/06  XV,  13.  sive  elatio  (juxta  illud  Job  :  Quid  tumet 
coutra  Deum  spiritus  tuus?),  quemadmo- 
dum  econtrario  humilitas  est  queedam  in- 


detrahendo  atque  in  pejus  ea  interpretan- 
do.Idcirco  invidia  est  detestabile  et  ineffa- 
biliter  vile  ac  grave  peccatum,tam  naturali 
quam  divin»  legi  prorsus  contrarium.  In- 
vidus  quoque  eo  ipso  quo  alteri  invidet, 
parvum,  vilem  ac  defectuosum  se  esse  os- 
tendit :  quoniam  bonum  quod  invidet  alte- 


clinatio  ac  depressio  mentis,  et  resilitio  C  ri,  fatetur  sibi  deesse,  sicque  inferiorem 

ejus  in  propriam  parvitatem.  Hinc  sicut  se  efficit  eo  cujus  invidet  bono.  Propter 

aqua  colligi  nequit  in  monte  sive  monti-  quod  fertur  in  Job :  Virum  stultum  interfi- 

culo,  sed  in  concavo  loco,  ita  dona  ccele-  cit  iracundia,  et  parvulum  occidit  invidia. 

stium  gratiarum  recipi  ac  servari  non  va-  Quocirca  scribit  Gregorius  :  Invidere  non 

lent  in  corde  superbo,  sed  humili.  Itaque  possumus  nisi  his  quos  nobis  in   aliquo 

si  a  Deo  appetis   misericorditer   adspici,  meliores  putamus.  Parvulus  ergo  est  qui 


Julj  V,  i. 


gratiose  visitari,  beatitudinem  adipisci, 
aufer  a  corde  tuo  tumorem  superbi»;  pro- 
priamque  vilitatem,  impietatem,  defectuo- 
sitatem  atque  ad  omne  peccatum  proclivi- 
tatem   perpendens,  despice  et   inclina  te 


Eccli.  vii 
19. 


livore  occiditur,  quoniam  ipse  sibi  testi- 
monium  perhibet  quod  eo  minor  sit  cujus 
torquetur  invidia.  Abjiciamus  ergo  hoc  in- 
fernale  venenum  sanctse  caritati  omnino 
contrarium,   quod   non   aniraam   tantum, 
ipsum  (juxta  illud  Ecclesiastici  :  Humilia  D  sed  corpus  quoque  occidit,  Salomone  di- 
valde    spiritum   tuum,  quoniam   viudicta      cente  :  Putredo  ossium,  invidia.  Porro  ad   /voc  xiv, 
impii,  ignis  et  vermis)  :  alioqui  depriinc-      invidiam  specialiler  proni  suut  melancho- ^*'" 
ris  a  Deo,  et  usque  ad  profunda  laci  infer-      lici  et  pusillanimes  :  idcirco  incumbit  eis 
nalis   dejicieris.   Siquidem    proprium   est      contra  invidiam  singulariter  praeliari,  dan- 
Deo  justo  ac  omnipotenti   superbos  pro-      do  se  ad  caritatem  sinceram  ac  spiritua- 
sternere,  prout  in  Ecclesiastico  aeterna  Sa-      lem  lajtitiam. 
IV,  pientia  protestatur  :  Omnium  superborum  Tertia  proprietas  hydropici  est  ardor  si- 

et  sublimium  colla  propria  virlute  calca-  tis.  Sicque  per  eum  designantur  avari,qui 
vi.  Unde  ad  sanctum  Job  Dominus  dixit  :  quanto  plura  acquirunt,  tanto  plura  desi- 
7o6xL,4,6,  Si  habes  brachium  ut  Deus,  et  si  simili  derant,  et  semper  sunt  pauperes,  quia  se 
^-  voce  tonas,  disperge  omnes  superbos  in      reputant  indigentes.Ideo  loquitur  Augusti- 


Ihiil.  XX 
11. 


DOMINICA   XVII  POST  TRINITATEM.  —   SERMO   SECUNDUS  491 

nus  :  Avarus  similis  est  inferno.  Infernus  A  rum  sit  bonorum,  quanta  beneficia  inces- 

enim  quantoscumque  absorbet,  nunquam  sabiliter   largiatur   hominibus.    Considera 

dicit,  Sufficit ;  sic  nec  avarus,  quantum-  demum  quam  indesinenter  et  clare  ipse  te 

cumque  acquirit.  Gregorius  quoque  fate-  et  omnia  intueatur,  quantum  ipsam  acedi- 

tur  :  Omnis  avarus  ex  potu  sitim  multipli-  am  detestetur,quantam  damnationem  ace- 

cat,   quia   dum   ea   quse   appetit   adeptus  diosis  infliget.  Siquidem  in  Apocalypsi  ait: 

fuerit,  ad  adipiscenda  alia  amplius  anhe-  Quia  tepidus  es,  incipiam  te  evomere  de  Apoe. iii,ig. 

lat.  Denique  quidam  hac  siti  ita  insaniunt,  ore  meo;  quasi  dicat,Nauseam  habeo  de  te. 

ut  etiam  aliorum  bona  optare  non  vere-  Sexta,  est  genitalium  inflatio,  per  quam 

antur,  aut  per  fraudem  occulte,  vel  per  luxuria  designatur.  Est  quoque  proprietas 

violentiam  manifeste  rapere  moliantur  :  hydropici,foetor  anhelitus,per  quem  aptius 

quibus  damnatio  imminet  sempiterna  ni-  significatur  luxuria,   in  qua  est   maxima 

mis    gravissima.    Avaris    ergo    timendum  B  turpitudo  et  bestialitas  foeda  ac  inhonestas 

est  vehementer  quod   Deus  loquitur  per  erubescenda.  Quod  si  ita  est,  quam  turpes, 

/s.  V,  8.  Isaiam   :  Vaj  qui  conjungitis   domum  ad  vitiosi  ac  fwtidi  sunt  coram  altissimo  at- 

domum,  et  agrum  agro  copulatis ;  num-  que  sanctissimo  Deo,  qui  non  solum  una 

quid  habitabitis  vos  soli  in  terra?  Disce  ac  simplici  fornicatione  se  maculant,  sed 

ergo,  0  Christiane,  spiritualia  gratia?  dona  et  adulterio  et  consuetudinali  luxuriatione 

appetere,  summum  et  incomparabile  bo-  absque  freno  se  polluunt?  His  praeparatus 

num,  Dominum  Deum  creatorem  tuum  di-  est  ardor  gehennalis  incendii  et  fcctor  in- 

ligere,  sternam  desiderare  salutem  :  sic-  effabilis   infernalis   ergastuli,  juxta   illud 

que  despicies  ista  terrena,  quse  ab  illorum  Apocalypsis  :  Pars  illorum  erit  in  stagno  ibui.\xi,s. 

amore  atque  adeptione  bonorum  impedi-  ardenti  igne  et  sulfure.  Unde  et  in  Psal- 

Matth.M,  unt,  quoniam  Christo  testante,  nemo  po-  mo  :  Ignis,  sulfur  et  spiritus  procellarum,   Ps.  x,  7. 

^*'           test  Deo  servire  ac  mammonee.  C  pars  calicis  (id  est  pcenee)  eorum.  Quod  si 

Quarta  proprietas,  indigestio  est  humo-  totum  hoc  est  pars  poenee  illorum,  qualis 

rum  :  sicque  per  hydropicum  designantiir  et  quanta  est  tota  eorum  poena?  Vee  in- 

iracundi.  Ira  namque  est  velut  fumus  et  felicissimis   ac   deflendis   hominibus   qui 

vapor   incensus,  mentem   offuscans,  tur-  quidquid  eis  prffidicetur,  in  suis  manent 

bans  et  inquietans,  per  quem  fit  homo  si-  spurcitiis,  nec  intolerabiles  poenarum  sibi 

milis  fatuo   et   insano.  Per  iram  quoque  imminentium  acerbitates  considerant. Pree- 

societas  aggravatur,  concordia  dissipatur,  terea,  per  pra>tactam  genitalium  inflatio- 

imo  et  Spiritus  Sanctus  repellitur.  Ideo  in  nem    potest   intelligi   gula,   qua   luxurise 

/'/w.  xviii,  Proverbiis  habetur  :  Spiritum  ad  irascen-  praebet  materiam  et  corporis  inflammatio- 

dum  facilem  quis  poterit  sustinere  ?  ni  deservit.  Quse  prorsus  vitanda  est  tan- 

Quinta  proprietas  est  tarditas  pedum  ad  quam  vere  peccatuni   mortale,  ad  quam 

incedendum.  Sicque  per  hydropicum  de-  D  multa  et  magna  peccata  sequuntur;  quse 

signantur  acediosi,  qui  nec  summi  boni  et  rationem  obtenebrat,  corpus  laedit  ac 

accenduntur  amore,  nec  divina^  majestatis  indisponit,  et  vitam  non  parum  abbreviat. 

reverentia  provocantur  ad  agendum  viri-  Itaquc  quacumque  spirituali  hydropisi 

liter,  nec  quanta  beatitudo  ac  merces  sil  jam  pr»tacla  infectus  quis  fuerit,  festinet 

ferventibus  Dei  ministris  prwparata,  per-  ire  ad  Christum,  coram  ipso  prosternat  se, 

pendunl,  sed  ad  bene  agendum  t«dio  affi-  indulgentiam  gratiamque  conversionis  et 

ciunlur   tartareo,   neque   in   spiritualibus  emendationis  in  omnibus  deprecetur,  re- 

delectantur.  Considerate  ergo,  o  acediosi,  cogitet  sua  peccala  ct  confiteri  acceleret, 

quam  ferventer  diligendus  sit  Deus,  quam  ac  juxta  prjehabita  instituat  ac  gubernet 

reverenter  ac  prompte  obscquendum  sit  se  ipsum. 

ei,  quam  copiosissimus  remuneralor  ope-  Legitur  de  quadam  devota  matrona,  cu- 


li. 


492 


DOMINICA  XVII   POST  TRINITATEM.   —  SERMO  TERTIUS 


jus  vir  miles  fuit,  et  fidem  violans  conju- 
galem  frequenter,  atque  post  bellica  exer- 
citia  balneis  et  luxuriis  vacans.  Quo  mor- 
tuo,  uxor  ipsius  instanter  Deum  rogavit  ut 
mariti  sui  statum  sibi  ostendere  dignare- 
tur.  Cujus  precibus  annuit  Deus.  Nam  ra- 
pta  in  spiritu,  ducta  est  in  visione  ad  in- 
feros,  viditque  ibi  animam  viri  sui  in 
quodam  calidissimo  sulfureo  balneo  bal- 
neari.  Deinde  audivit  damones  dicentes  : 


A  Prseparemus  ei  lectum  mollissimum  et 
pulchram  puellam.  Statimque  vidit  virum 
suum  poni  super  ferreum  lectum  et  tota- 
liter  inflammatum,  et  juxta  eum  inferna- 
lem  bufonem.  Qui  quum  apprehenderet  et 
amplecteretur  virum  illura,  sustinuit  inae- 
stimabilissimam  poenam.  Qua  visione  con- 
specta,  intellexit  devota  illa  matrona  in 
quantis  suppliciis  esset  vir  ejus  :  ideo  ipsa 
de  cetero  ad  virtuosiorem  vitam  se  dedit. 


SERMO  TERTIUS 


DE   VARIIS   VIRTUTIBUS   QUIBUS   COELESTIBUS   NUPTIIS   DISPONUNTUR   FIDELES. 


BEATUS  homoqui  invenit  sapientinm.  B 
Prov.  III,  13. 

Doctrina  sacree  Scriptura?  merito  sapien- 
tia  appellatur,  nam  docet  Deum  cognosce- 
re  et  ea  quse  ad  salutem  sunt  necessaria 
scire.  Hanc  sapientiam  debent  Christiani 
singulariter  adamare,non  solum  ut  sciant, 
sed  ut  juxta  Christi  prsecepta  sive  consilia 
vivant,  sicque  in  divina)  bonitatis  amore, 
in  divinffi  gequitatis  timore,  in  divinse  ma- 
jestatis  veneratione  crescant  quotidie. 

Denique,  quamvis  verba  aliqua  Evange- 
lii  interdum  videantur  esse  non  multum  C 
sententiosa,si  tamen  diligenter  consideren- 
tur,  spiritualibus  sensibus  salutarlbusque 
doctrinis  sunt  plena.  Itaque  in  evangelio 
hodierno  multipliciter  cdocemur  :  Primo, 
quanta  sit  fragilitas,  imo  et  malitiositas 
cordis  humani.  Ecce  legisperiti  ac  Phari- 
sa^i,  non  obstante  quod  Christus  tam  innu- 
merabilia  ac  pr»clarissima  fecit  miracu- 
la,  etiam  totam  creata?  naturse  facultatem 
transcendentia,soIique  Deo  possibiIia,quod 
tanta  sanctitale,  sapientia  et  eloquentia 
fulsit,  quod  cuncta  terrena  conlempsit,  ni-  D 
hilo  minus  insidiabantur  ei  ubique.  Ambi- 
tiosi  namque  et  cupidi  laudis  human», 
innumerabilia  incidunt  vitia;  et  quidquid 
boni  agere  videantur,  eorum  intentio  est 


semper  corrupta  atque  ad  proprias  com- 
moditates  reflexa,  nec  unquam  pure  ac 
recte  feruntur  in  Deum.  Hi  miseri  homi- 
nes  faciliter  invident  aliis,  et  melioribus 
insidiantur,  observando  facta  et  verba  eo- 
rum  ut  eos  valeant  accusare.  Advertant  hi 
quod  Salomon  loquitur  :  Qui  observator  Pr  .'.xi,27. 
est  malorum,  opprimetur  ab  eis.  Dum 
enim  aliorum  peccala  observat,  ipse  a  vi- 
tiis  superatur,  et  multis  defectuositatibus 
adimpletur,  negligitque  se  ipsum.  Insuper 
ex  his  duo  documenta  trahuntur.  Primum 
est,  ut  homines  virtuosi  ac  sapientes  non 
frangantur  per  impatientiam,  quando  se 
sentiunt  observari,  accusari  et  diffamari 
ab  aliis,  sed  quid  passus  sit  Christus  reco- 
gitent,  et  quod  servus  non  est  major  do-  ,/orni».xni, 
mino  suo  considerent.  Secundum  est,  ut  "'• 
qui  cupit  Deo  placere  et  in  virtutibus  cre- 
scere,  bona  aliorum  penset  ad  imilandum, 
et  ab  unoquoque  homine  virtuoso  discat 
virtutem  in  qua  ille  magis  abundat,  ut  di- 
scat  ab  isto  humilitatem,  ab  illo  patien- 
tiam,  ab  alio  caritatem,  ab  alio  sobrieta- 
tcm,  ab  illo  spiritualem  L-etitiam,  ab  isto 
constantiam,  sicque  de  aliis  actibus  vir- 
tuosis. 

Secundo,   ex    evangelio   isto   docemur 
quanta  sit  negligentia  atque  impietas  ma- 


DOMINICA   XVII   POST  TRINITATEM.   —   SERMO   TERTIUS 


493 


lorum  ac  negligentium  praelatorum,  Pha-  A 
risa30s  sequentium  :  quia  si  viderint  peco- 
ribus  suis  aliquid  adversitatis  contingere, 
dolent,  protinusque  pro  posse  succurrunt; 
si  vero  conspexerint  proximos  suos  ac 
subditos  spiritualiter  laedi,  imo  occidi,hoc 
est  mortaliter  transgredi,  tacent,  dissimu- 
lant,  non  curant,  neque  subveniunt.  Quo 
constat  quod  veram  Dei  ac  proximi  non 
habeant  caritatem  :  nempe  quo  anima  est 
praestantior  corpore  et  omni  jumento,  eo 
de  animarum  morte  ac  perditione  amplius 
est  dolendum,  atque  eisdem  celerius  suc-  B 
currendum.  Hinc  ait  Chrysostomus  :  Si 
populus  decimas  non  obtulerit,  murmu- 
rant  pastores ;  sed  si  populum  peccantem 
viderint,  tacent.  Omnes  de  suo  honore  sol- 
liciti  sunt,  non  de  Dei  honore.  Ideo  etiam 
dicit  Bernardus  :  Gadit  asina,  et  est  qui 
sublevet;  perit  anima,  nec  est  qui  curet. 
Deinceps  in  isto  saeculares  etiam  inveni- 
untur  culpabiles  :  multi  enim  parentes 
plurimum  tristarentur,  si  filii  aut  filiee  eo- 
rum  suas  perderent  vestes;  sed  quod  per 
diversa  peccata  mortalia  suas  amittunt  C 
animas,  non  advertunt.  Paucissimi  (proh 
dolor!)  sunt  qui  spiritualis  dilectionis  de- 
bitum  proximis  suis  impendant,  corripien- 
do,  dirigendo,  orando,  et  de  eorum  ruina 
dolendo  ac  succurrendo  pro  posse. 

Tertio,  ex  evangelio  isto  docemur  ambi- 
tionem  vitare,  nec  superiorem  locum  ap- 
petere.  Nam  sicut  avaritia^,  ita  et  ambitio- 
nis  jugiter  crescit  sitis  tam  in  spiritualibus 
quam  in  ssecularibus  ubique  hominibus, 
quemadmodum  sanctus  describit  Bernar- 
dus.  Nam  si  quis  in  aliquo  collegio  exstat  D 
canonicus,  cito  verecundatur  esse  canoni- 
cus  simplex,  sed  ad  aliquod  adspirat  offi- 
cium.  Quo  adepLo,  adspirabit  ad  altiuSj  et 
quanto  plus  promovetur,tanto  adhuc  ad  al- 
tiora  conabitur:quod  si  archidiaconus  fue- 
ritjjam  ad  episcopatum  nitetur  pertingere, 
sicque  deinceps.  In  saocularibus  quoque  ho- 
minibus  proportionabililer  invenitur. Unus 
appetit  esse  magisler  eivium,  alius  con- 
sul,  tcrtius  scultetus  aut  judex  ;  et  quanto 
quis  ampliorem  acquirit  honorem,  tanto 


plus  adspirabit  adhuc  ad  sublimiorem.Sed 
sicut  isti  sunt  miseri,  ita  beati  sunt  qui 
omnia  ista  spernunt,  omnesque  suas  affe- 
ctiones  figunt  in  Deo,  nec  ditari,  nec  de- 
lectari,  nec  honorari  qua?runt  nisi  in  eo  : 
qui  contemnunt  terrenos  et  temporales 
honores,  ut  adipiscantur  ccelestes  ac  seter- 
nales ;  nec  in  transitoriis  optant  abunda- 
re  divitiis,  quatenus  mereantur  divinorum 
impleri  charismatum  donis,  in  virtutibus 
perfici,  Deo  uniri ;  similiter  carnales  de- 
spiciunt  voluptates,  ut  mereantur  conso- 
lationes  experiri  divinas  et  delectari  in 
Domino,  atque  post  vitam  hanc  labilem, 
nunquam  terminandam  beatitudinem  sor- 
tiri  ab  ipso.  Hinc  de  hujusmodi  homine 
ait  Propheta  :  Beatus  vir  cujus  est  nomen  Ps.\\\ix,o. 
Domini  spes  ejus,  et  non  respexit  in  vani- 
tates  et  insanias  falsas. 

Quarto,  instruimur  ex  evangelio  hodier- 
no  qualiter  ad  ccelestem  felicitatem  opor- 
teat  pervenire.  Ait  quippe  Salvator  :  Quum  Ziic.siv.io. 
invitatus  fueris  ad  nuptias,  vade,  recumbe 
in  novissimo  loco.  Omnes  etenim  ad  coele- 
stis  regni  sumus  nuptias  invitati,  in  qui- 
bus  mens  Deo  plenissime  inavertibiliter- 
que  unitur,  beatificse  fruitionis  suavitate 
reficitur,  et  torrente  voluptatis  divinse  po-  Ps.  xxxv.o. 
tatur.  Qui  ergo  ad  nuptias  has  pervenire 
cupit  ex  animo,  recumbat  in  novissimo  lo- 
co,  hoc  est,  in  humilitatis  tutissimo  figat 
se   fundamento,  vilipendat    se  ipsum,  et 
aspernationes  atque  injurias  a?quanimiter 
ferat.  Hoc  est  quod  alibi  docet  Salvator. 
Quum  enim  interrogassent  eum  Apostoli, 
Quis,  putas,  major  est  in  regno  coelorum  ?    Matth. 
vocavit  puerum  unum  posuitque  eum  in  ''^"''  ''^' 
medio,  dicens,  Nisi   conversi  fueritis,  et 
efficiamini  sicut  parvuli,  non  intrabitis  in 
regnum  coelorum ;  et  rursus  ibidem,  Qui-  ibid.  i. 
cumque  humiliaverit  se  sicut  parvulus  is- 
te,  hic  major  est  in  regno  coelorum.  Cujus 
causam  in  evangelio  cxprimit   hodierno, 
dicendo  :  Quia  omnis  qui  se  humiliat,  ex-  z»cxiv,ii. 
altabilur;  et  qui  se  exaltat,  humiliabitur. 
Qute  verba  sunt   cordibus  Christianorum 
firmissime  inscribenda  ac  jugiter  recolen- 
da.  Utinam  verbum  istud  advcrterent  ex- 


494 


DOMINICA   XVII   POST  TRINITATEM. 


SERMO   TERTIUS 


7. 


csecati  ac  miseri  amatores  saeculi  hujus, 
qui  quum  variis  vitiis  sint  repleti,  nihilo 
minus  cupiunt  aliis  prsefici,  preesidere  ac 
imperare;  et  qui  nesciunt  regere  semet- 
ipsos,  ingerunt  se  ad  regendum  alios,  imo 
alios  multos,  quorum  non  quserunt  salu- 
tem,  nec  Dei  honorem,  sed  propriam  pro- 
motionem,  dominationem  atque  similia, 
non  pensantes  illud  in  libro  Sapientia3  : 

5ap.  vi,G,  Judicium  durissimum  in  his  qui  prsesunt 
fiet,  et  potentes  tormenta  potenter  pa- 
tientur. 

Postremo  est  aliquis  principatus  salu- 
bris  quem  Deus  vult  nos  appetere  et  ha- 
bere,  ut  scilicet  per  rationem  rectam 
evangelica  doctrina  instructam  sit  homo 
rector  sui  ipsius,  propriam  voluntatem 
frangendo  et  eam  Deo  in  omnibus  semper 
subdendo,  vanis  cogitationibus  locum  ne- 
gando.  Itaque  regamus  et  cohibeamus  vi- 
res  animee  nostrse  et  membra  corporis 
nostri,  ne  appetitus  sensitivus  cupiat  sen- 
sibilia,  carnalia  et  terrena  nisi  secundum 
rationis  dictamen,  ne  lingua  proferat  ver- 
ba  otiosa,  mendosa,  detractoria,  provoca- 
toria  aut  lasciva,  ne  pedes  currant  ad  spe- 
ctacula  aut  choreas,ne  manus  extendantur 
ad  opera  vitiosa,  nec  aures  audiant  verba 
oblocutoria  et  iniqua  ;  sic  quoque  refre- 
nandi  sunt  oculi,  ne  per  eos  mors  concu- 
piscentiee  introeat  animam.  Hunc  princi- 
patum  Deus  nobis  commisit,  juxta  illud 

Eccii.  XV,  Ecclesiastici  :  Deus  ab  initio  constituit  ho- 

'*•  minem,  et  reliquit  eum  in  manu  consilii 

sui.  Iloc  etenim  Deus  requirit  a  nobis,  ut 

omnibus  membris  ac  viribus  nostris  uta- 

mur  ad  laudem  et  gloriam  ejus,  sicque 


A  glorificemur  ab  eo  :  quoniam  ipse  glorifi-  iReg.u,^. 
cantes  se  temporaliter,  glorificat  seternali- 
ter;  eos  vero  qui  eum  contemnunt,  etiam 
frequenter  in  prsesenti  saeculo  terribiliter 
punit,  quemadmodum  secundo  Paralipo- 
inenon  legitur  de  Joram,  qui  fuit  filius  Jo- 
saphat  regis. 

Qui  Josaphat   fuit  vir  valde  virtuosus,  iiPar.xvn- 
justus  ac  timoratus  :  propter  quod  Deus  ""• 
etiam  in  hac  vita  contulit  ei  multiplicem 
prosperitatem,  divitias,  potentiam,  victo- 
rias  et  honores.Quumque  moriturus  esset,  Jbid.xs.1,3. 

B  dedit  filiis  suis  argentum  et  aurum  copio- 
sum,  ac  pensitationes,  cum  munitissimis 
civitatibus  in  regno  suo.  Porro  regnum 
dedit  filio  suo  Joram,  quia  primogenitus 
fuit.  Qui  quum  confirmatus  esset  in  regno,  i^id.  4  ei 
ex  intolerabili  ambitione  et  avaritia  inter-  ^'^*'" 
fecit  omnes  fratres  suos  numero  sex,  qua- 
tenus  bona  illorum  devolverentur  ad  se; 
insuper  cultum  Dei  reliquit,  ac  idolis 
deservivit.  Idcirco  electissimus  ille  Dei 
beatissimus  Elias  misit  ad  Joram  increpa- 
toriam  comminatoriamque  epistolam  ;  nec 

C  tunc  vere  pcenituit  :  ideo  paulo  post,  sicut 
Elias  prsedixit  impletum  est.  Siquidem 
Philistaei  et  Arabes  intraverunt  regnum  Jo- 
ram,  atque  ad  libitum  vastaverunt;  diri- 
puerunt  quoque  omnes  thesauros  Joram 
et  uxores  ejus  ac  filios,  et  in  magnis  eum 
reliquerunt  doloribus.  Insuper  Deus  per- 
cussit  eum  insanabili  alvi  dolore,  in  tan- 
tum  quod  interiora  sua  ac  vitalia  egere- 
bat;  sicque  per  duos  annos  consumptus, 
vita  pariter  caruit  et  languore.In  quo  facto 
considerari  potest  providentia  Dei,  et  ju- 

D  stissimum  ejus  judicium. 


DOMINICA  XVII   POST  TRINITATEM.    —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS  495 


AD    RELIGIOSOS 


SERMO  QUARTUS 

DE   VARIIS   MEDIIS   QUIBUS   PERTINGITUR  AD   FINEM  PERFECTIONIS  MONASTIC^. 


ODSECRO  vos  ut  cligne  amhuletis  vo-  A  habere,  eum  Elia  pronuntians,  Vivit  Domi-  uiReg.wti, 

catione  qua  vocati  estis.  Ephes.  iv,  1.  nus,  in  cujus  conspectu  sto  hodie;  et  illud  ^' 

Quam  virtuosa  esse  debeat  universorum  Psalmistse    perpendens,   Meditatio    cordis  Ps.xvm,i3. 

vita   Christianorum,  rursus   in   pra?sentis  mei  in  conspectu  tuo  semper.  Si  in  prae- 

dominicae  epistola  compendiose  docet  Apo-  sentia  prsesidentis  non  audemus  silentium 

stolus ;  et  quanto  conversatio  religiosorum  frangere,  et  si  intuente  eo  aut  aliis,  erube- 

excellere  debet  vitam   plebis  communis,  sceremus  obdormire  aut  pigre  surgere  ad 

tanto  perfectius  oportet  eos  implere  docu-  divina,  aut  in  aliis  quse  sunt  Ordinis  re- 

menta  hodiernse  epistolse.  Eis  ergo  specia-  prehensibiliter  nos  habere;  quomodo  om- 

liter  et  affectuose  clamat  Apostolus  :  «Ob-  nipotente  Judice  summo  prsesente,  inspi- 

secro  vos  ut  digne  ambuletis  vocatione  qua  ciente  et  omnes  vias  nostras  ac  gressus 

vocati  estis  »  ad  vitam  monasticam,  juxta  observante  ac  dinumerante,  audemus  ho- 
vestrse  professionis  tenorem:cujus  profes- B  rum  quidquam  committere,  et  debita  no- 

sionis  finis  est  cum  speciali  animi  puri-  stra  aut  injuncta  negligere  ?  Non  sic  parvi 

tate,  cum  interna  et  stabili  tranquillitate,  pendamus  Dominum   majestatis,  ut  plus 

cum  libertate  salubri,  cum  omnium  pas-  timeamus,  curemus  et  revereamur  huma- 

sionum   reformatione   completa   Deo   per  num    intuitum    quam   divinum   :  alioqui 

contemplationem  sinceram  et  dilectionem  juxta  irreverentiam,  negligentiam  perver- 

fixam  fervidamque  vacare.  Ad  quem  salu-  sitatemque  nostram  restituet  nobis  Domi- 

berrimum  finem  in  hac  vita  pertingitur  nus   justus,  qui   primo   Regum   fatetur  : 

per  promplam  obedientiam,  observantiam  Quicumque  glorificaverit  me,  glorificabo  \jieg.n,:io. 

regularem,  quotidianum  virtutum  profe-  eum  ;  qui  autem   contemnunt  me,  erunt 

ctum,per  indesinentem  mentis  custodiam,  ignobiles. 

per   continuam   divini    auxilii   invocatio-  Praterea,    quum   humilitas   sit   funda- 

nem,  per  refrenationem  et  fractionem  sui  C  mentum  virtutum,  et  ad  omne  incremen- 

ipsius  virilem.  tum   gratiarum    coelestium    pra>paramen- 

Deinde  non  potest  religiosus  digne  sua  tum,  quum  dixisset  Apostolus,  «  Ambule- 

vocatione  Deo  servire   nisi  per  grandem  tis  digne  »  Deo,  mox  subdidit,  Cum  omni  Ephes.iv, 

diligentiam  sui  cordis  coram  Altissimo,  ut  humililate  :  quoniam  teste  Gregorio,  sicut  ^- 

memor  sit  semper  cur  venerit,  et  penset  superbia  signum  est  reproborum,  ita  hu- 

quousque  pervenerit,  quantum  profecerit  militas  clectorum.   Simus   igitur  humiles 

sive  defecerit,  sicque  consideret  semper  vere,  non  nequiter,et  primo  interius  coram 

se  coram  divina)  majestatis  pra^sentia  am-  Dco,  cujus  immcnsam  excellentiam  consi- 

bulare,et  coram  Kege  superdignissimo,su-  derando,  debemus  nos  coram  throno  glo- 

persanctissimo  et  supersapientissimo  eru-  rise  ejus  intus  profundissime  inclinare  ac 

bescat  sc  indecenter,inhoneste,negIigenter  nihilum  reputare,  foris  quoquc  humiliter 


496 


DOMINICA   XVII   POST   TRINITATEM.   —   AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS 


Eccli.  111, 
19. 
Malth.\A. 

Eccle.  vii, 
10. 

Ephes.  IV, 
2. 


Prow  .XIV, 


r, 


Eccli.xwit, 
6. 


geniia  flectere,  corpus  totum  in  terram 
prosternere  ac  decenter  inclinare  Altissi- 
mo.  Sed  et  coram  proximis  nostris  ac  fra- 
tribus  debemus  nos  humiles  exhibere  in 
omnibus,  in  verbis,  factis  et  moribus,  in 
incessu  et  apparatu,  ac  omnibus  nos  vi- 
liores  putare,  atque  in  mansuetudine  ope- 
ra  nostra  perficere.  Beati  etenim  mites; 
ira  vero  in  sinu  stulti  requiescit.  Monet 
demum  Apostolus  ut  cum  patientia  invi- 
cem  supportemus,  ne  unus  ex  defectu  aut 
gravamine  alterius,aut  de  injuria  sibi  illa- 
ta,  tristetur  inordinate,  indignetur  et  im- 
petuose  se  habeat  :  quia  impatiens  ope- 
ratur  stultitiam.  Quemadmodum  autem 
mansuetudo  iram,  sic  patientia  refrenat 
tristitiam.  Estque  patientia  ista  nobis  ne- 
cessaria  valde,  quoniam  ea  carentes,  cito 
ac  saepe  turbantur,  inquietantur  et  vitam 
ssepe  ducunt  amaram,  et  ultra  h»c  omnia 
aeternam  merentur  damnationem. 

Porro  qui  humilitatem  perfecte  ample- 
clitur,  iram  et  impatientiam  faciliter  su- 
perare  cognoscitur,  quum  se  tribulationi- 
bus  ac  persecutionibus  multis  ac  magnis 
dignum  esse  profiteatur.  Est  autem  patien- 
tia  virtutum  probatrix  et  spiritualis  pro- 
fectus  argumentum  :  idcirco  an  vere  de- 
A'Oti,virtuosi  proficientesque  simus,  melius 
ac  certius  sciri  non  poterit,  nisi  per  hoc, 
an  in  adversitatibus,  tribulationibus,  per- 
secutionibus,  irrisionibus,  injuriis  vere  pa- 
tientes  inveniamur.  Propter  quod  in  Ec- 
clesiastico  scriptum  estrVasa  figuli  probat 
fornax,  et  homines  justos  tentatio  tribula- 
tionis.  Quemadmodum  ergo  mala  olla  in 
fornace  ardenti  posita,  exsilit,  crepat  et 
deficit,  sic  homo  apparenter  et  ficte  vir- 
tuosus  et  devotus,  in  igne  adversitatis,  tri- 
bulationis  exercitationisque  positus,  per 
impatientiam  suam  erumpit,  et  per  im- 
patienti»  verba  ac  signa,  qualis  sit  intus 
prodit.ldeo  loquitur  Augustinus  :  Perfacile 
est  vestem  vilem  portare,  capite  inclinato 
incedere,  velum  super  oculos  demittere; 
sed  verum  humilem  ostendit  patientia  ve- 
ra  injurise.  Unde,  secundum  Gregorium, 
patientia  est,  aliena  mala  sequanimiter  to- 


A  lerare,  contra  eum  quoque  qui  mala  ir- 
rogat  nullo  dolore  morderi.  Itaque  teste 
Ambrosio,  illud  magnificum  est,  si  sub- 
jectus  contumeliis,  judicium  Dei  laudes, 
si  vexatus  a?gritudine,  te  Deo  committas. 
Ilinc  ait  et  Hugo  :  Patientia  religiosi  viri 
est,  laborum  ac  dolorum  omnium,  spe  fu- 
turorum  bonorum  et  Dei  amore,  tolerantia 
grata.  H»c  est  virtus  quae  omnia  vincit 
adversa,  non  colluctando,  sed  sufferendo, 
non  murmurando,  sed  grates  agendo.  For- 
tis  atque  egregia  res  est,  audire  injuriosa 

B  ac  noxia  verba,nec  tamen  respondere  con- 
traria. 

Sed  qu»ri  potest,  cur  patientia  specia- 
liter  probatrix  virtutum  vocetur.  Et  re- 
spondendum  quod  ideo,  quia  patientiae  est 
passionem  tristitise  moderari  ac  refrenare, 
ne  homo  pro  injuriis  sibi  illatis  et  ad- 
versitatibus  irrogatis  immoderanter  triste- 
tur.Quemadmodum  autem  ex  privato  con- 
tingit  amore  et  ex  superbia  de  talibus 
contristari,  inquietari,  turbari;  ita  de  ta- 
libus  non  tristari  nec  commoveri,  signum 

C  est  eradicationis  privati  amoris  et  elatio- 
nis.  Quum  ergo  amor  privatus  dicatur  ori- 
go  omnium  vitiorum,  superbia  quoque 
mater  eorum,  merito  patientia,  quae  si- 
gnum  est  eradicationis  privati  amoris  at- 
que  superbise,  dicitur  esse  probatrix  vir- 
tutum,  quse  utique  copiose  insunt  his  qui 
a  privato  amore  et  superbia  sunt  purgati. 
Imo  si  rite  consideremus  quam  multipli- 
citer  fructuosum  sit  et  salubre  adversa 
omnia  a>quanimiter  ferre,  non  solum  li- 
benter,  sed  et  hilariter  ea  curabimus  sus- 

D  tinere. 

De  hoc  in  Ilorologio  ;pterna3  sapientiaB 
sic  habetur  :  Sicut  in  cithara  chordse  pro- 
portionabiliter  extensse  sonum  reddunt 
suavem,  sic  electus  quisque  dum  adver- 
sitate  premitur,  quasi  vi  quadam  extra  se 
tenditur,  quia  in  Deum  se  dirigit,  et  sic 
ad  reddendum  dulcem  ac  coelestem  me- 
lodiam  plenius  habilitatur.  Patientia  a  Ju- 
dice  summo  pretiosissima  reputatur.  Ipsa 
etenim  Judicis  iram  exstinguit,  et  ejus 
severitalem   in   benignitatem   amicitiam- 


•                 DOMINICA   XVH   POST   TRINITATEM.   —   AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS  497 

que  convertit.  Qui  adversa  pro  Deo  liben-  A  se  ipsum  faciat  recognoscere  et  non  alta 
ter'patitur,  Christo  passo  assimilatur,  et     sapere,  sed  in  se  ipso  humiliter  sistere  ac 

ab  eo  tanquam  a  simili,  dilectionis  nexu  timere?Quid  etiam  sic  condescendere  pro- 

valde  adstringitur.  Fructus  patientia)  bal-  ximo  docet?  Perpendat  nunc  unusquisque 

samiticus  imputribilem  prastat  vigorem.  quam  stultus  sit  qui  has  patientiaj  ac  tri- 

Quemadmodum    stella   matutina  vicinum  bulationum  utilitates  cognoscit,  et  tamen 

nuntiat  huic  mundo  solis  ortum,  sic  tri-  ab  eis  supportari  *  desiderat.                           *  cf.  t. 

bulatio  sequanimiter  tolerata,  supercoele-  Postremo,  juxta  doctrinam  Apostoli,  si-  ^-(^  '  ^' 

stis  solis  animam  tribulatam  invisere  vo-  mus  semper  solliciti  servare  unitatem  spi- ^>/ies.  iv, 

lentis  jucundam  monstrat  propinquitatem,  ritus  in  vinculo  pacis,  servando  spiritua-   " 

atque  internam  auget  consolationem  sub-  lem  unionem,  fixam  concordiam  et  animi 

sequentem.  Et  sicut  nox  tenebrosa  diem  conformitatem    in   tranquillitate    pectoris 
praecedit  luminosum,  hiemisque  asperitas  B  nostri:qu3e  tranquillitas  est  spirituale  vin- 

sestivalem  antecedit  jucunditatem  ;  sic  bo-  culum  unitatis  preefatae,  quum  eam  nutriat 

narum  mentium  internam  et  ajternam  con-  et  conservet.  Quemadmodum  enim  per  dis- 

solationem  pra;cedit  tribulatio  in  hac  vi-  cordiam  homines  ab  invicem  dividuntur, 

ta.  Sicut   arcus   refulgens  inter  nebulas,  ita   per   pacem    spiritualiter    colligantur. 

signuhi  est  pacis  divinee  ad  genus  huma-  Unitatem  vero  spiritus   in  vinculo   pacis 

num;  sic  tribulatio  seeviens,  signum  est  faciliter  veraciterque  conservant,  qui  jux- 

divinse  propitiationis  ad  homines.  Patien-  ta  pra;habita,  humiles,  mites  et  patientes 

tia  est  gratiee  preeambula,  spei  socia,  di-  consistunt,  non  prudentes  in  oculis  suis, 

lectionis  puerpera.  Ipsa  activam  vitam  suo  neque  in  sensu  proprio  pertinaces.  Super- 

munimine  protegit, et  contemplationis  ocu-  bi  autein,iracundi  et  impatientes  unitatem 

lum  subtiliter  acuit.  Ha;c  est  qu»  homi-  istam  non  tenent,  sed  per  contentiones, 
nem  carnalem  facit  spiritualem,  et  men-  G  discordias  ac  varias  difformitates,  ab  in- 

tem  terrestrem  mutat  in  coelestem.  Ipsa  vicem  separantur,  unoquoque  in  suo  sensu 

Matth.xu,  est  arcta  via,  sed  secura  et  compendiosa  abundante,  suas  passiones  sequente  et  se 

ducens  ad  vitam.  0  quanti  sunt  qui  gra-  alteri  praeferente.  Quod  religiosis  vehemen- 

vissima  commisissent  peccata,  si  non  pia  tissime  illicitum,    indecens,   periculosum 

dispositione  divina  per  tribulationes  prae-  atque  damnabile  est.  Ideo  semper  humili- 

servati  fuissent  !  Quid  est  quod  seque  cor  tate,  mansuetudine,  patientia,  caritate  et 

tumidum  animumque  elatum  ac  ferocem  pace  interna  proficere  ac  firmari  nitamur. 


14. 


SERMO  QUINTUS 


QVM   DEBEAT  FUGERE  VITIA,   QUASQUE   COLERE   VIRTUTES   VERUS   VESTIGIORUM 

CHRISTI   OBSERVATOR. 


IPST  observabant  eum.  Luc.  xiv,  1.  D  no  desistat,  si  et  sibi  aliquid  tale  contin- 

Quemadmodum  sanclus  ait  Bernardus,  gat,  memor  verbi  Domini  Jesu  dicentis  : 

Christus  in  factis  suis  passus  est  obser-  Non  est  servus  major  domino  suo.  Denique  yo<i/ui.xiii, 

vatores,  in  verbis  contradictores,  in  tor-  in  omnibus   quffi  de  Salvatore    Icguntur,  ""• 

mentis    illusores.    Qui    ergo   vull    Christi  facile  est  pensare  quam  verissime  divinus 

sequi  vestigia,  non  frangatur,  neque  a  bo-  Dionysius  protestetur :  Quod  uni  est  cibus, 

T.  30.  32 


498                   DOMINICA   XVII   POST   TRINITATEM.  —   AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS 

alteri  est  venenuni.  Nam   sicut  homines  A  ctiones  et  perversa  judicia  sponte  assu- 

boni  et  dociles,  spiritualium  profectuum  mimus  ?  Deinceps,  non   simus   proni   ad 

cupidi,  caritativi,  sinceri,  Dei  honorem  et  scandala,  sed  quse  mala  apparent  in  aliis, 

proximorum  sedificationem  sinceriter  cu-  quantum  valemus,  intra  nos  excusemus; 

pientes,  gratulantur  de  gratiis  et  excellen-  simusque  proni  ad  ledificationem,  ut  sci- 

tiis  gratiosis  desuper  aliis  distributis,  nec  licet   bona   confratrum   consideremus   ad 

dolent  quod  excedantur  ab  illis,  imo  quod  imitandum,  et  instar  prudentissima?  apis 

in  se  ipsis   non   habent  gaudent  in  aliis  hinc  inde  flosculos  colligamus,  ut  mellifi- 

inveniri;  sic  perversi,  ficti,  ambitiosi  et  cemus  ex  eis.  Ab  isto  humilitatem,  ab  illo 

invidi  bona   aliorum   quibus   ipsi   carent  mansuetudinem,ab  uno  patientiam,ab  alio 

obscurare  nituntur,  et  eminentia  bona  in-  caritatis  fervorem  discentes,hujus  alacrita- 

terpretantur  in  pejus.  Quod  ut  verisimilius  tem  ac  spirilualem  Ia>titiam,  illius  studio- 

facere  videantur,  gesta  aliorum  et  verba  B  sitatem,taciturnitatem,maturitatem  secte- 

observant,  occasionesque  expetunt  contra  mur.  Unusquisque  enim  proprium  donum  icoc.vn,?. 

illos,  ut  eos  valeant  accusare.  Sic  in  om-  habet  a  Deo.  Sic  quippe  agendo,  beatissi- 

nibus  accidit  Christo.  Quum  enim  tantse  mus  pater   noster  Antonius  cito  ad    ma- 

esset  sapientise  et  eloquentia?,  tantse  san-  gnain   devenit   perfectionem.    Sed,  heu  ! 

ctitatis  et  eminentiee,  tamque  potentissi-  quidam   adeo  sunt  perversi,  ut  quamvis 

mus  in  miraculis,  quod  merito  ab  omnibus  mille  bona  in  aliquo  cernant,  non  sedifi- 

honorari,laudari  ac  diligi  debuisset, nihilo  centur,nec  reminiscantur;  si  autem  unum 

minus  a  multis,  prsesertim  a  majoribus  po-  malum  in  ipso  conspiciant,  protinus  scan- 

puli   sui,   et   legisperitis    ac  Pharisa^is,  a  dalizentur,  irrideant,  memoriter  feneant, 

sacerdotibus  et  pontificibus,  insidias,  in-  et  illud  divulgent.  Hi  se  potant  absinthio, 

jurias,  detractiones,  persecutiones  perpes-  felleque  cibant. 

sus  est.   Et  in    isto  perpendere  debemus  G      Amplius,  in  evangelio   hodierno  docet 

quain  mirabiliter  ac  lamentabiliter  pecca-  Salvator  omnem  ambitionem  esse  penitus 

ta  humanam  obtenebrent  mentem^praeser-  detestandam,  proponens  parabolam  in  qua 

tim  invidia,  qua?  non  sinit  hominem  ran-  lcgisperitorum  ac  Pharis«orum  notavit  ac 

corosum  bene  judicare  de  eo  quem  odit  :  reprobavit  ambitionem.  Nonne   immensa 

imo  quo  praclariora  sunt  documenta,facta  est  fragilitas,  imo  pravitas  ac  ca^citas  hu- 

et  magnalia  ejus,  eo  invidus  magis  torque-  man»  mentis  ?  Quia  quuin  homo  vix  va- 

tur,  pejoratur  atque  obloquitur.  leat  gubernare,  custodire  ac  refrenare  se 

Excutiamus  ergo,  o  fratres,  et  funditus  ipsum,  neque  pro  se  solo  sufficiat  reddere 

eradicemus  ex  cordibus  nostris  omnem  pri-  rationem  ;  quum  insuper  tanta  sit  incer- 

vatum  amorem  et  gcrmina  ejus  venenata,  titudo  ac  brevitas  vilso  pra)senlis,  tam  item 

invidiam,  ambitionem  et  omnem   elatio-  rigorosissimum  judicium  instet  prsesiden- 

nem,  zelum   amarum,  temeraria  quoque  D  tibus,  quemadmodum  scriptum  est,  Judi-  Sap.vi,6. 

judicia,  omnem  abusum  et  universam  ma-  cium  durissimum  in  his  qui  praesunt  fiet : 

litiam.  Non  simus  curiosi  aliorum  obser-  nihilo  minus  exc»catus,  vanus  et  miser 

vatores,  quum  hoc  monachis  maxime  ex-  homo  ingerit  se  ad  primatum,ad  prcelatio- 

stet  ilIicitum,eo  quod  unusquisque  eorum,  nem   adspirat,  et  ut  possit  pra^esse,  nc- 

unius,  utpole   sui    ipsius,  constitutus   sit  quiter  se  humiliat,  callide  applicat,  dolose 

custos.  Et  dato  quod  religiosus  etiam  ex  blanditur,  seque  frangit  in  multis.  Ecce 

proposito   caveat   alios   observare,    nihilo  quanta  est  ista  calamitas  miseri  hominis 

minus  sa^pius  et  abundantius  quam  opor-  totpericulis  se  involventis,  nec  Deum  oin- 

tet  occasio  sibi  occurret  videndi,  conside-  nia  inluentem  considerantis  :  et  tamen,  ut 

randi  ac  judicandi  facta  illorum.  Cur  ergo  sanctus  docet  Bernardus,  quemadmodum 

nobis  ipsis  injicimus  laqueum,  cur  distra-  avariti»,  ita  et  ambitionis  sitis  crescit  in 


i 


DOMINICA   XVII   rOST  TRINITATEM.  —  AD   RELIGIOSOS  ;   SERMO   QUINTUS                   499 

infinitum.  Abjiciamus  ergo  hanc  mortem,  A  se,  sicut  erecta  cervice  seu  superbo  corde 

et  coram  Deo  sit  purum  cor  nostrum,  sit  incedere.  Quid  enim  superbit  terra  et  ci-  EccILx,9. 

rectum,  humile,  timoratum;  imperfectum  nis?  Quid  superbit  homo  miserrimus  quo- 

nostrum  videant  oculi  nostri,  dirigatque  tidie  peccans,  innumerabilibus  defectuosi- 

unusquisque    et    refrenet    ac    purget    se  tatibus  pienus,  tot  expositus  periculis,  tot 

ipsum,  et  sicut  ad  pra^sidendum  non  in-  circumdatus  laqueis?  Ilinc  Christus  interro-    Matth. 

gerit  semetipsum,  sic    nec   alterius   pro-  gatus  a  discipulis,  quis  major  sit  in  regno ''^"''*'^' 

motioni  inordinate  resistat,  nec  imperti-  coelorum,respondit:Nisi  conversi  fueritis, 

nenter  se  occupet.  et  efficiamini  sicut  parvuli,  non  intrabitis 

Prirterea,  quoniam  ad  coelestes  nuptias,  in  regnum  coelorum;  et  rursus,Qiiicumque  J/^id-  4. 

in  quibus  Deo  altissimo  plenissime  per-  humiliaverit   se  sicut   parvulus    iste,  hic 

fruemur,   invitati  sumus,  docet  Dominus  major  est  in  regno  coelorum.  Simus  ergo 

/:»c.xiv,io.  viam   perveniendi  ad  eas  :  Quum  fueris  B  humiles  sicut  parvuli,  simus  mansueti  ut 

(inquiens)  invitatus  ad  nuptias,  recumbe  oves,  simplices  ut  columbje;  simus  agiles  ibid.xjn. 

in  novissimo  loco.  Sunt  enim  et  nuptia)  et  ferventes  in  omnibus  qua  sunt  cultus 

qua?dam  spirituales  etiam  in  hac  vita  in  divini;  simus  sobrii,custoditi,exemplares, 

militanti   Ecclesia.   Quemadmodum   enim  constantes,  sinceri ;  cupiamus  quantum  in 

universalis  Ecclesia  militans,  est  sponsa  nobis  est  semper  nesciri,  obedire,subesse. 

generalis  Sponsi  ccelestis  ;  sic  anima  om-  Postremo,  in  evangelio  isto  instruit  nos 

nis  veraciter  christifidelis,ejusdem  Sponsi  Salvator  ut  sit  ordinata  dilectio  nostra,  ne 

est  sponsa  particularis,  quia  per  fidem  et  ad  temporalia  et  corporalia  magis  quam 

caritatem    conjungitur   illi,  eumque   bra-  ad  spiritualia  et  eeterna  afficiamur,  sicut 

chiis    caritatis    affectuose   constringit,   et  (proh  dolor  !)  multi  sunt  etiam  religiosi, 

ipso,    prout    in    hac   peregrinatione    fieri  qui  si  in  aliqua  ruant  peccata,  non  tantum 

potest,  jam    fruitur,  ei  tanquam  summo  C  tristantur  nec  conturbantur,neque  sic  con- 

et  invariabili  bono  propter  se  pure  et  amo-  queruntur  sicut  si  aliqua  utensilia  aut  vi- 

rose  inhaerens,  et  cetera  cuncta  ad  ipsum  ctualia,aut  victualium  lauticinia*,  seu  alia  •  kutitia 

finaliter  ordinans.  Si  ergo  optamus  in  nu-  queevis  exteriora  eis  a  praesidente  aut  alio 

ptiis  patria?,  in  nuptiis  glori»,  in  nuptiis  abstrahantur.  Aliqui  quoque  religiosorum 

fruitionis  consummatai  constitui  atque  in  pralati,  sunt  non  mediocriter  negligentes, 

illis  magni  sublimesque  fieri,  interim  in  atque  in  ordine  caritatis  deficientes  :  qui 

militanti  Ecclesia  careamus  superbia,  am-  si  coenobii  pecora  dissipentur,  tristitiis  af- 

plectamur  humilia,  deprimamus  et  despi-  fliguntur;si  vero  quidam  ex  Fratribus  sibi 

Eccn.M,i.  ciamus  nos  ipsos.  Nemo  in  cogitatione  sua  commissis  acediose  et  male  se  habeant,  si 

se  extollat  ut  taurus,  nullus  cornua  sibi  somnolenti,  contentiosi,  passionati  consi- 

assumat  :  imo  si  quis  in  donis  naturae  aut  stant,   cito   facileque   pertranseunt.   Tales 

gratia;,  in  sapientia  aut  scientia  videtur  D  pra;lati  non  videntur  satis  illuininati,  ne- 

prseclarior,  in  omnibus  sit  humilior,  quia  que  animarum   pericula   satis  pensantes, 

ut  ait  Bernardus,  Nihil  tam  efficax  est  ad  nec  quam  summe  et  incomparabiliter  om- 

inveniendum  gratiam  apud  Deum,  quam  nis  inhonoratio  et  offensa  Dei  sint  fugien- 

ut  semper  inveuiaris  non  alta  sed  humilia  d»  rite  ponderantes.  Cum  extrema  igitur 

de  te  senlire,  nec  pra3sumere,  sed  timere.  diligentia  exstirpent  prailati  peccata  a  se 

Unde  et  sanctus  pater  Ilieronymus  dixit,  ipsis  ac  subditis  suis,  et  subditus  unus- 

se  ab  adolescentia  sua  nihil  sic  abhorruis-  quisque  a  proprio  corde. 


500  DOMINICA   XVII   POST  TRINITATEM.  —  AD  RELIGIOSOS  ;   SERMO   SEXTUS 


r 


SERMO   SEXTUS 

DE  HYDROPE   SEPTEMPLICI   NEGLIGENTIUM   ET  PEREUNTIUM  RELIGIOSORUM, 
QUI   OPUS   HABENT   CURARI  A   CHRISTO. 


PSE  ajiprehensum  sanavit  eUm.  Liic,  A      Ncc  solum  istos,  sed  et  eos  qui  in  reli- 

XIV,  4.  gione  devotiores,  alacriores,  exemplariores 

Spiritualia  per  corporalia  designari  cer-  et  perfectiores  esse  censentur,  impugnat 
tissimum  est;  et  sicut  dona  gratia^  desi-      ista  superbia,  secundum  quod  ait  Bernar- 

gnantur  per  dona  naturse,  sic  mala  culpae  dus  :  Superbise  vitium  peccatum  est  ma- 

exprimuntur  per  mala  naturse.  Porro  in  ximum,  quod  Dei  populo  magis  insultat, 

hydropico  septem  inveniuntur  proprieta-  specialiterque  insurgit  adversus   eos  qui 

tes,  juxta  quas  septiformis  negligentium  cetera  videntur  vicisse  peccata.Unde  enim 

ac  pereuntium  religiosorum  distinctio  po-  animam  illam  tentet  superbia,  quam  sibi 

test  intelligi.  subjugavit  tepiditas  aut  pigritia?  Unde  ei 

Est  namque  in  primis  in  hydropicis  in-  oriatur  superbia,  unde  extollentia  oculo- 

flatio  ventris,  tumor  corporis  ac  membro-  rum,  cui  in  tantum  cetera  vitia  dominan- 
rum.  Sicque  per  hydropicum  intelligitur  B  tur,  ut  dijudicari  se  ab  universis  tanquam 

quicumque  superbus  religiosus,cui  in  Job  sibi  male  conscius  arbitretur  ?  Quid  qui 

yo6.xv,i2,  dicitur  :  Quid  te  elevat  cor  tuum,  et  quasi  cetera   vitia   potenti  virtute  devicit,  nisi 

"•           magna  cogitans,  attonitos   habes  oculos?  contra  nequissimum  suporbise  vitium  di- 

Quid   tumet  contra  Deum  spiritus  tuus  ?  micaturus  accedat  ? 

Nonne  contra  Deum  tuniet  cor  horum  qui  Quid  autem  mali  ex  superbia  innasca- 

contra  superiores  suos,  Dei  vicarios,  intu-  tur  religioso,  pandit  Bernardus,  dicendo  : 

mescunt  et  eos  despiciunt ;  quos  non  so-  Gravis  labor  superbia.  Hsec  est  qua?  non 

lum  ex  jure  seu  praecepto  divino,  sed  ex  recipit  disciplinam,  curari  renuit,  nec  re- 

proprio  quoque  solenni  voto  honorare  te-  cipit  medicinam,  ulcus  pessimum  mede- 

nentur  ?  Quibus  pra?Iati  dicere  possunt  :  lam  nou  sustinens,  quod  nec  summis  di- 

Exod.x^u  Non   contra   nos   est  inflatio   vestra,  sed  gitis  se  patitur  attrectari.  Hinc  superbia 

^-  contra  Deum.  C  recte  vocatur  morbus  dictus,  Noli  me  tan- 

Denique,sicut  legisperiti  et  Pharisffii  spe-  gere.Et  designanlur  superbi  per  hericium, 

cialius  eranl  superbi,sic  usque  in  prsesens  qui  pro  pilis  quasi  spinis  opertus  est.Sunt 

aliqui  inagis  eruditi  ac  famosi,  sunt  ma-  elenim  quidam  tanta  elatione  atque  duri- 

gis  superbi,  vani  et  ambitiosi,  quum  cete-  tia  offuscati,  ut  nec  pro  suis  excessibus 

ris  humiliores  et  exemplariores  consistere  patiantur   se  corripi,  et  preesidenti   indi- 

jFcc/i.ni,  obIigentur,juxta  quod  scriptum  est:Quan-  gnentur  correpti  :  quod   est   intolerabile 

^•^-           to  major  es,  humilia  te  in  omnibus;  et,  malum,  et  ca3citas  atque  perversitas  con- 

/,uc.  xii,48.  Cui  plus  datum   est,  plus   requiretur  ab  summata. 

icor.vi.i,  eo.  Isti  sunt  quos  inflat  scientia,  in  quibus  Isti  advertant  quod  Climacus  ait  :  Sit     cf.  i. 

*•            est  informis,  nuda,  insipida,  non  formata  tibi  cervicoso,  arroganti  et  elato,  pastor  g^'"'  p* 

et  saporosa  notitia ;  non  pensantes  illud  celer  et  acutus  ac  irremissibilis,  non  be- 

/iiw.  111,18.  Apostoli  :  Qui  vult  sapiens  esse,  stultus  D  nignus  et  mitis ;  sit  tibi    iste  modus  ad 

fiat  ut  sit  sapiens.  Isli  specialius  ac  gra-  obedientiam  pulcher  et  bonus,  ut  scilicet 

vius  alios  scandalizant.  semper  existimes  quod  probet  et  tentet  te 


DOMINICA  XVII   POST  TRINITATEM.  —  AD  RELIGIOSOS  ;   SERMO  SEXTUS                    501 

ille  qui  prisest;  et  niinquam  decides  vel  A  avaritiap  reputabitur  culpam,  ita  quod  in- 

errabis.  Quando  incessanter  redargutus  et  ordinata  cupiditas,  et  immoderata  ad  ea 

correptus  a  patre  spirituali,  ampliorem  ad  quse   corporis   sunt   affectio,    sit   avaritia 

ipsum  assumis  fidem  et  caritatem,Spiritus  religioso.  Porro,  quam  inordinata  sit  no- 

Zuc.i,  33.  Sanctus  visibiliter  habitat  in  anima  tua,et  stra  cupido,  declarat  rerum  amissio  sive 

virtus  Aitissimi  obumbravit  tibi.  Verumta-  abstractio  aut  deterioratio,  ex  quibus  fre- 

men  ne  glorieris  nec  gaudeas  vane,  suffe-  quenter   ad  contentiones,   tristitias  atque 

rens  patienter  contumelias  et  ignominias;  prspdominantes  accendimur  passiones.Nec 

sed  magis  plora  et  luge,  quia  aliquid  con-  potest  ad  divini  amoris  puritatem  ac  per- 

tumeliis    dignum    egisti,    et    conturbasti  fectionem  pertingere,quamdiu  in  se  habet 

aliquem  contra  te.  Noli  admirari  et  stu-  aliquid  hujusmodi  cupiditatis  aut  avaritiae 

pere  super  id  quod  dicturus  sum  (habeo  religiosus. 

enim  Moysen  mecum  idem  dicentem):  Ex-  B      Tertia  hydropici  proprietas  est  compres- 

pedit  magis,  id  est,  minus  mahim  est,  in  sio  spirituum.  Et  ita  per  hydropicum  de- 

Deum  quam  in  spiritualem  patrem  pec-  notatur  rancorosus  et  invidus,  qui  aliorum 

care.  Deo  enim  ad  iracundiam  concitato,  bona  deprimere  nititur  et  celare  ac  vitu- 

spiritualis  pater  noster  potest  eum  recon-  perare,  et  eo  ipso  quo  talis  est,  parvum, 

ciliare;  patre  autem  spirituali  a  nobis  con-  vilem,  depressum  et  inferiorem  eo  cui  in- 

turbato,jam  non  habemus  aliquem  pro  no-  videt,  se  esse  demonstrat,  juxta  quod  ait 

bis  Deum  exorantem  ac  mitigantem.  Ecce  Scriptura  :  Parvulum  occidit  invidia.  Qu?e   /06  v, 2. 

ex  verbis  his  Climaci  innotesclt  quantum  hominem  in  pra>senti  et  futuro  miserum 

honorandus  sit  prspsidens,  quam  patienter  efficit  et  afflictum ;  tantoque  amplius  de- 

sit  ejus   correptio   atque   correctio  susti-  testanda  est  religiosis,  quanto  plus  in  ca- 

nenda,  quam  summe  vitanda  sit  ejus  of-  ritate  proficere,  atque  ad  eam  omnia  sua 

fensa,  quam  optimum  signum  sit  ex  assi-  C  ordinare  tenentur. 

dua  prsesidentis  correptione  et  castigatione  Quarta  hydropicorum  proprietas  est  tar- 

ampliorem  ad  ipsum  caritatem  fiduciam-  ditas  pedum  ad  gradiendum.   Et  ita  per 

que  assumere.  Hoc  enim  revera  certissi-  hydropicum  designatur  acediosus,  cui  im- 

mum  signum  est  magnse  humilitatis,  sa-  properatur  a  Christo  quod  caritatem  suam  Apoc.n.i. 

pientia?  salutaris  et  mortificationis  salubris  primam  reliquit.  Ista  acedia  summe  fu- 

seu  exstirpationis  privati  amoris  :  quem-  gienda  est  religiosis,  qui  ad  quotidianum 

admodum  ex  correptione  eidem  indignari,  tenentur  profectum.  Et  infert  acedia  reli- 

signum  est  pravissima^.  elationis,  magna>  giosis  gravissima  damna,  quia  et  in  prae- 

fatuitatis  et  inveterati  privati  amoris.  senti  privat  eos  consolatione  divina,  devo- 

Secunda   hydropicorum    proprietas   est  tione  jucunda,  et  tanquam  pondus  ingens 

ardor  sitis.  Sicque  per  hydropicum  signi-  deprimit  eos.  Quumque   ea   qua?  Ordinis 
ficantur  avari,qui  quanto  plura  acquirunt,  D  sunt  cum  grandi  prosequantur  labore,  pa- 

tanto  ad  plura  obtinenda  vehementius  in-  rum  tamen  aut  nihil  merentur,  quoniam 

ardcscunt. Sed  forte  ab  avariti.T  vilio  repu-  siue  caritatis  affectu  et  spirituali  alacrita- 

tamus  nos  esse  immunes, quoniam  propria  te  faciunt  ea,  et  cum  teedio  ac  horrore.  Isti 

non  habemus,  nec  habere  appetimus,  iino  sunt  quos  nec  bonitas  Dei  infinita  inflam- 

penitus    abhorremus.    Verumfamen    non  mat,  nec  divinse  majestatis  immensa  ho- 

blandiamur  sic  nobis,  neque  fallamus  nos  norabilitas  provocat,  nec  a^ternae  beatitu- 

ipsos,   quoniam   quidquid  superflue  affe-  dinis  supercopiosissima  relributio  incitat, 

ctamus,qui(I{[ui(l  curiosc  ap[)etimus,quid-  ut   ca   qu;p    Dei    et   Ordinis  sunt  fervide 

quid  intensiori  affectu  quain   rectum  est  cxsequaiitur,  at([ue  cum  gaudio  obsequan- 

coram  Deo  cupimus  aut  lenemus,  quam-  tiu-  Allissimo.  Abjiciamus  ergo  infernalem 

vis  eo  indigeamus,  hoc   totum    nobis    in  illum  torporem,  et  opera  bona  strenua  ac 


502  DOMINICA   XVII   POST   TRINITATEM.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS 

veloci  agilitate  incipiamiis,  forvide  conti-  A      Sexta   hydropicoruni    proprietas,   geni- 

nueinus,  reverenter  adimpleamus.  Consi-  taliuin  est  inflalio,  per  quain  luxuria  ex- 

deremus  quod  pigri  servi  adstantibus  do-  plicatur.  A  qua  non  solum,  sed  ab  omni 

minis  suis  fortiter  et  instanter   laborant,  quoque    cogitatione    immunda,    ab    oinni 

quamvis  illis  absentibus  torpeant  :  quanto  coucupiscentia  mala,  ab  omni  incitamen- 

magis  erubescere  nos  oportet  in  summi  to  libidinis   et   occasione   ac   provocatio- 

Dei  preesentia  superari  acedia,  vinci  pi-  ne  ad  eam   omnino   cavere   oportet  reii- 

gritia,  et  non  ferventer,  jucunde  ac  stre-  giosum. 

nue  Creatori  omnia  intuenti  servire  ?  Septima   illorum    proprietas   est   foetor 

Quinta  hydropicorum  proprietas,indige-  anhelitus  :  quo  gula  recte  exprimitur,  quia 

stio  est  humorum.  Et  ita  per  eos  iracundi  ex  ea  multiplex  foetor  tam  spiritualis  quam 

designantur,    qui   commotione   iracundise  corporalis  consequitur.  Atque,  ut  sanctus 
sua?  quasi  quodam  fumo  fervescunt  et  in-  B  loquitur  Benedictus,  nihil  tam  fugiendum 

digestae  sunt  mcntis  :  a  quibus  Spiritus  est  religioso  ut  crapula,  ex  qua  naseuntur 

Sanctus  recedit,  quemadmodum  hospes  a  loquacitas,  pigritia,  somnolentia,  stimula- 

domo  in  qua  vapor  fumi  abundat.  Estque  tio  et  concupiscentia  vitiosa.  Emundemus  ii  Cor.vn 

ira  in  religioso  nimium  abhorrenda,  quem  igitur  nos  ab  omni  inquinamento  carnis  '' 

in  ovina  mititate  et  columbina  simplicita-  et  spiritus,  et  quacumque  hac  spirituali 

te  oportet  incedere,  et  societatem   suam  hydropisi  fuerit  quis  infectus,  a  Christo 

ffidificare,  non  aggravare.  curari  exoret. 


DOxMINICA  XVIII  POST  TRINITATEM 


B" 


ENARRATIO  IN  EPISTOLAM 

GRATIAS  AGO  DEO  MEO  SEMPER.  I  Cor.  I,  4-8. 


EATUS  Apostolus   in   prsDsenti  docet  A  id  est,  prout  protestatio  qua  Christus  prse- 

epistola,  quantum  superiores  de  spi-  dixit  gratiam  copiosam  credentibus  dan- 

rituali  profectu  et  gratia  subditorum  suo-  dam,  in  vobis  impleta  est,  et  per  effectum 

rum  debeant  gratulari.  Nam  ait  :  Gratias  ratificata.  Ipse  enim  dixit  :  Qui  credit  in  Joann.^», 

ago  Deo  meo  semper,  id  est  omni  tempore  me,  flumina  de  ventre  ejus  fluent  aquae  '^^'^^' 

opportuno  seu  convenienti  ac  dehilo,  pro  vivse.  Hoc  autem  dixit  de  Spiritu,  quem 

vobis,  quos   spiritualiter  diligo  sicut  me  accepturi  erant  credentes  in  eum. 
ipsum,  in  gratia  Dei  quce  data  est  vohis,  Ita  ut  nihil  vobis  desit  in  ulla  gratia 

id  est  pro  omnibus  supernaturalibus  atque  necessaria   ad   salutem,   et  tam    in  donis 

gratuitis   donis   vobis   a  Deo   collatis,   in  gratise   gratum   facientis,  quam    in  donis 

Christo  Jesu,  id  est  per  Cliristum  media-  gratiae  gratis  datse,  notabiliter  abundetis. 

torem,  seu  merito  ejus,  per  quem  gratia-  Virtutes  namque  et  dona  Spiritus  Sancti 

rum  charismata  hominibus  desuper  con-  B  connexa  sunt.  Verumtamen  non  ita  per- 

feruntur.  fecti  fuerunt,  quin  potuerunt,  imo  et  de- 

Quia  in  ornnibus  ad  salutem  necessariis  buerunt  omni  die  proficere  perfectiores- 

divites  factiestis  in  illo,]\oc  Q^&i^^^QV  QA\Y\-  que  fieri,  quum  dicat  Salvator  ;  Omnem /ftw.  xv, 2. 

stum  abundatis  in  omni  gratia  et  virtute,  qui  fert  fructum,  purgabit  eum  Pater,  ut 

secundum  modum  et  statum  hujus  fragilis  fructum  plus  afferat.  Unde  ad  Philippen- 

vita?.  Juxta  quem  modum  ait  Psalmista  :  ses   de   se   ipso  fatetur  Apostolus  :   Qu»  phiUpp.w, 

y's.  xxxMi,  Nihil  deest  timentibus  eum.  Has  quoqiie  retro  sunt  oblitus,  ad  ea  vero  qu»  priora  *^' **• 

divitias  exprimit  in  speciali  Apostolus.  In  sunt  extendens  me  ipsum,  ad  destinatum 

omni  verbo  evangelic»   pra;dicationis  ac  persequor,  ad  bravium  vocationis  super- 

salubris  exhortationis,  ita  quod  abundatis  nse.  Itaque,  nihil   gratiae   deest  vobis  ex- 

in  gratia  pradicandi,  exhortandi,  docendi  spcctantibus  recelationcm,  hoc  est  mani- 
sakibriter.  Vel  ideo  ait,  «  in  omni  verbo)',  C  festam  apparitionem,  Domini  nostri  Jcsu 

quoniam  linguis  omnibus  loquebantur.  In  Christi  in  die  judicii,  quando  juxta  Isaia) 

primitiva  namque  Ecclesia,  per  impositio-  oraculum,  videbit  omnis  caro  Salutare  Dei   /s.ui.io; 

nem  manuum  Apostolorum  dabatur  com-  nostri.  De  qua  revelatione  scriptum  est  in  ^'"^•'"''^- 

muniter  baptizatis  donum  linguarum.  Et  Apocalypsi  :  Ecce  venit  cum  nubibus,  et  xpoc.ui- 

in  omni  scientia  sahilari,  vidc^iicet  iri  do-  videbit  eum  omnis  oculus,  et  qui  eum  pu- 

ctrina  sacr»   Scripturte,  et  in   multiplici  pugeruut.  ^'el,  «  revelalionem  Christi  «,  id 

intellectu  ipsius,  utpote  litterali,  tropolo-  est  claram  visionem  ejus  in  patria  :  qua3 

gico,  allegorico,  anagogico.  Sicut  testimo-  visio  est  tota  merces.  De  qua  Christus  nol-  , 

o        '  o  '  o    o  -1  I  Joann.  xiv, 

nium  Christi  confirmatum  cst  in  vobis,  licetur  :  Qui  diligit  rne,  diligetur  a  Patre  21. 


10. 


504  DOMINICA   XVIII  POST  TRINITATEM.  —   SERMO  PRIMUS 

meo;  et  ego  diligam  eum,  et  manifestabo  A  vigilaveris,  veniam  ad  te  tanquam  fur,  et 

ei  me  ipsum.  nescies  qua  hora  veniam.  Dicitur  autem 

Qui  et  confirmabit  vos  in  virtute  et  gra-  Christus  in  morte  cujuslibet  venire,  non 

Hebr.\M,o.  tia,  ut  confido  (optimum  enim  est  gratia  corporaliter  descendendo  ad   morientem, 

stabiliri  cor),  usque  in  finem  vitsB  praesen-  sed  per  justitiee  sua?  effectum.  Unde  Jaco- 

tis  inclusive,  sine  crimine,  id  est  mortali  bus  dicit  :  Patientes  estote  usque  ad  ad- /«coi.v,-. 

peccato,  ita  quod  gratiam   perseverantiso  ventnm  Domini,  id  est  usque  ad  mortem. 

dabit  vobis,  ne  peccetis  mortaliter.  Itaque,  Nam  subditur  ibi :  Ecce  judex  ante  januam   /4W.  9. 

«confirmabit  vos  usque  in  finem)),qui  erit  adsistit.  Postremo  adventus  Christi,  potest 

in  die  adventus  Domini  nostri  Jesu  Chri-  intelligi  spiritualis  ejus  adventus  quo  quo- 

sti,  id  est  die  judicii  universalis  in  fine  tidie  venit  per  gratia?  infusionem  ac  incre- 

mundi,  vel  judicii  particularis  in  morte  rinentum  ad  devotos  ac  obedientes,  quem- 

Afatth.    cujuslibet  hominis.  Unde  et  ait  :  Vigilate,  B  admoduin  loquitur  :   Si  quis  diligit  me,  ^oann.xiv, 

""■'  "■     quia   nescitis   qua  hora   Dominus   vester  sermonem  meum  servabit,  et  Pater  meus  '^' 

venturus  est.  De  quo  item  adventu  com-  diliget  eum;  et  ad  eum  veniemus,  et  man- 

.47)oc.  111,3.  minatur  negligenti  in  Apocalypsi  :  Si  non  sionem  apud  eum  faciemus. 


SERMO   PRIMUS 


DE   GRATITUDINE   PRO   NATUR^E   ET   GRATI^   BENEFICIIS. 


MAJOREM  liorum  gratiam   non  Iia-  C  bent  Deo  pro    universa  virtute  et  gratia 

beo,  quam  ut  audiam  filios  meos  in  proximis  suis  concessa.  Debet  itaque  unus- 

veritate  ambulare.  III  Joann.  4.  quisque  Deo  quotidie  pra?cordiales  agere 

Ista  sunt  verba  S.  Joannis   apostoli  in  gratias  pro  universis  beneficiis  ejus,  tam 

tertia  sua  Canonica.  In  quibus  in  omnium  sibi  ipsi  quam  aliis  desuper  contributis. 

prwlatorum  persona  loquens,  fatetur  ma-  Primo,  quia  divina  Scriptura  ad  hoc  mul- 

ximam  suam  esse  latitiam,  quod  spiritua-  tipliciter  nos   hortatur.  Ait  namque  Pro- 

les  filios  suos  seu  subditos  percipit  Deo  pheta  :  Benedic,  anima  mea,  Domino,  et  Ps.m,!. 

juste   atque    sinceriter  deservire.  Nempe  noli   oblivisci    omnes   retributiones  ejus. 

qno  pastor  gregem  sibi  commissum  spe-  Deinde  partim  enumerat  beneficia  Dei,  di- 

cialius  intentiusque  diligere  obligatur,  eo  cendo  :  Qui  propitiatur  omnibus  iniquita-  ibid.  3. 

de  illius  spirituali   profectu  amplius  glo-  tibus  tuis,   qui  sanat  omnes  infirmitates 
riari,  de  ruina  quoque  illius  plus  contri-  D  tuas.  Rursus  sanctus  David  ad  gratiarum 

stari  tenetur.  Hinc  in   exordio   hodierna?  actionem    nos   admonet,    devotissime   di- 

epistohTO,  Paulus  apostolus,  qui  teste  Chry-  cens  :  Quid  retribuam  Domino  pro  omni- Ps.cxv,i2. 

sostomo,  instar  ferri  igniti  in  caritate  Dei  bus  quae  retribuit  mihi  ?  Conformiter  affe- 

et  proximorum  ardebat,  testatur  se  sem-  ctuosissime  loquitur  Isaias  :  Miserationum  /^.  Lxm,  7. 

per   gratias   agere   Deo   pro   omni   gratia  Domini  recordabor,  laudem  Domini  super 

spiritualibus   filiis   suis,  puta  Corinthiis,  omnibus  qua;  reddidit  nobis  Dominus,  et 

impertita.  quae  largitus  est  nobis  secundum  indul- 

Nec  solum  pralati,  sed  et  singuli  Chri-  gentiam  suam.  Ad  hoc  hortatur  Apostolus 

stiani,  quemadmodum  se  mutuo  tenentur  ad  Colossenses  :  Orationi  (inquiens)  insta-  Coioss.iv, 

diiigere.  ila  pro  invicem  gratias  agfro  iU'-  te,  vigilate  in  ea  in  gratiarum  actione;  et  -■ 


DOMINICA   XVIII   POST  TRINITATEM.  —   SERMO   PRIMUS 


505 


I  rAess.v,  alibi,  In  omnibus  gratias  agite.  Hoc  est 

**•  quod  docuit  filium  suum  Tobias,  dicendo  : 

ro6.  IV, 20.  Omni  tempore  benedic  Deo.  Hinc  ait  Ber- 

nardus  ;  Disce  in  referendo  gratiam  non 

esse  tardus  aut  segnis;  stude  pro  singulis 

donis  gratias  agere. 

Secundo  debet  unusquisque  Deo  regra- 
tiari,  quoniam  indesinenter  utimur  bene- 
ficiis  ejus.  Ipse  etenim  nos  in  esse  con- 
servat,  ipse  nos  alit  et  vestit;  terra  utimur 
ad  sustentandum,  aere  ad  respirandum, 
aqua  ad  refrigerandum,  igne  ad  calefa- 
ciendum.  Corpora  quoque  coelestia  crea- 
vit  in  ministerium  gentibus  universis  :  imo 
Hebr.y,  14.  ct  angelicos  spiritus  mittit  hominibus  pro 
custodia  et  directione  eorum  salutis.  Non- 
Gcn.\,-i%.  ne  volatiiia  coeli,  bestias  terra?  piscesque 
maris  donat  ad  hominum  utilitatem  ?  Om- 
nis  itaque  creatura  ad  regratiandum  Deo 
invitat  nos. 

Tertio,  quoniam  non  regratiari  est  valde 
rusticanum,  indecens  et  injustum,  etiam 
apud  barbaros  et  indoctos.  Si  quis  man- 
ducanti  propinat  quartam  vini,  vitupera- 
tur  is  cui  propinatur,  nisi  regratietur.  Qua- 
lis  ergo  rusticitas  est  Deo  omnipotenti  non 
regratiari,  cujus  dona  sunt  omnia  bona  ? 
Idcirco  ait  Chrysostomus  :  Admoneo  vos 
ut  Dominum  semper  benedicatis  :  si  vene- 
rint  mala,  benedicite,  et  dissolventur;  si 
venerint  prospera,  benedicite,  et  stabunt. 
Itaque,  non  solum  in  prosperis,  sed  etiam 
in  adversis  regratiandum  est  Deo.  Nam  de 
/»«.  xLviii,  impio  ait  PsaJmista  ad  Dominum  :  Confi- 
tebitur  tibi  quum  benefeceris  ei.  Unde 
loquitur  Augustinus  :  Quid  est  sine  inter- 
missione  Deum  laudare?  Hoc  est,  gratias 
agere  in  prosperis  quoniam  consolaris,  et 
in  adversis  quia  corrigeris.  Imo  si  quis 
incidat  malum  culpa>,nihiIo  minus  gratias 
agere  debet,  non  quod  peccavit,  sed  ju- 
stum  Dei  judicium  benedicendo,  quia  non 
nisi  juste  relictus  est  ita  ab  illo. 

Quarto,  summe  et  incomparabiliter  ac  af- 
fectuosissime  regratiari  debemus  Domino 
Deo  nostro,  propter  innumerabilem  mulli- 
tudinem  atque  incomprehensibilem  magni- 
tudinem  beneficiorum  suorum.  Quis  enim 


19. 


A  universa  beneficia  Dei  generalia  et  specia- 
lia  ac  singularia,  naturalia  et  supernatura- 
Iia,corporaIia  ac  spiritualia,exteriora  et  in- 
teriora  comprehendere  queat,  enumerare, 
effari  aut  scribere?Si  alicui  nostrum  unum 
deesset  membrum  aut  sensus  unus,  quan- 
tum  regratiaretur  ei  qui  membrum  illud 
aut  sensum  sibi  conferret?Si  aliquis  dives 
per  unum  annum  bene  nutriat  pauperem, 
quantum  ei  pauper  regratiatur?  Quantum 
ergo,  quam  incessanter,  quam  summe,  ar- 
denter  atque  humiliter  regratiari  habemus 

B  Deo  subiimi  et  benedicto,  a  quo  omnia 
dona  naturse,  corpus  et  animam,  membra 
ac  vires,  universaque  dona  gratiae  et  ne- 
cessaria  vitae  suscepimus,  qui  toties  nobis 
pepercit  et  indulsit,  et  bona  pro  malis 
retribuit,  imo  ingratissimis  nobis  benefa- 
cere  non  cessavit,  quod  quum  peccaremus 
tam  graviter  et  frequenter,  non  permisit 
nos  a  diabolo  protinus  jugulari  atque  ad 
inferos  trahi,  item  quod  toties  pra?!venit 
nos  gratiose,  et  gratiam  poenitendi  infudit 
piissime,  ab  innumerabilibus  etiam  malis 

C  ac  vitiis  praeservavit,  et  tam  longanimiter 
nostram  exspectavit  emendationem.  Insu- 
per,  quod  unigenitus  Filius  Dei  pro  nostra 
salute  tanta  fecit  ac  pertulit,  et  nostram 
assumpsit  naturam,  atque  in  Sacramento 
tam  superamorose  et  superliberalissime 
tribuit  nobis  se  ipsum. 

Quinto  ad  jugem  gratiarum  actionem 
nos  debet  inducere,  quia  hoc  ipsum  sin- 
gulariter  placet  Deo.  Propter  quod  Au- 
gustinus  disseruit  :  Quid  melius  animo 
geramus,  et  ore  promamus,  et  calamo  ex- 

D  primamus,  quam  Deo  gratias  ?  Hoc  nec 
dici  brevius,  nec  audiri  la^tius,  nec  intel- 
ligi  gratius,  nec  agi  fructuosius  potest. 
Bernardus  quoque  hinc  loquitur  :  Danti 
rependi  nil  gratius  potest  ab  accipiente, 
quam  si  gratum  habuerit  quod  gratis  ac- 
cepit.  Idcirco  spiritui  gratiae  contumeliam 
facit,  qui  beneficium  dantis  grata  non  sus- 
cipit  mcnte. 

Sexto,  quoniam  actus  iste  est  homini 
mullipliciter  frucluosus.  Primo,  quoniam 
beneficia  collata  custodit,  ne  amiltantur. 


306 


DOMINICA   XVIII   POST  TRINITATEM.   —   SERMO   PRIMUS 


29 


Secundo,  quia  majora  meretur.  Propter  A 
Matth.wv,  quod  ait  Salvator  :  Habenti  dabitur,  id  est, 
gratias  de  acceptis  agenti  dabitur  gratia 
eopiosior  in  praesenti :  quemadmodum  per 
ingratitudinem  meretur  homo  collatis  do- 
nis,  his  quoque  quse  sibi  danda  erant  nisi 
ingratus  fuisset,  privari,  graviterque  pu- 
niri.  Propterea  ait  Bernardus  :  Ingratitudo 
est  ventus  urens,  fontem  pietatis  et  gratise 
sibi  desiccans.  Gregorius  quoque  :  Indi- 
gnus  (inquit)  est  dandis,  qui  non  agit  gra- 
tias  de  collatis.  Tertio,  quoniam  magnam 
promeretur  gloriam  in  futuro.  B 

Pra?terea  ingratitudo  habet  tres  gradus 
in  malitia  differentes,  secundum  tria  quse 
ad  gratitudinem  exiguntur  :  quorum  pri- 
mum  est,  beneficium  impensum  recogno- 
scere ;  secundum  est,  iliud  laudare  et  gra- 
tias  agere;  tertium  est,  juxta  exigentiam 
loci  ac  temporis  pro  posse  vicem  repen- 
dere.  Primus  ergo  ingratitudinis  gradus 
est,  vicem  non  reddere  :  ad  quod  redu- 
citur  reddere  mala  pro  bonis.  Quod  fa- 
ciunt  omnes  iniqui,  quoniam  inhonoratio- 
nem,  contemptum  et  contumeliam  faciunt  C 
Deo.  Secundus  gradus  est,  beneficium  dis- 
simulare,  non  demonstrando  se  illud  ac- 
cepisse  :  ad  quod  reducitur  beneficium 
vituperare.  In  quo  gradu  sunt  negligen- 
tes,  qui  beneficia  Dei  non  pensant,  et  ita 
se  habent  quasi  ea  non  sint  a  Deo  sortiti. 
Tertius  atque  gravissimus  gradus  est,  be- 
neficium  non  recognoscere  :  ad  quod  re- 
ducitur,  beneficium  quasi  maleficium  a?s- 
timare.  Hoc  ingratitudinis  gradu  laborant 
increduli.  Hinc  ait  Chrysostomus  :  Optima 
beneficiorum  custoditrix  est  ipsa  memo-  D 
ria  beneficiorum,atque  pcrpetua  confessio 
gratiarum. 

Itemque  qu;eri  potest  utiliter,  quomodo 
habere  se  debet  homo  in  regratiando  Deo 
pro  donis  grati»  gratum  facienfis,  quia 
incertus  cst  homo  an  sit  in  caritate  ct 
gratia,  sicque  videtur  non  posse  de  eis 
Deo  regratiari.  Propter  quod  Cassiodorus 
protestatur  :  Qui  quanta  sibi  gratia  collata 
sit  nescit,  quantas  largicuti  gratias  debeat 
non  intelligit. Et  respoiidendum,quod  cum 


conditione  implicita  de  talibus  regratian- 
dum  est  Deo,  et  item  in  generali  atque 
cum  probabili  aestimatione. 

Itaque  juxta  prgehabita  consideremus 
frequenter  ac  diligenter  universa  benefi- 
cia  Dei  generalia,  specialia  ac  singularia, 
et  Deo  pra3cordiales  grates  dicamus,  ei- 
que  pro  posse  vicem  jugiter  rependamus, 
ipsum  totis  viribus  honorantes,  nec  tamen 
quidquam  condignum  nos  agere  profiten- 
tes  :  preesertim  quia  hoc  ipsum  est  donum 
Dei  prsecipuum,  taliter  Deo  esse  gratum, 
nec  possumus  gloriari  nisi  in  misericordia 
Dei.  Ideo  cum  Psahnista  dicamus  :  Miseri-  Ps.Lxxwm, 
cordias  Domini  in  seternum  cantabo.  '' 

Insuper,  juxta  tenorem  hodiernee  epi- 
stola3,  studeamus  ditari  in  Deo  in  univer-  icor.  i,b. 
sis  donis,  gratiis  atque  virtutibus,  quibus 
animse  veraciter  locupletantur,  ornantur, 
impinguantur,vestiuntur  ac  roborantur;et 
quanto  ista3  divitise  sunt  terrenis  divitiis 
prwstantiores,  quantoque  anima  corpore 
dignior  est,tanto  plus  enitamur  istis  abun- 
dare  divitiis  quam  externis.  Sed  infelices 
filii  Adae,  excfficati  miserandique  homines, 
exteriora  atque  pra?sentia  plus  quam  in- 
teriora  ac  futura  pensantes,  pro  tempora- 
libus  istis  divitiis  sollicitantur  quotidle, 
laborant  continue,  et  varias  vias  excogi- 
tant  quibus  congregent  sibi  terrena,  quasi 
in  hoc  seeculo  sint  perenniter  permansuri; 
de  veris  et  interioribus  anima>  divitiis,  aut 
nulla,  aut  novissima  cura  est  eis,  quasi 
post  vitam  haiic  non  sint  in  alio  sa>cuIo 
in  ffiternum  victuri. 

Consideremus  quam  incessanter  ac  stre- 
nue  sancti  viri  pro  expurgatione  vitiorum, 
pro  adeptione  virtutum,  pro  gratia  perfe- 
ctionis  laboraverunt,  orando,  jejunando, 
plangendo,  se  ipsos  coram  Deo  quotidie 
examinando  ac  semper  custodiendo,  quem- 
admodum  de  beatissimo  viro  S.  Domini- 
co,  institutore  Ordinis  Fratruin  Praedicato- 
rum,legitur.  Qui  dum  adhuc  adolescentulus 
esset,  ssepe  in  noctibus  super  nudam  hu- 
mum  dormivit.  Quumque  missus  esset  ad 
studium,  et  magna  esset  caristia  in  civi- 
tate  qua  mansit,   libros   suos   cum  omni 


DOMINICA   XVIII   POST  TRINITATEM.   —   ENARRATIO   IN   EVANGELIUM  507 

supellectili  sua  vendens,  totum  eorum  pre-  A  virtutum,  quod  multa  praeclara  egit  mira- 

tium  erogavit  pauperibus.  Denique  hospi-  cula,  et  inter  cetera  duos  mortuos  suscita- 

tatus  in  partibus  Tolosanis  apud  quasdam  vit  in  Roma.  Studeamus  itaque  sanctorum 

matronas  ab  hajreticis  per  fictas  devolio-  patrum  sequi  vestigia,nec  corpori  parcere 

nes  abstinentiasque   deceptas,  per  totam  in  vigilando,  orando,  abstinendo,  ac  cetera 

Quadragesimam  in  solo  pane  et  aqua  je-  bona  opera  exercendo,  quatenus  per  hoc 

junavit ;  noctibus  vero  vigiliis  ac  orati-  ditentur  animae  nostrae  in  omni  dono,  vir- 

onibus  instans,  quando  necessitas  requi-  tute  et  gratia  Spiritus  Sancti,  sicque  totis 

rebat,    lassa   membra   sua   super   nudam  prffcordiis  Deo  adhsereamus.  Unusquisque 

tabulam  reclinavit  ad  dormiendum  :  atque  quoque  proximos  suos  a?dificare  conetur 

per  haec  matronas  illas   ad  fidei  reduxit  verbo  et  factis,  atque  erroneos  ac  deceptos 

integritatem.  Per  hsec  et  similia  exercitia  ad  viam  reducere  veritatis  et  sequitatis.Ad 

sancta,  ad  tantam  pervenit  perfectionem  B  laudem  Dei. 


ENARRATIO  IN  EVANCxELIUM 

ACCESSERUNT    AD    JESUM    PHARIS^I.   Matth.   XXIl,    34-46. 


IN  evangelio  hodierno  docet  Salvator  ad  Ait  illi  Jesus  :  Diliges  Dominum  Deum  Deui.M,^-, 

quid    omnia   prsecepta,    documenta   et  tuum  ex  toto  corde  tuo,  et  in  tota  anima  ''{"'7"/"' 

^  ,  ,  30,  ii;  Luc. 

scripta  legis  Mosaica?  ac  Prophetarum  ten-  C  tua,  et  in  tota  mente  tua.  Hoc  est  macci-  x,27. 

dant  ac  ordinentur,  videlicet  ad  hoc,  ut  mum  et  primum  mandatum.  Secundum 

Deus  toto  corde  ametur,  et  proximus  sic-  autem  simile  est  huic  :  Diliges  proximum 

ut  ipsemet   amans.  Ait   ergo   evangelista  tuum  sicut  te  ipsum.  Haec  est  Christi  re- 

Mattheeus  :  Accesserunt  ad  Jesum  PJiari-  sponsio.  Denique  de  expositione  verborum 

sa'i,  et  interrogavlt  eum  unus  ex  eis  legis  istorum  et  duorum  horum  praceptorum, 

oJoc^or^  ^ew^aw.9  ewm^ id  est,reprehendere  et  dictum  est  diffuse   supra   in  expositione  cy.  p.4ooc' 

vincere  cupiens  :  Magister,  quod  est  man-  atque  sermonibus  evangelii  dominicse  ter-  ^^^' 

datum  magnum,  id  est  summum,  in  lege  tia^decimse  post  octavas  Pentecostes  :  id- 

Moysis  datum  ?  Istam  qua^stionem  propo-  circo  non  reor  nunc  immorandum,  ut  vi- 

suil  Christo  hic  Scriba  die  sequenti  post  tetur  prolixitas,  pra?sertim  quoniam  opus 

Ramos  palmarum.Quum  enim  Christus  fe-  istud  in  majorem  jam  crevit  quantitatem 
ria  secunda  in  Jerusalem  rediisset,  et  mul-  D  quam  eestimabam.  Itaque  Deum  «toto  cor- 

ta  in  templo  fecisset  miracula,  proposu-  de»,  id  est  toto  voluntatis  affectu,  et  « tota 

crunt  ei  multas  quaestiones  Judaei^videlicet  mente)),id  est  toto  inteIIectu,totaque«ani- 

principes  sacerdotum  et  Pharisa^i,  deinde  ma  »,  quantum  ad  ccteras  animae  vires, 

et  Sadducaei.  Quibus  quum  Christus  im-  diligere   dilectione    spirituali    infusa,    est 

posuisset  silenlium,  rursus  Pharis»i  con-  «maximum»,  id  cst  principalissimum,  «el 

venerunt  in  unum,  inter  se  conquirentes  primum  »,  id  esl  dignissimum  perfectissi- 

quam  Christo  proponerent  qua?stionem  :et  mumque  «  mandatum  »,  quoniam  actus 

deliberaverunt  quod  unus  eorum  loquere-  quem  prajcipit,  utpote  dilectio  Dei,  inter 

tur  pro  omnibus.  Venerunt  quoque  multi  omnes  actus  virtutum  atque  donorum  sor- 

simul,  ul  mullitudinc  vinccrent  quem  ra-  titur  primatum.  Qiiemadmodum  enim  ca- 

lionc  superare  non  poterant.  ritas  est  nobiiissima  virtus,  el  omnium  im- 


508 


DOMTNICA  XVITI  POST  TRINITATEM. 


ENARRATIO   IN  EVANGELIUM 


27. 


peratrix,  vita,  vertex,  forma  ac  finis  virtu- 
tiim,  sic  actus  ejus  inter  omnes  actus  vir- 
tuosos  perfectissimus  perhibetur.  «  Secun- 
dum  »  vero  mandatum  «  est  simile  huic  « 
primo  mandato,  non  tamen  aequale  in 
dignitate,  sed  proxime  sequens,  videlicet : 
diligere  «  proximum  »,  id  est  quemlibet 
hominem  in  mundo  hoc  conversantem, 
sicut  se  ipsum,  spirituali  amore,  deside- 
rando  ejus  salutem,  et  cooperando  ei  ad 
illam  pro  posse,  juxta  exigentiam  seu  op- 
portunitatem  temporis,  loci  et  causap.  De- 
nique    diligendus    est    proximus    propter 

Ge;>. 1, 26,  Dcum,  id  cst,  quia  Deus  prsccepit  hoc,  et 
quia  ad  Dei  imaginem  factus  est,  et  gra- 
tise  capax,  atque  finaliter  ob  hoc,  ut  Deo 
uniatur  feliciter  in  seternum. 

In  his  duohus  mandatis  implendis  \inx- 
versa  lex  Moysis,  imo  et  Evangelii,  pcw- 
det,  et  Prophetw,  id  est,  scripta  Prophe- 
tarum  pendent  in  eis  :  hoc  est,  universa 
prsecepta,  hortamenta  et  dogmata  legis  et 
Prophetarum,  ordinantur  ad  horum  duo- 
rum  observantiam  pra^ceptorum,  et  vir- 
tualiter  continentur  in  eis,  sicut  conclu- 
siones  in  primis  principiis.  Propter  quod 

[TiniA,^.  ad  Timotheum  ait  Apostohis  :  Finis  pree- 
cepti  est  caritas  de  corde  puro,  et  con- 
scientia  bona,  et  fide  non  ficta.  Et  alibi  : 

i?om.  xiii,  Plenitudo  (inquit)  legis,  est  dilectio  :  nam, 
'"'^'  non  occides,  non  adulterabis,  non  furtum 
facies,  non  falsum  testimonium  dices;  et 
si  quod  aliud  est  mandatum,  in  hoc  verbo 
instauratur,  Diliges  proximum  tuum  sicut 
te  ipsum. 

Denique,  Christi  responsione  descripta, 
introducitur  qua^stio  qiiam  ipse  proposuit 
Pharisseis  et  Scribis.  Congregatis  autem 
Pharisceis,  interrogavit  eos  Jesus,  dicens  : 
Quid  vobis  videtur  de  Christo  ?  Cujus  //- 
lius  est  dicendus?  Dicunt  ei :  David,  id 
est,  filius  regis  David  dicendns  est.  No- 
verant  enini  Judffii  communiter  Christum 

Ps.  cxxxi,  de  David  semine  nasciturum  fuisse. 

Ait  illis  :  Quomodo  ergo  David  in  spi- 
ritu,  id  est,  inspirante  ae  edocente  eum 
Spiritu  Sancto;  vel,  «  in  spiritu  »,  hoc  est 
in  spirituali  ac  prophetali  iutuitu;  vocat 


n 


k  eum  Dominum,  dicens  :  Dixit  Dominus,  />s.cix,i. 
id  est  Deus  Pater,  Domino  meo,  videlicet 
Christo,  Sede  a  dextris  meis?  Hoc  dupli- 
citer  de  Christo  exponitur.  Primo,  secun- 
dum  ejns  divinitatem,  hoc  modo  :  «  Sede 
a  dextris  meis  »,  id  est,  mecum  residen- 
do,  regnando,  essendo,  esto  mihi  sequalis. 
Unde  ad  Hebrseos  Apostolus  dicit  de  Chri- 
sto  :  Qui  quum  sit  splendor  glorise,  sedet  Hebr. 1,3. 
ad  dexteram  majestatis  in  excelsis.  Secun- 
do  exponitur  quantum  ad  Christi  humani- 
tatem  :  «  Sede  a  dextris  meis  »,  id  est,  prsc 

B  cunctis  creaturis  esto  mihi  vicinior,  et  in 
potioribus  bonis  meis  consiste,  repletus 
gratia  et  honore,  omnique  felicitate  et  glo- 
ria  prse  omni  penitus  creatura,  omnibus 
quoque  prselatus.  Donec  ponam  inimicos 
tuos,  id  est  omnes  reprobos,  scabeUum 
pedum  tuorum,  id  est,  eos  tibi  perfecte 
subjiciam  :  quod  erit  in  die  judicii.  A 
principio  quippe  incarnationis  Filii  Dei, 
data  est  Christo  homini  omnis  potestas  in  Matih. 
coelo  et  in  terra,  quantum  ad  potestatis  ^^''"''^- 
hujus  possessionem;  in  resurrectione  vero 

C  et  deinceps  data  est  ei  ista  potestas,  quoad 
ejus  manifestationem,  quia  ex  tunc  coepit 
prsecipue  apparere  ac  prsedicari  potestas 
ac  dignitas  Christi;  sed  in  die  judicii  da- 
bitur  ei  ista  potestas,  quantum  ad  ejus 
plenariam  exsecutionem,  quia  tunc  Chri- 
stus  potestate  sibi  a  Patre  collata  omnes 
adversarios  suos  plene  dejiciet,et  in  infer- 
num  retrudet,  dicendo  :  Ite,  maledicti,  in  ibi,i.  xxv, 
ignem  seternum.  Si  (pro  Quia)  ergo  David  '*'• 
vocat  eum  Dominum ,  quomodo  filius  ejus 
cst,  prsesertim  quum  David  fuerit  tantus 

D  propheta  et  rex  ? 

Bt  nemo  Pharisseorum  et  Scribarum  : 
nam  aliqui  Pharissei  fuerunt  Scribae,  sicut 
nunc  quidam  religiosi  sunt  doctores  theo- 
\o^\(e,\  poterat  ei  respondere  verbum  ali- 
quod  ad  qusestionem  prsetactam ;  quia  non 
exspectabant  Christum  nisi  ut  hominem 
purum ;  et  secundum  hoc,  non  esset  Do- 
minus  David.  Si  autem  exspectassent  eum 
ut  Deum  et  hominem,  faciliter  respondis- 
sent,  quod  secundum  deitatem  esset  Do- 
minus  David,  secundum  humanitatem  ve- 


DOMINICA  XVIII  POST  TRINITATEM. 


SERMO   SECUNDUS 


509 


ro  diceretur  filius  ejus.  Neque  ausus  fuit  A  passionis  interrogavit  eum  Annas,  deinde  Joann.x^m, 


quisquam  cx  illa  die  eum  amplius  inter- 
7-ogare,  quia  timebant  vinci  atque  con- 
fundi.  Verumtamen  post  paucos  dies,  vi- 
delicet  tres  aut  quatuor,  ausi  fuerunt  eum 
captivare  ac  crucifigere.  Unde  et  tempore 


et  Caiphas,  multique  alii,  an  esset  Chri-  '^'*'*" 
stus.  Hsec  nainque  consuetudo  est  impio- 
rum,  ut  quando   praevalere  non  possunt 
per  rationem  atque  justitiam,  preevalere 
conantur  per  oppressionem  ac  violentiam. 


SERMO  SECUNDUS 


DE   AMORE   SPIRITUALI  PERFECTO,   QUI   VOCATUR   AMOR  ECSTATICUS,   ET   DE   SIGNIS   IPSIUS. 


FULCITE  me  floribus,  stipate  me  ma-  B 
lis,  quia  arnore  langueo.  Cant.  ii,  5. 

Sapieutissimus  Salomon,  qui  etiam  spi- 
ritum  habuit  prophetiae,  tres  edidit  libros, 
quorum  unus  vocatur  Canticum  cantico- 
rum,  in  quo  de  spirituali  tractat  amore 
qui  est  inter  sponsum  coelestem,  unigeni- 
tum  Dei  Filium  Jesum  Christum,et  animam 
amorosam;  et  frequenter  sub  similitudine 
quadam  carnalis  amoris  ac  corporalium 
rerum,  loquitur  illo  in  libro  de  spirituali 
amore,  et  de  vehementia  ac  proprietatibus 
ejus,quia  nec  aptius  potest  notificari  amor  C 
ille  spiritualis  cum  proprietatibus  suis, 
quam  per  carnalem  amorem  et  proprieta- 
tes  ipsius. 

Prseterea,  sicut  amor  carnalis  interdum 
tam  magnus,  fervens  vehemensque  effi- 
citur,  quod  facit  amantem  desiderio  rei 
amatse  languere,  quemadmodum  scribit 
Ambrosius  de  filio  Symphronii  prgefecti 
urbis  Romse,  quod  in  tantum  amavit  bea- 
tam  Agnetem,  quod  ejus  desiderio  languo- 
rem  incidil  grandem  et  lecto  decubuit;  sic 
amor  spirilualis  divinus  in  virtuosis  ho-  D 
minibus  quandoque  in  lantum  crescit, 
perficitur  atque  accenditur,  quod  spiritu- 
alem  languorem  facit  in  anima.  Qui  lan- 
guor  dici  potest  defectus  mentis  amorosa? 
et  sancla),  quo  pra;  amore  ac  desiderio 
Sponsi  ca»lestis,  quem  super  omnia  ar- 
dentissime  iucomparabiliterque  affeclat, 
deficil,  dejicitur  et  tabescit  in  semelipsa. 


Denique,  quum  Deus  gloriosus,  omni- 
potens  et  perfectus,  sit  omni  creatura  in 
infinitum  amabilior,  pulchrior,  convenien- 
tior  atque  suavior,  quid  mirum  si  homo 
spiritualis  quandoque  sic  incalescat  san- 
cto  amore  ipsius,  ut  spiritualiter  langueat, 
quum  amor  carnalis  quandoque  sic  crescat 
ut  homo  carnalis  prse  desiderio  sensuali 
alterius  hominis  corporaliter  infirmetur, 
arescat,  tabescat  aut  etiam  moriatur,  quem- 
admodum  secundo  Regum  de  Amnon  nar-  \\Reg.\w, 
ratur  ?  Quemadmodum  enim  amor  est''"" 
causa  delectationis,  dum  amans  conjun- 
gitur  suo  amato  ;  sic  amor  est  causa  affli- 
ctionis,  moeroris  ac  defectionis,  quando  a 
sui  amati  praesentia,  conjunctione,  usu  seu 
fruitione  differtur,  impeditur,abstrahitur : 
quod  tam  in  carnali  quam  in  spirituali 
amore  solet  contingere.  Itaque  quuin  ju- 
beamur  Deum  superbonum  et  superama- 
bilem  et  superdulcissimum  tota  voluntate, 
toto  intellectu  totisque  viribus  adamare 
tanquam  infinitum,  summum  et  incompa- 
rabile  bonum,  et  tanquam  omnium  boiio- 
rum  datorem,  utpote  creatorem,  salvalo- 
rem  ac  glorificatorem,  in  quo  solo  tota 
nostra  consistit  felicitas;  hinc  decet  om- 
nem  Christifidelem  quotidie  ad  hoc  niti, 
ut  in  sincerissimo  Dei  amore  profieiat, 
qualenus  taiidem  ad  perfeclum  Dei  per- 
liugat  ainorem,  qui  vocatur  amor  ecsta- 
ticus,  id  est,  mentem  amantis  a  se  ipsa 
lotaliler  alienans,alque  in  dilectum  ipsum 


510 


DOMINICA  XVIII   POST  TRIMTATEM.  —   SERMO   SECUNDUS 


omnino  transferens  ac  transformans,ita  ut  A 
vix  aliud  quam  id  quod  tam  ardentissime 
diligit,  scilicet  Deum,  valeat  cogitare. 

Porro,  ut  possit  homo  agnoscere  proba- 
biliori  modo  quo  id  fieri  potest,  an  amore 
spirituali  ecstatico  diligat  Deum,  descri- 
bendse  jam  sunt  proprietates  amoris  is- 
tius.  Et  quia  spiritualia  per  corporalia 
cognoscere  connaturale  est  homini,  idcir- 
co  proprietates  amoris  spiritualiter  ecsta- 
tici  notificandse  sunt  per  proprietates  amo- 
ris  carnalis  ecstatici,  qui  etiam  amor  epc-x; 
appellatur,quasi  prsedominans  rationi.Nam  B 
et  amor  carnalis  dum  tam  intensus  ac  fer- 
vens  efficitur,  quod  totaliter  superat  ra- 
tionem,  carnaliterque  amantem  in  amatum 
ita  transponit  atque  transform^at,  ul  aliud 
quam  ipsum  vix  cogitare  queat,  amor  ec- 
staticus  nuncupatur  ab  ecstasi,quod  extra- 
positio  interpretatur.    . 

Itaque  prima  proprietas  amoris  carnalis 
ecstatici  est,  quod  taliter  amorosi  multa 
de  se  invicem  concipiunt,  praesertim  quan- 
do  ab  invicem  sunt  absentes;  sed  dum 
praesentes  sunt,  pauca  loquuntur,  ac  suos  C 
conceptus  exprimunt  imperfecte.  Defecti- 
vae  namque  locutiones  propriae  sunt  ita 
amantium,  maxime  quando  de  re  amata 
vel  cum  re  amata  loquuntur.  Cujus  dua) 
sunt  causa?.  Prima,  quoniam  magnitudo 
affectionis  verba  abrumpit  et  intercidit. 
Unde  et  Christus  quum  destructionem  Je- 
rusalem  deploraret,  defectiva  usus  est  lo- 

/.»c.xix,42.  cutione,  dicendo  :  Quia  si  cognovisses  et 
tu ;  et  quidem  in  hac  die  tua,  quse  ad 
pacem  tibi ;  nunc  autem  abscondita  sunt 
ab  oculis  tuis.  Secunda  causa  est,  quia  D 
affectus  unius  ila  transfert  et  absorbet 
eum  in  alium,  quod  plura  simul  loqui 
non  vacat.  Hoc  itaque  modo  locutionis, 
Sponsa  purissima,  hoc  est  anima  spiritu- 
aliter  amorosa,  utitur  frequenter  in  Can- 
Cant.  VM,  ticis,  sicut  quum  ait  :  Ego  dilecto  meo,  et 

]lid  u  16  ^^  ^^  conversio  ejus;  itcmque,  Dilectus 
meus  mihi,  et  ego  illi.  Unde  quemadmo- 

Exod.  IV,  dum  Aaron  eloquens  loquebatur  pro  Moy- 

In 'i*''^!''' se  ineloquente,   ita   in   locutionibus  istis 
debet  ratio   loqui  pro  affectu,  et  verba 


ferventis  affectus  supplere  atque  expone- 

re,  ut  quum  dicitur  :  Ego  dilecto  meo,  id  Cant.  vn, 

est,  cadesti  Sponso  inihi  super  omnia  caro  '"• 

totis  pracordiis  sum  intenta,  illi  vaco,  ei 

complaceo;  et  ad  me  conversio  ejus,  hoc 

est,  ipse  mihi  vicem  rependit,  gratiosus 

et  dulcis  est  mihi,  caritatem  suam  osten- 

dit  ad  me.  Itaque,  si  quis  scire  desiderat 

an  spiritualem  amorem  ecstaticum  habeat 

ad  Deum  sponsum   coelestem,  perpendat 

qualibus  sermonibus  alloqualur  illum  in 

suo  secreto,  in  ferventis  dilectionis  allo- 

quio,  in  cordis  sui  effusione  coram  illo. 

Secundum  signum  carnalis  amoris  ec- 
statici,  desiccatio  est  membrorum  :  quo- 
niam  taliter  amorosi  arefiunt  in  membris, 
quia  ex  vehementi  cordis  applicatione  cir- 
ca  rem  dilectam,rnultiplicantur  spiritus,ex 
quo  interiorem  desiccationem  patiuntur. 
Sic  ex  spirituali  amore  ecstatico,  anima 
dcsiccatur  ab  omni  carnalis  voluptatis  hu- 
more,  ab  omni  libidinoso  affectu,  ita  quod 
carnis  concupiscentia  tollitur.  Nunc  ergo 
perpende  an  carnalium  desideriorum  mor- 
tificationem  tibi  inesse  sentis.  Nempe  quo 
homo  Deum  in  cordis  sui  thalamo  ar- 
dentius  frequentiusque  amplectitur,  eo  ab 
omni  carnali  atque  mundano  affectu  plus 
moritur,  ita  quod  neque  in  cibo,  potu,  ve- 
stitu,  somno,  neque  in  aliqua  re  temporali 
inordinate  delectatur,  nec  aliud  quajrit  in 
illis  nisi  necessitatem  naturae  et  utilita- 
lem  anima?,  per  respectum  ad  spiritualia 
bona  ac  veram  salutem. 

Tertium  signum  carnalis  amoris  ecstati- 
ci,  est  concavitas  oculorum.  Consueverunt 
enim  taliter  amorosi  oculos  habere  con- 
cavos  seu  profundos,  quoniam  oculi  se- 
quuntur  spiritus  sese  retrahentes  atque 
ad  locum  a3stimativae  concurrentes.  Con- 
formiter,  interiores  oculi  animae  spiritua- 
liter  amorosse  ecstatice,  profundantur  in 
corde.  Totum  namque  est  intra,  quod  quae- 
rit  ac  diligit;  extra  nil  cupit,  intus  nihil 
fastidit.  Ilaque  ad  contemplationem  Dei, 
ad  ejus  intuitum  et  ardentem  amorem  se 
totam  recolligit  inlus.  Intus  enim  fulget, 
intus  manet  quem  diligit,  quemadmodum 


DOMINICA  XVIII   POST  TRINITATEM. 


SERMO   SECUNDUS 


511 


/s.  xxvi,8.  Isaias  loquitur  Deo  :  Nomen  tuum  et  me-  A 
moriale  tuum,  Domine,  in  desiderio  ani- 
ma3.  Insuper  in  cordis  profundo  habet 
oculos  suos  intellectuales  anima  taliter 
amorosa,  ut  consideret  et  perpendat  ne 
quid  in  ea  sit  quod  ccelesti  Sponso,  qui 
solus  cor  intuetur,  displiceat.  Considerat 
quoque  adspectu  interius  profundato  oc- 
cultos  accessus  et  recessus  Sponsi  coele- 
stis:qui  accedit  dum  insolita  aut  singulari 
devotione,  illuminatione  seu  inflammatio- 
ne  mentem  tangit,  visitat  ac  perfundit; 
recedit  vero  dum  hujusmodi  gratiam  pia  B 
subtrahit  dispensatione.  Ex  his  hoino  per- 
pendere  potest  an  ecstatice  diligat  Deum. 
Qui  enim  incustoditi  est  cordis,dissolutus, 
verbosus  et  levis,  ac  sensibus  vagus,  pro- 
cul  nimis  ab  isto  ecstatico  distat  amore. 

Quartum  signum  amoris  carnalis  ecsta- 
tici,  est  siccitas  oculorum  seu  carentia 
lacrimarum  :  unde  nec  mors  proximorum, 
nec  damna  rerum,  in  taliter  amorosis  la- 
crimas  queunt  excutere.  Similiter  anima 
amorosa  caritate  ecstatica,  omnia  exteriora 
damna  sive  adversa  parvi  pendit,  nec  ali-  C 
quid  tale  eam  contristat,  quia  tam  vehe- 
menter  circa  Deum  afficitur,  quod  nil 
aliud  ejus  comparatione  appretiatur;  et 
quidquid  a  Deo  non  elongat  nec  impedit, 
hoc  pro  nihilo  arbitratur,  dummodo  ei  re- 
maneat  salvum  quod  summo  et  incompa- 
rabili  cupit  amore,  videlicet  Deo  uniri, 
eum  intra  se  retinere,ampIecti,contempIa- 
rijguslare.  Unde  qui  amplius  contristanlur 
de  temporalium  rerum  amissione  seu  ad- 
versitate  terrena,  quam  de  Dei  offensa  seu 
culpa,  longe  sunt  ab  ista  ecstatica  caritate.  D 

Quintum  signum  amoris  carnalis  ecsta- 
tici,  est  inordinatus  pulsus.  Omnis  equi- 
dem  taliter  amorosus  habet  pulsum  aut 
nimis  tardum  et  rarum,  aut  nimis  fre- 
quentem  atque  velocem,  secundum  diver- 
sas  apprehensiones  quas  concipit  de  ama- 
to  :  tardum  enim  habet  pulsum,  dum  de 
illius  adeplione  desperat;  veIocein,quando 
de  adeptione  confidil.  Sic  anima  ecstalice 
ainorosa  pulsum  habet  velocem,  id  est  af- 
fectionem   fcrventem,  promptam,  jucun- 


dam,  quando  de  Dei  prsesentia  gratiosa 
ejusque  fruitione  gloriosa  habenda  confi- 
dit  ex  consideratione  bonitatis,  caritatis, 
misericordiae  beneficiorumque  ejus.  Ex 
quali  affectione  dixit  Propheta  :  Cor  me-  Ps. Lxwm, 
um  et  caro  mea  exsultaverunt  in  Deum  '^' 
vivum.  Porro,dum  anima  amorosa,ex  con- 
sideratione  propriae  defectuositatis  et  cul- 
pae,  ac  difficultatum  obtinendi  salutem, 
formidat  de  suis  periculis,  pensans  melio- 
res  se  corruisse,  tunc  habet  quasi  tardum 
pulsum,  id  est  lentum  affectum. 

Sextum  signum  carnalis  amoris  ecsta- 
fici,  est  profunda  cogitatio  et  sollicitudo 
versa  ad  interiora,  ita  quod  taliter  amoro- 
sus  gerere  videtur  imaginem  dormientis. 
Qui  evigilare  vix  potest,  nisi  fiat  ei  mentio 
de  dilecto;  cetera  non  advertlt,  quoniam 
tota  sua  cogitatio  et  affectio  fixa  est  in 
amato.  Sic  anima  ecstatice  amorosa  ita  in 
Deo  est  fixa,  quod  vana  et  saecularia  ver- 
ba  non  curat,  nec  otiosa  advertit;  si  au- 
tem  de  Deo  sit  sermo,  mox  quasi  evigilans 
audit  libenter,  et  de  ipso  fatur  hilariter. 
Vse  igitur  eis  qui  ad  loquendum  ac  au- 
diendum  de  rebus  carnalibus  ac  munda- 
nis,  curiosis  et  vanis  sunt  prompti,  ad 
loquendum  vero  ac  audiendum  de  Deo 
ac  rebus  pertinentibus  ad  salutem  sunt 
tardi.  Hoc  equidem  signum  est,quod  in  eis 
deficit  amor  Dei,  regnatque  amor  mundi. 

Septimum  signum  carnalis  amoris  ec- 
statici  est,  quod  taliter  amorosus  quum 
videt  rem  rei  amatse  consimilem,  inflam- 
matur,  commovetur,  et  quasi  insanire  vi- 
detur.  Pariformiter  anima  ecstatice  amo- 
rosa,  dum  in  vita  praesenti  Dei  bonitatem 
atque  dulcedinem  experitur  (qua>  expe- 
rientia,  futurse  beatitudinis  praelibatio  quae- 
dam  est  ac  summae  suavitatis  quaedam 
imago),  mox  alienatur,  accenditur,  et  ad 
ecternam  felicitatem  cum  impetu  sanctae 
dilectionis  afficitur. 

Itaque,  juxta  evangelii  hodierni  doctri- 
nam,  in  vera  Dei  ac  proximorum  caritate 
esse,  permanere,  proficere  indesinenter 
curemus  ac  enitamur,  omnemque  carna- 
lem  abjiciamus  amorem.  Qui  tanto  est  vi- 


512 


DOMINICA  XVIII  POST  TRINITATEM.   —   SERMO   TERTIUS 


lior  ac  culpabilior,  quanto  intensior  sive 
ferventior,  quia  per  ipsum  subjicitur  ho- 
mo  rebus  carnalibus  subjectione  vitiosa, 
prorsus  vilissima.  Amor  quoque  carnalis 
ecstaticus,  est  ineffabiliter  vilis  ac  vitio- 
sus,  non  anima?  tantum,  sed  corpori  quo- 
que  valde  nocivus.  Porro  amor  spiritualis 
ecstaticus  nobilissimus  est  ac  virtuosissi- 
mus  nimis.  Quo  divino  ac  deificante  amore 
mirabiliter  plenus  fuit  sanctissimus  ille 
eremita  abbas  Bessarion,  de  quo  retulit 
sanctus  ejus  discipulus  abbas  Dulas,  quod 
per  quatuordecim  dies  stetit  in  continuo 
raptu  mentis  suee  ad  Deum,  alienatus  ab 
omni  sensu  exteriori  et  Deuni  indesinen- 
ter  contemplans.  Alio  tempore,  idem  ab- 
bas  Bessarion  cum  discipulo  suo  abbate 
Dula  ambulavit  juxta  mare,  dixitque  abbas 


A  Dulas  :  Sitio  valde.  Quumque  abbas  Bessa- 
rion  orasset,  discipulo  suo  dixit  :  Bibe  de 
mari.  Et  dulcis  facta  est  aqua  maris.  Et 
bibit  abbas  Dulas,  hausitque  parum  de 
aqua  illa  in  vase.  Cui  dixit  abbas  Bessa- 
rion  :  Cur  implesti  hoc  aqua  ?  Respondit  : 
Ne  iterum  sitiam.  Cui  dixit  abbas  Bessa- 
rion  :  Deus  qui  hic  est,  et  ubique  est.  Alio 
tempore,  idem  Bessarion  pedibus  pertrans- 
ivit  fluvium  magnum,  et  aqua  non  per- 
tingebat  nisi  usque  ad  talos  ejus.  Iterum, 
preefatis  abbatibus  euntibus  ad  quemdam 

B  senem,  venit  sol  ad  occasum,  dixitque  ab- 
bas  Bessarion :  Obsecro,  Domine,  stet  sol  do- 
nec  perveniam  ad  servum  tuum.Et  factum 
est  ita.  Ecce  quanta  agit  Deus  omnipotens 
pro  suis  amicis  viris  perfectis,  spirituali 
amore  ecstatico  inflammatis  ac  roboratis. 


SERMO   TERTIUS 


DE   AMORE   MULTIPLICI,   ET   DE   FOEDITATE   AC   SIGNIS   AMORIS   CARNALIS. 


Matlh. 
XXIV,  12. 


IN  novissimis  diebus  instahunt  tempora  C 
periculosa,  ct  erunt  homines  amantes 
se  ipsos,  cwpidi,  elati,  voluptatum  amato- 
res  magis  quam  Dei.  II  Tim.  iii,  1,  2,  4. 
Ista  sunt  verba  Apostoli,  quae  nunc  im- 
pleta  videntur,  atque  quotidie  adimplen- 
lur.  In  primitiva  namque  Ecclesia  Christi- 
ani  dilexerunt  se  ipsos  ac  proximos  suos 
amore  veraciter  spirituali  ac  fervido,  quia 
seternam  salutem  et  gratiarum  charismata 
quibus  ad  illam  pertingitur,  sibi  ipsis  ac 
aliis  prsecordialiter  optaverunt,  et  pro  eis- 
dem  acquirendis,  conservandis  ac  perfi-  D 
ciendis  strenue  et  infaligabiliter  labora- 
verunt.  Sed,  heu  !  in  facibus  temporum 
horum  caritas  ista  refriguit,  et  pro  ea 
amor  carnalis,  privatus  ac  improbus  cor- 
da  hominum  est  ingressus,  ita  quod  ho- 
mines  amant  se  ipsos  in  se,  non  in  Deo, 
quia  carnaliter,  non  spiritualiter  amant 
se.  Siquidem  ea  quae  carnem  delectant  et 


fovent,  non  quse  animae  prosunt,  deside- 
rant  et  exquirunt,  videlicet  temporales  di- 
vitias,  carnales  delicias,  humanos  hono- 
res,  lauta  cibaria,  curiosa  ac  superflua 
vestimenta,  fabulationes  vanas  et  frivolas, 
ludos,  jocos,  spectacula  et  choreas.  Taliter 
se  amare,  est  se  false  diligere  veraciterque 
odire,  juxta  quod  scriptum  est :  Qui  diligit  ps.  x,  e. 
iniquitatem,  odit  animam  suam.  Qui  enim 
amant  se  ita,  ea  sibi  ipsis  desiderant  quae 
eis  maxime  nocent,  per  quse  spiritualiter 
occiduntur,  omni  virtute  et  gratia  Spiri- 
tus  Sancti  privantur,  damonibus  subjici- 
untur,  et  tandem  seternaliter  condemnan- 
tur.  Ecce  qualiter  amant  se  impii,  utpote 
omnes  qui  sunt  in  peccato  mortali,  qui 
creaturis  magis  quam  Creatori  inha^rent, 
afficiuntur,  deserviunt. 

Prffilerea,  ut  sciatur  quis  amor  sit  bonus 
ac  meritorius,  et  quis  malus  ac  demerito- 
rius,  quis  item  indifferens,  advertendum 


« 


DOMINICA   XVIII   POST  TRINITATEM. 


SEIIMO  TERTIUS 


513 


2i 


quod  qiiintnplex  ponitnr  amor  :  est  enim 
amor  naturaiis,  socialis,  mercenarius,  car- 
nalis  et  spiritualis.  Omnis  autem  amor  in 
quadam  similitudine  et  communicatione 
u.nius  cum  alio  fundari  videtur.  Amor  ita- 
que  naturalis,  est  affectio  animi  qua  eos 
qui  nobis  in  natura  aut  naturalibus  com- 
municant  scu  propinqui  sunt,  vel  in  natu- 
ralibus  donis  eminentiores  videntur,  dili- 
gimus,ut  parentes  ac  sobolem  et  cognatos, 
eos  quoque  qui  ejusdeni  nobiscum  sunt 
complexionis,  et  qui  in  naturalibus  magis 
sunt  gratiosi.  Porro  amor  socialis,  est  affe- 
ctio  qua  eos  cum  quibus  familiarius  ac 
frequentius  conversamur,  diligimus,  ut 
collegas.  Unde  in  Proverbiis  scriptum  est : 
ProD.xviii,  Vir  amicabilis  ad  societatem,  magis  erit 
amicus  quam  frater.  Amor  mercenarius, 
est  affectio  qua  aliquid  amamus  seu  cupi- 
mus,  non  propter  commodum  ejus,  sed  in 
quantum  est  utile  nobis,  sicut  diligimus 
vestem,  pecuniam,  bruta.  Ilunc  amorem 
quidam  appellant  amorem  concupiscen- 
tise,  qui  distinguitur  ab  amore  amicitiap, 
quo  aliquid  amamus  propter  bonum  ipsi- 
us,  videlicet  proximum  ut  salvetur.  Amor 
carnalis  est,  quo  aliquid  propter  carnalem 
delectationem,  vel  ob  ea  quse  ad  carnem 
spectant,  amatur.  Amor  spiritualis  est,  quo 
Deum  propter  se  ipsum,  et  intellectuales 
creaturas  felicitatis  capaces  in  Deo  dili- 
gimus. 

Deinceps  omnium  horum  amorum,  so- 
lus  spiritualis  amor  infusus,  qui  carilas 
nuncupatur,  laudabilis,  virtuosus  merito- 
riusque  censetur,  quia  per  eum  Deo  pla- 
cemus.  Amor  vero  carnalis  vituperabilis 
est,  fcedus  et  demeritorius ;  tamen  inter 
conjugatos  quodammodo  admittitur  et  ex- 
cusatur,  quia  carnalis  voluplas  in  aclu  ma- 
trimoniali  per  tria  bona  matrimonii  hone- 
statur,  et  a  culpa  immunis  fieri  perhibetur: 
sicque  per  hujuscemodi  voluptatem  se 
possunt  diligere,  referendo  tamen  ad  spi- 
rituale  bonum  eamdem.  Porro  amor  natu- 
ralis  ac  socialis  sunl  indifferentes,  quia 
ncc  boni  nec  mali  moraliter;  sed  si  ad  fi- 
nem  laudabilem  ac  salutem  referantur,  et 

T.  30. 


A  spirituali  amore  condiantur  ac  formentur, 
actus  eorum  meritorii  fiunt.  Quemadmo- 
dum  enim  amor  naturalis  ac  socialis  fit 
faciliter  ac  frequenter  occasio  et  incita- 
mentum  carnalis  amoris  ac  vitiorum,  nisi 
prudenter  regatur  (nam  unus  sociorum 
trahere  solet  alium  ad  opera  sua ;  et  si  se 
invicem  incaute  tangant  aut  tractent,  car- 
nalis  affectio  generatur);  sic  quilibet  ho- 
rum  amorum  si  sapienter  regatur,  fit  utilis, 
et  spirilualem  dilectionem  valde  accendil, 
fovet  ac  agilem  facit,  dum  scilicet  caritati 

B  subjicitur,  et  ea  formatur  ac  regitur.  Unde 
homines  spirituales  qui  etiam  naturalem 
aut  socialem  ad  invicem  habent  amorem, 
valde  spiritualiter  amant  se  mutuo,  et  fer- 
venter  orant  pro  invicem,  et  obsequiosi 
sunt  simul,  alque  ad  mutuain  communi- 
cationem  et  subventionem  promptissimi. 
Pra?fati  ergo  hi  duo  amores  sapienter  sunt 
ac  sollicite  gubernandi,  ne  generent  mor- 
tem,  sed  augeant  caritatem. 

Prffiterea   amor   mercenarius   etiam,  in 
se  vocatur  indifferens  :  nam  exteriora  ac 

C  temporalia  diligere  possumus  propter  com- 
moda  nostra,  quum  et  propter  nos  credan- 
tur  creata.  Sed  amor  hujusmodi  potest 
fieri  excessivus,  si  propria  commoda  quae- 
ramus  inordinate;  et  item  laudabilis,  si 
commoda  nostra  referamus  ad  gratiam  ac 
salutem,  et  Dei  honorem  :  ut  si  diligamus 
cibum,  potum,  vestem,  pecuniam  et  ju- 
menta,  in  quantum  nobis  necessaria  sive 
utilia  sunt  ad  vivendum  ac  serviendum 
Domino  Deo.  Servus  quoque  amat  domi- 
num  suum,  et  dominus  servum,  mercena- 

D  rio  hoc  amore  :  dominus  namque  diligit 
servum  propter  obsequium,  et  servus  do- 
minum  propter  lucrum,  loquendo  de  eis 
ut  sunt  servus  et  dominus  ;  verum  in 
quantum  sunt  homines  christiani,  debent 
se  invicem  spirituali  amore  diligere. 

Insuper  quaeri  potest,  an  liceat  nobis 
mercenario  amore  diligere  Deum.  Videtur 
quod  imo,  quia  possumus  et  tenemur  eum 
diligere  propter  beneficia  ejus,  videlicet 
quia  utilis  et  necessarius  nobis  est.  Possu- 
mus  quoquc  Deo  servirc  propter  nostram 

33 


112 


514  DOMINICA    XVIII    POST   TRINITATEM.    —    SERMO   TERTIUS 

utilitatem,  videlicet  ob   mercedem  seter-  A  parum  curat  de  corporali  prsesentia,  nisi 

Ps.  cxviii,  nam,  quum  dicat  Psalmista  :  Inclinavi  cor  forte  propter  spiritualem  profectum,  sed 

meum  ad  faciendas  justificationes  tuas  in  sincero  cordis  intuitu  ac  tranquillo  affectu 

a^ternum,  propter  retributionem.  Unde  de  dilectum  contemplatur  ac  diligit,  sive  ab- 

tiebi:\i:26.  Moyse  dicit  Apostolus,   quod   respexit  in  sentem,    sive    preesentem.   Secundum   si- 

remuncrationem.   Oppositum  hujus  vide-  gnuin   carnalis  amoris,  est  collocutio  de 

tur,  quia  Deo  servire  et  diligere  eum  pro-  vanis  et   inutilibus   rebus,  prsesertim  de 

pter  propriam  utilitatem  et  mercedem,est  magnitudine  mutuse  dilectionis,verba  adu- 

Deo  uti  et  se  ipso  frui,  hoc  est  Deum  ha-  latoria  aut  lasciva  miscendo.  Tertium  si- 

bere  pro  medio  et  se  ipsum  pro  fine.  Ad  gnum,  est  corporalis  contrectatio,  insertio 

hanc  qua^stionem  quidam  doctores  respon-  manuum,  applicatio  laterum,  amplexus  et 

dent  affirmative,  alii  negative ;  verumta-  oscula,  contactusque  uberum,atque  siini- 

men  in  sensu  concordant.Nam  servire  Deo  B  lia,  ex  quibus  frequenter  hinc  inde  libidi- 

et  diligere  eum  propter  propriam  utilita-  nosi  motus  causantur,  et  quod  horrendum 

tem  ac  mercedem  principaliter  atque  fi-  est,  resolutio  seminis  :  qua?  gravi  non  ca- 

naliter,  id  est  potius  quam  propter  pro-  rent  culpa,  quoniam  causa  eorum  sponte 

priam  Dei  bonitatem,  gloriam  et  honorem,  admittitur.   Sed  ratio   carnali    mollitie  et 

perversum  est  :  sicque  quidam  doctores  foedo   amore   obtenebrata,    in    particulari 

accipiunt  amorem  mercenarium,  asseren-  non  advertit  nec  judicat  quod  in  generali 

tes  quod  amor  ille  sit  in  se  inordinatus  et  indecentissimum  esse  cognoscit  :  imo  hic 

vitiosus.  Sed  Deo  servire  et  eum  diligere  amor  talia  efficit  in  occulto,  qualia  nec 

propter  mercedem  utiiitatemque  propriam  fateri  nec  fari  audet  ainator  in  publico. 

minus  principaliter  quam  propter  ipsius  Propter  quod  ait  Apostolus  ad  Ephesios  : 

bonitatem  et  gloriam,  licitum  est,  quam-  Qua3  in  occulto  fiunt  ab  eis,  turpe  est  di-  Ephes.  v, 

vis  sit  imperfectum,  quum  sit  ibi  qusedam  C  cere.  Quartum  signum,  est  quod  carnalis  *^' 

reflexio  ad  se  ipsum.  Porro,  si  homo  ser-  amator  vult  solus  amari,  et  de  facili  suspi- 

viat  Deo  et  diligat  euin  propter  beneficia  catur  alium  pkis  amari  quam  se.  Quintum, 

ejus  ac  prsemia,  in  quantum  sine  illis  Deo  est  pronitas   invicem   indignandi   ac  ira- 

servire,  placere  ac  uniri  non  polest,  ita  scendi,  iterumque  placandi,  quemadmodum 

quod   pure   atque   totaliter   refert   ea  ad  pueri  cito  rixantur  ac  reconciliantur.  Sex- 

Deum  et  ejus  honorem  ;  tunc  Deo  servire  tum,  est  datio  seu  transmissio  munusculo- 

et  eum  diiigere  propter  beneficia  ejus  ac  rum,quibus  hic  amor  nutritur.  Septimum, 

prsemia,  nequaquam  perfectionem  minuit  est  fraternae  correptionis  subtractio  et  mu- 

caritatis,  imo  et  auget,quia  tenemur  Deum  tuorum  vitiorum  palpatio  sive  laudatio,  in 

etiam  propter  beneficia  sua  ac  promissa  tantum  quod  laliter  se  amantes,  frequcn- 

amare.  ter  se  mutuo  juvant  in  defendendo  sua 

Subinde,  quia  frequenter  amor  carnalis  D  peccata. 

spirituali  amori  se  miscet,  et  sub  specie  Vitet  itaque  Christifidelis  omnem  carna- 

spiritualis  amoris  quidam  se  amant  carna-  lis  amoris  labem,  effectum  et  notam,  ne 

liter;  ut  discernantur  isti  ainores  ab  invi-  ratio  sua  verw  sapientiffi  luce  privetur,vo- 

cem,  aliquid  de  indiciis  ainoris  carnalis  luntasque  effeminata,  spiritualis  dilectionis 

tangendum  est.  Primum  signum  carnalis  sinceritate  destituatur.  Spiritus  enim  est  Joann.yi, 

amoris,  est   inquietum   desiderium   exsi-  qui   vivificat  ;    caro    autem    non   prodest  "^- 

stendi  corporali  preesentia  cum  dilecto  si-  quidquam.  Et  qualiscumque  sit  dispositio 

ve  dilecta  :  nam  quoniam  carnem  carnali-  carnis,quidest  caro  nisi  caro? — Legitur  de 

ter  diligit,  carni   cupit  uniri.   Spiritualis  quadam  sanctissima  feinina,  cujus  manum 

autem  dilectio,  quoniain  spiritualia  rcspi-  quuin  tangeret  suus  confessor,  cl  sensisset 

cit,  quae  locum  et  tempus  transcendunt,  ex  hoc  stimulum  corporis,  femina  illa  au- 


DOMINICA   XVIII  POST   TRINITATEM.   —  AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS  515 

divit  in  spiritu  vocem  sibi  dicentem  :  Noli  A  habere  se  debet  Christifidelis  circa  om- 

me  tangere.  Ignorans  quoque   cur  verba  nem  proximum  suum,nec  solum  vir  circa 

illa  dicerentur  ad  eam,  dixit  ad  confesso-  feminam,  sed  et  masculus  circa  mascu- 

rem  :  Pater,  audivi  in  spirilu  verba  ha^c,  him,  et  mulier  circa  mulierem.  Prsecipue 

Noli  me  tangere.  Tunc  confessor  propria  quoque  dum  quis  incipit  motum  carnalem 

conscientia  tactus,dixit  ei  qualiter  ex  con-  sentire,  debet  contactum  dimittere.  Simi- 

tactu  manus  ejus  sensisset  corporis  mo-  liter  qui  frequenter  propriam  fragilitatem 

tum;atque  ex  tunc  ipse  vitavit  talem  con-  ex  contactu  expertus  est,  debet  eum  sem- 

tactum.  Ex  hoc  patet  quam  caute  et  pure  per  vitare,  ne  illaqueet  semetipsum. 


AD    RELIGIOSOS 


SERMO  QUARTUS 


G 


QUOMODO   RELIGIOSI   SATAGERE   DEBENT   UT   SPIRITUALITER   DIVITES   FIANT, 
ET   NIHIL    EIS    DESIT    IN    ULLA    GRATIA. 


RATIAS  ago  Deo  meo  semper  pro  vo-  B  referre.  Siquidem  gratiarum  actio,est  prae- 

bis  in  gratia  Dei  quw  data  est  vobis.  clarissima  species  laudis,  et  actio  Deo  val- 

I  Cor.  I,  4.  de  accepta,  exercitiumque   divinum,  an- 

Ex  hodierna  docemur  epistoIa,quam  ar-  gelicus  actus  et  occupatio  vere  ccelestis  : 

dentissime  sanctus  Apostolus   spirituales  superni  etenim  cives  Deo  adorando,  seterno 

filios  atque  discipulos  suos  dilexit,de  quo-  et  benedicto  incessabiles  immolant  grates, 

rum  conversione,perfectione  et  gratia  tam  laudes  perennes.  Per  graliarum  actionem, 

praecordialiter  Isetabatur,  tamque  devotis-  supernorum  fluenta  charismatum  ad  pro- 

sime  Deo  regratiabatur.  Sic  et  omnis  prae-  prium  refluunt  fontem,  exuberantiusque 

latus  de   gregis   sibi   commissi   gratia  et  inde  derivantur  ac  diffunduntur  in  ani- 

profectu  debet  intime  gloriari  et  Deo  re-  mam  gratam.  Hinc  loquitur  Augustinus  : 

gratiari,  tanto  amplius  quo  eos  magis  spe-  Quid  melius  animo  geramus,  ore  proma- 
cialiter   ac   intense    tenetur   diligere  ;   ex  C  mus,  et  calamo  exprimamus,  quam  Deo 

eadem  quoque  caritatis  radice,  de  unius-  gratias  ?  Hoc  nec  dici  brevius,  nec  audiri 

cujusque  sibi  commissi  negligentia  et  rui-  leetius,  nec  intelligi  gratius,  nec  agi  fru- 

na  debet  ex  corde  tristari.  Hinc  S.  Joannes  ctuosius  potest. 

apostolus,  in  tertia  sua  Canonica,  in  sua         Consideremus  ergo  pro  viribus  omnem 

ac  omnium  bonorum  prselatorum  persona  caritatem,  pietatem  et  munificentiam  Dei 

\\\Joannx  fatctur  :  Majorem  horum  gratiam  non  ha-  super  omne  genus  humanum,  et  universa 

beo,  quam  ut  audiam  filios  meos  in  veri-  beneficia  ejus  impertita  hominibus  a  prin- 

tate  ambulare.  Nec  istud  solis  preesiden-  cipio  mundi  usque  in  prffisens,  et  prseser- 

tibus  competit ;  sed  unusquisque  fidelis,  tim  quse  modo  in  tota  praestat  Ecclesia  et 

quemadmodum   proximos   suos  obligatur  nobis  ipsis,  propinquis,  commissis  et  be- 

diligcre  sicut  se  ipsum,ita  de  proximorum  nefactoribus  noslris;et  de  omnibus  istis 
suorum  gratia  el  virlute,  meritis  et  profe-  D  Deo  ex  totis  regratiemur  piVTcordiis.  Boni- 

clu  gaudere  debel  in  Domino,  et  gralias  ei  latem,  sapientiam,  omnipotenliam,  misc- 


516                 DOMINICA   XVIII  POST  TRINITATEM.  —   AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO  QUARTUS 

ricordiam  ejus  in  omnibiis  pro  toto  posse  A  vere  ac  saluberrime  illustratur  ad  inspi- 

magnificemus,  laudemus,   admiremur   ac  ciendum   ac  deplorandum  suos  defectus, 

veneremur,  diligamus  et  vereamur.  et   excilatur   ad  emendationem  et  profe- 

Praeterea  consideremus  qualiter  sanctus  clum  in  omnibus.  Aliqui  quoque  studiis 

Apostolus  in  pra:>senti  epistola  suos  laudat  suis  nimis  diu  insistunt,  ita  ut  vix  ab  eis 

icor.  1,3,  discipulos  :  In  omnibus  (inquit)  diviles  fa-  possint  avelli  dum  spiritualiora  ac  magis 

cti  estis  in  Christo,  in  omni  verbo  et  in  debita  sunt  exercitia  peragenda. 

omni  scientia,  ita  ut  nihil  vobis  desit  in  Quemadmodum  ergo  ceteri  actus  boni 

ulla  gratia.  Videamus  ergo  an  etiam  nobis  debitis  virtutum    circumstantiis   sunt  or- 

conveniat  ista  Iaudatio,vel  quantum  dista-  nandi,  ita  et  studium  seu  lectio,  ut  scilicet 

mus  ab  ea.  Primo  ergo  intueamur  an  spi-  apto  loco  et  tempore  fiat  cum  discretione 

ritualiter  divites  simus  in  omni  verbo,  ita  et  recta  intentione.  Ea  quoque  studeamus 

ut  linguam  noslram  sciamus  refrenare  ac  B  quse  noslra^  magis  consonant  vocationi,  ex 

temperare  in  omnibus,  atque  in  loquendo  quibus  in  omni  virtute  et  gratia  nostrae 

et  etiam  in  tacendo  congruum  tempus,  lo-  professioni  necessaria  et  accommoda  am- 

cum  et  modum  servare;  item,  an  habea-  plius  crescere,  confirmari  perficique  vale- 

mus  gratiam  verbi  ccelestis  in  consolando  mus,  sicut  in  Ecclesiastico  legitur  :  Altiora   EccU.  m, 

tentatos,  afflictos,  pusillanimes,  moestos,  te  ne  qusesieris,  et  fortiora  te  ne  scrutatus  ^"'"^' 

in  corripiendo  delinquentes,  in  exhortan-  fueris;  sed  qua3  prsecepit  tibi  Deus,  illa 

do  pigrilantes,  in  instruendo  ignaros,  in  cogila   semper,   et   in   pluribus   operibus 

perterrendo    prasumptuosos,    in    commi-  ejus  ne  fueris  curiosus.  Non  est  enim  ti- 

nando  duris  et  obstinatis,  ne  aliquid  ho-  bi  necessarium,  ea  qua^  abscondita  sunt 

rum  facere  pra^sumat  qui  graliam  id  agen-  videre   oculis  tuis  :  ideo  in   supervacuis 

EccU.\Ait.  di  non  habet,  quoniam  scriptum  est  :  Si  rebus  noli  scrutari  multipliciter.  Studea- 

est  tibi  sensus,  responde  proximo  tuo  :  C  mus  itaque  non  quse  magis  delectant,  non 

alioqui  sit  manus  tua  super  os  tuum.  Ni-  qua  curiositatem,vanitatem,loquacitatem, 

hilo   minus   unusquisque   faciat  ista   pro  jactantiam   nutriunt  et  inutiliter  tempus 

posse  suo,  loco  et  tempore  opportuno.  consumere  faciunt,  sed  qua?  vere  magis 

Insuper  videamus  an  divites  simus  in  expediunt.  Nec  obliviscamur  quod  dictum 

omni  scientia,  eorum  videlicet  qua?  perti-  est  :  Maledictum  studium  quo  negligitur 

nent  ad  salulem  et  ad  sacrae  pagina;  intel-  divinum  Officium.  Imo  ingratum  est  Spi- 

lectum.  Omnes  quippe  homines  naturaliter  ritui  Sancto  quidquid  ei  obtuleris,  negle- 

scire  desiderant;  sed  in  desiderio  illo  na-  cto  eo  ad  quod  teneris.  Ea  quoque  quae 

turali  multi  negligcnter,  curiose,  infructu-  legimus,  applicemus  ad  praxim,  quia  sci-   jacoi.  iv, 

ose,imo  et  nocive  se  occupant,  non  solum  enti   bonum,    et  non   facienti,   peccatum '''• 

sseculares,  sed  item  religiosi,  qui  ad  scien-  est  illi. 

dum  ea  qua?  Ordinis  sui  sunt  et  observan-  D     Deinceps  inspiciamus  pro  posse  an  nihil 

tiam  regularem  concernunt,  sunt  tardi  et  desit  nobis  in  ulla  gratia,  nobis  videlicet 

defectuosi,atque  ad  sciendum  impertinen-  necessaria  ad  salutem  :  an  juxta  Ordinis 

tia  suffi  vocationi,  sunl  studiosi,  curiosi  et  nostri  regulam  seu  statuta  digne  Deo  viva- 

fervidi.  Mulli  quoque  libcntius  legunt  et  mus,  idonee  proficiamus;  an  ea  qu»  Ordi- 

studenl  subtilia  et  scholastica  aul  hisloria-  nis  sunt,  inviolate  servemus.  Puto  quod  in 

lia,  quse  ingenium  immoderale  occupant,  hac  consideratione  compellemur  humilia- 

et  a   devotionis   fervore,  a   salubri   con-  re  et  aspernari  nos  ipsos,  et  conversatio- 

scientise  discussione  impediunt, memoriam  nem    nostram   pro   nihilo   reputare,   ma- 

lacerant,  quam  libros  devotionales  mona-  gisque   damnationem   vereri   quam   vane 

sticos,  ex  quorum  studio  diligenti  inflam-  prscsumere  aul  nos  ipsos  jactare,  eo  quod 

matur  dilectio,  nutritur  devotio,  et  mens  a  palrum  nostrorum  conversatione,  a  pu- 


DOMINICA   XVIII   POST  TRINITATEM.   —   AD  RELIGIOSOS  ;   SERMO   QUINTUS 


517 


ra  et  inviolata  Regula?  aut  Statutorum  ob-  A 
servatione  distemus  ac  deficiamus  tam 
infinite.  Videamus  an  niliil  nobis  desit  in 
humilitate,  sine  qua  Deo  non  possumus 
complacere.  Si  autem  ex  levi  occasione, 
ad  elationem,  ad  vanam  gloriam  incita- 
mur,  aut  contra  alios  indignamur,  et  fra- 
trem  despicimus  aut  temere  judicamus, 
multum  nobis  deest  humilitatis.  Conformi- 
ter  examinemus  nos,  an  nihii  nobis  desit 
in  mansuetudine,  patientia,  fortitudine,  ju- 
stitia,  obedientia,  sobrietate,  discretioue, 
caritate,  cetcrisque  virtutibus;  atque,  ni  B 
fallor,  in  omnibus  inveniemus  nos  defe- 
ctuosos  ac  pauperes. 

Quid  itaque  restat,  nisi  ut  quotidie  in 

nostro  secreto  coram  Deo  nos  discutiamus, 

accusemus,  corripiamus,  defleamus,  casti- 

gemus,  confiteamur,  satisfaciamus,  atque 

in  universis  nos  totis  viribus  emendemus? 

Ad   quid   venimus,  assidue   revolvamus ; 

temporis   infructuosam   deductionem  ve- 

hementissime  detestemur  ;  orando,  medi- 

tando,   psallendo    occupetur   semper    cor 

nostrum   in   Deo.   Dominum    Deum    cum  G 

Ps.  Lxxxv,  Propheta  oremus  :  Deduc  me,  Domine,  in 

via  tua,  et  ingrediar  in  veritate  tua;  late- 

tur  cor  meum,  ut  timeat  nomen  tuum  ; 

Ps.  cxviii,  itemque,  Gressus  meos  dirige  secundum 

'■"■  eloquium   tuum,  et   non   dominetur  mei 

Ps. cxui,8.  omnis   injustitia  ;    rursusque,  Notam   fac 

ibid.  10.    mihi  viam  in  qua  ambulem  ;  et,  Doce  me 

facere  voluntatem  tuam ;  ut  tandem  per- 

fectionem  adepti  beatitudinemque  sortiti, 

cum  sancto  viro  grata  ac  hilari  mente  can- 


II 


temus  :  Tenuisti,  Domine,  manum  dexte-  ps.  lxxu, 
ram  meam,  et  in  voluntate  tua  deduxisti " 
me,  et  cum  gloria  suscepisti  me.  Quum 
enim  praecepta  Dei  sciamus,  et  quid  agen- 
dum  sit  nobis  non  ignoremus,  quid  neces- 
saria?  nobis  sunt  prfftacts  orationes  et  eis 
consimiles,  nisi  quia  ad  bene  ac  meritorie 
operandum,  cogitandum,  appetendum,  lo- 
quendum  jugiter  indigemus  actuali  moti- 
one  et  directione  Spiritus  Sancti,  ope  et 
protectione  Altissimi,   ut   unctio  ejus   in  i/oann.n, 

27 

cunctis  nos  doceat,  et  universa  cum  vcra 
discretione  agamus,  errores  et  vitia  atquc 
malorum  permixtiones  quantum  possibile 
est  declinantes. 

IJt  autem  hsec  omnia  a  Deo  impetrare 
possimus,  cum  omni  humilitate  et  fiiiali 
fiducia  confidamus  in  eo,  et  ejus  auxilio 
incessabiliter  innitamur.  Ad  ipsum  suspi- 
ret  cor  nostrum,  invocemusque  eum,  et 
indesinenter  simus  solliciti  ne  ipsum  in 
aliquo  offendamus,  informationem  quoque 
a  superioribus  nostris  et  sapientioribus  li- 
benter  accipiamus.  Unde  et  Climacus  lo- 
quitur  :  Quicumque  volunt  discere  Domini 
voluntatem  et  beneplacitum  ejus,  suas 
ipsorum  voluntates  et  complacentias  prius 
mortificare  tenentur  et  debent,  et  in  fide 
ac  simplicitate  absque  malitia  Patres  suos 
aut  etiam  Fratres  interrogare,  et  consulta 
benigne  suscipere.  Ut  ergo  nihil  in  ulla 
gratia  desit  nobis,  infatigabiliter  sataga- 
mus  juxta  nostrse  professionis  exigenti- 
am  efficaciter  conversari,  ad  laudem  Al- 
tissimi. 


SERMO  QUINTUS 


QUOMODO    DILIGENDUS    SIT   DEUS  (QUEMADMODUM    PRIOR   DILEXIT   NOS) 
SUAVITER,    SAPIENTER   ET    FORTITER. 


IN  his  duobus  mnndatis  lola  le.x  pendet  D  uberrime  nos  cohortatur.  Unde  in  evange- 
et  Prophcta'.  Matth.  xxii,  40.  lio  hodierno  Christus   testatur  ([uod   lota 

Quum  caritas  sit  omnium  finis  ac  regi-      lcx   Moysis,   imo  ct   Evangelii,  et  omnes 
na  virtutum,  Scriptura  divina   ad   ipsain      Prophcttc  pendcnt  in  duobus  caritatis  pi\T- 


518                  DOMINICA  XVIII   POST  TRIMTATEM.  —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO  QUINTUS 

ceptis.  Quorum  primuni  est,  ut  Deus  toto  A  mortem.Unde  evangelista  Joannes  fatetur: 

eorde,  tota  anima,  tota  mente  totisque  vi-  Quum  dilexisset  suos  qui  erant  in  mundo,  Joann.wi, 

ribus  diligatur;  secundum,  ut  quilibet  di-  usque  in  finem  dilexit  eos.  Plenum  certe  '" 

ligat  proximum,  hoc  est  omnem  hominem  omni  dulcedine,  videre  in  carne  Deum  ho- 

viatorem,  sicut  se  ipsum.  In  his  duobus  minem,  hominum  conditorem.  In  carnis 

priinis  altissimisque  inandatis  tota  lex  et  assumptione,  nobis  condescendit;  culpam 

Prophetse  dicuntur  pendere,  quoniam  uni-  vitando,nobis  quid  agere  debeamus  osten- 

versa  prsecepta,  hortamenta,  documenta,  dit;  mortem  sustinendo,  Patri  pro  homini- 

consilia,  ad  ha?c  duo  ordinantur  mandata,  bus  satisfecit.  Ecce  amator  dulcis,  consul- 

et  virtualiter  continentur  in  eis,  quemad-  tor  prudens,  fortis  adjutor.  Ei  secure  nos 

modum  conclusiones  in  primis  principiis.  credimus  qui  salvare  nos  scit,  vult  et  po- 

1  rm.i.s.  Propter  quod  ait  Apostolus:Finis  pra^cepti  test.  Dulciter  igitur  nos  amavit,  qui  ad  nos 

est  caritas  de  corde  puro,  et  conscientia  B  requirendos,  redimendos,  beatificandos,  in 

Bom.xiu,  bona,  ct  fide  non  ficta;  et  iterum,  Plenitu-  hujus  peregrinationis  descendit  exsilium. 

do  legis  est  dilectio.  Idcirco  et  nos  omnia  Sed  huic  affectioni  junxit  sapientiam,  qua 

exercitia  nostra,  et  quidquid  propter  Deum  falleret  daemones^et  patientiam,  qua  Deum 

agimus  et  patimur,ad  hoc  finaliter  referre  Patrem  placaret  offensum  :  sic  et  nos  af- 

debemus,  ut  in  pura  Dei  ac  proximorum  fectionem  nostram  sapientia  gubernare  et 

dilectione  crescamus  ac  perficiamur.  De  patientia  adornare  debemus. 

hac  re  dicta  sunt  multa  valde  in  diversis  Pra?terea  et  nos  his  tribus  modis  debe- 

sermonibus  supra,  hinc  inde.  mus  Deum  diligere.  Primo,  suaviter,  ne 

Deinceps,quum  perfectio  rationalis  cre-  male  allecti  quacumque  delectatione  car- 

aturae  sit,  suo  Creatori  ordinate  assimilari  nali,  sseculari,  inordinala,  aut  mundi  ho- 

(propter  quod  Deus  in  veteri  Testamento  noribus,  a  Dei  avertamur  amore.  Ideo  mo- 

Zev.xi,44,  seepe  prsecepit :  Sancti  estote,  quoniam  ego  C  net  Propheta  :  Delectare  in  Domino ;  atque  Ps.\xs.v,,i. 


9  • 


4.T,xix,  2;  ganctus  sum  ;  Christus  quoque  in  Evange-  Apostolus,  Gaudete  in  Domino.  Noverant  PMHpp.w 

Maiih.  V,  lio  :  Estote,  inquit,  perfecti  sicut  et  Pater  sanctus  Propheta  et  beatus  Apostolus  men-  '" 

*^"           vester  coelestis  perfectus  est;  et  rursus  ju-  tem  humanam  non  diu  posse  sine  delecta- 

/6irf.44,45.  bet  ut  et  inimicos  amemus,  persecutoribus  tione  consistere,  nec  delectationem  carna- 

benefaciamus,  ut  simus  filii  Patris  coele-  lem  ac  spiritualem,sensualem  et  coelestem, 

stis,  qui  pius  et  benignus  est  super  ini-  humanam  et  divinam  se  invicem  compati 

quos,  et  beneficia  multa  largitur  ingratis,  aut  pariler  esse   posse  :  ne  ergo  in  no- 

impiis,  perfidis   et   indignis),  hinc   sicut  bis  ipsis  aut  rebus  creatis,  caducis,  vanis 

xjoann.is,  Dcus  dilcxit  uos,  sic  dcbemus  et  nos  dili-  ac  vilibus   illicite   delectemur,  hortantur 

*^-           gere  Deum.  ut  delectemur  in  Deo.   Et  mirum,  quum 

Porro,  ut   ait   Bernardus,  Deus   dilexit  Deus  sublimis  et  benedictus  sit  universis 

nos  tribus  modis,  videlicet   dulciter,  sa- D  et  singulis  in  infinitum  pulchrior,  dulcior, 

pienter  et  fortiter  :  dulciter,  quia  noslram  melior,  amabilior,amamior,  convenientior, 

assumpsit  naturam,  et  caritatem  suam  ad  sapientior,  ditior,  potentior,  perfectior,  fe- 

nos  multis  et  evidentissimis  nobis  mon-  licior,    liberalior  ac   beneficentior,    quod 

slravit   caritatis  effectibus,  signis  ac  be-  non  maxiine  atque  assidue  delectamur  in 

neficiis;  sapienter,  quia  sic  naturam  as-  eo,    in    contemplatione,    memoratione    et 

sumpsil  humanam,  quod  non   assumpsit  amore  ipsius,  in  laude  et  cultu  ejus,  in 

peccandi  pronitalem,  nec  aliquam  contra-  omni  actu  quo  ipse  honoratur  ac  colitur. 

xit  aut   fecit   culpam,  juxta  quod   Isaias  Si  delectamur  in  cibo  et  potu,  in  adspe- 

/s.  uii,9.  praedixit  :  Iniquilalem  non  fecit,  nec  in-  ctu  et  colloquio  hominum,  in  rebus  mate- 

ventus  est  dolus  in  ore  ejus.  Dilexit  quo-  rialibus,  cur  non  multo  plus  in  eo  qui  es- 

que  nos  fortiter,  quia  pro  nobis  pcrtulil  sentialiler  et  incircumscriptibiliter  dulcis 


DOMINICA   XVIII   POST  TRINLTATEM.   —  AD   RELIGIOSOS  ;   SERMO   QUINTUS 


519 


est,  in  spirituali  gustu  atque  alloquio  ejus,  A 
puta  in  psalmis,  orationibus,  meditationi- 
bus  et  lectionibus  sacris?Magna  est  ergo 
imperfectiOjtarditas,  c^citas  cordis  nostri, 
imo  et  infectio  interioris  palati.  Propterea 
satagamus  mentem  ab  omni  inordinato  af- 
fectu  purgare,  a  pravis  cogitationibus  cu- 
stodire,  spiritualibus  actibus  semper  et 
affectuose  habere  intentam. 

Insuper.diligamus  Deum  sapienter.  Deus 
etenirn  sapiens  est  et  sapientia  ipsa  :  ideo 
vult  sapienter  amari,  ut  sapientia  caritatis 
affectum  informet  (ne  indiscreto  zelo  aga-  B 
tur,  praecipitet  et  fallatur),  erroresque  ex- 
cludat,  et  bene  sentiatur  de  Deo,  quemad- 
Sap.  1, 1.  modum  scriptum  est  :  Sentite  de  Domino 
in  bonitate.  Alioqui,  ut  ait  Bernardus,  fa- 
cillime  illudet  spiritus  erroris  zelo  tuo,  si 
scientiam  negligas ;  nec  habet  callidus  ho- 
stis  machinamentum  efficacius  ad  tolien- 
dam  de  corde  dilectionem,  quam  si  possit 
efficere  ut  in  ea  incaute,  et  non  secundum 
rectum  rationis  judicium,  ambuies.  Unde 
ibid.\ii,>s.  et  alibi  scriptum  est  :  Neminem  diligit 
Deus  nisi  qui  cum  sapientia  inhabitat.      C 

Amemus  etiam  Deum  fortiter,  ut  nec 
prospera  nec  adversa  a  divini  amoris  sin- 
ceritate  nos  avertere  queant,  aut  amoris 
sancti  actum  ac  profectum  in  aliquo  impe- 
dire.  Imo  quo  plura  occurrunt  incitamen- 
ta  corruendi  a  caritatis  exercitiis  atque 
profectibus,  eo  intensius  ac  frequentius 
cor  nostrum  ad  Deum  levare  assuescamus, 
et  in  prosperis  amplius  quam  in  adversis 
metuere  ac  dolere.  Sit  itaque  constans 
et  fortis  nostra  dilectio,  non  cedens  ter- 
roribus,  nec  succumbens  laboribus.  Non  D 
abducamur  blanditiis,  nec  seducamur  er- 
roribus,  nec  frangamur  injuriis.  Sit  fer- 
vens  caritas  nostra,  ut  omnem  semper 
pigritiam,  teporem  ignaviamque  excludat ; 
sil  discreta,  nec  pra;cipitanter  iinpelial  ; 
negligentiam  et  omnem  errorem  devitet ; 
sit  fortis,  ne  prajsentis  vit»  adversitatibus 
terreatur.  Dilige  Dominum  Deum  luum 
toto  et  pleno  cordis  affeclu  :  dilige  tola 
mente.  id  est  tola  rationis  vigilanlia  et  cir- 
cumspectione;  dilige  tota  anima,  tota  sci- 


licet  intentione  et  exquisitione;  sed  et  tota 
virtute,  ut  nec  mori  pro  Dei  amore  formi- 
des.  Sit  suavis  tuo  affectui  Deus  contra 
blandientes  illecebras,  contra  dissolutio- 
nes,  risus,  jocos,  ludos,  cachinnos  et  con- 
fabulationes.  Confortet  te  virtus  Dei  Chri- 
stus,  ut  nec  comminatione,  nec  adulatione, 
nec  quocumque  commoditatis  tuae  intuitu 
relinquas  justitiam,  a  veritate  discedas, 
passioni  aut  pravse  machinationi  consen- 
tias.  Beati  enim  qui  esuriunt  sitiuntque  Maiih.yfi. 
justitiam.  Esto  rectus  corde  coram  Altissi- 
mo,quoniam  rectus  Dominus  Deus  noster,  Ps.  xci,  le. 
et  justus  Dominus  justitiam  diligit,  justos  Ps.x.s. 
amplectitur,  et  pro  ipso  zelantes  deoscu- 
latur,  roborat  et  tuetur. 

Amplius,  sicut  Deus  dilexit  nos  gratis, 
videlicet  non  propter  commodum  suum, 
nec  originaliter  propter  merita  nostra,  sed 
propter  puram  et  incircumscriptibilem  su- 
am  bonitatem;  ita  et  nos  eum  gratis  ame- 
mus,  videlicet  ob  bonitatem  ipsius  immen- 
sam,  non  propter  commoda  nostra.  Et  si 
diligamus  eum  propter  sua  beneficia  et 
promissa,hoc  sit  non  in  quantum  illa  sunt 
nobis  accommoda  per  respectum  ad  nos 
ipsos,  sed  in  quantum  sunt  nobis  neces- 
saria  per  comparationem  ad  ipsum,  vide- 
licet  in  quantum  sine  eis  Deum  perfecte 
diligere,  honorare  et  colere,  aut  plenarie 
frui  eo  non  possumus  :  ut  sic  nos  ipsos 
et  omnia  rectissime  referamus  ad  illum, 
super  omnia  incomparabiliter  intenden- 
dum,  amandum,  colendum,  nec  aliqua  re- 
curvatione  seu  obliquitate  ad  nos  refle- 
ctamur. 

Postremo,  quia  signum  dilectionis  esl 
exhibitio  operis,  caritatem  nostram  since- 
ram  et  magnam  ad  Deum  et  proximos,per 
opera  virtuosa  sincere  ac  magnifice  de- 
monstremus,  ut  omne  opus  Dei  reverenter 
ac  fervide  exsequamur  ;  sensus,  linguam 
et  cor  jugiter  refrenemus  et  custodiamus, 
ne  Deum  in  aliquo  offendamus,  ne  distra- 
ctionem  mentis  caritatisque  minorationem 
anima  noslra  incurral:  alque  ad  hoc  sem- 
per  nilamur,  ut  quantum  possibile  est, 
siinus  actualiler  ubique  et  semper  Deo  in- 


520  DOMINICA  XVIII  POST  TRINITATEM.   —  AD   RELIGIOSOS  ;   SERMO  SEXTUS 

tenti.  Proximis  quoque  obsequiosi,  favora- A  cogitatio  virilis,  fortis,  pervigil,  non  dor- 
biles,beuefici,pii  exemplaresque  simus.Ut  mitans,  cogitationes  inutiles  advenientes 
autem  ad  actualem  Dei  unionem  assiduam  repellens,  et  mentem  in  Deo  firmans.  H»c 
proficiamus,  stet,  juxta  Climaci  documen-  autem  cogitatio  potest  esse  ista  aut  simi- 
tum,  semper  in  porta  cordis  nostri  aiiqua      lis  :  Volo  semper  Deo  esse  intentus. 


SERMO   SEXTUS 


D 


DE    EFFECTIBUS   ATQUE    INDIGIIS    AMORIS    ECSTATICI,    DEQUE   MULTIPLICIBUS 

AMORIBUS    ALIIS. 


^ILIGES  DominumDeum  tuum  ex  to-  B  gna  amoris  spiritualis  ecstatici,  per  effectus 

to  corde  tuo,  etc.  Matth.  xxii,  37.  et  signa   ac  proprietates  amoris  carnalis 

Spiritualia   per  corporalia  declarantur.  ecstatici  sunt  pandendi.  Itaque  primus  ef- 

Est  autem  amor  quidain  carnalis  tam  ve-  fectus  et  primum  signum  amoris  carnalis 

hemens  atque  prffidominans,  quod  merilo  ecstatici,    est   concavitas   oculorum,  quo- 

amor  lou>q  et  ecstaticus  appellatur,  quia  niam  oculi  sequuntur  spiritus  sese  ad  in- 

rationi  amantis  in  tantum  praedominatur,  tra  retrahentes  atque  ad   locum  sestima- 

quod  amantem  a  se   ipso  quasi   totaliter  tivae  concurrentes.  Conformiter  interiores 

aiienat  et  in  amatum  transponit,  transfor-  oculi  anima>  spirituali  amore  ecstatico  in- 

mat,  defigit,  in  tantum  ut  ejus  nequeat  flammata?,  profundantur  ad  intra  in  fundo 

oblivisci,et  amore  illius  crebro  languescat,  seu  intimo  cordis,  ab  exterioribus  se  re- 

deficiat,imo  interdum  in  amentiam  quam-  trahcntes,  quoniam   summum   bonum   et 

dam   labatur.   Quum  ergo  Deus   omnipo-  C  primum  verum  quod  quserit,  quod   con- 

tens,  cujus  bonitatis  nullus   omnino   est  templatur,    cupit,  amplectitur,   omni   se- 

finis,  sit  universis  creatis  infinite  amabi-  creto  exstat  secretius,  intusque  fulget  ac 

lior,  non   mirum  si  homines  spirituales,  invenitur.  De  quo  loquitur  Isaias  :  ^'ere  tu /«.  xiv,  15. 

devoti,  sa^pe  ad  tantam  divina?  dilectionis  es  Deus   absconditus.  Habet   item  anima 

vchementiam  perducantur,  ut  prae  summi  taliter  amorosa  oculos  intus  sic  profunda- 

boni  amore  defluant  a  se  ipsis,et  per  cari-  tos  ad  discutiendum    se  ipsam,   ne   quid 

talis  ardorem  transformentur  in  Deum,  et  Cffilesti  displicens  Sponso  in  ipsa  resideat, 

quasi  in  divinje  amabililatis  absorbeanlur  ul  etiam  occultos  Sponsi  accessus  ac  re- 

abyssuin,  sicque  divino  amore  vulneren-  cessus  advertat.  Accedit  etenim  Sponsus, 

tur,  ac  langueant,  morianturque  sibi  ipsis  quando  insolita  aut   ingenli    illuminatio- 

et  cunctis  caducis,soli  quoque  vivant  Cre-  ne,  inflammatione,  consolatione,  devotione 
atori   superdignissimo.  Hujusmodi  autem  D  rnentem  visitat,  tangit,  perfundit ;  recedit 

amor  spiritualis  vocatur  ecstaticus,  quasi  autem,  quando  hujusmodi  dona  subtrahit 

extra  se  ponens  et  in   Deum  transferens  aut  suspendit.  Itaque  qui  incustoditi  est 

amorosum,  ita  ut  cum  Sponsa  possit  fate-  cordis,  dissolutus,  verbosus  vagusque  sen- 

Canf.M,».  ri  :  Fulcite  me  floribus,  quia  amore  lan-  sibus,  ab  ecstatico  spirituali  amore  procul 

ibidem.   guco;  itemquc,  Caritatc  vulncrata  cgo  suui ;  est  nimis. 

Gaiat.  II,  et  cum  Apostolo,Vivo  autem  jam  non  ego,  Secundum  signum  et  opus  amoris  car- 

^^'           vivit  vero  in  me  Christus.  nalis  ecstatici,  est  pulsus  inordinafus.  Ta- 

Denique  proprietates  et  effectus  ac  si-  liter  equidem  amorosi  habeiit  pulsum  aut 


DOMINICA  XVIII   POST  TRINITATEM.   —   AD  RELIGIOSOS  ;   SERMO  SEXTUS  521 

nimis  velocem,  aut  valde  tardum  :  et  hoc,  A  tici,  est  lacrimarum  carentia,  ita  quod  nec 

secundum  diversas  apprehensiones  de  di-  mors  propinquorum,  nec  damna  rerum, 

lecto  conceptas.  Dum  enim  de  ejus  ade-  taliter  amorosos  queunt  movere  ad  fletum. 

ptione  diffidunt,  tardum  habent  pulsum  ;  Sic  animam  spiritualiter  ecstatice  amoro- 

velocem  vero,  quando  de  ejus  adeptione  sam  parum  aut  nihil  contristat  quacum- 

confidunt  aut  certi  sunt.  Sic  anima  spiri-  que  terrena  adversitas  aut  corporalis  infir- 

tualiter  ecstatice  amorosa,  pulsum  habet  mitas,  sed  solum  id  quod  ccelesti  displicet 

velocem,  id  est,  promptum,  la^tum  fervi-  Sponso,  et  quo  ab  ejus  unione,  prsQsentia, 

dumque  affectum,  quando  de  gratiosa  Dei  amplexu,oscuIo  impeditur.quia  ipsum  su- 

praesentia  aut  gloriosa  ejus  fruitione  futu-  per  omnia  incomparabiliter  appretiatur,et 

ra  multum  confidit.  Ex  quo  affectu  dixit  cetera  ejus  comparatione  parum  attendit. 

Ps.  Lxxxiii,  Propheta  :  Cor  meum  et  caro  inea  exsulta-  Sextum  signum  amoris  carnalis  ecstati- 

'•  verunt  in   Deum  vivum.  Tardum   autem  B  ci,  est  profunda  sollicitudo  versa  interius, 

pulsum,   id   est    lentum   affectum,   habet  ita  quod  taliter  amorosus  gerit  quasi  iina- 

anima,  dum  in  sua  quasi  ariditate  relin-  ginem  dormientis,  vixque  evigilat,  nisi  de 

quitur,  et   ex  propriee   defectuositatis  ac  dilecto  sit  sermo.  Sic  anima  spiritualiter 

culpse  intuitu,  atque  ex  difficultate  obti-  amorosa,  circa  Deum  ita  est  sollicita,  sic 

nendi  salutem,  spiritualiter  consternatur,  fixa,  occupata,  intenta  in  eum,  quod  ex- 

et  de  suo  veretur  periculo,  non  ignorans  teriora,vana  et  saecularia  non  advertit,  nec 

meliores  se  corruisse.  quae  dicuntur  libenter  audit,  nisi  sit  ser- 

Tertium  signum  et  effectus  amoris  car-  mo  de  Deo  et  pertinentibus  ad  salutem. 

nalis  ecstatici,  est  defectiva  locutio,  quia  0  quantum   distant   ab   amore   spirituali 

in  taliter  amorosis  magnitudo  affectionis  ecstatico,  qui  promptiores  sunt  loqui  et 

verba  intercidit  atque  abrumpit.  Sic  quo-  audire  verba  inutilia,  vana,  sa?cularia,  dis- 

que  ipsa  intensissima  affectio  unum  trans-  G  soluta,  quam  sedificatoria  ac  divina! 

ponit  et   absorbet  in  alium,  quod   plura  Septimum  signum  amoris  carnalis  ecsta- 

siinul  loqui  non  vacat:imo  in  absentia,de  tici  est,  quod  taliter  amorosus,  dum  ali- 

se  invicem  inuita  concipiunt ;  dum  vero  quem  videt  consimilem  ei  quem  tam  vali- 

pr^senles  sunt,  pauca  loquuntur,  et  suos  de  amat,  inflammatur,  concutitur,  et  quasi 

conceptus  exprimunt  imperfecte.  Confor-  insanire  videtur.  Sic  anima  ecstatice  amo- 

miter  anima  ecstatice  amorosa,  hoc  modo  rosa,  Deum  in  hac  vita  clare  sicut  in  se  ipso 

locutionis    alloqui   solet   Sponsum    coele-  est  contemplari  atque  gustare  non  valens, 

Canf.  VII,  stem,  ut  dum  ait  in  Canticis  :  Ego  dilecto  dum  eum  in  suis  effectibus  experitur,eum- 

ntid  ri  K.  "^60>6'^  ^d  me  conversio  ejus;  itemque.Di-  que  prout  in  hac  vita  fieri  potest,  gratiose 

lectus  ineus  mihi,  et  ego  illi.  In  quibus  contemplatur  ac  dulciter  sapit  (quie  expe- 

ratio   supplere   et  exponere   debet  verba  rientia  ac  degustatio,  futurse  beatitudinis 

Exod.  IV,  ardentis  affectus,quemadmodum  olim  elo-  D  aliqualis  praelibatio  est  et  qusedam  imago), 

tn  'i*''/*''  quens  Aaron  loquebatur  pro  Moyse.  protinus  inflammatur,  alienatur,  atque  ad 

Quartum  signum  amoris  carnalis  ecsta-  futuram  felicitatem  intenso  caritatis  fer- 

tici,  desiccatio  est  membrorum  :  nam  ex  vore  afficitur. 

vehementi  cordis  applicatione  circa  dile-  Ecce   ex   iis   spiritualis  amoris    ecsta- 

ctum,    multiplicantur    spiritus   in    taliter  tici   proprietatibus,  indiciis  et  effectibus 

amorosis,  sicque  interiorem  desiccationem  per[)en(Ia!nus  quousque  in  caritale  profe- 

paliuntur  et  arefiunt  in  membris.  Sic  ani-  cerimus, quantum  caritati  ecstatica;  appro- 

ina  ecstatice  amorosa,  a  carnali  voluptate,  pinquaverimus  ;  et  si  ab  ea  multum  dista- 

libidinoso  amore  et  concupiscentiis  arefit,  inus,  contristemur  de  hoc  et  festinemus  ad 

et  (lesipit  ei  omnis  caro.  eam,  simus  jiigiter  inlroversi,  coram  Deo 

Uuintum  signum  ainoris  carnalis  ecsta-  sollicili,  intus  et  extra  custoditi. 


522 


DOMINICA   XVIII   POST  TRINITATEM.   —  AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS 


Prseterea  multiplex  ponitur  amor  :  est  A 
enim  amor  carnalis,  amor  naturalis,  amor 
socialis,  amor  mercenarius,  et  amor  spi- 
ritualis,  divinus,  infusus.  Amor  carnalis 
est,  quo  aliquem  propter  carnalem  dele- 
ctationem,  vel  maxime  quantum  ad  ea 
quse  carnis  sunt,  diligimus.  Amor  natura- 
lis  est,  quo  aliquem  propter  natura;  simi- 
litudinem,  aut  naturalem  propinquitatem, 
aut  convenientiam  talem,  amamus.  Amor 
socialis  est,  affectio  qua  eos  cum  quibus 
familiarius  aut  frequentius  conversamur, 
diligimus.  Amor  mercenarius  est,  quo  ali-  B 
quid  amamus,  non  propter  ipsius  commo- 
ditatem,  sed  nostram,  puta  in  quantum 
est  utile  nobis.  Amor  spiritualis  est,  quo 
Deum  primo  et  maxime  propter  suam 
propriam  bonitatem,  deinde  rationales  ac 
intellectuales  creaturas  atque  nos  ipsos  in 
Deo,  secundum  Deum  et  propter  Deum 
diligimus.  Inter  omnes  istos  amores  so- 
la  spiritualis  dilectio  est  per  se  virtuo- 
sa,  meritoria  et  Deo  accepta.  Amor  vero 
carnalis  detestabilis  est  et  foedus,  pra?ser- 
tim  in  religiosis,  qui  spirituales  vocan-  G 
tur  et  esse  tenentur.  Alii  amores  indif- 
ferentes  esse  dicuntur  :  qui  tamen  facile 
fiunt  carnales,  nisi  diligens  adsit  custodia 
cordis. 

Postremo,  signa  amoris  carnalis  sunt 
hsec  :  inquietum  desiderium  corporalis 
praesentiae,  coUocutio  de  vanis  et  inutili- 


bus  rebus,  potissimum  de  magnitudine 
mutuse  dilectionis;  corporalis  quoque  con- 
trectatio,  insertio  manuum,  applicatio  la- 
terum,  amplexus  et  oscuia,  et  indecentes 
ac  impudici  contactus,  ex  quibus  frequen- 
ter  sentiuntur  motus  lascivi,  stimulatio 
foeda,  imo  saepenumero,  quod  horrendum 
est,  calefactio  periculosa  ac  resolutio  se- 
minis  :  quae  non  carent  culpa  enormi, 
quum  causa  eorum  spontanee  admittatur ; 
item  pronitas  mutuo  indignandi,  irascendi, 
et  rursus  placandi,coIlatio  munusculorum, 
et  exclusio  comparis,  quia  amator  carnalis 
vult  solus  amari. 

Fugiamus  ergo  hunc  carnalcm  cum  suis 
signis  effectibusque  amorem,et  naturalem 
ac  socialem,  mercenarium  quoque  amo- 
rem  ordinemus  ad  amorem  divinum.  Et 
ne  quis  sub  specie  spiritualis  amoris  fal- 
latur  amore  carnali,  eum  sub  specie  spiri- 
tualis  amoris  admittendo,  ex  prajinductis 
perpendat  signis  et  effectibus  amoris  car- 
nalis,  an  amor  suus  vere  spiritualis  exsi- 
stat.  Quod  si  quis  aliquem  spiritualiter 
diligat,  et  aliquid  de  sensuali  affectione 
habeat  admixtum,separet  pretiosum  a  vili,  Jer. 
et  quidquid  carnalis  foeditatis  est,  exstir- 
pare  non  differat,  ne  modicum  venenum 
paulatim  serpens,  inficiat  totum  et  peri- 
mat  caritatem.  Sit  ergo  affectio  nostra 
omnis  ordinata,  spiritualis  et  pura,  ad  lau- 
dem  et  gloriam  Omnipotentis.  Amen. 


19. 


DOMINICA  XIX  POST  TRINITATEM 


A' 


14, 


ENARRATIO  IN  EPISTOLAM 

RENOVAMINI    SPIRITU    MENTIS    VESTR^.   EpheS.   IV,   23-28. 


POSTOLUS  in  prsesenti  epistola  ad  in-  A  pertinentes,  ad  subventionem  quoque  mu- 

ternam    nos    admonet    puritatem   ac  tuam  obligati. 

tranqmWltalem,  <^l  aiii:  Nenovamini  spiri-  Irascimini,  et  nolite  peccare.   Hoc   ex 

tu  rnentis  vestra,',  id  est,  novum  ac  spiri-  Psalmo  acceptum  est.  Et  multipliciter  po-   /^s.  iv,5. 

tuale  esse  acquirite  in  superioribus  viri-  test  exponi,  secundum  quod  ira  variis  mo- 

bus   animae   vestrse,  gratiam   ac   virtutes  dis  accipitur.  Si  enim  sumatur  pro  motu 

accipiendo  a  Deo  aut  in  eis  proficiendo.  primum  primo  seu  pure  naturali,  non  est 

Ideo  quasi  expositorie  subditur  :  et  inclui-  peccatum,sicque  permissive  dicitur,((  ira- 

te  novum  hominem,  id  est,  similitudinem  scimini»  ;  additur  tamen,  ((  et  nolite  pec- 

Christi  assumite,  ejus  sequendo  vestigia  :  care  »,  quatenus  ira  illa  non  permittatur 

Rom.ww,  unde  alibi  ait  Apostolus,  Induimini  Domi-  procedere,  ne  fiat  culpabilis.  Secundo  su- 

num  .Tesum ;  qui  secundum  Deum  creatus  mitur  ira  pro  motu  subito,  ex  humana  in- 

est,  id  est,  a  Deo  seu  operatione  divina,  vel  B  firmitate  et  poena  peccati  prodeunte,  qui 

secundum  beneplacitum  Dei  formatus  est,  est  veniale  peccatum.  Procedit  namque  ex 

in  justitia  et  sanctitate   veritatis,  id  est  aliqua  apprehensione,  nec  rationis  exspe- 

in  vera  justitia  ac  sanctitate.  Quas  Chri-  ctat  judicium.  Et  ita  quod  dicitur,  ((  ira- 

stus,   secundum   quod   homo,   accepit   in  scimini  »,  non  est   exhortatio   irascendi, 

ipso  incarnationis  momento  :  nam  anima  sed  consilium  atque  remedium  iram  vin- 

ejus,  in   omni   gratia,  sapientia,  virtute,  cendi  :nam  subditur,  ((  et  nolite  peccare  ». 

dono,  fructu  et  beatitudine  essentiali  per-  Tanquam  dicat  :  Si  talis  in  vobis  oritur 

fecta  creata  est.  ira,  non  ei  consentiat  ratio,  sed  per  re- 

Propter  quocl  cleponentes  mendacium  ctum  judicium  ac  mansuetudinem  repri- 

omne,   puta  jocosum,   et   officiosum,   et  mat  eam.  Tertio,  sumitur  ira  pro  motu 

pra?sertim  perniciosum,  quod  est  mortale  rationem  sequente,  quo  contra  propria  vel 

.SV(/).  1,11.  pcccatum,  de  quo  Sapiens  ait  :  Os  quod  C  aliena  peccata  movemur,  optando  vindi- 

mentitur,  occidit  animam;  et  in  Psalmo,  ctam  juxta  rationis  censuram.  Et  ista  est 

/>«.  V,  7.  Perdes  omnes  qui  loquuntur  mendacium  ;  ira  per  zelum,  estque  laudabilis,  faciens 

loquiminiveritatemunusquisquecumpro-  actum  virtutis  robustius  exsequi  :  quam 

ximo  suo,  id  est  non  nisi  verba  veracia  virtuosi  frequenter  sponte  assumunt.  De 

quae  expedit  dici  :  unde  apud  Zachariam  qua  dicit  Gregorius  :  Tunc  robustius  ratio 

Zach.ym,  inducilur,  Pacem  tantum  et  veritatem  di-  contra  peccata  erigitur,dum  ei  ira  subita*   *  subdUa 

'^'           ligite;  quoniam  sumus  invicem  membra,  famulatur.  Sicque  admonendo  nunc  dici- 

id  ost  per  fidem  et  caritatem  conjuncti,  tur,  «  irascimini  »;  additur  vero,  ((  et  no- 

atque  ad  idem  mysticum  corpus  Ecclesia)  litc   peccare  »,  quia  ct    ira  ha?c   magno 


o24 


DOMINICA   XIX   POST  TRINITATEM.   —   SERMO  PRIMUS 


moderamine  indiget,  ne  excessive  ferve-  A 
scat,  aut  majorem  inferat  ultionem  quam 
culpa  meretur. 

Sol  non  occidat  super  iracundimn  ve- 
stram,  id  est,  si  inordinatus  aliquis  motus 
irse  in  vobis  nascatur,  non  lamdiu  perse- 
veret  in  vobis  quousque  sol  iste  visibilis 
perveniat  ad  occasum,  sed  ante  noctis  ad- 
ventum  tollatur.  Vel,  Sol  justiti»,  scilicet 
Christus,  aut  certe  sol  intelligentiae,  id  est 
lux  seu  judicium  rationis,  «  non  occidat 
super  iracundiam  vestram  »,  id  est,  a  vo- 
bis  non  elongetur,  nec  separetur  propter  B 
irsB  vestra3  excessum.  Nolitc  locum,  id  est 
ingressum  ad  cor  vestrum,  aut  mansio- 
nem  in  eo,  dare  diaholo,  ejus  suggestioni- 
bus  consentiendo,  aut  ad  pristinas  iniqui- 
tates  redeundo.  Ilinc  subditur  : 


Qui  furabatur  ante  suam  conversionem 
aut  confessionem,  jam  non  furetur,  ne 
recidivando  ingratus  sit  Deo,  graviusque 
offendat,  quoniam  vulnera  repetita  plus 
nocent.  Furari  quoque  est  contra  praece- 
ptum  Decalogi  :  ideoque  ex  suo  genere  est  Exod.Kx, 
peccatum  mortale.  Magis  autem  lahoret  '^' 
operando  manihus  suis  quod  honum  est,  id 
est,opera  exteriora  licita  pro  pretio  faciat, 
ut  haheat  aliquod  bonum  temporale  unde 
trihuat  necessitatem  patienti,  id  est,  indi- 
gentibus  eleemosynam  aut  succursum  im- 
pendat  de  laborc  manuum  suarum  :  quod 
valde  sanctum  et  meritorium  est.  Unde  in 
Actibus  ait  Apostolus : Omnia  ostendi  vobis,  .ic<.  xx,  35. 
quia  sic  laborantes  oportet  suscipere  infir- 
mos,  et  meminisse  verbi  Domini  Jesu:Quia 
beatius  est  magis  dare  quam  accipere. 


SERMO    PRIMUS 


DE   RENOVATIONE   SPIRITUS  ;   ET   DE   MENDAGIO,   IRA   FURTOQUE   VITANDIS. 


R 


ENO  VABITUR  ut  aquilce  juventus 
tua.  Ps.  Cii,  5. 
Ista,  ut  fertur,  aquila^  est  natura,  quod 
tempore  senectutis  sua3  superius  labium 
suum  per  inodum  unci  in  tantum  cxcre- 
scit,  quod  nec  os  aperire,  nec  cibum  su- 
mere  potest.  Propter  quod  tandem  fame 
senioque  afflicta,  ex  naturali  industria  la- 
bium  collidit  ad  pelram,  deponitque  unca- 
tum,quo  sumptio  cibi  impediebatur  :  quo 
facto,  ad  valetudinem  pristinain  reparatur 
per  sumptionem  escarum.  Sic  anima  rati- 
onalis,  mole  hujus  gravissimi  corporis  at- 
que  terrense  inhabitationis  occupationibus 
ac  necessitatibus  prwgravata,  et  a  divino- 
rum  contemplationibus  impedita,  per  viti- 
osam  quoque  conversationem  spiritualiter 
Ephes.u,  inveterata,ad  Christum,qui  lapis  angularis 
20^1  Cor.  ^p  petra  vocatur,  deponit  gravedincm  is- 
tam  ac  senectutern,  id  est,  Christi  virtutes 
coDsiderando  ac  imitando,ejus  doctrinis  in- 


G  tendendo  atque  ipsius  oblemperando  prae- 
ceptis,  a  carnalibus  desideriis,  ab  exterio- 
ribus  occupationibus,  a  necessitatibus  vi- 
ta3  pra3seiitis  ac  misera3  carnis,  quantum 
potest  se  abstrahit,spiritualibus  vacat  ora- 
tionibus  meditationibusque  devotis,  con- 
templationi  coelestium  et  summi  boni  di- 
lectioni  ferventi  intenta  est  :  sicque  instar 
aquilee  renovatur  ejus  juventus,  id  cst,  per  Ps.cu,5. 
gratiam,  virtutes  ac  dona  Spiritus  Sancti, 
per  exercitia  virtuosa,  per  divinorum  con- 
templationem  ac  ceteros  actus  pra?tactos, 

D  spiritualiter  renovatur,  reviviscit,  ornatur, 
splendida  ac  robusta  efficitur.  Hoc  itaque 
est  primum  ac  praicipuum  documentum 
quo  in  praesenti  epistola  nos  informat  Apo- 
stolus.  Unde  ad  Corinthios  testatur  :  Licet  ncor.iv, 
is  qui  foris  est,  noster  homo  corrumpatur, 
id  est  caro  mortalis,  qua3  quotidie  tendit 
ad  mortein ;  tamen  is  qui  intus  est,  id  est 
aniina  rationalis,renovatur  de  die  in  diem. 


DOMINICA   XIX   POST  TRINITATEM.   —   SERMO   PRLrfUS 


525 


Studeamus  ergo  quotidie  in  prsefatis  vir- 
tutibus  actibusque  earum  proficere,et  per 
orationes  ac  sanctas  meditationes  mentes 
nostras  ad  Deum  frequenter  levare,  ad  coe- 
lestem  patriam  adspirare,  ad  geternam  at- 
que  plenissimam  illam  felicitatem  et  glo- 
riam  affici,  quatenus  inluitu  et  amore 
Domini  Dei  nostri  et  spiritualium  seterna- 
liumque  bonorum,  vilescant  nobis  univer- 
sa  carnalia  et  terrena,  sicque  cum  Isaia 

/s.  XXVI, 9.  propheta  dicamus  Deo  :  Anima  mea  desi- 
deravit  te  in  nocte,sed  et  spiritus  meus  in 
praecordiis  meis;  de  mane  vigilabo  ad  te. 
Sed,  proh  dolor!  multi  jam  sunt  Christia- 
ni,si  tamen  Christiani,  qui  totum  diem  ita 
expendunt,  quod  raro  aut  nunquam  cogi- 
tant  de  Deo  et  sua  salute,  et  vix  unam  le- 
gunt  Orationem  dominicam ;  sic  quoque 
vadunt  dormitum  absque  discussione  con- 
scientia3  suee  et  absque  devotione,  ut  be- 
stise.  Quam  rationem  daturi  sunt  isti  Do- 
mino  Deo  de  omni  hora  seu  tempore  eis 
impenso? 
Secundo  nos   docet  Apostolus   in  pra?- 

Ephes.w,  senti  epistola,  ut  vitemus  omne  menda- 
cium.  Unde  S.  Hieronymus  quum  ageret 
in  extremis,suis  praecepit  discipulis  :  Non 
sit  inter  vos  mendacium;  omnis  mendax 
est  abominabilis  Deo.  Deus  namque  est 
veritas,  et  veritati  contrariatur  omne  men- 
dacium  :  hinc  omne  mendacium  est  pec- 
catum.  NuUoque  modo  licet  mentiri,  nec 
debet  homo  quasi  ex  humilitate  asserere 
se  fecisse  vitium  quod  non  fecit.  Propter 
quod  loquitur  Augustinus  :  Quum  humili- 
tatis  causa  mentiris,  ct  quod  non  fecisti 
fecisse  te  dicis,  si  non  eras  peccator  ante- 
quam  mentireris,  mentiendo  efficeris.  Ve- 
rumtamen  licet  et  expedit  interdum  veri- 
tatem  celare,  et  per  quamdam  industriam 
ac  circumlocutionem  abscondere,  ut  ali- 
quis  a  periculo  libcretur,  quemadmodum 
Augustinus  iterum  fatetur :  Aliud  est  men- 
tiri,  aliud  verum  occultare,  sicut  aliud  est 
fulsum  dicere,  aliud  verum  tacere  :  ut  si 
quis  non  velit  ad  mortem  prodere  homi- 
nem,  paratus  esse  debel  occultare  verum, 
non  dicere  falsum,  ut  neque  prodal,  nec 


25, 


A  mentiatur,  neque  occidat  animam  suam 
pro  alterius  corpore. 

Pra^terea  triplex  est  mendacium,  puta  : 
jocosum,  quod  dicitur  causa  solatii ;  et  of- 
ficiosum,  quod  dicitur  causa  alicujus  uti- 
lilatis  sine  damno  allerius  :  ut  si  quis 
dicat  non  esse  in  domo  hominem  qui  quaj- 
ritur  ad  mortem,  qui  tamen  est  ibi.  Ter- 
tium  est  mendacium  perniciosum,  quod 
dicitur  causa  nocumenti  alterius,  vel  in  se 
ipso  contrarium  est  veritati  fidei  christia- 
na3  aut  eorum  quae  directe  pertinent  ad 

B  salulem  :  et  istud  mendacium  est  mortale 
peccatum,  quia  contrariatur  veritati  divi- 
nffi  et  caritati  atque  justitise.  Alia  duo 
mendacia  non  sunt  ex  suo  genere  peccata 
mortalia,  sed  assiduitate  et  immoderata 
complacentia  seu  libidine  mentiendi,  mor- 
talia  fieri  possunt  et  fiunt,  praesertim 
quum  Ecclesiasticus  dicat  :  Melior  est  fur  eccU.  xx, 
quam  assiduitas  viri  mendacis.  ^'' 

Denique,  etiam  coram  hominibus  valde 
honestum  et  exemplare  est  ut  homo  sit 
jugiter  verax  in  verbis,  ita  quod  scienter 

C  non  proferat  falsum,  sed  verbum  suum  sit 
quasi  juramentum  suum.  Verumtamen  si 
quis  dixit  aut  et  juramento  firmavit  se  fa- 
cturum  quod  divino  prohibetur  praecepto, 
non  debet  verbum  tale  implere.  Nec  fit 
mendax  non  implendo,  sed  dicendo  sive 
jurando  :  nam  eo  ipso  quo  dicit  seu  jurat 
se  facturum  quod  non  licet,  tenetur  non 
adimplere.  Prpplerea,  quum  mendacium  sit 
falsa  verborum  prolatio  intentione  fallendi, 
constat  quod  si  quis  dicat  aliquod  falsum 
quod  aestimat  esse  verum,  non  mentitur 

D  formaliter,  sed  materialiter  tantum.  Simi- 
lilcr  si  dicat  aliquis  verum  quod  putat 
falsum,  quamvis  materialiter  verum  di- 
cat,  formaliter  tamen  mentitur  et  peccat. 
Tollat  igitur  unusquisque  a  se  pessimam 
consuetudinem  mentiendi,  qua?  vitiosa  est 
et  damnabilis  valde,  praesertim  dum  quis 
se  in  suis  peccatis  false  excusat  :  quod  est 
non  soluin  mendacium,  sed  propriac  quo- 
que  iniquilatis  defensio,  quae  (secundum 
Bernardum)  est  iniquitas  maxima  et  nega-  job  xxxi, 
tio  contra  Deum  omnipotentem,  potissi- ^*' 


23. 


526  DOMINICA   XIX   POST  TRINITATEM.  —   SERMO   PRIMUS 

mum   quando  ex  ea   sequitur  aggravatio  A  veritate  commendet.  Ex  quibus  omnibus 

injusta  alterius.  Omni  itaque  fugato  men-  innotescit,  quod   sicut  veritatem  semper 

dacio,  loquatur  unusquisque  veritatem  cum  loquendo  fit  homo  filius  Dei,  sic  assidue 

proximo  suo,nec  quamlibet  veritatem,sed  mentiendo  filius  fit  diaboli. 

loco  et  tempori   congruentem,  causse  ac  Quinto  docet  Apostolus  ne  quis  furetur,  Ephes.iy, 

persona3  convenientem,  quum  Salomon  di-  quia  furari  ex  suo  genere  est  peccatum 

Prov.  XV,  cat  :  Sermo  opportunus  optimus  est.  Item-  mortale.  Tamen  interdum  est  veniale,  pro- 

£!phes  IV  ^"^'  Apostolus  :  Omnis  (inquit)  sermo  ma-  pter  actus  imperfectionem,  aut  damni  il- 

29.            his  ex  ore  vestro  non  procedat,  sed  qui  lati  parvitatem  :  ut  si  quis  alteri  pomum 

utilis  est  ad  a^dificationcm,  ul  det  gratiam  furetur,  prrpsertim  dum  probabiliter  putat 

audienti.  Maxime  ergo  cavenda  sunt  ver-  id  domino  rei  parum  aut  nil  displicere  ; 

ba  detractoria,    rixosa,    lasciva   ac   scan-  alioqui   non   excusaretur   a   gravi   culpa. 

dalosa.                                                            .  B  Quod  si  furtum  omne  vitandum  est,  mul- 

ibid.  2c.       Tertio  docet  Apostolus  ut  sic  irascamur  to  plus  detractio  :  quse  gravior  culpa  est 

quod  nec  peccemus,  nec  in  ira  persevere-  furto,  quoniam  majus  nocumentum  pro- 

mus,  hoc   est,  ut   iram   per  vitium  quae  ximo  infert  quam  furtum,  utpote  caren- 

rationem  prsevenit  et  perturbat,  vitemus,  tiam    bonse    famse,   quae   prseferenda   est 

et  iram  per  zelum  cum  grandi  moderami-  exteriori  substantise.  Maxime  vero  semi- 

ne  habeamus,  nec  excedamus  in  ira.   In  natio  discordise  est  vitanda,  quoniam  au- 

qua  dupliciter  homo  excedit  :  primo,  si  fert  concordiam,  pacem  et  caritatem,  quse 

ira  nimium  inardescat,  quia  sic  rationis  tam  famse  quam  substantise  sunt  antepo- 

judicium  impedit  valde ;  secundo,  si  gra-  nendse  :  sicque   seminatio  discordiee   est 

viorem  velit  inferre  vindictam  quam  illa-  gravius  vitium  quam   ipsa  detractio.  Id- 

ta  meretur  injuria  :  quod  est  contra  justi-  circo  Salomon  loquitur  :  Detestatur  anima  Prov.\i,i6, 

tiam.  De  hac  materia,  quoniam  in  diversis  C  mea  eum  qui  inter  fratres  seminat  discor- 

sermonibus  dicta  sunt  plura,  pertranseo.  dias.  Vitemus  ergo  universa  hsec  vitia.  Et 

/6irf.  27.       Quarto  docet  Apostolus  ut  non  deinus  quod   ineffabiliter  virtuosum    est,  ita  de  Ephes.w, 

locum  diabolo,  sed  orando,  jejunando,  do-  laboribus  manuum  suarum  vivere  studeat "  ' 

cumenta,prfficepta  et  exempla  Christi  pen-  Christianus,  ut  etiam  inde  valeat  indigen- 

sando,  viriliter  resistamus  cunctis  tenta-  tibus   subvenire   :    quemadmodum   abbas 

tionibus  ejus,nec  patiamur  corpora  nostra  Joannes    Cassianus    describit,   quod    suis 

ac  corda,  Spiritui  Sancto  in  templum  ac  temporibus  et  ante,  monachi  in  iEgypto 

habitaculum    consecrata,  fieri  daemonum  ac  alibi  de  laboribus  manuum  suarum  vi- 

loca.  Omnia  equidem  dajinonis  tentamen-  xerunt,  et  quidquid  eis  superfuit,  captivis, 

ta  mendosa  sunt,  et  quidquid  suggerit  or-  egentibus  ac  infirmis  miserunt. 

dinat  ad  fallendum.  Propter  quod  ait  Sal-  Legitur  de  illustrissimo  duce  Godefrido 

Joann.sm,  vator  :  Diabolus  in  veritate  non  stetit,  quia  D  de  Bolonia,  quod  diligentissimus  fuit  ve- 

**•            veritas   non   est   in   eo  ;    quum    loquitur  ritatis  amator,in  tantum  quod  legitur  nun- 

mendacium,  ex  propriis  loquitur,  quoni-  quam  fuisse  mentitus.  Quumque  tempore 

am  mcndax  est,et  pater  ejus,  puta  menda-  suo  Christiani  obtinuissent   sanctum    se- 

cii.  Ideo  loquitur  Augustinus  :Quemadmo-  pulcrum  ac  Terram  sanctam,  ad  quod  ipse 

dum  Deus  Pater  genuit  filiuin  veritatem,  strenuissime  juvit,  fecerunt  eum   regem 

sic  diabolus   lapsus   genuit   quasi  filium  Jerusalem  Terra^que  sanctae.  Verumtamen 

ipsum  mendacium.  Unde  si  aliquando  ve-  ex  maxima  humilitate,  nunquam  ferre  vo- 

rum  quid  dicat,  non  nisi  ad  falsitatis  con-  luit  regium  diadema,dicens  se  nequaquam 

firmationern    id  ordinat,  dicente  Chryso-  velle  auream  ferre  coronam  illo  in  loco 

stomo  :  Concessum  est  diabolo  aliquando  ubi  Dominus  suus  Christus  Jesus,  unige- 

dicere  verum,  ut  mendacium  suum  rara  nitus  Filius  Dei,  spineam  portavit  coronain. 


DOMINICA   XIX    POST  TRINITATEM.   —  ENARRATIO   IN   EVANGELIUM  527 


ENARRATIO  IN  EVANGELIUM 

ASCENDENS  JESUS    IN   NAVICULAM,  TRANSFRETAVIT.  Mattll.  IX,  1-8. 

MATTILEUS  evangelista  sanctissinius,  in  A  stus  cordium  est  ms.^^e.ciov,  dixitparalyti- 

evangelio  hodierno  describit  qualiter  co  :Confide,  fili,  id  est,spera  te  adepturum 

Christus   paralyticum   quemdam  curavit,  corporis  sanitatem  :  imo  majora  recipies. 

qui   pene   omnium    perdiderat    usum   ac  Nam  subditur  :  remittuntur  tibi  peccata 

motum  membrorum,   et  ait  :  Ascendens  tua,  propter  qua?  forsan  sustinuit  paraly- 

Jesus  in  naviculam,  transfretavit  per  ma-  ticus   hic   aegritudinem    istam.    Sciendum 

re  Galilaese,  et  venit  in  civitatem  suam,  vero,  quod  antequam  Christus  dixit  para- 

puta   Capharnaum   :   quae   dicitur   civitas  lytico  verba  heec,  infudit  ei  displicentiam 

Christi,  non  quia  in  ea  conceptus  aut  na-  seu  contritionem  quamdam  cuiparum  sua- 

tus   sit,  sed  quia   in  ea  frequenter  fuit,  rum  :  non  enim  dimittuntur  adultis  sua 

habitavit,  prgpdicavit  ac  multa  peregit  mi-  peccata,  nisi  poeniteant,  seu  absque  pr»- 

Maiih.sm,  racula.  Denique,  ante  jam  Christus  in  na-  via  contritione  eorum. 

28  et  seq.    yjgyja  transfretavit  ultra  mare  Galilseae,  et  B  Et  ecce  quidam  de  Scribis,  id  est  legis- 

venit  m  terram  Gerasenorum;  quumque  peritis  seu  doctoribus  Judaeorum,  quorum 

ibidem  docuisset,  et  duos  curasset  obses-  Scribarum  multi  tunc  aderant,  ut  legitur 

sos,  reversus  est  inde  in  navicula,  sicut  apud  Lucam  :  qui  magis  venerunt  ex  cu-  z«c.  v,i7. 

nunc  scribitur.  Venerunt  quoque  Aposto-  riositate   et  animo   insidiandi   ac   calum- 

li  in  navicula  ista  cum  Christo.  Denique  niandi,  quam  desiderio  proficiendi ;  c//.r<?- 

in  hoc  Christi  patet  humilitas,  quod  non  naii?  «n^rase^id  est  cogitaverunt(cogitatio 

grandem  et  cortinatam,  sed  vilem  elegit  namque  est  interior  locutio) :  Hic  blasphe- 

naviculam.   Paupertatem   namque   et  hu-  ^nat,  id  est,  Deo  contumeliam  facit,  usur- 

militatem,  ab  utero  matris  usque  ad  pa-  pando  sibi  quod  Dei  est,  videlicet  dimit- 

tibulum  crucis,  in  omnibus  praeelegit  ac  tere   culpas.   Dixerunt  enim   in  cordibus 

docuit.  suis,  secundum  Lucam  :  Quis  potest  pec-  m4. 21. 

Et  ecce  offerebant  ei  paralyticum  ja-  C  cata  dimittere,  nisi  solus  Deus  ?  Quoniam 

centem  in  lecto,  id  est,  habitatores  aliqui  ergo  putabant  Jesum  esse  hominem  pu- 

urbis  Capharnaum,  cognito  reditu  Christi,  rum,  imposuerunt  ipsi   crimen   blasphe- 

statim  portaverunt  ad  eum  in  lecto  para-  miae,   eo   quod   dixit,    «  remittuntur  tibi 

lyticum  unum.  ut  eum  curaret.  Et  ut  Mar-  peccata  tua  »,  quum  tamen  non  dixerit, 

Marc.w,^.  cus  habct,  portabatur  a  quatuor  viris.  At-  Dimitto  tibi  peccata  tua,  sed,  «  remiltun- 

z«c.v,i9;  que  ut  Lucas  testalur,  quum  domum  in  tur  »  :  quod  etiam  unus  alius  possel  dicere 

'^^""^■"'*' qua  Jesus  praedicavit,  prae  muititudine  au-  peccatori,  si  Deo   revelante   sciret  illum 

dientium  ingredi  non  vaierent,  ascende-  veraciter  poenitere.  Verum  Scribae  isti  ex 

ruiit  tectum,  et  facto  in  eo  magno  forami-  invidia  traxerunt  verba  Christi  ad  parlem 

ne,  per  tegulas  submiserunt  paralyticum  reprehensibiliorem,  non  ad  pium  intelle- 

istum  in  lecto  ante  Jesum,  per  funes,  ut  ctum  :  ut  moris  est  perversorum,  qui  pro- 
creditur.  Et   videns  .Tesus   oculo  interio-  D  niores  sunt  reprehenderc  quam  emenda- 

ri,  fidem   illorum  qui   adduxerunl   hunc  re.  Nihilo  minus  Christus  verus  Deus,  per 

ipgruin  :  quorum  magna  fides  in  exterio-  verba  ha3C  insinuavit  se  divina  auctoritate 

ribus  eorum  actibus  relucebat,  sed  Chri-  huic  infirmo  peccata  sua  dimitlere.  Pra3- 


528                          DOMINICA    XIX    POST   TRINITATEM.  —   ENARRATIO    IN   EVANGELIUM 

terea  advertendum,qiiod  tribiis  modis  bla- A  firmum  sanare.  Dicendum,  quod  Christus 

sphemia   in  Deum  committitur  :  primo,  intendit  probare  utrumque  soli  omnipo- 

quando  ab  eo  negatur  quod  ei  convenit;  tenti  Deo  posse  competere.  Nam  quamvis 

secundo,  dum  ei  attribuitur  quod  sibi  non  paralysis  naturaliter  possit  curari,  et  item 

competit;  lertio,  quando  id  quod  Dei  est  miraculose  per  virtufem  infusam  seu  ho- 

aliquis  sibi  usurpat  :  sicque  Scribae  impo-  mini  pr»stitam,  tamen  tam  imperialiter, 

suerunt  Christo  crimen  blaspliemia?,.  instantanee  ac  auctoritative  eam  curare, 

Et  quum  vidisset  Jesus,  id  est,  mente  non  competit  nisi  divina?  potentia^.  Ideo 

intuitus  esset,  cogitationes  illoriim,  dixit  Christus  ostendendo  se  laliter  posse  cura- 

eis  :  XJt  quid  cogitatis  'inala  in  cordiijus  re  paralysim,  ostendit  se  etiam  posse  di- 

vestris,    imputando    mihi    blasphemiam,  miltere  culpam  et  esse  Deum. 

joann.ww,  qui  indesineutcr  honorifico  Patrem  meum  Et  surrexit  paralyticus  jam  sanatus,  et 
*^'           aeternum  ?  Sic  Salvator  divinitatem  suam  B  abiit  in  domum  suam  cum  gaudio  vehe- 

monstravit,cordium  reserando  arcana.  Sub-  menti.  Videntes  autem  turho}  tantum  mi- 

inde  probat  eamdem  per  grande  miracu-  raculum,  timuerunt.  Cur  non  potius  ex- 

\\\m..Quidestfaciliusdicere,'\(!i^%i^\(iQ,\\diQ  sultaverunt,  quum   valde   delectabile   sit 

efficere,  istud  videlicet  quod  remittuntur  nova,  preesertim  facta  miraculosa,  videre, 

tibi  peccata  tua,  an  dicere  cum  effectu,  propter  quee  videnda  multi  remote  discur- 

Surge,  o   paralytice,  ct  ambula  omnino  runt  ?  Objectum  quoque  timoris  est  ma- 

sanatus  ?   Ut  autem  sciatis   quoniam,  id  lum  :  istis  autem  non  malum,  sed  bonum 

est  quod,  Filius  hominis  (noverant  turbae  objiciebatur  videndum.  Et  respondendum, 

quod    per    Filium    hominis    intellexit    se  quod  ex  isto  prodigio  perpenderunt  Chri- 

ipsum,  quia  communiter  ita  expressit  se)  sti  sanctitatem  ac  dignitatem,  quem  licet 

liahet  potestatem  in  terra,  id  est  in  homi-  nondum  credebant  Deum,  tamen  tenebant 
nibus  qui  demorantur  in  terra  vel  in  loco  C  eum  esse  virum  sanctissimum,  divina  vir- 

peregrinationis  praesentis,  c?m^7i£?wc?/^ec-  tute  agentem   :  sicque  Christi    sanctitate 

cata,  secundum  quod  Deus  est,  per  aucto-  pensata,  propriam  quoque  defectuositatem 

ritatem  primam  ac  principalem,  ita  quod  el  culpam  consideraverunt,  quia  opposita 

operari  possit  in  anima,  maculam  culpae  juxta  se  posita  clarius  innotescunt;  sicque 

per  nitorem  infusa  gratiee  auferendo.  Lo-  ultionem  divinse  formidabant  justitiae,  et 

quitur  quippe  nunc  Christus  de  potestate  se  ipsos  abhorruerunt,Christi  quoque  prae- 

sua  divina,  increata,  immensa  :  aliter  argu-  sentia  se  reputabant  indignos,  et  eum  of- 

mentum  istud  non  videretur  concludere.  fendere  verebantur.  Et  glorificaverunt,  id 

Tunc  ait  paralytlco.  Iloc  verbum  interpo-  est,  gloriosum,  pium  ac  omnipotentcm  es- 

nit  Evangelista.   Christus   enim   adjecit  :  ?,e  ^vo{e?,?,'\  ■&\xui,  Deum,  qui  dedit 'potesta- 

Tibi  dico,  paralytice,  surge  sanus  de  leclo  tem  talem  hominihus, sc'\\'icel  faciendi  mi- 

quo  jaces,  tolle  lecfum  tuum,  in  signum  D  racula.  Cur  non  dixerunt  singulariter,  Qui 

quod  plene  curatus  es,  et  vade  in  domum  dedit  potestatem  talem  homini  huic  ?  Di- 

tuam.  cendum,  quod  forsan  intendebant  ponere 

Sed  quwritur,  quomodo  ista  argumen-  plurale  pro  singulari ;  vel  nondum  puta- 

tatio  valeat,  quuui  utique  majus  sil  ani-  banl  majorcm  potestatem  datam  Chrislo, 

mam  a  peccato  curare,  quam  corpus  in-  quam  Moysi  et  Prophetis. 


DOMINICA   XIX   POST  TUINITATEM.   —   SERMO   SECUNDUS  529 


SERMO  SECUNDUS 


I 


DE   SPIRITUALI   COMPARATIONE   NAVIS   ET  ECCLESIiE,   MARIS   ET  MUNDI, 
TRANSFRETATIONIS   VIT^EQUE   PR^SENTIS. 


MPII  qiiasi  mare  fervens  quocl  quie-  A  venit  ad  eum  rex  Israel,  flevitque  coram 

scere  non  potest.  Is.  LVii,  20.  eo,  dicens  :  Pater  mi,  pater  mi,  currus 

Qualiter  per  navem  possit  intelligi  crux  Israel  et  auriga   ejus.    Itaque   tam   Elias 

Christi  ac  poenitentia,  monastica  quoque  quam   Eliseus   appellatus  est   currus  Is- 

religio,  itemque   Ecclesia,  crebro   pra^ta-  rael,  hoc  est  Israeliticae  plebis,  quoniam 

ctum  est;  nunc  tamen  plenius  est  tangen-  per  modum  currus  portavit  unusquisque 

dum  quomodo  per  navem  designetur  Ec-  eorum  populum  illum,  defectus  plebis  il- 

clesia.Itaque  navis  est  vehicuhim  ligneum  lius  supportando,  pro  ea  rogando,  eamque 

quo  homines  deferuntur   per  aquas ;  ita  ad  finem  salubrem  pro  posse  vehendo;  et 

Ecclesia  est  vehiculum  per  quod  fideles  sicut  auriga  dirigit  equos,  sic  ipsi  sua  dis- 

transferuntur  per  sseculum  istud  nequam,  cretione  direxerunt  populum  illum  ad  me- 

ad  portum  salutis  ceternee  patriamque  coe-  liora.  Nec  dubium  quin  hoc  modo  Moy- 

lestem.Nec  aliquis  potest  evadere  pericula  B  ses,  Josue,  David,  ac  alii  quidam,  fuerunt 

saeculi,  neque  salvari,  nisi  in  Ecclesia  ex-  currus  Israel  et  ejus  auriga.  Porro  in  novo 

sistendo :  quod  significatum  est  per  arcam  Testamento,  potissimum  Christus,  deinde 

Noe,  quae  apertissima  fuit  figura  Ecclesia3,  summus  ac  plenus  et  universalis  ejus  vi- 

Gen.vii,23.  cxtra  quam  nullus  hominum  temporis  il-  carius  gloriosissimus  Petrus,et  aliquo  mo- 

lius  evasit  demersionem  in  aqua.  Nec  suf-  do  ceteri  sancti  Apostoli,  fuerunt  currus 

ficit    in    Ecclesia    permanere   per   fidem  populi  christiani  et  ejus  auriga;  eadem- 

/aco6.ii,2o.  dumtaxat,    quoniam    fides   sine   operibus  que  ratione  possunt  vocari  navis  populi 

mortua  est ;  sed  oportet  quoque  per  ca-  hiijus  et  gubernator  ipsius. 
ritatem  et  divinorum  observantiam  prce-  Preeterea,    vehiculum   istud   sive   navi- 

ceptorum   in   Ecclesia   perseverare,  sicut  gium  recte  ligneum  nuncupatur,  quoniam 

Matih.xa,  ait  Salvator  :  Si  vis  ad  vitam  ingredi,  ser-  ex  fidelibus  constat  hominibus,  quorum 

*^'  va  mandata.  C  unusquisque  lignum   seu   arbor  vocatur, 

Nec  mirum  quod  Ecclesia  navis  voce-  quemadmodum  apud  Matthaeum  ait  Joan- 

tur,  quum   quilibet  vir   perfectus   possit  nes  Baptista  :  Jam  securis  ad  radicem  ar-  Mattii.m, 

communis  populi  navis  dici.  Legitur  enim  boris  posita  est  :  omnis  ergo  arbor  quae  '"• 

w lieg.u,  quarlo  Kegum,  quod  dum  Deus  omnipo-  non  facit  fructum  bonum,  excidetur  et  in 

"'*^"       tens  tolleret  ac  transferret  beatissimum  ignem  mittetur.  Unde  homo  virtuosus  com- 

Eliam  prophetam  in  paradisum  in  igneo  paratur  arbori  pulchrse  ac  fructuosae,  jux- 

curru,  Eliseus  clamavit  ad  ipsum  Eliam  :  la  illud  in  Psalmo  :  Erit  tanquam  lignum   Ps.  >,  3. 

Pater  mi,  pater  mi,  currus  Israel  et  auriga  quod  plantatum  est  secus  decursus  aqua- 

ejus.Quod  non  est  intelligendum  quasi  per  ruui,  quod  fructum  suum  dabit  in  lem- 

curruin  Israel  inlellexerit  Eliseus  igneum  [)ore  suo  ;  et  rursus,  Justus  ul  palma  flo- Ps.  xci,  13. 

currum  in  quo  transferebatur  Elias;  sed  rebit.  Propter  quod   sanctus   David,   non 
per  currum  Israel  intellexit  Eliam,  quem  D  pr«sumptuosa,  sed  grata  ac  humili  mente 

etiam  per  aurigam  Israel  intellexil.  Unde  de  se   ipso   disseruit  :  Ego  aulem  sicut  Ps.  11,10. 

14.         '  et  postea,  aegrotante  Eliseo  ad   mortcm,  oliva  fructifera  in  domo  Dei,  speravi  in 

T.  3u.  :ii 


530 


DOMINICA  XIX   POST  TRINITATEM. 


SERMO   SECUNDUS 


12 


misericordia  Del  in  aeternum.Imo  et  Chri- 

stus  se  ipsum  dixit  viride  lignum,  quando 

bajulans  sibi  crucem  exivit,  et  mulieribus 

Ziic.xxm,  ipsum  plangentibus  ait  :  Filise  Jerusalem, 

"*' ^''  nolile  flere  super  me,  sed  super  vos  ipsas 
flete  et  super  filios  vestros  ;  quia  si  in  vi- 
ridi  ligno  heec  faciunt,  in  arido  quid  fiet  ? 
Secundo,  Ecclesia  dicitur  navis,  quo- 
niain  sicut  navis  continue  est  in  aqua,  et 
partim  tingitur  ea,  ita  Ecclesia  militans, 
seu  populus  christianus  fide  et  caritate 
ornatus,  indesinenter  est  in  tribulationi- 
bus,persecutionibus  tentationibusque  non- 

Ac<.xiv,ii.  nullis,  quum  dicat  Apostolus  :  Per  multas 
tribulationes  oportet  nos  intrare  in  re- 
iirim.iii,  gnum  coelorum.  Et  denuo  :  Omnes  (in- 
quit)  qui  volunt  pie  vivere  in  Christo,per- 
secutionem  patientur.  Deus  quoque  electos 
suos  in  sseculo  isto  adversis  exercet,  ut 
per  ea  purgentur  a  vitiis,  atque  ad  gratia- 
rum  charismata  disponantur.  Propler  quod 

Apoc.M,i9.  loquitur  :  Ego  quos  amo,  arguo  et  casti- 
go.  Praeterea,  homo  volens  veraciter  juxta 
evangelicam  vivere  legem,  continuam  ha- 
bet  pugnam  contra  aciem  vitiorum  ac  dee- 
monum,  contra  proprium  corpus  et  mun- 
dum.    Propter   quod   apud  Job   scriptum 

job\n,i.  est :  Militia  est  vita  hominis  super  terram. 
Tertio,  Ecclesia  navis  vocatur,  quoniam 
sicut  navigium  supereminet  aquis,  ita 
quod  eis  non  totaliter  operitur,  ita  quan- 
tumcumque  Ecclesia  in  hoc  mundo  tri- 
bulationibus  adversitatibusque  prematur, 
nunquam  tamen  in  toto  demergitur,  nec 
succumbit,  quia  a  Spiritu  Sancto  omnipo- 
tente  juvatur  et  conservatur,  ne  prorsus 
deficiat.  Ilinc  Christus  preedixit  discipulis 

Joann.wi,  suis  :  lu  mundo  pressuram  habebitis;  sed 
confidite,  ego  vici  mundum. 

Qiiarto,  quoniam  sicut  navis  contra  aqua- 
rum  pericula  fortiter  compaginatur  et  cla- 
vis  connectitur;  atque  ne  aqu®  ab  imo 
eam  subintrent,  sollicitc  custoditur  :  ita 
Ecclesia,  contra  invisibilium  hostium  im- 
pugnationes,  contra  vitiorum  licsiones  et 
contra  omnes  adversitatcs,  per  gratiam, 
virtutes  ac  dona  Spiritus  Sancti  firmiter 
sedificatur  ac  adunatur,  preesertim  per  ca- 


33 


A  ritatem,  et  velut  clavis  configitur  per  Dei 
timorem ;  et  ne  per  occultas  daemonum 
artes  vincatur,  diligentissime  custoditur  et 
circummunitur,  tam  per  Dominum  salva- 
torem,  imo  totam  superbeatissimam  Tri- 
nitatem,  quam  per  angelos  sanctos,  quam 
etiam  per  prslatos.  Ilinc  Ecclesia  desi- 
gnatur  per  templum  ac  civitatem  quae 
Ezechieli  in  visione  monstrata  sunt.  Vi- 
debatur  quippe  templum  triplici  muro  Cf.  in 
circumdatum,  ad  insinuandum  quod  Ec-  ^'1\[1'q^^' 
clesia  militans  triplici  spirituali  muro  cir-  6I7D'. 

B  cumdatur,  firmatur  ac  custoditur.  Primus 
est   Dominus   Deus,  seu  ejus   adsistentia 
gratiosa,  protectio   pia,  quia   ut  ait  Pro- 
pheta,  Dominus  in  circuitu  populi  sui ;  et  Ps.cxxiv,». 
iterum,  Nisi  Dominus   custodierit  civita-  Ps.cxxvi,i. 
tem,  frustra  vigilant  qui  custodiunt  eam. 
Hinc  in  Isaia  legitur  de  Ecclesia  :  Urbs  /«.xxvi,  i. 
fortitudinis  nostrse  Sion,  Salvator  ponetur 
in  ea  murus  et  antemurale.  Secundus  mu- 
rus  est  angelorum   custodia  :  unde  uno 
modo  exponitur  quod   in   Isaia  Dominus 
loquitur,    Super   muros   tuos,  Jerusalem,  /4,rf.i.xii,6. 

C  constitui  custodes.  Tertius  murus  est  prae- 
latorum  ac  prsedicatorum  directio  seu  prae- 
sidentia.  Istud  quoque  est  figuratum  per 
hoc  quod  Jerusalem  tempore  Salomonis,     cf.  in  iii 
triplici  muro  erat  circumdata.  p.^osb!  *' 

Quinto,  per  navem  signatur  Ecclesia, 
quoniam  sicut  in  navi  unus  est  guberna- 
tor, cujus  directioni  obtemperant  ceteri,ita 
in  tota  Ecclesia  est  unus  pontifex  summus 
universalisque  rector,  videlicet  dominus 
Papa,  cui  omnes  ac  singuli  obedire  tenen- 
tur,  cui  etiam  quilibet  Christianus  magis 

D  tenetur  obedire  quam  cuicumque  inferiori 
preelato.  Queelibet  demum  particularis  Ec- 
clesia  proprium  habet  preelatum,  nec  in 
eodem  genere  prffilationis  una  Ecclesia 
habere  debet  nisi  unum  praelatum.  Quem- 
admodum  ergo  omnes  exsistentes  in  navi, 
quantumcumque  sint  magni,  acquiescunt 
gubcrnalori,  atque  ad  pedes  ejus  se  po- 
nunt;  sic  quilibet  Christianus,  quantum- 
cumque  sit  litteratus,  potens,  dives  aut 
nobilis,  nihilo  minus  suo  proprio  debet 
humiliter  obedire  prajlato  in  his  quae  ad 


DOMINICA   XIX   POST  TRINITATEM.   —    SERMO   SECUNDUS 


531 


illius  spectant  officiiim  :  alioqui  non  so-  A 

lum  preelato,  sed  et  Christo  esset  rebellis. 

Siquidem  Christus  suis  ait  vicariis,  puta 

z»f.x,  ifi.  prailatis  :  Qui  vos  audit,  me  audit;  et  qui 

vos  spernit,   me   spernit.  Quod  quantum 

Num.wi,  displiceat  Deo,  hinc  innotescit,  quod  Da- 

*^^""'-     than  et  Abiron,  Core  et  Hon,  Moysi   re- 

belles,  terra  vivos  absorbuit.  Quilibet  er- 

go  Christianus  diligenter  observare  debet 

prsecepta  Ecclesiae,  jejunando,  festivando, 

decimas  persoIvendo,ac  alia  bona  agendo, 

vitandoque  mala,  prout  jubet  Ecclesia. 

Sexto,  quia  sicut  in  navibus  super  ma-  B 
gna  maria  transeuntibus  sunt  homines  in 
magno  timore  atque  custodia  propter  di- 
versa  maris  pericula,  sic  in  Ecclesia  de- 
bent   universi    fideles   esse   timorati,  cu- 
stoditi  atque  solliciti  coram  Deo,  ne  eum 
offendant,  ne  a;ternaliter  pereant.  Si  et- 
enim  navigantes  in  magno  exstant  timore 
ac  custodia  pro  temporali  vita  et  exterio- 
ri  substantia  conservanda,  quanto  magis 
Christiani   in   hoc   saeculo   peregrinantes, 
debent  summe  esse  timorati  ac  custoditi, 
ne  spiritualem  mortem  animarum  suarum  C 
incurrant,ne  virtutes  et  dona  Spiritus  San- 
cti  amittant,  ne  seterna  felicitate  priven- 
tur,  ne  in  perpetua  inferorum  tormenta 
Prov.wm,  projiciantur  ?  Ideo  Salomon  ait  :  In  timore 
*'■**•       Domini  esto  tota  die,  et  habebis  spem  in 
Phiiipp.u,  novissimo.  Apostolus  quoque  :  Cum  metu 
'-•  (inquit)et  timore  ac  tremore  vestram  ope- 

ramini  salutem. 

Septimo,  quoniam  sicut  in  navi  non 
quaeritur  cibus  et  potus  delicatus  atque 
superfhms,  nec  mansio  spatiosa,  ita  in 
Ecclesia  volens  integer  esse  et  computari,  D 
nequaquam  debet  delectabilia  ac  mollia 
carni  appetere,  nec  divitiarum  abundan- 
tiam  quaerere,  sed  poenitentialem  ducere 
vitam,  et  mediocri  victu  ac  decenti  vestitu 
esse  contentus,  sicque  juxta  doctrinam 
iCor.ix,27.  Apostoli,  castigare  proprium  corpus  et  in 
scrvitutem  redigere.  Propter  quod  jubet 
ZMc.xxi,:ii.  Salvator  :  Videte  ne  graventur  corda  vc- 
stra  crapula  vel  ebrietale,  ac  curis  hujus 
saiculi.  Quemadmodum  enim  navis  si  ni- 
mium  oneretur,  demergitur,sic  qui  volunt 


ditari,  deliciari  ac  honorari,   in  seternae 
damnationis   profunda   labuntur,    Christo 
testante  qui  loquitur  :  Vse  vobis  divitibus,  zhc.vi,24, 
qui  habetis  consolationem  vestram,va3  vo-  '^- 
bis  qui  ridetis;   et  iterum,  Quomodo  po- /oann.v,u. 
testis  credere  (scilicet  fide  formata),  qui 
gloriam  ab  invicem  accipitis  ? 

Insuper  nunc  dicendum,  cur  mundus 
iste  vocetur  mare.  Cujus  multse  sunt  cau- 
sse.  Prima,  quoniam  sicut  in  mari  multi 
periclitantur,  ita  quamplures,  imo,  pro- 
portionabiliter  loquendo,valde  plures,per- 
eunt  in  hoc  mundo,  et  in  seternum  dam- 
nari  merentur.  Nam  multi  vocati,  pauci  ii/a<</i. xx, 
vero  elecli.  Secunda,  quoniam  sicut  mare  i*'';'^'"'''*- 
diversis  tempestatibus,  inquietudinibus, 
inundationibus  plenum  est,  sic  sseculum 
istud,  seu  homines  pravi,  carnalibus  desi- 
deriis  tumultuantur,  passionibus  agitantur, 
nec  in  Deo,  neque  in  ratione,  neque  in 
virtutum  medio  stabiliuntur,  sed  de  uno 
peccato  ruunt  in  aliud.  Hinc  apud  Job  di- 
citur  :  Si  iniquitatem  abstuleris  a  te,  sta-  /o6xi,  i*, 
bilis  eris.  Tertia,  quoniam  sicut  aqua  ma-  *^- 
ris  amara  et  salsa  est,  ita  mundanorum 
hominum  mentes,  vitiorum  amaritudini- 
bus  adimplentur,  ira,  indignatione,  invi- 
dia,  et  curas  habent  superfluas  angustias- 
que  diversas.  Unde  et  Christus  divitias  Matth.xui, 
comparat  spinis,  quia  et  cum  labore  ac-  "' 
quiruntur,  cum  timore  possidentur,  cum 
dolore  amittuntur.  Quarta,  quoniam  sicut 
mare  insatiabile  dicitur,  juxta  illud  Ec- 
clesiastae,  Omnia  flumina  intrant  in  mare,  Eccie.ui, 
et  mare  non  redundat;  sic  corda  hominum 
iniquorum,  nec  divitiis,  nec  voluptatibus, 
nec  honoribus  satiantur,  sed  semper  ad- 
spirant  ad  amplius.  Ut  ergo  non  simus 
similes  mari,  conemur  in  pacis  tranquil- 
litate  firmari,  in  rectaj  rationis  judicio 
stabiliri,  et  contra  passionum  inquietudi- 
nes  virtutibus  decorari  ac  roborari  mora- 
libus,  contra  vitiorum  quoque  amaritu- 
dines  ac  sa;culi  acerbitates  spiritualibus 
recreari  consolationibus,  atque  in  bonis 
actibus  delectari,  in  divinorum  contein- 
platione  laetari,quemadmoduin  ait  Prophe- 
ta  :  Memor  fui  Dei,  et  delectatus  sum.        Ps.lxxvi,4. 


532 


DOMINICA  XIX   POST   TRINITATEM. 


SERMO  TERTIUS 


Postremo,  pcr  transfretationem  maris 
designatur  conversatio  virtuosa,  qua  om- 
ni  hora  electi  tendunt  ad  patriam  beati- 
tudinis  sempiternae. 

Studeamus  ergo  quotidie  per  arctam 
viam  salutis  ad  regnum  propinquare  coe- 
leste,  omnia  carnis  ac  spiritus  inquina- 
menta  vitando,  in  verbis  servando  de- 
centiam,  in  cibo,  potu,  vestitu  ac  somno 
moderantiam  fixam,  atque  ab  omni  super- 
bia,  invidia,  incontinentia,  avaritia,  ace- 
dia,  ceterisque  mortalibus  vitiis,  multo 
plus  quam  a  serpentibus  ac  draconibus 
fugiendo  :  quemadmodum  secundo  Macha- 


A  bajorum  describitur  de  venerabili  ac  vir-  uMach.vi 
tuoso  illo  Eleazaro,  setate  sancta  provecto.  '^etseq. 
Qui  quum  esset  nonaginta  annorum,  et 
a  gentilibus  urgeretur  comedere  carnem 
porcinam  contra  Moysis  legem,  nuUatenus 
acquievit,  sed  amarissima  maluit  pati  sup- 
plicia  ac  mortem  durissimam,  quam  vesci 
cibo  in  lege  Dei  prohibito  :  unde  genti- 
les  illi,  ministri  Antiochi,  acerbissimam  ei 
mortem  intulerunt  in  tam  senili  aetate.  Sic- 
que  venerandus  senior  ille  reliquit  nobis 
prsBclarum  exemplum,  ut  potius  eligamus 

B  omnia  mundi  pati  adversa  ac  mortem  poe- 
nosam,  quam  Dei  prgevaricari  praeceptum. 


SERMO  TERTIUS 


DE   SPIRITUALI   INTELLECTU   EORUM   QU^   CIRCA  PARALYTICI   CURATIONEM  ACTA   SUNT. 


u 


Matth.  VII 
12. 


NICUIQUE  mandavit  Deus  de  pro- 
ximo  siio.  Eccli.  xvii,  12. 

Quemadmodum  Deus  preecepit  homini- 
bus  ut  unusquisque  diligat  proximos  suos, 
sic  jussit  eisdem  ut  quilibet  loco  et  tem- 
pore  opportuno  benefaciat  et  succurrat 
proximis  suis,  tam  in  spiritualibus  quam 
in  corporalibus  rebus.  Hoc  quoque  in 
Evangelio  Christus  exprimit,  dicens  :  Quae- 
cumque  vultis  ut  faciant  vobis  homines, 
hsec  eadem  facite  illis.  Unde  et  Tobias 
ro6.iv,  16.  ait  :  Quod  tibi  non  vis  ab  alio  fieri,  vide 
ne  aliquando  alii  facias.  Sicque  istud  est 
tam  de  jure  naturali  quam  divino. 

In  primis  autem  mandavit  unicuique 
Deus  de  proximo  suo,  ut  preebeat  ei  bo- 
num  exemplum,  ct  ne  scandalizet  eum 
directe.  Unde,  secundum  Augustinum,  pro- 
ximis  tenemur  bonam  famam  :  nam  qui 
in  conspectu  aliorum  male  agit  aut  im- 
pie  vivit,  tot  quantum  in  ipso  est,  spi- 
ritualiter  perimit,  a  quantis  conspicilur. 
Secundo  mandavit  Deus  unicuique  de  pro- 
ximo  suo,  ut  congruo  loco  et  tempore 
caritative  corripiat  eum,  dum  exstat  cul- 


pabilis  :  quia  ad  correptionem  fraternam 
G  omnes,  secundum  Augustinum,  tenentur, 
quum  dicat  Salvator,  Si  peccaverit  in  te  Matth. 
frater  tuus  (hoc  est  te  sciente  proximus  ''^'"''  '^' 
tuus),  vade,  et  corripe  eum  inter  te  et 
ipsum  solum.  Quocirca  asserit  Augusti- 
nus  :  Si  corripere  eum  neglexeris,  pejor 
eo  efficeris.  Tertio  mandavit  Deus  unicui- 
que  de  proximo  suo,  ut  oret  pro  eo,  juxta 
illud  Jacobi,  Orate  pro  invicem,  ut  salve- /aco6.v,i6. 
mini;  et  item  ut  instruat  eum,  hortetur 
ac  dirigat  quantum  potest,  dum  causa  et 
tempus  requirunt.  Quarto,  ut  in  necessa- 
D  riis  vita^  ei  subveniat  indigenti,  atque  a 
corporalibus  nocumentis  ac  laesionibus 
eum  pro  viribus  protegat,  quantum  per- 
mittit  justitia.  Impendat  ergo  hajc  omnia 
unusquisque  proximis  suis  pro  posse,  jux- 
ta  exigentiam  causae  ac  temporis.  Sed  vae 
eis  qui  absque  timore  perpetrant  mala, 
et  sine  erubescentia  coram  aliis  peccant, 
praesertim  qui  alios  trahere  ad  pcccata 
nituntur,  ut  homines  incontinentes,  ac  alii 
inulli.  De  quibus  iii  Isaia  legitur  :  Peccata  h.m,o. 
sua  quasi  Sodoma  praedicaveruntj  in  Pro- 


DOMINICA   XIX   POST  TRINITATEM.   —   SERMO  TERTIUS  o33 

Prov.uAi.  verbiis  quoque,  Lsetantur  quuni  malefece-  A  prse  multitudine  impiorum  non  potest  id 

rint, et  exsultant  in  rebus  pessimis.O  quam  adimplere,  quia  impeditur  a  pravis  homi- 

remote  hi  distant  a  Christi  doctrina  et  a  nibus,  qui  ex  proposito  trahunt  peccato- 

via  sahitis  !  rem  ad  vana  et  ad  permanendum  in  cul- 

Prffterea,  hujus  doctrina:»,  videlicet  qua-  pa.  Sed  tunc  homo  devotus  et  caritativus 

liter  debeat  unusquisque  proximo  suo  co-  debet  ascendere  tectum,  id  est  ad  altitu- 

operari  ad  bonum,  habemus  in  evangelio  dinem  divinae  pietatis  confugere,  et  alta 

hodierno  efficax  evidensque  exemplum,in  contemplationis  intrare,considerando  qua- 

quatuor  viris  istis  qui  paralyticum  in  le-  liter  supersapientissimus  Deus  omnia  in- 

cto  jacentem  tnlerunt  ad  Salvatorem;  qiii  tueatur,  nec  sperantes  in  se  derelinquat, 

quum  prae  multitudine   turba^  non  vale-  sicque  indesinenter  pro  peccatore  orare, 

rent  accedere,  ascenderunt  tectum,  et  illo  eumque  divinse  pietatis  conspectui    pra?- 

nudato,  per  tegulas  submiserunt  eum  in  B  sentare,  nec  cessare  a  bono  incepto,  quo- 

medio  ante  Jesum.  Itaque  dum  Christiani,  usque  obtineatur  effectus  :  siquidem  per 

prsesertim  prselati  et  qui  animarum  ciiram  hujuscemodi    actus    meretur    frequenter 

habent,  ac  seniores  atque  parentes,  vide-  unus  alteri  gratiam  conversionis. 
rint  quempiam  spiritualiter  paralyticum,  Insuper,  nunc  pensandum  qui  per  istos 

id  est  acediosum,  lascivum,  aut  quibus-  quatuor  portltores  hujus  paralytici  desi- 

cumque  magnis  peccatis  foedatum,portare  gnentur.  Per  quos  primo  intelligi  possunt 

eum   protinus  debent   ad  Jesum,  orando  divinus  instinctus  hominem  ad  bona  in- 

pro  ejus  conversione,  seu  hortando  eum  stigans  (juxta  illud  in  Psalmo  :  Audiam />«.  lxxxiv, 

ad  emendationem,  et  loquendo  ei  de  per-  quid  loquatur  in  me  Dominus  Deus;  pro  ^' 

tinentibus  ad  salutem,  item  ducendo  eum  quo  orat  Propheta,  dicendo  :  Inclina  cor  Ps.  cww, 

ad  ecclesiam,  ad  sermones,  et  ad  homines  meum  in  testimonia  tua;  et  rursus,  Gres-  ^^j;^  ,33 

spirituales,  quorum    exemplo,  fama,  do-  C  sus  meos  dirige  secundum  eloquium  tu- 

ctrina,  meritis  ac  precibus  possit  conver-  um);  item  angelica  inspiratio,  exhortatio 

ti.    Si    etenim   caritativum   et   pium    fuit  quoque  superiorum,et  naturalis  instinctus 

corporali  paralysi  tabefactum  pro  corpo-  ad  bonum  (quia  synderesis   semper  mo- 

rea   sanitate  ferre  ad  Salvatorem,  nonne  vet  ad  bonum,  secundum  Hieronymum), 

multo   plus   amorosum   atque  piissimum  seu  propria  ratio  per   Scripturas  instru- 

est,  spiritualiter  paralyticum  seu  in  mor-  cta  seu  naturali  lege  edocta.  Itaque  qua- 

tali  vitio  exsistentem,  pra?fatis  modis  pro  tuor  ista  quotidie  incitant   nos  ad  bona, 

spirituali   curatione   Salvatori   adducere  ?  videlicet  :  Deus  omnipotens  seu  ejus  in- 

Hinc  zelus  animarum  est  sacrificium  Deo  stinctus,  angeli  sancti,  homines  boni,  po- 

gratissimum;  atque,  ut  divinus  Dionysius  tissimum   pra^sidentes,  et  ratio  naturalis 

DcCffiicst.  protestatur,  omnium  divinorum  divinissi-  sive   synderesis.   Et  certe  valde   ingratus 

lucr.  c.  111.  ^ijp^  Q^i  \)qq  cooperari  in  reduetione  ani-  D  ac  durus  est,  qui  tot  tainque  dignissimis 

marum  ad  eum.  Idco  beatissimus  Jacobus  ad  bonum    incitatoribus    non   obedit  nec 

Jacob.x.io.  ait  apostolus  :  Qui  converti  fecerit  pecca-  acquiescit,  sed   daemonibus  desideriisque 

torem  ab  errore  via?  suse,  salvabit  animam  iniquis  prabet  assensum. 
ejus  a  morte,et  operiet  multitudinem  pec-         Amplius  pcr  hos  quatuor  portitores  pos- 

catorum.  Et  sicut  istud  est  valde  divinum  sunt  intelligi  quatuor  novissimorum  dili- 

et   sanctum,  ita   homines  ad   peccandniu  gentes  considerationes,  qua?  si  quis  pro- 

induccre,  a  via  salutis  avertere,  diaboli-  funde   consideret,   peccata   vitabit,  juxta 

cum    est  omnino   ct    impiissimum  vehc-  illud  Ecclesiastici  :  In  omnibus  operibus   jEccii.\», 

menter.  tuis  memorare  novissima  tua,  et  in  ceter-  ^^' 

Pra^terea,  srrpe  contingit  ut  qnum  quis  uum  non    {)eccabis.   H.-cc  vero  novissima 

vult  aliquem  ifa  ad  Christum  couverlen",  suut  :  mors,  divinum  judicium,  poena  in- 


534  DOMINICA   XIX   POST   TRINITATEM.   —   SERMO   TERTIUS 

ferni,  gloria  coeli.  Consideremus  ergo  vi-  A  ciem  cpternaliter  intuentur;  quorum  tanta 

vaciter   ac   frequenter  quam   cito   morie-  est  salus  ac  gloria,  ut  mille  anni  eis  vi- 

mur,  quam  amara  sit  mors,  quam  incerta  deantur  vix  unum  momentum,  qremad- 

sit  nobis  hora  ipsius ;  quam  graviter  a  da?-  modum   tanta   est  damnatorum    miseria, 

monibus  in  agone  tentabimur,quam  vehe-  quod  una  hora  videtur  eis  mille  anni. 
mens  ac  multiplex  tunc  erit  angustia  no-  Praeterea,   per  hos    quatuor  portitores 

stra,  quanta  formido;  quam  periculosa  sit  possunt  intelligi  bona  et  devota  societas, 

Ps.wxm,  mors  impiorum,  sicut  ait  Propheta  :  Mors  quse   homini  valde   cooperatur   ad   bona, 

Ps.cw  15  peccatorum    pessima.   Pretiosa  autem   in  sicut  et  societas  prava  maxime  nocet  et 

conspectu  Domini  mors  Sanctorum  ejus.  trahit  ad  vitia;  item  palerna  visitatio  qua 

Consideremus  quoque  districtionem  di-  Deus   per   adversa   visitat   hominem,   ita 

vini   judicii,    tam    in    mortibus    singulo-  quod  vexatio  ei  tribuit  intellectum  (unde  /s.  xxvm, 

rum   quam  in  die   novissimo;  pensemus  B  in   Job   dicitur  :  Visitat  per  dolorem   in 'y^^^j^^,,, 

Matth.xii,  qualiter  exiget  Deus  rationem  a  nobis  de  lectulo,  et  omnia  ossa  hominis  marcesce-  lo,  3o. 

^^'  omni  verbo  otioso,   multo  plus  de  omni  re  facit,  ut  revocet  cum  ab  impiclate)  : 

verbo  iniquo,  lascivo,  mendoso,  detracto-  hoc  modo   plurimi  convertuntur  ad  cor, 

rio,  pungitivo,  de  omni  cogitatione  vana,  imo   ad   Deum  ;   eleemosynarum   quoque 

de  omni  affectione  perversa,  de  omni  ope-  largitio  et  ceterorum  operum  misericor- 

re  pravo,  et  de  omni  bono    ad  quod  te-  disB   exercitatio,    quoniam    scriptum    est, 

nemur  omisso.  0  quam  metuendum   est  Beati  misericordes,  quoniam  ipsi  miseri-  Matth.v,i. 

exspectare  irrevocabilem  illam  Judicis  sum-  cordiam  consequentnr ;  et  item  preces  ac 

mi  sententiam,  qua  vel  eoterna  damnatio  merita  devotorum,  nam  et  paralytico  huic 

vel  perpetua  sahis  redditur  pro  mercede  !  Christus  subvenit  merito  fidei  et  virtutis 

Hebr.\,3\.  Certc,  sicut  faletur  Apostolus,  horrendum  eorum    qui    eum    tulerunt.    Ideo    studeat 

est  incidere  in  manus  Dei  viventis.  C  unusquisque,  virtuosorum  ac  sapientium 

Insuper  attendamus  infernalium  tormen-  hominum  uti  consortio,  quia  ut  ait  Hie- 

torum  multiplicitatem  atque  ineestimabi-  ronymus,  nihil  tantum  nocet  ut  mala  so- 

lem  acerbitatem  :  quantus  sit  ardor  tar-  cietas ;  cupiat  quoque  a  Deo  in  hac  vita 

tarei  ignis,  quam  amara  sit  desperatio  illa  paternaliter  castigari,  ne  pereat  in  seter- 

8eterna;quam  afflictivus  innumerabilium  num  :siquidem  beatus  homo  qui  corripitur  Job\,n. 

dffimonum  sit  adspectus,  quum  unum  da^-  a  Domino.  Sed  et  operibus  misericordiae, 

monem  intueri  tam  intolerabile  sit  in  vita  tam  corporalibus  quam  spiritualibus,unus- 

praesenti  ;  quid  sit  in  igne  illo  calidissi-  quisque  pro  posse  caritative  liberaliterque 

mo,  sine  spe  evasionis,  perpetuo  cruciari,  insistat,  et  devotorum  precibus  ac  meritis 

quum  per    unam    lioram,   in  fornace  ar-  juvari  se  deprecetur ;  atque  ut  hoc  sortia- 

denti  nemo  velit  pro  toto  mundo  jacere.  tur,  devotos  honoret,  diligat,  et  eis  pro 
0  quanta  est  excgecatio  peccatorum  ista  D  posse  deservire  ac  benefacere  non  omittat. 
non  attendentium,  sed   quotidie  peccatis  Postremo,   quemadmodum  in  tertio  li- 

peccata  addentium  !  Merito  sanctus  Moy-  bro  Vilaspatrum  describitur, sanclus  abbas 

Deut.xwu,  scs  dixit  dc  eis  :  Gens  absquc  consilio  est  Arsenius  dixit  :  Quum  quidam  eremita  se- 

^^''^^-       et   sine   prudentia;    utinam   saperent,    et  nexsederet  in  cella  sua,  venit  angelus  Dei 

inlelligerent,    ac    novissima   providerent.  dicens  ad  eum,  Veni,  ostendam  tibi  opera 

Adhuc  autem  pensemus  a^lernse  beati-  hominum.  Duxitque  angelus  eremitam  il- 

tudinis  gloriam  :  quanta  sit  Beatorum  ju-  lum  ad  quemdam   locum,  et  ostendit  ei 

cunditas,  qui  summo,  infinito  ct  incom-  J^thiopem  ligna  incidentem  facientemque 

mutabili  bono  ad  libitum  cum  inviolabili  sarcinam   grandem  :  quam   quum    vellet 

securitate  immediate  fruuntur,  et  super-  levare,  non  poterat  pra?  gravitate;  et  pro 

gloriosissimam  Trinitatem  clare  per  spe-  eo  quod  debuisset  sarcinam  minorare,  ivit 


DOMINICA  XIX   POST   TRINITATEM.   —  AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO  QUARTUS  0,3o 

et  abscidit  plura  ligna,  ac  ssepius  auxit  A  templum.  Quumque  eremita  interrogaret 

eam.  Deinde   angelus   parum   procedens,  angelum  quid  ista   significarent,  respon- 

ostendit  sancto  eremita^  hominem  haurien-  dit:  Per  istos  equestres,designantur  super- 

tem  aquam  ex  puteo  et  effundentem  eam  bi  quorum  unus  non  vult  se  alteri  humili- 

in  cisternam   pertusam,  qu»   refundebat  are,  ideo  remanent  extra  regnum  Dei.  Per 

aquam  illam  in  puteum.  Iterum  dixit  ad  eum  vero  qui  sarcinam  fecit  de  lignis,  in- 

eremitam  :  Yeni,  ostendam  tibi  aliud.  Os-  telliguntur  hi  qui  in  multis  et  magnis  pec- 

tenditque  ei  templum  et  duos  viros  eque-  catis  sunt,  atque  pro  eo  quod  poenitentiam 

stres  lignum  ex  transverso  portantes ;  et  agerent  et  peccata  sua  minuerent,  augent 

volebant  per  januam  templum  intrare,nec  ea.Porro  per  haurientem  aquam,signantur 

poterant  propter  lignum  illud  quod  vehe-  qui  bona  opera  efficiunt,  sed  propter  mala 

bant  transversum  sive  per  longum;  et  non  admixta  Deo  non  placent.  Idcirco  oportet 
inclinantes  se  unus  post  alium  ut  ferrent  B  hominem  esse  acutum  ac  sobrium  in  con- 

lignum  illud  directum,  remanserunt  extra  siderandis  operibus  suis,ne  frustra  laboret. 


AD    RELIGIOSOS 


SERMO  QUARTUS 


DE   RENOVATIONE  SENSITIVI  APPETITUS    CETERORUMQUE  HABITUUM   INTELLECTUM   ET  VOLUNTATEM 
PERFICIENTIUM,   ET   QUIBUSDAM   ALIIS    ORNAMENTIS   ANIM^E. 


RENOVAMINI  spiritu  mentis  vestrce,  C  vemur  quotidie,  imo  omni  hora,  «  spiritu 

et  induite  novwn  hominem,  qui  sc-  mentis  »  nostrge,vide]icet  in  superiori  par- 

cundum  Deumcreatusest.'EjYA\e's,.\\,'^'^,'^^.  te  animse.  nostr»,  in  dono  sapientiae,   in 

Anima  rationalis,  quantum  ad  naturalia  salutari  scientia,  in  vera  discretione,  ce- 

sua,  ad  summa^  Trinitatis  imaginem  est  terisque  habitibus  intellectum  perficienti- 

creata.   Sed  illa   naturalis  sua  similitudo  bus  proficiendo,  ut  sic  vis  intellectiva  seu 

cum  Creatore,  nuda,  informis  et  imper-  ratio  nostra  renovetur,  ornetur  ac  perfi- 

fecta  consistit.  Per  peccata  autem  corrum-  ciatur;  et  potissimum  in  contemplatione 

pitur  et  foedatur,  non  tamen  penitus  lolli-  Dei,qua3  est  actus  doni  sapientia?,  crescere 

tur;  sed  per  dona  grati»  giatum  facientis  omni  die  conemur, atque  ad  tam  salubrem 

reficitur  ac  perficitur.  Renovatur  autem  profectum,per  orationes  et  dominica?  pas- 

non  solum  in  infusione  charismatum  gra-  sionis  affectuosas  meditationes  nos  dispo- 
licje,    sed   etiam   per  gratia?   ac   virtutum  D  namus.  Insuper  renovemur  in  superiori  vi 

profectum,  per  donorum  et  frucluum  in-  appeliliva,  scilieet  voluntatc,  in  carilate 

cremenlum;et  quanlo  in  illis  niagis  pro-  Dei  et  proximi,  in  vcra  justitia,  pietate, 

ficimus,  tanto  spiritualiter  recentiores  ef-  fortitudine,  filiali  tiinore,  spe  ajternorum, 

ficimur.  Ideo  quuui  Propheta  loquens  de  ac  ceteris  habitibus  voluntatem  perficien- 

/'«.  cii,5.  Deo   dixisset   anima)  suae,  Qui   replet   in  libus  concrescendo.  Studeamus  quoque  ad 

bonis  desidcrium  tuum,  mox  addidit  :  Re-  hoc,  ut  memoria  nostra  stabiliatur  in  his. 

novabitur  ut  aquiL-o  juventus  lua.  Tunc  in  anima  nostra  Dei  iniago  speciose 

Ilaque,  juxla  doclrinam  Apostoli,  reiio-  spleudcbit,  critcjuc  Sponso  cceicsli  aniina 


536 


DOMINICA   XIX   POST   TRINITATKM.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS 


Prov. 

VIM, 

31. 

11  Cor 

•  IV, 

16. 

Ephes.  IV, 
23. 

Ibid.  21. 


Rom. 

XIII, 

14. 

Luc. 

1,  20 

et  seq. 

I  Joaiin.n, 


Malth.w, 
29. 
/6irf.xx,28. 

Philipp.  II, 
8. 

Joann.  v, 
30. 


nostra  valde  cara  ac  placita ;  eruntque  de-  A 
licia>  ejus  esse  in  ea,  et  quotidie  eam  ma- 
gis  ac  magis  divinis  charismatibus  fecun- 
dabit;  et  cum  Apostolo  fari  poterimus:Licet 
is  qui  foris  est,  noster  homo  corrumpatur, 
tamen  is  qui  intus  est,  renovatur  de  die 
in  diem. 

Yerumtamen  ad  hanc  mentis  renovatio- 
nem  perfectam  nequaquam  pervenire  po- 
terimus,  nisi  in  primis  appetitus  noster 
sensitivus  in  suis  passionibus  per  virtutes 
reformetur  ac  decoretur  morales.quoniam 
fumus  ac  impetus  passionum  mentem  ob-  B 
tenebrant,  quemadmodum  vapores  ac  ne- 
bulffi  aerem.  Si  autem  appetitus  sensitivus 
fuerit  per  virtutes  morales  bene  ac  firmi- 
ter  reformatus,  armatus  ac  confortatus, 
tunc  etsi  motus  passionum  subito  orian- 
tur  in  eo,  non  tamen  pra^vaiebunt,  nec 
usque  ad  superiorem  animse  partem,  in 
qua  Trinitatis  imago  resplendet,  ascendere 
poterunt,  illamve  offuscare  :  quemadmo- 
dum  impressiones  meteorologica^,  quam- 
vis  generentur  in  aere,  ad  coelestium  cor- 
porum  regionem  non  queunt  pertingere.  C 

Hinc  quum  dixisset  Apostolus,«Renova- 
mini  spiritu  mentis  vestrae»,protinus  sub- 
didit  :  «  Et  induite  novum  hominem,  qui 
secundum  Deum  creatus  est»,  id  est,  Chri- 
stum  sequamini,  similitudinem  ejus  assu- 
mite,juxta  illud  :  Induite  Dominum  Josum. 
Qui  dicitur  novus  homo  propter  singula- 
rem  suam  formationem  ac  productionem 
secundum  naturam  assumptam,  quia  con- 
ceptus  est  de  Spiritu  Sancto  et  natus  ex 
Virgine,  nec  unquam  fuit  in  eo  ulla  ve- 
tuslas  culpffi.  Quem  debemus  induere  se-  D 
quendo  ejus  vestigia,  ut  vere  el  digne  ab 
ipso  Domino  Jesu  Christo  Christiani  voce- 
mur,  juxta  quod  ait  Scriptura  :  Qui  se 
dicit  in  Christo  manere,  debet,  sicut  ilie 
ambulavit,  et  ipse  ambulare.  Quid  est 
Christi  vcstigia  sequi,  nisi  ab  eo  per  effe- 
ctum  addiscere  quia  mitis  est  et  humilis 
corde,  el  quod  non  venit  ministrari,  sed 
ministrare,  et  quia  obediens  factus  est 
Patri  usque  ad  mortem,  quia  non  venit 
facere  voluntatem  suam,sed  Patris  seterni? 


Denique   passus   est  pro   nobis,    relin-   i  Peir.  n, 
quens  nobis  exemplum,  ut  sequamur  ve-  "'' 
stigia  ejus,  faciendo  quod  ait  :  Qui  vult  iiic.  ix,23. 
venire  post  me,  abneget  semetipsum,  et 
tollat  crucem  suam  quotidie,  et  sequatur 
me.  Istud  est  Christum  induere,  per  ar- i»/a<//t.  vn, 
ctam  viam  incedere,in  adversitatibus,cor-  '*' 
reptionibus,  castigationibus,  aspernationi- 
bus,  sicut  in  omnibus  divitiis  gloriari.  Et 
sicut,  teste  Apostolo,  Christus  non  clarifi-  Uebr.v^a. 
cavit  se  ipsum  ut  pontifex  fieret,  sic  nul- 
lus  ad  primatum  adspiret  se  ipsumve  in- 
gerat,  aut  in  eo  inordinate  et  ambitiose 
manere  nitatur,  quia  vindex  est  Dominus  iThess.w, 
de  omnibus  his.  Discipulis  quoque  de  pri-  *'' 
matu  concertantibus  dixit  :  Nisi  conversi    Maiih. 
fueritis,  et  efficiamini  sicut  parvuli,  non  ""'"'  ^' 
intrabitis  in    regnum  coelorum.  0  quam 
metuenda  sunt  verba  hsec,  si  rite  pensen- 
tur  !  Ideo  Climacus  protestatur  :  Quemad- 
modum  ignis  non  parit  nivem,  ita  neque 
qui  in   prffisenti  quaerit   honorem,  futuri 
honoris   jucunditate   fruetur ;    et   rursus, 
Quemadmodum  qui  in  scalam  ascendunt 
teredine    putrentem    et   vetustate   corru- 
ptam,  periclitantur,  ita   in    honoribus  et 
pra;lationibus,  in  fama  et  gloria  pericli- 
tantur  qui  diligunt  ea,  qua?  amata,  sunt 
vera3   humilitati    contraria,    et   habentem 
subtus  cadere  faciunt  atque  dejiciunt.  Chry- 
sostomus  quoque  :  Quis  est,  inquit,  qui 
cupit  pra>esse,  nisi  qui  non  timet  judici- 
um  Dei  ? 

Prffiterea,  juxta  Apostoli  documentum,  Ephes.iv, 
deponamus  omne  mendacium,  non  solum  ^^" 
perniciosum,  sed  et  jocosum  ac  officio- 
sum.  Quum  enim  Deus  sit  veritas,  et  om- 
ne  mendacium  veritati  repugnet,  constat 
quod  et  Deo  displiceat  atque  culpabile 
sit.  Potissimum  autem  nos  sacerdotes  et 
religiosi,  quorum  ora  consecrata  sunt  Deo, 
qui  verba  divina  incessanter  proferimus, 
et  per  sacratissima  verba  corpus  et  san- 
guinem  unigeniti  Filii  Dei  consecramus, 
ab  omni  vorbo  mendaci,  imo  ab  omni 
verbo  illicito,  praesertim  detractorio,  pun- 
gitivo,  contumelioso  et  discordiee  semi- 
nativo,  prorsus  abstineamus.  Summe  quo- 


DOMINICA   XIX   POST   TRINITATEM.   —   AD   RELIGIOSOS  ;   SERMO   QUARTUS 


537 


Hebr.  XII, 

7,8. 


Josue  VII, 
19. 


Ephes.  IV, 
29. 


que  cavendum  est  nobis  ne  in  capitulo  A 
aut  alibi  a  superioribus  nostris  aut  etiam 
a  confratribus  correpti,  excusemus  nos 
non  vere,  et  incurramus  enorme  menda- 
cium.  Nec  aliqua  calliditate  palliemus  aut 
occultemus  nostros  excessus  ex  quocum- 
que  rubore,vel  ut  disciplinam  eflugiamus, 
quum  dicat  Apostolus  :  In  disciplina  per- 
severate ;  quod  si  extra  disciplinam  estis, 
ergo  aduUeri,  et  non  filii  estis.  Impleamus 
ergo  quod  Josue  ait  :  Fili  mi,  da  honorem 
Deo,  et  confitere  atque  indica  quid  fece- 
ris,  nec  abscondas.  Qui  peccatum  suum  B 
negat,  abscondit,  palliat  vel  excusat,  simi- 
lis  est  vulnerato  et  infecto  qui  medico 
non  vult  detegere  vulnera  sua,  neque  evo- 
mere  ingesta  sibi  venena.  Impleamus  quo- 
que  compendiosissimum  illud  dogma  Apo- 
stoli  :  Omnis  sermo  malus  ex  ore  vestro 
non  procedat,  sed  qui  utilis  est  ad  eedifi- 
cationem,  ut  det  gratiam  audienti. 
Pr8eterea,juxta  doctrinam  pra?sentis  epi- 
ihki.id.  stolae,  sic  irascamur  ut  non  peccemus,  ne- 
que  in  ira  perseveremus,  quia  iram  per 
zelum  licenter  assumere  possumus,  maxi-  C 
me  contra  propria  vitia.  Iram  vero  per 
vitium  prorsus  eradicare  nitamur  :  quod 
sine  humilitate  non  valemus  implere,  Cli- 
maco  protestante,  Quemadmodum  non  est 
possibile  sine  armatura  fortem  bestiam 
capere  aut  necare,  sic  non  est  possibile 
sine  humilitate  inirascibilitatem  posside- 
re.  Porro,  qui  propter  alterius  cujpam  in- 
ordinate  irascitur,  et  cum  passionis  vehe- 
mentia  illum  redarguit,  se  ipsum  leedit  ut 
alium  sanet. 

Postremo,  ut  docet  Apostolus,  non  de-  D 
mus  locum  diabolo.  Cui  locum  damus  non 
solum  peccando  mortaliter,  quia  sic  da- 
mus  ei  locum  ad  possidondum  nos  sibi  in 
servos;  sed  efiam  quodammodo  damus  ei 


Ibid.  27. 


locum  peccando  venialiter  et  habendo  nos 

remisse,tarde  ac  negligenter,quia  per  hoc 

concedimus  ei  occasionem  et  aditum  ten- 

tandi  ac  pertrahendi  nos  ad  pejora.  Qui 

autem  protinus  et  indesinenter  ac  fervide 

resistit  omni  suggestioni  malign»,  omni 

affectioni    inordinataj,  omni  negligentiae, 

non   dat  locum   diabolo.  Et  istud  utique 

necessarium  est  volenti  proficere  :  quia 

si  quis  una  hora  devotus  ac  diligens  est, 

alia  vero  remissus  et  vagus  ac  levis,  non 

proficit;  sed  quod  uno  tempore  colligit, 

alio  stultus  dispergit,  estque  similis  mit-   Ag;,.  i,  c. 

tenti  merces  in  sacculum  pertusum.  Hinc 

asserit  Climacus  :  Quemadmodum  cancri 

cito  progredi  nequeunt,  quia  quandoque 

ante,  quandoque  retro  gradiuntur,  et  per 

hoc  faciliter  capiuntur;  sic  anima  quan- 

doque  ridens,  quandoque  lugens,  quando- 

que  deliciis  utens,  quandoque  poenitentia 

se  affligens,nihil  proficere  potest.  Necesse 

est  ergo  ut  simus  jugiter  custoditi,et  tunc 

plus  ubi  major  est  dissolutionis  occasio, 

nec  immoderate  utamur  indulto  solatio.Et 

sicut  fons  ex  eodem  foramine  non  emanat  Jacob.  m, 

amaram  et  dulcem  aquam,  ita  ex  eodem  "' 

ore  nostro  non  procedant  verba  veritatis 

et   verba   falsitatis,  verba   exemplaria   et 

verba  scandalizantia,  verba  Dei  et  verba 

diaboli. 

Rursus,  hortatur  Apostolus  ut  qui  fura-  Ephes.n, 
batur,  jam  non  furetur,  sed  laboret  ma-  '**• 
nibus  suis,  ut  tribuat  necessitatem  patien- 
ti.  Sic  quidquid  potest  manus  nostra,  id   Eccie.ix, 
est  qua?cumque  vis  seu  potentia  boni  ope-  "^' 
rativa,  instanter  agamus,  quatenus  in  bo- 
nis  actibus  taliter  abundemus,  quod  aliis, 
pra?sertim   benefactoribus,  propinquis   el 
commissis,   ac  nostra   suffragia  cupienti- 
bus,   cunctisque   indigenlibus,    subvenire 
possimus. 


538  DOMINICA  XIX   POST  TRINITATEM.   —  AD  RELIGIOSOS  ;   SERMO  QUINTUS 


SERMO  QUINTUS 


A^ 


QUO   PACTO   PER  NAVICULAM,  NEDUM   MONASTICA,   SED   TOTA   RELIGIO   CHRISTIANA 
DESIGNETUR  ;   ET  DE   VERA   ET  FALSA   POENITENTIA. 


SCENDENS  Jesus   in   «a^n'cw7a;«,  A  duntur,  dicente  Apostolo  :  Non  est  nobis  Ephes.M, 

transfretavit ,  et  venit  in  civitatem  colluctatio  adversus  carnem  et  sanguinem,  ''' 

suam.  Matth.  ix,  1.  sed  contra   spiritualia  nequitiae  in  ccele- 

Quemadmodum  per  naviculam  monasti-  stibus. 

c/^.i.xxix,  ca  designetur  religio,  superius  dictum  re-  Quinto,  quoniam  sicut  navis  a  suo  fre- 

P--^*''^'^'^- cordor.  Nec  solum  monachalis,  sed  et  chri-  quenter   impeditur  progressu   ex   contra- 

stiana  religio,  ad  quam  universi  tenentur  riis  ventis  aut  etiam  nimia  tranquillitate 

fideles,  potest  per  naviculam  significari.  maris ;  sic  veraciter  christiani  a  profectu 

Primo,  quoniam  sicut  in  navi  est  tenuis  virtutum  quem   christiana   docet  religio, 

victus,  sic   et   christiana   religio  cunctos  frequenter  ex  diversis  causis  praepediun- 

suos  cultores  ad  sobriam  semper  vitam,  tur,  videlicet  ex   curis   et  necessitatibus 

et  certis  diebus  ad  abstinentias  atque  jc-  corporis,  ex  fragilitate  et  instabiiitate  pro- 

junia  obligat,  quoniam  cunctis  fidelibus  B  pria}  mentis,  ex  diversis  occupationibus, 

i:»c.xxi,.34.  ait  Salvator  :  Videte  ne  graventur  corda  suggestionibus,    tentationibus   occurrenti- 

y//iw.vi,  i3.  vestra  crapula  vel  ebrietate;  itemque,  Vae  bus.  Nam  corpus  hoc  fragile  quod  gesta- 

vobis  qui  saturati  estis.  Secundo,  quoniam  mus,nunc  cibo  et  potu,  nunc  somno,nunc 

sicut  exsistentes  in  navi,  propter  immi-  aliis  plurimis  indigens,  a  spiritualibus  ex- 

nentia  pericula  sunt  in  continua  custodia  ercitiis  saepe  nos  impedit,  quemadmodum 

et  timore,  sic  christiana  religio  omnibus  scriptum  est  :  Corpus  quod  corrumpitur,  .sap.  ,x,  15. 

p/n7!;)p.  11,  suis   professoribus   jubet   cum  timore  et  aggravat  animam.  Propter  quod  dixit  Apo- 

fremore  propriam  operari  salutem,et  cum  stolus  :  Quis  me  liberabit  de  corpore  mor-    /^o^i.  ^11, 

metu  ac  reverentia  Deo  servire,  eumque  tis  hujus  ?  Et  alter  :  Educ(inquit)de  carce- ^* 

.        P                .   ,                         •     ,        ,  •                                                     ,                 P-               ,                                .      .    PS.  CXLI,  8. 

Matth.x,  super  omnia  iormidare  qui  habet  potesta-  re  animam  meam  ad  confitendum  nomini 

tem  corpus  et  animam  perdere  in  gehen-  tuo.  Denique  de  hoc  in  Phsedone  sic  lo- 
nam.  Tertio,  quoniam  sicut  navis  aquarum  C  quitur  Plato  :  Quamdiu  habuerimus  cor- 

iirim.m,  inundatione  hinc  inde  concutitur,  sic  om-  pus,    et   conglutinata   fuerit   anima   huic 

nes  qui  volunt  pie  vivere  in  Christo  secun-  malo,  nunquam  plene  adipiscemur  quod 

dum  christianam  religionem,  persecutio-  cupimus.  Decies  enim  millena  vacationum 

Act.\i\\i[.  nem  paliuntur,et  per  multas  tribulationes  impedimenta  nobis  inde  proveniunt,  pro- 

oportet  intrare  in  regnum  Dei.Nam  et  Do-  pter  corporis  necessitatem  et  alimoniam. 

Matih.  \i,  mmo  protestante,  Regnuin  coelorum  vim  Amplius,  si  quid  morbi  acciderit,  impediet 

'"■           patitur,  et  violenti  rapiunt  illud,  utpote  animam  nostram,  qua3  et  diversis  amori- 

hi  qui  efficaciter  praeliantur  contra  pro-  bus,  et  timoribus,  et  concupiscentiis,  ac 

prias  concupiscentias,  passiones  et  incli-  idolis  omnifariis,  a  contemplationibus  im- 

nationes  malignas.  Quarto,  quia  quemad-  peditur.  Et  iterum  notabiliter  ait  :  Si  quse 

rnodum  exsistentcs  in  navibus,  frequenter  nobis  aliquando  fiat  vacatio  a  corpore,  et 
a  piratis  ac  aliis  impugnantur,  sic  in  chri-  D  convertamur  ad  considerandum  quod  ve- 

stiana   religione   Domino   ministrantes,  a  rum  est,  iterum  undique  illabens,  tumul- 

mundo  atque  dajmonibus  sajpissime  inva-  tum  prajslat  et  turbationem,  ac  stupefa- 


DOMINICA   XIK   POST  TRINITATEM.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS 


539 


cit,  ul  non  possimus  sub  eo  conspicere  A 
veritatem. 

Sexto,  quoniam  sicut  navis  partim  im- 
mergitur  aquis,  et  partim  supereminet 
eis  :  sic  christiana  religio  partim  circa 
corporalia  quaedam  versatur,  et  quasi  ter- 
restris  est;  partim  vero,  imo  et  principa- 
liter  divinis  spiritualibusque  intendit,  at- 
que  coelestis  est.  Septimo,  quia  sicut  in 
navi  unus  gubernator  est,  sic  christiana 
religio  docet  unum  summum  Christi  vi- 
carium  universis  preeesse  fidelibus.  Octa- 
vo,  quoniam  sicut  navis  transvehit  navi-  B 
gantes  ad  locum  cupitum,  sic  christiana 
religio  suos  professores  ac  viatores  ad  por- 
tum  deducit  salutis  a^ternse.  Nono,  quo- 
niam  sicut  navis  contra  aquarum  pericula 
compaginatur,  clavis  connectitur;  sic  chri- 
stiana  religio  contra  sua?  fidei  adversarios 
veteris  ac  novi  Testamenti  consolidatur 
scripturis,  atque  innumerabilibus  robora- 
tur  divinis  miraculis  soli  omnipotcnti  Deo 
possibilibus,  ac  variis  argumentis,  diversis 
quoque  gratiarum  charismatibus,  donis, 
virtutibus,  fructibus  Spiritus  Sancti  orna-  C 
tur,  ac  suos  confortat  cultores. 

Insuper  per  naviculam  poenitentia  desi- 
gnatur,  quse  vere  per  hoc  mare  magnum, 
per  saiculum  nequam,  de  peregrinatione 
preesenti  ad  patriam  regni  coelestis  per- 
ducit.  In  qua  utique  poenitentia  preetacta; 
proprietates  inveniuntur.  Primo  videlicet, 
tenuitas  victus.  Propter  quod  asserit  Cli- 
macus  :  Pcenitentia  est  fortis  tribulatio 
ventris  ;  quia  ad  eam  pertinet  etiam  de 
necessariis  corpori  subtrahere  aliquid  poe- 
nitenti,  ut  fiat  recompensatio  pro  pecca-  D 
to,ut  asserit  Thomas.Secundo,in  poeniten- 
tia  vera  est  continuus  timor,  ne  recidivare 
contingat,  et  grandis  custodia  cordis,  ut 
dc  cetero  poccata  confessa  vitentur.  Unde 
ait  Grcgorius  :  Inanis  est  poenitentia  quain 
sequens  coinquinat  culpa.  Et  iterum  :  Poe- 
nitentia,  inquit,  est  pra?terita  peccata  de- 
flere,  et  deflenda  non  rursus  committere. 
Ideo  loquitur  Augustinus  :  Nil  prodesl 
lamentatio,  si  replicantur  peccata;  nihil 
valet  dc  inalis  veniam  poscere,  et  mala 


denuo  iterare.  Quum  ergo  religiosos  opor- 
teat  venialia  quasi  mortalia  abhorrere,  de- 
flere  ac  fugere,  quum  ad  spiritualem 
teneantur  profectum  caritatisque  incre- 
mentum,  a  quibus  certum  est  venialia 
hominem  impedire  :  qualis  est  poeniten- 
tia  nostra,  quando  post  confessionem  et 
celebrationem,  mox  ad  consuetas  ac  pri- 
stinas  dissolutiones,  distractiones,  loqua- 
citates,  verbositates,  cachinnos  redimus  ? 
Ab  oinni  etenim  vana  consolatione  atque 
illicita  delectatione  poenitentem  abstinere 
necesse  est.  Ideo  ait  Bernardus  :  Equum 
indomitum  domant  flagella,  et  poeniten- 
tem  contritio  spiritus  ac  assiduitas  lacri- 
marum.  Climacus  quoque  :  Poenitentia,  iu- 
quit,  est  indesinens  desperatio  corporalis 
consoIationis,atque  afflictio  animse  in  sen- 
su  vehementi.  Hoc  est  quod  ait  Bernar- 
dus  :  Verus  poenitens  semper  in  dolore  est 
et  labore  :  nam  sicut  de  praeteritis  dolet, 
ita  pro  futuris  cavendis  laborat;  sic  plan- 
git  cominissa,  ne  committat  plangenda. 
Irrisor  namque  et  non  pcenitens  est,  qui 
adhuc  agit  quod  poeniteat. 

Pra^terea,  quia  ad  poenitentem  pertinet 
peccata  quibus  Deum  offendit  vehementer 
detestari,  et  ad  recompensationem  esse 
paratum,  ut  pro  peccatis  quibus  Creato- 
rem  suum  inhonoravit,  libenter  patiatur 
aspera  et  adversa  ad  ipsius  honorem,  imo 
ab  omni  creatura  despici  et  affligi  arbi- 
tretur  se  dignum ;  idcirco  ad  poenitentem 
pertinet  injurias,  adversitates,  derisiones, 
persecutiones  ffiquanimiler  sustinere,  imo 
cum  gaudio  eas  amplecti,  nec  pro  expian- 
dis  vitiis  suis  eas  reputare  condignas.  Id- 
circo  ait  Anibrosius  :  Qui  poonitentiam 
agit,  paratus  esse  debet  ad  sustinenda  op- 
probria,  ad  subeundas  injurias,  nec  move- 
ri  si  quis  ei  peccati  sui  crimen  objiciat. 
Et  Climacus  contestatur  :  Poenitenlia  est 
voluntaria  oinnium  tribulantium  et  affli- 
gentium  patientia.  Sed  quia  nos  miseri  et 
obtenebrati,  nos  negligentes  et  quotidie 
recidivanles,  peccati  gravitatem  non  intel- 
ligimiis  nec  pensamus,  ncc  Deum  sincere 
diligimus,  nec  nocumenta  qua*  cx  nostris 


540                    DOMINICA  XIX   POST  TRINITATEM.  —   AD  RELIGIOSOS  ;   SERMO   SEXTUS 

mcurrimus  culpis,  advertimus;  propterea  A  pusillus  consistit  ut  prsesidentis  correptio- 

pro  parva  re  ad  impatientiam  concitamur,  nes  non  satis  gratanter  accipiat,  iste,  juxta 

et  ad  emendandum  quotidiana  peccata  pa-  Climaci  documentum,  formet  sibi  in  ani- 

rum    aut    nihil    conamur,    superficialiter  mo  judicium  Christi,  et  coram  illo  cogitet 

pertransimus,  et  in  faecibus  nostris  mane-  se  judicandum  adstare  :  et  nequaquam  in- 

mus  :  imo  vix  caritativam  ac  justam  cor-  dignabitur  prsesidenti,  sed  super  se  ipsum 

reptionem  et  correctionem  a  praesidente  verebitur.   Hinc   idem  Climacus  asserit  : 

spquanimiter  toleramus.  Hinc  ad  perfectio-  Beatus  monachus  qui  omni  ignominia  et 

nem  nequaquam  pertingimus;  et  utinam  despectu  se  dignum  singulis  reputat  ho- 

non  contra  nostrse    professionis   debitum  ris.  Beatus  qui  sibi  ipsi  vim  facit,  propter 

ab  ea   longius   discedamus,  ac   periclite-  Deum  quotidie  maledictus,  contemptus  et 

mur.   Faciamus   ergo   quod  admonet  Au-  exprobratus  :  nam   iste  cum  martyribus 

gustinus  :  Ad   tribunal  tuae  mentis  con-  B  tripudiabit,    et    cum    angelis    fiducialiter 

scende   contra  te,  et   reum   te   constitue  aget.  Beatus  qui  propriam  vohmtatem  us- 

ante  te.  que  in  finem  mortificat,  et  superiori  suo 

Itaque  consideret  unusquisque  suos  quo-  tradit  curam  sui.  Si  quis  autem  redargu- 

tidianos  defectus  atque  excessus,  omissi-  tionem   sive  justam   sive   injustam   a   se 

onisque  culpas,  et  quam  grave  sit  quod  projecit,  iste  suam    negavit  salutem.   Si- 

opus  Dei  facit  tam  negligenter,  quod  in  mus  ergo  in   omni   eventu   tranquilli  ac 

divinis,  in  celebratione,  in  psahiiodia  tam  Deo  intenti,  quoniam  CHmaco  teste,  coe- 

distractus  est,  quod  coram  Altissimo  tam  nobium  est  coelum  terrenum.Propter  quod 

irreverenter   se  habet,    quod    negligit   et  sicut   afficiuntur  in  coelo  angeli  Domino 

omittit  tot  bona  :  sicque  puniat  et  castiget  ministrantes,  ita  afficiamus  cor  nostrum 

se   ipsum,   et   a   spirituali    patre   corripi  in  cocnobio  servientes.  Ad  laudem  et  glo- 

optet  ac  corrigi.  Porro,  si  quis  adhuc  tam  C  riam  Omnipotentis. 


SERMO   SEXTUS 


DE   EXEMPLARI   INDUCTIONE   QUORUMDAM  VERACITER   POENITENTIUM, 
UT   VERE   POENITERE   DISCAMUS. 


COXFIDE,  fili,  remittuntvr  tibi  pec-  Itaque  Climacus,  in  solenni   ac  sancto 
cata  tua.  Matth.  ix,  2.                             D  coenobio   in  quo,  ut  s»pius   tactum   est, 

Exempla,  ut  communiter  dicitur,  phis  muUis  fuit  diebus,  vidit  quosdam  mona- 

movent  qiiam  verba.  Moralia  namque  do-  chos  seorsum  reclusos,  videlicet  incarce- 

cumenta  sunt  de  actibus   ct  passionibus  ratos,de  quorum  poenitentia  scribit  revera 

hominum,  actiones  vero  et  passiones  sunt  mirabilia  in  hunc  modum  :  Concurritc  et 

suppositorum  :  ideo  quanto  in  moralibus  venite,  venite  et  audite,  et  narrabo  vobis, 

magis  ad  particularia  qusedam  descendi-  o  omnes   qui   Deum  offendistis.  Congre- 

tur,  tanto  perfectior  est  doctrina,  ac  me-  gamini   et  videte   quae  ad  »dificationem 

lius  instruit  audientes  atque  legentes.  Ut  ostensa  sunt  animse  mea>.  Audiamus,  cu- 

ergo  quffi  de  poenitentia  dicta  sunt,  clarius  stodiamus  et  faciamus  secundum  ha>c,qui- 

inteiligantur,  cxemplarem  de  eis  narratio-  cumque    peccavimus.    Attendite,    fratres, 

nem  inducam.  verba  mea,  inclinate  aurem  vestram,  qui- 


DOMINICA   XIX   POST  TRINITATEM.  —   AD  RELIGIOSOS  )    SERMO   SEXTUS                    541 

cumque  vobis  reconciliare  Deum  appetitis.  A  tes,  et  suam  vitam  ad  memoriam  revo- 

Ecce  totum  istud,imo  et  alia  quse  brevitati  cabant  :  quorum  aliqui   in  suis  lacrimis 

studens  omitto,  invitatorium  est  et  admo-  pavimentum  balneabant.  Aliqui  vero  lacri- 

nitorium  ad  ea  qua3  recitat  et  recitanda  mari  non  valentes,  se  ipsos  disciplinis  cae- 

nunc  sunt.  Ex  quo  constat  quam  magna  debant.  Aliqui   super  animas   suas  quasi 

sint  ea.  super  mortuos  ululabant,  formidinem  et 

Deinde  narrationem  prosequitur  in  hac  angustiam  turbationis  sui  cordis  ferre  non 

forma  :  Audiens,  iuquit,  ego  infirmus,  es-  vaientes.  Quidam  vero  corde  frendebant, 

se   quamdam   magnam    et   insolitam   hu-  se  continere  ulterius  non  potentes. 

militatem    ac    iustitutionem    quorumdam  Vidi  ibi  quosdam  more  et  mcerore   et 

degentium   in  semota  mansione,  carcere  meditatione  quasi  se  ipsos  excedentes  et 

dicta,  oravi  Patrem  coenobii,  qui  fuit  lu-  exaggerantes,  stupentes  et  multa  mcestitia 

rninare  luminarium,  justus  et  magnus,  ut  B  quasi  mutos  effectos,  atque  ad  omnia  hu- 

me  permitteret  illuc  accedere ;  et  consen-  jus    vitse   quasi   insensibiles    constitutos, 

sit  pius  ille,  qui  nunquam  voluit  animam  mentem  de  cetero  jam  in  abyssum  humi- 

contristare.Quum  ergo  accessissem  in  poe-  litatis   profundantes.   Alios   vidi   repletos 

nitentium  mansionem,  et  vere  in  regio-  moestitia,   sedentes   et  terram   intuentes, 

nem  lugentium,  verissime  vidi  quse  nec  suaque  capita  indesinenter  moventes,  et 

oculus  hominis  negligentis  adspexit,  nec  instar  leonum  e  cordis  medio  emittentes 

auris  pusillanimis  audivit,  nec  in  cor  ho-  rugitum,  dentibusque  frendentes.  Quidam 

ininis  otiosi  ascenderunt,  videlicet  res  et  illorum  bona  spe  remissionem  culparum 

verba  Deum  violentare  valentia,  adinven-  quaerebant  et  obtinebant.  Alii  se  ipsos  re- 

tiones   et  modos   pietatem   Dei   celeriter  missione  indignos  ex  humilitate  indicibili 

flectentes.  judicabant,  et  non  posse  se  satisfacere  nec 

Alios   illorum   incarceratorum  vidi   to- C  Deo  rationem  reddere  clamitabant.  Alii  de- 

tis  noctibus  vigilantes  usque  mane,  sub  precabantur  Deum  hic  ad  tempus  cruciari 

aethere  stantes,  pedes   habentes  immobi-  et  in  futuro  misericordiam  invenire.  Alii 

les,  et  a  tali  vi  naturse  miserabiliter  som-  quum  essent  sub  onere  conscientiae  con- 

no  confractos,   qui   se   ipsos   dejicientes,  territi,  sincere  dicebant  :  Neque  damne- 

ignominiis  se  et  improperiis  increpabant,  mur,  Domine  Pater,  si  possibile  est,  neque 

nullam  sibi  requiem  dantes.  Alios  vidi  in  salvemur,  et  sufficit  nobis. 

coelum  sursum  miserabililer  adspicientes,  Vidi  ibi  animas  humiles  et  contritas,  la- 

et  inde  auxilium  cum  fletibus,  lamentis  pideum  cor  suis  vocibus  ad  Deum  excla- 

ac  vocibus  invocantes.  Alios  vidi  in  ora-  matis  potentes  compungere.  Ita  namque 

tionibus  stantes,  et  more  damnatorum  re-  ad  terram  adspicientes  dicebant  :  Scimus 

tro   suas  manus  ligatas   tenentes,  qui  in  ergo,  scimus  quod  omni  poena  digni  su- 

terram  vultum  suum  obscurum  ac  moe-  D  mus  et  juste.  Neque  enim  de  cetero  suffi- 

rentem  inclinantes,se  ipsos  judicabant  in-  cientes  sumus,  etiamsi  pro  nobis  univer- 

dignos  in  coelum  adspicere,  et  a  cogila-  sum  convocaverimus  mundum  flentem,ad 

tionibus   suis  ac   confusione   conscientise  satisfactionem  et  rationem  reddendam  de- 

suae  aporiati,  nec  quid  ad  Deum  dicerent  bitorum  nostrorum.  Illud  vero  solum  pe- 

habenles,  nec  unde  aut  quomodo  suppli-  timus,  Doinine,  ne  in  furore  tuo  arguas   Ps.  vi,  2; 

cationem  forinarent  invenienles,  solam  si-  nos,  nequc  in  ira  tua  corripias  nos,  nec  ''^^^'"'^- 

ne  voce  mentein  et  animam  Domino  exhi-  justo  judicio  tuo  nos  crucies ;  sed  parce, 

bebant.  Alios  vidi  in  pavimento  sedentes  et  sufficit  nobis,  atque  a  multis  minis  tuis 

in  sacco  et  cinere,qui  faciem  genibus  ope-  et  a  tormentis  dissimilibus,innominatis  et 

rientes,  frontem  in  terram  percutiebant.  occultis,  nos  libera.  Nam  in  finem  ad  ple- 

Alios  vidi  pectus  suum  semper  tunden-  num  remissionem   petere   non  audcmus, 


542 


DOMINICA   XIX   POST  TRINITATEM.   —  AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS 


sicut  qui  promissionem  nostram  non  cu-  A  am  bonam  nostram  societatem  reliquimus. 

stodivimus,  sed  ipsam  post  priorem  beni- 

gnitatem  el  remissionem  violavimus.  Isti 

habebant  ossa  adhserentia  carni,  erantque 

ut  fcenum  arefacti.  Nil  apud  eos  erat  audi- 

re  nisi  ista  et  similia  verba  :  Ah,  ah ;  vse, 

vse;  juste,  juste ;  parce,  Domine  ;  miserere, 

miserere ;    indulge,   indulge,   si    possibile 


est.  In  iliis  erat  videre  linguas  adustas  et 
instar  canum  ex  ore  projectas.  Quidam  eo- 
rum  se  in  caumate  puniebant,  quidam  se 
in  frigore  cruciabant.  Quidam  vero  modi- 
cum  aquae  gustantes,  requiescebant,  et  re-  B 
frigerium  capiebant  tantum  ne  siti  mo- 
rerentur.  Quidam  vero  modicum  panis 
sumentes,  hunc  longe  a  se  projiciebant, 
se  ipsos  cibo  humano  reputantes  indignos, 
eo  quod  irrationabilia  opera  commisissent. 
Ubi  in  illis  risus,  ubi  otiosum  verbum,  ubi 
furor  aut  ira,  qui  neque  si  ira  in  homini- 
bus  esset  sciebant,  luctu  plenarie  exstin- 
guente  furorem  ?  Ubi  in  illis  contradictio, 
ubi  prffisumptio,  aut  corporis  cura,  aut 
vestigium  gloriae  vanee,  ubi  deliciarum 
spes,  aut  meditatio  vini  aut  degustatio  C 
fructus,  ubi  coctio  aut  ulla  delectatio  gu- 
stus  ?  Nempe  omnium  horum  spes  erat 
apud  illos  exstincta.  Ubi  in  illis  aliquem 
judicare? 

Omnes  sedebant,  in  oculis  mortem  sem- 
per  habentes,  et  dicebant  :  Putas  appro- 
pinquaverunt  nobis  custodes  nostri  angeli 
sancti,  an  longe  a  nobis  sunt?  IUis  enim 
non  appropinquantibus  nobis,  omnis  labor 
noster  infructuosus  est.  Quidam  quoque 
ex  eis  dicebant :  Forte  exaudivit  nos  Deus, 
forte  miserebitur  noslri,  forte  adspiciet  D 
nos.  Alii  autem  respondebant  ad  ista  : 
^on«m,  0.  Quis  novit,  sicut  dixerunt  fratres  nostri 
Ninivit»,  si  quo  modo  convertatur  Domi- 
nus,  et  saltem  a  supernimio  nos  redimat 
cruciatu  ?  Nos  nihilo  minus  quod  nostrum 
est  faciamus  :  et  si  quidem  aperuerit  no- 
bis,  bene  quidem  ;  alioqui,  benedictus  Do- 
minus  Deus  nos  juste  excludens.  Quocirca 
resuscitabant  se  ipsos,  dicentes  :  Gurra- 
mus,  fratres,  curramus;  cursus  enim  nobis 
necessarius  est,  et  cursus  nimius,  quoni- 


Vidi  in  illis  ex  multitudine  genufle- 
xionum  genua  arefacta,  oculos  extra  fa- 
ctos,  et  in  parte  concavos  ad  profundum, 
capillis  privatos,  genas  a  fervore  calida- 
rum  lacrimarum  exustas,  facies  tabidas  et 
pallidas,  nil  in  apparatu  a  mortuis  diffe- 
reutes,  pectora  plagis  dolentia,  sanguinis- 
que  livores  ex  frequentibus  in  pectore 
tunsionibus  aggregatos.  Ubi  erat  in  illis 
lectuli  statio,  aut  vestimentorum  integri- 
tas  atque  munditia  ?  Omnia  dirupta  et  sor- 
dida,  pediculis  aut  pulicibus  cooperta. 
Quid  ad  illorum  comparationem,  a  dsemo- 
nibus  vexatorum  afflictio?  Et  certe  multi 
illorum  precabantur  abbatem  circumponi 
sibi  in  collo  et  manibus  ferramenta,  et 
pedes  suos  compediri  in  ligno  usque  ad 
mortem ;  nec  sepeliri,  sed  tanquam  sepul- 
tura  indignos,  in  campo  bestiis  tradi,  aut 
submergi. 

Porro  pavendum  et  miserabile  erat  spe- 
ctaculum,  quando  aliquis  eorum  erat  mo- 
riturus,  quia  tunc  omnes  convenerunt  ad 
eum  miserabili  nimium  more  ac  luctu, 
sua  capila  ex  compassione  moventes,  et 
tristi  sermone  dicentes  :  Quid  est,  frater? 
Quomodo  et  quid  dicis?  Quid  speras?  Quid 
suspicaris  ?  Sentis  illuminationem  et  con- 
solationem  in  corde  ? 

Hsec  et  alia  multa  vere  miranda,et  saxea 
corda  mollificare  valentia,  Climacus  scri- 
bit  de  istis,  et  addit  :  Ego  ha3C  videns  et 
audiens,paulo  minus  desperavi  me  ipsum, 
comparans  vitam  et  pcenitentiam  meam 
ad  vitam  poenitentiamque  illorum.  Nempe 
qualis  eral  statio  et  habitatio  loci  ?  Tota 
foetens,  tenebrosa,  sordida,  merito  carcer 
vocata  :  ita  quod  ipse  loci  adspectus  uni- 
vers»  poenitentia)  et  luctus  fuit  magister. 
Ego  vero  per  triginta  dies  fui  cum  eis. 
Ha3c  Climacus. 

Ecce  ex  ista  narratione,  si  eam  bene 
attendimus,possumus  utique  multum  pro- 
ficere,  in  primis  humiliando  et  despicien- 
do  nos  ipsos  in  infinitum,  omnemque  vi- 
tam  et  poenitentiam  nostram  pro  nihilo 
reputanles,  imo  quasi  ludum  et  veree  poe- 


DOMINICA   XIX   POST   TRINITATEM.   —   AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS 


543 


nitentise  irrisionem  existimantes ;  deinde 
horum  vestigia  saltem  aliqualiter  sequi  co- 
nantes,  ut  discamus  de  cetero  omnes  dis- 
solutiones,  cachinnationes,  abusiones,  incu- 
stodias  et  negligentias  pristinas  abhorrere 
ac  fugere,  professionem  nostram  incessan- 
ter  attendere,  prsesentis  vita?  brevitatem, 
divini    judicii    districtionem,    futurorum 


A  suppliciorum  acerbitatem,  et  discrimen  at- 
que  amaritudinem  mortis  nobis  incessabi- 
liter  ac  celerrime  propinquantis  ubertim 
ac  profunde  pensare,  sicque  juxta  exigen- 
tiam  nostrse  vocationis  ac  professionis,  vi- 
tam  Deo  placentem,  pcenitentiam  effica- 
cem,  finem  salubrem  ei  offerre.  Cui  honor 
et  gloria  per  saecula  sempiterna. 


DOMINIGA  XX  POST  TRINITATEM 


D 


ENARRITIO  IN  EPISTOLAM 

VIDETE    QUOMODO    CAUTE    AMBULETIS.    Eplies.   V,    15-21. 


^OCET  nos  sanctus  Apostolus  in  prse-  A  sint,  sed  quia  ha?c  insunt  hominibus  in 

senti  epistola,  verbis  parva,  sed  sensu  diebus  vitae  prsesentis.  Scriptura  enim  fre- 

plenissima,  ut  in  omnibus  prudenter  aga-  quenter  adscribit  tempori  ea  quae  fiunt  in 

mus,  tempus  fructuose  expendamus,  vino-  tempore,  quemadmodum  primo  Machabse- 

lentiam  quoque  vitemus,  et  in  charisma-  orum    inducitur  :  Videns   Jonathas   quia  M/ac/i.xu, 

tibus  Spiritus  Sancti  conemur  proficere,  tempus  eum  juvat.  Christus  quoque  :  Cra-  '^^^^^^  ^^ 

Deo  cantare,  psallere  ac  gratias  agere,  sed  stinus  (inquit)  dies  sollicitus  erit  sibi;  et,  34. 

et  mutuo  humiliter  timorateque  conversa-  Sufficit  diei  malitia  sua.                                 ihidem. 

ri.  Hsec  est  summa  sententise  hujus  epi-  Propterea  nolite  fieri  imprudentes,  ve- 

stolae.  ra  discretione   carendo  :  quemadmodum 

Itaque  ait  :  Videte,  id  est,  per  rationem  enim  prudentia  est  auriga  seu   directrix 

attendite,  ^'WomocZo  caute  ambuletis,  id  est,  virtutum  in  earum  operibus,  ita  quod  facit 
prudenter  ac  custodite  vivatis,  occasiones  B  moderamen  in  omnibus  observari ;  sic  im- 

peccati  vitando,atque  in  via  virtutum  cum  prudentia,  mater,  fotrix  et  origo  plurimo- 

omni  circumspectione  pergendo  ac  profi-  rum  est  vitiorum ;  sed  intellige^ites  quw 

Prov.\\,n.  ciendo,  juxta  illud  Proverbiorum  :  Omni  sit  voluntas  Dei,  id  est,  hoc  diligentissime 

custodia  custodi  cor  tuum ;  non  quasi  in-  inquiratis  atque  pensetis,  quid  Deo  com- 

sipientes,  id  est  sola  temporalia  atque  car-  placeat,  et  quid  requirat  a  vobis,  ut  illud 

nalia  attendentes  nec  divinorum  internum  adimpleatis,  bona  agendo  et  mala  vitando. 

saporem  habentes,  sed  ut  sapientes,  id  est  Et  nolite  inebriari  vino,  in  quo  est  lu- 

ea  quse  Dei  sunt  cum  gustu  mentali  scien-  xuria  causaliter,  quia  luxuriae  materiam 

tes.  Sapientia  namque  quasi  sapiens  sci-  incentivumque  prsebet.  Propter  quod  ait 

entia  dicitur.  Redimentes  tempus,  id  est  Hieronymus  :  Venter  vino  aestuans,  cito 

tempus  vitse  vobis  concessum  ad  bcne  vi-  spumat  in  libidinem.  Et  Salomon  prote- 
vendum,  ab    infructuosis   occupationibus  C  statur  :  Luxuriosa  res  vinum,  et  tumultuo- Aw.xx,!. 

ac  malis  operibus  pra;servantes ;  vel,  «  re-  sa  ebrietas;  quicumque  his  delectatur,  non 

dimentes   tempus  »,  id   est  tempora   in-  erit  sapiens.  Sed  implemini  Spiritu  San- 

fructuose  expensa  recuperantes,  quatenus  cto,  id  est,  in  gratia  et  donis  Spiritus  San- 
praeterita  mala  jani  recompensetis  per  con-      cti  proficere  ac  repleri  conemini  :  Deus 

versationem  virluosam  ac  fervidam,et  tan-  enim  unicuique  influit  secundum  quod  se 

to  nunc  diligentiorcs  sitis  in  Dei  obsequio,  disponit  el  capax  efficitur.  Loquentes  vo- 

quanto  negligentiores  fuistis.(y^<owi«w  r//e.s  blsmetipsis,  id   est  vos  ipsos  mutuo  ex- 

mali  sunt,  id  est  adversitatibus,  periculis  hortando,  in  psalmis  ad  bene  operandum 

ac  vitiis  pleni.  Non  quod  dies  in  se  mali  hortantibus,  et  hymnis  Dei  laudcm  conti- 


DOMINICA   XX    POST   TRINITATEM.    —   SERMO    PRIMUS  545 

nentibus,  et  canticis  spirihialibus  quae  de  A  qui  est  pater  omnium  per  creationeni,  na- 

futuree  beatitudinis  gaudiis  tractant.  Ve-  turalisque  pater  Christi  per  generationem 

rumtamen  horum  trium  unum  frequenter  acternam,  et  pater  noster  per  gratiam  ad- 

pro  alio  sumitur.  Cantantes  et  psallentes  optantem. 

in  cordibus  vestris,  id  est  silenter  in  men-  Subjecti  invicem.  ex  debito  obedientiae, 

te;  vel,  «  in  cordibus  vestris  »,  id  est  cum  vel  ex  condecentia  humilitatis  ac  caritatis, 

cordiali  intentione  et  ex  mentali  affectu  ;  in  timore  Christi  casto  ac  filiali.  Superio- 

Domino  Deo  altissimo  uni  ac  trino.  Gra-  res   enim   per   caritatem  et   humilitatem 

tias  agentes  semper,  id  est  omni  tempore  subdunt  se  inferioribus,  salva  justitia3  di- 

opportuno,  pro  omnilms  beneficiis   Dei,  sciplina;  inferiores  autem  superioribus  ex 

vel  «  pro  omnibus  »  hominibus  beneficia  debito  obedientiiE  subjiciuntur.  Ceteri  se 

suscipientibus,omnium  congratulando  gra-  invicem  honorare  praeferreque  debent,jux- 

tiae  ac  saluti,  m  womi^ze  nominato  Z^omm^  B  ta   illud   Pauli  :  Honore   invicem    praeve- /Jowxn.io. 

nostri  Jesu  Christi,  id  est  in  Christo  Jesu,  nientes.  Ideo  ait  Salvator  :  Qui  major  est  Matih.xx, 

puta  per  eum,  et  secundum  voluntatem  ac  vestrum,  sit  vester  minister.  Et  in  Eccle-  -'^;'"""'"- 

doctrinam   ipsius,  seu  virtute  ac  merito  siastico  scriptum  est  :  Quanto  major  es,    Ecch.  m, 

Christi,  Deo  et  Patri,  id  est  Patri  eeterno,  humilia  te  in  omnibus.                                 "*^' 


SERMO   PRIMUS 

QUOMODO   VIVENDUM  HIS   QUI   SPIRITU   SANCTO   IMPLERI   PEROPTANT. 


IMPLEMINI  Spiritu   Sancto.   Ephes.  C  Sancto  :  Apostolus  enim  tam  absolute  ait, 

V,  18.  «Implemini  Spiritu  Sancto»,quasi  nobis  ad 

Tam  infinita  est  bonitas,  pietas,  dilectio  manum  sit  Spiritu  Sancto  impleri.  Et  re- 

et  munificentia  Spiritus  Sancti,  ut  omni  spondendum,  quod  Spiritu  Sancto  repleri 

menti  eum  desideranti  seque  ad  ejus  sus-  poterimus,  imo   et   indubitanter   replebi- 

ceptionem  paranti,  paratissimus  sit  se  in-  mur,  si  ea  quse  in  prsesenti  epistola  docet 

fundere  ac   donare.  Sed  quid  est  se  ad  ac  jubet  Apostolus,  observemus. 

Spiritus  Sancti  susceptionem  parare,  nisi  Itaque  in   primis  docet  ut  attendamus   Ephe 

cordis  habitaculum  a  vitiis  emundare,  vel  qualiter  caute  ambulemus.  Oportet  ergo  ut  '^- 

sallem  ad  emundationem  veram,  quae  sine  circumspecti  simus  in  omnibus,  conside- 

Spiritus  Sancti  infusione  ac  gratia  non  fit,  rando  proprios  actus  an  vere  sint  virtuosi, 

se  pro  posse  disponere,id  quod  in  se  est  fa-  an   aliquid   contra   rectam  rationem  aga- 

ciendo?  Displiceant  ergo  nobis  peccata  no-  D  mus,  an  opera  bona  cum  debitis  virtutum 

stra,  doleamus  quod  unquam  offcndimus  circumstantiis  faciamus,  videlicet  aplo  lo- 

Deum,  proponamus  a  pristinis  abstinere  co,  congruo  tempore,  recta  intentione   et 

peccatis,  et  occasiones  peccandi  vitemus,  rationabili    moderamine,  ne   quid   super- 

et  ultra  hoc,  Dei  adjutorium  invocemus  fluum  aut  diminutum  in  eis  sit,  et  ne  in- 

stabiliter  :  sicque  Spiritus  Sanctus  indu-  cidamus  laqueos  inimici,  ne  a  d»monibus 

bilanter  succurret,  veram  dabit  contritio-  aut  pravis  hominibus  seducamur,  ne  vitia 

nem,   gratiam    et   virtutes    infundet,    eas  qute  speciem  quamdam  habent  virlutum, 

quoque   quotidie  in  nobis   perficiet.   Sed  pro  veris  acceptemus  virtulibus.  0  quam 

quffiro  qualiter  impleri  possimus  Spirilu  magnum  atquc  difficile  est  coram  Deo  in 

T.  3U.  35 


16 


o46  DOMINICA   XX   POST   TRINITATEM.   —   SERMO   PRIMUS 

omnibus  caute  arabulare,  ita  ut  nec  cogi-  A  suis  expendant,excogitare  nituntur,  quum 

lando,    nec   appetendo,  neque    loquendo,  tamen   dicat   Bernardus    :    Nil    pretiosius 

nec  operando,  sed  nec  debita  omittendo,  tempore,  et  heu  !  nil  hodie  vilius  reputa- 

peccemus !  Verumtamen  ad  istud  pro  pos-  tur;  transeunt  dies  salutis,  et  nemo  reco- 

se  nitamur,  et  propriam  insufficientiam,  gitat,  nemo  sibi  perire  diem  et  nunquam 

defectuositatem  ac  calamitatem  jugiter  ac  rediturum  causatur.  En  quanta  est  carna- 

humiliter  confitentes,Spiritus  Sancti  auxi-  lium  excsBcatio  hominum  :  si  quis  merca- 

lium,  iUustrationem,  directionem  fiducia-  tor  obdormiret  hora  in  qua  centum  flo- 

liter  ac  incessabiliter  imploremus  :et  tunc  renos  posset  hicrari,  aut  certe  negligeret 

utique   ipse  superbenignissimus   Spiritus  nundinas  in  quibus  mille  florenos  lucrari 

Sanctus  infirmitatem  nostram  gratiose  co-  valeret,   vituperaretur   ab   omnibus   tan- 

pioseque  valde  juvabit.  Itaque  caute  am-  quam  stultus,  ignavus  ac  negligens;  sed 

bulemus,  et  quibus  modis,  viis  seu  mediis  B  quod  homines  quotidie  multas  horas  con- 

citius  ac  abundantius  proficere  in  omni  sumunt  in  quibus  nec  semel   meditantur 

gratia  ac  virtute  valeamus,  solerter  pense-  de  Deo,  nec  aliquid  meritorium  operantur, 

mus,  utpote  in  primis  nos  ipsos  in  omni-  imo  econtrario  sine  mensura  et  numero 

bus   humiliando,    in   cibo,  potu,  vestitu,  peccant,  nemo  vituperat,  nulkis  deplangit, 

somno,  locutione   modum    servando,  ex-  imo  laudatur  peccator  in  desideriis  animse  Ps.x,3,iec. 

teriores    interioresque   sensus   custodien-  suae,  quum  tamen  non  tantum  omni  hora,  "'''""■ 

do,  Christi  passionem    in    mente   semper  sed  et  in  omni  momento  a?ternam  possi- 

habendo,   orationibus   quoque   insistendo  mus   beatitudinem    promereri.    Siquidem 

viriliter,  atque   de  mortis  acerbitate,  de  omnis  actio  ex  caritate  procedens,  merito- 

divini  judicii  horrendo  rigore,  de  infernali  ria  est  vitse  a^ternae,  quse  incomparabiliter 

supplicio,  de  gaudiis  futura^  beatitudinis  omnibus  mundi  preevalet  bonis. 

sempiternis  cogitando  frequenter,  sed  et  C     Hinc  iterum  illuminatissimus  ait  Bernar- 

beneficia  Dei  pensando,  ejusque  bonita-  dus  :  Nemo  nostrum  parvi  aestimet  tempus 

tem,  majestatem,  justitiam,  omnipotenti-  quod  in  verbis  consumitur  otiosis.  Volat 

am  ac  sapientiam  contemplando.  Haec  age-  verbum  irrevocabile,  volat   tempus   irre- 

re,  est  caute  ambulare.  meabile,  nec  advertit  insipiens  quid  amit- 

Ephes.  V,      Secundo  docet  ut   tempus  redimamus,  tat.  Fabulemur,  inquiunt,  donec  hora  per- 

illud   fructuose    expendendo,   atque    tam  transeat.  0  donec  pertranseat  hora  quam 

virtuose  in  eo  vivendo,  ut  dierum  inutili-  tibi  ad  agendam  poenitentiam,  ad  obtinen- 

ter  aut  etiam  criminaliter  expensorum  ne-  dam  gratiam,ad  acquirendam  gloriam,  mi- 

gligentias   recuperemus,    cunctaque   vitia  sericordia  Creatoris  induIsit;donec  transeat 

emendemus.  Itaque  quanto  quis  plura  ma-  tempus  quo  divinam  repropitiare  debue- 

la  commisit,  quanto  plura   bona  omisit,  ras  pietatem,  properare  ad  angelicam  so- 

tanto  post  confessionem  seu  conversionem  D  cietatem,  suspirare  ad  amissam  heredita- 

suam  virtuosius  atque   ferventius  vivere  tem,  adspirare  ad  promissam  felicitatem, 

z,uc.  III,  8.  debet,  ut   dignos   pcenitentiaj   faciat   fru-  excitare  remissam  voluntatem,  flere  com- 

ctus.  Nonne  erubescibile  est  ut  facta  con-  missam  iniquitatem  !  Itaque  quid  coram 

fessione  aut  conversione  incepta,  segnio-  divino  dicturi  sunt  tribunali,  qui  in  confa- 

res  frigidioresque  simus  in  cultu  Dei  quam  bulationibus,  comessationibus,   potationi- 

ante  eramus  in  servitute  diaboli  ?  Diabolo  bus  et  choreis,  ac  similibus  vitiis,  tempus 

etenim  servit  qui  peccatis  subjectus  est.  suum  non  solum  tam  infructuose,  sed  de- 

Sed,  heu  !  quot  miserabiles  homines  ista  mum  lam  vitiose  expendunt?  Nonne  sicut 

non  pensant,  sed  post  confessionem  reci-  de  omni  verbo  inutili,  ita  de  omni  mo-  Matth.x\i, 

divant  tam  cito,tempus  quoque  pro  nihilo  mento  temporis  ratio  exigetur?                  ^^  ^^^ 

ducunt,  el   qualiler    illud    in    vanitatibus  Tertio  docet  Apostolus  ne  imprudentes  i7. 


DOMINICA   XX   POST   TRINITATEM. 


SERMO   PRIMUS 


547 


Ephes. 
18. 


Gcn.  VI,  7. 


Ibid.  VII,  l 
et  scq.;  xix, 
2t-28. 


simus  aut  insipientes,  sed  discreti  ac  sa- 
pientes,  intelligendo  quae  sit  Dei  voluntas, 
quid  requirat  a  nobis.  Studeat  igitur  unus- 
quisque  cognoscere  ad  quse  obliget  eum 
vocatio  sua.  Quemadmodum  enim  religiosi 
scire  tenentur  ad  qua?  ex  sua  regula  ad- 
stringuntur,  ut  impleant  ea;  sic  sacculares 
discere  debent  ac  scire  ad  quae  ratione  sui 
status  sint  obligati,  ut  conjugati  sciant  ad 
qua)  obligantur  in  quantum  sunt  conju- 
gati,  item  ad  qua?,  in  quantum  parenles, 
sicque  de  aliis  :  juris  namque  ignorantia 
non  excusat. 

Quarto  docet  ne  vino  inebriemur,  nec 
aliquo  potu,  quum  et  aquam  superflue  bi- 
bere  sit  peccatum.  Ebrietas  namque  ex 
suo  genere  est  mortale  peccatum,quamvis 
aliquando  a  tanto  excusetur  piaculo,quan- 
do  videlicet  ipse  bibens  non  advertit  aut 
nescit  quod  potus  quem  accipit  sit  in- 
ebriativus.  Si  autem  advertat  potum  esse 
immoderatum  ac  inebriativum,  et  nihilo 
minus  malit  inebriari  quam  a  potu  ces- 
sare,  si  tunc  inebrietur,  ebrietas  ilia  est 
culpa  mortalis,  quoniam  usu  se  privat  ra- 
tionis,  et  peccandi  periculis  se  committit. 
Summe  ergo  ebrietas  est  vitanda,  quia  in 
se  tam  vitiosa  est,  et  multa  generat  vitia, 
quum  etiam  ex  ea  frequenter  nascatur  lu- 
xuria.  Consuetudo  vero  se  inebriandi  gra- 
vissimum  vilissimumque  peccatum  est. 

Denique  vitia  ista  carnalia,scilicet  gula, 
luxuria,  dicuntur  vitia  maxime  exprobra- 
bilia,  quia  sunt  maxime  inhonesta  ac 
turpia,  quia  parificant  hominem  brutis, 
et  nihil  de  lumine  rationis  invenitur  in 
eis.  Hinc  ait  Hieronymus  :  Ensis  diaboli, 
luxuria  est.  Heu,  quot  illa  interfecit  rhom- 
pha^a  I  Non  est  aliud  peccatum  quo  toties 
diabolus  victor  exsistat.  Fugite  luxuriam  : 
nam  sicut  virginitas  hominem  [cquat  an- 
gelis,  sic  luxuria  brutis,  imo  brulis  facit 
pejorem.  Pro  nullo  alio  peccato  legitur 
Deus  dixisse,  Poenitet  me  fecisse  hominem; 
nec  pro  alio  aliquo  peccato  tam  manife- 
stam  exercuit  ultionem,  quoniam  propter 
hoc  vitium  induxit  mundo  diluvium,  Pen- 
tapolimque  combussit. 


A      Quinto  docet  ut  impleamur  Spiritu  San-  Ephes.  v, 

i  Q 

cto.  Siquidem  Spiritu  Sancto  impleri,  non 
est  aliud  quam  gratia  ejus  ac  virtutibus 
perfici ;  et  quanto  quis  affectuosius  cupit 
Deo  placere  eumque  in  omnibus  honora- 
re,  tanto  capacior  fit  repletionis  Spiritus 
Sancti.  Qui  ergo  vult  Spiritu  Sancto  im- 
pleri,  satagat  ab  omni  macula  culpee  pur- 
gari,  seque  ab  omni  Dei  inhonoratione 
servare  immunem,  et  fervens  sit  ad  profi- 
ciendum  in  omni  virtute.  Docet  ergo  Apo- 
stolus   ut   impleamur   Spiritu    Sancto,  id 

B  est,  ejus  repletione  exhibeamus  nos  modo 
nobis  possibili  dignos,  sicque  mutuo  nos 
hortemur  ad  bene  agendum,  ad  Deum  lau- 
dandum,ad  desiderandum  futurse  beatitu- 
dinis  gaudium,  et  Deum  mente  laudemus 
etiam  in  occupationibus  exterioribus,  at- 
que  eidem  pro  universis  beneficiis  ejus, 
tam  nobis  quam  aliis  impertitis,referamus 
jugiter  gratias  cordiales.  Ait  namque  Ber- 
nardus  :  Peremptoria  res  est  ingratitudo, 
gratiae  hostis,  inimica  salutis,  exinanitio 
meritorum,  virtutum  dispersio,  beneficio- 

C  rum  perditio,  fontem  pietatis  sibi  desic- 
cans.  Nihil  sic  displicet  Deo,  preesertim  in 
filiis  gratiee,  sicut  ingratitudo  :  nam  vias 
obstruit  gratia?.Quidquid  igitur  boni,  quid- 
quid  virtutis  ac  devotionis  aut  spiritualis 
consolationis  in  te  est,  refunde  in  eum  qui 
contulit;  non  tuam  quaras  gloriam,  sed 
ipsius. 

Postremo  docet  Apostolus  ut  invicem  si-  ibiu.  21. 
mus  subjecti  in  timore  AItissimi,quatenus 
nullus  per  animositatem  se  praeferat  alte- 
ri,sed  ex  humilitate  inferiorem  se  arbitre- 

D  tur  aliquo  modo  :  quia  etsi  quis  videatur 
multum  iniquus,  qualis  tamen  in  divina 
prffidestinatione  consistat  nos  latet,  et  de 
nobis  ipsis  sumus  ambigui  an  simus  ele- 
cti,  imo  an  simus  in  caritate  incerti.  Si  er- 
go  ad  evangelica?  legis  pertinet  puritatem 
ut  omnes  simus  subjecti  invicem  in  tiino- 
re  Dei,  longe  prorsus  a  Deo  et  ab  evange- 
licffi  legis  tenore  remoti  sunt  qui  superio- 
ribus  suis  obcdire  non  curant,  vel,  quod 
gravius  est,  aspernantur. 

Itaquc  qui  hujus  epistola)  cupit  docu- 


548 


DOMINICA   XX   POST   TRINITATEM. 


ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


menta  implere,sibi  ipsi  non  potest  in  san-  A 
ctis  laboribus  parcere,  quemadmodiira  de 
S.  Pacomio  legitur,  quod  quum  esset  vi- 
ginti  annorum  aut  circiter,  dives  ac  deli- 
cate  nutritus,  cuidam  viro  religioso  ac 
sancto,  Palsemon  nomine,  se  ad  habitan- 
dum  conjunxit.  Cum  quo  abstinentissime 
vixit  in  pane,  sale  et  aqua,  orationibus  et 
vigiliis  manuumque  laboribus  strenue  ni- 
mis  insistens.  Quumque  nocturnis  tempo- 
ribus  S.  Palaemon  videret  B.  Pacomium 
somno  gravari,  eduxit  eum  de  cella,  prse- 
cepitque  ei  arenam  portare  de  loco  ad  lo-  B 
cum,  ut  sic  disceret  vincere  somnum.  Le- 


gitur  quoque  de  abbate  Arsenio,  qui  erat 
primus  in  palatio  imperatoris  et  senator 
preecipuus,  quod  quum  factus  esset  eremita 
et  monachus,  quotidie  laboravit  manibus 
suis,  et  de  suis  vixit  laboribus,  totisque 
noctibus  vigilavit,  orationi  et  contempla- 
tioni  insistens.  Quumque  circa  diluculuin 
natura  ejus  fatigaretur  et  somnum  exige- 
ret,  dixit  ad  somnum  :  Veni,  serve  male. 
Sicque  sedendo  dormivit  una  dumtaxat 
hora.  Legitur  item  de  S.  Bernardo,  quod 
nullum  tempus  tantum  se  perdere  con- 
querebatur,  sicut  quod  dormiendo  expen- 
dit  :  et  tamon  valde  parum  dormivit. 


ENARRATIO  IN  EVAN&ELIUM 


LOCUTUS   EST  JESUS   PRINCIPIBUS   SACERDOTUM   ET   PHARISiEIS,   ETC.  Matth.  XXII,  1-14. 


S' 


ALVATOR  noster,unigenitus  Filius  Dei, 
sequenti  die  post  festum  Palmarum,  G 
multas  parabolas  proposuit  principibus  sa- 
cerdotum,  Pharisaeis  ac  Scribis  seu  docto- 
ribus  Judeeorum  :  in  quibus  parabolis  in- 
sinuavit  ingratitudinem  ac  derelictionem 
Judaicse  plebis  vocationemque  gentium.Et 
inter  parabolas  illas  una,  hsec  fuit  quse  in 
evangelio  scripta  est  hodierno.  Ait  ergo 
evangelista  Matthaeus  : 

Lucutus  est  Jesus  principibus  sacerdo- 
tum,  qui  tunc  fuerunt  Annas  et  Caiphas 
(non  quod  simul  fuerint  principes  sacer- 
dotum  sive  pontifices,sed  quia  unus  alteri  D 
in  pontificio  s»pe  successit  :  erat  enim 
pontificium  Juda>orum  venale,et  anno  evo- 
luto  pontifex  mutabatur),  et  Pharisceis, 
quorum  quidam  fuerunt  Scriba3,  in  para- 
holis,  dicens  :  Simile  factum  est  regnum 
ccelorum,  id  est  negotium  seu  processus 
Phiiipp.m,  militantis  Ecclesise,  cujus  conversatio  est 
in  ccelis,  et  in  qua  Deus  regnat  per  fidem 
et  caritatem,  homini  regi,  id  est  facto  seu 
operi  hominis  regis,  qui  fecit  nuptias  filio 
suo.  Per  hunc  hominem  regem  intelligi- 


ao. 


tur  Deus  Pater,  qui  unigenito  Filio  suo 
nuptias  fecit,  dum  ei  in  utero  sacratissi- 
ma3  Virginis  naturam  conjunxit  humanam. 
Deinde  eidem  Filio  suo  desponsavit  Eccle- 
siam,  praisertim  dum  coepit  publice  prse- 
dicare,  et  multos  convertere,  atque  ex 
ipsis  fabricare  Ecclesiam,  id  est  per  fi- 
dem  et  caritatem  eos  spiritualiter  aduna- 
re.  Hinc  a  Zacharia  de  Christo  praedictum 
est  :  Ecce  vir,  Oriens  nomen  ejus  ;  et  asdi-  zach.  vi, 
ficabit  templum  Domino,  et  erit  sacerdos  *-'''^- 
super  solio  suo. 

Et  misit  Deus  Pater  scrvos  suos,  id  est 
priores  Prophetas  ac  patres,  videlicet  Moy- 
sen,  Aaron,  Samuelem,  etc,  vocare  invi- 
tatos,  id  est  populum  Israel,  quem  Deus 
per  legem  ac  varia  beneficia  invitavit  ad 
credendum  in  Christum,ad  pra3stoIandum 
gratiam  et  salutem  seu  redemptionem  per 
eum.  Unde  in  Actibus  princeps  Apostolo- 
rum  ait  :  Omnes  Prophetaj  a  Sainuele  et  ao^.  111,24. 
deinceps,annuntiaverunt  dies  istos,videIi- 
cet  lempus  incarnationis,  passionis  ac  gra- 
tise  Christi.  Ad  nuptias,  id  est  ad  fidelem 
ac  caritativam  unionem  suae  mentis  cum 


DOMINICA   XX   POST  TRINITATEM.  —   ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


549 


27 


Christo,  ut  sic  crederent  in  mittendum,  A 
sicut  nos  credimus  in  eum  qui  venit  ac 
missus  est.  Et  nolebant  venire,  id  est  per 
fidem  formatam  credere,  et  servorum  illo- 
rum  documenta  servando,  laudabiliter  con- 
versari.  Juda^  namque  communiter  pro 
majori  parte  fuerunt  increduli  et  rebelles. 

Ac^vii.si.  Propter  quod  Stephanus  dixit  :  Dura  cer- 
vice,  et  incircumcisi  corde  et  auribus,  vos 
semper  restitistis  Spiritui  Sancto,  sicut  et 
patres  vestri.  Moyses  quoque  in  Deutero- 

Deut. \y.,'i,  nomio  loquitur  populo  Judseorum  :  Ne  di- 

**■  cas  in  corde  tuo,  Propter  justitiam  meam  B 

introduxit  me  Dominus  in  terram  hanc, 
quum  durissimee  cervicis  sis  populus.  Et 

ibid.  wKi,  rursus  loquitur  ei  :  Ego  scio  contentionem 
tuam  et  cervicem  tuam  durissimam  ;  ad- 
huc  vivente  me  et  ingrediente  vobiscum, 
semper  contentiose  egistis  contra  Domi- 
num:quanto  magis  quum  mortuus  fuero? 
Iterum,  id  est  postea,  misit  Deus  Pater 
alios  servos,  id  est  posteriores  Prophetas, 
sive  Apostolos,aliosque  Christi  discipulos, 
dicens  :  Dicite  invitafis,  puta  Juda>is,  qui- 
bus  specialiter  Propheta3  sunt  missi,  et  C 
Christi  est  pra^nuntiatus  adventus  :  Ecce 
prandium  meum  paravi,  id  est,  myste- 
rium  Incarnationis  perfeci,  sacramentum 
Eucharistige  per  Christum  institui,  diversa 
sacra)  Scriptura  alimenta  proposui,  gra- 
tiarum  charismata  dedi.  Tauri  mei  et  al- 
tilia  occisa  sunt.  Per  tauros  atque  altilia, 
designantur  spiritualia  fercula,  utpote  so- 
lidus  cibus  perfectorum,  potusque  lacleus 
parvulorum  :  hoc  cst  alta  contcmplatio  Dei 
et  mysteriorum  Christi  (unde  dixit  Apo- 

iCor.  ii,G.  stolus,  Sapientiam  loquimur  inter  perfe- D 
ctos);  facilis  quoque  scientia  pra^ceptorum 
ac  operum  Salvatoris  :  unde  rursus  Paulus 
ibid.i.  imperfectis  scripsit,  Non  judicavi  me  ali- 
quid  scire  inter  vos,  nisi  Jesum  Christiim, 
et  hunc  crucifixum.  Per  tauros  etiam  pos- 
sunt  intelligi  firma  Dei  pracepta  ;  per 
altilia  vero,  evangelica?  legis  consilia,  per 
quorum  observantiam  mens  spiritualiter 
impiiiguatur  dulciterque  reficitur.  Et  om- 
nia  jiarafa  sunt,  id  est,  quid(|iiid  ad  salu- 
tem  requiritur,  per  passioueiu  et  meritum 


Christi  vobis  offertur,  videlicet  purgatio  a 
peccatis  in  sacramentis  Baptismi  ac  Poeni- 
tentia>,  infusio  gratise  ac  virtutum,  ut  de  /oann.i,i6. 
plenitudine  ejus  omnes  accipiatis.  Venite 
ad  nuptias  Christi  pr»fatas,  adha^rendo  ei 
ut  capiti,  ut  influxum  gratise  accipiatis  ab 
eo,  atque  per  caritatem  unus  cum  eo  effi- 
ciamini  spiritus. 

Illi  autem  neglexerunt  venire,  occupati 
rebus  carnalibus  ac  terrenis,  et  beneficia 
Dei  parvi  pendentes.  Pauci  etenim  Juda^o- 
rum,  comparative  loquendo,  crediderunt 
in  Christum.  Ad  quod  insinuandum  Deus 
per  Jeremiam    prophetam  dixit  ad  eos  : 
Assumam  vos,  unum  de  civitate,  et  duos  Jer.m,  u. 
de  cognatione.  Et  ahierunt,  alius  in  vil- 
lam  suam,  id  est,  in  terrenis  divitiis  et 
temporali  dominio  occupavit  se,  alius  ve- 
ro  ad  negotiationem  suam,  hoc  est  ad  lu- 
cra  sectanda.  Sicque,  per  euntes  «  in  vil- 
lam  )),  signantur  ambitiosi  et  qui  rebus 
jam  habitis  inordinate  insistunt;  per  eun- 
tes  vero  «  ad  negotiationem  )),  avari,  qui 
pro   temporalibus   adipiscendis   immode- 
rate  laborant.  Reliqui  vero  tenuerunt  ser- 
vos  ejus,  et   contumeliis  affectos   occicle- 
runt.  In  Actibus  enim  leguntur  Apostoli  a  Act.\v,z; 
Judffiis  capti,  incarcerati  ac  flagellati  :  qui  '^'•'*'-^'*^- 
etiam   a  Judaorum   concilio   recesserunt   ibid.k\. 
cum  gaudio,   quoniam  digni   habiti  sunt 
contumeliam  pati  pro  Christo.  Stephanum  ibid.ywM. 
autem  lapidaverunt,  et  Jacobum  decoUavit  /iirf.  xii,2. 
Herodes. 

Rex  aiitem,  scilicet  Deus  Pater,  quum 
audissct  vocem  sanguinis  occisorum.  Au-  5ap.  i,  lo. 
ris  enim  zeli  audit  omnia,  ut  dicit  Sapiens. 
Et  Psalmista  :  Qui  plantavit  (inquit)  au- Pi.  xcm.o. 
rem,  non  audiet?  Interfectio  quoque  in- 
nocentium  esl  unum  de  quatuor  peccatis 
qua?  clamitant  ante  Deum.  Porro  auditio 
Dei  non  est  aliud  quam  cognitio  seu  con- 
sideratio  ejus.  Loquitur  tamen  Deus  more 
humano,    quasi   recenter   corporaliterque 
audiret,  ut  ea  quae  Dei  sunt  melius  intelli- 
gamus.  Unde  per  Isaiam  loquitur  regi  As- 
syriorum   :   Quum    fureres   in   conspectu   h.xwsw, 
meo,  superbia  tua  ascendit  in  aures  meas.  -'• 
Vcl  dicitur  audire  ab  angelis  sanctis  an- 


5o0 


DOMINICA  XX   POST   TRINITATEM. 


ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


nuntiantibus  sibi  quse  fiunt  in  sseculo  is- 
to,  non  quasi  ignoranti,  sed  ut  dominatori 
ac  judici,  a  quo  petunt  effectum  pietatis 
Act.  X,  1.  aut  sequitatis.  Hinc  enim  eleemosynae  Cor- 
nelii  dicuntur  commemoratse  in  conspectu 
Dei.  Iratus  est,  non  irae  passionem  haben- 
do,  sed  justam  infligendo  vindictam.  Et 
mlssis  exercitihus  suis,  id  est  armatis  tur- 
bis  Romanorum  qui  cum  Vespasiano  ac 
Tito  contra  Judaeam  venerunt.  Et  dicuntur 
gentiles  illi  exercitus  Dei,  quia  divina  or- 
dinatione  venerunt  adversus  Judseos,  et 
quia  divinee  justitise  exsecutores  fuerunt 
contra  eosdem.  Juxta  quem  modum  Deus 
Ezech.  in  Ezechiele  et  Jeremia  regem  Babylonis 
Jel-^xxv  9-  f''equenter  nominat  servum  suum.  Perdi- 
XXVII,  6;  dit  homicidas  illos.  Romani  enim  innu- 
'"''"'  ■  merabiles  Juda?os  interfecerunt,  vendide- 
runt  ac  disperserunt,  ut  Josephus  scribit. 
Sicque  Romani  nescientes  deservierunt 
diviuffi  justitiffi  in  punitione  hominum  im- 
piorum,  sicut  subjungitur.  Et  civitatem 
illorum  succendit,  puta  Jerusalem,  quam 
simul  cum  tempio  combusserunt  Romani. 
Et  quamvis  Romani  alia  ratione  venerunt 
contra  Judaam,  quam  ad  ulciscendum 
Christi  discipulorumque  ejus  occisionem, 
Dcus  tamen  movit  Romanos  contra  Juda?os 
incredulos,  in  quantum  hoc  opus  fuit  ju- 
stitiifi. 

Tunc  rex  ait  servis  suis,  id  est  Christi 
discipulis  :  Nuptia'  quidem  parattc  sunt, 
hoc  est,  Christi  mysteria  sunt  completa, 
videlicet  ejus  incarnatio,  passio,  resurre- 
ctio  ejus,  et  conjunctio  Christi  cum  Eccle- 
sia  primitiva  incepta  est,  spiritualis  quo- 
que  refectio  sacramentorum  ac  gratiarum 
offertur  hominibus  virtute  ac  merilo  Sal- 
vatoris  ;  scd  qui  invitati  erant,  id  est  Ju- 
dici  priino  vocati,  non  fuerunt  digni  ad 
nuptias  istas  gralia  adspirante  perduci, 
proptcr  suam  rebellionem,  ingratitudinem 
alque  perfidiam.  Unde  Paulus  loquitur  Ju- 
Ac<.xiii,4c.  daeis  :  Vobis  oportebat  primum  loqui  ver- 
bum  Dci ;  scd  quoniam  repulistis  iilud,  et 
indignos  vos  judicaslis  vitae  ajterna?,  ecce 
convertimur  ad  gentes. 
Ite  ergo  ad  exitus  viarum.  Ad  litteram, 


A  misit  Deus  Apostolos  ad  exitus  viarum,  id 
est  ad  loca  ultra  Judajam,  dicendo  :  Euntes  .Varc.xvi, 
in  mundum  universum,  prsedicate  Evan- 
gelium  omni  creaturae.  Sed  ante  passionem 
praeceperat :  In  viam  gentium  ne  abieritis,  Matth.x,^. 
id  est,  fines  Judaeae  non  exeatis  ad  praedi- 
canduin.  Spiritualiter  autem,  viae  sunt  vir- 
tutes  et  actus  earum,  per  quas  itur  ad  re- 
gnum  cceleste ;  exitus  vero  viarum  sunt 
recessus  a  medio  virtutis  ac  veritatis,vide- 
licet  vitia  et  errores.Jussit  ergo  Deus  Apo- 
stolos  ire  «  ad  exitus  viarum  »,  hoc  est  ad 

B  corrigendos  errores  atque  excessus  genti- 
lium,  qui  non  fuerunt  in  via,  sed  devio,  in 
tenebris  umbraque  mortis.  —  At  vero  de   Zhc.  1,79. 
reprobatione  ac  derelictione  Judaeorum  ait 
Christus  apud  Isaiain  :  Haec  dicit  Dominus,   /«.xux.o. 
formans  me  ex  utero  servum  sibi,  ut  re- 
ducam  Jacob  ad  eum,  et  Israel  non  con- 
gregabitur.    In   qua   auctoritate  Jacob   et 
Israel  accipiuntur  pro  populo  Judaeorum 
nato  ex  Jacob,  qui  alio  nomine  dictus  est  Cen.wwu 
Israel.  De  gentilium  vero  conversione  ad-  '^' 
jecit  :  Et  glorificatus  sum  in  oculis  Do-  /s.xlix,5, 

C  mini, et  dixit :  Parum  est  ut  sis  mihi  servus  ^' 
ad  suscitandas  tribus  Jacob  et  faecos  Israel 
convertendas ;  dedi  te  in  lucem  gentium, 
ut  sis  salus  mea  usque  ad  ultimum  lerrae. 
IIoc  est  quod  subditur  :  et  quoscumque  in- 
veneritis,  vocate  ad  nupjtias,  id  est,  cun- 
ctis  gentibus  Evangelium  Christi  praedica- 
le,  atque  ad  ejus   gratiosam  refectionem 
eas  pro  posse  adducile,  sicut  in  Psalmo 
praedictum  est  :  Benedicentur  in  ipso  om- /•s.lxxi.it. 
nes  tribus  terrae  ;  itemque,  Reminiscentur  Ps.xw^n. 
et  convertentur  ad  Dominum  universi  fi- 

D  nes  terrae. 

Et  egressi  servi  ejus  in  vias,  id  est  ad 
gentium  dispersiones  ac  lata  itinera  per- 
ditionis,  congregaverunt,  hoc  est,  ad  Chri- 
stum  converterunt,  atque  in  ejus  fide,  ca- 
ritate  et  ecclesiastica  unitate  spiritualiter 
collegerunt,  otnnes  quos  invenerunt ,  bonos 
et  ma to s  :  non  simpliciter  omnes,  quoniam 
teste  Apostolo,  non  omnes  obediunt  Evan-  /?o»«.x,ig. 
gelio,  nec  oinnium  est  fides;  sed  omnes,  UThess.m, 
id  est  quosdam  de  omni  genere  hominum,  '' 
iit  sil  distributio  pro  generibus  singulo- 


DOMINICA  XX   POST  TRINITATEM. 


ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


551 


rum,  non  pro  singulis  generum.  Sed  qua- 
liter  inter  gentiles  inveniri  poterant  aliqui 

liom. n,ii.  boni?  nisi  quod  (teste  Apostolo)  gentes 
quffi  legem  non  habent,  et  tamen  ea  quse 
legis  sunt  faciunt,  ipsi  sibi  sunt  lex  :  multi 
quoque  gentilium  virtutibus  acquisitis  et 
indole  bona  fulgebant,  qui  comparatione 
aliorum  boni  vocantur.  Unde  et  Paulus 
Act.  xwi,  dixit  gentili  :  Non  insanio,  optime  Feste. 

^^'  Vel  ideo   dicuntur  congregasse   bonos  et 

malos,  quoniam  in  Ecclesia  boni  sunt  ma- 
lis  admixti. 

Bt  impletcv  sunt  nuptice  discumbenti- 
um,  id  est,  multitudo  vocatorum,  atque  in 
nuptiis  Christi  spiritualiter  recumbentium, 
numero  ac  merito  est  completa  :  quod  ta- 
men  non  erit  perfecte,  nisi  in  fine  mundi, 

flo)H.xi.25,  quum  gentium  intraverit  plenitudo,  om- 

^^-  nisque  Israel  juxta  Apostolum  fuerit  sal- 

vus,  hoc  est  universi  electi  ex  paganismo 
ac  Judaismo.  Nunc  autem  aliqualiter  sunt 

/•«.xviM,5.  nuptise  istse  impleta?,  quia  in  omnem  ter- 
ram  exivit  sonus  pra?dicationis  Apostolo- 
rum,  ita  quod  toto  terrarum  orbe  diffun- 
ditur  ipsa  Ecclesia. 

Intravit  autem  rex,  scilicet  Deus  Pater, 
non  motu  locali,  sed  per  effectum  sui 
judicii,  in  nuptias  sive  Ecclesiam,  ut  vi- 
deret  discumbentes,  ut  singulorum  merita 
pensaret  ac  judicaret :  quod  facit  in  morte 
singulorum,  judicio  particulari;  et  in  fine 
sseculi  aget  hoc  judicio  universali.  Et  vi- 
dit  ibi  hominem  non  vestitum,  id  est  in- 
tus  non  decoratum,  veste  nuptiali,  id  est 
gratia  gratum  faciente,  seu  caritate,  vel 
meritorio  actu.  Et  merito  caritas  dicilur 
vestis  nuptialis,  quoniam  Christum  incli- 
navit  ut  humanam  naturam  assumere  et 
Ecclesiam  sibi  desponsare  dignaretur.  Et 
ait  illi  :  Amice,  per  naturalem  bonitatem 
et  fidem  informem,  non  per  gratiam,  cari- 
tatein  ac  meritorium  actuin.  Omnia  enim 
diligit  Deus  quantum  ad  id  quod  sunt  per 
naturam,   quod   ab   ipso    per   creationem 

sap.xuio.  sortita  sunt,  juxta  illud  Sapientia;  :  Diligis 
omnia    quui  sunt,  et   nihil   odisti   corum 


A  qua3  fecisti.  Quomodo  huc  intrasti,  id  est, 
qua  pra?sumptione  in  Ecclesia  exstitisti, 
et  inter  fideles  apparuisti,  sacramentis 
quoque  communicasti,  non  habens  vestem 
nuptialem,  videlicet  caritatem,  quae  inter 
electos  reprobosque  in  fine  discernit  ?  At 
ille  obmutuit  :  quia  injusti  Deo  reddere 
nequeunt  rationem. 

Tunc  dixit  rex  ministris  :  non  illis  de 
quibus  prsedictum  est,  puta  Apostolis;  sed 
angelis  sanctis,  qui  in  die  judicii  erunt 
exsecutores  sententia?  Judicis,  quemadmo- 

B  dum  asserit  Christus  :  In  consummatione  Matih.xwi, 
sseculi  exibunt  angeli,et  separabunt  malos  *''^''- 
de  medio  justorum,  et  mittent  eos  in  ca- 
minum  ignis.  Ligatis  manibus  et  pedibus 
ejus,  mittite  eum  in  tenebras  exteriores, 
id  est  infernales  ac  corporales,  quas  inci- 
dere  meruit  cadendo  in  tenebras  interio- 
res,  videlicet  mentis  iniquitates  seu  vitia 
et  errores,  quae  sunt  animarum  caligines. 
Prfeterea,  constat  quod  reprobi  in  die  judi- 
cii  retrudentur  in  tartarum  nudi.  Idcirco 
per  manuum   ac   pedum   ligationem,  nil 

C  aliud  designatur,  nisi  inevitabilitas  divini 
judicii,  cui  resistere  et  a  quo  fugere  nemo 
valebit,  secundum  quod  Dominus  per  pro- 
phetam  Amos  protestatur :  Ecce  ego  stride-  Amoiu,i3, 
bo  super  vos,  sicut  stridet  plaustrum  onu-  **• 
stum  foeno;  et  peribit  fuga  a  veloce,  et 
fortis  non  salvabit  animam  suam.  Ibi  erit 
fietus,  non  quantum  ad  lacrimarum  reso- 
lutionem  ac  emanationem,  sed  quoad  ce- 
rebri  perturbationem,  animique  dolorem, 
et  stridor  dentiuni,  propter  frigus  vehe- 
mentissimum.  Tbunt  enim  a  calore  nimio /oftxxiv.it». 

D  ad  aquas  niviuin.  Multi  enim  sunt  vocati 
ad  nuptias  Ecclesiai  militantis,  pauci  vero 
clccti  ad  nuptias  Ecclesia?  triumphantis. 
Quamvis  enim  in  se  multi  atque  innume- 
rabiles  sint,  comparatione  tamen  repro- 
borum  sunt  pauci.  Unde  alibi  ait  Salva- 
tor  :  Arcta  est  via  quae  ducit  ad  vitain,  et  Matth.^u, 
pauci  inveniunt  eam;  lata  vero  et  spatiosa  '^'  '*" 
qua)  ducit  ad  perditionem,  et  muHi  va- 
dunt  per  eam. 


Oo2  DOMINICA   XX    POST   TRINITATEM.   —    SERMO   SECUNDUS 


SERMO  SECUNDUS 

DE   MULTIPLICIBUS   NUPTIIS   DE   QUIBUS   SACRA  LOQUITUR   SCRIPTURA. 


VENERUNT   nnptia'  Agni,   et   M^ror  A  dit,  amplexus  est,  omnique  lumine  gratise 

ejns  prcvparavit  se .  Apoc.  xix,  7.  ac  glorisp,  omni  virtute  et  dono  Spiritus 

Quoniam  homo  ex  corpore  et  anima  ex-  Sancti  ac  beatifica  fruitione  implevit  ac 

stat  compositus,  naturale  est  ei  ex  cogni-  fecundavit  eamdem.  Iterum,  sicut  in  car- 

tione  corporalium  rerum  ad  spiritualium  nali  matrimonio  consummato,  sponsus  et 

rerum  perduci  notitiam.  Unde  et  Aristote-  sponsa,  seu  maritus  et  conjux,  una  fieri  Gen.  11,24. 

les  docuit,  quod  intellectualis  nostra  cogni-  caro  dicuntur,  et  unam  prolem  eis  com- 

tio,ex  sensitiva  cognitionc  sumit  originem.  munem  producunt;  ita  in  nuptiis  perso- 

Hoc  Christas,increata  sapientia  Dei  Patris,  nalibus  ac  spiritualibus  jam  pra?fatis,  ex 

certissime  sciens,  in  Evangelio  sapissime  conjunctione  Verbi   a?terni  seu   Filii  Dei 

per  materialium  rerum  similitudines  in-  cum  natura  humana  constat  una  persona, 

struit  nos  de  intellectualibus,spiritualibus  quse  est  Christus. Christus  namque  e.st  una 

ac  divinis,  sicut  et  in  evangelio  hodierno,  B  persona  in  duplici  subsistens  natura,  divi- 

in  quo  Christus  per  similitudinem  nuptia-  na  videlicet  et  humana.   Operatio  autem 

rum  carnalium  docet  nos  de  spiritualibus  hujus  personsp,  qu»  velut  proles  qu»dam 

nuptiis  quae  in  militanti  fiunt  Ecclesia.  ab  ea  progreditur,  toti  personee  huic  com- 

Deinceps  Scriptura  loquitur  de  nuptiis  munis  est.  Praeterea  de  his  nuptiis  debe- 

quinquepartitis,  seu  de  matrimonio  quin-  mus  unigenito  Filio  Dei, imo  toti  superbea- 

tuplici.  Primse  sunt  nuptise  corporales,  seu  tissimae  Trinitati  jngiter  et  affectuosissime 

carnale  connubium,quod  est  legitima  con-  regratiari,  quod  scilicet  nostram  naturam 

junctio  maris  et  feminae,  individuam  vit»  naturae.  divinie  tam  immediate  ac  hyposla- 

consuetudinem  communionemve  servans.  tice  unire  dignatus  est,  ita  quod  unigeni- 

/oann. 11,1.  De  his  uuptiis  fertur  in  Joanne  :  Nuptiao  tus  Filius  Dei,  Deus,  creator  ac  Dominus 

facta)  sunt  in  Cana  Galilaese.  Quid  autem  noster,  factus  est  frater  noster,  sonservus 

taliter  conjugati  sibi    invicem  teneantur,  C  noster,  redemptor  noster.  Harum  nuptia- 

c/-. t.xxix,  et  qualiter  vivere  debeant,  dictum  cst  in  rum  thalamus  fuit  castissimus  gloriosissi- 

P- '^**  ^'^- sermone  tertio  evangelii  in  dominica  se-  inae  Virginis  uterus.  De  quibus  praedixit 

cunda  posl  octavas  Nativitatis  Christi.  Psalmista  :  Tn  sole  posuit  tabernaculum  Ps. xvin,(i. 

Secundae  sunt  nuptiae  personales,  quae  suum,  et  ipse  tanquam  sponsus  procedens 

sunt  unio  Verbi  aeterni  seu  unigeniti  Filii  de  thalamo  suo.  De  his  nuptiis  dicit  Gre- 

Dei  cum  natura  humana,  quae  unio  est  hy-  gorius  :  Tunc  Deus  Pater  Filio  suo  nuptias 

postatica  seu  suppositalis  conjunctio  qua  fecit,  dum  ei  naturam  humanam  in  Virgi- 

natura  huinana  conjuncta  est  Verbo  wterno  nis  utero  copulavit. 
in  Christo.  In  hac  nuptiali  conjunctione,  Tertia?  sunt  nuptiae  sacramentales,  vide- 

persona  Verbi  aeterni  se  habet  per  modum  licet  conjunctio  Christi  cuin  Ecclesia.  Et 

sponsi,  et  natura   humana  assumpta  per  nuptiae  istae  tunc  potissime  celebrari  cce- 

modum  sponsae.  Sponsus  namque  ample-  D  perunt,  dum  homines  credere  inceperunt 

ctitur  sponsam,  et  eam  fecundat;  ita  in  in  Christum  jam  incarnatum,  et  converti 

hac   unione,  Unigenitus  Dei   naturam   hu-  ad  eum,  quanquam  dici  possit  quod  ince- 

manam  intiine  sibi  conjunxit,  apprehen-  perunt  ex  tunc  quo  homines  desuper  il- 


20. 


Glossarium. 


DOMINICA  XX   POST  TRINITATEM.   —   SERMO   SECUNDUS  553 

lustrati,  credere  inceperunt  Dei  Unigeni-  A  tuum,  quoniam  corruisti  in  iniquitate  tua. 

tum    esse    incarnandum.    In    his    nuptiis  Et   verissime    ait,    Corruisti   in   iniquita- 

sponsus  est  Christus,  et  sponsa  est  ipsa  te  tua. 

Ecclesia,  qua?  Christo  jam  valde  gratiose         Praeterea  advertamus  quantum  et  quali- 

et  caritative  unitur,  atque  ab  ipso  spiri-  ter  corruit  quicumque  mortaliter  peccat.  Si 

tualiter  ac  valde  liberaliter  fecundatur.  aliqua  nobilis  puella,regis  filio  desponsata, 

Quartse  sunt  nuptise  spirituales  et  quoti-  sponsum  illum  dimitteret,seque  alicui  gar- 

diana^,  videlicet  unio  Christi  gratiosa  cum  cioni,  pultroni  *  aut  lenoni  subderet  con-  *  c/-.Cangii 

fideli   devotaque   anima.  Has   nuptias,  si  stuprandam,nonne  gravissime  ruere  atque 

efficaciter  vohimus,Christus  quotidie  cum  vilissima  fieri  censeretur?  Sed  ecce  inef- 

nostris  celebrat  animabus,  eas  caritative,  fabiliter  gravius  labitur  ac  viiius  operatur 

suaviter  ac  intime  sibi  conjungens,  fecun-  aniina  christiana,  quse  summi  regis  Filio, 
dans,amplectens,quemadmodum  per  Osee  B  veri  et  aeterni  Patris  vero  ac  unico  nato, 

osocii,  10,  affirmat  dicendo:Sponsabo  te  mihi  in  judi-  desponsata  est  in  Baptismo  seu  Poeniten- 

cio,et  justitia,  et  misericordia;  et  sponsabo  tia?  sacramento,  seu  quando  caritatem  sor- 

te  mihi  in  fide.  Ad  hanc  desponsationem  tita  est, et  tamen  ab  illo  per  inobedientiain 

anim»  cum  Christo,  requiritur  primo  im-  se  avertit,  nec  fidelitatem  servat  eidem, 

munitas  seu  purgatio  animse  ab  omni  pec-  sed  (sicut  preetactum  est)  cum  daemonibus 

cato  mortali.  Imo  quajcumque  anima  mor-  adulteratur,  illis  subjicitur, ab  eis  foedatur 

tali  subjacet  culpae,adultera  exstat  diaboli,  ac  pessime  fecundatur,  ita  quod  opera  ef- 

cui    per  mentis   consensum   miscetur,  et  ficit  tenebrarum,  imo  potius  instar  mere- 

voluntatis  affectu  communicat,  operibus-  tricum    efficitur   sterilis,    quoniam    mala 

que  obedit.  Ecce  quanta  est  insania  im-  agere   sterilitas   potius    quam    fecunditas 

piorum. Nonne  insensatissimus  reputaretur  perhibetur.  Denique  si  uxor  alicujus  omni 
qui  draconem  aut  basiliscum  amplectere-  C  anno  generaret  non  hominem,  sed  serpen- 

tur  et  eorum   potaret  venena,   nec   sanis  tem,  lupum  aut  ranam,  non  fecunda  sed 

acquiesceret    exhortationibus    persuaden-  aboininabilis  atque   miserrima  diceretur. 

tium  ut  se  ab  illis  averteret?  Quanto  ma-  Consimiliter  peccatores  qui  opera  bestialia 

gis  insensati  ac    stolidi  sunt   omnes   qui  ac  diabolica  operantur,  qui  gul«  ac  luxu- 

peccant  mortaliter  aut  in  mortali  perma-  rise   turpitudinibus    inquinantur,  qui    su- 

nent  culpa?  Quoniam  infernalibus  draconi-  perbia,    indignatione,    crudelitate,    perti- 

bus  miscentur  ac  basiliscis,  atque  illorum  nacia,  instar  dsemonum  adimplentur,  non 

se  implent  venenis,  id  est  vitiosis  affecli-  fecundi  aut  fructuosi,  sed  steriles  abomi- 

bus  qui   mortem    inferunt   sempiternam,  nabilesque  omnino,  et  prorsus  miserrimi 

neque    obtemperant  admonitionibus    piis  sunt  censendi.   Unde  et  magis   merentur 

quatenus  se  emendent,  sed  animo  perti-  bruta  ac  daemones  quam  hoinines  nuncu- 
naci  in  vitiis  perseverant.  Talibus  clamat  D  pari. 

Mattk.ui,  B.  Joannes  Baptista  :Progenies  viperarum,  Quintse  sunt  nuptiee  superccelestes,  qua) 

''  **■  hoc  est  generatio  ac  filii  infernalium  colu-      sunt  nupti»  triumphantis  Ecclesia?,  utpote 

brorum,  quis  ostendit  vobis  fugere  a  futu-  beatifica  unio  mentis  creata;  cum  Deo,  seu 

ra  ira?Facite  ergo  fructum  dignum  pce-  felix  et  consummata  suinmi  ac  superdul- 

niteiitiic.  A  tanta  igitur  vilitate,  insania,  cissimi  boni  fruitio,  qu»  est  plena,  a-terna 

turpitudine  avertat  se  omnis  transgressor  in<estimabiliterque  deliciosa  refectio  om- 

legis  divina?,  ne  anima  ejus  a  da^monibus  nium  Beatorum  in  Domino.  De  quibus  nu- 

aiii[)lius  constupretur,  sed  Christi  sponsa  ptiis  in  A[)Ocalypsi  legilur  :  Beati  qui  ad  .\iJoc.^,x, 

efficiatur.  Ad  quod  per  Osee  Spiritus  San-  cocnam  nu[)liarum  Agni  vocati  sunt.  Un-  ^" 

ctiis  hortatur  quemlibet  peccatorem,  di-  de,  secundum  Ilieronymum,  nihil  felicius 

Oseexjv,2.  ccudo  :  Convcrtcrc   ad  Dominum    Deum  Christiano,  cui  rcgnuin  coelorum  promitli- 


554 


DOMINICA  XX   POST   TRINITATEM.   —   SERMO   SECUNDLS 


tur,  cui  nuptiarum  coelestium  beatitudo 
offertur.  Et  sicut  id  verum  est,  ita  veraci- 
ter  dici  potest  :  Nihil  infelicius  Christiano 
qui  tanta  beatitudine  se  reddit  indignum, 
qui  tantis  beneficiis  ac  promissis  se  facit 
ingratum.  Et  tamen  quam  multi  sunt  ta- 
les  !  Etenim  tales  sunt  oinnes  superbi,  lu- 
xuriosi,  avari,  acediosi  ac  invidi,  et  qui 
potationibus,  comessationibus,  loquacita- 
tibus  ac  vanitatibus  vacant.  0  quanta  est 
csecitas  et  insipientia  nostra,  quod  propter 
hujus  brevissimae  vitse  delicias,  divitias  et 
honores,  eeterna  illa  beatitudine  nos  pri- 
vamus,  et  propter  foedissima;  carnis  volu- 
ptates,  illa  supercoelesti,  a?ternali,  incom- 
parabili  atque  purissima  vohiptate  spolia- 
mus  nos  ipsos  ! 

Postremo  videmus  quod  inter  sponsum 
et  sponsam  specialiter  quaeritur  similitu- 
do,  quoniam  nobiiis  nobili,  dives  diviti, 
sapiens  sapienti,  juvenis  juveni  communi- 
ter  vult  conjungi.  Quuin  ergo  Sponsus 
ccelestis,  Dominus  noster  Jesus  Christus, 
sit  vere  humillimus,  mitissimus,  purissi- 
mus,  omni  caritate  et  sanctitate  plenissi- 
mus,  oportet  ut  anima  qua  illius  sponsa 
esse  ac  permanere  desiderat,  in  cunctis 
humiliet  semetipsam,  mansueta,  munda 
et  spirituali  amore  plena  esse  conetur,nec 
sponsi  sui  offendat  adspectum,  sed  fideli- 
tatem  ei  inviolabilem  servet,  sicque  adul- 
terinos  deemonum  vitet  amplexus,  id  est 
vitiosos  affectus,  prsesertim  superbia^,  irae, 
concupiscentico,  avaritiae  motus. 

Simus  itaque  jugiter  coram  Altissimo 
custoditi,  sinceri  ac  fervidi,  nec  da^moni- 
bus  prffibeanius  assensum.  Imo  quotidie 
profectui  insistamus  virtutum,  quemad- 
modum  de  B.  Euphrasia  virgine  legitur, 
qua3  fuit  de  prosapia  devolissinii  Theodosii 


A  imperatoris.  Cujus  Euphrasi»  parentes 
valde  virtuosi  fuerunt,  ita  quod  ea  nata, 
de  cetero  continenter  omnino  vixerunt. 
Porro  Euphrasia  quum  adhuc  esset  quasi 
infantula,  claustrum  introiit  monialium 
devotarum,  inter  quas  vixit  humillime,  ita 
quod  quanto  iIIustrior,tanto  fuit  humilior. 
Nain  et  abjectiora  coenobii  fecit  obsequia, 
fuitque  omnibus  obsequiosa  ;  et  vixit  tam 
abstinenter  quod  interdum  in  tota  hebdo- 
inada  non  nisi  semel  se  refecit.  Hinc  dia- 
bolus  contra  eam  insaniens,seinel  projecit 

B  eam  de  alto  solario,  et  pra?cipitavit  eam 
in  terram  ;  sed  ipsa  divinitus  prseservata, 
non  la?debatur.  Obiit  autem  quum  adhuc 
esset  juvencuIa.Abbatissa  quoque  coenobii 
illius  fuit  mulier  eximise  sanctitatis,  cui 
Deus  revelavit  instare  mortem  felicem 
S.  Euphrasiee.  Siquidem  abbatissa  illa  in 
spiritu  rapta,  vidit  Sanctos  coram  Dei  tri- 
bunali  stantes,  et  de  humilitate  ac  virtu- 
tibus  B.  Euphrasise  admirantes,  eamque 
coelesti  corona  dignam  pronuntiantes.  Ve- 
rumtamen  in  coenobio  illo  fuit  soror  una 

C  valde  perversa,  quae  sanctitati  et  famae 
Euphrasiae  semper  invidit  atque  detraxit, 
ad  quam  Euphrasia  humillime,  amorose 
ac  benevolentissime  indesinenter  se  ha- 
buit.  Nam  in  coenobio  eodem  fuit  soror 
quaedam  a  pessimo  obsessa  daemonio,  ad 
quam  nulla  audebat  appropinquare  soro- 
rum,  praeter  Euphrasiam,  quse  illam  ac- 
cessit  intrepida,  deditque  manducare  ei- 
dem.  Cujus  privilegio  invidens  soror  illa 
perversa,  asseruit  se  quoque  posse  obses- 
sam   illam   accedere.  Quod  quum  facere 

D  praesumpsisset,  mox  eam  invasit,  percus- 
sit  et  vulneravit  illa  obsessa,  quousque  su- 
perveniens  S.  Euphrasia,  de  manibus  il- 
lius  obsessae  eripuit  eam. 


DOMINICA   XX   POST  TRINITATEM.   —   SERMO  TERTIUS 


555 


SERMO   TERTIUS 


DE   IMPEDIMENTIS   PERTINGENDI   AD   SPIRITUALES   NUPTIAS   CHRISTI. 


L 


27 


15 


IGATJS  manibus  et  pedibus  ejus,pro-  A 
jicite   cum    in    tenebras   exteriores ; 
ibi  erit  flctus  et  stridor  dentium.  Matth. 
XXII,  13. 

In  hodierno  evangelio  edocemur  qiiam 
incomprehensibiliter  magna  sit  caritas,  mi- 
sericordia  ac  munificentia  Dei  ad  homi- 
nes,  et  item  quam  ineffabiliter  magna  sit 
hominum  negligentia,  perversitas,  ingra- 
titudo.    Ecce   enim   Deus   omnipotens   et 

Gen.i,i(>,  seternus,  non  solum  ad  suam  imaginem  ac 
similitudinem  nos  creavit,  sed  etiam  ad 
supernaturalem  beatitudinem,  quae  est  sui  B 
ipsius  clara,  immediata  ac  fruitiva  cogni- 

/ftirf.iii, G,  tio,  condidit.  Quam  quum  primi  parentes 
sibi  ipsis  et  nobis  omnibus  demeruissent, 
misertus  est  Deus  hominibus,  et  Filium 
suum  pro  mundi  redemptione  ac  salute 
incarnandum  preedixit  ac  moriturum.  De- 
inde  per  homines  electos  et  sanctos,  vide- 
licet  Prophetas  ac  Patriarchas,  invitavit 
homines  ad  salutem,  ad  nuptias  spiritua- 
les,  ad  emendalionem  et  conversionem 
constantem,  ad  fidem  caritatemque  Chri- 
sti  :  quod  ab  initio  mundi  facere  coepit  C 
per  Adam  post  suam  emendationem,  et 
Seth,  Enoch,  Noe  et  alios  multos.  Specia- 
liter  autem  in  veteri  Testamento,  per  Moy- 
sen,  Aaron,  Josue,  Samuelem,  David,  Isa- 
iam  aliosque  Prophetas,  et  sanctos  aliquos 
reges,  ut  Josaphat,  Ezechiam,  Josiam,  in- 
vitavil  populum  Judffiorum  valde  frequen- 
ter  ad  fidem,  caritatem,  spirilualesque  nu- 
ptias  ac  salutem.  In  quo  caritas,  pietas  et 
munificentia  Dei  monstrantur ;  pra)sertim 
quod  ingratissimos,  rebelles,  perversos, 
toties  lamque  dignantissimc  invitavil.        D 

Insuper  hominum  ingratitudo,  ncgligen- 
tia  atque  pervcrsitas  ostenduntur  in  hoc, 
quod  tam  dignantcr  tainque  seepissimc  in- 


vitati  divinitus,  noluerunt  venire,  carnalia 
spiritualibus,temporalia,vana  ac  vilia  spi- 
ritualibus  et  a^ternis,  imo  creaturam  Crea- 
tori  insipientissime  ac  injustissime  pra- 
ferentes.  De  quibus  in  Zacharia  scriptum 
est  :  Noluerunt  attendere,  et  averterunt  Zach 
scapulas  recedentes,  et  aures  suas  aggra-  "' '■■ 
vaverunt  ne  audirent  legem. 

Prseterea  in  evangelio  hodierno  tangun- 
tur  qugedam  specialia  impedimenta  perve- 
niendi  ad  spirituales  nuptias  ac  salutem. 
Primo  etenim  dicitur,  quod  nolebant  veni- 
re  ;  secundo,  quod  neglexerunt  venire  ; 
tertio,  quod  abierunt  in  villam  suam  ; 
quarto,  quod  abierunt  in  negotiationem 
suam ;  quinto,  quod  quidam  eorum  tenue- 
runt  ministros  regis,  et  contumeliis  affe- 
ctos  interfecerunt. 

Primum  ergo  impedimentum  gratiee  ac 
salutis,  est  nolle  converti,  nolle  acquiesce- 
re,  nolle  subdi  ac  obedire.  Per  istos  qui 
venire  noluerunt,  designantur  universi  in- 
timorati,  qui  de  sua  sahite  non  curant,  nec 
aliud  habent  impedimentum  bene  viven- 
di,  nisi  quia  non  volunt ;  sed  quidquid 
praedicetur  eis  de  Dei  timore,  de  divini 
judicii  rigore,  de  poenls  a^ternis  ceterisque 
ad  salutem  spectantibus,  cordialiter  non 
advertunt,  imo  magis  convertunt  iUud  in 
risum,  et  in  suis  vanitatibus  fceditatibus- 
que  persistunt.  Qui  similes  sunt  induratis 
Judeeis,  de  quibus  ad  Ezechielem  prophe- 
tam  locutus  est  Deus  :  Fili  hominis,  ecce  FzccH 
mitto  te  ad  gentem  exasperatriccm,  filios  ^;,''''^'" 
Israel  qui  audiunt  sermones  meos  ex  le, 
et  non  faciunt  eos,  sed  in  canticum  oris 
sui  vertunt  eos;  et  factus  es  eis  quasi  car- 
men  musicum  quod  suavi  dulciquc  sono 
canitur.  Nain  et  isti  intimorati  etiam  eos  a 
quibus  audiunt  verbum  Dei  frequenter  de- 


.   VII, 


■  »< 


oob 


DOMINICA   XX  POST  TRINITATEM. 


SERMO  TERTIUS 


I  Reg.  XV, 
23. 


Jer.  xLviii, 
10. 

A/joe.iii,16. 


M(trc.  XIII, 
3.i. 

Hchr.  XII, 
28. 

Deul.  IV,  y. 


I  r!»i.  I,  17 


rident.  Hinc  remolissimi  sunt  a  salute:nam  A 
bona  voluntas  seu  bonum  propositum  est 
bon»  conversationis  e.xordium.  Unde  quam 
grave  sit  nolle  hujusmodi,  primo  Regum 
edocetur,  quo  dicitur  :  Quasi  scelus  idolo- 
latriae,  nolle  acquiescere. 

Secundum  impedimentum  gratise  ac  sa- 
lutis,  est  negligentia.  Et  ista  est  duplex  : 
una,  qua  opera  bona  quis  omnino  omit- 
tit,  non  jejunando,  aut  non  festivando  ac 
confitendo  juxta  preeceptum  Ecclesia;;  se- 
cunda,  qua  quis  opera  bona  exercet,  sed 
absque  debita  reverentia  Dei  et  sine  con-  B 
digna  diligentia  animi,  videlicet  cum  te- 
pore,  fastidio  et  distractione  irrefrenata. 
De  qua  Jeremias  asserit  :  Maledictus  qui 
facit   opus   Dei   negligenter.    Unde   et   in 
Apocalypsi  Dominus  loquitur  :  Quia  tepi- 
dus  es,  incipiam  te  evomere  de  ore  meo. 
Ubi  sapienter  pensandum  est,  quod  si  ma- 
ledictionem  meretur  et  condemnationem 
seternam,  qui  opus  Dei  facit  negligenter, 
quanta  erit  eorum  maledictio  atque  dam- 
natio  qui  illud  omnino  omittunt?  Oportet 
ergo  cum  diligentia  et  reverentia  Deo  ser-  C 
vire.  Propter  quod  apud  Marcum  ait  Sal- 
vator  :  Videte,  vigilate  et  orate.  Ad  He- 
bra^os  quoque  scribitur  :  Serviamus  Deo 
cum  metu  et  reverentia.  Hinc  in  Deutero- 
nomio  Moyses  exhortatur  :  Custodi  temet- 
ipsum  et  animam  tuam  sollicite ;  ne  obli- 
viscaris  verborum  Domini,  et  ne  excidant 
de  corde  tuo  cunctis  diebus  vita>  tuai.  Con- 
sidcret  igitur  homo  infinitam  majestatem 
Dei,  atque   incomparabilem  excellentiam 
ejus  in  omni  dignitate,  sapientia,  justitia 
et  perfectione  :  sicque  omnem  negligen-  D 
tiam  in  ipsius  devitet  obsequio.  Pensemus 
quam  reverenter  ac  sollicite  serviatur  le- 
gibus,principibus  et  pr^latis  sa'culi  hujus 
ab  eorum  ministris,  et  hoc  exemplo  disca- 
mus  Deo  reverenter  ac  fervide  ministrare. 
Prsesertim  autem  in  ecclesia,tempore  divi- 
ni  obsequii,  et  maxime  hora  celebrationis, 
reverenter   et  fervide   habere   se   debent 
Christiani  coram  rege  saeculorum  immor- 
tali,  invisibili,  Deo  vero,  non  pigre  seden- 
do,  sed  decenter,  genibus  flexis  orando. 


aut  stando,  seu  inclinando,  nisi  infirmitas 
eos  excuset.  Sed  quidam  ita  sunt  durae, 
intimoratse  ac  tumid»  mentis,  ut  nec  tem- 
pore  elevationis  genua  flectant,  et  Creatori 
suo  tam  irreverenter  adsistere  non  vere- 
antur.  Quocontra  Psalmista  loquitur  Deo  : 
In  toto  corde  meo  exquisivi  te.  ps.  cxvm, 

Tertium  impedimentum  salutis  et  gra-  '*^" 
tige,  est  superbia,ambitio,  seu  vana  gloria: 
quod  significatur  per  eum  qui  transivit  in 
villam  suam,  hoc  est  ad  locum  dominatio- 
nis  ac  pra^sidentise  suse.  Qui  enim  mundi 
hujus  qua?runt  honores,  et  aliis  appetunt 
dominari,  malentes  pr»esse  quam  subes- 
se,  Christi  humilitatem  discere  ac  assequi 
aspernantur;  nec  quam  periculosa  sit  prse- 
sidentia  contemplantur,  neque  divini  di- 
strictionem  judicii  expavescunt,sed  neque 
adspiciunt  quid  peccando  meruerint,quan- 
tain  confusionem,  dejectionem  ac  poenam. 
Consideret  ergo  unusquisque  se  ipsum  et 
proprium  imperfectum,  propriam  defectu- 
ositatem  et  culpam,  quam  insufficiens  sit 
regere  semetipsum  :  sicque  cessabit  ad 
aliorum  regimen  adspirare.  Nec  quisquam  //c4/-.  v,  4. 
se  ingerat  impudenter,  sed  qui  vocatur  a 
Deo,  ut  Aaron,  preesertim  quum  dicat  Gre- 
gorius  :  Numerari  culpae  non  possunt  quae 
ex  ambitione  procedunt.  Et  rursus  :  Unus- 
quisque  praelatus  seu  prsesidens  toties  ad 
apostasiee  crimen  delabitur,  quoties  prae- 
esse  hominibus  delectatur.  Ejus  enim  ve- 
stigia  sequitur  qui  similis  fieri  Altissi- /«.  xiv,  li. 
mo  concupivit,  et  angelis  juxta  propriae 
voluntatis  placitum  praeesse  optavit.  Ad- 
vertant  ergo  superbi  et  honoris  ac  gloria? 
cupidi  in  praesenti,  quod  apud  Matthaeum 
Christus  Dominus  contestatur  :  Nisi  con-  Matth. 
versi  fueritis,  et  efficiamini  sicut  parvuli,  "^'"•■^- 
non  inlrabitis  in  regnum  coelorum.  Humi- 
litatem  ergo  in  omnibus  amplectamur,  si- 
ne  qua  nemo  potest  Deo  placere,  nec 
gratiam  ac  virtutes  in  corde  suo  colligere. 

Quartum  impedimentum,  est  avaritia  : 
quae  significatur  per  eum  qui  ad  suam 
abiit  negotiationem.  Per  quem  omnes  ex- 
primuntur  avari,  qui  quanto  plus  terrena 
appetunt  atque  accumulant,  lanto  plus  a 


DOMINICA   XX   POST  TRINITATEM.   —   SERMO   TERTIUS  357 

profectu   virtutum,   ab   adeptione   salutis  A      Insuper,  quoniam  caritas  vestis  est  nu- 

8eterna3    impediunt    semetipsos.    Avaritia  ptialis,  in  vera  ac  fervida  Dei  ac  proxi- 

quippe,  tanqiiam  gravissimum  pondus,  de-  morum  caritate  jugiter  permanere  atque 

primit  animam  ad  teiTena,ita  quod  in  illis  proficere  enilamur,  omnem  prorsus  dete- 

spiritualiler   suffocatur,  nec   ad  contein-  stantes  invidiam.  Pensemus  quoque  distri- 

planda  divina  levatur.  Verum  ut  ait  Grego-  ctionem  divini  judicii   in    isto  qui  veste 

rius,  si  consideremus  quse  et  quanta  nobis  caruit  nuptiali,  per  quem  designantur  om- 

promittuntur   in    coelis,    vilescunt   animo  nes  qui  in    peccato  exstant  mortali.  Qui 

omnia  qu®  habentur  in  terris.  Dilige  te,  manibus    pedibusque    iigatis,    jussus    est 

0  Christiane,  spirituali  et  vero  amore,  do-  projici  in  tenebras  infernales,  ut  qui  hic 

na  gratiffi   ac  virtutum  optando,  servan-  membra  sua  contra  Dei  preecepta   exten- 

do,augendo,atque  ad  gloriam  a^ternse  bea-  dit,  illic  ea  habeat  vinculis  aeternse  dam- 

titudinis   cordialiter   adspirando  :  sicque  B  nationis   constricta.  Itaque   tenebras  illas 

carnalem  et  falsum  tui  ipsius  amorem  ab-  nimis  horribiles   intolerabilesque   inferni 

jicias,  ea  nequaquam  desiderando  qua)  im-  foetores,  deemonum  metuendos  adspectus, 

pediunt  a  salute,  quee  offensiva  sunt  Dei,  gehennale  frigus  et  ignem  aeternum,  om- 

et  spirituali  dilectioni   exstant  contraria,  nem  demum  desolationem,  desperationem 

ut   sunt   voluptates   carnales,   terrenee   et  et  perturbationem  damnatorum  sapientia- 

superfluae  possessiones,  etc.  liter   modo   quotidie  inspiciamus,  verea- 

Quintum,  est  manifesta  malitia  :  quae  si-  mur  et  effugere  semper  conemur,  atque 

gnatur  per  eos  qui  servos  regis  ccelestis  prsedicta  salutis  ac  gratise  impedimenta 

contumelia   affectos   injustissime   occide-  vitemus. 

runt.  Per  quos  intelliguntur  omnes  obsti-  Legitur    in    libro    Jeremiee    prophetae, 

nati  ac  pessimi,  qui  eos  a  quibus  audiunt  quemadmodum  ipse  Jeremias  in  utero  ma-  Jer.  i,o-io. 

verbum  Dei  et  justas  increpationes,  seu  C  tris  suse  sanctificatus,  et  a  pueritia  sua 

caritativas  ac  pias  exhortationes,  odiunt,  spiritu  prophetiffi  repletus,  a  perversissi- 

persequuntur  aut  etiam  perimunt,  juxta  mis  incredulisque  Judseis  multas  et  graves 

Amo«v,io.  illud  Amos  :  Odio  habuerunt  corripientem,  tribulationes   perpessus   est.    Nam   semel 

et  loquentem  perfecte  abominati  sunt.  Isti  miserunt  eum  in  nervum,  et  saepe  in  car-    /iiW.  xx, 

/>/-oi.  XXIX,  advertant  quod  Salomon  contestatur  :  Viro  cerein,  imo  semel  in  profundissimum  la- ^;^^",^," g^ ' 

'•  qui  corripientem  dura  cervice  contemnit,  cum,  in  quo  non  fuit  aqua,  sed  lutum  ; 

repentinus  superveniet  interitus.  Isti  sunt  descenditque  beatissimus  ille  Propheta  us- 

similes  phreneticis  et  furibundis  infirmis,  que  ad  renes  suos  in  coenum.  Alia  quoque 

qui  violentas   injiciunt   manus  in   patres  vice  diutissime  sedit  in  carcere,  susten-  ibi.ixxwu, 

suos  ac  medicos  eis  succurrere  cupientes  :  tatus   ibidem   pane  tribulationis   et  aqua  l^^fg,^'^^^,; 

imo  similes  sunt  Scribis  ac  Pharisaeis,  ce-  angustiae^atqne  omni  humano  privatus  so-  .!'• 
terisque  Judaeis,  qui  persecuti  sunt  Chri-  D  latio.  Et  subsannabatur  ab  omnibus,  ac  ar-  Jcr.  xvm, 

stum,  eo  quod  contra  eorum  vitia  praedi-  repticius  seu  obsessus  a  pluribus  diceba- '*'  ^^'^'' 

cavit,  et  eos   condigne   corripuit.  Itaque  tur.  Tandem  quum  jam  sancta  senectute 

increpationes  justas  et  caritativas,  infor-  gi'anda?vus,acriter  increparet  populum  su- 

mationes  salubres,cum  omni  gaudio  et  gra-  uin    pravissimum,  ab   eodem   ictibus   la-    Cf.uix, 

tiarum  actione  suscipiamus,  nec  minus  gra-  pidum  est  occisus.  Et  omnia  ista  pro  ju-    '' 

tanter   accipiamus   curationem  vulnerum  slitia  pertulit,  et  quoniam  plebem  illam 

anim»  nostrae  quam  corporis  nostri,quum  vitiosissimam  reprehendere  non  cessavit. 

/6irf.xv,32.  in  Proverbiis   scriptum  sit  :  Qui   abjicit  Ecce  prseelecti  ainici  ac  filii  Dei  quanta 

disciplinam,  despicit  animam  suam ;  qui  in  isto  perpessi  sunt  sseculo.  Ipsorum  ergo 

autem  acquiescit  increpationibus,  posses-  exemplo,  patientiam  sanctam  discamus  ac 

sor  esl  cordis.  jugiter  observemus. 


558  DOMINICA   XX   POST  TRINITATEM.   —  AD   RELIGIOSOS  ;   SERMO  QUARTUS 


AD    RKLIGIOSOS 


y 


12 


SERMO  QUARTUS 

DE   DISCRETIONE   ET  VIGILANTIA  MENTIS   SEMPER  HABENDA. 


IDET E  quomodo   caute   amhxdetls.  A  fallat  opinio,  ne  decipiat  sermo  versutus, 

Ephes.  V,  15.  ne  quod  bonum  est,  malum  esse  eredatur, 

Cautio  ad  prudentiam   pertinet,  et  est  aut  econverso.  Discretio  quippe  omni  vir- 

cautio  prospectio  ac  diligentia  mentis  ad  tuti  ordinem  tradit,  modum  prajfigit,  fir- 

vitandum  pericula.  Quum  ergo  in  medio  mitatem  pulchritudinemque  largitur;  nec 

laqueorum  versemur,  atque  innumerabi-  solum  est  virtus,  sed  et  moderatrix  virtu- 

lium  invisibilium  hostium,  omni  callidi-  tum,   ordinatrix   affectuum,   doctrix   mo- 

tate,  crudelitate,  experientia,  grandi  etiam  rum  :  qua  sublata,  virtus  vertitur  in  pec- 

fortitudine  abundantium,  multitudine  cir-  catum.    Etenim    si    adsit   timor   et    desit 

Ps.  cxvii,  cumvallemur,  qui  nos  circumdant  ut  apes,  discretio,  vertitur   in   desperationem  ;    si 

et  contra  nos  exardescunt  sicut  ignis  in  dolor,  transit  in  amaritudinem;  si  amor, 

spinis,  certum  est  quod  incessabili  cau-  in  desolationem;  si  spes,  in  praesumptio- 
tione  indigeamus  :  prffsertim  quum  peri- B  nem;  si  Ia?titia,  in  dissolutionem;  si  ira, 

cula  nobis  imminentia,  sint  de  irremedia-  in  furorem.  Frequenter  quoque  contingit 

biIibus,incomparabilibus  et  interminabili-  quod  dum  actui  virtuoso  immoderate  in- 

bus  maliSjUtpote  de  amissione  beatitudinis  sistitur,  fit  vitiosus  ac  perditur ;  si  autem 

summae  ac  sempiternse,  et  de  incursione  discrete  interrumpatur,  salubrius  conser- 

damnationis  perpetuae  et  extrem».  0  uti-  vatur.  Imo,  ut  ait  Isidorus  :  Quidquid  boni 

nam  htec  saperent  nobis  taliter  ut  oportet:  sine  discretione  feceris,  vitium  est;  quid- 

puto  quod  nunquam  dissoluti,  intimorati,  quid  cum  discretione,  virtus. 

otiosi  essemus.  Verumtamen  in  his  multi  religiosi  sunt 

Porro  hoc  loco,  per  cautionem  discretio  valde   defectuosi,  qui   ssepe   alicui   operi 

potest  intelligi,  quse  omni  proficere  cu-  exteriori  tanto  insistunt  fervore,  ut  hora 

pienti  potissimum  necessaria  exstat,  non  divini  Officii   imminente  aut  etiam  desi- 

solum  ut  mala  vitentur  bonaque  fiant,  sed  C  gnata  vix  queant  avelli,  tamque  immode- 

item  ut  horum  utrumque  fial  compendio-  rato  affectu  prosequuntur  opus  inceptum, 

se,  et  ut  celeriter  multum  proficiamus,  et  ut  a  spirituali  exercitio  ac  profectu  non 

ad  perfectionem  pertingamus  velocius  :  ut  mediocriter  impediantur  :  quemadmodum 

scilicet  in  omni  actu  virtutis,modum,tem-  recitat    Cassianus    de    Fratre    qui    saxum 

pus,  locum,  rectam   intentionem,  jugem  quoddam  volebat  forsan  dividere  aut  ali- 

custodiam  observemus,  totaque  diligentia  ter   sibi  aptare,  atque  tam  acriter   labo- 

id  adimplerc  conemur  propter  quod  reli-  ravit,  quod  sudor  ejus  erupit.   Et  quum 

gionem  sumus  ingressi.  Ilinc  ait  Bernar-  paululum  respirasset,  mox  coepit  rursus 

dus  :  In  cunctis   nobis   semper   praeesse  percutere.    Superveniens   autem    quidam 

debet  discretio,  et  suo  moderamine  sin-  Patrum,  vidit  diabolum  in  specie  quadam 

gulas  discernere  voluntates,  ne  verisimilis  humana  ex  opposito  Fratris  stantem,  et 


DOMINICA   XX   POST  TRINITATEM.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS 


559 


eiim   ad  opus  illud   importune  concitan-  A  excessu  abstinentiae  modum  transcendat, 


tem.  Dixitque  Pater  ille  ad  Fratrem  :  Quid 
agis,  frater  ?  Respondit  :  Laboramus  con- 
tra  saxum  istud  durissimum.  Et  senex  : 
Bene  (iuquit)  dixisti,  Laboramus,  quia  non 
solus  laboras,  sed  adstat  alius  quem  non 
vides,  et  te  provocat.  Itaque  a  spirituali- 
bus  studiis  nunquam  longe  recedamus,  et 
ante  orationem,  psalmodiam,  celebratio- 
nem,  confessionem,  persolutionem  Hora- 
rum,  mentem  recolligamus,  devote  incipia- 


nec  sub  pr»textu  gubernandi  corporis  te- 
pore  lentescat.  Heec  discretio,  oculus  et 
lucerna  corporis  in  Evangelio  nuncupa- 
tur,  Christo  dicente  :  Lucerna  corporis  tui  Matth.si, 
est  oculus  tuus;  si  ocuhis  tuus  simplex '" 
fuerit,  totum  corpus  tuum  lucidum  erit. 
Discretio  enim  cogitationes  et  facta  homi- 
nis  cuncta  discernens,  qua?  agenda  sunt 
prospicit,  judicat  et  ilhistrat.  Haec  est  vir- 


tus  quae  non  solum  lucerna  corporis,  sed 
mus,  reverentiahter  prosequamur,  fervide      et  sol  ab  Apostolo  nuncupatur  dicente  : 
finiamus.  Virtus  namque  principii  in  se-  B  Sol  non  occidat  super  iracundiam  vestram.  Ephes.  w, 
quentibus  manet,  et  a  fine  denominatio      Ipsa  etiam  dicitur  gubernatio  vita?  nostree; 


26. 


sumitur. 

Denique  de  laude  discretionis,Gassianus 
in  seeunda  coUatione  abbatis  Moysis  pul- 
chra  muha  inducit,  inter  cetera  referens 
quemadmodum  beatissimus  pater  Anto- 
nius,  congregatis  apud  se  sanctis  senio- 
ribus  qui  causa  inquirendse  perfectionis 
convenerunt  ad  eum,  a  vespere  usque  ad 
hicem  matutinam  (per  totam  videlicet  no- 
clem)protraxit  collationem,  maxime  quaj- 


secundum  illud  :  Quibus  non  est  guberna-  P/oi.xi.u, 
tio,  cadent  ut  foHa.  Ipsa  quoque  consihum  ^""'^  ^^^' 
nominatur,  sine  quo  (secundum  Scriptii- 
ram)  agere  nil  debemus,  quum  scriptum 
sit  :  Oinnia  fac  cum  consiho.  Ipsa  est  et  ^"cc^.xxxii, 
sohdus  cibus,  de  quo  ait  Apostolus  :  Per-  ^^^^  ^  ,^ 
fectorum  est  solidus  cibus.  Sicque  B.  An- 
tonii  et  universorum  Patrum  sententia  de- 
finitum  est,  discretionem  esse  qu®  fixo 
gradu  intrepidum  monachum  perducat  ad 


rens  qua3  virtus  possit  monachum  a  la-  C  perfectionem,  ceterasque  virtutes  conser- 
queis  inimici  semper  servare  iUeesum,  vet  illsesas  :  cum  qua  ad  consummationis 
rectoque  tramite  ac  gressu  firmissimo  ad  fastigia  minori  fatigatione  conscenditur,et 
perfectionis  culmen  perducere.  Quumque  sine  qua  muhi,  quamvis  plus  laborantes, 
unusquisque  quod  sibi  apparuit  responde-  perfectionis  cuhnen  nequiverunt  ascende- 
ret,  uno  dicente  jejunia  atque  vigilias  id      re.  Omnium   namque  virtutum   genitrix. 


compendiosius  facere,  alio  sohtudinem  ere- 
mi,  tertio  opera  pietatis,  quarto  abnega- 
tionem  temporalium  rerum,  tandem  san- 
ctiis  respondit  Antonius  :  Omnia  qua3 
dixistis,  utilia  sunt  ad  profectum,  sed  nul- 
lum  eorum  ad  perfectionem  compendio- 


raoderatrix  et  custos  exsistit  discretio.  Haec 
Cassianus. 

Ilinc  etiam  abbas  Pastor  allegavit  verba 
abbatis  Ammonis  dicentis  :  Est  homo  qui 
toto  tempore  vitse  suee  portat  securim,  et 
non  potest  dejicere  arborem;  est  autem 


sius   provehit   monachum.    S»pe   etenim  D  aher  habens  usum  incidendi,  et  in  paucis 


vigiliis  et  jejuniis  acerrime  incumbentes, 
atque  mirifice  in  solitudine  permanentes, 
omnia  quoque  rehnquentes  terrena,et  pie- 
talis  exsequentes  opera,  repente  dejecti 
sunt,  maximumque  fervorem  et  laudabi- 
lem  vitain  fine  detestabih  concluserunt. 
Quorum  deceptionis  exstitit  causa,  quod 
non  satis  a  senioribus  fuerant  instituti, 
nec  vera  discretionc  ornati.  Qua?  utrum- 


ictibus  dejicit  arborem.  Securim  autem 
dixit  esse  discretionem.  Sic  et  nunc,  heu  ! 
multi  rehgiosi  satis  magnos  exercent  Ja- 
bores,  et  tamen  in  veris  virlutibus  minus 
proficiunt  quam  aliqui  saeculares  aut  ahi 
quicumque  minus  exterius  laborantes,quo- 
niam  indiscrete  se  habent. 

Deinceps,  ut  abbas  Moyses  docuit,  ad 
veraui  (hscretionem  maxime  proficil   ho- 


que  vitiosum  devitans  extremum,via  regia      mo  per  veram  humihtalem,  qua  quis  non 
facil  incedere  monachum,  ut  nec  fervoris      solum  sua  facta,  sed  et  cogilationes  alque 


560  DOMINICA   XX   POST  TRINITATEM.  —  AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS 

affectiones   senioribus   et   sapientioribus,  A  procedamus,  non  quasi  insipientes,  indis- 

praesertim   prcTsidentibus,  reserat  exami-  creti,  preesumptuosi,  intimorati,  sed  quasi 

nanda,  nec  suo  credit  judicio,  sed  illorum  veraciter  sapientes,  Dei  auxilio  jugiter  in- 

instructioni   consentit  :   per   quod   etiam  haerentes,et  omne  tempus  fructuose  atque 

dapmonum  vincit  insidias,  et  illuminari  ac  strenue  expendentes;  atque  prseterita  tem- 

confortari  meretur  a  Spiritu  Sancto.  Ac-  pora  negligenter  exacta  sic  recuperemus, 

quiritur  quoque  discretio  per  indesinen-  ac  modis  praetactis  veram  ac  plenam  dis- 

tem  oralionem  a  Deo,  sed  et  per  studium  cretionem  adipisci  ac  possidere  infatigabi- 

et  lectionem  in  libris  devotis,  in  quibus  liter  laboremus,  simusque  custoditi  corde, 

de  hac  re  sanctorum  et  expertissimorum  ore  et  opere,  sensu,  appetitu,  ac  ceteris 

Patrum  verba  digesta  sunt  et  exempla  plu-  omnibus.   Dies  enim  nunc  maxime  mali 

rima  recitata.  Unde  et  aliqui  qui  in  solitu-  sunt;  et  tempus  nostrum  est  quasi  umbra  iPar.xxix, 

dine  vitam  duxerunt  arctissimam,  perisse  B  in  terra,  nec  ulla  est  mora.   Quae  aulem  ^^' 

leguntur,  quoniam  suo  sensui  pertinacitef  restant,  imminent  et  propinquant,  aeterna 

inhaerentes,  Patrum   judicio  non   acquie-  sunt.  Idcirco  non  fatigemur,  non  negliga- 

verunt.  mus;  sed   tanto   in   omnibus  devotiores, 

E  hes  V       Itaque,  juxta  doctrinam  Apostoli,  in  om-  agiliores   ferventioresque    simus,    quanto 

13,16.        ni  conversatione  nostra  caute  agamus  ac  termino  vitae  amplius  propinquamus. 


SERMO  QUINTUS 


r 


QUOMODO   RELIGIOSI   PRiECIPUE   DEUM   ORARE,   AD   IPSUM   SUSPIRARE,   SPIRITUIQUE 
SANCTO   HABITACULUM   PARARE   DEBEANT. 


'MPLEMINl  Spiritu  Sancto,  loquentes  C  formari,  et  in  eo  proficere,  sed  etiam  ipso 

vobistnetipsis  in  psalmis,  et  hymnis,  et  repleri.  Efvere  in  promptu,  si  quod  est 

canticis  spiritualihus.  Ephes.  v,  18,  19.  in  nobis  fecerimus,  nos  ipsos  praeparando 

Deus,  cujus  natura  est   bonitas,  cujus  ad  gratiam  plenam.  Quod  facimus  implen- 

proprietas  pietas,  cujus  munificentia  est  do  quod  scriptum  est  :  Declina  a  malo,  et  />*.  xxwr, 

immensa,  qui  abundantia  pietatis  susb  me-  fac  bonum.  Duobus  etenim  modis  nos  ad  ^'' 

rita   supplicum   excedit   et   vota,    nequa-  gratiam  ejusque  profectum  ac  plenitudi- 

quam  tam  multoties  ac  districte  juberet  nem  pra?paramus,  videlicet  mala  vitando, 

in  se  sperare,  seque  ab  omnibus  invocari,  hoc  est  omnem  carnalitatem,  negligenti- 

nisi  vere  paratissimus  esset  in  se  speran-  am,  dissolutionem,  loquacitatem,  immode- 

tibus  seque  invocantibus  subvenire,  prae-  rantiam  fugiendo,  deinde  quae  bona  sunt 

sertim  quum  et  ipse,  qui  essentialiter  ve-  exsequendo,  ut  ea   quae  Ordinis   sunt  ac 

rus  ac  veritas  est,  exauditionem  et  opem  D  legis  divinae,  cum  omni  diligentia  obser- 

iv/«»/i. v.i,  tam  copiose  illis  promiserit  :  Petite  (in-  vemus.  Sic  enim  habendo  nos,  ad  mirabile 

7,8;yoan«.  qniens),  ct  accipietis  ;  quaerite,  et  invenie-  gratise  incrementum  nos  coaptamus. 

tis;    pulsale,    et    aperietur  vobis.    Omnis  Porro,  quoniam  desiderium  aperit  mon- 

enim  qui  petit,  accipit,  etc.  Hinc  in  hodi-  tem  desiderantis  ad  susceptionem  deside- 

erna  epistola  hortatur  Apostolus,  «  Imple-  rati,  idcirco  ad  omnipotentem  ac  superli- 

mini  Spiritu  SanctO)),quasi  in  promptu  sit  beralissimum  Deum  fervide  adspiremus, 

nobis  Spiritu  Sancto  non  solum  tangi,  in-  ejus  sacra  charismata  ardenter  optemus, 


DOMINICA   XX   POST  TRINITATEM.   —  AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO  QUINTUS  5G1 

pro  ipsorum  affluenlia  ipsius  misericor- A  naclio  quemadmodum  crapuia?  Infinitam 

diam  totis  deprecemur  pra?cordiis.  Et  cer-  habemus  rationem  humiliandi  et  despici- 

te  libenter  et   exuberanter  exaudiet   nos  endi  nos  ipsos,  si  rite  perpendimus  quo- 

benignissimus  Deus,  si  juxta  hodiernto  do-  niain    olim   sancti  Patres  inulto  et  quasi 

cumenta  epislolse,  in  omnibus  caute  ten-  incomparabiliter  magis  lemperate  et  parce 

damus,  teinpusque  redimamus,  nec  vino  ac   sobrie   sumpserunt  siccum  panem  et 

inebriemur  :  id  est,  sollicite  et  ferventer  frigidam  aquam,  quam   nos    pauperrimi, 

gradiamur  ad   patriam  claritatis  seternae,  ingentia  carnium  aut  piscium  corpora  et 

faciendo  omne  quod  possumus  bonum,  et  pocula  pretiosa.  Humilitas  ergo,  pietas,  pa- 

tam  fructuose  tempus  quod  restat  explen-  tientia,    mansuetudo,  obedientia,    caritas, 

do,  ut  in  eo  etiam  preeteritos  dies  recu-  zelus  justitiae,  suppleat  in  nobis  quod  de 

peremus;  nec  in  cibo  excedamus  ac  potu,  abstinentia  nobis  deest. 

vel  ante  tempus  debitum  seu  extra  illud  B      Pra?terea,quoniam  Salvatore  testante,Ex  J/a<^/i.xii, 

aliquid  cibi  et  potus  accipiendo,  nec  diu-  abundantia  cordis  os  loquitur,  rite  adjun-  ^'*' 

tius  ad  mensam  sedendo,  neque  superflue  xit  Apostolus  verbis  prffitactis  quibus  di- 

nos  replendo,  nec  delicata  quarendo.  xit,«Implemini  Spiritu  SanctO)),verba  ista   Ephes.v, 

Nempe  quam  detestabile  sit  extra  tem-  sequentia  :  «  loquentes  vobismetipsis  in  *^'  '^" 

pus  aliquid  horum  sine  spiritualis  patris  psalmis,  et  hymnis,  et  canticis  spirituali- 

consensu  accipere,  constat  ex  eo  quod  ab-  bus )).  Quemadmodum  ergo  de  rebus  spiri- 

bas  Serapion  retulit  de  se  ipso,  quemadmo-  tualibus  incessanter  conferre,  non  intermi- 

dum  quum  adhuc  adolescens  esset,et  igno-  scendo  verba  inania,  et  de  sacra  Scriptura 

rante  patre  suo  S.  Theona,  quotidie  unum  humiliter  loqui,  probabile  signum  est  gra- 

paximacem,  videlicet  parvum  panem,  co-  tios»  ac  copioste  prsesentiae  Spiritus  San- 

mederet ;  tandem  propriam  prodidit   cul-  cti;  sic  de  vanis  et  frivolis  loqui,  cujus 

pam,  moxque  fumus  foetidissimus  atque  C  rei   indicium   esse  videtur,  nisi  miserri- 

teterrimus  per  cellee  fenestram  egressus  mae  ac  vacuse  mentis,  prsesertim  talibus 

est.  Augustinus  quoque  in  Regula  sua  pro-  immorando  ac  delectando  ?  Porro   verba 

hibet  istud.  detractoria,    susurratoria,     contumeliosa, 

Insuper,  quam  vitiosum  sit  cibo  et  potu  discordia)  seminativa,  mendosa,  pungitiva 

se  immoderate   replere,  innotescit  ex  eo  proferre,  cujus  inhabitationis  est  signum, 

Cassianus.  quod  abbas  Moyses  in  primo  CoIIationum  nisi  diaboli  ?  Quse  quum  ita  se  habeant, 

libro  refert  de  quodam  fratre  Benjamin.  quid   est   quod   convenientibus   nobis   in 

Qui    in   eremo   habitans,  praeter   aliorum  unum,  jam  non  est  dominica  verba  pro- 

consuetudinem  biduanas  jejunavit,  vide-  ferre,  de  pertinentibus  ad  Dei   honorem 

licet  secundo  die  nil  accipiens  cibi,  qua-  ac  animarum  salutem  conferre,  mutuo  ad 

tenus  tertio  die,duorum  dierum  pra?fixam  meliora  hortari,  et  ex  sacris  collationibus 
quantitatem,  videlicet  quatuor  paximaces,  D  inflammari,  compungi,  doceri,  sed  fabula- 

simul  manducanSjSe  saturaret.Qui  tandem  tionibus  stultis,  dissolutionibus  puerilibus 

hujus  peccati  demerito  a  Deo  relictus,  ad  risibusque  vacare,  et  sic  pretiosissimum 

sajculum  est  reversus.  tempus  expendere   ac   damnabiliter   per- 

Si  ergo  tanta  exstitit  culpa  in  solo  pane  dere,  et  lacerata  memoria  menteque  frigi- 

sicco  excedere,  extra  horam  edendo  aul  se  da  ad  divina  accedere  ?  Recordemur  quod 

immoderate  replendo,  quale  peccatum  es-  Pater  quidam  dixit  coram  magno  et  sancto 

se  censendum  est  omni  die  per  immode-  Antonio  de  Fratribus  qui  in  via  contulerant 

rantiam  se  replere,  aut  extra  tempus  ci-  nunc  de  sacra  Scriptura,  nunc  de  verbis  Pa- 

bum  aut  potum  delicatum  absque  licentia  lrum,nunc  de  suarum  operibus  manuum  : 

capcre,  potissimum  quum,teste  beatissimo  Boni  (inquiens)  sunt,  sed  habitatio  eorum 

Beuediclo,  nihil  tam  fugieudum  sit  mo-  jauua  caret;  quicumque  vult,  intrat  stabu- 

T.  30.  36 


562  DOMINICA  XX  POST  TRINITATEM.  —  AD  RELIGIOSOS  ;   SERMO   SEXTUS 

lum  solvitque  asinum.  Si  hoc  dixit  de  Fra-  A  ei  pro  posse  vicem  ac  honorificentiam  tri- 

tribus  qui  tamen  de  illicitis  non  luerant  buendo,  ne  dicat  de  nobis  :  Populus  hic  /s.xxix,i3; 

collocuti,  quid  de  nobis  dicendum  esl,  qui  labiis  me  honorat;  cor  autem  eorum  longe  ^^"'"'•''^' 

non  solum  venialiter  illicita  verba,  sed  et  est  a  me.  De  omni  igitur  bono  quod  fieri 

ex  suo   genere   quoque   raortalia   crebro,  cernimus  aut  audimus,  omnium  fonti  bo- 

Deum  obliti  et  ejus  judicium  non  veren-  norum  regratiemur  ex  animo. 
tes,  proferre  audemus,  ut  sunt  verba  ob-  Postremo,  juxta  apostolica  documenta, 

locutoria,  susurratoria,  discordise  semina-  subjecti  invicem  simus  in  timore  Dei  ca-  Ej>hes.  v, 

tiva,  contumeliosa,  mendosa?  Nunc  ergo  sto  ac  filiali :  et  hoc,  ex  obedientiee  debito,  "*• 

de  cetero  Deum  habentes  pree  oculis,  non  aut  certe   ex  condecentia  et  supereroga- 

nisi   sedificatoria,  salubria   et   divina   lo-  tione  caritatis  ac  humilitatls.  Superiores 

quamur.  equidem    per   caritatem    et    humilitatem 
Atque,  ut  consequenter  monet  Aposto-  B  sponte  se  subdunt  inferioribus,  salva  ju- 

Ephes.  V,  lus,  gratias  Deo  Patri  in  nomine  Filii  ejus  stitia  disciplina  ;  inferiores  autem  supe- 

°"  Jesu  Christi  agamus  pro  universis  bene-  rioribus,  ex  obedientiae  exigentia.  Unde  ait 

ficiis  tam  nobis  quam  aliis  desuper  distri-  Salvator  :  Qui  major  est  vestrum,  sit  ve-    Matth. 

butis;  et  ex  caritate  et  latria  ac  zelo  justi-  ster  minister.  Ceteris  autem  ait  Aposto-  ''^"''  "' 

tiae  hoc  agamus,  cum  omni  cordis  affectu  lus  :  Honore  invicem  prsevenientes ;  et,   Rom.  xn, 

ineestimabili  bonitati,  caritati,  misericor-  Per  caritatem  servite  invicem.Ecce  omnia  ^^^^^,  ^  ,3 

dise  ac  munificentiae  Dei  nostri  saepissime  ista  cunctis  Christifidelibus  scripta  sunt 

regratiantes.  Sicque  de  proprio  imperfecto  et  injuncta.  Quanto  magis  religiosos  opor- 

et  de  nostris  peccatis,  de  multiplici  quo-  tet  ea  sublimiter  adimplere,  atque  evulsa 

que  ruina  Ecclesiee  contristemur,ac  Deum  omni  superbia,  in  vera,  sancta,  profunda 

pro  subventione  et  affluentia  gratise  de-  ac  stabili  hurailitate  pariter  conversari,  et 

precemur,  ut  nihilo  minus  de  omni  pie-  C  in  Dei  timore  persistere,  ne  quis  alium 

tate  et  gratia  nobis  aliisque  collatis,  Deo  scandalizet,  gravet,  perturbet,  et  Christum 

humillime  ac  frequenter  grates  agamus,ei  in  suis  membris  trucidet?  Sed  oranes  mu- 

omne  bonum  attribuendo,  et  de  omni  be-  tuo  sedificatorii,  pacifici  caritativique  si- 

neficio  suo  ipsura  toto  corde  laudando,  mus,  ad  laudera  et  gloriara  Omnipotentis. 

nec  verbis  tantum,  sed  operibus  quoque  Amen. 


SERMO  SEXTUS 


DE  VARIIS   NUPTIIS,   ET   IMPEDIMENTIS   PERTINGENDI  AD  NUPTIAS   SPIRITUALES 

PERFECTIONEMQUE    MONASTICAM. 


SIMILE  est  regnum  ccelorum  homini  D  Christi   atque   Ecclesiae.  Sunt   et   nuptise 

regi  qui  fecit  nuptias  filio  suo.Matih.  internales  et  gratise,  utpote  unio  Christi 

xxii,  2.  cum  anima  fideli  per  fidera,  caritatem  et 

Sunt  nuptise  carnales,  sunt  et  spiritua-  gratiain.  Sunt  etiara  nuptiic  supercoelestes 

les.  Et  nuptise  spirituales  sunt  inultffi,  vi-  et  gloria),  qujc  sunt  beatifica  unio  raentis 

delicet  :  personales,  quae  sunt  unio  Verbi  creatse  cum  Deo  :  ad  quas  prsefata^  nuptiae 

aeterni  cum   natura  humana  in  Christo  ;  ordinantur. 

item  sacramentales,  quaj  sunt  conjunctio  Nuptias  personales  fecit  Deus  Pater  Uni- 


DOMINICA   XX   POST  TRINITATEM.   —   AD  RELIGIOSOS  ;   SERMO   SEXTUS 


563 


genito  suo  in  utero  Virginis,  conjungendo  A 
ei  naturam  humanam  in  unitate  person®. 
Ad  has  nuptias  sumus  vocati,  ut  eas  factas 
esse  vere  credamus  et  confiteamur,  atque 
pro  tam  incomprehensibili  caritate,  digna- 
tione  ac  munificentia  totius  supergloriosis- 
simee  Trinitatis,et  potissimum  Verbi  ajter- 
ni  circa  nostram  naturam,  superaltissimse 
Trinitati  totis  viribus  regratiemur.  In  iis 
nuptiis,  unigenitus  Filius,  tanquam  amo- 
rosissimus  sponsus,  naturam  humanam 
quam  assumpsit,  intime  ac  propinquissi- 
me  sibi  conjunxit,  adstrinxit,  amplexus  B 
est,  omnique  dono  gratia?  ac  lumine  glo- 
riae,  omni  Spiritus  Sancti  charismate  in- 
comparabiliter  adornavit,  fecundavit,  im- 
plevit,  quia  non  decuit  Unigenitum  Dei 
humanam  naturam  nisi  omni  dono  super- 
naturali  praifato  venustissime  decoratam 
et  pulchrificatam  assumere,  non  quod  ad- 
ornatio  illa  gratiosa  ac  gloriosa  hypostati- 
cam  unionem  aut  assumptionem  praeces- 
serit  tempore,  imo  eodem  instanti  utraque 
facta  est. 

Preeterea,  nuptiae  sacramentales  et  nu-  C 
ptiee  internales  se  habent  ut  totum  et 
pars  :  ideo  ad  utrasque  sumus  vocati,  ut 
simus  per  fidem  et  caritatem  membra 
Ecclesise,  et  per  eamdem  fidem  et  cari- 
tatem  sint  animse  nostrae  Christi  sponsse. 
Sed  sicut  in  Evangelio  tangitur,  diversi 
diversis  peccatis  impediuntur  ab  accessu 
ad  nuptias  istas,  et  per  consequens  ab 
adeptione  supercoelestium  nuptiarum,  ad 
quas  non  nisi  per  nuptias  Ecclesise  mili- 
tantis  pertingitur.  Vitia  autem  ab  his  nu- 
ptiis  impedientia,sunt,ut  Evangelium  tan-  D 
git,  duritia,  obstinatio,  indocilitas  cordis, 
immansio  proprii  sensus,  aspernatio  obe- 
diendi  :  et  his  vitiis  invoiuti,  designantur 
per  eos  qui  noluerunt  venire.  Tales  sunt 
qui  correpti  et  castigati  non  emendantur, 
sed  murmurando,  indignando  seque  excu- 
sando,  aut  aiiis  modis,  fiunt  pejores,  si- 
miles  obstinatissimis  filiis  Israel,  de  qui- 
Ezech.n,  bus  ad  Ezechielem  loquitur  Deus  :  Filii 
4;  111, 7.  indomabili  corde  sunt,  et  attrita  fronte;  et 
xxxiii,3i.    rursus,  bili  hominis,  mitto  te  ad  genlem 


exasperatricem,  filios  Israel,  qui  audiunt 
sermones  meos  ex  te,  et  non  faciunt  eos. 

Deinde  in  evangelio  hodierno,  de  ali- 
quibus  dicitur  quod  neglexerunt  venire. 
Per  quos  significantur  negligentes  et  pigri 
religiosi,  qui  opus  Dei  faciunt  irreveren- 
ter,  indevote,  insipide,  adspirantes  ad  fi- 
nem,  mente  vagi,  oculis  incustoditi,  gra- 
ves  et  somnolenti.  Qui  multiplex  damnum 
incurrunt,  quia  et  in  prs?senti  taediosum 
est  eis  spiritualibus  exercitiis  immorari, 
sicque  plurimum  laborantes,  parum  aut 
nihil  apud  Deum  merentur;  imo  potius 
damnationem  sibi  accumulant,  quum  scri- 
ptum  sit  :  Maledictus  qui  facit  opus  Dei  /ec.xLvni, 
fraudulenter;  itemque,  Quia  tepidus  es,in-  ^^'^  ^^^  ^^ 
cipiam  te  evomere  ex  ore  meo.  Qui  autem 
custoditi  sunt  cordis,  spirituque  ferventes, 
opus  Dei  delectabiliter  agunt,  et  omne 
tempus  quod  in  divinis  expendunt,  eis 
breve  videtur,  imo  vix  moras  percipiunt. 
Etiamsi  matutinale  officium  per  quatuor 
aut  quinque  horas  protrahatur,  apparet  eis 
quasi  momentum;  psalmodia  eis  dulcissi- 
me  sapit;  diuturnitate  orationum  ac  me- 
ditationum  non  affliguntur,  sed  refici- 
untur,  et  mira  in  sanctis  actibus,  qui 
indevotis  laboriosi  videntur,  suavitate  pa- 
scuntur,  cum  Psalmista  fatentes  :  Exsul- Ps.lxx,23. 
tabunt  labia  mea  quum  cantavero  tibi,  et 
anima  mea  quam  redemisti.Hi  itaque  aliis 
multo  minus  laborantes,  multo  plus  de 
essentiali  prsemio  consequuntur,  quoniam 
promptiori  et  ferventiori  affectu  Deo  ser- 
vire  noscuntur.Assuescamus  ergo  nos  ipsos 
compescere,  pravas  consuetudines  exstir- 
pare,  dissolutiones  vitare,  consolatiuncu- 
las  viles  conteinnere,  exteriores  reprimere 
sensus;in  cibo,potu,somno  et  omni  re  ex- 
teriori  nequaquam  quaerere  voiuptates.nos 
ipsos  quotidie  examinare  diligentissime, 
disciplinare  discrete,  componere  mores, 
et  mentem  assidue  ad  Deum  erigere. 

Insuper  in  evangelio  fertur  quod  qui- 
dam  abierunt  in  villam  suam.  Per  quos 
exprimuntur  ambitiosi,  honoris  et  gloriaj 
cupidi,  quos  delectat  prseesse,  pra^cipere, 
judicareque  alios,  quum  non  sufficiant  re- 


564  DOMINICA  XX   POST  TRINITATEM.   —  AD  IIELIGIOSOS  ;   SERMO   SEXTUS 

gere  semetipsos,  in  quibiis  sola  superbia  A  rursus   ad   aliud   quo  post   illud   gravius 

destruit  omnia.  De  aliis  quoque  in  evan-  impugnatur  expugnandum,  se  simili  modo 

gelio  isto  asseritur  quod  abierunt  ad  ne-  et  per  cadem  arina  convertat  :  sicque  for- 

gotiationem.  Per  quos  notantur  avari,quos  tioribus  suis  peccatis  prius  devictis,  cele- 

sequuntur  curiosi  et  lauti  religiosi,  neces-  riorem  contra  alia  obtinebit  triumphum, 

sariis  non  contenti,  neque  pensantes  ad  quia  et  mens  victoriarum  suarum  proces- 

quantam  victus  ac  vestitus  tenuitatem  sint  su  fit  fortior.  Nec  putandum  quod  inens 

obligati.  De   ceteris  in   evangelio   legitur  contra  unum  vitium  sic  specialiter  dimi- 

quod  servos  domini  tenuerunt,  et  contu-  cans,  ab  aliis  vitiis  inopinato  ictu  possit 

melia  affectos  interfecerunt.  Per  quos  de-  facilius  sauciari.  Impossibile  namque  est 

signantur  ingrati  et  persecutores  superi-  mentem  contra  unum  vitium  sollicite  prae- 

orum   suorum.    De   quibus   dicit  Amos  :  liantem,  et  desiderio  puritatis  internae  in- 
Amo*  v,io.  Odio  habuerunt  corripientem,et  loquentem  B  tentionem  suam  contra   illud  armantem, 

perfecte  abominati  sunt.  Tales  sunt  qui  adversus   cetera  quoque  peccata   genera- 

superioribus  suis  detrahere  non  verentur,  lem  quemdam  horrorem  atque  custodiam 

qui  eos  a  quibus  corripiuntur  et  accusan-  similem   non   habere,    quia   nec   de   una 

tur,gravius  reaccusare  nituntur.  In  quibus  qualibet   passione  aut  culpa   potest  quis 

nulla  est  lux  sapientise  salutaris,  sed  tene-  emundari,  si   aliorum   contagio  vitiorum 

brae  et  caligo  involvens.  faciat  se  auxilio  gratise  Dei  indignum.  Ha3C 

Emendemus  nos  igitur,  atque  ab  uni-  Cassianus. 

versis  his  vitiis  funditus  expurgemus,pr8e-  Postremo,   quia   tam   misericordissime, 

sertim  ab  his  ad  quee  vel  ex  usu,  aut  ex  tam  amorose  atque  dulcissime  agit  Deus 

ingenita   dispositione   proniores   consisti-  majestatis  immensse  nobiscum,  ut  anima- 

mus,  sicut  ex  collatione  abbatis  Serapio-  rum  nostrarum  sponsus  esse  dignetur,imo 
nis  recitat  Cassianus  :  Ita  nobis  adversus  C  et  jubeat  nostras  sibi  animas  desponsari, 

vitia  arripienda  sunt  praelia,  ut  unusquis-  adspiremus  ad  gratiosum,  purum  et  fervi- 

que  vitium  quo  maxime  infestatur  explo-  dum  ipsius  amplexum  in  vita  prsesenti,  ut 

rans,   adversus    illud    arripiat   principale  per  amplexum  hunc  incompletum  ad  ple- 

certamen  :  omnem  curam  mentis  ac  sol-  num  et  a^ternalem  pertingamus  ipsius  am- 

licitudinem  circa  illius  observationem  et  plexum   fruitivum,   gloriosum,    securum. 

impugnationem  defigens,  adversus   illud  Hic  autem  amplexus  in  vita  hac,  est  san- 

quotidiana  jejuniorum   dirigens   spicula,  ctse  caritatis  affectus  ad  Deum,  ardens  de- 

contra   illud   cunctis    momentis    suspiria  siderium  ejus,  unio  amorosa.  Nec  nos  ita 

cordis  crebraque   gemituum   tela  contor-  coelestem  amplectimur  Sponsum,nisi  ipse 

quens;  adversus  illud  vigiliarum  labores  gratiose  prajveniat  nos,  et  nostras  animas 

ac  meditationes  sui  cordis  impendens,  in-  primitus  amplexetur,  eas  ad  se  afficiendo, 
desinentes  quoque  orationum  fletus  ad  Do-  D  sibi  alliciendo,  in  se  inflammando,  rapi- 

minum  dirigens,  et  vitii  sui  exstinctionem  endo  aut  absorbendo.  Idcirco  in  caritate, 

ab  illo  specialissime  ac  jugiter  poscens,  qua3  vestis  est  nuptialis,  semper  conemur 

sciens  se  suis  viribus  pra^valere  non  pos-  proficere,  ad  laudem  et  gloriam  bonitatis 

se.  Superato  igitur  vitio  uno  fortiori  in  se,  divinse,  infinit»  et  adorandaj.  Amen. 


DOMINICA  XXI  POST  TRINITATEM 


A' 


ENARRATIO  IN  EPISTOLAM 

CONFORTAMINI    IN    DOMINO,  ETC.    EpheS.   VI,    10-17. 

D    spiritualem    confortationem   et  ar-  A  eo  subditur  :  ut  possitis  stare  adversus 

maturam    interiorem    contra   omnes  insidias  diaholi,  id  est  occultis  machina- 

animarum  nostrarum  hostes  hortatur  nos  tionibus  suggestionibusque  diaboli  praeva- 

gloriosus  Apostolus  in  praesenti  epistola,  lere  :  nam  et  Satanas  se  crebro  transfigu-   iicor.  xi, 

dicens  :  Confortamini  in  Domino,  id  est,  rat  in  angelum  lucis,sub  specie  boni  mala  **• 

robur  gratiae  ac  virtutum  a  Deo  adipisci  proponens. 

ac  conservare  studete,  atque  ex  conside-  Quoniam  non  est  nohis  colluctatio  prin- 

ratione   divina?   pietatis  ac  omnipotentite  cipalis  aut  sola  adversus  carnem  et  san- 

roboretur  spes  vestra  in  Creatore,  ut  con-  guinem,  id  est  homines  carnales  ac  fragi- 

tra   impugnationes  dsemonum,   carnis   ac  les,  seu  vitia  carnis.  Nempe  per  carnem  et 

mundi  viriliter  compugnetis,  et  in  bonis  sanguinem  Scriptura  significat  hominem, 

operibus  perseveretis  ac  proficiatis.  Et  in  juxta  illud  :  Caro  et  sanguis  non  revelavit  Maiih,.i.^\, 

potentia  virtutis  ejus.  Istud  est  quasi  ex-  B  tibi.  Verumtamen  grave  bellum  habemus  '"^" 

positio  particulse  prgecedentis,  quia  poten-  contra  propriam  carnem  et  concupiscen- 

tia  virtutis  Dei  non  est  nisi  omnipotens  tias  ejus,  et  contra  homines  carnales,  qui 

Deus.  Itaque,  «  in  potentia  virtutis  ejus  »,  vel  adversa  infligunt,  vel  ad  vitia  trahere 

id  est  in  potenti  potestate  ipsius,  innitendo  moliuntur.  Bellum  vero  quod  contra  invi- 

semper  divina;  potentise,  non  propriis  vi-  sibiles  hostes  habemus,  periculosissimum 

h.  L,  10.  ribus,  juxta  illud  Isaiae  :  Quis  ambulat  in  acerrimumque  consistit.  De  quo  sequitur  : 

tenebris,  et  non  est  lumen  ei  ?  Speret  in  sed  adversus  principes  et  potestates,\d  est 

nomine  Domini,  et  innitatur  super  Deum  angelos  apostatas  seu  daemones,  qui  ante 

suum.  Potest  quoque  per  potentiam  vir-  lapsum  suuin  fuerunt  de  ordinibus  Prin- 

tutis  Dei    intelligi  virtus    Infusa   nobis  a  cipatuum  et  Potestatum.  De  singulis  quip- 

Si)iritu  Sancto,  quse  formaliter  nos  con-  pe  angelorum  ordinibus   aliqui  cecidisse 

fortat;  Deus  vero   effective  nos   roborat.  C  creduntur,  qui  universi  jam    per  princi- 

Induite  vos  armaturam  Dei,  id  est,  vir-  patus  ac  potestates  signantur  :  ita  quod 

tutibus  interiores  vires  animae  vestree  ve-  nomine  principatuum  exprimuntur  dteino- 

stite  ac  roborate,  videlicet  :   intellectum  nes  infcriores;  et  nomine  potestatum,  su- 

fide,  sapientia  ac  prudentia ;  voluntalcin  periores,quibus  inferiores  obediunt,homi- 

spe,  caritate,  juslitia  ;  appetitum  sensili-  nes  iinpugnando.  Esl  enim  in  da^monibus 

vum    temperantia,   fortitudine  ceterisque  prtelatio  qua^dam  :  nam  et  omnes  concor- 

virtutibus  moralibus.  Ha?c  sunt  spiritualia  des  sunt  in  desiderio  nocendi  hominibus. 

arma  a  Deo  fabricata,  data,  infusa,  quibus  Adversus  miindi  rectores,  id  est  contra 

contra  vitiorum  ac  daemonum  acies  corro-  pr;pdictos  invisibiles  hosles,  miindanorum 

boialur  atque  protegitur  aiiima  nostra.  Id-  homiiiuin  directores  ac  principes.  lloiiiines 


o66  DOMINICA   XXI    POST   TRINITATEM.   —   ENARRATIO   IN   EPISTOLAM 

enim  iniqui  dgemonum  obediunt  volunlati,  A  Deo,  non   simulatorie   coram  hominibus, 

et  ab  ipsis  captivi  tenentur,  id  est  vinculis  sicut  hypocritee.  Et  induti  loricam  justi- 

impietatis  adstricti,  ac  undique  circumfe-  tice,  id  est,  virtute  justitia?  corda  vestra 

runtur  sicut  servi  a  dominis  suis.  Unde  munite,  sicut  corpus  per  loricam  contra 

Apostolus  se  ipsum  quasi  exponens,  ad-  vulnera  tegitur.  Et  calceati  pedes,  id  est, 

jecit  :  tenebrarum  harum,  id  est  homi-  pedes  corporales,  et  etiam  spirituales,  vi- 

num  qui  ignorantiee  ac  vitiorum  tenebris  delicet  animi  affectiones,  habete  expedi- 

excfficantur.   Qui  mundi  nomine  in  Scri-  tos,  m  prayaratione  Evangelii  pacis,  id 

pturis  multoties  designantur,  sicut  apud  est  ad  hoc  ut  sitis  parati  annuntiare  seu 

^oann. 1,10.  Joaunem  :  Mundus  eum  non  cognovit ;  et  praedicare  ac  adimplere  evangelicse  legis 

i/oann.  V,  alibi,  Mundus  in  maligno  positus  est.  Hinc  doctrinam,  in  qua  pacificatio  nostra  cum 

*^"  conversis  ad  Christum  scripsit  Apostolus  :  Deo  per  Christum  facta  describitur,  et  per 

Ephes.ws.  Fuistis  aliquando  tenebrae.  Contra  sjoiri-  B  cujus  observantiam  nunc  pacem  pectoris 

tualia  nequitiK,  id  est  dsemonum  agmina  ac  in  futuro  pacem  eetcrnitatis  consequi- 

nequitiis  plena,  habitantia  in  ccclestibus,  mur,  juxta  illud  PsalmistiB  :  Pax  multa  Ps.  cxvm, 

id  est  in  aere  caliginoso,  in  quo  usque  ad  diiigentibus  legem  tuam.  *®^' 

diem  judicii  multi  daemonum  voiitant  ac         In  omnibus  sumentes  scutum  fidei,  id 

morantur.  Aer  autem   frequenter  ccelum  est,  fidem   catholicam   pro  scuto    mentis 

vocatur.  Unde  volucres  coeli  dicuntur,  quia  arripite,  virtutem  et  actum  fidei  sugge- 

in  aere  seu  in  ccelo  aerio  volare  cernun-  stionibus  dsemonum  opponentes,  videlicet 

tur.  Propter  quod   dsemones   designantur  considerationem  passionis  Christi,  suppli- 

per  volucres  coeli,  ut  quum  ait  Salvator  :  ciorum  inferni,  gaudiorum  coelestium  et 

iuc.viii,5.  Semen  cecidit  secus  viam,  et  volucres  coe-  terribilium   Dei   judiciorum,  quse   omnia 

li  comederunt  illud.  cadunt  sub  fide  :  et  eorum  diligenti  con- 

Propterea,\d  est,quia  tam  arduum  prse-  C  sideratione  omnia  tentamenta  vincuntur. 

lium  imminet  vobis,  accipitc  arniaturani  Ideo  subditur  :  in  quo  fidei  scuto  po-^isitis 

Dei,  id  est  virtutes  et  dona  Spiritus  San-  ornnia  tela  nequissimi  ignea  exstinguere , 

cti,  eorumque  opera,  quibus  vitia  expu-  id  est  universas  tentationes  diaboli  acres 

gnantur  et  dsemones  superantur, ^f^j3ossi7?'s  ac   fervidas   superare.   Hinc   prima   Petri 

iPefr.v,^.  resis^erediabolo  et  peccatis(diaboIus  nam-  dicitur  :  Adversarius  vester  diabolus  cir-   \Petr.y, 

que  tanquam  leo  rugiens  circuit,  quarens  cuit;  cui  resistite  fortes  in  fide.  Et  ga-^^'^- 

quem  devoret),  in  die  malo,  id  est  tem-  leam  salutis  assumitc,  id  est,  spem  futurae 

pore  tentationis  et  adversitatis,  et  in  om-  felicitatis  seu  caritatem  mentibus  vestris 

nibus,  tam  prosperis  quam  adversis,  per-  superponite,  ut  contra  praesentia  blandi- 

/ec^is^are  adversus  ruinam  peccati,ut  nec  menta,  spe  futurorum  prffimiorum  atque 

prospera  vos  extollant,  neque  adversa  deji-  divino  amore  armemini;  et  gladium  spi- 

ciant,  sed  regia  semper  via  incedatis,  qua-  D  ritus,  quod  est  vcrbum  Dci,  id  est,  ensem 

Rom.ym,  tcnus  oinnia  cooperentur  vobis  in  boiium.  anima^  qui  a  Spirilu  Sancto  confertur  ap- 

^^'  Statc  ergo  per  virtutes  ad  Deum  erecti  prehendite,  qui  est  sermo  sacr»  Scriptu- 

et  fixi,  succincti  cingulo  castitatis  lumbos  rae,  penetrans  intima  animse^vitia  resecans, 

vestros,  in  quibus  viget  luxuria,  id  est,  atque  a  mundo  animam   dividens,  sicut 

carnis  concupiscentias  refrenate,continen-  gladius  materialis  penetrat  corpus  ac  di- 

ter  vivendo,  quemadmodum  ait  Salvator  :  vidit  illud.  De  quo  gladio  ait  Salvator:  Non   Matih.x, 

Zuc. xii,35.  Sint  lumbi  vestri  prajcincti.  Hos  lumbos  veni  pacem  mittere  in  terram,  sed  gladi-  ^*' 

/oftxxxi,  1.  prsecinxit  beatus  Job  :  Pepigi  (inquiens)  uin.  Et  subdit  ibidem  :  Veni  enim  separare  loid.  35. 

fcedus  cum  oculis  meis,  ne  cogitarem  qui-  hominem  a  patre  suo.  De  quo  etiam  gladio 

dem  de  virgine.  Sic  ergo  accingite  lum-  Psalmista  loquitur  Christo :  Accingere  gla-  Ps.\in,i. 

bos  in  veritate,  id    est   veraciler   coram  dio  tuo  super  femur  tuum,  potentissime. 


DOMINICA   XXI   POST   TRINITATEM.   —   SERMO   PRIMUS  o67 


SERMO   PRIMUS 


DE   FORTITUDINE   ET   HIS   QVJE  HOMINEM   IN   DEO   CONFORTANT,   ET   QUALITER 
SIT    TENTATIONIBUS    RESISTENDUM. 


CONFORTARE,  et  esto  robustiis  valde;  A  tati  prsevaleamus  contra  hostes  nostrae  sa- 

noli  timere,  quoniam  tecum  est  Do-  lutis,quod  ea  exprimere  non  valemus,imo 

minus  Deus  tuus  in  omnihus  ad  qiicecum-  nec  comprehendere  possumus.  Si  enim  a 

que  perrexeris.  Josue  i,  7,  9.  da?monibus  superamur,animae  nostrae  mox 

Ista  ad  litteram  sunt  verba  Dei  omnipo-  letaliter  vulnerantur,  donis  gratise  ac  vir- 

tentis  atque  piissimi  ad  Josue  ducem  ac  tutum    privamur,  seternam   beatitudinem 

principem  Israeliticse  plebis.  Spiritualiter  perdimus,  infernalem  calamitatem  incur- 

vero  loquitur  Dens  verba  ista  ad  quem-  rimus,  daemonum  servi,  membra  filiique 

libet  Christianum,  cui  pra?cipit  ut  virtu-  efficimur  :  sicque  a  summo  et  incommu- 

tibus  confortetur,  ita  ut  Deo  obediat,  dae-  tabili,  ab  infinito  et  incomparabili  bono 

monibus  reluctetur,vitiisque  pr^valeat,  et  Domino  Deo  nostro  avertimur,  separamur, 

dominetur  animo  suo,  sensualitatem  quo-  relinquimur.    Ecce    quanta    pericula.    — 

que  edomet  ac  gubernet.  B  Quarto,  ex  parte  propriae  infectionis  seu 

Denique  confortatione  ista  vehementis-  fomitis,quia  non  solum  impotentes  sumus 

sime  iiidigemus.  Primo,  ex  parte  nostri,  ad  bona,  sed  et  proni  valde  ad  mala.  Imo 

quoniam  defectuosi,  infirmi  et  fragiles  su-  fortes    atque   multiplices    habemus    intra 

Joann.w,  mus,  in  tantum  ut  Christus  dicat  :  Sine  nos  inclinationes,  motiones  ac  inflamma- 

me  nihil  potestis  facere.  Atque  Apostolus  :  tiones  ad  vitia.  Siquidem  concupiscentiae 

ucor.iii,D.  Non  sumus  (inquit)  sufficientes  cogitare  carnis  acriter  movent,  voluntas  quoque  ad 

aliquid  a  nobis  quasi  ex  nobis.  Hinc  orat  propria  commoda  vult  reflecti  et  libertate 

Ps.  vi,.i.  Psaimista  :  Miserere  mei,Domine,  quoniam  ingenita  uti ;  et  breviter,  quatuor  vulneri- 

i'ji.  L.\ix,  j.  infirmus  sum  ;  et  rursus  :  Deus,  in  adju-  bus  ex  originali  peccato  secutis  taliter  laesi 

torium  meum  intende ;  Domine,  ad  adju-  sumus,videlicet  malitia  in  voluntate,igno- 

vandum  nie  festina.  Itaquc  fatuus  est  qui  rantia  in  intellectu,  infirmitate  in  vi  ira- 

de  viribus  suis  praesumit.  —  Secundo,  ex  C  scibili,  concupiscentia   in  concupiscibili, 

parte  adversariorum  nostrorum.  Nam  con-  quod  ab  intra  vehementer   movemur  ad 

tra  invisibiles   hostes  continuum  bellum  mala,  et  grandi  robore  adjutorioque  ege- 

habemus,  videlicet  daemones,  a  quibus  vi-  mus,alioqui  vincimur  ac  perimus. — Quin- 

demur  et  quos  non  videmus.  Qui  quum  to,  ex  parte  finis  ad  quem  ordinatur  ac 

incorporales  exsistant,  non  fatigantur  nos  tendit  tota  vita  et  pugna  nostra  praetacta. 

iinpugnando,  suntque  nobis  nimium  for-  Ilic  etenim  finis  est  supernaturalis  felici- 

tiores,    callidiores   et   ineffabiliter   magis  tas,utpote  clara  per  speciem  visio  Deitatis: 

experti.  Hinc  Christus    in  p]vangelio  pcr  ad  quam  non  nisi  per  supernaturalia  media 

^Kc.  xi,2i.  fortem  armatum  designat  diabolum.In  Job  ac  adjuloria,ut  per  virtutes  infusas  et  dona 

/oi'>xi.i,2i.  quoqiie  de  ipso  asseritur :  Non  est  potestas  Spiritus  Sancti,valemiis  pcrtingere.  Quum 

super  terram  qiux'  comparetur  ei.  —  Ter-  itaque  tot,  lales  ac  tanla'  sint  causa>  pro- 

tio,  ex  parte  periculi.  Tanta  equidem  est  D  pter  quas  confortari  indigemus  iu  Domino, 

mullitudo  ac  magnitudo  periculorum  no-  debemus  cuin  omni  diligentia  et  fervore 

bis  ccrtissime  imminentium,  nisi  confor-  pro  ista  confortatione  orare  ac  laborare. 


D. 


25. 


068  DOMINICA  XXI  POST  TRINITATEM.   —  SERMO   PRIMUS 

Jam  quoque  tangendse  sunt  considera-  A      Quarta  est  consideratio  veritatis  divinae, 

tiones  quge  hominem  in  Deo  magis  con-  quoniam  Deus  toties  in  Scripturis  promi- 

fortant.Prima  est  consideratio  infinitffi  bo-  sit  adjutorium  suum  sperantibus  in  se  et 

nitatis  Dei  altissimi.  Quum  enim  bonum  invocantibus  eum,  imo  toties  exhortatus 

sit  communicativum  sui,  certum  est  quod  est  ut  speremus  in  eo  invocemusque  eum, 

Deus  naturaliter  ac  incircumscriptibiliter  quod  nihil  tam  fatuum  ac  perversum  quam 

bonus,vere  paratissimus  sit  succurrere  in-  dubitare  aut  desperare  de  adjutorio  Dei  et 

vocantibus  eum.  Ideo  in  Threnis  scriptum  gratia  ac  misericordia  ejus,  dummodo  fi- 

Tkren.m,  est  :  Ronus  est  Dominus  sperantibus  in  ducialiter  invocetur.  Ipse  etenim  per  Pro- 

se,  anim»  qua^renti  illum.  phetam   locutus   est  :  Invoca   me  in  die  Ps.xl.x.is. 

Secunda   est  consideratio  infinita?    mi-  tribulationis,  eruam    te,  et   honorificabis 

sericordiaB  Dei,  quam  qui  rite  perpendit,  me;  item  per  Isaiam,  Ego  Dominus,  super  is.xux, 23. 
spem  concipit  et  confortatur  in  Domino,  B  quo  non  confundentur  omnes  qui  exspe- 

certus   quod    Deus    invocantibus   se   non  ctant  illum. 

desit,  dummodo   cordialiter   et   instanter  Quinta  est  consideratio  summ?e  sapien- 

oretur.    Ilinc    in   Ecclesiastico   habetur   :  tiffi  Dei.  Ipse  etenim  omnia  intuetur,  ct 

Eccii.u,n,  Respicite,  filii,  et  scitote  quia  nullus  spe-  infirmitatem  ac  indigentiam  nostram  agno- 

*-•           ravit   in   Domino,  et   confusus   est.  Quis  scit,  crudelitatemque,  calliditatem    atque 

enim  permansit  in  mandatis  ejus,  et  de-  ferociam  hostium  nostra?  salutis,  quibus 

relictus  est?  aut  quis  invocavit  illum,  et  nil  minus  sufficit  de  nobis  quam  aelerna- 

despexit   eum  ?    Unde   Propheta   loquitur  lis  damnatio  nostra.  Quum  itaque  Deus, 

Ps.  IX,  11.  Deo  :  Sperent  in  te  qui  noverunt  nomen  cujus  sapientise  non  est  finis  aut  nume-  /'«.cxi.vi.s. 

tuum,quoniam  non  dereliquisti  qua?rentes  rus,  omnia  ista  clarissime  intueatur,  du- 

te,  Domine.  bilari  non  potest  quin  benignissime  velit 
Tertia  est  consideratio  caritatis  Dei  ad  C  succurrere,    si    eum   deprecati   fuerimus, 

nos,  quam   nec   satis    mirari,  nec   plene  nec  ejus  misericordia  fecerimus  nos  in- 

concipere,nec  digne  laudare  valcmus. Non-  dignos   per   desperationem,  diffidentiam, 

joann.iu,ne,  sicut  iu  Joanne  legitur,  sic  Deus  di-  ha>sitationcm,    prwsumptionem   vitiosam- 

*"•           lexit  mundum,  ut  Filiuni  suum  unigeni-  que  vitam.  Ilinc  fertur  in  Psalmo  :  Quo-  Ps.cu,\3- 

tum  daret,  ut  omnis  qui  credit  in  ipsum  modo  miseretur  pater  filiorum,  misertus  '^' 

non  pereat,  sed  habeat  vitam  a?ternam  ?  est  Dominus  timentibus  se,  quoniam  ipse 

.flom.  v.ii,  Nonne,  Paulo  testante,  proprio  Filio  non  cognovit  figmentum  nostrum ;  recordatus 

^^-           pepercit,  sed  pro  omnibus  nobis  tradidit  est  quoniam   pulvis   sumus  :  homo  sicut 

illum  ?  Hinc  in  prima   sua  Canonica  ait  foenum  dies  ejus,   tanquam  flos   agri    sic 

i7o«nn.iM,  Joannes  :  Videte  qualem  caritatem  dedit  efflorebit.  In   Ecclesiastico   quoque   legi- 

*•            nobis  Deus  Pater,  ut  filii  Dei  nominemur  tur  :  Oculi  Domini  multo  plus  lucidiores  Eccn.%%m, 
et  simus.  Denique  unigenitus  Filius  Patris  D  super  solem,  circumspicicntes  omnes  vias  '*' 

ffiterni,  nonne  ex  caritalc  sua  ad  nos  no-  hominuin. 

stram  assumpsit  naturam,  ct  Deus  nostcr  Sexla  est  consideratio  omnipotenti.T  Doi, 

naruchm,  factus  cst  fralcr  noster,  in  mundo  visus  et  qui  uno  imperio  omnes  nostra^  inimicos 

^*'           cum  hominibus  conversatus,et  sanguinem  salutis  potest  dejicere.  — Alia>  multa?  con- 

suum  fudit   pro   nobis  ?  Scd    et  Spiritus  siderationes  ex  parte  Dei  ad  idem  possent 

Sanclus  nonne  se  ipsum  infudit  ac  dedit  induci,  videlicet  :  considcratio  su»  fideli- 

hominibus?  Ecce  quantum  tota  superbea-  tatis  ad  suos  ministros;  et  item,  quoniam 

tissima  Trinitas  nos  dilexit.  Quis  ergo  pos-  ipse  est  creator  ac  dominus  noster,  ergo 

sit  ambigere,  ista  perpendens,  quin  pro-  nos  diligit  tanquam  opera  sua  et  res  suas; 

nissima   sit  subvenire    invocantibus  ejus  item,  quoniam  tanta  beneficia  nobis  etiam 

auxilium  ?  non    rogantibus,  sed    indignis   aut    ctiam 


DOMINICA  XXI   POST  TRINITATEM. 


SERMO   PRIMUS 


569 


13 


3. 


pessime  agentibus  est  largitus.  Et  ad  hoc  A 
possent  innumerabilia  ex  Scripturis  com- 
memorari  exempla,  videlicet  quantam  mi- 

\iBeg.\u,  sericordiam  fecit  cum  David,  imo  et  cum 

Salomone,  secundum  Hieronymum  atque 

Ambrosium  asserentes  eum  veraciter  poe- 

II  Par.   nituisse,  et  cum  rege  Manasse,  deinde  cum 

xxxui,  13     jyjj^pj^  Magdalene,  Zacha^o,  latrone,  ac  aliis. 

xix,9;xx.ii,      PrsDterea,  interdum  debet  homo  bonus 

"■  se  ipsum  confortare  in  Domino  ex  consi- 

deratione  operum  bonorum  quae  fecit,  et 
tribulationum  quas  pro  Deo  aut  proptcr 
Deum  pie  sustinuit,non  inaniter  gloriando  B 
de  his,  aut  suis  ea  viribus  adscribendo, 
sed  omnia  Deo.  Sic  enim  Ezechias  rex 
virtuosus,  quum  a  rege  crudelissimo  im- 
pugnaretur,  confortavit  se  ipsum  in  Deo, 

iv7?er/.xx,  diccudo  i  Mcmento,  Domine,  quomodo  am- 
bulaverim  coram  te  in  veritate  et  in  corde 
perfecto.  Unde  in  Vitaspatrum  de  quodam 
sancto  Fratre  narratur,  quod  quando  da3- 
mones  eum  tentaverunt  de  preesumptione 
et  gloria  vana,  reduxit  ad  mentem  suam 
peccata,  et  dixit  :  Ubi  sunt  omnia  tua  pec- 
cata  ?  Porro  qiium  tentaretur  de  despera-  C 
tione,dicentibus  ad  eum  deemonibus,  Quia 
post  omnes  istos  tuos  labores  venies  in 
infernum;reduxit  ad  memoriam  opera  bo- 
na  qua>  fecit,  et  ait  :  Modicum  obsequium 
exhibeo  Deo,  et  spero  quod  propter  hoc 
faciet  misericordiam  mecum.  Tandem  da?- 
mones  victi  et  veritate  compulsi,  dixe- 
runt  :  Quid  faciemus  tibi  ?  quia  si  nos  te 
extollimus,  tu  te  humilias ;  si  nos  te  hu- 
miliamus,  tu  te  extollis.  Sicque  confu- 
si,  fugerunt  ab  eo. 

Postremo  confortari  debemus  in  Domi-  D 
no  cx  consideralione  multiplicis  adjulorii 
nobis  ab  eo  exhibiti  :  prsesertim  quod  bc- 
nignissima  Genitrix  Christi  facta  est  iio- 
stra  mediatrix,  mater  et  advocata;  quod 
item  angeli  sunt  nostri  custodes,  adjutores 
ac  protectores,  deinde  Sancti  et  Sanctac, 
imo  tota  triumphans  Ecclesia. 

Deinceps  tangendum  est  qualiter  resi- 
stere  tentationibus  debeamus.  Primus  er- 
go  et  convenientissimus  modus  resistendi 
tentanti  diabolo,  est  caput  ejus  contere- 


re.  Caput  autem  diaboli  vocatur  superbia. 
Quum  itaque  simus  tam  fragiles  et  infir- 
mi,  ac  tantis  periculis  expositi  laqueisque 
circumdati,  debemus  nos  in  primis  pro- 
fundissime  humiliare,  et  omnem  defectuo- 
sitatem  ac  insufficientiam  nostram  adver- 
tere  ac  fateri,  sicque  ad  Deum  adspicere, 
et  ejus  auxilium  jugiter  invocare  :  sicque 
insuperabiles  erimus.  Nam  sicut  superbis  Jacob.  w, 
Deus  resistit,  ita  humilibus  adsistit.  Se- g|'^*''''''' 
cundus  modus  resistendi,  est  stare  in  con- 
tinuo  Dei  timore,  non  in  aliqua  vana  secu- 
ritate,quia  in  medio  laqueorum  versamur, 
et  pericula  nostra  sunt  infinita,  atque 
omnino  incerti  consistimus  quid  finaliter 
fiet  de  nobis.  Hinc  in  Ecclesiastico  dici- 
tur  :  In  tentatione  Deus  timentem  se  ser-  EccH. 
vabit,  et  liberabit  a  malis.  Prajterea,  qua-  ""'""'  *' 
liter  resistendum  sit  tentationibus,  Deum 
invocando,  dominicam  passionem  inspi- 
ciendo,  in  Deo  plene  sperando,  novissima 
praemeditando,  multisque  aliis  inodis,  di- 
ctum  est  in  sermonibus  circa  evangelium 
in  dominica  Quadragesimse  prima.  Ideo 
brevitati  studens,  ad  illum  mitto  locum 
lectorem. 

Studeamus  ergo  quotidie  magis  ac  ma- 
gis  confortari  in  Domino,  in  caritate  et 
gratia  omnique  virtute  proficere,  spiritu- 
alibus  armis  undique  esse  armati,et  Deum 
semper  habere  pr»  oculis,  atque  in  omni- 
bus  custoditi,  timorati,  solliciti  esse  co- 
ram  Altissimo  :  sicut  in  Vitaspatrum  de 
abbate  fertur  Helladio,  quod  viginti  annis 
habitavit  in  cella  sua,  et  nusquam  adspe- 
xit  ad  superiora  ipsius,  tam  custoditus  fuit 
in  mcnte,  tam  introversus,  tamque  eleva- 
tus  ad  Deum;  qucmadmodum  etiam  de 
bcatissimo  Bernardo  abbate  describitur, 
quod  tota  die  equitavit  circa  fluvium  ma- 
gnum,  et  tamen  nequaquam  advertit:unde 
de  vespere,  aliis  qui  secum  juxta  flumen 
equitaverant,  de  fluvio  illo  loquenlibus, 
ignoravit  de  quo  flumine  loqucrenlur,  et 
mirabatur  quod  dixerunt  se  circa  fluvium 
equitasse.  Sic  quoque  legitur  de  abbatis- 
sa  Sara,  quod  multis  annis  super  flumen 
quoddam  habifans,  nunquain  inclinavit  se 


570  DOMINICA  XXI   POST  TRINITATEM.  —   ENARRATIO   IN  EVANGELIUM 

ut  flumen  illud  adspiceret.  Ecce  Sancti  A  qui  per  cogitationes  vanas  ac  frivolas  un- 
isti  quam  custoditi  fuerunt  suis  in  cordi-  dique  menlibus  evagamur,  et  absque  re- 
bus  coram  Deo.  Quid  ergo  fiet  de  nobis,      sistentia  talibus  immoramur  ? 


H 


ENARRATIO  IN  EVANGELIUM 

ERAT   QUIDAM   REGULUS,   CUJUS   FILIUS   INFIRMARATUR,   ETC.  JoanU.  IV,  46-53. 


'ODIERNO  in  evangelio  recitatur  unum  B  abiit  fama  ejus  in  totam  Syriam,  quae  fu- 

prfficlarum  Christi  miraculum,  qua-  erat  regnum  magnimi.  Sicque  regulus  iste 

liter  juvenem   letaliter  seu   incurabiliter  credidit  Jesum  posse  curare  filium  suum. 

per  natiiram  ffgrotantem  curavit.  Ait  ergo  Verumtamen  imperfectam  habuit  fidem, 

evangelista  Joannes  :  Erat  quidam  regu-  quia  non  credidit  Jesum  corpore  absen- 

lus,  cujus  fdius  infirmabafur  Capharna-  tem,sanitatem  posse  impendere  filio  eegro- 

um.  Capharnaum  fuit  metropolis,  id  est  tanti.  Nondum  enim  cognovit  Jesum  esse 

principalis   urbs,    Galilgea);  in   qua   urbe  verum  Deum  ubique  praesentem,  et  quod 

habitavit  regulus  iste  cum  filio  suo  leta-  angeli  sancti  essent  ejus  ministri,  quorum   Hebr.ui; 

liter  febricitante.  Denique,  secundum  Be-  etiam  ministerio  potuit  aegros  sanare.Qiiod  ^*°"''*- 

dam,  vocatur  regulus   diminutive,  quasi  cognovit  venerabilis  ille  centurio  qui  di- 

rex  parvus.  Chrysostomus  vero  dicit,  quod  cebat  :  Domine,  non  sum  dignus  ut  intres  Matih.\m, 

non  fuit  rex  parvus,  sed  vocetur  regulus,  C  sub  tectum  meum,  sed  tantum  dic  verbo, 

quoniam   regiee   stirpis   fuit.  Alii  dicunt,  et  sanabitur  puer  meus.  Incipiehat  enim 

*  ofiiciaiis  quod  ita  vocatur,  quia  officlatus*  fuit  Cae-  mori.  Hoc  interponit  Evangelista  :  primo, 

saris,  ad  custodiam  ac  regimen  urbis  Ca-  ad  insinuandum  cur  regulus  festinavit  tam 

pharnaum  deputatus.  Sed  quidquid  horum  maxime,  tamque  obnixe  rogavit;  secundo, 

dicatur,  constat  quod  regulus  iste  fuit  ex-  ad  ostendendum  magnitudinem  hujus  mi- 

cellens  persona,  unus  de  principalioribus  raculi,  quia  ejusdem  potentise  est  mortu- 

terrae.  um  suscitare,  et  letali  infirmitate  laboran- 

Hic  quum  audisset  quia  Jesus  adveniret  tem  curare. 

aJudcva,Y>^,v  Samariam,/;?  Galila^am  :q\\\di  Dixit  ergo  Jesus  ad  eum: Nisi  signa,  id 

joann.u,\  ut  scriptum  cst  alibi,  quum  Christus  con-  est  miracula  divinse  potentise  ostensiva,  et 

eiseq.       yertisset  aquam  iu  vinum  in  Caua  Galila?»,  prodigia, '\d  est  miracula  aliquid  in  lon- 

ibid.  13.  paulo  post  ivit  circa  Pascha  in  Jerusalem,  D  gum   et   posterum    indicantia,  secundum 

quae  fuit  metropolis  in  Jud^oa.  Quumque  a  Bedam ;  vel  potius  miracula  signantia  di- 

Jerusalem  et  Judaa  reverteretur,  contigit  vinam  omnipotentiam  procul  a  sensu  ex- 

quod  hic  dicitur,  scilicet  quod  regulus  iste  sistentem   non   loco,  sed   incomprehensi- 

abiit  SiCa.p\\aTna.um  ad  ei(m,et  rogabat  eurn  bilitate;  videritis,  non  creditis  me  esse 

ut  descenderet ,  id  est,  ad  Capharnaum  ve-  omnipotentem  Filium  Dei,  qui  corporali- 

niret,  quse  fuit  bassius  sita  quam  locus  ubi  ter  absens,  secundum  divinitatem  omnia  Jer.  .win, 

regulus  iste  reperit  Christum,  et  sanaret  impleo,  et  cuncta  ubique  facere  queo  solo  "*" 

filium  ejus.  Jam  enim  fama  Christi  fuerat  imperio.  Gregorius  quaerit  hic,  cur  verba 

magna  propter  preecedentia  ejus  miracula,  haec  Christus  dixerit  regulo,  quoniam  re- 

„    ,       et  nropter  testificationem  Joannis  Banti-  gulus  credidit,  alias  filio  suo  sanitatem  a 

Mallh.  IV,  I       i  1  o  .  T^  1 

2i.  stae  de  eo.  Unde  in  Matthaeo  legitur,  quod  Christo   non    poposcisset.    Et   respondet, 


DOMINICA  XXI   POST  TRINITATEM.  —   ENARRATIO   IN   EVANGELIUM                         571 

quod  regulus  aliquid  credidit,  scilicet  Je-  A  filius  ejus  viveret,  id  est,  incolumis  esset. 

sum  posse  curare  gegrum  illum ;  aliquid  Tribus  de  causis  ministri  isti  suo  domino 

quoque  non  credidit,  puta  quod  Jesus  cor-  occurrerunt  :  primo,  ut  bonum  nuntium 

poraliter  absens  posset  hoc  facere.  Porro,  apportando,  eum  la^tificarent  quem  tristis- 

secundum   Theophilum,  regulus   iste   in-  simum   putaverunt,  sicque  placerent  ei- 

terfuit  nuptiis  in  quibus  Christus  aquam  dem ;  secundo,  ut  veritatem    rei  domino 

convertit  in  vinum,  ideo  credidit  filium  suo  insinuantes,eum  ab  itineris  relevarent 

suum  posse  a  Ghristo  curari.  Sed  quum  labore ;  tertio,  secundum  Origenem,  quo- 

nuptia)   illa?   fuerint   pauperum  (nam   et  niam  filio  jam  sanato,  putabant  pra3sen- 

./oann.  11,3.  viuum  dcfuit  ibi),  regulus  vero  iste  homo  tiam  Christi  superfluam,  quem  cum  re- 

tam  potens  ac  nobilis,  non  videtur  qui-  gulo  sestimabant  venturum.  Interrogavit 

busdam  probabile  quod  ipse  interfuit  nu-  ergo  regulus  Jioram  ab  eis  in  qua  melius 
ptiis   illis.  Nihilo   minus   miraculum   ibi  B  hahuerat  filius  suus.  Hoc  qusesivit,  ut  cer- 

factum  potuit  percepisse,  tior  fieret  de  veritate  miraculi,  atque  ut 

Dicit  ad  eum  regulus :  Domine,  descen-  alios  roboraret  in  fide  quam  jam  ipse  con- 

de  priusquam  moriatur  filius  meus.  Im-  cepit.  Et  dixerunt  ei  :  Quia  heri  hora 

perfectio  fidei  reguli  patet,  non  solum  in  sepfima  reliquit  eiim  febris,  ita  quod  su- 

hoc  quod  corporalem  Christi  preesentiam  bito  ac   perfecte   fuit   sanatus,   nullo   si- 

credidit  necessariam,  sed  etiam  quia  non  gno   pristin»    infirmitatis   apparente   aut 

cogitavit  vel  credidit  quod  posset  suscita-  remanente  in  eo  :  quemadmodum  socrus  Matth.w», 

re  defunctum.  Nempe  sic  orat,  «  Descende  Petri  febricitans,  a  Ghristo  curata,  statim  **''^" 

priusquam  moriatur  filius  meus  »,  quasi  surrexit   et    ministravit    ad   mensam,    ut 

putet  quod  mortuum,  etiam  descendendo  apud   Matthseum  habetur  :  quod   natura- 

ad  eum,  suscitare  non  possit.  Dicit  ci  Jc-  liter    fieri    nequit,    sed    natura   reformat 
sus  :  Vadc,  filius  tuus  vivit  vita  naturali  G  paulatim. 

et  convenienti,  imo  et  vita  gratiae,  juxta  Cognovit  ergo  pater,  id  est  regulus  iste, 

dictum  commune,  quia  quos  Christus  cu-  cujus  proprium  nomen  non  ponitur  hic  : 

ravit  in  corpore,  curavit  et  mente.  Itaque  nam  regulus  est  nomen  officii  aut  digni- 

eodem  momento  quo  verba  haec  protulit  tatis,  non  personae;  ywm  zV/a /?ora,  scilicet 

Christus,  ipse  sua  divina  virtute  sanavit  septima,  erat  in  qua  dixit  ei  Jesus  :  Fi- 

reguli  riVmm.Credidit  homo  sermoni  quem  lius  tuus  vivit.  Et  credidit  ipse  et  domus 

dixit  ei  Jesus,  et  ibat  ad  domum  suam.  ejxis  tota,  id  est,  tam  ipse  quam  omnes  sui 

Jam  merito  regulus  appellatur  homo,  id  domestici    crediderunt  Jesum   esse  Chri- 

est  rationabiliter  agens,  dum  credit  Chri-  stum  filium  Dei.  Ex  consideratione  etenim 

sto,  et  voci  ejus  obedit,  eundo  non  solum  hora>,  noverunt  quod  Jesus,  etiam  corpo- 

gressibus  corporis,  sed  et   mentis  profe-  raliter  absens,posset  supernaturaliter  ope- 
ctu,  ab  imperfecta  fide  ad  perfectam  pro-  D  rari   atque   curare,  non    qualitercumque, 

ficiens.  sed  excellentissimo  modo,  utpote  solo  ver- 

Jam  autem  eo  descendente,  servi  occur-  bo,  nutu  atque  imperio  :  quod  pura^  non 

rerunt  ei,  et  nuntiaverunt  dicentes,  quia  competit  creaturee. 


572  DOMINICA   XXI   POST  TRINITATEM.  —   SERMO   SECUNDUS 


SERMO   SECUNDUS 

DE  FEBRE   SPIRITUALI,   DEQUE   TIMORE   LAUDABILI   TRANQUILLITATEQUE   ANIMI   SERVANDA. 


A^ 


LLEVAT  Dominus   omncs  qui  cor-  A  suaD   acediae   quo    congelatus    est,    taliter 

riiunt,   et   erigit   omnes    elisos.    Ps.  agrum  proprii  cordis  non  vult  arare,  sed 

cxLiv,  14.  manet  in  suis  pigritiis,negligentiis  et  pec- 

Quidquid    Christus   corporaliter   gessit,  catis ;  atque  ut  rursus  Salomon  protesta- 

spiritualem  significationem  ac  intelligen-  tur,  Sicut  ostium  vertitur  in  cardine  suo, />,or.xxvi, 

tiam  habet.  Denique  per  hunc  juvenem  sic  piger  in  lectulo  suo.  Quis  est  lectulus  ^*' 

reguli  filium  febricitantem,  intelligi  po-  pigri,  nisi  sua  prava  consuetudo  et  carna- 

test  omnis  hoino  in  mortali  peccato  exsi-  lis  repausatio,  qua  labores  refugit  virtuo- 

stens.  In  febricitantibus  namque  duo  con-  sos?  In  hoc  lectulo  vertitur,  quia  de  una 

siderantur.    Primum    cst   frigus,    ex    quo  negligentia,  carnalitate  ac  vanitate  ruit  in 

tremor  corporis  nascitur  :  et  frigus  istud  aliam,  et  addit  quotidie  peccata  peccatis, 

causatur  ex  hoc  quod  sanguis  recedit  de  similis  porcis  qui  versantur  in  coeno,  et 
membris.   Secundum  est  calor.  quo  cor- B  in  suis  turpitudinibus  delectantur.  Hinc  in 

pus  excessive  accenditur  dum  sanguis  ad  libro  Proverbiorum  Spiritus  Sanctus  per 

priora  loca  revertitur.  Omnia  ista  in  omni  Salomonem  effatur  :  Per  agrum  hominis  ibvi.ww, 

mortaliter    reo   spiritualiter   inveniuntur.  pigi^i  transivi,  et  ecce  totum  operuerunt  ^°'  ^'- 

Primo  enim  in  eo  est  frigus,  id  est  torpor  urticsB  et  spinse.  Siquidem  Deus  omnipo- 

acediffi,  quo  ad  opera  virtuosa  tam  tardus  tens,  invariabilis  et   immensus,  qui  nec 

est,  quasi  per  modum  glaciei  esset  con-  locum  mutat  neque  movctur,  transire  per 

strictus  seu  animo  congelatus.Acedia  quip-  res  creatas  et  mentes  humanas  asseritur, 

pe  caritati  contrariatur.  Unde  quemadmo-  eas  considerando,  judicando  ac  remune- 

dum    caritas  efficit  hominem  promptum  rando,  aut   influendo   eisdem.   Dum  ergo 

et  agilem  ad  actus  virtutum  ct  ad  omnia  Deus  sic  transit  per  agrum  hominis  pigri, 

quro  Deo  sunt  placita,  ita  acedia  facit  mi-  hoc  est,  dum  cor  ejus  considerat,  invenit 
serum  hominem  ad  opera  divini  honoris  G  illud  urticis  ac  spinis  totaliter  coopertum, 

ac  propria;  salulis  tardum  et  quasi  immo-  hoc  est  variis  vitiis  passionibusque  reple- 

bilem,  secundum  quod  Salomon  loquitur :  tum,  ira,  impatientia,  indignatione,  ama- 

Pror. xx,i.  Propter  frigus  piger  arare  noluit.  ritudine,  elationc,  crudelitate,  ac  aliis  vi- 

Spiritualis   equidem  hominis   ager  est  tiis,  tanquam  pessimis  herbis  corruptum. 
cor  ipsius,  in  quo  semina  virtutuni.  vi-  Prailerea,  sicut  frigus  in  febricitantibus 

delicet  bonao  cogilationes  et  salubres  affe-  causatur  ex  recessu  sanguinis  a  corporis 

ctiones  verbaque  Dei,  sunt  seminanda,  ex  membris,  sic  pra?fatum  frigus  acedise  et 

quibus  virtutes  crescunt  ac  perficiuntur.  omne  peccatum  mortale  generatur  in  cor- 

Hic  ager  aratur  dum  interiora  anima;  re-  de  dum  fervor  divina^  dilectionis  recedit  a 

volvuntur  ac   discutiuntur,  ila   quod  ho-  voluntate   ac   ceteris  viribus   anima>.  Ad 

mo  diligenter  examinat  semetipsum  qua-  hanc  frigefactionem   pestiferam  perduci- 
liter  vivit,  an  divina  observet  pracepta,  et  D  tur  homo  bonus  paulatim,  dum  opera  bo- 

tempus  suum  fructuose  expendat,  proxi-  na  agit  quotidie  magis  ac  magis  remisse, 

mis  quoque  exemplaris  consislat.  Sed  ho-  ex    quadam   arida   consuetudine,    absque 

mo   piger   seu   acediosus,   propter  frigus  consideratione  et  reverentia  divina?  pr*- 


DOMINICA  XXI  POST   TRINITATEM. 


SERMO   SECUNDUS 


M  ^  ri 

0/0 


sentiae,  ita  quod  cordis  sui  distractionibus 
tempore  orationuni  ac  cultus  divini  non 
satis  resistit,  nec  venialia  peccata  cum  di- 
ligentia  vitat  condigna.  Nempe  quum  ve- 
nialia  peccata  disponant  ad  mortalia,  dum 
liomo  quotidie  levis  et  pronus  est  in  ver- 
bis  inutilibus,  in  risu  et  jocis,  in  cogita- 
tionibus  vanis,  in  incustodia  sensuum,  in 
sumptione  ciborum  ac  potuum,  certum 
est  quod  cito  in  mortaiia  labatur  peccata. 
Propter  quod  in  Ecclesiastico  scriptum 
Eccii.  est:Si  non  in  timore  Domini  tenueris  te  in- 
'""'"'  ■*•  stanter,  cito  subvertetur  domus  tua.  Quum 
enim  invisibilibus  atrocissimis  hostibus 
undique  simus  obsessi,  eorumque  laqueis 
circumvallati,  quomodo  poterimus  eorum 
evadere  jacula,  insidias  atque  letalia  vul- 
nera,  nisi  in  continua  iuerimus  cordis  cu- 
slodia  contra  eos?  Videmus  quod  homines 
qui  letales  inimicitias  cum  hominibus  ha- 
bent,  ubique  pergunt  armati ;  similiter  ne- 
gotiatores  dum  per  loca  latronibus  rapto- 
ribusque  infamia  gradiuntur,  in  magna 
incedunt  formidine,  custodia  ac  prsepara- 
tione  ad  resistendum  :  quanto  magis  quum 
contra  invisibiles  hostes  et  infernales  la- 
trones  atque  raptores  incessabile  ac  peri- 
culosum  pra^lium  habeamus,  et  locus  iste 
quo  degimus,illis  latronibus  ac  raptoribus 
plenus  sit,  debemus  indesinenter  esse  vir- 
tutibus  contra  illos  armati,  et  animo  custo- 
diti,  timorati  atque  solliciti,  ne  vincamur, 
spoliemur  et  morte  seterna  trucidemur  ab 
Proi'.  illis?  Hinc  Salomon  loquitur  :  Beatus  ho- 
xxviii,  14.  j^Q  qyj  semper  est  pavidus.  Et  alibi  dici- 
Eccii.wm,  tur  :  Sapiens  in  omnibus  metuit.  Itaque 
"'■  jiigiter  caveamus  ne  fervor  divini  amoris 

tepescat  in  nobis,  sed  in  eo  quotidie  am- 
plius  inflammemur,  infinilam  Dei  bonita- 
tem,  amabilitateui,  dulcedinem,  ejusque 
beneficia  ac  promissa  considerando. 

Insuper,  sicut  in  fcbricitantibus  ex  fri- 
gore  sequitur  corporis  tremor,  ita  in  ho- 
mine  vitioso  a  divini  amoris  calore  frige- 
facto  est  Iremor,  id  est  timor  multiplex 
inordinatus,  sicut  de  impiis  ait  Prophela  : 
y's.  Lii,  6.  Deum  non  invocaverunt;  illic  trepidave- 
runt  timore,  ubi  nou  erat  timor,  id  est,  ubi 


A  rationabiliter  non  fuit  timendum.Homines 
enim  injusli,  carnales,  obtenebrati,  pro  eo 
quod  Deum  et  ejus  offensam  atque  eeter- 
nam  damnationem  merito  super  omnia 
formidarent,  timent  temporalia  damna, 
corporis  afflictiones,  privationem  tempo- 
ralis  honoris,  quum  tamen  ha3C  omnia  sae- 
pe  expediant  animarum  saluti.  Imo  per 
ista  Deus  suos  electos  in  praesenti  vita  ex- 
ercet,  purgat,  atque  purgatos  virtute  et 
gratia  implet  multiplici,  ac  deinde  gloria 
seternali,  ut  patet  in  sanctis  Job  et  Tobia.    job  i,,,- 

B  In  novo  quoque  Testamento  potissime  ac  ^°*- ■'";"' 
evidentissime  patuit  hoc  in  parentibus 
S.  Clementis  eorumque  filiis,  deinde  in 
S.  Eustachio  ejusque  contorali  ac  filiis  eo- 
rumdem.  Ideo  ista  non  sunt  immoderate 
timenda,  nec  absolute  refugienda,  sed  di- 
vina?  dispositioni  ac  pietati  debemus  com- 
mittere,  an  ista  nobis  eveniant.  Yerum 
hoc  omnino  a  Deo  petendum  est,  ut  si  ista 
nobis  evenerint,  ipse  in  eis  patientiam  no- 
bis  pra3stare,  et  ad  nostram  salutem  ea  or- 
dinare  dignetur.  Unde  quum  sanctus  David 

G  a  proprio  filio  pulsus  esset  ex  regno,  non 

inordinate  contristabatur,  sed  dixit  :  Si  [iBeg.xy, 
dixerit  Deus,  Mihi  non  places  (id  est,  mihi  -*^- 
non  placet  ut  amplius  sis  rex),  praesto 
sum;  quod  bonum  est  in  oculis  suis,  fa- 
ciat.  Sic  quoque  beatissimus  Christi  con- 
fessor,  prsesul  ac  consanguineus,  gloriosus 
sanctissimusque  Servatius,  quum  a  per- 
versissimis  et  ingratissimis  Tungrensibus 
expelleretur  tam  irreverenter  ut  canis, 
mente  tranquilla  ac  placido  vultu  exivit, 
nec  de  sua  inhonoratione   atque  injuria, 

D  sed  de  illorum  dolebat  transgressione  gra- 
vissima.  Ilinc  itaque  in  adversis  patientes 
et  imperturbati  esse  debemus. 

Praeterea,  secundum  quod  cernitur,  in 
febricitantibus  est  calor  immoderatus;  sic 
quoque  in  peccatoribus,  dum  a  divinaj  di- 
lectionis  frigescunt  caIore,accenditur  amor 
carnalis  ac  mundialis,  quo  se  ipsos  ac  aiios 
carnaliter  amant,  propria  commoda  et 
oblectamenta  quaerendo  et  ampleclendo, 
divitias  et  honores  ferventissime  cupien- 
do,  et  breviter,  temporalia  atque  carnalia 


574  DOMINICA  XXI   POST  TRINITATEM.   —   SERMO  TERTIUS 

magis  quam  spiritualia  ac  spterna  amando  A  lari  vane  et  intimorate,  nec  recipiebat  sed 

et  exquirendo.  Quis  religiosorum  ac  devo-  aspernabatur  Fratrum  exhortationes ;  ve- 

torum  tam  instanter  ac  fervide  pro  incre-  rum  amore  devotissimi  fratris  sui,  ab  om- 

mento  gratiae  ac  virtutum  laborat,  ut  multi  nibus    eequanimiter    portabatur.    Tandem 

sseculares  pro  temporali  opulentia  et  ho-  pestilentia  percussus,  ad  extrema  devenit, 

z,!(c. xvi,8.  nore?  Ideo  dixit  Salvator,  quod  filii  hujus  et  Fratribus  lecto  ejus  adstantibus  atque 

sseculi  prudentiores  sunt  filiis  lucis  in  sua  pro    ipso   orantibus,  subito   exclamavit  : 

generatione.  Sed  redeamus  ad  cor,  et  co-  Recedite,  recedite,  ecce  draconi  ad  devo- 

gitemus  quam  breve  et  momentaneum  sit  randum  datus  sum,  sed  propter  vestram 

tempus  quo  in  vita  hac  erimus,  compa-  praesentiam  me  devorare  non  potest;  date 

ratione  durationis  perpetuae  in  qua  paulo  locum  ut  faciat  quod  facturus  est,  ne  me 

post  consistemus  :  sicque  pro  animarum  diutius  torqueat.  Quare  propter  vos  patior 
nostrarum  saluberrima  ac  perpetua  provi-  B  moras?  Jam  enim  me  stringit  ac  opprimit. 

sione  sollicitiores  laboriosioresque  simus,  Cui  Fratres  responderunt  :  Quid  est  hoc 

quam    pro   corporum    horum    mortalium  quod  loqueris,  frater  ?  Signum  tibi  sanctae 

protinus  putrefiendorum  provisione  cadu-  crucis  imprime.  Respondit  :  Volo  me  si- 

ca.  Imo  quidquid  Christianus  in  exteriori-  gnare,  sed   nequeo,    quoniam   a   dracone 

bus  et  pro  corpori  suo  necessariis  opera-  premor.  Tunc  Fratres  in  terram  prostrati, 

tur,  ad  Dei  honorem  et  spiritualem  suum  coBperunt  cum  lacrimis  pro  illo  ardentius 

iyi;«.vi,8.  profectum   debet  ordinare,  quatenus  ali-  exorare.  Tunc  paulo  post  ille  melioratus 

menta  et  quibus  tegatur  habendo,  vivat  ac  clamavit  :  Deo  gratias,  ecce  draco  cui  ad 

serviat  Domino  Deo.  devorandum   traditus   fui,  virtute  oratio- 

Refert  S.   Gregorius,  quod  in  coenobio  num  vestrarum  fugatus  est;  jam  pro  ineis 

suo  in  Roma  fuit  quidam  monachus  valde  peccatis  orate,  quia  converti  toto  corde 
devotus  ac  Fratribus  universis  carissimus.  C  paratus  sum.  Atque  ex  illo  die  vir  ille  se 

Quem  frater  suus  carnalis,  non  ex  devo-  totaliter  emendavit,  et  continuis  infirmi- 

tione,  sed  paupertatis  necessitate,  secutus  tatibus  purgabatur,  quousque  feliciter  de 

est ;  et  vixit  in  ccenobio  in  habitu  sa3cu-  sa3Culo  isto  migravit. 


SERMO  TERTIUS 

DE   VERA   SAPIENTIA,   EJUSQUE   COMMUNICATIONE   IN   ALIOS. 


MULTITUDO  sapientium   sanitas  est  D  Spiritus   Sancti.  Sapientia  vero  naturalis 

orbis  terrarum.  Sap.  vi,  26.  et  acquisita  atque  scholastica,   malis  po- 

Juxta  Aristotelis  documenta,  nullus  est  test  inesse  hominibus.  Itaque  qui  vere  ac 

vere  prudens  nisi  virtuosus,  ita  quod  ho-  proprie   sapiens  est,  utpote  Deum   et  ea 

mines  vitiosi  non  habent  veram  prudeu-  qua)  Dei  sunt  cum  interno  sapore  cogno- 

tiam,  sed  quamdam  astutiam.  Multo  magis  scens,  caritate  Dei  et  proximorum  aliisque 

nullus  reputandus  est  sapiens,  nisi  justus  virtutibus  decoratur  :  idcirco  sapientiam 

ac  virtuosus.  Propter  quod  iterum  Sapiens  suam  modo  sibi  possibili  ac  convenienti 

Saj>.\,ii.   ait  :  In  malevolam  animam  non  introibit  communicat  aliis,  ad  divinorum  notitiam 

sapientia.  Quod  de  illa  sapientia  potissime  et  amorem  eos  hortando,  a  vitiis  retrahen- 

verum  est,  quse  est  unum  dc  septem  donis  do,  salubriter  inslruendo.  Hinc  in  Eccle- 


20. 


DOMINICA  XXI   POST  TKINITATEM.   —  SERMO  TERTIUS  575 

EccU.wi,  siastico  habetur  :  Sapientia  abscondita  et  A  diligens,  quum  aliquem  proximorum  sibi 

^^'  thesaurus  invisus,quae  utilitas  in  utrisque?  notum  viderit  aliquo  vitio  victum,  soliici- 

Pfw.v,  ici.  Unde  et  Salomon  exhortatur  :  Deriventur  tus  esse  debet  pro  eo,  et  oratione,  exhor- 

fontes  tui  foras.  Rursusque  scriptum  est  :  tatione,  informatione  et  correptione   pro 

yiiV. IX,  12.  Fili,  si   sapiens   fueris,  tibi   et   proximis  illius  reparatione,  prout  caritas  requirit, 

Sap.M^ic.  tuis  eris.  Veraciter  ergo  dictum  est,  «Mul-  satagere,  sicque  gratiam  sibi  concessam, 

titudo  sapientium  sanitas  est  orbis  terra-  in  illum  pro  posse  transfundere,  quemad- 

rum  »  :  hoc  est,  ubi  sapientes  viri  abun-  modum  princeps  Apostolorum  hortatur  : 

dant,  ceteri  quoque  a  vitiis  suis  curantur,  Unusquisque  sicut  accepit  gratiam,  in  al-   iPe^r.iv, 

et   illustrantur;  et  si  non  omnes,  aliqui  terutrum   illam   administrantes.   Unde   et '"■ 

tamen,    pra3sertim   quando   qui   pra^sunt,  Paulus  :  Fratres   (inquit),    etsi   pra^occu-  Gaiat.vi,\. 

sunt  sapientes,  id  est  justi,  illuminati  ac  patus  fuerit  homo  in  aliquo  delicto,  vos 
spirituales.  Idcirco  in  Proverbiis  legitur  :  B  qui  spirituales   estis,  hujusmodi    instrui- 

i^co!'.  XIII,  Qui  cum  sapientibus  graditur,  sapiens  erit.  te  in   spiritu  lenitatis.  Si  aliqui  viatores 

Nam  etsi  sapiens  nullum  verbum  loqua-  per    idem    iter   ad    aliquem    tendant    lo- 

tur,  sua   tamen  exemplari   conversatione  cum,  et  viderint  quempiam  a  recto  de- 

ac  fervida  oratione  aliis  prodest.  viare  itinere,  protinus  revocant  eum ;  si 

Denique  quod  ha?c  ita  se  habeant,  ex  vero   ierit  quisquam  eorum   per  devium 

7on?!)!.  IV,  evangelio  ostenditur  hodierno.  Nam  regu-  deducens    ad    speluncam    latronum,    non 

***' '"'       lus  iste  cujus  filius  usque  ad  mortem  lan-  simpliciter  revocant  eum,  sed  etiam  se- 

guebat,  pro  ejus  curatione  Ghristum  ac-  riosissime,  ardentissime  atque  fortissime 

cessit   atque    ardenter   precatus   est.    Per  persuadent  ei  ac  supplicant  ut  iter  illud 

regulum  intelligitur  omnis  sapiens  homo,  relinquat,  ne  occidatur.  Quum  ergo  om- 

preesertim  qui  spiritualiter  praesidet  popu-  nes  Christiani  sint  in  mundo  hoc  peregri- 
lo.  Unusquisque  ergo  qui  aliis  preeest,  si  C  ni  ac  viatores,  ad  eamdem  patriam,  puta 

viderit  aliquem  ex  sibi  commissis  aliquo  coelestem    paradisum,    proficiscentes    vel 

vitio  infirmari  in  anima,  puta  superbia,  saltem  proficisci  debentes,  si  unus  viderit 

impatientia,  invidia,  incontinentia  aut  si-  alium  per  vitiorum  abrupta,  per  vanitates 

mili  culpa,  debet  pro  ejus  curatione  inter-  et  pompas  non  solum  a  recto  calle  absce- 

na  ac  salute  perpetua  valde  sollicitus  esse,  dere,  sed  etiam  ad  infernalem  lacum  pro- 

Christumque  mente  accedere,  et  pro  illius  cedere,  debet  eum  omni  cum  diligentia  ac 

emendatione  ferventer  ac  indesinenter  ora-  fervore  revocare  pro  posse,  atque  ad  viam 

re.  Si  autem  sentit  se  non  protinus  exau-  reducere  justitise  ac  salutis,  orando,  hor- 

diri,  non  cesset,  sed  ardentius  clamet  ad  tando,  instruendo  et  corripiendo.  Hinc  ad 

Christum  :  Domine,  descende  per  gratia?  correptionem  fraternam  omnes  tenentur. 

infusionem,  per  misericordissimam  visita-  Sed,  heu,  quanta  est  excsecatio  nostra  !  Si 
tionem,  ad  filium  meum  tam  segrum,  pri-  D  quis  incidat  in   latrones,  et  spolietur  ac 

usquam  moriatur  hic  filius,  hoc  est,  ante-  trucidetur,  omnes  gemimus  et  dolemus; 

quam   in   culpa   mortali   tollatur  de  vita  imo  si  ovem,  bovem,  equum  aut  asinum 

prajsenti,  vel  antequam  moriatur  in  ani-  videmus  in  foveam  lapsum,  compatimur 

ma,  consentiendo  tentationi  aut  motibus  et  subvenire  conamur  :sed  quod  proximos 

passionum,  et  antequam  perducat  eas  ad  noslros  conspicimus   per   diversa  facino- 

actum,  i)Olissimum  priusquam  prava;  con-  ra,  per  superbias,  avaritias,  acedias,  car- 

suetudinis  mole  prematur.  nalitates,    mendacia,  fraudes,   potationes, 

Praiterea,  quilibet  sapiens,  comparatio-  choreas  indesinenter  a  da?monibus  spirilu- 

ne  insipientis  ac  peccatoris,  rite  pater  vo-  aliler  strangulari,  occidi,  ad  inferos  trahi, 

catur.  Quilibet  ergo  Christianus  dono  sa-  dissimulamus,  nec  digne  deflemus,  neque 

pientia)  illuslratus  ac  Deum  formidans  et  pro  viribus   subvenimus.  Ubi   est  carilas 


576  DOMINICA   XXI   POST   TIUNITATEM.   —   SERMO   TERTIUS 

ordoque  caritatis?  ubi  zelus  justitise?  Hsec  A  Itaque  de  fidei  nostrse  veritate  certissimi, 

circa  primum  hujus  evangelii  documen-  studeamus  vitam  et  mores  altitudini  fidei 

tum  sint  tacla.  conformare,    quatenus   ex   conversationis 

Secundo,  docet  Salvalor  quanta  sit  car-  nostra?  humilitate,  pietate,  devotione,  ca- 

Joanu.iy,  nalluni  hominum  duritia,  dicens  :  Nisi  si-  ritate  atque  justitia,  vere  pateat  esse  nos 

***■  gna  et  prodigia  videritis,  non  creditis.Sunt  Christianos,  et  glorificetur  Deus  in  nobis 

eniin  quamplures  ita  in  suis  carnalitati-  servulis    suis,   secundum    quod    Christus 

bus,  vanitatibus  ac  dissolutionibus  indu-  hortatur  :  Sic  luceat  lux  vestra  corain  ho-   Matth.y, 

rati,  ut  quidquid  dicatur  eis  aut  prsedice-  minibus,  ut  videant  bona  facta  vestra,  et  ^^. 

tur  de  pertinentibus  ad  salutem,  de  Dei  glorificent   Patrem  vestrum   qui    in    coe- 

timore,  de  vitse   reformatione,  sic   parvi  lis  est. 

pendunt  quasi  non  pertinerel  ad  eos,  ita  Tertio,  docet  nos  Christus  in  evangelio 

quod  nuUa  compunctione,  nulla  devotio-  B  hodierno    humilitatem    pra?cipuam.    Nam 

ne,  nullo  timore  moventur,  sed   in   suis  rogatus  Jesus  a  centurione  ut  veniret  et 

permanent  levitatibus  ac  peccatis.  Et  si  manum  suam  super  servum  ejus  paralyti- 

fide  informi  aliqualiter  credant,  tamen  ita  cum  poneret,  mox  respondit :  Ego  veniam,  ibid.\-m,i. 

se  habent  in  opere  quasi  non  credant,  sic-  et  curabo  eum.  Rogatus  vero  a  regulo  ut 

Tit.i,  16.  ut  de  talibus  contestatur  Apostolus  :  Di-  veniret  ad  filium  ejus,  non  acquievit.  Hoc  Joann.is, 

cunt  se  nosse  Deum,  factis  autem  negant.  ergo  fuit  humilitas  magna,  quod  paratior     ' 

His  ergo  loquitur  Christus,  Nisi  signa  et  fuit  ire  ad  centurionis  ministrum,  quam 

prodigia  videritis,  non  creditis  :  hoc  est,  ad  reguli  filium.  Quo  exemplo  docemur  in 

nisi  plaga  ac  ultio  divinee  vos  tangat  justi-  primis   non  aspernari  personas  pauperes 

tige,  vel  in  praesenti  vos  graviter  visitando  et  abjectas,  sed  visitare,  consolari  adjuva- 

is.  xxvm,  et  per  vexationes  intellectum  donando,aut  reque  eas,  imo  in  cordis  occulto  tales  plus 

*^"  certe   eeternam   damnationem   infligendo,  C  beatificare  quam  divites  et  excelsos,quum 

non  creditis  satis  attente,  vera  esse  quae  dicat  Salvator  :  Beati  pauperes,  quia  ve-  i-Mc.vi.ao. 

de  vestra  vobis  dicuntur  salute,  de  incer-  strum  est   regnum   Dei.  Jacobus   quoque 

titudine  hujus  vitse,  de  divini  rigore  judi-  ait  :  Nonne  Deus  elegit  pauperes  in  hoc /acoi.  11,5. 

cii,  de  ineffabili  acerbitate  infernalis  sup-  mundo,  divites  in  fide?  Secundo  docemur 

plicii.  Unde  de  talibus  Psalmista  loquitur  per  hoc  pensare  in  hominibus  magis  na- 

Ps.Lxxxii,  Deo,  Imple   facies    eorum   ignominia,    et  turam  qua  ad  Dei  imaginem  facti  sunt,  et 

*^"  quaerent  nomen  tuum,  Domine  :  hoc,  quan-  praesertim  dona  gratise  ac  virtutum  quae 

tum  ad  eos  qui  in  vita  hac  per  paterna  in  pauperibus  communiter  plus  abundant, 

Dei  flagella  salubriter  corriguntur.  Porro  quam  exteriora  et  accidentalia  bona  qui- 

ibid.  18.   quantum  ad  incorrigibiles  subdit  :  Erube-  bus  in  hoc  mundo  prafuIgent.Tertio,quod 

scant  et  conturbentur  in  sseculum  sseculi,  alia  sunt  judicia  Dei,  alia  hominum,  ita 
et   confundantur,   et   pereant ;   et   cogno-  D  quod  tanto  plus  a  Deo  quis  reputatur  ac 

scant  (per  suorum  videlicet  experientiam  sublimatur  in  coelis,  quanto  ab  hominibus 

tormentorum)  quia  nomen  tibi  Dominus.  magis  despicitur  nunc  in  terris.  Propter 

In  talibus  quippe  oculos  interiores   sero  quod  loquitur  Christus  judex  :  Quod  ho- Ziic.xvi.is. 
aperit  poena,  quos  in  vita  pra?.senti  damna-      minibus   altum   est,  abominatio  est  ante 

biliter    clausit   culpa.   Sed    redeamus   ad  Deum.Verumtamen  sacularis  polestas  non 

cor,  et  sufficiant  nobis  signa  et  prodigia  est   aspernanda,    sed   honoranda,   dicente 

a  Christo  et  Apostolis  ac  ceteris  Sanctis  Apostolo  :  Non  est  potestas  nisi  a  Deo,  et  nom.  xm, 

facta,  ultiones  quoque  et  poena;  quas  Deus  qui  poteslati  resistit,  Dei  ordinationi  resi-   ' 

in  veteri  novoque  Testamento  in  multis  stit;  itemque,  Omnis  anima  potestatibus  ibid.  \. 
apertissime  nimis  exercuit.  Siquidem  fe-      sublimioribus  subdita  sit.  Honorandi  sunt 

lix  quem  faciunt  alieiia  damua  perilum.  principcs  et  preelati,  judices  et  rectores,  in 


DOMINICA  XXI  POST  TRINITATEM. 


AD  RELIGIOSOS  ;   SERMO  QUARTUS 


577 


quantum  sunt  Dei  vicarii  ac  ministri,  per- 
sonaeque  publicae  et  summa3  potestatis  par- 
ticipes  :  unde  et  signa  rcverentiae  magis 
monstranda  sunt  eis  forinsecus. 

Quarto,  in  evangelio  isto  instruimur 
quantum  valeat  apud  Deum  fides  et  affe- 
ctuosa  continuata  oratio,  quoniam  regulus 
iste,  quamvis  imperfectus  in  fide,  tamen 
fide  sua  tali  quali  et  precibus  repetitis  suo 
obtinuit  filio  sanitatem. 

Refert  S.  Gregorius  habuisse  se  tres  ne- 
ptes  in  Roma  nobiles  valde  ac  divites  :  et 
erant  sorores  carnales.  Qim  omnes  uno  fi- 
dei  fervore  conversae  sunt,  et  spiritualem 
atque  communem  vitam  in  propria  domo 
duxerunt.  Quarum  una  quotidie  in  omni 
virtute  ac  sanctitate  profecit  pra^cipue, 
orationibus  vacans  continue.  Alia  quoque 
soror  fuit  multum  devota.  Sed  tertia  pau- 
latim  refriguit  mente,  et  ssecularium  puel- 
larum  gaudebat  societate.  Propterea  aliae 
duee  sorores  plurimum  tristabantur,  eam- 
que  ad  arrepti  propositi  hortabantur  con- 
stantiam ;  sed  illa  ad  solitas  rediit  levita- 
tes.  Idcirco  soror  illa  tam  sancta  frequenter 
dixit  ad  aliam  :  Video  sororem  nostram  de 


A  sorte  nostra  non  esse.  Post  aliquantulum 
temporis,  quidam  vir  sanctus  paulo  ante 
defunctus,  qui  fuit  harum  sororum  avun- 
culus,  apparuit  in  visione  sorori  illi  san- 
ctiori,  et  dixit  :  Veni,  quia  in  ccelestis 
mansionis  te  luce  suscipio.  Quibus  dictis, 
illa  ccepit  protinus  infirmari,  et  circa  fe- 
stum  Nativitatis  Christi  migravit  ad  Do- 
minum.  Post  modicum  tempus,  soror  illa 
apparuit  in  visione  sorori  suse  devotae,  vo- 
cans  eam  ad  regnum  coeleste.  Illa  vero  de 
sorore  illa  indevota  valde  sollicita,  dixit  : 

B  Et  si  venio,  istam  cui  dimitto?  Cui  respon- 
dit  facie  tristi  :  Veni,  soror,  etenim  illa 
inter  saeculares  et  laicas  reputata  est.  Mox 
soror  illa  devota  infirmari  incepit,  et  cir- 
ca  festum  Epiphaniae  aut  circiter  feliciter 
obiit.  Tunc  soror  illa  residua,  oblita  timo- 
ris  divini  atque  arrepti  propositi,  condu- 
ctorem  agrorum  suorum  accepit  maritum. 
Ex  quo  patet  exemplo,  quam  periculo- 
sum  sit  in  caritate  et  gratia  Dei  tepescere, 
et  quod  nemo  securus  est  de  sua  salute. 
Oportet  ergo  in  caritate  et  gratia  crescere, 

C  in  bono  inchoato  persistere,  in  timore  Dei 
jugiter  permanere. 


AD    RELIGIOSOS 


SERMO  QUARTUS 


SINE   GRATIA   DEI   NIL  MERITORIE   AGI   POSSE  ;    DE   CONFORTATIONE   SPIRITUALI  MENTIS 
IN   DEO,   DEQUE  JUGI   PUGNA   VITiE   PR^SENTIS, 


COXFORTAMINI  in  Domino  et  in  po- 
tentia  virtutis  ejus.  Ephes.  vi,  10. 
Sciens  Apostolus  infirmitatem  mentis 
hurnana?  in  se,  hortatur  in  pra3senti  epi- 
stola  ut  confortemur  in  Domino.  Fuerunt 
autem  hseretici  Pelagium  ha?resiarcham  se- 
quenles,  qui  asserebant  hominem  pro- 
priis  ac  naturalibus  viribus  posse  peccata 
vitare,  prajcepta  implere,  virlutes  acqui- 

T.  30. 


D  rere,  Deo  placere  et  meritorie  operari ;  et 
reputabant  se  virtuosos  ac  multum  devo- 
tos,  quum  essent  vitiosi,  praesumptuosi 
atque  haeretici.  Porro,  ut  sa^pe  recitat  Cas- 
sianus,  sanctissimi  Patres  in  eremo,  non 
solum  Scripturarum  auctoritatibus,  sed 
propriis  quoque  experientiis  eruditi,  dixe- 
runt  oppositum,  affirmanles  hominem  si- 
ne  speciali  et  supernaturali  auxilio  gratiae 

3? 


578  DOMINICA   XXI   POST   TRINITATEM.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS 

Dei  non  posse  aliquid  meritorie  cogitare,  A  naturalibus  nostris  sumus  vehementer  de- 

appetere,  loqui  aut  operari,  nec  tentatio-  fectuosi,  et  debiles  in  superioribus  animae 

nibus  prsevalere,  nec  diu  posse  mortalia  viribus,  eo  quod  anima  rationalis  in  ordine 

vitare  peccata,  neque  proficere.  Et  istud  intellectualium   substantiarum   se  habeat 

esse  verissimum  non  solum  credit  popu-  sicut  materia  prima  in  ordine   entium  : 

lus  christianus  vere  catholicus,  sed  et  om-  propter  quod  in  umbra  intelligentise  fer- 

nes   spiritualiter   conversantes,   proficere  tur  creata,  et  intellectus  humanus  in  prin- 

cupientes,  internis  ac  virtuosis  exercitiis  cipio  sui  est  tanquam  tabula  rasa.  Tertio, 

vere  intenti,  et  contra  vitia  prseliantes,  per  quia  contra  callidissimos,  expertissimos, 

experientiam  norunt.  Merito  ergo  monet  fortissimos  et  innumerabiles  hostes  conti- 

Apostolus  ut  confortemur  in  Domino.  nua  habemus  certamina,quibus  nequaquam 

Sed  quid  est  confortari  in  Domino?  Hoc  propriis  possumus  viribus  reluctari  :  et 
est   propriam  defectuositatem,  infirmita-  B  hanc  rationem  tangit  in  epistola  hodierna 

tem  atque  in  omne  vitium  pronitatem  re-  Apostolus.  Quarto,  propter  infectionem  fo- 

cognoscere  ac  fateri,  et  auxilio  Dei  inniti,  mitis,   ad    mala   jugiter   ac   valide   incli- 

non  sibi  ipsi  confidere,  non  de  suis  viri-  nantis,    sed    et    propter   incomparabilem 

bus  meritisque  prsesumere,  sed  se  coram  magnitudinem  periculorum  imminentium 

Deo  dejicere  et  humiliare  se  ipsum,  ejus-  nobis.  Sint  igitur  oculi  nostri  semper  ad  Ps.xxit.is. 

que  adjutorium  implorare,  robur  gratiee,  Dominum,  et   indesinenter   clamemus  in 

lumen  sapientise,  vigorem  constantiamque  coelum;  innitamur,  inhaereamus,infigamur 

virtutum  postulare  ab  ipso.Hoc  clarissime  semper  et  inavertibiliter  Deo  nostro,  tam 

contemplabatur  et  expertus  fuit  qui  dixit:  filialiter  et  perfecte  sperantes  in  ipso,  ut 

Ps.\\'n,2,  Diligam  te,  Domine,  fortitudo  mea;  Domi-  cum  sancto  Job  fateamur  :  Etiam  si  occi- /oixm,  is. 

'•  nus  firmamentum  meum  et  refugium  me-  derit  me,  in  ipso  sperabo.  Ab  hac  inniten- 

um,  et  liberator  meus;  Deus  meus  adju-  C  tia  atque  fiducia  nullus  avertat  nos  un- 

tor  meus,  et  sperabo  in  eum;  protector  quam,ut  cum  Psalmista  ex  corde  dicamus: 

meus,  et  cornu  salutis  meee.  Unde  et  san-  In   Dco   salutare   meum   et   gloria   raea  ;   Ps.  lxi,  8. 

ctus  David,  horum  prolator  verborum,  qui  Deus  auxilii  mei,  et  spes  mea  in  Deo  est. 
tam  admirabilis  fuit  et  praeclarus  in  omni         Insuper,  sic  confortemur  in  Domino,  ut 

sapientia  et  virtute,  in  caritatis  fervore,  in  studeamus  quotidie  in  omni  gratia  et  vir- 

summa  devotione,  in  omni  interna  et  se-  tute,  in  omni  dono  et  fructu  Spiritus  San- 

cretissima   exercitatione,    ex    gratia    Dei,  cti,  in  omni  sancta  devotione  et  caritatis 

quando  paulisper  dispensatione  divina  re-  ardore  proficere,   in  Deo   constabiliri,  in 

linquebatur  a  gratia,  horribiliter  corruit.  recto  rationis  judicio  immobilitari,  ut  nec 

Cujus  exemplo  omnes  edoceri  debemus  ut  prosperis  elevemur,  nec  adversis  dejicia- 

jugiter  timorati,  custoditi  ac  humiles  si-  mur,  nec  adulatione  aut  laude  delectemur 
mus,  nec  unquam  inaniter  gloriemur,  ne-  D  humana,  nec  vituperatione  frangamur,  ne- 

que  nostris  laboribus,  industriis,  viribus  que   diffamia.    NuIIa    passio    suo   impetu 

adscribaraus,  si  quid  gratise  et  virtutum  mentem  obscuret,  nulla  voluptas  volunta- 

haberaus,  sed  ad  fontem  charismatum  re-  tem  subvertat,  nullus  eventus  raentera  a 

fluant  gratia3  dona,ut  rursus  exuberantius  sua  in   Deo   stabilitate   pra3cipitet.  Regio 

Matth.x\v,  refluant.  Grato  enim  datur  ut  abundet.  seraper  itinere  gradiamur  ad  Deum,  et  hsec 

Deinceps  adjutorio  Dei  gratioso,  super-  nobis  sit  suraraa  atque  indesinens  sollici- 

naturali,    incessabili    indigemus  :  Prirao,  tudo,  intentio,  affectio,  ne  Deura  in  aliquo 

quia  ad  supernaturalera  beatitudinem  con-  offendamus,  nec  aliquara  gratiee  laisionem 

diti   suraus,  ad   quam   non  nisi    per   su-  aut  virtutum  rainorationera  incurrat  cor 

pernaturalia  media,  gratiarura   charisraa-  nostrum,  sed  juxta  pra3tacta  crescat  ac  ro- 

ta,  pervenire  valemus.  Secundo,  quia  ex  boretur  in  eis.  Quod  fiet  si  omni  cordis 


29 


DOMINICA   XXI   POST  TRINITATEM.    —   AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS  o79 

custodla  ac  animi  vigilantia,  orationibus,  A  alise  parvse  aut  nullae  censentur, prsesertim 

meditationibus  et  ceteris  virtuosis  insista-  quum  et  hoc  ipsuni  quod  caro  et  mun- 

mus  operibus.  Praeterea,  in  Deo  poterimus  dus  impugnant  nos,  ex  diaboli  operatione 

confortari,  in  spe  firmari,  in  caritate  ac-  frequenter  contingat.  Itaque  quanto  acri- 

cendi,  nec   unquam   de   Deo  diffidere,  si  or,  periculosior  et  incessabilior  pugna  est 

consideremus  quam  infinita  sit  bonitas  et  nobis  contra  spiritus  malignos,  tanto  for- 

misericordia, quanta  dilectio  ejus  ad  genus  tior  armatura,  vigilantior  mentis  custodia, 

humanum,  quanta  beneficia  ejus  in  nobis,  virilior  resistentia  nobis  sunt  necessarise. 
quse,  quanta  et  qualia  Unigenitus  Dei  pro  Quse  ergo  sunt  arma  nostra,nisi  virtutes 

nostra   salute  assumpsit,  fecit  ac   passus  et  dona  Spiritus  Sancti,  imo  potius  stre- 

est,  et  quod  ipse  fidelis  et  verus  Deus,  ve-  nua    exercitia    et    infatigabiles    actus    il- 

re  omnipotens  et  omnia  intuens,  toties  no-  lorum  ?   Quemadmodum    enim    corporale 
bis  opem  et  gratiam  suam  promisit,  tot  B  bellum   gerentibus   non   sufficit  undique 

bona  promisit  ac  prseparavit,  dummodo  ei  fulgidis  ac  solidissimis  armis  esse  indu- 

humiliter  confidamus  eumque  invocemus,  tos,   munitos,  contectos,  nisi   armis   suis 

et  quod  in  nobis  est  faciamus.  Porro,  si  utantur;  sic  nec  in  spirituali  preelio  con- 

deemones  aliquem  ssepe  vellent  ad  despe-  stitutis  sufficiunt   habitus    ipsi   virtutum 

rationem  aut  nimiam  pusillanimitatem  in-  atque  donorum,  sed  eorum  actus  et  exer- 

ducere,    posset    se    ipsum    confortare    in  citia  requiruntur:alioqui  habitus  ipsi  per- 

Domino,  attendendo  humiliter  bona  quae  duntur.  Postremo,  sicut  corporale  bellum 

egit,  et  dura  quae  Dei  intuitu  pertulit,  ac  acturis  necessarium   est  singula  quseque 

dona  gratiee  sibi  divinitus  piissime  et  fre-  membra  competenter  ac  proportionate  ar- 

quenter  concessa,  sicque  se  ipsum  conso-  mare,  ita  fidelibus   contra   da^mones   in- 

lari  in  Deo,  dicendo  :  Confido  quod  Deus  cessanter    pugnantibus    opportunum    est 

qui  ista  et  ista  mihi  benignissime  dare  di-  C  singulas  quasque  animee  vires  virtutibus 

gnatus  est,  horum  occasione  miserebitur  communire,  ut  in  quibus   anima  tentari 

mei,  neque  relinquet  me.  potest,  leedi  ac  vinci,  sit  virtutibus  con- 

Ephes.vi,      Praeterea  docet  Apostolus  ut  induamus  gruis  roborata,  armata,  provisa  :  ut  scilicet 

"'*^-       nos  armaturam  Dei,  quatenus  stare  possi-  intellectus   armetur   fide,  sapientia,  pru- 

mus   adversus    insidias   diaboli,  quoniam  dentia,  consilio,  scientia;  voluntas  spe,  ca- 

non  est  nobis  colluctatio  adversus  carnem  ritate,  justitia;  appetitus  sensitivus  virtu- 

et  sanguinem,  sed  adversus  principes  et  tibus  moralibus  ad  ipsum  spectantibus.  Et 

potestates.  Sed  quomodo  verum  est  hoc,  sicut  in  bello  exteriori,  personae  unius  ex- 

quum    alibi    protestetur  idem  Apostolus,  ercitus  se  invicem  juvant,  confortant  et 

Ga?a<.  V,  Garo    concupiscit   adversus  spiritum?  Et  protegunt,  ita  in  bello  spirituali  una  virtus 

\  Petr  u  princeps  Apostolorum  :  Abstinete  (inquit)  roborat  aliam,  et  omnes  se  mutuo  juvant : 

u.  a  carnalibus  desideriis,  quae  militant  ad-  D  ut  si  quis  de  incontinentia  impugnetur, 

versus  animam.  Nonne  trium  hostium  ani-  non  solum  castitas  seu  temperantia,  sed  et 

5ap. ix,i5.  mae,caro  ponitur  unus?Nonne  corpus  cor-  fides,  caritas,  discretio,  spes,  oratio  relu- 

ruptibile   aggravat   animam,   et   deprimit  ctantur,  prout  de  isto  in  sequenti  sermone 

terrena  inhabitatio  sensum  multa  cogitan-  plenius  est  tangendum.  Sic  igitur  confor- 

tem?  Et  respondendum,quod  utique  omnia  temur  in  Domino,  spiritualiterque  arme- 

ista  sunt  vera.  Apostolus  vero  vult  dicere,  mur,  ut  nuUa  tenlatione,  nulla  passione, 

quod  colluctalio  quam  contra  invisibiles  nullo   vitio   superemur,  sed   in   omnibus 

hostes  habemus,  sit  adeo  gravis,  principa-  Dei  virtute  prajvaleamus,  et  omnia  coope-  nom.  vm, 

lis  atque  assidua,  quod  ejus  comparatione  rentur  nobis  in  bonum.  ^*- 


17. 


580  DOMINICA  XXI   POST  TRINITATEM.  —  AD   RRLIGIOSOS  ;   SERMO  QUINTUS 


SERMO  QUINTUS 


QUEMADMODUM  VIRTUTES   COMPARENTUR   AD  ANIMAM,   ET  QUALITER   SIT  TENTATIONIBUS 
RESISTENDUM,  DEQUE   INSTANTIA   INIMICORUM  NOSTRORUM. 


A' 


34. 


CCIPITE  armaturam  Dei,  ut  possitis  A      Ex  his  constat  quam  multa  bona  faciant 

resistere  in  die  malo,  et  in  omnibus  virtutes  animse  rationali.  Virtutes  quippe 

'perfecti  stare.  Ephes.  vi,  13.  et  actus  earum,  in  quantum  sunt  spiritua- 

Virtutes  et  dona  Spiritus  Sancti,  atque  lia  alimenta,  eruunt  animam  a  spirituali 

eorum  actus,  comparantur  ad  animam  va-  inedia,  ab  infirmitate  interna  ac  defectu 

riis   modis  :  Primo,  tanquam   spiritualia  multiplici,  eamque  confortant,  exhilarant 

alimenta  ipsius.  Nisi  etenim  actus  virtuosi  et  sustentant.  Porro  virtutes  et  actus  ea- 

essent  refectio  hominis,  non  dixisset  Sal-  rum,  in  quantum  sunt  animae  vestes,  eam 

/oann.  IV,  vator  :  Meus  cibus  est  ut  faciam  volunta-  defendunt  ab  sestu  vitiorum,  a  concupi- 

tem  Patris  mei.  Secundo,  tanquam  vestes  scentia)  igne,  a  frigore  peccatorum,  a  pas- 

/«.  Lxijo.  ipsius,  quum  scriptum  sit  :  Induit  me  Do-  sionum  vento  urente,  ne  laedatur  ab  istis. 

minus  vestimento  salutis,  et  indumento  In  quantum  vero  sunt  ornamenta  animse, 

MaUh.T.\\\,  justitiffi  circumdedit  me.  Hinc  caritas  ve-  B  protegunt  eam  ab  omni  culparum  defor- 

"■  stis   nuptialis   vocatur.  Et  in  Apocalypsi  mitate.  In  quantum   autem    sunt  divitiae 

/ipoe.111,4.  Dominus  protestatur  :  Qui  non  inquinave-  animee,  a  spirituali  inopia  sublevant  eam, 

runt  vestimenta  sua,  ambulabunt  mecum  ne  illud  Apocalypsis  ei  dicatur  :  Quomodo  A^jocm, i7. 

ihxd.  17.   in  albis.  Unde  anima  virtutibus  carens  di-  dicis  quia  dives  sum,  et  nescis  quia  tu  es 

citur  nuda.  Tertio,  sicut  ornamenta  ipsius,  miserabilis,  pauper,  etc.  ?  Sed  in  quantum 

quibus  coram  Deo  fulget  ac  venustatur.  sunt  animse  arma  ac  fortitudo,  sic  contra 

Propter  quod  in  Apocalypsi  iterum  loqui-  tentationes  muniunt  eam.  Quemadmodum 

ihid.  18.   tur  Dominus  :  Suadeo  tibi  emere  aurum  enim  homo  visibiles  adversarios  suos  tanto 

ignitum  probatum  (hoc  est  caritatem  ar-  facilius  dejicit,quanto  in  corporali  fortitu- 

dentem,  quae  a  Deo  precibus  comparatur),  dine  atque  prudentia  magis  abundat,  sicut 

ut  non  appareat  confusio  nuditatis  tua;.  In  Samson  qui  cum   mandibula  asini  mille  judic.  xv, 

Canticis  quoque  ait  sponsus  anim»  virtuo-  C  viros  occidit  (nam  ad  bene  utendum  forti-  '^- 

Ca«Mv,  1.  sffi  :  Quam  pulchra  es,  amica  mea,  quam  tudine  corporali  maxime  confert  pruden- 

pulchra  es!  Quarto,  sicut  divitiaj  ejus,  sine  tia  :  propter  quod  in  Ecclesiaste  asseritur, 

quibus  ipsa  est  pauper.  Unde  ad  Corin-  Melior  est  sapientia  fortitudine;  et  denuo,   Eccie.w, 

I  Cor.  1,5.  thios  scribit  Apostolus  :  In  omnibus  divi-  Melior  est  sapientia  quam  arma  bellica;  et  '^^.^^  ^^ 

tes  facti  estis  in  illo,  in  omni  verbo  et  in  in   libro   Sapientia?,  Melior   est   sapientia  sa/).  m,  i. 

iicor.vjii,  oinni  scientia;  itemque,  Altissima  pauper-  quam  vires,  et  vir  prudens  quam  fortis) ; 

^'  tas  eorum  abundavit  in  divitias  simplici-  sic  quanto  quis  in  virtutibus  exstat  perfe- 

tatis  eorum.  Quinto,  sicut  arma  ipsius,  ut  ctior  et  donis   Spiritus   Sancti   repletior, 

in   hodierna  epistola   innotescit.  Nam   et  tanto  in  omni  tentatione  facilius  sortitur 

ibid.x,\.  alibi  scribit  Apostolus  :  Arma  militiae  no-  triumphum,atque  in  omni  adversitate  ma- 

stra?,  non  carnalia,  sed  potentia  Deo.  Sex-  net  constantior,  in  tribulatione  et  persecu- 

to,  sicut  lux.  Septimo,  sicut  vita  ipsius,  D  tione  securior,  et  in  omni  eventu  stabilior, 

quia  sine  virtutibus  tenebrosa  ac  mortua  si  tamen  virtutibus  adsit  vigilantia,discre- 

dicitur  anima.  tio  et  sapientia  vera,  ne  scilicet  occasione 


DOMINICA  XXI   POST   TRINITATEM.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO  QUINTUS 


o81 


sua3  perfectionis  homo  ad  gloriam  movea-  A 
tur  inanem.aut  periculosa  securitate  torpe- 
scat,  aut  incustoditus  reddatur.  His  etenim 
modis  et  causis  cedri  Libani  corruisse  le- 
guntur.  Propterea  sancta  dixit  Syncletica, 
quod  nos  religiosi  quasi  in  tranquillo  et 
tuto  navigamus,  sa^culares  vero  in  procel- 
loso  :  et  tamen  sa^pissime  contingit  ut  in 
tranquillo  navigantes,  per  negligentiam 
pereant;  in  procelloso  autem  navigantes, 
per  diligentiam  suam  evadant. 

Denique  ex  his  constat,  quomodo  viri 
sancti  in  gravissimis  tribulationibus  et  B 
tentationibus  tam  insuperabiles  et  victo- 
riosi  immobilesque  fuerunt,  prout  de  bea- 
tissimis  patribus  Antonio,  Flilarione,  Fran- 
cisco  ac  aliis  legitur.  Nos  autem  tam  cito 
dejicimur,  tam  facile  perturbamur,  tam 
frequenter  tentationibus  superamur,  et 
protinus  ad  iram,  impatientiam,  tristiti- 
am,  dissolutionem,  ceterasque  passiones 
et  culpas  movemur,  videlicet  quia  in  vir- 
tutibus  radicati  et  roborati  non  sumus,sed 
pusilli  et  imbecilles  manemus,  nec  de  tan- 
ta  nostra  imperfectione,  calamitate  et  pue-  C 
rilitate  verecundamur  :  imo  si  illatam  in- 
juriam  ad  votum  ulti  fuerimus,  si  per 
verba  dura  fratri  aut  etiam  superiori  si- 
lentium  imposuisse  videmur,  gloriamur, 
quasi  bene  egerimus  facta  nostra.  Hinc, 
heu,  heu  !  quotidie  la^dimur,  quotidie  vin- 
cimur,  quotidie  a  nostris  atrocissimis  ho- 
stibus  irridemur,  qui  videntes  nos  esse 
tam  imperfectos  ac  impotentes,  derisioni 
et  aspernationi  nos  habent.  A  qua  irrisio- 
ne  et  aspernatione  prseservari  optavit  qui 

Ps. XII, 4,3.  exoravit  :  Illumina  oculos  meos,  ne  un-  D 
quam  obdormiam  in  morte, nequando  dicat 
iniuiicus   meus,  Prtcvalui  adversus  eum  ; 

/'s.xxiv,2,  itemque,Deus  meus,in  te  confido,non  eru- 
bescam,  neque  irrideant  me  inimici  mei. 

Quum  igitur  contra  crudelissimos,  calli- 
dissimos,  robustissimos  adversarios,  invi- 
sibiles  malitiosissimosque  spiritus  inces- 
sabilis  pugna  sit  nobis,  qui  non  temporale 
damnum,  corporaiem  ac  momenlaiicam 
mortem,  sed  a^ternae  beatitudinis  spoliati- 
oncm  atque  perpetua)  damnationis  miscri- 


3. 


am  cupiunt  nobis  infligere ;  hinc  perma- 
xime  indigemus  spiritualiter  nos  armare, 
et  arma  nostra  consolidare,  in  omni  virtute 
et  gratia  proficiendo,  quatenus  quotidie 
humiliores,  patientiores,  mitiores,  discre- 
tiores,  magisque  sobrii,  magis  timorati  ac 
fervidi  simus,  et  per  hoc  omnem  elatio- 
nem,  praesumptionem  et  gloriam  vanam, 
omnem  impatientise  et  iracundia)  motum, 
omnem  indiscretionem,  immoderantiam 
cibi  et  potus,  dissolutionem,  vanitatem, 
acediam,  omni  die  facilius  superemus,  et 
Deo  inavertibilius  adha^reamus,  ita  ut  fa- 
ri  possimus  :  Quis  nos  separabit  a  cari-  nom.  vm, 
tate  Dei  ?  Etenim  hostes  nostri  nunquam  ^^' 
dormiunt  aut  quiescunt  :  idcirco  et  nos 
quantum  fieri  potest,vigiIiis  et  sanctis  ex- 
ercitiis  insistamus,  orationibus  et  lacrimis 
contra  illos  pugnemus.  Nos  ipsos  in  omni- 
bus  vere  et  profunde  humiIiando,accusan- 
do,  despiciendo,  atque  in  Deo  filialiter  ac 
sincerissime  confidendo  ac  eum  laudando, 
prosternimus  illos,  prout  scriptum  est  : 
Laudans  invocabo  Dominum,  et  ab  inimi-  Ps.xvii,4. 
cis  meis  salvus  ero.  Jacobus  quoque  apo- 
stolus  :  Resistite  (inquit)  diabolo,  et  fugiet  Jacob. i\,7. 
a  vobis.  Insuper  omnem  otiositatem  vitan- 
do,  et  semper  boni  aliquid  exercendo,  ad- 
itum  pra3cludimus  hosti  antiquo.  Sed  et 
Christi  passionem,  et  omnem  ipsius  in 
seeculo  isto  humilitatem,  mansuetudinem, 
patientiam,  paupertatem,  caritatem  saga- 
citer  reminiscendo,  non  mediocriter  da)- 
mones  molestamus.  Sed  et  quatuor  novis- 
sima  pra3meditando,omnium  diabolicarum 
tentationum  sagittas,  omnium  passionum 
impulsus  rejicimus.  Virginem  quoque  glo- 
riosam,  et  angelos  sanctos  animarum  no- 
strarum  custodes,  ac  alios  Sanctos,  eos 
prspsertim  ad  quos  majorem  habemus  af- 
fectuin,  devotionem,  fiduciam,  instanter 
in  nostrum  auxilium  invocando,  contra 
nostrte  salutis  amulos  confortamur. 

Pra^terea,  de  iis  spiritualibus  armis  ac 
resislentiis  scribit  in  pra>senti  epistola  fe- 
lix  Apostolus,  primo  exhortans  ut  succin-  Ephes.xt, 
cti  sint  lumbi  nostri  cingulo  castitatis,  at-  '^- 
([uc  induti  simus  loricam  justiticP,quatenus 


582 


DOMINICA   XXI   POST   TRINITATEM.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO    SEXTUS 


sicut  lorica  corpus  ambit,  tegit  ac  munit,  A 
sic  anima  nostra  undique  decoretur  justi- 
tia,  unicuique  reddens  quod  ei  debetur, 
Deo  puram  conscientiam  et  honorem,  pro- 
ximis  bonam  famam,  consilium  et  auxili- 
um,  ac  fraternam  in  omnibus  caritatem, 
superiori  obedientiam,  sibi  ipsi  cordis  sui 
custodiam.  Sicque  in  cunctis  sincerum  et 
discretum  habeamus  justitiae  zehim,  om- 
nem  inordinatam  affectionem,  simulatio- 
nem,  adulationem,  fraudem  versutiamquc 
vitantes,  quatenus  coram  Deo  simus  vera- 
citer  recti  corde,  neque  in  tota  conversa-  B 
tione  et  incolatu  nostro  in  sa3Culo  isto 
aliud  intendamus,  queeramus,  optemus, 
nisi  Dei  adorandi  et  benedicti  gloriam  et 
honorem,  animarum  nostrarum  salutem, 
commune  bonum  Ecclesi»,  universorum- 
que  hominum  conversionem,  reformatio- 
nem  ac  felicitatem,  ut  propriam. 
Ephes.vi,  Postremo,  in  cunctis  sumamus  scutum 
fidei,  id  est,  catholicam  fidem  et  ejus  con- 
siderationem  pro  spirituali  habeamus  scu- 
to,  ita  ut  suggestionibus  da;monum  oppo- 
namus  memoriam  metuendi  judicii  Dei,  C 
poenarum  inferni  gaudiorumque  coeli,  do- 
minicse  passionis,  divini  adspectus  omnia 
intuentis,  quee  omnia  cadunt  sub  fide  : 
per  qua;  Deo  auxiliante  possumus  omnia 


16 


tela  nequissimi  ignea  exstinguere,  hoc  est 
diabolicorum  tentamentorum  jacula  acuta 
ac  vehementia  superare,  sive  de  vitiis  gu- 
lee  atque  carnalitatis,  sive  de  ambitione 
aut  acedia  nos  impugnent,  qua?  omnia  fa- 
cile  contemnuntur,  si  illa  praitacta  rite 
pensentur.  Unde  et  galeam  salutis,  id  est  Ephes. 
spem  futuree  felicitatis,  specialiter  expri- 
mit  assumique  preecipit  sanctus  Aposto- 
lus,  quia  si  insestimabilem  futura}  beati- 
tudinis  magnitudinem  intueamur,  omnis 
labor  vitae  prseseiitis  videtur  permodicus, 
et  omnis  excutitur  pigritia»  torpor.  Sed  et 
gladium  spiritus,  quod  est  verbum  Dei, 
debemus  assumere,sacram  Scripturam  im- 
primendo  memoriae,  ut  juxta  illius  do- 
ctrinam  in  omnibus  nos  regamus,  vitia 
fugiamus,quae  bona  sunt  exsequamur,  ten- 
talionibus  reluctemur.  Hinc  magnus  et 
sanctus  Antonius,  interrogatus  a  Fratre, 
Quid  faciens  Deo  placebo?  responditiQuo- 
cumque  vadis,  Deum  semper  habe  pr® 
oculis ;  et  in  iis  quee  agis,  adhibe  testifica- 
liouem  Scripturarum  sanctarum  ;  et  in 
quocumque  loco  sederis,  non  cito  movea- 
ris.  Hinc  quoque  dixit  Psahnista  :  In  corde 
meo  abscondi  eloquia  tua,  ut  non  peccem 
tibi.  Sic  ergo  agamus  et  nos,  ad  laudem  et 
gloriam  Greatoris. 


VI, 


Ps.  cx\ 

II. 


SERMO  SEXTUS 

QUOMODO    RECTORES    ET   PRiELATI   DEBENT   LUCERE    AC    PRODESSE    SUBJECTIS, 
IMBECILLITATESQUE    IINFIRMORUM    PORTARE. 


DOMINE,  descende  priusquam  moria-  D 
tur  fdius  meus.  Joann.  iv,  49. 
Quemadmodum  regulus  iste  cujus  in 
evangelio  hodierno  est  mentio,  fuit  pro 
corporali  filii  sui  letaliter  a^grotantis  cura- 
tione  sollicitus,  Christum  accessit  et  exo- 
ravit;  sic  quilibet  bonus  pr»]atus,si  quem 
subditorum  suorum  conspexerit  aliquo  vi- 
tio  inquinari,  pro  illius   curatione  debet 


permaxime  sollicitari,  eumque  corripien- 
do,  hortando,  instruendo,  comminando, 
corrigendo,  pro  posse  sanare ;  quod  si  vi- 
derit  non  posse  se  ita  proficere,  ad  DtMim 
se  convertat  omnino,  atque  pro  periclitan- 
te  filio  affectuose  deprecetur.  Sed  et  quili- 
bet  pro  proximo  suo  defectuoso  tanto  ar- 
dentius  atque  frequentius  oret,  quanto 
illum  defectuosiorem  exsistere  arbitratur. 


DOMINICA  XXI  POST  TRINITATEM.   —  AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS  583 

Haec  est  sapientia  vera,  caritas  sancta,  per-  A  simus  ait  apostolus  Jacobus  :  Quis  sapiens  Jacob.  nt, 

fectio  magna,  propriam  fragilitatem  sem-  et  disciplinatus  inter  vos  ?  Ostendat  ex  bo-   ^* 

per  attendere,  exemplarem    se  exhibere,  na    conversatione    operationem    suam   in 

omniumque  salutem  totis  prsecordiis  affe-  mansuetudine  sapientia^.  Quum  enim  om- 

ctare.   Porro,  qui   ita   proximorum   cupit  nis  culpa  sit  qusedam  stultitia  (Salomone 

salutem,  non  dubium  quin  illa  ipsis  im-  testante,  Stultorum,  id  est  peccatorum,  in- ^'ccJe.i.is. 

pendat  quse  sapientia  dictat,et  caritas  esse  finitus  est  numerus),  certum  est  unum- 

impendenda   requirit  :  qua?   sunt   fidelis  quemque  tanto  esse  sapientiorem,  quanto 

oratio,  fraterna  correptio,  admonitio  pia,  virtuosiorem  et  exemplariorem,  tantoque 

informatio  bona,  «dificatio  salutaris,  sub-  insipientiorem,  quanto  negligentiorem  et 

^'cc/i.  xvii,  ventio  omnis  possibilis  et  salubris.  Uni-  inexemplariorem;  etiam  si  ingenio  sit  acu- 

*  ■           cuique  etenim  mandavit  Deus  de  proximo  tus  et  scientia  acquisita  abundans,  nihilo 

suo,  ut  scilicet  faciat  ei  prout  sibi  vult  B  minus  tanto  reprehensibilior  stolidiorque 

fieri.  Hinc  innotescit,  quam  utiles  et  salu-  probatur,  quanto  plus  Dei  donis  abutitur, 

bres  sint  in  omni  congregatione  personse  et  irregulariter  conversatur.  Hinc  sanctus 

vere  sapientes,  caritativse  atque  devotse,  Job  dixit  :  Ecce  timor  Domini  (vel,  ut  alia  Jobxwm, 

quoniam  tales  instar  lucernae  lucentis  et  habet  translatio,  Ecce  cultus  Dei),  ipsa  est  ^^" 

ardentis  alios  illuminare,  adificare  et  in-  sapientia;  et  recedere  a  malo,  intelligen- 

flammare    non    cessant,    implentes    quod  tia.  0  quam  longe  sunt  a  sapientia  salutari 

I  Pe<r.  IV,  princeps  ait  Apostolorum  :   Unusquisque  hi  inter  quos- vigent  zelus  et  contentio,  as- icor.m,3. 

^''"           sicut  accepit  gratiam,  in  alterutrum  illam  pernatio,    detractio    et   ambitio,    quorum 

administrantes ;  et  quod  Salomon  exhorta-  unus  alio  sapientior  cupit  videri,  discre- 

Pror.v,  16.  tur,  Deriventur  fontes  tui  foras.  Quod  cum  tior  reputari,  amplius  honorari !  Non  est  /aco6.  m, 

omni  humilitate  agendum  est,  omni  com-  sapientia  ista  a  Deo,  sed  terrena,  animalis 

placentia  vana  et  gloriatione  iniqua  exclu-  C  et  diabolica. 

i?oj«.xv,t.  sis,  sicut  Apostolus  protestatur  :  Debemus  Pra?terea,per  febrientem  istum  a  Christo 

nos  firmiores,   imbecillitates   infirmorum  curatum,  intelligitur  omnis  iniquus,  pra?- 

portare,  et  non  nobis  placere.  Siquidem  sertim  omnis  negligens,  piger  et  acedio- 

ferventioribus    et    irreprehensibilioribus,  sus.  Sicut  enim  in  febricitante  sunt  frigus 

exemplarioribus  reputatioribusque  perso-  intensum  ex  recessu  sanguinis  a  membris 

nis  solent  quandoque  complacentia  stulta  proveniens,  et  corporis  tremor  ex  frigore 

et  gloria  vana  insidiari;  sed  vir  vere  vir-  oriens,  difficultas    quoque  ad   calefactio- 

tuosus  ac  sapiens,  hujusmodi  stolidissimo-  nem,  deinde   calefactio  immoderata  san- 

rum  motuum  ventos  faciliter  celeriterque  guine  ad  loca  pristina  redeunte,atque  infe- 

exsufflat.  ctio  gustus  ex  amaris  et  salsis  humoribus, 

Sit  ergo  in  omni  religioso  vera  justitia  et  ultra  ha;c,totius  corporis  Iassitudo,torpor 

compassionem  habens  adjunctam,  et  zelus  D  et  qua^dam  afflictio;  sic  universa  haec  in 

rectitudinis  discretione  ornatus,  non  ama-  quolibet  vitioso,  pra^sertim   in   acedioso, 

ritudine  qualificatus.  Et  qui  se  sapientem  reperiuntur.  Est  quippe  in  eis  frigus  in- 

esse  confidit,  per  verba  salubria  et  exem-  tensum,  quia  in  eis  refriguit  caritas,  et 

plaria  opera,  sapientiam  suam  ad  Dei  glo-  tardi  ad  opera  bona  consistunt,  atque  ut 

riam  et  proximorum  a^dificationom  oslen-  glacies  restringuntur  in  membris  suis  ac 

dat,  ut  verificetur  in   eo  quod  scriplum  viribus,  ne  ea  ad  opera  meritoria  laxent. 

Prov.  IX,  est :  Fili,si  sapiens  fueris,tibi  et  proximis  Quemadmodum  autem  caritas,  qua?  est  vi- 

vti*^!  oT)  '^"'^  ^'"'^-  ^^^fTf^'  "l  asserit  \i.  T.eo  Papa,  nul-  vacitas  mentis,  efficit  hominem  ad  opera 

lius  sapientia  !jibi  soli  est  prolicua.  Et  ha'C  religiosa  alacrem  el  jucundum;  ita  acedia, 

verarum  est  virtutum  natura,  ut  prosint  negligentia  et  omnis  iniquitas,  horrorem, 

ac  luceaiit  mullis.  Propter  quod  sacratis-  larditatem  et  omissionem  sanctarum  acti- 


584 


DOMINICA  XXI  POST  TRINITATEM.   —   AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS 


Prov.xwi,  onum  inducit.  Unde,  teste  Scriptura,  sicut  A 
**■  ostium  vertitur  in  cardine  suo,  sic  piger 

in  lectulo  suo,  hoc  est  in  sua  consuetudine 
prava  et  repausatione  carnali.  Quum  enim 
in  spiritualibus  non  delectetur,  in  carnali- 
bus  consolationem  exquirit,  et  agrum  pro- 
prii  cordis  non  colit  virtutibus,  non  ornat 
sanctis  meditationibus,  non  fecundat  acti- 
bus  virtuosis,  sed  urticis  negligentiarum, 
spinis  passionum,  vepribus  vitiorum  per- 
mittit  impleri,  relinquit  corrumpi,  non 
dolet  neque  advertit  undique  demoliri. 
Propterea  de  ipso  conqueritur  Spiritus  B 
/6irf.  XXIV,  Sanctus  :  Per  agrum  hominis  pigri  trans- 
^°'^''  ivi,  et  per  vineam  viri  stulti;  et  ecce  to- 
tum  repleverunt  urtica?. 

Insuper  in  talibus  treinor  est,  utpote  ti- 

mor  multiplex  inordinatus,  carnalis,  sae- 

cularis,  et  puerilis  atque  humanus,  quem- 

p«.  xiii,  5.  admodum  scriptum  est:lllic  trepidaverunt 

Prov.xxxiu,  timore,  ubi  non  erat  timor;  et  iterum,  Fu- 

'■  git  impius,  nemine  persequente.  Ita  sunt 

multi  religiosi,  magis  hominum  quam  Dei 

omnipotentis   verentes   adspectum,    vere- 

cundantes  coram  hominibus  negligentius  C 

agere  ac  fatue  loqui,  nec  tamen  in  divina) 

majestatis  prsesentia,  iniqua  ac  turpia  co- 

gitare   seque    negligenter   habere   erube- 

scentes.  Quibus  contingit  quod  scriptum 

ibid.xxix,  est  :  Qui   timet  hominem,  cito   corruet. 

Sunt  etiam  quidam  tam  frigefacti  et  duri, 

quod  instar  febricitantium  non  calefiunt 

igne  divini  amoris,  nec  sanctee  devotionis 

fervent  alacritate,  quidquid  eis  salubriter 

prcedicetur.  Quibus  illud  Josue  est  dicen- 

Josiie  xviii,  dum  :  Usquequo  marcetis  ignavia,  et  non 

^'  intratis  ad  possidendam  terram  quam  Do-  D 


23 


minus  vobis  promisit  (de  qua  ait  Prophe- 
ta  :  Credo  videre  bona  Domini  in  terra  Ps.xxw.is. 
viventium)  ?  et  quod  ait  Ambrosius,  Nemo 
cum  desidia  qua^rit  Christum.  Qui  enim 
sic  qua^rit,  non  veraciter  quserit  nec  inve- 
nit  eum,  quum  et  Moyses  fateatur  :  Quum  Deut.iv,2o. 
quffisieris  Dominum  Deum  tuum,  invenies 
eum,  si  tamen  toto  corde  qusesieris  eum 
et  tota  tribulatione  animse  tuae.  Sed  quo- 
niam  homo  diu  esse  non  potest  sine  amo- 
re,  in  quibus  divinus  exstinctus  est  amor, 
carnalis  affectus  accenditur^avaritise  sestus 
flammescit,  ira,  impatientia,  superbia  in- 
flammatur,  et  amor  invalescit  privatus,  ita 
quod  corporis  commoda,  temporalem  ho- 
norem  et  propria?  voluntatis  desideria  avi- 
dissime  qua?runt,  fervide  amplectuntur, 
infatigabiliter  exsequuntur  :  sicque  in  eis 
interioris  gustus  palatum  inficitur,  et  pes- 
sime  judicant,  quia  carnalia  plus  quam 
spiritualia  sapiunt  eis,  et  suos  defendunt 
errores,  culpas  suas  excusant.  Quibus  in 
Isaia  asseritur  :  Yss  qui  dicilis  bonum  ina-  /s.  v,  20. 
lum,  et  malum  bonum. 

Sed  resipiscamus  et  caveamus  ab  uni- 
versis  his  vitiis,  ab  omni  sensuum  et  lin- 
gua?  ac  cordis  incustodia  detestanda.  Et 
sicut  in  febrientibus,  sanguine  ad  mem- 
bra  revertente,  fit  calor  intensus;  sic,  Deo 
miserante,  divino  quotidie  invalescamus 
amore,  Dei  et  proximorum  succendamur 
dilectione,  atque  in  omni  proficiamus  vir- 
tute  ;  agiles  et  jucundi  in  divino  simus 
obsequio,  et  ea  qu»  Ordinis  sunt  assidue 
prosequamur  etiam  cum  majori  devotione 
ac  puritate.  Ad  laudem  et  gloriam  Omni- 
potentis. 


DOMINIGA  XXII  POST  TRINITATEM 


ENARRATIO  IN  EPISTOLAM 

CONFIDIMUS    m   DOMINO   JESU,  QUIA   QUI   COEPIT   IN   VOBIS   OPUS   BONUM,    ETC.    Pllilipp.   I,  6  11. 


HORTATUR  Apostolus  in  pra?senti  epi-  A  micos  defendo;  «  in  confirmatione  »  quo- 

stola,ut  perseveremus  et  proficiamus  que  «  Evangelii  »,  qua  ejus  veritatem  per 

in  bonis,ostendendo  affectum  suum  quem  miracula  et  Scripturas  corroboro.   Testis 

habuit  pro  spiritualium  filiorum  profectu.  enim  mihi  est  Deus,quomodo,\^  est  quam 

Ait  ergo  :  ConfkUmus  in  Domino  Jesv,  affectuose,  spiritualiter  et  sincere,  c«/^:»/'rtm 

quia  qui  cccpit  in  vobis  opus  bonum,  id  omnes  vos,  id  est,  omnium  vestrum  salu- 

est,  in  bonitate  et  misericordia  Dei  confi-  tem  et  consolationem  desiderem,  in  visce- 

do,  quod  ipse  qui  ex  sua  pietate,  per  gra-  ribus  Jesu  Christi,  id  est  in  intima  cari- 

tiam  gratum  facientem  et  actualem  Spiri-  tate  ac  pietate  mihi  a  Christo  collatis  ac 

tus  Sancti  motionem,  inchoavit  in  vobis  ei  placentibus.  Yel,  «  ciipiam  omnes  vos  » 

opus  meritorium,  joer/?(?/e<  illud  in  vobis  esse  «in  visceribus  Jesu  Christi  »,  id  est  in- 

usque  in  diem  Jesu  Christi  inclusive,  id  time  Christo  uniri,  atque  ab  eo  viscerose 
est  usque  ad  diem  mortis  vestree,  quando  B  seu  cordialiter  diligi. 
particulari  judicio   judicabit   et   visitabit         Et  hoc  oro,  id  est,  Deum  rogo,  ut  cari- 

vos  Christus,  dando  quod  meruistis.  A  Deo  tas  vestra  vobis  a  Deo  infusa,  qua  Deum 

quippe  est  inchoatio,  continuatio  et  con-  proximumque   dihgitis,  magis   ac  magis 

summatio  operis  boni.  abundet,  id  est,  incessanfer  proficiat,  in 

Sicut  est  miJd  justum  hoc  sentire  pro  scientia,  id  est  discretione,  ut  cum  discre- 

omnibus  vobis ,  id  est :  tam  ex  parte  divina;  tione  cuncta  agatis,  sitque  rationabile  ob-  Rom.xw.K. 

bonitatis  et  misericordiap,  quam  ex  parte  sequium  vestrum ;  vel,  «  in  scientia  »,  id 

vestrae  devotionis  et  gratise,  justum  est  me  est  Dei  cognitione,  quatenus  Deum  aman- 

ita  de  vobis  et  pro  vobis  confidere  ac  sen-  do  mereamini  illuminari  ab  eo  in  cogni- 

tire;  eo  quod  habeam  vos  in  corde,  id  est,  tione  divinorum  aliarumque  rerum  ad  sa- 

cordiali  affectu  id  optem  et  sperem  quod  lutem  spectantium,  pra?sertim  ut  in  illa 
subditur  :  et  in  vinculis  meis,et  in  defen-  G  crescatis  scientia  quge  est  unum  de  septem    u.  xi,  2. 

sione  et  confirmatione  EvangelU,  socios  donis  Spiritus  Sancti.  Et  in  omni  sensu, 

gaudii  mei  omnes  vos  esse,  id  est,  ut  tam  id  est  intellectuali  notitia,  vel  potius  ex- 

in  prsesenti  sa?culo  quam  futuro,  sitis  par-  perimentali  sapore  interno,  coelestium  ac 

ticipcs  consolationis  mea;  internffi  :  quam  spiritualium  rerum.   Ut  probetis,  id  est, 

habeo  «  in  vinculis  meis  »,  id  est  in  capli-  pcr  approbationem  sequamini,  potiora,  id 

vitate  et  incarccratione  mea,  in  qua  pro-  est  opera  perfectiora,proficiendo  quotidie, 

pter  Evangelii  pra^dicationem  vinculis  sum  tU  sitis  sinceri,  id  est  mundi  corde,e^  sine 

ligatus;  «  et  in  defensione  Evangelii  »,  id  offensa,  id  est  peccato  mortali   ac   scan- 

est  evangelicse  legis.quam  contra  fidei  ini-  dalo,  ut  nec  Deum  offendalis  nec  proxi- 


586  DOMINICA   XXII   POST  TRINITATEM. 


SERMO   PRIMUS 


mum,  mala  committendo  aut  bona  omit-  A  mirabilis.  Repleti,  inquam,  non  propriis 

tendo, in  diemChristi, id  est  T^eTsexeianler  viribus,  sed  per  Jesum  Christum,\d  est 

usque  ad  mortem  :  cujus  dies  dicitur  dies  virtute  ac  merito  ejus,  in  gloriam  et  lau- 

Christi,  quia  in  illo  particulare  facit  judi-  dcm  Dei,  id  est  finaliter  propter  hoc  ut 

cium  morienti,  quemadmodum  dies  novis-  Deus  unus  ac  trinus  glorificetur  per  opera 

simus  dicitur  dies  Christi,quia  in  illo  aget  bona,  atque  laudetur  per  verba  devota  a 

generale  judicium.  Repleti  fructu,  id  est  vobis  aliisque  electis  temporaliter  in  prae- 

actu   et  delectatione,  justitioi  :  quse  est  senti  et  seternaliter  in  futuro  :  quia  ad  Dei 

prfeclarissima  virtus,  ita  ut,  teste  Philoso-  honorem,  laudem  et  gloriam  omnia  bona 

pho,  nec  Lucifer,  nec  Hesperus  sit  ita  ad-  fieri  debent. 


SERMO   PRIMUS 

QUOMODO    UNIVERSA    NOSTRA   RONA   A   DEO    SINT  ;    DE   VITANDO 
PRAVO   USU   JURATIONIS  ;   ET   QUOMODO   PERFICI   DEBEAMUS   IN   SCIENTIA  SCRIPTURARUM 

CETERISQUE   VIRTUTIBUS. 


CARITAS  vestra  magis  ac  magis  ab-  B  Deus  corda  nostra   illuminet,  roboret  ac 

undet  in  scientia  et  in  omni  sensu.  deducat  per  actuales  motiones  et  inspira- 

Philipp.  I,  9.  tiones  Spiritus   Sancti.  Propter  quod  ait 

Primo,  in  praesenti  epistola   docet  nos  Scriptura  :  Justum  deduxit  Dominus  per  .s«;,.x,io. 

sanctus  Apostolus,  quam  totaliter  omnia  vias  rectas.  Et  Propheta   loquitur  Deo  : 

opera  nostra  bona  a  Deo  sint  :  nam  ipse  Spiritus  luus  bonus  deducet  me  in  terram    ps.  cxui, 

inchoat  bona  in  nobis,  et  continuat  ea  ac  rectam.  Hinc  jugiter  ac  praecordialissime  '°' 

perficit.  Nunquam  ergo  in  nobismetipsis  Dominum  deprecemur  ut  ipse  opera  vir- 

inaniter  gloriemur,  sed  omne  bonum  Deo  tuosa  in  nobis  incipiat,  prosequatur,  con- 

plenarie   adscribamus,  ejusque   adjutorio  summet. 

incessabiliter  innitamur.  Hinc  in  Jeremia  Secundo,  ex  prsesenti  docemur  epistola 

/er.  X,  23.  scriptum  est  :  Scio,  Domine,  quia  non  est  quod  quandoque  ex  rationabili  causa  licet 
hominis  via  ejus;  nec  viri  est  ut  ambulet  C  nobis  jurare,  quia  in  hac  epistola  jurat 

et  dirigat  gressus  suos.  Hoc  est  quod  ad  Apostohis  :Testis(inquiens)  mihi  est  Deus.  phuipp.i, 

nom.t\,[6.  Romanos  asseritur  :  Jgitur  non  volentis,  Quod  non  est  aliud  dicere,  nisi,  Deum  te-  ^" 

neque  currentis,  sed  miserentis  est  Dei.  stem  veritatis   eorum   quse  dico  assumo. 

Hinc  vir  justus  grata  mente  loquitur  Deo  :  Quod  rursus  quid  aliud  est,nisi,  Per  Deum 

Ps. ixxM,  Tenuisti   manum   dexteram  meam,  et  in  juro?  In  veteri  quoque  Testamento,  viri 

^*-           voluntate  tua  deduxisti  me.  Unde  constat  sancti  David,  Elias  et  Eliseus  jurasse  le-  it?^^.  xx, 

quod  homines  ad  bene  ac  meritorie  ope-  guntur,  dicendo  :  Vivit  Dominus,  etc.  Sed  3;xxv[  lo, 

randum    ita  se   habent  sicut  infantes  ad  objici  potest  ^quod  loquitur  Christus  :  Ego /?«/.'xvii,i; 

ambulandum   :  non  enim  per  se  queunt  dico  vobis  non  jurare  omnino;  sit  autem  J^ '"'"''•'"' 

incedere,  sed  indigent  curriculo  seu  du-  sermo  vester,  Est,  est;  Non,  non  :  quod   Maiih.v, 

cente.  Ita  et  nos  per  nos  ipsos  seu  pro-  his  abundantius  est,  a  malo  est.  Unde  et    '' 
prias  vires  virtuose  vivere  seu  meritorie  D  Jacobus  scribit  :  Ante  omnia  nolite  jurare.  Jacoh.\,\t. 

agere  non  valemus,  sed  divina  directio-  Et  respondendum,  quod  hgec  ita  intelligi 

ne  ac  deductione  indesinenter  egemus,  ut  nequeunt  quasi  nequaquam  licitum  sit  ju- 


DOMINICA  XXII   POST  TRINITATEM.  —   SERMO  PRIMUS  587 

z)e«<.vi,i3.  rare,  quum  in  Deuteronomio  dicatur  :  Do-  A  ad  aliorum  praelatos,  prcedicatores  et  cle- 

minum  Deum  tuum  timebis,et  per  nomen  rum  preocipue  pertinet.  Potissimum  salu- 

ejus  jurabis.  Idcirco  verba  Christi  Jacobi-  bre  est  valde  abundare  in  scientia  illa  quse 

que  apostoli  intelligenda  sunt,  non  per  mo-  est  donum  seu  unum  de  septem  donis  Spi- 

dum  absolutse  prohibitionis,  aut  quasi  ju-  ritus  Sancti,  quee  est  habitus  supernatura- 

rare  in  se  sit  illicitum  :  imo  potest  esse  lis   infusus,   per  quem   de   rebus   creatis 

actus  virtutis  quse  latria  appellatur,  quan-  bene  judicamus  per  gustum  et  connatura- 

do   cum  debitis   circumstantiis  fit   et  ex  litatem    seu    conformitatem    affectus    ad 

causa  idonea.  Salvator  ergo  et  ejus  Apo-  ipsum  judicium  veritatemque  agnitam,  ita 

stolus  idcirco  verba  illa  locuti  sunt,  ut  ne-  quod  cordialiter  sic  sentimus  et  sapimus 

quaquam  jurationi  assuescamus,  imo  nec  quod  rebus  creatis  non  sit  finaliter  inh»- 

vera  sine  rationabili  causa  juremus  :  quia  rendum,  quia  ex  se  vanao  et  nihil  sunt, 
et  hoc  ad  irreverentiam  pertinet  Dei,  abs-  B  sed  Deo  dumtaxat,  cujus  comparatione  de- 

que  causa  condigna  testem  eum  adhibere  bemus  omnia  ista  carnalia,  caduca,  creata 

veritatis  prolatee.  Unde  in  Exodo  jussum  parvi  pendere  atque  pro  nihilo  reputare, 

Exod.-n^,-!.  est  :  Non  assumes  nomen  Dei  tui  in  va-  nec  ea  appetere  seu  amare  nisi  in  Deo  et 

num;  non  enim  habebit  insontem  Domi-  propter  Deum,  videlicet  juxta  Dei  prsece- 

nus  eum  qui  assumpserit  nomen  Dei  sui  ptum,  ut  omnia  referantur  ad  ejus  hono- 

frustra.  Quum  ergo  illicitum  sit  vera  sine  rem.  Hac  salutari  scientia  carent  quicum- 

rationabili  causa  jurare,  penset  unusquis-  que  in  mortali  sunt  culpa;eamque  habent 

que  pro  posse  quam  enorme  peccatum  sit  omnes  qui  sunt  in  caritate  et  gratia.  Imo 

falsa  jurare  seu  perjurare  :  quod  est  Deum  valde  probabile  signum  quod  homo  sit  in 

falsitatis    testem   adhibere,   preesertim   si  caritate,  est  quando  sentit  se  omnia  ista 

scienter  id  fiat,  quia  tunc  est  peccatum  carnalia  et  caduca  fastidire,  parvi  pende- 
mortale  ineffabiliter  grave,Denique,quum  C  re,  transilire,  ut  summo  Deo  inhaereat,  et 

usus  vcnialium  irrefrenatus  a  mortali  cul-  in  eo  solo  finaliter  conquiescat.  In  hac  sa- 

pa  non  excusetur,  qualiter  a  mortali  excu-  lutari  scientia   tanto  plus  abundamus  et 

sabuntur  peccato,  qui  quotidie  ex  pessimo  crescimus,  quanto  plus  in  cordis  puritate, 

usu  tam  frequenter  ac  facile  jurant,  ita  ut  Dei  amore  ceterisque  virtutibus,  prseser- 

vix  verbum  enuntient  quin  juramentum  tim  in  latrise  ac  poenitentiaj  virtute,  profi- 

apponant?  Maledictus  est  usus  iste,  atque  cimus.  Siquidem  quanto  plus  homo  sua 

divino  praecepto  contrarius,  ac  multis  pe-  detestatur,  dolet  ac  plangit  peccata,  tanto 

riculis  plenus.  Idcirco  in  Ecclesiastico  fer-  abundantius   illustratur  a  Spiritu  Sancto 

Eccii.xxiu,  tur  :  Jurationi   non    assuescat   os   tuum,  ad  cognoscendum  salubriter  quod  in  re- 

^''"'         multi  enim  casus  in  ea ;  vir  multum  ju-  bus  creatis  non  sit  finis  ultimus  statuen- 

rans  implebitur  iniquitate,  et  non  deficiet  dus,  nec  eis  immoderate  sit  inhserendum. 
de  domo  illius  plaga.  Abjiciat  ergo  unus- D      Deinceps  hortatur  Apostolus  ut   simus  PhiHpp.i, 

quisque  hunc  usum  pravissimum,  ne  per-  sinceri  et  absque  offensa,id  est  pure  et  ir-  ^^' 

eat  in  aiternum.  Qui  autem  per  membra  reprehensibiliter  conversantes,atque  bonis 

Christi  jurant,  tanquam  blasphemi  scele-  operibus  bona  opera  omni  hora  adjicien- 

ratissime  peccant.  tes,sicut  et  Salomon  cohortalur,Quodcum-   EccIc.w, 

Phiiipp.i,      Tertio  docet  Apostolus  ut  caritas  nostra  que   potest   manus   tua,  instanter   opera- '^' 

"•  (id  est  nos  ipsi  caritatem  habentes)  quoti-  re  :  ut  sic  thesaurizemus  nobis  in  coelo,  A/ncth.vi, 

die  «  magis  ac  magis  abundet  in  scientia)),  opusque    Dei  cum    ingenti   attenlione  ac  "  ' 

non  qualicumque,  sed  in  scientia  salutari,  reverentia  peragamus,  non  vago,  intimora- 

in  cognitione  sacr»  Scriptur8e,«et  in  omni  to  dissolutoque  corde.  Ecce  talis  in  primi- 

sensu))  ipsius,videlicet  IitteraIi,aIIegorico,  tiva  Ecclesia  fuit  communiler  conversatio 

tropologico  ac  anagogico   :   quod   tamen  omnium    Christianorum,   quoniam   longo 


088  DOMINICA  XXII   POST  TRINITATEM.  —  ENARRATIO   IN  EVANGELIUM 

tempore   consueverunt  omnes   Christiani  A  ter,  manducemus.  Dixitque  senex  :  Non 

quotidie  confiteri  et  communicare,  ac  no-  manducavimus   adhuc,   fili  ?   Respondit  : 

cturnis   temporibus   surgere,    psalmodiis,  Non,  Pater.  Et  ille  :  Si  nondum  manduca- 

orationibus  meditationibusque  sanctis  in-  vimus,  surge,  et  manducemus.  Quum  au- 

sistere,  atque  in  omni  sanctitate  et  justitia  tem  hora  obitus  sui  sederent  circa  eum 

deservire  Altissimo.  Sed,  proh  dolor!  ad  Patres,  resplenduit  facies  ejus  ut  sol.  Et 

quantam  ruinam,ad  quam  vitiosam  ac  mi-  dixit  ad  eos  :  Ecce  abbas  Antonius  venit. 

serrimam  vitam  delapsus  est  nunc  popu-  Et  post  pusillum  iterum  dixit  ad  illos  : 

his  christianus  ?  Ubi  jam  antiqua  illa  est  Ecce  chorus  Prophetarum  venit.  Et  reful- 

devotio?  Propterea  dici  nunc  potest  de  po-  sit  facies  ejus  magis  quam  ante.  Deinde 

pulo  christiano  quod  de  populo  Juda?orum  dixit  :  Ecce   chorus   Apostolorum   venit. 

Oseeiy,i,  fertur  in  Osee  :  Judicium  (inquit)  Domino  Et  resplenduit  facies  ejus  dupliciter  plus 

cum  habitatoribus  terrae;  non  est  veritas,  B  quam  ante.  Et  ecce  ipse  quasi  cum  aliqui- 

non  est  misericordia,  et  non  est  scientia  bus   Joquebatur.  Rogaveruntque  eum  se- 

Dei  in  terra;  maledictum,  et  homicidium,  nes,  dicentes  :  Cum  quo  loqueris,  Pater? 

et  adulterium,et  mendacium,et  furtum,et  Respondit  :  Ecce  angeli  venerunt  accipere 

fraus  inundaverunt,  et  sanguis  sanguinem  me,  et  rogo  ut  permittant  me  modicum 

tetigit.  Sed  emendemus  nos  ipsos,  et  quam  poenitere.  Et  seniores  dixerunt  :  Non  indi- 

sanctissima  fuerit  vita  patrum  nostrorum  ges  poenitentia,Pater.Ait  illis  :  Vere  nescio 

pensemus,  ut  comparatione  eorum  humi-  me  vel  initium  poenitentiae  peregisse.  Et 

liemus  animas  nostras,  eosque  saltem  ali-  cognoverunt  omnes  quia  perfectus  est.  Et 

qualiter  imitemur.  rursus  repente  facta  est  facies  ejus  sicut 

Denique  inter  Patres  eremitas  sanctissi-  sol,  timueruntque  omnes.  Qui  dixit  eis  : 

mos  fuit  et  abbas  Sisois,  qui  fuit  vir  tantse  Ecce  Dominus  noster  venit,  dicens,  Afferte 

puritatis  ac  elevationis  ad  Deum,  quod  ex- C  mihi   vas    electionis   eremi.    Et   continuo 

teriora   non   attendebat.  Unde   discipulus  reddidit  spiritum,  et  factum  est  fulgur,  et 

suus  frequenter  dixit  ad  eum  :  Surge,  Pa-  repletus  est  locus  ille  odore  suavitatis. 


ENARRATIO  IN  EYANGELIUM 


ASSIMILATUM   EST   REGNUM   COELORUM   HOMINI    REGI    QUI   VOLUIT   RATIONEM   PONERE 

CUM  sERVis  suis.  Matth.  xviii,  23-33. 


CHRISTUS  in  evangelio   hodierno  per  D  reni,  qui  volutt  rationem  ponere,  id  est 

similitudinem  valde  terribilem  docet,  computationem  seu  justam  exactionem  seu 

hortatur  ac  prsecipit  ut  unusquisquc  igno-  inquisitionem  facere,  cum  scrvis  suis.  Et 

scat  proximis  suis  qui  sibi  forefecerunt,  qiiuui  cocpisset  ralionem  ponere,  oblatus 

ita  ut  cordialiter  diligat   eos,   et  culpam  est  ci  unus  qui  debebat  ei  decem  millia 

eis  remittat.  Itaquc,  sicut  in  Matthao  ha-  talenta.  Juxta  litteree  superficiem  non  est 

betur,  Dixit  Jesus  discipulis  suis  parabo-  difficultas  in  ista  parabola. 
lam,  id  est  similitudinem,  hanc  :  Assimi-         Porro  juxta  principalem  spiritualemque 

latumest  regnumcoclorum  7iominircgi,'\i\  intellcctum,  rex  iste,  est  Dominus  nosler 

est,  negotium  seu  regimen  Ecclesia^  mili-  Jesus  Christus  Rex  regum  et  Dominus  uni-  .i/)of,xv,i, 

tantis  simile  est  facto  regis  alicujus  ter-  versorum  :  qui  licet  in  die  generalis  judi-  '*;""'•"•• 


DOMINICA   XXII   POST  TRINITATEM. 


ENARRATIO   IN  EVANGELIUM 


589 


cii  aut  judicii  particularis,  quod  fit  uni- 
cuique  dum  moritur,  nullum  peccatum 
ejus  quem  judicat  relinquat  inultum,  nec 
pcenitendi  tribuat  tempus  secundum  le- 
gem  communem,  tamen  quotidie  ponit 
rationem  cum  servis  suis,  id  est  fidelibus, 
per  vicarios  suos  pra>latos,  et  per  Scriptu- 
rarum  admonitiones,per  inspirationes  quo- 
que  internas,  instigando  hominem  ad  sui 
ipsius  discussionem  :  atque  in  hac  ratio- 
nis  positione  veniam  ac  poenitendi  tempus 
largitur.  Sicque  parabola  ista  de  Ghristo 
exponitur.  Per  illum  vero  qui  debuit  de- 
cem  millia  talenta,  intelligitur  quicumque 
homo  magnis  ac  multis  peccatis  obnoxius. 

Quum  autem  talis  transgressor  non  lia- 
heret  unde  redderet,  id  est,  opera  virtuosa 
ac  meritoria  non  haberet  quibus  Deum 
placaret,  et  suse  justiti»  condignam  ho- 
noris  recompensationem  pro  illata  injuria 
exhiberet.  Hfec  enim  non  habet  qui  in 
mortali  est  culpa,  quia  et  si  aliquando 
habuit  ea,  per  sequens  mortale  peccatum 
sunt  mortificata  :  per  poenitentiam  tamen 
possunt  denuo  vivificari.  Jussit  eum  do- 
minus  ejus  venundari,  id  est  poenis  addici 
ac  daemonibus  tradi,  ut  pro  culpa  recipe- 
ret  pcenam,  quemadmodum  in  venditione 
unum  datur  pro  alio.  Daemones  quoque 
pro  peccatore  eis  tradito,  solvunt  Deo  num- 
mum  vindictffi,  subserviendo  divinse  ju- 
stitise  in  punitione  damnati.  Ista  facit 
Christus  quotidie  per  comminationem  et 
praenuntiationem  Scriptura?  ac  pra^Iato- 
ruin  Ecclesiae.  Bt  uxorem  ejus,  id  est 
sensualitatem,  et  filios,  id  est  opera  mala, 
et  omnia  (jucv  habebat  in  se,  quoniam  om- 
nia  ista  obligata  sunt  ad  poenam  propter 
peccata,  el  reddi,  id  est  divinse  justitiee 
satisfieri  pro  peccatis  illius. 

Procidens  aufem,  id  est  super  genua 
sua  ruens,  vel  se  in  tcrram  prosternens, 
servus  ille,  id  est  peccator  per  paniten- 
tiam  se  Deo  humilians,  rogabat  eum,  di- 
cens  :  Patientiam  habe  in  me,  id  est, 
emendationem  ineam  et  satisfactionem 
clcmenter  exspecta,  nec  statim  me  dam- 
nes,  sed  a?terna  supplicia  quae  mcrui,  in 


A  temporalem  mihi  poenam  commuta,e^  om- 
nia  reddam  tibi,  id  est,  pro  universis  pec- 
catis  meis  satisfaciam  tibi,  et  sicut  te 
inhonoravi  male  agendo  ac  bona  debita 
omittendo,  ita  te  honorabo  bene  vivendo 
et  bona  neglecla  recuperando.  Misertus 
autem  dominus  Jesus  servi  illius,  dimisit 
eum,  et  omne  debitum  dimisit  ei  :  sicque 
plus  dedit  quam  servus  petivit.  Servus 
enim  petivit  non  vendi  et  dilationem  adi- 
pisci,  sed  dominus  non  solum  non  vendi- 
dit  eum,  nec  solum  concessit  dilationem, 

B  sed  omne  quoque  debitum  servo  dimisit  : 
quia  quacumque  hora  peccator  pro  suis  Ezech. 
ingemiscit  peccatis,  omnia  ei  donantur,  ''^'"'-•.^^. 
nec  larga  Dei  pietas  dimidiat  veniam,  sed 
cuncta  mortalia  simul  dimittit  ad  minus 
quantum  ad  culpa3  offensam.  Potestque 
tanta  esse  contritio  poenitentis,  et  tantus 
fervor  suae  dilectionis,  tantusque  pudor  de 
propriis  vitiis,  quod  omnia  peccata  sua  ei 
etiam  quantum  ad  poenam  mox  dimit- 
tantur. 

Egressus  autem,  id   est   mente  a  Deo 

C  aversus,  servus  ille,  liber  a  debito,  sed 
rursus  victus  a  vitio,  utpote  Deum  re- 
linquens  per  recidivum  peccati,  invenit 
unum  de  conservis  suis,  qui  debebat  ei 
centum  denarios,  id  est  modicum  compa- 
ratione  debiti  sui  quo  ipse  Deo  suo  fuit 
obligatus.  Omnis  etenim  homo  est  debitor 
Dei  propter  beneficia  ab  eo  suscepta,  et 
propter  peccata  in  eum  commissa  :  nam 
propter  beneficia  tenetur  Deo  gratias  age- 
re  ac  servire ;  propter  peccata  vero  tene- 
tur  satisfacere  ei  pro  injuria  et  offensa. 

D  Habet  etiam  homo  debitorem  proximum 
snuin  qui  peccavit  in  eum,  vel  alio  modo 
aliquid  ei  tenetur;  sed  debitum  quo  pro- 
ximus  obligatus  est  nobis,  minimum  est 
comparatione  debiti  quo  Deo  adstricti  su- 
mus,  quia  in  Deum  peccare  tanto  est  gra- 
vius,quanto  major  est  sanctitas  et  dignitas 
ejus  pric  oumibus.  Ad  quod  insinuandum 
scriptum  est  primo  Regum  :  Si  peccaverit  i/?ej..i,23. 
vir  in  virum,  placari  ei  potest  Deus;  si 
autem  in  Dominum  peccaverit,  quis  ora- 
bit  pro  eo  ?  Et  tenens  collum  ejus,  suffo- 


390 


DOMINICA   XXII   POST   TRINITATEM.   —  ENARRATIO   IN   EVANGELIUM 


cabat  eum,  vitalem  spiritum  includendo, 
ne  respiraret,  dicens  :  Redde  mihi  quod 
debes.  Hoc  agunt  crudeles,  qui  persolutio- 
nem  debiti  aut  pro  injuria  satisfactionem 
ultra  vires  aut  violenter  a  proximis  suis 
exquirunt.  Et  procidens  conservus  ejus, 
rogabat  eum,  dicens  :  Patientiam  habe  in 
me,  et  omnia  reddam  tibi,  id  est,  plene 
satisfaciam  tibi.  Ille  autem  noliiit  acquie- 
scere  deprecanti,  sed  abiit,  et  misit  eum 
in  carcerem,  donec  redderet  debitum  :  in 
quo  patet  magna  ejus  crudelitas. 

Videntes  autem  co}2servi  ejus  qua^  fie- 
bant  ab  isto  crudeli  in  suum  conservum, 
contristati  sunt  valde  :  quoniam  sicut  ad 
caritatem  pertinet  proximis  in  bono  con- 
gratulari,  sic  pertinet  ad  eamdem  proxi- 
mis  compali  in  adversis;  e^  venerunt,  et 
narraverunt  domino  suoomnia  quoi  facta 
fuerant  inter  hos  duos.  Per  servos  istos 

^eir.  1, 14.  intelligi  possunt  angeli  sancti,  qui  om- 
nes  sunt  administratorii  spiritus  :  quorum 

A;)oc. XXII,  unus  in  Apocalypsi  ait  Joanni,  Conservus 

^-  tuus  sum,  et  fratrum  tuorum.  Hi  tanquam 

diligentissimi  fidelissimique  custodes  no- 
stra  considerant  facta;  et  sicut  de  nostro 
gratulantur  profectu,  ita  de  nostro  defectu 
seu  vitio  metaphorice  contristari  dicun- 
tur,  quia  per  modum  dolentis  se  habent, 
dum  nostrse  eis  displicent  culpee.  Hi  nar- 
rant  Christo,  non  ut  ignoranti,  sed  ut  ju- 
dicanti,  verba  et  opera  nostra,  sicut  Tobiae 

Toh.wxAi.  loquitur  angelus  :  Ego  obtuli  orationem 
tuam  Domino.  Secundo,per  servos  intelligi 
possunt  homines  justi,  judices  ac  preelati 
zelo  caritatis  et  aequitatis  succensi  :  qui 
videntes  quomodo  unus  opprimat  alium, 
Deo  id  conqueruntur,  non  zelo  vindict», 
sed  amore  justitia;,  atque  ut  in  prasenti 
castigetur  ferox,  ne  pereat  in  aeternuin. 

Tunc,  istis  scilicet  perceptis,  vocavit 
illum  servum  crudelem  dominus  suus,  vi- 
delicet  Dominus  Jesus  Christus,  qui  quo- 
tidic  quosdam  per  mortem  vocat  ad  parti- 
culare  judicium ;  et  ait  illi:  Serve  nequam, 


A  id  est  nocive  in  proximum,  et  mihi  tuo 
domino  infidelis,  omne  debitum  tuum  di- 
misi  tibi,  quoniam  rogasti  me  pro  dilatio- 
ne,et  feci  tibi  plusquam  postulasti;  ?2o??;?e 
ergo  oportuit  et  te,  qui  teneris  facere  al-  Matth.  vu, 
teri  sicut  tibi  vis  fieri,  misereri  conservi  *^* 
tui,  sicut  et  ego  tui  misertus  sum  ?  Istud 
utique  oportuit  te  facere  debito  condecen- 
tiffi  ac  pra3cepti,  necessitateque  finis,  quia 
aliter  non  potes  salvari. 

Et  iratus  dominus  ejus,  videlicet  Chri- 
stus,  qui  irascitur,  non  per  passionis  com- 

B  motionem,  sed  per  justitige  exsecutionem 
seu  poenae  inflictionem,  tradidit  eum  tor- 
toribus,  puta  daimonibus,  qui  sunt  infa- 
tigabiles  impiorum  punitores,  saltem  us- 
que  ad  diem  judicii,  post  quem  omnes 
reprobi  simul  cruciabuntur  poenis  infer- 
ni,  non  a  se  invicem,  ut  plurimi  dicunt; 
quoadusque  redderet  universum  debitum, 
id  est  in  a3ternum,quia  damnati  nunquam 
salubriter  poenitent,  unde  nec  debitum  sol- 
vunt  satisfaciendo  pro  culpis.  Sic  et  Pater 
meus  ccelestis,  qui  est  Pater  meus  per  ge- 

C  nerationem  ajternam  ac  naturalem,  faeiet 
vobis,  mancipando  vos  poenis  aeternis,  si 
non  remiserifis  unusquisque  fratri  suo, 
id  est  proximo,  de  cordibus  vestris,  cor- 
dialiter  diligendo  injuriantem,  et  culpse 
offensam  dimittendo  eidem. 

Postremo  videtur  hic  innui,  quod  pec- 
cata  dimissa  redeant  in  recidivante,  quia 
de  servo  hoc  nequam  dictum  est,  quod 
dominus  tradidit  euin  tortoribus,  quous- 
que  solveret  debitum  universum,  et  sub- 
ditur  :  Sic  Pater  faciet  vobis.  Sed  ut  com- 

D  muniter  nunc  tenetur,peccata  dimissa  non 
redeunt  eadem,  nec  quoad  culpam  nec 
quoad  poenam,  directe  et  integre,  sed  in- 
directe  et  aliquo  modo,  in  quantum  pec- 
cata  sequentia  graviora  et  damnabiliora 
sunt  propter  ingratitudinem  indultae  pie- 
tatis  et  gratiae,  et  propter  recidivum  in 
eadem  mala,  sicut  et  vulnera  corporis  re- 
iterata  sunt  periculosiora. 


DOMINICA   XXII   POST  TRINITATEM.   —   SERMO   SECUNDUS  591 


SERMO  SECUNDUS 


N' 


QUAM  NECESSARIUM  SIT  INJURIAM   IRROGANTIBUS   IGNOSCERE,  ET   MULTA 
QU.E   AD   HOC   INDUCERE   NOS   DEBENT. 


ON  quceras  ultionem,  nec  memor  eris  A  omnem  hominem  in  mundo  hoc  conver- 

injurice  civium  tuorum.  Lev.  xix,  18.  santem,  quantumcumque  sibi  ac  suis  ad- 

Videmus  in  saeculo  isto,  quod  praelati  ac  versarium,  caritative  et  sincere  diligere  : 

principes,  atque  communiter  domini  uni-  alias  Christus   non   computat   eum    inter 

versi,  valde   libenter   habent  quod   servi  suos  ministros.  Praeterea  Christus  Domi- 

eorum  conformant  se  voluntati  eorum,  se-  nus  noster  est  caput  totius  Ecclesise  seu 

quendo  eos   sive  in  bono  sive   in   malo.  omnium  electorum  :  oportet  ergo  ut  om- 

Idcirco    in   libro   Proverbiorum    Salomon  nes  ejus  ministri,  per  comparationem  ad 

/•roi'. XXIX,  loquitur  :  Rex   impius   onines   ministros  ipsum,  sint  unum  mysticum  corpus,  ac 

*'■           habet  impios.  Siquidem  simile  applaudit  membra  ad  invicem.  Sed  nec  unum  my- 

suo  simili.  Ideo  in  Proverbiis  asseritur  :  sticiim    corpus   Christi,  nec    membra   ad 

/iirf.xxviii,  Qui  derelinquunt  legem,  laudant  impium.  invicem   esse   possunt,    nisi    spiritualiter 

■^p^;- ^„,  In  Ecclesiastico  quoque  dicitur  :  Omnis  B  conjungantur,  ita   ut  tam  in  Christo  ca- 

20.           caro  ad  sibi  similem  conjungetur,  et  om-  pite    adunentur,    quam    inter    se    conne- 

nis  homo  sibi  simili  sociabitur.Quum  ergo  ctantur.  Hanc  autem  adunationem  et  con- 

Dominus  Deus  noster  omnipotens,  sit  es-  nexionem  absolute  et  proprie  nil  facere 

sentialiter  caritas(quemadmodum  ait  Scri-  potest,  nisi  caritas  quse  est  spiritualis  di- 

i/oanM.iv,  ptura  :  Deus  caritas  est),  per  nullam  virtu-  lectio.  Dilectio  demum  dicitur  quasi  duo 

'    ■        tem  homo  ita  suo  fit  similis  Creatori  sicut  ligans   seu   duorum    ligatio.   Hinc   itaque 

per  caritatem.  Caritas  enim  jungit  aman-  exigit  Deus  ut  omnes  ei  veraciter  servien- 

tem  amato,et  transformat  unum  in  alium,  tes,  se  mutuo  spiritualiter  diligant,  ut  per 

facitque  eos  idem  velle  et  idem  noIIe.Hinc  hoc  cum  Deo  et  inter  se  uniantur.  Si  au- 

Deus  in  suis  ministris  summe  praecipit  et  tem  se  mutuo  diligant,  certum  est  quod 

requirit  caritatem  ad  ipsum,  deinde  cari-  unus  salutem  optet  alterius  et  oret  pro  eo, 

tatem  eorum  ad  invicem.  Unde  Christus  C  coopereturque  ejus  saluti  pro  posse,  loco 

yoann.  XIII,  Dominus  noster  :  In  hoc  (inquit)  cogno-  et  tempore  opportuno.  Sed  hoc  adimplere 

scent  omnes  quia  discipuli  mei  estis,  si  non    potest,  nisi   qui   forefactoribus   suis 

dilectionem  habueritis  ad  invicem.  ignoscit.  NuIIus  ergo  in  corde  suo  tcneat 

Porro  caritas  virtus  est  per  quam  unus  iram,   rancorem,  amaritudinem,  indigna- 

alteri  mente  unitur,  et  bonum  vult  ei,  vo-  tionem  contra  quemcumque,sed  ad  omnes 

Icndo  seu   appetendo  ei  dona  gratise   ac  ac  singulos  pie  et  caritative  afficiatur,om- 

virtutum  in  vita  praesenti,  bonaque  gloriae  niumque  desideret  ac  pro  posse  procuret 

in  fuluro.  Hiiic  mundi  Salvator,  unigenitus  salutem. 

Filius  Dci,  in  evangelio  docet  ac  praecipit  Insuper  ad  hanc  mutuam  dilectionem, 

hodierno  ut  omni  homini,quantumcumque  pacem,  patientiam,  mansuetudinem  atque 

forefecerit  sibi  ac  suis,  ignoscat  homo,  ita  pacificam  ad  invicem  conversationem  mul- 

quod  sincera  caritate  diligat  eum,  optando  D  ta  nos  debent  inducere.  Primo,  quia  (sicut 

ejus  salutem  et  emendationcm  in  omni-  jam  tactum  esl)  Deus   hoc  ipsum   nobis 

bus.  Tenetur  itaque  quilibet  Christianus  praecepit,  et  specialissimc  id  a  nobis  re- 


35. 


592  DOMINICA   XXII  POST  TRINITATEM.   —   SERMO   SECUNDUS 

Joonn. XV,  quirit.  Hinc  namque   Salvator  :  Hoc  est  A  Oiium  exaltaveritis  Filium  hominis,  id  est, /oa««.viM, 

prseceptum   meum,    ut   diligatis   invicem  quum  me  in  cruce  suspenderitis,  tunc  co-     ' 

ibi,L  xm,  sicut  dilexi  vos.  Et  alibi  :  Mandatum  (in-  gnoscctis  quia  ego  sum.  Ecce  quam  vere 

^*'  quit)  novum  do  vobis,  ut  diligatis  invicem  et  damnabililer  durus  est,  quem  conside- 

sicut  dilexi  vos.  Ecce   quam   summe   ac  ratio  horum  ad  ignoscendum  proximis  non 

seriosissime  requirit  Christus  a  nobis  mu-  inducit. 

tuam  caritatem.  Certumque  est  quod  ubi         Tertio,ad  idem  inclinare  nos  debet  mul- 

exstiterit  mutua  caritas,  erit  et  mutua  pax  tiplex  fructus   quem  ex  ignoscentia   ista 

seu  conversatio  pacifica,  mansuetudo,  pa-  consequimur,  quia  per  eam  meremur  pro- 

tientia,  pietas,  quum  ad  Corinthios  dicat  priorum  indulgentiam  peccatorum,  gratiae 

I  Cor.  XIII,  Apostolus  :   Caritas  patiens  est,  benigna  ac  virtutum  infusionem  et  incrementum, 

*■*•  est;  caritas  non  a?niulatur,  non  agit  per-  Christi    conformitatem,  pacem   et  amici- 

peram,  non  inflatur,  non  est  ambitiosa,  B  tiam  :  imo  per  hoc  filii  et  amici  Dei  effi- 

non  quserit  quse  sua  sunt,  non  irritatur,  cimur,  angelis  complacemus,  deemonibus 

non  cogitat  malum;  non  gaudet  super  ini-  pra?valemus.  Ilinc  Christus  in  Evangelio 

quitate,  congaudet  autem  veritati;  omnia  loquitur  :  Dimittite,  et  dimittetur  vobis;  et  i«c.vi,  37. 

suffert ;    caritas    nunquam   excidit.    Ecce  rursus,  Diligite  inimicos  vestros,  benefa-  Matth.v, 

quanta  bona  facit  in  homine  caritas,  quam  cite   his   qui   vos   oderunt,  et  eritis   filii  "'35. 

plane  non  habet  qui  proximis  non  igno-  Altissimi,  quia   ipse   benignus   est  super 

scit.   Saluberrime   ergo   ac   sapientissime  ingratos  et  malos.  Unde  in  Ecclesiastico 

preecipit  nobis  unigenitus  Filius  Dei,  ut  habetur  :  Relinque  proximo  tuo  nocenti    EccU. 

omni    in   nos   peccanti  cordialiter   indul-  te,  et  tunc   deprecanti   tibi   peccata   sol- '"'^"''" 

geamus.  ventur. 

Secundo,  ad   idem    movere   nos   debet         Quarto,  ad  idem  inducere  debet  multi- 

consideratio  bonitatis  et  misericordise  Dei,  C  plex,  imo  et  ineffabile  daninum  quod  in- 

videlicet  quod  ipse  etiam  impiissimis  trans-  currimus  non  ignoscendo.  Per  hoc  equidem 

gressoribus  tam  pius  et  liberalis,  dulcis  peccata  nostra  nobis  imputantur,nec  igno- 

misericordissimusque  consistit  :  nam  per  scuntur,  omnique  virtute  et  gratia  spolia- 

tot  annos  sustinet  eos  in  peccatis  eorum,  mur,  dsemonibus  subdimur,  a  Deo  mane- 

et  emendationem  ipsorum  exspectat,atque  mus  aversi;et  nisi  poenituerimus,efficimur 

indesinenter  interim  conservat  eos  in  es-  in  seternum  damnati.  Hinc  loquitur  Filius 

se,  et  necessaria  vita?  ipsis  largitur,  dona-  Dei  :  Quum  stabitis  ad  orandum,  dimittite    Marc.\i, 

que  gratiffi  prsebet  eisdem,  sed  et  multos  si  quid  habetis  adversus  aliquem;  quod  si  ^^'^''" 

eorum  convertit,  et  tantam  eis  tribuit  gra-  non  dimiseritis,  nec  Pater  vester  qui  in 

i?om.v, 20.  tiam,  quod  ubi  abundavit  delictum,  abun-  ccelis  est,  dimiltet  vobis  peccata  vestra. 

dat  et  gratia;  item,  quod  Deus  nobis  ipsis  Insuper,  quia  incomparabiliter  gravius  at- 

tantam  misericordiam  fecit,tam  diu  ac  sse-  D  que  frequentius  in  Deum  peccavimus,quam 

pe  nobis  in  maximis  pepercit  peccatis,  at-  aliquis  in  nos,  valde  utique  duri  ac  fatui 

que  pro  tantis  malis,  injuriis  ac  offensis  sumus,  si  proximis  indulgere  renuimus, 

tot  et  tanta  nobis  relribuit  bona.  Nonne  quatenus  Deus  indulgeat  nobis.  Dimitta- 

Dominus  Jesus  Christus  interfectores  suos,  mus  ergo  modicum,  ut  multa  et  gravia  no- 

Annam,  Caipham,  Pilalum  ac  alios,  post  bis  indulgeantur;  alioqui  timeamus  quod 

suam  crucifixionem  multis  permisit  vive-  in  Ecclesiastico  asseritur  :  Qui  vindicari    EccH. 

re  annis,  prsestolans  emendationem  illo-  vult,  a  Deo  inveniet  vindictam,  et  peccata  ^''""' ''  ^' 

rum,  quos   uno  valuit   nutu   occidere   et  illius  servans  servabit.  Ilomo  homini  ser- 

damnare  ?  Imo   et   quosdam    illorum    in-  vat  iram,  et  a  Deo  quserit  medelam  ?  In 

comprehensibili  pietate  convertit,  quibus  hominem  sibi  similem  non  habet  miseri- 

et  paulo  ante  passionem  suam  prsedixit  :  cordiam,  et  pro  peccatis  suis  deprecatur 


DOMINICA   XXII   POST   TRINITATEM.   —   SERMO   SECUNDUS 


593 


Altissimum  ?  Sed  et  quam  irrationabile  et  A 
enorme  sit  istud,  constat  ex  eo  quod  sub- 
Eccu.     ditur  ibi :  Quis  exorabit  pro  delictis  illius  ? 

xxviii,o.         Denique  qualiter,  quam  prompte  ac  in- 

cessabiliter  indulgendum  sit  proximis,con- 

stat  ex  eo  quod  dum  beatissimus  Petrus 

Matth.    dixisset  ad  Christum,  Domine,  quoties  pec- 

xvm,  21.  g^j^jj-  jj^  jjjg  frater  meus,  et  dimittam  ei  ? 
usque  septies?  hoc  est,  an  proximo  in  me 
peccanti  non  nisi  septies  indulgebo?  illi 

ibid.  22.  Christus  respondit  :  Non  dico  tibi,  Usque 
septies,  sed,  Usque  septuagies  septies.  Et 
ponitur  ibi  numerus  determinatus  pro  nu-  B 
mero  indeterminato,  ac  si  dicat  :  Quoties- 
cumque  peccaverit  in  te,  ignosce  ei,  sicut 
et  tu  vis  tibi  a  Deo  ignosci  quotiescumque 
in  eum  peccaveris.  Yerumtamen  contra 
haec  objici  potest.  Si  enim  non  licet  vin- 
dicare  injuriam,  et  si  omni  injurianti  est 
ignoscendum,  peribit  pax  communitatis, 
peribit  rigor  justitiae,  boni  undique  oppri- 
mentur  ac  spoliabuntur,  et  filii  iniquitatis 
audaciores  fient  ad  opera  pravitatis,  nec 
stabunt  judicia.  Et  respondendum  ad  om- 
nia  ista,quod  semper  dimittenda  est  culpa  C 
et  caritas  conservanda.  Sed  debitam  poe- 
nam  dimittere  in  casibus  multis  non  ex- 
pedit,  sicut  jam  tactum  est  :  ut  si  ex 
poenae  dimissione  turbetur  bonum  com- 
mune,  vel  ordo  pereat  disciplinse  ac  te- 
nor  justitiae,  seu  alii  scandalizentur,  aut 
impius  fiat  ad  peccandum  procacior.  Nem- 
pe  in  casibus  istis  infligitur  ultio,  non  ex 
mala  radice,  sed  zelo  aequitatis  atque  af- 
fectu  caritatis,  ut  reus  in  vita  hac  castige- 
tur,  ne  in  eeternum  damnetur.  Aut  si  pror- 
sus  incorrigibilis  est,  ideo  puniatur,  ne  D 
diutius  vivens  gravius  peccet  et  damna- 
tionem  incurrat  majorem,  et  ne  commune 
bonum  patialur  jacturam. 


Postremo,  pensemus  quanta  sit  nostra 
perversitas.  Nam  quamvis  omnia  praein- 
ducta  ita  se  habeant,  nihilo  minus  mul- 
ti  pronissimi  sunt  ad  indignandum,  ad 
irascendum,  ad  vindicandum  :  imo  pro 
modico  verbo,  signo  seu  ictu  gravem  cu- 
piunt  inferre  vindictam,  suisque  conque- 
runtur  amicis,  propinquis  ac  notis,  et 
ipsos  ad  similia  inflammant  peccata,  ac 
sine  mensura  multiplicant  mala.  Alii  mul- 
tis  precibus  vix  queunt  induci  ut  ad  ali- 
quot  dies  ultionem  suspendant,  seu  pacem 
concedant.  0  quale  judicium,  quam  distri- 
ctum  et  perhorrendum  imminet  istis,  qui 
etsi  nullum  aliud  haberent  peccatum,  is- 
tud  solum  faceret  eos  Deo  penitus  displi- 
centes  atque  aeterna  damnatione  condi- 
gnos  !  Econtrario  viri  virtuosi  et  sancti 
injuriatoribus  suis  non  solum  non  ira- 
scuntur,  imo  potius  regratiantur,et  in  con- 
tumeliis  suis  ac  adversitatibus  gaudent  : 
quemadmodum  sanctus  refert  Gregorius 
de  quodam  religioso  monacho,  qui  fuit  in 
cffinobio  sacrista,  et  fuit  vir  magnse  san- 
ctitatis,  fecitque  miracula.  Idcirco  ad  eum 
videndum  multi  quotidie  confluebant.  Erat 
autem  parvae  staturae.  Quumque  uno  die- 
rum  inter  alios  venisset  quidam  vir  rusti- 
canus  et  rudis,  et  virum  illum  sanctum 
eminus  conspexisset,  despexit  eum,  et  ait: 
Iste  nihil  habet  de  viro,  cur  ad  istum  vi- 
dendum  conveniunt  homines  ?  Haec  verba 
dixit  tam  alte  quod  omnes  qui  aderant 
eadem  audierunt,  similiter  vir  sanctus  de 
quo  loquebatur.  Auditis  igitur  verbis  istis, 
sanctus  ille  cucurrit  ad  eum  qui  dixit  haec 
verba,  apprehenditque  eum  ac  osculaba- 
tur,  et  dixit :  Gratias  ago  tibi  quia  tu  solus 
veritatem  locutus  es  de  me,  et  tu  solus 
oculos  habes  apertos  in  me. 


T.  30. 


38 


594  DOMINICA  XXII  POST  TRINITATEM.  —   SERMO  TERTIUS 


SERMO   TERTIUS 


DE   CORREPTIONE   FRATERNA   ET   RIGORE   DIVINI   JUDICII. 


CORRIPIET  me  justus  in  misericor-  A  qui  alio  sciente  peccat,  quantum  in  se  cst 

dia  et  increpahit  me;  oleum  autem  illum  scandalizat.  Secundo,  juxta  Hierony- 

peccatoris  non  impinguet  caput  meum.Vs.  mum,  In  te,  hoc  est  directe  contra  te,  non 

CXL,  5.  contra  Deum  directe,secundum  quod  quae- 

Quemadmodum  in  Matthseo  docetur,  oc-  dam  peccata  fieri  dicuntur  in  Deum,  quse- 

casio  seu  origo  ex  qua  Salvator  protulit  dam    in   proximum,  quum   tamen   omne 

parabolam  evangelii  hodierni,  in  qua  jus-  peccatum  sit  aliquo  modo  in  Deum,  quo- 

sit  ut  aliis   ignoscamus,  fuit  praeceptum  niam  displicet  ei  et  ejus  prsecepto  con- 

quod  de  correptione   fraterna   proposuit,  trariatur.  Verumtamen  peccata  quse  sunt 

Matth.   dicens  :  Si  peccaverit  in  te  frater  tuus,  contra  prsecepta  secundae  tabulse,  seu  di- 

xvin,  15.     vade  et  corripe  eum   inter   te   et  ipsum  recte  contra  caritatem  fraternam,dicuntur 

solum.  Quo  audito,  accedens  Petrus  ad  Je-  peccata  in  proximum;  quse  vero  sunt  con- 

ibid.  21.   sum,  dixit  :  Domine,  quoties  peccabit  in  B  tra  praecepta  tabulse  primae,  seu   contra 

me  frater  meus,  et  dimittam  ei  ?  usque  fidem,  spem  vel  caritatem,  quibus  imme- 

ihid.n.  septies?  Cui  respondit  Salvator  :  Non  di-  diate    colitur   Deus,  dicuntur   peccata  in 

00  tibi,  Usque  septies,  sed,  Usque  septua-  Deum,   sicut  infidelitas,  desperatio,  bla- 

gies   septies.    Cujus   verbi   intellectus   in  sphemia,  in  quibus  non  oportet  servare 

praecedenti  sermone  est  habitus.  Huic  de-  ordinem  illum  quem  docuit  ac  pra;cepit 

mum  responsioni  Christus  immediate  sub-  Christus  servandum  in  correptione  frater- 

ihid.  23.  junxit,  Ideo  assimilatum  est  regnum  cce-  na.  Tertio   exponitur,  In   te,  hoc  est,  te 

lorum   homini   regi   qui  voluit   rationem  solum  la?serit.  Si  enim  et  alios  laederet,  vel 

ponere  cum  servis  suis  :  quod  est  evan-  coram  illis  peccaret,  non  servaretur  ordo 

gelium  hodiernum.  Expedit  itaque  aliquid  correptionis  qui  subditur. 

dici  de  correptione  fraterna,  quia  materia  Primo  ergo  corripiendus  est  proximus 

quotidiana  ac  practica  est.  Estque  obser-  G  reus  secrete,  ne  confundatur,  exasperetur 

vatio  hujus  praecepti  valde  necessaria  ad  aut  diffametur.  Vitanda  est  equidem  pro- 

salutem  et  tam  observanti  quam  aliis  fru-  ximi  diffamia  quantum  fieri  potest:quoni- 

ctuosa,  ob  cujus  transgressionem  seu  omis-  am  ex  timore  diffamise  multi  retrahuntur 

sionem  praecepti  innumerabiles  homines  a  vitiis;  idcirco  quum  se  viderinl  diffama- 

condemnantur.  tos,  peccant  sine  rubore,  fitque  eis  frons 

Praecepit   ergo  Salvator   unicuique   no-  meretricis,  quae  inverecundiam  quasi  cha- 

strum,  viro  et  feminae,  juveni  ac  seniori,  racterem  seu   signum   suae   prostilutionis 

ibid.  15.   subdito  et  praelato  :  Si  peccaverit  in  te  portat  in  fronto.  Hinc  peccatori  indurato 

frater  tuus,  vade,  corripe  eum  inter  te  et  inverecundoque  dicitur  apud  Jeremiam  : 

ipsum  solum.  In  quibus  verbis,  per  fra-  Frons  mulieris  meretricis  facta  est  tlbi,   Jer.m,^. 

trem    intelligitur   quilibet   proximus   seu  noluisti  crubescere.  In  tantum  enim  pec- 

omnis  Christifidelis,  cujuscumque  sit  se-  D  catum  rationem  excaecat,  quod  homo  de 

xus  aut  gradus.  Porro  quod  ait,  In  te,  in-  turpitudine  vitiorum   suorum   non   vere- 

telligi  potest  tripliciter.  Primo,  secundum  cundatur,  imo  interdum  inde  se  jactat  et 

Augustinum,  In  te,  hoc  est  te  sciente :  quia  gloriatur,  quemadmodum  de  gravissimis 


DOMINICA   XXII   POST  TRINITATEM.   —   SERMO  TERTIUS 


595 


15 


is.  m,  0.  peccatoribus  dicit  Isaias  :  Peccatum  suum 
quasi  Sodoma  prsodicaverunt,  nec  abscon- 
derunt.  De  quibus  in  Proverbiis  asseritur  : 

ProiwtM.  Laetantur  quum  malefecerint,  et  exsultant 
in  rebus  pessimis.  Hsec,  secundum  B.  Ber- 
nardum,est  iniquitas  maxima;  et  nihil  ita 
offendit  Altissimum,  sicut  de  preeteritis 
vitiis  non  solum  non  poenitere,  sed  etiam 
gloriari. 
Maith.       Deinde  subdit  Salvator  :  Si  te  audierit, 

''^"''  ^'  hoc  est,  si  proximus  tuas  increpationi  ca- 
ritativffi  acquieverit,  lucratus  es  fratrem 
tuum,  hoc  est,  de  peccati   perditione  et 

ibid. [6,17.  dominatione  diaboli  eum  eripuisti.  Si  au- 
tem  te  non  audierit,  adhibe  tecum  unum 
testem  vel  duos,  id  est,  in  praesentia  unius 
vel  duorum  testium  corripe  eum,  ne  cito 

Deut.xn,  coram  omnibus  diffametur,  ut  in  ore  duo- 
rum  vel  trium  testium  stet  omne  verbum, 
id  est,  per  tot  testes  probetur  quod  delin- 
quenti  objicitur.  Quod  si  eos  non  audierit, 
qui  tecum  corripiunt  illum,  dic  Ecclesise, 
hoc  est  prselato  seu  judici  aut  toti  con- 
gregationi,  quid  iile  commisit  inique,  aut 
quid  vitiose  omisit,  et  quomodo  correpti- 
onem  secretam  testiumque  inductionem 
abjecit,  in  sua  manens  duritia.  Si  autem 
Ecclesiam  non  audierit,sit  tibi  sicut  ethni- 
cus,  id  est  gentilis,  et  publicanus,  hoc  est, 
tunc  omnino  retrahe  te  ab  eo. 

Item  advertendum,  quod  peccatum  du- 
pliciter  consideratur.  Primo,  in  quantum 
nocivum  est  peccanti.  Sicque  peccantem 
arguere,  actus  est  caritatis,  ad  quem  om- 
nes  tenentur,  sicut  ad  caritatem  :  nam  ista 
correptio  non  est  nisi  remedium  contra 
peccatum.  Secundo,  consideratur  pecca- 
tum  ut  est  aliorum  scandalizativum  ac 
turbativum,  inhonorativumque  Dei.  Et  ita 
peccantem  corripere,  est  actus  justitiae, 
spectans  prsesertim  ad  praesidentes,  quo- 
rum  est  respicere  ad  bonum  commune  et 
conservare  legom  atque  tenorem  ac  rigo- 
rem  justiticc. 

Praiterea,  quia  praeceptum  de  correptio- 
ne  fraterna  est  affirmativum,  obligat  sem- 
per,  sed  non  ad  semper.  Hinc  facienda  est 
correptio  ista  cum  debitis  virtutum  cir- 


A  cumstantiis,  puta  loco,  causa,  tempore, 
modo  intentioneque  opportunis,secundum 
quod  expedit  ad  emendationem  peccantis. 
Unde  correptio  ista  tribus  modis  omitti- 
tur.  Primo,  meritorie  et  ex  caritate,  quan- 
do  videlicet  tempus  corripiendi  congruum 
exspectatur,  aut  de  graviori  peccantis  in- 
duratione  probabiliter  formidatur.  Nempe, 
ut  Salomon  loquitur,  Qui  erudit  deriso- i^roi.  ix,  7. 
rem,  ipse  sibi  injuriam  facit;  et,  Non /iirf.xv.u. 
amat  pestilens  eum  qui  se  corripit.  Se- 
cundo,  omittitur  vitiose,  et  cum  mortali 

B  peccato,  ut  dum  ex  cupiditate,  aut  timore 
corporalis  poenae  temporalisve  damni,  aut 
simili  causa  quae  non  est  caritati  praefe- 
renda,  omittitur.  Tertio,  cum  veniali  pec- 
cato,  ut  dum  praedictae  causae  correptio- 
nem  istam  non  impediunt,  sed  retardant. 
Insuper  subditi  superiores  suos  carita- 
tive  corrigere  possunt  ac  debent  in  vitiis 
manifestis  correptioneque  dignis,  congruo 
loco  et  tempore,  cum  humilitate  et  reve- 
rentia,  non  procaciter  aut  proterve.  Nam 
et  Moyses  sanctus  qui  quotidie  ad  libitum 

G  loquebatur  cum   angelo,  reprehensionem 
ac  informationem  Jethro  viri  gentilis  gra- 
tanter  ac  patientissime  assumpsit.  Siqui- 
dem  in  Exodo  Jethro  ait  ad  Moysen  :  Non    Exod. 
bonam  rem  agis;  stulto  labore  consumeris  ^T"'  ''''* 

o      '  et  seq. 

tu,  et  omnis  populus  tecum.  Praeiati  ergo 
non  sint  nimis  magni  et  sapientes  in  ocu-   h.  v,  21. 
lis  suis,  sed  subditorum  suorum  ac  ali- 
orum   humilem   correptionem,   piam   in- 
formationem,   caritativam    exhortationem 
gratanter  humiliterque  suscipiant,  quum 
in  Proverbiis  dicatur  :  Argue  sapientem,  proi.  ix,8, 
D  et  diliget  te;  doce  justum,  et  festinabit  ^- 
accipere. 

Praeterea,  fraterna  correptio,  ut  est  actus 
justitiae  pertinens  ad  superiores,  non  est 
omittenda  ob  id  ne  correptus  fiat  deterior, 
quoniam  talis  correptio  habet  potestatem 
coercendi  per  disciplinam.  Idcirco  per  pce- 
nas  compellendus  est  peccans,  ut  cesset  a 
vitiis,  si  aliter  nolit  dcsistere.  Ex  tali  quo- 
que  correptione  utilitas  oritur  communi- 
tati,  dum  rigor  justitiae  observatur,  aliique 
cxemplo  puniti  terrentur,nc  agant  similia. 


596  DOMINICA  XXII   POST  TRINITATEM.   —  SERMO  TERTIUS 

Deinceps  agnoscendum,  quod  qusedam  A  protervus  vel  indignans  protulerit  animus, 

peccata  sunt  publica  :  et  in  talibus  pro-  objurgantis  est  furor,non  dilectio  corrigcn- 

videre  oportet,  jion  solum  peccanti,  sed  tis.  Verumtamen,  eodem  protestante  do- 

etiam  aliis,  ne  scandalizentur.  Idcirco  mox  ctore,  qui  pio  verbo  correptus  non  emen- 

publice  sunt  redarguenda,  juxta  illud  Apo-  datur,  est  acrius  increpandus. 

irim.v.ao.  stoli  ad  Timotheum  :  Peccantem  coram  Itaque  potius  eligat  unusquisque  a  ju-  Ps. cxi.,o. 

omnibus  argue,  ut  ceteri  timorem  habe-  sto  misericorditer  increpari,  quam  oleo 

ant.  Quaedam  etiam  peccata  contrariantur  peccatoris  impinguari,  id  est  adulantium 

veritati  fidei,  aut  bono  communi  :  et  in  blandimentis  liniri,  eorumque  verbis  frau- 

talibus,  quamvis  occulta  sint,  statim  ad  dulenter  laudari  :  quia  ut  in  Proverbiis 

publicationem  est  procedendum,ut  si  quis  dicitur,  Meliora   sunt  vulnera  diligentis, /-^oi.xxvn, 

machinetur  civitatem  incendere,aut  fidem  quam  fraudulenta  odientis  oscula.  Et  ite-  *'• 

aliorum  corrumpere.  Si  tamen  quis  pro-  B  rum  Salomon  ait  :  Melior  est  manifesta    ibid.  s. 

babiliter   putet,    quod   hujusmodi   pecca-  correptio,  quam   amor  absconditus.  Ideo 

torem  possit  per  secretam   correptionem  loquitur  Augustinus  :  Magis  amat  objur- 

emendare,  potest  sic  facere.  gator  sanans,  quam  adulator  dissimulans. 

Ex  his  itaque  constat,  quod  peccantem  Itaque    paterfamilias    quidquid    in   domo 

corripere,  actus  sit  caritatis.  Si  enim  ca-  sua,  praesertim  in  sobole  sua,  viderit  inor- 

ritativum  et  pium  est  corporum  mederi  dinatum,  corripiat  et  emendet,  et  ut  hoc 

vulneribus,  quanto  magis  pium  et  carita-  efficacius  operetur,  exemplariter  conver- 

tivum  est  animarum  languoribus,  id  est  sari  conetur. 

peccatis,  adhibere  medelam  per  correpti-  Refert  S.  Gregorius,  quod  tempore  suo 

onem  fraternam  ?  Hinc  loquitur  Augusti-  fuit  quidam  Stephanus   abbas,  vir  valde 

nus  :  Nescientes  quis  ad  numerum  praede-  sanctus  et  virtute   patientiae   singulariter 

stinatorum,  et  quis  ad  numerum  pertineat  C  decoratus,  hominum  vitans  tumultus,  et 

reproborum,  sic  affici  debemus  caritatis  orationibus  jugiter  vacans.  Cui  si  quis  in- 

affectu,  ut  omnes  velimus  salvari;  ideo-  jurias  fecit,  injurianti  maximas  egit  gra- 

que  fraternse  correptionis  effectum  omni-  tes.  Quumque  moriturus  esset,  multi  ve- 

bus  debemus   impendere   sub  spe  divini  nerunt  ad  eum,  ut  tam  sancto  viro  de  hoc 

auxilii.  Et  iterum  :  Si  neglexeris  (inquit)  sa3Culo  emigranti  suas  animas  comraenda- 

corripere,  pejor  efficeris  eo  qui  peccat.  rent.  Qui  dum  lecto  ejus  adstarent,  quidam 

Sed  incipiat  quilibet  a  se  ipso,  propria  eorum   angelos    ingredientes  oculis  vide- 

vitia  primitus  emendando  :  qui  enim  in  runt   corporeis,   alii   nihil   viderunt;  sed 

eisdem  aut  gravioribus  est  peccatis,  indi-  omnes  tanto  timore  percussi  sunt,  quod 

gnus  est  alios  increpare.  Corripiens  quo-  nullus  eorum,  egrediente  anima  illa  san- 

que,  ex  caritate,  pietate  seu  sequitate,  non  ctissima,  illic  potuit  stare. 

ex  vitiosa  radice  moveri  debet  ad  incre-  D      Postremo  possent  hic  plurima  dici  de 

pandum.  Ait  namque  Isidorus  :  Qui  delin-  rigore  divini  judicii;  sed  illa  require  in 

quentem  superbo  aut  odioso  animo  corri-  sermonibus  circa  evangelium  in  prima  Ad- 

pit,  non  emendat,  sed  percutit;  quidquid  ventus  dominica. 


DOMINICA   XXII   POST  TRINITATEM.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS  597 


AD    RELIGIOSOS 


H 


SERMO  QUARTUS 

DE    LAUDE    FRUCTIBUSQUE    CARITATIS. 

OC  oro   ut  caritas  vestra  magis  ac  A  plius   in   ejus    operatione   necessaria   est 

magis  abundet  in  scientia  et  in  om-  rationis  directio,  ne  caritatis  fervor  prse- 

ni  sensu.  Philipp.  i,  9.  cipitet  fervidum   operatorem,  magnitudi- 

Virtutes  et  dona  Spiritus  Sancti  sibi  in-  nem  affectionis  suaj  sequentem.  Hinc  orat 

vicem  concatenantur,  nec  in  vita  hac  ab  et  cohortatur  Apostolus  ut  caritas  nostra 

invicem  separantur.  Unde  quicumque  ca-  magis  ac  magis  abundet  in  scientia,  id  est 

ritatem  sortitus  est,  ceteras  quoque  habet  in  discretione,  eam  dirigente,  illustrante 

virtutes  et  septem  dona  Spiritus   Sancti  ac  moderante,  quatenus  sicut  alibi  ait,  ra- i?om.xii,i. 

secundum  aliquem  gradum.  Sed  et  quan-  tionabile  sit  obsequium  nostrum.  Consue- 

to  quis  in  caritate  plus  crescit,  et  in  ea  vit  quippe  Apostolus  nomen  scientise  pro 

perfectior  redditur,  tanto  et  aliee  virtutes  discretione  accipere,  juxta  quod  asserit  de 

ac  dona   Spiritus   Sancti   in   eo   fortiores  JudaeisiiEmulationem  Dei  habent,  sed  non   ibid.%,2. 

efficiuntur.  Nihilo  minus  unus  electorum  B  secundum  scientiam.  Potest  nihilo  minus 

plus  abundat  in  ista  virtute,  alter  in  illa,  loco  hoc,  per  scientiam,  contemplatio  in- 

^'ec^.xi.iv,  prout  de  unoquoque  Sancto  cantatur  :  Non  telligi  divinorum  quae  est  doni  sapientise 

"^"  est  inventus  similis  illi.  Porro,  quum  vir-  actus.   De  qua  scientia  legitur  in  Osee  : 

tutes  connexae  sint,  mutuo  se  fulciunt,  ju-  Scientiam  Dei  volui  plus  quam  holocau-  osee vi,6. 

vant  atque  perficiunt,  quemadmodum  in  sta.  Itaque  hortatur  Apostolus  ut  caritas 

exercitu  unus  alteri  est  prsesidio.  Nam  et  nostra  actu  ac  lumine  contemplationis  quo- 

ipsarum   multitudo  virtutum,  in  homine  tidie  magis  ac  magis  abundet,  ut  quemad- 

est  tanquam  acies  ordinata,  contra  aciem  modum  Deum  super  cuncta  diligimus,  ita 

vitiorum   rite   disposita  ;   et  in   acie   illa  ad  ejus  fidelem  intuitum,  amorosam  con- 

virtutum,caritas  summum  sortitur  locum.  templationem,  sinceram  considerationem 

Ideo  sicut  in  exercitu  maxime  providetur  frequenter  et  omni  die  frequentius  exten- 
ut  ipse  princeps  aut  rex  suis  militibus  un-  C  damur  ac  elevemur,  et  figi  ac  stabiliri  in 

dique  circumvalletur,  juvetur  ac  protega-  ea  conemur,  Deum  quoque  quotidie   ar- 

tur,  ita  in  acie  virtutum  specialissime  est  dentius  diligendo,  mereamur  abundantius 

prospicicndum  ut  caritas   omnifarie  mu-  illuminari  ab  eo,  atque  ad  profundiorem 

niatur,  custodiatur  ac  adjuvetur  :  quia  si  ipsius  contemplationem  sustolli,  juxta  il- 

ipsa  tepescat,reliqua5  virtutes  languescunt;  lud  Ecclesiastici  :  Qui  timetis  Deum,  dili- ^-cc^.ii.io. 

si  ferveat,  cetera;  virtutes  copiosius  exci-  gilc  illum,  et  illuminabuntur  corda  vestra. 

tantur  ac  tendunt  in  suos  actus.  Deinceps,  pulcherrime  se  invicem  ornant 

Denique,  quum  caritas  inhsereat  volun-  et  complent  dilectio  Dei  et  contemplatio 

tati,  quge  de  se  cseca  perhibetur,  et  ab  ejus.  Amor  equidem  movet  et  impellit  ad 

intelleclu  illuminari  ac  dirigi  indiget;  id-  contemplandum,  quoniam  ubi  amor,   ibi 

eo  caritas  quo  exstat  ferventior,  eo  am-  oculus,  et  ubi  thesaurus,  ibi  et  cor;  con- 21. 


598 


DOMINICA  XXII  POST  TRINITATEM.   —  AD  RELIGIOSOS  ;   SERMO   QUARTUS 


templatio  qiioque  dilecti,  ejus  dilectionem 
nutrit  et  auget.  Idcirco  in  Dei  cognitione 
et  contemplatione  universa  salus  nostra 
Joann.xMi,  cousistit,  secuudum  illud  :  Haec  est  vita 
aeterna,  ut  cognoscant  te  verum  Deum. 
Ideo  in  his  divinissimis  actibus,  scilicet 
actuali  contemplatione  dilectioneque  Dei, 
exerceamus  nos  ipsos  assidue  cum  pro- 
fectu,  atque  ad  hoc  reliqua  exercitia  no- 
stra  omnia  ordinemus. 

Insuper  agnoscendum,  quod  nulla  for- 
ma,  nulla  virtus  tam  prompte  agit  ut 
caritas,  cujus  est  ceteras  virtutes  impc- 
rando  movere  et  excitare  in  actum.  Et 
satagendum  est  nobis  ut  caritas  nostra 
quotidie  amplius  abundet  in  se  ipsa,  ut 
sciiicet  habitus  caritatis  per  actus  proprios 
et  aliarum  actus  virtutum  magis  radicetur 
firmiusque  stabiliatur  in  nobis.  Quemad- 
modum  enim  caritas  et  virtutes  aliee  de- 
bilitantur  et  tandem  perduntur,  si  tempore 
opportuno  non  procedant  in  actum ;  sic 
quanto  frequentius  in  suos  exeunt  actus, 
tanto  in  se  ipsis  fiunt  intensiores  et  am- 
plius  abundantes,  perfectae  ac  divites,  ad 
perfectiores  quoque  ac  frequentiores  ac- 
tus  producendos  magis  idonea?  :  sicque 
virtutes  et  actus  earum  se  mutuo  nutri- 
unt,  augent,  perficiunt.  liinc  nunquam  otio 
aut  negligentiffi  locum  demus,  nullum  ho- 
rae  momentum  infructuose  pertranseamus, 
sed  assuescamus  corda  nostra  semper  bo- 
nis  actibus  esse  intenta^praesertim  aetibus 
caritatis  et  latria?  ac  sapientiae,  Deum  con- 
templando,  laudando,  orando  ac  diligendo, 
et  gaudendo  ac  quiescendo  in  ipso. 

Amplius,  laboremus  ut  caritas  nostra  as- 
sidue  magis  abundet  in  actibus  suis  elici- 
tis,  qui  scilicet  directc  et  elicitive  progrc- 
diuntur  ex  ea,  ut  sunt  Deum  diligere,  ipsum 
desiderare,  ei  inhaerere,  ipso  frui,  in  eo 
quiescere  et  gaudere,ejus  beatitudini  con- 
gratulari.  Idcirco  in  omnibus  actibus  istis 
satagamus  quotidie  plenius  abundare,  ad 
Deum  ferventius  adspirare,  ipsum  amoro- 
sius  in  corde  constringere,  in  eo  stabilius 
tranquillari,ejus  immensae  felicitati  et  glo- 
riae  cordialius  congaudere,  in  actibus  quo- 


A  que  fraternae  caritatis  quotidie  gratiosius 
abundare  conemur. 

Praeterea  studeamus  ut  caritas  nostra  in 
aliarum  etiam  virtutum  actibus  atque  ha- 
bitibus  plus  abundet,  non  solum«in  scien- 
tia  et  in  omni  sensu  »,  hoc  est  Scriptura- 
rum  intellectu  ac  experimentali  divinorum 
sapore,et  spiritualibus  sensibus  animae^ut 
oculis  et  auribus  cordis  Deum  intueamur 
ac  audiamus,  sed  item  in  mansuetudine, 
patientia,  fortitudine,  temperantia,  justi- 
tia,  pietate.  Caritas  namque  patiens  et  be-  iCor.xu,, 

B  nigna,  mansueta,  fortis,  sobria,  justa,  pia  *' 
vocatur.  Et  enitendum  est  nobis  ut  caritas 
nostra  quotidie  patientior,  benignior,  mi- 
tior,  fortior,  temperantior,  justior  iniseri- 
cordiorque  exsistat,  sic  ut  caritate  impe- 
rante  ac  movente,  harum  actus  virtutum 
copiosius  exsequamur,  passiones  plenius 
refrenando,  et  actus  morales  perfectius 
exercendo.  Tunc  autem  fit  caritas  nostra 
patientior,  mitior,  fortior,  justior  atque 
benignior,  quando  caritate  nos  excitante, 
in  ipsa  patientia,  mititate,fortitudine,  tem- 

G  perantia,  justitia,  pietate  nos  ipsos  copio- 
sius  exercemus,  et  harum  virtutum  actus 
perfectius  quotidie  exhibere  conamur  de- 
siderio  caritatis  perfectioris,  hoc  est  pro- 
pter  hoc  ut  in  caritate  et  ejus  elicitis 
actibus  perfectiores  reddamur  :  quia  ad 
caritatis  culmen,  puritalem  et  perfectio- 
nem  pertingere  uon  valemus,  nisi  in  vera 
patientia,  mansuetudine,  temperantia,  ju- 
stitia,  pietate,  forlitudine  eminenter  cre- 
scamus,  atque  per  eas  passionum  inordi- 
nationes  ac  impetus  refrenemus,  ne  per 

D  eas,  hoc  est  per  iram,  impatientiam,  tri- 
stitiam,  gulam,  cupiditatem,  injustitiam, 
crudelitatem,  timorcm,  voluptatem,  caritas 
exstinguatur  aut  minuatur  in  nobis.  Quid- 
quid  enim  caritatis  minorativum  aut  ex- 
stinctivum  est,  tanquam  maxima  nocu- 
mcnta  infernaliaque  venena  nos  abhorrere 
et  vitare  oportet,  videlicet  omne  peccatum 
non  solum  mortale,  quo  exstinguitur  ca- 
ritas,  sed  etiam  veniale,  quo  minoratur 
et  fervor  amoris  deifici  impeditur.  Idcirco 
et  exteriores  sensus  cuslodire  oportet,  ne 


DOMINICA  XXII   POST   TRINITATEM.   —   AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS  599 

per  eos   vanitates   passionumque   motus,  A  injusti  ante  oculos  tuos.  Ideo  si  a  Domino 

cordis  distractiones  varias  hauriamus.Con-  Deo   nostro   cupimus   diligi,  ei  uniri,  eo 

formiter    turpes    imaginationes,    inutiles  seternaliter  frui,  odiamus  et  fugiamus  om- 

phantasias  et  mentis  evagationes  semper  ne  peccatum  propter  ipsius  foeditatem,  et 

et  maxime  in  divinis  oportet  abjicere,  et  quia  offensivum  et  inhonorativum  est  Dei 

mentem    in   Domino  ancorare,  neque  ad  ac  elongativum  ab  eo.  Verum  quia  non 

aliquam  rem  citra  Deum  affici  inordinate,  sufficit   coram  Deo   sinceriter   ambulare, 

sed  solum  in  Deo,  neque  superflua  affe-  nisi  et  circa  proximos  bene  se  habeat  ho- 

ctare  aut  curiosa  sectari.  mo  (secundum  quod  alibi  dicitur  :  Pro-  nom.  \u, 

Deinceps,  ita  nos  agere  monet  Aposto-  videntes  bona  non  solum  coram  Deo,  sed    ' 

Phiiipp. i,]us,  ut  simus  sinceri,  id  est   coram  Do-  etiam   coram   omnibus   hominibus),   ideo 

Matthys  "^'^0  puri.  Siquidcm  beati  mundo  corde,  docet  in   epistola   pra^senti  Apostolus   ut 

quoniam  ipsi  Deum  videbunt.  Et  sanctus  B  etiam  simus  sine  offensa,  nulli  videlicet 

Deus  animam  sine  peccato  requirit  ac  di-  offendiculum  scandalumve  ponentes.  Imo 

Sap.stw.o.  ligit  :  odio  enim  sunt  ei  iinpius  et  impie-  exemplo  et  verbo  et  fama  omnes,  quan- 

Ps.w,i,G.  tas  ejus.  Cui  ait  Propheta  :  Odisti  omnes  tum  in  nobis  est,  semper  aedificemus,  sic- 

qui  operantur  iniquitatem  ;  neque  habita-  ut  pra^cipit  Christus :  Sic  luceat  lux  vestra  Matth.  v, 

bit  juxta  te  malignus,  nec  permanebunt  coram  hominibus. 


S^ 


SERMO  QUINTUS 


QUAM   NECESSARIA   SIT   AD   SALUTEM  REMISSIO   INJURIARUM. 


ERVE  nequam,  omne  debitum  dimisi  C  onis  compendiosissimum  modum  confer- 

tibi,quoniam  rogasti  me  :  nonne  ergo  re  hominibus,  jussit  et  docuit  ut  invicem 

oportuit  et  te  misereri  conservi  tui,  sicut  sibi  ignoscant,   se  mutuo  diligant,  alter- 

ct  ego   tui  tnisertus   sum  ?  Matth.  xviii,  utrum  pro  viribus  benefaciant,  quatenus 

32,  33.  Deus   eis   ignoscat,  ipsos  amet,  eis  suc- 

Deus  naturabter   bonus  et  pius,  cujus  currat. 
bonitas  ac  sapientia  finem  non  habet,  sci-         Et  istud  est  superpiissimum  Dei  prec- 

ens  fragilitatem   conditionis   humanae   ad  ceptum   atque   facillimum    documentum. 

omne  malum  proclivem,  regulam  prorsus  Quum  enim  offensa  in  aliquem  tanto  sit 

benignam  et  vere  piissimam  posuit  homi-  gravior  quanto  qui   offenditur  fuerit  di- 

ni  in  proximo  suo,  ut  scilicet  ita  se  habeat  gnior,  et  Deus  omni  creatura  in  infinitum 

circa  illum  quomodo  vult  circa  se  habere  exstet  praestantior,  constat  quod  peccatum 

Deum.  Unde  et  Christus  in  Evangclio  lo-  D  in  ipsum  commissum,  in  quantum  hujus- 

Maiih.\\\.  quilur  :  Eadem  mensura  qua  mensi  fue-  modi,  hoc  est  secundum  quod  tale,  infini- 

^'  ritis,  remetietur  vobis.  Quum  itaque  tam  te  sit  gravius  omni  in  proximum  commis- 

frequcnter  tamquc  enormiter  peccet  ho-  so  peccato,  secundum  quod  tale  est.  Quod 

nio  in  propriuni  Creatorem,  ut  pro  unius  ideo  addo,  quia  peccatum  in  proxiinum 

hominis  pcccatis  satisfacere  non  sufficiat,  factum,  in  quantum  est  contra  Dei  pra;- 

secundum  rigorem  justitiai,  totus  mundus,  ceptum,  etiam  est  contra  Deum ;  nec  ut 

volens  misericordissimus  Conditor  saUitis  tale,  in  infinilum  est  minus  peccatis  per- 

remedium,  salubre  consilium,  leconciliali-  pelralis  in  Deuin.  Elucescit  ergo  quod  iii 


600  DOMINICA  XXII   POST  TRINITATEM.   —   AD  RELIGIOSOS  ;   SERMO   QUINTUS 

hoc  superpiissime  se  habeat   Deus,  quia  A  redeant  modo.  Siquidem  ad  minus  peccata 

hominibus  propter   ipsum   ignoscentibus  sequentia  et  futura  recidivantium  crudeli- 

debitoribus  seu  forefactoribus   suis,  ipse  um  et  non  ignoscentium,  quamdam  sorti- 

quoque    se    pra?bet    indulgere    paratum.  untur  enormitatem  ex  ipsa  ingratitudine 

Quanta  est  igitur  ingratitudo,  perversitas,  et  recidivatione,  quia  et  vulnera  repetita 

duritia  hominum  miserorum,  impatienti-  phis  nocent;  et  quanto  alicui  major  a  Deo 

um,  iracundorum,  superborum,  vindican-  fit  gratia,  tanto  si  fiat  ingratus  ac  recidi- 

tium  aut  vindicare  cupientium  semetipsos,  vans,  vitiosior  est  ingratitudo  ac  recidi- 

qui  quum  in  muUis  ac  gravibus  offende-  vatio  sua. 

rint   Dominum   Deum,   volunt  et   petunt  Pra?terea,    redeat   unusquisque    ad    se, 

sibi  divinitus  indulgeri,  quum  tamen  re-  discutiatque  se  ipsum.  Ecce  in  Baptismo, 

nuant  forefactoribus  suis  etiam  in  parvis  deinde   in   sacramentali   confessione   fre- 

et  paucis  ignoscere  ?                                  .  B  quenter,  et  praesertim  in  Ordinis   nostri 

Unde,  ad  insinuandum  quam  graviora  professione,  dimisit  nobis  clementissimus 

sint  nostra  peccata  in  Deum,  quam  proxi-  Deus  peccata  nostra.  Si  ergo  non  dimise- 

morum  nostrorum  peccata  in  nos,  iii  ho-  rimus  proximis  nostris,  replicabit  et  re- 

dierno  evangelio  dicitur,  quod  servus  regi  imputabit  Deus  nobis,secundum  quemdam 

judicanti,  scilicet  Christo,  oblatus,  debe-  modum,cuncta  peccata  preeterita  quamvis 

bat  ei  decem    minia  talentorum;  servus  dudum  indulta,  et  ipsam  iram  et  impa- 

vero  huic  servo  obligatus  et  ei  occurrens,  tientiam  ac  vindictam  nostram  in  proxi- 

debebat   ei   centum   denarios.  Quid   ergo  mum.  Sic  enim  in  fine  hujus   parabolae 

cum   impatientia,  ira,  superbia,  ultione,  infert  Salvator  :  Sic  ergo  et  Pater  vester    Matth. 

amaritudine,  indignatione,  aversione  no-  coelestis  faciet  vobis,  si   non   remiseritis '^^'"'^^' 

stra  meremur,  nisi  ut  durissimum  nobis  unusquisque  fratri  suo  de  cordibus  vestris. 

a  Deo  fiat  judicium,et  ipse  usque  ad  mini- C  Attendamus   ergo   diligentissime   atque 

mum  nostra  districtissime  ulciscatur  pec-  sfiepissime    multitudinem    et    magnitudi- 

cata,  secundum  quod  in  evangelio  isto  ait  nem  prccteritarum  nostrarum  cuiparum,et 

Salvator,  quod  iratus  dominus  tradidit  ser-  quam  modica  vel  potius  nulla  sit  injuria 

vum  crudelem,  non  ignoscentem,  sed  fe-  nobis  a  proximis  nostris  illata  compara- 

rociter  se  habentem,  tortoribus,  quousque  tione  offensionum  nostrarum  in  Deum  : 

redderet  debitum  universum  ?  sicque  promptissime  ac  purissime   igno- 

Insuper,  in  ista  parabola  valde  dih'genter  scamus  semper  injuriatoribus  nostris,qua- 

ac  formidolose  est  advertendum,  quod  se-  tenus  Deus  nobis  ignoscat.  Imo  quia  tam 

cundum  evangelicam  recitationem,  domi-  ssepe  ac  dire  in  Deum  peccavimus,  non 

nus  servo  huic  veniam  et  dilationem  po-  reputemus  nobis  injuriam  fieri  quidquid 

stulanti,  universum  debitum  suum  dimi-  adversitatis  sive  injuria^   acciderit  nobis, 
sit ;  sed  quum  servus  iste  suo  conservo  D  sed    dispensatione    pietatis    divinse    aesti- 

immisericors  et  rigorosus  fuisset,  dominus  memus  nos  in  vita  hac  pro  injuriis  Crc- 

omne  debitum  quod  ei  ante  dimiserat,  re-  atori   illatis   puniri,  nec   digna   tormenta 

petivit  et  exegit,  atque  pro  illo  tortoribus  recipere,    imo   excessibus   nostris   omnia 

tradidit  illum.   Ex  quo  doctores  eliciunt,  hffic  incomparabiliter  esse  minora  :  sic- 

quod   peccata   dimissa,  recidivantibus  et  que  in  adversis  la^temur,  et  Deo  regratie- 

ingratis  denuo  imputentur  ac  redeant.  Et  mur,  ac  tribulatores   nostros   arbitremur 

quamvis   diversus   sit   modus   assignandi  purgatores   nostros   et   utilissimos   nobis. 

qualiter  redeant  ac  reimputentur,  tamen  IIoc  est   quod  Judith  docet  :   Non   ulci-  juduh  vm, 

sufficiat  pro  pra3senti  ad  incutiendum  no-  scamur   nos   pro   his   quge   patimur,    sed  -'''-^- 

bis  salubrem  timorem,  atque  ut  proni  si-  reputantes  hsec  ipsa  supplicia  peccatis  no- 

mus  ad  ignoscendum,  quod  aliquo  utique  stris  esse  minora,  flagella  Domini,  quasi 


44. 


DOMINICA   XXII  POST  TRINITATEM.  —   AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS                  601 

servi  qni  corripimur,  ad  emendationem,  A  pro  malis  rependere,  nos  oportet,  libentis- 

et  non  ad  perditionem  nostram  evenisse  simeque  debemus  :  primo,  quoniam  Do- 

credamus.  minus  Deus  noster  sic  facit;  secundo,  quia 

Deinceps  istud  in  Evangelio  docet  Sal-  et  Christus  sic  egit  in  natura  assumpta,  in 

vator  in  pluribus  locis,  quamvis  sub  aliis  tantum  quod  pro  crucifixoribus  suis  ora-  luc.ww, 

et  aliis  verbis.  Nam  ait  apud  Mattha?um  :  vit;  tertio,  quia  Deus  pra?cepit  et  exigit  ^*- 

iv/a«/!.  V,  Diligite   inimicos   vestros,  benefacite  his  istud  a  nobis;  quarto,  quoniam  copiosis- 

qui  oderunt  vos,  et  orate  pro  persequen-  simum  ex  hoc  consequimur  fructum,  quia 

tibus  et  calumniantibus  vos.  Hujus  quo-  et  filii  Dei  efficimur,  et  indulgentiam  gra- 

que  suae  jussionis  ac  instructionis  dignis-  tiamque  consequimur  magnam,  ac  Chri- 

simam    causam,    et   multo   praeclariorem  sto  assimilamur  ;   quinto,    quia  nisi    ita 

jbki.  45.   quam  hic,  subdit  ibidem  :  Ut  sitis  (in-  egerimus,  multiplex  et  maximum   incur- 

quiens)  filii  Patris  vestri  qui  in  coelis  est,  B  rimus  damnum,  quia  peccata  nostra  no- 

hoc  est,  Deo  patri  et  creatori  vestro  simi-  bis  replicantur  prseterita,  et  praesentia  ac 

les  efficiamini,  et  adoptivi  filii  ejus,  con-  futura    non    dimittuntur,    et    horrendum 

formando    vos    ei,    qui    adversariis    suis,  Dei  incidemus  judicium,  gravissime  quo- 

ingratis  impiissimisque  hominibus  bene-  que   in   aeternum    damnabimur.    Hinc   in 

ficia   multa   largitur,  eosque  ad  salutem  Ecclesiastico  legitur  :  Qui  vindicari  vult,     EccH. 

hortatur,  et  misericorditer  pra^stolatur.  a  Deo  inveniet  vindictam,  et  peccata  jHi.  ^^^"'. '- •"*' 

Quum  ergo  ista  ad  omnem  pertineant  us  servans  servabit.  Homo  homini  servat 

Christianum,quanto  magis  ad  religiosum  ?  iram,  et  a  Deo  quserit  medelam?  In  homi- 

Quales  ergo  sunt   religiosi   nonnulli,  qui  nem  sibi  similem  non  habet  misericordi- 

heu  !  tam  faciliter  offenduntur,  indignan-  am,  et  pro  peccatis  suis  deprecatur  Altis- 

•c/^.i.viii,  tur,  prattant  *  et  irascuntur,  imo  et  vin-  simum  ?  Quod  quam  enorme,  irrationabile 

uo\!    '    dicant  se  per  se   si   possunt  et  audent  ?  C  fatuumque   consistat,   subditur   ibidem    : 

Alioqui  conqueruntur   praesidenti,  et  pe-  Quis   exorabit   pro   delictis   illius  ?  quasi  ibid.  5. 

tunt  justitiam  fieri,et  frequenter  injuriam  dicat  :  Tam  graviter  peccat  ut  pro  eo  vix 

sibi  illatam  recitando,  plus  quam  veritas  possit  orari. 

habet,exaggerant,  mentientes  et  obloquen-  Postremo,  quam  cito  et  indesinenter  de- 

tes,  et  periculosissime  se   habentes,  nec  beamus  injuriantibus  indulgere,  constat  ex 

tamen,  suis  passionibus  obtenebrati,  ad-  hoc   quod  Christus  a  Petro   interrogatus,     Matih. 

vertunt  sua  pericula,  sed  diuturna  in  eis  Domine,    quoties   peccabit   in    me   frater  "^'"'.-'■^^- 

perseverat  illati  mali  memoria,  nec  sequa-  meus,  et  dimittam  ei  ?  usque  septies  ?  re- 

nimiter  queunt  eum  a  quo  sibi  irrogatam  spondit :  Non  dico  tibi,  Usque  septies,  sed, 

affirmant  injuriam,  intueri,  affari,  audire,  Usque  septuagies  septies.  In  qua  respon- 

imo  verbis  aut  signis  aversionem  et  indi-  sione  ponitur  numerus  determinatus  pro 

gnationem  suam  ei  demonstrant,  et  quales  D  indeterminato,   tanquam   dicat  :  Quoties- 

sint  intus   pandunt  foris,  atque  per  hoc  cumque  peccaverit  in  te,ignosce  ei,  quem- 

alios  scandalizant,  et  contcmptibiles  red-  admodum  vis  tibi  a  Deo  ignosci  quoties- 

dunt  se  ipsos.  Ili  ergo   discant   se  ipsos  cumque  in  eum  peccaveris.  Quae  quum  ita 

cognoscere  et  deflere,  ac  protinus  emen-  se  habeant,  quid  fiet  de  his  qui  nec  semel 

dare.  volunt  ignoscere?  Si  cum  Christo  cupimus 

Prajterca,  omnia  jam  prstacta,  videlicet  coronari,  non  ncgligamus  neque  cessemus 

mala  illata  dimittere,  oblivisci,  ac  bona  ejus  vestigia  imitari. 


602  DOMINICA   XXII   POST  TRINITATEM.  —  AD  RELIGIOSOS  I   SERMO   SEXTUS 


SERMO   SEXTUS 


T 


DE   REMISSIONE   INJURIARUM   EX   SACRIS   LITTERIS   ET   VERBIS   SANCTORUM 

ET    CATHOLICORUM   PATRUM. 


^RADIDIT  eum  dominus  tortoribus,  A  nicee  passionis  et  spes  futurse  beatitudinis. 

quousque  redderet   universum  debi-  Denique  quid  est  quod  in  adversis  su- 

tum  :  sic  et  Pater  coelestis  faciet  vobis,  si  mus  impatientes,  injurise  memores,  ultio- 

non  remiseritis  unusquisque  fratri  sup  nem  optantes,  atque  de  omnipotentis  Dei 

de  cordibus  vestris.  Matth.  xviii,  34,  35.  injuriis  innumerabiliter  multis,  incompa- 

Injurianti  ignoscere,  opus  est  patienti»,  rabiliter  magnis,  tam  a  nobis  ipsis  quam 

sine  qua  salvari   non    possumus,  Christo  ab  aliis  ei  illatis,parum  aut  nihil  dolentes, 

Ziic.xxi,i9.  teslante  :  In  patientia  vestra  possidebitis  neque  nos  ipsos  condigne  castigantes?nisi 

animas  vestras.  Quocirca  ait  Bernardus  :  quia  privato  et  improbo  ad  nos  ipsos  re- 

Qui  patientiam  non  observat,  perdet  justi-  flexo   amore   exsistimus   pleni,  et  a   Dei 

tiam,  perdet  vitam,  perdet  et  animam  su-  amore   pervacui.   Ideo   non   est  in   nobis 

am.  Vide  opera  Christi ;  flagellis  caesus,  affectio  boni  honesti,  sed  proprii  commo- 

spinis  coronatus,  clavis  confossus,  affixus  B  di,  et  inter  eos  annumeramur  de  quibus 

patibulo,  saturatus  opprobriis,  omnium  do-  ait  Apostolus  :  Omnes  quae  sua  sunt  quae-  phiupp.  n, 

lorum  immemor  propriorum,  orat  pro  in-  runt,non  quae  Jesu  Christi;itemque,Erunt  j^'- . 

/fciW.  xxiM,  terfectoribus   suis   sacrilegis   :  Pater,    in-  homines  se  ipsos  amantes,  cupidi,  elati, 

^*"           quiens,  ignosce   illis.  Vide   ergo   ne   per  inobedientes.  Sed  redeamus  ad  cor,  et  di-  /.$.  xi,vi,8. 

impatientiam  pereas,  sed  pro  Christo  sus-  ligamus  super  omnia  pure  integro  corde 

tine  universa,qui  pro  te  sustinuit  duriora,  Deum,  et  nos  ipsos    sincere  in  ipso,  de 

et  apud  quem  patientia  tua  erit  fructuo-  Creatoris  inhonorationibus  ingemiscentes, 

sissima.  Siquidem  ipsemet  Dominus  Jesus  et  eas  in  nobis  rationabiliter  ulciscentes ; 

Christus  est  nobis  patiendi  exemplum  et  atque  nos  ipsos  omni  confusione  et  poena 

patientia;   praemium,   dicente   Bernardo  :  judicemus  condignos.  Sicque  non  solum 

Utrumque  es  mihi,  Domine  Jesu,  videlicet  a  superioribus   nostris   cupiamus   corripi 

speculum  patiendi  et  praemium  patientis.  C  omni   die  ac   corrigi,  sed  a  confratribus 

Ps.cxLiii,!.  Tu  doces  manus  meas  ad  praelium,  exem-  quoque  exerceri  et  increpari,  et  in  omni 

plo  tuae  virtutis ;  tu  post  victoriam  caput  tribulatione  patientes  semper  veraciter  in- 

meum  coronas  tua?  praesentia  majestatis.  veniri.  IIoc   quippe   est   se  vere   in   Deo 

Utrumque  fortiter   provocat,  vehementer  diligere,  quoniam  istud  saluberrimum  no- 

Can<. 1,3.  accendit.  Trahe  me  post  te,  ul  libenter  te  bis  est. 

sequar,  ut  et  gloriose  te  fruar.  Sed  pauci  Tnsuper  sunt  quidam  pnelati  negligen- 

post  le  volunt   ire,  quum   tamen  omnes  tes,  remissi,  non  fervidi,  ad  se  reflexi,  non 

/'ixv,  11.  velint  ad  te  pervenire,  scientes  quia  de-  corde  recti,  in  quorum  persona  ait  Hiero- 

lectationes  in  dextera  tua  usque  in  finem.  nymus  :  Nos  in  Dei  injuria  sumus  beni- 

Propterea  volunt  te  frui,  sed  non  lla  imi-  gni,  et  in  nostris  injuriis  odia  exercemus. 

tari ;    cupiunt   conrognare,  non   compati.  Quocontra  ait  Ambrosius  :  Meam  injuri- 

Sed  si  cupis  pra^mium  consequi,  non  ces-  D  am  patienter  sustinui,  impietatem  contra 

ses  exemplum  sequi.  In  omni  tribulalione  Deum  ferre  non'  potui.  Ilinc  ait  Chrysosto- 

hac  duo  nos  consolentur,  memoria  domi-  mus  :  In  propriis  injuriis  patientem  esse 


DOMINICA  XXII   POST  TRINITATEM.   —   AD  RELIGIOSOS  ;   SERMO   SEXTUS  *    603 

laudabile  est,  Dei   autem   injurias   dissi-  A  delectabilis  sensus  in  amaritudinis  dele- 

mulare  impium  est.  Et  denuo  :  Discamus  ctatione  amatus,  id  est  non  jucunda  inte- 

(inquit)  exemplo  Christi,  proprias  injurias  rior  sensatio,  quae  tamen  quasi  bona  ama- 

magnanimiter  tolerare,  Dei  autem  injuri-  tur  in  delectatione  (id  est  complacentia) 

as  nec  usque  ad  auditum  sufferre.  Idcir-  amaritudinis  tali  memoriae  injuriarum  an- 

uiBeg.xix,  co  sacratissimus  dixit  Elias  :  Zelo  zelatus  nexa;  indesinens  peccatum,  non  dormiens 

'"'  '*■       sum   pro  Domino   exercituum.  Verumta-  iniquitas,    transgressio   quotidiana   conti- 

men  istud  ad  preesidentes  potissimum  per-  nuaque  malitia,  tenebrosum  ac  triste  pec- 

tinet,quorum  est  ex  auctoritate  delinquen-  catum.    Qui    iram   a    corde    suo   repellit, 

tes  corrigere.  Nihilo  minus  in  unoquoque  memoriam  mali   illati   occidit.  Possidens 

nostrum  sit  rectitudinis  amor,  justitise  ze-  caritatem,  expellit  ultionem;  qui  vero  ini- 

lus,  fervor  discretus;  quoad  Ordinis  obser-  micatur,  importunos  labores  sibi  ipsi  ac- 

vantiam  accendamur,  contra  transgressores  B  cumulat.  Tu  qui  memor  es  malitiae,  dse- 

caritative,  compassive,  juste  et  sapientia-  monum  malitiffi  memorare;  et  qui  homini 

liter  provocemur,  et  moderate  ac  fraterne  inimicitias  servas,  inimicare  corpori  tuo 

corripiamus  eosdem,  propriamque  in  pri-  semper.   Siquidem    imprudens,   irrationa- 

mis  negligentiam  vindicemus  in  nobis,  et  bilis  et  dolosus  amicus  est  caro,  et  fota 

aliis  exhibeamus  nos  exemplares.  Implea-  seu  delicate  nutrita  maxime  la^dit.  Memo- 

zec.xix.is.  mus  quod  per  Moysen  Deus  pracepit,  Non  riam  maliti»  confundat  oratio  Jesu  Chri- 

queeras  ultionem,  nec  memor  sis  injuria?  sti,  videlicet  Oralio  dominica,  in  qua  di- 

civium  tuorum  :  prsesertim  quum  et  Se-  citur  :  Dimitte  nobis  debita  nostra,  sicut  Matih.w, 

neca  naturali   ratione  inductus,  loquatur,  et  nos  dimittimus  debitoribus  nostris.  De  ^'"" 

Turpe  est,  maxime  homini  virtuoso,  refri-  quo  dixit  in  cruce  :  Pater,  ignosce  illis.  Luc.  xxm, 

care  injurias,  et  odiorum  sopitos  cineres  Quam  orationem,  malorum  memores,  cum     " 

denuo  suscitare.  Nempe  qui  alicui  injuria-  C  ipso  dicere  non  valemus.  Quando  contra 

tur,  sibi  ipsi  potius  nocet,  secundum  quod  passionem  et  impatientiam  propriam  cer- 

iterum  asserit  Seneca  :  Injuria  injuste  ir-  tans,  non   potes  eam  perfecte  dissolvere 

rogata,  ejus  infamia  est  qui  fecit.  Verum  et  abjicere,  saltem  ore  poenitentiam  age, 

sunt  aliqui  qui  beneficii  sibi  impensi  cito  adversario  tuo  veniam  postulando,  aut  te 

obliviscuntur,  injuri»  jugiter  recordantur,  ei  aliter  reconciliando,  ut  super  hypocri- 

in  quibus  Seneca)  illud  impletur  :  Memo-  si  tua  coram  illo  ostensa  multum  erube- 

ria  beneficiorum   fragilis,  injuriarum  te-  scens,  ipsum  tandem  perfecte  diligas  at- 

nax.    Nos    autem    humanam    fragilitatem  que  suscipias,   quasi   ab  igne  ita  a  con- 

pensantes,  injurias  nobis  illatas  quantum  scientia  tua  punctus  et  victus.  Cognosces 

possumus  excusemus,  beneficiorum  sem-  tunc  te  ab  hac  putredine  in  melius  com- 

per  memores  simus,  ncc  propter  sequen-  mutatum,  non  quando  pro  contristante  et 

tes  injurias  priora  beneficia  alicujus  obli-  D  persequente  te  oras,  nec  quando  ipsum 

vioni  tradamus.  donis  remuneras,  neque  dum   ipsum  ad 

Insuper,    quam    detcstanda   ac   vitiosa,  mensam  suscipis  ;  sed  quando  ipsum  cor- 

quam  damnabilis  ct  nociva  sit  illata^  of-  porali  aut  spirituali  tribulatione  pereipis 

fensionis  seu  injuriarum  memoria,  pandit  corruisse,et  super  ipso  sicut  super  te  ipso 

Climacus,  dicens  :  Memoria   malitia?,    id  dolueris  atque  ploraveris,  tunc  vere  im- 

est  mali  irrogati  sivc  injuriiP,  est  furoris  memor    malititTo    eris.    Solitarius   malitia) 

consummatio,  viliorum   custodia,  justilia>  memor,   est   quasi   aspis    nidificans,  cir- 

odium,  virtutum  perditio,  sagitta  ct  rubigo  cumferens  in  se  ipsa  venenum  morlife- 

venenumque  animae,  vermis  mentis,  ora-  rum.  Abjiciens  malitise  memoriam,  inve- 

tionis  confusio,  obsecrationis  decisio,  alie-  niet  indulgentiam;  adhwrens  autem  huic 

natio  caritatis,  clavus  cordi  infixus,  non  memoria',  privatur   propiliationibus.   Do- 


604  "  DOMINICA  XXII   POST  TRINITATEM.   —  AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO  SEXTUS 

loribus  et  sudoribus  quidam  propter  in-  A     Vitemus  ergo  pessimum  vitium,  quod 

dulgentiam    impetrandam    afflixerunt   se  saepius  usque  ad  spirituales  viros  exten- 

ipsos ;  sed  vir  malitiae  immemor,  praean-  ditur,  et  nec  verbo,  nec  signo,  nec  facto, 

ticipavit   et  prsevenit   eos.   Argumentum  nec  taciturnitate,  nec  beneficii  subtractio- 

nobilis  ac  probatae  poenitentiae,  est  oblivio  ne  aliquem  perturbemus,  gravemus,  aut 

malitise;  qui  inimicitiam  detinet  et  poe-  propriam   ulciscamur  injuriam  :  imo   in 

nitere  apparet,  similis  est  ei  qui  se  in  bono  malum  vincamus,  et  pro  maledicto   Rom.  xn, 

somnis  currere  putat.  Ecce  quanta  mala  ac  persecutione  benedictionem  ac  bene- ^^J 'g' ^*''"' 

scribit  vir  iste  totus  profundus  et  spiritua-  ficentiam  rependamus,  primo  et  maxime 

lis,  de  memoria  illat»  injurise,  et  quanta  intuitu  et  amore  Domini  Dei  nostri,  cui 

bona  de  oblivione   et  remissione   ipsius.  honor  et  gloria  per  infinita  ssecula.  Amen. 


DOMINICA  XXIII  POST  TRINITATEM 


ENARRATIO  IN  EPISTOLAM 

IMITATORES   MEI   ESTOTE,    ET   OBSERVATE  EOS,  ETC.  Pllilipp.  III,  17-21  ;  IV,  1-3. 


APOSTOLUS  in  praesenti  nos  hortatur  A  confusionis;  qui  terrena  sapiunt,  id  est, 

epistola  ut  ipsius  sequamur  vestigia  :  in  sensibiiibus  magis  quam  in  spirituali- 

Imitatores,  inquiens,  mei  estote,  id  est,  bus  delectantur, 

virtuosa  opera   mea   sequamini    in   omni  Nostra  autem  conversatio  in  ccelis  est 

humilitate,    mansuetudine,  caritate,  etc,  ratione  objecti,  id  est,  per  contemplatio- 

et  observate,  id  est,  diligenter  considerate  nem  et  sanctam  dilectionem  Deo  ac  coele- 

ac  sequi  curate,  eos  gui  ita  ambulant,  id  stibus  inhaeremus.  Ibi  enim  est  noster  the-  Mauh.vt, 

est,  taliter  vivunt,  sicut  habetis  formam  saurus,  ergo  et  cor  nostrum.  Unde  etiam  ^*- 

nostram,  id  est  modum  ac  regulam  vitse  Salvatorem    eccspectamus   Dominum    no- 

nostrae,  quia  ex  verbis  et  scriptis  atque  strum  Jesum  Christum  venturum  ad  uni- 

operibus  meis  scitis  qualis  sit  conversa-  versale  judicium,  et  item  particulare  ejus 

tio  nostra.  Unde  ad  Corinthios  ait  Aposto-  praestolamur  judicium.  Denique  quorum 

iiCor.x,ii.  lus  :  Quales  sumus  in  verbis  absentes,  ta-  B  conversatio  est  coelestis,  secure  exspectant 

les  et  in  facto  praesentes.  Christi  adventum.  Qui  reformabit  corpus 

Matih.\i\,      Multi  enim  ambulant  per  latam  viam  humititatis  nostrce ,  id  est,  humile  et  cor- 

quffi  ducit  ad  mortem,  quos  sa^pe  dicebam  ruptibile  istud  corpus  nostrum  in  die  ju- 

vobis,  dum  eram  vobiscum  (nunc  autem  dicii   suscitabit,  atque  ad  pristinam  for- 

et  flens  dico,  quia  tam  eis  quam  his  qui  mam  sive  effigiem  reparabit,co?2/?^Mm/Mm 

falluntur   ab   ipsis,    lacrimose   condoleo).  corpori  claritatis  suce,  id  est,   ita   quod 

Itaque  dico  eos  esse  inimicos  crucis  Chri-  tunc  simile  erit  glorificato  ac  splendidis- 

sti,  id  est  adversarios  crucifixi,  quia  tam  simo  corpori  Christi,  quia  in  corpore  glo- 

verbis  quam  factis  sunt  Christo  contrarii,  rioso  Sancti  resurgent.  Vel  ideo  ait,  «  con- 

falluntque  plurimos.  Isti   praesertim   fue-  figuratum  corpori  claritatis  suae)),quoniam 

runt  haeretici  qui  legalia  cum  Evangelio  sancti  viri  in  vita  hac  per  labores,  absti- 
observanda  docebant.  Quorum  finis  inter-  C  nentias,  vigilias,  disciplinas  corpora  sua 

itus,  id  est,  finis  seu  finalis  eorum  mer-  affligunt,  sicque  assimilantur  corpori  Chri- 

ees,  erit  aeterna  damnatio.  Quorum  deus  sti  propter  nos  multipliciter  passo.  Sic  igi- 

venter  est,   id   est,    vitiis   carnalibus   ita  tur  faciet  Christus  secundum  operationem 

deserviunt  quasi  in  eis  sit  hominum  sa-  virtutis  suae,  qua  possit  etiam  subjicere 

lus,  et  proprium  ventrem  plus  amant  et  sibi  omnia,  id  est  sccundum  suae  omni- 

colunt  quam  Deum.  Et  gloria  in  confu-  potentiae  efficientiam,  quia  potest  facere  sap.xn.is. 

sione  ipsorum,  id  est,  vitiosa  gloriatio  qua  quidquid  sibi  placuerit. 

ad  tempus  exsultant,  erit  confusibilis  eis  Itaque,  fratres  mei  carissimi  propter 

in  divino  judicio,eritque  eis  causa  aeterna)  bona  gratiae  in  praesenti,  et  desideratissi- 


13 


GOG 


DOMINICA  XXIII   POST  TRINITATEM.   —   SERMO   PRIMUS 


mi  propter  bona  gloriae  in  futuro ;  gau-  A 
dium  meum,  id  est  materia  seu  objectum 
spiritualis  gaudii  mei,  quia  de  vestro  pro- 
fectu  et  gratia  Isetor  in  Domino ;  et  corona 
mea,  id  est  causa  coronationis  mea3  in 
coelo,  quoniam  bona  vestra  redundant  in 
me,  et  particeps  ero  meritorum  veslrorum 
ac  praemiorum  tanquam  doctor  et  pra^la- 
tus  vester;  sic  state  in  Bomino,  carissimi, 
id  est,  stabiliter  perseverate  in  bonis.  Evo- 
diam  rogo  et  Syntychen  de-precor  id  ipsum 
sapere  in  Domino,  id  est  idem  sentire  cum 
aliis  sanctis.  Has  duas  devotas  matronas  B 
Apostolus  exprimit  nominatim,  quia  fue- 
runl  notabiles,  et  fidelibus  ministraverunt 
necessaria  vitae. 

Etiam  rogo  et  te,  Germane  compar,  id 


est, 


collega  in  Christo. 


Vir   iste  nomine 


Germanus,  fuit  talis  ac  tantus  in  gratia, 
quod  Apostolus  vocat  eum  comparem  su- 
Phiiem.n-  um  seu  socium,  sicut  et  Philemonem  ac 
Titum.  Adjuva  illas,  id  est,  pra^fatas  fe- 
minas  in  Christo  conforta,  quoi  mecum 
laboraverunt  in  Evangelio,  id  est  in  prse- 
dicatione  evangelica?  legis  :  non  quod  fe-  C 
minae    istae   praedicaverint    publice,   quia 


II  Cor.  VIII, 
23 


mulierem,  inquit  Apostolus,  docere  non  irim. 11,12. 
permitto,  sed  evangelizanti  Apostolo  ne- 
cessaria  praebuerunt ;  cum  Clemente,  id 
est  etiam  Clementi,  et  ceteris  adjutoribus 
meis  collaboraverunt  feminae  illae,  neces- 
saria  vitae  eis  ministrando,  sicut  et  mihi; 
quorum  nomina  sunt  in  libro  vitw,  id  est 
in  aeterna  praedestinatione  conscripta.  Hoc 
enim  Apostolus  ex  revelatione  certitudi- 
naliter  scivit,  quod  pra^destinati  fuerunt; 
vel  si  sibi  revelatum  non  fuit,  tamen  ali- 
unde  multum  probabiliter  id  cognovit. 
Porro  liber  vitae,  secundum  doctores,  in 
Deo  metaphorice  dicitur.  Quemadmodum 
enim  homo  eos  conscribit  qui  ad  ipsum 
specialiter  pertinent,  sic  Deus  dicitur  con- 
scripsisse  electos.  Quae  conscriptio  non  est 
nisi  divina  praedestinatio,  seu  firma  ele- 
ctorum  notitia  in  mente  divina.  Et  quum 
dicitur  liber  vitae,  intelligendum  est  de 
vita  gloriae.  Item  dum  dicitur,  «  nomina  » 
scripta  «sunt  in  libro  vitae)),intelligendum 
est  de  nominibus  nominatis,videIicet  ipsis 
personis  per  nomina  nominantia  designa- 
tis.  Unde  loquitur  Christus  :  Gaudete  qula  cf.z»c.  x, 
nomina  vestra  scripta  sunt  in  libro  vitae.  ""^" 


SERMO  PRIMUS 


QUOMODO   CONVERSATIO   NOSTRA   DEBEAT   ESSE   IN   COELIS,   UT   CARITAS  NOSTRA   IN   DIES 
MAGIS   MAGISQUE   ABUNDET,   ET   DECLINANTES   A   MALIS   FACIAMUS   BONA. 


NOSTRA  conversatio  in  coelis  cst.  Phi- 
lipp.  III,  20. 
Augustino  testante,verius  est  anima  ubi 
amat,  quam  ubi  animat,  hoc  est,  verius 
est  in  re  dilecta  quam  in  proprio  corpore. 
Amor  etenim  fervens  amantem  in  ama- 
tum  transponit,  et  efficit  eos  quodammo- 
do  unum.  Ilinc  amicus  dicitur,  alter  ego. 
Quum  igilur  Deus  in  ccelo  potissimum 
esse  dicatur,  merito  conversatio  perfecto- 
rum  Christifidelium  dicitur  esse  in  coelis  : 
ibi  enim  sunt  animae  eorum  juxta  modum 


D  praetactum.  Et  ad  hoc  hortatur  nos  Chri- 

stus  :  Nolite  (inquiens)  thesaurizare  vobis  Matth.w, 
thesauros  in  terra,  thesaurizate  autem  the-  '^'  ^*^' 
sauros  vobis  in  coelo.  Et  rationem  subjun- 
git  :  Ubi  enim  thesaurus  tuus,  ibi  est  et  /6irf.  21. 
cor  tuum.  Ac  si  dicat  :  Ex  quo  debetis  cor 
vestrum  semper  habere  fixum  in  coelo  et 
non  in  terra,  propterea  colligite  atque  re- 
ponite  vobis  thesauros  in  cceIo,non  in  hoc 
mundo,  hoc  est,  virtuosis  operibus  inhae- 
rete,  et  cumulum  meritorum  acquirite,  et 
ista  in  divinae  pietatis  conspectu  relinqui- 


DOMINICA   XXIII   POST  TRINITATEM.   —   SERMO   PRIMUS  607 

te,  non  in  vita  prsesenti  nec  ab  hominibus  A  solum  istud  hortatur,  sed  etiam  ut  consi- 

mercedem  quaerendo,  sed  a  Deo  dumtaxat  deremus  eos  qui  juxta  suam  doctrinam 

in  coelo.  Itaque,  sicut  in  terra  thesaurizare,  suseque  vitee  maneriem  conversantur,  ut 

est  pecuniain  adunare,  ita  thesaurizare  in  sequamur  et  illos  :  quoniam  tales  aliqui 

ccelo,  est  a;terna?  beatitudinis  merita  con-  sunt  semper  in  mundo  et  frequenter  no- 

gregare,  indeque  prsemium  pra^stolari  de  biscum,  quorum  exemplis  accendi  quoti- 

manu   Omnipotentis.  Haec   una   est   ratio  die   debemus   ad    meliora.    Consideremus 

cur  conversatio  Christifidelium  perfecto-  ergo  virtutes  et  bona  exercitia  proximo- 

rum  dicitur  esse  in  coelis.  rum  nostrorum  Deuin  timentium,  quorum 

Alia  ratio  est,  propter  conformitatem  ac-  unus  magis  abundat  in  virtute  et  gratia 

tuum  eorum   cum  actibus  civium  super-  ista,  alter  in  illa.  Idcirco  ab  uno  discamus 

norum,    quoruin   actus   sunt,    superglori-  caritatis  fervorem  ac  puritatem,ab  alio  hu- 
osissimum    Deum   clare   et  incessabiliter  B  militatem,  ab  alio  patientiam,  ab  alio  ca- 

contemplari,    ferventer   inavertibiliterque  stitatem,  ab   alio  misericordiam,  ab  alio 

diligere,  incessanter  laudare,  admirari  ac  justitiam,  ab  alio  devotionem,  orationum 

honorare,  et  ei  in  cunctis  promptissime  instantiam,meditationum  sinceritatem.  Sic 

obedire.  His  sacratissimis  actibus  se  totis  fecit  sanctissimus  pater  noster  Antonius, 

viribus  viri  perfecti  conformant,  et  per-  qui  tanquam  prudentissima  apis,  ab  uno- 

fectioni  patrise   quotidie  propinquare  ni-  quoque  Fratre  devoto  didicit,  collegit  et 

tuntur,  in  caritate  ac  ceteris  gratiae  donis  hausit  virtutem  et  gratiam  in  qua  Frater 

proficiendo.  Homines  ergo  perfecti  Deum  ille  aut  ille  amplius  abundavit.  Sed,  heu  ! 

pro  modulo  suo,  prout  in  isto  fieri  potest  multi  sunt  nimis  perversi,  qui  bona  alio- 

exsilio,  clare,  etsi  non  indesinenter,  tamen  rum  interpretantur  in  pejus,  et  meliori- 

frequenter,    contemplantur,    ferventer   ac  bus  obloquuntur,  aliorumque  defectuosi- 
fortiter  diligunt,  saepissime  laudant,  ma-  C  tates  et  culpas  observant,   memoriae  im- 

xime  admirantur,  et  ei  in  cunctis  prom-  primunt,  aliis  recitant,  atque  stercoreum 

pte  obediunt.  Hinc  in  talium  persona  ad  nidum    in  proprio   construunt   corde,  si- 

II  Cor.  III,  Corinthios  ait  Apostolus  :  Nos  omnes  reve-  miles  brutis  quse   pascuntur  stercoribus. 

'*■  lata  facie,  id  est  illuminata  mente,  gloriam  Verum  homines  boni,  virtutes  et  dona  ac 

Domini  speculantes,  in  eamdem  imaginem  opera  virtuosa  quee  in  se  ipsis  non  habent, 

transformamur  a  claritate   in  claritatem,  in   aliis    amant,    laudant    ac   venerantur, 

tanquam  a  Domini  Spiritu.  Hoc,  quantum  atque  per  hoc  ad  similem  gratiam  dispo- 

ad  contemplationem.  Quantum  vero  ad  di-  nuntur. 
lectionem,  docet  ac  monet  Apostolus  ut         Insuper  docet  Apostolus  cur  necessari- 

Phiiipp.u  caritas    nostra    semper    magis    ac    magis  um  nobis  sit  ipsum  sequi  ac  alios  virtu- 

'„  abundet.  Et  denuo  loquitur  :  Quis  nos  se-  osos  :  quia  jam  multi  sunt  per  vitiorum 

Hom.  VIII,  n.  -'  -1  a  r 

35.  parabit  a  caritate  Dei  ?  Quantum  autem  D  itinera  gradientes,  qui  inimici  sunt  Chri-  PhHipp.iu, 

ad  continuam  Dei  laudationem,  ait  ad  He-  sti,  quorum  deus  est  venter  eorum,  quo-  '^''^" 

^eic.  xiii,  brseos  :  Per  Christum  offeramus  hosliam  rum  vana  gloria  in  seternam  ignominiam 

Psxxxiii  '  ''^udis  Deo  semper;  et  Propheta  :  Benedi-  tristitiamque   vertetur.   Ecce   istud,  proh 

cam  Dominum  in  omni  tempore,  semper  dolor!  jam  nimis  impletum  est.  Jam  eniin 

laus  ejus  iu  ore  meo.  tam  vitiosa  est  Christianorum  vita,  ut  jux- 

Quoniam   itaque    talis    fuit    conversatio  ta  verba  Bernardi,  contra  Christum  conju- 

beatissimi    Pauli    apostoli,    rite    horlatur  rasse  videatur  universitas  populi  christi- 

nos  ul  ipsurn  imiteinur  in  oinni  caritatis  ani.  Heu,  qualis  est  nunc  vita  clericorum, 

fervore,  huniilitatis  profundilate,  palien-  vita  sacerdotum,  vita  quoque  eorum  qui 

ti»  mansuetudinisque  vigore,  in  Dei  lau-  religiosi  vocantur!  Sed  et  majorum  con- 

dationc  ac  veneratione  in  omnibus.  Nec  versatio  pra>Iatorum  qualis  sit,  quis  igno- 


9. 


008  DOMINICA  XXIII  POST   TRINITATEM.  —   SERMO  PRIMUS 

rat  ?  Quid  itaque  mirum  si  laicorum  ac  A  procella    tenebrarum    conservata   est    in 

vulgarium  hominum  vitiosa  sit  vita?  Istud  seternum.  Pripterea  horum  corpora  Chri- 

deplorandum  est  magis  quam  describen-  stus  in  die  judicii  corpori  suo  clarissimo 

dum,  et  incessanter  ac  ardentissime  invo-  non  configurabit,  sed  erunt  eorum  corpo- 

candus  est  Deus,  ut  Ecclesiam  suam  mi-  ra  tenebrosa,  passibilia,  grossissima  atque 

sericordissime  et  superpiissime  adspicere,  gravissima,magisque  foeda  ac  turpia  quam 

visitare,reformare  dignetur  in  omni  gradu,  dum  pro  media  parte  fuerunt  a  vermibus 

statu,  conditione  et  ordine.  Verumtamen  in  sepulcris  corrosa.  Sed  abstineamus  ab 

quanto  jam  magis  abundat  iniquitas,  quan-  universis  vitiis  istis,  et  sobrietati  ac  ca- 

to  plures  et  sublimiores   sunt   qui    alios  stitati,  ceteris  quoque  virtutibus  viriliter 

scandalizant,  quanto  innumerabiliores  sunt  studeamus.  Consideremus  quam  nihil  sit 

qui  peccandi  prsebent  audaciam,imo  quan-  vit»  hujus  duratio  comparatione  duratio- 

to  in  prsesidentibus   aliosque   docentibus  B  nis  seternae  quse  imminet  nobis,  et  quam 

vitiosior  atque  carnalior  vita  apparet,  tan-  indubitantissime  cito  habebimus  sive  in 

to  plus  necessarium  est  homini  animam  summa  felicitate  et  gloria  aeternali,sive  in 

suam  salvare  volenti,  Deum  habere  prse  summa  miseria  et  poena,  heu  !  infernali. 

oculis,  ejus   auxilium   jugiter  implorare,  Si  non  volumus  condemnari  cum  multis, 

bonos  adspicere,  et  eorum  sequi  exempla.  sed  salvari  cum  paucis,  non  vitia  pluri- 

Itaque  qui  Deo  placere  desiderat,  a  pravo-  morum,  sed  virtutes  sectemur  paucorum. 

rum  hominum   comessationibus,  potatio-  Non  permittamus  nos  seduci  a  pravis  et 

nibus,  luxuriis,  ludis,  loquacitatibus,  su-  intimoratis   hominibus,  ne   cum    perver-  ps.xvii,27. 

perbiis,    negligentiis,    acediis    ceterisque  sis  pervertamur,  sed  Deo  fortiter  adhae- 

peccatis  se  abstrahat.  reamus. 

Denique,  nonne  homines  impii  et  car-  Legitur  in  Genesi,  quemadmodum  Jo-  Ge».xxxvM. 

nales,  qui  sua  vitiosa  scandalosaque  vita  C  seph  filius  Jacob  patriarchse,  a  fratribus 

non  proprias  tantum  animas,  sed  et  alio-  suis  venditus  fuit  principi  militiae  Pharao- 

rum  occidunt,  tamque  ingrati  et  rebelles  nis.  Et  erat  in  domo  ac  regno  gentilium, 

sunt,  merito  inimici  crucis  Christi  vocan-  ubi  nec  vestigium  fuit  cultus  divini,  sed 

tur?  Cujus  passionem,  crucem  et  sangui-  serviebant  idolis  universi  :  et  tamen  Jo- 

nem  pro  nihilo  ducunt,  et  fructum  domi-  seph   soli   vero  Deo   servivit,  nec   potuit 

nicae  passionis  in  se  ipsis  cassant  atque  unquam  seduci  ab  illis,  quamvis   adhuc 

in  aliis  :   imo,  secundum  Apostolum   ad  adolescentulus  esset.  Denique,  quum  prae- /6iUxxxix. 

j5re6?-.x,29.  Hcbraeos,  isti   Filium  Dei   conculcant,  et  positus  factus  esset  totius  substantiae  do- 

sanguinem   testamenti   pollutum  ducunt,  mini  sui,  et  divitiis  abundaret,  essetque 

et   spiritui    gratiae   contumeliam   faciunt.  pulcherrimus   juvenis,   uxor  domini    sui 

0  quam  multi   sunt  modo   etiam  ex  his  quotidie   invitabat   et  alliciebat   eum   ad 

qui  religiosi  et  spirituales  videntur,  quo-  D  committendum  adulterium  secum,  dicens 

rum  tamen  deus  venter  est,  qui  gul«  at-  ad  eum  :  Dormi  mecum.  Et  tamen  sanctus 

que  Iuxuria3  inquinamentis  foedantur,  qui  Joseph   tam   justus,   castus   timoratusque 

terrena  et  carnalia  inagis  quam  coelestia  fuit,    quod    nunquam    acquievit    dominae 

ac  spiritualia  sapiunt,  ainant,  cogitant,  am-  suae,  sed  castissimus  virgo  permansit  quo- 

pIectuntur,quorum  finis  erit  infernalis  in-  usque  accepit  uxorem.  Insuper  a  domina 

teritus  aeternalisque  cruciatus  I  De  quibus  sua  falsissime  accusatus  quod  voluerit  eam 

.Tndx  12,  Judas  ait  :  Hi  sunt  in  epulis  suis  convi-  opprimere,  atque  ob  hoc  injustissime  in- 

*^'           vantes  sine  timore,  semetipsos  pascentes,  carceratus  et  valde  diu  in  carcere  tentus, 

nubes  sine  aqua,  arbores  autumnales,  in-  ad  minus  per  tres  annos  vel  circiter,  invi- 

iructuosai,  bis  mortuae,  fluctus  feri  ma-  olabilem  fidem  Deo  servavit,  nec  ab  ejus 

ris,  despumantes  suas  confusiones,  quibus  cultu  recessit,  sed  patiens  fuit  in  omni- 


DOMINICA   XXIII   POST  TRINITATEM. 


ENARRATIO   IN  EVANGELIUM 


609 


bus,  quousque  placuit  Deo  ejus  fidelita-  A  cti  viri  exemplo,  discamus  Deo  firmiter 
tem,  patientiam,  castitatem,  caritatem  et  adhgerere,  neque  iniquis  ad  vitia  con- 
justitiam    remunerare.   Hujus    ergo   san-      sentire. 


ENARRATIO  IN  EVAN&ELIUM 


ABEUNTES   PHARIS.EI,   CONSILIUM   INIERUNT,   ETC.   Matth.  XXII,  lo-22. 


HISTORIA  cvangelii  hodierni  contigit 
in  hebdomada  passionis  Christi,  vide- 
licet  die  sequente  post  dominicam  Ramis 
palmarum.  Quum  enim  die  illo  sequente 
Christus  multipliciter  vicisset  ac  confudis- 
set  principes  sacerdotum,  Pharisaei  conati 
sunt  Christum  sua  calliditate  circumveni- 
re  ac  fallere.  Unde  nunc  dicitur  :  Abeuntes 
Phariscei,  id  est,  a  corporali  Christi  prse- 
sentia  se  subtrahentes  et  seorsum  eun- 
tes.  Stabant  equidem  coram  Christo  cum 
principibus  sacerdotum,  sed  iliis  convictis, 
callide  abierunt,  et  inter  se  contulerunt 
quomodo  possent  decipere  Christum.  Ideo 
subditur  :  consilium  inierunt,  ut  cape- 
rent  Jesum  in  se.rmone,  id  est,  in  sua  re- 
sponsione  reprehenderent  eum. 

Et  mittunt  ei,  id  est  ad  eum,  discipulos 
suos  cum  Herodianis,  id  est  militibus  He- 
rodis  ac  stipendiariis  ejus.  Quidam  per 
Herodianos  intelligunt  Judaeos  qui  solve- 
bant  tributa  prout  Herodes  ex  commissio- 
ne  imperatoris  exegit,  quos  Pharisa?i  He- 
rodianos  despective  vocabant.  Iste  Herodes 
fuit  filius  Herodis  qui  occidit  infantuios. 
Denique  Pharisai  in  propria  persona  non 
iverunt  ad  Christum,  ne  eis  visis  se  ob- 
servaret;  sed  mittebant  discipulos  suos, 
quos  Christo  putabant  ignotos,  ut  Christus 
mali  nil  suspicans  loqueretur  liberius. 

Dicentcs.  Verba  scquentia  dixerunt  di- 
scipuli  Pharisseorum,  proul  Pharisa;i  for- 
mam  eis  pra^fixerant.  Magister,  scimus 
quia  verax  es  veritate  vitse,  recte  vivendo, 
et  viam  Dei,  id  est  divina  praicepta  ac  ce- 
tera  quibus   homo   complacet  Deo  atquc 

T.  30. 


B  conjungitur,  in  veritate  doces,  absque  ad- 
mixtione  erroris.  Et  non  est  tibi  cnra  de 
aliquo,  id  est,  de  nullo  habes  timorem 
inordinatum  aut  sollicitudinem  superflu- 
am ;  non  enim  respicis  personam  homi- 
num,  nec  personse  intuitu,  nec  propter 
ejus  humanam  affectionem,  laudem  seu 
commoditatem  humanam,  recedis  a  veri- 
tate.  His  prseconiis  simulatis  nitebantur 
animum  Christi  mollificare  et  sibi  allice- 
re,  ut  responderet  ad  voluntatem  eorum. 
Dic  ergo  nobis  quid  tibi  videtur.  Licet 

C  censum,  id  est  tributum,  dare  Ccesari,  an 
non  ?  Pompeius  consul  Romanus,  Judee- 
am  subjugavit  Romanis.  Quo  facto,  pro- 
miserunt  Judaei  tributum  solvere  Roma- 
nis,  tanquam  defensoribus  rei  publicae  et 
conservatoribus  pacis  communis.  Postea 
vero  a  quodam  Juda  Galilso  inducti  sunt 
aliqui  Judaeorum  ad  asserendum  quod  li- 
beri  essent  a  legibus  Romanorum,  nec 
legibus  subjacerent  humanis,  eo  quod  le- 
gem  haberent  divinam,  Deoque  solverent 
decimas  atque  primitias.  Alii  vero  Judaei 

D  senserunt  oppositum.  Et  ista  dissensio  in- 
ter  eos  diu  duravit.  Ideo  Pharisaei  qua3stio- 
nem  hanc  Christo  proposuerunt,  ut  quid- 
quid  responderet,  reprehenderetur.  Nam  si 
dixisset  censum  non  esse  solvendum  im- 
peratori,  mox  tanquam  Romano  rebellis 
imperio,ab  Herodianis  his  caperetur. Unde 
apud  Lucam  legitur  :  Miserunt  insidiato-  Ziic.xx/20. 
res,  qui  se  justos  simularent,  ut  caperent 
eum  in  sermone,  et  traderent  illum  prin- 
cipatui  et  potestati  pra^sidis.  Si  vero  di- 
ceret  esse   solvendum,   videretur   divino 

39 


610  DOMINICA  XXIII   rOST  TRINITATEM.  —   SERMO   SECUNDUS 

derogare   honori  et  libertati    populi  Dei.  A  ter  ac  irreprehensibiliter  responderet,  sic- 

Verumtamen  Pharissei   magis   optabant  a  que  confunderet  eos  ac  superaret.  Dicunt 

Christo   audire   non    esse   solvendum,  ut  ei  :  Ccesaris,  puta  Tiberii,  sub  quo  conti- 

traderent  eum  Romanis  ad  occidendum.  git  istud,  et  sub  quo  passus  est  Christus. 

Cognita  auteni  Jesus  nequitia,   id    est  Tunc  ait   illis  :  Reddite  ergo  quce  sunt 

simulatione  et  fraudulenta  machinatione,  Coisaris,  Ccesari,  utpote  censum,  tributum 

eorum,ait :  Quid  me  tentatis,hypocrita;  ?  et  subjectionem  in  exterioribus;  et  qum 

Recte   vocavit   eos   hypocritas,  qui   aliud  sunt  Dei,  Deo,  id  est,  quae  Deo  debentur 

erant,  et  aliud  simulabant  :  nam,  ut  Lu-  solvite  ei,  videlicet  oblationes,  et  cetera 

Zuc.xx,2o.  cas  ait,  justos  se  simulabant,  quum  pes-  quse  in  lege  divina  jubentur,  prasertim 

simi  fuerint.  Porro  tentare,  est  experimen-  cordialem  subjectionem.  Heec  autem  sub- 

tum  de  aliquo  sumere  :  et  quando  id  fit  jectio  Judseorum  in  temporalibus  et  corpo- 
intentione  fallendi  sive  nocendi,  vocatur  B  ralibus  sub  Romanis,non  derogavit  spiritu- 

tentatio  vitiosa,  qua   da?mon   et  mundus  ali  libertati  et  subjectioni  eorum  sub  Deo. 

justos  nunc  tentant.  Sicque  isti  tentabant  Et  audientes  responsionem  Christi  ir- 

Christum.  Non  enim  sciscitabantur  ut  di-  reprehensibilem,  mirati  sunt.  Secundum 

scerent  veritatem,  sed   ut   respondentem  Hieronymum,  mirabantur  quod  eorum  cal- 

ex  propria  responsione  gravarent.  Osten-  liditas  non   invenit  insidiandi    locum,  id 

dite  mihi  numisma  census,  id  est  num-  est,  quod  non  prsevaluit  obtinendo  inten- 

mum  qui  solvitur  annuatim  pro  censu.  At  tum.  Potius  tamen  mirabantur  quod  Sal- 

illi  obtulerunt  ei  denarium.  Et  ait  illis  vator  tam  sapienter  irreprehensibiliterque 

Jesus  :  Cujus  est  imago  hcvc,  et  superscri-  respondit.   Unde   alibi    legitur  :  Mirati   in  zyc.xx.ae. 

ptio,  id  est,  quem  repraesentat  imago  num-  responsis  ejus,tacuerunt.  Et  relicto  eo,  ab- 

mo  impressa,  et  superscriptio  exarata  in  ierunt  a  Christo  ad  eos  a  quibus  missi  fu- 
eo  ?  Non  ex  ignorantia  hoc  qua^sivit,  sed  C  erant,  ut  Christi  responsionem  illis  insi- 

ut  juxta  eorum  responsionem  eis  pruden-  nuarent. 


SERMO  SECUNDUS 


M^ 


DE   TRIPLICI   VERITATE  QU^   FUIT   IN   CHRISTO,   ET  QUALITER   IN  EA 
CHRISTUM    IMITARI   DEBEAMUS. 


AGTSTER,  scimus  quia  verasc  es,  et  D  sicut  et  una  essentia.  Unde  ad  Romanos 

viam  Dei  in  veritate  doces,  et  non  ait  Apostolus  :  Est  autem  Deus  verax,  om- i?om.  m,  4. 

est  tibi  cura  de  aliquo.  Matth.  xxii,  16.  nis  vero  hoino  mendax.  Christus  quoque 

Christus  salvator  ac  dominus  noster  te-  loquitur  Patri :  Sermo  tuus  veritas  est.  Ubi  joann.\w, 

Joann.xtv,  statur  :  Ego  sum  via,  veritas  et  vita;  nemo  per  sermonem  Patris  intelligi  potest  uni-  '^' 

venit  ad  Patrem,  nisi  per  me.  In  quibus  cus  Filius  ejus,de  quo  in  Joanne  habetur : 

verbis  unigenitus  Filius  Dei  tria  perhibet  In  principio  erat  Verbum.  Et  ad  Hebr»os  :   ibid.ui. 

de  se  ipso  :  primo,  quod  ipse  sit  veritas  ;  Vivus  est  sermo  Dei  et  efficax.Porro,  quod  Hcbr.iv^n. 

secundo,  quod  via ;  tertio,  quod  vita.  Chri-  hoc   de   increato   Patris   sermone,  utpote 

stus  crgo  in  quantum  est  verus  Deus,  est  unigenito  ejus  Filio  Verbo  «terno,  dica- 

substantialiter  verus  et  veritas:imo  Pater,  tur,  constat  ex  his  qu»  ibi  subduntur,  vi- 

Filius  et  Spiritus  Sanctus  sunt  veritas  una,  delicet  :  Et  non  est  ulla  creatura  invisibi-  ii^iu.  i3. 


(1 


DOMINICA   XXIII   POST   TRINIT.VTEM.   —   SERMO   SECUNDUS 


611 


lis  in  conspectii  ejus;  omnia  autem  nuda 
et  aperta  sunt  oculis  ejus.  Christus  ergo 
in  quantum  Deus,  est  essentialiter  verus 
et  veritas.  Similiter  ipse  secundum  quod 
Deus,  est  essentialiter  vivus  et  vita.  Pro- 

Joann.\,^.G.  ptcr  quod  ait  :  Sicut  Pater  habet  vitam  in 
semetipso,  sic  dedit  et  Filio  vitam  habere 

/4iW.xiv,6.  in  semetipso.  Sed  quod  ipsemet  ait,  Ego 
sum  via,  magis  competit  ei  ratione  naturae 
assumplae,  puta  in  quantum  homo,  Dei  ac 
hominum  mediator.  Via  namque  est  me- 
dium  inter  terminos  duos  seu  duo  extre- 
ma.  Unde  Christus  secundum  quod  inter 
Deum  et  homines  mediat  tanquam  recon- 
ciliator,  salvator,  satisfactor  et  advocatus, 
recte  via  vocatur. 

Prseterea  Christo  etiam  secundum  quod 
Deus  est,  convenit  viam  Dei  in  veritate 
docere.  Deus  namque  sui  ipsius  viam  ho- 
mines  docet,  quemadmodum  scriptum  est: 

Ps.\ciu,i-2.  Beatus  homo  quem  tu  erudieris,  Domine, 
et  de  lege  tua  docueris  eum.Unde  Propheta 

Ps.  cxviii,  Dominum  deprecatur  :  Viam  justificatio- 

^l'       .,    num  tuarum  instrue  me.  Et  Isaias  :  Doce- 

JS.   11,   .i. 

bit  nos  (inquit)  vias  suas,  et  ambulabimus 
in  semitis  ejus.  —  Rursus,  non  curare  de 
aliquo  in  derogationem  justitia^,  maxime 
competit  Christo  secundum  naturam  divi- 
nam.  Propter  quod  princeps  Apostolorum 

Act.\,3i.  fatetur  :  In  veritate  comperi  quoniam  non 
est  personarum  acceptor  Deus.  Hinc  se- 
cundo  Paralipomenon,  virtuosus  rex  Josa- 
phat  ait  judicibus  suis  ac  sacerdotibus 
quos  misit  per  regnum  suum  ad  instru- 

iiPar.xix,  endum  populum  universum  :  Sit  timor 
Domini  Dei  vobiscum,  et  cum  diligentia 
cuncta  facite;  non  est  enim  apud  Domi- 
num  Deum  nostrum  iniquitas,  nec  perso- 
narum  acceptio,neque  acceptio  munerum. 
Prseterea  tria  qua)  in  themate  praeassum- 
pto  tanguntur,  conveniunt  Christo  etiam 
quoad  naturam  humanam.Nam  quoad  eam 
verax  fuit,  qtiouiam  ab  incarnationis  sua; 
exordio,  anima  ejus  fuit  implela  omni  sa- 
pientia,  veritate  ac  Dei  beatifica  visione. 
Sed  et  viam  Dei  in  veritate  docuit,  absque 
joann.\ni,  crroris  et  culpa'  admixtione.  Propter  quod 
suis  adversariis  ait  :  Quis  ex  vobis  arguet 


46. 


A  me  de  peccato  ?  Si  veritatem  dico,  quare 
vos  non  creditis  mihi?  Unde  in  Isaia  fer- 
tur  de  Christo  :  Peccatum  non  fecit,  nec   /s.  uii,  9. 
inventus  est  dolus  in  ore  ejus.  Nec  etiam 
fuit  Christo  cura  de  aliquo,  ita  quod  ob 
alicujus  timorem,  favorem,  aut  aliam  cau- 
sam,  a  veritate  et  sequitate  recessit  :  imo 
maluit  crucifigi,  quam  veritatem  tacere. 
Propter  quod  dixit  Pilato  :  Ego  in  hoc  na-  joann.wm, 
tus  sum,  et  ad  hoc  veni  in  mundum,  ut  ^^' 
testimonium    perhibeam    veritati.   Itaque 
verba  ha^c   praeinducta  Domino   salvatori 

B  secundum  utramque  suam  naturam  veris- 
sime  adscribuntur,  quamvis  Pharissorum 
discipuli  qui  ea  ad  ipsum  locuti  sunt, 
sestimabant  ea  non  convenire  eidem,  sed 
ea  simulatorie  protulerunt. 

Insuper  in  his  verbis  tangitur  triplex 
veritas  qua3  fuit  in  Christo,  videlicet  :  ve- 
ritas  vita>,quum  dicitur,  «  Magister,  scimus 
quia  verax  es  » ;  et  item  veritas  doctrinse, 
dum  subditur,  «et  viam  Dei  in  veritate  do- 
ces  » ;  veritas  quoque  justiti8e,quum  subin- 
fertur,  «  non  est  tibi  cura  de  aliquo  ».  De 

C  hac  triplici  veritate  dici  possent  multa  sub- 
tilia,  difficilia  et  profunda,  qua?  hic  locum 
non  habent,  quum  pro  idiotis  simplici- 
busque  ista  scribantur.  Superficialiter  au- 
tera  tangendo,  fuit  in  Christo  veritas  vitae, 
ita  quod  vere  fuit  virtuosus,  nec  suae  con- 
versationi  admixta  fuit  simulatio  aliqua 
sive  duplicitas,  aut  quidquam  virtuti  con- 
trarium,  sed  prorsus  per  omnia  consona 
fuit  legi  divinae  et  increatae  regulae  verita- 
tis  istius  consistenti  in  mente  divina.  Hinc 
ipse  disseruit  :  Non  reliquit  me  Pater  so-  ibid.\m,29. 

D  lum,  quia  ego  qua3  placita  sunt  ei,  facio 
semper.  Amplius  autem  fuit  in  Christo  ve- 
ritas  doctrinae,  quoniam  quidquid  dixit  et 
docuit,  fuit  verissimum.  Ideoque  asseruit: 
Coelum  et  terra  transibunt,  verba  autem  Marc.^m, 
mea  non  transibunt.  Fuit  quoque  in  Domi-  ■*'" 
no  Jcsu  Cliristo  veritas  justitijie,  id  est  ju- 
stitia  vera  et  inviolata  in  omnibiis,  a  qua 
nulla  affectio,  nulla  adulatio,  uulla  causa, 
nulla  occasio  potuit  eum  avertere. 

Praeterea,  quoniam  scriptum  est,  Qui  se  iJoann.», 
dicit  in  Christo  manere,  debet,  sicut  ille  **' 


23 


G12  DOMINICA   XXIII  POST  TRINITATEM.  —  SERMO   SECUNDUS 

ambulavit,et  ipse  ambulare;  ideo  quilibet  A  patientifle  gratiam  contulit,  atque  ab  impa- 

nostrum  juxta  modulum   suum  et   juxta  tientia  nos  praeservavit. 
sua?   vocationis    exigentiam,   sequi   debet         Amplius,  sit  in  unnquoque  nostrum  ve- 

Dominum  Jesum  in  pra>fata  triplici  veri-  ra  et  spiritualis  dilectio,  ut  proximorum 

tate.  Itaque  primo  in  nobis  esse  debet  ve-  emendationem,    profectum,  salutem   tan- 

ritas  vitge,  ut  simus  veraciter  virtuosi,  et  quam  propriam  beatitudinem  appetamus, 

tota  conversatio  nostra  concordet  divinae  eosque  sedificare  verbis  et  factis  conemur, 

legi.  Sit  ergo  in  quolibet  nostrum  humili-  et  indigentibus  tam  in  spiritualibus  quam 

Eccii.xtx,  tas  sine  fictione,  quia  ut  ait  Scriptura,  Est  in  corporalibus  pro  viribus  jugiter  succur- 

qui  nequiter  se  humiliat,  et  interiora  ejus  ramus,  pensantes  illud  Joannis  :  Non  dili- i/oann.m, 

plena  sunt  dolo.  Imo  quidam  sunt  ita  am-  gamus  verbo  neque  lingua,  sed  opere  et 

bitiosi,  ut  fingant  se  honores,  officia  di-  veritate. 

gnitatesque  fugere,  quatenus  per  hoc  ea  B      Itaque  omnem  simulationem,  callidita- 

facilius  adipiscantur  :  nam  honor  sequitur  tem  ac   duplicitatem  vitemus.   Simulato-  /oixxxvi, 

fugientem.  Quidam  quoque  se  ipsos  abun-  res  enim  et  callidi  provocant  iram  Dei.  Et  '^- 

danter  accusant,  et  tamen  si  corripiantur  Jacobus  asserit  :  Vir  duplex  animo,  incon-  Jacob.  i,  s. 

ab  alio,  indignantur,  imo  nec  superiorum  stans  est  in  omnibus  viis  suis.Unde  in  Ec- 

suorum  justas  reprehensiones  sequanimi-  clesiastico  habetur  :  Vse  duplici  corde.  Sit  EccU.hm. 

ter  ferunt.  Hi  ergo  non  sunt  sinceriler  hu-  ergo  in  omni  opere  nostro  intentio  nostra 

miles,  nec  vitae  veritas  inest  eis.  simplex  et  recta,  ut  soli  Deo  summe  ac  fi- 

Insuper,  sit  in  quolibet  nostrum  patien-  naliter  complacere  optemus,atque  ad  ejus 

tia  vera,  ut  nec  foris  impatientia^  signa  honorem  et  gloriam  omnia  referamus. 
monstremus,nec  intus  turbemur  aut  mur-  Prfeterea   sequamur  Dominum  salvato- 

muremus,  sed  mente  maneamus  tranquil-  rem  in  veritate  doctrinse,  ita  ut  nec  falsis 

li.  Quum  enim  etiam   coram   hominibus  C  doctrinis  consentiamus,  nec  aliquem  do- 

honestum  sit  patientiam  conservare,ac  in-  ceamus  nisi  quod  verum  est,  unde  nec  in- 

honestum  impatientiam  demonstrare(quum  certa  pronuntiemus  ut  certa.  Hinc  ad  He- 

Proi.xiv,  Salomon  protestetur  :  Qui  impatiens  est,  bra^os  dicitur:Doctrinis  variis  et  peregrinis  «<;i>-.xiii,9. 

*/6W  ■".)    operatur  stultitiam;  et  rursus,  Qui  paliens  nolite  abduci;  et  alibi,  Non  circumfera- ^•/j/ies.  iv, 

est,multa  gubernatur  prudentia);hinc  ali-  mur  omni  vento  doctrina>.  Quidquid  ergo  **• 

qui  versipelles  se  simulant  patientes,  ne  veritati  sacrae  Scripturse  et  determinationi 

ob  impatientiam  suam  vilescant  homini-  ac  doctrinse  Ecclesiae  contrariatur,tanquam 

bus  :  et  tamen  intus   impatientia,    indi-  falsissimum  abjiciatur. 
gnatione,   amaritudine   pleni    sunt,  et   si  Postremo  sequamur  et  Christum  in  ve- 

opportunitas    eis    occurrerit,    se   graviter  ritate  justitiae,  ut  tam  vere  ac  inviolabili- 

ibid.xiuio.  ulciscuntur.  Hinc  ait  Sapiens  :  Qui  dissi-  ter  justi  simus,  quod  pro  nulla  re  a  recti- 

mulat  injuriam,  callidus  est.  Isti  plus  ve-  D  tudine  aequitatis  flectamur,  ut  nec  propter 

rentur   hominibus   displicere  quam  Deo.  adversa,  neque  ob  prospera  recedamus  a 

Iterum  aliqui,  eo  tempore  quo  eis  adversi-  veritate,  nec  eam  dum  pandenda  est  oc- 

tas  seu  injuria  accidit,patientiam  servant;  cultemus  :  quia  ut  ait  Chrysostomus,  Non 

postea    vero    dum    injuriam    eis    iliatam  solum  est  proditor  veritatis   qui  menda- 

reducunt  ad  mentem,  impatientia  magna  cium  loquitur,  sed  etiam  qui  non  libere 

implentur,  seque  talia  sequanimiter  tole-  pronuntiat   veritatem    quam   pronuntiare 

rasse  verecundantur,  atque  ad  retribuen-  oportet,aut  non  libere  eam  defendit  quam 

dum  mala  pro  malis  se  acuunt.  Sit  ergo  in  oportet  defendere.  Rursus,  testante  Chry- 

nobis  patientia  firma  ac  stabilis,  et  de  hoc  sostomo,  Si  propter  timorem  mortis  tacere 

quod  adversa  aequanimiter  tulimus,  glorie-  veritatem  impietas  est,  quomodo  non  est 

mur  in  Domino,  regratiantes  eidem  quod  major  impietas  propter  miserum  ventrem 


DOMINICA  XXIII   POST  TRINITATEM.   —   SERMO   TERTIUS  613 

et   vani   honoris  spem  veritatem    tacere,  A  Quo  facto,  concurrentes  domestici  dolue- 

melioremque  facere  gratiam  panis  et  hono-  runt,  et  crudele  judicaverunt  hoc  factum. 

ris,quam  gloriam  veritatis?Itaque  mentiri  Post  modicum  tempus,  invalescente  a^gri- 

et  jurare  lingua  tua  ignoret,  tantusque  in  tudine  judicis,   fecit   episcopum  civitatis 

te  amor  sit  veritatis,  tantus  justitia)  zelus,  venire  ad  se,  confitebaturque  ei.  Episcopus 

ut  quidquid  dixeris,  juramentum  putetur.  vero  mirabatur  quod  non  confitebatur  de 

At  vero  quum  similitudo  sit  causa  amo-  hoc  quod  proprium  nepotem  tam  horribi- 

ris,et  ipse  Dominus  Deus  noster  sit  essen-  liter   interfecit,  et  admonuit  judicem  ut 

tialiter  veritas,  constat  quod  per  pra^fa-  inde  confiteretur.  Qui  dixit  se  de  hoc  nul- 

tam   triplicem  veritatem   efficiamur  Deo  lum  conscientise  habere  remorsum.   Epi- 

valde  amabiles  et  conformes.  Sed  multi  scopus  vero  noluit  eum  absolvere  et  com- 

sunt  nimis  injusti,  molles  et  vitiosi,  qui  municare,  nisi  de  hoc  confiteretur.  Judex 
pro  rebus  vilissimis,  pro  modicis  lucris,  B  vero  nequaquam  de  hoc  voluit  confiteri, 

pro  humanis  favoribus,  mentiri,  blandiri,  dicens  se  hoc  juste  egisse  et  ex  dobito  sui 

perjurare,  decipere  non  verentur,  nec  co-  officii,  petiitque  ferventer  sibi  dari  corpus 

ram  Altissimo  erubescunt  :  in  quibus  ni-  Christi ;  episcopus  vero  hoc  renuit  facere, 

hil  est  divini  amoris,  nil  verae  justitiee,  sed  et  recessit.  Tunc  judex  Christum  rogavit, 

amor   carnalis,    privatus,   reflexus.   Tales  et  ecce  Christus  corpus  suum  miraculose 

sunt  vacua  vasa,  da?monum  organa,  adver-  misit  ac  preestitit  judici.  Qui  gratias  agens 

sarii  Creatoris,  filii  perditioriis.  Deo,  rursus  vocavit  episcopum  ad  se,  di- 

Fuit  judex  quidam  in  civitate,  vir  valde  xitque  ei :  Quamvis  tu  corpus  Christi  mihi 

justus  et  timoratus,  nulli  contra  justitiam  negasti,Christus  tamen  illud  mihi  non  ne- 

parcens.Quumque  filius  suee  sororis  grave  gavit;  et  ut  scias  me  verum  dicere,  vade 

crimen  egisset,  jussit  eum  occidi   :   ipse  et  vide   pyxidem  quot  in  ea  sint  hostia) 
enim  graviter  infirmabatur.  Sed  servi  ipsi-  C  consecratse,  inveniesque  in  ea  unam  minus 

us  non  impleverunt  ejus  prffceptum.  Post  quam  in  ea  ultimo   reliquisti.  Episcopus 

aliquot  dies,  pra?fatus  nepos  intravit  hu-  ergo  inspiciens  pyxidem,  reperit  sicut  au- 

jus  avunculi  sui    domum,  et   introspexit  divit  a  judice,  ac  plurimum  mirabatur. 
per  camerge  januam.  Avunculus  autem  eo  Ex  hoc  patet  exemplo,  quantum  justitia 

viso,  vocavit  eum  blande  ad  se,  fecitque  placeat  Deo.  Siquidem  praefata  triplex  ve- 

eum    prope  lectum  suum  sedere,  et  pie  ritas,    in    pra>Iatis    ac    principibus    atque 

alloquebatur   eumdem  ;  tandem,    cultello  judicibus    potissimum    debet   fulgere    ac 

occulle  extracto,  guttur  nepotis  abscidit.  abundare. 


SERMO  TERTIUS 


DE   HIS   QVJE   CHRISTIANI   TENENTUR   DEO,   SUISQUE   PRINCIPIBUS   AC   PR.ELATIS. 


EDDITE  quce  sunt  Cwsaris,  Cccsari ;  D  ibidem  ait  Apostolus  :  Onuiis  anima  pote-  y?om.xiii,i. 

^^  (7««' .s?o</ /)e/,  Z)eo.  Matlh.  XXII,  21.      statibus  sublimioribus  subdita   sit.   Chri- 

/<ow.xm,7.      Ad  Romanos  quoque  ait  ApostoIus:Red-      stiani  itaque  reddere  debent  tam  domino 

ditc  omnibus  debita ;  cui  timorem,  timo-      temporali  seu  principi,  quam  domino  spi- 

rem;cui  honorem,honorem;  cui  tributum,      rituali,  puta  pra^Iato,  quod  ei  tenentur,  pu- 

tributum ;  cui    vectigal,  vccligal.    Rursus      la  subjectionem,  honorem,   obedientiam, 


R 


5,  6. 


614  DOMINICA   XXIII   POST   TRINITATEM.    —   SERMO   TERTIUS 

dilectionem,  fidelitatem,  sed  et  temporalia  A  etiam  sanitatem  animae  et  corporis  conse- 

emolumenta,  juxta  juris  tenorem,  Ecclesije  queris,  quoniam  decimas  dando,  et  terrena 

ordinationem  seu  consuetudinem  approba-  et  calestia  pra^mia  promereris.  Unde  qui 

irim.vi,  1.  tam.  Ilinc  rursus  ait  Apostolus  :  Quicum-  decimas  dare  nolunt,res  alienas  invadunt, 

que   sub  jugo   sunt  servi,  dominos   suos  et  Deo  injuriantur  :  nam  ipse  qui  totum 

omni  honore  dignos  arbitrentur ;  et  denuo  dare  dignatus  est,  decimas  ab  hominibus 

Ephes.  yi,  ad  Ephesios,  Servi,  obedite  dominis  car-  dignatur  recipere.  Iterum  asserit  Augusti- 

nalibus  cum  timore  et  tremore,  in  simpli-  nus  :  Haec  est  Dei  justissima  consuetudo, 

citate  cordis  vestri,  non  ad  oculum  ser-  ut  si  tu  illi  (hoc  est  ministris  ejus)  deci- 

vientes,  quasi   hominibus  placentes,  sed  mam  non  dederis,  tu  ipse  ad  decimam  re- 

ut  servi  Christi,  facientes  voluntatem  Dei  vocaberis,    id   est,   dffimonibus   qui    sunt 

ex  animo.  Princeps  quoque  Apostolorum  decima  pars  augelorum,  associaberis  :  da- 
iPetr.u,  in  prima  sua  Canonica :  Servi,  inquit,  sub-  B  bis,  inquam,  impio  militi  quod  dare  non 

*■  diti  estote  in  omni  timore  dominis,  non  vis  sacerdoti.  Ilieronymus  quoque  fatetur : 

tantum  bonis  et  modestis,  sed  etiam  dy-  Qnia.  non  reddidistis  decimas  et  primitias, 

scolis.  Et  intelligenda  sunt  isla  quamdiu  idcirco  in  penuria  ct  fame  maledicti  estis, 

domini   isti  uihil  prsecipiunt  servis   suis  quia  dum   parva   subtraxistis,  ubertatem 

contrarium  divinis  preeceptis,  nec  trans-  possessionum  vestrarum,id  est  totam  abun- 

grediuntur  terminos   suai   auctoritatis  ac  dantiam  fructuum,  perdidistis  :  sciatis  vos 

prsesidentice  :   siquidem  unicuique  supe-  ideo  perdidisse,  quoniam  Deum  parte  sua 

riori  obediendum  est  in  his  qua?  ad  suum  fraudastis.  Itaque   qui  decimas   non  per- 

spectant  dominium  sive  officium.  Prseter-  solvunt,  in  temporalibus  et  spiritualibus, 

ea   diligentissime   advertendum,  quod   si  et  in  prajsenti  atque  futuro  puniuntur,  et 

juxta    apostolica   documenta,  tam  formi-  maledicuntur  a  Deo. 
dolose,  reverenter  et  cordialiter  obedien-  C      Deinde  langendum  est,  quid   Deo  red- 

dum  est  seecularibus  dominis  etiain  im-  dere  teneamur.  Et  certum  est,  quod  nos 

piis,  quanto  magis  Christiani  cum  omni  ipsos  et  omnia  nostra  ei  tenemur.  Quod  si 

reverentia,  formidine  et  caritate  obedire  et  nos  ipsos  et  omnia  nostra  ei  quotidie 

debent   spiritualibus   dominis   suis,    puta  offerremus,  et  millies  impenderemus  ac 

praelatis  et  eorum  vicariis,  eorum  prsece-  rependeremus,  imo  si   omni  hora   more- 

pta  implendo,  documenta  et  monita  gra-  reniur  pro  eo,  nil  ei  exhiberemus  condi- 

tanter  suscipiendo,  eosque  filialiter  dili-  gnum.  Nonne  tenemur  ei  nos  totos  et  om- 

gendo  et  exterius  honorando(quamvis  vita  nia  nostra,  qui  creavit  nos,  et  quidquid 

eorum  videatur  indigna),  in  quantum  sunt  habemus  ac  sumus,  contulit  nobis  ?  Rur- 

Christi  vicarii  et  publica  auctoritate  fun-  sus,  tanta  sunt  beneficia  ejus  in  nobis,  tot 

gentes?  dona  gratia  contulit  nobis,  tot  glorige  bona 
Insuper  pastoribus  istis  ministris  Eccle-  D  nobis  promisit,  quod  ei  nil  dignum  vale- 

si»  persolvend»  sunt  auimo  caritativo  ac  mus  rependere.  Iterum,  unigenitus  Dei  Fi- 

prompto  oblationcs  el  decima*,  quum  hoc  lius   tauta  pro  nobis   assumpsit,  fecit  ac 

sit  de  jure  divino,  ut  temporalia  dentur  passus  est,  et  tanta  dilectione  prcevenit  et 

his  qui  spiritualia  exhibent.  Unde  qui  obla-  prseamavit  nos,  quod  nos  ipsos  ejus  dile- 

tiones  ac  decimas  fideliter  solvunt,  niulti-  ctioni  ac  servituti   omnino  debemus;  et 

pliciter  remunerantur  a  Deo,  quia  tam  in  quum  fecerimus  hoc,  nil  condignum  per- 

corporalibus  quam  spiritualibus  bonis  be-  egerimus.  Idcirco  loquitur  Christus:Quum   Luc.  xvh, 

ncdicuntur  ab  co, et  tam  in  prasenti  quam  feceritis  omnia  qua;  prfficepta  sunt  vobis,  "^" 

in  futuro  sajculo  praimiantur.  Hinc  loqui-  dicite  :  Servi  inutiles  sumus;  quod  debui- 

tur  Augustinus  :  Si  decimam  dederis,  non  mus  facere,  fecimus.  Hinc  Deus  in  primis 

solum  abundantiam  fructuum  recipieSjSed  requirit  a  nobis  ut  eum  toto  corde,  toto 


DOMINICA   XXIII  POST  TRINITATEM. 


SERMO   TERTIUS 


615 


affectu  totisque  viribus  diligamus;  requi-  A 
rit   quoque   a   nobis   ut  ejus   impleamus 
prg^cepta,  et  mandata  vicariorum  suorum. 

Porro  primum  et  summum  prfficeptum 
est,  ut  ipsum  toto  corde  amemus  ac  vene- 
remur.  De  quo  prsecepto  hinc  inde  dicta 
sunt  multa.  Sed  contra  pra?ceptum  hoc 
agunt,  qui  contra  Dei  judicia  murmurant, 
et  contra  ordinationes  ac  regimen  ejus,  et 
contra  plagas  quas  juste  infligit  homini- 
bus  in  se  ipsis  aut  in  rebus  eorum.  Ite- 
rum,  contra  pra>ceptum  hoc  agunt,  qui 
urgente  necessitudine  aliqua,  sortilegos  B 
consuhmt  aut  divinatores,  et  qui  utun- 
tur  pomis  inscriptis,  aut  brevibus  char- 
tulis  seu  schedulis  collo  suspensis,  aut 
characteribus,  vel  aliis  quibuslibet  vanis 
credulitatibus,  quasi  Deus  non  sit  satis  bo- 
nus,  potens  ac  sapiens  ad  subveniendum 
eis  secundum  quod  novit  eorum  saluti  ac 
necessitati  esse  expediens.Infirmitas  nam- 
que,  paupertas  et  alia  tribulatio  qusevis, 
hominibus  ssppe  perutilis  est  :  idcirco  pro 
liberatione  ab  eis  non  sunt  prainducta  aut 
alia  qufficumque  illicita  peragenda.  Agunt  C 
demum  contra  prseceptum  istud,  qui  loca 
sacra  et  Sanctorum  reliquias  non  hono- 
rant,  et  qui  circa  propinquos  suos  aut  so- 
bolem  nimis  carnaliter  afficiuntur,  et  qui 
principibus  aut  aliis  viliter  adulantur. 

Secundum  prgeceptum  est,  non  vane  ju- 
rare  per  Deum  :  ubi  omnis  illicita  prohi- 
betur  juratio  per  Deum,  per  Evangelium, 
per  Christi  humanitatem  et  membra,  per 
Sanctos,  seu  per  alias  creaturas.  Deinceps 
contra  perjurantes,  et  per  Christi  membra 
irreverenter  jurantes  ac  blasphemantes,  D 
statutae  sunt  leges  punitivffi  tam  a  sajcula- 
ribus  principibus  quam  a  pra?latis;  estque 
valde  dolendum  quod  non  servantur.  Con- 
tra  pra^ceptum  istud  multi  mercatores  et 
Iusores,potissimum  taxillatores  et  ebriosi, 
sa»pe  enormiter  peccant,  vane  jurantes,  ac 
pcrjurantes  et  blas[)hemantes.  Sed  et  redu- 
ctive  contra  pra^ceptum  lioc  pcccant,  (jiii 
volum  frangunt  ct  secretum  revelant,  hi 
quoque  qui  promittiiut  aul  jurant  illicita, 
quui  ct  si  impleant,gravius  pncvaricanliir. 


Tertium  prseceptum  est,  observare  dies 
festos,  ut  scilicet  unusquisque,  legitimo 
impedimento  cessante,tunc  audiat  Missam 
et  pra^dicationem,  examinetque  conscien- 
tiam  suam,  et  vitam  suam  discutiat,  atque 
de  preeteritis  malis  postulet  veniam,  et 
aliorum  dierum  negligentias  ac  peccata 
recuperet.  Cessandum  est  ergo  diebus  do- 
minicis  et  festivis  ab  operibus  laboriosis, 
mechanicis,  et  multo  plus  ab  actibus  in  se 
vanis  atque  illicitis,  ut  sunt  loquacitates, 
cachinnationes,  comessationes,  potationes 
immoderatee,  choreae  et  ludi  qui  fiunt  in- 
tentione  lucrandi,  atque  contractus  qui 
possent  differri;  sed  et  barbam  aut  pilos 
tunc  radere,  contra  divinum  exstat  prse- 
ceptum. 

Quartum  pra?ceptum  est,  honorare  pa- 
rentes  :  quo  verbo  jubentur  fideles  hono- 
rare  non  solum  carnales  parentes,  sed  et 
pr»latos,  magistros,  et  quoslibet  superio- 
res  ac  seniores.  Unde  contra  pra^ceptum 
hoc  graviter  peccant,  qui  parentibus  aut 
superioribus  suis  irrationabiliter  irascun- 
tur,  indignantur,  maledicunt  aut  detra- 
hunt.  Imo  et  pro  mortuis  parentibus  filii 
orare  et  alia  bona  agere  obligantur. 

Quintum  praiceptum  est,  Non  occides  : 
quo  omnis  injusta  Igesio  ac  violentia  pro- 
hibetur,  imo  et  omnis  voluntas  nocendi 
aut  occidendi,  seu  aliquo  modo  injuste 
gravandi  proximum.  Gravissime  autem 
transgrediuntur  homicidse,  praesertim  qui 
ex  proposito  quemquam  occidunt,  quia 
non  solum  corpus  interimunt,sed  animam 
quoque  ejus  quem  perimunt,  seterna?  mor- 
tis  exponunt  periculo  :  sff>pe  etenim  impa- 
rati  sunt  ad  mortem,  qui  occiduntur.  Qui- 
dam  vero  ita  in  dsemones  transformati 
sunt,  ut  pro  pecunia,  eos  a  quibus  leesi 
non  sunt  occidere  audeant  :  isti  da^moni- 
bus  pejores  censentur.  Contra  hoc  demum 
peccant  prgeceptum,  qui  quoquomodo  ex 
commixtione  viri  et  feminae  impediunt 
prolificationem,  aut  abortivum  procurant, 
et  qui  discordiam  inter  alios  seminant,alio- 
riinive  famam  denigrant.Postremo  Iraiisgre- 
(liuntur  prajceptiim  hoc  enormiter  iiiuiis, 


616  DOMINICA   XXIII   POST   TRINITATEM.    —   SERMO   TERTIUS 

homines  qui  vitiosissimam  consuetiidinem  A  lent  eirca  venerea.  Quomodo  etiam  omnis 

illam  observant,  qua  pro  unius  occisione  amator  et  amatrix  ardentior,sit  adulter  aut 

aut  Ia?sione,  tota  Isesi  aut  occisi  parentela,  adultera,  saepe  expositum  est.  Si  autem  ex 

aut  magna  pars  ejus,  armat  se,  et  perse-  contactu,   osculo   vel   amplexu   contingat 

quitur  non  solum  illum  qui  Isesit  aut  in-  stimulatio  corporis,  resolutio  seminis,  aut 

terfecit,  sed  et  propinquos  ipsius,  qui  fre-  aliquid  tale,  periculosum  est  valde. 

quenter  prorsus  in  re  illa  sunt  innocentes,  Octavum    preeceptum   est,  Non   falsum 

imo  et  de  perpetrato  facinore  vehementer  testimonium  dices  :  quo  prohibetur  omne 

dolentes.  Sed  forsitan  respondebunt  perse-  mendacium  in  alterius  perniciem  dictum. 

cutores  :  Non  possumus  salvo  honore  no-  Interdum  etiam  tenetur  homo  veritati  te- 

stro  istud  omittere;  imo  si  istud  omitti-  stimonium  perhibere,  quamvis  non  inter- 

mus,  passim  interficiemur  ut  pecora.  Sed  rogatus   nec   requisitus,  ut   si  viderit   se 

respondendum,    quod   per   viam   justitiae  B  posse  innocentem  eripere. 

possunt  multum  honeste  et  absque  Dei  of-  Nonum  preeceptum  est,Non  concupisces 

fensa   illatam  vindicare   injuriam,  obser-  uxorem  proximi  tui.  Similiter  femina  ma- 

vando  juris  ordinem  ac  processum.  Nonne  ritum  non  debet  alterius  cupere.  Omnis 

jus   injustitia   fortius  est?  Salus   quoque  quoque  concupiscentia  carnalis  commixti- 

anima3  prseponenda  est  mundano  honori.  onis  non  legitimse  cum  rationis  consensu, 

Frequenter  etiam  accidit  ut  hi  occidantur  est  mortale  peccatum  :  imo  et  omnis  con- 

qui  alios  quserunt  ad  occidendum  :  et  tunc  sensus  deliberatus  seu  plenus  quo  quis  in 

periculosissime   ac   vitiosissime   moriun-  turpibus  aut  carnalibus  cogitationibus  de- 

tur,  imo  ajternaliter  pereunt,  nisi  forsan  lectatur,  quamvis  desit  voluntas  operis  ex- 

ante  spiritus  exhalationem  vere  pceniteant.  terioris,  secundum  doctores  communiter, 

Sextum  prfficeptum  est,  non  furari  :  ubi  est  peccatum  mortale. 

prohibetur  omnis  injusta  ablatio  rei  alie-  C  Decimum  pr«ceptum  est,  Non  concupi- 

nffi  sive  per  latrocinium  seu  per  rapinam,  sces  rem  proximi  tui  :  quod  de  concupi- 

omnis  quoque  injusta  mercatio,  et  infide-  scentia  deliberationi  seu  consensui  juncta 

lis  cultura  terrae  laborque  fallax,  et  fictus  est  intelligendum. 

labor  diet8e,atque  inutilium  rerum  pro  uti-  Sic  ergo  reddamus  pro  posse  Deo  quae 

libus  rebus  venditio,  sive  venditor  earum  Dei  sunt,  omnibus  viribus  animae  mem- 

eas  emendo  deceptus  fuit,  sive  non  :  non  brisque  corporis  ei  plenarie  serviendo.  Et 

enim  quia  deceptus  est,  potest  licite  deci-  qui  taliter  servit  Deo,  nec  propter  quae- 

pere  alium.Prohibetur  etiam  hoc  prfficepto  cumque   adversa  ab  ejus  recedit   preece- 

omnis  usura,  et  advocatio  falsa  ac  patroci-  ptis,  gloriosissime  coronatur  et  superco- 

•CAt.xii,  natio,  placitatio*  et  lis  non  rile  assumpta,  piosissime   remuneratur  ab   eo  :   imo   et 

Can^iiGto-  injiistum  judicium,  et  generaliter  omnis  frequenter  in  vita   praesenti   preeservatur 

sarium.       dcceptio  manifesta  aut  falso  colore  velala.  D  ab  eo  a  hosionibus  corporis  sui,  quemad- 

Gravissinie  etiam  peccant   contra  prsece-  modum   in  Dauiele  legitur  de  beatissimis 

ptum  hoc  mulieres  adulter»  quae  illegi-  viris  Anania,  Azaria  et  Misaele.  Qui  quum    Oan.  i,  g 

timam  prolem   ad    legitimorum   filiorum  regi  Chaldseorum  carissimi  essent  et  subli- ^;,^';'''' '"' 

hereditatem  succedere  faciunt;  et  qui  a  mati  ab  ipso,nequaquam  tamen  potuerunt 

subditis   suis   temporalia   boiia   eripiunt,  induci  ab  eo  ut   statuam  auream  adora- 

aut  ultra  juris  tenorem  quid  exigunt.  rent  :  inaluerunt  in  fornacem  ardentissi- 

Septimum  prfficeptum  est,  Non  moecha-  mam  projici,  quain  Dei  praeceptum  prse- 

beris  :  ubi  oinnis  carnalis  coinmixtio  pra3-  varicari.    Quumque    projecti    fuissent    m 

ter  matrimonialem  vetatur,  imo  amplexus  fornacem  vehementissime  sestuantem,Deus 

et  tactus  ac  oscula  libidinosa,  abusiones  omnipotens  conservavit  eos  ibi  illsesos ;  et 

quoque  quse  in  conjugatis  contingere  so-  flainma  fornacis  erumpens  diffusa  est  su- 


DOMINICA  XXIII   POST  TRINITATEM.   —   AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS  617 

per  fornacem  cubitis  quadraginta  novem,  A  illi  de  fornace,  et  tam  rex  quam  princi- 
combussitque  servos  regis  qui  fornacem  pes  ejus  vehementissime  mirabantur  quod 
succenderant.  Angelus  quoque  Dei  in  for-  ignis  nil  virtutis  habuisset  in  eos.  Unde  et 
nacem  descendens,  fecit  eam  tam  mode-  tunc  rex  ille  idololatra  ac  gentilis  agnovit 
ratam  ac  refrigerativam  ut  ventus  est  ro-  ac  fatebatur  Deum  Israelitic»  plebis  esse 
ris.  Deinde  rege  jubente,  egressi  sunt  viri      solum  verum  omnipotentemque  Deum. 


AD    RELIGIOSOS 


r 


SERMO  QUARTUS 

DE    INVITATIONE    APOSTOLI    AD    SUI    IMITATIONEM. 

'3IITAT0RES  mei  esfofe.PhiWpp.iu^n.Ji  de  protulerit,  et  ad  perpetuae  rei  memo- 

Sanctus  Apostolus  ex  revelatione  di-  riam  toti  mundo  in  suis  epistolis  id  insi- 

vina  sciens  se  esse  non  solum  in  caritate  nuaverit:  Venit(inquiens)Jesus  Christus  in  irimi.is. 

et  gratia,  sed  etiam  in  caritate  perfecta  et  hunc  mundum  peccatores  salvos  facere, 

gratia  eminente,  puta  in  statu,  gradu  ac  quorum  priinus,  id  est  maximus,ego  sum; 

numero  perfectorum  (secundum  quod  ali-  itemque,  Ego  (ait)  sum  minimus  Aposto-  icor.xv.o. 

/fo»!.  vMi,  bi  loquitur  :  Nos  ipsi  primitias  Spiritus  lorum,  qui  non  sum   dignus  vocari  apo- 

23-           habentes),  in  hodierna  epistola  nos  horta-  stolus.  Hanc  divini  Apostoli  humilitatem 

tur   secure   ut   ipsius   sectemur   vestigia.  profundissimam  et  completam  semper  et 

Sciebat  quippe  se  ducere  vitam  auctoritati  efficaciter  imiteinur.  Et  quanto  quis  ma-    eccH.  m, 

apostolicae  congruentem.   Unde,  quemad-  jor  est,  tanto  plus  humiliet  se  in  omnibus,  ""■ 

Ephes.vA.  modum  alio  ait  loco,  Imitatores  Dei  esto-  considerando  inala  omnia  quae  commisit, 

te,  ita  nunc  admonet,  «  Imitatores  mei  es-  C  bona  qua;  oinisit,  et  quod  ex  se  ipso  non 

tote)),non  ignorans  se  esse  imitatorem  Dei  habeat   nisi  deficere  et  peccare,  imo  ad 

perfectum  et  imitatione  condignum.  Nec  omne  vitium  esse  proclivem;  quod  item 

solum  admonuit  istud,  sed  etiam  ut  eos  ex  nihilo  sit  productus  et  Dei  conservatio- 

observemus,  id  est,  ad  imitandum  consi-  ne  incessanter  indigens,  a  quo  nisi  con- 

deremus,  qui  juxta  apostolica  documenta  servaretur  et  adjuvaretur,  in  omne  proti- 

ac  jussa  sinceriter  conversantur.  nus  malum  delaberetur.  Ecce  talis  ac  tantus 

Imitemur  ergo  beatum  Apostolum,  qui  Apostolus,  bona  quee  egit,  dona  Dei  qu» 

ncor.xi.o.  quum  sciret  se  nihil  minus  egisse  ab  his  suscepit,  omnem  excellentiam  qua  prsedi- 

ibid.x\i,2.  qui  erant  supra  modum  Apostoli,  et  ra-  tus  fuit,  quasi  dissimulans  ac  Deo  grata  et 

I  Cor.  XV,  ptum  fuisse  ad  tertium  coelum,  atque  plus  humillima  mente  attribuens,  culpas  suas, 

'"•  ,         omnibus  laborasse,  nec  instar  aliorum  vi-  quamvis  sibi  pror.sus  dimissas,  revocavit 

Ibid.  IX,  2                                                  '  l                                  f                                        ' 

eiseq. ;  IV,  ctui  neccssaria  accepisse  ab   his   quibus  D  ad  mentis  sua)    intuitum,  eas  in  tantum 

3i'fic' ""'  evangelizavit,  sed  de  propriis  vixisse  la-  ponderans,  exaggerans  et  exhorrens,  quod 

boribus,  manusque  suas  die  ac  nocte  tam  ex  consideratione  earum  dixit  et  scripsit 

sibi  quam  exsistentibus  secum   pro  vita?  se  esse  primum  et  maximum  peccatorum. 

necessariis   laborasse,   nihilo   minus   tam  Sic  ergo  faciamus  et  nos,  quidquid  boni 

profundissimse  fuit  humilitatis,  ut  ex  cor-  in  nobis  est,  Deo  cum  omni  humilitate  et 


618                 DOMINICA  XXIII   POST   TRINITATEM.  —  AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO  QUARTUS 

gratiarum  actione  commlttentes  et  adscri-  A  sione,pro  honorificentia  Dei  tam  indefesse 

bentes,  et  vitia  nostra  ad  memoriam  revo-  ac  fervidissime  desudavit,  orando,  prsedi- 

cantes,  subtiliter  ponderantes,  cordialissi-  cando,  scribendo,  docendo,  flagellationes, 

me  abliorrentes,  atque  ex  hoc  nos  ipsos  lapidationes,  incarcerationes  et  alia  millia, 

in  infinitum  humiliantes,  despicientes,  de-  tandemque  mortem  libentissime  tolerando. 

jicientes,   omnem    quoque    correptionem,  Potissimum  vero  in  ipso  emicuit  carita- 

castigationem,  exercitationem,  persecutio-  tis  Dei  ac  proximorum  calidissimus  et  in- 

nem  sequanimiter  et  cuin   gaudio  perfe-  exstinguibilis  ardor  :  in  quo  sequamur  et 

rentes.  ipsum  qui  dixit,  Quis  nos  separabit  a  cari-  Bom.wu, 

Insuper  imitemur  invictam  sancti  Apo-  tate  Dei  ?  Qui  tanquam  benignissimus  pa-  ^^' 

stoli  patientiam,  qui  quum  innumerabiles  ter,  quanto  plura  ac   duriora  a   perfidis 

(ut  in  suis  refert  epistolis)  pateretur  tri-  Judfeis  gentilibusque  patiebatur,tanto  cor- 

bulationes,  in  omnibus  gratias  egit  Deo,  et  B  dialius  eis  condoluit,  et  eorum  miseraba- 

has  ipsas  tribulationes  tanquam  dona  ac  tur  insaniam,  atque  tam  ineffabiliter  per- 

beneficia  Dei  reputavit  et  acceptavit.  Un-  sequentium  se  Judseorum  optavit  salutem, 

Phiiipp.i,  de  et  aliis  scripsit  :  Yobis  datum  est  pro  ut  diceret  :  Tristitia  mihi  magna  est,  et /6id.ix,2,3. 

'"■           Christo,  non  solum  ut  credatis  in  eum,  sed  dolor  continuus  cordi  meo;  optabam  enim 

etiam  ut  patiamini  pro  illo ;  et  denuo  :  ego  ipse  anathema  esse  a  Christo  pro  fra- 

/?oOT.  vMi,  Non  sunt  condignge  passiones  hujus  tem-  tribus  meis  Juda^is.  Propterea  et  in  hac 

**■           poris  ad  futuram  gloriam.Imo  futura?  bea-  Dei  et  proximorum  firma  et  fervida  cari- 

titudinis   intuitu  et   amore  reputavit  eas  tate  sequamur  Apostolum,  Deum  in  se  et 

II  Cor.  IV,  permodicas,  dicens  :  Id  quod  in  pra?senti  propter  se  pure,  ardenter  et  incomparabi- 

*■'•           est  momentaneum  et  leve  tribulationis  no-  liter  diligentes,appretiantes  et  affectantes, 

strsB,  supra  modum  in  sublimitate  eeter-  et  quidquid  ejus  in  nobis  minuere  potest 

num  gloriae  pondus  operatur  in  nobis.  Sic  C  amorem  jugiter  detestantes.  Proximorum- 

igitur  et  nos  in  omni  tribulatione  et  angu-  que  omnium  salvationem  ardentissime  per- 

stia,  in  omni  persecutione,  reprehensione,  optemus ;   pro   communi  bono   Ecclesiae, 

contemptu  et  poena  studeamus  impertur-  pro   generali   reformatione,  pro  vivis   ac 

batum  cor  possidere,tranquillitatem  mentis  mortuis,  pro  parentibus,  propinquis,  com- 

servare,  patientiam  inconcussam  habere  :  missis  et  benefactoribus,  pro  infidelium 

quemadmodum  S.  Martinus  dixit,  se  nun-  conversione,    pro   fidelium   emendatione, 

quam  fuisse  ita  securum  sicut  dum  latro  pro  universorum  salute  omni  modo  nobis 

in  caput  suum  vibravit  securim  ;  beatus  possibili  laborare,  insudare,  satagere  non 

quoque  Hilarion  irruentibus  in  cellam  su-  cessemus,  orando,  celebrando,  hortando, 

am  latronibus  non  expavit.  Itaque  adversa  corripiendo,  aliorum  peccata  sicut  et  no- 

et  aspera  tanquam  vulnerum  anim;p  no-  stra  deflendo,  pro  eis  nos  disciplinando, 

strae  remedia,  tanquam  vitiorum  nostro-  D  vigiliis,  abstinentiis  et  aliis  virtuosis  ex- 

rum  purgationes,  tanquam  beneficia  Dei,  ercitiis   insistendo.   Et  quanto  ab   aliquo 

tanquam  dispositiones  gratite  amplioris  in  nobis   major   persecutio   irrogatur,    tanto 

via  ac  gloriffi  exuberantioris  in  patria  ac-  clementius  ad  ipsum  afficiamur,  ejus  ma- 

cipiamus  ac  la?ti   sustineamus,  prout  ait  lis  compatientes,  pro  ipso  orantes,  ut  in 

^fnith.w,  Salvator  :  Gaudete  in  illa  hora,  et  exsulta-  nullo  caritas  nostra  circa  ipsum  hedatur, 

23.'   '"^^'' te,  quoniam  merces  vestra  copiosa  est  in  sed  magis  perficiatur. 

coelis.  Sic  et  mansuetudinem,constantiam,  Insuper,  sicut  Apostolus   se    ipsum    in 

agilitatem,  sobrietatem,  ceterasqiie  beatis-  omnibus  verbo  et  opere  prabuit  exempla- 

simi  hujus  Apostoli  sectemur  virtutes,  qui  rem,  apparatu  ac  moribus  condecentem, 

tam  infatigabiliter  laboravit,  et  pro  com-  sic  et   nos  pro  viribus  faciamus.  Luceat  Matih.v, 

muni  bono  Ecclesia;,  pro  aliorum  conver-  lux  nostra  coram  hominibus,  quatenus  ad 


DOMINICA   XXIII   POST  TRINITATEM.   —   AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO  QUINTUS  619 

Dei  gloriam  gedificentur  in  nobis.  Coram  A  quamur  in  ea  virtute  qua  magis  abundare 

fratribus  et  cunctis  prgesentibus  unusquis-  videtur,  et  bonum  quod  in  nobis  ipsis  non 

que  exemplariter  semper  se  habeat,  quia  habemus,in  aliis  diligamus  ac  veneremur, 
ut  loquitur  Augustinus  :  Qui  in  aliorum         Non  simus  gulosi  ut  hi  quorum   deus  PhUipp.m, 

pra?sentia  male  agit,  quantum   in  se  est  venter  est;  sed  conversatio  nostra  in  coelis   yi,^;.  ,0. 

eos  occidit  aut  leedit.  Idcirco  non  tantum  sit,  quoniam  ibi  patrem  patriamque  habe- 

curemus  habere  conscientiam  bonam,  sed  mus.  Ibi  sit  noster  thesaurus,  et  illic  co-  Matth.su 

quantum  valet  fragilitas  nostra,studeamus  gitatio  nostra  figatur,  affectio  radicetur,  '  ' 

nil  agere  quod  malam  possit  parere  suspi-  mens  elevetur,  ut  vere  sursum  sint  corda 

cionem  pusillis.  Et  quoniam  Climaco  te-  nostra.  Postremo,  tunc   vere   conversatio 

ste,  solitarios  specialiter  vexat  acedia,dum  nostra  in  ccelis  est,  si  quse  agunt  indesi- 

in  cella  aut  alibi  sumus  soli,  omnem  abji-  nenter  cives  coelestes,  nos  quoque  pro  vi- 

ciamus  pigritiam,  nec  minus  ferventer  ac  B  ribus  nostris  jugiter  agere  enitamur, Deum 

reverenter,  devote  et  efficaciter  habcamus  sinceriter  contemplando,ardenter  amando, 

nos  coram  Deo,  quam  si  inspiceremur  a  assidue  cogitando,sine  intermissione  oran- 

toto  mundo.  do,  devote  laudando,  ipsum  colendo  cum 

Prseterea  fratres   nostros  devotos,  reli-  omni  reverentia   atque  instantia,  et  cor- 

Phitipp.m,  giose  et  exemplariter  conversantes  obser-  poralia  universa  ad  spiritualia  referendo 

*^-  vemus,  non  instar   malevolorum,  ut  eos  intentione  rectissima.  Sicque  fiducialiter 

in   aliquo    reprehendere,  accusare,  deni-  exspectare  poterimus  Saivatorem  nostrum  PhiUpp.m, 

grare  possimus,  sed  instar  piorum  atque  Dominum  Jesum  Christum,  qui  in  die  no- '  "  " 

prudentium,   ut  eorum  alacritatem,  con-  vissimo  reformabit  et  suo  corpori  glori- 

stantiam,  agilitatem,  humilitatem,  patien-  ficatissimo   conforraabit  corpus  nostrum 

tiam,    sobrietatem,    mansuetudinem,    ex-  mortale  ac  fragile,  si  tamen  nunc  confor- 
emplaritatem,    caritatem,  perseverantiam  C  metur  corpori  Christi  per  sanctos  labores, 

imitemur  viriliter,  et  unumquemque  se-  castigationes,  abstinentias  atque  vigilias. 


SERMO  QUINTUS 

DE   MALITIA   CORDIS   HUMANI,   ET   DE   TRIPLICI   VERITATE   IN   CHRISTO. 


COGNITAJesus  nequitia  eorum^dixit:  cula   Salvatoris   erant   preeclariora,   tanto 
Quid  me  tentatis,  hypocrita'  ?  W-Mh.  D  intensiori  torquebantur  illi  invidia.  Sic  ma- 

XXII,  18.  litia  mentem  excaecat  humanam ;  sic  invi- 

Ex  historia  evangelii  discimus  quam  ad-  dia  cor  corrumpit;  sic  passiones  et  vitia 

miranda  et   deploranda  sit  defectuositas,  oblenebrant  hominem.  Hinc  in  die  Pahna- 

imo  et  malitiositas  cordis  humani.  Ecce  rum,  dum  paulo  ante  Salvator  inauditum 

enim  quum  Christus  pr»  cunctis  Prophe-  a  sa>culo  fecisset  prodigium,  illuminando  Jvann.\)i. 

tis  sapicntia,  eloquentia,  sanctitate  alque  a  nalivitatis  exordio  ca^cum,utpole  ca'cuni 

miraculis  inter  Judteos  resplenduisset,  in-  natuui,  suscitando  quoque  qualridiianum   jhid.xi. 

felices  Pharisaii,  Scribae  ac  sacerdotes  ad  defunctum,dixerunt  prsfati  miserrimi  illi 

poenitentiam  non  sunt  moti,nec  vere  com-  Juda)i  :  Videtis  quia  nihil  proficimus?  ec-  lOidxnAO. 

puncti,  sed  invidentia  vehementissime  in-  ce  totus  mundus  abiit  post  eum.  Unde  et  ^Jl'%'^li 

flammati;  et  quanto  vcrba,  facta  et  mira-  die  sequente,  inierunt  consilium  ut  cape-  seq. 


620 


DOMINICA  XXIII   POST  TRINITATEM.  —  AD  RELIGIOSOS  :    SERMO  QUINTUS 


rent  Jesum  in  sermone,  mittentes  ad  eum  A 
insidiatores,  qui  se  justos  simulaverunt, 
ut  blanda  interrogatione  et  laude  propgran- 
di,  quamvis  non  cordiali,  allicerent  Chri- 
stum  ad  respondendum  pro  voluntate  eo- 
rum.  Videamus  ergo  et  nos  ne  aliquid 
simile  his  inveniatur  in  nobis,  ne  passio- 
num  impetu,  ne  aversione,  indignatione 
aut  aliquo  motu  invidia»  obtenebretur  cor 
nostrum,  ne  facta  aut  verba  aliorum  inter- 
pretemur  in  pejus,  ne  justioribus  et  sa- 
pientioribus  insidiemur,  cupientes  eorum 
famam  in  aliquo  maculare.  B 

Deinceps,    ideo    principes   sacerdotum, 
Scriba?  et  Pharisa^i  ac  seniores  erant  tam 
implacabiliter    contra   Christum    accensi, 
quia  eorum  vitia  juste  et  acriter  reprehen- 
dit  publice  et  seorsum.  Caveamus  ergo  ne 
contra  preesidentem  aut  aliquem  Fratrem 
ad  iram,  indignationem,  aversionem,  im- 
patientiam  concitemur  propter  correptio- 
nem,    castigationem,    accusationem,    pro- 
clamationem  seu  exercitationem  nobis  ab 
5a;).  111,11.  illis  exhibitam.  Qui  enim  abjicit  discipli- 
/vor.  .\xix,  nam,  infelix  est;  et,  Viro  qui  corripientem  C 
*•  dura  cervice  contemnit,  repentinus  super- 

veniet  interitus.  Patrocinetur  ergo  religi- 
osus,  sicut  tenetur,  in  propria  causa,  et 
custodiat  semetipsum  ;  quotidie  semet- 
ipsum  observet,  inquirat,  examinet,  diju- 
dicet  et  castiget  :  et  tantum  habebit  agere 
cum  se  ipso,  tantas  in  se  aerumnas,  defe- 
ctuositates,  excessus,  fragilitates,  pericu- 
lositates  inveniet,  quod  ab  occupationibus 
euriosis,  ab  observationibus  insidiosis  fa- 
ciliter  abstinebit.  Simus  ergo  in  omnibus 
timorati,  intus  et  foris  jugiter  custoditi ;  D 
et  cur  religionem  intravimus,semper  pen- 
semus;  an  divino  prsesentari  tribunali  si- 
mus  parali,  atque  ad  reddendam  de  omni- 
bus  rationem  dispositi,  consideremus. 

Preeterea,  sicut  Evangelista  testatur,  in- 
sidiatores  Judaei^insidiatorum  magistrorum 
Afatth.xw,  discipuli,  dixerunt  ad  Christum  :  Magister, 
scimus  quia  verax  es,  et  viam  Dei  in  veri- 
tate  doces,  et  non  est  tibi  cura  de  aliquo. 
Quamvis  autern  ipsi  de  Christo  hsec  simu- 
latorie  sint  locuti,  longe  aliter  sentieutes 


16. 


de  ipso,  nihilo  minus  verissime  fuit  in 
Christo  triplcx  veritas,  de  qua  in  verbis 
his  laudaverunt  eumdem.  Fuit  quippe  in 
eo  veritas  vitae,  quse  tangitur  quum  dici- 
tur  :  Scimus  quia  verax  es.  Fuit  quoque 
in  eo  veritas  doctrina?,  qua3  tangitur  in 
his  verbis  :  Viam  Dei  in  veritate  doces. 
Fuit  item  in  eo  veritas  justitise,  de  qua 
subdunt  :  Et  non  est  tibi  cura  de  aliquo. 
Sit  ergo  et  in  nobis  triplex  haec  veritas  : 
et  primo  veritas  vitse,  ut  quemadmodum 
Jesus  coepit  facere  et  docere,  ita  et  nos  Aci.  i,  i. 
opere  in  primis  adimpleamus  quod  alios 
edocemus  aut  exhortamur,  et  culpas  de 
quibus  alios  corripimus,  accusamus  aut 
castigamus,  in  nobis  ipsis  in  primis  repre- 
hendamus,  puniamus  ac  devitemus,  ne 
cuiquam  nostrum  dicatur,  Qui  alium  do- 7?om. 11,21. 
ces,  te  ipsum  non  doces;  et,  Medice,  cura  Zuc.  iv,  23. 
te  ipsum.  Nam  et  ejus  praedicatio,  exhor- 
tatio,  correptio  spernitur,  cujus  vita  juste 
despicitur.  Sit  itaque  primo  in  nobis  veri- 
tas  vitse,  quatenus  tota  conversatio  nostra 
intus  coram  Altissimo  cordium  inspectore, 
et  foris  coram  hominibus  qucE  extra  appa- 
rent  intuentibus,  sincere  concordet  legi 
divin»,  praeceptis  Ecclesiae,  evangelicis- 
que  consiliis,  ac  Ordinis  nostri    statutis,  # 

seclusa  a  nobis  procul  omni  simulatione 
vilissima  et  calliditate  vulpina  (simulato-  jub  x.\xvi, 
res  namque  et  callidi  provocant  iram  Dei),  *^" 
omni  quoque  locutione  sophistica  et  omni 
apparenti  non  exsistente  justitia.Qui  enim     EccU. 
sophistice  loquitur,  odibilis  est;  in  omni  2^"^"' '^' 
re   defraudabitur ;  non   est  illi   sapientia 
data  a  Deo.  Maledictus  quoque  dolosus ;  Maiach.i, 
et,  Fraudulenti  vasa  sunt  pessima.  Propter  '*• 
quod  virum  sanguinum   et  dolosum   ab-  /'5.  v,  1. 
ominabitur  Dominus. 

Denique,  sicut  a  spiritualibus  et  sapien- 
tibus  dictum  est  viris,  imo  ut  quotidiana 
docet  experientia,reIigiosi  qui  vitam  suam 
in  vera  sinceritate,  in  privati  amoris  ex- 
stirpatione,  in  sincera  humilitate  et  Dei 
timore  non  fundant,  neque  in  istis  funda- 
mentis  proficiunt,  periculosioribus  sajpe 
passionibus  afficiuntur,  foedantur  ac  supe- 
rantur,  quam  homines  seeculares ;  suntque 


DOMINICA   XXIII  POST  TRINITATEM.  —  AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUINTUS                  621 

eorum  peccata  tanto  periculosiora,  quanto  A  que  qua^  refugit  mundus  ac  metuit,  puta 

secretiora  et  palliatione  quadam  virtutum  aspernationes,  persecutiones,    increpatio- 

magis  obtecta.  Unde  et  melioribus  invi-  nes,   labores,  vigilias,  abstinentias,  disci- 

dent,  sapientioribus   detrahunt,  justiores  plinas,  ament   et   amplexentur,  atque  in 

se  persequuntur,  quemadmodum  Pharisa?i  his  quasi  in  omnibus  divitiis  glorientur. 

et  Scriba)  persecuti  sunt  Christum.  Tales  IIoc  est  saluberrime  vincere  semetipsum, 

etenim  religiosi  etsi  foris  se  ipsos  humi-  et  violentiam  optimam  propriae  inferre  na- 

lient  nequiter,  intus  pleni  sunt  dolo,  famse  tura?,  seque  mundo  crucifixum  pra^bere  et 

honorisque   cupidi,  nec  sunt  corani   Deo  mundum  sibi  crucifixum  habere,  quate- 

sinceri  et  recti.  Tales  sunt  qui  accusant  et  nus  cum  Apostolo  dicere  valeat,  cui  tanta 

dejiciunt  semetipsos,  et  tamen  si  accusen-  donata  fuerit  gratia  Spiritus  Sancti  :  Mihi    Caiat.  vi, 

tur   ac  vilipendantur   ab  aliis,  indignan-  absit  gloriari,  nisi  in  cruce  Domini  mei  '*• 

tur.  Tales  demum  sunt  aliqui  versipelles,  B  Jesu  Christi,  per  quem  mihi  mundus  cru- 

qui  scientes  quam  laudabile  et  honestum  cifixus  est,  et  ego  mundo. 

sit  apud  religiosos  patientiam  conservare,  Postremo,  ad  hanc  perfectionem  non  ci- 

quam  item  vituperabile   impatientem   se  to  neque  faciliter  quis  pertingit,  nisi  qui 

exhibere,  dum   corripiuntur,  corriguntur  a  Spiritu  Sancto  totaliter  preevenitur,  mi- 

aut  qualibet  adversitate  tanguntur,  signa  sericordissime  pra?occupatur,  incessanter 

impatientise  erubescunt  coram  hominibus  dirigitur,  gratiosissime  possidetur,  indesi- 

demonstrare,  et  tamen  intus   coram  Deo  nenter  afficitur,  ita  ut  dicere  queat  cum 

non    verentur   indignatione,    impatientia,  sancto  taliter  praoccupato  :  Tenuisti,  Do- ps.lxxii,24. 

murmuratione,  amaritudine  agitari.  Cavea-  mine,  manum  dexteram  meam,  et  in  vo- 

mus  itaque  universa  ha3C  vitia,  tam  vera  luntate   tua  deduxisti    me.   Verumtamen 

seu  aperta  quam  palliata,  et  coram  Deo  quia  non  est  abbreviata  manus  Dei  omni-   /«.  ux,  i. 

assidue   discutiamus  ac   purificemus   cor  C  potens   atque  largissima,  ut  salvare   non 

nostrum.'  possit,  nec  aggravata  est  auris  ejus  mise- 

Praeterea,  sicut  Salvator  non  fuit  adula-  ricordissima,  ut  exaudire  non  velit,  neque  7?om. ii,ii. 

toriis  verbis  et  humanis  laudibus  motus,  acceptio  personarum  fit  apud  eum,  cone- 

ita  et  nos  adulatoria  verba  despiciamus,  mur  indefesse  ac  jugiter  ad  perfectionem 

neque  vanis  laudibus  alliciamur,  sed  po-  pratactam,  divinae   pietatis   viscera   affe- 

tius   corripi   et   increpari   optemus,  cum  ctuosissime  deprecando,  Christi  in  saeculo 

Ps. cxL,5.  Propheta  dicentes  :  Corripiet  me  justus  in  isto  conversationem,  passionem,  virtutes 

misericordia  et  increpabit  me ;  oleum  au-  sapienter  pensando,  Sanctorum  intuendo 

tem  peccatoris  non  impinguet  caput  me-  exempla,  sequendo  vestigia,  in  Dei  timore 

um.  Religiosorum  namque  est  abjectione  et  humilitate  profunda  nostram  fundando 

et  subjectione  gaudere,  subdi  et  obedire,  conversationem,  et  divinam  semper  atten- 
probari,  humiliari,  et  mille  modis  exer-  D  dendo  ac  venerando  praesentiam.   Sicque 

ceri  ac  conculcari,  quousque  ad  plenam  in  omni  patientia,  mansuetudine,  obedien- 

pertingant  mortificationem  sui  ipsius,  ad  tia,  sobrietate,  diligentia,  stabilitate,  dis- 

puram  evulsionem  privati  amoris,  ad  re-  cretione  exercitando   nos  ipsos  quotidie, 

formationem  perfectam   hominis   interio-  diligamus  nos  pure  in  Deo,  quidquid  ad 

ris  :  quatenus  omnia  ea  qua?  mundi  ama-  complacendum  ei,  ad  proficiendum  in  ca- 

tores   appretiantur,  cupiunt,  quarunt   ct  ritate  et  gratia  ejus,  ad  unionem  et  irui- 

amplectuntur,  divitias,  delicias  et  hono-  tionem  ipsius  exstat  nobis  accommodum 

res,  vanitales,    dissolutiones   ac   proprias  amplectentes,  et  quidquid  inde  nos  impe- 

libertates,  fastidiant  et  refutent;ea  quo-  dit  detcstantes. 


622  DOMINICA  XXIII   POST  TRINITATEM.   —  AD  RELIGIOSOS  ;   SERMO   SEXTUS 


SERMO   SEXTUS 

DE   HIS   QU.E   SUPERIORIBUS   DEBENTUR,   PUTA   OBEDIENTIA,   REVERENTIA,   AMOR,  ETC. 


R 


EDDITE  qucv  sunt  Ca'saris,  Ca'sari;  A      Praeterea,  quam   sincere,  reverenter  et 

et  quoi  snnt  Dei,Deo.  Matth.  xxii,  21.  amorose  obedire  debeat  religiosus,  quam- 

Ps.  X,  8.       Justus  Dominus  et  justitias  diligens,  ju-  vis  ex  Sanctorum  pateat  documentis  et  re- 

bet  ut  unicuique  quae  ei  debemus  solva-  gulis,  et  frequenter  sit  allegatum,  clarissi- 

mus.   Idcirco  et  nos  religiosi,  a  saeculari  me  tamen  id  ipsum  poterimus  discere,  si 

potestate  exempti,superioribus  nostris  spi-  beatissimorum  apostolorum  Petri  et  Pauli 

ritualibus  patribus  nostris  reddamus  quse  verba  ac  jussa  intueamur.  Ait  equidem  glo- 

eorum  sunt,  qua?  eis  tenemur,  obedien-  riosissimus  apostolici  agminis  princeps  : 

tiam,  reverentiam,   dilectionem,    fidelita-  Servi,  subditi  estote  in  omni  timore  domi-   i  Pei,-.  n, 

tem,  obsequium.  Obedientiam  namque  eis  nis,  non  tantum   bonis   et  modestis,  sed  '*• 

Eccie.v,3.  promisimus,  et  scimus  quia  displicet  Deo  etiam  dyscolis.  Paulus  quoque  :  Quicum-  iTim.M,\. 

stulta  et   infidelis  promissio.  Imo  quum  que  (inquit)  sub  jugo  sunt  servi,  dominos 

votum,  secundum  Thomam,  plus  obliget  B  suos  omni  honore  dignos  arbitrentur;  et 

quam   juramentum,  constat  quod  inobe-  denuo,  Servi,  obedite  dominis  carnalibus  Ephes.vi, 

dientia  sive  rebellio  gravius  crimen  sit  in  cum   timore  et   tremore,  in   simplicitate  ^'*'' 

religioso  quam  ipsum  perjurium.  Vitemus  cordis  vestri,  non  ad  oculum  servientes, 

ergo  cum  infinito  horrore  tam  diabolicum  quasi  hominibus  placentes,  sed  ut  servi 

i^e(?.xv,  scelus.Siquidem  quasi  peccatum  ariolandi  Christi,  facientes  voluntatem  Dei  ex  ani- 

^^'           est,  repugnare,  et  quasi  scelus  idololatri»,  mo.  Si  ergo  tam  reverenter,  tam  timorate, 

nolle  acquiescere.  Ideo  Salomone  testante,  tam  cordialiter  servire  et  obedire  oportet 

Prou.  XV,  Mens  justi  meditatur  obedientiam.  Qui  au-  carnalibus  dominis,  terrenis   principibus 

fbid  xxviii  ^®'^   mentis   est   durse   atque   in   proprio  etiam  pravis,  in  his  qu»  ad  eorum  spe- 

H.           pertinax  sensu,  in  diversa  atque  enormia  ctant  dominium,quam  reverenter,  timorate 

corruet   mala.    Denique    tanta   est  virtus  et  affectuose  necesse  est  obedire  spiritua- 

obedientiae,  tanta   est  eminentia  et  pote-  C  libus   patribus  ecclesiasticisque  praelatis, 

stas  ipsius,  ut  plenarie  obedientes,  Deum  potissimum  religiosos,  qui  non  solum  ex 

faciant  sibi   obedientem,  quemadmodum  jure  divino  et  communi  praecepto,  sed  ex 

/osuex,i2,  Deus  obedivit  obedientissimo  Josue,  soli  solenni  quoque  voto  ad  obedientiam  obli- 

ac  lunse  ne  moverentur  jubenti.  Propter  gantur?  prsesertim  quum,  teste  Bernardo, 

quod  sancti  Patres  locuti  sunt,  quod  quan-  quanto  major  est  dignitas,  quanto  subli- 

tum  nos  obedierimus  Deo,  tantumdem  et  mior   exstat   auctoritas,  tanto  ei   obedire 

ipse  obediet  precibus  nostris.  Et  sicut  re-  magis  est  necessarium  magisque  debitum, 

ligiosorum  est  quotidie   ad  perfectionem  atque  eidem  inobedire  tanto  vitiosius  dam- 

procedere,proficiendo  in  omni  virtute;  ita  nabiliusque   consistit.  Rursus,  secundum 

eorum  est  quotidie  ex  promptiori  cordis  eumdem,  quanto  praeceptum  exstat  saiu- 

desiderio    obedire,   humilius    celeriusque  brius,  rationabilius  ac  divinius,  tanto  non 

parere,  et  quanto  diutius  fuerint  in  Ordi-  D  obedire  magis  iniquum  est.  Si  ergo  tem- 

ne,  tanto  in  omni  obedientia,  humilitate  poralibus  dominis  corporalia  obsequia  exi- 

ceterisque  virtutibus  exemplariores  se  ex-  gentibus  non  parere,  censetur  damnabile, 

hibere.  quam  inaestimabiliter  damnabilius  est  non 


13 


DOMINICA   XXIII  POST  TRINITATEM.   —   AD  RELIGIOSOS  ;   SERMO   SEXTUS  623 

obedire  religiosis   ac   spiritualibus  patri-  A  eis  ingrati,  sed  pra3Cordialem  dilectionem, 

bus,  ea  quse  ad  regularem  observantiam  pracipuam  fidelitatem,  obsequium  omne 

spectant  jubentibus?  Quocirca  id  quoque  nobis  possibile  rependamus  eisdem,  jugi- 

pensandum,   quod    superioris   pra>ceptiva  terque  deprecemur  pro  ipsis,  et  compatia- 

voiuntas,  qualitercumque  innotescat,  vim  mur  occupationibus  oneribusque  ipsorum, 

habet  pra»cepti  et  obligat  sub  mortali.Rur-  quia  et  ipsi  quo  in  altiori,  eo  et  in  pericu- 

sus,  ut  Climacus  protestatur,  quicumque  losiori   gradu   versantur.    Unde   et   quan- 

quacumque   machinatur  cautela  aut  pra-  tumcumque  corripuerint  atque  correxerint 

ctica  ut  id  quod  ipse  habet  in  animo  et  af-  nos,  nihilo  minus  semper  plenam  ac  filia- 

fectu,  sibi  a  patre  pra^cipiatur,  beatitudi-  lem  geramus  ad  eos  fiduciam,  confidentes 

nis  pra^mio   spoliat   semetipsum,  etiamsi  quod  ex  caritate  et  debito  sui  officii  ac  in- 

foris  simulet  id  sibi  esse  molestum.  stinctu  Spiritus  Sancti  omnia  illa  faciant 

Preeterea,  non  tantum  obedientiam,  sed  B  nobis. 
reverentiam  quoque  prscipuam  pra-siden-         Preeterea,  reddamus  Deo  quse  Dei  sunt, 

ti  tenemur  tanquam  spirituali  patri  atque  quae  ei  promisimus,  quse  ei  tenemur,  cui 

vicario  Christi ;  et  quo  majori  sapientia,  in  ipsa  nostra  professione  nos  ipsos  in  ho- 

abundantiori  virtute,  paternaliori  diligen-  locaustum  obtulimus,  ut  simus  ejus  obse- 

tia  decoratur,  et  amorosius  ac  sollicitius  quio  totaliter  mancipati,  ejus  caritate  ac- 

habet  se  circa  subjectos,  eo  ampliori  re-  censi,  ab  omni  alieno,  carnali,  sgeculari, 

verentia   est   condignus,  detestabiliusque  immundo,  injusto  affectu  penitus  alieni. 

consistit  circa  eum  cervicose,  dure  et  ir-  Corpus  ergo  et  animam,  membra  et  vires, 

reverenter  se  exhibere.  Innotescit  ergo  ex  et  quidquid  valemus,sumus,habemus,ejus 

praeinductis,  quam  periculose  vivant  qui-  honorificentise  offeramus,  de  his  omnibus 

dam  audaces  sibi  placentes,  de  suis  supe-  ipsum  assidue  venerantes,  atque  haec  om- 

rioribus  parum  aut  nihil  curantes,  eisdem  C  nia  inviolate  custodire  conantes,  ne  per 

intimorate   loquentes,   aspere   responden-  ea  ipsum  in  aliquo  offendamus,  ne  dsemo- 

tes,    ita    ut   superiorem    sollicitari    opor-  ni  placita  faciamus,  ne  alteri  quam  Omni- 

teat  qualiter  eorum  satisfaciat  voluntati  et  potenti  de  his  omnibus  sacrificemus.  Cu- 

quid  eis  injungat,  ne  forte  magis  exaspe-  stodire  ergo  et  refrenare  tenemur  omnem 

rentur  ac  pejorentur.  0  quam  parum  pen-  sensum  exteriorem  et  interiorem,Iinguam, 

sant  hi  exca?cati  quid  eorum  requirat  pro-  ventrem,  manus,  pedes,  et  cetera  cuncta, 

fessio,  in  quali  sint  statu,  et  quid  sit  ipsa  ne  per  ea  quidquam  operemur  culpabile, 

11  Tim.  II,  monachalis  religio  !  Resipiscant  ergo  a  la-  sed  ea  quse  Dei  sunt,  quae  ei  sunt  placita, 

^*'-  queis  diaboli,  a  quo  detinentur  captivi.  fideliter   exsequamur  :   et   hoc,    quotidie 

Insuper,  quam  specialiter  debeamus  spi-  magis  perfecte,  ut  nihil  debiti  subtraha- 

rituales  patres  nostros  diligere,  facile  est  mus,  quia  maledictus  qui  opus  Dei  efficit  /er.xLvm, 
pensare,  et  partim  evidens  est  ex  pra^di-  D  fraudulenter.  **'■ 

ctis.  Ipsi  namque  sunt  patres,  doctores  et         Postremo,  ad  istud  complendum  exigi- 

pastores  nostri,  a  quibus  quotidiana  bene-  tur  ut  nunquam  nos  apprehendisse  pute-  Phuipp.m, 

ficia  magna  suscipimus,  utpote  instructio-  mus,  sed   quae   retro   sunt   obliviscenles,  '■*• 

nem,  directionem,  correptionem,  provisio-  semper  in  anteriora  extendamur,  meliora   i  foc  xn, 

nem  et  spiritualem  medelam ;  ipsi  nostrffi  a^mulantes  charismata,  et  viciniora  saluti  /jgj,.  v,  g 

saluti  multipliciter  cooperantur,et  anxian-  qu.Trentes.Quod  quamvis  ad  omncs  aliquo 

tur  pro  nobis  ne  pereamus;  in  exleriori-  niodo  pertineat,  eo  quod  non  progredi  sit 

bus  quoque  laborant  pro  nobis,  ita  quod  regredi,  potissimum  tamen  ad  religiosos, 

propter  nos  frequenter  spiritualia  exerci-  qui  ex  sua  professione  ad   perfectionem 

tia  iiilerrumpunt,  oinittunt,  ac  variis  solli-  tendere  obligantur.  Ilinc  ait  Bernardus  : 

citudinibus  pragravantur.  Non  ergo  simus  Vera  virtus  finem  nescit,non  lempore  clau- 


624  DOMINICA  XXIII  POST  TRINITATEM.  —   AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO  SEXTUS 

ditur.  Nunquam  justus  arbitratur  se  appre- A  est,  aut  descendas.  Si  attentas  stare,  ruas 
hendisse,  nunquam  asserit  satis  esse,  sed  necesse  est.  Minime  bonus  est  qui  melior 
semper  esurit  ac  sitit  justitiam,  ita  ut  si  esse  non  cupit;  et  ubi  incipis  nolle  fieri 
semper  hic  viveret,  semper  justior  esse  melior,  ibi  desinis  esse  bonus.  Vidit  sca-  cen.xxvm, 
contenderet,  semper  de  bono  in  melius  lam  Jacob  et  in  ea  angelos,  ubi  nullus  re-  *^- 
proficere  totis  viribus  conaretur.  Non  enim  sidens,  nullus  subsistens  apparuit,  sed  vel 
ad  annum  vel  ad  tempus,  sed  in  seternum  ascendere  vel  descendere  videbantur  uni- 
divino  se  mancipat  famulatui  :  ideo  sem-  versi  :  quatenus  palam  daretur  intelligi, 
piternam  meretur  refectionem  ;  et  licet  inter  profectum  et  defectum  in  hoc  statu 
Sap.w, 13.  brevi  tempore  consummetur,  tamen  judi-  vit»  mortalis  nihil  medium  inveniri.  Hsec 
catur  explesse  tempora  multa.  Itaque  in-  Bernardus.  Itaque  hujus  vitae  brevitatem 
defessum    proficiendi    studium    et    jugis      et  beatitudinis  aeternitatem  pensantes,prae- 

conatus  ad  perfectionem  reputatur  perfe-  B  sertim  infinitam  Dei  honorabilitatem  et 
ctio.  Quod  si  studere  perfectioni  est  esse  amabilitatem  considerantes,  accendamur 
perfectum,  profecto  nolle  proficere,  defi-  atque  quotidie  validius  inflammemur,  et 
cere  est.  Non  est  stare  omnino;  nec  in  in-  viam  salutis  non  solum  ambulare,  sed  et 
certo  hujus  mortalis  vitae, quidquam  in  eo-  currere  ac  volare  nitamur.  Ad  laudem  et 
dem  permanet  statu.  Aut  ascendas  necesse      gloriam  Omnipotentis. 


DOMINICA  XXIV  POST  TRINITATEM 


D 


ENARRATIO  IN  EPISTOLAM 


NON   CESSAMUS   PRO  VOBIS   ORANTES   ET   POSTULANTES   UT   IMPLEAMINI   AGNITIONE 

VOLUNTATIS   DEI.  ColOSS.  I,  9-14. 


|OCET  Apostolus  in  prsesenti  epistola  A  quod  Deus  potest  per  omnipotentiam  suam 

quid  prselati  pro  subditis  suis  debeant  clarissimam,vel  secundum  quod  Deus  ido- 

desiderare  ac  exorare.  Nam  ad  Colossenses  neus  est  vos  confortare  per  claritatem  gra- 

ait  :  Non  cessamus  pro  vobis  orantes  et  tia3   suae ;  in  omni  patientia,  per   quam 

postulantes,  id  est,  omni  tempore  oppor-  adversa  aequanimiter  tolerantur,  et  longa- 

tuno  mente  et  ore  precamur,  ut  implea-  nimitate,  qua  divina  promissa  exspectan- 

mini  agnitione  voluntatis  Dei,  id  est,  di-  tur  con<s>iSLi\iQV ,cum  gaudio  spirituali,  quod 

vinitus  illustremini  ad  cognoscendum  quid  ex  actu  virtutum  procedit,  ut  in  exspecta- 

velit  Deus,  quid  requirat  a  vobis,  quid  ma-  tione  futurae  beatitudinis  gaudeatis. 
gis  complaceat  ei,  ut  sciatis  et  advertatis  Gratias  agentes  Deo  Patri,  qui  dignos 

ejus  mandata  et  Christi  consilia;  in  omni  nos  fecit  per  merita   Christi   gratiamque 

sapientia,   id   est   sacra   doctrina   divinae  Baptismi,  atque  per  opera  meritoria  quae 
Scripturse,  et  intellectu  spirituali,  id  est  B  per  gratiam  "suam  fecit  in  nobis  (juxta  il- 

interna  ac  mystica  intelligentia  Scriptura-  lud  Isaiae  :  Omnia  opera  nostra,  Domine,  /i.xxvi,i2. 

rum  :  ut  amhuletis  in  semitis  prsecepto-  operatus  es  in  nobis),  in  partera,  id  est  ad 

rum  digne  Deo,  id  est  tam  reverenter  ac  habendum  participationem,  sortis  Sancto- 

sancte  ut  decet  tanto  Domino  deservire,  7-um,  id  est  hereditatis   electorum,  puta 

atque  ut  eum  pro  preemio  mereamini  pos-  felicitatis  eeternae,  quae  habetur  in  lumine, 

Jer.xLvm,  sidcrc.  Malcdictus  enim  qui  facit  opus  Dei  id  est  per  lumen  gloriae,  vel  in  claritate 

**'•  negligenter.  Per  omnia,  id  est  in  omni  visionis  divinae.  De  qua  sorte  ait  Psalmi- 

actu,  placentes  Domino  Deo  :  quia  ut  Ja-  sta  :  Dominus  pars  hereditatis  meae.  Qui  Ps.  xv,  s. 

Jacob.  II,  cobus  ait,  si  quis  totam  legem  impleverit,  item  de  lumine  isto  testatur  :  In  lumine   ps.  xxxv, 

"*•  offendat  autem  in  uno,  factus  est  omnium  tuo  videbimus  lumen.  Haec  autem  heredi-  '^^- 

reus.  In  omni  opere  hono  fructificantes,  tas  dicta  est  sors,  quia  divinae  voluntatis 

id  est,  omnium  virtutum  opera  exercen- C  electione,non  humana  provisione  distribui- 

tes  :  virtutes  namque  connexse  dicuntur.  tur,  quemadmodum  sortes  dicuntur  tem-  Proi.xvi, 

Et  crescentes  in  scientia  Dei,  id  est  no-  perari  ac  disponi  a  Deo.  ^^" 

titia  divinorum  :  de  qua  per  Osee  Domi-  Qui  eripuit  nos  per  incarnationem,  con- 

Oseevi,  G.  nus  protcstatur,  Scientiam  Dei  volui  plus  versationem  sanctissimam  in  hoc  inundo 

quam  holocausta.  ac  passionem  Unigeniti  sui,  dc  potcstate 

In  omni  virtute  theologica,  et  intelle-  tcnehrarum,  id  est  dominio  da^monum,  a 

ctuali  atque  morali,  confortati  secundum  jugo   peccati    et   tenebris    ignorantiae,   et 

potentiam  claritatis  ejus,  id  est  secundum  transtiilit  in  regnum  Filii  dilectionis  suoi, 

T.  30.  40 


626 


DOMINICA   XXIV   POST   TRINITATEM.   —    SERMO   PRIMUS 


id  est  in  regnum  Filii  sui  dilecti,  hoc  est 
in  societatem  Ecclesiae  militantis,  seu  in 
numerum  electorum.  Quse  Ecclesia  dicitur 
regnum  Christi,  quia  in  corde  fidelium  re- 
gnat  per  fidem  et  gratiam.  De  quo  regno 
Luc.\,32.  scriptum  est  :  Regnabit  in  domo  Jacob  in 
1.1.  IX,  7.  aeternum ;  in  Isaia  quoque,  Super  solium 
David,  et  super  regnum  ejus  sedebit.  Nunc 
quoque  translati  sumus  in  regnum  Eccle- 
siae  triumphantis  in  merito  et  in  spe, 
transferendi  ilhic  tandem  in  re.  De  hac 
ereptione  et  translatione  generis  humani, 
ibid.  xui,  Pater  ait  ad  Filium  apud  Isaiam  :  Dedi  te 
in  foedus  populi,  in  lucem  gentium,  ut 
educeres  de  conclusione  vinctum,  de  domo 
carceris   sedentes   in   tenebris.   Prseterea, 


6,7. 


A  per  id  quod  ait  Apostolus,  « transtulit »  nos 
«  in  regnum  Filii  dilectionis  suse  »,  Augu- 
stinus  in  libro  de  Trinitate  ostendit,  quod 
dilectio  in  divinis,  non  solum  relative  et 
notionaliter,  sed  etiam  absolute  dicatur  : 
alias  Filius  Dei  a  Spiritu  Sancto  diceretur 
procedere. 

In  quo  Christo,  id  est  per  cujus  passio- 
nem  et  merita,  habemus  redemptionem  a 
dominatione  diaboli,  utpote  remissionem 
peccatorum  nostrorum,  quee  nobis  per 
Christi  passionem  ac  merita  dimittuntur 

B  in  fonte  Baptismatis.  Unde  in  Apocalypsi 
de  Christo  asseritur  :  Qui  dilexit  nos,  et  Apoc.\.^. 
lavit   nos   a   peccatis   nostris    in    sangui- 
ne  suo. 


SERMO  PRIMUS 


QUAM   SOLLICITUDINEM   PR^LATI   ERGA   SUBDITOS   GERERE   DEBEANT. 


D 


^EUS  Pater  eripuit  nos  de  potestate  C 
tenebrarum,  et  transtulit  in  regnum 
Filii  dilectionis  suce.  Coloss.  l,  13. 

Ex  principio  hujus  epistol»  docentur 
omnes  animarum  curam  habentes,  qualiter 
et  quid  pro  sibi  commissis  debeant  exo- 
rare,  et  item  quid  subditis  praecipue  ne- 
cessarium    sit    ad    salutem.   Ait   namque 

C'oJo«».i,9.  Apostolus  :  Non  cessamus  orantes  ut  im- 
pleamini  agnitione  voluntatis  Dei.  Aposto- 
lus  autem  prselatorum  speciem  tenet. 

Quilibet  ergo  preelatus  et  curam  anima- 
rum  sortitus,  incessabiliter  debet  viscera  D 
pietatis  divinse  pro  grege  sibi  commisso  af- 
fectuosissime  invocare.  Et  primo  hoc  faccre 
debet  ex  caritate  sua  ad  illos  pracipua  et 
paterna.Quemadmodum  enim  illos  paterno 
et  speciali  amore  tenetur  diligere,  sic  de- 
bet  pro  illorum  salute  sollicitus  ac  opera- 
torius  esse,  orando,  docendo,  praidicando, 
corripiendo  et  corrigendo,  sicul  ad  Timo- 

iirim.iv,2.  theum  scribit  Apostolus  :  Praedica  verbum, 
insta  opportune,  importune,  argue,obseera, 


increpa  in  omni  patientia.  —  Secundo  hoc 
facere  debet  ex  justitia,  hoc  est  ex  debito 
sui  officii.  Est  enim  mediator  inter  Deum 
et  plebem  sibi  commissam  :  idcirco  potis- 
simum  sibi  incumbit  plcbem  suam  Deo 
reconciliare,  et  dona  gratise  eidem  divini- 
tus  impetrare.  Quorum  utrumque  praeser- 
tim  orando  peragitur,  quia  ut  ait  Grego- 
rius,  Deus  vult  precibus  placari,  qui  scit 
quod  iratus  non  possit  portari.  Et  S.  Jaco- 
bus  apostolus  in  sua  scribit  Canonica:Non  /aco6. iv,2. 
habetis,  quia  non  postulastis.  —  Tertio  id 
facere  debet  ex  sui  ipsius  spirituali  amo- 
re  dupliciter.  Primo,  ne  et  ipse  dispereat 
et  damnetur.  Quum  etenim  quilibet  homo 
insufficiens  sit  regere  semetipsum  et  cu- 
stodire,  ac  divina  prsecepta  implere  abs- 
que  gratioso  atque  continuo  Spiritus  San- 
cti  auxilio,  sine  quo  nec  aliquid  salubriter 
cogitare,  nec  meritorie  loqui,  nec  tentatio- 
nibus  reluctari  victoriose  valemus,  multo 
minus  quis  potest  et  alios  gubernare,  cu- 
stodire,  perducere  absque  magno,  inces- 


DOMINICA   XXIV   POST  TRINITATEM. 


SERMO   PRIMUS 


627 


santi  et  gratioso  juvamine  Spiritus  Sancti.  A  magnitudinis  tuse,  ut  mecum  sit  et  me- 


Idcirco  qui  prseest,  indesinenter  ac  ar- 
dentissime  divinam  debet  misericordiam 
invocare,  ut  sibi  conferre  dignetur  sa- 
pientiam,  gratiam  ac  virtutem  salubriter 
pra^sidendi,  efficaciter  pra?dicandi  exem- 
plariterque  vivendi,  subditis  quoque  det 
gratiam  sic  audiendi  ut  proficiant,  obe- 
diant  et  salventur.  Itaque  quum  damnatio 
omnisque  transgressio  subditorum  in  su- 


cum  laboret,  ut  sciam  quid  acceptum  sit 
coram  te  omni  tempore  ;  scit  enim  illa 
omnia  et  intelligit,  et  deducet  me  in  ope- 
ribus  meis  sobrie.  In  primis  etenim  opor- 
tet  veritatem  cognoscere,  deinde  quod  bo- 
num  est  operari.  Propter  quod,  secundum 
Ambrosium,  ignorantia  est  maximum  om- 
nium  vitiorum,  non  utique  magnitudine 
culpae  seu  enormitate  offensionis,  sed  ma- 


periores  redundent,  nisi  debitum  egerint  gnitudine  periculositatis.quoniam  qui  igno- 
sui  officii,  debet  qui  prseest  sic  pro  subdi-  rat  quid  agere  debeat,  quid  Deus  ab  ipso 
torum  directione,  illuminatione  et  salute  B  requirat,  quid  vere  sit  virtuosum,  multa 


Sap.  VI,  6 
Luc.  .\ii,48 


orare,  ne  illorum  peccatis  ac  condemna- 
tionibus  ipsemet  involvatur  :  quia  ut  Sa- 
.  piens  asserit,  Judicium  durissimum  in  his 
qui  praesunt  fiet.  Ghristus  quoque  loqui- 
tur  :  Cui  multum  commendatum  est,  plus 
requiretur  ab  eo.  Secundo,  sic  facere  de- 
bet  ex  sui  ipsius  spirituali  amore,  quate- 
nus  omnium  bonorum  quae  subditi  sui 
agunt,  et  futurae  felicitatis  eorum  sit  par- 
ticeps.  Quemadmodum  enim  transgressio 
et   damnatio  pereuntium  subditorum,   in 


omissionis   quam 


et   magna   incidit   tam 
commissionis  peccata. 

Denique  in  his  non  sufficit  humana  in- 
structio,sed  divina  quoque  illuminatio  ne- 
cessaria  exstat  hominibus,  tot  et  tanta  oc- 
currunt  eis,  tot  tentationes,  perplexitates, 
dubietates   et   obscurationes.  Nos  quippe  /oixxxv», 
involvimur  tenebris.  Idcirco  in  libro  Sa-  '^- 
pientiae  habetur  :   Quis    poterit  cogitare  5ap.ix,i3, 
quid  velit  Deus,  nisi  tu,  Deus,  dederis  sa-  '^'i^-i^- 
pientiam,  et   miseris   spiritum   tuum   de 


negligentes  et  carnales  redundant  praela- C  ccelis?  Cogitationes  enim  mortalium  sunt 


Pliilipp.w 


tos,  sic  utique  bonorum  et  obedientium 
subditorum  merita  et  prsemia,  in  diligen- 
tes  redundare  praelatos  noscuntur.  Unde 
ad  Philippenses  scribens  Apostolus  :  Fra- 
tres  (inquit)  mei  carissimi,  gaudium  me- 
um  et  corona  mea. 

Insuper  ex  eisdem  verbis  docentur  qui 
prsesunt,  quid  pro  subditis  suis  debeant 
exorare,  videlicet  ut  impleantur  agnitione 
voluntatis  Dei,  id  est  intelligentia  ac  ad- 


Ps.  CXVIII, 


Sap.  IX,  10, 
11. 


timidae,  et  incertae  sunt  providentiae  no- 
strae;  corpus  enim  quod  corrumpitur,  ag- 
gravat  animam.  Hinc  orat  Psalmista  :  Fa- 
ciem  tuam,Domine,iIIumina  super  servum  *^^- 
tuum,  et  doce  me  justificationes  tuas.  Pro- 
pterea  demum  assignavit  providentia  pie- 
tatis  divinae  unicuique  homini  angelum 
bonum,  qui  illustret  et  dirigat  eum. 

Praeterea,   ex   eisdem   verbis   docentur 
subjecti,quid  eis  potissimum  opportunum 
vertentia  praeceptorum  ccelestium  et  eo-      sit  ad  salutem,  puta  ut  impleantur  agnitio- 
rum  quae  Deo  amplius  placent,  ut  inter  D  ne  voluntatis  Dei.  Id  ergo  in  primis  sum- 
virtutes  et  vitia  vere  distinguant,  nec  ma-      me  eis  incumbit,  ut  divina  praecepta  agno- 
lis  et  falsis  pro  bonis  et  veris  prsestent  as-     scant  et  vere  intelligant,  praecepta  quoque 
sensum.  Multi  etenim  peccant  ex  ignoran-      Ecclesiae  et  doctrinas  sacrae  Scripturae.  Un- 
tia  ;  et  frequenter  incertus  est  homo  quid      de  ad  praedicationes  ire  tenentur,  atque  de 
sit  melius,  quid  verius,  quid  salubrius  ex-     his   instructionem   exquirere   publice    et 
ercendum,  quia  et  vitia  qusedam  speciem      privatim,  quum  dicat  Apostolus  :Qui  igno-  i  cv.  xiv 
habent  virtutum.  Ilinc   necessaria  valde      rat,  ignorabitur.  In  Deuteronomio  quoque  ^*- 
est  homini  illuminatio  Spiritus  Sancti,  ut      jubetur  :  Interroga  patrem  tuum,  et  an-  Deut.xxxn, 
implcatur  agnitione  voluntatis  divinae.  Un-      nuntiabit  libi;  majores  tuos,  et  dicent  ti-  '• 
de  orat  vir  sapiens  :  Mitte,  Domine,  sa-     bi.  Specialiter  vero  unusquisque  fideliter 
pientiam  de  coelis  sanctis  tuis  et  a  sede     Deum  jugiter  debet  precari,  ut  se  illumi- 


628  DOMINICA  XXIV   POST   TRINITATEM.  —   SERMO   PRIMUS 

nare,  custodire  atque  dirigere  in  cunctis  A  re  bono  crescamus,  atque  ad  Dei  gloriam  in 

Ps.hxxw,  dignetur,  sicut  orat  Propheta  :  Deduc  me,  omni  roboremur  virtute,  quoniam  «  Deus 

**•  Domine,  in  via  tua,  et  ingrediar  in  veritate  Pater  »  per  Unigenitum  suum  «  eripuit  nos 

Ps.  cxvni,  tua ;  et  rursus,  Deduc  me  in  semita  man-  de  potestate  tenebrarum,  et  transtulit  in 

^^*  datorum  tuorum.  Unde  denuo  protestatur  regnum  Filii  »  sui.  Christus  enim  ut  homo, 

p«.xcm,i2.  ac  loquitur  Deo  :  Beatus  homo  quem  tu  passus    est   atque    promeruit   hominibus 

erudieris,  Domine,  et  de  lege  tua  docueris  gratiam   beatitudinemque  seternam  ;   sed 

eum.  Est  ergo  unicuique  nostrum  in  pri-  efficacia   seu   idoneitas  id   agendi  fuit  a 

mis  necesse  ut  sciat  quid  Deo  sit  placi-  divinitate,  et  Deus  Pater,  imo  superbea- 

tum,  et  quid  ei  acceptum  agere  queat,  ut  tissima  Trinitas  tota,  per  Christum  homi- 

Coioss.  I,  ambulet  digne  Deo  cum  omni  diligentia,  nem  nos  efficienter  ac  principaliter  libe- 

'"■  reverentia,  munditia  et  fervore,  deservien-  ravit.  Unde  in  Osee   scriptum  est  :  Ego  Owexiii,4. 

do  regi  majestatis  immensse;  quia  ut  tali-  B  Dominus  Deus  tuus,  et  salvator  non  est 

ter  Deo   ministremus,  Christus   venit   in  prgeter  me.  De  hac  ereptione  scriptum  est 

Zkc. I,  C8,  mundum,  Zacharia  testante  :  Benedictus  prima  Petri  :  Non  corruptibilibus  auro  et  iPe<;M,i8, 

74,75.       Dominus  Deus  Israel,quia  visitavit  et  fecit  argento  redempti  estis,  sed  pretioso  san- ^^' 

redemptionem  plebis  suae,  ut  sine  timore  guine  Agni  immaculati.  Simus  igitur  tanto 

serviamus  illi,  in  sanctitate  et  justitia  co-  liberatori  subjecti  et  grati,  ejus  prseceptis 

ram  ipso  omnibus  diebus  nostris.  diligentissime  jugiter  obediendo,  exemplo 

Praeterea  queeri  potest,  qualiter  fragilis  beatissimi  Danielis  prophetae.  Qui  quum   z)an.  i-vi. 

homo  possit  Deo  digne  servire  seu  ambu-  esset  per  aliquot  annos  cum  Dario  rege 

lare,  quum  Deus  omnipotens  et  excelsus  Medorum,  deinde  pluribus  annis  cum  Cy- 

sit  in  infinitum  majori  reverentia  dignus,  ro  rege  Persarum,  et  esset  in  medio  gen- 

quam  omnes  simul  intellectuales  creatu-  tilium   pessime   idololatrantium,  essetque 
rse  ei  possint  impendere.   Et  responden-  C  regibus  illis  carissimus  et  phirimum  fa- 

dum,  quod  habendo  respectum  ad  infini-  miliaris,  et  in  maxima  dignitate  constitu- 

tam  dignitatem  et  excellentiam  Dei,nullus  tus  ab  eis,  nunquam  tamen  potuit  ab  eis 

potest  ei  digne  servire ;  sed  considerando  aut  eorum  principibus  ac  ministris  induci 

possibilitatem  fragilitatis  humana,  digni-  adulatione  aut  minis  ut  divinum  transgre- 

tatem  quoque  gratia^  gratum  facientis,  et  deretur  prseceptum,  vel  veri  Dei  relinque- 

caritatis  infusae,  actualisque  motionis  Spi-  ret   cultum,  idola   adorando;  sed   maluit 

ritus  Sancti,  et  item  dignationis  et  acce-  mitti  in  lacum    leonum,  quam  particeps 

ptationis  divinse,  qua  Deus  tale  aut  tale  fieri  transgressionum.  Unde  pro  hac  causa 

obsequium  sibi  impensum  dignatur  quasi  in  lacum  leonum  bis  missus  est.  Et  quam-  /iw.vi,  ic; 

dignum   suscipere,  sic   potest  homo  Deo  vis  illi  fuerint  plurimi  atque  ingenti  fame  "'^'^'^- 

digne  servire,  prsesertim  dum  agit  omne  confecti,  et  Daniel  multis  horis  inter  eos 
quod  valet,  et  tamen  nil  dignum  se  agere  D  sedisset,  nil  tamen   fecerunt  eidem,  sed 

arbitratur.  illsesus  exivit.  Sic  Deus  inter  leones  pro- 

Hortatur  ergo  Apostolus  ut  in  omni  ope-  texit  fidelissimum  servum  suum. 


DOMINICA  XXIV  POST  TRINITATEM.   —  ENARRATIO   IN   EVANGELIUM  629 


ENARRATIO  IN  EYAN&ELIUM 

LOQUENTE    JESU    AD    TURRAS,    ETC.    Matth.   IX,    18-22. 

MATTH.EUS  evangelista  in  prsesenti  de- A  ad  Christum,  postquam  a  servis  suis  au- 

scribit   evangelio,    qualiter   Domino  divit  filiam  suam  jam  esse  defunctam.ASec^ 

nostro   Jesu    transeunte   ad    suscitandum  veni  corporaliter,  impone  manum  tuam 

puellam  defunctam,  in  via  sanaverit  fe-  super  eam,  et  vivet,  id  est,  super  corpus 

minam  a  sanguinis  profhivio,  solo  sui  ve-  defunctBO  manum  tuam  impone,et  resusci- 

stitus  contactu.  Itaque  Mattha?us  sic  ait  :  tabitur.  Itaque  corporalem  Christi  putavit 

Zof/we/z^e /esM  a(i  ^«r^asjd  est  praedicante  prgesentiam  necessariam,  nec  tam  perfe- 

eo  Judaeis,  ecce  princeps  unus  accessit.  Se-  ctae  fuit  fidei  sicut  centurio,  qui  Christum  Matth.vui, 

Luc.  VIII,  cundum  Lucam  et  Marcum,  princeps  iste  corporaliter  absentem  credidit  virtute  di-  ^  "^  '^''' 

-22'  """■''  nomine  Jairus,  fuerat  archisynagogus,  id  vina  angelorumque  ministerio  posse  cu- 

est  princeps  synagogse  unius  :  ideo  a  Mat-  rare.Verumtamen  Jairus  iste  tam  perfectse 

th»o   princeps  vocatur.  Habuerunt  enim  fidei  fuit,  quod  credidit  Christum  tantee 

Judaei  certas  domos   in  quibus   convene-  B  exsistere  sanctitatis,  quod  per  manus  suse 

runt  ad  vacandum   orationi,  lectioni,  ac  contactum  posset  mortuam  suscitare,  vir- 

laudibus  Dei  :  quse  domus  dictse  sunt  sy-  tute,precibus  ac  meritis  animge  suse^quasi 

nagogffi;  et  qui  prseerant  eis,  vocati  sunt  per   causam    instrumentalem    ac   merito- 

archisynagogi,    id    est    principes    synago-  riam,    divina    omnipotentia    effective   ac 

garum.  Bt  adoravit  eum,  dicens.  Nondum  principaliter  operante,  juxta  illud  in  Psal- 

Jairus  iste  explicite  credidit  Jesum  esse  mo  :  Benedictus  Dominus  Deas  Israel,  qui  Ps.lxxi.is. 

verum  Deum,  nec  adhuc  tenebatur  ad  fi-  facit  mirabilia  solus.  Noverat  quippe  hic 

dem  ita  explicitam;  credidit  tamen  quod  Jairus,  qualiter  quarto  Regum  legatur  exi\Reg.^m, 

posset  filiam  suam  suscitare  a  morte  vir-  contactu  ossium   Elisei  quidam   mortuus  ''' 

tute  et  auxilio  Dei,  eo  quod  esset  sanctus  suscitatus. 

vir  et  magnus  propheta.  Non  ergo  adora-  Bt  surgens  Jesus,  sequebatur  eum,  quia 

tione  Iatria3,sed  duliee,  Christum  adoravit:  C  condoluit  ei.  Nam  filia  ista  erat  unica  pro-  Zuc.vm,42. 

nam  magnam  ei  reverentiam  fecit,  quia  ut  les  ejus,  habuitque  duodecim   annos,  ut 

Zhc.vih,4i.  Lucas  rcfert,  cecidit  ad  pedes  ejus.  Juxta  legitur  apud  Lucam,  sicque  coepit  nubilis 

xwRecj.  1,  quem  modum,  tertio  Regum,  Nathan  pro-  esse.^^  discipuli  ejus,  id  est  Apostoli,  imo 

^^'  '*'•       pheta  et  Bethsabee  David  regem  adorasse  et  turba  magna  sequebatur  in   via  hac  Marc.^^u. 

scribuntur.  Christum,  ut  dicit  Marcus. 

JJominc,  filia  mea  niodo  defuncta  est.  Et  ecce  niulier  qute  sanguinis  ftuxum 

Huic  videtur  contrarium,  quod  in  Marco  patiebalur  duodecim  annis.  Et  secundum 

Marc.v,u.  lcgitur  Christo  dixisse  :  Filia  mea  in  ex-  Lucam,  erogavit  omnem  substantiam  su-  Ziic.vni.M. 

tremis  est.  Respondetur  dupliciter  :  Pri-  am  in  medicos,  nec  aliquid  profuit  ei  : 

mo,quod  Jairus  loquitur  juxta  communem  sicque  videtur  incurabiliter  a?gra  fuisse. 

modum  loquendi,  quo  de  homine  agoni-  ^cce.s.s/;;  re^^ro.- quia  prae  verecundia  vohiit 

zanle  cujus  vila  desperatur,  communiter  D  occulle  facere  quod  fecit,  prirsertim  quia 

dicimus,  quod   sit  mortuus   homo.   Unde  secundum  legem,  fuit  immunda;  f^  ^e^/V;/^  Zei-. xv.ss. 

Luc.\mM-  Lucas  narrat,  quod  moriebatur.  Secundo,  fimbriam  vestimenti  ejus,  videlicet  infe- 

quod  Maltha'us  narrat  verba  a  Jaiio  diclu  riorem  vestis  parlem.  Cur  Christus  fim- 


630 


DOMINICA   XXIV   POST   TRINITATEM. 


SERMO   SECUNDUS 


briain  in  vestimento  habuit,  in  sermone  A 
dicetur.Denique  Eusebius,Ceesariensis  epi- 
scopus,  in  Historia  ecclesiastica  asserit,  fe- 
minam  hanc  fuisse  civem  Cspsarese  Philip- 
pi,  atque  in  testimonium  hujus  miraculi 
fuisse  ante  domum  ejus  erectam  ipsius 
imaginem  seream  genibus  provolutam  an- 
te  imaginem  Salvatoris,  quae  stabat  ante 
eam,  extendebalque  dexteram  ad  imagi- 
nem  mulieris.Aliqui  tamen  dixerunt,quod 
muiier  ista  fuerat  Martha.  Sed  primum 
verius  creditur,  praesertim  quia  et  Martha 
post  hsec  dives  permansit;  sed  mulier  ista  B 
consumpsit  omnia  sua  pro  medicina,  ut 
tactum  est. 

Dicebat  enim  intra  se  :  Si  tetigero  tan- 
tum  vestimentum  ejus,  salva  ero  a  san- 
guinis  hujus  profluvio.  In  quo  magnitudo 
fidei  ac  devotionis  hujus  feminee  declara- 
tur,  quae  non  solum  per  tactum  manus, 
sed  etiam  vestis  Christi  credidit  omnem 
infirmitatem,  quamvis  naturaliter  incura- 
bilein,  posse  curari.  Tantam  etenim  cre- 
didit  Christo  sanctitatem  atque  virtutem 
inesse,  ut  diffunderetur  per  ejus  vestem  :  C 
quae  licet  in  se  virtutem  non  haberet  sa- 
nandi,  tamen  in  quantum  fuit  operimen- 
tum  corporis  Christi,  efficax  fuit  instru- 
mentuin  miraculosee  curationis. 

At  Jesus  conversus,  id  est,  retro  adspi- 
ciens,  et  videns  eam  oculo  corporali  et 


intellectuali,  atque  per  approbationis  noti- 
tiam,  dixit :  Confide,  filia,  id  est,  firmiter 
spera  te  adepturam  quod  cupis,iino  et  plus, 
quia  et  mente  ab  omni  peccato  purgaberis; 
fides  tua  te  saloam  fecit ,\d  est,merito  fidei 
tuae  a  me  curari  jam  promereris,  ita  quod 
actio  fidei  fuit  causa  meritoria  hujus  cura- 
tionis.  Et  salva  facta  est  mulier  a  sangui- 
nis  sui  fluxu  et  culpis,e£K;  illa  hora,  id  est, 
mox  ut  tetigit  fimbriam  vestis  Christi.  Chri- 
stus  equidem,  cujus  perfecta  sunt  opera,  Deut.-i.\\\\, 
curavit  in  mente  quos  sanavit  in  corpore.  *" 

Postremo  Lucas  et  Marcus  plenius  re-  Zi«:.viii,45- 
citant  signum  istud,  quia  secundum  eos,  "30^^"'^'^' 
Christus  post  fimbriae  suae  contactum  a 
femina  ista  interrogavit  :  Quis  me  tetigit? 
Et  Petro  respondente  :  Praeceptor,  turbae 
te  comprimunt  et  affligunt,  et  tu  dicis, 
Quis  me  tetigit  ?  Christus  vero  repetivit 
et  ait  :  Tetigit  ine  aliquis  ;  nam  et  ego 
novi  virtutem  de  ine  exisse.  Quo  dicto, 
videns  mulier  quod  factum  suum  non  la- 
tuit  Salvatorem,  venit  et  procidit  coram 
eo  cum  magno  timore ;  atque  coram  cun- 
ctis  qui  aderant,  dixit  quod  fecit,  et  qua- 
liter  esset  curata.  Tuncque  dixit  Dominus 
ei  :  «  Confide,  filia;  fides  tua  te  salvam 
fecit.  »  —  Hic  finitur  evangelium  hodier- 
num,  secundum  plerasque  Ecclesias.  De 
suscitatione  autem  filiae  archisynagogi  in 
sermone  dicetur  tertio  inox  subsequente. 


SERMO   SECUNDUS 


DE   MYSTICA   SIGNIFICATIONE  FRMINiE   A   SANGUINIS   FLUXU   CURATiE. 


CONFJDE,  flia;  fides  tua  te  salvam  D  timentibus,  Ubi   est  fides   vestra  ?  atque  /.»e.viii,25. 
fccit.  Matth.  IX,  22.  ad  Thomam  apostolum,  Beati  qui  non  vi-  Joann.w, 

Christus  per  totum  Evangelium  tres  vir-      derunt  et  crediderunt.  Saepius  quoque  di-  '^' 
tutes  videtur  specialiter  commendasse  ac      xit:Fides  tua  te  salvuin  fecit. Itaque  fidem  Maith.i\, 
docuisse,  videlicet  fidem,  humilitatem  et      Christus  tam    multipliciter  ac  specialiter  ^" ' '^^'"''^' 


Marc.  IX,  caritatcm.  De  fide  etenim  ait  :  Oinnia  pos- 

^f". ,     ,,  sibilia   sunt   credenti;  et  rursus,  Ilabete 

fidem   Dei;  itemque  Apostolis   submergi 


X,  5i ;  Luc. 

coinmendavit  :  Primo,  quoniain  ipsa  est  vu,  so;  eic. 
omnium  fundamentum   virtutum,  et  sine 
ea  nihil  est  meritorium,  nil  Deo  placitum 


DOMINICA   XXIV   POST  TRINITATEM.   —   SERMO   SECUNDUS 


631 


23 


Bebr.\i,6.  et  acceptum,  dicente  Apostolo  :  Sine  fide 
impossibile  est  Deo  placere.  Imo  alibi  plus 

Bom.  XIV,  alfirmare  videtur,  dicendo  :  Quidquid  non 
est  ex  fide,  peccatum  est.  Secundo,  quo- 
niam  ipsa  est  lux  et  oculus  mentis,  os- 
tendens  homini  ultimum  finem,  propter 
quem  omnia  debet  peragere.  Per  fidem 
enim  cognoscimus  ea  quse  pertinent  ad 
salutem,  et  quod  ad  eeternam  felicitatem 
conditi  sumus,  quod  item  ob  eam  obti- 
nendam  universa  pati  et  operari  debemus, 
et  praesertim  ob  Dei  gloriam  et  honorem. 

/s.  XXI,  2.  Hinc  in  Isaia  habetur  :  Qui  incredulus  est, 

Habac.n,i.  infidcliter  agit.  Habacuc  quoque  ait  :  Ecce 
qui  incredulus  est,  non  erit  anima  ejus 
recta  in  semetipso;  justus  autem  in  sua 
fide  vivet.  Tertio,  quia  per  fidei  actum 
Deum  maxime  honoramus,  dum  scilicet 
propter  ipsius  auctoritatem  ac  reveren- 
tiam  subjicimus  intellectum  nostrum  ar- 
ticulis  fidei  christianee,  preebendo  firmum 
assensum  his  quse  per  intellectum  capi 
non  valent,  imo  omnem  rationem  prorsus 
transcendunt.  Unde  secunda  ad  Corinthios 

II  Co)-.x, 5.  ait  Apostolus  :  In  captivitatem  redigimus 
omnem  intellectum  in  obsequium  Christi. 
Quarto,  quia  per  fidem  alia  dona  impetra- 

Marc.  XI,  mus  a  Dco,  quum  dicat  Salvator  :  Qui- 

^"^'  cumque   dixerit   huic  monti,  Jacta  te  in 

mare,  et  non  hsesitaverit  in  corde  suo,  sed 
crediderit  quia  quodcumque  dixerit,  fiat, 

jacob.\,6,  fiet.  Hinc  et  Jacobus  ait  :  Postulet  homo 
in  fide,  niliil  ha'sitans;  qui  autem  heesi- 
taverit,  similis  est  fluctui  maris  :  non  ergo 
astimet  homo  ille,  quod  accipiat  aliquid 
a  Domino.  Debemus  ergo  firmissimi  atque 
certissimi  esse  in  fide,  sicut  certissimc 
scimus  quod  Deus  qui  fidei  testis  est,  fal- 
sitatis  confirniator  et  testis  nequit  exsi- 
stere. 

Prajterea   de   humilitate   ait   Salvator  : 
Afatth.    Nisi  convcrsi  fueritis,  et  efficiamini  sicut 

"^'"'^'       parvuli,  non  intrabitis  in   regnum  ca^Io- 

Jbid. \i, 10.  rnm',  itemque,  Discite  a  nie,  quia  mitis 
suin  el  humilis  corde.  Xam  et  ipsa  Iiumi- 
litas  secundum  quasdam  considerationes 
vocatur  fundamentum  virtutum,  quia  ad 
omnium  graliarum  profeclum  disponit,  et 


A  praesertim  quia  directe  exstirpat  superbi- 
am,  omnium  vitiorum  originem.  Hinc  om- 
nem  superbiam  nos  oportet  vitare,  ut  nec 
in  cogitationibus  propriis  extollamur  ut  EccU.vuz. 
tauri,  nec  in  affectionibus  nostris  ut  Lu- 
cifer,  neque  in  verbis  ut  hi  qui  laudant 
et  jactant  se  ipsos,  neque  in  factis  ut  ona-  /06x1,12. 
gri  in  deserto,  neque  in  vestimentis  sicut 
pavones  in  suis  pennis.  Qui  tamen  dum 
pedum  suorum  deformitatem  inspiciunt, 
exterrentur,  abhorrent  et  clamant.  Ita  si 
quis  ex  consideratione  excellentiae  suee  in 

B  donis  natur»  aut  gratia?  vel  in  bonis  Ec- 
clesiee  seu  fortunse,  velit  extollere  semet- 
ipsum  atque  inaniter  gloriari,  quasi  a  Deo 
non  sit  cuncta  sortitus,  adspiciat  suos  pedes. 
Per  pedes  quippe,  quse  extrema  et  infima 
corporis  sunt,  intelligendse  sunt  defectuo- 
sitates,  vitiositates,  sordes  et  turpitudines 
hominis  in  corpore  et  in  anima  :  quas  si 
quis  acute  intueatur,  se  ipsum  satis  asper- 
nari  et  humiliare  non  poterit.  Humilitatem 
ergo  jugiter  amplectamur,  simusque  viles, 
foedi  ac  miseri  in  propriis  oculis,  ita  ut 

C  omni  adversitate  arbitremur  nos  dignos, 
et  ita  propter  adversa,  injurias,  irrisiones 
non  indignemur,  sed  patientes  perseve- 
remus,  et  gratias  Deo  reddamus. 

Insuper  de  caritate  ait  Salvator,ut  Deum  AJatth.xxu, 
toto  corde  amemus,  et  proximos  nostros  '^""'" 
tanquam  nos  ipsos  :  In  his  (inquiens)  duo- 
bus  mandatis  tota  lex  pendet  et  Prophet». 
Caritas  etenim  Dei,  est  omnium  virtutum 
regina,  imperatrix,  motrix,  vita  et  forma, 
sine  qua  homo  spiritualiter  nihil  est.  Id- 
circo  caritatem   in  omnibus  et  pr»  om- 

D  nibus   semper  habere,  conservare   atque 
augere  in    nobis    conemur,   faciamusque  ibid.\-i\,i2.  ^ 
proximis  nostris   prout  nobis  fieri  ratio- 
nabilitcr  volumus. 

Denique  hee  tres  virtutes  in  femina  ista 
sanguinis  fluxum  ferente  possunt  attcndi. 
Nam  fides  ejus  patet  in  hoc,  quod  ex  con- 
tactu  vestium  Christi  credidit  se  ab  incu- 
rabili  morbo  curaudam;  humilitas,  quod 
retro  silenter  et  verecunde  accessit,  quod 
item  ad  Chrisli  cecidit  pedes,  omnem  ei 
confitens    veritatom;   caritas,   quod   affe- 


632 


DOMINICA    XXIV    POST   TRINITATEM. 


SERMO   SECUNDUS 


*c/.t.  IX,  ctuosissime  Christum  imitabatur  *,  atque 
gIic'.  '  P^^*  suam  ab  eo  curationem  valde  grata 
fuit  ei,  quia  ut  tactum  est,  ad  perpetuam 
beneficii  sibi  collati  memoriam,  fieri  fecit 
in  horto  suo  imaginem  Salvatoris  stantem 
erecte  cum  fimbriis  vestimenti,  atque  in 
ea  Christum  devotissime  adoravit.  Fecit 
quoque  sui  ipsius  imaginem  coram  ima- 
gine  Christi  genibus  flexis  et  manibus 
cancellatis.  Et  sicut  in  Ecclesiastica  hi- 
storia  scribit  Eusebius,  juxta  imaginem 
Salvatoris  qusBdam  herba}  crescebant,  quse 
quum  prius  nullius  essent  virtutis,  post- 
quam  Christi  fimbriam  tetigerunt,  tantaB 
virtutis  effectae  sunt,  quod  omnes  infirmi- 
tates  curabant.  Cassiodorus  demum  assc- 
rit  in  Historia  tripartita,  quod  Julianus 
apostata  inde  removit  imaginem  Christi, 
ponens  ibidem  imaginem  suam,  quse  post- 
ea  ictu  fulminis  est  destructa. 

Prseterea,  circa  intellectum  hujus  quod 
Christus  fimbrias  tulit  in  veste,  sciendum 
quia(ut  communiter  expositores  testantur) 
Christus  juxta  consuetudinem  Juda>orum 
portavit  vestimentum  cum  quatuor  fim- 
Num.  XV,  briis.  Nam  et  Deus  praecepit  per  Moysen 

'  ■  ut  filii  Israel  facerent  sibi  fimbrias  qua- 
tuor,  per  quatuor  angulos  palliorum,  po- 
nentes  in  eis  vittas  hyacinthinas,  quas 
quum  viderent,  recordarentur  omnium 
prfficeptorum  Domini.  Istud  ad  caerimo- 
nialia  pertinebat  prsecepta  :  ideo  Christus 
factus  sub  lege,  id  observavit,  sicut  et  alia 
quaidam  legalia,  usque  ad  tempus  passio- 
nis,  in  quo  ca3rimonialium  legis  praece- 
ptorum  obligatio  prorsus  cessavit. 

At  vero,  quamvis  in  hac  muliere  consi- 
derentur  virtutes  prffifatae,  nihilo  minus 
per  eamdem  ut  sanguine  fiuentem,  intel- 
ligi  potest  omnis  peccatrix  anima,  vitiis 
concupiscentiisque  subjecta.  Talis  etenim 
anima  nunquam  in  rectae  rationis  judicio 
permanet  stabilis,   nec   virtutum   robore 

Ps.\,i.  solidatur,  sed  juxta  Psalmistam,  est  tan- 
quam  pulvis  quem  projicit  ventus  a  facie 
terrae.  Sic  anima  talis  de  uno  vitio  ruit  in 
aliud,  de  concupiscentia  una  in  aliam. 
Nunc  ridet,  nunc  moeret,  nunc  perterre- 


A  tur,  jam  quasi  securam  se  arbitratur;  at- 
que  innumerabilibus  passionum  motibus 
agitatur,  et  in  desideriorum  suorum  pro- 
fluviis  perit,  in  cogitationum  suarum  tu- 
multibus  peccat.  Sed  homo  virtuosus  ac 
sapiens  passiones  suas  refrenat,  affectio- 
nes  in  ultimum  ordinat  finem,  mentem 
suam  in  Deum  recolligit,  virtutibus  soli- 
datur  :  idcirco  constans  ac  stabilis  est. 
Unde  in  Proverbiis  scribitur  :  Justus  quasi  Prov. 
fundamentum  aeternum;  quasi  tempestas 
transiens,  impius  non  erit.In  Ecclesiastico 

B  quoque  legitur  :  Homo  sanctus  in  sapien-  EccU 
tia  manet  sicut  sol;  nam  stultus  sicut  luna  *"' 
mutatur.  Quemadihodum  enim  caro  sus- 
tentatur  per  ossa,  et  jiedificium  domus  per 
saxa  et  ligna,  sic  homo  per  sapientiam  et 
virtutes  spiritualiter  consolidatur,  fortifi- 
catur  ac  stabilitur.  Siquidem  per  humili- 
tatem  consolidatur  contra  superbiae  ven- 
tum,per  mansuetudinem  contra  iracundiae 
impetum,  per  patientiam  contra  tristitiae 
dejectionem,  per  liberalitatem  contra  ava- 
ritise  inquietationem,per  castitatem  contra 

C  concupiscentiarum  impulsum,  per  sapien- 
tiam  contra  cogitationum  tumultum,  per 
confidentiam  Dei  contra  timorem,  per  ca- 
ritatem  Dei  et  proximi  contra  omnem  in- 
vidiam  et  rancorem.  Ilis  ergo  virtutum 
machinis  et  columnis,  ac  verae  sapientiae 
radiis,  studeamus  quotidie  animas  nostras 
confortare,  aedificare  et  custodire,  ne  a 
daemonum  tentamentis,  a  carnis  illece- 
bris,  a  vanitatibus  mundi  vincamur. 

Porro  qui  adhuc  vitiis  subjacet  et  concu- 
piscentiis  fluit  ac  defluit,  exemplo  feminae 

D  hujus  Christum  verecunde  humiliterque 
accedat,  propria  ponderando  flagitia,  et  de 
eorum  turpitudine  coram  Altissimo  valde 
verecundando ;  et  dicat  in  corde  suo  :  Si 
tetigero  fimbriam  vestimenti  ejus,curabor 
a  vitiis,  hoc  est,  si  Christi  humilitatem 
fuero  saltem  aliqualiter  imitatus,  gratiose 
ab  eo  adspiciar  et  mundabor.  Per  fimbrias 
quoque  vestis  Christi,  sacramenta  ejus  in- 
telliguntur,  sub  quibus  Christus  ejusque 
gratia  tegitur  ac  consistit.  Oportet  ergo 
sacramenta  haec   tangere,  et  ex   eis  tan- 


x,25. 


DOMINICA   XXIV   POST   TRINITATEM.   —   SERMO   TERTIUS  633 

quam  ex  vasis  medicinalibus  purgationem,  A  inquiens,  mihi  sunt  undique  :  si  enim  vo- 

gratiam  et  virtutes  haurire.  Atque  in  pri-  bis  consensero,  mortem  promereor;  si  non 

mis   oportet   humiliter,    vere   et    integre  consensero  vobis,  non  effugiam  manus  ve- 

confiteri,  sicque  Eucharistiffi  sumere  sa-  stras.  Sed  melius  est  mihi  absque  opere 

cramentum,  spiritualiter  quidem  quotidie,  pravo  incidere  in  manus  vestras  atque  oc- 

conjungendo  se  ei  per  fidem  et  caritatem  cidi,  quam  peccare  in  conspectu  Dei.  Ex- 

(Augustino  dicente,  Crede,  et  manducasti),  clamavit    ergo    Susanna  ;    exclamaverunt 

sacramentaliter  vero  simul  et  spiritualiter  quoque  contra  eam  presbyteri  et  judices 

tempore  opportuno,  alia  etiam  sacramenta  illi.  Accurreruntque  famuli  Susannse.  Qui- 

congruo  loco  et  tempore  apto,  ut  sic  in  bus   dixerunt   presbyteri,  quod  vidissent 

omni  virtute  et  gratia  roboremur,  et  forti  eam  cum  adolescente  peccare ;  et  erubue- 

mulieri  assimilemur.  De  qua  Salomon  fa-  runt  vehementer, quia  Susanna  semper  ho-- 

Pror.xxM,  tur  :  Mulicrem  fortem  quis  inveniet?  Ac-  B  nestae  fuerat  famse.  Altero  die,  convocantes 

2g' 27  3q' cinxit   fortitudine    lumbos   suos;  manum  presbyteri  popuhim  Israel  et  Susannam, 

suam   misit   ad   fortia;  os   suum  aperuit  accusaverunt  eam  coram  omnibus  de  adul- 

sapientise,  et  lex  clementiae  in  lingua  ejus;  terio.  Et  stabant  cum  ea  vir  ejus,  et  paren- 

panem  otiosa  non  comedit;  mulier  timens  tes  sui  ac  filii,  ceterique  consanguinei  ac 

Dominum,  ipsa  laudabitur.  Ist®  sunt  pro-  amici,  et  flebant  cuncti,  imo  et  omnes  qui 

prietates   et  operationes   bonae   mulieris,  eam  noverunt.  Nihilo  minus  populus  cre- 

quas  etiam  viri  habere,  sequi  et  conser-  didit  illis  duobus  presbyteris  tanquam  ju- 

vare  tenentur.  dicibus.  Susanna  vero  in  coelum  adspici- 

Dan.xm.       Talis  fuit  virtuosa  ac  venerabilis  illa  Su-  ens,dixit:  Deus  8eterne,qui  absconditorum 

sanna,  uxor  Joakim.  Quee  quum  esset  pul-  es  cognitor,  tu  scis  quia  falsum  contra  me 

cherrima  et  fidelissima  viro  suo,imo  quod  testimonium  protulerunt.  Quumque  duce- 

majus  est,  devota  ac  timorata,  atque  in  le-  G  retur  ad  mortem,  Deus  justus  et  sanctus 

ge  Moysis  erudita,a  duobus  presbyteris  ju-  revelavit  veritatem  Danieli  prophet»  ibi 

dicibus  Israelitici  populi  concupiscebatur.  pra?senti.  Qui  statim  coram  omnibus  ex- 

Quumque  eam  in  pomario  viri  sui  solam  clamavit :  Falsum  testimonium  contra  eam 

deprehendissent,  dixerunt  :  Ecce   nullus  dixerunt.   Stetitque  populus.  Daniel  vero 

nos  videt,  et  in  concupiscentia  tui  sumus;  seorsum   examinans   illos  duos  presbyte- 

quamobrem  nostrae  nunc  acquiesce  volun-  ros,  ex  verbis  eorum  convicit  eos,  et  co- 

tati,  alioqui  dicemus  contra  te  testimoni-  ram  omnibus  probavit  eos  esse  mentitos. 

um,quod  juvenis  unus  concubuerit  tecum.  Sicque  liberata   fuit  Susanna,  et  judices 

His  auditis,  ingemuit  Susanna  :  Angustia^,  illi  mox  interfecti  fuerunt. 


SERMO  TERTIUS 


DE   SPIRITUALI   SIGNIFICATIONE   EORUM   QVM  DE   SUSCITATIONE   FlLIiE 

JAIRI   SCRIPTA   SUNT. 


EGO  occidam,  et  ego  vivere  faciam,  D  Quamvis  itaque  creaturis  rationabilibus 
percutiam,  et  eyo  sanabo,  et  non  cst  et  irrationabilibus  conveniat  occidere,  la- 
r/ui  de  manu  meapossit  eruere.DGut.xxxu,  men  soli  Deo  proprium  est  occidere  et 
30.  Hajc  suut  verba  Dei  omnipolentis.  quod  occisum  seu  luorluum  est  idem  nu- 


634 


DOMINICA   XXIV   POST   TRINITATEM.   —   SERMO   TERTIUS 


23. 


mero  rursus  vivificare.  Unde  et  Christus 
Deum  se  esse  demonstrans,  filiam  Jairi 
archisynagogi  defunctam,  non  orando,  sed 
imperando,  repente  ad  libitum  reduxit  ad 
vitam,  vere  resuscitans  eam.  Quod  quali- 
ter  factum  sit,  in  evangelio  hodierno  non 
legitur;  sed  inchoatur  in  eo  historia  re- 
suscitationis  istius,  atque  in  verbis  post 
evangelium  istud  immediate  sequentibus 
enarratur,  et  nunc  breviter  tangam. 
Itaque,  quum  Christus  mulieri  quam  a 

.V(i/(/!.ix,  sanguinis   fluxu  curavit,  dixisset,   Confi- 
de,  filia,  fides  tua  te  salvam  fecit,  et  esset 

ji/arc  v,35;  in  via  ad  domum  Jairi  archisynagogi,  ve- 

uc.Mii,   .  jjgj,yj-|j  nuntii  ad  Jairum,  dicentes  :  Mortua 

est  filia  tua;  quid  ultra  vexas  Magistrum  ? 

Putaverunt  nuntii  isti  quod  Christus  mor- 

tuam  suscitare  non   posset.  Jesus  autem 

3/«rc.v, 36;  audito  hoc  verbo,  dixit  patri  puell»,  vide- 

Zuc.viM,5o.  jjggj  Jairo,  qui  in  Hebraeo  vocatur  Jair  : 
Noli  timere;  crede  tantum,  et  salva  erit,  id 
est,  a  morte  redibit  ad  vitam  ac  sanita- 
Uatth.  IX,  tem.  «  Et  quum  venisset  in  domum  »  Jai- 
ri,  «  et  vidisset  tibicines  »,  id  est  quosdam 
in  domo  sedentes  et  lugubre  carmen  ca- 
nentes,  ad  provocandum  compassionem  et 
fletum  in  audientibus.  Tales  cantores  seu 
caiitatrices  adducebantur  olim,  imo  adhuc 
in  quibusdam  terris  adducuntur  in  ma- 
gnarum  funere  personarum,  ut  suo  cantu 
provocent  audientes  ad  lacrimas.Nam  jux- 
ta  diversitatem  symphonise  seu  notse,  can- 
tus  sive  sonorum,  diversa?  generantur  af- 
fectiones  in  audientium  cordibus  :  hinc 
aliquffi  melodia?  provocant  ad  audaciam, 
sicut  in  bellis;  aliquae  ad  la^titiam,  sicut 
in  nuptiis;  quadam  ad  devotionem,quem- 
admodum  in  divinis;  qusdam  ad  compas- 
sionem  et  planctum,  ut  in  funeribus.  «  Et 
turbam  tumultuantem  »,  quia  turba  qxm 
fuit  iii  domo  Jairi,  fecil  sonum  confusum 
et  strepitum  magnuin,  lamentando,  lo- 
quendo,  et  funeri  necessaria  prseparando ; 
ihiri.  n.  «  dicebat  »  ad  eos  :  «  Recedite  »  et  nolite 
flere;  «  non  est  puella  mortua,  sed  dor- 
mit.  Et  deridebant  eum  »,  scientes  quod 
mortua  esset.  Ideo  deriserunt  Christum, 
quouiam  verba  ejus  nou   intellexerunl  : 


A  non  enim  voluit  Christus  asserere,  quod 
puella  non  esset  mortua  morte  naturse, 
sed  quod  quoad  se  non  esset  more  alio- 
rum  defuncta,  sed  potius  dormiens  seu 
similis  dormienti,  utpote  protinus  resusci- 
tanda  ab  ipso. 

«  Et  quum  ejecta  esset  turba  »  illa  tu-  Maiih.ix, 
multuans,  id  est  de  domo  expuIsa,quoniam  "^" 
ob  suam  incredulitatem  et  Christi  derisio- 
nem,  indigna  fuit  interesse  tanto  miracu- 
lo,  «intravit»  cubiculum,  et  non  permisit  ii/arc.v,37. 
illuc  intrare  secum  quemquam,  nisi  Pe- 

B  trum  et  Joannem  et  Jacobum  fratrem  ejus, 
atque   parentes   puellee.  Hi   tres  Apostoli 
fuerunt  prae  ceteris  Christo  familiariores  : 
unde  et  passione  instante  eos  seorsum  du-    Matth. 
xit,  et  coram  ipsis  coepit  contristari,  pa-'"'^''^^- 
vere   ac   taedere.   Et  tenens   manum   pu-  i„c.viii,54, 
ellae,  clamabat  dicens  :  Puella,  surge.  Et  ^^- 
reversus  est  spiritus  ejus,  id  est,  anima 
ejus  a  loco  quo  eam  divina  justitia  con- 
stituerat   rediit,    et    corpori    reunita    est. 
«  Et  surrexit  puella  »  continuo,  et  ambu-  Matih.w, 
lavit;  et  iussit  illi  dare  manducare.  Sic- -,'■ 

'  "*  J/arc.v, 42. 

C  que  per  ambulationem  et  manducationem  i»c.vm,55. 
patuit  eam  esse  veraciter  resuscitatam. 
Et  obstupuerunt  parentes  puellae,  stupo-  ibui.  56. 
re  maxiino,  prae  admiratione  tanti  mira- 
culi  tam  repente  imperialiterque  pcracti; 
quibus  praecepit  ne  alicui  dicerent  quod 
factum  erat,  id  est,  ne  istud  miraculum 
alicui  notificarent.  Hoc  praecepit  Salvator, 
non  quia  putavit  tantum  miraculum  de- 
bere  celari,  sed  ut  nos  humilitatem  ama- 
re,  vanitatem  vero  et  ostentationem  vitare 
doceret.  Idcirco,  Christi  exemplo  laudem 

D  humanam  jactantiamque  spernamus.  «  Et  Matih.ix, 
exiit  fama  haec  »,  id  est  rumor  hujus  mi- ''"' 
raculi,  «  in  universam  terram  illam  »,  id 
cst  per  totam  Galilsoam,  in  qua  contigit 
istud.  Quamvis  equidem  Christus  pra3ce- 
pit  parentibus  puellao  atque  Apostolis  is- 
tud  non  revelare, protinus  tamen  vulgatum 
est  a  turba  illa  quae  Christum  derisit,  et 
puellam  fuisse  defunctam  cognovit. 

Ista  est  historia  suscitationis  hujus  puel- 
lae,  ex  tribus  Evangelistis,  puta  Matthaeo, 
Luca  el  Marco,  accepta.  Superius  quoque, 


DOMINICA  XXIV   POST  TRINITATEM.   —   SERMO   TERTIUS 


633 


Cf.pAGiD  in  sermone  circa  evangelium  in  dominica  A 


cl  s 


sextadecima,dictum  est  quid  per  tres  mor- 
tuos  a  Christo  resuscitatos  spiritualiter  de- 
signetur.  Illo  ergo  omisso,  de  aliorum  quae 
in  hujus  miraculi  historia  dicta  sunt,  tro- 
pologico  intellectu  aliquid  est  dicendum. 
Itaque  per  Jairum  archisynagogum  de- 
signatur  quilibet  praelatus  Ecclesia?  :  qui 
si  filiam  suain,  hoc  est  congregationem 
seu  plebem  sibi  commissam,  agnoverit 
spiritualiter  mortuam  per  peccata  morta- 
lia,  aut  morti  tali  jam  proximam  per  dis- 
positionem  ad  peccata  letalia,  statim  cum  B 
omni  sollicitudine  et  caritatis  fervore  ac- 

zreJr.iv.iG.  cedat  ad  thronum  gratiee  Christi,  et  pro- 
stratus  in  terram,  imploret  auxilium  gratieo 

iVarc.v,35.  ejus.  Si  iutcrea  denuntietur  pra?Iato,  Quia 
mortua  est  filia  tua,  id  est,  plebs  tua  seu 
persona  aliqua  tibi  commissa,  indurata  est 
incorrigibilisque  effecta,non  desperet,nec 
Deum  pro  illius  reformatione  invocare  de- 
sistat.  Et  tunc  Christus  pie  exaudiet  eum, 
atque  subveniet. 

Itaque  per  puellam  hanc  mortuam,  in- 
telligi  potest  quilibet  homo  mortali  subje-  C 
ctus  ac  victus  peccato.  Primo,  nam  sicut 
puella  est  tenera  ac  fragilis  creatura,  non 
fortis  in  ratione  neque  in  discretione  pru- 
dentise,  sed  bono  regimine  refrenatione- 
que  indigens,  quia  ex  se  faciliter  decipi 
potest  ac  vinci ;  sic  omnis  peccator  qui  in 
mortali  est  culpa,  miserabiliter  mollis  ac 
debilis  est,  utpote  cedens  et  acquiescens 
hostibus  suffi  salutis,  et  omni  spirituali  ac 
salutari  sapientia  carens,  imo  et  indiscre- 
tissime  agens,  quia  a  suo  Creatore,  a  fonte 
beatitudinis  suae,  a  summo,  infinito  et  in- 
comparabili  bono  cor  suum  avertit,  nec 
divino  nequc  angclico  instinctui  consen- 
tiens  sive  obtemperans,scd  diabolicis  sug- 
gestionibus  et  carnalibus  vitiosisque  ino- 
tibus  praebens  assensum  :  quod  utique 
summa  exstat  stultitia.  Unde  et  omnis  pec- 
calor   recle   stultus   vocatur,  quemadmo- 

Maiih.wi,  dum  ait  Salvalor  :  Omnis  qui  audil  verba 
mea  et  non  facit  ea,similis  erit  viro  stulto 
qui  aidificavit  domum  suam  supra  are- 
nam.Qucmadmodum  enim  slultus  est  aedi- 


D 


26. 


ficator  qui  supra  arenam  aedificium  su- 
um  fundat,  sic  fatui  sunt  omnes  qui  non 
obediunt  Christi  doctrinis,  quoniam  men- 
tem  suam  non  figunt  in  Deo,  sed  in  rebus 
caducis,  vanis  ac  deceptoriis,  de  quibus 
Salomon  loquitur  :  Yanitas  vanitatum,  et 
omnia  vanitas.  Idcirco  in  his  decipiuntur, 
quia  ad  tempus  prosperantur  in  talibus,  et 
post  in  infernum  labuntur,  eo  quod  crea- 
turis  inanibus  magis  quam  Creatori  bea- 
tissimo  inhaeserunt.  De  quibus  in  Job  ha- 
betur  :  Impii  sublevati  sunt  confortatique 
divitiis;  ducunt  in  bonis  dies  suos,  et  in 
puncto  ad  infernum  descendunt.  Hinc 
Christus  per  fatuas  virgines  omnes  ini- 
quos  designat. 

Insuper,  sicut  puella  ob  cordis  sui  mol- 
litiem,  inexperientiam,  imprudentiam  ac 
fallibilitatem,  bono  eget  regimine  et  re- 
frenatione  pra?cipua  (quemadmodum  in 
Ecclesiastico  scriptum  est:Filiae  tibi  sunt? 
serva  corpus  earum,  et  ne  ostendas  hila- 
rem  faciem  tuam  ad  eas;  itemque,  In  filia 
non  avertente  se  firma  custodiam,  ne  in- 
venta  occasione  abutatur  se);  sic  impii  et 
injusti  maxime  egent  regimine  sapientiali 
et  refrenatione  indesinenti,  quatenus  ad 
viam  veritatis,  ad  tramites  justitiae  redu- 
cantur,  nec  libertati  propriae  relinquantur, 
sed  per  rigorem  disciplinae  compescantur 
a  malis,  si  aliter  resipiscere  nolint.  Quem- 
admodum  enim  equus  velox  absque  freno 
et  rectore  discurrens,  se  ipsum  in  aquas 
aut  lacum  praecipitat;  sic  vitiosi  ac  inti- 
morati,  dum  sibimetipsis  relinquuntur,  in 
profundum  se  ipsos  praecipitant  vitiorum, 
quousque  in  pcenas  projiciantur  perpetuas 
inferorum.  Hinc  in  Proverbiis  scriptum 
est  :  Ubi  non  est  gubernator,  populus  cor- 
ruet.  In  talibus  plane  impletur  quod  Salo- 
mon  protestatur  :  Est  via  quae  videtur 
homini  bona,  et  novissima  ejus  ducunt  ad 
mortem.  Multi  eteniin  diversis  vitiis  sedu- 
cuntur  et  opera  saluti  contraria  operan- 
tur,  nec  tamen  credunl  se  deviaie,  nec  in- 
crepantibus  et  informantibus  acquiescunt. 
Quuin  enim  vitiosis  affectionibus  sint  re- 
pleti  et  animo  excaecati,  perverse  judicant 


Eccle.  1, 2. 


Job  XXI,  7, 
13. 


Matth.wv, 
2  et  seq. 


Eccli.  VII, 

26. 

Ibid.  XXVI, 
13.. 


/'roi'.xi,l4. 


7/jiW.xiv,12. 


636 


DOMINICA  XXIV   POST   TRINITATEM. 


AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS 


et  injuste  :  ideo  eontra  siiam  salutem,  ad  A 
honores,  ad  divitias,  ad  voluptates,  ad  va- 
na  et  frivola  tendunt.  De  quibus  Isaias 
Js.\, io.  ait  :  Vap  qui  dicunt  bonum  malum,  et  ma- 
lum  bonum,  ponentes  tenebras  lucem,  et 
lucem  tenebras.  Pro  istis  igitur  incorrigi- 
bilibus  est  orandum,  ut  Christus  eos  susci- 
tare  dignetur,  eos  misericordissime  pree- 
veniendo,  intus  tangendo,  illuminando  ac 
inflammando. 

Denique,  sicut  puella  in  lectulo  jacuit 
mortua,  vestibus  cooperta ;  ita  peccator  in 
propriis  vanitatibus  et  cogitationum  atque  B 
affectionum  suarum  mollitie,  quasi  in  le- 
ctulo  miser»  mentis,  spiritualiter  mortuus 
jacet,  pravis  operibus  quasi  vestibus  co- 
opertus.  Quemadmodum  ergo  Christus  pu- 
ellam  defunctam  accessit,  et  clamando 
locutus  est,  Puella,  surge,  deditque  ei  ma- 
num  et  eam  erexit;  ita  praelatus  seu  pree- 
dicator,  aut  quicumque  spiritualis  amator, 
peccatorem  sic  mortuum  debet  accedere, 
et  cuin  clamore,id  est  mentis  fervore,eum 
hortari,  informare  et  increpare,  manum 
quoque  ei  porrigere,id  est  bonis  exemplis  C 
et  orationum  suffragio  eum  ad  emendatio- 
nem  juvare. 

Legitur  tertio  Regum,  quod  quum  san- 

ctus  Elias  hospitaretur  apud  viduam  pau- 

iiiReg.wn,  pcrcm  unicum  filium  habentem,  obiit  fi- 

ivetseq.    jj^g  ille;Elias  vero  Deum  rogando  et  super 


33-33. 


puerum  mortuum  incumbendo,tandem  ob- 
tinuit  quod  rogavit,  et  puerum  suscitavit. 
Similiter  Eliseus  filium  susceptricis  suae  iv^^g-.iv, 
suscitavit  a  mortuis,  septies  super  puerum 
mortuum  incumbendo,  et  ejus  corpuscu- 
lum  calefaciendo.  Christus  vero  solo  im- 
perio  puellam  hanc  suscitavit.  Multi  quo- 
que  viri  sanctissimi  in  novo  Testamento 
mortuos  facillime  suscitaverunt.  Legitur 
enim  in  Vitaspatrum,  quod  dum  quidam 
vir  cum  filio  suo  juvenculo  iret  ad  visi- 
tandum  abbatem  Sisoim,  puer  ille  in  iti- 
nere  obiit.  Pater  vero  ipsius  timens  quod 
abbas  Sisois  ex  humilitate  abnueret  pue- 
rum  suscitare,  apprehendit  puerum  defun- 
ctum  in  ulnis  suis,  ingrediensque  cellam 
senis,  posuit  puerum  ante  pedes  illius, 
quasi  veniam  postulantem.  Tandem  abbas 
Sisois  putans  puerum  ex  humilitate  in 
prostratione  tam  diu  jacere,  dixit  :  Surge. 
Statimque  puer  surrexit  a  mortuis.Quo  vi- 
so,  pater  pueri  obstupuit  vehementer.  Fuit 
quoque  alius  magnus  eremita,  cujus  disci- 
pulus  in  re  quadam  excessit.  Et  commotus 
eremita,  dixit  discipulo  :  Vade  et  morere. 
Moxque  discipulus  ruit  et  exspiravit.  Quo 
viso,  dolens  de  hoc  eremita  dixit  :  Domine 
Jesu  Christe,  precor,  suscita  illum,  et  am- 
plius  ita  non  loquar.  Protinus  ergo  disci- 
pulus  ille  surrexit.  Ecce  quanta  facit  Altis- 
simus  pro  suis  amicis  viris  sanctissimis. 


AE>    RELIGIOSOS 


SERMO  QUARTUS 


PRjELATI  quomodo  pro  sibi  subjectis  orare  curamque  gerere  debeant. 


r 


MPLEAMTNIagnitionevoluntaHsDei,  [)  ca.v\idXe  repleta  ac  redundante,  profluunt 
in  omni  sapientia  et  intellectu  spiri-      verba  vere  sententiosa  atque  ignita  :  quod 
tuali.  Coloss.  I,  9.  in  pra?senti  epistola  facile  est  pensare.  Si- 

Matih.xn,      Sicut  ait  Salvator,  Ex  abundantia  cordis      quidem  in  ejus  exordio,  Vas  electionis,  di- 
os  loquitur.  Idcirco  ex  mente  sapientia  et      vinissimus  Paulus,  ad  lertium  caelum  ra-  2. 


34, 


DOMINICA   XXIV   POST   TRINITATEM.   —  AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS  637 

ptus,  indeque  rediens,  compendiosissime  A  quid  orandum  sit  nobis,  videlicet  ut  Deus 

docuit  quid  ad  praelatos,  quid  item  spectet      prsestet  nobis  caritatem,  humilitatem,  pa- 

Co^oss.  1,9.  ad  subditos:Non  cessamus(inquiens)oran-      tientiam,   ceterasque   virtutes,   ac   divina 

tes  et  postulantes  ut  impleamini  agnitione  implere  praecepta,  et  digne  conversari  vo-  Ephcs.n-, 

voluntatis   Dei.    Quibus   verbis   docemur,  catione    qua  sumus  vocati.  In  aliis  vero  '' 

quod  ad  praelatos  pertineat  pro  sibi  com-  ignoramus  quid  magis  nostrae  saluti  expe- 

missis   incessabiliter  deprecari.  Ad  quod  diat,  et  quid  amplius  placeat  Deo  ac  magis 

primo  tenentur  ex  debito  sui  officii,  dein-  pro  ejus  consistat  honore,  ut  sunt  ea  quse 

de  ex  paterna  et  prsecipua   caritate  qua  in  se  indifferentia  sunt,  et  in  utramque 
illos  tenentur  diligere,  tertio  ex  considera-      partem  vergere  possunt  :  ut  sunt  corporis 

tione   insufficientiae  propri».  Quum  enim  infirmitates,  damna  rerum,  mutationes  lo- 

ex  propriis  viribus  nequaquam  sufficiant  corum,  et  alia  exercitia  qua^dam,  in  qui- 
gubernare  se  ipsos,  nec  quidpiam  merito-  B  bus  homo  frequenter  decipitur,  ea  optan- 

rie  cogitare,  loqui  aut  operari,  multo  mi-  do    quee    suae   adversantur    saluti,    quum 

nus  ex  se  ipsis  sufficiunt  alios  regere  et  tamen  potius  opinetur  ea  sibi  esse  profi- 

salvare.  Nec  prselatorum  instructio  valet  cua.   In  talibus   ergo  maxime  indigemus 

audientes  convertere,  nisi  intus  operetur  illustratione  divina,  ut  impleamur  agnitio- 

unctio    Spiritus    Sancti,   qui    audientium  ne  voluntatis  Dei  in  illis,  nec  decipiamur. 

mentes  dignetur  illuminare  atque  afficere.  Unde  quamdiu  in  talibus  sumus  ambigui, 

Ideo  dicit  Gregorius  :  Incassum  foris  la-  non  debemus  determinate  et  absolute  ea 

borat   vox    pra^dicantis,   nisi   intus   adsit  appetere,  sed  cum  quadam  conditione,  ut- 

unctio  Spiritus  Sancti  docentis.  Indigent  pote  dummodo  sint  pro  Dei  honore  et  no- 

ergo  praelati  instantissime  ac  affectuosissi-  stra  salute.  Hinc  Sapiens  ait  :  Quis  homi-  Sap.  ix,i3, 

me  pro  sibi  creditis  exorare,  quatenus  mi-  num  poterit  scire  consilium  Dei,  aut  quis  *^" 
sericordissimus  Spiritus   Sanctus  eos  di-  G  poterit  cogitare  quid  velit  Deus?  Et  sen- 

gnetur  intus  gratiose  praevenire,  purgare,  sum  tuum,  Domine,  quis  sciet,  nisi  tu  de- 

et  ad   intelligendum   salubriter  quae   eis  deris  sapientiam,et  miseris  spiritum  tuum 

dicuntur,  movere  ac  illustrare.  Orent  ergo  de  ccelis? 

praelati  pro  lapsis  ut  resurgant,  pro  stan-  Insuper,  ex  eisdem  verbis  docemur  quid 

tibus  ut  proficiant,  pro  omnibus  ut  sal-  ad  subditos    pertineat,  scire  videlicet  ea 

ventur;  et  quos  viderint  magis  pusillos,  quae  eorum  vocationem  et  statum  concer- 

magis  defectuosos  ac  gravius  periclitantes,  nunt,  qualiter  debeant  obsequi  Deo,  relu- 

pro  illis  instantius  ac  lacrimosius  depre-  ctari  da^monibus,  vitia  superare.  Discamus 

centur;  et  ubi  plus  deficit  humanum  auxi-  ergo  et  nos,  atque  assidue  advertamus,  ad 

lium,  ferventius  requiratur  divinum.  quae   ex   nostra  vocatione  et   professione 

Deinceps   ex   praetactis  verbis   docetur  adstringamur,  nec  in  supervacuis  et  im- 
quid  praesidentes  pro  subditis  debeant  ex-  D  pertinentibus   occupemur,  sed   juxta  do- 

orare,  hoc  scilicet  ut  subditi  impleantur  ctrinam   Apostoli,    in    omni    opere    bono   Coioss.  i, 

agnitione  voluntatis  Dei,  hoc  est  divino-  fructificemus,  quemadmodum  jubet  Sal-  "' 

rum  praeceptorum  et  evangelicorum  con-  vator  :  Thesaurizate   vobis   thesauros   in  Ma(th.  yi, 

siliorum,  et  eorum  quae  amplius  placent  ccelo.  ^'^' 

Deo  :  ut  divina  praecepta  non  informi  et         Insuper  Deo  Patri  totis  regratiemur  prae-  Coioss.  i, 

nuda  notitia,  scd  formata  ac  practica  no-  cordiis,  quia  de  potestate  nos  eripuit  tene-  *"'*^' 

scant  scientia,  eadem  fortiter  exsequendo.  brarum,  hoc  est,  de  tenebris  saeculi  et  vi- 

In  multis  aulem  agnoscimus,  sallem  nuda  tiis  quibus  ibi  involuti  eramus  eduxit  nos, 

cogitatione,  quid  velit  Dominus  Deus  no-  ita  ut  dicere  cum  Psalmista  valeat  omnis 

ster,  quid  consuluit,  quid  praecepit,  quid  religiosus  vere   devotus  et  Deo  gratus  : 

requirat  a  nobis  :  et   in   talibus   scimus  Protexisti  me  a  conventu  malignantium,  a /'s.  lxiii,3. 


638 


DOMINICA  XXIV   POST  TRINITATEM, 


AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS 


multitudine  operantium  iniquitatem.  Et 
transtulit  nos  in  regnum  Filii  sui  dilecti, 
id  est,  ad  sacram  religionem  monasticam 
nos  perduxit,  in  qua  Cliristus  per  gratiam 
habitat  specialem.  In  quo  regno  soli  Chri- 
sto  militare  debemus,  et  prorsus  spiritua- 
liter  conversari ;  et  carnem  nostram  non 
carnaliter,  sed  spiritualiter  adamare,  ea 
exhibendo  eidem  quae  ad  ieternam  suam 
glorificationem  proficiunt  ei ;  nec  quid- 
quam  admittere  quo  nostrae  salutis  ad- 
versarii  delectantur.  Consideremus  acute 
quam  infatigabiliter  milites  stipendiarii 
suo  regi  fideles,  insidientur  ac  reluctentur 
hostibus  regni  regis  ac  domini  sui  :  sic  et 

irim..,i7.  nos,  si  Deo  omnipotenti,  regi  sseculorum 
immortali,  invisibili,  vere  fideles  exsisti- 
mus,  si  ipsum  sincere  diligimus,  universis 
semulis  sui  honoris  ac  nostrse  salvationis, 
deemonibus,  concupiscentiis  carnis,  vanitati- 
bus  mundi  et  omni  iniquitati,  omni  indu- 
stria  ac  virtute  cum  incessabili  Dei  invoca- 
tione  repugnemus  et  insidiemur.  Et  sicut 
pugnantissimi  atque  fortissimi  principes 
adversarios  suos  terram  suam  ingredi  non 
permittunt,  sed  extra  fines  suos  eis  occur- 

Ephes.w,  runt;  ita  et  nos  nequaquam  demus  locum 
diabolo,  imo  ejus  suggestionibus  statim  in 
principio  renitamur,  negemus  consensum, 
divini  districtionem  judicii,  amarissimam 
mortem  Christi,  inferorum  suppiicia,  cce- 
lestis  palatii  gaudia,  mortis  appropinqua- 
tionem,amaritudinem  et  discrimen  assidue 
recordemur  :  imo,  quod  maxime  spectat 
ad  nos,  ex  sincerissimo  Dei  amore  odia- 
mus  ac  evitemus  omne  quod  displicet  ei, 
et  diligamus  ac  prosequamur  omne  quod 
complacet  ipsi. 

Refert  Climacus  dicens  :  Fuit  in  monte 
hoc  Sinai  Stephanus  quidam  soiitariam  et 
tranquillam  diligens  vitam,ac  multis  tem- 


27 


A  poribus  in  conversatione  monastica  exer- 
citatus,  jejuniis  maxime  et  lacrimis  ador- 
natus,  ac  aliis  plurimis  exuberantibus 
bonis  repletus.  Qui  majoris  perfectionis 
desiderio  abiens,  anachoreticam  alibi  du- 
xit  vitam,  arduissimam  et  nimis  angu- 
stam,  quia  et  locus  in  quo  degebat,  omni 
humano  carebat  solatio,  et  quasi  inacces- 
sibilis  fuit.  Qui  circa  finem  vitse  suse  ad 
propriam  rediit  cellam.  In  qua  tandem 
a^grotans,  ante  unum  sui  obitus  diem  in 
ecstasi  mentis  factus,  apertis  oculis  adspe- 

B  xit  ad  dexteram  sui  lectuli  et  sinistram,  et 
quasi  ad  reddendam  rationem  a  quibus- 
dam  exactus,  cunctis  qui  aderant  audien- 
tibus,  dixit  interdum  sic  :  Utique  verum 
est,  sed  confessus  sum,  et  tanto  tempore 
jejunavi  pro  isto ;  interdum  sic,  Nequa- 
quam,  sed  mentimini.  Quandoque  sic  di- 
xit  :  Istud  feci,  sed  deploravi,  et  Domino 
ministravi;  quandoque  sic,  False  me  ac- 
cusatis.  Aliquando  autem  dixit  :  Ita  est, 
nec  valeo  respondere,  sed  in  Deo  est  mi- 
sericordia.  Et  erat  terribile  et  horrendum 

C  exactse  rationis  exsecutorium.  Ecce  ana- 
choreta  qui  circa  quadraginta  annos  mo- 
nachus  fuit,  et  donum  lacrimarum  habe- 
bat,  ad  quasdam  offensiones  sibi  objectas 
dixit,  Ad  hoc  nihil  dicere  possum  nec  ha- 
beo:qui  tamen  in  deserto  adhuc  habitans, 
leopardum  ad  se  venientem  pascebat.  Et 
tamen  hic  talis  et  tantus  sub  hac  exactio- 
ne  discedens  a  corpore,  manifestum  indi- 
cium  non  reliquit  quce  fuerit  finalis  ejus 
sententia.  Quid  ergo  fiet  de  nobis  tam  de- 
fectuosis  atque  fragilissimis,  tam  remisse 

D  viventibus,  toties  omni  die  peccantibus? 
Non  aliud  restat,  nisi  ut  vehementer  for- 
midemus,  nosque  quotidie  fortiter  emen- 
demus,  in  omni  custodia,  poenitentia  et 
profectu  persevcrantes. 


DOMINICA   XXIV   POST  TRTNITATEM.   —   AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO  QUINTUS  639 


SERMO  QUINTUS 


D 


QUOMODO   RELIGIOSI   FIMBRIAM   JESU   TANGERE   DEBEANT,   SANCTISSIMiE 
VITiE   EJUS   VIRTUTES   ^MULANDO. 


^ICEBAT  intra  se  :  Si  tetigero  tan-  A  bus  suis  crudelissimis  sustinuit  mortem, 

tum  fimbriam  vestimenti  ejus,  salva  quorum  multi  pretio  sanguinis  sui  ac  suae 

ero.  Matth.  ix,  21.  merito  passionis  exstant  salvati.  De  qui- 

Per  vestimentum,  spiritualiter  intelligi-  bus  et  passione  sua  imminente  disseruit  : 

tur  virtus  seu  gratia  Dei,  qua  anima  deco-  Quum  exaltaveritis  Filium  hominis,  tunc  Joann.ym, 

ratur,  et  contra  tentationum  ac  vitiorum  cognoscetis  quia  ego  sum.  Hinc  ait  Apo-  ^*" 

fervorem,  contra  pigritiae   frigus,  contra  stolus   :    Commendat  caritatem   suam   in  ^om.v,8,9. 

intemperiem  passionum  munitur  atque  de-  nobis  Deus,  quoniam  quum  adhuc  pecca- 

/».1X1,10.  fenditur.  Unde  et  legitur  :  Induit  me  Do-  tores  essemus,  Christus  pro  nobis  mortuus 

Matth.wn,  minus  vestimento  salutis.  Et  caritas  vestis  est.Verum  hi  secundum  praedestinationem 

"•  nuptialis  vocatur. Porro  per  fimbriam,quae  aeternam  fuerunt  amici.  Nihilo  minus  pro 

est  qusedam  vestimenti  extremitas,  infi-  inimicis  et  reprobis  passus  est  Filius  Dei, 
mus  gradus  virtutis  seu  caritatis,  seu  mi-  B  qui  universum  salvavit  genus  humanum, 

nima  ejus  operatio,  designatur.  et  pro  omnibus  mori  dignatus  est  et  satis- 

Joann.m,      Christo  autcm  qui  gratiam  non  ad  men-  fecit  quantum  ad  sufficientiam,  quamvis 

•^^-  suram  accepit,  nullus  in  caritate,  virtute  in  solis  electis  fructum  sortiatur  finalem 

et  gratia  potest  sequari.  Nihilo  minus  tene-  meritum  suae  passionis,  ceteris  obicem  fru- 

mur  ejus  vestigia  sequi,  hoc  est  ejus  vir-  ctificationis  hujus  ponentibus. 
tutibus  assirailari  seu  eas  sectari,  et  con-         Deinceps   hanc    Christi   perfectissimam 

versationi    ipsius    nos    saltem    aliqualiter  caritatem,  secundum  aliquem  gradum  se- 

conformare,  quemadmodum  scriptum  est :  qui    tenemur  (secundum   quod   protesta- 

iJoann.n,  Qui  sc  dicit  iu  Christo  manere,  debet,sicut  tur  :  Hoc  est  praeceptum  meum,  ut  dili-  Joann.w, 

*"■  ille  ambulavit,  et  ipse  ambulare.  Propter  gatis  invicem  sicut  dilexi  vos)  :  quia  non  *"' 

■/o«»i«.xin,  quod   dixit   :    Exemplum   dedi   vobis,   ut  solum  amicos,  sed  inimicos  quoque  tene-  Matth.x, 

*^'  quemadmodum  ego  feci,  ita  et  vos  facia-  C  mur  diligere,et  unumquemque  proximum  "' 

Jbid.\\y,6.  tis  ;  itemque  :  Ego  sum  (inquit)  via,  veri-  seu  viatorem  magis  quam  proprium  cor- 

tas  et  vita;  nemo  venit  ad  Patrem,  nisi  pus   seu   corporalem  vitam   amare.  Ideo 

per  me.  Dicat  ergo  et  quilibet  nostrum  :  casu  se  offerente,  pro  talium  unoquoque 

Si   tetigero   tantum   fimbriam  vestimenti  animam   seu   vitam   nostram   corporalem 

Christi,  salvus  ero,  hoc  est,  si  Salvatoris  ponere  obligamur,  prout  in  prima  sua  Ca- 

caritatem  ceterasque  virtutes  et  operatio-  nonica  ait  Joannes  apostolus  :  In  hoc  co- i,/oa)i?i.ni, 

nes  sanctas  saltem  pro  aliquantula  ac  mo-  gnovimus  caritatem  Dei,  quoniam  ille,  vi-  "'^'''-'^- 

dica  fuero   parte  secutus,   salvabor.  Ipse  delicet  Christus,  qui  est  verus  Deus  et  vita 

equidem  perfectam  el  summam  habuit  ca-  a^terna,  pro  nobis  animam  suam  posuit; 

ioid.\\\\3.  ritalem,  secundum  quod  prolestatur  :  Ma-  et  nos  debemus  pro  fratribus  animas  po- 

jorem  hac  caritatem  nemo  habet,  ut  ani-  nere.  Attamen  si  quis    pro  proximo   suo 
mam  suam  ponat  quis  pro  amicis  suis.  Et  D  etiam  inimico  animam  suam  ponat,  id  est, 

tamen  ipse  majorem  habuisse  videtur,quia  mortem  sponte  sustineat,  ut  illum  a  pec- 

pro  inimicis   suis,  imo  pro   interfectori-  calo  aut  quovis   periculo  eruat,  necdum 


640 


DOMINICA   XXIV   POST  TRINITATEM. 


AD  RELIGIOSOS  ;   SERMO   QUINTUS 


adaequatus  est  Christo,  nec  caritas  ejus 
caritati  Christi  par  exstat,  quia  et  propter 
proprium  facit  hoc  prsemium,  nec  in  re- 
missionem  peccatorum  alienorum  sangui- 
nem  fundit  suum.  Talis  tamen  multum 
propinquaret  perfectissimse  caritati  Dei 
Domini  Jesu  Christi. 

Prieterea,  quamvis  non  ad  semper  te- 
neamur  caritatem  Christi  tam  perfecte  se- 
ctari,  nihilo  minus  necessarium  nobis  est 
ad  salutem  ut  fimbriam  ejus  tangamus, 
eam  saltem  aliqualiter  imitando,  ita  ut 
propter  Deum  a?quanimiter  patiainur  ad- 
versa,  et  injuriantibus  ignoscamus,  pro 
persecutoribus  nostris  oremus,  bona  pro 
malis  reddamus,  sicque  proximorum  co- 
operemur  saluti.  Quse  cuncta  quum  ita  se 
habeant,  qualis  illorum  est  caritas  qui 
proximis  et  fratribus  suis  negant  rem  par- 
vam,  modicam  opem,  parvum  obsequium, 
concessionem  et  usum  rerum  exteriorum  ? 
qui  facile  offenduntur,  irascuntur,  et  ma- 
gnam  aversionem  displicentiamque  conci- 
piunt,  ita  ut  proximum  suum  vix  queant 
tranquille  adspicere,  sinceriter  cogitare,  et 
cupiant  malum  pro  malo  rependere  ?  Sed 
quoniam  omnes  blandimur  persuademus- 
que  nobis  quod  utique  fratres  nostros  spi- 
ritualiter  diligamus,  ut  valeamus  agno- 
scere  an  vere  sit  ita,  attendamus  quod 
Climacus  ait  :  Si  caritatem  tuam  circa 
fratrem  vis  experiri,  vide  an  dum  ilkim 
forte  adspexeris  contristatum,  turbatum 
aut  lapsum,  toto  condoleas  corde,  et  quasi 
super  te  ipsum  lacrimas  fundas,  et  iUum 
pro  posse  relevare  coneris.  Nunc  ergo  at- 
tendant  qualiter  suos  diligant  fratres,  qui 
dum  eos  contra  superiorem  aut  alium  vi- 
derint  conturbari,  tristari,  aut  altercari, 
seu  discordare,  non  dolent,  non  plorant, 
sed  potius  rident  et  complacentiam  ha- 
bent  iniquam,  aut  unam  adjuvant  partem, 
et  augent  turbationem.  Isti  non  cooperan- 
tur,  sed  adversantur  proximorum  saluti. 

Si  itaque  volunt  salvari,  fimbriam  cari- 
tatis  Christi  tangere  studeant,  discordan- 
tes  pacificent,  de  adversariorum  tristentur 
ruina,  omnium  deplorent  peccata,  orando, 


A  hortando,  exemplariter  conversando,  bo- 
num  nomen  habendo;  et  omni  modo  si- 
bi  possibili  proximis  cooperentur  ad  gra- 
tiam  et  salutem,  juxta  apostolicam  illam 
doctrinam  :  Dum  tempus  habemus,  ope-  caiat.  vi, 
remur    bonum    ad    omnes,   maxime   au-  *"• 
tem  ad  domesticos  fidei ;  itemque,  Quae  nom.  xiv, 
pacis  sunt,  sectemur,  et  qua?  sedificatio-  '^- 
nis  sunt,  in  invicem  custodiamus.  Siqui- 
dem  vae  homini  per  quem  scandalum  ve-    Matth. 
nit.  Et  qui   inter   plurimos  conversatur,  '^^'"'•- 
aut  cum   ingenti  fructu  ac  merito  habet 

B  se  exemplariter  et  devote,  aut  cum  gra- 
vi  periculo  et  peccato  scandalose  atque 
remisse.  Vee  illi  qui  sua  dissolutione,  lo- 
quacitate,  levitate,  carnalitate,  ira,  impa- 
tientia,  inquietudine  alios  trahit  ad  cul- 
pam,  ad  inquietationem,  ad  devotionis  ac 
profectus  obstacula,  qui  sua  perversitate 
alterius  alacritatem,  tranquillitatem,  pu- 
ritatem  conturbat,  et  Spiritum  Sanctum 
habitantem  in  eis  quasi  contristat.  Nempe 
si  unum  scandalizare  pusillum  tam  im- 
pium  est,  ut  dicat  infallibilis  Judex,  Qui  ibid.5. 

C  scandalizaverit  unum  de  pusillis  istis,  ex- 
pedit  ei  ut  suspendatur  mola  asinaria  in 
collo  ejus,  et  demergatur  in  profundum 
maris  :  quam  enorme  et  damnabile  est 
plurimos  scandalizare,  et  totum  inquieta- 
re  conventum,  aut  etiain  preesidentem  of- 
fendere  et  gravare?  Vse  eis  qui  sua  animo- 
sitate  et  cervicosa  responsione,  aut  certe 
acedia,  aut  alia  qualibet  passione  irrefre- 
nata,  ad  consimilia  mala  quempiam  tra- 
hunt,  qui  ad  remissius  vivendum  alliciunt, 
quorum  exemplo  alii  fiunt  audaces,  sibi 

D  placentes,  inobedientes,  carnales  et  disso- 
luti,  non  timorati,  sobrii,  humiles  et  sub- 
jecti.  Hinc  seniores  in  religione  maxime 
obligantur  juniores  sedificare,  atque  totius 
obedientiae,  humilitatis,  maturitatis  et  di- 
lectionis  eis  praebere  exempla  :  quod  si 
contrarium  egerint,  vse  eis  in  seternum. 

Insuper  nobis  religiosis  prsecipue  est 
necesse  ut  fimbriam  humilitatis  Christi 
tangamus.  Nam  sua3  humilitatis  verticem 
seu  perfectionem  nullus  tangere  potest 
mortalium,  nec  pura  aliqua  creatura.  Ipse 


DOMINICA  XXIV   POST  TRINITATEM.   —   AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS 


G41 


Philipp.  11, 

6,  7. 

Apoc.  XIX, 
16. 


Luc.  xxii, 
27. 

Joann.  xiu, 
4  et  seq. 
Ibid.  16. 


Rom.  XII, 
10. 


etenim  quum  in  forma  Dei  esset,  ex-  A 
inanivit  se  ipsum  usque  ad  servilis  for- 
ma3  susceptionem.  Quumque  Rex  regum 
et  Dominus  esset  universorum,  in  tam 
profundissima  humilitate  conversari  ele- 
git  in  sseculo  isto,  quod  rudes,  pauperes 
atque  ignobiles  congregans  sibi  discipu- 
los,  in  medio  eorum  fuit  tanquam  mini- 
strans,  et  frequenter  servivit  eisdem,  tan- 
dem  curvatis  genibus  lavans  ac  tergens 
pedes  eorum.  Quum  igitur  non  sit  servus 
major  domino  suo,  imo  quum  Domino  isto 
sit  omnis  servus  omnisque  homo,  omnis  B 
demum  creatura,  quamvis  angelica,  in  in- 
finitum  inferior  :  quse  est  ista  excacatio, 
perversitas,  obduratio  nostra,  quod  per  ca- 
ritatem  servire  invicem  renuimus,  quod 
mutuo  quasi  superiores  venerari  negligi- 
mus,  quod  honore  invicem  non  prseveni- 
mus,  quod  unus  contra  alium  inflatur, 
quod  unus  alterum  aspernatur,  quod  homo 
homini  dominari  appetit  et  prseesse,  quod 
in  hoc  sseculo  volumus  reputari  aut  ali- 
quid  apparere  ?  Abjiciamus  insanias  istas, 
et  unusquisque  ceteris  cunctis  se  ipsum  C 


ex  corde  humiiiet,  subdat  et  multo  reputet 
viliorem. 

Postremo,  fimbriam  obedientiffi  Christi 
tangere  valde  necessarium   nobis  est  re- 
ligiosis,  voto  obedientise  circumseptis.  In- 
tueamur  igitur  incessanter  Sanctum  San- 
ctorum,    unigenitum    Dei    Filium,    cui   a 
Patre  data  est  omnis  potestas  in  coelo  et    Matth. 
in  terra,  factum  obedientem  Patri  aeterno  pYfll' n^ir 
usque    ad    crucis    ignominiosissimam    ac  «• 
acerbissimam  mortem,  atque  in  termino 
vitee,  in  mortis  articulo  prolocutum  :  Pa-   Zwc.  xxm, 
ter,  in  manus  tuas   commendo   spiritum  *^'^^'""'' 
meum.  Quid  ergo  nos  servulos,  nos  viles 
vermicuIos,nos  defectuositate  et  omni  fra- 
gilitate  repletos,  operari  oportet,  nisi  Deo 
et  ejus  vicariis,  sicut  promisimus,  in  om- 
nibus  caritative  atque  humiliter  obedire, 
in  eorum  manus  nostras  animas  commen- 
dare,in  observantiis  Ordinis  esse  ferventes, 
in  omni  Dei  obsequio  diligentes,  aliarum 
quoque  virtutum  Christi  fimbrias  tangere, 
opera  imitari  ?  Simus  in  omnibus  patien- 
tes,  sobrii,  mansueti,  constantes,  timorati, 
devoti  et  custoditi. 


SERMO   SEXTUS 


DE   INSTABILITATE   MENTIS   HUMAN^,   ET   CONTRA   FLUXIBILITATEM   COGITATIONUM. 


SAL  VA  facta  est  mulier  eoc  illa  liora. 
Matth.  IX,  22. 
Per  eamdem  rem,  secundum  diversas  D 
proprietates  in  ipsa  exsistentes,  diversa  si- 
gnificantur.  Itaque  per  mulierem  evange- 
licam  istam,  in  quantum  fidei  magnitudine 
viguit,  humilitate,  caritate,  devotione,  con- 
stanlia,  gratiludine,  patientia,  ceterisque 
virtutibus  gratiose  resplenduit,  potest  in- 
telligi  omnis  religiosa  persona  vere  devota 
et  virtuosa,  quae  nihilo  minus  fluxum  san- 
guinis  patitur,  id  est  cogitationum  proflu- 
via,  affectionum  instabilimenta,  motus  et 
alternationes  varias  passionum,  aul  etiam 

T.  3U. 


stimulos  concupiscentiarum.  Et  istud  est 
omni  homini  vere  devoto,  vere  spirituali 
atque  proficere  cupienti,  assidua  qusedam 
afflictio,  moeror  ac  taedium,  quod  tanta  est 
instabilitas  suae  mentis,  tam  frequens  et 
diuturna  a  Deo  distractio  etiam  in  divinis, 
ubi  cum  praecipua  puritate,  reverentia  ac 
stabilitate  vacare  oportet  Deo.  Ilic  quoque 
est  ei  labor  jugis  ac  singularis,  ut  quotidie 
ab  hac  calamitate  et  evagatione  mentis 
magis  ac  magis  eruatur  ac  praeservetur, 
atque  in  Deo  plus  stabiliatur,  pra?sertim 
tempore  orationis,  meditationis, psalmodiae 
et  celebrationis.  Propter  quod  ait  Aposto- 

41 


642 


DOMINICA   XXIV   POST  TRINITATEM.   —   AD  RELIGIOSOS  :    SERMO   SEXTUS 


Hebr.xui,  lus  :  Optimum  est  gratia  stabiliri  cor;  et  A 
^\  c^,.^^,  rursus,  Stabiles  (inquit)  et  immobiles  es- 
58.  tote,  abundantes  in  opere  Domini  semper. 

Porro,  ut  gratiam  hanc  stabilitionis  in 
Deo  obtineamuSjOportet  nos  ire  post  Chri- 
stum  et  ejus  vestigia  sequi,  ac  fimbriam 
vestimenti  sui  contingere,  ut  scilicet  ejus 
documenta  et  opera,  virtutes  et  dona  con- 
sideremus  et  nostris  imprimamus  memo- 
riis,  ac  jugiter  exerceamur  et  occupemur 
in  illis,  speculando  qua?,  quanta  et  qualia 
pro  nostra  fecit  ac  toleravit  salute,  quae 
documenta,  qua;  consilia,  qu»  prsecepta  B 
contulit  nobis,  qualiter  in  omni  nos  vir- 
tute  praecessit,  et  nos  ipsum  imitari  prse- 
cepit.  Si  ista  solerter  et  assidue  intueamur 
et  reminiscamur,  excluduntur  de  cordibus 
nostris  stultse  et  frivolse  cogitationes,  phan- 
tasticse  imaginationes,  inordinata?  affectio- 
nes,  otiositates  et  dissohitiones,  nec  dele- 
ctat  cum  hominibus  fabulari,  et  tempus 
infructuose  expendere,  irse  et  contentio- 
nibus  deservire. 

Denique  Christus  secundum  naturam 
assumptam,  quantum  ad  supremas  animse  C 
susB  vires,  fuit  incessabiliter  Divinitati  per 
actualem  contemplationem  et  ardentissi- 
mam  dilectionem  intentus  ;  nec  unquam 
ad  momentum  ex  quacumque  occupatione 
exteriori  aut  somno  impediebatur  mens 
ejus  ab  actuali  Divinitatis  intuitu  ac  amo- 
re.  Et  quamvis  ad  hanc  Christi  perfectio- 
nem  nemo  in  vita  hac  queat  pertingere, 
Sap.ix,\5.  quoniam  deprimit  terrena  inhabitatio  men- 
tem;  nihilo  minus  fimbriam  vestimenti 
ejus  oportet  nos  tangere,  hoc  est  ad  men- 
tis  in  Deo  stabilitionem  conari,  ad  actua-  D 
lem  Dei  intuitum  adspirare,ad  contempla- 
tionem  quotidie  magis  sinceram,amorosam 
ac  stabilem  intendere.  Et  hic  jugiter  esse 
debet  noster  affectus,  noster  labor,  noslra 
intentio,  ut  quantum  in  vita  hac  fieri  po- 
test,  simus  semper  actualiter  Deo  intenti, 
sine  evagatione  et  labe  ac  inquietudine 
animi,  quatenus  quura  a  Deo  aversos  et 
evagantes  nos  ipsos  senserimus,doleamus, 
atque  ad  ipsum  reduccre  mentis  nostrae 
oculum  non  tardemus.  De  hoc  abbas  Moy- 


ses  dixit  :  Deo  et  contemplationi  ejus  ju- 
giter  et  sine  interruptione  inhaerere,  et  ei 
inseparabiliter  copulari  impossibile  est 
homini  ista  carnis  fragilitate  circumdato ; 
sed  oportet  nos  scire  ubi  mentis  nostrae 
intentionem  debeamus  habere  defixam,at- 
que  ad  quam  destinationem  sive  ad  quod 
propositum  semper  animae  nostrae  revo- 
cemus  intuitnm.  Quam  quum  obtinuerit 
mens,  gaudeat,  et  a  qua  distractam  se  do- 
leat  ac  suspiret ;  totiesque  a  summo  bono 
se  sentiat  recedisse,  quoties  se  ab  ejus 
intuitu  deprehenderit  separatam,  fornica- 
tionem  judicans  vel  momentaneum  a  Chri- 
sti  speculatione  discessum,  a  quo  dum 
deviaverit  pauhilum  noster  intuitus,  rur- 
sus  ad  eum  cordis  oculos  retorquentes 
velut  rectissima  linea  ad  ipsum  mentis 
aciem  revocemus. 

Porro,  sicut  mentem  cogitationibus  non 
interpolari  impossibile  est,  ita  quod  cogi- 
tationum  ortus  non  est  omnimode  in  no- 
stra  potestate ;  ita  in  nostra  potestate  est 
cogitationes  recipere,  approbare,  reproba- 
re,  abjicere  :  quemadmodum  molendinum 
incidentibus  aquis  non  potest  a  suo  motu 
quiescere,  sed  in  molendinarii  est  pote- 
state  quid  molat,  videlicet  triticum  aut 
hordeum,  sive  zizania.  Quum  itaque  totus 
noster  profectus  quotidianus  sit,  a  cogita- 
tionum  inutilium  et  evagationum  atque 
illicitorum  desideriorum  profluvio  omni 
die  magis  ac  magis  purgari,  in  sapientia 
et  caritate  constabiliri,  in  actuali  Dei  con- 
templatione  ac  fervida  dilectione  firmari, 
conemur  indesinenter  ad  ista;  atque  ad 
ea  adipiscenda  a  Domino  referamus  cetera 
exercitia  nostra,  utpote  vigilias,  abstinen- 
tias,  disciplinas,  labores,  studium  Scriptu- 
rarum.  Et  quia  nequaquam  viribus  nostris 
ad  ea  obtinenda  sufficimus,  Deum  instan- 
ter  et  affectuose  rogemus,  ut  nostram  in 
hac  parte  juvet  infirmitatem,  et  corda  no- 
stra  in  se  confirmare  dignetur,  augendo 
semper  in  nobis  gratiam,  sapientiam  et 
virtules.  Id  quoque  quod  in  nobis  est,  fa- 
ciamus  fideliter,  custodiendo  ac  refrenan- 
do  sensus  nostros  exteriores  et  interiores, 


DOMINICA   XXIV  POST  TRINITATEM.  —  AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS  G43 

loquacitates,  levitates  et  ceteras  peccandi  A  nunc  de  poenis  inferni,  nunc  de  districti- 

occasiones,  immoderantiam  cibi  et  potus  one  divini  judicii,  jam  de  beneficiis  Dei, 

ac  somni,  et  omnem  cordis  torporem  ac  modo  de  beatitudine  regni,de  vita  quoque 

otiositatem;  nec  longe  a  spiritualibus  stu-  Sanctorum,  de  passionibus  martyrum,  mo- 

diis  recedamus.  In  ipsis  demum  exteriori-  do  de  his  qua?  Deus  ab  ipso  requirit,  et  ad 

bus  occupationibus  assuescamus  mentem  qua;  tenetur,  et   qualiter   coram   Deo   se 

ssppe  ad  Deum  erigere  per   meditationes  habeat,  quantum  proficiat  sive  deficiat  : 

et  orationes  ferventes,  saltem  breves,  ac  quatenus   si   semper  Deo  directe   intenti 

plurimas.  Ex  multis  etenim  actibus  con-  esse  non  possumus,  saltem  illicitas  cogi- 

suetudo   generatur   seu   habitus,   qui   est  tationes  quantum  fieri  valet  vitemus,  at- 

tanquam  altera  natura,  facitque  hominem  que  de  una   bona   cogitatione  et  salubri 

prompte  ac  delectabiliter  operantem.  occupatione  ad  aliam  bonam  et  salubrem 
Amplius,  sicut  homines  prorsus  munda-  B  cadamus,  sicque  in  cordis  latitudine  co- 

ni,  diversarum  rerum  quas  vitiose  amant,  ram  Altissimo  ambulemus.  Istud  sit   in- 

speciebus,  phantasiis,  memoriis  ita  repleti  desinenter  exercitium  nostrum,  labor  et 

et  occupati  sunt,ut  rarissime  cogitent  quse  studium,  quamdiu   in  vita   ista  subsisti- 

sunt  Dei,  sed  de  una  cogitatione  et  affe-  mus.  Et  certe  si  ad  modicum  tempus  ita 

ctione  immunda  ac  prava  labuntur  ad  ali-  egerimus,  magnum  plane  sentiemus  pro- 

am ;  ita  vere  religiosus  implere  non  cesset  fectum,  atque  quotidie  ampliorem  men- 

cor  suum  cognitionibus   divinorum,  me-  tis  alacritatem,  dulcedinem,  firmitatem,  et 

moriis  rerum  salubrium,  intelligentia  Scri-  experiemur  verum  esse  quod  ait  Scriptu- 

pturarum,  sollicitudine  spirituali,  affecti-  ra  :  Justus  quasi  fundamentum  aeternum;  Prov.x,i5. 

one  ccelesti,  occupationibus  exercitiorum  itemque,  Homo  sanctus  in  sapientia  ma-  Eccii.\xvii, 

sanctorum,  praesertim  dominicse  passionis  net  ut  sol.  Ad  laudem  et  gloriam  Omni-  *-• 

memoria,  ut   nunc   meditetur  de   morte,  G  potentis. 


DOMINICA  XXV  POST  TRINITATEM 


ENARRATIO  IN  LECTIONEM  LOCO  EPISTOL^E 

ECCE  DIES   VENIUNT.  Jer.  XXIII,  5-8. 

OUONIAM  dominica  ista  proxima  est  A      Et  regnahit  Rex,  hoc  est,  Christus  per 

dominicge   Adventus   Christi,  idcirco  fidem,  caritatem  et  gratiam  spiritualiter 

nunc  legitur  loco  epistolse,  lectio  ista  pro-  regnabit  in  corde  credentium  qui  ei  de- 

phetica  apud  Jeremiam  scripta,  quia   in  serviunt.  Per  prselatos  quoque  et  vicarios 

verbis   lectionis   istius,    Christi   adventus  suos  praeest  fidelibus.  Sicque  ab  exordio 

prophetatus  legitur,  divinitusque  promis-  primitivae  Ecclesiee,  regnavit  in  Ecclesia 

Jer.i,^.   sus  est.  Ait  itaque  sanctificatus  in  utero  militanti,  et  nunc  regnat  in  Ecclesia  tri- 

Jeremias   propheta  :  Ecce  dies  veniunt,  umphanti.  Imo  Christus  secundum  suam 

dicit  Dominus,  et  suscitabo,  id  est,  in  ter-  naturam  assumptam,  praelatus  est  omni- 

ra  concipi  generarique  faciam,  David  ger-  bus  creaturis,quemadmodum  contestatur  : 

men  justum,  id  est  Christum,  qui  secun-  Data  est  mihi  omnis  potestas  in  coelo  et    Matth. 

dum  naturam  humanam,  de  semine  David  in  terra.  Alibi  quoque  dicitur  :  Pater  dili-  ''!'^"''  '*■ 

'  ^       ^                                                          Joann.  iii, 

regis  natus  est  ex  Virgine  gloriosa,  secun-  B  git  Filium,  et  omnia  dedit  in  manu  ejus.  33. 

Rom.  1, 3.  dum  illud  ad  Romanos  :  Factus  est  ex  se-  Hinc  Gabriel  dixit  Mariae  :  Dabit  illi  Do-  ulc.  t,  32, 

mine  David  secundum  carnem.  Idcirco  vo-  minus  Deus  sedem  David  patris  ejus,  et  ^^- 

catur  justum  germen,id  est  sanctus  filius,  regnabit  in  domo  Jacob  in  seternum,  et 

regis  David.  Unde  ad  Virginem  sanctam  regni  ejus  non  erit  finis.  Quod  et  ab  Isaia  /s.ix,6,7. 

Zuc.i,  32.  angelus  dixit  :  Dabit  illi  Dominus  Deus  apertissime  est  pra^dictum.  De  quo  etiam 

sedem  David  patris  ejus.  Et  recte  Christus  apud  eumdem  legitur  prophetatum  :  Do-  md.xxwi, 

vocatus  est  justum  germen,de  quo  Gabriel  minus  judex  noster,  Dominus  legifer  no-  ^'^- 

ibid.  zi.  dixit  Mariae:Quod  ex  te  nascetur  sanctum,  ster,  Dominus  rex  noster,  ipse  veniet  et 

vocabitur  Filius  Dei.  De  quo  etiam  apud  salvabit  nos.  Denique  Christo  secundum 

/s.  Liii,  9.  Isaiam  legitur  :  Iniquitatem  non  fecit,  nec  utramque   suam   naturam    competit   esse 

inventus  est  dolus  in  ore  ejus.  Unde  Ste-  regem  :  quia  ut  Deus,  est  rex  per  increa- 

phanus  primicerius   martyrum  ait  obsti-  C  tam  auctoritatem ;  et  ut  homo,  per  con- 

Acf.vii.Bi,  natis  Judaeis  :  Dura  cervice,  patres  vestri  cessam  in  tempore  potestatem.  JS'^  sapiens 

^^'           occiderunt  eos  qui  annuntiaverunt  de  ad-  erit  :  quia  in  quantum  Deus,  sapiens  est 

ventu  Justi,  cujus  vos   proditores  et  ho-  sapientia  increata  et  infinita,  imo  essen- 

micid;c  fuistis.   De  his  diebus  scribit  ad  tialiter  est  ipsa  Sapientia.  Unde  Apostolus 

Gaiat.xsx  Galatas   Apostolus  :  Ubi  venit   plenitudo  Christum  Dei  virtutem  et  Dei  sapientiam  ico)m,24. 

lemporis,  misit  Deus  Filium  suum.  Et  de  nominat.  Sapientia  namque  appropriatur 

h.  IV,  2.   germine  isto  scriptum  est  in  Isaia  :  In  die  Filio,  quemadmodum  ars,  veritas  et  exem- 

illa,  videlicet  tempore   evangelicae  legis,  plar,  quia   procedit  a  Patre   per  intelle- 

erit  germen  Domini  in  magnificentia  et  ctum.Porro  secundum  naturam  humanam, 

gloria,  et  fructus  terrae  sublimis.  sapiens  est  sapientia  creata  infusa,  quae 


DOMINICA   XXV   POST  TRINITATEM.   —  ENARRATIO   IN   LECTIONEM   LOCO  EPISTOL^         645 

in  Christo  multiplex  assignatur,  sicut  in  A  fecit  justitiam,  hoc  est  opera  virtuosa,  ju- 

cz-.t.xxix,  expositione  evangelii  in  dominica  secunda  sta  et  sancta,  quemadmodum  fatetur  :  Ego  Joann.  miu, 

P'^®'^'^'^^' post  Nativitatem  ostensum  est.  (inquiens)  quae   placita   sunt  Patri,  facio ''^' 

Et  faciet  Judicium  et  justitiam  in  ter-  semper. 
/oann. viii,  ra.  In  Evangelio  asserit  Christus,  Ego  non  In  diehus  illis,  puta  in  primo  Christi 

/iirf.  III  17.  Judico  quemquam ;  et  iterum,  Non  inisit  adventu,  salvabitur  Juda,  hoc  est  omnis 

Deus  Filium  suum  ut  judicet   mundum,  populus  Judajorum,  imo  totum  genus  hu- 

sed  ut  salvetur  mundus  per  ipsum  :  quo-  manuin,  quantum   ad  sufficientiam,  non 

modo  ergo  Christus  in  primo  suo  adventu  quantum  ad  efficientiam.  Christus  quippe, 

fecit  judicium  ?  Et  respondendum,  quod  quantum  in  se  est,  pro  totius  humani  ge- 

duplex  est  judicium,  videlicet  discretio-  neris  satisfecit  peccatis,  sanctissime  con- 

nis,  quod  ad  prudentiam  atque  justitiam  versando,  innocenterque  moriendo.  Verum 

pertinet,  quo  inter  bonum  et  malum,  inter  B  non  omnes  passionis  suae  fructum  et  effi- 

verum  et  falsum  discernitur  :  et  hoc  Chri-  caciam  sortiuntur  :  quod  est  ex  defectu 

stus  in  primo  suo  adventu  perfectissime  eorum,  non  Christi.  In  Christi  quoque  pas- 

fecit,  bonos  laudando,  impios  increpando  sione  omnes  Judseorum  Patriarchae,  Pro- 

ac  detestando,  virtutes  docendo,  vitia  pro-  phetae,  ac  ceteri  prgedestinati  olim  defun- 

hibendo,   sicut    in    Evangelio    scribitur  ;  cti,  ab  originalis  peccati  reatu  redempti 

quosdam  etiam  occulto  judicio  ad  fidem  sunt,  sicut  et  ipse  praedixit :  Ego  si  exalta-  /6irf.xii,32. 

et  gratiam  misericorditer  deducendo,  alios  tus  fuero  a  terra,  omnia  traham  ad  me 

juste  derelinquendo.  Sicque  inter  prsede-  ipsum.  Preeterea,  in  primo  Christi  adventu 

stinatos  et  praescilos  discrevit  :  propterea  salvati  sunt  omnes  veri  Judsei,  hoc  est  Deo 

/4iV/.xii,3i.  ait,  Nunc  judicium  est  mundi.  Aliud  est  fideliter  confitentes  (Juda  namque  confes- 

judicium  discussionis  et  remunerationis,  sio  interpretatur),  non  autem  carnales  re- 

quod  particulariter  fit  in  mortibus  singu-  C  probique  Judsei,  qui  synagoga  sunt  Sata-  Apoc.  11,9. 

lorum,  et  universaliter  fiet  in  fine  saecu-  n».  Propter  quod  Simeon  justus  dixit  de 

lorum  :  cujus  judicii  exsecutio  spectat  ad  infantulo  Jesu  :  Positus  est  hic  in  ruinam  z«c.  11,34. 

Christum  secundum  naturam  assumptam.  et  resurrectionem  multorum  in  Israel.  Un- 

Judiciariam   namque   potestatem   et   ejus  de  de  electis  Juda^orum  reliquiis  apud  Isa- 

exsecutionem  seu  eententiee  prolationem  iam   pr»dictum   est  :  Sanctus   vocabitur  h.  iv,  3. 

meruit  Christus  sua  humiliatione  ac  pas-  omnis  qui  scriptus  est  in  vita  in  Jerusa- 

sione  :  quanquam  et  aliunde  sibi  compe-  lem.Prseterea,  de  salvatione  non  Judaeorum 

teret,  utpote  ratione  hypostaticae  unionis  tantum,sed  et  totius  mundi  per  Christum, 

suae  humanitatis  cum  Verbo  aeterno.  Nam  omnes  pene  Prophetae  locuti  sunt.  Ad  Abra- 

eo  ipso  quo  Christi  humanitas  suppositali  ham  etenim  dictum  est  :  In  semine  tuo   «en.  xxn, 

unione  Verbo  unita  est,  praelata  est  omni  benedicentur  omnes  gentes;et  in  Psalmo:  '^* 
enti  creato,  et  habet  super  omnia  aucto-  D  Rcminiscentur,  et  convertentur  ad  Domi- /'i.  kxi.zs. 

ritatem,  praesidentiam   atque  judiciariam  num  universi  fines  terrae.  Et  in  Isaia  Deus 

/6irf.  V,  22.  potestatem.  Hinc  ait  ipse  :  Neque  enim  Pater  loquitur  Christo  :  Dedi  te  in  lucem  /s  xux.e. 

Pater  judicat  quemquam,    sed   judicium  gentium,  ut  sis  salus  mea  usque  ad  extre- 

md.n.   omne  dedit  Filio;  et  denuo,  Dedit  ei  po-  mum  terra^;  itemque  apud  Danielem  :  Om- /Jan.vn.u. 

teslalcm,  et  judicium  facere,  quia  Filius  nes  populi,  tribus  et  linguic  servient  ei; 

hominis  est.  Ilinc  de  ipso  in  Isaia  est  prae-  potestas  ejus,  potestas  aeterna,  quae  non 

/s. xi,3,  i.  dictum  :  Non  secundum  visionem  oculo-  auferetur;  et  regnum  ejus,  quod  non  cor- 

rum  judicabit,  neque  secundum  auditum  rumpelur.  At  vero  salvalio  ista  hominum 

aurium  arguet;  sed   judicabit  in  justilia  facta  per  Christum,intclligen(la  est  a  reatu 

paiiperes.  et  arguct  in  a-quilalc  pio  man-  originalis  pcccati,  a  polestatc  diaboli.  ab 

suclis    terrae.   Pru.'tcrea  Chiistus   in    lerra  omui   iniquilate,  ab    inlcrnali    punitione, 


646 


DOMINICA  XXV   POST  TRINITATEM. 


ENARRATIO   IN   LECTIONEM  LOCO  EPISTOLiE 


Gen.  XLix, 
18. 


Luc.  II,  1. 


Is.  II,  2; 
Mich.iy,  \. 


Is.  II,  4; 

Mich.i\,3. 


Ac<.ii,44, 
46,  47. 


Ibid.  IV, 31. 


/«.xxxii.lS, 


atque  de  verae  et  seternae  felicitatis  ade-  A 
ptione,  non  de  liberatione  corporali  ac 
temporali  a  eaptivitate  humana  ad  re- 
gnandum  in  ssbcuIo  isto,  sicut  excsecati 
putant  Judsei.  Unde  hanc  spiritualem  sal- 
vationem  optavit  beatissimus  patriarcha 
Jacob,  dicens  :  Salutare  tuum  exspectabo, 
Domine. 

Bt  Israel  habitabit  con fidenter.^oc  uno 
modo  intelligi  potest  de  habitatione  illa 
pacifica  quam  in  primo  Christi  adventu 
habebant  Judeei  sub  Romano  imperio,  quia 
tunc  multis  annis  inaudita  pax  fuit  in  sa3-  B 
culo,  ita  quod  ad  unius  Octaviani  impera- 
toris  prfficeptum  totus  orbis  conscribeba- 
tur.  Unde  ab  Isaia  et  Michaea  pra^dictum 
fuit,  Erit  in  novissimis  diebus  praeparatus 
mons  domus  Domini  in  vertice  montium 
(quod  omnes  de  primo  Christi  exponunt 
adventu);  et  subditur  ibi,  Conflabunt  gla- 
dios  suos  in  vomeres,  et  lanceas  suas  in 
falces.  Secundo  potest  istud  exponi  de  ha- 
bitatione  illa  confidentiali  et  secura  quam 
veri  Israelitae  in  Christum  credentes,  ha- 
buerunt  post  ejus  resurrectionem  suscepto  C 
Spiritu  Sancto,  quando  etiam  pro  fide 
Christi  non  metuebant,  sed  cupiebant  oc- 
cidi,  utpote  pleni  fiducia  Dei.  De  quibus 
in  Actibus  habetur :  Omnes  qui  credebant, 
erant  pariter,  et  sumebant  cibum  cum  ex- 
sultatione  et  simplicitate  cordis;  et  collau- 
dabant  Deum,habentes  gratiam  ad  omnem 
plebem.  Et  rursum  :  Quum  orassent,  mo- 
tus  est  locus  in  quo  erant;  et  repleti  sunt 
omnes  Spiritu  Sancto,  et  loquebantur  ver- 
bum  Dei  cum  fiducia.  Hinc  per  Isaiam 
Deus  prffidixit  :  Sedebit  popuhis  meus  in  D 
pulchritudine  pacis,  et  in  tabernaculis  fi- 
duciae,  et  in  requie  opulenta.  Tertio  polest 
istud  intelligi  de  electis  Israelitis  pro  statu 
eorum  in  Ecclesia  triumphanti. 

Et  hoc  est  nomen  quod  vocabunt  eum, 
Dominus  justus  noster.  Ex  hoc  vaticinio 
probatur  divinitas  Christi.  Nempe  pro  eo 
quod  dicitur  hic,  Dominus  justus,  in  Ile- 
braeo  ponitur  nomen  Domini  tetragram- 
maton,  quod  secundum  Rabbi  Moysen  et 
ceteros  Hebra^orum  doctores,  incommuni- 


cabile  est  creaturis,  quia  impositum  est 

Deo    altissimo    ad    designandum    nudam 

ejus  essentiam  absque  omni  ad  creaturas 

respectu.  Divinitas  autem   Christi   etiam 

aliis    locis    quamplurimis   veteris    Testa- 

menti  ostenditur,  quemadmodum  in  illo 

Isaiae  :  Parvulus  natus  est  nobis,  et  voca-  /s.  ix,6. 

bitur  nomen  ejus,  Admirabilis,  Consilia- 

rius,Deus,  FortiSjPater  futuri  s8eculi,Prin- 

ceps  pacis;  item  in  Michaea,  Egressio  ejus  Mich.y^i. 

a  principio,  a  diebus  aeternitatis  ;  atque 

in  Psalmo,  Sit  nomen  ejus  benedictum  in  ps.lxxi,i7. 

saecula,  ante  solem  permanet  nomen  ejus. 

Quod  aliis  pene  innumerabilibus  probari 

teslimoniis    potest.    Itaque    credentes    in 

Christum  «  vocabunt  eum,  Dominus  justus 

noster  ».  Etenim  in  se  ipso  essentialiter 

justus  est  secundum  quod  Deus,  et  omni 

justitia  quantum  creatura  capax  est,  ple- 

nus  ut  homo.  Ipse  quoque  justificat  eos 

qui  credunt  in  ipsum,  juxta  illud  :  In  hoc  Ac<.xiii,39. 

omnis  qui  credit,  justificatur. 

Propter  hoc,  ecce  dies  veniunt,  diclt 
Dominus;  et  non  dicent  ultra,  Vivit  Do- 
minus  qui  eduxit  filios  Israel  de  terra 
^Ugypti ;  sed,  Vivit  Dominus  qui  eduxit 
et  adduxit  semen  domus  Israel  de  terra 
aquilonis,  et  de  cunctis  terris  ad  quas 
ejeceram  eos  illuc,  et  habitabunt  in  terra 
siia.  Totum  hunc  textus  passum  pariter 
posui,  eo  quod  expositio  id  requirat,  ut 
veritas  plenius  innotescat.  Itaque  doctores 
catholici,  sequentes  Hieronymum,  ista  ex- 
ponunt  de  Judaeorum  conversione  ad  fi- 
dem,  per  quam  spiritualiter  adunati  sunt 
in  Christo,  atque  ad  Deum  reducti;  habi- 
taveruntque  in  terra  sua,  videlicet  in  Ec- 
clesia  militanti,  deinde  in  Ecclesia  trium- 
phanti  et  regno  coelorum,  quod  est  terra 
viventium,  regioque  vivorum,  quam  Deus 
patribus  antiquis  sub  nomine  terrae  pro- 
missionis  principaliter  promisit  in  prae- 
mium.  Sed  huic  expositioni  obviare  vide- 
tur,  quod  alio  quodam  loco  Jeremiae,  haec  /cc.xvi.u, 
eadem  verba,  quasi  sub  eadem  habentur  '^' 
forma,  et  tamen  ibidem  de  reditu  a  capti- 
vitate  Babylonica  exponuntur.  Et  respon- 
dendum,  qiiod  Jeremias  ibi  praemisit  de 


DOMINICA   XXV   POST  TRINITATEM.  —   SERMO   PRIMUS  647 

Babylonica  captivitate,  quod  scilicet  Judgei  A  habitantes  ibidem  in  terra  patrum  suorum. 

ob  sua  facinora  in  Babylonem  ducerentur  Itaque  verbis  iis  declaratur  magnitudo 

captivi,  et  statim  adjecit  verba  nunc  in-  et  grata  recognitio  beneficiorum  Christi, 

troducta  :  idcirco  ibi  sic  exponuntur.  Ilic  ita  quod  Judffii  in  Jesum  credentes,  bene- 

vero  prophetavit  Jeremias  de  Christi  ad-  ficia  sua?  incarnationis,  instructionis,  pas- 

ventu,  incarnatione,  regno,  et  mundi  sal-  sionis,    missionisque    Spiritus    Sancti,    et 

vatione   per   ipsum,    protinusque   adjecit  donorum  gratiee  ac  salutis,  in  tantum  ma- 

verba  nunc  introducta  :  idcirco  hic  expo-  gni   penderent,  quod  beneficium  educti- 

nuntur  de  spirituali  eductione  Judaeorum  a  onis   de  iEgypto   traderent  quodammodo 

locis  terrarum  in  quibus  dispersi  fuerunt.  oblivioni,  eo  quod  beneficia  per  Christum 

Nam  quidam  eorum  in  omnibus  locis  illis  collata,  incomparabiliter  sint  majora.  Li- 

conversi  sunt.  In  Actibus  quoque  habetur,  beratio  demum  Juda^orum  de  ^Egypto  et 

Act.  II,  3.  quemadmodum  in  Jerusalem  fuerunt  habi-  B  Babylone,  fuit  figura  liberationis  spiritua- 

tantes  Juda?i  viri  religiosi,ex  omni  natione  lis  et  perfectae  factse  per  Christum.  Figura 

ibid.w.   qua;  sub  ccelo  est,quorum  plurimi  per  Apo-  autem  et  umbra,  veritate  patefacta  et  fi- 

stolos  crediderunt:  erantque  praeordinatio-  gurato  jam  apparente,  cessant.  Sed  et  mo- 

ne  divina  ex  diversis  regnis  ac  sedibus  ad  tus  majores  expellunt  minores,  et  majus 

Judeeam  reducti,  et  in  Jerusalem  adunati,  lumen  offuscat  minus. 


SERMO   PRIMUS 


DE   IMMENSA   LIBERALITATE   CARITATIS  DEI  AD   HOMINES,   ET  DE   SANCTITATE   CHRISTI. 


0 


^MNES  Prophetce  a  Samuel  et  dein-  C  Seth,  Enoch,  Abraham,  Melchisedech,  Job, 

ceps,  annuntiaverunt  dies  istos.  Act.  multosque  alios,  quamvis  non  omnia  sint 

III,  24.  Ha?c  sunt  verba  principis  Aposto-  descripta.   Propter   quod   evangelicus  Za- 

lorum.  charias  effatur  :  Erexit  cornu  salutis  no-   i„c.  i,69, 

Quoniam  in  fide  unigeniti  Filii  salus  to-  bis,  in  domo  David  pueri  sui,  sicut  locutus  '^- 

tius  consistit  mundi  (quemadmodum  bea-  est  per  os  sanctorum,  qui  a  sseculo  sunt, 

Ac<.iv,  12.  tissimus  Petrus  docet  :  Non  est,  inquiens,  Prophetarum  ejus.  Et  in  isto  relucet  certi- 

aliud  nomen  sub  coclo  datum  hominibus,  tudo   ac   firmitas   fidei   christianae.  Istud 

in  quo  oporteat  nos  salvos  fieri),  hinc  de  quoque  tangitur  in  exordio  hodiern»  le- 

Christo  et  ejus  mysteriis  Deus  per  univer-  ctionis  prophetica),  Deo  per  Jeremiam  lo- 

sos  Prophetas  locutus  est  et  pra?dixit.  Et  quente  :  Ecce  dies  veniunt,  et  suscitabo /ec.xxni.a. 

quamvis  in  thematc  praeassumpto  Petrus  David  germen  justum. 

affirmet,  quod  omncs  Prophctae  a  tempore  D      Secundo  in  verbis  his  tangilur  immensa 

Samuelis  et  deiiiceps,  annuntiaverunt  dies  liberalitas  beneficiorum  Domini  Dei,atque 

adventus    Christi,    et    tempus    gratia?    ac  inaestimabilis  caritas  ac  pietas  ejus  ad  ho- 

evangelicae  legis,  per  hoc   tamen  nequa-  mines.  IIoc  quippe  inter  omnia  beneficia 

quam   excludit   tempora   qua?   Samuclem  omnipotentis  Creatoris  est  maximum,quod 

prajcesserunt  proj)li('lam.  Imo  a  principio  Deus  Pater  unigenitum  Filium  suum  misit  lyonHn.iv, 

mundi,  Deus  i)er  verba  et  facla,  per  my-  in  mnndiim  per  iiiearnationis  mysterium,    ' 

steria  et  figuras,  de  Chrislo  praMiuntiavit  dedil^nie  eum  homiuibus  salvalorem  et  ad- 

per  sanctos  Palriarchas  ac  vales,  per  Adam,  vocatum,  imo  et  fratrem  :  alque  Filium 


648  DOMINICA   XXV   POST   TRINITATEM.    —   SERMO   PRIMUS 

suum  sic  dando,  etiam  minora  dedit  nobis  A  ratione  non  accenditur  ad  amandum,  nec 

per  eum,  vel  in  re,  aut  certe  in  spe.  Pro-  incitatur  ad  honorandum,  nec  movetur  ad 

Rom.  VIII,  pter  quod  ad  Romanos  ait  Apostolus  :  Pro-  regratiandum,  nec  emollitur  ad  poeniten- 

^'"           prio  Filio  suo  non  pepercit,  sed  pro  omni-  tiam  ac  devotionem  ? 

bus  nobis  tradidit  illum  :  quomodo  etiam  Pr^terea  in  verbis  his  insinuatur  virtus 

non  omnia  nobis   cum   illo  donavit?  De  ac  sanctitas  Christi,  quum  dicitur,Germen 

hoc   incomparabili   beneficio    Dei   gratu-  justum.  Ipse  etenim  justus  fuit  et  vere  ju- 

/«.  IX,  e.   labunda  mente  cecinit  Isaias  :  Puer,   in-  stissimus,  non  solum  injustitia  omni  ca- 

quiens,  natus  est  nobis,  filius  datus  est  rendo,  sed  etiam  omnem  virtutem  et  perfe- 

nobis;  et  vocabitur,  Admirabilis,  Consilia-  ctionem  atque  justitiam  exsequendo.  Unde 

rius,  Deus,  Fortis,  etc.  Hinc  in  sermone  quum    ipse   Dominus  universitatis,  inter 

s.  Tiiomas.  de  sacramcnto  Eucharistiee  dicitur  :  Im-  peccatores  ad  Joannem  venisset  Baptistam 

mensitas  liberalitatis  beneficiorum  Dei  ex-  B  ut  baptizaretur  ab  eo,  et  Baptista  ex  tam 

hibita  populo  christiano,  inaestimabilem  ei  incomparabili  Christi  humilitate  esset  at- 

Deut.iv,T.  tribuit   dignitatem.  Neque   enim   est  aut  tonitus,  atque  ex  consideratione  sua?  ma- 

fuit  aliquando  natio  tam  grandis,  quse  ha-  jestatis  ac  sanctitatis  reverberatus,  admi- 

beat  deos  appropinquantes  sibi,sicut  Deus  randoque  diceret,Ego  a  te  debeo  baptizari,  xMatth.m, 

noster  adest  nobis  :  nam  et  in  Sacramento  et  tu  venis  ad  me?  ipse  respondit  :  Sine  '*^..  ^^ 

altaris  tam  veraciter  quam  incomprehen-  modo  :  sic  enim  decet  nos  implere  omnem 

sibiliter  adest  nobis.  justitiam.  Denique   teste   Apostolo,  Chri-  PhiUpp.n, 

Denique  in  isto  relucet  caritas  Dei  ac  stus  humiliavit  se,  factus  obediens  usque  *■ 

totius  supergloriosissimee  Trinitatis  ad  lio-  ad  mortem ;  nec  metu  mortis  omisit  veri- 

mines,  quod  scilicet  Deus  Pater  tantum  tatis  prffidicationem,  impiorum  reprehen- 

bonum    hominibus  voluit  ac  donavit,  et  sionem,  omniumque  exsecutionem  virtu- 

quod    Unigenitum    suum    hominibus    sic  C  tum,  sed  coram  Pilato,  Ego,  inquit,  in  hoc  Joannxym, 

conjunxit ;  item,  quod  Unigenitus  Patris  natus  sum,  et  ad  hoc  veni  in  mundum,  ut  "■ 

nostram  naturam  sibi  tam  immediate  et  testimonium    perhibeam   veritati.  In   hac 

hypostatice  copulavit,  atque  se  ipsum  no-  ergo  veritate  Christum  Dominum  incessa- 

bis  ita  impendit ;  itemque,  quod  Spiritus  biiiter  imiiemur,  ipsamque  justitiam  cor- 

Sanctus  huic   unioni   cooperari   dignatus  dialiter  diligamus,  zelemus  et  pro  viribus 

est,  et  eam  per  Prophetas  pradixit.  Hinc  defendamus,  in  ea  jugiter  crescere  cupia- 

Ephes.  u,a\l  Apostolus  :  Propter  nimiam  caritatem  mus  ac   enitamur,   quia   ut  ait   Salvator, 

4;flo7n.viii,  ^^^  dilcxit  uos  Dcus,  Filium  suum  misit  Beati  qui  esuriunt  et  sitiunt  justitiam.  Ju-  Matth.y,6. 

in  similitudinem  carnis  peccati.  Insuper  stitiam  sitit  et  esurit,qui  tam  indesinenter 

in  eodem  ostenditur  infinita  pietas  Dei  ad  ac  fervide  de  ea  cogitat,  eamque  ample- 

homines,  quod   scilicet  genus  humanum  ctitur,  et   in   ea  proficere   nititur,  quam 

ita  liberare  dignatus  est.  Simus  ergo  pro  D  incessanter  atque  ferventer  esuriens  ac  si- 

posse  grati  divin»  liberalitati  et  beneficiis  tiens  cogitat  et  affectat  cibum  et  potum. 

ejus,  imo  totius  supersanctissimae  Trinita-  Injustitiam  odiamus,  et  de  operibus  im- 

iJoann.w,  tis  caritati  qua  prajvenit  nos  et  prior  di-  pietatis  cordialiter  doleamus;  totisque  vi- 

'^' "•       lexit  nos,  atque  universa)  pietati  et  mi-  ribus   impcdiamus  ne   quge   injusta  sunt 

sericordiae   ejus    in    nobis.    His,   inquam,  fiant,  aut  quod  justum  est  omittatur,  se- 

grati  jugiter  simus,  ha?c  omnia  memoriter  cundum  quod  caritas  Dei  ac  proximorum 

retinendo,   sa?pissime   attendendo,   Deum  requirit. 

ferventer  amando,ei  quoque  obediendo  in  Porro,  ut  sanctus  ait  Bernardus,  justitia 

omnibus  reverenter,  et  laudando  eum  de-  est  reddere  unicuique  quod  suum  est.  Tri- 

vote  ac  semper.  Nonne  perversus  et  ex-  bue  ergo  tribus  quod   eorum  est  :  red- 

ceecatus  est  nimis,  qui  ex  horum  conside-  de  superiori  reverentiam  et  obedientiam. 


I 


DOMINICA  XXV   POST  TRINITATEM.   —   SERMO   PRIMUS  649 

aequali   consilium   et  auxilium,   inferiori  A  etenim  ait  Michaeas  propheta  :  Tndicabo -Vic/i.vi.s. 

disciplinam  atque  custodiam.  Sanctus  quo-  tibi,  o  homo,  quid  sit  bonum,  aut  quid  Do- 

que  Ambrosius  loquitur  :  Justitia  est  qua?  minus  requirat  a  te  :  utique  facere  judi- 

alienum  nil  vindicat,  quse  cuilibet  prapstat  cium   et  justitiam.    Verumtamen  judicia 

quod  suum  est,  quse  negligit  propriam  uti-  aliorum  temeraria  sunt  prorsus  vitanda, 

b"tatem  ut  servet  communem  aequitatem.  quum  dicat  Salvator  :  Nolite  judicare,  ut  ii/aM.vn, 

Justitia,  secundum  Anselmum,  est  anima?  non  judicemini.  Et  rursus  :  Nolite  (inquit)  }oann.^n, 

rectitudo.  Unde  quemadmodum  corpus  est  secundum  faciem  judicare,  sed  justum  ju-  ^i- 

rectum  dum  ad  superiora  erigitur,  et  cur-  dicium  judicate. 

vum  dum  inferius  inclinatur  :  sic  anima         Itaque   usque   ad  mortem  inha^reamus 

hominis  justa  et  recta  est,  dum  per  co-  justitise,   nec   unquam   a  Dei   avertamur 

gitationes  ac  desideria,  erecta  est  ad  di-  amore,  neque  ab  ejus  filiali  timore.  Unde 

vina ;  injusta  vero  et  curva,  quando  im- B  in   Vitaspatrum    conscribitur,    quod    fuit 

moderate   cogitat   et   affectat  carnalia  ac  quidam   eremita  famosus  et   sanctus,  de 

terrena.  cujus  virtutibus  populus  undique  loque- 

Prffterea,  sicut  de  Domino  Jesu  Christo  batur.  Dixitque  mulier  qua^dam  impudica 

Jer  xxiii,5.  prffdictum  est,  Regnabit  Rex,  et  sapiens  et  meretrix  ad  juvenes  quosdam  :  Quid 

erit;  ita  et  quilibet  nostrum  sit  rex  et  sa-  vultis  mihi  dare?  et  ego  deponam  et  vin- 

piens,  bene  regendo  se  ipsum,  carnem  do-  cam   solitarium   istum.    Illi   vero   promi- 

mando,  concupiscentias  ejus  frangendo,  in  serunt  ei  pecuniam  :  quod  tamen  fece- 

cibo,  potu,  somno,  verbis  ac  vestibus  mo-  runt,  non  tam  ut  eremita  ille  peccaret, 

deramen  servando,  passionibus,  animosi-  quam  ut  probaretur.  Itaque  mulier  illa,  ad- 

tati  ac  vitiis  dominando,  rationem  quoque  vesperascente  die  quodam,  coepit  coram 

et  voluntatem  subjiciendo  legi  divin»,  et  cella  eremitse  illius  deambulare  et  fingere 

juxta  documenta  sacree  Scripturee  conver-  C  se  errare ;  ccepitque  f lere  et  eremita?  auxi- 

sando  ubique.  Ifec  est  vera  sapientia,  in-  lium  invocare.  Rogavit  itaque  eum  ut  se 

tuitu  et  amore  summi  et  incommutabilis  intrare   cellam  permitteret,  ne  devorare- 

boni  beatitudinisque  eeterna?,  praesentia  ac  tur  a  bestiis.  Tandem  eremita  ex  caritate 

Mich.Mus.  terrena  despicere,coram  Altissimo  semper  et  compassione  intromisit  eam.  Intromissa 

sollicite   ambulare,  Deo  jugiter   obedire,  vero,  coepit  paulatim  solitarium  illum  ten- 

omneque  tempus  ordinate  ac  fructuose  ex-  tare  et  attrectare,  et  ad  peccandum  allice- 

pendere.  Qui  autem  aliis  appetunt  domi-  re;  diabolus  quoque  virum  illum  sanctum 

nari  atque  in  mundo   hoc  exaltari,  vani  coepit  impugnare  ac  infJammare  fortissi- 

sunt,  ambitiosi  et  fatui,  non  attendentes  me.  Quod  sentiens  ipse,  dixit  :  Deus  lux 

divini  judicii   rigorem.  est,  opera  autem   inimici   sunt   tenebra>. 

Postremo,  sicut  de  Christo  legitur  pro-  Quo  dicto,  accendit  candelam,  et  posuit 

/e/- xxm,5.  phetatum,  quod  faciet  judicium  juslitiam- D  digitos   suos  in   flamma   candela)  et   eos 

que  in  terra  ;  sic  quilibet  nostrum  exer-  combussit,  ut  sic  exstingueret  ignem  con- 

ceat  in  se  ipso  judicium,  quia  ut  ait  Apo-  cupiscentiae  quo  tentabatur.  Mulier  autem 

ir<,/-.x.,3i.  stolus,  Si   nos    ipsos  dijudicaremus,  non  hsec  videns,  expavit  atque  obduruit  quasi 

utique  judicaremur.   Judicet   ergo   unus-  lapis.   Facto   mane,  juvenes  venerunt  ad 

quisque   se   ipsum,  proprios   defcctus  et  ercmitam,   dicentes  :  Venit  hic   vespere 

vitia  considerando,  reprehendendo  et  ca-  mulier  aIiqua?Qui  respondit  :  Etiam.  Et 

stigando  ;  discutiat  propriam  vitam,  exa-  illi  :  Ubi  est  ?  inquiunt.   Ait  :  Ite,  videte 

minet   et   expurget   conscientiam    suam  ;  nialcdictam  et  miseram  illam,ecce  destru- 

proximis  quoque  impendat  caritatis  effe-  xit  omnes  digitos  meos.  At  illi  circumspi- 

ctum,eos  pro  posse  pie  instruendo,  carita-  cientes,  vidcrunt  eam  jam  mortuam.  Dixe- 

tive  corripiendo,  ad  salutem  juvando.  Hinc  runtque  seni  :  Abba,  ecce  mortua  est.  Qui 


650  DOMINICA   XXV  POST  TRINITATEM.   —  AD  RELIGIOSOS  ;   SERMO  SECUNDUS 

ait  :  Diabolus  accepit  potestatem  in  eam,  A  facta  oratione,  suscitavit  eam  a  mortuis. 
flom.xii,i7,  et  ipsam  occidit.  Deinde  subjunxit  :  Scri-  Illa  vero  pojnitens  et  veniam  poscens, 
''•  ptum  est  ut  reddamus  bona  pro  malis.  Et     emendavit  vitam  suam  veraciter. 

NOTA.  —  Evangelium  dominicse  hujus  est,  quod  in  quarta  dominica  Quadragesimfe  legitur  : 
quod  ibidem  expositum  est.  Suntque  ibidem  tres  sermones  annexi  eidem  :  idcirco  nunc  brevitati 
studens,  illud  prajtermitto. 


AD    RELIGIOSOS 


E' 


SERMO  SECUNDUS 


DE    DULCEDINE    ET    FRUCTU    INCARNATIONIS    FILII    DEI. 


\CCE  dies  veniunt,  dicit  Dominus,  et  B  mo  David  pueri  sui,  sicut  locutus  est  per 

suscitabo  David  germen  justum,  et  os  sanctorum,  qui  a  sseculo  sunt,  Prophe- 

rcgnabit  Rex,  etc.  Jer,  xxiii,  5.  tarum   ejus.  Denique   sacratissima  Virgo 

Inter  omnia  opera  omnipotentis  et  su-  Christifera   idem   fatetur  :  Suscepit  (in-   Luc.  i,  54, 

pergloriosissimi  Dei  prajclarissimum,  mi-  quiens)  Israel  puerum  suum,  recordatus  ^^" 

rabilissimum  et  incomprehensibilissimum,  misericordi»  suae,  sicut  locutus  est  ad  pa- 

est  incarnatio  Verbi  seterni,  Unigeniti  Pa-  tres  nostros,  Abraham  et  semini  ejus  in 

i'«.cxi.vi,5.  tris  altissimi.  Ideo  Deus,  cujus  sapientiffi  sECCula.  Et  in  isto  clarissime  lucent  robur 

non  est  finis,  opus  hoc  incomparabile  a  ac  veritas   fidei   christianae,  quoniam   ea 

mundi  pra?dixit  exordio,  et  per  Propheta-  quae  in  novo  Testamento  credimus  adim- 

rum  oracula,  per  Patriarcharum  mysteria,  pleta,  probamus  a  mundi  principio,  prae- 

per  senigmata  et  figuras  id  futurum  pra?-  sertim  in  veteri  Testamento,  esse  multi- 
nuntiavit.  Quod  etiam  ideo  tam  diu,  tam  C  pliciter  divinitus  revelata,  praesignata  ac 

multipliciter  ac  frequenter  prsedixit,  quia  prophetata. — Et  insuper  omnia  divina  pro- 

in  ipso  consistit  omnium  salus.Per  Filii  et-  digia  ac  summa  miracula  per  quae  Deus 

enim  sui  incarnationem  et  passionem  Deus  excelsus  et  adorandus,  olim  in  veteri  Te- 

Pater  genus   humanum   decrevit  sibi  re-  stamento    probavit   Prophetarum   oracula 

conciliare  atque  salvare  :  ideo  semper  ne-  esse  vere  divina,a  tempore  Christi  et  Apo- 

cessarium  fuit   illud  aliquo  modo  credi.  stolorum  a  Synagoga  ablata  sunt,  et  per 

Ac<.iii,24.  Hinc  princeps  Apostolorum   ait  :  Omnes  Christi  Apostolos  aliosque  ipsius  discipu- 

Prophetae  a  Samuel   et   deinceps  annun-  los  ad  Ecclesiam  copiosissime  sunt  trans- 

tiaverunt  dies  istos.  Et  rursus  testatur  :  lata,  etiam  quasi  incomparabiliter  abun- 

ibid.  18.   Deus  qui  praedixit  per  os  omnium  Prophe-  dantius  atque   praeclarius  quam  unquam 

tarum  pati  Christum  suum,  implevit  sic.  fuerunt  tempore  veteris  Testamenti.  Pro- 
Evangelicus  quoque  Zacharias  apertius  lo-  D  pter  quod  Christus  in  sermone  post  Coe- 

z,«c.  1,68- quitur  :  Benedictus  Dominus  Deus  Israel,  nam   disseruit  :    Si   opera   non   fecissem  ./oa?i»i.  xv, 

'"•           quia  visitavit  et  fecit  redemptionem  plebis  in   eis  quje  nemo  alius   fecit,  peccatum 

su3d;  et  erexit  cornu  salutis  nobis,  in  do-  non  haberent.  Sunt  autem   et  aiia  mul- 


21. 


DOMINICA  XXV   POST  TRINITATEM.   —   AD  RELIGIOSOS  ;   SERMO  SECUNDUS 


651 


ta  christianse  fidei  certissima  argumenta. 
Praeterea,  quoniam  Unigenitus  Dei,  ve- 
rus  Deus,  Patri  consubstantialis,  aequalis 
et  coeeternus,  tot  et  tanta  pro  nostra  as- 
sumpsit  ac  fecit  pertulitque  salute,  con- 
sideremus  frequenter  et  contemplemur 
subtiliter  quam  supernaturalis,  altus  et 
praeclarissimus  sit  finis  propter  quem  pius 
Creator  condidit  genus  humanum,ita  quod 
propter  finem  illum  (per  originale  pecca- 
tum  sublatum  hominibus)  recuperandum, 
necessarium  et  convenientissimum  erat 
Dei  Filium  incarnari.  Quis  ergo  est  finis 
iste  ?  Utique  salus  eeterna,  beatitudo  ange- 
lica  ac  coelestis,  beatifica  et  per  essentiam 
clara  visio  Deitatis  immediata,  plena  ac 
contentativa  fruitio  increata3  et  incircum- 
scriptibilis  bonitatis.  Ecce  quam  magna 
felicitas,  quam  altissimus  finis,  quam  ple- 
nissimum  gaudium,  illum  in  se  ipso  clare 
per  speciem  intueri,  qui  est  essentialiter 
verus  et  veritas,  cujus  essentia  est  veritas 
prima,  increata,  idealis,  supersplendidissi- 
ma,  superserenissima,  superconvenientissi- 
ma  et  superpulcherrima,  imo  quae  est  ipsa 
lux  supermundissima  et  immensa,pulchri- 
tudo  penitus  infinita,  serenitas  illimitata. 
Si  naturaliter  delectabile  est  videre  quod 
pulchrum  est,  et  tanto  delectabilius  quan- 
to  quid  pulchrius  (propter  quod  ait  Scri- 

Eccie.wj.  ptura  :  Dulce  lumen,  et  delectabile  oculis 
videre  solem;  unde  et  venerabilis  ille  To- 

Toft.v,  1-2.  bias  :  Quale,  inquit,  mihi  gaudium  esse 
potest,  qui  in  tenebris  sedeo,  et  lumen 
coeli  non  video?):quale  et  quam  incompa- 
rabile  gaudium  est,  divinam  in  se  ipsa  cla- 
re  contemplari  essentiam,  qua?  omnis  pul- 
chritudinis  et  decoris  est  fons,essentiaIiter 
pulchra,  incircumscriptibiliter  splendida, 
infinite  serena,  conveniens,  deliciosa,  uni- 
versis  et  singulis  vere  in  infinilum  splen- 
didior,  pulchrior,  convenientior  atque  se- 
renior?Si  delectabile  est  viderc  non  soluin 
aliquem  speciosum  adolescentem,  elegan- 
temque  virum,  aut  magnum  praelatum, 
pra?potentemvc  regem,  sed  etiam  bestias 
quasdam  raras,  fortes,  pulchras  ac  nobi- 
les,  puta  leonem,  elephanlem,  rhinocero- 


A  tem  :  quam  superjucundissimum  est,clare 
conspicere  summae  et  interminabilis  ma- 
jestatis  regem  ac  principem,  universorum 
Deum  deorum,  in  suo  decore,  superglori- 
osissimum,  omnipotentem,  supernobilissi- 
mum,  incomprehensibiliter  sapientem,  pi- 
um,  justum,  perfectum,  divitem  et  beatum, 
in  sua  illimitabili  venustate,  in  omni  sua 
opulentia,  excellentia  et  splendore?  Insu- 
per,  si  tantum  delectant  exteriores  sensus, 
corporalium  ac  vilium  rerum  odores,sapo- 
res,  contactus,  uniones,  soni,  harmoniae  ac 

B  melodiae  varii  cantus  :  quain  ina)stimabili- 
ter  delectat  omncm  spiritualem  interio- 
remque  sensum  Creator  omnipotens,  omni- 
uin  odorum ,  suavitatum,  convenientiarum, 
delectabilitatum,  harmoniarum,  sonorum, 
melodiarum  et  cantuum  sapientissimus 
institutor,  excellentissimus  ordinator,  su- 
pergloriosissimus  dator,  in  quo  omnia  11- 
la  superessentialiter,  superexcellentissime 
et  superplenissime  continentur  ?  Propter 
quod  omnibus  illis  incomparabiliter  plus 
delectat,  et  superdelectabilissimus,  super- 

C  deliciosissimus  superconvenientissimus- 
que  consistit. 

Praeterea,  quum  naturaliter  sit  jucun- 
dum  frui  re  dulci,  convenienti  et  bona, 
sapere  et  gustare  suavia,  amplecti  amata, 
possidere  desiderata  :  nonne  ineffabiliter 
incomparabiliterque  jucundum  est,  et  ve- 
re  beatificum  et  beatum,  frui  ad  libitum 
summo,  incommutabili,  increato  infinito- 
que  bono,  cujus  natura  est  bonitas  pura, 
quomodolibet  omniformiterque  perfecta 
atque   perfectionaliter  infinita,  cujus  es- 

D  sentia  est  dulcedo  iminensa,  a  quo  oinnis 
bonitas,  universa  suavitas,  cuncta  amoeni- 
tas  emanavit,  dependet,  infiniteque  defi- 
cit?  0  quam  incomparabiliter  dulce  et  ju- 
cundum  est  omni  menti  beatae,  in  hoc 
boiium  immensum.in  hanc  veritalem  aeter- 
iiam,  in  hanc  dulcedinein  increatam  ac 
infinitam,ore  intellectus  sui  mordere,ocu- 
lo  interiori  iiispicere,  palatum  voluntatis 
immergere,  gustu  interno  hunc  supersub- 
stantialem  ac  supersuavissimuin  cibiiin 
gustare,  eo  refici,  satiari  ct  in  perpeluuiii 


682  DOMINICA   XXV   POST  TRINITATEM.   —  AD  RELIGIOSOS  ;   SERMO  TERTIUS 

aeque  delectabiliter  frui !  Quam  delectabi-  A  minus  Deus  noster  omnipotens  prapparavit 

lissimum  est  universis  Beatis,  hoc  super-  nobis  in  coelis?  Nunc  ergo  corda  nostra 

carissimum   bonum,  ardentissime  praedi-  quotidie  cum  omni  conatu  purgemus,  cu- 

lectum,  cum  perpetua  fruitione  intra  se  stodiamus  ac  decoremus,  et  accendamur 

amplexari ;  hunc  superditissimum  Deum,  in  Domino.  Sicut  desiderat  cervus  ad  fon-  p.?.  xi.1,2. 

omnium  bonorum  et  pulchrorum  ac  desi-  tes  aquarum,  ita  desideret  anima  nostra 

derabilium  opulentissimum  fontem,  cum  ad  Deum;  ad  ejus   beatificam  visionem, 

spterna  securitate  feliciter  possidere !  Ecce  superdulcissimam    fruitionem,    securissi- 

qualis  et  quanta  est  felicitas  electorum,  mam    possessionem    avidissime    suspire- 

quam  vera  et  rationabilis  est  doctrina  ac  mus;  quae  sursum  sunt  sapiamus;  terrena,  Coioss.m, 

fides  Christianorum,  asserentium  nullam  carnalia   et   caduca    despiciamus.    Nullus  "' 

puram  creaturam  fuisse  idoneam  et  con-  labor  appareat  nobis  gravis,  nulhim  tem- 

dignam  recuperare  ac  promereri  humano  B  pus  longum,quo  beatitudinem  tantam  pro- 

generi  beatitudinem  istam,  quce  est  digni-  mereri   valemus,  et  quoniam   omni    mo- 

tatis  quodammodo  infinitee,  quum  sit  infi-  mento  eam  et  ejus  augmentum  possumus 

niti  boni  immediata  atque  beata  fruitio.  promereri.    Omnis    quippe    caritativa   ad 

Propterea    Unigenitus   Dei   humanam   as-  Deum  affectio,  omnis  quoque  ex  caritate 

sumpsit   naturam,  et  in   ea  ac   per  eam  profhiens  actio,  seternee  felicitatis  est  me- 

recuperavit  ac  meruit  nobis  felicitatem  et  ritoria.  Propterea  nullam  temporis  horu- 

gloriam  istam  immensam,perpetuam,  con-  lam  infructuose  pertranseamus,  iino  assi- 

summatam.  due  ac  ferventer  elevemus  cor  nostrum  ad 

Et  nunc,  0  fratres,  quare  negligimus,  Dominum  Deum  nostrum,  ipsum  contem- 

/oiiie  XVIII,  cur  torpemus  ?  Usquequo  marcemus  igna-  plando,    diligendo,    desiderando,    orando, 

via,  et  non  intramus  ad  possidendam  ter-  laudando,  atque  in  sanctitate  et  justitia  ei   zhc  1,74, 

ram  viventium,  regionem  coelestem,  here-  G  infatigabiliter  serviendo.  Et  quoniam  lu-  '^- 

ditatem    nobis    paratam  ?   Cur   non    cum  men  illud  seternum  essentialiter  sanctum 

omni  diligentia  ac  sollicitudine  continua  infiniteque  purum,  nequaquam  beatifice 

vitamus   universa   peccata   quantumcum-  inspici  potest  nisi  a  mentibus  omnifarie 

que  minuta?  Cur  non  cum  omni  reveren-  purificatis,  vitemus  cum  summo  conatu 

tia  opus  Dei  peragimus?  Quare   non  in-  omne  peccatum,  et  a  quotidianis  pra^teri- 

flammatur    cor   nostrum    tam   summi   et  tisque  peccatis  omni  modo  nobis  possibili 

incomparabilis  boni  amore,  tantse  felicita-  nos  ipsos  quotidie  expurgemus,  atque  in 

tis  affectione  ?  Cur  non  oculum  mentis  in  caritate  et  gratia  Omnipotentis  incessabili- 

eam  modo  pro  posse  defigimus,  contem-  ter  crescere  enitamur,  ad  laudem  et  glo- 

plando  pro  viribus  bona  gloriae,  quae  Do-  riam  ejus. 


SERMO  TERTIUS 

QUOMODO  RELIGIOSI  VENTURO  JUDICI  CHRISTO  REGNUM  IN  SE  PARARE  DEBEANT. 


HIC  esi  vere  Prophefa  qui  venturus  est  D  num,  quoniam  pulchre  per  omnia  conso- 
in  mundum.  Joann.  vi,  14.  nant  sibi.  Et  quod  in  lectione  ista  Jere- 

Recte  in  ista  dominica  leguntur  lectio      mias   legitur  prophetasse   de  Chrislo,  in 
ista  prophetica  atque  evangelium  hodier-      evangelio  isto  declaratur  iinpletum  in  eo. 


DOMINICA   XXV   POST  TRINITATEM.  —   AD   RFXIGIOSOS  ;    SERMO  TERTIUS                   633 

Ipse  etenim  tam  prseclarissimum  faciendo  A  Ic,  in  eo  regnat  Dominus  Deus.  Et  in  quo 

joann.M,  miraculum,  utpote  satiando  tot  millia  ho-  sunt  injustitia,  discordia  atque  tristitia  in- 

minum  ex  quinque  panibus  ac  paucis  pi-  ordinata  operans  mortem,  regnat  diabolus. 

sciculis,  comprobavit  se  esse  regem  Mes-  Nunquam  igitur  regnet  in  nobis  super- r„4.,v,  u. 

siam  in  lege  et  Prophetis  promissum. Unde  bia,  ne  ejus  servi  efficiamur  ac  filii,  qui  /oixu.as. 

ibid.  14.   et  turba  viso  tanto  prodigio,  dixit  :  Quia  est  rex  super  universos  filios   superbiae. 

«hic  est  vere  Prophela  qui  venturus  est  in  Non  regnet  in  nobis  impatientia  quae  stul-   Prov.  s.i\; 

mundum  ».  Per  quam  circumlocutionem  titiam  operatur;  non  ira  qua3  in  sinu  stulti  *^^^,^  ^,^^ 

intellexerat  Christum.  Itaque,  quum  susci-  quiescit;  non  gula  aut  concupiscentia  car-  lo. 

tasset  Deus  Pater  David  germen  justum,  id  nis,  ne  bestiis  conformemur,  et  efficiamur  Ps.xxx,,o. 

est  Christum,  regis  David  justissimum  fi-  ut  equus  et  mulus  quibus  non  est  intelle- 

lium  secundum  humanitatem  assumptam,  ctus;  non  tepiditas  aut  pigritia,  ne  ex  ore    Apoc.  m, 

ex  tunc  ccepit  Christus  rex  regnare  per  B  Domini  evomamur.  Sed  rationi  nostra)  in  "'" 

gratiam  in  cordibus  suorum  fidelium,quos  omnibus  imperet  Deus,  et  ratio  passioni- 

non  corporaliter  tantum,  sed  spiritualiter  bus,  quatenus  anima  nostra  sit  quasi  coe- 

quoque   refecit  :  quod   exinde  usque   in  lum  in  terris,  et  mens  nostra  sit  thronus 

praesens  fecit  in  tota  militanti  Ecclesia  in  Dei  :  sicque  in  omni  eventu,  in  omni  ad- 

innumerabilibus  millibus  hominum.  versitate  et  tribulatione  perseveret  mens 

Rogemus  igitur  Dominum  Jesum  Chri-  nostra  in  luce  sapientiee  constans,  in  dis- 

stum  ut  ipse  solus  indesinenter  ac  pure  cretionis  judicio  stabilis,  in  contemplatio- 

regnet  in  nobis,  et  mentes  nostras  spiritu-  ne  jucundans,  voluntas  quoque  in  Deitatis 

alibus  panibus    suis   reficere  semper  di-  amore  flammigera,  in  zelo  justitise  libera, 

gnetur.  Nempe  in  quantum  peccamus,  in  in  totius  boni  affectu  fidelis.  Quo  facto, 

tantum  non  Christus,  sed  peccatum  atque  venti    passionum,   tumultus    tentationum 

diabolus  regnant  in  nobis,  quum  ratio  no-  C  facile  exsufflabuntur. 

stra  illis  in  tantum  succumbat,  consentiat  Denique  de  hoc  coelo  terreno  loquitur 

ac  ministret.  Nam  ut  beatissimus  ait  prin-  Climacus  :  Firmamentum  pro  pulchritudi- 

[\]>cir.n,  ceps  Apostolorum,  A  quo  quis  superatus  ne  habet  stellas;  anima  vero  impassibilis 


19. 


est,  hujus  et  servus  est.  Et  quamvis  ab-  facta  (id  est  passionibus  dominans),  pro 

solute  loquendo,  non  regnet  diabolus  in  ornatu  habet  virtutes.  Anima  talis  daemo- 

homine  nisi  per  peccatum  mortale,  nihilo  num  impiignationes  atque  astutias  reputat 

minus  propter  venialia  aliqualiter  in  ho-  ludos.  Impassibilis  autem  (id  est  vir  per- 

mine  fertur  regnare,  quia  et  venialia  ad  fectus,  heroicus  et  divinus)  proprie  dici- 

mortale  disponunt.  tur,  qui  carnem  suam  fecit  incorruptibi- 

Hinc  Cassianus  ex  ore  abbatis  Moysis  lo-  lem,  hoc  est  inviolabilem  a  peccatis,  ita 

quitur  :  Expulso  da^mone  et  vitiis  in  ani-  quod  concupiscentiis  non  assentit,  passio- 

mabus    nostris    nequaquam    regnantibus,  D  nibus  non  succumbit,  vitiorum  non  servit 

regnum   Dei   fundatur   in    nobis,  dicente  corruptioni,  nec  exhibet  membra  sua  ar-  y?om.vi,i3. 

Luc.  XVII,  Evangelista  :  Regnum  Dei  intra  vos  est.  ma  iniquitatis  peccato,  a  vitiis  gula?  et  im- 

^''           Porro  intra  nos  esse  non  potest  nisi  scien-  munditia?  penitus  abstinet,  ab  exteriorum 

tia  aut  ignorantia  veritatis,  et  amicitia  vir-  interiorumque  sensuum  irrefrenatione  et 

tutum  aut  vitiorum  :  per  quffi  vel  Cliristo  abusu  se  prorsus  custodit,  mentem  quo- 

vel  diabolo  rcgnum  in  nobis  paramus.  Cu-  que  suam  a  rebus  creatis  abstraxit  et  ex- 

jus  regni  qualitatem  describens  Apostolus,  altavit,  omnes  sensus  ei  subjiciens,  Deique 

Jiom.  XIV,  ait  :  Non  enim  regnum  Dei  est  esca  aut  vultui  eam  jugiter  reprsesentans. 

*^-           potus,  sed  justitia,  et  pax,  et  gaudium  in  Denique  talis  coram  Deo  et  hominibus  ir- 

Spiritu  Sancto.  Qui  ergo  justus  est,  et  pa-  reprehensibilem  exhibet  semetipsum.  Tri- 

cem  habet  internam  ac  gaudium  spiritua-  bus  etenim  modis,  vel  magis  in  tribus  de- 


654  DOMINICA   XXV   rOST   TRINITATEM.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   TERTIUS 

bemus   nos  coram   Deo  irreprehensibiles  A  mitatem,  turpitudinem,  inordinationem  ac 

exhibere,  videlicet  in  cogitatu,  affectu  et  vilitatem,  et  maxime  in  quantum  inhono- 

intentione,  ut  sit  cogitatio  sancta  et  utilis,  rativa  est  majestatis  divinee,  ac  offensiva 

affectio  pura  et  spiritualis,  intentio  recta  sanctitatis  suprema?.  Propria  quoque  pec- 

ac  stabilis.  Sic  et  coram  hominibus  in  tri-  cata  in  nobis  ipsis  reprehendamus  ac  ul- 

bus  bona  provideamus,  puta  :  in  habitu  ciscamur  quotidie.  Et  ita  agamus  judicium /er.xxiii,5. 

seu  vestibus,  ne  sint  curiosee ;  in  operatio-  justitiamque  in  terra,  dijudicantes,  corri- 

nibus,  ne  sint  illicitge;  in  locutionibus,  ne  pientes  ac  castigantes  nos  ipsos  assidue  in 

sint  infructuosse.  Quumque  niliil  sit  cogi-  vera  discretione;  sed  et  proxiraum  suum 

tatu  facilius,  ac  copiosissimam  habeamus  corripiat  unusquisque  caritative  et  ordi- 

materiam   cogitandi  de   pertinentibus  ad  nate.  Et  quoniam  domini  sapientes,  servos 

salutem,  utpote   de   Deo   omnipotente  et  sapientes  libenter  habent  ac  diligunt,  ex- 

omni  excellentia,  perfectione  ac  beatitudi-  B  hibeamus  nos  servos  sapientes  sapientissi- 

ne  ejus,  de  universis  beneficiis  et  promis-  mi  Christi,  ut  in  primis  dono  sapientise 

sis  ipsius,  de  pra;ceptis,  consiliis  et  prohi-  decoremur,  atque  per  illud  Deum  et  bona 

bitionibus   ejus,  de  mysteriis  Christi,  et  spterna  cum  mentis  dulcedine  amorose  et 

verbis,  doctrinis,  miraculis,  sanctitate,  ge-  uberrime   contemplemur,    deinde    notitia 

stis  et  passione  ipsius,  de  propria  vocatio-  sacra)  Scriptura?,  juxta  cujus  documenta, 

ne  et  causa  coram  Altissimo,  de  his  quee  pra3cepta,  consilia  nos  ipsos  in  omnibus 

Deus   requirit  a  nobis,  de   examinatione  dirigamus,    ex    qua   etiam    contemplandi 

conscientise  et  discussione  propria?  vitse,  materiam  et  diligendi  formam  accipiamus. 

de  omnibus  quse  in  Scripturis  sanctis  con-  Sicque  juxta  apostolica  hortamenta,  in  sa-  Coioss.iy, 

tenta  sunt,  et  de  virtutibus,  operibus  at-  pientia  ambulemus  ad  eos  qui  foris  sunt,  ^* 

que  miraculis  patrum  nostrorum   :  quid  ut  Deus  per  servos  suos  glorificetur  et  in 

est  quod  omnibus  his  relictis,  vana  et  fri-  G  eis  laudetur,  simusque  bonus  odor  Christi   ii  cor.  n, 

vola,  stulta  et  inutilia   cogitamus,  et  ex  in  omni  loco.  Sed  et  sermo  noster  semper  ^^'J^^^  ^^ 

cogitatione  prava  ad  desideria  labimur  vi-  in  gratia  sale  sapientise  sit  conditus,  nec  o. 

tiosa  ?  Ne  ergo  inutiliter  occupemur,  om-  proferamus  quod   quempiam  scandalizet, 

nipotentis,    sancti    et    supersapientissimi  sed  solum  quod  audientes  sedificet.  Roge- 

Dei  prsesentiam  jugiter  meditemur,  ut  sint  mus  quoque  Dominum  ut  linguam  nobis   /s.  l,  4. 

Pt.xxiv^is.  oculi  nostri  semper  ad  Dominum,  in  cu-  tribuat  eruditam,  scientiam  salutarem,  co- 

jus  intuitu  erubescamus  committere  quid-  piam    exhortandi    salubriter  efficacem   : 

quam    illicitum   sive    omittere   debitum.  quatenus  quicumque  quempiam  nostrum 

Quanto  Creator  cunctis  hominibus  major  accesserit,  eedificatus  discedat;  qui  venerit 

est  in   sapientia,  sanctitate   et  dignitate,  desolatus,    abeat   consolatus  ;   qui   mente 

tanto  plus  verecundemur  coram  ipso  ha-  vulneratus   aggreditur,   curatus   regredia- 

bere  nos  viliter,  acediose,  turpiter,  inor-  D  tur.  Et  ita  verbis  et  factis  ac  moribus  si- 

dinate.  mus  proximis  exemplares,atque  nos  ipsos 

^«•.xx.ii,3.      Poslremo  David  germen  justum,  videli-  coram  Judice   summo  nobiliter,  hoc  est 

cet  Christum  prorsus  justissimum,  in  vera  sapienter  et  virtuose,  in  cunctis  habentes, 

sectemur  justitia,  omnem  odientes  impie-  et  ipsum  semper  in  omnibus  totis  prsecor- 

tatem  et  culpam  ob  propriam  ejus  enor-  diis  et  totis  viribus  honorantes. 


DOMINICA   XXV  POST  TRINITATEM.   —   AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   QUARTUS  65S 


SERMO  QUARTUS 

DE   INSTITUTIONE   VIT^   MONASTICiE,   ET   ORIGINE   RELIGIOSORUM   AC  MONACHORUM. 


MULTITUDINTS  credentium  erat  cor  A  descripsit  :  Tria   (inquiens)  sunt  genera 

unum  et  anima  una.  Act.  iv,  32.  monachorum,  quorum  duo  sunt  valde  bo- 

Beatissimus    monachorum   pater,  re  et  na,  tertium  tepidum  est  et  omnino  vitan- 

nomine  Benedictus,  in  principio  Regulae  dum.Primum  est  coenobitarum,qui  scilicet 

suee  ponit  quatuor  genera  monachorum.  in  congregatione  pariter  consistentes,unius 

Primum  vocavit  monasteriale  seu  coenobi-  superioris  directione  reguntur.  Secundum 

tale,   videlicet   congregationem   religioso-  est  genus   anachoretarum,  qui   primo   in 

rum  sub  uno  rectore  ac  regula  servientium  coenobiis  instituti,  atque  in   actuali   con- 

Deo.  Secundum  anachoretale  vocavit,  hoc  versatione  perfecti,  secreta  solitudinis  ele- 

est  eremitarum,  qui  bene  exercitati  ac  re-  gerunt.    Tertium    est    Sarabaitarum,    qui 

formati  in  coenobio,  procedunt  ad  singu-  coenobiorum  disciplinam  et  patrum  guber- 

lare  certamen  contra  diabolum,  congrega-  nationem  vitantes,  proprias  discunt  facere 
tionem  Fratrum  relinquendo  ac  solitariam  B  voluntates,  bini  aut  trini  in  cellulis  com- 

prorsus  vitam  ducendo,  ut  tanto  quietius,  morantes.  Est  sane  et  aliud  quartum  ge- 

perfectius,    ardentius    atque    propinquius  nus  eorum,  qui  anachoretarum   speciem 

vacent  ac  placeant  Deo,  quanto  ab  omni  sibi  assumunt.  Quum  enim  in  principio 

societate,  occupatione  et  inquietatione  hu-  suae  conversionis  ad  modicum  tempus  in 

mana  fuerint  plus  abstracti.  Tertium  vo-  coenobio  cum  fervore  quodam  fuerint  con- 

cavit   genus   Sarabaitarum,   id   est  pigro-  versati,    statim    tepescunt  ;   et   passiones 

rum  atque   carnalium  monachorum,  qui  suas  ac  vitia  moresque  pristinos  evellere 

bini  aut  trini,  aut  certe  seorsum  singuli  negligentes,  ac  spiritualis  patris  subjacere 

habitantes,  absque  spiritualis  patris  regi-  judiciis   dedignantes,   separatas   expetunt 

mine  et  sine  approbat»  regulse  observa-  cellas  et  solitarie  manent,  quatenus  a  ne- 

tione  vivunt  ad  libitum  :  quibus  pro  le-  mine  molestati,  videantur  ac  reputentur 

ge  est  desideriorum  voluptas  ;  et  quidquid  G  patientes,  mites  ac  humiles.  Quae  institu- 

rectum  putaverint  sive  elegerint,  sanctum  tio,  imo  tepiditas,  eos  quos  semel  infece- 

affirmant ;  quod  autem  noluerint,  putant  rit,  nunquam  ad   perfectionem   permittit 

illicitum.  Quartum  genus  vocavit  gyrova-  accedere  :  quia  per  talem  recessum,  eo- 

gum,  puta  eorum  qui  per  totum  tempus  rum  passiones  et  vitia  non  solum  non  era- 

suum   per  diversas  provincias  hinc  inde  dicantur,    sed    in    deterius    convalescunt, 

discurrentes,  ternis  aut  quaternis  diebus  dum  a  nemine  provocati,  quoddam  letale 

in  diversis  Fratrum  cellulis  hospitantur,  vulnus  intra  se  portant  absconditum. 
vagi,  instabiles,  suisque  desideriis  ac  gu-         Praeterea  de  origine  coenobitarum,id  est 

lae  illecebris  servientes,  ac  Sarabaitis  de-  monachorum  in  congregatione  sub  rectore 

teriores.  viventium,  sic  abbas  Piammon  dixit  :  Coe- 

Denique   huic    S.   Benedicti    recitationi  nobitarum  conversatio  a  lempore  praedi- 

magna  ex  parte  concordat  quod  secundo  D  cationis  Apostolorum  sumpsit  exordium. 

Collationum  Patrum  libro,  praeclarissimus  Nam  talis  fuit  vita  primitivae  Ecclesiae  iu 

pater  et  doctor  noster  Joannes  Cassianus  Jerosolymis  sub  sanclis  Apostolis,  quia  ut 

ex  verbis  sancti  patris  abbatis  Piammonis  Lucas  testatur,  multitudinis  credentium  33.      ' 


656  DOMINICA  XXV   POST  TRINITATEM.   —  AD  RELIGIOSOS  ;   SERMO  QUARTUS 

erat  cor  unum,et  omnia  erant  eis  commu- A  tudinis   secreta   ingressi   sunt,  solitariam 

nia,  dividebaturque  singulis  prout  unicui-  omnino  vitam  agentes  :  non  contenti  vi- 

que   opus   erat.    Quumque   tempore   pro-  ctoria  qua  inter  homines  occultas  diaboli 

cedente,  post  Apostolorum  discessum  ac  calcaverunt  insidias,  sed  manifesto  cum 

divisionem,  multiplicatis  credentibus,  cce-  damonibus  conflictu  congredi  cupientes. 

pisset  fervor  ille  primitivus  tepescere,non  Quorum  principes  Paulus  Antoniusque  fu- 

solum  in  subditis  sed  etiam  in  prselatis,  erunt.  Sarabaitse  autem  per  Ananiam  et  Sa-  Ac/.v,iet 

quidam  in  quorum  mentibus  mansit  apo-  phiram  de  quibus  in  Actibus  habetur,sunt  ^®'^' 

stolicus  fervor,  memores  pristina  perfe-  figurati,  quoniam  instar  illorum  evangeli- 

ctionis,  ab  aliorum  recesserunt  consortio,  cam  perfectionem  non  in  veritate  et  sin- 

atque  in  suburbanis  et  secretioribus  locis  ceritate,  sed  simulatorie   arripuerunt,  ut 

morari  coeperunt,  talemque  vitam  ducere,  carnalia  commoda  et  laudes  assequerentur 
qualem  sub  Apostolis  omnes  credentes  ha-  B  humanas.  —  Ex  his  innotescit  institutio 

buerunt  communiter. Qui  eo  quod  a  conju-  vitse  monasticse,  et  monachorum  origo  at- 

giis  abstinuerunt,  et  a  parentum  consortio  que  distinctio. 

aliorumque   conversatione  se  abalienave-  Sed  advertendura,  quod  omnis  religiosa 

runt,  inter  se  communem  vitam  ducentes,  ac  monachalis  vita  ac  Ordo  in  evangelicis 

ex  communione  consortii  coenobitae  vocati  Christi   fundatur   consiliis,  prsesertim   in 

sunt;  eorumque  habitacula  coenobia  sunt  tribus  :  in  quorum  uno  consulit  pauper- 

vocata. Istud  itaque  est  antiquissimum  mo-  tatem,  in  alio  castitatem,  in  tertio  plenam 

nachorum  genus,  quod  per  annos  plurimos  obedientiam.  Practica   vero   et   exsecutio. 

solum  usque  ad  abbatis  Pauli  vel  Antonii  consiliorum  illorum,exordiuin  habuit  tem- 

duravit  aetatem.  pore,  loco  ac  modo  prsefatis.  Nunc  ergo, 

Insuper  his  concordat  quod  S.  Hierony-  o  religiosi,  o  solitarii,  o  monachi  universi, 

mus  libro  de  Illustribus  viris  ait  :  Philo  C  admirabilem  vestrse  vocationis  dignitatem 

Juda)us,natione  Alexandrinus,  idcirco  a  no-  pensate,  quse  in  evangelicis  seternae  et  in- 

bis  inter  scriplores  ecclesiasticos  ponitur,  creatse  sapientise  unigeniti  Filii  Dei  fun- 

quia  in  libro  quem  de  prima  Marci  evange-  datur  consiliis,  quse  a  sanctis  Apostolis  ac 

listae  apud  Alexandriam  scripsit  Ecclesia,  beatissima  illa  primitiva  Ecclesia  sumpsit 

in  nostrorum  laude  versatus  est,  id  est,  exordium,  quae  a  tot  prseelectis,  gloriosis 

Christianos  laudavit,  non  solum  eos  ibi,  ac  sanctis  patribus  est  servata,  quse  ange- 

sed  in  multis  quoque  provinciis  esse  com-  licam  puritatem  sectatur,  atque  in  terris 

memorans,  et  habitacula  eorum  monasteria  vitam   orditur  coelestem.  Idcirco  satagite 

vocans.  Ex  quo  apparet,  talem  vitam  fuisse  digne  ambulare  vocatione  qua  vocati  estis  Ephes.iv, 

Ecclesiae  primo  in  Christum  credentis,qua-  a  Spiritu  Sancto.  Non  fatigemini  animis  jc^^j^  ^,,  3 

lem  nunc  monachi  imitantur,  ut  nihil  cu-  vestris,  nec  ex  diuturnitate  et  frequentia 
jusquam  sit  proprium,  nullus  inter  eos  sit  D  exercitiorum    actuumque    bonorum    quse 

dives,  nullus  pauper,  patrimonia  egenti-  quotidie  agitis,tepescat,  lassescat  aut  prae- 

bus  dividantur,  orationi  vacent  et  psalmis,  sumat  cor  vestrum  :  imo  quo  diutius,  eo 

doctrinae   quoque   et   continenliae,  quales  ferventius  magisque  timorate  Deo  servite  Ps.  11,11 ; 

Ac<.  IV,  32,  Lucas   refert  primum  Jerosolymae  fuisse  in  omni  mentis  custodia.Non  cesset  manus  ^^"'' '^'''" 

^^'  credentes.  vestra,  sed  quidquid  potest,  instanter  effi-  Eccie.ix, 


Insuper,  juxta  abbatis  Piammonis  rela-  ciat  :  erit  enim  merces,  et  utique  merces  jj^^^ 

tionem,  cx  optimis  coenobitis  prodiit  ge-  aeterna  ac  infinita,  operi  vestro.  Non  sunt  v. 

nus  anachorelarum,  qui  ex  coenobiis,  non  condignae  passiones  vitae  praesentis  ad  glo- 

ex  impatientia,  taedio,  pusillanimitate  aut  riam  vobis  paratam  :  ideo  patrum  vestro- 

vanitate,  sed  majoris  profectus  altiorisque  rum  vestigia  incessanter  sequamini,  et  eo- 

contemplationis  desiderio  recedentes,  soli-  rum  stalum  cum  omni  diligentia  observate. 


XV, 


Bom.  VIII, 
18. 


DOMINICA    XXV   POST  TRINITATEM.   —   AU   RELIGIOSOS  :    SERMO   QUINTUS  037 


SERMO  QUINTUS 


DE    VITA    ET    PERFECTIONE    AD   MONACHOS    PERTINENTE,    SECUNDUM    DOCTRINAM 

DIVINI    DIONYSII. 


ACCEDAMUS  cum  corde  vero  in  j)le-  A  quoad   consecuUoiiem   earum,  sed   etiam 

nitudine  fidei,  adspersi  corda  a  cori-  cogitationibus  affectionibusque  illarum;  et 

scientia  mala,  tenentes  spei  nostra'  con-  exposuit  monacho  perfectionem  vitae  mo- 

fessiouem  indeclinabilern.  Hebr.  x,  22,  23.  nasticffi.  Monacho  autem  confitente  quod 

Ferventissimus  ac  ilkiminatissimus  ille  omnia  vellet  servare,  signavit  eum  sacer- 

Areopagita  Dionysius,  ritum  institutionis  dos  crucis  signaculo,  atque  tondebat;  et 

ac  benedictionis  seu  consecrationis  mona-  pristinis  vestimentis  extractis,  induit  eum 

chorum,  prout  in  primitiva  fiebat  Eccle-  alias  vestes,  osculabaturque  eum  cum  ce- 

sia,  in   libro  de   Ecclesiastica   hierarchia  teris  qui  adstabant,et  dedit  ei  Eucharistiae 

cap.  VI.    describens,  inter  cetera  ait,  quod  inter  eos  sacramentum.  Monachus  vero  nullum  ge- 

qui    perficiuntur,  summus  est   ordo  mo-  nu  fiectebat,  nec  super  caput  ejus  evange- 

nachorum,  qui  idcirco  speciali  nomine  lium  ponebatur,  ad  designandum  quod 
designantur.    Nam    quidam    Apostolorum  B  non  est  sui  officii  aliorum  gerere  curam 

nuncupaverunt  eos  Dei  famulos  seu  pla-  seu  praelationem,  et  animarum  gubernati- 

catores,  propler  assiduum  quem  Deo  exhi-  onem  habere,  sed  sui  ipsius  esse  sollici- 

bent   famulatum.  Alii   nominaverunt  eos  tum   et   custodire   unum,  scilicet   Deum, 

monachos,  a  monade  seu  unitate,  propter  ipsum  sincere  colendo,  vel  se  ipsum,  cor 

ipsorum  singularem  vitam  qua  adunantur  purum  ubique  servando.  Unde  dicitur  mo- 

ac  simplificantur  in  Deo  per  abstractio-  nachus,  quasi  custos  unius. 

nem  a  inaterialibus  ac  sensibilibus  rebus,  Praeterea,  crucis  signatio  innuit  mona- 

et  per  divinorum  contemplationem  ac  pu-  chum  a  carnalibus  desideriis  oportere  pe- 

ram  affectionem.  Unde  dicuntur  et  mona-  nitus   abstinere,  ut  cum  Christo  crucem  z,uf.  ,x,23. 

chi,  quasi  singulares  ac  solitarii  et  uniti,  suam   portet   quotidie,    corpus   proprium 

quia  eorum  vita  non  debet  in  temporalibus  castigando  ac  proprias  voluntates  mortifi- 
esse  divisa,  sed  in  Deum  reducta,  ne  cogi-  C  cando.    Capillorum   vero   detonsio   signat 

talionibus  et   affeclionibus  aut   sollicitu-  mundam,  nudam  et  non  fictam  monachi 

dinibus   per  temporalia  distrahantur  aut  conversationem,  ne  simplicitas  mentis,  eo- 

Luc.  X,  42.  evagentur,  sed  in  uno  summo  quod  solum  rum  exteriori  compositione  ficle  ornetur, 

necessarium  est,  slabiliantur.  sed  pure  erigatur  ad  Deum  :  quoniam  sic- 

Deinde,  in  primitiva  Ecclesia,  sacerdos  ut  in  libro  Job  scriptum  est,  Congregatio  /oixv,  34. 

monachum  benedicens  ac  consecrans  ste-  hypocritarum  est  sterilis,  hoc  est  coram 

til  ante  altare,  cum  cantu  Deum  pro  mo-  Deo  infructuosa,  Christo  in  Evangelio  de 

nacho   invocans,  id  est,  aliquos  psalmos  lalibus  contestante,  quia  receperunt  mer-  Mauu.sx, 

illi  minislerio  convenientcs  decanlans;  et  cedem  suam.  Et  ilerum  ait  Scriptura  :  Si-^v^'*"' 

'  '                              Job  XXXVI, 

consecrandus  in   moiiachum,  sletit   retro  mulatores  et  callidi  provocant  iram  Dei.  13. 

sacerdotem.  Qui  monachum  interrogavit  Rursus,  quia  capilli  supcrfluunt  corpori, 
an  vellet  renuntiare  omnibus  sajcularibus  D  per  eorum  abrasionem  inlelligitur  reseca- 
conversalionibus  ac  phantasiis,  saeculari-      tio  sui^erfluorum,  ul  monachi  simplici  ac 

bus  quoque  rebus  seu  opibus,  non  solum  tenui  viclu  alque  vestitu  sint  contenti,pro- 

T.  30.  42 


Go8  DOMINICA   XXV   POST   TRINITATEM.  —    AD   RELIGIOSOS  ;   SERMO    SEXTUS 

iit  votum  paupertatis  eorum  requirit.  Pro-  A  multibus  debent  esse  reclusi,  tanquam  in 

pter  quod  dominus  Guillelmus  Antisiodo-  omnipotentis  Dei  prsesentia  constituti,  et 

rensis  fatetur  in  Summa  sua,quod  tenuitas  vultui  gloria?  ejus  intenti  (quorum  est  di- 

vietus  et  vestitus  adeo  sunt  de  religionis  cere  cum  Elia,  Vivit  Dominus,  in  cujus  iii/fef/.xvM, 

essentia,  quod  non  cadit  dispensatio  super  conspectu  sto  hodie),  ut  omne  opus  Domi-  '' 

ea.  Insuper,  per  mutationem  vestitus,  in-  ni   efficiant    diligenter,    et  juxta    regulee 

nuitur  quod  monachus  de  gradu  commu-  sua3  tenorem   ambulent   timorate   indesi- 

nis  plebis  ad  altiorem  assumitur  gradum  nenter,  nec  intuente  Altissimo  audeant  co- 

ac  ordinem  :  propter  quod  ad  novam  me-  gitare  et  affectare  quod  coram  hominibus 

lioremque  vitam  tenetur.  erubescerent  dicere. 

De  his  in  libro  pr»fato  multa  Dionysius         V»  igitur  religiosis  pigris,  carnalibus, 

sacer  conscribit,  ex  quibus  fundamentali-  intimoratis  ac  dissolutis,  qui  cum  ingra- 

ter   innotescit  quam   interna,  spiritualis,  B  tissimis  illis  Judseis  redeunt  corde  in  iEgy-  .v,(«/.mv, 

pura  ac  fructuosa  religiosorum  conversa-  ptum   saeculi  hujus  nequam,  hoc   est  ad  ^' ^- 

tio  debeat  esse,  quia  divino  obsequio  to-  levitates  pueriles,  ad  vanitates  et  affeclio- 

taliter  mancipati   consistunt.  Idcirco  per  nes  carnales,  ad  loquacitates  et  lautitiam 

sacrificium  illud  legale  quod  holocaustum  gustus  oblectamentaque  corporis  :  sicque 

vocatum  est,  sunt  expressi.  Holocaustum  ad  transgressiones  et  negligentias  detesta- 

namque  seu  incensum  ad  divinge  majesta-  biles  efficiuntur  quotidie  proniores,et  tan- 

tis  honorem  totaliter  comburebatur,  ad  fi-  dem  sic  indurantur  ut  propriam  non  ad- 

gurandum  quod  religiosi  debent  se  totos  vertant  ruinam,  nec  sua  pensent  pericula, 

Deo  offerre  mundoque  mortuos  exhibere.  imo  nec  informationem,nec  correptionem, 

/<om.  xii,2.  Quibus  specialissime  ait  Apostolus  :  Nolite  multoque  minus  correctionem  suscipiant; 

Coioss.ui,  conformari  huic  sfeculo;  et  rursus  :  Quae  sed  fit  eis  frons  mulieris  meretricis,  quia  Jer.  ni,:i. 

sursum  sunt  quaerite ;  quae  sursum  sunt  C  de  suis  vitiis  erubescere  renuunt.  Quibus, 

sapite,  non  quee   super   terram   :   mortui  ut  beatissimus  princeps  Apostolorum  lo- 

enim  estis,  et  vita  vestra  abscondita  est  cutus  est,  contigit  illud  veri  proverbii  :  ii  Petr.  n, 

cum  Christo  in  Deo.  Hinc  coenobium  se-  Canis  reversus  ad  vomitum  suum;  et,  Sus  "' 

pulcro  assimilatur,  quia  in  coenobio  de-  lota  in  volutabro  luti.  Altendamus  ergo,  ico,-.  i,^c. 

bet  religiosus   huic   mundo  abscondi   ac  o  fratres,  vocationem  professionemque  no- 

mori.  Unde  et  claustrum  a  clausura  no-  stram ;  et  cuncta  carnalia  ac  terrena  pro 

men  accepit,  quia  claustrales  ab  universis  nihilo  adspicientes,Domino  majestatis  cum 

sseculi   hujus   inquietudinibus,  curis,  tu-  omni  spirituali  profectu  jugiter  serviamus. 


1-3 


SERMO   SEXTUS 


DE    FORMA    ET   SIGNIFICATIONE   HARITUS   MONACHORUM. 


NDUIT  me  Dominusvestimentosalutis,D  T\h\   verae   devotioni,    contemptui    mundi 

et  indumento  justitice  circumdedit  me.      virtutibusque    insistat,    nunc    aliquid    de 

Is.  LXi,  10.  ipso  monaslico  habitu  est  tangendum.  Mo- 

Ut  religiosus  advertat  quam  abominabi-      nachorum  etenim  habitus,  non  solum  lit- 

lis   et   injustus,  quamque   deridendus   et      teralis,  sed  el  mysticus  perhibetur,  quia 

stultus  sit  coram  inspectore  cordium  Deo,      non  solum  certus  habitus  eis  praefigitur 


I 


DOMINICA   XXV   POST  TRINITATEM. 


AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   SEXTUS 


G59 


ut  contegat  nuditatem,  pudorique  consu-  A 
lat,  et  frigoris  aut  caioris  imnioderanliani 
pellat,  sed  etiam  ut  ex  qualitate  habitus 
sui  admoneantur  qualiter  vivere  obligen- 
tur. Quum  enim  habitus  professioni,quem- 
admodum  medium  fini,  debeat  correspon- 
dere,sancti  Patres  tam  specialem  habitum 
religiosis  prgestiterunt,  ad  insinuandum 
quantum  a  mundanis  hominibus  tenean- 
tur  distare,  quibusque  virtutibus  et  acti- 
bus  oporteat  eos  pollere,  et  quam  mor- 
tificati  esse  debeant  omnibus  qua3  sunt 
mundi.  B 

Denique  de  hoc  gloriosus  pater  et  do- 
ctor  Joannes  Cassianus,  primo  libro  Insti- 
tutionum  Patrum  sanctorum,sapienter  dis- 
seruit.  Et  primo,  cur  cingulo  utantur 
monachi  exprimens  :  Monachum,  inquit, 
ut  militem  Ghristi  in  procinctu  belli  ju- 
giter  positum,  oportet  accinctis  lumbis 
semper  incedere.  Sic  namque  in  veteri 
Testamento  Sancti  aliqui  incesserunt,  qui 
liujus  monasticae  vitae  fundaverunt  pri- 
mordia,  puta  Elias  ac  Eliseus.  Unde  de 
Elia  servi  regis  Israel  regi  suo  dixerunt  :  C 
iv/ff//.  I,  Vir  pilosus  et  zona  pellicea  renes  accin- 
^'^'  ctus  occurrit  nobis.  De  Joanne  quoque  Ba- 

Maith.  ui,  plhia.   refert   Evangelista  :  Ipse   Joannes 
'■  habebat  vestimentum  de  pilis  camelorum, 

et  zonam  pelliceam  circa  lumbos  suos.Sed 
et  principi  Apostolorum  Petro  angelus  jus- 
.ic<..\M,8.  sit  :  Pra3cingere,  et  calcea  te  caligas  tuas. 
De  Paulo  item  apostolo  Agabus  dixit  pro- 
jbid.  XXI,  pheta  :  Virum  cujus  haec  zona  est,  sic  al- 
ligabunt  in  Jerusalem  Judaei.  Ex  quibus 
omnibus  constat  hos  utriusque  principes 
Testamenti  cingulo  esse  usos.  Itaque  mo-  D 
nachus,  tanquam  veraciter  Christi  miles, 
idcirco  se  noverit  esse  debere  cinctum,  ut 
ad  cunctos  usus  ae  opera  ccenobii  sit  non 
sokim  menle  paratus,  sed  etiam  ipso  ha- 
bitu  expeditus  :  nam  quanto  ad  obedien- 
tiaui  fiieril  promptior,tanto  circa  spiritua- 
lem  profeclum  ac  divinorum  cognitionem 
fervenlior  comprobatur.  Insuper  lumbo- 
ruin  accinctio,  et  ambitus  mortuae  pel- 
lis,  significat  monachum  mortificalionem 
inembrorum  in  qiiibus  libidinis  seminaria 


5. 


II 


continentur,  jugiter  circumferre,  ut   im- 
pleat  evangelicum  illud,  Sint  lumbi  vestri  /.»c.xii,3a. 
prapcincti  ;    et   quod   hortatur  Apostolus, 
Mortificate  membra  vestra  quae  sunt  super  Coioss.  w, 
terram. 

Praeterea,  Cassiano  narrante,  in  il^gypti- 
orum  monachorum  habitu  quaedam  erant 
nou  tantum  ad  corporis  curam  quantum 
ad  morum  formulam  congruentia.  Nam 
parvulis  utebantur  cucullis  diebus  ac  no- 
ctibus,ad  innuendum  ex  habitu  ipso,quod 
simplicitatem  et  innocentiam  custodire  es- 
sent  solliciti.  Sic  et  colobiis  lineis  vix  ad 
cubitum  pertingentibus  utebantur,  ad  de- 
signandum  quod  opera  mundi  essent  am- 
putata  ab  eis,  atque  ab  omni  conversatione 
terrena  eos  esse  mortificatos.  Alia  quoque 
nonnulla  ad  habitum  suum  spectantia  de- 
ferebant,  ad  demonstrandum  quibus  pec- 
catis  carere,  et  quibus  virtutibus  teneren- 
tur  pollere.  Et  sic  in  diversis  Ordinibus, 
diversi  instituti  sunt  habitus  ob  mysticas 
causas,  ut  religiosi  intelligant  se  omnia 
vana  atque  mundana  debere  despicere,  et 
solis  coelestibus  inhiare. 

Nunc  ergo  perpendant  religiosi  et  mo- 
nachi  qui  sub  veste  religiosa  monastica 
cor  gerunt  carnale,  mundanum,  inane, 
quam  viles  ac  miseri,  quam  iniqui  ac  ir- 
ridendi,  quamque  damnabiles  sint  coram 
Judice  summo,  infallibili  ac  supersapien- 
tissimo  Deo.  Nonne  omnino  monstruosi 
atque  mendaces,  et  velut  vacua  vasa  sunt 
coram  eo  ?  Quum  enim  monstrum  dicatur 
effectus  suae  speciei  inconveniens,  isti  qui 
a  veris  religiosis  tam  damnabiliter  distant 
ac  differunt,  imo  intus  omnino  eis  con- 
trarii  dissimiilimique  consistunt,rite  in  or- 
dine  monachali  monstra  censentur.  Quum- 
que  rem  per  eorum  habitiim  forinsecus 
designatam  intus  non  habeant,  vacua  vasa 
siint.  imo  quum  vitiis  iutus  sordeant,  quae 
virtiitibus  ad  quas  obliganlur  dii^ecte  con- 
trariantur,  recte  dicuutur  mendaces,  non 
habendo  quod  se  habere  ostendunt,  sicque 
hypocritis  conformantur.  Denique  similes 
sunt  asino  coronato,  et  simiac  religioso 
vestimento    opert;e,    ac    faluis    veste    sa- 


000  DOMINICA    XXV   POST   TRINITATEM.    —   AD    RELIGIOSOS  ;    SERMO    SEPTIMUS 

pientiuin  indutis.   Sunt   igitur  deridendi.  A      Postremo,  circa  habitum  religiosorum, 

Quis  enim  hominem  armatum  suis  armis  multa>,  proh  dolor  !  inordinationes,  abu- 

non  utentem,  sed  omni  hostium  ictui  se  siones  et  enormitates  jam  emerserunt,tam 

praebentem  non   irrideret  ?  Cur  equidem  in  pretiositate  et  colore  quam  in  curiosi- 

se   armavit,  si  hostibus   rehictari   aut  se  tate  et  forma   ac  superfluitate   diversa   : 

tueri  non  voluit  ?  Sic  irridendus  esl  reli-  qu.e  omnia  prorsus  sunt  evitanda,  ut  nil 

giosus  monasticis  utens  vestibus,  nec  ta-  curiositatis  aut  pompse,  nil  superfluitatis 

men   virtutibus    studens,    ad   quas    desi-  aut   indecentise  in  eorum  appareat  habi- 

gnandas  suus   institutus  ac  formatus  est  tu,  sed  omnis  simplicitas,  omnis  humili- 

habitus ;  imo  potius  omni  da?nionum  im-  tas,  aspernatio  mundi,  mortificatio  sui,  et 

pugnationi,  omni  passionum  vitiorumque  interna  religiositas  mentis,  hoc  est  inte- 

motui    infeliciter  cedens,  seque   undique  rior  cultus  Dei,  et   diligentia  animi   soli 
vulnerabilem   preebens,   nec   suae   salutis  B  Deo  intenti,  et  ei  jugiter  complacere  op- 

adversariis  digne  resistens.  tantis. 


SERMO  SEPTIMUS 


DE  MONACHORUM   ET  RELIGIOSORUM   DEFINITIONIBUS    VERIS. 


STABILES  estote,  et  immobiles,  abun-  exercitiis   insistendo.    Corporalia   quoque 

dantes  in  opere  Domini  semper,  sci-  C  opera  ordinate  ac  discrete  secundum  di- 

entes  quod  labor  vester  non  est  inanis  in  vinee   legis  tenorem  et  suae  regulae  insti- 

Domino.  I  Cor.  xv,  38.  tutionem,  ad  Dei   honorem   efficiat,  otia 

Ad  hoc  finaliter  ordinatur  ac  tendit  om-  semper  negligentiasque  vitando,et  in  con- 

nis  illa  religiosorum  abstractio,qua  a  curis  tinua  cordis  stando  custodia,  cum  Prophe- 

et  actibus  saeculi,  a  propinquis  et  saecu-  ta  veraciter  dicens:Providebam  Dominum   /•«.  xv,  s. 

laribus  hominibus  se  elongant,  quatenus  in  conspectu  meo  semper;  et  item,  Oculi  ps.xxiv.is. 

Deo  akissimo  stabilius  sint  intenti,  et  spi-  mei  semper  ad  Dominum.  Ad  hoc  itaque 

ritualibus  actibus  frequentius  occupati,pu-  conemur  indesinenter,  ut  in  divinis  simus 

riores  ferventioresque  corde  in  omnibus.  quotidie  slabiliores,  et  orationibus,  psal- 

Hinc    Climacus    monachum    mullipliciter  modiis,  meditationibus  sacris  absque  dis- 

definiens  seu  describens,  inter  cetera  ait  :  tractionibus  vanis  ac  miseris  vacemus  per- 

Monachus  est,  qui  solum  ea  qua)  Dei  sunt  D  fectius.Consuescamus  mentem  nostram  in 

agit,  cogitat,  loquitur,  Christo  unitus  om-  omni  loco  et  actu  frequenter  ad  Deum  le- 

ni  tempore,  loco  atque  negotio.  Et  datur  vare  per  internas  ac  breves  orationes,  lau- 

descriptio  ista  de  monacho  secundum  sta-  des  et  meditationes,  etiam  in  mensa,  in 

tum  monachaiem  perfectuin,  hoc  est  se-  via,  in  lecto,  et  in  omni  labore  alque  col- 

cundum  completam  monastica)  vita?  perfe-  loquio;  nec  sic  recreationibus  quibuscum- 

ctionem.  Ad  hoc  equidem  tendit  institutio  que  utamur,  ut  cordis  laesionem  dissolu- 

regularis  atque  professio  monachalis,   ut  tionemque    incurramus.    Iino    scribendo, 

monachus  quantum  in  vita   pra^senti  sit  studendo,  aul  alia  qua;vis  agendo,  a  Dei 

possibile,  indesinenter  Deo  intendat,  oran-  memoria  non  cessemus. 
do,  psallendo,  meditando,    legendo,  con-  Deinceps  istud  faciliter  adimplebit,  qui 

templando,  diligendo,  celerisque  virtulum  Deum  fervide  diligit.  Quod  namque  arden- 


DOMINICA  XXV   POST   TRINITATEM.  —   AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO  SEPTIMUS 


661 


inBef/.m 
6;  IX,  4. 


ter  diligitur,  ante  oculos  cordis  quasi  in- 
cessanter  habetur,  juxta  illud,  Ubi  arnor, 
ibi  oculus  :  sicut  videmus  quosdam  mi- 
serrimos  carnali  amore  ita  succensos,  ut 
quidquid  faciant,  rei  dilecta?  oblivisci  non 
queant.  Qui  autem  in  Dei  amore  nondum 
est  perfectus,  ad  ista  agenda  consuetudi- 
nem  sibi  optimam  facere  moliatur,  et 
Deum  piissimum  pro  auxilio  gratia)  id 
agendi  fiduciaJiter  ac  instanter  precetur. 
Consuetudine  vero  adepta,  erit  sibi  istud 
perfacile  et  jucundum,  imo  dulcissimum. 
Hffic  namque  agendo,  experietur  sa>pissi- 
me  consolationes  divinas,  compunctiones 
internas,  inflammationes  supernas  :  sic- 

Gen.v,  24.  que  cum  Enoch  ambulabit  cum  Deo,  et 
cum  David  ambulabit  coram  Domino.Pr»- 
terea,  constat  ex  his  quam  longe  sint  a 
vera  monachi  ratione,  a  monastica  perfe- 
ctione,  a  spirituali  profectu,  qui  dissoluti 
sunt  moribus  incustoditique  oculis,  qui 
tam  facili  occasione  ad  loquacitates,  ad 
consolatiunculas  pueriles  et  fatuas  se  ef- 
fundunt,  atque  in  risus  et  cachinnos  ac 
dissolutiones  vertuntur.  Videant  tales  qua- 
liter  suse  satisfaciant  professioni,  qua  ad 
perfectionem  quotidie  tendere  tenentur, 
ne  tanquam  rei  et  transgressores  voti  de- 
super  judicentur,  reprobentur  ac  pereant. 
Iterum  Climacus  monachum  describens, 
ait  :  Monachus  est  violentia  naturse  inde- 
sinens,et  custodia  sensuum  indeficiens.  In 
qua  descriptione  abstractum  pro  concreto 
est  positum,  ut  sit  sensus  :  Monachus  est 
indesinens  violentator  sui  ipsius,  et  inde- 
ficiens  propriorum  sensuum  custos.  Quum 
namque  Christo  testante,  regnum  ccelorum 
vim  patiatur,  et  violenti  rapiant  illud,  et 

ihid. \n,\i.  arcta  sil  via  salulis  (in  quibus  verbis  cfr- 
lestibus  violenti  vocantur  qui  salubriter 
vincunt  se  ipsos,  et  salutarem  violcntiam 
inferunt  sibimetipsis,  prava  desideria  su- 
perando,et  Deo  propriam  voluntatem  sub- 
dendo),  pafescit  quod  quanto  religiosi  pra 
ceteris  magis  abnegavcrunt  se  ipsos  et 
propriis  voluntatibus  renuiiliavcrunt,  tan- 
lo  amplius  obligantur  propriam  supei-are 
naturam,  proprias  libertates  concupisceu- 


Alallh.  XI 
li. 


A  tiasque  abjicere,  et  proprios  refrenare  af- 
fectus  ac  motus.  Quod  in  principio  satis 
est  difficile,  in  tantum  ut  Salomone  te- 
stante,  qui  dominatur  animo  suo,  melior  Prov.wi, 
ac  fortior  sit  urbium  expugnatore.  Dicitur  "" 
demum  monachus  custos  indeficiens  sen- 
suum   suorum  interiorum  et  exteriorum, 
inordinatum  illorum  usum  vitando,ne  per 
exteriorum   sensuum   portas  mors  ingre-  ye*-.  ix,2i. 
diatur,  ne  oculi  videant  vanitatem,  ne  fi-  Ps.  cxvm, 
gantur   in  feminas,  ne  aures   illicitorum  ^'^' 
verborum  auditui  preebeantur,  sed  juxta 

B  Scripturam,  sepiantur  spinis,  ne  audiant  EccU. 
linguam  nequam,  ne  audientiam  tribuanl '""''"'  '*' 
detractori,  neque  discordiam  seminanti. 
Tactus  etiam  preecipue  refrenetur  ab  om- 
ni  contactu  inordinatum  motum  ac  sti- 
mulum  concitante,  nec  in  cibo  et  potu 
qua?ratur  delectatio  gustus,  sed  naturae 
necessitas.  Conformiter  custodiendi  sunt 
religioso  sensus  interiores  ab  apprehen- 
sionibus  phantasticis,  ab  imaginationibus 
foedis,  a  phantasiis  protervis,  a  cogitatio- 
nibus  vanis.  Hic  ergo  considera  te  ipsum, 

G  0  reIigiose,an  vere  sis  monachus,an  modo 
prffifato  frangas  atque  custodias  temet- 
ipsum  :  alioqui  dole,  ingemisce,  et  juxta 
prffitacta  te  dirige. 

Tertia  descriptio  monachi  est  :  Mona- 
chus  est  sanctificatum  corpus,  expurgatum 
os,  et  illuminata  mens.  Quse  descriptio  da- 
tur  quasi  per  partcs  integrales,  et  in  ea 
ponitur  pars  pro  toto,  ut  sit  sensus  :  Mo- 
nachus  est  homo  habens  corpus  divino 
cultui  consecratum,  a  carnalibus  inquina- 
mentis  mundatum,in  sanctis  operibus  ani- 

D  ma3  subditum,  habens  quoque  os  a  verbis 
illicitis  purum  ac  sancto  silentio  perorna- 
tuin,  et  mentem  desuper  illuslratam,  ad 
divinorum  contemplationem  limpide  ele- 
vatam.  Cur  autem  per  tria  haec  specialiter 
describitur  monachus,  nisi  quoniam  spe- 
cialiter  spectant  ad  eum,  el  in  his  alia  ad 
ipsiim  spectantia  includuntur?  Itaqiie  con- 
slat  qiiam  longe  dislenl  a  moiiacho  gulosi, 
garruli,  pcrlinaces  ac  duri. 

Quarta  descriptio  est  :  Monachus  est 
inoerens  cl  dolens  anima  indesiuenti  mor- 


662  DOMINICA    XXV    POST   TRINITATEM.   —   AD   RELIGIOSOS  ;    SERMO   OCTAVUS 

tis  memoria.  Ubi  rursus  principalis  pars  A  complacet  sibi  in  contemplatione  theorica 

hominis  pro  homine  ponitur.Pertinet  quip-  qua  rapitur  ad  divina.  Advertant  hsec  re- 

pe  ad  monachum,  ex  consideratione  mor-  ligiosi  ad  levitates,  risus,  cachinnos  disso- 

tis  quotidie  flere,  propria  pensando  ac  de-  lutionesque  proni,  et  deplorent  se  ipsos, 

plangendo   peccata,   ac    metuendissimum  eo  quod  a  ratione  verissima  monachi  di- 

Dei  ponderando  judicium  atque  supplicia  stent  tam  infinite,  quum  et  Christus   in 

peccatoribus  post  vitam  praesentem  para-  Evangelio  contestetur  :  Vae  vobis  qui  ri- i«c.  vi,  25. 

ta.  Debet  etiam  flere  prse  desiderio  regni  detis  nunc,  quia  plorabitis  et  flebitis. 

Hom.  VII,  ccelestis,  cum  Apostolo  exclamando  :  Iii-  Quinta  descriptio  est  :  Monachus  est  or- 

felix  ego  homo  !  quis  me  liberabit  de  cor-  do  et  consistentia  incorporalium  in  corpo- 

p«.  cxix,;i.  porc  mortis  hujus?  et  cum  Propheta  :  Heu  re  materiali  et  sordido  consummatus.  In 

mihi  !  quia   incolatus   meus   prolongatus  qua  definitione  denuo  abstractum  et  sub- 

Ps.xu,3.  est;  et  rursus  :  Sitivit  anima  mea  ad  Deum  B  stantivum  concrete  adjectiveque  sumitur, 

fortem,  vivum  ;  quando  veniam  et  appare-  ut  sit  sensus  :  Monachus  est  homo  ordina- 

bo  ante  faciem  Dei  mei  ?  Sed  ex  compas-  tus  et  consistens  instar  angelorum  in  cor- 

sione  passionis  Christi   flcndum  est   mo-  pore  materiali  et  sordido   seu   immundo 

nacho,  non  in  quantum  passio  Christi  fuit  quantum  ad  naturales  impuritates.In  carne 

redemptio    mundi,    sed    quia    mitissimus  etenim  non  carnaliter  conversatur,  et  vi- 

Jer.  XI,  19.  Agnus  tam  crudelissimam  mortem  inno-  tam  angelicam   ducit  in  terris,  terminos   Deut.  xix, 

centissime  pertulit.  Ideo  dixit  Apostolus  :  sibi  in  regula  sua  preefixos  transgredi  non  **' 

aa!at.ii,i9.  Christo  confixus  sum  cruci ;  et  iterum,  Si  prsesumens,  sed  juxta  similitudinem  ange- 

i7;Tirim!  compatimur,   et   conregnabimus.    Spectat  licorum  spirituum  in  cunctis  ordinate  se 

".  !-•        qnoque  ad  monachum,aliorum  peccata  de-  habens,  seque  divina)  legi  et  observationi 

plangere  ct  pro  omnibus  orare,  pra^sertim  regulari  subjiciens.  Unde  et  discretio  pra;- 

pro  benefactoribus  et  propinquis  ac  sibi  C  cipue  necessaria  est  monacho,teste  beatis- 

commissis.  Postremo,  qui  verissime  mo-  simo  patre  nostro  Antonio,  ut  omnia  suo 

nachus  est,Iacrimatur  frequenter  ex  abun-  loco  et  tempore  agat,  ne  perturbetur,  sed 

dantia  gaudii  spiritualis,  et  ex  suavissima  tranquilla  mente  adhtorens  Altissimo,  ei  ac- 

complacentia  proprii  Greatoris,qua  super-  ceptum  semper  reddat  obsequium.Sapien- 

serenissimus  ac  supergratiosissimus  Deus  tissimo  etenim  Deo  ordinalio  valde  placet. 


SERMO  OCTAVUS 


DE   TRIBUS    PRINCIPALIBUS    CHRISTI    CONSILIIS,    IN   QUIBUS 

OMNIS   MONASTICA    RELIGIO   TRIAQUE    VOTA    RELIGIOSORUM    FUNDANTUR   QU.E    SUNT 

DE    ESSENTIA    CUJUSLIBET    RELIGIONIS. 


('MiRISTO  confixus   sum  cruci ;   vivo  D  suluit  aut  praicepit  esse  vitanda  aut  per- 

>i  autem  jam  non  ego,  vivit  vero  in  mc  agenda,  ordinavit  ad  hoc,  ut  credentes  in 

Christus.  Galat.  11,  19,  20.  ipsum,  in  caritate  Dei  proficiant,  perseve- 

is.  xxxui,      Dominus  noster  Jesus  Christus,  legifer  rent,  perfectique  fiant.  Unde  in  Enchiridio 

j!;       ,,  summus  et  sapientia  Dei  Patris,  sciens  ac  loquitur  Augiistinus  :  Omnium  cvangelico- 

docens  caritatem  Dei  omnium  esse  virtu-  rum  Christi  consiliorum  ac  |)raeceptorum 

tum  altissimam,  univcrsa  quai  docuit,  con-  finis  est,  ut  pra)ceptuin  illud  primum  ac  st.^js! 


DOMINICA   XXV   POST   TRINITATEM.   —   AD  RELIGIOSOS  ;   SERMO   OCTAVUS 


663 


Mallh 
21. 


2f) 


summiim  diligendi  Deum  toto  corde  per-  A 
fecte  adimpleamus.  Porro  quaedam  carita- 
ti  Dei  directe  contrariantur,  sicut  peccata 
mortalia,  pra^sertim  invidia:et  illa  Christus 
absolute  prohibuit.  Qua?dam  vero  a  cari- 
tatis  profectu  ac  perfectione  ut  communi- 
ter  impediunt  hominem,  ut  divitiae,  delicise 
et  honores,  carnalis  propinquitas,  propria- 
que  libertas  :  ideo  talia  consuluit  Christus 
esse  vitanda. 

Ilorum  vero  quaedam  sunt  penitus  extra 

hominem,  sicut  terrenarum  rerum  posses- 

sio.  Quas  Christus  consuluit  propter  Deum  B 

relinqui,  dicendo  :  Si  vis  perfectus  esse, 

vade,  vende  omnia  qua>  habes,  et  da  pau- 

peribus;  et  veniens   sequere  me.  Sicque 

in  isto  consilio  fundatur  votum  pauperta- 

tis   vohintariae.    Qua>dam    autem    illorum 

sunt  aliquo  modo  nobis  conjuncta,ut  uxor, 

parentes  et  proles.  Qua)  omnia  docuit  re- 

Luc.  XIV,  linqui  Salvator,  dicens  :  Si  quis  venit  ad 

me,  el  non  odit  patrem  suum  et  matrem, 

et  fratres  et  sorores,  et  uxorem  et  filios, 

non  potest  meus   esse  discipulus.    Et   in 

isto  fundatur  votum  perpetu»  castitatis.  C 

Qua^dam  vero  iilorum  sunt  intra  nos,  ut 

propria  voluntas.  Quam  Dominus  Jesus  re- 

liuquendam  consuluit,  prffiinductis  verbis 

adjiciendo  :  Adhuc  autem  et  animam  su- 

Maith.wi,  am.  Undc  apud  Matthseum  ait  :  Si  quis 

''■  vult  venire  post  me,  abneget  semetipsum, 

et  tollat  crucem  suam,  et  sequatur  me.  Et 

in  isto  fundatur  votum  obedienti».  Docuit 

itaque  P^ilius  Dei   ha?c   omnia  derelinqui 

desiderio  perfectionis   atque  intuitu  Dei, 

ut  in  Deo  cor  amorosius  perfectiusque  fi- 

gatur,  vitiis  plenius  reluctetur,  et  in  oinni  D 

virtute  concrescat.  Cor  namque  humanum 

tanto  inlegrius  ac  ferventius  in  uno  defi- 

gitur,  quo  minus  in  multis  dispergitur,  et 

quo  magis  a  nuillis  abstrahitur.  Siquidem 

virtus  unita  fortior  cst  quam  dispcrsa.  Est- 

que  vulgare  eloquium  :  Pluribus  intentus, 

minor  est  ad  siiigula  sensus.  Propler  qiiod 

sancti  affirmant  doctores  :  Neqiiaquam  ho- 

mo  iu   uniiiscujusque  operis  ralione  col- 

ligitur,  quando  inens  ejus  per  diversa  par- 

titur.  Et  rursus  :  Impar  (inquiunl)  quisque 


invenitur  ad  singula,  dum  mente  confusa 
dividitur  per  diversa. 

Ut  ergo  in  summi  boni  sincerissimo 
proficiamus  amore,  studeamus  ad  nullum 
pra;dictorum,  imo  ad  nullum  creatum  af- 
fici  inordinate,  sensualiter,  immoderate, 
sed  solum  spiritualiter,  ordinate  et  pure, 
puta  in  Deo,  secundum  Deum  et  propter 
Deum,  omnia  scilicet  referendo  ad  Dei 
honorem  ac  gloriam,  nec  ea  amando  aut 
cupiendo  nisi  secundum  Dei  voluntatem 
ac  legem,  seu  prout  nobis  utilia  aut  ne- 
cessaria  sunt  ad  serviendum  complacen- 
dumque  Deo.  Cujus  oppositum  faciunt  re- 
ligiosi  proprium  peculiumve  habentes,  et 
qui  ad  suos  propinquos  seu  alios  carnali- 
ter  afficiuntur,  et  pro  eis  inordinate  sol- 
licitantur,  aut  saecularium  more  inquie- 
tantur.  Sed  quum  ad  proficiendum  in  Dei 
sancto  amore,  parum  aut  nihil  prosit  res 
ipsas  exteriores  ac  propinquos  deseruisse, 
nisi  et  ipsi  interiores  inordinati  affectus 
ad  illa  funditus  eradicentur  de  corde,  pro- 
pterea  ipsas  cupiditates  et  inordinatas  om- 
nes  affectiones  penitus  exstirpemus,  et 
solis  necessariis  contenti  simus,  atque  in  iTim.si,». 
omnibus  animum  imperturbatum,  cor  per 
patientiam  forte  et  inconcussum,mentem- 
que  reformatam  habere  ac  possidere  sem- 
per  conemur.  Unde  nonnulli  religiosi  ita 
non  agentes,  frequenter  pro  rebus  mini- 
mis  ac  vilissimis  passionantur,contendunt 
et  indignantur,  tamque  inordinate  affici- 
untur  ad  parva  quorum  usus  eis  conces- 
sus  est,  ut  saeculares  ad  magna  qua?  possi- 
dent.  Hinc  parva  fratribus  suis  concedere 
renuunt,nec  ca  sibi  auferri  a  superioribus 
suis  ipquanimiter  ferunt. 

Postremo  de  hac  re  sancti  et  expertissi- 
mi  patres  Eusebius  Emisenus,  Cassianus 
et  Climacus  plenissimc  ac  subtilissime 
scribunt,  quemadmodum  quidam  ad  inte- 
riorein  reniiulialiouem  ac  rcformalioiiem 
darc  se  negligeules,  minqiiam  ad  pcrfc- 
clioncm  pertingunl,  imo  parum  aut  nihil 
proficiuut  :  quin  imo  pereunt,  quia  sa?- 
pius  pro  uno  stilo,  pro  graphio,  pro  labula 
aut  similibus  immoderalissime  concitan- 


664  DOMINICA   XXV   POST  TRINITATEM.   —   AD  RELIGIOSOS  ;    SERMO   OCTAVUS 

tur.  Nam  amor  habendi  seii  ipsa  cupido  A  Denique,sicut  Climacus  scribit,quicum- 

nisi  radicitus  exstirpetur,  ardentior  est  in  que  peccata  sua  efficaciter  ponderat,  ac 

parvis.  divini  rigorem  judicii  profunde  conside- 

Deinceps  sancti  Patres  hi  docent  tripli-  rat,  imminentemque  sibi  mortis  amaritu- 

cem  esse  renuntiationem  :  primam,  qua  dinem  ac  futura  tormenta  acutius  specu- 

ipsis    rebus    abrenuntiamus  ;    secundam,  latur,    propriam   quoque   vocationem,    et 

qua  interioribus  inordinatis  renuntiamus  quid  Deo  promisit  ac  lenetur,   subtiliter 

affectibus  et  pristinis  moribus  pravis  ac  contemplatur,  non  ultra  ad  terrena  et  car- 

vitiis;  tertiam,  qua  propriaj  voluntati  iu  nalia  vitiose  afficietur,  nec  ad  propinquos 

cunctis  renuntiamus,  et  nos  ipsos  ac  uni-  aut  alios  sensualiter  se  habebit,  neque  in 

versa  creata  in  tantum  relinquimus  atquc  arrepto   Dei   itinere   piger   efficietur   aut 

transcendimus,  sicquc  in  Deum  movemur,  negligens. 

defigimur,  transformamur  ac  rapimur,  ut  B      Propterea  omnia  hspc  juxta  sanctorum 

nihil  creatum,  neque  nos  ipsos,  nec  pro-  horum   doctrinam   Patrum   adimplere,   et 

prios  actus,  advertimus  aut  sentimus.  Ha-  Deo  digne  conversari  conemur.  Ad  laudem 

rum  renuntiationum  prima  ad  secundam,  ejus,  qui  est  super  omnia  Deus  sublimis 

ambaeque  iliae  ad  hanc  tertiam  ordinantur.  et  benedictus.  Amen. 

MoNiTUM  AucTORis.  —  Epistolam  et  evangelium  ciim  sermonibus  suis  de  templi  Dedicatione,  in 
operis  fine  de  Sanctis,  Deo  propitio  ac  agente,  exponam.  Nam  juxta  formam  istam  expositionum 
epistolarum  ac  evangeliorum  de  Tempore  cum  suis  sermonibus,  intendo  et  de  Sanctis  epistolas 
et  cvangelia  cum  sermonibus  exponere. 


FINIS    SERMONUM    DE    TEMPORE 


INDIGES 


LOCA  S.  SCRIPTUR^  PR.ECIPUA 


GENESIS. 


JOSUE. 


VI,  7.  Pcenitet...  me  fecisse  eos,  S47D. 

XV,  1.  Ego  proteclor  tuus  sum  ct  merces  tua 
magna  nimis,  306A'. 

EXOUI. 

III,  14.  Ego  sum  qui  suni...  Sic  dices  filiis 
Israel  :  Qui  est,  misit  me  ad  vos,  17B'. 

XVI,  8.  Nec  contra  nos  est  murmur  vestrum, 
sed  contra  Dominum,  331 B. 

XX,  7.  Non  assumes  nomen  Domini  tui  in  va- 
num  :  nec  enim  habebit  insontem  Dominus 
eum  qui  assumpserit  nomen  Domini  Dei 
sui  frustra,  587 B. 


I,  7,  9.  Confoi'tare...  et  esto  robustus  valde... 

Noli  timerc,  quoniam   tccum   est  Dominus 

Deus  (uus  in  omnibus  ad  qusecumque  per- 

rexeris,  567  A. 
VII,  19.  Fili  mi,  da  gloriam  Domino...  et  con- 

filere  atque   indica  mibi    quid    feceris,   ne 

abscondas,  537  A. 
XXIV,  14.  Timete  Dominum  et  servite  ei  per- 

fecto  cordc  atque  verissimo,  273  A. 

JUDICUM. 

V,  31.  Domine,  qui...  diligunt  te,  sicut  sol  in 
ortu  suo  splendet,  ita  rutilent,  407  A. 


LEVITICI. 


I  REGUM. 


XIX,  18.  Non   qu3eras  ultionem,  nec  memor      VII,   3.   Praeparate    corda  vestra    Domino,   et 
eris  injuriae  civium  tuorum,  591 A.  servite  ei  soli,  2731)',  447 B. 

XV,  23.  Est...  quasi  scelus  idololatriae  nolle 
DEUTERONOMII.  acquiescere,  436 D'. 


IV,  19.  Ne...  elevatis  oculis  ad  coelum,  videas 
solem  et  lunam  et  omnia  astra  coeli,  ef... 
adores  ea,  quse  creavit  Dominus  Deus  tuus 
in  ministerium  cunctis  gentibus  qua?  sub 
ccelo  sunt,  82 A. 

—  29.  Quumque  quaesieris...  Dominum  Deum 
tuum,  invenies  eum,  si  tamen  toto  corde 
quaesieris  et  tota  tribulatione  anlmae  tuae, 
42  D. 

XXXII,  13.  Ut  sugeret  mel  de  petra,  olcumque 
de  saxo  durissimo,  286 D. 

—  28,  29.  Gcns  absque  consilio  cst  et  sine 
prudcnlia  ;  ulinam  sapercnt  ct  inteliigerent 
ac  novissima  providerent,  634  D. 

—  39.  Ego  occidam  et  cgo  vivere  faciam,  per- 
cutiam  et  ego  sanabo,  et  non  est  qui  de 
manu  mea  possit  eruere,  0331). 

XXXtll,  2.  In  dexlcra  ejus  ignea  lex,  69 C, 
4261). 


III  REGUM. 

X,  8.  Beati  viri  tui  et  beati  servi  tui,  qui  stant 
coram  te  semper  et  audiunt  sapientiam  tu- 
am,  404 A. 

XIX,  10.  Zelo  zelatus  sum  pro  Domino  Deo 
exercituum,  603A. 

IV  REGUM. 

I,  6,  8.  Occurrit  nobis...  vir  pilosus  et  zona 
pellicea  accinctus  renibus,  659 C. 

II,  12.  Pater  mi,  pater  iui,  currus  Israel  et 
auriga  ejus,  529  C. 

I  ESDRyi:. 

I.\,  6.  Dcus  meus,  confundor  el  crubesco  le- 
vare  faciem  meam  ad  lc,  quoniam  iniqui- 


668 


LOCA   S.   SCRIPTUR^E   PR.ECIPUA 


tates  nostrae  multiplicatae  sunt  super  caput 
nosfrum,  et  delicta  nostra  creverunt  usque 
ad  ccElum,  284  A. 

JUDITH. 

VIII,  26,  27.  Non  ulciscamur  nos  pro  his  quse 
patimur;  scd  reputantes  peccatis  nostrishaec 
ipsa  supplicia  minora  esse...  non  ad  perdi- 
tionem  nostram   evenisse  credamus,  441 B. 

ESTHER. 

XIII,  9.  Domine,  rex  omnipotens,  in  ditione... 
tua  cuncta  sunt  posita,  et  non  est  qui  pos- 
sit  tuae  resistere  voluntati,  375  C. 

JOB. 

V,  2.  Vere  stultum  interficit  iracundia,  et  par- 

vulum  occidit  invidia,  490 C,  uOlB'. 
XV,  12,  1.3.  Quid  te  elevat  cor  tuum,  et  quasi 

magna   cogitans,    attonitos    habes   oculos  ? 

Quid   tumet    contra    Deum    spiritus   tuus? 

364  D. 

—  34.  Congregatio...  hypocritae  sterilis,  298  C, 
657  C. 

XXVII,  9,  10.  Numquid  Deus  audiet  clamorem 
ejus,  quum  venerit  super  eum  angustia  ? 
aut  poterit  in  Omnipotente  delectari?  3HC. 

XXXIV,  14.  Si  direxerit  ad  eum  cor  suum, 
spiritum  illius  et  flatum  ad  se  trahet,  85  C. 

—  17.  Numquid  qui  non  amat  judicium,  sa- 
nari  potest?  223  D'. 

—  30.  Qui  regnare  facit  hominem  hypocritam 
proptcr  peccata  populi,  173D. 

XXXVI,  5.  Deus  potentes  non  abjicit,  quum  el 
ipse  sit  potens,  141 B. 

—  13.  Simulatores  et  caliidi  provocant  iram 
Dei,  299 B'. 

—  22.  Ecce  Deus  excelsus  in  fortitudine  sua, 
et  nuUus  ei  similis  in  legislatoribus,  3791). 

XLI,  25.  Ipse  est  i'ex  super  universos  filios  su- 
perbiae,  165D. 

PSALMORUM. 

I,  1.  Beatus  vir  qui  non  abiit  in  consilio  im- 
piorum,  et  in  via  peccatorum  non  stetit,  et 
in  cathedra  pestilentiae  non  sedit,  384  D'. 

IV,  5.  Irascimini,  et  nolite  peccare,  257A. 

XIV^,  4.  Ad  nihilum  deductus  est  in  conspectu 
ejus  malignus,  372.\. 


XVII,  2,  3.Diligam  te,Domine,fortitudo  mea,... 

et  cornu  salutis  meae,  578 B. 
XX,  7.  Laetificabis  eum  in  gaudio  cum  vultu 

tuo,  37  B'. 
XXXIII,   14.  Prohibe  linguam  tuam   a  malo, 

229  C. 

XXXV,  9,  10.  Inebriabuntur  ab  ubertate  do- 
mus  tuse,  et  torrente  voluptatis  tuae  potabis 
eos  :  quoniam  apud  te  est  fons  vitae,  et  in 
lumine  tuo  videbimus  lumen,  201  C. 

XXXVI,  4.  Delectare  in  Domino,  422  C,  518  C. 

—  27.  Declina  a  malo,  ct  fac  bonum,  560  C. 
XXXVI II,   2.   Dixi  :  Custodiam  vias   meas,  ul 

non  delinquam  in  lingua  mea,  20D. 

—  6.  Substantia  mea  tanquam  nihilum  ante 
te,  177D,  375B'. 

XL,  2-4.  Beatus  qui  intelligit  super  egenum  et 

pauperem  ;  in  die  mala  liberabit  eum  Do- 

minus,  etc,  209B. 
XLVIII,  19.  Confitebitur  tibi  quum  benefeceris 

ci,  505  C. 
LII,  2.   Corrupti   sunt   et   abominabiles   facti 

sunt  in  iniquitatibus,  425A. 
LXIX,  2.  Deus,  in  adjuforium  meum  intende ; 

Domine,  ad  adjuvandum  me  fesfina,  338B'. 
LXX,  23.  Exsultabunt  labia  mea  quum  canta- 

vero  tibi,  et  anima  mea  quam  redemisti, 

563  C. 
LXXVIII,  8.  Cifo  anticipent  nos  misericordiae 

tuae,  quia  pauperes  facfi  sumus  niniis,  338B', 

350  A. 
L.XX.X,  13.  Dimisi  eos  secundum  desideria  cor- 

dis  eorum,  ibunt  in  adinventionibus  suis, 

463  C. 
LXXXII,  17,  18.  Imple  facies  eorum  ignomi- 

nia,  et  quaerent  nomen  tuum,  Domine  ;  eru- 

bescant  et  conturbentur  in  saeculura  saeculi, 

et  confundantur  et  pcreanf,  576  C. 
LXXXVIII,  15.  Justitia  et  judicium  praeparatio 

sedis  fuae,  96  A'. 
XCII,  5.  Testimonia  fua  credibilia  facfa  sunt 

nimis,  56  D'. 
XCIII,   12.   Beatus  homo  quem   tu  erudieris, 

Domine,  248A'. 
XCIX,  2.  Servite  Domino  in  Istifia,  190  C. 
CII,  5.   Renovabitur  ut  aquilae  juvcntus  tua, 

524  C. 
CIV,  3,  4.  La^tetur  cor  quaerenf  ium  Dominum  ; 

quaerite  Dominum  ct  confirmamini;  quaerite 

faciem  ejus  semper,  120B. 
CXVIII,  63.   Particeps   ego   sum    omnium  fi- 

mentium  te  et  custodientium  mandata  tua, 

429A. 


LOCA    S.    SCRIPTUR.l':    PR/ECIPUA 


6G9 


CXVIII,  136.  Exitus  aquarum  deduxerunt  oculi 

rnei,   quia   non    custodierunt  legem   tuam, 

344  D. 
CXIX,  5.  Heu  mihi !  quia  incolalus  meus  pro- 

longatus  est,  139 B. 
CXL,    5.    Corripiet  me  justus    in    misericor- 

dia  et  increpabit  me  ;   oleum   autem   pec- 

catoris  non  impinguet  caput  meum,  594A, 

621  G. 
CXLIV,  14.  Allevat  Dominus  omnes  qui  cor- 

ruunt,  et  erigit  omnes  elisos,  572A. 

PROVERBIORUM. 

I,  32.  Prosperitas  stultorum  perdet  illos, 
472  B'. 

II,  4,  5.  Si  quaesieris  eam  quasi  pecuniam,  et 
sicut  thesauros  effoderis  illam,  tunc  intelli- 
ges  timorem  Domini,  et  scientiam  Dei  in- 
venies,  237  C. 

III,  13.  Beatus  homo  qui  invenit  sapientiam, 
492  B. 

VII,  4.  Dic  sapientiae,  Soror  mea  es,  et  pru- 
dentiam  voca  amicam  tuam,  50  C. 

VIII,  31.  Deliciae  meae  esse  cum  filiis  homi- 
num,  194  C. 

XI,  27.   Qui...  investigator  malorum  est,   op- 

primetur  ab  eis,  214  C. 
XVIII,  3.  Impius,  quum  in  profundum  venerit 

peccatorum,  contemnit,  470  C. 

—  24.  Vir  amabilis  ad  societatem,  magis  ami- 
cus  erit  quam  frater,  513 B. 

XX,  3.  Honor  est  homini  qui  separat  se  a  con- 
tentionibus,  4321)'. 

—  4.  Proplcr  frigus  piger  arare  noluit,  572  C. 
XXII,  9.   Qui    pronus  est   ad   misericordiam, 

benedicetur,  211 A. 
XXV,  20.  Sicut  tinca  vestimento,...  ila  tristitia 

viri  nocet  cordi,  170 D'. 
XXVil,  4.  Ira  non   habet  misericordiam,  nec 

erumpens  furor;  et  impetum  concitali  ferre 

quispoterit?260D'. 

ECCLESIASTyt:. 

III,  7.  Tempus  (acendi,  et  tempus  loquendi, 

74 A,  88 B. 
VII,  10.  Ne  sis  velox  ad  irascendum,  quia  ira 

in  sinu  stulti  rcqiiiescil,  257A. 

IX,  1.  Nescit  homo  utruin  amorc  an  odio  di- 
gnus  sit,  307 B'. 

X,  1.  Muscae  morientes  perdunt  suavitatem 
unguenti,  45B. 


CANTICI  CANTICORUM. 

II,  5.  Fulcite  me  floribiis,  stipate  me  malis, 
quia  amore  langueo,  509B. 

III,  1.  In  lectulo  meo  per  noctes  quaesivi  quem 
diligit  anima  mea,  65  C. 

IV,  1.  Quam  pulchra  es,  amica  mea,  quam 
pulclu-a  es!  580  C. 

V,  1.  Comedite,  amici,  et  bibite  ;  et  inebria- 
mini,  carissimi,  79A'. 

VII,  10.  Ego  dilecto  meo,  et  ad  me  conversio 
ejus,  510 A'. 

SAPIENTI^. 

I,  5.  Spiritus...  sanctus  disciplinae  effugiet  fi- 
ctum,  et  auferet  se  a  cogitationibus  quae 
sunt  sine  intellectu,  IIA,  801)'. 

VI,  26.  Multitudo...  sapientium  sanitas  est  or- 
bis  terrarum,  574 D. 

IX,  15.  Corpus...  quod  corrumpitur,  aggravat 
animam,  et  terrena  inhabitatio  deprimit 
sensum  multa  cogitantem,  130D'. 

XI,  24.  Misereris  omnium,  quia  omnia  potes, 
ct  dissimulas  peccata  hominum  propter  poe- 
nitentiam,  194A,  277B. 

—  25.  Diligis...  omnia  quse  sunt,  et  nihil  odi- 
sti  eorum  quae  fecisti,  146  A'. 

XIII,  1,  5.  Vani...  sunt  omnes  homines  in  qui- 
bus  non  subest  scientia  Dei,  et  de  his  quae 
videntur  bona,  non  potuerunt  intelligere 
eum  qui  est;...  a  magnitudine  enim  speciei 
et  creaturse  cognoscibiliter  poterit  Creator 
horum  videri,  288 A,  386 D'. 

ECCLESIASTICI. 

I,  22, 28.  Corona  sapientiae  timor  Domini...  Qui 
sine  timore  est,  non  poterit  justificari,117D. 

III,  19.  Fili,  in  mansuctudine  opera  tua  per- 
fice,  et  super  hominum  gloriam  diligeris, 
485  C. 

—  31.  Auris  bona  audiet  cum  omni  concupi- 
scentia  sapientiam,  236  C. 

V,  14.  Si  est  tibi  intellectus,  responde  proxi- 
mo  ;  sin  autem,  sit  manus  tua  super  os 
(uum,  516B. 

VI,  1.  Noli  fieri  pro  amico  inimicus  proximo, 
229  C. 

—  2.  Non  te  extollas  in  cogitatione  animae 
tuae  velut  taurus,  499  C. 

—  6.  MuKi  pacifici  sin(  (ibi,  et  consiliaritis  sil 
tibi  unus  de  mille,  114.\'. 


670 


LOCA    S.    SCRIPTUR.T)   PR.1=:CIPUA 


X,  7.  Odibilis  coram  Deo  est  et  hominibus  su- 
perbia,  362  D. 

XIV,  4.  Beatus  vir  qui  non  est  lapsus  verbo  ex 
ore  suo,  87  C. 

XV,  14.  Deus  ab  initio  constituit  hominem,  et 
reliquit  illum  in  manu  consilii  sui,  41)4  0. 

XVII,  12.  Mandavit  illis  unicuique  de  proximo 
suo,  332  C. 

XVIII,  31.  Si  praestes  animae  tuae  concupiscen- 
tias  ejus,  faciet  te  in  gaudium  inimicis  tuis, 
316A. 

XXVII,  4.  Si  non  in  timore  Domini  tenueris 
te  instanter,  cito  subvertetur  domus  tua, 
138  D. 

—  6.  Vasa  figuli  probat  fornax,  et  homines 
justos  tentatio  tribulationis,  308  C,  496  C. 

XXVIII,  2.  Relinque  proximo  tuo  nocenti  te ; 
et  tunc  deprecanti  tibi  peccata  solventur, 
205  D. 

—  6,  10.  Memento  novissimorum  et  desine 
inimicari...  Abstine  te  a  lite,  201 A. 

—  28.  Sepi  aures  tuas  spinis,  linguam  ne- 
quam  noli  audire ;  et  ori  tuo  facito  ostia  et 
seras,  294  C. 

XXX,  24.  Miserere  animae  tuae,  placens  Deo, 

H8B. 
XLI,  13.  Curam  habe  de  bono  nomine,  454  C. 
XLII,  17.  Doniinus  omnipotens  stabilis  in  glo- 

ria  sua,  IIOD. 
XLIV,  20.  Non  est  inventus  similis  illi...  qui 

conservavit  legem  Excelsi,  126 D,  397B. 

ISAI^.. 

I,  16.  Auferte  malum  cogitationum  vestrarum 

ab  oculis  meis,  323  A'. 
111,  12.  Popule  nieus,  qui  te  beatum  dicunt, 

ipsi  te  decipiunt  et  viam  gressuum  tuorum 

dissipant,  303B. 
VI,  2.  Seraphim  stabant  super  illud  ;  sex  alae 

uni  et  sex  alae  alteri,  66  C. 
XXVI,  9.  Anima  mea  desideravit  te  in  nocte, 

sed  et  spiritu  meo  in  praecordiis  meis ;  de 

mane  vigilabo  ad  te,  525A. 
XXXIIl,  22.  Dominus...  judex  noster,  Dominus 

legifer  nosler,  Dominus  rex  noster,  378 D. 
XXXV,  4-6.  Ecce  Deus  vester...  ipse  veniet  et 

salvabit  vos.  Tunc  aperienlur  oculi  caeco- 

rum...  et  aperta  erit  lingua  mutorum,  3821), 

392  D. 
XLI,  8.  Semen  Abraham  amici  mei,  325B. 
XL\',  15.  Vere  tu  es  Deus  absconditus,  320  C. 
LIII,  2,  4,  3.  Non  est  species  ei  neque  decor,  et 


vidimus  eum,  et  non  erat  adspectus  ;...  vere 

languores  nostros  ipse  tulit,  et  dolores  no- 

stros  ipse  portavit;...  ipse  autem  vulneratus 

cst  propter  iniquitates   nostras,  attritus  est 

propter  scelera  nostra,  59  C. 
LVl,  7.  Domus  mea  domus  orationis  vocabi- 

tur,  340  B. 
LVII,  20.   Inipii...   quasi   mare    fervens  quod 

quicscere  non  potest,  529A. 
LXI,  10.  Induit  me  vestimentis  salutis,  et  in- 

dumento  justitiae  circumdedit  me,  658D. 
LXIV,  4.  Oculus   non   vidit...  quae  praeparasti 

exspectantibus  tc,  219A'. 
LXVI,  2.  Ad  quem...  respiciam,  nisi  ad  pau- 

perculum   et  contritum   spiritu  _et  tremen- 

tem  sermones  meos  ?  65A. 

JEREMIyl!:. 

II,  13.  Duo...  mala  fecit  populus  meus  :  me 
dereliquerunt  fontem  aquae  vivae,  et  fode- 
runt  sibi  cisternas...  dissipatas,  quae  conti- 
nere  non  valent  aquas,  489B. 

VI,  13.  A  minore...  usque  ad  majorem,  omnes 

avaritiae  student,  431 A. 
X,  21.  Quia  stulte  egerunt  pastores  et  Domi- 

num   non    quaesierunt,    propterea...    omnis 

grex  eorum  dispersus  est,  333  A. 
XII,  1.  Justus  quidem  tu  es,  Domine,  si  dispu- 

tem  tecum  ;  verumtamen  justa  loquar  ad 

te  :  Quare  via  impiorum  prosperatur,  bene 

est  omnibus  qui  praevaricantur  ?  346B'. 
XVII,  16.  Ego  non  sum  turbatus,  te  pastorem 

sequens ;  et  diem  hominis  non   desideravi, 

tu  scis,  473B'. 
XXIII,  3.  Ecce  dies  veniunt,  dicit  Dominus,  et 

suscitabo  David  germen  justum,  et  regna- 

bit  Rex,  etc,  650B. 
XLVIII,  36.  Quia  plus  fecit  quam  potuit,  id- 

circo  perierunt,  426  D'. 

THRENORUM. 

III,  22.  Misericordiae  Domini,  quia  non  sumus 
consumpti  :  quia  non  defecerunt  miseratio- 
ncs  ejus,  278 C,  471 A. 

—  30.  Dal)it  percutienti  se  maxillam,  satura- 
bitur  opprobriis,  351D'. 

BARUCH. 

III,  24,  23.  0  Israel,  quam  magna  est  domus 
Dei,  et  ingens  locus  possessionis  ejus,  ma- 


LOCA    S.    SCRIPTUR.E    PRiECIPUA 


671 


gnus  est  et  non  habet  finem,  excelsus  et 
immensus !  159  A'. 

EZEGHIELIS. 

VI,  0.  Contrivi  cor  corum  fornicans  et  rece- 

dens  a  me,  329 D. 
XVI,  49.  Uxc  fuit  iniquitas  Sodomse  sororis 

tiiae...  saturilas  panis  et  abundantia,  148D. 
XXIX,  3.  Ecce  ego  ad  te,  Pharao,...  draco  ma- 

gne,  qui...  dicis  :  Meus  est  fluvius  et  ego 

feci  memetipsum,  366  C. 
XXXVI,  26.  Auferam   cor  lapidcum  de  carne 

vestra,  et  dabo  vobis  cor  carneum,  392 B'. 

DANIELIS. 

IX,  26,  27.  Occidetur  Christus,  et  non  erit 
ejus  populus  qui  eum  negaturus  est;...  et 
finis  ejus  vastitas,...  et  usque  ad...  finem 
perseverabit  desolatio,  398  C. 

MICH^^. 

II,  1.  >'8e  qui  cogitatis  inutile,  354A. 

VI,  8.  Indicabo  tibi,  o  homo,  quid  sit  bonum, 
et  quid  Dominus  requirat  a  te  :  utique  fa- 
cere  judicium,  et  diligere  misericordiam,  et 
sollicitum  ambulare  cum  Deo  tuo,  190  C. 

HABACUC. 

II,  4.  Ecce  qui  incredulus  est,  non  erit  recta 
anima  ejus  in  semetipso ;  justus  autem  in 
fide  sua  vivet,  631 B. 

—  5.  Quomodo  vinum  potantem  decipit,  sic 
erit  vir  superbus,  et  non  decorabitur,  458A. 

AGGM. 

1, 5.  Ponite  corda  vestra  super  vias  vestras,  448  C. 
II,  8.  Veniet  Desideratus  cunctis  gentibus,  397  G. 

ZAGHARiyE. 

IX,  11.  Tu  quoquc,  in  sanguine  testamenti  tui, 
emisisti  vinctos  tuos  de  lacu  in  quo  non  est 
aqua,  2401). 

MALAGHI/E. 

II,  7.  Labia...  sacerdolis  custodient  scientiam, 
et  legem  requircnl  ex  orc  ejus,  561). 


MATTH^T. 

V,  6.  Beati  qui  esuriunt  et  sitiunt  justitiam, 
648  C. 

—  7.  Bcati  misericordes,  quoniam  ipsi  miseri- 
cordiam  consequentur,  207D,  245C,  438B', 
456  A. 

—  22.  Omnis  qui  irascitur  fratri  suo,  reus  erit 
judicio,  265 B. 

—  23.  Si...  offers  munus  tuum  ad  altare,  et 
ibi  recordatus  fueris  quia  frater  luus,  etc, 
268  B. 

VI,  22.  Lucerna  corporis  tui  est  oculus  tuus ; 
si  oculus  tuus  fuerit  simplex,  totum  corpus 
tuum  lucidum  erit,  559 A'. 

—  28,  29.  Considerate  lilia  agri,  quomodo 
crescunt;...  dico...  vobis,  quoniam  nec  Sa- 
lomon  in  omni  gloria  sua  coopertus  est  sicut 
unum  ex  istis,  37  C. 

—  33.  Ouaerite...  primum  regnum  Dei  et  ju- 
stitiam  ejus,ethaec  omnia  adjicientur  vobis, 
450 B,  458 D. 

VII,  16.  A  fructibus  eorum  cognoscetis  eos, 
307  D. 

—  19.  Omnis  arbor  quae  non  facit  fructum 
bonum,  excidetur  et  in  ignem  mittetur, 
310B. 

—  21.  Non  omnis  qui  dicit  mihi,  Domine, 
Domine,  intrabit  in  regnum  ccelorum,  sed 
qui  facit  voluntatem  Patris  mei  qui  in  coelis 
est,  27  C. 

IX,  1.  Ascendens  (Jesus)  in  naviculam,  trans- 
fretavit,  et  venit  in  civitatem  suam,  538A. 

—  2.  Confide,  fili,  remittuntur  tibi  peccata 
tua,  6401). 

—  21.  Dicebaf...  intra  se  :  Si  tetigero  tantum 
vestimentum  ejus,  salva  ero,  639A. 

—  22.  Confide,  filia ;  fides  tua  te  salvam  fecit. 
Et  salva  facta  est  mulier  ex  illa  hora,  630  D, 
641 D. 

X,  16.  Estote...  prudentes  sicut  serpentes,  et 
simplices  sicut  columba^,  63  B'. 

XI,  28.  Venite  ad  me,  omnes  qui  laboratis  ct 
onerati  estis,  et  ego  reficiam  vos,  2801). 

XII,  42.  Begina  Austri  surget  in  judicio  cum 
generatione  ista,  et  condemnabit  eam,  quia 
venit  a  finibus  terrae  audire  sapientiam  Sa- 
lomonis;  et  ecce  plus  quam  Salomon  hic, 
404  A'. 

XVI,  24.  Si  quis  vult  post  me  venire,  abneget 
semelipsum,  et  tollat  crucem  suam,  ct  se- 
quafur  nie,  663  C. 

X\  III,  32,  33.  Servc  nequam,  omne  debilum 


672 


LOCA    S.    SCRIPTUR.K    PR.ECIPUA 


dimisi  tibi,  quoniam  rogasti  me  :  nonne 
ergo  oportuit  et  te  misereri  conservi  tui, 
sicut  et  ego  tui  misertus  sum  ?  599  C. 

XVIU,  34,  35.  Dominus  ejus  ti-adidit  eum  tor- 
toribus,...  sic  et  Pater  meus  ccelestis  faciet 
vobis,  etc,  602A. 

XXII,  2.  Simile  factum  est  regnum  ccelorum 
homini  regi  qui  fecit  nuptias  filio  suo,562D. 

—  13.  Ligatis  manibus  et  pedibus  cjus,  mit- 
tite  eum  in  tenebras  exteriores  ;  ibi  erit  fle- 
tus  et  stridor  dentium,  555 A. 

—  d6.  Magister,  scimus  quia  verax  es,  et  viam 
Dei  in  veritate  doces,  et  non  est  tibi  cura 
de  aliquo,  610D. 

—  18.  Cognita...  Jesus  nequitia  eorum,  ait  : 
Quid  me  tentatis,  hypocritae  ?  619D. 

—  21.  Reddite...  quae  sunt  Caesaris,  Csesari;  et 
quae  sunt  Dei,  Deo,  613 D,  622  A. 

—  37.  Diiiges  Dominum  Deum  tuum  ex  toto 
corde  tuo,  etc,  520B. 

—  40.  In  his  duobus  mandatis  universa  lex 
pendet  et  Prophetae,  517  D. 

MARCI. 

VII,  34.  Suspiciens  in  coelum,  ingemuit,  390C. 

—  37.  Bene  omnia  fecit  :  et  surdos  fecit  au- 
dire  et  mutos  loqui,  385  B,  392  D. 

VIII,  2.  Misereor  super  turbam,  quia  ecce  jam 
triduo  sustinent  me,  nec  habent  quod  man- 
ducent,  278D',  285B. 

—  3.  Si  dimisero  eos  jejunos...,  deficient  in 
via,  287  D. 

XI,  25.  Quum  stabitis  ad  orandum,  dimittite 
si  quid  habetis  adversus  aliquem,  ut  et  Pa- 
ter  vester...  dimittat  vobis  peccata  vestra, 
269  A. 

LUC^. 

I,  69,  70.  Erexit  cornu  salutis  nobis,...  sicut 
locutus  est  per  os  sanctorum,  qui  a  sseculo 
sunt,  Prophetarum  ejus,  410  D. 

V,  1.  Quum  turbse  irruerent  in  eum,  ut  audi- 
renl  verbum  Dei,  etc,  247A. 

—  3.  Sedens  docebat  de  navicula  turbas,  239C. 

VI,  24.  Vae  vobis  divilibus,  quia  habetis  con- 
solationem  vestram,  137  D. 

—  25.  Vse  vobis  qui  saturati  estis,  quia  esu- 
rietis,  141 A. 

—  37.  Nolite  judicare,  et  non  judicabimini, 
214B,  220B. 

—  41.  Quid...  vides  festucam  in  oculo  fratris 


tui,  trabem  autem  quae  in  oculo  tuo  est,  non 
consideras?  223  A. 
VII,   13,   14.   Dominus   misericordia   motus... 
ait  :  Adolescens,  tibi  dico,  surge,  476  C. 

—  16.  Propheta  magnus  surrexit  in  nobis, 
478  D. 

X,  23.  Beati  oculi  qui  vident  quae  vos  videtis, 
412A. 

—  27.  Diliges  Dominum  Deum  tuum  ex  toto 
corde  tuo,  414  C. 

XIV,  1.  Ipsi  observabant  eum,  4971). 

—  4.  Ipse...  apprehensum  sanavit  eum,  500 A. 

—  16.  Homo  quidam  fecit  coenam  magnam, 
et  vocavit  multos,  172  D. 

XV,  1.  Erant...  appropinquantes  ei  publicani 
et  peccatores,  ut  audirent  illum,  192A. 

—  10.  Gaudium  erit  coram  angelis  Dei  super 
uno  peccatore  poenitentiam  agente,  194  C. 

XVI,  2.  Redde  rationem  villicationis  tuae,  332  D. 

—  9.  Facite  vobis  amicos  de  mammona  ini- 
quitatis,  324  D. 

—  19.  Dives...  induebatur  purpura  et  bysso,  et 
epulabatur  quotidie  splendide,  146D. 

—  22.  Factum  est...  ut  moreretur  mendicus, 
et  portaretur  ab  angelis  in  sinum  Abrahse  ; 
mortuus  est  autem  et  dives,  et  sepuUus  est 
in  inferno,  149A. 

XVII,  13.  Jesu  prseceptor,  miserere  nostri, 
428  B. 

—  14.  Ite,  ostendite  vos  sacerdotibus,  433 D. 

—  17.  Nonnc  decem  mundati  sunt?  Et  novem 
ubi  sunt?  436  A. 

XVIII,  11.  Pharisseus  stans,  hsec  apud  se  ora- 
l)at  :  Deus,  gratias  ago  tibi,  quia  non  sum 
sicut  ceteri  hominum,  371 D. 

—  14.  Omnis  qui  se  exaltat,  humiliabitur ;  et 
qui  se  humiliat,  exaltabitur,  366 A,  374  C. 

XIX,  41.  Videns  civitatem,  flevit  super  illam, 
351  C. 

—  43.  Circumdabunt  te  inimici  tui  vallo...  et 
coangustabunt  te  undique,  353D. 

JOANNIS. 

III,  3.  Nisi  quis  renatus  fuerit  denuo,  non  po- 
test  videre  regnum  Dei,  113  C,  115A. 

IV,  24.  Spiritus  est  Deus ;  et  eos  qui  adorant 
eum,  in  spiritu  et  veritate  oportet  adorare, 
45B. 

—  49.  Domine,  descende  priusquam  moriatur 
filius  meus,  582D. 

V,  21.  Sicut...  Pater  suscitat  mortuos  et  vivi- 
licat,  sic  ct  Filius  quos  vult  vivificat,  467  D. 


LOCA    S.    Sf;RIPTUR.E   PR.ECIPUA 


673 


VI,  14.  Hic  est  vere  Propheta  qui  venturus  esl 
in  mundum,  652  D. 

VII,  24.  Nolite  judicare  secundum  faciem,  sed 
justum  judicium  judicate,  220  G. 

XIII,  35.  In  hoc  cognoscent  omnes  quia  disci- 
puli  mei  estis,  si  dilectionem  habueritis  ad 
invicem,  168  B. 

XIV,  1.  Creditis  in  Deum,  et  in  me  credite, 
125A'. 

—  6.  Nemo  venit  ad  Patrem,  nisi  per  me, 
251  G. 

—  23.  Si  quis  diligit  me,  sermonem  meum 
servabit,  etc,  89  G,  90  A. 

—  26.  Paracletus...  Spiritus  Sanctus,  quem 
mittet  Pater  in  nomine  meo,  ille  vos  doce- 
bit  omnia,  92A. 

XV,  26.  Quum...  venerit  Paracletus,  quem  ego 
mittam  vobis  a  Patre,  Spiritum  veritatis,  qui 
a  Patre  procedit,  ille  testimonium  perhibe- 
bit  de  me,  63 D,  71 D'. 

XVI,  8.  (Paracletus)  arguet  mundum  de  pec- 
cato,  et  de  justitia,  et  de  judicio,  21 D. 

—  23.  Amen,  amen  dico  vobis,  si  quid  petieri- 
tis  Patrem  in  nomine  meo,dabit  vobis,41G. 

—  24.  Petite...  ut  gaudium  vestrum  sit  ple- 
num,  36 A,  44  C. 

XX,  29.  Beati  qui  non  viderunt  et  crediderunt, 
412A'. 

AGTUUM. 

II,  4.  Repleti  sunt  omnes  Spiritu  Sancto,  71 D, 
86D. 

—  14.  Stans...  Petrus  cum  undecim,  levavit 
vocem  suara,  79A. 

—  43.  Fiebat  autem  omni  animae  timor;  mul- 
ta  quoque  prodigia  et  signa  per  Apostolos 
in  Jerusalem  fiebant,  ct  metus  erat  magnus 
in  universis,  72D'. 

III,  18.  Deus...  praenuntiavit  per  os  omnium 
Prophetarum  pati  Chi-istum,  58 B'. 

—  24.  Omnes  Prophetae  a  Samuel  et  dein- 
ceps,...  annuntiaverunt  dies  istos,  647 G. 

IV,  32.  Multitudinis...  credentium  erat  cor 
unum  et  anima  una,  655 .\. 

X,  43.  Huic  omnes  Prophetse  testimoniura  per- 
hibent,  58  B. 

AD  ROMANOS. 

V,  5.  Caritas  Dei  diJTusa  est  in  cordibus  no- 
stris  per  Spiritum  Sanctura,  qui  datus  cst 
nobis,  81  C. 

T.  30. 


\l,  4.  (Juomodo  Christus  surrexit  a  mortuis..., 
ita  et  nos  in  novitate  vitse  ambuiemus, 
263  A. 

—  21.  Quem...  fructum  habuistis  tunc  in  illis, 
in  quibus  nunc  erubescitis  ?  282D. 

VIII,  14.  Quicumque...  Spiritu  Dei  aguntur,  ii 
sunt  filii  Dei,  293 D. 

—  16.  Ipse...  Spiritus  testimonium  reddit  spi- 
ritui  nostro,  quod  sumus  filii  Dei,  84B, 
304  D. 

—  17.  Si...  compatimur,  ut  et  conglorifice- 
mur,  147  G'. 

—  18.  Non  sunt  condignae  passiones  hujus 
temporis  ad  futuram  gloriam,  200A,  218B. 

—  35.  Quis...  nos  separabit  a  caritate  Ghristi  ? 
92B'. 

XIV,  10.  Omnes...  stabimus  ante  tribunal  Ghri- 
sti,  322A. 

I  AD  GORINTHIOS. 

I.  4.  Gratias  ago  Deo  meo  semper  pro  vobis  in 
gratia  Dei  quae  data  est  vobis,  515B. 

X,  12.  Qui  se  existimat  stare,  videat  ne  cadat, 
315B,  327 G. 

—  13.  Tentatio  vos  non  apprehendat  nisi  hu- 
mana,  330A. 

XII,  6.  Deus...  operatur  omnia  in  omnibus, 
338  A. 

—  11.  Omnia  operatur  unus  atque  idem  Spi- 
ritus,  dividens  singulis  prout  vult,  349  A. 

XIV,  40.  Omnia...  honeste  et  secundum  ordi- 
nera  fiant,  50  C 

XV,  10.  Gratia...  Dei  sum  id  quod  sum,  359 D', 
369  B. 

—  58.  Stabiles  estote,  et  immobiles,  abun- 
dantes  in  opere  Domini  semper,  scientes 
quod  labor  vester  non  est  inanis  in  Domino, 
660  C. 

XVI,  14.  Omnia  vestra  in  caritate  fiant,  409  A'. 

II  AD  CORINTHIOS. 

III,  6.  Littera...  occidit,  spiritus  autem  vivifi- 
cat,  388A. 

—  18.  Nos  vero  omnes  revelata  facie  glo- 
riam  Domini  speculantes,  in  eamdem  ima- 
ginem  transformamur  a  claritate  in  cla- 
ritatera,  tanquam  a  Domini  Spiritu,  122A, 
281 B. 

V,  20.  Legationc  fungimur,  tanquam  Deo  ex- 
hortanto  per  nos ;  obsecramus  pro  Christo, 
roconciiiamini  Deo,  262A. 

43 


074 


LOCA   S.   SCRIPTUR.l!:   PR^CIPUA 


AD  GALATAS. 


III,  20.  Nostra...  conversatio  in  coelis  est,  606 D. 


II,  20.  Vlvo  aiitem,  jam  non  ego,  vivit  vero  in 
me  Ghristus,  264 A,  062  D. 

In  fide  vivo  Filii  Dei,  qui  dilexit  me  et 

tradidit  semetipsum  pro  me,  188  D. 

III,  22.  Conclusit  Scriptura  omnia  sub  peccato, 
ut  promissio  ex  fide  Jesu  Christi  darctur 
credentibus,  410  B. 

\,  22.  Fructus...  Spii-itus  est  caritas,  gaudium, 
pax,  patientia,  420 D,  431 G. 

—  26.  Non  efTiciamur  inanis  glorise  cupidi, 
invicem  provocantes,  invicem  invidentes, 
440D. 

VI,  1.  Fratres,...  si  praeoccupatus  fuerit  homo 
in  aliquo  delicto,...  hujusmodi  instruite,  etc, 
456  A. 

—  2.  Alter  alterius  onera  portate,  453 B. 

AD  EPHESIOS. 

III,  14.  Flecto  genua  mea  ad  Patrem  Doraini 
nostri  Jesu  Christi,  474  A. 

—  16.  (Pater)  det  vobis  secundum  divitias  glo- 
riae  suse,  virtute  corroborari...  in  interiorem 
hominem,  463B. 

IV,  1.  Digne  ambuletis  vocatione  qua  vocati 
estis,  483D,  495A,  656  C. 

—  23,  24.  Renovamini...  spiritu  mentis  ve- 
strae,  et  induite  novum  hominem,  qui  se- 
cundum  Deum  creatus  est,  535  G. 

—  29.  Omnis  sermo  malus  ex  ore  vestro  non 
procedat,  sed  si  quis  bonus  ad  sedificatio- 
nem...,  ut  det  gratiam  audientibus,  49B'. 

V,  1,  2.  Estote...  imitatores  Dei,  sicut  filii  ca- 
rissimi ;  et  ambulate  in  dilectione,  sicut  et 
Ghristus  dilexit  nos,  343 A. 

—  15.  Videte...  quomodo  caute  ambuletis, 
558  A. 

—  18.  Implemini  Spiritu  Sancto,  545  G,  560  G. 

VI,  10.  Confortamini  in  Domino  et  in  potentia 
virtutis  ejus,  577  D. 

—  13.  Accipite  armaturam  Dei,  ut  possitis 
resistere  in  die  malo  et  in  omnibus  perfecti 
stare,  580  A. 

AD  PUILIPPENSES. 

I,  9.  Caritas  vestra  magis  ac  magis  abundet 
in  scientia  et  in  omni  scnsu,  586 B,  597  A. 

—  23.  Desiderium  habens  dissolvi  et  esse  cum 
Christo,  184  G'. 

III,  17.  Imitatores  mei  estote,  617B. 


AD  GOLOSSENSES. 

I,  9.  Impleamini  agnitione  voluntatis  ejus,  in 
omni  sapientia  et  intellectu  spirituali.636D. 

—  13.  (Pater)  eripuit  nos  de  potestate  tenebra- 
rum,  et  transtulit  in  regnum  Filii  dilectio- 
nis  suee,  626  C. 

I  AD  TIMOTHEUM. 

I,  15.  Fidelis  sermo,  et  omni  acceptione  di- 
gnus,  quod  Christus  Jesus  venit  in  hunc 
mundum  peccatores  salvos  facere,  187 D. 

IV,  7,  8.  Exerce...  te  ipsum  ad  piefatem  :  nam 
corporalis  exercitatio  ad  modicum  utilis  est, 
etc,  211  C. 

VI,  15,  16.  Beatus  et  solus  potens  Rex  regum 
et  Dominus  dominantium  ;  qui  solus  habet 
immortalitatem,  et  lucem  inhabitat  inacces- 
sibilem ;  quem  nullus  hominum  vidit,  sed 
nec  videre  potest ;  cui  honor  et  imperium, 
119B. 

II  AD  TIMOTHEUM. 

III,  1,  2,  4.  In  novissimis  diebus  instabunt 
tempora  periculosa,  erunt  homines  se  ipsos 
amantes,  cupidi,  elati,...  voluptatum  ama- 
tores  magis  quam  Dei,  512  G. 

AD  HEBR/EOS. 

II,  1,  3.  Abundantius  oportet  observare  nos 
ea  quae  audivimus,  ne  forte  pereffluamus... 
Ouomodo  nos  efTugiemus,  si  tantam  negle- 
xerimus  salutem  ?  370  A. 

III,  13.  Adhortamini  vosmetipsos  per  singulos 
dics,...  ut  non  obduretur  quis  ex  vobis  fal- 
lacia  peccati,  242  A'. 

X,  22,  23.  Accedamus  cum  vero  corde  in  ple- 
nitudine  fldei,  adspersi  corda  a  conscientia 
niala,  et...  teneamus  spei  nostrae  confessio- 
nem  indeclinabilem,  657A. 

—  28,  29.  Irritam  quis  faciens  legem  Moysis, 
sine  ulla  miseratione,  duobus  vel  tribus  te- 
stibus  moritur  :  quanto  magis  putatis  dete- 
riora  mereri  supplicia,  qui  Filium  Dei  con- 
culcaverit,  etc.  ?  389  C. 

XI,  6.  Sine  fide...  impossibile  est  placere  Deo, 
358  B. 

XII,  1,  2.  Deponentes  omne...  peccatum,  per 


LOCA    S.    SCRIPTtJR.E   PR^CIPUA 


()/0 


patientiam  curranius  ad  propositum  nobis 
certamen,  adspicientes  in  auctorem  fidei  et 
consumniatorem  Jcsum,  qui  proposifo  sibi 
gaudio  suslinuit  cruceni,  confusione  con- 
tempta,  115  B'. 

JACOBI. 

I,  17.  Omne  datum  optimum  et  omne  donum 
perfectum  desursum  est,  descendens  a  Patre 
luminum,  17A. 

—  19.  Sit...  omnis  homo  velox  ad  audiendum, 
tardus  autem  ad  loquendum,  et  tardus  ad 
iram,  4B,  19D. 

—  25.  (Refrenans  linguam  suam)  hic  beatus 
in  facto  suo  erit,  39  U. 

—  26.  Si  quis...  putat  se  religiosum  esse,  non 
refrenans  linguam  suam,  sed  seducens  cor 
suum,  hujus  vana  est  religio,  38 D. 

II,  13.  Judicium...  sine  misericordia  illi  qui 
non  fecit  misericordiam,  456  A. 

IV,  8.  Appi'opinquate  Deo,  et  appropinquabit 

vobis,  180  G,  184  G. 
Purificate  corda,  duplices  animo,  301 C. 

I  PETRI. 

III,  8.  Omnes  unanimes  (in  oratione  estote), 
241 D. 

Gompatientes,  fraternitatis  amatores,  mi- 

sericordes,  modesti,  humiles,  244  C. 

—  15.  Dominum...  Christum  sanctificate  in 
cordibus  vestris,  parati  semper  ad  satisfa- 
ctionem  omni  poscenti  vos  rationem  de  ea 
quae  in  vobis  est  spe,  55  G. 

IV,  7.  Estote...  prudentes,  et  vigilate  in  oratio- 
nibus,  60  D. 

V,  6.  Humiliamini...  sub  potenti  manu  Dei,  ut 
vos  exaltet  in  tempore  visitationis,  189  D. 

—  8.  Sobrii  estote  et  vigilate,  quia  adversa- 
rius  vester  diabolus  tanquam  leo  rugiens 
circuit,  queerens  quem  devoret,  177B. 

II  PETRI. 

II,  19.  A  quo...  quis  supcratus  est,  imjus  et 
servus  est,  416  G'. 

I  JOANNIS. 

II,  16.  Omne  quod  est  in  mundo,  concupi- 
scentia  carnis  est,  et  concupiscenlia  ocuio- 
rum,  et  superbia  vitae,  163  C. 


II,  27.  Unctio  ejus  docet  vos  de  omnibus,  61 B'. 

III,  8.  Qui  lacit  peccatum,  ex  diabolo  est,  14D. 

—  14,  15.  Qui  non  diligit,  manet  in  morte  ; 
omnis  qui  odit  fratrem  suum,  homicida  est, 
153  G,  169  D. 

—  18.  Non  diligamus  verbo  neque  lingua,  sed 
opere  et  veritate,  167 A. 

l\,  10.  Deus  caritas  cst ;  et  qui  manet  in  cari- 
tate,  in  Deo  manet,  et  Deus  in  eo,  129  A,  144  A. 

—  19.  Diligamus  Deum,  quoniam  Deus  prior 
dilexit  nos,  128  G. 

V,  14.  Ilaec  est  fiducia  quam  habemus  ad  eum, 
quia  quodcumque  petierimus  secundum  vo- 
luntatem  ejus,  audit  nos,  33B. 

III  JOANNIS. 

4.  Majorem  horuni  non  habeo  gratiam,  quam 
ut  audiam  filios  meos  in  veritate  ambulare, 
504  G. 

JUDyE. 

5.  Jesus  populum  de  terra  ^gypti  salvans,  se- 
cundo  eos  qui  non  crediderunt  perdidit, 
IIOB. 

19.  Hi  sunt  qui  segregant  semetipsos,  anima- 
les,  spiritum  non  habentes,  361 A. 

APOGALYPSIS. 

II,  4,  5.  Habeo  adversum  te,  quod  caritatem 
tuam  primam  reliquisti.  Memor  esto  itaque 
unde  excidei'is,  et  age  poenitentiam,...  sin 
autem,  venio  tibi,  252 G. 

III,  1,  17.  Nomen  habes  quod  vivas,  et  mor- 
tuus  es...  Quia  dicis  quod  dives  sum...  et  nul- 
lius  egeo,  et  nescis  quia  tu  es  miser  et  mi- 
serabilis  et  pauper  et  caecus  etnudus,  154  D. 

—  20.  Ecce  sto  ad  ostium,  et  pulso ;  si  quis... 
aperuerit  mihi  januam,  intrabo  ad  illum,  et 
coenabo  cum  illo,  et  ipse  mecum ,  160  G',  172  D. 

IV,  6.  In  circuitu  sedis,  quatuor  animalia  ple- 
na  oculis  ante  et  retro,  116G. 

—  8.  Sanctus,  Sanctus,  Sanctus,  Dominus  Deus 
omnipotens,  101 D. 

X\III,  7.  Quantum  glorificavit  se  et  in  deliciis 
fuit,  tantum  date  illi  tormentum  et  luctum, 
149A'. 

XI.\,  7.  Venerunt  nuptiae  Agni,  et  uxor  ejus 
pra^paravit  se,  552  A. 

—  9.  Beali  qui  ad  coenam  nuptiaruni  Agni 
vocati  sunt,  159 D. 


INDEX 


NOMINUM   ET  RERUM  NOTABILIUM 


ABBACYRUS  monachus,  151 B. 
ABIMELECH.  Ejus  ambitio,  166A'. 
ABNEGATIO,  663A'.  Cf.  Mortificatio,  Renun- 

tiatio. 
ABRAHAM  hospitalitati  deditus,  52 C.  —  Pro- 

missiones  illi  fact«,  395 A  et  s.,  398  A',  quid 

spiritualiter  significent,398B'.  —  Sinus  Abra- 

hae,  132D'. 
ABRAHAM  eremita,  406 B'. 
ABSALON,  typus  superbiae,  365 A'. 
ABSTINENTIA,  147A.  Cf.  Cibus. 
AGEDIA,  491 D,  501  C,  572B,  583 C. 
ADOLESCENTES  duo  quam  sancte  vixerint  in 

eremo  Scvthi,  240 D'. 
ADONIS,  405 B. 

ADOPTIO  filiorum,  292  G,  306  B. 
ADVERSITAS  patienter  toleranda,  190  G,  246  A', 

propter  futuram  gloriam,  197  A,  200 A  et  s., 

219  C.  Cf.  Patientia,  Tribulationes. 
^DIFICATIO  proximi,  453B',  583B,  618D'. 
AFFECTIONES  mortificanda?,  459 A. 
AGATHON  abbas,  3D,  41  A',  45G',  355C. 
AGNES(S.),  509 C. 
ALBERTUS  (B.)Magnus,  26 A',  56  A',  97B,  99B, 

134 A,  162  D,  217 A. 
ALGORANUS,  379 A',  479B. 
ALEXANDRINA  Ecclesia,  100 G,  656 G. 
.\iMAN  propter  superbiam  punitus,  368 A'. 
AMBITIO,  225 C,  493 G,  498  C,  556 A',  religio- 

sis  vilanda,  173  G  et  s.,  437 G. 
AMBROSIUS  (S.).  5B',54C,55A,  132G,  177D', 

183  C,  208 B',  209 D,  etc. 
AMIGITIA  Dei  quomodo  acquirenda,  324 D  el  s. 

Cf.  Amor,  Garitas,  Dilectio. 
AMMON  abbas,  559  C. 
AMMONIUS  (S),  131 A'. 
AMOR  multiplex,  513 A.  522 A.  —  Amor  nalu- 

ralis  ac  socialis,  513 D.  —  Amor  mercena- 

rius,  513  B'.  —  Amor  carnaiis,  13 B,  392 A, 

512 D,  5141),  522G.  -  Amor  vanitatis,  471 A' 


—  Amor  sui  improbus,  163 G  et  s.,  264B.  — 
Amor  ecstaticus,  509  B  et  s.,  520  B  et  s.  — 
Amor  Dei  crescens  usque  ad  contemptum 
sui,  164  D'.  —  Cf.  Amicitia,  Garitas,  Dilectio. 

ANANIAS  ab  igne  praeservatus,  616D'. 

ANDREAS  cardinalis,  intercessione  S.  Hiero- 
nymi  suscitatus  et  salvatus,  143 B'. 

ANGELI  quomodo  nos  diligant,  189B,  et  gau- 
deant  de  conversione  peccatorum,  i82B, 
183D'. 

ANIMA,  cui  adversatur  caro,  432 C,  quo  pacto 
regenda,  322  B',  333  B,  649 B,  et  corpori  pra?- 
ficienda,  420D.  —  Ejus  infirmitas,  375A, 
confortatio,  567 A  et  s.,  577D  et  s. ,  renova- 
tio,  524C,  535C,  integritas,  425B  et  s.  —  Ani- 
ma  impassibiiis,  653  C,  et  irreprehensibilis, 
653 D'.  —  Cf.  Cor,  Homo,  Ratio. 

ANIMALIA  quatuor  in  Apocalypsi  Iaudata,99B, 
116G  et  s. 

ANSELMUS  (S.),  lOD',  117B',  128C,  136 G. 

ANTIOGHENA  Ecclesia,  lOOB. 

ANTIOCHUS  rex,  non  bene  poenitens,  486A', 
proptcr  superbiam  percutitur,  14A'. 

ANTONIUS  (S.),  90D',  113 A',  131 A',  240A', 
339B',  351A',  354B,  394C,  453A,  498B', 
559B,  B',  561 D',  581 B,  582B',  588 A',  607B', 
656 B,  A',  662 C. 

APOLLO  abbas,  443 A',  444 A. 

APOLLONIUS  (S.)  eremita,  213 C,  339C. 

APOSTOLI  qualiter  Spiritu  Sancto  repleti, 
691)  et  s.  —  Eorum  praedicatio,  53  G,  54  G, 
71 A,  72A',  79A  cl  s.,  e(  miracula,  57  G, 
72  C. 

APPARITIONES  discernenda?,  339A'.  —  Cliri- 
sti  apparitioncs  post  rcsurrectioncm,  357 .\. 

APPKilTUS  sensitivus  reforiiiandus,  536 .\. 

ARABIA,  71  A'. 

ARBOR  bona  virtuosum  significat,  303  C,  312  B. 

ARISTOTELES,  4  C,  18B',  591)',  61 A,  A',  62A, 
74G,  D',  81 C,  114B',  11915,  153G,  1701), 
186B, 20415',  215D',222G,  326.\,  333B,  418A, 
426 D',  472  D,  5741). 


678 


INDEX   NOMINUM    ET   RERIM    NOTABILIUM 


ARMATURA  Dei,  565  C,  566  C,  579 A',  5811)'. 
ARSENlUS(S.)abbas,  46B',126B,  282B',  355C, 

478A,  C,  534D',  548A'. 
ASTION   monachus   et   martyr,  90  B,  409  B', 

410A. 
AUDITUS  refrenandiis,  294  C. 
AUGUSTINUS  (S.),  4B',  7A',   15G,  19B,  31B, 

etc.  — Ejus  Regula,561  C.  —  Prorundissimus 

fuit  Trinitatis  contemplator,  103A'.   —  Illi 

apparuit  S.  Hieronymus,  405  A'. 
AVARITIA,  16 A,   141B,   157 C,  165D',  426A', 

448A',  "4506'  et  s.,  490 D',  501 D,  556D'.  — 

Avari  in  inferno  positi,  449B'. —  Cf.Bi\\ii<s. 
AVIGENNA  philosophus,  379 D. 
AZARIAS  ab  igne  prseservatus,  616 D'. 


B 


BAPTISMUS,  98 D',  105G,106B,108D,249A  et  s. 

—  Rex   aliquis  stolida  ratione  Baptismum 
renuit,  253 B'. 

BARNABAS  (S.),  239A. 

BASILIUS  (S.)  a  S.  Ephrem  visitatur,  86B'.  — 

Ejus   Regula,    39 C,    45D',    46A,    C,    168D, 

169 C,  328B.  —  Allegatur  etiam,  45 A,  D, 

143C,  171B,  210B,  401  D',  488B'. 
BEATITUDO,  36 A  et  s.,  156 B,  162 B',   194 D', 

200 A  et  s.,  205B',  218A  ct  s.,  404 C  ct  s., 

553  D',  651 B  et  s.  —  Beatorum  caritas,  408  C, 

415  C. 
BEDA  (S.)  Venerabilis,  27 A',  48  C,  56 A',  71 B, 

97B,   99B,   D',    108 C,    125B',    126A,    160B, 

184A',  570B,  1)'. 
BENEDICTUS  (S.).  —  Ejus  Regula,  20D,  44 G, 

146A',  457 A',  D',  561 D,  655A,  C. 
BENEFIGIA  Dci,  12A,  64D,  81  C  et  s.  —  Bene- 

ficia  spiritualia  quanta  gralitudine  accipien- 

da,  439B',  443B,  458B. 
BENJAMIN  eremita,  561  G. 
BERENGANDUS  (o/ms  Berengaudus),  96 G,  97  A , 

99B,  lOOA. 
BERNARDUS  (S.),  17  C,  23 D,  43 D',  etc.  —  Va- 

ria  dc  ejus  gestis  et  virtutibus,  16G',  163A, 

221 B',  360B,  387 A,  548 A',  5691)'.  —  llli  al- 

Iributa  Epistola  ad   Eralres  de  Monte  Dei, 

288B'. 
BESSAUION  abbas,  46C',  512A. 
BOETIUS  (B.),  135 B',  452 A'. 
BONUM  delectabile,  ulile  et  honestum,  164A. 

—  Bona  diversi  generis,  224 A',  228  G,  372  B'. 

—  Bona  exteriora  bene  dispcnsanda,  324  G. 

—  A  Spiritu  Sancto  procedil  nmne  l)OMum 
quod  agimus,  349B'. 


BRIGITTA  (S.),  136B',  232 C,  486  A'. 
BYSSUS  quid,  131 D. 


CARITAS  igni  assimilata,  426  G,  427 D.  —  Ejus 
natara,  130  C,  excellentia,  48  A',  128  G  et  s., 
153 G  et  s.,  283B,  597  A,  motiva,  130 A,  519B', 
actus,  93 A,  519 D',  598B,  dotes,  518 C  et  s., 
dimensiones,  462B,  464B,  gradus,  131 B, 
408 C  et  s.,  perfectio,  130B',  signa,  84B 
et  s.,  89 G,  306D',  effectus,  48 C,  52 A,  63 A, 
92 G,  145G'.  —  Praeceptum  caritatis,  400G' 
et  s.,  413B',  414 C  et  s.,  507 C,  517D,  591 D'. 
—  Garitas  erga  Deum,407  A  et  s. —  Caritas  fra- 
terna,  51  C,  63B,  93D,  127C',  129B',  130 A', 
144  A'  et  s.,  152B  et  s.,  155B,  167  C  et  s., 
226 A,  343B',  532 G  et  s.,  591 A  et  s.,  618 C, 
639  B',  erga  pauperes,  155  C,  160  D,  erga 
inimicos,  343  G,  352  C.  —  Cf.  Amor,  Devotio, 
Dilectio,  Proximus. 

GARO  crucifigenda,  433 B'.  —  Vitanda  ejus 
dosideria,  431  G,  et  opera,  432D.  —  Cf.  Con- 
cupiscentia,  Corpus. 

CAROLUS  Magnus,  26B'. 

GARTUSIENSIS  Ordo.  Ejus  Statuta  de  silentio, 
40  A'. 

CASSIANUS,  42 A,  148 G,  256 B,  269 B,  288 A', 
289 D,  376  C,  391 B',  463 D',  477 A,  526  C, 
558  C,  559 B,  C,  561  C,  564  G,  B',  577  D', 
653  G,  655 D,  659 B,  A',  663  D'. 

GASSIODORUS,  506 D. 

GATO  (Dionysius),  175  C,  294D. 

GAUTIO,  558 A.  Cf.  Discretio. 

CHOREB  eremus,  478 B. 

CHRISTIANUS.  Ejus  vocatio,  483D  et  s.,  privi- 
legia,  406 A,  finis,  169 A',  oflicia  diversa, 
28B,  57C,  137D  et  s.,  2HB',  293D  et  s., 
303 C,  389D,  453 B,  587 D',  perfectio,  606D 
et  s.  —  Reiigio  cbristiana  per  naviculam  fi- 
gurata,  538 A  et  s.  —  Ghristiani  populi  pec- 
cata,  4861),  489 B',  607  D'. 

CIIRISTUS  in  vetcri  Testamento  pra^nunlia- 
tus,  58B  et  s.,  287A,  395A  et  s.,  .397 G,  410G, 
647  G,  650B.  —  Ejus  divinitas,  6461),  huma- 
nitas,  123A',  adventus  multiplex,  504A,  re- 
gnum,  644A',  653B,  potcstas,  508A',  justitia, 
644A,  648A',  judicium,  645A,  rcdemptio, 
645A,  lacrim»,  344B,  miracula,  56D',  411 A, 
sacramenta,  632 D',  convivium,  160  C,  2801) 
ct  s.,  sermo  post  Coenam,  64.\,  [)assio,  115G, 
crux  per  navim  figurata,  240D,  apparitiones 
posl  resurreclionem,  357 A,  pax,  76  C,  91 A, 


INDEX  NOMIiNUM  ET  RERUM   NOTABILIUM 


679 


jugum  suave,  472 B.  —  Illi  quomodo  testi- 
monium  perhibuerit  Spiritus  Sanctus,  72  C 
et  s.  —  Christus  quaerendus,  247  A  et  s.,  et 
audiendus,  248A'.  —  Ejus  consilia,  662D 
et  s.,  et  varia  documenta,  347B',  381  G  et  s., 
382 Det  s.,385Bets.,392nets.,4()7Det  s.  — 
Quam  fructuosum  sit  ejus  sermonem  serva- 
re,  89  G  et  s.  —  Ghristus  imitandus,  238  C', 
247 A',  263A,  286B',  351  G  et  s.,  536G,  554B, 
612 A,  639 A  et  s.,  642 A.  —  Ipsius  caritas 
erga  homines,  155  A',  188  G,  628  A',  639  C, 
etiam  inimicos,  343A,  352A,  misericordia, 
278D',  402B'  et  s.,  589 A',  veritas,  610D  et  s., 
sapientia,  404  C,  644  C,  humilitas,  263  A, 
363 A,  640 D',  paupertas,  450  B',  obedientia, 
641 A',  patientia,  602 A.  —  Unio  cum  Ghri- 
sto,  411.V',  4:75 A.  —  Cf.  Deus,  Incarnatio, 
Verbum. 

GIIKVSOSTOMUS  (S.),  15D,  42B,  107 C,  133 C, 
141 B',  148  A',  etc.  —  Consuevit  subditos  in- 
terrogare  de  praedicationibus  suis,  238 B. 

GIBUS  moderandus,  294 A,  praesertim  religio- 
sis,  304  D',  328B,  355A',  434B,  561B.  Cf. 
Abstinentia,  Sobrietas. 

CINGULUM  monachorum,  659  B. 

GIKGUMSPECTIO,  62 G,   545  C.   Cf.  Discretio. 

CISTEKCIENSIS  Ordo.  Allegatur  liber  de  Viris 
illustribus  hujus  Ordinis,  387 A  —  Cister- 
ciensis  quidam  monachus  quare  in  purga- 
torio  detentus,  38A'. 

CLEMENS  (S.)  Papa  et  martyr,  155C,  171 C, 
573 B'.  —  Adhaesit  primum  S.  Barnaba?, 
239 A,  deinde  S.  Petro,  239A'.  —  Ejus  mira- 
cula,  2.39 B'. 

GLIMACUS  (S.  Joannes),39D',  40D,  4IA',  42  A, 
43A,  C,  B',  46D,  148G',  151A,  A',  191A', 
222B',  264D',  265A,  267B',  288B',  312A, 
328  A',  350  B,  .351 A,  .355  G,  372  D,  374  A,  .376  A, 
475  C,  476  C,  477  C,  478  B,  480  C,  .500  C, 
501 B,  517 B',  520 A,  536  B',  5.37  G,  B',  539  G, 
B',  D',  540  A',  603 D,  619  A,  638 D,  640 C,  653  C, 
660  C,  661  C,  663 D',  664 A'. 

COELUM  adspiciendum,  386 B',  et  dcsidcran- 
dum,  138D',  652*;.  —  In  coelis  est  conversa- 
tio  perfectorum,  (i06D  cl  s.  —  Coeli  gaudia. 
Vide  Bcatitudo. 

COENA  corporalis,  159  D,  spiritualis,  160  C, 
inferiialis,  161  C,  coelestis,  162B'.  Cf.  Convi- 
vium. 

"COENOBITvK  unde  orti,  6-55  C. 
COGITATIONES   qualiter   moderandae,  642 B', 

643 B,  65iA. 
COLLOQUIA  vitanda,  231 C. 


GONCORDIA  bona  et  mala,  229  C,  242  B',  243  A. 

Cf.  Garitas,  Unitas. 
CONCUPISCENTIA     sensitiva    et    intellectiva, 

316 A.  —  Carnalis  concupiscentia,  327  G.  — 

Cf.  Caro,  Corpus. 
CONDEMNATIO  proximi  vitanda,  205 A,  215  C. 
GONFESSIO  reiigiosorum  quomodo  facienda, 

4,33  D  et  s. 
GONSIDEKATIO,  117D. 
CONSILIUM.  Donum  consilii,  281 A'.  —  Consi- 

lia  evangelica,  325B',  662D  et  s.  —  Gonsi- 

liarius  eiigendus,  114 D. 
CONSOLATIO  spiritualis,  289 B',  370 D. 
CONSOKTIA  pravorum  fugienda,  .384B',  ,393B'. 
CONSTANTINOPOLITANA  Ecclesia,  100  G. 
GONSTANTINUS  Magnus,  26B'. 
CONSUETUDO  mala,  391 B,  430 A. 
CONTEMPL.VTIO,   253 C,   289B',  597B'.  —  Va- 

rise  ejus  species,  H8B,  122A  et  s.  —  Oratio 

ad  illam  pertinens,  65  C,  66  C.  —  Exemplum 

contemplationis,  113A'.  —  Cf.  Theologia. 
CONTEMPTUS  rerum  terrenarum,  484  C.   Cf 

Creatura. 
GONTENTIO,  243  D'. 
GONVEKSIO  in  Deum  per  legem  evangelicam 

edocta,  60.V.  —  Conversio  mundi  ad  fidem, 

57D,  358 C.  —  Quomodo  peccator  converta- 

tur,  186  G,  D',  468  A'  et  s.  —  Conversio  non 

differenda,  473B,  486C.  —  Exempla  con- 

versionis,  187B,  282B',  .384B,  387A,  393D, 

409B',  470 A',  574 C. 
GONVIVIUM  Christi    quid   sit,  280  D  et  s.  — 

Convivia  splendida  quam   nociva,  280 B.  — 

Cf  Coena. 
COK  Deo  prseparandum,  447 B,  448 A.  —  Cor- 

dis  custodia,  573B.  —  Cordis  humani  mali- 

tia,  6191).  —  C/.  Anima. 
GOKPUS  quam  viie,  .375  G.  —  Exercitia  spiri- 

tualia  impedit,  538  B'.  —  Qualitcr  traclan- 

dum,  146D  et  s.,293D  et  s.,  322C.  —  Cf 

Caro,  Sensualitas. 
COKKECTIO  velCorreptio  fratenia,.575D,594A 

et  s.,  ordinate  facienda,  217 A',  223C,4,38A'. 

442  D,    456 .V  et    s.,   et    suscipienda,   ,3.30 B', 

.331 B,  500 C,  537 A,   620B.  —  Cf.    Increpa- 

tiones. 
COKKUPTIO  corporalis  et  spiritualis,  425 A. 
GKE.VTUKA  quantum  distet  a  Deo,  184C,quem 

manifestat,  2871)'.  —  Crealura?  pro  Creatore 

abjiciendae,  663A'. 
GKl  DELITAS  a  quodam  tyranno  punita.  li6B. 
CKUX  Christi  per  navim   designata,  240 D.  — 

Ejusdem  ininiici,  608 C. 


680 


INDEX   NOMINUM    ET   RERUM   NOTABILIUM 


CURIOSITAS,  371 A,  437  A',  498  D. 
CUSTODIA  cordis,  573  B. 
CYPRIANUS  [S.),  179  C,  390B. 
CYRILLUS  (S.),  Alexandrinus  episcopus,  204  C, 
222  B'. 


D 


D/EMON  vel  Diabolus,  78  B,  apparet  in  specie 
angeli,  339A',35I  A,imo  ipsius  Christi,339B', 
3olD.  —  Dgemonum  potentia,  565B',  et  ma- 
lignitas,  34  C,  176 A,  526 C,  573B,579C,  spe- 
ciatim  contra  moribundos,  347 B,  354 C.  — 
Daemones  repellendi,  139  C,  176  C,  179  A, 
581  D.  —  Parochiani  diaboli,  133D.  —  Frater 
quidam  a  daemonibus  deceptus  patrem  suum 
occidit,  339  C. 

DAMASCENUS  (S.),  2B,  17  C,  30  C,  136  D,  462 D'. 

DAMNATI.  Eorum  dispositiones,  136 D,  ct  poe- 
nse,  133  D',  534  C.  Cf.  Infernus. 

DANIELpropheta.Ejusfidelisobedientia,628B'. 

DAVID  peccans  fragilitatem  humanam  deno- 
tat,  578  C. 

DECIM/E,  614 D. 

DEFECTUS  aliorum  portandi,  455B',  486B'. 

DELECT.VTIO  vitiosa,  315C. 

DEMOPHILUS  monachus,  259  C,  267 A'. 

DESIDERIUM  coeli,  138 D',  et  spiritualis  profe- 
ctus,  426B'.  —  Desideria  carnalia,  431  C  et  s. 

DETRACTIO,  171 D,  C. 

DEUS  caritas  est,  125A,  144A,  145A',  actus 
purus,  18B',  immutabilis,  2A.  —  Ejus  essen- 
tia,  17 A',  perfectio,407B',pulchritudo,405A, 
651  C,  longitudo,  lalitudo,  sublimitas  et  pro- 
fundum,  4621),  464D,  bonitas,  11 C,  81 C, 
129 A',  407 C,  651  C,  misericordia,  203 A, 
261 A  et  s.,  269 B',  277B  et  s.,  471 A,  555 A, 
592C,  599  G,  dilectio  erga  homines,  127  D, 
194C  et  s.,  568C,  647  D',  benencia,  12  A, 
408 B.  —  Ab  illo  sunt  et  conservantur  uni- 
versa,  19A.  —  Ejus  prajcepla,  615A  et  s.,  et 
judicia  metuenda,  142  I)'.  —  Dupliciter  co- 
gnoscitur,  1221$'.  —  Oportfl  illi  corda  pra;- 
parare,447B,  448  A,  ejus  memoriam  servare, 
168D',  ct  prsesentiam  revereri,  399 A,  495 C, 
582 B';  illi  appropinquare,  184  C  ct  s.,  192  A 
et  s.,  et  scrvire,  189D',  273A  et  s.,  285A, 
2951),  350A,  447B  et  s.,  623B',  628B;  ipsum 
diligere,  130 C,  660D',  et  se  in  Dco  diligere, 
164  C;  ejus  amicitiam  acquirere,  3241)  et  s., 
et  voluntatem  sequi,  169B;  in  illo  delectari, 
518B',  confortari,  567 A  et  s.,  5771)  cl  s.,  fi- 
duciani  poncre,  33 B  ct  s.;  ad  euni  in  Iribu- 


latione  confugere,  386B',  ipsique  inhserere, 
642  C.  —  Quare  sit  amandus,  289 D,  519 B'. 
—  An  odio  possit  haberi,  444B'.  —  Peccata 
contra  amorem  illi  debitum,  615A.  —  Gra- 
titudo  illi  exhibenda,  504 C  et  s.,  614 C.  — 
Cf.  Christus,  Spiritus,  Trinitas. 

DEVOTIO,  66 D'  et  s.  —  Devoti  impetrant  con- 
versionem  peccatorum,  468D',  470A'. 

DIES  omnis  velut  ultimus  ordinandus,  480 B'. 

DILECTIO,  65  C,  591 B',  spiritualibus  patribus 
debita,  623  G.  Cf.  Caritas. 

DIOGENES,  179B'. 

DIONYSIUS  (S.)  Areopagita,  32 C.  57B,  74B', 
78D',  92A',  96C,  122B',  D',  129A',  162D, 
176 A,  2i5D',  234A,  259B,  C,  267 A',  3I4A', 
336 A,  418A,  497D',  657 A,  658 A. 

DIREGTIO  quffirenda,  139 D. 

DISCORDIA  vitanda,  243D,  485 C. 

DISCRETIO,  51 B,  558B  et  s.  —  Discretio  spi- 
rituum,  337  D,  339 A',  351 A.  —  Cf  Pru- 
dentia. 

DIVITLE  quo  sensu  dicantur  «  mammona  ini- 
quitatis  »,  321  B'.  —  Divitiarum  contemptus, 
141 A',  327 A',  450B  et  s.  —  Divitia?  spiritua- 
les,  606B',  516  A.  —  Dives  epulo,  131 C  et  s., 
I41A  et  s.,  149A  et  s.,  ejusque  imitatores, 
142 B'.  —  Cf  Avaritia. 

DOMINIGUS  (S.),  institutor  Ordinis  Fratrum 
Pra^dicatorum,  506D'. 

DONA  Spiritus  Sancti,  281  B  et  s. 

DULAS  abbas,  46 B',  512  A. 

DUPLICITAS,  301  C.  Cf  Hypocrit^. 

DURANDUS  (Gampanus),  222 B. 


E 


EBRIETAS,  547B. 

ECGLESIA  militans  figurata  per  navim,  239C, 
529A  et  s.,  ct  per  .lerusalem,  347A'.  —  Ejus 
pulcbritudo,  350B',  deformatio,  352 B',  mu- 
rus  triplcx,  530A'.  —  Ecclesia  primitiva, 
655D',  656 C,  657 A.  —  Ecclesia?  patriarcha- 
les,  lOOB.  —  Ecclesia  triumphans.  5531)'. 
—  Ecclcsia  (id  est  lcmplum)  ad  quid  Deo 
consecrata,  347 D'. 

ECSTASIS,  92  A'. 

ELEAZARUS,  tvpus  forfitudinis,  5.32 A'. 

ELEGTI.  Ouam  fructuosae  illorum  tribulatio- 
nes,  149 A  et  s.,  154 C,  167A,  200A  et  s., 
2I9G,  228B,  296A,  4631),  474G,  497A,  573A'. 
Cf  Tribulationes. 

ELEEMOSVNA  quarc  facienda,  2I2C.  Cf  Mi- 
sericordia. 


INDEX  NOMINUM   ET  RERUM   NOTABILIUM 


681 


ELIAS  abbas,  43  C,  126 B,  355  C. 

EPHREM(S.),  86  B'. 

EPICTETUS  presbyfer  et  martyr,  409B',  -ilOA'. 

EPIPHANIUS  (S.),' episcopus  Cypri,  262  C. 

EPISTOLA  ad  Fratres  de  Monte  Dei,  288 B'. 

EREMITA  quidam  sanctus  allegatur  contra 
iram,  259  U. 

EUCHARISTIA,  287  C.  —  Monachus  de  illa  ten- 
tatus  liberatur,  360 B.  —  Cuidam  judici  mi- 
raculose  datur,  613 B'.  —  Cf.  Missa. 

EUPHRASIA  (S.),  554 D. 

EUSEBIUS,  Csesariensisepiscopus,  630 A,  632 A. 

EUSEBIUS,  Emisenus  episcopus,  288 B',  355B, 
663  D'. 

EUSTACHIUS  (S.),  573 B'. 

EVANGELIST/E  quatuor,  99 D. 

EXEMPLA  mala  non  scquenda,  473  C.  —  Nar- 
rantur  exempla  conversionis,  187B,  282B', 
384B,  387  A,  393D,  409  B',  410  A,  470  A',  574C, 
poenitentia;,  16C',  431)',  406B',  478B,  540D' 
et  s.,  mortificationis,  399  A',  548  A,  569 C,  ab- 
negationis,  264D,  laudabilis  luctus,  344D', 
345B',  divitiarum  contemptus,  327A',  453A, 
humilitatis,  275B,  304B,  423A,  526D',  ora- 
tionis,  46B',  contemplationis,  113A',  casti- 
(atis,  608 C,  633B,  649 A',  patientis,  151 B, 
191 A',  573  C.  593 B',  fortitudinis,  318 A',  ca- 
ritatis  fraterna?,  217  D',  232  A',  262  C,  280 A', 
348A',  zeli  aposlolici,  163A,  hospitalitatis, 
52C',  210B',  obedientiai,  628B',  silentii,  6D', 
41 A',  385 A',  422D',  perfectionis  monasticae, 
240  D',  554  D,  morlis  sancts,  301 B,  588 A', 
596  C. 


F 


FAMA  bona  quSerenda,  453  C,  454  C. 

FEBRIS  spiritualis,  572  A  et  s. 

FEBVOll  in  Omcio  divino,  563 B'. 

FEST.V  quomodo  observanda,  615. \'. 

FIDES,  128C,  129B,  410B,  6301).  -  Ejus  ar- 

gumenla,  55C  et  s.,  58B  ct  s.,  63D,  113C, 

3390,  .358B  et  s.,  369(1  et  s.,  410B'  et  s.  — 

Sculum  lidei,  582B. 
FIDUCIA,  33 B  ct  s.,  125  C. 
FINIS  operis  et  operantis,  54 D'.  —  Finis  gene- 

ris  liumaiii,  651  .V  e(  s. 
FORMCATIO,  313C,  317B,  spiritualis,  .329C. 
FORTITUDO,  567  A  et  s.,  577  D  et  s. 
FRANCISCUS  (S.).  289D,  453A'.  581  B. 
FRATERNITAS  cliristiana,  231 A,  245  A.  Cf.  Ca- 

ritas. 
FURTUM,  616B. 


GABRIEL  (S.)  archangelus  adfuit  cuidam  pe- 

regrino  morienti,  301 B. 
GAUDIUM  spirituale,  422B.  —  Gaudium  Bea- 

torum.  Vide  Beatitudo. 
GLORIA  vana,  440D'  et  s.,  454D,  457D'.  Cf. 

Superbia. 
GLOSSA,  70  A',  292  D,  A',  360 A,  364 A'. 
GODEFRIDUS  de  Bolonia.rex  Jerusalem,526D'. 
GORRA  (Nicolaus  de),  134  C,  160  C. 
GRATIA,  272A'.  —  Ejus  necessitas,  577D  et  s. 

—  Gratiae  gratum  facientis  dignitas,  283A, 

et  signa,  152 B.  —  Gratis  gratis  datse,  335  B', 

336A'.  —  Gratiarum  actio,  44A',  515B,562B. 
GRATITUDO   pro   beneficiis  Dei,  504  C  et  s., 

614C'. 
GREGORIUS  (S.)  Magnus.  3D',  5A',  6B,  15C, 

etc.  —  Ejus  tres  amita;,  577. V 
GREGORIUS  (S.)  Nazianzenus,  27 D. 
GREGORIUS  (S.)  Nyssenus,  160B'. 
GUILLELMUS  (S.)  quomodo  poenitentiam  ege- 

rit,  16  C. 
GUILLELMUS    Antisiodorensis,    84  D',    306  D', 

658  A. 
GULA,  142 A,  147  A  et  s. 


H 


HABITUS  monachorum,  658D'  et  s. 

HADRIANUS(/EIius),  341 D. 

IIALES  (Alexander  de),  224D'. 

H.WMO,  Halberstatensis  episcopus,  99C. 

HELLADIUS  abbas,  569  C. 

HENRICUS,  cognatus  regis  Francine,  387 A,  fit 

monachus  Cisterciensis,  387  B,  et  episcopus, 

387  C. 
HIERONVMUS  (S.),   15D,   99B',    126B,  146D', 

172  A,  etc.  —  Ejus  Regula,  20 B'.  .39  C.  —  Ejus 

gesta  et  virlutes,  43 D',  143 B',  405 A',  485 B, 

4991). 
HILARION  (S.),  262  C,  354  C,  581  B,  618C. 
HILARIUS  (S.j,  18B,  lOOA. 
HOMICIDIUM,  615  C,  muKiplex,    155C,    171  C. 

—  Utruin  gravius  odio,  170A. 

HOMO,  qui  lignum  seu  arbor  vocatur,  529 C, 
quo  scnsu  distet  a  Dco,  184  C  et  s..  a  quo 
beneficia  multa  accepit,  12A,  64  1),  81  C  e(  s. 

—  Ouomodo  ad  fincm  suum  se  rcgere  de- 
beat,  .322 A  e(  s.,  494 B.  —  Cf.  Anima. 

HOBOLOC.IUM  ffiternae  sapientia»  (Henrici  Su- 

so).  480  A. 
HOSIMTALITAS,  521!'. 


682 


INDEX   NOMINUM    ET   RERUM    NOTABILIUM 


HUGO  (S.),  Gratianopolilanus  episcopus,  344 D'. 

HUGO  (S.),  Lincolniensis  episcopus,  29B'. 

HUGO  de  S.  Vidore,  6A,  29B,  39B,  41 B',  66D', 
82 B,  105  G',  245  D,  289  C,  350 D,  434  C',  437  A', 
442  B. 

HUMILITAS,  175A,  245D',362A,  370B',  484n', 
488  C,  493  C,  495  C,  499  C,  547  C,  576 IV, 
617B',  631 D.  —  Ejus  motiva,  174B,  177B, 
374 C  et  s.  —  Humilitas  Christi,  363  A. 

HYDROPICUS  peccatorem  significans,490Bets. 

IIVPOCRnVE,  296  C,  298  C  et  s.,  310 B  et  s., 
437 B,  qualiter  dignoscendi,  307D  et  s.  — 
Mors  cujusdam  h^pocrita),  300 D'. 


I 


II)OLOLATRyi;quinameiriciantur,316D',328D'. 
IGNATIUS  (S.),  episcopus  Antiochenus  el  mar- 

tjr,  189  A'. 
IGNORANTIA  vitanda,  627  D. 
ILLU31INATI0  divina,  627 B'. 
IMMISERICORDIA,  142 A',  209B'. 
IMPEDIMENTA  salutis,  555  A'  et  s. 
IMPIl  quam  ingrati  erga  Deum,  83B,  et  quo- 

modo  rcgendi,  635 C.  —  Eorum  exca-catio, 

188D',  346B,  et  poena?,  347A.  —  Impius  qui- 

dam  quare  solenniter  sepultus,  296A.  —  Cf. 

Iniquus. 
INCARNATIO  Verbi,  123  A',  196B,  552  C,  5621)', 

647  D'.  Cf.  \'erbum. 
INCONSTANTIA,  537 A'. 
INCREPATIONES  religiosis   ulilissimaj,  150B', 

540 A',  qualiter  ab  ipsis  accipienda^,  22 C. 

Cf.  Correctio. 
INDURATI,  576 A. 
INFEKNUS,    133B',    161 C,    492A,    534C.    Cf. 

Danmati. 
INGRATITUDO,  506 B. 
INIMICI.   Caritas  erga   illos,  343  C,   352  C.  — 

Fugiendae  inimicitia',  4211)'. 
INIQUUS   per  surdum   et  muliim  designatus, 

383  A  ets.  Cf  Impii. 
IN.IURLE  dimittonda;,  205 C,  2151),  591 A  et  s., 

.599C   ef   s.,   (i02A    ct  s.,   et  sustincnda^  in 

s[)iritu  poenilentia',  539  C. 
INNOCENTES    an     poenitentibus    praeferendi, 

182  A'. 
INNOCENTIUS,  monachus  paticntissimus,  191 A'. 
INSTABILITAS  mentis  qua  arte  curanda,641D 

et  s. 
INTEGRITAS  spiritualis,  425 B  et  s. 
INTELLECrUS,  donum  Spiritns  Sancti,  55 C, 

281  D. 


INTIMORATI,  555B'. 

INVIDIA,    14D',    1701),    442A,    455A,   490B', 

498  A. 
IRA,  6B,  21  C,  255A,  257A  et  s.,  265B  et  s., 

421 A',  523  A',  537 B.  —  Ira  laudabilis,  257  A', 

265  C. 
ISIDORUS  (S.),  Hispalensis  episcopus,  51 B, 61 A, 

245  C,  317 D',  331 D,  442 D',  558 B',  696 D. 


JACOBUS  (S.)  Minor,  a[)ostolus,  357  C. 

JAGOBUS  de  Voragine,  84 D'. 

J.\IRUS   archisynagogus,   pra^latum   figurans, 

635  A.  —  Ejus  filia  suscitatur,  629  A  et  s., 

633  D  et  s. 
JEREMIAS  cruciatus,  557  C,  et  occisus,  557  D'. 
JERUSALEM    a    Romanis  obsessa   et  vastata, 

340D',    341 D.   —  Ecclesia   Jerosolymitana, 

100  B. 
JOANNES  (S.)  apostolus,  lOOA,  qualuor  nior- 

tuos  suscitavit,  57  D. 
JOANNES  cremita,  90  B,  399 A'. 
JOANNES,  Bossinensis  episcopus  (auctor  Sum- 

mae  confessariorum),  222 B. 
JORAM  rex.  Ejus  crimina,  494B',  et  punitio, 

494  C. 
JOSEPH  filius  Jacob,cxemplarcastitatis,608C'. 
JUD.EI.  Illorum  exca;catio,  398A,  411  C,  et  pec- 

cata,  489  B. 
JUDAS  Galila^us,  609  C. 
JUDICIUM  multiplex,  220D,  223 C.  —  Judici- 

um  divinum,  534 A.  —  Judicium  faciendum, 

203A',  214A,  649D,  vel  licitum,  225A.  —  Ju- 

dicium  suspiciosum,  204A',  222B.  —  Judi- 

cium  tcmerarium,117D',  204A,2UC,221C, 

224  C,  religiosis  specialiter  vitandum,  223  A. 
JULIANUS  Apostata,  632  B. 
JURAMENTUM,  586  C,  615  C. 
JUSTriTA,  581 D',  612 C  ct  s.,  648 C.  —  Justi- 

tia  originalis,  293 D. 


LACRIM.E  monachorum,  661 D'. 

LARGUS,  Sarracenus  ad  fidem  catholicam  con- 

versus,  380  C. 
LATRIA,  193  A. 

LAUS  humana  contemnenda,  302 D. 
LAZARUS  mendicus,  132A  et  s.,  149A  et  s. 
LEO  (S.)  Papa,  91 A',  176B,  211  D',  230 A,  331  D', 

338A',   360A,   583D.  —  Quomodo   gratiam 

castitalis  inipetraverit,  35  C. 


INDEX   NOMINUM   ET  RERUM  NOTABILIUM 


683 


LEPRA  peccati  mortalis,  428  B  et  s.  Cf.  Pec- 
catum. 

LEX  Mosaica,  377  B',  379  A  et  s.,  388 B  et  s., 
395  C  et  s.  —  Lex  evangelica  qiiam  sancta 
et  perfecta,  25 A',  59B'  et  s.,  377 A',  378 D 
et  s.,  388  A  et  s.  Ad  illam  ohservandain  quan- 
tum  obligentur  Cliristiani,  28 B,  pra3sertim 
religiosi,  64B. 

LIBER  vitae,  G06A'.  —  Liber  de  Gausis  (David 
Judaei),  336 D,  de  Profectu  rcligiosoruni  (Da- 
vid  Augustani),  258  B,  288  B',  de  Spha^ra 
(Maschaallah  Arabi),  233  D',  de  Viris  illustri- 
bus  Ordinis  Cisterciensis  (id  est  Exordium 
magnum  Ordinis  Cisterciensis),  387 A.  — 
LiberVitaspatrum,  3D,  213  C,  217  C,  288B', 
296A,  300C',  304A,  311D',  318A',  327A', 
339  C,  345  B',  385 A',  399 A',  422  D',  431 B, 
443A',  465B,  534D',  569B,  C,  649B'.  (Migne 
Patrol.  lat.  tom.  73  et  74.) 

LIBERALITAS,  215D'. 

LIBYA,  71 C. 

LINGUA  frenanda,  19D,  26B,  29A,  38D  et  s., 
87  D,  et  dirigenda,  73  D',  87  C  et  s.,  394  C, 
516 B.  —  Lingua  Ilebra-a,  73  C. 

LONGANIMITAS  in  spe,  422A'.  Cf.  Patientia, 
Spes. 

LORICA  justitia?,  581 D'. 

LOT  hospitalitati  deditus,  52  C. 

LUGAS  (S.),  lOOA. 

LUGTUS  laudabilis  multiplex,  344D  et  s. 

LUXURIA,  15B',  157 D',  166B,  317B,  491  A'.  — 
Luxuriosus  in  inferno  punitus,  492 A. 

LYRA  (Nicolaus  de),  134  G. 


M 


MAGARIUS  (S.)  abbas,  240D',  34515',  480B'. 

MAGROBIUS,  153  G. 

MAHOMETUS.    Ejus    doctrina,    359  B,    379  D, 

479  B. 
MALITIA  manifesta,  567 B. 
MALUM.  De  apertis  malis  utrum  liceat  judica- 

re,  225  A. 
MAMMONA   iuiquilatis,  326  G.  Cf  Divitia;. 
MANSUETUDO,  485  G. 
MARGUS  (S.),  100 A.  —  Sub  illo  floruit  Eccle- 

sia  Alexandrina,  656 G. 
MARIA  (S.)  /Kgjptiaca,  307A. 
MARIA  (S.)  Magdalene,  307A. 
MAUIA,  filia  Abrahae  crcmita;,  406B'. 
MARTINUS   (S.),    129D,    133 C,    136D',    289D, 

339 B',  618  G. 
MARTYRIUS,  «  monachus  sa»clus  »,  348A'. 


MATTH/EUS  (S.),  99 A'  et  s. 

MELANGHOLICI,  170 B',  D'. 

MEMBRA  in  bonum  adhibenda,  284  D. 

MENAS,  «  vir  sanctus  »,  264 D'. 

MENDAGIUM,  525  C,  536  C. 

MICHAEL  (S.)  adfuit  cuidam  peregrino  mori- 
enti,  301 B. 

MIRAGULUM,  104 B'.  —  Miracula  novi  Testa- 
menti,  650  C,  Ghristi,  56 D',  411 A,  Apostolo- 
rum,  57  G,  411B.  —  Narrantur  diversa  mi- 
racula,  60  C,  136 D',  213  C,  507 A',  512 A', 
636 B',  650 A'. 

MISAELab  igne  prsservatus,  616D'. 

MISERICORDIA,  213 D.  —  Misericordia  Dei, 
203 A,  261 A  et  s.,  269B',  277B  et  s.,  471 A, 
555 A,  592  C,  599  G.  —  Opera  misericordia;, 
27A,  29D,  52 C,  207D  et  s.,  211  A  et  s.,  spi- 
ritualia,  334 B',  339  A,  438  A',  442  D,  456  A  et  s. 

MISSA  quomodo  celebranda,  435  C.  Cf  Eu- 
charistia. 

MODESTIA,  231 B,  religiosis  commendatur, 
245  C. 

MONACHUS  verus,  350B,  660 G  et  s.  —  Qua- 
tuor  genera  monachorum,  655A  et  s.  —  Gon- 
secratio  monachorum  in  primitiva  Ecclesia, 
657 A  et  s.  —  Monachi  quare  detondeantur, 
657  C,  et  quid  signiflcet  illorum  habitus, 
658 D'  et  s.  —  Monachorum  quorumdam  mi- 
ra  pnenitentia,  540 D  et  s.  —  Cf  Rcligiosus. 

MONICA  (S.),  mater  S.  Augustini,  383  C. 

MORS  timenda,  477 B,  non   tremenda,  477 C. 

—  Memoria   mortis,  476  C  ct  s.,  479  C  et  s. 

—  Mors  justorum,   301 B,  588 A',  596  C.  — 
Mors  peccatorum,  300 D',  473G'. 

MORTIFICATIO  corporis,  146D  et  s.,  293D  ets., 

sensuum,  284 A',  294 A',   322B',  334 B,  afTc- 

ctionum,  459 A.    Cf.    Caro,    Gorpus,    Poeni- 

tcntia. 
MOYSES.  Ejus  lex,  377 B',  379 A  ct  s.,  388B  et 

s.,  395  C  et  s. 
MOYSES  abbas,  217D',  264D,  559B,  1)',  561  G, 

653  G. 
MULIER  a  sanguinis  fluxu  curata,  629  C,  631 D'. 
MUNDUS  quure  vocetur  «  mare  »,  531 A'.  — 

Mundi   conversio  ad   fidcm,  57 D,  .358 C,  el 

lutura  innovatio,  198  C. 
MURMURATIO,  314A,  317 A',  330 A  cl  s. 
MUTIUS  ai)bas,  477  D',  478  A. 


N 


NABAL,  140  ir. 

NAVICULA  Petri,   239  G  et  s. 


—  Navicula  ro- 


684 


LNDEX   NOMINLM    ET   RERUM    NOTABILIUM 


ligionem  christianam   figurans,  S38A  et  s. 
NEGLIGENTIA,  556 A,  563  A'. 
NICODEMUS  (S.),  103D'  et  s.,  113  C  et  s. 
NOYISSIMA  quatuor,  533 D'. 
NUPTIiE  quinqucpartitse,  552  B  et  s.  —  Nuptia; 

spirituales,  499  B,  553  A. 


0 


OBEDIENTIA,  613  D',  622  A. 

OBLATIONES,  262  C,  614 D.  —  Reconciliatio 
ante  oblationem  facienda,  268  B  et  s. 

OBSECRATIO,  44 A. 

OBSTINATI,  557  B. 

OCTAVI.XNUS  imperator,  646B. 

OCULI  Christum  contempiantes,  412  A  et  s.  — 
Mortiticatio  oculorum,  569  C. 

ODIUM  proximi,  1691)  et  s. 

OFFICIUM  divinum  qualiter  persolvendum, 
434  C,  563  B'. 

OPERA  bona  a  Deo  sunt,  586 B.  —  Opera  mi- 
sericordiae.  Vide  Misericordia. 

ORATIO.  Ejus  species,  43D',46D',motiva,  34  A', 
41  C,  51  C,  conditiones,  30B,  35B,  42D,  44 C, 
46 C,  efficacia,  43 A',  468 D'.  —  Attentio  re- 
quisita  ad  orationem,  44  C.  —  Unanimitas 
in  oratione,  242  A.  —  An  oratio  debeat  esse 
diuturna  et  verbis  prolixa,  46  C.  —  Oratio 
ad  contemplationcm  pertincns,  66  C.  —  Ora- 
tio  praelati  pro  subditis,  625A  et  s.,  626  C 
et  s.,  636  D  et  s.  —  Cf.  Contemplatio,  Suf- 
fragia. 


PACOMIUS  (S.),  393D,  470A',  548A. 

PAL/EMON  (S.),  548A. 

PAMBOabbas,  87  C,  422!)'. 

PANES  septem  a  Christo  multiplicati  quid  si- 

giiificent,  281  B  et  s.,  285(1  et  s. 
PAPIINUTIIS  abbas,  371 B. 
PARIS,  405 B. 
PASSIO  Christi,  115C. 
P.\STOB  abbas,  41B',  275B,  559 C. 
PATEK  a>tcrnus,  101 1)',  1201),  474C.  Cf.  Deus, 

Trinilas. 
PATIENTIA,    612B,    in    adversitatibus,    190C, 

231  .\',  485 D,  49615,  618  C.  —  Patientia  reli- 

giosis    commendalur,    246 .\,    ut    probatrix 

virtutum,  496B'. 
PAULUS  (S.)  apostolus  quomodo   imitandus, 

617B  et  s.  —  Ejus  humilitas,  357A',  359 C, 

617D,  patientia,  618A,  caritas,  618A'. 


PAULUS  (S.)  primus  eremita,  656B,  A'. 

PAUPERTAS  Christi,  450  B',  et  Sanctorum, 
453  A.  —  Pauperes  sublevandi,  155 C,  160D. 

PAX  Christi,  76C',  91A.  — Pax  carnaIis,354D. 

PECCATUM,  161),  112B',  185B',  ex  triplici  ra- 
dice  oritur,  1851)'.  —  Peccati  originalis  vul- 
nera,  567 B'.  —  Peccati  mortalis  enormitas, 
553 A',  et  effectus,  385B',  406 C,  416B',  428B 
et  s.,  471 B',  572  A  et  s.,  632 D,  635  C  et  s.  — 
Peccati  consuetudo,  186  B,  B'.  —  Peccata 
dimissa  an  redeant  in  recidivante,  590  C, 
6001).  —  Vitanda  peccata  etiam  venialia, 
414  A.  —  Deflenda  peccata  propria,  344  D,  et 
proximorum,  344A'.  —  Ad  peccandum  non 
fiat  provocatio,  441 C.  —  Peccatores  per  le- 
prosos  designati,  428B,  430A',  et  per  susci- 
tatos  a  mortuis,  468  G  et  s.  —  An  peccator 
debeat  orare,  .30  C,  qua  via  ad  Deum  redeat, 
186C,  D',  383A'et  s.,  et  quibus  causis  retar- 
detur,  471 D  et  s.  —  De  conversione  pecca- 
torum  quomodo  gaudeant  angeli,  182  B.  — 
Quanta  sit  Dei  misericordia  erga  peccatores, 
277 B',  278 B'.  -  Cf  Vitia. 

PELAGIUS  haeresiarcha,  577  D. 

PENTECOSTE,  68  A  et  s.,  86  D.  Cf.  Spiritus 
Sanctus. 

PERFECTUS  per  navim  significatus,  529 C.  — 
Perfectorum  carifas,  4151). 

PERSECUTORES  Apostolorum  et  martjrum, 
54  C. 

PERSEVERANTIA,  114  C. 

PERTINACIA,  436B'. 

PETRUS  (S.)  ordinavil  S.  Clementem  suum  in 
papatu  successorem,  239  A'.  —  Ejus  humili- 
tas,  235A,  pra^dicatio,  79A  ct  s.,  sententia 
de  homicidio,  1155  C,  171 C.  —  Quid  figuret 
ejus  navicula,  239  C  et  s. 

PETRUS  (S.),  Ravennensis  episcopus,  133 B. 

Pll.EDO,  479D',  480A,  538B'. 

PIIILO,  .luda^us  scriptor,  656  C. 

PIAMMON  abl)as,  6.55 D,  C,  656 D. 

PLATO,  479 A'  et  s.,  538  C. 

POENITENTIA,  252  C,  279 D,  531 D,  per  navim 
figuratur,  240B,  5.39(:.  —  Poenitentes  utrum 
inuoccntibus  prfRferendi,  182 A'.  —  Mona- 
chorum  quorumdam  mira  poenitentia,  540D 
et  s.  —  Cf.  Mortificatio. 

POLYC.\RPUS  (S.),  57 B. 

POMPEIUS,  609  C. 

PORTITORES  quatuor  paralytici  varia  signifi- 
cant,  533 A  et  s. 

POSTULATIO,  44  A'.  Cf  Oratio. 

PR/ECEPTA  Dei,  615A  et  s. 


INUEX   NOMINUM   ET  REKUM   NOTABILIUM 


683 


PR/EDESTINATIO,  7513. 

PRiEDICATIO  quomodo  audienda,  236  C  et  s. 

—  Praedicatores,  158B,  2341),  B'. 
PRiiiLATUS  qualis  esse  debeat,  216A',  515B, 

erga  delinquentes,  23C,  457B,  595D'.  —  (Juis 
non  eligendus  in  praelatum,  206 C.  —  Prae- 
latus  malus,  332  D',  4921)',  aut  corde  non 
rectus,  602  C  —  Prselatus  sapiens  et  sollici- 
tus,  575B,  pro  subditis  orans,  625A  et  s., 
026  C  et  s.,  636  D  et  s.  —  Praelati  correctio 
quomodo  accipienda,  500  C.  —  An  liceat  vi- 
tioso  praelato  alios  corrigere,  217A.  —  OfTi- 
cia  subditi  erga  preelatum,  458B,  022A  et 
s.  —  Contra  praelatos  non  murmurandum, 
330B'. 

PRIMITl/E  solvendae,  262  D. 

PRINCIPATUS  qualis  appetendus,  494B. 

PROCLUS  Platonicus,  336  D. 

PROFECTUS  spiritualis,  138B,  140  C,  150  C, 
185  D,  252  A,  279 A',  284  G,  288  C,  315  C, 
345D,  623D',  sapienter  desiderandus,  426B', 
qualiter  impediatur,  538 A'.  —  Liber  de  Pro- 
fectu  religiosorum  (David  Augustani),  258 B, 
288  B'. 

PROPHETI/E  de  Christo,  58B  et  s.,  395  A  et  s., 
397 C,  410 C,  647  C,  650B. 

PROPOSITUM  bonum,  251  C. 

PROSPER(S.),  117D',  332B,  442C. 

PROSPERITAS  temporalis  quam  periculosa, 
472B'.  —  Prosperitas  impiorum  funesta, 
346B'. 

PROXIMUS  aedificandus,  453B',  583B,  618D'. 

—  Proximis  compatiendum,  230 A',  244  D, 
435 B'.  —  6'/'.  Caritas. 

PRUDENTIA,  50  G,  60  D  et  s. 
PUGNA  spirituaiis,  252  A'. 
PURGATORIUM.Ejus  poenae,  38A',  348D,  477D. 
PVTHAGORAS,  3D. 


R 


RAIMUNDUS  (S.)  de  Pennafort,  217 A. 
RATIO,  per  quam  regenda  est  anima,  333 B, 

et  cui    submillenda  est   sensualitas,  295 C, 

322  C,  420  D',  421 D,  Deo  subjiciatur,  295  D, 

323 B.  Cf.  Anima,  Homo. 
RECONGILIATIO  fraterna,  235 C  cf  s.,  261 A 

et  s.,  208B  et  s.  Cf.  Caritas. 
REDEMPTA,  mulier  sancta,  202 G. 
REFECTIO  corporalis,  1591).  Cf.  Gibus,  Goena. 
REGNUM    Dei,   653  G,    primum    quaerendum, 

4-46 B',  452 B'. 
RELIGIO  quid  sit,  26D. 


RELIGIOSUS  qualem  sollicitudinem  habere  de- 
beat,  191 A.  —  Religiosorum  vocatio,  370B, 
495A  et  s.,  637D',  656  C,  vota,  662D  et  s., 
profectus,  150  C,  263  A  et  s.,  623  D',  concor- 
dia,  242 D',  caritas,  409  B,  415B,  silentium, 
20B  et  s.,  21 B',  studium  seu  iectio,  288 A', 
516 A',  varia  officia,  22  C,  23  D,  64  D',  242 D, 
265B,  304D',  328B,  351  C  et  s.,  353A,  335 A', 
371 A',  390B,  413 G  et  s.,  458B,  475B,  517B, 
539 A',  621  G,  622A  et  s.,  658B.  —  Religiosi 
quare  tepescant,  353  D  et  s.,  et  quaenam  il- 
lis  sint  vitanda,  21 D  et  s.,  147 G,  173  G  et  s., 
434B  et  s.,  460A,  499B',  500B  et  s.,  516D, 
558B',  563 A',  601 B,  620D',  658 A',  659 C. 
—  Religiosus  spiritualiter  surdus  et  mutus, 
390 G  et  s.,  393 B.  —  Religiosi  infidelis  ju- 
dicium,  353A'.  —  Religiosi  quomodo  de- 
beant  confiteri,  433 D  et  s.,  se  ipsos  regere, 
333 G,  et  Spiritu  Dei  agi,  305D.  —  Cf.  Mo- 
nachus. 

REMIGIUS  (Antisiodorensis),  253  G. 

RENOVATIO  animae,  524  G,  535  C.  Cf.  Anima. 

RENUNTIATIO,  663 A,  664 A.  Cf.  Abnegatio. 

REPROBI.  Miserrima  eorum  prosperitas,  149  A 
et  s. 

REVERENTIA  praelatis  exhibenda,  623 B.  C/. 
Praelatus. 

ROMANI,  550A,  609C. 

ROMULA,  discipula  Redemptae,  202  C. 


SACRAMENTA,  632  D'. 

SALOMON  utrum  poenitentiam  egerit,  569 A. 

SALUS,  114B,  a  Christo  procedens,  643A'.  — 

Impedimenta  salutis,  355A'  et  s.  —  Salus 

proximi  sapienter  procuranda,  583  A. 
SANCTITAS  legis  evangelicae  quomodo  demon- 

stretur,  59  B'  et  s.  C'/.  Lex. 
SAPIENTIA  aquaj  assimilata,  426B,  A',  427 B, 

caritali    favet,  583A.  —  Sapientia,   donum 

Spiritus  Sancti,  123 A,  281 B,  3251)',  386 A, 

394C,  374D  et  s.,  654B'.  —  Sapientia,  gratia 

gratis  data,  336  C. 
SARA  abbatissa,  569  D'. 
SARABAITili,  655  B,  A',  656 A'. 
SARRAGENI,  111 A,  195 D',  347 A',  379D,  380C, 

463  D'. 
SCANDALUM,  453  C,  454 C,  469D,  640B'. 
SCIENTiA  virtutibus  jungenda,  27  C.  —  Scien- 

tia,  donum  Spiritus  Sancti,  281 C,  587  A'.  — 

Sermo  scientia?,  336 D'. 
SGOTUS  (Duns),  74  B'. 


086 


INDEX  NOMINUM   ET  REUUM  NOTABILIUM 


SGRIPTURA.  Ejus  multiplex  sensus,285C  et  s., 
et  septem  elTectus,  2871)  et  s.  —  Quomodo 
ex  illa  Deus  cognoscatur,  287D'. 

SGYTHI  eremus,  240D'. 

SEBASTIANUS(S.),  153B. 

SENEGA,  nC,  01 D',  63 A',  1G7B',  297 B,  333 A', 
480  C',  G03B. 

SENIOR  quidam  perseverantinm  in  cella  com- 
mendat,  151 A. 

SENSUALITAS  rationi  subjicienda,295C,322G', 
420D',  4211),  per  sensuum  mortificationem, 
284A'  et  s.,  294A',  322B',  GGIA'.  Cf.  Gor- 
pus,  Mortificatio,  Ratio. 

SERAPION  abbas,  561B. 

SERPENS  seneus,  IIOB,  H5B. 

SERVATIUS  (S.),  573  C. 

SEVERINUS  (B.),  Coloniensis  episcopus,  348D. 

SILENTIUM  opporlunum,  5B'.  —  Silentium 
religiosorum,  20B  et  s.,  21 B',  40 A.  —  Si- 
lentium  alicujus  monachi  prodigiose  remu- 
neratur,  GD'. 

SILVANUS  monachus,  393  D,  470 A'. 

SIMULATORES.  Vide  Hypocritae. 

SISOIS  abbas,  588  B,  636 A'. 

SOBRIETAS,  148 B',  178  G'.  Cf.  Gibus. 

SOGIETAS  virtuosorum  quaerenda,  140  A. 

SOGRATES,  452  D'. 

SOL,  imago  Dei,  129  A'. 

SOLITARIUS  aliquis  quare  a  lera  comestus, 
296  A. 

SOLLICITUDO  vitanda,  138  A',  445  G,  44GD, 
450D  et  s.,  459  G'.  —  In  Deum  projicienda, 
178  B,  190  A'. 

SOLON  philosophus,  170B',  4S5B. 

SOMNUS  qiialiter  moderandus,  294  C,  434  A'. 

SPES,  128 G,  129B,  193B'.  -  Ejus  argumenta, 
55 C  et  s.  —  Longanimitas  in  spe,  422 A'. 

SPIRITUS  multiplex,  419A.  —  Discretio  spiri- 
tuum,  337  D,  339  A',  351 A. 

SPIRITUS  Sanctus.  Ejus  processio,  54A,  102A, 
120D',  missio,  8B  et  s.,  23D',  53B,  68A  et  s., 
76 D,  82  C,  86 D,  dona,  55 C,  281 B  el  s.,  fru- 
ctus,  419B',  422B,  433A.  —  Quomodo  testi- 
monium  Ghristo  perhibuerit,  72  C  et  s.  — 
Quo  sensu  illo  impleamur,  547  A',  560  G  et  s., 
illique  assimiiemur,  92A  et  s.  —  Praeparatio 
ad  ej us  visitationem,  64 D',  73 B',  545  G,  546  A. 
—  Quibus  signis  dignoscatur  ejus  praesentia, 
84B  et  s.  —  Quaenam  impediant  ne  ab 
hominibus  suscipiatur,  TIA  et  s.,  14D  et  s., 
87  D.  —  Qualiter  deprecandus  sit,  24  G.  — 
Actuali  ejus  motione  indigemus,  quo  sensu, 
292A,  305A',  335  G,  338C,  349B.  —  Ab  illo 


procedit  omne  bonum  quod  agimus,  349B'. 

—  Cf.  Deus,  Trinitas. 
STATUS  incipientium,  proficientium  et  perfe- 

ctorum,  161  D.  —  Status  diversi  ad  diversa 

obligantes,  486A. 
STEPHANUS  abbas,  596 B'. 
STEPHANUS  anachoreta,  638 D. 
STOICI   allegantur  dc  passionibus,   260 A'.  — 

Unus  ex  iliis  in  tempestalc  turbatus,  260B', 

quomodo  se  justificaverit,  260  C. 
STUDIUM  religiosorum,  288A',  51GA'. 
SUBDITI  quales  esse  debeant  erga  prselatos, 

458B,  622  A  et  s.  Cf  Prslatus. 
SUFFRAGIA  Sanctorum  et  devotorum   quam 

utilia,  383  D',  384  C.  Cf  Devotio. 
SUPERBIA,  13B',  157D,  165B,  173B  et  s.,  360D, 

361 D,  362D  et  s.,  376D,  391 A',  439A,449A, 

459-V',  490B,  500B.  —  Ejus  species  diversse, 

173D',  366A  et  s.,  371  C  et  s.,  et  remedia, 

373  A.  —  Cf  Gloria. 
SURDUS  et  mutus  a  Ghristo    curatus,  381 A 

et  s.,  382 D  et  s.,  385 B  et  s. 
SUSANNA,  castitatis  exemplar,  633B. 
SUSPIGIO  vitanda,  204A'. 
SYMPHRONIUS,  pra;fectus  Romse,  509  G. 
SYNCLETICA  (S.),  581 A. 


T 


TACITURNITAS  laudabilis,  5B'.  Cf  Silentium. 

TAGTUS  reprimendus,  294  D'. 

TEMPUS  redimendum,  546  G. 

TENTATIO,  314 B',  318  B,  331 D.  —  Quomodo 
illi  resistendum,  569  D.  —  Tentatio  prsesum- 
ptionis  et  desperationis  quo  pacto  superata, 
569  B. — Tentatus  caritative  tractandus,443A'. 
—  Monachus  a  tentatione  contra  fidem  Eu- 
charistiae  liberatur,  360B. 

TESTIMONIA  Dei,  4B. 

THKODORUS  abbas,  464A. 

THEODOSIUS  imperator,  26  B',  90  C. 

THEOLOGIA  mystica,  123 A.  Cf  Contemplatio. 

THEONAS(S.)  abbas,  561 B. 

THEOPHANIUS  comes,  210 B'. 

THEOPHILUS  (id  est  Theophjlactus),  182A, 
217 A',  423D,  571 A. 

THEOPHILUS,  Alexandrinus  episcopus,  422D', 
478  C. 

THOMAS  (S.)  Aquinas,  26D,  44 C,  45D,  46 D, 
66D',  74B',  82D',  129A,  134B',  136A',  170B, 
D,  198D',  203B',  204A',217A,  D,  219B,  222B, 
243  D,  C,  335 B',  358  G,  359 A',  419  D',  436 D, 
452  B,  622  B,  648  A. 


INDEX   NOMINUM    ET   RERUM    NOTABILIUM 


687 


TIBERIUS,  610A'. 

TIMOR  multiplex,  126  C.  —  Timor  laudabilis, 
273 A,  531  R,  573A.  — Timor  vitandus,  146 A, 
232  A,  5731),  584  B.  —  Timoi-  spiritualis  labo- 
ris,  472 A.  —  Timor  cujusdam  anachoretse 
ante  mortcm,  038 D. 

TITUS,  340 D',  341  C,  5:iOA. 

TRIBUL.\TIONES  Ecclesia?,  530 A.  —  Triljula- 
tiones  electorum,  463 B,  quam  fructuosae, 
149 A  et  s.,  154  C,  167  A,  200 A  et  s.,  219  G, 
228B,  2n6A,  463D,  474C,  497A,  573A'.  — 
Tribulationes  per  sapientiam  mitiganlur, 
427  C.  —  Cf.  Adversitas,  Electi. 

TRINITAS  divina,  74C',  75 A',  101  Det  s.,  IIOD 
ets.,  119B  et  s.  —  Ejus  beneficia,  64D,  187D, 
196B,  648B,  cognitio,  119B,  cultus,  102D'. 
—  Cf.  Christus,  Deus,  Pater,  Spiritus  San- 
ctus. 

TRISTITIA  inordinata,  170 D. 

TULLIUS,  229 C,  297B. 

TUNGRENSES,  573 C. 


u 


UNANIMITAS  in  oratione,  242A.  Cf  Oratio. 
UNITAS  spiritus,  497  A'.  Cf  Goncordia. 


V 


VANITAS,  471 A'. 

VERBUM  aeternum,  120  D.  —  Verbi  incarnatio, 

123A',  196B,  552 G,  562D'.  —  Cf  Christus, 

Trinitas. 

Verbum  Dei  audiendum,  quare,  41),  21 A, 

et  quomodo,  6A',  236  C  et  s.,  279 B.  Idem 

implendum,  25  A,  89  C  et  s.  —  Verba  qua^nam 


proferenda,  49  A',  vitanda,  231  C,  561  C,  non 
audienda,  294  C. 

VERITAS  vitjp,  620 A'. 

VESPASIANUS,  340D',  341  G,  550A. 

VI A  purgativa,  148 A. 

VIGILANTIUS,  409  D',  410  A. 

VIOLENTIA  iaudabilis,  601  C. 

\TRTUS  quam  suavis,  4721!.  —  Pcr  virtules 
qualiter  Deo  assimilemur,  192D  ets.  —  Vir- 
tutes  theologicae,  128  C.  —  Virtutum  neces- 
sitas,579A',connexio,  597A,  profectus,  598B, 
fructus,  580 A  ct  s.,  632 B'.  —  Virtutes  quo- 
modo  colligenda^,  607 A'.  —  Virtuosum  si- 
gnificat  arbor  bona,  303  C. 

VISIO  beatifica,  404  C  et  s.  —  Visio  de  gaudiis 
et  poenis  alterius  vitae,  405  A',  de  operibus 
hominum,  5341)'.  —  Cf.  Beatitudo. 

VISUS  reprimendus,  294 B'. 

VITA  humana  quam  brcvis,  149A.  —  In  novi- 
tate  vitee  ambulandum,  203  A  et  s  —  Veritas 
vitai,  020  A'.  —  Liber  vita?,  000  A'. 

NYIM  Patrum,  seu  Liber  Vitaspatrum.  Vide 
Liber. 

VITIA  quam  deformia,  283  D.  —  Speciem  vir- 
tutum  assumunt,  301 D',  309 A.  —  Quomodo 
sint  impugnanda,  504  C.  —  Cf.  Peccatum. 

VOCATIOchristiana,483Dets.,religiosa,370B, 
495  A  et  s.,  037  D',  056  0'. 

VOLUNTAS  Deo  subjicienda,  295 A',  323 B'.  Cf 
Anima. 

YOTA  religiosorum,  062  D  et  s.  Cf.  Religiosus. 


ZACHARIAS  monachus,«04D. 

ZELUS.  Ira  per  zelum,  257 A',  258  C,  205C'. 


INDEX  GENERALIS 


DOMIiMCA  QUARTA  POST  PASCHA. 


Ad  relisiosos. 


Enarratio  in  epistolam  :  Om7ie  dafum  opti- 
mum  et  omne  do?ium  perfectum  desur- 
sum  est.  Jacob.  i,  17-21 1 

Sermo  I.  De  testimoniis  Dei  et  prseceptis, 
auditioneque  verbi  Dei 4 

Enarratio  in  evangelium  :  Vado  ad  eum 
qui  me  misit.  Joann.  xvi,  5-15.     ...       7 

Sermo  II.  De  impedimentis  quibus  homi- 
nes  impediuntur  a  susceptione  Spiritus 
Sancti 11 

Sermo  III.  Qualiter  invidia,  luxuria,  ava- 
ritia,  ceteraque  mortalia  peccata  impe- 
diant  infusionem  ac  tollant  inhabitatio- 
nem  Spiritus  Sancti 14 

Ad  religiosos. 

Sermo  IV.  Ue  excellentia,  munificentia  et 
effectibus  Dei 17 

Sermo  \ .  De  moderamine  in  loquendo  et 
observatione  silentii 19 

Sermo  VI.  Oualiter  Spiritus  Sanctus  per 
patres  arguit  negligentes  religiosos  .     .    21 

DOMINICA    QUINTA    POST   PASCHA. 

Enarratio  in  epistolam  :  Estote  factores 
verbi,  et  non  auditores  tantum,  fal- 
lentes  vosmetipsos.  Jacob.  i,  22-27  .     .     25 

Sermo  I.  De  lege  Chrisli  servanda,  lingua 
cohibenda,  et  caritate  proximis  impen- 
denda 27 

Enarratio  in  evangelium  :  Amen,  amen 
dico  vobis,  si  quid  petieritis  Patrem 
in  nomine  meo,  dabit  vobis.  Joann.  xvi, 
23-30 30 

Sermo  II.  Qualiter  invocandus  sit  Deus,  ct 
de  pietate  ac  pronitate  ejns  ad  exaudi- 
endum 33 

Sermo  III.  De  pleno  gaudio  Beatorum,  el 
de  mediis  quibus  pervenitur  ad  illud    .     30 

T.  30. 


Sermo  IV.  De  reformatione  et  moderatio- 
ne  linguae 38 

Sermo  V.  De  orationis  necessitate  ac  uti- 
litate,  si  debitc  fiat 41 

Sermo  VI.  De  oratione;  et  quomodo  ad 
eam  requiratur  actualis  intentio,  et 
qualiter  fiat  ad  impetrandum  idonca ; 
et  an  debeat  esse  diuturna  et  pliiribus 
utens  verbis 44 

DOMINICA    POST   ASCENSIONEM    DOMINI. 

Enarratio  in  ofislolam  :Estoteprudentes, 
et  vigilate  in  orationibus. IVeir.wJ-ii.     48 

Sermo  I.  De  prudentia,  discretione,  ora- 
tione,  caritate  et  hospitalitate,  Christia- 
no  necessariis 50 

Enarratio  in  evangelium  :  Quum  vene?nt 
Paracletus,  quem  ego  mittam  vobis  a 
Patre,  Spiritum  veritatis,  etc.  Joann. 
XV,  26,  27;  xvi,  1-4 53 

Sermo  II.  De  argumentis  testimoniisque 
fidei  christianae 55 

Sermo  III.  De  fidei  veritate  et  lege  evan- 
gelica 58 

Ad  religiosos. 

Scrmo  IV.  De  prudentia,  et  quae  ad  eam 
necessaria  requiruntur 60 

Sermo  V.  Dc  mysteriis  chinstianae  fidei,  et 
quid  eadem  operari  in  veris  debeat  re- 
ligiosis 63 

Sermo  VI.  De  oratione  ct  devotione  ad 
contemplationem  mysticamque  theolo- 
giam  pertinente 65 

IN   DIE   SANCTO   PENTECOSTES. 

Enarratio  in  epistolam  :  Duni  com/)leren- 
tur  dies  Pentecostes,  etc.  Act.  ii,  1-M.     (18 

41 


690 


INDEX   GE.NERALIS 


Sermo  I.  Quomodo  Spiritus  Sanclus  per- 
hibuit  Apostolis  et  electis  testiraonium 
de  Gliristo,  et  de  cautelis  servandis  in 
loquendo 71 

Enarratio  in  evangelium  :  Si  quis  diligit 
me,  sermonem  meum  servabit,  etc.  Jo- 
ann.  xiv,  23-31 74 

Sermo  II.  De  praedicatione  Apostolorum 
in  die  sacratissimo  Pentecostes     ...     79 

Sermo  III.  De  caritate,  pietate  et  liberali- 
tate  Dei  circa  homines,  atque  de  negli- 
gentia,ingratitudine  perversitateque  ho- 
minum  erga  Deum 81 

Sermo  IV.  De  elTectibus  Spiritus  Sancti  in 
corde  fidelium  ;  qualiterque  si  in  nobis 
Spiritum  Sanctum,  caritatem  ejus  ac 
gratiam  habeamus,  nosse  possimus.     .    84 

Ad  religiosos. 

Sermo  V.  De  eminentia  sacrosanctissimae 
solennitatis  Spiritus  Sancti,  et  de  obser- 
vandis  in  loquendo 86 

Sermo  VI.  Quam  sit  salubre,  fructuosum 
ac  meritorium,  verbum  Dei  nedum  au- 
dire  vel  scire,  sed  opere  quoque  adim- 
plere 89 

Sermo  VII.  (Jualiter  Spiritui  Sancto  per 
virtutes  et  dona  sanctaque  opera  assi- 
milari  debemus 92 

DOMINICA    SS.    TRINITATIS. 

Enarratio  in  epistolam  :  Vidi  ostium  aper- 
tum.  Apoc.  IV,  1-10 95 

Sermo  I.  De  natura  et  essentia  aeternae  su- 
perbeatissimaeque  Trinitatis,  et  quales 
exigat  cultores 101 

Enarratio  in  evangelium  :  Erat  homo  ex 
Pharisceis  Nicodemus  nomine.  Joann. 
III,  1-16 103 

Sermo  II.  De  infinila  felicitate  et  gloria 
superdignissima)  Trinitatis,  et  de  fideli 
ac  humili  contemplatione  ipsius  .     .     .110 

Sermo  III.  De  certitudine  christianae  fidei, 
et  eadem  quibus  adornanda  sit  operibus.  1 13 

Ad  religiosos. 

Sermo  IV.  De  spirituali  significatione  qua- 
tuor  animalium,  et  de  sex  speciebus 
contemplationis,  per  sex  alas  animali- 
um  designatis 116 

Sermo  V.  De  supergloriosissimoe  Trinitatis 
vita,  felicitate  et  gloria  penitus  infinita.  119 


Sermo  VI.  De  speciebus  contemplationis, 
et  de  mystica  theologia 122 

DOMINICA   PRIMA   POST  TRINITATEM. 

Enarratio  in  epistolam  :  Deus  caritas  est. 

I  Joann.  iv,  16-21 125 

Sermo  I.  De  commendatione  et  perfectio- 

ne  caritatis,  qua  Deus  proximusque  di- 

ligitur 128 

Enarratio  in  evangelium  :  Homo  quidam 

erat  dives,   qui    induebatur  purpiwa 

et  bijsso.  Luc.  xvi,  19-31 131 

Sermo  II.  Contra  prosperitatem   munda- 

nam,  et  de  contemptu  hujus  mundi.  .  137 
Sermo  III.  Contra  imitatores  divitis  epulo- 

nis,  et  contra  vitia  ejus 141 

Ad  religiosos. 

Sermo  IV.  De  divisionibus,  habitibus  effe- 
ctibusque  caritatis,  quibusve  operibiis 
declarari  debeat 144 

Sermo  V.  De  salubri  corporis  afflictione, 
triplicique  via  salutis,  nempe  purgativa, 
illuminativa  et  perfectiva 146 

Sermo  VI.  De  impiorum  miseriis  pericu- 
losissimaque  prosperitate  eorum,  et  de 
beatitudine  electorum 149 

DOMINICA   SECUNDA   POST   TRINITATEM. 

Enarratio  in  epistolam  :  Carissimi,  nolite 
tnirari  si  odit  vos  mundus,  etc.  I  Jo- 
ann.  m,  13-18 132 

Sermo  I.  De  praeconio  et  conditionibus  ca- 
ritatis  in  Deum  proximumque,  et  quo- 
modo  haec  filios  Dei  constituat.     .     .     .  133 

Enarratio  in  evangelium  :  Ifomo  quidam 
fecit  coenam  magnam,  et  vocavit  mul- 
tos.  Luc.  XIV,  16-24 136 

Sermo  II.  De  quadruplici  coena   ....  139 

Sermo  III.  Contra  tria  principalia  vitia,  su- 
perbiam,avaritiam  et  luxuriam,  de  qui- 
bus  in  evangelio  hodierno  fit  mentio.  163 

Ad  religiosos. 

Sermo  IV.  Advcrsa  omnia  forti  animo  esse 
ferenda,  ut  humilitas  fraternaque  cari- 
tas  incolumes  serventur;  et  Dei  volun- 
tas  quomodo  in  omnibus  prae  oculis  ha- 
beri  debeat 167 

Sermo  V.  De  enormitate  fraterni  odii, 
multiplicique  homicidio;  et  contra  de- 


INDEX   GENERALIS 


691 


traclionis  vitium 169 

Sernio  YI.  De  multiplici  copna,  et  trilnis 
principalibus  vitiis  per  quae  homines  a 
divinae  coenas  participatione  prsepedi- 
unfur 172 

DOMINICA    TERTIA   POST   TRINITATEM. 

Enarratio  in  epistolam  '.  Humiliamini  sub 
potenti  manu  Dei,  ut  vos  exaltet,  etc. 
I  Pctr.  V,  6-11 17o 

Sermo  I.  Quibus  modis  et  mediis  studere 
debeant  fideles  potentem  Dei  manum 
evadere,  ejusque  misericordia  salutem 
consequi 177 

Enarratio  in  evangelium  :  Erant  appro- 
pinquantes  ad  Jesum  publicani  et  pec- 
catores,  etc.  Luc.  xv,  1-10 180 

Sermo  II.  Qualiter  homines  Deo  variis  mo- 
dis  debeant  appropinquare 184 

Sermo  III.  De  caritate  et  misericordia  Dei 
angelorumque  ad  homines,  et  de  mise- 
rorum  hominum  ingratitudine     .     .     .  187 

Ad  religiosos. 

Sermo  IV.  Quomodo  omnis  correptio,  ad- 
vcrsitas  sive  exercitatio,  tanquarn  de 
manu  Dei,  benignissimi  Pafris,  suscipi- 
enda  ferendaque  sit 189 

Sermo  V.  Qualiter  appropinquandum  sil 
Deo 192 

Sermo  VI.  De  admirabili  caritate  et  mise- 
ricordia  Dei  ad  homines 194 

DOMINICA    QUARTA    POST   TRINITATEM. 

Enarratio  in  epistojam  :  Existimo  rjuod 
non  sunt  condigna;  passiones  hujus 
temporis  ad  futuram  gloriam,  quip  re- 
velubitur  in  nobis.  Rom.  viii,  18-23.     .  197 

Sermo  I.  Quomodo  libcralissimus  Deus, 
electis  suis  pro  tribulationibus  operi- 
husquo  bonis  vila"  prffsontis,  pra-stal  in 
patria  heatiludineni  ineffal)iliter  ma- 
gnam 200 

Enarratio  in  evangelium  :  Estote  miseri- 
cordes,  sicut  et  Pater  vester  coelestis 
misericors  est.  Luc.  vi,  36-42  ....  203 

Sermo  II.  De  misericordia  operibusque 
miscricordia?  corporalibus  ac  spiritua- 
libiis 207 

Sermo  111.  I)e  eadem  materia 21 1 

Sermo  IV.  De  lemcrariis  vilundis  judiciis, 


dc  injuriarum  remissione,  ac  dc  ordi- 
nato  modojudicandi  et  corripiendi  pro- 
ximos 214 

Ad  religiosos. 

Sermo  V.  De  incomparabili  inaestimabili- 
que  electorum  beatitudine 218 

Sermo  VI.  Qualiter  non  debeamus  judica- 
re  ;  et  de  multiplici  judicio 220 

Sermo  VII.  Quam  faciat  sibi  terribilem  ju- 
dicem  Deum,  qui  pronus  est  confratris 
sui  dicta  vel  facta  temere  judicare.     .  223 

DOMINICA    QUINTA    POST   TRINITATEM. 

Enarratio  in  epistolam  :  Omnes  unanimes 
in  oratione  estote.  I  Petr.  iii,  8-lS.     .    226 

Sermo  I.  De  unanimitate,  pace  concordia- 
que  fraterna ;  deque  vitiosis  vitandis 
colloquiis 229 

Enarratio  in  evangelium  :  Quum  turbce 
irruerent  in  Jesum,  ut  audirent  ver- 
bumDei,  etc.  Luc.  v,  1-11 232 

Sermo  II.  Qualiter  audienda  sit  praedica- 
tio  vcrbi  Dei 236 

Sermo  III.  Quaenam  sint  tiirbae,  per  Petri 
naviculam  spirifualiter  intellecta^,  quas 
Cliristus  Dominus  docet 239 

Ad  religiosos. 

Sermo  IV.  De  unanimitate,  pace  et  frater- 
na  in  bono  concordia 241 

Sermo  V.  De  caritate  et  compassione  fra- 
terna,  aliisque  virtutibus  qiiae  maxime 
coenobitam  dccent 244 

Sermo  VI.  Quam  feliciter  irruant  in  Je- 
sum  boni  religiosi,  quam  felicissime 
autem  atque  deliciosissime  veri  contem- 
plativi 247 

DOMINICA    SEXTA    POST   TRINITATEM. 

Enarratio  in  epist(dam  :  Quicumque  ba- 
])ti:ati  sumus  in  Christo  Jesu,  in  morte 
i/isius  bajiticati  siimus.  Uom.  vi,  3-11.  249 

Serino  I.  Qualiter  vita  Cbristi  est  cxem- 
plar  vitae  Cliristianoruni 251 

Enarratio  in  cvangelium  :  Aisi  abunda- 
verit  justitia  vestra  plus  qxiam  Scriba- 
rum  et  Pharisceorum,  non  infrabitis  in 
rer/num  ca-lorum.   Matth.  v,  20-24  .     .  253 

Sermo  II.  Oualiler  licoaf  irasci.  cl  qiiali- 
lcr  noii 257 


692 


INDEX  GENERALIS 


Sermo  III.  Qualitcr  debeamus  nos  proxi- 
mis  reconciliare 261 

Ad  religiosos. 

Sermo  IV.  Quomodo  boni  religiosi  in  no- 
vitate  vitge  ambulantes,  se  virtutibus  vi- 
ta?  Christi  conformare  debeant.     .     .     .  263 

Sermo  V.  De  vituperio  irae,  et  mansuetu- 
dinis  laude 265 

Sermo  VI.  De  reconciliatione  facienda  an- 
te  oblationem 268 

DOMINICA    SEPTIMA   POST   TRINITATEM. 

Enarratio  in  epistolam  :  Hwiianum  dico, 
propter  infirmitaievi  carnis  vesti^ai. 
Rom.  VI,   19-23 271 

Sermo  I.  De  gradibus  timoris,  et  quomo- 
do  Deo  sei-viendum  corde  perfecto  at- 
que  verissimo 273 

Enarratio  in  evangelium  :  Quum  tui-ba 
multa  esset  cum  Jesu,  nec  /laberent 
quod  manducarent ,  ctc.  Marc.  viii,  1-9.  27o 

Sermo  H.  De  sex  considerationibus  ex 
quibus  polissimum  liquet  immensitas 
misericordiae  Dei  ad  liomines;  ct  quo 
mentis  desiderio  audiendum  sit  verlxim 
Dei,  ipsique  Christo  adliserendum  per 
triduum 277 

Sermo  III.  De  spirituali  significatione  con- 
vivii  de  quo  in  evangelio  hodierno  legi- 
tur,  et  de  septem  panibus  quos  Clu-istus 
quotidie  fidelibiis  suis  apponil.     .     .     .  280 

Ad  religiosos. 

Sermo  I\'.  De  virtutum  splendore,  gratia- 
rum  pulchritudine,  et  plerisque  aliis  re- 
ligiosorum  ornamentis 282 

Scrmo  V.  De  panibus  ac  piscibiis  spiritu- 
aiibus,  quibus  boni  religiosi  a  Domino 
misericorditer  pascuntiir 283 

Scrmo  VI.  Dc  septem  effectibus  sacrae 
Scripturae 287 

DOMINICA   OCTAVA   POST   TRINITATEM. 

Enarratio  in  epistolam  :  Dehitores  sumus 
non  carni,  ut  secundum  carnem  viim- 
miis.  Uom.  VIII,  12-17 291 

Sermo  I.  Quomodo  conandum  cuilibet 
Christiano,ul  ad  originalis  justitia?  con- 
formitatem  redeat 203 

Enarratio  in  evangelium  ;^//en(/«7c'  afat- 


sis  prophetis,  qui  veniunt  ad  vos  in 
vestimentis  ovium,  etc.  Matth.  vii,  15-21.  296 

Sermo  II.  Contra  simulatores  et  callidos, 
contra  deceptores  atque  hjpocritas.     .  298 

Sermo  III.  Quod  discretio  medium  in  om- 
nibus  desiderat,  et  ratio  bene  illumina- 
ta,  bona  operatur,  nec  falli  facile  potest.  301 

Ad  religiosos. 

Scrmo  IV.  De  carnalibus  vitiis  evitandis 
et  concupiscentiis  refrenandis  ....  304 

Sermo  V.  De  vitanda  hjpocrisi  et  ficta 
devotione 307 

Sermo  VI.  De  hypocrisi  et  ficta  devotione 
vitanda,  variisque  documentis  religio- 
sorum 310 

DOMINICA   NONA   POST   TRINITATEM. 

Enarratio  in  epistolam  :  Non  sitnus  con- 
cupiscentes  maloruni,  sicut  et  illi,  etc. 
I  Cor.  X,  6-13 313 

Sernio  I.  De  refrenandis  iniquis  pcccato- 
rum  concupiscentiis,  dcque  sinccris  sum- 
mi  Dei  cultoribus 315 

Enarratio  in  cvangelium  :  IJomo  (juidam 
erat  dives,  qui  iiabebat  villicum.  Liic. 
XVI,  1-9 318 

Sermo  II.  Quomodo  quisque  substantiam 
sibi  a  Deo  commissam,  corpus  videlicet 
ct  animam,  et  quidquid  ad  se  pcrtinet, 
fideliter  dispensabit 322 

Sermo  III.  De  temporalium  reruni  pia  ct 
fideli  dispensatione 324 

Ad  religiosos. 

Sermo  IV.  De  inordinatis  affectionibus  et 
carnalibus    concupiscentiis  abjiciendis.  327 

Scrmo  V.  De  murinuratione  compesccnda 
a  bonis  religiosis,  et  tentationum  utiii- 
tate 330 

Sermo  W.  Quomodo  religiosi  in  omnibiis 
secunduin  rationem  se  rcgcre,  ct  scn- 
sualitatem  refrenare  debent 332 

DOMINICA    DECIMA    POST   TRINITATEM. 

Enarralio  in  epistolam  :  Scitis  quoniam 
quum  getites  esseiis,  ad  simulacra  mu- 
ta,  etc.  I  Cor.  xii,  2-11 .335 

Sermo  I.  De  ornatu  Ecclcsia;  membrorum- 
que  ipsiiis,  et  de  certitudine  fidei  chri- 
slianaj 338 


INDEX   GENERALIS 


693 


Enarratio  in  evangelium :  Quum  appropin- 
quaret  Jesus  Jerusalem,  videns  civita- 
tem,  flevit  super  illam.  Luc.  xix,  41-47.  340 

Sermo  II.  De  Ghristi  caritate,  pietate,  com- 
passione  et  lacrimatione ;  et  qualiter 
Christo  in  his  conformari  debenius.     .  343 

Sermo  III.  De  causa  spiritualis  excaecatio- 
nis,  et  angustiis  impiis  superventuris ; 
et  demum  quid  in  ecclesia  materiali 
agendum  sit,  etc 346 

Ad  religiosos. 

Sermo  IV.  De  caritate,  misericoi'dia  et  libe- 
ralitate  Dei  ad  homines;  dc  insufficien- 
tia  quoque  defectuositateque  hominum.  349 

Sermo  V.  In  quo  cohortantur  potissimum 
religiosi  ne  inaniter  in  prosperitate  vel 
promotione  glorientur,  et  multiplicis  vi- 
sitationis  a  Domino  Jesu  sibi  exhibita? 
admonentur 351 

Sermo  W.  De  causa  quotidianae  ruinae  et 
defectionis  religiosorum 353 

DOMINICA    UNDECIMA    POST    TRINITATEM. 

Enarratio  in  epistolam  :  Notum  vobis  fa- 
cio  Evangelium  quod  prcedicavi ,  etc. 
I  Cor.  XV,  1-10 356 

Sermo  I.  De  fidci  christianae  firmitate, 
quae  non  ralioni  humanae,  sed  superna- 
turali  operationi  innititur;  deque  Maho- 
metici  erroris  vanitate 358 

Enarratio  in  evangelium  :  Dixit  Jesus 
ad  quosdam  qui  in  se  confidehant  tan- 
quam  justi.  hnc.  \\n\,  Si-\ik 360 

Sermo  II.  Contra  superbiam  et  filias  ejus.  362 

Sermo  III.  De  quatuor  speciehus  super- 
biae.  et  de  humilitate,  atque  aliquot 
evangelii  hujus  documentis 366 

Ad  religiosos. 

Sermo  IV.  De  fidei  certitudine,  et  humili- 
tate 36!» 

Sermo  V.  De  quadani  mirabili  et  occulta 
superbian  specie 371 

Sermo  VI.  De  laude  et  origine  humilitatis, 
et  de  vituperiis  atque  effectibus  male- 
dictae  elationis 374 

DOMI.MCA    DUODECIMA    rOST   TRINITATEM. 

Enarratio  in  epistolam  :  Fiduciam  talem 
habemus  per  Christum  ad  Deum,  elc. 

T.  30. 


II  Cor.  III,  4-9 377 

Sermo  I.  De  perfectione  et  excellentia  evan- 
gelicae  legis 378 

Enarralio  in  evangelium  :  Exiens  Jesus 
de  finibus  Tyri,  venit  per  Sidonem, 
etc.  Marc.  vii,  31-37 381 

Sermo  II.  De  spirituali  significatione  cu- 
rationis  surdi  ac  muti 382 

Sermo  III.  De  spirituali  intellectu  eorum 
quae  Christus  in  curatione  surdi  et  muti 
egit,agitque  in  dies  in  justificatione  pec- 
catorum 385 

Ad  religiosos. 

Sermo  IV.  De  excellentiis  legis  evangeli- 
cae  supra  legem  veterem,  et  qua  sancti- 
monia  nunc  vivendum 388 

Sermo  V.  Causae  speciales  quae  religiosum 
reddunt  spiritualiter  surdum  aut  mu- 
tum 390 

Sermo  \\.  De  mysteriis  curationis  surdi 
et  muti,  quae  in  scopuni  sibi  praefigere 
boni  debent  religiosi 392 

DOMINICA   TERTIADECIMA    POST   TRINITATEM. 

Enarratio  in  epistolam  :  Abrahce  di- 
ctce  sunt  promissiones,  etc.  Galat.  iii. 
16-22 395 

Sermo  I.  Quomodo  Deus  promissa  olim 
Abrabae  in  lege,  spiritualiter  suis  largia- 
tur  fidelibus;  hi  quoque  quomodo  dl- 
gne  vivere  debeant 397 

Enarratio  in  evangelium  :  Beati  oculi 
qui  vident  quoe  vos  videtis.  Luc.  x, 
23-37 399 

Sermo  II.  De  jucunditate  visionis  di- 
vinae,  de  felicitate  Christianorum,  de- 
que  nociimentis  mortaliura  peccato- 
rum 404 

Sermo  III.  De  divino  amore  et  eluci- 
dalione  prancepti  caritatis  Dei  et  pro- 
ximi 407 

.\d  religiosos. 

Sermo  I\'.  (Juomodo  per  fidcm  in  .Icsiim 
Christum  fideles  consequantur  gratiam 
et  gloriam 410 

Sermo  V.  Dc  primis  et  principaiibus  legis 
divinae  praeceptis,  et  quo  studio  iinpleri 
deiieant 412 

Sermo  VI.  Elucidatio  praecepti  carilalis, 
cl  de  novem  nocumentis  peccati.     .     .414 

44* 


694 


INDEX   GENERALIS 


DOMINICA    QUARTADECIMA    POST   TRINITATEM. 

Enarratio  in  epistolam  :  Spiritu  ambufa- 
tf.  et  desideria  carnis  non  perficietis. 
Galat.  V,  16-24 418 

Sermo  I.  De  fnictilnis  Spiritus  quibus  or- 
nare  se  debent  boni  religiosi  ....  420 

Enarratio  in  evangelium  :  Dum  iret  Jesus 
in  Jerusalem,  etc.  Luc.  xvii,  11-19  .     .  42.3 

Sermo  II.  De  spirituali  significatione  le- 
prosorum,  et  quse  requirantur  ad  inte- 
gritatem  spiritualis  sanitatis    ....  425 

.Sermn  III.  Dc  spirituali  significatione  le- 
prosorum,  pcr  quos  et  universi  desi- 
gnantur  peccatores 428 

Ad  religiosos. 

Sermo  IV.  Ouomodo  religiosi,  superatis 
vitiis  et  operibus  carnis,  fructus  Spiri- 
tus  apprehendere  possint,  et  secundum 
eos  digne  vivere 4.31 

Sermo  V.  Qualiter  quisque  se  confessori 
ostendere  debeat,  ut  a  lepra  peccati 
mundetur 433 

Sermo  VI.  De  ingratitudine  peccantium, 
deque  multiplici  rcligiosorum  lepra.     .  436 

DOMINICA   QUINTADECIMA    POST   TRINITATEM. 

Enarratio  in  epistolam  :  Si  spiriiti  vivi- 
mus,  spiritu  et  amljulemus.  Galat.  v, 
25,  26;  VI,  1-10 4.38 

Sermn  1.  Dc  inani  gloria  invidiaque  vitan- 
dis,  et  variis  circa  carifafcm  profecfiim- 
quc  proximi  observandis 440 

Enarratio  in  evangellum  :  A^emo  potest 
duobus  dominis  servire. Matth.  vi , 24-33.  444 

Sermn  II.  De  impedimentis  divini  obsc- 
qiiii,  ct  miiltiplici  servitiite 447 

Sermo  III.  De  variis  causis  vitandi  avari- 
tiam  sollicitudinemque  superfluam,  ct 
de    multiplici   insipientia  avarorum.     .  450 

Ad  religiosos. 

Sermo  IV.  De  multiplici  perfcctione  ad 
qiiam  pntissimum  obligantur  religio- 
niim  professores 453 

Sermo  V.  Quomodo  subditi  a  prfelatis  ad 
viam  virtutis  pnst  lapsum  sint  revocan- 
di,  prudenferque  dirigendi ;  et  quomo- 
do   illi   ipsi  subditi  habere  se   debeant.  456 

Sermo  VI.  Deo  et  animae  profcctibus  ser- 
viendum,   non    concupiscentiis   carnis; 


et  dc  inutili  temporalium  sollicitudine 
abigenda 458 


DOMINICA    SEXTADECIMA    POST    TRINITATEM. 

Enarratio  in  epistnlam  :  Obsecro  vos  ne 
deficiafis  in  tribulationibus  meis  pro 
vobis.  Ephes.  iii,  13-21 461 

Sermo  I.  Quomodo  radicari  in  Dei  ac  pro- 
ximi  caritate  debeamus,  tribulationes- 
que  ac  sensualitati  molesta  a^qiianimi- 
ter  ferre 463 

Enarratio  in  evangelium  :  Ihat  Jesus  in 
civitatem  quce  vocatur  Nairn.  Luc.  vii, 
11-16 466 

Sermo  II.  De  spirituali  significaf  ione  triiim 
mortuorum  quos  Christus  suscitavit.     .  467 

Sermo  III.  De  portitoribus  qui  peccatores 
spiritiialiter  mortuos  portant  sepelien- 
dos  in  inferno 471 

Ad  religiosos. 

Sermo  IV.  De  tribulationis  utilitate  ;  et 
quomodo  Christus  in  corde  et  corpore 
porfandus  sit 474 

Sermo  V.  Memoria  mortis  qua?  gignat  bo- 
na  ;  et  de  purgatorii  poenis 476 

Sermo  VI.  De  utilissima  morfis  memoria, 
et  pra?paratione  ad  eamdem     ....  478 

DOMINICA     SEPTIMADECIMA     POST    TRINITATEM. 

Enarratio  in  cpistolam  :  Obsecro  vos,  ego 
ritictus  in   Domino.  Ephes.  iv,   1-6.     .  482 

Scrmo  I.  Dc  perfectione  vitffi  Christiano- 
rum,  et  quomodo  digne  ambulare  in 
vocatione  sua  debeant 483 

Enarratio  in  evangclium  :  Quum.intraret 
Jesus  in  dotnum  cujusdam  principis 
I^harisceorum  sabbato  tnanducare  pa- 
nem,  etc.  Luc.  xiv,  1-11 487 

Sermo  II.  De  septem  hydropicorum  prn- 
prietatibus,  per  quas  septem  morfalia 
peccata  designari  possunt 489 

Sermo  III.  I)e  variis  virtutibus  quibus  coe- 
lcstibus  nuptiis  disponuntur  fideles.     .  492 

Ad  religiosos. 

Sermo  IV.  De  variis  mediis  quibus  perfin- 
gitur  ad  fincm  pcrfcctionis  monasticae.  495 

Sermo  V.  Qiia?  debeat  fugere  vitia,  quas- 
que  colere  virlutes  voriis  vestigiorum 
Christi  observator 497 


INDEX   OENERALIS 


693 


Sermo  VI.  De  hydrope  septemplici  negli- 
gcntium  et  pereuntium  religiosorum, 
qui  opus  habent  curari  a  Christo.     .     .  500 


DOMINICA   OCTAVADECIMA    POST  TRINITATEM, 


poenitentia 538 

Sermo  YI.  De  exemplari  inductione  quo- 
rumdam  veraciter  poenitentium,  ut  ve- 
re  poenitere  discamus 540 

DOMINICA   VICESIMA    POST   TRINITATEM. 

Enarratio  in  epistolam  :  Gratias  ago  Deo 

meo  semper.  I  Cor.  i,  4-8 503  Enarratio  in  epistolam  :  Videte  qiiomodo 

Sermo  I.  De   gratitudine  pro  naturae  et  caute  ambuletis.  Ephes.  v,  15-21.     .     .  544 

gratiae  beneficiis 504  Sermo  I.  Quomodo  vivendum  his  qui  Spi- 

Enarratio  in  evangelium  :  Accesserunt  od  ritu  Sancto  impleri  peroptant ....  545 

Jesum  Phariscei.  Matth.  xxii,  34-46.     .  507  Enarratio  in  evangelium  :  Locutus  est  Je- 

Sermo  II.  De  amore  spirituali  perfecto,  qui  sus  principibus  sacerdotum  et  Phari- 

vocatur  amor  ecstaticus,  et  de   signis  sfeis,  etc.  Matth.  xxii,  1-14 548 

ipsius 509  Sermo  II.  De  multiplicibiis  nuptiis  dc  qiii- 

Sermo  III.  De  amore  multiplici,  et  de  foe-  bus  sacra  loquitur  Scriptura    ....  552 

ditate  ac  signis  amoris  carnalis  .     .     .  512  Sermo  III.  De  impedimentis  pertingendi 

.  ,      ,.  .  ad  spirituales  nuptias  Ghristi  ....  555 

Ad  rehgiosos. 

Sermo  IV.  Quomodo  religiosi  satagere  de-  reiigiosos. 

bent  ut  spiritwaliter  divites  fiant,  et  ni-  Sermo  IV.De  discretione  et  vigilantia  men- 

hil  eis  desit  in  ulla  gratia 515  tis  semper  habenda 558 

Sermo  V.  Quomodo   diligendus  sit  Deus  Sermo   V.    Quomodo    religiosi    prsecipue 

(quemadmodum  prior  dilexit  nos)  sua-  Deum  orare,  ad  ipsum  suspirare,  Spiri- 

viter,  sapienter  et  fortiter 517  tuique  Sancto  habitaculum  parare  de- 

Sermo  VI.De  effectibus  atque  indiciisamo-  beant 560 

ris  ecstatici,  deque  multiplicibus  amo-  Sermo  VI.  De  variis  nupliis,  et  impedi- 

ribus  aliis 520  mentis  pertingendi  ad  nuptias  spiritua- 

les  perfectionemque  monasticam.     .     .  562 

DOMINICA   NONADECIMA    POST   TRINITATEM. 

Enarralio  in  epistolam  :  JRenovatnini  spi- 

ritu  mentis  vestrce.  Ephes.  iv,  23-28.  .  523 
Sermo  I.  De  renovatione   spiritus:  et  de 

mendacio,  ira  furtoque  vitandis.  .  .  524 
Enarratio  in  evangelium  :  Ascendms  Je- 

sus  in  naviculam,  transfretavit.  Malth. 

IX,  1-8 527 

Sermo  II.  De  spiritiiali  comparatione  na- 

vis  et  Ecclesiae,  maris  et  mimdi,  trans- 

fretationis  vifaeqiie  prsscntis  ....  529 
Sermo  III.  De  spirituali  intellectu  eorum 

quae  circa   paralytici  curationem  acta 

sunt 532 

Ad  religiosos. 

Sermo  IV.  De  renovatione  sensitivi  appeti- 

tiis  ccterorumque  habitiium  intellectum 

et  voiuntatem  perficientiiim,  et  qiiibus- 

dam  aliis  ornamentis  animae  ....  535 
Sermo  V.  Qiio  pacto  per  naviculam,  ne- 

duin   monastica,  sed   tola   roligio  chri- 

stiana  designelur;  et  de  vcra  cl   falsa 


DOMINICA    VICESIMA    PRIMA    POST   TRINITATEM. 

Enarratio  in  epistolam  :  Confortamini  in 
Domino,  etc.  Ephes.  vi,  10-17.     .     .     .  565 

Sermo  I.  De  fortitudine  et  his  quae  honii- 
nem  in  Deo  confortant,  et  qualiter  sit 
fentationibus  resisfendum 567 

Enarratio  in  evangelium  :  Erat  quidam 
regidus,  cujus  filius  infirmabatur,  ef c. 
Joann.  iv,  46-53 .570 

Sermo  H.  De  febre  spiritiiali,  deqiie  timo- 
re  laudabili  tranquillitateque  animi  ser- 
vanda 572 

Sermo  III.  De  vera  sapientia,  ejusque 
communicatione  in  alios 574 

Ad  religiosos. 

Sermo  IV.  Sine  gralia  Dei  nil  meritorie 
agi  posse  ;  de  conforfalione  spirifuali 
mentis  in  Deo,  deque  jugi  pugna  vifae 
praesentis 577 

ScriiioV.  Quomadmodiim  virtiifos  compa- 
rcnfiir  ad  aniinam,  ct  qiialitor  sit  toii- 


696 


INDEX  GENERALIS 


tationibvis  resistendum,  deque  instantia 

inimicorum   nostrorum 580 

Sermo  \l.  Ouomodo  recfores  et  praelati 
debent  lucere  ac  prodesse  subjectis,  im- 
becillitalesque  infirmorum  portare  .     .  582 

DOMINICA  VICESIMA  SECUNDA  POST  TRINITATEM. 

Enarratio  in  epistolam  :  Con/ic/imus  in 
Domino  Jesu,  quia  qui  ccepit  in  vobis 
opus  bonum,  etc.  Philipp.  i,  6-11.     .     .  585 

Sermo  I.  Quomodo  univcrsa  nostra  bona 
a  Deo  sinl ;  de  vitando  pravo  usu  jura- 
tionis;  et  quomodo  perfici  debeamus  in 
scientia  Scripturarum  ceterisque  virtii- 
fibus 580 

Enarratio  in  evangelium  :  Assimilafum 
est  7'egnum  ccelorum  homini  regi  qui 
voluit  rationem ponere  cutn  servis  suis. 
Matth.  xviu,  23-35 588 

Sermo  II.  Quam  necessarium  sit  injuriam 
irrogantibus  ignoscere,  et  multaquse  ad 
hoc  indiicere  nos  debent 591 

Sermo  III.  l)e  correptione  fraterna  et  ri- 
gore  divini  judicii 594 

Ad  religiosos. 

Sermo  IV.  Dc  laude  fructibusque  carita- 
tis 597 

Sermo  V.  Quam  necessaria  sit  ad  salutem 
remissio  injuriarum 599 

Sermo  VI.  De  remissione  injuriarum  ex 
sacris  litteris  et  verbis  sanctorum  et  ca- 
tholicorum  Patrum 602 

DOMINICA  VICESIMA  TERTIA    POST  TRINITATEM. 

Enarratio  in  epistolam  :  Imitatores  mei 
estote,  et  observate  eos,  etc.  Philipp. 
III,  17-21;    IV,  1-3 605 

Sermo  I.  Quomodo  convcrsatio  noslra  de- 
beat  esse  in  coelis,  ut  caritas  nostra  in 
dics  magis  magisquc  abundet,  et  de- 
clinantes  a  malis  faciamus  bona.     .     .  606 

Enarratio  in  evangeliiim  :  Abeuntes  Pha- 
riscei,  consilium  inierunt,  etc.  Matth. 
XXII,  15-22 609 

Sermo  II.  De  triplici  vcritate  qua;  fuit  in 
Christo,  et  qualiter  in  ca  Christuin  imi- 
tari  debeamus 610 

Sermo  III.  De  his  quse  Christiani  tenen- 
tur  Deo,  suisque  principibus  ac  prse- 
latis 613 


Ad  religiosos. 

Sermo  IV.  De  invitatione  Apostoli  ad  sui 
imitationem 017 

Sermo  V.  De  malitia  cordis  humani,  et 
de  triplici  veritate  in  Christo  ....  619 

Sermo  VI.  De  his  quae  superioribus  deben- 
tur,  puta  obedientia,  reverentia,  amor, 
etc 622 

DOMINICA  VICESIMA  QUARTA  POST  TRINITATEM. 

Enarratio  in  epistolam  :  Non  cessamus 
pro  vobis  orantes  et  jiostulantes  ut  im- 
pleamini  agnitione  voluntatis  Dei.  Co- 
loss.  I,  9-14 625 

Scrmo  I.  Quam  sollicitudinem  prselati  er- 
ga  subdilos  gerere  debeant 626 

Enarratio  in  evangelium  :  Loquente  Jesu 
ad  turbas,  etc.  Mattli.  ix,  18-22.     .     .  629 

Sermo  II.  De  mystica  significatione  femi- 
nae  a  sanguinis  fluxu  curata;  ....  630 

Sermo  III.  De  spirituali  significatione  eo- 
rum  quse  de  suscitatione  filise  Jairi  scri- 
pta  sunt 633 

Ad  religiosos. 

Sermo  IV.  Praelati  quomodo  pro  sibi  sub- 
jectis  orare  curamque  gcrere   debeant.  036 

Scrmo  \.  Quomodo  religiosi  fimbriam  Je- 
su  tangere  debeant,  sanctissima?  vita? 
ejus  virtutes  a^mulando 639 

Sermo  VI.  De  instabilitatc  mentis  huma- 
nae,  et  contra  fluxibilitatem  cogitati- 
onum 641 

DOMINICA   VICESIMA   QUINTA   POST  TRINITATEM. 

Enarratio  in  lectionem  loco  epistolae  :  Ji!c- 
ce  dies  veniunt.  Jer.  xxiii,  5-8.     .     .     .  644 

Sormo  I.  I)e  immensa  liberalitate  cari- 
tatis  Dei  ad  homines,  et  de  sanctitate 
Christi 647 

Ad  religiosos. 

Sermo  II.  De  dulccdine  et  fructu  incarna- 
tionis  Filii  Dei 650 

Sermo  III.  Quomodo  religiosi  venturoju- 
dici  Clu-isto  regnum  in  se  parare  de- 
beant 052 

Sermo  IV.  De  institutione  vitae  monasticas, 
et  origine  religiosorum  ac  monacho- 
rum 655 


AD   CLERUM   QUl   ROMAiNO    UliTUR   KALENDARIO  G97 

Sermo  V.  De  vita  et  perfectione  ad  mona-  Sermo  VIII.  De  tribus  principalibus  Chri- 

chos  perlinente,  secunduni   doctrinam  sti  consiliis,  in  quibus  omnis  monastica 

divini  Dionjsii 657          religio  triaque  vota  religiosorum   fun- 

Sermo  VI.  De  forma  et  significatione  habi-  dantur  qua?  sunt  de  essentia  cujuslibet 

tus  monachorum 658  religionis 662 

Sermo  VII.  De  monachorum  et  religioso-  Index  locorum  S.  Scripturse 667 

rum  defjnitionibus  veris 660      Index  nominum  et  rerum  notabilium.     .  677 


AD  GLERUM 


QUI    ROMANO    UTITUR    KALENDARIO 


A  dominica  quarta  post  Pascha  usque  ad  festum  Pentecostes  inclusive,  in   utroque  ritu, 
Romano  scilicet  ac  Cartusiano,epistoIae  et  evangclia  concordant;  discrepant  vero  in  sequentibus  : 

1"  Require  enarrationes 
In  dominicee  priraae  post  Pentecosten  epistolam,  pag.  125. 
In  dominicse  primai  post  Pentecosten  evangelium,  pag.  203. 
In  dominicae  secundae  post  Pentecosten  epistolam,  pag.  152. 
In  dominicse  secunda?  post  Pentecosten  evangelium,  pag.  156. 
In  dominica;  tertiae  post  Pcntccosten  epistolam.  pag.  175. 
In  dominicae  tertia?  post  Pentecosten  evangelium,  pag.  180. 
In  dominicae  quartae  post  Pentecosten  epistolam,  pag.  197. 
In  dominicae  quartae  post  Pentecosten  evangelium,  pag.  232. 
In  dominicae  quinta'  post  Pentecosten  epistolam,  pag.  226. 
In  dominicae  quintag  post  Pentecosten  evangelium,  pag.  253. 
In  dominicae  sextae  post  Pentecosten  epistolam,  pag.  249. 
In  dominicae  sextae  post  Pentecosten  cvangelium,  pag.  275. 
In  dominicae  septimae  post  Pentecosten  epistolam,  pag.  271. 
In  dominica:"  septimae  post  Pentecosteu  evangelium,  pag.  296. 
In  dominicae  octavse  post  Pentecosten  epistolam,  pag.  291. 
In  dominicae  octavse  post  Pcntecosten  evangelium,  pag.  318. 
In  dominicae  nona?  post  Pentecosten  epistolam,  pag.  313. 
In  dominicse  nonae  post  Pentecosten  evangelium,  pag.  340. 
In  dominicae  decimae  post  Pentecosten  epistolam,  pag.  335. 
In  dominicae  decimae  post  Pentecosten  evangelium,  pag.  360. 
In  dominicae  undecimae  post  Pentecosten  epistolam,  pag.  356. 
In  dominicae  undecima;  post  Pentecosten  cvangelium,  pag.  381. 
In  dominicae  duodecima;  posl  Pentecosten  epistolam,  pag.  377. 
In  dominicae  duodecima?  post  Pentecosten  evangelium,  pag.  399. 
In  dominicae  tertiae  decimae  post  Pentecosten  epistolam,  pag.  395. 
In  dominicae  tcrtiae  decimae  post  Pentecosten  cvangelium,  pag.  423. 
In  dominicae  quartae  decima'  posl  Pentecosten  epistolam,  pag.  418. 
In  dominicae  quartae  decimae  post  Pentecosten  evangelium,  pag.  444. 
In  dominicae  quintae  decimae  post  Pentecostcn  epistolam,  pag.  438. 
In  dominica^  quintan  decimae  post  Pentecosten  cvangeliuni,  pag.  466. 
In  dominicae  sextiB  decima;  post  Pentecosten  epislolam,  pag.  461. 
In  dominicffi  sextae  decimai  post  I*cntecosten  evangelium,  pag.  487. 


698  AD   CLERUM   QUl   UOMANO   UTITUR   KALENDARIO 

In  dominicae  septimae  decimse  post  Pentecosten  epistolam,  pag.  482. 
In  dominicse  septimae  decimge  post  Pentecosten  evangelium,  pag.  507. 
In  dominicae  octavae  decimae  post  Pentecosten  epistolam,  pag.  503. 
In  dominicae  octavse  decimae  post  Pentecosten  evangelium,  pag.  527. 
In  dominicae  nonae  decimae  post  Pentecosten  epistolam,  pag.  523. 
In  dominicae  nonae  decimae  post  Pentecosten  evangelium,  pag.  548. 
In  dominicae  vicesimae  post  Pentecosten  epistolam,  pag.  544. 
In  dominicae  vicesimae  post  Pentecosten  evangelium,  pag.  570. 
In  dominicae  vicesimae  primae  post  Pentecosten  epistolam,  pag.  565. 
In  dominicae  vicesimae  primae  post  Pentecosten  evangelium,  pag.  588. 
In  dominicae  vicesimae  secundae  post  Pentccosten  epistolam,  pag.  585. 
In  dominicae  vicesimae  secundae  post  Pentecosten  evangelium,  pag.  609. 
In  dominicae  vicesimae  terliae  post  Pentecosten  epistolam,  pag.  605. 
In  dominicae  vicesimae  tertiae  post  Pentecosten  evangelium,  pag.  629. 
In  dominicae  vicesimae  quartae  post  Pentecosten  epistolam,  pag.  625. 

2"  Ritui  Romano  proprium  est  evangelium  dominicae  vicesimae  quartae  post  Pentecosten, 
ideoque  a  Dionysio  non  enarratum. 

3°  Evangelium  dominicae  primae,  epistola  et  evangelium  dominicae  vicesimae  quintae  post 
Trinitatem,  sunt  ritui  Cartusiano  propria,  quorum  enarrationes  invenies  pag.  131  et 
pag,  644. 


Emendand.\.  Pag.  14B,  lin.  3  :  Itaque,  lcgc  Itemque  ;  —  18C',  lin.  1  :  utputa,...  utpote ;  —  41  A, 
lin.  1  :  in,...  e.x ;  —  50B,  lin.  8  :  forma,...  fama  ;  —  51  A',  lin.  1  :  utile,...  inutile  ;  —  60D,  lin.  3  : 
qusedam,...  quemdam  ;  —  62 B',  lin.  12  :  possumus,...  possimus  ;  —  80D',  lin.  5  :  actiones,...  affe- 
ctiones  ;  —  145  D,  lin.  12  :  atque,...  neque  ;  —  167  C,  lin.  4  :  praecipue,...  prajcipui  ;  —  577  A,  lin. 
11,  12  :  neptes,...  amitas. 

DuBiUM.  Pag.  55  A',  lin.  2  :  facilem,  forsan  facialem. 

Omissa.  Pag.  53  A',  lin.  8,  lcr/c  in  criice  ;  —  73A',  lin.  1,  ...  diversis  linguis;  —  75C,  lin.  4,... 
impendit  eis  ;  —  118C,  lin.  1,  ...  speculatio  Dcitatis  ;  —  119C',  lin.  2,  ...  actus  est  doni ;  —  157  A, 
lin.  2,  ...  Beatoruni  indesinenter ;  —  174  A',  lin.  7,  ...  Considera  etiani  te. 

NoTANDu.M.  Pag.  24  B,  lin.  2,  in  prima  editione  legitur  :  Propterea  eam  sollicite  caveamus. 

Tom.  XXIX,  pag.  \v,  lin.  ult.  :  septimo,  ^cg^e  tertio  ;  —  515C',  lin.  4  :  tunicam,  nisi  quoe,... 
tunicam  quae ;  —  630,  lin.  1  :  .\stio,...  Astion. 


i 


Tjpis  Gartusiae  Sanctae  Mariae  de  Pratis.  Tornaci. 
A.  Baudechon  typographus. 


•=. 


I 


iHt  IhSTITUTE  PF  MEDI^EVAL  STUL..^ 
10  ELMSLEY  PLACE 
TORONTO  5,  CANADA. 


-" 


^